. "'tr
*^>
^.^'-
ARMANA
PROUVENCAU
PÈR LOU BEL AN DE DIEU
E DOU BISSÈST
1896
ADOUBA E PUBLIGA DE LA MAN DI FELIBRE
Porto joio, soûlas e passo-tèms en tout lou pople dôu Miejour
AN QUARANTO-DOUSEN DÔU FELIBRIGE
a9
a^S
(^
à\
AVIGNOUN
ENCO DE J. ROUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
49, CARRIERO DE SANT-AGRICÔ, 19
ESCLUSSI
Lou 23 de Febrié, i'aura un esclùssi de soulèu, envesible en Avignoun.
Lou 28 de Febrié, i'aura un esclîissi de luno, vesible en Avignoun.
Lou 8 d'Avoust. i'aura un esclùssi toutau de soulèu, envesible en Avignoun.
Lou 22 d'Avoust, i'aura un escliissi de luno, vesible t.n Avignoun.
FÉSTO GHANJADISSO
Cendre, 19 de Febrié.
Pasco, 5 d'Abriéu.
Rouguesoun, 11, 12 e 13 de Mai.
Ascensioun, 14 de Mai.
Pandecousto, 24 de Mai.
Ternita, 31 de Mai.
Fèsto-de-Diéu, 4 de Jun.
Avènt, 29 de Desènibre.
LUNO MEGROUSO f^C
La luno d'A briéu, que fat lou 13. f\ '^
Luno mecrouso, \ C^ L iQAA
Femorenouso, lo/O— l/UC
E auro que sort de la bruno^
Dins cent an n'i' aurié trop d'uno.
TEMPODRO
Febrié 26, i28 e 29 1 Setèmbre 16, 18 e 19
Mai 27, 29 e 30 I Desèmbre 16, 18 e 19
Lou printèms coumenço lou 20 de Mars ;
L'estiéu coumenço lou°21 de Jun ;
L'autoun coumenço lou 23 de Setèmbre ;'
L'ivèr coumenço lou 22 de Desèmbre.
Trente jour an Setèmbre,,
Abriéu, Jun e Nouvèmbre ,
De vint-e-nôu n'i'a qu'un .
Lis autre n'an trento^un.
LA ROSO DE TÔUTI ^ LI VENT
COUMPASSADO PÈR LOU CAPITANI NEGRÈU
(DE CEIRÈSTO)
UBA
^'Ji^si^o
ADRÉ
Lauso rCba. tén-te à l'Adré:
Lauso lou Mount, tèa-te à la Piano ;
Lauso la Mar, tèn-te à la Terro ;
Lauso la Franco, e téne à Prouvènço.
AMER PICON
Cçtle boistoD, ooniKia aussi
le mm d'Am«r Atrloaln.
traiid Je piaotes pro»enaiî
algéren. et se recommaniie
ses propntlcs fciniques
fiévreusas
Pris le
le repas, étend
ri^parateur de
et un préser\'aUf de
Cet Amer est fabriqué
d'appareils de distilla:
perfcc:
la rente 4 un pnx
MAISONS à BONE
ENTREPÔTS i
also knovim on
Amer is eitracled
groning in Aliéna
ramendéd for its lonic
ils «ûicBcy ««ainsi
iluted
or Bvd (iinas iu
is m gênerai use
colonisis of Aljerîa
excellent restorative
prtservaliva Iroin
by means ol t)ie
apparaïus it un
in extremaly mo-
MARSEILLE, ROUEN, BORDEAUX
PHILIPPEVILLE. ALGER, ORAN, TUNIS
O. I^ICOIV I*èi-e
Chevalier de la Légion d'honneur à la suite de l'Exposition universelle, Paris i878.
36 Médailles et récompenses diTerses aux expositions
A l'exposition universelle de paris 1889 :
2 Médailles d'or (la plus haute récompense)
Membre du Jury aux Expositions de Lyon 4894, Bordeaux i89o (Hors Concours^
I^ICOIV & Cie, &i»uecesseurs.
MAISONS
BONE (Algérie)
MARSEILLE
ROUEN
BORDEAUX
PARIS :
Levallois-Perret
Se méfier des similaires
vendus dans les bouteilles de la
MAISON PICON
Les consommateurs devront demander
un AMER FICON ou plus simplement
UN PICON.
ENTREPOTS
FHILIPFEYILLE
ALGER
ORAN
TUHIS
LYON
Exiger la Bouteille Autlientique.
JANVIÉ
D. Q. lou 7, à 3o. 3't de vhspre.
N. L. lou 14. à 10 o. 2'.>de vèspre.
P. Q. Ion 2:î, à 2 o. ôl de matin.
P. L. lou 30, à 9 o. 5 de matin.
Li jour crèisson de l o. 6 m.
1
dim.
2
dij.
3
div. 1
4
diss. !
5
Dim.
6
dil.
7
dim.
8 dim.
9 dij.
10 ] div.
11 ' diss.
12 DiM.
13 ' dil.
14 I dim.
15 ! dim.
16 dij.
17 div.
18 diss.
19 DiM.
20 I dil.
|21 Idim.
22 ! dim.
23 dij.
Jour de l'an.
S. Ciar.
• Sto Gène vivo.
S. Ferriôu.
S. Simeoun de la coul.
Li RÈi.
S Lucian.
8. Severin.
S. Julian.
S. Pau l'ermito.
S. Teodosi.
S. Gaspard.
Sto Verounico.
S. Alàri.
S. Bouuel.
S. Ounourat.
S. Antôni.
Sto Flourido.
S. Canut.
S. Sébastian,
i'^to Agnès.
S. Vincèn.
S. Ramoun.
8. Boubièli.
Gounv. de S. Pau
S. Ansile.
S. Mari.
Sto Cesario.
S. Coustant.
Sto Marlino.
Sto Marcello.
FEBRIÉ
D. Q. lou 6. àOo. 48 de matin.
N. L. lou 13, à 4 0. 22 de vèspre
P. Q. Ion 21. à 9 0. 24 de vèspre.
P. L. lou 28, à 8 0. 1 de yfespre.
Li jour crèisson de 1 o. 34 m.
MARS
D. Q. lou 6, à 11 0. 38 de matin.
N L , lou i4, à 10 0. 57 de matin
P. Q. lou 22, à 0 0.6 de vèspre.
P. L. Ion 29, à 5 o. 31 de matin.
Li jour crèisson de 1 o. 54 m
1
diss. :
S. Ignàci, ev.
1
Dim.
2
Dim. I
La Candélouso.
2
dil.
3 :
dil. 1
S.BIàsi.
3
dim.
4
dim. i
Sto Jano.
4'
dira.
5
dim. ,
Sto Agueto.
5î
dij.
6
dij- 1
Sto ûoro.
6
div.
7'
div.
S. Richard.
7
diss.
8
diss.
S. Ginous.
8
Dim.
9
Dim.
S. Jan de Mata.
9
rlil.
10
dil. !
Sto Goulastico.
10
dim.
11
dim. ;
S. Adoufe.
11
dim.
12
dim. i
Sto Lali.
12
dij.
13
dij. j
S. Dounin.
13
div.
14
div. 1
S. Viilentin.
14
diss.
15
diss. ;
S. Quenin.
15
Dim.
16
Dim. I
S. Armentàri.
16
dil.
17
dil. i
Sto Mariano.
17
dim.
18
dim.
S. Flavian.
18
dim.
19
dim.
CENDRE.
19
dij.
2(1
dij.
s. Valié.
20
div.
21
div.
S. German.
21
diss.
22
diss.
Sto Isabello.
22
Dim.
23
Dim.
S. Ramoun.
23
dil.
24
dil.
S. Matias.
24
dim.
25
dim.
S. Aleissandre.
25
dim.
26 dim.
Tempouro.
26
dij.
27
dij.
sto Ounourino.
27
div.
28
div.
S. Gassian.
28
diss
29
diss.
S. Rouman.
29
30
31
Dim.
dil.
dim.
Sto Antounino.
S. Semplice.
Sto Gunegoundo.
S. Casimer.
S. Ambrôsi.
Sto Couleto.
Sto Perpètio.
S. Jan-de-Diéu.
Sto Franceso.
Li 40 Martire.
S. Gregôri.
S. Massemin.
Sto Oufrasié.
iSto Matiéudo.
iS. César de Bus.
iS. Abram.
ISto Rèino.
S. Cenle.
jS. Jôusè.
S. Jouaquin.
S. Benedit.
ipASSlOUN.
;S. Vitourin.
S. Grabié.
Announciacioun
s. Massemilian.
Sto Natalio.
S. Ilarioun.
Rampau.
s. Amadiéu.
S. Benjamin.
AMER PICON I AMAR PICOUN
ABRIÉU
D. Q. Ion."), i 0 o. 34 de matin.
N. L. Ion 13, à 4 o. 32 de matin.
P. Q. Ion 20, à 10 o. 56 de vèspre.
P. L. lou 27, à 1 0. 57 de vèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 40 m.
diiD.
dij.
div.
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
14 Idim.
15 Idim.
16 î dij.
17 |div.
18 jdiss.
MAI
D. Q Ion 4, à 3 0. 35 de vèspre,
N. L. Ion 12. à 7 0. 56 de vèspre
P.Q. Ion 20. à 6o. 30 de matin.
P. L. lou 26, à 10 0. 6 de vèspre
Li jour crèisson de 1 o. 18 m.
19
iDlM.
30! dil.
21 dim.
22 dim.
23 dij.
24 jdiv.
25 diss.
26 Dim.
dil.
dim.
29 dim.
30 dij.
S. Ugue.
1
Idiv.
S.Francés de P.
2
'diss
|DlVÈNDRE-SANT
3
Dim.
s. Isidor.
4
dil.
PARCO.
5
dim.
IS. Prudèncî.
6
dim.
S. Gautié.
7
idij.
S. Aubert.
«
div.
Sto Soufio.
9
diss.
S. Alacàri.
10
Dim.
S. Leoun.
11
dil.
QUASIMODO.
12
dim.
S. Jùli.
13
dim.
Sto Ido.
14
dii.
S Benezet.
15
div.
S. Frutuous.
16
diss.
S Lambert.
17
Dim.
S. Anicet.
18
dil.
S. Apoulôni.
19
dim.
S. Oufege.
20
dim.
S Ansèume.
21
dil.
S. Lounido.
22 1
div.
S. Jôrgi.
23 !
diss.
Sto Vitôri.
24 !
Dim.
S. Marc.
25
dil.
S. Clet.
26^
dim.
Sto Zeto.
27 1
dim.
S. Vidau.
28 1
dij.
Sto Gatarino de S.
29 •
div.
S. Estrôpi.
30
diss.
31
Dim.
S. Jaque e S.Felip,
S. Atanàsi.
I La Santo Grous.
I Sto Jano.
I Sto Sereno.
! S. Jan Porto L.
j S. Estanislau.
I S. Dresèli,
S. Gregôri.
S. Antounin.
POUGUESOUN.
j S. Brancàci.
! Sto Glicèro.
j ASCENSIOUN.
! s. Bounifàci.
i S. Gènt.
j S. Pascau.
I S Bernardin,
I Sto Mariano.
I S. Fèli.
I Sto Estel lo.
I Sto Julio.
t S. Deidié.
I Pandecousto.
! Sto Mario Jacobe.
S. Felip. de Nèri.
Tempouro.
S. Oulivié.
S. Massemin.
S. Fèli.
Ternita.
JUN
D. Q. Ion 3, à8 0. 12 de matin.
N. L. Ion 11, à 8 0.52 de matin
P. Q. lou 18, à 11 o. 50 de matin
P. L. lou 25, k 7 0. 4 de matin.
Li jour crèisson de 17 minuto.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
7 DiM.
8 'dil.
9 Idim.
10 dim.
ni dij.
12! div.
13 'diss.
14
Dim.
15
dil.
16
dim.
17
dim.
18
dij.
19
div.
20
diss.
21
Dim.
22
dil.
23
dim.
24
dim.
25
dij.
26
div.
27
diss.
28
Dim
29
dil.
30
dim.
Sto Lauro.
S Marcelin.
Sto Gloutiéudo.
FÈSTO-DE-DlÉU.
S. Outat.
S. Glàudi.
S. Nourbert.
S, Medard.
Sto Pelagio.
Sto Félicita.
S. Barnabèu.
Sto Oulimpo.
S.Antôni de Pado
S. Basile.
Sto Moudèsto.
C5. Gèri.
S. Verume.
S. Ouzias.
S. Gervàsi.
Sto Flourènço.
S. Léufré.
S. Paulin.
Sto Agrevo.
S. Jan-Batisto.
Tresl. de S. Aloi.
S. Dàvl.
S Adelin.
S, Irenèu.
S. Pèire e S. Pau
S. Lucide.
AMER PiCON I AMAR PICOUN
JULIET
D. Q. lou;l, à 1 0. 3:5 de matin.
N. L. loa iO, à7 o. 44 devèspre
P. Q. lou n, k 4 0. 14 de vèspre.
P. L. Ion 24, k 5 o. 35 devèspre.
Li jour demenis. de 57 m.
1 dim.
2'dij.
3 div.
4 îdiss.
5 Dm.
6 dil.
7 dira.
8 dim.
9 dij .
10 div.
11 diss.
12 Dim.
13 dil.
14 dira.
15 dim.
16 dij.
17 div.
18 diss.
19 Dim.
20 dil.
21 dim.
22 dim.
23 dij.
24 div
25 diss.
26 DiM.
27 dil.
28 dim.
dim.
'l'j-
div.
S. Marciau.
La Vesitacioun.
S. Anatôli. '
S. Fourtunat.
29
30
31
|S. P. de Lias
jSto Angèlo.
Sto Aubiergo.
Sto Isabèu.
S. Bres.
iN.-D. de Santa.
S. Pio.
S. Ounèste.
S. Anaclet.
S. Bonaventuro.
jS Enri.
N -D. DOU M. G.
S. Alèssi.
S. Toumas d'Aq.
S. Vincèns de P.
Sto Margarido.
S Vitou.
StoMadaleno.
!8. Cassian.
Sto Crestino.
S. Jaume. ,
Sto Ano.
S. PantàU.
S. Sanàri
!Sio Marto.
S. Loup.
iS. Gerrpan.
AVOUST
D. Q. lou 1. à (> 0. 44 de vèspre.
N. L. Ion 9, à 5 o. 11 de matin.
P. Q. Ion 15, à 9 0- 12 de vèspre.
P. L. Ion 23, k 7 0. 14 de matia.
D. Q. lou 31, à 11 0. 05 de matin.
Li jour demenis. de 1 o. 35 m.
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
8 diss.
9 DiM.
10 dil.
11 dim.
12 dira.
13 dij.
14 div.
15 diss.
16 DiM.
17 dil.
18 dim.
19 dim.
20 dij.
21 div.
22 diss.
23 Dim.
24 dil.
25 dim.
26 dim.
27 dij.
28 div.
29 diss.
30 Dim.
31 dil.
S. Pèire encadena
8. Eslève.
Sto Lidio.
S. Doumergue.
S. Ion.
S. Sauvaire
S. Gaietan.
S. Justin.
!S. Rouman.
jS. Laurèn.
|Sto Rusticio,
iSto Giaro.
|S. Pourcàri.
S. Gbapôli.
N.-D. D'AVOUST.
!s. Ro
|S. Jacinto.
|Sto Eleno.
S. Louis.
S. Bernât.
|S Privât.
iS. Safourian
S. Sidôni.
(S. Bourtoumiéu.
18 Genèsi.
;S Zefirin.
jS. Gesàri.
'S. Julian.
S. Jan degoulàssi
Sto Roso
S Lazàri.
SETÈMBRE
N. L. lou 7. à 1 0. 53 de vèspre.
P. Q. Ion 14, à 4 o.l9de matin.
P. L. lon21, à 10 0. 59 de vèspre.
D. Q. lou 30, a 2 0. 08 de matin.
Lijour demenis. de 1 o. 45 m.
dim.
dim.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
loi dij.
11 idiv„
12 idiss.
13 iDiM.
14 idil.
15 |dim.
16 dim.
17 dij.
18 div.
19 diis.
20 DiM.
21 Idil.
22, dim.
23 Idim.
24 dij.
25 1 div.
26 Idiss.
27 DiM.
28ldiL
29 dim.
30 |(iim.
S. Baudèli.
S. A^ricô.
S. Aiôu.
Sto Rousalîo.
S. Lôugié.
S. Amable.
S. Autau.
N.-D. de Set.
S. Veran.
S. Pôuquerié.
S. Paciènt.
Sto Bono.
S. Antounin
Eisaussamen de la Croai.
S. An fous.
Tempouro.
S. Lambert.
Sto Ksteveneto.
S. Jenouvié.
S. Estàqui.
S. Maiiéu.
S. Maurise.
Sto Tèclo.
Sto Salabergo.
S. Fermin,
S. Ouzias.
jS. Gosmee Damiaa
|S. Geran.
[S. MlQUÈU.
S. Jirome.
AMER PICON I AMAR PICOUN
OUTOBRE
N. L. lou 6. à 10 0. 28 de vèspre.
P. Q. Ion d3, a2 o. 57 de vèspre.
P.L. Ion 21, à 4 o. 27 de vèspre.
D. Q. Ion 29, à 3 0. 30 de vèspre,
Lijour demenis. de 1 o. 44 m.
1
dim.
2
dij.
3
div.
4
diss.
5
Dim. I
6
dil. !
7
dim.
8
dim. i
9
dij.
10
div.
11
diss.
12
Dim.
13
dil,
14
dim.
15
dim. î
16
dij.
17
div.
18
diss. !
19
DiM. ;
20
dil. !
21
dim. ;
22
dim. !
23
dij. !
24
div. i
25
diss. i
26
DlM.
27
dil.
28
dim.
29
dim.
30
dii.
31
div.
S. Roumié.
Li S. Ange gard.
S. Guprian.
S. Francés d'As.
Sto Tùli.
S. Evôsi.
S. Baque.
Sto Reparado.
S. Danis.
3. Vergéli.
S. Gastou.
S, Veran.
S. Geraud.
S. Caiist.
Sto Terèso.
Sto Rousseliao.
S. Flourènt,
S. Lu.
S. Gérard Tenco.
S. Grapàsi.
Sto Oursulo.
i Sto Mario Salomé
ÏS. Tederi.
S. Maglôri.
iS. Grespin.
S. Flôri."
S, Salvian.
S. Simoun.
S. Narcisse,
S. Lucan.
S. Gristôu.
NOUVÈMBRE
N. L, Ion 5, k 7 0. 3G de matin.
y. Q . Ion 12, k5 0. 50 de matin.
P. L. Ion 20, à 10 o. 34 de matin.
D. Q. Ion 28, à 2 o. 34 de matin.
Lijour demenis. de 1 o. 23 m.
1
diss.
2
Dim.
3
dil.
4
dim.
5
dim.
6
dij.
7
div.
8
diss.
9
Dim.
10
dil.
11
dim.
12
dim.
13
dij.
14
div.
15
diss.
16
Dim.
17
dil.
18
dim.
19
dim.
20
dij.
21
div.
22
diss.
23
Dim.
24
dil.
25
dim.
26
dim. i
27
dij.
28
div.
29
diss.
30
Dim.
Toussant.
Li Mort.
S. Marcèu.
S. Ghamas.
S Zacarié.
S. Estève (d'Ate).
S. Eroesti.
S. Goufrèdi.
S. Maturin.
S. Just.
S. Martin.
S. Reinié.
S. Mitre.
S. Ru, ev. d'Av.
S. Ougèni.
S. Ouquôri.
S. Agnan.
Sto Audo.
Sto Isabèu.
S. Eimound.
Présent, de N.-D.
Sto. Gecilo.
S. Glemènt
Sto Floro.
Sto Gatarino,
Sto Ddufino.
S. Sifrèn.
S. Soustène.
Lis Avènt.
S- Andriéu.
DESËMBRE
N. L. Ion 4. à 6 o. de rèspre.
P. Q. Ion 12, à 0 o. 39 de marin
P. L. Ion 20, à4o. 15 de matin.
D. Q. lou 27, à Oo. 18 de vèspre,
Lijour demenisson de 20 m.
1
dil.
')
dim.
3
dim.
4
dij.
5
div.
6
diss.
7
Dim. !
8
dil.
9
dim. i
10
dim.
11
dii-
12
div. 1
13
diss. ,
14
Dim.
15
dil. !
16
dim. i
17
dim.
18
dij. !
19
div.
20
diss.
21
Dim.
22
dil.
23
dim.
24
dim.
25
dij.
26
div.
27
diss.
28
Dim.
29
dil.
30
dim.
31
dim.
S. Aloi.
Sto Bibiano.
S. fc^avié.
Sto Barbo.
S. Sabas.
S. Micoulau.
S. Ambrôsi.
COUNCEPCIOUN.
Sto Loucaio.
Sto Valiero.
S. Damàsi.
Sto Daniso.
Sto Lùci.
S. Nicàsi.
S. Ousèbi.
Sto Oulimpo.
Tempouro.
S. Gràci.
S. Timouleoun.
S. Filougone.
S. Toumas 1. m.
S. Ounourat,
Sto Vitôri.
S. Ives.
Calèndo.
S. Estève.
S. Jan, evang.
Li S. Innoucônc.
S. Trefume.
Sto Gouloumbo.
S. Sivèstre.
AMER PICON I AMAR PICOUN
ARMANA PROUYENCAU
« Segound lou vent la vélo. »
Aqueste an li felibre felibrejant se soun avasta liuen e dins li naut
pais. Èto î la terro es-ti pas de tôuti 7 E perqué li felibre se tendrien
rejoun dins quàuqai vilo de Prouvènço e de Lengado ? Aro, aquéli
que dins nostepaïsan pascoumprés l'esté de la Causo felibrenco soun
d'estourrina que l'encaparan jamai, e nous servirié de rèn de mai
sibla pèr lis ase que volon pas béure
Lis escourrigudo coumencèron pèr lou viage que faguèron au mes
de desèmbre à Four-cauquié lou capoulié En Fèlis Gras emé li majou-
rau En J. Huot, En L. Gonstans, En F. Vidal e proun felibre mante-
nèire. Bello acampado i'ao;uè dins aquelo pichoto capitalo mounta-
gnardo ounte lou majourau En Ougèni Plauchud. qu'es lou dieu que
ié fai ploure, faguè lis ounour à si counfraire vengu de la baisso.
Dins lou courrènt de la mémo mesado, noste subre-capoulié En
Frederi Mistral partie pèr la grando vilo de Rouen ounte anavo se
jouga, pèr lou proumié cop, lou grand opéra tira deGalendau,musico
dôu mèstre Maréchal. Li papié de E^ouen e de Paris an di pèr lou
menu coume aquelo obro musicalo fugue aculido e faguè pourado,
e coume noste pouéto naciounau fugué aclama pèr li nourmand, que
soun pièi pas tant sang-tla que co que voulèn lou dire. Ses pas uno
counfusioun de vèire de vilo coume Marsiho, Toulouso, Bourdéus,
Mount-Pelié, Avignoun. Lyoun, qu'aurien lou pan e lou coutéu pèr
mounta sas si tiatre aquéli cap d'obro tira di libre prouvençau de si
felibre, se leissa coume ac5 passa la busco pèr li vilo dôu Nord !
Anen, li bon Marsihés, leissas pas dire que li gènt de la capitalo dôu
Miejour soun afouga que pèr ensaca de blad? Ah! bèu bon Dieu ! que
de cop de baro que se perdon !
En davalant de Piouen, noste subre-capoulié faguè pauseto à la
grando Begudo que ié dison Paris. Aijui li felibre e li Gigalié i'ôufri-
'jiu'ron un banquet, e es au courrènt d'aquelo felibrejado que lou
-Mcriistre de l'Estrucioun publico. Moussu Leygues, aduguè à noste
Mèstre la rousetod'ôulicié de la Legioun d'Ounour.
Avèn tôuti félicita de noste^miéus lou subre-capoulié,mai es lou cas
— io-
de dire qu'es pas aquéu que reçaup la distincioun que s'amerito que
fau félicita, mai bèn aquéu que dins la courso à tiro-péu a sachu dis-
tingui Tome e i'aadu lou signe de l'amiracioun que i'es degudo. Nosti
coumplimen Moussu lou Menistredel'Estrucioun Publico.Mai quente
dôumage que dins un reviro-meinage de la poulitico fugues ana vous
embrounca dins lou porto-fueio de l'Interiour ! D6u cop avès oublida
qu'erias gascoun e vous sias leissa passa sus laraco parisenco, e pèr
faire plesi en quàuqui relenqui e à Madamo Severino que si gemèn-
tes e flèntes fenisson pèr enfeta, avès bouta lou pèd dins lou mourau
en aboulissènt d'un tra de plumo nôsti courso de biou. Mai ça
qu'avès fa poudès lou desfaire. Anen, Moussu lou Menistre, re-
prenès la plumo e cra ! escafas voste aresta — acô que n'en sarié uno
de bono gascounado à faire i manjo-bure !
Mai tirèn-nous lèu d'aquéu roumias, fenirian pèr passa la rego, e
voulèn pas escupi amar.
Lou sèt de febrié aven marida, à Gastèu-Nou-dôu-Papo, noste bon
ami Folco de Baroncelli, baile de l'Aioli, emé dono Lileto Gounstan-
tin. Me demandas pas se tôuti li campano èron à brand e se li causa
se soun passado felibrencamen. l'ère, iéu que vous parle, e ai ausi lou
0 prouvençau que li dous novi an prounouncia clar e dindant davans
Moussu lou Maire e davans noste Paire Savié que li maridè à la
glèiso e ié faguè uno prechoio en prouvençau que li castèu-nouvèn
n'en badon encaro. Li gardian de Camargo à chivau, la fichouiro au
poung, èron de la noço ; ié veguèron peréu li farandoulaire de Bar-
bentano, l'Escolo dou Flourege d'Avignoun i'aduguè si coumplimen.
Em' aco, à la vesprado, avans d'amoussa li lume, se faguè uno faran-
doulo espetaclouso dins lou palais dôu Roure, i'erian tôuti... franc di
nôvi pressa.
Lou 28 d'Abrièu, lou Counsistori felibren s'acampavo au Pont dou
Gard, e tenènt sesiho soulenno souto la presidènci dôu Gapoulié,
reçaupeguè lou majourau En Gastoun Jourdanne que legiguè un
esbarlugant éloge de soun predecessour Pau Gaussen, d'Alès, e fugue
pièi benastruga poulidamen pèr lou majourau En Alèssi Mouzin. Dins
la mémo sesiho lou Gounsistôri noumè quatre nouvèu majourau : En
Jùli Gassini, d'Avignoun, en ramplaçamen de Jan Brunet ; En Pau
Ghassary, de Mount-Pelié, en ramplaçamen de L. Roumieux ; En
Maurise Raimbault, de Gano, en ramplaçamen de Liandre Sardou ;
En Ghapôli Guillibert, de-z-Ais, en ramplaçamen de Ansèume
Mathieu.
- 11 —
Lou 20 de mai, l'Escolo Moundino de Toulouse celebravo sa fèsto
annalo de la Viôuleto, souto la presidènci d'Armand Silvèstre, renou-
mapèrsi conte escussa,mai qu'es subretoutun artiste pèr bèn enfiela
li vers. Vaqui uno escolo que fai pas li causo à mié ! N'en vos de
près de sabe pas quant de cent franc, n'en vos de medaio d'or e d'ar-
gent? Tè, ves-n'aqui ! n'en plôu ! Mai tambèn, aqui i'a d'orne que
sabon tira sus la maio, an pas pou de passa à travès dôu coulas !
Es lou bèu jour de sant Jan que sian ana pourta la Coupo felibrenco
en Limousin e en Auvergno. Lou capoulié Fèlis Gras èro acoum-
pagna de soun cancelié en Pau Mariéton e di majourau Albert
Arnaviello, vice-sendi de Lengadô, Carie de Carbouniero, asses-
sour d'Aquitàni, Gastoun Jourdanne, cabiscôu de 1 Escolo Audenco,
Aguste Ghastanet, encian sendi d'Aquitàni, Jùli Cassini , e di
mantenèire afouga : Jîili Ronjat. de l'Escolo felibrenco de Paris,
Jôusè Soulet, de Ceto. Baquié-Fonade, secretàri de l'P^scolo Moun-
dino de Toulouso, Prouspèr Estiéu, l'autour dôu Terradou, em'
aquéu tron de Dieu de Jan Carrère qu'es de tout e pertout, e de-
longo fai tripet-pelôri e de longo escalo à la bigo. Bello Jouvènço I
Fuguerian recaupu à la garod'eBrivo pèr lou grand pouèto limou-
sin Mounsen lou canounge Jôusè Roux, acoumpagna dôu bon felibre
Sernin Santy qu'es soun bras dre, e dôu valent félibre de Nussac
qu'es soun bras gauche, e de tôuti li felibre de l'encountrado. Très
chatouno escarabihado, pourtant li coustume naciounau dôu Limou-
sin e de la Prouvènço.presentèron de flour au capoulié enousfaguè-
ron soun coumplimen autant bèn di que bèn cJisca en bon prouven-
çau ! E n'en fuguerian plus estouna quand saoiierian qu'èron li cha-
touno de noste ami Santy. Quand travesserian li carrieio de Brivo,
miejoniue picavon, cresian que la poupulacioun sarié ajoucado. Ah!
pas mai ! en tôuti li recantoun di carrière, sus li relarg, i'avié de
roudelet de jouvènt que cantavon lis un la a Coupo santo y>, lis autre
« Lou Rèi En Pèire ».
Lou lendeman i'aguè acamp dôu Counsistôri ounte fuguèron pré-
sent vue majourau ; se ié reçaupeguè lou nouvèu majourau En Jùli
Cassini que t'aguè dns un discours requist l'éloge de soun prédéces-
seur Jan Rrunet, e fugue benastruga couralamen pèr En Gastoun
Jourdanne. Se ié décidé qu'une mantenènço dicho dôu Limousin, sa-
rié creado, e lou cancelié fugué carga de faire un raport sus aquelo
esticanço. Se ié neumè deus mèstre en Gai-Sabé, M^'*' Margarido Gê-
nés e M. Ougèni Bombai. En seguido del'acampado dôu Counsistôri
— 12 -
i'aguè sesiho de la federacioun dis escolo limousino, souto la presi-
dènci de Mounsenlou chaptal Jôusè Roux. Pièi, en courtège ôuficiau,
anerian à la salo dôu festin de Santo-Estello. l'avié cent e tant de
counvida. Lou capoulié avié à sa drecho M^^' Margarido Genès, e àsa
gaucho lou mèstre En Jôusè Roux. Moussu lou Souto-Prefèt que lou
visajavo avié à sa drecho M""" Sernin Santy e à sa gaucho Moussu l'a-
joun au Maire de Brivo. Quand venguè l'ouro di brinde, lou Capoulié
s'aubourè e prounounciè lou discours que legirés un pau plus liuen,
pièi entounè la cansoun de la Goupo que se cantè tôuti h taulejaire
estent dre. Mounsen Jôusè Roux parlé alor autamen de la glori di
troubadou limousin. Parlèron pièi M. Gaitet, souto-prefèt, M^'o Ge-
nès, M. Piivière, ajoun dôu Maire, Albert Arnaviello, qu'en franc
cevenou faguè l'éloge de la castagne limousino, en Carie de Carbou-
niere, assesseur d'Aquitàni, lou cancelié Pau Mariéton, lou Séna-
teur delà regioun, lou feiibre de Nussac, Prouspèr Estiéu, Baquié-
Fonade, Jan Carrére e JùliRonjat, pièi, mai que mai esmôugu, noste
brave Sernin Santy, lou majourau Ghastanet, FeUcian Court e proun
d'autre que noun pode nouma estaquèron soun bout, e tôuti, en ate
e en paraulo, se devinerian d acord* pèr prouclama santo la Gauso
felibrenco. Mai pèr la bono bouco avian réserva aqueste mandadis
dôu subre-capouhé :
1 Felihre Limousin fasènt Santo-Estello à Brivo,
Vers la gaiardo Brivo
Bertrand de Born abrivo
Au-jour-d'uei sounchivau,
Lou vese d'eigavau,
E vese vosto glôri,
0 Limousin ! L'istôri
A renouma pertout
Vôsti grand Troubadou.
La raço n'es pas morte !
Lou Capoulié vous porto
La coupo d'afecioun
Emai d'amiracioun.
Entre mount e valado,
léu fau la capelado
En tôuti, o bèu cousin
Dôu pais limousin !
— 13 -
E tout lou mounde s'aubourè au crid de : Vivo Mistral !
A la vesprado i'aguè au tiatre municipau la sesiho di Jo flourau de
« L'Egïantino » e pièi representacioun d'uno coumèdi dôu nouvèu
mèstre en Gai-Sabé 0. Bombai e de VArlésimne, de A. Daudet
Lou lendeman, 24dejun, quitavian la gaiardo Brivo en estremant
dins nùsti cor lou souveni dôu bon acuei qu'avian reçaupu de tôuti
e subre-tout 0 ou valent ourganisatour di fèsto, Sernin Santy, de sa
douço e gènto mouié, de si très bèus enfant, que soun oustau fugue
sèmpre dubert e sa taulo de-longo messo à tout felibre venènt.
Sus li quatre ouro dôu tantost erian reçaupu sus lou quèi de la
garo d'Aurillac pèr M. lou dôutour Fesq, maire, l'Escolo Auvergnato
e tôuti li noutabilita de la vilo. Après li coumplimen d'usage, sian
pourta en triountle, es lou cas de lou dire, à travès li carriero de la
ciéutat ; i'a de garlando e de drapèu pertout, la poupulacioun se qui-
cho i fenèstro, i balcoun, pèr vèire e aclama li felibre ; sian enfin
reçaupu au cer2le de l'Union, ounte de discours soun prounouncia
pèr Moussu lou Président dôu cercle e Moussu lou Maire, e, après
uno responso esmôugudo dôu Capoulié, se bagnan l'encho emé lou
champagno petejant.
A la vesprado, sesiho di Jo Flourau de l'Escolo Auvergnato au
tiatre, counferènci dôu distingui proufessour M. Beissière sus li fe-
libre e lou felibrige, pouësio dôu cabiscou Vermenouze. raport de
M. l'abat Courcbinoux, paraulo dôu felibro parisen Lintilhac, charra-
disso dôu Capoulié, etc., e tout ac5 n'èro que lou fio de bourèio qu'a-
nouuciavo la fèsto dôu lendeman. A la primo aubo partian en troupo
pèr Vic-sus-Cèro, un vilajoun pendoula coume un nis de debassaire
dins la fourèst de fau e de castagnié que cuerbe li piue dôu Gantau.
Aqui se faguè uno felibrejado de Santo Estello coume se n'es gaire
vist despièi que i'a sus terro felibre felibrejant. Falié li vèire aquéli
bèus orne de la mountagno emé si grand capèu nègre, lou visage
large e franc, Tiue un pau estouna tout d'abord, mai lèu rassegura.
Qu'èron bèu aquélis auvergnas ! aut e fort coume de pège d'aubre,
même aquéli de la vilo soun quasi à mans de vous escracha li det
quand vous sarron la man. Aquéli dôu vilage, tau e quau que la na-
turo lis a basti, an garda touto sa rusco, e pamens an lou même es-
trambord ; ai vist un momen davala proun de lagremo dins li sous-
barbo d'aquéli bràvi gènt quand lou capoulié fai l'éloge de la raço
mountagnardo, quand auson Moussu lou Maire de Vie e Moussu lou
Maire d'Aurillac ié parla soun lengage rabastous, quand auson lou
- 14 —
pouèto Vermenouze e l'abat Gourchinoux e li felibre Arnavielle, Jour-
danne, Gassini. Felician Gourt, Ghibret, que tôuti ié dison que lou
felibrige vou manteni li vièis usage de sis endré e subre-tout soun
lengage que clantis tant bèn de l'auto cimo di piue enjusqu'au founs
di coumbo, qu'ansin li pastre, li bouscatié e li carbounié podon se
teni lou coumparant d'uno mountagno à l'autro. Tout aco empachè
pas aquéu roumpu de Garrère e Mèstre Lintilhac de ié parla Iranchi-
man e coume se dèu, vous l'assegure. Basto, la fèsto s'acabè pèr un
councours de cabretaire — jougaire de carlamuso. —- Aqui avèn
pouscu countempla vivent tôutis aquéli cabretaire tant espressiéu
que li grand pintre de la reneissènco an pinta dins li tablèu de la
nativita de Noste-Segne.
Li Felibre de Paris s'acampavon lou même jour, 23 dejun, àScèus
e fasien sa fèsto annalo souto la presidènci d'un limousin de la costo
pleno, M. Jùli Glaretie. Tôuti li journau de l'epoco an reproudu si
bèlli paraulo sus lou Felibrige.
(( Loti soulèu nous f'ai canta » qu'aco 's verai ! Lou vounge d'a-
voust i'avié mai fèsto felibrenco dins la viloto d'Anduzo ounte s'inau-
guravo lou buste de la felibresso Glara. A la felibrejado — qu'aco es
la clau de touto fèsto — sus la moucioun d'Albert Arnavielle, se
voutè per aclamacioun un capèu d'ounour à noste subre capoulié. E
tout-d'un-tèms. Moussu Galofre, qu'es renouma à Paris pèr soun
travai sus lou peu de Japin, partiguè pèr ana coumpassa la cabesso
dôu Mèstre de Maiano.
Lou !'■ d'Avoust, Le Caveau Stéphanois distribuïssié li prés de
soun councours de pouësio e de proso prouvençalo.
E d'enterin que se fai ansin d'esccurrigudo de drecho e de gaucho,
d'amount e d'avau. li prouducioun literàri van toujours soun araire-
courrènt. Vès-eici quàuquis un di libre de marco e di broucaduro
qu'avèn reçaupu dis autour.
Bagatouniy pèr lou majourau En Valèri Bernard. Bouman, sala e
pebra de man de mèstre. Quau noun l'a legi noun counèis un di
caire-cantoun di mai vivent dôu vièi Marsiho.
Charloun e Charloto, coumèdi prouvençalo en vers de Jôusè Sor-
bier de Maiano. Obro sènso aliscage ni esfort d'estile, ço que fai qu'a
garda touto sa forto sabour poupulàri.
Li Patriarcho, prechanço sus la Biblo, dôu majourau En Savié (Je
Fourviero, Paire Prémountré. Engeniouso esplicacioun de la divine
iegèndo, segound li visto de la Glèiso crestiano. Falié tout lou naut
— 45 —
talent de noste majourau pèr ausa s'avasta, la plumo à la man, entre
li fuiet dôu Libre Sacra.
Hamoun le Grebisto, dramo en vers dou mèstre en Gai Sabé Pau
Gourdou. Obro ounèsto. sajo, clàfido de bonis intencioun,mai qu'em-
pachara pas l'eiglavas di revendicacioun soucialo de courre e de tout
empourta.
Yido d'Enfant, pèr Batisto Bonnet, prefàci d'Anfos Daudet. Aco l'es
l'aigo dôu lauroun, fresqueirouso e lampanto ! Ounte soun li grou-
mand de prouvençau bèn grana ? Quau vou manja de pourquet emé de
sàuvi? Paisan e letru, mesteirau e saberu que vèngon e legigon Vido
d'Enfant, e se n'en soun pas esbarluga, que l'ase me quihe !
L'iliado d^Oumèro, cant XIV, revira en parla dis Aup pèrlou ma-
jourau F- Pascal, cabiscou de l'Escolo de la Mountagno. Es un
gros presfa, mai sian assegura que mèste Pascal n'en veira lou bout.
La man senèstro, nouvello en vers dôu majourau En Louis Astruc.
L'éloge de l'escrivan marsihés es plus à faire. La man senèstro fara
bono countenènço sus lou même rai que li Cacïo e la Marsiheso,
•dôu même mèstre, ço qu'es proun dire.
Lia7i de Pensados, de J.-E. Castelnau, de Cetto. Ac6 es pas un
libre, es un missau ! Vue cent pajo de vers ! E iéu que vous parle
lis ai quasi tôuti legi. E n'en ai ges de regret. Quand n'i'a de libre
que poudriéu pas n'en dire autant !
Lou moulin de la Luhiano, rouman en proso, dôu mantenèire H.
Giraud. Vaqui mai uno perleto pèr la biblioutèco de l'Escolo de
Lerins,
Lou Terradou, prefàci dôu majourau A. Perbosc, pèr Prouspèr
Estiéu. En legissènt aquélivers desbourdant de pouësio. creiriasausi
la voues inspirado dôu grand lengadoucian A. Fourès. Segur lou
mèstre dèu agué tresana dins sa toumbo, car soun amo irèvo dms
aquélis estrofo de liô.
Sant Anioni dis Orto, nouvello meissicano, dôu sôci En Thoumas
A Janvier, revirado del'anglés en prouvençau, pèrlaRèino dôu feli-
brige, prefàci de F. Mistf-al. Vaqui un pichot cap-d'obro, fignoula de
man de mèstre. Lou célèbre roumansié american a la simplesso e la
clarta d'estile que soun la marco di naut talent.
En Terra Galesa^ recuei de conte lengadoucian, pèr lou majourau
Pau Ghassary, de Mount-Pelié. Aquéli qu'an lou fege malaut, aquéli
qu'an lou masclun, aquéli qu'an li tripo nousado, an que de croumpa
lou libre de mèste Ghassary, e se faran de bon sang e reprendran si
coulour en lou legissènt.
- -10 —
Lo Poema del co)\ de Teodor Baro, députa i cortès. Es bèn verai
qu'es lou cor dôu pouèto que canto tout de-long d'aquelo obro pèr
la glouriflcacioun de la lengo maire e pèr la patrio.
Scritti vari di littérature provenzale moderna, pèr lou soci E.
Portai. Tout aco es fa en visto de la causo felibrenco e devèn félicita
lou sôci sicilian de soun afougamen que fai que crèisse e embeli.
Un nouvèu journau, Le Conciliateur de Beaucaire, souto la direi-
cioun di felibre Chansroux e J. Veran, bat la chamado tôuti li semano
en bon e franc prouvençau.
E pèr acaba, vous diren que, d'aquesto ouro, aperalin à New-
York, en Americo, s'empremis lou rouman istouri Li Rouge
dôu Miejour, de noste capoulié F. Gras. Eslalibrarié D. Appleton et
G®, de New-York, qu'a croumpa Ji dre detraducioun e de reproudu-
cioun pèr lis Estat-Uni de l'obronouvello de F. Gras. La traducioun
en angles es de.Dono G. -A. Janvier, e sara precedido d'uno prefàci de
M. Th. -A. Janvier. Lou teste di Rouge dôu Miejouremé latraducionn
franceso, pareissiran emé li proumièri flour dôu printèms... Quand
vous lou disiéu qu'aqueste an lou Felibrige èro ana liuen e dins li
naut pais ! bouzoun de prouvènço.
TAURENTO
Emé si nàuti tourre e sis arc triounfau,
La vilo dins la mar, d'un cop s'es prefoundado.
La terro a tremoula e li grandis oundado
An reboumbi coume un troupèu de blanc chivau.
Pièi plus rèn ! mai se vèi dins l'aigo li frountau
Di temple e di palais ; souto li coulounado
Se vèi encaro Diano e Venus debaussado
Que blanquejon dins l'aigo, espérant lou signau.
Gar, que passe lou tèms ! que bouffe la chavano I
L'amo de moun pais es uno amo pagano.
Li Dieu remountaran subre si pedestau.
E Taurento que vuei s'alongo dins la broundo
Emé soun pople de mureno e de roucau,
Taurento sourtira plus belle de sis oundo.
Sanary, 4 setèmbre 1895. raoul ginèsto.
LA SOUPO AU FROUMAGE
l'a bèn quàuquis an d'acô, Boni-Gardello, un gros meinagié ddu
plan de Maubè, maridavo sa chato.
La nôvio èro uno poulido bloundo, roundeleto, que fasié gau de
vèire, e lou nèvi, un bèu droulas brun, emé de pichoti moustacho
negro bèn aliscado. Un galant parèu ! Li chato en parlant d'elo di-
sien : « — Bouto, es pas de plagne », e li garçoun en parlant d'eu :
« — Basto, disien. iéu fuguèsse à sa plaço. y>
Dins lou courtage, darrié li novi, venien, bèn frisa, bèn arnesca,
fasènt li bèu, tôuti dous fres e boulegadis, lou garçoun d'ounour e
sa coumairequ'avien pas l'èr de s'enuia ; enfin lis autre parèu dins
sis abihage acoulouri, qu'au soulèu semblavon coum' un bouquet de
pesé de senteur, de boutoun d'or e de margarideto. Li vièi seguis-
sien en trantraiant, mai tôuti reviscoula e proun galoi.
Loucourtège.ens'entournènt de laglèiso, s'enfourne dins l'auberjo
de Coustelet, ounte se dévié faire lou repas. En un vira d'iue, tôuti li
membre fuguèron plen, e pèr pas gema li pratico nimai l'oste, Car-
iello atrouvè tout simple de counvida li viajour de passage, même
iue dins lou noumbre i'avié Naquetlou senatour, que venié de Gordo
le donna uno reùnioun.
Tout se passé courae se dèu, se manjè bèn, se begué encaro miéu ;
au dessert, un pichot merdous culigué souto la taulo la jarretiero de
lanôvi, se cantè uno cansoun nouvialo adoubado pèr un felibre de
Tendre, e après li taulo levado. Ton se metegué à dansa. E danso
que dansaras ! Pièi de pau à cha pau, lis estrangié s'anèron jaire, li
vièi s'entournèron à si granjo, li nôvi s'esbignèron plan-planet e res-
tavo plus, vers li dos ouro de matin, que li jouine qu'ambavon un
« lancié » en sautant coumo de cabri sus uno iero.
Subran, lou garçoun d'ounour barré li porto e li fenéstro, e, me-
tènt li man davans la bouco : ce Chut ! Chut !... faguè. Escoutas I » E
tôuti faguèron lou roudelet à soun entour :
— Li n6vi, digue, van parti pèr lou trin de quatre ouro ; es lou
noumen de li reviha e de ié faire manjala soupo*au froumage. Dins
a journado, ai prépara lou cop. Ai desvissa la sarraio de la porto ai
lesmountalou lié. En butant la porto, emai agon pestela, la cham-
!iro sara duberto, e,en tirant uno courdeleto quevèn dins lou courre-
iou pèr un trauquet faren cabuça lou lié. Que tôuti prengon un lume ;
2
— 18 —
mountan l'escalié, intran tôuti au cop dins la chambro, tiran la
courdeleto e, pataflou ! nosti dous novi barrulon pèr lou sou. Aquéli
que saran bèn plaça bessai veiran quaucarèn ! Travessan pièi la cham-
bro en fasènt lou brande de l'eireto e lileissan tranquilamen s'abiha
pèr veni 'mé nàutri manja la soupo au froumage que just van la
trempa.
— Brave 1 tôuti faguèron en piquant di man.
E, sènso mai de paraulo, chascun pourtant soun candelié, moun-
tèron d'agachoun 'mé de rire retengu.
— « Durbès, bèus amourous ! fai la damisello d'ounour. »
Rèn... Alorbuton la porto, intron dins la chambro iluminado pèr
Vint candello, se tiro la courdeleto dôu lié, lou lié s'escraso e l'on
vèi uno espèci de boulo negro, pelouso e espeloufido 'mé dous pichot
bras e dos pichoti cambo, barrula dôu lié pèr lou sou, en fasènt la
cambareleto eniusqu'i pèd de la coumaire que s'avançavo tenènt
un bouquet de roso à la man pèr l'ôufri à la novi.
Li femo poussèron un quilet d'esfrai ; lis ome restèron espanta, la
bouco duberto sènso alen. Pièi, en tôuti, prenguè 'n rire que, partent
dis artèu, mountè jusqu'i geinoun que pleguèron, pièi, long di cuèisso,
jusqu'à l'embourigo que boumbiguè soulevado, pièi long di costo
que se tourseguèron en cresinant, e ansin jusqu'au galet suffouca pèr
de senglu e de chouquet. Faguè tal esclafimen, que se veguè pièi
sus li mavoun proun rode bagna. Dôu rire, n'i'avié mai d'uno qu'a-
vié pas pouscu se teni d'escampa.
— E pèr dequé tout aco ?
— Pèr aquéu viedase de garçoun d'ounour que s'èro troumpa de
chambro...
Avien reviha Naquet I...
JAN DIS ENCARTAMEN.
LOU ROURE DE TUBE
Dins moun vilage ounte rèn manco,
Se vèi un roure espetaclous,
Emé tant de fueio e de branco,
Que lis autre n'en soun jalous.
-le-
vers l'aubo claro, dins l'eigagno,
Entre li colo, aperabas,
S'aubouro coume uno mountagno,
Trémolo coumo un nivoulas.
L'esfrai vous pren quand sias dessouto,
Landarias coume de cifèr,
Tant lou bèu gigant vous envoufo
Emé si ferouge bras verd.
Pamens i'a proun de jour, pecaire 1
Quand ère enca tout pichounet,
Sout lou rôure anavian nous jaire,
Coume un vou de passerounet. 4f
Lou pèje, sus la terro duro
Que lou soustèn coume se dèu,
•S'embandis 'mé l'estampaduro
D'uno tourre de vièi castèu.
Pèddescaus, dins liberigoulo,
Li det l'un à l'autre nousa,
Se metian dès en farandoulo,
Sènso pousqué tout l'embrassa.
Sèmpre enca mai lèvo la tèsto
Sout la destrau di bouscatié.
Yèngue lou tron e la tempèsto !
Ghasco branco es un roure entié.
La cansoundis qu'au mes di fado,
Dous bon cbivalié dôu pais
Tirèron sout l'aubre l'espado,
A l'ouro que la iuno ris.
Devien ama la mémo bello,
Perqué tôuti dous n'en soun mort,
Emé d'uiau dins li parpèlo,
Emé li man subre lou cor.
- 20 -
E desempièi, quand anas qu erre
La floureto long di pradas,
S'ausis enca li cop de ferre,
Dins li fueio e dins lou roucas.
Es tant sournaru, mounbèu roure,
Que Ferbo, acatado sous eu,
Sauprajamai se vèn de pleure,
Se fai nivo o se fai soulèu.
Mounto tant aut dins l'aubo blanco
— Pèr lou crèire fau l'agué vist, —
Que s'èron de pèiro, si branco,
L'aiglo ié bastirié soun nis 1
Après la bataio e l'esprovo,
Vole que ié coupon lou bos
Di quatre plancho tôuti novo
Ounte anaran dourmi mis os.
Ansin, aurai sout lis espalo,
Sus moun paure pitre dubèrt,
L'amo de la terro natalo,
Flourido de soulèu e d'èr.
Se dins lou trau vènon me traire,
Liuen de moun brès e de moun céu,
Moun paire emé ma santo maire,
Li sentirai proche de iéu.
Pèr ço que, quand soun bèu fuiage
Verdejavo, dempièi milo an
Dansèron bessai au vilage, ^
Sout lou grand roure tremoulant.
Bruniquel, au Moulin dis Istournel, 2 d'ôutobre 1893. CLOVis hugues.
"Vau miés avé une lignoto dins la gàbi qu'un perdigau dins li
garrigo.
- 21 -
LI DOS AUBERJO
Èro en revenènt de Nîmes, un tantost de Juliet. Fasié 'no caud
que vous toumbavo. A perdo de visto, lou camin blanc pôussejavo
entre lis oulivié élis éuse souto un souleias blanc coume l'argent e
qu'embrasavo tout lou cèu. Ges d'oumbro, pas lou mendre biset.
Rèn que lou treraoulun de l'èr caud e lou zounzoun di cigalo que sa
musico folo, ensourdanto, toujour que mai couchouso, semblavo lou
brusimen même dôu rebat lumenous... Gaminave en pleno garrigo
despièi dos oiiro, quand tout-d un-cop, davans iéu, quàuquis oustau
blanc s'aubourèronde la pôusso dôu camin. Èro ço qu'apellon la Be-
gudo de Sant-Vincèns : cinq o sièis mas, de lôngui granjo emé si tèule
rouge, un abéuradou sènso aigo souto quàuqui maigri figuiero, e, au
bout de Tendre, dos grandis auberjo que se visajavon sus la routo.
La vesinanço d'aquélis auberjo avié quaucaren d'estrange. D'un
constat uno grand bastisso novo pleno de vido e de brut, tôutili porto
à brand, ladiligènço arrestado davans, li chivau coulant l'aigo à fiéu
que desatalavon, li vouiajour pressa bevènt un cop sus la routo à
l'oumbro courto di muraio ; l'escourt embarrassado de carreto, de
miôu ; de carretié coucha souto li remiso en espérant « lafresco».
En dedins, de crid, de tron, de cop de poung sus li taulo, lou tuert di
got, lou brut di bihard, li tap de Umounado que sautavon, e sus tout
acô uno voues galoio e eigrinello que cantavo à faire tremoula li vi-
tro :
a La hello Margoutoun
ce Taiit matin s' es levado :
« Apres soun hro d'argent,
a A la font es anado.
L'auberjo d'en fàci, au rebous, èro rauto e coumo abandounado.
#)e tepo souto lou pourtau, de contro -vent esclapa, un rampau d'avaus
passi que pendoulavo coume un vièi plumaoho, lou lindau soustengu
emé li calado de la routo... Tout acô talamen paure, fasènt taio
pietaque. veritablamen, èro uno carita de se i'arresta pèr béure un
cop.
Trouvère» en intrant, uno salo longo, tristo e vuejo que lou jour
escalustrantdi très grandi tenèstro sènso ridèu fasié mai vuejo e mai
•tristo encaro. Quàuqui taulo goio ounte tirassavon de got pôussous,
— 22 —
un bihard creba qu'aparavo si quatre belouso coume pèr demanda
l'oumorno, un soufa jaunas, un vièi coumtadou, roupihavon aqui
dins la calour malandrouso. E de mousco ! de mousco ! jamai n'a-
viéu tant vist : au saumié, coulado i vitro, dins li vèire, pèr eissa-
me ! Qnand durbiguère la porto, fugue 'n brounzimen, un fremin
d'alo courne s'ère intra dins un brusc d'abiho.
Au founs delà salo, dins lou recantoun de la fenèstro, i'avié 'na
femo drecho contro la vitro qu'èro afiscado à-n-espincha deforo. La
sounère dous cop :
— Hôu ! l'oustesso ! Hou ! l'oustesso !
Se revirè proun plan e me leissè vèire sa caro de païsano, froun-
sido, couleur de terro, encadrado dins la barbeno d'uno dentello
rousso, coume n'en porton encaro li vièio de Prouvènço. Pamens,
n'èro pancaro uno vièio femo, mai li lagremo l'avien passido.
— Que demandas, me faguè en s'eissugant lis iue ?
— M'asseta 'n moumenet e béure quaucarèn,... —
Me regardé proun espantado sènso boulega de plaço, coume se
nounm'avié coumprés.
— Es donne pas uno auberge eici ? —
La femo souspirè :
— Si, es uno auberge, se voulès... Mai perqué anas pas vis-à-vis
coume lis autre ? Es bèn plus gai...
— Es trop gai pèr iéu... Ame mai resta eici.
E sènso espéra sa responso, m'entaulère...
Quand fugue bèn seguro que parlave seriousamen, l'oustesso tout
en aie se bouté à vanega de constat e d'autre, durbènt de tiradou,
boulegant de boutiho, refrescant li got, couchant li mousco.
Se coumprenié qu'un vouiajour à servi èro un evenimen.
Pèr moumen la malurouso metié li man à la tèsto, coume se de-
sesperavo de n'en veni à bout. Pièi, passavo dins lou membre dôu
founs, l'entendiéu boulega de grossi clau, gansaia de sarraio, fuma
dins la paniero, espôussa, lava de sieto. De tèms en tèms un souspir,
un senglut mau estoufa.
Après belèu un quart d'ouro d'aquéu tressimàci, aguère davans iéu
uno sietado depasseriho, un pan de Bèu-Gaire, dur coume uno ca-
lado, em' uno fiolo de trempo.
— Sias servi, digue l'estranjo créature, e tourné lèu-lèu reprene-
sa plaço davans la fenèstro.
Tout en bevènt, assajave de la faire parla.
— Vous vèn pas souvent de mounde, parai, ma bravo femo ?
— Oh ! noun, moussu, jamaires... Quand erian soulet dins Tendre
èro diferènt : avian lou relès, de riboto dôu tèms di fouco, de vei-
turo touto l'annado... Mai, despièi que li vesin soun vengu s'establi
avèn tout perdu... Li gènt amon mai ana eila. Trovon que sian trop
triste eici. Es proun verai que l'oustau n'es pas agradiéu ! Siéu pas
bello, ai li fèbre, mi dos piclioto soun raorto... Eila, pèr contro, se ris
de-longo. Es uno arlatenco que tèn l'aubergo : uno bello femo emé
de dentello e très tour de cadeneto au cou. Lou coundutour, qu'ei
soun calignaire. i'arrèsto sa diligènço. Em' ac6 un filian embaboui-
naire pèr chambriero ! Tambèn, n'en vèn de pratico ! A touto la jou-
vènço de Besouço, de Redessan. de Jounquièro. Li carretié an pas
p6u de s'alounga pèr passa d'aqui... Em' aco iéu reste eici tout lou
jour, sènsdegun, à me carcina. —
Disié tout ac6 duno voues niaisoe coume s'avié pensa 'n touto au-
tro causo, lou front toujour contro la vitro. l'aviésegur dins l'auberjo
d'en fàci quaucarèn que lafustibulavo... Tout-à-n-uncop, de l'autre
coustat de la routo, se faguè 'no grand boulegadisso. La diligènço
partie dins lapôusso;s'entendié petalou fouit, lou pouslihoun troum-
petavo : lou fîhan sus la porto cridavo : Adessias ! adessias ! e sus
toutfaco la fourmidablo voues de tout-escas reprenènt que plus fort :
a A près soun hro d'argent^
<k Ala font es anado ;
<L D'aquin'a vist veni
(( Très chivalié d'armado.,, >
A-n-aquelo voues l'oustesso ferniguè de tout soun cor e se virant
vers iéu :
— L'entendes ? me faguè plan-plan, [es moun ome !... Parai que
canto bèn ?
La regardère, atupi.
— Coume? voste ome I Vai donne eila, eu peréu ?
Alor elo, d'un èr désespéra, mai emé grand douçour :
— Que voulès, moussu ! lis ome soun ansin, amon pas de vèire
ploura, e iéu, despièi la mort di pichoto, ploure de-longo. Pièi es tant
tristas aqueste escamandre d'oustau ounte i'a jamai degun... Alor,
quand s'enfèto trop, moun paure Je vai béure eila, e coume a uno
bello voues, l'Arlatenco lou fai canta... Chut !... Velaqui que recou-
menço...
- 24 —
E tremoulanto, li man jouncho,emé de grossi lagremo que l'enlei-
dissien encaro mai, resté coume en estàsi davans la fenèstro à-n-
escouta soun Je canta pèr TArlatenco :
(( Lou vroumié se n'ia di :
« Moun Dieu! la hdlo chato !...
(Traducioun de Jano Roumanille). anfos daudet.
REVIÉURE
AU PIGHOT FELIBRE SEVERIN ASTRUG.
Uno avulso non déficit aller.
(Vergéu).
I
Sus lou cresten dou moure
Menèbre e sournaru,
léu ai vist un grand roure,
Un roure brancaru.
Eu pousso si racino
En plen cor dôu granit
E soun fui an cracino
Amoundaut, au zénith.
De sa como giganto
Assousto l'enviroun,
Noun cren cisampo ourlanto
Nimai mistrau feroun.
Dôu pais èi lou rèire,
De touti respeta,
E li siècle courrèire
Noun l'aujarien frusta.
Eu vèi passa, pecaire ?
Li pople e li nacioun.
Eu vèi naisse e vèi caire
Li civilisacioun.
— 25 —
II
Dôu pais èi lou rèire,
Mai l'an plus respeta
E dôu Mau lou grand -prèire,
L'orne, au s6u 1 a jita.
Au brut de sa toumbado
Lou mounde a tremoula,
E li vilo espantado
D'ourrour an gingoula.
La destrau chaplo, estrasso
Lou gigant abatu.
L'orne pèr sa carcasso
N'en fai un atahud.
Pichot orne e grand aubre
Jaison de coumpagnié
Souto lou bard de maubre
Que cuerb soun pourridié.
Mai la naturo- maire
Travaio d'escoundoun
E la Primo, dins l'aire,
Samenant de poutoun,
Di soubro dôu vièi roure
Greio un bèu sagatun
— Sus lou cresten dôu moure,
De gigant, n'i'a 'ncaro un.
III
La picosso a bèu laire arasso
E chapla lis individu,
De longo subre-viéu la raço
Dins li fiéu di mascle perdu.
Cano, lou 26 de janvié 1893. maurise raimbault.
Lou proumié cop perdouno,
Lou secound cop bastouno.
— 26 —
LOU FIÉU DE LA FEMO
Uno vièio liouno, que n'avié vist de téuti, se trouvant arenada
sus uno peu de tigre au founs de sa cafourno e sentent qu'anavo
faire soun darnié badai, vouguè, avans de mouri, douna 'ncaro un
bon counsèu à soun liounèu. un cadelas fort e courajous, mai que
noun couneissié lou viéure dôu mounde :
— Ve, ié digue, saras, tu, lou plus fort de tôuti lis animau de la
creacioun, li doumtaras, ié faras la lèi e n'en saras lou rèi. Pamens
nTaura un que noun aura cregnènço de tu. e tu, déuras avé cre-
gnènço d'eu : Aquéu es lou fiéu de la femo, d'eu soulet, mesfiso-te,
se noun a ta forço, eu a la ruso, e coumando au tron em' à l'uiau
que trais de sa man ounte vou e sus quau vôu. Es eu l'encauso de
ma mort !
Aco di, la liouno barré lis iue plan plan, badé, cliné la tésto, s'es-
tiré e tout fugué fini.
Lou liounéu vesènt sa maire morto, jitè un rugissamen espeta-
clous que fagué tremoula toutô la mountagno. Mai sa coulèro aumen-
tavo toujour. Alor sourtigué de sa cafourno, amoulè sis àrpio con-
tre un roure que n'en davalè toute larusco, e piéi digue : Amor que
lou fiéu de la femo es l'encauso de la mort de ma maire, iéu estermi-
narai lou fiéu de la femo, noun ai cregnènço dôu tron e de l'uiau que
p5u traire sa man !
Mai noun sabié coumè éro fa lou fiéu de la femo e partiguè pèr
lou cerca, demandant à tout paure animau venènt que rescountravo,
se pèr cas sarié pas lou fiéu de la femo.
Passé de pais mountagnous e de pais de piano, s'avastè dins li
sabléio dôu désert, travessè de palun e de flume ; toute la sauvagino
dis ér, de la terro e dis aigo s'agroumoulissié en lou vesènt passa,
mai eu noun n'en fasié cas. Pamens unjour rescountrè un camèu,un
foutralas de camèu aut coume uno paiero em' un long cou, uno gibo
espetaclouso e de longui cambasso estrampalado. — Outre ! se digue
lou liounéu, veici un animau que poudrié bén éstre lou fiéu de la
femo, e s'estent ramassa sus si quatre cambo, preste a ié sauta
dessus e l'estrangla d'un cop de dent, ié fagué :
— Digo-me,tu, que t'aviéu jamai vist dins moun reiaume^se pèr cop
d'azard sariés pas lou fiéu de la femo ?
— Ah ! paure ! pesqui-pas ! fagué lou caméu en tremoulant sus si
cambasso, n'en siéu que lou plus umble serviteur coume siéu tam-
— 27 —
bèn l'umble servitour de vosto majesta. Lou fiéu de la femo me cou-
mando e me boute à geinoun davans eu, e ié porte sa cargo à travès
li sablèio dôu desèrt.
— Alor, garo-te de davans iéu e filo toun camin, digue lou liounèu.
Un autre jour rescountrè lou chivau. Un bèu chivau blanc dôu dé-
sert, em' uno criniero esbléugissènto que ié davalavo enjusco sus
lou peitrau, viéu coume l'ambre, endihavo, fasié peta la narro e re-
guignavo à soun oumbro.
Aqueste cop, se digue lou liounèu, m'engane pas, veici bèn lou fiéu
de la femo, e s'aprounchè, e iè parlé :
— Digo-me, siés, parai, lou fiéu de la femo ?
— Iéu ? faguè lou chivau, ah ! que noun ! regardo ma barjo, ié vei-
ras un tros de ferre que me tèn soun esclau ; em' aquéu ferre lou fiéu
de la femo m'a doumta, e quand ai fa la guerro à sis enemi, quand ai
laboura soun champ pèr l'abari, reçaupe pèr tout gramaci li cop de
bastoun de si varlet e pèr touto nourrituro, un pau de bauco seco di
camin.
Lou lioun ausènt aquéli paraulo prenguè pas la peno de ié mai
parla.
Pas liuen d'aqui rescountrè lou biôu nègre, sauvage, que cousse-
javo un loup.— Oh ! oh ! se digue, aqueste cop ai trouva moun terri-
ble enemi. Aquéli bano pounchudo noun podon aparteni qu'au fiéu
de la femo ! Vaqui bèn lou signe que dévié lou marca e me lou
faire recounèisse. Em'acô se n'aprounchè en se mesfisant. e ié digue :
— l'a proun tèms que te cerque ! Siés lou fiéu de la femo, aquéu
que fugué fencauso de la mort de ma maire, e vas subran me rendre
resoun !
— Ah ! coume vous troumpas de tout veste long, Segnour I iéu lou
fiéu de la femo ! basto lou fuguèsse ! Aprenès que n'en siéu que soun
servitour e soun misérable jouguet. Lou fiéu de la femo, eu, pren plesi
de vèire raiamoun sang rouge sus moun peu nègre. Em'ac6 pèr soun
plesi, m'estrasso la peu à cop de fichouiro, m'emplanto sus lou cou-
tet de Ho de riban de tôuti li couleur e quand n'a proun d'aco que
m'amusarié, iéu tambèn, eu, pèr s'entreteni la man, m'emplanto
adrechamen soun espaso au rode ounte fau e more sus lou cop. Emai
après ma mort, devourris encaro ma car.
(Eici, fau esplica que d' aquéu tèms H fiéu de la femo èron d'ome e
degun, quau que fuguèsse, pas mai menistre que préfet, n'aurié
pouscu lis empacha de faire courre si biou, e de faire usanço de tôuti
si dre.)
- 28 -
— Anen, faguè lou lioun, en ausèntlou biôu ié parla coume aco,
ma maire avié cent cop resoun, e mai que jamai vese coume èro
grando sa sagesse. Finirai bèn, emé la paciènci, pèr rescountra
aquéu que voudrié mestreia moun reiaume.
Vaqui qu'un jour de grosso calour, en travessant la fourèst veguè
un paure bouscatié que davans eu s'agroumeliguè, se fasènt pas plus
gros qu'un pesé. Noste lioun, bounias, prenènt sa pichoto voues pèr
pas trop l'esmoure ié digue :
— Pichot nanet, belèu, tu, poudras me rendre un grand service à
iéu que siéu lou rèi dis animau : Vaqui proun tèms que rode pèr tout
moun reiaume cercant lou fiéu de la femo, sènso pousqué lou res-
countra. Ma maire es morto en causo d'eu, e m'a di qu'eu soulet de-
viéu cregne. Iéu me siéu di de venja la mort de ma maire, adounc se
tu counèisses pèr cop d'azard lou fiéu de la femo, digo-me lou rode
ounte setèn.
— Segnour, iéu pode vous faire vèire aquéu que cercas, digue lou
bouscatié en tremoulant de tôuti si membre, mai avans me faudrié
acaba moun fais. Se m'ajudavias un brigoun auriéu plus lèu fa e tout
d'un tèms vous fariéu counèisse lou fiéu de la femo.
— Vague ! digue lou lioun, dequé fau faire ?
Lou bouscatié prenguè sa grando destrau e l'aguènt emplantado
dins lou pège d'un aubre espetaclous faguè 'u lioun que l'espinchavo :
— Segnour lioun, se voulias bouta un pau vosto pato aqui dins
aquelo fendasclo retirariéu ma destrau e l'obro sarié lèu acabado.
Lou lioun que se languissié de vèire lou fiéu de la femo, meteguè
a pato dins la fendasclo en aguèntl'èr de dire : S'es qu'aco, tè !
Lou bouscatié boutant lou pèd contro lou pège e fasènt aigre sus
1 ou manche, retiré la destrau, em'aco cra ! lou lioun resté près, la
pato esquichado pèr la forço de l'aubre espetaclous.
Alor l'umble bouscatié se revirant ié faguè :
— Segnour lioun, as davans tu lou fièu de la femo,regardo-me, siéu
marca pèr coumanda sus terro, car Dieu en me créant bouffé dins iéu
un tros de soun amo e me dounè l'Empèri dôu mounde.
E lou lioun aguè bèu arpateja emai faire clanti la fourèst de si ru-
gissamen, noun pousqué se derraba de la leco e fauguè que se lais-
sèsse devouri pèr la mouscaio.
LOU GA.SGARELET.
Vau miés vougne
Que pougne.
— 29 —
LA. DOUGENO
CANSOUN
Parauio e musico d'E. Jouveau.
S
iloderato.
-ci s-
=*
m^±
w^mm^^
--=fr-=^--
i
Vuei fau que vous conte Qui - con de re- quist ;
È n'es pas un conte, De mis iue l'ai vist. Ai-èr, li Rou - jano,
poco rit.
>— S — : K-
Éjwco rit.
Fier e tri- oun- fiant, Ba-te-javon Ja-no, Soun dougième enfant.
REFRIN. Lojato più vivo.
- M lit.Vl\l?s. Leffitto pid VIVO.
Jtf:
p Di-gue digue dan ! Digue digue dan ! fa - sien li cam - pa-no ;
-^^^ — •-!— ^»-^-^-f-^ — ^-1 — \—\-wi^=^i^^F — h-
m f La gros-so cam - pa - no fa - sié din ! dan ! f La gros-so cam
pa - no fa - sié din ! dan !
2
Janet, dou vilage
Es lou campanié,
E lou trignoulage
Costo pa 'n dénié.
Lou bon Dieu n'i'en mando
Un touti lis an,
E Jan fai à cando
Vers lou capelan.
Digue digue dan!...
-30
Sièis drôle e sièisfiho !
Nis de per(iigau,
Aquelo famiho
En touti fai gau.
E se paire e maire
N'an qne si dos man,
An, si cor amaire,
Fe dins l'endeman.
Digue digue da» !...
4
Vènon la meirino
Emé lou peirin ;
Cousin e cousine,
Vesino e vesin
Touto la marmaio,
Pichoun emai grand,
La mameto, en aio,
Pièilou rèire grand.
Digue digue dan!...
5
Dedins li carrière
Ounte van passa,
Goume un jour de fiero
Lou monde es preissa.
E de Tenfantugne
Que tèn lou mitan,
S'ausis de coutùnio
Lou gai chamatan.
Digue digue dan !...
Ceremounié fâche,
Tornon à l'oustau ;
Ghascun se despacho,
Li fricot soun caud.
- 31 -
Se bouton à taulo,
E pas que de pan
Nimai de paraulo
Se ièvon la fam.
Digue digue dan !...
7
E iéu qu'à la fèsto
Ère counvida,
Gai... emai de rèsto —
L'anave ôublida —
Tant e tant beguère
De vin rouge o blanc,
Que m'aroundiguère
Coume un sa d'aglan.
Digue digue dan !...
Escoubo novo fai très jour bèu sôu.
CONTE DE MÈSTE ARNAU
Cade jour que Dieu a fa, bèn vo mau, pèr uno cavo vo pèr l'autro,
ausissèn dire : Osco, Manosco ! Ebè, l'a bessai pa foueço gènt que
sachon coume va qu'acô li vèn à la bouco... Dins tôutei leis escagno
embouiado, sus laterro, ses dique tau cerca lafrumo ; es elo, pa-
rèis, que sarié la ficello de touto cavo, e, se li duven lou jour, à la
frumo, li duven tambèn la sourniero... Mai qu vous aurié di qu'es
mai uno frumo l'encauso de Osco, Manosco ?
Adounc, à Manosco, avans la grando Revoulucien, l'avié un Si-
gnour, coume d'en partout, emai qu'èro un brave pelissié I Oussito,
avié toujour p6u que lei manousquino faguèsson de benoit à seis
ome... Aquelo pou l'èro vengudo à l'après de pas mau de brut que
courrien dins lou peïs... Uno talo emé un tau, leis avien vist en
tal endret..., un tau emé uno talo... Basto ! Moussu de Manosco
vouguè n'en avé li braio neto e souenè Moussu lou curât. Aquest,
qu'à l'epofo, la Noublesso e lou Clergié èron cuou e camié, venguè
subran au castèu.
- 32 —
— Asso 1 Moussu lou curât, es pas lou tout, mai parèis que lou
peïs esplen de couguou... Aco p5u pas dura e lou fue d'amour pour-
rie bèn nous adurre lou fue dôu ciele.
— Que voulès que li fàgui, moussu de Manosco ! Diren de messo,
pregaren Dieu e bessai aco si carmara. Lei manousquino soun proun
couquino, mai lois ome, tambèn, li melon dôu siéu, e vous, Moussu,
vous n'en privas pas, parèis.
Vous dieu pas de noun, Moussu lou curât, de la part deis ome
aco sicoumpren. mai delà part dei frumo ! es-ti pas une aboumi-
nacien.
— Vouei, mai qu 's qu'acoumenço, la frumo, vo 1 ome ?
Ya duVès saupre, e se vous ai manda querre es pèr que digues
clar e net quand l'a de couguou à Manosco ?
— Ah ! Moussu, acô es lou secret de la counfessien, pouédi pas !...
Sabès qu'au pourtissoun de la penitènci ço que nous intro de l'uno
nous souarte de l'autro !
— Vouei, vasàbi, mai maugratd aco voueli saupre ço que sipasso
dins moun peïs e, secret vo noun, fau atrouva lou biais de va mi dire
sènso vous desfauta de vouestedevé. ^., „
— Diàussi ! faguè Moussu lou curât, qu uno ideio de Dieu 1 em-
puré subran es pa maleisa. Lou deminge, eicito, tout lou mounde
vèn à la glèi'so, parai ? Ebè, deminge que vèn. avans la messo, si
tendron toueidous sus la pouerto de la glèiso, un d'un caire un de
l'autre aurés à la man uno taio de boulangié e cade côu qu'mtrara
uno màlerouo pecairis vous dirai : Osco ! Farés uno osco à la taio,
emé lou coutèu, puei à la fm countares.
Tant fa tant va ' Lou deminge venent, lou Signour e lou curât s a-
trouvèrori aquito, aplanta sus la pouerto de la glèiso e, à mesuro
qu'uno manousquino arribavo, s'èro uno pecairis, moussu lou curât
disié : Osco f . . , , x- j>
Ah ' pecaire ' parèis que n'en fague 'no bravo tiero, d osco, moussu
de Manosco ! Mai tau si serve de l'espaso, coume disié l'autre, que
périsse pèr l'espaso... , , „ , • -,•
E vai ti fa de Dieu I Tout d'un tèms la bello darmero, dins un su-
perbe carosso, arribèla bello Madamo de Manosco, la mouié dôu Si-
gnour, qu'en la viant. eu, anavo estrema lou coutèu eme la taio...
Mai lou curât, quevoulié pas faire de pegin h creido : — Osco !
— Goumo I faguè lou Signour, en si mandant lei man sus la tèsto,
ma frumo ? ,, ,
— Ah ! segu, rebèco lou curât, Osco, Manosco !
Tira de La Sartan. ^ov galoi sartanie.
- 33 -
LI MOBLE D'ARLE
Peraqui souto Louis XV, e souto l'enfluènci de l'estile galant
qu'avié la vogo d'aquéu tèms, se coungreiè en terro d'Arle uno ma-
niero d'art touto particulière pèr moubla lis oustau. Li moble d'aquelo
epoco, e qu'an fa tradicioun pendent belèu cent- cinquante an, soun
d'uno eleganço requisto, e regalon lis iue, quand li vesès dins un
oustau. Yuei malurousamen aquéli moble prouvençau, qu'èron es-
crincela pèr li menusié dôu pais e que fasien la glôri de nosti bràvi
maire, tendon à desparèisse, coume touto autro causo, davans la
pacoutiho fabricado à bon comte. Lis abitant, li païsan, que n'avien
sis oustau garni, livèndon i repetié pèrachatade ravaudiho — que
creson à la modo, e li repetié li revèndon is amatour e gènt de
goust — que lis emporton un pau pertout.
De que se coumpausavo l'amoublamen arlaten? Quand disèn
arlaten, ié coumprenèn tambèn Tarascoun e Bèu-Gaire, e tôuti li
vilo e vilage ounte li femo porton Tatrencaduro d'Arle.
l'a d'abord loupestrin (en francés crédence o buffet). A dous tiradou
sus lou daut e 'n dessouto dos porto que rejougnon lou linge e àutri
garnimen de taulo. Aquéli porto avien de ferramento decoupado,
emé de grand gounfoun lusènt. Tout luu davans èro flouri d'escrin-
celaduro au cisièu e, au bas, sus lou mitan, èro entaiado uno soupiero,
simbèu dôu repas de famiho.
Sus lou pestrin, en reculado, i'avié souvent uno autro espèci de
releisset garni de pichot tiradou, que n'èro lou courounamen.
l'a pièi la mastro (en francés la huche), en formo de sarcoufage an-
tique, pourtado sur quatre pèd. Se ié pastavo lou pan d'oustau. l'èron
représenta en naivo esculturo lis estrumen de la meissoun : lou vou-
lame, lou rastèu, em' uno garbo de blad.
l'a Vestagnié o escudelië (lou dressoir en francés), qu'èro \in cadre
garni de très o quatre estagiero, ounte se revessavo la veissello d'es-
tam e peréipli sieto escricho, li bèlli sieto de Moustié — que Ijnôvi
achatavon en fiero de Bèu -Caire.
l'a lou veiriau, un moble que s'acroucavo à la muraio o se meti-é
sus lou pestrin, e mounte espausavon li vèire e touto la cristalarié.
Sus lou pestrin enfin, encaro generalamen, se pènjo la paniero,
qu'emé sis espigoun, si festrun, si cloucheiroun, retrais uno capeleti,
coume dirias lou toumbèu dôu papo Jan XXIL Au pourtissoun de la
— 34 —
paniero, que souvent es reboumbi, lou menusié ié ciselavo quàuquis
espigo de blad.
De chasque las de la chaminèio, i'a la saliero e la fariniero, dous
moble en miniaturo, que dins l'un i'a la sau, dins l'autre la farino
pèr faire fregi lou pèis. Sus la saliero escultavon un bouquet de sa-
ladello, e sus la fariniero un parèu de peissoun.
Oubliden pas un cofre moustre, que tenié tout un caire de la
grando cousine dis oustau meiragié e qu'apelavon lou moulin, o de-
fes la haluteliero, e que servie pèr tamisa.
Pèr fini, à la chambro avès lou gardo-rauho, qu'aco 's lou moble
majourau, emé si grandi porto à ferramento en zistoun-zèst, enden-
telado à jour, e si dous aut gounfoun, redoun e loungaru, tau que
dos coulouno de brounze. Sus lou daut^ esculta, se vèi un vas de
flour, o bèn un nis de tourtourelio, o bèn un cremadou de fïamo, o
tout autre simbole de l'amour counjugau ; e pièi, entre li porto, un
tambourin, un flahutet, emé de fru de la Prouvènço.
Tout aco èro en bos de nôuguié bèn cira« que dintre l'on se mi-
raiavo. Èro lou lùssi dis oustau, enjusquo vers li pàuri gènt; e 'mé
lou coustume di chato, particularisavo lou gàubi gracions de la raço
arlatenco. Mai aquéu vent de platitudo, que vuei destaco li nacioun
de tout ço qu'es iradiciounau, fai que bèn lèu veiren parti aco coume
tant d'àutri causo. £ memamen lou gardo-raubo fai déjà plaço à
l'armàri à glaço.
L'espourtacioun de nosti moble, qu'en Arle fai l'oujèt d'un trafi
particulié, me rapello uno engano que fau que iéu vous conte.
Un jour erian en Arle em'unami de Paris, que voulié secroumpa
un dedins-d'oustau arlaten, la paniero, lou pestrin, la mastro, l'esta-
gnié, lou veiriau e lou rèsto. Après avé rouda, m£:rcandeja' vers li
marchand, un d'aquésti nous faguè: ce Aro, messies, s'orias cifHous
de vèire dins un mas un assourtimen de moble coume n'ai gaire
vist de miés, iéu poudriéuTous ié mena : es eila vers Trenco-Taio.
Soulamen es de gènt que ié soun forço estaca, e crese pas que se
decidèsson, pèr d'argent, à se n'en desfaire. » — c( Anen li vèire », ié
diguerian.
E, acoumpagna dôu marchand, nous vaqui caminant dins la draio
dôu mas. La femo èro sus la porto e, tre nous vèire, cridè à-n-aquéu
que nous menavo :
— Anen, nous n'adusès mai, d'aquéli brou cantej aire? Lou sabès
bèn, que voulèn pas vendre!
- 35 -
— Eh ! digue lou marchand, vous escafagnés pas coume ac6 ! Vous
U manjaran pas, vôsti moble, pèr h vèire I
— Oh ! s'es que pèr H vèire, aquéii moussu podon intra. —
E'm'aco intrerian e, veritablamen, nous trouverian en fàci d'un
amoublamen perfèt, chasque moble à sa place que se vesié que i'èro
desempièi d'an e d an. Moun cambarado barbelavo :
— Bravo femo, ié fai, autramen, quant n'en voudrias, au cas ounte
quauque jour siguessias decidado à vendre ?
— Vendre noste dedins-d'oustau ! que moun paire, que ma maire,
que nôsti grand nous an leissa! Tenès, vesès aquéu pestrin?EhI
bèn, es un avugle, o, un menusié avugle, que Ta cisela counàe aco...
Belèu n'avès ausi parla, de l'avugle de Saujan ? Eh ! bèn, es eu,
aquéu de Saujan, que, rèn que de-tastoun, a fa aquéu bèu travai.
— Mai anen, argent pago tout, asardè lou marchand de moble.
— Me n'en baiarien sèt cent franc que me farien pas dire sebo.
— Aqui sias pas dins la resoun : à sièis cent, sarien brûla.
— Sèt cent ! crido la iemo, emai encaro, vès, sabe pas se moun
ome me fara pas desdire.
— Va pèr sèt cent ! digue monn ami enfiouca ~ que dounè d'arro
i la masiero e, pache fa, nous envenguerian •
D'aqui, sus la Plaço dis Ome, veici qu'erian intra pèr heure quau-
carèn au Café di Meinagié, e moun coulègo, urous de sa trouvaio e
le sacroumpo, n'en parlavo tout fièr en d'Arlaten qu' aqui i'avié.
Mai aquésti, pas-pulèu lou Parisen aguê bada, partiguèron ensèn
dôu rire :
— Vôsti moble, nous diguèron, sorton dou magasin dôu marchand
que vous a coundu. Es un biais qu'a trouva pèr faire valé sa brou-
canto. Quand aurés près aquéU, n'i'en carrejara mai un autre as-
-ourtimen. —
Aro, i'aura-ti un retour vers aquéu gènt estile d'Arle, quand lou
pople, educa pèr l'acioun felibrenco, coumprendra miés li causo que
ié fasien ounourV Es de souveta, car pièi, à forço de leissa tout per-
Ire, la vido devendra tant laido que tôuti n'auran lou maucor.
En atendènt, un ome de bon, un grand fabricant de moble, M. A.
Blanqui, de Marsiho (8, carriero Cherchell), a coumprés en artistô
lou partit, même endustriau, que se poudié tira dôu vièi art arlaten
E veici que s'es mes à fabrica, de man de mèstre, tout un genre d^
' le qu'apello « prouvençau » dins lou plus pur estile d'Arle.H
li catau inteligènt de l'encountrado ié fan de coumando bello*;-
- 36 —
se quaucun vôu n'en juja, a que d'ana'n Camargo, au castèu de
Mount-Gaume, vers 9L. Louis Prat, e aqui pourra vèire, dins la salo à
manja, de pestrin, d'estagnié^ de veiriau, de panierOj que n'i'a pèr ié
bada davans !
(Tira dôu journau L'Aibli). F. mistral.
PROUVERBI SUS L\ FEMO
De l'ase, dôu nôuguié emai dôu femelan
N'espères rèn de bon sens bastoun à la man.
Femo, cat e can.
An de niero tout l'an.
De la marrido gardo-te,
De la bono mesfiso-te.
Goansèu de mouié,
Quau noun lou pren es un couiet.
CREIRE ANTI
A Raoul Gineste.
Urous quau pou segui, lou cor pur, lou front aut,
Lou draièu secarous ounte an passa si rèire,
Sens regarda plus liuen que sis antiqui crèire
E sènso s'esvarta di campas patriau.
Car, li valent que l'art a chausi pèr si prèire
E que creson, pecaire, ajougne l'ideau,
Sènton dintre soun sang crema lou fio mourtau,
E la doulour seguis li sublimi courrèire.
Emporton dins la niue prefoundo dôu toumbèu,
Lou fum van qu'an leissa si pantai subre-bèu,
E l'amar souveni de sa crudèlo vido.
Mai lou cor qu^èi jamai sourti di vièi camin,
Sent que s'enauro vers un triounfle divin
E s'endor dins la pas (Je soun obro coumplido.
AGUSTE ROL.
— 37 —
UUSURIÉ, L'ASE E LOU GAPOUGHIN
Lou vièi Boutignan que s'èro acampa un gros bèn en fasènt courre
la barioto, e en anant rapuga àl'entour di garbeiroun o dins li vigno
avans vendémio, èro toujour pèr orto avans soulèu leva emé sa saco
sus l'espalo. D'ounte venié, ounte anavo, degun lou sabié.
Un matin dôu gros ivèr, jalavo à pèiro-fèndre, la biso vous cou-
pavo lou mourre. lou vièi Boutignan rescountrè lou Paire quistoun
di Becoulèt de Vilo-Novo que s'enanavo, emé soun ase carga de sis
ensàrri vuege. faire sa quisto i granjodela Bartalasso. S'acoumpagnè-
ron un bout de camin. E pèr estaca soun bout, o pèr que lou capou-
chin ié demandèsse pas ço que pourtavo dins sa saco, Boutignan ié
faguè ansin : — Paire capouchin, d'ounte vèn que voste ase trémolo
coume un jounc ?
Lou capouchin, que li sâbié t6uti,ié respoustè : — Dises que trémolo
coume un jounc, moun paure ase ? E vous, s'erias à sa plaço, emé la
cordo au c6u, li ferre i pèd e lou counfessaire, à voste coustat voudriéu
vèire coume tremoularias.— ^^-^ - ;?/;? ^ v^ ^
E l'ase, qu'èro d'aquéli que parlavon, e di plus mau embouca, se
revirè 'n richounejant e digue : — Pas besoun de tout aco : se vesié
soulamen un capèu de gendarme, tremoularié coume l'emboupigo
d'un porc.
LOU CASCARELET.
A MA CHATO QUAND ÉRO EN PENSIOUN
GARTO LETRO
Avans-ièr en tubant ma pi-po,
Ventru coume Louvi-Felipo,
Ere asseta dins lou jardin ;
Veici que d'un aire badin,
Lou gau qu'apereila gratavo
E que li planto mau-tratavo
Venguè pièi faire lou bèu-bèu
Davans la gàbi qu'au soulèu
Penjavo à l'aran, mistoulino.
l'avié dedins ta cardelino
Que cantavo d'un èr galoi.
- 38 -
— As bèu canta, capoun de goi !
Digue lou gau, siés dins la gàbi,
E la presoun douno l'enràbi... —
La cardelino : — As proun resoun,
Respoundeguè; d'èstre en presoun
Es uno causo bèn marrido !
Vau miés, segur, courre bourrido !
Aro, es ansin ! que ié faren ?
Fau se counsoula ! Quand saren
Quarpnto jour après li masco, *
A la semanado de Pasco,
Madamiselio arribara
De sa pensioun... M'arribara,
Me vendra vèire matiniero
E cantaren !... La cousiniero
Alor, ami. t'agantara,
E noste gau plus cantara.
Car crese bèn (acô m'assolo)
Que te metran dins la cassolo.
8 de mars 1888. marius girard.
Tira di Cahro-fio — pouesîo entimo — en preparacioun.
LOU LOUP E L'AGNÈU
FABLO PIEMOUNTESO
Un agnèu qu'èro resta soulet à l'oustau meteguè la tèsto à la fe-
nèstro, e vesènt veni lou loup dins la carriero, vouguè faire Michèu
l'ardit, e.ié cridè milo soutiso, e n'i'en digue talamen, que li vesin
n'en restèron espanta. Mai lou loup sens se despacienta ié digue : —
léu fau auriho de marchand à ço que dises e me n'en fiche, pèr-ço-que
noun fau cas de toun audàci. Mai soucamen m'enfèto de vèire la
porto de toun oustau tant bèn barrado, car sabe que, se noun èro
ansin, pauret, tremoulariés rèn que de vèire moun oumbro.
MOURALO
Segound lou rode o lou moumen,
Tau parlo aut vo umblamen.
- 30 -
ZETO
LA MAIRE.
D'ount vèn que siés vuei mai que mai tardiero,
Tu que sèmpre au mas t'acampes de-jour ?
Encaro pèr orto en pleno sourniero,
Ah ! qu'as mes moun couer en malo tristour l
ZETO.
Maire, va sabès, pèr fes leis oubriero
Triman, se va fau, jusqu'à l'escabour.
LA MAIRE.
En anant deman vendre l'ourtoulaio,
Dôu mèstre saubrai à que m'en teni...
E garo s'es pas ta dicho veraio !...
Miés aurai sus tu l'uei à l'aveni.
ZETO.
Ho ! me bâtés pas ! vous ai di 'no baio ;
Mai lou verai es... n'auje pas fini...
LA MAIRE.
Lou verai es que — coumo m'imagine —
Auras rescountra Jan toun amourous...
Ah! noun mutes, nèco ; adounc va devine ?
Te siés enviscado à soun teta-dous I
ZETO.
Maire, davans vous counfuso me cline
E pentouso ; mai, jure sus la crous...
LA MAIRE.
Voues pèr sarramen afourti braveto
Qu'as pas fa lou mau : e va bèn ansin.
L'as laissa pamens te counta lloureto !
Ah ! simplo es la chato^ e lou diable es lin !
— 40 -
ZETO.
Jan en tout ounour me vou sa femeto ;
M'amo, e l'ame bèn : Jan n'es pas malin.
LA MAIRE.
Que n'agués rèn fa qu'uno charradisso,
Es ço que de crèire es pas gaire eisa :
Lajouvo, en tau cas, tèndro, plegadisso,
Pouerge au-mens sa man, soun front à beisa^
ZETO.
Maire, n'es esta qu'uno piéutadisso
D'amour... oh I rèn mai que vougue teisa !
LA MAIRE.
Fiho, es dangeirous, luen de paire e maire,
D'escouta, de-nué, souleto, un garçoun :
Que t'arribe plus, car pourries mau-traire,
Car feblo siés tu coume toutei soun !
ZETO.
S'aco 's vouesto pou, sabès que fau faire ?
Maridas-nous lèu, après lei meissoun.
8 de juliet 1895. a.-b. grousillat.
LI DOUS NOBLE
Moussu lou marqués de la Lambrusquiero emé Moussu lou comt&
di Sèt-Gourrejo parlavon un jour de si titre de noublesso, e tôuti
dous voulien se prouva que poussedissien li plus vièi pergamin. Las
de discuti, de parla de Francés Proumié e de Carle-Magne, lou mar-
qués de la Lambrusquiero faguè : — léu, moussu lou comte di Sèt-
Gourrejo, pode vous faire vèire li quatre ferre que sant Aloi fourgè
pèr lou chivau de bataio d'un de mi davancié ! — Eh bèn ! iéu, respoustè
— 41 —
lou comte di Sèt-Gourrejo, pode vous faire vèire, pèr mi quitanço
qu'an touti lou timbre, que pague encaro dès escut d'interèst pèr an»
d'un capitau qu'un de mi rèire-grand emprunté pèr ana vèire e
adoura Noste Segne Jésus dins l'estable de Betelèn !
LOU CASGARELET.
AVIS
La chourlant coumo fas, la verdo es de pouisoun
T'abrutisses, pièi lèu acabaras de viéure.
— L'abitudo es pèr iéu devengudo un besoun :
Amariéu mai mouri que de n'en plus ges béure.
— Déjà, parlant ansin, as perdu la resoun.
LOU SIBLET DE JAN GOUVINO
CONTE DE VIHADO
Autri-fes i'avié, dins la gorgo dôu Bouisset, un coucounié nouma
Jan Ck)uvino, laid coume lou bon Dieu es bon, galejaire sempiterne, e
fin coume uno argno. Avié pèr femo Gatinde la Perlo, quejitavopas
lou lard i chin, car, quand fasié Taigo-boulido, pèr espargna lou bos,
larusado, boutavo pèr tisoun dos calado, qu'une fescaudo, ié fasien
gargouta soun oulo tout lou jour. Tambèn si rodo anavon, e la dru-
diero à l'oustau intravo en soubeirano.
Saubrés dounc que l'an de soun mariage, pèr sant Matias, Jan
s'entournè de la fiero di nose emé dous Franchimand qu'avien pas
fa si freto à Garpentras, e qu'anavon plus liuen bousca fourtuno.
Arriba davans l'oustau de Jan, intron pèr abrasa la pipo e béure
un chicoulet, coume se fai entre gènt de mestié.
Catin i'èro pas ; èro anado au moulin faire farino e, rén de plus fre
que li cendre.
Pamens, subre dous caiau, au caire de la chaminéio, uno oulo, de
tèms en téms, leissavo escapa, lougeireto e blanco, uno tubèfp que
gatihavo e durbié la narro de tant que sentie bon.
— 42 —
Res de tant sousprés au mountle: — Goume! fan, uno oulo que
gargoto sènso fio ?
— Tout-bèu-just, repren Jan, es uno oulo que la fado de Sant-
Quentin, uno beilo niue, pastè dins li vabre, i'a d'acô de trentenau
d'an, e qu'ai agu de rescontre.
— Se voulias, asardè Jan, la croumpa, estent que sian pas riche,
pèr cent escut vous leissarian l'oulo enfadado, e vous assegure,
coume i'a qu'un Dieu au cèu, que fès un marcat d'or ; n'avès qu'à ié
mètre dedins lou taioun que vous plais, emé la garnituro, la bèn
curbecela, ié boufa au quiéu. e dins un vira-d'iue la bouiaco es
cuecho. —
Ravi d'un tal atrouvat, vitamen comton li cent escut, que Jan em-
pocho, e galoi parton à l'aventuro.
Au proumier endré que rescontron sus sa routo, croumpon vers lou
bouchié un quartié d'aret : gagnon la coumbo vesino, e vague de
boufa l'oulo. Mai, paure, l'oulo bouié pas, e boufo que boufaras ; se
i'encagnèron inutilamen : l'aigo resté frejo e lou taioun crus.
Se vesént troumpa, s'entournéron vers Jan, qu'avié previst lou
cop, e d'acord emé sa jouino mouié, entrepachon l'engano que veici :
aquesto escound dins soun sen uno boufîgo de sang de cabrit, eu
pren soun coutèu, soun siblet de pluvié e espèron tôuti dous.
Goume an lou pèd sus lou lindau, lou rusa Jan Gouvino se met à
crida :
— Ah 1 la bôumiano, la traito, l'endemouniado! la vesès? la masco!
es elo que vous a enmasca.., —
E subran, coume en coulèro, ié part dessus, e dins lou sen ié
planto soun coatéu. Lou sang gisclo, la femo quielo e s'aquiéulo.
— Ah ! malurous, qu'avès fa, grand Diéu, qu'avés fa I —
E pietadousamen aubouron la paureto que rangoulo dins soun
sang, e l'asséton mourtinello sus lou bard dou fio. Mai Jan, ac5 ve-
sént, ié fai :
— Vous esmôugués pas tant, es pas la proumiero fes. Ai moun
siblet ! —
— E fieramen tiro de sa pôchi un galant siblet de cano, e siblo.
La femo souspiro, s'esparpaio, s'aubouro, e risouleto remèrcio
poulidamen li Franchimand, que n'en revénon pas.
— Pèr la vertu de moun siblet, repren Jan, li mort revénon,
<30ume vesés.
~ Quinto bello causo ! faguéron, creserèu. S'avian ^quéu biais, à
— 43 —
Paris, veirian à nosti pèd barbela li grand de la terro, e lou rèi vuja
sa bourso pèr reviéudasoun fiéu. Jan, vènde-nous toun siblet.
— Dieu me garde, digue Jan ; es un présent de moun paire, que
l'avié de soun grand, que l'avié de soun lèire.
— Jan, moun ami, fai nous aquéu plesi, vènde-nous toun siblet ;
te leissaren l'argent de l'ouio, e te n'en dounaren tourna-mai cent
escut.
— Me fai proun peno de vous lou donna, replico Jan, mai, lou
sabès, siéu pas riche, e pièi, pourriéu lou perdre ; tenès, à l'asard
Bautesar ! —
lé lou douno, e tourna-mai Jan empocho cent escut.
De p6u que lou coucounié se desdiguèsse, vite, li fmocho, esbignon
soun picoun.
A taulo, à la couchado, aguèron de countèsto emé de carretié pèr
lou groupioun d'un dindounèu.
Siegue meichantige, o bessai pèr esprouva la vertu dôu siblet, es-
coutellon li carretié.
Au chamatan, l'oste, l'oustesso, li serviciau, li passagié s'esmo-
von ; i'a grand rumour e tout es en l'èr. Lis ome cridon, li femo plou-
ron, li carreteiroun parlon de venjanço ; mai un d'éli, retrasènt Jan
Couvino, dis : ce Signés tranquile, ai lou siblet que revèn, anas
vèire. » E siblo que siblaras 1 Li mort restèron mort. Se vesènt
tourna-mai engana, s'arregardon, pale, esmougu, trefacia, e parton
à touto zuerto dins la niue porto-estrai.
iMafrquau tron vous a pas di qu'au vira d'un bos s'embrouncon à
Jan Couvino, que li fugissié peréu. Lou recounèisson, Taganton e
s'escridon :
— Ah ! bôumian, te tenèn, te tenèn, aquest cop ; monstre, fai 'toun
Pater, car se nous escapes, pigno de bouis... —
lionur pèr Jan qu'avien ges de coutèu. ce Coume faire ? » se jgrgou-
non entre dent : e subran de si moucadou, de si fichu, lou bihon sou-
lidamen i pèd d'un agachoun, esemeton en bousco. Pas liuen d'aqui,
dins lou campas e lou silènci, un clar dindin d'esquerlo s'ausissié ;
èro un troupèu de pastre que peissié dins li ferigoulo. Jan, subita-
men, coume ispira, se met à dire : « La vole pas, la vole pas. noun,
la vole pas ! » Esmougu, lou pastre escouto, e Jan redis de plus
bello : « La vole pas! noun, noun la vole pas ! »
Entriga. lou pastre s'avanço de cauto-cauto, eatrovo Jan Couvino
à l'éuseestaca
— Eh I que vous arribo ansin ? ié fai timidamen.
_ 44 —
— Que m'arribo, dises? unàrsi de la maladicioun! Figuro-te que
volon, voulé vo noun, me marida 'mé la fiho dôu rèi : un boussi-
gnou ! laido, tèclo. un mouloun d'os ! que sabe mai? léu qu'âme -tant
Gardelino, amariéu mai mouri ! Es verai que me fan proun lusi moun-
tagno d'or, e me proumeton manja requist ; mai que devendrié ma
Gardelino !
— Hoi ! coume !... voulès pas la fiho dôu rèi ! E bèn, iéu, iéu, bre-
founejo en se gratant...
— Tu la voudriés ? Mai, moun ome, i'a rèn de tant eisa. Pren ma
plaço, e quand li gènt dôu rèi vendran, ié diras que la vos, que siés
bèn décida ; manjaras de bon moussèu, saras riche e quasimen
Moussu Sire. —
Lou pastre, aqui, ié veguè plus, e tout-d'un-tèms lo'u destaco e se
laisso estaca. E, vitamen, Jan enmeno lou troupèu.
Avié pas vira lou pèd,que li franchimand, qu'avien descubert dins
lou bos un grand gourg. siguèron aqui. Atrovon lou pastre, que
prenon pèr Jan, coume l'avien leissa ; lou destacon de l'éuse, lou
menon, e mau-grat que vogue la fiho dôu rèi, lou jiton dins lou
gourg coume un chin.
Lou pasire cabusso au founs, vèn sus l'aigo, retoumbo, revèn, pièi
s'aproufoundis pèr toujour.
Lou gourg, un moumen treboula, s'argènto mai au clar de luno,
la ribo s'amudis e pau à pau lou silènci gagno.
Lou grand clar de luno, la niue, lou silènci dôu champ ié dounon
la petachino ; parton en courrènt tant qu'an de cambo e van à travès
mourre s'entrambla dins l'escabot de Jan. Lou recounèisson, e, caro-
vira, ié marmoton desalena :
— Mai, diàussi. siés pas ennega ?
— L'avès bèn di, o, siéu pas ennega, darut ! e, tôuti li fes que ca-
bussave,' pôutirave un di moutoun que vesès e que trasiéu sus-l'autro
ribo. Se n'en voulès, sabe lou rode : n'avès qu'à cabussa pèr n'en
adurre. Tè, venès vèire. —
È Jan li meno dre sus la ribo taiado, segui de soun menoun fidèu,
e la luno au déclin retrasié dins l'aigo l'oumbro dôu beroun.
— Ve, lou bèu! ié vèn Jan ; sauto, l'agantaras... —
Sauto ; l'aigo que l'enmantello ié t'ai faire glou-glou-glou.
— Que dis? fai l'autre.
— Dis qu'es pas proun fort, que i'anes ajuda. —
L'autre sauto. E l'endeman de matin la tont de Vau-Cluso bou-
missié li negadis.
ANSÈUME MATHIEU.
— 4o —
LOU BON PÈR RÉN
Sus terro, ai las ! es pas tout rose I
D'uni soun drud, d'àutri mesquin,
Pèr mens de rèn me garce au Rose !
Pèr iéu lou sort es trop couquin î
Sènso pousqué faire fourtuno
Ai fa mai de milo envencioun ;
De-segur n'aurié faugu qu'uno
Pèr gagna forço picaioun !
Ai fa proun de causo barroco,
Anas bada coume un Goulau :
Esculte sus d'iou à la coco,
Siéu courdounié pèr cacalaus !
Me louguère à la Bartalasso
Pèr foundre de pipo d'estam !
Cassave i niero à la tirasso,
Pintave de froumage blanc !
Après durbiguère boutigo
De sucre d'ordi tourneja,
De mourrau pèr mètre i fournigo,
Di vièii peu d'arenc sala!
Estent foundur me desounglère
Pèr foundre de caiau ! Malur !
Dins uno auberge me louguère
Pèr mitouna lou pan trop dur !
Uno envencioun de mi pus fino :
Vendiéu de peto de lapin
Que saupicave de farino
Pèr cinq sou n'en baiave vint !
Ai vendu proun d'àutris afaire,
D'abord, de plumo de grapaud !
D'6li de bos pèr bello-maire !
De faus-côu pèr li perdigau !
— 46 -
Messies, ai vendu de luneto
Pèr tout vèire dou bon cousta,
Ai même vendu de moucheto
Pèr tira li verme dou na !
Travaie dur coume un trapisto.
Ai d'obro de niue e de jour,
Me volon de pertout, ma fisto !
Siéu grataire pèr li prusour !
Siéu ciro-boto di barboto,
Tounde li chin di vièi fusiéu.
Fau pièi d'arnés pèr li barioto 1
Siéu bon pèr tout !... E di bon siéu !
20 de Desèmbre de 94. pèire dibon.
Emai la terro fugue un dur matalas, vau miés senti sa dureta coucha
dessus que noun senti soun pes, coucha dessouto.
L'ANGE GARDIAN
Felisoun de Perno èro pas l'encauso que li granouio an ges de co.
Si parent, pèr lou desgroussi, lou boutèron un parèu d'an au pichot
semenàri de Santo-Gardo. Un dijou estent à la permenado dins li
champ, Felisoun aviso alin un bel agroufiounié, que si branco rebala-
von jusqu'au sou tôuti roujo d'agroufioun. Au moumen que degun
fai cas d'eu, noste groumand de Perno fai vejaire d'ana escampa
d'aigo de-long d'uno sebisso, e quand se vèi escoundu, part coume un
loup, tant qu'a de cambo e d'alen, arribo sus l'agroufiounié, se bouto
tant-lèu a manja de la b^llo frucho roujo e goustouso, avâlo li me-
seioun pèr plus lèu agué fa. Mai-vaqui que tout-d'un-tèms sort de
dessouto l'aubre Moussu l'abat Giraud, que cassavo à l'espèro l'au-
celiho que venié bequeta lis agroufioun.
— Misérable ! crido à Felisoun. Dequé fas aqui ! ié penses pas !
Manja d'agroufioun que soun pas tiéu ! Quente pecat i Quente es--
— 47 —
candale pèr toun Ange Gardian ! Eu l'anara dire au bon Dieu que te
punira !
— S'es qu ac6, faguè Felisoun, vous esmougués pas : lou bon Diéa
n'en saupra rèn ; siéu vengu talamen vite que moun Ange Gardian
a pas pouscu me teni pèd.
LOU GASCARELET.
LA LECO
I
Em'uno lauso
Que sus quatre busco repauso,
Paul lou mignot, de sero, a fa, dins li bouissoun
Soulourabrous dôu jardin, uno leco engranado,
Bèn aplanado,
Ounte deman matin se prendra l'auceloun.
Ris à sa maire,
Se coucho countènt, mai dor gaire ;
Touto laniue pantaio e bouscarlo e rigau :
La som pou pas veni quand vesès en pensado
Leco abeissado
E dessouto belèu un merle, un perdigau.
Tout-bèu:just l'aubo
Fai flouqueja sa tresco raubo
Sus li vitro que Paul, enuia de soun lié,
Niflo. siblo, toussis, se freto li parpello
E lèu apello
Sa maire que l'embraio e nouso si soulié.
Mai se devino
Que d'aquesto ouro laplôuvino
Ksgarrussis lou sou de si plumet de gèu.
Deforo tout lusis. La tepo es argentado,
E l'alenado
De l'auro fai vôuta de tubèio de nèu.
- 48 —
Es rèn Li braio
Messo, lou drouloun pren la draio,
E tout cau^ de soun nis à la leco s'encour.
Ah ! qu'es ëïç5? La lauso, aièr bèn adôubado,
Es pas toumbado,
Un di quatre bastoun es, bessai, un pau court.
Uno autro broco
Es alestido que just toco.
Mai lèu lou gobi vèn à si det au travai ;
Lou nas es uno font ; l'aurlho vounvounejo ;
La gauto frejo
S'encremesis. L'enfant fai la bèbo e s'envai.
— Se l'auceliho
A pas bequeta la graniho,
lé dis la maire, avié pas fam. Veici la nèu,
La nèu que toumbo. Vé ! coume debano espesso !
Te fau proumesso
Que deman l'auceloun pitara, moun agnèu. — ^
La matinado,
Lou bèu proumié marca si piado
Sus lou lusènt tapis qu'esquicha dôu taloun,
Gracino douçamen e vous fai de galocho,
Noun, rèn n'approcho,
L'ivèr, d'aquéu plesi pèr lou brave Pauloun !
Li bouissounado
Souto la nèu soun amagado.
Anen vèire tambèn : — E part. Mai pataflou !
Très fes resquiho en routo, e très fes s'escagasso.
Lèu se ramasso,
Yai de mourre-bourdoun... Bon! la leco es au sôu!
La joio santo
Dôu paradis en soun cor canto ;
Mai lou det sus la bouco, espanta, pensatiéu
N'auso pas esclargi lou mistèri di causo.
En fin la lauso
Es levado. Que i'a ?... Rèn, mis ami de Dieu.
— 49 —
Mai doulour talo
A renfantoun«es pas mourtalo.
Lou cassaire mignot a lou pitre di fort,
Escoubo de la man. alestis plaço seco,
Refai la leco,
E lèu soun oublida lis auvàri dôu sort.
Toujour mountado,
La leco es vint fes visitado ;
Tant e tant qu'à la fin toumbo, paf ! e se vèi
En deforo uno co. De qu'es ?... Uno petouso
Pauro crentouso
Espôutido, Pauloun es plus urous qu'un rèi.
Dins si maneto,
Li dos rejouncho en cabaneto,
Vite adus l'auceloun, e s'encourt embrassa
Sa maire, trefouli d'uno tant bello casso.
Que vau becasso,
Pluvié, vanèu, canard e gabre enrabassa.
II
Dins la vida, moun bèu, se n'en pauso de leco
Que soun toujour en l'èr. o quand toumbon n'an rèn.
Alor, esglaria, lou costo-en-long rebeco ;
Tu fagues pas ansin, mignot, e faras bèn.
Vai toujour de l'avans ; coumenço, recoumenço
La leco ounte se pren noste courchoun de pan,
E t'alasses jamai. Emé perseverènço,
Ço qu'es umble maset s'enausso de dès pan,
E s'estiro en oustau que nous tèn à la sousto
Quand lou vieiounge vèn, renous dins un cantoun.
Gardo ta bello fe, ta fe que rèn desgousto ;
Refais refai ta leco, o moun brave enfantoun î
E se d'asard, un jour, la casso espetaclouso
Qu'as, de segur, cent fes bèn meritado autant
Que degun, n'es pas mai qu'uno pauro petouso,
Siégues pas despichous car tôuti n'an pas tant.
A moun nistoun Paul, lou jour de sant Sivèstre 1893.
4 LOU FELIBRE DI TAYAN.
- 50 —
L'OME PREVESÈNT
3an Taiolesco de Mouiero, es un gros travaiare, s'es acampa un
poulit bèn e s'es marida emé la chato dôu Lppin,
Dins soun oustau, coume dins tôuti lis oustau di gènt dru, i'a
bono prouvisioun de tout. Entre que quaucorèn vai manca, atalo lou
blu, part pèr Avignoun e adus tout ço que fau pèr lou meinage.
L'autre dissate tournavo de la vilo emé douge brès sus sa jardi-
niero. Un cargamen à peu 1
— Mai, couiet ! deque vos faire d'aco ? ié cridèron li vesino en
lou vesènt passa.
— Gouiet ! lou siéu pas tant qu'ac5, couièro ! ripoustè Jan Taio-
lesco, i'a just un mes que siéu marida e ma femo vèn dd faire lou
pichot. Ai fa moun comte que, se ié vai d'aquéu trin, n'aurai coume
aco uno dougeno pèr an e me siéu mounta pèr quauque tèms.
LOU CASGARELET.
AMO, CREI, ESPERO
A moun fiéu Marius.
Lou mounde. vuei, se plang, gémis e selamento.
D'ounte vèn aquéu mau que lou fai tant soufri ?
D'ounte vèn que varaio au grat de la tourmento,
E que contro l'aurige en van cerco un abri ?
D'ounte vèn ! Vèn, entant, de ço que l'ahiranço,
Vermenas que rousigo, ai-las ! lou cor uman,
Emé lou doute afrous qu'estoufo l'esperanço,
Fan l'angouisso de vuei e la pou de deman.
Pèr èstre urous, enfant, autant que sus la terre
E dins si treboulun l'ome pou èstre urous,
En despié di malan, di trebaus, de la guerro
Que se fan pople e gènt, atucli, tenebrous,
Fau garda sèmpre vivo aquéli dôuci flamo :
L'Espèr, astre divin qu'esvarto lou maucor,
La Fe, lusènt llambèu que fai lumdins lis amo,
L'Amour, rai souleious que fai flouri li cor !
E. J ou VEAU.
— 51 —
TRAPEJOUN DE CASTÉU-REINARD
Trapejoun, de Gastèu-Reinard, èro asseta davans lou Café de la
;garo à Miramas, quand passé Gasto piado.
— Que tas aqui Trapejoun ?
— A toun service, coulègo, prene la verdo.
— Mai d'ounte sortes ?
— Yène de cassa en Grau, e te dise qu'aco; t'ai fa un chaple ! Tè,
souspeso lou carnié : uno lèbre, un lebrau, quatre perdigau, vaqui
ma matinado ! Dous cop double i perdigau, pan, panî... pan, pan ! à
la lèbre, boum ! uno bouito..., li respousc an tuia lou lebrau.
— Bon bougre !
— 0 quento noço aqueste vèspre au café Ghabanié ! Entorno-te
'mé iéu, saras de la riboto.
— Basto pousquésse ! Pos créire que ié mancariéu pas. Mai digo,
parèis que te siés rabusa; coum' as fa pér tuia tout acô.
— Quand te lou dise, cinq cop de fusiéu, siéis péço, e pas menudo,
regardo.
E Trapejoun, sourtént dôu carnié la lébre, lou lebrau, li quatre
perdigau, li fagué véire à Gasto-piado qu'éro estabcusi e fasié que
dire : — « Bon bougre ! Bon bougre ! » -^
Mai lou triu siblavo e Trapejoun pachusciè vers la garo d'enterin
.,vie Gasto-piado, escoulavo à pichôti goulado lou ressucet de sa
verdo...
Lou vèspre à l'entour de la taulo dôu café Ghabanié, ounte à l'a-
•coustumado li gros cassaire de Gastèu-Reinard s'acampavon, i'avié,
""oudés lou créire un béu jafaret.
Tirajas, Pèdelèbre, Tetc-furo, lou Ghi, tôuti li proumié fusiéu dou
lerraire, mancavo que Gasto-piado, fasien fésto à Trapejoun en espé-
rant l'ouro de la riboto. Avien bouta li dos viéii perdris i lentiho, li
perdigau enrabassa à la brocho. la lèbre au civet qu'embaumavo tout
Toustau emai tout lou relarg, lou lebrau viravo au grand àsti. E tout
aquéu viéure requist s'arrousavo d'un pichot vin dôu Mas dis Amelo,
lou meiour claus de Gravesoun.
Trapejoun se gounflavo coume un baloun en ausént li coumplimen
/je descessavon pas de ié faire e vingt cop laugué que countèsse sa
casso : — I perdigau, pan, pan ! pataflôu, pan, pan ! patallôu
dos perdris! — Boum I ma lèbre fai Jou viro-passo, e, l'asard, li
respousc van tuia lou lebrau.
— 52 —
Dre, emé si bras fasié lou signe d'amira, semblavo que i'èro pèr de
bon.
Pamens es l'ouro de se mètre à taulo, chascun aganto sa cadiero,
e se plaço — au mitan Trapejoun presido la taulado — se fan passa
quàuquis oulivo, un platet de trancho de saucissot, d'arifort e proun
de menudaio pèr eigreja la fam.
Lou civet vai arriba quand, cra ! la porto se duerb; es lou bregadiè
di gendarmo qu'intro, fai un mié salut, vai dre sus Trapejoun, e ié
pansant la man sus l'espale ié fai : — Lou regrète force, mai faudra
me segui à la gendarmarié.
— Presso pas tant qu'acô, respond Trapejoun, de qu'arribo? Fana-
rai deman de bon matin. Siéu segur qu'avès mai aganta lou Cacho-
pesou que me raubavo mi merinjano.
— Noun, faguè lou gendarmo en sourtènt uno despacho de soun
pouchoun. Pèr que voulès lou saupre, veici ço qu'es : erias aquest
matin à Miramas, au café de la Garo, aqui avès jouga i trento dos
carto, avès gagna, dins mens de miech ouro, dos perdris, dous per-
digau, uno lèbre e un lebrau, e pèr gagna tout aquéu gibié avès fa.
passa uno pèço de vingt sou em'uno de quaranto sou que soun fausso,
ai l'ordre de vous arresta e de vous teni à la.dispousicioun dôu prou-
curour de la Republico de z-Ais.
— Es-ti poussible ! faguè Trapejoun pale coume un gipas. Vous
assegure, moussu lou bregadiè, qu'aco es de messorgo. Me couneis-
sés, es verai qu'ai gagna lou gibié en jougant i baloto, mai mi pèço
èron bono....
— léu ai l'ordre de vous arresta, respoundeguè lou bregadiè, e me
n'en dirias encaro mai, que noun poudriéu faire autramen.
— Aquelo es forto ! faguè Trapejoun en s'aubourant, d'enterin que
la servicialo pausavo sus la taulo lou plataras de civet qu'embaumavo
tout l'oustau emai tout lou relarg.
Pamens i'aviè pas à breguigna seguiguè lou bregadiè, e quand
fugue sourti, touto la taulado estabousido se regardé un moumen
sènso muta.
Pièi, Teto-furo que bavavo, tant l'ôudour dôu civet iè fasié veni
l'aigo à la bouco, digue : — Eh bén, aro de que iè farian? Lou mau es
fa, se Trapejoun a ta 'n tour de coudoun n'en sian pas l'encauso.
M'es avis que fau manja la pitanço coume se rèn n'éro, deman s^en-
trevaren de saupre coume Trapejoun aura passa la niue. E touti
fuguèron de l'avis de Teto-furo. E tout passé pèr escudello. Faguè
— 53 —
que Trapejoun que passé, eu, davans lou tribunau de la simplo pau-
liço, pèr agué jouga 'u jo d'asard di trento-dos carto, e sènso agué
tasta ni lèbre, ni lebrau, ni perdris, ni perdigau, paguè l'amendo de
vingt sou.
LOU CASCARELET.
— Digo, Cambraio, es verai que te vas marida?
— Es bèn verai, Moussu Poulèu.
— E quau vas prendre ?
— Vau prendre uno bravo chato d'en palun, que devinarias jamai
t;o que fai.
— Que si ! Vos que te lou digue?.. Fai uno grosso couiounado.
j. s.
Fa très meno d'ami : aquéli que vous amon, aquéli que vous amon pas,
•em' aquéli que podon pas vous soufri.
UN QU'ES PAS SOURD
Lou capitàni de la gardo naciounalo fai faire l'eisercice à soun
bataioun sus lou relarg de la glèiso, e i'apren à gaubeja e à carga en
douge tèms lou nouvèu fusiéu Ghassepot.
Fasès bèn atencioun, ié fai, devès coumta à nauto voues tôuti li
tèms dôu cargamen : Un, dous, très, quatre, cinq, ecetera, enjusqu'à
douge. — E coumando de carga.
E tout lou bataioun de coumta : — Un, dous, très, quatre, cinq,
-ièis... Mai aqui lou capitàni crido: Alto ! arrestas-vous ! Fau recou-
ença ! tôuti coumtas pas : N'ai entendu dous que disien rèn !
LOU CASCARELET.
Li devoto dison jamai dôu predicadou : — Goume a prêcha ? mai di-
•n : — Coume èi '
— 54 -
RETOUR AU MAS
Emé lou grand soulèu avèn feni journado ;
Eu, fier, s'es amaga dins soun rouge linçôu ;
léu, tourne au mas. Deman, ensèn, se Dieu lou vôu,.
Reprendren tôuti dous nosto obro entamenado.
— Entre lis aubre, alin, iéù vese abardanado,
La porto de l'oustau, la porto dou Mas-Nou
Qu'emé li milo flour qu'enciéuclon soun envou,
Sèmblo uno capeleto emé goust adournado.
Vese, claret, menu, traucant lou calabrun,
Goume un belu d'estello escampa dins l'oumbrun.
Un lumenoun lusi dintre li courbo-dono ;
léu vese enfin, li man jouncho sus soun foudau,
Dins la pauso e l'esté suau d'uno madono,
Mirèio que m'espèro, alin, sus lou lindau.
MARIUS JOUVEAU.
A-N-UN FELIBRE
Vau miés que te digon : Perqué siéspas majourau ? Que se te deman-
davon perqué lou siés.
EPIGRAMO
Amire toun palais clafi de meraviho ;
Tapis, glàço, ridèu, moble, estatuo e vas ;
Mai, ta biblioutèco ?.. — Es aqui : mi boutiho !
E bèn, siés, moun ami, louja coumo un Midas,
— Vos dire? — Un rèi... qu'avié de supèrbis aurihoî
A.-B. G.
— uo —
LI MIÔU
Souto li cop de fouit, lis iue tapa lou mibu
yiro que viraras dintre l'or di garbiero ;
Fai de lègo sens fin, la tèsto vers lou s5u,
E lou vèspre se vèi coume au matin sus l'iero.
Goume lou sage se poudié parla lou fôu,
Demandarié perqué se trempo la creniero
A camina toujour dins lou même draiou
Après cent lègo facho en plen dins la sourniero.
Ansindo, parié l'orne au bestiau acipa,
Souto li cop de fouit marcho, lis iue tapa,
En fasènt regreia pèr d'autre la fourtuno.
Mai coume eu es !ou sage, enrego en cridant fort
Avugle de soun dre, revendico si tort
E viro, en espérant, dôu soulèu à la luno !
Aubagno, 8 d'avoust 1895. LOUis astrug.
LOU FIN PLEIDEJAIRE
— Veguen, Mascara, fai lou juge de pas, que demandas?
— Moussu lou juge, demande à Ilateirôu la soume de cent escut
que me dèu e que m'a signa, en recouneissènço, uno letro de change,
i'a dous an.
— Eh ! bèn, Rateirou. fai lou juge, avès ausila dicho de Mascara ?
— Siéu pas sourd, aibènausi.
— E dequé n'en dises d'ac6 ?
— Dise, moussu lou juge, que me n'en rapèle.
— D'abord que vous n'en rapelas sarés lèu d'acord, reijdrésli cent
escut à Mascara e Mascara vous rendra la letro de change, em' acô
bello-fenido.
— Escusas, moussu lou juge, fai Mascara, la letro de change l'ai
perdudo. Mai ié fai pas rèn, d'abord que Rateirèu se n'en rapèlo,,.
— 56 —
— Oh ! mai anen plan, Moussu lou juge, fai lou Rateirôu, coum-
prenès bèn ço que vous ai di.
— Goume, anen plan, dequé voulès dire ?
— Vole dire, Moussa lou juge, que me n'en rapèle... davans un
autre tribunau !...
LOU CASCABELÊT.
LA SERP
Qu'es aco que lampo,
Dounant la sisampo,
Sarié-ti 'n cat-fèr ?
— Pire ! Es uno serp,
Uno serp moustrouso,
Verdo, amarinouso,
Qu'eila se grandis,
Se trosso e boumbis.
Ve-là ! Sa peu lisco ;
Que la bavo envisco,
Chanjo de coulour
A chasque countour.
Ve-la ! S'envirouno,
Pièi siblo, ferouno.
En tenènt en Ter
Sa tèsto d'infèr.
D'enterin, sa barjo ;
Que duerb touto larjo,
Mostro un aguhioun
Yiéu coume un dahioun.
E si laids iue rouge
Dardaion ferouge,
Gounfle dôu vérin
Qu'espèrdon, rabin.
Mai, vès I se fringouio,
Se desenvertouio
En milo festoun
E vai de reboumb ;
- 57 -
S'alongo, resquiho,
Tournamai se quiho,
Se bandis pèr saut,
Mounte vai ? Lou saup
Lou saup, la couquino
Qu'estrechis l'esquino :
Vai pipa'n aucèu,
O teta'n mamèu.
Aro. la rusado,
Se trais rabaiado,
Rintro dins lou sou,
S'escound tant que pou.
Garo à l'auceliho
Qu'eilalin babiho ;
Fedo, aviso-te
De ti blanc tété.
Pamens, noun ! s'arrèsto,
Aubouro la tèsto,
Sounjo plus au j as ?
Vai de-vers lou mas.
Boudiéu ! que s'estiro,
De qu'es que l'atiro ?
Déu senti d'eila
Uno ôudour de la.
Vès 1 coume descampo,
Vès ! vès î coume lampo
En fasènt d'anèu
Entre li canèu.
Tè ! chanjo sa draio,
S'aplanto, varaio,
Lou mas es barra,
Chifro pèr intra,
Espincho, gusejo,
D'a-cha-pau ribejo,
Vai vers Icu pourtau...
Ai I passo dôu trau.
Dins l'oustau, la maire
A leissa, pecaire !
Pèr un moumenet.
— 58 —
Soun enfantounet,
E la serp ardènto
Gapouno e prudènto,
Vers l'ange que dort
S'esquiho d'abord,
Pièi. sout Tacatage
E lou blanc mudage
S'enfilo lèu-lèu
Oro coume un flèu,
E de sa car frejo
Fai uno courrejo
Qu'autour de l'enfant
Sarro en se lipant ;
Se lipo e regardo
L'angeloun que tardo,
Ai-las ! de bôumi
Senoun de gémi,
E zou ! miés l'embarro.
L'esquicho, lou sarro, '
E lèu, lou mignot,
Rend lou la pèr flot.
Aro, la bello amo,
Que s'estoufo, bramo,
Mai sa maire, enfin,
Pàntro emé lou chin.
Secours ! L'espetacle
Fai ferni Miracle !
Lou moustre esfraia
Quito lou caia.
Elo pren la tanco.
Mai, lou cor ié manco
E contro lou brès
Toumbo de revès.
Medor, à la lèsto,
S'aganto à la tèsto
D6u serpatas fou
E l'amourro au sôu :
Aqui, l'ahiranço
Chanjo en devouranço
— 59 -
L'enràbi di dent
Qu'ensemble li tén ;
Se nouson, se giblon,
Barrulon, se tiblon.
E lou moustre part
La tèsto à despart.
Alor lou chin japo,
L'oro serp s'aclapo,
La maire a de cris...
— E l'enfantoun ris.
jÛli cassini.
LOU CURAT DE MALO-FOUGASSO
Un cop i'avié à Malo-Fougasso un brave curât que ié disien Môu-
nié ; vous afourtisse que, mau-grat soun noum, fasié mai d'armana
que de farino ; que tron voulès faire à Malo-Fougasso ! Tambèn ba-
daiavo tout lou franc-diéu dôu jour.
Un jour, fauguè qu'anèsse jusquo à Marsiho, eu qu'èro jamai
sourti de soun trau.
Quand veguè la mar, siguè 'spanta ; mai resté Qandi en vesènt
d'orne que se tenien sus l'aigo, sènso èstre de peissoun. Demandé
ço qu'èro aco, ié diguèron qu'èro de nadaire.
Desempièi, pantaié plus qu'aigo e nadaire. Mai lou mejan d'apren-
dre à nada à Malo-Fougasso, Tendre lou pu secous que siegue en
Fourcauqueirés 1
Un jour que barjavo d'ac6 (éro soun bon parla) em' un vièi gale-
jaire, qu'èro esta marin, e que souinissié en se plagnént de ço que
poudié pas aprendre à nada fauto d'aigo, aquest d'eici ié digue :
— Fau pas vous faire de bilo j)èr tant pau ; e coumprene pas qu*un
ome coume vous sache pas qu^es pas besoun d'aigo pér aprene à
nada !
— Quento dias aqui ! fagué lou prèire, en durbént d'iue coume
k)u poung. Digas lèu ço que fau faire...
— Rèn de plus eisa : fès mètre très o quatre pan de nose dins uno
chambro. e dins aquéli nose que soun boulegadisso, aprendrés à nada
coume dins la mar.
— GO —
— De-segur?
— Ma fe ! n'en counèisse mai d'uno dougeno, qu'an ges fa d'autre
aprendissage e que nadon coume de merlusso. —
Lou vièi marin avié pancaro vira lou cantoun de la carriero, que
iou curât cridè :
— Mariano !
— Que i'a à voste service. Moussu? respoundè la chambriero.
— Pren de sa, e vai-t'en dins Malo-Fougasso, acampa touti li nose
qu'atrouvaras : li métras au s5u, amount dins la chambro dôu se-
gound.
— Mai, Moussu lou Curât, que voulès faire de tant de nose ?
— Acô t'arregardo pas. Fai ço que te dieu. —
E la Mariano parte sènso rebeca, ço que se ves pas souvent^ e
Tendeman i'avié très pan de nose dins la chambro.
Alor, Moussu lou Curât mountè, poussé la cadaulo, se metè 'n
coustume de nadaire, se traguè sus li nose, e vague d'arpateja e de
vanega di bras e di cambo.
Pensas un pau lou trin qu'acô fasié dins Toustau !
La chambriero, touto espantado, mounto lis escalié à cha quatre,
duerb la porto e pousse un bram d'espetacle, en vesènt soun mèstre
dins aquel estât.
— Ah ! malurouso que tu siés, ié cridè lou curât sènso s'arresta,
taiso-te ! que me pourries faire nega !
E. PLAUGHUD.
LA BRAVO NÔVI
De matin
Ai rescountra Tetin
Que s'enanavo luen de soun vilàgi,
De matin
Ai rescountra Tetin
Trimant souleto sus lou grand camin ;
Li ai di d'abord :
Ma caro d'or,
Tant d'ouro ansin que p6u t'avé messo en viàgi ?
Li ai di d'abord :
0 gai trésor,
De t'embrassa, digo, auriéu ti bèn tort ?
— 01 -
— Un poutoun
N'es pas un pecatoun,
Pur, amistous, me laisso fiho sajo ;
Un poutoun
N'es pas un pecatoun,
Coume s'en cuèie au front d'un bèu chatoun,
Sènso segren
Te dise : pren ;
Ma coumplasènci à rèn autre noun m'engajo ;
Sènso segren,
Lou couer seren,
Apounde : emai deman lou doublaren.
Car deman,
A Zèu donne la man,
Zèu que dèu fa lou bonur de ma vido ;
Car deman
A Zèu doune la man,
Un ami tiéu brave autant que charmant.
Siés envita,
Faras peta
Dous pichot bais sus mei gauto acoulourido
Siés envita,
Pourras pourta
Un brinde ei novi, e lei félicita. —
— Adounc vas?
— Querre Zèu à soun mas,
Qu'emé iéu lèu vèngue atrouva lou prèire ;
— Adounc vas ?
— Querre Zèu à soun mas,
D'aqui bousca lou perdoun e la pas.
Pèrque l'amour
Noun toumbe flour.
Que lou bonur noun s'esclape coume un vèire,
Pèr que l'amour
Siegue l'ounour,
Fau dins l'oustau que règne Dieu toujour. —
— 62 -
— Parles bèn,
Ghatouno, as tout lou sèn :
Ah ! que de Zèu lou sort me fa ligueto !
Parles bèn,
Ghatouno as tout lou sèn :
Dieu vous mantèngue longomai ensèn !
léu, garrigaud
Goume un rigau,
Tant cantarai lou nôvi e soun amigueto ;
léu garrigaud
Aurai proun gau
A sa santa de béure un bon cigau.
6deJunl894. a.-b. crousillat.
LOU NOVI DE ROUGNOUNAS
— Ounte vai, Lignoto, endimencha coume aco? ié faguè lou Lura,
soun cambarado.
— Vau à Barbentano demanda la fiho dou pesaire en maridage.
— Viedase ! te mouques pas 'm' un croc ! Mai sabes qu'à Barben-
tano parlon pounchu, e, garo î se sabes pas t esplica coume éli, t'en-
mandon coume un pourtairede boudin.
— Dequé me dises aqui ! parlon pas coume à Rougnounas ?
— Pèsqui-pas ! Escouto me, que siés urous de m'agué rescountra,
ve, te counvidaran segur à dina, quand saras à taulo, à constat de la
damisello, te rapelaras que lis iue sapellon lisartèu, la fourcheto s'a-
pello la lengo elasieto sapello la houco. L'ôublidèsses pas que pas-
sades pèr un groussieras.
— Vai bèn, fai Lignoto, en richouneiant coume un nèsci qu'èro,
e repren soun camin.
Arribo à Barbentano, fai sa demando e lou counvidon à dina. S'as-
sèto à constat de sa pretendudo, desplego soun moucadou sus si gei-
noun pèr pas se taca e tout d'un tèms vèi un peu dins la sieto de la
damisello.
— Perdoun, escuso, ié fai, emé mis artèu vese un peu dins vosto
bouco, se voulès, emé lou bout de ma lengo vous lou tirarai.
An vougu m'afourti que lou mariage se faguè pas.
LOU CASCARELET.
— (;a —
NOUVÈMERE
Li bèu jour an fusa coufno un pantai de fado,
Empourtant nôsti joio e li rire poulit...
Lou soulèu s'es nebla. Eu que tant nous enfado,
Sèmblo que dis i cor : Fugues ennevouli...
I roumias dôu camin se l'amo es estrifado ;
Se lou dôu sus li front pauso un velet d'oubli,
Pèr esvarta li niéu, l'Espèr es la boufado
Que nous descato un tros dôu cèu enfestouli...
Ansin, quand l'auro trais li fueio pèr li draio ;
Qu'entristesi, l'aucèu taiso sa cansoun gaio,
Avans que, grèu, l'ivèr se mostre segrenous,
Se l'autouno espelis la flouresoun que toumbo
De la bounta de Diéu coume un rai lumenous.
Es pèr fin que l'Amour n'en prefume li toumbo !
2 nouvèmbre 1893. jan monné.
l'avié 'n vièi predicadou que disié : — Pèr counfessa 11 femo fau dos cause:
la vertu elou bon sens. Lou bon sens, ié fau pas coumta: la femo vous
lou fai perdre au proumié moumen ; rèsto la vertu.
LOU CASSAIRE RENOUS
— Pin I Pan ! lou Glingland fai cop double à-n-un perdigau que
s'es leva de si pèd, au mitan de sa claretiero.
E lou perdigau, esplumassa, li dos cambo routo, pendoulanto, s'en-
volo coume se de rèn n'èro.
Oh ! tron! Oh ! couquin ! Oh ! bregand de.... ! s'es poussiblel ac6
arribo qu'à iéu ! E pico di pèd, sono soun chin, e mai sacrejo e jure
lou sant noum de Diéu.
— Mai de que brames, mai de que jures coume un iganaud, que,
- C4 -
Glingland ? ié fai Bastoupol que dourmié souto un pesseguié, e que
li cop de fusiéu venien de reviha.
— Vos pas que jure ? fai Glingland en se revirant vers lou Bastou-
pol, emé d'iue coume lou poung, sabes pas, tu, que vène de coupa 11
dos cambo à-n-un perdigau que volo toujour !.. Aquéu es pas coume
tu I
— De que vos dire pèr acô ?
— Vole dire que se te li coupavon, à tu, poudriés plus voula mi
clareto e mi pessègue !
J. SICARD.
EPITAFO
Nus sus terro siéu decendu
Nus sont terro siéu estendu.
N'ai rèn gagna ni rèn perdu.
N'i'amai d'aquéli que bevon soun bèn que d'aquéli que lou manjon
LOU MES DE JUN
PROUMIÉ PRES I JO FLOURAU DE SCÈUS
A M. Sextius Midiel.
S'espandisson sus nous li plus grand jour de l'an.
L'estiéu vèn d'espeli ; nous adus lou bèn-èstre ;
L'ome à plen de voulame au mitan dôu campèstre
Daio lou blad sauret que dèu faire lou pan.
Dins lis iero, sant Jan, soun espigo à la man,
Beilejo de pertout, vertadié contro-mèstre
Dôu bon Dieu — qu'à la niue lou mando mai pèr èstre
L'atubaire dôu fio, d'aquéu grand fio cremant !
Cigaleto e grihet, tout s'amudis pèr l'aire ;
L'ome tout plan-planet s'enrevèn dôu terraire
E lou grand souleiant plen de belu s'endor.
E dre dedins l'Errour, nega dins de rai d'or,
L'ome, en aquéu moumen tout clafi de mistèri^
Reverto un emperaire au mié de soun empèri !
Bèu-Gaire. antôni bbrtmier.
65
DISCOURS DOU CAPOULIÉ
PÈR LOU FESTENAU DE SaNTO-EsTELLO, A BrIVO
Messies e gai Gounfraire,
Es en glouriouso terro d'Aquitàni, sus lou sou limousin, que Santo
Estello davalo vuei de soun fiermamen. Es elo que vous adus entre
si man casto e lumenouso la Coupo felibrenco. aquéu cibori qu'em-
briago lis amo e ié baio « Vestramoord e l'enavans di fort ».
E vàutri li dévot de la Gauso, vàutri li felen de la raço majouro di
Troubadou, vàutri qu'avès trepeja, de paire en fiéu, li draiolo e li
vièi camin ounte cavauquèron li chivalié dou Bèu e de l'Ideau, avans
de béure lou vin « dis àuti couneissènço y), aLvans de reçaupre lou
viatique « que tremudo l'orne en dieu », ausès ma paraulo, escoutas
lou crid de ma fe !
Vous an di que l'ouro di lucho a pica, pèr revendica e reprendre
la plaço au soulèu qu'es degudo i pople, i raço di prouvinço que fan
la vide, la forço e la glôri de la Franco.
An di verai. Es l'ouro d'afourti que vuei la Patrio es pas dins uno
ciéuta, tant grando, tant glouriouso siegue. Es l'ouro d'afourti e
d'impausa la cresènço d'aquesto verita : que l'art, lou talent, l'en-
gèni d'uno nacioun, soun pas rejoun i museon, dins lis escolo e lis
académi d'uno capitalo Es l'ouro de se plus leissa enmasca, enfada
pèr lou semblant de richesso, que nous proumet la lusour di glou-
riolo que nous trais la Sereno encantarello, pivelarello, esmiraclanto
d'eilamount.
Es pas en davalant dins lou fangas de la poulitico qu'afourtiren
aquéli revendicacioun e clamaren aquéli verita : pèr nàutri. li Felibre,
lou glàvi que nous fara vincèire es la pouësio, lou blouquié que nous
aparara <^ôu cop mourtau es noste clar lengage.
Adounc nôstis obro, nosti coumbat n'an qu'uno toco : lou sauva-
men de nosto iengo pèr l'espandimen de l'engèni de nosto raço I
La nacioun que n'a 'n visto que la matèri, que viéu que de pan,
qu'a perdu lou lengage qu'espremissié sa pensado, es uno nacioun
desarmado, enrascassido, maduro pèr l'esclavitudo e lou susàri.
Quant n'i'a de pople, quant n'i'a de raço qu'an manja lou blad de
la terro dins l'escuresino di siècle, e que sabèn pas si noum, ni li
tèms qu'an viscu, ni li rode dou mounde qu'an treva, amor que
5
— 66 —
iis orne d'aquéli raço avien pas garda dins soun alen lou germe de
rideau que Dieu boufè, tros de soun amo, sus lou pessu d'argielo,
quand créé lou paire de l'umanita !
Mai coume soun pouderouso encaro e vivènto. après de siècle e de
siècle, mai coume sian gibla e nanet davans l'obro epico, coume sian
esbalauvi au trelus de la pouësio di raço antico que gardèron puro
l'alenado divino e aspirèron sèmpre vers l'ideau !
Escafas la Bib^o, aquéu pouèmo di pouèmo, aquelo garbiero de le-
gèndô obro la mai pouderouso que l'esperit uman ague enfantai
S'escafas li libre de Mouise e de Jousuè, edi Juge e di Rèi ed'Esdras
e di Proufètoqu'èron li felibre di tèms anti, autant vau amoussa lou
soulèu, car subran fasès la niue sus quatre milo an de l'istori dou
mouîide !
Se la belugo dôu voulcan, se l'encèntii de la guerro aboulisson li
pouèmo d'Oumèro, se lou martèu dôu barbare en^^runo l'obro de
Fidias, l'Oulimpe emé tôuti si dieu cabusson dins lou noun-rèn, e
nàutri sabèn pas que i'aguè 'no encountrado de la terro que s'ape-
iavo la Grèço.
E lis Age-Mejan, sènso lou Dante sublime, sènso nôsti Troubadou,
quente mutige de cementèri quento negrour de catacoumbo !
Noun parlarai di tèms mouderne que, se ié garavon si pouèto,
veirien sa pietadouso istori pourtado sus li coulouno trantaianto de
la guerro, dôu crime e de la messorgo !
Acô revèn à dire : Dequé sarien li nacioun, dequé sarien li raço
sènso si pouèfeo? SarieQ pas mai, e belèu mens, que l'eissame dins
lou brusc, que lou fourniguié dins la fourniguiero. Lis orne passa-
rien, quand aurien proun manja dôu blad de la terro, e aquéli que li
seguirien, sauprien pas si n'oum, e de mai en mai enrascassi e abesti
pèr lou paupamen de la matèri, finirien pèr plus auboura lou front e
s'ajudarien de si man pèr camina, e regardarien plus lou cèu, empèri
di pantai, e minjarien emé si brego à ras de sou.
Adouoc Messies e gai counfraire, à l'ouro d'uei coume en tous-
tèms, la lucho es entre l'ideau e la matèri, entre la vido e la mort,
entre la flour e la pèiro, entre la glôri e la vergougno. E nàutri li Feli-
bre sian pèr l'ideau, pèr la \ido, pèr la flour, pèr la glèri. E vous dise
e vous lou redise, pèr la counquisto de l'ideau, de la flour e de la
glôri, noste glévi es la pouësio, noste blouquié que paro la mort es
nosto lengo d'O !
Auto ! auto 1 Limousin, fiér Limousin, vàutri que sias de la patrio
di rèire : de Bertrand de Born e de Ventadour, e d'Arnaud Daniel, e
- C7 —
le Gaucelm Faidit, e de Gui d'Ussèu, e de Guiraud de Bournèi e de
lant d'autre que sauvèron pèr sis obro la lengo limousino, Maio de
tôuti li dialèite miejournau, seguissès voste cabiscôu qu'a entouna la
Chanson Lemousina ! Que vosti gèsto, serventés, pantai d'amour
preguiero crestiano o pagano, clantigon sus la mountagno pèr colo
e valengo flourido, souto la nau de la glèiso, davans l'idolo dôu
temple, à la fàci di cresènt e di mescresènt, e aurés derraba li sèt
aguioun dôu coulobre que voulié abouli vosto raco, à tout lou mens
ié gara soun clar lengage « qu'es eu la Patrio, es eu la liherta !
E, enjusquo à la fmicioun di tèms, lis ome di terro majouro e di
terro minouro se remembraran vosti noum e, coume lis erbo de la
plono e lis aubre di mourre tiron sa sabo dôu s6u, pièi espandisson
si tlour au dardai dôu soulèu, éli salariran, coume d uno mauno, de
voste clar leni:age e espandiran sa pensado. flour dôu jardin de Dieu
tu dardai de vosto pouësio eternamen fegoundo I
E quand vosto obro sara en plan coumplido, poudrés dire coume
nàiitri li Prouvençau : « Es-tipas verai que lis estroto de Mirèio an
sauva lalengoprouvençalode la niue de 1 ôublit e de la mort? »Digas-
me coume poudrié pen aquéu lengage, aro que noste iMiquèl-Ange
n'a fa lou maubre de soun estatuo, aroque noste grand-prèire n'a fa
l'oustio de soun Eucarestié, aro que noste pouèto n'a fa lou cors de
soim idèio genialo ?
0 felibre valent, aguès la fe, la fe vivènto, dins nosto Causo feli-
brenco. Seguissès sènso fali la draio lumenouso que meno à la toco •
nonn fagués cas di japado de la chinariè envejouso, — vau miés
faire ensié que pieta — noun faguès cas di blastème di renégat,
Ion blastème es encaro uno formo de l'ate de fe — mai en^plantas
Tesperoun dor dins li flanc dôu chivau alu, e aussarés subre lou
blouquié, dins li seren de l'azur, plus aut que lou lum e lou fum
d uno capitalo, li prouvinço vitouriouso. — Es éli. li prouvinço emé
tôuti li ciéuta e tôuti lis ome de la nacioun, qu'an lou dre e lou devé
de garda franc de touto maco, e sèmpre resplendènt, lou noum de
Franco.
• FÈLIS GRAS.
MADAMO ÏULIPAN
Madamo Tulipan es fresco coumç uno ùnio :
E pamens se noun a quaranto an, n'es pas liuen.
Pardincbe ! au Mikado s'enguènto de-countùnio...
Quau vôu driha long- tèms, de sa mounturo a siûen.
68
LI GANT DE LA NOÇO
LOU NOVI
Quand l'amour nous encanto,
Quand, dins nosto amo, canto
La voues de nosto amanto,
Qu'aco 's dous !
Lis ange
Lis ange
Soun mens urous !
LA NOVIO
Quand lou cor que souspiro
A pièi ço que desiro,
E qu'à l'aise respiro,
Que sian bèn !
De longo
De longo
Es lou printèms.
LI BÈU PAIRE E LI BÈLLI MAIRE
Quand uno fiho a l'âge,
Em' un jouine ome sage
Se fan un maridage
De resoun,
Li paire,
Li maire,
Gountènt n'en soun.
LA SAGESSO
Quand l'ome es travaiaire,
Que fai ço que déu faire, .
E que de sis afaire
Pren soucit,
La vido,
La vido,
Es un plesi !
- 09
LECOUNOUMIO
Quand uno meinagiero
De rèn es degaiero,
Toujour dins sa paniero
Fa de pan :
Lou mèstre,
Lou mèstre,
Briho tout l'an !
UN BARJAIRE
Quand l'orne es un manjaire,
Qu'es feniant e jougaire,
Gourrin e barrulaire
Ai ! ai ! ai !
La femo,
La femo,
N'a d'houi e d'ai !
UNO BARJACO
Quand uno femo ^roulo,
Laisso versa soun oulo,
Qu'a toujour cent pecoulo
I debas,
Soun crèdi,
Soun crèdi,
Es lèu de bas !
TÔUTI LI GÈNT DE NOÇO
Mai quand dins lou meinage,
Chascun fai soun ôubrage,
La vido es un bèu viage
De segur :
Goumpaire,
Gou maire,
Es lou bonur 1
adagno, 22 de mai 1894. anfos tavax.
— 70 —
LOU JESUISTO E LOU RECOULET
Un jesuiste dôu coustat d'aut que d'asard anavo à pèd, faguè lou
rescontre, sus la roiito de Gap, d'un recoulet escambarla sus uno
poulido miolo qu'anavo dôu même biais qu'eu.
Après li saludacioun d'usage entre gènt de glèiso, lou jesuiste, qu'e-
mai fuguèsse maigre coume un clavèu,avié peno à teni pèd à la miolo
que pourtavo lou recoulet qu'eu petave dins sa peu, faguè : — Outre !
vautre qu'avès fa vot de segui lis eisèmple dôu grand sant Francés,
voste patroun, qu'anavo à pèd dins tôuti si viage, vous geinas gaire.
Sias mounta coume sant Jôrgi !
— Que voulès, respoustè lou recoulet qu'avié p9s leissa la lengo au
couissin, noste sant patroun es parti despièi tant de tèms que se
noun aviéubono mounturo jamai l'agantariéu !
Lou jésuite coumprenguè tout-d'un-tèms que lou mouine n'avié de
groussié que l'abite qu'aurié pas lou blanc dôu pori se voulié sechi-
couta 'm' eu. E aguènt aganta la co de la miolo pèr s'ajuda marcha,
parlèron de causo e d'autro pèr se desenuia.
Quand aguèron fa quàuqui lègo de camin se deviné que falié tra-
vessa uno lono de la Durènço à mens d'ana faire un countourà peralin
au diable. Lou jesuiste frounciguè lou nas, car avié de soulié prim &
cregnié l'aigo coume un cat, preguè lou recoulet de lou leissa mouifta
darrié eu d'assetoun, rèn q^e pèr passa l'aigo.
Lou recoulet, que tenié à sa poulido miolo coume au blanc de sis
iue, faguè 'n pau la tufo, mai noun pousqué refusa, e, l'agantant pèr
la man, l'aduguè darrié eu e assajèron de passa. Mai vès-aqui qu'au
plus gros de l'aigo la poulido miolo, qu'èro un pau oumbrajouso, se
sentent trop de pes sus l'esquino vouguè plus faire avans; fauguè
vira brido e reveni sus la ribo.
Alors lou recoulet qu'èro un ome caritable, digue au jesuiste:
— Vous chagrinés pas, vau estaca la miolo à-n-aquéu sauso, e, se
voulès, vous passarai à la cargo-morto sus mis espalo ; aguès pas pou,
l'aigo es pas founso.
Lou jesuisto, un pau mesfisènt de naturo, faguè proun la bèbo,
mai coume faire? se i'acoumoudè.
Lou recoulet qu'avié de bras coume de pège d'aubre e de cambasso
coume de sa de blad, se restroupè jusqu'is anco, carguè l'estocoufi
sus sis espalo, e coume caminavo sus lou crestian, noun cregneguè
pèr sa caussuro.
- 71 —
Flico ! tloco! llico! Iloco! l'aigo espouscavo de pertout. Quand fu-
guèron aa mitan, au rode lou mai founs, lou recoulet coumencè à
boufa, e pousquè pas se teni de dire :
— Macarincho ! sias de bono car! pareissès maigrinèu, em' aco
vous empacho pas de pesa coume un plot.
Lou jesuiste en se recrampounant de soun miés, respoundeguè :
— Siéu proun lougié de moun cadabre, ço que vous peso tant, bou-
tas, es pas mi graisso, mai bèn li cinq cent franc d'escut d'argent
que porte à noste paire prouvinciau.
— Coume ! cridè lou oapouchin en se revirant, rouge coume un
cherubi, sabès bèn que dins noste ordre nous es desfendu de pourta
d'argent ! Maluria que vous sias !
E pataflôu 1 leissè ana lou jesuiste dins l'aigo. Lou paure, bsguè,
estrepè, gatè emé d'aigo enjusqu'au ventre pèr se tira d'aquéu mar-
rit pas.
D'enterin lou recoulet emé sa poulido miolo, alin de-long di lèio,
au picbot amble, gagnavo de camin.
LOU GASCARELET.
AURETO E PÂNTAI
A l'ami Marius Jouveau.
L'aureto bresso li canùu
Emai li roso perfumado,
L'erbo de rèn, la planto amado,
Li flour de sang, li flour de nèu.
Soun alen fres o candinèu,
Coume uno caresso embeimado
Fai fresi li branco enramado
Di grand pibo e di reganèu.
Ansin, dins de vesioun de flamo,
En plen azur aussant lis amo,
Fai lou pantai is alo.d'or ;
Coume laureto matiniero
lirèsso li roso printaniero,
Lou parjtai brèsso nô<ti cor.
l'AU BOUUGUE-
2 -
LA FORÇO DÔU PRINCIPE
Un radicau di dur; crese, de Lourmarin,
En garo de Pertus vèn pèr prene lou trin,
Mai li sèti que fan fàci vers la machino
Soun plen; pèr s'asseta, fau que vire l'esquino,
Alor davalo e dis: Ana de reculoun?...
Lou principe avans tout ; parte pas, noum de noum !
JULI GA.SSINI.
LOU PESE
l'avié 'no fes un jouine prince que voulié se marida. Mai eu vou-
lié pas pèr mouié uno princesse passado sus la raco, voulié uno
princesso de vièio souco, uno princesso dôu bon
Lou prince partiguè, veguè forço pais, mai noun atrouvè la prin-
cesso desirado. E, pamens, voulié se m?rida.
Un vèspre que toumbavo d'aigo coume se la trasien em'uno cour-
nudo, piquèron à la porto dôu castèa. Lou paire dôu prince anè
durbi e veguè sus lou lindau uno bellochato. trempado coume uno
soupo, que demandavo l'ouspitalita. La chatouno intrè, touto cren-
touso, la faguèron chanja de tout e ié demandèron quau èro.
— « Siéu uno princesso, respoundeguè la chato ; suspresso pèr
la niue e pèr l'aurige me siéu adraiado vers voste castèu, e n'ai
qu'à vous gramacia de la bono acuiènço que m'avès facho. »
La maire dôu prince, pèr vèire se la chato avié di verai, anè dins
la chambro ounte voulié la faire coucha, meteguè un pesé sus la
paiasso, e sus aquéu pesé, très matalas de lano vo de piumo. L'en-
deman de matin, qnand la chato se levé : — Avèsbèn dourmi ? ié fa-
guè la casteiano. — Pas trop bèn, respoundeguè la chato ; sabe
pas ço que i'avié de dur dins lou matalas^ mai cre->e qu'ai la cadeno
macado. ,
Es uno princesso dôu bon, pensé la casteiano, autramen aurié pas
senti un pesé à travès quatre matalas. E aguènt aqui atrouva la prin-
cesso desirado, ié demandèron sa man pèr lou jouine prince qu'a-
trouvè la chato à soun goust, e pau après se maridèron.
Lou famous pesé fugué mes dins un escrin e garda coume uno
causo di mai preciouso.
- 73 —
— Es egau, pèr senti un pesé à travès quatre matalas. falié agué la
peu fino ! léu, quand ère jouine, escoundiéu mi bôudnfo dins ma
paiasso eié dourmiéu dessus coume un benurous. Es verai que siéu
pas prince !
LOU CASCARELET
VALSO SENS FIN
A MOUN AMI Pau Bourgues
Souto un grand lustre — lou soulèu -
Dins la salo i bluio tenduro,
Sout lou pâli de la naturo.
Au cant amourous dis aucèu,
Au brut fèr que la mar, sens cesso,
Dins soun eterne vai e vèn,
Mesclo à l'armounio dôu vent,
La terro coume uno princesse,
Vestido, segound la sesoun.
De verduro emé de tloureto,
De daureio e de pimpaieto,
De nèu. de perlo o de raioun,
La terro jamai alassado,
S'acaminant vers la perfin,
Danso la valso-sènso-fin
Ounte Dieu, un jour, l'a poussado.
MARIUS JOUVEAU.
LOU BON JUGE
Lou F'ivpt de Sant-Roumié avié baia à rento soun mas de la Mas-
sano au vièi Bourniclet d'Eirago, un marri peu coume n'i'a ges e un
galejaire coume n'i'a gaire.
Lou Finot qu'avié proun bèn pèr viéure sènso rèn faire, anavo
de longo permena emé soun chin à soun mas de la Massano.
Un jour que la trueio de Bourniclet avié poucela. lou Finot arribè;
soun cbin anè japa à la trueio que se fringouiavo emé sa poucelado
- 74 —
dins la iogo. la trueio se revirè contro lou chin, e cra î d'un cop de
dent ié coupé Tos de la cambo.
Goume lou pensas, lou Finot prenguè lou part de soun chin e Bour-
niclet prenguè lou part de sa trueio.
— Me lou pagaras ! cridavo lou Finot, se se pou, leissa courre
coume aco uno trueio que mord !
— E vous me pagarès ma poucelado se Tesfrai dôu japa de voste
chin fai passa lou la à ma trueio, ié replicavo Bourniclet.
— Te tarai passa dins de camin que counèisses pas ! cridavo lou
Finot en moustrant soun bastoun.
Basto, lendeman Bourniclet reçaupè un bihet d'avertissamen pèr
l'audiénci dou juge de pas.
Au jour di, lou méstre e lou rentié fuguèron davans lou juge.
Tôuti li feniant de la vilo de Sant-Roumié èron aqui pèr vèire coume
tout aco fenirié. D'uni dounavon dre au Finot. d'autre au Bourniclet;
se n'en trouvavo même que dounavon tort emai dre en touti dous.
— Vejan. fagué moussu lou juge, en pansant sa casqueto sènso
téule sus la taulo de que demandas lou Finot?
— Demande, moussu lou juge, que lou Bourniclet me pague la
cambo de moun chin, que sa trueio l'esclapè d'un cop de dèrt. E
pièi demande que lou Bourniclet tèngue sa lengo et se taise, car noun
countènt d agué esclapa la cambo de moun chin, se garço encaro de
iéu : aro tre que me rescontro, se bouto à canta : Oh! moun paure
panard ! Tu siés, tu siés qu'u,n vièi....
— Es pas verai ! crido lou Bourniclet, autant de mot autant de
messorgo, moussu lou juge, siéu raço de tiro lengo, sabe ni canta ni
sibla.
— Pamens, vosto trueio a bèn esclapa la cambo de soun chin ?
— Dise pas de noun. Mai ma trueio éro dins lou raiéu, e pièi soun
chin i' a japa.
— Moussu lou juge, es un bavard ! crido lou Finot,
— Quouro t'ai bava dessus, espèci de. . panard ! rephco lou Bour-
niclet.
— Anen, anen, teisés-vous, sian pas eici pèr se soulisa. Veguèn,
lou Bourniclet, esplicas un pau coume l'afaire s'es passa.
— Moussu lou juge, es clar coume lou jour. N'en levarai la man se
fau. Veici, tenès. uno supousicioun : Vesés aquelo muraio darrié
voste ésquino, ac5. se voulès sara lou davans de moun mas; moussu
lou grafié qu'a coume vous uno casqueto aènso téule, sara la sueio;
l'autre moussu, eila, qu'a uno cherpo sara ma trueio, e vous, s'acô
— /D —
vcus fai rèn, sarés lou chin dôu Finot, e vosto taulo representara
moun mouloun de fumié.
— Ac6 s pas acô! crido lou Finot en picant dôu bastoun.
— Goume es pas aco ?
— Noun !
— E coume es, digo?
— Es, que moussu lou coumissàri que n'as fa la trueio, es lou chin
et moussu lou juge que n'as fa lou chin es la trueio... Coumprenès
la diferènci, moussu lou juge, sias la trueio que mourrejo dins lou
mouloun de fumié.
— Nàni ! nàni ! bramo Bourniclet. moussu lou juge, sias lou chin
que japo à ma trueio.
— E alor ounte es la sueio ?
— La sueio? vès l'aqui, es moussu lou coumissàri.
— Moussu lou coumissàri es lou mouloun de fumié.
— Alor, ma sueio ounte es?
— Ta sueio es la taulo de moussu lou juge.
— E moun pouciéu ounte lou places ?
— Toun pouciéu ? lou veses pas, es aquéu aqui emé sa casqueto
sènso téule. Mai laisso-me parla, parlaras après : Disèn dounc, moussu
lou juge, que sias la trueio. em'acô sourtès dôu pouciéu segui de
touto vosto poucelado e venès vous viéuta dins la sueio qu'es aqui.
Moun chin, qu'es moussu un brave chin, es en trin d'aussa la cambo
contro lou mouloun de fumié, e vous ei\ passant, cra ! un cop de
dent ! Adieu ma cambo !
— Oh ! quénti messorgo! bramo lou Bourniclet, se se pou, n'en
dire de tant grosso! parèis qu'estianglon pas! Vous afourtisse,
moussu lou juge que sias -lou chin e noun la trueio.
— E iéu vous levarai la man que sias la trueio.
— Sias lou chin que japo.
— Sias la trueio que mord.
Lou juge despacienta, ié fai : — ïeisas-vous. L'afaiic es clar
coume uno aigo boulido : avès tôuti dous tort e ^ ous coundane à
dès franc d'amende cliascun, e pagçirés li frès de mita.
LOU CASCARELET,
Chato e vigne soun prouii iiiaieisado à garda:
N'ia toujour un que passo e que voudriô tasla.
— 76 —
bataiAlDO de cor
A l'ami Tournas Janvier.
Quête libre es la vido !
Urous l'ome que saup escoundre, dins un cantoun de soun cor, lis
ouro benurado que la jouvènço douno. Urous aquéu que, pèr se trufa
di marrudige de l'ivèr, saup encasta li flour d'amour, culido dins lou
bon de l'âge.
Lou tèms, qu'escrafo tout, noun pau ategne lis ardènti brouquihado
que noste cor a tant bèn acampado, dins lou campèstre de l'ilusioun,
enmargaia de bonur, souto li bacèu delà passioun.
Letro d'amour!... letro satinado de rose, bluieto, viéuleto vo
blanco, tôuti pleno diperfum de la flouquetodeladroloquem'amavo;
image, pansèio, prouvençalo, floto de peu, retra, bout de riban ; taco
de plour, mot tremoula d'escoundoun, counfidènt de soun amo; vàutri
que me couflavias lou pitre di plus dôucis esmougudo ; vàutri que
me coupavias lou béure e lou manja ; vàutri que me fasias courre i
rendès-vous, que siéu urous de vous revèire... Vous aviéu enclauso
dins un tiradou, e cado fes que 11 magagno m'agarrissien, chasco fes
que li négri pensado me sagatavon l'amo, furgave vosto endrouno,
vous sourtiéu coume un prèire sourtis un sant cibori dou tabernacle,
e, tremoulant dou bonur di remembranço, vous poutounave encaro.
Que de cop mi lagremo vous. an bagnado.
Fau èstre fôu, diran lis un. Nàni ; fau aguedre fernesi de plesi, fau
aguedre tressauta de bonur, rèn qu'en prenènt la man de la femo
amado.
léu que crese en rèn de ço qu'apèlon l'adamount, perqué, davans
vous àutri, sente moun cor tresana? Es que sias lou retra fidèu de
mi plus bèu jour; es que pèr tant que l'ome siegue mescresènt,
l'amour d'uno chato de vint an l'enfiichino.
Vint an ! emé li sarramen de man, li poutoun e li cacalas, coume
aquel âge embaimo la viôuleto ! Vint an ! emé li tressourrire pèr car-
riero, li pantaiado azurenco e lis aproumesso chuchutado ; coume en
aquel âge boul e reboul lou sang ! Vint an 1 emé l'espèr, lou printèms
e l'amour que nous cridon : Sian la meissoun dou cor, li vendùmio de
l'amo, lou rastelage di plesi, coume aquel âge es bèu ! Coume aquel
âge es grand ! coume aquel âge es fort !
0, bello jouvènço siegues fiero! redrèisso-te, sies la vido ; camino
— 11 —
e pantaio, sies rèino ; canto e sourris, sies divesso ; sauto e danso,
sies lou flambèu dou mounde !
Es pa 'stoiinant que cadun t'enveje. T'arrèstes pas, vai, li joio t'en-
virounon. Amo e jouvis. sies la fe, la santo fe ! Foulinejo, ti foulour
soun pleno de gràci. Garcejo, ris d'uno broco, JDgo em'uno paio, tout
t'es permès. Ti foulinado soun de chalun. Que portes la blodo o la
vèsto, la casqueto o lou capèu, agrades de-longo. Pèr pau que loii
pouchoun bade, sies urouso. as lou tron de Dieu au mourre. Adounc
badines emé li maire, fringourlejes li chato e capignes li vièi ; te
sentes lou gau de l'umanita ; riboutejes, te bâtes, t'ensuques, esclapes
eitant de boutiho que de car. que t'enchaut ? Vives d'amour e de pan
fresc e te garces dôu rèsto. As resoun, vai, sus toun camin, li flour
crèisson ; li chato an de coulour i gauto e de rire plen li labro; cali-
gno, li plesi te sonon, mai entanchote de li culi, pren n'en emé lis
iue, emé li bouco ; meissouno emé li man, emé toun cor, emé toun
amo; alasso ti bras ablasigo toun cor, afoulis-tedebonur, zou jouvis,
jouvis mai encaro. Toun estiéu s'en vai, li jour s'escoulon, li mes des-
parèisson, lis an barru on, garo l'ivèr! Regardo, li nivoulas davalon ;
ti peu blanquisson, l'aurasso idoulo, agrouvo-te. Escouto batre toun
vièi cor : es la deslamo.
Oh ! amor que tout passo, amor que rèn duro, amor que fau que
tout s'espéutigue e se desligue,o mi letro d'amour! encaro un cop,lou
darnié de tôuti. avans que lou fiô vous acèndre, vole vous devouri dis
iue. vous poutouna de cor, e pièi, d'agenouioun, en sousclant soun
noum. vole que moun amo, counie uno belugo de fio, passe dintre
aquéli rego ount la bello chatouno a bouta touto la siéuno.
*
M'ère empestela... lou fi6 fasié jouga si flamo... aviéu pas fre...
perquédounc tremoulave? M'ère ai resta de courre au travès d'aquélis
ouro astrado, mis iue dansavon de mi letro au fio, sabiéu plus do que
faire.
Moun cor d'amant plouravo, moun cor de paire parlavo.
— Brulo, me fasié 'quest.
— Brûles pas, me disié l'autre.
— Brularai.
— Noun. brularas pas.
— E perqué brulariéu pas?
— Pèr ço que siéu l'amour e qu'es iéu que préside en tout dins la
vido. ♦'. 'î^^l
— E iéu siéu la resoun.
— 78 —
— La resoun?... que sies badau ! l'amour n'a ges de resoun.
— Te troumpes, la resoun a soun amour d'orne, es eu que lameno
e la mantèn dins si lucho emé tu...etè! tè! tè!... saras pas lou
plus fort, amour de jouvènço. —
E estrassère, estrassère. Li papié blu. verd. jaune o viôulet;, li flour
secado, li floto de peu, li nous de riban, tout fugue escampa dins la
braso. Ah ! coume lou fio rounUavo ! Mai, coume mi sentido de paire
se batien emé moun cor d'an tan ! Mi man estrifavon, escaijppavon, e
moun cor saunavo. Sentiéu en iéu un esvalencamen terrible, ié fasié
rèn, mi det toursien, chapoutavon : deviéu èstre paule tout defanat !
Yesiéu de tros de papié se goundoula dins li flamo e mounta, coume
de barqueto roujo, dins lou canoun de la chaminèio, ounte lis enten-
diéu roundina. Ma chambro semblavo ciafido de gémi e de plagnun.
L'esfors éro fa ! Moun cor d'amant, tout saunous avié feni pèr
s'aglata darrié moun cor de paire, la pas éro revengudo dins mi pen-
sado ;li treboul despareissien de ma visto. N'es ansin de touto enma-
lissiado.
La tèsto clino. machuga pèr li remord, demourave aneienti, lou
regard enfounsa dins aquéu mouchoun de cendre, quand, tout d'un
téms, un cop d'esquinlo se fagué 'ntèndre
Bèu Dieu ! quau éro aco? Beléuma femo emé ma drolo qu'arriva-
von? Segur poudié èstre qu'éli. Dounère quàuqui cop de moucheto
i cendre e venguére vitamen durbi.
— Coume te fas espéra... as dounc pou que te raubon qu'ansin
t'embarres ?
Anave respondre sabe pas de que.
— Vous sias pas tropTlangui, paire, desempièi que sian partido ?
— Noun, moun ange...
— De qu'as donne fa ? de-que soun aquélis ôudour que vanegon
pèr l'oustau ?... fai ma femo. *
— Ai brûla quàuqui brouioun d article, es belèu aco qu'asumes.
— Noun, i'a coume uno mescladisso de pertum dins lou membre.
— Justamen, ié fau en sourrisènt, aviéu coumpausa uno odo, ounte
li flour, li parpaioun. e li mousco d'or dôu prinlèms e de l'estiéu se
poutounavon : déu èstre aco que flairo tant bon. Ai tout brûla en
sounjant à vàutri, à tu ma femo, à tu moun enfant, en quau ni vers
ni cansoun soun parié, car sias, vàutri, li soulo bono, li soulo franco,
li soulo vertadiero provo vivènto de moun cor.
BATISTO BONNET,
— 79 —
AU PAÏS DE PROUVÈNÇO
[Dedicàci d'un lihrej
Coumo l'erso d'ivèr sout lou pont d'Avignoun,
Lou tèms passq ; à cha pau tout chanjo e tout espigo.
Mai tu, sèmpre cadun t'ensuco e te caucigo,
Sèmpre souto lou nas gardes toun mourraioun.
As un béu jargau d'or bèn garni de sounaio ;
Quouro dindo, lou mounde en i'escoutant pantaio;
E, sènso blasfema la lèi que t'enmourraio,
Auses lou clar canta de ti gai pastrihoun.
Quatre cents an, lou même alen t'a coumbouri ;
Quatre cents an, la mémo espino te trafigo ;
Quouro, blad e nacioun, tout chanjo e tout espigo,
Clines, toujour esclau, toun front escoulouri.
Ti rampau proumieren toumbèron à la piueio,
L'aspro biso dôu nord en boutant te desfueio,
Prouvenço' sies giblado en dous coume 'no vieio,
E ti féblis enfant te leissaran mouri.
Mai, iéu t'ôublide pas; à toun pople dirai,
Dins sa !engo poulido e claro e nervihouso,
Nôstis espèr, e sus ta caro lagremouso
Pausarai. pietadous li coulour e li rai ; —
De nôsti bras d'enfant bressaren ti magagno,
E se vesen ploura lou feble que se lagno,
Iéu, coume un pastrihoun galoi sus la mountagno,
Pèr reviha toun pople endourmi cantarai.
.FA>J DELIUENT.
Janet de Coulau jamai avié vougu se marida e toujour respoundié :
— Vu ! se toumbavesus uno marrido femo sarié pur u'm une trop regre-
touso alTaire e se se capitavo bono. rnoiistro ! auriéu trop pùu de la per-
<Jre.
80 —
LOU GAMPANIÉ DE MAZAN
L'abat Sautèu, de Mazan, que nôsti grand n'en parlon encaro, èro,
coume se saup, un gros galejaire. Fau dire peréu que si parrouquian
quand s'agissié de n'ien jouga 'no bono ié mandavon res.
Lou brave abat avié pèr campanié un gavot descendu dôu constat
d'aut, un orne. un pau simplas semblavo e que toujour moussu lou
curât n'i'en fasié quaucuno. Mai un jour aquest se digue de ié rendre
sa mounedo. Em'acô, bèn avans Pasco. ço que n'èro pas dins sis
abitudo, lou gavot demandé de se counfessa.
Moussu Sautèu en sourtènt de taulo, se rendeguè à la capello dis
amo dôu Purgatori ounte i 'avié soun counfessiouna, pause àlacous-
tumado sa bello tabatiero d'argent sus lou releisset de bos à cousta
de soun moncadou rouge e blu, e, proun estouna de vèire aqui
soun campanié liogo de quauco devoto esquichado, ié demandé 'n
galejant ço que iarribavo e s'avié pèr asard arresta la diligénço de
Saut. Enterin. lou gavot fasié resquiha samanplan-planetenjusqu'au
moucadou, empougnavo la poulido bouito e retira vo si det douça-
menet, douçamenet... Em'aco respoundeguè : — Ah! teisas-vous,
moussu lou curât, ço que m'arribo ^ Siéu un malurous. Noun, iamai
àujarai vous lou dire : ai fa 'n gros pecat, un pecatasque se Dieu noun
me perdouno me menara dre à l'infèr. E sabe pas coume vous lou
dire.
— Mai dequ'as fa, moun paure enfant?
— Eh bèn ! perqué fau pas menti, moussu lou curât, ai rauba.
— Malurous ! e qu'as rauba?
-— Ai rauba 'no poulido bouito d'argent d'aquéli que li moussu ié
recaton soun taba, d'aquéu taba que se fumo pèr lou nas.
— Mai malurous coume as fa aco, tu, un tant brave ome, l'eisèm-
ple de Mazan, se li gènt lou sabren !... Encaro sara que mié mau d.'a-
iDord que n'en sies repentons, e que tout se pôu repara. Vas ana,
vuei, m'entendes vuei e noun deman, vas ana trouva lou brave ome
que i 'as rauba sa tabatiero e ié rendras, m'entendes ?
Lou gavot se gratavo la tèsto. — Vè, moussu lou curât, se la vou-
lias, vous, aquelo bouito, vous la dounariéu, ac6 m'espargnarié la
courso emai l'ounto, e ma counsciènci sarié descargado d'aquéu
grand pes.
— Noun, noun ! la vole pas, fau que la portes à soun mèstre aquelo
— 81 -
tabatisro, fau que ie rendes e iéu te counfessarai après e te dounarai
Tassoulucioun.
— Mai, rebèco lou finocho gavot, l'ai vist aquéu sant ome, i 'ai
tout dit, i 'ai prepausa de ié rendre sa bouito e m'a respoundu que
la voulié pas. Coume faire, aro ?
— Hou ! s'acô 's ansin, pos la garda, simplas que tu siés. Es coume
se te l'avié dounado. Vai, vai, siegues tranquile, n'en sâras que pèr
la pou.
Lou gavot riguè. — Anen, moussu lou curât, velaqui la tabatière,
es poulido, que n'en dias?...
Pensas se moussu Sautèu prenguè 'no prise voulountié! — Oh !
d'aquéu gavot ! iaguè, d aquéu gavot ! — E, ié barrant lou fenestroun :
— Vendras pèr Pasco, que ? e desacoustumo-te de prisa.
LOU CASGARELET.
LA PASTRESSO DE BAUMANIERO
Dins lou valoun de Baumaniero,
La chatouneto de Martoun,
Toun toun, toun toun, toun tèno, toun toun,
Anavo long di cadeniero,
Gardant si fedo e si môutoun,
Toun toun, toun tèno, toun toun.
Countènto, davans soun bestiàri,
Pèr-fes regardavo eilamount,
Toun toun, toun toun, toun tèno, toun toun,
Tout-à-n'un cop, de vers li barri,
Parèis lou drôle de Simoun,
Toun toun, toun tèno, toun toun.
D'aquéu drôle n'èro amourouso,
l'avié proumés un agnéloun,
Toun toun, toun toun, toun tèno, toun toun.
Un moumenet fugué crentouso.
Ouand fugué 'm'éu dins lou valoun,
Toun toun, toun tèno, toun toun.
- .82 -
Venguè l'ouro que long di draio,
L'oumbrun acato li bouissoun,
Toun toun, toun toun, toun tèno, toun toun^
Lis amourous tôutis en aio,
Diguèron de bèlli resoun,
Toun toun, toun tèno, toun toun.
Pèr amoussa si couloureto.
De tant parlavon 'm'afecioun,
Toun toun, toun toun. toun tèno, toun toun,
Uno de si fedo boureto
Faguè brusi soun sounaioun,
Toun toun, toun tèno, toun toun.
Em'un sourire de tendresso,
La chato baie soun bastoun,
Toun toun, toun toun, toun tèno, toun toun,
Subre lou bos de la pastresso,
Lou pastre i' escriguè soun noum,
toun toun.
CHARLOUN RIÉU.
CHAPITRE XXII DE LA GENÉSI
1. Après qu'aco fugue coumpli. Dieu prouvé Abraham e ié digue :
« Abraham ! Abraham ! » Eu ié respoundeguè : « ié siéu ! »
2. Dieu ié faguè : a Pren toun fiéu Isa, que n'as qu'aquéu e qu'â-
mes ; vai à la terro de vesioun ; e l'éutriras aqui en ouloucauste sus
uno di mountagno que iéu te moustrarai.
3. Adounc Abraham, se levant de-niue, garniguè soun ase, en-
menant em'éu dous jouve, emé soun fiéu Isa ; e, quand aguè coupa
de bos pèr l'ouloucauste, s'enanè au rode que i'avié coumanda Dieu.
4. Lou tresen jour, aussè lis iue e veguè lou rode alin.
5. E digue i dous chouro : « Espéras aqui 'mé l'ase : que iéu emé
moun drôle nous anan gamli jusquo eila «, quand auren adoura,
revendren pièi vers vous-autre. »
6. Prengué lou bos de l'ouloucauste, e lou cargué à-n-Isa soun
fiéu. Eu dins si man pourtavo lou fio e lou coutèu. E coume ensem-
ble s'avançavon,
- 83 —
7. Isa digue à soun paire : (( Moun paire ! « E eu respoundeguè :
c( De que vos fiéu? » — « Vaqui lou fi5, dis, e lou bos... ounte es la
vitimo de l'ouloucauste ? »
8. Mai Abraham digue : « Dieu se prouvesira de la vitimo, fiéu
miéu ! » E toujour s'avançavon ensemble.
9. E venguèron au lio que Dieu i'avié fa vèire Eu i'aubourè 'n
autar e dessus i'empielè lou bos ; e quand aguè estaca soun fiéu
Isa, lou pause sus l'autar, subre lou mouloun de ligno.
10. E estendeguè la man, e arrapè lou glàsi, pèr inmoula soun
fiéu.
11. EH'ange dôu S^gnour veici que ié cridè dôu cèu : a. Abraham !
Abraham ! » Respoundeguè : « lé siéu ! »
l'i. « EslèmJes pas ta man sus l'enfant, ié digue l'ange, e ié fagues
ges de mau : aro counèisse que ternes Dieu, car n'as pas espargna
toun fiéu, que n'as qu'cquéu, pèr m'ôubeï. »
43. Abraham-levè lis iue e, darrié eu, veguè un aret entrepacha
pèr li bano au mitan d'un bar tas. L'anè querre e l'oufriguè pèr soun
tiéu en ouloucauste
14. E apelè lou li6 d'aqueste noun : Lou Segnourvèi, perqué en-
caro se dis vuei : « Amount lou Segnuur veira. »
15. Mai l'ange dôu Segnour sounè mai Abraham, ié disent d'a-
moundaut :
16 '« Pèr iéu-meme l'ai jura, dis lou Segnour : amor qu'as fa aco
pèr iéu e que n'as pas espargna toun fiéu, que n'aviés qu'eu,
17. Iéu te benesirai e tarai couiigreia ta raço coume lis estello
dôu cèu emai coume l'areno qu'es au ribeirés de la mar : poussedira,
ta raço, li porto de sis enemi,
18. Esaran benesido tôuti li nacioun de la terro dins la semenço de
tu, pèr-ço-que m'as (jubeï. )>
19. E 'm'aco Abraham s'entournè vers si chouro e s'enanèron vers
Tiersabè ensemble e i'abitô.
20. Après à n-Al)rahain s'anounciè que Melca avié enfanta de fiéu
à soun fraire Nacor :
21. Hus l'einat, e Buz, soun fraire, e Camuel, paire di Sirian,
22. E Cased e Azan e Feldas e Jedlap,
23. E Daluel, de mounte nasquè pièi Beb3ca. Es li vue fiéu. que
Melca enfaniè à Nacor, lou fraire d'Abraham.
24. Sa councubino ié disien Kounioj enfanté Tabô, Gahame Maaca.
F. MISTRAL.
— 84 —
LI NOGO DE FOLGÔ
Er : Janeto dôu couiihowi verd.
Vuei maridan l'ami Folc5,
Lou brave baile qu'es ac6 !
Aro, quand nous fara l'Aioli,
Lileto ié vujaral'oli.
Fasès, 0 Santo de la Mar !
Qu'à l'oumbro dôu vièi Jacoumar
Viscon en terro Coumtadinc
Lou Nôvi emé sa perlo fino.
Que sus soun chivau sarrasin
Bequeton lou même rasin ;
En amourouso cavaucado
Anon vous vèire chasco annado !
E pièi nous canton de cansoun
Entre-mesclado de poutoun :
Cansoun, poutoun, n'agon si bouco
Autant que si vigno an de souco î
0 bèlli Santo ! digas-ié :
« Sariéla piro di tbulié
« D'ôublida li piano salino
(( E si brau e sa cavalino ;
« Alin i'a lou verai trésor,
« Lou recaliéu de l'estrambord...
« E nosto ufanouso Prouvènço
« Gomto subre vosto valènço.
(( Di fi5 de joio qu'abraren,
(( Lou jour ounte counquistaren
a Li liberta de la ProuvinçO;,
« Tenès lou peirard e la cinso ! »
— 85 —
O Santo ! se fasès ac5
Pèr Na Lileto e pèr Folcô,
Anarai en pèlerinage
Dins vosto glèiso di mirage.
Sànti Mario de la Mar,
léu pausarai sus voste autar,
Que la vago porto e bacello,
Un clar bouquet de saladello.
FELIS GRAS.
UN VIAGE A VERS
— Revira de Fan^rlés e tira d'An Emhassy to Provence. —
La viloto de Vers — dins lou Gard — es pichoto que-noun-sai.
Noun ié dounarias cent pas de long d'un bout à lautre. E pamens,
•quand assajerian de travessa lou laberinto de sis carriero tôutis en
pento e talamen estrechano que nosto carriolo rasclavo di dous cons-
tat lis oustau, trouberian lou biais de nous i'esperdre sènso pousqué
nous n'en despegouli. Èro cinq ouro de vèspre quand intrerian dins
la viloto : à n'aquelo ouro siavo lou femelan èro asseta davans li
porto à loumbro di grands oustau, e tout en fasènt semblant de tri-
couta, vague de barjaca ! Proun femo avien sis enfantounet sus si gei-
noun emé de plus grandet que jougavon à si pèd. S avian travessa
plan-plan lou vilajoun aurian proun ia bada lou mounde, mai lou tra-
vessa au grand patara, coume acô nous arribè, bouterian touto aquelo
poupulacioun en dès-à-vue
Fau dire qu'aqueste refoulèri de nosto cavaloto fugue bèn lou sou-
l que prenguè dins tout lou courront de noste viage. E encaro èro
pas lou sang que iéboulissié. Coume intravian dins Vers, un eissame
de mousco bouvino l'agarissien, s'emplantavon sus soun ventre, e va-
gue de pougne ! La pauro bèsti n'èro folo. Un istant s'aplantè, e zôu
de cop de pèd de davans, de darrié, contro soun ventre clafi de mous-
caio ; mai despacientado, tout d'untèms partiguè coume un lamp e
fougue touto la forço ni pougnet pèr l'empacba d'aganta lou mors
emé li dent. Li femo e lis enfant jitèron* de crid espetaclous e tôuti
— 86 —
desavia s'encafournèron dins sis oustau,chascun tirassantsa cadiero,.
ço qu'anè bèn pèr nàutri que la carrieio fugue libro.
Arriba sus la Plaço, tirère à d a, qu'acô me pareiguè lou camia
que nous menarié sus la routo foro dôu vilage, mai m'enganave,
aquesto carriero èro qu'un recantoun qre nous adusié mai d'ounte
venian, e nous vaqui un segound cop passant ventre terro, cousse-
jant davans nàutri li bràVi gènt espavourdi que s'èron acampa en
roudelet pèr parla dôu revoulun que venié de passa, e se moustra
lou caminqu'avié segui. Sabe pascoume n'escracherian pasquàuquis
un, estent que s'esperavon pas de nous vèire reveni de l'autre bout
de la carriero. Me vesènt mai arriba sus la mémo Plaço, aqueste cop,
mediguère, prendrai à irou e noun à dia, ço que faguère, e coume
virave lou recouide trustave uno jouino femo qu'empourtavo soun
enfant dins si bras, e n'aviéu tant que poudiéu faire pèr empacha
nosto folo cavalo d'intra dins lou pourtau dubert d'un estable que
n'en dévié veni une bono ôudour de pasturo.
E vaqui mai que m'embrounque à-n-un roudelet de femo que
tricoton ebarjacon.
Aro la cavalo es que mai enmaliciado, dirias qu'a lou fiô souto la
cô.Pamens, dous cop ai quasi réussi à l'arresta pèr demanda lou ca-
min que me sourtirié de la viloto enmascado, e li dous cop, coume
l'ome badavo pèr me respondre, la cavalo sautavo sus si quatre pèd.
e s'eilançavo coume un cop de venterau. N'ère à me demanda se re-»
vassejave pas souto lou pés d'un ôurrible pegan.
Unvièi brave orne, courajous que-noun-sai, nous tiré d'aquéu mar-
rit pas. D'enterin que pousquère reteni un pauquet la cavalo endia-
blado, eu capilè de l'aganta pèr la brido e l'apasimè tout-d'un-tèms
en ié couchant li mousco bouvino que la pougnen au ventre.
Alor pousquère esplicaau brave ome que s'atrouvavian perdu dins
la vilo de Vers e que vouguôsse bèn nous ensigna lou camin que
nous sourtirié d'aqui e nous menarié sus la grande routo. Lou
bon vièi souriguè em' un pichot èr mouquet, e dins un vira d'iue
nous aguè despegouli d'aquéu iaberinto. l'avié que trento pas à faire
dôu rode ounte erian pèr ana sus la grande routo, mai foulié encaro
counèisse lis ètro d'aquelo viloto qu'a de carriero tant bèn em-
bouiado.
Quand fuguerian deliéura me sentiguère gara un tau pes que
noun pousquère me teni d'ôufri uno peceto d'argent au vièi brave
ome. Mai eu refusé fieramen e poulidamen : — Noun pode aceta paga-
men, digue, siéu proun estrena coume aco : vaqui setanto cinq an que
siéu nascu e vive dins moun vilage de Vers, e es bèn lou proumié
cop que vese un moussu de voste peu se i'esperdre dedins ! M'avès,
aqui, donna un espetacle que me n'en rapeiarai touto ma vido, e
me pago larjamen de ma peno.
Pas poussible de lou faire reveni ! Me countentère alor de lou gra-
macia emé tôuti li mot que trouvère li mai courau. E partiguerian.
Pas trop liuen, me revirère e veiiuère lou bon vièi au mitan de la
routo que nous levavo pas lis iue de dessus e se tenié li costo en
s'esclafissènt dou rire.
LI J AN VIE.
INNE AU SOULEU
Quouro finira 'queste ivèr !
Quouro em' un abihage verd
Veiren la terro !
Qu'au lio de nèu o de pluias
Auren li rai dou souleias
Gasso-misèro !
Que veiren plus taire tres-tres
I gènt pèr quau i'a rèn ni res
Que lis assiste,
Aquéli pàuri malurous
Pèr quau li rai d'un soulèu rous
Soun tant requiste !
0 Segnour Dieu, mando-nous lèu
Purga di nivo aquéu soulèu
Que tout barbèlo,
Que rèn eici p5u ramplaça,
Lou soulèu que fai tout poussa,
Flour e jitello ;
Aquel astre que si bèu rai
Soun d'un or lou soulet verai !
Dins l'ampliiûdo
Eu t'ai trelusi la meissoun,
Dins lou vin bouto la cansoun
Que nous tremudo.
— 88 —
Eu trais la gamo di coulour :
Sènso eu n'aurien ges de valour
Dins la naturo
Li tablèu de la creacioun,
Car lou soulèu bouto en acioun
Sa pourtaduro.
Après l'ivèr aigre e doulènt
Nous fau lou perfum redoulènt
De la iloureto :
Quau ié porjo aquéli sentour ?
L'astre que viro à soun entour
Nosto planeto.
Es un baume pèr li malaut,
Un fougueiroun sènso balaus,
Sènso fumado,
Ounte noste boii rèi Reinié,
L'ivèr, en vilo d'Ais, venié
Faire charrado.
Adounc vivo aquéu bon soulèu !
Aco 's lou fènis di calèu,
La meraviho
Que fai canta li roussignôu,
Que m'a bouta pèr ramagnôu
La pouësio !
17 de mars 1895. enri bouvet.
DEVINAIO
1.
Dequ'es aco que n'a ges de tèsto e porto capèu, que n'a ges de
nas e que se moucho ?
Dequ'es ac5 que marcho de longo e qu'es toujour à la mémo
plaço ?
— 89 —
3.
Dequ'es aco que n'a ges de bras, ni ges de sang dins li veno, e
que pamens i'a rèn de plus fort ?
4.
Dequ'es acô que n'a ni capèu, ni soulié, ni abit, e que souvent
se brosso ?
5.
Dequ'es ac6 qu'a dous bras, que n'a ges de cambo e que pamens
n'es au mounde que pèr marcba ?
6.
Dequ'es ac6 qu'e n'a ges d'iue, ni de nas e que pamens dort
emai rounflo ?
7.
Dequ'es aco que porjo li bras, pendoulo li cambo e marcho sus
la tèsto?
8.
Dequ'es ac6 que n'a ni bras ni cambo e que s'aubouro pèr béure ?
0.
Dequ'es aco un oustau em'uno porto e très fenèstro habita pèr
uno damo blanco à la cabedulado de flamo que la niue mostro soun
camin en quau ié demando.
10.
Dequ'es aco qu'a de grandis alo, e que se pauso sus la tèsto di
cassai re.
IVèire li motdi devinaio à la darniero fueio d'aquest Armana)»
ENTRE DEVINAI RE
— Veguen, Jejo, tu que sies tant fort pèr li devinaio, quint es lou
pan lou mai groussié ?
— Es lou pan d'ôrdi, pardiene.
— Nàni.
— Es lou pan de bren que fan pèr li chin.
— Nàni.
— Eh bèn, alors ai proun manja de favo.
— Lou pan lou mai groussié, bougre de coudoun, es lou pan de nas !
— ... Oh ! d'aquéu moustre !
LOU CASCARELET.
f
- 90 —
A L'OSTE PAIAN D'EIGUIERO
EN GRAMACI DE SA TOUFINO d'ÔULIVO CACHADO-
Frésquis ôulivo verdo en Eiguiero culido
E peréu alestido
Souto l'iue viéu de l'oste e de misé Paian,
Segur sias mai que mai sabourouso e poulido
E poudrias faire ligo à nosti meiour tian,
S'un jour de fèsto ensèn sus taulo vous metian.
Car, li coucourdo e li tartifle
Qu'eici de iongo avèn à rifle.
Nous fan plus gaire gau à l'iue,
Subre-tout quand sountant mau kiue.
Mai vous autre, o mignoto. apetissènti fiho
Dou bel aubre de Dieu, simbèu de douço pas,
Sias digno di pu grand repas,
Bono prevèndo e joio di famiho.
Dison peréu que siau, countènt,
Fasèsviéure long téms
Tout prouvençau qu'en vous atrovo soun regàli.
Estiga pér aquéu prepaus.
Tant vous ame que, fier, en un pou lit rampau
léu vous permenariéu, viergeto, souto un pâli
Ounte veirias, en dev(mcioun,
Pau à cha pau veni se traire
Tout un fube de mounde en Iongo proucessioun,
S'afourtissènt pople de fraire.
Lou pastre dins lou jas, dins soun palais lou rèi,
N'aurien plus ni segren, ni trebau, ni desrèi :
Esbléugissénto e sano, aglandalo e verdalo
Nous boutarias au cor li cansoun patrialo.
Frucho de ma Prouvénço, osco, tant que viéurai,
Em'afecioun te cantarai !
— 91 —
Mai, bel oste, veici que vous ause me dire
Emé voste bon rire,
E d'un corgenerous :
« Nôstis ôulivo, ami, fan d'ôli e dôu famous,
Perfumant nosti tian e li rendent courous ;
Lou pèis fregi dins eu coume l'or devènt rous...
E vaquit emai mai perqué tant iéu l'amire. »
— Verai, de tout aco iéu me sente amourous ;
Mai, vès, uno sieto d'oulivo
Es ço que lou mai m'assalivo ;
E de lou canta siéu urous.
ROUMIÉ MARCELIN.
GLORIDEFLOUR
A la Roso un matin disié la Ferigoulo :
« Talamen flaire bon qu'embaume lou campas. »
La Roso rebriquè : « Tas-te, siés qu'uno groulo :
Sente lou Mikado, iéu^, que vous ié troumpas I »
GHARADISSO IS AUVERGNAS
— ... Aviéu alor sèt o vuech an. Tout moun plesi èro de manca
l'escolopèr ana courre dins i uiouto oescala sus lis aubre pèr aganta
de prègodiéu. de cigalu o davcra de nis. Abitave moun vilage au
pèd dôu Mount Ventour, dins lou Coumtat-Veneissin, qu'acô èro, i'a
cent an, terro papalo. Dins aquestt; vilage papalin deseinpièi de siè-
cle e de siècle, passavon ilous o très cop pèr an, à l'enviroun di voto,
de troupo de Galabrés emé si capéu pounchu e si vièsti de ve-
lout, que venien estama lis eisino, abrasa li peirou e rcloundre li
cuié, lis ouliero e li poutarras d'estam. Vès aqui qu'un jour qu'e-
rian aqui touto uno marmaio d'enfant, badant à l'entour dis italian
que refoundien li cuié dôu Gabaret-Nôu à la calo d'uno muraio, ar-
ribo dôu camin de la mountagno uno autro sôuco d'estabrasaire.
— 92 —
Èron d'ome plus fort, plus masclas que li Galabrés, pourtavon si
gros boufet double sus sisespalo, emé de peirôu nôu e tôuti lis ôutis
de foundèire e d'estamaire. Tout-d'un-tèms se bouton à faire lou
tour dôu vilage en cridant à sa façoun dins un lengage rabastous,
mai que coumprenian bèn : ce Hôu ! blanchi li fourcheto ! refoundre
li cuié ! Abrasa li peirôu ! coume fau ? coume fau ! » E avien de
voues I estonntissènto que fasien tremoula li vitro dis oustau.
Li Galabrés, entre li vèire e lis ausi, marmoutièron quàuqui pa-
raulo entre si dent dins soun lengage que coumprenian paa, mai ve-
sian que lou sarpabiéune li rousigava ; mastegavon de biasfème con-
tro lou te brigante de Dio ! la cibèco deMadona ! » Pamens countu-
nieron soun oubrage sènsotrop moustra soun despié. Quand lis àu-
tri aguèron fa soun tour dôu vilage, ne coume de foundèire, es lou
cas de dire, aguènt pas rambaia un soulet cuié à refoundre, pas uno
lichafroio à estama, venguèron s'asseta davans lou Gabaret-Nou pèr
espéra l'ouro de la soupado e de la couchado, s'aproumetènt de quita
davans jour aquéu marrit pais que ié fasié pas gagna d'aigo pèr
béure. D'enterin espinchavon de-galis li foundèire napoulitatan que
fasien sa besougno en richounejant. Tout-à-un cop un dis Auver-
gnas que pareissié lou menaire de la troupo, — car èro bèn d'Auver-
gnas — se viro vers l'oustesso que rasclavo de pastenargo sus lou
lindau, e ié fai :
— Quand vous n'en rèndon, de cuié, à la dougeno ? ' •
— Nous n'en rèndon vue flame nou e li pagan très sôu.
— Eh ! bèn, nàutri que sian pas de voulur, vous rendrian dès
cuié nôu e vous demandarian rèn, emai farianbono journado !
— Ato ! anen ! faguè Toustesso, vesèn bèn foundre noste estam e
sabèn que de la dougeno se n'en tiro que vue, emai tout-bèu-just... —
Li Galabrés que foundien eila de-long de la muraio avien coum-
prés que lis Auvergnas parlavon de soun travai à l'oustesso, e dins
soun bargouïn, emé si voues aigro. ié repliquèron :
Auvergnàti ! Auvergndti ! Limagnin ! Limagnin ! Canaglia ! Cou-
quini ! Ladri ! Ladri !
L' Auvergnas en s'ausènt trata de laire, s'èro auboura en fasènt d'iue
coume lou poung : « Vous lou vau moustra, iéu, cridavo, ounte
soun li laire. Dieu me dane ! » E arrapant la cuiero ounte lis italian
foundien li vièi cuié, la vujè sus lou camin, pièi l'aubourant
davans lou nas de l'oustesso, ié faguè : ce Lou vesès aquéu pichot
trau, pas plus gros qu'uno tèsto d'esplingo, au founs de la cuiero,
— 93 —
eh ! bèn, es d'aqui que passo l'estam que vous raubon E, pèr que
noun agués doutanço, vès eici ounte s'escoulo ! » Alor arrapè lou
fougueiroun que tenié sus très })èd, n'en revessè li carboun rouge,
e au founs, souto li cendre i'aguè 'n poulit flot d'estam que tremou-
lavo, lusènt coume un mirau.
Li Galabrés, estoumaca, cbunfus, en remiéutejant de paraulo que
degun coumprenguè, rambaièron sis agoubiho e, sènso demanda
soun rèsto, s'esbignèron. Quand t'uguèron un pau liuen, se revirèron
en moustrantsi coutèu. Mai jarnai plus tournèron dins noste vilage.
Edesempièi es lis Auvergnas qu'an estama nôsti peir6u e foundu
nôsti cuié e tôuti nostis eisino d'estam. Es tant bèn verai que nosto
oulieros'apello plus l'ouliero mai l'auvergnasso, e a passa 'n prou-
vèrbi que se dis :
Lis Auvergnas,
Pau li pagas,
Bèn servi sias.
AU BAILE FOLCO
Entanterin qu'en un triounfle dous
T'alandes vers la vierginenco estello
Ounte, dins lou bléuge di farfantello.
L'amour astra ligo l'eterne nous,
Déu sourne cros moun cor se despestello
E te seguis dins toun cèu ufanous,
Lou pège en dôu estènd si ram saunons.
Pèr benesi l'aubre i verdi jitello.
Nôvio, la gau, tre vous vèire, espelis :
Talo autre-tèms Jano di flourdalis,
Vous chamaren, d'Arle is Aup, soubeirano :
E tu, lou bras valent de Mount-Pavoun,
Tendras, fidèu i record de Touscano,
De lagènt d'O lou libre gounfaloun.
A l'oustalet, fpèr Candelouso 95 A. de gagnaud.
— 94 —
ENCO DÔU BARBEJAIRE
L'autre dissate ère dins la boutigo de moun barbejaire — escusas,
■dins lou saloun de moun « couifur » — coumo aquéli que fignolon
dison vuèi. Erian sèt o vue asseta en rèst d'aié sus labanqueto qu'es-
peravian noste tour. Au mitan de nàutri i'avié 'n couratié endrudi,
un d'aquéli moussirot passa sus la raco, que soun vergougnous de
parla la lengo de soun vilage.
Aquéu viedase pèr pas se mescla à nosto charradisso, sourtiguè de
sapocho lou Picliot Marsihés e aguènt escambarla si bericle sus soun
nas, legiguè lou fuietoun. Se vesié que legissié emé peno^, susavo,
mastegavo. Dévié n'èstre au rode lou mai pertoucant, amor que
quand lou barbejaire ié digue de prendre plaço sus lou sèti, aqueste
ié rebequè :
— (( Je suis pas pressé , que ces messieurs ils passent davant, vou&
me raserez le darrière >)
E se bouté mai à legi,
Pamens, quant i'aguè plus qu'eu, lou barbejaire, que rasavo pèr
lou mens autant bèn soun moundeemé la lengo qu'emé soun rasour,
ié digue :
— An ! moussu, vèn à vous. Z6u, toumbas lèu vôsti braio !
LOU CASCARELET
LOU FOUS BEI PASTRE
Cansounelo tirado de ma Crècho-Pastouralo inedicho
Si canto sus l'èr : Au temps des noisettes.
Dre soulèu leva, de Pamparigoun
Vias veni lei fiho
Samenant pèr l'ér franc rire e cansoun
Alin lei ramiho ;
Caduno, au mitan de prepaus jouious,
Vèn emé sa jarro,
Sa jarro à la man, cerca d'aigo au pous.
De bello aigo claro.
— 05 —
Lague digue di, lague digue dan, *
De Pamparigoun veici lou lihan,
Escaboue foulastre,
Qu'à l'aigo s'en vèn en riant e cantant
Lague digue di, lague digue dan,
Au vièi Pous dei Pastre.
Lou souer. sus leis iero, au tèms dei meissoun^
Danson, bloundo e bruno :
Zôu, la farandoulo e zôu, lei cansoun
Au bèu clar de luno 1
E quouro aven set, nouésteis amourous,
Pèr touto refresco,
En nous embrassant nous menon au pous
Bèure d'aigo fresco.
Lague digue di, lague digue dan,
De Pamparigoun. veici lou fihan,
Escaboue foulastre,
Qu'à l'aigo s'en vèn en riant e cantant
Lague digue di, lague digue dan,
Au vièi Pous dei Pastre.
L'aigo d'aquèu pous serve de mirau
Ei pu farluqueto :
En si regardant dabas dins soun trau
Si vien, proun lisqueto
E s'an tant béus uei e regard tant dous,
Nouestei pastourello.
Aco, dien lei gènt, es l'encauso au pous
Qu'a d'aigo tant bello.
Lague digue di, lague digue dan,
De Pamparigoun veici lou fihan,
Escaboue foulastre.
Qu'à l'aigo s'en vèn en riant e cantant
Lague digue di, lague digue dan,
Au vièi Pous dei Pastre.
Marsiho, Julietl895. batisto artou.
- 96 -
L'ASE DE MANIVET
Manivet avié 'n ase que lougavo à la journado.
Lou long Pito-Dardèno. un avaras que sa saumo venié de mouri
de nequelimen, venguè un jour lou louga pèr ana à la fiero de Bèu-
Gaire.
— Te lou recoumande, agues-n'en siuen d'aquelo bravo bèsti e
i'ôublides pas lou barboutage.
— Fugues tranquile, boutas, mancara de rèn.
Lou vèspre, quand Pito-Dardèno s'entournè, Manivet s'avise que
la pauro bourrico poudié plus teni sis auriho drecho ni faire avans e
se douté bèn que n'avié dina que de cop de bastoun.
— Mai, malurous, ié digue, as chanja lou bridèu nôu de moun ase!
— Aquelo tubo ! fai Pito-Dardèno, l'ai pas quitta.
— Ah ! capoun, me l'imaginave proun que l'aviés rèn fa manja.
Lou vendras mai querre^ que ?
LOU CASCARELET.
A-N-UNO PROUVENÇALO
Permié li poulidi chatouno
De tout lou mervihous pais,
Siés la mai bello e galantouno,
Siés 'no Fado dôu paradis !
L'auro, entremens que te poutouno,
Goume uno roso t'espandis ;
Di flour sies l'amablo bessouno
E toun oustau es un bèu nis,
Es un bèu nis de benuranço,
Ount lou soulèu èi trelusènt
E lou malur sènso puissanço ;
E moun cor, plen de desiranço ,
Quand admire toun èr risènt,
Garesso uno douço esperanço.
Palermo. e. port al.
Pi&no
LA CHAÏO AVUGLO
A Madamo Saint-René Taillandier.
Musico de P. SCUDO, (•)
Simplke [ J^~ ^^)
îjiSi— a— —■
4^-f—
hs
J-O 4-C» =-
S
.;»_.
^^^^=Xr;^
^-rr—0-
>-#-
f^
; k-^ »-j 1 — H
...rj
rj'iZî
E- ro lou jour tant bèu qu'uno vier - ge en-fan - la-vo A Bete-
:e^^
^Ë
m
8ian urous depousqué douna eici aquesto musico forço recercado eques estado
ficlio sus d'estànci de Saint-Aguet, entitoulado Le fil de la Vierge. Moussu Léon
iilour, balouard Haussmann, 116, plaro Sant-Augustin, à Pans, n'es l'editour-
tàri ; es emé sa graciouso autourisacioun que pouden la reproudure dins
rnana
mm^^m
î==4— ;— •rr==zfclrJt-=r-|z:£H:D=l:
■7
la- vo Su'n pau de fen ;
Lis ange^€il3îijoiincfetttt,loi*43èu
— q_^_?^:: ._-i-# . . — i — -_^ — #<
Sii
35H1E3:
ip
:=1:
izzir.
.ti
femipppi^iiii^^^^
just aca- bavonSoun G/or£ - a.
E, de tout Caire, au
mSgl
-là—
-Ér-:-
■■^
i
5.
09 —
JRii.
T\-z=r=\
=^=E^=^-i=
I^^E^^^^
jas pas - ire e pastresso a - na-von S^a-gei-nou - ia.
yi Pèrfinù
n
—m — <>-♦ — 1 — •—
?:
Èro lou jour tant bèu qu'uno vierge enfantavo
A Betelèn ;
E soun fru benesi de la fre tremoulavo
Su 'n pau de fèn ;
Lis ange, eilamoundau, tout -bèu -j ust acabavon
Soun Gloria,
E, de tout Caire, au jas pastre e pastresso anavon
S'ajeinouia.
Dison qu'en aquéujourde grand rejouissènço,
Un paure enfant,
Une chato doulènto, avuglo de neissènço,
Fasié 'n plourant :
— Maire, perqué voulès que reste eici souleto ?
Me languirai ;
Dôu tèms qu'à l'enfantoun farés la tintourleto,
léu plourarai !
— Ti lagremo, moun sang, ié respoundié sa maire,
Me l'an pieta !
Te ié menarian proun, mai de-qué vendriés faire !
Ié veses pa !
Sus lou vèspre,deman, que vas èstrecountènto.
Quand tournaren !
"Car tout ço qu'auren vist, o ma pauro doulènto î
Te lou diren.
- 100 -r-
— Lou sabe, enjusqu'au cros, dins la negro sournuro,
Gaminarai I
0 béllo caro d'or, divino creaturo,
Noun te veirai !
Mai de-qu'es besoun d'iue, bono maire, pèr crèire,
Pèr adoura ?
Ma man, enfant de Dieu, se te pode pas vèire,
Te toucara !
L'avuglo plourè tant, e tant preguè, pecaire !
A si geinoun,
Tant ié tranquè lou cor que pousquè plus sa maire
Dire de noun.
E pièi, quand dins lou jas arribè la paureto,
Trefouliguè ;
De Jèsu sus soun cor meteguè la maneto...
E ié veguè !
J. ROUMANILLE.
LOU BON COUMTAIRE
L'autro semano, sus la Plaço Pio, après avé chabi mis àpi, mi
merinjano, mis andivo e touto moun ourtoulaio, sone un droulet de
belèu dès an :
— Tè ! mignot, porto aquéu bihet vers Moussu Mazet, lou capelié.
Te dounara 'n paquet, e me l'aduras eici. —
Au bout de dès minuto, aguère moun paquet.
— Siés.bèn brave, — faguère au pichot coumessiounàri. Tè !
vaqui dès sou d'estreno.
— Oh ! Moussu, vole rèn... Noun ! noun I
— Ah ! ça, vai, prene toujour. —
E m'envau, en ié metènt la mounedo dins la man. Aguère pas fa
très pas, que m'entende souna :
— Moussu 1 Moussu !
— Que vos? moun bèu...
— N'i'a que nôu !
— Ah 1 tant miés que saches bèn coumta. Ve-n-aqui encaro un. —
Es egau 1 1 ! Pèr ço que voulié rèn prene...
LOU GASCARELET.
— 101 -
JAN BRUNET
S'es verai que Pégase es un marrit chivau
Que sèmpre meno li grands ome à l'espitau,
Pintaire de tablèu, escrivèire de tome,
Noun fau plagne Brunet : es mort coume un grand ome.
Chatterton e Gilbert aro soun inmourtau,
Pèr èstre ana mouri dins aquéu grand oustau ;
E tant d'àutri qu'es pas necit qu'eici vous. nome,..
S'èronpas mort ansin pas mai que de Jirome,
De T6ni, de Jigè, de l'avers à l'adré
Aro se parlarié. Pintaire dis adré,
Fasié de bèu tablèu, escrivié de bon libre ;
Mai lis art e li letro, ai ! las I souvent an tort.
E coume èro à la fes oon pintre e bon felibre,
Poudié pas s'escapa de soun malurous sort.
Marsiho, 1894. marius bourrelly.
Vendes pas ta vigno pèr achata de boute.
GLARO D'ANDUZO
Claro d'Anduzo, que se vèn de i'enaura soun buste, dins la vilo
d'aquéu noum, es uno di dès o douge segnouresso dôu Miejour qu'au
tèras di Troubadou se fugon facho un noum en pouësio prouvençalo.
Se saup rèn de sa vido, senoun qu'èro d'Anduzo, coume soun noum
lou marco, — e que fasié si vers pèr un qu'èro pas soun marit,
coume ac5 se vèi clar dins la soulo cansoun que reste d'elo.
Ero proubablamen la mouié dôu segnour d'Anduzo, belèu bèn de
Bernât d'Anduzo, un baroun que n'es questioun dins la vido di Trou-
badou e que soustavo li Troubaire. En aquéu cas, lou bon catau
aurié paga li tambourin pèr faire dansa lis autre. Bernât d'Anduzo
-aguè 'no iiho, Madono Alaza/s, que, maridado en Auvergne, au
— 102 —
comte de Meicuer, fugue amado e celebrado pèr lou troubaire Pons
de Capduelh. Ero dounc, lou castèu d'Anduzo, (qu'apartenié dôu
rèsto à la Marcho de Prouvènço), un d'aquéli fougau de galantarié
literàri que designon dins l'istôri pèr lou nouna de Court d'Amour,
De Na Claro d'Anduzo veici tout ço que rèsto : es uno cansoun
d'amour — que, pèr lou biais e Tardidesso, reverto proun aquéli de
la Coumtesso de Dio, e que pèr soun esmeraduro espremis amirabla-
men la galantarié miejournenco d'aquéli tèms cavaleirous.
En greu esmai et en greu pessamen
An mes mon cor et en granda error
Li lauzengier el fais devinador,
Abaissador de joi e de joven :
Quar vos qu'ieu am mais que re qu'e-1 mon sia
An fait de me départir e lonhar,
Si qu'ieu nous pose vezer ni remirar,
D'on muer de dcl e d' ir' e de feunia.
Gel que-m blasma vostr' amor ni- m defen
No podon far en re mon cor melhor,
Ni-1 dous désir qu'ieu ai de vos major,
' Ni l'enveja ni-1 désir ni-1 talen.
E non es hom, tan mos enemic sia,
Si-1 n'aug dir ben, que no-1 tenha en car ;
E si-n ditz mal, mais no-m pot dir ni far
Neguna re que-z-a plazer me sia.
Ja nous donetz, bels amies, espaven
Que-z-ieu ves vos aia cor trichador,
Ni queus camge per nul autr' amador,
Si-m pregavon d'autras domnas un cen ;
Qu'amors, que-m te per vos en sa bailia,
Vol que mon cor vos estuj' e vos gar ;
E farai o : e s' ieu pogues emblar
Mon cors, tais l'a que jamais no l'auria.
Amies, t'an ai d'ira e de feunia
Quar no vos vei, que quant ieu cug cantar,
Plang e sospir ; perqu'ieu no pose so far
A mas coblas que-1 cor complir volria.
— d03 —
Vès-aqui lou lengage que parlavon li pouèto de Prouvènço e dôu
Miejour, i'a d'aco sèt cents an. Lou mai que ié retrais, à l'ouro dôu
jour d'uei, es lou parla di felibre dôu Rose. Mai pèr aquéli que n'an
pas Tus o qu'an pas fa Testùdi de nosto vièio lengo, anan tradurre
mot pèr mot lou plagnun amourous de la troubairis d'Anduzo.
En grèu soucit e en grèu pensamen
An mes moun cor^ emai en grando errour,
Li maneflaire e li faus devinaire,
Abeissaire de joio e de jouvènt;
Car vous, que iéu mai ame que rèn qu'au mounde siegue,
An fa de iéu desparti e alugna,
Bèn tant que iéu noun pode vous vèire ni mira,
D'ounte more de dôu, d'iro e de ferounié.
Li que me blaimon o voste amour me defèndon
Noun podon faire en rèn moun cor meiour,
Ni plus grand lou dous désir que ai de vous,
Nimai l'envejo e nimai la talent.
E noun i'a ome, tant moun enemi siegue.
Que noun lou tèngue car, se l'ause dire bèn de vous
E, se n'en dis mau, jamoi noun pou dire ni faire
Quaucarèn que me fague plesi (à Taveni).
Jamai noun vous dounés, bel ami^ espavènt
Que iéu ague envers vous lou cor trichaire
Ni que vous change pèr ges d'autre amaire,
Me n'en preguèsson-ti cent àutri dono ;
Qu'Amour, qu'en sa beilié me tèn pèr vous,
V5u que vous g;irde e rejougne moun cor ;
E lou farai : e se poudiéu, iéu, ié leva
Moun cors, tau l'a que jamai noun l'aurié.
Ami, ai tant d'iro e de ferounié
De pas vous vèire, que, quand iéu cuje canta,
Plagne e souspire — iéu de noun pousqué faire,
Ço que dins mi coublet moun cor voudrié coumpli.
GUI DE MOUNT-PAVOUN.
— Eh bèn ! Louviset, siés brave à l'escolo, au mens ?
— Lou crese 1 siéu pas coume Mius, aqui, qu'es toujour en peni-
tènci.
— Alor as de bono plaço ?
— Lou crese !! es iéu que siéu lou plus proche dôu pouelo.
— 104 —
PÉR TRES JOUVÈNTO
I
A UNO ALSACIANO
Alsaciano, à mis iue retrases l'Arlatenco :
Goume elo, as la noublesso e la claro bèuta,
Rebat dou sang ardent di raço proumierenco,
Que rèn n'abastardis e degun pou doumta.
D'un riban negrejant, peréu, toun front s'atrenco,
Que floutejo, simbèu de tiero liberta.
Même cors ufanous, mémo palour rousenco,
Sèmpre dins l'amour pur mémo fidelita.
Ah ! sias sorre segur, o c^rudo enfant de Franco,
E l'Arlatenco en dou plouro ta maluranço,
Alsaciano, mai vèi, à l'ôurizoun neblous,
Pouncheja lou soulèu dôu Dre que vèn sus terre,
E te dis : « Lou soulèu s'esclargis, sorre, espèro,
« Viro vers l'Aveni toun regard fisançous ! »
II
A UNO ITALIANO
Quand lou Dante largué soun obro magistrale.
Créant dins soun « Infèr » lengo de Paradis,
Es qu'avié de Prouvènço escouta li cigalo,
Umble escoulan di troubadour, coume eu se dis.
Se Petrarco dounè perlo e raubo pourpalo
A la Muso italico en vièsti de cadis,
Es qu'à Vau-Gluso avié vist Lauro bloundo e paie,
E la Sorgo inspiré si sounet cantadis.
Pais de Gai-Sabé, de cèu blu, de jouvènço,
En plen Age-Mejan. Itàii 'mé Prouvènço
Mesclèron soun parla, si cansoun, sis amour,
0 vous que reviéudas, au vièi passa fidèlo,
L'amistanço d'antan, vous cantan, dono bello,
Cloume s'erias Laureto e nàutri troubadour.
- 105 —
III
PÈR ESTELLO
Nàutri. felibre de Paris,
Adouran, tambèn, uno Estello,
E iadusen, quand Mai sourris,
De flour à pleno canestello.
N'es pas segur au Paradis.
Emé li santo vierginello,
Mai lou bon Fiourian nous dis
Qu'èro uno bravo pastourello.
Dins nobto lengo dôu Miejour,
Cantè de soun ardent amour,
E la douçour e i'amarefeso.
En l'ounourant, voulèn festa
Pouësio e lidelita :
L'Amourouso e la Felibresso !
MAURISE FAURE.
De très cause pren-te garde :
Dôu boul^sènso moustardo,
Dôu varlet que se regarde,
E de la femo que se lardo.
RESPONSO I DEVINAIO
1 La lampo.
2 Lou reloge.
'A Uno tèstod'aiet.
4 Lou la.
5 Lacarreto.
G La boudufo.
7 La barioto.
H La fiolo.
9 La lanterno.
10 Lou capèu.
— 106 —
GIGAU E GIGALO
Aquélis empremèire vous n'en fan jamai d'autro ! An-ti pas leissa
sus loQ maubre de l'atalié un rode de la crounico just à Tendre qu&
parlavian dôu libre de noste Marius Bourrelly, vès-eici ço que n'en
disian :
ce Cigau e cigalo, bèu volume de vers prouvençau coume li saup
faire aoste segne-grand ! Aqui i'a de tout, de sounet, d'odo, de can-
soun, de conte, i'a pèr rire, pèr canta e pèr ploura. Es pas tout
dire ? »
MORTUORUM
Aqueste an avèn perdu très majourau.
Lou 14 d'ôutobre es defunta à Gano En Antôni Leandre Sardou,
dins si 91 an. Nascu au Ganet (près Cano), en 1803, èro l'einat, lou
segne-grand de tôuti li felibre. Sis ôussèqui an agu liô à Gano e au
Ganet, e lou dou èro coundu pèr soun ilustre fiéu Vitourian Sardou,
de l'Acadèmi franceso.
M. lou Maire de Gano, pièi Tarchivisto Morris e Maurise Raimbault,
cabiscbu de l'escolo de Lerins, an retraça, davans sa toumbo, la vido
longo e pleno d'aquéu vénérable erudlt ^ue, parti à 16 an de soun
pichot vilage, s'èro fa à Paris uno plaço eminènto dins l'ensignamen
di letro, di sciènci e de l'istori.
M. Sardou, coume l'a di Maurise Raimbault, avié près à près- fa
de demoustra i Niçard que soun parla natiéu èro bèn prouvençau e
noun de sagato italiano, coume forço cresien pèr ignourènço o pre-
jujat. Es pèr ac6 qu'avié publica, proumieramen lis obro di troubadou
de Niço (lou Martyre de sainte Agnès ^ La vida de sant ffonorat,
pièi la Grammaire de l'idiome niçois, pièi uno edicioun felibrenco
de la Nemaïda de Rancher, pièi enfin Nice 'provençale, A soun aflat
s*èro establi à Niço, en 1881, uno soucieta de felibre, l'Escolo de Bel-
lando, qu'eu n'èro cabiscou. E Tan venènt, la Mantenènço de Prou-
vènço, avié tengu sesiho à Niço, presidado aquéu cop pèr Leandre
Sardou, qu'avié soun fiéu à soun constat.
En Jan Brunet, mort lou 23 d'ôutobre 1894, dins si 72 an, à l'es-
pitau d'Avignoun. .
— 107 -
Brunet èro un di VII de la pleiado proumierenco. Dins VArmana^
pèr alusioun à soun mestié de pintre, signavo d'en-proumié, lou feli-
bre de l'arc-de-sedo. S'èro ôucupa d'un Iravai sus li prouvèrbi que
dévié entitoula La sagesso prouvençalo, e que countèn 14,000 prou-
vèrbi prouvençau. La vilo d'Avignoun a vougu paga sis oussèqui, car
la vido de Brunet es estado touto entière devouado au bèn publi.
Lou discours de Fèlis Gras es lou plus juste éloge que se pousquèsse
faire dôu paure Brunet. Vesn'en eici quàuqui rode :
« Messies, Ami,
« Mèste Jan Brunet, felibre majourau, un di sèt foandatour dôu Feli-
brige, es aqui mort sus la ribo dôu cros 1 soun amo bello e generouso
s'es envoulado dins lou revoulun de l'Eternita ! E nàutri, 11 felibre, sian
eici esmougu, Jou -:or gounfle, li lagremo is iue pèr ié dire : Adieu !
<i Paure Jan Brunet ! Noun laisso en s'enanant la ricliesso dis escut
ni-mai la fourtuno dis ounour que sabon tant bèn acampa la ruso e l'e-
gouïsme. Nàni, pecaire ! Mai eu nous laisso l'eisèmple de si vertu e l'o-
bro de sa pensaclo
« Fiéu dôu Pople, Jan Brunet coumprenguè di proumié que l'obro fe-
librenco, que la reneissènço de noste lengage, èro uno obro poupulàri,
demoucratico, que servirié un jour au pople pèr apara si dre, pèr coun-
serva sis usage, pèr garda soun ôuriginaiita e sa persounalita ; coum-
prenguè que l'independènci del'ome es touto dins lou dre de dire libra-
men sa pensado quand vôu e dins lou lengaf^e qu'es siéu. Mai ço que Bru-
net placavo — bessai sènsobèn se n'en rendre comte — au-dessus de sis
idèio demoucratico e libertàri, èro soun sentimen naturau de pieta pèr li
feble, lis ôublida, touto la paurihc qu estrasso la terro emé sis ounglo pèr
n'en derraba lou tros de pan !
« Se tôuti li tèsto di mort, que grouvon eici dins aquesto terro, pou-
dien parla, quente crid ausirian, e quento boulegadisso sentirian pas
souto nôsti pèd, s'aquéli que l'an vist, s'aquéii qu'an reçaupu d'eu un
secours, s'aquéli qu'a sauva de la mort, d'un desastre, de la rouino,
s'aquéli qu'a acouraja, apasinia, counsoula de si paraulo e de sis escri,
se revirant dins si cros, chascun ié disié : gramaci! Alor veirias tremoula
touto la tt^rro d'aqueste cementèri, car Brunet a, cinquante an de sa vido,
tout sacrifica pèr secouri lou malur ! Felibre, pensaire. filousofe, a bouta
de baume sus tôuti li plago mouralo. Orne Juste e bon, a larga sa four-
tuno, a sacrifica sa santa, s'es gara lou pan de la bouco pêr soulaja la
misèri.
<f E aquélique coume nfiutri, li felibre, que coume vàutri, si camarado
dôu bataloun dôu devé, l'avèn vist espandi touto la bounta de soun amo e
de soun cor dins sis escri, l'avèn vistdinsli malastre dis encèndi escar-
limpant sus li rouino, courront dins lou fiô e la flamo crussènto, poudèn
— 108 -
tiire qu'aquéu pouèto republican a bataia touto sa vido pèr Tumanita
sus la barricado de la carita !
a Paure Brunet ! siés mort sus lou lié dur del'espitau ! mai l'estello di
sèt rai enlusira ta memôri ! »
Ansèume Mathieu nascu à Castèu-N5u-d6u-Papo en 1829, mort à
Gastèu-Nou lou 8 de febrié 1895. Vèseici l'article que Frederi Mis-
tral ié counsacrè dins lou journau VAidli :
« Un di pouèto mèstre de la lengo prouvençalo, aquéu bon Ansèume
Mathieu, que vèn de mouri i'a vue jour amount dins soun vilage, sènso
que h journau n'agon fa mai de brut que s'èro mort un parpaioun ! èro
esta un di VII qu'avian founda lou felibrige — e que n'en soubro plus
que dous.
t Nous erian couneigu vers 1846, dins un pensiounat d'Avignoun ounte
èro peréu Roumanille, e 's d'aquéu roudelet que s'amoudè lou brande
que vuei esmou tout lou Miejour. l'a proun de très paio pèr faire un fiô.
« Ansèume Mathieu èro nascu à Gastèu-Nôu-de-Papo en 1829. Si gènt,
coume h miéu, èron de meinagié, famiho patriarcalo que vivien dins
soun bèn, fidèlo i tradicioun e à la lengo dou pais. Es aqui qu'à vint an,
dins aquéu Castèu-Nôu, que se souleio au pèd de si mountagno arouma-
tico, que l'estiéu li cigalo de pertout ié brusisson, qu'àl'autouno ié cau-
con lou glourious vin papau, es aqui que venian. li felibre proumieren,
nous embriaga de Prouvènço ! Revese encaro, dins mi remembre, aquel
oustau de Dieu, quand i'arribavian de la baisso : lou paire, ome galoi,
qu'éu-meme à noste ounour boutavo man à la sartan ; la maire, uno
santo femo que metié tout pèr escudello. Ai dôu rèsto, en quauco part,
di un mot de l'acuei que reçaupian à Gastèu-Nou encô d'aquéli bràvi
gènt. *
Fugue un di fougau, aquéu gai Gastèu-Nôu-de-Papo, ounte lou Felibrige
prenguè soun alegresso, e aquel amour de la Gauso. aquelo fe dins lou
reviéure aquelo unioun dins l'esperanço, qu'a donna la voio à nosto
obro. Podon n'en temougna Anfos Daudet e Pau Arène, e Emmanuel des
Essartsemai Stéphane Mallarmé, que, jôuini pouèto francés, emai d'au-
tre d'Irlande, de Gatalougno e de Russio, venien aqui s'inicia à nosto
joio d'èstre en vido eau mistèri felibren.
« Es en aquelo urouso epoco qu'Ansèume publique soun recuei de
La Farandoulo, ounte la lengo de Prouvènço danso lôugiero e primo
coume lou mouissalun dins un rai de soulèu.
« Mai tout acô passé trop lèu, passé coume nosto jouinesso. Lou
paure Ansèume, pèr foulige, se leissè embanasta dins certano especula-
<îioun ounte à la fin de si parent, foundeguè pièi soun patrimôni.
« Venguè d'agui en Avignoun teni VHotel dôu Louvre ; e 's dins lou
* Avans-prepaus ùe La Farandoulo, libre d'Anséume Mathieu (1862), Avignoun,
vers Roumanille.
— 109 —
tèms que i'ùro que, dintre aquelo salo di Chivaliédôu Temple qu'eu aviê
faclîo restaura, se tenguè lou memourable acamp de Santo-Estello (1876),
ounte fugue voûta l'Estatut dôu Felibrige.
« Mai sa femo estent morto, Ansèume quitè lou mestiô, despareiguè
de l'ourizount e, amaga dins soun pantai; s'entournè viéure à Gastèu-
Nûu. Paure, umble e discret, mai l'amo enluminado toujour- pèr Santo
Estello, l'es mort, ama de tôuti e de tôuti regreta, lou 8 de febrié à 2 oura
de tantost. Pecaire ! à si darrié moumen, veici li vers que remenavo :
Ll bouniian soun pèr orto,
Li van esqputela,
Aquélis enfant de la !
« Ère une remembranço dis Innoucè^it d'Aubanèu.
(f Pèr causo dôu mau-tèms e de l'aliunchamen, li felibre, avèn pas
pouscu i'ana jita l'aigo-signado, mai lou vilage tout entié l'acoumpagnè
au cementèri.
« Ansèume Mathieu, en foro de soun vecwei La Far an cloulo, qu'a agu
dosedicoun, a leissa 'no trenteno de pouëslo autro, emé de conte pou-
pulàri, que l'on pou retrouva dins VArmana de Roumanille e tambèn dins
Lou Prouvcnçau, un journau.publica, i'a 'no segeno d'an, pèr lou comte
Grestian de Vilo-Novo d'Eesclapoun. » F. M.
fi:b:flo
VAU-CLUSO
AVIGNOUN, 29 mars, lé mai, 30 nouv. ; Cavaioun, 1* mai, 43 nouv.,
l.> dilun de setèmbre, segound dilun dejuliet; L'Ilo, 19 mai, 12 mai, 27
avoust, 28 ôutobre, 8 desèmbre ; Lou Thur, 8 mai, 15 avoust ; Cabriero,
22 janvié, 19 mars, 24 setèmbre; Lagno, 14 setèmbre ; Cau-Mount, 22
avoust; Roubioun, 8 setèmbre ; Vedeno, 20 juliet ; Aurenjo, 4 febrié,
27 abriéu, 24 avoust. 21 desèmbre ; Baumo, 20 janvié ; Bouleno, 2 febr.,
25 mars, 15 avoust, 8 setèmbre, 11 nouv., 8 e 21 desèmbre ; La Palud,
G mars, G nouv. ; Sablet, 8 e 27 desèmbre ; Santo-Cèio, 23 janv., 8
mars, 3 mai, IG setèmbre, 22 nouv. ; Veisoun, 15 febrié, 8 setèmbre,
30 nouv., dimars de Pandecousto ; Vau-Rias, 17 janv., 24 febr., 21 mars,
23 abriéu, 13 mai, 2 jun, 24 jun, 12 juliet, 4 avoust, 23 setèmbre, 24 ôuto-
bre, 15 nouv., 4 e22 desèmbre ; Veisan, 25 nouvèmbre ; Malauceno, 20
janvié, 3 febrié, 19 mars, 3 mai, 25 avoust, 28 setèmbre, 11 nouv., 21 de-
sèmbre ; Ate, "2 janvié, dilun de Quasimodo ; Bouniéu, 6 avoust ; Gade-
net, 24 avoust, 21 setèmbre, 8 desèmbre ; Gucuroun, 21 mai ; Gordo, 3
febrié, 25 mars, 14 juliet, 10 avoust, 11 ôutobre, 18 desèmbre ; Làuris,
2 febrié, 3 desèmbre ; Lourmarin, 2 setèmbre ; Menerbo, dilun de la
Passioun, 25 avoust, 2G desèmbre ; Oupedo, G janvié, 10 avoust, 22 nou-
vèmbre ; t-ertus, 4 janvié, 15 avoust, 1'- nouvèmbre; Sant-Savournin-
— 110 —
^'Ate, dilun de la Semano-Santo, 9 avoust, 9 desèmbre ; Tourre-d'E»
-gués, 25 juliet ; Vilo-Làuri, 25 abriéu ; Carpentras, 10 juliet, 21 setèm-
bre, 27 nouvèmbre ; Bédouin, 14 setèmbre ; Caroumb, 22 setèmbre ;
Mazan, 22 juliet, 30 avoust; Mouniéu, 4 febrié, 24 avoust ; Perno, 24
avoust (8 jour), 11 nouv. ; Mountèu, 16 mai, 29 avoust ; Mourmeiroun,
\0 avoust ; Veleroun, 29 setèmbre.
GARD
NIMES, 14 mai (3 jour), 16 avoust, 27 setèmbre ; Aigo-Morto, 8 se-
tèmbre, 30 nouv. ; Aies 24-31 avoust ; A^amoun, 11 nouvèmbre ; Beu-
Caire, dôu 15 au 29 juliet ; Bagnôu, 6 mai, 12 juliet, 23 nouvèmbre ;
Barja, 14 febr., 30 jun, 31 nouvèmbre ; Bessejo, 23 janvié, 6 setèmbre ;
Bez, 6 nouv. ; Clarensa, 25 abriéu; Campèstre e Lu, 2 setèmbre;
Goulougna, 14 ôutobre : Fourco, 1^ mai ; Grand-Coumbo, 30 ôutobre,
Laval, 7-30 setèmbre ; Lesignan, 10 avoust ; Lussan, 10 mai ; Man^
duel, l^^^ dissate d'abriéu; Martigaargue, 30 mars , Mountfrin, 3 avoust ;
Poumpignan, lé mai ; ^orto, 1'' jun, 20 nouvèmbre ; Pont-Sant-Esprit,
lé mars, 12 jun, l"-' setèmbre; Qaeissa. 20 setèmbre ; Remoulin, 12 mai,
20 ôutobre ; Roco-mauro, 16 avoust ; Sant-Ambroi, 7 janvié, 20 abriéu,
16 avoust ; Sant-Ipoulito, 6 mai, 13 avoust ; Sant-Quentin, segound
dimenche de setèmbre ; Saumano, 11 setèmbre ; Sauvo, 29 jun ; Trèvo,
24 abriéu ; Uzès, 24 jun, 14 avoust, 6 setèmbre, 11 ôutobre, 14 desèmbre,
lou darrié dissate d'abriéu ; Vigan, 12 mai, 9 setèmbre ; Vilo-Novo
d'Avignoun, 6 mars, 30 nouvèmbre.
DROUMO
VALÈNÇO, 3 janvié, 3 mars, 3 mai, 3 juliet, 6 avoust, 6 nouvèmbre ;
Aneiroun, 23 avoust, 10 desèmbre; Bouchet, 10 mars, 20 juliet, 21
nouv. ; Bourg-de-Peage. dimar de Pasco. de PandecouPto, 24 jun ; Lou
Bouis, 21 janv., 10 avoust, 9 setèmbre, 8 ôutobre, 2 nouv., 18 desèmbre;
Chatilioun, dijôu gras, 25 mars, 29 avoust, 27 nouvèmbre; Cleiriéu,
lé janv., 25 abriéu ; Crest, 17 janv. ; Dïo, 8 e 10 avoust, 29 setèml)re, 2
11, 16 nouvèmbre, 6 e 10 desèmbre; Diéuloufèt, proumié dilun de janvié,
Dounzèro, 17 janv., 21 avoust ; Grignan, 20 janvié, dimars de P^s-
co e de Pandecousto, 6 juliet, 8 avoust, 17 ôutobre, 18 nouv., 27 desèm-
bre ; Livroun, 11 janv., dimècre après Pasco e Pandecousto, 16 avoust,
18 ôutobre Sant-Martin, 10 desèmbre; Mountelimar, 5 febrié, 7 mars,
8 mai, 10 jun, 10 juliet, 14 avoust, 4 setèmbre, 10 ôutobre, 13 nouv. ;
LaMoto-Chalançoun, 15 febrié, 11 jun, 13 juliet, 25 avoust, 25 nouv.,
4 e 28 desèmbre ; Niouns, lé dijôu de janv. 5 febrié, dijôu-sant, 11 mai,
22 jun, 29 avoust, 18 ôutobre, 8 desèmbre; Rouman, dimars de Pasco
e de Pandecousto, 24 e 29 jun, 1^ setèmbre ; Seilan, 19 mars, 2 mai, 12
avoust; Sant-Pau-Tres-Gastèu; 10 janvié, 10 febrié, 12 mars,12abriéu,
1* mai, 20 jun, 1-^ avoust, 17 setèmbre, 18 ôutobra, 12 nouv., Gdesèm-
— 111 —
i)re ; Sant-Valié. 2 mai, 27 avoust, G desèmbre ; Taulignan, 17 mars,
17 avoust ; Vinsobro, 15 mars, 8 nouvèmbre ; Tuleto, 2 jauvié, 11 jun.
BOUCO-DUU-ROSE
Ais,9 febrié, jour delà Fèsto-Diéu, 17 setèmbre,4 desèmbre ; Alauch,
24janvié ; Alens, 5 febrié, 2lsetèmbre ; Arle 17 janvié, 14 e 15 febrié,
dilun de Pasco, 3 e 20 mai, dijùu avans Pandecousto. 28 mai ; Aubagno,
a febrié, Pandecousto, 21 setèmbre, 28 ôutobre ; Auruou, 19 mars, lé d'à-
voust. 14 setèmbre, 28 ôutobre ; Barbentano, 24 jun, 18 ôutobre ; Ber-
ro, 22 d'abriéu ; Castèu-Rrfinard, 28 abriéu e lé nouvèmbre (3 jour) ;
Cabano, 22juliet ; Eiguiero, 8 mai i2 jour), segound dimenche de se-
tèmbre, 25 nouvèmbre ; Eirago, 26 setèmbre, 1*^ dimenche avans lis
Avènt ; Font-Vièio, 4 nouvèmbre ; Gardano, 13 e 14 febrié ; Gèmo,
24 jun, 1" nouvèmbre ; Istre, 28 abriéu, lou dimenche après lou 2 avoust,
14 nouvèmbre ; La Giéuta, 5 mars, 15 avoust ; La Faro, 10 mai ;
Lambesc, Gjanv., 24 febrié, dilun de Pandecousto, 19 setèmbre ; Mar-
siho, 15 febrié, 24 jun, 31 avoust (15 jour), 1^ desèmbre, 10 desèmbre ;
Martegue, 15 mai, 28 ôutobre ; Maussano, 28 abriéu, 30 ôutobre ; Mi-
ramas, 20 abriéu, 20 nouvèmbre ; Mouriés, 1.. mai, 6 nouvèmbre ; No-
vo, 1'= dimenche de setèmbre ; Rougna, 1« mai ; Rouguo, 9 mai, 14 se-
tèmbre, 3 ôutobre, 25 nouvèmbre ; Sant-Andiôu, segound dimenche de
juliet; Sant-Canat, 8 setèmbre ; Sant-Chamas, 20 mai, proumié di-
menche de setèmbre, 17 nouvèmbre ; Li Sànti -Mario, 25 mai (3 jour) ;
Sant-Roumié, 25 abriéu, 23 ôutobre ; Seloun, 5 mai, 15 avoust, 29 se-
tèmbre, 11 nouvèmbre ; Senas, 14 jun; Tarascoun, 20 mai, 26 juliet, 8
setèmbre ; Vitrolo, 15 d'avoust.
ARDECHO
PRIVAS, 3 mai; 24 avoust, 29 setèmbre, 20 ôutobre, 23 nouv., 20 des.;
Aubenas, 17 janv., 14 set. ;'Bano, 21 nouvèmbre ; Bourg-Sant-Andiôu*
1^ dilun de febrié, 6 jun, 10 juliet, 23 setèmbre, 4 nouvèmbre, 17 desèm-
bre ; Burjet, 23 janvié, 1^ febrié, 23 setèmbre, 15 e 30 abriéu, 19 e 28 mai,
10 avoust; G e 15 ôutobre ; Chailar, 25 janvié, dijou gras, dimècre après
Quasimodo, 25 jun, 25 juliet, 7 setèmbre, 20 ôutobre, 1'^ desèmbre, dijou
avant Nouvè ; Largentiero, 22 janvié, 15 mars, 18 juliet, 11 nouv.,17 de-
sèmbre ; Lou Pouzin, 23 janvié, |é mars, 25 abriéu, 1- juliet, setèmbre;
Sant-Laurënt-i u-Papo, 1<^ janvié, 2 febrié, 2G mars, lé mars, 24 jun G
avoust, 8 setèml>re,29 ôutobre ; Tournoun. 22 janvié, lé mars, dimècre
après Pasco, 29 mai, 2 juliet, 29 avoust, 3 nouvèmbre, 17 desèmbre ;
Ll Vans, 1- abriéu, 28 jun. 21 avoust, 9ôutor)re, 21 desèmbre ; Vernoux*
23 abriéu, 2i avoust, 21 desèmbre ; Vilo-Novo-de-Berg, 8 janvié, divèn-
dre-sant, 1- e 25 mai, 26 jun, 14 juliet, 16 avoust, 21 setèmbre ; Viviès^
2 janvié,23 abriéu, 2 nouvèmbre, ; LaVôuto, 7 janvié, 19 mars,23 abriéu*
17 jun, 19 avoust, 10 setèmbre, G nouvèmbre, 8 desèmbre. *
ENSIGNADOU
Pajo.
Besponso i devinaio ^
Calendié • ' • V " 't;
Crounico felibrenco (B. de Prou-
vènço) • .X
Taurènto (Raoul Ginesto). . ... ••••••• ^^
La soupo au froumage (Jan dis Encar-
tamen^ ; • • • • • Jj.
Louroured6uTubè(Clouvis Hugues). 18
Li dos auberjo ( Anfos Daudet) il
Reviéure (Mauiise Rimbault) ..... ... 24
Lou fiéu de la femo (Lou Cascarelet) . 2b
La dougeno (paraulo e musico d L.
Jouveau) • • • • :
Conte de Mèste Arnau (Lou galoi
Sartanié^ : • • : •; ' Vn tl
Li moble d'Arle (Frederi Mistral) àà
Crèire anti (Aguste Roi) ■'■:"'•' ^^
L'usurié, l'ase e lou capouchin (Lou
Cascarelet)
A ma chato quand èro en pensioun
(Marins Girard). ......••• •; ^^
Lou loup e ragnèu(fablopiemoun-
teso) ?Q
Zeto (A. B. Crousillat) f^
Li dous noble (Lou Cascarelet^. .. ... 4U
Lou siblct de Jan Couvino f A. Mathieu) 41
Lou bon pèr rèn (Pèire Dibon) 4o
L'ange gardian (Lou Cascarelet) 4b
La leco (Lou felibre di Tavan) ..... 47
L'orne prevesènt ^Lou Cascarelet). . . 5U
Amo, crèi, espèro (E. Jouveau). ..... 50
Trapejoun de Castèu-Reinard ^Lou
Cascarelet) • ••;;• ro
Un qu'es pas sourd (Lou Cascarelet) . 5d
Retour au mas (Marius Jouveau) M
Epigramo (A. B. Crousillat) ^^
Li miôu (Louis Astruc) • . • - ^^
Lou fin pleidejaire (Lou Cascarelet). . oo
La serp (T. Cassini) ',^-'i>\'''
Lou curât de Malo-Fougasso (E. Plan- ^^
Li bràvinôvi' (À. B. Crousillat). 60
Lou nôvi de Rougnounas (Lou Casca- ^^
Lo^u cassairê rénôus (Lou Cascarelet). 63
iajo.
Lou mes de Jun (A. Berthier) 64
Discours dôu Capoulié pèr Icu feste-
nau de ^anto Estello 65
Madamo Tulipan 67
Li cant de la noço (A. Tavan) 68
Lou Jesuiste e lou Recoulet (Lou
Cascarelet) 70
Aureto e pantai (P. Bourgues) 71
La forço dôu principe 15. Cassini) 72
Lou pesé (Lou Cascarelet) 72
Valso sens fin ^Marius Jouveau) 73
Lou bon Juge (Lou Cascarelet) 73
Bataiado de cor (Batisto Bonnet) 76
Au pais de Prouvènço (J. Deliun) 79
Lou campanié de Mazan (Lou Casca-
relet) 80
La pastresso de Baumaniero (Ch.
Rieu) 81
Chapitre XXII de la Genèsi (Frederi
Mistral) 82
Li noço de Folcô (F. Gras) 84
Un viage à Vers (Th. Janvier) 85
Inné au soulèu (Enri Bouvet) 87
Devinaio 89
Entre devinaire (Lou Cascarelet) 89
A l'Oste Pavan d'Eiguiero (R. Mar-
celin) 90
Glôri di flour 91
Charradisso is Auvergnas (F. Gras). . . 91
Au baile Folcô (A. de Gagnaud) 93
Encô dôu barbejaire (Lou Cascarelet). 94
Lou pous dei pastre (Batisto Artou). . . 94
L'ase de Manivet (Lon Cascarelet)... 98
A-n-uno Prouvençalo (E, Portai) 95
La chato avuglo, emé musico (J. Rou-
manille) ." 96
Lou bon coumtaire (Lou Cascarelet). 100
Jan Brunet (Marius Bourrelly) 101
Clarod'AnduzoiG. deMount-Pavoun). 101
Pèr très jouvènto (Maurise Faure). . . 104
Responso i devinaio. 105
Cigau e cigalo 106
Mortuorum 106
Fiero 109
ARMANA PROUVENÇAU
PÈR LOU BEL AN DE DIEU 1897
~ EXTRAIT DU CATALOGUE
F Mistral, Lou i^ose, pouèmo, avec trad. in-18... 3 50
f! Cira», Li Rouge dôu Miejour, avec trad 4 » o
Ia' Astruc, Tant vai la jarro au pous, in-32 1 50
Frai 'i'eouphîle, £e>'na(/oîi, pastouralo emé musico 2 50
«oucoirau. Dictionnaire provençal-français. 2 vol grand in-8<> 15 »»
Jules Cassînl, Li Var ai de l'Amour, coumèdi prouvençalo, in-8° 3 »»
Fabrc, Lou Siège de Cadarousso, segui dôu Sernioun de Moussu Sistre. » 60
«aîmbault, li Darbouso. m-\1 3 50
îh aauvier, Sant Antôni dis Orto, 1 vol. in-12, avec préface de Mistral 3 »»
•r Sorbier, Charloun e Charloto, coumèdi prouvençalo, in-12 » 50
»»;.« «a.¥ié de Fourviero, Li Patriarcho, counferènci biblico, 2 v.. 8 »»
maire ;» ^ Lou J5rès, pastouralo, 1 vol. in-12 1 50
li Astruc, La r)ian senèsfro, 1 v. in-32 150
BatiHto llounet, Vido d'enfant, avec trad. d'Anfos Daudet, 1 v. in-12 , 3 50
K Kîtter, Recueil de 35 lettres de Rounianille à V. Duret, 1 v. in-S». 2 »»
n'arius Boitrrelly, Clgau e Cigalo, 1 vol in-8° ^ 3 50
^aboly Recueil de noëls avec les airs notés et l'accompagnement par F.
' SeaMÙ^, nouvelle édition, grand in-8' .^ /. ')»
l^l jSTQuvè de Sabohj, Pexjrol e Rounianille, in-18 o 75
_ Recueil des plus anciens noeis provençaux, airs notés, in-4'.. .. 7 50
Bonaparte Wyse, Li Piado de la Prlncesso, 1 vol. in-8- carré. ., . . . 15 a»
«r Koschnitz, Grammaire historique de la langue des fehbres, 1 v. m-12. 5 »»
jr liouinaniile, Li Copelan, étude de mœurs provençales, 1 vol. in-12. 1 25
__ j^is Oubreto en vers, avec traduction, 1 v. in-12 3 50
Li Conte prouvençau, avec trad. 1 v. in-12, , 3 50
Li Nouvè de J. Roumanille, avec musique et trad. fr. 2 »»
_ j^is Entarro-chin. édition illustrée, in-S". . . ..^ 5 i»»
Armana prouvençau, collection complète (1855-97)... 80 »»
IVa Fîladelfo, Brumos d'Autouno, poésies gasconnes, 1 vol. in-8° 3-50
F 1. haîlan, Lou Gàngui, oeuvres complètes, 1 vol. in-12 3 50
Abbé Bresson, Santo Estello, dramo prouvençau, 1 vol. m-18 1 »»
F Mistral, La Rèlno Jano, tragédie provençale en 5 actes, in-8'' 6 »»
_. Lou Trésor dôu Felibrige, dictionnaire provençal-français,
2 grands vol. in-4» 120 »>
_ Mirèio, poème provençal avec trad 3 50
_ Calendau, avec trad., format elzévir 6»»
— Lis Isclo d'or, avec traduction, format elzévir 6 »»
— JN^er^o, 1 vol. in-8°, avec traduction 5»»
JiaTÎnian, Grammaire provençale, in-12. i 50
A Mathieu, La Farandoulo, nouv. edit., 1 vol. m-18, avec trad 2 »»
Marius Girard, Lis Aupiho, avec trad. franc., in-18 g 50
_ La Grau, poésies prov. avec trad o ùU
F «ras Lou Romancero Prouvençau, 1 v. in-12, avec trad. et airs notés. 4 »»
— Li Papalino. nouvelles provençales, trad. 1 vol. in-12 (épuisé). 10 »»
— Toloia. poème en 12 chants, 1 vol. in-12 avec trad 4 »»
_ Lt Carbounie, poème avec trad., 1 vol. in-8* on
li l»îat. Dictionnaire français-occitanien, 2 vol. grand in-S" 30 w»
jr.* Monné, Casau drame en 5 actes, 1 v. in-8o. ... 3 5U
M. Baîmbauld, Aguelo, roman provençal, 1 v. in-8'^ . ... . . ........... à iA)
Mad «i. «autier. Brut de Caneu. avec préface de F. Mistral, in-12.. . 3 »»
_ Fe/o 6ianco, poésies, l vol. in-12 3 o
^extiiis Michel, Long dôu Rose e de la Mar, 1 vol. in-12 3 50
Crousillat, L'Eissame, 1 vol in-12 • ^80
ATieuon^ La ville et le Palais des Papes, avec 22 gravures et un plan. . 2 >»
jV^. B. — Ajouter 25 c. par vol. pour recevoir franco.
A R M A N A
PROUVENCAU
PÈR LOU BEL AN DE DIEU
1897
ADOUBA E PUBLIGA DE LA MAN DI FELIBRE
Porto joio, soûlas e passo-tèms en tout lou pople dôu Miejour
AN QUARANTO-TRESEN d6u FELIBRIGE'
AVIGNOUN
ENGÔ DE J. ROUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
49, CARRIERO DE SANT-AGRIC6, 19
ESGL.USSI
Lou 1* de Febrié, i'aura un esclùssi anulàri de soulèu, envesible en Avignoun.
Lou 29 de Juliet, i'aura un esclùssi anuîàri de soulèu, envesible en Avignoun,
FESTO CHANJADISSO
Cendre, 3 de Mars.
Pasco, 18 d'Abriéu.
Rouguesoun, 24, 25 e 26 de Mai.
Ascensioun, 27 de Mai.
Pandecousto, 6 de Jun.
Ternita, 13 de Jun.
Fèsto-de-DIéu, 17 de Jun.
Avènt, 28 de Nouvèmbre.
LUNO [MKCROUSO
La luno d'Abriéu ^que fat lou lé de Mai.
Luno mecrouso,
Femo renouso,
E auro que sort de la bruno^
Dins cent an n'i' aurié trop d'uno»
TEMPOURO
Mars 10, 12 e 13 | Setèmbre 15, 17 e 1&
Jun 27, 29 e 30 ' Desèmbre 15, 17 e 1&
Lou printèms coumenço lou 20 de Mars ;
L'estiéu coumenço lou 21 de Jun ;
L'autouno coumenço lou 22 de Setèmbre ;
L'ivôr coumenço lou 21 de Desèmbre.
Trente jour an Setèmbre,
Abriéu, Jun e Nouvèmbre ,
De vint-e-vue n'i'a qu'un .
Lis autre n'an trento-un.
LA ROSO DE TÔUTI LI ,VÈNT
OOUMPASSADO PÈR LOU OAPITANI NEGRÈU
(DE CEIRÈSTO) '
UBA
-^^«Sio
ADRÉ
Lauso^rUba,' tèn-te à l'Adré:
Lauso lou Mount, tèn-te à la Piano ;
Lauso la Mar, tèn-te à la Terro ;
Lauso la Franco, e tène à Prouvènço.
Vr^
8Î
AMER PICON
I nom «'AiBvr AtrtMim.
raM t «> prtx
KAISOIS i Ml
■TNTRvWVr*: i i PARIS «t LYON
G. JPICOM ï>ère
Chevalier de la Légion d'honneur à la suite de l'Exposition univerelle, Paris i81&.
36 Médailles et récompenses dÎTerses aux expositions
A l'exposition universelle de paris 1889:
3 Médailles d'or (la plus haute récompense)
(IIOR5$ CO.>ieOUR«)
Membre du Jury aux Expositions de Lyon iSM, Bordeaux i895, Montpellier i89&^
Président du Jury du Groupe 19
I*ICO]^ «& Oie, Successeurs.
MAISONS
BONE (Algérie)
MARSEILLE
ROUEN
BORDEAUX
PARIS :
LtTallois-Ferret
Se méfier des similaires
vendus dans les bouteilles de la
MAISON PICON
Les consommateurs devront de-
mander un AMER PICON ou plus
simplement UN PICON.
ENTREPOTS
PHILIPFEYILLI
ALGER
ORAN
TUNIS
LTON
Xlxigmr la Bouieillm authentiqum
J AN VIE
FEBRIÉ
]
ftîARS
k
W^
1
'^^È^
^i
«
^^
^^^??^
N. L. lou3.
à 6 0. 13 de matin.
N. L. Ion lé, k 8 0. 23 de vèspre.
N L Ion
3. k 0 0. 6 de vèspre.
P.Q. Ion 10. à 9 o.56de vèepreJ
P. Q.IoqO.
k7 0. ?5 de vèspre.
P. Q. Ion
11, à 3 0.38 de vèspre.
F. L. loal8
. à 8 0. 26 d« vèsore.
P. L. lonl
•7,àlO 0. 20 de vèspre.
P. L. Ion 18. à y 0. 37 de vèspre.
D. Q. Ion 25, à 80. 18 de vèspre.
D. ti. Ion 2
4, k3o. 33 de matin.
D. Q, Ion 25, à 0 0. 9 de vèspre.
Li jour crèissoa de 1 0. 6 m.
Li jour crèisson de 1 0 34 m.
Li jour crèisdon de 1 0. 54 m.
1
1 div.
Jour de l'an.
1 ' dil.
S. Ignàci, ev.
La Candelouso.
j
dil.
Sto Antounino.
2 diss.
s. Clar.
2
dim.
2
dita.
s. Semplice.
3 i DiM,
Sto Genevivo.
3
dim.
S. Blàsi
3
dim.
CENDRE.
4 ' dil.
S. Ferriôu.
4
Jij
Sto Jano.
4.
dij.
S. Gasimer.
5 dim.
B Simeoun de la coul.
5
div.
Sto Agueto
5
div.
S. Ambrôsi.
6 1 dim.
Ll RÈi.
6
diss
Sto Doro.
6
diss.
Sto Couleio.
7 ! dij.
8 Lucian.
7
Dim.
S. Richard.
7
Dim.
Sto Perpètio.
8 1 div.
S. Severin.
8
dil.
S. Ginous
8
dil.
S Jan-d.^-Diéu.
9 diss.
S. Julian.
9
dim.
S. Jan de Mata
9
dim
Sto Frunceso.
10 Dim.
S. Pau l'erraito.
10
dira.
Sto Goulastico.
10
dim.
Tempouro.
11 dil.
S. Teodosi.
11
dij.
S. Adôufe.
11
dij-
S. Gre^'ôri.
12 dim.
S. Gaspard.
12
div.
Sto Lali
12
div.
S. Masse min.
13 dim.
^^to Verounico.
13
diss
S. Dounin
13
diss
Sto Oufrasié.
U ; dij.
S. Alàri.
14
Dim.
S. Valentin.
14
Dl.M.
Sto Matiéudo.
15 div.
8. Bounel.
15
dil.
S. Quenin.
15
dil
S. Gesar de Bus.
16 diss.
S. Ounourat.
16
dim.
S. Armentàri.
16
dim.
S. Abram
17 DiM.
8. Aul6ni.
17
dim.
Sto Mariano.
17
dim.
Sto Rèino
18 dil.
Sto Flourido.
18
dij
S. Flavian.
18
dij.
S. renie.
» dim.
S. Canut.
19
div.
S. Valié
19
div.
S. Jôusè
) dim.
S. Sébastian.
2M
diss
S Oùquèri.
20
diss.
S. Jouaquin.
: dij.
Sto Agnès.
21
Dim.
S German.
21
Dim.
S Benedit. U
: div.
S. VincèQ.
22
dil.
Sio Isabello.
22
dil.
ï^. Afradasso . ]
; diss.
S. RamouQ.
23
dim
S. Raraoun.
23
dim.
S. Vitourin.
\ DlM.
8. Boubièli.
24
dim
S. Matias.
24
dim.
S. Grabié
0 dil.
Counv. (ieS. Pau.
25
dij.
S. Aleissandre.
25
dij.
ANOUNCIACIOUN j
i dim.
S. Ansile.
26
div.
S. Nestour.
26
div.
S. Massemilian.
: dim.
8. Màri.
27
diss.
Sto Ounourino.
27
diss
Sto Natalio.
s dij.
Sto Gesario.
28
DlM.
8. Cassian.
28
Dim.
S. Ilarioun.
1 div.
S. Goustant.
29
dil.
S. Msto
<J ^ diss.
8to Martino.
30
dim
-. Amadiéu.
31 1 Dim.
Sto Marcello.
_
31
dim.
8. Benjamin.
AMER PIGON I AMAR PICOUN
ABRIÉU
MAI
JUN
N.L. Ion 2, à 4 o. 32 de matin.
N. L. lou 16 à 8 0. 56 de vfeipre.
p. Q.lou 8, à 7o. 12 de matin.
P. Q. lou iO, à 8 0. 36 de matin.
P.Q. lou 9, à 9 0. 46 de vèspre.
P.L. lou 14, à 9 0. 41 de vèspre.
P. L. lou 17, à 6 0. 34 de matin.
P. L. Ion 16, à 2 0. 4 de vèspre.
D. Q. lou 21, à 11 0. 33 d* matin.
D. Q. lou 23, à 9 0. 57 de vèspre.
D. Q lou 23, à 9 o. 44 de matin.
N. L. jou 31, à 0 0. 35 de vèspre.
N. L. lou 29, à 3 0.5 de vèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 40 m.
Li jour crèisson de 1 o. 18 m.
Li jour crèisson de 17 minuto.
l
dij.
S. Ugue.
1
diss.
S. Jaque e S.Felip.
1
dim.
Sto Lauro.
2
div.
S. Francés de P.
2
DlM.
S. Atanàsi.
2
dim.
S Marcelin.
3
diss.
S. Richard.
3
dil.
La Santo Grous.
3
dij.
Sto Gloutiéudo.
4
DlM
Passioun.
4
dim.
Sto Jano.
4
div.
Sto Mounico.j
5
dil.
S. Vincèns-Ferrié.
5
dim.
Sto Sereno.
5
diss.
S. Outat.
6
dim.
S. Prudèaci.
6
dij.
S. Jan Porto L.
6
DlM.
Pandecousto.
7
dim.
S. Cxautié.
7
div.
S. Estanislau.
7
dil.
S. Nourbert.
8
dij.
S. Aubert.
8
diss.
S, Dresèli.
8
dim.
S. Medard.
9
div.
Sto Soufio.
9
Dm.
S. Gregôri.
9
dim.
Tempouro.
10
diss.
S. Macàri.
10
dil.
S. Antounin.
10
dij.
Sto Félicita.
11
Dim.
Rampau.
11
dim.
S. Maiôu.
11
div.
S. Barnabèu.
12
dil.
S. Jùli.
12
dim.
S. Brancàci.
12
diss.
Sto Oulimpo.
13
dim.
S. Marcellin.
13
dij.
Sto Glicèro.
13
Dim.
Ternita.
14
dim.
Sto Ido.
14
div.
S. Pons.
14
dil.
S. Basile.
15
dij.
S Benezet.
15
diss.
S. Bounifàci.
15
dim.
Sto Moudèsto.
16
div.
DiVÈNDRE-SANT.
16
Dim
8. Gènt.
16
dim.
o. Gèri.
17
diss.
S Lambert.
17
dil.
S. Pascau.
17
dij.
Fèsto-de-Diéu.
18
Dm
PASGO.
18
dim.
S Bernardin.
18
div.
S. Ouzias.
19
dil.
S. Apoulôni.
19
dim.
Sto Mariano.
19
diss.
S. Gervàsi.
20
dim.
S. Oufege.
20
dij.
S. Fèli.
20
DlM.
Sto Flourènço.
21
dim.
S Ansèume.
21
div.
Sto Estello.
21
dil.
8. Léufré.
22
dij.
S. Lounido.
22
diss.
Sto Julio.
22
dim.
S. Paulin.
23
div.
S. Jôrgi.
23
Dim.
S. Deidié.
23
dim.
Sto Agrevo.
24
diss.
Sto Vitôri.
24
dil.
BOUGUESOUN.
24
dij.
S. Jan-Batisto.
25
Dim
QUASIMODO.
25
dim.
Sto Mario Jacobe.
25
div.
Tresl. de S. Aloi.
26
dil.
b. Glet.
26
dim.
S. Felip de Nèri.
26
diss.
S.Dàvi.
27
dim.
Sto Zeto.
27
dij.
ASCENSIOUN.
27
Dim
S. Adelin.
28
dim.
S. Vidau.
28
div.
s. Oulivié.
28
dil.
B, Irenèu.
29
dij.
Sto Gatarino de S.
29
diss.
S. Massemin.
29
dim.
S. Pèire e S. Pau.
30
div.
S. Estrôpi.
30
31
Dim.
dil.
S. Fèli.
Sto Peirounello.
30
dim.
S. Lucide.
AMER PICON I AMAR PICOUN
JULIET
p. Q. Ion 7, k 1 0. 41 de vèspre.
P. L. lou 14, à 3 o. ^ de matin.
D. Q. ion 2^1, k 3 0, 18 de vèspre,
N. L. lom 39, k 4 o. 7 de vèspre
Li jour demenis. de 57 m.
1 ,ciij.
2 div.
3 diss.
4: Dm.
Sldil.
6 dim.
7 dim.
8 dij.
9 div.
IQ diss.
11 Dim.
12 dil.
13 dim.
U dim.
15 dij.
16 div.
17 diss.
18 DiM.
l'J .iil.
20 iiim.
21 dim.
22 dij.
23 div
24 diss.
25 DiM.
26 dil.
27 dim.
28 -Jim.
20 .lij.
30 div.
31 dis*.
S. Marciau.
La Vesitacioun.
S. Anatôli.
IS. Fourtunat!
S. Pau de Liss,
Sto Angèlo.
Sto Aubiergo.
Sto Isabèu.
S. Bres.
jiN.-D. de Santa
S. Pio.
S. Ounèste.
S. Anaciet.
S. Bonaventuro.
:S Enri.
jN -D. Dou M. C
S. Alésai.
S. Tournas d'Aq.
iS. Vincèns de P.
Sto kargarido.
ft Vitou.
StoMAdaleno.
S. Cassian.
iSto Crestino.
iS. Jaume.
Sto Ano.
S. Pantàli.
lS. Sanàri
'Sto Marto.
8. Loup.
S. German.
AVOUST
p. Q. lou 5, k 6 0- 34 de matin.
P. L. lou 12, k 2 0. 32 de matin
D. Q. lou 19, à 8 0. 39 de vèspre.
N. L. lou 27. k 3 0. 38 de vèspre
Li jour demenis. de t o. 35 m,
SETËMBRE
P. Q. Ion 3, k 11 o,22 de matin.
P. L. Ion 10, k 2 0. 21 de vèspre.
D. Q. Ion 18, a 0 o. 30 de vèspre.
N. L. lou 26. k 1 0. 56 de matin.
Lijour demenis. de 1 o. 45 m,
1
DlM.
S. Pèire encadena
1 Idim.
S. Baudèli.
2
dil.
8. Estève.
2jdij.
S. Agricô.
3
dim. 1
Sto Lidio.
3 'div.
S. Aiôu.
4
dim.
S. Doumergue.
4 idiss.
Sto Rousalio.
5
dij. 1
S. Ion.
5 Dim.
S. Lôugié.
6
div.
S. Sauvaire
6|dil.
S. Amable.
7
diss.
S Gaietan.
7 Idim.
S. Autau.
8
Dim.
S. Justin.
8 dim.
N -D. de Set.
9
dil.
S. Rouman.
9 dij.
S. Veran.
10
dim.
8. Laurèn.
10 !
div.
S. Pôuquerié.
U
dim.
Sto Rusticio.
U :
diss.
S. Paciènt.
12
dij.
Sto Glaro.
12
Dim.
Sto Bono.
13
div.
S. Pourcàri.
13
dil.
S. Antounin
14
diRS.
S. Cbapôli.
14 1
dim.
Ei»aunaraeB de la Croni.
15
DtM.
N.-D. D'AVOUST.
15:
dim.
Tempouro.
16
dil.
S. Ro.
16
dij.
S. Cournéli.
17
dim.
S. Jacinto.
17
div.
S. Lambert.
18
dim.
Sto Eleno.
18'
dics.
Sto Esteveneto.
19
dij.
S. Louis.
19
Dim.
S. Jenouvié.
20
div.
S. Bernât.
20
dil.
S. Eslàqui.
21
diss.
S Privât.
21 i
dim.
S. Matiéu.
22 Dim.
S. Safourian
22'
dim.
S. Maurise
23 dil
S. Sidôni
23
dij.
Sto Tèclo.
24 dim.
S. Bourtoumiéu.
24
div.
Sto Stlabergo.
25
dim.
S Genèsi.
25
diss.
S Fermin.
26
dii.
jS. Zefirin.
26
Dim.
S. Ouzias.
27 div.
S. Cesàri.
27
dil.
S Cosme e Damian.
28 dis».
S Julian.
28
dim.
S. Ceran.
29 DiM.
!8. Jaa degoulàssi
29
(iim.
S. MlQUÈU.
30 dil.
Sto Roso
30
dij.
S. Jlrome.
31
dim.
1
^S Lazàri.
AMEU PICON I AMAR PICOUN
OUTOBRE
NOUVÈMBRE
DESÈMBRE
i
p. Q. lou 2, à 5 0. 41 de vèspre.
p. Q Ioul,à8o. 46 de matin.
p. L. lou 8, k 5 rt. 4 de vèspre.
P. L. lou lO' à 4 0. 51 de matin.
P. L. Ion 8, k 9 0. 59 de vèspre.
D. Q. lou 16, à 4 0. 31 de yèspre.
D. Q. lou 18, h 9 0. 18 de matin.
D. Q. lou 17, à 2o. 11 de matin.
N. L. lou 23, à 8 0. 4 de matin.
N. L. lou 25, à 11 0.37 de matin.
N. L. lou 23, à 9 0. 29 de Téspre.
P. Q. Ion 30, k 7 0. 36 de matin.
P.Q. lou 30. à 3 0. 24 de yèspre.
Li jour deraenis. de 1 o. 44 m.
Li jour demenis. de 1 o. 23 m.
Li jour demenisson àe 20 m.
l
1 !
div. iS. Roumié.
1
idiL
Toussant.
1
dim.
S. Aloi.
2
diss.
Li S. Ange gard.
2
dim.
Li Mort.
o
dij.
Sto Bibiano.
3
DlM.
S. Guprian.
3
dim.
S. Marcèu.
3
div..
8.:^avié.
4
dil. 'S. Francés d'As.
4
dij.
S. Chamas.
4
diss.
Sto Barbo.
5
dim. !Sto Tùli.
5
div.
S Zacarié.
5
DlM.
S. Sabas.
6
dira. iS. Evôsi.
6
diss.
S. Estève (d'Ate).
6
dil.
S. Micoulau.
7
dij.
S. Baque.
7
Dim.
S. Eriiesti.
7
dim
S Ambrôsi.
8
div.
Sto Reparado.
S
dil.
S. Goufrèdi.
8
idim
COUNCEPCIOUN.
9
diss.
S Danis.
9
dim.
S. Maturin.
9
dij.
hto Loucaio.
10
Dim.
3. Vergéli.
10
dim.
S. Just
10
div.
Sto Valiero.
11
dil.
S. Gastou.
11
dij.
S. Martin.
11
diss
s. Damàsi.
12
dim.
S Veran.
12
div.
S. Reinié.
12
DlM.
Sto Daniso.
13
dim.
S. Geraud.
13
diss.
S. Mitre.
13
dil.
Sto Lùci.
14
dij.
S Galist.
14
Dim.
S. Ru, ev. d'Av.
14
dim.
^. Nicàsi.
15
div.
Sto Terèso.
15
dil.
S Ougèni.
15
dim.
Tempouro.
16
diss.
Sto Rousselino.
16
dim
S Ouquèri.
16
dij.
S. Ousèbi.
17
DlM.
S. Flourènt.
17
dim.
S. Agnan.
17
div.
Sto Oulimpo.
18
dil.
S. Lu.
18
dij
Sto Audo.
18
diss.
S. Gràci.
19
dim.
S. Gérard Tenco.
19
div.
Sto Isabèu.
19
DlM.
8. Timouleoun.
20
dim.
S. Grapàsi.
20
diss.
S. Eimound
20
dil.
8 B'ilougone.
21
dij.
Sto Oursulo.
21
Dim.
Présent, de N.-D.
21
dim.
8. Toumas 1. m.
22
div.
Sto Mario Salomé
22
dil.
Sto Gecilo.
22
dim.
S. Ounourat.
23
diss
S. Tederi
23
dim.
S. Glemènt
23
dij.
Sto Vitôri.
24
Dim.
S. Maglôri.
24
dim.
Sto Fioro.
24
div.
S. Ives.
25
dil.
S. Grespin.
25
dij.
Sto Gatarino.
25
diss
Calèndo.
26
dim.
S. Flôri.
26
div.
Sto Ddufino.
26
Dim.
S. Estève.
27
dim.
S. Salvian.
27
diss.
S. Sifrèn.
27
dil.
S. Jan, evang.
28
dij.
S. Simoun.
28
Dim.
Lis Avènt.
28
dim.
Li S. Innoucènt.
29
div.
S. Narcisse,
29
dil.
S. Savourniu.
29
dim.
S. Trefume.
30
diss.
S. Lucan.
30
dim.
S. Andriéu.
30
dij.
Sto Gouloumbo.
31
Dim.
S. Gristôu.
31
div.
S. Sivèstre.
AMER PICON 1 AMAR PICOUN
ARMANA PROUYEHCAU
citourvico FELiDiiErvco
Vaqui mai un an d'escoula. Un de mai ! disié lou jouvènt en fasènt
la cambareleto. Un de mens ! respoundié lou vièi en brandant la
tèsto.
Pèr lou Felibrige lis an soun rèn, éli passon, eu rèsto e fai fïôri,
e degun poudra rèn contro eu.
Au mes de nouvèmbre de 1895 se tenié un Counsistôri felibren en
vilo de-z-Ais à l'ôucasioun di fèsto Peiresciano. Aquéu Counsistôri
fugue présida pèr lou Gaponlié En Fèlis Gras que n'ôufriguè
lapresidèncid'ounour à M. Gaston Paris, dou Goulège de Franco,
vuei membre de TAcadèmi Franceso. Aqui se legiguèron li discours
de recepcioun di nouvèu majourau Pau Chassary, nouma en ram-
plaçamen d*En Louis Roumieux. e de Maurise Raimbault, nouma en
ramplaçamen de Liandre Sardou. Fugue Arnaviello que respounde-
guè à Chassary, e Jôusè Huot que tenguè lou coumparant à Raim-
bault. Lou Cancelié En Pau Mariéton faguè assaupre que mandariè
soun raport sus li delimitacioun e li raro de la mantenènço limousirio
à uno autro sesiho dôu Counsistôri.
Vous dirai pas tôuti li fèsto que nous faguèron li bràvi gènt de-
z-Ais que venguèron nous querre à la garo em' un v5u de tambou-
rin de mai de quarante ! Que dise quaranto ? Eron bessai mai de
quatre-vint! E nous acoumpagnèron emé li musi'co enjusqu'à la
coumuno, ounte Moussu lou Maire Abram e tout soun Counsèu mu-
nicipau, e Moussu lou députa Leydet, nous souvetèron la bènven-
gudo e nous éufriguèron lou vin de l'amistat. D'aqui s'anè au ban-
quet ôufert i majourau pèr lou bon counfraire En L. Constans, prou-
iessour à la Faculta di Letro de-z-Ais, pièi à l'inauguracioun dôu
mounumen de Peiresc — lou saventas tant avenènt e tant bounias
pèr li travaiadou de l'esperit. Acô fuguô di dins li discours mai que
bèn alisca de Moussu Guibal, président dôu coumita di fèsto e de
Moussu Gaston Paris, e de Moussu lou Maire e de Moussu lou Dé-
puta. A la vesprado i'aguè banquet ôuficiau ounte lou Gapoulié pren-
guè la paraulo pèr bèn marca que tôutis aquéli fèsto èron degudo à
l'envanc felibren; qu'èro bèn un majourau dôu Felibrige, En Tamisey
de Larroque, qu'avié buta i'idèio d'auboura un mounumen à Peiresc
e d'ôunoura ansin la memôri d'un di plus ilustre fiéu de Prouvènço.
- 42 —
Pièi anerian au tiatre ausi la galoio pouësio dou paure Marius Bour-
relly : « Lou Yergié d'ôulivié » e la meravihouso musico que Mèste
Borel de-z Ais i'avié facho, qu'acô èro bèn adourna e religa, musico e
paraulo fasien uno obro requisto se tenènt d'un bout à l'autre bout,
bèn ensèn, coume la coundorsoà la sebisso.
Uno mesado après erian mai enfèsto : La plus jouineto di fiho de
noste regreta Mèstre, Janeto Roumanille, se maridavo em'un jouine
avignounen Eimound Jandrier, chimisto en Americo. Em'aco i'aguè
de cansoun'n'en vos? Vès n'aqui ! E chascun disié à sa façoun liqua-
lita, e lausavo la bèuta de la--jouveneto nôvio, aquelo nauto e pou-
derouso artisto que fai parla lou clavecin coume aegun e qu'a espanta
li plus grand Maestro d'aquésti tèms. Ço que siguè toucant, es que li
nôvi siguèron benastruga pèr dous pouèto american, lou sôci Thou-
mas Janvier et Gilder, direitourdou Ce^dury magazine, qu'èronesta,
tôuti dous, lis ami de Roumanille e que dins d'estrofo requisto souve-
tavon la bènvengudo à la chato dôu pouèto.
E pièi cresès que quand avèn tasta li dra^èio poudèn coume
aco nous n'en desmama tout-d'un-tèms ? Pèsqui pas ! Lou 23 de
janvié 1896, erian mai de noço. Maridavian aqueste cop Na
Mijo, Mario Girard, rèino bello dôu Felibrige, emé lou pouèto
Chechin Gasquet de-z-Ais. Li pouèto, pecaire, soun pas souvent
çrespina, mai quand lou soun, lou soun bèn, e poudèn que nous
rejouï quand n'en vesèn un coume Gasquet, noste bon counfraire,
qu'atrovo lou paradis sus terro, que legira la pouësio dins lis iue,
que manjaralou pan d'amour sus li bouco, e viéura sa vido dins li
bras de la plus bello chato de Prouvènço. Dequé vous dirai mai ?
Que lou Gapoulié En Fèlis Gras ié faguè un discours à la coumuno e
li maridè felibrencamen après Moussu lou Maire ? Que lou Majourau
reverendissime Savié de Fourvieroié faguè uno predicanço requisto à
la glèiso? Que li soci Gatarino e Toumas Janvier ié faguèron si coum-
plimen emé tôuti li majourau e li felibre mantenèire de tôuti lis es-
colo e de tôuti li mantenènço dôu mounde felibren? Que si damisello
d'ounour èron la chato einado dôu Gapoulié, Madamisello Angèlo
Gras, escarabihado coume un pinparin adournado de tout l'enfantou-
lige de si quinge an, e Misé Rolland dins touto la bèuta de si vingt
an? Nàni, vous countarai pas tout aco pèr lou menu ; fauguè très
numéro de VAiàli pèr dire aquéli causo, e poudrés li legi e vous n'en
coungousta dms aquéu flame journalet.
Lou 6 de Mai se tenien, coume à l'acoustumado, à Toulouso li Jo
Flourau de l'Escolo Moundino que lou bon felibre Bacquié-Fonade
n'en tèn l'estèvo tant valentamen.
— 13 —
Dins lou courrènt dôu mes de Jun s'es tengudo à Scèus la sesiho
annalo di Felibre de Paris, souto la presidènci de Moussu Leygues,
qu'es un encian inenistre. I Jo Flourau d'aquéli fèsto, es noste E.
Jouveau d'Avignoun qu'a davera la proumiero joio de pouësio, e es
H. Bouvet, peréu d'Avignoun, qu'a davera lou proumié près de proso.
A Mount-Pelié, l'Escolo dôu Parage, souto l'aflatdéu Sendi Messino
e di valent Majourau Arnavielle e Marsal, a donna de Jo Flourau
que soun esta brihantamen segui e que li joio n'en soun estado da-
verado pèr H felibre vengu di quatre caire dôu Miejour.
En fin finalo s'es facho nosto voto de la Santo-Estello, lou 26 de
Juliet, i Sànti-Mario. Lou dissate, qu'èro la vèio, fuguèron reçaupu à.
la garo En Frederi Mistral e en Fèlis Gras lou capoulié, pèr Moussu
lou Maire di Santo e lou baile Folcô de Barouncelli em' uno troupe
de gardian à chivau aguènt chascun en croupo uno gènto prouven-
çalo. E quand Folcô aguè legi lou coumplimen de bènvengudo la.
cavaucado au son de la musico faguè si viravôuto e si trapejado fa-
randoulanto sus la sablèio e dins la sansouiro jusqu'à la mar. Lende-
man i'aguè abrivado de biôu e courso de batèu, pièi sesiho dôu Coun-
sistori ounte fugue elegi Pèire Bertas felibre majourau de Marsiha
en ramplaçamen dôu paure Marins Bourrelly. Fuguèron nouma mes*
tre en gai-sabé : 1^' Maurise Raimbault, felibre majourau de Cano;
Louis Astruc, felibre majourau de Marsiho e F. Garbier, felibre man-
tenèire de Cano. Enfin, en counsideracioun de l'auto ajudo que nous
preste sèmpre de sa sapiènci e de sis obro requisto, Moussu Gilder,
direitour de la Revisto Le Century Magazine de New-York, fugue
Douma sôci dôu Felibrige. Fugue remandado à uno autro sesiho la
recepcioun de En Ghapôli Guillibert, que dévié faire l'éloge de soun
predecessour en Ansèume Mathieu.
Pièi s'anè au banquet Sant-Estellen que fugue présida pèr li dos
rèino de la fèsto, douço e avenènto dono Lileto, coumtesso de Ba-
rouncelli e gènto e t'raciouso dono Peyroun, maiiesso di Santo. Lou
YOt dôu capoulié aqui fugué coumpli : i'avié que de felibre à taulo,
bessai uno cinquanteno, e tôuti, coume i proumié téms dôu felibrige,
tenguèron dins si man lacoupo santo e se i'abéurèron piousamen dôu
vin dous cop benastru : Uno, qu'èro lou vin Sant-Estelien, l'autro,
que venié di vigno de Fino-Roco de Gastèu-N5u-di-Papo, vigne re-
counstituïdo sus lou mume coulet que lou papo Glemènt V avié
planta si sèt cent setanto sèt maiôu de mourvèdre.
Pièi anerian à la courso de bi6u de la manado de Folcb de Baroun-
celli. I'aguè proun coucardo derrabado de la bano dÔ4i biôu, mai la
— ^4 —
coucardo de 25 franc, semoundudo pèr lou felibrige, degun pousquè
l'adurre i rèino de la fèsto, e lou bèu hiou que la pourtavo entre si
dos bano pounchudovirado en goubelet, la porto encaro dinsla p?lun.
Pièi quand lou soulèu trecoulè dins la mar, nàutri s'envèngue-
rian ravi.
S'es créa uno nouvelle escolo felibrenco à Mount-Segur, mante-
nènço de Lengadô. Vès-eici la letro que ié mandé lou Gapoulié pèr
benastruga li nouvèus escoulan :
Mi bèu e valerous jouvènt,
Vàutri que sias l'amo di païs de Fouis e de Counserens, acampas-vous
souto li flamo roujo e or de la bandiero felibrenco, e que d'en aut di
barri de Mount-Segui, vosto escolo clame e prouclame quesoun retrou-
vado li lanço bèn pounchudo e lis espaso uiaussanto di comte de Cu-
menge e de Fouis
Lou Gapoulié saludo l'EscoIo de Mount-Segur e embrasse tôuti 11 fraire.
F. G.
En foro de tôutis aquéli fèsto e acamp ôuficiau dou Felibrige. un
roudelet d'ami de la Causo e de filoulogo distingui, an tengu, lou 22
de setèmbre, un Coungrès en Avignoun, qu'avié pèr Président d'ou-
nour, Frederi Mistral e Fèlis Gras, capoulié. La toco d'aqueste
Coungrès èru de revendica l'ensignamen de la lengo prouvençalo dins
lis escolo en même tèms que l'ensignamen dôu francés pèr lou biais
dôu prouvençau, e peréu d'afourti lou dré e lou devé qu'an li predi-
caire, à la cadiero, e lis elegi dôu pople, à la tribuno, de parla la
lengo prouvençalo, sènso que degun atrove à ié redire.
Quau vous a pas di qu'aquéli très moucioun bèn naturalo, ispi-
rado pèr l'amour qu'avèn de noste pople miejournau e pèr lou mai
pur pairioutisme, an fa brama coume d'auco li testoulas de Paris
emai quàuqui foutrau de prouvinço que prenon à ti tout ço que se
fai sènso éli e en toro d'éli.
Mai noun s'es fa cas d'aquéli bramaire que soun amoundaut dins
Paris coume d'ase dins un canié, e li moucioun di saberu fraire
Savinian e Téoufile, li paraulo ardènto dôu Majourau Arnavielle, e
i'elouquènto charradisso dôu Paire Savié de Fourviero, e li paraulo
de l'abbat Imbert, an ôutengu li picamen de man de toute l'assem-
blado.
Entre-tèms an pareigu li libre e broucaduro que veici e que lis
autour an bèn vougu nous semoundre :
Septen pèr \a Faidito, de Charles Ratier, à Agen.
Charradisso i Martegau, de Louis Hugues, à Marsiho.
— 15 —
L.iiu i..urheto, pouësio, pèr A. Artozoul de Carcassouno.
Li Pichot Mias, pouësio, pèr Emilo Brunet, à Nimes.
Li Pastissoun de la Mariano, nouvello, pèr Paul Martin, de
Marsiho.
Armajia poupulâri dei bastidoun e cahanoun, pèr lei Troubaire
de Marsiho.
La Grèvo di Pegot^ pèr F. Garbier, vaudevilo jouga au tiatre de
Cano :
Que fagon grève li pegot !
Zôu ! à la grève ausse meun got !
Deuble preufié n'auren ansin :
Garbier fara de vaudevilo,
E rUmanita. bèn tranquilo,
Gaminara sènse agassin ! (F. Gras).
La question des cours d'Amour, traduit de Crescini, par A. Martel.
VAnnada Lemouzma, annuàri pèr 1896.
Tamho rinado^ pouësio, pèr A. Richier, de Cano.
Souilei hîèle^ proso, dôu majourau E. Planchud, de Fourcauquié.
Tant vailajarro an pous^ segui di Retrobo, pouèmo, dôu majou-
rau L. Astruc, de Marsiho.
Li joiOy pouësio, pèr Pau Grangier, de Cano.
Petit i\ja7iuel du bon félibre limousin, à Brives.
Eloge d'En Liandre iSardoii, pèr M. Raimbault, emé la responso
de En Jôusè lluot, de Marsiho.
Mount'Segur, revisto mesadiero di felibre di pais de Fouis e de
Lauragués.
Li Darbouso, pouësio, pèr Maurise Raimbault, de Cano.
Flour de Brousso^ bèu voulume de pouësio, pèr A. Vermenouze,
d'Aurillac.
Loti Rose, pouèmo, en vers blanc de Frederi Mistral, pareigu dins
la Nouvelle Revue de primo-abo''d, e pièi en voulume, à Paris.
Li Rouge dôu Miejour, rouman istouri de Félis Gras, a pareigu de
primo-abord latraducioun angleso, facho pèr nosto sôci dono Gâta-
rino Janvier, encô de Appleton, à New-York (Estat-Unis,) proumiero
edicioun ; pièi à Loundro (Anglo-Terro), encô de Heinemann, se-
goundo edicioun, e tresenco edicioun enco dou même libraire; pièi
a pareigu la traducioun franceso dins Ion journau Le Temps, de Pa-
ris; enfin a pareigu l'edicioun franco-prouvençalo, encô de Rouma-
nille, editour en Avignoun.
— 16 —
Nouvello edicioun dou Siège de Cadarousso, segui dôu Sermoun
de Moussu Sistre, em'un avans-prepaus de Roumanille. Avignoun,
Roumanille, editour.
Acabaren aquesto Crounico en saludant esmôugu li cros encaro
atura de fres de dous bon felibre majourau que la malo-mort venguè
querre: En Marins Bourrelly, mort à Marsiho, lou 14 de mars; Jùli
Cassini, mort en Avignoun, lou 8 d'avoust, e Louis Tombarel, mort
à Castèu Reinard. lou 30 de mai. Que la terro garde sis os, nàutri,
toustèms n'en gardaren la memôri !
E que la mort noun retrobe de long-tèms sa daio e sis enchaple.
FÈLIS DE BOUSCARLO.
LA MARGARIDO
Passave. Une margarideto,
Doulènto coume un cor dubert,
S'escoundié, quasimen souleto
Dins lou bos verd.
lé diguère : — Perqué, ma belle,
0 serre dôu grand iéli blanc,
Esceundre ansin toun rai d'estelle
Teut tremeulant ?
Me respeundè : — Galant troubaire,
La fleus fai pas tout ce que vôu ;
Me tène esceundudo, pecaire,
Pèr ce qu'ai pôu
Que la chate de la bastide
Me cueie en cantant sa canseun,
E que la paure margarido
lé digue neun !
Paris, 28 de setèmbre 1896. clovis hugurs.
Au mai la passioun es grande, au mai la resoun es pichoto.
— 17 —
LI SECRET DI BÈSTI
A MOUN AMI A. MaRIANI
En tafurant dins la biblioutèco de Carpentras me toumbè souto
man un manuscri, pas d'aco tant vièi (tout au mai de la proumiero
mita dôu siècle XVI), ounte atrouvère un escachoun d'istourieto
proun curiouso. D'ounte prouvèn aquéu recuei, que lou crese iné-
dit? Belèu bèn dôu founs Peyresc, qu'a countribui, se saup, à-n-en-
richi mai-que-mai la biblioutèco inguimbertino. Dintre li conte e li
fablèu dôu manuscri carpentrassen, quand me parlas di causo ! se
n'en capito un qu'a raport au famous vin o elissir de Coca, remés en
vogo pèr Mariàni. Ço que provo un cop de mai que de causo que i'a,
counsiderado vuei coume de bèlli descuberto, soun estado autre-
tèms talamen couneigudo que soun passado en conte. Veici, pèr
coupa court, aquéu fablèu de la Coca — qu'es entitoula Li secret di
Bèsti.
Un jouine bouscatié s'enanavo uno fes coupa de fardo dins lou bos,
quand, tout-d'un-cop, brin ! bran ! entendeguè alin coume s'esclapa-
von de branco, tau que pourrie lou faire quauque gros bestiaras que
dintre la fourèst se durbirié camin.
Lou droulas, esfraia. s'escoundeguè lèu-lèu dins la borno d'un
aubre, d'un grand aubre cura que se trouvavo aqui, sus lou bord
d'un lauroun; e'm'aco, pan 1 testejèron, sourtènt dou bos l'un après
l'autre, un Lioun, un Léupard em'un orre Croucoudile. Qu'aquéu
lauroun, parèis, ère lou rode ounte venien béure. tôuti li jour,
aquéli bestiàri ; e, quand avien begu, fasien entre éli la charrado, se
counfisant ço que sabien sus li secret de la naturo.
Adounc lou Lioun digue :
— S'a iMadrid, peravau^ avien un sourgènt linde, inagoutable
coume aquest, riscarien pas de rebouli de la set, pas verai ? coume
fanaquestan, emé la secaresso espetaclouso que ié règno. E pamens
se sabien eiçô ! Sus la Plaço Majeur i'a 'no grosso graso au mitan : éli
D'aurien qu'à l'eigreja e un eissour n'en gisclarié bèn talamen mera-
vihous, que n'i' aurié proun pèr abeura tout Madrid emai la Gastiho !
— Ah ! macarin ! digue lou Léupard, se sabien ! E la rèino d'Es-
pagno, qu'es dins lou lié despièi nôu an, que manjo, béu, tranquèlo,
coume uno gènt gaiardo, e que pamens langouiro e toumbo en se»
2
— 18 -
carié, anequelido, blanco, coume se n'avié plus un degout de sang
rouge ! l'aurié pamens qu'à regarda souto soun lié, de la pauro damo,
e en aubourant un maloun, aurien lèu vist l'encauso, labouminablo
encauso de soun estransiduro. —
Lou Groucoudile à soun tour digue.
— ETEnfanto, aquelo bello e destourtunado princesso qu'a tant un
marrit estouma ! Pou plus lèn digeri e tau que la soustèngon emé
de bouioun de granouio... Mai cresès pas que lèu sarié revi^^coulado,
se bevié quauque pau d'aquéu bon elissu' qu'eila au Pérou noumou
Coca e que iéu, dins lou viage qu'en Americo antan tai^uère, ai
pouscu juja sa vertu ? —
E, aguènt ahrga coume aco si secret, li très bestiàri tourna-mai
s'encafournèron dins lou bos. Mai noste bousqueiroun, que n'èro pas
un darnagas, regagné tout-d\in-lèms sabôri, e garniguè sa biasso, e
se gandiguè vers 1 Espagno. E'm'acô, lou coulègo, uno fes à Madrid,
anè se passeja sus la Plaço Majour, e s'aflatè di roudelet ounte lis
orne en ganachant prenien lou fres souto lis Arc E just' aquéli pàuri
gènt èron en trin de piegemi sus la grando carestié d'aigo que de-
soulavo lou pais.
E ié venguè lou bouscatié :
— Ah 1 bèn, iéu, se quaucun me v5u assegura cent milo reiau
d'argent, iéu, messies, vous fau bon de faire sourgenta, aqui au
mitan de la plaço, uno t'pnt d'aigo, caspitello ! pèr abéura tout
Madrid. —
Mai de qu' aguè di aqui ! Tout-d'un-tèms l'envirounon, l'aduson
au palais reiau; e lou drôle, ma fisto, à la fàci dôu rèi, ié renouvello
soun prepaus.
— Auras li cent milo reiau, adounc ié fai lou rèi d'Espagno, se fas
^o qu'as proumés de taire Mai soulamen, aviso-te : s'as menti, pos
coumta d'avé cent cop de nèrvi.
— Es entendu, digue lou droIe. Sire, veici l'estiganço : voulès
■d'aigo ? dounas ordre que vagon eigreja, sabès? lou marrô de pèiro
qu'es au mitan de la plaço. —
Lou lèi t'ai auboura la graso, e, moun ami de Dieu ! veici qu'un
sourgènt d'aigo, qu'aurié alimenta quau saup quant de moulent, gis-
clo subran dôu sou, un sourgènt d aigo vivo, lalamen pboundouso
que li regolo di carrieio n'en soun negado en rèn de tèms. Touto la
vilo es tretoulido A plen de man e d'escudello lou pople béu en s'a-
«îourrant. E lou rèi, encanta. tai coumta au bousqueiroun li cent
«niio bèu reiau. E pièi ajusto en souspirant :
— 19 -
— Pousquèsses-ti, moun orne, reviéuda tant eisadamen nosto
;eialo e caro espouso, que s'entre-seco dins soun lié!
— Sire, lespond lou boujarroun, hùu ! rèn noun m'es tant facile,
36 plais à Vosto Majesta de me baia pèr recoumpènso lou titoulet de
^rand d'Espagno.
— L'auras, digue lou rèi. Vène lèu, bel ami,vène sauva la rèino. —
Tant fa, tant va. Lou menon à la chambro reialo. Lou bousquei-
roun espincho souto lou lié de la rèino, e :
— Tenès ! dis, levas aquéu maloun que bado ..
Aubouron lou maloun e, agrouva dessouto, van vèire, que fai
orre! un grapaud sabalié que seinl'lavo un esclop. Èro eu que d'es-
coundoun ^.ipavo lou sang de la rèino.
Pan ! d'un cop d'aiabardo traucon lou tiro-graisso. La rèino en
quàuqui jour revèn à visto d'iue. E fan lou drôle « grand d'Es-
pagne. »
E lou rèi ié vèn tourna-mai :
— Ami, veritablamen siés un ome estraourdinàri ! Mai, tè, escouto
que te digue : à ma telicita, o, metriés lou coumoulun, se tu sabiés
quauque remèdi pèr adouba l'estouma de nosto carissimo Enfanto,
que, pecaire, pou plus supourta rèn de rèn, senoun lou bouioun de
granouio.
— Sire, digue lou jouve, tambèn poudrié se faire que la garigues-
sian ! Soularuen. Maje&ta, ac6 's d'un près mai-que-mai aut...
— Demando, lou rèi digue, lou près que te tara plesi, e l'auras,
ma paraulo '. basto que garigues l'Entanto.
— Eh 1 bèn, faguè lou bousqueiroun, vole, se la garisse, espousa
vosto tiho.
— Garisse-la, e te l'acorde... Lèu, lèu, dequé fau faire?
— Sire, mandas au Pérou uno di caravello vostro. Qu'aqui se i'a-
chabigon un elissir qu'apellon lou i< Vin à la coca », e me n'en dires
de nouvelle. —
Patin-patou, van au Pérou querre la liqueur preciouso. La jeuino
princesse n'en béu. E tant l'alrovo deleitablo que l'apetis vous ié
revèn e, rèn de tèms après, b'escarrabiho coume un lende.
Voulountouso, tambèn, dounè sa mari au bousqueiroun, au cres-
pinadebousqueiroun qu'une fesmar'iila ceunlè coume avié deçaupu,
dins lou bos, € li secret di bèsti. » E, en memori de la coca, lou gros
'e. ert anlibiéu que n'i'avié après l'usage fugue nouma cocadrilie (dou
:î; A perouvian coca e dôu prouvengau driha, que vèu dire « èstre
uL'gre •>), d'ounte, pèr estroupiadure, s'es fa plus tard croucoudlle,
F. MISTUAL.
— 20 -
LI GRANOUIO
A la vesprado e quand la luno dono
Dins la palun e si canèu,
Si sause que fielon de nèu,
Sus la tèstodi courbo-dono,
Dequé barjas, granouio, au mes d'abriéu,
Lou pitre au fres sus lis erbo dôu riéu ?
0 ventre fia de figo pendouleto,
0 closco esquichado en cruvèu
Que n'a quasi ges de cervèu
Pèr meseioun, o verdouleto,
Mourre breca, dequé barjas ansin
Sus un mouloun de sagno pèr couissin ?"■
« Bre-ke-ke-ke, ko-a ! fan li granouio :
Ço que barjan dins li fangas,
Demando-lou dounc, bedigas,
A l'espino-bè que farfouio
Dins li creissoun. De nacre gravata,
Lou mignot porto espaso à soun cousta».
« Te lou diran li vesin, li vesino ;
La damisello di sourgènt,
Lou veiroun escaia d'argent
Emé taiolo cremesino ;
L'escaravai, perla que nado en round,
Viro, reviro, e pièi subran s'escound.
t Te lou dira la locho moustachudo.
La pauro vestido de dôu
S'aviso vuei de mètre au cou,
Souto sa barbeto pounchudo,
Très, quatre tour de cadeneto en jai..
Es rèn, un fum, e pamens acô vai.
- 21 —
*-« Umble bèbèi lou jai de la mesquino !
Vai vèire alor, dins li roumias,
Lou lesert, quand, lou bounias
Au soulèù espandis l'esquino,
Assadoula de calour. Pèr bèbèi,
*Éu, l'ufanous, a mes mantèu de rèi.
« Ah ! mis ami de Dieu ! Quento esquinasso
Emperletado ! Noun jamai
Li fado n'an brouda de mai
Espetaclouso ! Pèr tirasse
Aqnéu mantèu reiau, vous a 'no co
" Que fai frou-frou, e longo coume acô.
« Es pas de crèire. Aro, se vos, escouto
Aqai, dairié lis aubrespin
Que flourisson long dôu camin,
Lou brun viôulounaire di mouto.
- Mèste grihet, rasclant l'alo, brusis
En un -cri-cri que de pertout s'ausis.
« S'ausis peréu lou voun-voun dis abiho,
Lou rounfle di tavan courous
E lou siblet di mouissau rous ;
S'ausis bresiha laucelibo.
Lou sarraié, bagna pèr l'aubo en plour,
Limo soun ferre, e poutouno li llour.
« N'avèn proun di ; que rén de mai s'apounde.
Es la voto dôu mes d'abriéu,
La fèsto de tout ço que viéu ;
E novi di noço dôu mounde,
Nous fasèn bèu pèr li nùvio ; metèn
Nôsti bèbèi ; siblan, barjan countènt. »
LOU FELIBHE DI TAVAN.
^e la bono voulounta sufisié, li paure anarien en carrosso.
— 22 —
LOU GIBOUS D'AVIGNOUN
Quau noun counèis, en Avignoun Reinalet, lou pichot gibôus es-
carrabiha coume un len^ie, que fai lou coumés, lou foutougrafe, loi
vendèire de contro-naarco i tiatre e même, au lèms di voto, lou cou^
mique de cafè-councert !
Un vèspre d'ivèr, que fasié uno fre de chin, uno biso que vous
coupavo lou mourre, Reinalet, sus lou cop demiejo-niue, en sourtènl
dôu café, anè pica à la porto de Jaufret soun coulègo, e ié cridè :
« Jaufret! Jaufret ! lèvo-te lèu ! fau que me rendes un service d'ami ! )
Jaufret, recouneissènt la voues dôu gijjous, se lèvo esfraia, passo
si braio e davalo lis escalié à cha quatre en iasènt li tacheto. E quand
a dubert la porto :
— Dequé tarribo? fai à Reinalet.
E Reinalet emé soun plan-bagasso ié respond .^
— Dequé m'arribo ! Fau que me digues se ma gibo es toujour
sus moun esquino. Moun orne, fai talamen fre que la sente plus!..
Lou lendeman, quand Reinalet countè sa farço i cambarado, tout:
franc de Jaufret, se n'en faguèron uno bosso de rire.
LOU casc:arej:.eTv
IS «ENFANT DE VAU-GLUSO XV
A SANT-ESTÈVE DE FOUBÈ?
Dins la grisasse niue
Qu'alin assournis l'aire,
Voste langui es amar
Liuen de la lus qu'enflamo
Quant de cop vôstis iue
Se viron d'esté caire,
Vers la dcuro calamo
De nostcj; calèu clar,
De-vers la glèiso caro
De voste batejat,
De-vers la terre santo
Que gardo ybsli mort i :
- 23 -
Esubran, sus li caro,
Un rai a lampeja,
E dins li pitre canto
L'eissame di record !
0 soulèu pondérons,
Ilèi de la Coumtat gènto,
O Rose magistrau,
Tu, ma Vau-Cluso lindo.
Parla de vautre es dons !
Devoste noum sourgènto
Un desbounde de gau
Qu'au prefound dôu cor dindo ;
E (lins la negro niue
Qu'alin alourdis l'aire,
Lèu se bagnon lis iue,
S'alucon d'aquest caii'e.
Pourchiero dis Aup a de gagnaud.
MOUX VIAGK \m NOÇO
En vesènt mi quatre peu blanc, devès dire que i'a proun tèms d'ac5.
Parle de long tèms, verai, mai me sèmblo qu'es d'aièr. Ere dre
coume un i, alor; aquéli moustacho blanco que vesès, èron rousso
cou me l'or, e Tetino... oh! Tetino, quand l'embrassave e que mi'
moustacho la gatihavon, e même ié pougnien un pau li gauto, elo ié
tenié plus, t'asié d'iue coume un cat que béu d'511, e se trigoussavo
coume uno serp.
O. me sèmblo qu'es aièr. — Nous maride'Man eiça vers la Madaîeno
[uand li blad poudien plus escoundre nôsti calignage Pas-pulèu ma-
tida nousdiguerian: — Tè, es la fiero de Bèu-Caire, nous tau de cuer
lier li soulié di pratico, s'anavian faire noste viage de noço à Bèu-
<Jlaire? Tetino elo avié jamai rèn vist, tout i'èro n6u, même iéu, e. ma
fisto. leissè pas toumba l'idèio a-i sou : — 0, o, anen à la fiero de
lièu-Gaire. Adurren d'anèu pèr lis ami, d'aquéli poulits anèu de vèim
— 24 —
em' an rat dessus, un poulit pichot rat. E pièiquau saup, que, Guste?
Tant pourrian nous leissa 'na e adurre un pichot Gustin de la fiero de
Bèu-Gaire... Soun tant bon marcat. alin !...
Em'aco partèn. Ah ! mis ami de Dieu, vàutri poudès pas vous ima-
gina lou trassimage que trouverian au desbarca. D'aquéu tèms Bèu-
Gaire ero la fiero dôu mounde entié. Aqui vesias lis Aràbi couideja
li Rijssi que couidejavon d'Espagnou e de Turc e de Chinés, que lou
pais èro pas proun grand pèr tôuti. Aguerian proun peno pèr trouva
uno aubergo ounte vouguèsson bèn nous faire coucha.
En fm fmalo i'aguè 'no bravo oustesso de femo, que quand i'a-
guerian demanda 'no chambro, poussé lou couide à soun ome qu'a-
vié déjà di noun, e, pèr favour, avié devina qu'erian de novi, faguè
mounta noste paquetoun en s'escusant de nous douna la chambro de
la servicialo, qu'elo passade la niue. Sabès, li novi s'acoumodon de
tout, aurian coucha sus un mouloun de gavéu o de saco de nose ;
regarderian ni au lié, ni à la bassaco, ni à la loungour de la lito-
cho : emai que i'aguèsse de plaço pèr un, n'i'avié pèr dous. Nous
coucherian sens mai d'alongui e trouverian lou lié bon, mai que
bon ! Pas besoun de n'en mai dire.
Lou lendeman matin, repausavian sènso faire cas ddu jafaret dis
anant e di venènt eilabas sus la plaço, quand : Pan ! pan ! dous pichot
cop à la porto, pièi la voues de la servicialo que nous dis à travès de la
sarraio : — N5u ouro an souna, lou dejuna es pèr dès ouro, se vou-
lias vous leva ? — Vai bèn, vai bèn, respoundèn tôuti dous en nous
estirant dins lou lié, sian pas pressa. —
Un quart d'ouro après la servicialo vén mai : — Moussu, es l'ouro!
Aquéu cop la manderian rascla de cano. Tetino èro pas plus pressado
que iéu, après noste viage de la vèio avian besoun de repaus.
Un moumen après, fugué l'oustesso que : Pan ! pan! nous demandé
d'intra. Aquéu cop anave manda lou manche après la destrau, quand
Tetino me digue : — Vau faire semblant de dourmi, laisso l'intra. —
E leissére intra l'oustesso. Quand fugué dins la chambro, la veguére
proun embarrassado : — Moussu, digue, es pas pèr vous faire peno,
mai faudrié vous leva. — Alor, alor, quau coumando eici ? faguère, en
pagant sian pas libre de resta coucha tout lou sanclame dôu jour,
s'aco nous plais? — Dise pas de noun. Moussu, bon Moussu, dise pas
de noun, e cresés bèn que s'éro pas lou cas, sariéu pas vengudo
vousdesrenja; iéu peréu siéu estado novi. Boutas, me fai proun peno,
mai vuei siéu fourçado de vous faire leva. — E perqué nous faire
leva ? — Eh ! bèn, tant vau lou dire : aièr quand nous avès demanda
— 25 —
'no chambro, n'avian plus ges, mai vous vesènt en peno e que vous
ianguissiasde vous coucha, pensera que pèr uno niue tant vous coun-
tentarias dôu lié de la chambriero; mai quand venguè pèr chanja li
linçou, m'avisère que n'i'avié plus ges, aguènt déjà douna tant de
lié, e alor... alor meteguère au vostre la grando napo de la taulo
d'oste, e, sabès, dejunan à dès ouro, me faudrié la napo au plus lèu,
emai aurai à peno lou tèms de mètre la taulo...
l'avié rèn à rebeca. En nous estoufant dôu rire, rouge coume
dous gratoquiéu, nous leverian, l'oustesso courreguè mètre la
taulo, e dès minuto après anerian faire à l'entour de nosto napo
un d'aquéli dejuna que vous n'en rapelas long-tèms. Se riguè forco I
Mai nàutri dous n'en risèn encaro, quand disèn à noste einat Gustin,
que l'atrouverian dins la napo de la taulo d'oste d'uno aubergo de
Bèu-Caire.
LOU GASGARELET.
L'AIGO-BOULIDO
L'aigo-boulido
Sauvo la vido.
Bouta raietdinsl'oulo em' un pessu de sau,
Laissa bouli lou tèms d'un coublet deSabôli,
Traire un broutde lausié dins lou bouioun, e, caud,
Lou vuja sus lou pan arrousa d'un fiéu d'ôîi :
Vaqui coume se fai aquéu famous regôli
Qu'es lou plat favouritdi pacan prouvençau.
Cousin de l'anchouiado efraire de l'aioli,
Coume éli dous tambèn amolo li queissau.
Pèr vous bouta d'aploumb, quand la fam vous bourrello,
Pèr vous douna la voio emé la bono imour,
Pèr vous douna — mirau dis amo cantarello —
Drôle, aquéu regard viéu que rend mèstre en amour,
Cihato, aquéu ten floura que vous fai tant poulido,
Cresès-me, mis enfant, i'a que l'aigo-boulido 1
ELZEA.R JOUVEAU-
— 26 —
LOU MEDECIN DE CASTÈU-REINARD
L'autro semano, Tubet de Gastèu-Reinard rebroundavo li pibo doi*
castèu. Sabe pas coume s'aligne, mai vaqui que tout d'un cop lou
pèd ié manco, la tèsto ié viro, s'arrapo au vent e pataflôu, eiçavau
sus lou matalas dilèbre! Pecaire, cridè ni ai ! ni houi ! Quand li gènt
que l'avien vist debana, arribèron, lou paure Tubet boulegavo plus
ni bras ni piauto ! L'aubourèron, l'assetèron sus soun quiéu, ié par-
lèron, mai lou paure fasié coume lou carmentran, restavo ounte lou
metien, li bras balin-balant e li cambo peréu.
Pamens li bràvi gènt aduguèron uno civiero, em' aco l'estende-
guèron dessus coume uno bugado e l'empourtèron.
Avans d'arriba à Gastèu-Reinard, veguèron veni la femo de Tubet,
li bras en l'èr, rridant coume uno perdudo. Se traguè sus sounpaure-
ome, l'embrassé, lou brandussè, lou sounè, mai Tubet brandè pas
mai qu'un plot.
Basto, Taduguèron à Gastèu-Reinard e, coume passavon davans
lou café Chabanié, se capitè que lou médecin de Tendre chimavo
soun pernod emé lou percetour.
Rèn de plus pressa que de ié faire vèire lou paure amaluga :
Lou médecin lou tasté, lou viré, lou tourné, escoutc sus soun es-
tourna, piéi sus soun esquino, ié fourré lou det dins la bouco. ié pes-
sugué l'auriho ; en fin finalo vesént que l'ome di lavamjen disié réi
e que fasié que branda la tèsto, lou Friso-mounedo ié fagué.
— Eh ! bèn dequé n'en dises moussu lou dôutour?
— Que voulès que n'en digue? Vesés pas qu'es mort !..
— Es pas verai ! cridè Tubet en aubourant li bras en l'èr e dur-
bènt d'iue coume lou poung.
— Taiso-tP ! Taiso-te ! ié fai la Tubeto, sa femo: de que dises aqui.
gros foutrau? vos pamens pas n'en saupre mai que lou médecin!..^
LOU CASCARELET.
La femo ris quand pou
E plouro quand v6u.
Quau pren femo pèr s'enrichi,
Manjo de sau pèr se gara la set.
A JANO ROUMANIHO
em' a soun novi
Quelabenedicioun de toun paire coundugue
La nau que vai vous empourta,
0 Jano, e vers ta maire un jour que Dieu t'adugue
Tourna-mai engau e santa !
1 9 de desèmbre 1 895 . F . mistral.
LOU BAL DI MOUSSUROT
Aquest an, pèr la voto de Sant-Roumié, la jouinesso dou pais, mai
la jouinesso que porto 11 soulié prim e parlo que franchimand, basto,
li moussurot de Tendre, vouguèron faire un bal priva pèr pas se
mescla au populo. Em' ac6 se decidèron que ié poudrien dansa que
li damo pourtant li capèu. Lou coustume di prouvençalo, ac6 èro
trop bas pèr éli.
Lou jour de la fèsto, sus li nou ouro dôu vèspre. la musico dôu
bal di moussurot se bouté à joufia mai ges de Sant-Roumierenco ié
venguèron pèr dansa. Quàuqui vièii damo o damisello, que si bouco
fan lou quiéu de galino pèr miés parla pounchu. venguèron s'asseta
à l'entour dôu bal e faire tapissarié. Pèr contro, dis enviroun
venguèron dedansarello tant e pièi mai, tout! abihado à la modo de
Paris: d'uni pourtavon de capèu que semblavon de banasto, d'autro,
de terreirôu, d'autro, de plat saladié, d'autro avien coume de gàbi
de voulaio, d'autro avien d'afaire coume de glouto, de kèli, emé touto
sorto de flour e de plumacho.
Em'acô quand li proumièri contro-danso fuguèron acabado, li damo
que fasien tapissarié vouguèron se faire présenta àn'aquéu bèu
mounde de damisello e s'avancèron en fasènt de salut, en fasènt
mai que mai lou quiéu de galino coustipado emé si bouco. E alor
fugue uno desbandado coume se n'es jamai vist.
Aquésti bèlli damisello fuguèron que de panturlo de lacarnero de
la lialanço d'Avignoun, emé la cliato d'un patiaire di palun, la
grelado d'Kirago qu'a fa très cop li cadèu, e l'einado di fiho de l'en-
te rro-mort de Tarascoun !...
M'an vougu afourti que lou bal di moussurot se fara plus l'aii.
«que vèn.
LOU CASCARELET.
- 28 —
<PÈR LOU MINET DE MA.DA.MISELLO ESr**
Voulès un cant pèr voste cat ?
Sarié pecat
De vous desplaire.
Adounc, pèr Minet vau cerca
Un aire.
Li minet, de coustumo soun
— Es pas besoun
De vous lou dire —
Traite, jalous, groumand. E soun
Marti re
Lou plus fort es de noun pousqué
Rauba ço que
Noun esà-n-éli.
Despart tout acô soun blanquet
Coume iéli !
Mai se sus li téule souvent,
I (juatre vent,
Li cat s'assèmblon,
Es pas que, segound li savent,
Se sèmblon.
E pièi, lou vostre es pa 'n gourrin
Qu'en liô de rin
Vèi que verdure :
Es un bourgés que, liuen dôu trin,
Maduro ;
E ço que pèr 11 catounet
Sènso nounet
Caudet e flôri
Es uno déco, pèr Minet
Es glôri.
— 29 -
Car, s'es traite es pèr espaur
L'ami marrit
Qu'a si tendresso
Mai en quau poudrias pièi ôufri
Caresso ;
Car, s'es jalous, quau noun sarié
Coume eu parié
Treva d'ourtigo
Dins l'amour que voste cor ié
Proudigo ?
Car, s'es groumand, lou bèu catoun,.
Es di poutoun
De vôsti bouco
Fres coume U gran galantoun
Di souco ;
E s'es laire, es de vôstis iue
Que jour e niue
N'en pren li flamo,
Pichot Proumetiéu sus lou piue
D'uno amo !
Se noun ère iéu, que voudriéu.
M'aguèsse Dieu
Fa jalous, laire.
Traite, groumand : segur saupriéu
Vous plaire !
LOUIS ASTRUC.
La bèuta de Tome es dins soun esperit, l'esperit de la femo es dins
sa bèuta.
Noun counfises en degun li mancamen de ta femo, qu'acô es escupi en
Ter e te retoumbo sus lou nas.
— 30 —
UN SAUVAÏAGE
Un pescaire dôu Rose, un jour que barquejavo
Pèr vèire se lou pèis sounjavo à boulega,
Veguè, tout proche d'eu, un orne que plounjavo,
E qu'avié f'oiço l'èr de vougué se nega.
Vitamen de-vers eu revirè sa barqueto ;
Vesié plus que sa blodo e ié mandé la man ;
Pièi, emé proun de peno, aduguè lou fresqueto
<^ue n'en sarié 'sta quite, aquéu cop, pèr un ban.
Mai quau vous a pas di que tant-lèu sus la ribo,
Lou nega, revengu, s'aubouro, e, lèu-lèu-lèu,
Sens rèn dire se pènjo à la branco d'un pibo,
En fàci dôii grrnd flume, au raias dôu soulèu.
Lou pescaire, dôu tèms, vai averti lou gardo,
Voulié touca la primo, e pièi i'èro ôublija;
<3uand aqueste vèi Tome, espanta, lou regarde :
— « Disias que se negavo e l'atrouvau penja ! »
— « Ai proun vist qu'à-n-un pibo aquel orne escalavo,
« Mai, coumeèro souiti dôu Rose tout trempa,
<( Ai pensa, — quand ai vist qu'à l'aubre pendoulavo, —
« Que s'èro mes aqui pèr se faire seca ! a
E. j.
LOU iMARlUT TEMS EN MAR
Unmouine dôu gros grunqu'anavo en Americo, fugue recoumaada
au capitàni dôu bastinien que devié lou mena.
Quand sieguèrou en plenu niar, lou capità[]i que veguè veni un gros
marrit tèms lé fai ansin : — Moun Ueverènd, h inouine avès traire lou
pèd marin, vous engage à vous eslrema dins vosto gabino. S'ausissés
Il matelot crida e jura coume d'uganau, sara 'n entre-signe que l'a
'ncaro d'espèro, mai se lis ausisses s'embrassa, prega Diéu e se re-
coumanda 'n tôuti li sant dôu Paradis, poudès faire voste testamea.
— 31 —
Eicô vai bèn. Lou mouine s'estremè dins sa gabino d*ounle, un cop
•aro, un cop pièi, mandavo soun serviciau sus lou pont pèr vèire lou
demenè (!6u tèms e pèr ausi ço que disien li matelot.
J.ou serviciau revenguè un cop blanc coume un peJas.
— Paure de nàutri î moun Ueverènd, ié faguè, crese que sian
jierdu, i'a li matelot que juron coume de caretié.
— Dieu siegue lausa ! respoundeguè lou Révérend, poudèn èstre
:ranquille n'escaparen.
LOU GALOI SARTANIÉ.
CANSOUN NOUVIALO
PÈR .lANO RCUMANILLE
Sus l'èr de : (^Digo, Janeto... >
De l'Americo,
Apereilabas,
Un callgnaire ) ,.
^ [> bis.
Quito li pampas, )
Pecaire !
Sus la mar vaste
Fa 'n veissèu que cour ;
Dedins si vélo
Boufon lis amour,
Pecaire !
Lou caligiiaire
A passa la mar ;
Vite s'abrivo
De-vers Jacoumar,
Pecaire 1
— Digo, Janeto,
Vos te niarida ?
Véne dis Indo
Pèr te demanda,
Pecaire !
- 32 -
— Nàni ! iéu vole
Pancalachabi !..
— Si, si, ma maire,
Vai lèu ié durbi,
Pecaire !...
E vaqui coume,
Pèr vous dire tout,
Aro siéu rouncle
D'un nouvèu nebout.
Pecaire !
19 desèmbre 1895. fèlis gras.
LI DO US FANFAROUN
Dous soudard italian de l'armado que se faguè tant bèn espôussa^
lis argno pèr lou rèi felibre mantenèire Menelik, s'èron asseta souta
un aubre de dàti d'enterin que bs autre alin se batien.
Em' acô parlavon de soun courage :
— Iéu, disié l'un, sabe pas quand n'ai fai peta d'aquéli mourico ;
ai qu'à li regarda, tout-d'un-tèms s'agroumoulisson e crèbon de la
pôu. Ac6 m'estouno pas. Se te disiéu que me fau pou à iéu-meme
quand me regarde dins un mirau.
— Iéu ai pas toun cop d'iue, respoundié l'autre, mai ai une espasa
que n'en toumbo coume uno daio ! Figuro-te qu'ai à moun oustau
très matalas que soun bourra rèn que di moustacho dis enemi qu'ai
tuia...
Avié pas feni de dire, qu'un escuribu, qu'ère sus l'aubre, laissé
toumba un meseioun de dàti que rousigavo.
— Qu'es ac6? faguèron nôsti dous soudard en ressautant, li balo que
vènon enjusqu'ici ! — E s'empartiguèron emé li cambo sus soun côa
en cridant : « Tiras plus ! tiras plus ! se rendèn !! se rendèn !!! »
LOU CASCARELET.
LOU SECRET DÔU POUÈTO
— Coume fas, me disié lou felibre Arnavielo
Pèr trouva, tant de tèms de rimo novo en do
— Moun bèu i'ai respoundu chasque jour dins la pielo
Ma muso se refresco au saboun Mikado.
— 33 -
01)0 A-iN-ANSÈUME MATIÉU
{Prou)tié près aie Councours dôu felibrige de Paris).
Quis desiderio sit pudor aut modus
Tarn cari capilis ?...
OuRACi. Odo XX, libre i.
Castèu-Nôu ! Castèu-Noii ! sus ti blùii coustiero,
De-vers 11 Coiimbo-Masco, au mié di vigno en flour,
Qnau es aquelo bruno e galanto grangiero
Que vai. lou pitre au vent, lis lue trempe de plour?
L'Estello di Sèt Rai sus soun front esbrihaudo !
Elo, pleurant de-longo, em' un pan de sa faudo
Eissugo si poulit vistoun.
Felibre, aplanten-nous ! Que chascun, tèsto nuso,
La countèmple !.. Es Gatouno, es Agueto, es la Muso
Dôu gènt Felibre di Poutoun.
Ah ! di sèt rai de nosto Estelle,
Segur, n'i'a de mai lumenous ;
Mai digas-me, jouvènt e bello,
Se n'i'a de plus pur, de plus dous,
Que vous ensou'eie miés l'amo,
Que mete au cor plus casto flamo,
Que vous rende mai pensatiéu !
E vous, mi mèstre, o grands artisto !
Quau a d'estrofo mai requisto
Que li qu'as trenado, o Matiéu?
Tu siés noste Catulle, e tu siés noste Ouràci !
Car as lou cor ardent, e l'engèni, e la gràci
Di grand mèstre dôu tèms passa.
E quau, dôu Gay-Saber, miés que tu, gônto abiho,
A rauba sus li flour lou mèu e l'ambrousio
()ue li troubaire avien leissa?
3
- 34 —
Èbri d'amour, de souleiado,
De vin claret de ti coutau,
En varaiant sus li terrado
De toun galant pais nadau,
Tu pantaiaves que poutouno
Sus frésqui gauto de chatouno
A l'iue viéu, au pitre dubert ; -,
Tu despintaves ta vignasso
En rimo drudo e rouginasso,
Penjant, bèlli grapo, à toun vers.
E, bagnado di plour de l'aubeto naissènto,
O neblouso coume un bèu sero, o calourènto
Goume, à miejour, lou souleias,
Tis estrofo, enliassado en gaio farandoulo,
Lèsto e pourtant au sen un brout de ferigoulo,
Davalavon vers li campas.
Coume Cloè, coume Lesbio,
Goume li chato dôu Goumtat
Vous pivelant de sa babiho,
Vous enchusclant de sa bèuta,
Souplo, adrecho coume de fado,
Simplo e pamens bcn aliscado,
Desplegavon si roundelet
Dins li blad rous, long di genèsto,
E vous fasien vira la tèsto
Goume lou vin de ti coulet.
Bèllis estrofo, ai ! las ! à vosto gènto escagno
Aro s'apoundran plus de nouvèlli coumpagno !..
De la glôri dins li trelus,
Long di siècle à veni countunias voste brande.
Car lou que vous trenavo e vous dounavo l'ande,
Dort lou grand som que fenis plus !
- 35 -
Mai, de l'amour dôu bèu touto amo que barbello
Voudra poutouneja vôsti vers inmourtau,
E dira 'n aprenènt d'ounte venès, o liello !
« Castèu-Nôu, glori à tu ! pos pourta lou front aut ! »
E tu, brave Matiéu, sourriras dins ta glôri !
E nous-autre, em' amour, gardaren ta memôri.
E quand, de tout caire e cantoun,
Ensèn, de Castèu-Nôu vendren treva 11 coumbo,
O Mèstre, leisso-mc, sus la crous de ta toumbo,
Emé respèt faire un poutoun !
LOUIS TOMBAREL.
Touto femo que se vanto de sa vertu, sa vertu ié peso.
^Quau crèi à sa femo se troumpo, quau ié crèi pas èi troumpa*
Quand Dieu vous barro uno fenèstro. vous duerbo uno porto.
A FREDERI MISTRAL
'^u'avié mes en prouvençau li Letanio di sant patroun de Raiano,
Mande un gramaci bèn courau
Au grand felibre de Maiano,
Qu'emé sa gràci soubeirano
Semoundé l'encens prouvençau
I sant de noste bèu Raiano.
Dessus lou front de n6sti sant
Aro, dos glôri soun pausado,
La de la vido benurado
E lou trelus esbrihaudant
Oe nofeto lengo bèn amado.
— 36 —
0 Mistral, ause lou pantai
Que durbè lou cèu plen d'estello,.
D'angeloun, d'amo blanquinello
E de benurous quenounsai
A mi tremoulànti parpello:
Vesiéu dins lou cèu tresanant,
Dins sa glôri, dins sis andano^
Veni li patroun de Raiano
Que s'espaçavon, en parlant
La douço lengo de Maiano .
Se saludavon amistous
Emé ti gènti Letanio,
E, dedins l'eterno patrio,
Aquéli resson melicous
Encan tèron lis amo pic ;
E. dôu santuàri au lindau,
Souto li glourious pourtico,
Li vierge, li voues angelico
Lausèron Dieu en prouvençau
Dms un armounious cantico.
E lou Paire eterne disié :
« Aquelo musico flourido
Qu'adus sus soun alo espandido
Coume un dous prefum d'amelié,
D'ounte vèn, ounte a près sa vido? »
— c( Es la lengo di Prouvençau,
Respoundeguè 'n sant de Raiano,
Que pèr vous dins lou cèu tresano,
Enaurado d'aperavau
Pèr lou felibre de Maiano ! »
Raiano, 9 d'abriéu 1895. r. luquet.
— 37
LOU BON PAGAIRE
Benezet de Saro-mito èro un d'aqaéli gros sèns-souci, proun
carga de tainilio, e jainjii torgo carga 'a inouaedo.
Dévié dos rèndo à moussu Blauc, lou noutàri, pèr sèt eiminado de
terroque ié menavo à Vilassolo. Moussu Blanc lé reclamave si s6u
tôuti 11 cop que lou rescounlravo sèaso pouJé n'en tira redorto.
Las de bouta sus la bugddo, la tresenco rèndo anavo toumba,
Moussu Blanc faguè veni Benezet à soun burèu. -^
— Ah î ço, mdi veguèn, lé idi^aè, vos paga o vos pas paga?
— Emé la meiouro voulounta dôu inounde, couine vous dison
Moussu Blanc, pode pas : i'a pas un aou dins l'oustau !
— Me dises toujour acô.
— Quevoulès 7 Siéu bèn prouu malurous.
— léu me cargue de te n'en taire trouva.
— Acô sarié no bono obro. Digas-ine mounte n'avès perdu :
sarés lou proumié paga.
— Eiçb 's pas de rire : fau vira, tourna, cerca...
Saro-mito se viro à dreclio, t'ai un tour à gaucho, se baisso, re-
garde, cerco souto lou burèu, souto h cadiero :
— Moussu Blanc, ai vira, ai tourna, ai cerca : n'en ai ges trouva.
— Es pas ço que te vole dire ; te tau vèire un ami que te n'en
este.
— Sian pas brouia, parai, moussu ?
— Nàni.
— Eh ! bèn, prestas-me n'en : vous pague roubin sus l'ounglo.
— As resoun, faguè Moussu Blanc en sarrant li dent, que la
moustardo ié prusie dins lou nas, tè, signo aquéu papié.
Benezet, ravi, signe. Mai Moussu lilanc, teneat lou papié, ié faguè:
— T'avertisse, moun orne, que pos cjurre lèu-ièu à toun oustau,
se vos i arriba avans Moussu Michèu i ussié que ié vai ana pèr ta
dire boni(3ur e te faire sesido !
LOU CASCARELET.
Fai lou bèn pur lou bèn,
-Pièi laisse barja li marrldi gènt.
- 38 —
LA MAR
A FÈLis Gras.
Coume la flour amo l'eigagno
E lou pescaire !ou vènt-larg,
Coume l'aiglo amo si mountagno^
léu, d'amour fou, ame la mar !
— Qu'au revoulu n de la tem pesta
Idoule e brame dins l'escur,
Vo qu'ameisado, fague fêsto
I ven oulet èbri d'azur ;
Ame sis erso courounado
D'escumo blanco que boumbis,
E qu'en dentelle refoufado
Fuso sus li gourg mouvedis.
Mai. subretout, quouro soumiho ,
L'alen di niue dins lou cèu blouSj.^
Ame d'ana, sus li mountiho,
Béure si perfum salabrous !
— 0 mar superbo e sôuvertouso,.
Tu que lou souleias divin
Dins si brassado pouderouso
Caligno e baiso sènso fin,
Di sablo d'or rèino azurenco
Is amourôusi fernisoun,
Qu'as de trenello de pervenco
E d'augo vôrdo pèr irisoun,
Eterno e siavo bressarello
I long plagnun misterious,
L'or pur que gisclo dis estello ,
Fai de perlo emé ti respousc,.
~ 39 -
E, dins lou clar de l'espouscado
Qu'eissameno d'or rembruni,
Au dous balans de tis oundado
Sèmblo que brèsses l'enfeni,
Enterin que la luno palo,
Envejouso de ta bèuta,
Vèn mira si raioun d'aupalo
Dins lou blu di toumple argenta!
E. AUZIÈRE,
Requiem gagno l'argent,
Gaudeamus lou despènd.
LI BOTO
En viio d'Ais, mèste Droumet fasiè mestié de pintre.
— « Mai. m'anas dire, pintre de que ?... pintre de gàbi ?... de
contro-vènt?... de gourguiero ?...»
— Nàni. Meste Droumet pintavo. . de tablèu.
Eto !.. cercavo pas d'acampa la glôri di grands artiste que. d'a-
vans eu, avien ilustra lacapitalo de Prouvènço. Envejavogaire, pau-
ret, lou renoum de Finsonius, de Daret, de Vanloo. e de tant d'au-
tre. Artisto moudeste, bon paire de iamiho — e pas trop mau
engaubia — mèste Droumet se countentavo de pinta d'ensegne pèr
li sajo-femo, à'ex-volo pèr la capello de Nosto-Damo de Gràci e,
d'aro-en-là, quàuqui retra di bon crestian que leissavon soun bèn à
l'Espitau.
Pèr li sajo-femo, sabiè mètre en bello visto uno damo pimparado,
tenènt à soun bras uno pèço picado bèn courouso, se permenant
dins un jardin ounte poussavon li caulet e, souto un caulet, un pichot
enfantoun fjuofasié babou.
P>on an, mal an, alestissié quàuqui dougeno d'ex-voto pèr aquéli
que la Santo Vierge avié apara dôu mau : Febrous alounga dins
soun lié bèn proupret; carretié escjuicha souto li rodo de sa carreto;
vouiajour aresta 'n camin pèr l'uiaussado de la chavano, etc., etc..
— 40 —
E, toujour, dins un cantoandôu pichot tablèu, un flot de niéu amou-
louna àl'entour de la vierge trel'isènto o de sant Massemin, — pa-
troun de la vilo d'Ais. que l'engardo di tron — que jitavon sus lis
fidoulenti si regard pietadous.
Dins li retra de gènt caritable, lou pintre sabié faire lis àbi à grand
coulet, emé si boutoun bèn counta ; li perruco coulour de canebe,
li couifo en dentello plissado, li caraco de guingamp e li bavarèa de
mounjo. Pèr la ressernblanço di figuro, coume res lis avié counei-
gudo, li priéu de l'Espitau li troubavon frapanto.., e li pagavon bon
marcat.
Avié tant souvent pinta la Santo Bono- Maire trelusènto dins sa
revoulunado de nivo, mèste Droumet, qae venguè à l'idèio dôu
curât de Sant-Marc de ié faire coumando d'un tablèu de l'Assoump-
cioun pèr sa capello. E vaqui mèste Droumet atala à-n-aquéu gros
prefa.
Quiha sus d'un planchié de bos apouncheira de longui fusto, souto
Tarc-vout dôu mèstre-autar, aguè lèu fade ^inta 'no^rando vierge,
'mé sa raubo rousenco e soun mantèu blu sus un trône de nivo
blanc ; pièi, à l'entour, faguè voulastreja un eissame d'angeloun
que desplegavon sis aleto e gansaiavon si boutelet dins l'azur.
Mai unocauso enfetavo mèste Droumet :
Lis angeloun qu'enjusqu'aro avié pinta, environna de fueio de
caulet, moustravon gaire que si tèsto sourrisènto e, perfés, sis es-
palo e si maneto ; mai li pèd s'atroubavon escoundu, e lou pintre
s'èro pas fa la man à retraire li mignot petoun dis anjounèu.
Assajè proun de mètre de pèd au bout di cambo de sis enfant vou-
laire... Mai quéti pèd !... Aguè bello faire, destaire, escaffa e recou-
mença, li pèd dis angeloun semblavoa toujour de paquet d'estrasso
mau ligado !.,.
A la fin, pèr escoundre tau petas. mèste Droumet troubè rèn de
miés que de ié mètre de boto !... Escoundeguè lis estroupiaduro
souto de fino boto bluio, roujo, vèrdo, que fasien is angeloun de pèd
fin coume sesourtiende laboutigo dôu plus fin courdounié !!..
Quand lou curât de Sant-Marc veguè talo despènso de sabatoun,
s'escridè :
— Mai, mèste Droumet, de qu'avès fa ?... Gaussa mis ange emé
de boto ! .. E moante avès vist d'ange que pourtèssonboto '?...
— Lis ai vist, respoundegaè lou pintre, lis ai vist lou même
jour ounteli veguerias que pourtavon d'alo !
I. HUOT.
— 41 —
FOULIGE D'AMOUR
Pèr la noblo damo
Dôu castèu de Bramo,
Moun cor s'abrasamo
E, foulas d'amour,
Siéu qu'un pichot pastre
Que dins li mentastre
Countèmpio lis astre
Quand toumbo l'errour.
La bello princesso,
A forço richesso
Qu'aumento sens cesse,
E palejo l'or.
Braio petassado,
Camiso estrassado,
Cinq cabro trissado :
Vaqui nioun trésor.
Amount sus li mourre,
Au niitan di roure
S'aubouron li tourre
De soun fièr castèu.
E iéu dins la piano
N'ai que ma cabano
Qu'un jour la cliavano
Bouté de cantùu.
Pèr faire si viage
A forço aquipage
Que menon de page,
Noble e de respèt.
E iéu i caussido,
Que l'ermo erbassido
N'es aprouvesido,
Espéie mi pèd.
— 42 —
De bèu cavaucaire,
Vènon de tout caire,
Dins l'espèr de plaire
A sa majesta.
léu, jamai la vese
Que de liuen, e crese
Qu'autan qu'éli prese
Sa flamo béuta.
Quand en ribambello
Luson lis estello,
Milo farfantèlo
Afiscon mis iue ;
Sounge que la damo
Dôu castèu de Bramo,
Enfin me prouclamo
Mèstre sus li piue.
Mai siéu rèn qu'un pastre
Que dins li mentastre
Countèmplo lis astre
Quand toumbo la niue.
MARIUS JOUVEAU.
BLAIME
De la modo, Lelet. seguènt touei lei caprici,
Paurino coumo siés, me donnes à pensa
Que tei beloio soun lou triste près dôu vici,
E mai tepimpes mai afiches ta brutici :
Ansin l'ounour se perde, e Dieu es ôufensa...
Ague tort, siégues tu faroto sens malici !
léu noun pouede pamens faroto t'encensa.
A.-B. a.
— 43 —
LOU CURAT DIS ABIHO
l'avié bèn quàuquis an que H gènt dis Abiho avien ges de curat.
S'èro mai que d'un cop parla de n'i'en nouma un ; mai fau crèire
que lou posto èro pasdi requist, e que s'atrouvavo res, vièi o jouine,
que vouguèsse se n'en carga. Dôumaci lou tratamen èro bèn menut,
e pèr lou casuau falié pas ié coumta.
Pamens. un bèu jour d'outobre sus li vounje ouro de matin, de
la ratamalo — autant dire ansin — que fasié d'aquéu tèms lou cour-
rié de Carpentras à Saut, se veguè davala davans l'auberjo de la Ga-
bello, un capelanemé, souto lou bras, soun breviàri, pourtant d'uno
man un bastoun^ e de l'autro, soun rebaladis sarra dins un marrit
sa blu.
Quatecant lôuti s'acampèron à soun entour e s'atrouvè qu'èro bèn
lou nouvèu curât que venié faire vesito à si parouquian. Un di mar-
guié de Tendre anè lèu carga la vèsto pèr accoumpagna lou prèire e
tôuti dous se meteguèron en camin. D'abord passèron d'un oustau
à l'autre de l'amèu, pièi s'avastcron vers li granjo esparpaiado dins
lou Ventour, vers la Sono, li Laurènci, lou Soudar, li Tourniaire,
la Jasso dôu rat, la Goumbo de Claro, li Garrigo, l'amèu dis Isnard
talamen qu'èro nei^ro niue quand arribèron is Abiho.
Pèrtout i'avien fa de fèsto : — Sian paure, touti avien di, mai tam-
bèn saupren ajuda noste curât. E tôuti avien proumés quaucarèn :
Quau de bos menusa perla chaminèio e de carboun pèr lou poutagié,
quau un sad'aquéli bon tartitîe que se samenon dins li baisso quau la
prouvesioun de nose, d rjulivo cachado ede piohoulino,edecastagno;
uno pastresso avié parlai d'adurre un toupinet de counfituro de
frago e de framboueso sauvajo, uno miejo dougeno d'aquéli bon frou-
mage prefuuia au pebre d'ase e plega dins de fueio de nôuguié sar-
rado em' un fiéu de lano. Aqueste mandarié uno bello fricassèio e,
quâuqui liéuro de saucissot se 'n-co|) tuarié lou porc, uno blanqueto
se 'n cop la cabro aurié toumba lou cabrit,uno bresco de mèu se 'n cop
lis abibo se clianjarien; un cassaire pourtarié uno lèbre tre que n'au-
rié lou rescontre, uno brouchetado de sero e de tourdre quand ven-
drié lou tèms di passage e que li leco e lis englut pourrien faire soun
ôufice. i'aguè même un rabassaire pèr se carga de faire manja au
bon curât quàuqui pougnado de rabasso pèr Nouvè Enfin, se parlé
de tant de boni causo que quand pièi lou paure mesquin, tout avant
- 44 —
de l'escourregudo que venié de faire, sa preguiero dicho^ s'endour-
migaè sus sa paiasso de fueio de fayard, sounjè que tôati li bèn de
la terro e li benedicioun dôu cèu toumbavon à bèudre sus eu.
Venguè l'ivèr.
Sus aquéii grand campas descubert, samena de roucassiho, planta
de iavando, de pebre d'ase. de cardoun, de rnoussible, de grato-
quiéu, que davalon di cresten dôu Ventour vers li toumpie de la
Nesco. li nèblo acoumencèron de rebala negrasso e frejo. Pièi toumbè
la nèu, s'espandissènt toujour plus blanco, escafant li pâli verduro
dis espiguiero, amatant la senteur di planto sôuvajo, amudissènt li
brut de sounaio e li japa di chin d'avé, ensarrant coume dins un
susàri lou paure presbitàri, la glèiso, lou cementèri qu'acô fai tout
l'amèu dis Abiho. Soulitudo e silènci quejust li travessavo très cjp
pèr jour en vounvounejant lou dindin de V Angélus parti à la voulado
dôu pichot clôuchié.
Li dévot aboundavon pas. A la messo, lou matin, èron que très:
Dieu pèr l'entendre, lou curât pèr la dire e sa servicialo Goutoun,
qu'avié passa bessai de treato an l'âge canouni, pèr la servi den-de-
loro dôu cor
Em'acô quand avié dit sa messo, lej^i soun ôufice, la vido dôu
sant dôu jour, e, de tèms à autre, un journau religious que ié man-
davo un count'raire la semano d'après qu'avié pareigu, lou paure
curât, li pèd dins lou recaliéu. regardavo la vapour que s'escapavo
de l'oulo ounte se çouisien li tartifle qu'aco, erns 'n pau de la e de
froumage fasié lou dejuna dôu matin, lou dina de miejour e lou soupa
dôu vèspro
De tôuti li prouvesioun, de tôuti li bon viéure. de tôuti li grou-
mandiso que s'èron proumesso, rèn avié pareigu e se n'en parlava
plus.
Pièi, d'acha-pau emé li jour plus grand e lou soulèu plus fort, la
nèu se fonndeguè, la mountagno reprenguè si sentour de Iavando e
de pebre d'ase, sa pauro verduro, si brut de sounaio e si japa de
chin d'avé e li gènt coumencèron de veni naseja lou dimenche is
ôutice. Enfin Dieu e lou bèu tèms faguèron que pèr Cindelouso la
glèiso èro pleno coume un iôu. Adounc lou curât, quand aguè legi
i'evangèli se revirè vers lou pople se signe, faguè soun prone e
ansin feniguè sa dicho :
- 45 —
— a Poudès crèire, mi fraire, que Dieu quand vou faire counèisse
sa voulounta à si serviteur, i'apaîèis en sounje. Ansin faguè pèr
lacob quand lou patriarche endourmi veguè une escale anant dôu
sou enjusqn'au cèu que d'ange d'afilado. mountavon e descendien
e Dieu acouta contre Tescalo ié parlé, ié proumetènt de grand
bèn e uno grande pousterita.
« Eh bèn ! mi fraire, la niue passade ai agu, iéu peréu, un sounje.
Dieu lou paire, tau que poudès lou vèire au dessus dôu mèslre-
autar, dintre lou cèu blu estella e li nivo que sèmblon lou pourta,
m'es apareigu :
— « Paure curât, m'a dit, vese bèn que fas ço que pos pèr lou
« bèn de la Glèiso e lou salut de ti parrouquian Plagnes pas ta
<( peno quand fau courre à travès 11 mountagno, dins la nèu e la nè-
« blo. mau-grat la plueio e la biso, fugue de jour fugue de niue, pèr
« vesitali malaut e secouri li malurous encaro plus paure que tu, e
« te voleajuda dins toun ôufice en fasènt counèisse à ti parrouquian
« ço que pense d'éli e pèr li counvida à miéu faire.
« Téuti me demandon quaucarèn : Baudèli lou buscatié me prègo
« de gari si raumatisme, Cadet dis Uba vôu que péutire de la mort,
« soun drôle que, pecaire, a uno marrido peremounio, Castoulié e
« sa Nanoun, que soun marrida dempièi cinq an e qu'an ges d'en-
« fant, me suplicon de n'i'en manda un; la Marieto dôu nôuguié,
« fai nouveno pèr que ié counserve soun prétendu qu'es soudard e
(( se bat avaus dins lou founs de l'Argerio. Tôuti volon que fague
« pleure en tempouro sus si samena, que fague espiga si blad, flouri
« sisesparcet, abounda si tartitle, crèisse soun troupèu.
« Em'aco res fai rèn pèr ma glèiso e pér moun menistre ; oublidon
< si proumesso !
« liaudèli t'avié proumés de bos menusa pèr ta chaminèio, de
« carboun pèr toun poutagié, Cadet t'avié proumés uno prouvisioun
« d'aquéli bon tartifle que vènon dins la baisse di valloun ; Castoulié
« t'avié proumés uno bono blanqueto, se 'n cop sa cabre toumbarié
€ lou cabrit ; Marieto dôu nôuguié t'avié proumés de froumage de
« mountagno. de counfituro de frago e de framboueso;e tant d'àutri,
« que de li nouma vendrié en ôdi, t'avien proumés la fricassèio
« quand tuarien lou porc, uno lèbre quand n'aurien lou rescontre,
« de brouchetado de sero e de tourdre quand li leco e lis englut
« pourrien faire soun ôufice, de rabasso pèrli teste de Neuve...
« Ni Baudèli, ni Cadet, ni li Castoulié, ni Marieto dôu nôuguié^
f Dimai lis ài'tri an tengu si proumesso !
— 40 —
c( Eh bèn ! pos dire en touti que siéu pas décida à faire quaucarèn
'<îcTpèr aquéli que fan rèn pèr ma glèiso nipèr moun menistre e que
« soun pas de paraulo. Baudèli gardara si raumalisme, Icu drôle de
« Cadet restara malaut, li Castoulié saran toujour sènso entant ; lou
« proumés de Marieto restara en Argerio. l'aura ges de plueio en
« tempouro, li blad espigaran pas, lis esparcet noun tlouriran, li
<( tartifle aboundaran pas, l'avé se gastara. Digo-ié bèn pèr que
« tôuti n'en fagon soun proufié ! «
a Yaqui. mi fraire. ço que lou bon Dieu m'a dit dins moun
(( sounje. Aro es à vautre d'avisa se voulès outeni ço que demardas e
ce faire voste salut qu'es la gràci que vous souvète. Ansin siegue ! ï)
E se revirè vers l'autar pèr acaba sa messo.
Res muté ; mai d'aquéu moumen coumencè vers lou presbitàri un
vai-e-vèn que noun prenié fin. Se veguè Baudèli, emé sus sa carreto,
un bèa mouloun de bos menusa e uno bello coufo de carboun chausi,
pièi Cadet carrejant sus sa barioto un sa de lèu ta'^tifle, pièi Nanoun
de Castoulié pourtant, escoundu dins soun foudau, lou darrié d'un
cabrit de la, pièi Marieto dôu Nouguié emé soun toupinet de counfi-
turo. pièi tôuti lis autre emé de nose, d'amelo, d'ôulivo, de castagne,
de froumage, de fricassèio de porc de saucisseto, un bèu lebraut
<îounseié, de liame de tourdre e de sero, de pichot panié de ra-
basso tôuti fresco.
E pèr tout dire, de tout aco bon es li paure e li malaut que n'en
proufitèron. Se digue même que lou curât fasié mestié dôu nivelaire
que pren la terro ounte n'i'a de soubro e la porto ounte n'en manco
pèr lin de mètre lou laboura d'aploumb.
Lou bon Dieu se meteguèdela partido ; Baudèli garrigue si rauma-
lisme, lou drôle de Cadet dis Uba venguè mai gaiard e fort, li Cas-
toulié aguèron la bessounado pèr Toussant venènt. lou calignaire de
Marieto s'entournè d'Argerio, emé li galoun de capourau, li plueio
toumbèron en tempouro, li blad espiguèron à rage, flouriguèron lia
^spacet, aboundèron li tartifle, li fedo agnelèron tant e pièi mai. L'a-
boundànci fugué pertout.
— E pièi ?
— E pièi ? Ac5 faguè que lou curât dis Abiho is Abiho mouriguè,
que soun successeur, peréu i'es mort, e que li successeur de si
successeur tant ié meuriran, estent que lou peste es trop vengu bon.
— 4/ —
e que quand uno fes un curât i'es nouma, ié resto, fautode pousquô
se ié douna d'avançamen.
JAN DIS ENGARTAMEN.
I lagremo d'un eirelié,
Sarié bail quau ié creirié.
AUBO DE SIECLE
A MIS AMI DE PrOUVÈNÇO
Vos estis tempora, o juvenas.
Lou nouvèu siècle es vautre, o jouvènt.
(S\NT Agustin).
Un siècle more, un siècle nais:
Un mounde toumbo au garagai,
Un mounde incouneigu s'aubouro.
Pas e respèt au tèms passa !
Mai tu, riue vers l'aubo fissa,
Jouvènço, lèvo-te, qu'es l'ouro !
L'aveni ! L'aveni sara
Ço que toun obro lou fara :
Jito i quatre vent la semènço ..
Lou grand chaîne tèn dins un griéu...
L'aveni ! L'aveni 's à Dieu,
Mai Dieu te lou douno, o Jouvènço!
LOU PELIBRE QUE S'ES FA MOUNOK.
Kermaria (Bretagno), lou iO d'avousl 1896.
48 -
LA LIÇOUN
Abstinentia singulariterin communitate
est reprehensibilis.
En un mounastié d'ome d'ordre faguèron uno grando fèsto, e tôuti
li fraire manjèronaquéu jour en?èn rfins soun refeitôri. Entre aquéli
frairei'avié un fraire que jsmai manjavo que de pan emé d'aigo. E
quand lou serviciau ver guè e ié paueè la car davans e qu'après ié
dounè de vin, lou fraire diguè : «Ami pourgès me d'aigo, que iéu
noun mange car e noun beve vin ». E lou serviciau diguè davans tôuti
lis àutri fraire, que tôuti l'ausiguèron : «Bènfadusès d'aigo à-n-
aquéu fraire, que noun manjo car e noun béu vin » E alor un fraire
vièi s'aubourè e venguè au fraire e ié diguè : (( Aurié miés vaugu vuei
que restèsses dins toun chambroun e que i'aguèsses manja de car, e
que noun aguèsson tôuti li traire dôu mounastié ausi aquelo voues,
car la boni astinènci se dèu faire amagadamen e sens vano glôri. xi
LI PLUMO D'AUCO
Un fustié nouma Gricô,
Qu'èro esta ' l'escolo encô
De moussu Daru, pecaire,
Ta bessai trente an d'acô,
Fugue désigna pèr maire
D'un vilage, qu'es soun noum...
Entre-z-Ais em' Avignoun.
Un jour que soun secretàri
Èro pas vengu 'u burèu,
Lou plus jouine di Durèu,
Pèr service militari
Demandé 'n certificat.
Pèr quau n'a pas la coustumo^
Èro un travai délicat.
49
Lou maire prenguè la plumo,
E gravamen graflgnè,
Grafignè pièi se signe,
Em' uno grando parafo.
Durèu, qu'avié d'iue pounchu,
lé fai : « Escusas, moussu,
« Avès mancaFourtougrafo. »
Gricô, sènso s'esfraia,
« Ah ! dis, veseço que i'a :
« Es vôsti plumo de ferre ;
a Reguignon coumeun gimerre,
« E n'en tiras jamai rèn.
« Au diable aquéli viadauco !
« Parlas-me di plumo d'auco :
« Acô, si. qu'anavon bèn ! »
E. MARRKU.
CHAPITRE XXIII DE Lx^ CiENÈSI
1. Saro visquè cent- vint e sèt an.
2. E mouriguè dins la ciéuta d'Arbèio, qu'aco 's Ebroun, terro de
.anaan. E venguè Abrahann la plagne e la ploura.
3. E quand aguè coumpli soun devé funeràri, parlé is enfant de
Heth, en ié disent :
4. « léu siéu un passagié e un estrangié vers vous-autre ; dounas-
rne, 'nné vous-autre, lou dre de sepouturo, pèr qu'enseveiigue ma
inorto. T>
5. Li fiéu de Heth respoundeguèron, ié disent coume eiço :
0. « Escoutonous, segnour: siés un prince de Dieu vers nautre !
•hausisse entre nnsti sepucre pèr i'enseveli ta morto. Res pourra te
lefèndre d'enseveli ta morto dms lou mounumen siéu. i^
7. Abraham s'aubourè e 'm' ac6 adourè lou pople dôu terraire
valènt-à-dire li fiéu de Heth. '
8 E ié digue : « S'ansin vous plais qu'enseveiigue iéu ma morto,
vougués bèn, vous n'en prègue, mtercedi pèr iéu auprès d'Efroun,
fuMi de Seor,
4
9. Pèr que me baie la baumo double qu'es à la ribo de soun champ ;
que me la vende au près que tau, aqui davaiis vous-autre, e que iéu
ague aquéu sepucre. »
10. Efroun, eu. abitavo. au mitan di fiéu de Heth. E Eftoun à-
n-Abraham, ixesènt lôuLi aquéli qu èrou au pouitau de la vdo, res-
poundeguè 'n disent :
11. (( Faren pas coume ac6, moun set:ne ! mai pulèu escouto ço
que vâu te dire : iéu te doune lou chaujp e la baumo que i'a, davaus
lis enfant de ujoun pople , ié pos enseveli ta mcrto. »
12. Abraham s'amourrè davaus lou i 0|.>ledôu terraire.
13. E digue à-n Etroun au bèu mitan de tôuti ; ce Vogues bèn
m'escouta Tiéu pagarai lou champ, pren l'argent que te baie, e an-
sin ié pourrai enseveli ma moito. »
14. E Eh'oun respoundeguè :
15. c( Moun segne, escuuto-me: la lerro que demandes vau quatre
cent sicle d'argent... Ac5 's lou prêt, entre iéu e tu. Mai qu'es acô ?
vai, val, ensevelisse ta morto. d
16. Acô ausi e entendu, Abraham pet^è Targènt, que i'avié de-
manda Etroun, en presèncidi lieu de Heth, qu'acô fasié quatre cent
sicle de mounedo de lèi.
17. E tuguè recouneigu lou champ qu'èro autre-tèms d'Efroun,
Gunte l'avié la baumo doublo, eu làci de Mambrè, ta t lou champ
que la baumo, emé tôuti lis aubre que i'èrou à l'entour sus tôuti
h counfront,
18. Fugué recouneigu poussessioun d'Abraham, présent li fiéu de
Heth e tôuti li qu'intravon au pourtau de la vilo.
19. Vaqui coûme Abraham enseveligué Saro sa mouié dins la
doublo baumo dôu champ — que taciavo Mambrè, valènt-à-dire à
Ebroun, en terro de de Canaan.
20. E lou champ, e lou cros quei'avié à la ribo, luguèrondeliéura
à-n-Abraham pèr mounumen, e iecouneigu tau pèr lis enfant de
Heth.
F. MISTRAL.
La bcnedicioun de Diéu es aquelo que fai bouie roulo.
Se dises à uuo femo qu'es belle,
Cent cop lou diable ié rapello.
— 51 —
A LA BELLO EISSERVO
Lou Fort s'entourno di bataio;
Glùri aïKîhivaliéque revèn ! —
Sus maria fiùro nau s'adraio ;
Sa vélo bounibo clins lou vent. —
Esbnhaudo soutsa courouno
D'or e de jouièu sarrasin. —
La bello nau ris e rkiouno
Dins li soulèu e 11 blasin. —
A rout de macbicouladuro
E de tèsto, jamai lassa. —
La nau entre li roco dure
Sènso mau-rescontre a passa. —
S'entourno iuei, sadou de glôri
K de riquesso, en soun castèu. —
La nau es gièvo «'el'evôri
Qu'a rapuga de tout cantèu. —
As aUôi di Suic.io bluuudo,
Bon chivalié, li eant belin ? —
0 nau ! mesfiso-te de l'oundo
E de si tràiti remoulin. —
La voues ardènto di Sereno
Mountavo dins lou vent di niue. —
La mar lindo à la nau qu'enmeno
-Sourrisié de tùuti sis iue. —
Lou Fort escoutavo l'ardènto
Voues que cantavo dous e clar. —
Dourmié l'ome que tén l'enipento,
Susl.i treitesso >\o la mar. —
- 52 —
0 crudèlo ! 0 Sereno ! o femo !
Qu'as fa dôu brave chivalié? —
Ai ! plourarés forço lagremo,
Pàuri nôvio di marinié ! —
Lou Fort, gai e vincèire, anavo. —
(Dins lou vent la vélo boumbavoj. —
Un jour t'a rescountrado, ai ! las ! —
(La prodo a touca li roucas).
Avignoun, mars 1S95. jùlt bouissiero.
LA SAGESSO
Un saventas qu'avié estudia touto sa vido la chifro, lis astre, la
chimio e subre-tout la sagesse dins li pergamin e ii libras di filou-
sofe, bèn tant que l'apelavon lou Sage e tôuti ié demandavon
counsèu, arribè à la fin de si jour que tuguè paure counne Jôbi sus
soun mouloun de fumié, e se veguè foui ça, pèr pas creba de fam,
d'ana demanda l'ôumorno à la porto de la glèiso.
Aqui se rescountrè em' un avugle que demandavo coume eu la
carita i bràvi gènt que sourtien de la messo o di vèspro. Mai val se
devina que tôuti li pata, li liard e li dardèno toumbavon dins l'escu-
dello dôu chin de lavugle, e jamai rèn de rèn pèr noste paure Sage.
Bèn tant qu'un jour, despacienta de demanda e de rèn reçaupre*.
e sentent que si tripo se nousavon de la fam, s'aubourè, courreguè
sus lou pont qu'èro pas liuen d'aqui e cridè : « Dison que vau mai
èstre couioun qu'avugle ? Lou prouvèrbi sarié verai se disié : Vau
mai èstre avugle que sage ! )> E se traguè dins la ribiero.
L'autre paure, en ausènt l'espouscado, pousquè pas se teni : s'au-
bourè : traguè apereilasi luneto verdo,faguè sauta lavèsto, e cabussè
dins la ribiero pèr pesca soun cambarado. Fugue proun urous pèr
l'adurre viéu sus la ribo.
Mai vai te faire lanlèro ! Tôuti sachèron que lou couiôssi èro pas
avugle, ni même borgne. — E à parti d'aquèu jour, li pata e li liard
anèron mita dins l'escudello dôu sage e mita d.ns la siéuno.
E lou prouvèrbi que dis : « Un bènfa es jamai perdu » avié mai
menti.
LOU CASCARELKT.
— 53 —
LA LENGO D'OR
Musico de Frangés Jouveau.
Allegretto.
La parla- duro de Prouvèn- ço, Es pèr nautre la lengo
d'or Que lou viei- un e la jou- vèn-ço Avèn cla- va-do au founs dôu
•piu mosso.
iE^slÊ^l^i^iiËiii^l
cor. En despié dis orne dou Nord, De sis es-cri, de sis a-rengo, E-
allarg. ^
___T ^._^_^_
^aEzE?:
^E^
:p-^-
j^z|j£i£5^5=:]
mé la voio e l'es-tram - bord, Lou Mie - jour gardara sa
ië^ij^l
len - go
Tant que lou Rose e la Durènço
Coularan lier entre si bord,
Faren clanti, plan de valènço,
Lou dous parla di sant record.
Car en despié di marrit sort
E dôu mesprés di tiro-lengo,
Restara lou parla di fort :
Lou Miejour gardara sa lengo.
" 54 —
Podon lucha, la mauvoulônco,
Lou nescige à mourre bestort,
Sian tôuti lest pèr la defènso,
E n'en saran pèr sis esfors.
Nosto lengo es un recount'ort,
E pèr li mount, piano e valengo,
La paiiaren fin-qu'à la mort :
Lou Miejour gardara sa lengo
Avignoun 1890. e. jouveau.
L.\ MUSICO DIS ANGE
CONTE
La mouié de Paulèu lou manescau, ié disien Nanoun, èro uno'
temo d'ordre, voulountouso au travai, pleno de biais jusqu'au bout
dis ounglo ; em' aco braveto, e pas naai de maliço qu'un pichot en-
tant que vèn de naisse. De segur aurié 'i:n tort, eu, de se n'en pla-
gne. Mai, dèvedire que se n'en plagnié pas.
Pamens, si, uno fes ! Suseto, la maire d'elo mouriguè, — pas dins
la flour de l'âge, pecaire, que ribejavo si vue crous. Nanoun la.
plourè, mai la plourè, lou bon cor de chato qu'èro, de tôuti si forço.
Es que se n'en tenguè pas i îagremo. Crento quelapauro vièio bru-
lèssedins li flamo dôu Purgatôri, parlen pas de l'infèr, ié fasié dire-
de messo.
Eicito m'anas coupa : «Ounte es lou mau ? » Avès resoun : faire
dire de messo pèr l'amo de quau regretan, es obro crestiano, sian
d'acord. Soulamen, se dèu pas, me sèmblo, poussa la cause trop
iiuen. Aquéu qu'a de fourtuno. vague-ié , mai un ôubrié, que, de
soun enclume fau que tague sourti dequ' enanti sa famiho, noun p6u
emplega 'n messo la majo part de soun gasan.
Elo l'entendié pas ansin. Très fes, quatre fes pèr semano, èro uno
messo pèr sa maire ; pièi de cire à l'autar de Nosto-Damo-de-Pieta,
de cire à l'autar de sant Jôusè, de cire à l'autar de santo Madaleno...
L'orne avié bel à ié prêcha : « Ma migo, vai un pau daise : Veguen,
t'ai jamai geinado en rèn ; vole pas t'empacha de moustra d'amour e-
— 55 —
de recouneissènço pèr ta maire, que valié tout au moundé : mai lou
veses, sian pas riche, lis annado soun marrido, e despèndes forço à
la glèiso...
— Ab '• ma bono maire ! elo lagremejavo. s'èro au Purgat<^ri e
que. pèr ma fauto, ié deraourèsse, jamai me lou perdonnariéu ! »
Em'acô countuniavosoun trantran. E lou m^mescau aboulavo.
Dequ'aurias fa, vautre, à sa plaço ? La ba^re? Nàni. Li cop n'a-
vançon rèn. E pièi, de pica 'no femo tant bravo e tant douço, un
eisèmple de vertu, es pas d'un ounèste orne. Tambèn, se n'en gardavo
bèn, Paulèu.
l'avié sièis mes qu'aco duravo.
Un dimenche, après soupa. s'atrouvavo au cabaret de La Gaio ;
intro un garçounet d'uno dougeno d'an,escarrabiha coume un lende,
qu'avié 'no piclioto caisso de bos rouge, poulido que noun-sai. La
pause subre uno taulo, viré 'no clau, coume se fai pèr mounta 'no
pendulo.ela (^ueisseto coumencè dejouga,toiitosouIeto,-Bètt-8oM?èw,
pièi un moussèu d Madamo Angoty pièi les Hirondelles, pièi un tros
de Mireille, ed'àutri galants èr.
Paulèu se piqué lou front.
« Ai moun afaire ! t> se digue.
Quand l'entant a fa lou tour di taulado, lou sono.
« Pichot, assèto te 'n moumen aqui, que te fague un pache. Me
vos louga ta touniôni pèr uno niue ?
— Ni vuei, ni deman, mai diniars, se voulès, que dève repassa pèr
eici, en est.'^nt que vau à la fiero de Castèu-Pœinard.
— Eh ! bèn, vague pèr après-deman. E quand me faras paga?
— Vau bèn au mens très franc.
— Te nen baiarai cinq.
— Vole bèn.
— Acô sufis. mignot. Te rendrai toun ôutis coume lou prendrai.
Adounc, dimar à la mémo ouro, vendras m'atrouva 'ici.
— Poudès iè coumta. »
PauJèu, lou drouloun parti, s'anè coucha.
Au bou* d'uno bono passado, dis à sa mouié :
« Oh ! Nanoun, se sabiès, vène de vèire lou paradis, tout esbri-
haudant declarta e de daurèio, emé belèu (juaranto milo angeloun.
Au mitan i 'avié ta maire, o. Nanoun, ta maire, vestido de l)lanc,
uno courouno d'ore de diamant sus la tèsto, coume uno rèino. Touti
lis ange ié fasien la bèn-vengudo.
— I>rve^ avé sounja.
— 56 -
— Noun sai. Mai èro uno causo à vous faire gau : rencèns tubavo
de tout caire ; i'avié sant Jan. sant Jôusè, sant Miquèu, santo Mada-
leno, ela santo Vierp^e As rèn vist, tu. digo ?
— Nàni. Ah ! mabono maire, segurdèu i'èstre, dins lou cèu : Ta
proun gagna. Pau'èu, Dieu fague toun pantai vertadié ! »
La niue venènto, nouvello apoutebsi, mai invesiblo pèr Nanoun,
coume la proumiero.
(( Es bèn estounant, femo : tout ço qu'aièr m'apareiguè, vène
tourna de lou vèire la mémo causo. Rapello-te qu'aco noun es un
sounge. Fa quicon mai.
— Que vos quei'ague ? L'asard ..
— L'asard? Que? Dous cop de fiio. Ah! noan^ es pas poussible.
Te dise que i'a quaucarèn aqui dessouto. M'a pas parla Suseto ; mai
me fasié de salut, e me sourrisié d'un biais angeli que n'en revène
pas.
— Ma bono maire ! Ma santo maire i
L'endeman. à la vesprado, lou pichot manqué pas de veni au ca-
baret de la Gaio. Paulèu ié paguè d'avanço lou lougage de la queisseto.
se faguè bèn esplica la manière de faire marcha l'eslrumen, e l'em-
pourtè.
Kn iatrant dins la chambro, lou pause sus la taulo de niue, bèn
plan, (l'escoundoun, se desabihè, e boufè soun lume. Nanoun, que
venié de faire soun proumié som e qu'avié li parpello arrapado, ié
veguè que de blu. Un moumen après, roupihavo mai coume uno
marmoto. Alor, vaqui moun manescau que se met à parla soulet :
c( Hoi ! ma sogro,esvôus que venés mai vers iéu ? vous recounéisse,
es bèn vous ! Ah ! coume sias urouso ! Viéure au mitan di délice
paradisen ! Me fasès signe ? Mai, parlas me dounc, parlas à vosta
fiho, que vous a pancaro visto dins vosto glori celestialo...
— J'aulèu ! Paulèu ! dequé i'a mai, ié vén Nanoun, que s'èro
revihado à n aquéli paraulo.
Eu. tourna-mai, sèn^o respondre, countuniè :
(( Ah ! paure de iéu ! Ac5 's trop bèu, tant de meraviho ! .. Mai,
dequ'es? Hoi! h serafin aduson sis arpoesi viouloun !... Van jouga!...
Jogon !... Grand Dieu ! labello musico ! (aqui lou capoun mando un-
cop de pouce à l'ourgueno, que jougué 'n tros de Mireille). Oh !
quétison armounious e suau ! Mai, noun, siéu plus sus la terre ; me
sente enaura, lougié, subre vôstis alo, obèus ange ! iL'èr de Mireille
finissié ; zôu ! un cop de pouce à la raecanico, que jouguè Madame
- 57 —
Nanoun retenié soun alen, de pou de perdre uno paraulo, uno
noto. Escoutavo, ravido, la pauro !
Quand la founfoni calé, Paulèu se teisè 'no passado ; pièi re-
prenguè :
c Hoi! tout s'en vai ! tout desparèis ! Ounte sias, bèus ange,e vous
serafin,emé vôstis alo de nèu? E vous, Suseto, ounte sias? Plus rèn!
plus rèn : la resplendour s'amosso... Adessias... Ai !... i>
Aqui, la femo pousquè plusse teni de ié manda 'n cop de couide.
a Paulèu ! Paulèu !
— Hou!
— Parèis qu'es bèn de bon, e rsvassejaves pas.
— Alor, l'as visto, à la fin, ta maire ?
— Ai ! las, noun, l'ai pas visto. Mai, la musico de serafin, l'ai au-
sido, coume s'èro estado dins l'apartamen.
— Aquelo musico ? l'as entendudo? Parai? que se p5u rèn imagina
de mai celestiau, de mai pénétrant, de mai dous à l'amo ?
— Ah ! segur. Queto bello musico ! queto bello musico ! Me sem-
blavoqu'anavem'emparadisa!... Mai alor, digo-me, ma maire te fasié
signe ?
— 0, ma migo, o. Quau te l'a di ?
— Es tu, que parlaves. Mai alor, digo-me. se ma maire es
coume ac6 tant urouso, n'aurai plus besoun de ié faire brûla
tant de ciro is autar de la glèiso ?
— Mafisto, mesèmblo de-crèire.
— Ma bono maire !... Mai alor, digo-me, déu plus, tourna-mai,
avé besoun de tant de messo ?
— Ma fisto, en estent dins l'eterno gl6ri, dequé ié manco ?
— Es verai !... Ma bono maire : Oh ! que iéu siéu countènto ! »
Desempièi, Nanoun, la femo dôu manescau, faguè plus dire de
messo pèr l'amo de sa pauro maire Sudeto, - relevant uno fes de
l'an, lou jour anniversàri de sa mort. E sespargnè, peréu, dins l'ous-
iau. proun pèço de dès sôu de cire.
— Cinq franc, se disié Paulèu, en risènt dins sa barbo, cinq franc
pèr me louga 'quelo bouito à musico, ac6 's veritablamen estrasso
de marcat !
ED. MARREL.
Aquéu que pico sa femo es coume aquéu que pico un sa de farino :
lou bon s'envai, lou marrit reste.
- 58 —
PLOUR
Aviéu planta diiis nioun ort
De flour requisto e poulido :
Li floureto de moun cor. —
Entre que lis ai culido,
Dinsmi man se soun passido
Li floureto de moun cor.
Ai ! ai ' qu'es tristo la mort 1
Aviéu planta dins moun ort
Lou brout di roso divino...
Pèr culi li boutoun d'or
Quand venguère se devino,
Qu'atrouvère que d'espino
En plaço di boutoun d'or.
Ai ! ai ! qu'es tristo la mort !
Quand iéu plante dins moun ort
Lajitelio dis cspèro,
Quinte èi l'aubre que n'en sort !
— Lou malan me lèvo guerro, —
Au bèu mitan de ma terro
Es un auciprès que sort !
Ai ! ai ! qu'es tristo la mort !
.lAN MONNE.
Fiho d'aubergo, tiguiero de camin, se noun soun toucado lou sero, loi
soun lou matin.
Vuei sereno, deman bruno.
— 59 —
LOU DECALOGUE
DE JEFFERSON, TRESEN PRESIDENT DEIS ESTAT-UNI D'AMERICat
1. A deman jamai nouii remandes
Ço que poues faire quatecant.
2. Jamai en d'autre noun coumandes
Ço que poues oubra de tei man.
3. Avans de l'avé — te souvèngue
De noun despèndre toun argent ;
4. E, pèrbonmarcat que te vèngue,
Noun croumpes roquesièr de rèn.
5. De quant nous co'j(\sto la beloio
Mai que lou viéure e lou vesti I
6. De simplo e frugale manjoio
N'avèn jamai à nous penti.
7 Groupo-te 'mé voio à l'oubràgi,
Lôugié te sara lou travai.
8, Quant de fes avèn près oumbràgl
Pèr de mau qu'arribon jamai !
0. Fau, dins la vido e sei magagno,
Prene tout pèr lou bon cousta.
10. Comto, se Ion ppo^in te gagno,
Jusqu'à cèn' le muta.
■'■ ' ' ♦ !'^'>»">. A.-B. GROUSILLAT.
LA i'\'n;io
Te siés belèu jamai demanda .,,-,,. ,^ .a Patrio ?
Es tout ço que t'enciéucîo, tout (;o que t'a abari e nourri, tout ço»
qu'as ama. Aquéli carapèstre que veses, aquélis oustau, aquélis au-
bre, aquéli jouvènto que passon en risènt, es ac5 la Patrio !
- 60 —
Li lèi que t'aparon, loù pan que pago toun travai, lou paraulis que
dises e qu'entendes, la baudour e lou tristun que te vènon di gènt
e di causo que trêves, vaqui la Patrio !
La pichoto chambro ounte, à passa tèms, as vist ta maire, li re-
courdanço que d'elo as garda, la terro ounte dor, la Patrio velaqui.
Lou veses, la respires de pertout
Figuro-te, moun fiéu, ti dre e ti devé, tis amanço e ti neciero, ti
remembre e ta recouneissènço ; bouto ensèn tout aco souLoun sou-
let noum, e aquéu noum sara : la Patrio.
CTradu d'Eméli Souvestre). A. G.
DANSO D'AMOUR
Amiras la vesioun
Qu'aviéu en Bartalasso.
Sus lou pont d'Avignoun
Tout lou mounde ié passo.
L'aureto musiquejo
Dins li pin e lisaubo ;
Lou vèspre que soumbrejo
Acato dins sa raubo
L'esquino dôu Ventour.
Escoute lou trignoun
Pregant sus la vilasso.
Sus lou pont d'Avignoun
Tout lou mounde ié passo.
Au son de la campano,
Veici, del'autro ribo,
Veici la rèino Jano
•Que sus lou pont arribo ;
S'esmarro de sa court
Pèr delembra 'n brisoun
L'enuei que la inatra^so.
Sus lou pont d'Avignoun
La rèino Jano passo.
— Gl -
Lou jouve rèi d'Irlando
En-tant-lèu que l'avisto
De vers elo s'alando
Pèr tenta sa counquisto
E Temploura d'amour.
Poun à cop d'esperoun
Soun acanèio lasso.
Sus lou pont d'Avignoun
Lou rèi d'Irlando pa^so.
Mai i'a'n pichot troubaire
Que près d'elo s'escounde ;
A vist lou cavaucaire
E subran contro eu. brounde^
S'aubouro dinsl'errour...
Un coris toumbo d'ainount
Dins l'aigo tranquilasso...
Sus lou pont d'Avignoun
Ta'n troubaire que passo.
Aro veici de mounge,
De cardinau, de prèire,
Seguissèntdins moun sounge
Un vénérable rèire
Qu'a'n vièsti de clarour ;
Lou popled'à geinoun
Seprousterno susplaço.
Sus lou pont d'Avignoun
Es lou Pape que passo.
La danso s'entameno
Alin soutli piboulo ;
Un tambourin la meno
'm'un èrde îarandoulo ;
Lou pichot dieu Amour
Planant sus lou mouloun
Vai faire bono casso !
Sus lou pont d'Avignoun
Tout lou jouvènt ié passo.
- 62 -
Lafarandoulo gaio
Sus lou pont se desplego,
Chato e droulas, en aio,
Ghascun ié fai sa plego.
Dirias qu'an de prusour
J)e fournigo i taloun ;
L'ouro noun lis alasso.
...Sus lou pont d'Avignon
Uno gitano passo.
— Quau vôu que i'esclargigue,
Dis, sa bono aventure ?
— Se vos que la legigue
Dinstis iuejouventuro,
Qu'esclairon la bruniour,
Anen au plus prefoun
Di bos de Bartalasso ;
Sus lou pontd'Avignoun
Trop de mouiide ié passo !
ADRÈISSO
A Péire Devoluy.
Rediras ma cansoun,
0 Pèire, en Bartalasso !
Sus lou pont d'Avignoun
Tout lou mounde ié passo.
Madrid, iv d'avoust. marius andré.
LOU SA DE TARÏIFLE
Pécécé de Castèu-Reinard avié cava un sa de tartifle aperalin à sa
-terro dis Isclo ; em' aco, sus lou tard, revenié à soun oustau emé
soun sa sus l'espalo. De tèms en tèms, quand passavo un pont, fasié
pauseto en apielantsoun sa sus lou buto-rodo, e quand avié boufa
repartie mai. Quand fugué sus la routo d'Avignoun, lou vièi Gharlet
emé sacarreto lou passé : Hou ! que? Pécécé, me sèmblo que n'as
ti pléni braio ! Badau, mounto sus la co de ma carreto.
— o:i —
i'ect'ce, se faguè pas prega, s'assetè sus la co de la carreto.
Au bout d'un moumenet, Gliaiiet se reviro e vèi Pécécé que gardo
-oun sa sus l'espalo :
— Mai que ? Pécecé. ié fai, siés pa 'n viedase î pauso loun sa î
— Mancarié plus qu'acô, respond Pécécé, pas proun de me pourta
iéu, taudiié encaro que pourtessias moun sa !
LOU CASGAKELET.
NOUVÈ ENEAISTOULI
Neno e Tetin
A Madamisello Mario -Terèso Gautier.
Paraulo e musico rfeJùli CassiiNi.
:,..,. o. Dison,Tetin, qu'à la vi-ha--do A - ièr l'Enfant-Uiéu es nas-
eu, E parèis que ti cam-ba-ra- do Vers eu an déjà courre-
gu. Tetin. Sa ra verai, l'ai au-si di-re, Emai d'a-lin n'ai
vist par-ti. Oh! quen- to lùsto ! qiiente rire' S'anen <l'^-i'^"--!o
di-ver-ti.
m-;nu
i>i.-5.ji., i.Liii, qu'à la viliadu,
Aiùr l'Enfant-Dléu es nascu,
E parèis que ti canibarado
Vers eu an déjà coui regu.
— 64 —
TETIN
Sara verai, l'ai aasi dire,
Emai, d'alin, n'ai vist parti.
Oh ' quento fèsto ! oh ! quente rire
S'anan de-loni;o diverti.
NENO
léu me languisse de lou vèire,
Touti ié draion de pertout ;
Anen-ié 'nsèn se me vos crèire;
lé pourtaren un pau de tout.
TETlN
léu ié pourtaraimi clinqueto,
Facho dédous tros desietoun
E, cla-cla-cla, faran souleto
Entre li man de 1 Enfantoun.
NENO
léu ié pourtarai mis image,
Mi pato, moun poulitdedau.
Ma grosso paumO e moun meinage,
N'i'aura, segur, un plen fôudau.
TETIN
léu iépourtourai mabaudufo,
Mi goubiho e moun bèu boulan.
Gros, quasimen, coume uno trufo ;
Acô sara bèn pu galant.
NENO
léu, mai que tu, me faran bello,
Tatan Lelen me frisara ;
Rabaiarai, pièi, mi dentelio
E mi riban tant que n'i'aura.
- 65 -
TETIN
T'espère plus, saras dariiero,
léu vau subran parti soulet,
D'un tèms franquirai li coustiero
En fènt landa moun barrulet ;
NENO
He ! bèn, marrit, que noun te plase^
léu lou vau dire à ma memèi,
E 'm' acô me prestara l'ase
E partirai 'mé ma titèi.
TETlN
léu ié pourtarai ma founfogno,
Ma sibleto emoun tambourin ;
Acô zounzouno, acô cigogno,
Fa rèn de tau pèr mètre en trin.
NENO
Dequ'es acô ! n'es pas la peno :
Esjustpati-pata pas rèn.
léu ié pourtarai mis estreno,
Moun brassalet e mi pendent.
THTIN
He ! bèn, ié pourtarai la mostro
Que me dèu achata pepèi,
0 dins l'oustau prendrai la nostro
Acô vau mai que ti bèbèi.
NENO
léu anarai dire à ta maire
Que dins toun oustau vos rauba :
Alor te leissaran pas faire,
Anein saras bèn atrapa.
- 66 -
TETIN
Neno saras bèn ma mignoto,
Anes pas direaco 'n degun ;
Cargaren tout dins ma barioto
E poussaren un pau chascun.
JULI CASSINI.
LI PAURI COUMEDIAN
Eilavau, au pais tounkinès, i raro chineso, coume èron galoi, li
pàuri cantaire de grand camin, après lis alassàntis escourregudo en
mountagno, coume èron countènt de faire pauseto, despièi sèt o vue
jour / — Dins un gros vilage, mounte se brafo e se béu à soun plen
sadou, mounte se ris e se canto à cado ouro ! —
Ome, femo, enfant, èron vounge, li pàuri roumiéu : quatre cou-
mediano e dansairis, jouveneto e poulideto que-noun-sai ; — un jou-
glaire, brave pacan, 'mé si dous drôle de quinge an ; — très musi-
cian, aigre rasclaire de zambougno ; — e mèste Vien, un vièi
sounjo-fèsto, lou mège, lou troubaire e lou sourcié de la bando.
Après li jour sènso pitanço e li niuchado sènso lié, après li tristi
barrulado souto la plueio e la cisampo d'ivèr, quente bonur e quente
chale, parai ? de toumba pèr cop d'asard dins un riche vilage de la
frountiero, — dins un vilage mounte lou pople a deque? de tout, e s'en-
soucito de rèn que festeja mounte li gènt acueion li pàuri cantaire
€mé l'oulo pleno sus lou fio e lou cor sus la man ! — E, savès ? eici
sian en libre pais; i'a ges de préfet pèr nous ensuca; lou vilage es
pas marca sus li carto, nimai sus li papié dôu couleitour : au
Tounkin, creson que sian en Ghino; en Ghino, creson que sian dôu
Tounkin, Gouneissèn qu'un mèstre, eicito : aquéu jouine Flouroun,
un enfant de dès-e-viuech an, dous coume uno femo, e saberu mai
que li prince di Dôutour.
— 0 ! acô 's aquéu que coumandavo dins lou vilage. S'espoum-
pissié, liuen di telegrafe, liuen dis ôuficié franchimand e di préfet
tounkinés, mèstre d'aquelo countrado incouneigudo, chèfe de si se-
tanto soudard que i'oubeissien coume à-n-un emperaire e que, cade
mes, se pagavon de sa soudo en anant piha dins li vilage chinés lou
— 67 —
ris, li biou, i argent, e tambèn li femo, quand l'ôucasioun se capitavo
ansin...
Mai eicito, savès, dins la mountagno. s'atrovo gaire de tiatre; amor
d'acô, nôbti coumedian fuguèron reçaupu forço amistousameu ; tau
que de cambarado, aco sarié pas proun dire : tau que d'oste manda
pèr lou bon Dieu, e tau que de dieu même! — E la semano fugue
lèu pa^sado, en joio e cansoun en fèsto e festin. Lou jouvènt, gêne-
rons coume un laire, pèr gramacia li coumedian de si coumèdi e li
musician de si musico, ié vujavo en touti li sou à pleno sieto e lou
ris à plen bournèu.
Gade sero, davans 1! gènt amoulouna lou jouglaire fasié si tour,
li balarello dansavon. e lou troubaire cantavo si trobo à la glôri d'a-
quéu'tant brave mounde e dôu mèstre tant ama. Pièi, pèr lou jou-
vènt saberu, represenlavon lis anciàni tragèdi, li fièr dramo de l'is-
lori naciounalo. E pèr li dramo e pèr li tragèdi, à si galoi coume-
dian lou jouine Li prestavo de raubo de sedo e de satin, roujo, bluio,
verdo, e de sabre àfourrèu d'evôri o de velout, tout escrincela d ar-
gent; i dono, li brassalet, li pendent, lis anèu d'or li coulié d'ambre
jaune. Gado niue, quouro cantavon e dansavon, lou jouvènt afe-
ciouna pèr li clàri coulour e ii nobli formo, se deleitavo de vèire
giha tout acô entre lis aubre dôu jardin, souto lou fiermamen d'ivèr,
pu dous e pu linde bessai que noste cèu de Prouvènco is aubo de la
primavero. Mai, après uno ouro, s'entournavo lèu dins si* chambro
misteriouso, vers si libre, lou jouvènt, amourous dis armouniôusi
paraulo e di pensado sutilo mai que di nobli formo, di c'àri coulour
e di jouièu qu'esbarlugon tout aquéu mounde
Mai aro, sis orne afourtissien l'un à l'autre qu'èro amourous de la
pu poulido di balarello, la douço Espigueto, « gènto — disien li ietru
— gènto à sege an coume la ilour di pessègue, fresco coume la
fueio que l'aigo dôa riéu a lavado ». — Qjouro cantavo. en elo lou
jouvènt vesié reviéudado li rèino d'autre tèms li damo di pu tièri
legèndo. Pèr elo cade vèàpre quitavo si libre. A-n-elo vouguè douna
li pu fini perlo d'ambre jaune, li pu bèu3 anèu d'or; sus sis espalo
glouriouso pause li pu lourd satin, li sedo preciouso, e li pu blanc
mantèu que s'adoubon emé la peu di cabro de Moungoulio E la
niue, quand lis autre balavon ejounglavon pèr lou popl3, elo s*a-
vançavo souleto vers lou lié mounte lou jouvènt jasié 'n liegènt de
trobo, — e pèr lou dous Ietru cantavo ii pouëiio d'autre tèms, dina
li chambro meravihouso, dins li jardin sout la luno.
O, seguramen, Flouroun amavo soun Espigueto ; Espigueto tam-
— 68 —
bèn amavo Flouroun. Mai s'adourèron coume d'enfant sage, elo
countènto d'amira la fino caro palo de l'ami, eu galoi d'escouta la
voues dindanto e claro de l'amigo. L'un l'autre, s'adourèron coume
santo Madaleno adourè Noste Segne, e coume Jan-de-la-Crous adourè
la benurouso Mario — se se poudié dire ansin sènso blasfema— ,d'un
amour de cor e de pensado ; e jamai la man crentouso dôu jouvènt
se pause sus l'espalo de la chatouno, e jamai si labro tremoulanto
flouriguèron di roso d'un poutoun li labro glouriouso de soun Es-
pigueto.
E soufrissié pamens, lougènt letru — amo tristo e lasso à dès-e-
viuech an, dins sa car fresco e claro de jouvènt ! amo que li libre
avien passido ! — soufrissié, es do niue, quand pantaiavo davans l'au-
tar di rèire, dins l'enmascanto ôudour de l'encens; soufrissié de sau-
pre qu'un jour sa tant puro e glouriouso Espigueto sarié bessai une
poupudo bagasso, vendudo à l'argent di riche, à la passioun di paure;
e qu'un jour, pu tard, sarié 'no laido bôudrèio, quand lou vieiounge
passirié si car roso e soun blanc visage. E lou jouvènt plouravo
amor d'aco, en pantaiant qu'emé li roso de la car e lis iéli ddu visage,
Tamo blanco e roso sarié passido e laido peréu. Ah ! se pulèu poudié
mouri, la gènto chatouno, mouri jouino e fresco, coume toumbo uno
roso à la cisampo d'abriéu ! — Au mens l'amourous la gardarié,
jouino e fresco, e vivènto eternamen au founs d'uno memôri fidèlo,
dins la glôri e l'ounourde si sege an.
E pantaiavo ansin, un vèspre, souto lou cèu linde ; — e Tende-
ïnan à la primo aube li pàuri cantaire devien parti, pèr camina
tourna-mai subre li sourni mountagno, pèr tourna-mai recoumença
lis alassàntis escourregudo souto la brèino d'ivèr...
E, d'enterin qu'ansin sounjavo, lou jouvènt, silio-tenènt ié venguè-
ron parla di pàuri coumedian que se dèvon enfourna à la primo aube :
e avisèron lou jouvènt que se falié mesfisa : « As aculi — diguèron —
aquéli gènt, e deman partiran d'eici. E quau li counèis ? — Anaran
canta dins li vilo, mounte degun saup que sian eicito, e que vivèn
dins la pas galoiso e dins lou bonur de nosto jouinesso. Quau pôu
nous afourti qu'aquéli gènt, — de boumian, de sounjo-fèsto ! — se
teisaran? e que, dins quàuqui jour, li soudard di franchimand ven-
dran pas bouta fio dins nôstis oustau ? Mèstre, à nosto estiganço pa-
rais que sarié 'no bono causo de li garda 'mé neutre, aquéli coume-
dian ; noun fau que parton d'eici ».
Lou jouvènt sourriguè 'n brigeun ; escoutè li paraulo de sis ôuficiô'
— 69 —
sènso muta ; pièi, la man levado, respoundeguè : « Anas, mis ami J
sarès countènt de iéu ; e poudès festeja sènso crento ».
— Pàuri cantaire !
— Aquelo vesprado dounèron uno darriero representacioun, uno
bello tragèdi di tèms ancian ; e la gènto Espigueto, — que noun qui-
tara plus soun ami, e lou saup bèn, lachatouno! — pareiguè pu
poulido e pu glouriouso que jamai. Touto la niue cantè l'ounour
dis àvi ; e is iue dôu jouvènt meraviha coume di soudard groussié e di
pacan, lis emperairis defuntado sourtiguèron dôu cros pèr canta dins
la voues d'Espigueto, pèr sourrireemé si labro roso..>
L'aubo mountavo, fresco e palinello, dins lou cèu azurin mounte
s'esvalisson lis estello beluguejanto. Aquelo coupolo lindo, à clarour
de vèire, aurias di qu'anavo peréu s'esvali 'mé li belugo dis estello,
à la lin de la representacioun, — s'esvali coume lou celestiau décor
di tragèdi dôu tèms passa.
Li vounge coumedian, encentura de sedo pourpalo, mitra d'or, en-
chuscla dis aplaudimen poupulàri, coume d'un vin pouderous, se
tenien d'ageinouioun pèr crida soun gramaci i diéu que vènon de
sauva la patrio, quand un grand silènci s'espandiguô sus li tèsto, sus
lou jardin.
Darrié li pàuri coumedian — orne, femo, enfant, — vounge sou-
dard s'èron auboura, aussant un sabre à bout de bras, e li sabre en
toumbant avien tranca vounge cou. — Vounge tèsto barrulèron au
sôu, enjusqu'i pèd de Flouroun.
E lou dous saberu regardavo, de sis iue maca de rouge, lou sang
que raio sus li coulour claro, que perlejo sus l'or di coulas e di
brassalet, que s'alargo en riéu vermeiau entre li satin, sus li sedo
bluio, jauno, verJo. Regardavo acù. lou dous jouvènt; e, lier de
soun obro, amiravo de touto sa bello amo l'apoutebsi, — enfin reali-
sado, e qu'avié pantaiado tant de tèms ! — de la mort e de la bèuta.
Lou soulèu pourpau, tau qu'uno tèsto trancado. barrulavo àl'Ou-
riènt entre li moulounado de nivo blanc. E toujour lou jouvènt afe-
ciouna s enchusclavo dôu tablèu mounte volo à plen d'alo la trioun-
flanto bèuta d'Espigueto, que sèmpre demourara glouriouso, jouino
e fresco, dins la memôri de l'amourous.
Pièi, d'uno man lasso, lou jouvènt coumandè qu'escoubihèsson
tout aco ; e rintrè dins la chambro misteriouso, pèr liège coume
aperavans li trobo antico : De flour ! — disié lou libre — de [tour ! —
■E^pandido à Vaubo, se passisson avatis la sero, Ansin, la vido di^
— 70 —
orne. E perqiié s'inquieia de rèn 9 E qu'es sonto loii Cèu la mountai
gno di Très Gigant ? E qu'es la terro entiero, souto lou Cèu?
Li soudard e li pacan s'esparpaiavon en silènci. E, souto lou sanh
soulèu i'aguè plus que lou jardin désert, ounte l'auceliho canto la,
bèuta de viéure e l'amour, — e qu'un sourne païsage de mountagno.,
— Lis aigo s'escoulon, lis ome passon, emai même li dieu. Soulo»,
ii fièri pensado e li paraulo armouniouso an l'eternita.
Jv B.;
GANSOUN VENICIANO
Tirado dôu Pouèmo dôu Rose.^
De-long de la marine
En se lavant li pèd,
A la belle Nourino
Soun anèu i'escapè.
Vèn à passa 'n pescaire
Que vai dins soun barquet
E bourjo de tout caire
Pèr empli soun saquet.
— Pescaire à barbo bloundo.
Pèr tu i'a 'n bèu flourin,
Se me pesques dins l'oundo
Moun aneloun aurin.—
Se trais dins la marine
Lou pescaire aflamba :
— Vaqui, belle Nourino,
L'anèu qu'avias toumba. —
Sa bourse elo desbleuce :
— Veici teun pagamen.
— Un poutoun sus li bouco^.
Vole rèn autramen.
— 71 —
— De-jour noun se poatouno,
Que nous veirié quaucun.
— De-niue souto la touno
Nous couneira degun.
— Mai la luno clarejo
Amount dins lou cèu grand.
— Dins lou bos que soumbrejo
Mi bras t'amagaran.
— La roso qu'ai au jougne
Vai chanja de couleur.
— Au rousié fau se pougne,
Avans que toumbe flour.
— Laisso-m'esta, pescaire,
Qu'ai pou dôu miéu marit !
— léu noun lou cregne gaire,
A bèu èstre marrit !
Sus moun batèu que lando
Nous raubaren au fres,
Car siéu prince d'Oulando
E noun ai pou de res.
K. MISTRAL.
Quand lou paiic fal carmentrant,
Fan caremo lis enfant.
VERS LOU BARBEJAIRE
lejè de Mouriero se fasié coupa 11 peu vers un barbejaire de la
Carretarié. Quand aquestaguè fini, baiô 'n mirau à noste Mourieren e
ié demandé se tout anavo hèn. Jejè se regardé 'n moumen, pièi
rendent lou rairau : — Nàni, digue, li vole un pau plus long.
L. CL
r^I-ÎEEEfZ:.*
— 72 —
FAI NOUNET, EFANTOU
Meloudio de Sernin Santy,
Pouesio de Mirèio Arna.vielle.
Moderato. Refrin.
^Eg^lE^^^^^^^
Fai nou- net, efan - tou, dins la blan-co ca-
liiÉii^i-^iii^iiii^
pello, S'amoulouno la nèu e fort bramo lou vent, Fai nou-
net, efan- tou, ple-go lèu la parpello. luei lou bel E-fant-
COUBLET.
-.2-=^=^
En
'É-:i
^:=ts:
■■m.
-m— m-
Dieu dins l'estable re- vèn. Se siés sa-ge, mignot, de-
vers tabressou-leto Un bel ange d'amount plan-plan da\^ala-
:^_-T---T-7z^---Js-
rJzzg^iJzÉiii-*-^irbz5iif3-|
ra. E pièi te canta - ra 'no douço cansou - neto, Can-
iif^^iijkgjEeg;
il
ra,
souneto d'à - mour toun ange canta
Oh ! toun pantai rousen sara causo poulido !
E lou Jésus dau cèl, sus un rai trelusènt,
De jougaios, de tout aguènt fa sa culido,
Dedins toun escloupet adurra soun présent.
Mes, chut ! te fau dourmi... L'ouroes misteriouso...
Lou reloge à-de-re dougecop vai dinda,
E s'ausis peramount uno voues melicouso,
Melicouso es la voues que l'on ausis canta.
MiRÈIO ARNAVIELLE.
- 73 -
LA COUPO
l'a mai de cinquante an qu«i, dre sus lis emparo,
Soudard dôu Felibrige e Prouvençau fidèu,
Coumbate pèr l'ounour, la glôri dôudrapèu,
E res m'a jamai vist en foro de si raro.
Ai toujour défendu e la défende encaro
Nosto Gauso sacrado. En sourtènt di banèu
La Muso m'enfadô e m'a'nfada 'njusqu'aro
De-bado lis ivèr agon blanqui mi peu.
La fe m'a persegui desempièi moun jouine âge,
Ei la fe que soustèn e douno de courage,
Abro dins noste cor Ion fiô sèmpre cremant.
Li plus bèu de mi jour, li dève au Felibrige ;
Ai franqui lis estèu, tiavessa lis aurige,
E mourirai emé soun drapèu à la man.
Avignoun, lou 13 d'avoust 1894. marius bourrelly.
UN REGRET
l'alou Panard que dese.iipièi dès an avié 'n mau de cambo que n'en
poudiô pas vèire la fin. Soun médecin l'avié abandouna despièi bèn
quauque tèms quand, l'autre jour, lou rescontrè lest coume un cat
e marchant sènso bastoun ;
— Mai coume vas, Panard, siés dounc garri que courres coume
un perdigau ?
— Lou vesès, Moussu lou Mège, siéu garri.
— E qu'au èi lou benurous que t'a garri.
— Ei l'erbouristo de Carpentras.
— L'erbouristo ? eh ! bèn, moun orne, te dèu pas mau avè sauna'
lou pouchoun! Veguen quant t'a fa paga,se siéu pas trop curious?
— M'a fa paga bèu cent escut.
— Cent escut! Mai, coudôci, s'aviéu sachu que ié vouguèsses
mètre cent escut, iéu pèr aquéu près t'auriéu fa Tôuperacioun e te
i'auriéu coupado ta cambo.
...Lou Panard court encaro.
LOU GASGARELET.
- 74 —
ATE DE MARIAGE
En l'an milo-vue-cènt-nounanto-sièis, lou vint-
E-tres Janvié, sounant dès oiiro dôu matin,
Davans iéu, Santo Estello, auturouso patrouno .
Dôu pople felibren, que la Glôri courouno,
En coumuno de Sant Roumié,
Dins la grand salo dôu proumié,
An pareigu 'n bèu drôle em' uno bello fiho,
Jouachin-Marius-Aleissand re Gasquet,
Estudiant en filousoufio.
Ami di nôbli causo e saberu tant-que,
Fiéu d'En Simoun-Enri, qu'a pasta proun farino-
Pèr li paure, présent eicito, emé de Fino
Felicio Clozel (davans Dieu, la mesquino ! —
Nascu 'n setanto-tres, lou bèu trento-un de mars^
A-z-Ais, ounte isto emé soun paire,
d'uno part ;
E Fino-Maria-Vitourino Girard,
Douço Rèino dôu Felibrige,
Qu'ai près plesi d'ourna de mi doun li mai rar,
Pèr coundurre ma nau sens cregne lis aurige,
Nascudo à Sant-Roumié lou bèu quinge d'avoust
Milo-vue-cènt-setanto-dous,
Demeurant au liô di emé soun ascendènço,
Fiho dôu Majourau, Sendi de Mantenènço,
En Jôusè-Marius, que porto dôu grand Art
La bandiero, dins si man, tosto.
E de Na Maria Lecacheux (un cor larg),
Receberello de la posto.
L'un e l'autre présent eicito,
d'autre part.
Li dous jouvènt se soun aprouncha de la taulo
E m'an di que voulien se prene tôuti dous.
Eu, elo pèrsafemo ; elo, eu pèr soun espous.
— 75 -
Tourna, sus aquelo paraulo,
Ai demanda 'si gènt se voulien acedi
Au maridage subre-di.
Très fes d'un : « 0 », la salo ininènso a restounti.
Ai pièi interrouga lou drôle :
« Digo-me dounc se vos, tu, pèr femo acepta
La chato qu'es à toun coustat. »
Gasquet m'a respoundu : « La vole. »
Vers la jouvo alor me virant :
« Digo se vos Gasquet, tu, pèr orne. » Subran
Elo m'a respoundu : « Lou vole. »
Adounc ai prounouncia qu'aquéu parèu d'acord
Faran plus, d'aro-en-la, qu'une amo e plus qu'un cors,
E lis ai benesi. Ai proumés sus si tèsto
D'escampa la joio, la pas
E lou soûlas,
Li flour de l'aubrespin, li flour de la genèsto,
E li flour dis Aupiho e de la Grau en fèsto,
E, subre tôuti aquéli flour,
La flour divine de l'Amour ;
E lis ai reçaupu d'embado en moun Empèri,
Ounte me glourificaran,
Ounto longo-mai s'amaran,
E longo-mai faran l'empèri.
De ço que subre es relata,
léu, Santo Estelle, ai encarta
Aquest ate, emé diligènci,
En la countinuio presènci
D'En Fèlis Gras,
Juge de pas
En vilo d'Avignoun, ounte a sa residônci.
Qu'es di felibre Capoulié.
E d'En Savié Giraud, à Sant-Canat, rendié,
Ouncle peirau de l'espousado ;
Pièi d'En Armand Besson, à Bourge ,Cher) dôutour
— 76 -
Cousin de la subre-apelado,
E d'En Baumann Emile, à Niço proufessour.
Finalamen, à l'assemblado
Ai legi l'ate e l'an signa
Li dous marida, li dous paire,
L'unico maire
E li qnatre temouin peravans désigna.
Pèr côpi counformo e fidèlo,
Gertificado :
Santo Estello.
Vist pèr lou grafié dôu burèu.
Signa dessoiito :
EDOUARD MARRÈU.
LA. CAMPANO D'ARGENT
Ah ! mis anai ! De que vese? Un flot de mounde espetaclous : l'a,
quand dirai? belèu dès milo amo! lou sabe iéu ! Li gènt sauton,
danson, rison, picon di man, s'embrasson, dirias, ma fisto, que soun
tôuti fou. M'atrove, sabe pas coume, mescla em'aquelo foulo, que
s'esperhongo tout de long di barri, e intro e sort à plen pourtau. Tout
d'un tèms un crid s'aubouro : ce La farandoulo !... » De voun-voun
de tambourin, de fli-fli de fifre... vire lis iue d'aquéu coustat e vese
uno farandoulo que n'en fenis plus ! E queto farandoulo ! i'a touto
menodegènt: i'ad'espeiandia sènso debas, de bourgés coussu qu'an
de mostro ! de soudard, de femo en catalano, de bugadiero, de repe-
tiero, de moussirot en catagan de sedo, de porto-fais, de damo en
raubo de dentello ; ié vese un capouchin rouge coume un grè, dous
capelan, très mourgo ! que sauton en moustran si boutèu ! l'a pièi
uno sequèlo de chato, d'enfant, de tout ! E tout acô saute, danso,
canto au son di fifre e di tambourin que se tenon escampeira tout de
long de la farandoulo. Quand n i'a plus, n'i'a mai ! E la foulo pico di
man, e de tèms en tèms s'aubouro un grani crid : « Vivo la Na-
- - 77 —
cioun ! » E iéu me boulère à segui la farandoulo e à crida coume lis-
autre : « Vivo la Nacioun ! ^
La farandoulo èro talamen longo que se n'en vesié ni la coumen-
çanço ni la fin ; n'en sourtié encaro dôu pourtau Sant Lazàri, que 11
menaire rintravon pèr la porto Limbert. E la foulo seguissié, sarrado
coume un eissam. Iéu, esbalauvi, badant coume un couquiéu. faguère-
coume lis autre, e liogo d'intra pèr lou pourtau Sant Lazàri intrère
emé la farandoulo pèr la porto Limbert, e enreguerian la carriero di
Rodo. Acô n'es uno de carriero bijarro ! La mita es caladado pèr
leissa passa li gènt e l'autro mita es lou lié de la sorgo que fai vira 11
rodo di fabrico dis endienaire e di tenchurié. Coume èro grand fèsto,
parèis que li tenchurié e lis endienaire avien barra si fabrico; mai la
carriero s'atrouvavo tapissado desempièi li téulisso enjusqu'à ras dou
s6u, di faisso d'endieno bigarado, roujo, bluio, jauno, verdo, à grand
ramage de flour; de milié e de milié d'aquéli poulit fichu de chato
floutavon sus li secadou e li courrejolo que travessavon la carriero e
fasien ansin coume de milié de drapèu e de festoun e d'auriflamo
que lou clar soulèu, maugratlou tèms fre, ié jougavo dedins. Etouto
aquelo floutesoun, emé lou voun-voun e lou balançamen de la foulo
que vous pourtavo, lou brut de Taigo de la sorgo que cascaiavo,
coume un revoulun de fueio seco, en s'escoulant di grandi rodo ar-
renguielado que viravon plan plan e semblavo que marchavon counie
de grossi limaço en sens countràri de nàutri, tout ac6 vous fasié par-
peleja, vous dounavo lis esbrihaudo dôu lourdige. La foulo èro en-
caro mai sarrado dins Testrechant d'aquelo carriero e li farandou-
laire noun ié poudien trepa à soun aise; de tèms en tèms li vesias
testeja au-dessus de la foulo,ass8Javon en van de se remetre en danso
à la cadènci di tambourin que rounfîavon e di fifre que s'esgousihavon.
Caminerian coume acô, en se pourtant lis un lis autre, tout de long
di Tenchurié e di Bounetarié o de la carriero Roujo; en fin finalo ar-
riberian sus la grand plaço dôu Reloge, davans la Goumuno. Aqui la
foulo s'espandiguè e la farandoulo reprenguè si vôuto e vira-vôuto,
si tour e debanaire, si saut e subre-saut. Aqui veguère mai passa e re-
passa lou capouchin barbu, li bourgès ventru, li très mourgo roujo
coume de grato-quiéu, li soudard, li capelan, li repetiero, li buga-
diero, li bèlli damo e damisello, li porto-fais e li gandar; basto, tout
Avignoun en farandoulo. D'enterin J.acoumard emé sa Jacoumardo
tabassavon sus lou gros bourdoun : boum ! boum ! lou canoun trou-
Davo sus la roco, e lou pop4e fou cridavo; « Vivo la Nacioun 1... »
- 78 -
D'aqui mounterian sus la plaço dôu Palais di Papo, ounte dévié agué
liô lou festin poupulàri.
Au mitan de la plaço i'èron déjà, sus uno estrado, li très Amenis-
tratour venga la vèio de Paris, pèr prouclamalareûnioun d'Avignoun
à la Franco. I.a foulo dôu mounde e li farandoulaire aguèron lèu en-
vahi la plaço emai la Roco di Dom, i'avié de mounde pertout ! Erian
sarra. esquicha coumeli gran d'un mouloun de blad. Li tèsto se touca-
von i fenèstro, i balcoun, enjusco subre li téulisso. Alor la farandoulo
faguè un brande espetaclous qu'envirounavo li dos plaço dou Palais e
dôu Reloge, lou pople èro au mitan d'aquéu round mouvedis, e, tre-
pant, picavo di man ecridavo : « Vivo la Franco! Vivo la Nacioun !
A bas lou Légat !... »
Pamens, lis Amenistratour s'aubourèron e faguèron signe de se
teisa. Li fifre e li tambourin pau à pau samaisèron, la farandoulo se
destimbourlè, la rumour de la foulo s'apasimè; alor un delega de
l'Assemblado legiguè lou décret que prouclamavo Avignoun e la
Coumtat réuni à la Franco. E, zôu ! mai de crid de ce Vivo la Nacioun !
A bas lou Légat ! » n'en vos, vès n'aqui !
Mai aquéli crid cessèron soute, e un silènci grèu se faguè quand
lou poplerveguè lis Aministratour se vira vers lou Palais di Papo e
faire signe à-n-uno sbuco 4'ôubrié pousta amount sus li merlet.
Aquéstis ôubrié, qu'èron de manescau e de sarraié, s'avancèron dôu
pichot clouchié que se vèi encaro amount sus lou mitan dôu Palais,
e à cop de martèu, à cop de pau-ferre n'en derrabèron la pichoto cam-
pano d'argent que sounavo rèn que pèr li Papo. Quand l'aguèron der-
rabado de soun clouchetoun, l'estaquèron em'uno longo cordo, e la
faguèron esquiha tout de long dôu muraias enjusqu'eiçavau sus la
plaço. E la pauro pichoto campano, lusènto coume un anèu, pe-
caire ! coume s'aviè agu la couneissènço de ço que i'arribavo, picavo
de travès de pichot cop de matai à chasco secousso, e n'en trasié un
son tantost clarinèu, tantost rau coume un cascavèu rout, que vous
fasié tira peno e vous trancavo l'amo. Tout de long dôu barri, en da-
valant, à chasco choco jitè soun plagdun, aurias di qu'èro uno amo
vivènto, un enfant que fasien soufri I... Eh bènl lou creirés o lou
creirés pas, aquelo empressioun tristo, aquelo angouisso que me
pesavo sus lou cor, touto la foulo dôu mounde qu'èro aquila ressen-
tie. A n-aquéu moumen aurias ausi voula uti parpaioun, tant lou si-
lènci èro grèu e pénible. De tèms-en-tèms ausissian marmoutia :
<( Tambèn ! perqué la pas leissaeilamount nosto poulido campaneta
d'argent !... »
Tira de Li Rouge dôu Miejour. fèlis gras.
— 79 —
^OU SERMOUN DE MOUSSU SISTRE
De la paroqui Je Pionan
Que, dins aquela de Saussan,
Un priéu, que s'apelava Sistre.
Natiéu de Vau-vertsus lou Vistre,
Prechava quatre fes de l'an.
Lou marit de sa go u ver n an ta
Èro un raouro noumat Simoun,
€amard e lourd couma un demoun :
Mai sa vida èro edificanta,
Car mancava pas un sermoun.
Quand Moussu Sistre debitava
En chèira quauque prone encian,
Simoun, en brave parouquian,
Dôu plesi que prenié, bavava !
E se soun mèstre s'emboulliava,
Ço que fort souvent arribava,
Dôu mai lous autres s'en risien,
Dôu mai lou bon garçoun plourava
Couma dôu faire un bon chrétien.
Bon jour, bona obra, bèu Dimenche,
Fèsta encara de la Tou-sant,
Moussu Sistre à tout soun Saussan,
Après avedre moulliat l'enche,
Mitât pâtés, mitât Iran ces.
Prechôt lou sermoun que veirés :
— Non, mes chers enfants, dans la vie,
l'a pas de pus orre pecat,
Après lou de l'impuretat.
Que celui de Vivroijncrie I
'Car, quau bèu trop perd la resoun :
- 80 -
Quau perd la resoun es capable
De toute mauvaise «c/ioun.
E devèn la proia dôu diable.
Déjà cet horrible demoun
Prépare fagots et chai ho\\x\
Pèrvous faire rousti lour^ble.
Hélas ! quinte sort miseiable !
Je vous vois, sans remissioun,
Plus noirs... que le cul de Simcun !...
E, de-segu, n'es pas pau dire !
Ceux de vous qui ne Vont pas vu
Sai-qHe creirien que n'i'a pèr rire ;
Allons, Simon, montre ton cul ?
Fais voir à toute l'assistance
Dins aquel mirai de danat,
De quinte èr l'on seràpintat
Pour trop aimer Vintempérance / —
Simoun, qu'èra fach au mestié,
Vira l'esquina au benechié,
E mostra una certana rega
Qu'à grand mounde noun faguèt lega ; 3:
S'èra pas estât pèr coustié
Aurien agut pou de fabrega,
De tant escu que ié fasié.
Omes, fennas, tout fremissié
Davans l'infernala relica !
Dôu succès de sa retourica
Moussu Sistre s'aplaudissié ;
Las jouinas filhas s'aclatavon,
De pus ardidas espinchavon,
Lous pichots enfants tresanavon,
Au melhou tout retississié ;
E Simoun, en fin poulitica,
Pèr faire valé sa rubrica,
Virava pertout soun fessié.
- 81 -
Tout-d'un cop, sa fenna Louisa
le cridôt : Diga, vilanié !
Salop ! bedigas ! racanié !
Que noun chanjaves de camisa,
E, surtout, d'abord que falié
Qu'estalèsses ta marchandisa !
Mai, Simoun, sens se desferrà
E sens quità soun atituda.
le respound : Taisa-te, lenguda !
Toujour vos pertout te fourra?
Babilhes couma una imbecila...
Eh ! pren-t'en à Moussu lou Priéu :
Quau devignava, santa fiéu,
Que prechèsse aquela Evangila ?
(Tira de la nouvelle edicioun dou Siège de Cadaroussa,
de l'abat Favre. — Avignoun, Rouinanille, 1896.)
SANT PESTEU
L'an passât, au terris dis (')ulivado, m'atrouvave à Baumo vers
moussu lou curât, qu'après m'avé fa faire un bon rechounchoun, me
mené de vèspre à l'ôufice de sant Pestèu. Siéu pas bien dévot e
couneissiéu gaire aquéu gant. Em'aco, de vèire tant de femo à l'ôufice,
mandère quàuqui rensignamen à moussu lou curât e me leissère
unta aquesto.
— Arribavo souvent au grand sant Pèire, quand lou moumen venié,
de pas pousquédruvi sa porto, la sarraio anavo mau e renaro coume
la rodo d'uno pousaraco. Emai n'en venpfuèsse gaire, quand se pre-
sentavo quàuqui pàuri crestian, èro pas brave de H faire espéra sus
lou liodau avans de lé durbi lou grand membre de la glori celestialo.
S'es afourti en chu-chu qu'un pichot ome qu'avié fa forço brut
:s terro, emai sieguèsse quasimen un nanet e proun fin pèr passa
'U trau de la sarraio, badè la figo proun de tèms. Même lou papo
10 IX quand arribè pèr reçaupre la recoumpènso de si mérite s'a-
nouvè davans un pourtau barra. Ero pamens proun pressa de
6
— 82 —
couDta 'n pau, entre quatre iue, ço que se passavo à Roumo e tôuti
Tesperavon despièi long-tèms. Mai aquéu jour sant Pèire avié bèu
gansaia, poudié pas durbi e, quand parlas di marridi lengc ! se digue
que sant Pèire èro jalous e qu'èro bèn aise de faire espéra sus la
porto un papo qu'èro resta mai qu'eu sus lou sèti pounteficau. Es
verai que res n'en creiguè rèn. Enfin, quand aguè proun sarraia,
lou pourtalié mandé souna sant Pestèu, lou même que souto la
raubo d'un ange avié descadanassa sant Pèire quand li jusiôu Tavien
carga de cadeno dins uno presoun de ferre. Aqueste, après avé mes
si bericle sus lou nas e lou nas à travès Tengin destimbourla, après
avé vira e tourna, déclaré que i'avié rèn de rout, qu'èro lou cam-
bouis, la porto se durbènt pas proun souvent, qu'empegavo lou res-
sort, em'aco, dins un vira d'iue, la sarraio desmountado fugué ras-
clado, desempegado, reboulounado e marché mai que bèn.
Sant Pestèu i'avié mes uno raiado d'ôli de Baumo.
Despièi aquéu jour l'engin s'es plus destrinca, e tre qu'un cres-
tian se presènto, la porto se duerb sens rena. Em'aco, en memori
d'aquéu service, li gènt de Baumo que soun autant glourious de
soun ôii que de soun muscat mancarien pas l'oufici pèr un pétard 1
Très fiho emé la maire,
Fan quatre diable pèr lou paire.
UN BON AVIS
U alcool de Mento de Ricqlès au mejan de quàuqui gouto dins un
vèire d'aigo sucrado fai un béure delicious, refrescant e bon marcat,
calmo subran la set e assanis l'aigo.
A doso un pau plus forto es un remédi segur pèr lis endigestioun,
iis estourdissamen, li mau de cor, la dissentarié, la colerino.
Es eicelènt pèr li dent, la bouco e lis àutri siuen dôu cors.
Preservo peréu dis epidemio e dôu mau de mar.
8oulamen fau bèn s'avisa que la moulo porte lou noum de Ricqlès»
— 83 —
UESTANIÉ
A MIS ENFANT JOUAQUIN E MARIO GASQUET.
Le souvenir est l'âme de la vie,
LAMARTINE.
I
En intrant dins l'oustau à drecho,
A n' uno plaço un pau estrecho
Souto un fusiéu e dous panié,
En nôuguié cira fin e flôri,
Cisela coume un sant-cibori,
Avian un superbe estanié.
Lusènt, lisquet, coume un vièi noble...
Moun paire m'avié di : « 'quéu nnoble,
Lou tène de moun rèire-grand
Eu l'avié fa dins sa jouvônço,
Es à la modo de Prouvènço,
N'ai refusa setanto franc.
« Es un souveni de famiho,
Porto au frountau uno ramiho
Dis ôulivié dôu terradou
En fueio e flour escrincelado,
E dins sa baisso ciselado
A pièi dous large tiradou
« Ounte metian nôsti servieto
Dessus ié teniàn nôsti sieto
De Moustié .. Pièi, sus lou mitan,
Li gènlis ôuliero de vôire,
Li coucouniô vengu dirèire ,
E tôuli nôsti plat d'estan,
« Lou moulin à pebre, li fiasco...
E quand fasian Nouvè vo Pasco
— 84 —
Tout aco lusènt, escura,
Se davalavo sus la taulo
E nous>alié sàji paraulo
De nôste vesin lou curât.
a Intravo e nous disié : Lou prone-
Degun ié vèn plus, e lou trône
Barrulo pèrlou sou. E pièi
La fe s'envai, lou bèn s'abeno,
Tôuti trovon qu'an trop de peno,
Vesin, vesin nous fasen vièi ! »
E moun paure paire plouravo,
E soun ploura me maucouravo.
Car èro un orne de vertu.
Un jour me digue : « Se 'n cop more^,
Gardo l'oustau ounte demore
E prene l'estanié pèr tu.
(( Te pourtara bonur, siés d'âge
A pensa vuei au maridage... »
— Aco disent me souriguè —
Toumbè malaut dedins l'annado
Gardé lou lié 'no semanado,
Pièi un dimenche mouriguè.
Prenguère l'estanié di rèire
E l'aduguère coume un prèire
Porto lou reliclaire d'or
A l'oustau ounte siéu encaro.
Aviéu alor ma chato caro
E moun paure drôle qu'èi mort.
II
Aqui bouterian li jougaio
De ma pichoto toujour gaio
De moun pichot toujour galoi.
Faguerian un bazar estrange ;
Sus un drapôu coulour d'arange,.
La carreto de Sant-Alôi
— 85 —
Pintado à la bono franqueto ;
Pièi, cantant sus uno branqueto,
Dos cardelino ; e pièi un gau,
■Un long pantèn vesti de sedo,
Uno arco de nouvè, de fedo,
'm'ùni sètà vuech berlingau.
Pièi un tambour e si masseto,
Un fouit, un chivau, dos queisseto
Pleno de bèu soudard de ploumb.
Dous arlequin que boulegavon
Lis iue, li bras, e que jougavon
Di chimbalo... Tout mau d'aploumb,
Dins un cadre souto uno vitro
Emé sa crosso, emé sa mitro,
Sant Roumié ; dous ciiin, un pijoun,
Uno liasso de gia:beleto,
Dos titèi en grande teleto,
Em' un mpustardié de Dijoun.
Pièi sus lis estajiero, à baudre,
Coume de pèiro dins un gaudre :
De bouito de cartoun, de bos,
De fèrri-blanc; un jo de quilio
'me sa boulo pèr la resquilio,
De galo e de moussèu de pos ..
Arresten-nous — noumencladuro
Aiassoà la lin quand trop duro —
Fau resta jouine tout-de-long
Pèr ansin sens trèvo ni pauso
Amoulouna pièi tant de cause
«Sus sièi pos de très pan de long.
Afeciouna, bon, acampaire,
Ah ! de segur, fau èstre paire !...
Un jour (m'ère enana cassa)
4A gipié pèr blanchi venguôron.
— 86 —
Paure estanié ! Mau lou prenguèrori
E lou leissèron cabussa.
Tout s'abimè dins la toumbado.
Li titèi de ma chato amado,
Lou chivau de moun drôle mort.
Sus li bard, esclapa, pèr orto,
Tout lou bazar davans la porto
Estalouira...— Res aguètort —
. 0 moun Dieu ! Go que soufriguère ^
E çoqtieiéu ressentiguère !...
Quand arribère !... — Aviéu bèn fam,
Soupère pas ! — Ah ! li jougaio
Reston la souvenènço gaio
D'aquéli qu'an plus gens d'enfant !
MARIUS GIRJLRD»
Sant-Roumié-de-Prouvènço, lou 19 de mars 1895.
{Tira di « Cabro-fiô» en preparaciaun )
DISCOURS DE SANTO ESTELLO
Messies e gai Gounfraîre,
Aqueste an, es en famiho, sènso façoun, à l'oumbro de la glèiso»
di Sànti-Mario, ounte trévo l'amo de Mirèio, que nous acampan pèr-
parla dis afaire de la Causo felibrenco.
E, cresès-lou, l'acuei dis ardit pescadou Santen, di valerous gar-
dian de Camargo, lis aplaudimen sènso fin de la mar encantarello, li
bbni paraulo tant felibrenco de M. lou Maire e lou coumplimen flouri.
dôu baile Folcè, van miés au cor que touti li discours d'acadèmi e lis
estramboufiado, amistadouso tant que voudrés, que l'on rescontro
dins li recepcioun di grandi vilo.
Parai ? aman mai l'oumbrino d'uno tamarisso que li rai d'un arc-
de-trîounfle de papié ; e subre-tout es mai agradiéu de vèire à soun
coustat lou riban d'uno prouvençalo que lou capèu mounta d'uEt*.
préfet
— 87 -
Mai, faguen pas d'alongui, que fau vuei n'en reveni is us di prou*
mié tèms dôu Felibrige : fau que chasque felibre entaula prengue, à
soun tour, aquesto coupo e l'ausse en alargant touto la fe de soun
cor e touto la pouësio de soun amo.
Eiéu brinde en vous disent qu'aquéu vin rouge, que lampejo dins
lou cratère d'or, es lou sang de nosto raço, sèmpre viéu, sèmpre
fort. Aquéu sang noun dèu se mescla, e es nàutri li felibre que lou
gardaren pur, se dins li boulouverso de la vide sabên teni nauto e
cloto aquelo Coupo santo I Pèr arriba seguramen vers la toco mar-
cado dins l'Estatut, pèr pas leissa envessa dins lou roudan dôu camin
aquéu vin qu'es noste recounfort, mi bon counfraire, fau nous teni
siau sus la rego que cavèron li foundadou dôu Felibrige.
Fau plus vira lis iue vers lou vedèu d'or e la glouriolo qu'es-
brihaudon, de cop que i'a. la jouventu estrambourdanto.
Santo Estelle nous garde de maucoura, pamens, la jouvènço ! Que
se desbounde, que, coume lou poulin descabestra, elo fague sa
galoupado un pau en foro de l'eirôu, fin que lou ràfi de nosto fe se
fugue bèn enta dins soun cor : alor la veiren reveni à l'obro bello e
subre-bono.
Eto ! es ansin, mi bon counfraire, sachés-lou bèn : es à l'escolo
qu'anan, es ounte i'a d'ome que pourtan l'idèio felibrenco, es dins
lou libre que fau semena lou gran qu'espandira nauto e bello coume
uno fleur de viro-soulèu, nosto divino lengo prouvençalo.
Acô empacho pas qu'is ouro de lesi, quand lou tambourin voun-
vouno, poudèn nous espaceja vers li ferrado, e courre is abrivado, e
afrounta lou nègre tau dins lou round. Mai qu'une fes la veto pas-
sade, lou biou tourne en pas dins sa palun emé si gardian, que soun
éli un di grand sourgènt de nosto pouësio.
E n'en voulès un plus bel eisèmple que noste Baile deVAioli 9 Eu
que d'en aut de sa sello gardiano lou ficheiroun dins l'azur, au mitan
de sa manado. amaduro soun obro felibrenco !
Fasès coume eu, jouvènt ! E degun poudra dire qu'avèn bouta lou
càrri avans li biôu, nimai qu'avèn bouta li biou avans la Gauso
felibrenco. Adounc vous lou redise : se nous leissavian esbalauvi pèr
li farfantello, se prenian pèr or tout ço que lusis, se counfoundian lou
brut emé la resoun, farian coume aquelo bello màr que vesès eilalin
sèmpre fouligaudo, sèmpre dansarello,
Que houndo en van eternamen
Vers l'Estello dôu fiermamen !
F. G.
QU'ES ACO, MARIN ?
A Marin, l'autre jour, plaço dôu Château d'eau,
Un parisen venié : — Vous que sias de Marsiho,
Enié dequé lou fau lou Saboun Mikado 9
Marin respoundeguè : — 'Mé d'oli de cacio . .
Que dôu mount Garlaban clafis li roucassiho.
LOU CURAT D'EIRAGO
Me rappelle, emai i'ague bèn quauque tèms d'aco, qu'anerian,
emé lou pintre Gri volas faire uno escourregudo sus la Grau d'Ei-
rago; eu pintavo eiéu fasiéu de cascareleto àl'oumbro d'uno tousco.
Lou curât d'Eirago, que si parouquian ié dounon pas trop d'obro,
venguè à passa e charrè emé nàutri. En fin finalo nous counvidè à
ana vèire sa glèiso e à dejuna em' eu lou lendeman, qu'acô se capi-
tavo un dimenche. Pèr pas parèisse groussié, diguerian : fau ana à la
messo, aco fara plesi à moussu lou curât. De bon matin intran à la
glèiso em'un vôu de poulidi prôuvençalo escarrabihado que-noun-
sai, e pas crentouso, — pèr un rèn vendrien vous manjadins la man.
— Basto, la messo coumenço, e quand lou curât a legi soun evangèli,
quito sa chasublo e mounto en cadiero pèr faire soun prone. Mai
entre qu'es pourta amount, vaqui un ome que se bouto à brasseja
sènso jamai pousqué dire uno paraulo. Nàutri, aco nous estounavo.
Alor uno femo que coumprenié noste estounamen nous faguè plan-
plan : (( Es toujour coume acô, entre qu'es dins la cadiero, la paraulo
ié manco. Desempièi très an que l'avèn pèr curât, a jamai pouscu
aligna très mot. » — Goume la femo avié di arribè, lou curât davalè
de sa cadiero sènso agué rèn di. Aco nous empachè pas d'ana tasta
la bello galino qu'avié bouta à la glouto pèr nous regala. Quand
aguerian dina coume se dèu, lou pintre Grivolas aguè la fantasié de
faire lou retra dôu curât d'Eirago, dins dous cop de craïoun acô fu-
gue alesti, ressemblant qu'aurias di que i'avien coupa la tèsto.
Em'acô arribèron tout d'un tèms li fiho de la coungregacioun que
v^nien demanda sabe pas que. Lou curât esmeraviha dôu retra
— 89 —
jue venien de ié faire, digue à-n'aquésti chato en ié moustrant lo«
[lapié: « Loa couneissès aquéu? »
— Boudiéu ! se lou couneissèn ! Oh ! qu'es bèn fa !
— Sèmblo que i'an coupa la tèsto.
— lé raanco que la paraulo !
— Taiso-te, grosso bestiasso, ié manco que la paraulo ! Veses pas
}ue l'an fa dôu moumen que prècho !!.,
LOU GASGARELET.
SALA.DO GHAMPANELLO
(Tira dôu pouèmo de Margai.)
La Leberounado,
Es uno salado,
Culido, triado,
Propramen lavado,
E bèn espôussado ;
Pièi, pas mau salado,
Vouncho, vineigrado ;
Ço que fau, pebrado,
Enfin, qu'a virado
Voste servitour.
Aro, es touto lèsto ;
Sara pur errour,
Se fueio n'en rèsto,
A laissa counfi.
Car, sabès, aqui
l'a d'aquéu creissoun
Que vèn que dins l'aigo ;
l'a de bourtoulaigo,
l'a de couletoun.
— 90-
De margarideto,
E de lachugueto ;
Emai de bounet
De capelanet,
Aquelo salado,
« Douceto » noumado,
Talamen es dous
Soun prefum, aa goust.
I trau de muraio,
Ai, peréu, culi
Soun creissoun pouli,
Bateja nertous ;
Aqui s'esparpaio,
Pèr douna bon goust
A l'oli courons,
Franc de touto paio,
Lou brout dentela,
Blanc coume lou la
De la pimpinello.
Pièi, i'a de cardello
Que fan li rebello,
A l'èr espignous ;
Mai que, sènso pougne^
Nimai que ié fougne,
D'èstre pa 'n velous,
Tambèn sabon plaire
Coume si coumaire
Qu'an un noum pelous.
E i'a pièi encaro,
Li que soun amaro :
Li mourre-poussin
E li tiro-causso
Que sa costo s'ausso
Dins lou sablun fin
Pèr èstre bèn blanco.
— 91 —
Coume rèn ié mancOy^
Ta pièi, à la fin,
Touto la famiho
Di costo-counio,
Qu'acô 's tendrinèu
Emai cresinèu.
Dins li clapeireto
Gavant de rabeto,
l'an peréu chausi,
Pèr voste plesi,
De grèu de rouqueto,
'quelo moustardeto,
Prefum de roucas
Que vous niounto au nas
Emai un brigoun
D'aquelo broutiho,
Que, tout-bèu-just, griho,
I clôt de fenoun.
l'a 'nca la ninèio
De la cicourùio,
Emé di Jachet
0 sauto-voulame.
N'es pas lou bouquet,
Mai, pamens, tant l'ame^
Pèr arriba 'u bout,
l'a de barbo-bou.
Lou bon Prouvençau,
Ami de la sau,
Groumand de bon ôli,
Manjaire d'aiùli,
A mes, lou capoun !
Pèr coumpli la sausso^
Un poulit courchoun
Que dins l'ôli sausso,
Bèn fréta d'aiet.
- 92 —
Lôu grand-moustardié
Dôu Papo, sarié
Leva de cassolo,
'Mé si casseirolo,
S'eicito venié !
Tè ! Fleirès-m'acô,
Vous semblara 'ntèndre,
Goume un canta tendre,
Manda pèr l'ecô,
Plen dis armounio
De la roucassiho,
(Prefum o cansoun,)
Nado au Luberoun,
Souto li poutoun
Dôu soulèu que briho.
Bello coumpagnié 1
Zôu ! que li fourcheto,
Tirant dins li sieto,
Fagon plaço neto,
Dins lou saladié !!
BOUNET L'EINAT.
MOT D'ENFANT
I
LA GROUMANDO
La Moûreto disié 'n jour à sa chato Zezé — qu'emai siegue pas
de Garpentras, amo mai tout que la mita — : « Tu, Zezé, parteges
pas souvent emé toun fraire, quand as dos poumo, n'en manjes uno
Q metes l'autro dins ta pocho. » Alor Zezé, un pau fachado : « Es
'pas verai, dis; es pas verai... quand ai dos poumo, li manje tôuti
•Mios ! »
— 93 —
11
l'a SE ENRAUMA
Chechin emé srun drôle fasien lou tour di barri, quand veguèron»
toucant lou pourtau Sant-Ro, uno souco de boumian que fasien sa
bouiaco sus très caiau. Un vièi ase rampous èro estaca à la rodo de
la carreto, e reniflavo, l'auriho penjadisso, uno pougnado de bauco
^eco qu'avié souto lou nas. Lou paure bouriscot n'èro pas soulamen
lèi, èro malaut, boufavo, tussissié e esternudissié à vous faire tira
peno. Chechinet, en ausissènt l'ase boufa, tussi, esternudi, dis à
soun paire :
— Paire, es que lis ase s'enraumon?
— 0, respoundeguè Chechin, lis ase s'enraumon coume li gènt.
— Boudiéu! faguè lou drôle, mai dèu fauguè de coutoun pèr ié
tapa lis auriho !
III
LIS ESPINARD
Lelet dôu Quèco fougnavo à taulo davans un tian d'espinard ;
disié que l'amavo pas. « Tasto-lou ! ié lasié sa maire; quand l'auras
tasta, veiras que Tamaras ! » — E n'i'en tiré uno miejo sieto.
Lelet se bouté à manja, e quand agué fini n'en' demandé mai,
« Coume ! ié fagué sa maire, disiés que hs amaves pas e n'en vos
mai ? » F: Lelet, pougènt sa sieto : « Es perço-que lis ame pas, dis.
que vole pas que n'en reste pèr deman !»
LOU CASCARBLET.
POUNCHEJA DE SOULÉU
Lou soulèu pounchejo,
Lèvo-te, bel astre,
O lume dôu mounde.
Ve, t'esperan touti
Lèvo-te bon vite
£ largo sus terro
Toun ardènto raisso..
- 94 —
L'auturo, la baisso,
Pas pulèu te vèire,
De gau trefoulisson ;
Tout èstre te bèlo :
L'aigio, la mouissalo,
L'aubre, lou peu d'erbo,
Sènso tu sian triste.
Image dôu Criste
<^u'is amo fai lume
E li reviscoulo
Di rai de sa gràci,
Luse,iO soulèu, luse !
Manifèsto is orne
Lou Criste, toun Mèstre.
Lou soulèu pounchejo...
L'auturo, la baisso,
Saludon lou Criste.
■î)e la cimo di Dentelle à Baume, avoust 1896. d. savié de fourviero.
JAN ALTEN E LA GARANÇO
« Jan Alten dins Vau-Cluso aduguè lagarango :
« E li paliin e lis ermas
« Fuguéron lèu clafi de mas.
« De travai e de benuranço, »
(Lou felibre de Bello-visto.)
Au tèms de ma primo jouvènço, dins la pountannado di grand
jour, tôutili dimenche matin, vesias sus nosto plaço dôu Reloge,
un moulounet d'ome em'uno trenco sus l'espalo ; èro li gavot dava-
lant dôu Vivarés pèr veni derraba la garanço. Uno fes soun pache fa
emé quàuque grangié dou plan d'Avignoun vo d'en Bartalasso, s'en-
tournavon de-vers li gargoto dôu Gors-Sânt recatant si roupiho 6,
lendeman de grand matin, partien se bouta 'n chantié. —
— 95 —
Aqui, de pèd e d'ounglo, à mita nus, d'un soulèu à l'autre lis aurias
-istregoulant de susour que chasque peu avié soun degout, pèr der-
raba la preciouso racino di tenchurié. Aquéli longo jouncho i'èron
pagado tin-tin lou plus pau très franc e mié, d'ùni-que l'a gagnavon
soun bel escut de cinq franc, sènso coumta la biasso em'uno plaço à la
fenieio pèr la niue. Acô duravo quàuqui semano, pièi lis un s'entour-
navon à la mountagno, lis autre passavon l'ivèr dins li fabrico de
Sorgo, dôu Pountet, mounte s'alestissié la poudro de garanço. Aqué-
lis orne nous revenien em' une barbasse roujo de la tenchuro,
emé li pochi pleno de s5u, déumaci la plante benesido vuejavo, quau
dis vint, quau dis vint e-cinq milioun pèr an, rèn que dins lou cou-
merço avignounen, desempièi li gros negouciant enjusqu'i couratié,
paisan, carretié, tounalié, porto-fais e tout obro vivent dôu proufié
d'aquéu travai, — Ansin n'èro dins bèn quàuqui despartamen de
ProuvèQço e Lengadô, subre-tout en terro de palun ounte la ga-
rance despassavo — pèr la teneseun de sa tenchuro — aquéli qu'a-
vien trachi dins li terraire gabin de Naple o d'Oulando.
Nautre Tavian visto se vendre sièissanto franc lou quintau ; nèstis
ancian afourtissien même qu'avié passa nouante i jour de soun poun-
tificat, après li guerre de l'Empèri.
Oh ! mis ami de Dieu 1 — Pèr lou cep li vilage boulissien dins l'or;
Mountèu, lou Ther, Sant-Savournin, Gadagno e toute aquelo tiero
dôu Goumtat entre Roso e Durènço fasien de vote espetaclouso ;
d'argent, n'en rebalavo, li taule de je n'èron clafîdo, basto, erian trop
dru, e, coume se dis, la drudiere degaio l'orne plus vite encaro que
lou paurige. Venguè la davalado, ai ! ai ! quand plôu tant gros dura
pas. Fau pièi dire qu'aquest cep sieguè de noste faute.
Quàuqui catau dôu gros negoci acoumencèron la desbrando;
aquéli Gresus, pas countènt de vèire nôsti serge tremudado en PaC'
tàti, lis empestèron d'abord emé sa chimie; adieu mi pèis, adieu mi
chambre, adieu mi troucho, e li sorgo bluio, devenguèron sorgro salo;
la garanço poutringuejado, façounado en garancino, sieguè plus
qu'un pasticlau de blanc d'Espagne, mavoun pila e bes de campé,
piei à la porfin velaqui pati-pata pas rèn.
Mai li tenchurié d'Alemagne e d'Americo se diguèron un jour en
boutant si luneto : « Anen plan e acampen bèn; d'abord qu'es ansin
}ue vos m'engana, tu, negouciant, passe que t'ai vist, acè 's proua
pounchu !... » E tout d'un tèms se boutèron à faire l'alizarino, e
n'en fan encaro, e nautre badèn la fige.
— 96 -
Lou riche resté lou riche, mai lou dindoun de la farço sieguè,
osco seguro, lou paure pople ; la garanço toumbè à sièis tranc lou
quintau e coume aquelo recordo boulegavo li terro e li revirava
dessus-dessouto pèr li nouvèlli semenço de gran e que i'espargnavo
l'engrais, vesès d'eici la diferènci que n'en soubravo.
Aco venié just après la guerro de 70 enterin que lou filoussera
penchinavo nosti vigne e que li coucoun beissavon de près. La sausso
sieguè coumplèto; alor banco routo d'eici, banco- routo d'eila; H terro
perdien lanaita de sa valour e nosti vilage di très part unodesa pou-
pulacioun. Veguerian li fabrico barra si porto, e dins li vilo, h païsan
veni tira li campaneto di bourgés, demandant uno plaço pèr sis
enfant. Lou mau èro près e n'es pas encaro gari, ah ! nàni.
D'àutri partien pèr li pais estiange, e siéu bèn segur qu'en
aquesto ouro li despatria n'an pas tôuti fa fourtuno.
Paure pais, aubouro-te se pos d'aqi este cop d'esquino !
Aro, pèr fini, disen un mot d'aquéu Jan Alten, lou Persan, qu'au
siècle darnié, nous aduguè, emé lou bèn-èstre, la culturo d'aquelo
rubiacèio, qu'èro e sara, riboun ribagno, la majouralo di matèri à
tenchuro; parlen d'aquel ome estrange que nosti palun de Mountéu
n'an vougu pourta lou noum despièi 1845 que se boutèron en cou-
muno; de l'Alten en quau nosti paire aubourèron subre la Roco-de-
Dom, uro estatuo entaiado pèr lou cisèu reqnist de l'avignounen
Louvis Brian.
Alten sourtié d'un bon oustau d'Armenio ; soun paire, tout cres-
tian qu'èro, devenguè pamens embassadour de la Perso à la cour de
Jousè li emperaire d'Alemagno ; de retour dins soun endré — alor
en pleno revoulucioun — lou paure ome sieguè tuia pèr lis enemi
dôu gouvèr e si noumbrous enfant embandi quau d'eici, quau d'eila ;
Jan, lou plus jouine, encadena pèr lis Aràbi fugue despatria en Sirio,
mounte aprenguè à fatura li terro, s»bre-tout à counèisse la Ga
ranço, aquelo planto renoumenado dins li pais dôu Levant. Après bèn
quàuquis an d'esclavitudo pousquè s'esvali e veni en Franco emé la
bono ajudo dôu marqués d'Autin, noste conse eilabas. Lou diplou-
mato recoumandé Alten au réi Louvis XV ; adounc, li porto de la
cour ié siguéron duberto e n'en sourtiguè em'uno medaio, emé de
secours e de boni recoumandacioun.
Tout aco n'empachè pas noste Persan de mena la vide d'un barru-
laire que sabié jamai mounte èro bèn, mau-grat li bon rescontre pèr
eu atrouba sus soun camin à travès la Franco. — Uno fes èro contro-
mèstre d'uno filaturo, un autre cop, — pèr manja de pan — fasié l'e^
- 97 -
tamaire de casseirolo, — enfin après avé devouri lou dequé de sa
pauro femo, la laissé dins la misèri pèr n'en espousa 'no autro,
crime de bigamio, escoundu en terro dôu Goumtat, alor foro Franco.
Laprouraiero, Mario d'Houles» sourtié dou Lengado, la segoundo,
dono Bourgeois, de soun noum d'ouslau, èro uno marsiheso que,
pauro folo, a fini si jour à l'ôuficiau de nosto vilo.
En Avignoun, Alten sachent plus de quint bos faire flècho, aurié
reatrouha dins lou jardin d'un couvent ounte anavo manja la
soupo, aquelo famouso garanço ; n'en aurié culi la planto assôu-
vagido, piéi, sènso repaus ni cesso, n'en faguè valé la culturo. Re-
coumanda pér Jan Lou vis' Bourges, se soubré l'ajudo de la coumuno
e de Mounsegne lou Vice-Legat enjusqu'au moumen que lou marqués
de Cau-Mount, noste conse, orne de bon e de bèn i'ôufriguè, sus lou
camin de Cavaioun, si terro de Vasserot em'un recàti dins l'oustalet
que li Gaumounen vous ensignon encaro is abord de soun vilage e
mounte a pouscu mouri en pas e à l'ounour dôu mounde, coume lou
verbau de sa sucessioun l'anôuncio, amor que ié soubravo encaro un
galant dedins d'oustau e n'èro pas de plagne sus la fin de sa vido.
(Mouriguè lou 17 de nouvémbre 1774, dins si 65 an.)
Se sa pauro fiho Margarido s'atrouvè piéi dins lou besoun, acô s'a-
pren au galavardige de soun paire qu'avié li man traucado e jitavo
tout pèr escudello.
Mau-grat si déco, devèn regarda Jan Alten coume lou bènfatour
dôu pais, sènso eu forço terro en faturo sarien encaro ermassido e
piéi, pendent proche de cent an, a fa druvi dins lou Goumtat, la
Prouvènço e lou Lengado l'espacié d'un sourgènt de bèn-èstre vuei
agouta pèr noste trop de drudiero.
Ah, basto ' aro que li camin fan tira, — basto, un abôumiani dV
quéu calibre pounchejèsse encaro sus nôsti draio, revenènt faire la
plueio e lou bèu tèms en terro de Vau-Gluso mounte toutaro lou
paure paisan crido seho !...
ENPI BOUVET.
Lou paure disié :
— Paureta n'es pas vice !
— Es bèn pire ! disié lou riche sarro-piastro.
L. G.
LA SALIENSOUiNO
Lou Saliensou amo Saliens mai que tout.
{Dicho loucalo).
Es en s'ispirant d'aquéu prouvèrbi daufinen, que noste ami Mau-
rise Faure, maire de Saliens (Droumo), a douna 'n bon eisèmple en
tôuti li felibre en cantani, dins uno meloudio poupulàri, tôuti li
bèlli cause de soun pats.
Ghasque vilage, vilo o viloto devrié peréu avé sa cansoun naciou-
nalo. Ansindo, sarien miés amado ia pichouno patrie emai la grande.
Zou, à l'obro, felibre patrioto, e que pèrtout resclantigue en lengo
dôu po^le, la Marsiheso Saliensouno vo Brabançouno, de chascuno
de nosti coumuno felibrenco.
LA SALIENSOUNO
Èr : Li Cigalié [au que brindon.
REFRIN.
Lou Saliensou
Autant que sa mio,
Amo sa patrio,
Lou Saliensou.
Amo Saliens mai que tout.
Ounte es, en quauque endré, dins nosto vièio Droumo,
Païs d'uno mai noblo e grando antiquita ?
Saliens fugue basti pèr un César de Roumo,
E la Daraiso, alor, èro Darentiaca.
Quand lou bon sant Giraud, fasènt pèlerinage,
Passé davans Saliens, cridè tout trevira ;
« Noun ! jamai iéu n'ai vist un tant poulit vilage »,
E, s'entournant, foundè noste famous Priéura.
- 99 —
Saliens fugue, dempièi, uno valènto vilo :
Dins si barri, toustèms, soustè la liberta.
Avans quatre-vint-nôu, au castèu de Vizilo,
Disié : « Lou pople dèu èstre représenta ! »
<3uand l'estrangié venguè pèr para Louvis Sege,
Sis enfant pèr centeno anèron bataia,
En Tan Sètanto cou me en l'an Qaatre-Vingt-Trege,
Mai que d'un, pèr la Franco, amount s'es fa tuia.
Deneyrol, bravamen mort pèr la Republico,
Barnavo, que fugue noste grand députa,
Coume Archinard, e Rey, pèr sa vertu civico,
An fa di Saliensoun lou renoum respeta.
Saliens es lou païs gai e san dôu soulèure,
S'es noble soun passât, soun présent es charmant :
Ounte i'a, — disès-me, — de meiour vin à heure
E de pessègue em' un perfum tant embaumant.
Li ravioli, lou tian, li crouset, la bijardo,
Soun un manja de Rôi, mai pèr bèn goustouna,
Rèn aurre au mounde vau la divine Deifardo.
E sens un picaudoun, i'a ges de bon dina.
Ount soun, en Dôufmat, de mountagno parièiro
A nosto belle Rocho, espetaclous tablèu,
Festounant lou cèu blu de dentelle, de pèiro,
Que la luno poutouno e bèiso lou soulèu ?
La Droumo amo Saliens, e soun aigo clareto.
-Caressant si jardin, voudrié bèn s'arresta
Pèr miraia lis iue de si gènti fiheto,
Ensouleiant si bord de gràci e de bèuta.
Lou Saliensou
Autant que sa mio,
Amo sa patrie,
Lou Saliensou,
Amo soun Saliens mai que tout.
MAURISB FAURB.
— 100 -
sus LOU COUS DE LA REPUBLICO
(DAVANS ChABRIER)
Goutoun. — Tè ! aganto aquéu !... Moustre, lou sabiés bèn qu'au-
ries ta lipo. (Lou pichot se mes à ploura).
Margarido. — Mai as bèn la guio enfarinado? Dequé t'arriho, ma
pauro Goutoun.
Goutoun. — Ah f tè, es tu ? Alor sias peréu un pau vengu ?
Figuro-te qu'aquéu marrias pou pas resta 'no minuto en sesiho.
Groumpavian de telo aqui vers Ghabrié, em'aco tout lou tèms : —
Ma, parten... Ma, ai fam .. Ma, ai set .. Ma, vite, vite... vole
escampa d'aigo, pode plus teni. M'a faugu sourti. Derrabavo Ii&
etiqueto di pèço detelo,metié li detpertout. Lamanme prusié, sabes,
mai davans li coumés, ai pas auja ié garça 'n gautas. Aro, deforo, vou-
lié plus escampa d'aigo, voulié uno baudufo, ai perdu paciènço e te-
i'ai ficha un reviro-gauto que se n'en rapelara. Fagues pas aten-
cioun à-n-éu, laisso-lou brama. — Em'acô dequé fasiés aqui ?
Margarido. — Esperave Garidet qu'es pèr la vilo. Sa tanto l'es
anado bousca. Ma bello, venèn de chausi uno raubo de sedo que se
tèn drecho, ma bel!o-sorre. ma noro, la femo de Lantié, se n'en soun
peréu pagado uno. Aquest an podon veni pèr sant Safouian, li Gas-
tèureinardenco emai li Sant Roumierenco, que l'an passa n'i'avié
que pèr éli. Eirago li passara tôuti. Se li coucoun soun en douna-
cioun, la sedo es peréu pas chièro, ac5 tapo aco, Ghabrié la douno,
toutaro à la voto di plus pichot vilage, se veira plus que de coutihoun
de sedo. L'autre jour, anerian i Baus, eh ! bèn, ma bello, lou creiras
0 lou creiras pas, à la sourtido de vèspro, tôuti li chato fasien frou-
frou... vous sarias cresegu en Arle sus li liço.
Goutoun. — Dequé fau vèire !... Eh! bèn, iéu me siéu espargnado
quàuqui sôu pèr mis ome: uni braio pèr moun orne em' un pardessus
pèr l'einat que despièi long-tèms me remenavo que vouliè 'n par-
dessus sus mesuro; alor ai proufila dôu coupur, emé lou même près
qu'à la counfecioun ai agu de drap dôu proumié numéro. Fau tant
de causo, l'ivèr, de tricot, de flassado, de bas de lano, ai un ballot
que n'en finis plus. Tè ai acheta un poulit paraplueio. Me diras qu'es
pas li plueio d'aquest an qu'avien gausi noste vièi, noun, mai li
gàrri nous l'avien manja, e n'en fau toujour un dins l'oustau, fînira.
bèn pèr plbure quannue jour 1
— 101 —
Margarido. — Tè, regarde aquéli matalas à dos plaço pèr vingt franc.
Ma noro n'a acheta un. Dis que ié soun bèn e an pas pou dis argno
«mai se rabaton coume lis àutri.
Goutoun. — Macarin ! manco plus qu'aco pèr faire beissa li lano I
Margarido. — Intran demandaren un cataloguo, ac6 'sunpoulitli-
brihoun que vous dis pèr lou menu tout ço que vèndon. Em'aco pas
besoun d'èstre toujour pèr orto, de l'oustau poudès demanda ço que
voulès, i'alis image, es coume selon vesias pas besoun d'escriéure
à Paris, e se, d'asard, caucarèn vous agradavo pas, lou dimècre que
vèn,zôu! venès lou chanja. Es emélou cataloguo qu'ai sachu qu'avien
un nouvèu raïoun de fiéu, d'aguiho, detrèsso, de boutoun, de tôuti
aquéli menusaio que dins nosti pichots endré nous fau paga lis iue
de la tèsto.
Goutoun. — Me siéu leissado dire qu'un jour dounèron de ridèu de
vitrage à un sou lou mèstre emé de flanello de santa à trege sou,
sens coumta que fasien un présent en tôuti lis achetaire, dèu-ti èstre
verai ?
M'argarido. — Quand Ghabrié l'anôuncio ac6 's verai. Mai fau èstre
matiniero. Aquéu jour n'i'a qu'espèron à la porto à cinq ouro de
matin.
Goutoun. — A-n-aquéu compte, ço que i'a de plus clar, es qu'a-
quéu paure Fernand ié manjara soun sant crespin.
Margarido. — Vai, tires pas peno, se vend pas chièr, es qu'achèto
bon marcat, e se gagno petit sus chasco vènto, es que fai forço vènto
e lou grand débit tiro de dessouto. Vaqui lou prougrès. Es coume li
jumés que soun aqui à si peço, sensa, an un bénéfice sus tout ço
que vèndon, sabes se soun afeciouna e se soun coumplasènt pèr li
pratico..
Goutoun. — Oh 1 couquino ! aco *s proun charra. Veici moun
me qu'a déjà chabi si pastounargo. Nous fau parti. A dimenche,
que? nous veiren i biôu.
L. T.
— E quint es lou médecin qu'a sougna vosto bello -maire?
— Ah ! pecaire, n'avèn pas agu besoun de médecin, es morto
oaturalamen.
— 102 -
SANTO MARTO DE TARASCOUN
PREGUIERO
(Se canto sus un èr d'Âuzende).
0 patrouno de moun terrai re,
Santo Marto de Tarascoun,
Escouto l'amaro cansoun
Qu'un pastre à Tavé barrulaire,
1 roucas, à l'aucèu voulaire
Gantavo à la cimo di mount.
Èro uno amourouso preguiero,
Languitôri d'un fiéu de Grau
Au sang viéu coume lou Mistrau,
Pèr uno dono fourestiero
Vengudo en Arle au tèms dis iero^
Pèr vèire li courso di brau :
« Goumpagno di Sànti Mario,
Santo Marto de Tarascoun,
Se sabiés l'amour que me poun.
Tu que sauvères ma patrio,
Dôu mau que tant me desvario
Me dounariés la garisoun.
« Te prègue, Vierge miraclouso
Dins ta glèiso, à moure bourdoun,
Santo Marto de Tarascoun,
E moun amo es tant malurouso
Que lou Grist sus sa crous, amount^
A pas de plago mai saunouso.
« Santo Marto de Tarascoun,
Se mi labro clamon toun noum,
De mis iue li lagremo ardènto
Goumo d'une sorgo an raia,
Mirau mounte s'es miraia
Lou dôu de moun amo mourènto. tt
— 403 -
« Santo Marto de Tarascoun,
0 Rèino, garis moun coudoun !
Pieta de iéu, o soubeirano
Pieta, siéu tout amalôuti,
Pieta de moun cor espôuti,
Que sauno coume uno miôugrano !
« Santo Marto de Tarascoun,
0 patrouno de ma jouvènço
Redimo moun cor de presoun,
E, lou bèu jour de ta neissènço
Te pourgirai à dous geinoun,
Tôuti H flour de la Prouvènço ! »
Ansin acabè lou cantaire,
E, dins lis èr, lou vent quilaire
Escoubè soun plang amourous ;
Pièi plan-plan vers li palunaio,
S'en davalè 'u brut di sounaio,
L'avé dôu pastre malurous.
JAN BAYOL, d'Eiguièro.
LI TRES ASE
Dous saventas se disputavon sus la plaço coume s'èron esta dous
treto-empigno. L'un afourtissié que la ganacho qu'avié servi à San-
m pèr amassoula li Filistin èro d'un ase vièi» l'autre afourtissié
l'èro d'un ase jouine; n'en sarien vengu i cop de poung se la pou-
'.o que passavo lis avié pas mena tout-d'un-tèms davans lou juge de
jas de Tendre.
Mai davans lou juge la disputo recoumencè :
— Iéu te dise que l'ase èro vièi !
— Iéu te dise que l'ase èro jouine!
— Bouto ti luneto ! ase que tu siés f
— Freto li tiéuno, vièio bourico I
— 104 —
Lou juge se tenié li costo dôu rire e fenignè pèr ié dire: Auriéu
jamai cresegu devèire dous ase davans moun tribunau...
— Es pas estounan, rebequè l'un di saventas, d'abord que n'i'a un
tresen pèr li juja!
LOU GASGARELET.
MATINADO DE PRINTÈMS
Li porto dôu matin à brand se soun dubèrto ;
Lou tèms es siau e l'aire es pur ;
De verduro e de flour la terro s'es cubèrto ;
Lou soulèu mounto dins l'azur.
Coume dins uno glèiso un jour de grande fèsto,
Quand l'autar es clafi de lum,
Souto lou pâli blu dubèrt sus nôsti tèsto,
Tout es raioun, cant e perfum.
L'aubeto en se levant a mes en chasco branco
De pimpeieto e de diamant,
E sus li prado en flour, la fado à raubo blanco
A tra de perlo di dos man.
Galôio, rauceliho en cor se fai entendre ;
N'es que roulade e riéu-chiéu-chîéu.
Lou roussignôu nous dis si moutet li mai tendre,
E lou passeroun, si piéu-piéu.
Li milo e milo flour au soulèu espelido,
Maridon si gènti couleur,
E dins Taire atebi, sentes, o regalido !
Lou mescladis de sis ôulour.
Tant de lus, de sentour, de murmur e de vido
Au temple de la creacioun,
Tenon ma bouco clause e moun amo, ravido,
Dins uno santo amiracioun.
— 405 —
E davans lou tablèu qu'à mis iue se desvello,
Oublidant tout — peno e soucit,
Au Dieu qu'a fa de cause e tant grande e tant belle,
Trase, de cer, moun gramàci.
E. JOUVAU.
CANT DE L'OUNGLE
Ér de Janeto dôu coutihoun vèrd, de Fèlis Gras.
Adounc d'abord que maridan
Aquéli dous bràvis enfant
E qu'autambèn qu'uno courouno
Lou sant bonur lis envirouno ;
Emé Ion fum dis encensié,
Sout la veleto e l'arangié,
Dins li diamant e li dentelle
D'abord que la novio es tant belle ;
Perqué lou nôvi trefouli
Nous a larga si cant pouli,
Perqué li paire emé li maire
Bevon dis iue li dous amaire ;
Perqué parent e counvida
D'aquéu bonur soun enfada,
léu, que tambôn la joio esprovo,
Vous cantarai ma cansoun novo ;
E vous dirai dins mi coublet
Que lou mariage es un bouquet
Fa d'aubespin emé de rose
Que, tout soulet, lou cor arrose ;
— 106 —
La roso cou me l'aubespin
A, souto flour de pougnoun fin,
E l'imprudent que li desflouro,
Se poun, s'ensaunousis e plouro ;
Mai pèr aquéli que van plan,
Lou sant mariage es un pan blanc
Que recounforto e que fai viéure ;
Es un flasquet tant bon à béure !
Moun bèu nebout, quand pastaras
Aquéu pan blanc e tastaras
Lou vin que l'amour te presènto,
De ma cansoun gardo mémento ;
Gènto neboudo, de segur.
Serviras bon pan e vin pur
Emai de bon plat de pitanço
Pèr que faguès toustèms boumbanço ;
Car la mouié pleno de biai
E l'espous qu'amo lou travai,
Fan que la vido es uno fèsto...,
E pièi, lou bon Dieu fai lou reste.
Castèu-Nôu-de-Gadagno, lou 12 d'ôutobre 1895. anfos ta van.
LI PEIS MALAUT
Desempièi quauque tèms m'avisave que li pèis di roubino de Cas-
tèu-Reinard nadavon plus counne à l'acoustumado, mountavon, da-
valavon, semblavo qu'avien lis iue bouli, avien uno cagno que vous
fasié pieta, pièi espinchavon sus li ribo se vesien res.
Un jour vouguère n'en saupre lou fin mot e demandère à-n'un
cabot coume aco se fasié qu'avien touti l'èr d'agué passa la niue sus
la paio.
— 107 -
— Esdesempièique vesèn plus lou cafetié dôu Cous emé sa ligno
que sian tôati malaut, me respoundeguè lou bestiàri.
— E cou me vai ac5 ?
— Vai que de tèms en tèms ié lipavian quàuqui mousco e ac6'
nous servie d'amusamen.
J. SIGARD.
LOU BARCARÉS
« Porge-me ta man
Galanto Liseto !
Davalo plan-plan
Dedins ma barqueto ! »
— Fai niue !... pamens s'envan
Permena sus l'eigueto,
Lou Drôle en ramant
Meno la resquiheto ;
Ah ! lou jouve amourous,
A di de mot tant dous
A la tendro chatouno ;
Qu' emai l'on vegue rèn
Eilatin l'on entend
Lou brut d'une poutouno.
ANTÔNI BERTHIER.
LA BÔUMIANO
Jouselet lou cago-nis dôu rentié èro pas trop oubeissènt e si gènt^
quand èro pas brave, pèr lou faire teni tranquille ié disien : « Gara
la bôumiano! Vaqui la bôumiano que vai veni ! Ai ! ai 1 ai ! enlènde-
la rintra... ai ! »
Un jour, vaqui que lou nistoun petè un pau ferme, alor sa maire
ié fai : — E qu'as fa, pichot porc, es pas pouli ac6 !
— Es la bôumiano que sort, faguè lou nistoun.
LOU CASCARELET.
— 108 —
LOU PARTAGE DE LA TERRO
(revira de L'ALEMAND de SCHILLER)
Au fidèu tradusèire de Mirèio e de Nerto,
Agaste Bertuch, sôd dôu Felibrige.
D'amoundaut clamé J5u : — Prenès lou mounde,
Ome. prenès : vigno e bos e gara,
Pèr toujour aurés si bèn en abounde ;
Mai en fraire fau parteja, —
Tout ço qu'a de man lèu sa part aganto,
Adraia, li vièi coume li jouvènt.
Lou lauraire pren li meissoun grananto ;
Gasson au bos li nôbli gènt.
Lou marchand emplis si caisso e si bouto,
Li vigno d'elèi se chausis lou priéu,
Lou rèi a barra li pont e li routo,
E dis : « Lou dèime sara miéu. »
■Bèn tard, quand la Terro es touto baiado,
€jOu troubaire arribo, e de bèn liuen vèn.
^Las ! plus rèn descuerb, en liô, soun uiado :
Ghasque rode, un mèstre lou tèn.
— Malur à iéu ! soûl de tôuti, vai èstre
'Oublida lou mai fidèu de ti fiéu ! —
Crido ansin sa peno e soun escaufèstre
ï geinoun dôu Paire di Dieu.
— Se dins lou païs di pantai sèmpre erres,
lé rcspond, — perqué renés contro iéu ?
Quand s'es parteja lou mounde, mounte ères ?
— Ère, dis lou troubaire, au tiéu.
Lis iue pivela countemplant ta caro,
L'auriho badanto i cant celestiau,
Perdouno, s'enclaus dins ta lus tant claro,
Ai perdu li bèn d'eilavau»
- 109 —
— Que faire ? dis J6u ; que vos que te Heure ?
Meissoun, bos, marcat, tout es escasu.
Mai se dins moun cèu emé iéu vos viéure,
Sèmpre sara dubert pèr tu.
JÙli RONJAT.
Tira dôu Journau l'Aiôli.
LOU PASTRE FILOUSOFE
Un pastre coumençavo de se faire vièi.
— Quente âge avès ? ié demandèron.
— N'en sabe rèn.
— Coume, sabès pas voste âge ?
— Iéu, digue lou pastre, comte mi fedo e mis argent, qu'ai p6u
que li raubon, mai comte pas mis an que degun me li raubara e que
risque rèn de li perdre.
LOU CASCARELET.
lEI^O
VAU-CLUSO
AVIGNOUN, 29 mars, 1* mai, 30 nouv. ; Cavaioun, 1« mai, 13 nouv.,
ié dilun de setèmbre, segound dilun de juliet ; L'Ilo, 19 mai, 12 mai, 27
avoust, 28 ôutobre, Sdesémbre, Lou Thor, 8 mai, 16 avoust; Cabriero,
22 janvié, 19 mars, 24 setèmbre; Lagno, 14 setèmbre ; Cau-Mont, 22
avoust ; Roubioun, 8 setèmbre ; Vedeno, 26 juliet; Aurenjo, 4 febrié,
27 abriéu, 24 avoust, 21 desèmbre ; Baumo, 20 janvié; Bouleno, 2 febr.,
25 mars, 15 avoust, 8 setèmbre, 11 nouv., 8 e 21 desèmbre ; La Palud,.
5 mars, 6 nouv. ; Sablet, 8 e 27 desèmbre ; Santo-Céio, 23 janv., 8
mars, 3 mai, 10 setèmbre, 22 nouv. ; Veisoun, 15 febrié, 8 setèmbre,
30 nouv., dimars de Pandecousto ; Vau-Rias, 17 janv., 24 febr., 21 mars,
23 abriéu, 13 mai, 2 jun, 24 jun, 12 juliet. 4 avoust, 23 setèmbre, 24 ôuto-
bre, 15 nouv., 4 e 22 desèmbre; Vei8aii,25 nouvèmbre ; Malauceno, 20
janvié, 3 febrié, 19 mars, 3 mai, 25 avoust, 28 setèmbre, 11 nouv., 21 de-
sèmbre ; Ate, 1 janvié, dilun de Quasimodo ; Bouniéu, 6 avoust ; Gade-
net, 24 avoust, 21 setèmbre. 8 desèmbre ; Cucuroun, 21 mai ; Gordo, 3
febrié, 25 mars, 14 juliet, 10 avoust, 11 ôutobre, 18 desèmbre ; Làuris,
2 febrié, 3 desèmbre ; Lourmarin, 2 setèmbre ; Menerbo, dilun de la
Passioun, 25 avoust, 26 desèmbre; Oupedo, 6 janvié, 10 avoust, 22 nou-
vèmbre ; Pertus, 4 janvié, 15 avoust, 1* nouvèmbre; Sant Savournin,.
- 110 -
•d'Ate, dilun de la Semano-Santo, 9 avoiist, 9 desèmbre ; Tourre-d'E-
gues, 25 juliet ; Vilo Làuri. 25 abriéu ; Carpentras, 10 juliet, 21 setèin-
bre, 27 nouvèmbre ; Bédouin, 14 setèmbre; «^aroumb, 22 setèmbre ;
Mazan, 22 juliet, 30 avoust ; Mouniéu, 4 febrié, 24 avoiist, Perno, 24
avoust (8 jour), 11 nouv. ; Mountèu, 16 mai, 29 avoust ; Mourmeiroun,
10 avoust ; VelerouD, 29 setèmbre.
GARD
NIMES, 14 mai (3 jour), 16 avoust, 27 setèmbre; Aigo-Morto, 8 se-
tèmbre, 30 nouv. ; Aies, 25-31 avoust ; Aramo in, 11 nouvèmbre ; Bèu-
Caire, déu 15 au 29 juliet ; Bagnôu, 6 mai, 12 juliet, 23 nouvèmbre;
Barja, 14 febr., 30 jun, 31 nouvèmbre; Besscjo, 23 janvié, 6 setèmbre;
Bez, 6 nouv. ; Clarensa 25 abriéu : Campèstre e Lu, 2 setèmbre ;
Coulougn», 14 ôutobre ; Foarco, lé mai ; Grand-Coumbo, 30 ôutobre,
L H. val, 7-30 setèmbre ; l-esignan, 10 avoust ; Liiissan, 10 mai ; Man-
duel, 1^ dissate d'abriéu ; Martignargue, 3 ) mars ; Mountfrin, 3 avoust ;
Poumpignan, l'^' mai ; Poito, lé jun, 20 nouvèmbre ; Pont-Sant-Esprit,
1' mars, 12 jun, 1*^ setèmbre ; Queissa, 2 J setèmbre ; Remouliu, 12 mai,
20 ôutobre ; Roco-miuro, 16 avoust ; Sant-Ambroi, 7 janvié, 20 abriéu,
16 avoust ; Sani-Ipoulito, 6 mai, 13 avoust ; Sant-Quentin, segound
dimenche de setèmbre; Saumano, 11 setèmbre; Saiivo, 29 jun; Trèvo,
24 abriéu ; Uzës, 24 jun, 14 avoust, 6 setèmbre, 11 ôutobre, 14 desèmbre,
lou darrié dissate d'abriéu , Vigan, 12 mai, 9 setèmbre; Vilo-N.jvo
d'Avignoun, 6 mars, 30 nouvèmbre.
DROUMO
VALÈVÇO, 3 janvié, 3 mars, 3 mai, 3 juliet, 6 avoust. 0 nouvèmbre ;
Aneiroun, 23 avoust, 10 desèmbre; Bouchet, 10 mars, 29 juliet, 21
nouv.; Bourg-de-Peage, dimar de Pasco, de Pandecousto, 24 jun : Lou
Bouis, 21 janv , 10 avoust, 9 setèmbre, 8 ôutobre, 2 nouv,, 18 desèmbre ;
Ghatihoun, dijôu gras, 25 mars, 29 avoust, 27 nouvèmbre ; Cleiriéu.
1<^ janv., 25 abriéu ; Crest, 17 janv. ; Dio, 8 e 10 avoust, 29 setèmbre, 2,
11, 10 nouvèmbre, 6 e 10 desèmbre ; Diéuloufèt, proumié dilun de janvié,
Dounzèro, 17 janv., 21 avoust ; Grignan, 20 janvié, dimars de Pasco
e de Pandecousto, 6 juliet 6 avoust, 17 ôutobre. 18 nouv., 27 desèm-
bre ; Livroun, 11 janv., dimècre après Pasco e Pandecousto, 16 avoust,
18 ôutobre Sant-Martin, 10 desèmbre ; Mountelimar,, 5 febrié, 7 mars,
8 mai, 10 juin, 10 juliet, 14 avoust, 4 setèmbre, 10 ôutobre, 13 nouv.,
La Moto Chalançoun, 15 febrié, 11 jun, 13 juliet, 25 avoust, 25 nouv.,
4 e 28 desèmbre ; Niouns, l'^' dijôu de janv,, 5 febrié, dijôu-sant, 11 mai,
22 jun, 29 avoust, 18 ôutobre, 8 desèmbre ; Rouman, dimars de Pasco
e de Pandecousto, 24 e 29 jun, U setèmbre ; Seilan, 19 mars, 2 mai, 12
avoust; Sant-Pau-Tres-Castèu, 10 janvié, 10 febrié, 12 mars, 12 abriéu,
l-" mai, 20 jun, 1* avoust, 17 setèmbre, 13 ôutobre, 12 nouv., 6 desèmbre ;
- 111 —
Sant-Valié, 2 mai, 27 avoust, G desèmbre ; Taulignan, 17 mars, 17
avoust ; Vinsobro, 15 mars, 8 nouvèmbre ; Tuîeto, 2 janvié, 11 jun.
BOUCO-DOU-HOSE
A.is, Qfebrié, jourde laFèsto-Diéu, 17 setèmbre, 4 d<'sèmbre ; Alauch,
24 janvié ; Alens, 5 febrié. 21 s tèinbre ; A.rle, 17 jmvié, 14 e 15 febrié,
dilun de Pasco, 3 e 2) mai, dijùu avans Pandeccu:;tQ, 28 mai ; Aubagno,
2 febrié, Pandccousto 21 setèmbre, 28 ôuLobro ; Auruou, 19 mars, i'^ d'a-
voust, 14 setèmbre, 28 ôutobre ; Barbeatano, 24 jun, 18ôutobre; Berro,
22 d'abriéu ; Castèu-Reinard, 18 abriéu e 1« nouvèmbre (3 jour ;
Cabano, 22 juliet ; Eiguiero, 8 mai (2 jour), segound dimenche de se-
l'" iiibre, 25 nouvèmbre ; Eirago, 20 setèmbre, 1^ dimenche avans lis
Avènt; Font-Vièio, 4 nouvèmbre; Gardano, 13 e 14 febrié; Gèmo,
24 jun, 1^ nouvèmbie ; Istre, 28 abriéu, lou dimenche après lou 2 avoust,
14 nouvèmbre; ' a Giéuta, 5 mar^, 15 avoust; La Faro, 10 mai;
Lambesc, 6 janv . 24 febrié, diluu de Pandecousto, 19 setèmbre ; Mar-
siho, 15 febrié, 24 jun, 31 avoust ^15 jour) 1^ desèmbre. 10 desèmbre ;
Martegue, 15 mai, 28 ôutobre; Maussano, 28 abriéu, SOôutobie; Mi-
ramas, 20 abriéu, 20 nouvèmbre ; Mouriés, 1« mai, 6 nouvèmbre ; Novo,
I dimenche de setèmbre; Rougna, 1' njai ; Rougno, 9 mai, 14 setèm-
i're, 3 ôutobre, 25 nouvèml)re; Sant-Andiôu, segound dimenche de ju-
liet; Sant-Canat, 8 setèml)re ; Saut-Chamas, 20 ruai, proumié di-
menche de setèmbre; 17 nouvèmbre ; Li Sànti-Mario, 25 mai (3 jour,;
Sant-Roumië. 25 abriéu, 23 ôutobre; Seloun, 5 ma», 15 avoust, 29 se-
tèmbre, 11 nouvèmbre ; Senas, 14 jun ; Tarascoun, 20 mai, 26 juHet, 8
setèmbre ; Vitrolo, 15 d'avoust.
ARDECHO
PRIVAS, 3 mai, 24 avoust, 29 setèmbre, 20 ôutobre, 23 nouv., 20 des.;
Aubenas, 17 janv., 14 set.; Bano, 21 nouvèmbre; Bourg-Sant-Andiôu,
1. dilun de febrié, 6 jun, 10 juliet, 23 setèmbre, 4 nouvèmbre, 17 desèm-
l>re ; Burjet, 23 janvié, V' febrié, 23 setèmbre, 15 e 30 abriéu, 19 e 28
mai. 10 avoust, G el5 ôutobre; Chailar, 25 janvié, dijôu gras dimècre
après Quasimodo, 25 jun, 25 juliet, 7 setèmbre, 20 ôutobre, l-^- aesèmbre,
dijôu avant Nouvè ; Largentiero 22 janvié, 15 mars, 18 juliet, 11 nouv.,
17 desèmbre ; Lou Pouzin, 23 janvié, 1^ mars, 25 abriéu, 1*^ juliet, se-
tèmbre ; Sant-Laurënt-dôu-Papo, 1'' janvié, 2 febrié, 20 mars, 1^ mai,
2-4 jun 6 avoust, 8 setèmbre, 29 ôutobre; Tournoun, 22 janvié, 1^ mars,
dimècre après Pasco, 29 mai, 2 juliet, 29 avoust, 3 nouvèmbre, 17 desèm-
lire ; Li Vans, 1* abriéu, 28 jun, 21 avoust, 9 ôutobre, 21 desèmbre ;
Vernoux, 23 abriéu, 24 avoust, 21 desèmbre ; Vilo-Novo-de-Berg, 8
janvié, divèndre-sant, l*^ e 25 mai, 28 jun, 14 juliet, 15 avoust, 21 setèm-
i)re ; Viviés, 2 janvié, 23 abriéu, 2 nouvèmbre ; La Vôuto, 7 janvié, 19
mars, 23 abriéu, 17 jun, 19 avoust, 10 setèmbre, 6 nouvèmbre, 8 desèmbre.
ENSIGNADOU
Pajo,
Fèsto chanjadisso 4
Roso de tôuti li vent 5
Calendié 7
Crounico felibrenco f F. de Bouscarlo). 1 1
La Margarido (Clovis Hugues) 16
Lou secret di bèsti (F. Mistral) 17
Li Granouio (Lou felibre di Tavan) . . 20
Lou gibous d'Avignoun (Gascarelet) . . 22
IsEnfantdeVau-Ciuso(A. deGagnaud) 22
Moun viage de noço (Lou Gascarelet). 23
L'aigo-boulido (E. Jouveau) 25
Lou médecin de Gastèu-Reinard (Lou
Gascarelet) 26
A Jano Roumanille (F. Mistral) 27
Lou bal di Moussurot (Lou Gascarelet) 27
Pèr lou Minet de M"» Est. (L. Astruc) 28
Un sauvatage (E. J.) 30
Lou marrit tèms en mar (Lou galoi
sartanié) 30
Gansoun nouvialo (F. Gras) 31
Li dous Fanfaroun (Lou Gascarelet). 32
Lou secret dôu Pouèto 32
Odo â-n-Ansèume Mathieu (Louis
Tombarel) 33
A Frederi Mistral (R. Luquet) 35
Lou bon pagaire (Lou Gascarelet . ) . . . 37
La Mar (E. Auzière) 38
Li Boto (J. Iluot) 39
Foulige d'amour (M. Jouveau) 41
Blaime ( A.-B. Grousillat) 42
LouGuratdisAbiho (J. disencartamen) 43
Aubo de siècle (lou felibre que s'es
fa mounje) 47
La liçoun 48
Li plumo d'auco (E. Marrèu) . 48
r.hapitre XXII de la Genèsi (F. Mistral) 49
A labello Eisservo (Jùli Boissiêre). . . 51
La Sagesso (Lou Gascarelet) 52
La lengo d'or emé musico (E. Jouveau) 53
La musico dis ange (E. Marrèu) 54
Plour (Jan Monné) 58
Lou decaloguo de Jefîerson (A.-B.
Grousillat) 59
Pajo.
La Patrio (A. G.) 59
Danso d'amour (Marius André) ...... 60
Lou sa de tartifle (Lou Gascarelet). . . 62
Nou vè enfantouli (Jùli Gassini) 63
Li pàuri Coumedian {Jùli Boissiêre). 66
Gansoun veniciano (tirado dôu pouèmo
lou Rose, F. Mistral) 70
Vers lou barbejaire (L. C.) 71
Fai Nounet enfantou (Mirèio Arna-
vielle) 72
La coupo (Marius Bourrelly) 93
Un regret (Lou Gascarelet) 73
Ate de mariage (E. Marrèu) 74
La campano d'argent (Fèlis Gras) ... 76
Lou sermoun de moussu Sistre (abat
Favre) 79
Sant Pestèu (V. G.) 81
Un bon avis sus V Alcool de Mento de
Ricqlès 82
L'Estanié (Marius Girard) 83
Discours de Santo Estello (Lou Ca-
poulié) 86
Qu'es acô, Marin ? 88
Salado Ghampanello (Bounet l'einat). 89
Mot d'enfant (Lou Gascarelet) 92
Pouncheja de soulèu (P. Savié de
Fourviero) 93
Jan Alten e la garanço (E. Bouvet). .. 94
La Saliensouno (M. Faure) 98
Sus lou Gous de la Republico. Da-
vans Ghabrié(J. T.) 100-
Santo Marto de Tarascoun f Jan Bayol). 102
Li très ase (Lou Gascarelet) 103
Matinado de printèms (E. Jouveau).. 104
Gant de l'ouncle (Anfos Tavan) 105
Li pèis malaut (J. Sicard) 106
Lou Barcarés (Antôni Berthier) 105-
La Bôumiano (Lou Gascaralet) 107
Lou partage de la terro (Jùli Ronjat) 108
Lou pastre filousofe (Lou Gascarelet). 109
Fiero 109
ARMANA PROUVENÇAU
PÈR LOU BEL AN DE DIEU 1898
Librairie J. ROUMANILLE, éditeur des Félibres, Avignon.
"~ EXTRAIT DU CATALOGUE
F. Mistral, Lou Rose, pouèmo, avec trad. in-18 3 50
— Le même, tirage in-8% numéroté 10»»
Blarius André, Li Pirenèu, trilougio de En V. Balaguer, trad., l^v. in-12 'i »»
Jasmin, Œuvres complètes, 4 vol. in-8°, (avec trad 20 »»
F. Gras, Li Rouge dôu Miejour, avec trad 4 n^o
II, Astruc, La Messo pagano 4 50
Jules Cassini, Li Varai de l'Amour, coumèdi prouvençalo, in-8» 3 »»
Fabrc, Lou Siège de Cadaroussa, segui dôu Sermoun de Moussu Sistre. » 6(>
Q. «fourdaune. Histoire du Félibnge, in-8% avec 22 portraits 7 50
Ch. Riéu, Li tant dôu terraire, \ vol. in-12 1 »»
Aubanel, Li Fiho d'Avignoun, avec trad., 1 vol. in-12 3 50
Tli. Janvier, Sant Antoni dis Orto, 1 vol. in-12, avec préface de Mistral 3 »»
Paire Savié de Fourviero, Li Patriarcho, counferènci biblico, 2 v.. 8 »»
— La Creacioun dôu mounde 8 ))»
Jj. Astruc, La man senèstro, i V. in- i'2 150
Batisto Bounct, Vido d'enfant, avec trad. d'Anfos Daudet,! v. in-12 . 3 50
K. Ritter, Recueil de 35 iettres de Roumanille à V. Duret, 1 v. in-8o. 2 w^
Marins Bourrelly, Cigau e Cigalo, 1 vol in-8° 3 50
Jiaboly, Recueil de noëls avec les airs notés et l'accompagnement par F.
Seguin, nouvelle édition . grand in-8'' 5 «n)
— Li Nouvè de Saboly, Peyrol e Roumanille, in-18. ,> 75
Bonaparte \^'>se, Li Piado de la Princesso, 1 vol. in-8° carré 15 a»
IB' Koschwitz;, Grammaire historique de la langue des félibres,i v. in-12. 5 »»
J. Koumanille, Li Copelan, étude de mœurs provençales, 1 vol. in-12. 1 25
— Lis Oubreto en vers, avec traduction, 1 v. in-12 3 50
— Li Conte prouvençau, avec trad. 1 v. in-12 3 fiO
— Li Nouvè de J. Roumanille, avec musique et trad. fr. 2 »»
— Lis Entarro-chin. édition illustrée, in-S* 5 »î»
— Armana prowt'e>ipm^, collection complète (1855-98)... 80»»
IVa Filadelfo, Brumos d'Autouno, poésies gasconnes, 1 voL in-8° 3 50
Abbé Bresson, Santo Estello, dramo prouvençau, 1 vol. in-18 1 .^
F. Mistral, La Rèino Jano, tragédie provençale en 5 actes, inS" 6 »»
— Lou T>-esor dôu Felibrige, dictionnaire provençal-français,
2 grands vol. in-4'' 120 »b
_ Mirèio, poème provençal avec trad 3 50
— Calendau, avec trad , format elzévir 6>»
Lis Iselo d'or, avec traduction, format elzévir 6 »»
Nerto, 1 vol. in-8°, avec traduction 5 m»
JiaTinian, Grammaire provençale, in-12 2 »»
A. Mathieu, La Farandoulo, nouv. édit., 1 vol. in-18, avec trad 3 50
Marins Girard, Lis Aupiho, avec trad. franc., in-18 3 50
— La Crau, poésies prov. avec trad 3 50
F. Ciras, Lou Romancero Prouvençau, 1 v. in-12, avec trad. et airs notés. 4 »»
— Toloza. poème en 12 chants, 1 vol. in-12 avec trad 4 ,»
_ Lt Ca?i!?ownie, poème avec trad., 1 vol. in-S" 7 50
J. Monné, Casau, drame en 5 actes, 1 v. in-8<» 3 50
Mad. J. Gautier, Brut de Canèu, avec préface de F. Mistral, in-12.. . 3 »»
Sextius Michel, Long dôu Rose e de la Mar, 1 vol. in-12 3 50
Crousillat, L'Eissame, 1 vol. in-12 3 50
ATiffnon, la ville et le Palais des Papes, avec 22 gravures et un plan.. . 2 »»
^. B. — Ajouter 25 c. par vol. pour recevoir franco.
ARMANA
PROUVENCAU
PÈR LOU BEL AN IDE DIEU
1898
ADOUBA E PUBLIGA DE LA MAN DI FELIBRE
Porto joio, soûlas e pas.:;o-tèms en tout lou pople dôu Miejour
AN QUARANTO-QUATREN DÔU FELIBRIGE
AVIGNOUN
KNCO DE J. ROUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
10, CARRIEPO DE SANT-AGRIC5, 19
J. ROUMANILLE, Uhraire-édîtenr, 19, rue St-Agrîcol, AVIGNO^
SPËCALITË D'OUVRAGES
CONCERNANT LA PROVENCE ET LE COMTAT
Histoire 'générale. — Histoires locales
Biographies des Hommes illustres. — Nobiliaires.
Monographies
Vieux Chants populaires.
DICTIONNAIRES & GRAMMAIRES DE LA LANGUE PROVENÇALE
Collections complètes de l'ARMANA PROUVENÇAU
A partir de i855. — 44 vol. {très rare). —
Kàutri.U bonProuvençau, Tf * M "B^ ^'^k TT "■" Vidoun;Vidau,
Au sufrage universau, ■ -^ f^k M U M M ■ Segound la vido
Vo\xtoren pér l'ôli ■ J /—m ■ ^ P I J I ^o" joumau.
QUE VAI GREMANT TRES FES PER MES
BURÈU DE REDACIOUN j PRES DE rABOUNAMEN
Vers j
M. Folcô »E BAROi\€i:LL.I _, ^ ^ f . „
} Un an • 1 0 ir. »
au Palais dûuRoure Sièsimes Bfr.BO
EN AVIGNOUN ÎTresmes 3 fr. *
LA REVUE FÉLIBRÊENNE
sous lA DIRECTION DE M, F*avLl JMARIÉjTON
ABONNEMENTS :
Un an, 10 fr. ; Six mois, 6 fr. ; Le numéro, 1 fr, ; Étranger, un an, 10 fr.
Bureaux ei Adminiatration, 9, rue Ricbepanse, à, Paria
N.'B. — On trouve les années précédentes au prix de lO ft-aftcs chacune,
au bureau de la Revue et chei ROUMANILLE^ à Avignon.
LA ROSO DE TOUTI LI VENT
COUMPASSADO PÉR LOU CAPITaNI NEGRÈU
(DE CEIRxlSTO)
UBA
^^liSbO
ADRÉ
Lauso rUba. lèn-te à l'Adré:
Lauso lou Mount, tèn-te à la Piano ;
Lauso la Mar, tèn-te à la Terro ;
Lauso la Franco, e téne à Prouvènço.
ESCLUSSI
I aura en 1898, très esclùssi de soulèu e très esclùssi de luno :
1. Esclùssi parciau de luno, lou 7 Janvié, vesible en Avignoun.
2. Esclùssi toutau de soulèu, lou 21 Janvié, en^esible en Avignoun.
3. lisclussi parciau de luno, lou 3 JuUet, en partido vesible en Avignoun.
4. hsclussi anulari de soulèu, lou 18 Juliet. envesible en Avignoun.
5. Esclùssi parciau de soulèu, lou 18 Juliet, envesible en Avignoun.
C. Esclùssi toutau de luno, lou 27 Desèmbre, envesible en Avignoun.
FÉSTO CHANJADISSO
Cendre, 23 de Febrié.
Pasco, 10 d'Abriéu.
Rouguesoun, H, 17 e 18 de Mai.
Ascensioun, 19 de Mai.
Pandecousto, 29 de Mai.
Ternita, 5 de Jun.
Fèsto-de-Diéu. 9 de Jun.
A vent, 27 de Nouvèmbre.
LUNO MECROUSO
La luno d' Abriéu^quefailou 20 cTAbriéu
Luno mecrouso,
Femo renouso,
E auro que sort de la bruno^
Dins cent an n'i' aurié trop d'une.
TKMPOURO
Mars 2, 4 e 5 1 Setèmbre 21, 23 e 24
Jun 1, 3 e 4 I Desèmbre 14, 16 e 17
Lou printèms coumenço lou 20 de Mars ;
L'estiéu coumenço lou 21 de Jun ;
L'autouno coumenço lou 22 de Setèmbre ;
L'ivèr coumenço lou 21 de Desèmbre,
Trente jour an Setèmbre,
Abriéu, Jun e Nouvèmbre ,
De vint-e-vu« n'i'a qu'un .
Lis autre n'an irei;to-un.
JANVIÉ
p. L. Ion 8. à 0 o. 44 de matin.
D . Q . Ion 15, à 3 0. 54 de vbspre ,
N. L. Ion 23. à7 o. 34 de matin.
P. Q. lou 29, à 2 0. 42 de vèspre
Li jour crèisson de 1 o. 6 m.
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Diu.
dil.
dim.
dim.
dij.
dïv.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dm.
dil.
Jour de l'an.
S. Clar.
Sto Genevivo.
S. Ferriôu.
S. Simeoun de la coul
Li RÈi.
8 Lucian.
S. Severin.
8. Juliaa.
8. Pau l'ermito.
S. Teodôsi.
S. Gaspard,
Sto Verounico.
S. Alàri.
S. Bouuet.
S. Ounourat.
S. Antôni
Sto Flourido.
S, Canut.
S. Sébastian.
Sto Agnès.
S. Vincèn.
S. Ramoun.
8. Housièli.
Counv. de S. Pau
S Ansile.
8 Mari.
Sto Cesarîo.
S Constant.
Sto Martino.
|8to Marcello.
FEBRIÉ
p. L. lou 6, à 6 0. 33 de y^spre.
D. Q. Ion 14, àOo. 44 de matin
N. L. Ion 20, à 7 0. 50 de vèspre
P. Q. lou 28. à 11 0. 23 de matin,
Li jour crèisson de 1 o. 33 m
1
dim.
2
dim.
3
dij.
4
div.
5
diss.
6
Dim.
7
dil.
8
dim.
9
dim.
10
dij.
11
div.
12
diss
13
Dim.
14
dil.
15
dim.
16
dim.
17
dij.
18
div.
19
diss
2<»
Dim.
21
dil.
22
dim.
23
dim
24
dij.
25
div.
26
diss.
27
Dim.
28
dil.
S. Ignàci, ev.
La Candelouso
S. Blàsi
Sto Jano.
Sto Agueto.
Sto Doro.
S. Richard.
S. Ginous
S. Jan de Mata.
Sto Coulastico.
S. Adôufe.
Sto Làli.
S. Dounin.
S. Valentin.
S. Quenia.
S. Armentàri.
Sto Mariano.
S. Flavian.
S. Valié
S. Ouquèri.
S. German.
Sto Inabello.
CENDRE.
s. Matias.
S. Aleissandre.
s. Nestour
Sto Ouoourino.
8. Cassiaa.
MARS
p. L. Ion 8, à 9 0. 38 de matin.
D. Q. Ion 15, à 7 0.57 de matin.
N. L . Ion 22, à 8 o. 47 de matin.
P. Q. Ion 30, à 7 0. 50 de matin.
Li jour crèisson de 1 o. 50 m.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss
Dim.
dil
dim.
dim.
dij.
Sto Antounino.
Tempouro.
Sto Cunegoundo
s. Casimer.
S. Ambrôsi.
Sto Couleto.
Sto Perpètio.
S. Jan-(le-Diéu.
Sto Franceso.
Li 40 Martire.
S. Gregôri.
S. Massemin,
Sto Oufrasié.
Sto Matiéudo.
S. César de Bus.
S. Abram.
Sto Rèino,
S. renie.
S. Jôusè.
Jouaquin.
Benedit.
Afradasso.
Vitourin.
Grabié.
Anounciacioun
S. Massemilian.
Passioun.
S. IlariouQ.
S. sisto.
"". Amadiéu.
8. Benjamin.
J
AMER PICON I AMAR PICOUN
ABRIÉU
p. L. lou 6. ù 9 0. 29 de vèspre.
D. Q. Ion 13, « 2 o. 38 de vèspre
N.L. Iou20, à-iOo.30 de vèspre.
P. Q. lou 29, à 2 0. 14 de matin.
Li jour crèisson de 1 o. 43 m.
1
div.
2
diss.
3
DlM.
4
dil.
5
dim.
6
dim.
7
dij.
8
div.
9
diss.
10
Dm.
11
dil.
12
dim.
13
dim.
14
dii.
15
div.
16
diss.
17
Dim.
18
dil.
19
dim.
20
dim.
21
dij.
22
div.
23
diss.
24
Dim.
25
dil.
26
dim.
27
dim.
28
dij.
29
div.
3ô
diss.
S Ugue.
S. Fraiicés de P.
Rampau.
S. Isidôri.
S. Vincèns-Ferrié
S. Prudènci.
S Gautié.
DiVÈNDRE-SANT
Sto Soufio.
PASCO.
S. Leoun.
S. Jùli.
Sto Ido.
S Benezet.
SS. FrutuGuè.
S. Lambert.
QUASIMODO.
Sto Natalio.
S. Apoulôni.
S. Oufege.
S. Ansèume.
S. Lounido.
S. Jôrgi.
Sto Vitôri.
S. Marc.
S. Clet.
Sto Zeto.
S. Vidau.
Sto Gaiarino de S,
S. Estiôpi.
MAI
p. L. Ion 6. à 6 0. 43 de matin.
D. Q lou 12, à 9 0. 45 de vèspre.
N. L. jou 20, à 1 0. 08 de vèspre.
P.Q. lou 28, à 5 0. 23 de vèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 18 m.
DlM.
dii.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
S. Jaque e S.Felip,
S. Atanàsi.
La Santo Grous.
Sto Jaao.
Sto Sereno.
S. Jan Porto L.
S. Estanislau.
S, Dresèli.
S. Gregôri.
S. Antounin.
S. Maiôu.
S. Brancàci.
Sto Glicèro.
S. Pons.
S. Bounifàci..
BOUGUESOUN.
S. Pascau.
S Bernardin.
ASCENSIOUN.
S. Fèli.
Sto Estelio.
Sto Julio.
S. Deidié.
S. Dounacian.
Sto Mario Jacobe.
S. Felip de Nèri.
S. Oulivié.
S. Massemin.
Pandecousto.
S. Fèli.
Sto Peirounello.
JUN
P.L. lou 4, à 2 0. 21 de vèspre.
D. Q. lou 11, à 6 0. 13 de matin.
N. L. ion 19, à 4 0. 29 de matin.
P. Q. lou 27, à 5 0. 03 de matin.
Li jour crèisson de 20 minulo.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dil.
7 dim.
dim.
dij..
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
Tempouro.
s Marcelin.
Sto Gloutiéudo.
Ternita.
S. Giàudi.
Sto Mounico.
S. Nourbert.
S. Medard.
Fèsto-de-Diéu.
Sto Félicita.
S. Barnabèu.
Sto Oulimpo.
S. Antôni de Pado
S. Basile.
Sto Moudèsto.
î5. Gèri.
S. Verume.
S. Ouzias.
S. Gervàsi.
Sto Flourènço,
S. Léufré.
S. Paulin.
Sto Agrevo.
S. Jan-Batisto.
Tresl. de S. Aloi.
S.Dàvl.
S Adelin.
K, Irenèu.
S. Pèire e S. Pau,
S. Lucide.
AMER PICON I AMAR PICOUN
JULIET
AVOUST
SETÈMBRE
p. L. Ion 3, à 9 0. 21 de vèspre.
p. L. Ion 2, à 4 0. 38 de matin.
D. Q. lou 7, à 11 0. de vèspre.
D. Q. Ion 10, à 4 0. 50 de vèspre.
D. Q. lou 9, à 6 0. 22 de matin.
N. L. lou 16, à 0 0. 19 de matin.
N. L. lou 18, k7 0. 56 de vèspre.
N. L. lou 17. à 10 0. 43 de matin.
P. Q. Ion 23, à 2 0.49 de matin.
P. Q. loQ 26. à 1 0. 49 de vèspre.
P. Q. Ion 24, à 8 o- 41 de vèspre.
P. L. lou 30, à lo. devèipre.
P. L.lou29, àllo.20devèspre.
Li jour demenis. de 1 o.
Li jour demenis. de 1 o. 38 m.
Lijour demenis. de 1 o. 44 m. |
1
div.
S. Marciau.
1
dil.
S. Pèireencadene
1
dij.
S. Baudèli.
2
diss.
La Vesitacioun.
2
dim.
8. Estèvft.
2
div.
S. Agricô.
3
DlM.
S. Anatôli.
3
dim.
Sto Lidîo.
3
diss.
S. Ai6u.
4
dil.
S. Fourtunat.
4
dij.
S. Doumergue.
4
Dim.
Sto Rûusalio.
5
dim.
S. Pau de Liss.
5
div.
S. Ion.
5
dil.
S. Lôugié.
6
dim.
Sto Angèlo.
6
diss.
S. Sauvaire
6
dim.
S. Amable.
7
dij.
Sto Aubiergo.
7
Dim.
S. Gaietan.
7
dim.
S. Autau.
8
div.
Sto Isabèu.
8
dil.
S. Justin.
8
dij.
N -D. de Set.
9
diss.
S. Bres.
9
dim.
S. Rouman.
9
div.
S. Veran.
10
Dim.
N.-D. de Santa
10
dim.
B. Laurèn.
10
diss.
S. Pôuquerié.
S. Paciènt.
11
dil.
S. Pio.
11
dij.
Sto Rusticlo.
11
Dim.
12
dim.
S. Ounèste.
12
div.
Slo Ciaro.
12
dil.
Slo Bono.
13
dim.
S. Anaclet.
13
diss.
S. Pourcàri.
13
dim .
S. Antounin
14
dij.
S Donavenluro,
14
D.m.
S. Chapôli.
14
dim.
riiiausjameB de la Croat.
15
div.
S Enri.
15
dil.
N.-D. D'AVOUST.
15
dij.
S. Anfous.
16
diss.
N -D. DOU M. G
16
dim.
S. Ro
16
div.
S. Cournéli.
17
Dim.
S. Alèssi.
17
dim.
S. Jacinto.
17
dics.
S. Lambert.
18
dil.
8. Tournas d'Aq.
S. Vincèns de P.
18
dij.
Slo Eleno.
18
Dim.
Sto Ksteveneto.
19
dim.
19
div.
S. Louis.
19
dil.
S. .lenouvié.
20
.lim.
Sic Margarido.
20
diss.
S. liernat.
20
dim.
S. Kstàqui.
21
.lij.
S. Vitou.
21
Dim.
S Privât.
21
dim.
Tempouro.
22
Mv
Sto Madaleno.
22
dil
8. Safourian
22
dij.
S. Alaurise.
23
.1133.
S Cassian,
23
dim.
S. Sidôni
23
div.
Sto Tècio.
24
DlM.
Sto CresliDO.
24
dim.
8. Bourtoumiéu.
24
diss.
Sto Salabergo.
25
dil.
S. Jaume.
25
dij.
S (ienèsi.
25
D.M.
S Fermin.
2G
"lim.
Sto Ano.
26
div.
S. Zelirin.
26
diL
S. Ouzias.
27
dim.
S. Pantàli.
27
diss.
S. Cesàri.
27
dim.
S. Cosme o Damian.
28
'•'j.
S. Sanàri.
28
Dim.
S. Julian.
28
.lim.
S. Cerau.
29
(hv.
Slo Alarlo.
29
dil.
S. Jaa degoulàssi
29
dij.
S. MlQUÈU. H
30
'liss.
8. Loup.
30
dim.
Slo Roso
30
div.
S. Jirome.
31
Dim.
8. German.
31
dim.
S. Lazàri.
1
AMEU PICON I AMAR PICOUN
OUTOBRE
D. Q. lou 7, à 6 o. 14 de vèspre.
N. L. lou Î5, k 0 0 47 de vèspre.
P. Q. lou 22. à 9 0. 18 de matin.
P. L. lou 29, k Oo. 27 de vèspre.
Li jour demenis. de 1 o. 45 m.
1
diss.
2
Dm.
3
dil.
4
dim.
5
dim.
6
dij.
7
div.
8
diss.
9
Dim.
10
dil.
11
dim.
12
dim.
13
dij.
14
div.
15
diss.
16
DlM.
17
dil.
18
dim.
19
dim.
20
dij.
21
div.
22
diss
23
Dim.
24
dil.
25
dim.
26
dim.
27
dij.
28
div.
29
diss.
30
Dim.
31
dil.
S. Roumié.
Li S. Ange gard.
S. Cuprian.
S. Francés d'As.
Sto Tùli.
S. Evôsi.
S. Baque.
Sto Reparado.
S. Danis.
S. Vergèli.
S. Gastou.
S Veraa.
S. Geraud.
S. Calist.
Sto Terèso.
Sto Rousselino.
S. Flourènt.
S. Lu.
S. Gérard Tenco.
S. Grapàsi.
Sto Oursulo.
Sto Mario iSalomé
S. Tederi.
S. Maglôri.
S. Crespin.
S. Flôri.
S. Salvian.
S. Simoun.
S. Narcisse.
S. Lucan.
S. Gristôu.
NOUVÈMBRE
D. Q. lou 6, k 2 0. 37 de vèspre.
N. L. lou 14, à Oo. 30 de matin.
P. Q. lou 20. à 5 0. 44 de vèsrre.
P. L. lou 28, à4 0. 49 de matin.
Li jour demenis. de 1 o. 45 m.
1
dim.
2
dim.
3
dij.
4
div.
5
diss.
6
DlM.
7
dil.
8
dim.
9
dim.
10
dij.
11
div.
12
diss.
13
Dim.
14
dil.
15
dim
16
dim.
17
dij.
18
div.
19
diss.
20
DlM.
21
dU.
22
dim.
23
dim. !
24
dij.
25
div.
26
diss.
27
DlM.
28
dil.
29
dim.
30
dim.
Toussant.
Li Mort.
S. Marcèu.
S. Ghamas.
S Zacarié.
S. Estève (d'Ate),
S. Eroesti
S. Goufrèdi.
S. Maturin.
S. Just.
S. Martin.
S. Rf-inié.
S. Mitre.
S. Ru, ev. d'Av.
S. Ougèni.
S Ouquèri.
S. Agnan.
Sto Audo.
Sto Isabèu.
S. Eimound
Présent, de N.-D.
Sto Gecilo.
S Glemènt
Sto Floro.
Stc Gatarino.
Sto I>(^ufino.
Lis AVÈNT.
S. Souslène
S. Savourniu.
S- Audriéu.
DESËMBRE
D. Q. Ion 6. à 10 o. 15 de matin,
N. L. lou 13, à 11 o. 13 de matin.
P. Q. lou 20. à 3 0. 3 de malin.
P. L. lou 27, k 11 0. 47 de vèspre.
Li jour demenisson de 27 m.
1
dij.
2
div.
3
diss.
4
DlM.
5
dil.
6
dim.
7
dim.
8
dij. i
9
div. 1
10
diss
11
DlM.
12
dil.
13
dim.
14
dim.
15
dij.
16
div.
17
diss.
18
Dim.
19
dil.
20
dim.
21
dim.
22
dij.
23
div.
24
diss
25
Dim.
26
dil.
27
dim.
28
dim.
29
dij.
30
div.
31
diss.
S. Aloi.
Sto Bibiano.
S.^avié.
Sto Barbo.
S. Sabas.
S. Micoulau.
S Ambrôsi.
COUNCEPCIOUN.
hto Loucaio.
Sto Valiero.
s. Damàsi.
Sto Daniso.
Sto Lùci.
Tempouro.
S. v<u?èbi.
Sto Azalaïs.
Sto Uulirapa
S. Gràci.
S. Timouleoun.
S Filougone.
S. Tournas l. m.
S Ounourat.
Sto Vitôri.
S. Ives.
Calèndo.
S. Estève.
S. Jan, evang.
Li S. Innoucèuc.
S. Trel'ume.
Sto Couloumbo.
8. Sivèstre.
AMER PICON I AMAR PIGOUN
ARMANÂ PROUYEHCÂU
cjhouivico f^jei^ibrei^co
lé sian mai i vendemio e s'auson de quilet de chato sus tôuti li
colo de Prouvènço. lé sian mai i castagnado de Sant- Martin « tapo
ti houto e tasto toun vin ». E vès-aqui lis ôulivado, e vès-aqui li ca-
lèndo ! E vès-aqui l'Armana Prouvençau dou bel an de Dieu 1898,
escarabiha coume sis einat maugrat lou pes de si quarante très an.
Ato! vailnàutri li felibre se fasèn pas dis an, ni di siècle; e tant
que lou mounde sara mounde, i'aura un Armana Prouvençau e
i'aura de felibre, e un Cascarelet pèr faire la cambo bourrouleto e lou
pan de nas i pelbfi que tenon si mino e renon de-longo que tout vai
mau, que tout es perdu e que fau ploura coume de souco poudado
de fres.
Em' ac5, pèr n'en pas perdre l'abitudo, avèn mai, aqueste an, fa
dos fèsto santo Estelenco pèr uno. De fèsto, n'i'a jamai proun e ja-
mai trop. Avèn aprouficha dôu viage di Felibre de Paris e di Gigalié
en Aurenjo, pèr inagura em' éli li mounumen de nôsti dous mèstrc
Ansèume Mathieu e Pau Areno, que soun ana reviéure dins l'autre
mounde.
Fugue lou quatre d*avoust 4897, lou lendeman di representacioun
au cièri d'Aurenjo, ounte se veguè lou Président de la Republico
emé la cigalo d'or au capèu, que nàutri, li dévot de la Causo feli-
brenco, anerian à Castèu-Nôu-dôu-Papo saluda la memori de noste
brave Ansèume, lou grand pouèto de la Farandoulo, que si trat n'è-
ron esta grava dins lou brounze pèr noste gai counfraire escultour
Amy, dôu Felibrige de Paris. Aqui i'aguè bello assistanço : Moussu
Ducos, maire-deputa de Castèu-N5u, iè faguè un discours que tôuti
n'en fuguerian esmeraviha, pièi parlé coume un libre Moussu Sextius
Michel, lou président di Felibre de Paris e noste Gapoulié Fèlis Gras
nous regalè d'uno charradisso que legirés quàuqui fuiet plus iiuen
dins aqueste Armana. Se diguèron pièi de pouësio de Enri Bouvet e de
Lucian Duc. E aquelo bello obro facho, anerian tasta lou vin di
Papo, à l'oumbrino dis aubo dôu castèu de l'Ers.
Avès, osco seguro, ausi parla dôu miracle que Noste Segne Jésus
faguè sus la mountagno quand abariguè emé dous pan e cinq escarpo
uno foulo de mounde que l'avié segui pèr l'ausi parla.
- 12 —
Nàutri, sènso vougué nous coumpara à Noste Segne, liuen d'aquiV
faguerian à pau près lou même miracle. S'atrouberian sabe pa&
quant de felibre e de gènt que nous seguissien, acampa souto lis
aubo dôu castèu de l'Ers, e n'avian pèr touto pitanço qu'uno fiolo de
vin, un pan e uno trancho de meloun ! E bèn, lou creirès o lou
creirés pas, erian bèn aqui seissanto que segur avian pas l'enter-
rigo, mangerian touti à ventre desboutouna, e me siéu laissa dire
qu'à la niue, tôuti li vesin di mas de l'encountrado, s'abarissien en-
caro de nosti rèsto. Se voulès pas lou crèire, anas lou demanda à
l'ami Truphème, lou grand pintre de Paris, à Moussu Sarcey, que
reguigno tant bèn i felibre, à noste mèstre e ami Deluns Montaud,
ancian menistre e escrivan d'elèi, à Maurise Faure, lou députa, à
Sextius Michel, à-n'Albert Tournier, à Louis Gallet, à Ougèni Garcin,
que sa paraulo fino e aboundouso nous faguè un moumen ôublida la
fam, à n-Alèssi Mouzin, à Chapoli Guillibert, à Pèire Devoluy, à Char-
loun Riéu, à Sernin Santy, à Lucian Duc, e subre tout au cancelié
Pau Marieton qu'avié coumanda, pèr despacho, l'espetaclous festin.
Acô nous empacliè pas de nous retrouba tôuti lou subrelendeman
à Sant Roumié pèr inagura uno escripcioun à la memori d'Antonius
Arena, l'autour de laMaigro entrepriso... e à Maiano, pèr saluda lou
Mèstre subre mèstre Frederi Mistral. Es aqui, sus lou lindau de
l'oustau de Maiano que li cor boumbiguèron e que se sentiguè en-
jusquo dins li founsour de la terro, coume un tremoulun, uno fer-
nisoun de touto la raço prouvençalo.
Lou dimenche, 8 d'avoust, erian en gavoutino à Sisteroun, e après
lou banquet de la Santo-Estello que presidavon li très capoulié,.
l'aut e eminènt Benjamin Constant de l'institut, En Sextius Michel
e En Fèhs Gras, que faguè lou discours d'usage, anerian inagura
lou buste de noste Mèstre En Pau Areno, un bèu maubre, obro de
l'escultour renouma Injalbert. Faguè uno raisso de discours e de
pouësio, citaren li plus marcant : lou discours de noste ilustre
counfraire Constant e lou de Moussu Tardiéu, président dou cou-
mitat sisterounen, la pouësio flamejanto de noste Capoulié En Fèlis
Gras e la dôu cancelié Marieton. Sarié trop long de dire pan pér
pan la bello recepcioun que Moussu lou Maire Thelène nous faguè à
la coumuno e li diecours de Maurise Faure sus lou balcoun, i gavot
que lou badavon. Car nous rèsto à dire que lou lendeman uno bello
acampado avié liô au castèu de Mont-Maur, enc5 de la coumtesso
Sofio dôu Terrail, l'amigueto di felibre, cantado antan pèr Aubanèu.
Bello dono que touto uno generacioun de felibre coume iéu an de*
— 13 —
vouri de poutoun, dins si pantai, quand s'èron enfîôuca i vers dôu
lelibre de la Miôugrano. Eh bèn, iéu, qu'escrive aquesto Crounico,
i'anère pas à Mont-Maur. Sabès perqué? Es pèr demoura dins moun
pantai de jouvènt, e pièi Aubanèu que la cantè, l'avié jamai visto !..
Adounc... lou counsist6ri felibren s'acampè en vilo de Tarascoun
iou 26 de mai passa e renouvelé soun burèu pèr très an : pèr acla-
macioun, En Fèlis Gras fugue renouma Gapoulié dôu Felibrige, En
Leoun de Berluc-Pérussis, assesseur ; En Marins Girard, sendi de
Prouvènço; En Ghap61i Messine, sendi de Lengad5 ; En A. Arna-
vielle, assessour ; En A. Perbosc, sendi d'Aquitàni, e En Carie de
Garbouniere, assessour. La cancelarié dôu Felibrige fugue despar-
tejado entre dous cancelié : En Pau Mariéton e En Gaston Jourdanne.
Se ié noumè peréu soci dôu felibrige, la bèn aimablo, amista-
-douso e sabènto Dono Elena Gilder de New-York.
Pièi se noumè à l'escrutin secret, dous majourau, en ramplaça-
men dôu paure Jùli Cassini e dôu paure Pau Areno.
Auzias Jouveau, d'Avignoun, fugue nouma majourau pèr teni lou
sèti de Jùli Cassini, e Batisto Bounet, dôu felibrige de Paris, fugue
nouma majourau pèr teni lou sèti de Pau Areno.
Quau vous a pas di que Mèstre Batisto Bounet, entre que fugue
avisa de sa nouminacioun, faguè assaupre au Gapoulié qu'éro bèn
regretous de noun pousqué aceta lou titre de majourau, amor qu'éro
déjà felibre de Paris e qu'acô ié sufisié !
Oh 1 pésto ! quasimen ac5 èro pas de crèire :
Es-ti poussible, nous disian, que Batisto Bounet, de Bellogardo,
lou pais di cebo, Brisquimi, lou gnarro de la Reiranglado, lou bou-
siaire, lou pèd-terrous de la Vido d'Enfant^ vougue pas èstre di
felibre de soun endré pèr s'embanastra emé li moussu de Paris ? E
se disian mai : saup donne pas, aquéu brave drôle, que li soulié
tacha di paisan esquihon sus li mavoun cira di saloun de Paris ?
Saup donne pas que dins aquéli saloun amon pas li gènt que mandon
d'alenado d'aiet ?...
E paréis que tout ac5 èro poussible. Mai desempièi nous an di que
i'avié uno autro resoun pèr moutiva lou refus dôu Brisquimi : se
farié courre lou brut que li felibre voudrien nouma un réi de Prou-
vènço! E mèstre Bounet es pasd'aquéu bord... Es egau, sarié proun
requist de vèire lou mourre de la grano de couioun qu'a inventa
aquelo falibourdo. Aquéu saup mai pas que se i'a dins lou felibrige
de felibre blanc coume de gipas, i'a tambèn de felibre rouge coume
— 14 —
de chambre bouli, e que se lis un soun capable d'adurre un rèi, lis^
autre soun dins lou cas de ié coupa la tèsto... Mai ieissan aquéli
baliverne...
S'es créa dins lou courrènt de l'an u' -) nouvello escolo felibrenco
à Béziers, qu'a près lou noumd'Escolo dou Titaii. Lou cabiscôu n'es
lou felibre Pigot de Capestang. Se n'es créa uno autre à Pau qu'a
près lou noum d'Escolo de Gaston Phebus.
Entre tèms an pareigu proun libre e librihoun. Vès-eici aquéli
que lis autour nous n'an manda un eisemplàri :
Loii Pouèmo dôu Rose, pèr Frederi Mistral. Lemerre, éditeur à
Paris.
Lou Signum, souvenènço dôu coulège de Fourcauquié, pèr A.
de Gagnaud.
Lectures ou versions provençales-françaises, pèr lou Frai Savinian
(Aubanel frères, à Avignon).
La Messo pagano, pèr Louis Astruc (Roumanille, editour en
Avignoun.)
Lou jujamen dôu Caramentran, Gargantia 4^ au Clapas, pèr Es-
tève Delmas (empremarié Firmin, à Mount-Pelié.)
Escourregudo en Anglo-Terro, pèr D. Savié de Fourviero (Seguin^
empremèire en Avignoun.)
La Garbeto Yalauriano, pèr Maurise Girard (L. Duc, editour à
Paris.)
Li Fiho dôu ^SowZèM.pèr Ph.Ghauvier (Latil, editour à Draguignan.)
Dins las Carrieïras dau Clapas, pèr E. Marsal (Firmin, empre-
mèire à Mount-Pelié.)
La Muso Silvestro, obro poustumo d'Aguste Fourès (Biblioutèco
de la Revue Méridionale, à Garcassouno.)
Un Couer de Trouhaire, dramo en un ate, obro poustumo de J.B.
Gaut (Escolo de Lar, à z-Ais.)
La Cansoun dôu Dardalhoun, pèr A. Roux (Empremarié centrale
dôu Miejour, à Mount-Pelié.)
Mathilde de Turenne, pèr Jôusè Roux.
Sirventes de Mai, pèr Maffre de Baugé (A Pedone, editour à Paris.)
Versi — nuova edizione — pèr E. Portai, de Palermo.
Li Trèvo, dramo en cinq ate, en vers, pèr Francés Favier (édita
pèr l'autour en Avignoun.)
Li Pirenèu, trilougio catalano de Victor Balaguer, revirado en
prouvençau pèr Marius André. (Roumanille, editour en Avignoun.)
- 15 —
L'Avaras, coumèdi en très ate, pèr Marius d'Auruou. (A z-Ais^.
Makaire, editour.)
Souvenirs entomologiques^ 5« série, pèr J.-H. Fabre, (Delagrave,
éditeur, Paris). S atrovo dii./ aquéu libre, un travai di mai enteres-
sant sus la Cigalo. Pèr lou proumié cop, la vido entiero de la bestiola
es descricho fidelamen d'après lis ôuservacioun que n'a fa lou savent
naturaliste de Serignan.
Li Cant dôu Terraire, pèr Gharloun Riéu, dôu Paradou. (Ruât,
editour à Marsiho).
Lou Juge de Pas de Corconas, farcejado, pèr l'Escoutaire (empre-
marié F. Dezeuze, à Mount-Pelié.)
Lou Jougadou, coumèdi en cinq partido, en vers, pèr A. Roux de
LunelViel. (Empremarié centralo dôu Miejour, à Mount Pelié.)
Fau apoundre, pèr tout dire, que lis edicioun nouvello di Rouge
dôu Miejour se comton plus en Americo coume en Anglo-Terro, e
que se n'alestis uno en lengo suedoiso, pèr parèisse à Stokolm, au
proumié jour, escricho pèr lou célèbre dôut jur Boheman,
Coume touti lis an, la traito mort-peleto a fa soun endaiado, ai
las ! es esta d'abord dono Mario Roso Bouscarlo, di Flandrin Bozone,
véuso Gras de Malamort, la maire de noste Gapoulié e de dono véuso
Roumaniho, que s'es enanadodins la pas de Dieu, lou 18 de janvié,
à l'âge de 91 an. Pièi es vengu lou tour de noste majourau Pau
Areno, qu'es mort à Antibo, à l'âge de 53 an. Pièi, pecaire, noste
valent Jijli Buissière, gendre de dono Roumanille, qu'es mort à l'âge
(le 34 an, alin au Tounkin. Quento pieta ! bèu bon Dieu 1 Es verai
se soun enana, mai nous laisson soun obro que rendra sa memôri
immourtalo.
LOU CASCARELET,
pl6u
Flou ; e dôu côu, que de tout biais l'uiau laboure,
Lou ridôu ennebla rebalo sus lou sou ;
La plueio, en regisclant di tôule, à long rajôu,
Fai brusi dins l'oumbrun coume un glàri que plouro.
— la -
Em'un resson de clar que jalo e que fai p5u
Dôu reloge vesin dindon, tristo, lis ouro ;
E, dins lou cor doulènt se reviho e s'aubouro
Lou sourne revoulun di pensamen de dôu.
Oumbro di mort ploura, la chourmo palinello
De vôsti souveni, dins lou cèu sènso estello,
I souspir de la niue vèn apoundre si plang ;
E me sente ferni de l'afrouso pensado
Qu'eilavau, sens pieta, dins li toumbo negado,
La plueio dèu bagna vôsti susàri blanc l
G. AUZIÈRE.
UN COUMPLIMEN
Li gènt de Louis XIV s'èron empara, au noum dôu rèi, d'uno
sausino dôu Rose en amount de la Bartalasso.
Veici li vers que lou prouprietàri mandé à Louis XIV pèr ié
redemanda soun isclo :
Dequé sarié pèr tu, grand Mounarco que lause,
Un pau de sablo e de gravie ?
Fariés rèn de moun bèn ié trechis que de sause,
E tu n'ames que li lausié.
Lou coumplimen èro fin, e gatihè lou rèi ounte fau bèn tant qu'or-
dre fugue donna de rendre l'isclo raubado à l'adré coumtadin.
UN FURNAIRE.
A défaut de chivau lis ase troton.
- 17 —
LOU PANTAIAIRE
Sauto-Messugo es patrihoun ;
Gardo li fedo e lou menoun.
Sa cabeladuro es daurado,
Sis iue blu, soun nas bèn troussa ;
E la rèino s'es revirado,
La fes que la casso a passa.
— Se la rèino m'a regarda,
Bèn segur que li ai agrada.
Perqué pas !.. Fariéu bello mi no
S'aviéu, coume aquéîi Signour,
Sièispan de broucart sus l'esquino
Emé de fiéu d'or à l'entoar.
Sauto-Messugo es creiserèu ;
Li fiho li an dis qu'èro bèu.
D(3u tèms que soun chin Japo-luno
Gardo, abriga pér la calour,
S'alongo, espérant la fourtuno,
Dessouto uno ginesto en flour. —
Lou lendeman, à peno jour.
Es vengu dous varlet de cour:
— Vite, quito lou pasturgàgi,
La Rèino ti mando au castèu ;
Fara de tu lou poulit pàgi
Que porto la co d(3u mantèu.
Sauto-Messugo li respound :
— Bràvi gènt, vous diriéu pas noun ;
Mai, pourta la co d'uno capo,
Ac5 's lou gàubi d'un pichoun ;
Pourtariéu pas 'quelo dôu papo,
Al passa l'agi de clerjoun.
- 18 —
Li varlet s'en soun entourna ;
Mai es venga, tout galouna,
Lou capitàni de la gardo :
— Suive-mi, la rèino ti fa
Lou coumandant dis alabardo ;
Fau que sieches neissu ccuifa.
— Capitàni, sariéu countènt
Se coume vous èri valent ;
Mai ai pou d'uno lagramuso ;
Lou sang mi trebouero lou cor,
E se vesiéu uno arquebuso,
Paure de iéu ! me creiriéu mort.
Venguèron, tout de long dôu jour,
Lou cancelié, pièi à soun tour,
L'astrologo, l'abouti càri,
L'evesque qu'a fa 'n bêu sermoun.
En tôuti, pertout, lou patàri
Atrovo de bouéni resoun.
A la lin, — sèmblo pas verai
Qu'un pastre ague tant de varai, —
Lou rèi es vengu dins la bosco :
— Te dôuni tout ço que voudras ;
Sisteroun, Forcauquié, Manosco,
A la coundicioun que vendras.
Sauto-Messugo arespoundu :
— Quand li coudoun saran madu
Pourrai quitta lou pasturgàgi,
Aro, se laissàvi lou ]as,
Au mèstre fariéu grand doumàgi.
Sire, mi mesestimarias !
- 19 —
Mai quand lou jour aguè feni,
Sauto-Messugo a vist veni
La rèino, d'amour enrabiado,
Qu'a toumba dins si bras subran,
0 que bacho, quant' embrassado !
La bauco es emplido de bram....
Un cop de pèd l'a reviha ;
— Ti pàgui pas pèr pantaia,
Grido lou mèstre, o feniantasso,
Miè-faudiéu, rodo-femelan,
Fas mai gardo pôr lis agaço,
Souparas mai d'un tros pas.
RAVOUS GINESTO.
En despié de Mars e Febrié,
Bastis l'agasso e pound lou trié.
Di flour que Mars veira
Pau fru se manjara.
LA MARRIDO VISTO
biiiienche passa, à Gastèu Reinard, Ernèste legissié soun Pichot
Marsiliés davans lou café d'Alphonso, même que i'èro bravamen
achini. Enterin passé Môste Miquéu que ié faguè :
Eli bon ! Ernèste, fas la leituro '/
— Lej^isse moun Marsiliés. Fau bèn un pau regarda 11 nouvello.
— Ah ! que sias urous aquéli que ié vesès bén ! léu ié vese quasi
plus.
— Alors, coume ac6, vosto visto a beissa.
— A beissa, dises? A bèn tant beissa que ié vese plus. Quand sias
ouine poudès pas vous imagii:a de causo ansin.
— 20 —
— Es verai que sèmblo pas de crèire ; vostis iue lusisson coume
s'avias vint an.
— 0, 0, lusisson, mai aco m'empacho pas de ié plus vèire. E te
lou vau faire coumprendre : Tè, veses aquéu pichot chin que passo
eila sus lou cous ?
— Diàussi ! voui, lou vese. Que i'a?
— Fa, viedase! que tu lou veses e que iéu que te lou fau vèire lou
vese pas.
LOU GASCARELET.
PÈR LI NOÇO
DE MADAMISELLO HUOT, COUMTESSO DE SiGNO, EMÉ l'AMI RiMBAULT.
FELIBRE MAJOURAU
Se canto sus l'èr de « La bloundo Mirabelle ».
Sus la vilo de Marsiho,
Lou soulèu s'es leva clar.
L'amour a dubert li ciho,
L'erso danso sus la mar.
Alin dôu pais di roso
Lou felibra n'es vengu : •
Leissant 11 flour de la prose
Pèr la flour de la vertu.
Es bello la vierginello
E soun amour sara dous !
Nôvi, beisarés l'anello
Que vous ligara toui dous . .
Mai, hou ! que ? Grese qu'es l'ouro.
La leissessian pas passa !
Daut ! Daut ! Daut ! Vuei noun se plouro,
E li n6vi soun pressa. . .
— 21 —
A la coumuno se mounto,
Lou conse coumplis l'unioun,
Adieu li roujour de l'ounto ! . .
— - Plan-plan, manco uno aspersioun : —
Moussu lou curât se signo,
Dis quàuqui mot à prepaus...
E la coumtesso de Signo
T'a fa prince, ami Rimbault.
21 de setèmbre 1897. fèlis gras.
LOU « SIGNUM »
SOUVENÈNÇO DOU GOULÈGÈ DE FOURCAUQUIÉ
E iéu peréu voudriéu, sus li piado de noste venera Alèssi de Fon-
vert, vous counta quàuqui souvenènço dôu Coulège de Fourcauquié.
Li remembre de la pichoutesso, aco t'ai tant debèn de li remastega!..
Li miéu soun vièi de mié-siècle, e pamens me sèmblo que soun
d'aièr. Desempièi cinquanto an, n'a passa à Paris de menistre, e à
Digno de préfet que sariéu forço entieprés de vous dire si noum.
Mai li mèstre que m'an abari, li coumpan qu'ensèn, pendent dès an-
nado, se sian gava de latin e de faiôu e jusco li serviciau que cousi-
navon nosto tambouio e escoubavon, de fes que i'a, li classo, tôutis
aquéli d'aqui vous n'en diriéu la letanio, sènso n'en desôublida un
soulet.
Li serviciau subre-que-tout : digas-me, tôuti vautre, mi vièi camba-
-ado dôu lèms dôu rèi Felip, se jamai pourrés dementega la grosso
aneto, redouno coume uno baudufo, que si couifo à canoun i'en-
roudavon lou mourre, talo qu'un nimbe de frai Angelico ; e lou Be-
rard, lou cousinié, qu'emé sa pipo negro i bouco, tant voulountié
emé nàutri fasié lou saventas ; e majamen lou vièi Gile, aquéu paure
gibouset que sa longo esquino toursudo e si cambo courteto ié dou-
navon Ter d'un jwlnt d'interrorjation.
Gile èro lou bardot dôu coulège : metié taulo, batejavo nôsti cent
lié, tiravo lou vin, garnissié 11 quinquet, fasié li coumessioun en vilo.
e que sabe iéu encaro. Es eu que quand erian en retengudo, pourtavo
uno biheto à nosti parent pèrli preveni de nous manda lou dina. De-
longo lou rescountravias, courrènt coume un gàrri, dins lis escalié
e li couiradou. Lis elèvo l'amavon abord, estent que lou brave ou-
menas avié toujour dins la pochi de sa vèsto rousso, uno poumo o
bèn quàuquis avelano à vous baia. E se vous vesié, à l'ouro de l'es-
tùdi, faire escolo bouissouniero dins li court o lou jardin, vous aver-
tissié paternalamen que lou terrible moussu Amourous èro aperaqui
lest à vous pessuga.
Oh ! d'aquéu moussu Amourous, ve-n-aqui un d'espaventau que
nous fasié tremoula fm qu'i mesoulo ! Ero censa simplamen l'ecou-
nome dou Semenàri ; mai, en verita, èro tout dins l'oustau. E mau*
giat que lou bon e sant moussu Glemens, lou superiour, fuguèsse
pas, de bèn se n'en manco, un rèi feiniant, empacho pas que moussu
Amourous èro un 7naire du palais. Goumandavo tout, survihavo tout.
Dôu matin au sero, e tambèn dôu sero au matin, roudassejavo de la
croto au galatras, espinchant li barroulaire ; e poudias pas vira uno
cantounado, durbi uno porto, sènso vous atrouba, tout à-n-un cop,
nas à nas emé M. l'ecounome que, d'uno de si man giganto, vous
agantavo pèr l'auriho, e de l'autro vous mandavo un bacèu espeta-
clous.
Estent que lou Gile èro lou pu vièi de l'oustau e iéu lou pu pi-
chounet, erian un parèu d'ami. Un jour d'ivèr, que li mié-pensiou-
nàri sourtian pèr ana dina à nôstis oustau, e que Gile s'escaraiavo
peréu pèr faire quauco coumessioun, me faguè coumpagno jusqu'à
ma porto e, camin fasènt, me digue d'un biais misterious:
— Deman, moun brave moussu Levon, vous faudra prene gardo.
Moussu Amourous vous apreparo uno grosso suspresso. Figuras-
vous que, aièr après soupa, messies li proufessour èron acampa dins
lou chauffoir^ à se rabina li boutèu à l'entour dou poualo, e avien
uno discussioun forço animado. Iéu, tout en anant e venènt pèr
adurre de carboun e entreteni lou fi5, ai coumprés à pau près de-
qu'èro questioun. M. Tecounome disié que proun escoulan, e subre-
toutlou Zèno Plauchud e vous, parlavias de-longo prouvençau, e que
sarié necite de restabli uno coustumo qu'eisistavo dins lou Goulège
dôu tèms di Jesuïsto. Parèis qu'aquéli messies avien uno roundello
de ferre blanc que baiavon au proumié que largavo un mot de pa-
touas. Aquéu d'aqui l'escoundié au fm-founs de sa pochi, e guei-
— 23 —
ravo si cambarado jusquo que n'en entend èsse un parla prouvençau.
Mor, zôu, ié nielié, sènso rèn dire, lou jitoun dins la man. E ansin,
:e fiéu en courduro, lou ferre blanc de malur passavo, tout lou sant-
clame dôu jour, d'un elèvo à l'autre. E lou sero vengu, à l'ouro de
lasoupado, aquéu, pecaire, qu'avié la roundello dins soun boursoun,
soupavo de pan e d'aigo. Quand moussu x\mourous a prepausa de
mai mètre aquéu reglamen, i'a agu un bèu chamatan dins lou chanf-
>i}\ M. Milieu, que fai de tant poulidi cansoun patouaso, emai de
^alant nouvè, a crida coume un perdu que lou prouvençau es uno
lengo ni mai ni mens que lou francés e que sarié uno barbario d'em-
pacha H drôle de parla coume si maire. Messies Fèlis Martin, Des-
cosso, Long, l'an espaula tant qu'an pouscu : mai M. Fortoul,
M. Arbàudi e lis autre, tôuti soun esta emé M. l'ecounome. M. lou
-uperiour, que pamens tant charro de bon cor patouas emé iéu, a
pas ausa dire de noun ; efin finalo an decidi qu'encuei farien prépara
la roudello enc6 dôu Guibert, e que deman acoumençarien de la
faire barroula de man en man Aladounc, moun brave moussu Levon,
deman avisas-vous bèn, e digues peréu au Zèno que se prengue
garde. 5)
Uno ouro pu tard, en reprenént la routo dôu coulège, entreveguère
M. Amourous que sourtié de la boutigo dôu Guibert emé quicon de
pichounet plega dins un pau de papié, e Guibert ié disié en risènt :
— Ety an moins, tâchez de ne fan donner vous-même le mauvais
xemple. De matin, vous ai entendu sus la plaço marcandeja d'iou,
e me sèmblo que parlavias...
En me vesènt, Guibert n'en boufè pas mai.
Arregardas un pau, mis ami, l'istint de contro-di qu'es au founs
le tout ome. Jusqu'alor, aviéu parla quàuqui fes patouas emé li
oumpan, mai èro de cent en quatre. Quoure veguère que me lou
oulien détendre, aguère uno prusour de la maladicioun de plus es-
upi que de prouvençau. Quand l'endeman de matin, à cinq ouro,
)u souna de la campano dôu leva, lou survihant dôu dourmidou
ridé de soun lié : Benedicamm Domino, iéu, en liogo de Deo gratias,
'idère : a Gràcis à Dieu ! î> — Vai sènso dire que fuguère, après lou
Mauchud, un di bèu proumié à aganta lou jitoun dôu Guibert. Aquéu
paure jitoun circulé à bel èime, touto la santo journado dôu bon
Dieu. L'aguère mai que d'uno vôuto, mai aviéu gaire de peno à me
n'en desembarrassa.
Lou sero, uno briso avanssoupa, veguerian rintra dedins l'estùdi.
— 24 —
M. l'ecounome, segui de quasi tôuti li proufessour, que venien sou-
lennamen denouncia e puni davans tôuti, lou triste malurous que s'a-
navo atrouba, emé lou signum entre li man.
Moussu Amourous mountè dins la cadiero dôu subre-estant, tôuti
li mèstre se meteguèron à soun entour, e faguè :
— Quel est V élève qui est le détenteur du signum?
Res quinquè. Pause mai la questioun, sènso mai de résultat.
— Alors, digue, puisque le possesseur du signum ne veut pas se
faire connaître, nous allons procéder à une petite enquête. Je Vai
donné ce matin à Eugène Plauchud, à qui l'a t-il fait passera — •
Au petit Léon. — Et le petit Léon 9 A Désiré Granier. — Et Désiré?
— A Victor Bourrillon 9 — Et Bourrillon? — A Sàvy-major. —
Sàvy ? — A Jules de Blégier. — Et lui ? — A Plauchud. — Plau-
chud ? — A Léon. — Et vous, Léon? — A mon papa.
Espantamen generau ; rire di mèstre, dis escoulan; facharié de
moussu Amourous, que s'escrido ;
— Expliquez -moi cette mauvaise plaisanterie.
— Je ne plaisante pas, mo7isieur. Quand je suis arrivé- à la mai-
son, à midi, et que f ai montré le signum à mo7i papa, il m,' a dit:
« Tiens, je reconnais ça ; les Jésuites nous le donnaient, quand j'étais
sur les hancs. Ces m,essieurs étaient tous des franciots, et ils trou-
vaient plus commode de nous interdire le provençal que de l'appren-
dre. Heureusement, leur jeton ne nous corrigeait guères. Comment
ferais-je aujourd'hui, pour interroger les inculpés et les témoins, si
j'avais eu le malheur d'oublier mon provençal ? Et toi-même, si tu
rouhlies, comment feras-tu, mon pauvre ami, pour habiter ta Pro-
vence ? J'entends que tu parles à chacun sa langue, français à qui
te parle français, provençal à qui préfère le provençal. Vai, paure
pichot, baio-me lou, toun « signum », que l'ai proun gagna : de matin,
au tribunau. ai parla patouas très ouro de reloge. »
— Alors, monsieur votre papa a le « signum ? »
— Non, m^onsieur ; car, tandis qu'il me ramenait au collège^ j'ai
oublié sa recommandation, et à un brave homme qui m'a dit enpaS'
sant : Bono sero, moussu Levon, j'ai répondu en français : « Bon-
soir, père Mathieu. » Alors, mon papa; pour me punir de fnon étour-
derie, m'a rendu le signum, et je suis rentré au Séminaire avec,
— Et à qui VaveZ'Vous passé ?
— A Plauchud. — Et vous, Plauchud ? A Maurel minor. — Et
vous, Maurel ? — A Ludovic Villegrand. — Et Ludovic ? — A Léon,
— Léon ? — A Tranquille de Ferry.
— 25 —
E ansin de seguido. Tôuti, pau o proun, l'avien agu, lou Gra,
l'Ailhaud de Luzerno, lou Zèno Plaideau, l'Albert de Pountevès, e
jusquo lou paure Garbounié, que dévié mouri evesque e martir, enco
di sauvage. Au boutdôu comte, e pèr la bono bouco, èro lou marrit
Plauchud que l'avié recassa lou darrié.
— C'est do7ic vous, Plauchud, qui le détenez, et qui allez payer
pour tous.
— Non, monsieur. Il y a un quart d'heure, fai passé par Vesca-
lier, et j'ai vu quelqu'un en soutane, accoudé devant le guichet qui
donne dans la cuisine, et qui disait à la Nanette : « Este sero, métrés
de nose pèr la desservo. » Alors, sans savoir qui c était, fai, tout
doucement, 'par derrière, gr/isse Ze signum dans la poche de sa soutane,
Aquéu quaucun, l'avès coumprés, parai, èro, ni mai ni mens,
moussu l'ecounome, que, — vergougnous coume un reinard qu'une
galino aurié près, — mandé la man à sa pocho, e n'en sourtiguè la
roudello.
Quau s'espeté dôu rire? Tout lou coulège, mèstre e pichoutaio,
emai li serviciau, qu'espinchavon tout ac6 de la porto de l'estùdi.
Paure moussu A mourons, l'aurias près souto un capèul
Falié vèire moussu Millou, lou felibre de peravans Font Segugno,
coume triounflavo :
— Adounc, faguè, es moussu l'ecounome quevai soupa de pan se
e d'aigo claro.
— Ce sera vous, M. Millou, puisque vous paioisez, ié respoundeguè
subran l'ecounome, en ié baiant lou « signum ».
— L'encaisse de bon cor, rebequé M. Millou. Sabe quau l'agantara
daman.
Kfetivamen, l'endeman, au sourti de la messo, M. Glemens, lou su-
périeur, se vegué toumba lou a signum » dins la man, au moumen
que disié au Gile : — Vai me cerca dous sôu de taba, dôu fin.
Voudriéu pas, pamens, que vous cresessias que moussu Amou-
roiis ci mort dins l'impenitènci finale. Trente an pu tard, estent
cura de Ilaiano, preguè lou Plunchud de courriji.lis espreve d'un
cantico prouvençau qu'avié fa pèrN.-D. de Luro.
Lou tèms avié marcha : lis amairc dôu prouvençau avien plus
lou « signum » dins la pôchi, avien la cigale au capèu.
Pauchiero dis Aup, 1896. a. de gagnaud.
— 26 —
SOUNAVO L'ANGELUS
Èr : Et lorsqu'il chante.
Ma migo èro couifado
De soun riban d'estiéu
Qu'à la mendro boufado
FIoHquejavo agradiéu.
Aquéu jour pèr Janelo
D'amour n'ère mai près :
De-vers la mountagneto
S'enanavian au fres.
0 bello chato,
Ço que te flato
Es d'avé tant de gros frisoun,
Pèr ta capello
Facho en dentello,
Quasimen perdriéu la resoun.
Avans que la campano
Sone eilalin miejour,
Caminen dins la piano
Pèr cueie quàuqui flour.
Se de l'escandihado
Pu tard sentes 11 rai,
A^ai^ siegues pa 'sfraiado,
léu soûl t'apararai.
Abas à la ribiero
Qu'es emplido à demie,
Demouraras darniero,
léu filarai proumié.
E s'ai l'urouso chanço
Que parlen miai ensèn,
D'uno flour d espérance,
Te n'en farai présent. —
— 27 —
A'ers uno font qu'aveno
Arribon lis enfant,
Sènso emboui, sènso peno,
Vaqui ço qu'es que fan :
L'amourouso s'assèto
Subre lou fres margai...
Ah ! quand rèn vous enfèto,
Coume avôs lou cor gai !
Lou drouloun tant doucile,
Emé la rouito au front,
Gueie subran un ile
Qu'eUibelissié la font,
l'entamenant de causo
Qu'apounchavon pa 'n fus,
Dôu tèms que fasien pauso
Sounavo l'Angelus,
CHAKLOUN RIÉU.
SANTO ESTELLO DE SISTEROUN
Discours dôu Capoulié,
8 d'avoust 1897v
Messies e gai Gounfraire,
Nous vaqui subre la mountagno ! Es eici qu'alenon sèmpre li qua-
tre veut de la Liberta. Es d'eici que vole çrida nosti revendicaciouD
patrioulico e naciounalo.
Qu'apreparon si froundo, aquéli que mandon la pèiro e qu'escoun-
don lou bras; siau eici pèr lou coumbat !
Nàutri li pacifi, que demandavian qu'à vendemia nôsti rasin quand
l'autouno se vestissié d'or, e d'ouliva quand li proumiéri nèu argen-
tavon li cimodôu Ventour, vès-aqui que d'eilamount nous an crida
guerro, e nous an di qu'erian de revôuta, qu'avian vira lou coutèu
- 28 —
contre la maire Patrio, e que falié nous abouli ! Aièr encaro legissian
atupi aquesto acoussado :
« Le péril félihrigien ! »
E tout acô pèr-ço-que, l'estiéu passa, de bràvi gènt que s'ôucupon
de l'estrucioun dou pople, entre dos batudo, leissèron si garbo sus
l'iero pèr parla 'n pau, entre éli, de la reneissènço de nosto lengo
prouvençalo.
Es verai, aguèron bessai tortd'apela soun acampado, Un coungrès!
S'avien tout simplamen, coume à l'acoustumado, apela acô uno se-
siho, tout se sarié passa la mémo causo, li mémi discours se sarien
prounouncia, li mémi moucioun se sarien facho e adôutado, e degun
aurié proutesta. Mai un coungrès, de felibre que tenon un coungrès,
aco poudiè pas èstre ! Subran quàuqui dùri tèsto travaièron, e,
coungressisto o noun, fuguerian agounisa, aclapouira de soutiso e
d'abouminacioun. Rare fuguèron lis ome sage e de proun d'esperit
que discutiguèron leialamen la decisioun dôu coungrès.
E tout lou crime èro d'agué adôuta aquesto moucioun :
Dinslïs escolo dôu Mïejour, l'estùdi de la lengo franceso se fara
pèr lou biais e la coumparesoun de la lengo prouvençalo.
Ac5 sufisié, parèis, pèr boulouversa lou mounde, la lengo fran-
ceso èro dôu cop aboulido ! li frountiero de la Franco èron duberto
à l'estrangié. Erian tôuti perdu !... E quau aurié fa aquel espetacle?
Li felibre ! Le péril félihrigien !
Li dessena que nous acuson ansin, sabon pas que lou lengage es
l'amo dôu terraire dôu pople qu'abaris, qu'es la terro qu'enfanto la
lengo, qu'es lou lum de razur,'qu'es la coulour di champ e dis aubre
e di mountagno que fan li mot armounious, linde, dindant e moula
que diran la pouësio d'aquelo naturo nouriguiero ? Sabon dounc pas
que se n'en venian à-n uno lengo unenco, universalo, davalarianau
reng de la bèsti ?
Fa que lou bestiàri que manjo à ras de s5u qu'a uno lengo unenco
e pèr tôuti li pais de la terro ; pèr-ço-que lou bestiàri noun viéu pèr
l'esperit, mai rèn que pèr soun ventre ! Lis ase bramon à Paris
coume à Loundro, li chin japon à Marsiho coume à Chicago, e li car-
delino canton sus lis auriolo de la Grau coume sus li petelin dôu
Partenoun.
L'ome que parlarié plus la lengo de la terro siéuno, aurié plus sa
pensado siéuno, aurié plus sa voulounta, soun patrioutisme siéu.
- 29 -
E es à Tome dôu Miejour, es àn-aquéu pople, es à n-aquelo raça
majouro e soubeirano que i'a douna Mirèio, que volon ié gara soun
lengage d'amour, de pouësio ! Es aquelo flour de l'umanita que
volon derraba ! Es aquéu jardin de la Franco que volon dévasta !
Es au cor de la nacioun que volon planta lou coutèu I Car, l'ôubliden
pas : se lou front de la Franco es à Paris, lou cor eseici. E es dôu
cor que mounto lou sang que reviscoulo, e la generousita, e l'amour,
e la pouësio qu'aubouron l'orne enjusquo à Dieu.
Es dounc avugle o voulountarimen traite à la Patrio, traite à la
Nacioun, traite à la Franco, aquéu que vou nous gara noï^te dre de
parla prouvençau. Pèr-ço que nous garo ansin l'espaso que gardé
toustéms piéucello nôsti frountiero miejournalo, que luchè tous-
tèms contro li gouvèr despouti que nous adusien lis envahissèire
barbare dôu Nord. Li Téutoun franquiguèron li cadeno di Vosge, mai
noun passèron lou riban dis Aupiho ! l'adous milo an d'acô, e nôstis
araire bourroulon encaro lis os dôu German.
Es pèr noste lengage e l'estacamen à nosto terro qu'avén garda
pur noste sang latin, qu'es coume la sabo de vido que rejouvenis lou
raounde e fai fleuri lis art, e douno à l'orne sa fierta e i'empuro
Tamour de la liberta.
Es pèr sa lengo que nosto raço a mantengu lou recaliéu di reven-
dinacioun de l'ome dins si dre naturau ; e quand la negro niue dôu
'/. in-Age espandissié soun alo penado e oungludo sus la terro de
i lanço, la raço miejournalo esbarlugavo lou mounde emé si trou-
badour. Es alor que li republico d'Arle, d'Avignoun, de Sisteroun
e de Marsiho « arresounavon l'emperaire t>. Es alor que i'avié :
... De conse e de bon ciéuladin
Que^ quand scntien lou dre dedin^
Sabien leissa Ion rèi deforo /
E es aquéu pople, es aquelo raço que voudrien abouli davans lou
barbare que nous reluco ?
Eli ! bèn, degun l'enrascassira aquelo raço miejournalo, degun ié
garara sa paraulo qu'es soun espaso esbléugissènto, car sabèn
qu'enfin l'esperit doumto la matèri, e sabèn que nôsti fraire li Giga-
lié e li Felibre de Paris saran emé nautre au coumbat, se jamai lis
ome espés que renon fasien tant que de manda li dent ! Saren ensèn
tôuti lis ome fidèu à la terro nadalo ; à n-aquelo ouro se destriaran
— 30 —
plus li partit ; blu, blanc e rouge, uni coume 11 très coulour dôu
drapèu, apararen nosto lengo d'O, autant franceso que sa sorre la-
tino, la lengo d'Oui.
E noste crid sara : Vivo la Nacioun !
FÈLIS GRAS.
LA CilGALO
Un grand renoum se fai subre-tout de legèndo. Li conte de ma
grand an lou pas sus lou verai eitant pèr li bèsti que pèr lis ome. Li
bestiolo, en particulié, an un lot de raconte poupulàri que s'enchau
pau de la verita.
Pèr eisèmple: Quau counèis pas au -mens de noum la Cigalo?
Ounte trouva dins lou mounde di bestiolo, uno renoumado sembla-
blo à la siéuno ? Sa reputacioun de cantuso imprevesènto es esta la
proumiero causo que nosto mem6ri d'enfant a retengu. Dins de
pichot vers lèu après, nous la fan vèire bèn en peno quand la biso
es arribado, e s'en anant crida famino vers la fournigo, sa vesino.
Mau aculido, l'empruntuso reçaup uno responso que pèr èstre
courto manco pas de maliço :
Vous chantiez^ fen suis fort aise,
Eh bien ! dansez maintenant.
Aquéli dous vers an mai fa pèr la renoumado de la cigalo que si
valentié de cantuso. Rintron coume un cougnet dins la cervelle dis
enfant e n'en sorton plus. La majo part dôu mounde ignore lou cant
de la Cigalo qu'es cantounado soulamen dins la regioun de Fôulivié ;
mai tôuti counèisson sa remouchinado enco de la Fournigo. En
dequé tèn lou renoum? A-n-un conte coume aquéu di boto dôu Pichot
Poucet 0 de la fougasseto dôu Gapulet Rouge.
Assajen un pau de reabilita la cantarello escarnido pèr la fablo.
A la verita es uno ensucanto vesino, siéu lou proumié à lou recou-
nèisse. Tôuti lis estiéu vèn s'establi pèr centeno davans ma porto
atirado qu'es pèr la verduro de mi dous grand platane* Aqui, dôu
leva au coucha dôu soulèu, me martèle lou su de sa rauco fanfôni e
s'ai pas proufita dis ouro matinale ma journado es perdudo !
- 31 —
Ah I bsstiolo ensourcelado, plago de ma demoro, dison qu'en Ateno
t'abarissien en gàbi pèr joui de toun cant. Uno, belèu passo, dou
tèms que l'on fai miejour, mai de centeno brusissènt à la fe?, que
suplice ! Anen, bestiolo, mete uno sourdino à ti cimbalo e fai chut
un moumen en favour de toun istourian.
Es puro messorgo ço que nous dis lou fabuHsto. Que i'ague de-fes
• le raport entre la fournigo e la cigalo i'a rèn de plus verai ; soula-
men aquéli raport sounjust lou rebous de ço que dis. Vènon pas
de la Gigalo que demando, elo n'a besoun de degun pèr viéure, vènon
de la fournigo gouludo que v6u acapara dins si granié touto meno de
raangiho. Jamai la G'galo n'es anado crida famino i porto di fourni-
iuiero proumetènt de rendre interès e capitau, au countràri, es la
Fournigo que, poussado pèr lou ruscle, demando à la cantuso. Que
dise, iéu, demando ! Emprunta e rendre soun pas lis us de la piha-
rello. Elo, afrountado, desvaliso e raubo. Espliquen aquéu rauba
jue belèu res encaro l'a couneigu.
Au mes de juliet, is ouro estoufanto dôu tantost, quand la tava-
niho anequelido de set cerco à s'abéura sus li flour passido, la Gigalo
s'enchau de la pénurie dis àutri. Emé soun bè, fm viro-brouquin, elo
bouto à mand uno pèço de sa cavo inagoutablo. Quihado, toujour
cantanf, sus uno branqueto eb trauco la rusco duro e lisso que
lou soulèu a gounfla desabo. Lou suçadou enfounsadins lou trau de
boundo elo s'abéuro, inmoubilo e reculido, touto au chale dôu sirop
e de la cansoun.
Espinchen la 'n moumenet. Veiren belèu de malamagno estounanto.
En efèt, de noumbrous asseda ié barrulon à l'entour. An destousca
lou pous que s'es trahi pèr un trespirsus la margello. Lèu iécourron;
d'abord soun discret, se countènton de lipa li soubro que trespiron.
\ l'entour d'aquelo font melicouso vesôn de Guèspo, de Mousco, de
Tavan daura, de Fournigo, de Fournigo subre tout.
Li plus pichot pèr s'aprouncha de la sourço esquihon sout lou ven-
tre de la Gigalo que, bouniasso, s'aubouro sus si pato pèr leissa
passa; li plus grand trèpon impaciènt, aganton vite uno lipado, e
van faire un tour sus li branco vesino; pièi, mes un goust, revènon
afuga, lèet à ataca e à coucha de la sourço la cavarello que l'a
avenado.
Eh bèn ! dins aquelo obro de bandit, li plus testard es li Fournigo.
X'ai viat que moussihavon la Gigalo au bout di pato ; n'ai sousprés
iô pôiitirant lou bout dis alo. i'escalant sus l'esquino, ié gatihant li
- 32 -
baneto. N'ai vist uno plus entreprenènto se permetre souto mis iue
de i'arrapa soun suçadou e de lou pôutira pèr lou sourti de la sourço.
Tracassado coume ac6 pèr aquéli nanet, à bout de paciènci, la
Gigalo finis pèr abandonna lou pous e s'envolo en mandant i laire
un gisclet de pissagno. Mai qu'enchau à la Fournigo aquelo escorno,
la toco es ajouncho. La vaqui mestresso de la font trop lèu agoutado
quand s'arrèsto la poumpo que la fasié sourgi. Es pau mai es requist.
Tant de gagna I Em'acô espèro uno nouvello chourlado agantado de
même biais tre que pourra.
Lou vesès : La realita chanjo de found en coumble li rôle imagina
pèr la fablo. Lou quistoun afrounta, reculant pas davans lou mestié
de laire, es la Fournigo ; lou mestierau travaiaire, partejant vouloun-
tié -emé quau soufris, es la Gigalo. Encaro un detai e lou reviramen
di rôle vous sautara que mai is iue. Après cinq o sièis semano de
souleiado, la cantarello toumbo de l'aubre : sa vido es abenado. Lou
soulèu seco, li pèd di passant escrachon soun cadabre. Goursàri tou-
jour encerco d'uno bono preso, la Fournigo lou rescontro. Elo escar-
tèiro la richo pèço, la cisaio, la bouto en briso e n'en groussis soun
mouloun. Es pas rare de vèire la Gigalo, agounisanto emé l'alo que
frenis encaro dins la pôusso, tiraiado, escarteirado pèr uno chourmo
d'aquéli mandrino que, la pauro, n'es touto negro. Me sèmblo après
eiço que la provo es facho di raport véritable entre li dos bestiolo.
L'antiqueta classico avié la Gigalo en auto estimo, mai ié regarda-
von pas de tant près. Même de noste tèms, li felibre, familié emé la
Gigalo autant qu'Anacreon, se soun gaire soucita dôa verai en cantant
aquelo qu'an près pèr simbèu. Pamens un de mis ami, lou felibre di
Tavan, fervent ôubservaire e realisto escrupulous, escapo à-n-aquéu
reproche. M'a coumunica uno pèço ounte soun rigourousamen retra
li raport de la Gigalo e de la Fournigo. léu siéu pas felibre, ié laisse la
respounsabilita di figuro pouetico qu'a emplega, acô 's de flour es-
trangiero à moun sabé de naturalisto, mai certifique soun raconte
counforme à ço que vese tôuti lis estiéu sus li lila de moun jardin.
Tradu pèr R. R.
Aquésti pajo sus li veritàbli relacioun entre la Gigalo e la Fournigo
soun traducho e tirado dôu nouvèu voulume que vèn de publica J. H.
Fabre, lou savent ermite de Serignan {Souvenirs entomologiques, 5« série,
chez Delagrave)^ regretan de n'en poudé douna qu'un moussèu trop
acourchi .
— 33 -
LA CIGALO E LA FOURNIGO
I
Jour de Dieu, queto caud! Bèu tèms pèr la cigalo,
Que, trefoulido, se regalo
D'uno raisso de fio ; bèu tèms pèr la meissoun.
Dins lis erso d'or, lou segaire,
Ren plega, pitre au vent rustico e canto gaire :
Dins soun gousié, la set estranglo la cansoun.
Tèms benesi pèr tu. Dounc, ardit! cigaleto,
Fai-lei brusi, ti chimbaleto,
E brandusso lou ventre à creba ti mirau.
L'Orne enterin mando la daio,
Que vai balin-balan de longo e que dardaio
L'uiau de soun acié sus li rous espigau.
Plen d'aigo pèr la pèiro e tampou/ia d'erbiho
Lou coufîé sus l'anco pendiho.
Se la pèiro es au fres dins soun estui de bos
E se de longo es abéurado,
L'Ome barbèlo au fio d'aquéli souleiado
Que fan bouli de fes la mesoulo dis os.
Tu, Cigalo, as un biais pèr la set : dins la rusco
Tèndro e justouso d'uno busco,
L'aguio de toun bô cabusso e cavo un pous.
Lou sirop mounto pèr la draio.
T'amourres à la font melicouso que raio,
E dôu sourgènt sucra beves lou teta-dous.
Mai pas toujour en pas, oh ! que nàni : de laire,
Vesin, vesino o barrulaire,
T'an vist cava lou pous. An set ; vènon, doulènt,
Te prene un degout pèr si tasso.
Mesfiso-te, ma bello : aquéli curo-biasso,
Umble d'abord, soun lèu de gusas insoulènt.
- 34 —
<^uiston un chicouloun de rèn : pièî de ti rèsto
Soun plus countènt, ausson la tèsto
E volon tout. L'auran. Sis arpioun en rastèu
Te gatihon lou bout de l'alo.
Sus ta larjo esquinasso es un mounto-davalo ;
T'aganton pèr lou bè, li bano, lis artèu ;
Tiron d'eici, d'eila L'impaciènci te gagno.
Pst ! pst ! d'un giscle de pissagno
Asperges l'assemblado e quites lou ramèu.
T'en vas bèn liuen de la racaio,
Que t'a rauba lou pous, e ris, e se gougaio,
E se lipo li brego enviscado de mèu.
Or d'aquéli bôumian abéura sens fatigo,
Lou mai tihous es la fournigo.
Mousco, cabrian, guèspo e tavan embana,
Espeloufi de touto meno,
Gosto-en-long qu'à toun pous lou souleias amène,
N'an pas soun testardige à te faire enana.
Pèr t'esquicha l'artèu, te coutiga lou mourre,
Te pessuga lou nas, pèr courre
A l'oumbro de toun ventre, osco ! degun la vau.
Lou marrit-péu pren pèr escalo
Uno patto e te mounto, ardido sus lis alo,
E s'espasso, insoulènto, e vai d'amount, d'avau.
III
Aro veici qu'es pas de crèire.
Ancian tèms, nous dison li rèire,
Un jour d'ivèr, la fam te prenguè. Lou front bas
E d'escoundoun anères vèire,
Dins si grand magasin, la fournigo, eilabas.
— 35 —
L'endrudido au souléu secavo,
Avans de lis escoundre en cavo,
"Si blad qu'avié mousi l'eigagno de la niue.
Quand èron lest lis ensacavo.
Tu survènes alor, emé de plour is lue.
lé dises : « Fai bèn fre ; l'aurasso
D'un caire à l'autre me tirasso
Avanido de fam. A toun riche mouloun
Leisso-me prene pèr mabiasso.
Te lou rendrai segur au bèu tèms di meloun,
Presto-me 'n pau de gran. Mai bouto,
Se creses que l'autro t'escouto,
T'enganes. Di gros sa, rèn de rèn sara tiéu.
« Vai-t'en plus liuen rascla de bouto ;
Crèbo de fam l'ivèr, tu que cantes l'estiéu. »
Ansin charro la fablo antico
Pèr nous counseia la pratico
ï>ï sarro-piastro, urous de nousa li courdoun
De si bourso. — Que la coulico
îlousigue la tripaio en aquéli coudoun !
Me fai susa, lou fabulisto,
Quand dis que l'ivèr vas en quisto
De mousco, verme, gran, tu que manjes jamai.
De blad ! Que n'en fariés, ma fisto !
As ta font melicouso e demandes rèn mai.
Que t'enchau l'ivèr ! Ta famiho,
A la sousto, en terro soumiho,
^ tu dormes la som que n'a ges de revèi ;
Toun cadabre toumbo en douliho.
Un jour, en tafurant, la fournigo lou vèi.
De ta maigro peu dessecado
La marriasso fai becado ;
Te euro lou perus, te chapouto à moussèu,
T'encafourno pèr car-salado,
Requisto prouvisioun, l'ivèr, en tèms de néu,
-se-
in
Vaqui ristori véritable
Bèn liuen dôu conte de la fablo.
Que n'en pensas, canèu de sort !
— 0 ramassaire de dardeno,
Det croucu, boambudo bedeno
Que gouvernas lou mounde emé lou coffre-fort.
Fasès courre lou bru, canaio.
Que l'artisto jamai travaio
E dèu pati, lou bedigas.
Teisas-vous donne : quand di lambrusco
La Cigalo a cava Ja rusco,
Raubas soun béure, e pièi, morto, la rousigas.
LOU FELIBRE DI TAVAN.
LI DOS LUNO
LUNO DE MEU
(Dins la carriero : Mathieu e Goutoun, nouvèu marida ; Goutoun
iuerto un caiau.)
— Te sies facho mau, parai ?
— Nàni, Mathieu.
— Si, te sies facho mau, anen î
— T'assegure que noun, Mathieu !
— Si I ma belle, intren vers l'abouticàri, te faras mètre un pau
d'arnica.
— Mai amor que te dise noun...
— Segur?
— Segur!
— Alor, vène au café, prendras un vèire d'arquebuso, acô te re-
metra lou sang que, lou vese bèn, as agu pou!
— 37 —
LUNO ROUSSO
(Li même, dous mes après; Goutoun a harrula lis escalié),
— Mathieu ! Mathieu !..,
— Anen, es dit que poudrai pas mounta moun fen tranquille !
— Mathieu ! Mathieu !...
— As pas fini de brama? Gules coume uno saumo. Dequé t'arrivo?
— Aibarrula lis escalié... Me siéu amalugado, belèu aurai lou
^ras esclapa emai la cambo coupado !
— Vau la peno, maniaclo ! à t'entèndre, cresiéu que fères fendudo
la tèsto.
LOU GASCARELET.
BRINDE
A L'éUCASIEN DEI NOUEÇO D'OR d'UN BRAVE PARÈq
Dôu flambèu que trop lèu s'amouesso,
Pèr vautre a proun dura l'ardour,
Après bèu cinquanto an renouvela lei noueço,
Es uno dou<;o gau que Dieu refuso en foueço
E vous acordo en aquest jour.
Longo-mai en tôndro amistanro,
Debanés plan voueste camin,
Sèmpre jouve de couer, en touto benuranço,
Joio 6 santa, de-mai (lins la bello esperanro
D'un bonur qu'aura ges de tiu !
Vous es degu, couble moudôle,
Mirau de puio ounesteta,
Coumo à tout bon crestian que saup resta fidèle,
'Qu'un jour lou Paradis pèr vous se despestelle
E vous nègue dins sa clarta.
— 38 —
Sachen pamens de Teisistènci
Aprecïa lou doun béni :
Noun pôu desplaire à Dieu nouesto rejouïssènci,
Adounc pèr béure à vous m'ajougne à l'assistèncv
0 vièi parèu rajouveni.
Restregnènt lou nous que vous ligo,
Reprenant de voio un pau mai,
Dôu viàgi fin qu'au bout noun sentes la fatigo ;
Que la rèire-sesoun, se noun de flous proudigo,
Vous sauve enca proun soulèu gai !
; de mai 1895. a.-b. crousillat»
Es bon messo canta,
Mai fau l'oustau garda.
QUATRE LATINISTO
Quatre coulègodeMountéu qu^avien mastega quàuquis an de latin^^
lis un au Coulège de Carpentras, e, lou plus jouine, i Jesuisto d'Avi-"
gnoun, venien de passa soun baccalauréat.
Si gènt, de gros meinagié, countènt d'avé fa de sis enfant de pichot
moussu, i'avien bèn garni lou pouchoun, e nôsti droulas se digue-
ron d'ana faire riboto à VauCluso.
Tant lèu di tant lèu fa. Encambon sa bicycleto, e vague d'estrepa
e de susa ! Arriba à Vau-Cluso, avant de s'eissuga, coumandèron un
dina de Gargantian à cura tôuti li servo de Tendre, pièi anèron béure la
verdalo au Café de la placo, e, pèr encaro miés se fura, anèron d'uno
cambado vèire la font. Quand tournèron avien li dent longo, mai
trouvèron taulo messo, e coumencèron. Après li couquiho de
chambre que n'en leissèron pas uno briso, ié serviguèron uno truite
que cridavo : manjas-me.
Eron un pau farcejaire coume de brave mountelen, de mai èron
countènt, car avien déjà escoula proun fiolo de vin rouje e de viii,
- 39 -
blanc. Quand aduguèron la bello truito, lou proumié arrapè la
tèsto emai un bon tros de ço que la toucavo disent : In capite lihri
9criptum est de me ; lou segound sieguè pas manchot, zôu ! se
serviguè lou bèu mitan : In medio consistit virtus, digue en relu-
quant dins sa sieto la bello poupo blanco e roso ; lou tresen lèu-
lèu agantè la co emé ço que ié restavo : Incola ego sum in terra y
faguè ; lou quatren, lou pichot que sourtié just di Jesuisto e qu'en-
jusqu'aqui s'èro pica de poulidesso emé sis einat, resté pas ne :
prenguè la jato emé soun jus : Asperges me hyssopo, fagué ; e^
brôu ! sus lou mourre di très autre que n'en tuguèron enmoustousi
coume selis avien trempa dins un douire d'oli. Dôu tèms que se
fretavon si bougneto, lou boujaroun di jesuisto agantè 11 très tros de
la bello truito e tout ié passé. Basto n'i'aguôsse mai agu !
LOU CASGARELET.
ANSÈUME MATHIEU
Sus si bouco pourtavo un agradiéu sourrire ;
Dous e franc soun parla sache se faire ausi ;
Felibre di poutoun quand l'aguerian chausi,
Res pensé pèr acô de n'en faire un satire.
Simple, amistous e bon coume noun pou se dire,
Pèr esmoure li cor aguè 'n biais benesi ;
En soun gai estrambord e si nùbli lesi,
Eu passé de long jour dins un escrèt délire.
Se dins sa Farandoulo, ardimen foulejant,
Mesclè la bouta puro en de càudi poutouno,
E despintè l'amour tau que dôu tèms-mejan,
Tambèn plen de respèt canté femo e chatouno ;
Pietous, lou jour di mort, lis iue lagremejant,
Jitè sus mai d'un cros de frésqui flour d'autouno.
Abriéu, 1807. ROUMIé MARGEHNv
(
- 40 —
CHARRADISSO DOU GAPOULIÉ FÈLIS GRAS
A L'iNAGURACIOUN DOU MEDAIOUN d'ANSÈUME MATHIÉU
Messies e gai Gounfraire, e tôuti vàutri bràvi gènt, cigalié de
Castèu-Nou.
Aro qu'avès ausi voste Maire-Deputa que vous a tant bèn parla di
pouèto e di felibre, em'aquéu teta-dous especiau i ràri députa letru ;
aro qu'avès peréu ausi noste ounoura coulègo lou Président di felibre
de Paris dins soun discours meravihous, ounte vous a counta la vido
dôu pouèto Ansèume Mathieu, escoutas que vous digue, sènso trop
rebrounda mi fraso, la vido vidanto d'aquéu cigalié de Gastèu-Nou
que fugue pleno de cansoun e de poutoun.
Sabe pas coume aco se faguè, mai es verai de dire que noste Mès-
tre Ansèume Mathieu, entre naisse fugue felibre, valent à-dire un
gai vivent, un filousofe coume se n'en vèi gaire, anant toujour can-
tant sus la draio flourido coume sus lou draiôu clafi d'ourtigo.
Sabe pas se, quand lou batejèron, lou bon priéu de Gastèu-Nôu
destapè labureto d'aigoclaro di sànti font, o se, pèt* m^spreso, l'oun-
dejè em'uno fiolo d'aquéu vin renouma di papo. Lou tout es que lou
boujarroun, estent encaro dins li bras de sa meirino e souto l'iue de
BOun peirin, se bouté à cacaleja coume un gau, o plus lèu coume uno
cigalo encigalado de soulèu. E aquesto cigalo lou tenguè ravoi e galoi
tout lou tèms de sa vido. Fugue lou pouèto blous de la bèuta idealo
e semblavo que soun amo lou pourtavo, e se pou dire quasiraen
que jamai touque la terro.
E d'enterin que soun vièi paire emé si fraire e si sorre anavon re-
claure li vigno o liga li gavèu, eu ravassejavo à l'oumbro d'uno
tousco à sa bello Zino, o c^otavo sis amour, alin, au fres, de long lou
riéu de la font de Souspiroun.
Anavo à la vigno rèn qu'au tèms di vendemio... pèr gatiha li ven-
demiarello e ié dire de mot poulit que mesclavon si rire de roujour.
Em'aco coume de longo ravassejavo e regardavo lou cèu, sis iue
èron blu coume l'azur ; e coume si man n'avien jamai culi que li
blavet di colo e li glaujôu di meissoun pèr n'en flouri li coursihoun
di glenarello, èron tino e leno coume h man d'uno arlatenco.
E coume parlavo rèn qu'emé de mot chausi dins nosto lengo de
Dieu, qu'aurias di, à l'ausi, uno bouscarlo que ramajavo, li gènt
d'aquesto cigaliero l'apelèron ce Moussu Ansèume ! »
s
— 41 —
E si parent, qu'èron de païsan drud, lou mandèron is escolo d'A-
TÎgnoun !
Urousamen nosto cigalo anè pas faire tèsto contro li bericle d'un
d'aquéli proafessour, escrachaire de cervello, coume se n'en vèi
tant : Ion dieu di cigalié lou mené se pausa sus l'ôulivié felibren
planta pèr Roumanille, e enta e fatura pèr noste grand Mistral.
Em'aco, adieu moun Gastèu-Nou ! Li bon parent e li bràvi gènt de
Tendre veguèron plus « Moussu Ansèume », que de cinq en quatre,
qnand venié emé lis ami Daudet, Mistral, Grivolas, Aubanèu, Rou -
manille, Bonaparte Wyse, reviscoula sa cigalo em'aquéu vin pounti-
ficau, papau e rouge.
E quand li gènt pèr cop d'asard, aquéli jour de felibrejado, lou
rescountravon, ié fasien :
« Mai dequé fasès alin. Moussu Ansèume? »
Eu, ié respoundié : « Fau la larandoulo. »
E li gènt s'enanavon en brandant la tèsto, coume pèr dire :
« Aquelo cigalo ié passara jamai ! »
Bèn daumage sarié 'sta se i'avié passa ! Car se, pecaire ! coume
dis dins sa cansoun :
Se lou Rose, es verai, de ma pichouno terre
A rousiga li bord.
Me rèsto enca lou cor,
Cor bon coume lou pan e plus gratid que ço qu'èro. »
Se ié resté à n-éu, que soun cor, bon coume lou bon pan, vous n'a
resta à vàutri, aquelo Farandoulo, que vous fasié branda la tèsto
quand vous n'en parlavo ; vous n'a resta, à vàutri Gastéu-Nouven,
aquelo bello cantadisso que s'atrovo sus tôuti li pajo de soun libre e
que porto i quatre caire dôu mounde la renoumado de voste vin
espetaclous, que sara toustéms vosto richesso... Aqnéu paure !elibre
qu'avès enterra sout quatre pan de terro, eu, vous enterrara souto
de clapié d'or... Aquésti cinq vers, que soun esta revira dins tôuti
li len^o que se parlon dins l'Univers :
Li forço au vènt-terrau vènon ravoio,
L'Aiôli douno au cor la bono imour,
Li bello de vint an dounon l'amour,
Lou vin de Castèu N6u douno la voio,
Emai li cant, emai l'amour, emai lajoio !
— 42 —
aquéli cinq pichot vers, mi bràvi Gastèu-Nouvèn — tène à vous lou
dire, car n'i'a proun que lou sabon pas — valon mai pèr voste païs
que cinq cent saumado de terro en prat ! Es aquéli cinq pichot vers
que soun l'encauso que se bastis de castèu sus vôsti trescamp, es
aquéli cinq pichot vers que chanjon en diamant li caiau de la Nerto,
es aquéli cinq pichot vers que faran de doto à vosti chato, es aquéli
cinq pichot vers de Moussu Ansèume qu'avenaran la font d'or que
rajara toustèms sus Castèu-Nôu-de-Papo.
Me descapelle davans tu, bèu Mèstre, ami Ansèume !... Coume la
cigalo as viscu, cantant jouious au bon soulèu, e coume uno cigalo
sies.mort, davans la porto de la fournigo, l'an dôu gros ivèr 1 mai
toujour cantant, car ta cansoun es immourtalo !
Ami, remembras-vous un bon ditoun :
t Man de ferre e gant de coutoun. »
AU SOULÈU
1* Près. Jo flovrau de VEscolo Moundino de Toulouso.
Vène ispira mi cant 1 Ausis-me, rèi de l'aire!
Tq que luses amount, esbléugissènt e bèu
Coume un di bouché d'or qu'avien nôsti vièi paire,
Largo-nous ta clarour qu'esbriho terro e cèu !
Quand parèisses alin dins ta glôri sublimo,
Lis estello tant-lèu amossson si belu,
E la luno tambèn s'escound darrié li cimo
Di mount qu'à rOucidènt drèisson si capelut.
Mai tu, vas, majestous, dins raznrenco vouto
En escampant ta lus entre aubo e calabrun ;
E quand t'avances d'aut sus toun eterno roulo,
Fugisson de pertout li neblasso e l'oumbrun.
— 43 —
Quand la chavano passo, e que trono e qu'uiausso ;.
Quand lou niéu s'amoulouno e que plôu à groupas,
Au mié di revoulun uno clarta s'enausso :
Es tu, bel astre-rèi qu'aduses joio e pas !
Lou vieiounge, pecaire, au toumbèu s'acamino ;
Tu siesjouine toustèms, e coume i proumié jour,
Alor qu'à toun entour tout passo e s'enfrumino,
0 soulèu, restes viéu, fièr e galoi toujour !
Vène ispira mi cant ! Ausis-me, rèi de l'aire !
Tu que luses amount, esbléugissènt e bèu
Coume un di bouclié d'or qu'avien nôsti vièi paire,
Largo-nous ta clarour qu'esbriho terro e cèu !
PAU BOURGUE.
En aquest mounde la darniero causo es la mort.
DIVORGI
Zouno de-longo rebecavo à Brancai, Brancai de-longo tabasavo
Zouno.
Pèr pati pata-pas rèn. fasien un sabat de la maladicioun. Tre que
l'un disié negre. l'autre soustenié blanc; l'un disié bi, l'autre disié
ba; e li resoun marrido acoumençavon, li bacèu seguissien
Qand pièi ac5 aguè dura ansin, que s'alassèron, elo de rebeca, eu
de tabasa. — a Fau se quita, diguèron, sourti d'aquel infèr » ; e, sem-
ble pas de crèire, toumbèron d'acord aqui dessus. — a Quiten-nous,
mai pèr dôu bon ; nous remeteguen jamai ensèn, coume li bedigas
que tôuti li vue jour se desseparon pèr tourna mai faire la pas, que
soun la risèio di pais. Nautre, tau se desmarida à la modo de vuei,^
fau divourça. »
— Vague ! divourcen ; anen atrouba li que nous maridèron, disen-
ié que nous desdisèn dôu pache, crese qu'es ansin que se fai. —
— 44 —
E parton. — Favié res à la coumuno, un jour de semano, pensas,
tout èro barra. D'aqui van vers lou curât. Pan, pan. Intron, saludon,
s'assèton esmougu. Zouno s'escuro e debano si resoun coume se dèu
(avié lou fielet bèn coupa, e lou teta-dous, quand voulié). N'arribo au
desrnaridage. Brancai i'ajudo pèr demanda au curât de li divourça.
— Mai sias nèsci vo lou venès? ié crido aqueste tout espavourdi,
se fai pas acô ! levas-vons-lou de latèsto ! Ah ! quand me parlas !
Quau diàussi vous a fa encrèire aquelo ? Quau s'es jamai vist... !
— Anen ! emai siguen que de pacan, es pas uno resoun de refusa :
Moussu lou curât, sian eitant que d'autre, foutre ! dins lou grand
mounde divorçon, voulèn divourça. —
Lou capelan susavo, se despoutentavo, fasié li grand bras ; ié
parlavo de la Glèiso que défend aquéli causo, d'aqui, d'acô, dôu
rèsto, tout ço que pousquè, tout ço que sache ; se desalenè.
Nosti dous mau marida leissèron passa la raisso, e brandèron pas
mai que dous buto-rodo.
— Escoutas, finiguè pèr ié dire, bràvi gènt : d'abord que sias
tant testard, eh 1 bèn, n'ai un de mejan de vous desmarida. S'avès de
paciènci, l'assajarâi : sara tihous.
— Vesès bèn, quand vous lou disian ! vous sias proun fa tira l'au-
riho. An l paraulo longo fan li jour court. Dau, assajas, que poudèn
plus teni. —
Escalèron tôuti très à la sacrestié, aqui se meteguèron à geinoun,
li dous mau marida ; lou curât siguè preste dins un vira-d'iue, arribè
em' un missau que pesavo pèr lou mens dès liéuro, espés, espés...
Lou durbiguè e Douleguè li brego un moumenet. Pièi :
— Tu, dis à Brancai, vos quita Zouno, parai ?
— Si, Moussu lou curât.
Prenguè de balans, e pan ! un cop de missau sus la tèsto, un cop
espetaclous, que restountiguè dins la glèiso. Brandè pas, Brancai.
— Tu, dis à Zouno lou curât, vos tambèu quita Brancai ?
— Si, Moussu lou curât.
— Pan ! mai un cop de missau.
— Pourrias pas pica un pau mens ferme ? ai vist de lume iéu, fai
aquesto.
Uno passadeto après, zôu mai ! douno lou vanc au libras pèr
tourna pica sus Brancai. Aqueste cop, lou nôvi à rebous esperè pas
la fin.
— Grese que vous trufas de nautre ! ié vèa en s'aubourant. Es pas
necite de pica ansin.
— 45 —
— Te l'aviéu bèn di, marrias, que sarié tihous lou mejan. Fau.
prene paciènci, moun bèu, sara bèn lèu fini... Tre que n'aurai en-
suca un...
M'an afourti que Brancai e Zouno restèron ensèn, e soun d'acord
dempièi.
R. T.
Duro mai l'enclume que lou martèu.
L'amour s'envai, la misèri rèsto.
PAU ARENO
Felibre e Parisen,
Pouèto d'aquéu grand vilajre,
Venès vuei saluda Fau Areno, lou sage,
E Jan di Figo lou sublime pau-de-sen.
Aqueste fm gavot,
Garga coume uno abiho,
Escambarlè soun ai que, jougnènt lis auriho,
A Paris lou mené, plan-plan, au pichot trot.
Lou sage embriaga
Vous aduguè de plens ensàrri
De gau-galin e de pèiro d'or de si barri,
E lou mounde artisti n'en fugue 'sbarluga.
Desempièi, eilamount.
Si pouèmo e sa proso blouso
Escampon lou prefum di terro mountagnouso
D'aquelo republico alin de Sisteroun ;
Desempièi dins Paris
l'a de voun-voun de farandoulo,
E tout cap-d'obro pren l'oudour di ferigoulo
D'aquéu trescamp di Dieu qu'a noum Canto-Perdris.
- 46 -
Dôu plan, dôu Païs naut,
Venès amira de tout caire
Lou pouèto e l'ami di pastre e di lauraire,
Noste franc mountagnard, la flour de nôstis Aup I
Oh ! Tartisto divin !
Em'un mouine, un ase, uno lauso,
Emé pas rèn, em'un tambour di cacalauso.
Bastissié de cap d'obro. E tout ôro d'or fin.
Galoi fugue soun art
Dins U faibu de Pitalugo ;
Mai dôu peirard dis Aup eu tiré la belugo
Que brulè tant d'encens sout lis ôulivié clar.
Vaqui sa Cahro d'Or,
Se dirias pas que la foulasso
A desbrouta toustèms li nerto dôu Parnasse,
Li vigno de Samos, e si prado, e sis ort !
Pagan fenat, mai dous,
Noun adourô que dieu fragile :
Cigalo e parpaioun. E coume antan Viergile,
Tiré de si gara soun inné armounious.
Tambén, toustèms veiren
Lis escrivan de toute raço
Prendre Touro à la mostro e béure dins la tasso
De Jan di Figo, lou pacan sisterounen.
Car es sus lou souléu
Qu'eu tengué sa mostro reglado.
Au souléu que prenguè sa bello encigalado
E passé subre méstre ! Ah ! digues pas : beléu I
Fau pas dire : Beléu !
Soun obro ajoun, quand noun doumino,
Desempièi Jan di Figo enjusqu'à sa Domnnino,
Tout ço que se faguè sout capo dôu souléu.
8 d'avoust, 1897. fèlis gras.
- 47 -
LOU VERBAU
l'a 'no quingeno d'an, moussu Bernât, lou mège, s'atrouvavo un
matin à soun mas de la Moutouso, dins lou terraire de Galavoun,
-quand ié prenguè la fanlesié de cassa dous o très auceloun pèr soun
pichot qu'avié lou desgoust. Despenjè lou fusiéu de Masan, soun
rendié, e s'en anè de-vers lou gaudre.
Venié tout just de debana 'n quinsoun, quouro vèi parèisse dins
l'andano dous capèu mounta e gaiouna que viravon de soun caire e
que, à soun vejaire, devien èstre plen de gendarmo.
Goume èro pas trop bèn en règlo emé la lèi sus la casso, se levé
vitamen de davans e anè s'estrema dins la bastido.
Li gripo lampèron au mas peréu, mai, pèr bèn que si chivau
courreguèsson, fuguèron pas talamen prounte, que lou casseirot
noun aguèsse lesi d'escoundre lou fusiéu, de s'asseta, de desplega
soun journau... emai de faire uno pichoto ôuperacioun que vous
dirai tout-aro.
Intron, lou brigadié lou proumié, que ié dis :
a Eh ! bèn, moussu Bernât, avès fini d'ouro vosto batudo, m'es
avis. Avias-ti pou de la plueio, qu'anavias tant vite emé voste fu-
siéu ? De segur, parai ? un ome coume vous dèu avé soun permés
de casso.
— Moussu lou brigadié, n'ai pas tira 'n soulet cop de fusiéu d'a-
quest an.
— Anen, anen, voulès rire ? Vous aven pamens bèn couneigu :
erias pas tant liuen, quand aven vist la tubado. Ounte es voste fusiéu ?
— De-qué voulès que fague de fusiéu ?
— L'avès escoundu ? Vai bèn. Mai lou permés?
— N'ai pas besoun de permés, déu moumeu que casse pas.
— Ac6 vous plais à dire, moussu Bernât; mai, vous aven trouva *n
fauto, e sian fourça de vous dreissa proucès-verbau ».
Sus aquelo dicho. Tome à la sardino blanco tiro de soun pouchoun
un cartabèu, em'acô, cra, cra, cra.
« Vous dison :
c — Jan-Batisto Bernât.
« — Sias médecin, quisès?
« — Pèr vous servi.
« — Avès quaranto...?
« — Quaranto -très an.
— 48 —
« — Tenen vuei lou sièis de setèmbre : es (mandant lis iae sus la.
pendulo) miejour, (escrivènt) âVheure de midi... Vaqui. An, ades-
sias, moussu Bernât, e... à-n-uno autro fes.
<( — Au revèire, messies ».
Sènso mai d'alôngui, li bràvi serviteur de la lèi sorton, pèr ana
sousprene d'àutri bracounié, se podon.
Goume an vira lou pèJ, moussu Bernât pncambo soun chivau ca-
marguen, un famous troutaire ! qu'èro estaca à la grùpi, e, ardit,
Cocot ! filo sus Galavoun à brido abatudo. Goume lou mas èro qu'à-
n-uno pichoto lègo de la vilo, e que lou cavalot pôussejavo ferme,
meteguè, pèr se rendre à soun oustau, pas mai de douge o trege
minute.
Entre davala, lèisso Gocot i man de soun couchié, e vitamen s'en
vai au café de Simonne^, sus la plaço de l'Espitau. Goumando un
vèire de Malaga, e s'assèto proche d'uno taulo ounte legissié la
Gazeto moussu Goulet, lou président dôu tribunau.
Moussu Goulet èro un ome régla, tout ço que i'a de mai régla, que,,
pèr rèn au mounde, l'aurias la dina subreouro.
Mèste Bernât, que lou couneissié bèn, ié fai :
« Moussu lou président — escusas, se vous derroumpe — voulès
prene un degout de Malaga 'mé iéu ?
« — Gramàci, dôutour, dine à miejour, e (tirant sa mostro) es
miejour manco cinq minute :ac6 me couparié l'apetis.
«r — Sarié bèn emé plesi.
« — N'en doute pas, moun ami, mai es moun euro, e me fau en
ana: sara pèr un autre cop. Merci ».
E, prenènt sa cane e soun capèu, moussu Goulet sourtiguè.
Très jour après ço que vous vène de counta, lou mège reçaup uno
bihete pér parèisse davans lou tribunau de Galavoun, lou dimar
venènt, e s'entendre ceundana — disié lou papié — à-n-uno esmendo
emai i frès, pèr avé — disié lou papié — cassa sènso permés dins
un endré qu'ère pas embarra.
Arribè lou bèu jour de l'audiènci, e moussu Bernât, à Toure mar-
cade, fugué dins la sale. Lou grafié legis lou preucès-verbau de la
gendarmarié; pièi lou président demande i deus gripe, qu'èren pré-
sent segeund la lèi, se lou mantènen. Aquésti respendon que oui»
Aler, lou président donne la paraule à l'acusa, que s'aubouro e dis :
« Es pèr erreur, messies li juge, que m'es esta dreissa preucès-
verbau : li gendarme an près quaucun autre pèr iéu, e n'aurai ges
de pêne à vous lou faire vèire. Lou sièis d'aquest mes, à loure eunte
— 49 —
lou papié porto que siéu esta 'ganta dins ma terro de la Moutouso»
en flagrant délit de casso, m'atrouvave au café de Simounet. D'acô,
messies, noun vole d'autro provo que lou souveni de moussu Goulet,
qu'es sus lou sèti de la presidènci, e que m'engardara de menti ».
Moussu Goulet, ansin près à partido, pousquè pas mens faire que
de déclara, ço qu'èro la verita, que lou dimècre, sièis de setèmbre,
à miejour manco cinq minuto, l'acusa s'atroubavo efetivamen au
café de Simounef, bén talamen que i'avié semoundu, à-n-éu, Goulet,
un pichot véire de Malaga.
Tourna-mai questiouna, li gendarmo mantenguéron soun dire.
Pamens, mau-grat soun afirmacioun e soun asseguranço fugué
pas poussible i juge, davans la paraulo de l'un d'éli, de prou-
nouncia 'no coundanacioun : lou verbau toumbé dounc dins l'aigo,
Après l'audiénci, en rescountrant lou mége sus lou cous, moussu
lou président, qu'aquel afaire ié tarabustavo l'esperit, l'abordo coume
eiçô :
« Vejan, dôutour, i'a quicon aqui dessouto de pas clar : lou
brigadié e l'autre gendarmo afourtisson trop bén que vous an près
à la casso : podon pas s'éstre troumpa, que sias couneigu coume lou
loup blanc. De- qu'es aquelo salado ?
a — Es pamens bén ansin, moussu Goulet.
« — Ah ! ço, anen, fau pas me dire aco à iéu. Es voste secret, vou^
lès pas me lou desvela, mai, segur, i'a quauco engano ».
Fugué que très mes après soun aquitamen, passa lou relàmbi de
la prescricioun, que moussu Bernât, un dimenche, de véspre, arrapè
souto lou bras moussu Goulet, e ié fagué :
c An, vese qu'avés proun manja de favo : vejeici lou fm mot .de
moun afaire de casso.
€ Quand aguèredebana 'n quinsoun, dous gendarmo s'abrivéron de-
vers iéu. a Siéu près. >> me sounjère. Vague alor de courre, de gagna
lou mas, pèr escoundre lou fusiéu. Après, ma proumiero obro fugué
de faire, d'un cop de pouce, marcha sus vounge ouro e cinquanto-
cinq minuto l'aguïo de la pendulo, que marcavo pancaro la miejo.
ff Go qli'esperave arribè...
f( — 0, o, vous coumprene : lou brigadié se fisé à la pendulo pèr
soun verbau. 0 capoun que sias ! »
Goume Ion président avié trouva l'istôri proun amusanto, l'espan-
.1 i. ■ M^ ' tlavoun ; bèn tant que lou brigadié fmigué pèr Ta-
1 " ■- • .^
— 50-
Aquest croampè 'no mostro, e, lou proumié cop que rescountrè
iou mège trufarèu, ié faguè vèire la cebo, en ajustant :
a Aro, li cassaire qu'an ges de permés, podon se donna siuen.'
— Eh ! moun brave brigadié, 'mé soun sang-flat ié respoundeguè
moussu Bernât, vai pas bèn vosto mostro. Vous n'en faudrié uno
que marquèsse lis ouro dôu sièis de setèmbre... »
E. MARRÈU.
Bastisse à ta façoun,
Mai l'oustaa a doues porto, noun.
Gardo-te d'uno femo que bèu,
Emai d'uno cavalo sens bridèu.
PRIMAVERO
Èro en aquéu bèu mes de Mai ,
Lis auceloun fasien l'empèri,
Dintre lis aubre, tourna-mai,
Gansounejavon gai e lèri.
Sus U blad verd li gau-galin
Trasien sa noto rouginello,
E li parpaioun mistoulin
Acourressien en ribambello.
De liuen en liuen lis esparcet
Espandissien si flour viôuleto,
Long di rountau lou verd-bouisset
Après l'ivèr fasié teleto.
En soun lié bestort, sinuous,
Plan-plan s'escoulavo la Nesco,
Baguant lou miôugranié saunons
Emé soun aigo lindo e fresco.
— 51 -
Tont èro riche, acoulouri,
En aquelo sesoun nouvelle,
Dôumaci quand lou soulèu rit
Pèr eu la terro se fai bello .
Caminave emé lou printèms
Qu'adusié tant de meraviho.
Car pèr bouta lou cor countènt
l'a rèn au canfc de l'auceiiho.
Quand tout bresiho un giamaci :
L'aubre, l'aucèu e la floureto,
Veirés de visage frounci
Qu'un blasfème es sa cansouneto.
Mau-grat tout aquéli présent
Qu'a bèl-èime ansin Dieu nous mando,
Entendes dire i mescresènt :
— Aquest an Dieu fai contro-bando ! —
Perno de la Nesco, lou 7 de mai 1897. enri bouvet.
LOU REMEOI
Lou doutour Prouspèr Yvaren d'Avignoun, un letru que voulountié
parlavo latin, qu'èro familié emé touti e amavo de cop que i'a de
galeja un pau, en fasènt si vesito dôu matin, rescountrè dins lou
Limas la Zetto, uno galanto chato maridado de Tan passa emé Janet
dôu Linot.
— H5u, Zetto, ié fai ansin, e que fai toun Linot?
— Vè, moussu lou mèje, amo toujour li bon moussèu e lou bon
béure, e, à vous lou dire, de tèms en tèms aganto sa cigalo. Dise pas
que noun ague lou vin amistous e coutigau, mai es pièi un pau
trop... Se sabias un remèdi 7
—Anen, fag uè lou doutour, vese ço qu'es; te plagnes de dru-
diero, rappello te, niaiso, que sine cerere el Baccho friget Venus,
— Mai que diàussi v6u dire acô, Moussu?
- 52 -
— Ac5 vou dire, ma chato, que s'aviés lou malur que toun ome
amèsse plus li bon moussèuebeguèsse plus que d'aigo... adieu lou rire
e li coutigo: Friget Venus, e passé soun camin en risènt de bon cor.
A la vesprado, s'atrouvè que Linot qu'avié dina en coumpagno^
just aguè mai carga sa pichoto guèto fouligaudo. E, coume Zetto
n*i'en fasié lou reproche, la prenguè à la brasseto, Tassetè sus si gei-
noun e ié faguè quàuqui poutoun sus lou coutet, dintre li pichot
peu foulatin que se i'atrouvavon.
— 0, digue Zetto, en fasènt la fougno, mai sènso trop s'apara di
poutoun, as pascrento ? Vai, fai lou galant, aro ! Te n'en gariras pas
d'aquelo abitudo de béure. N'ai parla adès a moussu Yvaren e m'a
dit : Frisez Venus. Que diàussi ac6 vôu dire Frisez Venus ? Segur
quaucarèn de marrit.
— Frisez Venus ? rehequè Linoi en la poutounejant que mai, ço-
que vou dire? N'en sabe foutre rèn; mai qu'aco te chagrine pas^
vène lèu te jaire, deman lou demandarai au perruquié.
JAN DIS ENCART AMEN.
MA BÔRI
Figuras-voas qu'es assetado
Bèri à la cimo d'un mamèu
Ounte dardaio lou soulèu,
E que doumino l'encountrado.
Après agué coumpli journado,
Gadun de la famiho, lèu,
S'acampo, e, souto soun mantèu,
Sian recata pèr la nieuchado.
En la vesènt, sus lou levant :
« Queto pauro barraco ! » fan
Li gènt que passon à la routo.
De moun paurige sens regret,
léu pense au filousofe srè
Que loujavo dins uno bouto.
Vaqueiras, 21 d'avoust 1897. J. rkvxaud.
— 53 —
LOU TOUNDÈIRE
Dilun passa à Gavaioun, Tito lou ciro-boto, toundèire, coumes-
siounàri e tout ço que voudrés, vanegavo sus lou cous pèr gagna
la peceto sènso su sa.
Tout à-n-un cop vai avisa, sus un banc, Moussu Veran que pene-
cavo, ajouca, lou mentoun sus soun bastoun, em'un chin barbocho,
nègre, pelous, alounga toucant eu.
E noste toundèire de faire à Moussu Veran :
— Lou toundèn lou chin?
— Tounden-lou, vèn Moussu Veran, sènso gara soun mentoun
de dessus soun bastoun. E zôu ! Tito pauso sa queisseto, tiro li cisèu,
aganto iou chin e chi-cha, vague de i'adouba lou peu.
— Aura pas tant caud ansin, parai moussu ? n'èro pas de lùssi
boutas 1
— Bèn segur !
— lé fasèn la couat ?
— Fasen ié la couat !
— Ié fasèn li moustacho ?
— Fasen- ié li moustacho !
— Ié fasèn li patto ?
— Fasen- ié li patto !
L'obro acabado, Tito lacho lou cadèu que lando en s'espaussant li
niero.
— Es trento sou emé la couat e li moustacho moussu I
— Sias un bon orne ! vous garas pas de la resoun ; diàussi ! vau
bèn ac5.
— Me fai plesi que siguès countènt, moussu ! ETito aparo la man,
— Countènt ? iéu ? Que m'enchau ? Es pas miéus aquéu chin I
— Goume ? Es pas vostre ? E de quau es donne ?
— Lou crese de Moussu lou Juge de Pas que l'autre jour me disié
en parlant de soun chin : lou fariéu pas toundre quand me baiarien
un escut, autant l'atrove poulit emé soun long peu frisa autant me
maucourarié de lou vèire rascla coume fai en tant de chin aquéu
feniant, aquéu gasto-mestié de Tito ?
Noste toundèire en ai''^'"^' '^^•■> «empachusclè sènso demanda soun
reste.
LOU CASCARELET.
— 54 —
SOUTO LA TOUNO
COP DE CREIOUN
Sian à l'Autouno ;
Souto la touno,
Dins sa bressolo un enfant dort,
E lou soulèu, de si rai d'or,
De si rai d'or, soûl, lou poutouno...
Sian à l'autouno ;
Souto la touno,
Dins sa bressolo un enfant dort.
La jouino maire,
Au cor amaire,
Dôu regard baiso lou nistoun,
E n'auso plus faire un poutoun,
Un soûl poutoun au bèu dourmaire.
La jouino maire
Au cor amaire
Dôu regard baiso lou nistoun.
Enfestoulido,
La maire oubli do
Que soun jougne es descourdela,
E que soun sen, ouire moula,
N'en sort encaro... qu'es poulido !
Enfestoulido,
La maire oublido
Que soun jougne es descourdela.
Dins sa seneco,
Lou fru sens déco
S'arredounis, blanc, trelusènt,
Quand vers l'enfant, l'iue sourrisènt,
Se viro e dis : « Coume peneco ! »
Dins sa seneco,
Lou fru sens déco
S'arredounis, blanc, trelusènt.
— 55 —
Pièi, urouseto,
Mai crentouseto,
Sus soun frout pauso un poutounet.
L'enfantoun se reviho net,
Ausso la tèsto e fai riseto
A l'urouseto
Que, crentouseto.
Sus soun front pauso un poutounet.
De la famiho,
0 mereviho !
Que galantoun es lou tablèu !
Quand, souleto emé lou soulèu,
Sus soun enfant la maire viho.
De la famiho,
0 mereviho !
Aco 's lou plus galant tablèu !
E. JOUVEAU.
LOU MESTIE DE CHIN
Manjo-cat de Perno avié 'n droulas d'uno quingeno d'an qu'aviô
tengu à Santo-Gardo pèr ié faire feni si classo de latin, cresènt que
sourtirié d'aqui quaucarèn coume apouticàri o, pèr lou mens, mèstre
d'escolo. Ern'acô se capité que lou pichot, un pau qu'avié marrido
tèsto, un pau qu'èro feniant coume uno rassado, n'en sache gaire
mai quand sourtiguè dou semenàri que quand i'èro intra.
ijue faire?.. Manjo-cat, que pièi jitavo pas lou lard i chin, n'avié
proun de lou^a de journadié pèr travaia si tros deterro; un bèu
matin digue à soun escoulan : Mignot, se n'en sabes pas proun pèr
n aprendre is autre faras coume iéu : Ve, aganto l'estèvo d'aquel
araire e labouro aquéu cantoun de garrigo.
Lou drôle oubeiguè, prenguè l'estèvo d'uno man e lou courdèu
de l'autro, e : Ja! hil
Mai atrouvè lèu que la terro èro basso, e s'avise 'ncaro plus lèu
— 56 —
que si costo avien creissigu en long. E avant la fin de la batudo cou-
mençavo déjà d'eisseja, musavo i gànci, s'aplantavo sout lis aubre,
sènso coumta que fasié de gamato e tiravo de rego drecho coume la
routo de Saut.
Quand Manjocat venguè vèire soun bèu travai, lou droulas ié
fagué :
— Paire, de quant li bèsti soun mai urouso que nàutri ! fan rèn,
dormon quand an som, manjon quand an fam, l'ivèr quand lou mis-
trau frejas vous rasso lisauriho, éli se bouton à la calo, l'estiéu, quand
lou souleias vous ensuco, se bouton à l'oumbro de la figuiero. Es
pièi li bèsti que soun savènto e es nàutri que sian li bèsti, tenès !
— Parlo pèr tu, se vos, nigadouio... Esaquéli falibourdo que t'an
ensigna à Tescolo?... Saches, moun paure drôle, que l'orne dèu gagna
soun pan à la susour de soun front...
— Pamens, ripoustè lou drôle, arregardas lou chin qu'es eila cou-
cha à l'oumbro de la figuiero bèn à la frescour dou pous, dires pas
que noun fugue plus urous que nàutri, foutralas, que bousihan la
terro pèr tôuti li tèms... Ah! poudiéu bèn naisse chin!..
— D'aquéu coudossi ! digue lou paire, s'atroves que h chin soun
tant urous fai te chin, viedase ! Lou mestié, vai, es lèu après.
— Basto, lou diguessias pas pèr rire...
— Zôu ! se te plais, vai t'estendouira eila emé Labri, faras que ço
fara, dous chin saran pas de trop dins l'oustau I
— Lou dises de bon ?
— Vos pamens pas que te lou digue en franchiman ?...
Lou droulas anè s'alounga contro Labri à l'oumbro de la figuiero
à la bono frescour dou pous... Quand venguè l'ouro de dina, Manjo-
cat intrè à l'oustau, soun drôle emé Labri intrèron après eu :
— Eh bèn, paire, ié fai lou drôle un pau mouquet, avès acampa
fam?
— Taiso-te, que li chin parlon pas ! ié fai lou paire.
Lou droulas se mourdeguè li brego. Pamens, sènso mai muta, s'a-
prounchavo de la taulo pèr se i'asseta.
— Passo-me ! ite ! defore ! crido Manjo-cat, despièi quouro li chin
s'assèton à taulo? Espèro un pau qu'agante Tescoubo !
Lou paure droulas sourtiguè en fasènt la bèbo, mai noun ausè se
plagne. Se garé la grosso fam em'un rousigoun de pan mousi, que
se partejèron emé Labri. Pièi tournamai s'anèron coucha tôuti dous
«i l'oumbro de la figuiero.
— 57 —
Quand vengué Touro dôu soupa, lou viedase n'avié proun d'aqué«
inestiéde chin, serendeguè:
— Paire, vole mai redeveni ome !
Manjo-cat vouguè pas l'escouta :
— Parlaras deman, se vos, vuei as fa obro de chin, te sara paga
journado de chin : Yaqui toun tros de pan dur e lèu lèu à l'estable !
Lou lendeman, avans jour, lou droulas avié mai aganta l'estèvo
de l'araire, e vous assegure que li lire drecho li rego...La liçoun i'èro
estado bono, bèn meiouro qu'aquéli de l'escolo!..
LOU CASGARELET.
Emé de gramaci noun se manjo.
SOUNET
I
TRISTBSSO
Plourave, e tout ço qu'a fa Dieu
De ma tristesse sens égale
Risié, leissant lou sert catiéu
S'ape.senti sus mis espalo,
Plourave, e tout risié de iéu.
L'aucèu me frustavo de l'aie
E me cridavo piéu-piéu-piéu ! »
a Gha-cha-clia ! » fasien li cigale.
Coume pèr me faire un afront,
Risié tambèn la traite font
Ounte veniéu bagna ma care.
Tout ac6 me tranquô lou (?ei' !
E tant m'a tengu lou maucor,
Que quand tout ris... iéu pleure encare.
- 58 -
II
RESIGNACIOUN
Ai proun soufert, ai proun gémi ;
Soun agoutado mi lagremo !
Moun paure cor s'es endourmi,
E tournamai ma vido es semo.
Yole au-jour-d'uei pausa mi remo,
Perqué toujour se counsumi !
Leissant ma barco à-n-elo mémo,
Esperarai un vent ami ;
Vole plus rèn vèire ni saupre,
Moun cor, ai-las ! pou plusfrèn saupre,
Barra coume es, e maucoura.
Vole rèn ausi ni rèn dire,
Mai quand tout ris, iéu vole rire :
l'a toujour proun tèms pèr ploura !
MARIUS JOUVEAU.
Li boni paraulo adoubon li maufa.
Tout bos a soun argno.
LOU REVIHO-MATIN
Quau a pas couneigu Moussu Faiou, lou jusiou de dessouto lis arc
de Garpentras, que de longo èro pèr orto dins li vilage e li viloto de
l'enviroun pèr vendre sa telo blesido, sa telo rousseto e si percalo ?
Aquéu plagnessié ni si cambo, ni sa lengo, tambèn n'en fasié de
vènto !
— 59 —
Un jour qu'avié batu tôuti li Vignèro e li quartié de Velorgue e de
Caumount, intrè à L'Islo just pèr la soupado, à la negro niue, las
qu'es pas de dire. Avié pas avala lou darnié moussèu que se fasié
atuba la candèlo e anavo se jaire ; mai avans de mounta sounè
l'oste e ié faguè :
— Siéu forço dourmihous, me counèisse, siéu pièi proun las, da-
man poudrié se faire que m'ôublidèsse, e, coume es divèndre, yole
pas manca d'èstre à Garpentras de bono ouro, me reviharés, parai, à
quatre ouro de matin.
— Poudès dourmi tranquile, respond l'oste, vau tout d'un tèms
lou dire au garçoun qu'es eu noste reviho matin.
— Fasès-melou veni que ié parle, se venias à Tôublida, digue
Moussu Faiou que tenié à parti d'ouro.
L'oste fai veni lou garçoun.
— Coume aco, es tu, ié fai Moussu Faiou, que siés lou reviho-
matin ?
— Pèr vous faire plesi. Moussu.
— Alors veguen un pau, te sentes de me reviha deman à quatre
ouro de matin ?
— Boustre ! se me sente, rebèco lou garçoun, voulès galeja
moussu ! Poudès dourmi sus vosti dos auriho emai faire peta la
narro ; quatre ouro de matin ! de qu'es acô quatre ouro ! Se voulès
vous leva plus lèu, vous geinas pas, tant vous revihariéu quento
ouro que fuguèsse, aurias que de me lou dire, à l'ouro picado : toc!
toc ! toc ! siéu aqui à vosto porto ! Mai anen voulès boufouna quand
me demandas se me sente de vous reviha à quatre ouro ! Es que
siéu couneigu eicito ! Saches qu'autant vous revihariéu à très ouro
coume à quatre, à dos ouro ! à miejoniue ! à vounge ouro î Vous
revihariéu aro ! tenès !..
Ouh ! ôuh ! anen pas tant liuen ! s'escridè Moussu Faiôu en esca-
lant à cha quatre lis escalié...
LOU CASCARELET,
— Paire, disié lou-gnoun-lou-gna, toujour me dises que lou fumié es
d'argent,
— 0, moun enfant, lou fumié es d'argent.
— Eh, bèn ! alor, paire, perqué peréu toujour me dises que l'argent
n'agesd'ôudour?
- 60 -
A M. M.
En countemplatît lei meraviho
Qu'empiisson la terro e lei cèu,
Ai trouva que la jouino fiho
Es pièi ço que li a de pu bèu.
E sènso espèr, flnqu'au vièiuge,
Ai proun chatouno lausenja,
Pèr m'espassa dôu mal enuge.
E — ielibre — felibreja.
Ause adounc, chato crentouseto,
La gaio pichoto cansouu,
Radié ressouen de ma museto,
Que te counsacre sens façoun.
0, mens que tu lisco es la pruno,
Mens gènto la roso de Mai,
Mens poulido la blanco luno,
Que teis uei an de pu dous rai ..
Faute la paraulo pèr dire
Lei charme de toun cors rousen,
Dins toun regard, dins toun sourdre
Go que li a de paradisen,
E toun èr manse, ta simplesso,
La simplesso d'un agneloun,
Qu'unido à perfôto belesso.
Te la sorre deis angeloun.
Ounourant loun paira e ta maire,
Oubeïssènto bravo enfant,
Manques jamai. pèr li coumplaire,
De bono voie e d'enavans.
- Gl —
Gardes paciènto. afeciounado
Toun pichot frai proun vivournet,
Se foulejo à la permenado,
0 tranquile au brès fa nené.
Indiferènto ei jeu issu ro,
Touto eis obro de toun oustau,
Que t'enchau dei pimparraduro ?
Es lou devé ta soulo gau.
Es ansin que sajo, pau visto,
Sens li pensa te fas un sort,
Ansin do que saras requisto
Pèr ta vertu riche trésor.
Car pièi tout chanjo, m'amigueto,
Ço que vùu Dieu vèn de-segur;
Après lou boutoun la floureto,
Après la flous lou fru madur.
Se fau pièi que, sensible e tondre,
Se duerbo toun couer à l'amour,
— Bord qu à l'amour tout dèu se rendre —
Agues, meireto, de bèu jour !..
20 de juliet 1S97. a.-h. grousIllat.
TRES nONi-VOIO
An bèn resoun de d re fjue Icu tjon Dieu a pas fa tôuti 11 gus ! Se-
en falié 'no provo, l'atrouvarian dins Tistôri de très bèni-voio qu'ai
uneigu, e que vole, vuei, vous n'en dire quàuqui mot.
Lou T6chi, Papaio e lou I*oupu, ires galo-bontèms en quau si gènt
len leissalou plus poulit bèn dou mounde, — d'oustau, de granjo,
' vigno, de jardin — liogo de faire counie si rèire, vaiènt-à-dire da
travaia si terro, d'espargna, d'enanti sis enfant à l'ounour dou
mounde, s'adounèron au gourrinige e à la jouguino, e feniguèron
pèr manja lou siéu emai aquéu dis autre.
Aquéli très pau vau venien, au mens uno fes pèr semano, en
Avignoun, e ié passavon la niue à jouga, à béure e à faire si panto.
Goume la jouguino e lou rèsto n'an jamai res enrichi, li très nèrvi
aguèron lèu aplana.
E sarrié esta 'ncaro que mié mau se, tout en degaiant soun bèn,
n'avien pas fa soufri aquéli qu'èron à soun entour ; se quand tour-
navon à sis oustau, après agué passa la niue blanco e perdu si sôu,
n'avien pas cerca garrouio à si femo e tabasa sis enfant ; se, après
s'èstre pausa uno journado, s'èron remés au travai, liogo de fenian-
teja de-longo coume fasien. Mai, basto !
Un dissate, li très gourrin partiguèron de sis oustau à sèt euro de
matin pèr veni en Avignoun, coume èro soun abitudo. Quand fuguè-
ron à la guingueto de Reiau-paniè : « Se n'en secavian uno eici ?
faguè lou Tochi à si coulègo : aquelo garço de femo m'a fa manja
de tartifle fricassa, sala coume de mouiro, que m'an bouta Ion fiô
dins lou pitre !» — E n'en sequèron uno.
Quaud arribèron à Sant Veran : « Se metian encaro un cop sus la
bugado enco de Bourdiho, digue Papaio ; eu n'a de bono !» — « Zôu
encaro un cop sus la bugado, respoundeguè lou Tôchi ; aquelo garço
de femo emé si tartifle fricassa I... » E n'en beguèron uno autro.
Quand fuguèron à cinquanto pas dou pour tau Sant-Lazàri : « Mis
ami, venguè lou Poupu, me languissiéu d'èstre eici pèr me leva
lou goust d'aquelo bevèndo de Bourdiho ; sabe pas ço que nous a
douna, mai n'èro pas famous ; anen n'amata encaro uno encô de
Taiolo. » — E n'amatèron encaro uno.
N'avien pas fa dès pas foro de l'oustau que lou Tôchi faguè, en es-
cupissènt : « Mis ami, crese que sian toumba de la fèbre au mau
caud : à Sant-Veran nous an fa béure de poutringo, eici nous an em-
pouisouna. Urousamen qu'anèn passa davans Salanon, e qu'aqui
poudren enfin n'en lipa 'no bono ! »
Quand fuguèron davans Salanon que demouravo sus lou mitan de
la Garretarié, li très coumpaire enreguèron la porto, e : « Dison que
quau v6u de bono aigo fau qu'âne à la bono font, faguè lou Poupu,
en intrant; vujas nous n'en uno bono, qu'enjusqu'aro nous an douna
que de pourcarié. » — « Vujas-me-la dins un grand vèire, faguè lou
Tôchi, que ié boutarai d'aigo ; aquelo garço de femo m'a fa manja de
- 63 -
tartifîe fricassa, sala coume de mouiro, que m'an bouta lou fiô dins
lou pitre ! » E n'en beguèron mai uno bono.
Pèr agué de bono aigo, èron vengu à la bono font.
Arc, creirés belèu qu'aco fugue la darniero ? Eh ! bèn, noun. En
arribant à la plaço Pio : « Anen, digue lou Poupu, fau ana dire bon-
jour à Madamo Tarascoun....
Ço que faguèron aquéu jour, lou fasien à pau près tôuti li dis-
sate. Quand èro pas lou T5chi qu'avié manja de tartifîe fricassa, èro
Papaio qu'avié manja de merlusso o bèn lou Poupu qu'avié manja
d'anchoio emé de cebo. Di très, n'i'avié toujour un qu'avié se, e
quand l'un avié se, lis autre voulien béure. D'afaire, res n'avié ges,
mai en sourtènt de vers Tarascoun, qu'èro la darniero etapo, tiravon
chascun de soun cousta pèr se retrouva, à miejour, coume èro coun-
vengu, dins un cafetoun de la Plaço, ounte lis esperavo un couratié
d*argènt que, pèr cinq cent franc que ié prestavo, ié fasié signa un
papié de milo. Quand avien li sou anavon dina ; après dina èron
mai au café, e lou vèspre, quand avien proun manja e begu, ana-
von jouga... e perdre l'argent qu'avien emprunta dins lou jour. Ac5
duré tant que pousquè. Quand n'i'aguè proun, lou prestaire d'ar-
gent s'arrestè, e, coume poudien ni rendre lou founs, ni paga lis
interès, ié faguèron vendre sis oustau, si granjo emai si terro, e ié
resté plus rèn de rèn !
Quauque tèms après, lou Tôchi se brulè la cervello. Papaio es
mort coume un chin sus quatre paio pourrido. Lou Poupu, que viéu
encaro, es malurous coume li pèiro, e moudra coume lis autre, en
laissant à sis enfant que lis iue pèr ploura e l'eisèmple d'uno vidasso
de boumbanço, de gourrinige e de jouguino.
Ah ! mi bèus ami, coume vous disiéu en acoumençant : An hèn.
resoun de dire que lou bon Dieu fai pas tôuti li gus !
Avignoun, 1895. e. jouveau.
Aquéu que fai fourtuno en un [an,
Fau lou pendre douge mes avans.
— 64 -
FARFANTELLO
Vese dins mi pantai
U)io amigo idealo
Que me pivello mai,
Que tôuti li tnourtalo.
Me sèmblo, s'aviéu d"alo,
Qu'un jour poudriéu, bessai,
Penja sus soun espalo,
lé dire : Aquest cop t'ai !
Car talamen m'agrado
Aquelo bello fado,
Que n'en siéu amourous.
Acô sarié trop brave
E sariéu trop urous
S'un jour la rescountrave !
Vaqueiras, 22 d'avoust 1897. J reynAud,
TÈ, LEITOUR, LEGISSE ACO
Li roumansié à la modo, que se moucarien dôu bon Dieu, quand
volon engaugna quaucun de la Prouvènço, creson d'avé trouva
Rouland, en ié mêlent en bouco quàuqui mot coume tè, coume ve o
coume pecaire.
Un brave saberu, M. Louis Podorski, de l'Acadèmi d'Oungrîo,
escrivié è Mistral au sujet de tè : « Ai atrouva voste mot tè dins lou
cant quatourzen de VIliado d'Oumèro, vers 219 :
Tfj v'jv toOtov l'fJiavTa eyy,xxOeo xoÀTfo.
Tè, acato dins toun sen aquesto poulido taiolo.
Li Franchimand an bèu se trufa nessiamen d'aquéu tè prouven-
çau : date de 3,000 an, e a garda touto la voio de sa prouvenènça
grèco. »
(l'aiôli.)
— 65 —
A MA GARO NEBOUDO NOURINO RASQUIN
SOUVÈT NOUVIAU
Èr: de Magali.
Se ma preguiero es acuïdo
Pèr lou grand Mèstre d'amoundaut,
Noun vous veiran courre bourrido
Mai faire flôri en vouesle oustau.
REFRIN :
Benastruguen vuei emé voio
Lei nôvi en joio,
Urous de s'èstre marida,
De s'agrada.
En vous jamai la malancogno
Fague espeli lou mendre niéu,
E dins lou couer ges de rampogno
Àbron lou fue dôu sacrebiéu.
Es pas tout roso en maridàgi ;
Uiausso e trono proun souvent ;
Vous souvèti dounc de couràgi
Pèr endura lou marrit tèms.
De Tamour dins lou matrimôni
Longo-mai vous chalés dôu mèu,
E, dins vouesto amo, lou demôni
Noun espousque l'amar dôu fèu.
Amas-vous coumo doues tourdouro
Que sèmpre se fan lou bèu-bèu ;
E se dei dous pur fes un plouro,
L'autre lou counsouele l(!'u-lèu.
- 66 —
Lou bouen Dieu vous mande uno fiho
0 bèn quauque poulit nistoun,
Bèu tresouroun de la famiho
E fni de voueste amour bessoun.
Touei tant que sian à la taulado,
Souvetan que sèmpre d'acord,
0 nôvi, dins cinquante annado
Festejés vouéstei noueço d'or.
Ais, lou 3 de jun 1897. Canounge Bourges.
CHAPITRE XXIV DE LA GENESI
1. Mai Abraham èro vièi tant-que, e l'avié benesi lou Segnouren
touto cause.
2. E djguè au plus vièi serviteur de soun oustau, qu'èro lou balle
Ûe soun bèn : « Pauso ta man souto ma cueisso.
I 3. E juro me pèr lou Segnour, Dieu dôu cèu e de la terro, que tu
noun reçaupras pèr mouié de moun fiéu ges de fiho d'aquéli Gananen
ounte abite ;
4. Mai que tu partiras pèr lou pais de mi parent e que ié cercaras
Uno mouié pèr Isa moun drôle. »
1?^ 5. Respoundeguè lou servitour : « E se i'a ges de femo qu'en
aquest terradou vogue veni emé iéu, dève-ti entourna voste fiéu au
païs de mounte sias sourti ? »
> 6. E Abraham digue: « Engardo te jamai d'entourna moun fiéu
aqui.
7. Lou Segne Dieu dôu cèu, que m'a tira de l'oustau de moun paire,
de la terro ounte siéu nascu, que ma parla e m'a jura eiç6 : léu darai
à ta raço aquesto terro, — eu même mandara soun ange davans tu,
e reçaupras aqui uno femo pèr moun fiéu.
8. Pamens se ges de femo noun voulié te segui, siés deliéura dôu
sarramen : tant soulamen moun fiéu, jamai l'en tournes aqui. 3>
9. Adounc pause la man, lou varlet, souto la cueisso de soun mès-
tre Abraham e ié juré subre aquéu dire.
10. E prenguè dès camèu de la manado de soun mèstre, e s'enanè
pourtant de bèn em'éu de touto meno, e'm'acô se gandiguè dins la
Mesoupoutamio vers la vilo de Nacor.
— 67 —
11. Ecoume aguè faagrouva si camèu foro la vilo, contre un poua,
3US lou vèspre, que li femo an coustumo de veni querre d'aigo, eu
digue :
12. « Segnour Dieu de rnoun Segne Abraham, ajudo-me vuei, te
prègue, e fai misericordià moun segnour Abraham.
13. léu me veici contro la font, e li fiho di gènt qu'abiton aquesto
ciéuta s'envan sourti pèr tira d'aigo.
14. La chato dounc en quau dirai : Clino toun inde pèr que bègue,
e qu'elo me respoundra: Béu, emai à ti camèu iéu dounarai Tabéu-
rado, — fugue aquelo qu'as preparado pèr toun servitour Isa ; e pèr
ansin couneirai qu'auras fa misericèrdi à-n-Abraham moun mèstre. »
15. Entre eu n'avié pancaro acaba de dire aco, e Rebeca, fiho de
Batuel (qu'èro fiéu de Melca, espouso de Nacor, un fraire d'Abra-
ham), sourtié 'mé l'inde sus l'espalo,
16. Chato mai que braveto, vierge mai que poulido, qu'avié jamai
parla 'n degun. Ero davalado au louroun, e coume aguè empli soun
inde e que venié pèr s'entourna,
17. Lou servitour s'avanço e ié dis :' « Fai-me 'n pau béure de l'aigo
de toun inde. »
18. Respoundeguè : « Bevès, moun segne. » E tout-d'un-tèma
pause soun inde sus lou bras, e elo ié dounè à béure.
19. E'm'acô quand aguè begu, ajusté : a Vau pourta d'aigo, iéu, pèr
vôsti camèu, d'aqui-que tôuti agon begu. »
20. E dins li nau vujant soun inde, courreguèmai au pous pèr tira
d'aigo e abéurè tôuti li camèu.
21. E eu la belavo en silènci, estudiant se, Diéu-merci, auriô
fa bon viage o noun.
22. Pièi li camèu aguènt begu, Tome ié présenté, à-n-elo, de pen-
dent d'or que pesavon bèn dous sicle, emé de brassalet que pesavon
dès sicle.
23. E à-n-elo eu digue : « De quau siés ? ensigno-me-lou : i'a, dins
l'oustau de toun paire, un rode pèr establa? »
2^4. KIo respoundeguè : — « Siéu la fiho de Batuel, qu'es lou fiéu
de Melca, qu'elo l'aguè de Nacor. »
2.5. E apoundeguè eiço : « léman^/^ oas de paio, à l'oustau, nimai
de fen, e i'a proun large pèr e*JjJ*..a.,
26. Se clinè l'ome e adourè lou Segnour,
27. En disent: « Benesi siegue lou Segne Dieu d'Abraham moun
mèstre, que noun a retira ni sa miseric6rdi ni sa verita de moun se^.
gne, e que m'a mena dre camin encô dôu fraire de moun segne, »
28. E 'm' ac6 courreguè la chato, e anounciè eila dins l'oustau de-
sa maire tout ço que venié d'ausi.
29. E Rebeca avié 'n fraire, que ié disien Laban, e que vitamen
sourtiguè vers l'orne qu'èro alin au pous.
30. Car, entre agué vist li pendent emé li brassalet dins li man de
sa sorre, e entre agué ausi aquesto que fasié : « Aquel orne m'a di,
ac6, ac6 », vecguè vers l'ome qu'èro arresta 'mé si camèu eila con-
tre lou lauroun.
31. E ié digue: « Intras, sant ome ! Perqué restas deforo ? Ai pré-
para l'oustau emai lou jas pèr li camèu. »
32. E eu l'aduguèau recàti, descarguè li camèu, ié dounè de paioe
de fen, emé d'aigo peréu pèr se lava li pèd, d'eu emai de si ràfi
qu*em' eu èron vengu.
33. E se ié meteguè la taulo. Mai eu digue : « Manjarai pas, fin-
qu'ague di ço qu'ai à dire. » — « Parlo », répliqué l'autre. »
34. E eu : ce Siéu servitour, dis, serviteur d'Abraham.
35. E lou Segnour a benesi moun mèstre bravamen, e a prouspera
mai-quemai : e i'a donna d'avé, de biôu, d'argent e d'or, de ser-
vent, de servènto, e de camèu e d'ase.
36. E Saro, espouso de moun mèstre, i'a [enfanta proun vièio un.
drôle qu'eu i'a tout donna.
37. E m'a fa jura eiç6 moun mèstre : « Pèr marida moun fiéu, iéu
vole ges de fiho di Gananen qu'abite em'éli.
38. Vai-t'en vers l'oustau de moun paire, em'acô prendras pèr
moun drôle uno mouié de nôsti gènt. »
39. E i'ai respoundu à moun mèstre : « Mai se v6u pas, la chato,,
veni emé iéu ? »
40. « Vai, dis, que lou Segnour, que iéu ié camine davans, man-
dara soun ange emé tu, e t'endraiara mounte fau. E tu reçaupras pèr
moun fiéu uno de nosto parentèlo e de l'oustau dôu paire miéu.
41. E saras à l'abri de ma maladicioun, s'estent ana vers mi parent,
veniés à èstre refusa. »
42. Vaqui perqué au-jour-d'uei siéu vengu vers la font, e ai di :
« Segnour Dieu de moun segne Abraham, se m'as endraia au bon
camin,
43. Me veici contro la font d'aigo : e la chato que sourtira pèr
querre d'aigo, ié dirai : « Douno-me 'n pauquet d'aigo, pèr heure, de
toun inde ; »
44. E se me dis : « Tè, béu, emai abéuro ti camèu », ac5 sara la„
f emo que Dieu a preparado pèr lou fiéu de moun mèstre.
— 69 —
45. E dôu tèms qu'entre iéu me repassave ac6, a pareigu Rebeca,
venèQt emé soun inde — que pourtavo sus l'espalo. E davalo au lau-
roun e pouso d'aigo. E'm'acô iéu ié fau : ce Douno-me 'n pauquet à
béure ! »
46. Elo de soun espalo a tout-d'un-téms leva soun inde e m'a. di :
« Tenès, bevès, vauabéura vôsti camèu ». E ai begu, e elo a baia
d'aigo i camèu.
47. E l'ai interrougado e i'ai di : « De quau siés fiho? » M'a res-
poundu : (l Siéu de Batuel, qu'es lou fiéu de Nacor e de Melca qu'èro
sa t'emo. » E alor i'ai baia de pendent pèr se faire bello e i'ai mes dina
li man aquéli brassalet.
48. E clin ai adoura lou Segnour, benesissènt lou Segne Dieu d'A-
braham moun segne, que m'a coundu en dre camin, pèr capita la fiho
dôu fraire de moun mèstre destinado à soun fiéu.
49. Aro, se voulès prene veramen moun mèstre en gràci, digas -me-
lon : senoun, fasès-me-lou peréu counèisse, pèrqae iéu tire àdrecho
o à senèco. »
50. Laban emé Batuel respoundeguèron : ce Dôu Segnour vèn de-
segur aquéu prepaus : noun avèn rèn à dire contro sa voulounta.
51. Vaqui Rebeca davans tu, pren-la 'mé tu e parte, e que siegue
la femo dôu fiéu dôu mèstre tiéu, d'abord que lou Segnour l'a di. »
52. Coume aguè ausi ac6, lou varlet d'Abraham adourè lou Se-
gnour, de mourre-bourdoun en terro.
53. E aguènt adu pièi de vas d'argent e d'or, emé de vestimento,
li dounè pèr présent à Rebeca ; e à si fraire e à sa maire, d àutri
douno i'ôufriguè.
54. E 'no fes en festin, aqui mangèron e beguèron. Mai l'endeman
matin lou varlet en se levant digue : « Ghabissès-me, que vague vers
moun mèstre. »
55. Mai ié respoundeguèron li fraire d'elo emé sa maire : a Fau
que demorela pichoto au-mens dès jour emé nous-autre ; pièi après
partira. »
50. « Nàni, digue, me retengués pas, que lou Segnour m'a en-
draia : bandissès-me, que iéu m'entourne vers moun mèstre. »
57. E diguèron : a Sounen la chato e demanden-ié coume v6u
faire. »
58. Entre la souna, venguè; e ié demandèron: «Vos t'enana
'm' aquel orne ? » Elo digue : ce l'anarai. »
59. E 'm' ac6 la chabiguèron, emé sa bailo d'elo, e lou varlet d'A*
4)rahamemé touto sa chourmo,
— TO-
GO. En benastriigant sa sorre e cridant : a Siés nosto sorre ; pos-
ques crèisse en de milo e de milo, e que ta raço poussedigue li porte
de tôuti sis enemi! »
61. E Rebeca 'mé si chambriero, aguènt mounta sus li camèu, va-
qui que seguiguèron l'orne — que retourné coume aco de-coucho-
vers soun mèstre.
62. Enterin se passejavo, Isa, pèr lou camin que meno au pous.
qu' apellon d'aquéu que viéu e que vèi, car abitavo en terro australo.
63 Eèro sourli pèr chifra, dins lou campèstre, au jour toumbant.
E coume vai leva lis iue, vèi 11 camèu alin que vènon.
64. Rebeca, elo tambèn, entie devista Isa, descendeguè de camèu.
65. E au varlet faguè : (l Qu 's aquel ome que pèr campèstre nous
vèn à l'endavans ? » E eu digue : « Ac6 's moun mèstre ». E elo lèu,
prenènt soun pâli, s'aclatè.
66. Adounc lou servitour racountè à-n-Isatout ço que s'èro passa ;
67. E Isa la mené dins lou tibanèu de Saro e la prenguè pèr
femo ; e eu bèn talamen l'amè, que la douleur qu'avié desempièi la.
mort de sa maire n'en fugue atempourido.
F. MISTRAL.
Moussu Dounat,
Es toujour lou bèn arriba.
FLOUR DE VÈUNO
PANTAI
L'espèro, qu'au cor bresiho,
Dins un ort m'avié mena.
Dins Tort de la pouësio
Mi pantai ai semena.
Lou printèms qu'es fa de joie,
De poutouno e de soulèu,
A mi grano dounè voie :
Moun raive flouriguè lèu !..
— 71 —
Oh ! la bello pountannado !
De nis dins cade bouissoun,
De perlo de rai. trenado
Dins lou rire e li cansoun.
Lou bonur que, vuei, aleno,
Deman tournara veni. . .
E gardarai l'amo pleno
De la fe dins l'aveni ! . .
Dins l'estàsi que nous brèsso,
Dôu matin à jour fali,
Sèmblo que l'ur di caresso
Noun dèu jamai s'esvali ;
Mai, long di draio e di ribo
Que Vèuno n'es lou mirau,
D'enterin. l'autouno arribo,
En coumpagno dôu vèntrau...
Subran, rire, flour, nisado,
Pèr lou sou soun estripa ;. .
Lijoio soun embrisado
E lis aubre despainpa...
Mai, quaucun pico à ma porto ;
— « Que voulès, quau sias? » — « Es iéu !
Lou vent intro. boufo, emporte
Li sounge d'or que fasiéu.
JAN MON'NÉ,
Ni en fiho parliero,
Ni en vigne près de carrière,
Ni en camp près de ribiero,
Ni en oustau près de couvent,
Noun emplegues loun argent.
— 72 —
LI GESE E LOU PARROUQUET
l'arribavo rèn que de causo de l'autre mouade à-n-aquéu vièi
ouriginau de Janetto. E quand vous li countavo, vous fasié troussa
dôu rire.
Avié dins lou quartié di Souleio, de-vers Venasco, dous poulit vergié
d'ôulivié em' un cabanoun au mitan qu'aurias di uno grangeto.
Un an, pèr lis ôulivado, se digue d'ana passa uno miejo-mesado à
soun cabanoun e de ié faire éu-meme sa bouiaco. Pourtè uno damo-
jano de vin, uno saco de pan, uno eimino de cese pounchu, prenguè
soun fusiéUjde poudro e de ploumb : « sariébèn lou diantre, se faguè,
se tuiave pas pèr faire de tèms en tèms la broucheto. »
Lou vaqui istala au mitan de sis ôulivié, à la calo dôu vent e à la
sousto de la plueio en cas de marrit tèms. La proumiero causo que
fai es d'atuba lou fi6, de ié bouta l'oulo dessus emé dos jounchado de
cese pounchu, e vague de faire bouli... glou ! glou ! glou 1 Quand
l'oulo èro à mand de versa, retiravo un pau lou fio; quand boulissié
plus, empuravo.
Au bout d'un parèu d'ouro, tiré très o quatre cese dins sa cuiero
de bos e tastè emé lou det s'èron kiue.. Gouquin de canèu ! se devi-
navon de marrido kiuecho, èron encaro dur coume de balo !
Janetto s'estounè pas pèr aco : bouté mai de bos souto Toulo, e
vague de faire fi5... boufo que boufaras, empuro qu'empuraras...
faguè un fiô de garbiero uno grosso ouro de tèms ; pièi tiré mai très
0 quatre cese dins sa cuiero, tastè s'èron kiue. Monstre de gus ! li
cese èron pèr lou mens autant dur que tout-escas !
Mai èro l'ouro de dina e Janetto degué se countenta d'un cour-
Choun de pan. Lou mangé 'n remiéutejant contro si cese : ce Gouquin
de cese ! fasié, voulés pas couire, eh bèn, iéu vous couisirai ! » e vague
de mai faire fi5 souto l'oulo. Quand un balaus de bos èro abena, n'a-
navo querre un autre... De tèms en tèms tastavo si cese... èron tou-
jour dur, aurias di que dôu mai boulissien, dôu mai li monstre s'en-
durissien.
-— Vous manjarai ! fasié Janetto que s'encagnavo à boufa lou fi6,
vous manjarai à moun soupa, s'ai pas pouscu vous manja à moun
dina... E l'oulo boulissié toujour à grando vapour.
Lou véspre, quand l'ouro dôu soupa fugué vengudo, li cese èron
dur mai que jamai, e Janetto degué mai se countenta d'un courchoun
<ie pan. Pièi se couché, mai dourmigué que d'un iue ; èro testard, e
— va-
se levé très o quatre cop dins la niue pèr bouta de bos au fiô e faire
bouli soun oulo, pèr agué si cese kiue lou lendeman, au-mens à soun
dina ! Ah! vai, quand volon pas couire, volon pas couire ! Au bout
de très jour e très niue de fio, li cese èron toujour que mai dur ; bèn
tant que, las de juna, Janetto perdeguè paciènci, arrapè soun oulo e
pataflôu ! la traguè 'mé li cese apereila au mitan de sa terro.
Aqueste cop prenguè soun fusiéu e anè pèr faire la broucheto.
Déjà se lipavo li brego di bon repas qu'anavo faire ; mai Taucelibo
èro pas à v6u, li quatre aucèu que veguè èron esfraia qu'es pas de
dire, pousquè pas ié tira, e quand la niue venguè, n'aguè pèr touto
pitanço que soun escupagno pèr mastega soun pan.
Lou lendeman partiguè mai pèr la casso avans jour ; bateguè la
colo, la mountagno, tout-de-long de la Nesco ; èro miejour qu'avié
rèn vist. Rousiguè mai soun courchoun soulet e se remeteguè en
casso. Las, ablasiga, anavo rintra sus lou tard à soun cabanoun,
quand, tout à n-un cop, ié partiguè de davans li péd un aucelas que
s'anè pausa sus un ôulivié bèn à pourtado.
A la fin fmalo, fagué Janetto, la faren vira la brocho ! E agantè
soun fusiéu : Pan ! pataflôu 1 moun aucelas, gros coume un pijoun,
darruno de l'aubre. Janetto cour lou rambaia, e es proun estouna de
ié vèire un plumage coume n'avié jamai vist de tant bèu : de plumo
verdo, de plumo jauno, de plumo roujo ! E lou regardavo e lou
souspesavo sus sa man, lou viravo de tôuti li biais, e s'avisavo que
s'avié un bèu plumage, pesavo gaire : a Oh ! paure de tu, ié fasié
en ié paupant lou pitre qu'aurias di un coutèu, coume siés maigre !
oh ! s'es poussible ! Mai coume se fai, pauro bèsti, que fugues maigro
coume ac6?.,. »
A-n-aquelo questioun Taucèu durbiguè soun iue e ié respounde-
guè: ...fu-x
« Siéu esta malaut ! »
Janetto, en l'ausènt parla, sache plus ounte n'èro, se dounè pou^
lachè l'aucèu e s'encourreguè 'n cridant :
a Siéu un malurous I ai tuia un ome ! »
E vague de courre I
Quau vous a pas di que, coume vai arriba à soun cabanoun pèr
s'estrema, pataflôu! brounco e toumbo de mourre-bourdoun. Tout
matrassa, lou paure Janetto s'aubouro e dequé vèi ? Lou creirés pas :
vèi que s'es entrambla à si cese qu'avien greia e avien jita de cour-
rejolo talamen longo, qu'aguè proun obro pèr se n'en desembouia li
cambo !
— 74 —
Lou len.ieman, lou troumpetoun de Malamort publicavo pèr car-
riero que bono estreno sarié dounado à-n-aqaéu qu'atrouvarié lou
parrouquet di mourgo de l'espitau de Garpentras que s'èro escapa
de sa gàbi.
LOU GASCARELET.
Dôu tèms que lou chiri se grato,
La lèbre s'escapo.
MAIANO
SOUNET DI A MaIANO PÈR En SeXTIUS MiCHEL QUAND lÉ SOUN VENGlî
LI FELIBRE (7 d'AVOUST.)
l'a 'n vilage dre dis Aupiho,
Sus lou camin de Sant-Roumié,
Mounte fan soun nis ii ramié,
Mounte fan soun mèu lis abiho.
Embaumon aqoi 11 cacio,
Aqui blanquejon li poumié ;
Mai ço que ié greio en proumié
Es la flour de la pouësio.
Glarejas, li cap-d'obro, dau !
Nerto, Mirèio, Calendau,
Lis Isclo d'Or, tout ço qu'encanto I
lé flouris tambèn la Bèuta,
Ço que fai qu'un jour, o ciéuta !
Te diran « Maiano-la-Santo » .
SEXTIUS MICHEL.
De la pasto de inoun coumpaire, grosso poumpo à moun
fihôu
— 75 —
CASSIS E LI LANGOUSTO
Un drôle de prouvèrbi que se dis à la Cioutat e dins lou gou dv
Leco :
En 1822, Il langousto prenguèron CassU.
Parèis qu'aquel an, efetivamen, la mar se trouvant desmountado
pèr uno grand tempèsto, o broufounié de levant, un bèu matin,
11 Gassiden, quand durbiguèron si fenèstro, veguè^-on, espanta, touto
ULO armado de langouste, arpudo e banarudo, qu'escalavon si car-
fiero e sis oustau.
Se n'acannpè de bèlli banasto î
E despièi, quand arribo quauque estraourdinàri, quand, pèr ei«
sèmple, em'un marrit jo, pèr quauque cop d'asard, un jougadou
gagno la partido, la galarié alor dis coume counclusioun :
En iS2^, li langousto 'prenguèron Cassis.
(L'AIÔLI.)
GANSOUN
REFRIN.
léu fau mei pantai lei pu bèu,
Quand dins la mar encantarello
S'es nega plan-plan lou soulèu,
Au cant de l'erso bressarello.
Au calabrun quand la calamo
Es sus la mar, senti moun amo
Trefouli, e ma muso vèn
Ispira moun couar de jouvônt :
La douço auro que mi poutouno
De soun boufe tant frescoulet,
Vèn à moun aurilio, e cantouno
Coume l'èr d'un siave cou blet. — Refrin,
— 76 —
Souto la luno e leis estello ,
Dins la nue que leis enmantello
Gànti la mar, sel revoulun,
Sel cant d'amour, sei rangoulun,
Ei poulit souen de la musico
Dôu dous ventoulet cantadis.
Siavo musiqueto angelico
Que sèmblo un cant dôu Paradis. — Refrin.
Mai pèr fes la luno es neblouso,
E, subre l'oundo souloumbrouso,
Au travès dei niéu celestiau,
Mando quàuqui rai argentan.
Ei pouncho deis erso qu'oundejon
(Boufo un ventoulet mistoulin)
De pichôunei lusour blanquejon,
Bressado, balan-balalin. — Refrin.
Bello es tambèn la bramadisso
De la mar, quand boulegadisso
Gontro lei roucas vèn turta,
Tant fouart que rèn pou l'arresta,
Quouro boufo la tremountano
0 lou mistrau. Qu'es bèu lou bram
Que s'ausisse dins la chavano,
Quand lou tront ourlo au lum dei lamp. — Refrin,
Tèmscatiéu, bounasso o calamo,
Auro douço o mistrau que bramo,
Gèu estela, oumbrun negras
Au treboulun coumo à la pas,
Yau à la mar que mi pivello ;
Quand la vau vèire à jour fali,
Davans la bèuta que desvèlo,
Fau lei pantai lei mai poulit. — Refrin.
Marsiho. lôRGi allié.
— 77 —
UN MIRACLE
Tambèn autre-tèms se fasiéli grkuôi- manœuvres, e quand li troupa
dôu rèi avien chaupina li recordo, arribavo que lis entendent de
l'armado pagavon quàuqui fes lou daumage, s'èro un grand segnour
que l'avié subi ; mai s'èro un paure païsan, falié que lou mes-
quin boutèsse sa lengo dins sa pôchi, car se reclamavo, pèr lou
faire teisa, proun souvent ié ramounavon lis esquino em' un balaus
de lambrusco.
Pamens n'i'aguè un que sache se faire paga : eiç6 arribè dôu tèms.
dôu rèi Enri IV, qu'a toujour passa is iue de tôuti pèr un brave orne.
Vès-eici que si troupo manoubravon dins la Gascougno, e vague de
chaupina li blad, e vague de cauca li luserno, e vague d'afoundra
li vigno 1 Un paure paisanas qu'avié semena un pichot tros de cese,
grand très cop coume un moucadou, mai que coumtavo aqui-dessus
pèr pas manja soun pan soulet, aguè la curiousita de vèire lis eiser-
cice de l'armado dôu rèi ; e'm'aco se venguè planta sus lou bord de
soun cantoun de terro. Dôu tèms que badavo coume un Coulau, en
vesènt li bèu cavalié e li bèu fantassin abiha de blu e de rouge, une
troupo de Souïsse emé sis alabardo intro dins si cese e, pecaire, ié
bouto coume un femié ! Tout es estripa, escracha, derraba I Es
uno pieta.
Lou paure ome saup que fau pas reclama, senoun, garo la lam-
brusco. Pamens, se dis, se lou rèi sabié lou tort que me fan si troupo,
segur me lou pagarié. Alor, lou mesquin, qu'èro pas sot, se bouto à
crida : « Miracle ! Miracle ! Miracle ! j> Lis ôuficié dôu rèi vènon e ié
demandon perqué crido : Miracle ! Mai eu noun ié respond e crido
que mai fort : « Miracle ! Miracle ! d Bèn tant que lou rèi l'ausiguè,
e coume cresié gaire i miracle, vite venguè pèr vèire ço que n'èro ; e
lou paure paisan de mai crida: Miracle! Alor lou rèi ié digue:
— Mai, brave ome, perqué cridas coume acô : Miracle ?
— Sire moun rèi, respoustè lou païsan, es pas un miracle? Regar-
das : aviéu semena de cese dins moun champ e i'a sourti uno ar--
mado de Souïsse ! —
Lou rèi coumprenguè, riguè, e ié faguè paga si cese.
LOU CASCARELET,
Douna es ounour, demanda es doulour
Pouësio de F. Mistral,
— 78 —
INNE GREGAU
Fteremen.
Musico de A. Borel.
Dins lou matin la mar se fai viôu-leto,
rail. a tempo
Dins lou cla-run tout se rejou-ve-nis : Au Par- tenon a -
rail.
a din- dou-leto, Sian au bèu tèms ! vai re-basti soun
molto vivo. agitato.
nis. Mi-nervo santo, abrivo ta ci- vè- co Sus lou ra -
tnolto rail. f
tun que manjo lis es- cot ! Se fau mou - ri pèr la patri - o
grè - co, Rampau de Dieu 1 se mor jamai qu'un cop. Se fau mou-
ïï
> > >
D.C.
ri pèr la patri- o grè-co,Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
— 79 —
Dins lou matin la mar se fai viôuleto,
Dins lou clarun tout se rejouvenis :
Au Partenon amount la dindouleto,
Sian au bèu tèms ! vai rebasti soun nis.
Minervo santo, abrivo ta civèco
Sus lou ratun que manju lis escot !
Se fau mon ri pèr la patrie grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Sèmpre que mai Toundo se fai daurade,
Sian au bèu tèms! Mai au cresten di baus,
De Proumetiéu estrassant la courado,
Negrejo alin un grand vôutour à paus.
Pèr cousseja l'aucelas que te bèco,
Enfant dis isclo, armejo toun barcot :
Se fau mouri pèr la patrio grèco.
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Ausès crida l'anticoîPitounisso:
a Vitôri pèr li felen di mié-diéu ! »
Dôu mount Ida fin-qu'au ribas de Niço
Lis ôulivié boumbisson renadiéu.
Fusiéu en man, zôu ' escalen la brèco,
De Salamino esbrudissènt l'ecô :
Se fau mouri perla patrio grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Alestissès vôsti raubeto blanco
Pèr espousa li nôvi de retour :
Anas coupa, nouvieto, à la calanco,
Lou verd lausié pèr vôsti redemtour !
Davans l'Europe agrouvassado e nèco,
Beguen. jouvènt, la glori à plen de got :
Se fau mouri pèr la patrio grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Ço que s'es vist pou mai se vèire, fraire !
É, s'au trelus d'aquéli roucas rous
Divinamen l'orne a pouscu retraire
De tôuti si pantai lou mai courons,
— 80 —
L'amo crestiano aqui restarié mèco !
E gibarian sus noste rasigot?
Se fau mouri pèr la patrio grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
De Maratoun seguènt lou bêu courrèire,
Se cabussan, auren fa ço que fau !
E, mescladis au sang de noste rèire
Leounidas, noste sang triounfau
Enrouitara lou courau di pastèco
E lou rasin que pènjo au paligot :
Se fau mouri pèr la patrio grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Mai très milo an dïstôri nous fan lume.
Auto ! vesèn déjà lou mounumen
Ounte avèn fe que lou Fènis replume,
Desenmasca de soun long patimen.
La Miejo-Luno, i sablas de la Mèco !
De noste azur, soulèu, coucho-m'acô.. »
Se fau mouri pèr la patrio grèco,
Rampau de Dieu ! se mor jamai qu'un cop.
Maiano en Prouvènço. F. mistral.
LA MARRIDO MEMÔRI
En devenant vièi avié perdu la memôri, Moussu Galeroun, curât
di Baus, e i'arribavo de faire d'aquéii coufo grosso coume la roco
de Sarragan :
Avié l'abitudo, aqueste bon vièi curât, d'ana dina tôuti li dimècre
emé Moussu lou Comte dis Ourtigo à soun castèu de la Massano.
Aqui i^avié toujour bono taulo messo e gaio coumpagno.
Vès-aqui qu'un jour Moussu lou Comte toumbè malaut, e fau
crèire que lou fugue seriousamen, car n'en mouriguè I Lèu-lèu li cas-
telan en plour mandèron la tristo nouvello à Moussu Galeroun, lou
curât di Baus.
- 81 —
Lou dimècre d'après, noste bon Moussu Galeroun avié ôublida,
parais, que Moussu lou comte avié rendu soun amo à Dieu, partiguè
coume à l'acoustumado pèr ana dina au castèu : Sounè à la porto e
la servicialo touto desfaciado venguè ié durbi. E coume Moussu
Galeroun ié demandavo s'avié bouta lou vin au fres, la pauro femo
ié fasié en plourant :
— Mai sabès donne pas que noste bon Comte.es mort despièi vue
jour?
— Ah ! faguè Moussu Galeroun en se gratant l'auriho, eh bèn,
cresiéu pas que i'aguèsse tant pau de tèms !...
LOU CASCARELET.
Bastardaio,
Noun es parentaio,
LOU BON JOUR
A Clareto Astruc.
Paire e maire, i'amo raianto
D'un bonur qu'is lue bouto un plour,
Menon li primi couniunianto
A la glèiso coumo de flour.
Dins la basilico giganto
Ount' li cire fan quasi jour
Sentes au cor que vous aganto
Une misteriouso temour.
Pereilalin, i proumié banc,
Courouno blanco e velet blanc,
Vous mostron 'n eissam de nouvieto
En quau, de sa crous, Jèuse-Crist
Soun espous celestiau, sourris
E di fiauço fai la babeto.
eano, lou 4 de jun 1896. m. raimbaud.
- 82 —
LA MARRIDO SENTIDO
Autre-tèms, èro l'abitudo en Camargo, e Tes encaro uei, qu'en
chasque mas se tuiavo un porc. De vèire ac6, lou curât d'Aubaroun
se décidé peréu de n'en croumpa un.
Quand lou bestiàri siguè gras, Moussu lou curât faguè à sa servi -
cialo :
— Misé Finet, escoutas un pau. Noste porc me sèmblo preste, se
lou tuavian un d'aquésti jour.
— Goume voudrés, Moussu lou curât, anarai averti lou bouchié.
— Ah ! pér aco, nàni. Fau lou tua que res n'en sache rèn.
— Mai coume vai ?
— Vai, ma pauro Misé, que tôuti mi parrouquian quand an tuia
soun porc m'an adu la fricasséio, e se sabon que iéu tuie lou miéu e
n'i'en baie ges, passarai pér un groussieras e se geinaran pas pèr dire
qu'es iéu que siéu lou porc... Pamens, lou vesès, à mens de me
n'en ges leissa, pode pas ié rendre la bono maniero : un pau is un,
un pau is autre, ié passarié tout. Alor veici ço qu'ai pensa; iéu, vous,
emé lou pichot clerjoun Janet, faren aquelo obro sens rèn dire.
Anas véire Janet e i'esplicarés li causo coume soun.
— E quouro pensas de tuia, Moussu lou curât?
— Tuiaren deman de véspre, soulamen recoumandas au pichot de
pas muta, que digue rèn en res, pas un mot à soun oustau.
— Sigués tranquile. Moussu lou curât, avertirai Janet.
— N'en diguen pas mai, Misé Finet, e préparas bén tout ço que fau.
La servicialo courregué averti Janet, i'espliquè bén perqué falié
tèn dire e s'entourné prépara lis eisino pèr li boudin e li saucisso.
Mai, fisas-vous dis enfant ! lou pichot fugue pas puléuà soun ous-
tau que counté tout à soun paire.
— Ah ! es ansin, faguè aqueste. Ah ! o. Moussu lou curât comto de
tuia soun porc e de n'en ges donna 'n res, eh bén 1 laisso faire, se la
Vou pas donna, la fricasséio, l'anaren querre nautre ? Yeiras acô.
Lou véspre, quand vengué sus li dès ouro, que tout Aubarroun
dourmié, Jan emé soun paire filon plan-plan vers la clastro. Arriba
«us lou lindau, meton l'auriho à la sarraio e entèndon Moussu lou
•curât que rounflo coumo un cibot ; de l'autre constat, Misé Finet,
\in pau pus fin, rounflavo coume uno baudufo. Es lou moumen,
tiiguéron.
- 83 —
Alor plan -plan duerbon la porto ddu pouciéu e menon lou noble
'à soun oustau.
Siguè lèu fa de i'estaca lou mourre pèr l'empacha de brama,
em'acb lou saunèron. Passèron la niue à Tesbouienta, lou rascla, lou
cura, lou sala e faire li boudin. Quand siguè jour, avien acampa
fam, manjèron uno bono sartanado de boudin, em'aco, la panso
pleno, lou pichot partiguè pèr ana servi la messo.
Es pas pulèu à la sacrestié que Moussu lou curât ié fai :
— Sabes, Jan, aquesto niue m'an rauba moun porc.
— Oh ! d'aquéu moussu lou curât ! coume lou dis bèn, sèmblo
qu'es verai. Se lou dises toujour ansin li gènt lou creiran.
— Mai es pas pèr rire, moun enfant, me l'an bèn près.
— Ah ! Moussu lou curât, lou voulias tout pèr vous, eh bèn ! lou
bon Dieu vous a puni.
— As resoun, Jan, ac5 fai vèire ! Soulamen n'en parles pas, ta-
charai mouièn de n'avé quauco sentido, e belèu trouvaren lou laire.
Em'acô, moussu lou curât digue sa messo sènso mai ié pensa. Rintra
à la sacrestié, Janet, que se n'èro mes enjusqu'is auriho, tout en
levani soun subrepelis, faguè 'n rot que sentie li boudin d'uno lègo,
— Eh bèn, moussu lou curât, n'avès encaro ges agu de sentido
de voste porc ?
— NouD, moun enfant, ges.
— Eh bèn, ièu me sèmblo, Moussu lou curât, que poudès pas ana
Huen sènso n'avé.
— Greses, Jan? ahî s'aco poudié èstre.
Mai parèis que moussu lou curât èro enrauma dôu cervèu, senti-
guèrèn, niaquéu jour, ni lou lendeman, ni lis àutri jour, e lou pichot
semblavo que lou fasié esprès... Em'acô après chasco alenado se
viravo de-vers Moussu lou curât e ié demandavo se n'avié pancaro
sentido de quaucarèn...
Mai tout pren fin. Au bout de la semano, adieu la fricassèio, emai
li boudin, emai li bon moussèu prefuma de sàuvi.
Lou jour que manjèron lou darrié tros, Janet, un pau groumand,
n'en prenguè mai qu'à l'acoustumado. Em'aco sus lou tantost, au
retour d'un enterramen, avien camina vite, en se beissant, sènso
que lou paure Janet pousquèsse lou reteni (vai-t-en faire lanlèro),
i'escapè 'ii vent espetaclous. Lou paure enfant venguè rouge coume
un grato-quiéu : vite se revirè de-vers moussu lou curât, que, bra-
vas, faguè coume s'avié rèn entendu, e tout vergougnous ié di^uè :
— 84 —
— Alor, Moussu lou curât, avès encaro ges agu de sentido de
voste porc ?
— E, nàni, moun enfant.
— Tant pis, moussu lou curât, tant pis ! Se n'avès ges agu dins
aquesto semano, poudès n'en faire voste d6u. Aro voste porc es
acaba, pou plus vous n'arriba, ni d'eici ni d'eila lou mendre vent ni
la mendro sentido, es iéu que vous lou dise, e... lou regrète, moussu
lou curât, poudès pas lou coumprendre mai, lou regrète belèu mai
que vous !
Castèu-Reinard. j. sigard.
L'OUSTAU
A MA F E M 0
Heureux ceux qui naissent, vivent et
meurent dans la même maison : La maison,
des aïeux.
M, DE Ghalus.
Recitant moun pater en lengo de Prouvènço,
Bretounejant mis oremus,
Ai viscu moun enfance e proun de ma jouvènço
Dins l'oustau de Nostradamus. *
Moun Dieu ! lou bel oustau ! De fes quand me remembre,
Sa tourre emé soun tourrihoun
Si vàsti salo z'auto e si vint-e-dous membre
Soun grand escalié 'n virouioun,
* L'oustau de Nostradamus es ço qu'apelon : La coumuno ancimno, Tleniè
touto la carriero de front.
— 85 -
Si vôuto en arestié, si saumié, si traveto
Bluio e blanco, d'an goust causi ;
Soun pourtau clavela, soun martèu, si claveto,
Soun large barda tout gausi,
Sis àuti chaminôio en maubre d'Eigaliero
Vena de brun e taca d'or.
E si fenèstro en crous, soun pous, sis aigadiero
Griso, embrecado sus li bord ;
Sis estràngi gargouio e si claus en acanto,
Si lôngui friso en bas-relèu ;
E subre soun pourtau sa tèsto de bacanto
Touto daurado de soulèu.
E pièi dedins la cour, uno largo figuiero,
'M'un autin de Madalenen
Ounte venian gousta l'estiéu à la fresquiero
D'un bon meloun cavaiounen.
E soun cledat de bos, e sa grand porto griso,
Goume la de Sant-Tadèo. *
Que pourtavo au mitan gravado sus la friso
En letro d'or : ** Soli cleo!. . .
II
Àro siéu à l'oustau e di conse e di rèire
L'oustau de vilo dis encian.
A cousta de la glèiso ounte conse emai prèire
Vesinejavoa en crestian.
De noste oustau anti, ai restaura la porto
(La glèiso es bastido de nôu).
lé vesès en intrant uno lauso que porto :
« Milo sièis cent quatre-vint nàu
Mounastié Sicilian vesita pér Nc^tradamus, souventifés.
' Deviso de Nostradamus.
— 86 -
« Estent conse : Pèire Vincèns, Louviset Carley
« Estève Icard. » Brave, erudit,
Èron se dis... E se n'en parle
Es que moun paire me 1 a di.
Au founs dôu couradou, mountant en cacalauso^
Un large e superbe escalié
Oundra dins si cantoun de rousàci, de lauso
De flour sus tôuti li palié.
De bas-relèu de gip, d'enciàni gravaduro,
Un planisfèri Babinet
De cano, un ficheiroun, un rèsto d'armaduro,.
Counduson à moun gabinet.
Aqui ai reiini viéure de touto mèrço
Qu'ai atrouva, que m'an donna :
Istôri naturalo, obro d'art, de coumèrço,
Foussile aupen couleiciouna.
Estatùio, tablèu, libre, crous e medaio
Tout moun passât triste o flouri,
0 mort! rapello-te quand vendras 'mé ta daio,
Qu'es aqui que vole mouri !
Sant-Roumié, 15 d'avoust de 1896. marius girard.
(Tiradi Ca6ro-/?(3,pouësio entimo, en preparacioun.)
LI BIHET DE LA LOUTARIÉ
Misé Bregito, la servicialo de moussu lou curât de Sant-Roumié;
avié souDJa que prenié très bihet de la loutarié e que gagnavo lou»
gros lot, quaucarèn coume très o quatre douire d'escut?
— Grando Nostro-Damo de Lourde ! se digue en se revihant, m'an>
toujour afourti que ço que l'on vesié en sounge arribavo de segur !
E anè lèu lèu counta soun afaire à la Galineto,,la femo dôu sacces*-
tan de la parroqui :
— 87 —
— Ma bello, ié faguè, ai sounja que gagnave lou gros lot ; qua-
simen prendriéu très bihet ; se pèr cop d'asard ac6 se fasié que
gagnèsse dôu bon, moussu Ion curât poudrié se cerca uno autro
servicialo...
— E quénti soun li très numéro que t'an fa gagna en sounge ?
demandé la Galineto.
— Boufre de sort ! me n'en rapelle plus!.. Siéu-ti niaiso? aguô
oublidaacô I Eh bèn, aro, dequé ié sian pér faire?
— Te boutes pas lou fio au sang pér acô : te sara facile de li re-
trouva, as que d'ana lou demanda à-n-un fou. Fa rèn à-n-un fou pèr
devina de causo ansin.
— Se veniés emé iéu à l'asile de Sant-Pau, auriéu pas tant crento,
— Es pas de refus; e pièi, vai, counéisse moussu lou direitour
que nous leissara parla au fou que voudren.
E li dos coumaire aguènt feni d'escouba, l'uno la gléiso e l'autra
la clastro, partiguéron pèr Sant Pau.
Sounèron à la campaneto dôu grand pourtau, e l'asard faguè que
fugué just un fbu que vengué ié durbi.
Anéron pas plus liuen. Misé Bregito ié countè soun afaire e lou
fbu l'escoutè en tenént si mino coume un pourtaire de boudin :
— Es qu'acô ? faguè, mai es simple coume bonjour de retrouva li
très numéro que dèvon sourti.
E lou fôu prengué un craioun em'un tros de papié, e vague de
grifouna de chifro. Pièi se boutavo lou det sus lou front e fasié ve^
jaire de carcula... remiéutejavo : aquéu p6u sourti, aquéu pou paa
sourti, aquéu sourtira. Quand agué proun fa de grimaço, faguè uno
bouleto dôu papié qu'avié mascara de chifro de touto meno, dur-
bigué uno barjo grando coume un four e l'avalé en fasént lis iue
blanc.
Quand la bouleto agué passa, noste fou se viré vers li dos fema
qu'esperavon sa dicho, e ié faguè :
— L'afaire es bono : Vendrés deman sus lou tantost, osco segura
li très bihet saran sourti !..
LOU CASCARELET.
Un doun trop espéra
Es vendu e noun douna.
UNO NOÇO DE VILAGE
PÈR LOU MARIAGE DE MOUN NEBOUT LaZARE MONTAGARD
EMÉ Madamisello RousalIo Julian
GANT DOU NO VI
Èr de : Vau-Cluso, de T. Aubanel.
Quand sian jouine lou bel âge !
Au vilage,
Li chatouno e li jouvènt,
Pèr se vèire van souvent
Lou dimenche i proumenado,
E d'aquéli tourtourèu,
l'a toujour quauque parèu
Que s'agrado ;
E qu'atrovon dous
D'ana dous en dous !
Nautre, adounc poudèn lou dire
Sènso rire,
Nous n'en sian bèn proun donna
Dôu plesi de proumena ;
E ço que disié lou prèire
Nous n'en flchavian segur :
Après vèspro, que bonur
De nous vèire !
E coume èro dous
D'ana tôuti dous !
Au draiôu di Garrigueto,
Amigueto,
Sus la routo e Gamp-Cabèu,
N'en fasian de pantai bèu !..
N'avian pas besoun dis autre,
Avian tant d'amour au cor. . .
E jamai un desacord
Entre nautre ;
Tambèn qu'èro dous
D'ana tôuti dous !
Mai que siés, bèu calignage ?
Un passage.
Car fau pièi se décida
Un jour de se marida ;
Vuei, de Dieu, la man mistico
A béni nôstis amour,
E pousquen canta toujour
Soun cantico :
l'a rèn de tant dous
Que de viéure à dous !
CANT DE LA. NOVIO
Èr: Dis Estello, de T. Aubanel.
Perqué sus nôsti jôuini vido
Dieu largo sa benedicioun,
€anten dis amo amourousido
La cansoun.
REFRIN
Lou cor siau e l'imour galoio,
Parten pèr lou pais tant dous,
Lou païs di peno e di joio
Dis espous.
Rescountraren dins noste viage,
Defesquauque marrit roudan,
Tenen-nous dounc emé courage
Pèr la man.
Loa cor siau e l'imour galoio,.-
— 90 —
Dins li pervenco o li caussido,
Pèr li draiôu o li founsa,
Tenen-nous bèn, touto la vido,
Embrassa.
Lou cor siau e l'imour galoio. . .
Es lou travai e l'esperanço
Que fan lis oustau agradiéu,
Adounc aguen pleno fisanço
Au bon Dieu !
Lou cor siau e Timour galoio,
Parten pèr lou païs tant dous,
Lou païs di peno e di joio
Dis espous.
ANFOS TAVAN.
LOU RETRA
L'autre jour. Moussu Genin, lou marchand d'antiqueta de Cas-
tèu-Reinard, passavosus lou cous em' un grand mirau souto lou bras.
Vaqui que rescontro Mourre fin que ié fai :
— Avès pas crento un gaiard cadèu coume vous de vous faira
ajuda pèr pourta uno clincleto coume acô ?
— Grese que li veno te moron, Mourre fin, espincho bèn ; ounte
veses que quaucun m'ajudo ?
— E aquéu que s'esquicho aqui souto voste bras au milan dôu
cadrée que porto tout, voudrias pamens pas me faire encrèire qu'en-
fielo de perlo o qu'es lou retra d'un coudoun ?
Castèu-Reinard. j. s.
Lou pichoun fai coume pou,
E lou grand fai coume vôu.
- 91 -
LIS ESPINO
Quand lou printèms enmantello
Lis ort de si rai poulit,
Sus li rousié trefouli
Dirias qu'a plôugu d'estello.
Tre que l'ivèr s'empestello,
Li parèu, enfestouli,
Galant, courron pèr culi
Un bouquet de roso bello.
léu, peréu, sènso temour,
D6u mèu di roso d'amour
Youliéu prene ma becado :
Ai ! quand l'espèr me risié,
Lis espino dôu rousié
Dins moun cor se soun tancado
JAN MONNÉ.
VERAN-LA-MORT
(Anei(hto tirado de l'istôri de Tarascoun *.)
Dins nosto Prouvènço, mai belèu que dins ges d'autre endré, lis
escais-noum Hourisson. Boudiéu que n'i'a ! e de poulit, vous dise
qu'acô ! Quant i'a pas de gènt dins nosti vilo e dins nosti vilage que
soun couneigu que pèr soun escais-noum! Tè, i'a pas longtèms, ère
à Sdnt-Roumié emé moun ami Goudarèu, de Santo-Cèio. Fau dire
* Que me siegue permés d'espremi eici tôuti mi gramaci à moun ami
M. Charle Mourret, lou distingui archivèire de la vilo de Tarascoun, pèr l'a-
preissamen qu'a mes à me faire teni li doucumen que m'èrori necite pèr aquest
pichot raconte.
— 92 —
que Goudarèu a tambèn un escais-noum que i'es esta douna pèr si
cambarado, lis estudiant de Mount-Pelié. A parti dôu jour que dins
uno galoio vesprado récité de cor un cant de Mlrèio, ié diguèron lou
felibre, e felïbre i'es jamai toumba. Arribo même que d'uni que l'a
ié fan : Goume vai que te disonansin? Siés felibre alor? — 0 respond,
siéu felibre... de Paris. — E pér dequé de Paris ? — Pér dequé ? Pèr
co qu'es pas tant de peno !... Ere donne, pèr n'en reveni à ço que di-
siéu emé Goudarèu à Sant-Roumié. Demanderian Imbertoun à tôuti
li camin, à tôuti li caire, à tôuti li café. Mai d'Imbertoun, n'i'avié jamai
ges. Subran me remembre qu'lmbertoun avié 'n escais-noum. Goume
ié disien, vejan ? Ghampagne, couquin de sort ! Ah ! moun ami,
tôuti lou couneiguèron.
Es pèr dire coume lis escais-noum soun poupulàri. Aro, de mounte
vènon? Aco se saup pas toujour. N'i'a que soun escais-noum ié vèn
d'uno marco que se soun facho o qu'avien de neissènço ; en d'àutri,
ié vèn d'uno abitudo qu'an presso ; en d'àutri ié vèn... de soun grand
o de soun rèire-grand. Mai n'i'a qu'avès bèu cerca, se n'en manco
que n'atrouvès li resoun, tant vènon de liuen. Tè, quau saup coume
vai qu'à-n-uno famiho Veran, de Tarascoun, ié dison Yeran-la-Mort ?
Es quaucarèn de proun curious pèr que se raconte.
Ac5 se passavo dôu tèms de la Ligo. Es pas d'aièr, se p6u dire.
Pèr lou faire pu just, diguen que se passavo à l'acoumençanço de
l'an 4590. l'avié n Prouvènço dos armado, l'armado dôu partit ca-
touli que voulié pas Enri de Navaro pèr rèi, e l'armado dôu partit
proutestant que lou voulié. Sus la finalo de 1589, li dos armado
s'èron rescountrado à Malo-Mort, e l'armado di catouli aguè, coume
se dis, sa voulado : fugue pèr elo un desastre. Fier d'aquelo vitôri,
d'Ampus que coumandavo l'armado de la Ligo, que lou grand direi-
tour n'èro lou duque de Savoio, vouguè prene Tarascoun. Eici li
causo chanjèron.
Fau dire que li Tarascounen, qu'èron de bràvi gènt, coume soun
iuei, pardi ! tenien pas mai pèr lis un que pèr lis àutri, e voulien
pas mai faire pèr aquéli que pèr aquéli. Disien coume li felibre de
vuei :
« Nàutri^ li bon Prouvençau
<i Au\ sufrage universau,
« Voutaren pèr l'ôli
« E faren Vaioli. «
- 93 -~
E pièi, vès, se fisavon pas d'ac5 e fasien bono gardo. Avien de
bàrri soulide, de bon pourtau, e pèr garni barri e pourtau de sou-
dard qu'avien pas fre is iue. D'Ampus sablé tout aco. Coume faire
alor pèr mètre lis àrpio sus Tarascoun ? l'avié qu'uno causo :
èro de ié rintra pèr suspresso en s'aboucant emé quàuqui Tarascou-
nen que, pèr d'argent, ié durbirien li porto. Ço que fugue. Troubè
lèu quàuqui malurous qu'un pau d'or ié faguè gau e que proumete-
guèron tout ço que voulié. Lou tout es que d'Ampus, d'acordi
em'aquéli marridi gènt, tiré lou plan que veici. Lou 8 de janvié
(ac6 se passavo, coume l'ai déjà di, en 1590), li traite devien,
entre vue e nou ouro dôu matin, souna quatre cop de campano à la
capello de Nosto-Damo de Bonaventuro que, iuei, aquelo capello, fai
partido de l'espitau e sert de salo d'isoulamen ; aquéu signau dévié
èstre donna uno secoundo fes pèr la grand campano de la glèiso di
Douminican que s'atrouvavo mounte es iuei lou teatre. Tre que la
campano aurié branda, èro di que li counjura se jitarien, pèr li sa-
gata, sus lis ome de gardo dôu pourtau Sant-Jan, lou soulet que
fuguèsse pas enmuraia, e en même tèms li troupo de d'Ampus intra-
rien dins la vilo pèr aquelo porto. Tout èro donne bèn adouba e tout
fugue lest. La vèio, qu'éro lou 7 de janvié, d'Ampus fai intra dina
Tarascoun, en controbando, escoundu dins de carreto de fen, quàuquis-
un de si soudard pèr presta d'ajudo i traite Tarascounen ; pièi fai
escoundre touto sa troupo que fasié de douge à quatorge cents
ome dins dous mas proche de la vilo, e, tôuti precaucioun bèn
presse, espéro lou signau.
Dins Tarascoun, rèn s'èro sachu. Li gènt anavon e venien coume à
sis abitudo. Res se doutavo de ço que s'alestissié pèr lou lendeman.
D'ouro en ouro la journado s'acabavo, e coume en janvié li jour
soun pichot, la niue fugue lèu aqui. De tout caire, à travès carrière,
acousseja pèr la fre que fasié peta li cop de taloun sus lou sou, li
gènt rintravon dins sis oustau. N'i'avié forço pamens qu'avansde
s'embarra, anavon dire sis ouro o faire quauque bout de pre-
guiero, quau à Santo-Marto, quau à Nosto-Damo . de Bonaventuro,
quau à la glèiso di Douminican. Avien la fe alor, e pièi, li tèms èron
tant marrit! D'aquéli qu'èron ana prega dins la glèiso di Doumini-
can, se n'en devinavo un que ié disien Enri Enri. Ero un brave
paisan que soufrissié coume lis au tri di malur dôu tèms e que,
pecaire, en revenènt dôu travai, èro intra 'qui pèr faire si devou-
cioun. S'èro asseta au founs de la glèiso, davans la capello de sant
— 94 -
Antoni, e, la calour de la glèiso l'aguènt surprés, o lou lassige l'a-
guènt gagna, lou brave orne s'èro endourmi. De qu'arribè? La glèiso
se barré qu'Enri dourmié 'ncaro coume un cibot sus sa cadiero.
Quand se revihè, sabié pas mounte èro. Escoutè : ges de bru, ges
de mouvenaen, un silènci de mort. Regardé : li capello, li léio basso,
amatado dins uno sournuro esfraiouso, se vesien pas ; davans lou
mésire-autar un caléu vihavo, d'or escrincela, que sa flamo maigri-
nello espandissié 'mé peno sus un rode estré uno clarta fcusco que
tout bèu just leissavo destria li causo. Enri se douné pôu e, coume
couneissié lis aise, s'anè embarra dins un counfessiounau.
Coume van li causo pamens ! Enri s'éro pas asseta dins soun
counfessiounau qu'entend uno porto que se durbis. Es pas besoun de
dire que lou paure orne èro à mita mort d'esfrai. Quau poudié éstre
acô d'aquélis ouro? Quau i'avié donna la clau de la glèiso? Dequé
venien faire dins la mue? Enri se disié tout aco, e n'en perdié pas
uno. La porto s'èro mai barrado plan-plan, e de pas avien crissa
sus li bard. Quaucun marchavo. Enri escoutavo d'à ment. L'ome pa-
mens, après quàuqui pas, s'arrèsto, prounôuncio aquest mot: la mort!
e s'asséto. Pas puléu fugué sus sa cadiero que la porto se durbis
tourna-mai plan-plan, e de cauto-cauto quaucun s'avanço en di-
sent: la mort ! E l'ome qu'éro asseta ié respond : la mort! N'ar-
rivo un autre: la mort ! dis en intrant: Vaqui n'en un autre, e pièi un
autre, e un autre encaro, e lôuti dison, tre intra : la mort ! e toujour
i'èro respoundu : la mort ! Aro, èron sièis asseta au mitan de la
glèiso. Enri qu'éro plus mort que viéu, mai que pamens voulié tout
saupre, escouto ço que dison. Fugue lèu vist. Aquélis ome èron li
traite que s'éron entendu emé d'Amipus. Avien près la mort pèr mot
de passe, e s èron douna rendès-vous dins la glèiso pèr se councerta
entr' éli sus l'obro que lis esperavo. Quand tout fugue bén régla,
s'en anèron. Enri sache dounc tout, e coume entr' èli se sounavon
pèr soun noum, li couneiguè. Ah ! que se languissié lou brave ome
que fuguèsse jour ! Noun es niue d'ivèr que uoun flnigue. Din, din,
din, din, din, din... Es lacampano que sono pèr la proumiero messo.
La grand' porto se durbis, lou clerjoun rintro, atubo li cierge, quàu-
qui bràvi gènt s'embournon dins la glèiso, e noste Enri s'en vai.
Regardas-lou courre, lou lèri ! Rèn l'arrèslo. Dequé que ié digoo,
se reviropas, e landoquelandaras au castèu dôu gouvernaire de la
vilo, que ié disien Clament. Dire i gardo ço que voulié, faire dereviha
lou gouvernaire e ié counta l'afaire, ah ! fugué pas long ! Lèu-lèu lou
gouvernaire dono sis ordre, li couspiraire soun arresta, empresouna.
— 95 —
e tôuti li troupo van garni li pourtau e li barri. Aro, eici sian ! A
l'ouro dicho, li Tarascounen, pèr enganalis enemi, sonon li campano,
qu'èro aco lou signau counvengu mé li traite, e vaqui d'Ampus emé
sa cavalarié que vèn, brido abatudo, buta contro lou pourtau Sant-
Jan que cresié dubert. Paure d'eu ! Pin ! pan ! pan ! Li mousque-
toun di Tarascounen fan uno petarado dôu tron de Dieu, e de la
troupo di Liga d'uni, e noumbrous fuguèron, toumbèron desquiha de
si chivau, lis àutri virèron brido e s'enfugiguèron sens demanda soun
rèsto. Quand venguèron, li Tarascounen, pèr auboura li blessa,
atrouvèron d'Ampus éu-meme ajassa contro soun chivau, blessa
gravamen pèr uno balo de mousquet e que semblavo, à si dar-
dé badai. Aguèron pieta d'eu ; l'aubourèron, lou meteguèron sus
un baiard e l'aduguèron à la vilo. Mai, pecaire, aguèron bèu à ié
donna tôuti li siuen poussible, mouriguè dous jour après.
L'on pou bèn pensa qu'uno fes que li Tarascounen se veguèron vi-
tourious e foro de tout dangié, s'ôucupèron di traite qu'avien manca
ié faire avé 'n tant marrit sort e dôu brave orne que lis avié sauva.
Pèr li traite, aco fugue lèu lest. Dins un vira-d'iue fuguè^^on penja
sus la plaço dôu marcat, tôuti sièis à la rengueirado à-n-uno pou-
trello que tenié pèr un constat au cantoun de la carriero Sant-Micou-
lau e pèr l'autre, au cantoun de 1 i carriero de la Fabrarié qu'es iuei
la carriero dôu Refùgi. Sus la poutrello i'escriguèron li noum de
tôuti e la meteguèron pièi dins lou ravelin dôu pourtau Sant-Jan,
aquéu precisamen mounte lis enemi devien passa.
E Enri ? Enri fugué félicita, gramacia, lausenja que-noun-sai. Ero de-
vengu célèbre dôu jour au lendeman; e, coumetoujour fasié que re-
peti aquéu mot de la mort que l'avié tant esfraia dins la glèiso, iédi-
guèron Enri-la Mort. Mai gagné pas qu'un escais-noum à-n-aquel
afaire. Lou counséu de la vilo, pèr miés recounéisse lou service qu'avié
rendu e peréu pèr ié veni en ajudo, que poudié pas gaire ana travaia
au champ, menaça qu'èro de-longo pèr li partisan de la Ligo, ié voutè
dins sa sesiho dôu 7 de febrié 1591, la soum>3 de cinq cents escut d'or.
Fugué pas la soulo decisioun que prengué lou counséu. Voutèron
encaro qu'un autar non sarié auboura coume ex-voto dins la capello
de Nosto-Damo de Bonaventuro; que tôuti li jour se ié dirié entre 8
e 9 ouro de matin, uno messo d'acioun de gràci, seguido d'uno
sounarié de cent cop de campana ; qu'à despart d'acô tôuti lis an, lou
8 de janvié, se cantarié uno grand-messo e se farié uno proucessioun
generalo e en musico pèr touto la vilo.
Eh bèn, — quand parlave de la forço dis escais-nouml — Lou noum
di counjura s'ôublidè ; la poutrello qu'avié servi de poutènçi desparei-
guè : la messo journadiero d'acioun de gràci, la sounarié di cent cop
de campano que la seguissien, la grand'messo emé la proucessioun
en musico dôu 8 de janvié, tout ac5 fugue suprima pèr un arrèst dôu
Parlamen d'Ais dôu 28 de febriél613, près, même, sus larequisto dis
abitant de Tarascoun e à l'efèt d'abouli lou souveni d'une tant laido
trahisoun ; bèn mai, partisan e enemi de la Ligo, touti s'embrassè-
ron e freirejèron uno fes Enri IV mounta sus lou trône, e dequé
soubrè de touto aquelo boulegadisso ? Un escais-noum. Enri èro
toujour Enri-la-Mort. Goume de soun maridage aguè ges de gar-
çoun, aquel escais-noum passé à la iamiho de sa femo, e longo-mai
li Veran s'appelèron Veran-la-Mort e iuei encaro l'a li Veran-la-
Mort.
V
JULI VERAN.
L'INIMITABLE
Aro sias engana dins tôuti lis afaire :
Se contro-fai lou la, lou burre, li boudin,
Mai, Saboun Mikado^ tu pèr te contro-faire
Tôuti lis enguentiè i'an perdu soun latin.
LA TERRO
La terro es l'enimo inmourtalo,
La terro es rèn, la terro es tout ;
Es lou néant ounte s'atalo
Lou plus grand endevenidou.
La terro fai la creaturo,
E dôu même flanc sort ansin,
Dins si milanto pourtaduro,
Paure, riche, sant, assassin.
— 97 —
De la terro sort pan e souco,
Que pèr tôuti saup gaubeja
E qu'emboucarié chasco bouco
Se l'on sabié se parteja.
E la terro bastis li bôri
Pèr lou recàti di mourtau,
E tôuti aurien lou blanc dôu pôrri
Se i'avié pas tant de catau.
E de la terro sort lis aubre
Que nous semoundon si cansoun
E que rescaufon noste maubre
Quand d'ivèr pico la sesoun.
Pièi, enfin, coume uno liouno
Jalouso de si liouncèu,
Quand la terro vèi que raiouno
Pèr sis enfant plus rèn au cèu,
Desesperado, mita folo,
Matrassado pèr lou mau-cor,
Liéuro soun sen à la picolo
De l'aclapaire sènso cor,
E soun sen devèn cros, de brèsso ;
Dins si flanc retournon li fiéu.
E de la terro la tendresso
Plus forto es que l'amour de Dieu !
LOUIS ASTRUC.
MES DE MAI, FRES E GAI
Que fai bon lou matin ! Aièr quand me levave,
Tôuti li passeroun fasien soun riéu-chiéu«chléu I
La vesino durbié soun ridèu blanc, e iéu
Au saboun Mikado .cha, cha, cha me lavave.
— 98 —
SEXTIUS MICHEL
Li fèsto cigaliero e felibrenco, mai que jamai resplendènto, aquest
an, restaran coume uno inôublidablo maDifestacioun de la poupula-
rita sèmpre creissènto de noslo Reneissènço miejournalo e dôu prou-
grès dis idèio de decentralisacioun literàri. Mau-despié li verinous, li
renaire e lis arlèri, jamai, se pôu dire, en regardant li causo de naut,
lou Felibrige avié miés moustra soun pouderous espandimen, e lou
vièi tiatre d'Aurenjo reviéuda magnificamen, n'es lou testimoni au-
turous davans touto la Franco.
Esaqui que pèr la proumiero fes,au mitan dôu pople,lou Président
de la Republico franceso a glourifica la cigalo d'or e prouclama l'uti-
iita naciounalo de nosto obro artistico.
Goumo l'a di poulidamen lou cigalié Enri Fouquier, la Gigalo fai
d'aro-en-avans partido dis armo de Franco.
Tout aquéu trelus es d'abord degu is obro pouëtico de nôsti grand
mèstre : à Roumanille, à Aubanel, à Mistral, à Fèlis Gras. Pièi, tam-
bèn, à la noblo eforto elouquènci dou Capoulié, à la bono ispiracioun
de l'ilustre président de la Gigalo, Benjamin Gonstant, e subre-tout à
ia valènço, à la bono imour, à la fe patrioutico de Sextius Michel, que
tôuti li telibre recouneissènt dèvon gramacia e félicita de tout cor.
Sextius Michel es coume l'enr^arnacioun e lou retipe d'<iquélis en-
fant dôu Miejour à l'amo ardèr.to, enebria d'ideau e de pouësio, que,
buta pèr lou soit ver^^ iou grand Paris, pièi, amcurousi de la vilasso
enmascarello, cercon, pèr soûlas, à ié retrouva, à lé refaire la pi-
choto patrio, à recaliva scun cor, afrejouli pèr lou neblun, emé li
dôuci souvenénço dôu paù regreta.
Goume Càstil-Blaze, Amadiéu Pichot, Adôufe Dumas, Lucian
Jaufre, aquélis aujôu venera dôu Felibrige de Paris, aquéli precur-
sour de « la Gigalo » e di cigalié, Sextius mountè vers Paris — i'a
long-tèms d'ac6, — brun e bèu prouvençau prouvençalejant, à l'ouro
ounte Roumanille, en Avigc jun, fasié flouri si Margarideto, e ounte,
à Paris, Jaussemin prouclamavo davans la cour e la literaturo es-
balauvido, l'inmourtalita de la lengo d'O.
Es l'amo ravido d'aquéu reviéure de la parladuro di rèire, d'a-
quelo aubo dôu Felibrige, que lou brave jouvènt davalè dins aquelo
carrierouno alor noumado Gontrescarpo, aro, prouvençalamen bate-
jado Maset, d'ounte poudié vèire eilalin, à l'ourizoun, dôu coustat
- 99 -
dôu Pont-N5u, la caro riserello d'Enri IV, que semblavo l'acouraja
en ié cridant sa famouso paraulo : « Samenas de Gascoun, acô tra-
chis partout !... »
E, pamens, èro tout magagna ; mau-grat l'esbléugimen de la capi-
talo entrevisto, lou jouine Sextius èro un brisounet triste dins la
sourno cour de l'oustalas di Messajarié, plen de la cridadisso di vei-
turin, dôu cli-cla di fouit, dôu brut di diligènço trantraianto sus li
calado.
E, caminant long de la Sèino, davans li palais ufanous, sounjavo à
sounvilajoun flouri de Mallamort, à la bastido peirenalo, à sa Du-
rènço folo, à soun clar soulèu, à si gènt, i galànti chato qu'eilabas
avié leissa, li lagremo is iue...
Mai lou proumié mounaen de languitudo esvali, noste prouvençau
reprenguè vitamen sa bono imour e, freiralamen aculi pèr soun
coumpatrioto Nestor Roqueplan, fiéu coume eu de Mallamort,
Sextius Michel se faguè lèu sa plaço dins lou mounde literàri e uni-
versitàri. Ah 1 li qu'an pas viscu dins Paris, avans la foundacioun
dôu Felibrige e de la Cigalo, podon pas se taire uno idèio de l'isou-
lamen, di lagno d'aquéli que, perdu dins lou fourfoui de la grande
vilo, amavonsoun pais e sa vièiolengo.
Ges d'acamp ounte li coumpatrioto pousquèsson s'assembla e
parla entre éli de la pichoto patrio !
E n'avian, lis afama de pouësio miejournalo, qu'un bon tèms dins
l'annado, à l'entour de la Toussant, quand VAnnaiia prouvençau
nous adusié, dins si t'uiel aiua, lou dous perfum de la terro nada-
lenco : lou iegissian en famiho au recanloun dôu tio petejant, apre-
nian pèr cor li vers di mèstre ; redisian, galoi, li conte dôu Casca-
relet. Avian qu'aquelo joio e qu'aquéu soûlas.
Mai, i'a mai de vint an d'acô, la tanto Estello lusiguè sus Paris :
li Miejournau escampiha s'acairq èron souto si rai e, en plen Palais-
Reiau, la Cigalo canlè, rampelant li lelibre desf.atria...
E alor s'ausiguè dins tout Paris, de cansoun prouvençalo; lis àutri
prouvinço vouguèron tambèn cigaleja, e i'aguè, de l'Arc de-tiiounfle
enjusquo à la plaço dôu Trône, coume uno inmèui^o farandoulo,
menado pèr li felibre jougant dôu llaliulet e toucant riôu tambourin.
A la Cigalo venguè lèu s'ajougne, avai.'fc-gardo alôugado, lou Feli-
brige de Paris.
Tant lèu, de partout, li Felibre e li Cigalié donnant l'eisèmple,
Paria éu-meme rapelant à la prouvinço l'ourguei de soun passât e sa
- 400 —
noublesso descouneigudo, un grand e fegound mouvemen a tremuda.
Tanciano inchaiènço pèr lou vièi parla, lis us, li legèndo, l'antico vida
franceso, en un afougamen pèr l'estùdi, la mantenènço, la glourifi-
cacioun de tout aquéu trésor requist ounte tresano l'amo dôu pople,
ounte trelusis l'esperit de la Franco.
Es à-n-aquelo obro de bon patrioto que, despièi tout-aro un quart
de siècle, s'es counsacra em'uno voio, em'uno ardour de jouvènt
Sextius Michel, ajudant pouderousamen lou Felibrige parisen, que,
fidèu à l'ensignamen di mèstre de la Reneissènço mistralenco, es
sèmpre atravali pèr espandi la couneissènço di causo dôu Miejour,
lou renoum de sa literaturo plebeiano, pèr reviscoula dins soun païs,
trop souvent ôublidaire, la memôri di coumpatrioto, serviciau de la
mémo idèio.
Vaqui perqué, entrepide pèlerin, apassiouna pèr aquelo reviéu-
danço, Sextius Michel es esta lou menaire elouquènt e infatigable
de noste roumavage, ounte, pouèto e ouratour, a fa resclanti de
Valènço à Sisteroun la bono paraulo felibrenco.
MAURISE FAURE.
NADADO
Goume de canardoun, coume de granouieto,
Cabusson li pichot dins lou Rose à-de-rèng,
Brassejon, fan li mort, just se vèi si testeto,
Pièi se leisson mena plan-plan pèr lou courront !
Sus la gravo an leissa si'^pichôti sourreto,
Qu'emé de caialet s'amuson bèn souvent,
Car de Toustau lou paire e tambèn la meireto
Dins lis iero eilabas garbejon susarènt I..
Subran l'un di pichot, moun Dieu 1 a davala
Au mié di vira-v6u dins lis erso esfraiouso,
Sènso que si coumpan pousquèsson lou sauva!..
..... 0 maire, dequé sièr qu'i raisso souleiouso,
Te crebèsses lou cors ansin pèr l'abari I
D'aquéu tèms toun drouloun, ai ! las, vèn de mouri I
Bèu-Caire, jun 1897. antôni berthier.
— 101 —
LA LIDETO
CANSOUN
Paraulo e musico d'AuziAS Jouveau,
Moderato,
■■àt
m^
:i-fz
t=p:
ï^tE,^
=?^#
=t^:
i^:
^t*;^:
lîc
^^3
E-m'un prince va - lent an fiança La Li-de - to. S'es
^m^
i
bèu,lou chiva - lié, la cha-to es pouli - de - to ; La jouvo es rèino e
Poco rit. \° tempo.
■b — t— r^r:^!-:^ ^^ZMZCZZ^- • i:=:z^zr _^» ,:J5C
Î^^^i
--•— i^pzi^
::^-
IpZIZit
^0
-^:
flour, La jouvo es rèino e flour de belour ! Tra-ves-sant mar e
^^m^^^m
ter - ro, Lou prin-ce vai en guer - ro ; La bel - lo, en l'espe-
rit.
^m^Mm
:d=::1=^
-#.- — m — '-
rant, ver - so un gaùdre de plour.
Em'un prince valent an fiança La Lidedo ;
S'es bèu, lou chivalié, la chato es poulideto ;
La jouvo es rèino e flour,
De belour !
Travessant mar e terro,
Lou prince vai en guerre ;
La belle, en resperant,verso un gàudre de plour.
— 102 —
Poustado niuech e jour en aut de sa tourriho,
Lou demande à l'aureto, i nivo, à l'auceiiho,
La joQvo, rèino e flour
De belour !
Mai res p6u à la bello
Adurre de nouvello
D'aquéu que partiguè flouca de si coulour.
Quand i'a proun tèms, pamens,que souspiro o qu'eissejOj
Pèrcouclia la tristesso, un matin s'espacejo
La jouvo, rèino e flour
De belour 1
Mai, dins la fourest soumbro,
Mat, sutiéu coumo uno oumbro,
Un bregand la seguis e la raubo, o malour !
Lou chivalié revèn au bout de sèt annado,
E coume noun la vèi, demando ount es anado
La jouvo, rèino e fiour
De belour!
Noun sachent coume faire
Pèr ié counta l'afaire.
Si gènt, de la fourest, ié mostron la founsour.
Lou prince viro brido e coume un loup s'abrivo,
Car vôu revèire, enfin, que siegue morto o vivo,
La jouvo, rèino e flour
De belour !
« Oh ! dis, coume que vague,
Fau que more o que l'ague,
Car, rèn, senoun moun iro, egalo ma douleur ! »
Fa sèt jour e sèt niue que furno baumo e tousco.,^
Quouro au mitan di gus lou chivalié destousco
La jouvo, rèino e flour
De belour I
E, soulet contre) quatre,
A forço de coumbatre,
La deliéuro e rentorno au brès de sis amour.
— 103 -
PÀURI VIÈI
La Berthier es vèuso i'a uno quingeno d'an ; soun drôle es curât
dins un marrit endré dis Aup ; si cliato soun establido en Argerio,
e, pecaire, viéu souleto dins soun pichot oustau d'Entraigo.
La veguère l'autre jour davans sa porto que toursié de coussôudoun
e lis enliassavo pèr dougeno emé de redourtoun d'amarino.
— H5u I ié fau ansin, eh bèn, sian en fatigo ?
— E vo ! fau bèn faire quaucarèn pèr se leva lou langui quand
sias soulet...
— E vôstis enfant ?
— Teisas-vous ! que n'i'a un qu'es au diable' e lis àutri bèn plus
liuen !
Pàuri vièi !
J. DIS ENGARTAMEN.
UN BON AVIS
Ualcool de Mento de Ricqlès au mejan de quàuqui gouto dins un
vèire d'aigo sucrado fai un béure delicious, refrescant e bon marcat,
calmo subran la set e assanis l'aigo.
A doso un pau plus forto es un remèdi segur pèr lis endigestioun,
lis estourdissamen, li mau de cor, la dissentarié, la colerino.
Es eicelènt pèr li dent, la bouco e lis àutri siuen dôu cors.
Preservo peréu dis epidemio e dôu mau de mar.
Soulamen fau bèn s'avisa que la moulo porte lou noum do Ricqlès,
DE RABELAIS A ROUMANILLE
I
Pèr uno bello niue d'estiéu,
M'espacejave pensatiéu
I bord de la Sèino flourido ;
Moun amo tristo, anequelido,
— 104 —
Sounjavo : avié fam d'ideau...
Despièi long-tèms sus lou lindau
Dôu temple de la Pouësio
Noun poudié, d'aquelo ambrousio,
S'assadoula coume voulié —
Perdudo dins lou fourniguié
Dôu grand Paris l'acaparaire
Cercavo lou rode, lou caire
Ounte lou cèu ié sourrisié,
II
Ma pensado, coume uno folo,
Vanegavo dins l'abandoun,
Lors escalère sus la colo
E lèu, dins li bos de Méudoun
léu m'atrouvère. Encantarello
La luno espouscavo si rai,
Beluguejavon lis estello
Dedins aquelo niue de mai.
E subran vaqui qu'uno oumbrino
Apareiguè à moun constat
léu barbelant, dins la peitrino
Lou cor batènt, reste aplanta
En recouneissènt, gigantasso,
L'oumbro d'un valent e d'un fort,
L'oumbro toujour que mai grandasso,
Dôu canounge dis Isclo d'or :
Rabelais, que, la caro palo,
Noun risié, e que douçamen
Leissè toumba sus moun espalo
Sa fino tèsto, tristamen.
Pièi dos lagremo perlejèron
A sis iue leva vers lou cèu ;
En un suprême esfors semblèron
Amoundaut demanda counsèu.
III
« — Dins Avignoun vilo dindanto,
Coumo l'ai noumado un bèu jour,
La mort-peleto vuei aganto
Un fiéu qu'avié tout moun amour...
— 105 —
Aquéu èro de ma famiho
Un di meiour ; avié lou let,
Nautre ié disian Roumaniho
E lou pople, Gascarelet.
Se dins Méudoun lou chaîne enlaço
Aujourd'uei moun front ufanous,
Li nerto de la Bartalasso
Courounon lou siéu pouderous...
Vaqui perqué n'es pas de dire
Coume aquéu malastre m'esmôu;
Lou dou es pourta pèr lou rire,
Aquest jour es un jour de dôu.
E lèu s'esvaliguèl'oumbrino,
Dins lou bos un brut se levé,
Éro de voues claro e divino,
De Rouma cantant li nouvè,
Alor pensant à sis oubreto,
Pièi dins lou bos estent soulet,
Flour de sàuvi, margarideto,
Plourére lou Gascarelet.
IV
Avié resoun lou grand counfraire,
O Roumanille, ères soun fiéu,
Lou fiéu d'aquéu galoi countaire,
Çoume eu nous ères agradiéu ;
Ères lou noble patriarcho,
Lou rèi dôu pople felibren,
Aviés sauva dedins toun archo
Nosto lengo e lou rire ensèn.
Au campèstre emai à la vilj
Lou rire emé li tron de milo
Souto lou soulèu dardaiant,
léu me dise, vaqui toun obro,
O Roumanille tant canta,
Dins nosto Prouvènço tant sobro
Nous enchusclan de gaieta.
GABRIEL PERRIER.
- 106 —
LOU GHAVALARIN
Felipo Ganisso es sarraié. Despièi sièis mes sa frumo Ta leissst:
vèuse em'uno fiho boueno à marida.
La pauro au founs èro pas uno marrido gènt, mai aquelo que
l'avié coupa lou fialet, avié gagna sei cicq sou!... Macastin ! Que
basaruto !.. Pièi, coume caratèro, s'èro jamai vist talo renarello;
atroubavo de mau vounte n'i'avié ges, rèn de rèn anavo bèn, uno
peto de gàrri la fasié rebeca, enfin uno balourdo proumié numéro !
Ah ! paure orne ! èro jamai esta bèn à soun centre.
Tambèn, quand la mesquino parte pèr lou grand viàgi, dire que
la regretè pas... la regretè... Mai empacho pas que lou sero en s'en-
tournant dou cementèri anè coume â l'abitudo prene sa souissesso
avans la soupado.
Emé lou calvàri qu'avié passa, Felipo Ganisso aurié degu dire cebo
subre-tout que Lisa, sa fiho, "èro proun grando pèr soueina lou mei-
nàgi. Mai, nàni, lou taloun a vougu si remetre dins lou jambin.
Quand mi parlas dôu couer deis ome !..
Guerido Barban la repetiero, uno fino lamo, a sachu si desbouia.
S'es dicho qu'en devenènt la frumo d'un palroun sarraié sérié plus
fourçado, à quaranto-cinq an, d'ana creida lei poumo d'amour pèr
carriero. E a tant fa, s'es tant freisado, s'es tant poumpounado pèr
passa davans l'ataié que lou pèis a pita l'esco.
De matin à dès ouro, l'ajouent, moussu Bertas, l'a legi lou papafard.
Soun ana acaba l'istôri à la Majour, an puei passa la journado en
riboto. Aro vèngue la nuech I Mai, pecaire ! s'espèron gaire à ço que
l'arribara
Dou tèms que lei novi si gaudisson à l'aise uno pichoto carriero
dôu quartié Sant-Janen es sènsdessus-dessouto. Va sens dire qu'es
eici que deraoueron lei nôvi. Davans la boutigo dou cantoun uno
troupelado de fumello es aqui à coumplouta.
Escoutas-lei, e boutas, sarés lèu rensigna :
Misé Tèsto. — 0, ma bello, an fa coume se mi vesien pas î Sabès,.
m'èri plantado souto lou porge de la glèiso pèr lei miés vèire sourti.
Misé Petugo. — E iéu que mi siéu tengudo uno ouro à l'espèro
dins la salo de la coumuno ! Quand Guerido m'a visto s'es virado de
l'autre caire... Avié crento e si coumprend...
Babeloun Seguin. — Es egau ; Mèste Galisto avié carga ! Que:
cicoré ! Em' un calot ansin risco pas de s'enrauma dôu cervèu 1
— 107 —
Chouaso. — E elo, qne ! Avès reluca soun bounet à flou ?
Misé Tèsto. — 0, Tanavo coume un capèu mounta sus la testa
d'un pouar.
Misé Riqueto. — Li mancavo lou brout de flou d'aràngi !...
Babeloun. — As vist coume legissié soun libre dôu tèms de la
messo ?
Chouaso. — Taiso-ti, saup pas legi !...
Misé Tèsto. — Vous dieu qu'aquelo gato miaulo àtôutei lei cou-
quinarié.
Misé Panoun. — Auriéu vougu leis espincha coume vàutrei à la
glèiso, mai èri sènso couifo, e lou bedot a pas vougu me leissa
intra.
Babeloun. — Fau recounèisse que Felipo a ges de sang. Déuriè
enca pourta lou gros dôu, e lou vaquito empega emé aquéu troué
de bu6u !
Misé Petugo. — Asso ! Digas-mi, pènsi que sias preparado pèr
esto sero ?
Babeloun. — léu, l'a vuech jour qu*ai près mei precaucien.
Misé Panoun. — léu tambèn, siéu lèsto.
Tôutei. — léu tambèn ! iéu tambèn I
Misé Petugo. — Eh bèn ! veici coume faren. Sian bèn seguro que
lei nèvi si recamparan de galapachoun... Se vous veson charra se
mesfisaran. Adounc faudra resta sus vouéstei courradou coume se de
rèn n'éro. Lei leissaren si coucha e puèi mi càrgui de vous donna lou
signau...
Misé Tésto. — Eanara de bouen î
Babeloun. — Fau que la rendèn sourdo, aquéu mourra de patin \
Chouaso. — Dirien que siés un pau gielouso...
Babeloun. — Lou sang-Piéu mi n'en préserve. Pèr un vièi barbo-
hbu de mastego-fèrri I Atroubariéu miés qu'acô, ma boueno, si va
vouliéu.
Misé Petugo. — Anen, si disputen pas ! Tenen-si lèsto pèr nôu-
v-ouro.
La bando de boueno lengo s'esparpaio e lou valat de la carriero ca-
calejo en pas Soulamen, duro gaire la pas. Ensin que va di Misé
Petugo, FeHpo Ganisso emé sa frumo soun rintra de galapachoun.
An bèn avisa lei basaruto sus sei pouarto, mai ac6 's l'abitudo e,
sènso cregne rèn, nouestei nôvi si preparon a peneca se la fatigo da
la journado leis empacho pas.
— 108 —
Tout d'un c6up, un chamatan abouminable emplisse lou quartié.
Lei coumâire si soun prouvido de peirôu, de campaneto felado, de
xîabuçèu, de siblet, de rounfloun, de troumpeto, de renet, e vague de
pica, de boufa, de brandouia.
Entre-tèms s'auvié canta :
« Es malaut, lou nôvi, es malaut,
« A manja la cougourdo,
« Lou bouioun l'a fa mau...
« Es malaut, Ioq n6vi, es malaut. . . x>
E zôu d'acoumpagna en fèntbrandùssi. Li vesin si meton à Tèstro
•en se tirassant dou rire. Babeloun abihado en orne emé li vièsti de
soun fraire, tèn Mario Riqueto en brasseto e fan de grimaço pèr si
garça dôu parèu. E vague-li de crida e de canta:
« Es malaut, lou n6vi, es malaut! »
Un coumessàri es vengu espincha dôu cantoun ; mai saup que Ta
rèn à faire que de ferma leis uei.
« Es malaut, lou nôvi, es malaut ! »
Alor, la nôvi despacientado a duerbi lou contro-vènt e a vueja soun
pot sus l'esquino d'un bramaire... Ai 1 ço qu'a fach aqui !
L'escaufèstre esclato. Lei cagatroué reboumbon contro la murale,
lei marridei resoun si meton de la partido : d A la bedoulo, hi !...
« A manja la cougourdo
« Lou bouioun l'a fa mau ! »
Ah! la repetiero s'es rebifado, espèro un pau, es nautre que la
îeissaren pas dourmi.
E zôu ! que n'ague. A miojo-nué lou chavalarin doro encaro... E
sieguèsse pas uno patrouio que lou fa cessa durarié toujour. A la fin
pamens cadun e caduno alassa, enraumassa, si va pauva en fredou-
oant fin qu'au lié :
« Es malaut, lou nôvi, es malaut... »
Lou lendeman en duerbènt soun ataié, la proumiero cavo qu^aper-
^ube lou sarraié, es un gros parèu de bano de buôu penjado ei
.grosso clau de fèrri de l'ensegne I... Acô 's lou bouquet dôu nôvi.
Marsiho. l. fougard-provent.
— 109 —
LOU VIN MARIÀNI
Digo, Janeto, es ta nouveno à Nosto-Damo
Que t'a dedins lou cors ansin remounta l'amo ?
Siés fresco coume l'aubo e la flour dôu rousié,
Sabes qu'a de vertu l'aigo dôu benechié ! . . .
La chato, en rougissent, a respoundu : — Que nàni !
Ai begu la liquour d'un sant dôu Paradis...
Espéras, noun, me troumpe, es, crese de Paris...
Oh ! lou diantre soun noum ! sant?.. sant?.. santMariànk
LOU CAVALIÉ
A moun jouve ami Pau Latil.
I
Qu 's aquéu cavalié pressa,
Sus la routo de la Serviano?..,
Soun chivau au peu anissa
Franquis coume un lamp serre e piano.
Caro bruno de Sarrasin,
A d'iue nègre coume rasin
Ounte la flamado s'alumo.
Soun chivau rous es blanc d'escumol...
Es un jouvènt dins si vint an
Que courre vers sa bloundo amigo.
L'amour lou coussejo e lou ligo,
Vai querre aquelo qu'amo tant.
Elo de l'ama 's pas crentouso,
Sènso elo, eu, noun p6u èstre urous...
Pèr counquista soun amourouso
Es parti sus soun chivau rous I...
29 d'ôutobre 1895 j. huot.
— llO —
GOUTOUN
Mau grat la fre, la secaresso,
Sout iou Gastèu di Ventabren,
Chasque jour passo uno pastresso ;
Sis agnéu à-de-reng
Pèr agué 'no caresso,
Un grun de sau, un pau de bran,
Bèlon davans sa mestresso
Que passo, gènlo pastresso,
Sout Iou castèu di Ventabren.
La pastouro qu'ansin camino
A Iou carage tant courous,
E de labro tant cremesino,
E d iue blu langourous,
E taio mistouliiio
Que Iou baroun n'es amourous ;
Eu vôu la chato calino
Qu'a de labro cremesino
E Iou carage tant courous.
De bon matin avans la casso
Lou Segne duerb soun fenestroun
— Sus li viirau i'a de sa raço
Lis escut di baroun,
E pièi Margoutoun passo
'Mé si fedo e soun chin Mouroun ;
b'envan galoi de la jasso
Quand lou Segne d'auto raço
Pèr elo duerb soun fenestroun.
— Escouto-me, bello pichoto,
Te dounarai ma Scgnourié,
Te farai barouno, mignoto ;
Dintre li broudarié ,
Dins l'or saras taroto,
T'aclamaran mi fier guerrié
Dôu mié di lisso e li voto :
Dono-me touncor, mignoto,
Te dounarai ma segnourié.
— 111 —
— Moun Segne, elo respond lout-d'uno,
Sias bèn trop bon d'ama Goutoun ;
Pèr vous, gardas vosto fourtuno,
léu, garde mi môutoun.
— De vèspre au clar de luno
Rèn que pèr un de ti poutoun,
Auras, se vos, bello brmio,
Ma courouno e ma fourtuno
E de troupèUj.o ma Goutoun.
— Se tenès tant à mi brassado,
Se voulès agué moun amour
Vous fau veni dins la valado
E vous faire pastour;
Garda ma troupelado,
Emé iéu, e culi de flour,
Vejaqui la destinado
Qu'aurés, vous, dins la valado
Se voulès agué moun amour.
Lou Segne vai pas à la casso,
S'es embarra dins soun castèu ;
Soun amo es jalouso e tristasso :
L'amour es un estèu
Ount soun cor se matrasso,
Car a vist sus lou planestèu
Sa Goutoun qu'un pastre embrasse,
E n'a 1 amo tant tristasso
-Que s'es barra dins soun castèu.
Mau-grat la fre, la secaresso,
Liuen dôu castèu di Ventabren
Chasque jour passo la pastresso ;
Sis agnéu à de-reng,
Pèr agué 'no caresso.
Un grun de sau, un pau de bren,
Bèlon davans sa mestresso,
Que passo, toujour pastresso,
E noun Donc di Ventabren.
PAU BOURGUES.
ENSIGNADOU
Pajo.
Fèsto chanjadisso 6
Calendié 7
Crounico felibrenco (F. deBouscarlo) 14
Un coumplimen (Lou Furnaire) 15
Plôu (Auzière) .... 16
Lou Pantaiaire (Ravous Ginèsto) 17
La marrido visto (Lou Cascarelet). . . 19
Pèr li noço de M"° Huot (F. Gras). . . 20
Lou Signum (A. de Gagnaud). 21
Sounavo l'Angelus (Ch. Riéu) 26
Santo Estello de Sisteroun (F. Gras).. 27
La Cigalo (J.-H. Fabre, traducioun). 30
La Cigalo e la Fournigo (Lou felibre
di Tavan) 33
Li dos luno (Lou Cascarelet) 36
Brinde à l'oucasien di noueço d'or
(A.-B. Crousillat) 37
Quatre Latinisto (Lou Cascarelet)... 38
Ansèume Mathieu (Roumié Marcellin) 39
Charradisso dôu Capoulié sus An-
sèume Mathieu 40
Au Soulèu (Pau Bourgues) 42
Divôrci (R. T.) 43
Pau Areno (Fèlis Gras) 45
Lou Verbau (E. Marrèu) 47
Primavero (Enri Bouvet) 50
Lou Remèdi (Jan dis Encartamen) . . 51
Ma Bôri ( J. Reynaud) 52
Lou Toundèire (Lou Cascarelet) 53
Souto la Touno (E. Jouveau) 54
Lou mestié de chin (Lou Cascarelet). 55
Dous sounet (Marins Jouveau) 57
Lou Reviho-Matin (Lou Cascarelet).. 58
A. M. M. (A.-B. Crousillat) 60
Très boni voio (E. Jouveau) 61
Pajo.
Farfantello (J. Reynaud) 64
Tè, leitour. legisse acô (L'Aiôli) 64
A maneboudo (Lou canounge Bourges) 65
Chapitre XXIV de la Genèsi (F. Mistral) 66
Flour de Vèuno (Jan Monnet 70
Li Cese e lou Parrouquet (Lou Cas-
carelet).. . . 72
Maiano (Sextius Michel) 74
Cassis e li Langousto (L'Aiôli) 75
Cansoun (Jôrgi Allié) 75
Un Miracle (Lou Cascarelet) 77
Inné Gregau (F. Mistral) 78
La marrido memôri (Lou Cascarelet). 80
Lou bon Jour (M. Rimbaud) 81
La marrido sentido (J. Sicard) 82
L'oustau (Marius Girard) 84
Li bihet de la Loutarié (Lou Cas-
carelet).. 86
Uno noço de Vilage (Anfos Tavan)... 88
Lou Retra (J. Sicard) 90
Lis Espino (Jan Monné), 91
Veran-la-Mort (Jùli Veran) 91
L'inimitable Mikado) 96
La Terro (Louis Astruc) 66
Mes de mai, fres e gai 97
Sextius Michel (Maurise Faure) 98
Nadado (Antôni Berthier) 100
La Lideto (Auzias Jouveau) 101
Pàuri vièi (J. dis encartamen) 103
Un bon avis. (Alcool de Mento de
Ricqlès 103
De Rabelais à RoUmanille (G. Perrier) 103
Lou Chavalarin (L. Foucard-Provent) 106
Lou vin Mariàni , 109
Lou Cavalié (J. Huot) 109
Goutoun (Pau Bourgues) 110
A RM AN A PROUVENÇAU*
PÈR LOU BEL AN DE DIEU 1899
* Aqueste Armana es acoumpagua d*uno Farandouio en musico, pèr L.
Michel. Es uno douno en tôuti nôsti bràri leitour.
J. ROUMANILLE, libraire-éditeur, i9, rue St-Agricol, AVIGNON.
_^^ y
Niuiri, li bon Prouvençau, -«- • M "M' >'~V "W" TT" Vidoun, Vidau,
Au sufrage universau, ■ ^ /^L ■ ■ B I I Segound la vid»
Youtaren pèr l'éli ■ J /—m ■ ^ V ■ i ■ ^O" /oumoM.
£ r-- ^'a-f '.. -*-^ ^ .«^ -»- ^'.^ -«-^ -m. ,^^. ^. ^^.^^^^.
F. MISTRAL. "^ ^
QUE VAI CREMANT TRES FES PER MES
BURÈU DE REDACIOUN \ PRES DE L'ABOUNAMEN
Vers \
M. Folcô nE BAROiACEIiLiI \ ^. ^ _ .
(^ un an lOir. »
au Palais dôuRoure Sièis mes Sfr.BO
EN AVIGNOUN \ Très mes 3 fr. »
LA REVUE FÉLIBRÉENNE
SOUS LA DIRECTION DE M Paul MA.JRIÉJTON
ABONNEMENTS :
¥n an : lO fr. ; Six mois, 6 fr. ; Le numéro, 1 fr. ; Étranger, un an, lO fr.
Bureaux et Administration, 9, rue Richepanse, à Paris
N. B. — On trouve les années précédentes au prix de lO francs chacune,
au bureau de la Revue et chez ROUMANILLE, libraire à Avignon,
SPÉCIALITÉ D'OUVRAGES
CONCERNANT LA PROVENCE ET LE COMTAT
Histoire générale. — Histoires locales
Biographies des Hommes illustres. — Nobiliaires.
Monographies.
Vieux Chants populaires.
DICTIONNAIRES & GRAMMAIRES DE LA LANGUE PROVENÇALE
Collections COMPLÈTES DE l'ARMANA PROUVENÇAU
A partir de 1855. —45 vol. {très rare.) SO fr.
ARMANA
PROUVENÇAU
PÈR ^ LOU BEL AN DE DIEU
1899
ADOUBA ;E PUBLICA de la MAN DI' felibre
Porto joio, soûlas e passo-tèms en tout lou pople dôu Miejour
AN QUARANTO-CINQUEN DÔU FELIBRIGE
AVIGNOUN
ENCÔLDE J. BOUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
49, CARPIÇ^O PE . SANT-ACRICÔ, 19
J. lipUMANILLE, libraire-éditeur, ig, rue St-Agricol, C^ VI GNON
DICTIONNAIRE HISTORIQUE, BIOGRAPHIQUE
ET BIBLIOGRAPHIQUE DE VAUCLUSE
"Par <BARJAVEL
2 volumes in-8e. — Prix : 15] fr.
MONUMENTS INÉDITS SUR L'APOSTOLAT
DE SAINTE MARIE MADELEINE EN| PROVENCE:
ET SUR LES AUTRES SAINTS DE CETTE CONTRÉE
"Par €M, PAILLON
Ouvrage orné d'un grand nombre de? gravures.
2 vol. gr. in-8o. — Prix : 15 fr.
RÉSUMÉ DE L'HISTOIREi DES PROVENCE
"Par ^OUCHON-GUIGUES
1 volume in-8o. — Prix : 6 fr.
HISTOIRE DE LA SOCIÉTÉ PROVENÇALE S
AU MOYEN-AGE
d'après des documents INÉDITS
^ar Ch. DE IRJBBE
4 vol. in-S». — Prix : 7 fr. 50.
HISTOIRE DES SOUVERAINS PONTIFES
QUI ONT SIÉGÉ I A AVIGNON
'Par JOUDOU
2 vol. in-12. — Prix : 7 fr.
LA FONTAINE DE VAUCLUSE & SES SOUVENIRS
"Par J. SAINT-MARTIN
1 Yol. iH-12 illustré par Bill, Eysséric, JCarl, Paul Saïn, Rohx.
Prix : 9 fr. 50.
LA^ ROSO DE TOUTI LI VENT
'^ " COUMPASSADO PÉR LOU CAPITA^NIINEGRÈU
(DE CEIRiiSTO)
UBA
^^US!,o
ADRÉ
I^uso rUba, tèn-te à l'Adré :
Lauso lou Mount, tèn-te à la Piano;;
Lauso la Mar, tèn-te à la Terro ;
Lauso la Franco, e tène à Prouvènço.
ESCL.USSI
l'aura en 1899, très esclùssi de soulèu e dous esclùssi de luno :
1. Esclùssi parciau de soulèu, lou 11 Janvié, envesible en AvignouM.
2. Esclùssi parciau de soulèu, lou 8 Jun, vesible en Avignoun. «j^
3. Esclùssi toutau de luno, lou 23 de Jun, envesible en Avignoun.
4. Esalùssi anulàri de soulèu, lou 2 Desèmbre, envesible en Avignoua»
5. Esclùssi parciau de luno, lou 16 Desèmbre, vesible en Avignoun.
FËSTO CHANJADISSO
Cendre, 15 de Febrié.
Pasco, 2 d'Abriéu.
Rouguesoun, 8, 9 e 10 de Mai.
Ascensioun, 11 de Mai.
Pandecousto, 21 de Mai.
Ternita, 28 de Mai.
Fèsto-de-Diéu, 1* de Jun.
Avènt, 3 de Desèmbre.
LUNO MKCROUSO
Laluno d' Abriéu^quefailou \o d'Abriéu
Luno mecrouso,
Femo renouso,
E auro que sort de la bruno,
Dins cent an n'i' aurié trop d'uno,
TEMPOURO
Febrié 22, 24 e 25 j Setèmbre 20, 22 e 23-
Mai 24, 26 e 27 | Desèmbre 20, 22 e 23.
Lou printèms coumenço lou 20 de Mars ;
L'estiéu coumenço lou 21 de Jun ;
L'autouno coumenço lou 23 de Setèmbre ;
L'ivèr coumenço lou 22 de Desèmbre.
Trente jour en Setèmbre,
Abriéu, Jun e Nouvèmbre ,
De vint-e-vue n'i 'a qu'un .
Lis autre n'an trento-un.
AMER PICON I AMAR PICOUN
JANVIÉ
D. Q. Ion 5, à 3 0. 31 de rèspre.
N. L. Ion 11. à 10 0. 59 de matin.
P. Q. Ion 18, à 4 0. 45 de vèspre.
P. L. lo«2G. à 7 o. 44 de matin
Li jour crèisson de 1 o. 6 m.
1
DlM.
2
dil.
3
dim.
4
dim.
5
dij.
6
div. ,
7
diss.
8
Dim. ;
9
dil.
10
dim.
11
dim.
12
dij.
13
div.
14
diss.
15
Dim.
16
dil.
17
dim.
18
dim.
19
dij.
20
div. ;
21
diss.
22
DlM.
23
dil.
24
dim.
25
dim.
26
dij.
27
div.
28
diss.
29
Dim.
30
dil.
31
dira.
Jour de l'an.
S. Clar.
8to Genevivo.
S. Ferriôu.
S. Simeoun de la coul.
Li RÈi.
8 Lucian.
S. Severin.
8. Juliaa.
S. Pau l'ermito.
S. Teodôsi.
S. Gaspard.
Sto Verounico.
S. Alàri.
8. Bouuet.
8. Ounourat.
8. Antôni.
Sto Flourido.
S. Canut.
8. Sébastian.
Sto Agnès.
S. Vincèn.
S. Ramoun.
S. Bousièli.
Counv. de S. Pau.
8. Ansile.
8. Màri.
Sto Cesario.
S. Constant.
Sto Martino.
Sto Marcello.
FEBRIÉ
D. Q. Ion 3, à5o. 34 de matin.
N. L. Ion 10, à 9 o. 41 de matin,
P. Q.loul7.à 9 0. 1 de matin.
P. L. Ion 25, à 2 o. 25 de yèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 33 m
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
8 ! dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
13 j dil.
14 j dim.
15 dim.
16 dij.
17 div.
18 i diss
19 i Dim.
20 î dil.
dim.
dim
21
22
23 i dij.
24 div.
diss.
Dim.
27 dil.
28 dim.
S. Ignàci, ev.
La Candelouso.
S. Blàsi.
Sto Jano.
Sto Agueto.
Sto ûoro.
S. Richard.
S. Ginous.
S. Jan de Mata.
Sto Coulastico.
S. Adoufe.
Sto Làli.
S. Dounin.
S. Valentin.
CENDRE.
S. Armentàri.
Sto Mariano.
S. Flavian.
S. Valié
S. Ouquèri.
S German.
Tempouro.
S. Ramoun.
S. Matias.
S. Aleissandre.
S. Nestour
Sto Ounourino.
S. Cassian.
MARS
n
D. Q. Ion 5, à 4 o.l6 de matiji,
N L ■ Ion 11. à 8 0. 2 de matin.
P. Q. Ion 19, à 3 o. 33 de matin.
P. L. Ion 27, à 6 0. 28 de matin.
Li jour crèisdon de 1 o. 50
1
dim.
Sto Antounino.
2
dij.
Sto Natalio.
3
div.
Sto Cunegoundo
4
diss.
S . Casimer.
5
Dim.
S. Ambrôsi.
6
dil.
Sto Couleto.
7
dim.
Sto Perpètio.
8
dim.
S. Jan-de-Diétt.
9
dij.
Sto Franceso.
10
div.
Li 40 Martire.
11
diss.
S. Gregôri.
12
Dim.
S. Massemin.
13
dil.
Sto Oufrasié.
14
dim.
Sto Matiéudo.
15
dim.
S. César de Bus.
16
dij.
S. Abram.
17
div.
Sto Rèino.
18
diss.
S. renie.
19
Dim.
Passioun.
20
dil.
S. Jouaquin.
21
dim.
S. Benedit.
22
dim.
S. Afradasso.
23
dij.
S. Vitourin.
24
div.
S. Grabié.
25
diss
ANOUNCIACIOUN
26
Dim.
Rampau. m
27
dil.
S. Massemilian.
28
dim.
S. Ilarioun.
29
dim.
S. Sisto.
30
dij.
•^. Amadiéu.
31
div.
DiVÉNDRE-SANT.
AMEK PICON I AMAR PICOUN
ABRIÉU
D. Q. Ion 3, à 0 0. 5 de vèspre.
N. L. lou 10, à 6 O.30 de matin.
T. Q. loa 17,àj40 o. 52 de vèspre,
,P. L. lou 25, à 7 0. 31 de vèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 43 m.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
19
11
12
13
14
15
16
17
18
19
ae
21
22
23
24
25
26
2T
28
29
39
diss.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dii.
dim.
dim.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
S. Ugufi.
PA8C0.
S. Richard.
S. Isidôri.
S. ViQGèns-Ferrié
S. Prudènci.
S. Gautié.
S. Aubert.
QUASIMODO.
b. Macàri.
S. LeoQD.
S. Benjamin.
S. Jùli.
Sto Ido.
S Benezet.
SS. Frutuous.
S. Lambert.
Sto Natalio.
S. Apouiôni.
S. Oufege.
S. Ansèume.
B. Leounido.
S. Jôrgi.
Sto Vitôri.
S. Marc.
S. Glet.
Sto Zeto.
S. Vidau.
Sto Gatarino de S.
S. Estrôpi.
MAI
D. Q lou 2, à 5 0. 56 de vèspre.
N. L. lou 9, à 5 o. 48 de vèspre.
P.Q. loH 17, à 5 0. 22 de vèspre.
P. L. lou 25, à 5 0. 58 de matin.
D. Q. lou 31, à 11 o. 4 de vèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 18 m.
1
dil.
2
dim.
3
dim.
4
dij.
5
div.
6
diss.
7
Dim.
8
dil.
9
dim.
10
dim.
11
dij.
12
div.
13
diss.
14
Dim.
15
dil.
16
dim.
17
dim.
18
dij.
19
div.
20
diss.
21
Dim.
22
dil.
23
dim.
24
dim.
25
dij.
26
div.
27
diss.
28
Dim.
dil.
dim.
31 dim.
S. Jaque e S.Felip,
S. Atanàsi.
La Santo Grous.
Sto Mounico.
Sto Sereno.
S. Jan Porto L.
S. Estanislau.
BOUGUESOUN.
S. Gregôri.
S. Antounin.
ASCENSIOUN.
S. Brancàci.
Sto Glicèro.
S. Pons.
S. Bounifàci.
S. Gènt.
S. Pascau.
S. Bernardin,
Sto Mariano.
S. Fèli.
Pandecousto .
Sto Julio.
S Deidié.
Tempouro
Sto Mario Jacobe.
S. Felip de Nèri.
S. Oulivié.
Ternita.
S. Masserain.
S. Fèli.
Sto Peirounello.
JUN
1
N. L. lou 8, à 6 0. 30 de matin.
P. Q. lou 16, à 9 0. 56 de matin.
P. L. lou 23, à 2 0. 29 de vèspre.
D. Q. lou 30, k 4 0. 54 de matin.
Li jour crèisson de 20 minuto.
1
dij.
2
div.
3
diss.
4
Dim.
5
dil.
6
dim.
7
dim.
8
dij.
9
div.
10
diss.
II
Dim.
12
dil.
13
dim.
14
dim.
15
dij.
16
div.
17
diss.
18
Dim.
19
dil.
20
dim.
21
dim.
22
dij.
23
div.
24
diss.
25
Dim
26
dil.
27
dim.
28
dim.
29
dij.
30
div.
FÈSTO-DE-DlÉU.
S. Marcelin.
Sto Gloutiéudo.
S. Quentin.
S. Bonifàci.
S. Glàudi.
S. Nourbert.
Sto Pelagîo.
S. Medard.
Sto Félicita.
S. Barnabèu.
Sto Oulimpo.
S. Antôni de Pado
5. Basile.
Sto Moudèsto.
6. Gèri.
8. Verume.
S. Ouzias.
S. Gervàsi.
Sto Flourènço.
8. Léufré
S. Paulin.
Sto Agrevo.
S. Jan-Batisto.
Tresl. de S. Aloi.
S.Dàvi.
S. Adelin.
H. Irenèu.
S. Poire e S. Pau.
S. Lucide.
AMER PIGON I AMAR PICOUN
JULIET
AVOUST
SETËMBRi:
H N. L. lo« 7. k8 0. 41 derèspre.
P. Q. Ion 16, à 0 0. 08 de mat^n.
N. L. lou 6, k 11 0. 57 de matin.
N. L. lou 5. à 3 o.|42de matia. 1
P. Q. lou 14, k 0 0- 03 de vèspre.
P. Q. lou 12, k 9 0.58 de vèspre. H
P. L. Ion 22, à 9 o. aide vèspre.
P. L. Ion 21, à 4 0. 54 de matia.
P. L. lonl9, k0o.40devèspre. {|
D. Q. ion 29, à B o. 50 de vèspre.
.D. Q. lou 28, â 0 0. 06 de matin.
D. Q. lou 26, à 3 0. 12 de vèspre.
Li jour demenis. de 1 o.
Li jour demenis. de l o. 38 m.
Lijour demenis. de l o. 44 m.
l
diss.
S. Marciau.
l
dim.
S. Pèire encadena
il
div.
S. Baudèli.
2
Dm.
La Vesitacioun.
2
dim.
S. Estève.
2
diss.
S. Agricô.
3
dil.
S. Anatôii.
si
dij.
Sto Lidio.
3
Dim.
S. Aiôu.
4
dim.
S. Fourtunat.
4
div.
S. Doumergue.
4
dil.
Sto Rousaiio.
5
dim.
S. Pau de Liss.
5
diss.
S. Ion.
5
dim.
S. Lôugié.
S. Amable.
6
dij.
Sto Angèlo.
6
DlM.
S. Sauvaire
6i
(iim.
7
diT.
Sto Aubiergo.
7
dil.
S. Gaietan.
7
dij.
S. Autau.
8
diss.
Sto Isabèu.
8
dim.
S. Justin.
8
div.
N.-D. de SET.
9
Dim.
S. Bres.
9
dim.
S. Rouman.
9
diss.
S. Veran.
10
dil.
N.-D. de Santa.
10
dij.
S. Laurèns.
10 1
Dim.
S. Pôuquerié.
S. Pacient.
11
dim.
S. Pio.
11
div.
Sto Rusticlo.
11
dil.
12
dim.
8. Ounèste.
12
diss.
Sto Glaro.
12
dim.
Sto Bono.
13
dij.
S. Anaclet.
13
DlM.
S. Pourcàri.
13
dim.
S. Antounin
14
div.
S. BonaveQturo.
14
dil.
S. Ghapôli.
14
dij.
Eiiauuamen de la Groai.
15 diss.
S Enri.
15
dim.
N.-D. D'AVOUST.
15
div.
S. Anfous.
16
Dim.
N -D. Dou M. G.
16
dim.
S. Ro.
16
dicS.
S. Gournéli.
17
dil. S. Alèssi.
17
dij.
S. Jacinto.
17
Dim.
S. Lambert.
18
dim.
S. Tournas d'Aq.
S. Vmcèns de P.
18
div.
Sto Eleno.
18
dil.
Sto Esteveneto.
19
dim.
19
diss.
S. Louis.
19
dim.
S. Jenouvié.
20
dij.
Sto Margarido.
20
Dim.
S. Bernât.
20
dim.
Tempouro.
21
div
S Vitou.
21
dil.
S Privât.
21
dij.
S. Estàqui.
22
diss.
Sto Madaleno.
22
dim.
8. Safourian
22
div.
S. Maurise.
23 DiM. 8. Cassiaa.
23
dim.
S. Sidôni.
23
diss.
Sto Tèclo.
24'dil. Sto Crestino.
24
dij.
8. Bourtoumiéu.
24
Dim.
Sto Salabergo.
25 idim.
S. Jaume.
25
dii.
S Genôsi.
25
dil.
S Fermin.
26
dim.
Sto A no.
26
diss.
S Zeûrin.
26
idim.
S. Ouzias.
27
dij.
S. Pantàli.
27
Dim.
S. Gesàri.
27
I.lim.
S. Gosme e Damiaa.
28
div.
S. Sanàri
28
dil.
S. Juiian.
28
|dii.
S. Geran.
29
dis».
Sio Marto.
29
dim.
8. Jan degoulàssi
29
div.
S. MlQUÈU.
30
Dim.
S.Loup.
30
dim.
Sto Roso.
30
diss.
s. Jirome.
31
dil.
S. German.
31
jdij.
S. Lazàri.
AMER PICON I AMAR PIGOUN
OUTOBRE
N. L. Ion 4, à 7 0. 23 de vèspre.
P. Q. lou 12, à 6 0. 19 de matin.
P. L. louis, k 10O.14 de vèspre.
D. Q. lou 26, k 9 o. 49 de matin.
Lijour demenis. de 1 o. 45 m.
1
DlM.
2
dil.
3
dim.
4
dim.
5
dij.
6
div.
7
diss.
8
Dim.
9
dil.
10
dim.
11
dim.
12
dij.
13
div.
14
diss.
15
DlM.
16
dil.
17
dim.
18
dim.
19
dij.
20
div.
21
diss
22
Dim.
23
dil.
24
dim.
25
dim.
26
dii.
27
div.
28
diss.
29
Dim.
30
dil.
31
dim.
8. Roumié.
Li S. Ange gard.
S. Guprian.
S. Francés d'As.
Sto Tùli.
S. Evôsi.
S. Baque.
Sto Reparado.
S. Danis.
S. Vergèli.
S. Gastou.
S Veran.
S. Geraud.
S. Galist.
Sto Tereso.
Sto Rousselino,
S. Flourènt.
S. Lu.
S. Gérard Tenco,
S. Grapàsi.
Sto Oursulo.
Sto Mario Salomé
S. Tederi.
S. Maglôri.
S. Grespin.
S. Flôri.
S, Salvian.
S. Simoun.
S. Narcisse.
S. Lucan.
S. Gristôu.
NOUVÈMBRE
N. L, lou 3, à 10 0. 36 de matin.
P. Q. lou 10. à 1 0. 43 de vèspre.
P. L. lou 17, à 10 0. 28 dematin.
D. Q. lou 25, k 6 0. 44 de matin,
Lijour demenis. de 1 o. 45 m.
1
dim.
2
dij.
3
div.
4
diss.
5
Dim.
6
dil.
7
dim.
S
dim.
9
dij.
10
div.
11
diss.
12
Dim.
13
dil.
14
dim.
15
dim.
16
dij.
17
div.
18
diss.
19
Dim.
20
dil.
21
dim.
22
dim.
23
dij.
24
div.
25
diss.
26
Dim.
27
dil.
28
dim.
29
dim.
30
dij.
Toussant.
Li Mort.
S. Marcèu.
S. Ghamas.
S Zacarié.
S. Estève (d'Ate).
S. Ernèsti.
S. Goufrèdi.
S. Maturin.
S. Just.
S. Martin.
S. Rfiinié.
S. Mitre.
S. Ru, ev. d'Av.
S. Ougèni.
S. Ouquèri.
S. Agnan.
Sto Audo.
Sto Isabèu.
S. Eimound.
Présent, de N.-D.
Sto Gecilo.
S. Glemènt.
Sto Floro.
Sto Gatarino.
Sto Dôufino.
S. Siffrèn.
S. Soustène
S. Savournin.
S. Andriéu.
DESËMBRB
N. L, lou 3, à 0 o. 57 de matin.
P. Q. lou 9. à 9 0. 12 de vèspre.
P. L. lou 17, à 1 0. 40 de matin.
D. Q. Ion 25, à 4 o. 07 de matin
Li jour demenisson de 27 m.
1
div.
2
diss.
3
Dim.
4
dil.
5
dim.
6
dim. !
7
dij. 1
8
div. i
9
diss. j
10
Dim.
11
dil.
12
dim.
13
dim.
14
dij.
15
div.
16
diss.
17
Dim.
18
dil.
19
dim.
20
dim.
21
dij.
22
div.
23
diss.
24
Dm.
25
dil.
26
dim.
27
dim.
28
dii.
29
div.
30
diss.
31
DlM.
1
S. Aloi.
Sto Bibiano.
Lis AVÈNT,
Sto Barbo.
S. Sabas.
S. Micoulau.
S. Ambrôsi.
Councepcioun.
Sto Loucaio.
Sto Valiero.
S. Damàsi.
Sto Danisa.
Sto Lùci.
8. Filougone.
S. Ousèbi. .
Sto Azalaïs.
Sto Oalimpa
S. Gràci.
S. Timouleoun.
Tempouro.
S. Tournas 1. m.
S. Ounourat.
Sto Vitôri.
S. Ives.
Calèndo.
S. Estève.
S. Jan, evang.
Li S. Innoucènc.
S. Trefume.
Sto Gouloumbo.
S. Sivèstre.
AMER PICON I AMAR PICOUN
ARMANÀ PROUYENQAU
GI\OUIVICO FEl^IBItEIVCO
Tron-de-pas-Discle ! vole plus béure enjusqu'à l'an que vèn ! fasié-
un ibrougno en picant dôu poung sus la taulo moustouso dôu cabaret.
Tron-de-pas-Discle ! vole plus faire de Grounico felibrenco enjusquo
au siècle que vèn ! iéu dirai.
Etendrai paraulo coume l'ibrougno que fasié lou sarramen de plus
béure sus lou cop de miejo niue dôu trento-un desèmbre. Car lou
sabès, mi bons ami, es eiçôlou darnié Armana Prouvençau d'aqueste
siècle dès-e-nouven !
Mai parlen pau e parlen bèn : Se se reviran, aro que sian arriba.
au bout de la rego, pèr vèire s'avèn tira dre, devèn èstre countènt e
satisfa. Noste bel Armana Prouvençau, adouba e publica de la man
di Felibre, n'es à la flour de l'iage : Quaranto-cioq an ! E se pou dire
que dinsli treboulèri de la vido, li bouliverso de la poulitico, lis our-
rour de la guerro, li pôu e lis angouisso di pèsto e di colera-morbus.
e tôuti li flèu qu'aclapouiron la pauro umanita, se pôu dire que
noste Armana Prouvençau a pourta joio, soûlas e passo-tèms en tout
lou pople dôu Miejour.
Es noste Armana Prouvençau qu'a mantengu dins lou passa e
mantendra dins l'aveni la veritablo tradicioun felibrenco pèr engarda
lou Felibrige de toumba dins la fèbre quartano que lèn vuei quasi
tôuti 11 pople de l'Uropo ! Es eu que nous mantendra san e sage au
mitan di febrous e di fôu, e noste Felibrige ansin fara flôri e sara
coume lou recaliéu de la resoun e de la nauto pouësio ; e pèr nôsti
nebout e pèr nôsti rèire-nebout, dins cent an, dins milo an, jusqu'à
la fmissioun di siècle, l'Armana Prouvençau e lis obro di felibre saran
lou mirau de la Prouvènço au siècle dès-e-nouven.
Acô di, veguen uu pau coume s'es passa Tan que vèn de s'escoula.
Bh, bèu bon Dieu ! toujour lou même tran-tran, toujour lou même es-
trambord, tantdi vièique di jouine : Uno bello fèsto à Paris au mes
de janvié, quand noste Gapoulié i'es ana, s'es dounado au café Vol-
taire, ounte i'a agu grand banquet, discours e serado touto prouven-
çalo, emé d'artisto di tiatre que cantèron de cansoun e de nouvè, e
diguèron de pouësio, de conte e de galejado, tout acô en ton prou-
vençau grana coume se n'ausis gaire eici en pleno Prouvènço. E.
aquelo fèsto se passa vo en faraiho, tôuti la man dins la man, lou cor
— 12 —
•countènt, ges d'amarun, ges de fèu, d'enterin que dins li carrierô e sus
îi relarg de la capitalo, li parisen e tôuti li cassibraio vengu de sabe
pas mounte, brassejavon, bramavon : Vivo aco ! Vivo lou rèsto î e,
lis un contro, lis autre pèr Zola, se butassavon e se penchinavon.
Encaro, s'èro esta la veritablo set de verita e la veritablo fam de jus-
tice que lis aguèsse ansin mes en batèsto !
Lou 29 de mai, lou Gounsistôri felibren s'acampavo en vilo d'Arle
e dins la sesiho soulenno que se tenguè, fuguèron nouma Majourau
dôu Felibrige, lou députa de Paris, Glovis Hugues, en ramplaça-
men de Pau Areno e l'abat Leoun Spariat en ramplaçamen d'En
Jousè Huot. Se délibéré pièi sus la counvidacioun qu'èro facho au
felibrige pèr lou coumitat di fèsto d'Agen en l'ounour dôu pouèto
Jaussemin, d'ana faire la fèsto de la Santo Est^Uo à-n-aquelo ôu-
casioun dins la ciéuta gascouno. La dicho unanimo di quinge ma-
jourau tenènt sesiho, fugue que li fèsto en l'ounour de Jausse-
min estent remandado au mes d'Avoust pèr espéra li Cadet de
Gascougno, e prenènt ansin lou biais d'èstre subre-tout de fèsto
en l'ounour di cadocho, lou felibrige dévié s'asteni de prendre part
à-n-aquelo gascounado, e se décidé que la fèsto annalo de Santo-
Estello &e farié à l'aveni esclusivamen entre felibre, e fugué marca
lou rode pèr la fèsto d'aqueste an is Aigo-Morto.
Lou Gounsistôri délibéré mai que pèr bén afourti lou respèt qu'a
lou felibrige pèr la memôri dôu grand pouèto Jaussemin, uno delega-
cioun felibrenco sarié mandado en Agen pèr prendre part à la cere-
mounié que se farié au péd de l'estatuo dôu pouèto gascoun. Fugue
En Gastoun Jourdanne, cancelié dôu felibrige pèr lou Lengadô e
l'Aquitàni que se délégué pèr ié prendre la paraulo. Dôu même
cop se noumé En Albert Arnavielle, felibre majourau, assessour de
Lengadô, pèr représenta lou felibrige à l'inauguracioun dôu buste
de Peyrottes à Glarmount — e lou majourau En Antounin Perbosc
fugué delega à l'inauguracioun dôu buste d'Aguste Fourés à
Toulouso.
Aquelo bello obro estent facho, lou Gounsistôri anè, en cors,
vesita lou Muséum Arlaten, qu'es, acô, uno di béllis entrepresso
felibrenco que se fugon eimôudado desempiéi la foundacioun dôu
Felibrige. Aqui i'a déjà, acampa dins li salo vasto, proun souveni
de la vido vidanto de Prouvènço, desempiéi l'ôutis dôu mendre pacan
e l'eisino de sa bori, enjusqu'i cabau ufanous di pelot di grand mas ;
desempiéi lou viésti de buro o de velout dôu ràfi e dôu gardian
— 13 —
enjusqu'i raubo sedouso di peloto, di bourgfiso e di princesso d'àutri
tèms.
Aqui i'aura, reprouducho pèr lis ôujèt, ôutis, eisino, moble e^
coustume, touto l'istôn de nosto bello terro dôu Miejour, desempièi
la mar bluio enjusqu'i raro dôu Dôufinat e desempièi lis Aup en-
jusqu'i Geveno. E vous dirai, se lou sabès pas déjà, qu'aqu'elo bello.
foundacioun la devèn à noste mèstre e subre-Capoulié En Frederi
Mistral, ajuda e segounda, coume se p6u pas miéus, pèr l'afouga
e l'erudit dôutour Marignan, un felibre de la bono man, vous.
Tassegure.
Lou 26 de juo, li felibre de Prouvènço e de Lengado, Majourau
e Mantenèire, arribavon en vilo d'Aigo-Morto, e dins un banquet
celebravon sa fèsto Santo-Estelenco. Aqui i'aguè ges d'aquélibarbo-
fresco, pelèfi o dugatèu, estrangié à nosto Gauso, que nous an tant
souvent entramba de si ventresco dins nôstis acamp pouéti à l'entour
de la santo taulo felibropco. Quaranto e tant de felibre dôu bon peu
se partegèron lou pan e lou vin e s'abarriguèron de l'unenco pensado
que lou Gapoulié En Fèlis Fras espandiguè dins soun discours : La
lucho à mort pèr lou reviéure efetiéu de la Lengo d'Oc.
Dins soun acamp que seguiguè la felibrejado Santo-Estelenco, lou
Counsistôri noumè Majourau dôu Felibhge, lou mantenèire Carie
Ratier d'Agen, en ramplaçamen dôu paure trespassa En Tamisey
de Larroque.
E ves-aqui qu'au mes d'avoust, li delegacioun que lou Counsistôri
avié nouma en Arle. aiièron en Agen e à Toulouso e à Glarmount, e la
paraul© felibrenco fu^uè pourtado valentamen pèr En Gastoun Jour-
danne davans lestatuo de Jaussemin, e planté bèn lou dagoun ounte
fau l'ardent Antounin Peibosc davans l'estatuo d'Agusle Fourès, e
faguè trefouli lou pople de Glarmount noste Albert Arnavielle davans
lou buste de Peyrottes.
E au courrènt d'aquéli fèsto se veguè aqueste espetacle que faguè
jougne lis espalo i gènt de sen e de cor : Un menistre de l'Estrucioun
publico vouguènt respundre à-n-un discours bèn felibren de noste
cancelié En Pau Mari(.4on, digue i moustacho de canebe di Gadocho
de Gascougno, que i'avié plus ges de Gascoun, ni-mai de Len-
gadoucian, ni-mai de Prouvençau, ni-mai de Limousin, que i'avié
rèn que de Francés ; ço (jue pèr eu voulié dire : i'a rèn que de Pari-
sen... Em'acô, me peno de lou dire, d'enterin que li Prouvençau, li
Leogadoucian e li Limousin se rancuravon e aplaudissien la dicha
— 14 —
^e noste cancelié, lou Cadet di Gadocho de Gascougno afourtissié la
paraulo dôu menistre e lou remerciavo dôu gautas !
Mai fau pièi tout dire : d'enterin que lou menistre largavo aquelo
boufounado à ïoulouso, lou Préfet de l'Hérault, Moussu Vincent,
à Clarmount, davans lou buste de Peyrottes, alargavo un flame dis-
cours en bello e puro lengo d'Oc... Ac6 tapo aco.
E pièi papié parlo, barbo calo : se i'avié plus ges de Prouvençau,
ni de Lengadoucian, ni de Limousin, ni de Gascoun, es que se publi-
carié talo pausito de libre e de librihoun dins nosti sèt dialèite mie-
journau? Espinchas un pau aco :
Li Masc, coumèdi espetaclouso e legendàri en cinq ate, pèr A.
Tavan. (En Avignoun, Roumanille, editour).
Lou VI dau mistèri, recuei de pouësio, pèr Pau Ghassary. (Mount-
Pelié, empremarié centralo dôu Miejour.)
Flour de Primo, rimos d'un pitchou païsan, pèr lou paure e
regreta Pau Fioment. (Empremarié Ghabrié, à Vilo-Novo-sus-Lot.)
A travers le Midi, fêtes félibréennes, pèr Sernin Santy. (Empr.
Roche e Brive).
Madamo de Sévigné, roumavage d'un felibre à Grignan, pèr l'abat
E. Imbert. (Roumanille, editour en Avignoun).
Dins las Nèplas, pèr Antounin Mafïre. (Empr. Azaïs, à Beziers).
Dictionnaire de la langue Toulousaine, pèr Donjat (au burèu dôu
journau Le Gril, à Toulouso).
Glaudino, pouèmo en VII cant, pèr Don Savié de Fourviero. (Empr.
David et Brisset, àSant-Roumié).
Jasmin, un voulume in-12 de Pau Mariéton. Aquéu libre s'acabo
pèr un chapitre entitoula Jasmin et les félïbres, e pèr l'odo de Mistral
en l'ounour de Jaussemin.
Las papillotos, de Jasmin, edicioun in-12 emé gravaduro (A.gen,
empremarié J. Roche, Avignoun, Roumanille).
La Société provençale à la fin du Moyen-Age, d'après des docu-
ments inédits, par Gharles de Ribbe (Paris, Pion).
Vihado, recuei de nouvè, pèr l'abat Bernard. (Empr. Aubanel, en
Avignoun).
Lou Saut Aloi de Broussinet, pouèmo, pèr l'abat Leoun Espariat.
(Marsiho, Ruât, editour).
Cantos d'Azur, pouèmo, pèr Na Filadelfo de Gerdo. (Mâcon, Protat
frères, Empr.).
Almanach du Midi, publica souto la direicioun de Jan Garrère.
(Bourdèus, Empr. Gounouilhou, carriero Guiraude).
— 15 —
Conte Gavouot, pèr E. Plauchud. (Empr. A. Grest, à Fourcauquié).
E pèr pas faire tira plus long aquelo letanio, acabaren en anoun-
<îiant que lou segound voulu me di Rouge dôu Miejour^ La Terrour,
de noste Capoulié En Fèlis Gras, a pareigu à New-York, en Americo,
revira en angles pèr Madamo Gatarino A. Janvier, sôci dôu Feli-
brige, enco de D. Appleton e G'*, editour, e a peréu pareigu à Loun-
dro, en Anglo-Terro, encô de l'editour Heinemann, -r- Em'acè tôuti
li grand journau dôu Nouvèu-Mounde e de la Grando-Bretagno an
parla e parlon encaro d'aquéu rouman istouri que passiouno li pou-
pulacioun d'aquéli pais, à tau pount qu'un american de passage en
Avignoun, n'es vengu vèire l'autour e i'a di : « A Ghicago se soun
mai batu, lis american, i porto di libraire, pèr agué voste libre, qu'à
Guba se soun batu pèr prendre Santiago I »
Aquelo obro de noste Gapoulié que fourmara très voulume : Li
Rouge dôu Miejour, La Terrour e La Terrour hlanco, aura coumença
de parèisse en libresoun ilustrado pèr Tofani, quand legirés aquesto
Crounico. (Jules Roufï et G'^, editour à Paris, 40 c. la libresoun).
De councours de proso e de pouësio èron dubèrt pèr lou Felibrige
de Paris e pèr l'Escolo dôu Flourege d'Avignoun. Li felibre de Paris
an decerni si près lou jour de sa tèsto annalo de Scèus, 3 de juliet,
souto la presidènci de M. André Theuriet de l'Acadèmi Franceso, e
l'Escolo dôu Flourege a decerni li siéu en sesiho soulenno lou 26 de
juliet, dins la grando sallo de la coumuno d^Avignoun, souto la pre-
sidènci dôu majourau En Anfos Tavan.
A Voix, lou 15 de setèmbre, i'a agu bello acampado di felibre de
l'Escolo dis Aup. E peréu en Eiguiero se i'es fa fèsto en Tounour di
felibre, lou 25 dôu même mes de setèmbre. A Voix, Moussu Garle
d'Ile, maire de la coumuno, èro lou baile de la fèsto, à Eiguiero lou
baile fugué Moussu lou senatour Monier aguènt pèr souto-baile lou
felibre Jan Bayol.
Em'aco, tidèu leitour de l'Armana, vous dise : a enjusqu'au siècle
que vèn !
c Se sian pas mai fuguen pas mens... d
F.-B LOU COUMTADIN.
La richesse noun se croumpo sènso fatigo, noun se poussèdo sônso
-crento, noun se n'en jouis sènso pecat, noun se laisse sônso douleur.
- 16 -
A LA FOUENT
— Voues que ti cônti, Mario,
Un pichoun bouenur d'amour ?
— Voulountié, fai lèu, mafiho,
' Aqui t'escôuti toujour.
— Sabes qu'ai pèr abitudo
D'ana lou sero à la fouent ?
— Sàbi que li siés ve«gudo
Souvent : la nue fa tant bouen !
— léu sènso un pau d'aigo fresco
Mi côuchi pas voulountié.
— léu uno carafo, presco,
La bévi avans d'èstre au lié.
— Dounc l'autre sero paràvi
Au raiôu moun goubelet.
— D'aquéu tèms iéu t'agueitàvi
Rire emé toun Jôuselet.
— Ai ! boudiéu ! mai nous veguères,
Èro pamens negro nué ?
— D'eu vesiéu que t'avancères
Coumo la branco dôu fué.
— Digo, eu toujour mi parlavo,
léu jamai li respoundiéu.
— Mai de-longo eu aloungavo
Soun visage vers lou tiéu.
— Au brut de l'aigo que rai©
L'on caligno frescamen.
— La parladuro es pu gaio
E la dias pu lestamen.
— L'on béu à pleno gourjado
De goubelet plen d'amour.
— E l'on si fa de brassado
Brulanto dins la frescour.
— Poudès dire que pèr uno
Es pas, puei, tant que de bouen.
— Toujour es pas pèr de pruno,
Tu, que vènes à la fouent.-^-*^
t-Tira de Badin-Badôu en preparacioun.) felip c«Auvmfi.
17
LOU PAISAN
Sus l'èr : Veici la sesoun de l'autouno,
Veici la sesoun dôu rasin.
-m ^—0-A—0-
Lou pa-ï - san, ounte que siegue, Es lou ce-
:*:
^^^^f^Hll^^â
poun de la na- cioun, Aaran bèu fai-re d'enven-cioun ; Fau que la
terro se bou - lègue ; Tant que lou mounde noun au- ra près
■f\ — ^ — !-
:^--^— ^-^^=^
fm, Faudra que i'ague de pan e de vin,Tant que lou mounde noun aura près
fin, Faudra que i'ague de pan e de vin.
Lou païsan, ounte que siegue,
Es lou cepoun de la nacioun ;
Auran bèu faire d'envencioun,
Fau que la terro se boulegue :
Tant que lou mounde noun aura près fin, )
Faudra que i'ague de pan e de vin. > ^"''*
Laisso-lùi courre vers la vilo,
Aquéli qu'an li costo en long :
A l'espitau voiras, moun bon.
Qu'à la fin tout acô defilo ;
Mai dins lou champ lou païsan es rèi
E cent cop mai urous que noun se crèi.
I bis.
- 18 ~
Qu 's que la passo mai galiero,
Mai libro que lou païsan ?
Quand lou soulèu crèmo lou sang,
Eu tout descaus danso sus l'iero ;
E dins l'ivèr, quand la nèu toumbo à flo,
De paio mouflo eu garnis sis esclop.
Li travaiaire de la terro
Se couchon d'ouro, quand soun las ;
De bon matin bouton coulas
E, quand sa bèsti se desferro,
Tout en passant davans lou manescau,
Chimon la gouto e fan ferra tout caud.
Li païsan, nous fau tout saupre,
Counèisse au tèms em' au travai,
Gounèisse quand la luno fai,
Quouro la terro pou reçaupre
Un bon côutu que fugue tempouriéu
Pèr la semenço e lou bèu blad de Dieu.
Li moussu passa sus la raco
Emé li marchand d'estampèu
Tambèn nous lèvon lou capèu
Pèr ié vira sa pouso-raco.
Mai, rebusa de si pater-bourret,
Saupren un jour emplega nôsti dre.
Vèngue aquéu jour que, tôuti sage,
En sendicat saren uni,
Tôuti d'acord pèr manteni
Nosto Prouvènço e sis usage,
Li braguetian e li falibustié,
lé counseian de chanja de mestié.
F. MISTRAL.
bis.
bis.
bis.
l bi
bis.
bis.
A tout pecat... misèri e cordo, disié moun grand.
— 19 —
LI LETANÎO DC)U VIÈI GARÇOUN E DE LA VIÉIO FIHO
Lou vièi Garçoun.
Segnour, moun Dieu ! Pensas à iéu.
Santo Agueto, cercas-me uno femeto.
Santo Margarido, la vole atravalido.
Sant Agustin, que se lève de bon matin.
Santo Cunegoundo, la vole bloundo.
Sant Gaspard, la vole grasso à lard.
Sant German, vole uno femo à dos man.
Santo Jano. voudriéu pas pourta 11 bano.
Santo Roudeguno, cercas-me-n'en dos pujèu qu'une.
Sant Chapôli, que m'espargne l'ôli.
Santo Fourtunado, que me fague pas bessounado.
Sant Vitour, que me vougne mi doulour.
Santo Rimbaudo, que me tèngue la soupo caudo.
>ant Pascau, que me tèngue lou lié caud.
Santo Casaio, qu'tlo porte pas li braio.
>anto Reinouso, la vole pas pissouso.
Sant Davin, que me bègue pas moun vin.
Santo Prudènto, que me fugue avenènto.
Santo Dôunino, que me vire pas l'esquino.
Sant Satisfa, que me fague un bon pres-fa
Sant Grespin, que se mouque pas dins lou toupin.
Santo Valiero, que me trie bèn li niero.
Santo Goustanço, que n'ame pas trop la danso.
Santo Moudèsto, que me vèngue de pan, de vin, de fricot e lou reste.
Sant Frederi, qu'elo me vegue pas mouri.
Sant Ouquèri, que iéu la porte en cementèri.
Grand sant Miquèu, dins tôuti li cas mandas-me 'n grand capèu !
La vièio Fiho.
Segnour, moun Dieu, pensas à iéu.
Sant Jirome, cercas-me lèu un ome.
- 20 —
Sant Dauni, despachas-vous, pode plus teni.
Sant Sauvaire, que fugue un gros travaiaire.
Sant Ilarioun, me fai rèn que fugue un pau couioun.
Sant Auzias, que ié vegue pas plus liuen que soun nas.
Sant Frutus, vole que me grate ounte me prus.
Sant Ro, vole que me boufe lou fiô.
Sant Ugue, lou vole coume que fugue.
Santo Reparado, vole que coule li bugado.
Sant Baudèli, vole que frète l'oulo e vieje lou quèli.
Santo Estelle, vole que me la fague passa belle.
Sant Présent, s' es véuse me fai pas rèn.
Saut Savié, vole que fague lou lié.
Santo Charloto, vole pourta li culoto.
Sant Chechin, vole que me fugue fidèu coume moun chin.
Santo Gelèsto, se me plais pas ié mandarés la pèsto.
Sant Francés, quand sara mort un autre me n'en cercarés.
QUAND SOUN MARIDA
Vome. — Ai ! ai ! ai ! moun Dieu !
Dequ'avès fa de iéu !
La femo, — Ai ! ai ! ai ! moun Dieu !
Dequ'avès fa de iéu !
Vome. — ' Ma femo es uno chaupiasso.
La femo. — Moun ome es un ibrougnasso.
L'orne. — Ma femo pisso au lié !
La femo, — Moun ome peto dins l'eiguié.
L'orne. — Ma femo a de groumandige.
La femo. — Moun ome a lou feiniantige.
L'orne. — Sis enfant soun de rascas.
La femo. — Aquel ome es un pourcas.
L'orne. — Moun Dieu, venès la querre: podefplus la sèntre.
La femo. — Moun Dieu, fasès lou creba d'un mau de ventre.
L'orne. — Ansin siegue !
La femo. — Ansin siegue !
LOU; CASCARELET.
— 21 —
UAVARAS
Moussu Gacho-Maio avié fa courre la barioto touto sa vido, e n'avié
manja que de regardello, tambèn à la fin de si jour dison que
bourroulavo lis escut e li louvidor em'uno palo.
Quand fugue au pas de la mort, lou curât de Sant-Agricô venguè
lou vèire. Se capitè que dios Toustau de l'avaras atrouvè pas uno
câdiero pèr s'asseta, ni un cierge pèr ié douna l'estrèmo-ouncioun, ni
un crucifîs pèr ié bouta dins si man croucudo e déjà jalado.
Lou bon curât se desboutounè e tiré de dessus sa peitrino uno
poulido crous d'argent que pourtavo toujour sus eu e la bouté dins
li man dôu mouribound d'enterin que i'anavo, coume dison, signa si
papié.
Mai l'avaras avié tout-d'un-tèms vira lis lue coume uno escarpo
boulido, e avié masenta la crous d'argent, em'acô fagué à Moussu
lou curât estabousi :
— Peso gaire, gaire, gaire 1 poudrai vous presta que trege s6u
aqui-dessus 1
LOU CA.SCABELET.
JOUEINO FAMIHO *
(DIALÈITE MARSIHÉS)
Lou jardin es pichoun, pichoun,
Abandouna, plan de lapourdo,
Li vias quàuquei màigrei cougourdo,
Vous embrouncas ei panouchoun.
E, dessus lou bordd'uno tino,
La marna juego emé l'enfant :
Oh 1 lei poulit trau que li fan,
Quand rise, sel gauto poupino !
' Tira de] La PaurUto, en preparaciouD ,
-=- 22 -
Es enca joueino, la marna ;
Es soun proumié, sus sei pousseto
L'esquicho sa tèsto rousseto,
Si lou vôu jamai desmama.
Lou couquinot, contro la tino
Arpatejo, rise eis esclat,
Sus lei dougo e lou founs ascla
Tarabastejo dei boutino.
La marna si poussèdo plu !
Lou coutigo, li fa riseto,
Lou devourisse de babeto,
L'embrasso dessus seis uei blu.
Ve ! dei téulisso ei chaminèio
Enterin lou soulèu s'enva ;
Lou ciele, coumo un carnava.
Viestisse sa roujo liéurèio.
Lei chuermo de pijoun patu
S'estrèmon em'un grand brut d'alo,
La nué vèn emé sei mouissalo,
Lou jardinet sente l'estu.
Dins la miech-oumbro douço e palo-
Dôu jour fali, veici papa
Qu'arribo, lei bras estroupa,
Emé sa vèsto sus Tespalo.
Tre que l'a vist, l'enfantounet
S'esquiho, dirias uno anguielo,
Si trefoulisse, rise, quielo,
Li tende sei bras redounet.
Si vis plus rèn. La nué s'ajouco.
Mai s'ause rire l'enfantoun
Dins la musico dei poutoun
Voulastrejant de bouco en bouco.
VALÈRE BERNARDi.
— 23 —
UAVUGLE
Un cop i*avié un avugle que sourtiguè de soun oustau sus lou
cop de miejo-niue pèr anaquerre uno dourgo d'aigo à la font.
E coume lou tèms èro sourne, estent que fasié pas luno e que lou
gaz e l'eleîtricita èron pancaro enventa, aqueste avugle prudent pren-
guè uno lanterno d'une man e sa dourgo de l'autre .
Vès-aqui que quand fugue pèr carriero, rescountrè un galo-bon-tèms
que courrié la patantèino e que se trufè d'eu amor qu'estent avugle
pourtavo uno lanterno : « Sias de Mouriero o dôu Martegue? iéfaguè
lou bartavèu, qu'abenas voste oli pèr rèn. Dequé vous sièr aquelo
lanterno, d'abord que ié vesès pas mai lou jour que la niue?... )>
L'avugle ié respoundeguè :
« As proun resoun, iéu noun ai besoun de lume ; mai d'aquéstis
ouro i'a rèn que de galo-bon-tèms coume tu pèr carriero, tèsto
sènso cervelle, que poudrien me turta e me faire esclapa ma dourgo,
e me siéu di que pèr éli uno lanterno sarié pas de trop.
LOU CASGARELIT.
Courto lengo e lônguis auriho,
Disié lou vièi cap de famiho.
LI VOUES
Vèuno, en seguissènt ti ribo
— Un matin, tout treboula, —
L'erbo, l'aubrespin, li pibo.
Iéu, lis entendiéu parla,
E, sa charradisso esquisto
Èro tant fresco e tant misto.
Que me semblavo d'ausi,
— Resson d'un cor que souspiro
Li courdello d'uno liro
Que l'aureto fai brusi ! —
"X
— 24 —
Ah ! la siavo parladisso,
— De l'aubo i proumié belu —
Que s'aubouro di sebisso
Pèr mounta vers lou cèu blu —
Tôuti li plante, faroto,
En grand gau, mesclon sa note
A la divine rumeur :
E leu peuète, qu'esceute,
La cansoun, la redis teuto
En un deus saume d amour ! —
Lou margai, dreissant la teste,
Dis à l'aubrihe : « An passa
Sus moun front guerre e tempèste,
Mai, lis amant qu'ai bressa
Dins mis espai moufle e tendre,
M'a ravi de lis entendre,
E me semble que lèu, lèu,
Jusquo dins li tepo morte
Mountara la sabo forte
Dôu printèms e dôu soulèu ! » —
— « As resoun — respond l'aubrihe
Crèire, es baume soubeiran ;
Dins lou cèu l'astre que briho
Marco l'euro qu'esperan —
Avèn vist de jour terrible,
E chivau, flamo, endoulible.
An rousiga mi brout vert ;
Mai, are, adeja se mostro,
I rare di terre nostro
Lou rai que couche l'ivèr. » —
— « léu lou vese — dis la pibo —
Resplendis à l'ôurizount !
L'amour, long de nôsti ribo,
Lèu, fara sa flouresoun —
— 25 —
A nosto oumbro siavo e fresco,
Li galant, vers nosto desco,
Deman tournaran veni...
A la place dis ourtigo,
Veiren rousseja l'espigo
Dôu pan rous de l'aveni ! »
« léu vese, amount, vers li cimo,
Qu'es pèr tu, grand pople esclau,
Que la liberta sublimo
Dôu bonur adus la clau !
l'aura 'nca de jour de glôri
Pèr toun parla dous e flôri...
Lou bèu blad granara lèu !
E saren urous de viéure,
Tout en cantant lou reviéure
De l'Empèri dôu Soulèu !
JAN MONNÉ.
UASTROULO
Un astroulo, que relucavo lis astre dôu tèms que regnavo Louis XI
(vesès que vous parle pas d'aièr), se bouté dins la tarnavello de
prédire à-n-aquéu rèi que sa mestresso favourido mouririé dins lou
courrènt de la semano.
Quau vous a pas di que sa predicioun s'acoumpliguè e que la
bello courtesano anè fema li maulo.
Lou rèi, espanta d'acô, caff^uè lou foutre e faguè veni l'astroulô ;
mai avans de ié parla avertiguè si gardo, que tre que ié farié signe,
agantarien aquel orne e lou trarien de la lenèstro.
Acô estent ansin counvengu, lou rèi digue à l'Astroulô :
— Eh! bèn, tu que veses l'aveni dins lis astre, digo-me 'n pau
quouro mouriras.
L'Astroulô, qu'èro pas la mita d'un coudoun, amor que fasié VAr-
mana prouvençau d'aquéu tèms, faguè vejaire de réfléchi un mou-
men, pièi ié respoundeguè :
- 26 -
— Sire, mourirai très jour avans vous !
Lou rèi ausènt ac6, se gardé bèn de faire lou signe counvengu à si
gardo pèr lou faire traire de la fenèstro. Tout lou countràri, lou
faguè louja dins soun palais, e lou nourriguè rèn qu'emé de perdigau
rousti I
Me siéu leissa dire qu'aquel Àstroulo que fasié VArmanaprouvençau
d'aquéu tèms, èro lou segne-grand dôu rèire-grand de moun grand !
Requiescant in pace ! pèr eu.
LOU GASGABELET.
LOU BELEN *
A MA SORRE
Anen lèu vèire l'acouchado.
Saboly.
Enfant, despachas-vous ! Anen à la mountagno :
Emplisses de castagne
Li poche e leu panié,
Anaren à Sant-Clergue. An ! d'aut ! l'aurete beufe,
Acamparen de meufe,
Eiça long di canié.
Adurren de liquèn blanc, à fueio frisado,
De peireto brisado,
De rouge verbouisset,
De bonis, de brout de pin, de roure, de féuseto...
Pièi de cacalauseto
E de sable rousset.
Anarés pièi cerca quàuqui lônguis aguïo ;
Metren d'argelo bluio
Trempa dins un toupin ;
Deman la pastaren. Pièi, manjant de castagno,
Bastiren de mountagno
Que plantaren de pin.
"^^ La Crêcho.
— 27 —
La pasto estent àpoun, eidracado e proun molo,
Dreissaren nôsti colo...
Avans que siegon se
Caviharen li bouis plan de cacalauseto,
Li roure, li féuseto,
Emai li verbouisset.
Ac5 fa, mountarés e durbirés l'armàri,
N'agués pas pou di gàrri !...
Trouvarés au cantoun,
La caisso de Nouvè pôussouso e pestelado,
E pèr la niue 'stelado
Sourtiren li santoun.
Lis arrenguieraren plarirplan sus la pastiero,
E n'en faren très tiero :
Pichot, naejan e grand.
Uno fes tout sourti de l'auturo à la baisso,
Remountarés la caisso,
Sounarés vosto grand.
Pièi faren lou Belèn : sus uno post aplano
Que retreira la piano,
Afeciouna, bavant...
Li plus pichot santoun metren subre li mourra,.
Li mejan dins li roure,
E ii grandet davans.
Sas lom plus aut cresten quiharen la Ravido,
Que touto esbalauvido
Aubouro li bra 'n l'èr.
Pièi lou moulin de vent, lou môunié/méjsoun ase,.
Lou cassaire Jan Blase,
E lou Baile Audibert.
Plus bas, sus lis apèns Margai emé si fedo;
Treinant sa cambo redo
Lou bôumian Jan Carau,
L'Avngle, Pistachié, Bourtoumiéu l'amoulaire,
Pipo-moust l'escoulaire
Que porto dous barrau.
- 28 —
Metren sus lou davans : lou pous, l'estable, l'oste,
Que vôu coste que coste
Vèire l'enfant divin ;
L'oste laid e marrit que dins la lusour terno
Porto emé sa lanterno
Un fiasco de bon vin.
Plaçaren l'Enfant-Diéu sus un pauquet de paio,
La Vierge touto en aio,
Sant Jôusè 'mé lou biôu,
L'ase, lou rastelié, li pijoun sus l'escalo,
Pascau emé Pascalo
Arribantsus soun miôu.
(Pascalo adus un brès, Pascau uno merlusso),
Mesfîsènt, brandant l'usso,
Lou pastre Bramo-fam :
Lou metren dins un caire apoundènt sa courdeto
E durbènt sa saqueto
Pèr ié bouta l'entant.
Plaçaren à l'asard, li pastre e li pastresso ;
Li mèstre, li mestresso ;
Li ràfi, li bouié,
Li fiho e lis enfant venènt dins la niue semo,
E, mescla 'mé li femo,
Roustido e sa mouié.
Cristôu tambourinant sa gaio farandoulo,
Verano emé soun oulo,
Li metren au paie.
Verano, en arribant, pèr la Vierge poulido
Fara 'no aigo-boulido
De sâuvi 'mé d'aiet.
E tjut acô vesti de cadis, de bourreto,
D'estame, de sargeto,
De velout, de tartan...
De tôuti li coulour : blanc, blu, verd, rouge, nègre.
Urous, galoi, alègre,
Vendran vèire l'enfant.
— 29 —
Apaiaren la post de sablo e de peireto,
Plaçaren la carreto,
La font e soun bacin.
Souspendren à-n-un fiéu lis ange à blànquis alo.
Gros coume de cigalo
Voulant dins lou cèu-sin.
Alor, subre lou tout, dins la niue fouscarino,
Jitaren de farino
E de nèu à souvèt.
Alor sara fini !... Marciau em' Adèlo
Abraran li candèlo,
Gantaren de nouvè
Sant-Roumié, la vèio de Nouvè de 18G?. marius girard.
(Tira di Cabro-fiô, pouësio entimo, en preparacioun.)
SANTO-ESTELLO D'AIGO-MORTO
Discours dôu Capoulié
Messies e gai Gounfraire,
Nous vaqui, enfin, acampa en lamiho à la taulo dôu festin Sant-
Estelen. Anan recounfourta nosto fe en bevènt Icu vin de la Coupa
santo, qu'es lou sang de noste terradou, e en cantant l'inné naciou-
nau qu'es lou pan dis amo e di cor fidèu.
Amor que sian en famiho, amor qu'anan coumunia téutis ensèn^
reviren-nous, un istant, vers lou passât, veguen un pau l'obro coum-
piido, veguen li vertu qu'a fa l'aubre felibren que, i'a quaranto e tant
d'ao, li sèt felibre de Font-Segugno plantèron en terro drudo, en
terre brouvo, en terro labourivo de Prouvènço.
Nous es un chale de vèire qu'aquel aubre felibren a trachi, s'es
espandi talamen brancaru e poumpous que si gréu n'en tocon lis
estello e soun oumbro n'assousto touto la nacioun miejournalo, de-
sempièi la mar bluio dis Isclo d'Or enjusquo is aigo-vers dis Aup
nevouso, e dins soun fuiage i'an nisa touti lis aucèu ramajaire que si
cansoun n'an esmeraviba lou mourde; e tant fugue atempourado la
faturo que ié dounèron nôsti sèt felibre, que l'aubre n'a pourta aquelo
— 30 —
t)ello frucho qu'abaris, à l'ouro d'iuei, touti lis orne que sènton bouli
dms soun sang l'amour de la patrio e la fierta de la raço.
Ai ! las ! di sèt felibre nostre que lou plantèron, aquel aubre feli-
bren, adeja cinq soun ana dins la Santo-Repausolo dis Aliscamp...
Dieu esperlongue sènso fin la vido di dous mèstre que nous rèston :
lou grand baile Frederi Mistral e soun valent fachié Anfos Tavan ! Es
éli, li travaiadou de la proumiero ouro, que nous diran coume se
dèvon cepa li tetaire e 11 bos groumand, e coume se cabusson li
rejitello de raço que podon faire souco renadivo. Es éli que nous diran
de cousseja li fulobro, se pèr cas n'en venié, que voudrien l'enta,
noste aubre de raço franco, emé de gràfi bastaren...
Voulèn pas que sa sabo de pouësio nous bute d'àutri flour que nosti
flour azurenco e d'àutri frucho que nôsti poumo d'or I Voulèn que
noste aubre felibren reste l'aubre de la gaio sapiènci, l'aubre de
pouësio e d'ideau, lou nourriguié de l'amo ! Voulèn que si branco
fugon la vouto dôu temple ounte s'assousto nosto fe, voulèn que
soun pège fugue sèmpre l'autar ounte s'ageinouio nosto ilusioun,
ounte nosti cor entounon l'inné à la gaio lumiero, e jiton lou crid
di nàuti jouïssènço! Voulèn que noste aubre sacra fugue sèmpre Icu
repausadou de nosto divesso cantarello, aquelo que li majourau n'en
porton ridolo d'or au capèu !
Vaqui perqué li ceparen, li tetaire que voudrien buta ! Vaqui per-
qué li coussejaren, lis ensertaire qu'assarien de l'enta. Vaqui perqué
li taparen, li darbouniero. Vaqui perqué diren i fulobro que noun
poudrien councebre noste ideau, i proufane que chanjarien nôstis
acamp pouëti en sesiho de counsèu d'arroundissamen : Anas-vous-en
semena vôsti tartifle dis afaire e caviha vôsti pastounargo de la basso
poulitico dins li garrigo dôu journalisme ravala. Leissas-nous emé
nosto pouësio qu'es souleto causo seriouso, leissas-nous emé nosti
legèndo que souleto fanl'istori, leissas-nous emé nôstis ilusioun que
soun souleto lou verai 1... »
E pamens, coume lou Felibrige marco l'aspiracioun ela vido vidanto
d'un pople e d'uno raço majouro, fau pas crèire qu'enebiren de nostis
assemblado aquéli que faran obro literàri en foro de touto nauto
pouësio. Dieu nous garde d'aco : Que lis istourian escrigon l'istôri,
que li sabènt espandigon sis atrouvat dins si libre de sapiènci, que
li filousofe e lis esperit dubert i causo de l'ourganisacioun soucialo
nous digon si visto dins si libre de filousoufio e d'ecounoumio pouli-
tico. Atrouvaran, chascun, sa plaço dins la tiero que ié counvèn, e,
-ansin, ajudaran, pèr sis obro que s'impausaran à l'estùdi e à la
— 31 -
refleissioun dis orne, ajudaran, dise, à nous faire rintra dins noste, dre
qu'es d agué l'ensignamen de la lengo d'O dins lis escolo de la Nacioun !
Fau bèn encapa, messies e gai counfraire, que lou Felibrige aurié
agu bèu se créa, li Mantenènço aurien bèu agu s'establi e lis Escolo
se fourma ; se lis obro e li cap-d'obrc di felibre venien pas esbarluga
lou mounde artisti e literàri, aurian pas lou front, aro, de nous vira
vers nôsti députa felibre-majourau e de ié dire : « Dau ! l'ouro a pica
de mounta à la tribuno pèr faire la moucioun de durbi lis escolo de la
Dacioun à l'ensignamen de la lengo de Mirèio, de la lengo d'O que
parlon quinge milioun de bon Francés ! »
E fugues bèn assegura que nôsti felibre majourau-deputa mancaran
pas de la pourta, aquelo moucioun patrioutico, avans la fm d'aquesto
legislaturo, car se nosto Renei^sènço literàri lou coumando, i'a uno
autro resounsoubeirano : s'es auboura eilamoundaut un prejit contro
li raço latino qu'es necite d'esvarta e de counfoundre lèu-lèu. E sarasus
aquelo moucioun patrioutico que se triaran li valent e li cepoun ! Aqui
veiren se la Franco vou estrati soun sang latin pèr s'abastardi dou
sang anglo-seissoun ! Aqui veiren se la Franco v5u s'enmantela de
souléu o s'agouloupa de sagarés ! Aqui veiren se la Franco se viro
vers Oumèro o vers Attila !...
En espérant, nautre, lausen Dieu que nous fai viéure dins lou
trelus dôu cèu mistralen.
FÈLIS GRAS.
FLOUR DE CACIO
A la bouco autre-tèms lou fihan de Marsiho,
Pèr senti bon, pourtavo uno fleur de cacio ;
Mai de bouquet se passe proun
Despièi qu'au Mikado se farde seun meurroun.
LOU NIS DE MERLE
Lou pichot Tetin dôu mas Rouge anavo à la dôutrino i Baus. E
vès-aqui que de-long dôu camin, dins un gros bouissoun au founs de
la coumbo de Sarragan, atrovo un nisde merle emé cinq pichot qu'a-
en déjà ii gros canoun.
; ,. S'èro mes coume un Ce-omo pèr intra dins aquéu bouissounas e
«spincha aquéli cinq pichot merle dins soun nis. Tambèn quand
arribè à la dôutrino. Moussu lou curât di Baus ié faguè :
— 32 —
— Mai d'ounte vènes, mournifloun? Es aro que s'arribo? As musa
long dou camin ?
— Eh ! bèn, Moussu lou Curât, faguè Tetin en se gratant, ai
atrouva un nis de merle, e ai vouga vèire ço que i'avié dedins.
— E dequé i'avié ?
— Cinq pichot emé li gros canoun.
— E ounte es aquéu nis de merle ?
— Au founs de la coumbo de Sarragan, dins un gros bouissoun
qu'es, à man drecho en venènt eici, à-n-un cop de fusiéu de la draio
di cabro.
— Anen, vai bèn, pèraqueste cop te lou passe; mai quouro penses
de l'ana Ieva,faquéu nis de merle ?
— Ai pensa que sarien bèu coume paire e maire dimenche que vèn,
e alor en venènt à la messo...
— Anèsses pas manca la messo pèr ac5 ! Tène-te pèr averti !
Quau vous a pas di que lou dissate, Moussu lou curât di Baus,
en fasènt vejaire de rèn, lou breviàri dubert e mastegant soun ôufice,
s'adraiè vers la coumbo de Sarragan, e, tout caud, anè leva lou nis
de merle dôu pichot Tetin.
Lou lendeman dimenche, quand Tetin venguè au bouissounas,
atrouvè soun nis degaia ! E quand passe davans la clastro pèr ana à la
messo, veguè Douroutèio, la servicialo de Moussu lou Curât que
plumavo davans sa porto li cinq pichot merle.
Tetin ausè rèn dire, mai n'en taguè soun proufié pèr un autre cop.
E justamen, sèt o vuech an après, Tetin qu'èro devengu un grand
drouias, emé quàuqui peu au mentoun, se décidé de prendre femo.
Lou vaqui tout en aio pèr mounta soun oustau, e courre d'eici-
d'eila pèr tira si papié. L'asard fai que rescontro Moussu lou Curât
que ié fai :
— H5u ! Tetin, sies bon en aio, dequé i'a de nbu ?
— l'a de nôu tout ço qu'a pas servi... E pièi vouJès que vous lou
digue, vène de la coumuno de douna li noum.
— Douna li noum ? Alors te vas marida ?
— A vous faire plesi, Moussu lou Curât.
— E quau vas prendre ?
— Ac6 lou sauprésplus tard.
— Oh ! coume vai que vos pas me lou dire vuei ?
— Vai, que sarias dins lou cas de faire pèr ma femo ço que fague-
rias pèr moun nis de merle.
J. SICARD.
— 33 -
MARINO
Au gènt ami Athenosy.
Loii jour mescla de ciarour d'aubo
Que s'avanço, alin, palinèu,
Sèmblo uno nàvio dins sa raubo
Coulour de nèu.
La mar que ris dins li calanco
De noste bèu pais latin,
Retrais lou fres e gai matin :
La mar es blanco !
Lou soulèu tamiso l'espàci
De sa sublimo plueio d'or,
E la mar, supèrbo de gràci,
Tranquilo, dor.
Sout l'astre blound que Dieu aguio,
Coume un mirau inmènse e pur
Au vaste cèu pren soun azur :
Le mar es bluio !
L'astre-rèi, rouginas, trecolo
E de si rai ensaunousi
Negant li piue, negant li colo,
Fai ferncsi.
La mar pren la tencho feroujo
Di rai que vènon la beisa ;
Dirias que tout es abrasa :
La mar es roujo !
E. .lOUVEAU.
N'i'a que tremolon sièis mes de la fre e sièis mes de la pôu.
Quau se pinte se vôu vendre.
— 34 —
LOU VIÈI E LA \IÈIO
Mosch e Baba, qu'aco vôu dire lou Vièi e la Vièio, es ansin que lis
apelavoD, tout simplamen. Talamen se devinavon vieiassous, que
degun de l'encountrado sabié plus si noum. Eu èro lou Vièiy tout
court; elo, la Vièio, en bréu, ; li dous pus ancian de Mircèsti, la
segnourié de noste grand pouèto Alecsàndri.
Autre tèms, eu èro esta poustihoun, même un poustihoun di
famous. Dins sa longo vido, s'èro acampa uno fourtuno : dous cent
franc. E, après agué marida soun soûl enfant dins un vilage aliuen-
cha, avié, de soun caire, près en segoundi noço uno véuso qu*avié
rèn qu'uno fiho, establido dins un autre vilage.
Vivien ansindo despièi forço, forço tèms, e s'èron fa tànti, tànti
vieiot, que de-longo venien en demenissènt, toujour que plus pichou-
net, coume se s'amoulounavon.
Souvènti-fes, dins lou plan de Mircèsti, li vesien travessa la fou-
rèst, pièi s'asseta un contre l'autre souto un aubre, e, pendent de
lônguis ouro, ensèn joui de la bello journado, mita charrant, mita
penecant. S'èron basti lou pus minuscule e lou pus esfougassa dis
oustalot. Avien croumpa uno coublo de pichot biou, pas pus gros que
de saumin, e peréu un cavaloun gaire pu naut qu'un cadèu. Em'acô
vous atrouvarés qu'èron urous tant e pièi mai, e li jour, li mes, lis
an raiavon pèr éli coume de mèu.
Uno vouto, arribè quasimen un malastre au bon Vièi. l'avien
donna d'auco à garda. Ouau vous a pas di que s'embrounquè, e va-
gue de cabussa dins la regolo dôu prat. Estent trop feble, pecaire,
pèr s'auboura soulet, s'ânavo nega miserablamen, se pèr fourtuno
un que passavo l'aguèsse pas vist e tira d'aqui.
Quand entrainavo de counta si viage de poustihoun, alor soula-
men redevenié jouine ; alor, si vièis iue uiaussavon, e tout, entour
d'eu, semblavo s'afousqueira dins lou tintin di cascavèu e li piafado
dôu cavalin. Se sentie tourna-mai d'escambarloun sus la sello, lam-
pejant jour e niue, lampejant coume lou vent.
Avié dins la cabesso quau saup quand de recourdanço de l'istôri
dôu pais :
— « Segne Basile, — fasié souvent à-n- Alecsàndri, — ai carreja
foro pais bravamen de prince, e proun menistre. »
Ero soun biais à-n-éu de coumprene e d'espremi lou fréule de
toute causo.
— 35 —
Dins tout aco, èro tras-que jalous de sa femo : la Vièio dévié res
regarda, en res parla. Uno fes, noste orne aguè grand lagno, dôumaci
vesié sènso relàmbi un jouvènt roudeja entour de sa raeisouneto.
— « Que diàussi vèn faire eicito, aquéu d'aqui ? E qu'a pas crento ? >>
disié lou Vièi tout eirissa, — jusco qu'à la fin aprenguèsse que lou
fringaire venié pèr la bello chato d'un vesin.
Entre-mitan d'aquelo urouso vidasso, lou Vièi arribo, un bèu matin,
encô dôu mèstre :
• — a Segne Basile, fai, voulèn divourça ! »
Aquest, mai qu'espanta, s'escrido :
— • Mai quinto idèio as aqui? Te sies donne charpina emé ta
Vièio ! Que tron te passo pèr lou cruvèu ? — Car, enfin, digo, coume
que vague, avès plus forço tèms à resta ensèn sus aquesto terro. »
— « Es justamen pèr acô, segne Basile. Se sian di qu'avèn plus
que quàuqui jour davans nàutri, que leissaren chascun un enfant, e
que pas pulèu saren aclapa, se van estrigoussa pèr nôsti quatre s6u.
Es pèr qu'acô arribe pas, que voulèn dessepara nosti cors e nosti
bèn.
Rènpousquè desbranda la decisioun didous Vièi, e, sènso respié,
tau coume avien di faguèron. Li dous cent franc, en pèço d'or, fu-
guèron mes en un pichot mouloun ; lou Vièi, à cha uno, li fasié al-
ternativamen resquiha, uno davans eu, l'autro davans sa Vièio, en
disent: a Uno pèr tu, uno pèr iéu ! Uno mai pèr tu, uno mai pèr
iéu! » jusqu'à la finicioun dôu boulum. Un lançôu pèr elo, un lan-
çon pèr eu ; uno couverto pèr un, uno couverto pèr l'autre. Pièi ié
baie li bouret, e se gardé pèr sa part lou cavalot e la pichouno car-
riolo. E après, s'enanèron enc6 de l'oste, pèr dire adieu i gènt. Aqui,
cadun s'apreissè vers éli, e se beguè à sa santa. E l'on voulié èstre
gai, mai tôuti lagremejavon. Pèr que degun ié gardèsse rancuro,
demandèron perdoun en t(3uti. Aco fa, s'endraiéron, e descendèron
fin qu'eilavau au pont dôu Sereth. Aqui s'aplanlèron encaro un bri-
soun, s'embrassèron, plourèron, e cadun anè soun camin, un dedre-
cho, l'autre de senèco.
Uno resoulucioun pariero, lou pus maleisa es pas de l'eisecuta
courajousamen ; ei de supourta la nouvello vido qu'acô vous fai. Lou
marrit Vièi, desprouvesi de sa mauno quoutidiano, fugué Iéu desavia,
e d'à pau àpau s'abletiguè dins un tal aganimen, que l'aurias près
— 36 -
pèr l'oumbro d'eu même. Quand ié demandavon coume anavo, res-
poundié :
— « Pode plus rèn dourmi, desempièi que sente plus soun alen
de-contro moun coutet. »
Barrulavo coume un esperit sènso repaus, e sens fin, cercavo qui-
con que noun poudié atrouba.
Au bout d'uno semanado, i'aduguèron la nouvello que sa Vièio
èro malauto, uno grosso malauto. Subrouro atalè sa briso de cavau
à sa brûo de carriou, e, tant vile que pousquè trouta, trouté. Mai
quand arribè au vilage ounte elo s'èro retirado, tout just sourtien sa
caisso dôu chambroun.
Sènso larga uno paraulo, seguiguè la mcrto e assisté silencious à
l'entarramen. Après, s'entourné tout dre à soun oustau e se couché.
L'endeman, èro mort.
Aro, la picho/o cabaneto es talamen abouseirado, que se n'en vèi^
plus rèn, senoun lou due e li canèu que ié servissien de téulisso.
Mai Alecsàndri a pas vougu que ié touquèsson.
CARMEN SYLVA.
Revira pèr A. de G.
A MOUNT-MIRAI
Sus ti pin, 0 Mount-Mirai,
Lou soûl eu veici que trai
Sa plueio,
E tremolon dins si rai
Li fueio.
Li campano fan din-dan !
Dôu Souiras lou bastidan
Rampello,
Crido, e largo soun fedan
Que bèlo.
L'aigo verdo es de sesoun,
Vèngue qu n'aura besoun :
Es bono
Mèste Jaunie de VeisouQ
Vous sono...
-~ 37 —
Eu vous sono !.. Dins lou cèu
Déjà caufo, lou soulèu !
Dardaio !
Zôu ! de l'aigo prenès lèu
La draio...
Es nou oui'o à Mount-Mirai
De pertout lou soulèu trai
Sa raisso ;
Gaufo e brulo de si rai
Mount e baisso.
!» d'avoust de 1898. d, sa.vié de fourviero.
Lk DEGOURA.GIOUN
Moussu Gourcoussun, lou Maire de Barbentano dôu tèms de Tem-
•eraire, avié demanda la crous d'ouQOur pèr si long service coume
Maire de sa coumuno. Lou députa de Tarroundissament i'avié prou-
més, man toucado, que Taurié pèr lou 15 d'avoust, qu'acô èro la
fèsto naciounaio d'aquéu tèms.
Mai lou 15 d'avoust avié passa, e de crous, Moussu GDurcoussun,
n'avié ges vist.
Se maucourè pas pèr aco : anè parla au Préfet de Marsiho, mande
quàuqui parèu de perdigau au Souto-Prefèt d'Arle, taguè mai es-
paula sa demando pèr lou députa, basto ! faguè bèn tant tripet-pelôri
que tôutis aquéli naut persounage i'aproumeteguèron que la crous ié
sarié baiado pèr lou proumié de l'an...
Lou proumié de 1 an arribè e i'aguè mai ges de crous pèr Moussu
Gourcoussun.
Mai noste orne èro testard e l'envejo lou crebavo d'èstre decoura,
t'alié que lou fuguèsse coste que coste. E, zôu I mai de cambado à la
prefeituro e à la souto-preteituro, e enco de moussu lou députa... Li
gènt de Barbentano sabien tout ac6 e, entre éli, n'en ricliounejavon.
Pamens, au 15 d'avoust venènt, l'afaire èro seguro — Moussu
Gourcoussun l'avié anouncia à tôuti sis ami...
La vèio dôu grand jour tant désira. Moussu Gourcoussun s'èro
coucha à coustat de sa poutiflardo de femo, qu'entre touca la bas-
— 38 -
saco s'èro endourmido coume un soucas, d'enterin qu'eu, Moussu
Courcoussun, noun pousquènt plega l'iue, pensavo à sa crous qu'ar-
ribarié lou lendeman matin d'abord qu'èro pas arribado dins lou cour-
rènt dou jour.
Tout à-n-un cop, vers li miejo-niue, se fai de brut dins la carrière.
Es uno foule de meunde qu'arribo en cantant, en cridant : vivo Moussu
lou Maire !
Aquesto foulo s'aplanto souto li fenèstro de Moussu Courcoussun,
e vague de crida : < Moussu lou Maire, lou sias ! lou sias ! Vivo
Moussu Courcoussun ! » Pièi se picavo di man e li crid recoumença-
ven : CL Vivo Moussu lou Maire î Lou sias ! Lou sias ! »
Moussu Courcoussun en ausènt la bono nouvelle, sauté dôu lié en
camiso, revihè sa femo, l'embrassé en ié fasént : ce Escouto, lou
siéu 1 » E courregué à la fenèstro pér gramacia aquéli bràvi gént. E
la voues tremouleto de joio e d'emoucioun, moudestamen ié faguè :
— Mis ami, veguen, de que venés m'aneuncia?
— Lou sias î Lou sias ! cridé mai la foulo en picant di man.
— Mai de que siéu ? demandé mai Moussu Courcoussun que man-
javo de pourquet 'mé de sàuvi, sénso voulé n'avé l'ér.
Alor la foulo se taise e uno soulete voues que fagué tremoula 11,
vitro ié cridé :
— Sias un couioun !!!
LOU CASGARELET.
MOUN AMIGO
Li jardin soun clafi de roso,
Mai n'atrove ges d'autant rose
Que li labro que me fan gau.
Es TOUS, lou blad que s'amaduro^
Mai coume sa cabeladuro,
Daurejon pas lis espigau.
Fa de blavet sus la coulino,
Mai n'an pas la douçour perlino
Qu'a lou blu de si clar vistoun.
— 39 —
L'auro que dins lou bos richouno
A d'agradivo caranchouno :
Pus agradiéu soun si poutoun.
Milanto voues dins la naturo
Mounton de la baisso à l'auturo :
Ges, de sa voues n'an lou ressoun.
De chato ? n'i'a ges d'autant bello !
E pèr canta quau moun cor bèlo,
l'a pas de proun siavo cansoun.
MARIUS JOUVEAU.
S'abèisso noublesso,
Quand manco richesso.
SANT AGRIGO
L'an passa, dou tèms de la grand secaresso que li paisan belavon
li nivo mai que de granouio, li jardinié d'en Gourtino sabien plua
coume faire pèr empacha si faiôu de seca e si tartifle de péri. Ana-
von proun au canau, la niue, assaja de rauba l'aigo i vesin, mai d'aigo
au canau n'i'avié pas même pèr teni li pèd fres i grapaud de Durènço.
E d'enterin, li merinjano, li poumo d'amour, li faiôu e touto l'our-
toulaio perissié de la set.
Alor un brave ome que se cresié pus lura que lis àutri se digue :
— Faire plôure ac6 's la buteto. Quand ère pichot e clerjoun à Sant-
Agricô e que fasian la proucessioun pèr demanda la plueio, Moussu
lou Curât, jamai voulié mètre sa bello capo de pou d'uno raisso ; emai
n'avié pas tort, un cop, m'ensouvène, revenguerian bagna coume
d'anedoun.
Em*ac5, sens rèn dire en res, s'envai trouva Moussu lou Curât :
— 40 —
— Moussu lou Curât, digue, lou vesès, plôu plus ; faudrié sourti
sant Agric^ vo sian tôuti fichu.
— Mai, sant ome, ié fai Moussu lou Gurat, sabès bèn que se fai plus
ges de proucessioun, Moussu lou Maire l'a desfendu.
— Sabe proun, Moussu lou Curât, que se fai plus de proucessioun
pèr ço que regardo lis afaire dôu bon Dieu, mai pèr la plueio,
diàussi, aco se saup qu'es pas causo de devoucioun, e moussu Pour-
query, siéu bèn segur, deman iara pas mies que tambèn eu Bramo-set,
— Ah ! pas mai, siéu bèn fâcha, brave ome, n'es pas poussible.
Tant pis pèr lis ourtoulaio ! S'escoutavian lis un e lis àutri, aurian
lèu fa d'acampa 'n bon verbau, emai, pèr dessus lou marcat, uno
bono remouchinado de Mounsegnour. Mai vau vous dire, d'abord que
iétenès tant, sian à la vèio dis eleicio.un, — entre nàutri, — • anas
countalou cas à Moussu lou Maire, belèu...
— Anen, pas tant d'alôngui, Moussu lou Curât ! Li faiôu podon pas
espéra un jour de mai. D abord qu'avès pou que dôu verbau, pres-
tas-me lou sant, lou métrai dins uno saco, e ié farai faire — ai ma
barioto, aqui — lou tour di barri d'Avignoun à la barbo dis autourita
e sens crendre si verbau.
Pièi, siegue di sens me vanta, Moussu lou Curât, émai sieguen
que de jardinié, tambèn couneissèn lou viéure dôu mounde : poudès
dire à vosto cousiniero que dissate n'a pas besoun de faire soun
marcat, nautre, après la plueio, à mens que siegue un plueias à
nous empacha d'mtra dins lou banc dis ourtoulaio, vous faren
vosto prouvesioun de merinjano e de poumo d'amour, emai de
caroto tant que n'en voudrés, Moussu lou Curât, tant que n'en
voudrés !
Ato ! couneissèn lou viéure dôu mounde.
LOU CASCARELET.
Mounte es lou papo, i'a Roumo.
¥
D'un prince messourguié,
Libéra nos. Domine.
— 41 —
LI CESE
Sounet qu'a gagna li joio i Jo Flourau de Scèus.
Oh ! que iéu ame de t'ausi,
Gai cascavèa de la naturo,
Quand dintre ti gato maduro
Lou ventoulet te fai brusi !
O cese, liéume benesi,
Sano e roubusto nourrituro,
Fas gau en touto creaturo
Que sout rc)li te vèi lusi.
l'a pas faiùu, favo o lentiho
Que te vagon à la caviho,
Ni pesé à négri courcoussoun ;
Mai toun plus bèu titre de glôri
Es d'avé briha dins l'istôri
Subre lou nas de Giceroun.
L'ilo de Venisso. a. autheman.
l'a mai de gènt coudoun que d'ase crestian,
La bono grùpi fai la bono bèsti.
UN GA.LEJAIRE
Jan Tibleto, de Vedeno, amo forço lis enfant, e lis enfant Tamon
forço, pèr ço que, se ié fai, de tèms en tèms, quàuqui galejado que
la ninèio ôublido, ié fai, pièi, forço boni maniero que l'enfantugno
oublido pas.
— 42 —
Uno fes, en repassant la téulisso dis escolo, — Tibleto es maçoun,
— noste galejaire atrouvè sabe pas quant de paumo que lis enfant,
en jougant, avien mandado sus li téule e que i'èron restado. Sabès
pas ço que faguè Tibleto ? Un dissate, clafiguè d'aquéli paumo l'un
dis aubre de soun jardin, e tôuti lis enfant que rescountravo, ié
fasié ; ce Sabes pas? Li paumo soun maduro ; deman lis acampe ; se
n'en vos uno, vène à l'oustau deman, vers li miejour. »
Lou lendeman, à l'ouro dicho, fuguèron mai de trenlo enfant à la
porto de Tibleto relucant li paumo, alin sus l'aubre, en espérant la
culido. Quand Tibleto aguè dina, prenguè uno escalo, mountè sus
Taubre, e, coupant lou fiéu menu que lis estacavo, traguè li paumo
i pichot que li recassavon espanta. N'i'aguè pèr touti emai n'en resté.
A parti d'aquéu jour, lis enfant de Vedeno faguèron la proucessioun
enc6 de Jan Tibleto e se batien pèr avé de ràfi de soun paumié.
Uno autro fes, Tibleto faguè dire pèr soun manobro qu'avié uno ni-
sado de perrouquet mai que bèu. Lou lendeman, touti li pichot que
lou rescountravon, ié disien : ce Es verai, Tibleto, qu'avés uno
nisado de perrouquet?» E Tibleto ié respoundié : « 0, moun bèu,
mai soun proumés ; quand nisaran mai, te n'en gardarai un. » Lis
enfant, creserèu, s'enanavon galôi, disent en touti que Tibleto ié dou-
narié un perrouquet. Un jour rescountrè Tetin dôu Chut, un drou-
las d'uno dougenod'an, forço simplas, que, coume lis autre, ié faguè:
« Es verai, Tibleto, qu'avés uno nisado de perrouquet ? » E Tibleto
que couneissié lou drôle ié digue : « 0, se n'en vos un, n'as qu'à
veni deman à l'oustau, susli vounge ouro, emé ta gàbi. »
Lou lendeman, juste à vounge ouro, Tetin arrivavo enc6 de Ti-
bleto, em'un panié saladié à la man — n'avié ges atouva de gàbi —
e venié querre lou perrouquet. Avant que badèsse, Tibleto ié ven-
guè : « Moun paure enfant, capites pas ; la femo a leissa la porto de la
gàbi dubèrto e lou perrouquet s'es escapa; mai, crese pas que siegue
ana liuen, dèu èstre aperaqui sus lis ôulivié ve, mounto aqui, sus
aquéu mouloun d'escàrbi, e crido : Gocot I Gocot !! belèu lou veiras
veni. »
Lou droulas mounto sus lis escàrbi, chauriho de tout cousta, e de
dos minuto en dos minuto : ce Gocot ! Gocot !» fasié, sénso leva lis iue
de la terrado d'ôulivié, mai lou perrouquet venguè pas. Tibleto s'èro
entaula, e tout lou tèms dôu dina, ausiguè lou panto, qu'alin.
— 43
quiha sus lou mouloun d'escàrbi, cridavo : « Gocot ! Cocot 1 » A la fin :
a Ve, ié digue, quaucun l'aura aganta ; lou mes que vèn nisaran
mai, 6 n'i'auiié qu'un que sara pèr tu. » E lou droulas s'enanè,
coumtant sus la nouvello nisado.
Aquest an, pèr Santo Ano, qu'es, coume sabès, la fèsto de Ve-
deno, Tibleto faguè dire, toujour pèr soun manobro, qu'abounarié i
chivau de bos touti lis enfant que vendrien douna soun noum, lou
dimenche, avant miejour.
Lou dimenche vengu, èro uno proucessioun de drouloun qu'anavon
à l'oustau de Tibleto douna si noum pèr li chivau de bos.
Tibleto avié mes un registre, un escritori em' un porto-plumo sus
uno taulo ie pèiro qu'es davans sa porto, e lis enfant i'escrivien o ié
fasien escriéure soun noum, e s'enanavon countènt.
Eiça vers li dos ouro, quand li chivau de bos s'alestissien pèr vira,
touto la ninèio i'èro à l'entour e esperavo lou signau pèr mounta.
L'ourgueno n'aguè pas jouga li dès proumiéri mesuro dôu Père la
Victoire, que lou manège fugue près d'assaut. Quau mountavo d'es-
cambarloun sus un chivau, quau mountavo d'assetoun sus uno auco,
quau escalavo dins un viroulet ; restavo pas uno plaço. Tre parti, la
femo passé pèr acampa li sou.
Lou proumié en quau aparé la man : a. Siéu abonna ! » ié faguè. La
femo anè au segound : « Siéu abonna ! » faguè mai aquest. Lou tresen,
lou quatren e touto la seguido respoundeguèron : « Siéu abonna ! d
La femo, espantado, faguè arresta la nranivello, pèr agué uno espli-
cacioun. Quand lou manège fugue en repaus : a Quau es que vous a
abonna î » digue la femo. E tôuti lis enfant à la fes : « Es moussu
Tibleto ! regardas lou papié : i'a nbsti noum ! » La femo di chivau
de bos. que couneissié pas mai Moussu Tibleto que Moussu Gamato
o que Moussu Pasto-mourtié : « Anen, anen, marchand de papié,
ié faguè, aboulas voste s6u o fichas me lou camp ! d
Lis enfant davalèron en remiéu tejant e decidèron d'ana vèire Tibleto.
L'atrouvéron au café Pellet. Tibleto en li vesènt veni, sache ço que
n'èro, e, avant qu'aguèsson parla : a Mis ami, ié faguè, l'ome n'a
pas vougu vous abonna; mai l'an que vèn, que i'aura Tico, ié parla -
rai à l'avanço e vous abounarai ; garde vôsti noum. » Pièi, prenènt
uno pougnado de mounedo : « Tenès, ié digue, vaqui de s6u; anas
vous amusa, e à l'an que vèn 1 »
— 44 —
Lis enfant partiguèron, countènt coutne de rèi. Desempièi, quand
parlon di chivau de bos, dison : « Aquest an, l'ome n'a pas vougu
nous abonna, mai, l'an que vèn, que i'aura Tico, Tibieto ié parlara
à l'avanço, e nous abounara ; a garda nôsti noum I »
E lis entant espèron Santo Ano.
Avignoun, 1898. e. jouveau.
Femo, libre e chivau,
Noun se preston an pau.
BAUTASAR
Glar de luno pèr Galèndo
I
Darrié li nivo de coutoun,
La luno jogo is escoundaio ;
D'un rode à l'autre dôu mouloun,
S'ennegresis e pièi dardaio ;
Espincho, curiouso, eiçabas. Pèr loa sou,
La blanco bugadiero espandis si linçou,
Si grand linçôu de lum qu'en silènci van courre
Sus la tepo di piano e la roco di mourre.
Quand a passa sus lis oustau,
Subran d'eiminado de tèlo
Di téulisso escalo au coutau
E de soun trelus s'enmantello.
Alor, esgarussi d'éuse e de petelin,
Lou mourre tranquilas blanquinejo eilalin
E, soulenane, retrais souto sa capeline,
Lou mage Bautasar, mitra de mousseline.
— 40 —
Es eu, parai '? — Segiir es eu,
Adès vengu dôu founs dis Indo.
Vaqui sa chourmo de camèu,
En liogo de sounaio, dindo
A si cou loungaru lou Jbouissoun d'argelas
Brandussa pôr lou vent ; mai lou bestiàri las
S'es coucha d'à-geinoun, i'esquinasso gibouso,
Lou ventre plen d'aglan, de bauco, de darbouso.
Li camelié à blanc burnous
Se soun plega din? si mantiho ;
Clinon lou front e dourmihous
Penequejon sus li lausiho.
Bridèu d'or e de sedo, estrié bèn fignoula,
Coulas de nacre, an tout i bouissoun pendoula ;
Dins un fum de bebèi que trémolo e flouquejo,
En rampau glourious lou cade beluguejo.
Au clar de luno, adounc veici
Qu'entre lis avaus dis auturo.
En roudelet, d'eila, d'eici,
Dormon li gènt e si mounturo.
Bautasar, eu, dor pas ; nàni : li bras crousa.
Un turban de roumese autour dôu front nousa,
Viho, e quand dôu marin lis alenado passon,
Reluco pôr li trau di nivo que s'estrasson.
II
Tu qu'as tant barrula pèr mar e pèr camin,
0 lou mai saberu di mage!
Tu qu'as legi de tout dins li vièi pergamin,
Testimôni vengu di sage ;
Tu qu'entendes l'ibis, l'escavarai sacra
Dis ôubelisco egypciano ;
Tu que grates dôu det e sabes deschifra
Li letro de la brico anciano,
- 46 —
Ounte lou Caldeen, embarba de frisoun,
Au four couisié soun escrituro
En formo de clavèu, pèr dire li sesoun,
Li mes e li jour de culturo ;
Tu, lou meravihous prince di camelié,
Qu'as tant de fes emé li pastre
Escala de Babel li sèt milo escalié
Pèr estudia la niue lis astre ;
Tu qu'au lindau di rèi as souvent escouta
Lou secret di biôu de Ninivo,
Di grand biôu oumenas, dous pèr dous acouta,
Que veses pèr li trau dôu nivo ?
III
Ausès e cresès-lou, car n'a jamai menti.
Lou gigant d'eilamount, tout apensamenti,
Nous saludo à la modo antico ;
E lou roucas brusis de « hi-hi ! » de « hou-houp ! )i
De qu'es ? Lou chafaret de l'aurasso e di loup ? —
Noun, es Bautasar que replico
E nous dis : En ivèr, tèms passa, pèr li trau
D'un nivo espetaclous cousseja dôu mistrau,
Ai vist parpeleja l'estello
Esbrihaudanto que, dôu levant au pDunènt
Mountavo e nous venié, dins soun càrri d'argent,
Adurre la bono nouvello.
La suiviguère emé mi gènt e mi camèu
Très mes. Pièi s'arrestè sus lou marrit amèu
De Betelèn, en Palestino.
Aqui, l'ase paciènt e lou biôu pietadous
Tubavon de la narro, à geinoun tôuti dous
Au founs d'uno jasso mesquino.
— 47 —
E clin, en grand respèt, caufavon de l'alen
Dins lou brès d'uno grùpio e sus un pau de fen
Un enfantoun na de la vèio.
M'ensouvène : jalavo en l'èr ; mai l'enfantoun
A la caud em'un bon lagne en peu de môutoun,
Risié dins la tousco tubèio.
Ço qu'èro, acô se saup. Èro Ion Rèi di rèi,
Lou suprême soûlas, lou gouvèr e la lèi
De tout noble cor. En memôri
De la visite, iéu, Gaspar e Melchior
Avèn pourgi l'encens emé la myrrho e l'or
Dins un coufret ciéucla d'ivôri.
De la fe dis ancian, aro que n'avès fa,
Maufatan? Lou prougrès, anas dire, a boufa
Sus l'anticaio desmoudado.
Ah ! lou requist prougrès ! Avès sus lou mantèa
Dôu Paire eterne, grand manescau di soulèu.
Escupi vostro verinado.
Avès tout ensali. La forço fai lou dre ;
Lou rascas dèu prima lou juste que vai dre
Dins lou tiro-péu de la vido ;
Lou mounde d'eilamount es un conte de niai ;
Sian bestiàri e creban coume li porc, lis ai \
Gènt e chin an même finido.
E tout es di de l'orne alor que, pèr toujour,
Très palado de terro, em'un brut de tambour,
An esquiha sus l'embourigo.
Car l'orne, qu'es, dires'? Es rèn, un mot, pas mai.
Sus l'aigo de saboun ansin peto e s'envai
Lou bèu trelus de la boufigo.
— 48 —
O grapaud de palun, de fango enmoustesi,
Tèsto-d'ase savent, envisca de mousi,
Nous adusès fièro dOutrino !
Erian na de l'argelo, entre li man de Dieu.
Avès trouva bèn mies, e sian li noble fiéu.
Dôu Gouriho e de la Mounino!!
Maufatan de malur ! Que sara l'aveni !
Dins li trau founs di nivo aro vese veni
La negro e fèro m^lamagno;
Ah ! vese... Mai la luno alor s'escoundeguè
E dins lou tenebrun subran s'esvaniguè
Lou blanc Bautasar di mountagno.
LOU FELIBRE DI TA VAN.
Pèr li pecat di grand, li paure fan penitènço.
L'ordre porto de pan,
Lou desordre la fam.
TRES COUNSEU
O femo, coume la cacalauso, rèsto tranquilo dins toun oustau, mai
gardo-te, coume la cacalauso, de te mètre dessus tout ço qu'es tiéu.
O femc, coume l'ecb de la mounlagno responde que quand te
parlon, mai gardo te, coume l'ecô de la mountagno, de voulé toujour
agué lou darrié mot.
0 femo, coume lou reloge de la glèiso, toujour siegues d'uno regu-
larita eisemplàri, mai gardo-te, coume lou reloge de la glèiso, de faire
proun de brut pèr èstre entendudo de tout lou vilage.
LOU CASCARELET.
- 49 -
LA GASSO DbU RÈI CHARLE DÈS
Lis Aupiho bluio que s'enauron sus la piano cravenco soun re-
quisto pèr si casso meravihouso.
Ta gaire de tèms que lou simpati mairo d'Eyguiero, Moussu
Frederi Monier, em' uno bando de bon prouvençau s'enfounsèron
dins li valengo, escaladèron li colo e destousquèron un porc-senglié
que fugiguè dins lou campèslre, e qu'un cop de fusiéu de l'enfant
de T6ni amatè i pèd d'un avausoun.
Labèsti fèro faguè lacamborouleto emé, subran, soun darrié badai,
Aclapado souto li roumaniéu, li ginèsto e li lausié, fugue aducho
sus la grand place dôu vilàgi, e, lou sero, li cassaire llasquejèron mai
que mai, e cansounejèron en Tounour de Sant Hubert qu'èro lou
cousin de î^ant Verume, lou patroun venera de la pichoto ciéuta
prouvençalo.
Aquelo casso faguè de brut ! La nouvelle mandado à Pau Areno,
en Paris, li felibre n'en siguèron ravi.
Quouro vivié moun rèire-grand, li cas«aire venien de fosso liuen
pèr courre après li lèbre e li perdigau dins li garrigo de GostoFèro,
e tuia à l'espèro, li vautour que vènon l'estiéu di desèrt d'Egito, fin
qu'i piano de laCrau.
Lou Rèi Charle Dès ié venguè emé si menistre, e peréu lou nôunci
dôu Papo, que voulié proufita dôu viàgi pèr s'arresta en Avignoun. A
la primo-aubo coumencèron li batudo, e lou Rèi èro tant arderous que,
sèmpre lou proumié, perdeguè si coumpagnoun darrié uno colo.
Enfin espinchè un paure onstaloun basti contre li roucas, piqué à la
porto, e un païsan venguè ié durbi.
Lou ràfi, qu'èro un bèu drôle de Prouvènço, preguè lou fourestié
de sasseta, e ié pourgiguè la mita d'une cebo e de cacha sus un très
de pan qu'embaumavo.
Lou rèi mangé ceume un cassaire, de grand apetis, digue gramaci
à soun este e en lou quitant, l'envitè à veni lou véire quauque jour,
en Paris, mounte restavo. f.ou ràfi, que prenié lou Rèi pèr un sim-
ple franchiman respoundeguè que se poudié, anarié faire un tour à la
capitale: — Mai, ceume pourrai t'atrouva, faguè au Rèi.
Escoute, quand arribaras en Paris, auras qu'à demanda mounte
resté en quaj que siegue, un pichet d'un an t'ensignarié l'oustau.
Demandaras Gharle Dès, pas mai.
4
- 50 -
Aco vai bèn, digue lou ràfi, e sarrè la man dou Rèi, que disparei««
guè dins la mountagno.
Sièis mes pu tard, lou bèu jour de Sant Sifourian, lou païsan, en
quau un ouncle avié laissa quàuqui sou, arribavo en Paris ; venié
vèire soun ami lou cassaire ; mai, pecaire, se remembravo plus soun
noum. Sabié soulamen que ié disien Charle, avié éublida lou rèsto.
Que siéu tôti, faguè,lou brave ome m'a dit que téuti lou couneissien.
E avisé un mousssurot que se permenavo e ié digue :
— Escusas, brave ome, poudrias pas me dire mounte rèsto Charle :
— Charle, faguè l'autre, quet Charle ? Aquelo empego ! Se n'en
sabés pas mai, pourrés cerca long-tèms.
Mai, testard, lou paisan ié digue : — Si, Charle, que m'a dit que
tôuti lou couneissien.
Sias malau, digue lou ciéutadin, Charle, lou counèisse pas, moun
brave, à-mens que siegue Charle Dès, faguè en crebant de rire.
0 ! respoundeguè l'Eyguieren, es aco, Charle Dés : Digas-me
mounte rèsto.
E esbahi, lou franchimand ié moustrè lou palais reiau.
Tranquilamen noste ome s'en anè vers la porto que gardavo un
soudard à chivau.
Lou rèi qu'éro à soun balcoun emé un chambellan, vesént arriba
lou Prouvençau, donné l'ordre de lou leissa rintra, e lou recebè
dins la cousino.
Adieu, ié faguè lou ràfi en intrant, te véne un pau vèire, e t'ai adu
un toupm de cacha que tant te plaisiguè dins lis Aupiho.
Asséto-te, digue lou rèi. E coumo àutri-fes dins li colo Eyguie-
renco, mangéron, beguéron, e riguéron coume dous fraire.
Pamens, digue lou rèi en se frétant h brego, fau que te lèisse, me
vau abiha, pérço-que vuei ei fésto.
Un moumenet plus tard, venié trouva l'Eyguieren. Pourtavo, pen-
jado à soun c5u, la crous de Sant Louis ; èro vesti de velous, e avié
au cousta uno espaso daurado, e sus sis espalo lou mantèu reiau.
Lou ràfi lou regard avo emé lis iue escarcaia.
Mai, couyèti, ié faguè, m'aviés pas dit qu'ères de la gardonaciou-
nalo !
Lou Rèi que crebavo de rire, lou mené alor sus lou grand balcoun
de péiro dou palai, e ié digue, te vau faire véire la revisto di sou-
dard e lou rèi de Franco.
Lou Rèi ? Mai, en deque lou recouneissirai, faguè lou païsan que
— 51 —
ié disien Rafèu. N'auras qu'à escarcaia lis iue I Tôuti van saluda
lou Rèi, que soulet aura lou capèu sus la tèsto !
A peno èron sus lou balcoun, que li troumpeto sounèron, que li
capèu s'agitèron e que li troupo preseutèron lis armo.
Tôuti lis iue èron vira vers lou balcoun.
Mai, digue lou ràfi, ve que tôuti espinchon de noste caire, e i'a que
nàutri qu'avèn lou capèu sur la tèsto 1 Mai alor, es tu que siés lou
Rèi !
Eh bèn, vo, as capita, moun brave Rafèu ! Mai sian rèi tôuti dous:
Siéu, iéu, lou rèi de Franco, e tu, lou rèi di couyôti !
E Rafèu tourné à sis Aupiho bluio. E aqui, souto lou eèu clar de
la Prouvènço, en poussant l'araire dins li garrigo, o en passejant
dins li pàti, lou ràfi pantaiavo, e se remembravo Gharle Dès.
Sabié rèn de la Revoulucioun qu'avié fa fugi lou Rèi de Franco, e,
en manjant sa cebo blanco coume la flous dis île, e lou froumage
que sa maire i'avié pasta, lou rèi di couyoti, urous e tranquile, re-
gardavo lis estello que l'uno après l'autro escandihavon dins lou cèu
e sourisié de tout soun cor à la terro prouvençalo 1
JEAN BA.YOL.
Riche 0 fou,
Fai coume vôu.
Tôuti li cause soun de Dieu, a leva di femo (que soun dis orne,)
MOUN PAÏS
Au pèd dôu mount Ventour gigant
Que proun souvent lou tron laboure,
Majestous Carpentras s'aubouro
Souto un soulèu esbarlugant.
— 52 —
A l'oumbrun de si permenado,
Dins si bousquet, long de l'Auzoun
Gardelino, merle e quinsoun
De bon matin donon l'aubado...
Aigo lindo, fres ventoulet,
Cèu tout d'azur, vin de granacho
Que d'ista siau noun vous empacho,
Mai que vous rend cascarelet,
Fan que de-vèspre, au clar de luno,
Liuen di trebau, quand pièi tout dor^
Moun bèu pais, en raive d'or
Gonto floureto à la fourtuno.
lé fai vèire soun Espitau,
Soun Pont-di-Font, sa Catedralo,
Emai la Tourre magistrale
Que se carro sus soun pourtau.
Lou grand domo de soun Coulège,.
L'Arc- de-triounfle e lou Palais
Ounte belle Temis se plais
En remoucant tout sacrilège...
E l'eissame de manuscri
De sa richo Biblioutèco
Que fai que d'autre n'en soun nèco.
Tant i'a de sciènci emai d'esprit.
Dins l'esplendour que l'enmantello,
Eu saludo, front descubert,
I. Moricelly e d'inguimbert (i)
E dins soun cor,"lis empestello.
(1; I. Moricelly e d'inguimbert soun li dous principau bènfatour de Ja vile.
— 53 —
Enfestouli de mai en mai,
Dins li record ounte s'embanîo,
Jouine escoulan revèi Petrarco, (1)
Emai Francés- Vincent Raspai (2).
E de pintre, de musicaire,
D'istourian, de saberu,
Tout un negôci ounèste e drud,
De bono ajudo i travaiaire.
Pièi se reviho amourousi
Dôu dieu flambant que ié fai lume,
E tabasant sus soun enclume
Taut liuen que pou se fai ausi.
Se fai ausi di patrioto
Qu'an lou cor tendre e lou sang viéu ;
Sèmpre emé tôuti agradiéu,
Tôuti ié tan bouco mignoto....
En soun fougau beluguejant,
Datent lou fùrre tant qu'es rouge,
Canto l'amour ! Jamai aurouge,
Rejouvenis dins si vièis an.
E fort de la bèuta requisto
De si jardin, vigno e vergié,
Eu tendrié tôsto à l'Estrangié
Que n'en voudrié faire counquisto.
Caressado pèr un bon vent,
Bruno o bloundino, atravalido,
Soun, si chato, de biais coumplido,
Bono e sajo coutne counvèn.
(1) Souto la direicioun de Coavenevole da Prato, Petrarco acoumencé sis
estùdi à Carpentras, iù passé quatre an de sa jouinesso e i'aprenguè la grama -
tico, la dialeitico e la retourico.
(2) Célèbre chimiste e ome pouliti, nascu à Carpentras lou 25 de janvié de
1794.
— 54 —
Estent pièi femo, an l'ine que briho,
E, deguèsse vous estouna,
Soun fièro de pousqué douna
De défenseur à la Patrie !...
Tambèn, iéu l'ame, moun pais,
Coume un fringaire amo sa beilo,
E quand pèr eu moun cor barbèlo,
Pèr eu la muso me souris.
Juliet de 1898. roumié Marcelin.
LI NESGI
Fa très meno de nèsci, disié moun vièi mèstre d'escolo : aquéli que-
se counèisson e que jamai n'en boufon uno. De fes que l'a vous ié
troumpas e cresès que tant mai se n'en pènson.
l'a pièi aquéli que jamai se soun douta de soun pau de sèn. Tre
que badon, soun nescige sauto is iue de tôuti, à leva di siéu.
Enfin, i'a tôutis aquéli que noun soulamen sabon pas se counèisse
mai que se creson pus lura que lis àutri. — D'aquéli, qu'es la meno
la plus noumbrouso, gardo-te coume di langasto, disié toujour
moun vièi mèstre d'escolo.
LOU.CASCARELET.
Fai marrit se faire vièi, disié lou Martegau en se souleiant, iéu n'ai
plus qu'uno cambo de bono... emai encaro es marrido !
— Veguen, moun paure enfant, pos pamens pas te marrida emé
uno chato que n'a pas lou s6u.
— Ah ! moun paire, se sablas coume iéu l'ame !
— Lou sabe, moun paure enfant, que Tames, mai te costo pas mai
de n*ama uno richo qu'uno pauro !
- 55 -
BRINDE A MAIANO
Èr : La niue.
Aro qu'avèn proun tauleja,
Que s'es begu, que s'es manja,
Galois ami, se brindavian
Au plus bèu jouièu de la piano,
Tôutis ensemble cantarian
Maiano !
Eici sian dins un Paradis,
Car lou soûlas se i'espandis ;
Temple de l'ouspitalita,
Noun poudèn cregne li chavano ;
Es un pais de liberta
Maiano I
Es la ciéuta dôu grand Mistrau !
Eici s'aubouro soun oustau,
Dequé fau mai pèr soun ounour?
De noste engèni es la gardiano ;
Poussedis lou plus grand, segnour^
Maiano 1
Auprès dôu mèstre vesèn mai
Na mistralenco, flour de mai,
Fado vivent à soun coustat.
Que 'mé sa gràci soubeirano
Ilumino de sa clarta
Maiano !
Vàutri, d'un pau partout 'vengu,
Coume iéu vous vese esmougu :
Dins aquest liù gai e risènt
Vesès que la glùri es pas vano,
E vous sousprene redisent :
Maiano !
— 56 —
Es vertadiero ma cansoun
E pamens siéu de Gravesoun.
Eici sian pèr la verita
E me passarien la caussano,
M'empacharien pas de canta
Maiano !
GABRIEL PERRIER.
LOU MOSSI
Pachourlet s'èro engaja pèr m6ssi. Si gèntn'en poudien rèn faire ;
èro un escapoucho qu'aurié fade counlràri au bon Dieu, se l'avié
rescountra sus soun camin. Uno fes lou bastimen ounie èro partiguè
pèr un parèu de mes. Quand fuguèron en pleno mar, Pachourlet, pèr
n'en pas perdre l'abitudo, fasié la nico en quaa poudié, même à l'au-
mournié dôu bastimen, que se n'en plagniguè au capitàni. Aquest
faguè veni lou môssi davans eu, e ié digue : « Pachourlet, m'es esta
di qu'aviés manca de respèt à noste digne aumournié ; aco 's mau
fa. Sabes pas que lou prèire es lou représentant de Dieu sus la terro? »
E Pachourlet rebequè : « Si, lou sabe ; mai... sian sus 1 aigo ! »
A-N-UNO INGOUNEIGUDO
Au printèms, chato disaverto,
Ai reçaupu vôsti lilas,
Prouvençalo e requisto ôuferto
Quand ère à Paris eilabas.
Se dins ma draio proun deserto
Avès vougu jita 'n soûlas,
Quau que fugues vous deve, certo !
Moun gramaci fin qu'au trépas.
- 57 —
Mai se pieta nimai tendresse
Èron pèr rèn dins aquéu cas,
La flour que sus moun cor ai messo,
Dôu clar pais de l'allegresso
M'aduguè lou perfum di mas :
Plus bravo èro que sa mestresso !
RAOUS DE CANDOLO.
MOUNSEGNE MENJAUD ^
Aquéu d'aqui poudié se dire un orne dôu Miejour. Galoi e gale-
jaire l'èro e proun ! Nasquè à (^huscian, lou pais dôu grand Bridaine,
en pleno terro de Lengadô, coume vesès.
Or, vous trouvarés, segne Menjaud èro groumand de nosto lengo
prouvençalo. Estent à Nanci, evesque, tre qu'ambavo lou mes d'a-
voust : Eh ! bèn, disié, a pancaro pareigu VArmana prouvençau ?
En setèmbre : Dor alor, fasié, lou brave Roumaniho ! — Enfin, tre
que coumençavo lou mes d'ôutobre, escrivié letro sus letro ; Mandas-
me dounc VArmana, mandas-me-lou.
E lou legissié, lou legissié, lou relegissié bèn tant, que lou sabié
de cor.
Un jour que s'espaçavo à travès li carriero de sa vilo evescalo, quau
vous a pas di ! entend à rèire d'eu dous soudard que charravon en
puro lengo de Prouvènço. Se reviro tout risoulet : Hoi ! ié vèn, e
d'ounte sias vous-àutri ?
Li militari, estabousi d'ausi Mounsegnour li questionna en prou-
vençau, se bouton au port d'arrno e lé respondon : Sian tôuti dous
diribodôu Rose. — Ede que païsV — Moun cambarado, fai l'un, es de
Vilo-Novo: iéu siéu d'Aramoun. — D Aramoun? rebrico noste digne
prélat ; mi gènt n'en soun, e iéu siéu de Chusclan. Sabès, Gliusclan,
acô 's lou rode dôu bon vin... Ah ! ço, anen, d'abord que sian dôu
même pais, vous counvide tôuti dous à dina, deman, à l'evescat.
N6sti soudard, crentous, en bretounejant Oh ! Mounsegne, es trop
d'ounour que nous fasès. — Bèn ! bèn ! vau manda 'no biheto à,
* Evesque de Nanci .e mort^archevesque de Bourge.
- 58 —
voste courounèu ; vous métrés en tengudo dôu dimenche, e vendrés,
à miejour. Vous espère, e — atencioun ! se charrara que prouvençau.
Adessias.
Fugue fa coume avié di l'evesque. L'endeman, sus l'ordre dôu cou-
rounèu, moun Vilo-Nouven e moun Aramounen, touti dous endi-
mencha, en grand tengudo, li gant e li guèto que lusissien de blan-
cour, s'adraion vers l'evescat. Bèn lèu soun au saloun d'ounour, au
mitan de tôuti li canounge que li relucon de la tèsto i pèd.
— Ah ! benesido vosto fàci, faguè l'evesque tre li vèire. Vaqui
d'orne de paraulo ! Osco ! li bèn-vengu fugues !
Mis ami de Dieu ! touti aquéli vièi canounge que bargouïnavon
franchimand, badavon coume de limbert e s'espinchavon dis un is
autre, semblant dire : Qu'es eico ? quinto lengo parlo vuei Moun-
segnour ?
— Sa Grandeur est servie, digue lou varlet. E s'intrè dins lou
cenadou.
Tè, lou Vilo-Nouven, bouto-te aqui à ma drecho. E tu, eici, à gau-
cho, l'Aramounen. Vès, i'a de bon vin, de vin de Ghusclan, e poudès
vous enchuscla, zôu !
Tèms en lèms, l'evesque disié quouro à l'Aramounen, quouro au
Vilo-Nouven : Hou ! tè, pinto aquelo ! — E vague de vuja dins si got.
— Vai, countuniavo, poudèn parla noste prouvençau chanu. Fai tira !
Emé tout soun latin e sis orèmus, mi vièi canounge ié coumprenon
rèn.
Ah ! n'en faguèron uno peu de rire, nbsti dous militari, vous lou
proumete !..
E dempièi, fuguèron ami cinq-sou emé Mounsegne Menjaud ; e,
tôuti li dim'enche, i'anavon dire bon-jour, amistous e famihié, coume
s'èron esta cambarado d'escritôri.
D. SAVIÉ DE FOURVIERO.
Quau presto imprudenmen,
Perd l'ami emai l'argent.
Lou mounde es coume uno escale
Quau mounto, quau davalo.
— 59 —
GOUNSÉU À ZOUNET
Escouto, jouino fiho, un counsèu sàgi
Que s'es di de te pouerge un orne d'îàgi
Dôu verai e dôu bèu tant amourous
Que voudrié vèire tout lou mounde urous.
Ah ! lou bonur ! lou voues, tu peréu, chato !
T'entrai adounc de saupre ounte s'acato,
Ounte niso aquéu Fèni, aucèu pinta
Dei pu gàiei couleur, que d'aganta
N'es pas tout un, estent, dison, que sauto,
Sauto de branco en branco e nous defauto
Sèmpre coumo cresèn de lou teni...
Mai à tau dire noun fau s'ateni
A la rigour : dins lou cours de la vido
Li a bèn de passe ounte Tamo ravido.
De sei desi trouvant l'acoumplimen.
Se chalo en un perfèt countentamen,
Gountentamen que nous vèn dôu bèn faire,
Quouro fidèlo espouso e tèndro maire,
En despié dei magagno'e contre -tèms
Qu'avènon, qu'avendran ai ! las ! toustèms,,
A tei devé t'estacaras soumesso,
Sobro, amant lou travai e la simplesso,
Fènt régna dins l'oustau l'ordre ejla pas,
Couneiras lou bonur eici-debas.
Fau pèr acô, crestiano vertadiero,
Noun coubeja lei bèn de la drudiero,
T'enchaure rèn de la belôri. fau
D'ouro bufa clou mounde lei goust fau.
Te creses vuei une grand' dameisello
Pèr à la tèsto avé flous e dentelle,
Riban, aucèu, plumacho floutejant,
De perleto lou vièsti lusejant.
- 60 —
De mancho gounflo coumo doues bôufîgo,
€oulié-cle-chin, gant jusqu'en tèms dei figo,
Tal autre atrencamen bon pèr Paris,
Mai mau-vengu dins noueste bèu pais,
E ta maire gardant la modo antico
A toun cousta sèmblo ta doumestico ;
Tu, cranejant au-dessus de toun rèng,
La regardes d'un lue indiferènt ;
Te fa vergougno, em'aco l'escarnisses,
Li manques de respèt, belèu l'ahisses !..
Ah ! que la femo vertadieramen,
S'a lou peu long, a court lou jujamen !
Ac5 noun siegue di de tu, chatouno :
Sajo, senado autant que charmantouno
Reglaras mies teis anamen, parai ?
Prenènt, segur, ansin Ion meiour biai
Pèr te chabi, mentre aquéu vôu de soto
Que sus lou cours s'abandisson faroto,
Pleno de croio, emé lou nas au vent,
Pourran que se marfi. Car lou j ou vent
En bousco d'une bravo e gènto femo
Saup proun la destousca vounte s'estremo
Gountènto à soun oustau près de sa mai
Doucilo, afeciounado tant e mai,
Simple de goust, tranquilo, retirado,
En bon renoum dins toute l'encountrado,
Coumo la flous moudèsto se trahis
Au founs dôu boues pèr soun prefum requist.
En juliet 1898. a.-b. grousillat.
L'envejo de parèisse riche, fai li très quart di paure.
Agues un iue à l'oulo e l'autre au cr •
— 6\ —
U VIÈI SOU DE MAROUILLAT
Marouillat fenianlejavo emé chale. Tout mouvamen i'èro un su-
plice, e tant aurié mena voulountié la vido countemplarello d'aquéli
neo-boudisto que fan rèn de soun eisistènci e assajon — souto pre-
tèste de meditacioun filousoufico — de se faire passa pèr prefouns
alor que soun tant soulamen cura.
Se coumpren de rèsto que se lou 20 de nouvérabre 1876, Marouil-
lat arribavo au il'"'' couirassié, èro pas pèr soun plasé ni de soun
agrat. Sa coustitucioun fisico Taguèsse-ti permés d espéra l'espaleto,
i'aurié voulountié renouncia pèr dès minuito de penecun.
— Mai, me demandara un leitour espignous, de qu'avié donne de
particulié la courpouranço de veste eros? Ero bèrni, gitous, pana d?
Eh ! bel ome, siguèsse esta quaucarèn de tau, l'auiien refourma...
Adounc, vist delàci, aurié pouscu passa pèr un moudèle d'estetico.
Mai counsidera souto lou pount de vislooupousa, se vesié que s'un
bon ôuficié dèu toujour proutegi si darrié, Marouillat poudié atout
lou mai fane qu'un souto-ôuficié estent que se poudié soulamen
aplica à-n-éu, lou singulié d'aquéu mot.
En pacan lura qu'èro, noste ome prenguè sis infourmacioun sus
si capoulié, se faguè racounta sis istôri, denoumbra si qualita, si
déco, si vice e si lunarié coumtant bèn lis aprouficha à l'ôucasioun.
Es ansin qu'aprenguè la passioun dessenado qu'avié pèr la numis-
matico lou mège-majour de proumiero classo, un brave ome que
recouneissié malaut e dispensavo de service tôutis aquéli que i'adu-
sien de vièii medaio.
hn lems oummaii, Marouillat s'enchautavo gaire dôu bèu sèisse.
Caligna uno bello chato demande une tiero de mouninarié e de si-
magrèio que vous lerçon à faire de cambado alassanto. Pamens,
au bout d'un mes de service, lou nouvèu couirassié s'aperçuvié que
ço que ié fasien faire èro bougramen mai ablasigant que de caligna
sa cousino Melio qu'esperavo la fin de soun tèms pèr deveni sa mouié
en vertu d'une dtcisioun presso pèr si dos famiho tre nascu lou
pua jouine di dous.
L'endeman, bèn décida à tourna au pais vèire sa proumesso e^
- 62 —
mai que tout, dourmi tranquile uno bono nuechado, Marouillat se
presentavo à la vesito e disié au majour :
— Moussu lou Dôutour, ai après que fasès couleicioun de vièi
sôu. A l'oustau n'ai un sa tànti gros ; e se voulias me baia quàuqui
jour pèr m'ana pausa un pau, lou vous adurriéu en tournant.
En ausènt aco, lou brave mège creseguè vèire sur sa taulo un mou-
lounas de pèço raro, introuvablo, unico e inedicho que ié permetrien
de faire de coumunicacioun remarcado à l'Acadèmi dis Iscricioun e
ié vaudrien li paumo academico... Uno ouro après, Marouillat partie
pèr lou pais de sis àvi em' uno permessioun de vue jour. N'en passé
dous à peneca, dous à se lagna dôu mestié e quatre à rèn faire.
Despièi uno semanado, lou permessiounàri avié rejount soun regi-
men, e lou bon majour n'aviè plus ausi parla d'eu. L'asard li meteguè
en presènci un matin, dins la court dôu quartié :
— Marouillat !
— Moussu lou Majour ?
— E aquéu sa de vièi sou ?
— Mi gènt m'an pas pouscu dire ounte l'avien estrema, mai lou
cop venènt que tournarai mai eilavau, cercarai mai...
— Vai bèn ! Venès deman à la vesito.
— Osco ! s'escridè — en dedins — lou troupié. Me vai douna uno
autro permessioun.
Ah ! pas mai ! Lou mège avié coumpres qu'èro esta couiouna e
tenié de se revenja. L'endeman à la vesito, escoutè, charpè Marouil-
lat, ié faguè tira la lengo, ié touque lou pous e souto pretèste d'une
grosso enflamacioun de bouièu, l'embarrè vue jour de tèms à l'in-
fiermarié ounte lou tratèron pèr uno dièto assouludo emai pèr aquéli
bouioun pounchu que Moulièro aurié nouma mai claramen.
Or, dintre li travai que fatigon mai o mens, lou soulet que lou faus
malaut coumpliguèsse em'un chale vertadié èro de mastega. Tambèn
quand siguè gari de sa censado endispousicioun, tôuti li travai ié
semblèron agradiéu, basto siguèsson precedi e segui d'une coupiouse
gamello.
De rosse roussandejanto qu'èro, venguè rusticaire, siguè nouma
bregadié, e soun tèms feni, espousè sa cousine Melie en quau faguè
dès-e-sèt enfant.
MAURiCI RAIMBAULT,
- 63 -
PROUVÈRBI
Encô de Marius, au café de la Plaço,
L'autre jour que plôuvié e qu'aviéu cambo lasso,
M'assetère un moumen emé la pip^ i dent,
Se parlé 'n pau de tout : di recordo, dôu tèms,
Di fun que valon rèn, di blad que valon gaire,
De nôsti députa, di maridis afaire.
Enterin que Pauloun fasié, d'aise, à Daman :
— Te lou dise, es sepur ; ié vèndon tout deman.
Parlavon de Tistet dôu mas de la Galino,
Que vaqui quàuquis an viéu em'uno gourino,
Uno rabaladis que ié lipo si sôu,
Lou meno pèr lou nas, e n'en fai ço que vôu.
— S'aurié pas mies vougu que dins lou maridage
Cerquèsse lou bonur e la pas dôu meinage,
Subre-tout que se saup, faguè lou grasouiés,
Que dins un cas parié, vau encaro bèn mies,
Pèr l'orne que coumo eu au femelan s'estaco,
Croumpa soun sôu de la, que de nourri la vaco.
BELUGUET.
PEPETOUN
Lou Pepeto avié 'n drôle feiniant coume un chin d'ermito. Un
,our en ié fasènt la mouralo, lou paire Pepeto digue à Pepetoun ;
f As pas crento de gourrineja coume fas? Sabes pas que lou bon
Dieu a dit que Tome dévié gagna soun pan à la susour de soun
front? » E Pepetoun, emé soun sang-fla : « Se l'a dit, faguè, l'a pas
<Jit pèr iéu : su se que di pèd 1 »
- G4 —
PAÏSAGE
A J.-M. Reynaud, pintre.
Abas, lis espigau daura coume de fiô ;
Amount, li pin gigant verd coume d'esmeraudo ;
A drecho, uno grand routo argentalo emai caudo ;
A gaucho, l'ôuriènt rouge, saunant à flot.
Or, argent, rouge, verd, sorton de la paleto
Dôu grand artisto, de l'autour dôu Fiat lux!
Soun pincèu raiounant, tout trempe de trelus,
A jita si coulour sus aquelo vileto.
E l'ome, lou proufane, a passa pèr aqui,
E sa man inabilo a sacreja talo obro.
Lou Mèstre avié fini, mai eu, aquéu manobro,
L'a retoucado em' un escur que fai langui.
Au mitan dôu tablèu i toun vidant e lèri,
Ounte l'amour respiro e l'eisislènci a gau,
Ounte esprèssi ôublidè, Dieu, lou nègre brutau.
An li pasto-mourtié dessina 'n cementèri.
Cementèri, es verai, grand coume un moucadou,
Mai dins un gai tablèu la mendro oumbro fai taco...
0 malurous, perqué roumpre ansin ço qu'estaco
A la vido, au bonur?... De moun amiradou,
Ause à travès di vent uno voues siblarello
Que me dis : — « E perqué trouva tant agradiéu
De gasta lou proumié soun obro voste Dieu :
Perqué dins tant de vido aquelo mort crudèlo?...
(Di Baume d'Auruou). louis astruc
Lou mau es pèr quau s'envai,
Aquéu que rèsto se refai.
- 65 -
L^ARRESTAT SUS LA CASSO DE L'AN QUE VÉN.
Lou Préfet dôu despartamen di Barjo-de-la-Durènço, ôuflcié de la
legioun di pou mo-d 'amour, arrèsto :
Article proumié.
La casso es duberto dins lou despartamen di Barjo-de-la-Durènço à
parti dÔQ 15 d'avoust.
Article segound.
Se poudra cassa toute meno de gibié emé lou fusiéu, lou fielat, la
ratiero, lou vise, lou sabre, lou coutèu, la fourco, lou rastèu, li priva,
li mirau e li machoto,e tôuti lis engen couneigu e incouneigu, même
au gran de sau sus la coua.
Article ti esen.
Pèr n*en pas perdre la grano, se poudra tuia que lou gibié àplumo
plus gros que l'auco, e pèr nous counserva lou gibié à peu, se pou-
dra tuia que li bèsti pelouso plus grosso qu'un biôu. Pamens, pèr
eicepcioun e quinge jour de tèras, dôu proumié au quinge de setèm-
bre à miejo-niue, se poudra cassa au fusiéu carga à balo e au chin
loubet, li pcrpaioun, li rato-penado, li rat-griéure, li prègo-Diéu d'es-
toublo e li cacalauso-mourgueto.
Article qnatren,
La casso is aucèu d'aigo e de passage es duberto enjusqu'au 1* d'a-
briéu : es autourisado dins lis estang, li rebiero e li flume, à la
coundicioun que lou cassaire ague d'aigo enjusqu'au cou; se poudra
casia au fusiéu e au qualre-ùe-chifro soulamen. Es espressamen
défendu i cassaire de cabussa e d'aua aganla pèr li piauto li canard
que chaumon sus lis estang.
Artîc'e cmquen.
Li gènt qu'auran d'enclaus emé de muraio de cinq mètre d'aut e
atenènt à-n-uno abitacioun, poudran cassa sènso permés e tuia si ga-
lino, si dindo e si lapin, quand bon ié fara plesi, mai en avertissent lou
Préfet eièis mes à l'avanço e après que n'i'aura donna l'autourisa-
5
- 66 -
cioun. Se vèn à toumbade nèu, touto casso es defendudo, franc de
ia casso au pèis -voulant e en pleno mar.
Article sieisen.
Li generaUjlis amirau, li courounèu,li capitàni,lilio-tenènt, lisar-
jant, li^capourau, li soudard, li gendarmo, li gardo, li coumessàri, li
cantounié e lis enterro-mort soun encarga de faire eisecuta aqueste
arrestat.
Fa à la Prefeturo de M'en-Fôuti, lou 1* d*avoust 1899.
Pèr lou Préfet,
Lou secretàri-generau.
LOU CASCARELET.
La farine dôu diable vai en bren.
Lou mounde es coume la mar, quau saup pas nada s'envai au founs.
LI BRAU DE PEIRO (1)
LEGÈNDO PROUVENÇALO
La Carnargo vaste e deserto
Dor-wouto un lançôu souloumbrous...
Mai li biôu, li rosso, li berto
Trèvon li pàti salabrous.
'Mé la niue ié soun revengudo
E l'independènci e la pas;
Plus d'acourso, d'escourregudo
E de gardian dins li campas !
(1) Li quatre brau de pèiro dôu Castèu de Long-Champ à Marsiho, soun atala
nu càrri éle la Durènço qu'adus l'aigo à la vilo.
— 67 -
'Sus li tamarisso la luno
Sèmblo ploura d'argent flouri...
Quouro lou mistrau revouluno
Semenant li bram e li crid,
E quouro uno esquerlo permeno
Soun dindin.
Quatre brau di fort,
Quatre masclas de bello meno,
Sa soun amaga sus li bord
Abouscassi, sablous dôu Rose.
Ah ! se counèisson li valent !
— « Au gardian faudra que n'i'en cose ! »
S'entre dison, fou e relent —
— « Ah ! volon péri nostro raço !
« Ah ! volon nous embastardi !
« Trovon nôsti courso paurasso,
« Li marrias ! E nous an bandi
« Lis Espagnôu (1) !... E tout trémolo !...
« Eh ! bèn, jamai freirejaren !
c( N'en voulôn pas dis Espagnolo
« Qu'an que de b^no e gens de ren !
« N'en voulèn pas d'aquéli fraire,
« D'aquéli mestresso d'alin,
« Que nous raubon noste terraire
« E noste empèri de salin
« E nostro fierta soubeirano !
<t Nàutri li rèi, restaren rèi !
<' E jamai plegaren li bano!...
•i Quand lou malur vèn, lou cor crèis!..,
« Tout lou franc jour nous assecuton
« Pèr nous mescla, nous aparia !
« Tout lou franc jour nous persecuton,
« Que mai ardit, mai enrabia!...
(1) De«pièi quâuquis annado an entroudu de brau espagnôu pér crousa
nosto raço camarguenco que val desparèisse ooumpletamen.
- 68 —
« Crebara lou gardian ferouge,
« Lou ventre dubert, quauque jour !
« Mouriren subre lou sôu rouge,
« Lou sôu Camarguen !... Mai toujour
« Saren li fièr, lis indoumtable,
« Li pur-sang que n'an pas fali !..
« 0 Camargo ! quet espetacle !
« Toun renoum bouvin a pâli !
« Nàutri ti fiéu, gardan ta glôri,
« Vai ! e finiren en leissant
« Un diamant rouge à ta memori,
« Un bèu diamant coulour de sang !...
Entanterin que se parlavon,
Lou jour d'à cha pau pareissié ;
Li brout dis aubrc tremoulavon
Sout lou rai que li blanquissié.
Emé lou jour es mai en bousco
Lou gardian, lou fèrri à la man...
Lou veici !,.. E dintre li tousco
Li biôu patusclon en bramant.
Anen, brau ! finido es la pauso !
An, zôu ! Di bano tourna-mai !
D'aquelo lucho jamai clause
La rampelado sono mai !
E lou soulèu se lève rouge !
l'aura de sang !... Mai qu'es ac6?
Quet dieu parle au bestiau ferouge?
Quet dieu l'ispiro tout-d'un-cop?...
Tôuti quatre, en front, negro masse,
S'enfuson... Lou mistrau rounflant
Coume un gardian lis esbramasso,
Goume un lèrri ié poan ii flanc !...
Landon dins li palun fangouso,
Dins li campèstre treboula,
— m -
Dins li prat, H vigno fougouso,
Dins li sansouiro e dins li blad.
Ardit toujour ! Lou sôu trémolo ;
La susour perlo li campas,
Lis iue saunon, la poasso volo ;
La bouvino s'arrèsto pas !...
Lou Rose en van eici s'escoulo...
Li négri moustre, pataflôu !
Boumbisson dins l'aigo treboulo
E fan escuma li revôu...
Fuson mai!... Aquel abrivage
Galara-ti plus ? Oante van ?
Ounte anas, banara sôuvage,
Que tout se garo de davans ?. . .
Goume un lamp an tranqui li piano
De la Grau vasto e de Seloun,
Lis ôulivié de Pelissano,
Sorgo, jardin, grès e valoun . . .
Ounte van dounc? Quau h coussejo?
Es pas lou gardian avani
['a proun tèms ! E z6u ' tout pôussejo
Autour d'éli e fan tout ferni.
E zôu toujour 1 ...
Mai dequ'arribo?. . .
La Durènço es aqui !... D'alin
A vist veni dintre li pibo
Li quatre banaru malin.
La counèis, la Durènçj, aquelo
Bouvino fèro, aquéli brau
Sôuvage e reboundin coume elo,
Treboulant coum i lou mistrau,
Que s'abrivon, beissant la tèsto,
•Bano en avans... Elo, en risènt,
E lis espèro e lis arrèsto,
tO'un cop-d'iue lis arnai?o ensèn !...
- 70 —
E subran li brau dins soun amo
Sènton quicon de mai-que-mai...
De soun iro amosson la flamo,
Éli que bramavon : jamai !
— « 0 darrié brau de la Camargo,
« Li darrié valent, courrés plu,
Elo ié dis, car Dieu vous largo
« Uno messioun e lou salut !
« Amor que la terro requisto
« Dôu brès es duro pèr si fiéu,
« Anen-nous-en à la counquisto
« D'un païs nou !... Engano, adieu ! x,
Li brau que pèr sa terro maire
Sènton qu'ai-las ! podon plus rèn,
Regretous e fier, sèmpre amaire,
Alor s'atalon à-de-rèng
A toun càrii, o rèino, o Durènço !....
E lou càrri meravihous
Davalo à travès la Prouvènço,
Vers Marsiho i ro souleious —
E quand passe aquel atalage
L'on se descuerb estabousi ;
Lis aubre clinon soun brancage,
L'aucèu que mai se fai ausi.
Veici Long-Champ, veici la cimo
Ounte escarlimpon. apreissa
E mounte, apareicioun sublime,
Sus Marsiho van se dreissa !
Li vès-aqui ! Alor desboundo
L'amo de la Durènço, e flan I
Largo si cascade e sis oundo
A la vilasso barbelant
Pièi, de sa bagueto, à la lèsto.
La Durènço toco li biôu
Que, blanc d'escumo, aussant la tèsto»^
Picon di pèd dins li raiôu.
— 71 —
Sèmblo que l'amo independènto
De la Camargo trelusis
Dins si négri prunello ardènto
E que soun darrié bram s'ausis...
E la Durènço, pouderouso,
Lis empèiro aqui lier e bèu,
Dins aquelo pauso auturouso
Qu'an sus lou mounde e sout lou cèu.
Sus Long-Champ quand lou soulèu largo
Sa plueio de rai desempièi,
Li darrié brau de la Camargo
Se cenchon d'or coume de rèi.
Quand luno, estello beluguejon
Sus li raiôu cascaiejant,
Li quatre brau alor blanquejon
E bessai plouron en sounjant !
M"»° J. Gautier.
Emé de flour noun se vai au moulin.
Ni à la messo ni au moulin,
Espères toun vesin.
UANGELUS
Se saup que li gènt de Veleroun soun pas dévot. Caucon si garbo
lou dimenche e manjon si boudin lou divèndre e van à la glèiso
(quand ié van) que très cop dins sa vido : quand li batejon, quand
li maridon e quand lis entarron.
Dous velerounen, qu'en 1852, au cop d'estat de Bonaparte, avien fa
lou cop de fusiéu emé lis insurgent dôa Leberoun, fuguèron ôubliga
— 72 —
de fugi, e de brico o de broco arribèron en Espagno dins la bello e
grando vilo de BarcHouno.
Aqui fauguè cerca de travai pèr pas creba de fam ; em'aco li vaqui
sus la Ramblo, qu'acô 's uno grand plaço coume dirias la plaço dôu
Reloge d'Avignoun, mai nôu o dès cop pluslongo. Se devinavo qu'a-
quéu jour èro grand fèsto, e touto la poupalacioun de Barcilouno se
permenavo sus la R.anablo ; i'avié 'no foulo sarrado, quichado bèn
tant que nosti dous velerounen finiguèron pèr s'atrouva dessepara e
pousquèron plus se rejougne ; se perdeguèron de visto e vague de se
cerca l'un l'autre. Avien bèu s'auboura sus la pouncho dis artèu e se
souna. Anas vous vèire, anas vous ausi au mitan d'un tau fourni-
guié de mounde !
Urousamen que se li velerounen soun de jusi5u bugada, lis espa-
gnôu de B^ircilouno soun de crestian li mai dévot de la crestianta.
Vaqui donne que d'enterin que nôsti dous insurgent se cercon sènso
pousqué s'atrouva dins aquelo foulo, li campano de touti li glèisode
Barcilouno se bouton à souna V Angélus : Don ! Don ! Don I Subran,
tôuti li Barcilounés, ome, femo, enfant, toumbon à geinoun, e sus la
vasto Ramblu se vèi tout un pople ageinouia fasènt lou signe de
la crous e pregant Sus tout aquéu milié de gènt h'avié resta que
dous de dre, èro nôsti velerounen qu'ansin se retrouvèron planta
coume dous sause au mitan d'un prat.
— Sacre-noum-de-pas-Diéune ! se diguèron en s'abourdant, a faugu,
pèr nous retrouva, que touti aquéli gènt aguèsson besoun de cour-
rejouna si soulié,
LOU CASCARELET,
LA BALADO À BÀBÈU
Dlguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu,
Bello ciéutadino,
Es la perle fine
De toun aneloun.
— Digue : noun.
— 73 —
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu
Es la meraviho
De toun cors de fiho
Pèr l'amour chausi.
— Digue : si.
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu ;
Es-ti la cadeno
Que retoumbo en treno
D'or sus ti tetoun ?
— Digue : noun.
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu,
Sarié-ti, ma bello,
Tis iue de gazelle
Empli de desi ?
— Digue : si.
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu
Es la sedo palo
Qu'escound tis espalo,
Glapié de pou toun.
— Digue : noun.
Diguère à Babèu :
<^ qu'as de plus bèu
Es, gènto amourouso,
Ti lat ro saunouso
Que res a gausi.
— Digue : si.
— 74 —
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu
Es, mau-grat que pougne,
La flour de tounjougne
Gulido au bouissoun.
— Digue : noun.
Diguère à Babèu ;
Go qu'as de plus bèu
Es, sus ta peitrino,
Dos poumo divino,
Dous fru benesi.
— Digue : si.
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu.
Que lou mai m'agrado
Es, pèr tu broudado.
Ta raubo en linoun.
— Digue : noun.
Diguère à Babèu :
Ço qu'as de plus bèu,
Ço qu'es pas de crèire.
Me lou faras vèire,
Un jour a lesi.
— Digue : si.
Avignoun, lou 3 de setèmbre 1898. f. favier,
Femo parlant latin
E femo amant lou vin,
Soun marrido au toupin.
CHAPITRE XXV DE LA GENESI
1. Mai Abraham, fau dire, avié agu 'no autro mouié que ié disien
Ceturo
2. que i'enfantè Zararan, Jecsan, Madan e Madian, emé Jesboc,.
emé Sue.
3. E Jecsan engendré Saba emé Dadan. E li fiéu de Dadan fugué-
ron Assurim e Latusim e Loomim.
4. E de Madian sourtiguéron Epha, Opher, Henoc e Abida e Eldaa :
touti éli fiéu de Ceturo.
5. E Abraham, tout ço qu'avié, lou dounè à-n-Isa.
6. E i fiéu de si councubino ié largué eu de présent, e li séparé
de soun fiéu Isa, lis aguént, ds soun vivent, chabi dôu constat dôu
levant.
7. E fuguéron, la vido e li jour d'Abraham, de cént-setanto-cinq an.
8. E, s'amoussant bravamen viéi, eu mourigué dins l'âge, ansin,
clafi de jour. Fugué rejoun emé soun pople.
9. E rcnsevehguèron, Isa em' Ismaél si fiéu, dins lacroto bessouno
que i'a au champ d'Efron, fiéu dé Seor l'Ethen, en terro de Mambré,
10. e qu'i fiéu d'Eth avié croumpado : aqui fugué sepôutura, eu e
sa mouié Saro.
11. E Dieu, après sa mort, benesigué soun fiéu Isa, qu'abitavo
vers lou Pous d Aquéu que viéu e que vèi.
12. Veici li generacioun d'Ismaèl, fiéu d'Abraham e de l'egiciano
Agar, la servénto de Saro,
13. e vès-eici li noum de si fiéu, coume li noumavon e dins si ge-
neracioun. L'einat d'Ismaél fugué Nabajoth. E i'aguè pièi Gedar e
Adbeèl e Mabsam,
14. Masma peréu e Duma e Massa,
15. Hadar, Thema, Jethur, e Naphis e Cedma.
16. Es aco li fiéu d'Ismaèl, e es ac6 li noum de si castéu e de si
vilo : de si tribu li douge prince.
17. E fuguéron lis an de la vido d'Ismaél au noumbre de cént-
trento-sét, e'm'acô se laissé mouri e fugué rejoun à soun pople.
18. Eu abitè despiéi Hevila jusquo à Sur — que regardo l'Egito,
quand venés vers lis Assirian. Avié, quand mourigué, tôuti si fraire à
soun entour.
19. Veici mai li generacioun d'Isa, fiéu d'Abraham. Abraham en-
gendré Isa
— 76 -
20. que, dins si quarante an, prenguè pèr femo Rabeca, fiho de
Batuèl, Sirian de Mesoupoutamio, qu'èro la sorre de Laban.
21. E preguè Dieu, Isa, pèr soun espouso qu'èro turgo. Lou Se-
gnourTescoutè, faguè councebre Rebeca.
22. Mai, estent que se turtavon dins soun ventre li pregnoun, elo
digue : ce S'ansin pèr iéu aco-d'aqui avié d'èstre, qu'èro necite de
councebre? » E'm'acô s'enanè counsulta lou Segnour.
23. E aquest ié respoundeguè : « Dos nacioun soun dins toun ven-
tre, e dous pople de toun ventre sourtiran desenemi, un que dou-
minara l'autre, lou maje servira lou mendre. »
24. E veici qu', avengu lou tèms de partouri, se capitèron dous
bessoun dins soun ventre.
25. Aquéu que sourtiguè lou proumié èro rous, e tout pelous coume
uno bèsti. Se ié dounè pèr noum Esaû L'autre qu'après sourtiguè,
tenié dins laman lou pèd de soun traire. E amor d'acô t'apelè Jacob.
26. Avié sieissanto an, Isa, quand si pichot ié nasquèron.
27. Un cop que siguèron grand, Esaii fugué 'n cassaire, de-longo
pèr campéstre; Jacob, eu, ome simple, restavo dins li tèndo.
28. Isa amavo Esaû, que pèr maoja ié tenié de casso. E Rebeca^
Jacob èro soun mignot.
29. Jacob, un jour qu'avié eue de bajano, vers eu arribè Esaii que
las venié dôu champ.
30. « Baio-me, ié digue, d'aquéu bouta-couire rous, que iéu toumbe
de lassige ». Pèr aco lé dounèron peréu lou noum d'Édom.
31. Mai Jacob ié digue : « Vénde-me ti dre d'einat y>.
32. Aquéu respoundeguè : ce D'abord que more, de que me servi-
rien mi dre d'einat? »
33. Jacob digue : « Juro-me dounc. » Esaû ié juré e vendeguè si
dre d'einat,
34. E aguènt reçaupu de pan emé lou tian de lentiho, eu coume ac5
tnangè, beguèe s'enanè, pau s'enchaièntd'agué vendu si dre d'einat.
F. MISTRAL.
ISGRIPGIOUN D'UN CADRAN SOULaRI
Parèu urous d'aqueste oustau,
Tenès-vous ié au fres, au caud ;
Mai anès pas, pàuri tourtouro,
Cerca miejour à quatorge euro.
A LOUINO
CANSOUN DÔU CABANOUN « LA CAMPANETO »
I
Parten pèr Louino,
Wusicaire e groumand !
Lou biôu se couino
Sus li carboun cremant ;
Pèr iiôsti pitre
l'a de flàmi moussèu
E li pupitre ; ^.^
Soun clafi d'èr nouvèu. )
II
Ta de cantico
Pèr moussu lou curât ;
l'a de musico
Pèr quand se dansara;
Sout la tounello,
Au fres sautejaren ;
Sus la pradello } ^.^^
Pièi farandoularen. )
III
Vesin, vesino,
Dins un brande enliassa,
Sus l'erbo fino
Cregnés pas de dansa.
Sautas à l'aise,
Parôu requinquiha,
Mai aiias d'aise, ^ ) ^^^
Pamens, de resquiha. )
— 78 —
IV
Se fai fresquiero.
Revend ren au saloun
Ausi li tiero
Di basso e di viôuloun :
Zôu ! cansouneto !
E, zôu ! galoi refrin !
SIblas, flaveto ! , .
Vounvounas, tambourin!^
Tout à la joio,
Ansin s'espassaren
E plen de voio
Longo-mai tournaren.
Buai ! dis arlèri
Bon que pèr embouia
Dins la matèri
Leissen-lei gafouia.
l bis
bis.
J. HUOT.
LA RESTITUCIOUN
Uno femo véuso anè se counfessa à-n-un paire recoulèt que pas-
savo pèr agué la mancho largo.
— Moun paire, ié faguè, ai près de quaucun un quicon que vuei
me cargo la counsciènci.
— Fau lou restitui, moun enfant, fau lou restituï e lou bon Dieu
vous fara misericôrdi.
— Moun paire, degun lou saup, e se lou restituïsse, me vaqui
desounourado pèr lou restant de la vido !
— Qu'acô vous estoune pas, moun enfant, adusès-me lou e farai,
eu même, la restitucioun.
- 79 -
— Gramaci, moun bon paire, me garas un gros pes, deman vous
l'adurrai.
Lou lendeman, la véuso sounavo au couvent di Recoulèt e deman-
davo lou paire counfessaire que venié lèu-lèu, sachent ço que n'èro.
E la véuso ié baiavo uno canesteieto bèn tapado d'un linge blanc,
em'aco s'entournavo à soun oustau.
Lou paire recoulèt, qu'èro un pau ourgueious, aguè rèn de plus
pressa que de prendre la canesteieto e de la pourta à la salo de la
coumunauta ounte èron acampa tôuti li paire recoulèt, e de ié dire :
— Vès, la bello obro qu'ai facho !
Mai tout-d'un-tèms ausiguèron de pichot crid que sourtien de la
canesteieto, e l'aguènt destapado, i aguè un pichot bascarot, revis-
coula coume un lende, que se tetavo lou det.
Quento counfusioun fugue pas ac5 pèr lou paure mouine !
Basto, pèr pas escampa soun vinaigre à la carriero, li recoulèt se
croumpèron un bebeiroun e abariguèron lou pichot.
Mai vaqui que l'an d'après, pèr Pasco, la garno de femo véuso
revèn mai au counfessiouna dôu paire qu'avié lou renoum d'agué
li mancho largo. Entre durbi lou pourtissoun, lou paire la recounèis
e ié fai uno d'aquéli remouchinado, salado e pebrado, en i'aproume-
tènt li flamo de Tinter après sa mort, se reprenié pas soun enfant.
La femo véuso, qu'èro uno garno bèn lengudo, ié respoustè en
s'enanant :
— Es ansin que sias coumplasènt e que fasès li restitucioun ? Ah !
bèn ! aurés plus ma pratico, veniéu pèr vous encarga d'uno autre
restitucioun, mai l'aurés pas : tournarai vers li paire Doumenican que,
desempièi que siéu véuso, me rendien aquéu service tôuti lis an.
Un pau mai, lou paure mouine recoulèt aurié agu encaro d'argent
à ié rendre.
LOU CASGARELET.
En tèms de guerre, fau gouverna 'mé de messorgo.
A la guerre se vai emé d'argent e se tourne emé de pesou.
— 80 -
PARTÈiNÇO PÈR BETELÈN
NOUVÈ
Dedica à Moussu lou pastour E. Mounod.
Quet escaufèstre !
Que n'en sian plus mèstre ;
Dins la niue porto-esfrai,
Acô 's mai que mai...
Dequé pou èstre
Tout aquéu varai ?
Refrin.
Dau ! De la pastriho !
Parten en famiho,
Vers l'Enfant-Diéu qu'es na,
Aniue fau i'ana.
Foro la jasso,
Lou mounde que passa
Treboulo lou repaus,
Es gaire â prepaus,
Troupo foulasso,
Teisas-vous un pau.
Qu'aniue tout change ï
Nous a crida l'ange
Qu'es davala dôu cèu,
Dins noste troupèu,
Bonur estrange !
— Un pople nouvèu.
Amount l'estello,
Degun se rapello
N'avé vist uno ansin
Au mai clar matin.
Oh ! coume es bello l
Vite pèr camin !
- 81 —
Dins un estable,
L'enfart adourable,
Entre l'ase e lou biôs,
Sus la paio au sôu,
Gènt caritable,
Baien-ié 'n linçôu.
Douço calaumo,
Noste bestiau chaumo.
Leissen lou jas à bram,
Anen-ié subran ;
Dintre si baumo
Li loup dourmiran !
Au Dieu de glôri,
De pas, de vitôri,
Nascu dins Betelèn,
L'agnèu pèr présent !
Dins nosti bôri,
Revendren countènt.
CHARLOUN RIÉU.
LA GLÈISO MAU BASTIDO
L'autre dimcDche, Moussu Bounias, de Gastèu-Reinard, anavo à
à la santo Messo dôu prone. Boufavo, susavo, n'en poudié plus, car
demoro liuen, e a, coume sabès, uno ventresco que i'empacho de-
sempièi long tèms de se vèire li geinoun. Vaqui que quand fugue da-
vans lou café Genin, veguè lou Panard emé Martin que charravon de
sis ourtoulaio. Pousquè pas se teni de ié dire :
— Eh bèn, tenès lou counsèu ?
— Lou couDsèu di cassibraio, Moussu Bounias ; e vous, anas à la
messo ?
— Coume un bon crestian dèu faire, mis ami, faguè Moussu Bou-
nias, e tu, lou Panard, ié vénes pas?
— 82 —
— Ha ! tambèn i'aDariéu, s'èro pas que de moun oustau à la glèiso
i'a 'no trop grosso mouDtado. Dequ'avien dins la tarnavello nèstis
encian, quand faguèron basti aquelo glèiso aperamoundaut souto li
pin de la mountagno, que dirias un nis de dindouleto emplastra
souto la genouveso. Poudien bèn la faire basti dins la baisso, anen !
Moussu Bouclas trouvé rèn à redire e se viré vers Martin :
— E tu, Martin, te ié vese pas souvent au sant ôufice dou di-
menche.
— léu, respoundegué Martin, tambèn i'anariéu s'èro pas que de
moun oustau à la glèiso i'a 'no trop grosso davalado ; demore, coume
sabès, amount sus la mountagno, e me coupo li cambo quand davale
enjusqu'à n'aquelo glèiso qu'es lou diable, segur, que la faguè basti
tant bas.
Moussu Bounias trouvé mai rèn à redire, reprenguè lou camin de
la messo, susant, boufant, tout desalena, car, lou sabès, es carga
d'uno ventresco que poudrié la pourtadins uno barrioto.
J. SIGARD.
LOU MIKADO
0 tu que laves e qu'eissugues
Au dous Mikado toun peu de Sansoun
Tôuti demandon, Glovis Hugues,
Quouro ié fas uno cansoun.
UMBLO VIOULETO
l'a 'no llour au calice prim
Gerçant la retirado
Au bord di draio e di camin,
Au founs di houissounado ;
Mai souto l'erbo, verd tapis,
Ounte nais, crentouseto,
Elo a 'n perfum que la trahis.
Act) 's l'umblo viôuleto.
- 83 -
Voudriéu passa souto li flour
Tout lou tèms de ma vido ;
Aco sarié vido d'amour,
D'annado trefoulido,
Se viviéu libre e pantaiant,
Ignoura sout l'erbeto,
S'aviéu perfum enebriant
Coume Tumblo viôuleto.
Voudriéu èstre blanc parpaioun
Pèr m'espara dins l'aire
E m'abéura de caud raioun
Coume l'aucèu voulaire ;
Blanc parpaioun voudriéu sustout,
De floureto en floureto
Ana béure lou pur degout
Qu'es sus l'umblo viôuleto.
S'ère lou grihet cantarèu
Que sens fin cansounejo
Scuto Terbo, voudriéu peréu,
E quand la niue soumbrpjo
E quand lou jour trais sa clarta,
Dire ma cansouneto
— Dins li perfum lai bon canta,
Davans l'umblo viôuleto.
S'ère laluseto voudriéu
De ma lus palinello
Faire lume à ro qu'es gontiéu ;
Coume uiio bloundo estello
Quand d'amount s'envai lou soulèi,
Urouso bestioulpto,
Voudriéu lusi, vivent calèu,
Davans l'umblo viôuleto.
— 84 -
Nous reviéudarié pèr toujour
Bèn mai que d'ambrousio,
E sarié fino ta liquour,
0 melicouso abiho,
Se poudiés ana t'abéura
E culi, poulideto,
Toun vin di dieu, toun mèu daura,
Sus lis umblo viôuleto.
Is ouro d'amour, au printèms,
Quand jouvènt e chiatouno
Galoi s'envan, en se risènt,
Escoundre si poutouno,
Eu culi coume s'èron d'or
Pèr sa gènto amigueto
— L'amour de tout fai un trésor, —
Quàuquis umblo viôuleto.
PAU BOURGUES.
LOU TELEFONO
Miounet dôu Ràfi èro fiho de service enco d'un vièi moussu soulet.
sus lou camin dis antico, Miounet èro uno chato bèn braveto que, se si
gènt i'avien leissa pèr touto fourtuno que si vint ounglo, i'avien baia
pèr-dessus lou marcat un pichot mourroun proun avenènt em'un cor
d'or e uno bono imour qu'agradavo en tôuti.
Soun moussu venié de mouri, e, estent sènso nebout, avié trouva
rèn de mies à faire que de leissa soun eiretage à sa poulido e bravo
servicialo. Aquesto, mai que countènto, vouguè subran lou faire
saupre à si gènt qu'abitavon dôu coustat d'aut, à Mountelimar. Si
vesin îé counseièron pèr que la bono nouvello arribèsse pus lèu de la
manda pèr lou telefono:— As que d'ana à la posto,'Jé diguèron^
Moussu Girard t'esplicara coume se fai.
Miounet anè à la posto. Aqui la meteguèron en coumunicacioun^
emé soun paire e Moussu Girard ié digue :
— 85 —
— Bèn ' aro poudès ié parla ; mai avans cridas-ié c: allô ! » eu vous
espoundra, em'acô ié dires coque voudrés, vous escoutara.
Miounet se planto davans lou pichot moble, e de sa pus poulid«
oues crido à souq paire : « A l'aigo ! à l'aigo ! »
Pièi se virant de-vers Moussu Girard : — Siéu pas forto sus lou fran-
hiraand, vous n'en fau bèn mis escuso, Moussu Girard, vous fai
rèn parai que parle prouvençau?
LOU GASCARELET.
Tempo di ynazuvka.
LA VOTO
Paraulo e musico d'E. Jouveau.
^^l^ïWi^Sili^j
Es la tes- to dôu vi - lage ; Li tam- bou-rin
ë^^E^^EgË^E!r;i^EgE^i;g|r,^_^,fe=|Ëë
Toucaran,coume es d'usage, Si gai re-frin . Li jouvènt vendran en
^^i:^:
foule E se ri- ra ; Se tara la faran- doulo, Se bala - ra.
Refrin. più lento.
Dansa- ren la ma-zurka, E la pol- ka.
mazarka, E la pol- ka.
Fau que jouinesso se passe,
Dison li vièi ;
Que la danso nous alasse,
£ veiren, pièi.
- 86 -
Es pas toujour qu'es la fèsto ?
Pèr travaia
Fa de tèms emai de rèsto ;
Fau s'efgaia.
Zôu ! dansen la mazurka,
E la polka.
Bouito, tambour e musico
Rèndon galôi.
Quinto fèsto magnifico !
Que sant Alôi !
Acô bèu qu'es pas de dire,
Lèu fenira ;
Quand sias iouine vau mies rire
Que de ploura.
Zôu ! dansen la mazurka,
E la polka.
Emai danse e fague fèsto
A se blesi,
La jouinesso rèsto ounèsto
Dins si plesi.
Dins li voto de Prouvènço,
Fondés coumta.
Que veirés uosto jouvènço
Se respeta.
Zôu ! dansen la mazurka,
E la polka.
E. JOUVEAU.
LOU VIÈ[ MÈSTRE D'ESGOLO
Lou vièi mèstre d'escolo disié ; Dins li coumençamen que couneis-
siéu lou mounde, escoutave li paraulo di gèntecresiéu que sis aciouik»
^ 87 -
se ié counfourmavon. Aro, escouteli paraulo mai eisamine lis acioun.
E disié peréu :
Que la foulo abourrisse quaucun, avans de juja, eisamino ; que la
foulo se passioune pèr quaucun, eisamino avans de juja.
Ama quaucun e ié recounèisse si défaut, ahi quaucun e iè recou-
nèisse si qualita, vaqui causo raro souto lou cèu.
LOU GOLERA
CONTE
l'a 'no dougeno d'an que li journau parlavon « de colera... pas
colera, i'avié tant de mort à Touloun, tant à Marsiho, tant en Arle... »
A Sant-Roumié, se legis forço li journau e lou mounde s'entrete-
nié de-longo d'aquelo couquino de malautié, que vous viro un ome
coume un cousinié fai d'uno troucho.
Charle Kigaud, lou marchand de grano de la carrière Novo, Moussu
Gharle, coume ié disien dins lou vesinage, poudié pas se dire pôu-
troun, rèro pas e noun cregnié lou dangié bèn aparènt, bèn en fàci ;
mai aquel enemi misterious, envesible, traitas e tant pouderous, que,
d'un gènt bèn gaiard, dins un vira-d'iue, vous n'en fai un cadabre,
sènso que pousqués rèn pèr vous apara, lou colera, que voulès ? Ac5
se coumando pas, Moussu Charle n'en avié pou, là!
Un matin d'avoust, pèr uno calour ensaumanto, mèste Rigaud, que
tout ié coulavo — dôumaci avié, davans la ventresco, un faudau de
graisso d'uno respetablo espessour, — mèste Rigaud, eiça vero li dès
euro, ié prenguè 'nvejo de se trempa dins Taigo, pulèu pèr se re-
fresca que pèr se lava.
Sounè Franceso, sa servicialo.
— Franceso, fai-me vite caufa d'aigo, que vole prene un ban,
— Tout-d'un-tèms, mèstre.
Au bout d'un quart d'ouro, Franceso vèn ié dire que lou ban
espèro.
— Vai bèn, mignoto, lou vau prene.
E lou marchand de grano intrè dins lou gabinet, ounte coumencè
de se desabiha.
Venié de quita soun courset, e penjavo sa mostro à-n-un cro,
quand entend « glou-glou... glou-glou... »
i^ — Dequé, diàussi ! es ac5 ? se demandé, un pau sousprés.
« Glou-glou... glou-glou...»
Moucsu Gharle s'abauco.
a Glou-glou... glou-glou... »
— Ah ! pèr aquelo ! Mai, sarié-ti moun ventre que meno aquéu
brutd'aqui?
Inquiet, porto la man à soun ventre, tasto e escouto.
a Gloa-glou .. glou-^lou . »
Plus ges de doutanço, èro bèn si bouièu que renavon.
Vitamen cargo mai soun courset e cour au saloun mounte èro
sa femo. Pale, li gauto tremoulanto de l'esmai, ié dis ;
— Martoun, ma migo, me sente pas bèn, crese que la diarrèio me
pren... Moun Dieu ! s'èro lou colera !
— Ato, mai, lou colera ! Dequé vas dire aqui, Charlet?
— Aide gargoui dins li tripaio, e acô me ficho en caire... Siéu
pas bèn, te dise. Dono-me lèu un pichot vèire d'aigo-ardént, qu'acô
me remountara'n pau.. Noun, tè, de Raspai .. Noun... pas de Ras-
pai : baio-me de Ghartrouso... 0, de Ghartrouso... de la véritable...
d'aquelo dôu couvent. Mai, bèu bon Dieu ! que sara tout eiç5 ?
Martoun se despaché de vueja la liquour preciouso dôu couvent à
soun ome, esfraiado à soun tour, la bono amo qu'èro, de lou vèire
dins aquel estât
— Tè, moun bèu Charlet, avalo lèu acô.
Quand mèste Rigaud n'aguè sibla un got, d'aquelo bono menès-
tro, n'en aparè 'n autre got. ce Dos precaucioun, se pensavo, valon
mies qu'uno »
— Eh ! bèn, moun ami, aro, veguen, coume te troves ? ié de-
mandé Martoun, quand eu se fugue mes aquéu cataplame sus lou
pies. As de coulico?
— De coulico ? Noun... vole dire si... Me semble que li sente...
Ai! ai!...
E moun Rigaud, vague de courre au pàti.
— 89 —
A miejour, pamens, coume n'avié ges de mau de ventre, qu'èr*
ana qu'uQO fes ounte lou rèi vai d'à-pèd, qu'ausié plus rena si tripo,
se meteguè à taulo, e, ma fisto, manjè. . . pas trop se voulès, mai proun .
€hourlè tourna-mai, après lou dessert, un autre got de Ghartrouso,
de la bono, d'aquelo dôu couvent: très precaucioun, dôumaci, valon
mies que dos.
Après dina, se sentiguè bèn que-nour.-sai, talamen que tube 'no
pipo voulountié, pièi faguè soun penequet, coume à l'acoustumado.
— Anen, se sounjavo, aco n'en sara pas mai.
Sus li cinq ouro de tantost, plenamen rassegura, digue mai à Fran-
ceso d'alesti lou ban.
L'aigo caufado à poun, intrè dins lou gabinet, e, coume avié fa lou
matin, quitè soun courset.
iljxVu moumen que penjavo sa mostro au cavihet, pan! entend lou
même « glou-glou... glou glou... y>
a lé sian mai, capoun d'estiéu 1 » faguè Moussu Gharle.
S'aplantè, mut.
— Bèn 1 mai de qu'ai dounc iéu, encuei ? Martoun! Martoun ! vène
eici ! \
Madamo Rigaud, ausènt la voues de soun mari, courreguè tant,
que n'en poudié faire.
— ■ Moun ami, dequ'es que t'arribo?
— lé coumprene plus rèn ! Vène-ti pas mai d'ausi de bourroula-
men dins macourado ?... Iéu que me tranquilisave... Siéu desrenja,
Martoun : ac6 couvo despièi a-cje-matin. Sara, te dise, lou colera...
Ai ! ai ! ai !
— Hèi ! que noun. Coume vos avé lou colera, que? Sabes bèn que
de colera nia jamai agu dins Tendre, e qu'es un marrit brut espandi
pèr de marridi lengo.
— Si, si, vai, quand te lou dise. Tè, escouto aquéu bourboui.
Martoun, femo bouniasso, preste l'auriho ; entendeguè bèn distin-
tamen li gargoui ; mai, pas tant espavourdido qu'eu, se meteguè
subran à rire.
— Femo, mai dequé te pren ? As lou toupet de rire ?
— Eh ! moun paure bèu, ve, laisso-me faire un pau de bon sang
de ta mespresso... Veses dounc pas d'ounte vèn aquéu brut que te
fcouliverso tant l'esperit?
— De ma fruchaio, pardine !
— Ah ! que nàni : es pas de toun ventre qu'acô sort.
— Eh ! ma chato, d'ounte vos que fugue dounc ?
- 90 —
— Es l'aigo, en arribant dins lou bournèa, que n'en fai sourti
l'èr ïè vène escouta, tè : glou-glou... glou glou...
Moussu Gharle faguè chut, escoutè e resté candi, en se rendent
comte que sa femo disié verai, e que dins tôuti aquéli gargoutamen,
sis entraio i'èron pèr rèn.
— Pamens, Martoun, aquest matin ai bèn agu la...
— 0, lou sabe, l'as agudo : mai, Gharlet, vai devina s'es pas lou
gros esfrai dôu colera que t'a treboula la ventraio. Sabes que la pe-
tochofai, de fes, lou même efèt qu'urio purgo...
— Dise pas de noun e belèu sies dins la resoun. Basto n'escapèsse
coume acô !
Pièi, après uno pauso, Gharlet reprenguè, un pau mouquet, un pau
cremesin :
— Escouto ma migo, fau qu'aco d'aqui fugue souto li pèd. Anèsses
pas mena brut d'uno talo aventuro, que lou mounde se poudrié trufa
de iéu. . N'en fau tant gaire, sabes pas ?...
— Moun Dieu ! noun, n'en parlarai pas. Ah ! pas mai !
Efetivamen, Madamo Rigaud, en femo senado qu'es, n'a jamai leva
lengo de la causo.
E vaqui pèr que iéu lou sabe.
ED. MARREL.
LI DIFERENCI
— Jan, quento diferènci i'a entre un vicàri e un valat?
— Sai?...
— Eh bèn ! te lou vau dire : n'i'a ges :
Tôuti dous demandon d'èstre curât.
— E tu, Janet, quento diferènci i'a entre Dumolard, lou célèbre
assassin e lou brave Girard, lou célèbre tuiaire de lioun :
— Ato ! que vas cerca? Sai?...
— Eh bèn ! te lou vau dire : n'i'a quasi ges:
Dumolard tuiavo li bono de Lioun e Girard tuiavo li lioun de
Bono.
- 91 —
LOU GANT DÔU MARRIT RICHE
Refrin.
Adelino, escouto moun cor
Que t'amo coume es pas de dire ;
Se noun me vos douna la mort,
Fai cessa moun crudèu martire.
Pèr èstre urous fau èstre riche ;
léu ai de sa de louvidor ;
Bello chatouno, siéu pas chiche,
Poudras pesca dins mi trésor ;
Ai de grand bèn à la campagno
E, dins la vilo, de palais :
Acèto d'èstre ma coumpagno
E faras tout ço que te plais.
Adelino, escouto moun cor
Que t'amo coume es pas de dire ;
Se noun me vos douna la mort,
Fai cessa moun crudèu martire.
En aquest mounde lou grand vice
Es d'èstre pauru e brave gènt ;
Mai segui tôuti si caprice
Es la sagesso e lou bon sèn ;
Laissoaqui toun paure vilage,
E lou travai, e lou soucit :
Vint an, ma bello, lou bel âge
Pèr prendre tôuti si plesi.
Adelino, escouto moun cor
Que t'amo coume es pas de dire -^
Se noun me vos douna la mort,
Fai cessa moun crudèu martire
— 92 -
L'amour es lou bèn di chatouno :
Tôutis aquéli qu'an ama,
Dis embrassado e di poutouno
Podon plus se n'en desmama.
Dins moun palais, bello mestresso,
L'amour nous fai un galant nis :
Vène, saras ma segnouresso
E saren miéus qu'en Paradis.
AdelinOj escouto moun cor
Que't'amo coume es pas de dire ;
Se noun me vos donna la mort,
Fai cessa moun crudèu martire.
MOURÂLITA
Tout espoumpi dins sa drudiero
An>in cantavo l'ôupulènt.
Mai la chatouno sajo e fièro
Lèu lou repousso, e faguè bèn ;
Elo visquè dins sa cabano
Amado, urouso emé li siéu ;
Mai, eu, lou diable emé si bano,
Dinsl'infèr Tempourtè tout viéu.
Refrin finau.
Belli chato qu'avès proumé,
Coume Adehno saches faire :
Restas fidèlo, cresès-me
A voste proumié calignaire.
ANFOS TAVAN.
rira de la coumèdi di Masc, ate lY, sceno IV.
Venus s'endor quand Mars se reviho.
Ço que se pi ho à l'enemi mantèn l'armada.
- 93 —
LI DONO DESGOULETADO
Mounsegnour Tanoux, lou nouvel evesque de la Martinico, es u»
Aubagnen qu'après avé nourregu lou mounde en messiounàri dôu boa
Dieu, èro dempièi quàuquis an, reitonr de la glèiso franceso de
Madrid. Es un prouvençau de la bono meno, mantenèire de la lengo
de soun pais, legèire ateciouna dis obro felibrenco, un pau felibre
éu-meme, e amaire, coume anas vèire, d'aquelo galejado franco,
sabourouso e ounèsto, d'aquéu genre cascarelet, qu'es un fru de
noste sôu, tant difeiènt dôu genre rosso en ounour vuei à Paris.
La proumiero fes que lou counvidè à-n-un grand dina, l'embassa-
dour creiguè devé l'averti de ço qu'anavo vèire pèr que n'en fuguèsse
pas trop sousprés : « Aquéu brave ome de capelan, pensavo, es belèu
pancaro ana dins lou mounde. e sarié encalustra s'èro pas prevengu. »
— Mounsen îou Reitour, ié digue dounc, li dono quand van en ves-
prado an Tabitudo de se descouleta ; sarés asseta à taulo entre dos
que, de segur, saran mai despeitrinado qu'aquêli que vesès à la santo
taulo de la glèiso. Ié faguès pas atencioun e noun signes pas ôufensa...
Es la modo ! ",'>;
— Moussu l'embassadour, respoundeguè lou prèire emé soun plan
d'Aubagno, es pas uno femo mai o mens desgargaiado que m'esfraiara !
Siéu esta long-tèms messiounàri en un pais de sôuvage ounte, figu-
ras-vous, tôuti li femo èron descouletado enjusquo à rembourigo ! ».
M. A.
LEIS OURFANÈU (1)
(DIALÊITE MARSIHÉS).
Tôutei très autour de la taulo,
Dins l'oustau vueide, leis enfant
An lou couar gounfle e ges de fam,
Lou vent fa branda la cadaulo.
(1) Tira de La Pauriho, en preparacioun.
- 94 —
E la viholo tristamen
S'amouesso Prôchi de la mastro,
En fènt soun basse, la meirastro
Sournarudo lei tèn d'a-men :
Boulego lei bouco, la masco !
Lei pougne de soun rnarrit uei.
— « Avès proun manja pèr encaei !
« Oh! leis enfant! Qaet laido rasco ! »
Aco 's di sus d'un toun brutau
Que fin qu'ei medoulo vous glaço.
Dirias qu'un lon^^ rangoulun passo
Dins lou silènci de l'oustau.
Lei pichoun, pecaire ! tremouelon ;
Li semble vèire de trevant
Qu'à travès de 1 èstro s'en van,
De formo estràngi que s'envouelon.
Es l'oumbro de sei grani-parènt,
L'oumbro dou paire e de la maire,
Fan signe e dins lou vent bramaire
Lei souspir van en esniourènt.
Esfraia, regardon de caire,
Leis enfantoun, la pou lei tèn
Amoulouna De tèms en tèms
Un moble craniho... Ah I pecaire I
Ve ! la meirastro sènso couar
Si lèvo, s'avanço, lei pico :
— « Alor sias sourd ! marrido clico !
« Restas aqui coumo de pouar !
« Vite! plus vite! anen ! roussaio ! »
Si preissant à galapachoun
Van sènso lume au pesaroun
S'alounga sus d'un pau de paie.
- 95 —
Dins l'oustau mandi s'ause plu
Que d'enfant que plouron, que plouron
De brut de gàrri que s'encourron,
Lou vent que gito sei senglut.
VALÈRE BERNARD.
UENDEGA
L'endeca de Gravesoun qu'es borgne emai panard, ennai un pau
gibouset, es nnarida, se capito, em'unojouino chato fosso braveto e
proun aligourado. Parèis que i'es encaro rèn arriba, mai L'endeca
qu'es un vièi gus, pren si precaucioun. ïôuii li fes que soun en
coumpagno, L'endeca fasènt semblant de rèn, n'aprouficho pèrdire à
sa femo, davans tôuti, en galejant, es verai, touto sorlo de pichoto
causo qu'un bon marit déurrié se n'en courdura la bouco.
L'autre jour fuguèron counvida à-n-uno noço, em'aco au mitan
dôu repas, L'endeca crido à sa femo qu'èro à l'autre bout de la taulo,
à constat dôu Grano, soun menaire :
— Que ! Mioun, vai plan i dragèio, sabes qu'aquéu jusiôu de den-
tisto m'a fa aboula bèu cinquanto franc pèr toun rastelié, voudriéu
pas que l'esclapèsses au mitan dôu repas.
Mioun veriguè roujo coume un grato-quiéu.
— Que vènes roujo aqui, bestiasso, pèr quàuqui dent que te man-
con... Prene pulèu gardo à toun jougne que li couissinet, me
sèmblo que sorton, e tôuti sauprien qu'es pas d'or tout ço que lusis
€ que n'as pas mai qu'uno merlusso...
Mioun venguè de mai en mai roujo...
— Oh! d'aquel Endeca, faguè ! Es pièi pas resounable ! Me sèmblo,
léu que quand voulès pas manja de quaucarèn, fau pas coume acè
n'en desgousta tôuti lis autre.
LOU CASCARELET.
Vau mai touca la man dôu juge que d'embrassa l'avoucat.
Noun te metes entre lou fus e la flelouso se noun vos èstre fiela.
L'ESPIGAU VUEGE
Dins un bèu camp de blad que lou soulèu daurav»
Car erian au mitan de jun,
Ent re lis espigau que soun pecou plegavo,
N'en remarquère-v-un.
%T0 un pauquet pus aut que lis àutris espigo ;
Èro van auturous, tenié la tèsto en l'èr ;
Semblavo cregne la coutigo,
Bèn talamen fasié lou fièr,
Au mendre brut de vent, que, pèr asard, passavo];
A peno èro beissa, que, zôu ! se redreissavo,
E tout trefouli, saludavo,
A drecho, à gaucho, coume un gau
Qu'es au mitan de si galino ,
Pièi quand lou tèms èro bèn siau,
Se tenié rege sus l'esquino
E semblavo dire au seulèu ;
« Aluco-rae coume siéu bèu 1 »
Coume, ansin, fasié gau de vèire,
léu, bedigas, anère crèire
Faire un bon cop. de l'acampa
Au mitan de la rafataio
Qu'abandounave pèr la daio ;
Panère dounc; pèr lou coupa,
Mai l'espigau fugue qu 3 paio...
Garde-me lou bon Dieu, e lou bon Dieu vous"garde
De sembla l'espigau, qu'en escrivènt regarde.
OupedO. BOUNET L'EINAT,
Quau lengo a,
A Roumo va.
- 97 -
MOUN VIÈI AVIGNOUN
Au tèms que vole parla, moun bel AvignouD avié lis Invalide,
qu'assoustavon si vièis an dins lou pargue di Celestin, oumbreja
d'ôume, encencha de muraio retrasènt la ribambello de noum di
bataio d'aquéli soudard qu'avien fa li guerro de la proumiero Repu-
blico e de l'Empèri. — Aquelo estitucioun venié de Bonaparte prou-
mié conse e demourè dins noslo vilo de 1801 enjusquo à 4850.
I bèlli journado, quouro la counsigno o la doulour retenien pas lis
entant de la glori dins soun enclaus, lis aurias vist galoi sus si bas-
toun, s'enanant lou long di ribo dôu Rose, vers la Pichoto Oustesso,
pèr lé jouga i boulo, vo bèn de-vers lou quartié dôu Cors-Sant, faire
sa partido de quatreto e chourla quàuqui got de vin pur, qu'alor
èro bon, qu'alor coustavo gaire, lou gusas de filoussera n'aguènt
pas encaro fa sa rapugo.
E li gènt de Tendre, urous d'ausi chasque jour li raconte d'aquéli
grand guerrejaire, tasien roudelet à soun entour, fin-qu'à la niue
quand passavo pèr carriero un fifre panard e dous tambour rampous,
rampelant li vièi delà vièio pèr s'ana jaire.
Dôu noumbre d'aquéli serviciau se n'atroubavo un qu'avié leissa 'no
cambo au bèu mitan dôu pont d'Arcolo ; mai mau-grat la quiho de
bos que n'en tenié la plaço, èro demoura revoi e galejaire. —
— Tambèn li porto di vesin se durbien au brut fèr de soun marcha,
pièi uno fes contro lou fougau se fasié fre, tout en chimant quàuqtii
chiquet de vin kiue, entamenavo soun istori estapo pèr estapo, àe-
sempièi lou jour qu'escriguè soun noum subre l'autar de la patrio
acoussejado, fin-qu'au moumen mounte toumbè à mita-mort souto la
mitraiado au son dôu Tambour de Cadenet.
Marins, l'enfant de l'oste, èro de-longo à-n-ausi lou bon vièi. — De
ié vèire tau goust, aurias atourti que languissié tambèn de carga lou
fusiéu e d'ana counquista l'espaleto.
L'invalide amavo lou pichot, i'adusié souvènti-fes quàuqui grou-
mandige de sa desserto en ié disent : « Pode gaire mai pèr tu, entant;
nàutri vièi soudard, sian drud que lou jour de la pago, mai bouto, te
soubrarai quicon quouro que m'enane d'aquest mcunde. »
— Amariôu bèn vosto crous d'ounour que ma maire courdurarié
sus ipablodo uimenchalo, respoundié Mariusl
— De crous, enfant, n'auras uno se te l'amerites un jour ; mai te
vole leissa autre causo, que devinariés jamai.
E coume tout pren fin en aquest mounde, même lis endeca, mou-
riguè lou brave soudard, en leissant pèr eiretageau nistounMarius...
sa cambo de bos.
Lou drôle, escambarla dessus touto la santo journado gausiguè lèu
Siquéa chivau de hos, n'en veguè la fin. Alor, pèr bonur, s'escam-
pihè d'aquéu bastoun touto uno enfîlado de b3u louvidor que barru-
lèron pèr la chambro.
— « Macastin ! pense que t'a pas ôublida lou bon invalide 1 Digue
lou paire à l'enfant. —
— Es daumage que lou canoun i'ague leva qu'uno cambo rebequè
Marius en acampant li bèu rousset.
Perno. enri bouvet.
(Tira dôu journau TAiôli.)
LONG DOU RIEU
A l'oumbro d'un clôt de genèsto
Que i'aparo un brisoun la tèsto
Dôu souleias, au bord dôu riéu,
Laureto lavo, un jour d'estiéu.
Fau la vèire dins l'aigo claro
Miraia sa poulido caro !
Pièi, quand ié trèmpo si bras nus,
Ah ! que fai gau ! sèmblo Venus
Sourtènt de l'oundo, o quauco fado
Tout-à-n-un cop es destouscado
Pèr Enri que s'envai gousta.
— Se vos, t'ajudarai pourta
Ta canestello, dis lou drôle.
— Segur, elo respond, que vole !
Me pesarié trop ; soularnen,
Te fai rèn d'esppra 'n moumen ?
— Lou sabes bèn, o ma poulido,
Qu'es tout lou chale de ma vide
D'èstre emé tu ! — Quête bonur !
léu tambèn, pos n'èstre segur,
— 99 —
■Rèn me plais coume ta coumpagno ;
De te pas vèire acô me lagno ;
Sènso tu, vive qu'à mita.
Pèr pousqué 'n plen me countenta,
Enri, i'a que tu !
La chatouuo.
En parlant coume acô, sabouno
Soun darrié linge ; eu es fâcha
De la vèire tant despacha ;
Voudrié que juste coumencésse
E qu'aco tout lou jour durèsse.
Mai, en despié de l'amourous,
Elo s'aubouro, e, tôuti dous,
Une man à la canestello,
Van dre vers l'oustau de la belle.
Enri, lou cor gounfle en vesènt
Sa mestresso, camin fasènt,
ïé voudrié dire tant.de causo
Que ié dis rèn. — Se fasian pause !
Dis Laureto ; changen un pau
De man, Enri, que me fai mau.
— As resoun, eu ié respond ; arc,
lé pren la man e ié la sarro ;
Pièi, dins un desbord d'afecioun,
E plen d'uno douço emoucioun :
— Amor, ié vèn, ma bello amigo,
Qu'un même sentimen nous ligo,
Que simpatison nosti cor,
Siéu toun trésor, siés moun trésor!
Aro qu'as coumprés dins moun amo
De quant d'amour toun Enri t'amo,
Laureto, dins tis iue d'azur,
Entrevese noste bonur:
Te fas l'idèio d'uno vido
A dous, toute d'amour emplide?
^arié-ti pas se ceungousta
Dins Teterno félicita ?
— 100 —
E, 'm'un regard plen de tendresse^
Enri countèmplo sa mestresso.
D'aise, Laureto trefoulis
A-n-aquéu tendre paraulis.
— Ve, dis, s'uno causo ansin èro,
Sarié lou paradis sus terre ;
Lis ange, mens que nàutri urous,
De noste sort sarien jalons.
— Ange tu-memo ! E la chatouno
Reçaup subran uno poutouno
Que li fai deliciousamen
Tôuti dous fernesi 'n moumen,
E que, lèu, à la pichouneto
A fa mounta lis arcaneto.
— Parèis que darrié lou Ventour,
Enri, i'a 'ncaro de bèu jour
Pèr nàutri. — Gràci à tu, ma bellOy
Pèr iéu uno vido nouvello
Goumenço vuei ; siéu pas segur
D'avé viscu li jour escur
De moun passât que noun t'amave \.
Se l'ai cresegu, me troumpave,
Car, sènso amour, l'orne es banau
Goume que dirai ? un fanau
Sènso lume !
Enri 'mé Laureto,
Mau-grat que vagon plan-planeto,
Soun arriba mounte elo estènd
Soun lingd sus de cordo. Estent
Que Laureto a 'ntrevist sa maire,
Dis bèn vite à soun calignaire
De s'esbigna dms lou vergié..,
^ Tira de iMureto^ idilo prouvençalo, en preparacioun,
Vaqueiras. J. REynaud;
'- 101 —
UN BON AVIS
L'alcool de Mento de Rlqclès au mejan de quàuqui gouto dins un
<7èire d'aigo sucrado fai un béure delicious, refrescant e bon marcat,
■calmo subran la set e assanis l'aigo.
A doso un pau plus forto es un remèdi sagur pèr lis endigestioun,
^'-is estourdissamen, li mau de cor, la dissentarié, la colerino.
Es eicelènt pèr li dent, la bouco e lis àutri siuen dou cors.
Presèrvo peréu dis epidemio e dou mau de mar.
-Soulamen fau bèn s'avisa que la moulo porte lou noum de Ricqlès.
LOU RÈIRE
Avèn lèu vueja noste vèire,
A lèu fugi l'aubo que ris ;
E tambèr me vejaqui rèire,
La barbo blanco e li peu gris !
Mai, souto lou vent que m'estrasso,
Dins l'esvalimen de mi flous,
Me plagne pas de laxidasso
Nimai d'agué pourta ma crous.
L'èr canto, Teissame vounvouno,
L'auceloun niso à monn cyprès,
Desempièi qu'aquelo pichouno
Ei risarello dins lou brès.
Cant^je coume uno cigalo,
Me trefoulis?e couine un gus
Quand mVvScalo su< li«» espalo
Emé si petoun lôuti nus.
A de gautouno roundeleto
Que sèmblon dous fiu Saiit-Janen :
Se sabias coume ei poulideto,
cN'en sarias peréu fouelo, anen !
— 1i2 —
Souto lou velous di parpello,
Sis iue, nega d'un trelus clar^
Bluiejon coume lis estello
Dins l'aigo lindo de la mar.
Sa bouqueto que jamai crido
Vous baio de bon poutounet,
Talamen fresco e bèn flourido
Que ié vèn lou parpaiounet.
Sis auriho, tant roso e blanco,
Vous fan pantaia, quand li vias^
I couquiho de la calanco
Que blanquejon eus li roucas.
Soun front, quand clino sus mi pajo^
lé jito un dardai celesti&u ;
Enjusco au mentcunet qu'assajo
De rire emé soun pichot trau !
E jougne li man tre qu'arrivo,
Coume se lou diablas que siéu,
Vesié, peramount dins li nivo,
La fàci d'un ange de Dieu.
Sant-Roumié de Prouvènço, setèmbre 1898. cloa'^is hugues.
MAURISE FAURE
Avans de parti pèr s'espassa ei quatre cantoun de la Franco, nosti^
députa aqueste an, an agu lou biais de nouma souto-capoulié de la^
Ghambro un miejournau de la boueno grano, lou brave Maurise
Faure, amor d'acô li pardoune de bon en cor fouesso causo.
Se lei députa avien jamai fa que de travai ensin, de segu leis afaire
dou païs n'en serien pas mounte n'en soun. Mai, coumo dien leis
Escrituro-Santo: uno boueno acien escarfo dès pecatas.
L'a gaire de miejournau, d'aquelei que s'afuscon pèr lei cavo dôu.»
- 103 -
Miejour, que noun counoueisson Maurise Faure. Emé sa tignasso,
sa barbo Degro, sa tèsto drecho e soun nas un pau fouart, coume
fouesso gènt dôu Miejour, douno un pau d'èr à Gambetta ; mai la
facho es pus agradanto.
Gambetta avié l'èr dur, soucitous ; Faure, eu, a l'èr brave. En
lou Vian, dias dôu proumié cop: vaquito un brave pitouet, e vous
enganas pas. Pèr rendre servie! à-n-un coulègo, si couparié en qua-
tre moussèu. E se lou coulègo es un miejournau de boueno roco,
alor, moun ami, es en dès-e-vue que si coupo.
Tambèn. Maurise Faure es eima de toutei : atrouvarias pas quau-
cun pèr dire de mau d'eu. Ah ! pâmai ! Puei, a un caratèro benesi.
La lagno e eu couchon pa 'nsèn, anas.
Acô vôu pas dire que siegue uno broco vo un garo-bouentèms,
Dàni ; mai es toujour gai coumo un quinsoun, a de-longo la galéjade
à la bouco e la souieiado dins l'uei.
Fau lou vèire quouro arnbo au Palais Bourboun ! Es à quau li
toucara la man. Adieu d'aquilo, la boueno salut d'eila. Eu, emé 'n
bouen sourire sus lei brego, respouende en toutei e se d'asard quau-
que couiet li fa un marrit coumplimen sus lou Miejour, eu lou
manco jamai.
Ah ! lou Miejour ! aco es soun grand chivau de bataio; soun afus-
cacien, la passien de sa vido. N'en perdrié lou souem. Es pas qu'en-
tende rèn à la poulitico, pèsqui-pas! Un orne qu'es esta educa pèr
Bancèu, lou grand tribun republican, qu'es lou pichoun fîéu de Bar-
navo lou Giroundin, p6u teni tèsto en quau que siegue pèr la pou-
litico, mai, pèr eu, lou Miejour passo proumié. Tambèn, eme il'idèio
ensin, Maurise Faure poudié pas faire mens que d'èstre felibre,
valènt-à-dire afusca pèr li vièis us prouvençau e pèr sa lingo.
Au café Voultàri, mounle lei felibre e lei soucieta miejournalo
tenon sei sesiho, va sabon proun. Quand de cop, aquito, l'avèn charra
delà terro meirenalo, em' eu, Tournier, lou paure Aieno, lou paire
Sextius Michel, Amouretti, e d'àutrei 1 Es un plesi d'ausi counta
Maurise Faure, parlo coume un libre bèn escri. D'abord, a uno pou-
lido vouas emé tout bèu-just d'assenl pèr li donna un pichoun goust
de terradou.
A la Chambro, quouro si va de fesquiha sus l'ajoucadou dei par-
laire, s'aganto toujour de picadisso de man.
L'espèri, lou proumié cop que s'ajoucara au sèti de moussu Des-
chanel. Mi regàli adeja de lou vèire passa entre la doublo renguiero
— 104 —
de sourdat au port d'armo, escourta pèr dous ôuficié l'espaso nuso
à la man, lei tambour e lei troumpeto jugant l'èr de la proucessien.
Proun que mi mèti pas à li crida :
— Hou I Faure, mounte li menon, ensin ?
Es tant brave que mi farié pas aganta pèr lei sourdat.
CABRI.
INNE A LA NATURO
Quand lou Margai trais soun velour
Sus li colo e li pra''o,
Qaarifl l'Astre -Rèi de j>a calour
Nous fai sa pcutounado,
Moun èime alor plen de cansoun
Vôu canta la nature
Mies que li merle e li quinsoun,
Dins nosto pa»-laduro.
Dins li tablèu me'avihous
Tenon ramo ravido
Pèrtout sourgènto coume un pous
La jouvènço e la vide !...
Moun cor voudrié tout canta:
L'auro, Taucèu, lou riéu,
La flour que vên dedins lou prat,
L estfcllo qu'es i nièu !
Tout m'a^ïrado e me plais
Toi;t me f&i risouleto,
Naturo, bello que-noun-sai,
Tu sies maire e nouvieto,
Sies uno font sènso pariero
Lis an n'an pa' goûta,
Fegoundo e tèndro nourriciero,
Ti manaèu plen de la !
- I(^ -
Sies mai que Rèino : sies divesso,
As tôuti li trésor !
Sies un soûlas, uno alegresso,
Un baume pèr lou cor 1
Quand te poutouno lou soulèu,
Naturo entrefoulido,
Pèr te servi d'un gai mantèu
Li flour soun espelido !
Baies en tout ço que demande :
Pèr l'aucèu as de cant,
Naturo, es tu que Dieu nous mando
Pèr nous donna de pan !
As de frescour pèr lis aureto,
L'estello a la clarta,
Lou iîènt felibre uno museto
Pèr que posque canta !
Naturo, sies ri>pirarello :
Tu sies un ideau !
Eternamen sies jouino e bello,
De-longo nous fas gau.
De ti bèuta que l'on amiro,
Moun cor a fernesi
Vaqui peraué ma douoD liro
A vougu pèr tu brusi !
liéa-Caire, abriéu 1807. antôni berthier.
L'ESCOUMESSO
Un borgne de Gaslèu-Reinard, s'atrouvè au café emé Moussu
Bounias de Rougnounas.
Em'aco d'uno paraulo àTautro, n'en venguèron à parla de lavisto.
Moussu Rounias qu'èro un pau simple, se leissè ana à dire que
degun poudié se llata de ié mai vèire qu'eu.
- 106 -
léu vous fau l'escoumesso d'un bon dina à laubergo dôu Pichet-
Sant Jan à Gravesoun, que ié vese mai que vous, respoustè lou bor-
gne de Gastèu-Reinard.
— Tène l'escoumesso, faguè Moussu Bounias en pilant dôu poung:
sus la taulo.
— La tenès ? bèn segur ?
— 0, la tèno, me n'en desdise pas.
— Eh bèn, fugue lou borgne, avès perdu !
— Coume, ai perdu ?
— Eto ! avès perdu, car iéu vous vese dous iue e vous me n'en?
vesès qu'un !
LOU CASGARELET.
Sanio de Dieu, disié Cigrau, coume iéu enveje lou sort di vitrié !
— Mai perqué, bedigas ?
— 1 erqué ! Mai parço-que an toujour lou vèire à la man.
RAÇO RACEJO
A Dono Conchita.
Sian de la raço mountagnardo,
De Malamort, aperamount,
Lou Mount-Ventour que nous regardo,
Nous gardo
Dôu vènt-terrau e dôu Semoun.
Roujo es la terro dôu terraire,
Safre di colo o grès di plan,
Dirias que saunon sout l'araire ;
Dins l'aire
Sèmpre radasson d'aigle blanc.
En lio noun i'a femo plus belle
— N'en sabe qu'uno en Ilostalrich ! —
Porton catalane e gounello
De tèlo.
Soun fort li fiéu qu'an abouri.
- 107 —
Vaqui perqué la raço bello
Que davans li grand e li fort
Noun a jamai clucha parpello,
S'apello :
« Lis Espagnôu de Malamort »
F. GRAS.
LOU LOUP E L'AGNEL
léu, vous ou cache pas. dimenche o bèn semano^
Envale un cop de vin miel qu'un cop de tisano.
Quand vese de foutrau coume aquel escrivan,
Qu'en chimaran de papié blanc,
Gerco à faire veni mai d'aigo dins la vilo,
Gâchas, acô d'aqui me soulèvo la bilo
E, se lou couneissièi. ié dirièi tout en fin :
— l'a proun d'aigo. rascas, fasès veni de vin !
Lou vin dono la forço. — Escoulas ço que Basco,
Lou qu'avié 'no calandro e que fasié de vers,
Me countavo un matin de l'an dôu gros ivèr :
— Pichot quand vas au champ, ôublidespastounflasco;^>
Li pus fort an toujour resoun,
Lou qu'a di 'quelo es pa'n coudoun !
Un paure agnôl nascu dins la garrigo,
Un vèspre, avans de rintra 'u jas,
Bevié tranquilamen à la Font-dc-Calvas.
l'avié 'n roumpu de loup, moustre, avié pa 'nterigo,
Sourtié sa lengo, avié pas rèn manja d'un briou
E vous avié 'no fam d'un tounerro de Diou !
Devisto noste agnèl, lou gusas se i'acousso,
rouvris dous foutrau d'iuel, liuen de l'aigo lou pousso :
— 108 —
— Dequé vènes troubla moun abéure, rascas ?
:Se me retenièi pas recebriés cent caloto...
L'agnèl tout en tramblant l'espinch© d'aut en bas :
— Ah I ça ! mai badinan o manjan d'agrioto !
Beve, mai treble pas vosto aigo, bèn segu.
— La troubles, sacrebiéusse ! e pièi pèr feni, gacho,
Fau que t'ou digue, aqui i'a quicon que me tacho:
Parlères mau de iéu, i'a sèt an dinc un glu...
Fagues pas l'estouna, bouto, ou-s-ai saupegu.
— Dinc un glu, i'a sèt an ? Goume auriéu fa, pecaire !
Ère encaro dedins lou vènlre de ma maire.
— S'es pas tus es toun frèro^ alor, laid moustrioun,
— Oh ! pèr ac6 ses pas sus lou Pont-d'Avignoun,
De frèro n'ai pas cap, sièi soûl de ma famiho ;
Ma mèro avié fa 'n mancamen en estent fiho
E soun misto crebè dilus i'aura dès an :
Lou penjèron dessus la porto de Jourdan.
— S'es pas tus ni toun frèro, es quaucun de ta raço,
Respoundeguè lou loup sens faire la prrimaço,
-Car vautre li moutoun, li pastre emé li chin.
Gerças tôuti pas mai qu'à me mètre dedin.
Embé toun èr foutrau me counvènes pas gaire;
E segu i'a long-tèms que me fiches en caire!
Toit d'un cop, vèn, part sus l'agnèl,
E sans fourcheto e sans coûte! ,
Vous n'en faguè quatre moussel ;
Envalè tout jusqu'à la pèl !
Vejaqui ço que i'a d'ana trempa soun mourre
Dins l'aigo qu'es tranquilo o dins l'aigo que courre...
S'aquel bardot d'agnèl pèr se leva la set,
Èro ana toumba 'n litre en quauque cabaret,
Lou loup ié sarié pas ana cerca chicane. .
D'aquesto ouro sarié sans doute un gros môutoun,
Aurié gagna lou prés, i'aurien gansa li bano,
— 109 —
Moustre ! qu'acô d'aqui me siegue uno liçoun,
Cre-couquin ! béurriéu pas dous degout d'aigo puro..^
Dequé voulès, ai pou d'envala de sansuro,
Chacun a soun idèio e la miéuno es ansinl
Ma fenno toujour reno : — Ai ! ço-dis, Jan s'embraigo,.
S'emplastro au cabaret lou sèro e lou matin,
léu fau pas soulamen de reproche à Gatin
Se la batièi farié de trin, ma fe, beve lou vin
E laisse courre l'aigo.
Tira dôu voulume Li BoutgadLèiro. (Nimes, Navatel). A. bigot:
L'iou d'une ouro, lou pan d'un jour, lou vin d'un an, lou pèis d'adès,
la femo de quinge an e l'ami de trento.
MORTUORUM
Anfos Daudet, mort à Paris lou 16 desèmbre 1897. ^La mort
d'Anfos Daudet a ravi à la Franco lou plus gènt, lou mai ama de si
roumansiè ilustre, à la Prouvènço, un dis engèni li mai erapren de sa
llamado, li mai galoi de soun soulèu.
Anfos Daudet amavo e parlavo e escrivié voulountié la lengo prou-
veDçalo. Eici même, dins VArmana, avié pareigu entre-tèms : La
Cabro de }ïoussu Seguin, La Miolo dôu papo, e bèn d'autre cap-
d'obro que touti counèisson.
S'es forço parla de Tescrivan ilustre, mai ço que jamai se sara
proun di, es lou grand cor e la bello amo que tasien d'Anfos Daudet
un d'aquélis omerequist que Dieu, de tèms en tèms, se plais de créa
à sa ressemblance e que mando sus terro pèr ilumina lou mounde.
Anfos Daudet laisso uno mouié e très enfant que tôuti soun ar-
tisto e letru. Avié empura en éli la flamo de soun amo e de soun es-
perit. Soun einat, Leoun Daudet, dins un libre d'amour e de piouso
reraembranço a fa counèisse quent ome de cor e de bounta fugue
l'escrivan ilustre qu'avèn perdu.
— 110 —
Qae noste ami repause urous de l'obro coumplido 1 Noun s'a-
tnoussara lou flambèu de l'idèio que Dieu i'avié mes en man. Es ai
siéu que lou laisso.
VArmana de 1890 a douna, souto la sigoaturo de Mistral, un
article qu'a pèr entitoula : La Rïboto de Trenco-taio, qu'es lou raconte
dis ouro de jouinesso qu'Anfos Daudet avié passa emé sis ami li
felibre de la proumiero ouro.
— Louis Huot, mort à Marsiho, lou 8 de janvié 1898. Lou majou-
rau Louis Huot èro un di cepoun li mai segur de la Prouvènço e de
sa lengo. Architèito eminènt, proufessour à l'escolo di Bèus-Art de
Marsiho, noun avié pas besoun pèr èstre quaucun, de se mètre en
avans dins n5sti manifestacioun. Mai, dévot à la Gauso coume un bon
patrioto, Huot despièi trento an a fa barri de car en touto circouns-
tânci pèr manteni nosto obro. Es eu que dessiné lou bèu diplôme di
felibre représentant la coupo emé lou rampau d'ôulivié. Es à-n-éu,
que soun degu lou mounumen de Gelu e aquéu de Roumaniho. E
quant à sis obro literàri tant vivènto, esperan que bèn lèu se n'en
fara la rejouncho. l'a quau fau dins l'oustau (En Maurise Rimbault,
soun gendre), pèr l'acampa coume se dèu.
— Jùli GiERA, mort dins si 74 an, au castèu de Font-Segugno,
aquest 23 d'abriéu. Erolou fraire dôu felibre foundadou Pau Giera,
soun einat, e felibre tambèn. Gouneissèn d'eu quàuqui cantico prou -
vençau emai un flame discours dins la mémo lengo que prounounciè
quand maridé en 1885, eu estent Maire de Gadagno, lou felibre
AnfosTavan.
Sa mort es estado aquelo d'un crestian e d'un sàvi coume èro estado
sa vido. Jùli Giera s'èroadouna is eslùdi teoulougi e a fa de publi-
cacioun que l'on pou dire trascendènto. Lou célèbre Paire Hyacinthe,
qu'èro esta toustèms soun ami, es vengu à soun hé de mort saluda
lou religions castelan de Font-Segugno.
— En Tamisey de Larroque, membre courrespoundènt de l'Isti-
tut de Franco, majourau <16u felibrige, mort dins si setanto an, à
Gountaud (Lot-et-Jaronne), au mes de jun. Ero un dis erudit li mai
eminènt dou Miejour, s'èro mai-qu'^-mai distmgui perla publicacioun
di Lettres de Peiresc^ estampado à Paris, à l'empremarié naciounalo.
Fugué nouma majourau à la Santo Estello de Maraiho, en 1881.
— Aleissandre Martel, felibre mantenéire, eicelènt prouvençau,
perceptour à Roucy (Aisne), ounte es mort en jun. Avié trada, i'a
^uàuquis an, uno Histoire littéraire de la littérature provençale depuis
— 111 —
les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, pèr i'italian Restori, e
entre àutris oubreto laisso un toucant pouèmo inédit, Adelino, souvent
d'un proumier amour.
— Antounix Bensa, mort à Marsiho, lou 11 de jun. Antounin
Bensa, de Sant-Jan, èro un esquist musicaire. Uno crudèlo e longo
malautié lou minavo despièi long-tèms. Bensa, se pou dire, èro un
bon felibre emai un grand cor. Se conton plus lis obro prouvençalo
que magistralamen tratè en musioo. Lou majourau Astruc, au noum
dis absent, ié faguè li darniés adieu avans que la terro l'aclapèsse
pèr toujour.
— Aguste Trufème, pintre de-z-Ais e membre afeciouna de la
Cigalo e dôu felibrige parisen, mort à Paris. Coume soun fraire l'es-
cultour que mouriguè, i'a quàuquis an, èro un artisto de valour e
qu'ounouravo la Prouvènço.
— Lafelibresso Brkmoundo (Madamo Jousè Gautier, Aleissandrino
Bremound), morto à soun mas de Darboussiho lou 22 de jun. Es
uno grando pèrdo que vèn de faire la literaturo prouvençalo. I srand
Jo flourau setenàri dôu felibrige que se tenguèron à lero en 1885, es
Bremoundo que gagne la courouno argentalo d'oulivié que se douno
rèn que bmti li sèt an. Lagènto felibresso faguè pas menti lou pré-
sage de soun triounfle proumieren. S'èro déjà publica d'elo en 1883,
un recuei de 9 pèço : Li Blavet de Mountinajour. En 1887, un an
après soun mariage, dounè 'n recuei esquist, entitoula : Vélo hlanco,
e en 1891, un autre, souto aquest noum : Bnit de canèu.
La desfourtunado Bremoundo, morto au plen de sa gl5ri, laisso,
dison, que-noun-sai de pouësio remarcablo : entre autre un recuei
de sounet ; — e un dramo en cinq ate e en vers prouvençau.
Fau souveta que sa famiho laisse pas perdre aquéli soubro d'aquelo
que, dins la Prouvènço, a, en aquest siècle, gaubeja nosto lengo
coumo ges d'autro felibresso.
— J.-B. Mabtin, un di pouèto dôu proumié tèms dôu felibrige,
mort en Avignoun, lou 23 d'avoust lî598. Tant èro espert en lengo
grèco, que famibierarren l'avien nouma « Martin lou Grè ». A donna
dins VÀrmana prouvençau dis annado 185."), 56, 57, 58, 59, GO, e
autre, de pèço eicelènto signado dôu séudonimo Felibre de l'aiet.
R. A.
ENSIGNADOU
Pajo.
Fèsto chanjadisso 4
La roso de tôuti li vent 5
Calendié 7
Crounico felibrenco(F. deBouscarlo) Il
A la Fouent (Felip Ghauvier) 16
Lou païsan ( Frederi Mistral) 17
Li litanio dôu vièi garçoun e de la
viéio fiho 19
L'Avaras (Lou Gascareletj 21
Joueino famiho (Valére Bernard),.. *il
L'avugle (Lou Cascarelet).. 23
Li voues (Jan Monné) 23
L'astroulô (Loa Cascarelet) 25
Lou Belèn (Marius Girard) 26
Discours de ÎSanto Estello (F. Gras).. 29
Fleur de cacio (Lou Mikado) 31
Lou nis de merle (J. Sicard) 31
Marino (E. Jouveau) 33
Lou vièi e la vièio (Garmen Sylva,
tradu pèr A. d. G ) 34
AMount-Mirai (Savié de Fourviero). 36
La decouracioun (Lou Gascarelet). . . 37
Moun amigo (Marius Jouveau) 38
Sant Agricô (Lou Gascarelet). .' 39
Li cese (A. Autheman) 41
Un galejaire (E. Jouveau) 41
Bautesar (Lou felibre di Tavan) 44
Très counsèu (Lou Gascarelet) 48
La casso dôu Rèi Charle Dès (Jan
Bayol) 49
Moun pais (Roumié Marcelin) 51
Li nèsci (Lou Cascarelet) 54
Brinde à Maiano (Gabriel Perrier) 55
Lou Mùssi (E. J.) 56
A-n-uno ihcouneigudo (Raous de
Gandolo) 56
Mounsegne Menjaud (S. de Fourviero) 57
Counsèu à Zounet (A.-B. Crousillaf . 5
Li vièi sôu de Marouillat (Maurise
Rimbauld) 61
Prouvérbi (Beluguet) •... 63-
Pepetoun (E. J ) . 68
Païsaiie (Louis Astruc) 64
L'arrestat sus la casso de l'an que vèn
(Lou Gascarelet) 65
Li Brau de péiro (M™» J. Gautier).. . 69
L'Angelus (Lou Gascarelet 71
La balado à Babèu (F. Favier) "^2
Ghapitre XXV de la Genèsi . F .Mistral) ^
Iscripcioun d'un cadran soulàri "^6
A Louino (J. Huot) 77
La restitucioun 78
Partènço pèr Betelèn (GharlounRiéu) 80
La glèiso mau bastido (J. Sicard) 81
Lou Mikado 82
Umblo viôuleto (Pau Bourgues) 82
Lou telefono < Lou Gascarelet) 84
Lavoto (E Jouveau) 85
Lou vièi mèstre d'escolo ^^
Lou colera (Ed. Marrelj 87
Li diterènci 90
Lou cant dôu marrlt riche (A. Tavan) ^^
Li dono descouletado (M. André) 93
Leis Ourfanèu Yalère Bernardj 93
L'Endeca ( Lou Gascarelet ) 95
L'espigau vuege (Bounet l'Einat) 96
Moun vièi Avignoun (Enri Bnuvet).. 97
Long dôu riéu (J. Reynaud) 98
(Uij bon avis (Alcool de Mento de
Ricqlès) lOL
Lou reire (Glovis Hugues) 101
Maunse Faure (Gabri) 1^)2
Inné à la nature (Antôni Berthier). . . 104
L'tscoumesso (Lou Gascarelet) 105
Raço racejo (F. Gras) 1^6
Lou loup e l'agnèl (A. Bigot) 107
Mortuorum ^R. A ) 109
ARMANA
PROUVENCAU
PÈR LOU BEL AN DE DIEU
1900
ADOUBA E PUBLIGA DE LA MAN DI FELIBRE
Porto joio, soûlas e passo-tèms en tout lo» pople dôu Miejour
AN QUARANTO-SIÈISEN DÔU FELIBRIGE
AVIGNOUN
ENGÔ DE J. BOUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
19, CARPIERO DE SANT-AGRICÔ, 19
ESCLUSSI
1 . Esclùssi toutau de soulèu, en partido vesible en Avignoun, lou 28 de Mai.
"2. Esclùssi partiau de luno, lou 2 de Jun.
3. Esclùssi anulàri de soulèu, envesible en Avignoun, lou 21 de nouvèmbre.
FÈSTO CHANJADISSO
Gendre, 28 de Febrié.
Pasco, 15 d'Abriéa.
Rouguesoun, 21, 22 e 23 de Mai.
Ascensioun, 24 de Mai.
Pandecousto, 3 de Jun.
Ternita, 10 de Jun.
Fèsto-de-Diéu, 14 de Jun.
Avènt, 3 de Desèoibre.
LUNO MKCROUSO
Lalunod' Abriéu.quefailou 28 d'Abriéu
Luno mecrouso,
Femo renouso,
B auro que sort de la bruno^
Dins cent an n'i' aurié trop d'uno.
TEMPODRO
Mars 7, 9 e 10 | Setèrabre 19, 21 e 22
Jun. ..'.*.'.*.*.! 6, 8 e 9 I Desèmbre 19, 21 e 22
Lou printèms coumenço lou 20 de Mars ;
L'estiéu coumenço lou 21 de Jun ;
L'autouno coumenço lou 22 de Setèmbre ;
L'ivèr coumenço lou 21 de Desèmbre.
Trente jour en Setèmbre,
Abriéu, Jun e Nouvèmbre ,
De vint-e-vu« n'i'a qu'un .
' Lis autre n'an treuto-un.
AMER PICON I AMAR PICOUN
A'e se vend qu'en bouteilles.
J AN VIE
N. L. Ion 1. à 2 0. 1 de matin.
P. Q. lou 7, il 5 0. 49 de vèspre.
F. L. loa 15. à 7 a. 17 d« matin.
D Q. Ion 23. k 0 o. 2 de vfespre.
N. L. lou 30, à 1 0. 32 de vèspre
Li jour r>,rèissoii de 1 o. 6 m.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
6 diss.
7 Dim.
8 dil.
9 dim.
10 dira.
11 dij.
12 div.
13 di8S.
14 DiM.
15 dil.
16 dim.
17 dim.
18 dij.
19 div.
20 ; diss.
21 ; Dim.
22 dil.
23 dim.
24 , dim.
25
dij.
26
div.
27
diss.
28
DlM.
29
dil.
30
• iim.
Si
dim.
1
Jour de l'an.
S. Clar.
Sto Genevivo.
S. Ferriôu.
S. Simeoun de la coul,
Li RÈi.
8 Lucian.
S. Severin.
8. Juliaa.
S. Pau l'ermito.
S. Teodosi.
S, Gaspard.
Sto Verouaico.
S. Alàri
8. Bounei
8. Ounourat.
S. Antôni
Sto Flourido.
8. Canut.
S. 8obastiaa.
Sto Agnès
S. Vincèn.
S. Ramoun.
S. Bousièli.
Counv. de 8. Pau.
8 Ansile.
8 Mari.
Sto Cesarîo.
S Coustant.
Sio Marlmo.
Sto Marcello.
FEBRIÉ
p. Q. Ion 6. à 4 0. 32 de matin.
P. L. Ion 14, à 2 <>. de malin.
D. Q. Ion 22, k4o. 53 de matin.
N. L. ion 28, k 41 o. 34dttTèspre.
Li jour crèisson de 1 o. 33 m.
l
dij.
2
div.
3
diss.
4
Dim. !
5
dil.
6
dim.
7
dim.
8
dij.
9
div.
10
diss
11
DlM.
12
dil.
13
dim.
14
dim.
15
dij
16
div.
17
diss
18
DlM.
19
du.
20
dim .
21
dim
22
dij.
23
div.
24
diss.
25
Dim.
26
dil.
27
dim.
28
dim.
jS. Ignàci, ev.
'La Candelouso.
S. Blàsi
Sto Jano.
Sto Agueto.
8io Doro.
a. Richard.
S. Gmous
8. Jan de Mata
Sto Coulastico.
S. Adôufe.
Sto Làli
S. Dounin
S. Valentin.
S. Ouenin.
S. Aimeiiiari.
Sto Mariano.
h. Flnvian.
S. Valié
S. Ouquèri.
S German.
Sto Isabelle.
S. Hamoun.
S Matias
S Aleissandre.
S Nestour
sto Ounourino.
Cendre.
MARS
p. Q. Ion 7. k 5 0. 44 de vèspre.
P. L. Ion 15. k 8 0. 25 de vèspre!
D. Q. ion 23, à 5 0.46 de vèspre,
N L ion 30, k 8 0. 40 de matin.
Li jour crèisdon de 1 o. 50 m.
l
dij.
2
div.
3
diss.
4
DlM.
5
dil.
6
dim.
7
dim.
8
dij
9
div
10
diss
II
DlM.
12
dil
13
dim.
14
dim.
15
•'«j.
16
div.
17
<liss.
18
DlM.
19
dil.
20
«lim.
21
dim.
2C
dij.
23
div.
24
diss
25
Dim.
26
dii
27
dim.
28
dim.
29
dij.
30
• liv
31
di-s.
'Sto Antoimino.
I^to Nataiio.
Sto CunH^ouado.
S. Casimer.
jS. Ambrosi.
Sto Couleto.
jTempouko.
:S Jan-ile-Diéu.
jSto Franceso,
jLi 40 Martire.
|S. Grefiôri.
|S. Massemin.
,Sto (Jutrasié.
Sio Matiéudo.
'S. Ge^»ar de Bus.
jS. Abram.
ISto Hèmo.
S. enle,
5. Jdusé.
S Jouaquin.
S Benedit.
S, Afradasso.
S. Vitourin.
S. Grabié.
ANOUNCFACIOUN
jS. Massimilian.
isto Peipètio.
IS llarioun.
|S. MSIO.
I -. Amudiéu.
S. ïîenjamin.
AMEll PIGON I AM\R i>iCOUN
Ne se vend qu'en bouteilles.
ABRIÉU
p. Q. loa 6,à 9 o. 4 de matin.
P. L. lou 14, à 1 o. 11 de vèspre.
D. Q. lou 22, à 2 0. 43 de matin.
N. L. lou 28, à 5 0. 32 de vèspre,
Li jour crèisson de 1 o. 43 m.
1
DlM.
2
dil.
3
dim.
4
dim. j
S
dij. 1
6
div.
7
diss.
8
Dim.
9
dil.
10
dim.
11
dim.
12
dii.
13
div.
14
diss.
15
Dim.
16
dil.
17
dim.
18
dim.
19
dij.
20
div.
21
diss.
22
DlM.
23
dil.
24
dim.
25
dim.
26
dij.
27
div.
28
diss.
29
Dim.
36
dil.
Passioun.^,
s. Francés H PauiB.
S. Richard.
S. Isidore.
8. Vincèns-Ferrié,
S. Prudènci.
S. Gautié,
Rampau.
S. Macàri.
S. Leoun.
8. Benjamin.
8. Jùli.
DlVÈNDRE-SANT
88. Fruluous.
PASCO.
S Lambert.
Sto Natalio.
S. Apoulôni.
S. Oufege.
S Ansèume.
8, Leounido.
QUASIMODO.
8. Jôrgl.
Sto Vitôri.
S. Marc.
S. Glet.
8to Zeto.
8. Vidau.
Sto Gatarino de 8.
8, Esti ôpi.
MAI
P.Q. lou 6, à 1 0. 48 de matin.
P. L. lou 14, k 3 0. 46 do matin.
D. Q lou 21, à 8 e. 40 de matin.
N. L. lou 28, à 2 0. 59 de matin.
Li jour crèisson de 1 o. 18 m.
1
dim.
2
dim.
3
dij.
4
div.
5
diss.
6
Dim.
7
dil.
8
dim.
9
dim.
10
dij.
11
div.
12
diss.
13
Dim
14
dii.
15
dim.
16
dim.
17
dij.
18
div.
19
diss.
20
Dim.
21
dil.
22
dim.
23
dim.
24
dij.
25
div.
26
diss.
27
Dim.
28
dil.
29
dim.
30
dim.
31
dij.
S. Jaque e S.Felip,
S. Atanàsi.
La Santo Grous.
Sto Mounico.
Sto 8ereno.
S. Jan Porto L.
S. Estanislau.
S. Dresèli.
8. Gregôri,
8. Aotounin.
S. Maiôu.
S. Brancàci.
Sto Glicèro.
S. Pons.
S. Bounifàei.
S. Gènt.
S. Pascau.
S. Bernardin,
^to Mariano.
S. Fèli.
ROUGUESOUN.
Sto Julio.
S. Deidié.
ASCENSIOUN.
rtto Mario Jacobe.
S. Felip de Nèri.
8 Oulivié.
S VincèndeLerin
8. Massemin.
S. Fèli.
Sto Peirounello.
P. Q. lou 4, à 7 0. 8 de vfetpre.
P. L. lou 10, à 3 0 . 46 de vèspre.
D. Q. lou 19, à 1 0. 6 de vèspre.
N. L. lou 26, à 1 0. 37 de vèspre.
Li jour crèisson de 20 miauto.
1
div.
2
diss.
3
Dim.
4
dil.
5
dim.
6
dim.
7
dij.
8
div.
9
diss.
10
Dim.
11
dil.
12
dim.
13
dim.
14
dij.
15
div.
16
diss.
17
Dim.
18
dil.
19
dim.
20
dim.
21
dij.
22
div.
23
diss.
24
Dim
25
dil.
26
dim.
27
dim.
28
dij.
29
div.
30
diss.
Sto Lauro.
S Marcelin.
Pandecousto.
S. Quentin.
8. Booifàci.
Tempouro.
S. Nourbert.
Sto Pelagio.
S. Medard.
Ternita.
S. Barnabèu.
Sto Oulimpo.
S. Antônide Padol
FÈSTO-DE-DlÉU.
Sto Moudèsto.
». Gèri.
8. Verume.
S. Ouzias.
8. Gervàsi.
Sto Flourènço,
S. Léufré
S. Paulin.
Sto Agrevo.
S. Jan-Batisto.
Tresl. de S. Aloi.
S Dàvi.
S Adelin.
K Irenèu.
S. Poire e S. Pau,
S. Lucide.
AMER PICON I AMAR PICOUN
Ne se vend qu'en houteillee.
JULIET
P. Q. Ion 24. à 0 0. 2'i de vèspre
P. L. lom 12, à 1 o. 31 de matin.
D. Q. Ion 18, k5o.41 de vèspre,
N. L. lou 26, àl 0. 52 do matin.
Li jour demeais. de 1 o.
i'DlM.
dil.
dira.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
1 dil .
idim.
idim.
div.
diss.
iDlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dm.
dil
dim.
dim.
dij.
div.
dist.
Dm.
d I.
dim.
S. Marciau.
La Vesitacioun.
S. Anatôii,
S. Fuurtunat.
S. Pau de Liss.
Sto Angèlo.
Sto Aubiergo.
Sto Isabèu.
S. Bres.
,N.-D. de Santa
S. Pio. '
S. Ounèste.
S. Anaciet.
S Bonaveaturo.
jS Eori.
IN -D. DOU M. C
S. Alèàsi.
8. Tournas d'Aq.
S. Vmcèns de P.
Sto Margarido.
;8 Vitou.
Sto Madaleno.
ô. Cassiaa.
,Sto Crestino.
S. Jaurae.
Sto A no.
S. Pantàli.
|s. Sanàri
Sio Marto.
S.Loup.
S. German.
AVOUST
p. Q. Ion 3, k 4 0- 55 de matin.
P. L. Ion 10, à9 0. 39 de matin
D. Q. lou 16, à 11 o. 55 de vèspre
N. L. lou 24. à 4 0. 2 de vèspre.
Li jour demenis. de l o. 38 m
1
dim.
2
dij.
3
div.
4
diss.
h
Dm.
6
dil.
7
dim.
8
dim.
9
di].
10
div.
11
diss.
12
Dm.
13
dil.
14
dim.
15
dim.
16
dij.
17
div.
18
diss.
19
Dm.
20
dil
21
dim.
22
dim.
23
dij.
24
div.
25
diss.
26
Dm.
27
dil.
28
dim. '
29
dim.
30
dij. 1
31
div. j
S. Pèire encadena
S. Estève.
Sto Lidio.
S. Doumergue.
S. Ion.
S. Sauvaire
S. Gaietan.
S. Justin.
8. Rouman.
S. Laurèns.
Sto Rusticio
Sto Glaro,
S. Pourcàri.
S. Chapôli.
N.-D. d'Avoust.
S. Ro.
S. Jacinto.
Sto Eleno.
S Génies.
S. Bernât.
S Privât.
8. Safourian
S. Sidôni
8. Bourtoumiéu.
S. Louis.
S ZeUrin.
S. Cesàri.
S Julian.
M. Jaa degoulàssi
Sto Roso
S. Lazàri.
SETËMBRB
P. Q. Ion 1, à 8 0.5 de vèapre.
P. L. Ion 8. à 0 0. 15 de matin.
D. Q. ion 15, à 9 0. 6 de vèspre.
N. L. lou 25, à 8 0. 6 .de matin,
Lijour demenis. de 1 o. 44 m,
1 diss.
2 Dm.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
8 Idiss.
9 Dm.
10 dil.
11 dim.
12 dim.
13 dij.
14 div
15 diiS.
16 Dm.
17 dil
18 dira.
19 idim.
20 dij.
21 'div.
22 diss.
23 Dm.
24 dil.
25 dim.
26 dim.
27 di).
28 div.
29 diss.
30 Dm.
|S. Baudèli.
|S. Agricô.
!S. Aiôu.
jSto Rousaiio.
S. Lôugié.
jS. Am£U)le.
S. Autau.
|n -D. de Set.
iS. Veran.
S. Pôuquerié.
S. Pacient.
Sto Bono.
S. Antouain
EitauiiaiDCR di la Crtii,
S. Anfous.
S. Gournéli.
S. Lambert.
Sto Ksteveneto.
Tempouro.
S. Jenouvié.
S. Estàqui.
S. Maurise
iStoTèclo.
;Sto Salabergo.
S Fermin.
jS. Ouzias
IS. Gosmee Damiaa,
IS. Ceran
!S. MiQUÈu.
;S. Jirome,
AMER PICON I AMAR PIGOUN
Ne se vend qu'en bouteilles.
OUTOBRE
NOUVEMBRE
p. Q. Ion 1, à 9 0. 20 de matin.
P. L. Ion 8, k 1 0.27 de matin.
D. Q. Ion 14, à 10 o. de vèspre.
W. L. Ion 23, k 1 0 37 de matin.
P. Q. Ion 30, k 8 0. 27 de vèspre.
Lijour demenis. de 1 o. 45 m.
1
dil.
2
dim.
3
dim.
4
dij.
5
div.
6
diss.
7
Dim.
8
dil.
9
dim.
10
dim.
11
dij.
12
div.
13
diss.
14
DlM.
15
dil.
16
dim.
17
dim.
18
dij.
19
div.
20
diss
21
Dim.
22
dil. 1
23
dim.
24
dim. 1
25
dij. '
26
div. j
27
diss. î
28
Dim.
29
dil.
50
dim. 1
31
dim. ;
1
8. Roumié.
Li S Ange gard.
S. Cuprian.
S. Francés d'As.
Sto Tùli.
S. Evôsi.
S. Baque.
Sto Reparado.
S, Danis.
S. Vergèli.
S. Gastou.
S Veran.
S. Geraud.
S C.alist.
Sto Terèso.
Sto Rousselino.
S. Flourènt.
S. Lu.
S. Gérard Tenco.
S. Grapàsi.
Sto Oursulo.
Sto MarioSalomé
S. Tederi
S. Maglôri.
S. Grespin.
S. Flôri.
S. Salvian.
S. Simoun.
S. Narcisse.
S. Lucan.
S. Grist6u.
P. L. lou 6. à 11 0. 9 de matin.
D. Q. Ion 13, à 2 0. 47 de vèspre,
N. L. Ion 21, à 7 0. 26 de vèspre,
P. Q. Ion 29. à 5 0. 44 de matin.
Li jour demenis. de 1 o.45m.
1
dij.
2
div.
3
diss.
4
Dim.
5
dil.
6
dim.
7
dim.
8
dij.
9
div.
10
diss.
11
Dim.
12
dil.
13
dim.
14
dim.
15
dij.
16
div.
17
diss.
18
Dim.
19
dil.
20
dim.
21
dim.
22
dij.
23
div.
24
diss.
25
Dim.
26
dil.
27
dim.
28
dim.
29
dij.
30
div. 8
d'Av.
Toussant.
Li Mort.
S. Marcèu.
S. Ghamas.
S Zacarié.
S. Estève (d'Ate).
S. Ernèsti.
S. Goufrèdi.
S. Maturin.
S. Just.
S. Martin.
S. Rftinié.
S. Mitre.
S. Ru, ev,
S. Ougèni.
S. Ouquèri.
S. Agnan.
Sto Audo.
Sto Isabèu.
S. Eimound-
Présent, de N.-D.
Sto Gecilo.
S. Glemènt
Sto Floro.
Sto Gatarina.
Sto Pôufino.
S. Siffrèn.
S. Soustène
S. Savournin.
S. Andriéu.
DESËMBRE
p. L. Ion 5, à 10 0. 47 de vèspre.
D. Q. lool3, àlOo. 52 de matia,
N. L. Ion 21, à Oo.lOde vèspre.
P. Q. lou 28, à 1 0.57 de vèspre.
Li jour demenisson de 27 m.
1
diss.
2
DlM.
3
dil.
4
dim.
5
dim.
6
dij.
7
div.
8
diss
9
DlM.
10
dil.
11
dim.
12
dim.
13
dij.
14
div.
15
diss.
16
Dim.
17
dil.
18
dim.
19
dim.
20
dij.
21
div.
22
diss.
23
Dim.
24
dil.
25
dim.
26
dim.
27
dij.
28
div.
29
diss.
30
Dim
31
dil. 1
S. Aloi.
Sto Bibiano.
Lis AVÈNT.
Sto Barbo.
S. Sabas.
S. Micoulau.
S. Ambrôsi.
COUNCEPCIOUN.
Sto Lriucaio.
Sto Valiero.
S. Damàsi.
Sto Daniso.
Sto Lùci.
S. Nicàsi.
S. Uusèbi.
Sto Azalals.
Sto Uulimpo.
S. Gràci.
Tempouro.
8. Filogoun.
S. Tournas 1. m.
S. Ounourat.
Sto Vitôri.
S. Ives.
Calèndo.
S. Estève.
8. Jan, evang.
Li S. Tnnoucènt.
S. Trefume.
Sto Gouloumbo.
S. Sivèstre.
l
AMER PICON I AMAR PICUUIV
Ne se vend qu'en bouteilles.
ÂRMÂNA PROUYENÇAU
CItOU:\ICO F'JEL.IDIlErVGO
Nous vaqui dins Taubo d'un siècle nouvèu. Vous souvète, bon le-
ffissèire de TArmana, que n'en veguès un bon rode, se noun la fin.
Dieu fague, eu que li siècle ié soun qu'un vira-d'iue, eu que fai
môure li mounde e li soulèu, fague qu'aqueste siècle vinten s'es-
coule en pas pèr tôuti li pople de la terro, que dins sa durado tôuti
lis ahiranço de raço s'amosson e que li bràvi gènt vegon, subre-tout,
lou triounfle de nosto bello Cause felibrenco.
Pèr arriba à-n-aquéu triounfle de la Gauso, mi bon felibre, fau
nous ajuda se voulèn que lou cèu nous ajude. Fau pas que la jalousie
0 l'envejo nous fagon grafigna lou vesin, fau pas que li felibre d'Oc
digon qu'aquéli de Prouvènço soun de gousto-soulet, fau pas nimai
qu'aquéli de Prouvènço mescounei^on aquéli dôu Limousin o de
Paris o de touto autro incountrado. M'es avis qu'avèn encaro proun
camin à faire dins la popolo de l'indiferènci e dins la fango dôu nés-
cige pèr que se dounen la man e s'ajuden à nous poutira de la palun.
Pèr viéure en pas entre nautre e èstre fort dins la bataio que liéuran
pèr la Gauso, sufis de nous teni dins la rego de l'Estatut felibren. Es en
ousservant l'Estatut que la couleitivita poudra se manteni dins soun
unita e que nôstis acamp, nbsti fèsto e tôuti nôsti manifestacioun
faran prouado.
Tou acô vau pas dire que veguen d'un lue de cafèr li boulegadisso
que se fan, en foro dôu Felibrige, au proufié de la vido prouvincialo,
siegue au ponnt de visto pouliti, siegue au pount de visto literàri.
Tout lou countràri, zôu que n'i'ague de ligo ôucitano emé de fin letru
coume aquéli que ié couneissèn ! zôu que n'i'ague d'escolo latino !
zôu que n'i'ague de roudelet de troubaire ! Que nousenchau que cri-
don soun endependènci, se tout en caucant en foro, ajudon, à sa
façoun, la bello Gauso felibrenco?.. Bèn miés, voudrian vèire se mul-
tiplica aquéli ligo, aquélis escolo, aquéli roudelet, independènt dôu
felibrige, ounte poudrien alor se groupa li felibre e li noun felibre
qu'an mémis ôupinioun poulitico e r^ligiouso ; alor chascun apararié
soun idèio sènso engaja lou vesin. Aquelo divisioun en foro dôu feli-
brige nous engardarié de la divisioun dins lou Felibrige, ço qu'empa-
charié pas, pièi, e sarié lou plus bèu, de vèire à l'aflat de l'Estatut
felibren, lou jour de la Santo Estelle s'acampa coume de bon caun-
— 8 —
fraire tôutis aquéli bataiaire de la vèio, pèr coumunia ensèn à la conco
d'or dôu Sant-Grasau !
Mai perqué fau eici aquelo prechoio? L'eisèmple vau miés que
tant de paraulo. E i'a que de vèire ço que s'es fa au courrènt de l'an
passa pèr saupre ço qu'es noste devé de faire dins l'aveni.
L'asèmpre counsistouriau Santestelen, s'es tengu en Arle lou 23
d'abriéu souto la presidènci dou capoulié. Veici li nouminacioun que
se \é soun facho :
Na Filadelfo de Gerdo (vuei Madamo Requier) a la joio dôu Gai-
Sabé di Grand Jo Flourau setenàri pèr sa bello obro pouëtico publi-
cado dins li darrié sèt an.
S'es nouma Mèstre en Gai-Sabé : Maurise Joret, dôu Mas d'Agenès,
autour de remarcàbli pouësio gascouno, emé Firmin Palay, valent
felibre bearnés, de Vic-en-Bigorro.
Vès eici li prouvençalisto qu'an reçaupu lou titre de Sôci dôu
Felihrige.
En Pourtugau: M. Savié de Gunha, counservatour de la biblioutèco
de Lisbouno.
En Alemagno : lou D"" Behrens, direitour d'uno revisto de filoulougio
roumano à Giessen ; lou D^' Neuman d'Heidelberg, direitour d'uno
revisto de filoulougio roumano, lou D*" Sturzinger, proufessour de
filoulougio roumano à l'Universita de Wursbourg, lou B^ Karting,
proufessour de filoulougio roumano à l'Universita de Kiel.
En Souïsso : M. E. Ritter, proufessour à l'Universita de Genèvo,
editour d'uno courrespoundènci de J. Roumanille.
En Suedo : lou B' Mauritz Boheman, tradutour di Rouge dôu Mie-
jour, de F. Gras.
EnFinlando: M. Wallenskold (Axel), proufessour de filoulougio
roumano à l'Universita d'Helsingfors.
Dins lis Areno d'Arle, lou 14 de mai a agu lio la representacioun
de Mirèioj l'opéra de Gounod Davans bessai vint milo prouvençau
esmôugu, coume es pas de dire, avèn vist aqui l'acoumençanço dôu
triounfle de la Gauso miejournalo. Aqui lou pople enebria d'estram-
bord a fa uno ouvacioun espetaclouso à soun pouèto naciounau
Frederi Mistral.
Lou 21 de mai, bèu jour Santestelen, se tenien mai en Arle li Grand
Jo Flourau setenàri. Lou matin, sus lou cop de dès ouro, li felibre se
rendien au Museon Arlaten e l'inaguracioun avié liô, pièi noste Mèstre
En Frederi Mistral, lou foundatour, environna de si coulabouradou,
Moussu lou Dôutour Marignan, Mèste Eysseto, Moussu l'avoucat
— 9 —
Dauphin e l'escultour Ferigoulo, n'en fasié doun au despartamen di
Bouco-dôu Rose aqui représenta pèr Moussu Floret, lou préfet, uh
prouvençau de la bono grano e pèr noste gai felibre Jan Bayol, delega
dôu Gounsèu generau. Avèn déjà parla d'aquéu Museon dins nosto
Grounico de l'an passa, e n'en legirés un nouvel éloge dins lou dis-
cours dôu Capoulié que s'atrovo dins aqueste Armana.
A miejour, dins la Clastro de Sant-Trefume, dous cent cinquante
felibre vengu de téuti li terro miejournalo s'acampavon à l'entour
de la taulo santestelenco. Après li discours d'usage e li brindé e li
cansoun, après lou salut dôu Capoulié i très rèino presènto, Na Mario
Mistralenco, Na Terèso Boissière, Na Mario Gasquet qu'anavo,
aquesto, à la fin de si sèt an, davala dôu trône felibren, la Goupo-
Santo fugue cantado religiousamen edavans li Santde pèiro qu'avien
inspira la Coumunioun di Sant, se faguè la Goumunioun di felibre.
A quatre ouro de vèspre se tenien au tiatre antique li Grand Jo
Flourau setenàri dôu Felibrige, souto la presidènci de la graciouso
rèino Na Mario Gasquet.
Aqui, davans lou pople que labelavo, la rèino Na Mario prounoun-
ciè lou bèu discours que legirés plus liuen, pièi lou Gapoulié prenguè
la paraulo e prouclamè li lauréat dôu councours dubèrt pèr l'istori de
Prouvènço, que fuguèron pèr lou 1^ près, Pèire Devoluy, d'Avigooun,
e pèr lou segound près, Louis Roux, de Marsiho. Enfin, lou Gancelié
aguènt anouncia li Grand Jo Flourau setenàri dôu Felibrige, lou
Gapoulié pourgiguè la joio dôu Gai-Sabé à nauto e gènto felibresso
Filadelfo de Gerd© que, bello dins soun coustumebigourdan, venguè,
au bras dôu Gapoulié chausi entre li plus bello la nouvello rèino
dôu Felibrige. Aqui i'aguè un moumen que li cor faguèron tique-
taque. N 'i'aguè de lagremo que perlejèron entre li ciho ! Mai subran
lis estrambord esclatèron quand la Filadelfo présenté la courouno à
la gènto e douço Mario-Terèso de Ghevignè, bloundo coume uno
nèspo e linjo, dins soun coustume arlaten, coume un ièli di jardin.
Alor la Filadelfo au bras dôu Gapoulié Fèlis Gras, e la nouvello rèino
Na Mario-Terèso, au bras dôu Mèstre Frederi Mistral, anèron au
bord de l'estrado saluda lou pople prouvençau que boumbissié de
joio e d'amiracioun, e aqui diguèrcn li bèu vers e li bèlli paraulo
que legirés pu liuen dins aqueste Armana. Lou lendeman, au Mas
Gabano, i'avié nouvello acampado felibrenco pèr festeja aquéu nou-
vèu reinagje.
Vaqui dins quàuqui mot, bessai un pau court, lou resumitde nbsti
manifeslacioun d'aquest an. Mai nous rèsto à touca un mot di bèlli
— 40 —
representacioun que se soun dounado au Cièri rouman d'Aurenjo^,
souto l'aflat dôu Felibrige de Paris e gràci à noste valent Gancelié'
Pau Marieton que n'es esta l'empresario, lou direitour, tout lou
bouto-entrin. Aqui mai, sorès la bello representacioun de la magni-
fico tragèdi VAlcesie, d'Euripide, avèn ausi lou cant de la Goupo-
Santo, e avèn vist aclama pèr lou pople noste Mèstre Frederi
Mistral. Tout ac6 es bello obro felibrenco, d'autant mai que se i'èro
assoucia emé nôsti nants ami MM. Deluns-Montaud e Maurise Faure,>
vice-presidènt de la Gharabro di Députa e Sextius Michel, maire de
Paris, M. lou menistre de l'Instrucioun publico e di Bèus-Art que
i'avié delega, pèr lou représenta, noste gai counfraire e célèbre coun-
ferencié Moussu Ougèni Lintilhac. Aquéli representacioun èron
coume la seguido de la fèsto annalo celebrado à Scèus lou 2 de
Juliet souto la presidènci de M. Deluns-Montaud.
E es tant bèn verai qu'aquéli fèsto d'Aurenjo se tenien em' aquéli
de Scèus, que lou lendeman d'aquéli supèrbi representacioun d'^i—
ceste et d'Athalie, li Felibre de Paris anavon inagura à Serignan un
buste dôu roumancié Antôni Real, lou fraire d'En Sextius Michel, e
pièi lou buste de Raimbault de Vaqueyras, lou troubadour galant que
fugue ama de la marquesode Montferrat. E sènso, se desalena, mau-
grat li calourasso e la pôusso blanco di camin, lou sabre-lendeman
toutis aquéli bràvi fiéu dôu Miejour se gandissien vers Font-Vièio,
saludavon en passant lou cros de la felibresso Bremoundo e escalavon
au moulin de vent dôu paure Anfos Daudet; aqui pausavon uno
placo de brounze à la memori d'aquéu grand escrivan,
E cresès qu'es fenido la letanio di fèsto ? Pas niéu !
Vès eici la sesiho annalo de la Mantenènço de Prouvènço que se tèn
à Pourciéus lou 3 de setèmbre : aubado, tambourinado, messo can-
tado, felibrejado, jo flourau, farandoulo e soupado ! e vivo sant Aloi
de Broussinet !
Eh bèn, tout acô sarié rèn que de brut, me dirias emé resoun, se
lou Felibrige avié pas coungreia la bello pausito de libre e de libri-
houn que veici :
Li Gdbian pouësio prouvençalo, leissado pèr noste regreta Jùli Bois-
sière, e que Dono Terèso Boissière a reculido e traducho en francés,
un voulume in-12, encô de Roumanille.
Armana dèu bon Bearnés e dèu franc gascon, 30 pajo, empremarié
Broise, à Pau.
Li Toumhareleto, de Louis Toumbarel, empremarié Seguin, à Carpen-
tras, 122 pajo.
- 11 —
Armana de la Lausero, encôde Guerrier, libraire à Marvejols (Lozère).
Lei Balado, pèr Clément Galicier, 26 p. in-8% empremarié Brunel, à
Marsiho
Canten Nouvè, pastouralo en très ate e en vers, pèr M. lou canounge
Milo ; 127 pajo in-S". (Anbanel, à Avignon).
Le valet de ferme, pèr Batisto Bonnet, 1 vol 529 paj. Paris, librarié Dentu.
Lou Castèu e li Papo d'Avignoun, pèrCh. Martin, em' ano letro-prefàci
dôu Capoulié F. Gras, 144 pajo in-16. (A-z-Ms, libr. Makaire).
Œuvres posthumes, de A. Bigot. (Nîmes, libr. Chastanier, 198 ppjo in-S".)
Grammaire et Guide de la conversation provençale, pèr don Savié de
Fourviero, 248 pajo. lAvignoun, libr. Aubanel).
Li Mousaïco blu. blanc, rouge e vièi or, pèr Louis Astruc. (^n-18, Avi-
gnoun, libr. Roumanille).
La Pauralho, pèr A. Artozoul. (Empr ardechenco. Privas).
Les Cadets de Gascogne, Le Félibrige et les félibres, pèr A. Artozoul,
31 pajo in-8'». (Empr. Storck à Lioun).
Rapugueto, pèr lou Paire Bongarçoun, pourtissoun de D. Gagnaud.
(Ais, empr. iNicot, 37 pajoin-So).
Lou CVeserèw, coumèdi en très [ate, envers, de M. Chabrand. (Empr,
Seguin, en A/ignoun, 90 p. in-S»).
Terro d'à pèiro o passo-tèms d'un païsan, pèr S. Favié. (Empr. Guer-
rier, à Marvejols).
Beline, pouèmo gascoun, pèr Miquèu de Camelat (150 pajo in-8oj. Rou-
manille, Avignon.
Melanio, dramo en très ate, de Jôusè Reynaud (31 pajo in-S», Rouma-
nille, en Avignoun).
Frederi Mistral, der Bichter der Provence, pèr N. Welter (356 pajo in-12,
Marburg. N. G.)
Lou Gàngm. pouèmo pèr G. Marrel (29 pajo in-8", Roumanille).
Un viel Gardian, pèr A. Roux, de Lunel Viel (Empr. Vignal, Lunel).
Z,a PaunTio, pouë^io e aigo-i'ort d'En Valèri Bernard, e prefàci mistra-
lenco (224 pajo, empr. prouvençalo Cours Lieutaud, Marsiho).
Lectures ou versiotis provençales- françaises, dôu (raire Savinian. (Empr.
Aubane', en Avignoun, 450 pajo in-18).
Jôtisè Roumanille, pèr N. Welter. (Diekirch. empr. Justin Schroell,
44 pajo in-4o,.
En Mountagno, de don Savié de Fourviero i254pajo in-32. Astoin, empr.
à Barcilouneto).
Pebre e sau, pèrGuitton, 76 pajo in-18. (Empr. Moullot, à Marsihoi.
Li Rouge dôu Miejour, La Terruur e la Tet^our Blanco, traducioun fran-
ceso, rouman istouri de Fèlis Gras, a pareigu en libresoun ilustrado,
in-8o, lOCOpajo. i Jules Rouff et C'e, éditeur. Cloître St Honoré, 14, Paris).
San Jan fie Mato, pèr Don Savié de Fourviero (26 pajo, empr. Astoin, à,
Barcilouneto).
UArmana dôu Ventour.(We\soniiy enc6 dôu Direitour).
— 12 —
E vès-aqui la bello obro que s'es coumplido, vès-aqai la nauto gâr-
biero felibrenco que s'es aubourado au courrènt de l'an passa. Li
fèsto, lis escourregudo, li felibrejado, 11 farandoulo, segur tout ac6
es bèu, tout ac5 enauro li cor; mai l'obro escricho, lou libre, es pièi
ço que rèsto, es rensignamen que durara e granara. E se, pèr cop
de malur, se leissavian esbalauvi pèr li manifestacioun tant bello
que siegon, e ôublidavian que lou Felibrige es establi pèr afreira e
empura lis orne qu'eme sis ohro sauvon la lengo di pais d'O, iéu vous
lou dise : de la terro farian pas lou valat 1
Mai Santo Estello nous gardo.
FÈLIS DE BOUSGAJILE.
DISCOURS DOQ GA.POULIÉ
/ Grand Jo Flourau setenàri de 1899
MiDAMO, Messies e Gai Gounfraire,
En ciéuta d'Arle, davans li mounumen ufanous auboura pèr nôsti
rèire, davans li cent pourtau plen d'azur dis Areno ounte lis emperaire
s'assetèron, davans li sant de pèiro de la glèiso ounte li rèi d'Arle s'a-
geinouièron, davans lis atahut dis Aliscamp ounte dourmiguèron lis os
di proumié crestian, antan pestela, vuei esbadarna e plen de soulèu,
davans lou Lioun de la republico arlatenco que soun rugimen s'ausissié
tout-de-long di ribo dôu grand Rose, desempièi la ciéuta liouneso enjus-
qu'au Gou dôu Lioun de la mar Mediterragno, que n'en porton soun
noum coume la marco de soun arpioun pouderous, davans tôutis aquéli
rouino grandasso dôu passât, à l'ouro d'uei, lou Felibrige, amo sèmpre
renadivo de. la raço latino, t'adus, o pople ! lou lutne de la verita e la
paraulo dôu recounfort.
N'i'a proun, entre vàutri que m'escoutas, gènt de piano e gènt de
mountagno, que n'en sias encaro à vous demanda ço qu'es lou Felibrige,
ounte vôu n'en veni, de qu'es tout aquéu chamatanque se fai de-longo à
soun entour, e demandarias pas miés que de vous abéura 'mé nautre à
la Goupo santo. Mai se n'atrovo tambèn que soun marritpatrioto, enve-
- 13 —
joDS e jalons de tout ço qu'es aut e bèu, traite àsoun sang e à sa terro-
maire : aquéli voudrien nous ennebla, coume chasque matin lou sagarés
assajo de tapa lou soulèa, aquéli voudrien, souto lou bourras de sa mes-
sorgo, amata rosto idèio patrioutico que, lou sabon, es de counserva au
pople miejournau sa te dins sa nauto messioun d'ensigna is àutri raço dfe
la terro, la draio luraenouso de la civilisacioun pèr l'aspiracioun vers
lou Bèu e rideau !
Aquéli marrit patrioto, aquélis envejous soun coume la civado-fero
dins lou blad, soun coume lou gramedins lou jardin : mai lou sauclaren
e lou reclauren, noste jardin felibren...
Desempièi un mié-siècle lou Felibri^e travaio à-n-aquelo bello obro de
reneissènço naciounalo en Jasent reviéure la lengo dôu terraire ; car s'es
verai que lou germe delà pensado es dins la cabesso de l'ome, lou len-
gage es coume lou soulèu que la fai buta e s'espandi, e ié douno la formo
e tôuti li rebat de l'esplendour pouëtico. Sènso vous rememouria lis obro
e li cap-d'obro d'aquelo reneissènço qu'esbarlugo li dous mounde, pér
vous bèn faire vèire nosto toco vous parlarai simplamen de ço que se
passo vuei, e n'en tirarés l'ensignamen.
Erias pas sènso arreœarca, vàutri subre-tout lis ome d'Arle, que, de-
sempièi un parèu d'an, noste Mèstre lou Maianen anavo e venié de-
longo dins vosto ciéuta, afeciouna coume se pôu pas dire ; lou vesias
toujour emé li mémis ami, lou valent e saberu dôutour Marignan, lou
fin baile Mèste Eisseto, lou moudèste Dauphin e lou brave Ferigoul»,
tôuti en aio coume eu. Em* acô ié vesias carreja de cause estranjo, de
vièi moble escranca, de toupin rout, d'ôutis que servien plus, e tout acô
s'estremavo dins lou même oustau. Tout d'abord s'èro pas fa grand cas
d'aquéu reviro-meinage ; mai àlalongo tùutis aquélis ana-veni, aquéU
rebaladisde cause de touto meno, aquelo ôupilacioun de l'ome d'engèni
que se desalenavo e se multiplicavo e se tenié de-longo en aio coume
l'aucèu pressa que carrejo li busco de soun nis, avié fini pèr vous es-
touna. A l'ouro d'uei couneissès dins soun esplendour l'obro bello que
lou Mèstre coumplissié. Lou Museon Arlaten es inagura d'aqueste matin.
Touto l'amo, touto la vido vidanto de nosto Prouvènço di tôms passa es
aqui coume dins un reliquàri : aqui i'a — noun se pôu dire tout ço que
i'a — lis estendard eli drapèu di courpouracioun, que soun li testimùni
de la fratemita que regnavo entre nôsti rèire. Aqui i'a li gravaduro en»
- 14 —
^aiado sus lou bos o sus lou couire pèr li mèstre escrincelaire de Prou-
vènço ; aqui i'a tout l'amoublamen de l'oustau : pastiero, saliero, fari-
niero, estagnié, d'un estile artisti e d'uno formo mai que galanto, bello
obro de nôsti fustié, menusié e sarraié que n'èron lis oubrié e lis enge-
niaire. Aqui i'a touto la gamo di sounaio dis escabot ; li redoun e 11 taba-
soun di menoun, li destriero e li queirado dis aret, li platello di rosso e
di biôu, li clarin, li clapo e li crico di fedo e di môutoan, emé si coulas
de bos e si matai d'os de cambo d'ase escrincela de man de pastre Aquéli
moble, aquélis engen vous rapellon que vôsti devancié avien garda l'en-
gèni de la raço e qu'esperavon pas, coume nautre, que i'aduguèsson sis
image de Paris, e si gardo-raubo e si coumodo de la Souïsso o de l'Ale-
magno, e si cnarruio e si fourco d'Americo ! Nôsti rèire se sufisien de
soun sicap e s'aprouvesissien de tout emé l'ajudo de si man.
Mai noun avèn tout vist dins lou laberinte d'aquéu Museon Arlaten : vès-
eici li coustume dis aujolo, teissu pèr li tafatairis d'Avignoun emé la sedo
di magnan de Mirèio ; vès-eici li jouiéu martela e escrincela pèr lis auri-
velaire de Marsiho ; vès-ei'i la cousino dôu mas emé la tamiho acam-
pado à l'entour de ;a taulo de Calèndo; vès-eici la chambro de la jacudo,
li gardo-raubo e li coumodo emé si ferramento lusènto, la litocho de nôu-
guié dôu Ventour, lou benechié de vèire de Gôu ; mai descapeias vous,
vès-eici lou brès! Oh ! lou brès poulit! Es fusteja 'mé d'amourié de
Maiano. Es simple, es moudèste, es pichot qu'une nisade de pimparrin
lou ramplirié. E pamens es dins aquéu brès. es entre aqueli quatre fusto
que Delaïdo Poulinet bressè, emé lou pèd, noste grand pouèto naciou-
nau, Frederi Mistral !
Midamo, Messies e gai counfraire, aquéu Museon dèu èstre pèr tôuti
un ensignamen. Se lou regardan, se l'amiran em' ourguei en disent :
» Vaqui ço que fasien nôsti rèire », devèn ti pas nous demanda emé
l'ounto sus lou front: « Dequé poudran i'adurre, nôstis enfant, pèr marca
la traço de nosto generacioun? ». Ai! las ! quau ausara respondre? A
l'ouro d'uei li moussurot coume li païsan, li damo, li damiseloto coume
li chato dôu mas, avèn tôuti tort, fin qu'au darrié ! Même vàutri, li mana-
dié de Camargo que leissarés embastardi la raço de vôsti biôu nègre e
la raço de vôsti chivau blanc, e'm' acô toumbaran nôsti course prou-
vençalo, e nôsti jouvènt saupran plus davala dins lou round. E alor, quau
- 45 -
Tanara derraba, aquelo coucardo de l'indepedènci prouvincialo qu'es
nousado amount entre li bano d'aquéu brau espetaclous que ié dison
Paris? E li causo anant ansin, nosti rèire-nebout noun poudran adurre
à-n-aquéo museon que de casqueto galounado d'emplega. car la longo
caassano d6u founciounarisme lôu lèu nous tendra tôuti estaca, caviha
coume la cabro à l'esparset !
Mai nàni ! lou rouge d'aquelo ounto mascarara pas lou Iront de la raço
prouvençalo. Nosto obro felibrenco fara que lou païsan se maucourara
pas de la terro, l'oubrié aura plus en ôdi soun ataié, e se vèi déjà de
'baile-felibreqae dins li ferrado marcon si biôu emé lis armarié dôu palais
dôu Roure Nàni, i'aura ges de relàmbi dins li voulounta, s'escoutas e se
seguissès li felibre, car éli demoron fidèu à la terro, fidèu à la lengo e
gardon, mai que jamai, gaiardo fe dins l'aveni. E reviéuren la vido nos-
•tro, e nôsti felen poudran apoundre au Museon Arlaten un nouvèu rai,
que sara pas di mens esbléugissènt, poudran i'apoundre lis obro de la
Teneissènço de nosto lengo prouvençalo ; la biblarié felibrenco sara l'ou-
nour dôu pople prouvençau au siècle dès-e-nouven !
Anessias pas crèire li jalons e lis envejous que vous dirien qu'aquelo
reneissènço es un fiô de paio, uno fantasié que passara e finira emé la
lengo coundanado à mouri. Escoutés pas aquelo paraulo amaro, mai
leissas-vous pourta pèr la fe. E tenès veici ço que vai counfondre la mes-
sorgo: ai, vuei, lou bèu pres-fa de rapourta la dicho de lajurado qu'avié
à decerni li près dôu councours dubert, i'atres an, pèr la meiouro Istôri
de Prouvènço Un gênerons dounaire avié ôufert un proumié près de sèt
cent franc e un secound près de très cent franc, ço que fasié un poulit
saquet de milo franc.
La jurado a respicha dos obro de la proumieroman, dos istôri de Prou-
vènço amirablo de sciènci, de lengo, de clarta e d'mdependènci, e au
noum d'aquelo jurado, léu prouclame gagnaire de la proumiero joio de
sèt cent franc lou felibre mantenèire Pèire Devoluy, d'Avignoun.
L'Istôri de Prouvènço dôu felibre avignounen se debano claro e lindo
dins vint e sièis chapitre, en coumenr-^nt pèr la descripcioun geoulou-
gico de la Prouvènço, se countuniant pèr la preistôri, li rouman, li sarra-
sin, li crousado, Mountfort, Hamoun Berenguié, la rèino Jano, lou rèi
■Renié, la Coustitucioun prouvençalo, pièi lis envasioun, li pèsto. pèr
«'avasta e s'acaba dins la grando bourrouladisso de la Revoulucioun.
— 16 —
Tau que legira aquelo istôri, se n'en coungoustara e sentira soun c©r
bouDobi dins soun pitre eun bel estrambord de patrioutisme ié cremara
lou sang.
Au noum de la mémo jurado, prouclame gagnaire de la segoundo joio
lou felibre mantenèire Louis Roux, de Marsiho. E coume s'es décida de
noun decerni lou tresen près, la jurado a atribuï au segound li très cent
franc que soun de soubro.
L'obro dôu jouine istourian marsihés es divisado en dos partido e sèt
chapitre. La proumiero partido es counsacrado à la Prouvènço poulitico
« amenistrativo ; la secoundo partido es counsacrado à la Prouvènço
artistico e literàri.
E vaqui dos obro majouralo que tendran, d'aro-en-la, uno bello e nauto^
plaço dins la literaturo prouvençalo.
Vès-eici aro, Midamo, Messies e Gai Gounfraire, coume lou Gounsistôri
a decerni la joio dôu Gai-Sabé dins li Grand Jo Flourau setenàri dôu
Felibrige.
Acampa dins aquesto ciéuta d'Arle, lou 23 d'abriéu, lou Gounsistôri
felibren a délibéra à l'unanimeta e m'a donna messioun de prouclama,
vuei, dins aquest acamp soulenne e publi, la gènto e nauto felibresso,
Filadelfo de Gerdo, laureato di Grand Jo Flourau dôu Felibrige.
0 pouëtesso encantarello ! Tu que la pouësio de toun amo te fai la
sorredis ange; tu que la gràci te fai la sorre di flour ; tu que, dins ti
souveni Posos perdudos e dins li plang e regret de ti Brumos d'Autoun»
e dins ti Cantos d'Azur, as aussa subre l'autar de nosto amiracioun l'ar-
dènto fe patrioutico e li càstis amour; tu la felibresso di mountagno
flourido de Bigorro ; tu que ti man de fado podon paupa l'ideau, o
pouëtesso encantarello! vai nous chausi, dinsaquéu paradis de rèino, la
rèino que sèt an sara nostro sus lou trône Santestelen. Es aquelo qu'au-
ras elegido que pausara sus toun front la courouno argentalo d'ôulivié.
E iéu, lou capoulié de nost» douço republico felibrenco, en saludant la
rèino que s'envai, fau lou sarramen de tidelita à aosto nouvello rèino
de bèuta e de pouësio.
FÈLIS GRAS.
— 17 —
BREMOUNDO
Tant que sis iue prefound agujron de lagremo,
Tant que sa bonco aguè d'alen pèr un plagnun,
Lou destin arpinous pèr milo treboulun
Eslrassè mai que mai soun paure cor de femo ;
Pièi la mort que clamavo acabè soun lagnun ;
E veici que sa car, aro passido e blèmo,
— Dequé sian, o moun Dieu ! rèn que bouigo e poustèmo
En Camargo, bèn lèu, sara plus que de frun.
Mai aquéu frun rendu à la terro natalo
Fugue tant enaura pèr l'Amo Prouvençalo
Que i'inmourtau lausié verdira soun toumbèu.
Sa glôri brusira coume un cent de cigalo,
E l'auro empourtara soun noum dessus sis aie
Emé li Vélo hlanco e li Brut de eanèu,
RAVOUS GINÈSTO.
LA CHAMBRIERO DE MISÉ NANOUN
A Pau Martin.
Misé Nanoun èro uno poulido pichoto vièio, louto revi&coulado>
aveBènto e riserello, propro councio un calice, emé si desabihè de
l'anciao tèms; avié d'iue que petejavon de maiiço, souto sa couifo à
pichot caooun ; e, pas bèsti, la daniisello, e letrudol Te lourcavo 'no
letro à faire lego à Madamo de Sévjgné. Etn'acô parlavo de-longo
prouvençau ; èro l©u pariadis de sa maiie, e lé tenié.
A i'encountràri, avié 'no chambriero que per ço que èro anado
escupi sus la Oaoebiero, aurié cresegu se desouiioura aavié di un
2
— 18 —
mot de patoues, coume apelav® lou Prouvençau ; e acô fasié lou re—
gale de Misé Nanoun.
Un sero dôu mes de nouvèmbre qu'un mistrau dou tron de Ter
boufavo, Misé Nanoun fasié fournelet davans sa chaminèio, e, se-
sentent veni lou souom, cridè sa servicialo.
— Babet ?
— Moiselle!
— S'as feni de lava la terraio, vène-t'en un pau caufa 'mé iéu.
— Bien volontiers, Mois elle.
— Mai avans, regardo un pau de l'èstro lou téms que fai.
— On houfeun mistral à derraher les hanes d'un hœuf. Avec çày,
il y a des nivages qui barrulent; qui sont nègres comme depègue,
qu'il semble qu'on va tomber des pierres de moulin, comme y en a
qu'on dit. J'en ai la tremblation dans le sang.
— Alor, adus uno brassado de gavèu, que faguen crema.
— Je vais cercer lés gavots de la cuisine, qu'on sont bien secs.
— E, coume acô, vos manda 'quéli pàuri gavot dins lou fiô, tu!
mai, veguen, que t'an fa ?
— Que vous dites, Moiselle ?
— Dise que fariés miés... Mai noun 1 Tè ! vène t'asseta 'qui, e digo-
me ço qu'as fa 'ncuei au marcat.
— Voui ! Moiselle. D'abord, j'ai atrouvé encore des pommes d'a-
mour.... Ah ! mon Dieu, j'ai plus ma tête. Je mescle le patois et le
français, — je voulais dire des tomates, et j'en ai acétéun tilo.
— As bén fa, Babet; aco 's de causo que se manjo voulountié.
Après?
— Après ? J'ai marcandégé des lièvres, que je sais que vous en êtes
groumande. On voulait m'en vendre une vieille, mais elles sont trop
dures, et j'ai acété une jeune, parce que les jeunes on sont plustôt
cuites.
— Aquito as fa provo d'esperit.
— Après, je voulais acéter un demi tilo de serdines, mais on était
toutes esquichées, on avait la tête rouge et on enfraganait ; alors je
suis allée chez le boucher prendre une espale de mouton.
— E, coume acô, as gis croumpa de dessèr ?
— Non ! Moiselle, j'ai pensé que je pasterai quelques crespeaux,
que je ferai sauter dans la sartan.
— Ruj-ado que tu siés, counèisses moun feble; e pièi, sabe pas ta.
pariero pèr faire li crespèu, siés uno mestresso.
— 19 —
— Votis êtes bien bonne, Moiselle, mais vous allez me faire prendre
crainte.
— Auriés tort ! Fau jamai agué pôu de bèn faire ; perqué pren-
driés crainte? Es tout aquito ?
— Non ! Moiselle. Eii m'entournant, j'ai encore pris quatre sang
du sel de la fine. Et puis, vous savez pas, que je vous dise, j'ai encon^
tré ce pauvre Zidore, qu'il est ercore tant pâle qu'il vous fait pitié»
— Alors, es esla malaut lou Zidoro ? lé sérié survecgu quauque
au va ri ?
— Vous savez donc pas, Moiselle ?
— E Doun ! gabequ'uno causo, es que lou sero, quand vas àl'aigo
te ?eguis voulountié, e que restes proun tèms à la font ; mai acô *a
toun afaire. Que i'esarriba, à toun Zidoro ? Conto m'acô.
— Vous savez, la Nanète du Chique, qià est toujours fJoquée de
ribans comme l'anièsse de m en oncle, eh ! bien, elle s'est rrandée
avec le Brancaï du Brondebiasse, et on sont allés faire son viage de
noce à Manosqve. Quand on a voulu monter en voiture pour s' entoura
ner, on était pleine comme un œuf, la voiture, et le Zidore était dc-
dans ; alors, pour faire place à la nôvi, le Zidore est sorti ; et comme
il a fait une raïsse, il a aganté une jerèmonie.
— Mai es bèn tôti, toun Zidoro; es que se poudié pas melre à la
sousto, pièi qu'èron pa 'ncaro parti.
— Ah ! mais, la raïsse il est venue qu'en rouie ;' et il s'est eissaguë,
parce quil était monté sur l'impératrice.
— Càspi ! quinte boujarroun ! se penchino pa 'm'un fus toun Zi-
doro; nr)ai voles dire Vemperialo. Sèiiso acô, à ta plaço, seriéu pas
tranqnilo e auriéu Tiue sus eu.
— Pourquoi que vous dites cela, Moiselle?
— Pèr-ço-que .. boi, tè ! pèr rèn... mai aco 's proun viha pèr esto
sero. T'asset^iire, Babet, que m'as fa pas^a un bon vèspre.
— Moisellp il est bien honnête.
— Aro, vène que s'anen coucha... E bè ! brandes pas? Sèmblo
que t'an clavela sus la cadiero
— Comme au reloge on na pas encore sonné dix heures, et que le
mistral fait crahiner les portes, çà me donne la pétoiche ; alors, je
vais dire mon cJiapelet pour me carmer le sang.
— Sié^biavo, B bet, as de bon sentimen. Mai au mens, l'aviaei
pas de lou dire en Irancés, toun chapelet, se voles que la Santo
Vierge te couniprengue.
E. PLAUCHUD.
— 20 —
PÈR DURBI
« Lis Oulivado », voulume en preparacioun.
Même quand Tôulivié, 'mé si branco clafido,
Semblavo d'argent viéu sout li vent maufatan ;
Sèmpre la maire-grand, ma santo benesido,
Nous disié : — N'auren mai gis d'ôulivo aquest an !
Pièi, quand, subre la colo, avié fa sa culido,
L'ôli pamens cantavo au fio, dins la sartan ,
Dardaiavo, rai d'or, dins la gerlo ramplido,
Flamejavo, tambèn, sus li calèu d'estam.
léu peréu i'a de fes que fau mis oulivado ;
Mai me plagne jamai, bono o marrido annado,
Auriéu-ti quasi rèn dedins moun canestèu.
Me fau qu'un tros de pan, lou travai me lou baio ;
E tout ço que souvète es, quand moun ôli raio,
Que souto li coufin giscle un pau de soulèu.
GLOUVIS HUGUES.
LOU BEL ANTAN
Pèço tir ado dis « Oulivado d.
Èro d'annado benesido !
Lou pople fasié bono vido ;
L'avaras largavo si sùu ;
Li gus remavon i galèro...
Ac6 se passavo sus terro,
L'a» di semano à très dijou.
— 21 —
Tcut pèr l'idèio I res à vènc're ?
Li bello-maire emé li gendre
S'espôutissien pas sout li cop ;
Cadun se moustravo coume èro.
Acô se passavo sns terro,
L'an di pranouio emé de co.
Tarascoun èro sens tarasco ;
Tout Veleroun fasié si pasco
Davans l'aotar plen de belu ;
Courounavon Nana rousiero...
Acô se passavo sus terro,
L'an que Tistouno parlé plu.
La pas èro dins la famiho ;
Lou riche e la santo pauriho
S'espinci.avon plus de travers.
Lou blad pèr tôuti sus lis iero !..
Aco se passavo sus t<;rro,
L'an que Gras taguè 'n marrit vers*
Davans la mastro, emé li gàrrî,
Li cat darisavon ; li noutàri
EmpourtuvTon pas lou saqaet,
Li iaire fugissien li fiero...
Acô se passavo sus terre,
L'an que lou Rose se sequè.
Plus gai qu'un drôle après l'escoio,
Moun paire, au vira de sa molo.
Nous croumpavo apereilalin
De bos, de prat, la piano enti<Mi>
Acô se passavo sus terro,
L'an que venguè d'aigo au mouun
— 22 —
Plus d'estrado pèr li bramaire !
Lou fraire ajadavo lou fraire ;
L'amour triounflavo, e li gènt
Se fasien ni proucès ni guerro...
Aco se passavo sus terro,
L'an que gagnère tant d'argent !
Paris, aroust 1893. clouvis hugues.
Facho la lèi, se trobon lis embroio.
BOUTIGNANADO
Un jour que plôuvié, m'amusave à fusteja 'n coulassoun à l'intrado
de la jasso, pas liuen de quatre cadèu que poudien bèn avedre de
cinq à sièis mes.
Lou vièi Boutignan que m'espinchavo faire en m'apuiant de si
counsèu, tout d'un tèms se copo e me t'ai :
— Regardo un pau, Bnsquimi, regardo coume aquéli cadèu jogon
ensemble ! A li vèire se sauta davaos, se prene delicadamen entre li
pauto;se caressa, s'aflata coume lou fan, te creses belèu que s'a-
mon, que soun bon fraire, bons ami, parai? Eh ! bèn, t'enganes.
Se vos t'en faire uno idèio, vai t'en querre lo'i gros os qu'ai mes
dins moun saquet pèr Birbasau, lou trairas au mitao d'éli, e pièi me
n'en diras de novo. —
Faguère ço que Boutignan venié de me dire, e, pas pulèu qu'a-
guère escampa l'os entre li cadèu, assistère à-n-uno sceno esfraiouso.
Li quatre cadèu, coume quatre enfant que sauton sus uno dragèio,
se i'acoussèron dessus en fasènt entendre qu'une roundinado, e, n'en
vos de buto tu, de bato iéu, de cop de dent, de cop de piauto e de
cop de maisso I Dins rèn, la jasso restountiguè que de si gingoula-
men; quau mai, quau mens, dôu plus fort au plus feble, avien tôuti
lou mourre moussiga, lis auriho entamenado, lou coutet cubert d'es-
cumo e de sang: cresiéu que s'anavon devouri.
- 23 -
— Lou veses, Brisquimi, lou veses, coume fau jamai gaire se fiaa
as aparènço, me venguè lou vièi Boutignan :
Quau vèi li chin pèr un os,
Vèi lis ome pèr uno bano de souco.
E ço disent, à grand cop de pèd dios lou quiéu, lou pastre faguô
^tabousca li cadéu d'aquéu rode.
BATISTO BONNET.
L'OURO DI POUTOUN
« Qu'ei r'oro deds poutous ».
(Cantos d'Azur, xri, 1 e 3).
A Na Filadelfo de Gerdo, pringksso dôu Gai-Sabé
I
Essèmpre l'ouro di poutoun
Souto la grand vouto azurenco.
Lou matin gounflo li bouton n
(Es sèmpre l'ouro di poutoun)
E. tre Taubo, li passeroun
Se fan la bequeto maienro :
Rs sèmpre l'ouro di poutoun
Souto la grand vouto azurenco.
Il
Es toujour l'ouro di poutoun
Souto la grand vouto azuren ;o :
A miejour, li hèlli meissoun !
(Es toujour l'ouro di poutoun)
En plen soulèu, li parpaioun
"Van de la roso à la pervenco.
Es toujour l'ouro di poutoun
Souto la grand vouto azurenco.
- 24 —
III
Estoustèms l'ouro di poutoun
Soulo la grand vouto azurenco.
Quand sourne e mut soun li bouissoun^.
(Es toustèms l'ouro di poutoun),
Lis estello d'or d'eilamount
Enfiocon li labro rousenco :
Es toustènis l'ouro di poutoun
Souto la grand vouto azurenco.
MANDADIS
0 bello fado encantarello,
Rèino dôu Miejour pouëti,
Sorre de Mirèio-Esterello,
Dins nostis amo sounjarello
Ti « Cant d'Azur » an restounti.
Court d'Af>:»ur d'Ais-de-Prouvènço, lou W de juliet 4899.
Lou Chapôli di Poutoun»
Baroun Guillibert.
A VALERI BERNARD
Prefàci pèr soun libre « La Pauriho ».
Es egau : lou fourestié que jujarié noste Marsiho pèr li dos obro^
CDcro: Bagatouni e La Pauriho, ounte as pinta lou soutoulun de la.
resplendènto Foucèio, aurié de la pauiaio que ié bourjouno dintre
uno lamentouso idèio ! Que de misèri, que de peiandro, que de bru-
tice, que devernnino! léu que siéu pas de cent lègo e qu'ai proun
barrula dins lis androunofèro di quartié poupulàri, iéu qu'en trevant
lou vièi Marsiho, siéu esmeravihadou grouûn que ié viéu, dôu soulèu
que i*enébrio lou poupulas bramaire> de rinchaiènco ourientalo que
— 25 -
ié fai rire li plus nus, au fla-fla di tiragnode tôuti li coulour ounte se
secon si bugado, en bono fe me sèrnblo qu as un pau carga la rego.
E pamens, de-segur, es iéu que dève m'embula, car tu, moun
bon Valèri, siés pintre de naturo e as un iue de pintre, implacable e
cavaire. Iéu siéu un tantalôri, me leissant enmasca pèr lou raienga-
niéu que fai, coume se dis en Crau, ilan^^a la Vièio. Pièi, n'ai jamai
bèn vist que la pauriho di vilat^e, talamen diferènto d'aquelo di vi-
lasso qu'eici, pèr esprerai la joio di galo-bon-tèms, se dis en vièi
prouvèrbi : « Rire coume de paure ! »
Quand ère jouine e que reslave au mas ounte siéu nascu, avian pèr
vesin un brave orne que ié disien iMoussu Nouvaio. Ero un prouprie-
tàri qu'avié de bèlli vigno, e coume d'aquéu tèms, tèms dôu bon Dieu
pèr li chucho-moust, lou vin n'aviéges de lirado, veici lou biais qu'a-
vié trouva pèr chabi, an pèr an, lou jus de si vendémi. Avié, contre
soun mas, fa basti un en vans, un ^rand envans cubert de téule,
ourtetenié de paio blanco; e touto la gusaio que batié lou terraire, li
paure quedemandon, lis estroupia, li pesoulin, li gourrin, li ribaudo
que courrien la patantèino, li pèlerin verai o faus qu'avien de couquiho
au capèu, li gavot que vecdien de graisso de marmoto o li que fan
dansa li marioto emé lou pèd, quand venié la vesprado s'acampavon
aqui ; em'acb Moussu Nouvaio, à cha bèu poutarras, ié remetié de
viQ;e tout aco bevié e risié e cantavo, e se viéutavon sus la paio
coume de cadèu desmama; e se dins la muchado escoutavias contro
l'envans, entendias de-counlùnio clanti li cacalas e li clapado, flou !
sus li gauto dôu quiéu... Risien e s'embrassavon, es bèn lou mot,
coume de paure '
Mai leissen esta aquéli, qu'es ço qu'apellon li coucaro, e espinchen
la vido di pàuri gènt de champ, dis ùmbli ttavaiaire que vivon de la
journado. N'anan trouva 'no idèio clin's La fUto de champ, uno simple
cansoun de Miquèu de Tru^-het, gènt troubaire arlaten que cantavo
lou pople dôu tèms de Charle Dès :
Siéu liho fie païsan,
Vole ana toujour au champ ;
Noste ttnaire qu'es grand
Pourra m'ôucupa tout l'an.
Lou travai
Que se fai
Es toujour facile e gai :
Siauclarai,
Ligarai,
Quàuqui fes rastelarai.
- 26 -
De cardoun tôuti nouvèu,
N'adurrai de canestèu,
Vo ligarai de gavèu
Que farai bèn gros, bèn bèu.
Vendemia,
Ouliva,
Tout acô fai varaia ;
Rapoga,
Buscaia.
N'i'a pèr quau vôu travaia.
Se m'apellon pèd-terrous,
Trobe pas que fugue ountous ;
Moun tr^vai qu'es voulountous
Me proucuro un sort urous.
Mai tambèn,
De moun tèms
Siéu libro coume lou vent;
Bravamen,
Libramen,
Change coume acô me pren.
S'ananliuen, vau couire au four,
Parte pèr mai oue d'un jour,
Mescie lou reprim. la flour,
Moun pan a bono coulour.
Au saquet
Ai d'aiet,
Un rèst de cebo grousset,
Un paquet
D'agi bet,
D'anchoio un coucourelet.
Lou dimenche est tout à iéu,
Fugue l'ivèr o l'estiéu ;
D'un mèstre qu'es amounèu
Entende pas lou rampèu.
Sènso eicès,
Sènso aprèst,
Frète moun pan sus un rèst :
L'ame miés
Milo fes
Que d'alesti rèn pèr res.
— 27 —
Taqui ço que fasien, ço quedisien, ço que pensavon li pàuri pènt da
laterro i'a 'no cinquanteno d'an e dins lou pople èro partout courae
^ qu'as retra, pouèto, dins aquéu gai tablèu entitula : Joueino
Famiho :
Dins la miechoumbro douço e palo
Dôu jour fali, veici papa
Qu'arribo lei bras estroupa
Emé sa vèsto sus l'espalo.
Mai de pauriho vuei — entende la pauriho que n'a que si vint
ounglo — n'i'a quasimen plus ges au champ. l'an tant di que la terro
èro lou darrié di mestié, i an tant di qu'à Marsiho i'avié d'obro pèr
tôuti e de Journado bèn pagado, emé de grand café lusènt, emé de
Palais de Cristau e de turno e de bar un oustau l'autre noun, e
qu'emé de diplomo e de certificat d'estùdi poudien avé de boni plaço,
quand sarié que dins la pouliço, i'an tant di que l'ôubrié èro en dru-
deiso, en jouïssuro coume en inteligènci, supérieur au pèd-terrous,
que li patàrri de la terro, coume li noumes quauco part, soun quasi
tôuti descendu dins la vilasso de la mar; e rèsto plus dins lou cam-
pèstre que li particulié que viv )n sus lou siéu. Uison même qu'eiia-
moundaut i'a d'endré dins la Gavoutino, que noun i'es plus resta de-
gun; tôuti li gèntan davala pèr se marfi dins li fabrico o vuja li jarroua
di gava e di panturlo. Mai la naturo a l'our our dôu vuege, e 'mac6
qu'es arriba? Dins li vilage de Tauturo abandonna pèr li Gavot, aa
bout de quàuquis an es arriba de Piemountés, uno raço de rapino,
que. trouvant lis oustau désert e li terrado acampassido, se ié soun
bravamen nisa e, au bel èr de la mountagno, an près la plaço di
dourgas que vuei groupisson à Marsiho aqui ounte nous li fas vèire l
Fasien, lis Esparciato, empega lis lloto, pèr faire véire à sis enfant
lou cativié dis ibrougnasso. Aquéli que legiran ti pouë^io aspro, es
ansin, o Valèri, que veiran, à bèus iue vesènt, ço que devèn lou
paure mounde dins li ciéuta descrestianado e escleirado vuei pèr
l'eleitricita au lié de la lumiero evangelico de Prouvônço. Mai dequé
iièr? D'abord, coulègo, que cent franc de malancounié noun p gon
pas un liard de dèute, tant vau que finiguen pèr uno galejado d'un
nouma Jan de Chazello que, i'a 'n parèu de cents an, veici de quinte
biaii eu assoulavo la pauriho :
Troupo de quinolas, oiirgulhouso paurilho.
Que tant fouert d'aquéu maa moustras de vous picar?
Pauretat es un mau que noun se pou ïioar,
Mai noun ôufènso pas l'ounour d'une familho.
Au countràri, leis dents que moaestro la roupilho
D'un paure que pertout se laisse publicar,
Soun d'armos qae lou tan talamen respectar
Qu'es un grand cop d'asard si quaucun lou goupilho.
Eu pôu sènso regret roudar tout l'Univers
E leissar soun oustau e seis cofres duberts,
Fau bèn pèr lou voular qu'un larroun siège abile.
Tambèn pèr cadenau n'a besoun que d'un fiéu,
Pueisque lou sèu dôu rèi sérié même inutile
Ounte la pauretat a déjà mes lou siéu.
E escuso-me, moun bèu, d'avé jita courae ac5 aquel espousc de
gaieta sus li garamaudo de tis aigo-fort. Noun es-ti pa^ li paure qu'an
fa aquesto cansoun ?
Se sian t:us, sian countènt :
N'es pas l'argent que nous embarrasse.
Se sian gus, sian countènt :
N'es pas l'argent
Que rend countènt.
F. MISTRAL.
LUNO sus LA PLANO
I
0 gènto amigo !
Coume une piano incouneigudo
Ere moun amo,
Dins la sournuro de la niue.
- 29 —
Lou paure pastre,
Pèr se guida dins la sournuro
Vèi ges de lume ;
Lou cèa d'abriéu clugo sis iue.
Goume uno piano
Soato un fiermamen sens estello,
Piano infinido
Mounte se vèi qu'oumbro e qu'ourrour,
Ero moun amo :
Ni jitello, ni flour, ni frucho,
Ni riéu qne raio,
Poudias vèire dins la negrour.
Pamens, de l'oumbro
On tremin d'aigo dins li mueio,
Un perfum d'iéli
Pèr fes pa&savo ,dins lou vent.
0, mai a peno,
Entendias quauque brut de ramo
Mounte, à sis ouro,
Quauque aucèu piéutavo souvent.
II
Mai esfraiado
De l'oumbro mudo, Taucelibo
Goume la ramo
S'amudissié dins la negrour.
Lou fremin d'aigo
Disié plus li sounge de l'oundo
L'ôudour dis iéli
Disié plus lou sounge di flour.
- 30 -
E poudias crèire
Qu'èro uno ilusioun de l'oumbro,
Aquelo vido
Dis aucèu, di fueio e di riéu.
E que, pecaire,
Subre la piano de moun amo
Segur tout èro
Bèn mort aquelo niue d'abriéu.
— 0 gènto damo,
S'èro verai 'quelo auceliho,
L'ôudour dis iéli.
Di viôuleto e di jaussemin,
Qu pou lou dire,
Quand sus la piano de moun am(»
Tout èro nègre,
Lou cèu, lis ort e lou camin ?
III
Mai, gènto ami go,
Coume 'no luno sies mountado
Au cèu de l'amo,
E iindo as tout alumena.
Alor lis orne
An vist que moun amo es fegoundoy
Richo de roso,
Richo dôu blad qu'ai semena,
E d'aigo puro,
E de roussignôu e d'amouro ; —
Coume passaves
Amoundaut, Damo dis iue clin,
- 31 —
Dins ta lus blanco
An vist li flour de pouësio,
La frucho raro
Dis idèio à plen gourbeliu ;
Lis iéli cande
Que soun lou geste de moun amo
Dreissant la coupo
De mi désir vers ta belour ;
Tout lou peiterro
De moun amo qu'es ôudourouso
E cantarello,
Pleno d'aucèu, pleno d'amour.
Avignoun, 4 de mars 1896. (Tira di Gabian). Jùli Boissière.
PÈR LI JO FLCURAU DP: COULOUGNO ti)
(7 de mai 189'.)).
Pouësio, soulèu de pas universalo,
Dôu lume de toun front, di tlamo de tis alo
Esbarlugo lou mounde e cauto tis uba.
Lis amo an trelouli, soun lasso di coumbat.
Lis amo an fam d'amour, li flour an set d'eigagno,
E ié fau mai d'azur is aubre di mountagno !
H'elibre d'eilamount, salut e gaieta !
Sèmpro lugués fidOu a l'eterno Bèuta.
Elo es lou viati dintre lou tabernacle,
Que largo l'estrambord e coumplis li miracle.
(l)Aquesto pour-sio fugué mardado pèr lou Capoulié En Félis Gras i Je
Flourau de Coulougno, sus la deniando dou Président lou D' Fastenrath que
l'avié prega de benastruga li troubaire Bhenan.
— 32 —
Elo es Venus emai es Lsuro e Beatris.
Es flho de rOaiimpe eruai dôu Paradis.
Pèr ouiirtra soun autar, nôsti terro latino,
La Prouvènço, la Grèço e l'umblo Palestine
Vous pourgiran la nerto o lou pale ôulivié
E lacigalo d'or sus lou brout de lausié.
Car, li pouèto, si an de la mémo famiho,
E soun, li grandis Aup, li sorre dis Aupiho,
Elou Rose e lou Ren nîûsson dôu même flanc,
E Sanlo E>teUo lus sus nôstis aunflam.
Li raro qu'an . ava li boulet di bataio,
Un jour b'escafaian : Lou Tèms, d'un cop de daio,
Goucho touto matèri au gaudre dôu toumbèu.
iÀèsto plus un caiau de la Tour de Babèu !
Lapôusso di ciéuta superbo, couloussalo,
Se destriata pas dôu frun d'uno mouissalo !...
Zôu ! Auto, li pouèto! Au gran J libre de Dieu
Es nàutri qu'escrivèn l'obro que sèmpre viéu.
Eterno n'en saran Vlliado e l'Oudissèio^
La Legèndo di iiiècte^ e Vincent e Mirèio^
La Divino Coumèdi, e Faust emai Werther
Que mounton dins la glôri au pas dôu Tanhauser !
Veste aujôu Frederi, qu'avié la barbo rousso,
Dins nosto lengo d'Oc, dins nosto lengo douço,
Faguè clanti si cant d'amour emperiau.
Goume eu reviras-vous vers lou sou Prouvençau.
Es d'aquéu sôu latin, es d'aquéu sôu de Franco
Qu'un jour s'espandira lou rampau d'esperanço,
L'Aubre de pouësio ounte dèu s'assousta,
Dins un inmènse amour, touto l'Umanita !
MANDADIS
A SOUN AUTESSO CARMEN SYLVA, RÈINO DI JO FLODRAU.
Rèino, siés très cop rèino e la lus t'envirouno.
Lou ferre, l'or e lou lausié
Genchon toun frount courons d'uno triplo courouno.
Mai as pèr scètre, vuei,' la flour d'agoulencié ;
Dounc que t'enchau la tiaro dis Autesso I
E que t'enchau un trône, o Felibresso !
A tu l'autar e l'em ensié,
Tu siés nosto Divesso !
FfcLIS GRAS.
— 33 —
UAUBO
A travès li grandi pil)0
Que dôu riéu tordon U ribo,
Just fai vèire soun nasoun.
Crentouseto
E poulideto
L'Aubo pounchejQ un brisoun !..
Sa raubeto blanquinello.
Si blanco e l^iigui trer.ello,
Treluson coume de lum !
L'eigagnolo
Que regolo
lé sameno soun perfum !..
La Niue sa gènto meireto,
Es anado au bo5 souieto ;
Eai*acô l'Aubo, citant lèa
Sus la piano,
biiiô l'audaiio
Vai vèire iou grand Soulèu !
Car se l'Aubo es rnatiniero
Fau pas crèire qu'es li niero
Qae l'empachon de dourmi l
Se varaio
Uins ii draio
Es qu'atè.iiJ soun grand Ami i...
Lou vgqui... coume unoespigo
Es rous, e sa ^ènto arnigo
Vôn lèu ell)b^as^a souri réi I
En poutouno
Galantouno
Vaqui qu<i Iou jour panis ;..
— 34 —
... Mai arribon de tout caîre
Ligarello emai daiaire,
E l'Aubeto alor^ lèu, lèu,
Zôu ! s'esbigno
Dins li vigno
Au cascai de milo aucèu !..
Tira dôu Libj^e de la Naturo, en preparacioun. antôni berthibr»^
Quau se marido o edifico
Sa propro bourso purificoi
LOU TIMBRE
— a Li grand vala se rampîisson pas d'eigagno ; se p6u pas faire?
bono vido e espargna, li pata fan 11 s6u e li sou lis escut ».
Acô èron li dire de Moussu Gadiencho que s'èro acampa de mou-
loun d'escut en fasènt lou coucounié. Emai sieguèsse drud èro un
avaras dou gros grun e se plagnié l'aigo que bevié.
L'autre dimenche s'a trouvé davans lou burèu de taba emé Treje-vèsto
lou bono-voio que manjo aoun dequé en pimpinocho :
— An! moussu Gadiencho, ié vèn coume aco sens façoun Treje-
vèsto, intras emé iéu que vous pague uno cigaro.
— Gramaci, siés bén brave, mai fume pas, lou sabes bén 1
— Intras, anen ! fasès ac5 pèr iéu 1 que diàussi! pèr un cop vous,
tuara pas; aquéli bèlli cigaro de très sou, rousso coume Tor, an jamai
ta mau en degun !
Em'acô intrèron tôuti dous dins lou burèu de taba.
— Tè, d'abord que te fai tant plesi, d'guè moussu Gadiencho, e -
que veramen fume jamai, au liogo d'uno cigaro vau prene un timbre-
cli blu qu'ai uno letro à mètre à la bouito...
Mis ami, es ansin, parèis, que se fan li bons oustau.
LOU CÀSCARELET.J
La lengo dis avoucat,
Es un coutèu pèr vendumia.
- 35 —
LI BON FAIOU
CONTE
Teresoun dôu Blu, la grelado,
Véuso de Blanquet lou gibous,
— Uno lengo bèn amoulado —
tasié boutigo au « Pichot-Pous. »
Emé moun cartable en bricolo,
— Ère, vesès, bèn pichoutet —
D'aquéu tèms anave à l'escclo,
Encô dôu vièi moussu Tourtet,
O, s'amas miés, Jan de Langeto.
Ma maire, me rapelle, un jour,
Me mandé croumpa de moungeto
Vers Teresoun dôu Blu. « Bonjour,
« Teresoun. o Bonjour, mignot. » Vole
« De faiùu baneto, di bon.
« Que se coson vite. « 0, moun drôle,
« Te li vau pesa », me respond.
f Uno liéuro, parai?... Janeto
a Li trouvara bon mi faiùu !
c Soun donna : très fou, de baneto
« Que se coson, ve, coume d'iôu ».
M'entorne. Ma maire netejo
Lou liéume de sa oativié,
Pièi dins la pignato lou vuejo ;
Atubo un grand fiô d'ôulivié.
— 36 -
« Pichot, boufo, agues siuen de l'oulo ».
Boufère, ah ! boufère, bon Dieu !
N'en vos, d'espi, de ferigoulo?
N'i'en fourrave tant que poudiéu.
« Boufo dur ! » Moun boufet boufavo ;
Ardit ! Li gounflo-gus bouien,
Bouien coume uno oulo de favo :
Glou-glou-glou ! glou-glou-glou ! fasien.
Mai — mau-parado sènso egalo ! —
Kn loumbant dins lou plat, « gin ! gin !
Brusiguèron coume de galo,
Li bon faiôu. Ah ! que pegin !
Ma maire èro desparaulado...
Cour tout d'un tèms vers Teresoun :
« Escouto un pau, que, la Grelado,
« Fau pièi ges avé ae resoun !
« Espèci de cato-faneto,
« Pèr li couire, en quête leissiéu
« Faudrié li trempa, ti baneto ?
« Servirien à carga 'n lu;>iéu !
« E pièi as, tu, lou front de dire
« Que ti ravan se coson lèu ?
« Ah ! qu'un grand diable te pôutire !
« Milo aguïo pougnon toun lèu ! »
Teresoun, qu'èro pas 'sfraiado,
lé fai em' un èr caressant :
« Moun Dieu ! siés bèn desvariado !
« Pauso toun sang ! pauso toun sang !
« Dequ'as di au pichot? » « Ma migo,
Se coson coume d'iùu^ l'ai di. »
« Auses lou répéta, que, digo ? »
E lou mantène. » « Tu ? » « Pardi !
- 37 -
« Es tant pis se noun te counvènon ;
<t Mai veses bèn que mi faiôu.
a Au mai bouion, au mai dur vènon :
« Es bèn ansin que fan lis iôu ».
ED. MARREL.
L'argent e l'amista crèbon lis iue à la justiço.
En quau pou te leva tout, douno-ié sens que te drmande, remercio-
lou de ço que t'a demanda e peréa de ço que t'a leissa.
UN DROLE D'IBROUGNO
Barbet de Caumour^t, èro un ibrougno counne se n'en vèi gaire.
Tôuti li dimenche e jour de fèsto, cargavo sa gnato, mai, lou lende-
mao, èro à soun travai e fasié sa journalo coume se rèn n'èro. Fau
vous dire que Barbet èro grand e gros, soulide coume uno tourre e
fort coume ,un biôu. Pièi, s'empegavo pas emé de verdalo o àutri
pouisoun quesebevon aro : Barbet bevié que de vin, e, de soun tèms,
lou vin èro bon.
Fiarbet s'empegavo souvent, mai avjé lou vin gai. Quand èro sadou
fasié que canta e dansa. Courue pensas, Fîarbet bevié pas soulet, aviô
de coumpan: Gacau, Tintèino, Gebet e sabe plu? quau. Quand cou-
mençavon d'agué sa miejo-guèlo, s'arrapavon pèr laman e fasien lou
braode à l'entour de la taulo, en cantant.
La cansoun favourido de Barbet èro uno cansoun prouvençaio que
disié :
La pourtèron entre quatre
Dedins un marrit lanç6u.
Au mitan d(>u chafaret que se fasié dins lou cabaret, ausissias, de
tèms en tèms, uno voues de brau — la voues de fîarbet — enlouna
- 38 —
«oun refrin preferi, e vesias la troupp d'ibrougno recoumença soua
brando à l'entour de la taulo, en reprenènt tôutis en cor :
La pourtèron entre quatre...
Qdand lou cabaretié lis enmaadavo, chascun se trinassavo à soun
ouatau coume poudié. Mai que d'uno tes, Barbet atrouvant soun ous-
tau trop liuen, s'èro coucha dins un prat qu'èro sus soun camin, e
avié seca sa peu à l'eigagno ; ço que 1 empachavo pas, lou lendeman,
d'èstre à soun travai e de faire soun obro coume lis autre.
Quand Barbet rintravo à soun oustau — ço que i'arribavo pamena
proun souvent — aqui se jougavo lou darnier atede la coumèdi.
Enjntrant dins sa chambro. Barbet, emé sa voues de tron, cridavo
à sa femo : « Madeloun ! vène eici que n'en dansen uno ! » Se sa femo
èro levado, Barbet l'agantavo e, que la pauro vouguèsse o noun, falié
que dansèsse. E viro que viraras ! enjusquo que Tibrougno faguèsse
tèsto dins un caire, ounte s'agroumelissié en mastegant sa fatnouso
cansoun :
La... pourtèron... entre... quatre...
Se Madeloun èro couchado, falié que se levèsse, e que faguèsse
lou brande en camiso
Li vesin, que sabien de ço que viravo, se n'esmôuvien pas. Quand
ausissien lou boucan, tranquile dins soun lié, se disien :
« La pauro Madeloun,
Danso lou rigaudoun. »
Barbet avié 'n drôle enca jouine, e quand soun paire rintravo,
lou pauret s'escoundié souto sis acatage e plouravo en pensant que
sa maire èro oublijado de faire la panlo pèr agué la pas.
Mai quand lou drôle fugue grandet, veici ço que faguè :
Un dimenche, quand Madeloun fugué couchado, Louviset — es
ansin que ié disien — passé lou coutihoun de sa maire, meteguè
sa camisolo emé sa couifo e esperè soun paire.
En intrant dins sa chambro. Barbet manqué pas de crida coume
d'abitudo : « Madeloun ! vène eici que n'en dansen uno ! » Louviset
boulegavo pas ; soun paire l'agantè, lou trinasséau mitan de la cham-
bro e se boutéron à dansa. Quand fuguèron en trin, Louviset, qu'avié
soun plan, pôutiravo soun paire e lou fasié vira coume uno baudufo.
— 39 —
4.U î)out d'uno passado, Birbet n'en poudié plus : boufavo coume un
boufet de manescau, e Louviset viravp toujour. A. la tin, l'ibrougno
s'escagassè coume un sa de bren, e Louviset s'anè jaire.
Lou lendeman, Barbet poudié pa3 se teni sus si cambo, mai quin-
què pas S'acampè coume pousqaè, se bouté en routo, e arribè au
travai que tôuti si coulégo éron en chantié. En lou vesènt arriba :
« Oh! ohl ié faguèron, sèmblo que la cecignoto es estado plus longo
a seca que lis àutri fes! » Barbet digue rén, mai se senteguè touca.
Lou dimenche d'après — quau a begu, béura — Barbet s'empeguè
mai coume un lignou, e Louviset, que voulié qu'ac6 feniguèsse, ié
Taguè faire un brande espetaclous. Aquéu cop, Barbet toumbè mita
mort, e lou lendeman, quand lou revihèron, pousquè plus camina.
Dins soun regaudoun de la vèio, s'éro foula li carabo.
^A parti d'aquéu jour. Barbet countuniè de s'empega, mai. quand
rintravoàsounoustau, n'avié plusenvejodecrida « xMadeloun », nimai
de faire lou brande en cantant :
La pourtèron entre quatre
Dedins un marrit lançôu.
Madeloun e Louviset pousquèron dourmi tranquile. Se n'avien
pas pouscu ié faire passa lou goust dôa béure, i'avien fa passa lou
-joust dôu dansa. Ero adeja quaucarèn.
E. JOUVEAU.
MADELOUNET
A la génto pastouro que rescountrèro
gardant soun troupèu aperalin dôu caira
de Vau-iiello.
'Coume -se fai, Maielounét,
* Qae dins lou bos emé Janet
' Tenvas souleto à la vesprado,
^E queM fede escampeirado,
♦-:<^a jas s'entournon plan-plnnot \>
Ah ! se sabiés qijant d amaresso .
L'amour apound à fi caresso
E sens vergougno, dins sa fa m,
Coume saup mordre lis etifant,
Tengardariés de la teiidresso.
Madelounet, noun sabe iéu
Tout ço que pénso lou bon Dieu
Dôu gai foulige; mai, tendrouno,.
Ai ! las ! se vèi tant de chRtouno
Passido e morto avans l'estiéu . .
Siegues prudènto, o bergeireto,
T'enchautes plus dis amoureto ;
A lis agnéu revène mai ;
E lèu, pèr tu, lou mes de Mai
Espandira joio e floureto !
— E braveto, Madelounet,
Veguè veni soun bèu Janet,
Que tout-de-bon, noun pèr bestiso,
Dins sa man prenguè sa man liso
E ié faguè dous poutounet.
E pièi galoio serenado
Acoumpagnè gaio dinado
Ounte proun douires'escoulè ;
E, gènto rèino, se chalè
La nôvio de flour courounado.
E, dins la vau, pichots aucèu
S'esgaiejant souto lou cèu,
Semblavon dire i jouîni fiho,
En cansoun pleno d'armounio,
Aquest brave e pou lit counsèu-r
- 41 —
— Toujour prudènto en amoureto
Sarés urouso, o bergeireto !
E requisto de mai en mai,
L'amour pèr vous au mes de Mai
Espandira joio e lloureto.
ROCMIÉ MARCELIN.
(Tira di Mountagtiardo, libre de vers en preparacioun.)
L'envejous mor l'envejo noun.
Lou courage se coun^is à la guei ro, Ja sagesso à la vido, l'amista au
besoun.
LOU LIBRE DE COMTE
Lavié déjà sièis semano que Savjé dôu Gala, lou bouchié de Sant-
Roumié, avié fa crèdi d'uno liéuro de saussisso à Martoun de Pico-
pruno.
Tout lou mounde a besoun de si bôu, parai ? E Savié dôu Gala un
jour que veguè passa Maitoun davan^ sa boutigo, la sounè e ié
digue :
— Que, Martoun, se me pagaves ma liéuro de saussisso...
— Quento liéuro de ?au-<sisso?
— Fagues pas la niaise, te rapèles bèn de la liéuro de saussisso que
prenguères à orèdi i'a d'acô sièis semano.
— Mai te l'ai pagado î
— Oh ! a'ises dire qne me las pagido ?
— 0, te l'ai pagado !
Se devinavo que ni Savié dôu Gala ni Martoun sabien legi. Pamens
Savié ié faguè :
— Te lou tarai vèire se me Tas pagado, e li pourtarai mi libre de
comte davans Moussu Tei-^sier, lou ju^^e de Pa-».
— Ti libre de comte, ti libre de comte, voadriéu bèn li vèire ti
libfe de comte.
— 42 —
— Vos li vèire? Tè, intro un moumen, lis enfant ié soun pas, mai
ii trou va rai e li veiras.
Martoun intrè e Savié se bouté à cerca dins tôati litiradou li libre
de comte, mai sabié pas legi e regardavo d'aut en bas tôuti li papié
grifouna que ié toumbavon souto la man. Pamens, las de cerca, e
vouguént pas faire counéisse à Martoun que sabié pas legi, prenguè
lou proumié libre que ié toumbè souto la maii qu'aco èro la metodo
de musico pèr aprendre la clanneto à soun einat, e la durbissènt
à-n-uno pajo toute mascarado de doublo-crocho, fagué à Martoun :
— Tè, regardo, s'es pas marcado aqui la liéuro de saussisso. Lou
veses toun noum aqui mounte i'a moun det ?
Martoun que voulié peréu pas faire counéisse que sabié pas legi>
ié fagué en jougnént li man :
— As resoun, aro lou vese, eh bén, m'avié passa de la tèsto.
E pagué la liéuro de saussisso.
LOU GASGARELET.
Chasqae eiretié,
Ghanjo soun escalié.
PANTAI DE MOUSSI
Au Majourau F. Donnadiéu.
Subre lou pont d'un bastimen
Qu'autour dôu mounde navegavo
Un pichot môussi bravamen
Brassa pèr l'aigo soumihavo.
Un souspir fagué l'enfantoun ;
Creseguère qu'avié de peno
O qu'ère bessai malautoun
S'eissejavo e perdié l'aleno.
— 43 —
Me sarre d'eu, souspiro mai,
Lagremejanto a li parpello :
Es treboula pèr un pantai,
Que sa bouqueto es risarello.
Tè ! boulego, parlo peréu ;
On dirié que fai de brassado !
Mita nus ansin coume es bèu :
N'i'a pas pèr tôuti 'no boucado !
— « Vese la terro, dis l'enfant,
« Es moun pais ! es ma Prouvènço !
« Vaqui l'oustau, dis, brassejant,
« Vaqui ma maire emai Glamèngo,
« Emai Rouseto emai Mioun ;
« Boudiéu ! l'a touto l'oustala io !
« Lou chinet fai d'escarlimpado
« E coucho en japant li catoun.
« Goumo soun douço ti caresso,
< O maire ! e li vostro tambèn
« Coume escavarton l'amaresso
« E coumo au cor me fan de bèn !
« Li cabro soun de la partido :
c< De quinto es aquéu bèu cabrit ?
0 Me dises qu'es de l'Alengrido ;
« Dieu ! Goumo es viéu ! Goumo es poulit !
« Vese pas la grando Roussello ?
« L'avès vendudo très escu ?
<i Avié de la ; dequ'es aquelo ?
« Soun mourre m'es pas couneigu.
« Dequ'es? La pichoto griseto,
« Que rousigavo toun foundau '
»< A fa coumo tu, ma Rouseto,
€ Se p6u se dire, un famous saut.
- 44 -
« Dequ'avès fa de Peregrino ?
« Me dises qu'a dous bèa cabrit ;
« Laissas que vegue la cousino
« E moun oustalet tant poulit,
« Pièi, se voulès, ma bono maire,
« Dun pau de la m'abéurarai.
« E dins lou campèstre, pecaire !
« Que n'ai panca vist, anarai.
« Jougaren, mi sorre escarrido,
« Coume àutri fes dins lou bousquet
« Emai di flour li plus poalido,
« Maire, vous faren un bouquet » —
E pièi sus l'èrso que lou brèsso
Lou paure enfant trémolo e dort,
Urous d'ôublida l'amaresso
De sa vido en un pantai d'or f
P -E. BIGOT.
Vau mai eisino que soun près.
Jamai noun s'ei fa bugalo.
Que noun se fugue eissu^ado.
COUiVIE ISTÈRE EN'JAEA
Tira d'En mountagno que vén de paréisse.
Uno fes, restèrP! court pn un perraioun: e lou Gréule, gàrdi campès-
tre de Chanolo, Chavaio, Blegiés e àuiri 115, me remeteguè su.s la draio.
— Oh ! d'aqueioî m'anas dire. Pas poussible que vous, lou Paire
— 45 —
ïSavié, vous, lou counferencié di Sant-Janen de Marsiho, restés court
6 coustié.
— Eh ! bèn, si. Es tau e quau coume vous lou dise. Escoutas.
l'a d'acô dous o très an. Enan, vous trouvarés», au jour de i'As-
censioun e predicave, en glèiso chanouliero, lou sermoun de la
fèsto. N'ère arriba au rode ounte Nosle Sesnour desparèis à la visto
de si disciple, qu'un nivo vèn l'acata. — Qu'istas aqui, onne de Ga-
lilèio, venguèron lis ange i disciple, e dequ'espinchas adamount ?
De même qu'avès vist Noste Segnour mounta, ansin un jour lou vei-
rés davala...
E iéu diguère i Ghanoulié : Perqué davalara Noste Segnour? Per-
que? Eto! pèr nous faire mounta. — Em' aro prenguère ici la coum-
paresoun biblico de l'aiglo qu'encito sis eiglouu a prene lou vanc.
Sicut aquila provocans piiiios suos. Aquéu mot d'aiglo faguè 'speli
un risoulet d'inteligènci sus li bouco de mis escoutaire Es que, lou
sabon nôsti Ghanoulié ço qu'es uno aiglo. Boudiéu! n'i' en jogon de
tour, lis aiglo dimouutagno. Qu'uno fedo agnelle à travès de champ,
an besoun de s'avisa: brou! à l'imprevisto arribo l'aiglo, e voua
aganto l'agneloan e vous l'emportoen un vira d'iue entre sis arpo, e
pos ié courre après ! 0 bèn se capito de-fës que Misé l'aiglo founso
à la subito sus uno fedo, un anouge o même un môutoun; d'un cop
d'alo lou debausso dins undegoulou; adieu la pauro bésti ! es per-
dudo e bèn perdudo.
Adounc en parlant d'aiglo i Ghanoulié, ié parlave aqui de causo
que counèisson, que veson tôuti li jour. E lou risoulet qu'aviéu sous-
prés sus si bouco me fagué durbi uno parentési — « Lou vesés, mi
bèus ami, ié diguère, me mete à vosto poui tado. Fau un pau coume
lou bon Diéu quouro predicavo l'evangèli en J udèio e Galilèio. Ero emé
de pastre : lé parlavo de si feJo, de si jas, èro emé Je pescadou, lé
parlavo de la barco, dôu fielat, di pèis; èr ) emé de gént de la terro :
ié parlavo dôu bon gran, de la semenço, de la meissoun, dis lero, di
vendémi. d E ansin d? lilo ; debanère uno parentési, uno longo pa-
rentési que n'en finissiè plus.
— Aro, diguère, pèr n'en reveni... Mounte n'ère?... dequé voua
disiéu l'a 'n moumen ?
Tôuti badavon, m'alucavon, m'escoutavon sènso muta.
— Mounte n'erian ? vous dise.
Degun quincavo.
— Ai perdu lou lieu. Dequé vous dis ■ '
— 46 -
Alor lou maire de la coumuno, Mèste Ptichaud, autramen di Lou
Matiéu, qu'èro aqui couifa de soun bounet nègre, encapa de sa roupo
de pastre, e d'assetoun dins l'archibanc dôu santuàri, lou maire alor,
vous dise, bèn ounestamen e s'aussant à mita, me faguè d'uno voues
trampelanto: Wen sias resta à Taiglo.
Pecaire! noste maire chanoulié es vièi, bèn vièi, li dèntié mancon,
— dèu èstre lou decar, segur, di maire de Franco, car es à latèsto de
la coumuno dempièi 1848 — entendeguère pa 'n mot de ço que me
bretounejavo.
— De qu'es? faguère alor, dequé dis M. lou Maire?
E veici que, dôu founs de la glèiso, lou Gréule s'aubouro e me
crido : L'aiglo, moussu.
— Ah! gramaci. Ac6 vai bèn.
E pousquère ansin acaba moun sermoun. Mai anessias pas vous
crèire que noste gàrdi campèstre s'imaginèsse qu'un ome coume iéu
aguèsse perdu lou fiéu.
— Ho ! ho ! faguè 'n risènt, tre sourti de la glèiso, lou coulègo a.
fa semblant de resta court : ère pèr vèire se l'escoutavian...
D. SAVIÉ DE FOURVIERO.
SALADO-FERO
Dieu a donna lou souveni à l'orne pèr lou remors de si fauto e la.
penitènci de si bonur.
Se lis iue èron lou mirau de l'amo, li guèche farien de sarramen
bistort, e lis avugle,. pecaire, sarien de bèsti.
Prougrès o decadènci ?
l'a quaranto an avian de lanterne emé de marrit ôli : tout lou
mounde ié vesié clar. Pièi aguerian la petrolo ; plus tard lou gaz gis-
clè e avèn aro l'eleitricita, e de-longo cridan : « De lum ! de lum ! *
— 47 —
Es la resso que mord e 's elo que gémis.
Se li pampo de vigno avien que la destinacioun que ié dounon lis
escultaire, i'aurié plus que li panturlo qu'aDarien i vendèmi.
D'uno idèio sort souvent un libre ; souvent d'un libre sort pas uno
idèio.
Li pintre que fan de gros efèt pèr faire digeri si telo, reverton
à-n-aquéli païsan que bouton de luneto verdo à si miou pèr ié faire
prendre de paio pèr de luserno.
Se lou silènci èro d'or, la Franco sarié pancaro miliounâri !
Li savent pretèndon que la susour es de pouisoun. A-n-aquéu
comte, n'en counèisse de bèu que s'empouisounaran jamai !
N'en counèisse de bèu que, se lou travai èro un froumage, l'ama-
rien fa.
Refleissioun d'un tip5 :
Se li parisen se truton de noste acènt, es pèr jalousie, li capitalo
n'aguènt ges.
Sèmblo que Dieu a vougu guierdf una la ralo-penado de sa mous-
Iruouso leideta, en la fasènt rnoari crucificado.
Li tradicioun se perdon, e chasque jour uno ilusioun voustoumbo:
jusquo i « bons pistaces » que fan toumba l'avelaDo...
Une routo esagradivo e'es bèn piano, oumbrouso, drecho. Eacaro
fau-ti que siegue pas trop iongo, de biais que se posque vèire un
pauquetlou bout.
E dire que caminan dins la vido !
LOUIS ASTRUC.
ROUNDÈU PAISAN
1
Emé lou darrié rai se clavant la journado,
Lou bêchas sus Tespalo, enregues iou draiôu,
Urous de l'obro e dis espèro semenado,
Car la sabo es bouiènto e cour dins ti maiôu.
Superbe, darrié tu, s'acamino lou miou,
Pantaiant d'abéurage e de grùpio atenado :
Emé lou darrié rai se clavant la journado,
Lou bêchas sus l'espalo, enregues lou draiôu.
I badassiero, amount. cascaion li caiôu...
E, subran, t'aparèis la fremo e la meinado,
Emai lou cago-nis qu'es ençaro au carriôu,
Qu'en te vesènt, de joio an l'amo iluminado, -
Emé lou darrié rai se clavant la journado ! —
2
Qaand siés sus Taraire apiela,
Dins l'esplendour dôD jour que toumbo,
Countèmples li rai desvela
Di piano, di serre e di coumbo.
Vers Dieu laisses toun cor voula
Sus l'alo blanco di paloumbo,
Quand siés sus l'araire apiela,
Dins l'esplendour dôu jour que toumbo.
E lou bèu fen qu'as empiela,
Lou riéu qu'enfresquesis ta coumbo
E ti fedo qu'an agnela
Fan que d'ourguei toun amo boumbo,
Quand &iés sus l'araire apiela !
JAN MONNÉ.
Quau vôu avé d'afaire, se croumpe uno moslro, se maride o donne un
cop de pèd à-n-un mouine.
BARBO BLANCO E PEU NEGRE
Erian de noço aquest nnes d'abriéu à Barbentano. Aquéli jardinié
que Paris ié pago si faioulet cotme s'èron d'or, e si pesé prou-
mieren coume de perlo fino, se plagnon rèD e an, ma fislo ! bèn
resoun.
Dounc, taulo èro messo dins la grand remiso sus un batun alisca
coume de maubre. S'avien pas plagnegu li guierlando e li bouquet
qu'adournavon la remiso coume uno glèiso, avien enca mens pla-
gnegu li viéure e lis appetissadiso de touto meno: glouto de biôu,
grand jato de canard, lèbre e lebrauten civet — que lou trataire aguènt
4
pàs d'eisino prouD grande, li serviguè dins lou cournudoun — as-
tiado de dindo dVno caco de long, rèn mancavo au festin.
Fau vous dire qu'erian uno taulado de setanto e qu'avian trouva
lou coumplimen de Moussu lou Curât proun loungaru. Ero uno ouro.
de tantost quand arriberian au mas, e vous n'en dise pas mai... Li
sièis dindo que viravon à l'àsti, rousso coumo l'or, esquichado coume
de sardo, em' un perfum que gatihavo la gargamello, nous faguèron
pas p6u.
Touto la parentèlo de la covio, de gavot dôu coustat d'aut, èron
vengu crèisse la bando: lisouncle, li tanto e lou cousin, mèstre d'ec-
colo àBanoun.
A-n-aqueste i'avien douna la plaço d'ounour coume au mai
saberu de la taulado. Ero un orne que marchavo sus si cinquanto
an. Em' un ventroun redoun coume un o, la caro roso coume uno
poumo, pourtavo, causo estraourdinàri e que fasié que tôuti avian
lis iue sus eu, uno barbo blanco coume de ci^nebe e de peu nègre
coume jaiet. lé disien moussu Bonadènt, mai avié pas rauba soun
noum... Osco ! avié boni dent! Lis alo de canard, li cueisso de dindo,
li flancas de biôu gros coume lou pourg, li taïoun de lèbre e li sie-
tado de sausso despaieissien de davans eu en mens d'un vira-d'iue.
Quincavo pas. Nàutri nous arrestavian pèr amira soun « torse e
avala », mai eu regardavo degun, ramplissié sa panso e semblavo
sourd. De tèms en tèms, quand un pau de saussoun toumbavo sus
sa bello barbo blanco que semblavo uno fielouso de canebe, eu
la fretavo emé siuen, em'aco pas mai.
Despièi un moumen ma vesino l'avié pas quita dis iue e semblavo
pivelado :
— Coume es estraourdinàri, faguè pièi au paire de la nôvio,
uno barbo tant blanco em' un peu tant nègre ! Quau saup coume ac6
se fai ?
— Coume se fai? respoundeguè lou brave ome. Vesès pas, cou-
maire, qu'emai siegue mèstre d'escolo, lou cousin a toujour cent
cop mai fa travaia sa ganacho que sa cabesso 1
Nautre riguerian, mai lou cousin quinquè pas, sabié lou prouvèrbi:
Touto fedo que bèlo perd lou moussèu.
LOU GASG..RELET.
Degun noun perd mai,
Que Ion que s'envai.
-SI -
A U MIRiO-TliRÈSE DE CBEVIGHË A U HABIO-TERËSO DE Cfll^VIGNfi
En la hesant R^ino ded Felibritye
En la f osent Rèino don Felibrige
En e l casau de ra beutat,
Hlou de printems, you b'èi causido
Ta b'auheri ra mes aisi lo
E ra mes hauto reietat.
Tant e tant pla qu'en este dio,
At nouni deds poples ded Meidio,
You, ra gagnairo ded rami'u,
Eb hèi Rèino de Pouësîo....
Ed mes bèt reiaume qui sio
Entre-mei ero tei^ro e d cèu /
Dins lou casau de la bèuta,
Flour de printems, vous ai chausido
Pèr vous ôufri la mai eisido
E la mai auto reiauta :
Tant e lant bèn qu'en aquest jour,
Au noum di pople dôu Miejour,
léu, la gagnairo dôu ramèu,
Vous fau Rèino de Pouësio ....
Lou mai bèu reiaume que siejfue
Enfre-mié la terro e lou cèu !
Mes, se ra reietat que-b doi
Ei ra mes bèro e a mes grano,
Se-d pais doun-b hèi soubeirano
Ei ed mes dous e-d mes beroi,
Sabiat que ra notisto couroiDio
Porto n'estrem, causo qui 'stouno
Porto n'estrem u floc crespsut ;
Car nouste endret tant encantaire,
Nouste paU à tant noble aire,
O Rèino ! ei u pais binçut !
Mai la reiauta que vous doune,
S>s la mai bello e la mai grando,
Ses, ounte vous fau soubeirano,
Lou paï5 mai dous e beloi,
Saches que la courouno nostro
Porto à-n-un bout, causo qu'estouno.
Porto à-n-rn bout un flo de crespo :
Car noste endré tant encantaire,
Noste païs à tant noble aire.
0 Rèino, es un païs vincu !
O, hinr.i.t... E qu'ei perque >jou
Toutû de nègre soi bestido...
Qu'ei perque môuri acapouli 'o
At met de touto èsto gauyou...
Permou qu'este binçut hè 'ntene,
Ta touts eds qui saben cou-nprene
Este binçut bo dise acô :
Qu'om ei estât libre quauqu'orn
E qu'om ne pouiré tourna 'ncoro
S'om ad boule de prou gran co !
0, vincu.... Vaqui perque iéu
Touto de nègre siéu vestido;
E perque vau acapcutido
Au mié de touto aquesto gau...
Amor qu'éstre vinru vôu dire,
Pèr toui li que sabon coumprene,
Èstie vincu vôu dire acô:
Qu'on es esta libre pèr téms
E qu'on pourrie lou tourna 'ncaro,
S'en lou voulié de proun grand oor
- 52
Mes, set cents ans d'espiro en bagn
Nous an tirât horço e couratye,
Amoudits par tant lounc sclabaiye,
Nous souhro nies haino ni plagn...
E-ds qui couneguen nousto istôrio,
Qui-n kcn rebibe ra memôrio
E qui predifon ed desbeUi,
Soun acusats de saubatyènii,
E ra loua bouts, tau coumo u yènii,
Es perd débat ed gran sourclh...
Mai sét cents an d'espèro en van
Nous an tira forço e courage ;
Amudi pèr long esclavage,
Isoun nous soubro isagno ni planj
E li que sabon nosto istôri,
Que n'en reviéudon la memôri
E que predicoii lou revèi,
Soun acusa de sôuvajuno;
E sa voues, d'éli, coume un gème,
Se perd souto lou grand soulèu.
0 bèro Rèino ats ouels d'azur,
Rèino tant douço e tant poulido,
Bous qu'entre toutos èi elido,
Nous saubarat d'aquet malur !
Emplegarat bosto reienço
A tourna memôrio e creienço
A nouste pople desbroumbous !
Relhebaiat eds caps de terro
En y étant este crid de guerro :
Hilhs de Faidits! soubengat-bous!
21 de mai 1899
0 bello Rèino s iue d'azur,
Rèino tant douço e tant poulido,
Vous qu'entre tôuti ai elegido,
Nous sauvarés d'aquèu malur !
Emplegarés vosto regènço
A tourna memôri e cresènço
A noste pople d'ôublidous I
Relevarés li cap de terro
En jitant aquest crid de guerro ;
Fiéu de Faidit ! souvenès-vous !
fIladelfo de yerdo 21 de mai 1899. filadëlfo de gerdo
LOU BRAVE OME
Un martegau dôu Martegue s'èro marida em' uno arlatenco que
vesié courre Tauro.
Em'acô, au bout de quàuqui mes de mariage, la femo fugue presso
di doulour.
L'ome anè lèu querre la sajo-femo ; li vesin, li vesino venguèron
pèr ajuda, mai acô, parèis, se fasié pas soulet ! La pauro femo, cri-
davo, se toursié, ai ! ai ! ai ! moun Uiéu deliéuras-me !
Lou bon martegau, en ausènt li cris de doulour de sa femo. sabié
plus ounte n'èro, viravo à l'entour dôu lié, se derrabavo li peu, cri-
53 —
davo qiiàsi mai que la jacènt, plouravo coume un foutrau, embras-
savo la litocho, fasié tant e bèn tant d'arcavot, que sa femo leniguè
pèr ié dire entre dos doulour :
— Vai, vai, brave Janet, te désoles pas coume ac5, demoro siau>
vai, moun paure orne, sabe bèn qu'es pas tu que n'en siés l'encauso !
LOU CASCARELET.
LOU MIKADO
La poulitico es uno farço ;
L'oroe de sciènci es un darboun;
L'amour es un enfant de garço
Lou Mikado 's un bon saboun.
LOU GOUSTA
Sus uno ribo en flour, à l'ouro dôu gousta,
Dous enfant — fraire e sorre — elo gaio, eu rifcèire,
En se dounant lou bras, soun vengu s'asseta.
Sa maire, dôu lindau do soun mas, pou li vèire.
D'uno tèsto de pan chascun a sa mita.
An, pèr béure au lauroun, un goubelet de vèire.
Soun pouU tôuti dous e fleuri de santa,
Parton pèr veni grand e fort coume si rèire.
N'an que joun pan soulet, mai, soun jouine e la fam
Qu'es pitanro requisto — es pas ço que ié manco.
Ço que desfauto i vièi, es li jouve l'an !
Li pichoun en trissant fan vèire si dent blanco,
E lou soulèu tremount que jogo dins li branco
Sèmblo bouta de mëu sus si lesco de pan.
MARIUS JOUVEAU.
— 54 —
LA. TOURRE DE BÀBÈU
Sus lis alèio, uno marchaDdo d'avelano tourado, soun gourbin sus
ia faudo, es assetado sus un banc.
Passo dous estrangié, moussu edamo, degèntde Paris sens doute.
La damo en vesèot lis avelano, demando à soun moussu ço qu'es ac6,
E tôuti dous s'aprochon de la marchando :
Lou MOUSSU à la marchando en ié moustrant lis avelano : — Com-
ment çà s'appelle ?
La marchando. — Çà i se pèle pas i se roumpe.
Lou MOUSSU que i'es plus. — Comprends pas.
La. marchando, en aussant lis espalo. — Se croumpas, un autre
croumpara.
Tira de la Sartan. lou galoi sartanié.
Avoucat de grande elouquènci,
Pichoto counsciènci.
Degun se pren
L'embourigo emé li dent.
LOU TIRAGE
Tira dôu pouèmo de Margai
Aqui i'a rèn que de jouvènto,
D'âmount, d'avau, d'eici, d'eila ;
E tôuti mai-que-mai countènto:
Tra, la la la ; la ; la !
- 55 -
^Di bateiris, dins H bacino,
^L'aigo gargoto à gros bouioun ;
" Siblo la vapour bluio e fino
Dansant sus li coucoun.
Tout-de-long de la longo banco,
De mouranchoun 'scarabia,
" Gouifa de la couifeto blanco.
Sus si sèti quiha,
Trion li brèu de la batudo,
* Que lou cisèu a fa sa part
E qu'es, la bateiris, vengudo
N'i'en careja soun quart.
Mai, quand la tirarello abilo
A régla si bout bèn crousant,
E que la sedo filo, filo,
Di coucoun s'enfusaut,
Apoundènt li nôu i boufigo,
•f Elo babihojen bello imour,
Charro. galejo sis amigo,
Gantoje parlo d'amour :
c Zezin ! ai vist toun calignaire ;
« 0 couquinoto ! L'èi poulit !
a Que gàubi ! que bon galejaire !
I N'ai lou corjtrefouli. »
— « Tô, Zeto ! ai pas peno à lou crèire 1
« Mai, peréu, l'ame tant ! tant ! tant !
t Que, l)outo-vai ! voudriéu te vèire,
f Te boutre entre-mitan ! »
— t Eh ! bèn, Zezin, douno-te gardo
' t Quauque jour que lou veirai mai,
-* 1 Se coume aièr, eu, me regarJo,
c Te lou pessugarai. »
— 56 —
E Zezîn n'es vengudo tristo,
Que, quasimen, n'en plourarié ;
S'escound Se Zeto l'avié visto.^
D'elo se trufarié !
Mioun, la survihanto : (s Rises,
A Zeto dis, t'agantara,
« Quauque bèu jour, se noun t'avises
« E pièi, te placara ! »
— « Hoto ! respond la boujarouno,
« Madamisello, acô 's coumprés ;
« Mai s'aviéu d'eu quàuqui poutounOy,
« Sarié 'cô tant de près ! »
E zôu, alor, vague de rire,
De s'esclafl tôutis ensèn,
Li chato, en ausissènt soun dire
Gai coume lou printèms.
Mai sus lou mitan de la banco,
Margai prelùdio, vai canta ;
A si risèio an mes restanco,
Fan chut pèr l'escouta.
E de sa voues armouniouso,
Debano lou dous parauli
Lou cant de la chato amouroùso,-
La tèndro Magali.
Lis autre d'nbord l'escoutèron,
En vounvounant, pièi, à la fin,
Tôutis en cor, peréu, cantèron,
Dins li poulit refrin.
D'entanterin, zôu ! Viro, vjro
En sautihant sus soun tambour,
La rodo ; e lou long fiéu s'estiro ;
La floto pren coulour.
Ansin arribo la vesprado ;
Es en cantant que fan lou fiéu,
Pèr tèisse l'estofo de fado,
L'estofo i rai tant viéu,
Qu'uno rèino jouino e poulido
Voudra se n'en faire un mantèu,
Pèr aguè Ter d'èstre vestido,
De raioun de soulèu.
BOUNET L'EINAT,
Mège en Oupedo (Vau-Clu«o).
LOU PANEGIRI DE SANT GARGARÉU
L'autre dimècre, perdeguère, d'un ausipeio, ma bravo vièio bailo,
que tiravo sus si vuetanto. L'escarissiéu de tout moun cor, aquelo
ff^mo de bon, e Tai plouradoà plen de parpello. Oh! lachanudogèntl
Erod'aquéli nourriguiero que bouton la douçour de soun la e de soun
amo dedins lou sang, de tes trop viéu, que nôsti paire nous ai en-
fusa. M'a leissa, pecaire, si quatre pato, estent qu'avié ges de paren-
tage, ni la mendro cousinarié. Ai trouva dins sa chambreto dous reli-
ole bravamen precious : lou retra d'un de si rèiris-ouncle, lou Paire
Brancai, dôu couvent di Recoulet de Fourcauquié, e tambèn lou
inanescri de si predicanço prouvençalo; car vous atrouvarés que lou
P. Brancai fugue famous, dins touto la Gavoutmo, auto e babso, i'a
d*ac6 cent cinquanto an, — pèr soun envanc d'apoustôli e soun
gàubi poupulàri. Pèr maluranço, li gàrri dis Aup soun, que lou cre-
sfgués o Doun, de gros savent : an mastega de quatre part très, di
c&ièr dou bon prèire. Aiagu proun peno pèr recoustituï, bèn o niau,
quàuquis-un d'aquéli sermoun, ount^, parèis, nôsti gran(i courrien
coume l'avé à la sau. Es subre-tout de panegiri. Lou P. Brancai se
n'èro fa, de-longo, uno especialita. l'a pa 'n vjlage de la I^rouvènço
aupenco que noun ague entendu, lou jour de sa voto, lou brave
Recoulet lausa, em'uno voio calourènto, soun sant patroun o sa
santo patrouno. Se touti lis aposto, téuti ii martir, tôuti ii vierge d6\x
— 58 -
calendié que lou P. Brancai a célébra, soun vengu à soun endavans
quand es intra dins lou Paradis, vous assegure, mis ami, que jamai
courtège es esta pu bèu.
Di quatorge panegiri qu'ai pouscu soubra, aquéu de sant Gargarèu
sarié lou mens entamena di rato saberudo. — « Sant Gargarèu !
ra'anas dire, mai que diàussi de sant es aco ? » Lou P. Brancai vai
respondre éu-meme à vosto impertinènto questioun. Veici coume
parlé un bèu dimenche de setèmbre de l'an 1753, davans tout lou
pople de Merigrato, acampa dins la glèiso de Sant-Gargarèu, soun
patroun :
— « Mi fraire, faguè ansin, de tôuti lis endré qu'ai vangelisa des-
pièi tout-aro mié-siècle, n'en sabe ges de pus astra que voste galant
vilage de Merigrato. Avès, pèr vous prouteiciouna sus terro e dina
lou cèu, lou sant lou pu famous de l'empèri paradisen. Touto la
Gavoutino vous envejo vosto crespino benurado. Li vilo e vilage dis
enviroun an, segur, de patroun counsequènt ; mai, au respèt dôu
vostre, se pôu dire quasimen que lis autre soun tôuti marridoun e
meigrinèu.
« Es verai que li libre nous aprenon pas grand causo sua sant
Gargarèu. Tout ço que sabèn, es qu'èro nascu dins la Gapadôci, e
que visquè dins lou siècle tresen. Ac6 es gaire, n'en deve counveni.
N'i'a proun pamens pèr afourti que degun dins lou Paradis i'arribo
tant soulamen is artèu.
« O, l'ai di e lou soustendriéu davans mounsegnour l'evesque, ai
bel à regarda dins touto la Prouvènço, vese pas uno parrôqui que se
posque vanta d'un patroun tant requist. Tenès ! vôsti vesin de Sant-
Miquèu e de Raiano festejon sant Pèire, prince dis Aposto. Degun se
clino pu bas que iéu davans lou proumié papo. que, sus lou brisun
di Dieu pagan, establiguè la glèiso crestiano. Pamens, lou fau coun-
fessa, Pèire a renega très cop soun mèstre divin. Aquelo déco ternis
sa glôri. Vautre, urous Merigraten, poudès prouclama em' ourguei
que jamai voste bèu sant Gargarèu reneguè lou Segne-Grist; car,
s'avié coumés un crime parié, de tout segur l'istori aurié pas manca
de nous lou dire. Aladounc, se Pèire qu'a descouneigu soun Dieu, a
maugrat 'c5, ôutengu dins la court celestialo une tant bello plaço,
talamen que tèn dins sa man li clau dôu Cèu et de l'Infèr, de quand
lou sèti de Gargarèu es pu releva, eu que, d'un bout à l'autre de sa
Tido, es resta imbrandablamen fidèu à Noste Segnour ?
« Aro, -me sèmblo d'ausi li gènt de Laincèu, aqui proche, qu'an
— 59 —
pèr patrouno la bello, ramirablo santo Madaleno : « Assajarés bes-
sai pas, me van dire, d'auboura voste sant Gargarèu pus aut qu'elo?
Faudrié un fier plan pèr vougué debaussa de soun trône d'azur l'a-
migo dôu Grist soubeiran, que jusquo sus lou Galvàri seguiguè lou
divin crucifica, abandonna de tôuti. » Nàni, bon vesin, siéu un di
fervent de Madaleno, l'ounour de la Prouvènço. Longo-mai li pelègre
la vagon saluda dins sa baumo benesido ! Mai Tistôri es l'istôri : Ma-
daleno, avans d'enrega li piado de Jèsu, avié segui d'àutri draiôu. Se
fugue vertudouso dins soun estiéu, s'èro proun escaraiado dins sa
primavero fouligaudo. Rèn de parié dins la vido de Gargarèu. S avié
agu, coume la pecairis de Magdala, uno jouvènço achavanido, pou-
dès crèire que li marridi lengo aurien pas ôublida de nous l'a-
prene. Alor, mi fraire, s'en despié de si fauto, Madaleno es uno di
grandi santo d'amoundaut, sias bèn oublija de recounèisse que Gar-
garèu, qu'eu a jamai fauta, es en subre d'elo, à la drecho dôu Paire
eteme.
a Pas bèn liuen d'eici, avès à Rabôli, la capello de sant Tournas.
Aquéu peréu es un grand sant, un di douge aposto qu'an alarga sus
lou mounde la clarour de l'Evangèli. Eu tambèn a, malurousamen,
peca un jour contro la fe : a faugu que meteguèsse lou det dins li
plago dôu Sauvaire, pèr crèire à sa paraulo. Gargarèu, pu doucile, a,
touto sa vido vidante, cresegu, e, amor d'acô, p6u que sèire pus
aut que Toumas dins lou suprèime rejoun.
« A Fourcauquié, à Manosco, àDigno, à-n-Ouresoun, à-z-Aup, se
fai grand fèsto à Sant-Brancai. Es moun patroun, e lou prègue tôuti
li matin. Fugue un gênerons sôudart dôu sant Griste. Mai aguè la
chabènço d'èsse martirisa dins si quatorge an. Escapè ansindo i ten-
tacioun de la vido, i lucho contro lou demôni. Quau saup ço que
sarié arriba s'avié viscu ço qu'un ome dèu viéure? l'a pas grand mé-
rite à-n-un enfant qu'en li quichant lou nas n'en sourtirié de la,
d'èstre brave coume un s5u. L'istôri nous dis pas que Gargarèu
siegue mort tant jouine qu'acô : visquè proubablamen ço que vivon
ii gènt, Aguè à sousteni lou pes de la vido, lis ataco de Gifèr, e sis
amerite fuguèron autramen grand qu'aquéli dôu pichot Brancai.
« Pèr quant à Sant-Sumien (que vesès d'eici sa glèiso), èro, à
l'encountràri, un brave vièi, tout esgrapaudi pèr li lônguis annado
qu'avié sus lis esquino. Es pas dificile d'èstre sage e cafi de vertu,
quani poudès plus boulega ni pèd ni pato. Se Gargarèu èro vengu
vieiassous coume ac6 d'aqui, sariéu lou bèu proumié, mi fraire, âk
— 60 -
VOUS dire de n'en faire un pichot cas. Mai, d'abord que lis istourian
soun mut aqui subre, devèn crèire que mouriguè avans la caducita,
à l'âge dou a tiro-tu, tiro-iéu, » entre lou bèn e lou mau. Adounc, pen-
sas un pau se déu, dins lou reiaume d'amount, supera aquéu vétusté
Sant Sumien, que s'èro brave, es que n'en poudié pas de mai... »
E de-loDgo ansin lou P. Brancai passo en revisto tôuti li sant e
santo ounoura à vint lègo Imen. Li martir l'agaèron eisa: en dos o
très minuto an gagna li joio. Li religiouso, abritado darrié sa grasiho,
an triounfla sènso coumbatre. Li travaiaire coume sant Aloi, an pas
agu lou tèms de peca... E d'aquéu biais, noste ouratour enfroumino
tôuti li cors-sant d'entre Luberoun e Luro : patriarche e doutour,
papoe counfessaire vierge e véuso, tout es esbrigoula. Soulet, sant
Gargarèu escapo au chaple e triounflo sus li rouino amoulounado pèr
soun panegiristo.
E aro, ami legèire, pense que me demandarés plus : « Sant Gar-
garèu ! que diàussi de sant es ac5 ? »
Entremens, coume se pou tira uno mouralo de la plus pichouno
fablo, vous dirai qu'aquéu prouceda dôu P Brancai es pièi pas tant
estraourdinàri. Lou bon Recoulet a leissa de noumbrous escoulan.
Tôuti li jour, vesèn, même en foro de la poulitico, uno bastisso na-
neto, uno reputacioun bas?eto s'afourti sus li vestige d'un mounumen
majestous, dequaucoglo i giganto. Lou biais lou pu segur, pèr lis
oumenet, de parèisse quicou, es de degoula quau s'enarto pus aut
qu'éli. Uno fes lou roure au sou, lou petelin t'a l'èr de quaucarèn.
Pourchiero dis Aup, pèr Sant-Gargarèu. a. de gagnaud.
L'AMOUR BAGNA
Coucha dedins moun oustau,
Tout soulet coume un ermito
Fasiéu de pantai. aquito,
En duerment coume un soucau
Vous n'en dôuni ma paraulo ;
Qaouro, o souspresso ! un nistoun,
De moun pasible chambroun
Venguè touca la cadaulo.
- 61 -
Fasié 'no marri Jo nué,
Mai dôu ciele tout un fué
léu bravàvi la chavano
Rejougnu souto ma vano,
A l'abri dei tron, dei lamp
E de l'aigo que toumbavo
Goume lou maudi malan,
Sus l'enfantoun que cridavo :
— Duerbès, siouplais, siéu tout nus
E tout bagna; sus ma tèsto
Si prefounde la tempèsto. —
Qu sérié lou couerde gus
Qu'aurié pas duerbi sa pouerto
A i'armeto mita-mouerto?
Duerbe en li diant : Mai qu siés?
Mi fa : Va te dirai miés
Tout aro bouen recampaire,
Quouro serai pu ravoi.
Pèr lèu lou seca, pecaire !
Abri lèu "un (io galoi.
Entandôumen espinchave
S'un arc daura que pourtavo
Èro pas trop daumaja.
Aquel arc m'anavo gaire
E me foutié même en caire.
Mai, pamens, acouraja
Pèr soun bouen èr, soun jouine iàgi
E l'atrait de soun visàgi,
M'aprôchi dôu bel enfant
En qu càufi li maneto
Sounjant . Que cregne puei tant
D'un couquinot en raubeto?
De moun sot esfrai, risiéu :
— E que sérié, mi fasiéu,
Se, malur, pèr aventure
Tu qu'as pas trou de vertu
Aro aguèsses davans tu
Aquéu moustre de naturo
Poulifemo lou gigant?
Quand, lou capoun, gangassant
Sasuperbo chevelure,
Mi mando subran au couer
Un tret que mi lèisso mouert.
— Vaqui, mi fai, pèr ta peno,
Ti gramaciéu, siéu l'Amour!
Souvèn-ti de Filoumèno
Que viguères l'autre jour !
— Veicito bèn de ti tour,
Li fau, pichoun marrit drôle,
L'acien de Dieu de toun rôle !
Mai digo-mi la resoun
Que ti fa d'esto façoun
Adouba qu ti recampo ?
Quand, mi fèn un pan de nas
Que mi leisso darnagas,
Tout fouligaUjil'Amour lampo
En me diant : Paure gournau,
M'envau qu'un autre mi soueno,
"Va vies, moun armo èro boueno
Mai toun couer es bèn malaut !
BATISTO ARTOU.
Fau manja 'no eimino de sau ensèn
Pèr poudé counèisse li gènt.
Li chin s'envan,
D'aqui ount i'a ges de pan
- 6a-
CANT NOUVIAU
A Kermnd Trou bat, pér li noço
de soun lîéu.
Sounas, sounas, clocho di gau ! (1)
Veici lou nôvi e sa nouvieto,
Goume es galant ! Qu'es poulideto
Dins soun abihage nouviau !
Sounas, sounas, clocho di gau !
Vous souvète, o jouvènt, o dono,
Mens go que la fourtuno dono
Que ço que fai noble Toustau.
Sounas, sounas, clocho di gau !
Souvète pièi que vosto vi Jo
Goume un printènos siegue flourido,
E que Dieu vous garde dôu mau,
Sounas, sounas, clocho di gau !
E pièi, encaro ' ami, Dieu fagne
Que lèu dins la chanibreto i'ague
Un nis, un brts, qu'acù 's egau !
Sounas, sounas, clocho di gau I
(l) Allusion à l'é-lise des Réformés qui a deux clochers, donl l'un, lou elou-
hié di gau (le clocher des joies), est spécialement destiné aux fêtes.
{Dictionnaire de F. Mistral).
^64 —
II
Quand i'aura dins l'èr de brut d'alo
E que, di pichôti cigalo,
S'ausira lou cant dous e siau,
Sounas, sounas, clocho di gau !
Quand auran flouri lis amelo
Vous enanarés, vous em' elo
Que sis iue soun voste mirau,
Sounas, sounas, clocho di gau !
Vous enanarés, bèu e belle
D'amour e de gràci nouvelle,
Enjusqu'i ribo de l'Erau,
Sounas, sounas, clocho di gau !
De l'Erau que descend di colo,
Garrejo l'aigo cévenole
E la vuejo à l'inmènse trau,
Sounas sounas, clocho di gau !
Aqui, fièr de la vosto damo
E sentent s'enebria vosto amo.
I dous perfum de l'èr natau,
Sounas, sounas clocho di gau !
Voudrés ensèn, galante idile,
Eméde jaussemin e d'ile
Nousa'n segound bouquet nouviau.
Sounas, sounas, clocho di gau !
Lou 24 de janvié 1899. sextius michel
— 66 -
LOU CÔUTÊU DOU MARTEGAU
A la fiero dôu Martegue l'avié un marchand de coutèu tranchet^
d*aquéli coutèu qu'an la lamo recourbado e que servon i marin pèr
coupa souu taba de cordo.
\è3-aqui qu'un pescadou de Martegue venguè davans la canisse e
repassé tôuti li coutèu avans de n'en chausi un. Assajè lou tai de
chascun sus soun oun^lo, h faguè chica, ié boufô dessus la lamo,
basto, s'arrestè à-n-un coutèu poulit, lusènt, em' un bon manche de
corno roujo.
— Quant d'aquéu coutèu? faguè au marchand.
— ^Soixante et quinze centimes, respoundeguè lou francihot.
— Goume avès di ?
— Soixante et quinze centimes !
— Voulès rire, anen, ac5 es pas soun près, digue lou Martegau en
fasènt vejaire de pausa lou coutèu e de s'enana. Pièi se revirant
apoundeguè :
— Anen, ié levarés quaucarèn...
— Non, c^est à prendre ou à laisser!...
Lou peàcadou avié envejo dôu coutèu, revenguè vers la canisso»
lou prenguè, lou bouté dins soun pouchoun, e tiasènt uno pèço de
vingt s6u ;
— Tenès, marchand de soixante et quinze centimes, vaqui vingt
-«6u, n'i'a proun, e digues rèn...
E lou Martegau s'enanè fiercoume artaban, countènt coume un rèi*
LOU GASCARELET,
EN ROUTO
Ounte soun lis avoust d'antan
Cremant dins la joio e cantant
Sus la musico di cigale?
D'antan, ounte soun lis avoust
Grana d'espôr coume un blad rous,
<iQe n'aviéu sèmpre la fangalo ?
— 66 -
Ounte siés, o moun Canedèu,
Semena de bonur tant bèu
Que n'avèn tant lèu fa la coupo ? '
0 moun Canedèu, ounte siés
Emé toun vin que valié miés
N'en jamai présenta la coupo '^
Mai dequé sarié lou bonur
S'èro imbrandable ? Es que l'azur
Fai pas de fes plaço i tenèbro ?
0, lou bonur dequé sarié
Se, pièi, cridavo pas : Arrié !
Lou malan de sa voues menèbro ?
E lou dai brutau, de nnoun prat
A sega lou blu, lou daura,
En laissant rèn que li caussido ;
E de moun prat, brutau, lou dai
A respeta que lou pantai,
Li souvenènço entristesido.
E coume un bôumian barrulant.
En cerco dôu fantaume blanc
E di tros de soun amo routo ;
Plourant sus lis avoust d'antan,
Vau, coume lou bôumian, cantant
Moun lamento subre li routo !
VilonoTo-Vôus, 18 d'avoust 1899. louis astruc».
GHASGUN SOUN GOUST
Tôutili goust soun diDs la Daturo... e chascun pren soun plesr
ounte Tatrobo, dison li prouvèrbi franchimand. An bèn resoun:
Emé quatre pan de riban encader arias tôuti li chato d'Avignoun,,
em' un fielat de dentello agantarias tôuti li femo dôu mounde, farias
- 67 -
faire Tana e veni d'Arle à-n-un Castèu-ReinarJen pèr uno dougeno
d'estournèu à Testoufado, i a proun capelan que se damnarien pèr
un perdigau rousti, li plus dévot de Rougnounas mancon li vèspro
pèr faire la farandoulo, li femo de Mountéu amon mai sant Gènt que
sis ome, lis auvergnas amon mai un Iros de lard ranci que si femo.
Li chato de Rocamauro noun se maridarien emé un ome qu'aurié
pas gagna un parèu de candelié i boulo, pèr li femo de Sant-Rou-
mié i*a res de plus poulit que soun vicàri, h gènt de Venasco atrobon
que noun i'a plus fin moussèu que lou ràbi d'uno cabro, au Rausset
preferisson lou ràbi dôu bôchi, li Marlegau chicon li co de muge, un
Masanen que trauco uno gàbi bavo de plesi, sèmblo que lou pire di
goust sariéaquéu di gènt de Mouriero que prenon tout soun plesi k
se cassa li mousco, eh bèn ! noun, es lou goust dôu rèi dôu Maroc que
se deleitavo à mounta à chivau dics qu'un saut, e dôu tèms qu'èro
en l'èr pèr ana dôu s6u à sa sello, tiravo soun sabre e coupavo la
tésto de l'esclau que ié tenié l'estriéu !
LOU CASCARELET.
A LA PROUVÈNÇO
Gaio Prouvènço. dous terraire,
Sèmpre t'endrudigue l'araire,
Bonadi toun soulèu e toun aire beain,
De blad, de moust e d'ôli fin !
Qne tei chato proun cafinoto,
Simple, moudèsto — e noon faroto,
Laissant lei fanfarlucho ei dame de Paris,
Rèston fiho de soun païs !
E que tei femo fouerto e belle
*Mé leu ben la de sei mamelle
Largon à d'enfant drod, ome pièi valerous,
Dei rôire lou sang generous I
E zôu ! que leu tambourin vibre
Emé lou cant de tei Felibre ;
Sèmpre emé la baudeur règne soute teun cèvk
L'amour dôu verai e dôu bèu !...
A.-B. CROUSILLAT.
— 68 —
A-N-UNO BLOUNDO
A un ADO
Andantino.
La luno briho apei- ra - moiint, Au mi-taadesacourd'es-
' tello ; Negant li piano em^i li mount, De rai d'argent lis enman-
tello. 0 bello cha to di peu rous, Prestas l'au-ri-hoà moun au-
*i_-,^..
i^^l^lgiliglgiilg
-f—0-
ba - do ; L'ouro es prou-pi-ço is amourous, Que pèr vous cante pas de
^ I Refrin. Ben marcato.
^^^m^^^ï^^^^^^^
ba - do. léu vous ame d'un amour fôu, Meteguès pas moun cor en
S^^3^ËfEifi^^li?^^"ii^^
dôu.'Iéu voas ame d'un amour fôa, Aliteguèspis mDiincoren dôu !
Dins la calamo de la niue,
Que pèr iéu vosto voues clantigue ;
E qu'un regard de vôstis iue,
L'avu qu'espère, me lou digue.
Vous ame autant coume ame Dieu ;
Cresèslou coume vous lou dise,
Bello, s'avès pieta de iéu,
Qu'un mot de vous m'emparadise.
léa vous ame d'un amour fôu,
Meteguès pas moun cor en dôu !
- 69 -
Despièi lou jour — jour fourtuna !
Que pèr cop d'asard vous ai visto,
0 bello, à vous me sien douna
E voste image en moun cor isto.
Voste silènci m'es de-fèr.
Car sènso vous noun poudrai viéure ;
La vido, ai-las ! sarié l'infèr ;
Que la mort vèngue e me deliéure.
léu vous ame d'un amour fon,
Perqué metès moun cor en d6u?
E. JOUVEAU.
Éroen 1814. Bonaparte travt ssavo li mountagno. Intrè, à la niue, enoè
d'an curât que brulavo soun café.
— Coume! faguè Bonaparto, vous, un ome de glèiso, fasès usage de
marchandise enebido?
— Nàni, faguè lou prèire, vesès bèn, Sire, que la brûle.
LOU MÔUNIÉ, SOUN FIÉU E L'ASE
D'èstre agradiéu en tout lou mounde
N'es pas poussible ; autant de gènt
Autant de goust faire à noueste èime
Ac6 's lou miés lou pu souvent.
Qu noan saup d6a Môunié la fablo
Qu'emé soun fiéu, garçoun bèn près.
Au bihard pourtavon soun ase,
Pèr lou vendre au marcat pu fres *^
- 70 —
Lou premié que lei vès s'esclamo,
Grebant dôu rire e se irufant :
Quéteis arlèri ! mai soun fouele,
S'es pas quauco farço que fan !
Lou môunié coumpren soun nescige,
E mete la bèsti sus pèd ;
Li fa mounta soun drôle, e filon
En se diant: verai qu'erian pè ! ..
Passo très bon marchand, e, d'elei,
Lou plus aja gulo au droulas :
Acô 's bèu que sus l'ai te châles,
E toun vièi paire trime las,
Goumo s'èro toun variât, èto :
Calo, qu'es à-n-éu de mounta !
— S'es ansin, lou môunié replico,
Es eisa de vous countenta :
Sauto au sou, pichot, que iéu mounte !
E tant lèu lou vaqui dessu ;
Quand très fiho passant, n'i'a-v-uno
Que dis : Lou vies, lou bèu moussu,
Goume sus soun ai s'estrampalo !
(0 vergougno ') noun se chaiènt
Dôu paure enfant que pèr lou segre
Va panardejant tout relent !...
Ai belèu tort, se dis noueste ome,
E pren soun fiéu en groupo em' eu ;
Mais d'aquest biais à la critico
Fa que pouerge un sujet nouvèu.
Lèu se capito uno autro bando
Qu'eiçô-d'eici mai li desplai :
— Mai en que pènson ! mai soun nôsci
Ansinto d'esquinta soun ai !
— 71 -
S'en fau gaire que noun l'enreion.
Emai acô pùu pas manca !
E 's bèn, parèis, ço que se vouelon,
Pèr vendre sa peu au marcat ! —
Prétendre, lou môunié se pènso,
En tôutei coumplaire es d'un bau :
Veguen pamens de biais o d'autre
Se li avendren, veguen un pau.
Em' ac6 tôutei dous devalon.
Aléuja de sa cargo, l'ai,
Lou nas en l'èr, de joio bramo.
E davans marcho fièr e gai...
^n que lei rescontro dis : Brave 1
S'alassa, gausi sei soulié,
Pèr paupa l'ase, es-ti la modo !
Es, iéu crese, uno grand foulié.
2ÔU sus Mèste Gris, que rustique !
Aguen pas p6u de lou cougna :
A lei ren fouert, e la peu duro ;
Es bestige de l'espargna... —
Si, se dis lou môunié, siéu bèsti,..
D'escouta lou dire dei gènt :
Vouele plus faire qu'à ma tésto.
Ansin faguè, e faguè bèn.
A.-B. CROUSILLAT.
LOU GAPELAN-FELIBRE
Que i'ague un capelan bon, afable, avenènt en tôuti, aguènt un paa
Qamancho larjo, es asard s3 soun eveaque lou mande pas dina uao
•«euro de mountagno oante li cabro moron de set.
- 72 —
Un evesque de Grasso (vous parle de long-tèms), que pourtavo H
dosauriho d'ape, gracia la recoumandacioun de soun députa, aurié
ansin bandi dins un amèu un de si capelanot reviha coume un lende,
brave, franc, leiau e caritable, e. coque gastavo rèn, un gai felibre;
dins aqueste amèu, pecaire, lou capelanot avié pas grosso obro,
tambèn, se rimavoforço poulit vers, gagnavo tout-bèu-just pèrmanja.
de pan mousi e béure d'aigo de citerno.
Un jour soun evesque venguè à passa perla counfiermacioun, e
noun countènt de vèire touto la mi?èri dôu paure pichot curât, vou-
guè lou galeja, e ié faguè coume ac5 :
— Diga?-me, moussu lou pichot curât, quand vous raporlo vosto
euro ?... sènso coumta lou proudu de wb&ii pouèmo, bèn entendu 1
Lou felibre capelan l'aguè lè?to :
— Autant que voste evescat, Mounsegnour ! — L'Infèr o lou Pa--
radis... Es lou bon Dieu que reglara nôsti comte.
LOU CASCARELET.
A MIRÈIO GLEIZE
DE Paris
Mirèio es lou pantai de l'amo amourousido,
De l'engèni que mounto es lou rai arderous;
Mirèio es la Prouver ço e soun Foulèn courous ;
Mirèio es ta patrouno amado e benesido.
Dôu païs di felibre, ounte Mistral presido,
I desèrt ounte pais lou lioun di peu rous,
Li pouëto en renoun d'elo soun amourous
Esa glori grandis sènapre mai enlusido.
Lis amaire dôu Bèu à toun brès soun vengu,
Chatouno de moun fraire, e h vers an pKugu,
E, gènti flour, te fan uno flamo courouno ;
Em* aqueste sounet iéu vène te bressa :
Que Dieu tefague bello autant que ta patrouno,
E que posques coumpli soun raive acoumença •:
1^ A Marsiho, lou 12 de febrié. anfos taxais
— 73 —
PÈR SANTO AGUETÔ
L'an passa à Maiano f èr Santo Agneto, au moumen qu'anavon tira-
restrarglo-cat, lou gros Reina^d de Novo se présenté pèr donna soud
cop de coulas. Qi and li gènt vfguèron un tal oumenas, piquèron
proun di man, cridèron proun : Vivo lou gros Reirard,mai : « Vai-ié
tu — noun, vai-ié tu t, res ausé s'avança pèr s'abouin em' eu.
Lou gros Reinard, li bras creusa, regardavo li Maianen d'aut-en-
bss e lis esperavo em' un ér proun trufaréu...
Conme faire ! cerco que cercaras ! mai lou nas sauné en touti.
Pamens l'ounour de la coumuno éro en jo...
— Fau ana cerca l'ase dôu bouchié, digue quaucun.
— L'ase dou bouchié, tôuti cridèron ! Ero un ase di plus aligoura que
se siegue vist. Cambo primo, auriho mouvedisso coume dos baneto
de cacalaup, emé d'iue qu'avien loujoui l'èr de se foutre dôu mounde.
Jamai avié soufri qu'un chivau lou passésse. Quau saup quand de
cop, sus lou camin de Sant-Roumié, avié jita lou carretoun dins lou
valat pulèu que de véireuno veiluro de mous&ihot ié passa davans.
De-segur, l'ase se leissarié pas dounta pèr un Nouven, avié bèn
trop de croio ! Falié l'ana querre.
Tant léu di, tant léu fa, van querre l'ase e... fai tira ! Mai tiro-tu, tiro-
iéu ! ni Reinard, ni l'ase pousquèron s'esbranda.
De véire ac6, lou bouchié qu'éro proun vanitous de soun ase e que
tenié pèr eu, se coumpren, aganlè 'n barroun de cournudo, e flin l
flan ! sus lou menistre... Ma fisto ! l'ase qu'èro pas esta abitua i cop
debarro, partiguè coume un fôu en tirassaot lou gros Reinard.
Aqueste, coume pensas, siguè pas countènt, s'avance davans lis
autourita que prefidavon li jo, e ié digue !
— Moussu lou Maire, ai bèn rfgièt de m'èstre présenta dins un
païs ounte n'ai pas trouva 'n ami...
— Voulès dire ?
— Vole dire, Moussu lou Maire, ques'aviéu sachu de n'avé pas un
ami dins tout Maiano, auriéu pas counsecti à tira restranglo-cat
em'un ase.
— Coumprene pas bèn, moun brave Reinard, ço que voulès dire
pèr vôsti resoun.
— Vole dire pèr roi resoun, Mcussu lou Maire, que quand avès
▼isk lou bouchié piendre un tarroun p^r < '>'î^««a soun ase, vous
— 74 —
*^ moussu l'ajount^ o quaucun de vôsti counseié, aurias degu prendre
uno barro e, flan I tabassa sus iéu, d'abord que s'es pas trouva dins
toutMaiano un ami pèrme rendre aquéu service. Tambèn iéu auriôu
reguigna e donna moun cop de coulas. Ansin sarié pas esta di qu'ua
ase avié gagna lou gros Reinard de Novo.
j. s.
LI TROUBAIRIS
MEDAIOUN FELlBREN
Lou Felibrige estent qu'une grande famiho,
Dève au mens un salut à nôsti troubairis :
Se saup que de tout tèms lou Miejour n'abaris,
De Na Glemènço Isauro à dono Roumaniho.
Ounte li Court d'amour tenien gènti sesiho,
Antounieto e Bremoundo an canta soun païs ;
La flour dôu Gai-Sabé que courouno Anaïs,
Fai que di felibresso enca la voues bresiho.
Filadelfo de Gerdo, emé si Cant d'azur,
Despinto sa Bigorro e pinto soun bonur,
E siéu di bôu proumié que ié cridèron : Osco !
Manco pas d'àutris astre en noste cèu tant pur :
Leountino en Aies, Lazarino à Manosco,
E la mouié dôu Mèstre e... n'ôublide, segar I
LUCIEN DUC.
^Tira de Li Medaioun felibren en preparacioun.
— Janet, cargo toun capèu?
— Vole pas lou carga !
— Ah ! monstre, se lou cargues pas, te lou quite d'un revèst de naan.
— 75 —
LOU PO US
l'avié déjà proun tèms que lou vièi Jan de la Bastido-Novo se tiras-
savo coume poudié, emé si vue crous que l'escran^avon. Tant que
pousquè, anè se souleia e se faire manja i mousco emé lis àutri vièi
long de la sebisso. Mai un bèu jour pousquè plus même se leva de
sounlié, l'ôli mancavo au calèu. Sis enfant, qu'èron brave e qu'au-
rien baia sabe pas que pèr lou vèire viéure encaro un pau, mandèron
lèu querre Moussu Rasset, lou médecin de la Roco.
Moussu Rasset arribè, sus lou cop de mie-jour, sus soun falet e,
tout-d'un-tèms, mountè pèr vèirelou paure vièi au founsde salitocho.
Lou chaspè de pertout, ié bouté l'auriho sus l'esquino, pièi sus lou
pitre, lou fagué bada pèr regarda sa lengo, en fin fiaalo i'aigantè lou
pougnet, barré lis iue e ié tasté lou pous. Quand agué acaba si sima-
gréio, se reviré vers lis enfant qu'éron tôutis acampa à l'entour dôu
lié, e ié digue :
— Lou caiabre es encaro proun soulide e lou pous es bon...
Tant-lèu, lou vièi, dôu fous de sa litocho, ié fagué :
— Lou pous, dise pas de noun, p6u éstre encaro bon ; mai es lou
pousaire I Es à cra, moun brave moussu, escampo de pertout aquén
.pousaire !..
C. THAI^ET.
LEIS AMOUROUS
(Tira de la Paurih4>).
La terre sadoulo d'amour,
Dessouto lou poutoun deis astre
Eisalo uno vaigo rumour.
Avaa la viio de malastre
Dins la lagno de sel pantai
•Es blanco coume d'alabastre.
- 76 -
E la luno qu'a lou badai
Camino amoundaut paressouso,
Vêlant de nèblo soun dardai.
Es l'ouro^esperado e febrouso
Qu'agroumandido de poutoun,
Van courre lei groulo amourouso.
Escagassa dins un cantoun
Li parlon bas e dins l'auriho
Em' un pichot èr galantoun :
EIo, emé seis iue en pôutiho,
Leis auriho en formo de biéu,
Li sèmblo èstre uno meraviho ;
Eu, coume sourti d'un poucièu,
Emé sa laido facho bruto,
Li sèmblo à-n-elo un joueine dieu.
£ si countèmplon, lingo muto,
Emé d'uei coume de calen...
Un vaigue ideau li secuto.
Retènon jusco soun alen,
En sachent pas coume si dire
Lou chale estràngi, lou trou plen
De bouenur, e lou clar sourire
De l'Amour ei divinei flour
Fleurissent sei couar en délire...
Tant que n'ôublidon la douleur
E l'amarun de la vidasse,
Tant que seis uei rien dins lei plour.
E la luno amourouso e lasso
Escampant sa lusour d'argent,
Tremudo en diamant leis estrasso.
- 77 —
E dins lou cooar dei pàarei gènt.
Es un baume divin que toumbo
Dôu ciele coume d'un sourgènt.
Enterin talo qu'uno toumbo,
La vilo, alin, dins lei dardai
Sèmblo ensepelido ; e lei coumbo
Flourido enca dôu mes de mai,
Emé la sentour dôu mentastre
Prefumon d'amourous pantai
Lou souom dei pacan e dei pastre.
La terro sadoulo d'amour,
Dessouto lou poutoun deis astre
Eisalo uiio vaigo rumour.
VALÈRE BERNARD.
LOU RIGHAS E LOU FILOUSOFO
Un cop i'avié un richas qu'èro laid, mai laid coume li sèt pecat
capitau : avié lis iue cirous, lou nas rousiga, de soubro-dènt que iô
sourtien di brego, quatre peu sus lou su e uno gibo sus l'esqaino,
Em'acô, aquéu monstre de nature, que fasié broussa lou la di cabro
que ié passavon contre, avié ?abe pas quand de milioun de rèntol
Me siéu leissa dire que tout l'an, dôu matin au vèspre, i'avié uno
carreto de quatre pouce davans sa porto que descargavo de sa d'escul
Fau apoundre qu'aquéu hnd orne èro avare e ourguious, jalons,
envejous, e manjavo de pourquet emé de sàuvi quand moustravo i
pàuri mesquin de soun endré tôuti si richesse.
E fau peréu dire que li gènt, mau-grat si défaut, iè fasien bèu-
bèu sufis qu'èro riche. Ié passavon tout soun : ourguianço eraai soun
avariço, lou saludavon de liuen entre que lou vesien, pèr sa fôato
l'anavon touca l'aubado, basto, i'aurien iipa sabe pas dequé.
— 78 —
Tambèn, tôuti li gènt de Tendre e de Tenviroun, lis un après lis
autre, li plus riche coume li plus paure, èron ana vesita lou castèu
dôu richas e n'èron revengu esbalauvi, esmeraviha tant avien vistde
richesso acoumoulada.
l'avié qu'un orne que s'èro pas destourba dôu tran-tran de sa vi-
dasse de paure pèr ana vèire lou castèu dôu laid richas. Aqueste ome
demouravo dins uno marrido cabano aubourado à pèiro seco sus la
mountagDo vesino. E, coume vivié urous e countènt di quatre espigo
que glenavo e di quatre jaisso que raplugavo, li gènt l'apelavon lou
Filousofo.
Lou laid richas sache que lou Filousofo s'èro pas destourba pèr
veni amira soun bèu castèu e tôuti si richesso e acô lou fustibulè,
car aurié vougu vèire lou mourre qu'aurié fa lou paure diablas da-
vans si mouloun d'or. E un bèu jour lou mandé querre pèr si varlet.
Lou Filousofo faguè proun lou recarcitrant, mai pièi se laissé faire
e partiguè pèr ana vesita lou casièu. Lou laid richas èro sus la porto
que l'esperavo e venguè éu-meme ié faire lis ounour de soun bel
oustau. Entre intra, lou Filousofo sache plus ounte pausa si pèd
descaus, lou sôu lusissié coume li plafouns, coume li muraio ; lou
varlet que l'èro ana querre ié venié après em' uno escoubeto de
plumo e escoubetavo pertout ounte si pèd toucavon. Lou Filousofo,
sènso faire trop cas d aquel escoubihaire que lou seguissié, badavo
davans li ridèu de sedo, li cadre d'or, li plafouns fa rèn que de
mirau, e lou laid richas ié duerbié toujour uno nouvello porto d'un
nouvèu saloun ounte li moble escrincela e li tapissarié sedouso èron
de mai en mai riche. Aurias di que li muraio èron bastido emé de
mourtié d'argent e de pèiro d'or. Lou laid richas badavo davans lou
Filousofo pèr bén joui de soun espantamen. Mai vaqui que tout-
à-n-un cop lou Filouscfo se bouto à tussi, s'escuro e cerco ounte
poudrié bandi soun crachat : lou laid richas fai la bèbo e cren pèr si
tapissarié e si bèu moble ; mai lou Filousofo lou gardo pas long-tèms,
vès-aqui que i'escupis soun carcalas en plen visage ! Lou laid richas
emplastra s'eissugo coume pou e bramo coume un jai, lou varlet
ausso li bras en l'èr e coussejo lou Filousofo à cop d'escoubeto ;
mai aqueste, sènso s'esmôure, ié fai ;
— De que cridas tant e fasès tant d'estampèu, ai escupi au rode-
lou plus laid qu'ai atrouva dins voste castèu 1
LOU CASCARELET.
— 79 —
MEISSOUN iMISTIGO
Sicut qui Isetantur in messe.
Urous coume de meissounié
(Lou proufèto Isaîo).
Quand vèn sant Jan, que la meissoun
Fouguejo au soulèu que dardaio,
Lou brun meissounié, tout en aio,
Fai restounti l'èr de cansoun.
Car loo blad d'or que vuei espigo,
Es eu qu'antan J'a semena,
E, s'es Dieu que l'a fa grana,
Eu n'en a saucla lis ourtigo.
E ïéu tambèn, s'ai travaia,
Mis enfant, pèr vous adraia,
Vuei, quand lou Crist vous fai si prèire,
— 0 blad de Dieu ! o gran misti ! —
Leissas-me, que fague clanti
La vièio lengo de mi rèire !
Paris, pèr Calèndo de 1898. lou FELiBftEfguE s'es fa mounge.
O«ento es la planto la plus necessàri au paure mounde pèr ana sms
terre e gagna la vidasso ?
— Es lou blad, dis un Camarguen.
— Es lou tartifle, dis un Mountelen.
— Ks li fai6u, dis un Cavaiounen.
— Noun ! es la planto di pèd respoundeguè lou courdounié.
— 80 —
LOU NOBLE PASSA SUS LA RAGO
Un cop i'avié 'n rèi que voulié faire lou bonur de si sujet. Pèr
saupre tout ço que se passavo dios sis estât fasié veni à sa taulo, lia
un après lis autre, tantost li grand de la noublesso, tantost li baile
di courpouraciouD, em' ac6 li questiounavo.
Lou baile di marchand d'estofo èro esmeraviha de se vèire ansin
de tèms en tèns counvida à la taulo dôa rèi e d'èstre phça à sa
drecho qu'aco èro la plaço d'ounour. N'èro vengu, estent qu'avié la
lengo bèn pendoulado, à èstre tamilié emé lou rèi que, se vesié, pre-
nié plesi de lou faire parla. Bèn tant que lou rèi lou counvidavo plus
souvent qu'à soun tour.
Lou baile di marchand d'estofo vesié que sa coumpagno agradavo
au rèi, e un bèu jour s'asartè de ié demanda un titre de noublesso.
Lou rèi, bounias, i'acourdè lou titre, mai à parti d'aquéu jour lou
counvidè plus à sa taulo que quand èro lou tour di grand dôu
reiaumo, e lou paure baile fugue plus plaça à constat dôu rèi mai
au fin bout de la taulo; même que lou rèi ié parlavo plus, iépassavo
davans sènso lou recounèisse.
Noste nonblioun passa sus laraco, sousprés d'acô, un jour se n'en
plagoeguè au rèi e ié demandé ço qu'avié fa pèr ié despla»re e lou
faire vira" cou me acô emé lou nas.
— Tenès-vous liuen de iéu, moussu lou gentilome, ie digue lou
rèi, quand vous fasiéu asseta à ma taulo, à moun coustat. vous regar-
dave coume lou proumié de vosto courpouracioun ; mai vuei fariéu
escorno à ma noublesso se vous acourdave la mémo favour, amor
que vuei sias lou darrié de vosto nouvello coundicioun.
LOU GASGARELET.
LOU MIKADO
0 Magali, se tu te fas la cendrouleto
Que reste dins l'oustau e se languis souleto,
Saboun dôu Mikado finamen me farai
E toun cors tant poulit iéu lou perfumarai.
— 81 —
JO FLOURAU ^:etenari D'ARLE
Lou 21 de mai, bèu jour de Santo Estello, après l'inaguracioun dôu
^useon Arlaten, que soulennamen s'es facho en presônci dôu Préfet
•e dou dôutour Jan Bayôu, tôuti dous représentant dôu Gounsèu Ge-
nerau, en presènci dôu Maire d'Aile e de tout lou Coumitat dôu
Museon piouverçîu, MM. Mistral, Mangnan, Ey-sette, Ferigoule,
Dauphin e Mariéton, li felibre e felibresso soun aLa tôuti en cors cé-
lébra soun festenau dins li clastro de Saut Trefume. Erian proun 150
à taulo — e s'es rcvist aqui, desboundant de la Goupo, lis ancians
eslranibord de la fe patrioto.
Après, sus lou tantost, s'anè au Tiatre Antique, e aqui, davanslou
pople e à la fàci dôu soulèu, li Grand Jo b'iouraa se dounèron, La
Cîourt d'Amour, pèr presidènto avié Na Mario Gasquet, rèino di dar-
rié sèt an, a^^uènt contre elo li dos damo qu'avien ôucupa lou reinage,
Na Mario Mietra'enco e Na Terès > Boissière. Na Mario Gasquet, mai
que belloe majestouso, duerb la grando setiho pèr un discours relent
de voio prouvençâlo e qu'enauro tôuti li cor.
Lou capoulié En Fèlis Gras, aprè*, prounôuncio mai lou siéu e prou*
clamo, au milan d'aplaudimen inmense, li noum di lauréat:
D'abord Filadelfo de Gerdo, la telibresso bigourdano, courounado
aquest an pèr l'Acadèmi de Toulouso e tant ilastro en tei ro d'O pèr
si très delici >us voulume, Posos perdudos^ Brumos d'AutounOy Can"
tos d'azur. Es elo qu'a gii4na la joio dôu Gai Sabé.
Piéi lou capoulié crido li noum di dous vin^èire qu'an davera lou
prèmi ô'Istôri de Prouvènço en Icngo prouvençaio. Lou proumiô
pre^,de 10') franc, pèrPèire Devoluy ; lou segound près, de 1300 franc,
pèr Louis Roux, de Marsiho.
Na Fdaielfo àlor, digno e prestigiouso souto soun capulet, en
vertu de soun dre que Tes donna pèr Testalut, declaro la nouvello
rèitio e vai, au bras dôu capoulié, semoundre la courouno idealo di
felibre à noblo e gènlo damisello Mario-Terôsu de Ghevij^né, feleno
de Laurode Sado, eescoulano egrè^'io <le la felibre-:5o Bremounio
que, i'aquat^rge an à lero, avié elo peréu agu lou près dôu Gai-Sabé.
La bli'undo e jouino rèino reçaup « la cigdlo d'or » q^m iè senaouod
lou Felibrige e 'm' acô pauso sus la tèstode Na Fdadelto de Gerdo U
joio de la pou<'rio. courouno d'ôulivié d'argent que porto l'iscripcioun
— 82 —
seguènto : A Filadelfo de Gerdo laprimo-flour dôu Gai-Sahé, grand'
joflourau dôu Felïbrige dôu 21 de mai 1^92, pèr Santo Estello, en
Arle.
Jan Bayôu fai clanti dous madrigau galant, un pèr la lauréate, un
pèr la rèino novo.
Na Mario Terèso vèn saluda lou pople en uno aloucucioun char-^
manto, pièi au bras de Mistral, cencho dôu riban d'Arle e bellocoume
Lauro, emé tôuti li dono e tôuti 11 pouèto que ié fan l'acoumpagnado,
vèn prene part dins Arle is àutri joio de la fèsto.
G DE M.
Aloucucioun de Sa Gràci Mario-Terèso de Chevigné, nouvello rèinC'
di Felihre i grand Jo flourau setenàri de i8W.
Ghausido pèr Na Filadelfo de Gerdo, envestido pèr Na Mario Gasquet,
sourreto incouneigudo de mi dos sorre celèbro, acète emé counfusioun
l'ur que m'es devoulu ; e gramàcie li galant pouèto de Prouvènço d'aquel
ôumage esmouvènt, rendu unicamen à la gràci de moun sèisse. Ges de
titre, es verai, me desigiiavon paureto, pèr vosto rèino de vuei. Noun
ai reçaupu dôu cèu que lou doun d'amira !
Pamens ause vous lou dire, e noun sènso quauco fierta: ame noste
car pais tout autant, bèn segur, qu'aquéli que m'an elegi o precedi en
Santo Estelle, tout autant qu'aquéli rèino que si noum resclantisson pèr
tout lou Felibrige, tout autant que vous-autre, o rimaire famous que
vosto presènci me porto crento, mai que vosto glôri, d'aquest vièi caire
de la Gaulo, a fa 'no tant grande patrio !
0, ma Prouvènço! terro di troubaire sabènt, reiaume d'Arle, t'ame
coume uno umblo enfant de ti campèstre.
T'ame pèr toun païsage, pèr toun istôri, pèr ti mounumen venera, pèr
tis avé de Grau, pèr tis ôulivié palinèu e pèr ti pouèto tant acoulouri !
T'ame pèr toun amo alarganto que boui e que reboui dins lis aigo dôu
Rose e dins lou pitre de Mistral, e pèr ta voues encantarello que cascaio
dins li branco de ti pin trefouli e sus li bouqueté de Mirèio !
Enfin, te siéu estacado pèr ma maire vivènto, sourtido de toun sôu, e
peréu pèr la cadeno mistico de mi rèire, que dormon souto ti pèiro cal-
cinado, e que n'en siéu lou darrier anèu.
— 83 —
E tu cigalo, ma cigalo dis alo d'or, simbèu poulit de moun reinage
passagié, de moun poudé inôufensiéu, siegues la bèn-vengudo sus moun
jougne : en fasènt de tu la patrouno pagano di pouèto, coume an bèn fa !
Semblablo i felibre que m'envirounon, siés caritouso de ti cant, âmes
tout ço qu'aman nousautre. l'eigagno que te refresco, l'aureto que te
brèsso, lou soulôu que te caufo: e tu tarnbèn, coume l'innoucènt rimaire,
eantes sènso saupre perqué.
Dempièi uno sequèlo d'an ta cansouneto moudèsto rend la routo pu
lôugiero au caminaire que pas^îo ! 0 cigaleto, évoques ni lou travai
achini pèr acampala fourtuno, ni l'austèro resoun : tu siés qu'uno bôu-
miano que trèvo dins li campai, mai tu pi3rsouairiques l'imprudènci elou
pantai, qu'enfanton à la longo lis acioun erouico ; tu rememôries tôuti li
bèlli causo inutilo — que nous assolon de la vido !
Lis Atenenco te metien dms si cibeladuro perfumado ; li femo de la
Chine te brodon e retrason subre si raubo de milanto couleur. léu, te
vole amaga subre un cor de chatouno, sus un cor nouvelàri, esmougu
simplamen pèr la recouneissènco e l'amiracioun di pouèto !
Dieu assouste la Prouvènço !
Dieu enaure lou Miejour !
Discours eadessias de Na Mario Gasquet, rrire-rèino di felibre.
Vaqui sèt an, sèt bèllis annado de ma vido. qu'ai passa au mitan de
vautre, aussant pèr vous, coume uno preguiero i dieu de la patrio,
l'ôulivié sant de la reiauta. Vuei vau descendre d'aquéu trône ideau
d'ounte ai countempla, emé lou fremin de mou a amo entiero, tout ço
que s'es ta de j^rand, tout ço que ses ta de bon, tout ço que s'es fa de
bèu, sus aquelo terro de Prouvènço ounte la simplo bèuta di femo, la
souleto roubuste.so dis ome, n'eu fan coume autant de temple vivent
dreissa à la glôri de noste grand soulèu, paire di meissoun e di libre.
Mai avans d'ana, tourna-mai, me mescla en aquéu pople de valent
ijueveseeici à moun entour, vole, en aquest lour, en fasènt mis
adiéu à la santo courouno, saluda, pleno de te is an que vènon, la
jouino Kèino que vai countunia li tradicioun felibreaco de nosto libro
Causo.
I Baus, lou jour que lou pouèto Marius André me courounè, coume
— 84 —
aussave pèr laproumiero fes la Goupo noslro, un grand cop de mis-
trau la vujè en plen cèu. Moun vestimen d'arlatenco n'a garda des-
pièi coume uno marco de sangglourious. E acô pèr iéu, dins aquéli
sèt an, es resta l'image de tout lou Felibrige. Bandi i quatre cantoun
dou mounde, espandi pèr la niistralejado dis idèio, es ana enebria de
joio e de liberta tôuti li pople de la terro.
Car, eu, lou Felibrige, es bèn l'evangèli dis ome nouvèu, en quau
dis touto la bèuta de viéure. Tout soun souclt es d'enaura la glori
de la vido, de nnanteni la santa de la raço, de défendre li dre de la
patrio, de moustrali devé de l'umanita.
Vaqui perqué, o felibre! lou Felibrige es lou fa souciau qu'apareira
is istourian de deinan coume lou mai impourtant d'aquesto desbaus-
sado de siècle. Falié trouva uno dôutrino que, sènso renega li tra-
dicioun, l'esfors, lou van3 di generacioun passado, se jitèsse pamens
emé tout l'enavans di pople jouino vers li reiaume de laveni. E n'es-
ti pas tout acô que lou cant de la Goupo nous crido dins touto sa
noublesso e dins touto soun energio ? D'aqui, vènon tôuti li mani-
festacioun de Nimes; d'aqui vènon subre-tout la creacioun d'aquéu
Museon Arlaten qu'es coume un pouèmo de pèiro, de moble, de
souveni, edifica pèr lou paire de Mirèio, de Galendau, de patroun
Apian. E d'aqui vèntambèa queli jôaini felibre volon, pèr lou triounfle
entié de la Gauso, se mescla à la vido publico di ciéuta, e nourri, pèr
eisèmple, d'idèio mouralo, de grand mouvemen pratique coume
aquéli di senjicat. Ali ! Felibre ! deman sara tout entié felibre noste
bèu pople de Prouvènço ! Es enfin décida à jita de coûtât tôuti li
farfantello vengudo de Paris. L'an proun bressa 'mé tout ac6 !
A proun susa pèr auboura tôuti li dès an un roucas de Sisife. A
près counsciènci enfin d'uno autro obro ounte es mestié que vague.
E aquelo counsciènci, es dôu Felibrige que la tèn e que la tendra.
Al vougu qu'uno voues de femo, dins madarriero ouro dereinage,
afourtiguèsse de tàlis idèio. Dins nôsti vilo, de noum de carriero o de
balouard demoron coume un testimèni que nàutri, li femo, is ouro
de dangié sabèn peréu acoumpli tout ço que demando lou grand devé
patriouti. Mai aman miés, pèr naturo, trena li couronne de flour e
lie lausié, quand nôstis ome revènon vincèire. Es à-n-éli de li mérita.
NA MARiO GASQUET.
— 85 —
LA RIBOTO DE SANT MARTIN
L'autre jour demandave à de viôii devoto
D'ounte vèn que, lôuti lis an,
Siegue deminche o jour oubrant,
Pèr Sant Martin se lai riboto.
Veici ço que m'an respoundu,
E me l'an tant bèn di que, ma fe ! l'ai creigu.
Nouvèmbre avié carga sa lourdo limousino;
Emé lou calabrun, uno aurasso malino
Se levavo dôu nord qu'empourtavo li gènt
E que vous coupavo la mino.
Se fasié tard, e, ni pèr or, ;ni pèr argent,
Degun n'aurié vougu passa la niue deforo
Gregnènro de mouri de tre,
Chascun, en s'amagantese boulant li det,
S'estremavo dins sa demoro.
Sant Martin,— à l'epoco, èro evesque de Tours, — .
Di paure, di malaut que i'avié dins sa vilo,
Aquéu vèspre, brave Pastour,
Revenié de laire lou tour
E d'escampa pèr cent, pèr milo
Li counsoulacioun, li secours !
Mai-que countènt de sa journado,
E dôu bèn proudiga dins aquelo tournado,
Moanta sussoun cliivau tout de nôu arnesca,
Anavo au trot vers l'evescat.
Subran rescontro un paure, un viéi que caminavo.
Apiela sus dos crosso, estrassa, mita- nus,
Que de fre tremoulavo, e de fam trantaiavo
E bèn tant palinèu que semblavo èstro au plus.
L'inlierme, vers lou sant. virant sa caro morno,
D'une doulènto voues ié demandé rôumorno i^
Aqueste, qu'èro generous/
Venié just de vuja sa bourso i malurous ;
lé soubrsvo pa 'no dardeno
Pèr traire à l'estroupia que fasié tira peno.'
L'evesque, alor, sènso tarda,
Desblouco soun mantèu qu'èro de lano puro,
Doubla d'uno caudo foururo
E de treneilo d'or bourda,
L'est rasso au mitan, n'enfouloupo
Lis espalo dôu paure vièi
Que remèrcio en plourant :... pièi soun chivau galoup©
Dôu constat dôu palais que dins l'oumbro aparèis.
A peno s'avié fa cent pas que la carriero
Fugue pleno de lôngui tiero,
De vôu de paure enfrejouli,
Chourmo de marcomau, troupèu anequeli,
Qu'avien rèn dins lou ventre, enca mens dins la biass©
E que venien vers noste sant
En aparant ensèn la man.
La Garita qu'es jamai lassso
De secouri qu n'a besoun,
ïspirè Sant Martin : « N'ai rèn dins lou pouchoun ,
Dis à-n-aquelo poupulaço,
« Mai vous couvide tôuti à veni prene plaço
« A ma taulo qu'aloungaren
« E mounte, se Dieu vôu, tôuti s'assoustaren
« Contro la lam e la jalado, »
Mie-chouro après, la troupelado
Di mendicant venié pica
A la porto de l'evescat.
Lou cousinié dôu sant, la tèsto treboulado,
Noun voulié li leissa rintra,
Disent que. pèr li restaura,
Èron trop noumbrouso assemblado.
L'evesque, fisançjus dins la bounta de Dieu.
Reçaupè li mesquin, li lougè de soun miéu,
— 87 —
E, ié pourgènt tôati li viéure
Qa'atroubè dins si tiradou,
lé recouman Jè de bên bèure
E de manja tout soun sadou.
Mai, o miracle ! o meraviho,
Aguè bèu. aquelo pauriho,
Béure e manja sa pleno fam
Ni, sus la taulo, lou pan blanc,
Ni lou fricot dedins lis sieto
Se demeniguèron d'un brin ;
Se n'atroubè bèn tant que li paure, à la fin,
N'en clatiguèron si saqueto.
Es aquéu miracle divin,
Apoundeguèron li devoto,
Queli crestian, pèr sant Martin,
Celèbron en fasènt riboto.
Castèu-Nôu de Gadagno. ipoulite vatton.
LIS ENGIANI MESURO
îè âôu Tapi, lou maçoun, anè davans lou Juge de Pas emé lou
<;k)uvarèu. Avien agu de brut, es pas lou mot, mai èron en desacord
à prepaus d'un oustau que lou Tapi avié basti pèr lou Gouvarèu e
qu'aqueste, parèis, voulié pas ié paga sènso ié rebatre quaucarèn.
— Moussu lou juge, digue lou Gouvarèu, i'ai paga tin-tin, roubin
8U8 l'ounglo tout ço que ié deviéu: tant soulamen que lou Tapi m'a
degaia un bèu saumié e ié rebate, coume de juste, sus soun comte.
— Se se peu dire de messorgo ansin ! rebequè lou Tapi, urousa-
men qu'estranglon pas! Ils eu, moussu lou juge, que l'a degaia soun
saumié es eu que l'a pourqueja, en parlant sens respèt; n'es qu'un
4)OU8iaire, acô vôu faire lou tustié e saup tout bèu just licheta •
f>oudo ^couwie uno cabro ! . . .
— 88 -
— VeguèD, veguèn, bràvi gèrt, faguè lou juge, pèr bèn feni fau*
bèn coumença, debacas vosto afaire e farai lou dre coume se dèu»
— Vès-eici ço qu'es arriba, autant verai coume me fan mouri un
jour, digue lou Tapi en levant la man. Avian auboura l'oustau dôu
Couvarèu e foulié mètre en plaçoli saumié pèr téulissa. Lou Couva-
rèu adus si saumié e se boutan tôuti dous à caneja. Atrouv; n d*uno
muraio à l'autro, lou Couvarèu me fara pas merti, dous pas, très
pasto-mourtié e quatre tiblo.
- Lou Tapi, ôublides très travès de det !
— As resoun.. e très travès de det... Mesure alor lou saumié e
qu'atrove? Qu'avié dous pas, très pasto-mourtié, quatre tiblo, très
travès de det e uno bono gamato de trop! Prene un gipas e cra 1
marque la gamato de trop. Alor lou Couvarèu vôu mesura à soun
tour, mai dequé fai, lou tarnagas, acoumenço de mesura dôu coustat
que iéu aviéu feni e atrovo, coume de juste, dons pas, très pasto-
mourtié, quatre tiblo, très travès de det e uno gamato de trop. Pren
un tros de gipas e cra' marco la gamato de trop de soun coustat.
« Moun ome, me fai, as resoun, avèn uno bono gamato de trop, z6u 1
prene ta rèsso e fasen lèu. » E iéu, ansin fôu, agante ma rèsso e
rasse ma gamato. Mai quau vous a pas di qu'aquel estôurina se
bouto, eu tambèn, à rassa la siéuno ! E quand n'en venèn à bouta
noste saumié en plaço, sian court d'uno gamato, pardienche ! Arc,.
moussu lou Couvarèu, vèn dire qu'es ma gamato que manco, que
deviéu pas la rassa, que i'ai degaia soun saumié !
L'afaire estent ansin claro coume uno aigc-boulido, lou juge dounè
resoun au Tapi. E lou Couvarèu n'en fugu^ quite pèr rassa un pasto-
mourtié à soun saumié que ié serviguè pèr la téulisso de soun pou-
ciéu que n'avié d'uno muraio à l'autro que dous pas, uno barioto e-
très tiblo !
C. THALET..
Vau mai emplega si terre que sis ami.
Di marridi teste lis avoucat fan bon soupa.
— 80 -
LIS OMK DE LA TERRO
LOU FELIBRE 7BAVAIAD0U
Anavian, un matin, de Sorgo à Castèu-Nou,
E moun ami Sauvan, la vèsto sus l'espalo,
Tout fiùr de soun capèu flambard à grandis alo,
Caminant lou front aut, toucavo pas lou sou.
La pôusso e lou soulèu. boutas, noun ié fan^pùu
A-n-éu, travaiadou, qu'à lesi se regalo
E di vers di felibre e di cant di cigalo,
Talamen que li niais dison qu'es un pau fou !
Mai saup proun qu'au pais depun noun es proulèto,
E legi de bon libre es tout ço que souvèto:
Entre milan sa femo e si chato, es urous.
De si det boufre, emé sa plumo païsano,
Fscriéu à-n-un evesque. e la noblo soutano
Charro filousoufio emé lou pèd-tt rrous !
LUCUN DUC.
A L'ESCOLO
Aqueste mes de mai passa, anère faire la vesito dis escolo de-
mouD cantoun. Car,sabe pas se lou sabès, siéu delega cantounau e es
pèrac6 que Moussu lou Menistre, i'aquàuquis an me mandé li paumo
d'acadèmi. Adounc anère, coume èro moun devé, vèire coume se
menavon lis afaire de nosto escolo. Lou mèstre èro au mitan d'uno
marmaio de mourvelous que d'îmi l'escoutavon o n'en fasien vejaire,
d'autre se pessugavon o s'escupissien contro, d'autre fasien envoula
de mousco emé labusco au quiéu, n'i'avié,di plus pichoun, que dour-
— 90 —
^ien sus si silabèro. E lou mèstre s'esgausihavo à ié faire la leiçoua
de geougrafio :
« Lis allemand, ié fasié, soun de-longo esta de rapiamus, e dins li
tèms passa soun vengu enjusqu'eici e n'an desvasta tôuti li pais dôu
Miejour, d'uni s'apelavon li Got, d'àutri, li Visigot, d'àutri. enfin, lis
'Ostrogot. Vuei touto aquelo raço de mangeiras a pèr capitalo un©
grando vilo que iédison Berlin... »
Mai lou mèstre venié de s'avisa que lou pichot Dodo l'escoutavo
pas e s'amusavo à escracha de tèsto de mousco entre dos feuio
blanco de soun caièr pèr vèire li bèlli flour qu'aco fasié, se revirè
vers éa e ié demandé :
— Veguen, Dodô, coume ié dison i gènt de Berlin ?
Dodo venguè rouge coume un grato-quiéu e respoundeguè sènso
parpeleja :
— Ié dison li Berlingot !
LOU CASCARELET,
UN BON AVIS
Sus V Alcool de Mento de Ricqlès
Au gros de l'estiéu, quand arribas dou travai o d'uno courso un
pau longo, que la set vous estranglo e que sémblo q<i'avalarias lou
Rose, fau prendre dès gouto d'Alcool de Mento de Ricqlès dins un
vèire d'aigo sucrado. Ac5 calmo li set e refresco subran. Es un béure
delicious à la bouco, bon marcat e qu'assanis l'aigo.
S'avès uno endigestioun, un lourdige, un mau de cor, la dissen-
tarié o la colerino, aguès pas pou de n'en trop mètre : un cuié vous
garrira sus lou cop.
Servès-vous-n'en pèr vous lava li dent, la bouco e tout lou cors, e
veirés lou bèn-èstre que n'en seguira.
En tèms d'epidemio es endispensabla de n'avé sa prouvesioun
dins 1 oustau e li gènt que van sus mar sabon que fau pas Tôublida.
Soulamen... soulamen avisas-vous que la moulo porte bèn lou
noum de Ricqlès.
LOU MKGE DI FKLIBRE.
— 91 —
LA. GLÔRI
A Charloun dôv Paradou
Non nmnis mcriar,
Horace.
Li gènt de Paradou, aaii, m'an vougu dire,
(Sabe pas s'es de bon,
O s'es, tout bounamen, istôri d'un pau rire)
Qu'aro qu'avès li font,
Pantaies que metran, en relèu,' sus la plaço.
Au mié d'un pedestau,
"Toun medaioun d'aram, de fàci, bèn en plaço,
Pas liuen de toun oustau.
Verai, n'i'a mai que d'un que n'an pas t'a grand causo,
E de pichot renouiu,
De quau vesèn escri, grava sus uno lauso,
Lou noum — 'mai lou prenoum —
Blanc e blu, Hame-nôu bateja li carriero,
Pouliti, parvengu...
M H diras que, pèr tu, la causo es pas pariero,
Que siés bèn coutieigu.
Lou sabel lé fai rèn ! en fraire iéu te parle,
0, de toun Paradou,
Portes sèmpre emé tu dins lou reiaume d'Arie,
La joio au terradou.
En bèn! es pèr acù, que te fau resta sage
En cantant ti cansoun,
Gardo toan bon renoum La vido es un passage
Ounte tout es leiçoun.
— 92 —
Gardo-lou, toun renoum d'ami e de feiibre,
Urous dins toun endré,
Canto l'amour dôu champ. Païsan fier .e libre,
Sèmpre camino dre.
E tout en barrulant, plega dedins ta loupo,
Alin dins lou Trebon,
Cerco pèr t'ajuda à te faire la soupo
Uno femo de bon.
Vaqui ço que fau faire ! Laisso ista 'qui la glôri,
E planto ti maiôu.
Vau bèn miés, à l'oustau, dina d'un caulet-flôri,
0 tria si faiôu.
Que de revasseja d'un medaioun de tolo
Que pau saludarien,
E que quàuqui gandard, en sourtènt de l'escolo,
Belèu aqueirarien 1
Sant-Roumié — Oustau di Conse. — ôutobre 1899. marius girard.
PIPO-MOUST
Benezet de Sarragan èro traçaire.
Proche de la peiriero ouDte travaiavo, amount davans Sant-Pau,
avié 'n cantoun de terro, e, dii)s aquesto terro, un pichoun maset,
pichoun, pichoun, — quasimen uno cabane. Basto ! seiéloujavo pa-
mens, e ié loujè peréu sa mouié, quand espousè Nenio dôu Redoun,
lalentihado de Vau-Petiero.
Pèr quau counèis un pau il gènt de nocun endré, noun es besoun
de dire que, dins la fainiho di' Sarragan, — tout de brave mounde, —
i'a degun que fougne à la tisane de selèmbre. Benezet, digne saga-
tun, tasié ounour à si davancié e mantenié lou bon renoum de la
raço.
— 93 —
L'endeman de soun mariage, lou matin, Benezet dis à sa mita:
t Es vuei dimècre, parai?
— 0, dimècre
— Eh! bèn, faudrié, sènso perdre tèms, ana querre à la vilo de
prouvesioun pèr nous mena 'njusqu'à dissate, que sian liuen, eici,
e poudèn pas faire lou viage tôuti li jour. Dos fes pèr semano, sufls:
ansin ai toujour fa, iéu, en eslènt juvenome.
— Alor, dequ'aduse ?
— Vaqui d'argent, d'abord. Aro, prene lou grand cabas au cavihié,
e veguen, ensemble, de qu'avèn besoun pèr nosto miejo semanado.
— T'escoute.
— Proumieramen, de faiôu blanc. Lis âmes ?
— Iéu, ame tout.
— Bon ! Dos liéuro de faiôu blanc.
— Marcho pèr dos liéuro.
— Pièi, uno liéuro de vermichèlli ; pièi unolevadeto... Pièi, dequé
mai?
— Uno dougeno d'iôu. N'en fau toujour dins un mas : ac6 's uno
ressourso, pèr se quaucun venié nous vèire e faugaèsse crèisse lou
dina.
— As resoun : uno dougeno d'iôu. Après?
— Après, un quarteiroun de froumage. De quente vos ?
— Me fai rèn.
— Prendrai dôu trouca. Après, de café...
— 0, de café, capoun de noum !
— Nous n'en faudra dos ounço, em' uno liéuro de sucre.
— E lou pan? Noun fau ôublida lou pan. Prene-n'en quatre kilo.
"Crese qu'es tout. Ah ! gus de sort ! de vin? Nous n'en faudra très
pechié.
— Aurai ma bono cargo, sabes ?
— Hôu ! faras dous viage, se pos pas pourta lou tout dins un soulet ».
Nenio despènjo lou cabas, arrapo uno grando boutiho, que plaço
dins uno saqueto, mando nu mirau un pichot cop d'iue, s'arrènjo un
pau lou tignoun e li fanfan, e se preparo à sourti.
Benezet l'arrèsto.
« Escouto, ié fai, aduras qu'uno liéuro de faiôu, noun pas dos.
Tambèo faren, e prendrai quatre pechié de vin, en-liogo de très: un
raoussèu de mens que mange, un cop de mai que bègue, acô tapo acô.
— Es entendu : disen dounc uno liéuro de faiôu e quatre litre de
vin?
— 94 —
— 0. E prene dôu bon, enc6 de Jaquetoun, dôumaci lou sermc
pas tant que lis autre. L'auses ?
— Ac6 's di ».
E Nenio mando la man à la cadaulo.
« Ah ! dis lou traçaire, à prepaus, m'es avis que tant se passariafi
àe vermichèlli : la soupo de pan es bèn autant bono, que?
— Oh ! iéu, m'es egau.
— Eh! bèn, vai, lèisso toun vermichèlli, croumpo encaro un pechié
de gros blu : nous n'en fara cinq. Tè, pause la boutiho, e porto
aquesto damo-janeto, que tèn just cinq.
— Goume voudras ».
La novio, qu'avié lou caratère bèn fa — lou vesès — quito la
grando fiolo sus la taulo, mes la meirino dins la saqueto, e s'esquiho.
(( Ai réfléchi, fai tout d'uno Sarragan, en ié sourient après: lou
froumage dôu Grouiero, acô 's de pan emé de pan.
— Alor, n'en vos ges ?
« Bèn, noun, ma migo, ges de froumage. D'aquest tèms, pièi, que
creses , au bout de pas dous jour vèn rede coume de vièii simello.
Devino que fiire: en plaço, aduse uno fiolo de mai.
— Benezet, m'es vejaire que, tout aro, auren proun pèr béure...
— Agues pas peu, lou vin se gasto pas: au countràri, dôu mai
vèn vièi, dôu mai vèn bon.
— Pensariés-ti de lou cacheta e de l'encafourna dins la croto?
— Anen, vai, te mouques pas dôu mounde... Adounc, vaqui uno
boutiho que métras dins to m cabas. Fau que la damo-jano fugue
souleto dins lou sa, qu'autromen poudrié s'esclapa. »
La Redouno fai coume soun ome i'avié di, pren lou cabas de la
man drecho, lou sa de la man gaucho, e velaqui en camin.
Avié pancaro fa quinge pas, que Benezet la sono.
« Nenio !
— Que t'arribo mai ?
— Ai réfléchi, ma migo.
— Ah !... me sèmblo que réfléchisses pas mau, aquest matin, e te
sabiéu pas tant ome de tèsto. Quand te pren, te duro ?
— Ve, ma chato, emé sièis iôu, i'a pèr vèire veni : se fai pas tant
souvent d'ôumeleto... E pièi, saren pas lèu à dissate? Segur, d'uno
dougeno n'aurian trop : croumpo-n'en que sièis, e mete un pau de
tencho en subre.
— Mai de bounboun ? Viedase! mignot, parèis que vos pas mouri
lie la pepido 1
- «J5 —
. — Ah ! sabes pas, tu, ço qu'es de rebouli de la set, quand trâvaias;
à la ràbi dôu soulèu. l'a ges de parié suplice. Dieu d'acô te préserve
ma pauro bello 1
— Basto 1 auras ti sèt litre pèr te lava lou gousié.
— Bon. E lou viage anara miés ansin.
— Adounc, aquesto fes, èi de bon, e pode m'en ana?
— 0, pos parti, vai, ma caio *.
La bravo femeto pren uno autro fioio, que fourro dins lou cabas.
•mé la proumiero ; arrapo mai soun cabas d'uno man, la saqueto à la,
meirino de l'autro, e la vaqui endraiado.
Goume viravo au bout de la sebisso, s'entend crida tourna-mai : *
« H6u ! Nenio! hèu I
— Qu'es mai eiç5 ?
— Enlorno-te d
La paciènto — oh ! que l'èro, paciènto ! — ôubeiguè.
€ As belèu mai réfléchi.
— 0. De la mita d'uno levadeto, entre dous crestian, n'i'aura mai
que ço que nous tau pèr un repas. Manges pas forço, tu, nimai iéu.
D'uno entière, n'en veirianjamai la fin. Fai-te baia, enc5 de Ram-
pant, uDo mita soulamen de couiadello...
— E, vers Jaquetoun, encaro uno mouleto d'elissir, que?
— L'as devina Oh! quet esperitoun !
— Escoulo : eiç5 nous fara vue pechié. Es pamens pas pèr amoula
toun escoudo, ni pèr trempa la soupo, que me fas carreja touto aquelo.
tencho. Vese que, tout-aro, auren pas grand causo pèr mastega.
Ve, moun ami, ame gaire de basti à pèiro seco; mai, de basti sènso
pèire, ai cregnènço que la muraio s'escagasse.
— N'agues p6u de rèn. Prene l'autro damo-jano, qu'a la ganso
roujo : acjuelo tèn dès litre, e saras pas tant embarrassado que de
trimbala de boutiho.
— Goume voudras.
— Vau miés faire ansin.
— Marcho pèr ansin ».
E Nenio enrego mai la draio.
Au bout d'uno passade, que caminavo bèn tranquilo, ausomai la
Youes de soun ome.
t Escouto, que !
— T'escoute.
— Vène eici I
— 96 —
— Alor, de-qu'as mai Founja? Vos bessai ges de café,
— l'as mes la maa dessus dôu proumié cop.
— E, coume à l'abitudo, ramplaçan lou café pèr de moust, parai?
— Oh! ma raio, que siés uno femo senado ! e coume as lèu sesi
îi causo! Acô 's un plasé, noun pas aquéli gènt mai espés que de
muraio mestresso.
— Adounc, n'as plus rén à-n-apoundre à ti litanio ?
— Nàni, ma ponlido, senoun uno poutouno que te farai sus ti
gauto moufle to, se vos...
— Lèvo-fe, Jèvo, emé ti poutouno. Se ma facho èro uno coucourdo
pleno, dise pas que noun te i'amouréeses vouiountié... j>
Finalamen, la femelle s'adraio mai.
Coume anavo disparéisse dins l'an lano de pin de Sant-Pau, Sar-
ragan ié lando après.
« Nenio ! hou ! Arribo eici, que te parle 1 »
Aqaesto viro bndo.
(( Qu'es mai eiço, vejan ? N'i'a pancaro proun, d'aquéu senôdi? Fa-
riés perdre paciènci à-n-un sant, à la fin !
— ï'encagnes pas, ma chato : i'a rén de plus laid à vèire qu'uno
femo qu'a la maliço... Vejeid l'iléio que m'es vengudo : dou mou-
men qu'auren ges de catè, poudren bèn se passa de sucre.
— Alor, fau mai leissa lou sucre enco Jôu Figouloun?
— 0, ma mio. Aro, coume la meirino que tén dès litre, gansaiariô
'mé nèu, e treDoularié la bevènlo, la faras emuli...
— Escouto, moun ami, belèu me sounaras mai, se 'n-cop siéu ea
camin. Pènso miés, réfléchisse e!'Caro un pau Auren, crese, trop
de pan : vue liéuro pèr ties jour, que n'en dises?
— Oh ! as resoun, ma flsto : n'aurian de résto, e vendrié dur.
— Eto.
— De siéis liéuro. n'i'a tant que fau pèr jusqu'à dissate.
— Es ço que me semble.
— Mete un litre de piancho de mai, em'aco belle fioido.
— Mai te vos dounc nega la fruchaio ?
— Taiso-te ! Sibss pas que i'a rèn que soustèngue coume lou vin? i>
Neniu, e lï un sourrire flaet, arregardè Benezet dins lou blanc dis
iue.
c( 0, moun béu, tagué, o, i'a rèn que vous soustèngue miés: mai, à
la forço de vous sousteni, piéi, vous cabusso... »
E. MARREL.
- 97 —
CHAPITRE XXVI DE LA GENÈSI
1. Mai estent sus la terro vengudo uno famino, après l'esterileta
qu'èro arribado dintre li jour d'Abraham, Isa s'ecanè vers Abimelèc,
rèi di Filistin, en Geraro.
2. E i'apareiguè lou Segnour, e ié digue : « Davales pas dins
l'Egito, mai tèn-te siau dins la terro que te dirai.
3. Aqui espaço-te, e sarai emé tu, e te benesirai ; car à tu e à ta
raçoiéu dounarai tôuti aquéli pais, acoumplissènt lou sarramen qu'ai
fa à-D -Abraham toun paire.
4. E multiplicarai ta raço coume lis estello dôu cèu; e darai à ti
descendent tôuti a )uéli pan; e saran benesido en ta poustenta tôuti
li nacioun de la terro,
5. Pèr amor qu'Abraham a ôubeï à ma voues, a ôusserva mi pre-
cète e mi coumandamen e a garda mi lèi e mi ceremounié. »
6. E Isa coume acô demourè en Geraro.
7. E quand lou questiounavon lis ome d'aquéu li6 sus la siéu femo,
respoundié: a Es ma sorre ». Car aprehendié de dire qa'èro elo sa
mouié, cregnènt que lou tuèsson, de cop que i'a, sus l'estigariçu
qu'èro un bèu trcs de femo.
8. Au bout de quauque tèms qu'aguè demoura aqu', veici qu'Abi-
melèc, loa rèi di Filistin, en regardant pèr la fenèstro, lou veguè
que jou avo emé Rebeca sa mouié.
9. Elousounè e ié digue: « Es tout clar qu'aco 's ta femo. Pèr
qu'as menti, la donnant pèr ta sorre? » Respoundeguè : « Ai agu p5u
de mouri pèr rapoit à-n-el> ».
10. E Abimelèc digue : « Perqué nous n'as fa encrèire ? Aurié
pouscu, quaucnn dôu pople, avé afaire emé ta femo, e adusiés sus
nous-autre coume ac6 un grand pecat d. E couraandè à tout lou
pople, disent.:
11. a Quau toucara la mouié d'acjuel ome, eu de mort mourira ».
12. ha semenè dounc en aquéu terraàou, e lou même an ié faguè
d'un cent : lou Segnour lou benesiguè.
13. E s'enrichiguè l'ome, e anavo proufichante s'apadouïssènt que
mai, bèn tant que venguè forço drud,
14. Aguènt de capitau d'avé, e de manado, e de nieinado tant-e-
tnai. Enjalousi d'acô, li Filistin
15. Aturèron tôuti li pous qu'avien cava pèr tèms li servitour d'A-
'braham boun paire e lis empliguèron de terro;
7
- 98 -
16. Talamen qu'Abimelèc ié digue à-n-Isa : — oc Retiro-te d'emé
nous-autre, pèr-ço-que te siés fa forço mai pouderous que nautre »»
17. E'm' ac6 eu s'enaDè, e veDguè, pèr i'abita, au gaudre de Geraro.
18. Tourné cava lis àutri pous, qu'avien cava li serviteur de soun
'-paire Abraham e qu'à sa mort li Filistin avien autre-tèms atura ; e li
noumè di mémi noum que i'avié douna soun paire.
19. E fouseguèron dins lou gaudre e atrouvèron l'aigo vivo.
20. Mai coume i'aguè 'no rioto entre li pastre de Geraro e li pastre
d'Isa, qu'aquéli disien : « L'aigo es nostro >, eu apelè aquéu pous
lou Pous de la Garrouio.
21. Pièi n'en cavèron un autre; e coume pèr aquéu aguèron mai
de brut, eu l'apelè, aquéu, lou Pous de la Malamagno.
22. Estent parti d'aqui, fouseguè 'n autre pous — qu'aquest cop
res ié cerqué reno. Pèr aco ié donné lou noum de Pous de Larguesso,
en disent : « Lou Segnour aro nous a relarga e fa crèisse sus la
terro».
23. E d'aquéu 115 après mountè en Bersabè,
24. Ounte i'apareiguè lou Segnour la mémo niue, e que ié digue :
« léu siéu lou Dieu d'Abraham toun paire, agues pas p6u, siéu emé
tu ; e te benesirai e farai coungreia ta raço, per amor d'Abraham
qu'es esta moun servent. »
25. E pèr acb aubourè 'n autar aqui e, envouca lou noum dôu
Segnour, estendeguè sa tèndo, e coumandè à si servent de fouire un
pous.
26. Mai coume à-n-aquéu lio venguèron de Geraro, Abimelèc
em* Oucouzat — qu' ac 5 'ro soun ami, e Ficol, generau d'armado,
27. Isa ié parlé coume eiçô : « Pèr dequé veués vers iéu, d'abord
que me poudias plus vèire e que m'avès bandi de vautre? »
28. Eli respoundeguèron : « Avèn vist qu'emé tu i'a lou Segnour e
pèr ac6 nous sian di : l'ague entre nautre sarramen e nousen alianço,
29. Pèr que nous fagues ges de mau, coume nàutri qu'avèn rèn
touca de res di tiéu ni rèn fa pèr te nouire, mai qu'en pas t'avèn
chabi 'mé la benedicioun de Dieu. »
30. Adounc ié dounè 'n bèu festin e, après manja e heure,
31. De matin en se levant, se juréron alianço. E Isa pacificamen li
leissè tourna à soun endré.
32. Vès-eici que, lou même jour, li serviteur d'Isa venguèron i'a-
nouncia la nouvelle dôu pous qu'avien cava en disent : ce Avèn trouva
Taigo ».
— 99 -
33. D'ounte aquéu poas, l'apelè Ahoundànci ; e lou noum qu'à la
vilo s'es douna es Bersabè, enjusquo à l'ouro d'iuei.
34. Mai Esaû, eu, avié près dos femo : Judit, qa'èro la fiho de
Beèri, Heten, e Basemat, fiho d'Eloun, de la mémo encountrado,
35. Que tôuti dos s'èron mancado envers Isa e Rebeca.
r. MISTRAL.
VESIOUN CRESTIANO
A Madamisello Piereto Sourèu, fiho dôu decan di gardian
camarguen, pèr soun maridage.
La crous embessouno
Li cor plen d'amour ;
A si pèd, toujour,
Se fan de poutouoo.
E, dins sa belour,
L'amo s'abandouno
A l'espèr que douno
Rai de sa clarour :
Pèr elo la vido,
D'arrounze elafido,
S'amelicousis.
En man flour e frucho
Triounflon di lucho :
D'amount trelusis!
Aucèu dins l'aire
De toft cassaire.
— 100 —
LA GEREBRINO
Counsèu contro la Migraine,
l'a-ti rèn de pu desagradable e peréu de pu doulourous qu'un acèa
de migraine, de nevralgïo, de roumatisme, subre-tout en vouiage, o
lou vèspre se sias en coumpagno o quand voulès ana au tiatre, o,
pèr quauco afaire, à-n-un rendès-vous endispensable ? Un simple
courrènt d'èr, uno marcho fourçado, un fre que vous suspren, vènon
reviha li doulour o lis ôucasiouna.
Eh ! bèn, munissès-vous d'un flacoun de Cerehrino emé soun
flacoun de pocho, em'aco sarés tranquile. Uno simplo doso, uno gour-
jado. fai disparèisse subran l'acès lou pu viôulênt emai li courbaturo
venant d'uno grand fatigo, d'un surmenage o d'un refrejamen.
La Cerehrino agis mervihousamen contro li nevralgïo dôu visage,
d'entre-coslOy roumatismalo e sciatico, contro li lourdun venènt de
l'estouma e contro li coulico mesadiero.
Poudès trouva la Cerehrino enc6 de tôuti li farmacien e dins tout
pais autant bèn qu'au depost generau enc5 de Ougèni Fournier
<Pausodun) 21, rue de St-Pétersbourg, à Paris.
Lou près dôu flacoun à Paris es de 5 fr., aquéu dôu mié-flacoun,
de 3 fr., e pèr lou precious flacoun de pocho es 3 fr. 50.
LOU MÈGE DI FELIBRE.
UENDOURMIDO
Èr : La Sérénade d'elle à lui.
Uno chato belle, D'àutri chato venien Ja vèire,
Vestido à demie, Em' un èr escarabiha,
Dins de flour nouvelle sa teste en pendeulant à rèire.
Plan-plan s'endeurmié; Aurien veugu la reviha :
De soun alenado, Leissés-la deurmi,
De bouquet frounci jé^ gi^u seun ami.
Partien à pougnado,
Dirias 'mé semci ;
— lOi -
Refrin
En estent qu'èro endourmido
Dins li flonr,
Senteguère, alor, ma vido
Reflourido
Pèr toujour ;
D'auceloun entre li broundo
N'entendiéu,
Pèr elo, traire à la roundo
Si piéu-piéu.
Moun Dieu,
Se poudiéu,
Regarda la bello bloundo,
Dourmi 'mé iéu:
La bello bloundo (hisl
Qu'amariéu.
Dins sa man moufleto :
Tenié, poulidet,
Un clôt de viôuleto
Entre si dous det.
Dins l'autro uno roso
Encaro en boutoun :
De sa bouco roso
ravie fa 'n poutoun.
Revihessias pas moun amigo,
Quonro soumiho me fai gau,
Trasès liuen d'elo lis ourtigo
E li pounchoun di panicau.
0 bello que siés 1
Ansin saras mies.
Liuen de sa demoro
Vouguè s'en ana.
L'enuei la devoro
Dévié tresana...
Mai rescandihado'i
La poun de si rai,
S'entorno esfraiado,
Dins l'erbo se trai.
Au clar d'uno luno pourpalo
Trantaiant dessouto un cèu blu
Vesènt si dos làrgis espalo,
Alor aguère li berlu
Entre jour e niue
M'avié près pèr l'iue.
Ai ! lou cor me manco :
Me vèn un tramblun,
Dessouto li branco
Passo un revoulun ;
Pièi, d'aquelo fiho
Tout pèr iéu requist,
L'auro la reviho
Sènso m'agué vist^
S'ai de fes ma parpello umido
Après avé tant souspira,
Es qu'aquelo bello endourmida
Jamai emé iéu dourmira.
Plus de bon moumen,
Ai de pensamen.
CHARLOUM RIÈU,
— 102 —
PROULOGO DE LA. TERROUR BLANCO
Libre tresen di Rouge dôu Miejour.
Quand tournère, après li vacanço, au pichot semenàri de Santô-
Gardo, ounte mi bràvi parent voulien, coste que coste, me teni em-
barra, fuguère plus dins la divisioun di pichot, passère dins la divi-
siouQ di mejan. E coume ère devengu, dôu cop, un dis encian, mi
cambarado me noumèron « mèstre di jo ». Ero, ac5, uno founcioun
proun envejado : d'abord èro iéu que distribuïssiéu li jo, boulo, quiho,
paumo, à la coumençanço de chasco recreacioun ; pièi aviéu la elau
dôu pichot membre ounte h teniéu rejoun. E i'anave quand vouliéu
dins aquéu pichot membre, me i'empesteUve dedins, e quant de cop,
d'enterin que li cambarado èron à l'estùdi, lou nas dins si diciounàri,
iéu, bèn tranquile dins moun recàti, me regalave d'uao bono oebo o
dôu blanc d'un pôri rafla dins lou jardin poutagié de moussu Trou-
chet l'economo ; e pièi i'atubave ma pipo de cano bourado de ramo
de tartifle e même de cop un bout de cigaro de taba qu'un esterne
avié rambaia long dôu camin en venènt à l'escolo e me n'avié fa
présent.
Mai qu'acô : m'avien nouma sacrestan de la Goungregacioun de
Sant Louis-de-Gounzago 1 Vaqui mai uno founcioun que me caus-
savo, m'afranquissié de dos mita d'estiiii, dosouro de mens de travai
que l.s autre! Lou matin leissave Virgile pèr ana servi la messo de
moussu rabat Jan e lou vèspre leissave la gramatico de moussu
Lhomond pèr ana atuba li cire de Tautar de sant Louis-de-Gounzago
dins la capello ounte s'acampavon, à la fin de l'estùdi, tôuti li coun-
greganiste. E coume desfènso èro facho d'agué d'alumeto dins li pôchi,
tôuti li vèspre anave aluma moun mouchoun à la cousino e èro rare
que lou cousinié, que ié disien Pradello, noun me baièsse quatre ôu-
livo, o très nose, o uno poumo, tout de boni cause que grignoutave
dins lou membre di jo.
Bèn mai encaro ! Moussu l'abat Flechaire, noste mèstre d'estûdi,
me vesènt ansin afougae bèn estila pèr aquéli pichôtis obro, e pièi
aguènt touto fisanço dins iéu, me noumè Mounitour ! Ah! eiç6 èro
pas uno founcioun de clico-nico. Mounitour ! acô nous boutavo quasi
parié emé li proufessour. l'avié cinq o sièis Mounitour dins chasco
divisioun. Quand lou mèstre d'estûdi viravo lou pèd, èro li Mounitour
— 105 —
que surveiavon à sa plaço, e avien lou dre de puni 1 Ero éli qu'avien
lou aiuen d'ensigna lou catechime i cambarado e de ié faire dire li
preguiero de VA^igelus à mie-jour e dôu Benedicite à chasque repa».
Chasque Mounitouravié un roudelet de dès o douge pichotque, au
courrènt di permenado dins li champ o sus la mountagno, quitavon
tout-d'un-tèms la recreacioun au signau que dounavo lou Mounitour
en picant di man e venien se renja à soun entour. Ac5 s'apelavo la
counferènci. D'abord se recitavo lou capelet, pièi lou Mounitour pre-
nié la paraulo e fasié uno prechôiosus lou sant dôujour o sus lafèsto
de la semano o sus tout autre sujet reUgious que chausissié.
Li pichot canbarado l'escoutavon o l'escoutavon pas; segur Tes-
coutavon pas, i'avié tant de bestiolo que boule^avon à l'entour, de
grihet que sautavon, de parpaioun que vanegavon, de fournigo que
fasien ia proucessioun, s'enchauvien bèn de la counferènci enfetanto
dou Mounitour, li pàuris enfant qu'avien que dos miejo journado pèr
seraano à passa dins li champ souto h grands aubre emé li bràvi bes-
tiole dôu bon Diéu.
Me n'avisère bèn, iéu, que m'escoutavon pas, quand, assetasus un
clapié, ié fasiéu moun eermoun en tenènt mi mino coume un curât
dins sa cadiero. Vesiéa bèn que prechave dins lou desèrt. Sus dès
enfant qu'èron à moun entour, l'un espinchavo sus lou roure vesin
uno cardelino que venié de se ié pausa, l'autre regardavo, estouoa,
un bouscatié que toumbavo à cop de destrau un pin alin de l'autre
constat de la coumbo e se vesié que l'enfant èro entriga de n'ausi
lou brut dou cop de destrau que quand l'ome l'aubouravo sus sa tèsto
pèr pica, d'autre countavon e recountavon si goubiho dins si p5chi.
Basto, tôutis aquélis enfant espinchavon quaucarèn d'aquelo belle e
grande nature, e téuti. à plen poumeun, alenaven li senteur dis espi e
di mentastre qu'escraciiavian soute nosti pèi. E ma prechoie li des-
tourbavû, lis enfetave, e se languissien que feniguèsse pèr ana mai
courre e jouga dins lou campèstre ôudourous.
Vesènt acè, cercave téuti li biais pèr faire teni pause k l'esperit
vagabound e beulegoun de mi jouioi cambarado. Mai aviéu bèu alisca
mi prechoie e lé parla di vertu di plus grand sant dôu Paradis. Rèn
ié fasié.
Un bèu jour ra'anère avisa de ié preumetre, se veulien èstre
atentiéu, la fameuse istèri dôu pichot Pa?calet, l'enfant de la Patine,
que fugue éublija de quita lou vilage de Maiamert à l'âge de quinge
an e de fugi en Avigneun, pièi à Paris, pièi dins lis armade de l'era-
peraire Bonaparte, pèr s'escapa dis àrpie d'un meichant eme que iô
— 404 —
disien Surto, qu'èro lou gardo dou marqués d'Ambrun e que vouliê-
lou tuia !
Aviéu estaca la saumo ounte falié. Aquelo istôri de Pascalet lou
pichot paure e de Madamisello Adelino, la fiho dou marqués que lou
secourissié, lis esmeravihè entre que l'aguère acoumençado. A la
permenado se languissien que fuguèsse Touro de la counferènci. Entre
que picave di man, arribavon à moun entour coume uno couvado de
perdigau, espinchavon plus lis aucèu que passavon, ni-mai 11 prou-
cessioun de tournigo que fasien de rego negro sus li draio, se tenien
tranquile coume d'ange e recitavon lou capelet emé lis iue beissa, es-
coutavonmoun sermoun em' uno atencioun que fasié gau de vèire.
Pièi, sènso que moussu l'abat Flechaire se doutasse de rèn, ié coun-
tavo un pau de la famouso istôri de Pascalet e de l'Adelino.
Lou proumié cop ié diguère la grande misèri de Pascalet e de
Pascau e de sa maire la Patino qu'èron louja dins uno cabano, sus li
terrodou castèu de la Gàrdi, e que manjavon tout l'an que de pan
nègre pasta emé de farineto de favo, d'agland e d'erre I Ié diguère
perqué aquéu meichant gardo dou marqués d'Ambrun voulié tuia ,
lou paure pichot Pascalet, e coume alor aquel enfant abandouna fugue
oublija de fugi en Avignoun, e coume lou bon Priéu de Malamort.
l'ajudè à se sauva e ié dounè très escut pèr faire. soun viage, em' «no
letro pèr lou recoumanda au canounge Jausserand d'Avignouu. Mai
quand lou paure pichot, aguènt camina toute la niue e un tros dôu
jour, vouguè se présenta au canounge d'Avignoun, aqueste vouguè
pas lou reçaupre e lou faguè traire à la carrière ! Alor ié diguère la .
désespérance de Pascalet quand se veguè ansin rebuta, soulet, aban-
douna dins la grande vilo ; e mi pichot cambaraJo que m'escoutavon
n'avien tôuti li lagremo is iue ; mai ié boutère un baume au cor quand
ié diguère que s'atrouvè un brave ome que ié disien Vauclar, que
lou reculiguè, lou mené à soun oustau e fugué aculi coume s'èro esta,
soun enfant, pèr sa femo que ié disien Lazuli...
Aquéu jour n'i'en diguère pas mai. La counferènci avié proun
dura. Lis àutri Mounitour avien acaba si prechoio que nàutri erian
encaro aqui. Se moussu l'abat Flechaire s'èro ana avisa que ié coun-
tave uno istbri de la Revoulucioun ! Foulié bèn se garda d'acô 1
Pamens, très jour après, quand retournerian à la permenado, fau-
guè lèu-lèu lou reprendre lou fiéu d'aquelo istôri. Reciterian que la
mita dôu capelet e ma prechoio fugué courte. Car, fau lou dire, iéu
tambèn aviéu mai de goust à ié faire lou raconte dis auvàri de Pasca-^
let e de l'Adelino qu'à recita de Pater e d'Ave.
- 105 —
Aquéu jour li faguère ferni de pôu, quand ié diguère qu'aquéu.
meichant Surto avié feni pèr destousca lou pichot Pa>calet en Avi-
gnoun e Tavié aganta un jour que Vauclar i'èro pas e l'avié embarra
dins uno croto sourno pèr lou faire mouri de fam !.. Urousamen la
damisello Adelino venguè lou deliéara dios lou courrènt de la niue,
e Pascalet retourné vers Vauclar, e louti dous s'enroulèron dins lou
bataioun marsihés que mountavo sus Paris pèr assieja lou rèi dins,
soun castèu e abouli soun trône.
Es eici que moun istori devenié mai que mai terriblo e que mi
cambarado se sarravon de pôu lis un contro lis autre en fasènt la
car de galino.
Lou meichant Surto em' uno garno que ié disien la Jacarasso,
s'èron assoucia em' un couquin que ié disien Galisto pèr faire péri la
pichoto Adelino quavié fa sauva Pascalet, e alor venien li massacre,
lis assassinat, li batèsto, la guihoutino, l'AJelino abandounado de
niue, souleto dins aquéu grand Paris emé Galisto e Surto, e la Jaca-
rasso que ié courrien après pèr Tescoutela.
N'ère aqui de moun istôri quand moussu l'abat Flechaire piqué
sus soun breviàri pèr anouncia la fin di counferènci. Quasimen, mau-
grat lou signau, moun roudelet se sarié pas esparoaia sus la garrigo
pèr reprendre lou jo di barro o de la raan-caudo. Mai moussu Fie-
chaire se sarié alor douta de quaucarèn, sarié vengu escouta moun
sermoun. Pecaire ! quente escauféstre sarié pas esta ac6 1
Donne se dessep rerian, quau courreguè d'eici, quau courreguè
d'eila ; mai lis un après lid autre revenien curions me vira à l'entour
pèr me demanda ço qu'anavo arriba à l'Adelino :
— Que! te donne uno baudufa se me dises courae l'Adelino faguè
pèr se pas leissa aganta.
Un autre me fasié :
— Te baie aquelo grosso pougnado de goubiho se vos me dire
soulamen se lou meichant Galisto l'agantè mai !
léu quincave pas. Noun me leissave tenta pèr uno baudufo o uno
pougnado de goubiho. E pièi, auriéu fa de jalons.
Tambèn, à la perinenado venènto l'esperavon coume la Diéu-gràci,
l'ouro de macounferèci.
Ah ! me n'en rapelarai enjipsqu'à moun darrié badai d^aquelo
permenado !
Ero Ion dijôu de la semano de Toussant. Lou tèms èro nivoulous,
un pau enmalicia. Moussu l'abat Flechaire nous mené aperamount
dins li mountagno de Sant-Gènt. quasi toucant Vau-Gluso. Noua.
- 106 —
arresterian au mitan d'un bos d'èuse sus lou pendent d'uno coumbo,
à la calo de Tauro frejasso. Avant que lou signau di counferènci
fuguèsse donna, tôuti mi cantibarado m'èron à l'entour e cercavian
ensèn lou rode ounte s'acamparian pèr èstre liuen dis autre rondelet,
bèn soulet e pas risca d'èstre destourba, subre-tout que moussu
Flechaire venguèsse pas nous vira à l'entour.
Quand dise que tôuti mi cambarado m'èron déjà après, me troumpe,
n'en mancavo un ; aquéu èro eila emé moussu Flechaire que lou
quitavo quasi jamai, car èro soun mignot, soun flfi, coume disian.
Basto, quand lou signau fugue douna, lou tifi venguè nous rejou-
gne au rode qu'avian chausi à la calo d'uno grosso mato d'èuse que iéu
ié virave l'esquino e que mi cambarado la visajavon estent asseta
en round davans iéu.
Fugue mai lèu recita, lou capelet ! Li disian plus li Pater e lis Ave,
lis avalavian ! Gmq à la dèseno, pièi plus que quatre, pièi plus que
dous!... E lèu-lèu reprenguère lou fiéu de moun istôr.
Noun pode vous dire eici de fiéu en courduro tôuti ii trassimàci
de la revoulucioun. nimai lou pan pèr pan dis auvàri de moun Pas-
calet e de l'Adelino. Lou verai es que ma counferènci duravo e du-
ravo, e n'èro au moumen ounte l'Adelino èro câussejado dins li car-
riero d'Avignoun pèr li patrouio de Jourdan-Goupo-tèsto, mi pichot
cambarado tremoulavon, tenien sis lue nega de lagremo braca sus
mis iue e semblavon médire: « Au meiis, fasès que li gendarmo
dôu Goupo-tèsto l'aganton pas ! » Qaand, tout à-n-un cop, m'avisère
que tôutis aquélis iue pietadous me regardavon plus. Eron tôuti fissa
sus la mato d'èuse qu'èro damé iéu I E uno terrour subito avié fa
pâli tôuti li visage! Li cambarado m'escoutavon plus !... Me revirère
soute pèr vèire ço que li medusavo e veguèro... Ai ! ai i ai! moussu
rabat Flechaire, dre terrible au mitan de la mato d'èuse!.. A peno
l'aviéu entrevist que m'agrifavo pèr lou coutet emé sa manasso,
m'aubouravo coume un marrit catoun maigre, H cambo e li bras pen-
doulant, m'empourtavo e m'anavo planta à geinoun à la cimo d'un
clapié, en me disent :
<3C Misérable polisson ! Sacrilège ! Vous resterez là à genoux jusqu' à
la fin de la promenade et vous ne parlerez plus jusqu'à nouvel ordre !.. »
Tout aco n'en sarié rèn esta s'en arribant n'avié pas fa soun raport
au Superiour.
Moussu lou Superiour prenguè sa mino menèbro, faguè lis usso, e
tout d'un tèms me garrè la clau dôu membre di jo 1 me revouquè de
,.mi titre de sacrestan de la coungregacioun e de Mounitour di coun-
— 107 —
ferènci ! E pièi iô bouté lou pessu eu me coundanant à coupia, dôu
tèms di recreacioun, cinq milo vers !
Cinq milo vers que fuguèron lèu grifougna em' un d'aquéli porto-
plumo fantasti que se fabricavian em* uno cano de mi d'escoubo en
lé plantant très emai quatre plumo dedins la mesoulo, e escrivian
ansin très o quatre vers au cop !.. en se boutent d'ancro enjusqu'i
parpello.
E l'Adelino ? e Pascalet ? Dequé i'arribè ?
Es ço que v6u counta dins aqueste darrié libre.
Ah I n'i'aguè d'ai ! e d'houi ! pèr aquéli dous pàuris enfant dins li
jour de la Terrour roujo e tout de long de la Terrour blanco !... Es
un pau pèr mi pichot cambarado de la coun ferènci que l'ai escd
aqueste libre. Bessai ié fara plesi de counèisse la fin d'aquelo terribk)
istôri que fugue tant mal à prepaus interroumpudo pèr l'aparicioun
<ie moussu l'abat Flechaire au mitan de la mato d'èuse.
FÉLIS GRAS.
LOU CURAT DE CADAROUSSO
Sus la libo dôu Rose, en visto di bosc verd,
Qu'à riscio di Piboulo an fa 'n tant bèu couvert,
De Gadarousso aqui s'estalo
Lavièio ciéuta papale.
D'en darrié la viloto a degu s'apara
De l'aigo que desbordo e sort de soun valat
E 8' es enclavado
Dintre de levado,
E n'a plus encuei li barri d'antan
Qu'i soudard papau registèron t?nt :
La parrùqui avié — d'an i'a 'no trenteno —
Un brave curât, de la bono meno,
Que ié disien Jaumart, — ome plen de bonnta,
Plen de fe, plen de carita,
Amistous e galoi : avié tau biais de faire
Qa'èro béni de toui e dins tout lou terraire.
- 108 -
Pèr desnousa sa bourso e pourta de soûlas,
Se fè prega jamai e n'èron jamai las.
Valent e saberu, sènso amblour, sènso auturo, .
A cadun sourrisié sa gènto parladuro.
Letru, prechavo d'or ; n'aguessias pas vougu,
Souvent à si sermoun plouravias esmouga.
Enfin siguè perfèt noste orne — de tout caire,
N'èro esta très défaut e pas trop gros, pecaire !
Pu curions qu'uno chato, intrant dins lis oustau,
S'entrevavo de tout, dôu bèn emai dôu mau ;
E sens èstre lipet ni pourta sus la goulo,
Amavo d'auboura lou curbecèu de l'oulo ;
E noun l'on dis se i'arribè
De se rabina li cinq det,
Goume fè lou Ganounge e l'oulo de Babet (1).
Amé lis enfant, sèmpre en bono voio
Avié lou pouchoun garni de beloio,
Dragèio, image, choucoulat,
Pèr lis atitoula.
Mai ounte un autre li mitouno
E li caresso e li poutouno.
Eu a lou timpan de li ceutiga,
Ticouta, chaspa, pessuga ;
A lis enmalicia soun maniclun lou pousso,
Pièi am' un bonbon lis amousso.
Veici un garçonnet que tèn à si dos man
Dno grosso lesco de pan
Que sout sa dent oracino :
Noste curât badin ié vai darrié l'esquino
E ié tiro lou peu e ié g^rato lou coi,
Tant qu'à la fin, couquin de goi I
Lou pichot se reviro e ié mando un jan-foutre
Que jusqu' au blanc dis iue l'autre n'en venguè pourpre.
(I) Âlusioun au Descarbucelaire de M. Plauchud.
— 109 -
— t Dequ'as di, fai Jaumart, dequ'as di? dequ'as di ? »
A bèu faire lou dous : lou mot èro bandi.
Mai soun feble, — es eiçô lou pu bèu de l'istôri, —
Èro souvènti-fes de manca de memùri ;
E d'agué pèr moumen d'aquéli destracioun
De la maladicioun.
Bèn de cop trop pressa dessubre la luneto
En liô dôu barradou meteguè sa barreto ;
Bèn de cop pèr béni li jauni mousseloun
De la fougasso pascalo
Em' unoflêumo sènso egalo
Jitè l'aigo benido au nas de Madeloun.
M'es esta di d'escoundoun
'Qu'un vèspre, en tèms de june, aguènt près sa soopeto,
Dôu vicàri malaut crouquè la cousteleto.
Un jour, que oins un mas ié porjon d'agroufioun,
Respond qu'entre repas noun fai pas coulacioun :
Enterin delà man plounjo dins la gourbèio
E sounjaire â cha pau gngnoto li cerièio.
Coijme ac6 n'en poudriéu counta milo à-de-rèng ;
Pamens auprès d'eiçô tout lou rèsto n'es rèn ;
L'abat Jaumart e lou curât de Sant-Flourènt,
Ami de vièio dato, avien l'acoustumado
De coula pèr ensèn e lava sa bugado ;
De biais que chasque mes e quand n'êro besoun,
En touto sesoun,
Li dous capelan l'oustau desertavon
E se vesitavon,
A la taulo d'abord, pièi au counfessiounau.
A Cadarousso, un jour, pèr un matin bèn caud,
Arribo l'Aurengés. N'èro pas taulo messo
A la euro, e Jaumart acabavo sa messo
Tout-bèu-just, quand Golô, campanié de cabesso,
lé douno lou bon-jour dôu curât Flourenen.
— Siéu à-n-éu, qu'au saloun se remete un moumen,
Respond Moussu Jaumart, emé 'n èr avenènt.
— 110 —
Pièi se bouto à geinoun, li dos man sus la faço.
Au paire celestiau tout en fasènt si graço,
Oublido la vesito, e, d'un toun pietadous :
— Noun siéu qu'un pecadou, se disié regretous ;
Ma messo dôu bon Dieu segur n'es pa 'gradado
E moun amo a besoun d'uno bono escurado.
— Subran pren soun capèu, soun libre ôuficiau,
Laisso l'autre au saloun e part coume un uiau
Vers Aurenjo, arpentant gaire mens de dos lègo.
Dôu tèms sus lou soufa se marfound soun coulègo.
Espèro uno ouro, dos, e vèi s'es arrriba ;
Difis la glèiso un moumen se vai ageinouia ;
Pièi revèn : toujour res. Pèr espôussa lou gàrri
Que lou grato, se vai espaça long dôu barri,
Sus lou champ de la lucho e dfe-vers Médecin (1).
A tant virouieja gagno uno fam de chin,
E quand lou campanié sono à toute voulado
L' Angélus, anounciant l'ouro de la taulado,
Eu retourne à la Guro : « Adèlo, escouto un pou,
Ai lou ventre cura, bourroulo que fai pou !
Desana, nequeli, plat coumo uno quitanço,
Pode pas.m'enana sens me garni la panso. »
Adèlo estènd la napo,ialestis lou fricot.
Lou Flourenen s'ataulo e fai jouga li cro.
Mai, demandarés, 'quéu de Cadarousso
Dequ'èi devengu ? Bèn lèu lou sauprés.
Sènso desbrida n'èro ana 'grand c«usso
Enc6 de l'ami que ié cour après ;
E pico à la porto, — acô 's pas de crèire : —
« Bon-jour, Miounet ! — Tè, Moussu Jaumart !
— E Moussu Bastido, i'èi ? — Noun. Quente[asard 1
Vèn just de parti pèr ana vous vèire ;
Vous sarés crousa segur en camin,
Aura près di Mian e vous dôu Moulin. » —
fl) Cagnard bèn couneigu di Cadaroussié.
- m —
Quan siguè *spanta? Lou vesès de rèsto.
Èro un pau bèn tard pèr prendre soucit ;
En que servirié s'esclapa la tèsto?
Eu se dis : Lou miéus es d'atèndre eici.
Knterin s'envai faire uno tournado,
Travès de Pourtoulo e de Sant-Martin ;
Soun ôufîce di, fai uno pausado,
Pièi fermo lou libre e repren soun trin.
Quouro pensatiéu, se gratant l'auriho,
Marche plan-planet e semble escouta
D'ounte lou vent boufo, aluco, chaiariho ;
Quouro trepo e cour coume un desrata,
De la Tour de l'Arc au Cièri davalo
De tant camina ié vèn la fringale,
L'estouma ié dis l'ouro dôu dina
E lou pousse dre vers lou presbitèrL
L'ami qu'espèro (oh ! quet arlèri !)
N'es pancaro vengu. — « Miounet, 'scouto un pôu :
Ai lou ventre cura, bourroulo que fai pou !
Desana, nequeli, plat coumo uno quitanço...
Pode pas m'enana sens me garni la panso. »
Miounet 'stènd la napo, alestis lou fricot ;
Moussu Jaumart s'ataulo e fai jouga li cro.
Quand li dous capelan an cafi sa bedeno
E se soun bagna l'encho emé de vin de grès,
Cadun de soun coustat pren lou camin que meno
Tout dre vers soun oustau, pèr vôire se i'a res.
S'envan à la frescour ; coume lou jour toumbavo,
Se rescontron entre la Maclardo e li Gravo.
—, Tè ! coume siaH ? — bén ! bèn .' — E coume vai lou biais ?
— Pas trop mau, gramaci ! Se dounon l'acoulado.
— Mai que m'arribo aqui? dis Jaumart; cambarado,
Fau-ti que siegue nèsci ! — Avès bon dino, fai
L'Aurengés .'... léu tambên ; 'c6 n'en sara pas mai.
Adessias ! - Faudra dounc se sépara sens faire
L'escarage degu ? Que n'en disèe, counfraire ?
- 112 -
— Avès resoun, Jaumart, e pièi-qae Fian ensèn... —
Dre que l'acord es fa, cercon un liô decènt,
Espinchon de pertout ; pa 'n jas, pa 'no cabano,
De glèiso encaro mens ; touto nuso es la piano.
Se regardon inquiet de saupre que faran,
E toui dous de gémi, quand avison subran,
Suslou bord dcu camin uno pauro baragno
Pôussierouso, qu'enfin li tiro de magagno.
S'embuscon 'qui-darrié, sus li mouto, à ginous,
E chausissènt Tendre mounte l'aubre espinous
En crousant si ramèu ié retrais uno griho,
Se dison si pecat l'un à l'autre à l'auriho.
29 jun 1895. p sauvage.
LOU GIÈRI D'AURENJO
L'istitucioun di representacioun dôu tiatre antique d'Aurenjo, dôti
Gièri, coume ié oison li gènt de Tendre, a, d'aro-en-la, sa perioudicila
establido. L'istori dôu tiatre restaura — Tes esta en 1830 pèr lou cé-
lèbre architèito Caristie — vau la peno d estre racouutado eici
Es en 1869 qu'un saberu d'Aurenjo, moussu Ripert, aguè Ti lèio
de faire jouga au Gièri Topera de Jôusè, de Méhul. Antony Real i'apoun-
deguô uno cantadisso : Les Triomphateurs, Mistral célébré lou sou-
veni d'aquelo journado benido dins TArmana Prouvençau de 1870.
En 1874, i'agué doublo representacioun, se n'en parlé mens. En
1886, Tatencioun dôu publi fugué 'nca 'n cop atirado sus lou Gièri, ié
jougaèrcn emé 'n béu succès L'Empereur d'Arles, tragedio d'Alexis
Mouzin. Mai fauguè pièi lou councours dî felibre en 1888, à Tôuca-
sioun dôu grand pèlerinage di felibre de Paris, pèr atira Tatencioun
dôu mounde entié sus lou meravihous tiatre d'Aurenjo. Diren pas i
leitour de TArmana Timpousanto bèuta dôu mounumen que soun
barri d'en deforo fagué dire à Louis XIV: « Veici la plus bello muraio
de moun reiaume. » Adounc la vesprado dôu 11 d'avoust 1888 ounte
l'ilustre tragedian Mounet-Sully rescountré lou pu béu triounfle de
- 143 -
sa vido d'artrato, fugue pèr lou pople de Prouvènço enca plen di tra-
dicioun greco-roumano la pleno revelacioun de la puro bèutaantico.
Lou lendeman dounèron Topera de Rossini, Moïse.
En 1894, dos nouvèlli vesprado emé (Edipe-Roie Aniiqone, fuguô-
ron superbo. Mistral que li presidavo emé très meuistre, ié fugue pèr
lou proumié cop aclama de tout un pople trefouM.
Lou tiatre d'Aurenjo èro devengu istitucioun d'Estat, e la Coumedio
franceso emai l'Opéra ié prestèron ouficialamen soun councours. Es
dins li mémi coundiciounque fuguèron dounado li dos representa-
cioun -de 1897, en presènci dôu Président de la Republico, Félix
faure.
Mai li gros frès d'aquéli dos vesprado, lis ana e veni dis artiste
naciounau e quàuqui countèsto emé la vilo d'Aurenjo rendeguèron
proublemati l'aveni de noste tiatre. Se renounciè i representacioun,
tau èro, dôu mens, l'avis de la coumessioun ministerialo dôu tiatre
d'Aurenjo que n'avié fa coume un cinquen tiatre subvenciouna de
rEstal,s^nso autro subvencioun que li noumbrous crèdi emplega à sa
restauracioun e qu'èron, es verai, de belèu 300,000 franc.
Un di membre d'aquelo coumessioun, aquéu qu'emé Maurise Faure
lou grand desfensour dôu Cièri à la Chambro di députa, èro esta
l'amo di fèsto d'Aurenjo despièi 4888, noste ami Pau Mariéton, deses-
peravo pas, eu, en bon Gancelié dôu Felibrige, e regardavo li repre-
sentacioun dôu tiatre d'Aurenjo coume uno istitucioun naciounalo
pèr li prouvençau. Valentamen, emé la fe que vèn à bout de tout,
noste Mariéton s'es mes en plaço de l'Estat e a décida que li fèsto
noun sarien interroumpudo e a trouva de peço emai d'actour, e avèn
agu li dos manifico vesprado di 43 e 44 avoust darnié Alcesle e Athalie.
La proumiero, la plus bello, a leissa un souveni inôublidable au
publi quasi tout prouvençau que i'assistè. VAlceste d'Euripide, tra-
ducicun remarcablo de Jôrgi Rivollet, a despassa, belèu, lou succès
à' Œdipe-Roi en 4888, Paul Mounet i'a trouva 'n triounfle egau
à-n-aquéu de soun fraiie. Gresèn pas que jamai messo enscèno en de-
gun tiatre au mounde, ague proudu uno emoucioun plus grande que
li funeraio d^Alceste, passant coume uno proucessioun i pèd de la
muraio sublimo ese perdent alin dins la rouino au travès d'un fuiage
argenta, brihant souto li lume coume de richi draparié funèbro.
A-n-aquéu moumen s'entendié li gènt s'esclamant « qu'ac6 's bèu !
•moun Dieu! qu'acô 's bèu », e tôuti i'anèron de si lagremo.
Un ourquèatre eicelènt, coumpausa dis artiste di tiatre d'Avignoua
8
- 414 —
e de Nimes, souto la direicioun de l'abile mèstre Vieillot, acoumpa-
gnavo lis artiste de la Coumedio franceso e de l'Opéra.
La Goupo Santo de Mistral, cantado pèr Isnardon e represso en
corpèr l'inmènso foulo qu'aclamavo lou pouèto aqui présent, coum-
pliguè aquelo vesprado iacoumparablo.
Ero causo proun impourtanto que l'istitucioun d'Aurenjo noun fu-
guèsse interroumpudo mau-gratlou renounciamen ôuficiau; Mariéton
qu'a près l'obro en man, proumés de n'assegura l'aveni emé lou biais
de la Société des Amis du théâtre antique , d'Orange que vèn de
founda e que se cargara di representacioun que se dounaran à l'aveni
tôuti lis an. Dison que la Rèino Jano sarié proumesso pèr bèn lèu.
A. B.
DESPAMPAGE
Tout en trevant lou clar de luno
De-long li ribo dôu Gardoun
Sus tau draiôu, digo-me dounc
iSe vas ansin culi de pruno ?
T'an visto aqui de rescoundoun,
T'an visto aqui, poulido bruno,
Febrousamen cerca fourtuno
Tu que de plaire auriés lou doun.
Souvèn-te qu'au retour de l'âge
Nosto vido a soun despampage,
Un soulèu tremount pèr l'amour
Que frouncis nôsti gauto, o bello î
Pièi di galant la ribambello
Fara lou vueje à toun entour.
ENRI BOUVET.
- 115 —
MORTUORUM PROUVENÇAU
Lou bon relibre Dounin Gordo, ancian dir^itour de 1 Enregistran en,
es mort lou 25setèmbre 1898, dins si 77 an. Si prouduciouu li publicavo
dins li Bulletin annadié de la Soucieta literàri e scientifico de Oigno.
— Au mes de jun es mort à Gap Jaii-Glamènt Richaud, felibre e empre-
mèire dôu journau V Annonciateur.
Escrivan d'elèi, èro peréu un editour requist. lé devèn la publicacioun
dôu superbe libre counsacra pèr C. d'IUe Gantelmi is inoublidàbli Fèsto
latmo, qu'Alecsàndri, Roumanille e Bonaparte-Wyse presidèron à Four-
cauquié em' à Gap en 1882. A lambèn estampa Lou Librou de la Moun-
tagnoy la traducioun de VIliado dôu majourau F. Pascau, em" uno brouca-
duro biougralico sus Les Félibres.
Sa desparicioun lai un grand vuege dins lou mounde literàri dis Aup.
Pèr soun tatènt, soun enavans, soun fin espert e soun eicelènt cor, avié
counquista Tamistanço de touto la vilo de Gap e de tôuti li felibre que
s'èron em* eu rescountra is acampado aupenco.
— En Frederi Donnadieu, majourau dôu Felibrige, président de la Sou-
cieta arqueoulougico de Beziés, es mort subitamen lou 20 de juliet. Assa-
benta sus tôuti li questioun istourico de la ciéuta Bezierenco, Donnadieu
especialamen s'èro estaca au culte de noste parla naturau e a soun man-
tenamen. Es eu que dins li councours dubèrt en favour de nosto lengo
pèr la Soucieta arqueoulougico rendié comte di pouèmo e di pouësio que
de pertout se ié mando.
Ere l'autour d'un libre édita emé grand lùssi : Les précurseurs des
félibres.
ENSIGNADOU
Pajo.
Fèsto chanjadisso 2
Calendié.. 3
Crounico (Fèlis de Bouscarlo). . . 8
Discours de Santo Estello (Félis Gras). 12
Bremoundo (Ravous Ginèsto) . . 17
La Chambriero de Misé Nanoun
(Plauchut) 47
Pèr durbi « Lis Oulivado » (Clouvis
Hugues).
Lou bel Antan (Clouris Hugues) . .
Boutignado (Batisto Bonnet).
L'Ourodi Poutoun (Baroun Guillibert)
A Valèri Bernât d (Frederi Mistral) . .
Luno sus la Piano (Jùli Boissiére) . .
Pèr li Jo Flourau de Coulougno
(F. Gras) .
L'Aubo (Antôni Berthier). ...
Lou Timbre (Lou Cascarelet) ...
Li bon Faiôu (Ed Marrel). .
Un drôle d'Ibrougno (E. Jouveau) . .
Madelounet (Roumié Marcelin).
Lou libre de comte (Lou Cascarelet).
Pantai de Môssi (P. E. Bigot) . .
CouHie istère encala ( D. Savié de
Fourviero). 44
Salado-Fèro (L. Astruc) 46
Roundèu païsan (J. Monné) . . . . 48
Barbo blanco e peu nègre (Lou Cas-
carelet)
A Na Mario-Terèso de Chevigné (Phi
ladelfo de Gerdo)
Leu brave ome (Lou Cascarelet)
Lou Mikado
Lou Gousta (Marius Jouveau).
La tourre de Babèu (Lou galoi Sar-
tanié). ..... • •
Lou Tirage (Bounet l'einat)
Lou Panegeri de sant Gargarèu (A.
de Gagnaud)
L'Amour badina (Batisto Artou)
Cant nouviau (Sextius Michel)
Pajo.
Lou coût eu dôu Martegau (Lou Cas-
carelet). . ..... 65
Chascun soun goust i Lou Cascarelet) . 66
A la Prouvènço (Crousillat), . . . 67
Aubado à-n-uno bloundo (E. Jouveau). 68
Lou môunié, soun fiéu e l'ase ^Crou-
sillati 69
Lou Capelan-felibre (Lou Cascarelet). 71
La Santo Agueto 73
Li Troubains (Lucian Duc) 74
Lou Pous C. Thalet) 75
Leis amourous (Valèri Bernard). . . 75
Lou Richas e lou Filousofo (Lou Cas-
carelet) 77
Meissoun mistico (Lou Felibre que
s'es fa mounge) . ■ .... 79
Lou noble passa sus la raco (Lou
Cascarelet). . 88
Cendrouleto (Lou Mikado) 80
Jo Flourau dôu Setenàri (G. d. M) . . . 81
Aloucucioun de sa Gràci Mario-Te-
rèso de Chevigné. . . . . 88
Discours e adessias de Na Mario
Gasquet. . . : . 83
La Riboto de Sant-Martin (J. Vaton). 85
Lis anciàni mesuro (C. Thalet). ... 87
Lis ome de la terro (Lucian Duc). . . 89
A l'Escolo (Lou Cascarelet). .... 89
Un bon avis sus l'Alcool de Mente de
Ricqlès - 90
La Glôii (Marius Girard) 91
Pipo-Moust Ed. Marrel). . . . . 93
Chapitre XX\I de la Genèsi (F.Mistral) 97
Vesioun crestiano (Chanroux) 99
La Cerebrino. • - . . , 400
L'Endourmido (Ch. Riéu) 100
Proulogo de la Terrour blanco (F. Gras) 102
Lou Curât de Cadarousso (P. Sauvage). 107
Lou Ciéri d'Aurenjo (A. B.) 112
Despampage (Enri Bouvet) 444
Mortuorum 115
PC Armana prouve nç au
3398
A7
I896-I9OO
PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
'^'^^^
/^À^^ ^iy%(:^
^ W^-A
■m
■<'.'i'''