ARMANA ^
PROUVENÇAU
PÊR LOTJ BEL AN DE DIEU
1907
ADOUBA E PUBLICA DE LA MAN BI FELIBRE
Porto joio, soûlas e passo-tèms en tout lou pople déu Mtejour
AN CINQUANTO-TRESEN DÔU FELIBRIGE
AVIGNOUN
ENCb DE J ROUMANILLE, LIBRAIRE-EDITOUR
19, CARRIERO DE SANT-AGRICÔ, 19
BSCLUSdl
t'aura en 1907 dous esclùssi de'soulèu e dous esclùssi de lunô.
Esclùssi de soulèu :
Lou 3 dejanvié, esclùssi toutau, invesible en Avignouo.
Lou 10 dd juliet, esclùssi annulàri, invesible en Avignoun.
Esclùssi de luno :
Lou 28 e 29 dejanvié. esclùssi parciau, invesible en Avignoun.
Lou 24 de juliet, esclùssi parciaa, en partido> vesible en Avignoun.
FÉSTO CHANJADISSO
Cendre. t3 de Febrié.
Pasco, 31 de Mars
Rouguesoun, 6, 7 e 8 de Mai,
Ascensioun, 9 de Mai.
Pandecousto, 19 de Mai
Ternila, 26 de Mai.
Fèsto-de-Diéu, 31 de Mai.
Avènt, 1 de Desèmbre.
7C
LUNO MECROUSO
Ztf iuno (Tabriéu, çué fat lou 1 2 (Pabriéu,
Q*y Luno mecrouso,
n ' Femo renouso,
1^ Ô7 ^ ®"''° ^"® ^^^^ ^® ^^ brune,
' Dins cent an n'i'aurié trop d'une.
TEMPOURO
Febrié 20, 22 e 23 1 Setèmbre 18,2>«21
Mai 22, 24 e 25 I Desèmbre 18, 20 e 21
Lou printèms ooumenço lou 21 de Mar« ;
L'esliéu coumenço lou 22 de Jun ;
L'autouno couraenço lou 23 de Setômbre ;
L'ivèr coumenço lou 22 de Desèmbre.
Trente jour an Setèmbre,
Abrit^u. Jun e Nouvômbre ,
De vint e-vue n' a qu'un .
Lis autre n'an tre to-un.
Vin de Sautèu
AU Vlèl RATàFIA DE MAZAN
FAU DEMANDA PRRTOUT
Un Sautèu
JANVIÉ
FEBRIÉ
D. Q. lou 7, à 2 0. 57 m.
N.L. lou 13. à 18 0.6m.
P. Q. loaSO, k30o. 51 m.
P. L. lou 29, à 1 0. 54 m.
Li jour crèisson de 1 o. 4 m.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
lî
13
14
15
116
17
t«
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29 i
30 j
31 !
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dii.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dii.
dim.
dim.
div.
diss.
DlM.
dii.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
DlM.
dii.
dim.
dim.
dij.
IjOUR DE l'an.
S. Ciar.
8to Genevivo
S. Ferriôu.
^ Simeoun de la coul
,Ll RÈi.
i8 Lucian.
|S. Severin.
!8. Juliaa.
S. Pau l'ermito
|S. Teodôsi.
S. Gaspard,
î^to Verounico
}S. Alàri
jS. Bouuet
|S. Ounourat
8. Antôni.
Sto Flourido.
S. Canut.
S Sébastian.
Sto Agnès.
S. Vincèn.
S. Ramoun.
8. Bausèli.
Counv. de S, Pau
8 Ansile.
8 Mari.
Sto Cesarîo.
S Coustant.
Sto Martino.
Sto Marcello.
MARS
D. Q. lou 5, à 13 0. 4 m.
S. L. lou?2, à5 o. bi m.
P. Q lou 19, à l6o, 44 m.
P. L. lou 26. à 18 0. 32 m.
Li jour crèisson de 1 o 31
1 j div.
2 diss
: DlM.
I dii.
!dim.
] dim.
I div.
! diss
DlM
;dii.
12 dim
13 dim
14 dij.
15 ! div.
16 i diss
17 DlM.
18 dii.
19 I dim.
2<» dim.
Jij
div
diss
Dim
25 i dil,
26 I dim
27 ; dim
28 dij.
S. Ignàci, ev.
La Candelouso.
S. Blàsi
Sto Jano
ISto Agueto
Sto Doro.
S. Richard.
S. Ginous
S. Jan de Mato.
Sto E->coulastico,
S. Adôufe.
Sto Làli.
CENDRE.
S. Valentin.
S. Quenin.
S. Armentàri.
Sto Mariano.
S. Flavian.
S. Valié.
Tempouro.
S German.
Sto Isabelle.
S. Me-aut.
S. M tias.
S. Aleissandre.
S. Nesioui .
S. Ounourino.
S. CcS&iaa.
D. Q. lou6à 20 o. 51 no.
N, L. loal3, à 18 o. 14 m.
P Q lou 21, à 13 0.1' m.
P. L. lou 29, à 7 o. 53 m.
Li jour crèisson de 1 o. 48 m
1 : div
2 I diss
3 I DlM.
4' dil
5 ' dim.
6 ! dim.
7 dij.
8 , div.
9 I diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss
DlM.
18 I dil
19 , dim
20 dim.
21 dij.
22 i div
23 ' dips.
24 i Dim.
25 dii.
26 dim
27 dim.
28 dij .
29 div.
30 diss.
31 Dlm.
Sto Antounino.
S. Simplice.
Sio CunHgoundo
S. Casimèr.
8 Ambrôsi.
Sto Couleto.
Sto Perf-ètio.
S Jan-de-Diéu.
Sto Franceso.
Li 40 Martin.
S Gre^ôri
S. Meissemin.
Sio Eufrai-io
Sio Matiéudo
IS. César de Bus.
jS. Abram.
PAbSlOUN.
S. ' enle.
|S. Jôusè.
S. Jouaquin.
S Benedit.
S. Bèn-vengu.
S. Vitourin.
Rampau.
Anounciacioun.
s. Massimilian.
Sio Nalalio.
s. Ilarioun.
DiVENDRE-SANT
s. Amadiéu.
PAbCO.
Vin de Saulèu
AU Vlèl RATAFU DE MAZAN
FAU DB.MANDâ PERTOUT
Uii Sautèu
ABRIÉU
D. Q. Ion 5, à 3 0.29 m.
N. L. loni2.è7o. 45 m.
P.Q. Ion 20, à 8 0. 47 m.
P.L. lou2',à48o.l4m.
U Jour crèisson de 1 o. 40 m.
1
dil.
2
dim.
3
dim.
4
dij.
5
div.
6
diss.
7
Dm.
8
dil
9
dim.
10
dim.
11
dij.
12
div.
13
di88.
14
15
Dim.
dil.
16
dim.
17
dira.
18
diJ.
19
div.
20
diss.
21
Dm.
22
dil.
23
dim.
24
«lim.
25
dij.
26
div.
27
diss.
28
Dm.
29
dil.
30
dim.
P. Àgue.
S. Gautié
S. Richard.
S. Isidor.
S. Vincèns-Ferrié
S. Prudènci.
IQuasimodo.
S. Aubert
Sto Soufio.
S. Leoun.
S. Macàri.
8. Benjamin.
Sto Ido.
S. Benezet.
S. Frutuous.
S. T>ambert.
8. Anicel.
S. Apoul6ni.
P. Oufege
8 Ansèume.
S. Ouspice.
Sto Leounido.
S. Jôrgi.
Sto Viiôri.
8. Marc.
S. Clet
8to Zeto.
8 Vidau.
8toCaiarino de S.
S. Estrôpi.
MAI
D. Q loo 4, il 10 0.2 m.
N. L lou42, k7o.l5m.
P. Q, Ion 20. à 1 0.37 m.
P. L. Ion 27, à 2 o. 27 m.
Li jour crèisson de 1 o. 18 m
1
dim.
2
dij.
3
div.
4
diss.
5
Dm
6
dil.
7
dim.
8
dim.
9
dij.
10
div.
U
diss.
12
Dm
13
dil.
14
dim.
15
dim.
16
dij.
17
div.
18
diss.
19
Dm.
20
dil.
21
dim.
22
dim
23
dij.
24
div.
25
diss.
26
Dm i
27 dil. 1
28 dim '
29 dira.
30 dij.
31
div. j
S. Jaque *e 8. Felip.
S. Atanàsi.
La Sanlo Grous.
8lo Mounico.
Sto Sereno
BOUGUESOUN.
S. Estanislau.
8. Dresèli.
ASCENSIOUN.
S. Antounin.
S. Maiôu.
8 Brancàci.
Sto Glicèro.
S. Bounifàci.
8. Pons.
S Cent.
S Pascau.
S. Fèlis.
Pandecousto.
S. Bernardin,
sto Kstello.
Tempouro.
S. Deidié
S. Dounacioun.
S** Mario Jacoubè
Ternita.
8 Oulivié.
S.Vincèn deLerin
S. Ma»simin.
8. Fèlis.
FèSTO-DB-DlÉU.
JUN
D Q. lon2. k 17 o. 29 m.
N. L. lomlO, kll 0.59 m.
P Q. lou 18, à 15 o. 4 m.
P. L. lou 2b, à 9 0. 46 m.
Li jour crôisaon de 17 minuto.
dis.
DlM.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dm.
dil.
dim.
dim.
13 dij.
14, div.
15 ;di8S.
16! Dm
17 [dil.
18jdim.
19;dim.
20; dij.
211 div.
22 diss.
23; Dm
24 'dil.
25 dim.
26 dim
27 dij.
28 div.
29 diss.
30 Dm.
Sto Lauro.
S. Marcelin.
Sto Cloutiéudo.
S. Quentin.
8. Bounifàci.
S. Glaude.
S. Nourbert.
Sto Pelagîo.
8. Medard.
Sto Félicita.
S. Barnabéu.
Sto Oulimpo.
S. Ant6ni de Pado
S. Basile.
Sto Moudèsto.
b. Cèri.
S. Ouzias.
S. Verume.
8. Gervàsi.
Sto Flourônço
a. Léufré.
S. Estrôpi.
Sto Agrevo.
8. Jan-Batisto.
Tresl. de a Aloi.
18. Dàvi.
I S. Adelin.
i H Irenètt.
! S. Poire e S. Pau.
S. Lucide.
Vin de Saulèu
4U VtEl RAT4FIA DE MAZAN
FAU DEMANDA PERTOUT
Un Sautèu
JULIET
D. Q. Ion2,à2o. 43m
N. L. Ion 10, à 3 0. 26 m.
P. Q. loul8, âlo. 21 m.
P. L. lou 24, à 16 0. 38 m.
D. Q. lou 31, à 14 0.35 m.
Li jour demenis. de 51 m.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div
diss.
DiM.
dil.
dim.
dim.-
dij.
19 idiv.
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
|31
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
S. Marciau.
La Vesitacioun.
jS. Anatôli.
IS. Fourtunat.
|S. Pau de Liss.
'Sto Angèlo.
Sto Aubiergo.
!Sto Isabèu.
jS. Bres.
IN.-D. de Santa
Is. Pio. '
;S. Ounèste.
;S. Anaclet.
S. Bonaventuro.
S. Enri.
N.-D. dou m. g,
S. Alèssi.
jS. Tournas d'Aq.
|S. Vmcèns de P.
jSto Margarido.
8 Vitour.
Sto Madaleno.
Is. Cassian.
iSto Crestino.
jS. Jaume.
iSto Ano.
S. Pantàli.
|ts. Sanàri
Sto Marto.
! S Loup.
IS. German.
AVOUST
N. L. lou 8. àlSo. 46m.
P. Q. lou 16, à 9 0. 15 m.
P. L. lou 23, à Oo. 24 m.
D. Q. Ion 30, à 5 0.37 m.
Li jour demenis. de l o. 34 m
dij.
div.
diss.
D.M
dil.
dim.
dim
dij.
div.
diss.
Dim
dil .
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diss.
Dim.
26 I diL
27 dim.
28 (lim.
29 dij.
30 div.
31 diss.
SETÈMBRE
N. L. lou7. à9o. 13 m.
P Q. Ion 44, à 15 0.49 m.
P. L. lou 21,à9o. 43 m.
D. Q. lou 26, à 23 0. 46 m.
Lijour demenis. de 1 o. 42 m
S. Pèire encadena
S. Estève.
Sto Lidio.
S. Doumergue.
S. Ion.
S. Sauvaire
S. Gaietan.
S. Justin.
S. Rouman.
8. Laurèns.
Sto Rusticlo.
Sto Giaro.
S. Pourcàri.
S. Chapôli.
N.-D. D'AVOUST.
S. Ro.
S. Jacinte.
Sto Eleno,
S. Génies.
S. Bernât.
S. Privât.
8. Safourian.
S.iSidôni.
S. Bourtoumiéu.
S. Louis.
S. Zefirin.
S. Cesàri.
S. Julian.
S. Jan degoulàssi
Sto Roso.
S. Lazàri.
Dim.
dil.
dim.
dim.
dij.
div.
diiS.
Dim.
dil.
dim.
11 Idim.
12 dij.
div.
diss.
.. Dim.
16 I diL
17
dim
18
(lim.
19
dij.
20
div.
21
diss.
22
Dim.
23
dil.
24
dim
25
dim.
26
dij.
27
div
28
diss
29
Dim.
30
dil.
S. Baudèli.
S. Agricô.
S. Aiôu.
Sto Rousalio.
S. Lôugié.
S. Amable.
S. Autau.
N -D. de Setèmb.
S. Veran.
S. Pôuquerié.
S. Paciènt.
Sto Bono.
S. Antounin
Eiiauiiamen de la Craai.
S. Anfos.
S. Cournéli.
S. Lambert.
Tempouro.
S. Oenouvié.
S. Kstàqui
S. Matiéu.
S. Maurise.
Sto Tèclo.
Sto Salabergo.
S Fermin.
S. Auzias
S Gosmee Damifn
S. Ceran.
S. MlQUÈU.
S. Jirome.
Vin d)c*. Sautèu
LU VIEI RATAFIA DE MAZAN
FAU DEMA^JDA. PEIITOUT
Un Sautèu
OUTOBRB
N. L. Ion 6. k 22 0. 30 m.
r. Q. loul3. à2? o. 11 m.
P L. Ion 20. à 91 0. 25 m.
D. Q. Ion S8, a 20 o. 1 m.
Li jour demeais. de 1 o. 45 m.
1 i dim.
2 ! dim.
3 -ii,).
4 -liv
5 diss.
6 Dim
7
8
9
10
II
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
SO
SI
8 Rouraié
Li S Ange gard.
S Cuprian.
S. Francés d Ab
Sto Tùh.
S KvÔ3i.
S Baque.
Sto Reparado.
S. Danis.
IS. Vergéli.
|S Casluur.
S. Veran.
S. Geraud
's. (alist.
Sto Terèso.
Sto HousseliDo
S. KIourènt
S. Lu
S (ierard Tenco.
S. Grapàsi
Sto Ursulo.
StoMarioSaloum^
S Tederi.
S. Maglôri.
S Ciespio.
S Flôri.
S. Salvian.
S. Simoun.
S Narcisse.
S. Lucan.
S. Cristôu.
NOnVÈMBRE
N. L. Ion 5. à 10 o. 48 m.
P. Q. Ion 12, k 5 o. 23 m.
P. L. Ion 19. à 12 o. 13 m.
D. Q Ion 27. à 16 o. 30 m.
Li jour demenis. de 1 o. 20m.
1
div.
2
diss.
3
UlM.
4
dil.
5
dim
6
dim.
7
dij
8
div.
9
diss.
10
DVM.
11
dd.
12
dim.
13
dim
14
dij.
15
div
16
diss
17
DlM.
18
diL
19
dim
20
dim.
21
dij.
22
div.
23
diss.
24
DlM.
25
dll
26
dim
27
dim
28
dij.
29
div.
30
diss
Toussant.
Li Mort.
S Maruèu.
Chamas.
Zacarié.
Kstève (d'Ate),
En.èsti
8. Goufrèdi.
S Maturin.
S. Just
S. Martin.
S. Rninié
S. Mitre.
S Ru, ev d'Av
S Eugèni.
S Ëuquèri.
S. Agnan.
Slo Au<lo
Sto Isabèu.
S Kimound
Présent. d« N.-D,
Sto Gecilo.
S ClemÔQt
Sto KIoro.
Sto Catarino
8io hôullno
S. SIfrèn.
S. Sousiône.
8. Savournin
8. ÂDiriéu.
DESÈMBRB
N.L. Ion 4.à22o. 31 m.
P. Q. Ion 11, à 14o. 25 m.
P. L.lou 19, à 6o. 4 ra.
D. Q. ion 27, àll o. 20 m.
Li jour demenisson de 20 m.
l
Dm.
dll.
3
dim
4
dim
5
dij.
6
div.
7
diss.
8
D(M.
9
dii.
10
dim.
n
dim.
12
dij
13
div.
14
diss
\h
Dim.
16
dil.
17
dim.
18
dim.
19
dij.
20
div
21
diss.
22 I Dm
23 dil.
24 dim.
25 , dim.
26' dij.
27 I div
28 I diss
29 DlM
30 ; dil
31 dim
I
Lis AVÈNT.
Slo Kib ano.
8. Francés .««aTié
Se Batbo.
|8. 8abas.
S. .Miconlau
|8 Ambrôsi.
iCOUNCEPCIOUN.
lMo Loucaio
Sto Valiero.
s. Damàsi.
8to Dauiso
'Sto Lùci.
S. Nicàsi.
8. Eusèbi.
S. Azalaïs.
!8lo Oulimpo.
Tempouro.
S. Timou'eoun.
18. Flougoun.
8. Tournas L m
;S Ounourat.
8to Vit6ri.
S. Ive.
Calèsdo.
18 Kâtè>e.
8. Jan. evang.
Li S iDDOucèoi.
8. Trefume.
Sto Couloumbo
8. Sivèstre
Vin def Sautèu
'4U Vtèl RATAFIA DE MAZAN
FAU DEMANDA PtRTOUT
Un Sautèu
GROUNICO FELIBRENCO
E Dieu çai-sié I bràvi coulègo, meinagié de la bono, pelot atravali,
ràfi voulountous, gardian de Camargo e pastre de Crau, bouscatié
dôu Ventour e castagnaire di Ceveno, bon pople miejournau que
parles la lengo de ta terro e te châles à legi ÏArmana ; e vàutri,
peréu, sounjo-fèsto plen d'amenanço, cansounejaire risoulet, pesco-
luno incoumparable, trevaire d'ideau e destouscaire de Cabro-d'Or ;
e vàutri, sabentas d'Alemagno, d'Americo, de Suedo e d'en-pertout
que mandas sus li papafard prouvençau li rai requist de vôsti
majestous bericle ; o, en tôuti vautre que chuchas em'afecioun lou
moust di tino leialo ounte s'amaduron à la fes li bloundi clareto
d'Eirago e lis esperanço pouëtico dôu Felibrige, en tôuti vautre
emai is autre, VArmana Prouvençau un cop de mai fai si salut.
Lou mounde, boutas, es un bèu sa de gàrri de-longo en bourrou-
lame'n ; e sèmblo pas verai que se posque pas, à la fin pièi, vèire
lusi lou jour ounte cadun se tendra bèn siau dins sa bastido, à la
sousto de la triho peiralo, bevènt « lou bon soulèu que reviscoulo »
e cantant li cansoun di feJibre... Durbès li journau ; ié vesès que
malamagno e treboulino : guerre d'eici, guerro d'eila, revoulucioun
d'avau, anarchie d'amount, e zôu toujour ! de cop de coutèu, de
cop de pistoulet, de mpuié que s'ensauvon, de marit que fan tam-
pino, d'enfant que pâtisson, basto ! sèmblo que nosto pauro terro
devèngue mai-que-mai un inmènse Mount-de-Vergue ounte se jogo
à quau mai reno, à quau mai sacrejo, à quau mai se despoutènto...
E fau pas crèire, bràvi masié que m'agachas de-galis en richou-
hejant, fau pas crèire que, soulet, agon d'aquéu mau li gènt de vilo :
Vautre, tambèn, descouneissènt la pas armouniouso de vôsti
gara libre e sanitous, vous plagnès trop souvent de graisse, e sias
jamai countont de rèn : se plôu de-trop, tout sara nega, se jalo pas
proun, la recordo vendra marrido, se lou vin aboundo, se vendra
pas, se faute, es une pieta... Aqueste an falié vous ausi quila sus
la secaresso !... Ah ! bèu bon Dieu, quête sequige ! de tout constat
li lengo presumisson : aco vai adurre la famino, vai carreja li ma-
landro, vai faire inouri lou bestiau!... Eh ! boni gènt, tenès-vous
donne en repaus, fisas-vous à la sagesse di rèire e fasès voste gra-
inaci, bèn countènt de ié vèire clar souto la capo dôu soulèu, en vous
rapelant que :
Ëissuchino marco pas famino.
Jamai secaresso aduguè carestié.
Quau semeno en poussière fai forte la garbiero.
Voulès que vous lou digue ? Tôuti aquéli renarié, subitamen des-
pareiran de dessus terro quand tout lou mounde sara Felibre... Avès
pas besoun de teni vùsti mino em'un èr de dons èr, voulènt dire
que parle pèr escàli. Sabe ço que dise, e, ço que dise es la verita. la
que dins lou Felibrige que se rene jamai, que se cante de-longo,
que Ton s'escoutelle pas, que li mouié fugon senado e li marit galoi,
que Ton prengue emé soûlas lou tèms coume vèn e que l'on bègue
emé coungoust, en pensant i bons àvi que li plantèron, lou vin re-
quistdenôsti vigno...'Acô's talamen verai, que li gènt reboussii'»,
li marrit caratore, li fause li double, li bico-frejo e li tiro-l'aufo, se,
pèr rescontre, se foro-vion dins li vergié felibren, podon pas se
i'endeveni, e renon de-longo contre lou Felibrige amistadous, lou
Felibrige franc e leiau, lou Felibrige enfin, sènso mai, que davalè de
Font-Segugno coume la lèi de Mouïse davalè dôu Sinaï.
— 13 —
Aqueste an, coume lis autre, fi fèsto felihreikîo fuguèron l'enau-
ramen dôu soûlas, dôu gentun, de la gau e de la pouësio. La Santo
Estello fugue celebrado à Ceto lou dimenche de Pandecousto, 3 de
jun 1906, à l'aflat de la Felibrenca de Senl-Cla. La vèio, un Grand
Béure acampavo li proumié felibre arriba en ciéuta cetàri. L'en-
deman se tenguè dins la matinado la proumiero sesiho dôu
Counsèu Gêner au dôu Felibrige, coumpausa di majoutau e di
président dis Assouciacioun afihado au Felibrige. Se ié deeidè
que l'a^emblado sant-estelenco se fara Tan que vèn en Peirigord.
l'aguè pièi reilnioun counsistourialo ounte fuguèron reçaupu bon
noumbre de sôci estrangié. Après uno poulido sesiho de la Soucieta
'litéràri de Ceto, presidado pèr Mistral, li Felibre s'entaulèron a la
visto espetaclouso de nosto mar « Sarnèio » de-longo bluio em' es-
bléugissènto. Festin esquist avien adouba li Cetôri. La felibrejado
fugue meravibouso de gaieta e de freiresso e se dèu gramacia tout
particulieramen lis ourganisaire Soulet, Therond e Galibert.
Au Champagne, après lou discours dôu Capoulié que legirés plus
liuen e lou cant de la Coupo que largué magnificamen lou Mèstre»
lou 1* conse de Ceto, Molle, se revelè mèstre ouratour. Barrios adu-
guè lou salut di Catalan. Se debano forço brinde e discours, pièi
Ton s'embarco pèr lou Briso-Lamo ounte se dèu teni la Court d'a-
mour. Favourisado pèr un tèras de la benedicionn, aqu'elo passe-
jado em'aquelo sesiho litéràri fuguèron un chale pèr tôuti, e gènto
D'° de Baroncelli, aclamado Rèino di Jo Flourau, segnourejè sus un
pople vertadieramen estrambourda. Lou vèspre, felibrejado de tout
caire e cantoun. L'endeman, felibrejado encaro à la baraqueto dôu
majourau Therond. Se pôu dire veramen que li Cetôri an prouva
l'afecioun la mai escleirado e la mai leialo freiresso en tôufi li
Felibre.
De touto part, aqueste an, li Felibre an felibreja ; rapelaren sou-
lamen eici quàuqiiis-uno de si felibrejado.
Lou 22 d outobre, à-z-Ais, acamp de Felibre de Prouvènço. Cha-
brand ié représenté lou Flourege prouvençau e parlé en ome de cor
em'en bon patriote.
Li Teulousan de Toulouso, dounavon sa fêsto à Toulouse, lou 16
de desèmbre.
Lou Flourege que se reiinis tôuti li dimenche, dounè mai que
d'une fèsto, entre autre aqiiéli dôu 4 de febrié, dôu 11 de febrié (à
Maiano, pèr Santo Agueto), dôu 18 de mars, dôu 7 d'abriéu, e enfin
acampado générale tengudo en Bartalasso lou ^0 de setèmbre que
fugue favourisade pèr la presènci de F. Mistral e lou sourrire 'di
dono e de la nature.
VEscolo Mistralenco s'acampè souvent, en particulié li 24 e 25 de
mars, pèr la representacioun de Charloun e Charloio, de J. Sorbier,
emai lou 10 de jun.
Lou /hturnat de Peirigord tenguè seun acamp annau à Bergeira
lou 1* de juliet.
Lou même jour, s'acampavo à Cete la felibrenca de Sent Cla.
VFscolo Gaston-Fcbus chausiguè Mount-de-Marsan pèr ié deuna
li 28 e 29 d'avoust de fèsto magnifiée.
L'Escolo di Pirenèu s'acampè h Luchoun lou 5 de setèmbre.
Prouvènço? de Marsiho dounè seun grand festenau au castèu
dis Eigalade lou 24 de jun.
VEscolo de la Crau s'acampè lou 8 de juliet.
Enfin, signalaren encaro la Fèsto vierginenco di Sànti Mario que,
beilejade pèr En Folcô de Baroncelli e J. Grand, président de la
Nacioun Gnrdiano, fugue fort belle.
Se li Felibre » ian la fèsto » tambèn travaion, e, aqueste an, li
- 15 -
counferènci soun estado mai-que-mai noumbrouso. Citaren en par-
ticulié aquéli d'En Pau Ghassary, sus Calendau, à Béziés, lou 13
de janvié, de P. Devoluy sus lou Felibrigc en At, lou 6 de mars, e
sus la Dôutrino felibrenco au Flourege, en Avignoun, lou 18 de
mars, de Bacquié-Fonade à Toulouse, i Toulousan de Toulouso, etc.
Mai li Felibre fan pas que parla, escrivon, acô se saup, e se falié
noumbra tout ço que pareigue en lengo nostro despièi douge mes,
sarié pas proun de tout noste Armana.
Avèn la chabènço de saluda en proumié li Memôri de Mistral,
que, pareigu d'abord dins uno revisto de Paris en sa traducioun
franceso, vènon de nous arriba dins la plenour magnifico dôu teste
prouvençau. Li Discours e Dicho de F. Mistral, ounte soun recampa
li leiçoun majouro de la dôutrino felibrenco, s'ameriton uno men-
cioun especialo. Publica pèr lou Flourege prouvençau aquéu vou-
lume de proupagando es indispensable en tôuti aquéli que s'entra-
son de la Reneissènco Miejournalo.
Signalaren peréu lis àutri publicacioun o broucaduro que nous
soun pervengudo :
— Contes Lengadoucians, de Gustave Thérond, emai prefàci de A. Chassary.
— Annuàri di Je Flourau Renan (Coulougno).
— La Terras de llengua Catalana, de J. Delpont (Perpignan).
— Viveto, de Chabrand (foro librarié).
— Resta dins toun vilage, de Chabrand.
— Li Cant de l'Araire e lis Eiguierenco, de E. Lebre.
— L'Oulo d'Arpian, de Chabrand.
— Li Neuve de Peirol e di Rèire, publica pèr lou proumié cop emé lis èr
nouta, pèr lis abat Gonnet e Chouvet.
— Lou Rousàri d'amour, de J. Monné.
— Li Sànti Mario de Prouvènço, pèço courounado, pèr Ant. Berthier.
— Prèp del Clouquié, de A. Benazet.
— Li Pieu- Pieu, 27 cansoun de A. Jouveau.
— Pou Biladye, de Lacoarret.
— De nostra Terra, de En Joan Badôa (Barcilonno).
— 46 -^
— kialles, de En Joan de la Sanya.
— Flors d'Occitania, d'En P. Esliéu
— Lo Gèni Calala, de J. Falp y Plana (Barcilouno).
Etc., etc.
Sens coumta la longo^tiero di publicacioun perioudico : Armana,
revisto e publicacioun o journau que crèisson toujour.
Devèn apoundre tambèn que lou Counsistôri l'elibren s'es acampa
à Nimes lou 8 d'abriéu, e, qu'entre àutri causo, a nouma très nou-
vèumajourau, R. Fournier, de Beziés, Bounet Teinat, d'Avignoun,
e de Villeneuve-Esclapon, de Paris.
E, aro, vesès proun, bon Prouvençau de la costo pleno, que 11
Felibre soun pas de fulobro e que l'oubrage ié fai pas pou. E coume
voudrias pas que fugucsson tôuti atravali sus soun pres-fa patriau
quand lou Grand de Maiano, sèmpre que mai jouine e sà\i, ialargo
sènso lassige, e tant aboundous, e tant fegound, l'eisèmple de soun
obro d'engèni, quand de tout pais mounto un cantico à l'amiracioun,
de Mirèio, de Calendau, dôu Rose, dôu Museon ArlaUn... E quand
lis éditeur dôu Mounde entié se disputon aquéii Memôri delicious
que soun belèu la mesoulo la mai entimo e sabourouso de la Dôu-
irino Mistralcnco.
JAN MALAN.
Jan rAmelo labouravo sa vigno.
— Eh! bon, ac6 se fai bèn ? ié diguère en passant.
~ Demandas-lou à la miolo, nie respoundeguè Jan rAmelo.
Se marida lou divèndre, coula bugado, cura li fedo, leva li cendre o
chanja si lançôu, laut vau la cordo au c6u.
Lou dinienche te pausaras,
Mai li jour oubrant tri m aras.
- 17
LA GANSOUN DIS AVI
Èr poupulàri, nouta pèr C. Bordes.
Moderato.
F. MISTRAL.
1906
Ou- nour à n6s-tis à-vi Tant sà-vi, tant
-g-—^-
REFRIN
sà-vi, Ou- nour à nos- tis à- vi Qu'a- vèn pas cou-nei- gu !
Lent.
An vis- eu, An ten-gu Nosto lengo vivo ; An viscu,
An ten-gu Tant coume an pous- eu.
Ounour à nostis àvi /^ '1
Tant sà?i, tant sàvi,
Ounour à nôstis àvi
Qu'arèn pas couneigu !
REFRIN
An viscu,
An tengu
Nosto lengo viv© ;
An viseu
An tengu
Tant coume an pouscu !
— 18 —
Soungen qu'avans-courrèire,
Li rèire, li rèire,
Soungen qu'avans-courrèire
Pèr nautre an courregu.
An viscu, etc.
Soungen qu'an fa mirando
E grando, e grando,
Soungen qu'an fa mirando
Sus lou Rose fourcu.
An viscu, etc.
S'avèn aquest terraire,
fraire, o fraire,
S'avèn aquest terraire,
Es qu'éli l'an agu.
An viscu, etc.
S'avèn lou vin de souco
En bouco, en bouco,
S'avèn lou vin de souco,
Es lou vin qu'an begu.
An viscu, etc.
E manjan la seisseto,
Rousseto, rousseto,
E manjan la seisseto
Di tprro qu'an mougu.
An viscu, etc.
E pèr desfaire VbW
Tant jMi, tant joli,
E pèr desfaire VbW,
Soun gàubi a faugu.
An viscu, etc.
— 19 —
Tout ço qu'avèn de voio
Revoio. revoio,
Tout ço qu'avèn de voio
D'éli nous es vengu.
An viscu, etc.
Au tpon de Dieu ferouge
E rouge, e rouge,
Au tron de Dieu ferouge
Toustèms an cresegu.
An viscu, etc.
Tout ço que nous rend libre,
Felibre, Felibre,
Tout ço que nous rend libre,
Lis àvi Fan vougu.
An viscu, etc.
De joio e d'agradanço
1 danso, i danso.
De joio e d'agradanço
N'avien mai que d'escut.
An viscu, etc.
La Gràci, fiho gaio,
Cascaio, cascaio,
La Gràci, fiho gaio,
N'a pas li det croucu.
An viscu, etc.
Soun cant galoi e mounde
Au mounde, au mounde,
Soun cant galoi e mounde
Long-tèms a prevaugu.
An viscu, etc.
- 20 —
A Jano e Guihaumeto,
Mameto, mameto,
A Jano e Guihaumeto
ïambèn an plasegu.
An viscu, etc.
Mai d'abord que fai traço
La raço, la raço,
Mai d'abord que fai traço,
Fasen noste degut.
An viscu, etc.
Aparen lou repaire
Di paire, di paire,
Aparen lou repaire
Ounte nous an pascu.
An viscu, etc.
Urous lou que pou viéure
Deliéure, deliéure,
Urous lou que pou viéure
Aqui mounte es nascu 1
An viscu, etc.
Se pl6u un jour o Tautre
Sus nautre, sus nautre,
Se plou un jour o l'aulre,
Sus éli a plôugu !
An viscu, etc.
Quau laisse soun lengage
En gage, en gage,
Quau laisso soun lengage
Aquéu n'es qu'un vincu.
- 21 -
REFRIN
An viscu,
An tengu
Nosto lengo vivo ;
An viscu,
An tengu
Tant coume an pouscu !
1906. ' F. MISTRAL.
LA G/RITA
S'aquéu dimenche erias esta à la proumiero messo de Balharguet,
d'ausi lou prone que se ié faguè, n'en sarias resta 'spanta touto Ja
semano. santo de Dieu, coume prêche Moussu lou Curât ! N'en
parlariéu enjusqu'à deman.
— E sus que prêche tant ?
— Sus que prêché ? Sus li mal-astre e sus la misèri de la pauro
Couletouno, que, pecaire! après uno longo vidassso de trigos, de
patimen, de crucifîmen se tirassavo pèr carriero aro que lou fiô
venié de devouri tout ço que ié restavo ; sus la carita, lou plus
grand, lou plus sant devé di crestian, pièi de-que sabe iéu? Vous
dise que prêché dos ouro de reloge coume jamai de sa vido aviô
prêcha e qu'aurias bada e ploura coume lis autre, vàutri tambèn,
emai siegues pas de Baiharguet.
Mai aquéu que badè lou mai, fugue lou vièi Croco-cebo. Aquéu,
pèr eisèmple, osco ! badè. Pièi sourtiguè di proumié, escarrabiha
coume un passeroun, risènt en de souto, e sènso mai d'armana, tout
galoi, s'enanè querre sa cabro.
— Tè ! digue en la menant à la pauro Couletouno, as agu bèn de
mal-astre, vaqui ma cabro, te la donne.
- 22 -
E plus coiintènt qu'iino couqiiihado au leva dôu soulèu s'enanè
durbi touto badanto la porto de soun estable.
Lou vèspre, quand Durand trecoulavo, dos cabro que passavon
intrèron pèr asard dins Testable esbadarna, mai quand vouguèron
sourti, adessias I tout fugue barra coume se dèu.
Fau vous dire avans d'ana plus liuen qu'à Balbarguet, lou Curât
es pas plus fier qu'un autre, nourris de poulo, de canard, de lapin e
meinamen dos cabro. Quand lou tèms di bègo a passa, que siegue
dimenche o jour oubrant, douno lou vanc à si cabro que van cerca
soun viéure pèr lou campèstre.
De sorto que lou dimenche que parlan, li dos cabro que rintrèron
encô de Croco-cebo se capitavon juste aquéli dôu capelan.
Aqueste, coume pensas, siguè proun matinié Tendeman pèr
veni li reclama.
— Escusas, Moussu lou Curât, digue lou vièi Croco-cebo, aquéli
dos cabro soun miéuno.
— Pèr eisèmple ! soun vostro!... e despièi quouro, digas un
pau!... E d'abord n'avias qu'uno e m'an di qu'aièr la dounerias à
Couletouno.
— Es bèn pèr acô, Moussu lou Curât. Vejan ! Diguerias pas aièr,
dins voste prone : « Quau baio au paure baio à Dieu *
— Si fèt, lou diguère.
— E ajusterias pas : « Dieu rend lou double de ço que ié baion ? »
— Tout acô 's proun verai, mai...
— l'a pas de mai, Moussu lou Curât: ai donna uno cabro à Cou-
telouno, lou bon Dieu me n'a rendu dos. Se i'avias baia li dos vos-
tro e que vous naguèsse rendu quatre, acô me regardarié pas. Mai
pèr aquésti, soun bèn miéuno !
... E i'aguè pas mejan de lou tira d'aqui.
(Kcvira eo roudanen e tira « di Conte lengadoucian »
de Gustàvi Thérond, de Ceto.)
Li fauto dôu mège, la lerro H cuerb.
- 23 -
LA GIBOUSO
SIMPLO ISTÔRI
AUZIAS JOUVEAU.
Moderato.
La chatodôu grand Pedur- ri é Ero gi- bouso... pèr dar-
né. La chato dou grand Pe«lurrié Ero gi-bou-so... pèr dar-
rié. E-ro fachous, car la cha- tou-no Ero pou- li- do e galan-
touno Coume la chato d'un bour-gés. Avié de biais cou- me pas
rit.
■m^wi^mÈ]
ges, A-vié de biais cou- me pas ges.
La chato dôu grand Pedurrié
Ero gibouso... pèr darrié.
La chatouno èro pas devoto ;
Amavo de courre li voto ;
Aurié dansa sus d'escarbi ;
Jougavo i tir, i biribi.
La chato dôu grand Pedurrié
Ero gibouso... pèr darrié.
La chatouno èro riserello,
Mai, pèr malur, trop creserello,
E, siegue di sènso mesprés,
Li drouias i'èron àl'après.
- 24 -
La chato dôu grand Pedurrié
Ero gibouso... pèr darrié.
Si gènt, de bràvi gènt, pecaire !
La prounienavon de tout caire
Sens se douta de quaucarèn :
Avien d'iue, mai ié vesien rèn.
La chato dôu grand Pedurrié
Ero gibouso... pèr darrié.
A forço de faire à sa tèsto,
E d'ana courre dins li fèsto,
— .lujas courue li causo van ! -
Venguè gibouso... pèr davans.
LASE
Dins un afaire de di e de redi, la Pegoto, d'Eirago, fugue, 'mé dos
vesino, (")ubligado d'ana servi de temouin davans lou tribunau de
Tarascoun.
Pèr espargna lou camin de ferre, louguèron lou carretoun e Tase
dôu (lahian, que fasié paga soulamcn quaranto sôu pèr jour.
Au tribunau, lou président deniando à la Pegoto :
« Comment vous appelez-vous?
— Mario (ihantarot. *
— Quel âge avez-vous?
— N'ai ges, moussu.
— Comment» vous ti'avez pas d'âge?
— Nàni, moussu lou juge : talamen, pèr veni d'Eirago, avèn près
aquéu dôu Gabian, que nous costo quaranto sôu, en lou nourris-
sent. Demandas h Catarino emai à Janetoun, que soun vengudo eraé
iéu, s'es pas la verita ».
Li juge, lis avoucat,iou publi, ah 1 paure, tôuti se tenien li costo
- în ^
dôu rire. La bravo Pegoto avié coumprés que ié parlavon de soun
ase, dôumaci, pecaire ! n'avié gaire gausi de founs de coutihoun
sus li banc de Tescolo, en estent jouino, e, pèr lou francés, ié
coupavo.
LOU CASCARELET.
DEVINAÏO
Qu'es acô : moun proumié, lou doune à mi canari
Moun segound tèn d'à ment li gàrri ;
Moun tresen fai jamai refus, dis toujour d'o ;
Moun tout... Es un saboun : lou saboun Mikado.
COUNVIT FELIBREN
Car e bèn ama Capoulié,
Se dissate que i'anan èstre,
De voste tèms erias lou mèstre,
Agradiéu tant-que me sarié
Se venias, d'un cop de pédalo,
Manja 'mé iéu la cueisso e Talo
D'un pouletoun gras e daura.
A ma taulo, aquéu jour, i'aura
Dous Manounen, gai cambarado,
Que, de la Coumtesso adourado,
An dins.lou pies l'amour clava.
En pèlerin vènon treva
La richo piano de Maiano
E béure, glout, au clar sourgènt
De nosto lengo soubeirano.
Dounc, Capoulié, s'avès lou tèms
Venès, vous lou demande en gràci.
l'aura peréu noste ami Fassy.
Sarié daumage, cap-de-noun !
Qu'aquéli fiéu de Lamanoun
Vous couneiguèsson que de noum.
Vous, lou pilot de nosto barco
Qu'a Touro d'iuei, (ièro, s'enarco
Subre lis erso, poujant dre
Vers lou calanc que i'avèn dre.
Vendrés, parai?... Vole bèn crèire
Que s'es, Dugat, en Avignoun,
L'auren peréu pèr coumpagnoun,
Qu'au mié de nautre vendra sèire?
Taulo sara messo à miejour.
Vous esperan toui dous. Bonjour.
Pamens, conlro moun esperanço,
Se noun poudès avé vacanço,
Avisas-me d'un mot subran.
Voste sèmpre vostro,
GHABRAND.
Castèu-Reinard, lou 10 de Juliet 1906.
MOUN GRAND ESTÈVE
(Tira di Me mûri c Haconte de F. Mistral.'*
Aro fau que parle un pau. pecaire, dôu vi^i Estève, moun aujou
meirenau. Ère, coume moun paire, meinagié sus lou siéu, d'un
bon oustau e d'un bon sang : emé la diferènci que, de-vers li Mis-
tral, èron de travaiaire e d'espargnaire ed'acampaire — coume en
tout lou paYs n'i'avié pas si parié, — e que, de-vers ma maire, in-
chaiènt coume tout, en aguènt toujour bello ouro pèr ana laboura,
- 27 —
Jeissavon courre raigoemanjavon soun dequé. Moun grand Estève,
pèr tout dire, èro (davans Dieu siegue !) un franc galo-bon-tèms.
Emai aguèsse vuech enfant, — entre Ji quau sièis tiho, qu'à
Touro di repas se fasien servi sa part e pièi, sus lou lindau, ana-
von manja deforo emé sa sieto à la man, — autant-lèu i'avié 'no
voto, zôu ! emé Ji coulègo s'enanavo pèr très jour; jougavo, ribou-
tavo tant que duravon lis escut, pièi, souple coume un gant, quand
li dos telo se toucavon, lou quatrèime jour tournavo, e alor ma
grand Nanoun, uno femo de Dieu, ié cridavo :
« As pas vergougno, arrouino-oustau que siés, de manja coume
acô lou bèn de tis enfant I
— Hou ! badau, respoundié, de que vas t'inquiéta? nôsti pichoto
soun poulido, se chabiran sènso argent ; e, veiras, Nanounet,
n'i'aura pas pèr li darrié. »
E' m' acô flatounejant e paupejant la bono femo, eu ié fasié douna
ipoutèco, sus lou precàri de sa doto, is araca que ié prestavon au
cinquanto o au cent pèr cent. Ço que noun l'empachavo, quand
venien, l'endeman, lou vèire à la vihado, si cambarado de jo, de
faire un brande em'éli davans la chaminèio en cantant tôuti ensèn :
Oh ! la poulido vido que fan lis acabaire !
Acô 's de bràvi gènt,
Quand n'an plus ges d'argent,
aquest rigaudoun, ounte s'espôutissien dôu rire :
Sian très que n'avèn pa 'n sou,
Que n'avèn pa 'n sou,
Que n'avèn pa 'n sôu ;
E lou coumpaire qu'es darnié,
Eu n'a pa 'n dénié,
Eu n'a pa 'n dénié.
E quand ma pauro grand se lagnavo de vèire ansin parti, un à
cha un, li rougnoun, li farrage de soun bèu patrimôni :
« Hou 1 bestiasso, moun grand ié fasié, de que ploures? pèr
- 28 -
qiiàuqui tros de terro ? ié plouvié coume à la carriero... » bèn :
<* Aquelo sansouiro ? ço que rendié, ma belle, pagavo pas li taio. »
bi^'n: « Aquelo champino? i'a lis aubre dôu vesin que la secavon
coum' un brusc. »
E toujour, d'aquéu biais, Tavic^ galoio e lèsto. Memamen .ju«; uism-,
en parlant di dardanaire que fan courre la barioto : u Eh ! pesqui,
sian bèn urous que i'ague de grnt ansin ! autramen, coume farian,
li degaié, lis acabaire, pèr atrouva de sôu, en un tèms, coume sabès»
que Targènt es marchandise ! »
Èro, d'aquéu tèms, Tepoco ounte Bèu-Caire emé sa fiero fasié
mirando sus lou Rose. Aqui venié de mounde, pèr aigo o pèr terro,
de tôuti li nacioun, jusque de Turc emai de Mouro. Tout ço que
sort di man de Tome, toute merço de cause que fau pèr lou nourri,
pèr lou vesti, pèr lou louja, pèr l'amusa, pèr l'embula, despièi li
pèiro de moulin, li redoundo de telo, li roi de draparié, jusqu'is
anèu de vèire em'un gàrri dessus, aqui lou trouvavias, à bel èime,
à tavèu à fais, dins li grand magasin crouta, souto lis Arc, au
barcarés . o dintre li cabane innoumbrablo dôu Prat. Ère, coume
dirian, em'un constat mai poupulàri e tout barbelant de vido, ère,
tôuti lis an, au soulèu de juliet, Tespousicioun universalo de Ten-
dustrio dôu Miejour.
Moun grand Estève, pensas bèn, mancavo pas talo ôucasioun
d'ana, quatre o cimj jour, faire tintèino dins Bèu-Caire. Dounc,
souto lou pretèste d'ana croumpa de pebre o de girofle o de gengi-
bre, pèr la prouvesioun de Toustau, ou partie pèr la fiero emé, dins
chasco pôchi, un moucadou de Héu, car èro un tabacaire, e très
moucadou autre, en pèço, pas coupa, qu'en guiso de taiolo s'envi-
rounavo à la centuro. E'm'acô garlandrjavo, tout lou franc jour de
Dieu autour di braguotian, di charlatan, di coumedian, subre-toutdi
bôumian, quand se charpinon e pachejon pèr lou marcandejage de
quauque ase rastegue.
Poulichinello emé Kouseto, èro pèréu, acù, de pourquet emé de
sàuvi ! i'èro toujour plus nôu ; e ravi, ié badavo, en risènt coume
^ 29 —
un paure, i talounado e bastounado que plôuvien aqui de-longo sus
lou prouprietàri e sus lou coumessàri. Bèn talamen que li filoun (e
ni'avié, à Bèu-Caire, poudès vous imagina î) ié firavon, tôuti lis an,
plan-planet, après l'un Tautre, sènso que se revirèsse, tôuti si mou-
cadou ; e après, quand n'avié plus, — lou sabié pèr avanço, — des-
fasié sa taiolo sènso mai de chagrin e se n'en tourcavo lou nas.
Mai pièi quand tournavo à Maiano, emé lou nas tout blu, di mou-
cadou en pèço qu'avien destencbura :
« Anen, ié venié ma grand, t'an mai rauba ti moucadou ?
— Quau te l'a di? fasié moun grand.
— Pardi 1 as toun nas tout blu : te siés mouca 'mé ta taiolo...
— Oh ! n'ai pas de regret, respoundié lou pataras, aquéu Pouli-
chinello m'a fa rudamen rire ! »
En brèu, quand si chalouno (e ma maire n'èro uno) fuguèron
maridadouiro, estent qu'avien de biais e que noun èron degaiado,
li calignaire, mau-grat tout, tambèn venguèron au sambé. Soula-
men, quand li paire ié vcnien à moun grand :
« Autramen, quant ié fasès, coume aco, à vôsti fiho ?
— Quant ié fau? respoundié tout rouge mèste Estève, o grano de
viedase ! daumage ! ié dounarai, à toun drôle, uno bello chato, touto
abaridd e prouvesido, emai encaro i'apoundrai de terro emai d'ar-
gent? Quau li vôu pas, mi fiho, que li laisse: Diéu-merci, à la
paniero de mèste Estève i'a de pan. »
Es-ti pas bèn verai que li sièis fiho de moun grand fuguèron
tôuti presso rèn que pèr si bèus iue, emai, càspi, que faguèron
tôuti de bon mariage ! fiho poulido, coume dison, porto sa verquiero
au front.
Quau i'es degu se souvèn,
Quau dèu ôublido.
- 30 -
LOU RELOGE d6u PARADOU
Èr : Bire pleurer.
A-n-un galant pichot reloge,
Gresian, li gènt ddu Paradou,
De ié faire nèstis éloge,
Mai n'en es esta rèn de tout.
Se pèr eu sièis biou di grand' bano
An pas courregu dins lou round,
Es l'encauso que la campano ...
Dôu reloge brusis pas proun.
Au-lio d'entendre de cantaire
Coume i fùsto de Sant-Martin,
Se faire aclama di badaire
Jusqu'à dos ouro de matin,
Avien dessouto la platano
Entendu quàuqui passeroun
Que nous an canta : la campano
Dôu reloge brusis pas proun.
(6is)
Lou relougié à barbo bloundo,
Devènt la verdo aura menti,
Disônt qu'à dos lègo à la roundo
Sa campano poudié clanti.
Ah ! se vèn mai sont lis andano,
En l'espinchant d'un iue feroun,
lé cridaren que la campano , .
Dôu reloge brusis pas proun.
Tant-ièu virèron lis agùio
Pèr li roudage en mouvemen,
Li paslre dins si jargo bluio
Van ausi lou son un moumen.
31
Triste, tournon à si caban o,
Passon di plus court carreiroun,
En chapitrant que la campano ,, . .
Dôu reloge brusis pas proun.
Lou plus marrit es quand arrivo,
1 ràfi, dins lou mes de Mars,
Lou soulèu acata d'un nivo,
De quita trop lèu o trop tard I
Se d'ac6 lou pelot boucano.
Au mas asseta su 'n queiroun,
Li ràfi dison : la campano , .
Ddu reloge brusis pas proun,
Li tanto de mas, li chambourdo
En fasènt sis obro d'oustau,
An p6u d'èstre vengudo sourdo.
Van is escalié, mounton d'aut.
Tout en plegant linçôu e vano,
Se pièi l'auson dins si chambroun :
Repetenejon : la campano
Dou reloge brusis pas proun.
Pèr n'en fini di refoulèri,
Li counseié Paradounen
Volon que sus très barro en fèrri
Siegue avivado dôu Pounènt.
Poudra boufa la tremountano
E vent qu'agouton li lauroun :
Es fini : jamai la campano
Ddu reloge brusira proun. ' ^''
CHARLOVN RléU.
La lausenjo fau mérita,
Pièi la fuge e noun la cerca.
Meno Tenfani emé d'eisèmple e noun emé de counsèu.
- 3â-
UNO GOUMESSIOUiN BÈN FACHO
« Vai lèii en Arle enco de rabouticàri, cerca un clistèri pèr lou
pelot qu'es en trin d'acampa si pato, digue Fefin, la tanto de
Parado, à Coulau, un jouine ràfi de 12 an qu'arribavo tout nùu
dôu Martegue, vejaqui l'ourdounanço. »
Coulau encambè la cavaloto, e dins mens d'uno euro fugue à la
boutigo de moussu ïroucho lou larmacian.
« Bonjour, moussu, voudriéu un clistOri.
— Lou voulès prendre ici, o bèn voulès que vous lou porton ? Se
lou prenès eici, es vint s6u, e, se lou fau pourta, n't-i vint-»'-rinq,
raport à la boutiho. »
Coulau, que sabié que li gènt d'Arle veson veni li p.uiii nKiMé, e
que couneissié tanto Fefin forço regardanto, respoundeguè que pre-
ferissié lou prendre.
L'abouticàfi lou laguè rintra dins un piclioL membre, e dins un
vira-d'iue ié faguè avala lou bouioun pouncbu caud à poun.
iNoste ràli n'en revenié pas, mai, vouguènt pas avé Ter d'un Mar-
tegau que saup rèn de rèn, acampè un grand chut, paguè e re-
mountè à chivau en se demandant de queto nianiero poudrié faire
prouficha lou pelot dôu clistèri que moussu Troucho venié de ié
donna.
Aguè pas fa vint pas que .se lelourno en se tenènt lou ventre...
Hintro coume un uiau enco de Tabouticàri : « Tenès, moussu, veja-
(jui encaro cin([ sou, mai fasès-me lou plesi de lou mètre en bou-
tiho, car sî'nle (|ue jamai poudriéu lou pourta enjusqu'au mas, n'ai
déjà escanipa mai de la mita, e lou rèsto èi pas liuen. »>
Moussu Troucho, qu'avié vougu un pau rire, riguè, e dounè pèr
rèn dins uno boutiho un segound clistèri à Coulau, qu'après avé
un pau seca si braio retourné au mas, iièr coume Artaban d'avé
tant bèn fa la coumessioun, e de saupre la diferènci que i'a entre
prendre un clistèri o lou pourta en boutiho.
Lou paure pichotme la countè en grand secret, me fasènt prou-
metre de la garda pèr iéu ; vesès que siéu un orne de paraulo.
Cabano. l- vidau.
- 33 —
LA CANSOUN DÔU GARDIAN
Èr : Quand lou boiiié vèn de lausa,..
(Bas Carsi.)
Dins lou grand cèu tout eslela
Boufo la marinado.
Quand lou gardian vèn ajassa,
Li brau de sa nianado.
Trovo soun mas despeslela
E sa femo enanado.
Lou gardian, pale e matrassa,
Dins la niue l'a sounado.
E dins soun cor tout treboula
Mounto la verinado.
Elo a sourti pèr s'espaça
A dès ouro sounado,
E lou peiot qu'a pivola
A soun mas Ta menado.
Aqui lou hime an amoussa,
l.a femo s'èi danado.
Mai lou gardian desparaula
Embarro sa manado,
Pièi à chivau, encourroussa,
Se bouto en caminado.
Au mas de Vers pèr eslabia
Vèn dins la malinado ;
'Mé lou pelot que vai cassa
Trovo dins la vanado.
— 34 -
Coursel duberl, descourdela,
Touto desbardanado,
Catin sa femo. A bramassa :
« Rosso descaussartado !
« De-vèspre, avans de tenlaula,
« Auras la peu tanado !
« As la civado emai lou sa :
a Fau fini la journado !.. »
Mai a soun mas sènso parla,
Catin s'èi retournado,
E lou gardian a tabassa
La panturlo arrenado.
Dins lou bouvau a barrula
Souto la bastounado.
Noun s'èi pouscudo rama.ssa,
Li brau Tan embanado.
Vuei lou gardian destimbourla
Sacro touto Tannado,
E plouro tre que vèi passa
Li brau de sa manado.
MARIUS GIRARD.
JAN TOUTOURO
Jan Toutouro èro proiin badalas, coiime anas vèire.
Tôuti li jour, entre qu'avié dîna au mas. cargavo soun iuchet sus
Pespalo, e zôu ! anavo lucheta soun bèn ; rintravo pièi pèr soupa
quand lou soulèu trecoulavo. Un cop, pamens, que lou manche de
soun 6utis s'èro csclapa en eigrojant uno moutasso de terro que se
poudié pas revirn. tojirn»' au s'\ôu dins lou fantost pèr cerca un au-
- 35 -
tre luchet, e creiguè de vèire sa femo Naneto se fasèiit raligna pèr
un de si vesin au dintre de la granjo. Mai coume a èro pas segur, e
que, pièi, se mesfisavo de rèn, s'entournè mai au champ sènso rèn
dire ; pamens, aco ié troutavo pèr la tèsto.
Kntre que fugue parti, sa Naneto, que l'avié bèn vist, elo, e que
se cresié perdudo, s'enanè vitamen counta Tauvàri à-n-uno de si
vesino, Mioun TEscarrabihado coume ié disien, pèr-fin de ié de-
manda counsèu sus l'adoubanuen d'aquel afaire escabissous.
« A-de-matin, queto soupo as manjado emé toun ome, ié fai ansin
Mioun, que venié d'escouta lou lagnun de Naneto ?
— Uno soupo de juvert, ié respoundeguè aquesto.
— Alor, te soucites de rèn, ma bello, ié dis l'Escarrabihado, me
cargue d'arrenja lou tout coume se dèu, iéu: pos tourna tranquila-
men au tiéu, toun ome te dira rèn de tout, te n'en donne Tasse-
guranço. »
Acô disent, Mioun s'envai tout-d'un-tèms trouva Jan Toutouro
que de liuen se vesié tout pensatiéu.
« Hou ! ié crido Mioun dôu mai liuen que lou veguè, que ? vène
lèu emé toun coulègo, qu'ai besoun de dous ome pèr m'ajuda. Zôu !
que vous espère tôuti dous. »
Em.acô, d'enterin, brassejavo dôu coust^t de Jan Toutouro en ié
fasènt signe.
Aqueste, qu'èro soulet, boulegavo pas mai qu'un terme : se cre-
sié que noun èro eu que Mioun sounavo ansin. Entandôumens, l'Es-
carrabihado brassejavo que mai en sounant sèmpre de-vers Jan
Toutouro. A la fin, pamens, aqueste se decido de ié crida, en anant
tambèn à soun rescontre :
« Mai siéu soulet, Mioun; i"a res emé iéu : de-que diàussi me vos? »
— Coume ? siés soulet ! N'en vese pamens un autre emé tu 1 Que
me cantesaqui? ié rcbèco ansin Mioun.
— Veses bèn que siéu soulet, ié fai Jan Toutouro, en ié venènt
contro, siéu bèn soulet, regardo î
- 30 -
• — Hoi ! le! os vcrai, pâmons! di^iH' Miouii. AI»!... veso aro
l'encauso de mabarlago! Ai manja do-niatin uno soupo de juvort,
que sèmpro fai vèire double ; ié pensave plus, escuso-me Jaii
Tourtouro.
— Coume ? de-que dises, Mioun, as manja 'no soupo de juvort
que fai vèire double?
— E 0, lou sabes donne pas, Jan Toutouro, que quand pèr lou
dina a.vès manja 'no soupo de juvert, i6 vesos double enjusqu'au
soupa ? Ac() se saup proun, pamens !
— Eh! bèn. fas bèn de me lou rapela, Mioun: iéu que 1 aviéti
ôublid.i ! » ié respoundeguè lou bedigas en risoulejant (voulié pas
<iue sa vesino, qu'oro uno barjaco di bono, veguèsse que noun lou
sabié, qu autramen Taurié di en tûuti e se sarien trufa d'éu^ ; e, au
dintre d'eu, se faguo ansin lou badalas : « Ah I vaqui perqué
m'imaginave, iou, que ma femo Naneto noun ère souleto aquesto
tantost ! C.oume tout s'apren pièi, pamens 1 »
LOU r.ASCARBLBT.
I.A MARGARIDO HK PR AT
Mi<;nolo blanco, c fresco margarido,
So dis que lu fas counèisse Tamour,
K que lou touslènis que rèsle.>< flourido
Pèr li.s amourous i'aura ges de pleur.
Quau noun lou crciri»''? Es un rai d'e.stello
Quosbrihaudo autour de toun flamo cor,
E li lûbro en lio de la jouvenrello,
Largon si poutoun i llouroto d'or.
Pradarié niaienco de-z-4is de Prouvènço
\Aiu Chapôli di pouloun
BAROUN o.
— 37 -
BONI RESOUN
Pèr Oskar Andersen.
Aviéu un ouncle qu'èro avouât de soun niestié; es mort, pecaire !
i'a bèu tèms ; ame de crèire que Dieu l'a rejoun en soun sant Péira-
dis, emai Roumieux nous ague counta que, pèr n'en faire sourti
Jarjaio, ni sant Pèire ni sant Ives pousquèron jainai destousca ni
avouât ni ussié dins tout lou relarg sacra. Aqueste miéu ouncle èro
i'orro courtes de sa naturo, mai, se de-longo tenié bon gàubi, emé
tout brave venènt, entendié ([uc lis autre lou paguèsson en mémo
mounedo, e fasié ges de bestour pèr regibla si clavèu en quau (|ue
fugue voulèntp..., de-qu'ère pèr dire? noun, se vous agrado, canta
plus aut que li viôuloun.
Adounc un bèu jour se présente au sien gabinet un tras-<fue
magnifique segnour, aut sus cravato, linamen penchina, rasa de
fres, ganta de même, vesti coume uno gravaduro de modo, e coume
elo pourtant rede lou cors emai aut lou cap : c« Moussu, iô vèn an-
sin, es proubable qu'avès pas l'ounour de me counèisse ?
— Toutlounour es pèr vous, Moussu, » part quatecant la replico,
rapido e fusante coume uno vero. D'abord un pauquet estouna, lou
pleidejaire repren alen e debano soun noum, que dise? si noum,
car n'avié à boudre : « Eh bèn 1 siéu lou marqués deCbaparihan de
la Tourre déu Besau de Mount Gôufié de la Clapeiredo d'Arp«ntica-
rouvagna ! » e, aguènt majestousamen martela e mastega caduno
di silabo ufanouso, se pause, superbe, pèr vcire l'efèt proudu sus
moun ouncle.
L'efèt se manifesté sènso tardiero :
-' Eto ! Moussu, bèu noum pèr l'estiéu !
— De-([ue voulès dire ?
— Es que li gènt an peréu lésé de vous nouma parié dins livèr?
li journado sarien trop courtol »
- ;« -
Lou marqués, au founs brave oine, noun pousquè s'engarda don
rire, pièi debanè pausadamen Tafaire que Tadusié vers raoun oiin-
c.le, e se quit^ron li meiours ami d6u mounde.
LOU CASCARF.LKT.
Très passeroun sus uno espi^*^
Noun se podon jamai nourri.
R très garçoun près d'uno fiho
Jamai se podon tempouri.
UN BO.N COUNSEU
Lou paire - (jue ies afa —
Meno si drôle à l'escolo...
l'a fa cent fes, e refa.
Si plagnun di calour folo :
~ « Vuei, Taure a mai pas boufa
« Lou soulèu vous amassolo...
« Li camin blanc soun caufa
c E poudès plus tira solo...
« Di toufour venènt di colo
t Li cor n'en soun est ou fa...
« Li rai sus li cabassolo
t Toumbon à vous esbroufa...
— « P^r bousca lou fi*es qu'assolo.
« A noste âge, qu'aurias fa?.. »
— • léu, auriéu plaça l'escolo
F iV\n^ V»''ii!io auriéu gafa... »
J. MONNK.
- 39 —
GANTADISSO Dl MASIÉ ï GRANDI SANTO
Èr : Magali...
grandi Santo pouderouso,
Benesissès d'cilamoundaut,
Nosto feloupo pietadouso
Vengudo dins voste fougau.
grandi Santo, ausissès dounc
Nosto preguiero ;
Santo, fasès plôure d'amount
Voste perdoun.
Que li blad fagon mai dôu double,
E li maiôu forço rasin,
E que s'engraisson lis anouble
E prengue briéu lou cavalin.
grandi Santo, etc..
Que dins J'avé carga de lano
Bèn s'atèsson lis agneloun.
Que li biôu aguson si bano
1 très pouncho di ficheiroun.
grandi Santo, etc..
Que li luserno e li civado
S'amoulounon dins li granié,
Que lis ôulivo bèn couflado
A noun plus cargon l'ôulivié.
grandi Santo, etc..
l'ague de pan plen] la paniei-o
E de bon vin plen li barrau,
E de bos plen la bouscatiero,
E plen de vièsli dins i'oustau.
grandi Santo, etc..
— 40 —
Que li b('lli flour de la Vido,
l raiado d'or dôu soulèu,
A nôstis iue, bèn espelido,
Fagon lusi Tamour dôu lU'U.
grandi Santo, etc...
Que la lengo de nôsli rèiie
Clantigue en niilo nôbli rant,
E que la coupo di sant crèire
Sèmpre abéure li paisan !
grandi Santo, ausissès donne
Noslo pieguien» ;
Sanlo, lasès jdùure d'aniount
Vosle perdoun.
ANTÔNI «:HAMI'-R<HS.
LI PESSFJiTK
Lon gardo-campèstre de Fountaniho, Bourtoumicu, passavo pîT
avô II del fa n pau en cro, bèn tant que d'uni que n'i'a, — s'atrovo
pertout de marridi lengo, parai? — à soun escais-nouni de Mour-
rachOf que tenié de soun paire, apoundien la qualita, o lou titrr,
(yjume voudrc^s, de (jardo-ranho.
l'a d'acô f)èr lou niens (juinge o sogo an, un vèspre d'estiéu, vers
11 quatre ouro, en fasènt sa tournado au «juarti*' di Cadeniero, pèr
dessus lou canaii, Bourtounii<^u passe sus lou bord d'uno terro
ounte ires pcsseguié anhour.'non diiis km rru do poss«''c:ue ronginas
que prenien pèr Tiu»'
IJno envejo moustn» ic Nrn^u»' <l<" s.itqMf srroii .lul^jnt l»«»n.
aqufMi pessègiie, cuunie n'a\ion I èr.
- U -
vS'avancè plan-plan de Taubre qu'èro lou mai proche dôu carrei-
roim. Espinchè de drecho, de gaucho, d'en aut, d'en bas, e, noiin
vesènt dins la vesinanço amo vivènto, mande la man à-n-uno
branco. Tastè 'n fru : uno melico ! N'en tastè 'n autre : oh! que per-
i'um î oh I queto aigo ! Talamen lis atrouvè de soun goust, li pessè-
^ue, que n'en ganiiguè soun carnié, eto !
• Mai, au champ, ({uau es segur d'èstre pas vist, quand vôu taire
([uicon d'escoundoun ? Coumejou Mèstre l'a di :
Li bouissoun an d'auriheto.
Uuand es pas d'auriheto qu'an, li bouissoun, es de luseto.
Ainaga darrié 'no sebisso d'agrenas, Charlet dôu Pelle, que li
gènt d(Hi Grès an subre-nouma lou Mul, justamen pèr-ço-qu"a lou
lielet bèn coupa — noun perdié de visto li mouvemen dôu gardo, e
lou leissavo faire sènso nen boufa uno.
Quand Mourracho, countènt de sa pôusito fugue sourti de la cham-
pino, Charlet s'aprouchè d'un dis aubre fruchau, e, tout en virant
l'esffuino au défenseur de la prouprieta, se bouté peréu à culi de
pessègue, e n'empliguè li dos pôchi de sa blodo.
Lou gardo, qn'èro pancaliaen, l'entend, lou vèi, ié part dessus,
larrapo pèr lou bras :
« De-que fas aqui, tu ?
— léu ? pas rèn.
— Coume, pas rèn? Apelles acù pas rèn ! Ah! pèr ma listol Mai
n'as dounc ges de vergougno un ome de quaranto-cinq an, un
prouprietàri I de faire ansin lou trevairc de champ? En que penses,
malurous?
— Fasiéu pas grand mau...
— Pas grand mau ! pas grand maul Atroves? Eh ! bèn, alor, Tami,
sabe plus ço ({u'es, iéu, de faire mau ! Ah! pèr eisèmple!
« Escouto, vas veni emé iéu à la coumuno, beisa lou patin. Vei-
ras un pau eira se n^oussu lou Maire te baiara n image ! pièi iou
— 4^2 -
mounde so plagnon que su pou rèn abari au champ, e meton l'es-
canipo sus nautre, H gardo-terro, (juo t'asèn pas, sèinblo, noste ser-
vice coume se dèu. Eh ! bèn, fau que lou mounde sachon finalamen
ounte soun li laire, li roudaire, li maulatan. Aro que te tène, cou-
lègo, te Jache plus. Daut! marcho ! »
E, iièr de sa caturo, Mouracho mené Charlet dôu Pelle. Aquest,
tèsto soute, se leissè faire, e t6uti dous ensèn s'acaminèron de-veps
la vilo.
Arribon à la coumuno, intron. Justamen, lou conse, En Ciavèu,
se ié capitavo.
Lou gardo s'avançode soun capo, qu'èro asseta dins soun i:ahi-
net, ounte signavo lou courrié de la journado.
« Bonjour, moussu lou Maire, fai, sourrisènt, en pensant i Icli-
citacioun que i'anavon reveni, vaqui un ome qu'ai arrapa dins la
terro deManjo-Gàrri, amount i Cadeniero, en tria de desfrucha 'n
pesseguié.
— Oh ! oh ! Charlet, faguè moussu Ciavèu, en cabessejant
enrun èr de reproche e de tristesso peirenalo — dôumaci, bravas
qu'èro, amavo pas de chagrina lou mounde — es-ti poussible que
tu, Charlet, un travaiadou, un paire de famiho bèn vist dins Ten-
dre, t'ôublides en de causo que soun pas de faire? Mai, santo de
Dieu ! en quau faudra se fisa, se d'orne de ta meno se bouton à
mau-traire ! »
Alor, ufanous, Bourtoumiéu apoundeguè:
t* Digas-iè 'n pau, moussu, que sorte ço qu a n'joun ilins li p(»chi
de sa blodo. » ♦
Lou paure Pelle faguè ço que i'èro coumanda : tiré, une à cha
uno, de soun escoundudo, quinge auberge, qu'arrengueirè sus lou
burèu dôu sendi, permiè li letre eslalouirado, en disent :
<» Es verai que lou gardo m'a desteurba, coume culissiéu aquéli
flU. Mai poniens. tik l1^^n ri^n^n, inMin rrr^t> d';n«'' ivn f.t roîitrn la
lèi...
- iS -
— Couine, inaJuroLîS que tu siés ! coupé lou conse oncligna, tro-
ves alor que de rauba dins lou campèstre, ço que d'autre an fa \en\
de sa susour, acô 's pas manca la rego ? Mai quétis idèio as aqui de
la prouprieta, moun enfant ?
— Avès resoun pèr ço que regardo lou bèn dis autre, moussu
lou Conse, e siéu bèn d'acord emé vous aqui dessus ; mai pense
pas que degun me posque bleima d'agué culi mi pessègue...
— Ti pessègue, dises?
— Eto, pardinel d'abord que la terro de Manjo-Gàrri, ounte soun
li pesseguié, iéu Tai croumpado i'aura très mes vèngue dimenche,
coume pode vous lou prouva pèr l'ate qu'ai au mas. E i'ai paga tin-
que d'uno dardèno si bèu quatre cent setanto-cinq franc, à Manjo-
Gàrri, pèr dos eiminado e miejo coume nous fau mouri un jour.
— As croumpa la terro de Manjo-Gàrri ?
— Justamen.
— Aquelo di Cadeniero ?
— Aquelo di Cadeniero, toucant la cabano de ian Grand-Braio...
Bessai, d'acô-d'aqui, n'avié pas doutanço, lou brave Mourracho,
faguè Charlet, en se virant dôu caire dôu gardo, que, sentent veni
la mau-parado, coumençavo de se faire pichoun.
— Verai Charlet, ignourave que la terro fuguèssetiéuno. Mai tam
bèn, que diàussi î auriés pouscu me lou faire assaupre pulèu, qu'au-
rian pas fa tôuti dous uno cambo lasso.
— Pas tantbadau ! D'abord me l'avès pas demanda. E pièi, teniéu
à me trouva "mé vous en presènci de noste segne maire. Adounc,
moussu Clavèu, sènso vous coumanda, e en gardant lou respèt que
vous dève, voudrias-ti prega lou gardo de vous faire vèire, à soun
tour, sa recordo, e de vous dire ounte es que l'a rabaiado ?
Sus aquelo dicho, lou paure Mouracho venguè de tôuti li coulour.
Mut de la vergougno, sentent pesa sus eu lis iue dôu mèstre, que
galejavo pas sus aquéli causo, sabié plus coume se teni, e vouloun-
tié se sarié foura dins un trau de fournigo.
— U —
Moussu lou sendi, la voues tremoulanto de inaliço, i<'; digue :
'« Kh ! b6n, Bourtoumîéu, a^ès entendu la paraulo de (iharlet ?
— 0, moussu lou Maire.
— Adounc, vujas vite aquéu carnié, que sachen de-que tèn ».
Fauguè b«''n lini pèr se décida.
Kni'un souspir que sourtié dôuprel'ound de sa courado, lou gardo-
terro viré de mourre-bourdoun soun carnié, d'ountobarrulèron \inl-
e-dous bèu pessègue sus lou burèu.
M K alor, faguè lou conse, aqui'^li fni \ènon tnuti dôu niomo
aubre ? »
Bourtouniitju, blanc coume un pcdî«s, iT^gut' \uy> lii Inri o di i.>
pondre, mai bcissè la tèsto coume un coupable qu'^ro.
• *
Vue jour après laventuro ((ue vous vèno d'escudcla, quatre mot
dou preiï^t doMarsiho, cra, cra, arribi-ron à la coumuno,c lou gardo
Mounirbo faguè la resquibeto e rendeguè soun kèpi.
(loume dis lou prouvèrbi, tau crèi de guiha (iuihot, que Guibot
lou guiho.
12 d'oulobre 1905, avdoiaru marhkl.
SIS LIEUU
Au milan de Teirou, drc couiuc utio alubanlo,
S'nub(>uro lou nienaire i-iné soun fouit on man.
(>()U('bunl lou ravalin <|Uo rcniflo, escmnanl,
Dins uno pousse d'or, au «oulcias que dardo.
Dins sa cour>o, dirias que l'aslre-rèi salardo,
Lou jour n'a ges de lin, e lis onie, trinianl,
Pèr devina lou lèms que pou faire deni%ii,
lU'gardon. l'rrniin. hi ltnvr>-<» Itnucliatdo.
— 4o —
La suuco a la scnin obro, — e lou soulèu peréu :
L'ourizoun rouginas aparèis davans eu.
Li caucaire soun las, rendu, mai noun renosi ;
E quand l'astre dou jour dins un brasas se trai,
Éli se drèisson, lier, agouloupa de rai,
E bèu coume d'eros dins uno apouteosi.
AUZIAS JOUVEAU.-
Tira de Gran de Bèuta, rècuei de sounet que val parèissse.
Quau noun saup qu'uno cansoun
Noun gagno qu un picaioun.
DE BON MATIN M& SIEU LEVA...
Cansoun poupulàri.
Allegro commodo.
^e^^^^is^^fe^i^^^^
De bon ma-lin me siéu le - va, A la fresco mati-
nado P«^r mis amour cer - ca, Sènso lis avé trou-bado N'es-
sii^^^^^^3Ëîi^^=iiê^
t«'nt forço la - gna.
De bch matin me siéu leva
A la fresco mati nado
Rèv mis amour cerca
Sènso lis avé troubado,
N'estent forço lagna.
- 46 -
Ai tant cerca e recerca
Qu'à la fin l'ai deslouscado,
Dins soun jardin cila
Sourrisié, loulo pimpado,
Amirant sa bèuta.
— Bello, ai passa la niue, douiènt,
Trevant pèr diaio e pèr orlo.
Espérant lou moumen
Que se duerbe vosto porto,
Pèr fini moun tourment.
— Moun bel amant, jusqu'au matin,
M'embarrè moun segne paire.
Noun vùu dins soun jardin
Amourous ni calignaire.
Bel amant, que pegin !
— Se voste paire me v6u pas,
M'enanarai vers lis Indo
bèn, de moun trépas,
Ausirés lou clar que dindo...
Bello amigo, à-Diéu-sias I
— Ahl moun bel amant revenès
Dins lou jardin de moun paire,
S'es, moun paire, en trav«''s.
léu lou dirai à ma maire.
^ Bel amant, revends I
Reculi e transcri pèr jan uklak.
(Tira de Prouvènço!)
Jamai .<<ant de païs a fa nnracle.
Ventre plen porto li rambo.
- 47 -
LI GAIETO
Bèn cuecli à puun à la broucheto,
Li.lipet lauson'lis aucèu.
Envirôutadojen cabedèu,
Peréu li tripo fan lingueto.
Tout acù vau pas.li caieto :
Pege, juvert, ratello, lèu,
Aiet chapla qu'un fin moussèu
De crespino ensèn empaqueto.
Pièi se i'apound pebre emai sau,
Lou girofle noun ié vai mau,
E se bouto au fio dintre uno oulo.
Bèn lèu s'en escapo un perfum
Agradiéu e"que reviscoulo :
Adeja vous chalas dôu fum.
LOUIS CREST
PACIENGI
Un brave grangié de Mournas, qu èro dins lou siéu, agantè 'n
jour un marrit mau que lou mairassè proun tèms e que lou faguè
pièi cabussa dins la toumbo. Ero jouine encaro, e, dôu tèms de sa
malautié, prenguè coume ajudaire unjouvènt de si vesin, proun
poulit orne que ié disién Paciènci, e que devoutamen menavo soun
bèn en soun lioc e plaço.
L'endeman de Tenterramen, la pauro véuso, adoulentido, se des-
counsoulavo dins soun oustau ; fasié peno, e, li vesino, inquieto,
— iS -
aniTon sonna Moussu lou (^urat pèr que lomii de hi«'n vengnèsso
ameisa la nialurouso. ï.ou brave capelan, la vesènt ansin lagnougo
e despouderado, ié digue en intrant dins la granjo» emé soun teta-
dous d'apoustoli : « Anen, ! Madamo, siguùs plus forlo dins Ion mal-
astre : voste orne, segur, coume un brave crestian ([u'èro, s'atrovo
dinslou cèu pèr aro, e, quand pèr vous, l'ouro picara pièi, lou vei-
rés encaro dins lou Paradis, vous n'en donne l'asseguranço ; qu'a-
quelo santo idèio vous assole : d'entorin, Madamo, aguès paciènci,
prenès paciènci, paciènci »
Au mot de paciimci, la véuso subran chauribè, e, dintre si la-
gremo faguè plan-plan au digne prèirc : (loume ? Moussu lou Curât,
Paciènci vous n*aurié déjà paria ? ■<
LOU CASCARRLIT.
DEVINAIO
I)e-qu'«'s acù ? de-qu'es acn ?
A cinq os, cinq alo, uno co.
(La nèspro.
Ma maire m'a fach en cantani
Siéu tout v<^sti do blanc,
N'ai ni tèslo ni ([uiéu,
Ni l>èsti nimai orne siéu.
(Un iùu.)
Ai gos d'iue, gos de maii, ni lelo ni pincèu,
M couluur. ni papié, ni creiuun, ni paslèn,
Panions do lu larai un rolra bon (i<lon .
(Un mirau.)
— 49 -
REMEMBRANCO
T'en souvèn, quand, dins lis alèio
Que vènon jougne Gamp-Cabèu,
Tôuti dous legissian Mirèio,
Souto li roure ddu castèu?
Nèstis amo ensèn coumuniavon,
E dins aquel amour d'enfant,
Quand nostis iue se rescountravon
Déjà, se disien : A deman.
E quand culissian de floureto
Dins li draiolo, aperalin,
Èro lèu pleno, ta faudeto,
De margarido e gau-galin.
De moun bonur ères urouso,
E se vouliéu prene ti man,
Glinaves lis iue, e, crentouso,
Me disiés : Li prendras deman.
T'en souvèn, d'un jour qu'un aurige
Nous sousprenguè dedins lou bos ?
Li tron lasien grand treboulige,
E nous bagnerian jusqu'is os.
Dins toun esfrai, vers iéu, chatouno,
Te sarrères en tremoulant ;
Vouliéu te faire uno poutouno.
Mai me diguères : iNoun, deman.
T'en souvèn d'aquéu sounjo-fèsto,
Un farlouquet, vesti de nôu ;
S'èro-ti pas mes dins la tèsto,
De t'enmena de Castèu-N6u !
Pèr te vèire faguè lou viage,
Arribè fier cou me Artaban,
Mai, quand parlé de maridage,
lé diguères : Vendrés deman.
— 60 -
T'en souvèn, di bèlli vesprado
Ounle nous parlavian d'amour?..
D'aquélis ouro benurado,
léu, me n'en souvendrai lonjour.
E quand à la maire tant gènto
Anère demanda ta man,
Prenguèrcs li miéuno, e risènto :
Noun plus diguères : A deman.
ACHILE VIDAL.
AvignouD, lou G d'Avoust 1906.
Vau mai chauma que mau meure.
PAURE MEDOR!
la ussiô cm' ussié, conmo dison qnc i'a bnlaus e balaus. Mèste
Agasso, qu'èro ussiô à S.int-Pau-di-Courcoussoun, qu'ac6 s'atrovo
soulo Venlour, èro segur lou pus aliissable e lou mens poupulàri
de touto Tencounlrado. Plat conmo nno punaiso davans li riche,
arrougant em6 li mesquin, èro sônso pieta pôr la pauriho. Laid
coume pocat, grêla coumo un draiet, michant coume la galo, èro
toujour pur orto, o anrié fa sesido à si gènt, s'èro pas que lis aviô
jamai \ist, estent un b.iscarot do Carpentras.
Un jour (|u'oslrumenlavo, coume disié, encô dôu brave Micoulau,
e (|ue l'asié \6iulro au paurc diable si quatre nipo dins l'es-
cour d.ôu mas, Alodor, lou chin de l'oustau, enfi^ta de si vai-e-NÔn,
d'a(|Uclo eslaladouiro do pastiero, de peirôu, d'èrpi e d'araire, re-
miéutejavo desempièi uno pai-sado, quand pièi perdeguè paciènci
en ausùnt Agasso brama en iranchimand : « Une fois, deux fois,
troit fois, k Jôusè ! » Suseto, que plouravo coume uno Madaleno,
~ 51 —
aguè bello à ié crida : « Medor I Medor I » Micoulau aguè bello à lou
sibla, à ié brama : « Vène eici, Medor ! » rèn ié faguè, Medor se
bandiguô subre l'ussié e, flan ! un bon cop de dent i boutèu !
Ah I de-que faguères aqui, paure chin, paure Medor ! Quaranto
jour après, fauguè, bèn à regret, ié larga un cop de fusiéu .. Aqueio
mourdeduro i'avié douna la ràbi !
Paure Medor, pauro bravo bèsti ! Acô t'aprenguè de mordre la
car d'un ussié 1...
Cabano. l. vioav.
LA MARTINO
santo cnfanço ! Urous malin I
Avian uno vièio vesino,
Coume èro véuso duii Martin,
Li gèiit ié disien la Marlino.
Èro maigre coumo un clavcu,
Laido coumo un pecat, mau facho ;
Us an i'avien tana la pi!u,
E se pagavo de mouslacho.
Justamen, de-fcs, à Toustau,
Au brul de la molo que viro,
Se parlavo de J'inmouriau
Canlaire de la douço Elviro.
— Ah ! Lamarlino, que cervèu I
Queto amo celeslialo e puro !
Si cant sarien sèmpre nouvèu,
Coume li flour dins la nature.
— 52 —
l grand jour de quaranto-vue,
Quand nous cresian tôuti de traire,
La Franco entiero avié lis iue
Sus lou geste qu anavo faire.
Avié rèn qu'à leva la man
Davans li vilo o li cabano,
Pèr endiga lou flot uman
Desbardana subre li piano.
Pourtavo lou drapèu sacra ;
Èro un di gigant de rist6ri ;
Lou poplequ'avié célébra
lé marchandavo pas la gl6ri.
Mai riéli perdié soun prefum,
L'abiho mourié sus la souco,
L'oumbro loumbavo, e Tamarun
Venié lèu à l(3uti li bouco.
Lamartino avié plus vint an ;
Soun front s'ero frounci de rido :
Mounte rron sis amour danlan,
Tout embeiniado e tant llourido?
Soun cor saunavo de doulour.
Vido crudMo! mort jalouso!
Quau poudié legi sènso plour
Si Counfidènci pietadouso ? —
Escoutave. tout pensatiéu,
Lou dct sont la lèsto que clino,
E sus sa porto, quand sourliéu,
(^ercave dis iue la Martino.
Se senanavo, sout li pin,
Emé sa fauciho embrecado,
Faire un pau d'erbo à si lapin,
Seguissiéu pèr orto si piado.
— 58 —
Un matin, coume erian soulet,
Asseta souto uno baragno,
Dintre tèms que lou ventoulet
S'amusavo à seca Teigagno,
lé diguère sout moun capèu,
Tout en la regardant de caire :
« Qu'avès fa de voste drapèu ?
M'avise que lou sourtès gaire !
— Un drapèu ? me faguè, Luroun !
Mai quête drapèu me vos dire ?
— Lou drapèu sacra, sabès proun... »
E la pauro vièio de rire.
Me teisère un moumenet ; pièi :
« Cantas-me quaucarèn, vesino.
— Cantan plus, quand se fasèn vièi,»
Me respoundeguè la Martino.
Li pin avien l'èr de prega ;
Li rai dansavon dins la draio.
Alor, sus l'erbelo alounga,
lé prenguère li man, la taio ;
Sarrère si det tremoulant
Qu'avien l'a tant de bèlli cavo ;
Moun regard se pause, plan-plan,
Su sa bdrbu que mY-stounavo,
E souto li branqueto en tlous,
Davans lou cèu, dins lou silènci :
« Perqué sian rèn que nàutri dous,
Fasès'-me v6s(i coun/idenci... »
CLOUV'IS HUGUES.
Embrun, lou 2 d'avoust 1906.
Quatre iue veson mai clar que dous.
- 8i -
LA COUNFITURO
L'autre dissate, ma vesino Martoun lavavo lou sôu de sa cousino,
e soiin pichot Marins (vèn d*av6 quatre an) anavo, venié, barjavo,
— Tenfetavo.
« An, tù, moun drôle, ié fai Martoun, vèno gousta, qu'es quatre
ouro. »
Assèto soun nistoun sus lou lindau, ié baio un pichoun pot ounte
i'avié 'ncaro un pau de counfituro de coudoun, em'un tros de pan.
« Tè, manjo, o tèn-te tranquile. »
Marins, qu'amavo li sucrarié, coumo tôuti lis enfant, fuguô lèu
atala.
Au bout d uno passado crido :
— Marna !
— Dequé vos ?
— La tounfiluro, a d'auriheto ?
La maire, forço ôuciipado à soun pres-fa, ié respond :
— Eli ! 0, moun drôle, a d'auriheto.
Un pau après :
— Mama, la tounfiluro, a de patcto ?
— Hèi me vènes en ôdi... 0, a do pateto la counfituro. Manjo, vai !
Uno minuto après :
— Mama I
— Oh! quet enfant! Dequé i*a mai, vejan ?
— La tounfiturOf a *no coueto ?
— 0, moun enfant, a 'no coueto.
Pâmons, Martoun, que tant de qur»stioun tafuravon, s'aprounchô
dôu houjarroun pèr snupro doffué viravo, o, pauro ! metcguô li man
sus la tèsto, on cridanl, do vciro soun fiéu qu'ère en trm de gri-
gnouta sabès dequé? uno ratouno... counfido.
Tira dôu iournau ProuvénçoJ lou CAScAnELcr.
- 85 ~
PÉUSSET
Lou courre d'Arle es long: aguènt landa cinq lègo,
Péusset, pèr alena, s'arrèsto tout relent ;
E la man au seden, dre-quiha sus soun ègo,
Es bèu coume un Crousa davans Jcrusalèn.
Dins un mounlèu fangous a larda sa fichouiro,
Pèr miés aplanta Tègo endihanLo que fai
Petala narro au vèiit marin carga de mouiro.
Lou cavalin camargo eissejo sont lou fais.
Sus lou païs santen lou soulèu plou arrage,
E se vèi de pertout eigreja de mirage,
Péusset esperd sis iue sus lou magi relarg ;
Pièi, reprenènt soun ferre à la man, esperouno
L'ègo que coume un lamp cavauco dins lou clar...
Uno espouscado d'or e d'argent l'envirouno.
MARIUS J ou VEAU.
LOU PROUiMIE POUTOUN
T'aviéu tout donna dins uno poutouno,
Moun proumicr amour, mi raiveflouri,
Vuei m'as tout représ, e ploure, chatouno,
T'aviéu tout donna dins uno poulouno,
Aro que m'enchau, n'ai plus qu'à mouri.
Mai te fachariés, o ma toulo bello,
Pèr un pichoutet, tout pichot poutoun.
Que soulelo an vist d'amount lis estello ;
Mai te fachariés, o ma toulo bello,
Sabcs que n'erian que dous enfantoun 1
-m -
Vole plus mouri, ta bouco es ^is^nto,
Quand l'on s'amo bèn i'a rèn de plus dous,
Un poutoun, que vos? es causo inoucènto
Vole plus mouri, la bouco es rlsènto,
Pèr me benura, n'en fau au mens dous.
AGHILLK VIDAL.
SIAS PROUN PAGA 'NSIN
Un qu'avié tua un loup n'adusiè la peu à la coumuno pèr n'en
touca Ion prèmi counvengu. Avans de douna li sôu, lou secre-
tàri, curions coume n'i'a de-fes, ié demandé de ié counta un pau la
revirado d'aquelo casso fèro.
<» Me devinave, bèn siau, au miéu, digue l'urous cassaire, quand
snbran, de deforo, ausiguère crida au secours : agante vitamen moun
fusiéu e sorte tout-d'un-t6ms. Ero ma sogro, pecaire ! qu'un loup
espetaclous agarrissiô e qu'au s6n rangoulejavo, la pauro ! Sènso
perdre uno minuto, ajuste lou bestiàri, e pan ! pan ! ié mande quate-
cant mi dous cop de fusiùu entre lis iuc : Testènde rede. Mai fuguère
pas proun lest; (|uand arribôre pèr auboura ma sogro, la malurouso
frtsié si (larrié badai : lou loup i'avié tranca la gargamello.
— Eh ! bèn, mancas pas de toupet, moun ome, ié fai alor lou se-
cretàril Coume? avès lou front de reclama lou prèmi, quand aquéu
brave loup vous a tant poulid.inien desbarrassa de vosto sogro î Vous
dèvp rèn <1h tout, que sias proun paga 'tisin î »>
LOU CASCABBLBT.
Noun mete5 vin nouvèu dins un cuire que sent Teissu.
- 57 ^
SOUNET PAGAN
MIEJOUR !
Es miejour ! — Dôu soulèu, coume uno font pourpalo,
Rajo de flamo roujo e de belugo d'or !
La vièio danso !.. E sout li sause de la calo,
Mita-nus, lou bouié chourlo un cop... pièi s'endor ?
Tepo, flour efuiun aro, tout pènjo Talo,
Rabina de calour, tout nous semblarié mort,
S'èro pas que s'ausis lou zounzoun di cigalo,
Cansouneto de pas qu'ensoumiho li cor!...
Pièi, lou ventoulet boufo... e, tourna-mai la joio
Fai clanti lou campèstre ounte tout èro siau !
Es un grouûn de gènt, que van, l'amo galoio,
Coume l'abiho au brusc — au travai, plen de gau.
Reprenant, courajous, li man atravalido,
L'eterne e grand coumbat de TAmour... de la Vido !
Bèu-Caire. antôni berthier.
AME MAI !
Vau mai èstre aucèu de champ
qii'aucèu de gàbi. Prouvèrbi.J
Pour vivre heureux ! vivons caché !
FLORIAN.
Ame mai maneja la trenco o bèn Taraire,
Ame mai tout lou jour m'enchuscla de soulèu,.
Pièi tourna vers moun nis ébri de cant nouvèu,
Que d'èstre embarraia de-longo cmé de laire !...
Ame mai di tavan e di grihet quilaire
L'agradiéu paraulis, lou vounvoun bressarèu !
Di cigalo ame mai luu cant dous coume mèu,
Que Tenfetant jargoun d'un franchimand trufaire !.
- 5S ~
Ame mai demeura toustèms pauro luseto,
Viéure soûl cscoundu, crentous, dins la sauseto,
Que d'èstre parpaioun i man di margoulin !...
Ame mai me clina, ve, pèr fouire la terro
Ame mai manteni moun amo llbro e fiero,
Que de me rcbala davans de rampelin ?
Bèu-Caire. antôki bertriir.
DIFERÈNGI
« Queto diferènci i'a, Gricô, entre un chin e un cat?
— Entre un chin e un cat ?
— 0.
— Bèn, lou cat, Louiset, casso de gàrri, e lou...
— Vagues pas cerca tant liuen, moun orne. Veici : i'a ges de cat
que fugon esta chin, mai i'a proun de chin que soun estaca.
LOU CASCARBLIT.
VIHADO
Aro, dins moun chambroun, d'abord que la flamado
Abraso lou l'ougau
E que lt)u vènl-lcrrau soûl la porto barrado
Escuubo lou iindau ;
En regardant la niuc que davato sens luno
Sus lou vî'sprc arlalen
A la pdusso ddu lèms que mounlo e rcvouluno
En iôuli li creslen,
- 59 -
Me sounje : se de-fes uno man enaurad»,
Uno pichoto man,
Turtavo en tremoulant la cadaulo toumbado
E Taussavo plan-plan,
Se vesiéu s'avança de la porto badanto
Au milan de Toumbrun,
Lou riban de velout, la capello boumbanU
E lou carabe brun ;
Segur, mau-prat Vivèr e lis aigo jalado
En léuli li valat
E lou vènt-d'aut boufant la fre sus li calado
E lou cèu estela,
Au mitan dou chambroun veiriéu li rai de l'aubo
Amoussa moun calèu,
Coume s'elo venio, dins li pie de sa raubo,
Adurre lou soulèu.
« Chato, diriéu, tu qu'amourous, à la perdudo,
« Dôu mitan de ma niue,
« Sounave, à la pRrfin de-vers iéu siés vengudo
« E l'ai davans mis iue.
« Val, li Santo de Dieu te sosfiiiran pèr orto !
« Mai, bravo, ddu lindau
« Esvartant lou panla'K, virole de ma porto
« Au camin de l'oustau. »
Un jour, en estent vièi, quand ddu tèms de la vido
Noun rnsto qu'un rebat,
En ms rcpas«anl tout dins ma lè.<lo ravido
Cjumc un sounge acaba,
Dirai : « L'ai couneigudo. Èi*o lalamen bello
« Qu'en ié cantanl mi vers,
« Vesiéu li roso s'espeli sus sa capello
« A la ivG de river. •
— 60 -
£ belèu me creirai dins ma tèsto brandanto
Que, flourido d'amour,
Elo s'envai, couifado, eternamen galanto,
Sus la lisso en coumbour.
jôusÈ d'arbaud.
Tira dôu Lausié d'Arle, en preparacioun.
A LA BONO APOUSTOULIGO
N'i'a que dison : « Osco 1 parlas-nous d .icô 1 Li graml de la Hepu-
blico soun pas fier: li vesèn, en tèms d'eleicioun, se touca la man
e turla lou got emé li darrié de soun vilage, e d'èstre coutrio emé li
rèi, lis empacho pas, (piand casson ensèn coumpaire e coumpa-
gnoun, de pourta 'n capèu de paie enclouta coume un simple païsan
de Wountelimar o un brave vigneiroun de Gascougno. Me parlés pas
d'aquéli bedigas que de ço ([u'an fa lou viage de Paris pèr ié pourta
uno carretado d'ourtoulaio o uno banasto de lapin, s'entouinon emé
la laquino e parlon IVancés à si picbot... »
Toustèms i'a agu de gènt d'esperit e à la bouo apoustoulico. Lou
paire de ma grand èro Ion fraire de la dôu du de Canto-Perdris.
Acô n'èro un, de bra\e ome e de sabentas, e pas fier, emai trevèsse
lou W'i, la rèino c quau saup quant de princesso ! Pourtavo belèu
pas de capèu de paio enclouta, mai dfison que pourlavo si capèu à
très lume tant que tenien lou cop, emé de roupo à ramage que se
n'en coimeissié plus la coulour. Fasié veni sis eipiipage de si terro,
sènso s'enchaure de sis arnés à Tantico e dôu rouvi que li manjavo.
Quand siguè nouma embassadour en Espagno, partiguè coume
acô 'mé dos rosso que marcbavon qu'à cop de louit. E t'ouito que
fouitaras, arribèron à Dijoun, e passavon davans Tarchevescat dins
aquel équipage Juste au moumen que Tarchevesque mountavn on
carrosso.
- 61 -
Lou prélat, curious de saupre ounte anavo aquéu courrié tant
pôussous e d'aprene li nouvello que pourtavo, se meteguè à crida :
« Bst ! Hôu ! Tami î arrèsto un pau I » Lou du fugue proun un pau
sousprés de s'entendre souna d'aquéu biais, mai coume deman-
davo pas miés de rire un moumen de la ciiriousita de l'orne de
glèiso, arrestè court.
Alor l'archevesque : « E d'ounte vènes, ié digue, e de-que i'a de
nôu? » Lou du, sènso s'embarrassa de coumplimen, respoundeguè :
« l'a de pesé verd, Mounsegne. » Lou prélat resté un moumen ne
de la responso, pièi demande mai :
« E de-que disien à Paris, moun ami, quand siés parti ? j
— Disien vèspro, Mounsegne.
— Mai coume t'apellon, tu qu'as l'èr de pas avé leissa ta lengo au
couissin ?
— Lis un m'apellon Bsl ! lis autre : Hou ! fartii ! mai iéu, que me
counèisse miés, m'apelle lou du de Canto-Perdris. Hôu ! pousti-
choun, fai tira.
E partiguè coume un lamp davans Tarchevesque autant counfus
de sa deinando que countènt de la responso esperitado.
LOU CASCARELBT.
LA MORT UE MARIUS GIRARD
Quand li calour d'avoust escavarton li plueio,
Que lis aubre di grès pèr avé toumba fueio
Auson plus balança si tristi cabassou ;
Enterin de-vers Bagatello *
Un plagnoun s'esperdié dins 11 vàsti pradello :
La vièio Glanum ère en dôu.
* Castèu dins lou Grès de Sant-Roumlé. Es tout proche que mouriguè Girard,
lou H d'avoust darrié.
- 62 -
Ansin, un pau avans la fin d'uno journado,
Quouro sus mount Gaussié li càudis alcnado
ilimavon en passant si roucas de peirard,
Daquelo ouro, un son de cainpano
Esfraious anounciavo à travès vau e piano
La mort de iMarius Girard.
Eu, escoulan fidèu ddu mostre Roumaniho,
Abéura de bono ouro à la l'ont darn.ounio,
l*èr faire rtsclanli lou^ioum de Sanl-lloumié,
La resplendour de sis Anlico,
Dèn lèu nous la cantc coume dins un cantico
£n grand artisto, e lou prouaiié.
Quau miés qu'eu a descri la vau de Vilassolo,
Val-Aïupto, lou Lauroun, Culanqucl. la l'i.^ulo?
Car dc^pi(■i Uuuniani ciijusqu'ù Sant-Giabié,
A ^ou^ grand sou» g( ni «le logùido,
Desboundanl coulour d'or, nous es uno btvènde
Que se i'amounan pèr despié.
E pèr boula la man i grandis acampado,
Sènso plagne soun Uins, enca mens si cambado,
Dèn tant li Calaian de lausenjo cmbouni,
Mescla dins nuslo lleneissènço,
De soun alougamen e de soun avenènço,
Nan garda lou dous souveni.
En vilo d'Avi^oun, i fèslo de Pctrorco,
Mounle i'aguè proun pcno à meslrcja la barco,
Lèu la man au limoun, dre sus lou circagnùu,
— Pèr la palrlo c pèr la rnço —
Atenliéu, à soun crid fran(iuissian lis aurasso,
Countènl coume de roussignou.
- 63 -
Quant de les, de la Crau s'entournant d'un pas ferme,
Venènt de countempla li troupèu dins lis erme
E 11 pastre e li chin i coulas de clavèu, .
Pèr n'escouta li rimo richo
Leissado à l'abandoun sus de caiau escricho,
Ei'ian toujour que pu nouvèu.
Emé soun èr bounias dins sa barbo fougouso,
Trevaire sounjarèu di colo peiregouso,
Ounourable coumpan de nosii bouscalié,
Sout li pin clafî de presino
lé parlavo d'avaus, d'argelas e d'éusino,
Coume s'cro esta dôu mestié.
Ai I las, aro as fini, felibre dis Aupiho,
De rapuga loun mou coumc l'an lis abiho.
Se ddu su dis cspi laisses loun brusc mau plen,
Aperamounl, en ribainbello,
Atipèd creissiian muguet e rose belle,
Dintre lis oit sanl-eslelen.
Paradou, II d'avoust 19CC. charloun rièu.
Lou presia gasto, lou douna perd.
LOU MAU DE VENTRE
Tetin, dôu Boiilan, fasié souvent lou malaut pèr manca Tescolo.
Se plagnié de mau de ventre, e sa maire lou gardavo à l'oustau.
Lou paire coumprenp^uè lèu la coumèdi, e, un vèspre, ié laguè :
« La proumiero fes que lou mau de ventre te prendra mai, te
menarai en Arle, ounte i'a 'no masco que lou gans radicalamen.
~ 64 -
— De-que vos mena aquel enfant en Arle pèr un mau de ventre !
(ligué la maire ; acô ié passo coume ié vèn.
— 0, faguè lou paire, mai, aquelo masco garis pas que Ion mau
de ventre, garis tainbèn lou feinianti^^e. »
Tetin coumprenguè que soun paire avié devina, e, coume lou
couneissié, à parti d'aquéu jour n'aguè plus de mau de ventre e
manqué plus Tescolo.
LOU GASGARBLET.
PÈR LI NOGO DE GRAS E GERlMANO CASSE
Miés que Jan-Peiret de Mounl-Brun
Emé soun espaso requisto,
Tu, vas, lou cisèu lest, en quisto,
D'obro grande, o lier jouvèntbrun.
Eu, soulo un rouge calabrun,
Trevè la bèuta; tu, Tas vislo,
Oènto novio, auturouso arlislo.
Au rouge Miejour, franc d'ounibrnn.
Ensèn caminas vers la gl6ri,
Clavas li peno, fasès lldri,
Durbès lis urous endeman ;
E d'abord qu^avès, flame couble,
De v6sti paire un lausié double,
Mesclas dins si bix>ut, v6sti man
La fèbre vèn au galop e s'entourno au pa-
- 65 -
MIGHÈU POTAGE
Cinq coulègo d'Aubagno èron entaula au café de la Terraio, quand
Jan Tourtin faguè :
« Michèu, tu que siés ana à Paris pèr l'Espousicioun, digo-nous
un pau ço qu'as vist e que t'a pica dins Tiue ?
— Ai vist forço poulidi causo, mai, imagino-te dès Marsiho à
constat l'un de l'autre, e auras un Paris, sènso mar, sènso soulèu e
sènso Canebiero. Dison que l'esperit ié cour pèr carriero, acô des-
pènd de ço qu'apellon esperit. Lou matin, quand arribère, t'aviéu
un ruscle ! Diguère au couchié de me mena à-n-un restaurant ; me
desbarquè davans un cafè-restaurant ounte tout lusissié coume d'or,
e li garçoun avien l'àbi à la franceso.
Ère un pau ne davans éli, coume dèves lou coumprendre ; pa-
mens, me diguère, fau faire coume lis autre. Tôuti en s'assetant
disien : Garçon, cachemire! Qne diàussi sara eiçô ? pensère, e, cri-
dère : Garçon, cachemire ! Un grand lascar em'uno espèci de tor-
co-man venguè fréta la taulo, e s'enanè. Alor repetère : Garçon,
cachemire! cresènt qa'èro un fricot ; pan ! venguèron mai fréta la
taulo. Aqui coumprenguère qu'à Paris dison cachemire à ço qu'eici
apelan panouchoun o torco-man.
Boudiéu I se ma meirino, qu'èro uno damo à la grando, e que lou
dimenche à la grand messo avié tant de cop-d'iue envejous quand
metié soun chale de cachemire que, l'ai toujour entendu dire, avié
cousta de cent e de milo, boudiéu ! se ma meirino vivié 'ncaro, e
sachèsse qu'à Paris apellon cachemire un vièi torco-man, un sale
panouchoun!... Es coume acô que l'esperit cour pèr carrriero à
Paris
D'aquéu tèms, me pensave ço que poudriéu bèn demanda pèr
manja. Pèr pas avé l'èr d'un Martegau, prenguère la carto e veguère
Potage. Que poudié bèn èstre acô ? E quand lou garçoun digue :
« Que faut-il servir à Monsieur ?
— Potage , respoundeguère. »
i
Alor me vcguère adurre uno bono sietado de soupo, pas trop es-
pesso : es ansin que l'ame. Ac6 me racoumoudè un pau emé H
Parisen. Tè ! me diguère, fan coume à l'oustau, servon la soupo
avans lou fricot. Quand Taguère acabado :
« Potage! ié diguère mai, me languissent de tasta aquéu fricot. »
Em*ac6 m'aduguèron mai uno sietado de soupo. Coume èro bono,
la mangère : mai disiéu dintre iéu, quéti coudoun ! manja dous cop
de soupo, soun nèsci aquéli Parisen ! aurai quasi plus fam quand
tout-aro m'adurran lou fricot. E, despacienta cridère au ^arçoun :
« Potage, et vite! »
Lou garçoun sourriguè, e m'anè querre... uno tresenco sietado
de soupo...
Coumencère à coumprendre qu'apelavon la soupo potage e,
moun ome, pulèu que de passa pèrun que toumbo di nivo, avalère
ma tresenco sietado, paguère e garcère lou camp.
Desempièi, en Aubagno apellon plus lou Michèu que Michèu
Potage.
B. PLAUCHUT.
1
LOU NOUVÈ DOU TROUBAIRE
A Dono Mario Augier,
Soufo li téule, aperamount,
Dins la lilocho oiinte gelavo,
Un brave troubaire aliscavo
Li vers paloi d'uno can«onn.
Quand l'anjôunèu que sVnlournavo
Piqué de l'alo au fenestroun.
H6ul rimaire !
Pantaiaire !
Veses rèn, entendes rèn,
Lèu-lèu ! courre à Betelèn !
- 67 -
Cour e lampo tant qu'a d'alerio,
Aganto li vièi, li malaut
Qu'avien nij cambo, ni chivau,
E vèi qu'an téuti li man pleno :
Vin, mèu, froumage, agnèu, fan gau
Si bèu présent de touto meno. .
He! lunaire,
Pantaiaire !
Pourtèn tduti quaucarèn
A l'enfant de Betelèn !
L'artisto se n'en fai, de lagno !...
Couquinas de sort, que voudrié
Douna quicon qu'agradarié !
Mai pas lou mendre s6u d'espragno !
A peno se viéu dôu mestié,
Quouro d'asard a pas la cagno...
Lou troubaire,
Pantaiaire,
Es lou soulet qu'adus rèn
A l'enfant de Betelèn,
Es arriba ; que troupelado !
Gaspard, Bautezar e Melquior,
Pèr la mierro, Tencèns e l'or,
Menon très I6ngui camelado.
Queto joio ! quête estrambord
Dins touto aquelo defilado !
Lou rimaire,
Pantaiaire,
Bado davans li présent
Di mage de Betelèn.
A la longo passo e se clino :
« Maire de Dieu, grand sant Jdusè,
Escusas, sèmblo fach esprès,
Porte qu'un plat de bono mino.
Se sabias coume n'ai regret !
Siéu qu'uno pauro cardelino :
- 68 —
Li can taire
Gagnon gaire,
E vuei s'alrovo qu'ai rèn
Pèr l'enfant de Betelèn !
L'ase crido : Eh I bèn, Tome, canlo,
Amor que sabes que canta, •
E lou biôu, qu'es plen de bounta,
Ajusto : w S'acô pièi t'espanto,
Faren la basso à ti constat,
Qu'avèn la voues bèn musicanto.
troubaire,
Gai coumpaire,
Pèr l'enfant de Betelèn
Canto, t'acoumpagnaren.
— Gantas, a di la Santo Maire,
Gantas touti très, mis ami,
Que lou pichot v6u pas dourmi,
E qu'avèn ges de brès, pecaire !
Agués pas crento, ajudas-mi ! »
.louselet prègo lou cantaiie :
a troubaire,
Bèu rimaire,
Ganto que can taras bèn
La glori de Betelèn ! »
Lou troubaire, l'amo arderouso,
Alor cantè tant e tant bèn.
Que l'enfant .lèsu, sourrisènt,
Dcdins la griipi miraclouso
S'es endourmi bèn douçamen
A coustat de sa maire urouso...
troubaire !
Pantaiaire I
Jamai cantères tant bèn
Qu'aquéu jour à Betelèn !
La Gourgueto 1906. ravous oinésto
— 69 -
LA BASTIDO
Louiset lou sartre avié près, de mita "mé soun coulègo Danis, lou
inassoun, un bihet de la Joutarié de la Prèisso.
Un dissate, davans lou café, en tubant sa cigareto, charravon de
ço que farien de sa fourtuno, se ié toumbavo lou gros lot.
« Oh ! ve, faguè lou sartre, se gagnan, te coumandarai uno bas-
tido superbo, que semblara lou castèu de moussu Mistra.
— Uno bastido ? Bèn, mai, sabes, se la vos, la pos faire : iéu, lou
jour que gagnaren, foute tôuti mis ôutis dins lou canau, e pas
plan! »
LOU CASCARELET.
La routo di counsèu es Ion go,
Aquelo de Teisèmple es courto.
II
LOU NOUVÈ DI TAMBOURLNAIRE
A Dono J. Roumanille.
Pèr faire uno bello vengudo,
L'ange acampè 11 Prouvençau
Dins uno piano d'estendudo ;
Li vièi m'an di qu'èro la Crau.
Que fourniguiero!
Que de bandiero !
Que de pegoun, que de fanau !
Que de carreto e de chivau !
- 70 -
Plaça pèr vilage e pèr vilo
Emé touti si tambourin
(D'aquéli n'i'avié mai de milo),
Se boutèron lèu en camin.
La fourniguiero
S'alongo en tiero,
Chasco encountrado vèn plan-plan
Pèr défila davans l'Enfant.
L'Ermito, lou Balle di paslre,
Lou Prudome di pescadou,
Que sabon legi dins lisjaslre
Èron li très grand menadou.
La grando Armado,
lien alignado,
Emé tduli si regimen,
Bravejavo mens belamen !
Pièi venien li tambourinaire,
E tu-tu-tu ! e pan-pan pan !
Li valent s'espargnavon gaire,
Aco n'èro un bèu chamatan !
Rounflounejavon,
Vous escaufavon,
lé.metien tant de cranarié
Que degun restavo darrié !
Quand li flahutct de Prouvènço
Arribèron, enribana,
E que jougurron en cadènço :
Un Dieu vt-n de naisse, Hosanna !
La foulo urouso
Emai piouso,
Esmougudo pèr lou bèu cant,
S'èro prousternado subran.
— 71 -
Jusqu'i camèu di très Rèi Mage
Qu'à geinoui Mavans i'Enfantoun,
E, segur, pèr ié rendre ôumage,
Semblavon dire uno ôuresoun !
Oh 1 que belori î
Que niue de glùri 1
E que l'Enfant de Betelèn
De lis ausi fugue countènt î
Li conse cridèron : « L'aubado ! »
(L'aubo pounchejavo i cresten)
Siblèron : Lèco-te, Nourado,
E parten lèu pèr Belelèn.
Li voues quilavon
bassejavon,
Mai tôuti cantavon ensèn
Goume à la fèsto de sant Gènt.
Largant soun brout de ferigoulo,
L'ase, qu'èro dôu Leberoun,
Bramé : « Daut ! d'aut ! la farandoulo !
Que s'enlournen à la meisoun ! »
Que sarabando !
Touto la bando,
Pople, Hèi Mage, Prouvençau
Trescavon que n'en prenien caud.
Lou biôu, un camarguen de raço,
Pousquè pas long-tèms résista ;
Levé tout-d'un-cop si patasso,
E falié lou vèire sauta :
Que galejado
Dins l'assemblado !
Mai li biôu, que soun bon enfant,
Se fan jamai de marrit sang.
- ^2 -
Sant Jdusè regarde Mario,
Voudrié bèn farandouleja
Aro qu'es paire de famiho
E qu'a soun iéli, a pou d'ausa.
« Auso, coumpaire,
Meno la maire
Emé l'Enfant-Diéu, soun pichoun :
Saran au siéu en Avignoun. »
La Gourgueto, 1906. ravous ginèsto.
TE! BOUFÈTI
Boulèti sourtié de la boutigo dôu manescau, en brassejant, coume
èro soun biais, quouro rescountrè la goio de Nenin que, couine
devoto, es l'orço cunouso.
La goio, en vesènt Boufèti que brassejavo belèu un pau mai que
de coustumo, ié faguO :
— l)e-([uo t'arribo, Boufèti, que brassejes tant?
— M'arribo rèn à iéu, respoundeguè lou brassejaire, mai, i'a Béu-
laigo (|ue s'cs creba un iue ! e que sara belèu borgne pèr lou res-
tant de sa vido.
— Ses creba un iue ! mai, en que fasènt?
— En fasènt lou signe de la crous, pecaire ! 1 avié iong-lèms que
Taviè pas fa, i*es ana trop vite, e...
— Alor èro coume tu, gusas, que se falié que lou faguèsses,
saupriés pas se fau acoumtnça pèr lou front o bèn pèr Tem-
bourigo !
Tè : Boufèti.
LOU LASCARELET.
Hes fai mai de mau, qu'aquéu que noun viéu segound si precèle.
- 73-
III
LOU NOUVÈ m GALERIAN
A 'N Àlèssi Mouzin.
Anas adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio
Que vous sauvara...
A bord di triremo roumano
Que menavon li galerian
Èro qu'un crid : « Li bèu gabian
Que nous adus la tremountano,
Nous parlon, escouten si cant:
« Anas adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio
Que vous sauvara. »
Èro lis ange que passavon
En anounciant li tèms nouvèu;
Sis alo blanco coume nèu
Dins l'azur linde clarejavon
Sus la mar e sus li veissèu:
« Anas adoura
Lenfant de Mario,
Lou divin Messio
Que vous sauvara. »
Li pàurisesclau de galèro
An di, lou cor tout esmougu :
— « Mèstre, s'es un Dieu qu'a vougu
Nous libéra de la misèro
Qu'aquéu Dieu siegue bèn-vengu !
- 74 -
Anen adoura
L'enfant de iMario,
Lou divin Messio
Que nous sauvara.
— Ato ! li bougre! Mai en viage,
Coume d'anguielo de roucas,
Resquiharias à cade pas !
Pièi nautre pagarian li gage
Dessus lou cepoun dôu bourras
S'anan adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio
Que nous sauvara.
— Cargas-nous^de grossi cadeno
E parten lèu pèr Betelèn !
Tant partiren, tant revendren.
Vous juran qu'aurés ges de peno ;
Un Dieu couniando, ôubeïren !
Anen adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio
Que nous sauvara. »
Li corne, que n'avien Tenveio,
Menon lou long troupèu d'csclau
Que tirasson tant bèn que mau
La cadeno que lis espeio.
Quand arrib^ron, queto gau !
«« Venèn adoura
L'enfant de Mario
Lou divin Messio
Que nous sauvara. »
— io —
Lase reguigno emai chauriho :
« Santo Vierge ! vaqui de gènt
Qu an la cadeno e soun countènt !
Segur qu'es de bravo pauriho,
Auran pas camina pèr rèn.
Vènon adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio,
Que li sauvara. »
Lou biou reno e tai moussu mougno :
(y Passo encaro pèr li gardian,
Mai reçaupre de galerian
Sarié de marrido besougno,
Meriton pas d'èstre crestian
Ni m ai d' adoura
L'enfant de Mario,
Lou divin Messio
Que nous sauvara.
— Intras, respond la Vierge-Maire,
Repenti merito perdoun ;
Parle au noum d'aquéu bèu pichoun
Qu'es nascu pèr mouri, pecaire î
E rèime ansin li bon larroun :
Venès adoura
L'enfant de Mario,
Lcu divin Messio
Que vous sauvara. »
La Gourgueto, 1906. ravous ginesto.
La verita p6u espéra,
Elo es seguro d'arriba.
- 76 -
PARAULO RETIRAUO
Lou long (^ancano, que tôuti couneissès, porto si proumié faiou
verd à moussu Tiro-Lengo, lou mège que l'ivèr passa lou tiré d'un
marrit pluvèsi.
Lou mège gramacio Cancano, lou t'ai asseta ; bevon un cop e
charron.
« De-que i'a de nèu ? vous que legissès li journau, l'ai Cancano :
nous-autre, i bastido, sabèn jamai rèn de rèn.
— Pas grand causo, moun ami ; aro que lis eleicioun an Uni, li
journau soun enfetant, sabon plus que mètre. Ah ! tè ! sabes que
i*a : lou rèi d'Espagno se marido lou 31 d'aqueste mes.
— Ah ! que me dises aqui? Sabiéu que se maridavo bèn lèu, mai
auriéu jamai cresegu que fuguèsse dins lou mes de Mai. Saup pas
lou prouvèrbi, alor?
Quau se marido en Mai,
Avans un an se marido mai.
Es pas pèr dire, mai loucrese, un pau destimbourla, aquéu rèi,
car entre nautre fugue di, es gaire délicat, tron de disque !
— Coume gaire délicat ?
— Eh! bèn, vole dire que... pèr prene quau pren !...
— Pèr prene quau pren, dises? Es pas uno bravo chato, aquelo
princesse ?
— Oh l dèu èstre quaucarèn de fres ! rèn que soun noum lou dis
de rèsto.
— Bèn ! a pas un poulit noum ! e la dison tant belle I Se vèi que
siés gaire au courrènt.
— Coume ! trouvas qu'es un poulit noum, acô, vous : la princesso
de Pato-en-l'èr? Eh î bèn, sias pas dilicile, vàutri li médecin !
^ De-que dises ansin ! Pato-en-l'èr, as di ?
- 11 ^
— 0, la princesso de Pato-en-l'èr. Au cale lou legissien l'autre
jour, l'ai bèn entendu, belèu !
— Moun paure ami, crese que te fas dur d'auriho ; coumprenes
toujour tout de travès, e pièi vaqui ço qu'arribo : siés en trin de
leva de marrit brut sus la plus poulido e la plus bravo di chato
dôu mounde. Apren que soun noum es Ena, princesso de Batten-
berg, e que lou 31 de Mai s'apelara la rèino Vitôri.
— Ah ! s'es ansin, ai tort, retire mi paraulo e vous demande
escuso. E dirai i coulègo dôu café, qu'un autre cop, quand legiran
lou journau, bouton miés si bericle e duerbon mai lis iue ! »
LOU SÔUVAGE.
Privo-te d'un plesi se dèu cousta peno à-n-un autre.
MI BERICLE
En coussejant un marrit cat.
Un raubo-nis dins moun aubriho,
Sabe pas moun te ai acrouca
Mi bericle, un bèn de famiho.
Èron dé moun rèire àutri-fes,
S'endevenien aro à ma visto.
Ah ! d'aquéli n'en fan plus ges,
Mai fagon de cause requisto.
Sautèron, — verai que courriéu, -
De moun nas subre quauco branco.
Ai proun cerca, ié dise adieu,
Es rèn, mai aquéu rèn me tranco.
Lusien, si vèire clar e lis,
Ddu lus de ma Prouvènço siavo ;
Arregardave moun pais
Coume moun grand l'arregardavo.
- 18 -
Quand li fueio au bos toumbarati
Vau vous retrouba sènso courre,
Bericle d'argent de moun grand ;
Senoun, faudra-ti que vous ploure?
Mai se pou qu'à la fin, bèn lard,
Un de moun ouslau, fiéu o fiho,'
Sont sis iue, rescontre d'asard
Voste miraioun que soumiho.
En jougant vous prendra d'abord ;
Pièi, se ié siéu plus, m'es de crt'ire
Qu'en sourrisènt au paure mort,
Fara ço qu'ai fa pèr moun rèire.
Sarés rouvihous à l'entour,
Vaqui qu'emé pieta vous freto,
Vous remostro Rose e Ventour ;
E iéu passe amount dhis l'aureto.
l'ensignarés ço que mis iue
An treva 'mé joio e bèn-èstre :
Fio dis aubo, estello di niue,
E, subre-lout, libre di mèstre.
Vaqui que soun cor s'espandis,
S'enauro i bèlli souvenènço...
Sara belèu moun paradis
De revèire ansin la Prouvènço.
ALÊSSIS MOUZIN.
UN PAU DE GHIFRO
— Dison que mor un orne chasco secoundo.
• (Orne femo es tout un).
— Dison que sus dès milo persouno nia qu'une que vèngue à
cent an.
(Dieu nous counserve la visto enjusqu'aqui !)
— 79 —
— Dison que lis orne marida vivon dès an de mai que li celi-
batàri.
(Acô se coumpren : inanjon miés à sis ouro !)
— Dison qu'un orne de grande taio a mai de chanço de veni vièi
qu'un orne pichot.
(L'on apren toujour quaucarèn ! farai mètre de taloun à mi
soulié).
— Dison que sus milo persouno seissanto se maridon e la mita
mai au mes de jun qu'au mes de desèmbre.
(Siéu pas d'aquel avis à mens de prendre un tros de glas pèr
femo).
— Dison que laneissènço aliô bèn plus souvent la niue que lou
jour.
(Acô dèu èstre se lou comte es juste).
— Dison que de tôuti li mestié es li médecin que moron li plus
jouine.
(Acô provo que li vesito emai li poutringo ié coston gaire e que se
li plagnon pas.)
UN QUE SAUF...
fQuau saup ?)
LOU DOUMTAIRE
Viéu e feroun, banu coume un cifèr, en Arle,
A fa beisa l'areno en mai que d'un, antan.
Li courrèire l'avien bateja « Maufatan ».
Acô 'ro un famous biôu ! vous dis quau que n'en parle.
Aro, lou peu rougnous, lou mourre embavousi,
Li bano vermenouso e la mèusso abenado,
Porto l'esquèrlo au c6u e coundus la manado.
Segur, pèr tau pres-fa, poudien pas miés chausi :
-> 80 -
Saup lôuli li camin que davalon au Uose
que van vers la mar; saup mounle fau que crose
Pèr s'acourchi ; la niue, dou lum de Faraman
Saup se faire un guidoun ; e quand en Arle es fèslo,
Kque ié fau gandi sièis tau, doumlaire en tèsto,
Vai dre, lis iue barra, vers lou Cièri rouman.
MARIUS JOUVEAU.
LI DOUS VOTE
Lou marqués de Maladona a soun castèu dou coustat d'aut de Car-
pentras ; e li cantounié, — n'èi pas pèr dire — , amon l'obro facho,
e, de cop que i'a, li caniin, rèston fangous.
Aqueste mes de mai, i darriéris eleicioun, lou marqués, emai sie-
gue vièi e proun escranca, vouguè faire soun devé e veni à Carpen-
tras voûta pèr lou candidat reialisto, que, pecaire ! avié besonn do
rampela tôuti si voues.
Faguè dounc atala. Mai aguèron pas fa cent mètre de to-rou-t(»u-
tou dinS de roudan d'un pan de founs, que sis esquino lou lance-
jèron e qu*uno idèio ié venguè :
« Blàsi faguè à soun couchié, siés eleitour, parai ?
— Rende gràci à Dieu, moussu lou Marqués, jamai res m*a tirassa
davans li tribunau. Siéu eleitour.
— E, se siéu pas trop curious, pèr quau vas voûta?...
— Emé tout lou respèt que vous dève, moussu lou Marqués, vau
voûta pèr lou repnblican, coume de juste.
— Aco s'atrovo bèn, faguè lou marqués, viro brido, vai, moun
ami, e siguen pas tant foutrau ! léu anave voûta pèr lou reialisto, tu
pèr lou republican, èro aqui uno bello journado de perdudo. Rin-
tren au castèu, béuren un cop, sènso coumta qu'aquéli roudan fan
tira, e que ti chivau s'espargnaran uno bello susado. »>
Em'acô, en pas emé sa counsciènci, d'abord que li dous vote
devien se faire contro-pes, moussu de Maladona rintri- prene lou fres
au castèu... e leissè courre Taigo.
LOU CASCAHliLBT.
— <Si —
DISCOURS DE SANTO ESTELLO
PROUNOUNCIA A CETO LOL' 3 DE JLN 1906
Uustre Mèstre, gènti Doiio, leiau Felibre,
Davans la mar encantarello que nous enchusclo e nous atrivo,
vole auboura la Coupo Santo, simbèu dis esperanço e dis enavans
felibren.
D'amount, dùu soum d'aquelo inountagno de Sant-Clar que bagno
si pendent dins la mar de safir e dins l'estang d'esmeraudo, lou ga-
chaire ideau qu'es à l'espèro despièi \i siècle a certo vist passa sus
terro einai sus mar li courtege e li floto e li triounfle e li desbrando,
e tout lou chamatan galoi o terrible de nosto istori patrialo, mai,
se jamai soun cor a barbela, se jamai sa bouco a crida d'emoucioun
e d'alegresso, es bèn lou jour que nôsti fraire Catalan aduguèron
dins Avignoun, coume, autre-tèms, lou Comte Berenguié i'aduguè
si galèro, lou magnanime recount'ort d'aquesto Coupo escrincelado,
Palladium trelusènt de la patrio que renais.
Dins soun cant inmourlau de la Coupo, lou Mèstre de Maiano nous
a révéla tout lou simboulisme ideïous d'aquéu Sant-Grasau de mis-
tèri ounte boni TAveni de nosto raço. E tambèn, cliasco annado,
dins nosto testo voutivo de santo Estello, la Coupo es aubourado
e, religiousamen, passo de man en man, testimôni de freiresso
e d'amour.
E vuei, dins aqueste moumen soulenne ounte s'afourtis libramen
noste Counfederacioun felibrenco, es Tun di constat li mai esmou-
vènt bessai dôu simboulisme de la Coupo que dèu pivela nùsti
regard, soulicita nosto meditacioun.
De tradicioun inmemonrialo se dis en tout pais que lis orne be-
vènt à la mémo coupo de Tun à l'autre cntre-counèisson si pensado.
Aquelo cresènço, vièio coume lou Mouude, se rescontro à l'ôuri-
gino de lôuti li rituau religious e de touti li b^gèndo poupulàri.
Noun vole pas rapela lou rôle de la coupo dins lis a^apo crestiano
que soun, li proumié tèms, de veritîibli counjuracioun secrèto quand
lis aposto e li nouvèu bat^ja afiermon soubeirariamen sa t'e en l'àci
di suj)lice que li guèiron. Noun vole pas, nimai, faire d'alôngui sus
la plaço que tèn la coupo dins li tradicioun de TLinanita... Se Ttis-
tan e Iseut s'embriagon d'amour en bevènt à la mémo coupo, sabèn
6
— S-2 —
beréu que lis eros legendàri mesclon soun sang dins uno coupo e i4
tevon cV(Je-rèn^ on signe d'alianço. Enfin, (fuau noun se recordo
lou pretoncant testimôiii dôu vièi rèi de Tulo <iue pardo jnsqn'à sa
mort, piousanien lidèii, la conpo ounte a bepi iné soun amigo
morto, pièi, la pourtant à sa bouco uno darriero fes, la bandis, en
mourènt, dins la niar ufanouso...
De tout aquéu Legendié prouiano o sncra aparèis claramen que
Tate de béure à la mémo coupo coustituïs un juramen soulenne de
leiauta, de freiresso, A'afihacioun.
Es pèracôqu'à touto epoco de l'Istôri, fôuti lis ome que s*assô-
cion e s'afreiron de-vers li mémi recoubranço an la coustumo tra-
diciounalo de s'acnmpa dins un counvit e de ié béure à-de-rèng à
la coupo l'reiralo. Béure à la coupo dôu Counvit, acô 's pèr éli faire
lou sarramen à cor dubert, d'onbra, de se vouda, de se sacrifica, se
n'es de besoun, pèr lou triounfle de la Causo coumuno.
Dintre li siècle de mesclun pouliti, quand li Poudé publi desca-
sènt devènon mai-que-mai incapable d'assegura la pas e la justiço,
vesèn, di founsour di raço, s'auboura d'assouciacioun, quouro en
plen jour, (juouro en secret, qu'an pèr pres-i'a d'assegura si mem-
bre contro li dt-saventuro e lis injustiço, e de ié pourgi la bono
ajudo reciproco. Aquélis as^ouciacioun, aqnéli Guil'io conme lis
apelHvon, crèisson e se lourtiiicon au poun d'escalustra li rèi e lis
♦^niï»er;«iri^ que li-i «'inl»issoii dr-bado. Istitnï lo pèr d'interès mu-
tu.ni, éli pn-Miin, à la longn don tèms, nn aflat mourau grandissent
e dingiî-son p«'rtV's roNonlnnonn soucialo.
Es M soun lisèinplc e sus soun mouilèle que se foimon an siècle
dong* n li pronmiéii Cnutijurarioun municip^lo, aqu«'li Couwutw
junidt». .Kjuélis yt "/.N////KY;, «iquéli CotDifnnié {\in', pnud«*rousam«n,
cotinir i:ii iluinc qn«' ronnip m.'itcli(>ro r lt>\.-ido, Nan counquista li
lilMiia ronnnmalo > li tiviiiqncso t« rradonnnro.
Nosl»* Alhjour. pn cis.innn, fugue la t«MT0 d'ebMcioim daqnéli
Counir tin- |a?iial<» qn»* dins rin<li.iirnço e Ion dosonlre di tènis,
de\(i)^uèion. pèr soun inicialivo .-«niiralilo, «^a le. sa tcnesonn. soun
espiril drspargnr c d orlr»-, d»» >t;rla.lié (^ms de Travai pnbli, tra-
ç.ii'it de rotto. jitant de p«»nt i\\w nous «'sp-inlon encaro >n«i, bas-
lisMï^ènl d onst.ju d»* cîuit». d'espifau, doubiadou, se nndènt lala-
men nii'stnsso d«' tnut allât sonrian dins soun terraire <|ue li prince
se voon fourça de s'aconrda cm'éli, de i'autr^ja li dre pouliti t^ue,
pèr la forço mémo di causo, éli an déjà près d'esperéli la coustumo
a'eiserci...
E, se regardai! de proche l'ourganisacioun d'aquéli groupameil,
despièi la Guildo germanico enjusqu'i Counfrarié miejournalo dôu
Sant-Esperit, vesèn que tôuti s'acampon freireaalamen dins un
Counvit e que cade Counvive, cade Counfraire, cade Counjura béu à
la coupo simboulico pèr marca soun iniciacioun, soun afreiramen,
soun afihacioun.
Se dounc, au courrènt di siècle, la ceremounié de la coupo se
presènto inmemourialamen coume un ate soulenne de counjura-
cioun, es-ti pas naturau e lèime que la Counjuracioun pèr eicelènci,
que la Counjuracioun ideiouso entre tôuti, aquelo qu'enfado e
pivello 11 valent pèr la mai noblo di cause e vers li recoubranço li
mai esmouvènto, es-ti pas naturau que lou Felibrige, fasènt di tra-
dicioun lou racinun de tout prougrès, poussedigue eu peréu la siéu
coupo sacrado e Tauboure soulennamen dins lou Counvit sant-
estelen?...
Ah ! Counjura, lou sian de nature, o Felibre ! sian li Counjura de
rideau, de la pouësio e de Tesperanço patrialo... Quouro, au sourti
de la niue messourguiero, encaro tout emperesi de la som seculàri
de nosto raço, nôstis iue parpelejèron de-vers Taubo font-segu-
gnenco, pode dire, e degun eici me tara menti, ((u'un ome nouvèu
dins tout noste èime se prouvé : avèn crida de joio e de coulèro, avèn
canta d'amour e d'ahiranço, e, dins lou founs de nôstis amo, avèn
fa lou sarramen soulenne de la Counjuracioun t'elibrenoo...
Es aquéu sarramen, o Felibre, (jue nous rend libre e que nous
rend majour. Es eu que descadeno en noste pies tout Tenavans
grave e jouions di raço que renaisson. E, certo, noun es pas pèr de
menudaio de vanita que lis orne de counsciènci pronôuncion un tau
juramen. Tambèn, quouro venèn lou sagela en bevènt à la Coupo
Santo, es alor que coumprenèn toute la pourtado de noste vot, tôuti
lis ôubligacioun de noste engajamen leiau e libre.
Sian tout d'ami, sian tout de fraii e ! Vaqui la deviso essencialo
dôu Felibrige, e tambèn la deviso fourçado de toute Guildo, de
toute assouciacioun. Mai noun es pas dôu bout di labro qu'une
talo deviso se dèu crida ' Elo es pèr abita vivènto dins nosto amo ;
elo a de s'afierma coume lèglo countùnio de nosto vido ; devèn
agi de-longo en frnire, en ami; e la proumiero coundicioun de
l'amistanço e de la freiresso es la leiauta franco e puro, es la fide-
lita jouiouso à la libre coustitucioun delà famiho felibrenco.
Noste regreta Capoulié En Fèlis Gras s'escridavo un jour dins un
counvit : « Maudi siegue aquéu que chaupino sa coustitucioun e es-
- 8i —
trnsso sa !<}il (jue Vir;) dis orne l'ajougne e nen deliéure lou moundef... »
K nautro que, sèiiso avé lou fétichisme de la lèi, barbelan davans
lou mistèri de la Coupo, vuei cridaren de nosto part : « Orne que
nourrisses de pensado aliirouso ; cor lôugié, trufaire e doutaire ; amo
caravihouso incapablo de fe ; tantalori afrancihouti que vesès dins
li rite dôu Felibrige noun sai quête soûlas de recreacioun e de va-
nita ; marchand don Temple que batès mounedo emé li sant reli-
cle ; bôumianaio que sènso vergougno fasès tripet dins lou Castèu
d'Eiglun... touques paS; touques jamai à la Coupo Santo ! En la
pourtant à vosto bouco coumetrias uno d'aquéli proufanaciouh ôu-
diouso que tan veni lou regouii^e e s'ameriton lou mesprés dis
orne !... »
K nàutri, o Felibre leiau, mai-que-mai counsciènt dôu pres-fa
souciau que nous escai e que se coungreio amirable en lou simbou-
lisme de la Coupo, groupen-nous sèmpre que mai afeciouna souto
aquéu palladium de la Patrie... Aquesto annado marcara uno dato
dins ristori dnu Felibrige, car vuei s'acampon eici pèr la prou
miero les li représentant natunu e lèime de nosti Guildo rcf-iéu-
dado, li mandt'idou di nouvèlli Counfrarié de la Patrio qu'an fa dins
soun cor lou sarramen de Font Segugno e que vènon en lou Coun-
vit tradiciounau, sagela soulennamen, à cor tout dubert, lou Pacbe
de Taliliacioun felibrenco.
Veici la Coupo, o Mandadou ! i\-de-rèng bevès-ié au noum d'aquéli
que vous mandon... Salut à vous, Gaston- Fèhus, que sian urous
de couronna vosto infatigable e fegoundo proupagando ; à vous,
fu'librem'd de Snnt-Cld, (jue sias vuei nosto abelano e couralo ous- .
tcsso é (|u'espan(Jissès (lins vosto publicacioun annalo touto la llou-
resoun pintouresco de vosto vigourous dialèite ; salut à vous, Jour-
nal dôu Pciri^jord, (pi'en de fôsto superbo e digne establissès lou
bon renoum îlou Felibrige e \é councjuistas à cha pau téuti lis allât
souciau dôu terraire ; h vous, Flourcge Prouvenrau, qu'avès bandi i
(|uatie vent li leiçoun majeure de TEvangèli Mistralen; à vous,
Escolo MislrakncOj que fasès flouteja fieramen lou Lioun d'Arle
subre lou Rose lournuntau; à vous, A. E. 7'. iV., fougau de jou-
vènço e d'educacioun prouvençalo; c\ vous, ...? Prouvènço!..., que,
dignamen, pèr iniciativoe bon \oulé. counquistas Marsiho; à vous,
Escolo de la Sanio-Baumo, ajassado felibrencamen i pèd de la
sôuvo sacrado ; salut A vous. Enfant de Prouvènço^ qu'en terro
niçardo, sus li raro <le la patrio, mantenès belamen laprouvençalita
déu Cap de Prouvènço ; à vous, Toulousan de ToulousOf que
1
— 8o -
gagnas lou terraire moundiu en n'estudiant pionsamen lou pas-
sât glourious ; à vous, N icioun Gardiano, que nous adusès lou libre
enavans di relarg camarguen ; salut à vous, enfin, Escoln deras
Pireneos, que, mai-que-uiai afreirado à vosto einado la Ga.'itou-
fèbus, destressounas li t'orço vivo de la G iscougno. Salut en tôuti,
à-n-aquéli que soun vengu em\à-n-aquéli que vendran.
Salut à vautre, tambèn, Felibre esparpaia que vous sias recampa
vuei pèr nosto t'èsto coulènto. Avès coumprés que lou sarrainen
t'elibren noun es lèime e noun pou deveni tegound en foro de la
coumunioun freiralo de la Coupo...
Lis orne passon, li farl'antello s'esvanisson : la Coupo rèsto. La
Coupo Santo, vaqui lou raliamen suprême !...
Que tôuti aqut^Ii qu'an lou cor pur e barbelant d'ideau, que tùuti
li « franc caratère e lis orne revoi » astra pèr tira « noste pais dou
sourne », que tôuti li Miejournau diurne d intra 'lins la counjura-
cioun di Recounquisto, que tôuti li verai felibre enfin vèugon
soulennamen s'abéura \uei à la Coupo ideiouso que nous vèn di
Catalan. E, qu'à plen bord, aquelo Coupo santo e versante ié vuege,
emé funioune la pas sant-estelenco,
Lis estrambord
E C enavans di fort!
PÈIRE DEVOLU V.
RODO QUE ROUDARAS, AU RODE TOURNARAS
Sus l'èr de la Farandoulo de Tarascoun.
Pos barrula dins festrange pais,
De la Roumagno
A TAlemagno,
Pos barrula dins festrange païs,
Pèr ana veire ço qu'as jamai vist :
Mai d'encountrado
Alegourado
Coume la terre ounte vives, pages,
Auras bèu cour're
P('r vau e mourra,
Ounte que vagues n'en trouvaras ges.
— 8ii —
Pos t avanqui liuen de li Segounau ;
Mai d'entre-signe
Plus grand e digne,
Pos t'avanqui liuen de ti Segounau,
N'en veiras ges foro dôu termenau :
Areno e Cièri,
Barri d'empèri.
Palais de papo e castelas de rèi,
Arc-de-triounfle,
Porto-aigo à rounfle,
Kn-liô veiras un plus riche aparoi !
Pos t'esmara vers la Grèço eilalin
Ounle lou Pinde
S'enauro linde,
Pos t'esmara vers la Grèço eilalin
Ounte lou cbu es toujour cristalin :
Mai si coustiero
Tant plasentiero
E si roucas coulour d'or e d'azur,
Dins lis Aupiho,
Bèu brusc d'abiho,
Li pos revèire en un cèu autant pur.
Pos te gandi vers li pople nouvèu,
Dins li fabrico
De l'Americo,
Pos le gandi vei*s li pople nouvèu
Que fan sa soupo à l'èli de navèu :
Mai di bajano,
Di merinjano
Qu'embausemavo l'ôli d'éulivié,
Osco seguro,
Auras rancuro
E d<5u bon vin que toun paire bevié.
— 81 —
Pos aluca li damo de Paris,
Lis Italiano,
Li Castihano,
Pos aluca li damo de Paris
E la bèuta pertout ounte fleuris :
Mai de pouleto
E de perleto,
Coume n'es Arle lou nis sènso egau,
Pèr la noublesso,
La gentilesso,
N'en veiras ges que fagon tant de gau !
En ArleJuliet 1906. r. mistral.
L'IÔU
Jôuselet, lou drôle de Nas de Cabro dôu mas dis Agnfo, es min-
gouloun ees resta un p^M^lifiet despièi qu'ai,'iiè Um sonespioun; sèm-
blo que béu de rnarriilo aip^o o <[ue manjo de gipas. Vai sus si dè^ an
e n'i'en dounarias pas vue. Tainbèii sa main» iN s iouiour après, ié
cercosi goust pèr la inari'rilio e lou mii^noutejo d^-longo. l'a lonjour
pèr eu quaiicarèn en snbre de Tourd niri d«- lOusIau.
Aqueste an pèr mei^soun i'aviô pèr Ion dina di ineissounié uno
soupo de tavo fresco, pièi li ta\o em'uno touino. La femo de Nas de
Cabro sabié que soun nistoun amavo gaire h lavo e que quand i'avié
rèn aurre pèr bajano, l'enfant besuquejavo sènso se rempli lou
ventre.
« Escouto, Jôuselet, moun bèu ! digue ansin à soun drôle, te vau
faire couire un iôu, te lou pourtarai dins la gatouio, l'anaras manja
apiès ta soupo dôu tènis que lis autre manjaran si favo, pièi tour-
naras t'asseta mai à taulo. Es pas necite que te vegon manja l'iôu,
li meissounié, semblarié qu'es pèr ié faire lingueto. »
- 88 -
Ansin iugiiè. Jôuselet s'esquihè à ]a gatouio dou tèni.s i|iie li
meissounié escoiiiiavon li favo, pièi quand aguù fini Tiôu :
« Marna, cridè à sa maire, pode sourti, aro qu'ai acaba l'iôu ? »
Aquesto faguè semblant de rèn entendre, n^ai venguo roujo
coume un grato-quiéu.
'( Mama, cridè mai lou picbot, digo-me se pode sourti, lai acaba
riou : a gués pas pou que lague lingueto i meissounié arc ! »
LOU CASCARELET.
Li dous mol il plus courl à (Iii*r o p nouu soun a(juéli (|ue demandon
lou mai datcnrioun.
LOU SOFE*
Oh ! lou soft' de nosti rèire !
(iapou coume se n'en fai plus !
Mo sc'inblo éncaro de lou vMro
Oins un trelus.
Vaste Iriounfle de la fèsto,
Couifavo, vièi o flame-nou,
Lis espalo aulant que la tèslo
Oins soun env«)u.
Ki pas poulit tout ço (pi'a^rado ;
Kro long coume un jour s(''ns pan,
Même (juaiid Tavias on pensado
Hougna d'un pan.
Avié de peu coume uno malo
Vo coume un pilrc qu'a de peu,
E quélis alo, quélis alo,
Aquéu capru !
^slroupiaduro dôu (rancés chauffé, coume se dis pouelo, p6r capèu.
— 89 —
Quand, lou nivo crèbo o s'estrasso,
Emé pleno segureta,
Poudias s-outo aquélis alasso
Vous assousta.
De foui'tuno pichoto o grosso,
Li jouinas de nùsli cantoun
Se lou croumpavon pèr si iioço
A Cavaioun.
Dins la bastido, uno mesado
Avans lou i-epas cantarèu,
l.ou sofè fasié soun intrado
Emé Fanèu.
(tourne un santoun souto uno vouto,
Jusqu'au bèu jour di gai pan-pan,
Êro estrema, lou pauret ! souto
Quàuqui riban,
Dins uno bouito negro, enormo,
Espetaclouso d'aut en bas,
Gartounado segound sa formo
De capelas.
Mai quand sourtié, zôu ! la ninèio ;
« Lou sofè ! » trasien de crid fou,
En courrènt après li dragèio
Dins li draiou.
A la darriero viôulounado,
Zôu mai lou sofè dins lou trauî
E pèr eu jamai d'envoulado
Dins lou mistrau !
De sa bouitasso entenebrado
Lou Fourtien plus, li bràvi gènt,
Que pèr festa sa benurado
No(;o d'argent,
— no —
Pèr mena jusqu'au cementèri
Quauque richas dcju vilajoun,
Pèr adurre au sant batistèri
Un enfantoun,
quand, au tèms dis agriolo,
Au brut clar di got dins lou mas,
Maridavon vo la pichoto
Vo lou jouinas.
Mai ié sourlien tambèn, pecaire !
Quand souto li ciprès afrous
A soun tour anavon se jaire,
Li bras en crous.
Que n'ai vist, de mort, au vilage,
Bèn abiha, quasi coussu,
Lou sofè de soun maridage
Subre lou su !
Ères aqui, capèu de noço,
1 clarta dôu mes prinlanié,
Tout lusissènt d'un cop de brosso,
Las ! lou'darrié !
E fasiés longo la civiero
Davans l'oustau, soulo lou cèu,
Dins lou ramage di preguiero
Ë dis aucèu.
Grandissiés enca de tout caire,
Coume l'aubo e couine lou vent...
Ëre enfant, déjà panlaiairc,
£ bèn souvent
Me venié foulamen Tidèio
Que, coume un vôu de parpaioun,
Arrapariés dins l'empirèio
Lis angeloun.
Embrun, lou 8 d'ÀTOust 1906. CLouvn Huovn.
^ 91 ^
LOU SINGE DE MOUSSU BOUDIN
Aviéu douge an, pas mai, quand moun paire me digue:
« An ! veguen, te tau aprene un mestié, que sian pas proun riche
pèr te faire avoucat, ni perte leissa gourrineja de-long di barri. A
toun âge, gagnave moun pan, e te prègue de crèire qu'èro pas
sènso peno, pèr-ço-que me falié vira la rodo d'un mèstre courdié
qu'emplegavo mai de canebe dins uno journado que ço que ta
pauro grand n'en fielavo dins un an. N'empacho qu'èro uno bono
pasto d'ome, e bèn sabènt. Sabié faire la chifro e signavo de soun
noum coume un grafié. léu que te parle, se n'aviéu sachu faire
autant quand, plus tard, partiguère pèrl'Africo emé louregimen di
canounié, liogo de reveni, au bout de quatorge an (car faute dire
que ramplacère) emé li dos brisco de lano sus li mancho de ma
tunico, sariéu revengu 'mé lis espaleto de capitàni, e n'auriéu pas
besoun de te demanda, vuei, lou mestié que vos faire Qu'as
décida, pichot ?
— Paire, vole faire lou mestié d'escultour.
— Eiçô vai bèn. ïoun peirin, Porto, lou charroun, soun coutrio
emé Boudin l'escultour e cambarado d'escolo. Deman te menara
dins soun oustau, veiras soun ataié, lis obro que se ié fan, e, s'acô
t'agrado, poudras coumença de tabassa sus lou mabre e de faire
vèire quau siés. >>
L'ataié de moussu Boudin èro dins la carriero de Sant-Miquèu,
en Avignoun. Es aqui que, pendent uno longo pountanado, quand
regardave pas la rousaço goutico de l'anciano glèiso di Celestin,
arregardave voulountiéJi Prouvençalo que, quihado sus sis ase, se
balançavon coume de rèino entre li dos ensàrri cargado de liéume
e de frucho à n'en creba, emé, dins lou jougne, un brout de jausse-
minjpèr lou soulèu flouri.
— 0^2 —
Mai lou mùstre èro aqui, e, pèr tant brave q\ie siguèsse, soii-
vènti-fes me disié : « An ! de-que ravassejes ? toun argelo se seco,
e ta maqueto sara perdudo. « bèn : » Sara pas tu que faras tre-
moula lou mabre, se toques jamai tis ôutis. Anen ! aganto ta mas-
seto d'uno nian, ta gradino de l'autro, e tabasso, tabasso, que n'en
vegue sourti quaucarèn dou blouquin que tu tènes. Courae I i'a très
jour que siés acpii, sus lou même moussèu, e ta fueio d'acanto es à
peno aplanado. Siés pas fort, lou sabe, e ti bras soun feble, mai
lou tout n'es qu'un entrinamen. E n'agues pas pou dis ampoule, ni
de te pica sus li det : fau que lou mestiô rintre Vese que m'as
coumprés. Travaio. »
Travaière bèn tant que, l'an d'après, gaubejave lou mabre e Tar-
gielo coume un fin oubrié. K sariéu seguramen devengu célèbre —
aro, crese que lou devendrai jamai — sènso un evenimen que fai
lou sujet d'aquésti pajo e que fau que vous raconte de fièu • n
courduro.
Lou fraire de moun patroun, Louis Boudin, èro cirourgian de
marino, navegavo, coume tau, d'un countinèntà-n-un autre, e, dins
si relàmbi, fasié forço croumpo dins li païs estrange. l'no fes adu-
sié de régime de banano, de massapnn de dàti ; uno autro, de papa-
gau de touti li coulour. Aduguè même uno C.hineso (lue, autant ([u»»
pode me n'en souveni, èro poulido coume un iùu (es verai de dire
que la veguère emé mis iue de jouvènt) e qu'avié d'iue, d'iue pive-
laire, bèn tant (fue n'en restavias ne. De-que neti faguè pièi, lou
sabe pas, mai crese fort que l'entournè dins soun paï?, pèr-ço-que,
malautouno^ noun poudié s'acoustuma à nosto maniero de viôure o
de faire dirai morne de faire l'amour, car me sièu leissa dire
([ue li femo d'eila n'èron pas coume li nostro sus aquéu raporl. M* an
même afourti... mai, quand s'agis dôu femelan, crese que lou
jneiour es encaro de rèn dire.
pno vèio de Nouvè, de retour dis Iscio, aduguè pèrsoun fraire un
— 93 -
singe que n'avié pas soun parié. Foro la paraulo, ié mancavo rèn,
rèn de rèn, e dirai même (["ue couneissiéu d'ome, coume n'en cou-
nèisse à l'ouro d'uei, qu'èron liuen de valé, coume inteligènci, lou
singe de moussu Boudin. Èro de la taio d'un enfant de vuech an,
emé lou peu couira, lou front bas e ridela e li parpello roso. Sis
iue, redoun coume d'avelano, èron talamen furnaire e talamen
couquin que sènso rèn vous dire — amor que noun poudié parla —
quand vous fissavon, devinavias subran ço que voulié o ço qu'anavo
faire. Moun patroun lou vouguo. 16 faguè faire dins l'escour un
grand tibanèu bèn coundiciouna e bèn tant poulidet qu'aurias di,
de liuen, lou pâli d'un chèfe aràbi. Es aqui que venié se repausa
quand, las d'escala li gorgo e de brandouia li voulet de Tèstro, mau-
countènt de sa cadeno, car, Tavien encadena, !ou paure, ansindo
qu'un presounié, e, desempièi, assajavo inutiiamen dej'oumpre lis
anèu de ferre que lou tenion à l'estaco. Uno fes, pamens, li roum-
peguè, e, lest coume un singe, — es lou cas de lou dire — escale
la gorgo d'un bound, pièi, sus lou releisset de la téulisso, se campe
bravamen, en jougant emé sa co e fasènttouto sorto de grimaço. E
nautre, que lou regardavian en lisent, fuguerian bèn capot de
reçaupre sus la tèsto tôuti lis estoupin que ié toumbavon souto la
man e que, sarra coume la plueio, s'amoulounavon dins l'escour.
Falié pas pensa d'ana courre eilamoundaut sus li téule pèr pousqué
l'arrapa. A-n-aquéu jo li singe soun passa mèstre, e sauton d'uno
téulisso à l'autro, e se pendoulon pèr la co mounte, mau-grat tout
noste bon voulé, pourrian pas soulamen pausa li pèd. Lou leisserian
aqui e penserian que lou miés èro de lou prene pèr lou grouman-
dîge. Adounc, aduguerian uno prouvèndo de fru de touto meno, de
nose subre-tout, e, sus lou soum de soun tibanèu, li meteguerian bèn
en evidènci, de sorto que, à soulèu fali, lou veguerian redescendre
de mounte avié mounta, e plan-plan s'acaminè vers la mangiho. E
mangé talamen que, lou moumen d'après, vincu pèr la fatigo e
pèrladigestioun, s'anè jaire coume d'abitudoe s'endourmiguè coume
un benurous. Es aqui que l'esperavian. Fugue lèu mai feissela,
même que, pèr lou puni de soun escapado, i'acourchiguerian sa
cadeno de dous bon pan au mens.
Erian dins Tataié de la carriero de Sant-Miquèu quatre aprendis.
Avian tôuli quatre, coume lis enfant de noste âge, un pau la tèsto
à l'envès, e quand lou patroun èro deforo — quand li cat ié soun
pas li furo danson — aboundavian mai dins li marrit tour que dins
Teicelènci de noste pres-fa. Quand gâcha vian de gip, n'en fasian de
bouleto, e, zôu ! sus la tèsto di sànti-bèlli que nous avien donna
pèr moudèle. A la Venus de Milo, en quau manco li bras, avian
adouba dous manche d'escoubo. Couil'avian uno tèsto de mort d'un
grand capelas de peu de lapin, e dins si dent de vièi evôri metian
uno pipo d'un sou, o bèn, 1 ivèr, dôu tèms de la vihado, em' uno
candèlo atubado souto soun crâne fasian sourti lou lum de sis
grands iue trauca, e lis enfantet qu'alor venien, en vesènt aquel
espetacle, s'encourrissien lôu d'espavènlo. Lou malur es qn'un orne
de counfisanço, lou paire Coumbo, qu'èro un ancian fraire de la Dôu-
trino crestiano e qu'avié, dins un moumen de foulige, jita saraubo
is ouitigo, lou malur es, dise, qu'aquéu manèûe, que sabié rèn mai
faire qu'tscouba Talaié e rapourta ço que fasian au patroun, un jour,
sènso nous preveni, faguè un tian de noste enfantoulige, e me car-
guè talamen, iéu mai que lis autre, que mèste Boudin m'alounguè
un carpan (jue de ma vido e de mi jour n'en reçauprai jamai lou
pari(^. lé veguère plus, lou sang me mountè dins la tèsto, e, d'un
vanc, m'enbandiguère dms l'ataié en me jurant bèn de jamai plus
ié reveni.
L'endeman, moun peirin, Porto, qu'èro un brave ome, venguè
s*esplica *mé soun ami Boudin, e, counfus, faguère mai moun in-
trado, mau-countènl dôu rire de mi coumpan que parla von à la
chut-chut e que se trufavon de iéu. Jurère de me venja, noun pas
— m —
(lis aprendis, mai dôu paire Goumbo. Aqueste, l'aguère dins Tiue.
Loii paure orne avié uno déco, e noun di mendro. Èro un chucho-
nioust, e pire qu'un mousquihoun. Â la cantounado, quand degun
lou vesié, s'amourravo dins la croto i damo-jano dôu patroun e
revenié d'aqui emé de sessignoto à faire tremoula lou Mount Ven-
tour. L'aviéu sou§prés mànti-fes, mai jamai, au grand jamai, me
sariéu permés de n'en dire un mot, au patroun subre-tout. Reivère
d'autro causo e cerquère, cerquère bèn tant que finiguère pèr
trouba.
Un jour, moussu Boudin e sa famiho s'enanèron en Lengadô pèr
croumpa, crese, uno cargo de rasin. Alicant e clareto, acô fai de
bon vin. Uno les lou patroun parti, e bèn parti, anère, sènso èstre
vistde res, destaca lou singe de Tescour, e Taduguère, en lou cares-
sant, dins la croto de moussu Boudin. Uno fes aqui-dedins, faguère
mounta lou singe sus lou boulidou, au founs, dins la sournuro,
mounte i'avié li barrau e li damo-jano de vin muscat. Eiçô fa, bar-
rère la porto à la cadaulo soulamen, e m'envenguère dins l'ataié.
Goumbo èro aqui que tubavo soun cacbimbau e que, lou regard
souto espinchavo sV rian bèn atentiéu à noste travai. A-n-aquéu
moumen, pèr asard, fôuti li masseto tabassavon sus Faeié dis ôutis,
e lou mabre rcsclantissié coume uno campano de brounze fin léu,
qu'aviéu moun idèio, tHuién lou vièi d'à ment, e, dins un viri-d'iue,
lou veguère que despareissié. Sabiéu mounte anavo, e, sènso rèn
dire en res, esperave lou moumen de pousqué rire un pau. Acô fai
tant de bèn! Esp»^rère pas trop. Sus lou cop de vuech ouro, dôu
tèms que fasian la coulèto en galejant gaiamen, entendeguerian un
grand crid, uno clamour d'esfrai, talamen doulènto que, sesi, mi
cambarado se demandèron ço que venié d'arriba — iéu, sabiéu en
de-que me n'en teni — e se precepitèron coume de fôu, dôu cons-
tat de la croto de mounte avié clanti lou rangoulun. Durbiguèron
- 96 -
lèu. mi bràvisami! quête espetacle ! A coustat d'uno damo-jano
vuojo e routo, lou paire Coumbo cto estira, emé, sus sis espalo, lou
grand diablas de singe, lou tenènt pèr lou cou, que fasié peta si
dent dôu rire, — car, lou sabès, li singe rison quand vènon de faire
quauque tour de soun mestié. Aubourèron l'orne plus mort que
viéu e Taduguèron dins Tataié. L'espounguèron souto lou nas emr
de vinaigre e ié laguèron lampa un bon vèire de licour de sàuvi.
Quand luguè remés, tôuti ié demanderian ço que s'èro passa.
« Imaginas-vous, nous digue, qu'ère dins la croto, en trin d'uiâ
li bouto de moussu Boudin, que me Tavié bèn recoumanda a vans
de parti pèr Uzès. Se ié vcsié rèn, o quasi rèn, ma lanterno èro
mau garnido, e n'aviéu pas vougu remounta pèr ié remetre d'ôli.
Tout à-n un cop, jour de Dieu ! me sente toumba dôu boulidou sus
lis espalo un grand diablas de cors, uno espèci d'escarinche que
m'aganto pèr lou cou. Souspréspèr respa\ènto, fau ni uno ni dos,
e toumbe à la revèsso en jitant un grand crid. Es alor que sias
vcngu, e crese que sènso vosto ajudo ère un ome perdu, perdu
— Coume lu damo-jano de vin muscat, ié dise alor
— La damo-jano de vin muscat! esclapado ! es esclapado î ah I
malur ! de-que dira moussu Boudin ?
— Qu'aurié miés vaugu que la beguessias.
— Te crese ! » me faguè lou vièi.
A dous jour d'aqui, quaucun que m'a\ié vist mena lou s'Uge
dins la crolo Tanè dire à moussu Boudin, e dùu cop, niau-grat nioun
peirin Porto, fuguère enmanda do Tataié.
F. FAViER, feltbre dOu Movlinas.
Pul» u (|iu» de le leva emé un dèule,
Coucho-te sènso soupa.
— 97 —
AU TIATRE D'AURËNJÔ
Après la pountannado d'aquésti darriéris annado, l'art e la
pouë«io miejournalo vènon de recounqueri lou tiatre d'Aurenjo, lou
Cièriy dins la persouno dôu cancelié dôu Felibrige En Pau Marie-
ton que, ajuda d'aro-en-la pèr noste ami Antony Real, ourganiso
li representacioun annalo.
Res miés que Pau Marieton, pèr soun goust esquist dins la
chausido di pèço, e sa perseverènci que ni travai ni peno an jamai
rebuta, res poudié miés vivifica e régenta aquelo magnifico restau-
racioun de l'ideau antique. Soun coulabouradou Antony Real, que
pèr sa famiho a de quau teni, èro tout désigna pèr représenta
dignamen la vilo d'Aurenjo.
Li representacioun aquest an èron souto Tenvoucacioun dôu
grand Corneille, à Tôucasiounde sountresen centenàri. La Coumèdi
Franceso, lou bèu e bèn-ama Mounet Sully en tèsto, a eicelenta-
men jouga Horace e Polyeucte. Mai lou grand interès dôu triduum
tragique d'aquest an es esta la representacioun de quatre obro ine-
dito. Dosd'aquôlis obro èron d'autour prouvençau. Emé Polijphème,
lou cap-d'obro dAlbert Samain mort i'a pau de tèms dins sa
4(>° annado, e la Sapho déseopérée de Madamo Delarue-Mardrus, es
esta grand lou sucés de la tragèdi dôu poiièto de-z-Ais, Lionel
des Rieux, Bécube, e tambèn aquéu dôu dramo antique de noste
pouèto marsihés EIzéar Rougior, Les Funérailles d'Homère.
Aro donne, un tiatre d'acioun lirico eisisto e prouspèro dins
nosto lumenouso Prouvènço, gràci au felibre que presido à sa des-
tinado ; e revesèn aqui uno reneissénço veritablo de Testetico dôu
dramo grèco-latin.
R. G.
TÈ TU, TÈ ÏEU
Tarascoun pèr li garçoun, Arle pèr li fiho,
Carpentras a li berlingot,
Nimes li fablo de Bigot...
Mai lou saboun dôu Mikado sort de Marsiho.
^ m —
LA GARRELLO
Quand anave à Tescolo de moussu Pons (boudiéu quant i'a d'an!)
aviéu pèr cambarado lou brave Fauioun, la pasto di drôle, un pau
simplas, se voulès, coume lou provo ço que i'arnbè 'mé sa maire.
Sa maire èro bravo, segur, emai bono belèu, mai d'un sang de
tron-de-disque, e coulèro à se disputa 'mé lou bon Dieu.
Un dijùu nous erian di emé Pauloun de parti tre qu'aurian dina
^vT ana cerca d'aspergo sauvajo au camin dôu Reiau. Pas pulèu
leva de taulo courre vers moun ami que m'esperavo; prenèn chas-
cun un coutèu em'un pichot saquet e partèn.
De-long dôu camin nous amuserian coume de badau, nous cour-
rian après, nous gatihavian pèr nous faire rire, fasian la resquiheto
long di ribo, quand, tout à-n-un cop, nous aviserian que lou soulèu
trecoulavo, e d'aspergo, n'avian pancaro vist pouncheja une.
Pauloun risié plus :
« Siéu perdu, s'aniue rintre sènso aspergo, aurai ma rousfo,
acô 's segur, digue. »
Après forço viro-tourno, n'en trouverian pamens quàuquis-uno
arrascassido e seco coume de brouqueto, H rabaierian e lou soulêu
estent toumba despièi proun tèms, penserian de nous entourna.
Arriba à Toustau de Pauloun, i'avié que soun paire que, bravas,
trouvé lis aspergo bello e bono : iéu i'aviéu leissa ma part, avian
mes bèn en visto, au dessus dôu paquetoun, li plus poulido, escoun-
dèntaumitan li passidouno coume es l'abitudo de faire. Mai tout
à-n-un cop la maire arribo dôu lavadou. Avié 'spera enjusqu'à
la niue que Pauloun ié menèsse la barrioto pèr adurre lou linge,
coume parèis que n'èron counvengu, e l'aguèntpas vist veni, s'en-
tournavo emé la canestello sur la tèsto e dous gros fais sont li bras...
Ah ! paure I n'i'aguè de : Tarnagas, de gu, de monstre, de rascas,
de bon à rèn... sènso coumta que li bacèu èron pas liuen.
- 99 -
Lou brave Pauloun beissavo la tèsto, disié rèn, mai plan-plail,
de requieloun s'avançavo dùu placard. Lou durbiguè bèiis brut,
prenguè Fouliero e s'aprounchè 'mé prudènci de sa maire.
« Mai dequé vai mai faire aqui aquéu marrias ! moun oli! Zôu,
fai-te de bougneto, aro, i'a pas proun de trapalas à ti braio ! »
Pauloun en tremoulant ié faguè :
« Maire, escoutas-me. Moun paire disié l'autre jour qu'erias
uno vièio carrello e qu'aurias besoun d'èstre vouncho emé de bon
ôli. Aior ai pensa que se voulias... vaqui l'ouliero, acô vous fara
de bèn. »
La maire se teisè subran, leissè 'sta Pauloun ; mai se viré de-
vers soun ome li poung en l'èr, emé d'iue que me faguèron pou... e
m'esbignère.
VICTOR SYLVESTRE.
SOULOMI ROUGE
(Sus Ter Indian de La Danso di Trèvo)
I chèfe
Co-de-Fèrri e Ourse-Soulitàri.
Moun fraire Rouge
Canto, ferouge :
Es un cant de mort.
Moun fraire indoumtable a lou pitre fort.
Rouge es moun cor !
Ai 1 rouge es njioun cor !
Avié, moun fraire,
Un emperaire
Grand e renouma
Au draiou guerrié pèr Tacamina :
Mountesuma !
Ail Mountesuma!
Avié de vilo
Superbo à milo,
De temple, flouri
De tduti li gèmo e d'or pur, ôufr
Au grand Esprit,
Ai ! au grand Esprit !
Avié, sduvage,
Pèr si carnage,
Li piano e li mount
D'un mounde, e, sarra coume uno meissoun,
Quant de bisoun ! '
Ai ! quant de bisoun I
E libre e sàvi
Tau que sis àvi
Felen dôu Soulèu
Fumavo, ourgueious, au fio dôu Counsèu,
Soun calumèu,
Ai ! soun calumèu !
Mai l'omo Pale.
Que fai soun chale
De tout embruti.
Un jour pareiguô, chin'aloubali.
Lingau sourti.
Ai I lingau sourti !
Plouro, moun traire,
Plouras, ma maire I
Caminas en d6u.
Enfugissès-vous vers un païs nôu.
Lou Paire v6u,
Ai I lou Paire v6u !
- 101 -
La piano inmènso,
Que recoumenço
Sens fin e toujour,
Te coungreiara belèu quauque jour
Liberatour î
Ai ! Liberatour ! *
Las ! quant de luno,
L'uno après l'uno,
Au founs di désert.
Vous an vist mou ri, pàuri fraire fèr,
Gardant Tespèr,
Ai ! gardant l'espèr !
raço unico !
Raço erouïco !
Toumbant pèr milioun,
Avès apara coume de lioun
Vosti nacioun,
Ai ! vôsti nacioun !
Sabès lusanço
Di grand venjanço.
Uno mar de sang
Rajo à vôsti pèd e pren vosto man
Milo aus uman,
Ai ! milo aus uman !
Pamens sus terro,
Baile de guerro,
A riue di curious
Li dos esirofo prccedènto soup (raducbo clpi? çani Ipdjap
— m -
Vous an rebala, Revenge pïous,
Ours-Reguignous,
Ai 1 Ours-Reguignous ! '
Mai, v6sti caro
Pu fîèro encaro
E mur coume un grès,
Vous pcstelavias dins voste mesprés,
Gibla pèr res,
Ai ! glbla pèr res !
Fugon coumtado
l.i pountannado :
Couve, recata,
Lou fiô divinau que faguè bounda
Tau-Asseta,
Ai! Tau-Asseta!
E lou Messio
Di proufecio,
Sènso armo e tout nus,
Vendra redima ternaire e vièis us
Pèr soun trelus.
Ai ! pèr soun trelus !
Moun fraire, escouto :
Counchado, ix>uto,
Sièis siècle en entié.
Ma nacioun tant lasso à la fin venié
Que se vendié,
Ai ! que se vendié !
* Hevenge e Ours-Rogulgnous coumandèron, en 1890-91, la darriero guerro
Indiano, apelado « Guerro dou Messio », e aubourado pèr Tau-Asseta. Fa presou-
Dié, fuguèron lista pèr lou Gouvôrù Buflalo-Bill que li tirasse à travès lou moundc.
~ 103 -
Vuei nosto estello
Se desmantello :
Un grand redemtour,
Sènso armo e sens sang, sauvo moun Miejour
Pèr resplendour,
Ai ! pèr resplendour !
MANDADIS
Nivo-Rouge, *
Vièi chèfe aurouge,
Menen estrambord !
Couifo-te de plumo e pinto toun cors.
Rouge es moun cor !
Ai ! rouge es moun cor !
15 d'ôutobre de 1905. F. de baroncelli.
MISE GARDELLO
Ai ! pàuri nautre, que fai marnt se faire vièi ! Fau pamens veni
vièi mouri jouine, i'a pas de mitan.
Misé Cardello manjavo sus si quatre-vint, pecaire ! e lou vieiounge
l'avié toucado coume lis autre, semblavo pamens qu'avié pas dequé
se plagne, n'i'a forço que porton plus mau si vue crous. Èro encaro
drecho coume un i, legissié sis ouro sènso bericle, fasié si quatre
repas e trissavo la crousto coume à vint an. Dourmié bèn e la vesien
driha coume un perdigau pèr li carriero emé si vièsti d'ancian
tèms, propre coume d'anèu. S'èro pas esta si peu blanc e sa figuro
frouncido coume un agibet, à peno se i'aurias donna cinquanto an.
Eh ! bèn, lou vieiounge i'avié peréu adus sa déco... Mai uno déco di
pus grèvo pèr uno santo damisello, vergougnouso, devoto e bèn
* Nivo-Rouge es atuatamen lou chèfc suprême de la nacioun Sioux ; a 95 an.
- ^o; -
educado coume èro. Vous atrouvarés que, bèn mau-grat elo, en quête
endré que s'atrouvèsse, à taulo emé Moussu lou i^urat, en vesito
vers H damo dôu gros grun coume elo, en fasènt si devoucioun, à la
messo, au counfessiounau... à prepaus de tout, à prepaus de rèn
•leissavo escapa d'aquéli pichot brut que la fasien trata de mal-
apresso pèr aquéli que la vesien pèr lou proumié cop, e que fasien
estoufa dôu rire lis ami que couneissien soun infiermita e que pou-
dien pas teni si mino. Elo, pecaire! s'escusavo, èro dins la desou-
lacioun e à tout moumen venié roujo de la counfusioun. Ac6 èro
lou tourment de sa vido, acô empouisounavo si darrié jour. Li bar-
jaco au lavadou l'apelavon Misé Vessigno e Tescais noum ié resté.
La pauro damisello auriéplus branda dôu cantoun de soun fiô, de
la crento qu'avié. Restavo de semanado dins soun oustau, pièi, pou-
dént plus ié teni, s'asardavo mai à sourti. Es talamen triste d'éstre
souleto e viéio!
Avié près counsulto en tôuti li médecin de Tencountrado, èro
anado en Avignonn véire moussu Palamar, moussu Agassin e bèn
d'autre... Avié même vist lou curat dis Abiho, mai tôuti li pou-
tringo e poutité i'avien rén fa.
Enfetado d'acè acampé un chin que la quitavo pas e assajè de
faire passa sus lou comte de la pauro bosti li brut mistoulin que
de téms en téms i'escapavon : Vilanié ié fasié, pichot poucéu, que
t'entende mai ! e zôu! fasié vejaire de pica lou chin emé soun ventau.
Aco reiissigué pas; li gènt s'estoufavon déu rire epièi, de fes, lou
chin, au moumen vougu, fasié 'n tour à la cousino o s'atrouvavo trop
linen de si coutilioun. Enfin, emai siguèsse qu'uno bèsti, lou brave
chin avié coumprés que tôuti li cop que s'entendié o se sentie
quicon, lou bac^u èro pas liuen e esperavo pas la mau-parado...
Madarnisollo, doscounsoulado, assajè de carreja em'elo la vièio
Neniho sa chambrioro e de fa're toumba la fauto sus elo. Aquesto
qu'èro un pebre se rebifè coume un cat de revès, tratè sa mes-
tresso de pourcasso e davans tout lou mounde ié digue que farié
mies de se mètre un tabouissoun...
— lOo —
Pauro Madamisello Cardello ! Se vesié de mai en mai souleto e
maluroiiso, e plouravo...
Plouravo quand venguè se prepausa à-n-elo pèr chambriero la
pichoto Boudufouno, un nas en l'èr de vint an. Fauto d'autro, la
prenguè. La chato èro un pau patarasso, mai èro fino coume uno
argno. Veguè lèu ço que n'èro e ço que falié faire pèr agrada à Ma-
dnmisello. Lou proumié cop que Tauvàri arribè, — èro lou jour
de la teste de Moussu lou Curât e s'èron reûnido, li damo, pèr i'arfe
faire coumplimen, — lou brut siguè plus fort qu'à Tourdinàri, tôuti
se revirèron... La pichoto faguè semblant d'avé crento :
— Escusas-me, faguè, acô m'a 'scapa.
Madamisello Cardello fugue is ange, e, à parti d'aqui, la carrejè
pertout ounte anavo. Se lou mendre brut s'entendié, la chambriero
s'aubouravo :
— Escusas, fasié, lou brut de Madamisello es iéu que Tai fa...
E Madamisello, urouso coume un peissoun dins l'aigo, s'espoum-
pissènt de plesi, cresié de renaisse.
Un bèu jour, pamens, en sourtènt de vèspro, Madamisello Car-
dello s'atrouvè mau, aguè uno ataco e mouriguè tout-d'un-tèms.
La pichoto Boudufouno eiretè de Toustau, di dardeno, di jouièu
e di moble, em'acô — emai aguèsse perdu un ferre — se maridè
'mé lou garçoun de Moussu lou Mèro e faguè la damo.
LOU CASGARELET.
ADIEU À SANT-GILE
Èr dôu Sant-Miquèu, de Gh. Riéu.
Lou vin se vend plus ! Ai, ai, ai,
Lis annado se fan marrido !
A cha pau tout aco s'en vai !
Dins Sant-Gile i'a plus de vide !
A bèu aguedre bon vin blanc.
Une vièio ^lèiso roumano,
Aco nous lai pas 'gué de pan,
Encaro mens pourta la cane l
- 106 ^
Refrin
Lou vese proun espeloufi
Lou cabedèu que se debano,
De lagno li cor soun clali
Quand se fielo marrido lano !
D'uni s'en van, lou fan pa 'sprès,
Caminon de lègo, de lègo...
— Anen, moun paure Lafourèst,
Kau faire coume li coulègo !
— Mai pode p^s faire un gros saut,
Estent qu'ai de pichùtis alo,
Me bantlisse foro moun trau
E lande en terro prouvençalo.
Siéu panca di plus malurous ;
Vesès coume ac6 se devino :
Auriéu pouscu toumba mens dous,
Siéu dedins lou bren, la farino!
Vers un mdunié qu'ai couneiçu
Dôu tèms que serviéu la patrio,
Me siéu trouva lou bèn-vengu;
Au-jour-d'uei ié sian en famiho !
Tourna-mai moun fouit vai clanti
Sus li routo blanco, pôussouso,
Urous que sarai de parti
Dins li matinado neblouso.
E que v6u mai lou carrelle,
Que sus li bras à 'no nisado,
Estre ohasque jour matinié
Pèr i'ana cerca la becado !
Moun vièi Sant-Gile ounte ai teta,
Ou nie ma maire es enterrado
Crèi bèn (ju'emai t'ague quila
Gardaras lou jour mi ponsado :
Veiiai de-longo loun castt'u,
Ti barri, l'oustau de moun paire ;
Toulo ma vido de barbèu
Tèn dins loun camin de Bèu-Caire!
LA FORÊT,
Carretié au Pont-deCrau.
- 107 -
LOU MEME PAIRE
Jan-Jan de Mouièro es un droulas de vint an qu'a autant de sèn
qu'un enfant que teto.
L'autre jour, la vièio Toutouno ié disié :
« Jan-Jan, moun paure bèu, te vaqui nègre coume un darboun.
Despièi que t'aviéu pas vist coume siés vengu ? Ères rous coume
un fiéu d'or quand ères pichot, ti frisoun semblavon de canebe !
— Oi ! t'ai Jan-Jan, sabès pas d'ounte acô vèn? Vèn que ma maire
s'esmandado dous cop. Soun proumier ome qu'èro un bloundinèu,
siguè moun proumié paire ; moun peirastre pièi èro nègre coume
lou rèi moure... Eh! bèn, iéu siéu pas dôu même paire, tire un
pau de chascun, vesès pas ? »
LOD CASCARELET.
MORTUORUM
— Es mort au coumençamen d'ôutobre 1905 lou dôutour Jan
Bayol, gouvernaire di Coulounio, sénateur di Bouco-dôu-Rose que
dounè dins VArmana Prouvençau proun poulidi trobo escampihado
dins divèrsis annado dôu precious recuei o dins quàuquis àutri pu-
blicacioun.
— Es mort en Avignoun, au mes de janvié d'aquest an, lou véné-
rable pintre P. Grivolas, que mescla à la primadiero boulegado dôu
felibrige, èro esta l'ami de F. iMistral, de J. Roumanille, de T. Auba-
nel, d'Anfos Daudet, etc. Grivolas demourara coume l'un di prince
de l'Escolo avignounenco. Sis elèvo an près d'eu un sentimen de
la couleur que li fai se recounèisse entre éli. Avien tôuti pèr lou
mèstre em'un grand respèt uno afecioun pretbundo» Li telo de
- ^os —
Grivolas repintant quasi toujour de sujet prouvençau soun avalou-
rado à-n-un près requist pèr lis amaire dôu bèu.
— Es mort à Paris, carga d'annado, lou 21 de mars, En Sextils-
MicHEL, felibre majourau, président de la Soucieta felibrenco de
Paris, maire don 15'" arroundissamen despièi mai de trente an.
Noun poudèn miés faire que de douna eici li paraulo que lou sena-
tour Maurise Faure prounounciè, au noum dis ami, sus h toumbo
dôu telibre tant ama e tant regreta :
Es pas soulamon, crosos-loii, iino famiho desoulaHo ounte van t<')uli
nôsti simpallo que plouro Kn Soxlius-Michei, ni même aquelo autro
famiho que n'en fugue |)endènt (ronto-cinq an la prouvidèn(;o biMi-fasènto,
ni même tout acjuesl courte^ie dami alrisla, es tout un pais, louto une
raço, es la Franco ensouleiado di ribo dôu Kose, es toulo la Prouvèn(;o
que nuste ami, miés que tout autre en plen Paris, nencarnavo l'engènl
ôuriginau fourma de bello imour de gaieta, de bounla e de gênerons
idéalisme.
Tèro vengu, i'a sieissanto an, au tèms di diligènci que rouslalarié
patrialo de Senas n'èro un di relais li plus anima ; mai mau-grat lou tèms,
en despié de la distànci eu perdegu»' j.imai un moumen la souvenènço de
la vièio ciéuta de-z-Ais que i'avié donna soun pouëti e superbe prenoum e
que peréu i'avié lega lou culte di viril tradicioun prouvençalo.
Se pou dire (|ue la passioun douminanto de Sextius Michel fugu^ de
garda vivent au founs dôu cor, Tamour de la lerro nadalo e lou désir
de lou faire parleja à si roumpalrioto.
Ço que i'apareiguè lou mejan lou pu segur d'en entre-teni la flamo, fugue
de créa dins la capitalo un fougau literàri mipjournau, uno sorto de
pichoto Prouvènro pouelico ounte se gardarié lou parla dou terradou,
ounte en evoucant lis ancian souveni, se charrarié e se canlarié dins
la douç^ lengo di troubadour e di felibre.
A l'eisèmple de soun coumpatri«)to (^slil-Blaze, eu èro plus lier dôu
sucés de sis obro prouvençalo que de lôuli aquéli que courounèron sis
obro franceso ; mai (;o que fugué surtout l'ounour e la joio de sa vido es
sa longo e glouriouso presidènci de la Souriela di Felibre de Paris, que
pendent un quart de siècle ié permetegué de faire belugueja i fèsli an-
nalo Pesperit de soun Miejour bèn-ama.
Me n'en souvendrai tant (piaurai un soufle de vido de la darriero
escuurre^udo literàri en Prouvènço. Ero en plen mes d'avoust, avian
- i09 --
festeja ensèn pendent uno semano sus li routo poussierouso, au mitan dis
aclamacioun di foulo, la Reneissènço felibrenco dinsde ceremounié ounte,
de l'aubo dôu matin à Testello dôu vèspre, s'inaguravo dous buste pèr
jour e se banquetavo e se cantavo en l'ounour de la pouësio prouvençalo.
Anerian, li fèsto acabado, nous pausa à la vesperado souto li sause de la
Bartalasso, e aqui, tranquile, urous e lier de Tobro coumplido, Sextius Mi-
chel, lou bon Sextius, asseta sus lerbo au bord ddu flume, regardavo lou
Rose coulant à nôsti pèd e countemplavo lou magnifique panorama d'A-
vignoun que, coume Aubanel disié :
Fai de dentello,
Dins lis estello.
Ravi de la bèuta.d'aquéu tablèu, evoucant li souveni dou passât, tout-
d'un-cop, s'escridè : « Ah ! coume es bèu noste Miejour ! coume es douço
nosto Prouvènço I »
E s'endourmiguè au brut bressarèu dis oundo roudanenco.
Sextius Michel amavo tant la Prouvènço, que s'es endourmi ddu darrié
som, seguramen, en sounjant à-n-elo, au Felibrige que n'es l'incarnacioun
vivènto e aguènt au founs ddu cor soun crid d'amour de la Bartalasso.
Dorme en pa<?, satisfa, o noste ami, dins ta demoro darriero. Tu as
noublamen viscu, toun obro sara fegoundo. La Prouvènço gardara ta
memori e noste Miejour cigaliè e felibren te rendra l'amour que ié
dounaves. N'en prene eici l'engajamen soulènne, t'aubouraren un buste à
l'oumbro de la Glèiso de Sceaux, à constat di buste fraire de Flourian, de
Pau Areno e d'Aubanèu, e, quand tournara lou printèms, li felibre e li
cigalié te courounaran, tu peréu, di roso que te plasiés à mètre piousamen
au front de ti glourious davancié.
E alor nous semblara, o noble despareigu, que siés encaro aqui au mitan
de nautre e l'ilusioun adoucira nosti regret.
Dounc, o noste Sextius Michel, au revèire, au revèire dins la ciéuta de
Sceaux, emai en Santo Estello !
— Es mort peréu lou grand proufessour E. Boehmer, sôci dôu
felibrige que dins soun estùdi Die provenzalische Poésie der Gegen-
ivart, publicado l'aura bèn lèu quaranto an, avalourè coume se
dèu la persounalita de nosto lengo e l'auto pourtado de sa res-
peiido pouëtico.
— A Niço, es perçu mort regrola de lôuli, M. -S. Aidibert, prési-
dent de Ja Soucieta felibrenco lis Enfant de Prouvènço de Niço.
— En Avignoun, la marqueso de BAhouNCELu-JAvouN, maire de
noste valouroiis coulabouradou En Folcô de Baroiincelli, es morto
quasi subitamen, lou 1* d'avoust, dins soun palais dùu Heure. La
marqueso s'èro facho uno plaço requisto dins l'art de la minia-
ture ; elo aparè nosto lengo, e l'uguè de soun palais dou Roure que
sourtiguè lAioli. Es aqui que se coungreiè, dins la plenour dis
ilustre lecord, Tamo de Taposto Folcô... Tôuti nosti regret faran
coumpagno à la santo defuntado.
— Lou majourau En Sermn Santy, bouto mai endôu crudèu lou
Felibrige. F^n plen talent, en pleno voie, eu es mort en Limousin,
lou 2o dôu mes d'avoust.
— Encaro un dôu. Un di cepoun e di majourau li mai ama dôu
Felibrige, En xMarius Girard, vende mouri à Sant-Roumié, lou il
d'avoust. F]n dôu noste Armana Prouvencau^ que perd un de si
coulabouraire li mai flame, en dôu lou Flourege Prouvençau que
plouro soun at'eciouna président d'ounour.
Que Dono Girard e sis enfant vogon bèn agrada nôsti plagne amis-
tadous.
Passan la paraulo à F. Mistral que davans lou cros dubert prou-
nounciè lis adessias que veici e que lis assistant escoutèron em'un
silènci religions :
Nosle eicelènl ami e counfrairc Girard èro l(»u iumi J un arcliilèile,
coumpatrioto e cambarado de Jôusè Roumanille, e dins soun ouslau pei-
rau, soun oustau de Sanl-Roumié, noste Marius Girard avié d'enfanço
ausi, dins la bouco de Roumanille, cascaia coume eiçô la lengo de
Prouvènço :
Dins un mas que s'escound au mitan di poumté,
Un bèu mattn, au Ums dis iero,
Stéu na d^un jardinié 'me d'uno jardiniero,
Dim li jardin de Sant-Roumié.
E poulidamen bressa pèr aquelo pouësio dôu patriarche di felibré,
Girard s'abariguè dins lou Telibrige pur e prenguè part touto sa vido à la
longo e bello lucho de nosto Reneissènço, aquelo Reneissènço qu'a rendu
la Prouvènço celèbro e simpatico, se pou dire, au mounde entié.
Quand Roumanille mouriguè, se durbiguè 'no souscripcioun pèr i'au-
boura lou mounumen que vuei se vèi en Avignoun ; lou brave Girard, en
fidèu disciple, se ié meteguè en tèsto e faguè tant e digue tant qu'en rèn
de tèms eu acampè la soumo de sèt milo franc.
Lis obro de Girard, pouësio entousiasto, mai naivo e bouniasso, soun
rejouncho dins dous libre : Lis Aupiho e La Crau, e, lou mai e lou plus,
tout i'es canta, tout i'es escri, au gènt ounour de Sant-Roumié. Vesès
bèn aquelo mountagno que fai à Sant-Roumié un incoumparable décor,
eh ! bèn, dins li vers de Girard, tôuti li mourre o calanc d'aquéli colo
pouëtico se ié reftèton e miraion : Roumanin, la Vau-Longo.e Vau-Rugo,
e Sant-Clergue, lou Lioun de Gaussié, la Caumo, Roco-Rousso, Glèiso-
Blanco, la Font-dou-Merle e la Tourre ddu Cardinau. E dins aquéli vers
sèmblo que trepejas de-longo li ferigoulo, li lavando, li roumanin de
Sant-Roumié : e ac5 vous embaumo.
Certo, n'es pas douna 'n tôuti de basti de mounumen coume vostis
Antico, coume l'Arc-de-Triounfle e lou Mausoulèu di Jùli. Mai pamens,
quand de-fes vous espaças de-long d'un gaudre e que ié rescountras une
simplo crous de pèiro, en vièio pèiro de Sant-Roumié, coume poudrian
dire la Crous dôu Rougadou, n'es pas verai qu'aco fai gau? — E talamen
fan gau aquéli mounumen simplas e poupulàri que, vosto Crous ddu
Rougadou, emai fugue escoundudo au mitan di roumias, souvènti-
fes l'ai visto courounado de flour pèr quauco man piouso.
La pouësio de Girard es quaucarèn, vous dise, coume la Crous dou
Rougadou, un doucumen de fe, de religioun sant-roumierenco !
E 0, Sant-Roumieren, dins li siècle à veni, saran curious v6sti felen,
emai saran urous, de trouva dins li libre de Marins Girard l'estrambord
qu'afougavo au siècle dès-e-n6u li mantenèire e li cepoun de nosto lengo
prouvençalo.
Adieu, moun bon Girard ! Subre la toumbode ti gènt veici ,dous vers
qu'aviés escri :
crous santo, crous dis adieu,
Assousto^nous tôuti en Dieu.
Te vaqui à la sousto que nous espèro tduti : pousquen, après, noua
vèire I6uti dins la clarta de santo Estelle qu'es lou paradis di felibre I
ÊNSÎGNADOU
Pajo.
Calendié 7
Crounico felibrenco (Jan Malan) 11
La Cansoun dis Avi (F. Mistral) 17
La Carila (G. Thérond) 21
La Gibouso (E. Jouveau) 23
L'ase (Lou Cascarelet) 24
Devinaio (Mikado) 25
Counvit Felibren (M. Chabrand) 25
Moun Grand Eslève (F. Mistral) 2f)
Lou reloge dôu i aradou (Ch Riéu)... 30
Uno coumesHoun bèn facho (L. Vidau). 32
La Cansoun dôu Gardian (M. Girard). 33
.lan ïoulouro (Lou Cascarelet) 34
La margaridodi prat (Caroun H. Guil-
libert) 36
Boni resoun ( Lou Cascarelet) 37
Un bon couns^u (Jan Monné) 38
Cantadisso di Ma^ié i Grandi Sanlo
[X. Champrous) 39
Li lessègue (A. Marrel) 40
Sus l'iero (A. Jouveau) 44
De bon malin me siéu leva )Jan Malan) 45
Li Caieto (Louis Crcst) 47
Paciènci (Lou Cascarelet) 47
Devinaio 48
Remcmbranço (A. Vidal) 4y
Paure Medor (L. Vidau) 50
La Martino (Clouvis Hugurs; 51
La Counlituro ,Lou Cascarelet) 54
Pcusset (Marius Jouveau) 55
Lou proumié poutoun (A. Vidal) 55
Sias proun paga 'nsln (Lou Cascarelet). 56
Sounet pacan (Antôni bertbier) 57
Pajo.
Ame mai ! (Antôni Bertbier) 57
DifTerènci (Lou Cascarelet ... 58
Vihado (Jôusè d'Arbaud). . 58
A la bono apoustoulico ( Lou Ca^caiclcli GO
La mort de Marius Girdrd (Ch. Hiéui. 61
Lou mau de ventre (Lou Cascarelet).. 63
Pèr li noço de Gras e de Germano
Casso (A. Mouzin) 65
Michèu l*()tag(' (E. Plauchud) 65
Lou nouvè dou Troubaire (R. Ginèstel. 65
La Bastido ( Lou Cascarelet) 69
Lou nouvè di Tambourinaire (Raoul
Ginèste) B'.i
Tè, Boufèti ! (Lou Cascarelet) li
Lou nouvè di Galerian (R. Ginèste) .. 73
Paraulo relirado (Lou Sauvage) 7«i
Mi Bericle (A. Mouzin) ""
Un pau de chilTro (In que saup)...
Lou Doumlairc (Marius Jouveau) TU
Li dous voto (Lou Cascarelet) 80
Discours de Santo Eslello (P. Devoloy) 81
Rodo (|uc roudaras (F. Mistral' 83
L'iôu (Lou Cascarelet) ... ..87
Lou Sojfe (Clou vis lIugue^ K8
Lou singe de Moussu Boudin { F. Favicrj 91
Lou tialre d'Aurcnjo (R. G.) — 97
Tè tu, te léu (Mikado) 97
La Carrello (Victor Sylvestre) 98
Soulomi rouge (F. de Baroncelll) 99
Misé Cardello (Lou Cascarelet) 103
Adieu à Sant-iille (Laforét) .... 105
Lou même paire (Lou Cascarelet) 107
Mortuorum i07
PC
3398
A7
1907
Armana prouvencau
PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
FORCEO
LLIAM 8RIGGS
TORONTO
,^^'^U'
^y^>:'J':^),
■Mè
■^m&
;!;'';'':'':\''
mmmM
'im
li'yxr:-,::')
'M^ÊÎÊ^k.