Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at |http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser We lt zu entdecken, und unterstützt Au toren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter |http: //books . google .coiril durchsuchen.
Archiv
fBr
Honde österreichischer (iiesehichts-Q,uellen
Heraiisgegeheii
Irgr «alerlindischcr Gescbichle aorgestdllrn rominlS!
kiMeiiitliei Akadeoiir drr WisHnrtinn.
Achinndzwanzisster I
I. um) II.
Au) -Irr k;<iierlicl>.kSnig1irli
^<\^.tc
\
)
* 1
i-\u 1 '
^f.<^
Inhalt der ersten nnd nweiten Hilfle des XXTIII. Bandes.
Seite
I. Die N«krologi«o des Dom«Ufle« Salzburg. Nach Handtc hriflen dar k. k. Hof-
bibliolkek in Wien. Mitgetbeilt von Dr. Theodor Wiedemann 1
II. Die Teste ^achtengang nnd ihre BetiUer, Von Joseph Zahn 287
in. Gli nltini snccessi di Alberto di Waldstein narrati dagli Ambasciatori veneti.
Von G. Gliubich 351
I.
DIE NEKROLOGIEN
DES
DOMSTIFTES SALZBURG.
NACH HANDSCHRIFTEN DER K. K. HOFBIBLIOTHEK IN WIEN
MITOETHEILT
VON
D^ THEODOR
Archiv. XX VIII. 1.
3
Einleitung*.
Ijvl den wichtig'sten Gesehichtsqiiellen des Mittelalters zählen die
Nekrologien. In den historischen Sammlungen yon Herrgott,
Hess, Langebeck, Leibnitz, Menken, Oefele, Pez,
Schannat, Schottgen, der Herausgeber der Monumcnta boica
n. a. m. sind Nekrologien aus allen Gegenden mitgetheilt. Doch war
Wedekind der erste, der ihren wissenschaftlichen Gehalt bestimmte
und sie in die Literatur einführte (Noten zu einigen Geschicht-
schreibern des deutschen Mittelalters, I, S. 307 — 342). In neuerer und
neuester Zeit haben Förstemann, Mooyer, Ferdinand Keller,
Böhmer, Bergmann, v. Karajan und v. Meiller um diese
Geschichtsquellen sowohl durch Mittheilung als durch Erörterung unbe-
streitbare Verdienste erworben.
Nachstehende Nekrologien sind Handschriften der k. k. Hofbiblio-
thek in Wien entnommen und zwar Codex 2090 und 434. Codex 2090
gibt das erste und Codex 434 das zweite Nekrologium.
Nekrolo^iam L
Codex 2090 (rergi. Archiv für ältere deutsche Geschichtskunde
X, S. 5^2) ist ein Cod. memb. des XL Jahrhunderts yon 98 Blättern in
Folio. Er war frQher Eigenthum des domcapiterschen Archives in
Salzburg.
Blatt 1* enthält den metrischen Katalog der Erzbischöfe von
Salzburg bis auf Tiemo in einer Schrift des XI. Jahrhunderts.
Auf der Columne daneben in einer Schrift des XII. Jahrhunderts
findet sich folgende wohl zu beachtende Stelle: Anno incarii. dni
de xciii Scs. Ruotbertus obiit. A temporibus 8. Ruotberti usque ad
Arnoncm episcopum fuerunt anni c xx. Qui Arn a Leone papa usu pallii
honoratus est Karolo imperatore. Post hunc Adalranimus ab Eugenio
1°
papa pallium suscepit. Post hunc Liutprammus usum pallii a Gregorio
papa suscepit. Post hunc Adaiwinos a Nikolao papa pallium suscepit.
Dann folgen fünf Traditionen.
Zwischen de und xciii ist eine auffallende Rasur, entweder hiess es
dccxciii oder dcorxciii , oder auch de et xciii. Eben so auffallend ist die
Rasur zwischen c und xx.
Folio f* gibt Nomina regum Francorum mit den Jahren bis auf
Heinrich L, doch gedankenlos, zusammengeschrieben. Die Namen bis auf
Heinrich IV. sind ohne Jahre. Daneben finden sich Briefe des Bischofes
H. TOn Regensburg an Eberhard über dessen Wahl zum Erzbischofe.
Eberhard wurde am 20. April 1 147 gewählt, yorher war er Benedictiner
zu Prüfling und Abt zu Biburg.
Folio 2* et ^ enthalten Nomina pontificum romanae sedis ohne
Zeitangaben ; Folio %^ dann nomina pontificum Juvavensis sedis et abba-
tum bis auf Gebhard, daun fortgesetzt bis auf Eberhard II., ferner zwei
Briefe über Eberhard*s I. Wahl.
Folio 3' verzeichnet Nomina fratrum canonicorum et monachorum et
monacharum ejusdem sedis, und zwar in folgender Ordnung, nur ist zu
bemerken, dass das oben Geschriebene von späterer Hand herrührt:
diac. prcp. diac. prep. diac. presb. presb. prep. abbas diac.
Penzo. Liutfrit. Starchant. Richolf. Megingoz. Ruodperth.
diac. presb. presb. presb. presb.
Engilram. Liutgoz. Enziman. Enzi. Azaman. Wolvolt. Pezaman.
presb. diac. presb. archipr. presb. presb. archipresb. presb.
Eccho. Ruodpolt. Enzi. Adelgoz. Plidolf. Mazili. Egilolf. Gerolt.
orchipresh. arcliidiae. n.prep. episc.briehs. presb. subdiac. presb.
Enziman. Pezaman Hartwic. Liutperth. Wazaman. Piligriro.
presb. . presb. prep. et presb. presb. presb. presb. scol.
Engilperth. Gunzi. Liutolt. Chuno. Gerloh. Magnus. Ruodperth.
presb. diae. presb. subdiac. archidiac. presb. presb.
Hartwic. Alpuni. Chadelhoh. Tietmar. Razo. Ruozi. Adelgoz.
archipresb. presb.
Brun noster prep. et episc. cenct. (i. e. Cenetensis). Heizo. Herrih.
presb. presb. diac. presb. archipr. presb. presb. presb.
Adelman. Ozo. Odalrih. Megingoz. Gunzi. Jacco. Pezaman. Adelperth.
subd. prep. et archipr. presb. subdiac. presb. prep. n. et episc. cur.
Reginolt. Wezil. Totili. Ruodolf. Ozi. Tietmar.
diac. archipresb. presb. presb. presb. presb. presb.
Chuonrat. Hiltrih. Walto. Duuitharth. Odalscalh. Aribo. Plidolf.
presb. archipr. diac. presb. jun. presb. sen. presb. presb. presb.
Heimo. Adaluni. Israhel. Liutfrit. Liutfrit. Liuzo. Geruuc. Azacho.
diac. presb. diac. archiep. subdiac. subdiac. presb. presb. et decan.
Aribo. Sigiboit. Pezili. Waltchuii. Hazili. Wezil. Rihker. Wairaban.
arehipr. diac. diac.
Totili. Gotescbalc. Sigifrit.
presb. presb. scol.
Eppo. Liatpertb. Werinhart.
presb. presb. presb.
Maganus. Pezaman. Totili.
presb. archipresb.
Friderih. Raffolt. Babo.
diac. presb. presb. prior
Aribo. Emmuot. Liutfrit. Ezaman.
abbas presb. presb. presb.
Wezelinus. Raban. Heimo. Maganus.
presb. presb. arcbipresb. et decan.
Ebraro. Albuuin. Liutpoldus.
In der zweiten Coiumne:
abb. abb. abb. abb.
Tito. Mazili. Ruodpertb. Ruodperth Heizo. Noppo.
Pezili. Engilman. Cbuonrad. Hoholt. Reginhart. Pabo.
CODT. presb. et abb. abb. presb.
Liazo. Engildie. Geruuicus. Jagob. Reginuuart. Puobo.
presb. presb. presb.
Erchinger. Pertholt. Megingoz. Dietmar. Pertholt.
abb. diac. presb. diac. et mon. presb. et decan.
Adalbertus. Liutgoz. Heinrieb. Liutolt.
presb. presb. presb.
Wertheri. Albuni. Wezil abb. Liutolt.
presb. presb. presb.
Wilhelrous. Engelmarus. Pilgrim.
Pertholt.
presb. et mon.
Ruodperth.
Purchart.
Meginlialm.
presb.
Ruotperth.
presb.
Friderieh.
presb.
Hartuuicus.
crensens.
Heinricus.
In der dritten Coiumne :
abbat, abbat.
Ita. Dieniut. Hizila. Wezala. Goza. Chuniza. Willa. Adala. Adelheit.
Razala. Diemut. Tuoticha. Diemut. Sigina. Diemut abbat. Vizieha. Uiehiza.
Benedieta. Ita. Suuanibilt. Hemma abbat. Tuota. Imma. Wirath. Otigeba.
Rillkart. mon. Christina. Truta. Himizla. Hizala. Helinpurc. Perhta.
Diemuoth. Mazaba. Heilika abbat. Wi/ath mon. Judita mon. Wazila mon.
Wicpurc mon. Pertha mon. Chuniza mon. Agatha mon. Iladamuot mon.
Wezala mon. Regilint mon. Fridarun mon. Liuziia mon. Gepa mon.
Margareta mon. pertha de halle sor. nra.
In der vierten Coiumne :
Fratres quorum elimosina usitamur: Ludovieus imp., Heinrih II
rex, I imperator, S. Hartuuic archiepiscopus , Tietmar arehiepiseopus,
Beldinc archiepiscopus, Gebehai*t archiepisc. Penzo qui et Piligrim diac.
Liutfrit diaconus et prepositus. Starchant diac. et prepos. Piidolf presb.
Egilolf presb. Wezil presb. et prepos. Ruodolf campanarius fr. n.
6
Milites :
Warmunt. Woholt. Jagob. Engilscalh. Arnolt. Engilram. Wezil.
Adelheit TJdua, Adelbold, Riiodperth. Snazi, Dietrib.
Fol. 3" — 4' geben Annales vom Jabre 991 — 1168.
Das Wesentliebste werden wir in den Noten verzeichnen.
Zum Jabre 1041 bemerken sie: Dietmarus arebiepiseopus V. Kai.
Aug. obiit. Beldingu!^ sueeessor ejus VIII Kai. Nov. ordinatus. 1055
Gebebardus fnturus arebiepiseopus IV Non. Mart. ab antecessore suo
arebiepiscopo ß(eldingo) presb. ordinatus est. 1060 Beldingus arebi-
episeopus VI Idus Aprilis obiit, Gebebardus arebiepiseopus successor
ejus III Kai. Aug. ordinatus. Sollte es ein dem Beiding (Balduin, Wald-
win) bestimmter Nachfolger, oder, da Beiding Erzkanzler Heiuricb\s 111.
war, ein Coadjutor cum jure successionis gewesen sein?
Fol. 4^ enthalt: Ecce mancipia nobis oblata. Ad Antberigan.
Aus eben dieser Handschrift abgedruckt in der Juvavia (Anhang
S. 287 — 288). Über den verdienstvollen Verfasser dieses trefflichen
Werkes, Joli. F. Thadd. Kleinmayr, vergl. J. F. (Feiner) : Das Leben des
geheimen Cabinets- und Staatsrathes Job. Fr. Thaddaus v. Kleinmayr.
Wien, 1848. 8«. S. 80.
Fol. 5* verzeichnet: Anno ab incarn. D. 1058. VII Kai. Martii,
ind. XI, Fridaricus filius comitis Epponis propter beatum episcopum
Hartwicum , qui fiiit suus quondam secundum carnem cognatus , dilexit
locum istuni etc., abgedruckt in der Juvavia c. 1. S. 287.
Fol. ^^ entliult: Fratres de Foris, und zwar in sechs Abthei-
lungen.
Abtlieilung I verzeichnet die episcopi: Otto radesp. (*}* 1089),
Altuuin brihsiiicns. (f circa 1097), Guntberi Babinperg. (f 1065), eine
spätere Hand fugte bei: Teitmar «uriens. (f 1070), Adalperth wormac.
(t 1107) und Allnuin palav.
Abtheilung II enthült monachi: Maniseuuenses, Seuuenses, Eberis-
pergenses, Radesponenscs de 8. Emmerammo, Altabenses, Sanctimo-
niales de Purun et de chimisse et de Tninchircben.
Abtheilung III gibt Canonici: Frisingenses , Patavienses, Retiho-
henses, Hicherspergenscs , Chiemissewenses, Matisseugenses ; eine
spätere Hand schrieb hinzu: Admuontenscs Wezelinus abbas, Ezzo
abbas, (luntheri subdiac. Totilinus presbiter.
Abtheilung II und III kann füglich als ein Verzeichiiiss der Con-
füderiiion gelten.
Abtheilung IV verzeichnet Cleriei : Perhker presb. E^ilolf presb.
Gotsealch snbdiac. ratbp., Goio presb.» Ingram presb., Otker presb.,
Raban presb. et dominos de pettingin.
Abtheilang V enthalt laiei: Fridarih et uxor ejus Christina, Liutgoz,
Geruuieh, Engilhart, Megingoz et Rihkart uxor ejus, Wezil, Fezili,
Eppo, Ruodperth, Reginhart et uxor ejus Rihiza, Norduie conv., Maga-
nns et uxor ejus Chuniza , Gotti et uxor ejus Geza , Goldrun,
Hartuuieh, Pero et uxor ejus Racca, Waltpero, qui predium suum
nobis dedit., Adelperth, Gerhoh suseeptus est in nostram fraterni-
tatem, Meginhart et Chuniza, Odalger, Pero, Eppo, Heriman, Gisilperth
et uxor ejus Heilika, Altman et Pertha, Otto, Volomar, Riehart, Adal-
perth et nxor ejus Hizila, Arn et uxor ejus Liutkart, Harduiiin et uxor
ejus Wirath, Liutolt et uxor ejus raflindt, Liutrich et uxor ejus Oza,
Ruodolf et uxor ejus Mahthill etc.
Abtheilung V gibt riduae. Unter diesen: Benedicta cometissa uxor
Liutpaldi, Wichman, Tidrich soror ejus ßertha, mater ejus Azela,
pater ejus Tidrich, et soror ejus Hertha, et avus ejus Rafolt. Den Schluss
bildet eine Tradition.
Fol. 6 — 3 6* geben das Nekrologium;
Fol. 36* ist noch ein Brief Kaiser Ronrad\s III. an den Patriarchen
Ton Aquileja (abgedruckt in der Juravia, Anhang S. 286) und eine
Urkunde Tom Jahre 1103 eingeschrieben.
Fol. 36'' — 92'' enthalten regula canonum, und
Fol. 93' — 98 Urkunden des XII. Jahrhunderts. Inzwischen aber
gibt Fol. 95* numerum annorum etc. eine Bereclmung über das
Zeitalter des heil. Rupert yom Jalire 1129 und eine merkwürdige
Pastoral- Vorschrift über das Vorsegnen einer Wöchnerin, und Folio 97''
die bekannte Fabel über das Grab Karl MartelFs.
Fol. 98* ist eine merkwürdige Urkunde in Versen eingeschrieben :
Vite eeleslis pro spe. Deus est mihi testis.
Testis Wiehardo. quod ego comiti Gebehardo.
Sic mea donavi. quod testibus ante probavi.
Ut data pro certo sacro daret ipse Rodberto.
Heres. finita si non esset mihi vita.
Predia cum villis apud Erenstin fratribtis istis.
Hie conscribantur qui testes esse probantur.
Merboto, Bertoldus, frater suus atque Gerluldus.
Heinrich Liupoldus. siroul et cum fratre Raftbidus.
Hoc et Albertus cum fratre seit »tquc Hiclierus
Liupoldus de Stumehaim et Albertus frater ejus.
8
Geroldos, Merbot« Bertoldas de Haimiogeo, Rieher, Raffolt de SeoDeabereh»
Heinrieh Seoldeoir, Heinrich de Steveniggen, Nortman de Tachio^n, Liutolt de
Haberlant.
Dann Ton einer andern Hand ein Gedicht gegen die Mönche sab
pede montis, welche diese Güter an sich gerissen haben ; endlich in einer
Schrift des XIII. Jahrhunderts Verse auf das Schisma iwischen Papst
und Konig. (Die Cayphe — fient quaecunque secantor.)
Dieses Nekrologium wurde Ton Frobenius, Martin Gerbert in
Monumeiitis liturgiae alemanicae I und Rleinmayr in der Juraria ben&tst
Der berühmte Furstabt Ton St Emmeran in Regensburg (ube^ ihn, geb.
30. Aug. 1709 in Kunigsfeld, gest 1791 in Regensbarg, rergl.
Westenrieder, Beiträge II, S. 446 — 452, Nekrolog auf das Jahr 1791,
I, S. 221—238) benutzte nicht nur dieses merkwürdige Nekrologium
in seiner musterhaften Ausgabe der Werke Alkuin^s (I, p.LXXXl, Nr. 26),
sondern machte 1751 auch reichhaltige Auszuge, die mit ähnlichen aas den
Nekrologen von St Emmeran in die Monumenta boica (XIV, 365 — 405)
aufgenommen wurden.
Das Nekrologium erstreckt sich von 991 — 1 168, einige Eintragun-
gen späteren Datums gehören zu den Ausnahmen. Besonders aber ist
hervorzuheben, dass von Ansologus , Savolus , Ezzius , den sogenannten
Nachfolgern des heil. Rupert, nicht die geringste Meldung geschieht,
auch nicht als Äbte von St Peter.
Nekr«UKinni II.
l)icH4*N Ni^krolo^ium ist dem Codex 434 (olim Salisb. 79, fol.
i'od. mcmb,), vUwr Handschrift des XII. Jahrhunderts, der k. k. Hof-
bibliothi'k (•nliioiiiiiirn.
Kot 1 "13* enthalten ein Calendarium des XIV. Jahrhunderts;
Fol. 1 II'' 1 4'* ((oImmi collcctio de tempore et de translationc beati
Htidbftrti niid H**- 15* eine Erzählung qualiter pignora s. Hermetis in
Kaltzburgam Muiit trnrislata.
Fol. 1 5 enthält in zwei rothen und schwarzen Kreisen isti sunt
recepti, wie am ScIiIunsc des Nekrologes verzeichnet wurde, nur „ulri-
CUM de St<'inc** iftl auHserhalb des Kreises geschrieben.
Fol. 10- 81 ** verzeichnen ein Martyrologium des XII. Jahrhunderts,
doch ist Folio 30 (saec. XIII vel ineunte XIV) eingenäht und enthält
ein BruchstHck der Converslo Carinthiae, ein zweites Bruchstuck befindet
9
^ieii Folio 141. Den Schluss des Blattes 81*^ bildet die Confoderations-
arkande des Domstiftes mit dem Cistereienser-Orden.
Fol. 82*— 87% 89'*— 90* entlialten Regula s. Augustini, von einer
Hand des XIV. Jahrhunderts g-esehriehen. Auf Folio 87** — 88* sind
xwei Pririlegien der Päpste Calixtus II. (Dat. Laterani 1123. XI Kai.
Martii) und Honorius (der Schluss ist weggeschnitten) für das Salz-
burger Domeapitel geschrieben, und auf Folio 88** — 89^ vier Urkunden
des Erzbisehofs Eberhard II. ron Salzburg und zwar : 1 . Dat. Saltzpurg
VI. Ral. Mart. 1218; von der zweiten ist das Datum abgeschnitten;
3. Dat. Salzpurch m. cc. xliiii, XIII Kai. Not. ; 4. ohne Datum.
Fol. 90*"— ISS*" geben das Nekrologium, und
Fol. 136* — 140** Item Registrum fratrum et sororum, wie wir es
dem Nekrologe beigefugt haben.
Nun sind mehrere Ausschnittlinge sichtbar, so wie auch der Anfang
der Vita Chunradi ?on einer Hand zu Ende des XIII. oder zu Anfang des
XIV. Jahrhunderts. (Folio 142 — 153\)
Fol. 154 — 163'' enthalten kurze Predigten, geschrieben zu Ende
des XIII. Jahrhunderts. (Vergl. Pertz, Archiv X, 548.)
Das Nekrolog^um beginnt mit der letzten Hälfte des XII. Jahr-
hunderts. Die letzten Eintragungen fallen in das erste Jahrzehent des
XVI. Jahrhunderts. Der Anschluss an das Nekrologium I ist kein unmit-
telbarer. Das von Dr. Andreas v. Mciller im XiX. Bande des Archives
für Kunde osterr. Gesehichtsquellen im Auszuge mitgetheilte Nekro-
logium I des Stiftes St. Peter in Salzburg scheint eher dem Domstifle
als dem Kloster St. Peter anzugehören und zwischen unserem Nekro-
logium I und II zu stehen. Die ältesten Namen dieses Nekrologes I von
St. Peter und des Nekrologes II des Domcapitels sind beinahe durchaus
dieselben , doch nicht in sclavischer Abschreiberei , sondern in gegen-
seitiger Ergänzung, die eine Zugrundelegung des erstem in dem zweiten
kennzeichnet. Nekrolog II, 111, IV und V von St. Peter stehen dem
Nekrologe II des Domcapitels ferne, wie man bei einem Kloster des
heil. Benedict und einem Chorherrenstifle des heil. Augustin auch nicht
anders zu erwarten berechtigt ist.
Aus der Geschichte des Domcapitels Salzburg heben wir Folgendes
aus: 1122 erhielt das Domeapitel die Regel des heil. Augustin, 1139
wurde es mit dem Pfarrrechte beschenkt, 1514 (nach einer Bulle Leo X.
vom 22. Sept. 1514) trat es in den Stand der Secularprlester über, 1588
übernahm der Erzbischof das Pfarramt selbst und stellte Domcapläne
f«
M t9. jU^. ISIS. M lt. Ai
4pf 4rl, Gecckidhir 4» SüAes
^ »4 s. Ip^fiUHB:
14»
. S. 139, tdS):
rt
■ GmeU;
im AdfliUMl;
io Nora eelb:
io LongntxeB:
io NewDkireben ;
in Aw;
in patroborelik ;
in llerthersgaden ;
in Ror Rati»b. djoces.
M totas Con?entas Ord. Cist (Dat Cistertii 1228 tempore
eapituli generalis);
„ in ßanshofen (rerbrüdert 1293. Priti, Geschichte des aaf-
l^elassenen Stiftes ßanshofen, im Archire für Kunde osterr.
Ge»ehichUquellen XVII, 378);
,, in walthawsen et in obemdorO'.
l)aNS liebst diesen noch andere Kloster, die nicht gerade verbruderl
Haren, die Hotein nach Salzburg sendeten, durAe klar sein.
So wissen wir es von Salmansweiler, heil. Kreuz in Donauwörth,
(föttweig, St. Andrä an der Traisen, St. Zen(^ etc.
Von besonderer Wichtigkeit ist die Verbrüderung mit Welt-
prieNterii und Laien. Folgende Urkunde mag als Formel einer solchen
TonfAdertttion mit Weltpriest^rn gelten :
11
Universis preseotes literas inspecturis. Nos Ewerhardus, dei gratia
prepositus et archidiaconus, Vlricus decanus, tottimque capituliim
ecclesie Salczburgensis cupimus fore notum, quod inspectis et conside-
ratis diserti viri domini Leutwini, saecrdotis Capellani Curie Salczbur-
gensis, sing-nlari afTectione et desiderio speciali, quibas ob remedium
animae suae tarn in vita quam in morte se nostris orationibus speeialiter
comoiendaTit, et pro quo eciara preces tenemur efTundere ex caritate
fraternitatis, quam erg^ nos est antea assecutus. Nos consensu unanimi et
concordi, deliberatione prehabita diligenti,presentibu8 firmiter poUicemur,
quod ipsius dieti domini Leutwini sive eo Tireote sive mortuo singulis
annorum revolutionibus in vigiliaPetri et Pauli apostolorum annirersarium
celebrabimus dicendo placebo in choro et alias ut prelato. Quod si die
predicta aliqua sollenipnitate vel alia causa rationabili inpedientibus id
facere non possemus, anniversarium tarnen ipsius ut est prescriptum cele-
brabimus aliqua dierum precedentium oportuna. Et quia idem dominus
Leutwinus triginta Hbras denariorum Salczburgensium nobis tribuit libe-
ralitcr et donavit, prumittimus pro eisdem trigiuta libris certos dena-
riorum redditus conparure inter nos pro rata porcione singulis annis
eo die, quo suum anniversarium celebrabimus, in numerata pecunia divi-
dendos. In quorum omuium testimonium presentes sibi damus sigilli
capituli munimine roboratas. Datum Salczburgi feria sexta proxima ante
pentheeostes anno domini m. ccc.xviii. (Fol. 140^)
Die Art und Weise der commemoratio defunctorum der Verbrü-
derung kennzeichnet der Codex (Fol. 138) wie folgt:
Notandum, quod niatura et bona deliberatione et unanimi consensu
Capituli ecclesie nostre ordinatum est, ut de cetero singulis annis bis
habeatur memoria totius con fraternitatis et omnium parentum et bcne-
factorum nostrorum, semel feria quarta post dominicam in palmis, et
semel in Adventu domini, quacunque die hoc competencius (leri potest,
Tidelicet cum sollempni computsatione, candelis accensis, placebo et vigi-
liis de nocte ad s. Rupertum lectis , et de mane fiet processio de choro ad
sanctum Rudpertum, ut solitum est fieri episcopo, et ibi peragatur missa
defunctorum, que consuevit (ieri prelatis, ita, quod hec coUecta sit prima
Deus venie largitor etc. cum additione illa et omnes debitores nostros.
Sequentes ?ero collectc habeantur iuxta consuetudinem ecclesie nostre;
singuli vero domini de Capitulo et cum hoc hospites nobiscum pro tunc
commorantes et sacerdotes seculares, si sunt in confraternitate nostra,
legant eodem die quilibet per sc, aut expediat per alium unam missam ut
12
superins est annotata. Si yero quis eadem die non potuerit per se Tel
per alium expedire, tune expediat infra oeto dies antea Tel post sibi
Tacantes : fratres sive domicelli nostri legant quilibet per se aut doo
simol qualibet vice semel majores vigilias cum placebo, similiter hoc
idem faeiant moniales sive sorores nostre, que simol legant placebo
et Tigilias in Choro ipsarum cum collecta , que superius annotata est
Conrersi vcro et iayci dicant qualibet vice centum pater -noster cum
totidem salutationibus rirginis gloriose, quinquaginta yero pro Yigiliis
et quinquaginta pro missa, ut autem hec nostra ordinatio diutins et
stabilius valeat durare, presertim cum candelis, quilibet ex nobis habens
portionem in candelis prebendalibus, que solent dari a festo Galli usqae
ad festum purifieationis omni anno, erit obligatus in una libra cere ad
reparandura Candelas ad hujusmodi exequias seu memorias peragendom.
13
Kekrologiam I<
Kalend. Jan. Circumcisio domini. S. Basilii episc. (1. Januar.)
Adala conr. (?) ;
Ruozila.
lY Nan. Octava s. Stephani. (2. Januar.)
III Non. Octava s. Joannis Evang. (3. Januar.)
Ermlint.
II Non. Octava Innocentum. (4. Januar.)
Adalram archiep.;
Erzbischof von Salzburg, starb 837
Pazo ;
Enziman;
Pezala ;
Pezili.
Non. Severini conf. (5. Januar.)
Suanihilt ;
Diem. abba.;
Diemudis, Äbtissin des Klosters Nonnberg. Am 9. Juni 1117 ist sie
urkundlich verzeichnet. (Urkundenbuch des Landes ob der Enns, II, 150.)
Mezo;
Tunza ;
Williram abbas ebirb.
Williram, Abt in Ebersberg von 1048 bis •{- 5. Jan. 1085. (Nekrolog des
Klosters Ebersberg bei Oefele, script. rer. boic. II, 15.) Paul hu her
(Geschichte von Ebersberg, Burgbausen 1847, S. 356) will wissen, Williram
•ei am 5. Mai gestorben.
YIII Idus, Epiphania domini. (6. Januar.)
Hiltipurk;
Vielleicht die Äbtissin Hiltiburk in Langensee, Tochter des Grafen Ortwin
von Gdrz und der Wichhurga, Witwe des Grafen Konrad von Hirschberg.
14
llartuuii^h advocatus.
Im Jahre 925 als Advocat der Kirche Salzburg urkuodlich Terzeichnel
fJuvavia, Anhang;, S. 133.)
VI Idus, Luciani mart et aliorum VIII. (8. Januar.)
Ilerhardus cpiac;
Herhardus (llerbard, Heriward), Bischof von Sfiben. 1016 gelangte er zur
bischöflichen Würde. Er starb um 1020.
Adalbriht mon.;
Wecil laicus ob.
V Idus, Juliani mart. et aliorum xi. (9. Januar.)
Tiiola mon.;
Kilo laicus;
KinKllo iivt als Forstmeister 1056 beurkundet. (Urkundenbuchc.l.S.90.)
Ilezaman presb. et mon.;
Pezala uidua.
IV Idus, Pauli primi heremite. (10. Januar.)
Pczaman prcsh.;
Hahan laicus;
Hizila.
III Idus, Thcodosii episc. (11. Januar.)
Wazila mon. ;
Piliza mon.
II Idus, ciriaci, saturi, Archadii. (12. Januar.)
Totila ;
Ruozila;
Liulfrit diac. et prepositus, qui dedit fralribus apud odratingeo vniffl
curtem et npud Chuchila curtem cum decima quam ipse redemit.
Liutl'rid starb 1011. Die Annalen der Handschrift (p. 3^) bemerken xom
Jahre 1011: Liutfridus prepositus II Idus Jan. obiit.
Wim Kalend. Feb. S. Felicis presb. et conf. (U. Januar.)
(«unzi archipr.;
Irmnolt;
Aribo laicus ab tusiperh.
Will Kai. S. Remedii ep. (15. Januar.)
Tuoticha mon.;
Kzamannus presb.
\VII Kai. S. Marcelli. (16. Januar.)
Riiothoh presb.;
Liutfrit presb. junior.
XVI Kai. Apuil linironus sauctorum i^reminoruin Speusippi, Flasippi, Melasippi-
(17. Januar.)
Wifjith mon.
15
X¥ Kai* Rome cathedra s. Petri. (18. Januar.)
Uolchsuuint.
\\y Kai. Uierosolima Marthc et Marii. (19. Januar.)
Eppo presb.;
Razehint;
Siboio prepos. salzpurg.
Starb 1183.
XIII Kai. Fabiani et Sebast. (20. Januar.)
Azili subdiac;
Liuther cecus;
Ofker presb. ;
Babo arcbipresb.
Babo, Erzpriester in Friesaeh, im Jahre 872 beurkundet. (Hohenauer,
Die Stadt Friesach. Klagenfurt 1847, S. 111.)
XII Kai. S. Agnetis mart. (21. Januar.)
Ruodperth diac. et pictor;
Wezala abbat;
Meginwart pictor.
XI Kalend. S. Vincentii mart. (22. Januar.)
Allnian frater de cheminatan.
Keronaten am Atter-See.
X Kalend. Emerentiane virg. et mart (23. Januar.)
Otto Imperator;
Otto III. starb am 23. Januar 1002 zu Palermo.
Fridarih archipresb.
YUII Kai. Timothei apost (24. Januar.)
Arn archiepisc. primus archiepiscopus, decus et honor bujus ecclesie, qui
ioter alia innumera et laudabilia opera plusquam cl volumina jussit hie con-
seribi, cujus vitara Albinus magister Karoli per sua scripta plurima, que hie
•pud nos sunt, multum collaudat et extollit.
Erzbischof Arn legte in Salzburg eine Bibliothek an und stellte in ihr eine
sorgfaltige und genaue Abschrift der Werke seines Lehrers und Freundes
Alkuin auf. Vergl. Rockinger, Drei Formelsammlungen aus der Zeit der
Kirolinger, in den ^»Quellen und Erörterungen zur bairischen und deutschen
Geschichte'' VII, S. 19. — Arn, 765 in Freising zum Diakon geweiht, seit 778
Abt de« Klosters Elnon, war der sechste Bischof (von 787 — 798) und erster
Erzbischof (798- f ^^- Januar 821). Hansiz, II, 97-122.
Till Kai. Conversio s. Pauli. (2o. Januar.)
Oia;
Ogo.
Ein Ogo ist am 23. April 925 beurkundet (Juvavia, Anhang, S. 128.)
16
¥11 Kai. S. Policarpi episc. et m. (26. Januar.)
Willa ;
Izala;
Werinhart Scolaris.
YI Kai. Johannis episc. (27. Januar.)
Amalunc con?.;
Mazacha mon. ;
Pilihilt mon.;
Raban presb. m.c.xviii.
Y Kai. Nat s. Agnetis. (28. Januar.)
Karolus Imperator;
Karl der Grosse starb 814.
Teitmarus curiens. episc.
Bischof Dietmar (ein Graf v. Montfort) stand der Diöcese Chur von 1039
bis 28. Januar 1070 vor.
lY Kai. Papie et niauri militum. (29. Januar.)
Eberger archipresb.
III Kai. In Africa pilliani cleri. (30. Januar.)
henricus comes de purchusin;
Der Sohn Sighard*s von Burghausen und dessen Gattin Ita von Vornbach.
Das Jahr 1130 ist vermuthlich das seines Todes, denn nach diesem Jahre
erscheint er nicht mehr urkundlich.
Albuni miles;
Vuezala inclusa;
hartuuih brihsin. episc;
Hartwich Graf v. Heimvöls, von 1027— f 30. Januar 1046.
liutpolt archipresb. s. R.;
Chonradus diac
II Kai. In alexand. tyrsi, galliani et aliorum xv sacerdotum. (31. Januar.}
Hartwic diac. s. R.
Kalend. Feb. S. Severi episc. (1. Februar.)
Isangerus presb. et mon.
lY Nor. (2. Februar.)
Uvaltchun archipresb.
III Non. S. Blasii episc. et mart. (3. Februar.)
Chadolth pater Gcbehardi archiopisc.
Starb am 3. Februar 1078. (Hansiz, II, 173. 937.)
II Non. (4. Februar.)
Puobo diac. et mon.;
Reginlint abba.
Reginlint, vielleicht dio Äbtissin Rilint von Niedermünster in Regensburpf»
circa 1148.
17
Nor. Agathe virg. (5. Februar.)
Rieherus abbas canonicorum;
Propst des Klosters Rode im Herzogthume Limburg, zwischen Mastrich
und Aachen gelegen. Richer starb am 5. Februar 1122. (Vergl. v. Heil 1er,
S. 391.)
Albuuinus episc;
Albuin, Bischof von Sehen, von 976 — 1006.
Irmingart cometissa.
Irming^rt, Tochter des Pfalzgrafen Konrad» Stifters des Klosters Rott,
und Mutter des Grafen Bernger I. von Sulzbach (gestorben 3. Deeember 1125).
Till Idus, Depositio s. Amandi episc. et conf. (6. Februar.)
Totili pincerna;
Hartuuicus conv. et nion.
IT Idus, Scolastice virg. (10. Februar.)
Ekehart de montigilo;
Montigl, Dorf im Pfleggerichte Salzburg. Eckehart ist 10: beurkundet.
(Notizenblatt, Jahrg. 1856, S. 168.)
Azala s. p.;
Hemma s. p.;
Heinricus de pongow laicus.
II Idus, Damiani, juliani, eulalie, simpiicii. (12. Februar.)
Hobrigisus iuvav. episc.
Bischof von 730—737, er war zugleich Abt von St. Peter.
Idos, Lugduni, Stephani episc, iuliani m. (13. Februar.)
Aribo comes seuuens. cenobii fundator.
Aribo, Stifter von Seon, Suben und Mitstifter von Göss, starb 1010 — 1016.
Das Nekrolog von Seon (Mon. Boic. II, 158) setzt seinen Sterbetag auf den
14. Februar.
ITI Kai. Hart. S. Valentini mart. (14. Februar.)
Adalbero babinbergensis episc;
Adalbero regierte von 1053 — + 14. Februar 1057.
Aribo presb.;
Pezili diac.
IT Kai. Martll, Faustini et iouitte. (15. Februar.)
Puobo presb. et mon. ;
Lanzo presb.
XIT Kai. Mart. s. Juliane virg. et m. (16. Februar.)
Tizelinus presb. fr. n.;
Ruodolf laicus de cilristal, senior.
IUI Kai. Babilon. policronii episc. Donati mart. et aliorum xciiii. (17. Februar.)
Mazilinus abbas et heremita;
Monasterium heremitarum, Einsidel in der Schweiz. Dem Abte von Einsidel
»abbati de Heremitis** schenkte Othio ein Buch. Cod. lat. 14, 756 der königl.
Archiv. XXVIII. 1. 2
s^
)
^« it^
Ä»»^.
••"T^
-)
5t
iHiiz. L 5»44
'*-?♦, tflipL
lU» ai»
<S»i
Ir t. \T.
Ift Buf Äfs. ^^ Fetrriar.
CU.FcW.)
s. ^ittrv i^St. Wi
)
TkOetefct K«»i^«iiie „«•aiüsn H
rfk^firli f 4« T««|^»f «»a 4etti«a Gatts XatM^«.
Umim'm prc«.
ff ilt Al€%9m4ne mt^toti^ nsti et ali
|^H«^nb fr»f «T Diefsjri episc ;
)
. T«c^t«r 4es Gräfes
xxxT. fSCL Fekrw.)
i9
111 Kai. Afriee dionis, antigoni, abundanli et aliorum xxiii. (27. Februar.)
Meginhart eomes et frater ejus Piligrim occisi sunt;
Sdhoe des Grafen Tiemo I. von Formbach. 1066 ist das Jahr ihres Todes.
(M orii, Geschichte der Grafen ron Formbach, Lambach und Putten. Mönchen
1803, 8. 44, 52.)
II Kai. Celeris, pupilli, serapionis, justi, claudiani. (28. Februar.)
Dietrih presb. peregrinus;
Ruodperth, et filius ejus Ebarhart.
Kalend. nartü. Depositio Albini epise. et mart (1. MSrz.)
Ensimann frater hall&rius;
Liutrich et uxor ejus Oza suscepti in nostram fratemitatem.
YI IVoo. Heroli, lorgi, absalmoni. (2. MSrz.)
Odalrib presb. et mon. ;
Hartuuic presb. et mon.
T Non. Felicis, lucioli, fortunati. (3. MSrz.)
Chunigunt imperatrix;
Kunigunde, Gemahlin Heinrich's II., starb im Jahre 1033.
Cbuono archipresb. in monachum conversus.
IT Non. Rome depositio iulii episc. (4. MSrx.)
Wezil mon.;
Ebarhart presb. et mon.;
Gezo pictor;
Berinhart miles.
III Non. Afriee foci, petri et aliorum Villi. (5. MSrx.)
Oxie com.;
Eppo presb.;
Ruoxi laicus.
Till Uns, Nicomed. quintilli et capitolini. Armen, sebastiani et aliorum XXV.
(8. Marx.)
Raxo archidiac;
Imixi.
V Mus, Kartag. eraclii, xosimi et aliorum XV. (11. MSrx.)
Gerold US presb. felicis memoriae.
lY Idas, S. Gregorii papae. (12. März.)
Odalricus comes;
Ulrich, Graf von Ebersberg, starb im Jahre 1029. (Oefele, script. rer.
boic. II, 10.) Das chronic, post. (c. 1. 14) gibt als seinen Todestag IV Cal. mart.
an, allein die Urschrift der Siteren Chronik deutlich lY Idus mart. (Quellen
und Erörterungen I, S. 156, Note 2.)
Ebarhilt;
Tacco.
•> •
20
111 ldu§, Nicomed. macedonii, patrieie uxoris ejat et filie modeste. (13. Min.)
Pero laicus;
Chadalhoh comes;
Cadalohus, Gaograf von Trunwalgau, 1027 beurkundet.
Manegoldus conv. et moo.
II IduS) S. Clodosuinde virg. (14. M5rx.)
Magnus presb.;
Ribholf episc;
Rihhoir (Riculf), Bischof von Soissons, erscheint 893 auf der Synode zu
Rheims. (Eckhard, Francia Orientalis, II, 737.)
Liepa ao m. c. ii. obiit.
MoS) Cappadocie Longini, Nicomed. Lupi episc. Romae leonis episc. (15. MSn.)
Engiiperth comes;
Engelbert I., Graf von Spanheim in KSrnten, Stifter der Abtei St. Paul im
Lavantthale.
Adalheit mon.;
Ruotperht presb. et mon.
X¥II Kaleod. April. Rom. ciriaci, largi, smaragdi cum aliis XX. (16. Mfirz.)
Heriperth colon. episc;
Heriberth, Bischof von Cöln von 999— f 16. MSrz 1021.
Hemma abbat.;
Äbtissin des Klosters Göss circa 1136.
Raban minist, de sitilinistorf, qui dedit predium fratribus istis aput
Suriheim.
Sillersdorf in der Pfarre Salxburghofen.
XYl Kai. April. S. Patricii episc. s. Gerdrude v. (17. Mftn.)
Leuuolf diac. et mon.;
Gebehardus radesp. episc;
Gebhard II. von Hohenwart starb 1036, 17. März. Im Jahre 1023 gelangte
er zum Bisthume.
Aribo presb.
X¥ Rat. April. Alexandrie collegi, coliti, pampurini. (18. März.)
Liutkoz presb.;
Hazacha;
Sizauuib;
Gerhart presb. et mon.
Xl¥ Kai. Cesarea Theodori, (19. März.)
Ruozila inclusa;
Inclusa im Kloster Nonnberg. Sie starb am 19. Mär« 1164. (Kirchliche
Topographie, 111, 1, S. 387.)
21
Geroldus subdiac;
Hartuuich comes;
Adalheit suscepta est in nostram fraternitatem ad m.l.x.
Xlll Kai. Gudperthi episc. (20. MSrz.)
Pertha inclusa.
III Kai. S. Benedict! abb. (21. März.)
Taota mon.;
Ruozila mon.;
Hadamuot mon.;
Huzo mon. s. p. ;
Liutgoz presb.;
Adalhob preab.;
Raban laicus.
II Kai. Africe saturnini et aliorum Villi. (22. Mürz.)
Hiltrih presb.;
Wezil presb. et prepos. s. R.
Wezel, Dompropst von Salzburg, starb 1067. (Hansiz, II, 1039.) Die
Annalen der Handschrift bemerken: 1067 Wezil prepositua obiit XI Kai. April.
X Kai. Theodoriti presb. (23. März.)
Adelbero presb.;
Starchand diac. et prep.
Starb 1028. Die eben angeführten Annalen erzählen: 1028 Starchandus
prepositus X Kai. Aprilis.
TIIU Kai. In siria seleuci, agapiti. (24. März.)
Omboldus presb. et mon.;
Racca ao. m. Ixvi.
¥111 Kai. Annuntiatio domini, eodem die passio domini. (25. Murz.)
Lantoldus laicus s. p.;
ChuoDo presb.
TU Kai. Castuli mart. (26. März.)
Wolfker presb. et mon.
Tl Kai. Hierosolymis resurrectio domini, et depositio s. Ruodberti episc.
(27. März.)
Altmannus tridentinus episc;
Von 1124—27. März 1149. (Schnitzer, Die Kirche des heil. Vigilius
und ihre Hirten. Rotzen 1825, 1, S. 69.)
Liutoldus diac. s. R. ao. m.c. xxi.;
Friderun monialis;
Totili laicus.
V Kai. Cesarea rogati, successi, alexandri, dorothei et aliorum XX. (28. März.)
Totilinus presb. ;
Wiba.
22
lY Kai. Nicomed. pastoris, saturoini. (29. MSrs.)
Liutfrit presb.;
Plidolf 8col.;
Liutolt diac. ei mon. ;
Eberheimus presb.
III Kai. Thessalon, domnini, philopholi, palatini et alionim XII. (30. MSre.)
Anzo prepos. Frising.
Fehlt in dem Verzeichnisse der Dompröpste von Freising bei Hecken-
ataller: Dissertatio historica de antiquitate cathed. ecdesiae Frisingensis,
1824, Fol.
II Kai. In affrica anisi, felicis, diodoli, proti. (31. Mftra.)
Odalrih presb. ei mon. ;
Linza paupercula.
Kaleod. Aprllls, Agape virg. (1. April.)
Raodolf» qui frairibus predium suum sietin dedii ;
Liutfrit presb.;
Oiker presb.;
Otuuin presb. de clerico in monachum conTersus;
Wezil minister;
Altman minister;
Colda.
IUI Nenas, Egiptiace Marie. (2. April.)
Piligrimus mon. s. p. et minist, s. R. ;
Ruothob diac. et mon. ;
Chuniza vidua;
Ava mon.;
Walchunus diac. et can. s. R.
111 Non. Nicomed. donaii, amphiani. (3. April.)
Alarun mon.;
Ruodperth pictor;
Pingerus mon.;
Totilinus presb. m. Ix. viii. ;
Romanus Gurc. episc. ob. anno m.c.lxvii, pro quo
Heinricus abbas s. Peiri eligitur.
Roman I., von 1 132— f 3. April 1167.
11 Non. Mediol. Ambrosii. (4. April.)
Anno m.clxvit tempore scismaiis, quod Guido Gremonensis dictus Papa
sub imperatore Friderico contra Alexundrum papam catholicum commoTerat,
Plaienses comiies Liupoldus et frater ejus Heinricus ex mandatis Friderici impa-
ratoris werram contra Salzburgenscm ecclesiam et contra Cbuonradum archiepi-
scopum, qui strennuissime in obedientia catholici papae Alexandri fuerat, arri-
pientes civitaiem armata manu sepe inradunt» excommunicati plusquam annum
derastaverunt toium episcopatum rapinis, incendiis; iandem dolo ei instinciu
23
eorum toU fere civiiat, mtior ecdetia 8. Ruodberti, pictura, celatura, omnique
omaiu eleganiitsima et optimit campanis, cum tribus claustris, canonicoruiu
nidelicet et fratrum conversorura , et sororum anciilarum dei, combusta est.
1d eodem incendio perierunt v basilice, ecclesia beate marie Virginia, parochta
8. michaelis, 8. johannis baptittae, eapella quoque s. jacobi cum basilica
aalvatoris roundi trans aquaro. Linpoldus autem comes de plein praeventuk
egritudine non modica ebannitus reataurationem dampni pro posse suo jurans
laudarit Heinricus de mitersele inBrmitate atiroulatus dominicalia resignavit;
Rudpert Scolaris.
NoB. Constantioi papae. (5. April.)
Adalhart presb. et mon.;
Hazili subdiac.
VIII Idos, Africe Epiphanii episcopi, donati, modesfi. (6. April.)
Aribo archiepisc. roogont.;
Aribo, Bischof von Mainz, von 1021 — 1031, 6. April.
Odalbreht archiepisc.
Adalbert L, er regierte nur fiber vier Monate und starb am 6. April 874.
TU Idus, Antioch. timothei, diogenis, maximi et aliorum X. (7. April.)
Tnita mon.
TI Idus, Africe roacharii. (8. April.)
Beldingus juvavensis archiepisc. anno mil. Ix. ;
Balduin, Erzbischof von 1041— f 8. April 1060. Er war auch Erzkanzler
Heinricb*s HI.
Cbuonradus archiepisc. juvavens.
Konrad I., Graf von Abensberg, Erzbischof vom 25. Januar 11 06— -|-8. April
1147 auf einer Reise im Lungau.
V Nds, Septem virginum, que simul meruerunt coronari et aliorum X. (9. April.)
Ota, Karinthiorum ducissa.
Uta, die Gemahlin En^relbert's IL von Kärnten, starb 1150. Das Nekrolo-
gium von Seon (Mon. Boic. II. 159) setzt ihren Sterbetag auf den 16. April.
IV Idus, salurnini. (10. April.)
Gundram archidiac. ;
Purchart abbas;
Burkard L, Abt von St. Emmeran, wurde als Abt von Reichenau nach
St. Erameran postulirt. Er starb in Rom am 10. April 1037. (Hund, Metro-
polis, II, 257.)
Wernhardus acol. et can. s. R. pie meroorie ;
Jemperht archipresb.
III Idus, Leonis papae. (11. April.)
Ysinpurch sanctimon. s. H. ;
Hadamuot mon.
24
II Idus, Depositio Juli episc. (12. April.)
Adolgoz archipresb. ;
Otprehtiticus;
Engelbertas dux Kannthioram ei mon. ;
Engelbert III., aus dem gräflichen Stamme Ortenburg, Markgraf in Istrien.
1130 wurde er Herzog in Kfirnten, 1135 Mönch in Seon, wo er 1142 starb.
Liutgoz diac. et mon.
Idus, Eufemie. (13. April.)
Agatha mon. s. E.
XTIH Kai« Mal) Prunonis episc. et mart. (14. April.)
Luotwinus minist, de emphingen s. R.
XTII Kai. Mai, Olimpiadis. (15. April.)
Pertholt diaconus;
Vuezil qui predium suum laubisdorf fratribus dedii.
XTl Kalend. In Achaia calisti. (16. April.)
Hezil presb.;
Deimuot abb.;
Äbtissin des Benedictinerstiftes Trunkirchen. (Kirchliche Topogra-
phie. XIV, S. 108.)
Wertberi presb. et mon.;
Odalricus minist.
X? Kaleiid. hermogenis minist s. petri. (17. April.)
Gammelt abbas;
Abt in Seen circa 1027.
Gerolt abbas;
Abt in Seon im XI. Jahrhundert.
Wolfhart Scolaris;
Reginwart abbas;
Abt von Weltenburg, sUrb 1197. (Mon. Boic. XlII, 480.)
Gerhocb pictor.
Xlll Kai. uinccntii et rufi. (19. April.)
Regiobarth laicus;
Leo nonus papa;
Bruno, Bischof von Toul, als Papst Leo IX., starb 19. April 1054.
Piligrim diac.
XII Kai. Silviani. (20. April.)
Pezili presb.;
Engllman presb. et mon.;
Wezil abbus Noitperht.;
Azacho presb.
25
XI Kai. Calisti. (21. April.)
HartDidus laicus;
Pernbart presb. et mon. ;
Reginbart presb.
X Kai. Mal, Gagi episc. (22. April.)
Gerbart presb. et mon. ;
Benedieta com.
Till Kai. Mal, S. Georii mart. (24. April.)
Brun augnsi episc;
Starb am 24. April 1029. (Braun, Gescbichte der Biscbdfe von Augs-
burg, I, 361.)
Albuni presb. et mon.
T Kai. Mal, Innocentii pap. (27. April.)
Aribo diac;
Gisilperth laicus occisus;
Dietfridus presb. et abbas.
Abt des Klosters Weihenstephan bei Freising, im Jahre 1047 starb er.
III Kai. Valentini mart (29. April.)
Merboto presb. et mon. s. R.
Kalend. Mai, Sanctorum apost. Philippi et Jaeobi. (1. Mai.)
Fridarih iuvaviens. archiep. ;
Friedrich 1., aus dem Geschlechte der Grafen ron Chiemgau, Erzbischof
Ton 9S8 — •{- 1. Mai 991. Seine schon im Jahre 954 erfolgte Wahl blieb bis zum
Jahre 958 erfolglos. (Hansiz, II, 156-163.)
Regpnpertb presb. et mon.;
Odalrich presb. et fr.
Tl Non. Anastasii episc. (2. Mai.)
Liutgart comit.;
Liutgart, GrSfin von Windberg, starb als Nonne im Kloster Berow um*s
Jahr 1120. (Anonymi in libro constructionum ap. Gerbert bist, nigrae silvae,
I, 396.)
Ito peregrinus;
Altman presb. et mon.
Y Non. Inventio s. crucis. (3. Mai.)
Suanahild sanctimon.
IT Non. s. floriani mart. (4. Mai.)
Suniman presb. et mon. ;
Siboto presb. et can. s. R.
III Non. Ascensio domini. (5. Mai.)
Gotehart episc. ;
Laurentius peregrinus.
26
Noo. Victoria inart. (7. Mai.)
Otto magnus imperator;
Otto I. sUrb 973.
Orendil subdiac. et mon.
Y Idus, Mammerti episc. (11. Mai.)
Anno m.c.xlvii ordinatio Eberhardi archiepiscopi in iavayensi ciritate a
qninque saffraganeis venerabilibus, videlicet Frising. Ottone epiacopo, Regin-
berto cooperante pataviensi episcopo, Hartmanno Brixinensi epiacopo» Romano
Gurcensi episcopo et Heinrico Ratisponensi episcopo, qui archiepiscopus eodem
anno ab eugenio papa pallio honoratur;
Rnozi presb.
II Hus, S. Pachumii. (14. Mai.)
Adaluuinus iuvav. archiepisc;
Adalbinus, Ersbischof von 859— f 14. Mai 873.
Hezio presb. et mon.
Idos, In siria timothei. (15. Mai.)
Zu diesem Monatstage bemerken die Annalen: 991 Fridaricus Idus Mai
archiepiscopus , sollte Idos Maij den Sterbetag oder den Tag der Beisetsung
bezeichnen?
Magnus presb. ;
Ruodolf presb. et mon.;«
Liutfrid presb. et mon.
XTR Kai. Jonll, eraclii. (16. Mai.)
Willibirch laica ;
Engilhilt inclusa;
6othscalcus conv. s. R. et minist de glase.
XTl Kai. Junil, parthenii. (17. Mai.)
Egilperth patav. episc;
Engelbert starb 1065.
Hartuuic peregrinus.
IIY Kai. Janll, potentiane virg. (19. Mai.)
Leo grecus;
Gepa uidua.
XII Kai. Junil, Vitalis mart. (21. Mai.)
Gerhardus abbas Seuuens. ;
Abt von Seon, starb nach 1139. (Mon. Boic. II, 119; Hund, Metropol.
III, 241.)
Gerunc presb.;
Diemout vidua.
27
XI Kil. JoDil, Faustini et renusti. (22. Mai.)
Arnolt presb. et mon.;
Waltheri advocatus;
Pabo presb. et mon.
11 Ral. Juoii, Africe saturnini. (24. Mai.)
Liutolt comes.
Luitpold, Sohn des Grafen Eberhard 11. von Lambach, 1130—1140 beur-
kundet. (Mon. Boie. IV, 27. 28.)
Till Kai. JuBll, Urbani pape. (25. Mai.)
Imroa abbat. ;
Äbtissin von Herford, von 974-995. (Wedekind, Noten, 11, 382.) Auch
die Äbtissin Imma von Nunberg starb am 25. Mai.
Berwigus prepos.;
Vielleicht Berwin, Propst von Reichersberg, der im Jahre 1116 resignirte?
Pertboldns presb. et mon.
YU Ral. Junii. Augustini primi anglorura episc. (26. Mai.)
Adalperth marchio;
Adalbert, Markgraf zu Österreich, starb 26. Mai 1055. (v. Meiller,
Babenberger Regesten, S. 7.)
Odalrih presb. et mon.
Tl Kalend. Janli, Prisci mart. (27. Mai.)
Brun uuirzpurg. episc;
Bischof Brun regierte von 1034— *{-27. Mai 1045. (Chronicon Wirce-
burgense ap. Eckhart, Franc. Orient. I, 812.)
Pezaman presb.;
Adalpreht occisus.
11 Kalend. Junll, Petronelle. (31. Mai.)
Liepsuuint;
Folcholt minist.
IV NoD. Junlif Marcellini. (2. Juni.)
Anzo diac.
III Nen. Africe Quirini, gagi, donati et aliorum xlvii. (3. Juni.)
Ingram presb.
II Non- Rutuli cum aliis duobus. (4. Juni.)
Chuonradus imperator;
Kaiser Konrad II., gestorben am 4. Juni 1039; vergl. Necrolog. Fri-
singense ap. Eckhart, Franc. Orientalis I, p. 835; Nekrolog des Klo-
sters Weissenburg. (Archiv des historischen Vereines von Unterfranken und
AschafTenburg, XIII, 1, S. 19.)
Otiflreba mon.
28
Non. S. Bonifacii et socioram ejus. (5. Juni.)
Folmar minist.;
Wolfram miles.
TU liusy Sanctorum Vincentii et Benigni. (7. Juni.)
Isingrim abbas.
Isingrim, der zweite Abt des Stiftes Admont, starb 7. Juni 1090. (Necrol.
Admont. ap. Pez, script. 11, 204; Fuchs, Geschichte des Stiftes Admont
S. i3.)
T Idiis, Primi et feliciani. (9. Juni.)
Engilbertus comes occisus;
Poppo mon. s. p.
I? Idus, depositio censuri episc. (10. Juni.)
Johannes iuvav. archiepisc. ;
Johann, Bischof von 739 — 745, •{- 10. Juni. Er war der erste ordentliche
Diöcesanbischof. Das archiepiscopus ist irrig; conf. Nekrologium II, 10. Juni.
Rupert, Vital und Flobargisus waren nur Missionarbischöfe, Ansolog^s, Savolus
und Ezzius nur Äbte, aber nicht zugleich Bischöfe» obschon sie in dieser
Eigenschaft in den alten Katalogen erscheinen.
Parto mogunt. archiepisc.
Bardo der Heilige (Acta Sanct. Juni II, 300) regierte das Erzbisthum
Mainz von 1031 — •{- 10. Juni lOaO. Ein Nekrolog der Domkirche Freising
(Quellen und Erörterungen, Vll, 465) setzt ausnahmsweise seinen Sterbetag
auf den 11. September.
lU IduS) Barnabae apost. (11. Juni.)
Noppo laicus;
Fridarih et uxor ejus liutkart suscepti sunt }b nostram fraternitatem
anno m.c. vii.
II Idus, s. Basilidis. (12. Juni.)
Engilhart presb. de matse;
Maganus presb.;
Adalgoz magdcburg. archiepisc.
Adalgoz, Graf von Veitheim, von 1107— f 12. Juni 1119.
Idus, Luciani. (13. Juni.)
Ernuost presb. de matse.
Wll Kai. Jiilli, Viti, Modesti, Crescentie. (15. Juni.)
Pabo Scolaris;
Gebehardus archicp.;
Gebehard, Krzbischof von 1060— f 15. Juni 1088. Erstarb lu Werfen
und liegt in dem von ihm gestifteten Kloster Admont begraben.
29
Günther! gnrc. episc. ;
Günther, der erste Bischof von Gark, regierte von 1072 — -|* 15. Juni 1090.
Die Anntlen melden zum Jahre 1071 : Gebehardus archiepiscopus U Non. Mai
ecclesiam Kurcensem dedicavit et in ea sedem episcopalem instituit et ad hanc
Guntherum episcopum ordinavit.
Perlholt presb. et mon.
XY Kai. diogenis. (17. Juni.)
Werinhart miles;
Jusila.
U? Kai. Jolll, Marei et Marcelliani. (18. Juni.)
Ratpoto comes.
Xin Kai. Julli, Gerrasii et Protasii. (19. Juni.)
Johannes patriarcha;
Patriarch ron Aquileja, starb 1019.
Chazili;
Ruodolf junior occisus.
XII Kai. Jolll, Siiverii pape. (20. Juni.)
Hludeuuicus imperator;
Kaiser Ludwig starb 840.
Aribo minist.
XI Kai. Julli, Albani mart. (21. Juni.)
Wolfpero;
Eberhardus iuTavensis archiepisc.
Eberhard I., Graf von Hippoltstein und Biburg, Enbischof vom 20. April
1147 — -{-21. Juni 1164. Vorher war er Benediciiner zu PrSfening und Abt zu
Biburg.
X Kai. Julii, Jacobi apost. (22. Juni.)
Walraban presb. et decan.
Tllll Kai. Jolll, johannis bapt. (23. Juni.)
Apo et uxor ejus azala soscepti sunt in nostram fraternitatem.
Tl Kai. Julll, Johannis et Pauli. (26. Juni.)
Irimperth presb. et abbas;
Irimbert, Abt von Admont, starb 26. Juni 1177. (Fuchs, S. 31.)
1? Kai. Julll, Leonis pap. (28. Juni.)
Hezil presb. et mon.
III Kai. Julli, nativ. äp. Petri et Pauli. (29. Juni.)
Ita abbat.;
Äbtissin von St. Georgen in Kärnten, 17. October 1152 beurkundet.
(Hansiz, Görm. sac. II, 253.) Ita IL, Äbtissin von Nunberg, starb ebenfalls
am 29. Juni.
30
Warmunt, qui grabenstxt nobis dedit;
Warmunt, Graf von Raeut, starb 1010. (Hund, Metrop. II, 251.) Raeut
bei Wasserburg in der Pfarrei Rieden unweit Hobenburg.
Hemma comit de Gurka.
Stiflerin von Gurk, starb 29. Juni 1045.
II Rat. Julll, depos. s. Aerindrudis virg. (30. Juni.)
Adeluni archipresb.
Kalend. Jolil, passio sanctorum apostolornm Simonis et Judae. (1. Juli.)
Waltherus presb. de weridin;
Heilika abb.
Heilika, Tante Kaiser Heinrich*s 11. und Äbtissin des Klosters Niedemburg
bei Passau, starb 1020. Die Äbtissin Heilka des Klosters Bergen bei Neuburg
an dep Donau starb am 27. Januar. (Bruschius, p. 341.)
? Non. translatio Thomae apost. (3. Juli.)
Heinrih rex;
Kaiser Heinrieb I. starb 936.
Enziman archipresb.
lY Non. translatio s. Martini episc. (4. Juli.)
Ruodolf presb. et mon. ;
Adalperth occisus.
III Non. pii papae. (5. Juli.)
Willihalmus abbas;
Das Nekrologium von St. Emmeran (Mon. Boic. XIY) bemerkt: Willehal-
mus abbas Hirsaugiensis. Wilhelm, Prior zu St. Emmeran, wurde 1069 Abt des
Klosters Uirsau und starb 1091. (Oefele, script. rer. boic. I, 653.)
Anno milles. xliiii dominica incarnationis Henricus, filius Cbuonradi impe-
ratoris, ungarios expugnavit, regemque ipsorum effugavit et regnum romano
imperio subjugavit. In eo hello occubuerunt Eberhart subdiaconus, Sizo comes,
Arnolt, aliique teutonum complures.
Die Schlacht bei Raab auf den Feldern um Menfö am 5. Juli 1044. Sizo ist
Sighard IV. Graf im Chimgau, erster Stifter des Klosters Bauroburg um 1020.
Nooas, Yuillibaldi conf. (7. Juli.)
Ruodperth roiles.
YIll Idus, S. Chiliani. (8. Juli.)
Pabo presb. et mon.;
Totilinus mon.
YII Idas, Cirllli episc. (9. Juli.)
Liutpolt advoc;
Otilia mon.;
Ribkart comet.
Richard, Gattin des Grafen Ulrich von Ebersberg, starb am 23. April
(Oefele, II. 16), und Richlind, Gattin des Grafen Adalbero von Ebertberg»
starb am 12. Juni. Diese Grfifin Richart dagegen am 9. Juli.
31
Vf Idos, S. Mar|r<^rete virg. (12. Jali.)
Hugo sulzb. prepos. ;
HugosUrb 12. Juli 1167; vergl. Nekrologium II, 12. Juli.
Golda.
111 Idus, In Alexandria curticii. (13. Juli.)
Hadamuot soror;
Heinrih Imperator.
Kaiser Heinrich II., gestorben 1024.
11 Idus, Focati episc. Ponti. (14. Juli.)
Fndarun;
Benno pataT. episc. ;
Bruno, ?on 639— f 14. Juli 670.
Pabo minist, et fr.
Idas, Reginsuinde virg. (15. Juli.)
Beringer diac. et mon. ;
Goteacalcb diaconus.
XTI Kai. AogustI, s. marcialis. (17. Juli.)
Atb mon.;
Jacob abbas.
Jakob, Abt des Klosters Theres zwischen Hassfurt und Schweinfurt, starb
circa 1094. (Ussermann, episcopatus Wirceburg. p. 305.)
IT Kai. August. Simpherose matris VII germanorum. (18. Juli.)
Heimo presb. et decan. m. Ixxx.
UT Kai. s. Christine virg. (19. Juli.)
Chunigunt regina ;
Chunigunt regina?
Totili archipresb.
XIll Kai. Sabini. (20. Juli.)
Ruodolf abbas sewensis;
Starb 1102. (Mon. Boic. II, 119.)
Irmingart puellula ;
Suuitharth presb.
XllKal. Praxedis. (21. Juli.)
Dietmarus archiepisc. juvavensis occisus;
Dietmar I., Erzbischof von 874—907. Er fiel in der unglDcklichen Schlacht
am O.Juli 907 bei Pressburg. (Quellen und Erörterungen VII, 452.) Sein
Leichnam wurde nach Salzburg gebracht und am 21. Juli in der Domkirche
beigesetzt.
Sigihart eomes ;
Gaugraf Sighard, 908 und 909 beurkundet.
Heriman episc;
Meginhart iaicus.
32
XI Kai. S. Marie Magdalene. (22 Jall.)
Geruuic vidua;
Heriperth episc.
Heribert, Bischof ?od BichstStt, starb am 24. Juli (nach dem Nekrologiom
von Freising in den „Quellen und Erörterungen zur bairiscben und
deutseben Geschichte« VII, S. 462) des Jahres 1042.
X Kai. Liborii episc. et conf. (23. Juli.)
Guntherius episc. babinberg. ;
Günther, zuerst Propst zu Goslar und Kanzler Heinrich*s IH., dann 1057
Bischof zu Bamberg. Er starb 23. Juli 1065 zu Weissenburg in Ungarn.
(Ussermann, Episcop. Bamberg, p. 34.)
Ogo;
Friderich advocatus.
T Kai. S. Pantaleonis m. (28. Juli.)
Tietmarus II archiepisc. anno 1041.
Dietmar IL, Erzbischof vom 20. December 1025— f 28. Juli 1041.
Bisher wurde der Ordinationstag Dietmar*s auf den 21. Juli 1026 gesetzt
(Hansiz, II, 169; Deu tinger, Beiträge I, 246.) Allein die Annalen (^pag. 3^)
bemerken in ganz bestimmter Fassung: 1025 Guntherius arehiepiscopus Kai.
Nov. obiit, dietmar successor ejus XII Kai. Jan. ordinatus.
Hadamar presb. et inclusus; .
Liutfrit diac;
Ernust presb.
IT Kai. Beatricis mart. (29. Juli.)
Marchwart minist;
Gepal080;
Starhant miles et fr.
111 Kai. Abdo et Sen. (30. Juli.)
Aribo diac. et mon.
II Kai. Tertullini mart (31. Juli.)
Buodperth occisus;
Megingoz presp. et mon.;
Hiltigart laica de Glase.
Die Annalen bemerken zum Jahre 1091 : dedicatio ecclesiae S. Christofen
ad glase.
Kalend. Aagustl, Ad. s. petrum ad vincula. (1. August.)
Pilgrim presb. et mon.
Non. Augustl, Cassiani episc. (5. August.)
Hoholt juvenis; *
Altman presb. et mon.
33
t
Till Um, S. Sixti pape. (6. August)
Willipiric cometissa.
Willbirgis, Grfifin ?on Sempt und Ebersberg und Gattin Werigand's, Grafen
Ton Mureck. Sie starb als zweite Vorsteherin des Klosters Geisenfeld im
Jahre 1064.
TU Idus, S. Afre mart. (7. August.)
Odalricus patav. episc. m.c.xxi;
Ulrich, von 1092—1124.
Sigahart comes occisus est, eodem die occisus est Tuoto et alii plures.
Sighard , Graf von Ebersberg, fiel 907 in der Schlacht an der Donau gegen
die Ungarn. Das Nekrolog von Ebersberg gibt den 10. October als seinen
Sterbe lag.
Chuniza olim abbat.;
Äbtissin des Klosters Nunberg.
?l Idos, S. Ciriaci mart. (8. August.)
Liutkarth mon.;
Ruodolf railes;
Ekkihart puer;
Altmannus patav. episc. ob. m. xci.
Altmann starb den 8. August 1091. (Altmanni Vita prior, cap. IV, Nr. 33.)
Von den Nekrologien bezeichnen den richtigen Tag: Admont (Pez, script. rer.
austr. 11,200), St. Florian (Stülz, Geschichte von St. Florian, S. 107;
Chmel, Notizenblatt, Jahrgang 1852, S. 295), Melk (Pez c. 1. 1, 308),
Michaelbeuern (Filz, S. 863), Neuburg (Fischer, merkwürdige
Schicksale des Stiftes Neuburg, II, 110), St. Peter in Salzburg (v. Meiller,
S. 267), Seen (Cod. bav. 48 der k.Hof- und Staatsbibliothek in Mönchen).
Den 9. August geben an: St Polten (Duellii Excerpt. gen. bist 149) und
St Nicola (Cod. bav. 10 der k. Hof- und Staatsbibliothek in Mönchen).
' T Idus, Rustici. (9. August.)
Azala ;
Etich;
Liutfrit custos, presb.
111 Idus, Radagunde regine. (11. August)
Erchinpoldus presb. et mon.;
Benedict Scolaris.
U Idus, Eupli mart. (12. August)
Sigihardus patriarcha.
Sighard, Patriarch von Aquileja, starb am 12. August 1178. Das Nekrolo-
g^um von Michaelbeuern (Filz, Geschichte von Michaelbeuern, S. 863) setzt
»einen Sterbetag auf den 1. August.
XTIII Kai. Aug. Assumptio s. Mariae. (15. August)
Liutpoldus de walde minist, s. Rudberti.
Archiv. XXVIII. 1. 3
34
•
XTI Kai. Aog. Octara s. Laurentii. (17. August.)
Hartuuic laiciis;
Henricus presb. et mon.
X? Kai. S. Agapiti episc. et mart. (18. August.)
Ruodolf subdiae. ;
Waltman presb. et mon.;
Pertholt occisus.
XIY Kai. S. Magni mart. (19. August.)
Hiltigoz occisus;
Waltheri diac et mon.
XI Kai. Timothei et Symphoriani. (22. August)
Egilolfus iuvavens. archiepisc;
Von 935—939. Er erhielt nie das Pallium, sondern Papst Leo VII. verlieh
dasselbe dem Bischöfe Gerhard von Passau als Nachfolger der ehemaligen
Erzbischofe von Lorch« welchem es bis zu seinem im Jahre 946 erfolgten Tode
verblieb. (Hansiz, II, 147.)
Noppo presb. et mon. ;
Regil occisus.
X Kai. Flaviani. (23. August,)
Gebehard, Wolfram et alii multi teutonum in boemia occisi sunt
Diese den Deutschen unglückliche Schlacht wurde 1040 gekämpft.
(Palacky, Geschichte von Böhmen, I, 284.)
Till Kai. Genesii arelatensis m. (25. August.)
Reginperth, Ebo et Fridarich occisi.
? Kai. Hermetis mart. (28. August.)
Raban laicus;
Ozi presb. ;
Otker diaconus;
Wuppi presb. ;
Tagini laicus.
IV Kai. decollatio s. Johannis (29. August.)
Meginhard comes.
Vielleicht jener Graf Meginhard, der 1070 in einer agunlisch-freisingischen
Urkunde erscheint.
III Kai. Felicis et Adaucti. (30. August.)
Magnus diac. et mon.
II Kai. S. Paulini episc. (31. August.)
Heroldus archiepisc. iuvav. ;
Herold, Graf von Scheyern, Erzbischof von 939 — 958. Wegen Hochver-
rath geblendet, wurde er 958 auf der Synode zu Ingelheim seiner Wurde
entsetzt. Im Jahre 984 lebte er noch, denn in diesem Jahre crliess Papst
Johann XIV. gegen ihn noch eine Stiafbulle. (Hansiz, II, 148—156, 933.)
Alpuni diac.
35
Kalend. Sept. Vcrene yirg. (1. September.)
Ercbinger laic;
Altman et Meginhart occisi sunt.
IT Noo. Sept Lugduno justini episc. (2. September.)
Sigifrit presb. et mon.
III Noo. arestippi episc. (3. September.)
Diethalm presb. et mon.;
wiilihalm diac. et mon.
11 Noo. s. Erindrudis. (.4. September.)
Starchand laieus.
Noo. Quintini conf. (5. September.)
Diemo archiepisc.
Thiemo, ein Graf von Medling. Ersbischof vom 7. April 1090— i 101. Er
tarb auf dem Kreuzzuge, den er mit Weif I. unternahm, in der Gefangenschaft.
Till Idus, S. Magni conf. (6. September.)
Raffoldus presb. et mon.
T Idus, S. Gorgonii mart. (9. September.)
Elisabeth decana;
Mazilinus presb.;
Hizila vidua conversa in nostram suscepta est fratemitatem.
II Idus, amoni. (12. September.)
Reginbertus brixonensis episc. olim abbas s. petri;
Von 1125—1142. Sein Todestag ist der 13. September.
Wecil comes;
Truta mon.
Idus, Septem dormientium. (13. September.)
Liutfrit presb. ;
Wichpurk abbat.;
Äbtissin des Klosters Oberrounster in Regensburg von 1010—1030. (Zirn-
ibl, Abhandlung über die Reihe der geforsteten Äbtissinnen zu Obermünster
. I. 1787.)
Engilfrit presb. et mon.
XII Kai. Od. Faustae virg. (20. September.)
Hizila sancta inclusa.
Inclusa im Kloster Nonnberg. Sie sfarb nach dem Nekrologe dieses Klo-
tersam21. September 1159. (Kirchliche Topographie, Ilf, 1. S. 387.)
X Kai. S. Mauricii et soc. (22. September.)
Gotescalc subdiac. Ratesp.
36
Vni Kai. CoDceptio s. joliaiinis bapt. (24. September.)
Eodcm die dedicatio basiliee s. Ruodberti, «»t trauslatio ejusdem, que
facta est ab episeopo Vir^ilio, qui fuil octürus ab illo, cum quo traRatalil et
duos presbiteros ejus s. Chunialdum et a. Gisilarium. Efoluto aatem dominice
incarnationis milessimo centessimo yigessimo septimo anno eadem basilica est
exusta, et ipso dicto octavo Kalendarum octobrium die a beate memorie Cuon-
rado venerabili arehiepiscopo consecrata. Hujus yero exuationis causam paocis
explicabimus. Fratres apostolice paupertatis imitatores a prefato arehiepiscopo
in ea locuti , dum propensiorem diuinis rebus impendere studenl derotionem,
etiam signis plebem convoeantibus majorem exibent decorem. Vnde factum est,
ut maferiam fusoria arte preparatam in vicina eccleaie parte locarent, et
liquescenti metallo ignem subministrarent. Inde ignis elapsus omnem corripuit
basilicam, in proprius vires Jevem nactus materiam. Inter cetera aatem hojus
incendii dispendia HI Coronas satis fabrefactas cum picturis et variis celaturis
absumpsit. Que omnia venerandus archicpiscopus quanta animi alacritate quam
prona in Christi obsequium caritate restaurare disposuerit, viya dirersoram
ornatuum exstant indicia, que cunctis seeulis indefectiva virtutum ejus repre-
seiitant testinionia. Instituit prelerea isdem archicpiscopus, ut duorum presbi-
terorum S. Kuodberti, beatorum Chuniaidi et Gislarii, memoria in proximo dedi-
cationis die haberetur, quia beato Hertvico arehiepiscopo appositi sunt ad
corpus s. Ruodberti;
Wenzlaus abbas altahensis;
Wenzeslaus starb am 24. September 1068.
Huombertus presb. et mon.
VI Ral. cipriani. (26. September.)
Gepa abbat.
? Kai. Cosme et Oamiani. (27. September.)
Eberhart diac. s. K.
I? Kai. Wenzlai mart. (28. September.)
Chuonradus iuvavensis arehiepiseopus patruus Friderici imperatoris multis
passionibus pro obedientia Alexnndri pape ^raviter afflictus anno m. e.lx¥iii obiit.
Albertus sororius ejus, filius regis boemiac eJigitur, qui et anno m. clxyiiii ab
Aquilegiensi patriarcha Udalrico cooperantibus Henrico Gurceosi et Tarvisino
epiacopo VIrico XVU Kai. Aprilia in presbiterum et episcopum consecratus est
apud Frisacum et ab Alexandre papa per dominum Chuonradum Moganfinum
archiepiscopum et apostolice sedis logatum pallio houoratus eodem anno.
II Kai. S. Hieronimi. (30. September.)
Hadauuich mon. et iiiclusa;
Egino miles.
? NoD. Oct. Leudegarii episc. (3. October.)
Heinricus Gurcensis episc ;
Starb 1174.
Norduoin conv. et mon
37
III NoB. Oct placidi. (5. October.)
heinrib imperator;
Kaiser Heinrich III. starb 1056.
Maganus diac. et mon.
II Nao. Oct. Romani episc. (6. October.)
Alamar diac;
Bonizo peregrinus presb. ;
Gotaperbt diaconus. ,
Till Idtts, Faustini. (8. October.)
Hiltiboldus gurcensis episc;
Starb 1132.
Piligrim iuvav. archiepisc;
Piligrim I., Eribiscbof von 907— f 8- October 923.
TU Idus, Dionisii. (9. October.)
Heinricus frising. episc;
He i n r i ch I.. Graf ?on Bbersdorf, Bischof ?om 28. Juni 1098— f 9* Octo-
:>er 1137.
Maganus Scolaris;
Suuideger« qui et clemens papa.
Suitger von Marsleben und Hornburg, Bischof von Bamberg, am
24. December 1046 wurde er zum Papst erwählt und nahm den Namen ClemenslI.
in. Am 9. October 1047 starb er zu Pesaro an Gift.
?l Idus, S. Gereonis. (10. October.)
Tuto episc;
Tuto, Bischof von Regensburg, von 894- f 10. October 930.
Prun archiepisc
Brun I., Erzbischof von Cöln, vom 30. August 953— -{- 10. October 965.
(Mooyer, Ooomastikon, p. 28.)
? Idtts, Eraclii. (11. October.)
Odalpero diac. et mon. ;
Erchinger conv.
II Idus, S. Calisti pap. (14. October.)
Liuprammus archiep. salzb., cujus teraporibus ecclesia niaior combusta est,
et corpus s. Hermetis m. a Roma ab eodem archiepiscopo huc allatum cum
maximo honore.
Luipram, Erzbischof von 836—859.
XTII Kai. NaT. S. Galli conf. (16. October.)
Megingoz prepos. salzb.
X? Ral. Nov. S. Luce evang. (18. October.)
Gebo archipresb.;
Raio archipresb.
38
XIII iai. Nif. S. Quirini raart (20. October.)
Vitalia iuvavena. episc;
Vitalis, der Apostel des Pinxgaues. der iweite Bischof ron Salxburg.
von 723— 1 20. October 730.
Heinricus deutonum dui;
-Magnus pictor.
\l iaI. NsT. Severini episc. (22. October.)
Tegenu de Kaleheira laicus.
Circa 1130 urkundlich verzeichnet. (Mon. Boic. II, 279.)
\ Kai. Sereri episc. (23. October.)
Hiltrih archipresb.;
Pilhilt cometissa;
Die Mutter des Patriarchen Sighard von Aquilejs. Sie wurde Äbtissin des
Nonnenklosters in Michaelbeucrn.
wilhelmus prepos. werdensis fr. n.
Fehlt bei Geiss. (Geschichte des Klosters Hegel wörd in Deutinger's
Beitrfige, IV.)
?I Kai. tarsi. (27. October.)
Haizman inclusus.
? Kai. Symonis et Tatthei. (28. October.)
Adaluni archipresb.
I? Kai. Peliciani. (29. October.)
Ruodperth prcsb. et mon. s. H.;
Chadulhoh comea;
Sohn des Stifters von Seon, Aribo.
Ebararo occisus.
III Kai. eusehii. (30. October.)
Friderih prcsb. s. R.;
Egilof laicus.
II Kai. Quintini mart. (31. October.)
Wergandus coroes.
Werigant, Graf von Piain, starb circa 1129.
Kalend. Nov. S. Ccsarii mart. (1. November.)
Guntherius archiepisc. iuvav.;
Starb am 1. November 1025. (Hansiz, H, 168.) Die Annalen des Codex
schreiben: 1024 Guntherius succcssor ejus (Hartwici) et Vll Kai. Feb. ordinatus.
Ozi prcsb. et mon.;
Balderih abbas.
Das Nekrologium von St. Emmeran (Mon. Boic. XIV) nennt ihn „abbas
Maninse". In den bisher bekannten Verzeichnissen der Äbte von Monsee fehlt er.
39
II NoD. S. Valentini conf. (4. November.)
Pertholdus archipresb.;
Eigilpertus epise. fris.
Starb 1039.
Nooas, Felicis conf. (5. November.)
Raban presb.;
Otto et Sigiboto oecisi;
Heimo Scolaris.
?l Idos, Sanct IV coronatorum. (8. November.)
Ordinatio s. Hartwici archiep.
Conf. Annales c. ]. p. 3^. Hartwick« aus dem Gescblechte der Grafen von
ponbeim, Erzbischof vom 8. November 991 — 1023. Er wurde als Heiliger
srebrt. Die Annalen bemerken: 1122 dedicatio capellae sanctae mariae ad
Hartwicum, quae facta est a venerabili archiepiscopo Cbonrado.
III Idus, S. Martini episc. (11. November.)
Johannes patriareha;
Willepirch vidua s. petri.
II Idus, Arsacii conf. (12. November.)
Piligrimus presb. et abbas s.M.;
RafToIt subdiac. s. R.
XTin Ral. Dec. Clementini. (14. November.)
Odalpertus archiepisc. juvav.
XTI Ral. Dec. S. Olhmari conf. (16. November.)
Liutoldus minist, de eichheim;
Rihheri archidiac.
XY Ral. S. Florini. (17. November.)
Liutoldus minist de bugowe;
Azala mater Gebehardi archiepiscopi.
X Ral. S. Cecilie. (22. November.)
Tagini laicus.
IX Ral. S. Clementis. (23. November.)
Liutolt presb. et prepos.;
Die Annalen bemerken: 1043 Liutolt prepositus VIHI Cal. Dec. obiit.
Adalo vicedominus.
II Ral. Petri episcopi , qui precepto uiaximini cum aliis pluribus episcopis
deeollatus est. (25. November.)
Liuza coniilissa.
40
Yl iai. amatoria epitc. (26. Norembcr.)
Wisunt presb. et moo. ;
Raban de letiliDsdorf;
Pezaman laicus;
FridaruD mon.
V Ral. yirgilii archiepisc. (27. November.)
Virgilius episcopus iuvay. scotigena, qai eccieaiam majorem primus eon-
struiit et corpus S. Ruodberti et corpora duorum presbiterorum ejas Chunialdi
et Gisilarii simul cum eo transtulit.
IT Kai. eucherii. (28. November.)
Tagno minister de prannig;
Fr. Engilram laicus.
III Kai. Vigilia s. Andreae. (29. November.)
Liutprant diac. et mon.
II Kai. Nativitas ejusdem. (30. November.)
Egilolf archipresb.
Kaleod. Decemb. Longini. (1. December.)
Sigifrit diac;
Fr. Snazi;
Die^i;
Macili minister.
lY Non. Romae saturnini et Sennes., qui sub maximiano martirio coronati sunt.
(2. December.)
Gotneia;
Ava mon.;
Gebeharih episc. ratisp.
Bischof von 1036-1060.
in Non. Lucii conf. (3. December.)
Richiza uxor Reginhardi;
Gotti et uxor ejus Geza suscepti sunt in nostram fraternitatem anno mille-
simo xc. III Nonas Dez.
II Non. Barbare virg. (4. December.)
Hemma soror;
Anno Colon, archiep.
Von 1056—1075.
Non. Depositio Hartwici archiep. (5. December.)
Die Annalen erz&hlen: 1023 Hartwicus archiepiscopus Non. Dec. obiit.
Somit wfire der Sterbe- und Beisetzungstag dieses Bischofes ein und derselbe.
Liuprecht presb.;
Azicho presb.
41
Till Mus, S. Nicolaf oonf. (6. December.)
Is&npertus presb. et nion. ;
Chuono ad?ocatu8 et filius ejus Aribo;
Adalman prepositus et Adalman oecisi;
Anzo miles.
Yli Idus, euticiaoi pap. (7. December.)
Liutfrit presb.;
Israhel diac. ;
Albuni presb.
? Idus, Successi. (9. December.)
Truota a. m.c. xiiiüi.
XVIII Ral. Jan. depos. roaximi episc. (15. December.)
Adalhalmus presb. et mon. s. p.;
Suuideger presb. et mon.
XTII Kai. yalentini. (16. Decelnber.)
Vuicpurc mater hartwici archiepisc.
XTI Ral. Victoris. (17. December.)
Friciia vidua.
\Y Ralf Quinti et Simplicii. (18. December.)
Reginbertus minist.
XI? Ral. S. Ignatii episc. et mart. (19. December.)
Heinricus presb. s. P.;
Hemma abbatissa.
Hemma III., Äbtissin des Klosters Nunberg.
XI Ral. Basilei. (22. December.)
Chuonradus minist.;
Chadalhoh seuuensis abbas.
Abt nach 1010. (Mon. Boic. II, 119.)
Kai. S. Victorie, que athaüarco comite rogatu sponsi sui pagani eugenii
gladio percussa est. (23. December.)
Ita abbat.;
Äbtissin des Klosters Nunberg.
Peziman archidiac*;
Ludovicus presb.
Till Ral. Natiyitas D. N. J. Ch. (25. December.)
Weselinus abbas et mon. S. M.
TU Ral. Stephanus mart. (26. December.)
Hemma sanctimon. ;
Pertholt presb., mon. et decanus s. p. ;
Etih laicus.
42
T Kai. S. Innocentum. (28. D^cember)
Adalpero presb. et mon.;
Wasigrim sabdiac.
III Ral. donati. (30. December.)
Ruodpertus abbas;
Adalman camerarius.
II Kai. S. SiWestri pap. (31. December.)
Pesili pictor;
Pesilinus mon. s. p.
43 •
Nekrologium If. .
Januarius habet dies xxvi, luna xxx.
Kalend. Circumcisio domini. (1. Januar.)
Seculum XII.
Engclbertus conv. s. Rup. ;
Liutolt conv. et fr. n.;
buno laicua, qui dedit nobis agrum maistorf;
wernhardus minist. ;
Liukardis mon. s. Erndrudis;
Monasterium sanctae Erndrudis ist das Kloster Nonnberg in Salzburg. Das
iben der heil. Erentrudis schrieb Georg Homer, Kurze Lebensverfassung der
mI. Jungfrau und Mutter Erentrudis. Salzburg 1749.
* *
heinricus et hermannus sacerdotes et mon. in Salem;
Johannes mon. et prof. mon. admont;
matbias meiling presb. et can. in Newburga;
Virgilius Abbas ad s. petrum;
obiit venerab. in Christo pater et dorn. Christofferus de welsperg decanus
ajus ecciesiae 1482;
wolfardus presb. et can. in Reichersperig;
ulricus oeder presb. et can. s. ypoliti;
Jobannes de nurenberkch presb. et cau. s. nicolai patav.
IV Nonas, Octava s. Stephan! protom. (2. Januar.)
Seculum XII.
Gerbirgis in Sewen;
chunradus presb. et can. in chicmse;
fridericus perthersgadensis prepositus;
Von 1178—1188.
*
eunradus can. s. ypoliti;
andreas presb.
ulricus prepositus s. ypoliti dictus veyitager.
Von 1360-1369.
44
III Nonas, Octava s. Johannis. (3. Januar.)
Secuium XII.
Enzwib soror nostra ;
Fridericus sac. et canon. s. Rupert! ;
wichmannus presb. de Baumburch;
Marquardus prepositus in Niunburch;
Von 1141 — 1167. Ober ibn Fischer, Merkwürdige Schickiale des Stiftes
und der Stadt Klosterneuburg. Wien 1815. I, S. 44-58.
Otto diac. et mon. s. petri;
Heinricus de Radekk presb. et can. in Reichersperg;
Über das Edelgeschlecht Radeck yergl. Pich 1er, Gesch. der eheraaligea
Herrschaft Radeck. (Archi? f. K. österr. Geschichtsqoellen, VIII, 137^153.)
1340 wurde Heinrich Pfurrer zu Thaiskirchen und starb als solcher 1349.
(Appei, Gesch. des Chorherrenstiftes Reichersberg. Linz 1857, S. 134, 138.)
Georius Plebanus in Gospach;
Gosbach, Pfarrdorf im Oberamte Geislingen in Wirtenberg.
Anna dicta paissinn de Sallina.
JI Nonas, Octava s. Innoc. (4. Januar.}
Secuium XII.
Rabanus prior in Agmund;
Judita laica s. petri ;
chunradus episc. frisinf^en.;
Konrad I., von 1231 — 1258. Sein Todestag ist übrigens der 18. Januar.
Elisabeth laica;
Stephanus prepositus in Ranshoyen;
Von 1373—1388.
dorn. Johannes reysel professus in Ranshofen ;
dorn. Johannes werstarfer prof. in Ranshofen.
Nanr, Seyerini conf. yig. (5. Januar.)
Secuium XII.
Fritelo frater noster ;
Baldericus abbas s. petri ;
Starb 1147.
Chunigunt mon. S. E. ;
Liutolt ;
Riza laica de Erlach;
Erla, Erlach in der Pfarrei St Georgen, Pfleggericht Weitwörth, Herzog-
thum Salzburg.
Alhaidis cony. seccowe;
Richolfus laicus;
Ruodgerus presb. et can. Niunburch;
Am 15. Februar 1206 beurkundet. (Fischer, c. I. U, S. 163.)
Rerchtoldus laicus;
45
Fridericus plebanus de percham;
Percham, Bergheim, Pfarrdorf rechts der Salzach im k. k. Pfleggerichte
ilzburg.
*
Johannes de obornperg presb. et can. Secoviens.;
wernherus de L-^npotiiige prcsb. et can. S. R. ;
Vergl. Koch-Stern feld« der Lampotinger Heimath und Weltleben und
re Vermachtnisse. (Oberb. Archiv IV. 297— 3i5.)
Sigismiindus Gerlosaer can. vorawensis;
fr. philippus subdiacon. et mon. s. marie virg. in Alderspach.
Till. Idus, Epiphan. domini. (6. Januar.}
Secuium Xi(.
Chunradus laic. minist. S. R. ;
mergardis cony. S. R. ;
Elysabeth cony. S.R.;
Adplan presb.;
udalricüs prepositus chiemsse ;
Ulrich l. starb 1179.
Gepa laica;
Karolus conv. halle;
Alheid, Leuza laicae;
beinricus, wemhardus, laici ;
Wernhardus minist, frising. ;
Regenboto presb. et can. s. ze.;
badmarus sac. et can. de Berchfesgaden; 9
Hadmar von Schwarzenburgim Jahre 1334 urkundlich verzeichnet. (Koch-
Stern feld, Berchtesgaden, II. 16.)
hainricus machravius;
dymudis hofmaistrin layca;
beinricus plebnnus in taechsenpach.
Markt im Pfleggerichte gleichen Namens im Herzogthume Salzburg.
TU Idus, valentini epise. (7. Januar.)
Secuium XII.
Cliunradus conv. fr. n. ;
chunradus minist, de thal;
Ortschaft in der Pfarre Lamprechtshausen. Pfleggericht Weitwörth, Her-
zogthum Salzburg.
Erndrudis soror nostra S. R.;
bartungus conv. s. yp. ;
Adelheit s. laurentii ;
Richerus conv. S. K. ;
46
heinricus presb. et can. Richersp.;
Circa 1250 und 1258 beurkundet. (Urkund enbuch des Landes ob der
Enns, 1,408. 413.)
pertha minist, ecciesiae ;
* *
chunradus presb. et can. s. pet. in berchtesgaden;
margareta dicta Truchtlerin inon. ad s. pet. saiisb.
y\ Idus, Erhardi ep. (8. Januar.)
Seculom XII.
irmendrut conv. S. R.;
Chuno presb. et can. S. R. ;
Im Jahre 1137 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Enns
II, S. 180.)
Otto de chunigesperg minist. S. R.;
Königsberg in der Pfarre St. Georgen, Pfleggericht Weitwörth im Herzog-
tbume Salzburg.
Maehthilt con?. owe;
Lieba laica de Biburch S. R. ;
Biburg, Dorf der Pfarrei Burgkirchen im Landgerichte Mauerkirchen im
innkreiae.
Bertholdus mon. s. petri;
Gerdrudis mon. s. Ernd.;
♦ *
heinricus conv. de Reichersp. ;
damianus Granator can. in Ror ;
Johannes Turs presb. et can. Sanhypol.
^ ? Idus. (9. Januar.)
Seculum XII.
Chunradus presb. et can. s. R.;
heinricus plebanua de s. ciriaco;
Parochia s. ciriaci ist die Pfarre Werfen im Pfleggerichte gleichen Namens
im Herzogthume Salzburg.
maethilt abba. chiem.;
Starb 1153. (Geiss, Geschichte von Frauen-Chiemsee, in Deutinger*8
Beiträge, i, 283.)
Sophia mon. decan. S. Eru.;
Elisabeth s. p. ;
hainricus plebanus de puhten;
Putten, Pfarre im Decanate Neunkirchen an der ungarischen Grenze der
Erzdiöcese Wien.
hainricus laicus de vohendorf;
▼ ohendorf, Vachendorf, Pfarrdorf im Landgerichte Traunstein in
Oberbaiern.
* *
47
ulricus de Topel presb. et can. s. p.;
Eberhardus dictus zwzzpI Scolaris;
JohaDDes Tetnweiss can. et decanus in Ranshouen.
I? Idos, Pauli primi heremite. (10. Januar.)
Seculum XII.
Gerhoch conv. fr n. ;
Wezela conv. S. R.;
Engelolfus conv. fr. n. ;
Albere prepositus S. R. ;
Ertrank am 10. Januar 1219 als Kreuzfahrer im Nil. (GSrtner, Salz-
urger gelehrte Unterhaltungen, Heft 4, S. 70. Salzburg 1812.)
Chunradus presh. et can. S. R. ;
perhta inclusa soror uostra;
Eberhardus presb.;
haerlwicus presb. et can. de chiems.
♦
chunradus episc. einem.
Konrad I. von 1279—1292.
ulricus de chalhaim plebanus in chaltz;
chunigund decana in Nunnberch;
chunradus presb. et can. in berthejrsgaden olim prepositus;
Konrad I. Garrer oder Gerer, von 1210 — 1211.
Marquardus dictus perchaimer minist, s. rudberti Salzburg.;
Johannes anhang presb. et can. s. nicolai.
III Idus. (11. Januar.)
Seculum XU.
LiutoU conv. fr. n.;
Purcbardus laicus de moseburcb;
Moosburg, Stadt in Oberbaiern. Das Grafengeschlecht, welches sich
liervon scbVieb, slarb mit Graf Konrad dem Jüngeren 1281 aus. Burkart III.
latte einen Bruder Alberl. Beide erscheinen beurkundet im Schenkungsbuche
ler Propstei Berchtosgaden. (Quellen und Erörterungen zur bairischen
lad deutschen Geschichte, l, S. 304.)
Chunigundia conv. s petri;
Reinwardus mon. et presb. Agemund ;
Riehza couv. s. petri in pcrclitesgadcn;
Im Jahre 1159 erscheint das Nonnenkloster in Berchtesgaden zum ersten
Male urkundlich verzeichnet. Unter Propst Wolfgang U. (von 1541 — 1567) war
m Jbeiatbe ausgestorben und in grossen Verfall gerathen. Propst Wolfgang
bffMk die Mauern und schlug die Renten zu denen des Capitels. Dagegen
Htele er an derselben Stelle eine Kirche, die Frauenkirche am Anger.
m
* *
*•
48
ulricuft abbas s. marie;
Abt dea Klostera Raitenhaslach, starb 1307.
Anna axor Fridlini famali celarii;
Syf^ardus grueber presb. et can. ecci. s. Ploriani;
Gregorius prenndel ean. ad s. nicolaunn;
Andreas quondain plebanus in Reut.
11 Idus. (12. Januar.)
Seculum XII.
Rudgerus mon. S. R.;
Gerhobus fr. n. S. R.;
Sigmarus laicus minist. S. R.;
heinricus presb. et mon s. petri ;
bugo presb. et mon. ;
herroannus de s. Fioriano;
heselo presb. et can. in Niunburcb.; heinricus, ortolfus ibidem;
HeiiA-ich undOrtolf am 15. Februar 1206 beurkundet. (Fischer, 11, S.163.)
Meingotus crisso occisus;
Otto conv. s. petri, Arnoldus sac. et mon. s. petri;
chunradus panicharius;
ulricus abbas cellae s. marie;
Im Jahre 1281 beurkundet. (Keiblingcr, Geschichte des Klosters
Mariazel), in der kirchlichen Topographie V, S. 17.)
Leutoldus de Asten;
Asten, Dorf der Pfarre Lambrechtshausen im Landgerichte Wildshut.
virgilius de Salczburg presb. et can. in Ranshoven.
Idus, hilarii episc. octava epiph. (13. Januar.)
Seculum XII/XIII.
Chunradus de muldorf presb. et fr. n. novicius;
Konrad ist im Jahre 1210 als Pfarrer in Mühldorf beurkundet (Mon.
Boic. II, 195) und trat dann in den Orden des heii. Augustin. Starb als Norit
margareta mon. s. e. ;
adelhalm mon. s. p.;
Romanus prepos. in Suben; Chunradus conv. de suben ;
Rumanus starb 1223. (Mon. Boic. IV, 515.)
•
Kberhardus de Stanhenberg subdiac. et can. patav.;
andreas pilnacher can. pertersgad. ;
heinricus yntzinger presb. et can. berehtersgad.;
Im Jahre 1325 urkundlich verzeichnet. (Koch -Sternfeld, Saliborg
und Berchtesgaden, II, 68.)
Rudolfus prcpositus Seccov.
Von 1347-1348.
49
XTIIII Kai. Febru&rll, Felicis presb. (U. Januar.)
Seculum XII.
hugo preab. de purchirchen;
Purchirche'n, Burgkirchen, eine Slunde westlich von Burghausen in
>erbaiern.
wezelo subdiac. de yalchusen;
Yalchusen, das Dorf Walchshausen in der Pfarre Tumelzham bei Ried
I Innkreise.
perhta laica de halle;
wilhelmus prepos wiern.;
Der erste Propst dieses Stiftes, von 1177—1199. (Mon. Boic. VII, 432.)
* *
Jacobus pöpl conv. mon. oewburg.;
Fridricus romanornm rex;
Friedrich IL starb 1250.
Johannes presb. et can. in Reichenaperg;
Circa 1250, und im Jahre 1258 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes
i der Enns, I, 408. 413.)
ulricus de Sikking miles S. Rup. ;
Sicking, Weiler der Pfarrei Ranoldsberg im Landgerichte Mähldorf in
berbaiern.
Otto presb. ac prof. mon. s. petri Salzb.
XTIII Ral. (15. Januar.)
Seculum XII.
Rxhewinus conv. fr. n. ;
Pabo presb. fr. n.;
Juta minist. S. R.;
Gisela mon. S. E.;
« *
Dietmarus dictus de Trawn can. s. R. ;
andreas Sachs can. prof. in Ror;
hainricus presb. et mon. admont. ob. 1401 ;
Johannes rasp, Stephanus Sateloder, Oswaldus Stainpeck, Sigisniundus
)erckhoffer professi in Reichersperg;
Stephanus Sateloder, 1459 als Pfarrer in Bromberg (Appel, S. 209)
ind 1463 als Pfarrer von Putten beurkundet (c. 1. S. 213).
leonhardus mauttner canon. pata?.;
1477 als Bnickmeister zu St. Gilgen urkundlich verzeichnet. (Mon. Boic.
V, 212.)
Georgius Fugss miles;
Johannes de seyberstorff.
Seibersdorf im Bezirke Obermureck in Steiermark.
Arcbif. XXyill. 1. jL
30
Ifll Eal. mareelli pap. et m. (16. Janar.)
Scevlm Hl.
T»^htriQ* pretb. fr. o. ;
Hmodh^rtu* paU?. presb. fr o.;
Cbaoao preab. fr. n.;
tfarqoardos eonr. s. peCri;
Gisela idod. s. £. ;
naebtilJis owe conr. ;
GtfUrhalcus, Asswinus laiei;
Lialwious presb. e( eao. s. Floriaoi;
Eogelbertus presb. abbas in AdmuDda;
Engelbert Potscb, von i297-i327. (Fucha, Gescbichte des BeoedicÜner-
slifles Admonl. Grali 1859, S. 48, setil uacb dem Nekrologe dieses Klosters
bei Pei. »cript. rer. auslr. II, 200, seinen Sterbetag auf den 10. April 'l
Elizabet uxor bartnidi de cbuchel aoror n.;
R»»irerendus in Christo pater dominus Cristofforus Ebran prepositos et
arehidiaconus s. Salcip. ecelesie ao. 91.
\YI Eal. Antonii monachi. (17. Januar.)
Seculum XII.
Kborlinrdus cunv. fr. n.;
tiordniilis oonr. S. H. ;
biMiiiiiMM |iiiron. abhns;
Von WVl \U\\ Abt den Stiftes Micbaelbeuern. (Pili, Gesebicbte des
Stitln« MioltnoliMMiorn. Salibur»r 1847. IL 300—303.)
ttM linnlu« (io vht>l:
huir«> pii'sb. »»t HM»n :
«hniil« inon. v\ ilt^oAnn Trunk. (irchen);
TbiM iliK KirtuiM\klo^(i*r t>. S. B. Trunkirchen (Traunkireben) im Traun-
kriM<i». viMirl. Iviirhlii'h«« To|»rttfr.iphie. \IV. S. 74 — lOi^.
•
MnKJ^tpr Vninniu* d»* porir«»'^«^ pn>?b. et fr. n. ;
f»lfn*!»in* pnt. d«im nnfKoniu* ifr«tia doi abbas admontens.;
Anfoniu* tjt :«tii< »li i. • «m H-vi« no. . «nnie d<*m Con veole 1483 aufgedroogeo.
Kr %\'Mh \\\^'l ;«U ».rf-Min- n«i «nf ,{om Soh*»'»^^c Gallenstein. (Fuehs, 8.53.)
I>n\!rn y\i' \\y\\<y%^i\n ;i>v i\ ,
Kniiolfii« i|)> pin jM »'S»- r! rnn »'^^1 S!»lTl<«rg.
51
IT Kalend. Prisce nrg. (18. Jaonar.)
SecnJam XII.
Diemadis minist, s. R.;
ChuoDO laicus minist, s. R.;
Perhtoidus s. R. fr. n. ;
Altmannus presb. de Chiemse;
Gerloch conv. et roon.;
Walkherus chursensen. episc. ;
Starb 1213.
Truta mon. s. p. ;
haernidus abbas;
Abt des Klosters Seon eirca 1110.
hartJibus presb. et cao. nove celle;
chunradus sac. ibidem;
dietricus presb. de admunda;
Johannes pflüg abbas in raitenhaslach;
Von 1417—1438.
Erhardus prior, leonhardus, petrus, urbanus monachi (ibidem);
Siboto prep.ositus Salzp. ,
Starb am 19. Januar 1183. (Gfirtner c. 1. S. 63.)
Ernestus presb. et can. fr. n.;
Eberhardus conv. in salem fr. n.;
Ao. m. cccc. vicesimo septimo obiit reverend. pr. dominus Eberhardus Neun-
uiuser archiep. Salczb. apost. sedis legatus.
Eberhard 111.
IIY Kil. (19. Januar.)
Seculum XII.
Otto prepositus Salzburg, qui dedit hospitali predium in Longaw vnde
lebet 6eri elemosina sibi;
Wurde 1242 Dompropst und starb am 19. Januar 1267. (GSrtner, S.74.)
heinricus de mosen fr. n. s. li.;
Mosen, Moosen, Pfarrdorf rechts der Isen im Landgerichte Erding in
3berbaiem. Dieser Heinrich ist mit seinen Brüdern Otto und Bernhard im
Scbenkungsbuche der Propstei Berchtesgaden öfters beurkundet (c. 1. S. 253,
^55. 257, 258, 260, 261, 263, 265 und 271).
udelpreht conv. fr. n. ;
Liutolt fr. n. ;
werenhardus episc. Sekkov. fr. n. ;
Bernhard starb am 18. Januar 1283. (Schmutx, Hist.-topogr. Lexikon
von Steiermark, II I, S. 561.)
Diemuot conv. in chit»ms. ;
AJbinua laic;
52
Otto prepos. de hegelwerd fr. n.;
Fehlt in dem Verzeichnisse bei G eist, Geschichte von Högelwerd. (Deu-
tinger, Beiträge, IV, 536.)
chunradus canon. garcens;
Fridricus presb. et mon. s. mar. in campo lilior. ;
theodoricus presb. de admunda;
Rudolfus Gaws can. in Bertersgadem ;
dorn, andrcas presb. et can. de s. Fioriano;
Ortolffus presb. et can. in Newnburg fr. n.
XIII Kai. Fabis^ni pap. et Sebastiani ro. (20. Januar.)
Seculum XII.
Babo archipresb.;
Arbo laicus de leunberch ;
Leunberg in der Pfarrei Neuhofen/ District Ried im Innkreise.
walchun poschac;
ditricus presb. de admunda ;
Johannes Fedraer decanus ad s. Nieolaum;
dom. Augustinus loraer can. ibidem;
ditmarus barbatus Seiikov. ;
Leutwinus cappellarius cappellae Curiae Salzb.;
wolfgerus presb. et can. Seccov. ;
Chunradus de ens presb. et can. in newnburga;
Im Jahre 1231 beurkundet. (Fischer, II, 187.)
Pilgrimus dyaconus in Newnburga et fr. n.
XII Kai. Agnetis virg. et mart. (21. Januar.)
Seculum XII.
volcholdus minist. S. R.;
haedewich laic;
pabo prepositus de halle;
Circa 1212. Er war Propst in St. Zeno. Ais Pfarrer der gewerbsamen Sali-
und Münzstätte Hall (Reichenhaii) heissen die Pröpste von St. Zeno auch
prepositi de halle.
Gotschaicus cocus;
^ heinricus presb. et can. ;
fr. Otto predicator de Greimhaertingen;
Gerhardus presb. et mon. s. pet.;
* *
heinricus quondam prepos. berchfesgad. eccl.;
Von 1252—1257.
Otto presb. et can. Seccov. ;
Johannes schoiaris;
heinricus Krafczhofer presb. et can. monast. in Newnk(irclien).
S3
XI Kai. vincentü mart. (22. Januar.)
Seculam X(I.
modbertus conr. s. R.;
Isengrimus laicns, qui fecit altare s. m.;
maehtilt roon. s. E.;
Liutoldus comes de planen fr. n.;
Graf Liotold I. ron Piain starb 1164. (Pez, Script. I, 345.)
heinricus minist, s. R.;
Sigehardus prepos. de s. ypolito;
Von 1197-1208.
Elysabeth mon. s. p.;
ulricas minist, s. R.;
hainricQs can. in ranshoren;
Am 8. Juni 1277 urkundlich verzeichnet. (Mo n. Boic. III, 343.)
Fridericus presb. et can. in ranshoffen ;
Nycolaus prepos. eccl. in novacella;
NeustiA in Tirol. Propst Nicolaus sUrb 1384. (Austria sac. 11,3, S. 404.)
\ Kai. Emmerentiane v. (23. Januar.)
Seculuin XII.
ulricus de Sechirchen minist. S. R., qui dedit nobis predium;
Seekirchen, Markt im Pfleggerichte Neumarkt des Herzogthums Salzburg.
in Ulrich ron Seekirchen ist am 9. Juni 1117 in einer Urkunde des Klosters
onberg beurkundet. (Esterl, Chronik des Stiftes Nonnberg, S. 203.)
Einwicus presb. et can. fr. n. ;
Altmannus.conv. s. petri;
wolfkerus aqulagen. patriarcha;
Von 1204 — -{-23. Januar 1218, er war aus dem edlen Geschlechte von
llenbrechtskirchen. (Mooyer, Onomasticon, p. 1.)
Rihza de hage laica;
Hag, eine Ortschaft in der Pfarre Dorfbeuern, eine andere bei Muntenheim
n Pfleggerichte Mattighofen.
Ortolfus mon. s. petri ; *
Altmuot coov. de Lavent;
Elizabet uior hertlini de chuchel min. s. R«;
dietmarus dyac. et can. s. R. dictus traunnner;
Magister Nycolaus can. et presb. s. ypoliti;
Georius Arberger presb. et can. s. p.;
Thomas presb. can. in aw, quondam hospes n. per 32 annos cum
II diebns nobis servivit, ob. 1446, 23. Jan.
54
Tllll Kai. Tymothei ap. (24. Januar.)
Seculum XII.
Arno archiep. jurarens. ;
Starb 821.
Ekko presb. et can. s. R.;
Gerlindis soror n. ;
Eberhardus quondam abbas in Salem.;
Salem, die ehemalige Cistercienserabtei Salroannsweiler im badiachen See-
kreise. Nach dem Aussterben der Familie ihres Stifters wählte sie 1202 des
Erzbischof Eberhard ron Salzburg, aus dem Geschlecbte der Tnichsessen ?oa
Waldhurg, trat in Folge dessen mit dem Domcapitel in Confoderation and
tbeilte mit den Domherren die Ertragnisse der ihnen geschenkten Salzpfanae
zu Haliein. Eberhard starb circa 1284.
hildegardis conv. s. E. ;
heinricus suhdiac. s. pctri et mon.;
Reinherus mon.;
Jugurta conv. s. zenonis;
Katherinn sor. n. filia Scpplioi;
Ofmia abbatissa Nunburg.;
Das Nekrolog von Nunberg setzt ihren Sterbetag auf den 25. Januar.
(Esterl, Chronik des adeligen Benedictiner-Frauenstiftes Nonnberg, Salzburg
1841, S. 15.) Kataloge der Äbtissinnen sind in Briischii Monast. Gcrmaniae
praecip. Cent. I, Ingolstadii 1551, p. 77 (unrichtig und mangelhaft); Hund,
Metropolis Salisb. cum addit. Gewoldii II, 409; Mezger, Hist. salisb. p. 1222,
und bei Estcrl, S. IX — XII.
Alramus presb. de admunda ;
Johannes presb. et can. s. ypoliti;
cristannus pophinger presb. et prof. monasterii in voraw.
YlII Kai. Convcrsio s. pauli. (25. Januar.)
Seculum XII.
Agatha mon. ;
Irngardis laica;
Isengrimus iaicus;
Gotfridus plebanus de perthersgaden;
chunradus incliisus;
Liutoldus de Eherstain;
* *
Petronella Getlingerin sanctimon. in summo sor. n.;
Sanctimonialcs in summo, die sogenannten Domfrauen, die von 1122 — 1459
beatanden.
Georius lindmayr abbas in railtenhaslnch;
Von 1483— 1498. Geiss im oherhairischen Archive VIII, 427 «etat
seinen Todestag auf den 27. December 1497. Er starb 24. Januar 1498.
Chuno de Guotrad minist, s. R.
55
TU Kai. Pollicarpi ep. (26. Januar.)
Secnlam XII.
Gerbirgis con?. S. R. ;
Benedicta mon.'s. p. ;
pabo hallensis de curia;
Pabo hallensis i. e. Pabo de halle (Reichenhall)» Ministerial des Grafen
>nrad 1. von Peilstein, ist circa 1106 beurkundet. (Fils, Geschichte ?on
ebaelbeuern, S. 69i.)
poppo patav. episc;
Von 1204—1205.
Tiemo laic. ;
Rudolfus coquinarius noster;
leonardus Eschlhacher prior in raytenhaslach ;
hermannus posach can. s. R. ; ^
ulricus presb. can. Secov.;
Michael Spaeth prepos. in pollingen;
Von 1491 — 1499. Propst Michael starb übrigens am 20. August. Toepsl,
jccincta informatio de Canonia Poliingana, Ginzburgi 1760, Fol., p. 82 — 84.
oswaldus messing presb. et prof. ibidem hospcs hujus ecciesiae.
1482 auf dem Musik-Chore der Domkirche beschSfligct. (v. Meiller,
VlII.)
VI Kai. (27. Januar.)
Seculiim XII.
Engplschalcus conv. s. R. ;
Gerdnidis conv. s. R.;
heinricus presb. chtemsse;
hainricus subdiac. Niwenb. ;
Fridericus decanus patav.;
Decan von li 77— 1190.
hiltegart laica de weruen;
dietricus comes de wasserburc;
Graf Dietrich, der Sohn des Comes hallensis Engelbert, des Stifters der
btei Attet, ist oft und vielmals beurkundet. (Meichelbeck, bist. fris. 1, 1,
528; Fontes rer. austr. II, Band IV, p. 23; Urkundenbuch des Landes
b derEnns 1,379, 430, 703; Quellen und Erörterungen, I, 46)
poppo abbas in Aitach;
Starb 1229.
«
hedwiga decanissa in neuburg;
Dia tweite Vorsteherin des Stiftes der regulirten Chorfrauen bei Maria
*«^**^«a m der oberen Stadt zu Kiosterneuburg führte den Titel Dechantin.
9» presb. et can. ad s. ypolitum;
•oror nosira medica.
56
V Kai. Octava s. Agnetis. (28. Januar.)
Seculum XII.
Pilgrimus presb. et can. s. R. ;
pabo presb. fr. d. de tusendorf. ;
Teisendorf, Pfarrdorf im k. Landgerichte Laufen in Oberbaiem.
chunradus comes de Wasserburch. ;
Konrad von Wasserburg starb als der letzte seines Stammes 1252 io
Böhmen. (Boehmer, Fontes III, 406.)
Engelrammus presh. de chessendorf;
chessendorf, die Pfarre Gross-Kestendorf im Salzburger Kreise.
ulricus de liechtenstain ;
Das Seckauer Todtenbuch setzt den Sterbetag Ulrieh'a von Lichtensteia,
des Dichters des Frauendienst, auf den 26. Januar (1275), %'ergl. LachmanD,
Ulrich V. Lichtenstein, mit Anmerkungen von Karajan, Berlin 1841, 8®. S. 664;
Scholl, Geschichte der altdeutschen Literatur. Stuttgart 1855, 8. 382. Unser
Todtenhuch setzt den Sterbetag i^if den 28. Januar, um zwei Tage spSter. Es
ist sicher keine gewagte Behauptung, dass das Seckauer Nekrolog den Sterbe-
tag, und das Salzburgcr den Beerdigungstag bezeichnen. *Da8 Original des
Seckauer Todlenbuches (auf der k. k. Universitäts-Bibliothek Graz) hat das Hin-
scheiden dieses berühmten Mannes in folgender Weise verzeichnet:
Yll Kai. Febr.
de Liechtenstain
Dominus Viricus senior (diese drei Worte roth geschrieben, alle übrigen
schwarz).
f( rater) n(ostor)
Diese Worte stehen in der ersten Coiumne der in zwei Columnen getheiiten
Handschrift. In der andern Coiumne parallel mit jenen Worten steht:
Oh cujus remediuin
dantur ii M. den. (duo millia denariorum).
Das wichtige bis in*s XII. Jahrhundert zurückgehende Nekrologium
S. Lamberti (Cod. memh. 42/57, fol., auf der k. k. Universitats-Bibliothek Gras)
gibt dagegen in Übereinstimmung mit dem Salzburger Todtenbuche:
y Kai. Febr. Viricus 1. de lihtenstein senior
in Schrifizügen des XIIl. Jahrhunderts.*
(* Gütige Mittheilung des Universituts-Profcssors Dr. v. K araja n in Graz.)
perngerus pr<*sh. et can. Seccov.;
heinricus decanus perchtersgad.
IV Kai. (29. Januar.)
Sectiliini XII.
Gerungus presb. et can. s. floriani ;
Albertus diac. s. petri ;
Aihaidis inclusa;
*
57
Conradus deysrt prep. in Nfwkirclien;
Das 1314 gestiftete re^uiirte Chorherrenstift Neiinkirchen. Propst Konrad
starb übrigens am 4. Januar 1469. (Ussermann, episcopatus Bambergensis,
p. 416.)
cbunradus dietus Semeiscbut presh. mon. s. petri.
Ill Kai. (30. Januar.)
Seculiim XII.
Cbunradus de Swarzenbach presb. et can. s R.;
Scbwartenbach im Bezirke Weisskireben in Steiermark.
Karoius laicus ;
Arno prepositus ricbersperg.;
Von 1169 — 117o. Appei, S. 71. lusst ihn ebenfalls am 30. Januar sterben.
Siboto subdiac. et can. Frising. qui dedit nobis vincam ;
rudolfus conv. s. petri in pertborsgaden;
baertwicus inclusus;
Ofmia sanctimon. s. Erndrudis;
jobannes de maurchircben presb. et can. in ranshoven ;
Am 31. Murz 1417 legte er als Pfarrer von Braunau den Grundstein des
dortigen Spilales. (Pritz, Gesebicbte des aufgelassenen Stiftes Ransbofen, im
Arcbive für Kunde österr. Gescbiebtsquellon XVII. 391, und ürknndenbucb
des Landes ob der Enns 11, S. 177.)
bermaonus de perebaim presb. et can s. R.
II Kai. (31. Januar.)
Seculum XII.
Swiker laicus;
Siboto presb. et mon. ;
baernidus prepos Gureens. ;
Starb 1197. (Hob e na u er. Kurze Kircbengescbicbte von Kärnten. Klagen-
furt 1850, S. 76.)
wernbardus de Stocbeim laicus;
magister beinricus ;
Elysabetb uxor Rudolß cogernarii;
*
♦ ♦
fridrlcosde mitercbircben, confr. n. cujus memoria peragitur ut prepositi;
obierant leonardus fucbs, Udalricus senior, Andreas lescheyssen, Johannes
morriger, jobannes pirckner, woifgangus tinczlingcr, leonardus prycler,
Meinbardus gruenzeltner, mon. ac prof. in raitenbaslacb.
Februarius habet dies xxviii, luoa xxviiii.
Kaleoi. Februar. Brigide virg. (1. Februar.)
Seculum XII.
de Gnndolstorf laicus^ qui dedit nobis vineam in swainarn;
»*-^orf Guntersdorf, südöstlich von Mailberg, V. U. M. B.
I dedit nobie vineara ii¥ Arnstorf;
ÜMlera und Aggsbacb an der Donau V. 0. W. W.
58
pertboldus presb. de Diimbarg;
hainricus abbas de nilsfat;
MillsUt, BenedietinerklMter io Rärnteii, gegrnadet to« Pfalsgrafen Aribo
(gest. am 18. Ilirz 1102). Heiorieh starb cirea 1185.
heinrieos laicus de smerbacb;
Im Jabre 1194 ist eio Rudeger t. Smerbacb im Sebeakangsbaebe der
Probstei Bercbtesgaden bearkandet. (QoellenundErdrterangen.S. 348)
• •
N jeolaus presb. et eanoD. eecl. Secorieos. ;
margareta uior ysinrici pistoris;
dom. thomas aschrioger magister camerae et castos eeclesiae, 1468.
Im Jahre 1455 (23. März und 21. Juni) als Caplan der St. Kolomann's- uad
St. SigismaDd*s-Capelle int Münster zu Salzburg beurkundet. (Notizenblatt
Jabrgang 1854, S. 36. 252.) ^Feria sexta post Erasmi 1462*' qnittirt er dai
Kloster Michaelbeuem für gelieferte 60 Gulden als donum cbaritatirum. (Pili,
S. 849.)
IT BifB. PuriBcatio s. m. (2. Februar.)
Secalum Xll.
Siuridus laicus;
Liebart;
Kzelgart ;
fridricus hacho, cujus memoria agitur ut sacerdotis ;
Juliana de miterchirchen soror nostra;
hertnidus saxo laicus oecisus;
Katerina sanctimon. s. petri Salzburg;
Dus um 1113 bei St. Peter in Salzburg gegründete Frauenkloster, wovon
der jew^eilige Abt ron St. Peter die Administration hatte und eine Priorin dem
Convente vorstand. 1583 wurde es den Franciscanern übergeben.
conradus presb. admont.
III Non. Blasii episc. et m. (3. Februar.)
Seculum Xll-
hermannus presb. et can. s. R. ;
meingotus min. ei castellanus s. R. fr. n.;
Vielleicht jener Meingot von Sunbcrg, der 1207 als Burggraf von Salzburg
beurkundet ist. (Archiv für Kunde östcrr. Gesehichtsquellen XIV. 27.)
marlinns prepositus mon s. nicolai extra muros patav. ;
dimudis saepplina sor. n. ;
Starb 1421.
hainricus palatinus comes reni dux Bavarie;
Heinrich I., Sohn Otto II. des Erlauchten, starb den 3. Februar 1290.
59
roargaretha Starchen bergen n mon. in nunburga. ;
mathias, Georius, leonhardus professi monast. in Noracella ;
Gabriel sac. secul.
Andreas clericus i r * -_•
> fratreA noatri.
Jobannes gunther laycos
Fridrieus chraemel
II Nen. (4. Februar.)
Seculom XII.
hertwicus presb. et canon. \
heinricus presb. et canon. > s. Ruperti;
Rudolfus presb. et canon. )
Liutwinus laicus ;
ulricus, ortolfiis presb. et mon.;
*
Nicolaus can. et prof. ecci. novae cellae;
Martinus presb. et mon. in Formbach.
Nene Agathe ▼. et m. (5. Februar.)
Seculum Xl(.
Ortolfus prepositus fr. n, ;
Ortolf von Prank, Propst von Secknu, von 1260 — 1289. Doch hindert an
lieser Annahme die Eintragung des XII. Jahrhunderts.
Dietbertus conv. s. Rup. ;
Cbuono conv. s. Rup.;
Perbta conv. magistra in owe;
Das Frauenkloster Au am Inn ; an das Frauenkloster am Anger (Owe) in
Berchtesgaden kann wohl nicht gedacht werden, weil dieses stets mit der
Bezeichnung Bc^rchtesgaden erseheint.
hainricus presb. et can. perhtersg.;
Traut, laiea de Longaw;
Lungau im Salzachkreise. Vergi. Kursinger, Lungau, Salzburg 1853.
Gotfridus, Richmuot, Liukarth, heinricus, Rudolfus, Ludewicus laici;
Diemudis conv.;
hainricus., diepolt laici;
Stephanus Lengdorfer presb. et can. in ranshouen;
hainricus convers. admontens.
Till Idus, vedasti. Amandi episc. (6. Februar.)
Seculum XII.
ulricus presb. et can. s. Rup.
Otto ministcrialis de chactz ;
,Katsch in Steiermark im Jiidenburger Kreise.
Ortolfus laic. de haunsperch;
itberg im Pfleggerichte Weiiwörth im Herzogthume Salzburg.
Ktn \nti?l»<»H «Ia* iinminifaiukrktoAter!! in TneaMsh. Venri, rtÄh*'ii'ittier.
. Sfft<1t Fpp^»<»h. S. 12».
Af^^Tt»!^ mrtn. III lUifpnhtiAi^Inch.:
.Inf» ♦*'>nt<»r««ff v. in»ri«>:
Lfti«*n^<»hw*»*t#»r ■!*»« Kloflt<»rA Xii^iieminnüter in Kearessbiinr«
l»Tnr^<MiH <"amiflii< lUiriom:
mt''^^'*' ]»iiph<*l mt»(?iüt»»r ii -.irtiltiis ron. in iiiwnhartTs:
\m S'^nnt»«? ii»«'h Koi|»h»nio 1419 niirde vr Veolit. (2ei bii^in.Vroter Jfir
\»'t»rnltprnn rpi^c. li;4V(^ntiiienfi. Ir. ii. ;
|»nrf i" ''**^ l*f:»rr<> S<»hn!»its<»e, und zwar im ßeEirke de» Ijom^t^riM»
7'in^orU^^'X' K'*"''^*^ "*^ '*\rpn lißO in den Urkunden «les Klosiers .W urkranl-
ch vcrr.pi'''»"***- iMm». Uoic. 1. 142.)
)i«»rfnid«^ d»» \ri/Ä«»n<»U minist, s. Unp.
lV<^ *•»'****** "^ ''*^'' '*^'*''*^'* l*<>llin<r, Histrict Mauerkirrlien im Inttiom»«.
VII Mus. \7. b'.'brnar.»
Rodcireru^ s?fl»diftc.>niH <. |>i^tri;
H;^p!olfii^ !«'<'"'' iifrt.tHrKP;»dm.:
." • .. .»r.»*!h <•« inon. in cp«i»r^a, Marquardiis, RtMinhutu convem ibiitam.
♦ *
1/ idonfMi5 pr^n»^*'- '" R«""'»*^^«'"'- P»^'*«^'«^"« «♦ ^""*'" ejiwlera aaeie»«
FridPn.li. pr^^-po-^ l'»*'*^^''''^»^ rv,.nd«r.tort«r, van iW^lU,^.
f » Muff. (^- FftHruar.)
SvHintfini XII.
Kariilnf d^ «^'^^'^Jj^^^ »•UUriaf^esehleeht. It.ri f-
cnnoiii.'
61
Georius de Reichenhall presb. et can. Novecellae;
florianus et geor^ius presb. et prof . mooast. domus s. florian i ;
ulricus prepositus dictus Tampech eccl. Awensis.
Starb 1376.
T Nu8. (9. Februar.)
Seculom XII.
Ruodbertus fr. n. ;
Ekkebardus eonv. s. petri;
Ruozo laicus de laufen;
Laufen, Stadt an der Salzaeb in Oberbaiern.
Marquardus presb. et can. perhtersgad. ;
Im Jahre 1198 beurkundet. (Koch-Sternfeld, Berchtesgaden, I, 87.)
hainricus» cbunradus presbiteri;
Elizabet monial. admontensis;
heinricus presb. et can. eccl. Secoviens. ;
anno domini m. cccc. xxxviii obiit reyerendus in Christo pater dominus
>hannes Ebser episc. eccl. Kyemensis.
Von 1429—1438.
Katerina uxor Rugcri de Radekk ;
Vergl. 10. September.
Martinus presb. et can. s. floriani ;
anno m.cccc.xxix obiit rey. pat. dorn. EberhardusStarchenberger arcbiepisc.
ilzb.
Von 1427—1429, 9. Februar. Er starb an Gift.
IT Idus, Scolastice yirg. (10. Februar.)
Seculum XII/XIII.
Gotfridus subdiac. et can. s. Rup. ;
Ernestus presb. et can. s. R. fr. n. ;
Judita conv. s. petri;
wezelo laicus de glan;
Glan, Maxglan im Pfleggerichte Salzburg.
Rudolfus presb. et can. chiemsse;
Eberhardus presb. et can. Rieb.;
Circa 1250 beurkundet. (Urkundenbuchd. Landes o. d. Enns, 1, S. 408.)
Mahtilt laica ;
Das Nekrolog von St. Peter (v. Meiller, 8. 219) nennt sie „laica de
ProDDingen*'.
♦ ♦
ulricus de erenvels can. s. petri in perchtersgadem;
Im Jahre 1325 urkundlich verzeichnet. Koch -Stern feld (Salzburg und
Btrebtetgaden, II, 68) liest „Grcnvels**.
Ortolfot dictus de Schoenperg miies;
nbarg, Weiler bei Michaelbeuern.
62
margareU mon. in admunda;
Das Nonnenkloster in Admont wurde 1120 rom Abte Wolyold (von lltS
bis 1137) gegründet. 1563 wurde es aufgelöst (Paeba, S. 58—59.)
Otto freitlinger laic. fr. n.;
Rudgerus de Lauffen fr. n.
III Uos. (11. Februar.)
Seculum XJI.
Heinricus de Swindacb presb. et can. s. Rup.;
Otto prcsb. fr. n. ;
Das Nekrolog ?on St. Peter (v. Meiller c. I.) bezeiebnet ihn als »can. et
cellerarius s. R."
Albero conv. s. Rup.;
Chunradus conv. s. Rup. ;
heinricus decanus s. Rup.;
hiltegardis con?. s- Rup. ;
perhta de Laufen officialissa;
Purchardus laic. ;
Nach dem Nekrolog von St. Peter (c. 1.) |,de Mosiburcb".
Benedicta mon. s. p. ;
Pero laic. ;
hailwich de wolfseke laic;
Johannes, ulricus conversi in Admunda.
II Idus. (12. Februar.)
Seculum XII.
Flobargisus episc. Salzburg. ;
Flobargisus regierte von 730—737.
Meinhardus presb. et can. S. R.;
Hermannus laicus, qui dcdit nobis vineam in Sweinarn;
Chunradus presb. et can. s. R. de tusendorf;
volmarus conv. s. Rup.;
Beatrix mon. s. petri;
Engelbertus et chunegundis de prukke;
Vielleicht Brück an der Mur.
dimudis vicedomina laica soror nostra;
*
anna uxor Sifridi Paizzonis;
dimudis dicta chnollinn;
Servacius canon. werthersgadensis;
dorn. NicoJaus presb. et can. novae cellae;
UdaJricus Saeckel decanus in novacella;
Rugerus can. ecd. awensis-
63
Idas. (13. Februar. J
SecslniD XIL
Berngeras de chalhaim miDister S. Rup.;
Kalhaim im Pfleggerichte Salzbarg.
GerdradiB con?. a. Ruperti ;
Karulus presb. et plebanus S. R.;
Adelbertus mon. s. petri ;
Erkengerus conr.;
Nach dem Nekrologe vou St Peter (c. L) „de Berebteagadeo".
haiDricus dyac. et can. Kurc;
hainricus laicus de Törringeo;
Tor ring, Stammsitz des bekanoteo Getehlecbtes gleichen Namens, in
der Pfarrei Kay im Gerichte Tittmaning in Oberbaiern.
Waltmannus presb. et can. Ricbersp. ;
Cngelberius Scolaris et mon. s. petri;
herrat conv. s. sixti;
Ein monasterium s. Sixti ist mir nicht bekannt.
Wenczeslaas decanas in reichersperg;
Bartholomeus Schyrmer praep. in reichersperg;
Von 1469 — 1482. Er hiess Bartholomäus Hoyer, genannt Schirmer
Magister leonardus prep. s. Nicolai Patarie extra muros et dom* Thomas
Schelnperger presb. et can. ibidem.
Magister leonardus starb 1489.
ITI Kai. Hart. Valentini episc. ritalis, fdiculae et zenonis. (14. Februar.)
SecaJaa XII.
Friderieus deeanoa et can. S. B.;
Christina eoaw. S. R. ;
Ita laica s. R. de werten ;
Purcbardus presb., qui dedit nobis remediom;
Eberwinus mon. s. petri;
Friderun conv. s. petri;
heimo abbas de sewen;
Circa 1147.
Dietricus preposila« pertheagad.;
Von 1174-1178.
Eufemia non. s. E. ;
herburk laica de chuehel ;
diemudij s. R. conr. de wrng . . ;
Otto diac. et plebanus in pharre. qui ordioavit nobis 5 libt. et 9 aureos
cum duobos equis;
Pharre, die Pfarrei Werfen.
64
chunigundis de waldekk;
Johannes abbas mon. admontens. ;
Johann II. starb 1361.
berlnidus de weizzenek ;
Nycolaus fr. n.;
margareia s. n. ;
Gebhardus dictus Trauner et uxor sua Chunigundis, quoruin roemorii
agitur ut sacerdotis.
\y Kai. (15. Februar.)
Seculum Xlf/Xlil.
chunradus romun. rex fr. o.;
Konrad III. starb 1152. (Otto Frisi ng. de gestis 1, c. 63.)
Engelbertus claviger fr. n.;
Aihaidis abbatissa in erla;
Am 26. April 1196 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der
Enns, 11, 455.)
Otaker laieus de matsc;
Mattsee, Pfleggerichtssitz im Herzogtbume Salzburg. Ein Marquard vod
Mattse ist 1197 im Schenkungsbuche der Propstei Bercbtesgaden beurkundet.
(Quellen und Erörterungen» c. 1. I, 354.) Otakar von Mattse findet sich
urkundlich am 2. November 1228. (Mon. Boic. II, 198.)
bemina mon. s. E.;
Egelolfus presb. et can. awe; prigida mater ejus;
* *
erhardus in decretis licentiatus can. ad s. ypolitum;
andreas seyboltzdorfer can. percbtesgad. ;
Johannes conversus Seccoviensis;
Georius can. et prof. in Ranshofen;
dyemudis Triutiing mon. Gurcens.;
obierunt in monasterio Reychersperg Johannes rasp, Stephanus Satloder,
Oswaldus psutterer, Caspar hasellpeck, Sigismundus perkhoffer, Erasmus pawn-
gartner, Jeronimus Kalinger, Johannes Taniropeck, wolfgangus Ruffenstain,
omnes presbiteri et canonici ibidem;
Obierunt fideles petrus reigker iudex, Joannes Suncziger et appolonia
uxor ejus;
Paulus Tellmpeck prcpositus;
Von 1415—1468.
dorn, wartholomeus prepositus;
Vergl. 13. Februar.
Erhardus pilch , stephanus Jordan, petrus rosskopp profeasi in
Reichcrsperg.
XIIII Kai. Juliane virg. Inventio s. virgilii episc. (16. Februar.)
Seculum Xll/Xfil.
Diezelinus presb. S. R.;
Rudoifus decanus et can. S. R.;
1189 beurkundet. (Esterl. c. 1. S. 209.)
65
Diemodis roon. s. e.;
Fridericus presb. et can. perhtersgad.;
li 98 beurkundet. (Koch-Sternfeld, Berehtesgaden 1,87.)
AUrammus presb. et roon. s. m.;
Mdneh des Klosters Aldersbach.
• • ♦
Crislanous Rieder presb. et can. in RanshoTen;
Cunradus Kluehaimer mon. s. petri;
Eberhardus Franberger can. ad s. ypolitaro ;
Andreas Mawtner decanus Eccl. Salczburg.;
Chuniguod de waldekk;
Johannes presb. et can. in Neunkirchen.
\\U Kaleod. (17. Februar.)
Seculom XII.
winemarus S. R. conv.;
Siboto ministerialis S. R. de Surberch ;
Surberg, Pfarrdorf im k. bair. Landgerichte Traunstein in Oberbaiern.
iboto ist 1189 beurkundet. (Esterl, S. 209.)
Benedicta mon. S. E.;
hartnidus conv.;
chunigundis soror nostra uxor Heinrici de Laropoting;
Heinrich von Lampoting ist 1190 beurkundet. (Filz, S. 720.)
*
ürbanus presb. et can. Baumburgens. fr. n. ;
Sigismundus de potendorff prepositus in Suben;
Starb 1422. (Mon. Boic. IV, 515.)
Georgius, roatheus, Johannes presb. et mon. monasterii in aspach;
Asbach, ehemaliges Benedictinerstift im k. Landgerichte Griesbach in
liederbaiern ; vergl. Mon. Boic. V, p. 99 — 226.
Leutoldus Lerbullaer can. mon. s. floriani ;
Jobaifnes Asperger decanus monast. s. floriani.
III Kai. (18. Februar.)
Seculum Xfi.
Gerhardus sac. et mon. s. marie in zwetel ;
Otto Crauzaer laic. fr. n. ;
Rikerus halspach presb.;
Adelbertus abbas s. emmerammi;
Starb 1177.
■bicQS eonvers. s. petri ;
IMrlieb laicus^ Meinhardus laicus occisus;
inus diac. et can. perhtersg.;
* *
*• s
«6
iaeolMift firesb. et pro! mmi. &.
GcKmi» »ebelWr fr. m. ftb. fi^:
fnartioM prepoiitai ib
Propst Marin H. sUri lä4«C» |T* iz. ^cMtiieAar lies Stilles WmMkiaMD,
OD Are b i re für Kmd^ ist«rr. Gf^ccmirlitt^iielics OL S. US.)
£rluatl resipiirte 148^-. sari- 14IIX «Pritz . r. L S. 344. j
■ttcbael Ennbitier. CTiilamu« cmrtm&r prrsi». H pfrofen liieti monasterii.
UEid. tt«.
£|aeriianlu§ nom. &• pdri:
MiMfiitih ^ petri «ob^ . ;
He^rewanias pmlu et nua &. |>etr« :
f rkleriesf f»«cr:
llioDst de Tuae iaia :
Stkrtfio prcrsk. «1 eam. ckiemsM:
wkcftilüt iaiea 6t Este;
Marfsirdas preak. ci cam. peiMeiafiid. :
t^^ai^mä f. pciri eaar.:
Oerdr^ abbaüaca de iiaafteakwck :
Ip iahr<lia9l»earkaBdeL lEftterK S.2li.>
IL^fiB^erias presk et caa. s. Ge«ni:
Ü^olfuf abtias c r'iti;
H'^^^er Prai aocJi St Veit ^ Neamarkt, Wide klöster dem heil. Vitas
^eveikt rfWea eiaca Eadolpk ia dea Reibea ihrer Vorsteher,
werahem» pre»h. et saa.;
AlherU» preU».;
haiftficaa pre«h.; airieat sceUsUeas iKides:
Allel« mtfT«*^* ■><>•• .AdmoDleas. ord. s. beaed.;
i^baaae« eoar. admoateasis;
Oedraadia oior zapfoais de hateastaia;
Züf Krbtöoog Toa Hatteasteia schoss Albreekt Zopf 13^ dem Erebischofe
Krkdrieb Ilt 50 Pfaad Salxburger Pfenaige vor. (Pill wein. Das Henogthuro
Haltbürg, 8, tZZ.)
Hopbya •tDetimonial. admoot
X Kalead. (20. Februar.)
Seculum XII.
Pilgrimut roioiit. «. Ruperti;
!>»• Nekrolog von St. Peter (v. Meill er, S. 233) nennt ihn „de prooning-.
AlliMidin ft, lt. conv.;
Albrat ««onv. perhteag.;
Kiif<*mla nion. ». p«t" l
67
wirat laica de mulberch ;
Filialdorfyon Eugendorf im Pfleggerichte Salzburg.
Irmgardis tozlaerinna;
•leonhardus haselbariter presb. et cao. s. nyeolai;
heinricus presb. et mon. admont.;
Johannes acolitus s. nyeolai;
wernherus dictus Sehewnbech can. et presb. eecl. Salzburg.
TIIII Kai. (21. Februar.)
Seculnm XU.
Liebgart soror nostra ;
Otto mon. s. petri;
Siboto de Noppingen laieus;
Nopping, Ortschaft in der Pfarre Lambrechtshausen im Pfleggerichte
^eitwörth im Herzogthume Salzburg.
hermannus de s. vito laieus;
Markt im Pfleggerichte Goldegg im Herzogthume Salzburg.
heinricus de Eberswanch;
Eberswang, Pfarre zwei Stunden von Ried entfernt im Innkreise.
* «
Kilianus plebanus in hospitali civium confr. n.;
dymudis abbatissa mon. Nunnbergen.;
D i e m u t IV. nach dem Jahre 1259 Äbtissin. E 8 1 e r 1 (S. 28) nennt sie eine
räfin von Sonnenberg.
waltherus prepos. in Rychersperch ;
Im Jahre 1254 und zum zweiten Male von 1268 — 1281 Propst.
Cristannus prepositus;
Starb 1399.
Otto prepositus;
Starb 1412.
chunradus prepositus;
Starb circa 1430.
Johannes prepositus ;
Starb 1465.
Johannes prepositus ;
Starb 1470.
YlII Kai. Kathedra s. petri apost. (22. Februar.)
Seciilum XII.
ulricus ministerialis de mulberch;
Ulrich Ton MQlberg ist circa 1180 beurkundet. (Quellen und Erörte-
Qiigen I, S. 345.)
Alhirt minist, s. R. laic;
nlricas presb. et mon. s. e. ;
Mtrquardus presb. et can. owe;
♦ ♦
de s. Zenone reichenhal.
ts
^m U. «21 Fcicv.i
FtM!L»c!i:, n 6«^ f^hrr^'. fcaii ip'nt- Mj' jijb i dLt fatifcTg» Hartaid ist
e^rra ilK cr&izi>£i«f!L «-«rutteimet. iÜzt.Lt% cm£ Erorteraaces L S. 309.)
Co Maamacf pr««kv. r: fr. a. im«- 9^ BiftSe a a#«ar«lla:
Ot>ertB: fr^^-Srcs |'r<^K«.:iif ia ««^«.rs. ^«n'iac* jelAaaes pma, Cmttanas
berl, [•^«■s-t•it^^ . Ertum» ^»c^i-vis. Asrasiraas acrt^Btnft. maedak«! preoltio.
Enuktlfa artar-ia. CristauiB« kGtx»e«j pre*ifr$itai m veyani, paaius t«ycbs«l,
«roIf^Bsrvs pnu&«>»!D prrfK. et ca»«^ci ia we}»ra.
fridrims prep«s>iti:» Ia «ei^ra surt 1474. — Cmtaaus kätxagel prrp«-
»itu tUrb 1466.
aaao domiai d er^^. Irri okUt rtT^rrad. ia Chn«to pat«r dwainss Borrkar-
da§ de «rey»priaeb presb t<-r CardiaaÜs s. aerei et arbiiki et arebiepiseopas
eeel. Salezebors. apost. »edis le^atus. qui feot tabnlaai ar^eateam ia cboro, cojoft
aaiiDa reqaieseat ia paee rrxit aaaos III 1^.
Barkard II. tob 16. NoTeiaber 1461— f dea 16. Febraar 1466. Papst
Pius IL verlieh ihm 1460 dea CardinaUbaL
TI Kai. matliie ap. (24. Febraar. j
Secalaa Yll.
4lrain laicua minist, s. K.:
Chonradaa laieos oeeisus miaist. s. B. :
Ditmania abbas s. petri ;
Dietmar H. sUrb 1288.
bermannos cao. et prepos. in rore;
cbuaradas de lohen;
Lohen, Dorf der Pfarrei Cntermassing im königi. hairischeo Landgerichte
Gredirig bei Eichstüdt. Von diesem Geachleehte sind in dem Scbenkungsbuebe
der Prop«tei Berchtesgaden Adelhart, Willehalm und Budeger Teneichnet.
(Quellen und Erörterungen L 288. 310. 331.) Ein Konrad von Lohen ist
circa 1200 in Mon. Boic. L 196 beurkundet.
69
waltherus presb. et can. ;
fridericus plebtnus de chuchel:
Kochl zwei Stunden südlich von Hallein, das bekannte castellum Cucnlle
der Severin-Legende.
Rudolfus, rugerus, albertus, hiltprandus, ulricus, meinhardus s. petri ;
Otto roon. dictus Sazo de Raittenhaslaeh ;
Otto laicus 8. R. ;
Rudolfus laicua occisus;
ulricus prep. Gurtzens.;
Starb 1289.
Otto decanus ibidem.
Y Kil. walpurgis v. (25. Februar.)
Seculum XII.
wichpoto presb. in Arnstorf;
Adelbertus comes de tirol ;
*
Leonardus dictus Kaeschl presb. et can. in oberndorff 1498 ;
Oberndorf ehemaliges regulirtes Chorherrenstift in Steiermark. Durch eine
pfipstlicbe Bulle vom 8. April 1473 wurde es dem neu errichteten Bisthume
Laibach einverleibt.
Bartholomeus puxiner can. in ranshofen confr. n.;
ulricus Saurawer presb. et can. in perthersgaden ;
fr. goswinus mon. et sac. in Thaisam;
Tbaisam, vielleicht das Kloster Theres in Franken, wenn nicht Tussin im
wfirtembergischen Oberarote Ehingen. Ein „abbas Conrad de Tussin" ist im
Nekrologium von Weissenau am 7. April verzeichnet. (Mone, Zeitschrift
IX, S. 69.)
petms pergawer can. eccl. s. Rup. obiit 1417.
IT Ell. (26. Februar.)
Seculam XII.
Chanradus saxo de rauldorf conv. s. Rup. ;
hertnidus conv. S. Rup. ;
fridericus claviger;
Albero presb. et mon. ;
Nach dem Nekrologe von St. Peter (Meiller, S. 324) ,,de s. cruce'',
vermuthlich des Klosters hl. Kreuz in Donauwörth.
ulricus strobel presb. et can. s. petri in perthersg. ;
•
beioricus dictus Rot fs. n.;
Johannes de rotenburg can. in Ror;
70
übiit rev. pator dorn, iidalricus opisc. chiemens. de plankchenfelss. cujus
inima requiescal in pncc et fiiit canoniciis s. rudberti ao. dmni. Ixvii.
Ulrich II. von 1 454-- 1466.
Johannes de golldekk ministcrial. s. Rupert! f. n. obiit ao. 79;
Kherhardus propositus gccI. Sulezb. dictus de Orensteten;
Starb am 2a. Februar 1385. (Gurtner, e. I. S. 93.)
hainricus episc. Socov. quondum prcpositus Salczburg.
Wurde 1286 Doinpropst von Salzburg und 1292 Bischof zu Seckau. Er
starb am 26. Februar 1297.
in Kil. (27. Februar.)
Seculum XII.
huinrleus can. s. H. decanus Satczburfj^. ;
Juta mon. s. e. ;
vojmarus mon. s. p. ;
paulus flnnder plebanus et can. mon. s. floriani ;
e^regiui et rcvorendus pul er juris canonici doctor dorn, martinus prepos.
in walthawsen fr. n.;
Martin I. starb 1457. (Pritz. S. 342.)
mein((otuB Ottenper^er can. in Keiehersperig;
An Band Krhartstag 1355 beurkundet. (M on. Boic. IV, 476.)
venerab. pater l'aspar Kbenhawser prep. in pawmburg;
Starb 1479.
(■regoriuspernaler,(Seurgiu8liunderstor(rerpresb.et can.prefati monasterii.
11 Kil. (28. Februar.)
Seoulum XII.
Abortus eonv. et fr. n. qui fecit aqueductum per montem;
Dieses gOMchah 1336 um einen zweiten Arm der Albe durch den Mönch-
berg KU leiten. (Koeh-S tern fehl, Historische staa^ts- ökonomische Notizen
über Strassen- und Wasserbau im Herzogthume Salzburg 1811, S. 30.)
wiso presb. et can. n. cen. ;
Sigboto prepositus chim.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter (e. 1.) Propst von Chiemsee. Sigboth
itarb circa 1195.
liutoldus preMh. et mon. s. petri;
Swichardus mon. n. p.; maehtiidis \\\on. s. i\ ;
hainricus paizz laieus;
chunradus Ahulm laie. fr. ii. ;
Sebastianus paentel presb. et prof s. nyeolay extra muro<( patav.;
chunradus Tagmesser . cujus memoria persgiter cum vigilia et missa ut
*dotii>
71
Marclus habet dies xxxi, lima xxx.
Kilenl. Mirt. (1. Mfirz.)
Seculum XII.
wsüchuDus conr. ;
wisinto laicus;
Das Nekrolog von St. Peter (M ei Her, c. 1. S. 225) neont ihn ^de
hJingberch^.
hainricus presb. et can. perthersg. ;
heinricus chluers. p. laycus;
fridricus de perchaim presb. et can. s. R.
ulricus glaws mon. admont. fr. n.;
cristoforus can. et sac. novecelle ;
Tl Nonas. (2. MSrz.)
Seculum XII.
ulricus con. s. R.;
Emma ancilla dominarum;
Gotschalcas can. Suben.
Mediolanus latinus;
♦
Reicherus presb. et can. Baumburg.;
Georius Scheyrer de Ror.
T Non. Cbunegundis v. (3. März.)
Seculum XII.
Mergardis cony. s. R.;
Wicpoto presb. et can. s. R.
Liutoldus presb. et fr. n. ; >
Chunradus subdiac. fr. n.;
heinricus plebanus de Tarstorf;
Tarsdorf, Pfarre im Innkreise. Dieser Pfarrer Heinrich und der bei dem
. März befindliche scheinen eine und dieselbe Person zu sein. Im Nekrologe des
•tiftes St. Peter (Meiller, S. 225) ist er unter dem 4. März eingetragen.
*
ulricus marscalcus miles de Wispach.
Karolus Tewrerius plebanus de Secbirchen.
lY Non. (4. März.)
Seculum XII.
Tolchwinua presb. fr. n.
heinricus plebanus de Tarstorf;
Wnumoos conv. de Salem;
diviger noster;
Vfli laicae ;
72
«ndreis presb. et c»b. m rc icb g t pt f f. ;
hiinrieus decmans ic prof. im Nevkirekea ;
petnis pye&eteiiaver prtp. u vcHkmca^va-
VoD 1404— iO^
ni UM. (S. Min.)
wernhenis mon. s. p. ;
hainriciis presb. perehtesf.:
Eppo« ehunradvs pr«sb« et eiA. pertkcsf . ;
pertholdus presb. de Seveo ;
üutberus prepos« »we:
Starb 1 195.
cbunradus prep. Noteeelle :
Rropst des Klosters NeustiA w Tir»l . starb ItSt. (A ii s t r i i s i e r a 11 3,
S« 40t.)
ulricus Yibtenstain presb. et eaa. pertbesf.:
wolfganttus hocholliai^er es», ia r^rebenpcf^.;
Oenerosus vir dorn. Georius eomes ia Sebaaabar^ frater reTcraad. friderici
arebiepiseopi eccl. Saleiebttn?. obiit 91;
fHdncus lampel eaa. et deeaaas ia fUasbavea.
II ^eais. |^6c Min.)
Goetfridus eoav. s« R.;
Ricbkardis eoav. s« R. ;
ulneas cKsUsperiter;
baiartcu» acoU et e«a« s. R«:
bamneua liicas piae weaiortae:
Pertcbta Uiea de Radek soror aostra et ««atst. sl R.;
naebtildis eoav. s. p«;
Otto presb« et caa. aae;
Riehardi« conv. s. |k ;
beiarieus de ba^ ;
Im Jabre tt:i9 ia dea l'riuadea toa Niebaelbeaera Tenekbaet. (FiU*
S.696.)
pabo laieus;
Dietaiams abbas «. Georti ia ni):ni Mi^a;
St Ceor^fea iiu SchwarswaU«' im ^dUeheo Ob^rrbeiakreise, Tergl.
Aastria sacra L S. ^79-:J9l.
jobannes abba» luauri uiouast. ;
Das Klosler XIaurbach m ü«i Uiöcv^e ^tra^^^bur^.
Cbri»ti>fora» de volkeastartf caa ». K. biga« e««l. ao. $6;
werabardas taaippotia^^aer caa. et priMk s. a>eotai extra naros pataf.
73
Monas, perpetote et felicitatis. (7. Mftrz.)
Seculam Xll/Xlll.
LiutheruB presb. fr. a. ;
diemuot chiems. mon. ;
Otto prepos. de Raitenpuoch;
Starb 1179. Yergl. Fe ebner, Udalrieh II. ron Aquileja und Otto von
eitenbueb, im Arcbive für Kunde österr. Gescbiehtsquellen» XXI» S. 293—350.
hainricus prepos.;
Heinrich I., Propst von Raitenbuch, starb 1263.
* *
dorn. Sigismundus de Potendorff prepos. in Suben, quondam canon. ecel.
ilzeburg.;
Starb 1422.
chunradus dictus Lunezner prep. ecel. Salzb.;
Konrad von Luenz starb den 7. MSrz 1343. (Gärtner, S. 88, 89.)
hainricus zinczendorffer can. s. ypoliti;
Agneta Bielssin mon. in Summo sor. n.
YIII Uus. (8. März.)
Seculnm XII.
wolframus presb. et can. in werde;
wemhardus presb. et mon. s. mar. in raitenhaslach;
1290 als Prior beurkundet. (Mon. Boic. III, 177.)
Tageno laicus;
Otto comes de liubenawe;
Starb nach 1190. Er war der Sohn Siegfried*s III.» Grafen vonLiebenau,
id der Grä6n Mathilde von Valei. (Neu gart, Historia monasterii 0. S. B.
1 S. Paulum in valie inf^rioris Carinthiae Lavantina, p. 34.) Liebenau (Lobenau)
t eine Einöde der Pfarrei Fridorfing im königl. Landgerichte Tittmoning in
berbaiern.
♦.
* *
dyemudis Sikkingerinna mon. s. p.;
pilgrimus dyac. et can. gurcens., Johannes novicius ejusdem ecciesiae.
Yll Idus. (9. März.)
Seculum XU.
chunradus presb. et can. s. R.;
Albwinus abbas in inferior! altach;
Von 1273—1279.
walchunus iaic. ;
• «
Johannes dyac. de foro walthawsen 1477;
margareta Uberackerin mon. in Nunburga 77.
War bereits 1446 Conventualin. (Esterl, S. 66.)
Tl Um*. (10. Hin.)
Sccalu XII.
i'hnoaa ilr p«llia)ccii prcpoi. vi fr. d.;
Stirb IU7, narb dem NfkroloE« iod Polling am 9. Mir«. (Toepal, S. 23.)
Liuii eoat. ». R.:
Otto minj)t. v R.;
dicpoldii* noo.;
Nach dem Nekrolo^F Ton Sl. Ptler (r. M ci 1 1 er , S.237) UöBCh TOD AdmanL
■dvlhfitliici:
Nach drm «bvn kcteirbBelea Nrtrolo^ .de motibnrcb*.
rvimberlii» mt>a. s. p.;
dilmania lairiu;
brrminnus prvpos. rivhertper^ub:
Von IIWJ— ilOI.
T!ipmo )iihnen»i« fr. a.:
l>Bt >'vkr«K<it tu« SL fvtrr beiei«ba«t iba als Propst de* Kloster« Suben.
Tiem», Pro|>st T»n »ubvn. ibrb 1303.
UiNiriu* Tsopt. 4ui fuil proviiur (Imai. prepositi in Sbdiibo ao, 86.
T Ha». \ll. Min.»
Olli* laivus. ijni dfdil aubi* lineaai;
(;.>*ita Miai^l. s. K.:
KnicvUvbaK'us prrsb. et Ir. », ;
«tswalu prvtk «t IV. ■. ;
Kbkvbanja» pT<p»b. *( vaa. p«rfat»st[. :
Pvrtb^iIUuii t*tt f. ntvt>I |Hii*i' JiiMV-;
i< NiH. i.;«c>"' p*p** vti *!«. t
»K«la« MI \UI.
wivfVIv U«n>« d» Uufc'* .
hü Ja^r^• l'}^Hv'»fcu<t.tvt !«>•» tl.»^v Vt^> IVt SU J-,««w t;rar(o-
M t».9 iMT ^rtiv-bL«r L$. ttj tt:
75
ao. domini tn.cccc. xiiii obiit dorn. Otto abbas s.' petri, qui beae rexit
nonasterium suuro annis 38;
thomas matseer, qui fuit vicecustos hujus eccl. per 54 annos;
petrus kreuss obiit ao. 5;
fridericus lux can. in Ransboven ;
fridericus de wixenstain, alias vocatus plaoDckeofelser.
JII Uus. (13. MSrz.)
Seculum XII.
Eberhardus conv. s. R.;
Engelschalcus presb. et fr. n. ;
mangoldus minist, s. R.;
hainricus prepos. de werde fr. n.;
Werde, Högelwerd. Heinrieb ist 1190 beurkundet. (Urkundenbuch des
^andes ob der Enns, \, S. 391.)
perwardus conr. s. R.;
chunradus archidiac. de friesach.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „Conradus de Tisentis**. Er war Archi-
iiacon der oberen Mark und Propst des Collegiatstiftes St. BarthlmS in Frie-
sach. 1211 ist er beurkundet. (Hohenauer, Die Stadt Friesach, S. 111.)
Rudolfus prep. hailensis;
Starb circa 1220.
wezelo presb.;
petrus hagen prof. et can. in ror.
Illdus. (14. März.)
Seculum XII.
Chuono prepos. Chiemens. fr. n.;
Konrad 11. starb vor 1202.
volmarus presb. et can. s. R. ;
Tuta laica;
Raehwinus conv. Gurc;
Swicbardus presb. de balspach;
Die Pfarrei Halsbacb bei Burghausen in Niederbaiern.
Johannes messing, dorothea uxor;
Johannes renperger presb. et can. Berchtesg.;
Johannes morsperch can. in rcichersperig;
Idus. (15. März.)
Seculum XII.
heinricus presb. et can. s. R. fr. n. frisingcns. ;
walehunus presb. fr. n. ;
heioricus dictus zachsfleichs subdiac;
C<m. v: Bin. & f.
I tidhipw M 4t<iün Q
«MV II, (irrf ,« e«y«. ,^ ||S4_12S#. fc rtrt « 17. M,^
W»x'-1l i* L»Ux*t:Au Laafca i. Ohcrtutn.
t:.r^ f. «u/t lUZ
|r*4f .IM 4« (ncUfefckll cm. ia !t»nnira :
**«*<« k(.t*.>>liaMM de tgn caMairi ia Ncrakirck««.
III IUI. <;cr4r<idit »irg. PairieiL O"- >Urm.)
Sccalaa XII.
A<(*lb«f «»■■>». • H,;
MirfTM« mmiti. *. H.;
f.UtMiMAu* iflii: «1 rsn. *. B,;
Alli*i<l.* troi.). *. |,.:
UuMfiti»» it* <;»« ;
ifflmnft'* !(•••»««• iii »ofiw ;
wmI'k«mku* |>r>-|>. in rKiithottmii lu. ttl i
ftiMt. UUl,
(:N«]>ar iiiulliNiiixr niuii, nduKtnli-ni ;
j»| «* (iiiiidi'f^l'irffrr (irntb. t( cm. ■, ypoliti;
tililvu* (ir"'' •' '"»n •• "■
XVHll. (tK. Mari.)
HMiluni XII.
liMliirli'ii« (Piliil'l' •■ ". ili> liKKaln;
lifHi'ln, lllifl- *■»' ''«i» ulKi<-lin*niiKcn Berge im nSrdlichen Theile de»
V. IimIi. I.miiluarli'lil"* ll"l<'1it>iili«ll. lliK*«r ItPinrich machte *n die Pro|i«tvi
||rrPtilu*((Ndiiii dlitn >'"ili>Hl«tid* HnhankUDlI. die *ber in der folge durch seine
Wllw»Kiir«riilii, ilMtii) ^HrHi »In« Toaliler Ditmail und dereD GittUo MeiDgrot
VON Hurbaru, HurggriX n Hlliiliuri, »pfoehtaB «vrd«. (Quellae
77
Reinhardus conv. s. p.;
Otto presb. mon. s. p. ;
regedrut conv. s. p. ;
Adela laica;
wernherus prep. in Berchtesg.;
Von 1239—1252.
Ernustus suanse presb. ;
Suanse, das Städtchen Schwanstadt im Traunkreise. (r. Meiller,
S. 393.)
heinricus de purkhusa presb. et can. in Reichersperig;
hainricus decanus in Pawmburg;
Am 7. Januar 1411 beurkundet. (Oberbair. Archiv III, 173.)
Rudo]ffu8 Turs can. eccl. s. R. ;
benedictus trauner prep. in hegelbert, qui rexit x]i annos.
Von 1438—1478.
liV Kai. (19. März.)
Secnlum XII.
Otto dyac. fr. n. ;
Albertus conv. s. R.;
Pabo conv. s. p.; \
Rapato palatinus de Craiburch;
Starb 1231, vergl. Ried), Geschichte des Marktes und der Grafschaft
Kraiburg, München 1857, S. 49—60.
pilgrimus presb. et can. s. floriani;
ulricus latinus;
Adelheidis mon. in niuwenburch;
Adelheid, Tochter Heinrich*s von Schwarzau, Nonne des Stiftes der regu-
lirten Chorfrauen bei Maria Magdalena in der oberen Stadt zu Klosterneuburg.
Sie trat um das Jahr 1160 in den Orden. (Fischer II, S. 52.)
Ortolfus presb. et can.;
Rehewinus laic;
Nach dem Nekrologe von St. Peter ,,de Elenveld".
margareta zehentnerin de s. fioriano;
Neben dem Mannskloster bestand in St. Florian auch ein Frauenkloster,
dem diese Margaretha Zehentner angehörte. Propst Heinrich II. verwandelte
das Frauenstift zwischen 1314 und 1321 in ein Hospital. (S tu 1 z , Geschichte des
regulirten Chorherrenstiftes St. Florian, S. 39.)
fridricus presb. et mon. admont.
IUI Kai. (20. Murz.)
Süculuin XII/XIU.
udelschalcus presb. et fr. n.;
friderieus de libenz prepos. novecelle;
Starb 1248. (Auctria sacra, c. 1. p. 401).
74
VI Uos. (10. Mftrz.)
Secalum XII.
Chaono de pollingen prepos. et fr. n.;
Starb 1147, nach dem Nekrologe vod Polling am 9. MSrs. (Toepal, S. 23.)
Liuza conv. s. R.;
Otto minist, s. R.;
diepoldus roon.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter (r.Meiller, S.227) Mönch YonAdmont
adelheit laica;
Nach dem eben bezeichneten Nekrologe „de mosiburch''.
reimbertus mon. s. p.;
ditmarus laicus ;
hermannus prepos. richerspergensis;
Von 1198—1201.
hainricus mon. s. p. ;
Tiemo subnensis fr. n.;
Das Nekrolog von St. Peter bezeichnet ihn als Propst des Klosters Suben.
Tiemo« Propst von Suben, starb 1203.
* ^ ♦
Georius Taczel, qui fuit provisor dmni. prepositi in Summo ao. 86.
yidus. (11. März.)
Seculum XII.
Otto laicus, qui dedit nobis vineam;
Gisila minist, s. R.;
Engelschalcus presb. et fr. n. ;
wiseoto presb. et fr. n.;
Ekkehardus presb. et can. perbtesg.;
juta conv. s. p.;
Tuota laica;
Pertholdus can. s. nycol. patav. dioec;
Cunradus prior ad a. petrum confr. n.
IT fdos. Gregorii papae. (12. März.)
Seculum XII/XIII.
wicpoto laicus de laufen ;
hermannus miles;
Eberhardus comes de dornberch;
Im Jahre 1210 beurkundet. (Mon. Boic. 1, 196). Der Sitz dieses Grafen-
geschlechtes liegt bei Muhldorf in Oberbaiern.
Waltherus laicus;
Rigardis decanissa s. E. ;
chunradus prepos. de niwenhurch ;
Konrad IL von 12.'>2— 1257. (Fischer 1. S. 113—117.)
*
* *
75
ao. domini m.cccc. xiiii obiit dorn. Otto abbas s.' petri, qui bene rexit
nonasterium suuro annis 38;
thomas matseer, qui fuit vicecustos bujus eccl. per 54 annos;
petrus kreuss obiit ao. 5;
fridericus lux can. in Ranshoven;
fridericus de wixenstain, alias vocatus plaonckeofelser.
IJI Uos. (13. März.)
Seculum XII.
Eberhardus conv. s. R.;
Engelscbalcus presb. et fr. n. ;
mangoldus minist, s. R.;
hainricus prepos. de werde fr. n. ;
Werde, Högelwerd. Heinrich ist 1190 beurkundet. (Urkundenbuch des
^andes ob der Enns, I, S. 391.)
perwardus conv. s. R.;
chunradus archidiac. de friesach.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „Conradus de Tisentis**. Er war Arehi-
liacon der oberen Mark und Propst des CoUegiatstiftes St. Barthlmä in Frie-
ach. 1211 ist er beurkundet. (Hohenauer, Die Stadt Friesach, S. 111.)
Rudolfus prep. hallensis;
Starb circa 1220.
wezelo presb.;
* *
petrus hagen prof. et can. in ror.
n Mus. (14. März.)
Seculum XII.
Chuono prepos. Chiemens. fr. n.;
Konrad II. starb vor 1202.
volmarus presb. et can. s. R. ;
Tuta laica;
Raehwinus conv. Gurc;
Swichardus presb. de balspach;
Die Pfarrei Halsbach bei Burghausen in Niederbaiern.
Johannes messing, dorothea uxor;
Johannes renperger presb. et can. Berchtesg. ;
johanDes morsperch can. in rcichersperig;
Idus. (15. März.)
Seculum Xil.
presb. et can. s. R. fr. n. frisingcns. ;
W presb. fr. n. ;
4ietu6 zachsfleichs subdiac;
76
arnoldus presb. et mon. s. p.
haertnidus dyac. et mon. s. p. ;
wolframmus laicus;
*
* *
wulfingus de Goldekk can. et pleb. ecci. Salczb. obiit m.ccc.lxzxxii, cujus
aoiroa requiescat in pace.
im Eilend. (16. Märe.)
Secttlum XII.
Raban minist, s. R.;
algotus presb. et can. s. R.;
Otto episc. fris.;
Otto II., Graf von Bergen, von 1184—1220. Er starb am 17. Mftrz.
, chunradus comes de Sulsowe;
Blieb mir unbekannt.
dietricus decanus de wagingen;
Wa ging im Landgerichte Laufen in Oberbaiern.
♦ ♦
ulricus prep. in Pawmburg. ;
Ulrich L starb 1252.
georius de reichenhall can. in Novacella ;
conradus kress, Johannes de egra canonici in Neunkirchen.
, lYI Ril. Gerdrudis virg. Patricii. (17. Mfirz.)
Seculum XII.
Adelbero conv. s. R.;
ulricus minist, s. R.;
Chunradus dyac. et can. s. R.;
Alhaidis conv. s. p.;
hainricus de Garz;
*
* *
Johannes decanus in voraw;
wolfgangus prep. in ranshoffen ao. 91 ;
Starb 1491.
Caspar muihamer mon. admontens;
Johannes Gunderstorffer presb. et can. s. ypoliti;
ulricus presb. et can. s. R.
lY Ril. (18. März.)
SecoIam'XlI.
hainricus minist, s. R. de hegein;
hegein, Högel, auf dem gleichnamigen Berge im nördlichen Theile des
k. bair. Landgerichtes Reichenhall. Dieser Heinrich machte an die Propstei
Berchtesgaden eine bedeutende Schenkung, die aber iu der Folge durch seine
Witwe Eufemia, dann durch seine Tochter Diemod und deren Gatten Meingot
von Surberg, Burggraf zu Salzburg, angefochten wurde. (Quellen und
Erörterungen 1, S. 271.)
77
Reinhardus conv. s. p.;
Otto presb. mon. s. p. ;
regedrut conv. s. p. ;
Adela laica;
wernherus prep. in Berchtesg. ;
Von 1239—1252.
Ernustus suanse presb. ;
Soanse, das Stfidtchen Schwanstadt im Traunkreise. (v. Meiller,
S. 393.)
m
* <i>
heinricus de purkbusa presb. et can. in Reichersperig;
hainricus decanus in Pawmburg;
Am 7. Januar 1411 beurkundet. (Oberbair. Archiv lü, 173.)
Rudolffus Turs can. eccl. s. R. ;
benedictus trauner prep. in hegelbert, qui rexit xli annos.
Von 1438—1478.
11? Kai. (19. MSrz.)
S«calum XII.
Otto dyac. fr. n. ;
Albertus conv. s. R.;
Pabo conv. s. p.; s
Rapato palatinus de Craiburch;
Starb 1231, vergl. Riedl, Geschichte des Marktes und der Grafschaft
Kraiburg, München 1857, S. 49—60.
pilgrimus presb. et can. s. floriani ;
ulricus latinus;
Adolheidis mon. in niuwenburch;
Adelheid, Tochter Heinrich*s von Schwarzau, Nonne des Stiftes der regu-
lirten Chorfrauen bei Maria Magdalena in der oberen Stadt zu Klostemenburg.
Sie trat um das Jahr 1160 in den Orden. (Fischer II, S. 52.)
Ortolfus presb. et can. ;
Rehewinus laic;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „de Glenveld**.
margareta zehentnerin de s. floriano;
Neben dem Mannskloster bestand in St. Florian auch ein Frauenkloster,
dem diese Margaretha Zehentner angehörte. Propst Heinrich II. verirandelte
das Frauenstift zwischen 1314 und 1321 in ein Hospital. (StuI z, Geschichte des
regulirten Chorherrenstiftes St. Florian, S. 39.)
fridricus presb. et mon. admont.
IUI Kai. (20. März.)
Seculum XII/XIII.
udelschaicus presb. et fr. n.;
fridericus de libenz prepos. novecelle;
Starb 1248. (Austria sacra, c. I. p. 401).
78
Gerdrut conv. s. R.;
hainricus laic. minist, s. R. ;
Marquardus conv. S. R.;
hainricus de Nokstein S. R. ;
Nocbstein im Pfleggerichte Salzburg. Vergl. i. October.
chunradus laic. S. R.;
Engelschaicus dyac. de halle;
* *
Jacobus presb. et can. s. nycolai ;
ao. 1417 ob. Jodocus prep. ad s. florianum;
Jodokus Pernscblag, von 1407 — 1417.
Agnes .Storchenbergerinna mon. in summo, que dedit nobis predium ia
pleydenfeld, cujus memoria peragitur ut sacerdotis.
XII Kaleod. Bencdicti abbatis. (21. Man.)
Seculum XII/XIII.
Sigeboldus decanus fr. n. ;
fridericus de leibenz prep. novecelle fr. d.;
Das Kloster Neustift zählt nur einen Propst dieses Namens.
diemodis mon. de milstat;
hainricus prepos. s. zenonis;
Starb circa 1215.
Johannes Galer can. Secov.;
Stephanus fuchsperger, lewtoldus scbreyer, lewtoldus Toppler can. beatae
yirg. in Newnburg.
XJ Kai. (22. Mfirz.)
Seculum XII.
Otto minist. S. R. ;'
Albero Jiber de walhen;
wa I h en , Walchen, Dorf in der Pfarre Piesendorf, Pfleggericht Zell am See
im Herzogthume Salzburg. Ein Albero von Walhen ist auch nach 1215
beurkundet
(Quellen und Erörterungen I, 358.)
« *
Anna Salzenbergerin mon. in Nunburga;
dom. Meinhardus Glimpff penitenciarius ecclesiae Salczb. ;
venerab. pat. dom. Thomas witel prep. in Ranshoven ;
Starb 1462.
Hainricus Reyter presb. et can. in Newnkirchen.
I Kai. (23. MSrz.)
Seculum XII.
Fraugart conv. S. R.;
willehalmus de Waginburch minist. S. R.;
Waginburch, oder nach dem Nekrologe von St. Peter Wagingerberg,
vielleicht Wagnerberg bei Neuötting.
79
ulricus de Stauffenek minist. S. R.;
Staufeneck in der Pfarrei Piding in Oberbaiern.
hartmannus conv. s. p.;
Symon presb. et mon. s. p.;
fridericus frosselmosser prof. in ransboven ;
heinricus prior et prof. mon. admont. ;
ulricus Rudenvelser presb. et can. voraens.;
heinricus dictus vetzo fr. n.
Yllll Kai. (24. Mfirz.)
Seculum XII.
hainricus de niunchirchen minist, s. K.;
Neukircben bei Teisendorf in Oberbaiern.
Tuota, bizela conv. s. p.;
Gotschalcus conv. s. petri in Berchtesgaden ;
♦ ♦
augustinus, panthaleon, Johannes presb. et can. ad s. nicolaum;^
Johannes swartz can. monast. s. zenonis;
Antonius velss presb. et can. novecellae;
Wemhardus prepos. , laurentius decanus, Johannes amranger, Erasmus
niarchinger presb. et can. in berchtesgaden.
Propst Wernhard von 1446 — 1473. — Johannes Amranger war ein Sprosse
des adeligen Geschlechtes der Amranger mit dem Stammsitze Amrang bei Was-
serburg am Inn.
Till Kai. Annuntiatio 8. marie. (25. März.)
Seculum XII/XIll. '
Chunradus de Snaitse minist, s. R. ;
Cbuno von Schnaitsee, Dienstmann der Kirche Salzburg, trug auch Güter
von Engelbert III., Markgrafen von Istrien, zu Lehen und ist oft und vielmals
urkundlich verzeichnet. (Mon. Boic. II, 291. 293. 299. 301. 313. 322. 328.
338. 359. 365. 369; III, 16. 69. 86.)
Chunradus archiepisc. ecci. Salisb. ;
Konrad IV. von Praitenfurt und Vansdorf, vom 24. Sept. 1291 — *|-25.Mftrz
1312.
Albertus prep. de hoven;
Mooyser (Anzeiger für Kunde deutscher Vorzeit, Jahrg. 1860, Nr. 7)
hSlt diesen Albertus für einen Propst (Klostervorstaod) von ßischofshofen,
Pfleggericht Werfen. Allein dieser emsig« Forscher hat ganz und gar über-
sehen, dass der heil. Rupert nur Benedictinerklöster mit abbates und keine
Augustinerklöster mit prepositi an der Spitze stiftete. Albertus war Pfarrer von
Bischofshoven und ist am 6. Oclober 1160 unj am 6. September 1161 (Urkun-
denbuch des Landes ob der Ennsl, 300; 11, 311. 320) beurkundet. Dass
Pfarrer mitunter den Titel praepositi führten, ist bekannt. Ich erinnere nur an
die Pfarrer von Werfen (Pill wein, das Hcizo^^thum Salzburg, S. 470) und
80
an den Pfarrer Friedrich von Währing bei Wien, der sich am 27. Mai 1236 als
^prepositna de Wehric" nannte. (Filz, S. 78$.) Plebanus et prepositus ent-
spricht g^nz und gar dem im Salzburgischen heut zu Tage noch üblichea
»Pfarr- und Kirchherr''. Mon. Boic. III, 113 erscheint Ainwich, prepositus de
Buren. Auf den ersten Blick ein Klostervorstand und auf den zweiten eis
Ökonom der Grafen von Burghausen und Schala. (Filz, S. 148.)
pertholdus artifex;
haertnidus laicus;
Nach dem Nekrologe von St. Peter (v. M eil 1er, S. 231) „de hage".
pertholdus puer;
herbordus presb.;
* *
chunradus dictus custos;
Nycolaus dictus Zungel civ. Salzb.
TU. Kai. Castuli m. (26. MSrz.)
Seoulum XII.
Otto conv. Niwenhurg. ;
herbort mon. s. p.;
Juta mon. S. E.;
Chunegundis mon. S. E. ;
Irnfridus subdiac. et can. berthesg.;
ulricus can. et celerarius ecci. a. nicolai in patav. :
Otto presb. et can. s. floriani ;
* *
Johannes pernrieder presb. et can. eccI. s. nycolai in patav.
Tl. Kai. Resurrectio dmni, Rudberti ep. (27. MSrz.)
Secttluro XII.
Golpurk conv. kurk.;
Altmannus tridentinus episc;
Von li 24— 1149.
Frumher laic;
Alhaidis de Tegernwaneh minist.;
Wasen-Tegembach, Dorf in der Pfarrei Schwindkirchen, Landgericht
Erding in Oberbaiern.
Irnfridus subdiac. et can. in berhtesg.;
Nicolaus presb. et mon. in Ranshoven;
Pilgrimus de Snizingen ;
Sinzing bei Burgbausen in Oberbaiern. .
mag^ster petrus in perchtesgaden ;
ulrieus dictus de eholnz can. Gurc;
Ymna Henczlinnin layca;
wilhelmus piriger laycus fr. n. 1484.
• >
uo. doniiiii m.ccee. xiüi obiit dorn. Otto ab4A« %. pKT.- ou i«fi«? "«-*
inonasterium suum annis 38;
thomas matseer, qui fuit vicecustos hujai i-et: p«r »4 ft^ia*».
petnis kreuss obiit ao. 5;
Iridericiis lux can. in Ranshoreo:
fridpricus de wixenstain, alias roeatu« p^mMekeni*-^
lUUis. (13. Min.l
SccmliB Xil
Kberhardus conv. s. K.;
Eng^elschalcus presb. et fr. d. :
maiigoldus rainist. s. R.;
hainricus prepos. de werde fr. d.:
Werde, Höf^^elwerd. Heinrich ist 1190 be«riiBi<«t. •l;4iiifiii*i i»
Landes ob der Enns, \, S. 39t.)
perwardus conv. s. R.;
chunradus arehidiac. de friesaeh.:
Nach dem Nekrologe tob SL Peier .C'^ftraitts 4* Fjmoü' Ir «~^ hr^ÜÄ^
diacon der oberen Mark und Propst ^et C4-l:<4«'Ia2i::^«s Sc liir'üiaafe a f -f*>
sacli. 1211 ist er beurkundet. iHobe»aaer. L*jfr ^Ckcc f -*
Iludolfüs prep. hallensis;
Starb circa 1220.
wezelo presb. ;
m m
p»*trus hagen prof. et can. .:* n-r.
II Mm. ll- IftLHL.
('huono prepos. Chieir>eo«. fr. >.:
Konrad 11. starb lor I2».'2.
vulmarus presb. et can. ».IL:
Tuta laica;
Haehwinus conv. Gurc. :
Swlehardus presb. de halspaei;
Üie Pfarrei Halsbaeh bei
Johanne« roessin?. dorotiea n^ri
Johannes renperger presb. rt
johannf-s morsperch caa. a
heinricus presb. et
walehunus pre«b. fr. ■. =
heinricus dictus iadbsi*^sft tiipf»aif
82
II Kaleod. (3i. Mars.)
Seculum XII.
Ortolfus de Ste?enich laic. minist S. R.;
Gerhohus de Radech minist. S. R.;
In den Jahren 1287, 1297 und 1302 urkundlich verzeichnet. (PichJer.
S. 143.)
Gerdrut cout. owe;
Gebolfus laicus de curia;
Gundoldus laicus;
magister fridericus walistarius;
wilbirgis mon. s. Erndrudis;
*
♦
Conradus Gabhel;
heinricus Reysacher Canon. Secov. ;
Kylianus presb. et can. in Reichersp.
Aprilis dies habet xxx, Jona xxviiii.
Kalend. A|iril. (1. April.)
Seciiinm XII.
hiltegoz occisus;
hermannus presb. Niwenb. ;
iiutoldus störe;
Rudolfus laic. de mitersel;
chunradus prop. Baumb. occisus;
Fehlt in der Propstreihe in M. B. II.
burcbardus prior in altpersbach;
* «
Nycolaus dictus de curia presb. et can. s. ypoliti fr. n. ;
paulus quondam prebendarius ad s. florianum;
wigandus, fridricus, mangoldus de ?ictoria.
IT. Non. (2. April.)
Seculum XII.
Godbertus presb. fr. n. ;
Izemannus conv. s. R.;
Walehunus diac. et can. s. R.;
Siboto diac. et can. s. zenonis;
Altmannus laicus;
Leo paesco occisus;
chunradus prepos. s. andrcae;
Das Stift St. Andrü an der Traisen. Konrad erwShll am 20. October 1263,
gestorben am 2. April 1284. (Bielsky, Catulogus Canonieorum ad S. Geor-
giuni Hegemonopoli, p. 41.)
wetelo presb.
83
Georius stainsperger can. in perthesgaden ;
Anna weizzeneckerina monial. Seccov. ;
Johannes gerlochsteiner pleban. et et». 8. R.;
Lienhardus presb. et can. in Reichersp.
Ilf. NoD. (3. April.)
Secttlum XII.
Marquardus conv. s. R.;
Romanus Gurcensis episc. fr. n.;
Starb 1167.
udelschaJcus plebanua in Laufen fr. n. ;
ulricus de Sinse s. R.;
S i n 8 e , das alte ad Sinsa, Sims im Unter-Innthale.
ulricus miles et fr. n. ;
hugo presb. et plebanus in Gunschirchen;
Pfarrdorf in Ober-Österreich bei Wels.
Rapoto laic;
albertus de matzse;
hezeman presb. inclusus;
fridericus latinus;
Ober die Bedeutung des Namens latinus vergl. Quell, u. Erdrt. I, S. 97.
Jeuta de warttenweck uxor andree saxonis;
fr. hertwicus subdiac. predicatorum vrisacens.
II. Non. Ambrosii episc. (4. April.)
Secalum XII/XIIl.
Chunradus castellanus fr. n. ;
Schenkte 1210 dem Kloster Baumhurg Güter in Pfafßng. (Mon. Boic.
1. 195.)
chunradus laicus dictus humbel fr. n.;
I(a mon. s. E.;
Diemuot filia domni Gotschalci;
Johannes prepositus monast. s. zenonis.
Resignirte 1482.
Fridericus Truksäcz archiep. huius eccl. 1452.
Non. (5. April.)
Secnliim XII.
helnbertus mon. s. p.;
vorhtliep laicus;
Engelbertus subdiaconus;
Einwicus conv.;
6*
84
Johannes prior in raitenhaslach;
Pilgrimus de puchaiin archiepisc. obiit m. ccc. Ixxxxvi» ipse rero mulU bona
huic fecit ecci. quia strenue erga seculares se regende habuit;
PiJgrim IL, von 1365— f 5. April 1396.
ulricus Saeld, quondam hospes noster, canon. in reichersperig, qui serviTit
nobis annis 20 fideliter et bene per omnia.
Till Idns. (6. April.)
Seculam XII.
wilbirgis conv. s. R. ;
pertholdus prep. Garz. fr. n. ;
Circa 1189.
Daringus minist, s. R.;
waltherus abbas in raitenhaslach;
Starb 1259.
Liukart mon. frisinge;
*
* *
magister petrus prep. in Langentzen;
LangentzenO. S. Aug. bei Kulmbach in Franken. Propst Peter Imhof
starb 1456. (Uss ermann, episcopatus Wirceb. p. 485.)
pelagia sanctimon. sor. n. ;
Georios veldinger can. in Newburga.
?ll Idos. (7. April.)
Seculam XII.
ulricus diac. hallens.;
chunradus presb. et mon. s. P.;
Rihza laica;
Irmgart mon. kiemsse;
hainricus Scolaris;
chunradus episc. ratisp. ;
Konrad IV., Graf von Taispach und Frontenhausen, starb 1227.
Leo pehse laic. ;
Ekkehardus mon.;
Chunradus mon. in wilhering;
Johannes Staioweg presb. et can. s. nicolai;
fridericus archiepisc. Salzb.;
Friedrich IH. von Leibnitz, vom 24. October 1315— f 7. April 1338.
Otto de Tannenberck presb. et can. s. floriani fr. n.;
heinricus dictus hard presb. et can. s. R.;
wolfhardus presb. et can. s. ypoliti fr. n.
85
VI Idus. (8. April.)
Seculum XK/XIII.
Baldewinus archiepisc. ;
Starb 1060, 8. April.
Eppo sac. et can. s. R.;
ulricus presb. et can. s. R. de Sekkoawe;
Liugart cpmetissa oetingen;
hainricus presb. ei can. Berthesgad. ;
Gebehardus laicus de Sraze;
Siraze, Strass im Salzburgischen.
Tegeno laicus;
pertholdus laicus de matrai;
Matrai in Tirol. Die ehemaligen Herren von Matrai waren in Salzburg ansässig.
wichardus de Goldek;
Die Ritter von Goideck waren Erbschenken des Erzstiftes Salzburg.
Juva via, S. 434.)
anno dmni 1508 obiit venerabilis dominus Rupertus Rindsmaul can. eccl.
. Ruperti;
Albertus archiepisc. salzb.;
Albert ID., von 1168-1177, dann wieder von 1183— f 7. April 1200. Er
rar der Sohn des Königs Ladislaus von Böhmen.
roatheus ramsauer ciuis salczb.
y Idns. (9. April.)
Seculum XIl/XIII.
chunradus archiepisc. ;
Konrad I., Graf von Abensberg, vom 25. Januar — j- 9. April 1147.
Irmengardis conv. s. R.;
heinricus de Garz prepos. fr. n. ;
Circa 1163.
gerwicus de Garz presb. ;
Uta ducissa;
Gemahlin Engelberts II. von Kfirnten, starb 1150. Vergl. Necrol. 1, 9. April.
chunradus filius R. tavelmaister;
chunradus de Sulzberch ;
Sulsberg in der Pfarrei Erlbach bei Neuötting in Niederbaiern.
Trutiltlaica;
heinricus presb. et can. s. petri berchtesg. ;
Eberhardus subdiac. et m. s. petri ;
«
natheus can. Seccoviens. hospes huj. eccl. ob. 1456;
Greymoldus de preysing can. s. R. ;
Starb nach dem Nekrologe von St. Peter (v. Meiller, S. 235) 1341.
tbar dietaa Geschlecht vergl. nebst Hund*8 Stammbuch I und II besonders
iaek-Slernfeld, Johann Max V., Graf von Preysing -Hohenaschau.
inric«» il« ImhC 3HIUC <; ft. 5-. m.;
WtH«^ »iWkfcr i^d^ «€
■rkaadJich. (Piehler, f. 1.
iNllfciL)
*
iuhMh« iHf»«'« \^^^^ *^^» m r»*
,ft\ 1^ .tum»««'
»^^lt»f«llt* \W !*liinfH*«^nr iw»k «t Ott. ftMw.;
[ffMIfM lfll^lllHnlI«'r («r^K ^t <^«ii. ftrrMols^netts. fr. n.;
III Mn«. liriMtiü |t«p4i^. f^tt. April.)
Hi«<«til«ii« XII.
bL l^vl^ Otl IH ilt'f l'IVirri^l Üerghoim im PAeggerichte Saltburg.
h^imt:U mwM « I» t
i'icli, H«:f»<»|f VOM KHriili«!!* nlnrb 1143 oder 1144. Das Nekrologium vod
1 iiii L^stmiiUitiB liNxi<iftiii(*l (Ion 20. Octobcr, das von Admont dagegen
Ayrii al* HitiiUuiua. (Ni.uj(Rrt, p. 54.)
LUüiadu» di; T^yaniK* palür domini
luuooia, dyeaudif nmUr «Jus;
87
IIU«s.<12. April.)
SeeidaaXlL
chunrados presb. et plebaBus de seveldeB fr. b. ;
Das Nekrolog von St Peter liest riebtiger: SalreldeB. Saalfeldeo, Markt
n PiDzgau im Herzogtbame Salxbarg.
judita inon. s. e.;
hiltigont laiea ;
hainricas diae. de Lungiw;
Reinbardua presb. de LaofeB;
magnos presb. et ean. s. oiicbaelb in Richersperg ;
Magnus, der treffliebe Gesebiebtsebreiber, starb 1195; sein Werk bei
ioehiner, seriptoreslll, 530 — 553.
Radegems presb. et plebaBus;
Irmgardis eastellasa;
Engelbertus doz;
Engelbert Ui, Herxog in Kirntem, vergl. Xekroi. L 12. April.
hainrieus abbas in laabneb;
Vergl. Pei, Script rer. aast IL 50.
•
Johannes peebraer ean. et deeanes ia raasbaTea;
ehanradas TOgeller et peadidit axor aaa; aaaa pUsdberia Boa. ia Berebtesg.;
Idas, Eafeaua rirg. (13. ApriL)
SenlwaXU.
hainrieus minist s. R.
Agatha moa. s. P.;
Gerdrut mon. s. Mar. KieaMas;
Diethalmos eoastaacieaa. episc;
Diethalm, Bisebof tob Coastaai Taa 1190— f 13. April 1206.
Arbo laicos ;
Liubman laic.;
fr. hezemannos iaeiasas;
Talentinos Kalbl et adalrieas Sattaer presb. seealares et eoafr. a. ;
Eyringus presb. et eaa. Seccor. fr. a.
ITIIi iilead. laL TTbarcü H TaleriaaL (ii. Apritj
SccaluXU.
haioricas presb. et eaa. s. R.;
Liatwinos minist s. R.;
Albero miaist s. R. aecisas;
Rttodegerns epise. patar. fr. a. ;
Radiger Ton Radeck, der erste Bisebaf roa CbieaM^e ri2l6— 1233> Im
ltt3 warda er Bisebaf ia Paasaa, 1250 renriebea, «tarb er 14. April 1258
88
wernhardus presb. et mon. s. p. ;
Engelbertus civis;
wolfgerus presb. et can. werde;
BniDo presb. et can. Berthesg.;
Otto dictus chreiger presb. et can. eccl. Gurtzens. ;
petrus presb. et can.- s. ypoliti ;
uiricus dictus Choluser prepos. et archidiac. eccl. SeccoT.
Von 1416—1436.
XYU Kai. (15. April.)
Seculum XII.
Willehelmus custos subdiac. fr. n. ;
uiricus minist, s. R.;
Otto presb. et prior s. P. ;
Wernhardus presb. et mon. s. P. ;
heinricus plebanus in Sneitze;
Die Pfarre Schnaitsee im königl. Landgerichte Trossberg in Oberbaiern,
ist von einem sehr weiten Umfange und dehnt ihren Sprengel durch die beiden
Landgerichte Trossberg und Wasserburg aus. Vergl. Lechner, Versuch einer
beurkundeten Darstellung des Kirchenwesens in Baiern, Salzburgiscber Diöcese
Antheiis. Salzburg 1810. 1, S. 226—241.
uiricus paechsco Berthesg.;
« *
Katherina helfendorferin mon. in perchtesg.;
Appoilonia nusdarfferin mon. s. Erndrudis sor. n. ;
uiricus dictus pettinger presb. et can. in Reichersperig fr. n.;
Nicolaus dictus eslarn presb. et can. s. floriani.
XVI Kai. (i6. April.)
Seculum XII.
pertholdus presb. et can. s. R. ;
Lanzo prepos.;
Propst von St. Zeno, starb 1146.
wiradis abba. s. e.;
Starb 1027. (Mez ger, bist, salish. p. 1222.)
Liukart con?. baunburg. ;
Dietericus de cydelarn;
Cydelarn, Zeilern, Dorf der Pfarrei Forstinning im königl. bairisehen
Landgerichte Erding. Von diesem Edelgeschlechte sind Deginhart, Eberhart,
OfTo und Udalrich in dem Schenkungsbuche der Propstei Berchtesgaden rer-
zeichnet. (Quellen und Erörterungen 1,256,261,278,289,305.)
Diemudls conv. s. p.;
Pernhardus comes de Liubenowe;
Bernhard, der letzte Graf von Liebenau, starb am 17. April 1229. (Neo-
ga rt, p. 35.)
89
margareta conv. et mon. chiemse;
Engelberlus presb. etcan. Bertbesg.;
Im Jabrel289 beurkundet. (Kocb-Sternfeld, Bercbtesgadenl, S. 127.)
Cbanrat Tisingaerius ;
Wandel liebbartin mon. in perebtesg. sor. n. ;
bainricus presb. et can. in Ror;
Nacb K uen V, 2, p. 41 starb er am 24. April 1253.
Elizabetb mon. admontens.;
Georius prepos. ad s. Ipolitum.
Von 1466. 7. Mai— 1474, 6. Juni.
XV Kai. (17. April.)
Seculum XII.
bailka de wispacb;
Wiesbacb im Pfleggerichte Hallein.
* *
Ekkardus famulus domini prepositi, qui legavit nobis domum suam ;
bainricus presb. et can. s. R. comes de craispach;
Kraisbach an der Donau bei Donauwörth.
Slefanus dictus Gruber can. et decanus Percbtesgadensis.
Xl? Kai. (18. April.)
Seculum XII.
hago prep. de Rore;
Hugol. starb am 19. November 1215 und Hugo II. am 12. November 1247.
Kuen c. 1.
Richerus de wildonia laicus;
Wildon, Pfarr- und Decanatssitz an der Mur an dem Einflüsse der Kainacb,
n der DiÖccse Seckau in Steiermark.
* ♦
Udalricus presb. et prof. mon. in Yoraw;
Anna de Stubenberg, Margareta Moshaymerin obierunt.
XIII Ral. (19. April.)
Seculum XII.
heimo presb. et can. s. R.;
Engelbertus presb. et can. s. R- ;
Chunegunt minist, s. R.;
Geningua episc;
Bischof von Meissen von llo4 — j- 1170. Sein Sterbetag ist übrigens der
0» IfoTember.
«Irieas presb. plebanus in Taecbsenpach ;
TaehteDbacb im Pinzgau.
.dmfto mon. s. P. ;
JQDior comes de megelingen;
dar Sohn des Chuno und der Hiltegart von Mödling, war mit der
w«hlicht. Er starb zwischen 1180 und 1183.
90
ulricas subdiac. et can. in mosburc ;
Circa 1160 beurkundet (Oberb. Archiv, II. S. 73.)
Gotfridus prepos. in Ror;
Gottfrid gelangte 1248 zu dieser Würde. (Ku en, c. I.)
chunigundis mon. Kiemse;
ineinhardus presb. et can. novecellens. ecci.
Albertus Saylaer subdiac. et can. Gurc. ;
weygandus prepos. s. floriani fr. n.;
Weigand Mosinger von 1354—1372.
Ao. 1401 obiit Johannes chrottendorffer presb. et can. Scecov. ;
XII Kai. (20. April.)
Seculum XII.
Imelinus presb. fr. n.;
Wipoto laic. minist, s. R.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „de Lungow**.
mergardis sor. n. ;
Aitmannus prep. Ranshov. ;
Starb 1178.
heinricus laicus dux;
Richkardis mon. s. P. ;
Richza conv. s. P.;
Pertholdus prepos s. crucis;
Berthold war der erste Propst des Klosters heil. Kreuz in Augsburg. Er
starb 1234. (Kuen collect, script. rer. mon. IV, 122.)
wichpoto presb. et can. in pertbesg.;
*
fridricus dictus mosaer, cujus memoria agitur ut sacerdotis;
Magdalena Teyssenpergerin mon. in summo sor. n. ;
Alexius presb. et prof. mon. in Newnkirchen;
wiihelmus pucher decanus Gurczensis;
wilhelmus randecker canon. ibidem;
waldasar welczer laicus.
magister joh. wermolter pred. huj. eccI.
Eine Reihenfolge der Prediger der Salzburger Domkirche ist im Salzburger
Intelligenzblatte, Jahrgang 1803, abgedruckt.
XI Kalend. (21. April.)
Seculum XII.
friderun minist, s. R.;
Dieniudis laica minist, s. R.;
Alramrous abbas;
Das Nekrologium von St. Pctcr (M eil 1er, S. 239) nennt ihn „abbas
R. Marie in Lambach^. Abt Alram starb 1213.
Fridricus decanus presb. et fr. n. in Czeiin;
Vielleicht Isen?
91
(homas decanus mon. vorawensis;
Sebastianus pfafTenhofTer presb. et prof. Seccov. ;
X Kalend. (22. April.)
Seculum XII.
wezela mon. s. p. ;
Eberolfus presb. ;
Egno presb. et caD. s. ypoliti;
haernidus institor;
chunradus herpei;
haernidus puer;
• *
mag. Georius plebanus in munster prope gmunden fr. n.;
Erhardus presb. can. et fr. n. in Ransho?en:
Erasmus quoDdam abbas in pewern confr. n.;
Nach dem Todten-Rotel starb er am 3. November und nach dem Grabsteine
am 22. November 1506. (Filz, S. 399.)
anna ab dem Stain mon. in werthersgaden.
Villi Kai. (23. April.)
Secttliiro XII.
Aschwinus conv. s. p. ;
maehtildis conv. s. ypoliti ;
Das Prauenkloster St. Polten 6ndet in folgender Regeste seine urkundliche
Begründung: Am 15. Deeember 1302 schenkte Bertha von Wasserberg, Irnfried's
von Puchbach Hausfrau, 2 Pfund rjfihrliches Geld zu einem ewigen Lichte in die
St. Margarethen-Capelle des Frauenklosters St Polten. (Copialboch,
I, 102^, von St. Polten im geheimen Haus-, Hof- und Staatsarchive in Wien.)
Rapoto ianitor;
Siboto prepos. de owe;
Fehlt in der Propst-Reihe in den Mon. Boic.
Ekkehardus episc. Gurcens. ;
Starb 1200.
Ludewicus de Gruonbach;
Grunbach, Dorf in der Pfarre Gunskirchen bei Wels im Lande ob der Enns.
Engelschalcus presb.;
Ekko laicus;
fridericus presb. et mon. s. P.;
Siboto albus janitor noster et balniator;
•
ulricusprep. s. floriani fr. n. ;
Von 1283-1295;
Ortolfus prep. in Ncunburga;
Orlolf Volkenstorfer von 1349—1371. Er starb am 24. April. (Fischer,
c. 1. I, S. 180.)
wolfliardus Geyr presb. et can. s. ypoliti.
«2
Ylll Kai. Georgii inart. Adelberti mart et episc. (24. April.)
Seculum XII.
Einwicus presb. fr. n. de stuolvelden;
Stublfelden, Pfarrdorf im Pfleggerichte Mittersill im Herzogthume
Salzburg.
Sivridus minist, s. R.
wolfrainmiis presb. et can. s. floriani;
Am 28. Juli 1202 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Eons
11, 485.)
wilprehtus mon s. p.;
petriis stüchs can. noveeellae ;
Cbuno de Guolrat laic. minist, s. R.;
marquardus laicus, cujus memoria peragitur ut prepositi;
dytricus decanus et can. in reichensperg;
wlfin<?ijs subdyac. cau. s. R. ;
VII Kai. Marci evangelisie, Letania maior. (25. April.)
Seculum XII.
heinricus molendinator;
wezelo presb. et mon. ;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „monachus s. marie lambach".
chunradus de che! ;
*
woirgangus Ottrer can. s. floriani ;
Johannes de Reichenburg can. s. R. ;
Starb 1471. (Necrol. St. Petri c. I.)
magister Otto campanator laycus.
Yl Ral. Cleti papae, Trudberti mart. (26. April.)
Seculum XII.
Starchundis min. s. R.;
Nach dem Nekrologe von St. Peter c. I. de Marnstain.
Einwich conv.;
chunradus presb. de owe;
chunradus balneator.
V Kai. (27. April.)
Seculum Xll/Xlll.
Wlodizlaus Archiepisc. Salezb. ;
Vom 10. Nov. 1265— f 28. April 1270. Er starb an beigebrachtem Gifte,
hainricus molendinator;
Adelmannus mon. s. p. ;
Afframmus presb.;
heinricus miles de unzingen;
Tnzing im Pfleggerichte Salzburg.
• ♦
93
dimudis mon vallis. s. raarie in ozia ;
Leukardis abbatissa in erla;
Johannes prepos., wolfgangus dyac. ad s. Andream draysmawer.
Propst Johann III. Zwicker starb 1493, nach Bielsky S. 45 am 7. März.
1? Kai. vitalis mart. (28. April.)
Seculum XII/XIII.
Ruodegerus S. R. presb. et can. quondam plebanus;
wenczlaus panhalm presb. et can. s. floriani ;
heinricus prepos. in neunkirchen;
Sophya mon. montis s. marie apud boperdiam ;
Das Kloster Marienberg in Tirol. (Austria sacra 11, 3, S. 376— 386.)
dytmarus prepos. eccl. Seccoviensis fr. n.
Ditmar Cholbo, von 1339—1346.
Heinricus Graebler.
111 Kai. (29. April.)
Seculum XII.
heinricus vicedominus fr. n. ;
Am 4. November 1228 beurkundet. (Mon. Boic. II. 198.)
Irmdrudis mon. s. E.;
hazega laica;
chunradus presb. et can. in perthesgaden ;
•
Georgius Tannczer can. s. Zenonis.
II Kai. (30. April.)
Seculum XII.
Gobolfus de burchberch fr. n.;
pabo prepos. Gurcens.;
Gelangte im Jahre 1120 zu dieser Würde. (Hohenauer, S. 76.)
Taegno mon. s. P. ;
Ortolfus de hag laic. fr. n. Agnes uxor sua laic. sor. n.;
* *
Johannes prep. mon. in Newnkirchen;
Propst Johann Secklein starb 1485. (Ussermann» episcop. Bamber-
^ensis, p. 416.)
Albertus presb. et can. in Reichersperig fr. n.
Malus habet dies xxxi, luna xxx.
KtleDd. fflai, Philippi et Jacobi apost. walpurgis. v. (1. Mai.)
Seculum XII.
loOMi laica minist, s. R.;
Friiifieiit archiepisc. ;
i991.
94
Rudolfus mon. S. P. ;
Ruodegerus presb. et. monach. s. P.;
Arnoldus presb. et can. Gurk. ;
Gerdrudis uxor chanradi de ausse;
Ausse, Pfarr- und Decanatssitz in der Diocese Leoben in Steiermark, an
der Traun gelegen.
* «
Johannes lochner doctor;
georius abbas in raittcnhaslach;
Starb 1464.
Johannes munich can. in ranshoven, quondam hospes chori Salczb.;
Johann Hochwerger 1492 auf dem Chore der Domkirche Salzburg beschäf-
tiget, (y. Meiller» S. X.)
dyemud helfTendorlTerin mon. in Berehtesgaden.
Yl Non. (2. Mai.)
Seculam XII.
Imma conv. S. R.;
Otto minist. S. R.;
Nendingus codt. S. R.;
hainricns comes wolfrath.;
Graf Heinrich von Wolfratshausen an der Loisach starb 1157. (Hermann.
Altahens. ap. Boehmer, Fontes H, 489; Chronicon Garst, ap. Rauch,
Script. I, 20.)
volmarus presb. chiem. ;
Alheidis mon. s. P.;
willeherus prepos. in rehdorf;
Rebdorf an der Altmühl in der Diocese EichstSdt. Willeherus fehlt in dem
Verzeichnisse der Pröpste bei Kuen collect. Script. V, 2, p. 18 — Vt.
chunradus laicus occisus;
meinhardus can. et presb. ecci. norecell. ;
Georgius episc. kiem. doctor utriusque juris ob. ao. 95. cognoro. Altorffer
confr. n. ;
Georg H. Altdorfer (von 1477— f 2. Mai 1495) war der Sohn des Raths-
herrn Hanns Altdorfer in Landshut (Staudenraus, Chronik von Landshut
I, S. 225.)
walchunus presb. et can. eccl. Secov. ;
chunegundis Lindekerin mon. Gurc.
Das Frauenkloster in Gurk, von der heil. Hemma 1042 gestiftet, fristete
nur ein kummerliches Dasein. 1382 wird in einer Urkunde noch yon Lehens-
gütern dieses Klosters gesprochen. Nach dieser Zeit verlautet darüber nichts
mehr. (Hohenauer, S. 7i.)
95
? Non. Inventio s. crucis, Alex. Event, et Theod. (3. Mai.)
Seculum XII.
Sifrit mon. s. p. ;
heinricus prep. hallensis;
Starb 1154.
uzo conv. 8. petri ;
viricus Scolaris;
ulricus subdiac. in suben;
mag. Otto can. ecel. Salczb. ;
« •
Otto endorfaer fr. n.;
Johannes rapp, andreas de halss presb. et can. monast. s. nicolai patav.
IT Non. Florian! mart. et soc. ejus. (4. Mai.)
Secultim XII.
Liufrid presb. fr. n.;
Siboto presb. et can. s. R. ;
marquardus presb. et fr. n.;
Gotfridus custos et can. s. R.;
Arbo presb. et can. owe;
fridericus abbas s. Georii;
Friedrich, Abt des St. Georgenklosters in Villingen, starb 1154. (Austria
acra 1,2, S.310.)
Siboto niiles et 61ius ejus de Zincenberch ;
Ruodegerus laic;
Wernhardus conv. Berthesg. ;
heinricus conv. Richers. ;
Rudbertus et hainrieus sacerd. et mon. s. marie in Salem;
Über das Kloster Salem (Salmansweiler) vergl. Sartorius, Aug. Apia-
ium Salemitanum, Prag 1708, 4^
♦ ♦
Meinhardus smelczarius mon. s. petri;
Elizabeth aindorfferinn mon. in berthesgaden.
Das edle Geschlecht der Aindorfer hatte seinen Sitz in der Pfarre Kirch-
dorf am Haunpold im k. Landgerichte Aibling in Oberbaiern.
III Noo. (5. Mai.)
Secultim XII.
Proubertus conv. s. R. ;
wezela laic. minist. S. R.;
Amoldut presb. et can. S. R. ;
* *
Diemadis laica de chalhochsperg sor. n. ;
tAu conv. s. R. eccl. Salzb. ;
can. et presb. mon. s. ypoliti ;
K>8. ad 8. florianum, ob. ao. 59.
'^natainer von Maur, von 1436—1459.
inemaaifl
l^gWIAtt
96
11 Non. Johannis ante portam laiinam. (6. Mai.)
Secalum XII.
wernburch conv. s. R.;
chunradus de halle;
pertha cony. de subeo;
hailwich laic;
Das Nekroiogium von St. Peter (y. Meil ler, c. 1. S. 243) bezeichnet iba
als „minist, s. Marie Gurcensis**.
pertha nion. s. marie in yalle felici;
Die im Jahre 1232 gegründete Abtei Seligcnthal bei Landshut in Nieder-
baiern. '
Osterhilt ton?.; Siboto diac. et can. s. Andreae frising.;
Eine ausführliche Chronik des Collegialstiftes zu St. Andrä in Freising von
Fr. J. Schmidt bewahrt das k. allgcm. Reichsarchiv in München.
• *
Anseimus abbas;
Abt des Klosters Aldersbach, starb im Jahre 1239.
maechthildis de Emberwerch sor. n.;
ulricus de Neidperch presb. can. s. R.;
Albertus can. s. yppoliti fr. n. ;
Gebolfus custos et can. s. R.;
petrus dictus Chrepphel can. Seccov.
Nene. (7. Mai.)
Seculum XII.
Otto in patav.;
Mergardis mon. s. P. ;
Richerus laic. fusor campanarum;
heinricus prepos. berthesgad.;
Von 1148-1174.
wolfgandus gruendl, Johannes persenpewger canonici in wallhawsen;
Johannes Salczmanus professus s. floriani.
Till Idus. (8. Mai.)
Seculum XII.
Liutfridus prcsb. fr. n. ;
fridericus de petawe minist, s. R.;
Johannes presb. et capellanus s. Erndrudis fr. n.;
wernhardus presb. et can. in perchtesgaden;
Im Jahre 1254 urkundlich verzeichnet. (Koch-Stern feld, Berchtet-
gaden I, 109.)
hainricus de taeching;
97
ptoIoB dietos TeUenpekeh prepos. Reiehersp. ;
Erhardos pilieh deeanas Reiehersp. ;
Siephanns Jordan, Petrus Roskopff, Erasmus freybaimer, Johannes Ruropler
canonici et prof. mon. in Reichersperg ;
Wilheimas Schoensteter presh. et can. in perchtesgaden fr. n.
Yll Uns. (9. Mai.)
Seculuoi XII'
hainricus prepos. in wiaer. fr. n. ;
Starb 1377. (Mon. Boie. YH, 432.)
ehuono presh. et mon. s. p.;
Joannes leuherger prepos. in reyhersperg;
Von 1482—1493. A p p e 1 (S. 222) setzt seinen Sterbetag auf den 16. April.
ao. 1403 ob. Gregorius schenchk arehiepise. salcspurgens.
Gregor Schenk Ton Osterwitz, 1385 Dompropst, 10. April 1306 ErEbischof.
VI Uus, Cordiani et Epimachi. (10. Mai.)
Seculum XII/XUl.
Wernherus presb. et can. s. R. ;
Im Jahre 1108 beurkundet (Urkundenbueh des Landes ob der Enns
I, 463.)
hiltiburch minist s. R.;
AJhaidis mon. s. P.;
maehtildis mon. s. P. ;
heinricus plebanus de s. ciriaco ;
Riehkerus abbas s. p.;
Starb 1250.
Titricus con?. in perchtesgadeo ;
«
Jacobus plebanus in achaw fr. o. ;
dorothea hawczingerin mon. in Reichersperg;
Das Nonnenkloster in Reichersberg wurde von Propst Gerhoch erbaut. Die
Kirche wurde von Bischof Roman von Gurk 1138 feierlich eingeweiht (Chro-
nicon monasterii Reicherspergensis, ed. Gewoldii, Monachii 1611, 4<^., p. 235.)
Dieses Frauenstift erhielt sich bis in's XV. Jahrhundert hinein, wo es spurlos
versehwand. Dorothea ist am 5. Februar 1407 beurkundet (Appel, 8. 175.)
nlrieus can. ad s. Magnum, hospes ecci. Salczpurgensis;
Das Kloster des heil. Magnus in Regensburg.
Christannus decan. in Ror;
Liebhardus presb. et can. in reichersperg. fr. n.
TUas. (11. Mai.)
Seculam XII.
perchtoldtts de losenstain, can. custos et plebanus eccl. .Sslcxhurg. ;
heinricus decanus s. floriani ;
heinricus episc. ratisp.;
Heinrich I., Graf von Wolfratshausen, starb 11 55.
Archiv. XXVill. 1. 7
98
Leo presb. et cao. s. R. ;
Richkerus presb. et can. Secow. ;
Gerdrudis uzor chanradi de ausae;
Johannes decanus monast. Neunkirchen;
fridericas can. in ranshoven;
I? Idos, Pangracii, Nerei et Achillei. (12. Hai.)
Seculun XII.
Siboto laic. minist, s. R.;
wielandus mon. s. p.;
Nithardus conv. Berthesgadensis;
Diethardus presb. et can. in Richersb.;
Gerdrudis laica de Guotrat;
heinricus Scolaris eccL Salzb. ;
Margarets Cborspergaerin mon. in summo sor. n. ;
Christannus subprior in raitenhaslach.
111 Idus, marie ad martyres. (13. Mai.)
Seculum XII.
Ebo laic. minist, s. R.;
Adelhardus presb. Gurk.;
Alhaidis cometissa de megeling;
Ober die Grafen von Megling auf Mödling, Schirmvögte der Klöster Au and
Gars, vergl. Bair. Annalen, Jahrg. 1834, S. 2051.
Johannes purschel prof. in ranshoven;
heinricus Trawnaer minist, s. R.;
waltherus presb. et can. in voraw fr. n.;
Johannes Smuczer presb. et can. ecci. Secov.
II Idos. (14. Mai.)
Seculum XII.
Adelwinus archiepisc. Salzb.;
Starb 14. Mai 873.
pertholdus presb. et mon. s. p.;
* •
Margaretha Kalespergerin mon. in summo sor. n.
Idus. (15. Mai.)
Seculum XII.
hermannus subdiac. Jcrosolimitanus;
Bertholdus prep. s. mag^i;
St. Mang in Regensburg. Propst Berthold ist im Jahre 1261 beurkundet
(Kuen, collectio Script, rer. monast. V, 2, p. 13.)
99
Alhaidis moD. in valle;
Aus dem Kloster Seligenthal bei Landshui;
Altmaonus presb. s. floriani;
wilbalmus zinsmaD laic;
chunradus holcaschuecber prof. in Neunkirchen fr. n.;
fridericus Turnagel, qui fuit famulus dormiiorü per 34 annos, anno Ixxvi.
XTll Kai. Jiinil, Eufemie virg. (16. Mai.)
Seculum XII.
hugo prep. in Garz;
Circa 1140.
heinricus dictus caseus layc.
niatbias presb. et can. s. yppoliti, et albertus presb. et can. ibidem.
ITI Kai. (17. Mai.)
Seculum XII.
wolframmus laic. minist, s. R. de hartspoldeke;
haertwicus episc Katisb.;
Bischof Hartwich 1. von Regensburg starb am 3. M&rz 1126, Hartwich U.
igegen am 22. August 1164.
chunradus presb. et mon. s. P. ;
hainricus presb. et can. Subens;
Im Jahre 1313 beurkundet. (Mon. Boic. IV, 539.)
Rudolfus presb. et mon. s. p. ;
Wiradis laica;
Nach dem Nekrologe von St. Peter „minist, s. Ruperti".
• *
haertwicus läczenrieder prep. s. nicolai patauie;
Starb 1400. (Hund, Metropolis, cum addit. Gewoldi, ed. Ratisb. II, 402.)
Johannes pachinger can. in Berchtesgaden;
Johannes Asmus presb. et can. in ranshoven.
IT Kai. (18. Mai.)
Seculum XII.
Regelo presb. et can. s. R.;
Guntherus abbas de Sewen;
Circa 1040.
hainricus abbas de elsenpach;
Das Kloster Elsenbach in Niederbaiern, gestiftet 1179, wurde spSter nach
t« Veit bei Neumarkt an der Rott übertragen. Heinrich starb 1207. (Mon.
o i c. V, 233.)
Rudgerus abbas agmuntensis;
Rudger von 1201 — 120ö. Er wurde bei einem Steinbruche in Admont
'Sachlagen. (Fuchs, S. 33.)
'Iricus presb. et decanus Richersp. ;
* *
100
petrus prepos. in Ror ao. Iv.;
Ror, aufgelassenes Stift im k. Landgerichte Abeosberg in NiederbaieiiL
Peter Fries wurde als Conventual des Klosters Indersdorf oaeb Ror postolirL
Er starb 1455; nach Kuen, eollecL Script rer. monastV,2, füllt sein Sterbetag
auf den 18. Juni.
Johannes Steger can. s. floriani.
XIY Kai. Potentiane rirg. (19. Mai.)
Secolom XII.
wernherus presb. et can. s. R.;
hainricus presb. et ean. s. R.;
magister hainricus de laugingen» qui dedit nobis summani hagutionis;
wirad laic. minist, s. R.;
fridericus decanus mon. neunkirchen;
Georgius gororstorfTer presb. et can. in Reichersp.
IUI Kai. (20. Mai.)
Secalum XII.
Sivridus presb. et can. s. R.;
Im Jahre 1189 beurkundet. (Urkundenbach des Landes ob der Enos,
I, 463.)
Gisla laica humblin;
Clara Sazangangerin roon. in nunburga;
Augustinus presb. et prof. in langentzen.
XII Kai. (21. Mai.)
Seculum XII.
Fridericus presb. et can. s. R.;
Sighardus presb. et can. s. R.;
Ekkehardus minist s. R. laic;
Alhaidis ducana s. E. ;
ulricus laic. de wispaeh;
Am 4. November 1228 urkundlich verseichnet (Mon. Roic. II, 198.)
haedwich berhtesg. ;
herbordus custos et can. vorawcns.
XI Kai. (22. Mai.)
Seculum XII.
ulscalcus opisc. kurch.;
Udalschalk, früher Chorherr zu Gurk, resignirte und starb 1221
(Hohena uer, S. 87.)
Uudbertus abbas de Tei^ornsee;
Rupert, ein Graf von Neubiirg, starb 22. Mai 1186.
chunradus de walhen subdiae. Berchlcsg. ;
* «
Johannes wulßng can. in ranshovcn.
101
X Kai. (23. Mai.)
Seculum XII.
heinricus episc. Gurcens. et can. s. R. ;
SUrb 1217.
ChuDegundis laica sor. n.;
chuoradus preab. et can. berthesg. ;
wilhelmus helffendorffer prepos. in Aw ;
Regierte Ton 1464 — 1504. Das Nekrolog ron Au (Cod. bav. mon. 876)
»tzt seinen Sterbetag auf den 15. August. Sein Vater ist im Kloster Gars am
n begraben. Die Insebrifl seines Grabsteines lautet : Hie . ligt . begpraben .
anns . Helfendorffer . herrn . Wilbalra . Probst . su . Au . Vatter . der . gestorben . ist .
1 . S. Agnesen . tag . ao. 1 474 . dem . Gott . genedig . sey. (E c k h e r , Grabs tein-
leb. Cod. bar. mon. N. 2267, II, p. 103*.)
Georgias Lindtaber presb. et can. ibid.
IX Kai. (24. Mai.)
Seculum XII.
boboldus prep. de ysen ;
Isen, ehemaliges Collegiatstift im Landgerichte Dorfen in Oberbaiern«
ohold starb circa 1157. Über die dortige interessante Kirche ?ergl. Förin-
er im oberbair. Archive III. S. 141 — 144.
ehunradus prep. de perchtesgaden fr. n. ;
Starb 1252.
Tastmuot conr. s. p.;
Thomas presb. et can. Torauens. ;
Johannes wolf senior patavie ad s. nicolaum, qui olim fuit preposilus;
SUrb am 26. December 1466. (Hund, Metropol. II, 402.)
niagister Stephanus de Cham, plebanus in Suczenhaim confr. n.
Sieaenbeim, Pfarrdorf im Pfleggerichte Salzburg.
Tili Kai. urbani pap. (25. Mai.)
Seculum Xli.
perwicaa prepos.;
paulus minist s. R. ;
Otto de wald miles s. R.;
meinhardus presb. et can. s. floriani ;
Baldwinos subdiac;
waldmannos mon. s. p.;
Johannes Grasman preab. et eon. in pawmburg;
johaanea Alderapekeh preab. et ean. in pawmburg ;
narcM aehalleiwCaiii preab. et eas. ibldaiii.
]«S
^lIlimUKfr f«Vt*^|fr BU. ItnWDIMDQpPBBk lt. I*.
niurprvu j»'-iteiiieru
aarprvu jwfaimiilnHsm
m
«1 Ell 4Tr. Bm.. «
/ m *4-r'«ffi x-^rniMtL, • M >* r 1 1 r Art 1^ ▼- H". S^>
^•..i£t.\riA f r^*<.rk\.r. ^xxtwIk«. G«<t>r^?Bf p-m - j^L et f««f. ad s. \|ioiiliti
V ^;. <>X Mai. I
Sc«« Vi \:l
*«; fj»*rc I I?. f.'. B. :
Li .^ ..'. .^ ••■".-,». 4. h :
■' *\:*;c» «ir *rl.eQ ij.:. z.i!>t. *. R. fr. z :
A.'.r.A.-.'i..^ ' ii. >. t! r.i. . :
^i'N 'i^rr. >'Tkrolo;,'e *od SL Peter ,Je SigeBbaÜB*.
4.r.»Hl ♦ '.-vriT. in p^rtLersgaden :
103
henricus presb. ei can. s. petri in perthesg.;
KaruluMe ralisbona can. a. R.;
Georius chreyger presb. can. et plebanus eccK Salcsburg.
lY Kai. Maximini episc. (29. Mai.)
Seculum XII/XlII.
Wolfkerus Tuntzo subdiac. et can. s. R.;
Gisela mon. s p.;
hainricus abbas de szewtel;
Starb 1253.
wernhardus mon. s. p.;
hiltgardis mon. s. e.;
• ♦
heinricus Gestel subdiac. et can. Bercbtetg.
111 Kai. (30. Mai.)
Seculam XII.
hailka conv. s. R.;
diemudis Chremlinna sor. n.;
cbunradus de walhen;
friderieus SalSr acol. et prof. SecoY.;
fridricus de prankch prep. eccl. Salczb. ao. Ixvii jar, qui dedit unum missale
d ecclesiam nostram Salczburge.
Am 7. August 1452 Propst zu St. Andri im Lavanter Thale, 7. Juni 1462
ompropst, gestorben am 30. Mai 1467. (Gärtner, S. 101.)
II Kai. (31. Mai.)
Seculum XII.
wiradis mon. s. p.;
marquardüs presb. et can. bertbesg.;
Joiiannes prep. de Garz;
Starb 1177.
wilhalrous de lungaw;
Junius habet dies xxx, luna xxviiii.
Ralend. Juoll, Nicomedis m. (1. Juni.)
Seculum XII.
heinricus urvillus can. Salzb. et plebanus;
1189 beurkundet. (Esterl, S. 209.)
diemudis laica de chalheim s. R.;
Johannes episc. Brichsens.;
Johann IL, von 1303—1306.
104
haiancü» eelbfr:
Nach den N«Lr»Wkfre tm Sl Frtar »de Haldcabereh*. flaldeabcrf bei
dimudi» ux»r boiwici 6t Salipctrli;
IT !U^ Mmellai H PHri Mrt (2. Jaai.)
SiC Ml— m XUi.
riNiBnidii» de ivriiafli aüie« &. R. :
ekuBr»d«s arol. et caa. Wrtlie i f. ;
Poppo preisb. et oioa. il P.;
Irmea^andU »om. s. E.:
nlricüs prepo». id Riel^rspcrf :
Urtth. Freiberr tm Bauoievte«. tm lt31~lU4 Propst Er starb 1240.
(Appel, S. 1Ä>
JuU de capeila;
Ver^l. Stuli. Zar Geaealckgrie des GeseUecbtes der Herren too Capellen.
(Beilrisre lur Laadeskuade T«a Osterreieb ob der Eaaa «ad Saliborg, III,
S. 73-167.)
haiarieus laie. de aieliasrea:
Üb das Jabr 119i) bearkuadet. (Urkandenbuek des Laiides ob der
Laai. I, S. 391.)
kermanaQS laaebselraiaanas presb. et eaa. perebtesgad. ;
H^rm>aa wir der Soba mibeiia's 1. roa üaxlrain (gest. 1423) «ad der Anna
«<,3,P ck«L^re(?e$t.l4iX>). (Wiedemaaa,die3iaxIraiBer.Viuieb.l856,S.19.)
*/V.'> de vilhiag:
W aanes deiehfler. elara uxor ejus aagae«. euai sais fratribus et liberis;
A. Hertas Traektiiager presb. et eaa. CkTneasis;
L* rhtrl et petrus presb. et professi ia aeaakirebea.
III Xtaas, Erasmi epise. et mart. (3. Jaai.)
S^^aiaa XII.
Orfo abbas, primos abbas io Raiteohaslach;
Stürh 1153. (Hon. Bote, 111. 101.)
Rp^o iiieiu:
>4*^hi 4*m Nekrologe too St. Peter ^udex in SaheMe*.
*
Nv^^oitut ptebanu« s. Uyonisii:
\/'.*\ vl^pechinoa laye^i:
0^v» prft*h. et can. ecd. Secoriens. fr. o. ;
''f^ry.. 1 ! November.
105
Oswaldas decanus eccl. Salcb. comes de orUennberg, et officialis aique
icarius in generalibus curie Salczborg. ob. ao. ni.cccc. 1 in die s. Erasmi, qui
lit optimua faator hospitum advenarum et premotor pauperum.
II Nf oas. (4. Juni.)
Seculum XII.
Otto de goldekke minist, s. R.;
IiD Jahre 1210 beurkundet. (Mon. Bote. II, 196.)
Gotschalcus prep.;
Nach dem Nekrologe Ton St. Peter Propst des Klosters Weiarn. Starb
307.
Rapoto comes palatinus Bau war.;
Rapoto', aus dem Hause der Grafen ron Andechs, starb 1099 lo Regens-
urg. (Bernoldi chron. ap. Pertz M. G. H. VII, 466, cf. VIII, 288.)
Albertus abbas de meteo ;
Albert Eckher von 1319— f 4. Juni 1348.
ulricus de aw decanus et can. eccl. Ratisb. fr. n.;
Ulrich von Au war Propst bei St. Johann in Regensburg und Generalvicar
es Bisthumes (1316), dann Decan des Domcapitelf. 1331 wird er als bereits
Bstorben erwShnt (Ried, 771,832.)
fridricus dörrner presb. et can. Seccov.
Nonae, Bonifacii et sociorum ejus. (5. Juni.)
Seculum XII.
volmarus miuist. s. R.;
hermannus acolitus s. R. ;
hainricus de Rebdorf presb. et can. s. R. fr. n.;
jacobus Scolaris.
Till Uus (6. Juni.)
Seculum XII.
Eberhardus conv. s. Zenonis;
heinricus presb. et mon. s. p.;
Johannes Swarznegker decanus
Symon lewbenprugker
woifgangus puindorfTer l presbiteri, diaconi et acoliti pro-
Gabriel weylhaimer ( fessi in Garss;
Wolfgangus Gruber, Johannes Aigner
Johannes awer
Johannes matikofer et Stephanus Tobler can. et prof. monast. s. Nicolai
itauie ezlra muros.
106
TU Um. (7. JanL)
Secalam Xn.
Albertus prepos. s. Dicolai;
Im Jahre 1140 und 6. Mai 1144 beurkundet. (Urkandenbueh des Landet
ob der Eons, 1,511; 11,213.)
Gerhardus mon. s. p. ;
Reinbertus sac;
hainricuB pretb. et pleb. chuchel ;
Otto de perenekk, decanua ecel. Seccov.;
Syboto magister camerae et capellarius curiae Salzburgens. fr. o.;
anno domini m. cecc. j\, yü Idus Junü ob. dietnigus de pellendorff presb. et
can. st plebanus s. R.
Tl Idos. (8. Juni.)
Seculum XII.
Starchandus minist, s. R.;
Willebircb de walde minist, s. R.;
Wald, Vieariat im Pfleggerichte Mittersill im Pinagau.
ditmarus Scolaris ;
Rabanus laicus ;
Bürger von Salzburg. (Necrol. von St. Peter.)
• ♦ ♦
Johannes dictus Tullnaer presb. et can. s. ypoliti ;
Andreas matsehauer presb. et can. s. ypoliti.
»
? Idos, Primi et Feliciani mm. (9. Juni.)
Seculum XU.
Otto de Libenz laic. minist, s. R.;
Ekkehardus laic. minist s. R. ;
heinricus de Richenburch laic. mioist. s. R.;
Reichenburg, Marktflecken 9 Meilen von Cilli entfernt. Ober die Ritter von
Reichenburg vergl. Schmutz, DI, S. 299.
chunradus prep. chiemens.;
Konrad IH. starb 1246. (Mon. Boic. II, 277.)
wernherus prep. mon. s. petri in begelwerd fr. n. ao. m. ccc. xlv.;
Nach dieser Jahreszahl ist Geiss (c. I. S. 350) zu berichtigen,
marcus dictus luchkaymcr can. in s. floriano ao. 97.
lY Idus. (10. Juni.)
Seculum XII/XIU.
hainricus prepos. s. ypoliti fr. n.;
Heinrich 1. von 1176—1181 als Propst von St Polten beurkundet.
chunradus miles fr. n. ;
. 107
ChuoDO de Guotrat laic. minist* $. R. ;
Johannes episc. Salzb. ;
Johannes, von dem hl. Bonifacius au« England berufen, erster ordentliche
Diöeesanbischof, ron 739 — 745.
Eberhardus abbas fr. n.;
Abt Ton Salmansweiler, starb 1240.
Adalo mon. s. p.;
fridericus romanorum imperator;
Fridrieh I. ertrank am 10. Juni 1190.
Regenwart Lodelburch laic. ;
♦ ♦ •
domina chuneg^ndis marchrarinna ;
Johannes presb. et plebanus in FridoI6ng;
Fridolfing im Landgerichte Tittmaning in Oberbaiero.
mathias aychperger presb. et can. in reichersperg;
1413 obiit wartholomeus olim prepositus in neunburga.
Rartbolomeus Ton Pierbaum, von 1399—1409. Fischer (1,195) setzt seinen
Sterbetag auf den 19. Juni, das Todtenbuch dieses Stiftes dagegen auf den
9. Juni. (e. I. II, 107.)
III Idos, Barnabe apost. (11. Juni.)
Seculum XII.
fridericua can. Ratisp.
Albertus presb. et can. Berchtesg. ;
Gotpolt faber;
chunigundis uxor Trawnerii.
II Idus, Basilidis, Cyriiii, Naboris et Nasarii mart. (12. Juni.)
Seculum XII.
Pabo de eringen laicus fr. n.;
Am 23. December 1165 urkundlich verzeichnet. (Mon. Boic. II, p. 190,
ef.326.) Am 20. September 1174 begegnet er uns in einer Urkunde des Klosters
Ranshofen (Urkundenbuch des Landes ob der Enns, II, 349; vergl. 1, 237.
346). Ering am Inn im königl. bairischen Landgerichte Simbach in Nieder-
baiem.
« «
Johannes de Ratenburg;
jacobus de halstat presb. et can. s. floriani;
erhardus veiertager can. s. ypoliti ;
Im Jahre 1364 urkundlich verzeichnet (Copialbuch I des Stiftes St. Polten
im k. k. geheimen Haus-, Hof- und Staatsarchive.)
Nicolaos maeczendorffer can. s. ypoliti;
ehonegundis parnpüchlerinn mon. in berchtesgaden;
heinrieus presb. et can. in ranshoven.
lOA
I4«s. (13. J«ai)
Seetil«» XII.
Pnhö pr0sb. et ean. s. R.;
Im «Ifthre 1142 bearkamlei. (Urko odeoboeh II, 206.)
AIhtMit fOfiv. et mofi. t. e.;
•
Ketherifift taaberpeekin ;
Anthoniiis hofstetter ean. in onndeiMtorir 1497;
iirbanut prepot. n. Nieolii;
Hinrh f38M.
miigister Gwido doctor deeretomm.
XTIII iil. Julll. (14. Juni.)
Filffrlmiis tubdiao. et can. s. R.;
Karolua preib. et can. Borchteag.;
XVII Kil. Jnlll, viti, modeati et Creacentie. (15. Jani.)
Seeulum XII.
Gebehardua archiep.
8(arb im Jahre 1088.
lierbordua prep. owe;
8Urb im Jahre 1154.
Uiiniherua epiao. Gurion«.;
8larh 1090 (Hohen auer S. 86 Ifisat ihn im 16. Jiuii sterbca.)
IViiloricus pri»9b. et mon. a. p.;
Heiiholdua abbaa a. p.;
poirtiü prepos. monaat, in Neuburg fr. n.;
IVti^r 1. Kehnhofer, xom 1399—1469. Fiseber (e. L I, i») Üast ibn aa
lt. Jwl« slt^rben.
A«>. UIT ohiil Sigmams de bolnekk epiac Sekketieai ii faifaf ii tea-
Si|tm«ind vx>n H<>UeM^d[ m^rd« I4IS B b c b » f ^ befib adb 1417 aef das
V<si\<'\\ nac^h iVnatana and starb dort aai 17, Jaai 141«.
ITI EiL (16. JaM.)
St^pban««^ St>»mborfi can. Bririn.;
rrist^phoni* Wayrhofw sac. pX can. s. ypoiiti.
\T \%\. (IT. Jlani.>
(';i}rir%fitHitf (1^^^. ot mon. s. p. :
1^:,'» fUn Xcl'-oiocc- vor» St. PotcT ^de flaflf*
109
Johannes hoelizel presb. et prof. mon. s. lenonis;
Georius niydel presb. et prof. ibidem.
XIT Ral. Marci et Marcelliani m. (18. Juni.)
Seculum XII.
Dietmarus presb. et can. s. R. ;
Gotschaicus diac. et can. s. R. ;
Im Jahre 1203 beurkundet (Urkunde nbucb, II, 8. 491.)
En((elbertu8 prep. in hegelwerd;
Engelbert I., starb circa 1234.
Johannes de linti can. newnburg. fr. n.;
Johannes ranipel can. in ransboTCn.
XIII iil. Gervasii et Prothasii m. (19. Juni.)
Secalom XII.
Esmannus presb. et mon. s. p.;
Johannes hueber presb. et can. in berthesg. ;
Caspar prepos. s. floriani.
Kaspar Seusenecker, ron 1417 — 1436.
XII Ril. (20. Juni.)
Walchunus presb. et can. s. floriani;
Lebte unter Risehof Otto von Passau (1254—1265). Rischof Otto hatte
hm aus seiner Ribliothek Röcher geliehen. (Mon. Roic. XXIX, 4, p. 81, 82.)
ao. 20 obiit jacobus Schawfler decanus mon. s. nicolai;
anno m.cec.ili, XII Kai. Julii obiit Johannes de Tetelhaim presb. et can.
ecci. s. R. Salzburg.
XI Ril. Albani mart. (21. Juni.)
Seculum XIl/XIII.
Engischaicus chiemens. prep. fr. n.;
Rngelschalk I., starb circa 1186.
philippus rei;
Philipp starb 1208.
Geroldus presb. decanus Seccawe;
Theodora dueissa Austrie;
Starb 1246. Ihr Sterbetag fällt auf den 22. Juni. (Nekrolog von
St. Peter bei v. M ei 11 er, S. 256.)
Johannes tancl Scolaris prof. in pawmburg;
Aus dem adeligen Geschlechte der Tanel zu Schechen bei Wasserburg in
Oberbaiern.
walthaser presb. et. can. s. floriani.
110
X Kil. Eberhard! archiepisc. (22. Juni.}
SecQlnm Xll.
Mergardis soror nostra;
Wernherus Gouman;
petrus presb. et can. s. ypoliti;
chanradus abbas mon. a. petri Salzb.
Starb im Jahre 1198.
Villi Ril. (23. Juni.)
Seculam Xll.
Wernhardua aubdiac. et can. a. R.;
Albero miniat. s. R.;
Arbo presb. et can. s. R. ;
Meingotus ciris;
perichtoldus presb. et can. Berchtesg. ;
Johannes zech prof. in understorff.
Indersdorf, Augustiner-Chorherrenstifl im Landger. Dachau in Oberbaiern.
VIII Ril. Nativitas s. johannis bapt. (24. Juni.)
Seculam Xll.
Regio presb. et can. berthesg.;
wlfingus presb. et can. Richersperg. ;
Anna Goldmannin mon. in Summo sor. n.;
mathyas presb. et can. ecci. s. nicolai extra rouros pafar.
VII Kai. (25. Juni.)
Seculum XII.
Gotfridus abbas de agemunt;
Gotfried, Dynast von Venningen, erw&hlt 1138, gestorben 1165.
ulricus plebanus de huse;
huse, Haus» Pfarr- und Decanatssitz an der Enns in der Diöcese Leoben \n
Steiermark.
jodocus plebanus in Sueczenham presb. et confr. n.;
Nicolaus SwSi'czel cappellanus ad s. andream trans pontem presb. et confr. d.
VI Kai. Johannis et Pauli m. (26. Juni.)
Seculum XII.
Rudolfus acol. et can. s. R. ;
Eberhardus diac. Richersperg.;
Ekkehardus Scolaris ;
wernherus scolasticus ecd. s. nicolai extra muros patav. ;
beinricus prantsteter presb. can. et cantor s. ypoliti.
111
T Kil. (27. JuDi.)
Seculnni XII.
Selkeras codt.;
Gerhohus prepos. Richersperg.;
Von 1132 — 1169. Über diesen berühmten Mann vergl. Stflli im I. Bande
r phil.-hist Denkschriften der k. Akad. der Wissenschaften in Wien 1849.
heinricus abbas s. p. ;
Starb 1188.
heinricus presb. plebanus in Amphing fr. n.;
Pfarrdorf im Landgerichte Mühldorf in Oberbaiern.
Georius Sawrawer presb. et can. s. R.;
Johannes Schonegker, Andreas Schmid presb. et prof. in Ror.
IT Kilend. Leonis papae. (28. Juni.)
Seculum XII.
Agnes mon. s. E. ; ^
Hemma cometissa de gurch;
Hemma, Stifterin Ton Gurk, starb am 29. Juni 104S.
Dietmarus prepositus in Reichersperig, qui rexit ecciesiam annis xl ;
Von 1346—1386. Ap pel (S. 158) setzt seinen Sterbetag auf den 26. Juni.
Anna prawnin magistra monialium in berchtersgaden ;
Rudgerus can. et presb. in Berchtersgaden;
1289 urkundlich verzeichnet. (K o c h - S t e r n f e 1 d , Berehtesgaden I, 127.)
jacobus presb. et can. s. ypoliti;
Thomas presb. et prof. ad s. ypolitum.
mem. dni. Leutwini cappell. eccl. Salzb. agatur ut prelati et distrib. ii lib.
aas dedit;
III Kit. Petri et Pauli apostolorum. (29. Juni.)
Seculum Xll.
herbertus conv. s. R.;
heinricus presb. et can. s. R.;
Diemudis uxor Teysingerii;
Warmunt comes;
Warmunt, Graf von Raeut, starb 1010, cf. Nekrolog I.
Adelbertus mon. s. p.;
wichmannus presb. berthesgad.;
1159 beurkundet. (Koch-Ster nfeld, Berchtesgaden I, S. 68.)
Siboto schicho presb. et can. s. floriani;
* *
ulrieus dictus ehrespech presb. et can. s. R.;
cholmannus decretorum doctor cauonicus in Neunburg fr. n. et cellerarius;
Kolomann Knapp war Orator und Procurator des Dompropstes Sigmund
•"on Wolkenstorf zu Salzburg und der Chorherren der Salzburger Diöcese auf
112
dem Concil zu Basel. (Fischer I, S. 206.) Er etarb 1443. Von ihm stammen
die Handschriften 637, 640, 82, 1039 der Neuburger Stiftsbibliothek. (Zeibig
im Archive für Kunde österr. Geschichtsquellen, V, S. 270» and Sitiungi-
berichte, VIH. 517-573.)
heinricus dictus Gastel prof. subd. et can. berchtesg. fr. n. ;
wilhelmus haslanger presb. et can. in berchtesg.
II Kai. Coromemoratio s. pauli, Erndrodia t. (30. Juni.)
Secnlom XII.
Chunradus presb. et can. s. R.;
Johannes de capella domini pilg^ni;
Siboto presb. et can. Chiem. ;
Engelschaicus presb. et mon. s. p. ;
amoldus eonv. in eesarea;
ulricus presb. et mon. apost petri et pauli.
Das Kloster Thierhaupten am Lech bei Augsburg.
Julius habet dies xxxi, luna xxx.
Octava s. Johannis baptist. (i. Juli.)
Seculum XII.
Siboto diac. et can. s. R. ;
Otto conv. s. R. ;
niaehtildis laica s. R.
heinricus conv. berhtesg. ;
maehtiit conv. chiem.;
Aihaidis conv. borthesg. ;
*
fridericus prcpos. chymensis fr. n.;
Friedrich 1. starb 1304. (Mon. Boic. II, 277.)
Kribo iaicus dictus fludermaister.
Yl Non. Processi et martiniani m. (2. Juli.)
Seculum XII.
Conimemoratio totius fraterniiatis in Salem;
* *
Georius Kaunaeher can. et pleb. ecci. Salcsb.
V Non. (3. Juli.)
Seculum XII.
Gerungus decanus Salzb. fr. n.;
cliunradiis presb. et can. s. H. ;
hainricus presb. et can. s. R. plebanus;
Chunradus presb. et can. patav. ;
113
Sigismundus de Holinneck archiep. obiit in mOIdorf ao. m.ecccOv;
Sigmund IL v. Holneck, Erzbischof vom 16. October 1494— f 3. Juli 1495
Mfihldorf auf der Ruckreise rom Reichstage in Worms.
Bartholomeus Reuchner presb. et can. Bawmb. fr. n.;
Nicolaus de medling can. s. ypoliti; ^
Wolfgangus Steck can. in Closternewnburg ;
margaretha sanctimonial. ejusdem monast. ;
IT Non. Vdalrici episc. Translatio s. martini. (4. Juli.)
Seeulum XI 1.
Liupoldus presb. et can. s. R. ;
fridericus presb. s. R.;
Rugerus Scolaris;
Geningus presb. et can. in Berchtesgaden ;
Dieser Gerung war ein Sprosse des edlen Geschlechtes derer ron Zaissring
n Rosenheim und ist 1296 beurkundet. (Koch-Stern feld, Salzburg und
erchtesgaden, II, 60.)
perwicus conv. s. p. ;
Arbo civis;
pudelo episc. pragens. ;
Budilow, vom Januar 1226— 4. Juli 1226.
chunradus acoiitus berthesg.;
Johannes de iiewenberch prep. in Suben;
Starb 1390.
Albertus Rayner can. Berchtesgad. presb. fr. n.
III Non. (5. Juli.)
Seeulum XII.
Marquardus Scolaris;
GrifTo prepos. in Reichersp.;
Von 1386—1412. Er starb am 4. Juli. (Appel, S. 181. J
Johannes dictus zuchswert presb. et eaii. in Berchtesg. i^r. n. ;
ao. m.cccc. Ixxv obiit rudbertus de ahum can. s. R.;
Sigismundus prof. in Newnburga.
II Non. Octava apost. Goaris conf. (6. Juli.)
Seeulum XII.
Gerwinus laicus oecisus Leubenowe;
Vergl. 25. August.
Elysabet de lampotinge mon. s. p.;
* •
Gerdrudis dapifera sor. n. ;
Achacius Silberwerger presh. et can. Gurc;
dyetricus de Hauspach dyac. et can. s. R. ;
Archiv. XXVIII. 1.
114
Grymoldus de preising laicus;
pHulus presb. et cao. in newnbarga ;
Wolfgangus Moshamer, Conradua süiinacher, johtnnes ximerhaeckel presb.
et can. monast. Newnbarg.
Nene, Willibaldi episc. (7. Juli.)
Seculum Xll.
fridricus de velwen minist, s. R. fr. n. ;
pertholdus diac. et mon. •• p.;
haertnidus pucr;
ulricus de wispach;
andreas presb. et mon.» Johannes sedr&r decanus mon. s. Nicolai pattr.;
Rugerus lorSr presb. et can. s. Nicolai patar. ;
Caspar de tyrna subdiac. et can. a. R. ;
Lucas presb. et can. Seccov.
Till Idus, Kyliani socior. ejus. (8. Juli.}
Seculum XII.
Gberhardus conv. s. R. ;
OUo Scolaris s. R. et picbanus in chieming submersus;
Chieming, Pfarrdorf im Landgerichte Traunstein.
Gerhardus presb. et can. berhtesg. ;
* Albero presb. et can. ;
Ortolfus subdiac. et can. s. floriani;
*
* *
Stephanus de s. floriano presb. et can. fr. n. ;
Georgius Eysner prepositus mon. Dunburg^ns.;
Johannes decanus» Colomannus et Sebastianus presb. et canonici moosst
Dunburgcnsis.
VII Idus, Translatio s. Nicolai episc. (9. Juli.)
Seculum Xll.
Tymo laicus minist, s. R. ;
maehtildis dccana s. E.;
Liutoldus Tuochelaer.
*
* *
Gotfridus Krueg» margareta uxor ;
Ditricus laicus de appenaube;
Erhardus gosscnperger can. in Ranshofen.
VI Idus, Scplem fratrum. (10. Juli.)
Seculum XII.
ulricus presb. et mon. in Altneh inferiori;
hermannus de Junsting can. et sacrisla Salzburg. :
Hudolfus presb. et can. Chiemens.;
•
HS
Albertus de peroekk acol. et prof. can. s. B» ;
Cristannus prepos. s. ypoliti;
Von 1426— it 10. Aug. 1439.
Georgius prumbs, CristofTerus Gneystinger, Johannes popp presb. et prof. in
eichersperg ;
Augustinus et wolfgangus presb. et prof. in Newnkirchen;
V Idus, Benedict! abbatis. (11. Juli.)
Seculum XII.
Albertus de Nochstein minist, s. R.;
Wernhardus presb. de Marsols fr. n., qui legavit nobis xxxii marcas aquil.;
Marzolly Pfarre im Landgerichte Reichenhall in Oberbaiern*
Otto dux Bawarie;
Otto I. von Witteisbach, starb 1183.
bartholomeas prepositus Newnburg. ;
Resignirte 1409 and starb am 19. Juni 1413.
Godfridus presb. et can. in Reichersperig prorisor in Pramperkch.
IV Idus, margarete v., Ermachore, fortunali. (12. Juli.)
Seculum XII/XIII.
hugo prepos. saUb.;
1142 Propst zu Berchtesgaden. 1148 Dompropst zu Salzburg, starb 12. Juli
i67. (Gärtner, S. 61.)
Gotfridus cony. s. R.;
fridericus scolasticus;
hainricus decanus patav.;
Von 1 196 — 1212 in dieser Eigenschaft urkundlich verzeichnet. (Urkunden*
uch des Landes ob der Enns, II, 457 und 619.)
Alhaidis dicta wagingerinna ;
Johannes rinner presb. et can. Seccov.;
reycherus presb. et can. s. nycolai patav. fr. n.
1228 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Enns, IL 673.)
III Idus, transiatio s. beinrici regis. (13. Juli.)
Seculum XII.
waltherus mon. de Ratenhaslach;
Gebhardus sac. et can. Gurzensis ecci. ;
* *
Georius de frawnberch presb. et can. s. R.;
116
II Idus. (14. Juli.)
Seculum XII.
Arnolfus rex, qui dedit nobis Ardingen et petiogen;
König Arnulf starb am 8. Decembcr 899. Es ist somit der 14. Juli nur der
Tag einer für ihn abzuhaltenden kirchlichen Gedfichtnissfeier. Ober die Schen-
kung vergl. J u V a V i a , Anhang, S. 1 1 5.
Otto rex, qui dedit nobis Grabenstat et Chyemkaw;
Kaiser Otto 1. starb am 14. Mai 973. Ober diese Schenkung yergl. JuraTia
c. 1. 181. 182.
chunradus presb. et can. s. R.;
Commcmoratio omnium elemosinariorum nostrorum;
Fridericus advocatus;
Advocat der Kirche Salzburg.
Siboto laicus de owe;
Rudolfus Scolaris;
Chunradus abbas a^mund.;
Von 1231—1242. (Fuchs, S. 35.)
ulricus abbas in Salem;
Von 1276—1282 (Zedier, Universal-Lexikon, Art. Salraansweiler.)
Chunradus prep. vorawensis;
Konrad III. starb den 18. Juli 1300. (Sc hmutz IV, S. 276.)
ulricus dictus Sulzpech can. s. floriani.
Idus, divisio apostol. (15. Juli.)
Seculum XII.
Otto presb. et can. s. R.;
hertnidus prepos. berchtesgad.;
Von 1303—1306.
volkmarus subdiac. ;
purchardus presb. et can. Oling.
*
Johannes accol. et prof. s. ypoliti;
albanus hoholtingcr presb. et can. in berchtesg ;
Johannes Icbolfstarfer can. et presb. perchtesg.;
paulus mclczgcr decanus in ransh^ven;
XTII Kai. Aug. (16. Juli.)
Seculum XII./XIII.
chunradus cowv. in aula re^ia;
Aula regia das Cistereienser-Kloster Königsaal, */4 Meilen von Prag «m
Einflüsse der Beraun in die Moldnii, 1292 von König Wenzel II. gestiftet.
Albertus plchanus de Tusemlorf ;
wernheius j)rior et presb. in allorf ;
Vielleicht das hei Alldorf (Oheramt Ravensburg im Donaukreise des KöDif'
reiches Würltcmherg) hefindliehe Kloster Weingarten.
in EiL Ale» CMt (17. J^)
Ott« 4a^. H m§m. s. |l:
T.
Elkfe^ Ek^eria afcfcitirt« ni wiakvnt»,
^33. (Esterl. S. S9.)
IT EaL tl& JuliO
SecttlM XII.
Giiiiiiiianis sac. et can. s. R. ;
Im Jahre 1142 bearkandet. (Urkundenbuch dM L. o. %l Iv U. t(l^l\
raaeharius sobdiac. fr. n. ;
peirus presb. et can. novaecellae;
christannus can. in ranshoffen ;
obiemnt fratres et domini monasterli s. nyoolni extra miirod pnlnv, iVtntnr«-
»ms deeanas, Nicolaus, Johannes seniores, ambroaiua. pmilim |ir<t»liUorit nnlhn«
iua et andreas dyaconi.
Paulus, rielleicht jener Paul, der eine SuiUmn do pnnnUpnlU m^lirUlii
ueliius edirte dieses Werk in seinen Mise. lib. Ijji. KU K9 (AiiK. Vlnd. (>(
raecii 1723, 4<>.) nach einer Handschrift dos KlosTom Ptilllnir. illi* Ki)it»lilM«
mort dem St. Pöltner Chorherrn mittheilte.
XIV Kil. (10. Juli.)
Heculiini XII.
Ymma decana s. K. sor. n. ;
Wernhenis abbas de Lauend ;
St. Paul im Lavantthale. Werner starb 11 »il.
Engelwaous Scolaris;
chuorados stoll domicellus et prof. in nrnshoriiA;
attgostinaa presb. prof. «. florianf«
Uli KaL (W, Ml)
efaaneiniBdis eometttaa slirena,;
CboMgvsd, Gatlia dea Gräfe» Bermh^rd fim Hpai»b«N«P« %tM^fi4'fm (llUff
des Kloatert Tikiraf, stark ah L^km^wm^U^f 4«s fiitfU^ri^ hHmmfi 9'\f9it M^ ^
vergl. T. II ei II er, S. 399,
baiariesa preab. et eaa. (nent^i:,;
c>aerBarwBa aasviae« ef csmil veruM^is^^
118
Rudbertus laic. de cbeverin^en :
walthcrus prepos. niwenbureh;
Walther, von 1220 — 1223. Das Nekrologiom ron Neuborg seist seiaeQ
Sterbetag auf den 21. Juli. (Fischer c. I. 11, S. 109.)
cbunegundis mon. s. petri;
hainricus Scolaris ;
magister Ekkardus de Radekk sobdiac. et can. patST. fr. n.;
•
leonardus pergkhaiiner, Johannes Namsbaymer, Araandus hunttel» pretbi-
teri; Rudbertus Oberholtzer accolitus, professi in berchtesgaden fr. n.;
wenczeslnus prcsb. et mon. agmundensis.
XII Kil. Braxedis nrg. (21. Juli.)
Seculum XII.
Dietmarus arcbiepisc. s. R. ;
Dietmar IL. Erzbischof von 874— f 21 . Juli 907.
philippus, filius dueis Karintiae, quondam electus Salzburgensis, qui dedit
nobis ecciesias s. viti et chuchel;
Philipp, Sohn des Herzogs Bernhard von KSmten, erirShlter Brzbisebof
vom Monate Februar 1247 — 1256. 1269 wurde er Patriarch von Aquileja. Er
Hess sich nie zum Priester weihen. Er starb am 21. Juli 1279 zu Krems.
fridericus de matzze;
hailka mon. s. E.;
XI Kil. marie magdalene. (22. Juli.)
Seculum XII.
Gotfridus plebanus de Laufen fr. n.;
Liupoldus de Chefring presb. et can. s. R.;
Ebranus presb. et can. s. Nicolai patav. ;
♦ ♦
wilhelmus de pernek presb. et can. monast. s. marie in novacella.
X Kil. Appollinaris episc. et m. (23. Juli.)
Seculum XII.
Rudgerus presb. et can. s. R.;
Im Jahre 1198 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Kons.
11, 463.)
Reicherus de rotaw presb. et can. s. R.;
laurentius dietus hafncr de Reichenhall 1479.
I\ Kai. Christine virg. et m. vigilia. (24. Juli.)
Seculum Xll.
hainricus de Stuolveldcn fr. n.;
Eberhardus comes de Regenspurch presb. et can. s. R.;
Über dieses Geschlecht vergl. Wittmann, Die Burggrafen von Regons-
biirg. (Abhandlungen der bist. Classe der k. bair. Akademie der Wissenschaften.
XXIX, S. 375 u. folfr.)
* «
119
weichardus presb. et cm. in Berchteagaden, johaooes Geyrsperf|;er presb.
t cao. in Ranshoven, wolfgangus presb. et can. Secoviens. et Apollonia geber-
lorfferin, Barbara Egkerin, Erhardus Sannegel laici ao. 1470.
Till Kit. Jacobi apostoli, cbristofori m. (25. Juli.)
Seculum III/XIll.
Johannes Gurzensis episc. confr. n. quondam chiem.;
Johann Ton Enathal, starb 1281. Unter ihm wurde das Bisthum Gurk zu
inem vollständigen' Reichsfürstentbume erhoben,
hainricus comes de Rotnek ratisp. episc;
Heinrich II. starb 1290.
pilgrinius decanus et can. s. R. cujus memoria peragitur ut archiepiscopi ;
Johannes de lempach can. in Newnburga.
VII Kil. (26. Juli.)
SecuIuQi XII.
hainricus laic. minist, s. R.;
hainricus prepos. agelrie fr. n.;
Das Nekrologium von St Peter liest: Ageleie.
chunigundis Chelczin nion. secov. ;
chunradus flachawer layc. fr. n. ;
poppo Techinger presb. et can. bertbesg. ;
Johannes hofpechk conv. s. p. in wertholsgaden,
Gregorius presb. et can. in Ricbersperich. -
VI Kai. (27. Juli.)
Seculum XII.
haertwicus subdiac. et can. s. R.;
chunradus subdinc. et can. s. R.;
Liupoldus prepos. de vorawe fr. n.;
Der erste Propst des Stiftes Voran, starb am 27. Juli 1185.
pertholdus abbas de Gersten;
Berthold I., starb 1142.
Gerhardus laicus de mulberch;
«
♦ ♦
Iridcricus can. in ranshoven;
michael ramung, wolfgangus hoffman, johnimos hintterskircher» petrus
;ebekch, ulricus stcttncr, waltbasar Stöckhel, andreas wintter, leonhardus
intacber, virgilius panichner presb. et can. nionast. in paumburg;
Ulrich Stettner starb 1474 (Mon. Boic. II, 265.)
bernhardus lamprcchczhauser Scolaris et novitius ibidem.
120
T ial. panUleonis in. (28. Juli.)
Secolum XII.
Dietmaros irchiepisc;
Starb 1041 am 28. Juli.
albero laic. minist s. R.;
ditmarus de Aicbein laic. niioist. 8. R. ;
diemuod conv. s. R.;
hiltegart mon. s. E.;
hainricua abbns in aspach;
Heinrich I., starb 1251. (Mon. Roic. V, 104.)
Geroldus prep. Sccawensis;
Von 1196—1220.
Liupoldus dux austrie et Stirie;
Herzog Liupold starb 1230 zu S. Gerinano.
ulrichus wolspersger can. Seccov.;
Gregorius pervaller can. et plebanus in pawburg, Georiua Gunderstarffer,
thomas lampelczaimer canonici ibidem.
Auf einem I^eichensteine in Baumburg ist zu lesen: Anno domioi 1463
obiit dnus. Thomas Lampfritzhaimer, canonicus et plebanus hujus loci. (Cod.
bav. 330. S. 22.)
IT Kai. Felicia papae, Simplicii, Faustini et Beatricis. (29. Juli.)
Seculum XII.
Altmannus can. s. floriani fr. n. ;
Am 28. Juli 1202 urkundlich Terzeichnet. (Urkundenbuch des Landes
ob der Enns, 11, 485.)
Truta conv. s. p.;
Rudgerus presb. et can. Niunb.;
Im Jahre 1206 beurkundet. (Fischer II, 163.)
Sigehardus presb. et mon. s. p.;
«
heinricus archiepisc. eccl. salzb.;
Heinrich, Erzbischof von 1338— f 29. Juli 1343. (Hansi z II, 452-453.)
frater rugerus dictus chrüngler admontens.;
Ortolfus dictus harlang presb. et can. ad s. florianum fr. n.;
heinricus presb. et can. in langenzen.
III Kil. Ahdon et Sennes. (30. Juli.)
Seculum XII.
Otto Gurzensis electus quondam Salzb. prepos. ;
Wurde am 6. November 1212 Dompropst, 1214 Bischof von Gurk, und
starb im n&mlichen Jahre. (Gfirtner S. 70.)
Albertus chiemensis episc. quondam Salzb. prep. ;
1219 Dompropst, 1234 Bischof von Chiemsee, rcsignirte sein Bisthum
1244. (Gärtner, S. 73.)
i2i
Engelbertus dictus Scolaris civis liDtzensis;
Otto pataT. archidiac;
pilgrimus subdiac. et can. patar.;
ulricua abbas de Tegerosee;
Ulrich II. von Partenhausen, starb 28. Juli 126i.
ulricus presb. et can. Suben;
• *
beinricus goldman acol. et can. perthesg.;
margareta purchsteterin sanctimon. Salzburge in summo;
hadinarus de laber decanus ecci. Salczb. obiit anno luv, qui fuit ultimus
i progenie istius, et officialis eccI. salczb.
II Ktl. Tertullini m. (31. Juli.)
Secnlum XII.
Engeldiech presb. et inon. s. p.;
pruno conv. s. p.;
Altmannus presb. et can. s. floriani ;
Starb um 1224. Er ist der Verfasser einer Geschichte der Marter des
eil. Florian in lateinischen Versen (Pcz, Script, rer. austr. I, 53), die später
Prosa übertragen wurde. (Pri tz, Geschichte des Landes ob d. Enns, S.406.)
• *
Gregorius de winsheim.
Augustus habet dies xxx, tona xxviiii.
Eilend. August!. Vincula s. pelri, vii machabeorum. (1. August.)
Seculum Xll/XIll.
Ludwicus presb. et can. s. R.;
Im Jahre 1179 urkundlich verzeichnet. (Urkundenbuch des Landes ob
ler Enns, 11, 356.)
ulricus can. patav.;
Als Domherr von Passau in den Mon. Boic. von 1204—1227 beurkundet.
Odern Nekrologium von St. Florian (Notizenblatt, Jahrg. 1852, S. 294)
iterals „Vlricus schobir Canon, patav. ** verzeichnet.
bainricus plebanus, presb. et can. Chymens. ; «
Er war Pfarrer in Angath und ist am 18. Februar 1220 beurkundet. (Deu-
•iager. Beitrüge, I, 286.) Angath im Landgerichte Kufstein.
Elizabeth de lobnyg mon. eccl. Secov. soror n. ;
ulricus presb. et mon. s. p.;
leonhardus krepfel presb. fr. n. de s. ypolito ;
michael, valcntinus presb. et prof. mon. Novecelle, petrus, hujus ecclesie
•«▼iU, confr. n.
122
l¥ !(•■. StephtBi papML (L Am§mU)
S«e«l«M HL
Nanthcr conr. •. R.;
G(*rhohut minist, t. K.;
Würnherut abbat;
Nach dem Nekrologe ron Admoot bei r. Meiller (e. I. S. 409) AbC tod
Hl. Lambrecht in Steiermark. Er starb 1208.
. •
Stephanua can. t. ypoliti ;
obiit Katherina tehedlinfferin moo. in Nnabarga iLceee. W.
III Nao. Inventio s. stephaoi prolbo«. (3. Aogvst)
Seealaa Xli.
heinricus presb. et can. s. R.;
Wiral conr. s. p.;
pilgrimua presb. et decan. a. ypoliti;
Jeiita abbatissa in Gamosa;
Gamosa? Kine mir unbekannte Abtei.
Johannes elHvi((er et can. in Reichersperg;
Itiidolfiis archiopisc. salzb.;
Hiidolph von lloheneck, Kanzler Kaiser Rudolph*s I., Erxbiachof von 1384
bin t a. AiiKiiit 1290 in Erfurt. (Hansiz II, 394—410).
OrdilMifl prcib. et can. Salczburg.;
nirieus churtx presb. et can. in pawmburg fr. n.
II Nan. Jualini presb. (4. August)
Seculum XII.
hnx(>f(H Moror noslra;
(irrdriMÜs conv. s. R. ;
hniiiririifl pn*po.situ8 iioveccile quondam canonicus s. R. ;
l'ropnt Il4>inricli II. starb 1247.
Otto pniatinus comes, ulricus, hiiinricus» filii palatini;
Pral^^rnr Otto YIl. von Wittelsbaeh starb am 18. August nach 1189. Sein
Sohn ririrli orsclicint urkundlich zwischen 1156—1172, der zweite Sohn hiess
Otto, d<*r Mördor dos Kuiscrs Philipp, der dritte Sohn Heinrich war bisher
iiiibckuniil.
.IuIh mon. h. y. ;
fridoricus prop. hcrthcsj^^ul.;
Krirdrifh 111. aus dem (jcschlechtc der Grafen von Ortenburg. Er war
friihrr Propst in RiMflieislMrj,' und starb 1239. (Kocb -Sternfeld, 0^
soiiiehlc von H('r('ht(\sp:;uli>n, 1, 102.)
Andreas Krlpachcr propos. in oberndortT:
Starb 1498.
I
123
Christoferus presb. et c»tt. s. jpolitt;
jaeobus de ehiebing pretb. et eaii. 8. R.;
In monasterio almae cnicis in werd ordinit •. beoedieti Aogastante djoctsia
obierunt Johannes strftler abbas, johannea suicer quondaro abbas prefati mona-
sterii, Johannes prior, diepoldas doleatomm, urbanus saehei, leonhardus dober-
litz, omnes sacerdotes et monachi profeasi prefati monasterii;
Abt Johann StrSler, erwählt 1466, starb 1469; Johann Solier reaignirte
1439 und starb 1483 im St. Othmarskloster an Stein am Rhein. (KSnigador*
f er, Geschichte des Klosters zum heil. Kreuz in Donauwörth» I, 189, !S69.)
Nene. Oswaldi regis. (p, Augast.)
Seculam XII.
Diemudis conv. s. R.;
magister Gerlacus prothonotarius domini salzburgensis fr. n.;
ulricus presb. et can. chiemse;
wernhardus presb. et can. s. floriani;
Im Jahre 1229 urkundlich verzeichnet. (Mon. Boic. IV, 433.)
herraannus abbas de inferiori altaha;
Der berQhmte Geschichtschreiber, Abt vom 27. October 1242 — 12. Mfirz
1273. Er starb 31. Juli 127$. (Boehmer, Fontes III, 486—526.)
In monasterio Chiemensi monialium obierunt sorores dorothea puechper-
gerin decanissa, barbara kiosnerin, balpurga mautnerin, elizabet laymingerin ;
Dorothea Puchbergerin starb am 22. Januar 1477. Elisabeth ron Layming
ist am 3. September 1453 urkundlich verzeichnet. (Geiss, S. 459.)
in monasterio fratrum ibid. obiit wolfgangus fugsa ao. 86 ante festum
8. michaelis;
Otto cum Omnibus suis conaanguineis, cujus anima requieacat in pace;
obierunt in monasterio Newnburg paulus parrer, petrus haushaim, Johannes
Sybenburger presb. et canonici, Cristoforus hertzog, thomas con?er8i ibidem.
YlII Idus, Sixti pape, Felicissimi et Agapiti. (6. August.)
Secalnm XII.
chunradus de wald minist, s. R.;
fr. haumpertus magister curie in salina ;
agnes de berchem mon. s. R.;
*
• *
Albertus de Ofensteten prepos. in hegelwerd;
Starb 1365;
ulricus Semann prepos. in pawmburg;
Ulrich III. Seman, starb 1436.
ulricus prepos. dictus Jud.
TU Idus, Afre mart. Donati episc. (7. August.)
Secalum XII.
magister heinricus de frisaco, qui dedit nobis domum ibidem et molendinum;
wiradis conv. s. R.;
124
Johannes Toplaer decanus ecci. Salciparg. obiit anno Ixi ;
leonardus hittinger, Johannes knefpekch, presbiteri, eaapftr waldkofer dotI-
tiut monaslerii s. xenonis confr. n.
yi Idus, Cyriaci et sociorura ejus. (8. August.)
Secolam XII.
hainricus Liratus conr. s. R.;
Rudolfus coquinaeriüs noster;
Albertus conv. s. R. ;
ulricus abbas de Lavent;'
Starb 1220.
• *
perchtoldus dictus Elsendorffer presb. et prof. admont.;
Johannes de clusis can. novecelle fr. n. ;
Conradus wymcll decanus in Newkirchen ;
chunradus presb. et prof. s. p. Sulzb. ;
Johannes Toerringer presb. et can. in pawmburg;
Otto de Laa decanus eccl. Seccoviensis;
steiTanus prctslaipffer mon. s. petri.
T Idus, Romani m. (9. August.)
Seculum XII.
Meingotus conv. s. R.;
Albinus presb. et can. s. R.;
*
* *
fridericus de vellstain presb. et can. s. R.;
paulus presb. et mon. admontensis;
fridricus Ekker presb. et mon. in Admund fr. n.;
Albertus de pernekk acollitus can. s. R.;
Nicolaus fuestuinor dyaconus et can. in pawmburg.
IV Idus, Laurentii mart. (10. August)
Seculum XII.
halhadis minist, s. R.;
hainricus de perchaim ;
dictmarus prcsh. et mon. s. p.;
ysenricus abbas de Ap^mund ;
Von 1178—1189. Starb als Kreuzfahrer in der Bulgarei.
*
phiüppus decanus Scccov.
III Idus, Radogundis ref^ine, Tyburcii m. (11. August.)
Seculum XII.
willehirch mon. s. E. ;
Eberwinus presb. et decanus in Richcrsperg:
♦ ♦
125
Anna lobingerio, Elizabet EyzaleriDy Katherina Smolerin, ursula pranckerin
)nia]e8, Agnes Enstalerin magistra nionialium in Seccaw ;
Johannes malczer decanus mon. s. ypoliti.
H Idus. (12. August.)
Seculum XU.
Pernhardus plebanus, presb. et can. s. R.;
wezelo conv. s. R. ;
helwich presb. s. floriani;
Engelschalcus Scolaris;
Purchardus presb. et mon. in raitenhaslach ;
Guntherus presb. et can. Vorawensis fr. n.
Idus. Ypoliti sociorumque ejus. (13. August.)
Rudolfus de pernekk Scolaris;
policarpus jaeger presb. et can. ecci. Gurc. ;
Gundachkorus de perenek laicus.
Wim Ral. Eusebii conf. (14. August.)
Seculum XII.
Ludwicus diac. et can. s. R.;
Nendingus prior s. p. ;
Bertholdus can. in Suben» item hainricus submersus can. ibidem;
Berthold ist im Jahre 1236 beurkundet. (Mon. Boic. IV, 446.)
Bertholdus abbas de Ratenhaslach;
Starb 1224.
* *
Wolfhardus presb. can. ad s. Nycolaum in patavia;
thomas decanus in nionast. Ranshuffen;
ulricus dictus SSld can. in Reichersperig quondam hospes noster.
XTIII Ral. Assumptio beate marie. (16. August.)
Seculum XII.
Alhaidis conv. s. R.;
-Gisela conv. s. R.;
Tuota mon. s. E.;
Jacobus Teusendorferius, fr. n. Agnes uxor ejus sor. n.;
* ♦ ♦
Nicolaus Schenkh presb. can. in Gurck;
ulricus Swevus can. Secov. ;
hainricus dictus frey can. et accol. in rcichcrsp.;
Johannes presb. decrctorum doctor et can. in newnburg.
Starb 1417. Er war Pfarrer in Heiligenstadt. (Zeibig, Monumenta, im
Archiv für Kunde österr. Gcsehichtsquellcn Vll, 267.) Über Heiligenstadt
^ergl. Beiträge zu einer Geschichte des Dorfes Heiligenstatt. Wien 1807. 12®.
126
\?ll K4l. (16. AvgistO
Seculom Xlf.
ulricus subdiac. de tanne Scolaris;
Chadeloch mon. s. p.;
Albertus presb. et mon. s. petri;
Pilgrimus abbas s. p.;
SUrb 1199.
•
Eberhardus plebanus eceJ. s. Georii. fr. d. ci^aa memoria peragitor u(
canonici ;
St Georgen im Pfleggerichle Weitwdrth im HeraogthiMM Salibiirg.
paulus dictus pieraer presb. et can. Secoviensis;
fridericus Schücz et omnium ex monasterio Newkirchen defunctonim;
ullricus de fwgen presb. et can. Norecelle fr. n. ;
Symon presb. et can. monast. s. nycolai extra maroa pata?.
XTI Kai. OcUva s. Laurentii. (17. Auguat.)
Secttlnm XII.
Engelroarus prepos. werde fr. n.;
Fehlt bei Geiss (c. 1.).
heinricus de Siehtstorfi* minist, s. R. oscisus;
Romanus Gurcenais episc. ;
Starb 1179, nach Hohenauer (S. 86) am 13. Juli.
Liutherus presb.;
Albertus can. patav.;
Johannes wispeck can. s. floriaui;
Johannes de polling can. Gurcens. presb.;
michel acolitus can. bawmburgensis;
ulricus de taelgen miles et laic. fr. n. ;
Thalgau im Pfleggerichte gleichen Namens im Herxogthune Salzburg.
heinricus presb. et can. s. floriani fr. n.
Xy Kai. Agapiti mart. (18. August.)
Seculum XII.
chuiiradus de wispach;
hainricus eonv. berthesgad.;
Pertha zungelinna;
Rudolfus de lubgast, laiciis, Gerdrudis uxor ejus;
*
♦ ♦
Cesarius presb. de nunburga;
Elizabeth relicta ulrici wispechonis;
Johannes de merano presb. et can. Novaecellae fr. n.;
fridricus presb. et eun. eccl. Varawensis fr. n.
127
Xiy Rtl. Mag^i mari (19. Aogutt.)
Seculom XII.
chunegundis mon. s. E. ;
RarauDgus laicus;
* *
Otto presb. et can. 8. R.» qui ante faerat prepositus;
Vielleicht jener Dompropst Otto, der 1286 starb. (Gft rtner, S. 81 --83.)
Agnes de volchenttorf sanetimon. nunburg.;
Erhardus can. et decanus in Ranshoven ;
alexius can. et prof. in foraw;
petrus swempekch can. s. floriani;
lazarus can. et prof. in newnburg fr. n.
XIII Rat. (20. August.)
Secolnfli 111.
Meingotus prep. Baunburg. fr. n. ;
Am 10. Februar 1170 beurkundet (Urkundenbuch des Lan des ob der
ans, U, 356.)
Raehwinus conv. s. p. ;
Deinhardus peregrinus fr. n.;
*
* m
chunradus episc. Chyemensis, cujus memoria agitur ut prelati;
Von 1330—1354;
Johannes dictus spaenngler can. in oberndorff, 1492.
ulricus dictus Grans can. berchtesgad.;
Im Jahre 1389 urkundlich verzeichnet. (Koch-Sternfeld, Beruhtes-
)den, II, 38.)
petrus hubner acolitus in newnkirchen;
Johannes Stockhaimer prepos. in Garss;
Starb 1494.
henricus Alramer presb. et prof. in Garss;
Johannes Kirchmair licentiatus et assessor in gars;
michel prior in ramsaw.
Ramsau am Inn in Oberbaiern.
Georius walder presb. et can. s. R. ;
Chunradus poppenperiger presb. et can. vorawensis.
XII Kai. (21. August.)
SecDlum XII.
Wernhardus minist, s. R. de wald;
walchunus diac. et can s. R.;
logrammus mon. s. p. ;
marquardus can. pat. ;
Nach dem Nekrologe von St. Peter (v. M ei Her, S. 269) hiess er Pontigel.
chunradus raeeler;
♦ ♦
128
Johannes hyrsawer can. in BercUesgadeo:
Engelpcrtus presb. et prof. admont;
waltliesar von pach mon. •. floriani fr. n.
XI Kai. Tymothei et Synphoriani, octava a. marie. (22. Angvst)
Secolum XII.
Engelolfut archiepisc. satzburg.;
Von 935—939.
haerwicus ratisp. episc. fr. n.» qui dedit fratribus curtem Gnware;
Hartwig II., Bruder des Markgrafen Engelbert IV. tod btrien, starb 116S.
pertholdus abbas s. Emmerani;
Borthold II.. 1220 erwfiblt, sUrb 1235. (Hund, Metrop. II, 257.)
• *
fridericus pre»b. et can. neunhurg.;
Johannes aychplirgfir presh. et can. in reichersp. fr. n.;
fridricus wagner et sabina uxor sua;
mathias propositus, Stephanus deeanus, heinricus, Otto, Nyeolaus, Her-
brandus preshiteri, Jieinricus dyac., fridricus subdiaconus eccl. Goreensis;
Propst Matthias starb 1347.
Mathias Amman docanus, Jodocus Aempfinger, Johannes Gebhart, Johannes
Geyger canonici in Suben.
X Kai. (23. August.)
Seculum XM.
Liutoldus presb. et mon. s. p. ;
wezelinus deeanus et can. Gurk.;
hcrmannus Scolaris;
Elisahod de muldorf, uxor saxoois;
thorothca mon. admontens;
fridricus scccoviens. episc. quondam prepositus salczburgensis;
Friedrich von Mitterskirchcn, 1287 Domdechant, 29. Mfirz 1292 Dompropst,
1308 Bischof zu Seckau, starb 23. August 1318. (Gärtner, S. 83.)
winiarus dictus frumesel;
Gebhardus ratenstorffer presb. et can. in voraw;
heinricus dictus oder presb. et can. eccl. s. floriani. pat. dyoc.
Villi Kai. Bartholomei apost. (24. August.)
Seculum XII.
hailea laica minist, s. H.;
heinricus minist, s. |{. ;
heinricus pistor fr. n.;
(lolpurch laic;
Agnes mon. s. E. ;
IJebirgis mon. s. E.;
129
Eberhardus miles deLampotinge^maelchthildis uxor ejus; Alheidis et Chuni-
indis, filiae eorum, Chunradus, filius eoruro, occisus; ulricus dyaconus,
Tchtoldus presb. et canonicus in Suben;
fridricus puchser can. Gurc. ;
thomas schoren presb. et can. vorauensis;
petrus presb. et can. s. ypoliti.
Till Ral. (25. August.)
Seculum XII.
Gotfridus mon. s. p.;
cbunradus presb. et can. Bcrchtesgad.;
cbunradus dyaconus de Ror;
* ♦
heinricus prepos. vorawensis;
Starb 1382 am 25. August.
Wernhardus prepos. salzb. ;
Wernhard von Scbönstetten, 1195 Propst zu Berchtesgaden, 7. October
201 Dompropst, resignirte den 9. August 1203 und starb 25. August 1203.
Gärtner, S. 66.)
hainricus miles de saldorf ;
Eberhardus, cbunradus, bainricus, wernherus laici, fratres de warnkew;
Ludwicus miles submersus;
Ortolfus, wernhardus laici fratres occisi in leubenawe;
Wahrscheinlich ein Gefecht zwischen den Truppen Ludwig's des Baiern
nd des Erzbischofes Friedrich 111. von Salzburg im Jahre 1324. Am 22. August
ieses Jahres erstürmte Ludwig die Veste Tittmaning.
wernherus miles, wernhardus miles de lebenawe occisi;
hainricus laicus submersus;
Vita laica;
cbunradus matschaler presb. et can. Secov. ;
Johannes pogner can. et decanus in Ranshoven fr. n.;
Petrus de Tulna presb. et can. s. ypoliti.
yil Kai. (26. August.)
Seculum XI!.
Tmbertus presb. et can. s. R. ;
maebtildis conv. s. E.;
Siboto presb. et mon. s. Quirini in tegernsee;
fridericus ejusdem loci;
*
* *
heinricus prepos. in Ranshoven ;
Von 1363—1373.
Nicolaus hampel laicus;
Ludwicus Rossenhauppcr confr. n., qui fuit minister s. R. ao. 82.;
Cristannus presh. et canon. novecelle;
Altmannus presb. et can. ad s. florianum;
Archiv. XXVIII. 1. 9
130
Johannes episcopus victricensis.
Von 1444-1453 Weihbischof von Passau. (Schdiler, S. 332.)
yi Ral. (27. August)
Secolom XII.
Rudolfus presb. et can. s. zenonis ;
fridricus prepos. Berehtesg.;
Von 1178—1188.
Diemudis conv. s. p.;
* *
wolfgangus fewchter presb. et can. s. ypoliti;
Johannes Stieger domicellus s. floriani;
meinhardus can. s. floriani;
Johannes plebanus rorawensis;
Eberhardus ernst presb. et can. in newnkirchen ;
Pabo prcp. niuburgen.;
Starb 26. August 1292. (Fischer I, 140.)
chunradus de chuchel miles s. R., cujus memoria peragitur ut prelati;
y Ral. Augustini episc. hermetis mart. (28. August.)
Seculiim XI!.
Arnoldus prepos. s. floriani;
Von 1250—1256;
hiitprandus presb. et mon. s. p. ;
• *
Ortolfus presb. et pleb. in LaufTen;
hertnidus de Turri miles strenuus;
Johannes presb. et can. s. ypoliti;
Regenwardus officialis noster in longcw, uxor ejus methildis;
magister ulricus fr. n. plebanus in Gmuend.
ly Kai. Decollatio s. Johannis bapt. Sabine virg. (29. August.)
Seculum XII.
Albertus fr. n. infans;
Ekkehardus minist, s. R. ;
Willehaimus mon. s. p.;
Ruodgerus prep. Niunburg. ;
Starb 1168. (Fisc her 1, 58.)
hainricüs seol. ;
haortnidus fr. n. plobanus de perchaim;
Meinhardus eun. mon. s. floriani fr. n.;
(]untlioriis prosh. el can. novecellae;
dyetmarus eonv. ecci. Seceov.;
joiiaiiiiOH Awer presb.;
Paulus de jiidenburga can. Seceov.
131
III Kai. Felicis et Aadacti. (30. Aagust.)
Secnlttin XII.
Gotsehalcus presb. et can. s. R. quondam in Niunburg prepositus;
Starb 1192.
Meinbardus cody. s. R. ;
Liupoldus presb. et abbas de Baurn;
Von 1190-1207. (Fili, S. 309.)
Albertus Czwrcbaer presb. et can. Newburg. fr. n. ;
Jobannes presb. et can. Secoviens. ;
Johannes mon. et presb. ad s. petrum;
Kaspar Steger acolitus et can. s. floriani;
laurentius freyberger episc. et prep. ecci. Gurczensis» Georius Buchrer,
Sigismondus kawtscbacher, martinus schnebeys canonici ibidem.
Bischof Lorenz Freyberger starb 1487.
II Ral. Paulini episc. (31. August.)
Seculum XII.
Meingoz minist s. R.;
chuuradus can. in matzse;
Leo de vuel presb. et can. s. R.;
Johannes de Ror can. et presb. eccL Salzb.;
heinricus chamrSr presb. et can. vorawensis;
Caspar wernburger can. Gurc;
Balthasar can. eccl. gurc. fr. n.;
ulricus pranntker presb. et can. See;
Johannes Staysperger can. eccl. in perchtesgad. fr. n.;
Beschuldigte 1379 den Propst Ulrich I., er vernachlässige die kirchlichen
i^errichtungen. (Koch-Sternfeld, Berchtesgaden U, 29.)
Johannes kraflfl presb. et can. in Newnkirchen;
Nicolaus decanus in ?oraw fr. n.;
Otto de Stubenberg laycus;
Stubenberg im Gerichte Herberstein in Steiermark. Otto ist von 1322
»is 1332 beurkundet (Schmutz IV, S. 121.)
Stephanus de hoienbrunna laycus;
Johannes metzner presb. et can. in voraw.
September habet dies xxj, luna xxx.
Kalend. Sept Egidii conf. (1. September.)
Seculum XII.
waltherus laicus minist s. R. ;
fridericus Scolaris et presb. ;
dimodis romenz;
heinricus presb. et can. s. floriani ;
Alhaidis mon. s. e.;
*
9
132
wilhelmu« et oswaldus Sebner nobilet et sirenui milites;
Vergl. Köfvl, Genealogie des Gesehlechtes Ton Sahen (de Sabiona) io
Tirol. ( S c h m i d K Österr. BIfitter f. Lit. und Kunst, Jahrg. 1844, Beibl. Nr.8.)
egregius magister Johannes waperta doetor in medicina.
IV Xan. (2. September.)
Seculam XII.
Syfridus presh. et can. in Reichersperg fr. n.;
frideriin conv. s. p. :
wernhorns abbas;
Das Nekrolog von St. Rmmeran (Mon. Boie. XIY) nennt ihn »AbhasPni-
lenüis**. Dieser, ein Möneh von Admont, wurde 1140 Abt in Pmel und starb
nach 1147.
iilricus pro»b. et can. Seccov. ;
hpinricus prcsb. s. II. et post plebanus;
Johannes potingcr presh. et can. s. ypoliti.
III Non. (3. September.)
Secaluiii XII.
herrnnduü presh. et can. s. R.;
chiinnuhis do Teysing miles s. R.:
nioolnus presh. et c«iii. in Reichersperig fr. n.;
I.iiitoldiis uhhas de .Vgmund:
Kr^vühlt t. Juli ItlKi. starb er 1171. Er war ein Edler von Tavernik.
tMio propos. de Niunhurg suhmersus:
Otto III.. sUrU am ^i. Septomher 1193.
johnnnes al>h;i« .X^mund.
^MiluM \ht in Rihun;. In Admont von 1199—1201.
potru« luMitfh»imer can. in pawmtuo: fc. vl:
Vm ^^ M^i UIS urkundiich xerictchQet. Er stiftete aas seinem räter-
hvh»'« \ot«w^c»M\ das oxx'ce l.ioht vor dem Chore lu Baumbarg. (Oherbair.
\vohM \U. I^V-^. t'.»N.>
oxM^-AdM^ n,^rm."»rt pr\^*h. et c«a ia aexiatwrcKea;
t\«idi^ot <<t« *j'. .^o;x«^^* c*« n p*rthes.c^J
Im JäNiv \Kt'i *-v 0,s ji>xv- ,:r> S; !"!<* i»c*.*iii»det. (Koeh-SterDfeld,
tt >^m. O, .<>< V V.^,*. V-r.'-^n- ^ ' V «4 September.)
> -. I . n \
^\ ,■'■.••■ \ ■ • v ^ K ' V ■ ^ .
I » :■ V 1 r ■ ^
133
Johannes presb. et can. monast. in Neukirehen;
Rugerus piber presb. et can. s. ypol. ;
fridericus wolfsperger presb. et can. ecci. Secov. fr. n. ;
Obierunt in eccl. Berchtesgad. Erasmus pretschlaitfer prepositus , michael
ausperger decanus, petrus zeylhorer, Erasmus Beyttas, Wolfgangus friesinger
resb. et canonici, Gabriel awer accolitus.
Propst Erasmus Pretschlaiffer yon 1473 — 1486. — Peter Zeilbofer von
eilbofen und Starzbausen ist 1438 beurkundet. (Koch-SternfeJd II, 64.)
Nooe. (5. September.)
ulricus presb. et can. s. R. ;
Jobannes prepos. Brumburg. fr. n.;
SUrb 1494.
dymudis uxor Ekkonis de velben sor. n.;
petrus cbaeuzel civis Salzb.;
Am 16. Januar 1333 beurkundet. (Esterl, S. 41.)
Mathias prepos. in Ranshoven fr. n.;
Starb 1426.
jobannes subdiac. et can. novecelle;
stepbanus accolitus admont.
Till Idus. Magni conf. (6. September.)
petrus pirichvelder presb. et can. s. ypoliti;
pilgrimus presb. et mon. in glewnchk;
werherus prep. eccl. awensis dictus hoholtinger;
Starb 1314.
Hebbardus senior in reichersperg;
Stepbanus scbotter presb. et prof. in undenstorff fr. n.
Yll Idus. (7. September.)
Seculum XII.
Wiradis conv. s. R.;
hainricus abbas de maense;
Von 1158—1198. (Chronicon L unaelacense, p. 482.)
♦ ♦
Thomas chatzlstorffcr presb. et can. in voraw;
Stepbanus de Neunburga presb. et can. s. ypoliti fr. n.;
heinricus dictus Talhainicr presb. et can. in Reicbersperig ;
Johannes RattenstorfTcr decunus Secauiens.;
wygandus patcnangrever can. in Bcichersp. fr. n.
Tl Idus. Nativitas s. marie. Adriani m. Corbiniani episc. (8. September.)
SGoiilum XII/XIll.
heinricus Gurcens. episc. fr. n. ;
Starb 1217.
chuono de werven minist, s. R.;
Im Jahre 1210 hciirkuiidet. (.Mon. Boic. II, 196.)
134
georiot kolnperger ean. ia reicbersp.;
Am 26. April 1446 als Pfarrer voa BroBbeiY TeraeidiaeL (Appel, S.201.)
cristofferus moriager eaa. io oberMlorf'149fl;
Pranthobus leutzearieder accol. eaa. ia reieberip.;
Elizabeth Rampoltzbaimeria moa. ia berelitetg.;
Erne&tus Cblosaer presb. et eaa. ia raaaboTei;
cuaradut alteotarffer eapel. ia aaabarg 82.
Y Idifi. GorgoBÜ mart TraasUtio s. clmaigaadis. (9. September.)
SecaluaXU.
Gisela eonr. s. R.;
heinricos prep. Richertperg.;
Von 1218-1227.
Johannes dyac. dictua Scliönpergir ean. eeel. Salsb.
IT Nas. (10. September.)
SecalamXII/XIIl.
friderun eonv. s. R. ;
Rugerus de Radekk minist, s. R.;
Lilta abbat s. E.;
Nach Esterl soll sie von 1270 — 1284 die Kloslergemeiade geleitet habea.
Lainricus presb. et ean. Richersp. ;
Ruodbertus mon. s. p.;
chunradus presb. et ean. de Niunb.;
1224 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Enos, II, 654.)
fridric'us dictus graeul presb. cao. in reichersp. ;
liaertuidus dyabolus presb.;
bsirtljolüiiieus Schellenperger presb. et ean. s. nyeolai;
aiidreas prcfih. et ean. apud s. nycolaum io Pat.;
TUuttiäs presb. et ean. s. ypo''ti.
III Nut». Proti et Jaeincti, Felieis et Regule. (11. September.)
Seculum XII.
«
Woflo diar«. «. R. ;
baei trii<lijk de iiopping laicus:
.Noppini:, Dorf in der Pfarre Lambreehtshausen. Hartnid sehenkle
ina T/iOO (lern Kloster Michaelbeuern ein Gut in Rüdelcheiro. (FiU, S.737.)
l^1rlJ^ «pl-x'. oecisus in ungaria;
njK'ha»-! Lautrer ean. in Reiehersperg;
LudwirijH (lietus Hogeis ean. et presb. in Ranshoven;
135
Reicherus plebanus in rastat fr. n.;
Richer ist am 4. Juli 1385 beurkundet (Englmayr, Chronik von Rad-
adt.)' Der Mönch Johann von Salzburg stand zu ihm in freundschaflliehen
srhSitnisseo. (Haupt und Hoffmann, Altdeutsche BIfitter 11,331.)
Georius asperger subdyac. et cao. s. floriani.
II Idos. (12. September.)
Seculum XII.
Ueinhardus mon. s. p. ;
pertholdus presb. s. E.;
Sabina SwSbin mon. in Berchtesgaden ;
Georius Erasimer subdiac. et can. s. ypoliti;
Johannes wehinger can. eccl. Salczb.;
margaretha Schachnerin sanctimon. Seccov.;
hermannus can. et presb. ad s. nycolaum in Pat.;
hermannus abbas choten. ;
Abt in Göttweig, starb 1286. (Catalogus abbatum in monasterio Gott-
icensi, Vindobonae 1842, 4^)
obierunt udalricus, Johannes, andreas et Johannes monachi et sacerd. in
aytenhaslach.
Idiis. (13. September*)
Seculam XII.
chunradus conv. s. R.;
haioricus presb. et can. s. R.;
Reinbertus episc. brix.;
Von 1125— 1 13. September 1142.
Engelmarus prep. patav. 8. nicolai ;
Propst Engelmar starb nach dem Verzeichnisse der Pröpste bei Kuen
1. 269 am 17. März 1205.
hiltprandus mon. de Raitenhaslach ;
1297 urkundlich verzeichnet (Mon. Boic. III, 182.)
heinricus plebanus s. dyonisii;
wilhelmus derr can. in Neuburga;
Anna mitterdorfferin magistra monialium in Neuburga;
alleysa mon. eccl. Gurczensis;
Eberhardus mayrhoffer, /Johannes Griesser, Georius Seydel, Georius pan-
oltzer presb. et prof. mon. s. zenonis.
Till Ral. Octob. Exaltutio s. crucis. Cornelii et Cypriani. (14. September.)
Sigismundiis can. s. ypoliti;
ChristofTerus aceolitus in neunhurga;
Johannes köberl can. in Reichersp. et plebanus in prampcrg;
Am 15. Juli 1412, 1. November 1415 und 1418 beurkundet. (Appel,
;. 182, 185, 186.)
Johannes sac. et can. s. nycolai patav.
136
\T1I Kai. Nycomedis m. (15. Sept.)
Seculum XII.
Marquardus conv. a. R.;
Maehtildis conv. s. K.;
Ludwicus dux Bawarie fr. n.;
Am 14. September 1231 auf der Donaubrueke eu Kellheim ermordet.
wolcbeiihcit mon. a. E.;
ulricus puer;
ulricus presb. et mon. s. p.;
Eberhardus rucbendorfier presb. et can. Sccc. ;
fr. jacobus accolitus in Neunkircben.
\yi Kai. Eüfemie v. Lucie et Geminiani. (16. September.)
Seculum XII.
Hartung[us conv. s. R.;
hainricus filius hainrici ducis Bawariae;
Heinrich*s (gestorben 1290) Sohn gleichen Namens starb als Kind.
*
* «
chunigundis labekkerin mon. ecel. Spccov. sor. n.;
Waltherus Lawn can. s. floriani ;
Eberhardus prep. Salzb. ;
Eberhard Sachs, 1209 Domdechant, 1306 Propst zu Berclitesgaden , 1317
Dompropst, starb den 16. September 1319. (Gärtner, S. 86.)
Johannes Turs Scolaris hie in summo;
conradus nioshaimer can. Gurc. ;
Johannes Chern can. et dccanus in Ranshoven;
petrus minhausser picbanus in Suczenhaini.
Xy Kai. Lambert! episc. (17. September.)
Seculum XII.
Gotschalcus prep. boumburg.;
Am 23. October 1144 urkundlich verzeichnet. (Urkun den bu cb des
Landes ob der Emis, 11, 216.)
Richkart conv. s. p.;
♦
Johannes cbran de Lauterbach presb. et cau. s. R.;
Kaspar presb. can. s. nicolai patav.;
ulricus, Johannes seolaros monast. admont;
walchunus presb. et plchunus in castina ;
chunigundis uberakerin mon. in nunhur^^a ao. dmni. Ixviiii.
wolfgungus presb. et mon. admont. obiit ra. ccc tertio.
\\y Kai. (18. September.)
Seculum XII.
chiinradus presb. et can. s. R. et provisor noster cpiondam in chrems:
hazega conv. s. p. Gerolt laicus:
Ruodbcrtus presb. et mon. s. p.:
Liukardis mon. s. K. :
•
«
137
Stephanus can. s. ypoliti;
Sebastianus fawsritzer novicius eccl. Gurc. ;
Nycolaus Polonus ean. Secov.
XIII Kai. (19. September.)
Seculum XII.
Albertus presb. et ean. s. R.;
fridericus prep. de celle ;
Zell am See im Pinz^au , Markt und Sitz des gleichnamigen Pfleggerichtes
im Salzburgischen. Das Kloster ging schon im XIII. Jahrhunderte ein. Propst
Friedrich erscheint in den Jahren yon 1147 — 1160 urkundlich. (Koch-Stern-
feld, Salzburg und Berchtesgaden II, S. 20; Chronic on novissimum S. Petrin
p. 238; Schenkungsbuch der Propstei Berchtesgaden c. I. S. 324.)
pilgrimus conv. s. p.;
hiltpurch mon. s. p. ;
*
Nicolaus Scheyber prep. novaecellae ;
Starb 1384.
Johannes wenser can. ibid. ;
obierunt ex monasterio Ror Ambrosius Wagner» Wilhelmus Stör, Gregorius
vilsSr, roatheus leb et fr. anthonius panprucker subdiaconus.
XII Ral. (20. September.)
Johannes aychperger presb. et can. in Reichensperg;
Am 4. Januar 1403 verzichtete Thomas Aichberger von Raab auf alle
Ansprüche an das Habe seines Bruders Hanns Aichberger sei. Chorherrn zu
Reichersberg. (Appel, Geschichte des Stiftes Reichersberg, S. 173.)
Johannes dictus Ebser prep. et archidiac. eccl. Chymensis;
Starb 1404. (Mon. Boic. II, S. 278.)
Johannes Rott presb et can. ad s. nycolaum extra muros pat.;
jacobus Graetzer capellanus capellae pilgrimi archiepiscopi Salczb. et or-
(vanista hujus ecclesiae fr. n.
XI Kai. mathei apost. (21. September.)
Secülum XII.
Ortolfus miles fr. n. ;
Godbertus eonv. s. R.;
Goetlindis conv. s. p. ;
herroannus presb. et can. Suben. ;
haernidus puer ;
chunradus inclusus;
wolfhardus werdaer presb. et can. Newburg. fr. n. ;
Johannes mathiae de polonia presb. et can. s. ypoliti ;
hilaria pfeffingerin mon. in nunburga ao. Ixviiii.
138
Albertus frater de Salem;
Willi baldus presb. et can. in pawraburg fr. n. ;
michahel presb. et can. s. floriani.
X Ral. mauricii et soc. ejus, Emmerammi epiac. ei m. (22. September.)
Seculum XII.
chunradut presb. et can. s. R.;
wolframmus cony. s. p.;
Otto episc. fris. ;
Otto von Freiaing, der berühmte Geschichtachr eiber f starb am 22. Sept.
1158 in einem Alter yon 49 Jahren. Seinen Sterbetag geben an die Nekrologe
von Windberg (M.B. XIV, 103), Neuburg (Fischer 11,112), Ursberg
(Komm an n, Chronieon Urspergensc, p. 51, Manuscript), Tegernsee,
(Oefele 1.636; vergl. Westphulische ProvinzialbUtter, IIl, 1,S. 87),
St. Peter in Salzburg (v. Meiller), und das Nekrolog des Cistercienaer-Ordens
(Visch, Bibliolheca seript. sacri Ord. Cist. p. 255). Das Nekrolog des Klosters
Obermunster in Regensburg (Boehmer, Fontes III, 487) setzt seinen Sterbe-
tag auf den 21. September und das von Admont (Pez, Script. II, 207) auf den
20. September, das altere jedoch (v. Meiller, 409) auf den 21. September.
wirat mon. s. e. ;
chunradus presb. et mon. s. p. ;
*
marquardus ödfir presb. et can. s. ypoliti;
Am 9. März 1352 beurkundet. (Copialbuch des Stiftes St. Polten im k. k.
geheimen Haus-, Hof- und Staatsarchive in Wien.)
Caspar judicis presb. et can. s. ypoliti.
YIIII Kai. Tecle virg. (23. September.)
Seculam XII.
engelschaicus can. pat.;
pilgrimus diac. et can. s. ypol.;
* «
mychahcl de chasten prosb. et can. s. ypoliti fr. n.;
Johannes acolitus et can. Neunburg. fr. n.;
thomas presb. et can. Neunburg.;
Nicolaus custos, presb. et can. s. R.;
chunradus de aussc civis Salzburg, fr. n. qui legavit nobis xxx libras, cujus
memoria pcragitur ut sacerdotis;
Alranius Awnpeck.
VIII Kai. Translatio s. R. episc. (24. September.)
Secutum XII.
hainricus dyac. Rateuhaslach ;
chunradus mon. s. p. ;
wichmannus prepos. s. zenonis;
SUrb 1197.
139
aeyta laica ;
hainricus laicus occisus in novo Castro;
Nycolaus dictus Sawrawer sac. et can. Gurc. ;
hainricus can. et decanus Gurcensis;
jeronimus chalinger can. in reicherspcrg;
ulricus de chointz can. et decan. s. R. ;
nicolaus de pleiburga can. Gurc. ;
TU Ral. Gunialdi el Giselarii. (25. September.)
Secalum XII.
ulricut episc. layentinus fr. n.;
Von 1228—1255 (Tan gl, Reihe der Bischöfe von Lavant, S. 69—73.)
willehalmus mon. s. p.;
Richoifus conv. s. p.;
Trutwinus abbas cesariensis;
Abt von Kaisersheim bei Donauwörth, starb 1288. (Drusch ius, p. 84.)
Ludwicus dictus visier episc. chyemens.;
Das ehemalige Bisthum Chiemsee zShIt in seiner Bischofsreihe keinen
Ludwicus yisler**. Das Nekrologiuro von St. Peter (v. Meiller, S.277) nennt
in „Ludwicus de Reteichoven". Dieser leitete das Bisthum Chiemsee von
360—1366. (Deutingerl, S. 219.)
achatius dorner presb. et can. See. ;
Johannes diac. et can. s. ypoliti;
Johannes jewcliinger can. s. ypoliti;
christoffbrus de potendorfT;
ulricus otto de Liehtenstain obiit anno m. cc.lxxxxvii.
Johannes presb. et cau. s. floriani.
Yl Kai. (26. September.)
Seculum XII.
Adelbertus conv. s. R.;
hiltebrandus mon. s. p. ;
Tietricus de walden presb. et can. s. nycolai;
Affra hohennckkerin sanctimon. in summo sor. n.;
Georius chainacher presb. et can. Gurc;
Ortoifus presb. et plebanus in vridolving;
1270 in einer Urkunde des Klosters Raitenbaslach verzeichnet. (Mon.
loic. III, 167.)
Erhardus RekinggSr presb. et can. in Newnburga fr. n.
V Kai. Cosme et Damiani. (27. September.)
Seculum XII.
Gregorius presb. et can. s. R. ;
Diemudis conv. s. p.;
chunradus conv. in zwetel;
♦
* «
140
herinaDnus presb. et plebaous in eistuna;
chuoradus de radekk can. t. OTcolai:
petrua haischricher codt. s. p. in perehtesg.
IV Ell. (28. September.)
Secalum XII.
Tyemo Arebiepisc. salzb. ;
Thiemo, Ton 1090— 28. September llOi.
chunradus arebiepiscop.;
Coorad IL starb 1168.
hainricus prepos. de RanshoTen;
Starb 1245.
Anna tenttchaebion mon. in Gurkcb;
Georius barder presb. et can. in Reicbensp.;
Johannes dictus Moravus prep. in s. ypolito;
beinrieus presb. et can. in s. ypolito.
III Kai. (29. September.)
Seculam XII.
Adelbertus presb. et ean. s. R.;
Wernherus prep. Secov. fr. n.;
Werner Galler, starb 1106.
bacdwich mon. s. R. ;
hainricus iinperator;
Heinrich VI. starb 1197.
(/hunradus Ma^untinus archiep. ;
Konrad leitete das Risthiim von 1162—1165 und 1183—1200.
•
h«*inriens dictus visler fr. n. plcbanus in pels;
l'oln, lg Stunde \on Judenburg in Steiermark entfernt. Vergl. WinklefD.
tht'. ll(iij|)t|)rarre Püis in der obcrn Steiermark. (Steicrmärkische Zeil-
• Thrill. Neue Folfre, Jahrgang 3, Heft 2, S. 140-160.)
Nieoltiui run. et prof. in novacella;
II Kai. (30. September.)
Seculum XII.
Krtiimtu*« eoiiv. s. |{. ;
hiiinrieun eiiii. de (Miiemsee;
M^ilei^o nuhdiiieonus;
Syholo (lieliiH urleii^'Hperger presb. et ean. in licrehtesgaden fr. n.;
HO. iliiiiii. 14'*1 ohiii dominus jüliannes de reysperg arehiopisc. saiezb.;
Wunli* \M)\ Diuiipropst und 14*i9 Hrzhisehof.
Iiiiiiii irii*i prehl». et ean. in reiehersp.;
ifi'oriuH prepoN. in newnhurga.
<;eoig MüNtinger «larh 1442. (Fischer 1, 208.)
141
October habet dies xxxi. Inna xxtüü.
Ralend. Oct. Remigii, Germani et Vedasti, Octava s. Rupert!. (1. October.)
Seculum XII.
Gebeno prep. Salzb. ;
SUrb den 1. October 1146. (Girtner, S. 58.)
Engelschalcus conv. s. R. ;
Otto mioist. s. R.;
fridericus mon. 8. p. ;
ysenricus diac. et can. berthesg. ;
willebirgis abbat, s. E.;
Eine Edle vod Megling. Ksterl c. 1. S. 27 lässt sie am 9. October i23S
erben.
•
*
ulricus de wienna presb. et can. h. ypoliti fr. n. ;
melchior Ratmanstorffer plebanus eccl. Salczb. ;
VI Non. Leodegarii episc. et roart. (2. October.)
Seculum XII.
Diemudis casteliana sor. n. ;
Diemud, die Gattin des Meingot von Surberg, im Jahre 1171 beurkundet.
Quellen undErörterungen I, 326.)
Azo laicus;
•
* *
Elisabet uxor Icutoldi inquilini lapolinger;
Otto TraisroSr de Newnburga presb. et can. fr. n.;
Johannes prunneri . . ^ . . . „
. , \^ , > canonici et profcssi in Kor.
Johannes Rfimel )
V Non. (3. October.)
Seculum XII.
Chuono prepos. Salzburg.;
1217 Domdechant, 1234 Dompropst, starb den 3. Octoberl242. (GSrtner,
73.)
heinricus episc. Gurcens.;
Starb 1174.
Diepoldus can. Suben.;
Johannes freystrer domicelius acoi. ot prof. in sechkaw;
jacobus de turri junior miles s. R. ;
Gerdrudis lohmingerinn mon. Seccov.
udalricus pcrnödcr can. in reichersperg;
cristina inurariii mon. in Werthesgaden.
142
IT Nm. (4. Oetober.)
Secalaa III.
hainrifus bic. de Nokttein minitt. s. R.
Nocksteio ein ibp^egangenes Sebloss aaf dem gleidiBaoiigcii Berge in 4cr
Nähe des Dorfes Kopl im Pfleggeriehte Salibarg. HeiBrieh tob Noekstehi iit
im Jahre 1196 beurkundet. (Sehenkaogsbaeh der Propstei Berebtetgidea
c. I. S. 358.)
Cliuoradus de Truhtlinch min. s. R.;
Offhiia mon. s. E. ;
marquardus con?. in Schönreit;
Johannes de Nunnburga can. Novaecellae;
Chuno de TeuflTenpach can. Gurc. ;
Erasmus deeanus in reychersperg;
Am 29. April 1448 als Pfarrer in Putten installirt. (Appel, S. 195.)
Fridericus comes de schaumburg archiep. ecci. salcseburg. obiit quarta die
mensis Octobris anno Christi 94, qui rexit annos iiii cum dimidio;
wernherus prep. in Ranshoven.
Starb 1363.
III Non. (5. October.)
Seealum XII.
Vdelschaicus presb. et can. s. R. ;
halhardus presb. et can. s. R. ;
Rirliilt conv. t. p.;
* *
Ortolfus prepos. de hertzogenbureh;
Erwffhit 1267, gestorben 1285. (Bielsky, p. 40.)
Otto Truchtlingcr presb. et can. in perchtesgaden ;
Johannes Mendorfier presb. et can. et cantor eccI. Salcsb. ;
LiMHiardus de Wasserburg can. mon. s. Nicolai;
II Non. (6. October.)
Seculum Xli.
Iiaolfridus presb. et can. s. R.;
Iiaimo conv. s. R.;
Kii^olbortuM de Oftiburch marchio ;
Stnrb 6. October 1171 nU Laienbruder in Baumburg. (Necrol. moD'
llHUniburK in Mon. Hoic. IL 267; Riedl c. I. S. 37—45.)
*
uiiiiMiJi de choinr. cMin. et presb. (iuro. :
pelrii!« nunlini de Kysdorf presb. et can. s. ypoliti;
WeiklwinliiH arohiep. ;
Woichurd von Polbcim, Kribisehof vom 1. April 1312— -j- 6. Oct 1315.
Otto riin. in linn$ho\t*n:
Prtiiln» do Noiinhuri;» presb. et can. fr. n.;
Artoll'iis diotus payr presb. et can. ecel. Secov. fr. n.
143
Nf ne. Marci pape, Sergi et Bachi. (7. October.)
Secolum XII.
Pertholdus prep. Salzb.;
Berthold von Scbönstetten , starb 7. October 1200 in Rom. (Gärtoer,
65.)
friderieus presb. et can. s. R. ;
Euffemia conv. et mon. t. E.;
*
Caspar Terrast can. s. floriani;
Ludwicus dictus chaezpeck fr. n., cujus memoria peragitur ut prelati ;
haidenricus purchgrayius Garzens. ;
hainricus decaous in hertzogenburch;
Otto presb. et can. ecci. Seccov.;
Marquardus presb. et mon. admont.
Ylll Idos. (8. October.)
Seculum XII.
Pilgrimus episc. Salzb.;
Von 907—923.
wlfwinus minist, s. R. ;
hildeboldus episc. Gurc. ;
Starb 1132.
4
Steffanus dictus frewntsperger can. s. R. ob. ao. m.ccccyii.;
Otto decanus Berchtesgad.;
1325, 1 328, 1334 und 1336 urk undiich yerzeichnet. (K o c h - S t e rn f e 1 d,
erchtesgaden II, S. 12, 13, 16 und 17.)
wolfgangus Tuensfetcr can. s.^politi;
Johannes de area presb. et can. in Novacella fr. n. ;
Johannes hinterholtzer presb. et mon. admund. fr. n.;
Seyfridus presb. et can. in Gurk fr. n. ;
hainricus custos et can. Ranshov. ;
Agnes ddrnerynn mon. Seccoy.;
Caspar Sunkler can. et prof. in Reichersp.
TU Idus, Dyonisii et socior. ejus. (9. October.)
Seculum XII.
Adelheit minist, s. R. ;
Nicolaus sprantz can. Gurc;
Richisa Seyverstorferin mon. in summo sor. n.;
friderieus episc. Chimens.;
Friedrich 11.. von 1367—1387.
Gotfridus de Lampolting can. Maticcns. ;
philippus presb. et prof. admont.;
eberhardus can. s. ypoliti.
144
TI Idos, Gereonis et socioram ejut. (iO. OcCober)
SecolniD XII.
Gebehardus quondam episc. patav. ;
Resignirte 1232.
Lentfridus laicus;
wicpoto abbas s. p.;
Starb 1193.
•
heinricus dictus Empel presb. et pleban. Salzb.;
Ciriacus maef^ÜDger presb. et can. Seco?.;
Vitus Stinberger presb. et can. paumburg.
Y Idiis, Translatio s. augustini. (11. October.)
Seculum XII.
Degenhardus presb. s. R.;
hainricus cecus;
Ekehardus mon. s. p.;
chunegundis de preising min. s. R. soror nostra;
Johannes zaler can. in reichersperg ;
bariholomeus presb. et can. in walthausen;
leonhardus can. in Reichersperg.
lY Idus, Maximiliani episc. (12. October.)
Secalum XII.
chunradus nonus magister fr. n.;
hainricus presb. et can. s. R. ;
heinricus dux karintie;
Starb 1161.
wolframmus prep. de Ror;
Starb 1186, nach dem Nekrologe des Klosters Ror am 19. März. (Ka(
V, 2. p. 41.)
* *
ulricus laycus fr. n. quondam officialis noster:
wernhardus de werde dyac. fr. n.;
Elizabet newnhoferin mon. in berchtesgaden;
nicolaus chuen presb. et can. ad s. nicoiaum in pat. ;
Georius plebanus in voraw;
Erasmus de freyberkch can. üccI. Salczb. et acolitus:
martinus presb. s. nycolai.
Hl Idos. (13. October.)
Seculum XII.
Tagno minist, s. R.;
chunradus presb. occisus;
chunradus de taeching minist;
*
• m
145
Andreas haekkl can. in yoraw;
micbahel Scolaris;
cboloroannus prepos. newburg. fr. n. ;
Resignirte am 24. Juli 1394.
Johannes de otting presb. et can. eccl. newnburgensis;
Magdalena Alhartingerin mon. in berchtesg. sor. n.;
Rudolfus can. in Ranshoyen.
II Idns, Kalisti papae. (14. October.)
Secalam XII.
Liuprammus archiepisc. Salzb.;
Vergl. Nekrolog I, 14. October.
Adelroannus conv. s. R.;
adelo mon. s. p. ;
Dieimarus abbas;
Abt des Klosters Niederalteich. SUrb 1055.
Chunradus episc. Rrixens.;
SUrb 1217.
Albertus conr. de Salem;
Arnoldus presb. et can. eccl. Gurc;
roargareta Toyttin mon. Seccor. sor. n. ;
magdalena tumppergerin mon. in nunburga ao. Ixyiiii;
wippoto can. yorawensis fr. n.;
chunradus mon. s. p. dictus wipp;
Stephanus presb. et can. s. floriani.
Idos. (15. October.)
Secalam XII.
marquardus uzelin minist, s. R. ;
Itzüng im Vicariate Gnigl, Pfleggericht Salzburg. Marqnard ist circa 1178
»eurkundet. (Quellen und Erörterungen I, S. 317.)
pertholdtts prep. s. johannis;
Propst des Stiftes Job. Baptist in Hang in Wfirzburg« er starb 1167.
Ussermann episc. Wirceb. p. 214.) Nach dem Nekrologe yon St Peter
r. Mein er, S. 282) Propst in Waldhausen. Dieser starb 1206.
bainricns cony. s. p. ;
* •
chunradus presb. et plebanus s. R. ;
wernberus prepos. de awe fr. n.;
Starb 1361.
Agnes dicta iembacberin sor. n.;
michahel presb. et can., chunradus dyaconus et can. s. nicolai;
Erasmns prep. in Ranshofen;
Starb 1444.
nycolaus sac. et can. yorawensis ;
Rudolfus thumpelsteter can. in Ranshoyen, fuit filius ciyitatia Salcspurg.
Areiüy. XXVUi. i. 10
14«
im KiL %«f . Oftlii fmL (IC October.)
ScralMlll.
pertWl^cf prfeft^ cl e&a. t. R.:
AJtaaAftsf c«>BT. ». R.;
beiartrsf pre«k. et »«■. ia iafer. AlUck;
mirmf prcsk. ib Riit««kulaeb;
p^rtioldg» coiT. ia Nevmbsre:
Leo abkas rod. AdoiiBteftsis;
Abt Leo ertnak 1360. Er traf die lafel Bar eis Jabr.
Reiaaldas pr^pos. eeel. bercbtesg. ;
Tod 1331— 13:»3.
ulneus offiei»! e^afr. n.;
pertoldui presb. in Sabin ;
Tbonias Grill e«n. in vorav:
beinricns aeolitos s. nico!ai:
Hago de Seherfenbereh bujas eeel. eanoBieas.
XTI U. Mar. (17. Oetober.)
S«cal«ai XII.
ebanradas presb. et ean. s. R.;
pertha codt. s. R. ;
wolframinas prepo«. Sekauwensis:
Wolfram von Herbersdorf Ton 1235—1238.
Gerdrudis mon. s. E.',
Simon abbas s. p. ;
Starb 1231.
pilgrimus eonr. s. E.:
cbunradus mon. s. p. :
m
m m
ulricus Saeld prepos. in Suben et eanon. in Reiebersperg, qoi etiara quo
dam hospes noster fuit riginti annis per omnia fidelitor oobit aerriendo;
Starb 1421.
Liebhardus ean. rorawensis;
Albanus ean. Ransbov.;
Pbilippus prepos. s. Nicolai;
Starb 1389. (Mon. Boic. l\\ 217.)
fridrieus herberstorflTer presb. et ean. Seecof.;
Otto deeanus Seccor.
XV Eal. ^o>. Luce erang. (18. Oetober.)
S^culum Xil-
poppo presb. et ean. s. R.:
Olwimis conv. s. p. ;
adolhait i*onv. s. p. :
Sivridut Scolaris:
147
Elisabeth de Ernvels mon. eccl. Secor. sor. d.;
Nicolaus fress can. in Reichersp. fr. n.;
Kylianus presb. et can. in Reichersperig;
Johannes chaczenprenner presb. et can. s. nicolai;
Johannes comes de mundfort presb. et can. nost. eccl. m.cccc.92.
Cristofferus can. Secov. hospes s. R. m.cccc.92, cujus anima requiescat
pace;
Johannes Schonbeehk decanus Bawnburgensis fr. d.
Am 8. Februar 1400 kaufte er von Konrad Hertzhaimer einen Hof zu Rupol-
ng. (Oberbair. Archiy VII, 192.)
XIY Kai. Januarii et sociorum ejus. (19. October.)
Seculum XII.
Goetswinos prep. ;
Das Nekrotogium ron St. Peter in Salzburg (v. Meiller, S. 283) nennt
in «prepositus s. Georii".
• *
Johannes de Glacz can. rorentis confr. n. ;
Bernardus episc. chiemensis, anno Ixxvii;
Bernhard fon Kraiburg, von 1467 — 1477.
XIII Kai. (20. October.)
Johannes Trawnstainer presb. et can. in Ranshoven;
Johannes dictus Schreiber presb. et can. in noyacella;
KU Kai. undecim milium virg. (21. October.)
Seculam XII.
ulricus presb. et can. s. R.;
ulricus presb. et can. in berthesgaden ;
wolfraromus mon. s. p.;
Gerhardus mon. s. p.;
hugo prepos. berthesgad.;
Von 1201—1210.
wernherus abbas s. Ti udberti mart.
Die Benedictiner-Abtei St. Trutpert, eine uralte Stiftung der Habsburger,
iegt im Münsterthale im Breisgau im ehemaligen Vorder-Österreich.
XI Kai. (22. October.)
Seculum XII/XIIl.
willehelmus prep. de werde fr. n.;
Tegno minist, s. R.;
Otto wollarius de Ratispona fr. n.;
Siboto mon. s. p. ;
10
14S
Otto prep. de werde fr. n.;
Beide Pröptle, Otto und obiger Wilbelm, bliaben dem GeaebiehUchrti-
her des Klosters Högelw?rd. Herre Geis», anbekiaDt.
htinricos dictui Aufner l*ieus Tr. n. ;
m*»»» Schoenpergarin »er. n.
bartholomeus pandeyser ein. Gure.;
Johannes swevus prep, in Toraw.
Starb am 18. Oclober 1420. (Schm nlt, IV, 277.)
X Ell. SeTerini episc. (23. Oetober.)
SeiBlaiE XII.
Wueho epiae, Seccov.;
Bekleidete seine WQrde ngerGusehloa und beraftToll' doreb 23 Jabre aal
rb am 23. Oetober 1334.
TIIII Kai. (24. Oetober.)
Seraluin XII.
helnpertua prep. de werde;
Am 20. September lirr beurkundet. (Geiat, S
Arbo ean. bertheag.;
ehunradiis de Stadawe prep. raon. hegolwerd m.eoc. dt, ;
Fehlt bei Geis« I.e.
chunradus de Luenli ean. ecci. Salib.;
Chriilannus prepos. Seccov.;
Christian Frustritier, Ton 1305 — 1325.
T|][ Kil. Crispini et CHspiniani, Criaioti, Htnri »1 Darie. (SS. Oetobar I
fiaenlnB Ilt.
llietmarus laie. minist, s. R.;
woirrammiis laic. minist, i. B.;
Engelbertu»i man. s. P.;
miclialipl pretb. et ean. s. fleriai
djetmarus propos. ». rpoüti,
VoD t33ü-25. Oetober ISBfl.
U9
TU Kai. Amandi episc. et conf. (26. Ociober.)
Secalum III.
Reinbertus eonj. s. P. ;
* *
Georius chrispelsteter can. id berchtesgaden ;
Caspar de Stwmberg prep. et arcbidiac. eccl. Salczp. anno m.cccc. Ixxyiii.
Kaspar von Stubenberg, 9. Juni 1467 Dompropst, starb 26. October 1478.
(Gärtner, S. 102.)
petrus, yincentius, Georius prepositi in aw;
Peter I. starb 1445, Vincenz im Jabre 1457 und Georg im Jabre 1463.
(Mon.Boic. 1,127.)
Tbomas et Thomas decani in aw.
TI Kai. (27. October.)
bainricus prep. s. floriani;
Vom Jahre 1331—1350;
Cesarius presb. et prof. in langentzen ;
bainricus episc. brixinensis;
Heinrich III., yon 1224— f 27. October 1240.
chunradus presb. et can. s. R. dictus pincerna de reicheneke 31;
Das Geschlecht der Ritter yon Reicheneck hatte sein Stammschloss sfldlich
yon St. Georgen in Steiermark,
walchunus roiles;
hermannus noyitius in newnkirchen ;
alricüs prepos. Seccoy.;
Von 1326—1333.
petms canon. ad s. ypolitum.
y Kai. Symonis et Jude apost. (28. October.)
Seeulom XII.
Meingotus prepos.;
Das Nekrolog von St. Peter liest: Manegoldus, prepositua de Ranshoyen.
Manegold starb 1157.
Gerhardus mon. s. p. ;
Adelbait abbat, chiems.;
Fehlt bei Geiss. Übrigens ist sie auch in dem Nekrologium yon St Peter
(y. II ei II er, S. 285) yerzeichnet
•
ehanradns cony. s. marie in chiricheim;
Kirchheim an der Mindel im k. bair. Landgerichte Tfirkheim in Schwaben.
chonradus dictus hellinger mon. s. petri;
Chraflo de haslaw deeanus et custos s. R. ao. 37;
Georius dictus sawchinger preab. at ean. •• floritiii;
A j;, ,
150
meiDbardus can. in perehtesg.;
petrus coDv. in neunbarga;
Albertos sac. et can. s. nycolai pat.
IT Ral. (29. October.)
S«calnin XII
hainricus presb. et can. s. R.;
chanradus minist, s. R. puer;
Chaono de taeching oecisus;
Andreas pranttner presb. et can. Secco?.;
petros Staudacher can. in ranshoven;
Elizabet mon. s. R. sor. n.;
Ludwicus can. in Ranshoven;
hermannus decanus Seccov.;
petrus presb. can. Gurcensis.
111 Kai. (30. October.)
Secolum XII.
Richolfus cony. s. R.;
Otto presb. et can. s. R. ;
Wernhardus conv. s. P.;
ulricus can. s ypoliti;
magister Reinherus physicus noster;
Johannes haypeckh can. in s. floriano 92;
hugo presb. Seccov.;
heinricus presb. et can. in Ranshoven obiit m.cccc.vii.
II Ral. Quintini mart. wolflangi ep. (31. October.)
hainricus de chaetz;
Otto lantgravius;
ulricus episc. pat.;
Starb 1221 auf dem Kreuzzuge.
•
wulvingus notarius et plebanus in slrazganch fr. n. ;
Strassgang, südwestlich von Graz in Steiermark, Diöcese Seckau.
ulricus saxo presb. et can. s. R.;
Johannes presb. et can. in walthausen;
Johannes awer can. in reichersperg;
Agnes magistra et mon. Seccov. eccl. sor. n.;
Albertus can. et decanus in Newnkirchen fr. n.;
' i-f<
wilhelmus hyrell presb. et prof. in langenzenn.
151
November habet dies xxx, Inna xxx.
Ral. Nif. Festivitas omnium sanctorum. (1. November.)
Seculuni XII.
chunradus de wolfekke fr. n., qui dedit predium slaevenich;
Im Jahre 1191 beurkundet. (Urkundenbuch des Landes ob der Enns,
II, 428.)
Guntherus archiepise. salzb.;
Ganther, aus dem Gesohlechte der Markgrafen von Meissen, Kaiser Hein-
rich*s II. Kanzler, starb am 1. November 1025.
Liugardis mon. s. p. ;
ulricus judex de wispach;
heinricus de wispach miles s. R.
lY Neo. (2. November.)
Seculum XII.
maehtildis marchionissa ;
Mathilde, Markgrfifin von Kraiburg, Gemahlin Engelbert*s III. von Krai-
borg. Da ihre Ehe kinderlos blieb, nahm sie im Kloster Chiemsee den Schleier,
wesswegen sie die Nekrologe von Seon (Mon. Boic. II, 161) und St. Peter
(f. Meil ler, S. 286) conversa nennen, und ihr Gatte rüstete sich (circa 1140,
Mon. Boic. II, 323) zu einer Wallfahrt nach dem gelobten Landen Sie starb
1165 und wurde in Seon begraben. (Riedl, S. 43.)
Sofia minist, regni ;
* •
Eliiabet Teringerin mon. in summo sor. n.;
Johannes hegner presb. et can. in newnkirchen;
heinricus de pewerwach presb. et can. in reichersperig fr. n.;
magister thomas magister camere;
Gundacherus presb. ecci. Seccov.;
Johannes painhekhl can. in reichersperg;
ulricus lewser conv. newburgens. fr. n.;
Johannes cappellanus de capella.
111 NoB. (3. November.)
Agnes monial. in neuburg;
ulricus ofenpek presb. et can. newnburg. fr. n.;
Johannes freuzzinger dyac. eccI. Secov. fr. n. ;
magister pertold US de Taigaw presb. et plebanus fr. n.;
Gerbirgis uxor heinrici ecdesiastici ;
katerioa uxor heinrici pirrie;
waltbat ar ean. ia walthawsen ;
ao. BiLeeee.ljd olkäl rtrwandoa archiep. salczeburg. Sigismundus.
Sigiammd ?«l ! ^«^ "Vmrda 1429 Dompropst und 1452 Erzbischof.
m
h«J»ri«iM miBiat. ■. R. ia S
Alb«ra miniaL «. R- 4% ■
b»iiiri«iii cAi^nanina RaaehTOf »1;
^hnono da laiing fr. •- plabanni *d i. cTiiK
joha*))«* Bcrtbrfar i
m.rrtf. ir nbül reneribili* dou
■Irirm hifdelvcek mon. a. pclri.
Halt. (5. Hovenbvr-^
S««l«a XIL
Alhaidi* de Fhoppaeb a*r. d.;
Onlliinharh in der Pfarra Sorbar^, Landgaricht Trawuteia.
ADiiidi* mon. a. K.;
SatmifiBnnu* mon. ». p. ;
Kllobrtli mon. In neuburs;
frlitriru» da ta^fhinft pre>h. «I etn. •. R. :
fl radii* da l.iarliltnilayn epiac. chjem.
Kinmil II. van l.irhleMlein, Sitehof tor 1330- 13H, vorher Propil n
Mari* Naal in KnrntPii.
Till Idua, Leonhardi eonf. (6. NoTembar.)
SMBln* XII.
linliKldiiii prvüb. rl ran. euitoa *. R.;
OnnKart mnii- ». K.;
warnlipriiK Uic. '1 tnil«) do Turrlm;
Txkholdiiii ranipr. prcposlti;
pnnl«. Sl»irlipr c«n. In »oraw;
iiianistoc tior«iou» j>l»U»nu» in raiUI;
Vpiiil. Kniiltniiyr, Kurte Chronik von RadtUdt, Salibnrg 1840, ••■
(Vl'laiimii prpuli. et drcaau« mon. NDreeelle;
k»n>lii» p'pp. mon, i. nitolai paUiir;
K|ai-h U3t.
aphaciu« praab- »1 >■»«■ •■ Jl»«''''
I
rUHn, •
tlllbr«r4i
•pi«.
S«Mlai
a( eo*f.
>Xlt.
('.
NoT«nilMr.) J
Kar-I-
(«N>. 1. Ki
1
J
airr;
1
1
1
d
183
Nieolaus prior de Ratt ad s. Eromerammum fr. n.;
Fehlt in dem Verzeichnisse der Prioren dieses Klosters hei Geiss im
lerbair. Archir. XVI. 222—224.
Johannes planckenperger presb. et can. prof. monast. s. Nicolai.
Tl Idus. Qaatuor coronatorom. (8. November.)
Seculam X1I/XI1I.
heinricus episc. Babenberg^. fr, n.;
Heinrich starb übrigens am 17. September 1257. (Ussermann episc.
ambergensis, p. 154.)
Egelolfas conr. s. R. ;
Lautwinus castellanus;
Eppo presb. et mon. s. p.;
fridericus abbas de paurn;
Von 1207—1217. (Fil», S. 309—312.)
heinricus de Ratenpaech presb. et can. in ranshoven;
oswaldns messing presb. et hospes hujus ecd.
Canonicus in Fölling, sUrb 1482. (v. Meiller, S. YIU.)
y Idtts, Theodori mart. (9. November.)
Secalam XII.
Eberhardas de harschirchen laic. minist, s. R.;
bainricus mon. s. p.;
* *
Johannes lindekker presb. et can. ecci. Gurc. ;
Johannes presb. et can. s. floriani ;
IT Idos. (10. Nofember.)
Secalam XII.
Siboto plebanus in saellina fr. n.;
Saelina, Salina. Maria-Saal in Kfirnten. Über diesen uralten Ort vergl.
runner, Joh. Dom., Splendor antiquae urbis Salae» das ist . . . aussfubriicho
esehreibung der . . . Statt Sala. Clagenfurth s. a. 12®.; Geschichte des
rsprunges und der weiteren Schicksale der berühmten Kirche Maria Sal in
Srnten. Klagenfurl, s. a. 12o.;Marianischer Gnadenthron des Krzher-
[igthums Kürnthen, das ist: Eine kurze Verfassung von dem uruhen Gottes-
ause und dessen wunderthfitigen Marienbildniss in Saal. Klagenfurt 1764, 8®.
hizela conr. s. R.;
fridericus presb. et can. Berchtesg.;
Meinhardus presb. et can. Berchtesgad.;
Reinbertus episc. pat.;
SUrb 1147. (Schöller, Die Bischöfe von Passau, S. 46.)
♦ *
154
haiDricus caicifex noster;
andreas presb. et prof. moD. s. floriaai;
ulricus de Montparis episc. Cbyms. ;
Von i 322— 1354.
bartholomeus domicellas et can. in ransboren.
III Idus. Martini ep. Menne m. (11. November.)
Seculum XII.
Cbuono de Puolocli laic. minist, s. R.;
Pullach, Edelsilz bei Äibling in Oberbaiern. Cbuno ist 1150 beurkundet
(Mon.Boic. 11,317.)
Olto presb. et mon. s. P.;
Albertus opisc. frising.;
Albert I., Graf von Sigmaringen, starb am 11. November 1184.
hainrieus prior s. p.;
*
* *
Gerdrudis uxor Stariehandi de Goling sor. n.;
Gotfridus de Lampoting milcs s. R., et anna uxor sua, heinricus de Larn-
poting, miles s. R.
Heinrieb von Lampoting ist 1344 beurkundet. (Filz, S. 808.)
U Idus. (12. November.)
Seculum XII.
machtijdis mon. s. p. ;
Eufemia comelissa de Liubenowe;
Eufemia, die Gattin des Grafen Otto von Liebenau.
* *
Johannes de purckusa quondam decanus; Slcphanus prewer, johaDoes
mände], Michahel Tyem, Thomas Staindaffcr canonici s. Nicolai.
Idus, Bricii episc. (13. November.)
Seculum XII.
ulricus prepos. ;
* *
Laurentius prep. vorawens.;
Starb 1349.
fridericus prep. ad s. zenonem;
Starb 1325.
lYIII Ral. Deceiubrts. (14. November.)
Seculum XII.
vodalbertus archicpisc. salzb. ;
Adalbert, Erzbischof von 923— f 14. November 935.
chunradiis presb. s. E.;
Lautwinus presb. et can. Berchiesg. ;
18S
ulricus de veliben mioist. 8. R. fr. n.;
Johannes decanus et can. ecci. Secov.;
Johannes presb. et can. in walthausen;
Caspar Grisinger presb. et can. in pawmburg fr. n.;
Johannes aschaber can. eccI. perchtesg.
XTIl Ral. (15. November.)
Seculam XII.
Wicpoto minist, s. R.;
Liupoldus marchio austrie fr. n.;
Leopold in., starb 15. November 1136. (v. M ei Her, Babenberger Rege-
en, S. 24.)
Ruodgerus diac. plehanus in Sechirichen;
waidasar notthufift, warbara 6lia.
Ober das edle Geschlecht Notthaft vergl. Hund, Stammbuch, II.
XYI Ral. Othmari conf. (16. November.)
Seculum XII.
Liutolt minist, s. R.;
Marquardus minist, s. R.;
*
* *
dytmarus presb. Seccov.;
Gerdrudis sanctimon. s. n.;
hainricus milawner prep. novecellae;
Starb 15. October 1504.
Johannes prior in raitenhaslach;
Christofferus de TrawtmanstoriT episc. Secov.;
Starb 16. November 1480.
&y Ral. (17. November.)
leonhardus prep. in voraw;
Leitete sein Stift 40 Jahre hindurch und starb 1493.
wolfgangus presb. et can. s. ypoliti;
andreas vclwer fr. in curia episc;
Johannes puchler, Gallus hSnndl, presbiteri et canonici, Thomas list,
icanus, martinus fugs, Sigismundus pruckner, Thomas näsl, Thomas harder,
( monast. Newburge ciaustrah's;
dorothea mon. in neuhurg.
XIY Kai. Octava s. mart. episc. (18. November.)
Seculum XII.
hermannus prep. Salzh. ;
Starb 18. November 1137. (Gärtner, S. 56.)
mazega conv. s. (k ;
♦
* *
1S6
haUka Uycade monaco;
Sifridus in darencheim;
ulricus TomÜDger presb. •. ypoliti;
Gotfridus presb. et can. vorawensis;
Andreas de lampoUng prep. in Saben et can. s. R.;
Starb 1380.
Rudolfus de waldekk;
Rudolph von Waldeck ist am 14. Juni 1327 beurkundet (Wiedemano,
Urkunden der GrafscbaA Hohenwaldeck, Manchen 1855, S. 4.)
Johannes de voikchenstorfprep. s. floriani;
Von 1350—1354.
Uli Kai. Elysabeth. (19. NoTcmber.)
Secalnm XII.
hailka conv. s. R. ;
Ita mon. s. E.;
waliherus mon. s. p.;
Ruodgerus can. niunburg.;
chunradus Scolaris;
*
Rudolfus marchio de padem, fundator roonasterii lucide vallis;
Yergl. Bader, Kurzgcfasste Geschichte des allbadischen Frauenklosters
Lichtenlhal. (SchriAen des Alterthumsvereines für das Grossheraogthom
Baden, Baden 1845, 1, S. 119—184.)
Bernhard inus presb. prof. in peyharting hospes chori ecd. Salcapurgensis.
Hl Kai. (20. November.)
Seculum XII.
Diemudis soror berthesgad.;
*
* *
pertholdus ahbas in chremsmunster;
Abt Berthold resignirte 1273. (Hartenschneider, Hist.-topogr. Dar-
stellung von dem Stifte Kremsmönster, S. 56.)
ortolfus» Johannes, ulricus, chunradus. philippus, hainricus presbit et
monachi ibidem;
heinricus subdiac. et prof. novecelle;
Johannes de s. martino can. in neunburga fr. n.:
Jobannes presb. et prof. mon. s. floriani;
dyfricus presb. et can. mon. s. ypoliti.
XI Ral. (21. November.)
SecDlum XII.
maehtildis conv. s. R.;
chunradus incisor.
* *
157
hainricas de karUper^^ can. et decanus s. R.;
christanus de Oberndorf presb. can. s. R.;
hermannus presb. Seccov. ;
udalricus prep. norecelle;
Starb 1220.
Theoderieus abbas de alderspach;
Aldersbach in Niederhaiern, von Bischof Otto I. von Bamberg um 1120 für
Kanoniker des heil. Aagastin gestiftet und im Jahre 1139 reicbh'cher ausge-
stattet, wurde 1146 dem Cistercienserorden eingeräumt. Abt Theodorich starb
im Jahre 1277. (Mon. Boic. V, 295.)
Caspar heisiber can. s. floriani.
X Kai* Cecilie virg. et mart. (22. November.)
Seculnm XII.
Albertus Salzburg, prepos. ;
Um das Jahr 1198 Propst zu Chiemsee, 1203 Dompropst in Salzburg,
resignirte 1212, starb 23. Nov. 1229. (Mon. Boic. II, 277; Gfirtner, S. 68.)
* *
cbunigundis abbatissa chyemensis sor. n. ;
Kunigund von Schdnstet, bestätiget am 27. April 1320, starb nach Geiss
(S. 455) am 3. November 1339.
Aloys de Tetelhaim minist, s. R.;
Tettelheim, zerstreute Häuser mit einer Filialkirche zur Pfarre Otting im
Landgerichte Laufen in Oberbaiern.
IX Kai. Clementis pap. m. Felicitatis v. et m. (23. November.)
Secolum XII.
hainrtcus de Stainbaim laic. ;
fridricus abbas berchtesgad. ;
Von 1178—1188.
Eofemia mon. s. p. ;
wichardns patav. ecd. episc;
Aus der adeligen Familie Pollheim bei Wels, starb 1282.
Kaspar AchdorfTer can. in perchtesg.;
Aus dem Geschlechte der Achdorfer bei Landshut. Er starb 1320.
(Oefel e, Script, rer. boic. II, 675.)
wolfgangus eelerarius mon. s. floriani ;
magister dytricas plebanus in Rastat fr. n.;
Nycolaus maisel presb. ean. eccl. Seccov. ;
Jobannes neczenfuss ob. 89.
Till Kai. Chrisogoni mart. (24. November.)
Saealom Xfl.
chanradus de matze ean. s. R. ;
Liukardis mon. s. p.;
!'• <<tll'
1S8
petrus subdyac. prof. mon. admoDt;
jacobus plebanus s. dyonisii fr. n. ;
Eberhardus decanus;
michaei presb. Seccov.;
Otto presb. et can. in Ransboveo;
Christannus phoset presb. can. in paumburg fr. n.;
obieruot de katbedrali ecclesia Secco?ien. Symon hammerl, Leonbardos
kaltzkoch, Johannes Schfirenstayoer, presbyU osvtldva prawnperkh dyaconui,
Sigismundus conversus;
Jobannes plebanus in Emhausen;
Erasmus köehel, Leopoldus ticbtl, woifgangus Schoder» Barbara, uxor
Leonard! Regner, laici Seecovienses.
TU Ral. Katerine virg. et mart. (25. NoTember.)
Seculum XII.
perthoidus presb. et mon. in lambacb ;
Swanno laic. ;
maebtildis mon. Niunbiirg. ;
*
*
hermannus dir.tus de Gratz presb. et can. vorawensis;
jacobus Ratgeb can. in voraw. et presb.;
chiinradus de Velben can. s. R.;
marcus pfolpewntner can. in Rebdorf;
Liebhardus de mueldorf et uxor sua Elyzabeth.
YI Kai. Lini pap. (26. November.)
Seculum XII.
Ebeza conv. s. R.;
*
Martha Weichingerin.
T Ral. virgilii episc. (27. November.)
hermannus presb. et can. Rercbtesg.;
Sweikkerus Rorer can. in Reichcrsp.;
wernhardus presb. et can. ecol. Ranshoven;
Syfridus de yntzing presb. et can. s. R.;
Syfridus presb. Seccov. ;
Agnes kchelczin mon. Seccov.
IV Ral. (28. November.)
Seculum XII.
hainricus presb. et can. s. R.;
Taegno minist, s. H.;
Uta laica;
chuono decanus in chienise;
•
159
katheriDa magistra et mon. admontens. ;
petrus presb. et can. Seccov.;
Ortolfus presb. et plebanus in vridolving;
cbunradus de Stadaw decanus Berchtesg.;
Leonbardus Narrenperger decan. SeceoT.
III Ral. Saturnini m. vig. (29. November.)
Seculnm XII.
cbunradas presb. et can. s. R.;
Imma conv. s. R. ;
ulricus presb. et mon. s. R.;
wernhardus presb. et mon. 9. p.;
*
Georgius FSwcbter scoiast. ei can. Saltzb. obiit ao. m.cccc.xliiii;
cbunradus dictus Abolm sac. et can. voraw.
II Kai. Ändreae apost. (30. November.)
Seculum XII.
Agatha minist, s. R.
December habet dies xxxi, iunam xxviiii.
Ral. Dec. (1. December.)
Seculum Xll^ XIII.
Eberhardus archiepisc. Salzburg.;
Eberhard II., Ersbisehof vom 20. April 1200— f 2. December 1246
j Friesach. Er war von 1196 — 1200 Bischof zu Brixen. Eberhard ist als
tift(>r der Bisthömer Chiemsee, Scckau und Lavant berühmt. Ober ihn vergl.
ofler, Mcmorabilia Eberhardi II Juvaviensis quondam archiepiscopi. Salis-
urgi 1780. Fol.
Reinbardus minist. 8. R.;
haerwicus abbas;
Abt des Klosters Weltenburg, starb 1123. (v. Meiller. S. 388.)
pertha conv. et mon. s. p.;
beinricus marscholich presb. et can. in reichersp.;
jacobiis paperl prep. Neuburg.;
Starb nach Fischer I, 238 am 12. August 1509.
Gcorgius wurffei can. ad s. Nicolaum;
walthasar can. in voraw;
oitwaldus schrolentrit prof. in walthausen;
Johannes Tielitl cum Elizabeth et bsirbara uxoribus;
tnna lempekin et helena, uxores woifgangi Scharffer.
160
IT NtB. (2. Deceinber.)
Seoulum Xll.
Taegno mon. s. p.;
Grinio prepos.;
Grimo war Propst su Cell im Pinzgau.
pezelo laicus;
Ortolfus prep. ricbersb. ;
Von 1209— i2i8.
♦
fridricus cao. et plebanus in reicbersp. ;
Tbomas can. ad s. ypolitam;
Johannes senior presb. et can. in reicbersp. ;
bertnidus can. ecd. Gare;
hiltprindus presb. de ScceoTia;
Augustinus Teitver can. noTCcellae.
Hl NsB. (3. December.)
Secttlom XII.
Benngarius comes;
Berengar, Graf von Suhbach, starb am 3. December 1125. (t. Meiller,
8. 394.)
marquardus abbas de clunich;
Marquard, Abt in Gleink, starb nacb 1 190. (P e z , Script, rer. austr. H, 329.)
• *
wolfgangus lantzendorffer presb. et can. s. floriani;
martinus topler prof. ecci. Seecov. fr. n. ;
cristanus haslauer can. in neuburga;
Reicherus dictus vremnczperger presb. et can. s. floriani;
bedwigis, Gerdrudis conversae s. augustini in marcbpacb;
Vielleicht Mauerbach, doch hier wohnten Cistercienser.
hugo presb. et can. s. floriani.
II Non. Barbare virg. (4. December.)
Seculoro XII.
Airrammus diac. et can. s. R.;
Liupoldus laic. minist, s. R.;
Azela conv. s. R. ;
fridericus prep. Lavent.;
Von 12i2-125i. (Tangl, S. 371-383.)
Tuota laic. de meglingen;
Otto puer.
Egidius dictus durro presb. et can. s. ypoliti;
mychahel de hollenburk presb. et can. s. ypoliti;
I«l
obienint ex moDtsterio s. ypaliti ▼■ieB Üai üctt. S iat« infJI. }9ka\
mulner, presbiteri, otwaldot pMasat m rtciU pt fH, clrfcasf fl4
en.
ObriUberg bei St. PöltM.
Ntse, haertwiei tpitc tl c«bL (5. DceeaWr. |
haertwicut arehiepise. Salib.;
Hartwick, Erzbitchof rom 8. Noreaber 991- f 5- DrccttWr 10»
frideniD mon. s. £.;
cbuDradas niabselbart tabdbc.
Nycolaus seolarit mos. ateosL;
Cbristioa aaBCtimott. eeel. G«
cbuDradat de Satelpofrett prcsb. et mlricai dictaa
ici ecci. Salzb. ano et eodea die Saltbwfae ■erlai nat m,€tt
im Idv, rieolai cpiM. (i. Deetmker.)
berroannus prep. de Bovaeella;
Wurde 1217 Propst Er ist der Tcrfimcr der TiU des Mi»AU% Bv^
Swiehart conr. s. R.;
bermannus seolaris de AlsMi ;
eboDradas ebalbeeh;
margareta bimelbergernn bmi. m Gmgktki
Johannes de ebitzpibel presb. tl eia. ■ •
ao. 1400 obHt wolfgaagss forstaer preafc. et
Tll Idis, OcUva t. Aad^M«. (7. riiiiBlii t
pertha eon?. s. R.;
cbunradus de ehaepbig preafc. et cia. s. ■. ;
ulricas diae. et eaa. bertbesf.;
alricus de Radekk Bmist. a. R.;
An 25. Oetober 1258 bewli«BdeL (]!•■. B«ie. IUI. IT7 j
Riehkardis oxor Rudolfi dt perf ;
cbralt presb. et eao. in Gtrkdb.
Tl Idts, Zeaotis epiae. f8. Ueeesbtrj
S«C«I«B XJI.
hainricas conr. a. p.;
hainricus presb. et eat. bereblesg. :
cbunradus tisiagaer;
hilnprandus presb. noB. s. p. ;
ArcbiT. XIMII. I. 11
162
Erasmus welczer accol. ecci. SeccoT. fr. n.;
chunradus swichlo presb. et can. 8. floriani;
liebhardus decanus in Reichersperig.
Am 15. Juli 1412 und 1. Nov. 1415 beurkundet (Appel, S. 182 f., 185.)
y Idos. (9. Deeember.)
Seculum XII.
Dietmarus conv. s. R.;
pertha conv. a. R.;
Swichardua prcsb. et mon. s. p.;
Eberwinus prepos.;
Der erste Propst des Stiftes Gars am Inn, circa 1129.
*
* *
fridericus welczer layc. conv. eccl. Seccov. fr. n.;
ulricus plebanus et can. s. floriani fr. n.;
hermannus de chrotendorf can. Seccov.;
dietricus presb. et mon. in garsten.
lY Idos. (10. Deeember.)
Seculum XII.
Liutoldus laic. minist, de Turri qui dedit nobis predium;
pruno minist.;
ulricus decanus de Bercham;
*
* *
woifhardus asmus prcsb. et can. in ransiioven;
nycolaus de GrStz presb. et can. Seccov. fr. n. ;
heinricus dyac. et prof. s. floriani;
dicmudis traunerin mon. s. p. ;
Haydcnricus Tähenstainer domicellus s. R.;
dytricus dictus rampoltzhaimer presb. can. berchtesg. fr. n.
III Idns, Damasi pap. (11. Deeember.}
Seculum XII.
Otto laic. minist, s. R.;
chuono comes de megelingen;
Chuno, der Sohn der Richilt aus dem Geschlechte der Grafen von Fmo-
tcnhausen. (Mon. ßoie. I, 129.)
Eberhardus subdiao. et can. werd.;
wilwirgis inclusa s. floriani;
Starb 1289. (Stülz, S. 37.)
* *
ulricus pleh. et can. in ReiclnMsperijij fr. n.;
hainricus couv. in admund;
Johannes prepos. in paumburg.
Starb 1380.
163
II Idus. (12. December.)
Secalnm XII.
Azela conT. s. R.;
Johannes prep. in Suben;
Starb 1231.
•
* *
margareta conr. de secovia sor. n. ;
willh&lmus heusler acolitus et prof. ecci. Salzb. ;
dymudis de hag sanctimon. 8. R.;
magister Johannes holoeld predieator eiritatis fr. n.
Idos, Lucio virg. et m. (13. December.)
Seculam XII.
Diemudis abbat, s. E.;
Von 1027—1036.
Dietricus prep. nianbarg.;
Resignirte 1216 und starb 1218. (Fischer 1, 85.)
ymiga laica;
hermannus plebanus in Gastaun;
pertha conv. s. p. ;
*
* *
magister Cristannus prebendarius eccI. Gurcensis;
liebhardus decanus Secco?.;
ulricus dictus de Mur can. s. petri in perchtesgaden.
XTIIIl Kai. Jan. (14. December.)
Secalum XII.
Ruodgerus mon. s. P.;
karulus episc. Seccav.
Der erste Bischof von Seckau, starb 14. December 1231.
freugardis laica;
* *
hainricus Radekkaer presb. et can. in Reichersperig fr. n.
\TIII Ral. (15. December.)
Secalum XII.
Erkengerus conv. s. R.;
Adelhalmus conv. s. p. ;
« *
Reinpertus hekel can. s. ypoliti;
Rugerus can. Novecelle;
albertus presb. et prof. monast. admontensis.
XVII Ral. (16. December.)
Seculum XII.
Diemudis laic. minist, s. R.;
chunradus mon. s. p.;
* *
11
164
wolframmus prep. roonMt« in Newnkirehen;
Wolframrous Ton Ruck starb flbrig^iis »m i. Februar 14i 8. (UssermaBo
episcop. Bamberg, p. 415.)
johauDes Rarer can. et acol. aalcaburg.;
Anna pelhaymerin mon. in Sumroo.
XTI Kai. Ignatii mart. (17. December)
Seculom XII.
heinricua episc. Seccaw.;
Starb 17. December 1243.
Irmgardis con?. berhteag.;
*
jacobus kunipr» ulricus scolastieus canonici novecelle;
Stephanus prepos. s. ypoliti fr. n.
Starb 1413 am 24. December.
IT Kai. (18. December.)
Seculuro XII.
Reinberius minist, s. R. ;
Meinhardus Siehstorf minist, s. R. ;
Rudolfus conv. s. R.;
Albertus minist, s. R.;
Starchandus laic. minist s. R. de Merren ;
Erscheint im Mai 1183 auf einem Hoftage Kaiser Frtedrich's I. in Eger
beurkundet. (Quellen und Erörterungen I, S. 340.)
Dimudis laic. minist, s. R. ;
hainricus puer de Goldek;
*
♦ ♦
Ekkardus de pernek episc. kyemensis cujus memoria perag^tiir al prtlati ;
Von 1395—1399» vorber Domherr in Salzburg.
heinricus prep. oetingens.;
otylia uxor perchtoldi ratkab sor. n.
XIT Kai. (19. December.)
Seculuro XII.
ulricus conv. s. R.;
hemma mon. s. E. ;
pertba mon. s. E.;
m
* •
Johannes dyac. et prof. mon. admont. ;
leonhardus abbas s. petri;
Von 1414-1416.
Johannes Rwspek acol. caa. Saicsb. ;
Gotfridüs presb. et can. Reichersp.;
Circa 1250 beurkundet. (Urkunden b. des Landes ob d. Enna, I» S.704.)
Johannes presb. et can. in Newnkirehen;
niartinus mülbungnSr cun. s. floriani.
165
XIII lal. (20. Deeember.)
Secalom XII.
Otto laic. minist 8. R. de Lonsperc;
Otto diac. et mon. 8. p.;
chunradue presb. et prof. admont;
marquardus prep. roraw. 1342 ob. ;
dietmarus decanus ecci. Secov. fr. n.
XII Kai. Thome apost. (21. Deeember.)
Seculuro XII.
haiorieus conv. s. R.;
wemherus episc. Gure. ;
SUrb 1195.
*
chunriidus laycut dietus de nova eecleeia;
Otto presb. eaa. Gurexensis;
chonradus conr. in salem fr. d.;
hertnidas de leymU presb. et ean. s. R.
XI lal. (22. Deeember.)
Seculum XII.
wexelo presb. et ean. s. R.;
Enxemannus con?. s. R. ;
chunradus minist, s. R.;
adelheit mon. s. E.;
herdegen conv. s. E.;
Beatrix mon. s. E.;
Otto conv. Berthesgad. ;
Ruodbertus presb. et csn. berthesg.;
Circa 1250 urkundlich verzeichnet (K och- Stern fei d» Berehtesgaden,
106.)
•
* •
leonhsrdus ean. et decanus noveeelle fr. n.;
Zacharias Cuntz ean. eecl. Salcxb.
X Kai. (23. Deeember.)
Seculam XII.
hartmannus episc. Brixens. fr. n.;
Hartmann von Brixen von 1H2— j-23. Deeember 1164, cnf. Zeibig,
ita beati Hartmanni, praepositi Claustroneoburgensis , postea Episcopi Brixi-
ensis. Viennae 1855. — Pez, Script, rer. austr. I, 495.
hartungus minist s. R. qui dedit fratribus Amphinwanch;
chunradus minist, s. R.;
pabo conv. s. R.;
Arbo conv. s. P.;
*
166
chunradus presb. et can. s. DycoUi extra muros pata?. ;
Albertus de paulstorf can. et custos salzb. eccl.
IX Kai. (24. December.)
Secalam XII.
uiricus conv. s. R.;
maehtildis conv. s. R. ;
andreas presb. et can. s. floriani patav. dyoc;
wolfgangus can. in neunburg fr. n.;
christina de radek laic. minist. 8. R.;
Elizabeth strasburgerinn mon. in Gurk.
Till Ral. Nativitas dni n. J. Ch. (25. December.)
Ernestus dictus Tficbler presb. et can. in neubarga fr. n.;
uiricus Trapp prepos. et archidiac. eccl. Seccov. et fundator ipsios
ecclesiae;
Ulrich 111. Trapp, starb den 16. December 1415. Erstellte die sehr henb-
gekommene Kirche wieder her, brachte sie au ihrem alten Glänze, tilgte groM«
Stiftsschulden und vermehrte die Einkünfte des StiAes. (Schmutz IV, 546.)
petrus Gasner can. in Ranshoven.
YII Kai. Stephani protbomart. (26. December.)
Seculum XII.
uiricus conv. s. R. ;
Otto laic. minist, s. R.;
« «
fridricus ungnad presb. et can. s. R. ;
fridricus presb. et can. Sekkov. ; .
Rugerus de Starchenberg laicus.
TI Ral. Johannis evang. (27. December.)
chunradus prior in admunda;
Johannes Grueber presb. et can. s. floriani;
uiricus canonicus s. floriani.
V Kai. Innocentum. (28. December.)
Scculuni XII.
Ruodbertus conv. s. R.;
Chunegundis laic. minist, s. R.;
Johannes Strawstorffer presb. et can. s. ypoliti;
katcrina uxor jacobi de turri junioris sor. n. ;
hilprundus appotecarius.
167
I? Eal. Thome episc. ei mart. (29. December.)
Seculam XII.
Dietmaru9 presb. ei can. 8. R.;
Benedicta conv. s. R.;
•
Alhaidis de Radekk;
Die Tochter Gerhoch*s von Radeck. Sie ist am 30. Januar 1239 urkundlich
verzeichnet. (Mon. Boic. III, 176.) Sie ehelichte den edlen Heinrich von
Falkenslein.
Eberhardus presh. et mon. in salem;
agnea uxor karuli Traunarii sor. n.;
Gerdrudift mon. admoni.
III Eal. (30. December.)
Tmma dicta Stfinglinn.
II Eal. Silvestri episc. (31. December.)
chunradus saelikmannus;
Nicolaus Stadawer can. s. R. ;
ulricus can. et presb. de s. ypolito;
michael prep. in voraw.
Michael Furpass starb den 31. December 1496.
Item Registrum fratrum et sororum vivorum.
Anno domini roillesimo quadringentesimo vigesimo primo in die translatio-
nis s. Benedicti recepta est in fraternitatem nostram domina margaretha relicia
quondam strenui militis domini philippi Schaichsdorffer Marscalci curiae SaUe-
burgensis.
Margaretha, vergl. Nekrologium II, 17. Januar.
Item anno ei die quibus supra recepta est in fraterniiatem nosiram domina
Massa Schdnpergerinn soror prefate margarethe Schalichsdorfferin, quarum
vitam deus conservet feliciter et longeve.
Massa Schönpergerin, vergl. Nekrologium II, 22. October.
Item Anno domini m.cccc. vicesimo octavo in die Emmerenciane vir^inis
recepte sunt in fraternitutem nostram AlTra de weyspriach ei Katherina
frechinn.
Das edle Geschlecht Weissbriach war in Steiermark, besonders aber in
Kärnten begfltert Der letzte dieses Namens (Hanns) starb 1571.
168
Item aono domiDi millesimo quadringentesirao triceaiino quarto reeepti
sunt in confraternitatem nostrain dominus nicolaut Swaiger Capellanus saacte
Anne et dominus Jobannes V^Oczeltrater plebanut in figning.
Nekrologium 11, 10. April.
Anno domini m.cccc.xxxiiii*" in octava Assumptionis marie Tirginis reeeptos
est in fraternitatem nostram ?onerabilis vir dominus Johannes de Holoreld
artium magister, quondam predicator civitatis, tandem capellanus eapellae
s. Gregorii.
Johannes de Holnveld artium magister» vergl. Nekrologium H, 12. De-
cember.
Anno domini millesimo quadringentesimo irecesimo quinto viii ydus OcUk
bris receptus est in confraternitatem nostram honorabilis vir dominus Petnii
Grillinger, plebanus in pfarre, canonicus ad s. bartholomeum in frisaco, et
magister camerae curiae Saltzburgensis, qui dedit nobis bibliam magnam bese
ornatam, quam comparavit pro ccc florenis, item libros tres s. Thomae
super canticum canticorum in uno volumine, item Jeronimum super Matbeam
et Marcum et liram super Genesim in uno volumine, Item epistolarium
s. Ambrosii, et 12 denar. solid, annui census.
Item eodem anno receptus est in fraternitatem nostram roTcrendus pater
et dominus Johannes Ebsser episc. ecci. kyem.
Vergl. Nekrologium II, 9. Februar.
Item Anno domini 36 reeepti sunt in confratres nostros honorabiles vir! et
domini Rupertus pachmair, plebanus in castuna, liebhardus plebanus ad s. vitam
in pooßraw, cappeilanus domini archiepiscopi Salczeburgensis, dominus Erasroas
capellanu:» capeliae domini archiepiscopi pilgrimi, Johannes Nerfir, jobaooes
dictus helbring, jacobus Ebser, plebanus in cell, in decretis baccalarius, michael
capellanus domini johannis ebser episc. kyemensis et plebanus in Bramberg,
omnes sacerdotes, et matheus Ramsawer, civis Salczburgensis.
Anno ra. cccc. tricesimo septimo in die deposilioois s. Rudberti receptus
est in confraternitutem nostram dominus Jacobus plebanus in Taexenpacb et
cappellunus in inoote s. Johannis. Item Johannes wolimano, aotarius civitatis
salczburg.
Anno 1445, XUl kal. niaij reeepti sunt in confratres nostros honorabiles
viri dominus Stephunus, dmnus. jacobus, dmnus. Gregorius, capellani capeile
archiep. pilgrimi, dominus meinhardus ta^messer, dmnus. leonhardus, capellanos
magistri johannis Sachs, dmnus. Johannes sleifTer, epistolarius, dmnus. heinricis
capellanus domini decani, dmnus. virgiiius, capellanus in capella Sammer, dmouS'
tliomas, viceeuslos, magister Johannes hausrukker, rector scole.
Anno domini m. cccc.xiv in die nalivitatis domini reeepti sunt in confratres
nostros Otto (lietenhofTor procurator scolae et pelrus himlär ex dormitoriOi
Johannes, ciipelianus iu capellH archiepiscopi pilgrimi, Rudbertus Semtoris»
Lucas tiohfiiielder, Johannes Maerteinsperger. plebanus in rotenmann.
169
Adoo domioi m.eeccl. in die paraseeret recepti taat im frateroiUtem
Dostram bonorabilefl Tiri ac domini infranoiniDati :
CbrisUnnus GramlUdi plebanoa in abensUin;
ieonardus Solfuea, laycos;
Johannes SUrcbkenperger preab.;
udalricus sattner de Retz presb., et capellanas ad omnes saaetos.
anno domini m. ccec.il.Tiiii in vigilia natiritatis domini reeepti sunl:
wilhSlmus penninger et odalrieos bfiber laici.
ao. domini m.ccccl. in Ti^lia natiTitatis domini recepiraos in nostram
fraternitatem ebnnradum pietorem in peterseadner bof.
anno domini m.ceec.l.i in die parasceres reeepimus in nostram frater*
nitatem Tenerabiles riros et dominos :
magisfrum conradom, plebanom in werfen, magistrum eamerae;
roagistrum Bernhardom protbonotariom eurie Salczbiirgensis;
▼irgiliom Tonfidiger com ozore margaretha ;
magifttrom Stephaaum, reetorem seole.
anno domini 1458 in rigilia natiTitatis domini reeepti sunt:
acbatios wispeek et wilbelmus pirger, ministeriales domini prepositi.
anno domioi 1461 in Tigilia natiTitatis domini reeepti sunt:
wolfgangus plebanos in pleybeskireben et eapellanos domini decani ecci.
Salczpurgensis;
eonradus proeurator domini decani prefati.
anno 1472 in vigilia natiTitatis domioi reeepti sunt Talentinus cbalbelt
rleriens salezborg , Elisabetb renatriz. et zaebarias apatecarius cum uxore sua.
Talentinus cbalbel, Nekrologium If, 13. April.
anno domini 1494 feria secunda pasce reeepti sunt:
Wilbelmns Trauner cum uzore ;
Bnrgkbnrdus Unstarfer,
Bilbalmos Hannsperger,
Wolfgangus Pamebner,
Cristofbrns Sebeller,
Cristoienis Strasser,
Maoriems de Aüm,
Anna de Alm,
friderieas plannkbnfels et magister nicolaus predicator ccci. kalbt^dralU
Salczebargensis.
Anno domini 1338 magister chunradus canonicus frisingensi» fl pUbauMS
in pbarr rneeptns in fraircm dominis canonicis obtulit cl lih^ralili^r \Ms\
ZT IIb. des. Snlzb., ot ejus ezequie sollempniter pera^ercntur uKi(*un«|H^ m«^^^
retar. ac ü fotu presens asset, et fieret ejus memoria in prrpi^luum ul mh(m«
liefli Elxabetb relieta ulrici de wispach soror noatra ;
170
fridrieus camerarius dmni. hainrici arcbiepiseopi saJxb. et alkai^ii «lor soa;
Otto plrbunus in Leuben fr. n.;
beioricu« dicdis baerinch, ei cbuoiguodia avor •••;
berebtoldus dictus Ratfj^eb civia Salzb.;
Aodreas presb. iilius Andree cerdonis fr. n.;
«'bunradus plebanus in Neuncbircben, capellanas daai. keiariri arcbiepi-
Mrvffi SaiUburgensis;
AibiTtu« plebanui in vabendorf; ,
berniarinui post plebanus;
Elixabet de scboenperg sor. n.;
Mertein der Spruncb und sein bausfrawn Alhait und aeia kansfrav van-
d«l« icb ;
Jaeobut plebanus ad s. Georium in atergew, nolariiu dmaL hertaidi pre-
|M»siti Salzb.;
Ursula uxor bermanni de Turri sor. n.;
jobannes dictus vesler plebanus de polano;
beinricus plebanus in cell in valle zilar;
Andrea« pandarfarus civis Salzburg.;
jobannes plebanus s. johannis cbymensis dyocesis;
Kngelbardus plebanus in pusendorf;
magister jobannes plebanus ad sanctum micbabelem;
petrus plebanus in teusendorf, canon. Ecel. Brixineosis;
beinrlcub plebanus ad s. vitum;
fridrieus volker et uxor ejus Engia;
beinrieus polter et uxor ejus Elizabet,
Jobstiinus notariua Chuchlarii, et uxor ejus;
cbunradus de taeching, perchta uxor sua;
Kaspo plebanus in velaco ;
Klizabet dicta leupoltinn;
cbunradus tagmesser presb.;
(jotfridus de lainpoting et beinrieus fraires et milites s. R., beinrieus iunior
de lainpoting, elisabet uxor leudolfi inquilini lainpoting.
anno 1354 in die luce evang. recepti sunt wernherus de rone et dymudis
uxor bua, ortoifus sellator et elisabet uxor sua.
anno 1360 proxima feria quarta ante festum pasce recepti sunt andreas pon*
dorfft^rius, ci\is Salrburt?.. et uxor sua chunegundis;
otilia, uxor Hawtarii Orllybi;
Olto, frater o. s. ir«ncisci ;
OrtliiiuK dictus waf^eiicluieeht et uxor sua iiiHtza.
Item anno quo 8upra proxima feria quarta post festum pentecostes recepti
sunt beinrieus dietus ('lieinfir. civis S»lzburg. et uxor sua elyzabetb.
llem eodem tempore receptus est reverendus in cbristo pater et dominu*
Ludwieüs dietus vislaer Kpisc. chyemensis.
171
anno quo sopra in vi^ilia nativitatis beate virginis marie recepii sunt
perchtoldus de Ouensteten, nobilis vir de babaria cum sua uxore Luci« ;
heinricus dictus graf, civis Salczb. et Immel, sua uxor;
fridricus Thonie, uior sua katberina ;
ulricus dictus aron cum uxore sua hilka.
Item eodem tempore receptus est pilgrimus familiaris domini Saizbur-
gensis.
£odem tempore recepti sunt margareta dicta Stoeicslinn et katberina uxor
Nycolay Reutarii civis Salcsborgensis.
anno 1361 in crastino s. katberine recepta est margareta, uxor praen-
bergarii.
anno 1364 in vigilia assumptionis virginis marie hertnidus de nusdorf,
uxor sua Cbunigundis, Cbristina, filia ejus, uxor nicolai Rftutarii;
Johannes de Goldekk, miles s. R. minist.
anno 1384 in die annuntiationis marie recepti sunt Nicolaus sungel, civis
Salzborgensis et uxor sua chunegundis.
Nicolaus Zongei, Nekrologium II, 25. Mftrs.
1384 receptus est Reicberus, rector parochialis ecclesiae in Rastat, quon-
dam roagister curiae ecci. Salczburgensis.
Fol. 15*.
Isti sunt recepti in communem fraternitatem Tidelicet Johannes chymensis
episcopus;
Wemhardus Seccoviensis episc;
ulricus de steine, hainricus et 61ius ejus;
hainricus molendinator;
Gerungus et uxor sua pertha et paler suus poppo et mater sua chune
gundis;
hainricus de cbremse;
chunradus et uxor sua hilta de gusen;
badmut de tulbing;
Meingotus castellanus et uxor sua diemudis;
Otto de liechtenstain senior;
hailwicb de cbirchperch ;
Etich de pildenpach;
roeinhardus neumaister, alhaidts uxor sua;
Ludwicus miles et uxor sua pertha ;
perngerus pistor et uxor ejus diemut ;
alhait et duo mariti ejus albero et walchunus;
hainricus medicus et uxor ejus alhait;
Magister Lampertus de matse;
chunradus ricedominus dictus chuchler, diemudis uxor sua; Mechtildis
soror;
178
fridricus de mitterchirchen et 61ius suus Siboto et uxor sua;
Otto dyaconus et plebanus in pharre;
Rudoifus sartor et uxor sua margareta;
Mechthildis, Diemudis de talgen;
Cbueno de Teising railes;
Ludwicus dictus graos et chuoeguDdis uxor ejus;
magister hainricus de gösse;
chunradus de busruk;
busruk, die Ruinen des Schlosses Hausruck liegen im sogeoaniiteo Paal-
baberwies in der Pfarre Haag, Districtscommissariat Slarhemberg im Haus-
ruckkreise.
Sigbot de surberg;
Vergl. Nekrologium H, 17. Februar.
hertnidus et uxor ejus pertha de vischacb;
chunradus de luppurch decanus ecciesiae Ratisponensis;
wernhardus prepos. otingensis;
chunradus de chalochspercb;
Engelbertus et uxor sua de linta;
hainricus mulrater et uxor sua margareta;
magister purchardus plebanus de Rastat;
Jacobus de haus;
Gotschalcus de novo castro, Elisabeth uxor sua ;
Marchwardus pistor douiinorum;
Otto de talgeu.
Fol. 140s Forlsetxung von fol. 15^
Rudoifus de Talgau;
chunradus Ahalm, sartor, Gedrudis, uxor ejus;
Diemudis uxor ebnarii;
Chunradus Hlius Selichmanni;
Ortolfus de Schoenperch, coquinarius noster, Diemudis uxor sua;
Ortwinus plebanus de ?obendorf;
Eherhardus plebanus s. Georii ;
Rudlinus sartor et uxor sua Margareta;
Otto woliarius de Ratispona et uxor sua Elisabeth;
Ludwicus dictus chatzpech, nolarius prepositi salaburgensis;
Ortolfus, plebanus in pharre;
heinricus dictus Ratgeb» katheriiia uxor sua;
Meinhardus, frater suus, Margareta, uxor sua;
Hartiingus dictus Taufchint, dimudis, uxor sua;
dyethcrus de velwen;
wernherus pincerna in tranzenchirchen, Agnes uxor ejus;
perichtoldus presb. et plebanus in chiriehpuhel ;
nicoiaus plebanus s. dyonisii;
Ekrhardus de pach, uxor sua Margareta;
173
Siarebandus de goling, uxor ejus Gerdrudis, alhaidis, filia Starchandi de
goling:
Starcbandns cnf. Nekrologium II, 3. Juni und Gerdrudis cnf. Nekro-
logium II, il. November.
Offo notarius dmni. arebiepiscopi;
chunradus de pacb et elycabei uxor ejus;
Magister Meinfridus doctor decrelornm;
friderieus plebanus de percham ;
liebbardus, filios starcbandi de galio, et elizabeth, uxor sua;
Toota de pacb, relicla smelzarii ;
Metta dicta Wiochlerinn, bainricus maritus ejus;
diemodis Seoenlinna, bainricus maritus ejus;
Otto dictus Endorfer et OfSnia, uxor ejus;
Geroldos Ticedoroinus frisacensis;
Laeotwinus eapenanos capellae cnrie episcopalis salzburgensis;
Vergl. Nekrologium II, 20. Januar.
Stephanos de Sonnebereb, plebanus in Holabninne ;
perchtoldus decanos et plebanus in haslacb ;
Haslacb bei Traunstein in Oberbaiern.
magister xacbeus de s. petro ;
bainricus de noppingen cum uxore et filia ;
Megenwardus plebanus de Moscbiricben , in die s. gregoni pape m.ccc.T.
receptua ;
Minbardos de petling et uxor ejus ;
Gedrudi< medica oculomm;
Nekrologium 11, 27. Januar. 1288 ist in Mainz eine medica und i407 einit
Demad mediea beurkaodet (Mone, ZeitsebriA fOr Geschiebte des Oberrbeins,
XII, S. 20.)
cbristanas dictus bdllzel, dimudis uxor sua;
magister ditricos plebanus de rastat;
Johannes dictus cheazel com uxore cbristina.
1317 receptos est Cesarios capellanus;
pilgriroas riceplebaaus et can. frisaei ;
G. plebaoos de Taafdiirchen.
anno 1317 recepti sunt ad eonfratemitatem cbunrados dictus zungel el
uxor sua margareta et 61ia eorura oiargsreta, uxor olrici de pacb;
ulricos presb. dictos Gants;
CbuBo de Tejsngv plebanas de s. cyriaco prope Wenren;
Engelbertoa stocrenaebaz, margreta uxor sua, filia Rodlioi sartoria;
heinricos ofSeialis de Mieseapaeh.
1326, 101 Kai. Jvlii recepti sunt Nieolaos Zongelino». Elizabeth, nxor
sua, Emdrvdis ilia.
1329, IX KaL Mai recepti soat Martinos spebarius et uxor üii;! Marguret)«;
Otto vbcbaries et mxw ejes engla ;
174
SHhkIo de knn|ii«tai{r:
jnhn»n> Äf- Tof!TTiiif fl!t nzor mu ehnueüuudi«;
ftniremft. ]«erclitotdi» Pneiinuiier saeardfltes &. R.:
ulrieiB vaepinpür;
lipinririi» pkiftuuiii» ^ mieliaiieiB in LaKpav:
S«iiim |i)eliBiii» iii Salve Idei) ;
liertwicu» }imii». ft. B-i
faftinrieuf. dirto» öutdehMtoftel itt nsv aa C p tjif to et filia na Eli-
ufert;
Ol. PTC. xrri; dat> ent iniliimita» ohSc» df tum. ^id» tmniur^ et nxori saae
prftid.
ISyr rctn^iii «init ehunnidi]» dieti» Trywmgm^ et efinibctk, ■x«r su.
ITX
llphabetisrhes Register«
I. Geistliehe Persosei
it r«tri d PaalL
Clffievs frtah et
pMl n - r«e. itt Ürrnt tUMl y^ IM.
AlnsMs.
Aftseiaiss.
Bal^erib.
Pard^rt
TÜo.
Dictfridas presb. et —
Dietmams.
Eberbardas.
Gammolt.
Grrolt.
Htrtnidus.
Hartwicus.
Jacob.
Irimperth presb. et —
Matilinus — et heremita.
Reginwart.
Richerus — canonicorum.
Rudbertus.
Rudpertus.
Rudolf presb. et —
Wezilinus.
Wesil — Nortperhfensis.
Wernberus.
Wernherus.
Wiilibalmus.
U KX Ftbrwir.
IK tl. Aprtl.
lU ««Mai.
1, 1. N0T«HMb«^r«
U la Apnl.
L la. Februar.
I, )7. April,
II, 14. Oetober.
11. 10. Juni.
1. 17. April.
I. 17. April.
I], 18. Januar.
II, 1. Dfffmber.
I, 17. Juli.
I, 26. Juni.
1, 7. Juni.
1, 17. Kcbruar.
I, 17. April.
1, 5. Februar.
1, 10. Juni.
1, 30; Deocmher.
1, 12. Januar.
I, 18. Februar.
l 20. April.
II, 2. Auguiit.
II. 2. September.
I, B.Juli.
fr. n
l.ntfrMf*.
II.2S. JaBi(ll85J.
t.ml'.t'tii:
H.10.Aag..t(H89).
II. 3. StpUmbor (IZOt).
Mn.tK-".M
I.X..
IJ, 18. Mi (ttiOS).
II, 16. Oclob«r (13«0).
II, 14. iinuar (13S1).
^■•liiiiliK UrNllRiUi.
11, 17. J«DDir(1492).
l'hiiiirHiliii
II, 14. Juli.
l>H|l>ll>t<<tl>*.
II, l<.J>DU*r.
rrlar*»
Vll«»«»»t»H
tW.w.'.v<
IL S3. Min,
tUk.-v.
IL «.Jaanr.
\ t'. V
11. 3L S*yt.»fc«r.
■t. tik*ir«.
177
Philippis.
Pridericut.
Geortus.
Georius.
Georius.
Heinricus.
Heinricus.
Heinricus.
Heinricus.
Hinterholtzer.
Jacobus.
Johannes.
Johannes.
Johannes.
Johannes.
Matheus.
Marquardus.
Nicolaus.
Otto.
Reinwardus.
Rudbertus.
Syfridus.
Wenzeslaus.
Wolfgangus.
Wolfgangus.
Wolfgangus.
Johannes.
Augustiaus.
Petrus.
Christannus.
Johannes.
Philippus.
Caspar.
Caspar.
Christoforus.
Jotiannes.
Stephanus.
11, 9. Oetober.
n, 19. Min.
II. 25. Mai.
n, 3. September,
n, 6. December.
II, 15. Januar 1401.
11, 20. Februar.
II, 28. Mftrs.
II, 22. April.
Johannes — 11, 8. October.
n, 25. Mai.
II, 25. Mai.
II, 22. Juli.
II, 3. September.
II, 0. September.
II, 25. Mai.
11, 7. October.
II, 31. Mai.
n, 2. April.
II, 11. Januar,
n, 3. September.
IL 24. September.
II, 20. Juli,
n, 25. Mai.
n, 23. August
II, 17. September 1303.
lÜMiaehas dlacoMMt
II, 19. December.
fr. n.
fr. n.
niMiaelil sobdlacABii
II, 25. MaL
II, 24. NoTember.
n. 28. Janaar.
II, 17. September.
Monaehi acolitit
II, 25. Mai.
n, 25. Mai.
II, 18. Juni.
II, 8. October.
H, 25. Mai.
II, 5. September.
Monaehi t
Perchtoldus.
Tainswico. Johannes de —
Franciscus.
liv. XXVIII. 1.
II, 7. Mai.
II, 14. December.
II, 25. August.
12
m
Hirxt
fttlit
lh«tririiii.
UminruM.
VMrhurAun.
Kkiirdiiii.
UollVliluii.
ilttliiiiini«».
NIoolmiH.
Oll«».
S . * , «■ N -,
1 X *
a.
L
Kn.
IL
l
JbaHBr.
ILH.
*~
IL
U.
^PB^BH^B^r*
IL
T7.
JftAsar.
IL
^Sin.
IL 17. Jaanr.
IL
23.
Jaanar.
IL
2. Febniar.
IL
19.
Janiur.
IL
18.
Janaar.
IL
20.
Januar.
IL
24.
Januar.
IL
22.
Januar.
IL
23.
Januar.
IL
24.
Januar.
IL
8.
Mfira.
IL
21.
Januar.
IL
26.
Januar.
IL
8.
April.
IL
17.
S«pteaber.
IL S. 1
Dtttmhw.
IL
17.
S«pte»¥er
IL:»l )UL
IL»
Jün.
"!►
tJi AuL
L
-.^
ScvCHBOttT
•t
5L J^H.
1»
h
f«w«B«r.
I*
■
4^
>^«aaiMr
1*
•
Ji .?— iiwr
1»
■
^ifÄtaa-
* •
1^
*'*A"TW"-.
t.
^
SificmiJtor
^
• ••• »•JA
• .
• •»! «»Bl
,
^•<*miiir
fr.L
179
lOBt Ajfnes.
11, 17. Mftra.
Agnes.
11« 3. September.
Anna.
11, 3. Septemb^^r.
Beatrix.
11, 25. August
Kaihenna.
11, 3. September.
Cecilia.
11, 4. Juni. sor. n.
Clara.
11, 13. Juni.
Chunegundis.
11, 4. Milrz.
Chanegundis.
11, 6. Mfirs.
Dorothea.
11, 23. August.
Elisabeth.
11, 9. Februar.
Elisabeth.
11, 16. Mftrs.
Elisabeth.
n, 16. April.
Gerdrud.
11, 23. Januar.
Gertrudis.
11, 29. December.
Margaretha.
11, 10. Februar.
Margaretha.
11, 25. Mai.
Margaretha.
II, 25. August
Sophia.
U, 19. Februar.
Wendila.
11, 23. Ociober. sor. n.
Sorores coBTersaei
Elisabeth.
11, 17. Mfin.
Ricia.
11, 5. Juni.
Irl6(?). Heinricus prepositus. 11, 26. Juli. fr. n.
ich, Nieder-.
Abbate« s
Hermannus.
11, 5. August (1275).
Albwinus.
II, 9. MSrs (1279).
Monaehi presblteiii
Heinricus. II, 16. Ociober.
Ulricus. II, 10. Juli.
ich, Ober-. Abbat«« t
Wenzeslaus. I, 24. September (1068).
Poppe. II, 27. Januar (1229).
orf. Wernherus prior. II. 16. Juli.
nbach. Abba» t
Theodericus. II, 21. November (1277).
Priors
Burchardus. II, 1. April.
Monaehofl sabdiaeoniifl s
Philippus. W, 5. Januar.
180
AldenbacL
Bembardos presbiter.
Ulricut presbiter.
CoBversI i
Cbunradus.
Heinricus.
Hunoldus.
Cecilia conversa.
Amphing. Heinricoa preab. et pleb. in —
Andrea«, St Cbunradus prepositus.
Andreae, St, Scbwänet Nicolaus, capellanus
trans pontem. et presb.
Annad, S. Sehwaiger, Nieolaus, capel-
lanus.
Aqnilflja. Wolfkerus patriarcha.
II, 1. April.
II« 1. April.
II, 19. April.
II, 20. Juni.
II, 19. April.
II, 20. Juni.
II, 27. JoiiL fr. D.
II, 2. April (1284).
II, 25. JuaL
eoDfr.
in frat. rec. 1434. p. 168.
II, 23. Januar (1218).
Arcbipresbiteri:
Adalgos.
Adaluni.
Adaluni.
Babo.
Pertholdus.
Cbuno — in monachum con-
▼ersus.
1. 12. April.
I, 30. Juni.
I, 28. October.
I, \l 20. Januar.
1, 4. November.
I, 3. März.
Totili.
1, 19. Juli.
Eberger.
Egilolf.
Eoziman.
l 29. 'Januar.
1, 30. November.
1, 3. Juli.
Fridarib.
I, 23. Januar.
Gebo.
I, 18. October.
Gunzi.
1, 14. Januar.
HUtrib.
1, 23. October.
Jemperht.
Raio.
1. 10. April.
I, 18. October.
Waltchun.
h 2. Februar.
Archiepiscopi:
Adalrara.
1, 4. Januar.
Prun.
1, 10. Oetober.
Odalbreht.
I, 6. April.
Arnsdorf. Wlchpoto presb. in —
Wichpoto presb. in -
11, 23. Februar.
11. 25. Februar.
Aspach. Abbaus
Heinricus (I.).
II. 28. Juli (1251)
181
i.
Georgius.
Jobannes.
Matheus.
Mooaehl presbiteris
II, 17. Februar.
11, 17. Februar.
11, 17. Februar.
Prepositls
Siboto.
Herbordus.
Liutberus.
Werohefus Hoholtinger.
Wernherus.
Ulricus Tampech.
Petrus (1.).
Vincentius.
Georgius.
Wilhelmus Helfendorfer.
Oecanis
Thomas.
Thomas.
Arbo.
Egelolfus.
Lindtacber. Georgius —
Marquardus.
Otto.
Thomas.
Udalricus.
Canonlel presbiteris
II, 4.
Paulus canon. subdiaconus.
Pangracius canon. aeofitus.
Canonlel t
Conradus.
Erasmus.
Georius.
Martinus.
Rugerus.
Chunradus presb. de —
Reinhardus frater.
II, 23. April.
II, 15. Joni (11S4).
II, K. Mflrs (119S).
II, 6. September (1314).
II, 15. October (1361).
11, 8. Februar (1376).
II, 26. October (1445).
II, 26. October (1457).
II, 26. October (1463).
II, 23. Mai (1504).
II, 26. October.
n, 26. October.
Mai.
II, 15. Februar.
II, 23. Mai.
II, 22. Februar.
II, 6. M&rs.
II, 23. Januar 1446.
11, 23. Mai.
\h 23. Mai.
II, 23. Mai.
11, 26. October.
II, 26. October.
II, 26. October.
11, 26. October.
II, 12. Februar.
11, 26. April.
II, 10. April.
fr. n.
Sorores oomrersaes
Pertha magistra. II, 5. Februar.
Gerdriit.
Mathildis.
Mathildis.
11, 31. Marx.
11, 8. Januar.
11, 16. Januar.
182
Auer, Johanoes, presb.
AügSbVg. Bnin episeopot.
Avla regia. CbuDradut cod?. io
11, 29. August
1, 24. April (1029).
11, 16. Juli.
I. P.
Papae:
Gerbertut qni et SiWester.
Suuideger qui et Clemens (II.).
Leo IX.
Patriarebae: .
Johannes.
Johannes.
Sigihardus.
Bamberg.
Passao.
Episcopi I
Adalbero.
Guntherius.
Heinricus (I.).
Episcopi I
Benno.
Engelbertus.
Altmannus.
Udalricus (1.).
Reinbertus.
Poppo.
Ulricus (IL).
Gebehardus (IL „quondam epi-
scopus").
Rüdegerus.
Wicbardus.
Decani t
Fridericus.
Heinricus.
L 12. Mai (1003).
I, 9. Oetober (1047).
L 19. April (10$4).
L 19. Juni.
I, 11. NoYember.
1, 12. August
L 14. Februar (1057).
\, 23. Juli (1065).
IL 8. November (1257). fr.o.
L 14. Juli (1045).
L 17. Mai (1065).
L 8. August 1091.
L 7. August 1121.
ILIO. November (1147).
IL 26. Januar (1205).
IL 31. Oetober (1221).
IL 10. Oetober (nach 1232).
IL 14. April (1258). fr. tL
IL 23. November (1282).
IL 27. Januar.
IL 12. Juli.
Canonici presbiterii
Chunradus. IL 3. Juli.
Starchenberg. Weikardus de — IL 10. April.
Otto.
Arcliidinconiis t
IL 30. Juli.
Caaoniei subdiaeonis
Pilgrimus. IL 30. Juli.
Radekk. Mug. Ekkardus de — H, 20. Juli.
Starchenberg. Eberhardus de — IL 13. Januar.
fr. n-
183
10.
Canonici :
Albertus.
Enfceischalcus.
Marquardus.
Mautner. Leonhardus
Ulricus.
II, 17. August
II, 23. September.
II, 21. August
11, 15. Januar.
II, 1. August.
Eisenhart Mathias — presb. II, 1 3. Juni.
Rudbertus presb. II, 16. Januar.
St, im Lavant-Thale. Abbaten:
Wernherus. II, 19. Juli (1159).
Ulricus. II, 8. Augtitt (1220).
fr. n.
ibnrg.
Alimut con?ersa.
PreposiU t
Chunradus oeeisus.
Gotsehaleus.
Meingotüs.
Ulricus.
Johannes.
Ulricus Semann.
Caspar Ebenhauser.
Johannes.
II, 23. Januar.
U, 1. April.
11, 17. September (nach 1144).
II, 20. August (nach 1179). fr. n.
II, 16. März (1252). fr. n.
II, 11. December (1380).
II, 6. August (1436).
II, 27. Februar (1479).
II, 5. September (1494). fr. n.
Decani s
Heinricus.
Johannes Sebönbeck.
II, 18. M&rs.
II, 18. October.
fr. n.
fr. n.
Canonici presbiterit
Alderspeek. Johannes — II, 25.
Panichner. Vir^ilius — II, 27.
Fernaler. Gregorius - II, 27.
Churtz. Ulricus — II, 3.
Töriinger. Johannes — II, 8.
Phosel. Christianus - II, 24.
Gebeck. Petrus — II, 27.
Grasmann. Johannes — II, 25.
Grisinger. Caspar — II, 14.
Gunderstorfer. Georgias — II, 27.
Hinterskircher. Johannes — II, 27.
Hofiiuann. Wolfgangus — II, 27.
Liniachcr. Leonhardus — II, 27.
Ramung. Michael - II, 27.
Rauehner. Heinricus - II, 10.
Reicher. Ulricus - II, 5.
Reichorus. II, 2.
Mai.
Juli.
Februar.
August
August.
November.
Juli.
Mai.
November.
Februar.
Juli.
Juli.
Juli.
Juli.
März.
Juni.
März.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
n. SS Mai.
^•"••Bfr. G w twi us . miw. «
■c^arif et »«Titia» ia —
W!ch«aBBa» preab. d« —
'•Ur, It, i,
Liakart.
n Saltbarg;.
Pelrnt.
Vjrgiltni.
Baldericti«,
Mrinrici».
WlrpolD.
Chunrtituii.
■"ilKriniui.
t^imun.
riirrluilduH.
llil-llklTUl.
■'>>-l"iiirii> (I
Ott»,
('■»•iihurtlui.
I-Buhhardua.
II. 16. Febraar.
II, l.Jaaaar.
II, S. JiBBar{1147).
II,T7.JaDi(1188).
II. tO. Oetober (1 193),
n, 22. Juni (1198).
II. 16. August (1199).
11, 17. Oetober(tZ3l).
II. IS. Juni (1242).
II, 10. M>i (12S9).
II. 24. Februar (1288).
II. 12. Min 1414.
II. 4. November ItlS.
11,19. Uenmber (1416).
18S
t., in Salzburg. Pplopesi
Chunradus.
11, 11. mn.
Damianus.
n, 11. Juni.
Heinricas.
11, 11. No¥«BÜ>er.
Nendingus.
11, 14. August
Otto.
n, 15. ApriL
Rudolfus.
U, 3. Januar.
]ll«na«hi presbiterii
Adalbalmus.
1, 15. Deeeinber.
Albertus.
H, 16. August.
Arnold US.
11, 12. Januar.
Arnoldus.
II 15. Mirs.
Bertholdus.
11, 14. Mai.
Bertholdus decanus.
1. 26. December.
Poppo.
11^ 2. Juni.
Chuno.
II, 9. Mai.
Chunradus.
II, 10. JanuMT.
Chunradus.
11, T.April.
Chunradus.
U, 17. Mai.
Chunradus.
11, 8. August
Chunradus.
II, 22. September.
Dietmarus.
II, 10. August
Eppo.
11, ; 8. NoYerober.
Engel diech.
U, 31. Juli.
Engelschaleus.
II, 30. Juni.
Ezmannus.
11, 19. Juni.
Fridericus.
U. 23 April.
Fridericus.
11, 15. Juni.
Gerhardus.
n, 21. Januar.
Heinricus.
II, 12. Januar.
Heinricus.
11, 26. April.
Heinricus.
II, 6. Juni.
Heinricus.
I, 19. December.
Hermannus.
II, 2. September.
Hiltprandus.
11, 28. August.
Hilnprandus.
II, 8. De«6mb«r.
Jaeobiis.
II, 18. Februar.
Johannes.
II, 30. AuguM.
Liutoldus.
11, 28. Februar.
Liutoldus.
II, 23. August.
Meingotus.
\l 28. Mai.
Merboto.
I, 29. April.
Otto.
It 14. Januar.
Otto.
H, 18. MifE.
Otto.
11, 11. November.
eoofr. B.
186
Pettr, SL, in Regenwardll».
II, 19. Febmar.
Saliknrg. Rildbertet.
II, IS. Septeoiber.
RSdegeras.
II, i. Mai.
RMperth.
1. 29. Oetober.
Radolfos.
II, 11. April.
RudolfM.
II, 17. Mai.
Seaetoebvt Ckuundas -* II, 29. Janaar.
Sewa, Otto de —
, II, 12. Aagatt
SitrehardM.
11. 29. Jali.
SiONNI.
11, 23. Min.
Svidwrdat.
II, 9. Deeember.
Ulrieaa.
II, 24. April.
llricu.
II, 1. Anglist
Ulrieva.
11, 15. Septeinber.
Ulricna.
11, 29. NoTember.
Werakardss.
11, 14. April.
Werakardas.
n, 15. April.
Weralttidas.
11, 29. Norenber.
Sa
iMieki <faieaai»
Albertas.
II, 29. Januar.
Pertlioldas.
11, 11. April.
Rertkoldas.
11. 7. Juli.
Ganpoldas.
11. 17. Juni.
Hartmidas.
II, 15. Min.
Otto.
II. 3. Januar.
tMlo.
II, 17. Jnli.
Otto.
11, 2l). Deeember.
Smj
»elii — Mlae^ai i
Kberikard«».
II. 9. April.
Heiarms.
11, 24« Januar.
Rade^rems.
II. 7. Februar.
.«•Miclii:
Adalo.
11. 10. Juni.
Adelkertaik
11. 13. Februar.
\dellk(!'rtus.
II. 29. Juni.
\Mh9\m.
1. II. 13. Januar.
Adelmaauus
11. 27. April.
.\*WKv
n. 14. Oetober.
XlhcTtu«
11. 24 Februar.
VriioMusi.
11. 20. April.
H^rthoMax-
11. 8. Japuar.
IVtlllHU».
1. 31. IWember.
PiUnuitts ittinixt >
K L 2. April.
l^o|i|H»
1. 9. Juni.
fr. B.
fr. B.
187
., in Pretschleiflfer. Stepbanus —
Tg. Pruno.
Chadeloch.
Klucheimer. Chunradus —
Chrafto.
Chunradus.
Chunradus.
Chunradus.
Chunradus.
Chunradus.
Chunradus.
Taegno.
Taegno.
Diether.
Eberbardus.
Eberwinus.
Ekehardus.
Engelbertus Scolaris.
Engelbertus.
Volmarus.
Fridericus.
Gerhardus.
Gerhardus.
Gerhardus.
Gotfridus.
Haydelweck. Ulricus —
Hartuuicus.
Heinricus.
Heinricus.
Hellinger. Chunradus
Heinbertus.
Herbort.
Hiitprandus.
Hiltebrandus.
Huzo.
Ingrammus.
Johannes.
Leupoldus.
Marquardus.
Meiiihardus.
Nicoiaus.
Ortoifiis.
Ortolfus.
Otto.
Otto.
II, 8. August
II, 28. Juli.
11, 16. August.
II, 16. Februar.
II, 19. April.
II, 13. April.
II, 17. April.
II, 2. Mai.
II, 24. September.
II, 17. Oetober.
II, 16. Deeember.
II, 30. April.
II, 2. Deeember.
I, 14. Januar.
II, 19. Februar.
II, 14. Februar.
II, 11. Oetober.
11, 13. Februar.
11, 25. Oetober.
II, 27. Februar.
II, 1. Oetober.
11, 7. Juni.
II, 21. Oetober.
II, 28. Oetober.
II, 25. August
II, 4. November.
I, 6. Februar.
II, 10. Mfin.
II, O.'November.
II, 28. Oetober.
II, 5. April.
II, 26. Marx.
II, 24. Februar.
II, 26. September.
I, 21. Mfirx.
II, 21. August
II, 4. Juli.
II, 8. November.
II, 28. September.
II, 24. Februar.
II. 12. Juni.
II. 23. Januar.
II, 6. Mai.
11, 20. April.
II, 27. Juli.
188
Hltr,tt,io Otto.
SUHL
U, 21. Febramr.
lU 10. Min.
1112.
U. 10.
Ih U. ApriL
IL U. Deeenber.
II. 24. Fctonr.
iL U. F«br«Br.
IL 1. Mai.
IL l.!(«ri
iL S.
IL22LOeUb«>.
II. XMai.
n. 4.MU.
IL 2». Ftbmr.
IL U. Ftbmr.
ILS.Ocl«b«r.
ILSLOruWr.
IL2SL
IL 141 $4
TL ^4 IfM
L 14
I. ü
^g i j i*#' ^aki•^lH[l^ <tf
7k
I. ZU Jboam
L :i Aiu.
I. 11 I
1. t^. .lim.
1. l,u An*i.
1. •• M»Ti
I. -^ .i.ii.
I, !*
1. t. M..
1, 3l. It^tAI
189
L, in Chunndus.
II, 4. April.
jrg. Chunradus.
11, 14 April.
Chunradus.
11, S.Juni.
Eber.
II, 8. Februar.
Ekkehardus.
II» 9. Februar.
HartmanDus.
11, 23. Mftra.
Hartwicus.
II, 22. Mftn. •
Heimo.
II, 16. Juni.
Heinricus.
11, 28. MSrs.
Heinricua.
II, 8. April.
Heinricus.
11, 15. Oetober.
Heinricus.
11, 8. Deeember.
Heinricus.
II, 17. Deeember.
Hesso.
11, ;^9. Mira.
Marquardus.
II, 16. Januar.
Otto.
11, 12. Januar.
Otto.
11, 29. Bfftn.
Otto.
11, 31. Mftn.
Otwinus.
II, 18. Oetober.
Raehwinus.
11, 20. August
Reinbertus.
11, 26. Oetober.
Reinhardus.
11, 18. Mftn.
Ricbolfua.
II, 25. September.
Rudegenis.
II, 8. Mai.
Siboto.
II, 11. September.
Ulriciis.
II, 18. Februar.
Ulricus.
II, 19. Mai.
Ulricus.
II, 13. Juni.
Uzo.
11, S.Mai.
Wernhardus.
II, 30. Oetober.
Wiehmannus.
II, 11. Mai.
Wolframmos.
II, 22. September.
Kanctimoiiialeiit
Agatha.
II, 13. April.
Agnes.
II, 11. Januar.
Agnes.
11, 11. Mai.
Alheidis.
II, 17. April.
Alheidis.
II, 2. Mai.
Alheidis.
II, 10. Mai.
Adelhaidis.
II, 15. Mai.
Aihaidis.
II, 18. September.
Azala.
I, 10. Februar.
Beatrix.
II, 12. Februar.
Benedicta.
11, 26. Januar.
ßenediota.
II, 11. Februar.
I;
190
Peter, St., 10 Pertha.
SaUburg. Pertha.
Pertha.
Brigida.
Katherina.
Chunegant
Chanegundis.
Diemudis.
Diemädis.
DiemudU.
Traanerin. Diemudis - -
Tmchtlerin. Margaretha
Tmta.
Tuta.
Tuta.
Elisabeth.
Elisabeth.
Elisabeth.
Elisabeth.
Eufemia.
Eufemia.
Gerdrut.
Gisela.
Hemma.
HQtpureh.
Isenpnreb.
Juta.
Judita.
Lampoting. Elisabeth de
Liukardis.
Liugardis.
Liukardis.
Maehtildis.
Maehtilt.
Maehtildis.
Maehtilt.
Maehtildis.
Maehtildis.
Mergardis.
Offmia.
Richkardis.
Sikkingerinna. Diemudis
Wandula.
Wezela.
Wiradis.
II, 2. April.
II, 24. Jooi.
II, 1. December.
II, 5. Mirs.
II. 2. Februar.
11, 2. Juli.
11, 20. Juli.
II, 15. April.
II, 13. Mai.
II, 8. October.
II, 10. December..
II, 7. Januar.
II, 18. Januar.
II, 18. Mai.
II, 9. August.
II, 9. Januar.
II, 22. Januar.
II, 19. April.
II, 1. Juni.
II, 20. Februar.
II, 23. NoTember.
II, 14. April.
II, 29. Mai.
I, 10. Februar.
II, 19. September.
II, 11. April.
II, 4. August.
II, 12. Mai.
II, 6. Juli.
II, 27. Juli.
II, 1. November.
II, 24. November.
II, 10. Mai.
II, 21. Mai.
II, 19. Juni.
II, 22. August.
11, 9. September.
11^ 12. November.
II, 7. Mai.
II, 23. Mai.
II, 20. April.
II, 8. März.
II, 30. Juni.
II, 22. April.
II, 31. Mai.
191
in Silzbur^.
Sorores eoDTersae:
Alheidis.
II, 17. Märe.
Alheidis.
11, 16. April.
Adelheit.
11, 14. Mai.
Alhaidis.
11, 12. Juni.
Aihait
II, 27. September
Adeihftit.
11, 18. October.
Azala.
1, 10. Februar.
Benigna.
11, 19. Februar.
Pertha.
11, 13. December.
Christina.
11, 30. Augast.
Chunigundis.
11, 11. Januar.
Chunegundis.
11, 14. Januar.
Chunegundis.
11, O.Mai.
Chunegundis.
II, 16. Juni
Diemudis.
11, 16. April.
Diemut.
II, 28. Mai.
Diemudis.
II, 1. Juni.
Diemudis.
II, 14. Juni.
Diemudis.
II, 27. August.
Diemudis.
II, 27. September,
Truta.
II, 29. Juli.
Tuta.
II, 24. Mftrz.
Tula.
11, 10. April.
Vastmut.
11, 24. Mai.
Friderun.
II, 14. Fabrur.
Friderun.
II, 2. September
Gerbirch.
II, 10. April.
Gerdrudis.
II, 2. April.
Gerdrvdis.
11, 7. Mai.
G^tlindis.
II, 21. September,
Hazega.
11, 18. September
Hemma.
I, 10. Februar.
Hizela.
II, 24. März.
Judita.
11, 10. Februar.
Juta.
11, 11. Marx.
Maehtilt.
II, 19. Februar.
Maehtildis.
II, 6. Mirz.
Maehtildis.
11, 2. April.
Maehtildis.
11, O.April.
Maehtildis.
11, 2. Juni.
Maehtildis.
11, 17. September.
Margare tha.
11, 5. Juni.
(Cga.
11, 18. November.
la*
II, 15. September.
kieUir«.
hU.
Vint.
Tulcr. Bciarä
IncMctfain.
Friderico*.
B.l&Bln.
O. S.Oetakn-.
a «.Sin.
II. 17. S « p te Mfc .. i
0.20. Apra.
n. 13. AUL
L II. Sa*cabcr.
n. XAagwt
n. T.l
Frideriro« („tbbH*).
Krid«rie«i.
Warnberui.
Chunradui.
tIcinrIcHi l.qaondRni prcpo-
litua").
Ilnrlaidu*.
Ilrlniildu*.
I'dlru« Pi«acien*wtr.
Wcrnliirdui,
KrNaiiii» PreUchtrihr.
(117»),
11. 14. Fcbnir (1178).
II, L Juaar (1188).
II, S7. Aagwt(ll88).
11.13. Noicmber (IIIJK).
11.21. Ortober <r>U>V
IL 4. Augiiil (1339).
11, IS. Mira (1232).
11.24. Hai (1252). ft.i
II, 21. JanDir(1257).
II, 15. Juli (1306).
II, 16. Octaber(l355).
11, 4. Hin (1432).
II, 24. HSn (1473).
II. 4. September (i486).
<iriibpr, HtoAiiiut
HMtwpfrROr. H ich* et -
lUiNriMii.
Lnurvntitil-
SUiUw. Ckunradus il«
Karilkiirl. l.»aT*«|ii»
II. 17. April.
II. 4. S^temUr.
II, 28. JtDaar.
11, 24. Hin.
II. 8. Oclobcr.
l1.28.NoTMber.
II. 6. JtDaar ml 7U.
mM iinFabitrrii
11. it.J
II. 34. Märt.
II. t ^pt^mbcr.
IL »- Juai.
II. St« J«i„
II. 19- 7>o<«b«r.
IL 14. Ja».
IL U .\f«U.
I(>- Karolai.
Ceuriu*.
Chunrtdn«.
Ckanradat („«lim prepotib
Cbuand«*.
Chnnndu«.
ChuDndD*.
ChnorKda*.
TBehinger. Popp» —
TruebtliiBer. Hiiritius ~
TniehUiipr. OUa —
Kberbardua.
Eppo.
Bkkehardw.
EBgelb«rtiu.
VihhiiUiB. Ulrieas —
Frid«ri«ai.
Friderieii.
FriMMgM'- WalfgBD^s -
Gerhardnt.
Gcningui.
Hidmiru*.
HariaDger. Wilfaelnui —
HelaricBt.
Heiarfent.
HeiDriiu*.
HeiarieuB.
He iarie Ul-
li ei arieu«.
KermiBDu*.
Hoholtinger. Albaons —
Hueher. JohanD«« —
Hugo.
HunUI. Amtudu» —
Vatiinger. Hworicus —
Lautwiuui.
Lebolfitorfer. Jobannei -
Lenberger. Albauu» —
Macbielrainer. HeTDiaQou)
Marc hinger. Eriimu« —
Harquardui.
Marquirdut.
Mirquardu*.
HarqnirduB.
II, H. JiBi.
II, SB. Hin.
II, riMiur.
-). II, 10. Jaiur.
II, S.Hln.
II, m April.
II, 23. Hti.
II, 3. Ja».
II, «S. ABgavI.
II, M. M\.
n, 10. April.
II, )I.Oetober.
R, U. Junmr.
II, S. Hin.
II. 11. Hin.
II, 16. April.
11, B.Htn.
II, 16. Pabrnar.
II, 10. Nonnbsr.
n, 4.SeptMiber.
II, 8. Mi.
R. 4. Juli.
II, 6. Januar.
II, t9. Imd.
II, B. Pabmr.
II, 1. Hin.
U, & April.
II, ».April.
II, 28. Hti.
n, 8. Deeember.
II, VI. NaTBmbar.
II, Ifi. Juli.
II, 19. Juni.
II, 17. JuBi.
U, 20. Juli.
II, 13. Jtnoar.
II, 14. NoTBmber.
II, IB. Jdi.
II, 24. Hirt.
IL rjuai.
II, 24. HSrt.
II, 9. Februar.
II, 1». Februar.
II, 31. Hai.
II, U. Augail.
13
194
Berchtesga- Meinhirdus.
11, 10. NoTembcr.
don. Namsheimer. Johannes —
11» 20. Juli.
fr. B.
Rayner. Albertus —
11, 4.Jali.
fr. n.
Rampolcihaimer. Dietricut —
11, 10. December.
fr. B.
Regio.
11, U. Juai.
Renperger. Johannes —
11. 14. Mira.
Rudberlua.
II, 22. Deeember.
Rudgerus.
11, 28. Juni.
Saurauer. Uiricua —
II, 25. Febroar.
Schönsteter. Wilhelmus —
11, 8. Blai.
fr. n.
Streitperch. Fridricus de ~
II, 19. November.
Strobel. Ulricus —
11, 26. Februar.
Orlengsperger. Sibo(o —
11, 30. September.
fr. D.
Ulricus.
n, 21. October.
Walterus.
11, 29. Bbrt.
Waltherus.
11, 31. Bffira.
Weichardua.
11, 24. Juli 1470.
Wenihardus.
11, 8. Mai.
Wichpoto.
11, 20. April.
ZeylhoTer. Petrus —
11. 4. September.
Zuchawert. Johannes —
11. 5. Juli.
fr. 0.
Canonici diaconi:
Ysenricus.
11, 1. October.
Ulricus.
II, 7. December.
Wichmannus.
11, 18. Februar.
Canonici subdiaeonis
Eberhardus.
11, 20. Juli.
Gastet. Heinricus —
11, 29. Juni.
fr. n
Gesteh Hpinriciis —
II, 29. Mai.
Irnfridus.
11, 26. MSrs.
Irnfridus.
11, 27. März.
Walhen. Chunradus de
II, 22. Mai.
Canonici acolitis
Auer. Gabriel —
II, 4. September.
Chunradus.
II, 2. Juni.
Chunradus.
II. 4. Juli.
Goldinann. Heinricus —
II. 30. Juli.
Hochenchircher. Mathias —
II, 20. Juli.
fr. n.
Oberhoitzer. Rudbertus -
ir. 20. Juli.
fr. n.
Siboto.
II. 30. August.
Cunradus novioius.
11. 24. Januar.
stiel. Ca>a.l«l.
Achdorfer. C.>pT -
[[. 23. Norember.
Arbo.
11. U. Oclober.
Aachiber. Johtnou -
[1, 14. November.
PMhioger. Johanne» —
II, 17. Hai.
Filnaeher. Andreas —
n, 13. Januar.
II, 16.Auga*t
11, 26. Ooteber.
Ekkerieus.
II, 28. September.
Engehhofer. Benjamin —
II. 3. Septembor.
ErenTelB. ITlHeai de -
II, 10. Februar.
Fonstorrer. Jieobu» —
II, B. Oelober.
Gaws. Rudolfus -
II, 19. Januar.
Gram. UlriPU! -
II, 20. August
HyrMwer. Johannes —
II. 21. Augoat.
Heinhardu«.
II, 28. Oclober.
Mur. Ulricus de -
II, 13. Deeember.
SUinsperger. Georgiua —
11, 2. April.
SUysperger. Johannei —
II, 31. Augnal.
SeyboKidorTer. Andren -
II, IS. Februar.
Semciui.
II, n. Februar.
Spilberger. Hudbertus —
II. 3. September.
Wernbcrui.
II. 9. Juni.
Preablleri
,
annradn«.
II, 27. Mai.
Heiaricai.
11, S.Hin.
Wiehminn.«.
II, 29. Juni.
Canrerali
Albero.
II, 19. Juli.
Berchtoldui,
II, 20. April.
Pilgrimus.
II. 20. Hin.
CSnradus.
II. 24. Januar.
Chunradns.
II, 17. Hai.
Cbunradus.
II. 24. August.
Dielmarus.
II. S.Juni.
Titrieus.
II. 10. Uli.
Dielricus.
II. 18. Hai.
GoUchalcu».
11. 24. Mira.
Heinricu9.
II, 24. Januar.
Heinricus.
II, 19. April.
Heinricus.
II. 1. Juli.
II. 18. August
Heischricher. Petrus —
II. 27. Septamber.
Hennannus.
II, 31. Hirt.
ra«Bi>. Am«, aMgitli
lt. «. H».
AlhirliogrrU. ■■gdalM« -
11, 13. Ortob«r.
- 11. 12. Joai.
Katheriu.
11. U. Scptenber.
11. «6. JOBJ.
11, n. April.
11. 21. M«.
HpIffadorftriB. Dimod -
ii. 1. Ihi-
HeirrndorfcTiD. KithcriM —
II. 15. April.
Li«fah.rlik. W«»d<l
[1, 16. April.
MavdilcM.
II. 6. Auput
Murvfin. Ctriilin»
11. 3.0etöber.
NevBbofFrm. Eüwb«U.
11. 12. OfUber.
RanpAlUhaiwcii«. Elinbrll. -
-II. 8. September.
Schwif.™. S«biB.
Strin. Ab»! ab d<«i
II. 22. April.
ZrlrpHn. Cfariilüia
II. 22. .«■>.
Albr»t.
II. 20. febniar.
Alhaidia.
II, 28. M>L
Albiidi*.
II. I.Juli.
BcnrdirU.
II. 29. AprÜ.
IVrthi.
II. 3tf. Au^»L
[>>»-Uii>.
11, 29. April.
197
)8ga-
Eufemia.
Hailwirgis.
Inngardis.
Maehtildis.
Richta.
10.
Mag. Antonius de -
Im.
Ulricus decanus de
— presb.
n. 27. Mai.
II, 23. Mai.
n, 17. Dtoemtor.
11, 2.Jlati
n, 11. Jmmuut.
11, 17. Januar.
11, 10. Desamber.
sor. n.
fr. n.
Vlachawer, Rupertus, presb. et
plebanus in — 11, 27. Mai
Fridericus plebanus de —
Hartnidus plebanus de —
Abbatest
Albertus.
Petrus.
Georgius.
Udalricus»
Heiaricus.
Liapoldus.
Fridericus.
Erasmus {„quondaro abbas^).
rec. in frat. p. 173.
11, 5. Januar.
II, 211. August.
fr. n.
II, 1. Februar.
11, 1. Februar.
11, 1. Februar.
II, 1. Februar.
11, 17. Januar (1161>
11, 30. August (1207).
n, 8. November (1217).
II, 22. April (liH)6). confr. n.
illonachi presbilerit
Andreas.
Johannes.
Laurentius.
Leonardus.
Martinus.
Michael.
Udalricus.
II, 1. Februar.
II, 10. MinL
II, 1. Februar.
Georius anonachus.
Georgias acolitus.
Chunradus canon. Frising. et
plebanus in — rec. in frat. 1338, p. 169.
Grillinger, Petrus, pleb. in — rec. in frat. 1435, p. 168.
Otto diac. et plebanus in — rec. in frat. p. 172.
11,
14.
Februar,
1
Ortolfus
plebanus
in —
rec. in
1 f^at p.
172.
Profesai :
Albertus.
1
11,
29.
Januar.
Andreas.
n,
29.
Jamiar.
fr. n.
198
Biburg. Petrus.
Georius.
Haidenricus.
Hartwicus.
Johannes.
Martinus.
Marquardus.
Michael.
Ulricus.
PleibesUrclieiL
Wolfgangus plebanus in —
II, 29. Januar.
Polten, St.
Prepositi I
Gerungus PQssinger.
Heinricus (I.).
Sigehardus.
Dietmarus.
Ulricus dictus Veyrtager.
Johannes dictus Mora?us.
Stephanus.
Christannos.
Caspar decretorum doetor.
Georgius.
Oswaldas.
Deeanit
Pilgrimus.
Malcier. Johannes —
rec. in frat 146! p. f 69.
U, 13. NoTember.
11, 10. Juni (c. 1181). fr.n
II, 22. Januar (1208).
II, 25. October (1359).
11, 2. Januar (1369). fr.o
11, 28. September (1372).
11. 17. December (1413). fr.n.
II, 10. Juli (1439).
II, 28. M&rs (1456).
11, 16. April (1474).
II, 10. April (1495).
II, 3. August.
II, 11. August.
Wolfgangus.
Procur Ator t
II, 27. Mai.
Canonici presblleris
II, 6. Norember.
Achacius.
Albertus.
Pangracius.
Petrus.
Petrus.
Petrus.
Piber. Rugerus —
Pirichvelder. Petrus —
Pollnger. Johannes —
Prantsieter, Heinricus, cantor.
Chasten. Michael de -
Christoforus.
Curia. Nicolaus de —
Dietricus.
II, 16. Mai.
II, 27. Mai.
II, 14. Apnl.
11, 22. Juni.
II, 24. August.
II, 4. September.
II, 6. September.
II, 2. September.
II, 26. Juni.
II, 23. September.
II, 4. August.
II, 1. April.
11, 20. November.
fr.n-
fr.o-
Die«. Valentinui —
11. 4. Deeember.
narndl. Simon -
11. 4. Deeember.
Thnmis.
11. aS. jDoi.
ThcmiB.
II. 2I.J«li.
Thom»».
11. 10. SepteiBber.
Ton>liiig«r. Ulricas -
II. 18. Norember.
Tür». Joh.ntiei
II, 8. Januar.
Tullner. JohnriDM —
11. 8. JuDi.
Tulni. Petru« de -
II, 25. Aupiat
Durro. Egidia» -
Egno.
11, i% April.
Eisdoff. Petrus Mirtini de -
II, «. October.
Keuclitcr Wölfgsngu» -
II. 27. Auguat.
Gtyr Wolfhirdus —
II, 23. April.
Georgius.
II, 27. Hai.
■Üundcrslorfer. Johaniei —
11, 17. Hirt.
HeiDTicu».
II, 28. SepUmber.
Uallenbnrk. Hichkel de —
II, 4. Dee«aib«r.
Jacobui.
II. 6. Hin.
Jecobui.
II. 28. JuM.
Jicobua.
II. 21. Juli.
Johanne«.
11. 24. Januar.
Jobinnea.
11, 10. April.
11, 5. Hai.
Jobannes,
II. 16.JnDl.
Jobinnal.
II, 28. AagnaL
II. 2. SepUmber.
Jodici». Ctipar —
II, 22. September.
Krepr«]. Uonhirdu» —
11, 1. Aupwt
Mslbiie. Jobaonea - de Polooia 11, 21. September.
Mathias.
II, 1«. Hai.
Hatacbaner. Aodreta —
11, 8.JDDi.
Mairbofer. Cbristoforui —
11, 1«. Juni.
11, 7. Sep(emb«r.
Mag. MicolouB.
II, 23. Januar.
Mcalaus.
11,16. Juni.
Oller. Harquardus -
11, 22. September.
Öder. UlricuB -
11. I.Januar.
Strau9larfer- Johannes —
II, 28. Deeember,
Sigismundua artium mag.
11, 21. Juli.
Simon.
11,21. Juli.
Stephan US.
11. 20. JuBi.
II, 2. SepUmber.
St^phanirs.
11. 4. Oetober.
200
HlUm, It Ulriciis.
U, M. Decaabcr.
Wteslinoi.
0, 27. Jasaar.
Wieniiftp Ulrieas de —
II. i. Oeto^OT.
Wolfgangot.
n, 16. Jaul.
Wtlfgaifn.
II, 21. Juli.
Wptfruigas.
U, 17. NoTMDber.
Wolfbardua.
II 7.A^1.
CMioBiei dUc«Blt
Pilgrimus.
II, 23. September.
Johtnnes.
II, 25. September.
Wolfgangas.
II, 21. Juli.
CMMbIcM •«MlACMMSt
Eruimar. Gatrgius —
II, U. Saptember.
CMioBtemi aaelituii
Johannes.
n, 15. Jali.
CMlOBl«lt
Alberivt.
II, 6. Ma».
AlbertM.
II, 19. MaL
Petras.
II, 27. Oclober.
PilgriAM.
II, 19. MaL
Chenibio.
n, 19. Mai.
Cbolo.
II, 19. MaL
Chanra4M.
n, 2. Janoar.
Chunradiis.
II, 19. MaL
TboMaa.
n, 19. Mai.
TbiMS.
II, 2.0acambar.
Tuenateter. Wolfgangus —
U, 8. Oetober.
Ebarhardss.
Ibi9.MaL
Eberhardm.
n, 9. Oetober.
Erasmua senior.
II, 3. Oetober.
Erbardua in dtcratis lieentiatna. II, IS. Fehruar.
Veieriaf er. Erbardus —
U, 12. JubL
Pranberger. Eberbardus —
II, 16. Pebraar.
Georius.
II, 23. Jaauar.
HartiiBgua.
I&, 19. MaL
Heinricuft.
U, 19. MaL
Hekel. Reinpertus —
11, 15. Dacamber.
Hertnidufl.
II, 19. MaL
HerinanoMs.
11, 19. Mai.
Hugo.
11, 19. Mai.
Jewching. Johannes de —
II, 19. Januar.
Jeochinger. Johannes -
11, 25. September.
LiutoMiis.
11, 19. MaL
fr. n.
fr. n.
fr. D.
fr. n.
201
Iten, St.
ilUngen.
Maeczeidorfer. Nicolaus
Manigoidus.
Marquardas.
Medling. Nicolaus de —
Nieolaus.
Rapoto.
ReinoJdua.
Rudolfus.
Sigismundus.
Sigismuadus.
Stephanus.
Stephanus.
Ulricus.
Wienner. Johannes —
Zinczendorfer. Hcinricus
Hartungus conversus.
Maehti]dia converaa.
Chuno prepositiis de —
Michael SpSth prepositus.
II. f 2. Jiuü.
II, 19. Mai.
II, 19. Mai.
II, 3. Juli.
II, 12 Juli. fr. n.
II, 19. Mai.
II, 19. Mai.
II. 19. Mai.
II, 29. August.
II, 14. Saptember.
11, 2. August
II, 18. September.
II, 30. October.
II, 22. September.
II, 7. Mira.
II, 7. Januar.
U, 23. AprU.
U, 10. MArs (1147). fr. a.
II. 26. Januar (1499).
Messing, Oswaldus, presb. et
prof. ibidem, hospes hu jus
ecdesiae.
n, 26. Januar.
ila&o.
Vesler, Johannes, plebanus de —
rec. in frat. 1338, p. 170.
ng.
Pudelo eptscopus.
II, 4. JuH(lt26).
rui^erg.
Köberl, Johannes, canon. in Rei-
■
ebersberg et plebanus in —
11, 14. September.
Gotfridus presb. et eanon. ir
1
Reichersperig, provisor in —
- U, 11. Juli.
Michael plebanus in —
ree. in frat 1436, p. 168.
repositi:
Adalman occisus.
I, 6. December.
Berwigus.
I, II. 25. Mai.
Eberwinus.
II, 9. December.
Gotschalcus.
11, 4. Juni.
Grimo.
II, 2. December.
Heinricus.
11, 7. HSra.
Lanso.
11, 16. April.
Litttfrit diacoDua et
1, 12. Januar.
Liutolt presb. et —
1, 23. November.
Metngotus.
II, 28. Oetobar.
Ortoifus.
II, S. Februar.
fr. n^
202
Prepoftiti: Starchandus diac. et — l^ti, Mtn.
Ulricaa dictus Jud. 11, 6. Augaat
Ulricua. 11, 13. NoTember.
Brizen. Epiaeopli
HartQuih. I, 30. Janaar (1046).
RegiDbertus (»olim abbaa s. Pe-
tri''). l 12. September (1 142).
11, 13. September (1142).
Hartmannaa. 11, 23. December (1164). fr. o.
CbunradQa. 11, 14. October (1217).
Heiorieua (IH.)* 11> ^^' October (1240).
Johannea (11). 11, 1. Juni (1306).
Petrua canon. et plebanua in
Teaseodorf. reo. in (rat 1338, p. 170.
Steinhorn, Stepbanus, canon. II, 16. Juni.
Pfttten (Pabten).
Heinricoa plebanus de —
PürUrcheil. Hogo preabiter de —
Pusendorf. Engelbardua plebanus in —
11, 9. Januar.
11, 14. Januar,
rec. in frat. 1338, p. 170.
€• €h. K. Z»
Cardinales presbiteri Romanae ecclesiae:
Petrus.
}l. 1.
Mars.
Romanus.
Zachsfleisch, Heinricus subdiaconus. 11, 15. März.
Chaltz. Cbalheim, Ulricusde, pleb. in — II, 10. Januar.
Zoll. Fridericus prepositus. 11, 19. September.
fr. B.
fr. n.
Heinricus plebanus in —
Ebser. Johannes plebanus in
Chemlnatan. Altman frater de —
Ceneda.
Cesarea.
Brun episcopus.
Trutwinus abbas.
Heinricus presb. et mon.
Arnoldus convcrsus.
Heinricus conv.
Jncobus conv.
Marquardus conv.
Reimboto conv.
rec. in frat 1338, p. 170.
rec. in frat. 1436, p. 168.
I, 22. Januar.
I, 23. Januar.
M 25. September (1288).
II, 7. Februar.
n, 30. Juni.
11, 25. September.
11, 25. September.
11, 7. FebnMr.
II, 7.JW
IMBdOrf. EoKelruninua preib. de -
11, 28. Jaouir.
imlBg. Ollo icolaris 9. R. et plebinui
in — submcrsu».
11, 8.Jali.
iintee. bpIm«pi>
II. 20. Auguit.
JohlDDCI.
rBc.infr«t.p. 171.
Albertua (1. .quondam Saltb
II. 30. Juli (mzy
CbuDnda« (L).
II. 10. Januir (1202).
Ulrieus 0) de MoDlp«rit,
II, 10. NoTeiiiber(1330).
ChuDrtdut (II.) de LiecbtoD-
.l»yo.
II. S. NovemJier (13S4).
Ludwicaa dietus Visler.
rec in fraL 1360, p. 170.
II, Vi. September.
Fndericu* (11.)-
11. 9. Odober (1387).
Ekkirdu« de Peraek.
II, 18.Deeember(l3B9).
JehRODM (11.) Ebeer.
rec. !n frgl. 1435. p. 168.
II. 9. F«bnwr 1438.
(Idalrieos(ll.}dePI»nkenrel*.
11.26. Februar (14)«?.
II. 19. OeUber (14)77.
G«orf|iui (II.) AltorRer. doctei
atriii«|uejnrii.
11.2. Miii(14)K. CO
luee (Prop»t«i). Ppepo.ltli
If. 12. Ulm.
UdilricDf.
II. S.Jai)uir(1179).
EBR.l.elideu..
11.21. Juni (c. 1186).
Sigboto.
II, 28. Februar (cltOS).
Chfino.
». 14. Mira (.op 1202).
ChiiQr.diu.
II. 9. Juni (lue).
Frid^rico«.
II. 1. Juli (1304).
JobtDnei Ebsfr.
11.20. September (1404).
Hieoltu».
II. 16. Juli (1410).
CkBonicl presbiterii
Cbunradus.
II. 2.J«n<.ir.
TrucbUinger. Alberlua —
II. 2. Juni.
II. 10. Januar.
11, 1. Augusl.
Orlolfus.
II, 22. April.
Rudolf«».
IL 10. Febratr
RudolAia.
11, iO. J^
1^ 204
IH^^H
H GUmie«
Sibolo. 11, Ift Frtr«r. ^M
■ (Pr.p.lri:
|. SIbota. 11. 30. Juni. ^M
[TlHcui. 11. S. Au^t. ^M
Ononicii ^H
Fug». WoIfgiDgui - II, 5. Aaguaf Ct4)88J^|
Heinrlcus. 11. 30. Seplemhor. ^H
preabllerlt ^H
AltntnnuB. II. 18. JiDuir. ^|
Volmanu. II. 2.»*!. ^M
1 GhlnUH (Fnuen-) Abb>ti»Mi ^
Adelbeit. 11. 28. Oelober. ■
Hi«lbi1t. II, 9. JttDuar (1153).
Chunigondis. II, 22. Norember (t33U). ur
PuehpergeriD, Durolhei — 11, ä. August
nonialeat
KlosniTin. Birbsrs - 11, S. Angu.L
Dietnül. If. 7. MBrt.
Gerdrut. 11. 13. April.
IrrngBrl. ||, 7, April.
Laymingerin. EILiihelh — Ü, S. Auguil.
Margirelba. II, 16. April.
Maulncrin. Welpurgs — 11, ä. August
[lieniul. |], 1». J.Duir.
MiehlUl. II, I.Juli.
KlrcbbU«].
PericIitoMuspreib.elplGb.in- reo. in fruL p. 172.
UichhilDi.
Chunradus canv. s. Muriie io — II. 28. Oelober.
MB«hlildl> f in — 11, 28. Oelober.
CMmb, St.
Tei»ing. Cbäno de, pleb. de — rec. in fral 1317. p. IT
II, 4. November. ft.i
Heinricusplebiniitde - 11. 9. Januar. fr.i
Heinricu« pleb. de - 11, 10. Mai.
Cbrem«.
prDiriaor noater in — II. 18. Septi'mber. ^H
^m »In.
Heripertb «pixuVna. 1. 16. Hin (10>1> ^^H
p
Annn (IL) «l«IMMM^^^^|Mk^l^H
2ÜÜ
Diethalmus episcopus. II, 13. April (i!S06).
Bertholdus abbas. H. 20. November.
illonachl presbiterli
Philippus.
Chunradus.
HeiDriciis.
Johannes.
Ortolfus.
Ulricus.
S n, 20.
\
Norember.
[eiligen-)
Fertholdus prepositus. 11, 20. April.
Fridericus plebanus de — 11, 24. Februar.
Heinricus presb. et pleb. in — 11, 7. Juni.
Teitmarua epitcopas. I, 28. Janoar (l'^O).
ia: Liatfrii presb. I, 9. Augvat.
Rihart. I, 21. Februar.
Willebelmus aubdiac. II, 15. April. fr. n.
Heinricus abbas de — 11, 29. Mai.
Gerbardua sacerdos et mona-
chus s. Mariae in — II, 18. Februar.
Chunradus conversus in - II, 27. September.
Chunradus conversus in - II, 2. Oefober.
Hertwicus conv. s. Mariae in — II, 21. September.
D. T.
Heinricus plebanus in — II, tf. Januar.
Jacobus plebanus in — reo. in frat 1437, p. 168. *
Ulricus presb. et plebanus in — II, 19. April.
T, Chunradus, presbiter. rec. in frat. 1338, p. 170.
Meinbardus, presbiter. rec. in frat 1445, p. 168.
Goswinus fr. mon. et sac. in — II, 25. Februar.
Mag. Pertoldus presb. et ple-
banus de — II, 3. November. fr. n.
Heinricus plebanus de — lU 3. Uftra.
Heinricus plebanus de - II, 4. Mira.
G. . . plebanus de — rec. in frat. 1317, p. 173.
Dietmarus presb. et I, 22. Februar,
^rbardus. II, 24. November.
»pr«8b. et - 1, 18. Juli IU80.
206
Deeani:
Deeana:
Tegensee.
Sigeboldut. lU ti. Ur».
Walraban pretb. et — I, 22. Jani.
Elisabeth. 1, 9. September.
Abbateei
Rudbertoa. 11, 22. Mai (1186).
Ulrieu« (lij. n, 30. Juli (1261).
Moaachl presMterlt
fr. B.
Fridericua.
Siboto.
Diabolua,
Hartnidua, presbiter.
DlonlsU, St. Heinricus plebanus.
Jacobus plebanus.
Nicolaus plebanus.
DonaiWÖrih. Johannea Striler abbas.
JohaBBes Sulaer qaondam
abbas.
Jobannes prior.
11, 26. August.
11, 26. August
11, 10. September.
11, 13. September. fr. d.
II, 24. November. fr. o.
rec. in frat p. 172.
11, 3. Juni.
11, 4. August (1469).
11, 4. Auguat (1483).
11, 4. Auguat
Doberlits, Leonbardus^ sacer-
Doleatorum, Diepoldus
Zacbei, Urbanus
Tralsmauer. Jobannes prepositus.
i^ sacer- \
i dotes 1 11, 4.
Jet mon.)
August
Wolfgangtts diaeonus.
TraimklrclieiL
Judita mon. et deeana de —
Trlont. Altmannus episcopus.
Trndbert, St Wemhema abbas.
Dnnborg. Georgiua Eysner prepositus.
Johannes decanus.
Colomannus presb. et can.
Sebasiianos presb. et can.
11, 27. April.
11, 27. April.
n, 17. Januar.
I, 11, 27. MSn (1149).
II, 21. October.
II, 8. Juli.
II, 8. Juli.
!"■
8. Juli.
Tasendorf.
fr. D.
Albertus plebanus de — 11, 16. Juli.
Pabo preab. de — 11, 28. Januar.
Petrus pleb. in — canon. eccl.
Brixinensis. rec. in frat 1338, p. 170.
E.
207
. . (Ebersberg).
Williram abbas
l 5. Januar (1085).
9 p i: Albuinus.
1, 5. Februar.
Altuuiii.
1, 28. Februar.
Petrus occisas in
Ungaria.
11, 11. September.
Tuto.
1, 10. October.
Gerungus.
11, 19. Apnl.
Gotehart.
I, 5. Mai.
Herhardus.
I, 8. Januar.
Heriperth.
1, 22. Juli.
HerimaD.
I, 21. Juli.
Ribholf.
I, 14. Mftrs.
iCh. HeiDricas abbas.
11, 18. Mai.
lan. Jobannea plebanus in —
II, 24. November.
tm, St., zu Regensburg.
Abbates t
Adelbertua.
11, la Februar (1177).
Pertholdus.
11, 22. August (1235).
Nicolaus prior.
II, 7. November. fr. n.
Chunradus presb.
et mon.
II, 1. Deeember. fr. n.
Ulricus presb. et
mon.
11, 22. Februar.
Hermannus subdiaconus.
11, 1. Januar. fr. n.
dU, St., Nonnenkloster i
n Salzburg (Nonnberg, in sumroo).
Abbatiflsa«
t
Margaretha de Pernekk.
II, 30. Mfira.
Ofmia.
11, 24. Januar. aor. n.
Wiradis.
11, 16. April (1027).
Diemudis.
11, 13. Deeember (1036).
Gerdrut.
11, 19. Februar (nach 1189).
Willebirgis.
11, 1. October (1235).
Diemudis.
II, 21. Februar (nach 1259).
Hilta.
11, 10. September (1284).
Elkgeb Ekgerin.
D^cana« t
11. 17. Juli (1433).
Alhaidis.
11, 21. Mai.
Chunigund.
11, 10. Januar.
Ymma.
11, 19. Juli. Ror. n.
Maehtildis.
11, 9. Juli.
Rigardis.
11, 12. Mfiri.
Sophia.
11, 9. Januar.
209
, St Gerdrudis.
U, 28. Mftrs.
Gerdrudis.
•
n, 1. Mai.
Gerdrudis.
II, 3. Mai.
Gerdrudis.
11, 11. Juni.
sor. n.
Gerdrudis.
II, 17. October.
Gisela.
II, 15. Januar.
Gisela.
U, 16. Januar.
Goldmannin. Anna —
11, 24. Juni.
sor. n.
Ha^. Diemudis de —
11, 12. December.
Hailka.
11, 21. Juli.
Hedwich.
II, 29. September.
Hailwich.
n, 27. September.
Hemina.
11, 15. Februar.
Hemma.
n, 19. December.
Hiltgardis.
11, 29. Mai.
Hiltegart.
11, 28. Juli.
Hohenekkerin.
Afra-
11, 26. September.
sor. n.
Ha.
II, 4. April.
lu.
11, 19. NoTember.
Irmdrudis.
n, 29. April.
Irngardis.
II, 2. Februar.
Irmengardis.
11, 2. Juni.
Ysinpurch.
I, 1 1. April.
Juta.
11, 27. Februar.
Juta.
II, 26. Mftn.
Judita.
II, 8. April.
Judita.
11, 12. April.
Liebirgis.
n. 24. Auguat
Liukardis.
II, 1. Januar.
Liukardis.
11, 18. September,
Maehtilt.
II, 22. Januar.
Maehtildis.
II, 28. Februar.
Maehtildis.
U, 4. Mai.
Maehtildis.
11, 22. Mai.
Margaretha.
11, 13. Januar.
Nusdorferin. Apollonia —
II, 15. April.
sor. n.
Odalgart.
I, 24. Juni.
Ofmia.
II, 30. Januar.
sor. n.
Ofmia.
11, 4. October.
Ramspcrgerin.
N. -
11, 14. April.
sor. n.
Salzenber^crin
. Anna —
11, 22. März.
sor. n.
Saxengangerin
. Clara —
II, 20. Mai.
Schedlingcrin.
Katherina —
11, 2. August 1498.
Seyverstorierin. Richisa —
11, 9. October.
sor. n.
Starchenbergerinna. Agnes -
- 11, 20. MSrs.
in«, i.
14
-El. 3. Februir.
Obcnick«riii.
ChuniguDdii —
n, 17. September m. 6!
Oberackerin.
H.rfireth* -
11, 9. Mira M. TT.
Withir^i.
U. 3i. Hir>.
Willebireb.
II. 11. Augntt.
Wiral.
U. 22. Srptember.
WolchcDbeit
S«ror«a gobv
11, IS. September.
rakei
Agtthi.
n, ÜO. HSrx.
Alhiidi).
11, 3. jDDi.
Diemadi«.
11, 0. Juni.
Hild«^rdi>.
II, 24. Jinuar.
Ermgirdii.
II, 23. April.
Hiebtildu.
U. 26. Auguit.
F»tr«B eoa<
crati
Partboldui.
11, 2. April.
Pilgrimu«.
11, 17. Octobfr.
Diemtn».
11, 13. Juli.
Heinricus.
11, 37. Juoi.
Herdegea.
11, 22. December.
M.rq«.rdo..
11. IS. Juni.
Ri ehern t.
11, 7. J«ou.r,
Perthaldua preib. s. Erintnidia. 11, 12. Seplember-
Cbupradus preab. s. Erintrudis. 11, 14. November.
Ceaariui prüsb, de Nunfaurga. II, 18. Auguat.
Altentorfer, Cunradua , ctpel-
lanus iD Nuabur^. II, 8. September a<
Johaone* presb. et capellaoua
a. Eradrudia. 11. 8. Mai.
Tfira, Jobaones, seolaria hie ii
Sammo.
Irla.
Alhiidis abbvtitaa.
11. IS. Februar.
Uukardjt abbitisa«.
11. 27. April.
TalohueiL
Wezelo aubdiacoous de —
11, 14. Januar.
Pbkrre.
Otto diieoDua et plebinua in
- II. 14. Februar.
Tett, SL
Rudolfua abbaa.
Wernherua pre»b. et mon,
11, 19. Februar.
)
[ II, 19. Februar.
Albertuf preabiUr.
)
211
Hcinricus presbiter.
Ulricus scolasticus.
Heinricus plebanus.
Liebhardus plebanus.
II, 19. Februar.
II, 19. Februar.
rec. in frat. 1338. p. 170.
rec. in frat. 1436, p. 168.
II, 29. April.
Nicolaus plebanus.
II, 4. September. fr. n.
Raspo plebanus in —
rec. in frat. 1338, p. 170.
Johannes episcopus.
II, 26. August.
Prepoflitis
Arnoldus.
II, 28. August (1256).
Ulricus.
II, 23. April (1295). fr. n.
Heinricus.
II, 27. October (1350).
Johannes de Volkenstorf.
II, 18. Norember (1354).
Weygandus.
II, 19. April (1372).
Jodocus.
II, 20. MSrz 1417.
Caspar.
II, 19. Juni (1436).
Lucas.
11, 5. Mai (14)59.
Deeani t
Heinricus.
U, 11. Mai.
Johannes Asperger.
II, 17. Februar.
Plebanls
Flander, Paulus, canonicus et — II. 27. Februar.
Ulricus canonicus et — D, 9. Deeember.
Canonici presbiter! t
Albero.
Altmannus.
Altmannus.
Andreas.
Andreas.
Andreas.
Augustinus.
Balthasar.
Panhalm. Wenzeslaus -—
Pilgrimus.
Zauchinger. Georgius —
Zwichlo. Chunradus —
Cwinger. Thomas —
Tannenberk. Otto de —
omas.
n. Nicolaus —
^U8.
'Wger. Reicherus —
II, 8. Juli.
II, 31. Juli.
II, 26. August
II, 19. Januar.
II, 10. Norember.
n, 24. Deeember.
II, 19. Juli.
II, 21. Juni.
II, 28. April.
II, 19. Mftrz.
U, 28. October.
II, 8. Deeember.
II, 11. September.
II, 7. April.
II, 11. August.
11, 15. April.
II, 8. Februar.
n, 3. Deeember.
II, 8. Februar.
14 •
fr. n.
fr. n.
GeoriM.
II, 17. Hii.
GtoriM.
II, ll..A.pi.t
G<ra>g>a.
II, «9. J*aa>r.
11, VI. D«enib«r.
Grueber. Sygirdu« —
11, H. jMii.r.
IkItUI. J*eobu» de -
II. 1«. iw\.
HariiDg. Ortolfui -
11, 29. Juli.
Heinricut.
II, 17. Augnit.
Heinrient.
11, 1. September.
Horbordos.
11, ».Juli.
11. 17. Hai.
H-g».
11. 3. Decenbcr.
JohRODM.
II, 17. Mai.
JohaiTOBt.
JablDBM.
11, 9. NoieiBber.
Jofaainet.
11, 20. NoTember.
LiatwiBat.
11. 16. JlBOM-.
Lienhirdus.
1), 17. Mai.
MartiQui.
11. 9. PebfMr.
Meinhirdui.
II, 2S. Mii.
H>ch*er.
11, 17. Hii.
Miehier.
11, ZI. September.
Hichiel.
U, 2S. Oelober.
Mmtifol. Petru« -
11. 1. April.
Öder. Heinrico» -
II, 23. Augusl.
Otto.
11, 2ß. Hüri.
Ottrer. WoIfgMgu. -
11. 9. H«i.
Srhkho. Silintü —
1). 29. JuDJ.
Stephaniu.
11. 8. Juli.
11. U. October.
SweiKeroa.
11, 4. September.
UInca«.
U, 9. December
Walchunui.
11,20. JuBi.
Wernb»rdus.
II, 5.Auga,t.
Wernheru..
11, 11. April.
Wolfg.ngu..
U, 17. Uai.
Wolframmu!'.
11, 24. April.
CM«nicos
llrinricuK.
ü. 10. December.
l-nnoniri >■
ubdlKcani :
Asperger. Ceorgius —
11, 11. September.
(Irtolfus,
11, 8. Juli.
> »011101111
Slctter. K>s|»r -
11. 30. Auguit.
CMOBlelt
11, 28. Mai.
II. 29. JolL
i>NGl..J{«ltliasarvoa -
II, 21. Aogaat
ll,26.AaffutL
Tampeck. ThoiDM —
il, t.Juoi.
Terrast. Csspar —
II. 7. Ortober.
Hsypeck. Johaanes —
il. 30. Oetober ao. «T.
Heitiber. Caspar —
Laun. Willherus —
11, 16. Sept«mb«r.
Lerbuller. Leutoldus -
11. 17. Februar.
Lucbkaymcr. Marcus ~
11, 9.JuDi.o.97.
II. 27. August
Hebhirdus.
il, 29. AuguiL
HülbaDgner. Mirtiaua -
ii, IB. Deeember.
Ullrtr Wiilffiungus —
11, 25. April.
Salimann. JotiBiiDeB ~
11, 7. Hai.
Schwcmpeck. Pelru» -
il, 19. Aupuf.
11, 18. Hai.
Stieger. JohBiiQ^s —
11, 27. Anguat
SuUpech. Ulricus -
11, U. Juti.
Ulricus.
11, 21. Februar.
Ulricus.
11, 27. Üeeamber.
Wispeck. JoliBPne» —
11, 17. Auguat.
Preibllerl
Abel.
11, 13. April.
Allmannua.
11, 13. April.
Allmannus.
II, IS. Hai.
Helwicb.
11, 12. Auguat
l'aulus quondam prebendarius. II, 1. April.
Wolfgangus noviciua. II. 19. Juni.
Hudolfus coiiTersue.
Sibolo eonvcrsu».
11. 8. Februar.
:Cel>cnlneriii. Margaretha -
Wilwirgi» incluM.
11, 19. Hin.
11, 11. Deeuabw.
Albertus [ilebanus in —
(IrlHiniis lilrbaiius in —
rec. iRfnilSn^p.
rec. in ftiL f. iÜL
II, 27. Juli (IIW
11, 14. Mi (»N
214
Mirqutrdus.
11. 20. Docember lUt
LinreDliua.
11, 13. Novonber (IM«).
HciDricD).
II, 25. Augnat (13SZ).
Johann ti Swewui.
U,SS. Oetobor(14M).
Leoahirdui.
11, 17. NoTember (U93).
Miehial.
DecMli
II. 17. BUn.
Nteolki».
11, 31. AuguaL fr. i
Thoa».
11, 21. April.
Ahalm. ChiiDrida« -
il. 29. Norembar.
Augu.linu«.
11, 21. Apra.
Pj.chni»!»'. Cbuoridus —
11. 30. Mira.
Poppenpergtr. Chunradus —
II. 20. Aagaat
i'opbinfTC. CbrisUnnua —
ll.24.JaDnar.
Chamrar. H«iiirieiu -
ll,3I.AuKaat
Cbkltlitorfer. Thomii —
11, 7. Sepiembar.
Teiiaer. Otto —
11, 28. Mai. fr. >
TbomM.
II. 24. Hai.
Thomi*.
II, 13. Juli.
Fridiricus.
11, 18. Augott fr. 1
Golfridus.
Gratt. Hennanous de —
11, 25. NoTOmbar. fr. i
11, 12. Auguat rr. i
Hiotperger. AmelaDgu» —
II, 20. Juni.
Jaeobui.
II, 21. April.
II. 22. Februar.
Jobinnes.
II. 21. April.
Lndoricua.
11, 13. Juli.
Mirtinu».
11, 21. April.
Hetioer. JobaoDes —
11, 31. Auguat.
Nicolms.
11, IS.October.
Ratenitorfar. Gabhirdus -
II, 23. AuguaL
Ralgeb. Jxcobu» —
11. 2S. November.
hudenvelsef. ÜIHcu» -
II, 23. MSn.
Simer. Erhardus —
11, 8. Juni.
Scharen. Thomas —
II. 24. Augual.
Udalricus.
II. 18. April.
Willherug.
II. 13. M«i. fM
Wolfgangu,.
II, 13. Juli.
CaaoBicHa MoUtoai
Simon.
11. 23. Oetobor.
21S
1.
Canonici t
Alexius.
Balthasar.
11, 19. August
11, 1. Deeerober.
Erasmus — et electus.
11, 30. October.
Gerloser. Sigismundus —
Grill. Thomas —
II, 5. Januar.
\l 16. October.
Häckl. Andreas —
II, 13. October.
Herbordus custos et —
11, 21. Mai.
Liebbardus.
II, 17. October.
Ratgeb. Heinricus —
Schauhenstainer. Ulricus —
11, 24. Juni.
II, 24. Juni.
Schleicher. Paulus —
11, 6. November.
Swewus. Johannes —
II, 1. Mfirs.
Wippoto.
II, 14. October. fr. i
PlelMuüs
Georgius.
Johannes.
II, 12. October.
II, 27. August.
bach.
Martinus presb. et moo. in —
11, 4. Februar.
tag.
Episeopi t
Egilpertus.
Heinricus (1.).
Otto (I.).
Albertus (I.).
Otto (II.).
Chunradus (I.).
I, 4. November (1039).
I, 9. October (1137).
II, 22. September (1158).
II, 11. November (1184).
11, 16. Mftrs (1220).
11, 4. Januar (1258).
Preponilan
Anzo.
t
I, 30. Mirs.
»liftg.
lach.
Chunradus canon. et pleb. in — rec. in frat. 1338, p. 169.
Siboto diac. et canonicus. II, 6. Mai.
Siboto subdiac. et canonicus. II, 30. Januar.
Liukart monialis.
Osterhilt conversa.
II, 6. April.
II, 6. Mai.
Johannes presb. ei pleb. in —
Ortolfus presb. et pleb. in —
Ortolfus presb. et pleb. in —
Chunradus archidiaconus de — 11, 13. Mfirs.
II, 10. Juni.
11, 26. September.
11, 28. November.
Heinricus presb. et canonicus. II, 20. Juli.
Pilgrimus vicepleb. et canon. rec. in frat. 1317, p. 173.
Chunradus presb. predicatorum. II, 6. Februar.
*u
lUrlwieu rabdiieosM pnfiei-
lam. n, S-ApriL
HagHler Heiarieu de — II. .7. AagMi.
Gibri«! iietrdM Mcaltri*.
faatU. J«iilK abbatiin in —
GaaU. Ulrirat — pretbüer.
fiWL
Hngo.
il, 3.F
il. 3. AagoaL
rae. b fH)L (317, p. 173.
11,1«. Nki(e. 1140).
II, 9. April (e. 1163). fr.i.
n,3I.H*i(1177).
II. «. April (e. 1189). fr.i.
>Seli«an«Bcek*r. Johaonet -
AIrmMW. Hcuicva — II, 20. Aagaat
Pwadorfar. WolTgaairiu — il. 6. Jaai.
Gtrwieaa. II, 9. April.
LMbvaprvckar. Sinn — 11. 6. Juai.
Wtilhaiawr. Gabriel — II. 6. Jaai.
.Vigcmer. JobaaaM —
iirabtr. V«lf|^af«s
Aa»r. Jwkaaaas —
n, 6.UmL
IL &J>ai.
IL &jDBi.
ILST. J>Ii(IU3|
lywtr'vu pmt^ *t niawbu. IL 9L nr>^ii
9L fV4«v^^w«.
lt.«.
21T
, St. Reinbertus presb. et canon.
Eberbardus plebanus.
11, 19. Februar.
reo. in frat p. 172.
II, 16. AugU8t fr. n.
Jacobas plebanoa.
rec. in frat. 1338, p. 170.
t, St., in nigra silva.
Dietmaras abbas.
II, 6. Mfirs.
is sanctimoDialis s. N.
II, 16. November.
lis medica oculorum.
rec. in frat. p. 173.
II, 27. Januar. sor. n.
Marquardus abbas.
II, 3. December.
Pilgrimus presb. et monacbus.
II, 6. September.
Mag. Ulricus plebanus in —
II, 28. August. fr. n.
lg. Hermannus abbas.
II, 12. September.
Chunradus — monachus s. M.
II, 20. Februar.
Irtiiiseii.
Fr. Otto predicator de —
II, 21. Januar.
lido doctor decretorum.
II, 13. Juni.
Chen. Hugo presb. et plebanus in —
11, 3. April.
Episeopi s
Guntberus.
1, 11, 15. Juni (1090).
Hiltiboldus.
1,11, 8. October(1132).
Romanus (I.).
I, II, 3. Aprilll67.
Heinrieus (I.).
I,II, 3. October (1174).
Romanus (II.).
11, 17. August (1179).
Wcrnherus.
II, 21. December (1195).
Ekkehardus.
II, 23. April (1200).
Waltherus.
II, 18. Januar (1213).
Otto eleetus» quondam Salzbur
-
gensis prepositus.
II, 30. Juli (1214).
Heinrieus (U.).
II, 8. September (1217) fr. n
Ulscalcus.
II, 22. Mai (1222).
Johannes (1.), quondam Chie
-
mensis.
II, 25. Juli (1281). confr. n
Laurentius (III.) Freyberger.
II, 30. August (1487).
Heinrieus.
II, 23. Mai.
Prepoaili :
Pabo.
n, 30. April (nach 1120).
Hartnidus.
II, 31. Januar (1197).
Ulricus.
11, 24. Februar (1289).
218
«nk.
BmhtoMw. IL tt. Pehrur (13U).
Mstlim. IL n. AagMt (1S47).
>chi«bI f
Oietrient Pseluer. IL tO. DMeabar.
Heinrieiif . IL U. Augatt
Heinrieut, 11, U. September.
Otto. II. U. Felmer.
Steplmiim. IL tL ärngmi.
Wewlioet. IL tS. Aogvet
Wilheloiiu Peelier. IL 20. ApriL
WilkelBat de Pregredea. IL 9. MoTenber.
C— aiei »reefctterit
Anoldes. IL I« li*>«
Araoldot. IL 14. Oetobar.
Petras. IL t9. Oeteber.
Poliiog. JobaBBet de — IL 17. A«gaet
Chiioieber. GeorgiM — IL ^ September.
CbolBB. UlrieM de — IL Vt. Mn.
CbolBs. Ulrient de — II, 6. Oetober.
CbralL IL 7. Deeember.
Chreiger. Otto — IL 14. April.
ChoBrtdos. IL 16. August
Veyro. Otto — 0, U. JbbL
Gebhardus. IL 13. Juli.
Heinrieos. IL 2t. August.
Herbrsndus. U» 22. August.
Jiger. Polietrpus — IL^13. August
Lindekker. Johiunes ^ IL 9. NoTember.
Nieoltus. IL 6. AprU.
Nieolius. U, 22. Augost
Otto. IL 28. Mftrs.
Otto. IL 22. Augost
Otto. IL 21. Deeember.
Ortolfos. IL 6. April.
Siursuer. Nieoltus — IL 24. Septeniber.
Schenk. NieoUos — IL iS* August
Seyfridus. IL 2l. September.
Seyfridus. IL 8. Oetober.
Silbrrwerger. Achacius — H, 6. Juli.
Waltherus. IL 25. April.
Witoidus. IL 13. December.
Canoniei di»c*nis
Pilgrimus. 11» S. Min.
Heinrieos. IL 13. Febroar.
H^inricus. IL 22. August.
fr. 1.
fr.i.
fr.n.
fr. n.
fr.»-
21»
Fridericut.
li. 2t. AuguiL
S»yler. Alberto« -
II, 19. April.
CuoBleii
BallhaMr.
II, 31. Angutl.
Pindeiaer. Birtbolomeai —
II, M. October.
Pleiburga. Nico]«us de —
II, 24. September.
Buchrer. Georgiui —
il, 30. Auguti.
Puchser. Fridericus —
II, 24. Augiut.
II, 30. AugutL
II, 13. Dccember.
Cbunradui.
1). 19. Jinutr.
11. 4. Orfober.
HarlDidus.
II, 2.DM!e(Dber.
Ho>bKim«r. Cooradui -
II. IS. Seplember.
Ftam|)h Gregoriui —
II, 3. Juli.
R..idecter. Wilhelmui —
II, 20. April.
Spranli. NicaUu» -
II. 9. October.
Scbn«ewcis. Marti dus ~
II, 30. Augod.
Wernburger. Caiptr - ■
II, 31. Auguat.
Adelhardua presbiter.
II, 13. Hei.
ciui.
11, 18. Septenber.
Johunnes noTictu«.
II, 8. Hin.
Ricb>rdu9 DOTiciui.
Stefanus acolitu».
II, 6. April.
Raehomus conversui.
II, 14, MSri.
Agnes.
11, 28. September.
Alleysa.
II. 13. September.
Aona.
II, 23. Mira.
Christina.
Clara.
n, 4. Jn».
Tenüchachinn. Anna -
II. 28. September.
Diemudis.
II. 6. April.
Triullinf;. Dlemudis —
II. 15. Februar.
Hellekcrin. Diemudi* -
II, 10. Hin.
Himmelbprgerin. Mai^aretha-
- II, 6. Deeember.
Lindekerin. Chunegundi. -
II, 2. Mai.
RStlin. Kaiherina —
11,2«. April.
Slrassburg^rin. Klisabc>th —
11. 24. Deeember.
Walpurgis.
II, 10. Man.
Wubirl». Elisabeth de —
II. 25. Hin.
230
0.17.
IL 27.
B2^
g
wi
V
4e-
s et
plefcuat ie —
Ott«.
Ott».
WUMi
Hcüricvs.
EBfelbertSft.
Ckaan^M de Stadave.
Albertat 4c OfeBstcte».
Beaedictu Tnaaer.
Wol^enis.
WolfriBias.
IL i& Fcbraar.
IL 14. Min.
rcc lA fraL p. 173.
IL25. Jut.
IL 17.
IL lt.
VLTL
L».
IL»
IL^Iw
IL IX
iLia.
IL 9.
ILU.
IL 6.
lLi&
A«r»«t
Octob«r.
Octofccr.
October.
October (Bach 1 1
3Un (aadi 1 190]
Jaiii (e. 1234).
Jaai 1345.
Oetober 1345.
AogMl (1365).
lUn (1478).
IL 14. April.
n. aiun.
WeinhardQt diacoBus. IL 12. Oelolrer.
Eberhardos sakdiac. et eaaoD. IL ti- Deeember.
Htilsbmi. )larqaardaspresb.etmooaebas. IL t5. Jaiiaar.
Helbring. Johannes — presbiter.
birg.
Hjei.
Htfei.
Ortolfos prepositus de
HeiDrims deeanus in -
Stefanus plebaous in —
Albertus prepositus de
ree. in frat 1436. p. 16C
IL 5. Oetober.
iL 7. Oetober.
IL 4. Decenber.
IL 25. Min.
HoUbniB. Sannebereb, Siephanus dp, ple-
banas in — ree. in frat. p. 173.
22t
Balem. Hermanous subdiaconus.
JUies, St. Pertholdus prepositus.
Johannes plebanus.
I. Hohoiduft prepositus de —
II, 15. Mai.
II, 15. October.
reo. in frat. 1338, p. 170.
11,24. Mai (c. 1157).
bach. Heinricus abbas in — II, 12. April.
Herrandas presb. et monachus. II, 29. September.
Pertholdus presb. et monachus. II, 25. Norember
Jensen. Ma^i^. Petrus prepositus in — II, 6. April (1456).
Fridericus decanus. II, 21. April.
Otto decanus. II, 24. Juli.
Presbiteri professis
fr. n.
Albertus.
11, 13. August.
Augustinus.
II, 20. Mai.
Cesarius.
II, 27. October.
Heinricus.
II, 29. Juli.
Hyrell. Wilhelmus —
11, 31. October.
Jodocus.
II, 10. Juli.
Johannes.
11 13. August.
Ludwicus.
II, 13. August.
Udalricus.
II, 13. August.
en.
Ortolfus presb. et pleb. in —
II, 28. August
Reinhardus presbiter de —
II, 12. April.
Gotfridus plebanus de —
U, 22. Juli.
fr. n.
Udelscbalcus plebanus in —
II, 3. April.
fr. n.
jltngen.
Mag. Heinricus de —
II, 19. Mai.
At.
Episeopi t
Ulricus (I.).
11, 25. September (1255).
fr. n.
Wernherus.
IL 6. Februir (1317).
fr. n.
Heinricus.
11, 23. Juli.
fr. n.
Fridericus prepositus. 11, 4. December (1251).
lei. Otto plebanus in - reo. in frat. 1338, p. 170. fr. n-
■feld. Friderieus presb. et monachus. II, 19. Januar.
;ai. Heioricw diülraMi de ~ II, 12. April.
p. 17t.
.BvidMipli
a\
L <L
Jlfr« (l«II i
LI«.
JbK 1 l«#V
■.».
5,yt«*,r(t»»>
I
\
m. 3
tt. Ulrv'»» tV4».
Ot:c pcY»^ et iMo.
BerrV:»vit5w
I
OL X
\
n. 11
LtS.
IL 1«. Fe^^rvar.
IL ti Jz%l
IL 15 Af rl
n. l^ AxrisL
i:. 1! Jititr.
IL IX AtpKL
IL 1. »reaWf.
IL 1* AppX
IL 14
223
ae, St.
Fridericus.
II, 13. August.
Fridericus.
11, 19. September.
Mollities s
Petrissa.
11, 27. Januar.
Eufemia.
11, 14. Min.
Irngardis.
11, 27. Januar.
Irngardis.
II, 14. Mftri.
Machthildis.
11, 14. Mira.
Juta conversa.
II, 6. Februar.
LOlS.
Wernhardus presbiter d
e —
11, 11. Juli.
lasen.
Uiricus abbas.
11, 12. Januar.
erkir-
Luczeltrater, Johannes»
pleba-
ten.
nus in —
rec. in frat. 1434^ p. 168.
11, 10. April.
aari monasteriom.
«Johannes abbas.
U, 6. Mftrz.
ten.
Albertus abbas de —
11, 4. Juni (1348).
i'ing.
Oswaldus — presb. et
hospes
\
hujus ccclesiae.
II, 8. November.
fr. n.
taol, St., Heinricus plebanus.
Lungau. Mag. Johannes plebanus.
lenpach. Heinricus officialis de —
itat. Heinricus abbas de —
Diemodis monialis de —
tis 8. Maria6 apud Boperdiam.
Sophia monialis.
Isee. Heinricus abbas de —
iburg. Uiricus subdiaconus et canoni-
cus de —
(klrch6n. Megenwardus plebanus de —
Idorf. Chunradüs presb. de — novicius.
lenbrann.Dietricus conv. s. Mariae in —
Dietwinus conv. s. Mariae in -
8t6r prope Gmunden.
Mag. Georius plebanus in —
seihart. Chunradüs — subdiac, oceisus.
dhart. Arnoldus ahhas in —
rec. in frat. 1329, p. 174.
rec. in frat. 1338, p. 170.
rec. in frat. 1317, p. 173.
II, 1. Februar (e. 1185).
II, 21. Mfirz.
II, 28. April.
H, 7. September (1198).
II, 19. April.
rec. in frat. 1305, p. 173.
II, 13. Januar. fr. n.
II, 3. September.
II, 3. September.
11, 22. April.
II, 5. December.
II, 29. Mftrz.
fr. n.
T«e. infrat 14M,p. 168.
II, a-JannarClie?).
Rfidgerui.
II, t9. Anpiit (1168).
II, 3. September (imj.
Diatrieus.
II. 13. Üecember(ia(8),
W*ltheru>.
n. 80. Juli (12*3).
Channdn«.
11, 12. Hin (IZST).
Ptbo.
II.«. August (1292).
Orloiros.
II. 23. Apri (1370-
Chulomsunu».
II. 13. Oclober (1394). b.
Pelrus.
11. 15. Jaai (1409> fr.
UirlhDlouieui.
11 10. Juni 1*13.
II, ll.jDli(U13).
Georins.
II, 30. September (tU2).
Jieobua Paperl.
II. l.Decemb,r(l509).
ThOBM UlL
11. 17. NowmbBr.
Pamr. Pmlu» —
II. 5.Augn.t.
Piuliu.
11. 6. Juli.
Ib|t- Paalu*.
Pttna.
11. 6. Orto6«r. fr.
BMtbuldw.
II, 2. Juli.
PruckBtr. SipuBud» -
Puchlcr. JabMoei -
II. 17. NoTember.
ChuDnJu«.
IL tO. September.
l'iurvher. Albcrtas —
11. 30. Auffust.
lichl^r. Emeau*
II. 23. Decembw. fr.
■Ihv.*«».
II. 23. September.
Trulsmer lUlo -
II. 2. October. fr.
Kiis. i'huandus d.- -
IL 20. J»niMr.
tVidwi*-«».
IL 22. Aopist.
f-UKv 1t>rtiuu»
HiiuuJI. ChIIus
(Urdor Ihoiiij. -
IL IT. Sufembw.
tt:..ish,-<.n. IVIti..
II. 3. Auu'mt.
HVII..H-U».
II, 13. Jauuar
IlMViW.
IL 13. Januar.
.Miauuv* J<K>vt dwtur
IL 13. \<vpi3L
IL 9. Oktober.
Kt><»iM. ViMMt
IL LPKfMifcw.
22S
rg(K10- Marcus.
11, 30. Juni.
-). Meiling. Mathias —
II, 1. Januar.
Moshamer. Wolfgangus —
\l 6. Juli.
Näsl. Thomas —
II, 17. November.
Nicolaus.
11, 4. April.
Nicolaus.
II, 19. September.
fr. n.
Ofenpeck. Ulricus —
II, 3. November.
fr. n.
Ortolfus.
II, 12. Januar.
Ortolfus.
II, 19. Januar.
fr. n.
Otting. Johannes de —
II, 13. October.
fr. n.
Rekkinger. Erhardus —
II, 26. September.
fr. n.
Rudgerus.
II, 5. Januar.
Rudgerus.
II, 29. Juli.
Steck. Wolfgangus —
11, 16. Mai.
Steinacher. Conradus —
II, 6. Juli.
^ Sybenburger. Johannes —
II, 5. August
Simon.
II, 30. Juni.
Werder. Wolfhardus —
II, 21. September.
fr. n.
Zimerh&ckel. Johannes —
II, 6. Juli.
Johannes.
€aiionica8 dlaconnst
II, 15. August.
Johannes.
Canonlcas aeolltnst
II, 23. September. fr. n.
Canonlei t
Andreas. II, 29. November.
Puchel. Michael — mag. in
artibus. II, 6. Februar.
Cholmannus decret. doctor et
fr. n.
cellerarius.
II, 29. Juni.
fr.
n.
Derr. Wilhelmus —
II, 13. September.
Toppler. Leuioldus —
II, 21. März.
Veldinger. Georius —
II, 6. April.
Vest. Jaoobus —
II, 26. Mai.
Fiichsperger. Stephanus —
II, 21. MSrz.
Georius.
II, 27. Januar.
Haslauer. Christannus —
II, 3. December.
Heinricus.
II, 20. Man.
Hülhl. Johannes —
II, 14. MSri.
fr.
n.
Jacobus.
II, 27. Januar.
Lazarus.
II, 19. August.
fr.
n.
Lempach. Johannes de —
11, 25. Juli.
Lintz. Johannes de —
11, 18. Juni.
fr.
n.
S. Martino. Johannes de —
11, 20. November.
fr.
n.
Rudgerus.
11, 19. November.
biv. XXVIII. 1.
15
ft- ■.
IL
0.
i^'lipriflM«.
fr. ■.
flwiirt
fLS.
r. Jifi utolSiniB .
IL 14
r^(iM*(iCM.
ILlCOetaWr.
f*triW.
ILialOctoWr.
r fl'W. «fcl^<MW< —
IL IL laanr.
Tk^MM*«.
IL ^ÄrngmaL
H*(fm\*i$%,
IL^Asfvst.
IUfiur%, Cfcrwt«f«rvt —
IL S. A«imL
^n'WVWWAV«
IL 3. Jaaaar.
L^ttnpf. i'lnrm% -
11, Z. XoTesber.
OiU,.
11. 26. Min.
.«••ilUMt
l'yr |ii<m«rfn. Margaretha — roa-
-
IcUtra.
IL 26. Mai.
M)H«<nlorri*rio. Anna — magistra
1. 11, 13. September
MudwiKa ilananiMa.
11, 27. Januar.
Mi*flwlKia «li«raniMa.
11, 26. Mai.
AilHIidiilin.
11, 19. März.
Atfiip«.
II, 3. November.
l*iio|iiii(lllni*nn. Mar^arotha -
II, 26. Mai.
Pni>ti«lfUih. KlUnlioth —
II, 26. Mai.
|liM«tlhitN.
U, 17. November.
l*.tUi(tM«lh.
II. 27. Januar.
KliMltiMlt.
11. 5. November.
h^«\nAohi«rih. Mai|]:aivlh«
U. 26. Mai.
Muf'hlUitU.
IL 25. November.
Ma|t%iAhNMK
iL «.Oelober.
m AI'ltlll^M ÄÄ »
II, 17. Mmmtir
ILICM.
fr. B.
227
lllirg(R10- Mansraretha.
lar-)- Wolfreiterin. Katherina —
nklrchen.
Preposlil t
Heinricus.
Wolframmus.
Conrad US Deygt.
Johannes.
Albertus.
Conradus Wymell.
Fridericus.
Heinricus.
Johannes.
Oeeanit
II, 3.
II, 26.
11,28.
11,16.
Ih 29.
11,30.
II, 31.
II, 8.
II, 19.
II, 4.
II, 11.
Alexius.
Augustinus.
Petrus.
KrafTt. Jobannes —
Kraftzhofer. Heinricus —
Ernst. Eberbardus —
Hegner. Johannes —
Hermannus.
Hofmann. Conradus —
Johannes.
Johannes.
Johannes.
Johannes.
Michael.
Reyter. Heinricus —
Wolfgangus.
Canonlel presbllerlt
11,20.
II, 10.
II, 2.
II, 31.
II, 21.
II, 27.
II, 2.
II, 30.
II, 3.
II, 16.
II, 30.
II, 4.
II, 19.
II, 2.
II, 22.
II, 10.
Michael.
Canonleiis dlaconasi
11,30.
Canonleit
Kress. Conradus —
Egra. Johannes de —
Formbach. Chunradus —
Holtschucher. Chunradus —
Schütz. Fridericus —
Aeollti t
Hubner. Petrus —
Fr. Jacobus.
Hermannus novicius.
Chunradus plel^MM —
II, 16.
II, 16.
II, 18.
II, 15.
II, 16.
II, 20.
II, 15.
11, 27.
ree. in
Juli.
Bbi.
April.
December (1418).
Januar (1469).
April (1485).
October. fr. n.
August.
Mai.
Mftrz. fr. n.
Mai.
April.
Juli.
Juni.
August
Januar.
August
November.
April.
September.
Februar.
April.
September.
December.
Juni.
Mftrs.
Juli.
April.
Mfirz.
Mirz.
April.
Mai. fr. n.
August
August
September.
October.
firat 1338, p. 170.
15*
tu
lUILApra.
H«nM*BBI.
L'dilnn».
II. 21. RorMberOt»).
■■
.. R.-).
IL 4. Aainiat (1U7).
FridrrJeai dt Übeoi.
ll.M.tl.lHr,(ia48>. fr^
aunrtdii«.
11. 5.Min( 2^2}.
11,2t. Janu>r{l3St)
NieoUu« Sebefber.
II, 19. September { 3M).
Ileinrieu« Hiltimer
»eeMl<
ChriRtannui.
n. 6. NoTember.
Uohhirdut.
II. 28. Decmber. fr. i
ITilairirui Sllckpl.
11, i«. Februar. fr..
U, 14. Augaat.
Area. JohtnDB« de -
11, 8. OeUber. fr i
Billhaiir.
II. I.September.
I'iulu«.
II, 2. Min.
HvrchloldiJi.
II, 8. Norember.
I'»lru».
II, !8. Juli.
IVrnrk. Kllbfrous de -
n, 22. Juli.
(-.«p».
II. 14. AugD«L
rhiii|>ah<-i. jaiiMOM d« -
OhrUuaou*.
II. !6. AugutL
tt.ri»t»r*r«fc
II, 1. Min.
Kt*«>«u>.
11. 13. Hai.
V.I*«|iMi.
II. t. August.
Vrlu. iMtMio*
11. 24. Marl.
»\jCv». i'Incw d*
IL 1& \mg3ML fr. 1
«Ut^tA
n, -LMin.
»;*U l'AiiMr
IL X AoRMt ft. .
(U ><.
IL iMira.
\;v>>j-v»^
IL Ä». A«*«M.
». . ►..
IL 1?, J.B.U.
»,-... ■v-.^.v
'X t-S«pUKb«T.
■i, -..-,-, V
■-■. ■<- N/rt*b*r.
!. ,^V,>
Ä V;--
■ <
■. ;• Kl
. ...,.*
■■- t St(:*q*»M-.
..(..^■^
■i. >. Vt<««faM-.
.,„^«,-^
u. xmtx.
..».Uvt^
■^tZ «hMtetL
229
lU.
Meinhardu8.
II, 19. April.
Meinhardut.
II, 2. Hai.
Meinhardos.
II, 8. November.
Merano. Johannes de —
II, 18. August.
Michael.
II, 13. Mal
Michael.
II, 1. August
Nicolaus.
II, 12. Februar.
Nicolaus.
II, 22. Februar.
Otto.
II, 8. Norember.
Oswaldus.
II, 13. Mai.
Reichenhali. Georius dp —
II, 8. Februar.
Schreiber. Johannes —
II, 20. October.
Stolz. Udairieus —
II, 16. Juni.
Ulricus.
II, 18. Mai.
Canoiiicns dlaeonasi
Ulricus.
II, 8. November.
€aBonicl snbdiaeonit
Heinrieus.
11, 8. November.
Heinricus.
11, 20. November.
Johannes.
II, 5. September.
Canooicns acolitnst
Hermannus.
II, 8. November.
Canonici :
Barg. Rudbertus —
II, 5. April.
Posch. Georius —
11, 20. Mai.
Christannus.
II, 3t. März.
Clusis. Johannes de —
II, 8. August.
Daum. Leonhardus —
II, 20. Mai.
Teilver. Augustinus —
II, 2. December.
Verg. Johannes —
11, 5. April.
Georius.
II, 3. Februar.
Johannes.
II, 31. März.
Kunig. Jacobus —
11, 17. December.
Leonhardus.
11, 3. Februar.
Mathias.
11. 3. Februar.
Nicolaus.
II, 4. Februar.
Nicolaus.
II, 29. September.
Nunnburga. Johannes de —
II, 4. October.
Reichenhall. Georius de —
11. 16. März.
Rugerus.
II, 15. December.
Stüchs. Petrus —
II, 24. April.
Ulricus scolasticus.
II, 17. December.
Wenser. Johannes —
II, 19. September.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
• ■ S^v^
144*
L-It
1^*'^^^^^kl0^ ««•A'4«f|it
JL IM. ibiB.
•'^-v'^-vt XL lä.
^pt^^hmiHH II. 24.
I«i<i#»lrf prm»Mterit
IU2S.
AltltMtt|| .lilllNIItlttk
l'Mlih*! hMliM«lltHllla
rMitlMliM«n
II, 18.
II, 7.
11, 10.
II. 10.
II. 24.
II. 28.
II. 24
n. IS.
11. 20.
II. 7.
II. 17.
II. 1^
(letober.
Jali.
Juli.
September.
Januar.
Mfirz.
Februar.
MSrz.
Juli.
Mftri.
Norember.
S<^ptl^mb^^.
iVti^r.
fr. n.
confr. n
eonfr. n.
81 ChriaUDUDs.
11. 30. September.
Chuen. Nieolius —
il, 12. October.
Chunndüs.
II, 23. Deeember.
Ebnnn«.
n. Vi. Jali.
Hall«. ADdreM de -
II. S.Hai.
Huelbju-ter. LeoDhirdas -
11. 20. Febraar.
HermanDui.
Jacobui.
11, 20. Hin.
11. 18. Juli.
Johaiwea.
11, 24. Hin. eoBfr.
11, 6. Ml«.
Lorrr. Rugerua —
II, 7. Jali.
Hathiu.
II, 24. Jaoi.
Hathiaa.
II, 30. September.
Hichie).
H. 18. October.
Nureaberk. Johano«« de —
11, 1. Jaauar. fr. o.
Rapp. Johanae» —
11. 3. Mai.
Reicherus.
11, 12. Jali. fr. D.
Öoil. Johannes —
II, 20. September.
Schellenpcrger.Bartholonieua-
Schellenperger. Thomai -
11, 13. Februar.
Simon.
II, 16. Augutt. fr. n.
11, T.April.
Ulricua eelerariaa.
II, 2«. Hin.
WatJvn.Dietricuade —
II, 26. SepUmber.
Wenieslau«.
II, 30. September. fr. n.
Wilhelmo*.
11, 18. April.
Wolfhardu».
11. 14. Aoguat.
CaaonleidiMOBli
Aaloniui.
li, 18. Jali.
Andreas.
II, 18. Jali.
Chunrada».
II, IB. Oelober.
Cuontcit
Albanu9.
II, 29. Hün.
Perlholdus-
11, H. Min.
Pcrfter. Conradu» —
11, 29. Min.
Prendel. Gre^orius —
11,11. Januar.
11, 12. Norember.
Tj-cm. Michael —
11, 12. November.
Tobler. SleiJhanut-
11. 6. Jani.
Garrawler. LlricuB —
li,21.0ctabeT.
Lorer. Au);ustlnu8 —
11. 20. Janaar.
11. 6. Jani.
282
liCOltU, St. Mündel. Johtonei — II, 12. NoramltBr.
Ridekk. Ckuurada* de — II, 27. SepteiDber.
Stiipdorfer. Thamas — II, 12. November.
Wasierburt;. L>»Dardus de ~ II, S. Octob«r.
Wärfel. Georgtui — II, 1. Decamber.
AeoilUt
HeiDricna. II. 16. Ocfober.
Jobinnei. II, 20. Februar.
Marti DU ■ preibiter.
i), 12. Oelober.
Aadreis Erlpaeher prepaeitu«. II, 4. August (UD8).
Kfiicbl. Leonardui — presb. et
c'l
fi
I
CMoaicIt
MoririKer. Chriatoforus —
Radberlu*.
Spengler. JohiDiiea —
SUphBDua diaconu».
Obertiperg. Otwildus plebann« In —
Attlng. Keinrieus prepositut.
Wernhardua prepositus.
Purchardoa preib. et eanon.
Olta. VbIHs a. Marie in —
ßimudts monlalis.
[I, 2S. Februar 1498.
II, 8. September Ut>l.
II. 27. Mai.
II, 20. Augual 1492.
II. 4. October 1497.
II, 4. December.
11. 18. Decemher.
rec. in frat p. 172.
11, 15. Juli.
RadlUdt Maj. Purchardu« plehanua de-
-rec. in frat. p. 172.
ütg. Dietricus plebnDua in ~
IM. in fral. p. 173.
II. 23. NuTcmber.
Mag. Herwicu» plehanus in —
II. 6. November.
Rricberua pirbanua in —
rec. in Trat. 1384. p. 17
II, 11. Sepltmher.
Ranibsren. Prepo.i.i
Aitmimnu«.
n. 20. April (1178),
Wichardui..
ii,29. Mfirt (1224).
Ilcinrieua.
Wernberu«.
11, 4. October (13«3).
Heinrieua.
II. 26. Augnit (1373).
233
Ten.
Stephanus.
11, 4. Januar (1388).
Mathias.
11, 5. September (1426). fr. d
Erasmus.
11, 15. October (1444).
Pridericus.
II, 7. Februar (1448).
Thomas Witel.
11, 22. Mfirs (1462).
Woifgaogus.
11, 17. Mftrs (14)91.
Oeeaoii
Ppchrer. Johannes —
II, 12. April.
Fo^ner. Johannes —
II, 25. August fr. o.
Chern. Johannes —
II, 16. September.
Tetnweiss. Johannes —
11, 9. Januar.
Thomas.
11, 14. August*
Erhard US.
11, 19. August.
Lampel. Fridericus —
11, 5. Mfirx.
Melzger. Paulus —
11, 15. Juli.
Canonici preabiterli
Andreas.
11, 15. October.
Asmus. Johannes —
11, 17. Mai.
Asmus. Wolfhardus —
11, 10. December.
Bartholomeus.
11, 17. Juni.
Chlosner. Ernestus —
11, 8. September.
Chunradus.
11, 22. Mai.
Thomas.
11, 15. October.
Traunsteiner. Johannes —
11, 20. October.
Erhardus.
11, 22. April. fr. n.
Fridericus.
II, 22. Januar.
Fridericus.
II, 15. October.
Geyrsperger. Johannes —
II, 24. Juli 1470.
Georius.
11, 14. August.
Heinricus.
11, 12. Juni.
Heinricus.
11, 30. October 1407. fr. n.
Johannes.
11, 15. October.
Lengdorfer. Stephanus —
11, 5. Februar.
Martinus.
11, 15. October.
Maurchirchen. Johannes de —
II, 30. Januar.
NicolauB.
II, 27. Mfirs.
Otto.
11, 24. November.
Raitenboch. Heinricus de —
11, 8. November.
Rieder. Christannus —
II, 16. Februar.
Rogeis. Ludwicus —
II, 11. September.
Salzburg. Virgilius de —
11, 12. Januar.
Seyfridus.
11, 18. April ao. 12.
Wernhardus.
11, 27. November.
0. 10. M<ir.«b«r
lUrtUrfer Jahinn.-. -
(«rMtwI. Joli.nn« -
0. t3. Hu.
fr««iMr. &irthnlomcu) —
It. W. F.bni.r.
CbräUMM.
n. i8. JbH.
CbmrMl«.
n. 10. Oet*bM.
matricH.
U. 20. Mü.
)!. IB. Oetober.
BtpdiM.
n. 16. ihi.
Vita«.
II. 14. ÄDgWt
Prid«rinj.
II 7.Febni.r.
Pr{a«ri«*.
11, 11. Hai.
|rrid«riem.
11, 27. JaJi.
IL 23. Hin.
Gimr. Paira* -
II, 25. Oeeembcr.
Oaoriw.
II, IS. Febrav.
11, 9.jD]i.
II, 22. J«DU>r
Haiaricnt enitoi.
II, 8. Oetobcr.
11, 14. Augii.t.
Ludwirui.
II, 29. Oelober,
11, 12. Hin.
MuM«»r. JohibM« —
II. 17. Juli.
Muklch. JuhuH* ~
II. i.Hii.
Ollu.
II. 6. Oetob«r.
II. 18. Juni.
II, 4. Januar
KtiJi^irM.
II, 13. Oetobcr.
s**r*iwvii* ^»•oniM —
II. 23. Üctobar.
StHHH».
II. 7. Ftbniar.
SUu<J«vh«r. ewtMs
11. -iä. Oetobcr.
Stoll. \1t«aiaJiis JtfMK-«!
lu». IL 19. Juli.
Mvii.l>»iAr. MaauM
II. «.Januar
ttu;iik.<( J.^b«»<H-<>
11. 'S!. SaU
235
Bbnrg.
Bpiscopit
Bnhall.
Gebehardas (II.).
Gebehardut (HJ.).
Heinricus (1.).
Hartwicus (II*)*
Chuoradus (IV.).
1, 17. Mfirs (1036).
I, 2. December(i060).
II, 11. Mai (1155).
11,22. August (1165).
U, 7. April (1227).
fr. n.
Heinricus (II.) Cornea de Rotnek. II, 25. Juli (1296).
Hartwicus. II, 17. Mai.
Au. Ulricus de — decanus et
canon. II, 4. Juni.
Chuoradus de Luppureb decanus. rec. in frat p. 172
Fridericus canonicus.
Ulricus diaeonus.
Gotescalc subdiaconus.
Christannus presbiter de —
Prepoalil i
II, 11. Juni.
II, 1. Mai.
I, 22. September.
II, 20. Mars.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
Paulus.
Heinricus.
Wichmannus.
Pabo.
Heinricus.
Rudolfua.
Fridericus.
Christannus.
Otto.
Cbunradus.
Johannes.
Johannes.
Johannes.
Andreas.
Panholtzer. Gcorius —
Paulus.
Petrus.
Chunradus.
Chunradus.
Kaefpeck. Johannes —
Thomas.
Erasmus.
firiesser. Johannes —
Hittinger. Leonardus —
Höllzcl. Johannes —
Johannes.
Magnus.
II, 21. Februar,
n, 3. Mai (1154).
II, 24. September (1197).
II, 21. Januar (c. 1212).
II, 21. MSrz (c. 1215).
n, 13. M8rz (c. 1220).
II, 13. November (1325).
II, 21. Februar (1399).
II, 21. Februar (1412).
n, 21. Februar (1430).
11, 21. Februar (1465).
H, 21. Februar (1470).
II, 4. April (150)5.
€aiioiiieI preabiierli
II, 21. Februar.
II, 13. September.
II, 21. Februar.
II, 21. Februar.
II, 21. Februar.
II, 10. April.
II, 7. August
II, 21. Februar.
II, 21. Februar.
II, 13. September.
II, 7. August.
II, 17. Juni.
II, 21. Februar.
11» 21. Februar.
confr. n.
%iftf
M*- > ! Hl**-
U- —
rii
^ ••
1;. 12.
?»MK«
I. iLAfiri:
II. 2S. .April.
t «fft^u^ CiAüitruiiu« 11- T. A|nil
• .
h^COiu'
L. V.JaDnr.
'yVbf^Ciufe.
U. 31 Min. 1
hberUiirciut
11. C. ini.
Ju|(urU
11. !M. Jmbuw.
lUiWiftUUiftfC
FrefMMiii]
1
<>ll*iiViiUt
IL 27. Joiii(lifl»».
Aiiio.
II. 30. Januar (117» l
Ilriiutiauu*
IL 10. Marx (1201 ).
l/ilvllu».
IL 2. Decemher(lSt^l
lli-iMiiru*
IL 0. September (IST»
l/llU-IJ*.
IL 2. Juni (1240)
WiilllMMItt.
IL 21. Februar (12S1I
IhrllMailln
IL 28. Juni (1386).
litlllu
IL 2$. Juli (1412).
IniiMiift
IL23.0ctober(1415).
r<(MlM> 1 i»U«ih|H'i-k
IL 15. Februar, 8. Mai (14t
M>(«llu(|tiiu«tUk MtlihiMoi
IL 13.. i:>. Februar (14S2j
l«M«(U^((«'» 1 « ulu'(|;t-i
%l««>AMl .
IL O.Mai (1493).
^* . 1 . ,!•
\l ^4. April.
\ \» . . .
tt Ausist
^
* ^'*o:ober.
. »
N Hj
1 k
.. N ,\-v>f«tV<r.
» • ■ V - » s
-, Äf. %*-«. fr. 1
•
». N %ifc.
\\.
K ^^ ^<4lC^rfr
237
iberg.
Johannes.
Liebhardus.
Seolorest
11, 2. December.
II, 6. September.
Caoonici presblterli
Aychperg;er. Johannes —
Ayehperger. Johannes —
Aychperger. Mathias —
Albertus.
Andreas.
Paumgartner. Erasmus —
Peltinger. Ulricus —
Perkhofer. Sigisroundus —
Peuerbach. Heinricus de —
Popp. Johannes —
Prumbs. Georgius —
Psutterer. Oswaldus —
Purkhusa. Heinricus de —
Kalinger. Jeronimus — -
KHianus.
Kiiianus.
Chunradus.
Thalheiiner. Heinricus —
Tampeck. Johannes —
Diethardus.
Eberhardus.
Gererstorfer. Georgius —
Gneystinger. Christoforus —
Goifridus.
11, 22. August.
II, 20. September.
II, 10. Juni.
II, 30. April.
II, 4. März.
II, 15. Februar.
II, 15. April.
II, 15. Februar.
II, 2. November.
II, 10. Juli.
II, 10. Juli.
II, 15. Februar.
U, 18. Man.
II, 15. Februar.
II, 31. Marc.
II, 18. October.
II, 13. Juni.
II, 7. September.
II, 15. Februar.
II, 12. Mai.
II, 10. Februar.
II, 19. Mai.
II, 10. Juli.
II, 23. April.
Goifridus provisor in Pramperk. II» H. Juli.
Goifridus.
Granator. Heinricus —
Grfiul. Fridericus —
Gregorius.
Härder. Georius —
Haselpeck. Caspar —
Heinricus.
Heinricus.
Heinricus.
Johannes.
Liebhardus.
Lienhardus.
Magnus-
Marseiialch. Heinricus —
Nicolaus.
Radekk. Heinricus de —
11, 19. December.
II, 15. MSn.
II, 10. September.
II, 26. Juli.
II, 28. September.
II, 15. Februar.
II, 7. Januar.
II, 10. September.
II, 30. September.
II, 14. Januar.
II, 10. Mai.
II, 2. April.
II, 12. April.
11, 1. December.
II, 3. September.
II, 3. Januar.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
238
Beickmkerg. Radekker. Heinrien* --
Ri*p. JahanaM —
RaffenitoiB. Wolfgtn^i
Sidoder. Stcphanu* —
Syfrida«.
WalliQRnniu.
Wolfbardu.
Walfingui.
Pniithohiis.
Fref . Kcinriea* —
Leutuorteder. PranUwhiii -
U, 14.E
II, IS. Februar.
II, 15. F«bnar.
II, IS. Februar.
II, S. Ssptamber.
n, 13. Fflbrair.
II, 1. Janaar.
1), U. JoDi.
ttUi
IL 12. Mai.
II, 18. Aagaat.
II. 8. September.
Aaer. Johuae» —
PateaangrcTer. Wjpndna —
Piinheekl. JohanDcs —
BalthaMr.
Perckhofer. Sigitmaadn* —
Peraöder. UdalricM —
Pllch. KrliarJin —
Peicker. Johaaaea —
Cbaliagar. Jereaina« —
Kanrer. KebMl —
K»b«ri. Jebaaae« — plebaai
in Prjmperi;.
KolnpM-fiFr. i;<vnai —
Fana. Erhard»
Frejheii
Fridericiu plrbaai
H»cb*ltiafM'. V#lr|raBi;«s -
Jvliaaa*« «lati^.
J\>rJaK. ^l^pkaiB« —
Jontan. Sl'pkiBB* —
R.'tw $«nLi«rw ■
n, LH
11,18. AagML
0. IS. Jaaaar.
n, 3. Oetober.
II. IS. Februr.
IL 30. Ttin.
II. U. SepteadMr.
n, II. SepiMber.
IL H. SeplMiber.
n, 8. S^teaber.
n, S. Oetober.
IL & MaL
II. 18. Oelobcr.
IL LDeeeaber.
n. at. Seplmber.
IL S. Hin.
IL 9.J>ai.
IL 3.A««»L
IL IS. FebrMr
11. & MaL
IL ll.lVi*ber.
IL 14. Hin.
II. t7, F**«»r-
IL lä Juur.
IL ::. Stnmktr.
IL ». Frtraar.
IL S-HaL
23»
■beq^Sield. UlrieuB-
». 8. April.
Saeld. Ulrieut —
II, 14. Auguat.
11, IS. Jannar.
Steinpeck Oswalda« -
II, Ifi. Januar.
Sunkler C«sp„
n, 8.0etaber.
UlricuB pkhanus.
II, 11. Deeember. 1
Zaifr. JobiDoe« -
II, 11. October.
Eberhtrdus diieoDus,
II, M. JuDi.
Heinricns coDTeraut.
II, ».Janaar.
H, 4. Hai.
HanUingerio. Dorothea — mon
1. II, 10. Hai.
11,11. April.
II, 7. Hin (1179).
Gero.
11, 3. jBDi (HKS).
Berlholdu«.
II.U.Amt«t(m4).
Wallberui.
II. 6. April (KSd).
Jobaones Pflu;;.
1 11, 18. Januar (1438).
t II, 10. April.
Georiai.
II. I.Hai (1464).
Georiu» Lindmafr.
II, SS. Jannar (1498).
Erbardu».
II, 18. Januar.
Fridericu..
II. 27. Hai.
JohaiiDea.
11, 5. April.
Leonardut Eachlbaeber
11, 26. Januar.
Michael.
11. 20. August.
II, 12. Hai.
Man«ehl pr«abiterii
Andrea». 11, 12. September.
Purch«rdui. II, 12. August.
Hartnicuü. IE, 13. April.
Johannes. II, 23. Juli.
Johannes. II, 12. September.
Johannes. IE, 12. September.
RudolAis. El, 13. April.
UlHcus. IE, 13. April.
Udelricus. II. 12. September.
Wenibardus. M. 8. Mürt.
240
ReiteihuUtch. .Monack
lit
Albertos.
11, 22. Januar.
Albertus.
II, 6. Februar.
Petrus.
11, 18. Januar.
Pirckner. Johannes —
II, 31. Januar.
Bostnus.
11, 28. October.
Prycler. Leonardas —
11, 31. Janaar.
Tiiizlinger. Wolfgangus —
II, 31. Januar.
Erhardus.
II, 22. Januar.
Fuchs. Leonardus —
II, 31. Januar.
Grünzeltner. Meinhardus —
II, 31. Januar.
Hiltprandus.
11, 13. September
Leoohardus.
II, 18. Januar.
Lescbeysseo. Andreas —
11, 31. Januar.
Martinus.
11, 22. Januar.
Morriger. Johannes —
11, 31. Januar.
Saio. Otto —
11, 24. Februar.
Stephanus.
11, 22. Januar.
Udalricus senior.
11, 31. Januar.
Urbanus.
11, 18. Januar.
Waltberus.
11, 13. Juli.
Ulricus presbiter in —
Heinricus diaconus in —
Reut.
RotenmaDn.
Ror.
II, 16. October.
11, 24. September.
Conversl i
II, 5. MSra.
II, 13. April.
11, 6. April.
Andreas quondam pleb. in — II, 11. Januar.
Mfirteinsperger, Johannes, ple-
Albertus.
Albertus.
Heinricas.
banus in —
Hermannus.
Wolframmus.
Hugo.
Gotfridus.
Petrus.
Prepositl t
rec. in frat 1445, p. 168.
II, 24. Februar.
H. 12. October (1186).
II, 18.April(1215?1247?).f
II, 19. April (nach 1248).
II, 18. Mai (14)55.
Cbristannus.
Oecann« :
II, 10. Mai.
Canonlei presbiter! t
Augustinus. II, 23. April.
Vyckinger. Jodocus — II, 3. Januar.
Heinricus. II, 16. April.
Schmid. Andmi -
11, 27. Jaii.
II, 27. Ja».
Urbiaa«.
11. 29. April.
CM*tf(d<
Prunner. JobnoM -
11, SOrtobM.
Vil.er. GregoriDt -
11, 19. Seplember.
Glici. jDhionesdB —
II. 19. Oetober.
Uranator. DamiiDQ» —
II, S.Jinnr.
Hsecn. Pttrus —
11. 13. Hin.
L«b. Hitheu*-
II, 19. Seplember.
II. 29. Hin.
mthmel
II, 16. Hei.
11, 2. Oetober.
Rotenburg. Johanaea de —
11. 26. Pebmer.
Sachs, andren —
II. tS. Jtooir.
Slör. Wilhrlmus —
II, 19. September.
IJJrien».
II, 19. Oetober.
11, 19. Septenber.
Erhirdui preabiter in ~
11, 1«. Jvli.
Cbnnndat dneonui de -
II, 2S. Aiigiwt
diieoniM.
11, 19. Septembtr.
IL 27. Jnai.
Albirtut conversui.
M. 18. Hai.
II, 19. April.
II. 3.J>iiii».
Eberherdm.
11. 24. Jimier.
Ulrieu«.
II. M.Jiüi.
MoBMhl vreablterii
Albertus.
D. 12. Hii.
Bernbtrdui.
II. 28. Mn.
Barcbard«.
D, 12. Md.
CbnnrtdD*.
11,28. Urs.
CSnredn».
11, 30. HSre.
Eberherdoi.
II, 29. Deeember.
Eberhardu.
IL 1. Oetober.
Eraeilui.
II, 28. Urs.
n, 1. Oetober.
Heinrieiu.
n. l.JeuMr.
Ut. xxmi. t.
«
■«ncw.
IL CSri.
n. i.jm>t.
ILt8.Kftr..
Mmm«l
U.3«.Kn.
U4*ie«.
ll.X&Un.
II. 4.U.
li««fM.
Q-MUn.
Raftn*.
n. 1. OeUkM^.
llric».
IL». Min.
Clrie».
ILlLMaL
WiUbnw.
ILIO lUrm.
WilUlMM i»eM«>.
n.a]Un.
l'Irieai mUimom».
IL I.Octoter.
WenÜMrai uMiaeoiu.
IL 30. Hin.
AlbertH.
II. 21. S«ptMih«.
II. 14. OeUh«.
BaltbtMr.
II. t4. J>li.
Bcnhirdi..
II. 30. Hin.
IL 14. Jgli.
Barchirdnt.
IL 30. Mir..
Barebardn«.
II. 11. Hai
ChoondD*.
IL 3.J.BW,.
CfioradDi.
II. 29. Mir..
Chaindn*.
IL ir H.L
ChMradu..
BbarbardM.
IL 18. Jt...r.
Ebcrhirda*
iL 30. Jin.*r.
Eberbirdai.
IL 28. Hin.
Friderieu».
H, 30. Hin.
GotfridD«.
IL LJuau.
Heinrieai.
IL l.JaDMr.
Htinrifus.
IL 30. J»aar.
IL 29. Hir..
HeiDrieus.
IL 14. Jali.
Harmiuuui.
n. 4. Hin.
HcnntaDD*.
IL 28. Hin.
J>cobu*.
n, 28. Hin.
Ortolfai.
IL 12. Hii.
Riehtrdni.'
IL 14. J>U.
Hudotrui.
iL 38. M<n.^H
Sigfrid«.
iLSO.iii«aH
243
Idea.
I.
arg.
Simon plebanus in —
Fr.Haumpertusma^. curiaein-
Siboto plebanus in —
Katerina monialis in ~
rec. in frat. 1329, p. 174.
II, 6. Anglist.
II, 10. November. fr. n.
II, 15. Januar.
Arehieplscopi t
Vitalis.
Flobargisus.
Johannes.
Virgilius Scotigena.
Arno.
Liupraromns.
Adalwinus.
Dietmarus (I.).
Pilgriraus (I.).
Üdalbertus (IL).
Egilolfus.
Heroldns.
Fridericus (I.).
Hartwicus.
Guntherus.
Dietmarus (II.).
Baldewinus.
Gebehardus.
Tyemo.
Chunradus (I.).
Eberhardus (I.).
I.
I,
I,
I.
I,
I,
I,
I.
I,
I,
I.
l,
I,
I.
II,
I.
I,
I,
I,
I,
I,
Chunradus (II.) patruus Fride-
rici imperatoris. I,
Albertus (III.). II,
Eberhardus (IL). II,
Wlodizlaus. II,
Philippus quondam electus. II,
Rudolfus. II,
Chunradus (IV.). II,
Weikhardus. II,
Fridericus (IL). II,
Heinrieus. II,
Pilgrimus (IL) de Puchaim. II,
Gregorius Schenk. II,
Eberhardus (HL) Neunhauser. II,
Eberhardus (IV.) Starchen-
berger. II,
Johannes (IL) de Reysperg. H,
Priderieua (III.) Truksftet. 11,
20. October (730).
II. 12. Februar (737).
II, 10. Juni (745).
27. November (784).
II, 24. Januar (821).
II, 14. October (859).
II, 14. Mai (873).
II, 21. Juli (907).
II, 8. October (923).
II, 14. November (935).
II, 22. August (939).
31. August (967).
II, I.Mai (991).
II, 5. December 1023.
1. November (1025).
II, 28. Juli 1041.
n, 8. April 1060.
II, 15. Juni (1088).
5., IL 28. September (1101).
8., U, 9. April (1147).
21. Juni (1164).
n, 28. September 1168.
8. April (1200).
1. December (1246).
27. April (1270).
21. Juli (1279).
3. August (1290).
25. MSra (1312).
6. October (1315).
7. April (1338).
29. Juli (1343).
5. April 1396.
9. Mai 1403.
18. Januar 1427.
9. Februar 1429.
30. September 1441.
4. April 1452.
16*
filsblTK. Sigismanda« (f.).
n. S. NorenbM* IM.
Burkhard«« (IL) de Weyspriaeh
Cardinal it.
ü. 23. Fcbniar 1466.
Fridericus (IV.) eomes de
t
Scbaumburg.
11, 4. October (14)94.
Sigismundus (II.) de Holneck.
U, 3. Juli 1495.
Prep«sltii
Megingoz.
I, 16. October.
Wezil.
1. 22. Mira (1067).
Herniinnus.
U, 18. November (1137).
Gebeno.
11, 1. October (1146).
Hugo.
I, II, 12. Juli (1167).
Siboto.
I, 19., II, 18. Januar (1183)
Pertholdus.
II, 7. October (1200).
Wernhardus.
II, 2S. Augost (1203).
Albero.
II, 10. Januar (1219).
Albertus.
II, 22. Nofeiuber (1229>
Ch2no.
II, 3. October (1242).
Otto.
II, 19. Januar (1267).
Gberhirdus.
II, 16. September (1319).
Chunradua Lunczner.
II, 7. Mfira (1343).
Kberhardus de Ovensteten.
II, 26. Februar (1385).
Fridericus de Prankch.
II, 30. Mai (14)67.
Caspar de Stubenberg.
II, 26. October 1478.
C'hristoronia Ebran.
II, 16. Januar (14)91.
Oecanit
Andreas Mautner.
II, 16. Febmar.
Pilgrimus.
II, 25. Juli.
ChraAo de Haslaw.
II. 28. October ao. 37.
Christoforus de Welsperg.
II, 1. Januar 1482.
Fridericus
II, 14. Februar.
Gerungus.
11, 3. Juli. fr.o.
Hadtnarus de I^ber.
II. 30. Juli ao. 75.
Heinricus.
II, 11. Febmar.
Heiaricuju
11, 27. Februar.
Heinncus de Karlsperg.
II, 21. Norember.
Helwicus,
11, 12. Noreraber.
Johannes Topler.
H, 7. August ao. 61.
0>\iiaKlus come« de Ortenberg.
H, 3.JuBil450.
KudoU'ujk
11, 16. Februar.
rinou* de Cbointi.
IL 24. September.
\lb»r<us 4e PauUl«K.
Tli««Ma .^adiriufM-
IL 23. DecMbcr.
U. i.
IMS.
245
rg. GebolfiM CID. s% R.
Gotfridus can. s. R.
Hoholdus presb. can* s. R.
Nicolaus presb. can. s. R.
Rihart.
Willehelmus subdiaconus.
IK 6. Mai.
W, 4. Mai.
II, 6. Novembtr.
II, 23. SepteiBber.
I, 21. Febnitr.
\U 15. April.
fr. n.
¥lceeastos s
Matseer. Thomas — II, i2. Mftrx.
Scolastleust
Fäwchler, Georgius — II, 29. November i444.
PenHeneiariaa t
Glimpf. Heinliardus — II» 22. Mfin.
Plebaais
Pellendorf, Dietnigus de —
Pernbardus.
Karulus.
Cbreyger. Georius —
Chunradus.
Empel. Heinricus —
Gerlochsteiner. Johannes —
Goldekk. Wulfingus de —
Heinricus.
Losenstein. Perchtoldus de — H, ii. Mai.
Ratmanstorfer. Melchior — II, i. October.
Raunacher. Georius — H, 2. Juli.
Urvillus. Heinricus — H, 1* Juni.
Caaoniol presblterit
II, 29. September.
confr. n.
II, 7. Juni 1411.
II, 12. August,
n, 13. Februar.
II, 28. Mai.
II, 15. October.
II, 10. October.
II, 2. April.
II, 15.M8ril392.
II, 2 September.
Adelbertus.
Albertus.
Albinus.
Algotus.
Arberger. Georgius —
Arbo.
Arnoldus.
Pabo.
Perchaim. Friderieus de —
Perchaim. Hermannus d« —
Pertboldua»
Pertholdus.
Pilgrimua.
Pilgriouia.
Poppe.
6r«ym«ldu8 de —
II, 19. September.
II, 9. August.
\l 16. März.
H, 23. Januar.
II, 23. JudL
U, 5. Mai.
II, 13. Juni.
II, 1. M&rs.
II, 30. Januar.
II, 16. April.
II, 16. October.
II, 28. Januar.
II, 10. April.
U, 18. October.
II, O.April.
fr. n.
fr. n.
T*iw. nkwAM i* —
T«l«llMiM. JnbaMMs i» —
IfiMlMlftl».
liiftnMra«.
lllfiNtai«».
titpri. VMm da -
THMüitorf. Chunridn* de —
KH||olli*rtu(.
KtllMlHR,
VkIUUIii. rrldtricu* da —
yiii<(ttti*(vh> (l*«riu* d«
IMdailPtii
tMdvt>vw*
n. 20. Jui IMI.
n. 18. Jn>i.
U, M. DMHibar.
II. S. Fthnu.
II, S. JiDDir.
II, lt. Febratr.
H, 8. April.
II, 24. JiDaar.
II. 19. April.
II, 10. Fabnar.
II, 9. Auitntt.
II. 2«. Mai.
11, 14. Hin.
II. la. Jnli.
II. 3.JaaMr.
U. 11. Mai.
lU T. 0«Mm-
IL 31. .\%fnL
tu 30. .\«9«aL
l(. t fc M -
Ift. ft.
247
Pg. Heirao. II, 19. April.
Heinricus. 11. 4. Februar.
Heinricas Prisingensis. II, 15. MAn. fr. n.
Heinricus. II, 14. April.
Heinricus. II, 19. Mai.
Heinricus. U, 29. Juni.
Heinricus. II, 3. Juli.
Heinricus. II, 3. August
Heinricus. II, 13. September.
Heinricus. II, 12. October.
Heinricus. II, 29. October.
Heinricus. II, 28. No?eraber.
Hermannus. II, 3. Februar.
Herrandus. II, 3. September.
Hertwicus. II, 4. Februar.
Tmbertus. II, 26. August.
Yntzing. Sifridus de — II, 27. November.
Lampotinge. Wernherus de — II, 5. Januar.
Lauterbach. Johannes Ebran
de — Ily 17. September.
Leymtz. Hertnidos de — II, 21. December.
Leo. II, 11. Mai.
Liupoldus. U, 4. Juli.
Ludwicus. IL I.August.
Meinbardus. IL 12. Februar.
Mendorfer. Johannes — cantor. 11, S< October.
Merboto. I, 29. April.
Montfort. Johannes comes de — 11, 18. October 1497.
Neidpereh. UJricus de — IL 6. Mai.
Oberndorf. Christannus de — 11, 21. No?ember.
Mag. Otto. 11, 3. Mai. fr. n.
Otto. IL IS. Juli.
Otto,qui ante fuerat prepositus. 11, 19. August.
Otto. IL 30. October.
Ortlibus. IL 3. August.
Rebdorf. Heinricus de — IL S- Juni. fr. n.
Regele. IL 18. Mai.
Regenspurch. tberhardus comes
de - IL 24. Juli.
Reichenekke. Chunradus dictus
pincerna de — IL 27. October ao. 31.
Rotaw. Reicherus de — IL 23. Juli.
Ror. Johannes de — H, 31. August.
Rüdegerus quondam plehanus. IL 28. April.
Hodgerus. II» 23. Juli.
bMlM.
■^«^y^
ILZT.Jhm.
Htf.Ciriem
■LSLO^Mmt.
««W««bMk. W*nker>i -
aMLP«*Mr.
-■.M.J>Mr.
n. 11- p«hfw.
ll.t4.Mtoi.
Itakkaawe. Ulrin* d« —
n, «.ApriL
«IM«.
1, n. 4. Mai.
KttklPR. Olricu -
n. 4.8«pte.h«.
Mrridu».
II,M.M,L
HiRbird».
II.ZI.M.!.
l]d*lisbilew.
11, S-Oelob«.
Ulrlcw.
IL e.Fthnu.
UlrlsHi.
11, Z.Hlr>.
tllrirui.
11, 17. Min.
DIrim.
tllrifui.
11, H. Oelobw.
llBltnid. Fridwieui —
II. 26. Deeembcr.
Wildfr. (itoriui —
II, 20. Augurt.
II, 10. Nti.
WfrahoHi.
H, Ib. Hu.
Wm-Ib.
wur»«-
11. 3. Hin.
rwMivi «MMii
AlraMMU*.
IL 17. Hin.
ITlWlIHlfT. l»«»talWM —
11. 13. J.iM.>r.
\U\tfMt*».
n. 18. Jaai.
II. 6. Jbü.
X^it^io.
II. U. A>g«H.
Olt*
11. 16. Jou.
II. 9. Stptrabcr.
S•K■».^
11. l.JoIi.
tt ..','>.>«<.
L IL i April.
w..*...*
n. tl.Ai*«tt-
t~*»M»<4 wM
toMW:
r.i(v.«*s
P. U >M.
0.»*JV^
n. Jt KL
W— .. t^sM- it
r. T 3w^
(V«'^ «^iVt^o
r,.»ite.
GolfHdua.
1), 10. Felruar.
Hartwk««.
[|, Vr. Juli.
Saunuer. Ulricn» —
II, S. Dec«iDb«r (343.
II. 83. Juni.
Wu)6ngD*.
11. 24. Apnl.
CU<Ml«l MOUIII
Pernekk. Albertus de —
11, ID. Juli.
Pemckk. Albartn* de -
11. ft. Au^tt.
Frejrbfrkch.Bnsmuid«-
II, 12. Oelober.
H'iDricDS.
II, «.Mfirt.
Heuikr. WLlhelmua —
If. 12. DeceiiiW.
Htrer. Joh.nne» —
11, 16. December.
Rudolfua.
II. 26. Juni.
Ru*peL Johannei —
Wernhirdui.
1, II. 10. April.
CkMHlel
Ah*m. Hadberlaa de -
11, S. Juli 1475.
Perga-LT P^lrus -
II. 25. Februar 1*17.
Po«ph. Jlerm»nnU» —
II, 2«. Januar.
Cupli. Zacliarbi —
11, 22. ÜecembeT.
Tlheniteiaer. Hsydenricui —
11, 10. December.
II, IS. Jaouar.
Tum. Budolfus -
11, 18. MSn.
Velben. Chunradui de -
IL 2S. November.
Volk^nalorf riiristdt'Dru» de -
-11, «.Mira «0.86.
11, 8. Oetober 1407.
Heliieus.
II, 8. Februar.
JunaÜDg. Hermtnnus de -
tterisU.
II, 10. Juli.
Luentz. Chunrudus de —
11. 24. Oetober.
Mitiee. Chunndus de —
11, 24. November.
M>K Otlo.
a 3. yai.
Ritiaboni. K»rulus de —
11. 28. Mtl.
II. 25. April.
Rind^m.ul. Ruperlu. -
II. 8. April tS08.
Rudg^rus.
11, 12. Januar.
Sphprfenhcrcb. Huro de —
11. 16. Octnber.
Sladauer. Nicolaus ~
11. 31. December.
Wehinger. Johanne» —
II, 12. September.
Wolfpero.
II, 1«. Auguil.
Archlpprabitcr s.
Lialpell.
1. 30. Januar.
Aoairoi.
1 -| Till 1 1 II
TM. E &>1. tSS p. fT4
h^una^. h^ftm, -
«u.fan.ia.p nt
ILll. bdaks
1>>->'J|U1.
n. tt Fekmi.
t-T.ü^nt.
L *. DaahR.
fndvneut
n. 4.Jai:.
TM.»fi>i.ifn.r 1»
ILIS-Arü. ~
Hn^vieu
r«.m=&»Ll3».p ITi
tWrlmrt.
Uartwic.
LitiWldat.
I. 30. Jasan.
L ST. Seplc^er.
[1. 27. K>i.
1. 31. Jmuu.
L2T. MinH«.
n, 11. Sept^brr.
Htffull »ulidiirpout t. K. 1. tZ. Kori-mba'.
Hrrbiuiiiiii« «pvlhu» >.. R. E. 5. JdbL
Mut. lifrWrtn proÜivDvUrivt. ü. S. .(DgiuL
Hriiiriru t »rvlirit. U, IL Nii.
Mll« >r»Jirit. plfbveai iaCliic-
Hiini; (ultintTSUB. IL 6. Juli.
Wrrintiart kruliht. I. £6. Jaonar.
KiJiNdui jilrliaau» in liOipitali
(^^••'um. |[. 21. Februar.
Hulrrld M>|;. JohiDiiei - prc-
dicilor etviutii. ffe. io Trat «34, p. t
II. 13. D(»ral>er.
Hag. Nirolaui predicator eecl.
kiU>cdr).li*. rec. in IraL U94. p. 1
Wcrmultpr Hi);. Jubaanes —
|tr«dJFatur liujui ercleiiie. II, 20. April.
Tacicl. lirDriu* — <jui fult pro-
fiaur ilomiDi prEpaaiti in
'^uffl'"»' 11, tu MSn ao. 86
Hibolu miKiiter caintrae *t
eip«lliriu* curia«. ||, 7. Juni.
Griliar> Jacobua — capellanui
«apttlaa Pilgrimi ircbiep.
Btori[>lii>(iliujuapccle«iae. Il, 20. Sea
2S1
ibnrg. Erasmus capellanus capellae
arcbiepiscopi Pilgriroi. rec. in Irat. i436, p. 168.
Gregorius capellanus capellae
archiepiscopi Pilgrimi. rec. in firat. 1445, p. 168.
Jacobus capellanus capellae
archiepiscopi Pilgrimi. rec. in frat 1445, p. 168.
Jobannes de eapella domini
Pilgrimi. rec. in frat. 1445, p. 168.
II, 30. Juni.
Stephanus de capelfa domini
Pilgrimi. rec. in frat. 1445, p. 168.
Johannes capellanus de eapella. II, 2. November.
Leutwinus capellarius capellae
curiae. rec. in frat. p. 173.
II, 20. Januar.
Leutwinus capellarius ecclesiae. II, 28. Judi.
Rugerus sacerdos capellanus
s. Virgilii. II, 9. December.
Mag. Thomas magister camerae. II, 2. November.
Ifotariit
Mag. Bernhard US. rec. in frat 1451, p. 169.
Cbatzpech. Ludwicus — rec. in frat. p. 172.
OfTo. rec. in frat. p. 173.
Rectores scolaex
Dietenhofer. Otto — rec. in frat. 1445, p. 168.
Hausrukker. Johannes — rec. in frat. 1445, p. 168.
Mag. Stephanus. rec. in firat. 1451, p. 169.
Conversl s. Rupertit
Adelbero. II, 17. Mfirz.
Adelbertus. II, 26. September
Ädelmannus. II, 14. October.
Albero. II, 11. Februar.
Albertus. II, 28. Februar. fr. n.
Albertus. II, 19. MArs.
Albertus. II, 8. August
Altmannus. II, 16. October.
Arnoldus. II, 14. Mai.
Pabo. II, 23. December.
Bertholdus. II, 7. April.
Pertholdus. II, 8. Mai.
Pertholdus. II, 23. October.
Perwardus. II« 13. Mfirz.
Bruno. II, 22. Mfirz.
Cheusel. Heinricus — II, 24. Juni.
tn
ruut^
M. r Tim —
i^kwniuu
IL I-JMnr.
i^kmtn»4m.
■.ICr^Arav.
UImmth^m.
ILlLFc^wr.
ChmuTMiimB.
H. Ift Kn.
iJlttmn49%,
ILtlu^ifviL
iykmmrtdm*
H. f 1. Scftnhv.
ißiHh^tim^
IL SuFfAtw.
UlHmMru^.
IL t.Piri«iu.
Tt^wut,
1LI2LJM.
Ki*rfc»r4«ft.
ILlXXfifiL
KiMrrlifrdiii.
ILia-ApriL
Kl^cfbtrdut.
iL &JBii.
Kiftf'lolfu«,
n. 8. X«rcabcr.
KuKüllHiri««.
11, 1- Jaaaar.
KiiK'UclitUus.
IL 27. Jaamr.
KitK'lo^knlcu«.
IL LOetober.
Knitmiionuf.
11, 22. Deceaber.
Krkunfranif.
IL 15. Deeenber.
KrnuMlui.
IL 30. September.
VuluiiruM.
II, 12. Februar.
Krliluriciii.
IL 4. Juni.
Kruuki^rlui.
IL 5. Mai.
Ulii«i*. IfOticalcu« de —
L 16. Mai.
UiHllittriii«.
L 21. September.
UAlfVIiliiM.
IL 6. Mfirz.
Uuth'liliiH.
IL 12. Juli.
UiiUrlinlru«.
IL 22. Mfirz.
UtiUi'hiilouii.
IL 16. Mai.
MNiluniiMt.
IL 16. September.
lUlHIO,
IL 6. October.
MiMnilout«
IL 6. Juli.
llltiHMVINi,
IL 21. December.
lUvb»! Ui,
IL 29. Juni.
I|imIh(4u»<
IL 26. Februar.
U^MUHHHU».
IL 2. April.
1 m^lM« lUlMMVMl
IL 8 Augruat.
1 tV4|^»U
IL 7. ApriL
1 m|^»MM«
IL 15. April.
\ Uk|»%OUu«
IL:iS Mai.
\l4k v|U4t%lu\
n. :iO Mira.
\li»\^W*i%iw«
II. X April.
M4^>^^4( JV^^
IL IS. September.
Mvtu^s^iu^
IL i^. \«<ii»L
Ms(uW^«Jv.\
IL :ii. ApnL
fr.BL
253
inrg.
Meinhardus.
II, 30. August
Nanther.
II, 2. Augost.
Nendingufl.
II, 2. Mtl.
Otto.
11. l.Joli.
Ortolfas.
11, 5. Mai.
Ricbolfus.
11, 30. October.
Riwinus.
II, 19. April.
Rudbertus.
II, 22. Januar.
Rudbfrtus.
II, 18. October.
Rudbertus.
II, 28. December.
Rudegeros.
II, 2. Mai.
Rudolfus.
11, 30. März.
Rudolfus.
11, 18. Doeenber.
Siboto.
II, 17. Juni.
Swicbart.
11, 6. December.
Udelschaicus.
II, 23. October.
Ulricus.
11, 2.Mftn.
Ulricus.
II, 26. April.
Ulricus.
11, 19. December.
Ulricus.
II, 24. December.
Ulricus.
II, 26. December.
Wernhardus.
II, 7. Februar.
Wernherus.
II, 16. November.
Wezflo.
II, 12. August.
Willebalmus.
II, 16. Juni.
Winemarus.
II, 17. Februar.
Conversae s.
Buperti i
Alhaidis.
II, 20. Februar.
Albaidis.
11, 24. Mära.
Alhait.
II, 5. Mai.
Adelheit.
II, 7. Mai.
Alhaidis.
11, 15. August.
Azela.
II, 4. December.
Azela.
II, 12. December.
Benedicta.
II, 19. Mai.
Benedicta.
II, 29. December.
Pertha.
11, 18. April.
Pertha.
II, 24. April.
Pertha.
11, 4. Juni.
Pertha.
11, 29. August.
Pertha.
11, 11. September.
Pertha.
11, 17. October.
Pertha.
II, 7. December.
Pertha.
II, 9. December.
Christina.
11, 14. Februar.
254
talikwf.
CbuDegundift.
CbuDeguadis.
Chaoegundit.
Uiemudit.
Dirmodis.
DiemiUlit.
Üieniud.
Diemudis.
TfiU.
TAU.
Durieva.
Kbeza.
Elisabeth.
eiitabetb.
Klisabeih.
Kngela.
Krndrudia.
Fraugart.
Friderun.
Gerbirgis.
GerdrudU.
(■erdrudis.
Gerdrudis.
Gerdrut
Gerdrudis.
Gerdrudis.
Gisela.
Gisela.
Hailks.
Hailka.
Hailka.
Hemina.
Ililtegardis.
Ililtekart.
Hiltigunt.
Hiiela.
Iniina.
Iiiiiua.
Irinendrut.
Innengardis.
Judita.
Liutpirch.
Liukart.
Liukardis.
Liuza.
11.20.
n. 2S. ApriL
IK 2.A«g«ft.
IL 2S. Min.
II. T.Jui.
II. 23. J«li.
IL 28. Joli.
IL S.AmgmU
IL 17. Min.
IL 12. Mai.
IL 26. AprU.
IL 26. NoTember.
IL 6. Janoar.
IL 24. Mira.
IL 10. ApriL
IL 7. Norenber.
IL 7. JaDomr.
IL 23. Min.
IL 10. September,
n, 26. Januar.
IL 17. Januar.
IL 27. Januar.
iL 13. Februar.
IL 20. Min.
iL 4. April.
IL 4. August
IL 13. August
II, 9. September.
IL 7. Februar.
IL 30. Mai.
IL 19. November.
IL 18. August.
IL II. Februar.
IL 3. October.
IL 8. April.
IL 10. November.
IL 2. Mai.
IL 29. November.
11, 8. Januar.
II, 9. April.
IL I^. Mai.
IL 30. März.
IL 24. Mars.
IL 20. Mai.
IL 10. Mira.
Bsr. a.
255
irg. Maehtilt.
Maehtildis.
Maehtildis.
Maehtildis.
Maehtildis.
Maehtildis.
Mergardis.
Mergardis.
Richkardis.
Richilt
Sophia.
Ursula.
Weng . . . Diemudis de —
Wernburch.
Wezela.
Wilbirgis.
Wiradis.
Wiradis.
nrghoven.
Syfridus plebanus in —
it806. Heinricus plebanus in —
ivalt. Marquardus eonfersus in —
msee (Suanse).
Ernustus presbiter de —
ares: Aisacia. Hermannus de —
Pabo.
Benedict.
Pernekk. Rudolfus de —
Plidolf.
Chunradus.
Tanne. Ulricus de — subdiac.
Ditmarus.
Dietmar.
Ekkebardus.
Engelschalcus.
Engelwanus.
Fridericus.
Fridericus presbiter.
Heimo.
Heinricus.
Heinricus.
Heinricus.
Heinricus.
Hermannus.
II, 1. MHrs.
II, 20. Mftra.
II, S.April.
II, 15. September.
II, 21. Norember.
n, 24. December.
II, 6. Januar.
II, 3. Mftn.
II, 6. M&rs.
II, 11. April.
II, 17. April.
II, 8. Norember.
II, 14. Februar.
II, 6. Mai.
II, 10. Januar.
II, 6. April.
II, 7. August.
II» 7. September.
II, 22. Februar.
II, 15. April.
II, 4. October.
II, 18. Mftri.
II, 6. December.
I, 15. Juni.
I, 11. August.
II, 13. August
I, 29. MSrs.
II, 19. November.
II, 16. August.
II, 8. Juni.
I, 14. October.
II, 26. Juni.
II, 12. August.
II, 19. Juli.
11, 12. Juli.
II, 1. September.
I, 5. Norember.
II. 7. April.
II, 26. Mai.
II, 20. Juli.
II, 29. Augost.
II, 23. Aognst
fr. n.
«M
J*kMM^
II,tl.jMMU
JvblMM.
an. ML
LiXprtU.
i,U.JMMr.
■»«na.
b iLtMite.
n, LML
MirkieL
aU.(Mafcv.
R.dp«t.
I. *.1»A
RSdpwtk
RAdBir.
i.sa.Arri.
Raddh^
11, li. JbU.
Hdkt«.
11. 4.J«IL
Sifrida*.
ILULOetotar.
Olri»««.
11.18.ApciL
Ulrim.
n.3I.Apfl>l.
Ulriea*.
0. S.lbL
Wsittart.
!, 17. ApriL
Zwiul. Bb.rh»4«i -
11, 9. Jum^
ltrUI|U|. Walfl«E«»MtariMitiiM.ia-
- n, 11. Oatotar. b
■I.U. April. t
tMkai(Bi.lhw). »nwmmw»
Kiralu.
11. U. DMwb« (U»>
lUinriMt 0-)-
ll,l7.DMMUr(UU).
nc iB fnt. p. fit
n. 19. J.nu.r (1283). fc
H.iiri««.(IL}.
II. U. Febru.r (IZffT).
Pridarini (■■)-
11,15. Ausu.t(i3l8>
Wwt»^
ILU-OctoUiOSSiV
SipDRMt d* Ratefkh.
n,is.Juii4ir
1-
■Urt
11, 1«. RavMftw (1480).
iHkai (ProiwfV)- rr**MM
WrraWa*.
IU«9.8«ptMAw(llH>fr.
i;<.r.MH>
n, SS. Mi (IIM).
K nllVinnu».
n, 17. Oetrtcr (1U8).
rhrUUltH«*.
Il.t4.0euh«r(«»).
l'lr.r»4.
IL t7. OctoUr (ISIS).
ItiPintart»
ILSS.Ai>ril(IUä). fr
Ha<lMlf<i>.
ILIS. Jinu-rOSiS). fr
t lr,o« r..p|..
IL SS. Deceiiifacr(ltlS).
ll..r..»^■k...u^^r.
IL li. April (IWt).
ItK'UMt.«.
IL SO. nmafcw. fr
tHrirwvv
ILSLAptiL fr
Philippu..
II. 10. Angut
patei). Georius.
11, IL Jainar,
Geroldni.
II. «. JuBi.
II, 2». October.
II, 7. Septenbar.
Johinnps.
]], 14. No*enib«-.
Leoabardai NtrreopFr{;er.
II, 28. NoTembar.
Liabhardui.
n, 13. Deeambtr.
Otto de Ptreoekk.
II, 7. Jani.
Otto de Ua.
II, 8.ADguaL
Otto de Ue.
U, 17. October.
CuobM praabltcrli
Albtrtu«.
U, ».Februar.
Piyr. Artolfii« -
II. 6.0etobw.
Btlthaiar.
II, 13. JnIL
Peinw.
II, e.Febrwr.
Potnw.
II, 13. Mi.
Pttro«.
II, 28. NoTember.
Perogeru«.
II, 28. Jaaoar.
II, 21. April.
Pierer. Paului -
II, 16. Aupiat.
Prtntaer. Aadrea» -
U, ». October.
Prantker. Ulricu« -
II, 31. Angaat
Burchirdni.
II, 13. Juli.
CbriitanDui.
II, 2. Seplenber.
ChrnHendorfer. Jobaonei -
D,19.Aprill401.
Cbunradas.
II, 13. Juli.
Dorner. Aebatius -
U, Vi. September.
II. 4. Juni.
EyrioKu«.
II, 13. April.
Erasmut.
n. 13. Juli.
Brbirdn«.
For»tner. Wolfgangus -
II, 6. Deeember 1400.
Fridericut.
II. 26. Deeember.
Grttt. Nieolau» de -
II, 10. Deeember.
Heioricua.
II, 9. Februar.
Herberttorfer. Fridericut —
n, 17. October.
Hogo.
n. 17. Januar.
II, 13. Juli.
JohlDQM.
II, 30. Augnat.
Jobannei.
H, 23. Deeember.
Lucas.
II, T.Juli.
Luc».
II, 13. Juli.
Hatachsler. Cbunradus -
II, 25. Augnat.
Marquirdus.
II, 10. Augnal.
[..XXVIII. 1.
17
ä-. L
ir t.
fr L
)N»#iliiffK«r MuiUfM% - 11, 21. April.
rmioiilri acolltit
fr. i.
II. 21. April.
NhIi'i. h'iilitririii -
Tiiuoiilcli
\ I ' . > ^ « « » ,• \
Vi
\
),
■ » \ X \ ^ ^ ,>. .*\
11, 3. Oetober.
M 30. Mai.
II, 24. September.
II. 6. Mai.
lU 18. October 1492.
II, 9. heceniber.
II. 12. Januar.
11. :I0. Min.
11. ^ lVceinb«r.
■\ tv Min.
:> Viri-
■. <. V'»-. t45«v
fr. 1».
259
l Reysacher. Heinricus —
11, 31. März.
tpstei). Swevus. ülricug —
II, 15. August
Wolsperger. Ülricus —
II. 28. Juli.
Presblterli
i
Kaltzkoch. Leonhardus —
11, 24. November.
Cbunradus.
11, 21. Januar.
Chunradus.
II, 31. October.
Tyeboldus.
11, 11. August.
Dietmarus.
11, 16. November.
Ernestus.
11, 12. November.
Gundacherus.
II, 2. November.
Hammerl. Simon —
II, 24. November.
Hermannus.
11, 21. November.
Hiltprindua.
II, 2. December.
Hugo.
11, 30. October.
Michael.
II, 24. November.
Scharenstayner. Johannes —
11, 24. November.
Syfridus.
II, 27. November.
Smüczel. Siyion —
11, 1 1. August.
Ulricus.
II, 3. November.
DlAconii
Ernestus.
11, 28. Januar.
Prawnperk. Oswaldus —
11, 24. November.
Freuzzinger. Johannes —
11, 3. November.
Rudmarus subdiaconus.
II, 23. Januar.
Welzer. Erasnius — acolitus.
II, 8. December.
CoDTeraii
Dietmarus.
II, 29. August
Jacobus.
11, 27. Mai.
Jacobus.
11, 11. August
Johannes.
11, 15. Februar.
Rudolfus.
II, 27. Mai.
Steyrer. Johannes —
11, 10. Mai.
Sigismundus.
n, 24. November.
Welzer. Fridericus —
11, 9. December.
l (Nonnenkloster). Wa^Utrae:
Agnes.
II, 31. October.
Enstalerin. Agnes -
II, 11. August.
Iif oniales i
Agnes.
11, 1. Juni.
Agnes.
11, 9. August
Anna.
II, 9. September.
17 ♦
fr. n.
fr. n.
fr. n.
fr. n.
sor. n.
£0«
iMkUfKnir- Ahm.
Mvokloiton-I Am».
l'raDptnnb. ['niuU —
ÜMtfaeriu
Katberiiu
ÜMtberiMt.
KckeleuB. A(;mw —
Cbrictik. ClMai^ndiii ~
Uaraeria. \f:mn —
CytalrrtiL Eliubrth —
EliubMli.
Eliubelh.
EniTrId. Elbabeth <tf ~
Voj'ttin. Harfnrvtba —
Lab«UrriB. CbaBi^nKilii —
Lobiafreria. AkM —
Lolimine^nn- CenSrndil —
Ubaik!. Eiitibrlhdr -
Harf^relhi.
Srhachnrrin. Mir|tarplba -
Smoleria. Kalhfrioa —
Wtnilcl.
WciiMneck«rJn Ann» —
WiUirüii.
iMfaldts.
Salliantbal.
II. 11. :
IL 14.8
IL 7. OeU6cr.
IL 11. Aoga«.
IL a. SeptMber.
IL 11. SepUaibn.
D. 14. S«plcnAer.
IL 6. Octobcr.
II. 27. NarMbOT.
n, 2«. Jnli.
11, & Oetobcr.
IL 11. Ag^Ml.
IL 9. SepUHb«r.
IL 11. S«pte^ar.
11, 18. Oetobcr.
IL 14. Oclober.
IL lA. September.
ILll. A«Kait
IL 3.0ctober.
IL ' 1. Augnit
IL 11. September.
IL 12. Sepicnber.
IL 1 1. Aatnwt.
iL 2 Mai.
IL 14. September.
IL 2. April.
[|, 9. Au(;utl.
CaaTeraae i
Alhaidii. 11, S. Janaar
Gerdrudis. 11, 9. September.
Mirt(arelha. IL 12. December.
Tewrirr'mi. Kirolui pleb. de -
ltüd|{prui diac. pleh. in —
l'huiirnitu* |irMh. et pleh. de^ II. 12. April.
Allinidiii iiinniili».
- II, 3. Hin.
II, IS. NoTember.
•«rttii.
liulix.
II. 15. Mai.
II, 6. Hai.
I, 22. Uecember (naeh W
11. 18. Mai (c. 11)40).
I. ZO. Juli (1102).
U21. Hai (naeh 1139).
IL 14. Februar (c. 1147).
II. 3. Hin.
261
St. Pertha conversa. II, 21. Februar.
Herrat conversa. II, 13. Februar.
Prepositit
Tiemo. II, 10. MSrs (1203). fr. n.
Romanus. II, 13. Januar (1223).
Johannes. II, 12. December (1231).
Andreas de Lampotinge can.
s. R. II, 18. Norember (1380).
Johannes de Liewenberch. II, 4. Juli (1390).
Ulricus Sftld canonicus in Rei-
chersberg. II, 17. October (1421). fr. n.
Sigisroundus de Potendorf. II. 7. Marx, 17. Febr. (1422).
Deeumat
Amman. Mathias — II, 22. August.
CanoBlel presblterli
Perchtoldus. II, 24. August
Heinricus. 11, 17. Mai.
Hermannus. II, 21. September.
Ulricus. II, 30. Juli.
Wilhelmus. II, 4. Juli.
€»nonielt
Aempfinger. Jodocus — II, 22. August.
Bertholdus. II, 14. August.
Diepoldus. II, 3. October.
Gebbart. Johannes — II, 22. August.
Geyger. Johannes — II, 22. August.
Gotschaicus. 11, 2. Mfirz.
Heinricus submersus. II, 14. August.
Pertholdus presbiter in — II, 16. October.
Ulricus diaconus in — II, 24, August.
Ulricus subdiaconus in — II, 3. Mai.
Chunradus conversus de — II, 13. Januar.
Pertha conversa de — II, 6. Mai.
llll6ilD. Cham, mag. Stephanus de, ple-
banus in — II, 24. Mai. confr. n.
Jodocus presb. et pleb. in — II, 25. Juni. confr. n.
Minhaiisser, Petrus, pleb. in — II, 16. September.
itOlf. Schotter, Stephanus, presb. et
professus in — 11, 6. September. fr. n.
Hofstetter, Antonius, can. in — II, 13. Juni 1497.
*->*»-^l
T l
^.1
lU 2-
IL U.
II, T
II, 15.
IL 15.
11, 7
M 6.
II. 14.
II. 14.
II. 1.
II. 15.
II. 15.
II. 15.
3*t^
]fai.
>'•«(
XoTeoiber-
Mai.
October.
Mai.
Mai.
Üeceniber.
November.
Norember.
November.
3ilai.
U< > >
I ,
u .^
■ r .'- ii.,»u'4 u II. lt>. Juli.
•'••♦'» i «^.^> M. 9. )|itrx 1477.
• I. • 4- Hai.
* \ \
***%^
«« >
V», «kV.
I. r^ 4aiftu«r i \iWK
263
Canonici presbiteri t
Praunstain. Wolfgangus — > II, 23. Februar.
Leychsel. Paulus — II, 23. Februar.
Preablteri t
Prein. Johannes — II, 23. Februar.
Herl. Christannus — II, 23. Februar.
11, 23. Februar.
II, 23. Februar.
Erasmus diaeonus.
Augustinus acolitus.
Martinus sae. mon. s. Mariae
in — II, 14. November.
Mag. Conradus plebanus in — rec. in frat. 1451, p. 169.
Walthenis presbiter de — I, 1. Juli.
Chunradus monachus in — II, 7. April.
Brun episeopus. I, 27. Mai (1045).
11. Weltliche Personen.
A.
Dietricus de —
rii:Zacharias.
Hilprandus.
: Chuno et filius ejus Aribo.
Fridericus.
Friderih.
Hartuuich.
Llutpolt.
Waltheri.
Maurieius d«' — milos.
Anna de —
Bertlioldus.
ülricus —
Hilka uxor sua
Leutoldus de
Siboto de -
Albaidis de —
11, 9. Juli.
rec. in frat. 1472, p. 169.
II, 28. December.
I, 6. Deeember.
II, 14. Juli.
1, 23. Juli.
I, 6. Januar.
I, 9. Juli.
1,22. Mai.
rec. in frat. 1494, p. 169.
11, 21. Mai (14)95. confr. n.
rec. in frat. 1494, p. 169.
II, 25. Murz.
rec. in frat. 1360, p. 171.
II. 27. Januar.
ree.in frat. 1360, p. 171.
II, 12. Januar.
II, 14. Juli.
II. 14. Juli.
264
Autner.
Aanbeck.
iussee.
iustria.
AmU
Bach.
Heioricus — 11, 12. October. fr. i.
Alramus. — II, 13. September.
Gertrudis axor Chuartdi de — II, 1. Mti.
Gertrudis uxor Chunrtdi de — II, 11. Blai.
Liupoldus marchio. II, IK. Norember (1136). fr.B.
Liupoldus dux Austrie et Stirie. 11, 28. Juli (1230).
Theodor« ducisst. II, 21. Juni (1246).
mtter Gebehardi trchiepiscopi. 1, 17. NoTenÜMr.
B. P.
Cbunradus de — et Elisabeth
uxor ejus. rec. io frat p. 173.
Diemudi« uxor Ulrici de — II, 28. Min. mt- i
T&ta de — relicta Smelzarii. rec. in frat. p. 173.
Ekehardus de — et Margaretha
ree. in frat. p. 172.
II, 19. NoTember.
II, 4. Juni (1099).
II, 11. Juli (1183).
II, 4. August (nach 1189).
uxor sua.
B&dOB. Rudolfiis marchio.
Bafiria. Rapoto eomes palatinus.
Otto (1.) dux.
Otto (VII.) palatinus comes.
Ulricus, Heinricus filii palatioi. 11, 4. August.
Ludwicus dux. II, 15. September (1231). fr. b
Heinricus palatinus comes Rheni,
dux- II, 3. Februar (1290).
Heinricus filius Heinrici ducis. II, 16. September.
Paizz. Anna — uxor Sifiridi. II, 12. Februar.
Heinricus — II, 28. Februar.
Balistarius: Mag. Fridericus. II, 31 . März.
Balneatores. Albus, Siboto, janitor noster
et —
II, 23. April.
Cbunradus.
II, 26. April.
Pamchner.
Wolfgangus —
rec. in frat. 1494. p. 169.
Pandarferin.
Margaretha —
II, 3. September.
Panicharius.
Cbunradus —
II, 12. Januar.
Pasmer.
Cbunradus —
11, 27. October.
Pettlng.
Meinhardus de -
rec. in frat. p. 173.
Feter, St.
Judita.
II, 4. Januar.
Lantoldus.
I, 25. März.
Pehsawer.
Matheus —
11, 5. Man.
Pehse.
Leo —
II, 7. April.
Penninger.
Wilhelmus —
rec. in frat. 1449, p. 169.
sor.
265
iercbtassa-
Alpechin. Mar{<aretha —
11, 24. Mfirx.
«ea.
Paechsco. Ulricus —
Egelolfus.
II, 15. April.
11, 7. Februar.
Fachs. Andreas —
.
11, 24. Marx.
HageH. Rudbertus —
II, 24. M8rz.
Ramangin. Martha —
n, 24. Marx.
Ulricus.
II, 30. August.
Berg.
Chuoradus de —
11, O.Februar.
Richardis uxor Rudolfi de
l\, 7. December.
Bergbetm.
Alhaidis de —
Heinricus de —
11, 30. Juni.
11, 10. August.
Peraeck.
Guadachorus de —
II, 13. August.
Pictores:
Pesili.
1. 31. December.
Chunradus — io Pelerscaduer
Hof.
rec. in frat. 1450, p.
169.
Gezo.
I, 4. Mira.
Gerhoch.
I, 17. April.
Magnus.
\, 20. October.
Megiowart.
1, 21. Januar.
Rfidperth diac. et —
I, 21. Januar.
R&dperth.
I, 3. April.
Pttdeapach.
Etich de -
rec. in frat. p. 171.
Pincernae
: Totili.
I, 6. Februar.
Wernherus — in Tra nzenkirchen
et Agnes uxor ejus.
rec. in frat p. 172.
PiriKer.
Wilhelmus —
%
rec. in frat 1458, p.
11, 27. Mira 1484.
169.
Pirrie.
Catharint uxor Heinrici.
II, 3. November.
Pistores:
Perngerus — et uxor
Diemut
Eysenricus — et uxor
ejus
ejus
rec. in frtt p. 171.
Margareth.
rec. in frat. 1329, p.
174.
Margaretha uxor Tsinrici.
II, 1. Februar.
Heinricus.
II, 24. August.
Mtrquardus — dominoruni
1.
rec. in frat. p. 172.
PUakfifeto.
Pridericas de —
rec. in frat 1494, p.
169.
PMl (Pl«gco)* Liutoldas comes de —
II, 22. Januar.
PetUaitrf.
Christoforos de —
11, 25. September.
Potter.
Heinrieoa — et nor ejoi
Bli-
»
•abeth.
ree. im fr«t. 1338, p.
170.
PngM.
Heiorieiit de *
L la FebrMf.
Poscbte.
WelehoB «-
11* M. jMMtr.
fr. n.
fr. n.
sor. n.
fr. n.
fr. n.
266
Preising.
Grimoldus de —
11» 6. Juli.
Prenberger.
Margaretha —
ree. in frat. 1361, p. 171.
Nicolaus —
n, 16. October.
Prokke.
Eogelbertus et Cbunigundis de -
- II, 12. Februar.
Pmniiig.
Tagno minist, de —
I, 28. NoFcmber.
Bngowe.
Liutoldus minist de —
I, 17. November.
Burgberg.
Gewolfua de —
H, 30. April.
fr. B.
Burghansen.
Heinricua comes de —
I, 30. Januar.
Puxer.
Chunradus —
n, 29. Juli.
€?• Cnm K(
»
Capellen.
Juta de —
II, 2. Juni.
Chadolth
pater Gebehardi archiepiscopi.
I, 3. Februar (1078).
Katsch.
Heinricus de —
II, 31. October.
Otto minist, de —
II. 6. Februar.
Chalbech.
Chunradus —
II, 6. December.
Cfilcifex:
Heinricus — noster.
II. 10. November.
Kaiheim.
Tegeno de -
I, 22. October.
Chalhochs-
Diemudis de —
II, 5. Mai.
sor. 0.
perg.
Chunradus de —
rec. in frat. p. 172.
Chalsperg.
Chunradus de —
II. 21. Mai.
fr. n.
Ulrieus de —
II, 6. MSrz.
fr. D.
Campanat
or: Mag. Otto.
II, 25. April.
fr. D.
Campanarum fusor: Richerus.
II, 7. Mai.
Carinthia.
Engelbertus dux et roon.
I, 12. April (1142).
Uta dueissa.
I. 9. April (1150).
Heinricus dux.
IL 12. October (1161).
Carnifex:
Udalricus.
II. 29. April.
Caseus.
Heinricus —
II, 16. Mai.
fr. n.
Castellani
et castellanae:
Chunradus.
II, 4. April.
fr. n.
Lautwinus.
II, 8. November.
Meingotus et uxor sua Diemudis
. rec. in frat. p. 171.
Meingotus.
II. 3. Februar.
fr. B.
f)ien)udi.s.
II. 2. October.
sor. n
Irmgardis.
II. 12. April.
Chatzpeck.
Ludwicus —
II, 7. October.
fr. n.
Ghel.
Chunnidus de
11, 25. April.
Gerhardus de
II. 17. Januar.
fellaer.
Heinricus —
II, 1. Juni.
267
lel. Johannes — et Christina uzor
ejus.
ringOlL Rudbertus de —
tock. Herroannus —
lierg. Hailwich de —
I. Diemudis —
ach. Alheidis de —
s: Gotschalcus.
inarii: Rudolfus — noster.
Rudolfus — noster.
Scbönperch. Ortolfus de» —
noster, et Diemudis uzor
sua.
Diemudis uzor —
Elisabeth uzor Rudolfi —
t e s : Aribo Sewensis cenohii fundator.
Beringarius.
Chadalhoh.
Chadalhob.
Engilperth.
Engilbertus oecisus.
Hartwich.
Liutolt.
Meginhart et frater ejus Pili-
grim occisi.
Meginhard.
Odalrih.
Ratpoto.
Sigahart oecisus.
Sigihart.
Sizo.
«
Udalricus.
Warmunt.
Wecil.
Wergandus.
s palatinus: Weeil.
tissae: Bcnedicla.
Pilhilt.
(^hunigundis
Irmiiitrart.
Liutgart.
Liuza.
Ozie.
— Slircnsis.
ree. in frat. p. 173.
II, 20. Juli.
11, 23. Juni.
rec. in frat. p. 171.
11, 12. Februar.
II, 5. November.
II, 21. Januar.
II, 26. Januar.
II, 8. Augost
ree. in frat p. 172.
II. 6. November.
II, 31. Januar.
1, 13. Februar.
II, 3. December.
I, 13. März.
I, 29. October.
1, 15. Mars.
I, 9. Juni.
1, 19. Mfirz.
1, 24. Mai.
I, 27. Februar.
1, 29. August
1, 10. Januar.
I, 18. Juni.
I, 7. August
1,21. Juli.
I, 5. Juli 1044.
I, 12. März.
11, 29. Juni.
1, 12. September.
I, 31. October.
I, 22. Februar.
1, 22. April.
I, 23. October.
II, 20. Juli.
1, 9. Februar.
1, 2. Mai.
I, 25. November.
1, 5. Mfirz.
sor. n.
268
Coaitiss
Chranel.
Kreasft.
Krenser.
Crüso.
Krug.
GtadioL
ae: RiUuvt.
WiDipire.
Bngelbeiivs aarehio de —
Rtpoto palatiBvs de —
Dienadi« —
Frideriest —
Heiaricvs de —
Petras —
Otto —
1, ».JalL
I, 8. Äagaet
IL 0. Oetober (1171).
11, 19. üftn (1231).
lU 30. Mai.
IL 3. Februar.
ree. ra frtt p. 171.
IL 13. Min ao. 5.
IL 18. Febroar.
n, 13. Jaaaar.
•er. a.
fir. a.
fr. a.
Meingotai — oeeiaaa.
Gotfridos — et Margaretba axor
ejas. n, 9. JnlL
Qiaabetb axor Hartaidi de — IL 16. Janvar.
Herbark de — IL 14. Febmar.
D. T.
D a p i f e r a : Gerdrodii. IL 6. Jali.
Taacbllg. Chuno de — oeeisas. IL 39. October.
Cbaoradas de — et Perebta
sor. a.
sor. a.
ree. io frat 1338. p. 170.
IL 13. October.
IL 8. Mai.
IL O.April.
ree. io frat. p. 172.
IL 17. Augaat fr.
ree. io frat. p. 172.
IL 19. Febmar.
IL 13. JnoL
axor soa.
Cbunradus Diioist. de —
Heiorieas de —
Tafelmeister: Chunradus filioa R. —
Tbalgai. Otto, Rudolfos de —
Ulricas miles de —
Diemadis, Meehtildis de —
Taue. Diemut de —
Tauberpeck. Katberina —
Taufcbiot Hartuogus — et Dieioudis uxor
saa. ree. in frat. p. 172.
TetenbelllL Christanous de — IL 13. April.
TetUlnidorf. Raban de — L 26. NoFOoiber.
TegenwiBCh. Alheidis de — mioist. IL 27. Min.
Deichsler. Johaooes — et Clara uxor ejus. IL 2. Juni.
Talslng. Chuoradus de — , pater domioi^
Cbunoois. > 11, H* April.
Diemudia mater ejus. )
Chuoo de — ree. io frat p. 172.
Chunradus de — et Elisabeth
uxor ejus. ree. in frat 1337, p. 174»
Chunradus de.— IL 18. April.
269
TiMlIg. Chanrtdu« de —
Dieinudis de —
Teasendorfer. Jaeobus —
Agnes uxor ejui.
Thonie. Fridericus — et uxor sua
Kttherina.
Tlchtl. Jobaane« —
Elisabeth et Barbara, axores
n, 8. Deeember.
11, 29. Juoi.
II, IK. August
11, IK. August
fr. n.
sor. n.
ree. in frat. 1360, p. 171.
fll, 1. Deeember.
Tirol
Adelbertus eomes de —
n, 25. Februar.
Tirriig-
Heinricus de —
II, 13. Februar.
Johannes de — et uxor
ejus
Cbunegundis.
ree. in frat 1329, p.
174.
Donberch.
Eberhardus comes de —
II, 12. Mfirz.
Tozierinna.
Irmgardis —
II, 20. Februar.
Tniienkir-
Wernherus pineerna in -
- et
cbea.
Agnes uxor ejus.
ree. in frat p. 172.
Traoner.
Agnes — uxor Karuli.
11, 29. Deeember.
sor. n.
Chunigundis —
11, 11. Juni.
Gebhardus — et uxor sua
Chu-
nigundis.
II, 14. Februar.
Wilhelmus —
ree. in frat 1494, p.
169.
Tuebeler.
Liutoldus.
II, 9. Juli.
TilbiBg.
Hadmut de —
ree. in frat p. 171.
Tut!.
Katerina nxor Jaeobi juninris
de-
II, 28. Deeember.
sor. n.
Hertnidus de — miles.
II, 28. August.
Jaeobus de — miles.
II, 27. Hai.
Liutoldus ministerialis de
— 11, 10. Deeember.
Ulricus de —
ree. in frat 1327, p.
174.
Ursula uxor Hermanni de -
— ree. in frat 1338, p.
170.
Wernherus de — miles.
IL 6. November.
Tuiparch.
Aribo ab —
L 14. Januar.
Doces:
Engelbertus.
IL 12. April.
Heinrieus.
H, 20. April.
Heinricus Deutonum —
L 20. October.
Ulricus.
11, 11. ApriL
Ducissa:
Uta.
IL 9. April.
Kbentain.
Liutoldus de —
>
IL 25. Januar.
Ilonwaiicli.
Heinricus de -
IL 21. Februar.
Bbner.
Diemudis —
ree. in frat. p. 172.
270
Ecker in. Barbar« —
Eichheim. Liutoldus de — minist.
Embenrerch. Maeehthildis de —
Endorfer. Otto — et Ofmia axor ejus.
Otto.
f rater Dietmari episcopi.
Pabo de —
Riza de —
Engilscalh
Eringen.
Erlacb.
\h 24. Juli 1470.
I, 16. NoFember.
II, 6. Mai.
•or. B.
rec. in frat. p. 173.
II, 3. Mai.
fr. B.
I. 26. Februar.
11, 12. Juni.
fr. B.
II, 5. Januar.
II, 11. Juni.
11, 23. März.
fr. D.
II, 19. Februar.
II, 21. Februar.
II, 19. Februar.
rec. in frat. p. 172.
II, 5. September.
sor. B.
II, 12. Deeember.
sor. B.
Venatrix:
Venediger.
rec. in frat. 1472, p. 169.
rec. in frat 1451, p. 169.
I, 23. November.
W. ¥. Ph.
Faber: Gotpolt
Vetzo. Heinricus —
Veit, St. Yolcbradus de —
Herroannus de —
Wernhardus de —
Yelben. Dietberus de —
Diemudis uxor Ekkonis de —
Ofmia de —
Elisabeth.
Yirgiiius — cum uxore Marga-
retlia.
Vicedomini et vicedominae:
Adalo.
Chuchel. Chunradus de — ^
Diemudis uxor et Mechtildi8> rec. in frat. p. 171.
soror ejus. )
Chunradus. II, 22. Februar.
Heinricus. II, 29. April.
Diemudis. 11, 12. Februar.
Victoria. Fridericus de — II, 1. April.
Mangoldus de — II, 1. April.
Wigandus de — II, 1. April.
yiBChftCll. Hertnidus de — et Pertha uxor
rec. in frat. p. 172.
II, 11. April.
Physicus: Mag. Reinherus — noster. II, 30. October.
Flachawer. Chunradus —
Otto — et Engia uxor ejus.
Florian, St. Hermannus de —
Fl udermeister: Aribo.
Phlueger. Hanns —
fr. D.
sor. B.
ejus.
Perlha de —
sor. D.
fr. n.
II, 26. Juli.
rec. in frat. 1329, p. 173.
II, 12. Januar.
II, I.Juli.
II, 19. August. eiMifr.
271
eller.
Bndorf.
:er.
tlinger.
Cbonradus — et Pendidit oxor
8ua.
Hcinricus de —
Fridericus — etEngla oior ejus.
Katberina —
Otto —
Geuta —
ling. Wernhardus minist, de —
lACh. Geroldus vicedominus.
nesel. Wimarus —
»s. Georgius — miles.
G.
bei. Conradus —
I. Heinrieus de —
Haidenricus purcbgravius de —
Kirchmair, Johannes, licentiatus
et assessor in —
erstorferin. Apollonia —
Ing. Aleis de —
L Weielo de —
le. Pertha de —
Hiltigart de —
leck. Heinrieus puer de —
Wiehardus de —
ling. Starchandus de —
Gerdrudis uxor ejus.
Alhaidis filia ejus.
Starchandus de —
Gerdrudis uxor ejus.
Liebhardusfilius ejus cum uxore
sua Elisabeth.
Wernherus —
Heinrieus. —
Mauritius —
Ludwicus — et Chunegundis
uxor ejus.
Margaretha —
nb&Ch. Ludewicus de ---
rftt. Gerdrudis de --
II, 12. April.
11, 9. Januar.
reo. in frat. 1338, p. 170.
rec. in. frti 1428, p. 167.
II, 5. Juli.
II, 10. Februar. fr. n.
II, 11. April. sor. n.
II, 6. Januar.
rec. in frat. p. 173.
II, 23. August
II, 15. Januar.
II. 31. Mars.
II, 17. Mars.
II, 7. October.
II, 20. August.
II. 24. Juli 1470.
reo. in frat. 1329, p. 174.
II, 10. Februar.
I, 13. Februar.
I, 31. Juli.
II, 18. December.
II. 8. April.
rec. in frat. p. 173.
iman.
hier,
ndner.
ns.
II, 3. Juni.
II, 11. November.
rec. in frat. p. 173.
II, 22. Juni.
II, 28. April.
II, 21. Mai.
rec. in frat. p. 172.
II, 6. October.
II, 23. April.
II, 12. Mai.
sor. n.
»t
ti«nlnidii —
WolbarM 4« -
Wcleier. BallhMar -
Weinrt. Joliana — '
U.W.liWHl.
n. M. 5 Mil I a»
n. ir«k^.
u, 1. r«k^.
i,xt^ii,mjMi(
Q.2B.ÄrA
[l.».ApA
an. Aas»!.
rrc. bfr«! fi.171.
HMh».
rridcrieu* -
H.ekl.
Ü..p.r-
MIHh-
HeinriM« - «t
BiSaMli..
HaffMr.
WoIfiftnituB «l
pu.ri.
Ii«e
Hcinrim <1« -
Orlolfot de - -
AgD«> nxor luu.
Rih» de -
Siboto dr -
lUller,
ülricui -
lUmpol,
Ni«oUui -
liuiiMrt.
Oiioirui de ~
Wilhelmui Je -
Barhiri de -
lau.
Jueobu) de ~
Iiurnck.
HenilinniD.
Vtnmt -
Herpei.
Chunradus -
HertoR.
Ludwieu. -
Hötiel.
Cltriittnnu» —
II. Z.1UL
m. ■■ b*t. iSM. fi. in.
M>rf(*rethiUl. 8. Juu
et DiemudU
BolHbram. Sitphm
II. 6. Hin.
11, 30. April.
II. 30. April.
II. 23. JiDuer.
II, 30. Hin.
11, 28. Hin.
II, 26. AuguiL
II. 6. Pebrnir.
ree. \a fnt. 14&4, p. I
II, iS. Korember.
re«. in frat. p. 172.
rec. in frat. p. 172.
II, 27. Hin.
11,22. April.
II, 2. Hai.
rec. In frat. p. 173.
II, 31. Angact.
273
lenstain.
Gedraadis uxor Zapfonis de
— II, 19. Februar.
iber.
Udalricus —
rec. in frat. 1449, p. 169.
nbel.
Chuaradus —
II, 4. Aprit. fr. n.
Gisela —
II, 20. Mai.
J.
nitores: Albas, Siboto — noster et bal-
neator.
Rapoto.
peratores et reges Rom.:
Karolus (Magnus).
Ludewicus.
Aroolfu«.
Heinrih (I.).
Otto (I.) magnus.
Otto (III.).
Heinrib (II.).
Chuoradus (II.)*
Heinrih (III.).
Chunradus (HL).
Fridericus (I.).
Heinricus (VI.).
Philippus.
Fridericus (IL).
cisor:
stitor:
dices:
apotiag.
ChunigUQt imperatrix.
Chunigunt regina.
Chunradus.
Hartnidus.
Bertholdus.
Johannes.
IL 23. April.
IL 23. April.
I, 28. Januar (814).
L 20. Juni (840).
II, 14. Juli (899).
L 3. Juli (936).
I, 7. Mai. II, 14. Juli (973).
L 23. Januar (1002).
I, 13. Juli (1024).
I, 4. Juni (1039).
I, 5. October (1056).
U, 15. Februar (1152). fr. n.
IL 10. Juni (1190).
IL 29. September (1197).
IL 21. Juni (1208).
IL 14. Januar (1250). fr. n.
I, 3. Mira.
L 19. Juli.
U, 21.. November.
II, 22. April.
U, 17. Juni.
n, 23. Januar. confr. n.
E..
Christannus de — II, 23. August
Chunigundis uxor Heinrici de — 11, 17. Februar.
Eberhardus miles de —
Maelchthildis uxor ejus.
Alhaidis et Chunigundis filiae \ 11, 24. August.
eoruro.
Chunradus filius eorura occisus.
Siboto de — rec. in frat 1329, p. 174.
Elisabeth uxor Leutoldi inqui-
lini de — rec. in frat 1338, p. 170.
II, 2. Octob«r.
Archiv. XXVIII. 1.
fr. n.
sor. n.
274
0CCI8I in —
Liiotf riivi« t: Otto.
fjaueotuler. Cooradat — eC ETmbeth
•IM.
Lüfat. FerbU omdalitM de —
Rudgerttt de —
Rfifto de -
Wiepoto de —
Lentaelierio. A^et —
l.«eo Greeot.
l^otKflderio. Gerdnidit —
UtlbercL Arbo de —
litbMAl. Fernbardut comes de —
Eufemia comiÜsta de —
Otto come« de —
Gerwiout
Cbunradus
Wernhardut
Weroherua
Ortotfua i _
11/ L j / iratres occiai in —
Wernhardut )
Wfruhardufl^ ... .
y. , /militet de— occiai.
UechtensteiB. Otto aenior de —
Ulricua de —
Ulricut Otto de —
Scolaris, Engelbertus eivis de —
Engelbertus de —
Johannes — doctor.
liegenwart —
Liukardis — nostra.
Chunradus de —
Rudolfus de —
(jerdrudis uxor ejus.
Regenwardus officialis noster
ILU.
fei
Lim.
Lochner.
Lodelburch.
Lotrix:
Lohen.
Labgast.
Langaa.
!
IL ^Mi
11, 25. Aogott.
II, 25. Augost.
rec. in frat p. 171.
II, 28. Januar (1275).
II, 25. September 1297.
II, 30. Juli.
rec. in frat p. 172.
11, 1. Mai.
II, 10. Juni.
II, 11. Juni.
II, 24. Februar.
II, 18. August. '
in — ; uxor ejus Melhildis.
11, 28. August.
Traut ... de —
11, 5. Februar
Wilhalmus de —
II. 31. Mai.
Ifl.
Matrai.
Pertholdus de —
II, 8. April.
raatsee.
Frldericus de —
11, 21. Juli.
Otaker de —
11, 15. Februar.
275
c h i n e 8 : Adalberttis. I, 26. Mai.
Heinricus. 11, 6. Janaar.
cbionissae: Chunigundis. II, 10. Juni.
Maehtildis. II, 2. NoFember.
icu s: Heinricus— et oxor ejus Alhait. rec. in frat. p. 171.
lug. Alhaidis coroetissa de — II, 13. Mai.
Chuno comes de — II, 11. Deeember.
Cbuno junior comes de — II, 19. April.
Tuta de — II, 4. Deeember.
•er. Mert — II, 20. Mai. confr. n.
ling. Johannes — et Dorothea uxor
ejus. II, 14. MSn.
Wkirchen. Fridericus de — et filios ejus
Siboto. rec. in frat. p. 172.
Fridericus de — II, 31. Januar. confr. n.
Juliana de — II, 2. Februar. sor. n.
)rseL Rudolfus de — II, 1. April.
lendinatores: Heinricus. rec. in frat p. 171.
II, 25. April.
Heinricus. II, 27. April.
itigilO. Ekehart de — I, 10. Februar.
iborch. Purchardus de — II, 11. Januar.
haymerin. Margaretha — II, 18. April.
.berch. Gerhardus de — II, 27. Juli.
Ulricus ministerialis de — II, 22. Februar.
Wirat de — II, 20. Februar.
idorf. Elisabeth uxor Saxonis de — II, 23. August
Liebhardus de — et uxor. sua
Elisabeth. II, 25. November.
ÜenbroiUL Chunradus laicus s. Marie in — II, 3. September.
rater. Heinricus — et uxor sua Mar-
garetha. rec. in frat p. 172.
ACben. Hailka de — II, 18. November.
IV.
aenfass. Johannes — II, 23. NoFcmber ao. 89.
ro Castro. Gotschaicus de — et Elisabeth
uxor sua. rec. in frat p. 172.
Heinricus occisus in — II, 24. September.
omeister. Meiohardus — et Alheidis uxor
sua. rec. in frat. p. 171.
18*
276
lennkirclien.
loppiBgen.
Nolhafi.
lasdorf.
Cbanrvdus de —
Hartnidus de —
Heioricus de —
Siboto de —
Baltbasar — et Barbara filia.
Hertnidus de — , Chunigundis
II, 21. December.
II, 11. September,
reo. ia frat p. 173.
II, 21. Februar.
11» 15. NoTeniber.
uxor, ChristiDa filia uxor
Nicolai Reutarii. ree. in frat. 1364, p. 171.
O.
Oettingen.
Liugart cometissa de —
11, 8. April.
Ofensteten.
Perchtoldus de — et Lucia uzoi
.
ejus.
reo. in frat. 1360, p.
171.
R.
■
Radekk.
Alhaidis de —
II, 29. December.
Katherina uxor Rugeri de —
II, 9. Februar.
Ratenburg.
Johannes de —
II, 12. Juni.
Ratf?eb.
Heinricus — et uxor ejus
Katherina.
rec. in frat. p. 172.
Heinricus —
Meinhardus — et uxorsua Mar-
II, 5. September.
fr. 0.
garetha.
Margaretba —
Otilia uxor Perchtoldi —
rec. in frat. p. 172.
II, 23. Februar.
II, 18. December.
sor. D.
Räder.
Chunradus —
II, 21. August.
Rauchyogel.
Heinricus —
II, 4. November.
Rasor:
Pleibach. Chunradus — noster.
II, 7. November.
Regensbnrg.
Hailca de —
Otto Wollarius de —
II, 17. Januar.
II, 22. October.
aor. B.
fr. D.
Reichenhall.
Pabo de curia de —
H, 26. Januar.
Perhta de —
II, 14. Januar.
Chunradus de —
II, 6. Mai.
Hafner. Laurentius —
n, 23. Juli 1479.
Reicker.
Petrus — judex.
II, 15. Februar.
Reut.
Diemudis de —
II, 13. November.
Otilia uxor Ortlibi de —
rec. in frat. 1360, p.
170.
Otilia de —
II, 12. April.
sor. a.
Ripam.
Heinricus circa — et Perths
i
uxor sua.
II, 8. Murz.
Rot.
Heinricus —
II, 26. Februar.
fr. B.
Roinenz.
Diemodis —
Hailca —
H, 1. September.
11, 24. April.
ti»r*a»
277
»plina.
dorf.
Ina.
ibnrg.
Wernheras de — et Diemudis
uxor 8ua. rec. in frat. 1354, p. 170.
Scheyrer. Georgius — 11, 2. März.
Maehiilt de — II, 19. Februar.
8.
Diemudis —
Heinricus miles de —
Anna dicta Paissinn de —
II, 3. Februar.
II, 25. August.
II, 3. Januar.
Ministeriales s. Bopertlt
a) cognominati:
Aichheim. Chunradus de — II, 2. Juni.
Aichbeim. Dietmarus de —
Petawe. Fridericua de —
Perchaim. Marquardus de —
Biburcli. Lieba de —
Preising. Chunegundis de —
Puloeh. Chuno de —
Chalheim. Berngerua de —
Chalbeiro. Diemudis de —
Chluer. Heinricus —
Chuchel. Chunradus de —
Chuehol. Elisabeth uxor Hert-
U, 28. Juli.
II, 8. Mai.
II, 10. Januar.
II, 8. Januar.
II. 11. October.
II, 11. November.
II, 13. Februar.
II, 1. Juni.
II, 1. Mars.
11, 27. August.
lini de —
Chunigesperg. Otto de —
Tetelheiro. Alois de —
Teysiog. Chunradus de —
Thal. Chunradus de —
Trauner. Heinricus —
Truhtlinch. Chunradus de —
Turri. Jacobus junior de —
Empbingen. Lutwinus de —
Velben. Fridericus de —
Velben. Ulricus de —
Vrizzeneck. Hertnidus de —
Goldekk. Johannes de —
Goldekk. Otto de —
Gutrat Karulus de —
Gutrat ChuDo de —
Gutrat Chuno de —
Gutrat. Chuno de —
aor. n.
fr. n.
sor. n.
fr. n.
II, 23. Januar.
II, 8. Januar.
II, 22. November.
II, 3. September. fr. n.
II, 7. Januar.
II, 13. Mai.
II, 4. October.
II, 3. October.
I, 14. April.
II, 7. Juli. fr. n.
II, 14. November. fr. n.
II, 6. Februar,
rec. in frat 1364, p. 171.
II, 26. Februar ao. 79. fr. n.
II, 4. Juni.
II, 8. Februar.
II, 25. Jtooar.
ll» 24. A|NriL
II, 10« lud.
Hartspoldekke.Wolfranniaid«— -IL 17«
278
«hkltf.
- U, 9. November.
Hep-ern. Heinneu«
II. 18. »Uz.
Ltmpoling. Golfndu« et Heiori
cuafr>1re>de , el Hein-
rku. junior de -
re*. in fnL 1338, p. :
170.
UniiJUlin«, ■Golfridui de - «t
Anna i<xor «ua.
11. 1 f. Noniob«.
Lxmpoling:. Ileinrieui de ~
II. 11. November.
Üben*. Oltode - .
11. 0. Jani.
Laiitperc. Ollo d« —
II. ZO. De«ember.
Uoernslem. Alherode-
Mmen. Slarchanduide—
Hosen. Heioriciis de —
11. IS. Januar.
fr.B.
Huldorf. Sbio de -
n, 26. Februar.
Niunchirchnn. Hrnnricu« de --
11. 24. Hin.
Noetwtein. Alberlui de -
11, 11. Juli.
NochsUin. HeiDrieus de —
II, 20. Mira.
11, 4.0c(ober.
Oberndorf. MaehiUd ~
II, 12. Juni.
Rideck. Perthi de -
II, 6. Hini.
■er, ■
Rideek. ChriatiDR de —
Radeck. Gerhohui de ~
11, 31. Hin.
ßideek. HeiaricDi de -
II, 0. April.
fr.B.
Radeeh. RutteruBde
Rtdeck. Ulricus de
II, 7. Decembor.
Richenburch. Heiiiricus de —
11, ft.JUDi.
Rossen ha Upper. Ludwicus —
11, 26. AagutL ao. 82.
. eonlr.
Saio. Waltherui
II, 13. Hai.
Scbeller Heinricm -
11, «.Februar.
SchoaiUee. Chunradua de -
11, 29. Hin.
Seehirchen. Heioricus de —
Sechirchen. üiricue de —
[[, 23. Januar.
SUufftneek. Ulricu. de -
II. 23. Hin.
Sterenicb. Ortalfu« de -
11. 31. Hin.
Sikfcing. ülrieo. de —
11, 14. Januar.
SiehUorf.Heinricuade-occieui
,.lI,17.Augu.i.
Siebslorf. Meinhardus —
II, 18. Deeeinber.
Sinsc. Ulricu! de —
II, 3. April.
Surbercb. Siboto de -
rec. in friL p. 172.
II, 17. Februar.
Ueelia. Harquardui —
II, 16. Oetober.
Wiginburch. Wilbtlmus de —
11, 23. Hin.
Wald. Chunradua de -
11, 6. Augusl.
1, 13. Augotl.
Wild. Olto da -
11. 25. Hai.
il.t. Werohirdui de —
11,21. AngutL
A-;.1.I. WillebJrch de -
11. 8.JliDi.
II, 10. Februir.
Weiiien^L. Hertnidus de —
11, 14. Febroir.
WdJen. Dietherus de —
11, 28. Hai.
Werven. Chfino de —
11. 8. Seplamber.
Werveo. Ita de -
11, 1«. Febnitr.
Wispuch. Heinricua de ~
b) »jtte cogDon
liniboi:
Alhero occUu«.
II, 14. April.
Albero.
II, 23. jDoi.
Alhero.
II. 28. Juli.
Albertus.
II, 18. Deeember.
Alhart.
11. 22. Febrner.
Alnm.
11. 24. Februit.
PauIus.
11, 25. H«.
Perthoidu».
II, 18. Januir.
Pilgrimü».
II, 20. Febnwr.
CbÜDO.
II, 18. Jaouer.
CbuDridui.
II, B.Jinur.
Chuiiradus occieus.
II, 24. Februar.
ChuDredus.
11, 20. um.
Cfaunradua puer.
II, 29. Oetober.
ChunrtduB.
11, 22. Deeember
ChuDredu«.
II, 23. Deeember.
T»gao.
II, 13. Oetober.
Tegno.
11, 22. Oetober.
Taegno.
11, 28. Noiember.
11, 25. Octob«-.
Tjmo.
11, S.Juli.
Daridgu*.
11, 6. April.
II, 3.Jnti.
Bbo.
II, 13. Hai.
BkkahtntM.
II, 21. Uti.
■kkckudai.
II. S.Juai.
Okehardut.
U, 29. AopuL
Voleholdos.
II, 21. Januar.
Tolmarut.
11, S.JuDi.
Gerbohus.
11. 12. JiDuar.
Gerhohus.
11, 2.Aupi.L
ift^d»..
II, 23. Februar.
■Euut.
11. 23. Deeenbar.
U, n. Jaonar.
IL «.Uli.
zw
Uilwi.
Heiorinii.
n,txArnL
n.n.*A
ILSLiar^.
HilUeot.
ii.i«.«ffa.
II. *.Dni^i.
IJutoll.
n. 1«. K«rMb«^.
LiutwiQu..
11. 14. ApriL
■■■KoiAiti.
fl. 13. Un.
lfar.|Mr4»
11. 1«. NsiMfctr.
M«iiiK<ilu«.
II, 3. F«bnar.
H«J.K».
U. 31. AmfmtL
Utkoi.
II. 11. AftiL
Otto.
11, M. Febmr.
utu.
II. 10. Hin.
011«.
II, a. Hin.
Oll«.
II. 2. Hai.
mu>.
11. 1.0cl»b*r.
Otto.
II. 11. DMCBbcr.
Ott«.
II, U. Üeraoter.
K.bM.
II, ia.Hiri.
11. 18. Deeember.
Rfinbtrdu*.
Rädeifcni*.
II, 18. April.
SUreliudu*.
11. S.Juni.
Sibato.
11. 12. Hat.
Sivridiu.
[|, %i. April.
Sigmarua.
11. 12. Jinuar.
Ulrieui.
[I. it. JiDUir.
Ulricu«.
11. 17. MS».
ülricu..
II, 15. April.
Wtltberu*.
11. 1. Seplembtr.
Werrherut.
11. 4. Srptember.
Wipoto.
11, 20. April.
Wiepolo.
II, 15. November.
Woirnmmus.
11.25. Oclober.
H, B.üctober.
Adelhelt.
11, !). Uclober.
Agilhi.
H. 30. No.embPr.
[Vrllia.
11. 7.Jani]ir.
CliiineKUnt
11. 1». April.
11, 28. Deeember.
Oiamud».
11. 18. Janaar.
TianAlb.
1, 22. Fabruir.
Dknib.
U,lt.April.
281
Diemudis.
II 17. Juni.
Diemudis.
II, 16. December.
Diemudis.
II, 18. December.
Friderun.
11, 21. April.
Gisila.
II, 11. Marx.
Hailca.
II, 24. August.
Halhardis.
11, 10. August.
Haedewich.
\U 9. Mai.
Hiltiburch.
II, 10. Mai.
Imma.
II, I.Mai.
Juta.
II, 15. Januar.
Liukart.
II, 23. Februar.
Maebtildis.
II, I.Juli.
Reicbardis.
11, 13. Mai.
Starchundis.
II, 26. April.
Wezela.
11, S.Mai.
Wirad.
II, 19. Mai.
Conradus procurator doraini
decani. rec. in frat. 1461, p. 169.
Woltmann. Jobannes — nota-
rius civitatis. rec. in frat. 1437, p. 168.
UlricusquondamofHcial.noster. 11, 12. October.
fr. n
Ulrieus ofiicialis. II, 16. October.
fr. n
ClaTig^eri :
Chunradus. II, 4. März.
Engelbertus. 11, 15. Februar.
fr. n
Fridericus. 11, 26. Februar.
Gebolfus de curia — U, 31. März.
Camerarilt
Adalman. I, 30. December.
Volcholdus — prepositi. II, 6. November.
Fridericus — Heinrici archiep.
Salzb. et Alheidis uxor sua. rec. in frat. 1338, p. 170.
Servi :
Türnagel« Fridericus, famulus
dormitorii. II, 15. Mai.
ürtolfus — dominorum. II, 24. Februar. fr. n.
Chunigundis uxor Ortolfi —
nostri. II, 18. April.
Gerdrudis uxor Henrici — dor-
mitorii nostri. II, 22. Mai.
Wilbirgia doraestica nostra. II, 5. Juli.
CB^Mfn. Amin
CliiweL Patrui —
r«c. ia fr^ au. ^ m
l«e.mflst.tal■l^l1•.
mCAprü.
n. lArriL
GnC HMViCM ~ «t MM- M»
lM«L
M. n M. 1MB. p. 171.
G&L Otto de — efaa«fau.
n. 4.0cfah«-.
a. 1.1b«.
■»(1».
n,tS.JnH.
RakMM.
n. 8.j«.
Sat«^ B«rcht>U> -
IM. i« fi«t. tns. p. ini
HaMMM-. Hatht» -
i«e.i.ir>tt43lwp.l«8.
n. 8.ipciL
BmL KallMiriu uor ITiHlai
^ —
nc. ■> bst 1360. p. 17t.
Ulrieu Itfi....
11. 1». Hin.
ZlUS«l. ChuMMd«! -
Ikrgarelilk »or.
TM. in frit 1S17, p. 173.
uur Ulriei de Pub.
1
ZiiBg«]. MiealaM — ,
EliMbctfa aior. 1
. m. in fnl. 1326, p. 173.
Enulrudi* filii. j
iaaga. Nkoliu* — 1
ree. in frit. 1384. p. 171.
ZuDK*l. Nieoliut —
11, ZS. Htn. f
li...l.«II.I.
ErUrdu* -
11, U. Juli 1470.
tiirluri«
i Ahilm. Chunradua - et Ger
drudii üior lui. rec. in frat. p. 172.
AliRlm. Clmnradu* - II. 28. Februir.
Iludliiiut, ut uior aiiH Mar-
HKred». TBC. in fr«t. p. 172.
Iluiluirua, vi iiiur nun M»r-
liarutha. rec. in frat. p. 172.
283
Speher. Martinue — et uxor saa Mar-
garetha. reo. in frat 1329, p. 173.
SpruDeh. Mertein der — \
Alheit and Wandelwich seioe > rec. in frat 1338, p. 170.
Hausfrauen. )
Schalcbsdorf. Margaretha relicta Philippi
de — rec. in frat 1421, p. 167.
II, 17. Januar.
Seharffer. Anna et Helena uxores Wolf-
gangi — II, 1. Deceoiber.
SchaiUllburg. Georius comes in — f rater Fri-
derici archiep. Salzb. II, 5. BIftrz (14)91.
Seheller. Christoforus.
Ichmerbaclt Heinricus de —
Sehoieaer. Johannes —
Sdlönberg. Elisabeth de —
Masea de —
rec. in frat 1494, p. 169.
II, 1. Februar.
U, 23. Januar. confr. n.
rec. in frat 1338, p.l70. sor. n.
rec. in frat 1421, p. 167.
Ortolfus de — miles.
11, 22. October.
11, 10. Februar.
sor. n.
fr. n.
Schdnlein.
Heinricus — et
nudis.
uxor
sua
Die-
•
rec. in frat p. 173.
Stftnglin.
Christina.
Tmina.
11, 26. Januar.
II, 30. December.
sor. n-
Itarchonborg.Rugerus de —
U, 26. December.
Stein.
Ulricus de — et Heinricus
ejus.
filius
rec. in frat p. 171.
•
Stelnheim.
Heinricus de —
II, 23. November.
Ste€holm.
Wernhardus de -
—
II, 31. Januar.
Stdiael.
Margaretha —
rec. in frat 1360, p.
171.
Storenachats. Engelbertus —
Margaretha.
Engelbertus —
Margaretha —
et
uxor
sua
rec. in frat. 1317, p.
11, 20. Juni.
II, 22. Juni.
173.
fr. n.
sor. n.
Store.
Liutoldus —
II, 1. April.
Striler.
Chnnradus —
11, 27. October.
Straaaer.
Christoforus •—
rec. in frat. 1494, p.
169.
Striptaler.
Martinus —
II, 5. October.
fr. n.
SMonborg.
Stilfol4ei.
Anna de —
Otto de —
Heinricus de —
II, 18. April.
11, 31. August
11. 24. Juli.
fr. n.
284
loben,
laokaii.
Saybarttorf.
SeÜKmann.
SeoB.
Sihner.
litUiAittarf.
Iiiiiigea.
8otfu«s.
Irtta.
S«Uber«L
Siliawa.
Siincaigfcr.
Wilhelmus et Oswaldus de —
Köchel. Erasmus —
Tichtl. Leopoldus —
Dietmarus barbitus de —
Regner. Barbara uxor Leo-
nard! —
Schoder. Wolfgangu« —
Johannes de —
Chunradus —
Gerbirgis in ~
Margaretha —
Raban minist de —
Pilgrimus de —
Leonardas —
Gebehardas de —
Chunradus de —
Diemudis uxor Heinrici de —
Chunndus comes de —
Johannes — el Apollonia uxor
ejus.
II, 1. September.
II, 24. Norember.
IL 24. NoTember.
IL 20. Januar.
II, 24. Noyerober.
11, 24. November.
IL IS* Januar,
rec. in frat. p. 172.
JI, 31. December.
11, 2. Januar.
IL S. Mfirx. sor. a.
L 16. Mfirx.
IL 27. Mirx.
rec. in frat. 1450, p. 169. ,
II, 8. April.
IL 9. ApriL
II. 1. Juni.
IL 16. Man.
n, 13. Februar.
l.
OUllifll. HeiaHeus de —
OililfML Heinrieis miles de —
rusUHfer. lUirkliardis —
IL 2.JuBi.
IL 27. April.
ree. in frat 1494, p. 169.
>la|«^rta. Ma^fr. J^^Waanes — ^«t<tr in
Ni<s:;c>iM. IL I. September.
Wa|pMA*e<^I.On;Ma» ^ «\^ »es Vitsa re<. ia fnL 136^^. p. 170.
WA^T,^ryT AU ^tj^ -- IL lt. UVi,
i »"»•'* re^. .1 'raL 1329, p. 174.
K ' /^.-sr«!.^ - * ; Sj hM 1 w - *i I.. ;'. ti Acc»»t.
0> t r Vi iy 4 r ». > \i
^^ i\. X. Xprii.
285
ikow.
Chunradus \
Eberhardus /
fratres de
lerbnrch.
;hinger.
(priach.
Ten.
en.
pure
lonia.
kler.
sheim.
^ach.
Heinricus
Wernherus
Chunradus comes de —
Dielrieus comes de —
Martha —
Afra de —
Hiltegart de —
Rikerus de —
inater Hartwici archiepiscopi
Rieherus de —
Heinricus — et Metza uxor ejus.
Gregor i US de —
Agnes de —
Chunradus de —
Elisabeth relicta Ulrici de —
Haiika de —
Ulricus marscaicus miles de —
Ulricus de —
Ulricus de —
Ulricus judex de —
peck. Achatius —
enstein. Fridericus de — alias vocatus
Plankenfelser.
ftath(ansen). Heinricus comes de —
fsekke. Chunradus de —
Hailwich de —
2E.
imeistcr. Hegenwart —
sntner. Florianus —
elaiH. Dietericus de —
istaL Rudolf senior de —
ienberch. Slboto mlles de —
man. Wilhaimus —
gelinna. Pertha —
II, 25. August.
11, 28. Januar.
11, 27. Januar.
II» 26. I^OTember.
reo. in frat. 1428, p. 167.
II, 27. Januar.
II, 4. März.
I, 16. December.
II» 18. April.
rec. in frat. p. 173.
II, 31. Juli.
II, 3. Junu
II, 18. August.
rec. in frat 1338, p. 169.
II, 18. August.
II, 17. April.
II, 3. Mfirz.
II, 21. Mai.
II, 7. Juli.
II, 1. November.
rec. in frat. 1458, p. 169.
II, 12. März.
II, 2. Mai.
II, 1. November. fr. n.
II, 11. Februar.
II, 7. Februar.
II, 21. November.
II, 16. April.
I, 16. Februar.
II, 4. Mai.
II, 15. Mai.
II, 18. August.
286
Terkessemgei ud lisitie.
Seite 16, Zeile 4 r. o. hinter Scolaris xu setzen s. R.
if 16 I» 15 T. Q« f, diac. „ }t s. R.
„17 , IS T. o. „ mon. , , s. P.
,»17 fi 22 T. o. statt Hobrig^isus sa setzen Flobrigisas.
,86 9 16 T. Q. w s. R. XU setzen s. P.
« 44 ff IS r. o. n Gospach zu setzen Rospach.
»45 ff 8 T. Q. hinter conr. . „ s. R.
»45 » 7 T. a. » minist , , s. R.
»47 » 1 T. o. statt s. p. j* • s. R.
»46 » 7 ▼. 0. » Stanhenberg zn setzen Stnrcbenber^.
»53 » 3 T. u. » s. p. zo setzen s. R.
»55 » 1 T. n. hinter nedica zo setzen oculonia.
»57 9 12 ▼• u. statt cogemarii zu setzen coqainarii.
^64 „ 4 T. o. hinter Weizzeneck zu setzen m. s. R.
»65 » 4 T. o. statt s. m. zu setzen s. Marie.
»65 »10 T. o« hinter waldekk zu setzen s. R.
» 69 I, 9 T. u. ist zu lesen: Chunrados couT. s. R.
Saxo de muldorf min. s. R.
»71 » 9 T. o. statt s. p. zu setzen s. R.
»79 » 9 T. o. » Moojser zu setzen Mooyer.
„80 » 20 T. u. . can. zu setzen presb. can.
»80 » 3 T. 0. » can. » » presb. can.
»85 » 5 T. u. » can. » „ presb. can.
»86 » 11 T. o. » s. R. » » s. P.
» 86 » 20 T. o. » lugeltrater zu setzen loczel trater.
» 146 » 7 T. n. hinter Otto zu setzen de Laa.
» 147 » 5 T. o. statt 92 zu setzen 97.
» 147 » 13 r. o. hinter prep. zu setzen s. Georii.
»150 » 16 ▼. u. sthtt 92 zu setzen 97.
»153 » 1 T. o. » Ratta zu setzen Rattisbona.
»155 » 7 T. u. » Newburgi zusetzen Newburgp.
»156 » 3 T. o. hinter presb. » » can.
» 159 - 10 y o. sfatt s. R. zu setzen s. P.
287
n.
IE VESTE SACHSENGANG
UND
IHRE BESITZER.
von
JOSEPH ZAHH,
PROFESSO AN DER K. K. RBCHTSAKAOEMIB ZU PRESSBURO.
280
An linken Donauufer, etwa dritthalb Meilen öBtlich Ton Wien «nd fast
in der Mitte des Sudrandes des Marehfeldes, liegt die kleine „Veste"
Saehsengang. Den Anforderungen, die wir heute an eine Veste iteU
leD» entspricht freilieh dieser Baa nicht mehr; doch lassen wir ihm
•nue angestammte Bezeichnung , wenngleich er nichts anderes ist als
«ui tharmäbnliches Haus, an dessen Äusserem and Innerem man bei
jedem Schritte bemerkt, dass es vieler Generationen und Bauten
bedorfite, um die ursprunglich getrennten Theile in die Form der Gegen-
wart in modeln i). Noch immer ragt eine solid gebaute Warte — von
des Schlossbewohnern „specnla*' genannt*) — Qber das kreisrund
aosammengedrängte Gebäude empor; dieses schliesst einen sehr engen,
bat bronnenartigen Hof ein; hie und da brechen an den Aussenseiten
JBdLen henror, die einst wohl anderen Tbnrmen oder gesonderten Bauten
MlT^^^'^ haben mögen, nunmehr aber bis zum Gesimse der Herren-
Wohnong abgetragen oder erhöht mit dem Ganzen unter Einem Dache
Terlaofen.
Das gegenwärtige Aussehen der Veste lässt nur schwer einen
Sdüttaa auf die Zeit ihrer Gründung zu. Allerdings mag diese bereits im
TII- Jahrhundert stattgefunden haben, da denn die Herren von Sachsen-
^ßtkg bereits damals erscheinen; allein bei dem nun fest verbundenen
Konglomerate wären einerseits die Erzeugnisse der einzelnen Bau-
perioden nicht scharf genug zu scheiden, theils fehlen uns urkundliche
*) BiBC Abbildong des Schiostes tod 1672 findet sich in Vischer*si Topo^aphia
Aastr. Inferior. Bl. 74; der heutige Baa Ist wohl schwer daraus ta erkennen. Bine
andere — Ölbild des XVll.— XVIII. Jahrhunderts? ~ soll sich noch an Sachtengang
befinden; ich war indess nicht so glücklich, sie sehen zn können.
*) Diese Beseichnung mag Raffelsherger rerleitet haben, in seinem «Topographischen
Leiikon'' ron einem .mathematischen** Thurme an sprechen, der, wenigstens su
seiner Zeit, nicht ezistirte.
Archir. XXVill. 1.
I
290
Materialien zur Aufklärung und endlich ist diese Frage Torläofig woU
kaum einer technischen Untersuchung werth. Originell aber bleibt
immerhin, ^wie solliches schloss vnnd vesste auf ainer Aobeck nid
Pergl gelegen, jnnwenndig mit souil zimbern fnnd gemacben erpaift
▼nnd versechen, das ain Innhaber sein zimbliebe bewobnimg nai
aufennthaltung haben khann** i)* ^'^ Anlage ruht auf einem id grotni
Theile durch Menschenhand geformten Hügel, der 10 Klafter bock nd
am Fusse 30 Klafter breit ist, inmitten eines Teiches, mit dem Feit*
lande nur durch eine Brücke ferbuuden. Einst zweigte sich der Teid
auf der Ost- und Westseite gegen Süden aus und umfloss ein linglieki
Viereck, in welchem die Amts- und Wirthschaflsgebäade antergebnehl
sind; heute indess ist der Graben an den meisten Stellen trockea. Ua
diesen Platz und das Schloss herum liegen die Gärten, Scheanea ad
zum Theile auch Felder. Vom Westen her dehnt sieb bis fiber dn
sudlichen Thell des Vierecks das Dorf Hausen ans, weldbes die SJSl^
matische Topographie der Gegenwart in Ober-, Mitter- nnd Uatff-
hausen zerlegte, während der Volksmund nur das erstere nnd bdchstw
noch letzteres kennt. Vor Zeiten trug das ganze Dorf den Nina
Sachsengang 2); später erhielt der westliche Theil jenen Ton Hinsei,
während der östliche den alten beibehielt'), der heute wieder nur mekr
der Veste selbst eigen ist*).
Der Name der Veste — das wird rielleicht auch manch' Anderer
mit uns fühlen — hat einen eigenthumlichen historischen Klang, wie
er jenen der umliegenden Ortschaften mangelt. Es liegt in ihm etwu
rrwuehsiges, eine Mahnung an besondere Verhältnisse bei der Grän-
dung, während die nachbarlichen Ortsbenennungen mehr Typisches in
sich tragen. Ks dürfte kaum die irrige Ansicht sein, dass Sachsenging
iM den Orten der Umgebung wie ein ursprunglicher Ansiedlungskem
IM Filialen, oder um mit Maurer zu sprechen s), wie ein Urdorf in
Dorfan lagen sich verhalte.
»» Aiisohb«; \oii S:uh>en^;in«,', «Miirinal im k. k. H.tfkaininf r-Arohive (161t).
•I C(. Uei:c>t a »ItM lM-il.i<:t'; rf. auoh Aii/«M::el.laU der Wiener Jahrbücher für \Mt-
rwtur xliii. |» '-> : .In iiiforiori S:«hs»Mi«jaiiir" etc.
*) Noch MM- t(>0 Jahren ^.ib es nur ein Oberhausen und auch ein Dorf Sachseaf^Ufr:
>er;;l. \Nt'i>lern. ropuyruphie, II Theil. 43, t41.
*i her Njuu' .OlM'rnll«u^ \nil Mileriihaus- erseheint circa 1420 zuerst.
"*) Kmleituni' /m «iesehiehte «ler Marl- elo Vei tM'^snn:;. p 174.
291
»Zu bestimmen, wann derGrunH gelegt worden, ist An^esiclils des
a leicht und schwer, denn die Hypothese hat ein weites Feld und
e Beweine fehlen.
> Sickin^eni). der bisher noch am ansführlichsten über diesen
t g;ebBodclt, sieht hier, wie bekunntlich sunst noch oft, in Karl dem
rrossen den mittelbaren Urheber der Colonie, da derselbe gefangene
«chsen In das lon lian Avareu gesäuberte Land und respectire auf
liesen Fleck lerpflanzl haben soll. Thatsache ist nun allerdings, dass
,u jener Zeit solche Übersiedlung'eD stattfanden, aber als den Ort der-
lelben im weiteren Sinne bezeichnen uns die Annalisten nur das Frun-
Kcnlind im Allgemeinen, nie aber die Ostmark im Besonderen'). Ein
twiDgender Grund , daraus man Übersetzungen toq Sachsen in unser
jSDd bestreiten könnte, ergibt sich zwar auch nicht, allein das Hesse
ich schwer einsehen, wie diese oder auch nur ihr Name während der
äugen und lerslörenden Herrschaft der Ungarn sich erhalten haben
[önnleu oder wie letzterer neuerdings aufgelebt sei. Eben so wie um
las Jahr 800 mögen auch gegen Ende des X. Jahrhunderts Sachsen in
loserem Laiidc Sitie genommen haben, als unter den Kaisern der sich-
■scheu Dynastie die Ostmark ul'u belebt wurde und massenhafte Eiu-
vanderungen, nachweisbar freilicli nneisl balrisehen Stammes, statt-
andeu. lüs hätte die Meinung, dass die Ottonen selbst Colonisten ihres
Volkes an die Os^enzen des Reiches entsendeten, mindestens eben so
iel Wahrscheinlichkeit für sich als jene, dass seit des grossen Karl's
Leiten auch nur der Name die ungarische Invasion überdauert habe^).
>) Topogrophie von Ni ed er- Ci< erreich. V. U. K. B. VI, 84 ete. Den Nanien Ob«i'l»ii>en
PWtel et (II, 201) >an den ig di-n Pitohgruhau bBamtlichpa llauiFn hgr!
'to %. B. aadcrcr lu giaebweigeu dig Aanal. Mslliccn. bei Perlt ; Man. Gorni, IX,
HS (10. e03}icf. web Eci'ird: CnmmFnt. de rebui Franc. I, S8T. TT3 and TBS. In
br Fnacii orientalia kitnii illerdingi aucb die Oitmark begriffen lain. wie ei pali-
tkch der Fall war, aber da» lucta wirklich die IvUtere gemeint lei, <Imiu bedarf ea
beitimmter Sril icher Hloweiie.
■) Ba gibt lieinlicta fiele Urte in Öalerreieh. auf welclie uan ihre* Nimeiia wegen
aiMB Hjpotbesen gleichraIJa anwi^iideu künule. Nicht weniger ala Her Orte, m
denen daa Wort Sachsen enthalten iit. liegen in anffallend gleicbeu Bilfemungan
antar aicb an der Donau, ali Sacbiengang bei Ort, Sacbaendorf hei Kreon, Sachaeu
and Sachacndarf bei BiniDgartenberg in Dber-Öil erreich -, ein driltea Sichte ndnrf ist
bll Eggenburg, ein Sacbienfarunn im V. U. W. W. bei Kirchberg am Wechsel und
Ton der inmllUu wlmHacher Bewohner beitehenrten denlacben Colonie Sachienfitld
bei Cilli weiaa dre Sage norh manchea über ihre liehtiachen Einwanderer und
,,liränder la eraiblen
zn
\hi(f%^h«'U fon clie^eD Hrpotlieseii . welebe sieli OMkr «ri die
Z#!f t tif.r \u%i*:f\Uini; beweisen, kann man immerlÜB aos der Btjmotegie
t\f.% Narffn^ wohl rnit hecht aof siiehsische Colonisten scbliessea. Fer-
%t9tH'tiu»iufn, no zn »ai^pn rein sächsischen Gebraoches, solles in Osier-
nU'h in Slt^ftter Zeit nicht selten aiiftaachen^); bei Sthsonagaae t vn
dio iHi^At«* Form lautet und rermuthlieh als Sahs6ndgane zu oebflieB Ist,
f1<*iiti*l «h'r phirnlisfrhc Genitiv des ersten Wortes liemlich sicbcr mi
tit^iiU* NSchsi^ichon Stammes. Unter ^Ganj^** rersteht mm in üetci
l)onaii^e|(enden Nebenarme der Donau*), Betten kleiner FISsse*), "■^
Im Allhochdeutschon besapft „fi^^nc^ so viel als WohtioK, Otpai
(tractUN. hnhiinlio)^). Man hat sonach fGyflteh die Wnhl xor firkUnaf
dloNi*ti OrtNnnmons, und Sahsonaganc bedeutet also einen Donaammi
drni dir SuohNon wohnon , oder die Ansiedlang der Sachsen flbcriiaapL
\M riNtrrrr lnt(*rprrtalion ist mehr das Örtliche, bei leUterer mebrdit
^IttuunriiinK-rhuripfkoit betont.
In dor ersten Urkunde, welche uns den Namen ?erzeichnel, wM
dnvNelbe nield einem (Irte, sondern einer {jfanEen Jossen Insel bai*
ISi^li*«!,
Vm II. No>embvr 1021 namlieh schenkte Kaiser Heinrich IL aif
di«' \V\\W dos Uisohofv Ki;^ilberl von Freising' der neuen Stiftung' tfestcl*
bon. \\\H\\ KloKier Weihenstephan in Baiem ^qoandini pftrteni eujaidan
in\nltie Sahson^irane dietae ... in prouincia seilicet orientali iiitt
U«nnbium et in Mar^^hia Vdalberti oomitis sitam et his termiMS iocl«-
Miur. .< S't» x'*»:« f\tfi\esi»nt\yrn müntm p^r np^m ümnbü tutqme m Ipcm
i^vj j.^<\**t s' t f\ tLSt^nc i% s^i%t:m quam Hart mtägariier mmncwpmäy et
s« s'^'^'AA \?* ,•'.»;% ys- •c":*^\Tii.Tf mst^€ t.i tr-tifiem jty'mam Hart, ^ptam
«•^•/v.v\f Kx«.uA S<'i^»f't-j^*\\ ^\xxs\M'\\ $i!pra<vnpC«> eontinetar temioo
%^* v|u»A\jwK* 'v-v»i4c ^^^rr»lr wHj« -itk iK«it3^ istra praedielDiii
V . ^. I . ^ . • ■ ■' ■ , . ,;^-» ■:;—
993
■ iiVtMiitur termiiium ... et quicquid utilitaiis inibi poterit inue-
s Es fragt sich Yor Allem, welciie Strecken wir heute unter jener '
k 4bgT)^zung zu verstehen hätten. Um sich nun den Umkreis der Schen-
t kwig in die moderne Geographie im übersetzen , muss man besonders
■ Mti Veränderungen, denen das Strombett unterworfen war, berucksich-
i Hgen. DarQber lasst ein Blick auf die Generalstabskarte keinen Zweifel,
II m wie anderseits die geognostische Beschaffenheit des Bodens zwischen
w ilftr Insel Lobau und dem Dorfe Markgrafep-Neusidel deutlich beweist,
i' dass die Donau oder Arme derselben einst das Marchfeld durchzogen
i und dort riele grössere und kleinere Inseln schufen, wo jetzt trockener
Boden und oft sogar Mangel an fliessendem Wasser ist. Betrachtet man
dM Terrain im Grossen , so ergabt sich eine merkwQrdige Ähnlichkeit
der Gestaltung des Gebietes der Donau bei ihrer Mündung in*s March-
feld unter dem Bisamberge zu jener bei Pressburg, wo der Strom,
gleichsam an den kleinen Karpathen sich brechend, eine Menge Ton
Artnea in die Tiefebene entsendet. Hier schlägt der Hauptstrom dieselbe
sfidöstliche (nur mehr ausgesprochene) Bichtung ein wie bei Wien und
seine Abzweigungen bilden die Insel Schutt, während jene westlichen
die insula Sahsonaganc bildeten, seit langem jedoch schon ausgetrock-
net sind. Boden und Sage constatiren, dass am Fusse des Bisamberges
eben solch* ein Arm der Donau ausgegangen sei , im Marchfelde sich
mannigfach zersplittert und endlich bei Ort wieder mit dem Strome
▼ereinigt habe; die Uferschutzbauten dämmten diesen Zweig ab; ohne
sie, und rielleicht auch ohne die Launen des Flusses, hätten wir rer-
mntblieh heute noch im Marchfelde eine ähnliche grosse Insel wie die
Schutt, da zu ihrer Bildung entschieden gleiche Factoren vorhanden
sind. Was hier aber noch grösstentlieils in der Natur erhalten ist, das
zeichnen uns dort als verschwunden die topographischen Karten in
jenen mäandrischen Linien vor, die sicherlich eben so gut als Anhalts-
punkte zu betrachten sind , als wären sie noch wirkliche Donauarme.
So werden wir mit Gewissheit annehmen können, dass um 1021 ein
solcher zwischen Gross-tliizersdorf und b)ssling rann, denn dort ist die
*) Üri^. im k. bair. Reichsarehive. — Abschriften in Codd. 189, fol. 14«; 191, fol. 73»,
und 103": und 238, fol. 1080 ebendaselbst; abg:edruekt in Meichelbeck: Histor. Fri-
siogensis I, 1, 212, Monum. boicu IX, 407 uad a. a. Ü.
tu
M^raaflBlc Zantiiwsprvcn sa svrbcB ') ind ton hier ausgpbend
•ich die Harke dt* ft»cktwktea Bcsities Dicht schwer God^D. Die
finiel'K'he Briickr lig eli ia der MitU drs Fvlilrs iwhchen ün m '
rmilinten Orten: die Givai« gefff« Südosten und Osten lief u 1«
[>Dnaii fori bü Oita. den hcntigm Hirkte Orl. nod ging dann gtfs
Nordwesten inräck bis mm W»1d( Hart, der bei Markgraf en-Netuti
•taad ■) , wo wir noch »af Karten des XVII. Jahrlmndcrls einen VM
an^cieigl finden'), dessen Überreste das PiihrengehSlx iwiada
Wagram nod Gänsmdorf sein mOgen. Und dort traf diese Linie ri
) CU««aWarli>>tdrcifaelinua»«af~f01: (h l>r PrtpoMliAB id. ■«( CotoHi
prw«. IKl rttfotküim ti o4rt •* Ib«*! nrk irltr biafl^ m.t ttrUkuH nr
MfcaolM-, •. B. Zmimamn^rU tUtl li ütmm.T'tMi < MeicbcllwPk I c. I. 1. Ml
Z*Htfa tiMtt •( tHiaicn IJiniü r-o KlriaBrim, Antt'os, Z5). ZmiiacUorf M
HloianJorf |Xat.mU*ll.lwk. At<d.ll»$l,Ta)alc. ZantiBHvruc« o4ithat
UaliBoprac» »byriilil dm ('■■•■»nrdt. ilai ia Prciaingiactica Urbar J»*»
Ulbiel« toa «im lISOcricMat |Ca4. 189, k biir. Rvirbnrctii.. toi H>: >
TaMariwr^ «iaitilar . . . Är*i ftliifttreritf aua'in lipacIilnC). DvrehtnV^
Mt «arVanalW Da-, 4cr aHferhrfc •arut^nnrn pR(|;t )i. B UanlaliuMb*
»ricktlWrt I. c. 1. :. Sr. »TS aarf lUW: ticlleiclil i>l .meh du Wori liMM
Uihrr •■ l«urh». il» jcUU duck ia .Vkuhed^tune, Biir al, D a 1 1 n.«br ■■ Ur>
(ckrtackiwh Mf aad in lalaal J« g^rlialM i drr mctlen S^lbe ia n' nUbaJ tr
■pMva Ortunw . il« dra Autiaa; ward« aller Verl, al> der UiaUäahllriKa Ur
ImM ukr ntoprerWad. ia Jwf (riüalL Vad >■> nAebU icb deo Orl Tjtm*»ttttK
Ttjmrtittf U* I|V. iakrhaadHli {tt. t'rk de- ttäaaiwbeo Ai^bi» .■ Hirn.
Rr. ist) aid ia itm |k«ia4«rf «M Xn Jahrhundrrli i U'liarialatuii.n ud hIm
A*Mn I« RanaMMr-AribiM ta Wiaat den alten Ort tJatiBBaHerde *i#dnfidc*.
Irt (*fea IB. dau ia dar AafiAtaiMg; d« Urbar* •OB ItSO uid l.<i«S Ualjaaavl'
aad Daiadarr Witt... rol^ca. dwt ua .lio », Aaualme brrecbügei acbiaa« inb
Jl#t«a alber aatiHIHa . da» frraer UriadorT Im XIII. uad XIV. JabHiMa4nt fJa
tabaa dcv SarbHagaag"' **■'- ■■• rbeafalb Or aihete Lage apracbM hiaal«. Me
JraraMnaial Imtinal aii-bU «ml dirir< Kut lieiraebrUrKraaiaoaDdaBgci
WllUalagin ttratr uil-M xaa^gcr ■!> i;rr ifi.ir\tX>t,tht (:(«ltradurf bal
if«W aad VUehiort. MaeiacBiidel bai Ninaadorf. (i.inrxm <
linaaa ia|. an dual ia dietaia Batirke tir neiadorr kiuia logbr flau «Irxi ladlnt
■ *l(l da> aarb hcaalile .Uaiadorfar Vrld- die Orliligr ia dat llreiKb KuMtnimli-
KMlla(.ltiaidarr. ««•■ lleiadort Aillirh luB d«a bier tu^naiiimaarn Ratt* M
Mrliaa. •!• natal* flr dt* cifeaUifbr kniendorftr (irbitt Bad »iae Krwrrtait
dara* CrriainR dar Kraarbdital aieb|;r«iataa verdis, dran jeaa VmmUm^
•akllaaal dl>Mi Mäab UM •an aiar .nlrba t'rbundr wird uVk abrr aie ladaa. *■
m fim tini daa TItal Ht daa ütBiaa Cuvplei d'r apiUr fptrenalaa ud n^
«MM laBdlfa tarkWaarte« HarnckalUa SarhaeapiaifllBifrHlorf allain aalMtt.
I R./ 4>ni( Hart hawiehaai irinra Wald äbrrhanpl. d«-k Uli rr hioaJrbUirb «<
h.<><k> dii Had*Mlana fH atrialg in tich {rt, Svtiiaanrr: Bair
r. Aaürlai van Mfrlu
295
;ii, wululie 100 der geduulileii UrQcIte uus),'elit;iid iu gcra-
K«r Itit^lilung iiürdlivh uiif sie stiess. Ob lui^r der zwt'IU Arm zu suchen
■■«i, der mit dem Slrome vureinl die iosula Sulisouai^aiic bildete ■), ist hier
■ftielit zu entsL-heiden, nuuli der Bodciibeschaffeiihcit über walirscheiuMeh.
Jodenfalh wäre hiermit die einfacliste LSsuiig der lopo graphischen
Vr»ge gegeben und der ^esehenkt«? Thcil der Insel begrilTe nonaeb die
VW«i dermaligen Gutseumplexe Saehsengaog und Gross-EnEersdorf')
mit den weiteren Orten Raasdorf, ärosshofuii, Bisclidorf, Markgrafea-
Neiisidel, vielleicht auch Itutiendorf, dann Probstdurr, Sehünau, Mül-
leiten und ehemals auch liva Jetxt rerschulleneu Dürfern üriar, Nülten-
dorf, Maczueusidel und Deindorf u. a. ui.
Dem Kloster Weihenstephan muehte es, namentlich iiu Beg;inne
seiner Existenz, beschwerlich falleu, in einer sti weit entlegenen,
unsicheren Gegend MQhe und Kosten anrzuwenden. Aus dem gleichen
Grunde haben oft reiche Bisthümer Gilter aufgegeben*}. Weil leichter
kam es dagegen Freising au, die Schenkung- des frommen Kaisers fest-
zuhalten, da es um die benannte Zeit schon jene Iteihe ran Erwerhou-
gen in Nii: der- Österreich gemacht hatte, welche fast zusammenhängend
bis nahe an den Wiener Wald sieh erstreckten. Dieses bessere Ver-
källuisa im Vereine mit dum Wunsche, seiner Neusliftung ausgiebig zu
DÜtieo, mochte denn auch Bischof Eigilbert bewogen haben, die Insel
Saksonagane für andere in Baieni belindlii-he Güter einzutauschen*),
■J flieh tJrhuode «>n lO'^S (Muii. I.»lrn XXIV, l:!} I.j
~ ~ ~ , (irilL'bru dar Duumi und d«r Mirch; '
uiich hui Liuee i;f i;ingrD »in und bai 1
•a SO Jdircn lull vi
li'i Mappa von Ort
irluoni : De rK ii-hnugriphica, 1751, p. 130).
»an Diiii dii, weiin auch leharfiinniga VrrniBltiBng' r. Mcillar'i IHenea
a tust aber »achien<,'i>Dtj un4 <li» >inp|ere von 1033 über Alxran lUtini-
iiinKiichrn BealU Im SlncbreUv piiiiiUluirt hittKo. D» Aliraa lon 1033
n di> SIV. JahrliuuderU uud DlJeni *oD heiita und livgt am w<»U>rhcn
tengedu WiciK-r Wald» b«i Tulln. w» >us [Iibireu luid ClnnibciL-lireibuueen
a>cbl>cb« GeiL'hiehle I, i73.
Dil [■«rthali ( H heu Iure b>, Undgancht Frtjiiii^), Hainnandurff
lorr, Lander Brack), Ouali (Ufiiniail, Landgcr. Friltiug), übannuaii
UM, LaadECr. Wauerburg), Beiltiiia|;iin lu Wihaa (Wvivhi, Ltndg«r,
n>, Gianiiiga (L.nE«.aeijliBg. Landgui-. Erding), SUag» (Slrugn. 'beni.).
B (Wip(.ruhaa»ui, L.udgcr.!). buirra (Bäm, Uadgcr. MMiburg),
Brf (ZamdoiX, Landger. Uüiiubcu i'- d>-r Isir), Bauatiltc tu Rtgoushurg.
296
ein BesiUerwechsel, der in den Jahren 10S4 — 1039 Yor tick
Man könnte annehmen, das« der geschenkte Theil der Insel ber«iti
cultiTirt gewesen, da die Urkunde von Hofstitten, Gebiaden, Jagdei,
Holzsehlagen, Bienenzacht etc. spricht, wenn nicht solche AnfUmagcii
blos stehende Form in den Schenkungsarkunden and also t^latir tv
BeortheiluDg des Colturzustandes eines gewissen Fleckes £rde onbraich-
bar wären. Dieser kann indess immerhin anch nicht gam wQste nchr
gewesen sein; wenn wir die Sachsen als am Ende des X. Jahrkamlali
eingewandert ansehen, so werden sie selbst wohl noch am 1021 existirt
haben ; der Ort Sachsengang bestand wahrscheinlich bereits, sicher die
Ansiedlung Ort. die Untinesprucca deotet aaf Verkehr and filr sieh
schon auf Bestehen des Dorfes Untineswerde hin.
Mit dieser Erwerbnngs- und Tausch-Urkunde sckliesst aber der
historische Vorrath f&r nahezu anderthalb Jahrhunderte. Die Ursaehe
dieses Schweigens kann eine zweifache sein : das Gut masste ffir*s Ente
mit Colonen und Dorfanlagen besetzt werden, denn erst aos dieser
weiter entwickelten Ordnung ergaben sich jene Verh<nisse , weiche
zur Urkundenabfassung Gegenstand und Motire lieferten. Die Colonisa-
tion jedoch schritt nicht sehr rasch ror; denn wenn wir Untineswerde
als schon bestehend und Sahsonaganc theils aus denselben, theils aas
anderen Grfinden, die sogleich zu erwähnen sein werden, aasnehmea,
so beschränkt sie sich auf die vier mittlerweile gegründeten Orte
Encinestorf, Richeiinestorf, Wisentesniusidele und Wittowe mit etwas
Qber 100 Hüben und Beneficien. Ferner war der Besitz ein einheit-
licher, durch keine fremden Ansprüche oder Rechte unterbrochen;
auch dadurch' wurden die sonst so gewöhnlichen Ursachen sor Aus-
stellung Ton Urkunden beschränkt oder behoben, welche einseinen
PulÜDgun (Pullin^, Landger. Freisinn) , xii Hiitichar (vertchoUea, gfsos oake Wt
Freisinf^), Eltbbth (ElieDbach, LMii(l{;er. Rott«nhur|i: in Nie<l«>r-Bnieni). — Zir
Bfstimmung der buiriiichen Localitiiten in Meichelbeck's I. Bande ist Freodenüprimy*!
topog^rHphisch-liistorische Arbeit im Freinin^er Gymnasialprognimm« von i$5%/S7
ganz besonders dienlich und hochverdiVnstlich.
1) Zwischen dem Todesjahre Kaiser Heinrich's II. und jenem Kitcbof Big{lb«rl*t. —
Die Tausehurkiinde befindet tich in Abschrift in Cod. 188, fol. 281^ des k. kair.
Reiebsürcbivs und gedruckt in Meichelbeck I. c. I, 1, 213, Monttm. boica IX« SSS-"
Die Stelle bei Büdini^er: Österr. Gesch. I, 4S4, dass die BisdiöfB ▼•■ Prtiaiig
1021 — 1039 mit ihren Erwerbungen bis in'a Marchfeld vorgedroBf^n aalta, ittH^
ein einiigei Jahr, etwa 1034, zu berichtigen.
297
IndiTiduen Grund und Boden, somit Rechte gewährten, oder welche
zwischen diesen und den Bischöfen entstandene Zwiste erwähnen oder
beilegen sollten. Als Personen solcher Vergabungen und Streitigkeiten
nehmen wir hier nur freie Leute an , die zu Freising in den Lehens-
Yerband traten; denn die Grundrertheilungen an die Uuterthanen und
die Schlichtung ihrer Klagen durch die Maier (TÜlici) wurden ganz
einfach, mundlich und factisch abgemacht. Endlich müssen wir das
Schweigen sicherlich einer theilweisen Vernichtung der ältesten
orkundlichen Materialien zuschreiben, wodurch mancherlei Aufzeich-
nungen, als Lehenbriefe, Berichte, Urbarial- und^andere Notizen, uns
entzogen wurden.
Die Zulassung fremden , wenn auch nur bedingten Rechtes ist die
erste Ursache, dass circa 1164 über den Freisingischen Besitz dieser
Gegend wieder eine urkundliche Nachricht auftaucht. Von den Bischo-
fen war nämlich der Ort Sahsonganc mit noch anderen Gutern einem
Gesehlechte zu Lehen gegeben worden, das sich Ton dieser Ansiedlung
brannte, unter Bedingungen, die wir nicht näher anzugehen Yermögen.
Zwei Männer dieser Familie nun, Gerolt und Hartnit, erscheinen um das
angegebene Jahr als Widerspänstige gegen die Oberherrlichkeit Bischof
Albrecht's L und als Verweigerer der üblichen Lehenspflicht. Welche
Gegenstande diese Renitenz betroflen, mag zweifelhaft sein <); sicher-
lich war aber Sahsonganc darin begriffen. Dieser und anderer Angele-
genheiten wegen ^) begab sich Bischof Albrecht nach Österreich , wo
er mit Herzog Heinrieh II. persönlich rerhandelte; es gelang ihm auch
mit dessen Hilfe Gerolt Yon Sahsonganc zum Gehorsam zurückzubrin-
gen, Hartnit jedoch setzte seinen Widerstand fort').
Durch den Brief, welchen der Bischof über diese Angelegenheiten
an seine Kanoniker schrieb, erfahren wir auch zwei der ersten des
Geschlechtes, die sich „Ton Sachsengang^ nannten, ihr unmittelbarer
1) Vielleicht auch Guter bei Ollern. Es werden noch Ulrich von Hinlperc und Rapoto
Too Pntene alt Widerspänstige genannt; etwa beaüssen diese jene Gflter an der
LeHha, welche Bischof Nitker 1074 von König Heinneh W. erhalten und die seit
ier Schenkung spurlos verschwanden.
*) Der flerichtsbarkeit und verschienener Auflagen halber. Seit dem Privilegium
(minus) von ilH6 war die vStellung der auswärtigen freien Besitzer in Österreich
•ine andere, weit weniger aiisnahmsvolle geworden ; diese Verinderuog gründlich
zu beleuchten, f^Ube für eine staatsrechtlich -gf sdiichtlicbe Arbeit einen xwar
mihevollen, doch lohnenden Stoff.
*) Vergl. Reg. 7 der Beilage.
298
Vorfahr , das älteste in den Urkunden bisher erscheinende Mitglied der
Familie, war Adalbert, der etwa nm 1120 genannt wird<); als seiae
Kinder betrachten wir denn Gerolt*), Hartnit*) and Juta, welche leb-
tere an einen nicht näher bezeichneten Vasallen verheirathet war*).
Sie sind die Sachsenganger des XII. Jahrhunderts *).
Woher sie stammen, liegt im Dunkel*), doch ist bestimmt, dast
sie keine Freien , sondern Ministerialen der Markg^fen und spater der
Herzoge waren ^). Als solche traten sie auch zu Freising in Lehens-
beziehungen, Ton dem sie sowohl Sahsenganc, als Güter so Wittowe,
zu Untineswerde, zu Gablitz und anderwärts erhielten >).
Wie oben bemerkt, kennen wir die MotiTc der Klagen Bbehof
Albrechf s I. nur in ihrem oberflächlichsten Umfange. Dass es sieh an
Sachsengang und andere GQter handelte, ist durch die Lostrennang
jenes aus Freisingischem Besitze , wie wir sie später ganz entschiedea
sehen, und durch Gerolds Ruckkehr zum Gehorsam Tcrgewissert Nicht
unwahrscheinlich ist es, dass Hartnit die Stelle eines Vogtes der Frei-
singischen Güter im Marchfelde bekleidete und dafür Sachsengang mit
anderen Beneficien zu Lehen hatte. Gerade diese Amtleute sundigtea
*J Reg. 1.
') ^^«S- ^> 7, 8, 10(?), 11, 13, 14, 16, 18. Gerolt mag der ältere sein, 4a er,
weno mit Hartnit lusaminen, immer vorangestellt wird.
S) Regg. 2, 3, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17.
*) Reg. 6.
^) Karlio führt aus dem Göttweiher Snlbuche (Fontes rer. austr. II, 8, 69, Nr. 277)
noch ^Werinharius filius friderici saxigene* als Sachsenganger an. Hier sind nicbl
allein die Personennamen für die ganze uns bekannte Reihe des Geachlecktes allsa
vereinzelt, und noch dazu der Familienname so eigenthumlich gestaltet, dass vir
zwar davon Notiz nehmen, doch sie einzureihen nicht vermögen.
*) Sickingen (a. a. O.) lässt sie einem angesehenen, aus Deutschland eingewandertea
Edelgeschlechte entstammen und den edelsten im Lande gleichstehen. Brsteres iit
möglich, aber nicht nachzuweisen, letzteres unwahr, wie allerdings bewiese!
werden kann.
^) Regg. 3, 16 n. a. in den angeführten Werken. — Der Brief Bischof Albrecht's
spricht zwar von „nobilibus et ministerialibus", allein hierin liegt weit eher eia
Pleonasmus, insofern e beide Classen für synonym gehalten werden, als eine streage
Sonderuiig, die rechtlich und in Urkunden allerdings eintritt. Weder »Ulricas
de Hintperc", noch «Rapoto de Pulene** waren ^nobiles", wie aus v. MeiUer*!
Regesten hinlänglich ersichtlich ist.
*) An diesen Orten besassen wenigstens die Sachsenganger des XIII. Jahrhia4arls
Lehen; wann sie dieselben erhielten, lässt sich nicht anfuhrea. Maa omms hier
eben das Spätere zum Beweise des Früheren beiziehen und tritt io 4iei<c Pukli
der Wahrheit gewiss nicht zu nahe.
299
in der Regel am meisten am Kirchengute, dessen Schutz ihnen aufge-
tragen war <), und vermuthlich ersahen Gerolt und Hartnit das Jahr 1156
und die durch das Pririlegium Kaiser Friedrich*s I. erfolgte Standes-
and Machterhöhung des Landesfursten als günstige Zeit und Gelegen-
heit, mit ihrem ganzen Besitze sich dem Herzoge anzuschliessen. Von
letzterem konnte man wohl auch nicht immer die strengste Gerechtig-
keit erwarten, wenn dadurch sein Prirat- und landesfurstliches Interesse,
Mehrung der Lehen und Vasalien, hintangesetzt werden sollte. Viel-
leicht Hesse sich sogar mit Grund behaupten, dass Bischof Albrecht
eben der Steuer- und Jurisdictions-BegQnstigungen wegen, die er mit
Herzog Heinrich ausserdem verhandelte, von der Ruckbringung des als
Lehen ohnehin vergabten Sachsengang absah und stillschweigend
dessen Übertritt in die Reihe der herzoglichen Lehen ignorirte'). Man
liess eben von beiden Seiten den Streit einschlafen ; der Herzog konnte
ffir das Opfer, welches Freising ihm brachte, diesem in manch* anderer
Weise gefallig werden, und so geschah es denn auch thatsächlich.
Von diesem Zeitpunkte an müssen wir das ursprunglich einheit-
liche Gebiet als ein getheiltes betrachten: aus der Schenkung Kaiser
Heinrich*s II. entwickelten sich zwei „Herrschaften*', eine Freisingische
*) Versal, die Apostrophe Meichelbeck^s I. c. I, 1, p. 394 bezüglich des XII. Jahrhun-
derts; wie durch die Vogtei Guter UMch und nach verloren gingen, lisst sich auch
durch das Beispiel von Katsch, einer Freisiugischen Besitzung in Obersteier,
erharten.
*) Ich gestehe gerne ^ keinen anderen annehmbnren Grund für diese Entfremdung zu
wissen. Dass Saehsengang wirklich hinfort gar nicht mehr als Freiftingisches Gut
and Lehen betrachtet wurde, beweisen negativ die Urkunden, welche so manoig-
facke Lehen im Besitze der Sachsenganger erwähnen, diesen Ort aber nie nennen,
ferner der Umstand , dass heim Erlöschen des Geschlechtes Freising nichts recla-
mirte. Etwa 50 — 60 Jahre vor diesem Absterben war auch das Freisinger Lehen
Katsch im Besitze der Stubenberge Irei geworden, das gleichfalls wie Sachsengang
seit circa 1160 in fremdem Besitze gewesen. Hier war Bischof Rourad IV. sogleich
mit dem Heimrufe zur Hand. Es mnss also mit Sachsengang ein Bewandtniss wie
das genannte haben oder eine Lösung auf Grund von Hechtsarkunden ; da letztere
fehlen , bleibt nur ersterer Weg offen , den wir auch dureh Analogie erhärten
können. Ein Beweis nämlich, dass derartige Dinge, wie unsere angenommene Tren-
nung, um je ne Zeit noch mehr geschahen, dass die Herzoge sich eben nicht immer
beeiferten, in vollem Masse das Recht zu wahren, und dass man ihrer Unthätigkeit
ein höheres Motiv unterlegen muss , ergibt sich aus den Annal. Altahen. Hermanni
abb. bei Böhmer, Fontes rer. germ. III. S66: „Ulricus quoque cognoroento Streun
•dvocatiam in predio nostro in Zaia sibi tunc etiam illicite usurpavit tempore Hein-
rici primi ducis Austrie et Liupoldi lilii sui, a quibus principibus per querimonias
diversas super hoc iustitia non poterat optineri**.
300
mit Gross-Eniersdorf all HitUlpuiikt und eine andere wtU kie'men ail |
Sachien^ngf , die ihre besonderen Weg« hatte. Letilerc t
rerschiedenen Besitiern la t>eleacht«n , ist rarnebnilicfa Zweck difw
AaUaUes.
Leider ist gleich der Abstammung aaeh di« Filiation des fttf I
liehen Geschlechlea eine ansicliere, am Anfang, in iler Mitte ■
Ende; nnr in wenig'eti Fällen lässt sie «eh mit Bestimm Itieit aa^eba.
Als üartnil's 1. Sohn ist (erninthlich Hetil antuselien, der c-irca 1 IltOa
ihm Eusatnmen auftritl <) and als der Geroll's etwa Jener Hartntt 11., ih
nach lang'er Unterbrechung der äusseren BeÜiäliguu^ Jes UescbleeklB
um 1232 ersclieiot, am nach neun Jahren schou wieder spurlM n
Teraohwinden '). Von ihm stammen sicherlieh Luutpoll I., Ortwin ti
Agnes, an Ulrich ton Hergerslorf lermählt»).
Die Blütheseit der Familie , nach deren häiiligem Ersubeinro
Urkunden lu schliessen. war jene Leupolls 1. nnil seines gleteliDftiBi^
iltentcn Sohnes, die iweile HÜlFt« des XIII. JaiirhiinderU. I
Periode wird Leiipolt der „alle" um üßesten als Zvuge, Sie^tr,
Schiedsrieliter in Urkimdeu genannt*) und luweilen aueh als
oder VerkäuTer seines Gutes in Andere'). Häutig tritt er auuh Hl
■einem gedachten Sohne lusaninicn auf»J. Aus dieseu Urkunden seh»
wir, dass die Familie ausser ihren Gütern in und um Saehsengang')
aueli deren xieralich ticie im V. V. W. W. besass, wohin sich :ip)tt'
namentlich die jGn;;eren Linien schlugen; so hesondera um Bades
herum lu fTatTslelen ^), Guntramsdorf), Ginselsdorfi»},
lt. IT.
.H-KB 21-M.
n in. ll. 30. 37, »B. »s. ;
U <3a|. 38. so, 51, SS. 9tl.
. A«, n. tu.
I«. IB. 60. 99.
t»< M. 3a. 37
. U.'i, OJ. BS, 71. 73. T*, J7^j
|. NT. Till
' (iualhirUdM
301
«Pibennewsidel* 1) , am Kahlenberg^ *) . zu GabliU*), dann aber aach
am linken Donauufer, zu ^ Genstrebendorf ''^), ^.Rnst** ^) und ander-
wirU, der im XIV. Jahrhundert erwähnten Besitzungen nicht zu g^eden-
ken. Gar manche derselben m5|^en durch Heirath an die Familie gekom-
fli€ii sein , wie andere dadurch ihr wieder entzogen wurden *). Wenn
ASB aas den GrGnden der Weiteryerleihung gewisser GGter durch die
Herzoge aaf die Motire der früheren Belehnung eines Sachsengangers
mit denselben schliessen könnte , so hatte Leupolt I. einen Zehent zu
WHtau durch kriegerische Verdienste oder wenigstens Feldzugsnnko-
BteB Ton König Rudolph 1. erworben 7). Allein wir erfahren die Namen
der meisten Guter der Familie nicht durch Kaufs*, sondern durch Verkaufs*
«rkunden und dies allein scheint bei der ohnehin nicht sehr reichen,
aueh in Landesämtern nicht rerwendeten Familie anzudeuten, dass sie
keineswegs in besten Umständen sich befand, und erklärt vielleicht auch
ihr alhnähliches Dahinsiechen und spurloses Verkommen im XIV. Jahr-
hindert; so werden an Klostemeuburg, Heiligenkreuz, Lilienfeld und
das Sehottenkloster in Wien weit mehr Gfiter verkauft als verschenkt;
an die Gemeinden MQUeiten und Raasdorf kömmt 1265 die Insel Chinin-
werd*), an MQUeiten werden 1313 zwei Inseln oder Auen<*), an Reim-
preht von Eberstorf Teymendorf (Deindorf) abgelassen ^o), ohne dass
*) RiBg» S5. Diejier Ort bestebl aator diefvm Namen nicht mehr ond ist mir auch nicht
btkannt, welches der mannigfachen „Neusidel** darunter zn verstehen sei; ich setze
ihn wegen des Geschenknehmers Hetligenkreuz in das V. U. W. W. Vielleicht ist
Gnroet- ((iramal»-) Neasidel (cf. Heg. 108) darunter au irerstehen; führte doch
auch das heutige Markgrafeiineusidel im XII. Jahrhundert den Namen Wisentes-
niosidele.
*) Reg. 76.
S) Reg. 91.
*) Reg. 75. — Fischer (im Archir f. K. dsterr. Geschichtsquellen II. 133) nimmt den
Ort für Ganserndorf.
*) Reg. 97, soll nach Weiskern: Topogr. 11, 139, einst im Marchfelde gestanden
haben. — In einem Verzeichnisse von Sachsengang entzogenen Gütern ans dem
Jnbre 1579 heisst es; „Item Rossten ist ödt, gehört gehn Saxengang sambt dem
Zchtodt, nimbt jecz der Abbt zu Melckh** (Hofkammer-Archiv).
•) Reg. 27.
') Reg. 102.
*) Reg. 28; hier erscheinen noch »Hecho et Ortwinus railites de Sahseugmnge* als
Zeugen, die wir aber wegen ihrer niederen Stellung unter diesen nur als Diener
Lenpolt's, nicht aber als Mitglieder seine« Geschlechtes ansehen können.
•) R«f . 89.
••) Reg. 99.
Am CrsiU fir das Aafgt^vbat
tC* i- iit ■•»rstitt.-h nielil genuel')'
I*). I>ie nrrilr Gattiii bim
«ai>ni Bicbl*): di« Kiito
n ^y Wir köMM
birr rb» nur dr« Aagabe» Butbalrr'* taJsr^ • d«* bekanntlich ndff
iauvr (cwUvmkafl k»rli •jckm- ^^rfr (ükrt. NacliKriabkr int l»
p»H n., der illMtc mJ riniisc Sobn ans der ersten EbciBil
1282 erwb«iBl er kclbit^iiMlig in UrioDdpa, «äbreDd oacli Ibntlnln
brfitN um mO lli-iiirifh und fbunral, die «rir poDseqniot ab üi
jC(i|;erru und «ansrli aU Söhne Har^nth's ansehen nÜMFO, tb
Zfu|;«b aaftrtlvii •). rin Widersprach, der sieh kaum anders aU dnd
eigen«' RInaiebt der Urliunden Hantbaler's läsen lassen wird. Ein «ndiw
VerdaehUifnind ict. da» diese zwei letitgreuatintfn Rrüdcr aur ja int
Docuiiietiten Haiitlialer's und itonsl nirg;euds mehr ta find«n sind.DB^wi
terdlchtii^er wird die Sache, wenn man entdeckt, dasx in dn ilr^,
Urkunden, welche Lilienfeld ans der Zeit Leupolfs J. und II, >MSt,M^ j
»«ßi^aii^ DufüuweiHPn linhen noll, Hnnthalcr auch die ^anie. nieb ^^ |
minnliobe, xundcrii - wih noch KcUeuer! — auch weibliche [>^,.,^^|
dviia dnr buidoii Herren [laeliweinun konnte , wa.i uns au^ ^
wuiiiiri^r iIn <1U Urkunden nininirrniehr gelingen wollte. Solcbea "^^^
den ni-nunnhar Ul e« denn doeb wohl gerechtfertigt, die zwei fr-n^, ^^i
llrddiT ciii"Uieh in Pnijte «" stellen und vorläufig auch im Sl^^ — ^^^^
Hill dem iteliflhrenden Zeichen »u bemerken. Die Kind
iwnilnn Kbc Mcbeincn mir eine Tochter Gisela oder Gei(
Oeniahl ein Herr m- dem Ik'schlechU der Hintberge-Ebe
Jokoh M>n l'illobdorf. der auch von WaVenstein sich
•t HOM- Tu. IS. H
nit (Kertneid) III.. welcher selbst^tändig seit 1299 TorkSmmt <)
von 1300 ab ausdrücklich Leupolt's U. Bruder genannt
»)■
Ortwii), den wir oben als «weiten Sohn lieroll's und als Bruder
lolt's I. aufgeführt, seheint ohne Nacbkommenschaft gestorben zu
; wenigstens erscheint er nur in den Jahren 1265 — 66 ') und tritt
später kein cotschiedeDer Hinweis auf ihn oder seine Descendcnx
r herTor. Dagegen muss Leiipolt I. von drei Kindern mindestens
s Enkel erlebt und ein Alter ton nahezu 80 Jahren erreicht haben,
'ir von 12S6— 1311 ihm in den Urkunden begegnen.
Sein ällesler Sohn LeiipoIt II., der um 1274 zuerst genannt wird,
? Agnes von Sunnefaerch zur ersten Krau und von ihr die Kinder
polt Ul.. Agnes und OITmia (Euphemia). Zwar ist es wieder Han-
cr, auf den wir uns bei dieser Angabe slStzen müssen*), allein hier
nen wir ihm vielleicht noch Vertrauen schenken: denn fur's Erste
uns Leupoll III. auch sonst in Urkunden genannt und durch seinen
nen als des II. Sohn ziendich vergewissert, ferner gibt Hanthaler nur
!' Töchter mehr an und hatte, wenn es ihm hier um „Nachhilfe
fauiili enge schichte" in thun gewesen wäre, sicherlich zwei Manns-
'o g'cscLtt, weil durch solche eigentlich bei der t'älsehung gedient
würde. Als zweite Gemahlin erscheint um 1319 Chvnigunt <on
perclj*), und als Sohn dieser Ehe müssen wir Hartnit V. anneh-
der I3ST als Bruder Leupolts III. aufgeführt wird'). Unter
! II. kam manche Besitzung der Sachsenganger in fremde Hände;
riclit unter ihm bereits Gablitz, das er oder sein Vater leheas-
«I F"reising hesass und an einen von Mauerbach (^Mseurbecher")
t ; die Insel „daz Sclinlct" gab er an seine Verwandten, die
Eberstorf zurück») und das Dorf Tejmendorf , gleichfalls
Siscbes Le)ien . »erkaufte er eben an dieselben °). Er mag
304
um das Jahr 1330 gestorben sein, da die Herzoge Albreclit ood Otto
über seinen Zehentbesitz zu Witlau jetzt frei verfugen ^).
Durch die beiden von uns oben aufgestellten Sohne Leupolfs des
Alten, durch Leupolt II. und Hartnit fll., finden wir die Fimilie in zwei
Linien getheilt. Auch die jüngere nannte sich von dem StomnsHie,
obwohl sie mehr entfernte Guter im V. U. W. W. besessen xo haba
scheint 3). Hartnit\s IlL Gattin war Margareth, Tochter G im daeher^s toi
Terenberch s) ^ und als seine Söhne betrachten wir Hartnit IV. ud
Rudolph, welche bereits um 130Ü auftreten^). Wir müssen sie woU
in solche Parentel stellen, weil sie in einigen Urkunden, wo sie mit
Leupolt L und II. zusammen genannt werden, nur obenhin als Sacksea-
ganger und Bruder '), nicht aber als Söhne des Ersteren oder Zweitei,
dann aber auch , weil sie bald einzeln , bald vereint als Leopolf s E
Vettern angeführt sind «).
Diese zweite Linie erlitt neue Zersplitterungen. Und leider begVMt
jetzt auch des Geschlechtes Verkommen sich durch die waehsende
Sparlichkeit der Urkunden zu zeigen, woraus denn ein weiterer Maagd,
die Lückenhaftigkeit in dem Nachweise der Verwandtschaftsgrade, ent-
springt. Hartnit^s IV., der bald nach seinem Oheime Leapolt IL gestor-
ben zu sein scheint. Kinder waren Diemut, die Gattin Otakar*s voa
Hausbach, und Ulrich*). Was aus Letzterem geworden sei, ist unklar; seia
Nachkomme mag Niklas der Sachsenganger auf Feustritz gewesea seia,
den wir 136G — 13G9 in den Urkunden linden; dessen Frao war Offmej
(von Hausbach?). Er nennt sich des gleich zu erwähnenden Chuarat
der zweiten Nebenlinie Vetter **); seine Tochter wird Katharina, aa
1385 des Hanns von Toppel zu Wasserberkch *) und am 1394 des
N. von Hanau Gattin i^'), genannt. Eben so plötzlich, als Ulrich ver-
schwindet, tauchen Chunrat und Mathe die Sachsenganger auf**).
«) Wef;. 102.
<) C'f. Rejrjr. 83, ^4, «.». IM. 1(M>
3) Keg^. 83. 93.
«») Reg. feO.
») Hegg. m, H7.
«) Regg. im, 99.
^) R*ig. 1(K3.
8) ney;g. 127. 128, 129.
9) Reg. 143.
10) Heg. lU.
»») Reg. 104.
305
irelche entweder der ersten Nabenlinie mit Hartnit IV. als jGngere
Brilder Ulrich*s, oder deren Abzweigung Yon des Letzteren Oheime
Rudplph angehören. Beror nicht weitere Urkunden Aufklarung bieten,
haben wir Tielleicht Recht, sie dieser zuzuschreiben. Mathe mag wohl
derjenige sein, der am 11. Juli 1360 zu Wien starb und in der Mino-
ritenkirche beigesetzt wurde i) ; Chunrat nalim Hofdienste bei der
pMarkgräfin Ton Brandenburg**, d. i. der Tochter Kaiser KarFs IV.,
Ganahlin Herzog Rudolph^s IV. Yon Österreich >) , und erscheint 1378
sum letzten Male*). Der Aufenthalt, den er seines Amtes wegen zu
Wien nehmen musste und der ihn dort ansässig erscheinen lasst, erlaubt,
dßss wir Symon von Sachsengang, den wir gleichfalls stets zu Wien
and mit dem dortigen Stadtrathe in mannigfachen Geldangelegenheiten
jup Verkehr treffen ^) , als seinen Sohn annehmen ; derselbe war an eine
Fna aus dem Geschlechte der Rauchberger verehelicht und sein Sohn
nannte sich Hanns ^). Diesen finden wir nicht weiter erwähnt, wohl aber
b|8 1385 seinen Vater Symon«), der 1381 Ton Herzog Albrecht Göter
;pi^ Süss ^), den Wildbann zu Radelberg und eine Gülte zu Herrenbaum-
gß^n pfandweise zu Lehen erhielt^). Bald darauf erscheinen Leu-
polt IV. und Bemhart die Sachsenganger (1402) als Lehensträger
Melker Gutes zu Guntramsdorf ^), daron Letzterer circa 1412 gestorben
9«iD mag; der Umstand, dass er Lehenguter zu Radelberg (dann zu
Streblitz und Roehling bei Neumarkt im V. 0. W. W.) ione hatte lo),
könnte ihn und so auch Leupolt IV. als Söhne Symon*s erscheinen
lassen. Zuletzt treffen wir um 1412 etwa einen Meinhart Sachsenganger
mit Gutern zu Sussenbach bei Drosendorf belehnt ^i); ihn im Stamm-
baume unterzubringen Termögen wir nicht mehr. Von ihm ist nur
bekannt, dass er circa 1434 starbt*).
») Reg. 117.
«) Regg. 121, 125
») Reg. 137.
*) R^gg' 135, 138.
») Reg. 131.
•) Reg. 142.
^) Es ist möglich, dass hier dfis Soss bei Baden, vielleicht aber auch, wegen des oahen
Radelberg, dass jenes bei Schülabiirg gemeiot sei.
») Reg. 141.
•) Reg. 145.
<•) Reg. 146.
11) Reg. 14S.
tt) Note SU Reg. 148.
ArekiT. XXVril. t. 20
3U0
Man sieht, was bei kleinen in Landes- and Hofimtem wenig Ter-
wendeten Familien am leichtesten zu entseholdigen, dass wir mit Uoge-
wissheit in der Abstammung des Geschlechtes beginnend, lach nt
solcher schliessen. Leider lässt sich nicht fiel mehr aach too der
Haaptiinie sagen, zu welcher wir nunmehr zurfickkehren.
Die Söhne Leupolt*s IL haben wir bereits oben angeg'eben. Uater
ihnen ist uns Leupolt IlL der wichtigste, da derselbe io den öffentliehei
Angelegenheiten des Landes und Tornehralich der Stadt Wien Tcrhilt-
nissmässig die bedeutendste Stelle unter allen seinen Familienmitgiie-
dern einnahm. Er hatte sich dem geistlichen Stande gewidmet ud
erscheint zuerst 1342 als Pfarrer zu Guntramsdorf f), wo seine Faoulie
schon seit so langer Zeit und auch noch später begQterl war, ud
zehn Jahre darauf bereits als Pfarrer bei St. Stephan zu Wien *). Ali
solcher tritt er denn bei sehr verschiedenen Gelegenheiten anf, die wir
in den Regesten der Beilage rerzeichnen und daron wir hier nnr Einiges
herYorheben. Er ist (1357) der Stifter einer ewigen Messe nnd eiaei
ewigen Lichtes in der Capelle des damaligen Pfarr- and heotigci
Bbchofliofes zu Wien *) ; eben so eines ewigen Lichtes in der AchatiBi-
capelie zu Klosterneuburg ^), und als Herzog Rudolph IV. an der Stelle
des Gemaches seiner Geburt die heutige Burgcapelle stiftete, wäret
Lcupolt, dem er als ersten geistlichen Würdenträger der Stadt die
Obsorge des Gottesdienstes daselbst übertrugt). Allein eben dordi
diesen Fürsten wurde auch Leupolt Ton seinem Posten so sa sagen
Ycrdrängt; denn Rudolph schuf aus der Pfarre eine Propstei, wozo
Leupolt allerdings 1359 seine Einwilligung abgab *}, aber auch nichstei
Jahres bereits seine Stellung resignirte, um die ansehnliche Pfiurre
Gross-Russbach zu fibernehmen 7). Warum er nicht in das Collegtat-
stifl eintrat oder der Herzog nicht ihn, den letzten Pfarrer, sam erstes
Propste erhob, ist unbekannt. Wenige Jahre später, am 8. Februar
1360, starb Leupolt an seinem neuen Orte^).
») Rep. lOä.
«) Reg. lOÜ.
^) Rep. Ilü.
*> Me-ir. ii:;
^) Rej;. n:{.
*) Uff; IHi
") Hetf. 119
307
Auffallend ist es, dass wir so langte hindurch von dem Stammsitze
SU Sachsengang^, von etwaigen Veränderungen daselbst, namentlich bei
Leopolfs ni. Bestimmung zum geistlichen Stande, nichts yemehmen.
Auch jetzt tritt noch immer der Ort zurück, und nur die Persönlich-
keiten , die ihn besessen oder besessen haben mögen , erscheinen im
Vordergrunde.
Als Bruder des Pfarrers Leupolt haben wir oben Hartnit V. bezeich-
Bet, der Mechtilt von Polhaim zur Frau hatte <). Als seinen Sohn müssen
wir wohl Leutolt ansehen — wenn derselbe nicht etwa mit Leupolt IV.,
unter den letzten Mitgliedern der Nebenlinien erwähnt, einerlei Person
ist, — der 1381 als unmündig erscheint und für welchen Chadolt der
Jfingere ron Ekharczaw die Vormundschaft und Gutsverwaltung führte <).
Dies ist der Letzte der Hauptlinie, nachdem die Nebenzweige so ziem-
lich in alle Viertel des Landes zerstreut und yereinzelt abgingen. Leu-
tolt mag, wenn obige Vermuthung nicht eintrifft, in jungem Alter ver-
storben sein und das ganze Geschlecht verliert sich aus den Acten,
ohne bestimmt zu fixirenden Ausgang, wie auch sein Ursprung für uns
ohne positive Anhaltspunkte geblieben ist.
Das Siegel der Familie von Sachsengang ist ein einfach quer
halbirter Schild, davon der obere Theil weiss (mit Rautenlinien und
Rosetten an deren Berührungspunkten), der untere farbig (mit Strichen
1) Reg. 112; cf. Prevenhueber: Annal. Styr. 457, Wurmbrand: CullecUnea 11.
>) Reg. 140. — Wissgrill (Schaupl. 11, 339), und nach ihm Sickingen a. a. 0., gibt
«US einer Gutertheilungs-Urkunde der beiden Cbadolte von Eckarezaw von 1361
an, dass „Saxin-Gang'' dem jüngeren zugefallen. Er schöpfte diese Nachricht aus
P. J. Kaltenegger's Sammlung von Urkundenabschriflen (3 Bde., bei den Servilen
in der Rossuu zu Wien), allein dns hetrefTende Document, das ich selbst einge-
sehen, besagt nur: „Eckarezaw vnd Pfraiona vnd Wograin vndGang vnd bedew
Dorfer in den Werden vnd die Gericht darauf . . . vnd den zehent ze Witzleinstorf,
. . . ze Choppsteten, das Guet vnd den zehent ze Aurestal* (I. c. I, 136). Wissgrill
hat also bei nGang**, das er nicht kannte — nachgebessBrt (I), aber schon die Form
„Saxin^ verräth den Missgriff. Ware Sachsengang wirklich in Besitz jener Herren
gekommen , so müsste es in den Lehenbüchem und in Lehenbriefen der nfichsten
Zeit noch bei ihnen sein; aber 14o5 finden wir auch Ludwig von Ekarczaw nur.
mit „Gang* belehnt (Lehenb. König Ladislaus", Notizenbi. der Akad. 1854, 24), als
Sachsengang in ganz anderen Hfinden sich befand. In Gang dürfen wir vielleicht
das alte „Gnage" sehen, wo Freising circa 1160 Leibeigene besass (Cod. 189,
k. bair. Reichsarchiv, fol. 51"), das c. 1177 in Heiligenkreuzer Urkunden erscheint
(Pontes rer. au)>itr. II, 11, p. 10) und nach Fischer (Archiv f. K. österr. Geschichts-
4RMll0n II, 104) bei Matzen gelegen gewesen sein soll, obwohl die Nähe von
Tidn (Croaiisch- Wagram) und Pfrainna (Pframa) auf das Marchfeld weist.
20«
3Uf(
•uu Art KvcbUh deb b«»rbaotrrt xmr LinkcB) ■sgedent«! ist Im Stute-
■rdiitv zu Wifa fiadeii tich u t'ri:fladeii ron nr«a tt70 aa^bogn
lit» 13S3 ilrpi i^iil «erhallen«: «1». Irt>(p int «d nicht
fragf-ti-ltuppelkire**) d^r Ealhariu tob Toppcl. Du niederöttn-
rrirliisHi-tUndiii-lit^ Archii Ett'walirl ihrer wohl eis Datxend {danilR
rui> nm [Nr. »5] Qpd t337 (Nr £11] seltenere scchscdip).
JmIopIi iiM-[Klrnh be«ehädi|rt oder Tenrüchl ') ; die Keichnniig
HitKth L<-ii|>ol|\ I. von 1261 findet rirt in Hanthaler: Rr<
iliplum.
Mui fii-tie auf der folgenden Seile, p. 309, den StamnibHiii . wk
vr hiiih mir rtaeli i^ewisoenliafter Abwäi^un^ der eioielnen Angaben ui
l'i-rttriiiliiflikeiten iipraiisulellte.
Notiien anderer Art, mehr orbarialen Inhaltes Sber ZehentneUt
iliT üHterreiuhiNclien Herzoge wie de« Passauischen DiOcesans, die dr
ni>i-r SMchsctii^ani; bckuiint geworden, sind jene des Otakar'achen
nars «iti (.-irLa 1270 im Noliienblatte der Akademie {83S, p. 383. ni
■■iri'M i'iHO in deji Monum. boicis XXVNT, 4-79 zu rergleicfaen mit
JalirbOdii-ni fSr Literatur, Aiizeigcblatt xtiii, p. 2S, und Ton ciret IIM
bi« IViS im Nolizeiiblstte der Akademie 1SS3, p. 14 und iM. Sk
niiid llieila verelnielt und werden nicht weiter durch Sachaengiipr
Ifrbarii'ri deritelben Zeit erg"dii/t, theils gehören sie ihrer Nator wA
nirht mclir in den Itereich dieser Arbeit und werden daher Dar «hv-
llflfbliuh hier erwähnt.
Wenn wir den Ausgang des ersten Gesclilechtes der
SniiliNi'ngaiig aberbliekun. so regt sich die wohl beg^ründete Vi
liiung, dHfs Uut und Schloss durch Todesfall ao den I>andexfnnla
huiinkclirl«, der beides dann weiter «erlieh. Dieser Wechsel im Inhabtr
mua* iceK*>» ^tiiit\ dea XIV. Jahrhunderts stattgefunden haben ttodtli
ni'iipr llfsltier tritt uns Rudolph Ton Lassberg entg-e^n.
UlvND Kamille stammle aus den österreichischen Vortanden. *•
dlt> Haupiliui« noch in der neuesten Zeit eioeo um die altdeutsche Litr-
i'alur htiphviTtUenten Naehkummen in Johann i. Lassberg auf Mfrtliv;
uiilwpixvu kumilc. Kiii Zwei^; derselben war Termnthlieh um 1363. li)
Hi>r*ui{ Undut|>li IV, lind erwarb, daselbst schon begüterL Johani
Liitpi'i'Kvr xiaud hei dem genaunlea Filrsten
mv
s f-
I i-
I
UM'
f!
Sl :
? - " « ä
^1 L
310
a«eb b«i Htnof Lcup«lt IIL ab llar»ekklk ■). mmi bcssu toi Etitena
die Vette om] du Tbal L'IUa ia Tirol *> daa« dir Veste LaelcaWfy <m
ülätTmatt'}. Seie Sohn war Radolph. u ei>e drolbehe Edle itt
Nanca* KaUterioa fon GreiffeDilein Trrekeliekl * J. Schon im Jakre 1311
«ch«a «ir ibn — oder TJelmehr tnne Fnm — im Beaitx« too Gikn
■o Otterreich, aaccieiillicli dn ihr dorth HeriAf L««poll ttfftiadtta i
Scfalbkkc» Pari^Ull ^J , worin ihr Gaitt Rodolpli fpät«r dnreh die Rcr- ,
uifft Wilhelm ood Leupolt IV. bestiligel varde ■); ferner hatte dieaer
belli Uuni^en lu „Welleilorr" (Wöllersdorf bei Salenaa), eb«n dort «t
wir au'rli die Üaeli»eu]^nger datirt finden '). Dass er auch SacliMegai|
Iterritx inne haben niussle , beweist der NachsaU seiner ersten Belek<
niing mit demselben dureh Henog Albrecbl V. ton circa 1412, wo»
beiiat: «tnd liat die (GülerJ tod meins berm Tordeni aoch sclelMi
empfangen und gehabt" *}.
«uduljdi Laiperger acheiDl durch seine Sldlnog bei Hofe «ät
nirlir in die allgemeinea Aogclegenhciteo des Landes Terflochten wor-
den zu »ein. als wir dies bei den früheren Besitiera der Veste je
bemerken kunrjlen. Allerilinga waren die Zeiten auch soirbe, dass nicht
li'idit ein Kdlur ohne besliniute ParleiDahme bleiben konnte. DmA
N«diltari>dii>rt , Lebenii verband und Hufstillung trat Rudolph auch ia
niaiielivriei Ueziehiin(ren xli Bischof Uerlhold von Freisrng. eheaab
KadtliT Her:tog Williclur», dann Herzog Leupoll's IV. allgeirallign
aber kriegnuiikiindiger Minisler; mit ihm log Laiperger 1402 nath
Italien, die Jlraut Wilbelm's, Johanna tun Durazio, abzuholen*), oid
aiüherlich alunit er auch auf dessen und Herzog Leupolt's Seite, als
14011 der n-rhängnissTollc Itruüer- und Vormundschaftskrieg niitüenaf
l'irnat Aber Öalerreich losbrach, darin UerÜiold bekanntlich eine d«
NU traurige aU verhassEe Rolle spielte. An des Bischofs Seite beüegehe
ichivtatai|ucllca lSi9. p. 4:19, I
) Lieh
«.».kr.
R»«B
») Kb«
d. Nr. S
».
*) Arch
.f. K-
»leiT,
•J Cf. Heu 1,
') Utk
oi..ky
C.Nr
) Bb.c
i. II, Ht
lEU.
( Eb»
d. Hr. 3ia.
311
idolph den Vertrag Herzoge Leupolf s mit König Sigfmund ▼on Ungarn
408, zu Pressburg) i), und von seines Neffen, Leutolfs des Stickhel-
rg'er, wuster Thätigkeit in diesem Kampfe weiss unser redselige
ironist Thomas Ebendorfer genug zu erzählen *), Als Herzog
brecht V. 1412 aus der Vormundschaft frei geworden, belehnte er
idolph Lazperger neuerdings mit Sachsengang. Dies ist die erste
inrtige Urkunde, die uns über die Veste im vollen Inhalte bekannt
eworden 8). Wenige Jahre später, vielleicht schon 1413 oder 1414,
jorb Rudolph; seinem schon erwähnten Neffen, dem Kammermeister
enog £rn8t*s und Hofmeister dessen Gemahlin, hatte er schon früher
tliche lehenbare Dörfer zugedacht^) und die Veste Sachsengang blieb
lit ihrer Zubehör Rudolph*s einziger Tochter Christine, zusammen mit
dner Schwester Barbara, der Witwe Niklas des Scheuerbeckh , die
anof gewissermassen als einem Witwensitze untergebracht wurde ^).
iüTze Zeit darauf behielt Barbara wegen des Todes ihrer Nichte das
lOt allein, das ihr etwa um 1420 neuerdings iehensweise zugesichert
ürde*).
Aj Licbnowskj: Regg. 11, Nr. 1U40.
*J Chronicon in Pez: Script, rer. austr. IL
*) Ltehenhuch citirt p. 310 in Note 8; die Güter waren die Veste „nider vnd ober
Saxengang" mit (Sericht. Stock und (lalgen, 1 Hof, 4 Hofstfitten und grossen und
kleinen Getreidezeheiit zu Wittau, 6 Lehen und ganzen Zehent zu .\laczenuewsidel,
die Au das „Scbergenweidach** ^an der pfedeu** (die Faden), «las „Peusschel**, ein
«vraes** und „Gries'' zwischen Ostill(?) und „Asparer Aw** und der »herczogin vnd
aacb der klosterfraueu zu St. Klaren werde**. — Maczeunewsidel (Matzneusidel)
ist jetzt nur ein Wirthschari«hof äaehsengang bei Mannsdorf.
ft> VergL Lichnowsky 1. c. IL Nr. 1203 und 1396.
*} Lebenbuch Albrecht's V., fuL 106i>: »Barbara weilent Hannsen Lasperger Tochter
Ificiasea des ächewrbekchen witib ynd Kristein weilent Rudolfs des Lazperger
Tochter jr Muem habent ze leben. Die Testen Sachsengang mit irer zugehorung auf
sun Tod auf Tochter. — über die Scheurbeok sieh WissgrilPs Manuttcript im stand.
niederosterr. Archive.
^) Lehenb. I. e. fol. 151«. — Dieser Lehenbrief ist ausführlicher als der in Note 3
erwihnte, nur fehlen die Auen, aber die £inzeichnung der Leben ist Ton einem zum
anderen .^ale mangelhaft, weil die Betreffenden ohnehin wussten, was dazu gehörte
and von landesfSrstlicher Seite noch nicht die Schwierigkeiten wie im XVI. Jahr-
hindert gemacht wurden. Diese Aufzeichnung führt au: die Zehente zu Maczen-
^, aewtidlt Wittau, Wolfs werd und Nidern Sibenprunn; die Güter zu Nötteudorff,
ifvsidl, Wittau, Ohernhaus und Nidernhaus , Mulleiten und Stadlaw ; ein
it Weingarten zu »Knczestorff gelegen hej Medlinge**. Wolfswert iüt
(in Freisingischeu Urbar von 1160 [Cod. 189, k. bair. Reichsarchiv,
BS: «Apad Wolfeawerde prata ad pascua et ligna copiosae(l)'') ;
neben Sacheengang, Rutzendorf und Grossbofen ; Obernhaus und
Beieiehnnng für Ober- und Nieder-Sachsengang.
312
Der nächste Verwandte der Laipeqper war Radolph^a md Bar-
bara's Neffe, Lentolt Ton Stickhelbeq^; ihm hatte Letztere berate
einigte andere GQter Qberlassen i) und seinem Sohne Chunnt trat ne
auch circa 1426 Sachseng^ng mit allem Znbeh9r ab*). Damit war ii
Einer Hand ziemlich ansehnlicher Besiti yereinigt und namentlich wasile
Herr Hanns, der um 14S5 die alten Stickelberger und neuen Saehici-
ganger Besitiungen von König Ladislaus bestitiget erhielt *), denielbei
ganz in der Weise seines GrossTaters Lentolt zu Terwerthen. In da
Streitigkeiten Kaiser Friedrich*s 111. mit seinem Bruder Enhenef
Albrecht stand er auf Seite des Letzteren *) und der Rath der gatei
Stadt Wien stösst öfters bittere Riagen aus Gber das freibeuterisck
Treiben Hanns Stikhelpergers auf Sachsengang s).
Es ist mir nicht bekannt, wie sein Sohn und Nachfolger geheisiea,
der seine Tochter Afra 1504 dem Herrn Wilhelm Hausner an Riedhaja
zur Gemahlin und ihr die Veste Sachsengang sammt Zubehör zar An-
Steuer gab. Seine Bitte an König Max 1., der Tochter das Gut in den
Umfange zu belassen, wie er es innegehabt, wurde genehmigt *)i
1) Z. B. den Zelient xu lUubenwart, Lehenliuch Aibrechrs V., fol. 92K
>) Cf.LehenbiicbAM»rech:'s V. im Abdrucke det NotixenbUtt«» der Akad. 1959, f.t06,
Nr. 462; bier ist das Jahr auf circa 1423 tiiirt; da wir aber io eineoi tpilnti
(juterverxeichnisse «usdrücklicb eine Beiebnang von 1426 an^^nicrkt Imdca, m
kann dieites Jahr nur auf diese Abtretung und Belehnung abzielen.
<) Leheubuch König Ladislaus*, im Notizenblutte der Akad. 1854, p. 957, ddo. 11. Dec;
1455. Hanns erhielt demzufolge die Veste Stickelberg <V* U- ^'. W.), Gil«r si
Kircbberg, den Klausnnbof zu Gaioflim , Dienstgelder zu Raulieowart, Slttn,
Grillenherg, Gainfarn. Wein- und Getreidezebeot xu Rauhenwart , flohenraffcn*
dorf , Nider- Lanzendorf und Plintendorf; dann die Vette Sachsengang, du Dorf
Oberhaus, Nötemlorf, Maczneusidel, Güter zu Wittan, Molieiten, Zehent xn Wittas,
Wolfswert, Nidersihenprunu; 8 Auen (der Wais bei Stadlan, das Pensehl, Hockdor-
nach, EriNch und Weidach, der Wenigwerd und Altenwerd [bei Macxneasidel] lai
der Duringüwert); 1 Hof zu Manswerd „auf dem Anger", ^ 4 Zehent x« Sfaaewcri
und Peugen, 1 ^Wasen" in der Donau gegenüber von Pewgen und der Zoynach-Aa.
*) Er befand sich unter jeuen , welchen Erzherzog Aibrecht 1458 den gebngMc«
Ulrich Eycziiiger zur Obhut bis zum Processe äbergab (Fontes rer. anstr. II, 7.
p. t06 u. ff.).
^) Schreiben der Stadt Wien (rom 25. Mai 1402) un den Kaiser, das« sich die Peiarf«
immer mehr um die Stadt schaareu» darunter auch „der Stikcb^lperger x« Saeksca-
gang"; Fontes rer. austr. II. 7, p. :S15 u. ff. — Schreiben derselben (rom 6. Jiii
1462) an die von Liechtenstein und Gbersdorf ilber verschiedene Awekligt
wider die Stadt, namentlich des Stikehelperger. der sie hart bedringes ikM.
p. 320 u. ff.
•1 Er bittet nur ah .>'. Stickhelperger«: Orig. im k. k. Hofkammer-Arehirc.
W daniil (uriiiliuh liok-lint <), iiikI der Kainer g-i-wälirlt; aogar I S0&,
lentelbe suiuer Frau, Fallit er keine aiiilereu Uüter besäsae, ein
ichlniss auf die Veste wegen zugebradilen Heirathstfutes lus-
J. Uhne ZweiTel hing diese tlegünstiguuy^ mit der ersten damals
rM sogenannlen Leliensgiiade xusaiiinteu ') ; Kr Haasner dürfte
jedoch ausg'iebiger gewesen sein, ileaslialb weil er das tiul
«rheiratliet und theils erkauft balle.
fit Ferdinand I. traten bedeutende Scliniälerungen in jener abge-
Heoea, tolllierrlichen Gewalt eiti, welelie die Inhaber lendeafGriit-
f^slien auf denselben bisher besessen. Machte man doch Itetchs-
b< deren gerichtliehe Vorrechte durch Doeumenle und langen
Sk gesichert schienen, diene Prärogatiic streitig! Für Sachsen-
|Aen wir nur «u erwähnen, wie es mit den Auen und den daran
r Jagdgere ehtigkeiten gehalten wurde. Aus den bisherigen
UBS durchaus nichts bekannt, was in die hergebrachten Rechte
eaisbesilzer in dieser RJchtQDg eine Änderung gebracht hätte.
n wurden verliehen wie die Veste und der Urt an TOÜem, unge-
'4'utien ; nur Hausner erwies dem jagdlustigen Max 1. den Dienst,
ine Au bei Ort au seinem Gebrauehe zu überlassen. So behanp-
ser; aber in dem .Gejaidbuche" des kaiserl. Jägermeisters
iv neun Aueu für den LandusfQrston reserTirt*). Sei dem nun
Inf* 80 steht fest, dass lüraheraog und Künig Ferdinand in diese
~ ~ i Angelegenheit fast mit Gewalt Licht zu bringen strebte.
ner (circa IS22) die angeblieh abgetretene kleine Au für sich
gab es ConQicte mit den land es fürstlichen Jägern und die
ig aieh LehenhuBb Allirecbl'n V.
tntti: G»cl>ii'htc >l<sr HeiTH')i>n hchwarlbcrg (Archiv r. K. Oilerr.
EhlMludlea XVII. ISif.
Haarbuch Kiiwr Mni l.i Hi>rkpm<n<-r.Art>hit.
•*r. I, Tfli : LchsDiipiaile ildn. HKrlid», lu. Vbii Io<l9.
««•cfc- .Im Ulwrl. JäffBriueister« Wilhelm r. tipti.i (iii Jer Ahü^hrifl vuu
>~«h daH Uilerl. Timlor unrl Ilegiilntor der llnnaDiliii Clinila<ih tln^llir
•«atnaacu iBgererti^. »acr. der k. t. tmrbibtiotligk ?lr. «103), »lehM
»B Sackaengang alt k*f>eH. Hf vier iDriiilill. Üb Blökt d>r Akicltreilier die
ViM ncueriB Ziiaäiieii liebt iintiiFubiedrB urd au VBihiltaiaH von 1509
*~ v«a 1550 luaammi-iiirarr. lüait lirh «irbt «uliitihnian. — Auch mil dr.-
HirnehRn Enavi adnrf ^b ■> aolche Coallcta, ila iliirt illc /tun fml
Tlhaiiea geilen iiljcr ilciii J-Kdictlilr de« lahnberi mr){»s.
314
Folge war, dass die Re^erung ihm befahl, seine Jagtlrechte m bewei-
seD. Man war eben damals daran, die sogenannten Hauspriiilegiei
(prifilegium maias Yon 1156), wo es anging, in ihren Befagnissea
ailmählig durchzusetien und die Kanzleien brachten Regaliea xmä
Hoheitsreehte in Anwendung, wo man früher dergleichen nie oder aar
sehr bedingt gefühlt hatte. Haasner*s Beschwerde und seine Bemfaag
auf die Fassung der Lehensbriefe hatte nur den Erfolg, dass 1523 eiae
Untersuchung angeordnet wurde, während welcher man ihm das Jagen
bei Strafe untersagte <). Der Konig war Qbrigens entschlossen , die
Jagdregale auf allen Lehensgiitern , die sich Ober ihr Waidrecht nicht
mit Urkunden ausweisen könnten, zu redamiren <), und da die Zeitrer»
hältnisse eben nicht beschleunigend auf den Geschalltsgang wirkten, so
hatte Hausner binnen vier Jahren noch keine Antwort auf seine Eingabea
erhalten; er selbst brachte seine Sache beim König Tor*}, ohne
Erfolg, und aufsein neues Ansuchen (1528?) sagte man ihm platter-
dings, weder in alten noch in neuen Lehensbriefen habe sich etwas
über das Jagdrecht der Lehensträger gefunden und man Tersehe
sich, dass er seine rermeintlichen Beschwerden lassen werdet). Dass
solche Beengungen den Jagdliebhaber zum Verkaufe des Gutes bringai
konnten, ist yerständlich, aber klar ist es nicht, wie Sachsengang bereits
am 11. September 1527 an den Schwager Hausner*s Tcrliehen werden
konnte, da Letzterer noch im Jänner 1528 den Fiscalprocess betrieb*).
Genug an dem, die Veste und zwar sie allein mit dem ökonomischen
^) Oi'ig. im k. k. Hofkaiiimer-Archive.
') „Wer ?mb seine gejaydt vnd {rerechtigknidt zu zaigen hett, den will E. k. ML dab«j
beleiben lassen" ; ct. unten Note 4.
') Ferdinand befand sich mit geringen Unterbrechungen in den Monaten NoTeoiber
und Deceniber 1527, dann Janner und Februar 1528 zu (iran, wo Uaosaer ibin «eiM
Klagen vorgetragen /.u haben angibt (Gevaj: Itinerar Ferdinand*! I.).
^) Gleichzeitige Copie im Hofkammer-Archiye. — Man unterschied, wie es scheint,
sehr fein zwischen dem in den Lehensbriefen genannten und nicht genannten Wild-
bann , dann der Verleihung der Auen und dem darin zu übenden Jagdrechte, nsd
vielleicht Hess man sich noch zuweilen von der Lage derselben, je nachdem sie den
Landesfürsten für seine Zwecke günstig war, leiten. Alte Lehensbriefe machten den
letzteren Unterschied nicht, weil — wenn nicht durch Sonderrecht der Wildbna
ausgeschieden war — ein solcher nicht von selbst, sondern gerade das Ge^atheii
Hieb verntund. — Zu Ferdinand's Zeiten kehrte man es um, und nahm am, wm
nicht besonders aufgeführt wurde. Nur so ISsst, wenigstens nach den eint^eaehcnem
Acten, die Sache sich erkennen.
^) (ileichieitige Cupie ebend., dann Hueber: Austria p. 167, Nr. 62.
315
tubehdr erhielt damals Leopolt Stiekhelperg^er , dem sie „Wilhalmb
iawsner ... in kaufweise zuegestelt hette^ <)- ^^^ Auen, als der
2oelle des Streites, des Zielpunktes der landesfurstlichen Hoheits-
lestrebungen , wurde naturlieh nicht die geringste Erwähnung
l^tban.
Der neue Lehensbesitzer ging bereits Ende 1^28 mit Tode ab.
Des Königs Wille bestimmte dem Gute nunmehr eine andere als die
bisherige Verwendung. Die niederosterreichische Rechnungskammer
erhielt sogleich den Auftrag, die Schätzung vornehmen zu lassen und
das Cbrige wollte Ferdinand persönlich regeln 2). Aliein die Kriegs-
liofe des nächsten Jahres behinderten ihn und schoben den Plan für
eiai^ Zeit wieder auf; auch seitens der Hinterlassenen des letzten
Besitzers erhoben sich Ansprüche und ein neuer Bewerber aus der
Verwandtschaft desselben trat auf.
Es war dies der Schwager und Vetter Leopold Stikchelperger*s,
Sigmund Kindthauser der Jüngere. Derselbe hatte mancherlei pcrsön*
liebe Verdienste geltend zu machen : dem Könige und dessen Gemahlin
hatte er eine Zeitlang bei Hofe gedient; „wie Einem Erlichen Redlichen
l^sellen geburf war er auch mit dem königl. Heere zum Entsätze der
▼on den Türken bedrängten Landeshauptstadt herbeigezogen; Sach-
sengang hatte er mit Hilfe der Bauern gegen eine osmanische Streif-
horde Tertheidiget und bewirkt, dass nebst der Veste und dem Wirth-
sehaftsgebäude noch 7 — 8 Häuser erhalten wurden. Da er auf eigene
Kosten im königL Heere gefochten, hielt er sich für berechtiget, uoi
das „Slössl oder siez Sachsengang'' anzusuchen, damit „solch lehen
nit aus freuntschafR kum** >).
Der König selbst hatte indess vor Allem den wackeren Helden
der Schlacht bei Pavia, den Kämpen wider den steirisch-salzburgischen
Bauernaufstand und Vertheidiger Wiens gegen die Türken, den Grafen
Niklas Ton Salm im Auge. Es waren diesem ausser kostbaren Geschenken,
die er bereits erhalten, noch 300 Gulden Rente aus dem Vicedomamte
^) Nebst den alten Sticket berger Lehen zu Rauhen wart, Stetten, Lansendorf, Kirch-
perg^, Plintendorf, Grillenperg, Entzestorf bei Brunn etc.
2) Bericht der .Railkamroer* yom 24. Decerober 1528, auf des Königs Befehl vom 10.
dieses Datums. Orig. a. a. O.
*) Ori|^. (worin das Schloss als bis auf den Grund abgebrannt dargestellt wird) und
eise Copie (worin die im Texte gemachten, etwas abweichenden Angaben enthalten
sind) ; a. a. 0.
316
Yerschrieben worden, die mit erbliehen 200 Gulden abgelöst werdet
sollten. Die Erledigung Sachsengangs, wo der Graf ohnehin im der
Nachbarschaft begStert war, ergab sich zur Begleichung der Sekrid
als gGnstige Gelegenheit; desshalb Hess Ferdinand das Gut schitici,
um nach Abfertigung der Erben des letzten Besitzers und Abtreanif
der Auen Salm damit zu belehnen 9*
Allein diese Idee wurde durch die gerechten Ansprüche RoaiBa'i,
der Witwe Leopold Stickhelperger*s , gehindert in*s Leben lu tretn.
Diese hatte „ain klain fnerczogen Töchterl mit Leopolden tob SttkcU
perg Eelieh Erobert^ und sah dazu noch täglich einer sweiten Niedo^
kunft entgegen 2); endlich war sie auf Sachsengang als Witweaali
gewiesen. Da nun nach ihrer Angabe die Veste „tou den Süklpergm
herkommen sei", bat sie, man möge selbe ihren kleinen Kindern behs-
sen^). Sollte dieses Ansuchen auf das ganze Besitzthum ansgedekl
werden , so fragte es sich allerdings erst , ob das nächste Kind ca
Knabe war; allein selbst bei Mädchen allein waren ihre Ansprfiek
wenigstens hinsichtlich etlicher Lehenstheile nicht abzuweisen. Die
niederosterreichische Regierung machte den K5nig darauf aufmerkstn,
dass im Gegenfalle, wenn die Witwe benachtheiligt wurde, die Stände
über Verletzung der Privilegien und des Landrechtes Beschwerde erk-
ben konnten^).
Damit hatte es mit Ferdinand*s Plänen sein Abkommen. Was aiit
der Witwe und ihren Kindern geschah, ist nicht weiter in ündn;
weder Salm noch Kindthauser erhielten das Lehen, sondern ein anderer
Verwandter Namens Sigmund PirkJiaymer, der mit Sachseugang in Foi^
der Aufsandung weil. Leopold Stickhelpergers und allen dessen Lehes,
wie sie derselbe 1527 empfangen hatte, 1532 belehnt wurdet). Fir
die Zukunft indessen beschloss der König, falls der jetzige Besitier
keine ehelichen Leibeserben hinterlassen wurde, die Pälligkett des
Gutes unter jeder Bedingung auszusprechen , selbst wenn PirkbaTaer
>) r.edenkbuch König Ferdinand'.s von i;»29, fol. 228 und 62, a. a. O.
') Naiv genug fügt sie l>ei : ..wna nber dnss<>lbig sei» wirdt ist mir iiiclit wiuriA.
wardi (ich warte) der gnnden gottes".
*) Co|>. a. a. O.
*) ^aWü oI) Rur kü. Mt. die begnadung vmb den halben Uii der leken die kugerlüi^
milian vnd Bvr kfi. Mt. iBen gegeben . . . vberaehen weilteii**. Cod. Avilr. niftC
763. — Orig. TO« ai. Mirc 1530, e. a. O.
^) Copie, a. a. O. ond im Archive des MiDisteriums des laaera.
317
Mselbe seinem Bruder oder sonst Jemanden rechtlich wollte zukommen
issen 1).
Diese Wendung des Besitzerrerhältnisses trat IS^O nach dem
ode Sigmnnd^s ein.
Auch jetzt fand ein Candidat um das Lehen sich ein und zwar der
benleuerlichsten Sorte. „Hans Genersperger so far nach dem Landdt
«sandt warddt Zyppser^, ein Kriegsmann, deren die Zeiten des
rVI. Jahrhunderts wohl mehr noch aufweisen, der 23 Jahre in der
aSheToHsten Weise und in den gefahrlichsten Lagen namentlich als
Kundschafter und Träger von Botschaften in Ungarn sich hatte Ter-
nenden lassen, der zwischen Freund und Feind hin- und hergeworfen,
feschlagen und geplündert, nichts sich erworben, sondern sein Bischen
labe noch eingebusst; Hanns Gnersperger bat, man solle ihm als Lohn
einer Thaten die Pflege des eingezogenen Lehengutes überlassen, das
tDn doch irgendwie durch Pfleger rerwaltet werden musste*). Die
'} Notiz aus dem Hofgedenkbuclie, Index fol. 40, a. n. 0. Befehl des Königs auch für
andere Falle giltig, vom 19. Oct. 1535.
*) Haus dieute zuerst uuter dem Feldhauptiiiaiine ilans Khacziaiier (cf. Rauiiier^s
Histor. T»i»chenb. 1844) „ntit postiern viind khundtschafftn'' und bethoiligte sich
an der Eiu'.iahioe von Trenlsrliin, Rainwlz, Zipserhuus, Kaschau etc.; unter
Leonhart von Fei», dessen Andenken er huchpreist, focht er bei 8aros und Tokai,
wurde gefangen uud xu Grosswardein unter der Brücke, die Füsse bis an die
Koiee in Wusser, neun Tage gehalten; bis endlich ein Pressburger Kaufmann,
Florian Rysner, ihn mit 50 (luldeü loskaufte, die ihm anno 1550 noch nicht
bezahlt waren; im Auftrage des letzteren Feldheirn übernahm er dann eine Bot-
flchajft an König Johann Zapolya nach Siehenbiirgeii, w'urde aber auf der Heim-
kehr von <iros.<» wardein nach Tok^i von ßau«*rn beraubt und jümmerlich geschla-
fen; eine andere Fahrt als Kundschafter (hat er von Regeusburt; nach Ofen; bei
Plinteuburg (Wiss<gr»d) hielt man ihn fest« brachte ihn nach Ofen, band ihn
zum Spotte auf ein Kreuz, lies» ihn »auf dem spiess beichten** , bis ein Herr
^Woyawadicz**, des (liieren.) Lassky Bruder, ihn erlöste, worauf er nach Gran
eilte und eben zurecht kam, die Garnison vor einem Überfalle zu warnen, der
ihr sonst ihre Lebensmittel auf der Donau gekostet hätte. Das Merkwürdigste
|iahsirle diesem Spion bei Güns. Dorthin war er vom König zu Niklas Jurischitz
gesen<let worden, als eben die Türken den Ort belagerteu; während einen Stur-
mes schlich er sieh ein und sein Brief flö^ste der Besatzung neuen Mulh ein ;
als die Belagerer abzogen, liens mau ihn bei Nacht wieder über die Mauer hinab;
aber 2— 3 Meilen davon überraschte ihn der Morgen , die Türken streiften umher
oad Hanns musste sich in den Cadaver eines Kameeies verkriechen, von wo aus
er den Abzug der Feinde genau beobachten konnte. Die «Nacht befreite ihn
, wieder aus seiuem sonderbaren Verslecke und er eilte nach Falkeustein zu Herrn
I, weicher ihm etliche Croalen zur Begleitung bis Neustadt mitgab. Diese
Iten ihn feige und nun wagte Hanns sich aus dem Gebirge nicht heraus,
flaeh Tagen Umherirrens der Hunger Muth und Kraft verlieh und er
318
Antwort lautete etwas kühle : der Konig hatte bereits rerfÜgi und Ha«
wurde — vertröstet.
Mittlerweile nämlich hatte man die Schätzung des Gates for^
nommen, um den rechtmässigen Erben Sigmund's, dessen Neffen Baw
Pirkhaymer, mit der Lehensquote in Geld abzufertigeD. Der Stand u^
sich eben nicht als glänzender: das Sehloss baufällig', in Maoeni mi
ThQrmen schlecht, eben so der Maierhof und die Stalle, die UnterthaM
der Wassergefahr ausgesetzt , die ehemaligen Dörfer Nötteadorf ■!
Maczneusidl öde <) , dagegen die Fischereien gut und nebst dea (M-
gärten noch das Erträglichste, doch vom Donaustande abhangig oaddk
Fische nicht alle Jahre geniessbar <). Das jährliche Einkommen, i«
glücklich Neustadt und Laxenburg erreichte; „vnnd (bin) aoi' dersdbei lau
gMiicz schwach worden , des jch mein leben lang nicht ^benrind*. Aai
anderen Reise zu Frangipany (Franckbenpain) nach Erlau fiberfielen um dit
eines ungarischen Herrn („Beweckh Ferencz") bei Hatvan, nabaen ite Ci
Pferde sammi Kutsche und schlugen ihm den Arm entawei. Wfihread der Ut
waren die Spanier des kais. Heeres in Pressburg eingerückt , liatten iln um
Haus vor der Stadt erbrochen, einen versperrten Tisch, dessen Lade Mt akU
öffnen konnten, aufgeschossen und dabei einen Schuldscbetn Hanns Kbactiaa«*i
iur Ulli auf die köuigi. Kammer im Werthe von 29o Guldeo aerfetat; die Stadt
lit^sMelben hatte der geplagte Mann auf Befehl des KÖnig-s ein^ereicbt, aber M
— es waren 18 Jahre seither verflossen — eine Antwort oder Beaablan^ erbaHci.
Eine weitere Kundschaflerfahrt unternahm er „zu dem M&oich so in den ClMlar
gewest" (Georg Martinuzzi?) nach Ofen; Niemand wollte sich an dieses Vap-
stück versuchen , er führte es durch , musste aber Gott danken , dass er ?oa im
Burggrafen von ,,Buyäkh, so vunNcrs tails gewest** mit dem Leben diTiHihn
ICin anderes Mal nahmen ihm die MWaidischn" (Anhänger Jobann Zapolya^a) aa
der Theiss seine l'ferde , und er hätte in den Pussten verhuug^ern mfissea,
ihn nicht ein Bauer in einem leeren Weinfasse fortgenommen hStte. l'ai
Dienste, die jedenfalU in ihrer Art bedeutend waren, doch irg:endwie an belokMa
verlieh ihm Ferdinand das „Gegenschreiberambi Nedelicz in winndiscbn LaB■des^
dort gab es wieder mit dem Gutsinhaber Confliote, der Hans, sein Weib sd
sein Ge.siiide einst bei Nacht überfiel und schändlich misshandelte, so dast üt
Wahrzeichen noch 1550 „wunnderiich vnnd schmercclich^ zu sehen vtr«i.
GnerAperger hiii^'^ ihm zwar einen Pruoe.HS an, allein dieser war aar Zeit d«
Bitte noch niohl ausgetragen; d»tür miissle er iiui-h den Dienst verlassea, des
er der WundtMi wegen doch nicht hütt«* vorstehen köniieu. So war nun dtr ara«
Teufel ohne Habe, ohne Aussicht . dafür aber mit SehäHen belastet — der eiaiifr
Gewinn seines 23jährigen abenteuerlichen Treibens (Orig. a. a. O.).
M Nöltendorf hielt 4 Ganz-, 24 llalblelien und lli/^ Hofstatten, Neusidel i Höfe.
30 (ian/.letien und 2 llofstalteii ; in GaiDfarn, das jetzt verschollen, war 1 Hof.
<
'^) Der Anschlag des Schlosses und der Ökonomiegebände war 490 Gulden. Zar Bat-
wirthschaft gehörten 3 Breiten (40 Joch), 7 Garten (36 Tagwerk), 12 Wie«
(109 Tagwerk), ferner zur Besitzung 11 Auen und Gehölze (c. 94 Joch), 4 WcidMi
10 Kisohgruhfii . 3 Zehente, beliauste Güter zu Ober- und Unterhanseo, Vittia,
319
den Zinsen und Diensten und ohne die Eigenwirthschaft, betrug' nicht
mehr als 12^ Gulden; diese zu 15 Pfund nach Vorschrift der Lehens-
begnadung capitalisirt, gaben 1886 Gulden, wozu noch 351 Gulden
Capitalwerth der Hofacker und Gärten kamen , und sonach betrug die
Smnme des Gutswerthes, den der König mit den Erben zu theilen hatte,
2237 Gulden und der Gesammtwerth mit dem Anschlage des Sehlosses
und der Wirthschaftsgebäude 2727 Gulden. Von ersterer Summe wurde
die Hälfte beim Vicedomamte für den erwähnten Erben, der unzu-
rechnungsfähig war, hinterlegt 1) und Sachsengang hatte damit auf-
gebort, ein Lehengot, der Sitz einer adeligen, selbstständigen Familie
xa sein. Es ward ein Jagdschloss des Landesfursten , das sich von
amderen dergleichen neuerer Anlage nur dadurch unterschied , dass zu
ihm auch herrschaftliche Befugnisse gehörten. Diese wurden nun rer-
achiedenen Ämtern zugewiesen : die Obrigkeit der Unterthanen und ihre
Steuern nahm das Vicedomamt an sich, die Auen behielt das Jäger-
meisteramt und die Veste mit ihren BaugrGnden und die Robot der
Unterthanen uberliess der König 1551 seinen HoQägem Thomas Feber
und Hanns Henau 2) , welche nicht lange darnach auch die Zinse and
Gfilten der Unterthanen^ ausschliesslich aller Obrigkeit und Steuer,
erhielten «).
Diese Wandlung im Stande der Inhaber der Veste lag in der
Sachlage begründet, da der König auf solche Weise seine Auen und
Jagden noch am besten zu hegen vermeinte, theils scheint Ferdinand
bei der am Hofe grassirenden Geldnoth auch sonstige Verbindlichkeiten
^egen beide Jäger gehabt zu haben. Nachweisbar ist wenigstens, dass er
denselben von 1554 — 1556 den Monatsgehalt, und zwar Feber durch 10,
Henau durch 28 Monate schuldig geblieben^), Umstände, die damals
Mansdorf, Probstdorf und Mül leiten, Feldzinse zu Nöttendorf und Scbonau
(,,Schaozunng Sachsenganng** von 1550. Orig. mit Beil. a. a. O.).
A) Mit dessen Erben, seines Enkels (iertiaben, g'ab es noch Couflicte, da die Verwand-
ten und Vormünder sieb geg^enseitig tu übervortbeilen und Gelder sich zu entziehen
suchten (Acten a. a. 0.). — Ausserdem hatte der König die öde Dorfstätte, „Dorf-
»tat** genannt, wahrscheinlich Nöttendorf, einziehen lassen, wahrend sich heraus-
stellte, dass sie eigentlich den Pirkheimer'schen Erben zu Leopoldsdorf gehöre;
der Streit dauerte in die 20 Jahre, aber der König erlangte, wie aus Notizen her-
vorgeht, durch l'nlerhaiiillungen di-n Besitz (Acten a. a. 0.).
*y Notiz im (ledenkbuche, t'ol. 319, a. a. <).
3) Ebend., ful. 387; die betrefTendo UhtTgabsurkunde wurde ihnen jedoch erst 1554
ausgefertigt. Orig. a. ;«. O.
■•) „Ausszuj^ «iei Ko. khn. M». Ilofgesindt'* im Archive des Minist, des Innern.
320
SO gewöhnlich waren, dass sie durehaas nicht sehr befremden könBcs.
Aber ökonomisch betrachtet seheint diese Änderung nicht sehr for-
theilhaft gewesen zu sein ; denn die Jäger hatten nur einseitige Ver-
pflichtungen, die mit der Hebung der Prodnctionskraft des Gutes wedf
in Berührung kamen, und eben so hatten sie auch kein besondcrei
Interesse, als temporäre Inhaber, Fleiss auf etwas su Terwenden, wm
ihnen doch nicht blieb.
Immerhin suchte jeder der zwei neuen Besitser die Nutuiessu^
des Schlosses und seiner Einkünfte seiner Familie, wenigstens nur nf
etliche Jahre zu erhalten. So bat Feber um 1563 mit Verweisung wi
seine 43 Dienstjahre, dass nach seinem Tode der Kaiser seiner Fm
den Beisitz auf Sachsengang sammt dem bisherigen Einkommen Te^
statten möge ') , was auch auf 1 Jahre bewilliget wurde *). Mit dm
Jahre 1567 trat die Witwe ihr Becht an*); sie ehelichte später eiia
gewissen Bernhart Schroff*).
Wie bemerkt, war das Einkommen im Vergleielie zur Gegenwat
höchst unbedeutend und wurde durch etliche Überschwemmungen nodi
mehr rerringert. Das Wasser yerderbte die Saaten, was übrig bfieb
der ..MQIthau** und das Wild ^). Demungeachtet fanden sich um jeae
Zeit ('oloiiistcn, welche auch auf dem der Gefahr ausgesetzten Boiei
sich neu ansässig machen wollten. Es waren Croaten, deren Obervu-
derimg aus den von den Türken bedrohten sudlichen Landstricba
damals so eben im Zuge war«): hier wollten sie das öde Dorf Nöttca-
dorf neu bestiften, wenn ihnen die üblichen Freijahre g'ewahrt würdet.
Doch scheint der Plan theils an dem Processe, der über jenes Feld ui
den Pirklieimer*schen Erben noch schwebte, theils an der Unfahigkcil
*) Orig-. im Horkaninier-.\rclii\i'; er i>a( aiioh iiiii eine .ci sohiesliche iirouision", wifir
erdein Kaiser .xu ^iu*l** I Uuss, 1 Buben. 2 Leit- und I Koppel-JagdkwKic bJtd
wollte und eriiielt 100 «luiden.
-') Ddu. 23. Jänner l,'iG4, u. u. <>.
•*) «Ao. 1Ö67 den 13. i^teemlier i<>t in Holt versctiiden Tboutaii F«ber selkrer ii^
den l.'>. dilo zu Ku/iT^liirr he;:r:t(MMi''. Sote Musseu »uT Aot von Note 2.
-») CT. -Note i. i-^tr. :r:i.
^) EHi<;al»e der (lemeiude ./u Saxenj^auu;^' >nil Mlieriiuu.'»en'* um Nachlasa de» jskriiflKi
Dienstes uu<l dtr M«Miern. I»ie S:u>iie \^ uroi- uutcrsui'ht und lierecbli^et C'efuaif«-
zuuial dii- zwei J.4^ir ».:• ^cll^M^e iitre Uefugnis^e rueksioht&los haudhaktci. INr
Vieedoiu tiffiirvi-ortete den .Nuchlrfss. der Kaiser sohl uj;: iliD ab ( VerhaadJaif« m
i:>09, «'lijr^. a. a. 0.).
*^) Cf. Czoeruig: Ktliuograpliie II. IC4: (Wurikouts: l>ie croatischen Aasie4ili^«li
.Nieder- Üsterreicb, ia den BliU^rn fSr Literatur und Kunst IS47. 16.
321
etiieher CommissioneA gresckeitert zu sein. Nöttendorf blieb öde und
beute hat sich wie bei Deindorf nur der Feldname mehr erhalten.
Um 1574 starb auch der zweite kais. Jäger, Hans Henau. Seine
Witwe Margaretha saehte ebenfalls am den Beisitz an, wie ihn ihre
Niehbarin and Genossin bereits seit sieben Jahren gfenoss, und am die
Jagdinteressen des Kaisers in wahren, Terpfliehtete sie sich, durch
ihren Schwager Lorenz Pauolez und den Jäger Jitlig ron Aspem den
Dienst rersehen zu lassen <)• Die Witwe Feber s dagegen, Yereheliebte
SdiroiT, wollte wieder, dass man ihr und ihrem Manne Saehsengang*
alleia rerleihe*}. Andere Bittsteller waren der „Obriste der hoQägerey"
Johann Proria und der kais. Kammerdiener Hanns Berchtolt , davon der
Krttere 34, der Letztere 24 Dienstjahre zählte; beide erklärten, die
Sdtfoff für ihre drei ubrig'en Beisitsjahre mit Geld abfinden, auch die
Ügerei Tersehen zu wollen, wenn man ihnen die Veste auch für ihre
Kinder Terschriebe. Dies war dem allgemeinen Zuge entsprechend, der
M solcher Art begnadeten Beamten durchgehends getroffen wird ; man
' nekte eben nicht allein in Person , sondern so recht in Familie sich
^ wf derlei Gutem festzusetzen. Mancherlei Umstände und die stets
''bbendige Gnade der Fürsten, dachte man, wurde den zeitlich noch
' immer beschränkten Besitz doch yielleicht später in einen dauernden
' mwandeb.
Provia war allem Anscheine nach ein roher, gewaltthätiger Mensch,
der 9 ehe noch des Kaisers Verfügung herabgelangt war, zu Sachsen-
gang bereits zu schalten begann, den Unterthanen verbot, den Jägers-
finmen die vorgeschriebenen Dienste zu leisten >), von seinem Theilhaber
Berchtolt später als unverträglich geschildert wird, der Gemeinde
Oberhausen ihre Weiderechte entzog und Richter und Geschworne nach
llisshandlungen in den Kotier legte ^). Hanns Berchtolt dagegen war der
Liebling Kaiser Max* H. , zu dem er ld53 als „vnder Gwardaroba*' mit
monatlich 10 Gulden gekommen, der ihn bald zum „obrissien guarda-
c roba vnnd Camerdienner^ mit 20 Gulden Mooatgehalt machte und mit
Tielen Gnadengaben an Geld und Pretiosen beschenkte ^); auch
t) Bingabe der Witwe von c. 1574; Hofkainmer-Arehiv.
*) Dessgl. ebend.
9) AkflMhDungsbefehl der Reg^ierang «n Provia, vom 1. Mirz 1575, Coiic. ebend.
^) Bitts<^brift der Gemeinde Ober- und Unterhausen, vom Juli 1579; Orig. a. a. 0.
S) pBaeebbalter's Bericbt von wegen Hannsen Berchtoidten dienen vnd Bmpfanngen
fas^Mgaben«, vom 22. Juni 1584, wei^t in Haupt- und Beiblatt von 1557^84
r. XXVIll. 1. 21
322
einen Baiiplul^ Jti iliT Nülie der Burg: zu Wien erliiell BercbWl
ilurcli ihn ■)-
Sie lieiile log der Kaiser den übrigen BiUstellrm Tor, deren nr-
briefle Bei-Iile iiidess gewahrt wurden. Mit Decret toib 10. Min IS:i
Qberlieas er ihnen die Vestc summt Zubehör und dem Forstplatie, «ir
die letxten Inhaber nnd deren Witwen Alles besessen, anf ihr hcidtt
Leben und naeh ihrem Tode für die Frauen und ebeticlien Kinder inf
noch tu Jahre; würde einer der Inhaber sterben, so fiele sein Antlinl
an den Kaiser zurück und nur die andere Kilfte blietic dem tweile«')
Den noch ses.shaFten Frauen der ehemaligen Jäger slaail der ficinli
wohl noch auf drei Jahre xu; da aber Proüa untl Berchtolt du¥l
drangen, so rasch als mOgtith da.s Gut tu übernelinieu, so wnrdtihr
Kammer befohlen, mit jenen sich abtulitidea und die Veste lodn
diesen zu übergeben'). Da sich aber herausslellle, daas die Witn
Kenau's keine ßeisitiverschreibung aufweisen konnte, wurde ihr £>
eine Gutshülflc abgenommen und an Provia und Tterclitolt einerul-
wortel. l)i^ neuen Parteien zogen am IS. April llfTS ein und bequeo-
len sich neben der rerehelichlen SchrolT. deren Hecht auf die iwob
Hälfte nicht zu bestreiten, die aber auch nicht zu verdrängvn var. t/»
Uhrigkeit der Unterthanen blieb beim Vicedomamte *).
Hier beginn), kiinn man sagen, eine neue Periode für die Getebiclili
des Gutes. Unzweifelhaft ist, dass selbes am Ende der ersten Kaiegmt
seiner llesitzer, der Lchensherren, in Verfall gcrathen war und ebeiM.
dass der häufige Herrenwechsel und vornehmlich der ICingrilT Fai-
nand's I. in die Jagdreclile nicht wenig dazu beigelrageo halte. Vn
einer Hebung durch Leute wie die der zweiten Kategorie, die aUiO-
fache Jäger und Nulzniesser bestellt, ohne Sicherung datienidcn üetibu
mehr die Einkünflc zu beheben suchten, liess äieli von rome htnii
IIT41 ÜHldcn Gevtieulii und Vcraebreibnngcn narb: über die Urrchloltr ibaM
und tu SavbiuiKaiig irrgl. Wiu|;rill: Schauplatii I. SU? u, IT,
E. wir rin dr,iEclis,r PI.U, ,»o .or.leid der gntta y..o CUli hof pn>"< e««"
. . . der burp geiffnübur liinler drni iIIrd icukIiihi"; cf. AbendLI.U d« Wia
Zcilung Tom SU. Ott. ISSl, ■«■ den ArchiT« d«i MiaiiL d«> lanern.
I)>rin w«r Btfrn die VeriBbreibung Feber'i uud Hanau'* Ticlli>>rht «ja nuMt
mTode
IRFIIgi
323
Als erwarten. Die dritte Ciasso nun sieht wohl bctrelTs ihrer Üerceli-
ing der zweiten ganz iihnlieli; aber es waren tllchtigere Personen,
^tlich hoher in der gesellschaftlichen Stellung, auch dem Kaiser
, mit mehr Milteln. iluxa mit fester Willensrichtnng «ersehen und
:h — wenigstens Einer daron — mehr lom Glücke begünstigt.
Inrch wurde eine dauernde Festsetzung nahezu begründet. Von nun
ging das vereinte Bestreben dahin, den Gutsstand, seine Mängel und
k Nothwendigkeil seiner Aufbesserung zu constatiren, die entzogenen
ir heimzubringen, die WirthschafI tu beleben und deren Productions-
t zu erhöhen. Das Gut gewann dadurch an Werth, aber dem Kaiser
kfirlc es von da an immer weniger. Denn alle in das Schloss rer-
I oder auf dessen Zulieliür verwendeten Gelder wurden in das
poldbuch des Kaisers geschrieben, dazu auch manche alte und neue
sngaben und so wuchs die Verpfliehtiing der Landesfürsleu gegen
B Inhaber immer mehr an, die nach und nach fast rollständige Pfand-
|*fcefiilzer wurden. Schliesslich war.es für den Kaiser, besonders wenn
«r etwa kein Freund der Jagd, kein Vortheil mehr, das Gut auszulösen
und 50 bahnte sieh der Übergang in Fremdes Rigenthum, ram Verfalle
I landesfQrstliehes Jagdschloss tur seihstständigen , Herrschaft" an.
Die beiden neuen Inhaber reclamirten schon im ersten Monate
■ Besitzes eine Weide und einen Zehcut bei Witbu von dem Eipe-
r der nie de rdsterreichi sehen Ranzlei, Sebastian Praun, welcher als
Biund des Enkels Hanns Pirkhamer's die tiründc entzogen haben
! Glinzendorfer Gemeinde war bereit, es zu bezeugen 'J.
[de sicherten ihr Verhältniss zu den in Zins und Krohnde ihnen zuge-
n Unterlhanen dadurch, dass sie eine Stelle ihrer Itererse, die
r auf die Übrigkeils Übung Bezug nahm, jedenfalls nieht klar genug
p) Orig. ■. 1. 0. OITBubar bondrlt» «• gicb um das NSlIeoilorrer Keld, inita GcniHrte,
beiul e>. .bei äer riorrital* beginna. ^ftv Aluduun neben dar EDCicritorffer gründl
Uflbder lengbinBorbiMandialloffer gründl, vondaDD?aiiai'bdcriwer^Tiidpn>i(teD
vber bi» auf nur.-xrndorl'er laldl alitdiDB widemnib bldi^ia aufdirpLub rnd die Hnnb-
attiln'. Seb. Praun batte Sacbiengang nie iune, alio ancb nichti entioicea, irobi ab«r
«iraD dieieGründe uBier Pirkb Birne r «dar liuri nacb ibm tbeiJweiie >on d« Herrechtft
BBiendorf ala .PitcbitloiSer' Feld in Auiprudi genumnian wordfo und um diesen
ThcU ilriltun lieh die Gemeinden EnEemdorr und HaaidurT. Eiuan anderen ba Ken die
lai Gliniendorr von Stigklpergpr ber in Paclit und der ba». l^ninniialr und Vicedoni-
AmU.erwailer cnnslolfH« IB76 nach deren Auaaagan die Zugehflnitlieil nach Siehaen-
gang, ferner die unlKrecliliglen Eingriffe dei Eaierarlorfer pflegirt Kaipir Anhing.
Um 158S war der Streil nucb nicht uuiBelragen. dach aa »eil gediehen, data leitena
S gesle
a reld II
324
l^cfasst war und den Bauern zu Renitenz Anlass g«ben konnte, abändcn
Hessen *), und »chon trug man sich zu Wien selbst mit dem Gtdaaktm^
auch die Obrigkeit den Inhabern za Qberlassen *). Ans alten LehcM*
briefen setzte man ein f5rmliehes Verzeichniss aller GOter and Re^lc
zusammen, welche in der Zelt ron 1532 oder 1554 an nngeblieli nt
Unrecht entzogen worden sein sollten. So wies man auf \^2 Zehcatn
WolfTswerdt , den der Bischof ron Freising, auf >/« Zehent in NUer^
sibenbrunn, den der Pirkhamer, auf ,yRossten'' — Tielleiclit das aite
Rust des Xin. Jahrhunderts, das im Marehfelde gestanden haben soll,—
welches der Abt ron Melk , auf etliche Auen , Höfe und Weingirtei n
anderen Orten hin, kurz, man stellte Vieles in Frage, weH neHeieM
doch etwas an Sachsengang znrGckkehren konnte. In einigen Paaktai
ging man entschieden zu weit: die Zehente waren Liehen Ton anderer
Seite her und als Sachsengang dem LandesfSrsten heimgefalien erkürt
wurde, als derselbe die Lehen nicht reclamirte, rieUeicbt aneh aickt
reclamiren wollte oder konnte , da nicht mehr eigentliche Vasallea wd
Sachsengang gesetzt wurden , zogen auch die Betreffenden ihre Lehei
heim ; so Freising, Passao, Melk etc. Gegen diese Massregel lieu nfll
nichts einwenden, denn die persönlichen und dinglichen VerhaltDiiie
der Besitzer waren jetzt andere geworden; anch wäre es nelleicht m
1575 zo spät gewesen und unseres Wissens griff die Regiemng keiie
der Klagen auf*). Aber dass und wie die Ansprfiche gestellt wurdet,
ist fQr nns das Hauptmoment zur Beurtheilong der Absichten. So woll-
ten die beiden Inhaber — oder wohl Pro via voran — den Pfarrer
Symachius von Probstdorf 1 579 durchaus zwingen, sein Besitsrecht aif
einen Zehent zu beweisen, was gegen alle formellen Rechtsbegrift
verstiess, und nahmen ihm auch wirklich die Feehsung weg^). As
meisten scheint Provia auf solche Verfolgung angeblichen Rechtet
gedrungen zu haben und zwar nicht immer mit dem Willen Berehtolft,
zuweilen sogar gegen denselben. Er war es, der der Gemeinde Ober-
und Unterhausen die Viehweide nehmen und ihr die Ausschank (das
Dorfleitgehen) verbieten wollte; dann erst möge sie ihr Reebt
') Ori^. Juni 1575, a. a. (K
») Orig. vom Spptemher Io75 (Anfrage der uiederosterreicbiseben Kai
Vicedom-Amte) ; wurde rom Kui.^er nicht bewilligt.
3) ^Verer.nichnnss der Stfickh vnnd gueter so 7.a der vessten Saxengan^ g^lina vaai
%or jaren dHiion entzogen worden**. 1579, Orig. a. a. O.
*) Berielil Aen KninmerprocnratorH Dr. Ambrosius ttrassican, Orig. a. a. O.
325
beweisen 9, eioe Sache, der Berehtolt nicht allein nicht beistimmte»
soadera die er auch gegen Provia unterstutzte. Dem gewaltthätigen
^imrod*' wurde ein solches Verfahren von dem Yicedom entschiedeu
untersagt*). Und noch später sehen wir ProTJa um Dinge klagend und
bittUeh einschreiten, die ihm ohne Verletzung fremder Rechte nie
gewahrt werden konnten.
Mittlerweile setzten sich beide Inhaber, doch namentlich Berehtolt,
der mehr auf das Ökonomische sich verlegt zu haben scheint, jährlich
im Besitze Sachsengangs fester und wurden immer mehr die Pfand-
I^Üubiger des Kaisers Da bei der Übergabe constatirt worden , dass
das Sehloss schadhaft, auch Reparaturen überall nöthig und Kaiser
Max 11. kein Geld darauf zu geben hatte, schössen die Besitzer dasselbe
TOT. Aus dem ersten Schätzungsbetrage der Baufalle vom Jahre 1£»75
Toa 234 Gulden wurden 106^ Gulden und man verbaute 1500 Gulden,
wofon der Kaiser anfänglich nur die Summe des ersten Anschlages und
später nur mehr 400 Gulden zu übernehmen bereit war, weil aus dem
Überschusse nicht er, sondern der Gläubiger den Nutzen ziehe. Aber
mao verschrieb Berehtolt (ld77) 3000 Gulden Abfertigung und merkte
sie anf das Gut vor, eben so Pro via 3000 Gulden Gnadengeldes auf
seine Hälfte; 1581 liess man Ersterem noch 960 Gulden, 1 582 „nach-
dem in der vesten Saxengang** durch das „Erdbidem" vom 22. Juli
1581 »die Cappelln zum thaill schadhaft worden** 100 Gulden, 1584
wegen der Fenersbrunst vom 24. Februar 1582, welche die Küche,
den Maierhof und Getreidekasten verheerte, 145 Gulden, 1592 zur
Ausbesserung des Schlosses 291 Gulden Baukosten, 1604 zu eben dem
Zwecke 1400 Gulden und im selben Jahre noch für Getreidelieferun-
gen und an (seit 1600) röckständigem Gehalte 6000 Gulden gut-
schreiben. Mit den Interessen, welche das Vicedomamt bezahlen sollte
und womit es aus dem gleichen Grunde wie bei den Capitalien im Ruck-
stande blieb, konnte naturlich die Pfandschuld der Berchtolt^schen Familie
allein bald die Hälfte des Werthes Sachsengangs, selbst wenn es als
freies Eigen geschätzt wurde , erreichen •}. Und bevor diese nicht
1) Um die Gemeinde mürber zu mRchen, schlag er den Richter uod sperrte difseii, die
Getchworoen und den alten Richter „in das getterijr**- Kla^ire der Gemeinde von
1579, Orig. a. a. ().
S) Conc. ebend.
*) HerrscbafUacteu von 1575 — 1604 und Vfrzeicmiss von Note 3, p. 324* ». u. 0.
b«xiililt war, brauchte sie das Gat nicht beranszvgebeB. So
d«iiii, wie henierkt, dahs sie die Herrschaft durch kleine ▼or gct treekte
und anderweitige Capitalien eigenthGmlich so erwerben im Beg;rift
•tand.
Diehe Tendenz, in der Form, Sachsengang für sich allein nitui
XU kOnnen, ausgedrQckt, finden wir bei Hanns Berchtolt schon swd
Jahre nach Keinem Einzüge daselbst klar genug.
Mit dem ^Schwain Profia*' <) lebte sich*s gar scbleehL .Wt
xwaycrlay Inhaber oder Hausshalter in einem hauss whonen fsd aif
aincni Hert khoehen sollen, die wir dannocht baide waib, khinderni
gcsindt haben, vnd was etwo der aine gern thette dem andern nit gele-
gen, rnd also in vnscrm Leben vnd hernach zwischen Tnsern khindcn
Kill ewiger zanekh volgen wurde**, waren Hanns BerchtolVs dgCM
Worte. Das Verhfiltniss beider Männer mag wohl schon aus der obci
geaeiehncten Charakteristik Proria^s hinlänglich ersichtlich werden vai
noch deutlicher durch die groben Beschwerden, welche dieser gefca
Uerchtolt vorbrachte. Kr sei „ron obbemelUem Perchtholdt aUs wel-
lieher** den Krsata der Baukosten „hindterruggs für sich allain aassge-
braelit hat, vbl veruorthaylt fnnd lu schaden gefuerth worden* <).
Kn«llioh (allt der Apfel nicht weit Tom Stamme und so lässt sich a«
Prtnia's Sohne wohl mit Recht auch auf den Vater schliessen.
Kaiser Max II. hatte das Missliche des Zusammenlebens oät
Prt>via teil ig genug eingesehen, aber nicht erwartet, dass der Versack
M> ^IHntend misslinj^en würtle: er hatte Berchtolt wiederholt ingesaft,
de« ^ObriMon «her die Jäger Parthey* anderwärts unterxuhringei.
Kinorseils uaf dios >ocloioh nioht iuöi:Iioh und bald überraschte da
l^njidi^^en Kurslen dor Tod. Jetit — 1577 — wendete Berchtolt sick
ai) Kaiser Und«>tph mit der Bitte, ihn^ »: J seinen Kindern SachsengiA«
allein . ^c^i.ic^ten> naoh Pro^ii's T«v*1i . la versehreiben»). Dieser
V%%n*r\^h ^o^^<*)o^ *^io rrlery.*»i,iiciü: t: j StwiHiijte indess. dass eil
'' '"* *• V ,-i . • , » v.-r - . r-. N •■ r »> ♦ » ; Jt*B oder Sbwl
»•■*'! * - ^- - * - ^. . 1* .'e» Srk*Jrt*
- V ' ' t • •.^■-*! • I . ■ .\>t. *. » O.: M«i
: * -1 .......-■ t . • I t5i>l'. «« vi« BM
•. >■ .1 I ■ ; -.'«■ . .,• M '.;.>- ! : •■■—II •. O |l
327
Sohn Berclitolt*s (Maximilian?) auf kaiserliche Kosten zu Druck studire i);
▼ielleicht war er sogar Provia mehr geneigt, da er 1S78 demselben ein
Gnadengeld ron 3000 Gulden auf seinen Antheil der Veste verschrieb 2)
und dadurch die von dem anderen Inhaber herbeigesehnte Losung des
Bandes schwieriger machte. Für Berchtolt persönlich mochte es eine
Erleichterung sein, dass er am 1. März 1£»79 das Pflegamt zu (Kaiser-)
Ebersdorf übernahm <), aber um 1582 suchte er neuerdings um Über-
lassang des ganzen Gutes, wenigstens für zweier Sohne Leben, an^)
und Tier Jahre später sehen wir ihn, als wenn ein längeres Zusammen-
sein unmöglich gewesen wäre, bereits entschlossen , die Hälfte seines
Mitinhabers einzulösen, wenn der Kaiser dieselbe seinen Söhnen Max,
Johann, Ernst und Nikolaus auf ihre Lebzeiten bewilligen würdet).
Doch bis zu seinem Tode (1 588} hatte er nichts dergleichen erreicht
und seiner Witwe mit ihren acht „guetten thails^ noch unerzogenen
Kindern blieb nur, was im ursprünglichen Vertrage festgesetzt war,
der Witwensitz auf 10 Jahre.
Auch Hanns Provia war 1588 gestorben, hatte eine Witwe Doro-
thea *) und einen Sohn erster Ehe Namens Maximilian 7) hinterlassen.
Dieser war „ein verthoner vnd böser wiert**, der ein Stück seines Gut-
habens auf Sachsengang nach dem anderen verkaufte und von dem die
Gläubiger nicht ohne Grund fürchteten, dass er sie alle „anseczen**
wurdet). Von ihm existirten zwei Schuldscheine an Helmhart Kirch-
perger zu Viehhöfen und Seisenburg im Betrage von 3500 Gulden*};
auch andere dergleichen Briefe liefen um und nur in dem Satze des
Vaters auf Sachsengang gab es eine Deckung. Dieser betrug aber nicht
*} i^Eodem anno seind Ime (Berchtoldt) zu seines Sohns studiis vorlag aiiff 4 jar. jede.«
desselben 40 fl. bewilligt worden, id est 160 fl.'* Buchhaltersbericiit von Note 5, p. 321.
<) Cop. ddo 14 Febr. 1Ö82, a. a. 0.
*) Buchbaltersberieht von Note 5, p. 321. — AU Pfleger hatte er 240 Gulden ßesol-
dung und Nutzniesnung vou Gründen , Rechten u. dgl , daun das Postamt zu Linz«
musste aber 1 ThorwSrtl und Wächter, 2 Pferde und 1 Reitknecht auf eigene
Kosten halten. Bericht der uiederösterreieiiiscben Kaiitiiier vom 28. Juli 1580.
Orig. a. a. O.
*) Conc. a. a. O.
*} Orig. ebend.
*) Sie heirathete lä89 den Beamten der Reich>hofkaiizlei Michael Kostinus.
') Er war beim Hofstaate des Erzherzogs Ernst bedienstet und ehelichte 1584 eine
gewisse Potentiana Zäunggl, die schon 1590 ohne Rinder starb.
*) Erklärungen des H. Kirchperger vom Jänner und April 1590, Cop. und ürig. a. a. O.
•j Vom 3. und 8. Dec. 1588, Cop. a. a. 0.
3211
»#br al» 300» (iBl4M mkI <lic XNlMrait*UIAc mthr»»* im K
jabrr, wvliflie «iicli frutia s Witwt und Soiio lakamm. Dm«
Dorolbn. jrUt terrheliclit« Itoilinai, aU liMboiMlariselic Crhia
UJiiDcrin dpr Hilflr dn SalxpoMens und faaUe allr ihn Anifrficitn'
deurlbrit Herrn Kiri-h|ii-rt;er auf Vlelitii'frn «m lotiO GnM«a mi
SO liuldvn Uitkauf Tcräuixerl '). Stall das« die BrrchloU'M;bt FidSi
ihrtu nalirbiainea Nachbars erlediget worilen, hätte sie eine tum i
Part«! au dem getiannleti Gläubiger id's Hius bekuminen und statin
ihr Wanaeh, allein äaeliaeugaog xu beüitxeo, in Erfnllong gtfvifn,
drohte ihr die Geralir, selbst Terdringt in werden. Denn da« ixt nn^
lieh klar, da»« Herr Kiruhperger speculirte >), und bei seioem VenDÖfn
war ei fOr ihn cid Leichti^s, die BerclitoU'a aoMtikaiifen. Uiesc FimGi
aber pralexUrte nnd fiinlrrte im Processe die Einstelinn^ der Etec»
lion auf der Saelisenij^iiger HSIfle, und mit Glück ■). l>er Raiwr alr
■ubied, f'roiia'x Wilwc hätte kein Beebt gehabt, Verträjjre üher kaiM^
Ilchea Eigeiilhuiii tu Hcliliessen und Anliefen tu überla^ien. w» lii
•elbat iinr ^gnadenweise besüase; sollte mit der ledigen Hütte in
Gutea eine Vpräiideniii^ ifC.Hchehen, so mö^e diesellie der FawKt
Berehtolt in (iiitc kominvii; diese solle die Satiforderun^eu der i«A)
Hülfle begleiulicn und dann, doch immer nur mit den Reuhten l'ratä'fc
auch die letalere besiUen. Su lüste denn um Ifi90 Maxiniilian Üer^
tolt. dtmals Kammt'rbeamter Kaiser Itudoipb's II., den halben Tkril
welcher uiif diu ulte Prorln t^iitüi-l, aii sich*), und bald darauf aockla
andere llulbiuhuid, denu tiichl viel später Irilt er als Inhaber des gaaa
Gutes auf.
So war ein Theil des Zweckes erreicht: Niemand stand lailr
^leichbercchligct auf der Veste den HercliluU's zur Seite. Maüau&i
verfolgte, wie aus der obi)(eri Zusammen Stellung tu ersehen, ilasidk
Ziel mit den gleichen Mitlcln de.s Vaters. Doch ans TerschiedlM
Andeutungen ersehen wir, dass die Liindesfürsteii die Polgen dintf
HäafllQg TOu Pfandsuninien sehr wi>hl erkutinten und ihnen anaanweitta
<) Cor. >■>■ 20. April iS8H. *. ■. IJ
■) Die ScbutdwheinB ■inil dcnrlig aus.
iKb tmgl diiOR drr AakHt 4tr f
Ib FtUdMhitl Iditr. N
Vflrhiltniu' du- rtnili* 1
■ lA »a>. ISM. Com-. *. • «
329
^n. Sie waren keineswegs gewillt, die ganzen (wenn aach richtig
gewiesenen) Bausummen in ihr Sehukibuch zu übernehmen nnd
fcehseng^ng aus der Hand zu geben. Ohnehin hatte das Gut in seinen
und somit auch an der Jagd bereits eingebüsst ; Hanns Berchtott schon
bei dem Bau- und Brennholzschlagen nicht sehr schonend rerfahreii
wiederholt wurde er ron Seiten der Regierung ermahnt, die Anen
UMl derart abzBöden , dass der Wildstand gänzlich rerfalle , «nd am
4600 zählten die Auen, wenige Eichen ausgenommen, grosstentheils
aur irmliehes „Gestreissach^ und der Besitzer musste sein Brennholz
«federwäris herholen. Dieser Umstand, im Vereine mit dem, dass Kaiser
Bvdolph bei weitem weniger als seine Vorfahren die Jagd liebte, riefieii
Min zweiten Theil des Berchtol tischen Planes, Sachsengang erblich oder
(rigeDthimlich zu erwerben, wieder in den Vordergrand. Maximilian
Berchtolt, um 1S99 nieder5sterreichischer Vicedom, stellte im genann-
ten Jahre, als das Deeennium des Beisitzes Tcrflossen, das Ansaehen,
(ioes man ihm das Gut erblich, oder auf sein Leben und darnach seinen
Kriben auf 20 Jahre überlassen möge <). Die Sache wurde alles Ernstes,
«od wahrscheinlich auf Maximiliairs Betreiben , sogar auf den Fall des
freieigenen Kaufes erwogen. Obwohl das Schloss nicht im besten
Zastande, manche Teiche trocken und noch andere Schäden bemerkbar
waren, hatte sich das Einkommen und der Gesamratwerth seit 15S4 doch
am das Sechs- bis Siebenfache gehoben, denn das erstere betrug (ohne
Urbar- und Kriegssteuer) 625 Gulden und der letztere (ohne Urbar-
ateuer, Wildbann etc.) für den Lehensbesitz 10000 Gulden und für den
Ankauf als Eigenthum 18000 Gulden^). Man wollte also, ron Seite der
Regierung und des Jägermeisteramtes , wenn auch der Kaiser die Jagd
nicht hoch hielt, diese doch vom anderen Gutskurper trennen. Die
Sache zog sich in die Länge; erst 1604 gab der obriste Landjäger-
meister, Freiherr Karl Yon Harrach, seine Stimme ab. Er erklärte sich
gegen die erbliche Abtretung; Sachsengang sei „in vnd an der pesten
Muetter des wildtpan gelegen^, aber seit Pfandinhaber darauf sässen,
wurde die Jagd schlecht bestellt and das Gehölze gelichtet; das wurde
Alles noch schlechter werden, wenn man auf Berchtolt's Vorschlag ein-
ginge, den man lieber mit einer Besitzverlängerung von etlichen Jahren
^) Orig. a. a. ().
^ Bericht der Seliiil/uiit^scoiiimiHSJoit, Ori^ a. h. O.
»0
■bfiodeo mSg« ■). Enh^nog HAftias, daiuls SUtthsller, Heth
gteichen; man wUc streben , das Gut wiuler einiulüseii. Iiutcl« ein
Aiuücbt>).
Damit war der Plan Maximilian'», seit 1606 niederSsterTridtii^
Kammemlh >), nur aufgeschoben, denn ntii 1611 sehen wir «te <
wieder eine Schättuo^ lornt-hmeo; eine solche trat alter iniuter im
ein, wenn das besagte Project wieder auflebte, und an einen Rfirkbil
Seilen« de» Kaisers küonen wir bei jener Finanzlage niedt woM ded«.
Das Resnllal ilieser Sclilttung stimmte in Einkommen, GeMnantwftÜ
tind Si'Uildening des baulichen Zustandea mit dem *on ISDU*), Ae
■uefa im linde.
Haximilian'a Naohfolg^er war sein Sohn Hans (Melchior?), ku
Rath, unter welchem Sachsengang dnreh nngarisehe bÜnHitle wie dunk
kaiiierlielie Soldaten bedeutenden Schaden erlitt '). Ks verkam vi
gleiches Schicksal mag auch die Familie Berehtolt getroffen habu');
ihrerseits traten keine neuen Erw erb ungsjorsch läge mehr auf, unil ifa
Kaiaer Ferdinand III. lu einem Verkaufe sieh geneigt leiyt«, war oitK
aie es, die sollicitirte. Am 22. Üctober 16SS erwarb Johann üatinJ
TOn Itichtliausen, Freiherr von Chaos, kais. Hofkanimerrath und £ti-
tnQnimuialcrT), das Gut uiÜ allem Zubehür, wie Haus Adam ltercU«ll
MbeaetHcn, um ISUOU Gulden s). tla«on lüÜOO Gulden xur AbfcrtigiM
M Orl|. ■. 1. 0.
■) Orlg. |>on IT. N>i lenOi .-I.e.id.
■) IMlMDbltU dar k. Akud. tBS(. Ut; »in Hatlo wir; .VIre ut T»ur
*; Man DChlag dls Kiiulhgilan na wii Tulgl; dui üchlo» ISOO . 'ii
300 1., <llo MaAckar (tliUjDcb) 1)100 (l„ 325'., JopIi 'eriitcbteU Ärter >
140 THgwvrk Vfhtea 1716 fl.. de» hehinilen Diroil ton iZ Vnlertbtueu u VOtt
OpKal. das (ialnldaivbrnt lU Wlllau. SchSBaa und ManaKdorr (aiif 830 la*|
tu tOta n. Capjlal. Wrldin iau Jveh <u Nullaudurf BuU .Xeunidel UOl L
B4<,^ Jnnk AiK'H MS 11.. 8 riichgrubca 41HI fl.. .I<ri.a,{«j.irit- 00 d. drM
DurfubriKkril »1 11. <.'a|>ilil. t>..rt»haiil (Kleiiidiuil) lu Wiluu and ManaM
S) N. l'i(>rul, Oriir. Schdiunit tob lOtl. Ilnfkaraarr-Arvbi*.
') Uafakl lar Schill auü der Scbldaa. 1B£9; Cuae. a. a. U.
*) üia vvrurliwiitdrl U dicor allenu Linie hiol ipurlw; et. Wiia^rill I. c, HaMh
AdalalailkDii I. M |i<* jaB^ete l.iDte, lon riotm Dmiler dti enr^ciwaalaii E»'
aardleaan lUut. lit Mm J«r uorb bcaiahrailea (i.artn BctUiuld.
(«a WMa. 100 1 '
331
bisherigen Pfandinhabers hinterlegt, 8000 Gulden aber dem
JBofer von seinen Forderungen an den Staat abgeschrieben wurden.
Vier Jahre später ging es an den erzherzoglichen Rath Dr. Jakob ron
"lliafonat über, in dessen Familie es sich noch befindet. Über dieses
Geschlecht auf diesem Sitze s. m. Sickingen*s Topographie V. U.' M. B.
«Tly 58 u. ff., der ziemlich ausfuhrlich berichtet; mir war nicht so wie ihm
t die Einsicht in das Archir des dermaligen Eigenthümers Tcrstattet.
•chlossgraben auch gum angeschüttet Tnnd verwrtchsea*' etc. Das SohluM wurde
jetzt Dur auf 700 fl. geschätzt und betrug die Tottlsuinme des Auschlages
13.784 fl., daher der Kaiser eigeotlich mit Vortheil verkaufte. — Schätzung ron
1654, Orig. Hofkammer-Archiv.
332
B f i I a |i: e.
Regelten der Herren «\on Sach}>engang**.
L e. 1120...
Adaihrrt von Sasimga m als Zeoge der Sefaenkaiig eines ^maDerin..
Pvechittdorf silrm'* durch Rrpert and Rrodger too Siekindorf an du Sfli
Klos terneu bar;;.
M. FUcWr: M<Tkv«Ht^ Sckicknie tob KlMteraeabar^ fl« 35; d«ndk:
Cod. traditio«. CU«siroB«ob. ia Foatet rer. aastr. 0, 4, Nr. 27.
8. tiSO...
Herimii von Saktmgümge als Z«age der Seheakan? des ^prediani MiaehM-
dorf" durch Markgraf und Henog Heinrich (H.) an das Kloster HeiligeakmL
rrkaadt^abadi tob Heiligeakreax ia Foates rer. aastr. IL, 11. 6.
1 llS6...WieB.
Hartnit ron Sachsingangf («miDistenalis*') als Zeuge der Schenkuag eiier
Wiese bt*i Domhach durch Herxog Heiorieh II. an das Kloster St Peter ti
Sali barg.
T. Meiner: Re^f^iea, 37. Xr. 30.
4. 1 160 . . .
Grrx^i von Sakt^m^anpe als Zeuge der Schenkung eines halben sbeaei-
*
ciuni* EU Massendorf durch Oirich von Asparn an da« Stift Klosterneubarg.
K.^Bte» i^r. «u*tr. II. 4. ». 3S>1
5. e- 1160. ..
Hariruii t ? Hiirtui: / *on S.i*i^."».y::J! »Is Zeuir«? der Verirabung eines LetV
eigenen tu iiab ;i 'iuroh Vlrrch v..n Vrtf'in>teiD an das Stift Klosterneuburg.
6. c. 1160...
Hartnit von Smksimgmagen, Broder der Fraa Jrt^ als Zeu^ derStiftHf^
eine» Gutes lu OppoMistorf durch dieselbe an das StiH Klostermeabary*
KWai. .V. 2fS.
333
7. c. H64 . . .
Bischof Albert (I.) ¥0n Freising schreibt ao seine Kanoniker, dass sein
ppfan? hei Herzog Heinrich IL ein sehr erfreulieher geiresen; „preterea alia
elesiae nostrae bona, quae lon^o tempore nobis alienata faemnt, per ipsum
aeem rehabere meruimus, horoinibus suis tarn nobilibus quam ministerialibus
l hoe destinatis, a quodam Vlrico de Hintperc, Geroldo de Sahsenganc et
ipotone de Putene. Solus Hartnidus de Sahsenganc contentiose adhuc nobis
^•istit, cuius etiam contentionem in brevi terrainandam speramus^.
Meichelbeck : Hist. Frising. I, 1, 372.
8. c. 1170 . . .
Gerolt von Sassengange als Zeuge der Schenkung ?on Wolfspae und
iebershowe durch die Grafen Heinrich und Sighart Ton Sala an das Stift
losterneuburg.
Fontes rer. anstr. II, 4, Nr. 346; cf. v. Meiller: Regg. 52, Nr. 90.
9. c. 1170...
Hartnit von Sahsengange als Zeuge der Agnes» Witwe des Albert von
Mansteten, über die Schenkung der „uillicacio Ramuoldespach« an das Stift
(••terneuburg.
Rbend. Nr. 397.
10. c. 1170 . . .
Hartnit (auch Gerolt?) von Snsmgangr als Zeuge der Schenkung von
#lern zu Polan durch Irrogart von Polan an das Stift Klosterneuburg.
Ebend. Nr. 680.
U. 1170.31. MSrz.. .
GeroU und Hartnit von Saharngangc als Zeugen eines Gerich tsspruehes
«nog Heinrich's II.
r. Meiller: Regg. 4», Nr. 78.
12. c. 1170 . . . (Wien).
Hartnit von Sahsenganch als Zeuge der Verzichtleistung der Miehtilt,
iKtb des Yogtes von Kegensburg, und ihres Sohnes Friderich auf Güter zu
^iinen und Crintdorf fnr die Kirche zu Berchtesgaden.
Quelleo und Krdrterungen zur bairiseben und deutacheo Geschichte I (Tradi •
tionsbach ron Berchtesgaden) , 323 ; cf. v. Meiller I. c. 51 , Nr. 84 and Noten
«43— 144.
13. 1171, 28. März . ..
Gerolt und Har(t)nit von Sahsengange als Zeugen einer Stiftung des
%f)lf von Waidhouen an das Stift Klosterneuburg durch Vermittlung Herzog
i|irich*s II.
Fontes rer. auslr. 11, 4. Nr. 349. Das Datum lautet ,,ii. kal. Aprilis feria iüi.
in pascha* uud scheint in ^ii. kal.* ein Lesefehler statt «v. kal.*, also nickt
der 31., sondern der 28. März zu sein, der dann wirklich auf die »feria itii" flllt.
3;t4
14. e. 111^0...
Gcrolt von Sahsengange als Zeu^e der Schenkung eioes Gutes in MisiiTt
dorcii Frau Hedwig von Wrmze an das Stift Klosterneaburg.
Ebend. Nr. 386.
15. e il80 . . .
Hartnit und Hetil von Sachsengange als Zeugen der Sehenkaog eines leib»
eigenen Mannes durch Herhort von Poltendorf an das Stift K]o8teriieiibar|.
Ebend. Nr. 559.
16. c. i18S...
Gerolt von Sahssengange und sein Bruder Hartnü („ministeriales*) ab
Zeugen eines Schiedsspruches Herzog Leupolt*s V. von Österreich
dem Stifte Neustift und denen von Chlamme.
V. Meiller: Reg^. 60, Nr. 23.
17. c. 1190 .
Harthnut{\) von Sazengange als Zeuge der Schenkung eines »1
cum uinea" zu Meinhartisdorf durch Ortolf von Rvspaeh an das Stift KlMll^
neuburg.
Fönte!« rer. austr. II, 4, Nr. 533. Dieser erste Hnrtnit erscheint hier !■■ Msta
Mnle; vielleicht ist unter ihm jener zu verstehen, von dem das «Klostcnwskwpr
Todtenhuch'^ (Archiv f. K. österr. GeschichUquellen VII. 284, 17. Mai) oft:
„Hartnidut l(iber?) de Sakicntjauy dedit beueficium Rrspach."
18. c. 1196...
Gerolt von Sahsingange als Zeuge iler Beilegung des Streites über 4»
Gut (zu) „Potinhrunne sine Wihsilbrunnp^ zwischen Chunrat von Asptra vU
dem Stifte Klosterneuburg.
Ebend. Nr. 449.
19. 1232, 3. Mirz, Erdborg.
Hartnit von Satisengange als Zeuge der Überlassung gewisser jthriieber
Naturaliieferungen durch Herzog Fridrich IL an das Kloster Göttweih.
Salbuch von Göttwuih in Fontes rer. austr. II, 8, 297; cf. v. Mcäkr:
Regg. 149, Nr. 7.
20. 1241, 31. Juli, Wieoer-NeusUdt
Herlnit von Sachsengange als Zeuge der Schenkung des Patrooatsrechtn
über die Kirche zu Gumpoldsehirchen durch Herzog Fridrich IL an dei
Deutschorden.
V. Meiller I. c. lö«, Nr. «8.
2L 1206, 31. Mär7, Veslawe.
Leupoll von Sarhsengange als Zeuge des Verkaufes eines Lehens j^
Wachawe** durch Ciiunrat Polio au das Kloster Zwetll.
StirUiUL-h von Zweill in Fontes rer. austr. II, 3, 296.
335
22. 1256, 27. JuDi, Wien.
Ortwin und Leupolt von Sachsengange als gescbworne Zeugen in dem
Patronatsst reite Bischof Konrad*s I. von Freising mit dem Priester Wisinto
•ber die Kirche «u Probstdorf.
IVI eich elb eck: Hist. Frising. II, 2, 115.
23. i257 . . .
Lupoli von Sachsengange als Zeuge in einer Urkunde König und Herzog
"^ OUkarslI.
Hauthaler: Recensas diplom. II, 232.
* 24. 1260. 5. November, Wien.
!m Leupolt von Sasenganch als Zeuge eines Vertrages zwischen Bisehof Otto
-^ von Passau und Rapoto von Falkenberg.
Monum. boica XXIX, 214.
25. 1261 . . .
^ Liupolt von Sachsengange als Zeuge in einer Urkunde König und Herzog
Otakar'sH.
Hanthaler I. c. II, 232.
26. 1261 . . .
Leupolt von Sachsengang schenkt dem Heiligenkreuzer Freihofe zu Pfaff-
•leiten einige Grundstücke.
Kirchliche Topographie von Österreich IV, 257.
27. 1264, 30. April . . .
Ulrich von Mergerstorf übergibt dem Stifte Klosterneuburg zwei Lehen
ood zwei Höfe zu Gunthartsdorf, welche weil, seine Frau Agnes von Saeh--
sengang mit Einwilligung ihres Bruders Leupolt demselben vermacht hatte.
Fischer: Merkwürdige Schicksale etc. II, 252; Kirchliche Topographie II, 1, 63
28. 1265, 1. November, Enzenstorf.
Leupolt von Sachsengange verkauft nach gehöriger Aufsandung die Insel
Clilseinwerd an die Gemeinden Reuchlinstorf (Raasdorf) und Mulleuten, was
Bischof Konrad (II.) von Freising als Lehensherr bestätigt.
Meichelbeck : Hist. Frising. II, 2, 47.
29. 1266. 21. März . . .
Ortwin von Sahssengan als Zeuge einer Schenkung der Elisabeth, Witwe
Heinrich's von Liehtenslein, an das Kloster Heiligenkreuz.
Fe/.: Anecdota VI, 114; Leber: Die Ritterhiirgeu Rauheiistein etc. 93; Fontes
rer. austr. II, 11, 311.
30. 1267. 28. November, Wien.
Leiipoll von Sahsengange als Zeuge der Freisprechung des Stiftes Lilien-
feld von allen Forderungen des Nonnenklosters Altenburg durch Graf Heinrich
von Hardeke, Landrichter in Österreich.
Finihaber: Ural" lleiiirioli von Hardet-k . im Archive f. K. «isterr. Geachichfs-
«luelleii II, 193.
336
31.
1268
Leupoit von Sahssengang als Zeug« eiaor SchenkoiiirskesUitigivf iet
Alheit von Patzmannsdorf für das Kloster Heilif^enkreus.
Fontes rer. au»tr. II, 11, 169.
32. 1269, 28. Juli, „in Castro Ebersdorf*.
Leupolt von Sahsetigang als Zeuge der Gutertheilung Cliunraf*s tob ffiiH
perc'h unter seine Söhne.
Orig'. im niedepösterreichisch-staiidischen Archive, Nr. 9.
33. 1270, 15. Mai ...
Leupoh von Sahsengang mIs Zeuge eines Verkaufes des Rapots v«
Wildeck an das Klosler Heilifrnnkreuz.
Fontes rer. nustr. II, II, 172.
34. 1270 . . .
Heinrich und Chunrat von Sachsengange, Gebrüder, als Zeuges fr
Ruphemia von Polendorf.
Haiitlialer: Recenaus «iiplom. II, 232
35. (c. 1270 . . .)
Leupolt von Sachsengange als Zeuge eines Gabbriefes der Bruder Heinnck
und Chunrat von Volchendorf für ihren Oheim Heinrich von Merswanch.
Ori^. im k. k. gebeimeii Staataarehlve. Im „Urkiindenbucb des Landes ob 4ir
Knns" lAt diese Urkuode II, 691 fälschlich mit Datum 1230 versehe« «a^ ii
Fontes rer. austr. II, 1, 117 richtiger auf 1270 angeselat; um 1230 kaan
Leiipolt von Sachsengang nicht wohl vorkommen.
36. 1271, 1. Marx...
Leupolt von Sachsengange, seine Gattin Margareth und seine Sökst
Leupolt, Heinrich und Chunrat schenken ihre an die Besitzungen des Klosten
Lilienfeld stossenden (>üter z . Phaphsteten diesem Kloster, darin sie aueh ihre
rirabsliitte haben wollen.
Hanlhalt^r I. c. II, 232
37. 1273 . .
Leupolt von Snchsengange verkauft dem Ulrich Matze Guter zu Pfaffstelen,
welche dieser am ^. April 127.1 ;tn ilas Kloster Heilijjenkreuz verkauft.
Fontes rer. ;uiislr. II. 11, 194.
38. 1274, 13. Mai, Wien.
LiupoU von S(irlii>engange verkinifl das ihm zustehende Bergrecht eine«
Weingartens zu Gyntziiisdoii', genannt der „Schenk*', an das Kloster Heiliget-
kreuz. — 7j('\\iii'i\ und Kinwiiii^er <<ind des Verkäufers Gattin Morgan^
urid sein Sohn LiupoU.
Kl.cnd. 18(;.
337
99. 1275, 3. April . . .
Leufoit von Sahsengange („niinisterialis Aastrie**) als Zeuge eines Ver-
kaufes des Ulrich HaUe an das Kloster Heiligenkrenz.
Ebend. 193.
40. 1275, 11. April. ..
LeufoU reo Saehsengange als Zeug^ eines Verkaufes des Albert von
SadMeadorf an das Kloster Heiligenkreus.
filMBd. 196.
41. 1276, 4. JSnner, Melk.
LiupoU von Sagsengange (»miles et ministerialis") als Zeuge bei der
Schlichtung des Streites zwischen den Zelking*schen Erben und dem Kloster Melk.
Hneber: Austrta . . . Ul. 27.
42. 1276, 21. April, Wien.
LiupoU von Saehsengange („roiles et ministerialis*') als Zeuge der Ver-
leihung etlicher Lehen durch den Abt Gerung von Melk an Otto von Perch-
thold«torff.
Ebeud. 27.
43. 1277, 24. Juni . . .
LiupoU von Saehsengange als Zeuge und Siegler des Vergleiches der
Perhta von Dahpach mit dem Kloster Heiligenkreuz.
Fontes rer. austr. II, 11, 210.
44. 1277 . . .
LüpoU von Saxengauge als Zeuge des Verkaufes des Hauses des Spitals
der heil. Maria im Zerwalde (Spital am Semmering) zu Wien durch dessen
Procurator Willehatm an Chalhoch von Eberstorf.
Orig. aas dem ehemaligen Frauenkloster z« Tallo, dud im Colloredo*schen
Arehive ui W«l|>ersdorf. — Abschrift auch im Stiftbacbe des Bfirgerspitals zu Wien.
45. 1278, 9. August . . .
LeupoU von Sachsengang als Zeuge der Obergabe einer Gülte zu Ebergoz-
Bing« durch Levtwcin von Ebergozzinge an seinen Eidam Ulrich und seine
Tochter Chunigunt.
Fischer: Merkwürdige Schicksale etc. 11, 269.
46. 1279, 16. Mai, Wien.
LeMpoli von Sassengange („roinisterialis") als Schiedsrichter in einem
Streite zwischen Lutwin und Hermann von Suneberch einer- und dem Propste
Pabo vMi Klestemeuburg anderseits.
Ebcod. 275.
47. 1280, 4. April, Wien.
iAupoÜ von Sahsengange als Zeuge eines Verzichtes des Wernhart und
Ue ifieli veo Sehormlbureh 4her einige Güter zu Hollin (bei Greifenstein) für
das Stift Klosterneu bürg.
Bbend. 2S0.
Archiv. XXVIIf. I. 22
338
48. i^l. ^t. April, W\tu
L(fupoUj von Sahaengatig als Zeuge eines Vergleiches über Zeheote ti
Maniiswcrd zwischen Bisehof Wichart von Passau und Rapoto von St. Veit
>lon. boica XXIX, 35.
49. 1282 . . . Wim.
Ijeupolt von Sachsengang als Zeuge des Verkaufes einer Höhle tn Chreaz
durch Hadmnr von Svnneherch an das Frauenkloafer tu Minnebneh (Imbaek).
Ori^. im k. k. f^eheimen Staatsarchive; abg^edrockt in Cb«el: Öüen.
«ifttrhichtsfonich. II, 560.
50. 1282 . . .
Lruptflt von Sahttengang und sein Sohn LeupoU als Zeugen des Verkaafei
von (tütem in Pacxental durch Heinrich von Zinczendorf an Albreeht von Lak-
•endorf.
Orip. im Archive des DeuUchordeos , Wien, Nr. 519.
51. 1283, 12. Februar . . .
LiupiM von Sahsrngange verj^leicht sich mit Einwilligung seines Sobiei
Lifipoii (»quem de prima coniuge mea genui") über etliche Abgaben atf des
Hofe tu Talarn mit dem Kloster Heiligenkreui.
Foales rer. avstr. II. tl. 119.
52. «283, 24. April Wies.
Liupoii von Sachsengang als Zeuge des Güterverkaufes des Beneseh roi
Lohenstein an Reimpreht von Eberstorf.
Oriir. tm iiieder5slerreiclibHi>stiadiaclie« Archive. ?lr. IS.
51 1285 . . .
lA^polt von Sachscngamgr als Zeuge des Verkaufes der Veste Sehöa-
kirchen durch Hadmar von Sunnberch an Wulfing und Hadnar tob Gerloss.
Wiiu^rnll: $oli»Hplati des niederösterreickiaekeB Adelt III, 280.
54. 1286. 2. JioL
lAtp4*ff von Sahsengang als Zeuge des Verkaufes eines Wewgarteas bei
ivumpoltjichirchen durch Hadmar von Arnstein an das Kloster Heiligeskreu.
Kontos rer. «««»U-. II. 11. iül.
55. 1287. 16 Minu Gondraottiorf.
LrupttJf der Äitm nn, SartmrNgattp ^ erkauft mit Einvilligsng seines lltc-
sten Sohnes (^senior** > Lrifpoff, dessen Vcrrooiren von dem der ALiader iler
CfCfTcnv^sirti^en (rwoitoni iijii.in ( Ma^anrrtUu f des Ausstellers eetresat ist,
einf- Hnf»e 7\\ l^;»hcrin«v smIi • ;ii. iIh^ Klu^ter Hciücenkreui.
56 1287. t». becemher, Wiea.
Lii.i'ni \i\\\ :\uhnrn(}aiia( h\> 7jOuc:v des Tausches voa Hahtja
«'l.'.ll<.| \..ii rrMTviior; HTM' <l('ni Kloster Hellicenkreui.
339
$1. 1287 . . .
LenpoU von Sachsengang verkauft einen Hof tu Gundramstorf dem Abte
Sighart von HeiKgenkreuz.
Rirchlicbe Topographie IV, 149.
58. 1288, 10. Jflnner, Wien.
Leupolt Yon Saxennganngen als Zeage eines Verkaufes des Leutolt von
Rienriogen an Ulrich, Fridrich und Heinrich von Stubenberg.
Motizenblatt der k. Akad. 1856, p. 344 (aus einer Abachrift des XVI. oder
XVU. JahrhunderU).
59. 1289, 1. September, Gmdramstorf.
Lcupoli der Alte von Sachsengang, sein Sohn Leupolt und sein Schwie-
gersohn Jacob von Püchdorf als Aussteller und Zeugen eines Weingarten-
kanfet zu Gundramstorf durch Abt Ebro von Zwettl.
Stiftbach von Zwettl in Fontes rer. austr. II, 3, 572. Die Tochter Leupolt's
des Älteren war Gisela, vf. v. Meiller: Die Herren von Hindberg, Denkschriften
der k. Akad. VIII, 1. Tafel.
60. 1290, 7. November, Wien.
Leupolt von Sachsengang als Zeuge eines Verkaufes durch Marchart von
Mistelbach an den Deutscborden.
Doellius: Hist. ordinis Teutonici, Urkk. p. 59, Nr. 19.
6L 1291 ...
Leupolt von Sachsengange und sein Sohn Leupolt als Zeugen des Ver-
kaufes einer Gülte durch Reichkart von Trewanswinchel an VulGng von dem
Gerlos.
Österr. Archiv 1832, Urkundenblatt Nr. 2, p. 6; Orig. zu Riedeck in Ober-
österreich.
62. 1291, 30. März . . .
Leupolt von Sachsengang als Zeuge eines Verkaufes (?) des Ulrich des
Ganz an den Deutschorden.
Duellius 1. c. Urkk. 60, Nr. 22.
63. 1291, 19. November, Gvndramstorf.
Leupolt von Sachsengang, sein Sohn (Leupolt) und sein Schwieger-
sohn Jacob Pühtorfer als Zeugen eines Verkaufes der Agnes, Witwe Meinhart*s
von Gvndramstorf, an das Kloster Zwettl.
Fontes rer. austr. II, 3, 431. In diesem Jahre erscheint nach Böhm's Notix
im Notizenblatte der k. Akad. 1856, p. 39 Leupolt von Sachsengang noch in einer
Urkunde des niederösterreichisch-ständischen Archives als Siegler, die mir aber
unbekannt blieb.
64. 1292, 6. Jänner . . .
Leupolt von Sachsengange und sein Sohn Leupolt als Zeugen der
Gebrüder Chuenrat und Jacob von Watenstain über den Verkauf ihrer Auen
und Inseln an Chalhoch von Ebersdorf.
Orip. im niederösterreichisch-st^ndischen Archive, Nr. 24.
22*
340
65. 1292, 21. Jinner, Wien.
lAupoU vou Sachsengange und sei» Sohn Lmpoii als Zmmg€m d^r Ter-
pfSlodung der hur^grSflich NQrobergischen Lehen durch Albreeht des Ji^vi
Yon Sand Peternellen an Wirich von Cappeila.
Ori(f. im k. k. g«h. Staatsarchive; ab(fedrackt io Fontes rer. aastr. II, t, 247.
§6. 1292, 6. Deeember, Wiaa.
Leupolt von Sachsengange unter den Schiedsriehlern in der Apyeleyeahe ft
Heinrich*8 von Chiowe and seiner Hautfran Chunigunde einer- und der Kinder
der Letzteren aus ihrer ersten Ehe mit Otaker dem Truehsessen anderseits.
NoUsenblatt der k. Akad. 1851, p. S16.
67. 1293, 8. Mir«, Wita.
Leupolt von Sahsengange und sein Sohn Leupolt als Zeugen des Verkasfes
eines halben Lehens zu Eberstorf durch die Gebrüder Tyem und Gundaeber
von Ruspach an Chalhoch von Eberstorf.
Orip'. im niederosterreichisch-stfindischen Archive, Nr. 25.
66. 1293, 23. ApriK Wien.
Leupolt von Sahsengange und sein Sohn Leupolt als Zeugen eines Ver-
kaufes des Konrad und Jacob von Watenstain, Söhne Ulrieh*8.von Pilehdorl^
an Hermann von St. Polten.
Mon. boica XXIX» 580.
69. 1293 . . .
Lupolt von Sachsengange als Zeuge eines Vergleichet des Otto van Nea-
burg (auch von Chalenperg und Schenk von Ried genannt) mit dem Noaaca-
kloster zu Tulln.
Orig. im ehemaligen Frauenkloster zu Tulln, nun im CoIIoredo*sehea Arekife
zu Walpersdorf ; ein zweites Orig. im k. k. geheimen Staatsarchive, abgedriKkt ii
FoDte« rer austr. 11, 1, 261.
70. 1293, 16. September, Draiskirdiea.
Leutold(\) von Sassengange vergleicht sich mit dem Stifte Melk über
gewisse Zehente, die durch den Tod seines Biutsfreundes d^consangviaei*)
Albrecht von Lassendorf ledig geworden und nimmt nach dem Urtheile öc*
Abtes Friderich den Zehent der drei Weingärten Schinweiz, Mergeratorffer aai
Hassenweiii^'art am Wartpt*rg bei Guntramsdorf und den Wirthschaflshof u
Mülanstorf vom genannten Kloster zu Leben.
Orig. im Stiflsurchive zu Melk (Mittbeilung des bocbw. Herrn J. F. KetUia-
gtT); in ungenügender Notiz bei Hueber: Austria 31, erwfihnt auch bei Wiaiffill:
Srhauplnlz 11, 425.
71. 1294, 1. Februar, Wies.
Liupolt von Saclisenyange als Siegler und Zeuge und sein Soha JUi^pil
als Zeuge des Vi^rkaufes \o\\ Gütern zu Ottental durch die Gebrüdar Fridrijdl
iiiul rmiulaktr von |{a>loln|iergo an Frau Agnes von Liechtenstein.
Orig. im niederoslerreiehiscb-staudischen Archive, Nr. 26.
341
TS. 1294, 8. Min, Hakettbeiv.
Leapoii T«n Smtäsemftm^ (,dif itiicii*) als Lemgt des VerfcaaCes eiaes
Gates M ChlaabemWrf la AM Ehro vm Zvettl.
Lvdewig: Heliq. ]lscrpt4>r. IV, TS; Foalcs rcr. antr. II, 3, 2S4.
73. 1294, 25. Mau GuadraBstorf.
Lempoli Ton Saduemgümfe aad seia Sohn „lier LtupoU der irage* als
Zeagen der Leheogabe eiaes Gates sa Dietaarsdorf darcfa Hxinrich voa St lUe
tn das Kloster Zwettl.
Poatcs rer. aastr. ü, 3, 299.
7i. 1295, 25. ApriU lllea.
Letqtoit ron Smeksea^mm^ and sein Sohn LempoU als Zeugen der Beilegaag
des Streites aber eine Donaaiaael swisehen den Äbten Wilhelm tob den Sebottea
so Wien uad Ebro xu Zwettl.
Sbead. S18.
75. 1295, 29. Mira, Wien.
LiufoU Yon SaeksemgoMge kaoft 5 Pfund Pfennige Rente zu Genstreben-
dorf Ton Leutwein von Werde um 40 Pfund Wiener Pfennige.
Orig. im aiaderöstcrraiebiseb-stiadisclien Arekire, Nr. 27.
76. 1295 . . .
Margaretha Turas von Raubeneek Terkauft einige Grundstucke am Kahlen-
berge an LeupoU ron Sachsengamg.
WiMgrUl: SdMaplaU IV, 477.
77. 1297, 28. Jänner . . .
Latpolt Ton SaehMengamg und seio Sohn (LeupoltJ als Zeugen einer Ver-
pfindung durch Wicbart von Amstein an das Kloster Heiligenkreut.
Fontes rer. austr. II, 11, 285.
78. 1297, 19. April. Wien.
LeupoU Ton Saehtengüng und sein Sohn LeupoU als Zeugen der loter-
cession Bischof Wernher*s von Psssau an Papst Clemens V. wegen Bestätigung
der Schenkung Heinrich*s von Potendorf an die Eremiten vom heil, .\ugustin
au Baden.
Leber: Rilterbar^ea etc. 148; die .\ttsfertigaDg erfolirte erst 1308, 2S. Jiuier;
cf. aacb Rircbliebe Topographie IV, 78.
79. 1299, 17. April . . .
Hertneit von Saehssengange (mit Jacob von Piiichdorf und Weichart von
Arenstain) nimmt sich den LeupoU von Sachssengange und Marichart von Mistel-
baeb als Schiedsrichter in dem Streite um ein Leibgedin^e zu Gundremstorf
(mit der Frau Margret von Ehersdorf).
Orig. im Diederöstterreichisch-stäDdiseheii Archive. Nr. 31.
342
80. 1300, 4. Juli, WiML
LeupoU Yoo Saehßengtmge und sein Bruder &rtneii «le Zeuge» beidoi
Verkaufe des ^Grathoffs'' bei BiscbofsteteB dureh Jaeob ron Pilichdorff ai
Rudolf voD Tosenbacb.
Hueber: Austria etc. 32.
8L 1301, 4. AprU . . .
LeupoU der Jüngere yon Sachsengang und seine Gattin Agne9 (tob .
hercK) yerkaufen ibren Weinberg, Sattel genannt, ^in Baadnerberg
polim^ an Abt Albero von Lilienfeld. — Genannt werden nueh t«ne Cifa
LeupoU, Agnes und Offmia.
Hfenthfeler: FmU Campililien. III^ 96 and Receasus diplomat. II, ZSt.
82. 1301, 6. NoTember, Kloatemeuborg.
LeupoU von Sachsengang und sein Bruder Hertneü als Zeugen des Tsr-
kaufes einer Gülte zu Hedreinsdorf durch Weichart Ton Povogarten an du
Kloster Heiligenkreuz.
Fontes rer sastr. II, 16, 6.
83. 1303, 26. JSnner, Wien.
Hertneü yon Sahsengange verkauft mit seiner Hnuafrau M&rgrtA
(Tochter Gundacher*s von Terenberch) ihren freieigenen Hof zu Ecxleinperp
an Ulrich von Terenberch.
Orig. im StiftsarchiTe zu Hersogenburg , Nr. 214; Noiis davon iai Arehh
f. K. dsterr. Geftchichtsquellen IX, 296.
84. 1304, 12. Jftnner . . .
Hertneit von Sachsengange als Zeuge des Verkaufes einer Gülte su Eafsl-
schalchsdorf durch Ott von Wildek an das Kloster Heiligenkreua.
Footes rer. austr. III, 16, 14.
85. 1304, 12. Februar . . .
Hertnich (!) von Saxengang als Zeuge des Verkaufes einer Wiese bei Mti-
lerstorf durch Rudolf von Ebersdorf an den Pfarrer Gerlach in Draskirehaa.
Hueber: Austria etc. 35. — Wissgrill: Schaoplats II, 305.
86. 1306. 1. JSnner . . .
LeupoU von Sachssengange und sein Sohn Leupolt, dann Hertneü vts
Sachssengange und sein Bruder Rudolf als Zeugen eines Verkaufe« des Jaeok
von Pilihdorf und seiner Frau Geisel an Chalhoh von Eberstorf.
Orig. im Diederösterreiehisch-slündischen Archive, Nr. 46.
87. 1307, 6. Jfinner, Wien.
LeupoU yon Sachssengange und die Brüder Hertneü und BuMf f9k
Sachsengange als Siegler und Zeugen des Verkaufes des Weingartens derMrf
durch Jacob von Pilihdorf und seine Frau Geisel an Rudolf von EbfitnrfL
Ebend. Nr. 54.
343
88. 1307, 16. November, Wien.
Leupolt der „alte von Sachssengange" und sein Sohn Leupoit verkaufen
iwei Lehen zu Cbrottendorf an das Stift Klosterneubur^.
M. Fischer: Merkwürdige Schicksale II, 331. — Archiv f. K. österr. Geschichts-
quellen II, 111.
89. 1310, 3. Mai . . .
LeupoU von Sachsengang und sein Sohn Leupolt verkaufen der Gemeinde
Mulleiien ihre Auen (^wordte**), das „goldene" und das „Hoehwörtb", um
32 Pfund Pfennige, wofQr ihnen und ihren Erben jährlich um Georgi 2 Pfund
Pfennige Zins gegeben werden sollen; die Gemeinde lisst dem Verkäufer einen
Wagenweg nach seiner Au „Sachsengangerwörth", der Jahreszins darf nur an
sie verkauft werden, will aber die Gemeinde die Auen veräussern, so soll es
niemand hindern und die von Sachsengang nur 5 Pfennige An- und Ableit
bexiehen.
Abschrift des XIX. Jahrhunderts (nach zwei Copien von 1649 und 1619) im
k. k. Hofkammer-Archive. Das Orig. soll sich in der Gemeindelade su Mfilleiten
befinden.
90. 1311, 11. Februar, Ktosterneuburg.
Leupoit von Sachsengang und sein Sohn Leupolt als Zeugen des Verkaufes
eines Hofes zu Krotendorf durch Weigant Eisenpeutel un den herzoglichen
Forstmeister zu Dobling.
Urkundenbuch von Klosterneuburg in Fontes rer. aostr. II, 10, i^, Nr. 134.
91. 1311, 29. Juni . . .
Bischof Emcho von Freising verleiht dem Wiener Burger Greiffo die »villa
Gahlitz" mit dem Walde im Tbale ,,Rozwaertiger grab(en)'', den derselbe von
dem Maurbecher gekauft, der Alles von Leupolt von Sachsengang und dieser
wieder vom Bischöfe von Freising zu Lehen hatte.
Notizbuch Bischof Konrad's IN. von Freising, Mscr. der Bibliothek des Dom-
capitels so München, fol. Z9«.
92. 1313, 12. März, Wien.
Hertneit und Leupolt von Sachsengange als Zeugen bei einem Verkaufe des
Chadolt von Eckartsawe.
Hanthaler: Recensus diplnm III, 233.
93. 1313, 21. December, Wien.
Hertneü von Sachssengange und seine Hausfrau Margret verkaufen ein
Bergrecht zu Welestorf bei Starchenherch und ebendaselbst Hofstätten und
Weide ete. dem Ulreich von Pilihdorf.
Orig. im k. k. f^eheimen Staatsarchive.
94. 1314. 10. August, Wien.
Weihsei, die Witwe des Juden Lebman, und ihre sechs Söhne und fQnf
Töebter erklären, dass Ruedolf von Sachsengang wegen seiner Schuldbriefe
bei ihnen gewesen, dass sie aber einen über 8 Pfund Pfenni^^e gefunden, den er
344
bis nftchst^ WeihoachteD eimoldten Yersprochen habe; we^en der ibrigti
hfiiie er ihnen S% Mark Silbers gegeben und tollten eie dieselben binnen Jü-
resfnst Yorweisen und was diese Sunune fibersteige» darflber eollea Wenbft
Yon Schombereh und Hertneit ron Sachsengang entseheiden.
Orig. im Diederösterreichisch-ttiodiscIieD Archive, Nr. 89.
95. 1315, 31. Deeeoiber, Wies.
Leupoli von Sachaengange als Gewehrsoiann» Siegler uad B iige wm
Yerpftndung dreier Höfe au Nidem^Sacksengang durch drei Banera an da
Juden Musehlein, Sohn des Maruseh tu Wien.
Bbend. Nr. »8.
96. 1318, 7. Jiimar . . .
Leupolt van Saasengang überlftsst eine Au («berd der do bttset in
Scbutel'') mit allen Rechten und Nutzungen dem Rudolf von Eberstorf ad
dessen Bruder Rempreht» da sie diesen allein gebühre. — Siegler des Ait-
stellers Vetter Hertneit,
Ebend. Nr. 103.
97. 1319, 15. Juni, Wieft.
Leitpoü fon Saseengange und seine Frau Cktmigiml Terkanfen den AUs
Johann von den Schotten zu Wien das Obereigenthum einer Gülte an Rast ^
Siegler Hcertnit und Rudolf von Sahssengangen.
Fontes rer. feoitr. II, 18, 167.
98. 1319, 9. Juni, ZwetÜ.
Leupolt von Sachsengange als Siegler des Verkaufes einer Gülte an Swsi-
kers durch seine Schwäger Wulfing und Alber ron Pueehpereh and dsRi
Geschwister an das Kloster Zwettl.
Ludewig: Reliq. mscrptor. IV, 165; cf. Kirchliche Topographie 11, S, SSI.
99. 1321, 19. Angost, Wien.
Leupolt von Sachssengange und seine Frau Chunigunt verkaufen das Dsrf
Teymendorf, das sie von Bischof Konrad zu Lehen haben, um 60 Pfund Wieaer
Pfennige an Reympreht von Eberstorf. — Siegler auch dea Aase teilen
Vettern, die Gebrüder Hertneit und Rudolf von Sachssengange.
Orig. im niederösterreichisch-sUndischen ArchiTe, Nr. 129.
100. 1323, 1. November . . .
Hertneit und Ruedolf von Sachsengang überlassen das Obereigeatbam ihrsi
Hofes zu Perichtoltzdorf an das Kloster Heiligenkreuz.
Fontes rer. austr. II, 16, 91.
101. 1332, 25. Mai, Wim.
HiBrtneit von Sachsengang als Zeuge und Siegler eines VerluuiiM ta Ott-
dramstorf durch Philipp den Scheuch an das Kloster Heiligenkreus.
Ebend. 153.
345
102. 1333, 6. December, Wieo.
Die Hertoge Albrecht und Otto verpfRnden dem Reimpreht ron Eberstorf
llr seile im Kriege voo 1332 gegen Böhmen gehabten Schäden und Auslagen
eioen Zehent zu Wittau, den frfiher Leupott von Sachtengang von König Rudolf
sa Lehen, den er aber entfremdet hatte.
Orig. im Diederötterreichisch-slindischen Archive, Nr. 212; cf. Lichaowsky:
Regg- 1« dxxT.
103. 1336, 24. Mai, Margarethen am Moos.
Otakar von Hausbach gibt seiner Prau Diemut, Tochter weiland Hert-
neifs von Saduengangj 1100 (?) Pfund Pfennige Morgengabe und so auch ihr
Brader Ulridi von Sachsengang 600 Pfund Pfennige aur Heimsteuer und
Abfertigung für ihr vSterliches Erbe.
WistgriUs SchaupUU etc. IV, 213.
104. 1342, 15. Juni...
Chtmrai und Mathe die Sachsenganger, Gebrüder, und ihre Muhme
(eonsobrina) Agnes von Puechberch geben dem Kloster Lilienfeld zwei Höfe in
Kaumperch gegen ein Jahrgeld.
Hanthaler: Recensas diplom. II, 233.
105. 1342, 28. August . . .
LeupoU von Saxengang, Pfarrer zu Gundramstorff, bestfitigt, dass ihm vom
Kloster Melk die Kirche zu Draskirchen überlassen worden.
Tb. Hueber: Austria etc. 73; Kirchliche Topographie IV, 152 uod 294w
100. 1352 . . .
LeupoU von Sachsengang erscheint als Pfarrer bei St. Stephan zu Wien.
Ogesaer: Beschreibnng der Stephanskirche 164; cf. Hormayr: Geschiekte vod
Wien, II. Jahrg., I. Bd., 2. Hfl., 123—26.
107. 1356, 13. (?) Juli, Wien.
LeupoU von Sachsengange, Pfarrer bei St Stephan zu Wien, als Mitsiegler
der Verrechnung des Peter von Eberstorf gegen Alber von Eberstorf.
Orig. im niederöaterreichiach-stindischen Archive, Nr. 500.
loa. 1356, 18. Juli, Wien.
LeupoU von Sachsengange, Pfarrer bei St. Stephan zu Wien, als Mitsiegler
des Lösebriefes Alber*s von Eberstorf über den ihm von Peter von Eberstorf
versetzten halben Theil seines Gutes zu Gramaisnewsidel.
Rbeod. Nr. 501.
100. 1356 . . .
Wernher der Schenk, herzoglicher Forstmeister zu Hfitteldorf, gibt dem
Pfarrer bei St Stephan zu Wien, Leupoli von Sachsengange, ein Burgreeht von
aeiaem Havse daselbst
liehe TofMgraphie 1, 2, 67.
110. 1»;. 32. Febrwr. Vm.
Uupall «na Saehtcngang , Pfirrer bei St. Slepbaa m Wie*, alfllet kill
CipBlIc der heU. Hirt}r» der 11)000 Hitler im l>fvrh«(e ■■ Win «m
Hmic, viaen Jahreatag and ein eirlges Licht für «ick.
Hertneil lon Saefutengitage ils Mitiieglt
D Polnhaim Qlier Wvini^rtfn tu Chl*»ingen
Orig. hu flinicratlerreicbi
I3S7, 28. Apnl. Viol
T pin^B TcrlLatirrs d«s Catidik»
ui Jacob Ton Etslam-
AfcUtc, Nr. 511.
U2. I3S7, tO. Aupot ■ ' •
Hartncit loa Sarhtengange {mi spine Gemahlin Mec/uM [gttt. mhl^
lenhaimj) verkaufen eine GüJle auf Giitem in der Feuslritzer und Kirehpnp
PftTre an den Grafen Ibann vun Pera&Uln, — Mittiegler feJD Bruder Leuft,
Pfarrer lu Wien.
Ebend. Nr, Sil.
113. 1357. 4. September, Wiea.
Kertog Rudolph empliehll dem Pfarrer lu Wien Leaptdt (r
gang) und deici Bürger diaeibst Hans von Tiernaeh die Obsorgi
Gotteailienitea in seiner neuen Capelle (in ■^«'' Burg).
Ogeaaer >. a. 0. lU.
U4. 13S7. 28. October
Harlneil von Sacktcngaiiij ala Zeuge und Siegler des LeibgedingreiHM
dei Chunrit dei Gturr für das Kloater Heiligenkreut über einen ibm terliel
Hof KU Gundramalorf.
Ponlci rer. i
II. trt, %is.
lU.
LeupoU V
ewigea Licht ii
Zeibig!
qnellen VII.
n Saclweitgang , Pfarrer bei St. Stephan
der Achstiuacapelle lu Kloslurneuburg.
u Wien, atHM«
KJn9l«maubur);rr Cbron
le il).
t r. K. Siterr. I
116. 13S9, 12. December, \
LeupoU der Saehsenganger , Reetor der Pfarrkirehe lom hi
Wien, meldet dem Pnpite Innoeenx IV. «eine Einwilligung lur Vi
Phrr- in eine Collegiitkirche.
Livhnowiky: Kegg. I, dtnifi: Slryrrr: Canin«n(. A<ldiLItl2i er. Kak
Beichreibung von Wien tJ. I, 2T.
UT.
Todeatig einea junge i
von Sacktengtmgi der
lu Wies begraben
1360, II. Juli (Wta
I Sachseagang (Muthe?). Bruder
r KalbarinenuBiielli) hei den 1
347
io eapella beatae Catherinae^ und dazu ebend. 513: ^In quartn ordine lapidum
iiuU altare Malzcastonis sepuitus est de Sacbsengaog . . . obüt Mcccix. ▼. idas
Jalii**.
U8. 1360(?), 31. Mai, Wien.
Leupolt ron Sach4tengang, Pfarrer bei St. Stephan zu Wien, als Mitaiegler
einer Stiftung des Albert von Cremona, Pfarrers zu Falkenstein, Ober eine
ewige Messe am Frauenaltar der Stephanskirche.
Stadtarchir von Wien (aus dem Repertoriom).
119. 1360 . . .
Leupoli von Sachsengan^, (letzter) Pfarrer bei St. Stephan zu Wien,
reaigDirt als solcher und erhält dafür die Pfarre Russbach.
Notiz im topographischen Theile der stündischeo Bibliothek in Wien; Hand-
schrift lit Sachsengang ex tabula hosp.
120. 1363, 17. Mai, Wieu.
Synum von Sachsengang als Mitsiegler und Zeuge eines Versatsbriefes
seines Schwagers Jans von Schauhenstain für Peter von Eberstorf.
Orig. im niederösterreichisch-ständischen Archive, Nr. 638.
r
121. 1363, 2. Juni, Wien.
Chunrat von Sachsengang ^ Hofmeister der MarkgrSfin von Brandenburg,
als Zeuge der Bürgschaft des Chadolt von Ekchartesawe an Peter von Eberstorf.
Ebend. Nr. 636.
122. 1364 . . .
Bischof Albrecht (111.) von Passaa gibt dem Leupolt von Sachsengang,
Pfarrer bei St Stephan (?), 6 Pfund Pfennige jährlicher Zinse, damit derselbe
seine Anspröche auf den Zehent zu Oornbach aufgebe.
Kirchliche Topographie I, 2, 37.
123. 1365, 12. März, Wien.
Konrad und Hartnit von Sachsengang als Zeugen bei der Stiftung der
Universität zu Wien.
Steyrer: Comment. 427.
I2i. 1366, 8. Februar . . .
Leupolt von Sachsengang, ehemals Pfarrer bei St. Stephan zu Wien, stirbt
au Russbach.
Hormayr: Geschichte von Wien, II. Jahrg., I. Bd., 2. Hft., 126.
125. 1366, 1. März, Wien.
Ckunrai von Sachsengang^ Hofmeister der Markgräfin, mit anderen Herren
als Scbiedsriehter in dem Streite über die Mühle „dacz Wiennerherberg** zwi-
schen Gerdraut von Sunnberch und Pertol(t) und Ulrich den Heuspechen.
Kaltene^er*s Mscrpt. in der Servitenbibliothek in der Rossao, Wien, I. 181.
348
126. 1366, 2. Mai . . .
Chunrai vod Sachsengang als Zeuge des Hainrieh tod Hakeaberek ha
einer Börgschaft desselben för Jans den Tursen von Rauhenekk gegen J«rf
den Hawnfelder.
Bbend. I, 171.
127. 1866, 29. September, Neaberg.
NikloB der Sachsenganger von Peustritz und Pernhart und Konrad Gebridcr
die Heuspekhen verkaufen dem Kloster Neuberg eine Gülte in der Prcan.
K. k. geheimes Staatsarchiv (aus dem Repertoriiim).
126. 1369, 17. Mai, Wiea.
Nichlas der Sachsenganger und seine Frau Oflfiaiey erkifireo dem Jada
Trostlein, des Musehen Sohn, 63 Pfund Pfennige so schulden, die sie \m
Pfingsten 1370 bezahlen wQrden, sonst fielen jede weitere Woche auf das Pfiud
6 Pfennige Oberzins; dafär haften sie mit ihren Gütern. — Als Zeuge auch dn
Ausstellers Vetter Chunrai von Sachsengang.
Raltenegger's Mscrpt. I, 187; Orig. in der SerTitenbibliolhek in der Bossai.
129. 1370, 12. Juni . . .
Chunrai von Sachsengang, Symon von Sachsengang und andere Herren ab
Schiedsrichter zwischen Peter von Eberstorf einer- und Ulrich und Rudolf vos
Eberstorf anderseits.
Orig. im niederösterreichisch-stindiscben Archive, Nr. 786.
130. c. 1370 . . .
Symon der Sachsenganger und seine Vettern haben vom Kloster Mdk
Vs Zehent bei Guntramsdorf und den Zebent auf vier Weingfirten zu Lehen.
Lehenregister des Stiftes Melk (Mittheilang des hochw. Herrn J. P. Keibliagw).
131. 1371, 21. Jfinner, Wien.
Simon von Sacfisengang und sein Sohn Hanns verkaufen ihr Hans n
Weyten, auf dem weil. Simons Schwiegermutter („swiger jnne'') die
Rauchbergerin gesessen war, sammt allem Zuhehör an Alber und Hans Gebrft-
der von Streitwesen.
Orig. im niederösterreiebisch-sUndischeD Archive, Nr. 804.
132. 1372, 23. August, Wien.
Chunrai von Sachsengang als Zeuge des Verkaufes eines Theilee der Güter
Rudolfs von Eberstorf an Peter von Eberstorf.
Ebend. Nr. 833.
133. 1375, 6. Janner, Wien.
Chunrai von Sachsengang als Zeuge der Heimsteuerverschreibong das
Mertl des Stüchs von Trautmanstorf für seinen Schwiegersohn Weikluuri fit
Tirnstain.
Kaltenegger's Mscrpt. 1, 236.
349
134. 1375, 1. Februar, Wien.
Symon von Sach^engang als Bürge für seinen Vetter Pernhart von
Hauspach und dessen Frau Agnes gegen den Juden Leubmann von Herzo-
genburg.
Ebeod. II, 228; Orig. im Archive der Serviten in der Rossau, Wien«
135. 1376, 12. Mai (Wien).
Symon von Sachsengang leiht dem Rathe der Stadt Wien 192 Pfund Pfen-
nige, zahlbar (und auch gezahlt) auf Michaeli d. J.
iNotizenblatt der k. Akad. 1855, p. 372 nnd 373.
136. 1377. 22. April, Wien.
Spmon von Sachsengang als Mitsiegler und Zeuge bei einem Gütertausche
des Ulrich von Eberstorf mit Hans von Eberstorf.
Orig. im niederdsterreichisch-stindischen Archive, Nr. 937.
137. 1378, 13. December . . .
Chunrat der Sachsenganger als Zeuge und Siegler des Verkaufet eines
Bergrechtes durch Lienbart den Oticher von Gundersdorf an das Kloster
Heiligenkreuz.
Fontes rer. austr. II, 16, 323.
138. 1379 . . .
Die Kfimmerer von Wien zahlen „dem Sachsenganger (Symon?) für einen
brif 4 Ul.".
ISotizenblatt der k. Akad. 1855, 394.
139. 1379, 15. Min, Wien.
Symon von Sachsenganng als Mitbärge für eine Schuld des Pernhart von
Hawspach an Otto den Fuegen von Sparbach.
Orig. im niederösterreichisch-stfindischen Archive, Nr. 987.
140. 1381, 20. Juni . . .
Jans der Maisenperger von Gundramstorf verbindet sich, die zwei Tag-
werke Wiesen seines Hofes zu Gundramstorf, die er von Leutolt dem Sachsen--
ganger zu Lehen hat und die er mit Einwilligung Chadolt*s des Älteren von
Ekkharczaw „der denselben herrn Leutolden mit leib vnd guet inne haf*, dem
Jans von Schcwslon und Cbunrat dem Tunckhel auf sechs Jahre verpHindete,
sur rechtes Zeit zu Idsen, widrigenfalls der von Ekharczaw und Sachsengang
M selbst Idseo, aber such zugleich einziehen konnte.
Ralteuegger*8 Mscrpt. I, 269.
141. c. 1381 . . .
Symon von Sachsengang erhält von Herzog Albrecht III. zu Lehen Vs Wein-
garten „dacz Soz haizzt der hakenweriger**, den Wildbann von Retheiberg und
25 Pfund Geldes „dacz Herren pawngarteii" in Pfandesweise.
Leiienhurh Albreehrs III., p. 59, im Hofkammer-Archive.
350
142. 1385 .
^^ffiofi von Saduengang als Zeuge des Verkaufes der Veste Teestorf deitk
Bemhart Ton Hausbaeh an Hans yod Tyema-
Wia^rni: ScbaupUts etc. IV, 214.
143. 1385, 2. September, Wies.
Kathreif Tochter Niklas* des Sachsenganger und Hausfrau iSRnueu
Ton Toppel zu Wasserberkch , verkauft ihren Hof zu GuDdramstorf (»obea m
dem ort**) dem Herzoge Älbrecht III. um 280 Pfund Pfennige.
Orig. im k. k. geheimeo StaatsarckiTe.
144. 1394, 5. October, Wien.
Katharina von Hanau, geb. von Sachsengang, gibt ihrem Vetter Btais
Sunnberger einen Theil ihres Leibgedinges zu Leestorf, der ihr von iknr
beiden Muhme Cecilie, Otto*s von Zelking Hausfrau, anfailea soHte.
Orig. im niederdsterreichisch-stSudiachen Archive, Nr. 1352; et. Kirchliche
Topographie IV, 94 nnd Wissgrill: Schauplatz IV, 83.
145. 1402, 5. Mai, Wien.
Leupolt und Bemhari von Sachsengang verkaufen mit Einwilligung im
Melker Abtes ihre Zehente inGundramstorf an Heinrich den Starkh vonSparbtcL
Orig. im Stiflsarchive zu Melk (Mitiheilung des hochw. Herrn J. F. KeibGi-
ger). — Hoeber: Austria 95.
146. 1412(7), 10. December, Wien.
Die Gfiter des verstorbenen Pemhart Sachsenganger werden an Hans vts
Rorhach und Wolfgang Reczel verliehen, als: das Dorf Streblicz bei Wietd-
bürg, das Sachsenlehen und das am Schellenperg in der Pfarre Steinakircbea,
eine Mühle zu Nider-Choling ebendaselbst für Ersteren, dem Zweiten eis
Maierhof, die Fischerei, ein Zehent, eth'che Gehölze und Satsgelder, Alles n
RSthelperg.
Lehenbucb Albrecht's V. (ein anderes als das im Notizeüblatte der k, Akal
1858—59 abgedruckte) , fol. 72*— 72i>, k. k. Hofkammer-Archiv.
147. 1412 . . .
Ein „Sachsenganger** als Diener Reimpreht*s von Wallsee; derselbe halte
Konrad den Kraigcr hinterlistig abgefangen.
Noiizenblatt der k. Akad. 1852, 9.
148. c. 1412 . . .
Herzog Albrecht V. belehnt den Meinhart Sachsenganger mit verschiedeaea
Lehen zu Sucssenpnch.
Uheiibuch Albrcohls V., fol. 2ii>, 87*— 87b. _ Er muss circn 1434 gesterisi
sein, denn seine (jüter wurden aus dieser Ursache um diese Zeit Haaas iia
Muntsk verliehen (Lehenbuch Albrech^s V., aus dem k. k. geheimen *^faafiaiThIfti
abfredrnckt im Notizenbiatle der k. Akad. 1859, 221, Nr. 483).
CLI ILTIMI SVGGESSI
Dl
ALBERTO DI WALDSTEIN
NARRATI
DAGLI AMBASCIATORI VENETL
ni. X. 'ii
353
Iitrodizioie.
Cesare Cantu nella sua „Scorsa di un Lombardo negli Archirj
di Venezia** (Milcmo e Verona. Civelli. i8S6) discorrendo, con piü
dettaglio di qualunque altro fin* oggi, dell* Archivio Generale Yeneto,
soggiunge: per veritd deve stupire cht a prima visia 8*affacc% a quel
iesoro, e quindi ne magnifica a tutia ragione le meraTigliose sale,
che raechiudono tanta ricchezza. Infatti, chi non s*appagfa di scor-
rere soltanio la serie di 300 e piu stanze di questo Tastissimo
edifizio, zeppe di olire 10 milioni di Tolumi scritti, oltre i ?asti
depositi di carte a mucchio tuttora inesplorate ne* soflitti , ma
penetra piü addentro, e seguendo le indicazioni delle materie, che,
quantanqae inordinatamente disposte, gli si parano dinanzi da qualunque
lato spinga gli occhi, svoglie un qualche fascio, e fissa Tattenzion sua
suUe cose in esso trattate, ne resta stupefatto, ritroTando quasi in ogni'
ramo di pubblico ordinamento una serie non interrotta di volumi mano-
scritti in pecora o in carta, ehe gli fanno conoscere dal 13° secolo
in poi tutti gli svariati processi del sistema goTernativo interno ed esterno
di questa celeberrima Repubblica. N^ a ciö s^arresta Timportanza di
questo archivio, ch^ la sarebbe in tal caso afTatto speciale, limitandosi
al suo regime soltanto. L*Archi?io Veneto ^ T archivio delF umaniti^
intera, giaeche non v*ha nazione di qualche rilevanza, cui esso non possa
fornire docuinenti storici ignoti e preziosissimi , che il Veneto Dominio
Seppe procurarsi o per la via di sne relazioni diplomatiche, o, vago
com' era sempre di sapere le cose altrui, per incarico commesso a
piibbliei rappresentanti o a persone private suddite o straniere, o
ün anco mediante acquisto od altro mezzo , forse alcune volte non del
tutto scevro di colpa o di vioienza.
A dire il vero porö fin' oggi non fu possibile rilevare Talta impor-
tanza di questo inapprezzabile deposito. 1 lavori, che dal 181$, epoea
23'
354
della sua esistenza , in poi si operarono in qaell* edifizio, non poMoao
ad im investigatore oflrire che ben scarsa idea della parte piü nobile £
esso, vogliam dire, de^li atti che ranno fino al cadere del secento, quasd»
gia incomincia un aflatto regolare andamento di codici per ogni ramo
di pubblica amministrazione, quantunqne anco questa parte posteriore,
che Ta fino al cessare del g-OTerno repubblicano, ti st4 tattora b gm
parte inordinata e senza catalogo, che accerti la posizione. Le pergt-
mene piü interessant!, che dal decimo secolo crescono coi tempi abboi-
danteitiente, giaccTano quasi tutte (ino a quest* anno afascio in qnel modo,
come furono rimandate da Parigi; altre in numero sterminato totton
stanno coperte da poUe secolare. In qualunque angolo pongasi b
mano , si slanciano fuori da disparata roateria codici d* epoca remota •
piü recente , spesse rolte oltre ogni aspettazione atti a empiere laeone
importantissime nelle serie gia in qoalehe modo disposte e ritenote
compicte. Altrove n>sce nn infolto di carte, ehe present« atti di pii
materie in un raccolti e commisti ; autografi di soTrani e ministri sbi*
cano da tutte le bände a dovizia tale, che da tempi ben lontani potrebbesi
ricarare una serie non interrotta almeno di firme aotografe di quellt quasi
per ogni Stato d* Europa; e taUolta si sospinge a caso il pid sopn
ammassi di carte affatto estranee all* instituto» onde cercasi inrano It
ragione di loro esistenza in questo recinto. A chiarire con nn esempio
quest* ultimo interessantissimo fatto, accenneremo soltanto, che on
giomo gettatici a brancolar tra una massa indistinta di eodici e di
ruotoli di carte, ci venne per avTcntura alla mano nn grosso fascio di
pergamene originali, contenenti tutta la corrispondenza diplomatica,
ch*ebbero le Corti d* Europa colla Sede Roniana sotto i tre ultimi Papi
del decimoquinto secolo.
Da questi cenni gli e facile rilcTare, che, ad onta di quanto si
fece dn ogf^i in quest* Archivio. e si fece abbastanza per la parte recen-
tissima, molto e quasi tutto resta a farsi per la parte pio preziosa e
scientitioa, nio(:lio storica, ossia del GoTcnio Repubblicano, che a
paroro di niolli polrol»l»e formare «la sc un vasto archirio propriaroente
storico, uiiico nel inoiulo. E iK»rnia .saviissima dl raceogliere gli atti a
seoonda tlollo luapstraturo. oui .si rifrri.scono. e gia in gran parte ri
stanno tulloiii in lal ortlino »li.vposti. sc >o^liasi prestar fede alle indi-
oazioni >o>r.'t|>o.str ; nia e d'uopo cziandio ooordinare ad un piano le
vario magislraturc , olie pa i looali si prestano a meraviglia, e quindi
riordinau' gli atti d'ogni sinpoU giusta i suoi rami e le date crono-
3S5
logiche, scerefare quellt che non la riguardano , indi numerare le filze,
e fissare Tordine di queste, con un brefe cenno delle materie che
abbracciano, in un catalogo. E di cataloghi appunto, che sono Tanima
degli Archivf, e che tanto facilitano le ricerche a chi amministra e a
ehi studia (e di studi patrt n* abbiamo certamente molto bisogno 0»
manca quasi afiatto TarchiTio Veneto.
Toccata cosi di toIo Timportanza somma de! Veneto Archivio, e
fatto conoscere il molto che resta a farsi per coUocarlo so quel seggio
eminente, che tra gli altri a tutto diritto gli s*appartiene; noi ci
proTcremo di dare alla dotta Germania un eseropio del molto, di cui
ella potrebbe arricchire la sua storia nazionale, qualora Tolesse ri?o-
gliere le sue ricerche anco a questa parte. Abbiamo scelto un argo-
mento di molta le?atura e per Tepoca cui si riferisce, e per Tindividuo
di cui si occupa, e per Tincertezza che corre tuttod) intorno ai fatti,
che lo riguardano. L*abbondanza delle fonti storiche ci attesterä la
ricchezza del deposito, ove quelle stanno sepolte e dimenticate ^),
Molto fu scritto fino a di nostri intorno le operazioni degli ultimi
tempi di Waldstein, insigne eroe della gucrra de trent* anni, che seppe
due Tolte rialzare la fortuna e la gloria delle armi Cesaree in Germania
contro r unita forza de* Principi ribelli alF Impero e loro aperti e
nascosti coUegati. Ad onta delle piü accurate indagini messevi da piü
insigni storici, ad onta della grande serie di documenti razzolati nelle
pubbliche e private bibÜoteche e negli archirf della Germania ed altro?e,
in gran parte recati poscia in luce , pur restano ancora ad accertarsi
forse i due piu grandi awenimeuti, che riguardano qnesf illustre eroe
Alemanno; vale a dire, se realmente Wäldstein negli ultimi tempi del
suo governo militare tenesse relazioni proditorie coi neraici dell* Im-
peratore, e se Tordine di sua morte uscisse veramente dal gabinetto
Cesareo od altrimenti.
A recar nuovo lume su questo argomento, e a dcpurare le notizie
portate da di?ersi serittori, crediamo non esservi miglior mezzo e piü
') Tra quelli che seppero fin' oggi approfittare del tesoro di quesf Archirio disting'uesi
certamente il Sigr. Romanin , il quäle vu pubblicando una buona Storia della Veneta
Kepubblie« ; mentre al tempo stesso PAb. Cappelletti con un slmile lavoro, i cui
pregi 80U0 le ingiurie e i sarcasmi mai scompagnati da ignoranza, cerc6 ricondurla
alle sue anteriori pastoie.
*) I dispacci settimanali deir Amb'. Veneto In Vienna al Senato incominciano regolar-
meiite coir anno 1541, raccolti in filze separate. Gli anterior! vanno dispersi negli
involti di carte antiche di quesl* Archivio.
35S
, qaaMlo m^irt la U ■^■■■iMH n tele pr^ pa i il ^ del VcaeCo Bcsi-
dcate ia Vicwu di ^«e* ieapi, AbImü» Aolclaü, degaa «cHaseate dl
pieaa crMfibOHa a prciemxa f ani alfra. La Veseta Bcfiabbliea mt bXd,
che a ^«el teaip« eoapeeraM ia GenBaaia, ■•■ areva aJewi iaieresse, e
■leaa aaeor b n polreUe rig aar d ar e eone paniale per Waldstebf di
cai era aaeo di troppo disgastata per le bea eoa<»sciate sae opiaini
tafonM» ritalia ia laoHa parte coairarie aDa Yeaeta poliüca. E ^ian
prava di eiö ei offre lo stesso Aalelai ael sao dispaecio a. 51 e n iHri
sassegaeaü; oade a*esee a i a gg i o t e riaq»ortaaaa delle fbati veaete, ek
aoi ora aadiano a pabbGeare a auy gior ekiareixa degli aTTcaimeati di
qaell* epoea. Della coaseieaziositä ed accaratezia del Veaeto Resideite
ei hüBO par* aaeo amplissinia tfistimoaiaaTa i saoi di^paeei a. 52 e 124,
OTe, eeeitato dal Seaato a teaere la Repabbliea iaforniata di tatte le
Botizie, ehe eorrevaao a Vienaa iatorao gli aadamenti di Waidsieb,
afferma, essere sao proposito e debilo trasmettere imicaaMBte qaeOe
notizie, della eoi solidiia e sieorot tralaseiaado le aitre molte, ebe harn
eorrere per le boeebe i dae partiti, ia eai diriderasi allora noa solo b
eitta, ma il Ministero stesso.
Ai dispacci del Residente in Vieana abbiamo aggioato qoaito
terissero intorao a qoesti nltimi aTrenimenti al Senato Veaeto i saoi
Ambasciatori e Resident! a quel tempo stanti presse le altre Corli
d* Europa. Da qnesti brani si rilereranno facilmente i sentimenti, ^e
notrirano i rart Principi d* allora Terso Waldstein, eio^ o farorefoli o
avTersi , secondo che s* attagliaTano le sae azioni alla loro poliUca. Noa
saranno poi seoza Interesse pur* anco alenni brani tolti dalle DaciK
dirette agli Ambasciatori Yeneti intomo alla stessa materia.
Prof. Ab. Simeone Gliabicb.
i
357
Dispacci del Residente Veneto in Vienna
Antonio Anteimi.
I.
Antonio Antelmi.
JLä famiglit Antelmi ebbe origine da Cremont. Questi ertno nobili prio-
cipali di quella cittä, essende stati li medesimi governatori di essa» eome appar
per le seritture e per le arme e memorie, ehe si veggono sopra la porta di
detta cittä. Li primi yeramente» che Tennero ad abitar a Venezia con le loro
facolti» quali erano grossitsime, fnrono Zuanne e Nicolo Antelmi q". Andrea
dell* anno 1080.
Questi come signori poderosi di danaro, si appliearono alla formazione di
piü navi, conforme Tuso di questa patria in quel tempo, il che cause per
Toccasione del traffico perLerante raranzamento delle loro riccbezze a segno
che deir anno 1345 restarono eredi due fratelli nominati Bartolo Tuno e raltro
Nani» e questi si trovarono avere per cadaun sestiere di questa eitta quindeei
case da stazio , come appare da fedi autentiche» e nei libri degli ofßzi a ciö
deputati si ?e?gono li pagamenti fatti per le graFezze di essi stabil! ....
L*anno 1578. 24 ottobre Bonifacio q". Marc* Antonio fu eletto Residente
in Milano» dove serri otto anni, e stipulo Taffare de Banditi tra la Republica e
quelle State '). Nacque a Bonifacio, mentre era Residente per la Republica
a Milane, il suo primo figliuolo, quäl fu battezzato solennemente da S. Carlo
allora Cardinale ed Arcivescovo di Milano, tenuto al Sacro Fönte dal Sig'. Duca
di Terra Nova Governatore di quel State e Generale della Maesta Cattolica
»^
*) T^ella Secreta deir I. R. Archirio Veneto troransi i Dispacci orig^inali, che Bonifacio
Antelmi K'. q". Marc' Antonio, gia Cancellier Grande (30 mag. 1605), scrisse da
Miiano al Senato dal 4 marzo 1579 al 30 novembre 1585, in quattro gross! Tolami
ia foglio. Quivi pure veg^onsi i dispacci d' un Valerie Antelmi Residente a Napoli,
»babiimente fratello di Bonifacio, scritti dal 3 febbngo 1576 m. v. al 2 set-
^e 1579. A 3 partiTa da Napoli dopo 32 mesi di servizio senza prender licenza
I Vieere per ordi^e del Senato, stanco ormai delle piraterie spag^nuoJe.
3S8
ia qKl Slalo, ■! qiul A itoilo B«ac Taleria • Cari« TaM* ISM p
. Morr Imperitli ').
L'anno 1618. 30 mano Aatsaio ^. fUai&ma fm i^cAla rcaMcaU tZari|*
prr l'iffare del giuraraeato dclla ler> tn !■ BepablM» e le An «itti fi Zwig*
a BtrnB. ctir irbtien roatc» ilai BikUlii dcUe tut C*roae
■elanniU. Del 1634. 28 mino sa^qK >d Aalouo ^. Boaifaiia ib Tienaa, Jon
•i troTii* Reaidente |>*r Ia Rcpsblwa prc»« Ia Hmiü Ceiarea ii FcrAaaado IL,
an ßglio maiehio. L'lBpentar* e riapcntrice I« kTarwMi aÜB Faatc,
■onalmente feeero Ia raBiJ«»c »«ila kr* opellt inpemlc,
Vakrin • Fcrdrnaado. Aalaai« fa *pc4iU l*aa>a IMl. 3 mf^
|iornl Ira > Vaalava per oUcatf« 4a laA. Ilaria rcgaaBla il pa*aa paraniti
ntKalo allf milizie dclla RcpaUiea tftiiu a«lla ilala di NirdeBa. e 1'
Nfl Irrmpn (teiio fä di lä «pcdila alla da«k«sM deila NiraMlala, a
valo qiifl pnpola anniDlIaata. e Ia priaripcsia madre e lia talriei del Dan fn
laro •Fnmpnitr, ^li riairi dsp« laagbi « difBcili Inttali dl ricokeiliaric. titt«
ridurand» alla primirra nbbidirata.
Car liififf '''■*>>>■■> cono d'aaai afiri qaeila fawglia «IIa RcpoMiea ia Biattf
•«Mirrdai*. Vateiia cd Aatonio/aroao fallt a«bili eon loro diiccndaati ia pcr-
patwa (anno ISW. 23 »eltcfobrc) per caibiiioac da loro fatta di danli 100,000
Ia llhfr» dnno c 40,000 aclli dcpoiiti dclla Z«««a-.
A ijumU notizle. cbc ialorna ■■ faniflia Antelmi tagliaiBo dalla .IHimi-
llaNta l'alrixJB*' di Marco Barbara t CoBtiaaatori (Colleiiooe CicogaaB* C«A
nie 'i. p \Z), aKgiungcrem« akuoc parolc dell' ullimo dispaccio, eba Aatoaia
Ai<t*lii<i*) «iTrlicTi da Forli (26 luglio 1633). mcatre rilamaTi dalla ana R«n-
dafiH ill Vitndi. *J Scnalo, che lo Hguardaao: .Per MC a eapo traaUciD^at
■
IMl. I>i lu
DCll
SecrcU dfl
1-
R. Arekiiio
II
»fltlu.li iUf
•ccit
•«■ Mllina
12 10
rem
rc ISBT
■ 14
«rr!o i«OT
, f».p«li-
Ztno
•Fn
rclflll
30
fi-gno ISI4.
, «•■ln>
; 29 siügB
l6iSa
18
Hob™ 1818.
. Vinnnii
ISpd
T*<l.
rc iai9
IS
aroilo 1«10.
, Klr«M
30 1
glio
IBII ■ S
BD
«nbni IflU.
. Hll^ng.
18 ge
niiij
m. >. 18
IS
I Siygno ist
, N.|.nJi;
ZSiaa
gio
ein
. MI)-»'.
17 g.
BIO
le3S 9 2 de
embre 163».
„ klr-o«
tz..
tobr
16H >
Slip
ril« 1643.
359
anni di mio patuto humilissimo serTigpio assai h stato Thonor in questo, ch*^
iJ XY*. Tiaggio, c*ho sostenuto alle Corti de* Principi, Thaver traragliato in
qnella di Cesare fra la confluenza di piü rilevanti fiori , che possino oggi di
risorgere neir amplo giardino di stato. Della prudenza singolare di V*. Eccelense
•ari ttato il coglierne il mele del loro maggiore profitto^.
DIspacci del Resideite Tenet« Antelmi.
Düp. i9. 1632. 23 novembre, Avvisa, esser giunta quelle mattina la nuova
della morte del Re di Svezia in un conflitto. ,,11 Sig. de Par si dice, haver havuto
queata notte lettera da Hort dal Sig. Co. de Verdembergh con ariso , che ivi sij
giunto a S. M. eorriare dal campo con lottere dal General, nellequali stiano
aeritte queste preeise parole: ci siamo battuti col R^, ii quaie e rimasto morto.
lo e Papnahin feriti; et s*e fatta gran stragge da ambe le parti^.
Disp. 20, i632, 27 novembre. Non si conferma la morte del Re di
Svezia, ma h certo, che il giorno 16 segul la battaglia. „Daro essa sott* höre
continue; la notte divise gl* esserciti. S* h combattuto a regimento con regimento
nn doppo 1* altro. Sono tal* uni venuti alle bracia con li pugnali. Vi h restato
nelle prime file d*una moschetata nel petto sicuramente morto il Papnain , uno
de piu bravi Capi di quest* armata; molti altri ufBciali han provato lo stesso, et de
aoldati a migliara. II luogo della fattione fä vicino a Laipsich, qaello per apanto,
OTe segui 1* ultima del Tilli. L'assalitore d stato T essercito syedese". Devesi pero
tener dubbia la vittoria pei Cesarei, come pretendesi, giacche Waldstein ordino
toato al Galasso e all* Aldringher di raggiungerlo coi lor corpi.
I>up. 22. 1632. 29 novembr^. Si conferma la morte del Re di Svezia, e
ne riceve egli pure avviso cpn lettera del 25 da Fraistan, luogo sul confine della
Boemia.
Disp, 23. 1632. 4 decembre. „Doppo le mle estraordinarie lettere de
29 non sono venuti avisi dal campo. A me le precedenti de* 21 sono hieri solo
perrenute. La vittoria di quclla fattione, ampliata con relationi lunghe di qua per
tutte le Corti, scuopro restringersi per questa parte nel colpo rilevantissimb sl,
della morte dello Svedo. Sarebbe meglior assai, non ha dubbio, per Taltro par-
tito la disfatta totale dell* essercito, che la perdita di quel gran Re, habile in
poche settimane a rimetterlo. Ad ogni modo lo haversi da Vostre Eccelienze
il certo dell* essito di quella battaglia in ristretto, giudico non inoportuno per il
giudieio, che potranno formarvi sopra degl* avenimenti venturi. Fu avisato il Ri,
che, fattasi risolution dal Volestain di non attaccarlo, haveva spedito il Papnahim,
et il Merode con 5000 combattenti ad impadronirsi d*Hala come fecero, et ad
avanzarsi nella Sassonia inferiore alla diffesa di Colonia; che dall* altro canto
havea precedentemente inviato il Galasso con buon nervo di gente nella Slesia;
•t che alcun* altri regimenti haveva spinti verso Altemburgh et Zuich, per oceu-
par H quartieri del verno. Eccitata S. M. dal vantaggio di una tal separatione
*jMßi^ forie Imperiali, comparve il giorno seguente, che fü il 15 a mezza lega da
BUi ehe ne havessero notitia, con essercito, che fü stimato de 18.000
CftTalleria e fanteria, et alcuni pezzi di cannone non grandi, senza
30U
impedimeola di biK«glio> II T^lMtain «psdl niUt« ta a^i laeg« per li
*ua ([cnti, ol 1a polt» imtii 1« irmKte «i troraroao alli fronte ia ii]uaJrimt.(l I
utir ntbi dd m«rloili, ü 16, nvnniindosi In Sicdo, ando ad inreslir« li poHI 1
d'linfioriallTirinna Luden, diviai dati' inimico da un lol pu-ciol totao wDi'ieqH
II <lnn«ralii Coaarco feeo lrav»|;liar gW Stedesi con due batterie il'undetjc«
noni Krindrniuato dai duu Inti. Vennero quesll luttaTiB ioaDzi per il ntw,
•' itUrcö 11 ranllittii, nel ([uale lanli accidenti et varialioni segiiiroiM, che hm
■pM*o in Uli |)unta mcdrilino li stiniBvano ainbe le parli et rinle cl nD^lno.
Dno Toltn un« fnlti nehbi» cuoprl gl'essereiti, et a fortunn grande di itaellD tä
Volaalaln li »eeondii c*de in tempo, ehe gran parto della su> caraller
lli coiif\i>iuoe «t dataii td un* diiordinatiaslnia fug«, soguitata in nunm £
■opra 30 coroetle dnl Cbione Imperiale nedesimo, oon fii perö teduta per il
Toteo, ne inealciala dall' inimico. S' aggiunge, ehe voUisi ■ quell« ci>atii()M>
della e*Talierta alcuoi de reggimenll a piedi, «i mliero a aralleggiar il b«pgGi
de loro propry uflieiili vicinn. H« il General fermo leoipre alla teita , mtiA
itpn vaee di villortt, a Tat rltornare Ia genle fagKita, et riordini
della nobhli medealm* li squadronj. Non pali impedire perä all' ii
drnnirsi del eannune di aun batleri«, ijuale gli fu voltalo contro iDmediale cm
gr»e lue d«nno. In lanto reieuntt della notle non mcn, che le alancheii« dfüt
lun|[a fatlion« dlviie gl'eaaereiti. Fr« 11 Collonelli e regimeoti di eatilleri
c* banne operalo bene, et eommandBlo meglio e stato lenia parngone il Pie«*-
lominl. Dal Oenerale nnn «1 poleva Tat yiit, lü fr« 11 uetniei medesimi, et rieono-
lelulo d« Mal at rolpjto d'unn moachollala, ehe pasio gl' habiti et gramroteeii
in« iion fvrl I« earne. Rosli fvrilo, c( a eapo due bore splrö il Papnahiio, per*
diu, ohe per urlnlercati d'lmperio, ovei teneva aiittoriti et aeguito grande,
pvaaralih« a>*al pJiV an nun Toase nllrggerita dalla molta inaggiar falla dair iai-
micn ouu II eolpn M Hi. Pornita 1« ballaglia, coosiderando ü Generale Ia poei
riuaeiU falla lUlla maggior parte della sua CBralleria, lo aTilimento ricBfnteia
dal reflimeuli a piedi . 11 nuinero grande d* uCEciali oiorli o feriti , Ia perdita ü
|i«rle del ciinnnnr. et il deiiderio eotninune dell' rssercito. che non ■' ireBtiiriSM
il glorno leKUVul« l'eiema tulta dello eose, Hsolse reliruni i«n«diat» a Laip-
aiph, laaeiando di tal modo a««»* «iolenta quel poalo a canio a t.utaen ■apradtU«,
eh« oen bavera ibandonato nel ealor dri eonllltto. Ke fernalosi piii del mereerdi
legnunlr, al pari) Ia notle een l'eaiereito aneo da Laipiich, et a Itmghe gier-
nil« al uonduM« il venere mailina a Cbemenii. dere Tece alle per ripoaar rl
rlunlr liiileiiie I« genlr, elTatligala dal far sine 33 mlglia itiliane io im giorno di
I|iihI UKiiilnii. La fiiileria dvl Papaahia giense aolo a commodo di forlißear et
lliali uanrui« r«iidrr Ia raliral«, II Cilaiao rompiiric fuor di tempo a Chinrniii
iinlini dl Be^wia asprltaiaau Uldriagher: et se bene sin d' nll' bor« h$»t
n uno aprooe al Yoleitain
li dandoiegli da piA i' nnd.
B di Gnna a qu?sta CorU,
■e. et ti
« Prolin^
361
protesta in caso d* alcuna difficoltäy che se gli fraponesse, deponer il ser-
vHio di lei. 11 numero de morti si crede arriri a 7000 pcrsone in circa fra ambi
gl* etserciti ; si fk conto, che la magg^or parte siano de svedesi col computo
Jdla maggior quantita delle lor cornete prese, che deUe Imperiali perdute, nia
I si eonsidera dair altro canto, che le fugite da questi non potevano perdersi.
Lftipaieh resto dal Volestain presidiato, et due o tre de quegP altri luoghi ; il
rttio della Sassonia rimane con questa ritirata di lui, libero et sollevato, et
•gniTate rincontrole Pro?incie di Cesare per li quartieri, che convegono dar
; tll* essereito". L*Iinp'. mandö Questembergh al Generale per comendare la sua
r IfiToni ed attestargli il cesareo gradimento, e per eccitarlo in via di sola per-
• «rasiooe di gravar meno sia possibile di contribuzioni e di quartieri le Provincie
I treditarie pur troppo esauste. Gli furk considerare, che sende i nemici senza
^ Mpo jyintanto potrebbe forse TElettor di Sassonia dar qualche apertura d*ueco-
P, IMdamento arantagioso per Casa d*Austria, quäl» le^ando all* altro partito la
I fSk rallda colleganza di lui, Taltre si renderiano men considerabili assai.
I Qmile riflesso sij sopra questi punti per far il Generale resta molto in dubbio.
, Con Sassonia pröfessa particolar antipatia. Ncl rimettersi et assicurarsi nel
Daeato florido di Michelburgh, di ehe 8*intitola, si h sempre mostrato risoluto.
A diMegni maggiori di an Ellettoruto di apparenza di aspirar etiam dio, se gli
IFMiisse a taglio. Gii facendosi trattar communemente nell* essercito, di Serenis-
tnmo et d*Aliezza. AI certo 6n qua persiste egli in ordinär et sollecitar levate
d*ogni intonio, et dall* Italia particolarmente cavarne. In somma Tesential delle
ffiMolDtiooi nel negocio o nelle armi dipenderi da lui» et il regolar Tuno e 1* altro
m siioi maggiori rantaggi aik nelle proprio sue mani, dandoglielo non solo il
crmlito eminente, in cni s'e posto, nia le conditioni stesse ancora del suo
Genaralalo, che maggiori non potriano desiderarsi da an Dittator sopremo, et
mh^f eome di conseguenza in queste congiunture gravissime, aggiungo alle
P«««anti per qaelli dell* Ecc** Yostre» che non le havessero piii vedute.
•
Gopia delle oondiiioni, con le quali il Doca di Hichelburgo e Fridland ha accettato la
eiiiea di Generalisäaio ofTertagli dalla Haesta delP Imp. per mezzo del Duca di Cromau.
i. Che il Doca di Fridland habbi da essere, mentre vive, Generalissimo
mmm aolamente di Cesare, ma anche di tutta la Casa d*Austria e della Corona
di Spagna.
2. Che la Carica di Generalissimo gli sia conferita in amplissima et asso-
Iviiasüna forma.
8. Che la Maesti del Re Ferdinande non si ritrovi in persona all* Armata,
Bolto meno habbi il commando d*e8sa, ma ricuperandosi il Regno di Boeroia,
Tada a riaeder a Praga , alla cui guardia doverä restare nel sodetto regno con
12000 eombattenti Don Baidassar di Marradas insin ad ona pace uniTcrsale
ndl* Imperio Alemano, ritrovando esso Duca esser cosa necessaria» che i Boemi
kabbiao nel Regno la persona del Padrone e lor Re, e che talmente Tlmp'*.
|-a ano Generale aiano tanto piü sicuri di non haver a temere rebellioni.
i 4i ün asaiearation Imperiale in ottima forma sopra i paesi ereditari per
d*naa riaompeMa ardinaria«
36-<!
5. E dei paeii. che ti ricaperaranno uno de mi^giori regili i
per uDi ricompeiui eitr«ordia>rii.
6. Che »e C«sire. Conti^lis Aulieo, Ctmtra Aultca, ne mrao It CiMn
di Spir» ponino tliapurre alle confisealionl at\l' Impeno, ue meno dir»! dMiMt
■tcuna tili generalmeule o pirtlcolinneDte.
7. Hl rhe pssu Cenvrale UdIo ddle conSicilloai. quanio d« pcrdoki y««
liberamenle disporre, et anche che nrlli Corte Cpsarea si (?ODC«desit ui nln
eondolto o perdono * qiialcuBO. ebe qoel perdono noo sia Tilldo aenu la m
confirmatiane, e che a'Mlenda ad «itam et r>uiam, e aon ad bona; na di ptr>
donar aiaolutimenle eno liabbi rauUoriti, atante ehe rimp" i troppo buifH.
e permetle ad oga' uiio, ehe (iene all* Corte «ia perdonalo, nella quäl miilm
■i levarebbono i lueui di rimuDcrarc > Colooelli et OrGciali e di coDlFottnli
loldaEeica.
8. Che trallandoti Ia pice nell' Imperio, il Generale ara eomprrso per tan
de luoi privali inlereui. et in parlicolare del Dacalo di Michrlburg ne)lt«p
tuUtioDi.
fl. Che lia provisto di meiii da (.■onlinuar Ia ^uem.
10. Che poasa haicre per Ia sua relinla lulli li paeii lieredilari.*
Ditp. 23. t632. ft decemire. Watditvin con 46 regimenli a'aquartiiri
dbIIi Bocmia abhailaoia desolata da prima. Arnim rk rieupcrando le tem ia Sar
•onia. „Vengo per leltere da Praga riguagliato, ch« quilche apcrlura di ofgoeil
ai tijiDlrudottifrKrElettordiSauaniBclilVoleatiinpernieio del ValdenrTvde
•tato luagainenle prigione del detto Eieltor. e che prima della batlaglia rtalii
l^ipiich liberato. Credesi tutlaria. che non solo per Ia f^de data, m« pvr •ieurem
propria aneora. noo lorra Sasiunia tratlar. che eoo l'induaione de looiCollegli
di Germania, «I all' iaeontro dod mirani a coaa piii dal VoleaUin. cha aj p>«-
enrar i\ sinembrarlo da loro, o di separar alcuno do quesli da lui". Seiimtiif
ricuperö Ni«9a in SIesia. Per questo Terno dod si pensa piii dal General« i
fationi, ma a fnr geoti per raflnriarsi.
Däp. 28. t632. i8 dert^tre. I Proleslanti. falu irrutloDB ia Bownii. i
spinsero Ena a Pilien. con far prigiani e circa 300 morll, e coli« preaa di anAi
eannani, e della citlJi di Paipsieh. Waldstein .per [«gliir toro i Wreri dalh parlt
della Sleiia noo men che detia Boheniia fa usar tulle le diligente inaggiori
t rilornala 1" Kbel, che fu spedito da S. M. ol Generale. RiporU rive indogliiMe
dilui d'esaere giä taoü meii lascialo aenta aoienimenlo di deoaro, rimoalraniB
che queslo oiede a eonsumo delli soldali, rl > doppia agraiia de aiidditi di
S. M", el prolesle, che eonrcrrä riooiar loro le eontributioni et apremer <I »i-
gut fin all' ullima goccia; onde qui aopra preni sl sodo trorati 100,000 lalffi
per iatiargli. et si lono rolte le au« inddglianie rerso quesli miaiitti Spaguli.
aeciö adrettina le rimesse delli naiignameoti fattigli di Uato tempo nuDcati.*
DUp. SS. 1632. 22 deemnirr. .Mi Tieae nelle mie lellere da Pra|>a iriia,
che il Volratain bareva tollo il regimento, et priiralo del civico di colUnello il
Coiittera ipagnalo per Ia sortila da Cbimeniti al primo lealativo da oemici. >1
«he per il piii di gaitigo cnntro di lui. et conlro gli altri capi, che nun r^iera
Bell' ultima battag lia buon conto, faci formar rigoroto proceaao. Parealla natiaae
363
•
Spaipiola, che contro esst carichi a piü la mano il Generale, mentre in poco
lempo ha deposto due dei loro sogetti piü principali nella profession di guerra,
il sopradetto cioi et il Marada. In effetto non si mostra egli piinto contento
delle deluse promesse degl* assegnamenti fattili da qaella Corona, et ne parla
•Ito a segno, ch*io so, haver queslo Restidente del Cattolico scritto al Regente
Villani di non far il ?iaggio yerso qua per la Bohemia, a fine di non incontrar.
Bei vedersi di primo lancio con esso Generale, in qualche disgusto. Air incontro,
eome che il^remio non men della pena ?agli a rincorar Tarmate, et a tenerle
in filo del derer loro. ha egli dato la patente al Piccoll* bomeni di sargente
maggior di batlaglia, fattogli dono de 20,000 fiorini, et dato al suo regimento li
nigliori et piü ampliati quartieri ad elletione sua". Le milizie a ca?a11o di
Pappenheim stante il discredito, in cui caddero per la fuga dopo la aua morte,
tomarono alle case loro. II castello di Leipzig i strettamente assediato, ma il
Waldstein tiene al oscuro la Corte di ciö , studiandosi di dar fuori voci a modo
suo» perchi stima di poco suo decoro starsi i nemici alla campagna, mentre egli
ai resta ai quartier!.
DUp, 30. 1632, 2ö decembrf, Si pensava mandar il Re a Praga. „Non
•i supponeva potesse risentirsene il Generale, essendo qucsta aozi una delle
conditiooi della sua condotta; tuttavia s'^ lasciato intender, che, mentre egli si
tro?ava con Tarmata n«l regno, sarebbe di confosione, che vi capitasse S. M*^;
et tanto ha bastato, per farne differir il dissegno. — Strepita egli di continuo,
hora che non ha le militie alli prorechi della campagna, sopra la mancanza del
danaros*^ dichiarato non poter piü lungamente esimer dalle contributioni le
Provincie di Stiria e Carintia. Qui si continua le diligenze et le con^ulte per far
DOTe Provision di denaro da trattenerlo". 11 General spedi sotto Aldringher
aleune truppe per rinforzo di BrisaclK Fü rotte il Marchesä di Baden dai Pro-
testanti.
Disp, 32, 1633, 1 gennajo m. v. Leipzig si arrese , ed i Protestant!
scorrono TAlsazia, la Slesia e la Lusazia. Waldstein lascia fare per dar alla sua
* armata, ora dispari in forze, lena e aumento. „In queslo tutto s*aplica et solo
atende. Ha rimandato qui il Qurstemburgh con risolutione di voler quartieri,
oltre in Bobemia e Slesia, nella Moravia ancora, et nelle doi Austrie inferior et
superiore; e se ben queste gl' habbin fatto offerir Tequivalente agravio in
denaro, et che gli sij stalo fatto considerare, che alla poca gente, che hora tiene
non sij necessaria tanta ampiezza de quarlieri, ha non dimeno et ricosata
Tofferta dell* Austrie et confiutalo Targomento delli largbi quartieri con la
ragione» che cosi apunto convenghino, et per refocillar la soldatesca che ha, et
per dar commodo agP ufficiali di riempir in ampio recinto piü facilmente li
regimenti di quella che manca. Cosi di gia senz* allro atender, ha mandato il
Picol' homeni a Noistoi, et il Marchese di Grana a Mediin, et farä lo stesso
degl' altri di mano in mano; et ove si voleva giä due mesi svernar asso^utamente
nella Turiogia, Misnia et Sassonia, provincie dell' inimico, le Imperiali heredi-
tarie verran per frutto dell' ullima battaglia a ricever sopra le braccia tutto il
peso, de che ogn' uno si risente, et gia li pretij delle cose essentiali per il vitto
iD questa stessa citia si radoppiano. Con il ritorno M Questemborgh ha il
364
Generale per adolcir Tamaro di tali sue risolute Operation! , roandato a CcsiPi
tutte le inse^ne acquistate in qiiesta prossima et nelle precedenti fatfiom afli
Svedo, con una pezza di Turchese legata in forma di medaglia da eoUo ia ert,
che dicono e-ssersi trovata spezzata fra le spoglie di qael R^**.
Disp. 33. 1633. 8 gennajo m. v. II Re di Danimarca inaDd& na tronbeCti
al Waldstein in Praga con un suo gentiluomo per conoscer rintenziooeA em
Generale verso esso Re nclla presente Tacanza delU Corona di Sreaia. Si dabib
sia venuto per spinre lo stato dell* armata, onde molto unireraale tcliUae
ufficiosa si fu la risposta, e si fece accompagnar con scorta il gentilooBMtl
conOne, perche nulla traspiri. Waldstein attende indefessamente a proTedtni
d*armi e d*armati, per prcpararsi alle nuove lotte. «Da Cesare per qveUt
intendo per buona via, non ai amarebbe il venir ad un simile noro cimeato, et
ode Toleoticri gl'annunci di pace, et meglio udirebbe quelli delle propoateper
ottenerla, desideroso in Bne di lasciar in essa il figlio Ri, et di facilitargK, per
mezzo della* medesima, quella succession all* Imperio» in cui il maggiomi-
taggio et fortuna, eh*egli habbi, e, che non vi sij a questi giorni sogeto ia tutte
le parti adequato al fargli concorrenza, e che non ne venghi fra queata cos-
bustioni il caso'*. Lo stesso dosideraho questi niinistri per loro apeciali iater-
essi. Si mandano denari a Waldstein, che distribuisce ai benemeriti, meDtre
assoggctta a pena capitale gli ufficiali che poco valore moatrarono Dell* oltiat
battaglia. Sta per venire il Villani a questa Corte. II Generale scrisae, che
non gli si promettano trappe, nel caso ne chiedesse.
Disp. 3t}. i633. iS gennajo m. r. Zuich fii ripreso agli Aostriaci. Galasso
dalla Slesia domanda munizioni, desiderando non restarri ozioso» e se ne manda
dal Generale. Questi spedi a Drosda Spor con un trombetta per proporre un
cambio di tre ufßciali pel Co. d*Arach, con incarico pero di moatrare ,»00«
aliena Ia disposition di Cesare e di esso Generale alli modi di componimento
decente. Si crede che la morte del Palatino havra scemato qualche caratto di
difHcoIta dal canto dei Protestanti ad un tale trattato, et che da quelle di Cesare
si possa cgli lasciar persvadere dal desiderio della pace per grinteressi ben
viviy che vi tiene, sc non a retrattar, che la riputatione pare non lo permetti,
a sospender al meno il decreto do bcni -ecclesiastici''. II Generale continua a
dar ordini per le leve. 11 duca di Baviera gli chiese soccorsi di truppe, per
avvanzarsi dopo ia ricupera di Lanspergh e Naiestat, raa il Generale se ne
scuso, accainpando la vicinanza di Arnim e Vaimar afla Boemia. „Resta percio,
et per moli* altri mali trattamenti passati, dal Volestain ricevuti, di lui molto
mal contento Baviera; riconosce cbiaro il suo finc di tenerlo opresso**. Ancbe
all* Arciduchessa vedova di Loopoldo risposc il Generale in simil modo. Gli
viene seritto da Praga „ehe liubbi il Generale, sotlo prciesto di goder et di
lasciar agl* altri la quiele, liberato le sue anticamere daU' obligo del corteggio
in modo^.eltc non capitandoxi »e iioii elii egli vuole, passaiio gTordeni suoi, li
trattati, et le speditioni, et quesle bene spesso per via di biglietti, molto piü di
prima segrele". c ehe pereio si possono aver scarse le notizie.
Diap. 'J^. iGS3. 22 gennajo m. v. „Anehe d»! Duca di Vahimar, dalla cui
casa passo gia a quella di Sassonia i'Eleitorato, pareva si spargesse neiranimo
365
deli* Elettore alcun seine di difBdenza, et le andate a sua Altezza in sü e giü
de sogeti da Praga sotto pretesto di riscatti, et d*altro mi accenna, chi mi
MriTea c'babbifio in tali disseminationi la lor parte, nella disunione loro soma-
nenie sperandosi. Et si dubita di speditione a quella volta di sogeto qoalificato
di Corte Christianissima, cbe li componga^.
Ditp. 39. 1633, 29 gennajo m. v, 11 Ouca di Baviera raccoglie armati e
fortiOea Ratisbona. «Si e lasciata intender Sua Altezza di dolersi giustamente
de eerti modi, con quali ha proceduto seco, et con che la ha alle occorrenze
toyennta il Volestain. Vivere servitore di sincerit^ et di creanze a Cesare, ma
Don Toler dipender da altri cbe da se stesso**. Causa di cio si fu la negativa
data dal Generale al suo comniissario speditogli per aver soecorsi o forze per
rarriYO di gentiluomo francese. Per teroa di perderlo, la Corte scrisse al
Waldatein, il quäle spedi al Duca cinque regimenti, e piü propenso si mostra
ora al suo commissario. I Deputati di Stiria e Carinzia mostrano renitenza di
•borsar al Generale le contribuzioni lor poste da esso.
Disp. 40, 1633. 29 gennajo m. v. Osserra qualche disgusto corrern tra
i Capi deir essercito sassone e quell* Elettore per pretesa di competenze e com-
pensi. Jll Volestain perci6 dall* un canto si valeva di piü d* uno della religione
proiesiante» nella quäle ha visciuto anc* egli in sua gioventü, per allettar
qoalcbe capi del partito contrario a mutare servitio con promesse d*avanlaggi
di fortuna^ et per seminar discordie cd ombre fra essi; dall* altra banda accel-
lerava con ardor vehemente le sue levate", e in quanto a Stiria e Carinzia fece
aapere alla Corte j^che quando non riceva tutte esse contributioni senza dimi-
nution Teruna, conrerä non uscir in campagna a primo teropo, per non esser
capo in vece di soldati et d* essercito, di gente facinorosa et amutinata". Si diö
ordine al Galasso di porre le truppe ne* quartieri „anche ad ogeto di non iritar
Tanimo dell* Elettor di Sassonia per tentativi, che se bene ad ogni modo deboli»
potessino difficoltar e troncar anco quel filo, quäl esso si sia, di prattica postasi
a caropo dal Langrario Gio. Giorgio d*Assia et dal Collonel Spor, quäl Spor
s'atendera per moroenti di ritorno da Dresda in Praga''. Le truppe Imperiali
arrivano da 24 in 25000. Con 13 a 14000 erasi ritirato ii Generale da Lutzen.
Disp, 4i. 1633. & febbrajo m. v, »Dell* arrivo di Spor in Prag« di ritorno
da Dresda resto avisato questa settimana. Non s*^ cavalo da suoi discorsi, cbe
babbi posto in piedi alcuna forma di traltato; solo d*haver ricevuto parole
ufficiose dall* Elettore di non esserne alieno, et intentione che manderia S. Al-
tezza a corrisponder all* ispeditione di lui. Doppo era pfissata voce, ehe lo
ispedito sarebbe stato 1* Arnim medesimo, che, quando fosse vero, si renderia
in sue mani piü osservabile et gelosa qualunque forma di negocio, o d*ufficij
ancora col Volestain, di cui h stato allievo in sua gioventü et amorevolissimo^
et per cio tal volta sospetto all* Elettor stesso, com* a suo tempo avisai**.
Qualche dissenso vi sta tra Oxestierna e 1* Elettor di Sassonia, che schiva di
confermar la Icga con Svczia. Galnsso fe* sapere lo stato misero dellc sue truppe
in Slesia, paese devastatissimo. Vaimar minaccia Egra al confin di Boemia.
„Tutlo serve per far forte il Volestain nelT insistenza delle sue levate, e nel
rigor delle contributioni per facilitarle et sostenerle".
366
Disp, 4Z. 1633. S fMrajo m. v. WaldsUio fk fondere in Pnpi 3#cii.
noni, e gii 13 son pronti, e cosi appresta armi d*ogni genere, p^r acppctin
alle perdite falte nell* anteriore cainpagna, e per Mfidursi in isUfo ai pnptlarfi
di forte, da poter assalir egli, quando non ai compoighin le eose, el parl«a
tulta possanza la gaerra eon gli nemici fuori di qaeste hereditarie
questa estate, ]e quali pur troppo la prorano dall* armi afniehe qoctto
con esclamationi contro di esso Generale ▼ehementi et uoi^eraali*. L'lii|^
propone, si ponghino fabbricbe d* armi nelle aue proTineie» aTeadeia |i
elementi necessarf e facendo renire i Capi-miatri dall' Italia.
Disp, 43. 1633. 12 fehhrajo m. 9. „Delli due correute mi eapitane lattn
da Praga questa settimana. Vi era comparso due giomi prima nn geatill* hmm
del Re di Danimarca con lettere credentiali per il Generale, et altre per Ga«K
ancora, per quei, che gli cadease bene il portar le aue negoeiatioDi a qmk
Corte. Ha veduto il Generale predetto. Ha offerto 1* interpoaitione del tat If
per r introdution d* una buona pace in Germania, et di mandar Amb^. et plo»*
potentiarij, quando sij assicurato, che dalle parti ai eoneorra a porgerlm
d*orechio, et agradirli. Altro gentill* buomo del medeaimo DaDimarea eea li
commissioni, et quaai nello atesso tempo h arrivato dall* Elettor di
II Generale ha mostrato di far atima et harer eara la propoata, quaDtmqaaHa
habbi per molto conBdente il mesano^ per non disgoataiio. Corre dabbiaäS
stato stimolato a hello studio quel RA al mettersi a questa impreaa da Priadfi
Protestant!, perch^, o la riduca a fine con lor vantaggio, o, reatando iateroChi
sij dallnpropria riputatione cohartato d*adberir al partito loro. Viene taldak^
tatione acresciuta dal risapersi, che facia ne auoi atati gente quella Haüll
aotlo pretesto dellc pretensioni, che tiene nella Syecia, et di aleuDa geloaia, cb
si vuol prender nella Norvegia che gode. Hao coadiurato la eorteae riapeala d
Gentill* buomo Danese data dal Volestain gli ufificij del Padre Chiroga eapHili
poco prima a Praga. E stato egii precursor delle negociationi del YDlaBi,
a 22 del passato scrissi, che dorera aeguire, per renderle pia grate ia
di sogetto piü acreditato et confidente, quäl h il detto Padre preaao il VdeataiL
Gli ha ponderato il P.idre, esser a qualunque prezzo abraeiabil la paee e«
Protestanti, pur che si faci cavar da francesi il piedi dai contorni de Trevid
et d*a]tri confini di Germania, et cos] si trori modo alle atabilimento dell*lih
perio in Casa d'Austrin, et in conseguenza al migliorar le conditiooi abbattrii
di essa in Italia, in Fiandra. Le risposte del Generale unireraali aoeo SM
trovar bene le considerationi et le maasime del Padre, et di deaiderarla päd
al pari di lui; ma entrati col discorso nei particolari, vi si iDtrodoaaero ddb
dir6coll& asNai per entro. La diversiti degP interessi, e degl* intereasati aecai*
sariamonte le porta. Alcuni 1» vorre1>hero restringer per facilitarla fra li sdi
Principi di Germania, scnza includervi T altre Potenze impegnatesi nHl'
loro, ma questo pare ofTendi la grntitudine, etcambi il luogo, non tolga Perl
della giierra. All* incontro cul comprendersi li Principi stranieri convieo» ^f
una parte agiustarsi il punto della restilutione del Lorenese a quel Dnea,
darsi per Taltra quella d*ambi li Palatinati al tiglio maggior di quel
ultiinamenh' dofunto; se il levarsi do pressidi stranieri in Treveri per 1*
I
367
^T Taltro reYoear l'abbollitione dell* Elettorato fattasi qoi contro qocl Vescoro;
•6 tottener questo carattere d* Elettor nel Duca di Bariera ; compensar rincontro
il Palatino heriede che pretende due voti in tal dignita: Tuno per rhereditu
M aao PriDcipato, Taltro per Taequisto che fece il Padre di lui della Corona
di Bohemia» di cai mai volle deponer il titolo; se conßrmarsi nel Ducato di
Miehelburgh il Voleatain» c* hör mai per TaKo posto in che e, non saprebbe
tomare ad adattarsi a fita privata; aodisfar in equivalente maniera li Duchi
legitiim posseasori di quello stato. S*agiunge che al conserrar un nervo di
militia aotto pretesto delle occorrenze al di fuori, mireranno Imperiali, per non
. arlar nelli aconcerti al di dentro ancor vi vi del loro precedente disarmo; lo
fornenteraono Spagnoli per vantaggio de* loro pensieri et bisogni in Fiaodra
et in Italia; et lo vorrl il Volestain a tutto potere, per non spogliarsi totalinente
delmanto di aua gran digniti" ecc. „In ristretto si e risoluto il Generale, senza
magtormente diehiarirsi col Gentitrbuomo di Danimarca, di rimetterlo nei parti-
colari alle risposte di S. M. Cesarea; onde se n'h egli venuto qui, et ha havato
qneata mattina Pudienza, et di voce di voler subito ritornare al suo Re; et
Dientre egli ha parlato con Cesare in conformitÄ deir esposto al Volestain, s* h
ridoito qaesta aera consiglio per deliberargli la risposla, della quäle procura r6
eon prima occasione di portaraicuna cosa humilmente alla notitia di VV* Ecc**".
Galasso doroanda provigioni. Brissach minacciato d'assedio da Francesi. „Airar-
riTO qui del S' Principe d* Echembergh s*^ final mente, per le vehementi pasaate
del Volestain, accordate le contrihutioni delle Provincie hereditarie di Stiria,
Carintia et altre; ma in forma tal e, che riusciran piii diminute del presuposto, et
la dimimitione si mira che vadi a commodo della nobilt& padrona de beni, con
iacontento maggiore della contadinanza*. Venuto un gentiluomo del Duca d* Or-
leans, fa ricevuto da Cesare e ministri alla presenza del Residente Spagnolo, e
viene diretto al Waldstein. Chiede forze e soecorsi per rimettersi nella aua
dignhi. „Sä Monsieur, o dir6 meglio in questo caso, sanno Spagnoli, col fiato
de qoali si vede ch*egli parla, notrirsi pessiroo talento neiranimo del Generale
verso la Francia; et sperano con questo stimolo di ferir in uno a due scopi, il
primo di pio facilmente dispor esso Generale ad un presentaneo componimento,
se non con tutti, al meno con alcuni de Principi proteatanti, parlieolarmente
con Sassonia; il secondo di far porger mano ad una diversione, che piü com-
plirebhe alli bisogni loro in Fiandra et in Italia, che all* urgenze correnti mede-
aime d*Allemagna. Qui pero sopra questa materia, per quel che concerne essa
rindriccio delP armi, non hanno voluto cosa aicuna risponder senza riccver il
parer del Volestain predetto. Egli in altri tempi s*^ mostrato alieno dalFismem-
brar punto le forze che ha, et che raccoglie, come scrissi. Possono tuttavia
matarsi li pensieri per la varia vioissitudine degli emergenti. In ogni caso certo
apparisce per opinion commune il pregiudicio. che deriva a Cesare dal prestar
Taddito et orechio a tali missioni e proposte, per le irritationi a che provoca
la Francia. et per T honesti^ de pretesti, che le porge, di maggiormente atizzai*
il fooco, et interessarsi nelle turholonze di queste Provincie di Germania".
Disp. 4ö. 1633. 19 febbrajo m. r. „Ha versato la risposfa consultata dal
Consiglio et datasi da Sua >l. Cesarea nl gentilThunmo di Daoimarca nel mostrar
Archiv. XXVIII 2 24
3tiS
un' oltina dl5|usilione alla p«ce di (lenniiDia, an parlicolar agndimcali
deli* interpositione di quel Re, et uns pieoezza d'affetto, con che si redemet
81 iidiranno sopra un tul sos^otto pio et christiano della pace gl'Amb'^di \m*.
Waldstein «11* udir cio ebbe a scrivere alT Imp** „che deliberation piü opportau,
ne piü de^oa. et santo partilo poteva preodersi dalla M'^ Sua« »IIb qnaleieptr
oslaccolo fossor per aveutun sucir^riti printeressi di lui particoUri topn
Duoito di Michel burgh, protestava e:;{i di sottoponer queili et tutti gPaltri ^i
pr\>prio pri\ato ri^uurdo al bene deÜJ publica tranquiliilä. n reDuta la lettcn
aperta in iiiani dei Co lonel San GiuÜana con ordine d'accompagoarla con nffldf
conforme. Vione creiuto che ad arte habbi il Volestain miratOp che se oe risappi
il coutenuto. per lovjr i! ot-ncetto universale di sue insti^tioni alla gaem, et
per sottrari^i Jaii* odio. ehe ie ovntribut on per il sostenimeDto d*essa gli pro-
vi^ano neci* uuinii oi tutto quei> Prorincie*. Chiede coq altro corriere anii
per 5e e iialas$o. e danaro. e giiene simanda. «Si e latciaCo iatender il Prio-
cipe d*Kchemberirh. di dovipr in brtJt passar ad abboccarsi eoi detfo Geatrale
a meio canv.no da qui a Praja. Stipulrrä questo congresso de qaeiti due
Miniitri supren^i. po»5on dlrsi. l'uno nel ir.anesgio dell* aroii, Taitro de aci^i,
rinCiro delle ri^oluiion: da preodersi nel/ uno e negl' altn. latanta all' Aldria-
gher. al l«alji»o. et ac'-' ^ «n eapi di co:-i!ibandi> espressaneate iocariea il
Vo:e$tain. ci.e noa ar.5cb:so. ce saerriao io pie^ole fattiooi Ie loro geoti. Da ei«
»*ar>:ui>ee qcAQto a'.le armi, ehe peiL^i a primo tempo eoI grosso deUe foru
intr«prea«ierne una toroii.e. et <:; :*ar:.^ eon p^^poteQla tal<r. ehe. se non sicuro.
ROiv" «aatag^^oso s\ eerto Sv* hib^^. »'euito. et daila fei>äa di questo primo la
cvB^etiveiixa de^^i a'.;n ta^^. or.. E: ^i:j3to al ae^rocio peaetro, che si Torrebbe
dair KehereS^nrli str^afer!.'» ;^ p -rt co a.-e ev^a i*Ei«t:or dl Sa^aonia, iasciand«
aperto j^*' a';r P: uo:jv e« 0.::ä «:< .' i^a .>ae Taddito d'eotrar ad cooponi-
i .*.■ 4;". rrW :.^ '"-••• 'f. ". r ^l. V es:a j :'i:eii p rc pars r s ranze
a.' ^ *u.' v^ xrs. ," -^ :• < : . . »,*-, *i: , .' ^ :. "•...= o »: e bin i' Orleaa *- E»ai a iotea-
t ,a.', , v^. »,'- .; ^.- ».w > . ..j -.>vf« .* zz^:c x'.'..l ■::2 e**** .ul. per ^eder
p -• ji. cv- < * ■ .■♦ i"< >. j: »._-■.* :e .e o.'oo -cJ-ie »i'.X .e=.i^aj oe.Ca ioro
»N .'j; er.. A :* < >?.•.*'" -- ,\ .>.-.: Jj -:..'.j.. :. «/» .* :.j »irl \\vrs:aia foroiii
f- ,v-i » .• .■ : s - * *• " ' - - > - J J r i - : r ^ f ■ . • . ^ < r 1 : r? i L ^uesk I.
lT\.:la .; .'v>.i .' »:....•. i.. -■ - .. . : >.. . . *. i^ i L .._■:. s^.iese pi*ji>
J „ .. * '. ; :J^ * / - . ^ - . . >i . - : : : . . 1 *. ::«:.i-4 :,: i:.-o ^!. afd-
si , .' .».,.•.;.*'. !.,:•-: .. ... .t?> . :i :4a«p«.-a;j
I *^wl !*. *. ' "' • ■' -■■- J""*' ~ J- .».^^»■»•^•i'
*■■ ^»* ^ i.,-.»- . .... ... . J . — .«.. »I ' JF j^ kuil
«.' y..- . :i ; .•■..!•.. - -^ - : : -.j. 1 i 1 *. : ii.^-a da
^.,'>. . * ? X si , . , .. , .... > 7. .jirpri.- .,
7C.V .-1-. .^ ^. , ■ - • - • j ;-i . .. :.^_.jr.:*.
- ; • . .■..-:■•. . ^ > - ; . >- 1 . .i .:.•:' a ■:. .o:. too
Jf. ,. ". >, ' .,: ^rr : : r :f ;.;"j- A "l >r 2i.aa«ia ll
>.^'. ■ ». • • .-• ,..>■>.. ^-; ■ '.:o<- \u*'-* - 1'i.rt i. ß»ri<n
369
Don ri pensa a sroembrar piü il suo cörpo. Vaimar s'avanza nel Yoitland e
nella FraneoDia dopo la presa di Bambergh; e quindi i) Generale ordino al Sarg**
Hag*' Rainach a Pilzen di unir truppe e impedir al nemico maggiori progressi.
,yGli ufGci deir Amb*' Holandese con FElcttor di Sassonia han valso oportuna-
menteadivertirlamissiondeir Amen, od^altro sogetto al Volestain in corrispon-
denza di quella, che questo fece a S. Altezza dello Spor, che a soo tempo
significai''. Persuase anco il gentiloomo danese di non partir fincbe non abbi
ftTTiso deir altro gentiloomo danese intorno alle trattati?e sue con Cesare nel
medesimo proposito. In questa maniera il negozio cammina molto lento e la
•tugion per prender l'arnii 8*av7anza. ^La dispositione aperta, che si mostra
da Iroperiali alla pace, et 1* efßcaci insinoationi de Spagnoli per facilitarla sono
eose, che inPraga, stante la contrarieti degP interessi, portano antidoto nel riflesso
dei Principi protestanti piü tosto, 4Kt fomento a loro svantaggi, ende habbino
per raggione a meglio sostenersi in qualiinque negocio di componiinento , che
4>r renj^hi proposto**.
Disp. 48. i6S3. 26 febhrajo m. o. »U gentiirhuomo di Danimarca nel
«uo ritorno da questa citti ha roluto rivisitar il Generale, et dargli conto del
ayo negociato con Cesare, et delle buone risposte riportate per la quiete. In
Jippresso sapendo quanto possi rilerar al condurla a fine, ch'esso Generale ▼>
concorra di piedi sicoro, gli ha posto parole di tutta asseveranza, che il soo Ri
gli procurera ogni vantaggio nella conservatione del Ducato di Michelburgh
facendogli credere, che in ci6 si porteri anche S. M^ per alcuna gelosia che
prova dair unione di quello Slato nei Principi c*hora lo godono, o che si troverä
da questi equivalente modo di compensar al meno esso Volestain per altra yia.*
11 Generale accetto bene il gentiluomo d* Orleans, ma con poche speranze di
poterlo ajutare. II Villaoi pure giuose a Praga, ove pensa per ordine del Re
Cattolico trattenersi accanto del Generale per trattare sopra il modo di far pas-
sare il Cardinal Infante nelle Fiandre ed „insinuarc la pace particolarmente con
Sassonia^. Pare che a tal uopo il Re spedirä alla Corte Cesarea un Amb'.
Est''*, cioe il Co. d*Ognate. 11 Generale tratla bene queste persone, che vengono
B lui e le tiene dapresso, anco „per osservatione degli andamenli loro". Mando
6000 soldati in SIesia sotto il Picolomini, in sgiito al Galasso, contro 1* Arnim.
Si aggiunge la lista degli uffiziali esecutati a Praga pel futto di Lutzen, tra
quali il Collonello Hagen, il tenente Collonello Hoffkirchen, il tenentc Collonello
Conte Broglia, il luogotenente Fabian ecc.
Disp. 49. i63S. ü marzo. „Doppo Tudienza, che in Praga hebbe dal
generale il gentilf huomo di Danimarca, del contenuto c*hoggi otto avisai, di
la si parli egli verso Dresda per abboccarsi con T altro sogeto spedito dal suo
Re a quella volta, et unitamente riferir all* Elettor di Sassonia Tottima dispo-
sition di Cesaie alla pace con li Principi di Germania et con T Altezza Sua in
partieolare. Nel preciso delle condition non entrerä seeo, come non ha fatto
qui meno, cio restando risservato agf Amb'*. del detto Re, c*ha il detto gen-
tili* huomo promesso, saranno spaeiati quanto prima, et s*atendono a Pasqua.
Per quello tocca al Generale, e andato doppo il partir del detto gentill* huomo,
un concetlo per la voce di aicun eupo in Praga, che si sarebbon forsa salvati
24*
i di tui
irlU ip^ent« miiKrrt; eh* eiola 3V
*u|in il \tutttu ili Hicbttborgh; che qqet Duchi pM qaMto e
l'EIcUor di S*iio[iii di qunnto vi errditor dill' !■
l.u»>tia. et die quMli (iroviaei* li di* d*li' Elellora tt irila To i ■ «law n a
pcntu tlel Dncalu prtdclla. RiianaU) il Begeol« Vilbu itU' •*••> 4cJb fM
du« volU t'e Iromto col Gmcrkle in liinghUiimi cMfreuL |j«a ^• ÜlU m
•uo Hi \ntf»nra di diipicio prr vi« doppja d'IUüa e di Fiaadra. Fatwb ria
rii&bbi. 6ne confaririi > quesli Corte, nnn prr fanri loan dia
didiiirilo, Irner ordine, di »guilar, a«islcr et ubedir a] folesUis, «a^MK
il Icrminr coDTenirale di rispello et di creanza ron Coar«. Ncl ■«foli« fi fiM
drila Germania, nel quäle, ultre gl' alUi aecen»a[i neu« prvrrdcBti, fca nfMli
il VUlani cal Generale, »i come queilo ba moatralo d'adirne il Moli*o T«lrali<K
al datidcrarl*. et») gti faa dalo uRtia, di aoo mollo «urare, rbe reati n tak
H*|[oci« tolalmenle rimeaao *ll' auttoriU et arbilrio di liu. fors« pcnfc* pi«
fintaKgio ■ auoi propri iaIereMt aspvtli dal inane^iiftrsi qui . cfce 4a m *!«••
la trillalJunei u perehi noa ami esier aullor ilelli iTanUfri- <■> f^* h na-
reniai* rädere per cundurla a line; ori«ro pcretie doo to|>li, <K»ciu^(liniwi
MM, uacr > parte doli' adle et della eoipa. Qui come giaD^a ewB VUlaai, Mi
patituoiile ■llento ■ >uni manciigi. Da Prain lui iirivono, ehr proesrari i)
paffrader all' Imperator l'aliuliiione dvli' edillo de' beni Edesiulici al mcaa •
favur di Swtonia, per eoneiliar 1' animo di quell' Eletlore »IIa paee aaa aftla, aa
alla anecewlon« drlt' Imperin nel Re d'Onithcria. II Harebeic di Coict « ilala
rik'tul« dal GcDtrala ia qualili d'Amb". d#l Dueu d'Orleana", ni> ebbe da la
ritpaite gatierali, oade >i Tarma Wi per alteiider tiuoti ordioi, c iatant« la pa>«t
tttlrluaecaiiianta eon Namrro, miaiilroSpagnolo ordinario pre— a il Caaarale.
(jurtli autl*oita i reclutaiueiitl. aOflerle d' interpositione per la pae* di G*t-
int'iii. el fr» '■> Corona anrnra ha Tatte paisar qui il Re di PolloDia. Sobo »tale
Uiadila da Ceiire. eonit aoiio lutti gl'ufHlii ehe lendono allo (teiao Gne".
Ilitp. SO. IlSää. Ji marto. Slaute dispiacrnla aorta tia i Principi di
Mttduna e il Culloiiel Feriiva per una ginia. i Priaeipi «i partoDo per Vienaa,
nbbamtonandii il lor rcmj>imeiila. La cosa fu inlesa ron ipiicere dalla CoiU. 11
litumrala obtili||;i ■ Prinvipi di 'l'nscaua di far visita il Padre Chiroga Tenata
in den*- Anrhe il Prior Aldohrandinn ehiese di tornar in llalia.
Uitp. Sl. lem. S mano. .Delle dilTerenie di Vo-^tra Serenitä eol PnU-
lii:« dbI cunHni di>l Perrarcae, iii'atiaa chi nii arrive da Pra([a il di pib, ebi
llfill' illr* rappreatnlo, aenlir il Volestaln particolar Kuala, et eha a togcto, ebe
gllii n* lennvi diacurao, hahbi riapoaln eon quMla formalila aponto: «taite
iniicDin perculianl. ConccIlD cbaHtlMcra di lui. quäl prclende
laiGeati) del snu iDlerao,
f\ Vbtl l
NltHtU'
11««'»«. «MM V
radiUp k
t lar
ir a quesli Sigaori
nrticatar oportiUM
■ I« parola aopfl-
371
i maneggi delVillini eol Volestain, quelli dei gentill* huornini di Danimarca con
»aao Yolestaio et con Sassonia; le buone o mnle corrispondenze tra i Principi
leir unione; il frutto delli ufBcij delli Amb'* d'Inghilterra et d* Gianda con detti
Priocipi, et gV essiti dell* Aroii loro et delle Cesaree in Imperio, mi pone con
raggione in angustia grande di aniroo. Per che dalT un conto duolmi non poter
arriyar col aelo della devotion mia in persona alla vpra cognitione de si rilevanti
materie, che 8*agitano tutte in Itioghi da questa Corte lontani. Dali* altro non
Bo, eome debba o nella continovation o nella licenza regolarmi con le corrispon-
denze de quali per ordioe dell* Ecc**. Vostre mi vaglio; in che di novo riverente
ioato la dicbiaration de loro commandi**. Si manda a Praga il Yescoyo di Vienna,
e coai forse seanseri il viaggio di mezzo Camino all* Echembergh.
Disp. i>3. 1633, 12 marzo. „De 2 ct^le 5 eorrcnte sono le lettere, che
mi capitano questa settimana da Praga. Corriere v*e giunto di Danimarca con
lettere al Collonel Olch di quel R&, e con instrutioni et conditrani di trattar la
paee, accompagnate da lettere di credenza molto ufficiose al Generale Cesareo.
Prima di capitar il eorrier in Praga h passato per Oresda, che f% creder, camini
il tutto con consentimento di quell* Elettore. Non finiva di gustar al Generale
il aogeto a che il R^ ha apoggiato tal negocio, non parendogli, possa trattarlo
coD aottoriti, ne senza sospetto o di Protestanti, essende al servitio Cesareo,
o dell' Imperator, per esser TOlch della reli^ion Protestante. Egli accenn6 per6
d' barer gl* ordeni molto ristretti e precisi , si che poco gli habbi a rimaner
oltre il riferirli. Doppo Tarrivo di questo Corriere havea presentito chi mi
aerire^ (he in fine si convochera una Dieta in Franchfort o altrove, a cui possino
ccBveuir tutte le parti per il reale trattamento della pace. II Villani, che doppo
Tispedition doplicata a Spagna, doveva conferirsi qui per Toccasione, c*hoggi
otto arisai, veduta in piedi questa negociatione dell* Olch, ha preso pretesto di
sua nova indispositione per non alluntanarvisi. Predica egli per necessarüssima
la pace d*Allemagna a Casa d*Austria; et per captiyar Panimo del Volestain,
sostenta, doversi in primo luogo renderlo pienamente sodisfatto nelie sue
raggioni sopra il Ducato di Michelburgh, o nel compenso equivalente di esse,
proponendone piü modi^. II Ri di Danimarca richiamö ii suo figlio dall* armata
sassone per coonestare la sua mediazione; ma il Generale tiene cio un artifizio
de* Protestanti, per iodurre col mezzo del figlio il Rh a farsi lor Capo in
luogo di Svezia. „Cosl fra il mezo di simil gelosie s*acrescono le difficoltä
all* avanzamento della pace; per il quäle giudico possa essersi risoluta la mossa
di qu4 rerso Praga del Vescovo di Yiena, che accenno nelie precedenti, et ch*^
questa sera partito. In Dresda mi scrivono trovarsi in persona TEIettor di
Brandemburgh, et molt* altri Principi e Ministri d* Imperio, quali tutti pressano
TElettor, d* esaer compresi nel trattato; alcuni per dubbio di non rimaner,
coli* esclüsion, discoperli; altri per difficoltar in lui la speranza et li modi o di
renime a capo unitamente, o di fario separatamente da essi; et in fomento di
qaeste lor massime haveano giä preocupato gl* ufficii presso quell* Altezza delli
Amö'*. di Francia et d'lnghilterra*'. II Generale die ordine al Picolomini di
li in soccorso di Galasso. Impossibile di penetrare i maneggi del Villani,
loli col solo Generale. Gli considera il suo eorrispondente, che il
372
Villa« riaaMicrebbe td e^! ngloBc di Spagaa «al Palatiaala inrerian; .cit
per •cparu' f»«**ooia dagl ' iltri Priaripi dell' aaiaa«. gli ofnrebbe im rinam-
■wate di tu» apcM quilehe lomma di dcaani. aesa a«ilDts altimo pnaao k
uturaaTiradi ijuell' Lleltor; ehe, redeado akus' apertara iaVolcalaiDalleeaN
di Valü-Ilina et d'llalia. noa Uscieri di proferir^li a booic d«l Caltoüc« pwta
dalli aequiali !a quellt ProTincii, eome gli In Taltn rell« eaibrto,
■ei»a frullo per ralienitioDe ebe ne tnoilri; ehe ii Voleatain all'
HOB intepidir a ae ileuo et all' orgenie Ceaaree l'aMisteDza di Spagna, ■otiri
■I VillaDJ oi^ni ditpoiitioae miglior veno gl' iDteresii di quella Corona, el d«i-
dariu di ea*>r da aleun buon aucecMO dell' irmi, cbe ««miiiaDda, il nodo di
eomprubarlu. Onile dall' «»lilo, o de niaDe)(gi di paee, cb'bora ailrmttaBaia
Praga, o di quello d'un conflilto dril'armate » itaggioii oon para liabbia* a
prineipalmcnle dipender le riiolutiooi d' Austriaei in coteita ProriDCia. II eb* i
rinlaro di qael, iha ollre agl'ami ha anca in puati si gravi, d« qnali bm ■*«
pOMibile ip peraona aarrire, carali ne miei delti diapaici di Prag«, branoa« di
f olor piü per ineglio coinpür al iommo del mio debilo, et al grave dell« eoa-
glonture".
hUp. B4. 1833. 19 marto. „t italo ipcdilo ordine al Veacore di ^eaM
di procurar Fol Voleitain qualche lolliero alle Protincie di Stirit, Carintia at
Cirninla toa I* canaidoratione, cbe da eise in parlicolare *i eaTia bora le aptw
della Corte di S. M". Qui dell' vndala dell' Amb". Frtncese inOreadabaBpret»
granda geluaia. Sb, che pari la li i proeuralo far titillar per tcrta HMao ba
Saiaaiiia ilui aoci-oni di quel He Chrigtianiaaimo. acciö radi rilenta Sua Altena
neir abmriurne rolfrrte, che glie ne «aran fitte, nif speran che «ij per ewtr
neirmiiiiiü oinbroüo di quel Principe latalmcDte inrrutluoto, qaando li ay atato
portn in maniera, che nnn appiri derivar da quesla parte". Si peoaa eapeller
lutli KÜ erellci da Vit'iina.
Villi. Sä. tff33. iS mono. II geatiluomo d'Orleani parli con promesH
dpi tleiirmle iti jiodcroai aDccorii in caso ai faceiie Ifl pace la GermaBia.
('olliiiicl ll»kh prrsciitü at <.iriierak le Ictiere di credensa del Ri di Oanimarea,
rbivdoudu, che inlanlo si sospr-ada ogni «eorreria Ira iijli ttati di Ceaarc e di
titiionia. St>inhrK che il tieaeriile trori giusla lale dimanda. ,Un'altra propo-
■iliiuip parp «ü per für llaniiinrci eol coBsenso de tutti li Priocipi et Amba-
arialuti ri-||ij, die ai lrov«iii> di ßiä a eaoto Sassonia in Dresda, el e, cbe al
alipuliuna ilicla in b'i'ani-frtrt, oie cancorriao tutt* Ic parti et aderenli loro, tanto
per rimp". rl i'*»» d'Amtria. quaDlu per li Principi uoiti, el lor adhercati et
fkuHuri, avrii'i chi> qui>i. vfu V inriusion decl' inirresii di cadiano. si tratli el
lal iiiuliiK cuti bell seiitilo dal Voli'ilsin. Sliiiim» che ai voleste abraciar ia oao,
lrvp|ii> Ki'a" "'"'hi"*- rt foiiixi-rij 1' iii*:ilii;i;i>> di coaieDir (mltener le an«
■riuala uftU- N"li' l'ivuiiii'ii^ iVsaive, oi.' snithüio di prei*nt#. el la eertetia di
duivii- ili lal iiioyi.' düi !.■ I i:!liiiiv' lajT,' : iii(r.ir< a 1' iDoontro ii Protejtaati haaae
piki itiii|<io ]"ai'«i-, |i,v .o-ieiiiT^i, ili lui. l*»li' »rriio del Veicoto di Tlena in
\\*H* t'ol lijiioi •!< <Juo>t<^uib«i^ M graUfW dl Coaaigli» Aalie« ai pwtaB»
t'Atii^ii' luii' Jk'liv letlrrv v'3 «WM^Aspettiiaia i]ii«Ma Bisuin« UGeB«c*U
373
ttOYi impnlsi per la ptee in noine di Ce^iare. Si credeva, che il Yeseovo, per
ffacUitarla, fosae per trovar apertura di abboccarsi a mezo eamino di Dresda
eol Langram di Hereslan genero di Sassonia, et che aia per atender prima del
SQO ritomo a questa Corte l*Ainb*'. di Danimarca, il quäl doppo le dette aper-
tore del Collonel Olch, par s'aspettava in Prag». Dal concorso di tali sogeti et
maneggi in quella eittä non si roleva scoslar il Regente Yilinni, pensando in
tanto, che possi farlo in persona, di spedir qui il stio secretario. Per necessitar
«IIa pace> comincia egii a lasciarsi col Generale intender, non poter essere eosi
pronti gPesborai delle rimesse del suo Ri, essagera aeco i pericoli, che dalla
continovation deirarrni in Alemagna soprastan qui alla M*^. Cesarea, al Cattolico
inFiandra» et ad arnbe due in Italia; nno^tra, che la rinontia, che faran Spagnoli
•opra le ragioni del Palatinato inferiore, cb'avisai, astringeri la Francia, o a
retroeieder dal piedi posto in Treveri, dalli aequisti nel Lorenese, e dalle tratta-
tioni eon li Capi Svedesi per aubintrar nel loro possesso dell* Alsatia ; orero a
render presao tatti gl* Allemani il nome di quella Christianissima Corona sospetto
etodioso. Giadica easoVillani neceasario in primo luogo, come serissi, d'agiastar
la eompenaation del Generale aopra il Ducato di Michelbargh. Trora che per
dargJiela» cooTien amembrarsi alcuno de atati di Casa d'Austria, o de qaalli
d*Imperio,o dePrineipi d*es80, in cadaan de quali s* incontreranno grandiaaime
difficoltl. Veniva per an tal compenao posta a campo la Pomerania, che, possesaa
dann Ouca vecbio senza discendenia, s'aricina alla eaduciti; ma si sa essere con
giusti titoli pretesa quella Proyincta dairElettor di Brandemburgh. Si pensava
al Palatinalo Inferiore; ma gl* interessi dei pupilli di quel Principe defunto,
hora protetti dalle Corone di Francia e d* Ingbilterra, et le ragioni, che sopra
quelloStatoet sopra quel carattere d*E]ettoretieneBairieraper seetdiscendenti
tolgono og^i babilil&al pensarvi etiaro dio. Menor oppositioni s'incontravano nel
proporad esso Generale laLusatia, confinante con altrisuoistatidiBohemia et di
Slesia. et per rendergli accetta la proposta, decorarla con alcun titolo spetioso,
esentandola anco dalla dipendensa del Regno di Bohemia, con 1* alta recognition
sola a Cesare. Sarä questo uno dei primi punti, sopra che tratteräVillanicoI Ve«
score diViena, per farsi parte et avanzarsi nella benivolt'nza del Generale**. Yai-
inars*incamina verao il Palatinato superiore, onde il Generale ordino all* Oleh di
spingersi a quelle frontiere. Frequenti allarmi alla parte di Slesia.
lyiep ö6. ißSS. 26 marzo. Raccoglie dalle lettere giuotegli da Praga,
del 15 e 16: „che si sij lasciato TOlch intender in nome di Danimarca col
Generale, che, se Tlmp". desidera la pace, conviene quanto prima entrare nel
trattato di essa; che la detta M^. di Danimarea amarebbe qualeh*al(ro Principe
eompsgno neirinterpositione, proponendo il Kh dMnghilterra; che vuol sapere,
se Cesare sottoscriTerä a tuttocio, che sara concertato per se et per gPadereDti
auoi liberamente; che intende, che la Palatina redova figlia di sorella d*esto
Danimarca sij rimessa nella sua dotte, portando etiam dio gl* interessi dei Prio-
cipi figliuoli di lei per la restitulione de loro stati. Et circa il luogo per il con-
gresso dei mediatori et delle parti, piü comodo ricorda esser quelle di Franc-
fort. Non s'era per anco dal Generale fatta risposta a tali proposte dell* Olch.
Per U capo della contenta di Cesare di ratificar assolufamente, a'atendera per
374
momenti il Veacovo di Vienati eon il lume dei tensi di 8. M*^. Coaptp«
nell* interpositione a DaDimarc« m\ pensa dal Generale, aa nond* aacludcr lagU»
terra per non dichiarirlo diffidente, ^a che essoDaoiroarca lo i^ropone, d*iacb-
der Pollonia almeno per terzo. Del luogo della confereoxa Torebba il Gaainl
sudetto la nomina foase aopra la citU di Vratialaria piu toato ehe aopra Fraacfcii
Qualche sentor di tali aentimeDti del Generale ai aon fatii paaaar airortdit
deirOlch, perch^, antieipando il tempo, li acrira come da ae aDanimarea. lalaila
r Amb". di quel R^, trattenutosi preaao Saiaonia piü di quallo ai paoso^ defifi
tra due giorni easer in Praga. Si diaeoteya dal Generale di propor et attaaor
qualche amplintion all* easercitio della religione cattolica ; ehe non ai rnitllniifhiat
a Protestaoti li veacovati di Alberstat, Magdeburgh, et altri pi& rioMaai aalte
Diani d* Ecclesiastici ; et che ai riabbi da eaai Proteatanti Tintero deU'aeeapato
da loro in queste guerre. A figliuoli del fü Palatino, per li quali ai preredab
maggior inaiatenza dei Re mediatori, ha tj*atto il Generale eol Villaniaepiai
reatituirai preaentemente il Palatinato inferiore; che eio non baatando, biaapiii
pensar d*accordar loro il auperior ancora doppo la morte di Baviera, ilk
dignita fora'aoco deirElettorato. L*incontro di discontentar quel Duea, ebaaa
tiene decreto Ceaareo per li aucceaaori di lui, non viene dal General patitii
consideratione, ae non in quanto potease il diagiiato di S. Alteasa far riaetfir
del torbido di novo. II Generale, che tiene non roenor auttoritA nel prieiite
oianeggio di pace, che in quello della guerra, ? edendo maaaime le atreteate al
ponersi inposto prepotente per queata, non ai mostra hora del totte daaineliaaU
d*acquietarsi a quella, quando pero il farla non lo derogbi dal grado elefattöi
Principe, in ehe a* e posto, pari nei titoli e corteggi alli Ouebi d* Italia maggiori. et aDi
elfttori d'Imperio, et in entrata non inferiore ad alcuao de queati aoeora. Egfi
per maggiormente avantaggiarsi, non ai dichiara delle pretenaion aae. Spaft t
pretendedaCeaare ogni sodisfatione.Li Spagnoli glie la procorano eoa S. lUt
glio la promettono in tutta pienezza a nome del Cattolico, pur ehe» portaadaii
egii a questo componimento apeditamente, ai disponga ad aaiater ai diaaagii
loro altrove. Si pretenderä dalla parte deirimp'*. di reatar in qualebe parli
deir Imperio armato; et questo ai tiene, che aari uno de acogli pin duri deBa
trattatione. A quello dell* ahollition deireditto aopra beni Eecleaiaatiei, 0itta4i
al dcvenirvi, lo haverlo fatto S. M. con lo firraa della Dieta di Rafiabeaa,ai
trovera ripiego col soapenderlo per un tempo lungo. In somma tatto ai bak per
facilitarquest'accordoetahreviarlOy o tanto s'avantaggiariconpropoateSaaaeaia
(quäl vede del primo atto deH'arnii dorer easer di novo laacenn a ataggieaaoia
li auoi stuti), cirhabbi giuata occasione di stacarsi dagl* altri, et abraciarla.
Dubitandosi , che il tempo del guerregiar precorra quello de tali trattall
pensa il General, col portarsi in persona prepotente col naggior afarai
aopra una parte delli nemici , oprimeodola , poner in terror et eoafnaiMa
tutte le altre, porprendo alle titubanti sempre Tesca del componimento avaalk
De Francesi, e degPinteressi loro, quautunque tanto anneasi» nulln n peeaa
parla dal Generale ne dal Yillani. Agl* altri, che deaiderano da Tero la ptai^
psre che non si possi haverla stabile senza chiamarli in easa". Scopo delTülMd
siedi render la Francia odiosa all* Allemagna, e poscia colfaiuto dal Ganifll^ •
375
rttpioger i Francesi dalle Fiaodre, od alineno dal Monferato e Pinerolo. «^on
^neati fini m'assicura chi rai acrire» haver eaao Villani procurato pronieasa in
iterittodal Generale di somminiatrar, aeguendo aicun accordo, genta per Fiandra ;
^alleggio per il viaggio in quella Provincia del Cardinal Infante, et fomento al
D«e« d* Orleans; et egli all* iocontro eaibito di somministrar buona somoia di de-
■aro per raeae a portione per il sostenimento de dette armate, oltre alle fatle
promeaae in favor della particolar peraona del Generale medeaimo^.
Disp. ^7. 1633. 26 mono, II Mareh. di Claveaana con lettere di credenxa
dol D«ea di Sa? oja per ii Generale (e per Saasonia), pa8s6 a Praga per eccitarlo
ad uoa paee generale e dorevole. Venne il nuovo Residente Franceae S'. della
Seiarboniera • toato avH udienza da Cesare, quantunque gli Spagnuoli
earchino ogni modo di eseludere la Francia da ogni generale compuniinento
^i proprt fini.
DiMp» II. fi8, i633, 2 aprCle. Vienna. Trattavasi la pace tra Ceaare e i
PHoeipi della Germania con mediasionedel Re diDanimarca. «Scoprij non aprovar
qaaato niaiatro, che tali Offerte per la pace si aiano fatte paasar da Danimarca,
•I dal Cattolico ancora prima col General Volestain, che con questa Maesti. Non
liaTar toIuIo seguir un tale eaempio il auo Re. Ben atender ordine di conferirai a
Pra^, mentre iri ai fermasse il trattato*.
Di^p, H, $9» coli« precedente data. Giunse a Praga il Vescoro di Vienna,
U Queatembergh e TAmb*'. di Danimarca; e trattano la pace. II rescovo pass6
»Laitmerita per conferenza col Langrariodi Darmestat generodi Sassonia, ove ai
IrataDne due giorni.
Di9p, n, 60, i633. 9 apriie. Ib. — Nella conferenxa tra il Vescovo e
DarneatataLaitmerits, iICesareo rifiuto la proposta d*un armistizio, e inst^per
qualehe ritirata dell' armi sassone nella Slesia. j^Crcdeva il Vcscovo, che quell*
KJettara non solo haveaae a cieder alla Luaatia con alcuna mediocre ricompensa
per il eredito» per cui la tiene in pegno, roa che bavease operato con Brand em-
bargb, aeei6, per assicurarsi da grostaccoli d'Austriaci nella successione di
«i al Dycato di Pomerania, ai contentasse lasciarai smembrar alcuna cosa de
sooi atati eonfinanti alla Sleaia, per unirli alla Luaatia predetta, a fine di contra-
eaaibiar eoa tal mezxo il Yolestain, a tutto gusto, del Ducato di Michelburgh.
TuttaTia ai i lasciato intender Darmestat, ne voler soo suocero cieder la Lusa-
tia aeaaa il puntual rimborso del molto, che aopra vi pretende, ne intender
d'vbligarai a promesaa Teruna per Brandemburgh o per altri. Soggiungendo
aaai quanto a questo capo, che convenga prima agiustar gl* interessi dell* Impe-
rator con gli altri Principi de quali si tratta, et poi parlar de gl* interessi de
Generali, et altri ministri. Punto. ehe, risaputo dal Yolestain, lo ha piccato
graademeate". Nulla tra quelli fii eoncluso intoroo la pace allo sciogliersi
del eoagreaao, ma ne rimase pero intatto il filo del negozio. „II Gene-
rale , ehe Bell* iaterno rire riaoluto di non privarai , per quanto puo
delT autteriti emiaente in che h, senza compenso, che lo sostenti in egua-
Kti di poato et di atima, ha mandato dietro al Yeaeoro il Conte Massimi-
ÜaB de Valdeataia auo cognato. Da ci6 ha cavato il Yillaai argomeato, ai rogli
dal dette Generale imbrogliar tutto quel, ehe ai poteaae» • mmm ü aao pieao
376
vanU^io, trulUre; rt forie ran troppt libtrll, Bon punlo piaeluU ad «n«
ficneral, i uscllo in dirgli. che non C0D*eDga per li priTali »eoDeertar li yM ä
inlereui delli retigSone CrUoIlci. et dclU qoiele dell' Imperio, con ehe il Tl-
I*ni etiam din s'e poi incaminalo ■ quMla vollt".
Düp. 63. 1633. IG aprile. Ib. — Tcner aTrisn dal aiia eorrtapsadeibd
campo. rht per gli atSit Atg]\ anib". Fnineeai e Mi' lagleae er« portato .il Tob-
sttia » deellnar in parle r cib de propri intpreisl, che per allro aon TaiaUt;
che id ogni modo drilo Volralain tipira non lolo ad ona puntual ricMDprau
in luogn di Michetburgh, ma ad allre merreitich'allegaeaaerg-li staleprewnN,
at se ne esprime, ronaeio delta neceasit« ehe teo^onii Aualria« di Ini; eh* 1
Conte Ernesto Montecueoli e siato dil Talestain diahiaralo General AM aitt-
gliiria, et ü Collanello Altfeit tenente de! Hastro di campe Genarala. cm
qaalche seuOmpnto dcl Piceolombi, et d'altri, che per antianiU di icnHit
el di eariche pretenderano, di non eaaer tili detli due a diatra lasciati.*
Diip. 6S. i6S3. S3 aprile. Ib. — Rjcere arriai da Praga dd 17(to
«BCnu argente neceiaili non incÜDa il Generale a aortir in eanpapa ytiM
de) creieerii l'erbii * uso della cRTallerii'. Taimar uailoai eeir On,p«i-
aa din'ggersi «1 conquitlo di Ralisbont, ende il Duca, stante la ritirata •sterifr-
meole arvenuta irW Aldringber da quell« eittl, ne nnaM dogliaaia al WaUibii
e gli chJesF soecorii .qnale non s'e diapojto inrjargli, Intto ehe iacarial*
babbi at Collaredo lo atlestimeoto de 6 r^meati per Barchiar • qnella ralli.
quanda Diaggior neeeMila lo ricereisse. Con tal reÜrala dell* Aldringfcer, il
col riofona unilo d<-lli detli Yihimar el Orn, si biTert per rieaduta in pofv
' lero la Sf cvia. el si stiinata d* molli Capi dt guerra in Praga per nrmnrii li
sortita del Generale; ma non ri i, ehi coo eaae ardiwe icrrir di eoasiglio. Helle
Piaue prioeipali dtlla SIetia. ove. et nella SaMoaia tiene Foecbio fitw il
Generale, per roglierti nelli aortila prossima col grMio, a' inteade, che Sa«*-
nia Taei solleeilameDt« IraTig'liar di fortifieatioaL Le aperanae concepite H
Impcrjali di diiiiniun fra li Capi Prolrslinti eatnioeiaTano da aimil lor« coneer-
tati pro^rc»»i. per rofTcM non nienehe per la dilTesa. • sTanire ancbc aril' aaÖM
del dello Volestain*. Osserra ehe ||ti Spigiiuoti desiderano nna eompoiitioae in
Frtnceai e Teurri ,non per lelo di paee ma per ditimpegeare da qneste aui'
sie Die se sles»i. et per rendrr hahile l'lmp". el il Generale a spallegiar U
dit)e)ni lori> (Itrnve. il i'he eonfenno in riiposta drile Irtlere di V. Ser^. —
Nel poner in pti>nlo li rii'apiti deM* arte^lierii. dellp munilioni, el d* altri apfe*
■Umenti per la si'rtlla. Isltiea srande dura il Generale, aon baitand« la !«■*
del ri^nre in pi>p>>!i. ne •|>:a1i preiiomini ralTcUo della di(perali«ne'.
lh'»p.67. IfiS'l. 30 jyril^. Raeeonli che T Arnim irmppe ndla Sien
.sopra ileuoe tiile aparliornli il Vi>lrslaiD n»l 4uo [Incato di Fridlaat QaHti
Motni (an d\ Bdvo iRreltar il llenerttf pri-Jrllo al lerlir in »npagaa. Uiuegun
partir frr il primo leno Eiin lucge pHneipal del «no dclIo D««ale per ew«
pei dirci o dtfdiei gürni doppo ■ Chiai^ran » li eonGoi di Sl««a. a foni D Ria-
dems «niirrulf. et onini tri GaliMo, M Hr araaiar a qnella «olta 1! regiaeiG
del Vtrcheie Ji Gnaa. et allfi. faeeado aa eorpo de U.OOO conl^allmti ia cirei,
cfc« potsi iai«rar ^Mi^SusMia. Ura eb. TaUmr at li Sredrsi ■ M»
377
' Vino laotani da lui. Rimarain Praga il Mastro di Campo General Olch eol conte
Colloredo; et doreHt nel tempo stesso, che il YolesUin enfrara in Slesia,
§Kt egii il medesimo in Misnia, per prendervi aicun po»to, et cagiooar diver-
•ione. II Villani aceilera la aua partita da questa Corte verso il Generale^ a One
4i tenerlo luntano, non dal progresso dell* armi, ehe lo stimano pur li Spagnoli
•tiafn dio di preaente necessario, ma dal troncar le prattiche al componimento»
ehe credoBo bene al tutto di tener rive per ogni rispetto".
Disp, 68» ißSS, 7 maggio. Ib. — II Generale messe alla volta di Chini-
gratz. Manea pero di fieni pei cavalli, e „questa era una delle cause, che amava
il Generale di differire la sortita quHlche settimana ancora*'. II Generale ebbe
avTiao, essere ora TEIettor di Sassonia assai diverse dal concertalo di Helbrun
m. causa delle insinuazioni di Francia, per cid si risolse „di portarsi in persona
col maggior sforzo deli* armata sopra le genti et li stati di Sua Altezsa". Cerca
egli di ridurre la Sassonia a forsa d*armi alla neutralifi „giä ehe ha proratoinu-
tili li mezzi delli alletamenti et delle negociationi.'' I Capi protestanti tendono
verao Lanapergh. Quel Duca roleva, che „passasse di primo lancio col grosso
il Generale ad isloggiar li nemici dal suo stato, et sopra questo sogetto
aleuna lettera di poco gusto i passata Ira loro. L' Aldringhtr et il Galasso»
dobbiosi, che il Generale faccia loro precieder TOlch nel carico di tenente
General, preteso da cadaan d*essi per antianitä di servicio, se ne moatraoo
molto sospesi." II regente Villani parte pel campo, incaricato da Cesare a non
lasciar eadere qualnnque apertura di coraponimento almeno con Sassonia e
Brandemburg. „Per questo fioe di alcuna compositione assai rissentono questi
miniatri, che pretenda il Volestain, et che il Conte Massimilian dell' istessa
casa suo cognato se ne sij con essi dichiarito, come il decreto della donation
fattagti da Cesare del Ducato di Michelburgh contenga parole 'ubligatorie per
la roanutentione o per la compensation di esso; onde, quando il non si ricuperi
per ragion d*armi, non potendosi sperar di levarlo per virtu de trattati
dair anlica legal discendenza di quella Casa, «ij constrelta S. M. lerar a se, et
a suoi successori parte del proprio patrimouio per compensarne il Generale.
Di esso Ducato di Michelburgh di g'ik egli (k essagerar le preheminenze di su-
perioritä sovrana di giuridition, et porti sul mare, de richezsa et abbundanza de
sudditi, de opuienza de rendite appresso de 400,000 taleri Tanno, per far arguir
di tal modo a quäl segno pretenda che ascendi la ricompensa; et come quella
liberalitä del Principe, che arriva a impoverir la sua Corona per arichirne li
suddifi, si converta in crudeltä non punto imitabilc contro se stesso*'.
Disp. 70. i6S3. i4 maggio. Ib. — II componimento con Sassonia „si
sperarehhe d* avantaggiar et di facilitar assai, se li primi colpi dell' armate sor-
tissero bene per questa parte, come ne d& buona intentione il Volestain'*. Cesare
scrisse percio al R^ di Danimarca e di Polonia a non desistere dal procurare un
componimento, eccitandoli pure „ad inviar a tal fine alcun ministro loro a canto
d*easo Volestain, et ha munito delli stessi coneetti il regente Villani^. Intanto
1* Arnim in SIesia si raflforza. II Generale scrisse all* Aldringhcr di star ad onta
Jti-rieeTuti rinforii sulle difese, onde fiaviera fortemente se ne dolse. sende
■^ tMipre pesta dalla piena de nemici, e minaccio di esser costretta a prender
378
ihre risolulioni a sua salutc, se Waldstein noa dk ftll' Aidringher piii mtn
commisflioni.
Di^p, 72, ißSS. 2i maggio. Ib. ~ L*e»ereito Cesareo diriso ii 4ctrpii
sotto Wüldstein, Gala.iso. Holco e Aldringher; quelto de* ProtetUnti poreiai
corpi, sotto Arnim, Co. della Torre e Duca Fran*. Alberto, Om, e Daea di fai-
niar col Langravio d*Ott., con forse quasi pari di eirca 46 mila eembailaali
per ogni parte. Contro Arnim e della Torre sU Waldstein e Galaaao; L'On
e Vaimar fan testa a Holeo e Aldringfaer.
DUp, 74, 1633. 28 maggio, V Amb'. di Spagna (^ aapere a Cetera rarriif
prossimo del Cardinal Infante, e Tordine dato a1 Duca di Peria di paasart ■
Alsizia con carico di Capilan Generale. „Non h presto alcoDi aicuro, eoaw^
per ben intender ilVolestain qaesto titolo di Capitan Generale io ana dcUtP»-
vincie d* Allemagna, ov* h egli Generalissimo con auttoriti, ehe Don e pareggiiii
nelle cose militari da quella dell* Imp^. ne aneo*. L* Aroim ai riUrh dalF apsrti
di Slesia dietro il fiume Odra, ove s* affbrtificö.
Disp, 77, 1633, 4 giugno Ib. — II Waldstein fä avranaare le tat trapfi
verso la Slesia, ma si tienc sospeso, se debba „impegnarsi nella Sleaia, ofvis-
gliersi in Imperio et divertir Tunione del Vahimar, Orn e Panier» laolto dilm
tuperiori a quella dell Olch et Aldringher. Jtf^assicurano lettere doo haftr
Generale et il Galasso piä di 22,000 combattenti in tutto, e che in CloU
niva star a dietro, amalato il Villani, sproveduto de denari et con li rieapiti p*
haYeme, scoperti dal Generale per lo piä non sicuri et inconciodeoti*. lagal*
stat fu sorpreso dai Prolestanti, e TAldringher attribuitee la perdita di EastM
„air baver le mani legate da gl'ordini del Generale di soccorerlo* onde la Bi*
viera »dall* un canto si querela vivamente di ei6, harendo ordinato al tao ai-
nistro in campo di ritenersi da altre istanze eon esso Generale*' e dalP allraa
lagna de' Francesi per i danni recatile da quelli di Srecia contra le dato
promesse.
Disp. 78, 1633, 11 giugno. Ib. — ,,Qiiando sopra i penaieri de SpagtsK
di spedir il Duca di Feria Capitan Generale in Alsatia arisai a Y*. Ser^. di>
che ne passarono essi di comrounicatione, et di negocio a queata Corte» aggiaaA
et fu nelle iiiie prime de 28 del passato, che dubbio era, come foaae il VeleslM
per sentire una tale proposta. Bora per quello mi fiene acritto dal Caapi
in Monsterbergh, si h egli a tale proposta. portaiagli da Collonel San GioliaUb
commosso grandemente, prorompendo con la liberti et confidenxa e' batec%
di amar meglio deponer a fatto, che ripartir la sua auttoritli et commaado Mi-
versale in Germania. Qui ha fatto risponder, che nna tal moasa de SpagaoB
verso r Alsatia verrebe ad astringer la Francia di apertamente dichiararst, ik
ad inasprir muggiormente li Principi d* Allemagna, con rammemorare, ebt 1
travagli prcsenti d* Imperio han havuto la lor prima origine dall* hanrl
Cattolico posto il piede nel Palatinato; concludendo, che quel tocorao,chiC
gente et di capo voleva quella Maestli dar all* Alsatia, poteva pid faeOi
contribuir a lui in denari, che non gli sarebhe mancato il modo d*
Sospeso di tale risposta si mostra assai questo Amh". Cattagneda.
neir interno li disgutti, che dell* elate pretentioni di etso General« gü hl
379
■tiMto harer eoncepiti. Negocia q«ii per trorar alcun agiostamenfo a questo
•Cm gii divulgato; ne rorebbe, apparissero tra queste doi Corone simili
ÜserepaDse ; ne ehe tanto riguardasse Cesare a non contravenir ai sensi del
Qeiierale. II Conte di Nassau, poca speranza vedendo in questo afTare» risolre
ittornar in Fiandra, senza abboecarsi meno col Volestain. Ne pid molto si pro-
••Ite Don Baidassar Marada per qualche impiego in detta Prorineia''. Aceenna
• MiOTe iroposte attivat<>. »11 Volestain» p^r haver Tintero delle prescritte da
kd iroposte sopra le bereditarie Provineie, in ogn* una fi, che si trattenghino de
iaoi «lliciali a sollecitarle, con le estorsioni non men a paesani, che con le inai-
•te»ie ai Deputati, aenrendosi de detti ufTiciaii nello steaso tempo per radunar
41 qualche aoldatesca in riempimento delle compagnie , ehe ne son tuttavia
4ifettoae.<'
Disp. 79' 1633, ii giugno. Ib. — „Oelli 3 sono le lettere, che riccTO
qvMta aettimana dal oampo in Moosterbergh. Doppo esaere stata 1* armata dieci
gloitii a Clotz« yenne ariao al Generale dal Galasao, che 1* inimico, paasato il
§MB« col groaao, a'afaniara ; et poc* apresso altra nova, che a* era posto in bat-
laglia a viata del detto castello di Monaterbergb. Si fece ponere il General in-
latdiatft tutto che strettamente trafagliato dalla podagra, in uaa lettica, et coa
tetH gl'afficiali et le militie niarchi6 in un giorno cinqae lege in circa aino alla
•piaiMita del detto castello. RiTidile, arrivato, 1* armata, et la pose in buona
•rdiaanaa. II giorno dietrola fece aranzare al longo d*alcuni roarazzi meza lega
iple lontaao dair inimico. Ogn* uno delli eserciti, stimnndo il proprio posto avan-
teggioao» atara atendendo le mosae dell* altro. La scaraezza di yettovaglie si
credaTa fosae per aatringerli ben tosto a qualche risolutione. Aleuni palodi
flU* intomo rendevan pericoloso a cadauna delle parti lo avicinarvisi. In tanto
per aai giorni continui s* i travagliato con calde allarme et acaramuccie ; et
•gm* nao mirata di guadagnar il 6anco all* inimico. L* Arnen, che atende soccorso
4e 8000 avedesi nbarcati in Pomerania sotto la conHotta del figlio bastardo del
Ü Ri Gaata?o, fece al primo comparir del Volestain fargli passar motiyo di
•MpeaaioD d*armi per qualche giorno. Ma questo conoscendosi prepotente
all* hora di forae, pareta volesse goderne del vanlaggio. — Due corrieri doppo
Ueri» et hoggi sono a Corte dal campo capitati, con quali io non riceyo lettere. Pene-
tro» ehe reiteraado 1* Arnen la proposta di sospensione, per trattar da peraona col
Geeerala, aerapre che gli mandaase egli alcun ostaggio di sicurezza, a* era eaao
Geeerale riaoluto d*abracciare Tinvito, et, mandando il collonel Perzicba per
eatagfio all* Amen, questo il di 6 stante ai aij conferito dal Voleatain, col quäle
Begocü lo apacio di 3 höre, ritornandoaene alla saa Armata, di doTc babbi spe-
4SAo il pieao della negociatiooe alli Elettori di Saaaonia e Branderoburgh. II se-
ceedo eorriero d' hoggi non tiene di piu, ehe la continovatione della aonpension
4*anDi del giorno precedente, durabile per il poco tempo che basti al v'enir la
riepoata delli Elettori sopradetti. Qui ai teroe de grartific^ dell* Arnen, di dar
taaipo air arrivo dei sopra eapressi soccorsi, et di lasciar languir fra i diaaggi
del forraggio et della caropagna la piü numerosa ca^allaria dell* inimico. Ma
qaelli che bramano attacarai ad ogni fiJo di componimento, masaime con detti
4ae Elettori, aoateagono, che, fatlo caoto il Generale dalle paasate delusioni«
380
et poco di 8ua natura propenso a dirertini in negotiationi» orero habbi
sciuto r isvantaggio di quelle palludi. onde non voglia mTenturanriai.
habbi alcun fondamento io mani di sperar dalla trattatione alenn (rattii
levarsi una parte de aaoi nemici, o di renderli tra futt* eaai poeo eoalMiil
l^eloai; in ehe Pordimento (quando eiö aij) conrerebbe dipender dalle pamli
trame di Darmestat a Laitroeriti, et di Brandemborgh in Pollonia, che Im i
tempi loro aviaate''. Panier preae Haidelbergb. »Aldringher reataTa apettal««
et il Genpral ai acuaa di non poter allargargli 1e coromisaioni di eanhtHir,
perchÄ conTenga reder prima la piega della propria armata, per potcr ia cM
d*ogni sinistro harer pronto il modo, eon mexo d'easo Aldringher, et degfiM
corpi d'eaaereiti di rinforaarla''.
Disp, 80. 1633. i8 giugno, Ebbe dal campe le fettere del TeerreitMff
coi deve ag^ungere alle notizie eomniunieate pell* antecedente diapaeao ^
datofli il giorno de 5 da Proteatanti il faoco alla terra di Nimt, nen'atliil
nella mostra delle loro armi per maggiori atentati, sopragiunse an lora In»
betta nel Campo Ceaareo, a chieder sicuresia dell' abboceamento deir Am
coi Generale, il quäle glie 1* accord& per il giorno aegaente; ebe ia qvel 0»
gresso si stabil! in primo luogo la aoapenaion d*arnii per 15 giomi, ipMI
martedi prosaimo li 21, staute che detta aoapenaion non a* intenda abradv
graltri corpi d'Armnte, altrove accampati nella Germania; et che aaeeiafri
posto non resti prohibito agl' esserciti di perfetionar li lavori delle praprii
trineere. Venendo doppo rArnen all* indiriduo di qualcbe propositioaet dim:
desiderarsi da Protestant! il perdono generale da Ceaare non solo nell* bapari^
ma nelle Provincie hereditarie etiam dio; che a'annulli totalmente Tedittaii
beni ecelesiastici ; che ai reatituisca ogn* uno ne proprij haveri, aij eatai
lasciafo viver nella sua religione oome prima, et reati rimesao rirapeneaA
coiidilioni et csser del (empo dell* Imperator Mattias. — Soatent5 il Velattn
nella risposta, non dovorsi pretender, di prescrirer rauttoritA a Ceeareifli
flue Provincie patrimoniali; che nelle altre il repeter le conditioni al tempt i
Mattias era un voler revangar le cose troppo da alto; et che ne gPaltri paaÜ
del perdono, dell* editto, della restitutione de beni, et della libertA direlipMi
a'hflvrehbono potuto ritrovar ripieghi di sodisfatione reciproca. DelPiaeleaiM
de Principi forastieri non si parlö in quel Congresso. Ueno de] diaanaaraii
Allemagna. Per quelle tocca agl* interessi del Voleatain» molto largaaiBli
s'espresse PArnen del aenso et desiderio commune in Proteatanti di f e dirii
pienamente compensato da Ceaare di quel, che per non spogliar li PriMfi
d' Imperio de loro stati hereditarij, non h possibile di ciedergli, aeeeananda dil
Ducato di Michelburgh. — Con tale negociato ritornando Amen alla aaa Ara^
ta, spedi TElettor di Sassonia il sogeto, che scrissi; et doppo, barnto il giaii
dietro un altro abbocamento con easo Volestain, ai e conferito in pentMl
Dresda, lasciando intentione, che sempre che si astradasae con detto BleHiri
con quelle di Brandemburgh alcun accordo, farebbono eaai ogni tlbneiv
tirarc igraltri dell* unione. A che il Generale rispose, che in caao di retialiM
era dell* ufiloio di quelle Altezze il coni^itingersi seco contro li perCvMrf
della puhlien quicte d' Allemagna. In Francia ha TArnon aecennatOt eheaift^
381
rdbbe dar parte di questa sospensionc, e per dispor quella Maeafa alla retirata
Jelle aue genti dal Treverese, et dalle Piazze ultimamente prese neila Lorena,
!• ha eccitato vivamente il Generale. Giä delP espedition di uo sogeto grande,
che in Corte Cbristianissima dissegnava far Sass''. sopra li motivi di pace, scrisai
U %i maggio Tintiero. — Voiestain nel dar conto a Cesare delle dette negocia-
tiiwiy rha aasicurato, che, qoantunque fosaero State introdotte con artificio da
Pkoteataoti, per atender li soecorsi da Svecia, et altrove, ehe avisai, ad ogni
••do non havrebbe lasciato ciedersene pregiiidicio, cavando da questo tenipo
fi nntaggi» e di nieglio armar la aua eavalleria con le armature, che gli veogono
da Toscana, da Ispruch, et d*altrore, como serissi; et di piu assicurarsi la via
dairagreaso all* inimico nel posto in che h, Inoltre ha sogiunto, che l'indennitii
delli atati hereditarij sara da lui sostenuta in S. M. Cesarea a tutto rigore, et
A^ con quello riporterä 1* Arnen da Dreada, spedira qui il Collonel S. Giuliana,
per deferir il tutto al beneplacito della M'^. Sua. Con che acccnnarle in fioe,
ehe alli rootivi, con quali k stato fatto tentar da Proteslanti, de aaaignatione de
steti« di laogo ncUa dignit& elettorale, et di aperanze roaggiori ancora, haveva
fnuieemente riapoato, non poter fare alcun foro colpitali nel suo animo, eome
premunito che lo tenne aempre dell* obligo doruto alla fede del aervitio, che
preete, alla gratitudine dell' honor, che gJie ne deriva, et alla propria co-
ecieasa. — Altre lettere in questo punto per gl'ordinarij pedoni mi capitano dal
campo 10 Slesia dell* undeci; et non ^ punto inconferenle la frequenza degl*
atiai nella curiositi degl* eniergenti. £ stato ad abboccarsi il giorno dietro al
eecoodo congresao dell* Arnen il Principe di Danimarca col Generale, il quäle
OOB tutti gl* hoDori, che potesaero dcsiderursi da un figlio d* ogni maggior Ri,
!• he riceruto et fatto dello atesso modo trattar dalli Capi da guerra et dalle
oulitie. Ua il detto Principe parlato dell* Interesse dei Palatini suoi Cugioi, et
caefimiato al Voleatain Taffetto del Re suo Padre verso la composition de
correnti disturbi ; esseodosi nel resto tenuto con ogn* uuo in termini molto
euMeguati et altieri. — Lo stesso giorno degl* XL era capilato dal General il
Daee Fran'*. Alberto di Sax, per tornarsene la stessa sera all* assistenza della
ene armata io assentia dell' Arnen. Anche il Conte vecchio della Torre,
creduto gii luoghi mesi da Au&triaci per morto, trovandoai al commando
Dell* armata audetta di Slesia d'alcune truppe svecesi, haveva fatto appuntaril
gioroo dei 9, per vedersi col Voiestain, quäl prontaniente glie io destino, ae
hen per iodispositiooe aopragiuota al Cunte s*era differito per li 12 corrente.
Credeaai che foase per parlar degl* interessi de Capi di Svecia, o perche non
reatino dal tratlato isvantaggiati, o a rnira piu tosto d*intorbidarlo, onde a
partieolare aredutetia ai preparava il Generale nell* udir li discorsi di lui. Che
il detto Geuerale, doppo barer regettata piu volte la sospension d'aimi, come
aotto li 2,9, e 16 aprile aviaai; et doppo haver trattenuta una lettera di Cesare
aopra il ifegocio di pace driciata al Darmestat, de che coli* ordinario de iatante
aerisai Tintiero, habbi hora et abraciata la sospensione, et aperto Tadito a
aegocio, dubitano Spagnoli sij stato a mira iu lui di fermar il penaiero della
Boasa di Feria nell* Alsatia, et ne han hieri apedito novo corriero a Milano ; et
iltri credoDO, che ri si aij moato col Gne, d* haver in preprie flMei la negocia-
ntoeate > «M Tm« a tM ftlln
> parp fisMa niii 4'b^Mrirsboa*. (t«l
ataHari ii »Wilaia r BrMjMifcargh. üapaffMli ii pani* cm Ic Crva* 4i hu-
«(■ «t t>|rM(*rra, •! «i Mc md R C«IU|pti laro in r;'r«M.i». kabbiBO 4" npr^
fU». aal paat« 4*1 naaaiflar 1' armt, iairodDila ■ tamp« Irstuii Hadiu
^rla Ti (ans ■'•pptranie dl nte «npri rtprcti» dilara art^ei«, ndterUafa
tili «»«(Ar«), maalre «i »daiiao iorfriori di rorte; MT aitrm quathi cka «mW
a S3 Apnl* d>flt «Ir«»! eonffreHJ con qacili MJniatri d«) C»naifH*r di D«nt-
«lal, rtin U nagalin daU d> lui «Ui Rriid«nli di Pnncia. di laaciarti ^ l*n
varifra; et e\b elia «ignlflrii «alta Ii 30 d#l medriinia moe delb gplMia prta
dl H««ann1« d« Mo»«'. d'AinH miniatro trtacne in Üre«d*. tenutaii mcIui
dtll« pld cntiOdrnli pamtiiunioilloni, tono parlieoU'i. ehe haTraono jirmatlo
pra*«!) VV, Rve". cnn aicun lum«, rinterno di qocl Principe, quil gii prw
an«» pr*la*ri) di d(il«r«l d*ll* conrnntion fulta 9«nii il «uo ini«rTcnto in Sbrn.
«am« |iiir ■ qnri lampo rilrdi eonlo liumilinent«'. t.*Aldriagher ebbe ardit)
ri«1 (l«n«ri>la dl «n(>iiDrrDre le Pinne di gavierii, e di ubbidire a qael Doci^H
liingra'ln d*OII vi in Alii«xia a ini|iedir l'ingrcsso a Bpii^noli,
llüfi, Hi. tSa-i. 2S giugno. „Viionn qucsti Ministri Spagnali is gna
«Ot|ien«liina rt Krln*ii ili queito mane^gio, che si ^ preto in mani sae «ok<l
Vi>tiitt*ln, dall* p«pi> dl ricrmanii Ver indurla nd ■laenlirri, caniribuirmi) (fi
illfli'IJ •! I« )irDmri*a, che nclle mic leltcrc de 13 marto, et in allre pMlsricHi
raiipreianlai- Kinniniciile pnr aslriugrerln, tiaii rilenulo 1» maoo a^l' aibani fl
Janaro. M mniilrala qualrh» icnso dalla sm dureiia; prendcndo ae«ai(«Bt Ji
f^ta guatarlo allam dio topra il capo del litolo d'AlUtii. de che a 4 eorraal«
anUti 11 partloularl: •) di riientirti di lui p?r li diflicoltik frapoBta alla
In Aliali« di Frrlii. d« n* net «uairgucnlc dispaei^io dpgl' XL si^nifleaU. Tc
mann liora «11' incontra, ch'tfli nonhahbi >oluto, sc ben arantaggioi
ballarst con I* yanli di Sastoni«. pvr lrn>f«i brne con quell' Elellara
■Di 8laH *uui ; eh* al)a pr«pMla di Mspcatiooc pauair > drillora dajr itni*
WM *aaa VulMlnin. habbt »ftli adharil« prealimanle, n(« per ataiiU rac*tUlt
drltNlaU a tViir*. per aitlvalicar pr««t« a%m' wno, cbr io Ini sola s6j b dint-
linaa M n«K»Wo no« ntcn phe d^l* ami: che p*iu eeli im>b hsaer in latb
eMiMa )*«r*<r<rhi« all' mibilioai e ipteraair. «n <|ain han procorala allrLtrii ■
Pntaalaalii eka aiti d*»«!««*!»' ■arila ■ cMta di t'iu d'Aaitria ntn It Pric
ei^ A^^fttr^ r*M«*a. et* «*»* altr« liafaratare di d«tta Cas« dob aarattf
•*! pual* d'airftwHtt. ia («• *"i a*a*iata |rr«aaB ipt«atMa;ehc p«mif«iird»
\\ iktwmt d» Crtar* p#r aoa «»waa i arafaM a Sf aiiaat a w dia ii iai q«el p»t«rt
aafa Iw t*r%r d* ABeia f a iMpaHaliK rb« Msi «1 aal — laatäert '*p>Baaii
*kfn*tt\ W »H .■ iM^ii. rte»t« h pMfT* t««Aa*4fcl'^Hrprlrata^p«l*
e*«t
383
hftbbi coDvenuto starsene in dietro a Clotz, come scrissi, et dal veder in oltre^
ehe tanto riiardi a giunger il San Giuliano a Cesare con li precisi del negociato
dal Yolestaio. Queste MaesU e Ministri pero, che bramano la pace nel miglior
modo che si possi oitenerla, non tanto s* imprimono, per quello scuopro, di tali
dubitationi et golosie, che volentieri non vegghino quest* apertura di negocio;
et han ispedito il Baron di Questembergh al Generale per commendar dall* un
canto il suo buoo zelo, et assicurarlo della piena conßdenza in iui di Cesare,
dair altro per asister con prudente et destra maniera agf interessi della Maest^
Sua. — De 15 del corrente son Tultime letterc, che ricevo dal campo. Non
per anco eran ginnte le risposte dell* Arnen. Si credeva qualche proroga della
•ospension d*armi. Era seguito rabboccamento del Conte della Torre col Vo-
lestain, doppo il quäle eran piü toato augumentate, che altrimenti le speranze
della pace**. Nascendo Taccordo, prima del disarmo, il Generale recherebbesi
Del Lorenese per rispingere i Francesi da quel conGne. Pare venuto all* Arnim
il aoccorso degli Svedesi giä atteso. Giunte lettere al Residente Francese con
concetti di pace.
. Disp. 84, i633. 2 luglio. »Un Capitanio del Collonel Olch e stato spedito
dal General a Cesare con lettere del R^ di Danimarca, nelle quali invita Sua
Ces. Maestä ad inriar per li 23 corrente sooi deputati in Vratislavia, perch^
quando cosi si trovi buono da lei, vi si troveran al detto tempo et Amb^ di esso
R^ et li Deputati de gli Principi et cittä franchc dell' Imperio, per ivi proseguir
la negociation della pace. E stato in lunghi et segreti congressi consultato qui
sopra questa nova proposta per quel che di reallä o d'artificio possi contenere.
II disarantaggio del luogo del congresso tanto a Protestanli partiale, il aospetto,
che la proposta sopra la negociation universale della pace sij a mira di sturbar
la particolare, che hora maneggia il Volestain con Sassonia e Brandemburgh, la
quäl in fine, come foase con honeste conditioni, sarebbe la piü desiderabile et la
piu desiderata dagti Austriaci; et per ultimo il riflesso, che nello spatio de
qoesti trattati viva quieto Tinimico nelle Provinciedi Cesare et con inquielu-
dine all* incontro si conservino Taltre patrimoniali, per restarle tuttaria sopra le
bracia il peso di sostener le armate di sua Cesarea Maesla, sono atati li tre
principali punti della discusion della consulta. Finalmente s*^ deliherato di
riespedir in dilligenza al General il detto Capifanio, con ohligo di ritornarsene
qai fra sei giorni, aospendendo in tanto la risposta alle lettere di Danimarca.
Penetro che Togeto di questa risolutione sij, per prima venir in chiaro et delli
perticolari del trattato di esso General con li due Elettori sopradetti et della
buona o mala apparenza del suo essito, per poter con piü fondamento o
neir UDO o nell* altro modo regolarsi sopra le dette proposte di Danimarca.
— Ha queato Capitanio portato anco lettera del Volestain all* Imperial Maesta.
lo essa ai diehiara di sapere, che da suoi malevoli a questa Corte era stato
tasaato« d*haversi lasciato fuggir con la sospension d*armi accordata, il van*-
(pMia di tagliar a pezzi la retroguarda, d* impadronirsi di buona parte
[llaria deir Arnen. Ma che questi tali non havevano considerato,
"^n suparior in numero di gente, inferior pero di cavaliaria armata
Itai all* uscir in campagna, onde alle prime zuflfe ne rissentisse bea
384
grare il danno nel miglior reßKi<^c'^t<> <^' havesse, quäl h quello del PiceolhoneBi.
^ De 24 del pnssato sono grultimi avisi, che mi perrengono queaU aeUimiBi
dul Campo. Vi s*era prorogata 1h sospenaione per tuito il detto mese. Siitafaa«
tuttavia attendendo le risposte delli due Elettori. L*eaercito imperiale ia taaU^
espoato alli disaggi della campagna, senza tende, seoaa bar&cche, ineerto fn
le voci di'lla pace et della guerra, cominciava inminuirsi perle fiighe. Grordeai
rigoroM del Generale 8*eran publicati per impedirle; et qualche comparto di
guarnigioni nelle terre vicine 8*era fatto da lui, per aollevar TicendeTolmeaU li
soldateaca. Mi confermano dette lettere Tarrivo del soccorso all* Aroea, b
eontinovatione sollecita di lui nel fortificarsi a Brich, e Tasistensa del Coale
della Torre nella trattatione, che hora si maneggia. per quello ne toeca all* n-
terease de Svedesi^. II Castagneda insiste per Tinvio degli Spagnuoli da Milan
a diflfeaa dell* AUazia, non petendo soccorerla Waldstein, e si feee veniratal
nopo una lettera di pugno del Cattolico ,,spedita al Com^*. Nararro io Campo;
qoal facendola reder al Generale, Io ha asaai scoaao dalla durezaa preeedaatf»
mente in questo parlicolare moatrata; da che sperano Spagnoli, di tpaattr
anche in ciö con qualche ripiego riotenio loro, specialmente se, non entraado«
nel componimento universale della Germania, meno barease effetto il particoitre
con li due Elettori; si che il Voleatain non potesae libero da easa spiager
valido rinforzo dalle sue Armate alla parte sudetta d^AIaatia*.
DUp, 86. 1633. 9 lugiio, — Tra Waldstein e Arnim a oli fu prolnagate
rarmistizio (ino al seile corrcnte. L*inimico intanto si rinforza, mentre gl* lape-
riaii non rilraggono aleun vantaggio. Torno il Capitanio, ma pare, ehe noa to-
lendo Cesare accordare Ia ^liherlä di coscienza nelle Provineie hereditarie,
costituisca il trattato sul confioe della dissolutione. AI certo le dette mie lettere
dal campo m*avisaoo, che haveva il General dato ordine, di marehiare alla
volta di Sci?enitz alla vanguarda, et richiamati all* armata in campagoa le troppe
acquartierate ne* villaggi convicini; onde ae all* uso de* maritaggt, qaali perlo
piü nel punto della maggiore iscompositione si concludono, non sopraTieae al-
cuna piü larga apertura, roolto stretlo per questa si scuopre Tadito all* aeeordo.
Si aggiunge, che doppo haver il Generale commesso all* Oleh in Bohenta, di
sospender anco a quella banda, ae ben non compresa nella soapensione, ogai
mossa, Io ha posto ultimamente in liberti del vantaggio delle oeeaaioni, eoa ehe
s*espinto a sachegginr due terre nel Marchesalo di Perait alla frontiera di
Sassonia**. La proposta di Danimarca per il congresso a 23 in Vratislafia, li
sta dibattendo, ma un fallo d' armi potrebbe romperne ogni filo. Vratisiaria iah
pedi al Com'^*. Cesareo Ia riscossione di certi dazi „risolutione rieefuta dal
Volestain per mal indilio doli* inclinatione di quel gorerno**. — ^HtL finalmeate
oltenulo queslo Amb". di Spa^^na Ia venula di Feria in Alaatia, e Ia patente de
tagÜene da Cesare e di seniplicc passaggio per le occorrenze di Fiandra* ■•
a voce si autorizzn di opcrar ivi a vantaggio di Cesare. La Francia al certo c«^
eher» di impedirne Tentrata.
Ih'tsp. ST. 1633. 9 luglio. „In questo punto mi
campo doli] due con aviso della partita di \k
disgusto datoli dal Generale**. Alltga Ia eepui.
385
Dal Campo a di 2 luglio 1G33.
Li Principi di Toteana sono stati costretti a partirsi dall* Armata, et domat-
lina, übe aarä domenica, sMoviaranno alla volta di Nays, et di li^ a Olmitz in
Moravia, da dovespediranno persona a dar parle delP oceasione di detta loro par-
tita a eotesfa Corte Cesarea et a Fiorenza. In lanto ordinano, che le arnii loro.
che veogono d*ltalia e d'Isprugh si fermino a Vienna. II particolare del loro
disgusto ^ che il Generale Wallenstain habbi lor fatto intender, che voleva che
daaaero a tutfi li Coliooelli et altri Cavallieri deir Armata deli* lilus**., altrimente
che ordinarebbe, che fussero trattati del Voi, et che con detto titolo d*!!!"*.
voleva fossero trattati da esai Principi li gentilhoomini attuali servitori di lui an-
cora. Di piu ha preteso, che col Duca Francesco Alberto di Sak trkttino nei
titoli e neir accoglienze del tutto del pari. La riapoata dei Principi fü, che erano
▼enuti in Alemagna per servir a Sua M**. Cesarea lor Zio et per dar gusto al
Sig'. Generale medesimo; ma giä che Sua Altezza dimosirava non buona vo-
lenti verso di loro, erano rlssoluti partirsi per non entrare indisgosti maggiori
soggiongendo, che, mentre stanno in Armata, et in ogn* altro luogo, che
li havesse mal trattati di parole, sarebbono de essi stati mal trattati coa
fatti.
Disp, 88. 1633, i6 luglio. „Non ostante la nova proroga della sospension
d*armi accordata per sin li 7 corrente, che Tordinario passato scrissi, se ne
ritratto la parola del Volestain la maltina dei quattro, con ravanzamento suo
▼erso Svainitz. Mi portano Tultime mie lettere dal campo de dieci, che per haver
TArnen fatto uscir fuori voce d* haver ricevuta la plenipotenza dalli due Elet-
tori SasBonia e Brandemburgh, non senza qualche correilatione de gl* altri inte-
reasati ancora, ae ne sperava dagl* UiBeiali dell* Armata aicun buon esito. Che
all* incontro havesse il Volestain da una lettera di Sassonia driciata all* Arnen,
capitatagli alla mano, quantunque in zifra, penetrato tanto, che sij venuto assai
in chiaro, amarsi da Protestanti queste dilationi di negotio» et commendarsi la
deateriti dell* Arnen stesso nel procurarle. Che fra queste diversita, a 6ne
d'assicurarsi del vero, gl' habbi il Generale mandato a chieder per mezo del
Collonel Lilo il giorno dei 2 un poco d* allargamento de quartieri per ii suo es-
aereito durante solo la sospensione; di che essendosi T Arnen scusato, habbi il
Volestain ricevuto tale risposta per rincontro dell* interne de* Protestanti, di in-
debolir fra li scommodi della campagna ristretta le sue forse; ond* habbi risso-
luto di precorrer con la rottura il teropo della sospensione. M*aggiungono dette
mie lettere» che assalitosi dalla vanguarda d* Imperiali Svainitz, trovatolo piü for-
temente diflfeso del presuposto, convennero retirarsene con loro perdita; che
subito commando il Generale un nuovo attacco et piü potente, cun speranza di
far arrender la terra, quäl manca de fortiBcationi per formalmente diffendersi;
ma che havendo prevenuto ivi col grosso gPinimici in posto di abttaglia, haveva
trovato per roenor male il non impegnarsi maggiormente a quella parte". Le
trappe del Waldstein ridotte da 33,000 a 28,000; altrettante averne i ProtesUnti;
tn?agliarfli con continue scaramuccie ; j^che deü* avicinamento dell* Olch con
riaghar seaia eapraaao ordine suo, habbi il General mostrato sentimento" ;
irottt ttortifieaiioni a chi non approva i tuoi sensi o miri avvansar in
23*
gndn p»r alUo metui rbe fei iJ im. La C*rte ■MrMri* d fartit*
IpaM« a Vral»l«f !■. e •) aoninaroM a dcfisUlt a C^ « ~
Umo ■ il Barp» di Qii*ilcmb>rf(h. «m pn lv||hi
rlHarlr« )» moltiplicKA dagli inlrrawti e k paa« yr rt ü M iaM 4*1 Wall^ä;
na pur (tanfk l'AUeinigna omiai per U kaga l*IU. » h» ttwiw WaMalaa ta<r
aHDilar |titl taul» die irriirbiarc i DBDiirim'fltiU t i r t— a. Kaaw rOtefc^FM-
ilrliilt)»'' K'» '" ■"" •" "ntr'nne'™ o»' Palatioalo.
AitsliiOK''*! "■<* iclleri da Virooa dri 16 alcsto. ■• tm *i nam. tftcj
rut", liuiiiardiiii, reoulo a Virnai prr far aap«rB a C«sare la fmuttaia
Prlucipi di'tl* TnitPina dal camp« ■ Cntn. driM ■ quolo. «b« Wal4*toia «f
ni»*ii> M Picralomini in >ia di cammiodo fornul« aHiaä a ifB«' Pr>a«ip<
trallar mrit''" ' '^'P' '''"' »^o*'** ' '^* " Picealnmiai bHcsIö tor» in nrt««>
tiila taK'ut>*''o'"'- "" '^'"' il (••■"'ral «rriise * CMure atrr c** Tall« ia lia Ü
rnniiitliui ondc Cforo nun pnivr farne »Uro ehe dimnalrare tl mo dupiaMic.
thaarfnii aacora, ehe. avendo (Joe' Prineipi dalo ordine di tmr xiala aipdE
eil* loro rMitano annature dairilali«, il Generale invee« »pedi ordiai, ftnii
tlati «undollp all' armatt.
Ilüp. 00. taaa. Xa IuijHo. Ineanenlo dal Senato .nelle ntlime de 9 mt-
ranl« dl *ap*ra, le oiero il Voletlain h^bbi proinoaao, o sc pars aij (bis
dair Aman rlehivato • queit' iiltimii Ira lor negotiation «egrel*. b« »sktto t—
dubbln (ala iiiFdila mia tcltem > elii mi »erve ncl caniim, da d«*e mi ^aap
({uatla «*ra a punlu la rltpuila. Ou^ndo suj^ui il coagresto in L>itiB«riU dd
VMoata di Virnna eol L*ni;riiTia di DarmesUl genero di Saaaotiia. con li jurti-
cnlMri, oh* nt>lla ml« prima de D iijirlli; estetsmeale riprejeatai, non rinaae •*'
lunl jirltali inliTciii punlo gu«titlo il Vok'&lain; el il Regent« Villani. che M
ii'R»«lddn, • «he allribul * eie la canan <l?lla tcompositioo di quel eoagreuo.
M»*l llbaramanta n* parlö «I inedeiimo Volesrain per modrrarlo. AI preaHlt
rirffu dalla rla|inUa lopradflla dal campo, pome dslla diaa«!g|)nn dal deUa
iralUlU In (pil lia «etniire il Grnoinl tvnulo alcun appartalo maneggio eon li
(Clwllurl dl HnMvnia e Uinndeniburi,'!]; et gÜ Rplle mie del 30 aprile aecannii I«
Hwluaiai rh« na prnie il Keaid>-nte Tranreae in Di'eada, et Ic riaerve, cb« *! tcoo-
ufltanu nalll daltl Kieltori et nel General dal danneggiarii recipr«cain»nle. Mt
awuviunga la modaiinia riipnali, liavcr il Volealain lonulo ain all' uicir to «an-
)i«||Ha •t>|>l(l nvi fündo dplla si^Krc leti» lali suoi mane^gi, a mira di non diffiw^
tat' in aiiH*" ■'<"■"''■' " riempinienla delln sua Annita; m» diu riJolUla a aegaedi
aui Vli p'iWnlc, il alj allargalo nel negnciii vm\ V Arncu, el ehe avtMidn qnnla
ll)iiluliimi>uli> rinioalralo dl nan poli-r in un niedvMIfl^^Da Irailar In jiara »I
387
IrmlUlo per ■Hieurarsi, che noo »egui pae?, se non molto iiantiigiida per lui,
•t noD disKranbggiosR ne anco per li Principi d'lmperio in unirenale, nel cer-
ckio da qoali egii ni pone. Per queala »econdo line ini significn in appreiio il
corrispondtnU, firsi il Voleglaio mollo eiattaroenle inrormare delli «ntichi
drilli e prerOffaliTe de' detti Principi d'Ioiperia. eon leffno de ehe miri • Tcder-
nclire&tiluitj per il nome et mcrilo, cho > miliare d'acqutaUre di benefattor loro;
et per il primo oegetto m' aggiun|te< che habbi il Generale traltnlo eon TAraen
di haver per in ricompensa dcl Ducula di Michelburgh )a Prof ineig della I.usalia
fo\ Principato di Lighnili, il quäle ]rga a punto et unisce la detta Provincia di
Lusatia eon li Oucati di GronUoven e Fridlant et cort Taltre siijnorie in Boheinia
«t giacino di e»90 Voleslain, il che lo informarebbe uno de piii potenti Prin-
cipi d'Allemai;na. Che quante al delto Principato di Lighnitz, dovendo per
maocamenlo di liue* radrr nel Duc» di Brich giü dichiarato ribelle di S. M".
Ceaarea, per havpr riceruto in e«aa Plaiu di Brich, qn&ntunque aitunta nelle
Proviocie herrditarie dell' Imperatori preaidio de Proteatanli, .doreri conten-
tarai quel Duca di eieder a lui General le rajrioni di sua heredili in Lighnitt,
eon 1a aperanEa del perdono nel proprio patrimonio di Brich; et che per quello
toeea alla Lu«alia. essendosi Saisonia diebiarilD di non voler ipoisessarsene
aenta l'eabono del million de Sorini, per qnal la tiena ipolecnta, corae in mie
leltere del 9 aprile si d' haver tcrilto. s'havrebhe potuto trovar ud meto ler-
■nine di in»li(uir i) detio credito dell' Elettor in capilale di censo nnnuo eon le
cautelale aseignationi da Cesare, di Tafgli tener aonualmenle te rate. Con lo
indrutioni di tutto queilo m' asaieurano le dette mie tettere dal cantpo. barer il
Volesfaia deslinato per auo comniesio nel congreaso proaaimo di Vraliilaria il
Caneellier di Michelburgh confidentiaiimo »uo et beoeÖcalo da lui de cariebi
nell' Armata per la summa de mille florioi in cirei il meae, die atenderi per
diapaciarlo rarriro al datto luogo del congreiao degl' allri Depulati de Prin-
cipi, «t che lo iiivierä in quallli di «uo commesao, Don come di Generale Ceia-
reo. ma come di principe d'lmperio; che dalle rimoitranie dell' Amen si tij
eaao General laicisto aaaai persuadere, de che la inclutione in aicun modo de
Franeeai nella peee possi eieder aaicurezza et decoro de' Principi di Germania,
al che noD te ne dichiari egIi hora tantu avverao, quanio per lo inanii faceva;
et cbe le aasignationi di qualche terra Tatlc dal Cancel". Oietlerno di Svetia al
Daca di Vaimar era per osticurarsi di quel partito in ogni caso. ehe li (lue Elet-
lori Saiionia e Brandemburgh liavessero atcuna coaa separatamenle dagl' allri
Coltegali concluao con Cesare; et gii priinn di ridur la ßiela d'Elhrun, per
(luvl che s.-ipi'm i'^aii Caneellier non essere per interveoirvi li Elellori »udetli,
Tolae vederu unilo coii le sue genti il Yahimar medesiino col Guneral Hörn pur
Sredear, come a 'Mi aprile nel proposilo del aeguilo in essa Uiela humilmenle
u rappreaenlni."
^^ „Gh che ricevo d'ami, mi reala d'aggiuager in i|ue»te, per complir anche
^■^»tt p»rle al mio debito. — Mi portano, trovarai il General indiipoito et
^^^^^^i> et che dii ebi presome preaaggir delle coie venture, vcnghi esor-
1« ataggionc parlicotare cura, non »cnia rillcsao in lui
dthU." lavanolentödinnovoln preaadiScbweidaid
388
rortrnipiiln prr*idiRti; euere rnnlie 1c armate ben trinctirmte ■ n«uale|ili ]
dielsnii, oi poler i^Kuir battaglia, „rb Tum noa Kndava eon iaTanUfgi* ■!
attacar nri proprij poiti It neniiea"; cheWilditrin Irorä tnodo di gettarriit
Klvaia, ma rhu toipese un Ul puio per noD lasciir modo all' Arnim di tatrtn
in Biipiiiii; ehe acriue ill' dich di spedirgli 4 re^cgimeati, e che ebiue ilTiet-
re d'Vnitheria 2000 rardll invano; e .che ü Co. Pilippo di Mansfelt. nHli
un poeo von llherll dri diseono nella lenteiia drlle riaolutioni del G«*»-
rate, (ti per eispre prito del »ao earieo* ma poi silTalo dal Bar. di (JaMtni-
brnth. I re)t^'imenti de' Priavipi diToseana furoao dati dal Geurrais a C^Mtll
Irdeirhi.
Hitf. ai. IdM. 40 liylio. Da letlera dal eanpo d«l 23 riler«, cki
PrulMUnii aipellano rinrurei dal Dura di Linebai^h; che Chimpasin Jic
gnti rolla a l>n>ni(<rlt • Herode; che ad vnta di eiö U Generale non *i
•na maratiitlia di lulli f^i ulFidati dell' annala. ,AI Galasao, che in conialU fr*- 1
feri <|ualrhv runeeti« circa li iraata^ 4' ana Ul* leateua nel tmr aleaa pr»-
pviaa, m' auivana« delle nie lellere kavcr il Generale totto eolleric* I
ri»|ietl(>; Sapec bee ^i quell* coaferüea all' iaeoMbwii«, ehe aoitiene; (h
hcilnwele |>olrvbbe da «na parle • l'altra ««adar l'arBi Cc«aree entro l'ln-
|«rit> : Ma ebe il M4lmcric fra pepoK Inlli ncBici, leBaa perir dal ferm e UBt
b«»». r<Nk l'«pp*«>ii«n« deile niieitar r*rten« d' AH w i^ na, p«la«*i riceMMcr
«h <(iuliM>i(ae nteiliocr* g indieV ^r düicäe ■*! ! •■* II Dnca di Baiien lagaaa
iliuHMesuT akbi Jil^d« (t|cb e .VlJrnim- tri kr* parv in dJ Ma pni i , dahitaada ebc
()i4ur\iiiii.aMrii»fwrviialivn«<H«anenteife4ili4alG«*<n)esB*pe««e«aHeal*.*
L'a)^ii>M«i* J«; «v«iprM» « Vrati^iia t» per le l angh e. La Cncte h sMln
{•(«Ml r«- i'atin« nmivt*. «W iwntbbe )• «am* K« dt fliaiwana. e i Prate-
«aali *M •*!««> <; »wa« f«rkM i' iatiry iniiiai 4tt Ke Pnh t e n . D hiaeft
JL' IILH4>(inb«>rY .■^^-w c^rf wa | ifi» »eir batw mf » » « rn^laiili • (ft-
iW. M :i-ii. *' w«MM ,Ami* £ &£»•• nnann ■•• aä piilwi l'ri-
t«** «>: C«»^ M^:^ $>>B.^ ittHii. mwii $• rtmitimmmm W anüi anr
i«iH4vf ^ tt Mt>l<K->k I rfiBHinnff p miimm itt ca^Bad* C ^anfc Ittnp«
h ^1 «'->'■<''',. «•* knitwrii-: <y* » e iii pji' iiacr*«af MAi aK Amc^p U^tim-
fuNpi-v c* -■•m4t<)wknr* i ähmf «clw anHCtie. «he kn «■! tmmätmatm a m-
pir>t C.M u>« M:«<}r a T>>aaf t' nwM^aMirir a«f» rAw— tM T«li^hiB 1 MB-
389
>. BS. 1633. 13 agoila. „In fitlioni ili poch« canBegucnie conlinuino ■
fcnefBi g-l' eaercili nella Slesii. Non sono di poca con«Fgui>iiia perä li fini.
Hie potrpblionn esser involli entro um tiile IcntiLia. Vi riflette C«3nre, et il auo
consjglio, nnn »enzi iospensione dell' iulerim il^l Volesliln. II Bi d'On-
g1i«rU, che brumi sartir il EOi»iiiando <lpir artni, piä lilierimeiite ae n'espritne
degl' iltri. L*uDiver9Ble dclli Corte et delln clltn, ciiB delesta perestremo qiieiti
■nodi del (^«neral?, lo Taceva rnorlo In selliiiiRtiB pissata. Et prr ultima li C«pi
da Kuerri linpcrlili e( i> so1dal«9ca, che per lor natura et intereasc abborriscono
il nome elium dio de^l' accordi, hora quasi di commune conienso intUDnana
({Hfl verao: Nulla aalus hello, pncem le po«cimus omnea." Da letlere del campo
dei 3 rilfva, che conliiiuano le scnramuccie sollanto, e che l'eaercito Inip'", tro-
voii »empre in mag^iori an^usUe. „^'^KK' ""(?<""' detle lelturc, eaaerai il Co.
FerzicR aliboci-Rto alli t del corrente col Uucn Frnn'. Alberto di Sdi a meizo
Camino fra imbi l'Armiile. et che un Amb". di Brandembureh habbi fatlo chie-
der gaNocDnduIlD at Voleslnin di paisnrcene a lur, quäle glie lo coneesse. Mug-
gior vra il aospetto, die le speranxe d' an aiiuil riatlncco de manetCK' <^''' Gene-
rale hör mal reao a luili grAuslriiici fortemente geloso." II Generale mando il
Cnllonel Munsfelt a aorprender il cailello di Appelleln. Si sollecita l'svfanza-
menlo di Fcria. L'Aldriagher depo il ditlacco di Olch, ebbe ordine di nun
Viip. 98. 1633. W agoslo. „Sopra le gelnsie risarle a queata Corte
de^r andaiiienll del Volestain, du nie hogiti ollo aviule, mullipljei et lun^he si
■uno Ivnute le conaullationi da Ceaire. Li partiti piü proprij da tNÜ oeeasiuni
ai sono slimati nella licinanm presenle dell' artnate, e nello stato, in che t detto
Voli'Stnind'auttorit&suprenia nell' um et di confidenEa nelt' altra. II pii) peiico-
l«si. Italla liberlit de' diicorsi contra la persona di lui s'e dall' uq canto dicbia-
rito rimppralore che ogn' uno a'aslenKai dall' altra lia spedilo al canipo il
Conle Slich. loldalo di gran nnme, et caTalicr di molla inle((ritik, acciö
dell* eascr >ero degl' essercili, dell' babÜilil delle fatlioni, et dell' iuterno dei
iiianeggj penetri et rirenaca. Sarä 11 Conte i-edulo con inolto contento da tulli
^1' ordeni della militta, quali ben di bnon cuore nppenderebbono 1 vuti dell» lor
uhcdienia alla matura dcsterllA -del suo conimando. Man di eoa) bunn aechio
nnii teduto giä dal Generale, che non ania punlo gl* oiservatnri dell' alion sue.
— Ha invialo easo General qui il Collanel Leoni, per aullacilnr iniaaiane di
deiiaro al cinipa. Questi Minialrl Spagnoli, a quali si rivolgono le istinie per
il compimenlo delle loro mclate, riapondono liberanieute, baverlo deatinale il
CvtlolicoK u«o della guerra, non a provecliio delli Capi d'eaaa et adherenti loro
Dalli wini«ies»i di qiieate ProTincie, aopra quali ai prnsa dnll' altro canto rino-
var il püBo delle eontribulioni, doppiumcnte il si rlsentc con la considerationa
di dovrr, nun cnniinandn le cose per la paee o per la guerra di niigliar piedi,
r i|ii('ito lernu ragraria AfgV alloggi aucora. — AI conte Slich si e in
1, di procurar ehe ordeni ulTettiii et riaaluti ai diano dal General
UrJnsher di nfai^dir n Bavicra. per moversi aeeondo roportnnlli * vnnlag-
Parc qui moltn alrano. che ituelle forte
alle oliose «pellatricl dci prngre»! dell' ini-
390
mico. Muovono nnche assiii le dogliiinse di qoel Duca Elletlore TiTiitiK, M
il dubliio, che s*iirrendi uoa volu raniroo di lui alle batterie, che li »m |l
venirf?li interniesse dal contrario partito.** Cesare g)i moatra y^propeaubn
volonta verso il aollievo e sostenimento di lei, quanto in effetti avreraagiik
dimostra il Generale.*' La sua unione a* Protestanti darebbe trmboceo a|^iito>
essi di Casa d'Austria in Germania' slante l'aderenze auo con Colonia e MaiML
«Partito dal campo con la rinontia in mano del Generale dei doe auoi regiaoti
d*infanteria, e qui giunto terzo giorno il Marcheae di Grana. Moatra l'origi
auoi disguali con il deüo General esscr derimla dalT easeraegli fatto
troppo dipondente dall' Iiiiperatore. Ad un Deodati ha aubito il Volestaia, mm
a siia particolar creatura, conferilo li reginnenti audetti; et il Grana hadettii
S. M. Cesarea, che vedendo di non poter servirla a) campo in qualche df{n
fattione di guorra, ne in alcun buon tratiato di pace, hayeva amato meglitiair
a prestarle il suo servitio qui, essendosi egli nel reato con molta modenäNi
tenuto nel parlar, quantunquc ecciltalo, della persona et andamenti d*esaoG(ii>
rale. Anelie il Piceoll' homeni presento ritrovarsi poeo contenlo, e ao. eh'eii»
dosi dichiarito di dissegnar di aortire da queato aerritio con la retirata diqoHli
campagna, gli vengono di giä proferite conditioni da Spaf^noli, che non Ton^
bono perder un sogeto di tal braura et isperienza. Altre voUc hebbi diicmi
aopra la persona di lui col S*'. Co. Riciardo Avogadro, ch*^ atato suo Teacali
Colloncllo, et cuvai havesse all' hora qualcbe diapoaitioDO di aenrire ib
Ser-*. Rep".**
Disp. 99* 1633, 20 agosto% 1 Connmissari del Re di Danimarra
giunti prcsso Vratislavia. II Generale averne dato avviao a Cesare, perebe i
mini a quclla voUa anco i suoi, ma questi aspettare il ritorno di Such per regt*
larsi neile istruzioni. 11 Generale ordinö a Olcb di raggiungerlo eoi auoi eia^
reggimenti. Guizzardini passo a Firenze per informar quell* Alteaaa delean
occorso a que* Principi in campo. «In queste trattationi di pace di Genaaaia
dentro ai fiiii delle quali m' cccitano Vostrc Ccc**. nello lor lottere del 6 d*iada-
gar, et avisar loro alcuna cosa, non posso se non reasumer lo acrittole in difcrä
niiei prccedenti dispazzi, essere cioi essi fini in trattalion tali molKo mnltiplifl,
et fra loro contrarij sccnndo la contrarieta degl* interesai. Id Protealaati, £
andar tirando inanti un appurente negocio , ehe, consumando entro il prepria
paese grAustrinoi, del tutto svantaggi le conditioni di queati aia nella pacta
neir armi. Nel Voleslain, di conservarsi nell* un caso et neir allro il picaa
deir auttorila et del poslo di Principe che tiene, stando all* avantaggio deiropor*
tunitä. In Spagnoü, di proiitarsi con quulchc accordo qui, nei loro piü orgeati
iütcressi altruve; et in Cesare, di sol evar le sue ProHncie in alcun moda
honcsto dal poNo deiln guerra, et f»cilitar con la pace ai Re ßgliuolo la sucet**
siono neir Impcrio. A tutto cio s*aggiunge Tagrogato de taut* altri intereasiÜ
UrnndiMiihurgh con Svedesi per la Pomerania; di Baviera col Palatino parE
Sinti et (li<^iiita clloltoruli di questo. II compenso della pretension del GcK"
rale, la resiilutione a tanli de beni, et taut* altri intoppi che rendoDO ifjiii
che si vorra inlernarvi, ditlicilissima al certo et egualmentc lunga ogni Int«
tatione.**
391
Disp. iOO, . 1633. 27 agosto, »Dell* ispedilioD fat(a da Cesare del Conte
Mcb al caropo, et degl* esentiali dell* iDsfrution sua ha il Volestain ricevuto da
««oi adhcrenti in quesla Corte fanto anticipati gravis!, che ha potuto prevenire
Ift molte eose gl' ufficij della M'\ Sua, et in altre giusti6car seco le proprie
•ttioni. Cosi prima dell* arrivo a lui del Conte predetto spedi ordene al CoUo-
Wt\ Holch di entrare nella Misnia, et d'impadronirsi di Freibergh, et altre terre
iqp^rte, come senza contrasto ha egli csseguito, et comniand6 a duo regiment
4e Crovati di scorrere nella Lusatia superiore per infestar anco a quella banda
ico. Precorso in questa parte gli sensi di Cesare, de ehe otiose non stas-
piu lungamenfe le sue arroi, compli etiam dio, et al proceder di qualche
•oceorso di cavalleriu la Provintia d* Alsatia, acci6 fosse proveduta de qualche
fiTeri )a Piazza di Brissach, et al passar riroostranze ufBciose con Baviera per
^pagarlo dell* impossibililä di soministrarli maggiori soccorsi, et del grave
pvblieo svantaggio nel lasciar arischiare di presente quelli , che giä tiene
4«U* Aldringber a diflfesa dei stati dell* Altezza sua. Di tutto ciö ha il Genernle
Maodato a dar conto per il Collonel San Giuliana all* Imperator, et il Conte
Such, fedutosi pre?enuto nell* esentiali degl* ordini, che teneva, ha haruto
•ceasioDe di tanto piu brevemente shrigarsi dal campo. Poco doppo la sua par-
tassa di \k 8* e con 1* impulso delle messe sopradette dell* Imperiali fatto motivo
^r la parte de Protestant! di sospension d*armi; et doppo un congresso in cam-
yagna del Generale coli* Amen, col Principe di Danimarca, et altri Capi, tutti
r«galati dal Collonel Ferzica sotto Tombra degP alberi d*un piccol boaco con
n aontuosissimo convilto, s*accord& essa sospensione per quattro settimane
proaaime. 11 ragionato di Spagna Navarro, commosso da tal nova inaspettata
TiMrteiDeDte, Tba ispedita a questo Amb". Cattolico in tanta diligenza, che da
lal ae na & fatta la communicatione all* Imp'*. prima che S. M. ne havesse ten-
tora aleono, et prima del ritorno del Co. Slich, quale^ come intese per camino,
la eonfennö hieri sera egli ancora al suo arrivo. Signi6ca il Navarro, abraciarsi
■•IIa sospensione predetta tutte TArmate della Germania, et essersene a tal
fiaa apediti corrieri, et creder che si pretenda dMncludervi le cose d* Alsatia, et
di fennar le messe di Feria a quella volta. Se n*o TAmbas*'. Castagneda ingelo-
aitoastai. Ha parlato sensilivamente con Cesare, mostrando di creder, che il Gne
del Generale non men che de Protestant! sij il disfar fra i disaggi le floride
trappe della condotta del detto Feria. Ufßcio simile ha passato egli col R&
d'Ongheria, et con alcuno de Ministri; et questa mattina si e esso Amb*'* riso-
luto spedir corriero a Milano, accio Feria sollccitamcnte s*avanzi, et s*allogi
Belle Prorincie Imperiali Ausfriache, per stare in cio nel concerto tra le M'^.
Cesarea et Cattolica non ostante altri tergiversamenl! in contrario. L'aviso di
qaesta sospension fk affrettar la partita dei Commissarij, quali dimani s* inca-
nineranno. L*augumento della contaggiunc in Vralislavia potrebbe far cangiar
qnello in altro luogo per il congresso.** 11 tempo accordato all* armislizio esser
poeo per condur a termine le trattative ; molto, perch^ consuma il meglio di
queata stagione. »Si havrebbe havuto per men male, che lo si fosse accordato
per r Armate di Slesia solamente, et per riattacar le passato prattiehe d*acco-
modameDto con Sassonia, come men difGcili da ridursi a fine Ma il Volestain
392
mostra di sentire, che iiella generalila di questo trattato si poiri pretender dl
comprendere solo quelli de) convento di Lipsia, nel quäle noa iotcnrennero altri,
che li Principi d' Imperio**.
Disp, i02. i6S3* 3 settembre, L*atto della sospension d*ariiii, eheaflcfi,
non obbligare l'altre armate dell* Impero, ma essortar piü tosto a eoneorreiü
„Dalle relationi del Co. Slich assai si aon rasserenate nell* aaimo dell' impen-
tore le concepite gelosie del Volestain, et in quelle cb*er« molto piüadombnto»
de questi ministri Spagnoli ancora. Ho penetrato portar il Conto, ehe il Geic-
rale, prevenendo gl* ufßcij suoi, gKliabbi mostrato ogni prontesxa di rineltfr
la carica, quando cio sij del servitio o del gusto di Sua Maesti^; ehe shM
scusato di non rapresentar qui anticipatamente Pintero delle eose per aooptr-
der li vantaggi della segretezza; che, se bene non habbi esso Slich Toliitoiitr-
lar a parte eon alcuno degl* altri Capi dell* armata per non inaoapetir il Geie
rale, ba nondimeno nei publici diacorsi riportato da loro testimoniaoae abat-
danti et uniforini d*ardore et di fede nel senritio della M*^. Sua; che per qaell«
tocca alla sodisfatione di Baviera, intesesi dal Generate le ^uate eaoteü
Cesare nel procurargliela, haveva prontamente aecordato il commettercaat
fece air Aldringher di ubidire con le aue genti a quell* Altezza con la aola prr-
scrittione di non impegnarle sottoPiazze formali; et che in fine anche alleistaaM
fattegli da esso Conte di ordinäre all* Aldringher, ehe all* arrivo del Dueifi
Feria in Alsatia, ad ogni istanza di esso Feria per qualche urgensa pasai detta
Aldringher a giuntarsi seco, aveva esso General adberito. Viene quest* oltiBe
punto stimato di maggior impegno degl* altri nella fedeltä del servitio del T^
stein, perche viene a debiiitar lui nelPauttoritä et nelle forze; et ad iropartinieS
contrapeso a quelli, che maggiormente abborriscono la sua prepotenza presN
Cesare. Non cessano alcuni del Consiglio perö dall* invettive loro contro ildetfi
Generale, sostentano le giustificationi di lui esser artifici, et grag^ostameat'
del suo al volere di Cesare, nei punti sopra espressi, apparenze. Mostranohtr^
egli nel principio et nel corso tutto di questa campagna lasciate cader le miglt-
ori occasioni di fornir la guerra con le palme di segnalate vittorie. Essert
stata da lui accordata la presente tregua, quando per li progressi dell* Olehii
Misnia, c'hoggi otto avisai, et per la contaggione, che serpisae in Dresda en
quell* Cietlor nella maggior confusion del suo animo; ehe con esso lui et cm
Brandemburgh pensi il Volestain fortificar le sue ample fortune, et della m
discendenza. Non poter cosi farlo egli con altri appoggi in Germania; poi ehe
del Re d* Oiigherin sarä seinpre. doppo la morte di S. M. Cesarea, diffideate;
di Baviera et Colloiiia poeo amico; et degl' altri due Elettori Ecc**. non sicort
per la grave eta delT uno et per Tincorlezza de clii habbi ad ambi due a sueci«-
dere in quella dignita. Li Coinniissarlj linperiali partirono domenica." Coloniv
Magonza, e Baviera mandano 1 loro. ^11 deputalo del Palatino vorrä comparir
come ministro di Principe Eleitore. Quello del Volestain in qualita di Commii-
sario di Principe d'lniperio, come sarissi. Doppo 1' aviso della tregua acee^
data ha falto al (ienerale confirmare Sassonia la sua buona dispositione alla pacf.
che non petendo scostarsi dagl* altri Principi e Cilta, che tengono gli stes«
iuleressi di lui in Germania, s'interporra con essi per disporli ad ogni nj[-
393
gionevole accomodamento , quäle rimetta le cose dell* Imperio nell* esser
di prima, accennando al tempo dell* Imperator Mattias. Degl* interessi de*
Principi atranieri non 8* e dichiarito, ma qui crederiano, che, aggiustati gl* uni»
gl'altri come subordinati, dovessino adherir alla coDvenienza et alla necessitn*'.
Allegasi il patto delletregue» segnato aSchweidDitz22ag08to 1633, risguar-
dante le Provincie hereditarie Iroperiali e i paesi di Sassonia e Brandemburg.
In quanto agii altri ai dice: „e perche ancora neli* Imperio possino li stati di
S. M''. Ceaarea come cattolici et evangelici goder un* universal tregua sin al
complimento di questa opera Christiana (cioe il trattato di pace) si deve con
giusto tempo notificare all' una parte e all* altra, accio possino con pacifica
iDtentione attendere alla general redutione d*un felice aecordo.*'
DUp. i04, 1633. iO seitembre. „Sopra quello, che riporto il Collonel
Leoni hoggi otto dal campo delle prime aperture dal General inviate per haverne
li sensi da Cesare, s* h lungamente consultato a li svantaggi, a quali si prevede
coDdurebbe il sentiero de tali aperture per raccomodamento, contrastano for-
temeote con Turgenze dell* accellerarlo. Prima di dichiarirsi Torrebbono questi
ministri cavar Tintiero delle pretensioni di Sassonia. All* incontro quell* Elet-
tore non se ne dicbiara apertamente per anco. Con l'ordinario de 27 del pas-
sato avisai, come quell* Altezza mirava tener delle sue intentioni in isperanza
Cesare, et in sicurezza la Francia. In conformitä viene dai Nuntij in Corte
Christ**, scritto a questi qui residenfi, che tutte 1* asseveranzo ha fatto passar
S. Altezza col Re, di non esser per acconsentir ad una pace apartata di lei sola
con 1* Imp'*. II General che al tutto la vorrebbe, se la persvade sopra li dis-
goati, che il detto Sassonia riceve dal veder, che Svedesi si prendino quell* auto-
t'iUl in Imperio, che stimarebbe dovuta a lui, et che in oltre la impieghino
Deir investir de stati et nell* inalciar la casa di Vahimar anlica emula et poco
eonfidente della sua. Aggiunge per discorso il Generale, che si come le cause
della Dieta di Lipsia furono presse Protestant! Topporsi all* edditto Cesareo
circa i beni Ecc*', et il sostener la religione propria in libertä, cosi quando
cessino dette cause con Tabolition dell* edditto predelto, et con l'admission
della Religione in Imperio, risset batene le sole Provincie hereditarie, con aggiun-
gervisi aoche il perdono a ribelli, dovera cessare in conseguenza li primi
impulsi, et li maggiori nelli Principi di detta Dieta di Lipsia. di tener in mano
Tarmi, anzi eccitarli ad unirle con quelle di S. M. Ces*. per iscacciar dall* Alle-
magna quelle forze straiiiere, che volcssero non ostante Taccordo di essa, fer-
marvi il piede. — A questa forma di compositione mira il Volestain per conser-
varsi la sovrana autorita con la conservatione dell* armi in sue mani, per unirsi
col partito di quei Elettori, che puo esser a lui piü protittevole, et per facilitarsi
con Tacquisto de luoghi tenuli hora da Svedesi quelle ampie ricompense a se
stcsso in vece del Dueato di Michelburgh, che vaglino a fermargli la dignila, et le
forze di Principe d* Imperio. Per questi rispetti si fan tardare da lui li
passaporli alli commissarij de Principi, che devono convenir nel congresso
per la paee universale di Vratislavia. Per li medesimi e da suoi adherenti
sostenuto, pernietterc la necessita il recieder dalli due punti sopradetti
dcir eddillo cioe el della periiiission della religione in Imperio, salvan-
394
dovisi le Provincie patrimoiiiali; et vie sono di Iheologhi, che sostengono piUr
entrarvi anco lacoacienza diCeaareneirassentim. Asaai perfiletsa rooftrateg«
pero d*haverla S. M'^** I Sxinti insistono pel contrario. Feria s*ayTanaapelTirili.
Disp. i06, i633. i7 scttembre. ,Una legt luntano dal Campo «iiwi
fermati li Conimissarij Imperiali. II Co. di Traumestorf primo in ordine^cMi
8*e avanzato ad aboccarsi col Generale. Si e trattenuto lungamenteseet-li
scoperlo i suui fini di non aroare pace, che gli levi tolalmente rarni et TiatU-
ri(a di mano, et di Irovar contrarij a tutte quelle proposle d*accordo, chcM
sijno con un ben lar^o compenso delle proprio pretcDsioni congiunte. Gfih
dato il Generale iina modula d'aicuni Capitoli da lui divisati con TArnca, ehti
stata mandata dal Traumestorf a Cesare. II suo contenuto, qua! rinscitoiai f b*
vere, agf^iungo alle prcsenti, mostra chiaro la piega de fali interni del Ttlf-
stain. Meno si crcde, che Sassonia e Brandemburg sijno per assentir a iMlti
d'essi articoli, particolarmente a quelle d*unir le loro con le armi Cesareeei»-
tra le potenze straniere, che sono in Imperio. Verrehbono a ridur la gaerraMpn
li loro Siessi slati, quando volessero ricuperarli da Svedesi non come da diffct»
sori, ma come da nemici. Vitimbergb sopra TElba fortezza principale di Sans-
nia, h tenuta dall* Oxestcrne ecc. Lettere interccttate del Cancellicr Ozeatiofte
han posto in chiaro il General dci suoi ufficii efficaci et vehementi coo tatlii
Principi et cittäProtestanti d* Imperio, accio non adherischino a qualunqoe bft-
tato di Sassonia. L*Arnen, che lo ha risaputo, s'e conferito in persona ad aW-
earai con esso Oxestenic" per giustiGcarsi e scoprire i suoi sensi. Olch bmiIi
da pestilcnza scoppiata ncl suo campo. »IIa il Generale trasmessa la direttoie
del suo Ducato di Fridland nel Conte Massimiliano di Volestain suo nipote. Ositr-
vabile si rendc tale cessione in questa congionlura per il supposto ehe difli^
stra d* esser per aggrandir per altra via se stesso, et de atati maggiori.** Casti-
gneda da ordine al Feria in Inspruch d'avvanzarsi sollecitamente in Alsaiis.
Si allegano i novo capitoli proposti dal Waldstein all' Arnim. II setfiaa
riguarda Waldstein ed e: „Per ricompensa al Walenstain sara a lui cedutaU
parte del Palatinuto ultimamente perduta da Baviera, et dall* Imperatore il Mai^
chesato di Torlach, et altri beni in quei contorni, che Fi sono da eonflseare.*
Disp. 108. 1633. 24 settemhre, Waldstein accordo all Duca Fran*. Alberte
de Sax in assenza dell' Arnim altri 10 giorni di tregua per ^le speranie d'aai
Tolta ultimar aicun bene nella pace almeno con Sassonia et le disperatioai di
poter nello stato presente far progresso veruno considerabile nella goerra. Qai
pero non restano capaci di simil consumo di gente, et di dispendij senta te^
tarne profitto, ne di pcrdita simile di trmpo nel fior della staggione per tran-
gliare, ne di un tale preludio del convenirsi questo verno provar da queste Pro-
vincie Pinsofribilc agravio de novi quarlieri. II tutto serve per rinoraraelh
linguc mnl djsposte gPaculei contro il Generale. Della sortita in campafai
del Re d'Oiif^heria si parla communcmentc. Le foci dej^l' huoinini incoalmt
n^l desidiTio di lui. La eonfirmation della prole in S. M. con la nascifa sepall
feliceraentti dci Principino to^lic uno de* prineipali contrarij alla risolatifN>
0}^n* unn spcra. con la mutation dol commando migliorsmento nelle cosepra*
prie. et nclle comiiiuni. di conditione. Per questa ^taggion (uttavia neu T*t
395
BolU apparenza possi seguire simil mossa del Re. P«r la Ventura caropagDa
M emergeoti possono sopravenire a sturbarne TeiTeUo. 11 vero e, che trovan-
li rArmataProtestante diSlesia alla fronte deir Imperiale molto ben trincerata,
puo il Generale venir a battagiia seco senza andar con grave syantaggio a
ritrovarla entro i proprij quartier!. S*aggiunge, che la pestilenza entrata
»eir essercito di lui piü ardente, che in quello de neroiei, glie ne scema all* in-
grosso il numero, et glie ne infloscisce grandemente il vigore.** Si ritirarono in
B#€fnia le truppe g\h stanti in Misnia, cui fu preposto Galasao. Avverte che
riasei all* Amb'. Toscano SachetU d*aggiu8tar Taffare de* Principi di Toscana
direitamente trattando col Waldstein non con Cesare «ben sapendo mal volen-
tieri interporsi S. M'^. in quel che possa toccare in alcun punto al Generale, et
qaesto farai restio in tutte le cose, che vengon portate con 1* interpoaltione
Aella M. S. o di qualunque altro, che di lui stesso.''
Disp. lii. i633. i oUobre. „Mi viene in questo punto aviso in lettere de
27 del pasaato dal campo, che si sia acompoato et rotto il trattato di pace tra
rAmeo, et il General maneggiato. Le lettere precedenti de 21 fin 25 Concorde-
■leBte concludevano, che fosse essa pace con li due Elettori. Sassonia e Bran-
dMiburgh del tutto accordata. II non vedersi per6 spedito dal Yoleatain un tal
STiso per espresso a Cesare; il non sapersi il riportato dall* Arnen dal con-
gresao col Gran Cancelliere Oxesterne, et il non vedersi le capitolationi delfac-
eordato teneva ogn* uno sospeso nella credenza. Copia delle stesse roie lettere
de 27 invio aggiunta a V*. Ecc**. per quel che in poche righe abracia ella le
Molii diacorsi questa settimana tenutisi in ai curioso et rilevante negocio.**
«Yerso Ratisbona per la Baviera s*intende essersi mossi con le lor truppe
SI Vahimar et TOrn» et che gl* altri Svedesi sijno nell* Alsatia piü forti assai di
qaello s*era presuposto. Ha perciö il Generale commesso al Galasso di avan-
«Arsi in diligenza con 1* Armata, ch*era giä del Collonel Hole*, alla volta di detta
ettUk di Ratisbona, per prevenir Tinimico, o distornarlo, quand* egli liavesse
preTeouto. Gli ha aggionto, che, cessando a quella parte il bisogno, con auj^-
mento in conseguenza naggiore di quello dell* Alsatia, si conferisca anc' egii
al rinforso di Feria, con incarico di trattar con esso lui pero senza disparita; al
quäl fine lo ha decorato della patente di Luogotenente Generale deir essercito
Ceeereo''.
jyAltra aimile per simil carico nell* Armata della lega ha il Volestain inviata
nel medesiroo tempo all' Aldringher, per salvar le compelenze antiche tra
questi due Capi. Ma questo vi scuopre per se lo svaotaggio, et se ne duole
^L' Armata dell* Holch col sortire dalla Bohemia ha sollevato sopra mddo
quel Regno, poi che il Colloredo, che prima del Galasso la commandava, haveva
di gii maodate fuori le sue ordinanze per contributiuni"*.
^Alle compagnie della vanguarda di esso Galasso h stato dato dalla citta di
Prags gl* alloggi nel passaggio fuoii de Borghi in riguardo dell* infettione, che
senipre piü iograssa nel Campo Imperiale. Essa si c per quasi tutta la SIesia hör
mai diffusa, et al Commissario Traumestorfe morlo dalla medesima il segrelario.
AH* avedutezza di detto Commissario Trauuiestorf ha confidato Cesare Im pro-
39ß
pria indenniti d«i pregiudici di qualunque trattato. Egfli, quel che non He
graltri dueCommissurij auoi Collegbi, interviene nei congressi col DucaGeaenle.
Dubita, che rArnen miri a condur le cose dMmpario nello sUto dell* aiiMldlX
che sarebbe con annulatiooe dei piü importanti decreti Cesarei per CaMd*Ai-
Stria: d'Aquisgranna, di Mulen, di Flisburgh, et altri".
„S*accrebbe il sospetto d*es8o Traumestorf dall* osservare, che, giaiu
d^improviso T ultima volta a 25. TArnen doppo il auo ritomo dall* Oiestenie,f(
abbocatosi col Generale senia far chiamar lui, mentre poc' apresso sopraTcne
•i levasse TArnen da sedere, dicendo: la pace e fatta, et aenaa piü negodirit
n* andasse".
Allegata.
Sig'. roio.
L*unione, che era scguita tra quest* armata con grElettori e rottt ii
tutto e per tutto, et domatina in cambio d*inviarsi verso 1* Imperio, ne aadercM
verto il nemico, dove si spera» che si bateremo. La aettimana paaaata aiMi
conto al S". Cardinal Infante in Fiandra, et a1 Duca di Feria deiraggiuiCiiati^
hora se gli spedisce corriere della rottura. Basta che 1* Haraen ha dahiao aick
questa terza yoita il Duca Generale, et ito questo mentre rinimieo ha prew
fiato. Scusi la brevitä, che non ho tempo, et ogn* aiio m'osserra.
Dal Campo Cesareo li 27 settembre 1633.
Di V. S. per servirla
G. B. G.
Disp. 112. 1633. 8 ottobre, Nuova della presa di Nancy per i Frtaeesl
„Dal essersi dal Volestain scoperto il desiderio del Gran Duca, che li Priadpi
8uoi fratelli ritornino al campo, ne resta difficoltato TefTetto, perch^ essoGcae-
rale non vuole ubljgarsi di restituir a loro Altezze li lor regimenti, ne di proT^
derli subito, ne roeno, fra un tempo prefisso de brevi giorni, di due altri, ia th*
assai premono per capo di riputatione a Fiorenza con lettere da 24. paistt«
venute per corriero esprcsso. In ogni caso il ritorno dei detti Principi noa p«
essere per loro decoroso, et non discreditar assai li fondamenti della lor p^M^
dente partila, massime che 1* Imperator non ha dato, ne porge alcun sega«£
sostenerli.**
Disp. 113. 1633. 8 ottobre. „Alla rottura dei tratfati particolari dipa«
con li due Elettori, c* ho^gi 8 avisai, et che resta posteriormente confiraati.
conseguita una quasi tacita dissolutione dei concerti per il congresso de eoa-
missarij soprn la pace universale di Germania aneora. Gli Amb'*. di Daoimira
doppo la niorte del Principe figliolo di quel Re prcsero tempo di scrivereptf
ricever nove commissioni. Dalli Principi et citta franche d* Imperio sotto il biibIo
della dirßcoll^ de passagjji s'e differita rispedition de' eommissanj loro. Quelb
di Cesare doppo essersi soli conferiti vicino al luogo gia doputato di Vratislati».
vedendo inutile la loro diinora. si sono risoluti retirarsi a Praga; essendosi ?p^
tati 30.000 iiorini nelT ispedirii, et mal sostenuta la dignita Cesarea ael far
apparir I» soverchia propensione all' accomodarsi con li proprij Principi del tot
Imperio. — II Volestain con sue leltore all' Imperator si scusa sopra rinfeddti
et sopra le delusioni dol traKare dell' Arneii. Non condesconde alle parlicolin
397
conditioni, che 8*eran stabilite in quell* accordo» con apparenza, che fossero
del tatto indegne o pregiudiciali. Gl* emuli di lui sostentano , che egii premeva
neir unione delli due esserciti di Cesare et di Sassonia , per necessitar la
M*^. Sua d*abraciar anco contra sya voglia le conditioni stesse, et perassicu-
rarsi la continuation dell* armi et deir auttoritä in sua mano. Vien detto, che
la prima mira delli contrahenti in quel trattato era stato Taccomodar se stessi.
L*Arnen con aoprabondante sodisfation de suoi grossi credit!; il Co. della
Torre con l'assignation de stati con6scati in summa di 30.000 fiorini Tanno
erigendoli in Principato; il Co. Francesco Alberto de Sax col Marchesato
d* Urlach; Tfileltor di Sassonia con li Stati di Magdeburgh et Alberstat in
temporale durante la sua linea ; et il Duca Generale col Ducuto di Virtimbergh
come caduto che si pretende per Bsco in Caaa d*Au8tria. — L*Arnen doppo la
seompositione del trattato nel passar dall* Armata Imperiale alla sua, salutando
dair una parte et 1* altra le militie Aostriache« disse queste parole : lo sono
amieo et serritore di lor Signori, ma nemico della causa, che sostentano contro
la libertä della Germania. — Subito giunto nel suo essercito, lo fece sloggiare
di Ik, per levarlo dall* infezione di quel sito, riducendolo'in altro migliore.''
Oxeostierna mando all* Arnim in ajuto sei reggimenti con 18 cannoni. Waldstein
ordino al Galasso di mandargii parte delle sue truppe, e fece avanzare la van-
gnardia. II popolo di Vratislavia domanda presidio protestante.
Disp. ii4, 1633. iS oUohre. „Continua il Generale le sue giustificationi
presso Cesare. Portano Tultime sue lettere, che doppo l* aggiustamento da
lui concluso con TArnen per la pace tra S. M*'. et li due Eletlori di Sas-
sonia e Brandemburgb, gli fecero dette Aitezze sapere il giorno stesso ch*era
appontata 1* unione et la marchia d*ambi gl* esserciti, come stimavano necessa-
rio il non partirsi con essi esserciti dal loro) posto di Slesia, 6no che giunga
r aviso deir approvatione o del disaprovo, che al tratto stesso fossino per dare
gFaltri Pricipi et Citta dell* Imperio, a quali s*era riservato il luogo. Soggiunge
il General, di haver ricevuto questa per una proposta di delusione, col fine nei
detti Elettori, et di yeder Tessito delle armi di Feria in Alsatia, et di portar il
tempo ai novi quartieri hör mai vicini d*inverno; et che per questo stimo non
poter di meno di non discioglier la negociatione. — Qui non vorrebbono, che la
havesse egli coroinicata mai. Lo notano quelli, che gli sono men contrarij, di
soverchia credulila. Li suoi nemici lo rimproverano di poca fede. L* universale
delli desinteressati lo ha decaduto d*assai dalla primiera esislimatione et con-
cetto. — Hera per la mossa falta di parte delle sue genti dall' Amen, che
hoggi 8 avisai, havendo esso Generale preso dubbio, per vederie adriciare
verso la Iklisnia, che potessino col passaggio del ponle a Dresna far qualche
irruption nella Bohemia, ha dull* un caoto dato ordinanza al Gaiasso di spinger
parte delle sue truppe a Laitineritz, che e a quellu frontiera^ Dali* altro si e
risoluto il medesimo Generale andar segnende alla larga col grosso del suo
essercito T Amen predetto, lasciando il Sargente maggior San Scafuz col resto
della militia in SIesia per quelle resistenze alf inimico, che fosse necessitato
di farvi. Alii Capitnni et Collonelli della eavallaria Crovata fece il General a
portione delle eondilion ol sorvilio loro donulivi 9 elii di collane d*oro, et a clii
5'>>
fi r'7%«* f*ut.t*rj.:it^... .11.. {;.*•! ;:iin<*'ir.f iii*nri*nniiii. 'ti jafeatdr tfoa o<fmi nlWe
.' ni.iiifi »' ^.it \v€ •■■I III (iTii'ii^i 1-tt -*aniuii .11 fentiii lii -Hipr^. mi i* «zjniiee
.iri'i «4M'- Ml '.• i fii» •:i--i. nr.i ii»* i ••iin(;niiii tf^wzliar la r«ir«ciaria
t • ' (.'*• •^•'»'(•i '••^i 4 ••)< 4..<in»» .1 tiia p«»rwaa 'iei JCarasciaiato del e«apa,fb(
yi'i '»"A ;>-*:• :• .ttrt-*> >:." H'V#»n. iia--»ni!o pr^iTeiiatA d«i earie« di GeomI
40'\' .i.«*^7'rst .1. ^i, .>t*) pf m^ ■!: Mi«i < o>l^re«lt>. il (.'«klonel Strozzi.' L'AlJrii-
(|rK«f « itAi it: K-r A. <»h^ 9p>»<>a r.nc»**>*iar aaco da!ta L^ireaa i Franeesi. BsTien,
rimfi«i4 ^'■•»i o«po«U. rt^f'iama «o^roni.
///«// //6' /^'J»J 22 ftitnhf^. ^\z\\ aodiei del eorreote e seguita U ren
«1«! ( u. np*\\\t, ApWx Torr<^, M A9\ Tollon«! Fobalt srcdesc al Duca GeaenleMt
U friii'p" U^^tftt^ Iftro in «^omman'lo dail' Amen, eon le quali guardaruo li
rifi^r* rf«-li Odf-r v^r^o St#;naij. f/a%i4o fu portaio io diligcnza a qaesU yaestili
fiifft« d»;i If» ilsil /'ommitiiario di .Spai^na Navarro, che rese letiere del Genenlc
nll' ImiifTfitor. i-o|Ha df;IU quali etseniiomi capitata alle maDi agffriungo rirerea-
l«imf<nl«f mIIc |»rr««'fiti. 1/ f^MPrui dal Collonel Sciafus, che fu dal Volestaia U-
«i'iHfo mIIm fiiihti' ili^l (!o. (Ii*lla 'l'orrf*, scoperto un f^uado due leghc discosto da
Hli«ii«ii, piT il (|ii}ili« pofi* far ^iiHziarp la Aua Cavalleria, fu la prima orisriaedi
i)iir«lo rolpii. I.N «iTonfItt <• ntala, Thaver egli tiralo nelle insidie d*anbosN
tiiMiio In vnii|(iinMlii dcH' iiiimino, poncndola in coiifusione; et 1* ultimo crollo
In, rill« liiiviiht ili i'in uvino il VoipHtaiii, volto con o^^ni celleritu il suo essereito
iliM t'iiiilini ili'llii l.iiMitiii, ovo Io liaveva nvanzato, preseutandosi alla frootedi
SliMiiiii. i'ol prniilrr di (iil modo iicj iiier.z.o le dctle truppe dclla Torre et dt
I iiIimIi Nrl li'iii|io i'li't'i^ii l'rro piuiiturc lor ooiilro Ja hatturia d* :ilcuni eannoni
«iipiii In iiHiiniilii d'iiii rollt» , cho a tpiellu parte lor stnva a cavalliere« et eb«
doppo, liilloli \tMliM- il üiio owHorrito in hnttii«;flia, Io ostese in forma di iiieza laut
piM IoImIiiioiiIo nicouditrli. iiiiiiulo il C'olloiu'l Si'iafus a dar conto ad esso Gene-
irti d tt«i«ioi«i Tnllo pudrouo dol poiito sopra il tiume, et delli due forti, che
drtir iMiit iiir hUki lua Io ^ii.irdtnaiio. ot d*osüorsi posto iu sito fiabile ad impe-
diu« rtir tMioooo la rolii Uta .i Vi\i(islavi». o a Croz. overo a Glo*;ovia. AH* hon
\\ i;ooo(rtl \^\\<\\ pn)\A por il luo^lio Toltonor quolla vittoria senza sfoderar ia
«p«ili, %'l»o iiM» )nx.«o>:iitii.ti- \\\x\\\\ ot ariüoliiarle alT uhimo prove delia di.<pe-
«Hiioi^o To«! U'oo piM l liu»ijotouonlo \!oi Ko.ruM sori^or al Co. doila Torre cud
i»iiio«l> tt 1 **»• *o.'» oxti\*''5 pou-oi: ol il! *ua ijeute. in^inuandoi^li W vonir ä«l
^UN«»^^ «•«! >»i A o.»pi,s» .11 oo < o^Vs* G,*.ie".«\\ o.« ve tVc*. Fü Jooordato, ehe il
\\» »'c' * l.''\' :« K "^i*. o: <; ' j I'. l \.^ i vjc "*> '. *i coneedeva il poter
.«■•Jm«x->. ,*»o X *. •. •x'k.- ..' ^.^ ,•,-. :_:j .::i,-;j iol-isteso« a pit:liar
■*'**•' ^ .■.■■'■ . ■.'..-. ■ T-f :.;:■.:.? A •p]e>i:
^ ■ ^ • ■■ ' ■ - : .. c- c : s.^;-
- "^ • ~. : r L cJii.toii.
300
I« fedelU in mani d*es80 Generale, et furono da lui fatti ripartire fra suoi
reggimenti; et Tartiglieria, le monitloni, et le cornette gli furono intieramente
eonsignate. Ma Tultiino articolo alcuni dicono non sij stato in (al guisa ratificato
dalltTorre, et tutli concordano, che quando anco lo hayesse fatto, non ne tenera
Tauttoritii^ et in conseguenza non sarebbono li Governatori di dette Piazze in
Obligo di esseguir la di lui promessa della rilaflciatione di esse. AI certo il Gene>
rale tieoe il veehio Conte et il Tubalt con due altri capi per ostaggi di tal resti-
tutione, et con essi si h avviato ferso Glogovia, per cominciar da questa fortezza,
inioaciaDdo la lor teste, quando non ne faccino seguire Teffetto. Di qoesto alcuna
noTa posteriore. Se seguisse in questa placida forma la cession di dette fortezze,
che inforroano futto il continente di quclla Provincia di Slesia, caderebbe in
probabil sospetto , che vi fosse qualche collusione per entro, a fine di coho-
nestar aicun riattacco di componimento tra Tlmp'*. et Sassonia. 11 numero de*
soldati arresi viene portato che aij de circa 6000. Quando anco fossino meno,
sarao oportuno rinforzo all* Ärmata Imperiale, che ne ha lasciati in quelle Pro-
rincia dalla peste apresso 14000. Subito seguito il fatto di Stenau, ha il General
Duca spinte aicune compagnie d'infanteria e cavalleria per rinforzo al Galasso
eon ordine di seguilar per la Miania TArnen, procurando di storbar li dissegni
suoi fino tantoy che possa anc* esso General in persona, sbrigatosi dalla Slesia,
andar a ritrorarlo et combutterlo.**
Lettera del Volestain a Ccsare.
Sacra Cesarea Maesta.
Haverä senza dubbio V. M. C. da direrse mie letfere inleso, qualmente il
neroico^ doppo che la traltatione della pace fu rolta, si habbi diviso in due parti,
et con una il Luogotenente Generale di Sassonia Harnhaim s*^ incaminato verso
Misnia, come intendo, che gia appresso Pirna habbia posto il Ponte sopra TOdera
con pensiero senza dubbio d*inviarsi verso Boemia, abbench^ quando troreri^ il
Collonel Galasso, il quäle ha di gia preso il posto appresso Laitmeritz, et inten-
dera il suo progresso (a che (ine io gli mando piü gente per impedirlo) mutterä
dissegno et sarä divertito. L*altra parte insieme eon la gente di Svelia sotto
il Commando del Co. della Torre et del Collonello Tubalt h restata in Slesia,
doppo che quoata gente ai e accampata sotto Stein, ho fatto passare parte di
gente sotto il Chufchus di sopra TOdera per tagliare la ritirata all* inimico, et
io mi sono incaminato con TArmata da questa banda; il che intendendo 1* ini-
mieo subito aocordo mcco, depose tutte le bandiere e cornette, rese tutta Tarti*
glicria e munitioni, e tutti i soldati promisero aervire, e furono sottoposti sotto
la nostra Armata; grofficiali che non volsero prendere servitio, particolarmente
li nominati Conte della Torre e Tubalt, hebbero licenza di partirsi^ ma con
questa eonditionc, che tutti i posti della Slesia, nelli quali si trova il loro pre-
sidio, si rendino in nostro potere, u che fine gli ho trattenuli meco per assicu-
rationc, sinche ogni cosa sara gin efTelluata. e di gia ho dato ordinanza al Chuf-
cus per icvaro tuttc quelle gunrnigioni. Io mi ineamino adesso Terso Glogovia
per prendere quel luogo, come ancora Grassin, per assicurare totalmente la
Slesia. Doppo questo ho pensiero di voltarmi contra T Harnhaim, et ho speranza
sicura, che presto V. M. intenderu piii felice e prospero successo, et perch^ ^
Arohiv. XXVFIl. i. 2l>
-^li
400
r ioimico noD ha toIuIo accetlare la paee coo giaste eooditioni, tara fonalo per
via d*arine con J'aiuto dcl Signore a ridurti aila raggione, per il qoal mta»
Thonor di Dio, iJ servitio di Y. M.» e felice stato del Chrittiancaimo aari ouf*
((iorinenteproinossoe stabilito, si coroeV. M. intendera piü diffusaaiente dalDalUr
Navarroy quäl percio mando alla Y. M.» et alle da esto relatioDi mi rimeUt.
StaiD li 12 ottobre 1633.
DUp. ii7. i633. 22 attobre. »6 atato spedito i] Collonel 8. Gialiiaa
ul General doppo questo huon suecesso di Slesia, per ecciUrlo ad iariir
qualcbe soccorao al Duca di Lorena* bafendosi paaaato il medeaimo afi-
cio con Fcria" il quäle liberö dall* asaedio la citti di CoalaDsa* e spen
anco Brissacb.
Disp. ii8, 1633. 29 ottohre. „Doppo la resa del Co. della Torfe, et^
sua geote il giorno dell* undeci, c*hoggi oito avisai, mi penrengono leltereial
cumpo de 16 corrente, che mi portano la consegna posteriormente aeguita ia
Qiaiii del General Duca del Custcllo di Glogovia» ei poi di qaello di Greiaca
ambidue nella Slesia, in virtü et con le conditioni dell* ultimo articolo, eht pre«
tese il Generale essergli atato accordato dalla Torre, eome acriaai. ll*aggiaa>
gono dettc letterc, che le piaaae di Brich ei Licbnitz, che aono io qoella Pra-
vincia le piü forti, interponevano difficolt& al rimetterai anch' eaae nel polen
dell* Armata Imperiale; che li Sigoori padroni di eaae ha?evaoo fatto rtapoodar»
di non esser alieni ad humiliarsi con li loro suddiii a Cesarc, ma preleaderdi
vplere agiuatarne cssi le conditioni, non riportarsi a quelle fatte dal Conte della
Torre et dul Collonello Dubalt ; che all* incoiitro il Generale, harendo gi4 fitt<
dissegno sopra la conGscalion aasoluta de quei feudi, pretende d*haferli ia
vigor dell* accordato da dctti due C»pi, et che mentre il Torre asaeriaee ham
auplito per la sua parte col far esseguirla consegna di Glogoria e Groasen, oade
reslava al Dubalt il far complire a quost* altre due, bave?a U.Generale lor fiUo
intender che, se non facevano cflfcttuar Taccordo da tutte, rbavrcbbe fatti'appei-
der ambe due io vista delle mura di quelle forteaze. Mi aignificaiio di piu, ape-
rar il Generale ad ogni modo d*imprenderle faeilmente eon la forte, mentre^
resosi padrone della campagna, et degl* altri posti menori, lereri ad eaae for-
tezze 11 comodo de vivcri, e iaglierüi all* iniroico li passi per aoccorrerle, o U
difficolten\ al meoo. Dell* Arnen mi portano trovarsi con la aua armata a Pie-
rem sopra TEIbis; che haveva ricevuto soccorso de otto regimeoii dalli ataü
d'Assia e Magdeburghsotlo il Duca Guglielmo di Valiimar, et che habbi spiate
aicune truppo vcrso Francfort dell* Oder a mira di aurprenderlo"; ehe peoaafa
entrar in Boemia, inipedito poscia per il rovescio in Slesia, mentre teneta eoa-
certi con Uagozii per diversionc in Unglieria. Osser^-a che gli Iraperiali ora
tongono sollevati di molto i lor pensieri „ dicuno che chi vorrä hora la paeeeea
Cesarc, bisognera che dcciiai d'asaai dalli vantaggi, con che la haTrebbe
potuto liaver prima"; che s* iniende diriggcrsi Gu* anco il Waldsiein io aoectnt
del Duca di Lorcna.
Disp, 121, 1033. Ö nortmhre, „Tengo in lottere dal campo, che anco It
Fiazze di Lichnitz et di Uiich in Slesia si sinno rese al General Duca, coa pre-
cedente fu^'» del Principe di Brich el di sua famiglia. Per Ul rimeaaa di talto It
i
401
fortezze hormai di quella Provincia in poterc di Cesare risorge \\ concetto» che
a 22 del passato avisai, di alcun segreto concerto per accomodamento con Sas-
sonia e Brandemburgh, o con il primo a] mcno solamente. — A me disse hier!
i] Sr. Principe d*Echemberghy et s6 haver egli in conformifa parlato con allri
Ministri di Principi, come veniva scritto da Praga da uno dei Conomissarij Cesa-
rei, cssere la pace con dctti Elettori sottoscritta da quel di Sassonia» ristretta
io due 8oii capitoli della ridution cioe delle cose in Germania al tempo com*erano
di Mattias, et dell* union di quell' Arroate per sollievo et conßrmation d*una quiete
uoirersale in Imperio. Mi soggiunse pero, nön (enerne aviso dal caropo 1 * Imp'., ne
in effetto e capitato di la corriero aicuno in questi giorni alla Corte. Ben mi con-
sidero il Principe, che li buoni successi dell* armi di S* . M*^. in SIesia dovevaao
fanto piu facilitar in fine 1* accomodamento» qiian(o che li ha la M'^ Sua rieefuti
eon qaesto medesimo senso pio, et christiano, et quanto che li Principi d* Imperio si
posaono esser raveduti hör mai, come troppo gelose se li rendino le asistenze del-
Farmi straniere; ma nonm* acredito con altro il predetto aviso da Praga« Furono le
mie risposte a S.Ecc**. di commendatione verso li fini retti di Cesare, etdi annon-
tio verso una pace commune fra la Christianitä. Le aggiunsi, a mira d'indagar
alcuna cosa del suo interno, parer, che anco la Prancia miri allo stesso buon
ogetto, mentre ha voluto subordinar per quelle ft*intende le principal conditioni
dell* accordo con Lorena al tempo del componimento di Germania. Ma si come
della speranza di questo componimento assai largamente come sopra mi parlo;
cosi dell* altro punto loccante all* ogetto de Francesi in questa materia, altro
non dicendomi.se nonDio voglia,che cosi sia, assai m'accorsi» non riceversi dal
Principe il successo di Nanci a crodenza, che possi per esso restar punto faci-
lilata la pace universale." La Sassonia sembra scorraggiata. L* Arnim non giunse
in tempo per sorprender Francfort sull* Oder, come credcva. „Tutta?ia non ces-
sano gl* emuli del General Duca di daonar il bene, che gli riesce col meglio»
che havrebbe potuto opernre portandosi doppo il successo della Torre a drit«
tura tra Drcsda e Pieren, per intcrdir li viveriairArnenettotalmenleabbatterlo;
' ^iä che gl* ostaggi di enso Torre, et di Dubalt, capi principali dell* inimico in
SIesia darano bastcvoi sicurezza della resa di quelle Piazze» senza che il detto
General col grosso dell* essercito et con dar tempo all* Amen di respiro,
havpsse tunto haduto per rlcuperarle. Da lui e stato spedito il Conte di Mans-
fclt al Magistrale di Vratislavia per persvader e tralfar seco dellu dichiarationo
di quella ciltä al parlito di Cesare. Li fationarij del popolo vi facevano il mag-
gior ostacolo, tbmentati anco dal tenersi tutt* hora il Domo di essa cittä ridotto
in stato di fortezza formale d:illi Svedcsi. Due Generali di cavalleria sono stati
dichiuriti dal Generale, 11 Oollonel Sciafus, et il Picolomeni, quelle per assicu-
pars! della pmtc, che lutta ^li vienc attribuita dall* universale nell* arrendi*
inonto del Conte delln Torre, havcndo poi per capo di consanguinit^ honorato
del tifolo di tenenle mastro di campo General il Conte Ferzica suo cognato.**
Disp. 122' i03S. 12 uureihhre, II Duea di Feria soccorse Brisach: e il
Duca Bernardo dl Vaimar con 12,000 soldati va contro Ratisbona. ^Ha la ciltä
di Vratislavia fatto saper al General Duca la sua dispositione di diciiiarirsi dipen-
dentc da (^esaro, et di faoilitar eon li suoi posli et forze la resa del Domo a
2(;*
fl
402
S.M'\, sempre che le venglii concessa la liberU di cotcienza, et il perdono deBe
cose passate. Si sono tali inslanze dal General rimease t qaeaU Corte; et si
come ne) capo del perdono ogn* uno del consiglio concorre t coropiaeere U
detta citlä, coai in quello della religione si mostra fin qnk reniienza per il
desiderio che sMiavrebbe di ridur tutta quelle Prorincia al Cattolichesno. b
essa tuttavia resiano alle devotion de Protestant! tre Piazze delle migliori, eiac
il Domo sudett^, Opelem sopra TOder, e Brich, quäl, dopo data la parob £
arendersi, prima del salvarsi con la fuga di qael Principe, coai* hoggi otti
arvisai, non ne ha volato effcttuar J'essecutione, dichiarandosi li soldati diqiel
pressidio, quali sono per la maggior parte Sredeai, che, in vece d'abedirc
alTordinalione del Dubalt e del Torre ostaggi, li appicheriano piu totto eoale
loro mani. Fra tanto li primi castelii prontamente rimessi nelle forze 4d
Generale in quella Provincia furono Glogovia e Saghen feudi parüeolari di Iti;
et questo pure non passa senza comento nel riflesso de quelli, che tengoaoper
gelusi gli suoi andamenti, et trattationi appartate eon li due Elettori. Si trora
egli col suo esserctto nelia Lusatia rerso Pausen, havendosi impadronito iri di
qualche luogo aperto. Ha lasciato in SIesia il Sciafus, et il Galasso a eoafin
della Bohemia. L^Arnen all' incontro si trattenera con le sue genti sali* Elbii.
vicino tanto a Dresda, che glie ne ciede il commodo di rieeTerne i aecessarij
rinfrescamenti , et in sito da poter a piu d*una parte secondo le oeeorreazc
gettarsi. Le lettere dal campo di questa settimana, che m* ayisano questo taaU.
m* aggiungono, ehe il pressidio di Opelcn sopranominato , essende aortito in
numero di 400Dragoni, et avanzatosi a Baziburgh, habbi dato sopra quel
quartiere in modo, che n*^ restato tsgliato a pezzi il regiroento intero, che era
prima del Dorimbergh, et hora poi del Collonel Baicovich. Della negociatioae
della pace mi significano le medesime lettere cootinovarsene li trattati; madel-
Tessersi essa sottoscrilta da Sassonia, come, se ben non per certo, mi acceoM
hoggi otto Echembergh, non mi portano alcim confronlo. Anzi di un breve pro-
getto uscito fra TArmata in questo proposito, inviandomi la copia alligaU ü
corrispondente mi soggiunge, di non havervi tro?ato fondamento; et io li
mando humilmente a Y*. Ser'\ per quel solo, che posso creder sij per perrenir
essa in Italia per altre vie ancora. Non e pero, che chi 1* ha sostenuta nel pria-
cipio della divulgatione per vera, non habbi dubitato, che sotto la generalita de
quei due Capitoli vi fossino delle intelligenze segrcte tra li due Elettori, et il
Generale; il quale si sa, et egli stesso altre volte Io scrisse, essere da graBiii
alletamenti circoncinto; et qualche ministro di Principe e uscito in dire, eb<
anco il non chiudervi Torcchio, et il non troncare con ia sollecitudine et sefe-
Tiik deir esseeutioni conlro il nemico dalla radice tali invili era delitto; et
haverlo comprobalo il Re Caltolico, quando, per haver solo ascoltato ii Dum
d'Ussuna de consimili proposte in Nopoli al tempo che vi presiedeva, non pure
ne fü levato dal governo, ma constiluito in grado di reslur poc' apresso. eoite
segiii, privo di vila."
Allegato.
Postqunni ambo Electorcs Saxoniae et Brandemburgi ex una, et Sae.
Caesareae Mngestatis Dux Mechelhurgicus et Fridland Generalissimus ex alten
403
eommuncm et praesentem devastalionem et ruinam Romani Imperij conside-
rassent, auper remedia et rlas, quomodo ipsum Imperium liberari» et ipsius
membra ah alteriori devastatione percgrinac gentis coDserrari et rursus in
pristinum statum et florem reponi possif, exrogitaruiit, idcirco suprancripti
Domini Electores tarn Saxoniae quam Brandemburtri cum supra noroinato Duce
et General issimo invicem convcrerunt, ut amhoruni Electorum arma Caesarianis
et Ducia commando coniungerentur; illaque tiducia freti peeuliuri praefa^am
intentionem opere acquirendi armatam sociarunt et subdidcrunt, ita ut simul
coniuoctis viribus restauratio religinnis et profana pax, prout tempore regimi-
nis Imperatoris Rodulphi, Matthiae et moderni Caesaris ante natam contro-
versiam inveniebatur, contra illos omnes, qui turbare vellent, et obstinati per-
manerent, procedere et manutencri possit, et pro maiori et inviolabili robore
proprijs manibus tarn Domini Electores, quam Dux Generalissimus subscripserunt.
Die 25 octobris 1633.
DUp, i23, i633. i2 novcmhre. ^Ila finalmente il Consiglio Aulico data
fuori la sentenza contro il Principe di Correggio. Vien egli per essa privo
dell' amministratione del feudo» annullatogli il privileggio di batter monete, et
eondennato ia 300.000 fiorini, con faccolla al Gglioio di repeter con Tcsborso
della detta summa il feudo stesso, avocandone intanto a Cesare il possesso.
Volevano Spagnoli, che devenisse il Consiglio alla totale conGsca di quel Prin-
cipatOy per bareme poi essi libera la inveatitura.^ Giunse il Co. d*Ognate
Am^. Spagnuolo. „Li negocij saran di piu lunga discussione, quelli massime,
che riguardano all* eletionc del Re de Romani , et al poner a nova slaggione al
commando dell* essercito in campagna il Re d*Ongheria.*'
Disp. i24. 1633. i9 novembre, Vaimar slrinse d*assedio Rutisbona.
II Duca di Baviera chiese soccorsi. „Di qua s*e spedito il CoUonel San Giuliana
al Generale con li piii vivi impulsi, accio non abhandoni Baviera, ne lasci in
riscbio si grande di perdita Ratisbona. Rgli* che haveva di gia inviato il Cav'.
Colloredo con alcuni reggiroenti d'Infanten'a et Cavalleria per soccorrerla, et
che stima non poter maggiormente indebollirsi di gentc per suplir eliam dio
alle istanze del Baviera ba risposto con dimostratione di non poco sentimcnto al
Giuliana, et scrittone ad aicuno de questi minisiri in conformitä per quel, che
si vogli nclla funtion del suo carico cosi aovvente hör mai atribuirgli nota et
documentarlo. Continuano li deputati dei Villani d*Au8tria nell* Armafa M
Vabimar con gelosia grande di Cesare, il quäle ha falto levar 400 soldati
deir ordinario pressidio di questa citta, incaniinandoli a Lintz principale fbr-
tezza delTAustria Superiore. Doppo haver il Generale in Lusalia havula per
accordo la citta di ßaulzen non molto forte, ma commoda per qucl ehe gli ha
soniininistralo de monilioni, s* e avviato verso Lailmeritz per assieurar la
Bohcmia. Di giä cran slate attaeate dal Duca Francesco Alberto di 8ax le fron-
ticre di qucl Regno, et dcvastata la delitiosa vallata di Graupen, essendo*»i
depo qunlche scaramuccia rclirato, con raccommandar prima al fuoeo tutto il
Burgo del cnslello sudet(o di Graupen. AIP Arnen sono arrivati di soccorso
alcuni reginienli di Micheiburgh. Si (rattiene egli ben trinceralo sul fiume Elhis.
et ben riincsso di forzc. Buon numero dei soldati rcsisi con la passala rcsa del
40 t
Co. il'lla Tuire aono «an In fuK» ii<I euo Arnen riloroati. Rioiaoe libcnls il
Terrv. L« Ire Piaue tcrilte d'Opclem, Oamo e Brich in SIesia reaUao («Onii |
a PMtKÜuitl. Da Brich t'ft atico levata rMiedio. All' allre due 11 non ii pMt
•1« ^ui. Aaeh* il noto Ganeral deltn Cavitlterla Scisflui a'e cooilalto •cm
VratisUtia «»a Ir« ncliieBte a quti cUtaüiui, ii Kuarniggione Crstrtt otUt
•itl^iloUa rincui ili alcuni Indiciati fcbriti a«lle tone di S. M".. et drll' rol•^
JJMiiU de tirari ul prMiidio ivedese dcl Domo. Allu primn tianno II eitU4iii
AUa ta Mgalir« come cunlrnria n tor privilr),'^! ; nclla icronda si «Duo tcmli
«4B iKr« di non rkonoscer nclla loro cilli alrun ciilpevulu di tiurlls deÜDqarin.
Kt p«r rullima hi<n iircso Icmpo di jiruporla in FOnsullitiooe dc) loro eaulglic:
t*|C«l>iBdu in lunlo di rinrrrscanienti easu Co, Scinfus; il (|u>>le ha nuadilo i
CuUoarl Oolt nvl iHarcliemio di DrBndi'iiibur);h con tre reggimenti, parttulm
l*ln|trMa ili iVrlln, ordinam reiidPOM. »e bin liom abbandonata, di qncU'Brl-
l«re. Air Atdiingbcr n'i tcrilto di qua sopra 11 bisogni prcacnti di Rali>h«u>
t» brn i crrln, che non si moverä ii?nza ordioo eapresso de) General. L'Arci-
düchMsa d'lipruch seni'altro ccc-tnm^nto ha fatlo mareliiar « qnella *alti im
niiU» nioirbvllieri; et Autlrinci vorrclihono pol«r piü, et plü Iibv» ■ loro tafc-
oi^iuatN Im volonU dri GcDcrale per nislcurarsi inrglio di-lla pericalnsa pcrd9i
di ifurlln citU. Qiiesio ö l<i slalo rnoltu ben bilnnciat» tutlavia d«M' anei £
iitroMiiiin, ne particoluri mftggiari me De porlaoo la iiiie leltere dal CMip« dt
19 i>orrpii(>'. So allri na eUUno, tecondando le voci dogi' apastioMli. U
rfUliuui, dnndu nome di seoiilitla el di villorm alla Vüsual re» de) Co. Mi
ToiT« iMii) 11 4 in EOtlÜ huomcni inlamenle drl suo «eguilo, dod po»a io
t«iiv«rit« dirtraaincnte da quello ho fatio con li mici precedeali , et eoa qvulo
dlayMcio, perch^ insiilo con chi mi currisponde ndla puritä d^i falli. et r'u
lu(to che Uiriar corror In penna aH'esleai do lutli gl'avisi, per oslenUrindt
puUitainenU inronualo, iflissu l'applicaliane negl' alTctli et arli de chl li
dl*ul};Kue. pfr acerlar con U mia nolilia rivrrrnto nel vero di quesli BuluMii-
•iiiii eniergvoli. por riö ehe dalla lor picga deve dipcnder quelln di^l' altii
il'Üurvpa Ol d'IUlia io parlicolare, et in consegupnia le riaolulion de \bI\i
I hincipi ft di VV. EE. tpecialmenle. — N*l prinio del prcseule mese tiftrti
Kmu". Alborlo al Dostro General satvo condollo per aiidartene ■ tratUr eu
lui. K)(l> proDhinipulo glie li> eonevuc: i'appunlo per li 3 il giorno del cea-
UMMU, et il di'lto Alberto quell' itlesio di ralru nel noglro rrgnu di Bob«iBii.
Hvi' nuafdatmiital Mopotema presur •
!• uetw
«l.tla
4or)
Disp. 126. 1633. 26 navembre. Pcrdula Ratisbon»^ resla fngolstat
«neoro a quella parte alla Baviera. fl solo Gastet Forte sul Dunubio c ostacolo
a1 Vaimar per possederne il corso. II Collonel Lebel fu spedito por riveder
esse due Piazze. Vaimar mando a tenfar Timpresa di Straubing sul Danubio,
poco lontano da Possa. „Dal Duca Generale sono sopra tali avisi state spedite
lettere per corriere a Cesarc de 19 correute, c* hanno molto sollcvato l'animo
di S. M*^. et della Corte. Afferma di spingersi in persona con essereito voinnte
di 7(K>0 fanti e 3000 cavalli verso Ratishona; che non eonduce seco arteglinria,
havendo seritto che da Baviera glie ne vcngbi preparato numero conveniente di
quelle d^Ingolstat et di Pruna; havor di piü eccitato il medesimo Baviera a
radunar tutte le sue geiili, et commesso all* Aldringer, che invij a quella volta
il Collonel Crombergh con 3 regimenfi d'Infantcria, et uno de cavalli. Del sno
dissegno non 8*apre in delte lettere il Generale, ma questi ministi'i discorrono,
che possi mirar di prender con li tre corpi sopradetti d'armate nel mezzo quella
del Vahimar, overo sturbar le fortificationi de Protestant! al Ponte di Ratis-
bona, per teuer a se stcsso piü apcrto et facile il niodo al rcacquisto di essa.
AI certo ogn* uno conclude, che valera una (al mossa del Generale, quando
non la ritratti, ad assicurar queste provincie dell* Austria : et altri sfimnno, che
con liberar queste dalle infeslationi hostili et dai quarticri del vcrno, pensi
anidar Tune et gl' altri nei stati di Baviera, col qual passa es^^o General la poca
conOdenza et l*interoo mal talento, c* ho altre voIte avisato. Pareria per
raggione ripiena de niolti contrarij una risolution di tal mossa del General Duca
per quello che TArnen et il Duca Fran'*. Alberto di Sax potranno tcntar, o in
rizzarcimento della SIesia, o sopra la Bohemia. Avisa egli nondimeno, di dover
laseiar alle frontiere di questa con numero sufficiente il Galasso, et nell* altra
parte .il Sciafus con quelle, che giä vi teneva. Presso quelli di Yralislavia mi
portano 1* ultime lettere dal campo haver esso Sciafus spuntato qualcbe aperlura
d*agiustamento, i'eodendoli padroni di due forfini fuori del Domo, lasciati dal
pressidio Svedese per meglio tener quella fortification principale. M*aggiun-
gono haver dall* altro canto il Confe di Mansfelt allargata la sua grnte nelli
luogbi aperti della Marca di Brandemburgh per Tassenza di quell' Elettorc;
nia che partendosi da quelle bände il General Duca, perderan questi due
Capi, infervorati molto nel servitio di Cesare, assai del loro calorc. DI piii
resto per dette lettere assicuralo , che il Duca Francesco Alberto, havendo
passafo uflicio di scosa col Generale per Tappuntamenlo non osserva^o del
trOTsrsi all' ultimo congresso, si sia espresso, cio esser sucoeduto per ritro-
▼Arsi bora Sassonia e Brandemburgh in grado di non poter scostarsi da loro
CoUagifi dietro gl* uUimi surcessi di SIesia con tratfatione parlicolare poco
ptr ttA Elettori sicura, tutto che fermi nella propria buona dispositione
paee universale di Germania. "
BitStS, 1633. 3 decembrc. „\i contornt di Pilzen nella Bohemia
^'- 'ii ieü rto . da Ratishona ha fatto alto il General Duca. Tre mille do
Iwipinto di rinforzo a Possa. II dubbio d* esser tolto nel mezzo
A*Mii e Vahimar lo ha ritenuto dal passar per hora piü
iUiptfosi rerso Egra ha pur anche cccilato il General
4011
■ non abbtadunir len» proTcdimenli magtfiarl !■ Boliemia della ■■> mMultiu.
Si r alle Renti dcl Vahimar reso il eaitello dj Straubingh aul DanuUo , cht
hoggi utEo «crtMi Irararai ■tacditto da «s». Dopa si aoao impadroüla Ji
Deebrndarf in ticino, et coa t'astringer 11 pretidij « prmder il loro territii
*' acrtscono di numero del modo, che con Uli acquisti i* allargono de ipv-
lieri rt ■'augumenlano di crtdjto et di vigora". II Duca di BaTiera lern« per
iRgnlalut, B (|ul ai duljita, non piegb[ ai Prolealantl, tnche «col atiiDolo dtl
mal tnidilo rlie ai inleramente canterrargli il Generale". La •tagione rigifa
ormai iiniiediace 1 rnoviincnti mllilari .coperU la (erra di neTi et di giac«':
aaaoda perü 1 Protestaati ne* lor posseiii BTiaazati. VrallaliTia ai eompoM
cun Cetare aen» obbligo di guamigioiie imperifile. canlrihuiioni « eoai^aa
di prolcsi ribelli, «ccordando solamcDle in parola la sua adcrenui • Ceaare t
conaci'vaiKlo a »i ateasa la fortesza del Domo. II GeDerni chicse dauri. Dt
fatorcvolo inconlro da' Prolealanti sopra Possa pargerftbbe gran foDHlo u
villnni d'Aiialrin di solievarai, onde la si Tortifica. Ferj« non ben d'aeeerd«
coli' Alilriiighor nelle parli del Reno.
Oitp. t-iO. i63ä. iO deeembre. .Con promeaae di ralidj • pronti riaur-
ritnciiti argiil In mosaa, die arisai del Generale rerao Ratiabona. C«n eittl*
da ncaaua proÜllo aegue hora lu aua relirala. Pasao egii da Pilaea a Fari,
et qiiniult) poteva di lA in duo giornate porlarei aotto la delU cilli di Bitit-
lionn, lirlihr per brne di retrocicder, iaperimenlala 1' imposaibilitl di teuer aapca
lo npti rl il giaccio la au« genle in campagna luDgamente, mentra di gia
cniiiiiiriuva rssa s soocomber sollo il rigor dei primi disag^i. Qiultro reggi-
nieiiti it' Inf Hill« ria si sano da esso General mandali nell' Auslria Sopttisn
|ier mnggior frpno de quei villani, et per maggior cAmmodo d« qae! qoartitrl
tili allri \i, rgli riparlcnda nella Bohemia. Qui, esarndosi viacluto in isperaiit
sin' liora di nun risciilir enrhe queat' anno nelle Proriocie palrimoniali siail
ngrBiiii. »ff-üX ha rommosso l'atiso; et a' e spedito il Qaestembergb al Ge-
neraio, arri» pracuri di direrlir o di moderarne almeno la risolntioiie. Tal*
mossa di>l Upnrral Ituo* se v ^lat« inulile agl' Imperiali. ha ben proGtlale
•ir inriinlro non poco a Proteslanti. Poirbe, coltane dill' Amen la coaifiea-
turn. ai h cnndolto con parte della sua Aimala sotto Fraacofort dell' Odtr,
e diippii qualchr eomliaUe. n~ aequisUlelo: easrndosi inmediat* ■Tanial«
tcrsn l.anapergl) . per Icnlar anrhe quella Piaiia , con la qaide verübe a
rimaniT padrnne ronr prima di (utio ii ptese aperto della Slesia, AU' iacoaln
eaaendosi risentito il Coilun^lin Sci«lfus , che dal Oomu di Traticlaria nia
bavesaero fati« qnri riitidini partir nrl troipo dell' aecArd* il pressidie ire-
drse. risoiulosi d'assalirln d'iniproiif^o, b' e sUl« di quelli di dcolro riba-
1*1«, f dal rigor Ac\ irrJdo asireiio di reliraru dalU batl^ria aac«n. Cm)
oi-e la fcuXt dr PrvK^tinli eaiata .".a ifponi pia fredde el pia soflercslc »I
travagli«. nen \a sfin^a per i* stt^rpit^e, i^ene a foAtr aopra la C«sai«t
di qneilo lanlaf^io ai |iic«(-nre. ri sp ur prtigUn :' anno pai&sAta etiaa dit>
tVppn la resa di Slmabin^ al ^abinar, %' « wpadrOMi« C|^U a»e»rm fi Fü*-
■«fm, Rrmpi« pÜ 4i toi «wd* •■'in»a*de«i *U« f a rtt»aa di P««mi, «t |
tirft' »kfciarpii^« Mpr* ii DMi«il»e-, Earin-a ia Biwadit ir »a« tr^
407
t ili quvile dei Stroizi, per poiTB un irglne ai prugrcssi i]«l
eo, cb« ccgMli i rillani iloll' Austria «IIa Bolleviziona coa predicilori, II
lonr) LFbel figiln su rlö, e amii dal Generale 1 rinroni per Poiaa b Linlz.
podö ■ Vienna i 400 soldati. paaanli in rlnforao nnlariorniente * LinU.
k«1t aeippii ilnlU prii^ione. „Per I' ultiine moua ileU' Areien sopm cs|iresac
Slcsi» hnveva il GfDeral Duca eommnndato eli' oasu DubaK fosse
nel castella ili Franclienslain sotio piii severe nugtodle, cd egii per
adormcnlali di noile lenipo fra i liicliierl le guarde s' e chIIbIo
t finealra del suo alioggiamento, «alvandosi enn k fu((a in Brich, di dovo
I Sciafus, che quando non gli venglii mandata U *uo bagagüo,
cira a doppia niisura. Gl' avigi di qll<^s(i biioni succeisi du Pro-
capilati ben a Icmpo in Erfurt lulli piedi dolla DIela da easi
lulnvl. In qucIlB II drpulnli lü Sussonja aono aasicurato, che hnlibin por-
tale In ({iustilicaEiDn di qupir GlollarB snpra 11 suoi precodentt trallsli di pucc
col Generile; die vi aij iiilcrvcnulo minislro di Francia con huorji concerti.
et ehe iiielle provigioni et ordeni sl slano dali per il aostenimonto el per
U corriapondenia dcll' arniatp, Fome sneu per gl'urßcii debiti di conndmia
Koa Ilolandu, Uauidinrcn, Fraiiclu el Ingbillerrn-. Fi'ria ed Aldringher fiBsano
i lor quarlii-ri nrll' Alsaiin e Svevia Siiperiore.
DUp. 131. i633. 10 dtccmbre. II nunzln promoase al Co. d'Ognate il
liisoKno della pace Ira lu Cnrane , ma i Spnjjnuoli noa ne hadnno punl».
csigendo dalla Frnucia In rcaliluzione del luko, a cbi spell*. II Sahioneru
ebbe iilruiiuni dalla Corte Franceae per giutlifieare egni paaao del aiio Re-
„Le iitruiioDi del Cn. d' Ognate, che eaininann aegrcliailme, prtaeiilo eatersi
driciale fia qua al pcravnder la sDrlJla in campagna di't Ha d'Onghcria; pCr
lerurai le appositioni miggiori gi e egIi laacialo intender, ehe non cantra-
veaircbbe al acrvilio dl Cessrp, ehe da unn parle si apingrian al eommando
III Be. dxir allra «i realaaie il General Duca. Stimarebhono Spngnoli liaver
di tal inodo la dispoiiliDii ilell' arm! Cesarce in mani, et quetia del ncgaeio
aiieora delln pace. per lirnr l'une el l'nllra al pienu da lor vintaggi . el
proincllono in IhI eaao aasisteozc niogglori di denara. Mb le difücolla el le
iniprestloni sann In qua motlo tenaei iiell' Iniperntor el in Gcheinbergh. Uu
suni primi negoeiali ha spcdilo iillimameiile dijpniio n Spagnn il Ciinle, il
qunic pare ehe assuinn in se tulla Tessenza deifl' alTari eon »an peeo rainaricu
liclr Amb". ordinario, che ne era prima il direlloro".
Ditp. 132. i633. 17 decemhrc. „Conllnua nella Bohemia In ripartitionc
dci quartier! con sl poeo ordino nella diatributiT* del peso loro, che grnvlsiirne
»c eiedono rrBeluniBlioni de quei popoli. Qui ai ri&eiite, cbe con la depu-
tiilione di qunichc coinmissario non li sij riparato dal General Duca ad un
lal Incouveuicnlc. Tullo scrve ad accuirsi le maledicenze conlro di lui". Le
Iruppe ili Biviere rujipero un corpo di Vaiinar Epinloi a impedir 1' avan-
saHienio det Waldnlein, e quindi Vaimnr ipinie il grosso de' suoi a Landau
iir laer per minaeeiur Possn chinvc dell' Ausiria, e ilruunu reildeoza ora di
iriera, che mando a V'ienna a duli-rsi acho il Generale, in vece d'aviciiiarai
i «tali per farri distogglar r-iulnilco, ve lo h»hbi anii, col aus inas-
408
pettato ritorno in Bohemia con ogni sicurezz« conGrmato. Si passano Uli
indoglianze dal Y. Canceiliere con callore non ordinario , et con parole li
alte, che danno per raggione da pensar assai della sua costanaa, senaa sapeni
a che pensare per il rimedio'. 11 Vaimar riofona Ratisbona. Non si Terifiea
la resa di Francofort suH* Oder all' Arnim, ma sibbene la ritirata di Mansfelt
da Brandemburgh nella SIesia. 11 Duca di Nauborgh si fe* Capo de* Cattoiid
sul Reno, ma inesperto e deboU. S*incariea il Co. Palfi a far una levafa di
4000 Ungheresi, sendosi accomodate le cose col Ragozzi.
DUp. i33. 1633. i7 decembre, Cercasi in ogni modo d*indarre l'EIeHore
di Colonia a non accettare la protezione della Francia. I Nanz! insistoao
per la composizione delie Corone, ma TEchembergh li trova parziaü per
Francia „fomentato poi maggiormente dalli Amb'*. di Spagna. Qoesti aon
cessano, come pur scrissi, dalle insistenze per la sortila del R& d* Oogheria
in campagna. Portano, che potrebbe S. H. andar alla testa delfe arniate del
Daca di Feria et dell* Aldringher; cbe il Cattolico s'ubligarebbe mant«>Bfrle
15.000 combattenti a sue spese, et 20.000 ducati il roese di piato per la
sua Corte, f n e\b versa 1' esenza dei maneggi piu segreti loro. Sono le per-
svasive loro efficaci; et quando le cose sotto la guida del Generat Duei
caminino col zopicante piedi che fanno, si puo creder, che sia in 6ne per
scuotersi Tanimo sin qvh alieno di Ccsare. Adducono» ehe essende li fea-
datarij d*Ongheria et di Bohemia ubiigati seg^itar in campagna il loro Be,
la sola mossa di S. M^. acresceri di moKo Pessercito in nuroero, et lo ari-
chirli di ardenza et di vtgore; che il denaro sari utilmente iropiegato; li
sudditl non aggra?ati di soverchio , li Principi adherenti consolati di Teder
Tasistenza di S. M. ; et in somma le armi et il negocio maneggtate col pieno
vantaggio della Casa d'Austria. — Li fauttori del General Duca, che sono
li piü potenti nel Consiglio dell* Imperator, sostengono all* incontro nelle
consulte, esser incompalibile Tuscita del Re con la sasistenza del Generale;
che qoesto non potrebbe operar alcuna cosa di buono per dubbio di noa
contravenir al gusto, o di inmimiir la gloria, che all* bor si dorrebbe tatta
a Sua Maestii; che il desiderio de tutti i Capi di militare sotto fe insegne di
lei toglierebbe il rispetlo et il euere a quelli che restassero sotto esso General;
et che, quando dovesse sortir il Re, dovrebbe condursi nel eentro, non nelle
estremiU dell* Imperio, et dei bisogni; et che come ri fosse impegnalo, se
ben ccssasscro , o andasser tarde le assignationi di Spagna . coiiforme al-
r uso pratticato di quel clima, bisognerebhe ad ogni modo sostenerri coa
insofcribil agravio la M**. Sua. Sin* hora non v* e per Tuno o per l'altra
parcre risolutione alcuna; ne piu avanti s* ^ passato nelle trattationi , ae
piü nitre puo in conseguenza avanzarsi fin qua Tindagation mia in aflbre.
che a ragione tien ben atente quelle d*ogn* uitro ministro di Principe aneora."
Disp. n. 134, 1633. 24 decembre, „Soprapreso da poca indispositiona
s* e condotto il Duca di Vahimar in Ratisbona, havendo aquarterate le •••
genti a Camp, Dechendorf, e Straubingh; et scritto al Collonel ChioipaasM^
accio s* avanzi ad asister in sua vece all* occorrenze di quella parte. QMtl^
aviso ha servito qui d*occasione d'cccitar il Goneral Duca a Talent-;
400
eongiunlurB, ma non s* e presse di lui avanzato a piü, che »Ha convocatione
dei capi delP armaU per tcner con cssi consulla, in tanto ordinando il farsi
ftlto dalle militie. Di Slesia mi vengono significati li novi tentativi fatti dalle
genti deir Amen sopra Francfort^ doppo esser esse passate il fiume d'Elba
a eanto la cittä di Torgau et liberatnente entrate nella Marca di Brandem-
burgh. fi Genefhl Duca per tali emergcnti s* h risoluto di spinger il vechio
Coli« rede con ciaque regimenti dMnfanteria nella dctta Provincia di Slesia;
OTe il Sci'ifus, abandonata l'impresa del Domo di Vralislavi^ , si tratteneva
a Hau nel mezo a punto di detta cilla, et di Brich, facendo battcr a tutte
rhore le strade, acciö qaei dae pressidij Prclestanti non possiiio, col gian-
tarsi insieme, avanzarsi a quulche tentalivo. AI Cn. Filippo di Mansfelt per
quel, che ha bene operato li mesi passati nella Marca di Brandemburgh«
eonie acrissi, ha il General Volestain concessa patente di Gener<«l Mvstro di
campo. Altra simile haTcndone data al Colloredo prima di spedirlo in Slesia,
et d* altri carichi consolati alcun* altri capi di guerra ancora**. Si dii ordine
alCollonclSvilz di soccorrer colle truppc dell* Austria Sup'*. il Duca di Baricra,
ma questi „dubbioso non di meno deli* essecuMone, mentre non sij comman-
dala dal General Duca**, ingrossa la propria arinata. „Nei v ll»ggi fra questa
et la cittli di Naistot ba ottenuto dal General il Piccoll* homeni dl quartierar
li suoi reggiroenti, come fece Tanno passMto. L* Imperator, che sente in estremo
male tal ricinanza delle militie, ha ordinato, che si soprascda il designarsi
a qaeste le tappe, et gKalloggi per bora**. L*Aldringher per strettczza di
Tiveri , avvicina le sue truppe a Baviera con piacerc di qnel Duca, ma era
inseguito dalKHorn. „Qaesti SigncriAmb''. Spagnoli s* han dichiarito di ?oIer
il SUD Be in a venire contribuir a Cesare li suoi soccorsi in gentc, non piu
in denaro» acci6 roaggior profitto ne cavi S. M. Cesarea. Giä hanno dato voci
per levate de 10 in 12.000 fanti et distributione in promessa ad aicuni collo-
nelli le patenti. Non place pero a Signori del Consiglio , ne molto meno
al General Duca piacerä questa parte , che nell* Armate Imperiali aspiran
haver essi Spagnoli , res'si hör mai poco coiifidenti di lui ; cosi fra le dis-
crepanze de fini, et d*interessi da queili stessi, ch*e cooperano per la causa
di Cesare riene essa per piü vie a ricevere de ben gravi detrimenti**.
GermaDia. AdUdU ADtelmt. Disp. n. 136.
i633. 31 decembre, Vienna.
Narra ehe Tlmperatore escluse anco la proposta fatla dai Nunct dNo-
terposizione del Be Christianissimo per la pace di Germania e che „se ne
atribttisce la causa all* antipatia estraordinariamente hora essacerbata d*Au-
ttriaci con la Francia**. Essere tenufa di troppo parziale la Corte Roniana
verso il Re Francese*, e dirsi apertamente dai ministri „non curar il Pon-
te6ee il sostenimento della Religione in Allcmagna, perche non vi tiene ad
ogni modo auttoritä di poner pensioni, ne di destribuire li bencficij ecie-
tiaatiei eon il proreccbio de* suoi, che gode altrove".
410
^S* ftggiooge, ehe rht?er abraeiata gia, et il tener viTa tntlam riato-
potitiooe di Danimarea , se bene nnifo di religione , et di sang^e coa Prt-
teatanti, niottra chiara la di/Bdenza, in ehe si tengono quelle del Papa, an
men ehe de Francesi, et ii desiderio di casa d'Aastria d*al tutto aecoiM-
dare tenza rincluttone del Christianiatimo te cose d*AlleinagDa.*
„In comprobatione di cio veggo esaersi spedito di qua terao gioraoal-
TEIettor di Sassonia ii Duea Giulio di quella Casa sotto maoto de suoi affui
prirati; ma in effetto per riattaccar eon quell* Altezza qualche prattica."
MValerä , non ha dubbio , questa speditione per ingeloair noa peea
General Duca, eh* e sin qua stato il direttore de tali maneggi eoa qoel
Principe; ma ha?endoli egii guidati con poco Taataggio, et senza alean beaa
etito , non s* e creduto inoportuno da Cesare di tentare quest* altn ria.
Oltre che a segno tale crescono in molti del Consiglio le aconteatene k
grandamenti d*esso Generale, che non iscansano rincontro di porger qoaidK
materia a lui ancora di scontentarai , tutto che , tenendo egli la sobm
deir armi in mani, il non ai atimarebbe per aventura da graltri per bata
consiglio.*'
Osserva, tenerai molto dubbio il succcsso del Duca Giulio coli' Eleltere,
i^impegnato per aventura piii di quello vorrebbe con Svedesi, che (engoao aaa
dello aue migliori Piazze in mani, et nodrito da essi in ispcranze di dipita
et acquisti reaÜ, et avanzato in ollro in istato di non poter per raggieae
fidarsi lungamenle d* Austriaci**.
Crermania. Antonio Antelml. Disp. 137.
i633, 31 decemhre. Vienna,
„k\ terzo assalto dellc genti dell* Amen ha fatto resistenza ia piazza di
Franeforl delT Oder. Galasso libero dalli pericoli di quella parte« rerso la
quäle era atato destinalo, devc giunlarsi con Sciofus per ritentare rimpreia
del Domo di Yralislavia. Le militie di Sassonia han sucheggiato alcuni luogbi
di frontiera nclla Bohemia, et al regimento del Sig. Anibale Gonzaga han daU
aopra eon mortaliti^ de inulli di esso. Serive il Collonel Svitz dalP Austrii
8np'*. . eho dulle sollevntioni de quei Villani 8* era posto come in sicuro per
hora, ondo ue poteva star quieto Tanimo di S. M".** conturbata nioKo pei
a^'(;rtt\i di quarlieri ue paesi ereditari, a quäl fine spedi in Moraria a GoTpr-
naloro il Card, l^ietriohstein per procurar ogni possibile solliero a que* sudditi.
1/ ariiuite di Feriu e AUhingher si rldussero presso Monaco, ende Baviera $i
lagna pel grün poso uddossatolo , e minaceia di dover ^pensar a proprij
ripieglit'*; ma qui croilosi . nun potor ejjli onnai pl» geltarsi nclle mani de
auoi Hfiuici. »,S* quosti giorni liMttato di agius^tar un congrcsso del General
DuoH, Principe d' Kohembei i:. ot »ielT Ami) . K-jf '. <li Spa-jrna , nia il primo
in> lia sOHiiNuto Toocasioiu'. In voco i!i vio <\ sono risoluti questi Signori
8pa^lu>li <li >poiltr ttl ili'Uv> i.ivMuTal il PaJre tbirocra capucino confestor
ddU Ui^iit.i dOii^haiia. it ciie tieiie parte iiella consulta di Spagna. Yeagi
a^^K'uuiio, v'liv\ lucnho s' acovr^ono essi Spa ** ** MOB poter spuatar Ii
411
sortita del R^ d*Ongliaria in ctmpagna contro il gasto del Geoeral, ban
ispedito a lui il padre sudetto, perche procuri con PeFidense della necessita
el dei pericoli d'indurlo ad assentirvi , portandogli quei alletamenti dache
ciö seguira senza pregiudicio del suo posto, che non si crede sijno cosi facil-
menfe per esser trovati buoni da lui.
CfemaDia. AhUhU ADtelmi. Disp. 138.
i634. 7 gennqjo. m, r. Vienna,
„6 ritornaio il Duea Giulio di Sassonia ; la soa breTe dimora h certo
ioditio del poeo, che ha traffato con qael Eiettore. A nova ispeditione qui
s* h risolato di devenire del fratello menor del detto Duca Giulio piu acredi-
tato, et d*adrizzarIo al Duca Francesco Alberto 3® fratello, che miÜta nel-
r armata d* esse Elettor, accio con minor riguardi possi avaozarsi a qualche
apertura di negocio scco, di cio si possi far a drittura con quell* Altezza."
Per6 il Card. Rocchi non cessa d'iosinuare alla Corte di prendere a
mediatore il Re Cristianissimo , respinto per i motiyi di sue pretese su
Mogenvich e Pinarolo, e della predllezione verso i Protestanti ; mentre d*altra
banda si mira „d* agiustarsi con Sassonia ad esclusione in primo luogo della
Francia".
Germania. ABtaota Antelnii. Disp. 139.
1634. 7 gennajo, m. r. Vienna,
AI Duca di Baviera si mandano grani per le truppe ivi aquartierate e
cosi all* Aldringher in sussidio 30.000 taleri.
»Di Feria rennero a?isi domenica passata pericolosissimi di Tita, senia
eh* habbi egli potuto sottoscrirer le lettere. Doppo altra nova non h sopra-
giunta. La debolezza, a che son ridotte le sue truppe, gli acresce la de-
bolezza de! corpo, et Taflittione dell* animo ancora. Non molto m* aveggo
afligerseoe per6 questi Signori Tedeschi, et li partiali del General Duca in
partieolare, quali stimano s*ayanzi a lui capitale di riputatione col discapito,
ehe coDTien hora fame il medesimo Feria.*'
Neaburgh, Erbipoli , Magonza e Colonia sembra abbiano rinoTata la leg«,
e leTino an corpo d* armata „con dichiaratione pero di non volerla dipendente
dal General Duea. II si crede da alcuno per sugestione di Spagnuoli, a mira
di abbatter maggiorroente presse Cesare esso Generale*.
«Egli si troTa tattaria a Pilzen nella Bohemia. Ha roandato le sue giusti-
ficationi di non essersi avanzato aotto Ratisbona per non far perir la gente
pid agaerita ai disaggi di quell* assedio , et per non lasciar esposto alla
mcursion dell* Amen la citti di Praga, et tutto il resto di quel regno aperto.
Harendo in 6ne soggiooto, che, sempre che S. M. stimi poter esser da altri
meglio senrila , deponerä egli la carica con maggior prontezza al certo di
qaello 1* habbi Taltra volta a capo tante istanze dalla M. S. ripigliata.**
„11 Co. rii 'franmcatorr rilumal*
harer littuto arcuioae d'cMVTcilaii«. d« 4i
■nrM dt le>lcc« coa li DcpuUli ü DaBinira
potcrai roneiudcr l> p*ci da um aol pirlr
pMe, MEt
■n • IralUr *e m* pv
disse Icn« E*o*** • ***
per qntlla t«c«i i
ill Carnuaia, lUlo pgU «on li due luoi CoUegbi aello Unp« fosri per Uol«
II eongroto. rt hxrrl« li Stcde*i • livi fofu ditcrtil**- Aver OimsImm,
i|nll Uuci dl Mfgiinza c ijuindi C*ace<l<Fre dell* Impfl'«. tBtisala la Didi da'
l'roUitinlt, Non poleni aperar |ilcti, fino a cht gli Si«4(si aoa rsnns d«lii
Uermani« , ni i-aaipanimi^Dla coo Franfii atanl« iNatrarscxs del (art«{g>*>
occomndovi an due o trs mrii per l'arrito d'uoa rüpttata. — El Stulk
trata([lia per incamriiare lo IraltallTe in qucsla luatcria; ■■■ il Rcsidralt
Proncrac puro ti tura delle toe iotinuatiaiii.
(iernanis. iattait iBttlnl. Dl«p. 141.
iG3t. 14 geimaja in. r. \li-una.
Pirll II Co. Pufun per ja lun anihaiciala eslr"*. di CnstanUoopl!, teilil*
fiil aus leguilo alt' unglifra ^'''»'''Ddasi presenlnr in tjiiaülä •l'Ainb''. lü
4'Mire eniii« Hi il'Onglii'ria''. Fü prima a visllarla. e gli fece nllelters U
biaoKriu dl liiiona cDrrlaponilenin a ijuelia Corle [ra 1 rappreseolantt dei Pm-
dpi. CorH^puie cull' usalcurarlo di bei) iiilenüiTBi cot Bsito FoscMini.
L'Amb'. SpBurmolii Cnaligneda ravTerle, roler Ib sua Corte soeeMT««
CuMro piullostn tu» un rorpa (l'i'iercila die eav, dmiuro , com« Utt bl
"KK'- l'OlentIo all' iiopu gloiar&i di qufllo in llalla o nellc Fiandr«, ead« m
lia „coiiHdealuineutu dutu parle n queilo Itcaldente Francese per sno laM
rl uorrmo". Aver Ceaare e il Geiieial Duca oppoata resistcnza alU T«Mtt
dl Porli in Alteinngna, per cui ne vcniip il aua U« un daniio di GOO.OOO dacafl
„Pur II D dcl correiile fecu inptre il d-iierul Uu» ■ tulti li olSatli
niagKorl drl *uo raaercllo dl Irovnrsi a Pillen. Sin harn non t pertcagta
Hvlan lU rIA cli'agli bahlia eoa o«bI Icaltato. Si eredo vogli i-on aprovatiwt
Iure Hiili-ntiear le atlloo im |tBa«ale. Di lA i riloriiato Koggi il Paclro Oänp
ci'nfuaaar dalU BcgliU. U |e>i|H) nun in' ha seivUo dl vrdvriu. P r essen to riit
al »IJ iilTMIIealn »nit pVTinWsr etso C.'IhmiIc iI<')Li Luonu JlsposUlunr
413
sollerandosi da tanti allogi^i quei popoli, daran al certo nella disperatione.''
Si faranno venire in que* contorni da 30 a 40 compagnie di cavalleria
• quartier!. 11 presidio d*IngoIstat riacquisto Neuburg. Vaimar fortifica Ra-
tisbona. Feria tuttora malato. 11 Card. Pasmano, venuto d*Uogheria pare
abbia concertata Tapertura della dieta pel 19 del venture.
fiermania« Antonio Antelml. DIsp. 142.
i634. 2i gennajo m. r. Vienna.
«Due sono state le negociationi de] Padre Chiroga col General Duea;
Tuna d* insinuargli per necessaria la aortita del R^ a prima staggione in Cam-
pagna; Pallra di ricercarlo a destinar sei mille cavalH di scorta al passagg^o
per Fiandra del Sig'. Infante Cardinale.''
jpSopra quest* ultimo punto ba risposto 11 General , che lo smembrare
dair armafa Cesarea tanta cavalleria, mentre con essa solo nel verno si trava-
f^iia, sarebbe un invitar Tinimico ad effettuar a mano salva le invasioni gii^
piü volte tentate in Boemia. Cb*ad ogni modo stimarebbe egli la detta
cavalleria sola, scorta non suffii ientc a (ransito, ch*in piü d'un luogo si con-
Terebbe combatter, et per personaggio di tanta conseguenza, quäl e il Sig'.
Cardinale Infante; et cbe quando anco il passaggio bene sortisse, sarebbe il
ritorno poi della cavalleria siessa di roolto impedito, che vi vorrebbe Timpiego
d*un* armata ad ispuntarlo. Concludendo in finc, che rimetteva questi sensi suoi
alla prudeiza di S. M. Cesarea, et in effetto pressento da buon luogo, che
buoni soDo stati trovati da lei, e non disaprovati del tutto da questi Ministri
special! etiam dio.**
„Pt>r quelle spetta al primo capo dell* uscila in campagna del Re d*On-
gheria, ricevendone il General Duca ii motivo per un tacito rifiuto del suo
servitio, disse al Padre Chiroga, senza punto parlar di tale risolutione di
S. Maesli, che egli era pronto et desideroso di rinuntiare la carica, et quietar
hör mai % capo tanti travagli, sempre che delli crediti contratti dalli Capi
deir Armata sotto la parola di lui, o commandi Gesare il saldo, o essi si
disponghino, rimettendolo , disubligarne la parola d*esso General;, a ch* egli
nel congresso concertato di far con loro li havrebbe persvasi ; soggiungendo,
di suppooer, che de suoi crediti particolari ancora non havrebbe voluto lasciarlo
sortir dalla carica scoperto rimperatore.**
„Con tale risposta, quäle, mostrando pronlezza di deponer il commando,
frapone insieme il maggior intoppo, che nell* angustie presenti di denaro si
possi introdur a campo, per levarglielo , ha il detto General lasciato partir
da lui Chiroga, differendo il suo detfo congresso dal di de 9 alli 19 corrente,
pereb^ il non segua alla presenza del Padrc.^
i^Delli particolari del congresso seguito s* alendono domani le novc dal
. Massiniiliano di Volestain spedito a tal efielto dal Generale. Sono io
90r^* che ii Capi, che erano arrivati sin li 18 a Pilzen, si dichia-
a roler per li loro credili disabraciarsi da esso General , et di
'^iderara la continuationc di lui , et nel progarnelo ancora.
414
Et ehe egli %\V ineontro habbi honorato il Picolhofmeni del titolo 4i Mtrasdil
di campo, et avaDzato qualch* altro ad altri titoli et bonori, per totaliaeilt
captivarseli.''
Continuaoo piü grosse le sollevazioni in Baviera a causa delK iD4[aar-
lieramento ivi delle truppe. Onde ii Duca spedi 1* Aldriogber per avitar Cetare,
che diriggeva in Austria 50 compagnie di eavalleria. Mori Feria, e Cerbellaai
prese il goverDo di sua arinata spagnuola, ma poca. lo Slesia capitolo Wassoa-
burg e Franefort si soslicDe contro gli sforzi de* Protestanti ; onde §i stiouoo
le cose migliorate. „So ne cava qualche argomeoto anco da qaello sigaiiei
1 commissario Navarro, che l*Arnen habbi fat(o far nova apertura d'abbeecani
col General Daca. Ad ogni modo sono sicuramente arisato, che Sassoait, et
rOxesternc babbino di concerto scritto a quelli diVratislavia, aceio si soslea-
ghino, con sicurezza di veder ben toste in quella Proriocia rinforiate le ami
Protestanti al segno del bisogno.**
Germania. Antonio Antelnü. Disp. b. 142.
1634. 2i gennajo. Vierma»
II Residente Francese Soiarboniera spedi per insinuazione iaaisteate del
Cardinal Nunzio un suo di casa in Francia, onde far eonoscere le incliaazioii
di Cesare a un componimento, e cbiedere istnizioni. Esso Residente gli reUe
far credere d*aver fatta tale spedizione ^^per riscuoter gli avanii dei qaar-
ticri suoi da molti me^i decorsi. Avergli pero il Principe d*Echeniberg riflet-
tuto,. non esser conveniente, che per uno o dae castelli (MogeoTieb • Piae-
rolo) due prindpi cognali debbano restar in perpetuo disaidio*.
Clemiania. Antonio Antelmi. Disiji. n. 143.
1634. 28 gennajo. Vienna,
„Si tiene tuttavia da Imperiali viva com* onque sia, la prattiea di qoalelM
nggiustamento con Sassonia per meso dei due Principi di quella Casa, die
come Cattolici si ferroano d*ordinario a questa Corte. Furooo uno dietre
r altro spediti a quella Tolta , come scrissi. II secondo ba indotto il Daea
Francesco Alberto lor fratello di ander ad abboccarsi a Pilsen col Geaeral
Duca. 11 primo s* e nel medesimo tcmpo aviato veVso il Re di Daoimaret.
per riacender il callor delle interpositioni della Maeati Sua. Qoi per cea-
stante si tienci che quel Re vivi, per proprio Interesse, molto dei progresii
de Svedesi in Germania, scontento et geloso. Ne sono fuori di speraaza, di
indurlo a qualche corrispondenza d*armi con Cesare, quando quella del negoeiOf
per fermar il corso alli sudettiprogressi di Svecia, del tutto inutile si spe-
rimenti. Et con istrutioni per Tuno et 1* altro roaneggio se gl* ö spedito cmm
sopra Tuno delli Principi di Sassonia predetto. In tanto si stima da qiaili
ministri , che le voci de tali negociationi et maneggi possino render um$
sTantaggiosa per loro la conditione de quelli, che si sono introdotli nltiMi*
mente. come hoggi 8 ho rappresentato, con Francia.*
4tS
Per r&vvanz«mento di qaetti non si roostra piü di (enere rinterposiziono
lel Papa per taDto sospcUa di parzialitä verso la parte contraria» come si
Tiicera prima. U Principe d'Echemberji^ propose ai Residente Francese che
preDdasi il Papa a mediatore delle diiTerenze tra Cesare e Francia. Gli Spa-
j^aaoli credono faciie il compooimento in tale materia, ma diflScile in quanto
igli impegni di Francia coi suoi oollegati in Germania, Fiandra, Rezia ed
Italia, direiti a ferir nel centro di sua potenza la casa d'Austria. Ondo aver
ordioato il Re CaUolico la levata in Germania di 25,000 finti e 6000 caTalli,
ma De riesee ai suoi Amh". diffieile l^eseeuzione. Esso Re non assentiri a
BD componimento di Cesare eon Francia, se non quando rtuscisse disperata
ogDi eotratura con Sassonia, ma la Corte non fa caso di ci&.
„II Conto Massimiliano di Volestain non riportö di piu sopra le inten-
tioni del General Duca suo zio, di cio habbi riferito nel suo ritorno il Padrc
Cbiroga , et che io ho nelle precedenti mie significato , et e in sostanza la
sua prontezza non solo , ma il suo desiderio ancora di deponer la carica,
aeiDpre che resti disubligato dalla parola con li Capi dell* Armata per li
credit! loro. Si e risaputo in appresso, che nel congresso de detti eapi« tutti
BODO concorsi doIF assicurar ancfae con giuramento il Generale, di voler
eorrer sempre la fortuna di lui nel serritio di Sua M*^ Cesarea. Tutlo cio,
ehe riguarda in uno et alla dispositione universale dei Capi, et all* impos-
tibiliti di sodisfarli de loro pretesi avansi, ha confirmato Tlmperatore nella
ma prima opinione, di non assentir alla sorlita del Re suo figlio in cam-
pagna, gia che si prende essa dal General Duca per un rifiuto di lui dal
tervitio. S*aggiunge, essere sUta impressa S. M. Cesaroa, che s2 come non
potrebbe laaciar useire il Re con monor aultorita delU gia irapsrtita al Ge-
nerale, cosi ne restarebbe maggiormente derogata la propria dal lustro della
persona del figlio di cio ch*hora sij da quella d*un minis(ro, onde piü vehe-
meoti ne risorgerebbono le gelosio, Si dissimula queslo rispetto pero dai
Signori del Consiglio, che vi concorrono per T Interesse etiam dio della susi-
stenza del loro posto, et si portan a questi roinisiri spagnoii inacti Taltre
eoDsideraliooi del rischio della vita del Re , dell* eccesso della spesa , de|-
rimpegno maggiore nella guerra, a fine trovino buona la risolution predetta
di i^t%m. Grati«.*'
Germaiiia« AntonU Antelmi. Disp. n. 144.
iQB4, 28 gennajo, Vienna,
ipNen iii Del congresso a Pilzen dei Capi da guerra cbiamati dal General
Daea li Prineipi di Fiorenia, che si trovavano a eanto a lui. Non hanno essi
dato segno alcon aperto di risenlirsene. Ben si sono risoluti di chieder licenza
da esao Generale di ridursi in Prags, et ispedirono qui 11 Guizzardini; et jie
bmono aeritto al Gran Duca fratello. Questo effelto di poca eonfidenza, o di
DOD molta stima mostrato de quei Prineipi dal Generale 8*aggiunge a quelle
del Don haTorli egli da che ritornarono al campo riproveduti roai de novi
Archir. XXVIII. 2. 27
416
reggimenti , non cbe rimessi nei vechi da loro con grosso dispendio pcr-
fetionati.'
„Hanno impiegato con frutlo grufficij H Capacini spediti dsBaTienalli
8uoi sudditi ribellati" a causa di gravosi quarlierameDti di trappe. Ptre
Oxensticrna darä Ic fortezze d* Alsaxia in custodia Francese, per meglio cm-
centrar le forze coniro Auslriaci che ranno ingrossando. II Card. Dietrichsteii
Govcr". di Moravia si reca in quella Provineia per piegar que* popoli a pagv
le imposte, quantunque niolto sggra?ati per niotiro delle milizie, ende iadi-
nati a commozione. Si spera aneo dail* Ungheria coli occasione di qsesti
Dicla averc un grosso sussidio. In tal incontro seguiri la coronaziooe Mi
Regina. Venne da Ire giorni TAmb*'. Turco, ricerato in citla con gran pompL
Germania. Antonio Antelml. Disp. b. 145.
i634. 4 febraro, Vienna.
Filisburg presso Spira Iratta colla Fagiola soUo i Cspi Svedesi piuUsitt
che cadcre sotto la protezione di Francia. I Moravi dichiararooo nella diets
di non voler alloggi piü lungamente di milizie, onde si dispongono quartiert
neir Austria e nclla Stiria per esse, affin cbi i danni sieno comuni. Anet ii
Vienna se ne risentono i danni, sendo tutto cresciuto ne* prezsi. Qae* di Tn-
tislavia diedero materiali di costruzione e munizioni al presidio Sredese de!
Domo, contro la parola data a Cesare. Oxenstierna va col miDistro fraaeese
alla Dieta d* Erfurt per stipular le cose tra essi concertatc.
„Qiiaichc disgusto intendo mostrar hora TEIettor di Sassonia eoalrs
1* Arnen per il modo tenuto da lui nelle passate ncgociationi di paes esl
Gener»! Duca. II si crcde artificio pero , a mira dall* un canto di secoadar
le quereile di esso Generale verso la poca fede de quei maneggi; et dal-
Tallro per far apparire a Sredesi di non havervi Sua Altezza asseatito pista*
mentc. Ad ogni modo avisa il General roedesimo all* Imperatore di baitr
ultimnmenle riattacata quella prattica; di assai sperar neJl* interpositiose
di Danimarca; et di crcder, che oportuno sij di procurare al tutto quakks
avanzamento di negotio con Sassonia, per avantaggiar poi quello con Frsi-
ccsi; giä che molto difficile si scuopre lo avanzarsi fra tanti srantaggi csa
rarmi.**
„Atribuiscono gPemuli del Generale ques(o pensiero suo a disegao, £
stabilir la propria fortuna fra lo capitulationi, menlre la vede egli nel maacggie
deir armi soltoposta alle maledicenze alfrui grandemente."
„Dal Duca Bernardo di Vahimar si sono fatte unir le sue truppe nei fük
lag^i convieini di Ratishona, con ordine di tcnersi leste ; il che ba dato Hi
^iniid* ailarma al pressidio di Possa , qui essendosi subito spedite Lüinaii
sioni per ruiforzarlo.**
• I capi delle compa^i^nie spagnuole, napoletane c lombarde scrissero wfk
Amb". Spagnuoli, che sieno completate le lor file con milizie nazioaaü oM
t. dcsciie, al che si da opora. II Duca di Parma scrisse contro il Diiea DnI
Com''*, di 8. M. in Italia, afßnche s* astenga d*ingerirsi nelle cose so», Bfiil
417
egli pretese sopra Val de Taro. Sta per gitingor V Amb*'. Polacco giu nomi-
nato da Cesare Duca e Principe d'Imperio.
Germania. Antonio Antelmi. Disp. n. 140.
1634. 4 febraro m. r. Vienna.
„Giunse terzo giorno io questa citlä il Marchese Guizzardiui con aicuni altri
del seguito de* Signori Priocipi di Toscana, havcndoli lasciati sei sole leghe
discosto dj qua. Parlano essi fiorcotiDi della persona del Genera] Duca ogni
termine d'honore et di stima.^ Alle attioni di lui aitribuiscono le lodi di pru-
denza, di rirtü, et d* ottimo zelo. De suoi (ratlamenli verso li sudetti Principi
mostrano sodisfattione pienissima, et aflfermano, che (uUi li reggimenti vacati
doppo il rilorno loro al campo li sono stati cortesemente essibiti dal detto
General, se ben non acccKati da essi predelti per esser inferior! d*assai dalli
due primi, che havcTano; concludendo, che non tenendo sue Altezze cariche
' di presenle neli* armata, non furono con raggione chiamate dal General ncl
coDgresso dct Capi di essa da lui tenuto a Pilzen."
y,MoUo conlrarie al primo aspelto mi parvero quesle forme d* ufBci alle
occasioni et all* efTeÜo d*esscrsi di novo Icvati i Principi, quanlunquc con
buona lizenza et con apparenle pretc»to dal canto dcl Generale; et havendo
osscrvato, lunghe udienze haver havute il Guizzardini di notte tempo da Cesare,
dair Echembergh, et dal Conte d*Ognate ancora, ho (anto travagliato con le
indagalioni, che itC h riuacito in fine haver lume di quci, che alli prenominati
solamente e a notitia fin qua; cl de che, per non troncarmi il modo di penetrare
il di piu, sarä ben oportuna la intera segretezza.'^
„Ha esposto il Guizzardini all* Imperator et alli due minislri Cesareo et
Cattolico, che, havendo li Signori Principi fondatumenle scoperto, frattarsi in
quel coDgresso de Capi dal Generale cosc cnntrarie al servitio di S. M. Cesarea,
non hanno creduto dcl loro decoro iLfermarsi ancl/essi quasi spettatori in quel
luogo« si come non stimavano poter teuer in se stcssi questo torto, senza
derogar all* atlinenza di sangue et al candor del servitio, che professano verso
la Maestä Sua. Ha aggiunlo, che della letlera scritta giä alcune settimane da
L Cesare al General, cominandogli di non adossar alle Provincie patrimoniali
agravio d*alloggi, segua delle militic cio che si voglia; si e valso il General
t stcaso per essacertar gPanimi della soldatesca confro Sua Maeata; che dall*
f altra parte per eonciliar verso di lui quelli dei Capi , ha lor roostralo di
soggiacer alle persecutioni che prova , per voler il soslenimento loro ; ne
gl desiderarsi la sua depositione per altro piu, che per otlurar con essa ogn*
f ^ abdiio alle giutte pretensioni, crediti et ricoinpense d* essi Capi. Che doppo
if. hnTer haTvCo in parola da molti di loro di secondare la sua fortuna, come
J^ImUm nllioniBeiite afito, et io scrissi nelle prime mie d* hoggi 8, li indusse
[vor alcnni eapitoli di assai captiosa interpretatione per quello
'* ""* ' * ' ^ ■-* Maesti; et che un collonello erovato udendoli,
ito marbuomo ehi li havesse sottoscritti, sehen
"* allite, per rimostrarc che non era lesa da
27*
418
cssi la fede del servitio, condetcese a porvi la sua roano aDc*egli. Poe* bor»
apresso di tali uflfici del Guizzardini perveDero lettere alPInperator di t\tm
Cupo deirArmata, che confirmaoo in sostanza li particolari esposti da loLet«
tale confronto ha fortemente stordito Cetare, ammokilo Echembergh, et iangt-
rito nelle sue insistenzc priiniere contro il Generale il Co. di Og^ate.*
„Fin qua 8*cra creduto d all* Imperator, che quel congresso dod hafesw
hftTuto nel General sudetto altro oggetto, che d*assicurarsi il commaado lel
tempo del maneggio deirarmi, et le pretose ricompense in qaelio della paee;rt
neiruno e neiraltro caso di munirsi dalle oppositioni de Spagouoli, e degl'aHri
emuü suoi, onde costantc e stata Sua Maestä nel sostenerlo, portatavi aaco daUe
gelöste, che stimava di ricever maggiori dairuscita del Re suo figHo, eeae
scrissi. Hora dalle relationi sopradette resta la M. S. Cesarea persrata a ftrri
grave riflcsso, et a porger Torechio ai rimedi. Apparisce questo essar per
riuscir aflfare delle maggiori conseguenze. JI Generale, che aä haver Todioiii«
vcrsale delle Provincie per le contributioni impostele, et per le license eccedcati
date ai soldati sopra i paesani, che ha notiiia di quanto insidijno SpagaoU ii
depression sua, et che non ignora li disgusti dati con le sue essecation rig*-
rose a molti della nülitia medesima, ha unito li miglior, e piü numeroii reggi-
menti sotto il commando de suoi dipendenti sicuri, et 8*e sempre nell' eseaüale
tenuto assai bene con Sassonia e Protestanli come le rilasciationi del Co. dcfla
Torre, et del Collonello Dubalt, et li tant* altri term ini e riserve corteai, da ne
a suoi tempi represcntate, lo comprobano. Ogni risolutione pero quanto piiii
rendi necessaria, sara tanto maggiormente pericolosa.'
„LMmperatore ha in primo luogo voluto implorar rassistenza del S'. Dt«
con assister airesposilione del Santissimo a?ant*heri in questa Catedrale, ot«
pur Tosservai tutto sospeso; ben conoscendo anch*egU inoportuno tra li nta-
tazzi delle congiunture correnti tale incontro, et che molto angusto aij per esier
il mczo tra il ripiego di qualche risolutione, et il rischio de maggiori praei-
pilij."
„Li Principi di Toscana, senza entrare in questa cittü, passeranno a dritlara
a Noistot per fermarvisi questo verno, et con occassione di qualche eaeeiaa
quelle parti saran chiamati et s* abbocheranno con Tlmperatore, harendo ia
tanlo ispedito sogeto espresso a Fiorenza.*'
Cfermania. Antonio Antelnü. Disp. n. 147.
i634. ii febraro. Vicnna.
^Sopra Ic relationi havule degrandamcnti del General Duca, delle qaali
hoggi olto mi riusci d*avisarc Tinliero, ha versato in continue agitationi d*aaiaie
questi giorni Tlmperatore. Non e uscito pero a parteciparle alli Signori dein»
Consiglio. II solo Principe d'Echembergh c stato con S. M. il discussore d* aa
tanto negocio^ per quel che la scmplice divulgatione potrebbo precipitarlo.*
„Ho risaputo da luogo sicuro, che il cnpo da guerra, quäle seriosi Mit
precedenti, haver dato ii confronto a Ccsare per lettere, delii particolari wA
proposito <|pl (lonemle, comrounicati in voce a S. M. dal Guizzardini Haggiir
GcrmaoU. AnUnio Antelmi. Bisp. 148.
1634. ii febraro, Menno.
„IIa »pcdito sue leltere il Pieorhomeni al Co. d'Ognate per otiener il
mando dellc genti, che crano soUo il gia Duca di Feria, et intendo, ehe le
habhi pas^ato ufficio ancora col S'. Infante Cardinale. Qui si e agiusUto peropcr
tai carica Don Baidassar Marrada, col quäle ser?e di noa poco rantaggio pretso
SpagDoli lo liaverlo il General Duca gia screditato nella sua Armata, qiuDbiM|ae
piü veccliio di lui nel mestiere et superior etiam dio in altri iempi di digaita
inilitare.''
„Per le novc levatc banno quesli Amb'^. Spagnoli dato carica d'alcan refi-
menlo al Marcbese di Grana aoc*egli partito gia dal eampo Cesareo io disgnsto
col Generale. Sono avisato fraporsi da lui difßcolta al conciedere Piazze roostre
per le levatc de Spa" predette. II vedersi rimcssi da loro nelle caricbe li dep«sti
da lui conferma la credenza de tali sconcerii, et augumeota le diffideoze.''
„Ncl mentre il partito contrario non iatermelte di profittarsene, et inolti rii-
contri, che tengo da piu d*una banda, ho da rapresentar humilmeDte qaeitt
settiinana Ire leglie vicino a Ratisbona ha preso Vahimar cod le genli che bofgi
otlo serissi baver egli adunate, il castello di Donstauf di qua dal Daaubio. Etlt-
golslat, impovcrilo de viveri dalf alloggio delP AldriDgher, proTa bore difS-
colla di rimetlersene, esscndo alla larga ablocato da tutti i lati daila itesa
soldatosca del Vahimar. — In Slesia, havendo il Collonello Hoxembiirgh teaiato
per surprosu di tagliar fuori la corrispondcnza di Vratislavia cod la fortezzadel
Domo, oltro &ll*esservi egli senzu frutto restato inorto, ha porto pretesto a qoei
Citladiiii di dichiararsi apertamente per Prolestanti, quello che noo han pio
futlo per Tinanti. — Della resa di Bibrach a Svedesi noila Svevia sono pariffleite
avisato, et che il riiiforzo ultimamente capitato di Svevia hahbi pur colpito veno
Lanspui'gli."
^Uuirallro eanlo, non havendo ii Collonel llorn feraiato mai li suoi quartier.
liH disfalto il regimento del Kessel con la priggionia di lui vcrso Ravcnsburgk.
et aspiruva a quella parte vicina a Lindo a progressi maggiori.*'
.,l)a Ispruch capita hog^i un secretario di quell* Arciduchessa VedovieM
ospressione a Cesarc del dubbio che ella tienc d'esser attaccata ne proprij statt
del Tirolo da Svedesi con qualche intelligenza ancora del Duca di Rohano. Ni
ha il medosimo secretario dato parle ad alcuni di questi ministri di Spagaa,
pondcrandoli, come possa mirar facihnente la Francia di assicurarsi di qoel
pnsso ancora, per chiuderli tuUi di tal modo aili soccorsi d* Allemagna nei bisogoj
del (\'»ttolioo in llalia. Hi che prcssento essersene cssi ministri spcciali grande-
nicnte Impressi.**
.,A riUen dovov;nu» trovnrsi p«M- li !K del correntc 1' Arncn et il Duca Fna-
cesco All)or(o per rep*uli;ire le !ie<,'oti:itif>iii «li ogii'uno. che, o haveranoo U I
stes^o (ine dille passate paee. o clie saraiiiio di conditione del tutto sraaia^ I
^MONe et iii.i(lini>sit»ili. (Jiielii che le vogliono far creder (ali,fan redcre oaa MlMi M
dei eapitoü, il»e paiono es^e^ stall trattati gia dal Generale COD li sofnidttti ^ '
(\npi qiic.sto seltemhre passato, ma sono essi eosi iodegtti p«r CMartb ^
421
poco vcrisimili, che sapendo io inussime uscir ia copia di detia estesa da sogeto
Protestanten mi son accorlo essere stata essa promulg^ata , per acreseer le diffi-
ftenze di questa parte contro il General; mentre per altro, quando fosse vero il
contenuto di tali capitoli, lo barerebbono Protestant! piu de graltri tenuto sotto
profoodo ailcntio, a fine di noo pregiudicar da sc stessi al beneficio, che ne
ha%Tebhono potuto alender.*^
„Per ii trnttato di Svedesi, che hoggi 8 avisai con Ia Piazza di Filisburgh
pareva, che di qualche disgusto si fosser dichiariti li Capi del Chrisiiani.«simo a
quel confine. Si e riceruto qui Taviso con isperanza, che anche quel parlito
possi provar il danno delle diffidenze et altercationi. Ma intendo haver in mediate
quelli di Svecia spedito in Francia per sopirle»''
Fece visita airAmb*' Polaeco, che parti subito dopo Tudienza con Cosare.
Germania. ADtonio ADtelmi. Disp. n, 149.
1634. 18 fehraro. m. r.
Airvisa, che fu da lui TAgente del Duca di Correggio, che gli fece delle
considerazioni sulla sentenza illegalinente ed ingiuslamente pronunciata da Cc"
sare contro il suo padrone, di cui allega Ia copia, che Ia stessa Spagna agi in
quest^afiare con frode verso il Duca; che questi avrebbe ricorso al Re di Fran-
cia, al Papa e alla Rep*" per Ia loro interposizione; che Correggio in mnno di
Spagnuoliy comc doveva passarc, minacciava Bologna, Mantova, Modena, onde
facile a disturbi in Italia; che Cesare passo a quelTatto per cavarne danaro da
Spagnuoli bramosi di quel feudo ecc. Accolse le contidenze, ringraziando, e con-
sigliando TAgeute di noo lusciar presso Correggio il Principino nellc fauci degli
Spagnuoli, ma in luogo sicuro.
Germania. Antonio Antelmi. Disp. 130.
1634, 18 febraro. m. v. Vienna.
„Finalmente le relationimandateper huomo espressoa Cesare dal Consigliere
Ghebardo, et altre lottere de capi da guerra h in confirmato quel dclla mala
intentione del General Duca verso il servitio di S*. M*^. che avisai hoggi lt>
haverle portale li lumi uniformi del Guizzardini, et del PmoI* homeni. Si e
fatto in primo luogo dalT Imperator deligentemente osservare gl'andamenti del
General dclla Cavalleria Sciacfembergh mandato in qucste Provincie dal Ge-
nerale al commando di tutta Ia gente speditavi a quartiere; et essende egli ve-
nuto in questa citta, ha S. M. mandato il Co. Slich Presidente di guerra ad assi-
eurarsi in sua casa della persona di lui, seperatolo da tutti i suoi domestici, molti
de quali sono stati carcerati essi aneora.*^
„Nel punto di questa ossecutione, che ha colto Timproviso pensicr de tutti
quelli, che noo haverano il sentore delli primi impulsi ricevutisi comc sopra
dalla parte dePrincipi diToscana egiunto su le postein Corte hoggi l'Aldringhcr.
f^^rUy che, essendosi avvialo verso Pilzen in essecution dell* ordine datogliene
Mrale, sopra una lettera di suo confidente, che lo consigliava a non
rW il ficarkaotfai. mlato a l*>be». b farWala Itnada natois Mlaiita: i
At M« wifMidvw 4ri C«B«Ml L«M CnfaVi 4i ^nalcWstat»* M*a.«Um
4»U'arB«U.I»kiT«Ml
Ja lali ttnOi. «f* te caaarila caw?eago i i
•ptdila ««alMaeM ■ IvUl ■ Cap C ■aCtia et G**pnMt«Ti 4i Pro
attcdir • t[¥ «ri#ai 4'm»o Gvaand, •• aa« mos matallidaU 4alli ««yrau di S«
Hanrti Ccaarca. rt ** « ariulB altj Depotali drll c PronaCM , che ae« laimi a
«tcair uyriar il Aaaara ddl« coalribatjoai in matw »i alcMa« , »Piua ladrr b
■igDilura dclla H" S«a. Qui »i ^ coninioto. ehe um drile Parle delli«tii.fe
la qnal potcva of«' aaa eatrara lia alle due ■••du 1« meta nntte caa pa^nMi
A' un laalo [itr pcnonn, »ij wraia lotalmenU siaDli U sera all' h«n di Wtr
rallrt"
,11 Co, Mauimlliano nipole d' euo Cen«rtl (i tlenc, ehe sarä *UU
da lui, |irr tinürlo lunUao dii qualdie pericol». nel quäle p«r eaasa »
iatMilrar iift*io rini|ierilore. U« quütlra o sei Cf'i ia poi, ai apera. dMaka
«Itro non aefondari li mali panaieri el fortoa* d«1 General ; fra qoeili Mi
doti II Colliiesili Foriie«, Lilu, Sciarfu» « Spnlior. Den e rero ehe t
queili liuuiia parle ür rrgimenli et li migliori lollo il loro coMMail«. et dhi
alibunda il Hcneril Dura di dcnnro per acmeerli a voler suo, e naformü
^iiclla elio liabhi a IralUr egil l>or». o che lialibi Iraniato piü losto lia ^ad
ron^raaao lango col Duea Francewo Alberto di Saisonia, atnlu amalale n
uioriii ia l'iUeii, el ton rArnen poi »ncora, ata pei' aaco oell' oseur* '
riiieerteitn. I.e dvliheraliaai di iiii, comc iatenda uisere in iscoperla diffidnu
prMio Cra*re, «Uralinno lo attcnlioni di ogn' unn. Qunndo c seguito TarrHl«
aopriicrltlu di Sclai'remliergh, lutli li CaUolici delU cilta si sono posli in linon
tli quilcliB intelliseriM di lui cod Proleslanli, do qunli vi «i Iroyt
^UIn^ra. cndaun prrparpndoii iiiiglior guui'ila alle cate propric. "
. .Oli Annin, cho il General da llbero rlceLla a lull! gl'lieretiei oei luoghJ«
•im tciurladlcion«; chs permplte FaceinD l'csapn-ilio loro in una chiexi ü fnp.
«t Clin a lor requialtlone lia eonlribuilo denaro per la Tubrica
(ilottovla, eilti d«Uuallu?iilo.I.'linpeL'iilorc lupriprcso dalanio adare, ha ritnl*
laln l'ordine di eondiini alla I>iela d' Ongberia. noa volendo abanilonar ildla M
Hill ■ t oniM qurila ri tli, lutto intcnio rsseodo allienief^enli gravi, che vi eorr««*-
Jle DBiarTato eon qualehe ammiralione perö. che il General della canlltri
na Hrxltri auoi *rr*>lali. Iratlandosi di che • Iralla, non ai sraaa co«)titBiCi f«
aiicu , daiido liir qiitl tempo >1 TiBeato. che non i (olito adtnetterai altftn.
Anrhi> ta wotte, che liunu pvr far aU'avisu de lali combustioDi, li Demiei rnl
KgiUli la iiirHle d« Iniperiali, el i'uriutv quelle de grillri. Si eaapnto. ehe ti
fowa liahlii (pialo tc""'*' <' Vahiuinr. cume icriui, che le aa dubilars, etia
Ceaarv eikininandalo alli CoUwhU^ eh« ■'enino acquarlierali in qneali Caalam
• de I
igÜen
423
rill** Sig'* Lorenxo Moro, il quäle doppo haver indefTessamenle assistito al
traraglio di questa campagna, sempre al canio del Sig" Prior, che e indefessiasimo»
ae ben haTeva haruto permisaione da lui di fermar qui qualche settimana a
rislorarsi, ha roluto non dimeno, provedutosi prima di buona somma di denaro
per rimettersi de cavalli et di bagaglio, la atcssa noite seguitarlo, risoluto di noo
laaciar correr marchia ne fattione senza intervenirvt et impiegarvisi. '^
II Duca di Lorena, ingeloaito di Francia, si reea in Brisach, onde una
opportuna diversione.
(remaiiU. Antonio Antelml. BIsp. n. 151.
1634. 25 febraro. Vienna.
„Della ribellione del General Volestaio ha fatto 1* Imperator dar parte ai
Signori della sua Camera, dicbiarandolo privo del carico, et indegno del nome
d*bonorc. Non t* e persona, che non sij restata stordita in pensare al precipitio,
in che da un ambition sorerchia si sij laaciato condur quell* huomo. Egli di
privato povero cavalliere era aupra i privat! asceso nel cercbio de Principi.
Godeva mexo million de taleri d*entrata, senza le pretendenze sopra quella del
Ducato di Miehelburgh, et era in grado d*aspirar et conseguir da Cesare ogn*-
«Itro vantaggio maggiore. AU* incontro trovandosi senza posterilii de maschi, et
senza prosperitä di salute, sempre opresso da dolori della podagra, sempre
estenualissimo di came non pareva potesse risolversi mai d'ariachiar il certo del
8UO gran posto decorosissimo per cercar fra le attioni di vituperio, per lo piä
pericolose et incerte , gradi maggiori di digniti. E pero ?ero, clie si disgusto
egli assai, quando nel congresso del Vescovo diViena coi Langravio di Darmestat
genero di Sassonia seguito in Laitmeritz riseppe assentirsi da Austriaci ad
accordi col pregiudicio delle pretension di lui, come nclle mie lettere de n.
00. bumilmente ayvisa*. Che doppo novamentc si disgusto delT asaenso dato da
Cesare alla venuta di Feria con commando in Germania, et accordo improvi-
samente in quel tempo sospension d*armi coli' inimico per assumcr in se il
maneggio della pace del modo, che haveva quello della guerra, sopra che li miei
dispazzi de n. 78 et 80. portarono all' Ecc**- Voslre Tiutero. Potrebbe osservarsi
pero in detti dispazzi per segno della sincerila del Volestain, com* egli avisasse
r Imperatore dell* ofTerte che gli Tenivano fatte da Protestant! de dignita grandi
et supreme percimenlar la sua fede incorrotta. Ma la lentezza di lui nelle buone
oportunita di abbater Tinimico, descritta nelle mie susseguenti letlere n. 82,
84, 90 et 92, conGrmo in modo la gelosia in Cesare, che si risolse spedir al
campo il Conte Slich Prrssidente di guerra, per osservar il Generale, et assico-
rarsi della fede de graltri Capi, come le mie del n* 96 e 98. distintamenle
riferirono. Et se bcne preavertifo esso General della Spedition dello Slich,
quantunque segretissima, pole prevenirlo nell* incontrar in aicune cose li
desiderij della M''. Sua, etsincerarla del modo, che colli ordinarij de n. 100.101.
•ignißcai. Si ?idde tuttavia, che, a pena partito il Co. Slich dal campo, rinoro
li Iregua un* altra volta, quando per li progessi delfarmi, et della peste contro
Ifilftio di Sassoaia la si credeva communemente inoportunissima, et le mie de
424
n- IU9 *itai rhiar« ae pirtaia. S'ifeiaaft. At li opjtoli delts paec, eb« Jt
lui ■! Inllaii, nui mandö t^li ilP Iniperatare, et «he an pro^tl« di «sii npiti-
loBi alle (nkni, el cb» ioilai eoa Ic nie ir 121. Dioilnra riat«llige&ii 41 Im
tFgTFla ros lijdDe Elellcri Si«sodU * BnndviLbargli. oilre ehe «d ■ qoel Uvpt,
«be ilriDiiiiiDa fü Ji condmli-De irlV aecordo. •! noltr^giö, el ia losrriuint
l'ordiaano de n. III. ehe lolevi il Volrsliia onir li saa eon rArmiti dd-
TArD^D inmediile, > fiae ehe reaUfM atlretlo Cetare d'aprorar aoe« CNln
ku* TO^lia raecorda prcJe'lo.''
, \ar\it Ia rclaieialioD d«I Tf-chio C«pte della Torre. el ta Tuga lasenla «r-
rer dtl cotlDnttlo Dubalt Sredese prlggioni pel falto di Slesii, traheado dl tut
U lula CDtiiF^na <ii tre railtlli di lig'.oa proprii d'esso General, ia rcMdel
taiitu die li deeanlo per lüde 1e eorli delle ronsr^enie di quell* jotpnth
acrctibcro 1r grloiir; und« dilV un cinto dc'ibcrä TlmpFnitor ippdirdiip
dirillameDle a Sas«oDia li due fralflli Principi di quella casa per traltarriM
con iDCll' l^lrllor. I'ultro cal Dura Kraneeieo Alberto qoalclie aprrluri d
tenia iulervenlo del VoUaUln. DaU'altra parte ipinwro queiti Signori SpagME
il ton(r»sor delJa Hcgba d'L'ogheria a lui per disporlo • trorar bona Ia Mrtiu
dcIRe in campigna del modo che in aiiodispauo 13&e 37. ■ pleno rapreitol«.'
„Ma il Generale diverli il primo colpo. eol Tar vcnir a le il Duei Fraaetia
Alberto ilaloii Gn ullimamenle eol pleno drlle oegoriDlioni e Iraroe Iura; <
•econdo si riparo, eol far da luoi faatlori imprimcr in Cesare Ia magior gcloür
ehe bivrebbe ricevulo dal commaDdo dell' armi nel ßglio R», che in i
veehia el l>cn?inerlto mlniitro, moslrando nel resto pronlcKia alla rinualia della
caricA, se beo eon eoDililioni di taldar li credili deirarmala, o di diiubtip
parola di lui, quaii impossibili d' sbraeiarsi da Ceiarr, el molto oparlanepti
dar ad eiso General pretealo di eoBvncar suliilo parlilo da lui il eooreuor delb
Regina ludelln, li rajii da euerra, et per Tar loro sottoicriver Ia acTitlarai
■eguilarlaiuafoilnna et ubidirta, eomc ie inie lettere 110,41 el43>ign!fie*ro*&-
^In materia di lanto rilievo, nella qualc li dinearsi de gl'liuoineei k
subordiiiali alla diienlla dello paitiuni, die vi tengono, si como ho porlili
tempo in tcriipo cio, cbc m'eaccaduloil'iudagire. eosl nan ne ho creduto imp
Inno rjupslii Lireve riussuiili} nlT Eec". Vostrc per ior piiJ chiara notilia. Ein
nelle inii> rivcrenli de 4 eorrenle «arnn slale delle prima a) aicuro in inlead«
Ia prJmn disropFrla falLii du! GiitüZLirdini per nome de! Principi di Toieiaa il-
riniperatordclinal talenlo del Generale cantro II aervitio di ÜuaHMeslä.IIPIe*r-
homeni, die Tu qiiello the »criase a Cesnre in cunformitä dell' offieii M ■
GuiiiHrdrnl, e slalu qucil' aneo, clic aviso l'Aldringlier a Don avaniani it
Piken, sc iton volevc nriicbiar o Ia suü vita, o Ia sua Tedr.'
«Air ineoiitro II G^nernl. die si conlidavfi lolalniente in esso PicofhomeDi,»
ehr In harca perein benelieulo cnn liloll et cmolumenti grandissimi, Ia s)Hi
incoiitro ad «sso Aldringber, et nl GalaMo, et bares laseiato voce a Pili
d'andur ii veder l'Aldringber predello auo eognalo, dandogli curieo dl 1«
nperai- |iit eondur iimbi duR loro eon o^l alletantsnla alla sua preaeniaa
poid'iislrlngerli aseguilarlo, o per l«r*r>eli allrimnnli da piedl. Con taliscinN
il I'icorhoineni pirli, «t ai «r& fiuri im «n ben gmnd« pericoto.*
42ä
^AI Colionel Ferzica cognato del Volcslain, che inodc&tainentc ]o aver(i a
non tanto aprirsi con esso Picol' homeni, rispose egli, non potcr esscr, che il
Picol* homeni lo tradisca, havendo iiclla nativitä di lui scoperta una uniformiti
tale de genij. de pianeti et d* influssi alla propria, che pareva ambi due fosser
falle sopra la nalivita d*un corpo solo. Ne e stata in tuito fallace Tapparenza de*
priini aspetti de questi due natali, perche gfuni e gPaltri si sono porlati a tra-
diineuto, ma perö con diversissimo Gnc; ncl General d*indegnamente avanzarsi
contro il suo Principe naturale; nel Picol* homeni, di mancar alla fede data al
Völestain per preservar intatta, et piü conspicua et cominendahil render quella
de) serritio, che presta a Cesare.*'
^11 Picol* homeni adunque» andato a ritrovar 1* Aldringher et il Galasso, el
conferito insicmo con loro Tinterno de mali fini del General, risolsero unita-
mente, che TAldringhcr venisse con Icttere de gKaltri due su le postc a riferir
Pintiero all* Imperatore, come essegtu, et io hoggi oUo significai, et gl'altri due
predetti di trattencrsi a Lintz per guarda di quel posto, et per atender gPordeni
piü particolari di S. Maesta.'^
,,Ha ella subito col consiglio di guerra, et con Tassistenza dcll* Aldringher
medesimo deliberato, di spedir . commission al Picorhomeni di condursi con
2000 cavalli, et niillc dragoni sopra Pilzen, per veder o d*^entrarvi in semhianza
il*aniico^ prendendo vivo o morto il General, ovcro di dar fuoco ai borghi del
castello^ et assediar?elo d*ogn* intorno dentro. Ncl medesimo tempo si sono
spcdite conipagnie di cavallcria a tutli i passi per impedir che di qualunque
ordine et rissolutione, che si prendi di qua, non pervcnga alcun lume al Völe-
stain. Et tale diligenza s* ^ veduto esseguita con frutlo; perch^ sin dal giorno
de 20 sono capitate lottere di lui all* Imperatore et all* Echcmhcrgh con aviso
deila continuatione de suoi Irattati per la pace; et la aera inanti spedl pur*
anco il Conte Massimilian di Völestain suo nipote arrivato avant* heri in qucsla
citlik, tutto accorrato d*udir qnel de che a Pilzen non hareva ricevufo alcun
pur minimo sentore.**
„In oltre» non cessandosi ogni giorno dalle consulte, ha risolulo 1* Impera-
tore di condursi in persona a Dudvais castcllo in Bohemia futto dal Völestain
Arsenal de roonitioni. et condurvi il Re suo figlio, et ivi facendo piazza d*armi.
apresentarlo alle mililie in qualitä di General loro, con ufficio, che altre tanto
•Tanzi presse d*es8e d'afTetto nel servitio di lor Maesls^, quanto haveva procu-
rato dinminuirlo il Völestain ; et Tordino della mossa predetta resta stabilito
per Gio?edi prossimo. In tanto si sono spedite patenti al Galasso, Aldringher,
Pieol* homeni et CoHoredo per il commando dell* Armala, con ordine a questo
di tratteoer per quanto puo le gentiidell* Arnen, et a graltri quelle di Vahimar,
aceio doo ti moTiBO io soceorso d*esso Völestain. Si e in oltre f%tfo saper da
Ceatre a (atti li Capi, che hanno sottoscritto, risservati il Ferzica, 116, Spohor et
«BO o due allriy di dar loro benigno ilperdono, sempre che consenrino la fede del
^^•ra fterTiCio. Alli teaeDÜ Collonlii del Fersiea ha conferito S. M. il grado et com-
^btali^di fMi regfaMiti» elio lor rioseiri di Jevare dal seguito del Ferzica stesso.*^
■Si «"uivio al primo a?iso Don fialdassar Marada, per
■Cttart» et eon ogni prontezza, gli fü prestato;
da ebe ne tu«qae, cb« hmndo jMchi ä't di>p)ia niRoilalo 11 VoUslain SOOmI^Ii
4» ripart^r «rt cislalta, ol «Uli veechji. presero li c*pi del AtU» (irtnüw
MiMa di Boo (Mlorli iRimMter."
.ftrmrglio Gdir ü VoltsUin sieaelnmleBimo tcmpodeU' online d*to(ga«
■tt|>ra il Pieol' homeni d'i»9«lirlo, innalogli lüHOO fiurioi ■ coatv di nm^fm
iBiDB». rhe te sl'em poro diriKnii promiSM, el che li * Iratteniitn in roattii-
nlioB dctl« dubiUliupi, che aad»iinti di loi io tolli. Alla easa detia maftl« di<l
Vula»Uin io Bobeinia »' i niBudilo il Co. di Triumolorf per oiiiruraral d«ll<
scriltura »l dclla periana aneora. et della Gglia, ijuaado Io aliini oportuno. Gii
doi hora i eapilatii curriero da Praga. Paria, cd« la maiua d«! rv^ofala Jd
üaodali coinmandala dat Picol' hoBieni, come perienD« a noliti« d«! Voleililt.
(u rteetuU da lui ■ iaditio d'«»spr «lalo scoperlo et iapofliala dell' aultanli
*l rha da Pillen li lij riliralo Trno Egra cul Frriica et Um, ba*e«d« laacMIt
dialro il hagaplio, reatalo in polrr« d' uaa de tcncnli dcl Pi««!' hsarni."
,11 [luea Franeesco Alberlo di Saisonia pDc'hore prima dclla partib h
llIiBo dpi Voltatiiin i'ariü vcrao Riliabona dal Duca di Vahimar. El por i
Videalain traiaadcsi in Kgra, e in lito da pater unini o can Sassonia, al
VakiHiar pr«il><Uo asiai facilmente. Di quelle bavrä oppraio a Piltp» il Pitvl-
kwMDi, rt riaalnto di piii soprt 11 fatlo »'attendono afiti per mooieDto <.
••aitiL Nal naalra •* i ipedito TAIdrlnghar a Hon« et a LJnta per ripant
Mail« e»l (iaiaaao a i|Uiilrhe norila. ■ phe pal«Me Pranceai-n Alberto haicr pm-
uiMa« ««B quetia aua andaia dl cooccrlo eol Voleatiia, iJ Vahiinar.-
(Ciui Ic aplivalivnl dti molti rlruedlj vi beo riparanda la malt^H« d'ta
ttst», i'ka allrinaiili tarabbe slalo tnorlirero. ml cuiirengono loslea»« d(bi-
Ktor et dilMder 1« forae pur trxppo InUsguidilp dtll'infi-mio. Gralie.*
(irtwailA. IsloDia ADtclai. Dl«p. lit.
Ib'34. SS fcbrarum. i
.IVn' 4aelltt lue«« iirnperalo di Tuorl snprs il eaao del Voleatain b« aapb
Mit W pre««d»uli. D*> lucerasi il <li deniro dl que«la rillä nienl« mn pa
Ja«« viW <)<*irat« la retatiaae distloti. K alaia pa«la i «rppi • piedl al (;eaer
Mlu X'atallana Scia«feiBkprgh per ilubbio di tua fu^r*. IIa e);l! ne aubI prä
44«si,iul- iiir^lii a^Di pirleeipaliotie dl nilu . el raosirala noti crrderia •
^ ' ' .l.'iulu. t-iitr (Jueilu dcienota nlU rorni'
IIa da Cipi pirr «etiiflar qg^|^n«nto
427
ehe qa«nda ctpitö qui, richieie qa^rticrc per tre eompagnie nelli ciltii mede-
sima, ehe gli fu apertanentG negato".
„Tre notle una dielro Tallr« delli prigionia di lui ■' e atUceato fuoeo in
eitU, e{ una in paiiieoltre in eerta picioi caaa niota ricino ai lijo)[0 della moni-
(ione. Queat« lolo Dome di fuoeo per In conilraiioDe delle caae talte eopert«
dElcKname, havendo falle qui in altri tempi de ipeltacoli licrimeTDJi, (iene
ogn'uDO in conlioDD spavenle, et ha fafto dar all'arme quette Ire Tolle totta la
cilli. E s(*la CDmmonrato » cadanno. di far condur abondinle proriaioD d'aeqaa
■opra liprimisolari delle laraCi>e,ne t' e chi non tneguiica con lollecilndine."
HOltr« le senlinelle etgridp.cbeogni netle ei finno per il fuoeo d'ordinario.
■I 11 estraordinariamenle batter le »trade fuori delle mura, et camioar dentro la
pataglia. Li S'igneri del Conaigtio legreto lengono (ulti guarde de loldati la
noKe alia parle delle ler eise; et dalie caie dei Borgbi di delitic ogn'uno fa
eondar dentro le tapellelili el altro ehe (i tengono.'
nHel callor di queali dialurhi et pericoli aono benardenli le inretliTe eontro
chi ne i l'autlore, et quelli medeiiml, che plü dtSendetino ilVoteslain, maggiar-
mente kora lo laecraao. Vi aono di quelli perö, ehe In qualche eongreiBo eon-
fidente eaagerano loprt le molle materie de diagosU dategli daSpignnoli a mira
a punlo di farlo precipitare. Aeeennano, che g]i vpnga adoisato hora anco di
quelle coie. che noa h«bbe fors'anco in penaiero, el che li ministri di Spagna
el di Boviera, auoi ncmici, le forneotano, che ae havcsie rolulo It rila di Ceiare
et de Frincipi liglioli, polcva colpirle eoll' oportuaili delle caceie, che tanto fre-
queotano con poca guarda, et bene apeaio con poco aegnilo di corteggio ancorai
Che BC havesse dall' altro canleharnlo mal animo eontro queata citti, o'hafrebbe
mandalo atrinterno a quartiere aleuni regimcnti del Feraica o allro auo dipen-
denle, et noa quelli dell'^ldobrandino, Gheti, Stroizi c Goniaga, ehe seno dei
plü dipendenti da S. H*^. Cesarea. Et in fine «oggiungono, che all' ordioe dalosi
da lei al Picorhomeni aopra la periona del Volealaie non interveone il Principe
d' Echembergh, non essendosi in quel giorno a hdlo aludio tenuto 11 conaiglio
ncila stanza di lui, eom' e di coatume, ma in Palauo; ond'egli capitalagli doppo
U leltera d'ciio Volestain de 20 correnle, che nelrallre ■erito, la habbi coal
chiusa mandata In mani di Sua Hae*U. Et ehe ae hateia Voletlain qualebe pen-
aiero aopra laBohemla, da che noo ireggo,che aleuno pero disMDia, dicono. ehe
ciö era per assienrarai della manulenlion delle condilioo aecordateli, et delle
preteaaion, che per ae et per la miliiia leoera."
„Qaalche voce s'e dirulgala, che a qurita coipiratione habbl tenuto maiio
UFrancia, elioao, che in quei primi giorni »a ne Uacio uaclr an notto Tlmpera-
larcal Sig'. Cardinal Kuolio, meotre dell'iseoperta del falto ■'allegro teeo. —
lo ancora slmil ufTitio ho paisalo eon S. M. Le diaai. che fra li rantaggi, che
godono li alati ^l li popoH aott^ il Gorerno d'un huon Principe, principal era
^aellv, eU« <o coniideralion della boDta di lui Tenirano bene apeaso dalla miae-
« di bia aollritü da mall, in ehe per altro aariano incorai, ehe questo
loggi di auceieder nell' Imperio di S. M. con auguenfo del raerilo
■lattiihnoni se ne conaolavano, coal rbarrebbe fatlo ie
', Rep".. la i|itate o*«crvnniln i-nn parlicnlir affello U
428
M. S.y particoUrmente aneo le desiderarft tuUi gravenimenti migliori; ei di Ul
ufTicio mostro moKo agradimento rimperafore, con confidenza intera dtlia
buona dispositione di Vostrc Eccellense verso di lui."
„In qaesta occasione di roarchiata diS.M. al campo per luoghi tutti distroUi,
et mal sicuri, molte sono le prorigioni, che convengon farsi. Et aleani ninittri
scritto hanno a lor Principi, per hnvcrae il modo, et qui in tante atrettesse toii-
ster ancora. Da me se ne rimctte humilissimo il nfleaso alla benignita di eotesto
Eec**. Senato.**
„E slato bieri spedilo il aegretario Rodolt in Itulia. Ho saputo da buoa
luogo, che fari il Camino di Milano, di la a Turino, poi a Genoa, di li a Parma
et a Modena, et per ultimo a Fiorcnza; che in tutti i luoghi predetti dani
conto del successo del Volestain, et del bisogno maggiore, che tiene Cesare di
acrescer il numero delle sue armate, et delle sue diffese» con istanza in fiae di
soccorto di denaro alla M. Sua. Con Toscana, da dove piü facilmenta si tpera
qualche eontributione, et piu valida I si e dull* Imperatore ricorso all*interpo-
sitione dci Principi fratelli del Gran Duca , et agruffieij di qoesVAmb'.
Sachetti» il qualc, se ben non ha negato di farli, ha pero aogiunto» assai eoa-
tribuir il suo Padrone a quest* Armata con Fasistenza dispendiosa de due fra-
telli, et con regimcnti da loro pur con grosso dispendio forroati; onde parerebbe
potesse esser nel di piü S. Altesza iscusata. Gralie.^
Germanta. Aatenlo ABtelmt. Dtsp. o. 153.
1634. 4 mazto, Vienna.
„Brevi giorni hanno insieme con la vita terminate le tramff mal ordite del
Voicstain contro il servitio di Cesare. Fii prevenuto Tarrivo dt lui in Egra da
un aviso dato dal Galasao a quel commandante, di che esso Voleatain era ttato
dichiarito ribelle da S M^S et che per6 dovesse riceferlo ai, ma non laaciarlo
poi sortire da quclla fortezza, da dore 1* haverlo, o vivo, o morto aommameDte
coropliva alla M. Sua.''
x,Ha il commsndante, (u(to che sij Protcatante, et haTCsse la tenenza d* uao
dereggimenti delFerzica, volutoposponere questi riguardi alla fedeltä del sse
aervitio; onde senza punto lasciarai intender dell* ordine come sopra rieemto,
h andato fra se divisando il modo, di far di sua mano quel colpo, eh* cra atato
ambfto dai principal capi dell* Armata, et che poteva tegnalar ae ateaao di
singolar merito preaso la Casa d'Austria.**
„A dunque aspettata 1* oportunita, che la sua particolar compagnia fosae di
guarda al Palazzo del castcllo, ove si trovava col Voicstain ilFerzica, 1* Hb etil
Co. Gugliclmo Chinzchi in una stanza consultando, vi enlro esso comroandaate)
quäle si nomina il Tcnente Gordone, con sei de suoi ufTiciali; et chiamaado D
Volestain traditor con quegli altri del loro Principe naturale, li anaztarOB^
tutti quattro a colpi di pugnalate."
„II fatto segul domenica pnssaia 1* ultima di Carnovalo. La nova perftaat
hier mattina all* Imperatore, portata dnl Collonel Agrgiace con lettera dl Gakiia«
nella quäle era inierto un biglicto del Gordone con 1* aviso della morte dilatti
4^9
i al Volestaio, et agl*aUri (re, seoza agqiun?er partieolari maggioti. Co« eio di
a gran fiamma, ehe hareva atizzato il Volestaia, reslano amorzate le eeneri
amdio per la mala condotta di lui, il quäle, eonfidato nel manto della suprema
tloritä ehe godera, senza proreder, eh*era in mano di chi glie rharerai iin-
rlita il lerargliela, non solo crede base bastante de suoi peDsieri una soUo-
riltioDe di scrittura da molU dei capi eoartatamente firmata, ma frapose quel
mpo a loro di rifletterri, et maturarla, che fu sempre il miglior antidoto contro
releno delle proditioni ; ne si premuni d* uo corpo di gente partieolare, ne di
ona dispositione unirersale rerso di loi deUe militie, et de popoli, ne d'una
'tezaa di eonfine a de?otion sua per una retirata, nc per oltimo d* on ben
^iistato coneerio con li oemici.'^
„S* eran aricinate pero ad ogni modoquatlro leghe lontano daEgra aleune
ippe deir Amen; et doreva far lo stesso dall* aliro canto il Tahimar, la ran-
lardla del qaale fu ribuftata dalla caralleria del Galasso. Ma tali arisi han
ellerato anzi che dirertito il tenente Gordone dalla dissegnata intrapresa per
sicararue la riuscita.**
„Prima che si condueesse in Egra il Volestain spiose suoi corridori in Praga»
T redere, se pote?a entrare sicuro in qaella citta, et riseppe la preveotiono
\ giuraroento di quel prcssidio haruta in nome di Cesare dal Marada; ende
•nfuso si Tollo rera* Egra. Per camino rilascio il conseglier Aulico Gebardi gia
indato a lui da Sua Maesta come scrissi , et rilascio pure il Sig'* Don Luigi
9nzaga, et altri tre collonelli, cb* havera arrestati con dichiaratione di far di
ro cio, che si fosse csseguito poi contro la persona del Sciacfembergh prig-
one; inditij tutti della sua titubanza, et effetti proprij di un troppo dt sc steaso
esumente.**
„Essito niente migliore han haruto le ordinationi date da esso Volestain al
•iocrus uno de suoi congiurali in Slesia ; perche essendo questo andato al
arliere del Colloredo, per arrestario di comniissione del medesimo Vole-
lio, ilColloredo, che teneva simil ordine da Cesare sopra la persona deiristesso
tioefus, condotolo in slanza» in disparte con segno di prontamente ubedirlo,
ee per una porta segreta a?anzar le proprie guardie, che s* assieurarono del
»ocfus stesso, communicandogli il commando di Sua M^estä, che di raggion
•Teva pre?alere a quello di un suo gia reprobato ministro.**
jyDair essersi il Volestain fidato in chi ha tradito a lui la fede per non tradir
lella del servitio che presta, et dalT haver potuto con cio Tlmperatore degra-
irlo senza sua saputa prcsso tutti li Capi deirarmata, e risorta la di lui si
ettolosa roYina. Sua Maesta pero, per mostrare anco in questo fatto segni di
teilt ha subito, alKaviso di sua morte, mandato atutte le chiese di questa citta
MT la eallebratione di molte messe in solliefo deiranima sua, et de gl' altri tre
itL«
\hv^ rero che nel medesimo tcmpo ha spedito per prender il possesso di
4i Saghen, che erano sfafi di esso Volestain.
4i Priland si dissegna d'ao^regare alla Corona di Bohemia.
•eoiy argen ti e contanti di lui, et de gl* altri tre, che erano
rimiraerar non «olo «^H* nfTicinli hrnemorifi, m:i consolar tii
etea ancora."
430
„Della scrittara fatfa dal giA Volettain aottoscriTer (qnal prineipal eroUo
del suo pasaato principnlissimo posto) ho procurato copia et tradotta t&l tedeteo
la invio hamilmente a Vostre Ecc**. , lor aggiang^eodo aneo il deereto sopra di
essa formato dairimperatore.**
^Per tutto quello, che si posei da aicuno detraher la morte daUti ad na ai
priocipale et rechio ministro, senxa udirlo delle aue diffeae, ai h failo qai eta*
suKar dai piü eccellentiDottori di legge sopra la aerittura p** falta da lai aoUa-
seriver; et sono concorsi, eh* aneo questa attion aola per il eentenuto di datta
scrittura basta a renderlo degno di aimil pena come confinto di laaa Haeala; et
giA si pensa di formar una giuata de Signori per 1* estesa della aentania. Gratit.*
Con dne allrgati.
CopU tradottA dal Tedesee del ceoeerte passato tra il Iridlut
e sioi Colonellt.
Si fa sapere in virtü della preaente, che, hareodo aoi infrascritti oaiü
Generali, Uflltiali et altri coromandanti de Reggimenti havoto certa eonlexu,
qualmente il Ser"* Principe Sig' il S' Duca di Michelburgh, Pritland et Gros-
glegavo et per occasiooe de difcrsi diagusti ricevuti e ealumniose ingiarie
attribuiteli , et maehinationi tramateli contro, come aneo denegatole 1* iaeritabil
necessario sostentamento dell* armata, habbia intieraroente stabilito di qaittar
Tarmi, et rltirarsi. Et noi consUerando, che roediante tale raaignatiooe da fiirsi
da sua Altezxa, non solo il aervitio di Sua Maestä, il beo publice, et rAmiata
Cesarea patirebbe, et del sicuro andarebbe totalmente per terra, et io partict-
lare aneo noi tutti uniti, e ciaacheduno aeparatamente, come quelli che impit-
gatc cordialmentc insieroe con la rita tutte ie nostre fortone aopra la siHi parola
di Principe, habbiamo sempre riposto 1* unica Dostra speranxa nella graliofa
atestatione di S. Altexza de nostri servitij, con la fidutia di fatura ricompeasa,
et rimuneratione; nella quäle guisa quando havessimo ad esser apogltatt del
Patrocinio, et sempre osperimentata gratiosa sopraintendensa di Soa Alteau,
veressimo a cadere in ultima ruina, et esterminio; di che non potiaroo flgararei
altra speranza, spetiulmente mentre noi, per taeere direrai esempij in qoeata
materia, faeiamo riflflcssione alla sola Instrutione Cesarea, et cootenuto di
quella, prodotta qui non molto fi dal S*'. di Questembergh. Ci6 intendiamo noa
solo con animo maravigliatissimo, ma ancora non senza ragione, e per afugirt
la di noi, et di tutta 1* armata infaübile totale diaaipatione e dtstrutione, habbiaat
fatto rapresentare a S. A. huroilmente col mezo del S'. Maresciailo Ilo, e qvattra
Collonelli agiuntigli, cioe Morvalt, Breda, Lon et Hendersamb, la neeeasHi
miseria c ruina, che dall* iminente sua resignatione soprasta a noi tutti, et all
nostri poveri soldati; et fattolo pregare et ricercare figlialmente, stände el^« a
non ci lasciar in questa guisa, roa assisterci piü oltre, con la sua gratia, pn»
denza, protetione et paterna cura. Et Sua Altezza finalmente per riaeMMiM
nostri ricorsi et preghiere, et per li riievanti motivi egregiamente ad^tfill
essendosi in tanto ritirato dalla prefatta resignatione ancora per qnaltlia
et fino che vc^ga qunli mozzi per sostentamento dell* armata poaaiao tatär
431
Uy si e ritoluto di restar apresso di noi, et non lasciarsi da noi ne dall* armata,
iza Dostra espressa presapuU, et Yoloali. Coai anco noi all* incontro aoi ta-
ute^ et ciaseheduDo aeparatameote in constaotissima et ▼alidissima forma di
rgione, et in loco di giurameoto corporale, con ci6 ci oblighiamo, di reatar in
caso honoratamente , fedelmente con Sua Altezza, di non ei separar et spar-
» ne lasciarsi spartire in niuna maniera , et particolarmente di promorer in-
ne con Sua Altena con ogni posibilti tutto quelle, ehe coocerne la consarra«
I sua et deir armata; et apresso per quella roetter aenia sparagno tutto
ivere, sin all* ultima gioeiola di sangue; come anco noi in caso, che uoo e
tro del nostro Corpo vi volesse contraveuire o separarsi, unitamente tutti,
riascheduno separatameafe siaroo e rogliamo esser tenuti obligatio di perse-
tare come infedele et dishonorato quelle o quelli tali, et anco di vendiearsi
ra i loro haveri , beni et vila , per mantenimento di tutto questo henorata-
ite» realmente, et seoza pregiuditio habbiamo per maggior eorroboratioae,
I la mano, sottoserilto, et sigillato la presente
In Pilzen alli 12 gennaro 1634.
Sottoscritti N. N. N.
Nos Ferdinaodos etc.
Uoirersis ae singulis totius Imperialis nostri exereitus adseriptis et derolia
eralibus, locumlenentibus, Campi, seu Militiae Marescalcbis» anpremis muni-
um et tormentorum bellieorum Magistris» Vieemaresealebia, Vigiliamm Prae«
im, Colonellis, eorum locomtenentibus, Centurionibot, Capitaneia, Signiferis,
kerisqae omoibos officialibos, et eommandantibos, nee non pariter omniboa et
^lia communis sortis et fortunae, tam equestris, quam pedestris ordinis
tibus, praeeamur proapera euneta, simul ac Imperialem nostmn farorero, et
mentiam impartimur.
Nullatenus dubitamus, eerto nobis persradentea , unieuiqne restram, ino
orbi satis superque eonstare, qualiter nos, tam ante, quam post adeptom
»erialis Maestatis Seeptrum, Generalem militiae noatrae Praefeetum de Frid«
t» Omnibus modis, beneficijs, gratiia, Pririifgijst immuaitatibos, boaoribas,
nitatibus (quatenus rix ulli unquam eiusden cum eo , , , , sortis bomiai
itittgit) cumulaverimus, et quasi ad summa ex speeiali oostro farore erese-
itta. Qai tamen ex adrerso, animo plus quam malitioao, al proeal dabio laaga
;• cOBcepto eonsilio, et faetioso proposito fquod medisaa loea elarias ex
pm a longo tempore nsque ia hodiemam diem aetionibus et faetis elaeetj
BÜBimm duodeeimo elapsi mensis JaBoarij, qaae fuit dies Lonaet peri«
et infeasissimam conspirationem, et eoniorationem contra Hos et
I aoatran domum ador^os est; quam et eonspiraiioaefli« se« eoa«
I par farias falsas, et a se excogitata« imagiBatioaea, IVottraeque
vCiitis detraetiooe«, et Aug^. Aomioia diroioofioaes, simul atqae
Wviotaai aostrae lattruetionis fquae aibilomiaas seipsam quasi
allfaatn Geaeralis Praefeeti m%Unm diseretioaem remltUhMi)
I h a ysria ii j t%tft^iu% ColoaeJIi s saaior i ex parte, elreasa«
«t Crcit doaaiam allala« iptios ratioaes et per «t asioaes.
432
ad alienandos devotoram, et fidelium nostri exereitot militain aDimos, itpoU
mendaces et falsissimae , nullo Yerif atis fundamento nituDtur, aed eidem ex dii-
metro repugDant, nti ipsa rei experientia patet, ideoque, et ex conteipieali
Confederatiooem illam, licet iam ante ipto iure nullam, inauper anaoUaBas.
cassamiis, et pro nulla, ioTalida, irrita» et pealtua non obligatoria dedaraom
et proDUDciamus. Vero namque verias est, Nos Generalem noatrum Praefeetua
saepenominatuin, non modo nalla uoquam inioria, aed malte nngii
(quemadmodum supra dictum) summo Imperialis Clementiae favore, beaeficgs
et gratijs seroper prosecutos fuisse, neque minimam cogitationem ullias eoatn
ipsum roachinationis Teste Deo unquam habuiase. Sciat e contrario iBfaJlibilea
et certam cognitiooem accepimus, Eundem, Nos et laudatissimam Nostna
Domum e Regno nostro haereditario, et ex omnibus nostria Ditionibus detorbare*
et ejicere ac sibiroet ipsi Coronam et Sceptrum nostrum perfidioao aoimo asir-
pare et arripere voluisse. Quam ob rem etiam fidelea nostros Generalea et ofi-
ciales in suam partem trabere, et aibi suaeque malitioaae factionia eonsoHes
facere, suisquo honoribus exuere » bona fidelium nostromm officialiom, et alionm
subditorum diripere et alienare, imo et Nos nostramqoe Domum penitus tn>
tere et extirpare nitebatur, nihilque studij et malitiosae artis non tentabat, qao
hanc suam immanem pcrfidiam et horrendam plusquam barbaricam Tyranaideait
qualis nee audita unquam fuit, nee hiatorijs memoratur, protinua effectu daret
Ea propter Nos tanta rerum necessitate ad tuendam et assecorandam Nos
et nostram Domum corapulsi fuimus, quatenos aliam cum ipso mutationem faee-
remus. Quae omnia vobis bisce nota facimus, Clementissimo hoc adiuncto maadato,
ut interea \o% cuiuscumque Praeminentiae, gradus ant conditionia tandem sitis,
quoadusque aliam ressolutionem circa Nofi GeneraliaPromocionemyquae brevis-
sime fiet, capiamus, Dignissimis, lUustrissimia nostris Carisaimis et devotif
Matbiae Comiti de Galasso Generali locumtenenti, Joanni Comiti ab Haltringber
Generali Marescalco, Don Baltassari de Maradas haereditarij Regni nostri Boe-
miae Generali» Fratri Octavio Comiti de Picoihomini et Radolfo Colorado Ca-
miti de Waise nostris utrisque Marescalchis Generalibus, et caeteris ipaiasueet-
dentibus Officialibus debitam obedientiam, reverentiam, et fidelitatem prestetis,
et exhibeatis, et eorum mandatis, et ordinationibus aedulo et irrefiragabilitfr
pareatis, securi, quod, sicut hucusque ad conservandum noatmm exerdtaa
magoam pecuniae vim nostro Generali Praefecto de Fridlant largiot, (t
saepius subministravimus, ita et in posterum omnibus modis et Tijs eonabioMT«
TOS invicem laborum vestrorum, et fidelitatis serritij dementissime et liberaliisi-
me remunerari, et quibus par erit gratijs et beneficijs decorare; cuios tos eertsi
et securos hisce reddimus, Imperialem nostram Clementiam Tobis benigae in*
partientes. Datum in Civitate Nostra Viennensi 18 Februarii 1634.
Ad mandatum S. C. M*^. proprium
GermAoU. Antenie Antelmi. Disp. n. Mi.
1634, 4 marzo, Vtenna,
„Ha la moglie del gii Volestain fatta presentar auplica per meio del8>(k
di Traumestorf, che fu spedito a lei, come scrissi, per la rilaseiatlo*« MMi^
Lorenn enlralo in BriiiaeU. II Co. Salm. pirr. bidnlo dal L»|
Princeii entrXi in Agnaii.
fitrnaiU. inUil* litelnL Bkp. ■. US.
iffÄ4. /i mano. I'i«ina.
.Fii iD effello vera li prigionii del Duei FraBC«*e« Alberto di SMMn,
quxl coQ buone guardie v italo condollo nel castello di NbUioL Bgli |
di noa eticrc il buo areilo BeguUo ■ baopt rigiao di ^«rr*. et ■
De qiierela. Illce, che sc np andiva Ubcriniente in Egra a Irattar eol VolMliii
•Dpra la picc. eoma col Generale d'nrmi Ceiirec, Diente sapcado del im
dejirradn ; che il luo Irombella maadalo inanli per liiTer riogresio i
fii Iruiiipilo , el amaaMlo, con che crede d'faaver licnra rentraU. Che ollr* di
cii, quandu arcstaroDo e»o Duca, ]o astritiaero a aoltoscriver un bi^lid
Vahlniar di licurezxa, per liarer aacli' es*o di lal maniera Helle maDt, che |in
lor uon riuici."
a da Dresda e ataU ia«
lle scriltur«, IrOTatcai pM
„Anehe it canctlier dclValfstiin nel lui
tamcnla Tatto prigione, c( fattogli render c
Id poco numero per II poco che Volcstain curava ne fidera di mell«
.Parlicolare aludio ai pone hora dalli minialrl Cesarei, el mollo piiiJi
qnelli di Spigna in iinprimcr per coilanli tulti li capi delle delrnquroie d'nt*
Voleatain, per non reniler presse a!«unn eompatibile il caso delli morle dati^lL
Porlano pere, che In «ui prodilione fii data in laee d« Capi deiraruiali ti
nfttioni rorasliere, paKIsImenle benedcnti da lui; che la morte |>AriiacnI« |l>
i alala inTcrila da uSiciaM dcl regimento de] Feriica aue cogaato, ctetti ptr
preprli lua guardi, heretici, et di natioa scocese, quali a |iena sapena«
llnome, unn che conosceiiero la persona dell' loiperalore: che ta trriltnt
hlta du lui soltosrriver 1o convince; et che ratlioci sue paisale a laabf^
da nfinici vcngono confirmate dn una lelleia interceltalasi deJl' Arw.
ntlla quila coniTUHiida el Gorernator del Domo in Sleala d'ubidire a gl'oi
del VuleiUln predelto. — Con ragione pracurano li Spagnoli apetialmtat« Ji
({iiiatilicKr quest' allionc, di cui aapcndoai rsaer rsii ilati li primi et prineipali
molori, tnirina aollrarsi da quell' odin, che potesse conccpiraelc eoolre ad-
rAtlmnagn«. Glü aicunn, se ben roperlan
Germania di rimunerar Vi scrTiLij d'un Cn
ripilio. comp delli [lucbi di Ler
lullo *' i fultu doppo l'ur
mpl dl d
il aiio proerw
rlin tatiu d
*t laubg irlN
nviile, sussura, es«ersi apresa ii
lüde Vassall«, col porlarlo al p(f
scquito in Upsgtia- Ch
a gl-.ITel
■polere nella ileliberalioni »opra il negotio oon men, die »opr» Tarmi. Sps-
li proBurRno d' introdurri de loro dipendenti
il limilirsi a quelU consulU l'aultorilä. per noi
Capi da |;uerra si sostenln non richiedersi lini
doli' arml, ove il rantaceio consiiU fiel coglier
„HiTern riBoIlo rimperalora di conferirsi In
per aprescntxrlo ai Capt delle niilitic, La von<
falto dilTerlr la risolution«, couaiderando, che
Cesirel persTadon
1 (lerogare nlla lar proprio, [lalll
litalione di potere nel niBneggio
lo congionlure."
med! in persona cal Re In PraKa.
Uta in Carle de) Picolbomeni hn
per sidar la solilatesea non aii
a bI presenU, et rlie fra qualcbc tempo ai potrd effet-
tunrla con inrnor acommoda delle Uaesti loro et de gl'ufficiali dcll' armala
ancora. lasciando a quesle godvre intiero aei propri quartieri il sollievo pcr-
tnessogli dalla Blagglone*.
,Dai cnnStii di Egra si relirarono all' aviso della morte del Voleslsin le
poche geiiti, die »i s'erana avicinala dell' Ärnen. L'assersi sempre (jueslo poeo
lidato dcllc parole dell' allro, lo ha Tatla undar rilenta ncll' iinpegnar li suoi
Buldali per soecorrcrln. Del modo, chf il medcsimo rispello causo, die esso
Arnen non elTcltuBsse quesl' ejlule paasaln il concerto d'unir la aun con
Tarmala Cesarea. falto col incdeiimo General per quel, cliotroppo ^elosa leneva
la direllioa d'ambe due qnei esscrciti solto il commando del delto Volestaln."
„E ginnto il Duca Fran" Giulio dt Sasaonla, che era alato apedito n quet-
TEIeltar, come avisai. Egil d'ordine di S. Altezu harera fallo Capo eolGeni^ral;
el vedendolo dcposto, risolsc capilar qui. Sopr« le retalloni di luis' eTallo, cbe
apedraca di Dolo un aiio in Dreada, cbe conrcrmi all' Elettor In fauans diapo-
isnre vcrso la pnee publica d'Allemagna et vcrso la
D S. Altena ; assicurandola, che, inriando qui nleuno
e udito dalla M. Sua, et ritroveru di quell' nperlure,
die per proprij flni erano tonule interdelte dal gii Generale."
„In cfTelto stjmano qui, et e vemaimo, che per ie negocialioni di componi-
menlo un grande inloppo rcsta levato dulla caduta delle grandi pretenslonj,
ch'egli teneva per la compensa del DucdIo di Miebelburgh, per la quule aspirava
sd una delle Provincie palrimoniali di Ceaare, con la dicblaratione, che piii qui
premcva d'havcrla a godere per se el discendcnli atioi coli' alto Uominio.
Gratie."
e, che Gotitinua in C
volare ipeeialmente c
tiermanfa. iotonlo Anlclnil. DIsp. n. IS6.
JG34. il mono. Vimna.
pIlTencnte de) Collonello Sciocfua, <^be era nl Gaverao della Piaiia di
■ul conÜBe Ira la Muravia e la Slesia, ha ncgato l'ubidienM alli Capi
■degnalo della priglonla del suo Colloncllo, et ba introdotlo in quella
laldia nuiuero de soldall de Proleslonli. Si e subito mandala a Irollare
gl'altri ufflciall di quel prosidio con promeasa del perdono,
mettlno i;,.[hi <'lemenlia di S. M. Nel tempo medesimn g' c ordi-
'•ufLii-i de pissi principali, per impedir o difGcollaral
1 ddl' inimioD a'avanzi in della citta. F:ia conto, che
WMt-^ mU «M« Ml» te liU.
(Ml, li <]Mili ficilwratc •aicrua* ■ p >f » e r nri i ■■ Tita. E mfiwi
ttt» lo ttHi« »rt-lib« »»VBitD dd Talealai^ m Tm*« sUto p
||t'«ffirlilt d( K|[r> tnta ii ftaaitn 6'i ««•• hrt ; et perciö trs bar« di l^i
furan« fr*|>o(ta dalla mvrt* daUli a ^llitri tr« » qacJla efc« b Mbril
|i*r ^u<l, rha io fln pnTiIae l'opinionc dl lenrts di rita.'
,( ji| Pnci». [|& t Cbtntrlii colloDrlli (u coonlito aiU cmw ■■ om h
ra*lrllo «neo 11 Ca|t*' dl Ctnllarii Kinm*p, ch« lerri» di Beer etario iJ Vol
II »niicltinl« fli il üolloncl L««tel tcoette, et il corterlo aegiti, ch« al p««tM«
ddluvuiifallitr* tnlniigr, camereoro. nellacamen il Collon«! Bu ll«f Mt pt f,
•I II liiiani« (iardonn d'un d« rcgimenli del Peralci con sei aitri
lar ••iliillni tl KrliUndo in quel |iunlo, vivn titm riroiieratore t
imMiarona «un mnt* *|i*J<! vt |tugnali (utii li ([uatiro preilelti, seni
dl lur» liRVCit« ttm|ia di por minD nll' ariiii, fuori che 1*116. il quäle tcrl umh
lian liitf((*r<iii'tilii lii an br*i?cia il l.eilM. Spo),'li*lo che fu con queslo swnui
II VolDiUin. rh« In allra cn» rb n'ara andato al lella. de auoi prä Ui
aiilliiratiil dilTaHanrl, »nrll la eonlrovrrti* Ira li delli cspi, che sopra a«cci
rifll'atileui'aral dl lui o «ivo o morto, at il auo di-itino portö, die fosse riiolU.«
dn(a*ttt KHu' ogll aiiiaatarv. Coil ilatoitne Tordina ad un capitanlo cronto M
ichIiikiiI» tifl Pullai'. rirnrt a punto ili ßuardn d'csiD Volestain. geti aflia
vm|>ll<> tflil 'k |'<i<t>i ilclta lUnan ave durmira; rtmiMilre il Yolestaia al niBM«<
InvA III i>aml»'lN, ainirlandual alli Questr*. Tvduto rctrar oolla caniera ia^
|iuhIu il dull« Capitania ean naa alabarJa drieiala alU lua valta. egli coa
pliWita vvrHiiieut<< da voraK'"**' *'>l<lat«, apsrl« «I impug^ale le brxtia a'
vi liit'iiiilii'' «iL uuhIu il rulpo n«l luviu d«! vealFi'. ch« caduluri sopra, punhdi
M>» dl kaud« 1» liaada. M>«ta fut dar fuori un lam»al«, iaoiedialc spiri. U»
IIIIimIi d>l t'^iiaii «I Vv i'-ulrv ii t-api luddli subito ^atd«. acviö non
Uli lall d«) denato. i
' SigBor« all' g
tbr t.j
\J|)
437
parendo proprio della pieti di gran Principe riDvebirconlro li cadaveri de suoi
Taasalli.«
Parti U Co. di Bossemburgh quäl Arob*'' presso il Re Cattolico. S'aspetta
U gentiloomo spedito dal Resideote Francese alla sua Corte per impulso del Nuncio,
com« fu scritto nelDisp. n. 142. 11 Duca di Lorena penaaavvicinvrsi alla Baviera,
moDtre ai ?orrebbe, si fermasse alle fronticre dell* Alsazia a motivo di diversione
a qaella banda, e per direriire le sue dimande, or impossibile ad easer aoddisfalte.
fieriiAoU. intoBio Antelmi. Disp. 157.
1634. i8 marzo. Vienna.
„Tre Collonelliy Cbiuratz, Morboald et La Fossa Francese, correi nel caso
del Yolettain, sono stati condoiti qui d'ordine del Galasao, e si tengono in
arresto. La placidezia, con cui si procede da Cesare in questo affare, se gli
eoncilia Taffettodegradbereoti diquelli, che v*hanhavuto le mani, eccita rincontro
lo adegno de Capi , ebe ne han fatta la prima discoperta. 11 Pieoibonneni,
reduto riraeaso nella carica il Cavalerizzo Maggior del Re et nei beni lasciatili
dal Volestain il Co. Massimiliano soo nipote, inteso Tordine per la consegna del
cadavere d*easo Volestain alla moglie, et osservato avanzarsi 'assai le speranze
nel Collonel Sciacfembergh priggione, d*essere con pieggiaria rilasciato, ha
prorotto in parole di gran senso» protestandö anche per noroe del Galasso, et
del Aldringher, che converanno tutti tre abbandonare il aervitio, quando con
simile pietoaa coniyentia contro i rei s*habbi a crudelmente a trascurar la
aieureua delle persone, de cbi li ha con tutta la fedelti manifeatati.*'
»Si e percio risoluto da Cesare di sospender la gratia della consegna del
eorpo del Volestain; et li fauttori del Sciachfembergh han fermato per hora
gPufficij a fa?or della rilaseiation di lui. E stato proposto in consulta da
qualcbe ministro all* Imperator di rimetter questo et gPaltri delinquenti prig-
gioni alla giudicatura de gl* uflficiali dell* Armata, a fine di sottrare Sua Macsta
dalla eeoaura, ebe ne potesse cieder; ma cio e a tutto potere divertito da queili,
che li protiegono. Adducono che converrä rissentirsi assai Tuniversal dalla
natioD Alemana dal Yederai sottoposta al giudicio de stranieri. Pur troppo
oaaerraraida Tedeachi, ebe tutto il commando dell* Armi Imperiali« in Germania
sij appogialo a sogeti esteri, che hanno forae con troppo ardore estinli et
dtsaipaii li pocbi eapi natiooali che v*erano; onde par tale discrepanza de pareri
reata in e\h pendente ogni riaolufione.''
MVenneterso giorno corriero con aviso, che ilVahimar et THorn con 18,000
soldati, laseiata ben mnnita Ratiabona, si avanzano sotto i confini della Bohemia,
et subito ai port6 dal Pieolhomeui il dubbio di qualcbe iotelligenza, che tuttaTia
lenghiBO Proteataoti in quel Regno. In effetto mentre le Signorie del Volestain,
Fartica et 116 numerosissime in quella Proviocia risentono hora da soldati
concoraifi a qaartieroy altretanto di estorsioni, quanto d*immuniti da qualun-
qaa allogg^o goderoao per lo inanti, si son eccitato delle commotioni fra quei
paeaani, ma aia qui oon ridotte ad alcun grado d'amutinamento formale.'
Vaimar penaava riconquistar il castello di Furt nel Palatinato Supcriore,
difeso da Deodati, ma venutogli alle spalle 1* Aldringher , torno ai suoi posli.
438
che va fortificando, per tener lontani i Cesarei da Ratiabaoa. BaTieni Turrebkt
si ricuperasfe questa eitti, oode coatretto, si leverebbe il Demieo dal ceatrt
delJe ProviDcie patrimoniali di Cesare. Dae reggimenti del Tenki» aoapetti di
conniveDza a* ProtestaDti , s* inteniarono tra altre inilisie Cesaree. Si miad^ 3
PlccoIoiDiDi a Egra per troncar coai i auoi troppo liberi discorai. Per Taa«-
atenza del R^ in campo , che vä a Praga , si deaÜDano , Galaaao quäl Teaeali
General, Piccolomini quäl Mareacial di Campo, Marada qaal GeDeral di Boemia,
Fipenfac e Manafeld quali ministri di campo , e il Marchese di Grana eol titolo
di General dell' artiglieria. Colloredo resta al eommando dell* armata dt Siesta,
1* Aldringher colla sua vä in Baviera. Lo Slich aasisteri nel consiglto di Cesai^
Tuttc le milizie proprie, spagnuole e della lega ascenderanno a 80.000 eoiabat-
tenti; perö Piccolomini confidensialmente s*espresse di non esserri piu di
50.000 soldati, benche yeterani, ma di necessit^ dirisi in piü sitL Non ai peaas
levar altra truppa, ma completar i ?ecchi reggimenti soltanto.
^Hieri solameote si souo riaperte tre delle porte di questa citta, che a^eraaa
al primo lume de passati motivi fatte chiuder; et dalle guarde estraordinane li
particolari non men del publice cominciano a recieder."
ClermAiiia. Antenio Antelmi. Disp. n. 1S8.
i634, i8 marzo. Vienna,
Si pensa far passare il Cardinal Infante in Fiandra, ma la Francia cerca di
impedirgli il paasaggio. Gli aggiunge il Principe d* Echembergb, che il Tureo si
arma per rompere contro un Principe d* Europa. Sembra Ticina la pace fra
Polonia e Moacovia, bramata da Ceaare per averne rinforsi.
fiermania. Antonio Antelmi. Disp. n. 1S9.
i6S4, 28 marzo. Vienna.
NeL mentro il Nunzio procura d* incaminar entrature di pace » tra Francia
e Ceaare, il Re Prancese conquista Agnau e Saverna ; a sentensa del suo Resi-
dente, per esaer pretese da Casa di Lorena e affinchi non cadano in mani Svedeae.
Da cio si deduce, la Francia esser aliena di componimento.I fautori degli Svedin
giudicano quell* entrafa di Francesi come un'infrazione del capitolato tra Franda
e Srezia; al che a'oppone il Res** Sciarboniera. Qui piacciono tali diaaapori, e
si ata attendendo notizie, se hanno preso qualche radice nei congreasi di Flehier
con r Ozenstierna alla Dieta di Francfort, ove gli Austriaci non hanno potato ia-
trodurre alcun confidenle stante la molta ?igilanza de* Protestanti.
„E giunto qui il S'' Marchese de Fontes spagnuolo allogiato in eaia
dcirAmb"' Est''*. d*Ognale. Hanno subito dato fuor voce Spagnoli che portam
egii d'ordine del Cattolico in dono al giä General Duca 300.000 ducati aopra
un Posto di Napoli et 6000 di recami, profumerie ed altre gentilezze. U fiao di
questa di?ulgatione e stato in questi Ministri di Spagna di far credere a grAfio»
mani, che da ogn' altra parte sijno derirati li primi impulsi della preeipilaii
caduta di quell* huomo» che da loro; mentrc harerano anzi risolufiona atordaoi
di bcneficarlo. L'eflfetto all'incontro della venuta del Fontes e stato, por f^iglr
f
439
in Ispsgna il rigor della giustitia coutro se stesto per causa de! proprio henore
coli* homieidio della moglie irritato."
,,Si vi di settimana in settimana differendo la partita di queste Maestii per ir
campe. Holte sono le conseguenze, che si tira cop se la roossa loro. Prima ehe
fatla Pasqua non v* e appareDza ch*essa segui, se alcuD grave emergente non
la coartasse. Ben si soilecita con callore il riempimento de reggimenti , et le
diffieoltä ehe vengono introdotle da alcuno de collonelli, fanno rinnovar ne!
amorevoli del Volestain la memoria fra i discorsi, di quanto opero egli gii
quatir*anni in tal proposito, rimettendo in brevi giorni airimperator, che in
Germania del tutto dissarmato si ritrovava, un poderosissimo essercito senza
Tesborso d*un quattrino, in piedi, che volse dir sostenerle, contra Teropito de
gran ncmiei et collegationi, la Corona Imperiale et de snoi regni in capo. Ei
certo, che non si puo osservar se non con grande meraviglia, che quell' huoroo,
al quäle suplice ricorae Cesare come solo sogeto habile a poter diffender li
slati della M. S., et che ne h stato piü yolte chiamato Tunico stromento
bumano della presenratione loro, dello stesso, poco spatio di tempo doppo
sij stata giudicata neccssaria la morte, per la redention dei medesimi stati
C'c5arei.**
GeraiAAla« intenie Antelmt. Disp. o. 1(0,
i634, 2S marxo, Vienna,
„E Tcnuto corriero d* Ispruch con avviso, che il collonel Hörn babbi ai con-
fini del Tirolo occupata la Piazza di Fiessen. Se ne rissente assai la noYa, et
per Teffetto in se, et per il dubbio de peggiori a quella parte, porera di pressidi,
et ricca di mal contenti. In Spagnoli s'accresee il sentimento per veder, che si
mira a chiuder loro tutti t passi di frontiera. S*^ dato subito ordinea quell* Arci-
dacbessa di poner insieme tutta la gente che puo, mal volontieri capitandosi
ad ismembrar maggiormente la Cesarea, sopra che versa hora la consulta."
jyD* altra parte s*intende tornar le truppe del Yahimar a farsi senfire nei con-
fini della Bohemia; ne si vede che con Testintione del Volestain si siaoo punto
estinti ne intiepiditi gli ardori d'ogn*intorno de Protestant!. AIcuni aggiungono,
ehe avicinatosi il medesimo Yahimar troppo solto al castello sopra de sopra per
fanri discoperta, sij stato ferito da un colpo di colombrina, di che pero io non
tengo rincontro nelli miei avisi. II Collonel Freibergb, ch*era col suo regimento
di presidio nella piazza di Tropau ai confini di SIesla, inteso il perdono invia-
togli sotto mano da Cesare. com* avisai, si h dichiarito di voler ubidire fedel-
jneoU, e serrir Sua M*^ col suo regimento, al quäle fece rinorar di cio il giura-
peii^f onde il Com'** di Lichenfeld tenente del Sciocfus, che haYcva tenuta
^00U^ citti a diTotione de Protestantin convenne lasciarvi introdur li capi Impe-
'^/i, ^oali han fatto prigione la persona di lui; a graltri soldati conGrmato il
4^90» «eben leratili da quel presidio.''
il Collonello Yerth introdotto qualche intelligensa in Dechendorf nella
lagh* diseosto da Straubmgh, con le quali d& speranza a Cesare di
1 quell* Elettor Duca insta, perche sij esso Collonello incallorito
» anggiore di soldatesca.'
440
„Si e fioalmente ristoluto di riespedir di nuofo di quk io persona il Doet
Frtn'*' Giulio di Sassooia alPElettor di qoella caaa doppo rispediUoDv chesegfi
fece fare del gentill' hoomo che scrissip per trovar qualche apertora di paee eM
Saa AUetza, et per eontraporsi a ei6, ehe per maggiormeDte stringerla le fette
portato dalla Dieta di Fraacfort.''
fiermAAia« inteoie Antelnl. Disp. n. Kl.
i634. i ajnile, Viama.
^Cominciano le arinate ad uscir formalmente in campagna. Sono afisalo*
che Yahimar, laaciata ben rounita Ratisbona, ti sij eondotto eol grosso di sie
truppe rerso Glatau in Bohemia, sei legbe discosto da Badrais; che iri si tia
trineerato tra la selfaet i piedi del monie. DalKaltra parte TArnen, ehianate
le genti di Slesia fuori che le necessarie per il presidio delli luoghi, che tutta-
via Ti tiene, doppo barer iodarno tentato il passo d*Egra per entrar ane*efK
per etso in Bohemia, s*era volto Terso Coburgh et Ambergh a mira di ginntani
per di \h col Vahinar predetto.^
„Air incontro il Galasso, fatta venir a lui la cavallaria, che era sotto il Col-
loredo io Slesia, havea spinto gente al soccorso di Cronach, et s*era a?iato in
persona alKassedio d* Ambergh nel Palatinato superiore a fine di difficolttr
anco Tunione delli detti dueCapi Protestanti. L'AIdringber parimente era ascito
per coglier alcuno d*essi nel meto; havendo mandato a riconoscer nel mede-
simo tempo Straubiogh con oggetto di ricuperarlo. DalKAlsatia Yongono nore
moleste della rotta del Marchese di Bada col meglio della soldatesca che harea
cavato fuori dal presidij di Brisach, et di qualc*altro luogo restato in quelle
ProWncia a divotione d* Imperiali.''
„E slato posto prigiooe in questa cittä il Duca Giulio Henrico di Sassooia
fratello di Francesco Alberto g'ik arestato in Egra, come avisai. La sua impu-
tatiooe e per harer in Praga sostenuta per iogiusta la morte datasi al Yolestaio,
et per necessario al decoro de Bohemi il vendicarla. Anche un capttan Noxi h
stato mandato qui priggione dal Picorhomeni, il quäle avisa, che dalla coai-
venza, che s*usa con li correi del Volestain risorge il yigor de pensieri, et It
liberli de discorsi negradhereoti suoi, ma senza abietione et acompositione de
animo dei servitori fedeli et honorati di S. M**.*'
»Qui che dall* un canto non si vorrebbe maggiorroente profondar nella radiee
di questo male per dubbio di non dilatarla col foroento dell* esasperatione» ei
che dairaltro non s*amarebbe scontentar quelli, che han havuto parte nelPiseo-
perta del male stesso si vive in grande perplessita di quello s*habbi ad essegoirs.
S*e fatto venir alla Corte 1* Auditor General del campo, perche continui la for-
matione del proeesso cootro il colonel Sciacfembergh et gFaltri ritenti. Tita
creduto^ che in riguardo delle sodisfalioni dei Capi benemeriti non poträ in fiae
scansar il detto Collonello la pena della morte. Pur la consideratione delfaiilm*
ticar per giusto Teseguito contro il Volestain fortemente gli pregiudica; et ti
Spagnoli se ne vagliono di contraposto alle inslnuationi dei fauttori di lui, Uta
relationi del raso di esso Volestain sono uscite alla stampa in lingua apagatli
oltre ad altre in Alemnnno, et se ne prepara alcuna nel nostro idioma
441
rtto tendono a giusUficar eon la reiti de! delitto la neeeMttfi deiresseeutioDi.
I doe Spagnole sono sUte subito sopresse, et per qualehe contraditiorie tra
se nel capo deUa morte data da quei uflTiciali Inglesi in Egra a1 Fridlant, et
tri eorrei, se sij seguita d* ordine espresso di Cesare« o per solo impulso loro,
me qui si fa correr la Toee; et perehi assai apertamenfe parlafano della
ino tenota in qoella eospiratione dalla Francia."
fierMiia. inteilo intelmi. Disp. n, 163.
1634, 8 ttpriU. Vierma.
Arrisa il Duca Francesco Giulio di Sassonia, essere stati gruffici suoi per
pace con quell* Elettor nditi gratamente daSua Altezza, la qaale nello stesso
mpo addirizzara !a persona di lui con soe lottere al Marchese di Brandenburg,
cio gli comunieasse gPuffiei stessi. Ma il mezzo del detto Duca Giulio, cbe
me qui due fratelü prigioni, non si sa redcr come possi esser ayyantaggioso
T Cesare.
fieraiAnia. iotenie Anteliil. Disp. n. 1(4.
1634. 8 apHie, Viennth
jyM* h renuto fatto di veder una lettera scritta di totik ad un ministro di
-incipe a questa Corte residente de 24 del passato. Significa che cosÜ s* ha-
(sse a stampar un manifesto sopra la giustiHcatione del Yolestain, 1* inocenza
i\ quale sij sostenuta per sicurissima da tutti gl* oppugnatori de Spagnoli.
Itra da Roma al medesimo Ministro avisa, ben* intendersi ivi la morte del detto
>lestain, et farsene ottimi pronostici a rantaggio dell* armi Cesaree. L* una e
iltra di dette lettere so essere slate in mani de questi Signori del Consiglio,
>n senza esageraiione in aicuno de che sijno in Venetia coroentate le attioni di
lesta parte a discapito de gl* interessi di Casa d* Austria. lo senza mostrar
lyere di cio alcuna notitia con chi me ne ha incidentemente parlato, mi aono
1* incontro mostrato consapevole delle multiplici relationi, cbe sopra questo
»fiTgetto ran in Tolta in molti linguaggi tra se diverse, secondo la diversita da
i*aifeUi da dove derivaoo, pur essendone capitata d*Augusta una in Alemano,
le porta 1* inocenza del detto Volestain, et altra consimile da Norimbergh,
cuna delle quali prenderi forse nel darsi alla stampa nomi d*auttori, et de
oghi esteri per meglio acreditarsi ; ne piü a dentro passai ; et questo tanto mi
irve fasse ben abraciato.^
jyDi qualehe cosa si erano incalciati li modi, et li discorsi di questo Amb*\
urchesco doppo queste conspirationi del Volestain a segne, che si temeva, che
3n poco impulso fosse egli per dare a qualehe risolutione pernitiosa della
orta. Onde tanto piü si h proceduto seco in molti puntigli con conivenza per
iptivarlo."
fiermania. Antooio Antelmi. Disp. o. 16(.
1634, 16 apriie. Vienna.
m
Avvisa, sapersi da lettere di Galasso esser roorto il Vaimar, ferito da Ire
otchettate sotto Cronaeb, e poscia condotto a Coburg; e che Cesare face
442
venire Galasso, Aldringher e Colloredo per tener seco loro una confereazasd
modo da condur la goerra, laseiando intanto il qaarto capo PiceoIomiDi alla ss-
prniDtendenza delle armi. Aldringher prese Straubing. L*Eiettor di Saasoaii
pare esseirsi abboccato in Magdeburg con Ozenstiema, per tener la Dieta a 11
„Coniinuano le conirarieii de pareri, mentre non eessano quelle ddli
passioni et interessi sopra la punitione dei correi de! Volestain priggionL Em
nei costituti, che con ogni concerto et consuUa han haYoto comodo di formare,
continuano a negar qualunque participatiooe di tal deliquenza. Quelli cht fi
sostentano, adducono, non doversi dal Giudici a compiacensa altrui punireoali
Tita di questi l'aniroe proprie. Li contrarij, mostrando non potersi reroearia
dubbio la reita quantunque negata dai rei, si dicbiarano non poter esserri Tali^
giustificatione delPoperato contro i defonti, se non viene convalidata dal eei-
degno castigo dei deÜnquenti, ehe restano. Cosi tali discrepanse tengono ogai
rissolutione sospcsa."
fierniAiita. Antonio Antelnl. Disp. n. 1(7.
1684, 22 aprile. Vierma.
Lansperg si arrese all* Arnim, di molto rinforzato, e diretto alla rolla della
Boemia.
,,A Troppa e stato appiccafoil Com***. Straider, che tenne mono all* ultima
sollevation di quella Piazza, et con lui tre borghesi con?inti della medesioia
delinquenza. Quelli, che sono priggioni qui correi dei Yolestain godono della
dilatione, che lor porge la discrepanza de pareri, che tuttaria vive sopra laloro
giudicatura. Contro un Genovese, che faceva a canto esso Yolestain la profes-
sione d' Astrologo, pare si rirolga il rigore^ et che il preludio, che si A poeo
propicio di lui, avantaggi quelle de gPaltri ritenti.**
„Sono statt li detti Galasso et Aldringher hier! ad un sontuoso convitto
fattoli dal Co. Massimiliano di Yolestain, nipote dei gi.^ Generale, fatto da questi
due oltre a gPaltri cader nella censura et morte occorsagli. E stata questaattea-
tione de] Conte osservata per un erudimento soprafino di dissimulanza ; pur
andando sovente a trattenersi e giocar in sua casa il Colonel Lebel scozese uot
de Capi che ordi et fece essequir la morte stessa in Egra dei Yolestain et da
graltri quattro dei suo seguilo.'
Sembra alienissimo TEletlor di Sassonia per ora di aderire alla pace.
fieraiAnia. Antonio Antelmi. Disp. n* 17*.
i634. 29 aprile. Vienna,
„Sopra la persona di lui (Fran*^ Alberto di Sassonia prigioniero) nsa
veggo si pensi far rissolutione per hora, a fine, o di non acrescer di quests
Capo con la rilasciatione di lui li nemici, overo per non esasperarli totalmentib
altro disponendosi di sua persona. Per li stcssi riguardi giudico si vadi protii«
hendo la speditione ancora dei correi dei Yolestain, se bene aicuni rogiioMb
che si sij per lasciar correr la sentenza capitale contro di loro, per giaottknr
quella dei aroazzati in Egra, et acquietarne gPauttori, et che si riserboffA 4dHM*
443
tro eanto la gratia alPImperatore, affioe di non iaeontentar maggiormente la
Bation Alemana*. 11 Re parte pel campo» in Boemia.
Nel aegnenta dispaccio annomia la parteoza del Re, arrenuta martedi»
agginngendo, che al Galasao fa data Tinfestitura della Daeea di Fridland,
all' Aldringher le aignorie di Kinaki, al Piccolomioi quelle del Tenki, al Butler
quelle dell' 116, ed al Colloredo e Marcheae di Grana altri beni gü del Wald-
atein per nn Talore di 200.000 taleri; riserTaodosi la ricompensa al CoIIonello
Gordon acoiese eretico. j^Dopo molte altercationi sopra 1* aresto del Collonel
Spor, ehe si trattene?a publicamente in corte, h stato egii finalmente hieri fatto
fernar nel auo alloggiamento dall* Imperator come complice ane*es8o nd caso
del Tolestain; essendoai nel medesimo tempo radoppiate le guarde al Duca
Giolio Enrieo di Sassonia, et fattosi di Slesia condur qui il collonello Sciocfus,
che fu de primi priggioni in questo motivo." Vienna 6 maggio 1634.
ScmAiiia. iit^il» iitelni. DIsp. i. 173.
1634. iS maggio, Vienna.
9 AI campo (in Roemia) si sono rimandati con guarde il DucaGiulioHenrico
di Sassonia, Sciacferobergh, Spor, TOlio et TAlmerl collonelli gifi priggioni nel
caso del Yoleatain, per essere giudicati dalla eensura d' un estratto de Capi et
uffieiali deiressercito detta la Gimina, tenata in Allemagna fra la militia in
sommo orrore. U Sciocfus, che ha fatto istaaia d' essere prima condotto alla
presenza dell' Imperator, e restato qui tnttaria nel suo arresto; et ?i sono
rimaati l'Elta gi4 cancellier del Yoleatain, et il Geoorese suo Astrologo coroe noo
sottoposti a giudicj militari.*
fiemaila. Ait^il» AitcLaL Map. ■• 17S.
1694. ZO wtaggfio. Vienma.
yQui ert eorsa roce, che per eerto duhbio di »orte tentata darsi in Praga
al Collonel Lehel acoeese, nno delli Ire eapi, che ordi et fcce csseqair quell»
del General Yoleatain in Egra, haTtsae il Re fatto poner in arresto il Conto
Uaaaimiliano suo nipote, et il Rolgnrio di Yoleatain padre del detto Conte, Ma
io non tengo riacontro Tcranor ne pcnetro ehe fhahblao K S^gaori del Coasiglio;
per il che Io suppongo, orero artüeio de Freftatant« per aotrir la difßdeaia
et le gelosie in queOi del partit« dd giä General sopradetto, e fine in Aaatriaci
di contenerlo col tinore a trtmm et in ■ficie,'*
fienuRla. Aiteifo hm^aL Mif. b. 17*
,A Pilaea ha conuBaadit« il Re^ che ^Kamm f!«rmnti li prii^Vini «nHlt;«: 4«
qu4 al campe, ovo si i nuntea aace il Seimtf^M. ^^ r^ttn ^ni. ^nn f^n^* <*^<»
huoae goarde, ae lor licac penaswe 9«4er«i Ann aiiMinü. .i« *r» A\ :or^ «•'»m«
con ogni maggior c a ai r eia foeavan« in «pteica ^ftä. •»« /AidlM" ^•»n«i<'»(«> *
auch* egIi riaMsta ia PSlaaa per tcrnifKti aai ejMMtitHt» <!• f^y ^ ;>«<«<(^«^
il proeeaaa.*
444
Genaiia. AiUii» Aitclnl. Disp. n. Itt.
1634. 8 luglio. Vienna.
„L* aviso de che siano stati decapitati aedeci correi del giä VoleitaiD, dM
mi Tiene nelle letlere di W. Ece** non tiene confronto alcuno. laespediti se ae
stano et tutt' hora in Pilzen quei priggioni che scrisst esserrisi inviali.*
Gcmaiia. iitoiia Aitelml. Disp. ■• 22S.
1684. 21 ottobre, Vienna.
lyS* e finalniente mandato fuori alla stainpa in lingoa Allemana an assti
▼olnroinoso manifesto di comprobatione delle colpe del Volestain» et nel mede-
simo tetnpo si sono fatti risserar con piü severe guarde li correi di lui oel
castello di Budvais; etse del manifesto sara ristampata la tradutione in latiao,
come ?engo assicurato » lo inandero inmediate per quelli dell* Ecc**. Yoitre,
c* ha?eflsero gusto di vederlo.''
fieraiuia. intoilo Aitelni. Disp. ■• 227«
16S4. 28 ottobre. Vienna.
„La nuova spedita per espreaso da Lubiana della morte de] Principe
d* Echembergh ha intcnerito di dolore Tanimo di Cesare, et ha fatto eonfessar t
tutta la Corte per grande la sua perdita, come di ministro per desterita, per
sodezza et per inveterata isperienza qualificatissimo. Egli h mancato per6 in
qualche degrado della prepotenza primiera de suoi pareri» percbe non Concors«
col suo assenso alla caduta del Yolestain; non all* uscita in eampagiNi M Ri ;
ne tampoco alla nova lega con Spagnoli, che tuoI dir al predominio loro in
questa Corte. lo so esser egli iisetto tal ?olta in dire, d'esser tutto Spagnolo
d'afietto, quando si tratta di quella con Taltre Regie Corone ; ma che, harendo
Thonor di serrire a Cesare, non potea consigüar mai, che dipendesse la M. Sot
da altri. Veno S. M*' io lo scoprij sempre assai ben intentionato ; alieno dal-
r esacerbar i pegoci de confini, et dall* attrahervi humori^.
IL
pispaeei del Seg^retario Veneto in ülilano
Gio« Ambrosio Sarotti«
1633. S ottobre. Müano. n. 327.
Venne il corriere mandato da Feria a 19 p. da Fris, in cui fa eonoieers
ifParrivo del Colonello Diodati , eon lottere cortesissime di Fritland, eon ffi
Ordini piü risojuti e chiari allo Aldringher di accostarsi all Ecc** Sua» et di
essequir quanto commandasse; solo aceennato havendogii il Diodati» ehe btta"
rebbe desiderato Fritland, si diflTcrisse per qualche di la Unione dell* AimiipV
quello che confidava restar dovesse per momenti terminato il traitate^ dbt
447
i633. 2ä Ottohre. MUano. n, 334.
Rile?a che per avriso spedito dal Piccoloniini a1 Sig'. Francesco Maurell
Tesercito Cesareo diede agii 11 corr. um grande rotta al nemico comroandato
dal Co. dellaTorre e dal Ten. Gnal. Toobalt ^con rinforzo delPArrnata Cesarea
di 12 in 14.000 combattcnti^ e ehe (rovasi per via un corriere »che manda per
Vienna il VoIIestain al Sip;'. Infantc Cardinal et al Conto Duca.'' Arrerte, seri-
▼ere esso Piccolomini «che questa gloria a Fritland seppeliire dorra i passati
discorai de mal affetti ail'Altezza Sua.**
Allegasi la relazione dol Piccolomini iutorno al fatto suaccennato. In questa
leggesi: „eceo dunque con quanta prudenza et valore ha ii nosiro Generalissimo
disfatto quest*essercito di ottomille huomini fra fanteria e cavalleria^ che coi
presid^ delle piazze ascenderä a 14000, onde Tinimico ora confuso, dorra scen-
dere alla pace.
i633. 23 novembre. MUano. n. 349.
«Delle nuove richieste di pace dall* Elettor di Sassonia al Baron Galasso,
et della investitura concessa da Cesare a Fritinnd del Ducato di Wirtembergh
81 h iateso in Corte Taviso con godimenlo parlicolare, aspettandosene con desi-
derio la confirmatione per quello che si vä figurando piü volentieri per il proprio
intercsse, acudira VoIIestain, et forse ben porsonalmentc si porterä alla banda
deir Alsatia.«'
Nel seguente n. 352 del 30 novembre aggiunge: „di nuove intenfioni dale
da S. M'\ a Fritland del docato di Yirtcmbergh, ma non di investitura concessa,
coroe scrisse Feria, parlano le sopradettc lettere^.
i634. 8 marzo. Milano. n. 388.
«Corriero partito da Vienna ai 22, altro espodito da Baviera sotto il mede-
simo giorno, et altro a 26 dülla Arciduchessa d* Isprueh , han rifTerito et ratifi-
cato, che il Generale Fritland per editto Imperiale, publicato da Galasso d*or-
dine deü* Imp**. (che sara a buon fine allegato) dtchiarito per tradditore, et si
ritrovi col Ferzica et 116 a^sediato in Pilzen, con di^posiliono nello slesso
Cesare di uscir personalmente per la piü presla sua debellatione. Stimano
Spagnoli lo avvenimento propitio per Austriaei, figurandosi la caduta totale di
questo Capo et de suoi seguaci facilissiroa, et confidano, che sia lo accidente
per brevemente partorir uua Pace General in Germania , perci6 che di tanto
miglioreranno per varie ragioni che adducono, gli aflari dell* Imperatore. Sog-
giangoDo, ehe riuscirä proffittevole alla Italia, mentre, se bene non fu Fritland
mai di opinione, che Sua Maest& Cesarea ri espedisse i suoi esserciti, viveva pero
COD interna iocliDatioDe di persoDalmente un giorno condurvisi, et con una
partieolare pestima dispositione rerso alla Ser***. Rep**."
Allegato.
»J«. MattiM» Co»te di Gtlaaaot M eoniiglio di Gaerrt di S. M. Ces*., gen-
«mo di S«n Cnnart» Sno Tenente General e Maeatro di Campo General.
^tfiofllia Mnlr» di Cmmjf General« Sergente Mag-
Dnl«MBi. StrgttBU Haggiori, Cap'itani
\m «i iB gen«raJe a tutti» et 'di
446
prettesto si libereremo dal posseiso itraniero. Le pUtze rettenute da Sfedeti
o da altri si neccessiteranno con la forza condescender, se le ritrorerena
repugoanti, et ritornaodo Ticenderolmente li Cattolici alli Laterani que' laoey,
che l'Uno e TAUro haveranno oecapati, resteranno queste due rdigioni coafi-
denti contro quelli che volcssero conturbar la quiete, che si cerea di stabflir, et
cosl sottrati li stati hereditari dalle gravi oppressioni, che in ianti anm li tea-
gOQO esausti» dalla prudentia et dalla dirrettione, che hareri il nostro Dvet
General di queste due armate, se ne vederanno a conseguir molte eote arantag*
giose per maggiore gleria di questa Casa.*
i633, 9 Ottohre. Milane, n. 329.
„Corrier di Piccoloroioi al Sigr. Infante Card, con lettere de 27 dal Canpe
Cesareo, porta a Sua Altezza, che al firmarsi della capitulatione di paee si stt
rotte ogni trnttato, et allargate si fossero le armate per renir a battaglia.
seguitando Tessercito Imperiale il Protcstante con risolutione di combatterlo.
Ancora non ho potuto penetrare le cause. Ha cosl gran noviti grandemeate
conturbato gli animi di S. R. Altezsa et di questi Ministri.'
La lettera del Piccolomioi a 27 settembre 1683 dal campo Ceaareo sts
allegata nel seguente dispaccio, ed i la seguente:
^Doppo la lettera» nella quale scrissi a V. R. A. Tunione con li Elettori, si
aono rariate del tutto le cose. Venne 1* Arnaim, et appuntö per il di aegaenta,
egli e il Sig'. Generale, che Fransalberto veniase a sottoscrivere le capitolt-
tioni; dore tro?ando, che dcTiavano tanto dai primi proponimenti, non panreal
Generalissimo ser?itio dell* Imperatore, ne ripotatione sua piegare a questa
nofitä. Chiese Fraosalberto, che la nostra gente, e quella del Tenente General
Galaaso si trattenesse senza passar Egra, per veder di li qael che faeen
rinimico contro Tarmi di V. R. A. et del Conte Aldringher, ma non havendo
il Generalissimo voluto acconsentirvi, si sono rotti li trattamenti affatto. ü nemies
h marchiato a Gant due leghe di Vratislavia per il suo Rendefoua Generale» st
noi partiamo adesso per av?icinarsegli con le nostre forze per combatterlo» o
per riddurlo, se g\k dio, ha?endoii aciecati fra le loro fraudi, non gli volesse
dare Tultimo castigo con le nostre armi, e far risorgere la sua e la nostra caass
per il solo mezzo delle nostre vittorie. Fra tanto il Generalisaimo ba ordiaato
al Conte Aldringher, che si congiunga col Sig. Duca di Feria» com' h aegnito,
per far il servitio delle due M*^ M*^ , et spero che da quella at da qaeata eoa
li progressi nostri si habbino da castigare con memorabile esseropio.**
1633. 23 ottobre. MUano. n. 333.
„Dal Campo Cesareo quello che ?enne per renaro differi» che nnovaaMStt
riasunto si fosse qualche trattato di paee, ma per6 che per questo ai
sero le diligenze tutle per la guerra. Qui malepiü sempre senleadMib
Fritlaod, non ostante la caduta dell* ultimo maneggio, niente evri al
deU* inimico avanzare."
449
da suoi seguaci, et da mille ca?a1]i, marchiando e ritirandosi in Egra a confini
della Misnia. dove stavano aequartierati li Colonelli Beuteler et Grosion, V uno
scocese, l'altro irlandese, ehe lo riceverono, come lor Generale; roa harendo
poco appresso haruta notitia dell* editto publicafo da Galasso, insieme consul*
tatisi, deliberarono di far un fatto egregio, la dove nello entrar di guardia una
delle lor compagnie npl castello di essa citts^, mentre sta?ano a tavola cenando
il Collonello I1I6, Co. Fercica et Co. Kinsebi, li assalirono con pistolle et altre
arnii» privandoli di vita ; doppo di che entrarono nella stanza di Fritland, che se
ben giacente aggravato da podagra nel letto, tenlö al primo rumore di avTicinar>i
ad una finestra per gettarsi da essa, ma sopravenuto da colpi d*alabarda dei
predetti, resto senza far altro moto che di aprire le braccia, porgendo il corpo
alle ferite, ucciso."
wGalasso e Piccolomini entrati nel mentre in Pilzen u ritrovarono da 60 carri
fra denari e guardarobba di esso Fritland, che con li cavalli giä attaccali dove-
rano segoirlo, con quantita d*artiglieria e munitioni da guerra, e viveri. La caval-
leria del Piccolomini inseguilandolo, quando fuggi verso Egra, incontratasi nel
Duca Francesco Alberto di Sassonia, che passara ad abboccarsi con Fritland
accompagnato da due compagnie de cavalii, lo ruppe e fece prigione.^
jpCon questa relatione ha espcdito il Ser"'. Infante queata mattioa inispagna
espresso Corriero ; tutta ripiena di giubilo la Corte, che, non petendo moilerar
la natural inclinatione, honnai orgogliosi öoneetti profierisce. Et con qiialehe effütto
ancora dimostra, che se Tantenominalo evento Taggiustamenlo delT occorrenze
in Germania partorisce, rctorneriano al fomite Spagnoli d* in(orbidar in questa
Provintia con oggetto di trarne proOtto.^
jyEhbi Taudienza venerdi. Alla mia comparsa ncUa anticamera deirAItezza
Saa, mi si affaccio il Duca Ooria, che trattenendosi in discorso della rebellione di
Fritland (della morte di coi ancora non si teneva notitia) assai meco si dilato
TEec"^. Sua in considerationi, che troppo permetcsse la Signoria Vostra, che
•* alltrghaaaero Francesi, dicendomi, che il S. Dio non faceva miracoli sempre,
miracolosamente assercndo che scoperta si sia la congiura predetta contro Cesarr;
ebe 86 fosae a Fritlant il pensiero riuscito, non giä sarebbe rimasto niuiio il
Dominio di W. Ecc*'., ncllo stato massime, in che si attrova poco armato al pre-
Mate; ebe non era piü tempo la Ser*\ Vostra usasse de solili ufßtij e consiglio
pcar b quiele» ma si dichiarisse, col Poiitefice in particolar, perche sostenessc la
Man di Dio el di cosi buon Principe come Tlmperator. — Risposi, con invoca-
tiMJl A ptrdooo da S. D. M*\ a chi e stata la prima cagione delle rivolture pre-
idogliyChe laSer*' Vostra senlirä sempre con ramaricoo^j^nidisaatro«
lin,ofni feliee avvenimento di Cesare et di tutta questa Ser"*. Casa;
** B ogni partet conforme a suoi anlichi instituti, in esortationi et
"^vm; non barere folulo accrescere di forz«", per far per
k rattitudine delle sue intentioni, aincermente lutte volte
la Prorincia in particolare."
t4. 2Z mono, Miiano. n. 390.
'* fbodamento dolle lettere del Gonte di Ognat al
r^ aOa stampa la relatione des disegni del gtä
450
Duca di FritUnd, la quäle si esprime, tenease alretti trattati con la Fraocia. üt
eaemplare di essa aggiunto, rirerente transmetlo per chi di VY. Ecc"* vederb
gustasse.^
i634, 29 marxo, Milano, n, S9i.
y,\tk eseeutione riFerente del publico commandamento di Vostra Ser^. de
diciotto corrente ho rcse al Ser**. Infant« piene gratie delP ufficio, che in none
di Sua Altezza ha con lei passato il Sig'. Conte della Rocca. Ha mostrato il Ser*.
Infante di molto gradire Tufficio, dicendomi, riascirgÜ tanto piü caro, quaato
per veriU grande era stato il suecesso di Fritland, et mi ha incnricato di ria-
gratiarne VV. Ecc**.**. — ^Da Vienna scrive ai 18 il Co. di Ognat, che Vaimtr
con molli soldati unitisi a lui del gii Daca di Fritland, con un grosso di 16 ia
20.000 combattenti fosse passato in Boemia^ e sapersi da lettere posteriori di
Saiaredra da Monaco del 23, essere seguita la battaglia tra lui e Galasso, useito
da Praga, con la peggio di Veiroar, ferito in testa in una ricognizione da mos-
chettata.
m.
Dispaeei del Seg^refario Veneto in Firenze
Pier Antonio ülarioni.
1683, 19 notemhre. n, 70,
MD*Allemagna non capita altro, se non che Yolestain si fosse incamintto
per ricevere la consegna dellePiazze di Slesia, et che havesse scritto all' Impe-
ratore, che stassc di huona voglia, pereh^ sicuramente il suo eaercito alloggia-
rehbe quest* inrerna(a dentro il paese dell* inimico.''
In altro del 17 decemhre n. 75 aggiunge :
„De Signori Principi di Toscana si e inteso finalmente, che si trovano gionli
al campo del Generale Volestain, se hene senza alcun commando et seoza altro
impiego sino alla data degli ultimi ayisi. I quali pure portano, che alla ricope-
ratione di Ratishona sopratutto mirassero li disegni et le operationi di esso
Volestain ; et se ne aspettano le piü certe novelle.''
1634, 21 gennajo. Firenze. n, 81,
„Lo stato presente degl* affari di Alemagna fä star qui ogn' uno con Tsoi-
mo perplesso per il duhio che si ha di qualcbe duovo suecesso, staute Tingros-
samento de Protestanti et le fortificationi de Posti, che ?anno sempre accre-
scendo, et tanto maggiormcnte, se saron libcri in avvenire dal guardare 1* Alsa-
tia con riauntiarne il pensiero alle Arnii piu vieine del Re Cristianissimo. Te-
nendo agiunto in oltre da Vienna, ehe seinpre piü crescano li sospetti della
fedelta del Volestain. Onde al Re d*Ongaria possa da qui innanzi esser dato B
supremo comando dellc Arme dell* Imperatore.*'
1634. li fcbbrajo. Firenze, n, 84,
„E venuto d* Alemagna il Minuccio Segretario del Sig' . Princip« di T«t*
cana. Porta nuova de loro ottima salute, et che sono a Pilz. Dice et eoitevi»
4SI
ehe oegli IraperiaK ereieo«o seoipre fim le s^sfeÜMu M G««erml V^lt^tew«
Per qtialehe affare aara stato tpe^ito qvcsto aaffetto a FioKMA, U cerc l ia f ^
penetrare nel proprio pHi eke mi aari poasäUe.*
i634, 18 fMrmjo. Fbrmie, «. 8$,
x^Sempre piü molesti capitano qua nel resto graTTisi di Yi^nna, b#a pre-
Tedendosi, che coai per la motatione rieina dt-l Generale Volestain, come per
la mala conatitotioDe, in che ai trora il partito Cesareo, fastidiosi aucceasi aono
per udirsi a primo tempo."
1684, 11 marto. Firenze. n. 88,
«Le Dorelle piü fresche d*Alemagna, coroe importantisaime per tanti «ccl«
denti rappreeentati da SS**. Priocipi di Toscana, et da inoUi allri pertonagi
iatomo alla riroifa del General Volestain, et conspiratione di altri Capi da guerra
contro li stati et persona dello Imp'*. raedesimo, atteriscono questa Corte, et
pongono in gran pensiero ogn* uno; mentre n)assime si sapevn per nvRnli, che
lo sfato delle armi Ceaaree anco aenza tali emergenti era a pesaimo toriiilnu
ridotto per la mancanza di roilitie, et pcrehe la guerra di tanti nnni hnven lo«
Tato affatto gli buomini ai paesi, lasciandovi con le miserie solamento lo vedovo
e i pupilli.*
16S4. 18 mono. Firenze, n, 90.
,Nei primi giomi della presente aettimana capito arviio a Fioranzo, «Iia
Voleetain foase atato uceiso. La credenza del vero rimaneva pero ioreriM \irpnit»
ad ogn* ano, considerandoai il eome poteaae eiaere ella leguita dopo I« «um funn
da Pilsen con buon nnmero di soldati, quando con leltere d' A\fm»nnii, «1 t>tm
staffetta giunfa hieri da Iiprocb ae ne rieeve la piu eerta eofiflniialiou«, Hft'tm»
pagnata da partieolariti, ehe feste aegaita io Egra iotieme aon qu«')U d««! ^«r
siea auo eogoato, d*Illo et di Chinachi per maoo del ColooH iUtrAitn ¥i «1«| i\ni^,
Tenente Binder» soldati snoi, ae qoali pia eenßdava, et «iUn ai li^tita irUH«/ uu^
guardia. Yiene stiouto il eolpo di gran eoaaegoefiza per W ^^uiu^yU$, t-Uf ftti^
la ODorte di qaeati derirera agli aflari delT Inperatz/r*, Ht^uitfU't H^i mfAn^mtH
tempo da Yienna, che S. M**. Ceaarea haU^ia »i^ditM iu UkUn un *^*^MnyJfupt, 4f
Camera per dar parte a tsttJ li Priadf^i 4J q«ej|^)i ar^i4*«H4, H ^*# 4*ftMn^4up
ainti.'
IT.
DispMsd acD* M mh mtlmU rm %'tm0sHf « IUm»«
ma aeasa aün naniMtii ^-^-"^ — - - ^''^^^
reata« sa ftrmfmmtamL. n t m^ftu u ut^ i ^.u-;.:^ «^.,^ - ^
viese 4a aM» parfi tkm ^ Ki^*«. ^ %$ M^^Mstt -^ .
47,Z
ff if\U0%tM ^\ti UnU 4«i r«ftte ieÜa Torr», <W a is^^rtfia Tic»« attri^iU, alciu
U^fUf.ii ^tft t:t,%if\n%*'f S%%%4fu%% alla ^ce fiä oi«rta. e aica ^o cosa naori^ek
ttu Arm»t» di f»r»ta (,'ente »i rrndi aeaza e^oibattere, p«r mi rinetlo al rero, et
»1 riiiffanfri,''
/^J'7. /(? decemhre. Borna, n, 298.
mMi Irufünnr Haa Santita in diseorti amoreToli e eortesi, come teoiprek
Miiru r»iMo, lontani |>«ro da of^ni nfgocio. Anzi ch* il dUeorso porfando di ptr-
lur «liir ullirno col|io rirevuto da Fen'a e d'Aldringher, mi soggiviise il Papa:
II ritnliridl llarberino ce n<^ diise qualche cosa hieri sera, ma Doi non babbiuM
JMtiN Inatii d'aridar •|)<Tiilando quette cose; prfghiamo solo Dio, che Aastriad
ri(Mifiu»fMiiio loro atessi, et ai goveroino meglio di quello hanno fatto sin bort.'
i034. H fcbraro. Borna, n. 327.
„Aükul du quealH pitrte ai travaglia per bcn unire e atringere il Doea di
lUvlcru (Miii Spn){noii, pnrcndo impossibile, che scnza questo possi eiTeltuaniil
dinao^iio di lar aortiro il Hc di Ongheria in campugna, et lerar il eommaado i
N iiUlrli). ISinti l* uito o 1* nitro non nieno desidarati da Spagnoli, ehe da
IImviimm, oIio putriano forae per questo iutcndersi meglio in aTvenire aneo
Mol re»lu; tanlu piii. ehe nell* essempio ultimo dell* Armata di Feria distnitta
et o^liHtH da^li Aleauni aneo aiuiei, hanno cooosciuto Spagnoli falsa laloromas-
aiiiM d« HitjiUMiee eon aniitttn dft loro dipendente, se noo si serrono di oo Priii-
eipe »tx-A^x^ Alemanno potente e di seguito, il quäle boggi di non poo esserallro,
k'Uk' tU\ I0U1 ^
lt>^4^ H marzo. Borna, n. 33T,
^W^mkfuwym^yijk aiii^C» un Corriere di Geraiania sopra ledicblarationideir
|ui^^oiuUmc vxMttt'o V;«)eNtotii« c^pedita e^pn^ssameate d^l Co. di Ognat, il coa-
toustU» vIv'Mv^ cui IcttvMv e$;«ieudv>au d;ft buon luogbo perrenuto» stimo di dorer
»x«l»^'»VAxi»t^Hv p«ri rmwuirvx v» *Jäi Ji piü foodati atbi, ehe VT. f^K- si bavessero,
v» i'uiv Jli v(M\'lv cHv"^ « mvs?c>iiui Sp4$:uoIi vjqoo pubitcando.'
, Sv «^s^ Jwu^^uv^ ^ui^tv» ttt u;stn> coutif havvudo VaUteia fatto formar naa
>sNiiu.u«. u.'.Ia v^u^iV cv^.iS'Ca^;! t» buona coa*l«)tta ssa ■«! ■laa^in*' delU
» .\x»:.» K 'i<t<{»u^tt«« . Jovj..v;'j»a . c^e 1 C^iil-itieHi 5a«?i s«<piaci Li soUoaeri«
sww . x«^ s-: V». v'.Moi'.v'.viv. v II lotn^ si: $c^rji- 'o >!iio aimeao T iati<ra eoas<€ii-
. *v- vi\ v. V» v.vvj;'. v.>v .'j Cji'v>.ie»ii 4 «(ue»'» j<r'''ttur:i as<f4*a Cis^4fro, desi-
. -j.x.v« \v».*» .;' «.c\*». «v v'.i , V..IC ii.a jicoiai*i:»jiie ii *«?».^iri.i sia«i all' iatitfi
vv^.kwv,. v'..o .V. ..«.. ■ w.' •:^'^'.!. ' i-'M^r» 1 >:»'~»:^ij -ieil* Itvper^laiT)
■' v^ • » .;... V...» «, V V . >cw, v ;.>.••♦. s.«»«"i .m*i. jpor'jöata» efi« aoa-
'x' •* ^' ••» N'»i •• ' , 1/ •.\«^.*«. . 1.: ', ni-'fif.J»! lI»j«). c«}aii«icate
■ 1. %• »«> • « i i\ X ..■>•.. .■. . »V« ' = >cv ;*. ':: 3<'.i'/:j*;r'*''4r a ■*<;'"'. Li 'oi'a stfüxa
'*«'■" . vv ^ , . . . .:•■:. Li "~ii^«Mie. -»t acT'jr^iÄ dtfil*
•-x* ' ^ ...X. V ..^ '. •v..>cH.. '•■-• I» iB«**ii. L&^'iuou» 41011 aifera^ i
453
questo aviso ritornato per via di conGdenli a Valestein, lo liavesse.poriato a
mutar le guardie di Pilzen, et a dar altri segni di difGdenza verso qaesti tali
con poco rispetto anchc dell* Imp'*. a segno che congionti qaesti nuovi acci-
denti con i recchi, et molto ptü ancora accresciuti i sospetti per Jettere inter-
cette di Francia (del contenuto delle quali niente scrive), havessero finalmente
indotto r Imp*'. a levargli il commando, e 1* ubbidienza dell* essercilo, ed a
sortire egli medesimo in campagna, per darvi nuovo ordine. Soggiunge poi lo
•tesso Ognat, che o bisognava devenire a questa rissolutione, overo viver in una
perpetua diHfidenza delle intentioni di Virlstcin, la quale essendo intollerabile,
perche teneva in sospetto tutte le deliberationi e pregiudicava in estremo a
tutti gli affari, si era creduto non poter far questo passo in congiontura ne piü
pfopria ne migliore. Che da questo potevano derivare due aeidenti, 1* uno che
Valstein ritirattosi in Sassonia o altrove, ten(asse di giustiBcarsi, a che resle-
rebbe persvaso da suoi confidcnti, et harerebbe ogni assicuranza maggiore di
Cesare per la sua persona e beni ; 1* altro, che facesse testa uncndosi con i Prot-
testanti, overo adhcrendo ai consigli di Francia, in che ?i sarebbe dei pericolo
per r Imperator, nia pericolo preveduto, a cui s* erano gia preparati molti
hostacoli» credendosi massimc, che neanco i Protlestanti medesimi fossero giä
niai per fidarsi compitamente di lui,^
„Questa e la sostanza delle lettere di Ognat, che in Bue concludono doversi
sperare e teroere, sin che dal tempo, e da gli accidenti posa formarscne piü
fondato giuditio''.
1634, 18 marzo, Roma, n, 339.
„Tre e quattro corricri sono vcnuti e passati a Napoli con I* aviso delia
morle di Valstein, seguita in Egra a 26 del passafo congiontamente col Ferci-
cha suo cognato e col collonello 1116. L* ultimo corriere arrivo hier! matlina per
via di Tricsle, e passato a Napoli lo riflferisce di sola voce, ricevendone anch*
io il confronto col medesimo dalla diligenza ben commendahile dell* 111'"* Sig' ^
Podesta di Chioza. Altre lettere pcrö non vi sono, che due sole righe di
Saiavedra espedife dalla Corte di Bavicra per via di Ispruch con atlribuir
tutto il successo a mirueolo et ad una particolar prottetione del S'. Oio
della Casa d* Austria, alludendo non solo alla morte die esso Valstein, ma
alla scoperta congiura di lui contro la vila dell* Imp'^ e di tutta quella
Casa. La verita e che da qualehe tempo in qua si considcra la fortuna troppo
parciale d*Austriaci, mentre le perdite a paimo a palmo vanno seguendo Tindu-
stiia dcgli altri, et gli accidenti di maggior rillievoa lor vantaggioseguono repen-
fini senza potersene dar gran merito alla forza, alla ragione, o alla prudenza.
Per questo aviso si sono veduli andar per le slrade li staflGeri di Barbarigo
dando la nuova alle Carrozze et a passanti^ con tanta nausea di tutta la Corte,
che mi pare vi sia sfato licencialo aicuno del servifio. Li vantaggi dell* Impera-
tore, per questo successo si disrorrono grandi: primo 1* haversi preservato dalla
congiura, che certamente con Testintione della Casa portava la mutatione dell*
liDperio: secondo T haversi ievato la gelosia di questo Capitano diilßdente, che
iorbafa ogni rissolutione : tcrzo, Thaver guadagnato non solo tutto Toro, che egli
454
in gran somma possedeva, ina i credili ancora, che per la sua armata asceo-
deDti a millioni pretendera : qoarto, il potersi piu faeilmeDt« trattar Taeeorde
con Sassonia e Brandemburgh separaDdoglt dagP altri : quinto» il lerar le geloiit
a BaTiera, che hoggi dl a^accostera da dorero all* Imperatore, par il ehe, e per
reunirlo ancora con Spagnoli non si tnüascia di far da tpieata parte ogni offieif;
anzi 81 rorebbe, che al Duca di Baviera fosae dato il coromaodo delT AmaU,
o almeno al Duca di Lorena suo eognatoi mentre pare» che il R^ d*Oo^eria
non habbia attitudino per un tal sovrano impiego. Tutlo 1* honore di qoeste
successo ?iene atlribuito al Conle d*Ognat; qualche d'uno per ogni modo paik.
cheTImp'** habbia faito perdila d*una gran testa, e ehe altm aimile nonae
habbia al suo servitio. Per Tltalia, dicono, che aia aranzo» mentre VaUteia
nutrira odio particolare contro tuUa la nalione, era ininicissimo delli Ualiaai,
ne harerebbe, potendo, lasciato questa Provincia senza travagli. Li nori Amb^
Spagnoli si sono aranzati a segno di aecreseer la contribuiione per Germania
a 200,000 scudi per anno sioo a guerra finita, a conto de quali riceTeranao di
presente 10,000 scudi."*
1634, i marzo, Borna* n. S40.
ySopra gli avvisi di Germania, roolte di quelle cose mi aeeenno il
Papa, che io ho rappresentato nelle precedenti. M* aggionse solo, che qaesto
Amb'* Savelli ritornava a servire 1' Im p"* in quelle guerre, horaehe era morto
Valstein inimico suo ; supponcndosi, che il medesimo haverebbero fatto i Priadpi
di Toscana. Mi discorse poi del grand' acquisto, cheface?a Tlmp** conrunire
a se il Duca di Bariera, predicandolo per lo miglior Cattolico, et il maggior Capi-
tano, che habbia Teta nöstra."
1634. i aprüe. Roma, n, 34S.
jyNon buone nuove credo siano venute di Germania nel dispaccio di questi
settiroana. II Papa me n*ha parlato a meza bocca con questo formale eoncetto:
che le medicine violenti lasciavano commossi gli humori, et indebolito tl corpo. Li
veritä ht <fhe tutta la Corte publica ad una voce Valestein piü tradtto, che tra-
ditore, parendo impossibile, che un huomo di gran condotta come loi, se
havessemachinato fellonia, non si fosse meglio preparato e proveduto, et noa
abbandonato in un tratlo e di consiglio et di appoggi. Tutti la dicono fariaa
d*Ognat, et tuUl eonsiderano, che sende 1* Armata Imperiale in mano diColloaelli
Italiani, questi dipendano piü da Spagnoli, che da Cesare, non senza gelosiae
disgusto de Tedeschi."
Osserva che i Ministri Spagnuoli si danno ogni cura per procurare ehe li
mandino danari in Allemagna, e di tirar totalmente alla loro il Papa.
1634, 1 aprilc, Roma, n, 346,
^Mi disse (cioe il Papa), che di Spagna non era venuto cosa alcmia qiMli
giorni: che li dispacei d*Alemagna portavano confusione depo il soceteie 4k
Valstein, senza che punto si fosse parlato di pace. E di Francia mi
termini generali, che li pareva scoprir qualche miglior disposifione dd
alla pace medesima.^
4S3
1634. iS mpräe, M»mm. «. 3Si.
„Di quelle parti (cioe della GermaaHi} peee booDi eoDtiamao gli aräi,
eerto essendo, ehe gli Alemaiii li ttimaoo effesi da Spagaeli et da Italiaat, qaelli
per barer persraso, qoesU per barer easeqnito la morte di Vaistain eolF impri-
mere una marchia si grande di feflooia in qnella natiooe rerso V Imperatoren
mcntre massime og^* nao pobliea Vaisteia piö ehe mai iradito, dob tradifore.
S*araazano Spagnoli ad an seeoado errore, proearaado a totto lor potere eolP
ioterressar il Papa di far ereder al mondo, ehe qaesU sia gaerra di rcligiooe;
e mentre nulrano coo questo di colpir a drittora Fraaef s% poasono graadeaiieDte
pregiudiearsi in AleoBagaa, dore foao plu proCteataoti ehe eatlollei, parti*
colarmente per le lernte di geati da gaerra: masaiaui dalla qoale Yalskeinai
trnne sempre lontaoissiiao eoo graa fmtto, aeaza ebe dob barerebbe giä mai rio^-
messe Tessercito in piedi, eome free, a fronte del Re di Sretia ritorioso."
Dispaeei dcl Scsrctari« %'cac(o a Napali
Pier Aatonio aBoa.
i6S4, 10 gamaro. yapolL a. 113.
«Di Gemanta rieere il Viee Re assai piti sp^sfo fettere di quel ehe fa-
cera, perehe il Coote d*Ognafe mol far il Coo»ullore et il Direttore da per
tutto. Scrive d* barer gia aggiastato, ehe per Marzo uacirebbe in eampagna
il Re d'Ungberia, che e qoello ehe desiderano Spagnoli, con altri partico-
lari molti.*'
1634, 14 marzo, \apoit\ n, 123.
,La aettimana paaaata renne eorriere d' Alemagn», eon tutfo il raguiglio
diatioto delle sospettioni e deliberationi deirimp*". eontro Volettain, e »ubito
ne fn piena la Cittü. et il sossarro in unireraale e graadi^aima reMagerfttione
dal eanto de Spagnoli, mostrando loro, d' barer di longa mano il tutlo pravc-
doto. Hora si ata in attentione di qoello, ebe habbia potuto s^guire apprfisso. K
la dirersita delle opinioni e de' diseorsi, ebe eorrono, fino ebe non s'isfogbi, sar&
battanfe a toglier la stessa eredeaza alla reriU."
1634, 21 wano. SapolL n, 124,
«Yenne eorriere d'Allemagna, con roee e eon letf^re della flisratlii a morCa
di Volestain, et iUYice Re ne die^e Tariso aubito di sua borra a niftlll, a na
mostro singolar allegreria. e diebiari. ehe föne fadura di fllo la ili«tniMion«
in un momento di questa maebina fort^. Molii non rredono unior« la mitrli«, a na
ne slanno in aspettatione piü eerta«**
1634. 28 marzo. Aapolt, n. I2&.
„Di ^Yolealarn m'ha roluto dar no»a. « eotnmunifare li suire*«!, prlrna ••b'hi
poteiai iatrodume discorso (cioe il Vicerr j, rooslrando. rlio non rl rolPMvn Miaiii«ii
eeeedenu per chiarire Tlniperatore, di quello di cba non «I pol^ mal parstN'
456
dere, e di che Spagnolt di lunga ossenratione d* anni intieri s*eran resi certi,
della mala volonta di quel Ministro.''
1634. 2 maggio» NapolL n. i31*
^pUn foglio 81 vede venuto di Germania et h in mano del Yice Re, di sap-
posta compartita della Bohemia di stall patrirooniali di Caaa d*Austria, della
Sassonia, Ba?iera, Genovesato, Stato di Milano, Regno di Napoli; Della qatlc
8* assegna a Francesi, a Svedesi, a Capi di Protestanti, a Saroia, gl Papa, opi*
uno la parte sua dicbiarita ; dicono, fosse concertata da Volestain, con molt«
forte intelligenza. Parlano anche in Palazzo, che rimp". habbia 70.000 hoombi
insieme, et a quest'hora sia in campagna, e non pare, che al presente dimosfriM
Spagnoli negraffari tanta passione e perplessione, come prima.''
VI.
Dispaeei dell' Ambasciatore Venefo in Spa^^
Francesco Corner«
1633. ZS novembre, Spagna, n. 223,
«L arrivato domenica roattina corriero de Milano, et -ai e publicato eoa
molta consolatione, che haresse havuto il Duca di Fritlant un felicissimo
suceesso, estraordinarie espressioni d*allegrezze si vidcro in Palazzo ael
coroparire di Mona'. Nontio, TAmb". di Francia et de me ancöra, perservire
come e ordinario S. M*^* nella capella; ci vennero incontro di quei Signori^et
con gran essageratione di qucsla nova ci hanno rappresentato , che haveasero
havuto Tarmi Imperiali un riuscimento di gran consegaenza, et ogni uno pieae
di gioia roostrava la sua consolatione, dandosi ^ratie a Dio, e roostrandosi di
sperar, che fosse con quelle a rcstar terminata la gucrra in Allemagna. Qaello
che segui, giä TEcc**. VY. Thaveranno prima saputo, che qua ne aiaiio perre-
nuti gli avisi, Diro quello, cVe stato rappresentato, ete in ristretto, che 10.000
fanti e 60 eornette di cavalieria si siano rese a. Fritlant con i Capi generali et
particolari con Obligo delle vite, quando non si rendano le piazze occupate
airimp'*. ; della pace. che qua credevano colli precedenti avisi si fosse stabilita '
col Duca di Sassonia e ßrandemburgh, e stato scritto, che non si effiettuo, per-
ch^ il Re di Francia per divertirla fece fare ufTitij et Offerte al mede&imo Doea
di Sassoniu, che per questo capo non volse starc a quello, che si era negotiato.
Si sono vedute espressioni d*allegrezza in tutto il palazzo, come ho detto a
Y*. Ser'*., pero non si e cantato il Tedeum nella capella aspettandosi novi
corrieri.**
1633, 19 deccmhrc. Madrid, «. 227,
^Doppo gli avisi del soccorso di Brissac et di Hagrau, et del program
del Camino del Duca di Feria, et anco 11 huoni successi publicatoai,/li«
seguiti a Yale^tein, si parla univcrsalmente, che 1* Imperatore haveri
pretendere la pace con migliori condiiioni, che prima, et ti sperit dli
437
Sassonia e Brandembargfa aoD differiraaiio 4i rtmdtni, Molto si confiJaao,
ehe prcraleraono le foree di Cesare, et se beae i'iateadimo le malte lernte»
ehe haveva ordinato il Rh di Franria, si spera» ehe siaao pia per biso-
fpiare alla atcurezsa del sao Regaa, • a sesteaerc la repatafioae ia qaaleha
aegotio, che per conttnuare le praliche et aorita ia Alemai^a. K bea Tero,
ehe della Fraoeia solamente pare che resti U peasiero, vedendosi ael resto il
partilo de protestanti assai indebolito, et che noa sia per ho.a ia tcrmiae da
dar molto che pensare. £ stato scritto, che habbia il Re di Fraoeia invitato
Valestein a coronarsi Re di Boemia, at ebe per questo se li offerisaero aiulo et
asaistenae; ma raceooUno, che il detto Generale coa intrepidezsa habliia
riüposlo, a chi le tratlava di questo, ehe doq ha luai pensato ad essere Ko, se
BOQ di Fraoeia, et che quesla risposta le poleva portare a Sua U'^ Chrisl"* da
aua parte ; = partieolare che non rappresento con altro foDdamento, che di
easersi cosi parlato, et possoDo ben esser questi raccooti molto alterati da
quello che sia in effetto = (in ciffira).*
1634. 22 marzo. Madrid, it. 2^2.
»Si riseate per qoanlo intendo a palazzo Ia dilatione de* corricri. ImporU
molto il sapere il negotiato del Padre Chiroga con Fritlant, sono molto lo
speranze per quanto coropreado, che toccando Tarmi a! Re di Oiighorl«
siano Spagnoli per godere molli rantaggi, et per valersi dello forzo d* Alc-
magna molto piü al loro interesse di quello si e falto fin* hora.**
1684. 31 mar^o. Madrid, it. 2S3.
„Giunse sabbato passato doppo dispacciate le mie rivcriliAsime IrHc^ro,
eorriero di Napoli, ehe in Genova ricove dispacci coli* nvito ii Htm Mnc^alü
della morte data a Fritlant, et dclla rissolutione presa sopra rio iliiirim|)«i-
ratore; poco doppo yenne Tistesso aviso con spedilione dcll' Aiiib" Hitiiiivlilp«
di Fraacia, et particolar consolatione si h preto da quealo aiifffMO, |iHriMiilo
che habbia reso quasi piü glubilo, che quando s'intcs« Ia morl<' dt*l 11^ dl
Svetia. Dicooo rallegrarsi, percb^ se sia scoperlo il tradimi'iilo priilc«», i'li«
roaehinasse, na cara aneo per esser levate coli* ultimo lliif di quMi (ihim'I'hIm
le difficoltif che soprastafsoo alla sortita in campagna iW\ ll<* d'Oiitflii*flN.
La rissolutione di Cesare si tiene nella sua v.olenzs per giusta, «'I In mlif/liiitit
di quel Principe si piglia per supposito a discorrer unirirsslfni'filii t>Uu (^rNii
motiTi e provoeationi ri saranoo state in questa conigrar«; M\h¥i'U\\iiut». i'mi
rifflesso, si puo pero osserrare, che aella inedesima äifTiAetiftt, UfUn ijumU k
molto ehe si discorrera di quel miuistro, eoa altrettsbl«« ¥rpA'i\*t l^^ Ittittim tip)
nioDC se ne parlasse da quelli ehe haaao parte «a <|a^sf'</ ^»t^ftun, f\ «|M«'«fl)
Ultimi giomi si aparechiafano qua r«'gali p^r iafiargli« rity^fin^u\¥itnh\ *t Inft»
^ano fino ne teatri deJle eomedie, ftttuä» i^yhu^t all* *ms iuttn», «•< *i hinulm*»
di barere nel esteriore bnona opiaione; il s^gyi*« H h 4^if»'*fniMhff liiHn*i innh
dohitare, ebe non seoza eoBOBiratioae di qa«'»la pari« «f 4« Mim««Ih At>t I niht
lico preaso Cesare si sia pres« qaeiia g»j()*»r4^ tf^yf4*^hU - im t-iflutf li
Marchese di Legaaes apera di prescikU, dU si» yt^f *#*w ti *«*'/ nhyiänn Ut
Alemagna molto pia facUe» a^atre UaMrrs fii^t^f^v fi 1 #vOvm«I», «/^'
aera quel Generale, si preade per« fnv ff rt'a a ^^tUtä "
458
^S^f (K «räa ttli* ««rte Ad Ftitlut >i lono accreiciDle le düifciK,
■t CM dcckänti««« blb pvUwar« dal Bä. aucrilo te particoUri dkdttcbi
4* loate et Ü pr*nii**i 4\ txm»rof*rmtaUUr ■irini|'«rafore, etper ««t»(tlt
diC»« a uate UüJie »a »«g p il« rtmtra can d'ADsIria, dandosi con£dcu>.ät
4i pr*s(«le irkk» *aur ia Balla B%li«r bo^o di*p«(ualo i1 dctiaro, et iBf«-
pU ««• Ba^or ^l*ria et »eniiia, di cb« qivftli popoli »i vanno Mwi i>p»
■red«, parttido Urv, cte c#U> ■arte ät qwtt G«nml«, oltre li pericoli, ekil
Maa aCcrmali, tht «aprailairaaa alta Cii« d'JlDtlria, poiaino di miftliar i«(ii
kttUtfrc e»irBal(#riIa dr Capi Spa;*aEi ia Alemagna » qurlle oeeorreait.*
fft'J4. ii ^riie. 3UdriJ. a. 2£$.
.Call' acraüvaa di paitar« eal Coala Dora l'iiffitia delie bDaoi kta,
«•ü«, «OB« e aoKlo dcirE««" Sc*. »«I dU«ar>« Mit «ose carrcnlt, el lo «n
lafcicrD da riffrrir« a V Stt" <|a*lla ■■ dUte ia soalanza. Ut dissr. eka ■
Fnacia bivcnnao p«ti« na fraa foBdamcato ■ loro disirgai coli« mort« i
Fritlul, <t Dl topptgnsr, rb« darcia hnt htxtn qnalehe noiltia di qwik
■ackiaa. I« Ir riipaai, rb* aon b« baTaio cb> aapcr« di queat' affarv, turak
■iaiatro di Priocip«, che cuniaa »mprc eolU rcllidadine de 6ü et liKcriK
d* iaitatioai, eh' i b«a aoto tl Uoado : aoa ri>p«»e «llro, ra* aeguiiö a dinai. ä*
•i pno credrr«, cfae Fraaecfi dob )' iaterriMnaMi laolo in Alemagna, antre '
rceisa li Tipcra, rb« tlaia ael sfao alla «aia d'Austria, ma che forte ««im
rifolgfrti TersoUalii, el«be *i sä. cbe bauno dimiodato a1 Data di Stna
HDBtgliiDO. e ehe Triciaao prtndtr ÜioeTra, ebeioaocoogielture, che
a peniarri.'
Diüpaeci dell' Ambascialore Venefo in FraoHi
Ciiovanni Soranzo.
1634. T rnnrto. Pangi. w. 220,
„II Reiidenlc di Svelia c riloroatii d'Alemagot el e slato in qaeili ii*ni
• Tedermi. Ho pasuln ulFIfio mo^t' alTrlluoto per doihp del Caneellierc Oi»-
•tirrn in dictiiaralione drllaslima. cfae quel niirislio e luUi gli altri P»-
eipi dcll' Lniane funno dellu Ser'- Voiira. . . . Mi disie che i) Caardlien
«i promirlleva poter ullenere una m«nsua)c rdnliibiilione di 15 in lOaJ'
frinelii, a che riipRii. cIil- potoa sempre proinpllersi na affell« tutäA
drila Ser" V, tl laitiumlo i'inlir^ iju^sin e3\'Q <U discorso, enirai % dnuaiiiir
delle no»e di Al*it<n:,: mi ,11,*^. rl,,- ..pfrai... du- liiMo riuscirebhe pr.-'ifef»-
(i(»atc, rl ili« iii-ll» liif 1.1 ili rr;inL-rnii iiitiniali per li iü iltl preteote u
n\iU« dcllfl fj'iivrrii o itrll» paep. Lv diiiianJai supra quesU locc di |uec, :
alcuni Irallutii.iu'. Mi ditie, eW jl U^ di Danimirci eonlinuan neXe a«pr
pm(e. ma tUv non era nt|,'otio da eoDeludersi cosi facilmeote. Hi
■Ddiifvllione. cUa il Duu di Fridland hi
I
459
altimamente hären cbiamati tutti H Collooelli d^lU sua Armata , a qoali con-
munieo d'esser statt» per la seconda Tolta licentiato dall' Imperatore, et pereio
•Mer eostretlo di lieentiar aneo loro: ch' essi concordemente gridastero: ViTa
Pridland« et che lui prendesse in iscritto la parola di tutti di dorerio seguire •
•enrir contro tutti, che questa dichiaratiooe oon era aoeor publieata, ma che
poteva assicurarmi , non sari perduta foccasione dal dirrettore Oxistero."
Allegasi la lettera scritta dalla Dieta di Heilbronn alla Rep** Veneta.
i6B4, 14 mono. Parigi n. 226.
„Spero esser in tempo di aggiunger al dispaccio ch' ho espedito qoesta
mattina, che dnlla Corte son' arisato esser bieri arirato ariso, ehe Vales-
tain per ordine dell* Imperatore sia stato pugnalato, e tirato a coda di cardio
Gorae rebelie. L'ariso ad ogm buon fine, se bene per la qualita del successo
Torrei harerne maggior certeiza, ma del piü sieuro saranno arrivati gli arisi
a Yostra Sercnitä per la ria di Alemagna. — Si e publicato una relatione in
staropa, che dichiara Pintelligenze» che Valestain havcva con li Principi deU
rnnione, non harendo roluto Tlmperatorc adhcrire alle propositioni di paee,
ne provederlo del danaro per continuar la gucrra, 8*era dichiarito di volcr
impiegar 1' arroe per lerar 1* Imperio alla Casa d* Austria : che Galasso, Aldringher
et rOssa fossero partecipi del disegno, et che giä havessero diehiarita una levata
di cento cornette di cavalleria et 300 insegne d*iufanteria; che perciö TAI-
dringher e l'Ossa fossero stati fatti prigioni« benehc sotto altro prMesto, et
quest* aviso viene da Francfort di 6 del corrente: quel che sMotcnderä di piü,
certo lo portero all* Ecc* Vostre col venture dispaccio.*'
P. S. ,,Mi aggionge il mio confidente, che i! Sig' Cardinale habbia scntito
gran disguslo di tal successo, et che certamente vi fosse qualche concerto tra
di loro, credendosi, che le voci tante volte sussuratc del Rcgno di Bohcmia a
Valestain havessero fondamento." (in citTra).
i634. 2i marzo. Parigi. n. 227.
,,La maltina dei 14 del presente espedij a Voslra Serenita il mio riverente
dispaccio, et poche bore dopo mi capito dalia Corte Tarrivo di Corriero es-
presso di Fichiers con T aviso della morte di Valcstein; ne feci subito una
breve lettera, che mandai raccomandata a Lione a Lumaghi, et spero cho
aara pervenuta col medesimo dispaccio: fu in terniini assai incerli la rela-
tione, che ne portai del scguito a V*Scr^, pcrch' iu medesimo n*hebbi scarsa
cognitione, et sc bene, come scrissi, da proprij luogbi, suppono, che ne saranno
costä pervcnuti li particolari; credo pero esser bcneioviar comc fnceio, trardotla
dal francese la relatione, che n* e stata stampata qui, non solo perch* e assai
particolarizzata , ma perche in cose simili si puo scoprirc rintenlione, c'hanno
quelli, che gorcrnano, et come vogliono, che siano pulWicatc c credutc le cose.
Ubvo aggiongcr a questo particolarc, che ancora sia per lusinga (eh' io per mc
credo poco fondata), o per qualch* altro piü recondito iiilcressc, si sono vedutc
alla Corte lottere di Dresda del 28 di febraro, le quali non portan ulfuu* aviso
4alla morte sudetta; anzi dicono, che v'era aviso di qualche conspiratione contro
Japanoaa di Fridland, dalla quäle se n'era difeso con morte de molti congiu-
460
rati: questi particolari dan' ancora qaalchö speranza, ch' il easo oon ata tae-
cesso, perchi da Dresda a Egra non vi sono, che dae sole giornate, et si sarebba
saputo da 25 fin a* 28 un fatto di tanta conaideratione; futtaTia il non Teder
comparire corrieri di Fichiers che ritrattino Tarisato, sehen posson esaer ttati
espcditi e trattennti per strada, h da temere che sia pur troppo Tero. In qvesfo
caso di grandissime conseguetize, mancando un colpo, che ai poteva dir fatale e
diffinitiro per la causa d*Austriaci, sfä osservando quel che succedera» ^enin-
dosi per verisimile, che debba portar grand* efTetti. S*ha ariso, ch* il Daei
Bernardo di Veimar have?a seguitoto il suo Camino non ostante Faviao della
raorte di Valestein, et ch* andasse per congiongersi, et per sostenere qaelH dd
partito del dcfunto. Havera certo perduto ]*Imperatore un Gran Capitaao,
auttorizato e potente per credito et per danaro, oltre lui molt' altri, ehe non n
fidcranno non ostante li perdoni publicati; si crede anco per questa medeaima
ragione una gran parte dell* armata, che come colpevole haverii preao il parlito
de Svedesi: oUr* a questo le citta di Pilsen, di Francfort su 1' Oder, et altre ehe
teneyano a divotione di Fridland, doreranno rendersi al partito de protestaati.
In fine non puo certo rimperatore non patir molto da un tal arenimento, et
potra solo dire d*haver de doi mali elelto il minore (incomincia la ciffra). Ho
per i miei rincontri yeri6cato, che veramente di qua era stato fomentato, et ehe
d*accordo con Svedesi se gli era promes80 la Corona difiohemia; mi h stato
anche con6dentemen(e detto, che se gli fosse dato quattro millioni di lire per
roantenere Tarmata in questi principij. ma non so veramente, se qaesto sia statt
in promessa o in effetto, se pur e vero, h veriaimile, che non si saranno impe-
gnati ad esborsare tanta somma senza veder prima come le cose s' incaminavano,
et mi confermo in questo concetto, perehe so che il Cardinale si era doluto della
condolta di Vuolestain dicendo, che non si era tenuto il buon camino et si
sarebbe perduto; voce che e uscita in questa occasione solameote, ma h certo
vero, et per quello che ho toccato qualche volta ne miei dispacci, si h piü volte
parlalo delle sue intcliigentie, et credo havere avisato, che il cappucino uaa
volta mi d'sse, che non caminava male; come si sia, Teffetto parla dase, etsoao
stato assieurato, che qnando il corriero di Fichers arivo, il Consiglio era ridotto
presente il Ri nel sentire Taviso uscirono le lacrime al cardinale, et nell* nseira
dal Consiglio il R^, disse altamente: Vuolestain ^ spedito, lo hanno trocidato.
ma e stato pazzo a serrarsi in- una cittä; da che pure si comprende, che li pro-
gctti erano fatli. Si crede, che conforme gli avisi che veniranno, ai regoleraoBO
le messe, delle quali ßn* hora e sospesa ogni risolutione.'*
Relatione stampata a 16 narzo a Parigi della morte di Talestebb
Tradotta dal francese.
„Sopra le lamentätioni , che da piu parti vcnivan all* Imperatore , eha
Valcstain pratlicavu troppo privatamentc li suoi inimici et abusava della troppo
gran potenza. che gli dava la sua Carica di Gencralissimo, d*una clausula ddli
quale, ch*era di far ia pace com* egli volessc, era in termine di servirsi
Tinteotione dell* Impcratore, et (come pretendeva il Consiglio Iifiperiale} a
disavantaggio. Questo Consiglio free trovar huona all* Imperatore la ritoKlttM|lb
4«t
•
ehe Ti fd seereUuBeat« prcsa f mi i ii ri». Per ptrrMür i m, mMNktr«« l#
proTisioni di qocsta Carica 41 Geftcrafisna« al C«. Ü GaUs»«, »tliv« M
Tirolo, con ordiDe eh' wST ■■im ii ■■<■!♦ f^menle. elie si il^revi far ia IWIi«^
niia di tutU rArmata Imperiale bareas* effi a preader Tal^stala, <» OMito o Tirft«
et all* ultimo easo ■aadario prigiooier a Tieaa, et lar reader aelle sae maai
UD auoTO gioramenlo dali' armata ; nu Faffwe aoa paote ess^r candolto o^si
•ecretamente , eh*an Priaeipe ooa ae dasse arisa afaali elM fa»s Vs^^ito « a
Valestain, il quäle oon ostante il bei sembiaate, ebe gli faeefa GaUss<s cH^nai*
derando cb*il deaiderio di commandare trora poebe cose inp^saibili« ^ommHf«
)a gnardia di Pilseo, dor* egli era» al suo regimento di guardi«, et al Duea Hen»
rieo Julio di Saxe Laaembarg, etal Teecbio Baron Adam de Valcslain suo cugino»
et lasciaudon tutt* il suo bagaglio et mobili , coo la maggior parte dclla tua
artiglieria ei mooitioni» egli eon boooe truppe di caTalleria vJi in diligent« a
Egger o Egra , eitti fronliera di Bohemia et Sassonia per communicar piife
facilmeuie di \k coU* Eleltore di Saxonia, et il Duca Uemardo di Vcimtr»
asaicurandosi nel medesimo tempo della eilti di Ellembogon."
„NoQ perde punto di tempo a E^ger. 11 Conte di Kinski Commissnrio Gene-
rale nelhi sua armata, uno di quelli che ThavoTano scguitoto, esped) subito nn
suo gentirhuoroo a Dresda all* Elettore di Saxonia, il quslo gli feco iiilondor
la risolutione, nella quäle era Valestain di lasciar 11 scrvilio doli* Imperntorri
et far* una slrctta alleanza con la Corona di Svctia et suoi rollegnÜ • ol tfll
dimando salvocondotto, affin che potesso vonir a Dresdn per lihhoocnrM coli*
Elettore (chenon s*affretta troppo in tutti li suoi affnri) rilardA ancorn In sun
resolutione per la aor'iik del caso^ et facendo riflcsso sopra lutto lo propnsillnnl,
ebe gPerano state falte fin* bora da quel canto, egli v*hiivcvn (rovntfi tnitl* intrl-
cbi et cosi poca sincerila, che impiogo piü d*una setlimann in questadelibprnllnnn i
poich^ il gentirhuomo del Conte di Kinski era partito d'Kggor lln* a* 23 fobniro
passato ,. et Telettore aspetlo fin*a 27 a mandar a Valontain il suo luogot(«fii*nl<f
generale Arobein per coodurlo a Dresda.^
„Nel medesimo tempo della sua partenza da Pilsen Vulostiiin harova nnvn
espedito il Duca Francesco Albrecht di Sax e Laueinliurg al Dura di Vifimar, i*i
sopra la difficolta» che le sue doppiezse ordinarie lanciavano nt*\ apirilo di qu^-
sto Duca, che depo tanti mancamenli, de quali si doli*va, non poCeva pi^i fidars)
in lui, ebe con buoni pcgni gli barera mandalo iln i»l eorri^'ri p^r alTr^'lUr«
il suo arrivo a Egger, dov* egli raspptCara.''
^Hareva aimilmeota roandato il suo caoeellf«^ro i» gran dilig^fiz« al Hwr^
cbese di Culmbaeb a Bereitb per assieurarlo della sua »tffii'wttn al parfif^ Mf#'
dese, ma non Ti gionse pin presto del giorno st^sfo d^l ntto nrriftt, tUn th h 2^
medesimo mese di febraro; fa riebiamsto ynr il slr^pil// 4'iim grSM ium^Un,
ehe si dicera esaer sop'^arenut^ a V^%^f il nitfrn*» yr^f.pAmniM if» nVt^Wi^utU
Imperial i, et ebe il Valestaia tr» stal* ummmtsUf.**
j^Fioabseate il Daea B«raard^ di Stirnnr, %%nAt9'^n4^ p^r \wff»f«*f9%it,
ehe il Valestaio pa/bva qie^ta t4pJ« da iih^mth , p%fi$ 4« HM^M^^^if
li 25 del detto mea« 4i Mofy« laa«<ap*4^M il f(^f«fi^ al l/^f^^MMkfMr K*f *, H 4»
priseipio a»4ara e^^i *ss«« l^rttUm^^^^ ^^m la ««#a nfn^pU, »b^ 4«/ *t4«#* 4i
462
ItS.OOO boomiDi, comprese le truppe de] Generale Haior Viethnm, ehe •* i auto
eon lui nel siio passaggio per 1' alto Palatioato , et ha condoUo tuUe le föne,
foor che quelle, c* halasciato in Weiden per la aoa guardia; ina easendo atat* asn-
curato in caroino, eh* il Yalcatain era reramente atato ammazsato in Bgger8*e
avanzato a gran giornate. Et ecco come la detta morte gl* e ataia raeeontttt.
Cioi. Che un Luogotenento del Conte di Tertzki chiamato Gordon» che eomana-
daya nella c'dik d^gger, cssendo atalo pratticato aolto mano da un Ageate
deir Imperatore, et insieme un Capitano nominato Puder, et aicuni altri officity
lo surpresero il giorno di 25 di febraro . essend* a f aTola col Conte di Tertiki,
CoUonel Ilo, il Conte di Kinski, et il Collonello Neuman, sopra quali easendofi
gettati, li ammazzarono tutti, cominciando dal Conte di Tertzki, il quäl hebbe la
colpo di piatolla, cb*era il scgno dato tra li congiurati. Valesiain hebbe tempo
di mettersi in una cainera, et serrar la porta, ma essendo stata gettai' a bau«,
Gordon gli pasaö il corpo di tre colpi d'halabarda: due suoi pagi, et ilsao
trombetta furono pur ammazzati: fatto questo li corpi de niorti lurono gettati
dallo finestre sopr* il pavimento della strada secondo 1* uso di Bohemia, et
gridalo : Viva V Imperatore, e messi cartelli in ogni luoco della citti^» con diehii-
ratione, ehe tutto cra stato fatto d*ordinc di Sua Maestä, et che il Yalestaia ere
dichiarato ribelle di Sua M*^. Imperiale, anzi messe al bando delt* Imperio per
le patenti date a Lintz. Dopo furono arrestati molti officiali, et medeaimaoieBle
il Duca Francesco Albrecht di Saxe Lauemburg fu ritenuto nel suo ritoroo di
Ratisbona. Ma queste morti et questi imprigionamenti, in luoeo di fermar ileona
alla fattione, pare che 1* habbia accresciuta, percbe la eittä di Pilsen non isola-
mente divisa, ma tutta T Armata, che commandava Valestain, h aeparata in dae
partiti formati, chiamandosi Tuno di Imperiali, 1* altro de Fridlandeai» TaltiaH»
de quali e cosi potente» che tutta 1* Armata di Bohemia v* h compreaa» eecettoati
due regimenti Italiani et quelle del Götz. Le truppe che sono nell* Auskria et
nella Moravia, che fan in circa 15.000 son ancora comprese, non petendo dige-
rire , che li pericoli han loro communi cogP altri, et che ai diano tutte le pna-
cipali cariche a sudditi del Re di Spagna. Henrico Julio de Lauemborg h eapo
di quel partito.'^
„X2uclli <^ho sono rostati dall* altro canto, sospettano di tradimento grvai
gl* altri, principalmento tutti gl* ufBciaii, c* hanno dato nuovo giuramenta a Vale-
atain , non si atimano punto sicuri ; di sorte che la confusiona ch* ^ neli* armata.
non si puo imaginäre; il che fa sperarc al duca Bernardo di Veimar di kater
baon mercato non solaraente della cilta di Pilsen, ma di tutti quelli, die ooa
volesser* unirsi a lui come qualche regimento intiero glie ne Ak spenaia.
S* attribuisce la ruina di questo Generalissimo cosi famo^o all* artifido dei
Cortigiani dell* Imperatore, li quali non s* hanno potuto tollerare piü luBgamtata
in una carica cosi alta, ne egii sofTiir di vedersene la seconda yolla prifo:
haveva preso una tal habitudine d*esser assoluto per tutto, che non ha
cessar d*esser tale, che cessando di vivcre. Atlendendo 1* epilogo daUa IM
vita, ch* io vi darö per il primo cstraordinario , quest* esempio ri BMilrirt»
quanto pericolo v' era a disobcdirlo, ancor che fosse per far beno. L* ftafi*
ratore gli haveva mandato gia 6 anni un corriero io Alberstad, il q«aW ffMrt
4Ö3
C08l forlemente il «uo cameriero di riportar l^i risposta oel terminc, che
gl' era stalo prescritto, ch* egii prese 1* ardire di risvegliarlo, meotrc donnim
il giorno, come facera d* ordinario, nel quäl tempo noa era permesso ad
alcuno d* entrare nella sua camera: lesse la lettera, gli rispose, poi com-
inanda al caineriere d' andar a ctiamar il suo gran Prevoslo, al quäle
commando di far subito appiccar questo porero cameriero, come fece;
depo torna a dormire, et essendo risvegllato, lo forna a dimandare. Gli fu deilo,
ch* era stat* appiecato, com' egli iiaveva commandato; all* hora disse, che non
se ne raecordava piü, et c' haveva ancora qualche cosa a dirgli. Egli era vera-
mente d* un temperamenlo moKo colerieo, et il suo viso era piü rudo et severo,
ch* affabile et gratioso; nondimeno 3 over 4 anni avanti la sua morte era dive-
nuto piü trattabile, et questo (come si credc) per il timore de successi de suoi
inimici, che gli facevan dubilare qualche rivescio di fortuna.*'
1634, 28 marzo. Parigi w. 23L
„Degl* avisi di Alemagna dopo la morte confirmata del Duca di Fridland»
non s* e saputo cosa di molta conseguenz:», il che e molto ossef'vato, perche si
crede, che quel caso non ha portalo quelle conseguenze, che s* andavan ima-
ginando. Per quello c* ho cavuto dal Segretario di Stato et dal Capuccino, trovo*
che il colpo e riuscilo scnsibilissimo, et si biasimnva. Si ticne, che Pieolomini ha
entrato in Pilsen, et da molti vien delto, che v* habbi trovalo una gran quantita
di danaro , ch* ivi era ammassato da Valestain. Per il commando dell* armata
Imperiale si tiene, che sia stato diviso in quattro Capi: ol Galasso la Bohemir»
all' Aldringher la Baviera, a Pieolomini 1* Austria Superiore, et a Don Buldassar
Maradas la SIesia et Moravia, ma ogn* uno di quosti e stimnto debole per resi-
ster a Capi Svedcsi. Fin* hora qui si sta nelle solite risolutioni, piutosto di osser-
vare, che d* operare.**
1034. 4 apriie. Parigi, n. 234.
»»Per rincontro degl' avisi di Allemagna ho supplito colli due precodenti
dispacci a quanto s* c saputo in questa Corte, ne mi rosta che contirmare, cho
per la commune osservatione la morte di Valestain apparentemente ha rafreddito
molto, et molto sospese le risolutioni „da che si puo argomentare, che si havesse
una intiera conoscenza et confidenza in quella rivolta" (in ciffra). Non vi so»
avisi particolari di consideratione, et questo f^ credcr, che Tlmp^. non sia al di
«otto, et giä si tiene, ch* in persona sia uscito per dar il possosso di Suprcmo
Generale al Re d* Ongharia suo figliuolo. Quel ch* io trovo piü degno d* osser-
ratioDe sono li frequenti eongressi, che il Cardinal Bichi tiene con questi Mini-
.strir perche oltre V haverlo io medesimo trovato in conferenza coli* Agcnte dol-
rimp'*. et il Capuccino com* avisai, ho sicuro incontro, che, dopo che il Nonlio
K^i^« Ceva s' e licentiato, sehen non e ancor parlito, habbi proso per muno il
!• della pace, et doi giorni sono, che il Sig'. Card'*, lu qui come di passag-
iste ch' egli fosse stalo alla Corte un giorno prima, fü ad ogni modo
rdini delle Tullerie piü d*un' hora et meza conlinuu, et posso crc-
*iri mteressi, di questo d* Alemagna particolarmente si tralti.
Min graodi le riservc di questo Prelato, ondc non nü
eoM alcuna.**
30
^•a
»opraBrimc,
9 m! ft stRl« conGdtt*. m\
■Wiuiina Inteligeni« . chegiM«)»
■-- ferUm^nte il dluegno cra di ip^-
j. t't fcii siii sUI» ritlx quulcfae iruluii '
ii>o loro — " (in eiffra).
^ _%«iba8eiator in Inghillerra
^r i'^cenzo füiissoni.
I. Lundra. i». 12t.
parli r«i(«r«Ii »risi di contiDue ripi|^
(tmiilono
■■ qnesli Si){nori. come |trri>>lono nrl lor raDceU^i t
at» De «icinn In ponclusion«. rosi acoonano baitr kam
jr^^_Miir<f el unila rolonU nell' uso «I railm ElleUort S*W»-
^^^^^^Kpe>- ■)> "on porlnrti. ne unili d« i«p*rsli, m ■
^'r^^tamm Publica, o cscloiivo d' »hü ialereuati et e<
1634. 31 marta. Londra. ». f tS.
jpf— g« del flglio ili Oiinslierna ri
^^^ « —t*r»o per il jorviiiu il«lb
^ « iMla<g> per In Casu Pilalina ; « ili «ll«Mn Ü
^ MD» della mortc di VnlesIiiB ha ric«Bpil« ü e<
^ a (cuaprono diprndenli vi parlnli dri (ertita
I M(«*sso carano grün rnnsrfBrBt« ia isslacgM
■ir«. Jla i |.iü savij . et quvlli del G»i
■ afu B'u<Iipio in «ospeiu , sia dw
coai ^ran caagiaioFnU. RimmI* fsvati
KvaniMti >i maniTe*!*»«** ■ f^ i■^ ^ ^ p ^ Si
UaU U ni«ta C Tatertün.
Aatirn». H ^>
40S
.-r*o lu FranciH , ■ cuusa AeffM avniiinniRnli
a bada gli Srrileai ptg" i>T>|ili>n(i sarrorai, e
.. di uio iDgelosKi, per ottoiieTe a leniiio D|>)ii>rtuna
Imperiale di eui n'era cotpila la cusa Palulina.
sliaeci d«ir Ambasciator in Olanda
AlvUc Confarini.
1634. 2 geitnajo. A;ia. n. 242.
■II Re di Danimarca )ia fallo rilnrnnr a illi'lro [i suoi CominTSiarij. <• (lare
P"ioii dimostri tnclinxcione ad inlerpODcrsi iiplla »r^'aciucione di pace in Allr-
"■■8U, Tcdendo che non e grata ud akunu dillc purtl. VIcn conGniialo da luolli
^ oationiii B Branderoburgh aon Iralteranno se ann pace generale pl unilj
^* gli illri. Si prcvede gran earvslia l'i.nno tci.lkiro in Alleniagna. >lolti ߻D-
tfUnanigj diisegnano di Tender li loro lii^ni rt ritirnrsl. non havendo quaij con
dfcaree manicner >« 8te»»i, non che le loro fami^lie; per que»t« lien er«-
*)h|i
'•loro.
•"«Meii
t il Valslcia diiegni |[uadign«r el etier superioi
'^ «tancheiia, e con riddurli aireitremilä. Si dogliono gli Alrmini. ebe
e si Cava datle conlriliutioni, vä in Svecia, ne inaiieaao delle
""««e « gcjoiie fr« di Inro.-
i634. e fMrnJo. Aya. n. 2J3.
1, _. ^''^ ^^^ '■ diel* DOii avrä tuogo in Rrfordia, e elic Oienstierna -5ia per
^ '** *ppreHO l'Elettor di Branilemliurgb. per reder di lenrr in ofllrlo anco
Ol "'M. Ha queslo di nuoio prninciso di non tolerfarpnce disuniUi dagli allri.
,^ **t«, che quando non yojjiino veiiirvj. ehe airhora sarä eotlrell» di farl«
S; *'^'"**>ente. Tenia ViiealaiD l'animo di quel Preneipe con il inez» di alruni
^-1 * di eau pur di Sasioni«, e mnatra aJ presenle di inelinar ulta Paee unir^r-
I, Anco il Re di Danimarea ba riassunto di nunro il tratlal« di
t aeritto a1 Canc*. Oxenitierna per aaper il luoco el il lenipo. doie »i
* ■'■Inmir li anoi Commiaaarij."
1034. iO fehhrajo. Aya. n. 2i'3.
^) V*^^ *^"«> BernardndiVaimare stall Talla nora aperlura di Pace dal Cent-
*ypr ***'■■ m« »i mnnlieni! quel Principe nel aolito bunn eredilD et cilimaeixne
*** t«tti in Allemii^a lenia pauar avanti in simili negoeij.'*
1934. 13 marta. Aya. n. 204.
i piti parti qualehe Toce, che Vaiesteln si Toleste uiiire con
tr ad Egra inBoeraia eonlr» 1' Imperatore : nu rullim«
Jtn cmBraikeione di qoetto ■liao.'-
4, tO mmno. Aga. h. 266.
B*Btciaiini di Vibleio per eammandaroenlit dp"
•iiMNBtwo grancMileDia, publicandosi.
4GG
a] presentc Ic coso in AUemagna passarunno roolto megliis e che sempre ü fra-
ditori sono siati 1a causa de progressi de loro ncmici. Svecesi aoco non ne sea*
tono disgnsto» dubitando, che il Duoa Bernardo de Vaimar con Sassonia, ein
stesso Valstein formassero un contrapartito in AUemagna, e che doppo aeae-
ciato rimp*^., havessero in animo di essequir V istesso di loro, volendo Aiemaai
rimaner essi Patroni della Germania.''
z.
Dispacei del Residente Venefo in Svizzera
Andrea Rosso«
i634. 9 fehbrajo. n. 7i.
„Fä vedere questo Agente di Svetia lettere in idioma tedesco, ae beae di
data vccehia del primo di novembre del Re di Danimarca, scrilte all* Oxisleraa,
nelle quali rimostra le instanze, che le vengono falte da Imperial i, perche di wn
8*intromet(i per la pace, che pero Tolentieri in cio egli s* impiega per rispar-
miare lo spargimento di tanto sangue christiano, pregandolo Tolerri adherire, t
di portarsi in una dieta, ncUa quäle si habbi a tratlar di questa materiai i
Lubech, o in alfro luogo vicino. A questa risponde Oxisterna, a 19 decembre
comendando il zelo di S. M^., et dice ch*egli niuna cosa maggiormenle desiden
che la pace, quando la si possi havere sicura e durabile, mentre a lui non re-
stano, che travagli per la guerra; ma che non sä quäl fcde si possa dareagli
avcrsarij, mentre il Volestain in negotio simile ha cosi mal irattati li Elettori di
Sassonia e Brandemburgh con universale derrisione, e che piii tosto, che cio le
habbi a succedcre ad onta della sua riputatione, e del partito de Coliegati, ama
megiio valersi di quci mezzi, che Dio gli ha dato; e conclude, che dovendosi
tenere una dicta a Franchfort, ivi altendera quelle, che S. M'^ in questo et allro
proposito havesse voluto comniandargli.''
i6S4. 23 febbrajo, Zurigo. n. 74.
Avvisa da notizie giuntegli „che Sassonia si sia di nuovo imbarcato col
Volestain in irattati di pace, dando intenlione al]*Oxes(ierna et ad altri confede-
rati , che il medesimo Volestain, per li disgusti ricevuti dalla Corte Cesarea, fa-
cilmente sia per aggiuslarsi col loro partito, ma essende quell* Elettore oaa
Tolta stato burlato, poca fcde si prestava alle sue parole, et il Cancelliere no-
strava de simiii maneggi poco gusto.**
i684. 9 marzo. Zurigo, n. 77,
„Da molto parli viene aviso dellc cospirationi di Volestain contro il serfiÜ«
e persona di Cesare; dache, quando siano vere, s*argomcntano grandi rerolutiott
in Imperio; ma di cio V' Ser'\ haverä li certi rincontri da luogo piü proprio."
i6S4. iß marzo. Zurigo. n, 78.
„Sono in tanto timore li Paesi Arciducali per la rivolta di Volestain (^
s* e detto, ma senza fondamenio sin* hora, che sia stato ammaaaato) %fm\
Svezzesi, senz* alcun conlrasto, nella Sfevia e a* confini del Tirolo, elM|pll
pensi r Arciduchcssa Claudia di ritirarai in aicuro colli figliooli a FkNWH
467
1634. 23 marzo, Zurigo. n. 79»
yMolti stimano la morte di YolesUin eo* suoi seguazzi Tantaggiosa per
Ccsare, per quello ch* haresse egii potafo operare colle sue machinationi di
pregiudiciale al aenritio di S. M*'. Sreziesi pure non pare 1* habbino discara,
mentre per le proeedore di iai mai se ne sarebbero fidati; oKre phe dabitavan
dagl* aodamenti di Sassonia e Danimarca, che tramasse eon loro an terzo
partito. Doppo questo inaspettato aecidente ogn* ano sta coli* occhio fisao a eio»
che sia per seguire, in parlicolare dell* essercito Cesareo disordinato , et ia se
stcsso diriso. Per questo e teouto, che si diflferira per qualche giorni ancora
la dieta di Fraaehfort, meotre conTerao forse eainbiarsi i consigli e le risolii-
tloni; e TOxisterDa si crede pressera maggiormeote li Elettori di Saasonia
e Brandemburgh a trorarrisi io persooa.**
1634. ii maggio. n. 90.
„Di Franchfort rengono aris^ che Sassooia habbi ricasato le proposte fai-
tegli per Dome di Cesare dal Duca Lauemburgh, che tutta la Bobeinia era in
seditione, che TAldriagher, destinato a venir in Alsatia per tener in ufficio
rinimico, e sostener Brisach» ridoUo eolla sua armata a soli 6000 combattenti,
non ardira di mettersi in camioo, e che tutte le eose pasaino in disordine nella
Gerniat:ia per causa del Coote d*Ognate, che vucle gorernar 1* Imperatore , al
quäle 8*attribuisce la colpa delia morte data al Volestain, prima che appa-
rissero le sue colpe, che per anco, ancorche se n*usino grandiasime diligense,
non si posaino metter in cbiaro.**
XI.
Daeali ai pubbliei Rappresenfanli presso le
Corfi, ed Esposizioni in Colleg^io.
1633, 26 novembre. AI Residente in Germania.
„Fra le vicende di fortune, che succedono, sempre ben gravi saranno le
tue lettere, sempre piü osserrabili ai renderanno gli andamenti del General
Duca, le rissolutioni di Sassonia, i mottiri che si tramano in Ongaria, li negotiali
d'Ognate; oltre i successi dell' armi.*
Fra gli avvisi rimessi a 24 novembre all* Amb*'. all* Aya, leggesi: »Si
coniinuarano in Alemagna i maneggi della pace, ma dell* esser sotloscrilta
non tenemo y\ fosse aicun confronto, andandone pero attorno un progietto tra
i due Elettori di Sassonia et Brandemburgh, et il Fritland, ehe con loro ad
ogni modo intratenesse secrete intelligenze".
In altra Dacale del \\) novembre direlta allo atesso Residente in Ger-
la ai legge: „Ognate ha ordine di non dar TAltezza al General Duca,
^oei non conveoire, che Amb "'. del Cattolico tanto Thonon''.
1634. 4 febhrajo. AI Residente in Germania. •
k •! discorre del migliorar mezzo dai medesimi , che negotian/
^ortaao ordine al trattato, et al retto fine condursene assai/
4CG
:il ]>roscnlo lo coso in Ailcinagna passurunno ni'
ilitori sono sluti la causa de progresai de lo
tono disf^isto, duhitando, che il Doca P:
sicsso Vfl Istein formatsero nn contrar
oiato rimp"., Iiarcssero in animo di
riiiiaiiiT essi Putroni della Germani*
i i\ tmp«,
guonUnl
itri Spkgioli
jrilo reodoDo,
per il serviüe
Dispaeci del F
ai tengono del Geaenl
. .e sembianie et cambiamntl
coli et rissolutioni di lui. Con ti\i
.iidapationi prudenti ce ne sorragiungMO
dunque degli accidenti, che segupno, ftdi
.» i presenti possono essere ordinati, siamo moito
oiitinuera ]a Dostra sodisfatione perle tue diligeniea
. vitio."
i6S4. 4 marzo. AI Residente in Germania.
nFä Tedere qve
data vecehia del r
nelle qoali rimor
■'intmineUi p'
miare lo epf
di portara*
I uhflch ^^^^ quesla setliinana le tue lettere con motiri ben grandi. Poco \\\
eomer V^'*^ ^^^'^ morte di Feria Generale di Spagna, et delle sue truppeii
L. ' y^ ffo\\nc\e dissipate, da quello della riTolta del Generale Cesareo, da te
st ''^'^ ^^° ^"^^' P^'^^'' dispaeci, con quest* ultimo confirmata etiain die. Coo
p'^'^f troppo lamiliare si pratlica il corsu de cambiamenti et delle viccnde;
^^\t forze deir essercilo del Volestaio , molto 1* Italia s* e molestata , piu
jf0 oiinace'ata la Früneia, da varie operationi dii-erlita. Hora air incontro
^/ nieno dolle fortune con assai corto passaggio si capita agl' evidenti peri-
^]i dolie friatture; vi da si inculcati accidenti si grari s' hanno a causare ie
piü esseiitiali considorationi de piii pesanti futuri suceessi. Quello che di sub-
prdinali iiiai;t;ior vnnta^rgio possa rissultare al Volestain medesimo colle spond«
ile Prütti-stiiiiti, di Süssonia, di Franza, d*01aoda ancora, con gran banda di
militii« uvnnz:itegli. eon molta massa d'oro raccolto da saccheggi, da contribiiti-
oni. (hl :iin]ili te.ritori. com ]ui)<;a coiiimodilä havuta d* ordir le piü accurnte
traine con lutti li noiiiici d' Auslriaoi . e de] piü rimurcuhile riflesso di punti ben
dcpni. iln ^randoinenlc osservarsi quello. che all' Imp'*. convenga di fare. brn
si vede. ciio sarehbe ad osscro alla fi'<rza raccoin;indalo; et il figore e confuso,
smeinliialj In potonzn. 1:1* errari di tji.to atTatlioali. et i socoorsi di Spagoa noo
siiraiino honi piu ctliri ili cio vi.e i'on p m ta non ^o!-^ la sol«ta tardanza Spagno)j-
ma r o>tra«^rilin;ir!.» i'.>t:M:t!o:ic . a oJie p i-liian".jto lia «jrandi alterationi di vari«
l'nrti i|'jil lii'."
I'l-U
.1..
. ... : .V:. ■■'' . t_ firi^t.'nn:,
Ai^itna.
..l'e^i' . v.s. lii iio;;i.ä-,.;.i ;.. \ trete .'. r.j-liftlo, OierltatiO quel grave riflesso.
rhe i\-' I "ir.iU la ao.-«;!.* j-iüiii- :« le ti.L:.;:^. n'i ni lalle d;«]!* Irop"'. coDtro il
tio:ur.i'f V,\vi.: ,. oj 10 c .:>e c" e tS oe 1i.t djte. Quali negotij egli possi
I i.vtTC »'0*.:. i't i|i!,!.i i| j'. :;:. .! ,:. \ Vi... <;;j;'.i l-en s.'ippiaiiio, che non bäte-
s^
469
^e, et ne attendiamo le rostre puntuali et fondato rela-
^agoa a Napoli.
AI Residente in Germania,
servanza gl* arisi delle tue lettere s* esten-
1 Volestain possa esser seguito colla par-
s^ II* Imp''. soliio tenersi nelle stanze del-
"•^V *^ \ con qualchc apparenia di gielosia
'ceidcnti si sentono; gl* avisi di
^lamo per buon lume, il forroar giuditij
.oäitudine desuccessi, che alle passioni degl
^oe a desiderare, che doppo i gran lampi, se oon
..ueno fossino et diminuile lo conseguenze del tuono et delle
j.a bai prevenuto con prudente ufOcio con S* . M'^ le nostre passate
«/Dl, et quaDdo si esseguisca Ttiscita in campagna da lui, ti aggionge-
.»f gl' ordini conrenienti et conformi nW osservato con tuoi precessori.''
AIP Amb*'. in Spagna,
fySi rendono seinpre piü gravi le contingenze degli ayveoimenli in Germania ;
fatiesi dair Imp". publicbe dechiarationi contra Volestain, con la priyatione del
Generalato, eon la espedilione del Piccolhomeni per far ogni prova di haverlo
Delle forze, o di ridurlo in assedio; et datesi varie commissioni per disanire
i Capi delle militie da lui, come vedrete coo diversi particolari nelle aggiunto
eopie d' avisi cosl di Viena coroe di Milano.**
1634. iS mono,
19 Che fatto venire nel Collegio nostro 1* Amb*'. della M*^ Cattolica, gli sia
letto qnanto segae :
$'• Amb". La grandezza della Divina misericordia , che di continuo si fä
coDOScere nella protettione de buoni Principi , viene con sommo nostro contento
mirabilmente a risplendere sopra la sincera bontä, et sopra le rette intentioni
delia M*^. Cesarea, favorita iu gran maniera dal braccio ancbe della Divina
giottiiia neir estraordinario successo in persona del Volestain, et degli altri cosl
tristi ribelli, che con la perdita della vita banno pagato la pcna dovuta alle loro
gravissime colpe. II piacere, che ne habbiamo sentito, h veramente quäle richiedo
il nostro affetto sincero verso il bene , et le prosperiti della M*^ Sua. Onde con
rendimento di gratie al Sig'. Card". Infante dell* haverne ciö fatto rappresentar
con il mezzo di V. S. altrettanto ce ne rallegriarao, quanto godemo della
eonfidenza.**
A* 18 il Senate informa il suo Amb*'. in Spagna dell* uffizio e della risposta
fatta all* Amb*'. Spagnaolo e delle cose succedute in Germania „per informatione,
e perchi in occasion che di tali propositi vi siu parlato, possiate regolarvi in
conformiti**.
i634. 18 marzo. AI Eesidenie in Germania.
„L* Arob*'. di Spagna e stato in Collegio, a darci conto del notabil caso
dei Volestain per nome dell* Infante. In cio osservar occorre, come Spagnoli
408
•corge U titubanza, che se ne tiene. lo tanto pur si rede avaaxarsi il tenpo,
i progressi della Franza, le sue maggiori speranze et adherenxe ftagumeiitani,
le unioni de Protestanti, le loro forze piü s'assodaoo, et li ministri SpagaoH
colle diffidenze che dimostrano del Volestain, d*avantaggio ioasprito reodoao,
od almeno intepidito ranimo, ii commaDdo et rarmi, che porta per il serriüo
deir Imperatore.**
i634. 18 febbrajo. AI Residente in Germania,
„E un pezzo, che si sentono le voci de Tombre, che si tengono del Genenl
Volestain, et s* e concepito il concetto, che a varie sembianie et cambiameati
üoggette rimanghino le pieghe degl* andamenti et rissolutioni di lui. Cos tili
gelosio, che 8* avanzano , perle tue indagatioui prudenti ce ne somgiaagoB«
notahili 11 particolari. Nel mezzo duuque degli accidenti» che segupno, et de
maggiori in avenire» a* quali i presenti possono essere ordinati, siamo molt«
sicuri, che pienissima continuera la nostra sodisfatione per le tue düigeozea
nostro opportuno servitio.**
1634, 4 marzo, AI Residente in Germania,
„Riceveroo questa settimana le tue lettere coo motivi ben grandi. Poco hi
corso dal caso della morte di Feria Generale di Spagna, et delle sue truppe ia
cotestc Provincie dissipate, da quello della rivolta del Generale Cesareo, da te
accennala con tuoi passati dispacci, con quest* ultimo conOrmata etiam dio. Coi
che pur treppe familiäre si prattica il corso de cambiamenti et delle riceade;
giä colle forze dell* essercito del Volestain , molto 1* Italia s* e molestata, piii
volle minacciata la Francia, da varie Operation! diverlita. Hera all* iocootro
dal pieno delle fortunc con assai corto passaggio si capita agl* evidenti peri-
coli dcllc giatture; et da si inculcati nccidenti si gravi s*hanno a causare 1<
piü esscntiali considerationi de piü pesanti futuri successi. Quello che di sab-
ordinati maggior vantaggio possa rissultare al Volestain medesimo colle spoadi
de Proltestanti, di Sassonia, di Franza, d* Gianda ancora, con gran baoda di
militie avnnzategli, con molta massa d*oro raccolto da saccheggi, da contributi-
oni, da iimpli teiritorl, con lunga commodita havuta d* ordir le piü acconU
trame con tutti li ncmici d* Austriaci , h del piü rimnrcahile riflesso di punti bei
dcgni, da grandemente osscrvarsi quello, che all* Imp'*. convenga di fare, bei
si vede, che sarebhe ad essere alla forza raccomandato; et il vigore e confuso,
smembrala la potenza, gV errari di tanto afladicati, et i soecorsi di Spagna bob
saranno hora piü celeri cli eio che comporta non solo la solita tardanza Spagaola-
ma r cstraordinaria djstriiltionc, a ehe e chiamato da grandi altcrationi di nrie
parti quel lie."
10S4. 4 mario, AlT Ami/'*'', alla Macatä ChriaiianUsima.
„DegT avisi di Germania haveretc il ristretto, meritano quel grave riflesM.
ehe eoiDprende la voslra prudenza le dicliiarationi falte dall* loip*'. contro ii
Gcnirale Volestuin, et le cause ehe egii ne ha date. Quali negotij egli poisa
havere eosli, et quali appoggi il dei(o Volestain ben sappiamo, cbe non bare-
409
rete intermesso d'indagare, et ne attendiamo le T08(re puntuali et fondatc rela-
tioni."
Similmente si scrive in Spagna o a Napoli.
i634. ii marzo. AI Residente in Germania,
„\ due punti deila maggior osservanza gl' arisi delle tue lettere s* esten-
dono questa seltimana, che il fatto del Volestain possa esser seguito colla par-
tecipatione di Franza; che il consiglio dell*Imp'*. solilo tenersi nelle stanze del-
r Ecchembergh, si sia portato in allro luogo, con qualche apparenia di gielosia
del piii principale ministro. Nel reato vari accidenti si sentono; gl* avisi di
Milano, de Svizzeri, et di Pranza ti mandiamo per buon \üme, il formar giuditij
rimane soggetto non men alla vicissitudine de successi, che alle passioni degl
affetti; et sempre a* havrebbe a desiderare, che doppo i gran lampi, se non
ammolite, differite almeno fossino et diminuite lo conseguenze del tuono et delle
tenipeste. Tu giä bai prerenuto con prudente ufGcio con S* . M'^ le nostre passate
commissioni, et qaando si esseguisca Tuscita in campagna da lui» ti aggionge-
remo gl* ordini conrenienti et conforroi all* osaervato con tuoi precessori.^
Air Amb*'. in Spagna.
„Si rendono sempre piü gravi le contingenze degli arvenimenli in Germania ;
faltesi dair Imp'*. publicbe dechiarationi contra Volestain, con la pri^atione del
Generalalo, con la espeditione del Piccolhomoni per far ogni prova di haverlo
nelle forze, o di ridurlo in assedio; et datesi varie commissioni per disunire
i Capi delle militie da lui, comc vedrete con diversi partieolari nelle aggiunte
copie d* avisi cosi di Yiena come di Milano.^
i6S4, iS marzo,
„Che fatto venire nel Collegio nostro 1* Amb^. della M*^ Cattolica, gli sia
letto quanto segne :
S'. Arob*'. La grandezza della Divina misericordia , che di continuo si fä
conoscere nella protettione de buoni Principi , viene con sommo nostro contento
roirabilmente a risplendere sopra la sincera bontä, et sopra le rette intentioni
deila M'*. Ccsarea« favorita in gran maniera dal braccio ancbe della Divina
giustitia nell* estraordinario succcsso in persona del Volestain, et degli altri cosi
tristi ribelli, che con la perdita della vita hanno pagato la pena dovuta alle loro
gravissime colpe. Ilpiacere, che ne habbiamo sentito, h veramente quäle ricbiedo
il nostro alTetto sincero verso il bene, et le prosperitä della M*^ Sua. Onde con
rendimento di gratie al Sig'. Card". Infanle dell* haverne cio fatto rappresentar
con il mezzo di Y. S. altrettanto ce ne rallegriamo, quanto godemo della
confidenza.*'
A* 18 il Senate informa il suo Amb*'. in Spagna dell* uffizio e della risposta
fatta air Amb*". Spas2:nuoio e delle cose succedute in Germania „per informatione,
e perche in occasion che di tali propositi vi siu parlato, possiate regolarvi ia
conlormita".
1634, 18 marzo. AI Residente in Germania.
„L* Amb*'. di Spagna e stato in Collegio, a darci conto del notabil caso
del Volestain per nome delT Infunte. In cio osservar occorre, come Spagnolt
470
per la gran parte che tengono negl* affari delF Alemagna ne faccino correre con
gP uffici de propri ministri i suecessi. In oUre, che quelli, che tanto del Volestaia
portarono le attioni, le vittorie ia servitio d'Austriaci, hora non men sodisfitti
si diroostrino, che possi esser stato ben ragioncvolmente corretto il fa]lodiloi;
che a loro il conipiacimento» V oeeasione ampliata di maggior auitori(4 esteodere
Dclle coae de T AUemagnastessa. In qualunque modo fra le agitationi, ehe aceom-
pagnano il gran Posto dell* Iinp". vari accidenti si son veduti rissorgere a soo
solievo; fra questi nondimeno assai confuse rimangono le opinioDi;sealcuDi pore
da piü alla mano o da propria disposilione, et potenza humana derivino. Con
che si rendi delle aversitä emula Ia forluoa, overo greffeUi ne conseguitiao
deir incostanza sua. In breve giro di tre setlimane si sono havute ne tuoi beo
diligeiiti racconti la divulgata rivolta, la retirrata, la morle del Generale Cesareo.
Se per sospeUo si sia usato il rigore, se per il suo errore essequito il dorere
della giustilia, diversi ne corrono gl* argoinenti et i concetti. In ogni casola
suslitutione d* altro Capo, habiie per il supremo comroando, la dipendenza che
possa Lavere da Spagna, Ia sodisfattione che haver ne possino i Capi sabor-
dinati » le mililic et leProvintiö, la dispositione delle forze, il numero delle
truppe all* ubbidienza Cesarea» saran cose della maggior curiosita degne; ne
forse tulte ben certc per si facilmente pratlicarsi ; et le tue relationi al solito
ci saranno gratissime.^
1634, i8 marzo,
AI Residente in MHano.
„E stato questa mattina in audienza TAmb*'. Cattolico con darci parte a
Dome deir Infante del successo di Voleatain. Per i buoni concetti della confi-
denza usata, et volonte confirmata di Sua M^., et di Sua Altezza al bene della
quiete, molto caro n' e riusciio 1* uflficio, sempre la Republica confirmern pure
in tutle le occorrenze le ottime intentioni sue per il riposo universale. Con S.
A. passerai il rendimento delle convenienti gratie per le sue cortcsi dimostra-
tioni con Noi."
Air Amb"^. alla M'*, Christianissima,
„La presente settimana da piü luoghi arrivano grandi et importanli ami,
che merilano rifflesso per Talte et rilevanti conseguenze, che ne possono derri-
vare. Viene confirniato, che V Imperntore habbia levato il commando al Yole-
stain, che in Pilzen gÜ siano stati tolti li suoi argenli, bagaglio et denari, etil
Egra Ia vita a hii non solo, ma al Terziea, 1116 et Chinschi. Piü particolarmeBtt
sarete informato dal soliti avisi di Germania, che vi mandiamo. Et prima d*hon
ne havrcte havula conlezza: quali mutamenti possa partorire questa noviti per
li maneggi et int<*ressi che anderete scuoprendo havere la Francia, siamo aieori
che ci saranno da voi accurutameiite avisati, poi che con la vostra pradensa bta
comprendercte quanto importi per il nostro servitio il sapcrli.**
1634. 8 aprile.
• Ali' Amb''. in Spagna,
„Le turbolenze della Germania non cessano per esserai tolto di imnuh
persona del fu General Volesluin: anzi dalla sua caduta qualehe fnniallo»
471
cialmente in Boemia pare che sia risorto fra diversi Regimenti Imperiali per la
varieti de concetti ncl caso della inorte de lor Capi, etperla ragione de crediti
Del passato servitio pretesi. In altre parti pure seguono accidenti molesti , con
danno delle genti Cesaree, con augumento de progressi per quelle di Svecia.
Yolemo col Senate vi servano a maggior apertura di quel lume, che di continuo
ci porta la vostra virtü, de pcnsieri, et delle risolutioni di cotesta Corte. **
i634, 22 apnle.
AI Residente in Germania,
„Nol particolare delle atampe dcl Volestain, Teduiosi qui et altrove, oppor-
tune 8on cadute le tue incidcnti discrete rimostranze.**
Senato. fisposixion Principi. Filia 42.
i634, a di U mano.
^Venuto neir Ecc"% Collegio 1* Ambasciator della Maestd Cattolica, disse:
11 S'. Infante Don Ferdinande mi ordin6 la setümana pasaata di doTer ri?erire
y\ Ser*^., et parteciparle il successo cosi estraordinario di Yolestain; mi dicera
por6 S. A. che all* hora non lo tcncTa ben certificate; ma di poi se le confirm6.''
„Quell* huomo ingrato» essende di animo supcrbo, sollecitato da natural
ambitione, rivoglieva tutto quelle, che haTeva fatto riroperatore, in sua esalta-
tione contra il servitio medesimo di S. M'\, la quäle cominci6 a scoprirne la
mala dispositione di esso Yolestain, che andava coltivando faderensa dei Capi,
et pratticava anco intelligenza con 11 nemici, il che dimostra la perversitd de*
penaieri, et che non temeva Die, mentre sperava et si univa con heretici nemici
di Die, con i quali a chi tiene amicitia, incontra ogni male et sioistro, il che non
da tutti si vuol conoscere, ma questo e un giudicio riscrvato a S. Divina M*^.
Dovendo Tlmperator annichilar il poter di questo ingrato, che teneva il com-
mando dell* essercito, et che haveva convocato i Capi, come per le scritture,
che si hanno, appare ben chiaro, furono osservati li suoi andamenti, mentre egli
parlando con qualcheduno, et veduto di non poterne haver confidenza, si astenne
dal piu confidarne, tratt6 di aromazzar uno, et un* altro con veneno, fece S. W^,
formarne processo per darne la scntenza, fu espedito il Piccolomeni con ordini
alFAldringher anci a Galasao, perchö dovesae esser preso in Pilzen; ma egli
iniempestivamente usci da Pilzen con Terzica suo cognato, et con li altri seco
uniti, transferendosi in Egra, con rimaner all* Imperatore tutte le monitioni et
l'artelerie ch* erano a Pilzen. In Egra 11 Governator della Piazza conaidero la
« qualitu del caso , et conobbe tratlarsi del servitio della rcligione Cattolica et
del dovere, onde prese rissolutione avanzandosi con alquanti de suoi ove era
Yolestain, Lilo, Terzica et gli altri, di perfettionar la tragedia. II che h aeguito
come cosa di servitio di Die, si puo dir dalla mano e permissione di Sua Divina
M^. La fngratitudine di quell* huomo contra il proprio Principe offende senza.
dubbio Torrecchio de* Principi tutti, che hanno le intentioni regolate ne*termini
del buon governo. Et mi commette il S'. Infante di darne parte a Y. Serenitä
certamente stimando, sentirsi da lei granpiacere,cheattioni cosi perverse habbtoo
haTuto questo successo.''
Archiv. XXVIII. 2. 31^
•478
•
Ji Ser**. Principe dist6: Dero rioonotcerti ]e partieolar prolelüoM dd
SigBor Dio Yerso le persona delF Imperatore per In eoa gnm bosU ei lineeiilL
CoB estraordinnrio eontento fti sentito de noi V oyiso di qvell* i evecMso, cke
•eben porrennfoei giii d* «Itre ptrti, ad ogni modo ei rieeee oi^lfo emrm rharerle
hon inteso partieoUrmente da lei» per la stinM» che ineieme üieeiaaM ddla ctifir
denia del Sig'. Cardinal Infante ottimamente eorriapoila da boL 8i dcre daiitti
i bnoni godere che siano li traditori castigaii, molto piü quelH» ehe haYcadd
nelle mani ilgoverno delie arme del proprio Principe» riyolge i penaieri del tradi-
mento contra di iui, da ehi ha ricenito fanta conGdenia et honorc: ncl sacce-
duto risplende la grandeasa della nisericordia Dirina. Gi4 ea ne aiaino rallegnti
in noi stessi , ei hora ce ne railegriamo di nuoTO.
Rep)ic6 rAmbasciatore: Rappreaenter6 al S'. Infknte TaniorcToIe affeUa,
con il qoale ha uditoVoatra SereniU quelle h saeeetao di VoleatalD, et «on aicaro
ch' egli han'i giä pre?eduto una tele riapoata.*
i634. adkiS apriie.
L*Amb*'. della IfaesU CattoHca eapone in Collegio:
.... »Signore. So il Ri di Francia Tiene operaado come ai Tode, Yorrei
poter pariere senxa nominar alcano, roa non h posaibiie taeer quelio che e
ueceasario di doTer dire. lo tengo il Ri in sc stesso per an Santo, per an altro
San Luigi. Voglio de' auoi conaiglieri giudicar il medeatmo. Ma ai Yeggono gU
efTetti mali, et conrengo dire, le cose che ai hanno di Francia doYcr ben eeci-
tare li Principi ad applicaryi consideratione grande. lo redo che ai ik al preei-
pitio : non W e pur omhra di giuslificatioue, gli effetti sono totti di Tiolenzt;
conriene il riniediarYi mentre ci h tempo, perch^ altrimenii non aari poi in
nostra mano il potervi resistere, et Ic circostanie sono lali, che il miglior par-
tilo e la prercntione. 11 Duca di Savoia per portar atla Corte di Francia alcnae
aue Tantaggtate pretenaioni (non mi mctto in queafa parte) ha ineontrato per
pretesto di oppositiooc una cosa non piü mai udita nel mondo, eome ae alcano
Yolesse dolersi , che Y* Ser*^ fortificaaae Padora o Verona» sarebbe una qoereU
atravagante; cosi pur si dolgono Franccsi, che il Duca fortifiebi Turino» et pur
la ?eri(ä c, che si trova Pinerolo in mano di Francia come aul naso a Turioo, et
nonsi Tuole, che lo fortifichi. Non viddi mai piü novo modo di negociar nel roondo:
Yolcr che a loro sia lecilo far tutto quelio che gio?a al fine che si banno pre-
fisso, et non volare che agli altri sia lecito Topcrare per i propri intereasi. Si
tralta cosi non cou altri, che con uoschiavodacatena, che si habbiasoUo a piedi.
Sc Volcstain riusciva con la sua ribellioiie, sc il Re di Francia entrava con uü
cssercito in Italia, si riducevano nl precipitio lultc le eosc. 11 Re di Francia e
Principe Christianissinio o discende da im lle Santo, rgli c vcro. Et pure non vi e
Prencipe Calvinista o di ultra hercsia. die non tiabbia intelligenza con la Francia.
La Rep*'* godc il bcncficlo del lenipo, dicendo : stiaino a vedcre. Sc quel Re di
Svecia non moriva, sc Volestain riusciva con la Corona diBoemia, bisognarache
r Imperatore vcnisse qui a procurar, che gli fossc dato da vivcre. Sc gli Olan-
dcsi con navi venivano ad attaccarc un*altra parte, bisognava star -assai male.
Se io bavessi contra D. Gioseffe Grillo quelle carte, che si sono ritrorate nella
cancellaria di Fritland, gia sarobbe cgli stato consignato.'
473
Vorrebbe che laRepubblica fosse arbitra tra Cosnro eFrancia perPincrolo.
Aggiungc: »Vi sono Icttore di quaiiro Governatori di piazze deirimp*' in Ale-
magna, ad aicuni de quali i Francesi ei ad al(ri i Svezzesi Hanno scritto , esor-
tandoli a rivoHarsi, con dimoslrar loro, che non sfanno sicuri essendo heretici,
poiche per questo Volestain c stato ammazzato. Ma essi hanno risposto, che
confessano die eiser heretici, non pero voler fare tal mancaniento, et sapcrsi
ehe Volestain e stato ammazzato non per caasa di religione, ma per rebcUione.
. . . . Si restituisca a1 Duca di Mantova Casale ehe e siio; si rilasci Pincrolo,
essende feudolinp'*., come si puo vedere. La iagiustitia si conosce. La guerratta
alla Porta d* Italia, onde il desidcrare la pace non basta, bisogna usar li mezi
per conseguirla prima che un escrcito entri in Itailu.**
(Chiedeva la rcienzione del Grillo, gi^ avvelenalorc in Napoü ; e che la
Kep'* si dichiari in proposito delle vertenze in Ilalia.)
47*
Indice.
Introduzione
I. Dispacci drl Residente Veoeto in Vienna Antonio Antelmi
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VUL
IX.
X.
„ n n n Milaoo Gio. Ambrosio Sarotti .
9 n n m Firenze Pier* Antonio Marioni
deir Ambasciatore Veneto a Roma Alrise Contarini . • .
del Residente Veneto in Napoli Pier* Antonio Zon . . .
deir Ambasciatore Veneto in Spagna Francesco Corner .
„ t, n » Francia Gioranni Soranzo .
^ 9 n » InghilferraVincenzo Gussoni
n n » » Gianda Akise Contarini . .
del Residente Vencto in Svizzera Andrea Rosso . . .
pag.353
„ 357
, 4U
n 450
n «1
. 455
, 45a
n 458
,,464
. 463
. 467
XI. Ducali ai pubblici Rappresentanti prcsso le Corti, ed Esposizioni in
Collegio
468
ERRATA.
ile
385, :
Zeile
6 \
ron
unten havendolo
statt bavendo.
m
ft
n
n
»
„ battaglia
ft
alettaglia.
99
388
n
13
ft
„ comiociano
ft
cominicano.
n
304
n
1
ff
oben Ti
ft
vio.
ff
395
ft
22
ff
« H
tt
le.
n
«1
ff
19
»
unten Holch
ft
Hold.
n
397
ff
18
ff
„ Principi
ft
Pricipi.
n
398
ff
11
ft
oben und sonst Tubalt „
Fubalt.
n
400
ff
4
ft
„ Dottor
ft
Dotto.
n
n
tt
10
ff
„ spera
ft
sper.
n
rt
ff
12
ft
ft de
n
da.
n
401
ft
4
ft
unten Brisaeh,
ft
Brisach i.
n
403
ft
16
»
oben Correggiü.
ft
Corrogio.
n
404
n
22
ti
„ sconfitta
ft
sconfitto.
n
r
ft
19
tt
unten prolissamenio
ft
polissamente
»
♦>
n
3
n
„ quest'
n
que*.
n
r*
»
2
^
„ correnli
tt
corrcti.
w
405
»
2
ti
oben ancora
rt
ancoro.
w
»«
w
\^
tt
,, Austria :
♦?
Auslric :.
r*
407
w
1
>»
„ dello
r>
del.
M
M
n
21
n
tt nia ^W
r>
ma
««
414
rt
13
tt
„ (osto
tt
teste.
n
M
♦•
14
ft
„ Protestanli
rt
Protelanti ,
j*
•»
t»
13
w
unten qucsla
tt
quosta.
n
^B^^
Äftfiff
STANFORD UNTVERSITY UBRAB
Sumforil, Califanua
IM»
\
1
j