Skip to main content

Full text of "Beknopte verhandeling van de week- en jaarmarkten, midsgaders van de kermissen in Holland"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world’s books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the publie domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that’s often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book’s long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


publie and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google’s system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


+ Maintain attribution The Google “watermark” you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specifie use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book’s appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world’s information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world’s books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
al[http://books. google. com/] 














Google 


Over dit boek 


Dit is een digitale kopie van een boek dat al generaties lang op bibliotheekplanken heeft gestaan, maar nu zorgvuldig is gescand door Google. Dat 
doen we omdat we alle boeken ter wereld online beschikbaar willen maken. 

Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het boek nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke 
domein behoort, is een boek dat nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auteursrechttermijn is verlopen. Het kan per land 
verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stem uit het verleden. Ze vormen een bron van 
geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn. 

Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in het origineel stonden, worden weergegeven in dit bestand, als herinnering aan de 
lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u. 


Richtlijnen voor gebruik 


Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken 
uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven 
leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals het plaatsen van technische beperkingen op 
automatisch zoeken. 


Verder vragen we u het volgende: 


+ Gebruik de bestanden alleen voor niet-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Google ontworpen voor gebruik door 
individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commerciële doeleinden. 


+ Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar het systeem van Google. Als u onderzoek 
doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft tot grote hoeveelhe- 
den tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uit het publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien 
hiermee van dienst zijn. 


+ Laat de eigendomsverklaring staan Het “watermerk” van Google dat u onder aan elk bestand ziet, dient om mensen informatie over het 
project te geven, en ze te helpen extra materiaal te vinden met Zoeken naar boeken met Google. Verwijder dit watermerk niet. 


+ Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor bent dat alles wat u doet legaal is. U kunt er 
niet van uitgaan dat wanneer een werk beschikbaar lijkt te zijn voor het publieke domein in de Verenigde Staten, het ook publiek domein is 
voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust, verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval 
met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dat u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het 
eenmaal in Zoeken naar boeken met Google staat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng. 


Informatie over Zoeken naar boeken met Google 
Het doel van Google is om alle informatie wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken met Google helpt lezers boeken uit 


allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en uitgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dit boek doorzoeken 
op het web viajnttp: //books.google.co 

















al 


nnee 


B E K N OP TE 
_ VERHANDELING 
KERMISSEN 


IN HOLLAND. 


ef 


B E K NOP TE 
VERHANDELING 
VAN DE 
WEEK- zn JAARMARKTEN ; 
Midsgaders ;vaa, de 
KERMISSEN 
IN HOLLAND; 
Opgefleld en befcbreeven 
DOOR 


Mr. GERARD van LOON. 


TE LEIDEN, 
By PIETER vanpeR EYCK; 
M. DCC, XLIIL 


, 
° ‚® 
. 
hd Pr 5 
- 
id . . 
e 
‘ id 
- 
& ed s 
t 
: 
. 
ae ee ' 
. Ld 
‘ 
ind …en)b 
. 
eee hd 
° se , 
. ® 
ese es » 
« . Pi 
1 
8 ‘ 
hd „ t 
. « 
“- 
1 Ed e 
- 
Ld 





pe 


Pr 


O4-2- EM 


9 Oor, ar, EHM 


eel 9-31-39 NA 





nen het geluk vari 

Wik de zoodanigen gefchat 
wierde; aan welken de waare oor- 
zaak en eerfte herkomft der zaa- 


ken bekend waaren ; kan uyt 


deeze Ípreak van den (1) Prinse 
der Latynfche Heldendichteren me: fr. 
worden afgenomen: kade 


…_ Fruirx! nur POTUIT RERUM COGe 
- NOSCERE CAUSAS, 
Gelukkig. /. die weet op te 


maaken 


VOORBERICHT. 


En d'oorzaak „en °t begsn der 
zaaken. 


En niet zonder rede ! mids 
men, naar maate van de grootte 
dier bereykte kennisfe, ook des 
te meerer , om zoo te zeggen, 
dat Opperweezen nadert ; ’t ge- 
ne door zyne alwerkende kennis- 
fe de voortbrengende oorzaak al- 
ler dingen is. Hoewel dit, zoo 
als ik vertrouw , door niemand 
aan den eenen kant kan gelooch- 
gend worden ‚ zoo is nogthans 
„aan den anderen kant niets ge- 
meener,. dan dat de waare her- 
komft en de onderfcheydene ey- 
genfchappen der dagelyks voor- 
komende , en diensvolgens ook 


der 


VOORKERICHT: 


der gemeenfte zaaken gemeenlyk 
het minfte bekend zyn; ter oor= 
zaake veele Schryvers van de 
vroegere voorvallen , naar de 
thans in gebruyk zynde gewoon- 
ten oordeelende , door de ver- 
keerdheyd dier zich op die wys 
gevormde denkbeelden , niet min 
zich zelven dan ‘hunne Leezers, 
zonder zulks zelf eens gewaar 
te worden , in hunne op dien 
leest gefchoeide Schriften : misley- 
den, | 


Dus heeft men , by voorbeeld, (P) #, 


eene (1) byzondere befchryving meis 
wegens den oorfpronk , het recht Z#:5” 
en ’t onderfcheyd’ zoo der Eede-%,7"* 
len en Welgeboorene Mannen, ze 


* 4 als" 


VOORBERICHT, 
als der Ridderfchappe in . Hola 
land met eene zoo wuytíche in- 
leyding van verfcheydene blade 
zyden voorheen zien in het licht 
geeven en federt nogmaals in, 
s Graavenhagge , hoewel toen. 
(1) m „zonder naam (1), herdrukken ; dae 
8ovo 17 
by be de e ieder dien wytluchtigen aanvang 
leezende, zich ftraks niets anders 
dan het ontmoeten. der. allerge- 
wigtigfte waarheden in’ vervolg 
konde inbeelden: daar het.nog- 
thans zeker is, dat de Opfteller, 
niettegenftaande hy ftoutmoedig 
voorgeeft ; al bet gene tot die on- 
@) St derneming behoort ‚n den (a)grond 
Lean onderzogt en ter toetfe gebragt te 
Wiige hebben , by gebrek der noodige . 
| kennis van de hier te. latd in 
; a gebruyk 


VOORBERICHT... 
gebruyk geweeft zynde oude pes 


woonten , alom zoo grove en 
t3stbaare misllagen begaat ,: en 
des ook zoo veele tegen de His- 
tori der vroegere tyden aanloov 
pende onwaarheden te boek flaat, 
dat men van den Opfteller , zons 
der het minfte aan de waarheyd te 
kort te doen, onbefchroomd mag 
bevestigen , dat hy, wel ver van 
het gene daarvan in de oudheyd 
gevonden wordt, én den groud, 
zoo. als hy vaorgeeft, anderzogs 
en.ter toetfe gebragt te hebben, 
integendeel nag - geenszins den 
eerften drempel van ’ Lands ou- 
de Historië, en des zelfs daaruyt 
voortvlocijende oude. Eebruyken 
betrgeden heeft. … 

es Dië 


‘VOORBERICHT. . 
Dit, en dat zulks ook door 


anderen in opzigte van andere 
oude zaaken en gewoonten, ons 
Land aangaande , in de van tyd 
tot tyd uytgegeevene fchriften 
begaan wordt, heeft my dierhal- 
ven aangefpoord om by verfchey- : 
dene in ’t licht te gegeevene 
deeltjes , en van welken deeze 
VERHANDELING DER KERMISSEN IN 
HorLaND tot eene Voorloopfter - 
dient , de waare herkomft van 
het onderfcheyd en den rang zoo 
der onderfcheydene perfoonen, 
als zaaken , de oude regeering: 
form deezes Lands betreffende, 
uyt de ons nog overgebleevene 
ftakken der-oudheyd [mids een 
geloofwaardig Hiftorifchryver der 

| vroe: 


VOORBERICHT. 


vroegere gefchiedenisfen , even 
zoo min zonder die echte bewy- 
zen ‚dan een Rechtsgeleerde (1)(r me 
zonder de getuygenis der wetten „Erin 
iet mag ter neder ftellen)} met be- 
hoorlyke oplettendheyd opdel- 
vende naar vereyfch indiervoege 

te befchryven , alsen de uytmun- 
tendheyd van deeze by de hand 
gevattene voorwerpen, en de daar- 

om te meer vereyfcht wordende 
kens veeler totnogtoe zoo zeer 
verwaarloosd geweeft zynde zaa- 
ken komen te vereyfchen, 


Dan dewyl die bedoelde oog- 
wit niet wel kan bereykt worden, 
zonder de wys, volgens welke de 

Franíche Koningen hier te land 
| . geren 


VOORBERICHT, - 


geregeerd hebben, vooraf inden 
grond te kennen; mids uyt die 
weder de onze herkomftig is, 
zoo verwacht dierhalve: 


KE, 


Hoe, en door wie de Bata- 
vieren wytgerooid „ en wan- 
neer. der zelver landen door 


de Franfche Koningen ver- 


meesterd zyn; midsgaders de 


IL 


oude Regeeringform dier Vors- 
ten zoo van den eerften als 
Jweeden flam, voor zoo ver 
die tot ons land betrekkelyk 


55. 


Wat magt de Franfche Vorse 


ten , ingevolge dier regeering= 


_farme , tot bet wytflerwen van 


der 


VOORBERICHT. 
der zelwer Rwaeden flam mm 
Duysfchland, hier te land 
geoefend hebben, 


ML Wan de Wrygeboorenen , Slaa:i 
ven , Lyfeygenen , Vrygen 

_‘mdakden , en der zelver m- 
derfcheydene rechten en gea 
rechtigbeden. 


IV.Van de W elgeboorene Man. 
_ wen, Halfeedelbieden „ Edel. 
lieden en S childinaapen. 


‚ V.Vanden oorfpronk en voortgang 
der Ridders „ Galdridders, 
_Baanrotfen … en Barvenen: ; 
het recht en de wys van die te 
„waak, der aeloer wapenrus. 


singen : 


VOORBERICHT: 


tingen „ voorrechten, bytels, 
eertekens sn hun leevenen naa 
bunne dood ‚ midsgaders de 
verfcheydene …_Ridderordren 
der Grauaven van Holland, 


VL 1 Vande Riddstyle Renfpelen, 

„en RondeTafel door de Graa- 

ven van Holland met bunne 
Ridders gehouden, 


‚ Van de Graaftyke | bedie heninge 

in Holland , ten tyde der 
Franfthe Koningen , zoo in 
opzigte van der zekver ‘ge- 
vechts- als-krygsbewind. 


‚ Sehermers der. Kerken; en 
boa 





VOORBERICHT: 


boe de Graaven van Holland 
zoodansge Befchermers zoo . 
der Uytrechtfche als der Abt- 
dykerke van Egmond geweef 
zyn. 


_IX. Van de Ondergraaven en hus 
bewind in ieder Heym, bun- 
nen bygevoegden Raad, en 
de Heeren of Dekens der 
Buurten. 


X. Van het bewind der Herto 
gen „ en de lyft van die ge- 
nen; welken hier te land ber 


Hlertoglyk bewind gevoerd 
hebben. | 


xL Hoe Lotseringe en des ook 
. Holland van Vrankryk af- 


get 


XIL 


VOORBERICHT. 
gefebeyden , vervolgens ander 
bek verksesbaar geworde Duyt- 


fehe Ryk in een Hersogdom 


„veranderd. zynde , gökomen 


35. 


Hoe % Loseringfihe Hertog ge 
dom federt in Op- en Neder - 
lotteringe verdeeld ss, _mids- 


_gaders wat magt de onder- 
_ Sibeydene Hertogen van Ne- 


derbottersnge in° dse hoeda- 
nigheyd hier te. land geoef- 


_fend hebben ; tot dat diewaar- 


digbeyd i in't Huys der Graag. 
ven van Loven eyridelyk er« 
welyk geworden ss. 


XIIL 


VOORBERICHT. 


XII Langs welke trappen beteerft 
zoo gering geweeft zynde ver- 
moogen der Graaven van Hol- 
land tot die bynaar anafban- 
gelykheyd gefteegen ss ; met 

. welke men de Graaven, uyt 
het Oostenrykfche Huys, het 
zelve heeft zsen bebeerfchen, 


XIV. Oorfpronk der Heerenfloten ; 
Vrye- Hals- en Ambachtss 
beerbykbeden in Holland, 


XV. Van de onderfcheydene zoo 
_ daage als hooge Vierfthaaren 
en Rechtbanken in Holland: 


dn XVI, 


VOORBERICHT. 


XVI, Van den Oorlog „ het recht: 
van dien te voeren ; en de 
Heervaarten zoo te land , als 
Ze water. 


"Even gelyk van meer andere 
zaaken de ‘oude Regeeringform 
van Holland betreffende; welken 
ik, zoo my de luft, tyd en gen 
| legenheyd daar toe gunftig zyn, 
de eene naa de anderen zoonu 
zoodan hoope în de zelfde groot 
te, als deeze tegenwoordige Ver- 
handeling der Kermisfen , doch 
âlleen met dat verfchil, in het 
ligt te geeven; dat de bewyzen, 
om der zelver menigvuldigheyd, 
geenszins in het verhaal zelf ge- 


aft 


VOORBERICHT. 


Jaft , maar onder aan der’ voeb 
des bláds ‚ tot. meereren zamen« 
hang des verhaals en des ook tot 
meerer gemak van den Leezer ; 
zullen geplaatft zyn. 


-… Hoewel de rheesten der voor: 
gemelde werkjes, reeds genoeg“ 
zaam ontworpen en befchreeven 
zyù,' zoo hebbe ik echter het 
befte geoordeeld ieder der zelven; 
om’ dé vetfchillendheyd det ver- 
handelde ftoffen , afzonderlyk , 


en dat wel im dit tegenwoor | 


dig kleyne beftek , door de druks 
pers het eene naa ’t andere ‚in ’t 
licht te geeven ; zoo om dat de 


werkjes van deeze grootte beter, 
** z dan 


9 


VOORBERICHT. 
dan die grooter. zyn , aan.den 
Man willen,-als om dat de Lee. . 
‚ zer de zelven, om ze met gemak. 
te doorblaaden, alom kan mede- 
voeren , en. geleezen hebbende 
‚die echter , als een by den ander 


hoorend: werk , eyndelyk | laaten 
te faamen binden. 


Voor het overige wordt het 
Gemeen gewaarfchouwd, dat het 
en dit en de volgende deeltjes 
geenszins als volkomen, en waar- 
aan diensvolgens: niets te verbee- 
teren valt „ maar flechts zooda- 
nig , als my de daarin befchree- 
vene zaaken , volgens de byge- 
bragte bew slokken der oud- 
ee heyd, 


VOORBERICHT. 


héyd, voorkwamen, alleen wor= 
den aangebooden ; en diensvol: 
gens het aan jeder vry te ffäan ‚om 
de medegedeelde grondftellingen, 
by ’t ontdekken van betere bewy- 
zen, ten,nutte van het gemeen 
te vermeerderen, te verbeeteren, 
ja zelf „’t gene niet wel mogt zyn, 
in ’*t geheel te verwerpen :, als 
geenszins van zin zynde eenen 
_niewen Pinneftryd ter handhaa- 
vinge der befchieerdne oude ge- 
woonten aan te vangen. Lees dan 
het medegedeelde met vermaak „ 
wik en weeg de bygebragte be- 
wyzen met oordeel , en ver- 
Schoon de feylen, welken waar- 

fchyn- 


VOORBERICHT: , 


fchynlyk “ zoohier „ * zoodaar } 
mids het feylen. ‘merfchlyk is» 
zullen zyn ingelloopen. 


VAN 





E HOLLANDSCHE 
MARK TEN, 
KERMISSEN, 
Midrgaders van 


Der zelver Benaaming , Kruysrechtiùë 
gen > Víydommen enz, | 


KOewel 'er geen zoo gering 
Dorp (volgens het alom in 
Neêrland bekend … zynde 

| fpreekwoord ) gewonden 
twordt , alwaar bet met eens in 
% jaar Kermis is; en dât däar- 
eN om 






$: “BOLLAN DSICHE Markten 


tn het bonden van Jaarmarkten of 
zeo genaamde Kermiffen in Holland 
tot aan den minften Boeren Gaft, en 
dat zelf van die jonge jaaren bekend is; 
dathp; Zyr@rMiokdert händterpgder- 
fteuning nog „moetende vafthouden, uyt 
‘wreugdervanrde Kernais rapt 2yne Ouders 
te zulfèn bywoonen, zich al hippelen- 
de derwaart begeeft; zoo vertrouw ik 
echter, en niet zonder rede, dat zeer 
vaclen en onder dip zelf-vorfeheydene 
delen van geleerdheyd\ voor een. grod 
gedeelte ontkundig , zoo niet in 't ge- 
heel onbewufk zauts;wegens het recht 
wan, die te moogen vergunnen ; den oor- 
“war der zelver: naain ; deni be. 
paalden tyd van ùcht: dagen’, dat zy ge- 
meendyk duuren , of waarom die juyft met 
den: rìidiig boor eèren Zori- ‘of Feeftdag 
‘wafrbängen; of verfcheydene houte. kruy- 
pn aan depoortert of valbrugdgen der flè- 
den‘ én-Plaatfer als te-Hoiarleni, Delft, 
| Eolba, Schiedam en anderen N ‘aha 
eem eh ee - die 


E) * = 


ven KERMISSEN: 5 
die gebonden worden, By der selveraan 


vang gevecht worden; of aldaar: den 
genfiken tyd van bet bonden der-Koer- 


wijf. blyven. Diefhaiven beeft :het ay.» 


kod tot eyge wergsaak: ‘ats “de. noodìgs 
opheldering eenet 2ldm zoo. zeer de 
kend zynde gewaonte, -geluft alle die 
waaken 9 Zoó verre. zulks uyt de oudt 
Cchriften kaf worden: naagegaans vóh —… … 
gens der zêlrer vaftgauride geupgenis, 
opmaakénde ; thans alhier te velen 
Ven | 


Staande de Kegel dit inie 
gert, welker de jaarmarkten in hunne 
taal Nonbinar nóetiden., wees gede 
ftad of: plaats toe het-houdén der kle 
ver gerechitigd , dan Haa alvoóre ah 
den Keyzer , als-zyndé een recht-de 
‘Souvraimiteyt eygen 5 daartoë- verlof 
“werkreegen te hebben: “even -gelyk 
| Modestinus G) gétuygt: Nordin À (1) fn 
PRINCIPE IMPETRATIS , "NON UrENDo heel. fp 
er MBREIY - DECENNIA: TEM FORE 4! Ôe nit. 

: ÀÁ 3 SUM 


£ HOLLANDSCHE Markten 


tui Amarrir. Het houden van’ jaar 
Markten van den Keyzer verworven 
zynde , wordt van hem, die het ver- 
worven beeft, door bien jaaren niet te 
oefenen „ werlooren. - Behalven van 
den Vorft kon het houden van eene 
vrye jaarmarkt aok van den Romeyn- 
fchen Raad verworven worden, gelyk 
(1) 50. Plinius (1) aan: Valerius fchryvende 
7 Fein zynen brief te kennen geeft: Via 
PRZTORIUS SOLERS A SENATU PE- 
TET 9 UT SIBI INSTITUERE IN AGRIS 
suis NUNDINAS PERMITTERETUR. 


Solers ; een Hoofdrichthyk man ; beeft van 
den Raad werzogt dat bem mogt toege- 
laaten worden, om in. zyne landen eene 
jaarmarkt op te rechten. Eyndelyk 
kon dat recht ook aan iemand door de 
Burgemeefters van Rome verleend wor- 
den en het is hierom dat Keyzer Clau- 
dins , hoe zeer die anders uyt hoofde 
dier bezeete hooge waardigheyd boven 
het bereyk aller wetten was , echter 
good vand: van de  Komeyilele Burgs- 
f - mees- 


en KERMISSEN, ’ DP 


meefters verloftot het houden van eene 
jaarmarkt in zyne erflanden te verzoe- 

ken; zoo als onze Tranquillus (+) in(r) 
zyne fchriften. heeft achtergelaaten: here 
Jus NUNDINARUM IN PRIVATA: PRIEe 

DIA A Consursaus.varur. … Het recht 

wan jaarmarkten inde bem taebebooren- - 

de landen te bouden, beeft by van de 
Bergemeellers verzogt. Invoegehier 
te land , ale dat een (2) gedeelte des (2) Ta 
Romeynfchen Ryks zynde geworden, 5 
des ook de Romeynfche Soetelaars Germ: 
- (3) en Kooplieden zich aldaar bevon- 5 78 
‚ den, zoo de Batavieren ooit het verlof ij: Bij: 
tot het houden van een vrye jaarmarkt ee: 15° 
hebben moeten verzoeken , die volgens 

het voorgemelde recht ook niet, dan 

naa vooraf het zy van den Keyzer, 
het zy van den Romeynfchen Raad of 

de Burgemeefters daartoe verlof ver-. 
kreegen te hebben,zullen gehouden zyg. 
‚En zekerlyk het is meer dan -waar- 
&hynlyk dat in die overoude tyden, 

. À 3 naar 


€ HOLLANDSCHE Jankten 


naar ?. vaofbeold: der andere Janden s 

kes toerden vén: openhaare jaarmarkten; 

= 7 mi hat alleredelfte Eyland der Batavies 

…, ‘jtenis ‘oo als het: de. Keyzerlyke 
Daf C13: Hiftorifochryver- van dien: tyd 
| Gal. zo Woemt „-toen: wok: zal zyn behead-ger 
ret weet tte meer , zoo menaanterkt 
dat: door Keyzer Hadrianas, bmtrent 

(a) Bu deë Uransr genaamde {2) Voorburg, 
chi Meen prachtige Markt, door galeryen 
Pemi Bâár-. de. wyze. der. tegenwoordige 
Je Ba Beurfes omtingd; ter bevorderinge 
et van - der Batavieren koophandel ger 
_fFicht wis. Welke zoo toen als reeds 
75 ge-voore ten tyde van Keyzer Caligu= 
Ja in dien bloeijenden fand was, dat 

die Vork; mids hy in ‘wyne” jeùgd 

(3) Te--ftaände het (3) Landbeftier van zynen 
ea ho: 1 Vader Germanicus onder de ‘Batavic- 
cp; 68. ren werfcheydene jaaren opgevoed en 
“des van der zelver:grooten koophart- 

del bewuft-was, daarom Keyzer ge. 
worden znde ò ‘de everprachtiga 

E (1) fie 


6 KERMISSEN, : nT | 


Kn Germen, leoperen > {laaven. ein, Suer 
der zelver kinderen 5, even gelyk ook 1” IV cat: 
den verderen Vorftlyken huysraad zye3 - 
ner door hem veroordeelde Zusteren. 
in (2):Batavia liet verkoopen; op ri 
heope van in dat. zoa zeer be 
eyland voor de zelven eenen hooge- re 6 
ren prys. even gelyk oak gefchisdde, 
‚dan wel te Rome. zelf te zullen beke * 
men, niet tegenfisande in. die Gad; 
als zynde de Hoofdzerel des Romeyn. 
fehen Ryks, de rykdom ep gesolgisgk « 
ook de pracht te die tyden overgsoat …— * 
Was, m ee ne 

Hoe groote verandering op het {hulk . 
der regeeringforme federt in Gait, afs 
zich de Franken van dat geweft doer 
de wapenen meefter ‘naakten , oa de 
verfchilfeadheyd: van- dicr volken pe- 
‚den em gewoonten’ voortiet , zoo de 
nogthans, naar het voorbeeld dar Re. 
meynen , het recht of de verlofgeeving 
te het houden der vryè Jáarmarkten 

A 4 aan 


8 HOLLANDSCHE Markten 
‘aän-de Franfche- Koningen insgelyks 
geheel. eygen , doch nu, volgens de 
ingevoerde taalkunde der middeleeu- 
we» onderden naam van MERCATUM 
€) Char. (1) ANNUALE) of ook wel van MERCA- 
Bored TA (2) PUBLICA by de zelven bekend 
an 503 gebleeven. Ap r RESENS STATUIMUS 
ene ET ORDINAMUS NULEAS NUNDINAË 
Berar. 'SIVE MERCATA PUBLICA Fore 
dum pes; Voor bes tegenwoordige beveelen en flck- 
(5) Stat:len wy waft, dat ’er geene Kermifjen. òf 
mod: _openbaare Faarmarkten gebonden evor- 


: The den 
gonenfis. SEON 
én tbef:. 
Ard, En het is van dat £ Latynfth woord 


Bes 3 -MERCaTym, dat bet thans by ons 
in gebruyk zynde woord Merct , ern 
SyncoreNa (zoo alsde Latynfche taal. 
kundigen zulks neemen) , dat is, by 
uytknyping van,de letter. A en de af- 
{nyding van den Latynfclien uytgang 
‚UM, fchynt berkomftig te zyn, 


Hoe het Je ‚ het is zeker dat dit 
__hoogg 


LJ 
PA » € e- . én 
& 


Cen KERMISSEN.  @ 


hooge recht om eene vrye Jaarmarkt 
te verleenen door de Franfche Konin- 
gen van den Merovingifchen of eerften 
ftam is bezeeten. Dus heeft Dagobert 
Koning van het Ooftfrankifche ryk; 
’ gene te die tyden onder anderen 
ook het thans genaamde Holland COV | 
bevattede, het houden van eene vrye vs 
Jaarmarkt aan de Abtdy van Sint De-7 Pag: 
nys verleend ; welke de tegenwoordi- 

ge Franfchen Foire de Pindi (dat is 
QUASI INDICTUM) noemeg. 


Met het Franfche ryk is ook dat Ko- 
ninglyk voorrecht van de Koningen 
van den eerften tot die van den Karo- 
_Aynfchen of tweeden ftam gekomen : als 
blykt uyt het handveft van Keyzer Karel 
den Grooten aan de Abtdy van Sint 
Germain de Prez in deezer voege ver. 
leend: MERCATUM cvoaur, omnia.” 


QUE EX OMNIBUS, QUICQUID Dr. 
CI AUT _ NOMINARI POTEST Ap : 
INTEGRUM AD IPSUM SANGTUM LOCUM,- 


As ___EJUs- 


go HOLLANDSCHE Markten 


EJHeRvr RECTORIBUS AC MONACHIS , A 
DIE PRASENTI TRADIMUS PERPETUALI- 
TER AD POSSIDENDUM. Wi geeven ook 
wan den buydigen dag af int geheeleen 
Jaarmarkt en alles van. gl. va gene ge 
zegd of genoemd ‘kan worden ‚ aan die 

__Heylige plaats > der zelver Beftiarders 
en de Moniken om zulks wis ál te 
bezitten. 


_ Door het uytfterven: der Franfche 
Koningen van het Karolynfche Huys 
in Duytífchland , en dat het ervelyk 
tot nogtoe geweeft zynde Keyzerryk 
in’t vervolg daarom verkiesbaar wierdt, 
js, onaangezien zoo merkelyke veran 
dering, geduurende de twee eerft- 
volgende eeuwen geene inbreuk echr' 
ter in dat Koninglyk voorrecht ger 
fchied. Dus Heeft Keyzer Octo de ill 

(1) Ba het houden van (1:) een vrye Jaar- 
Geer: markt aan den Bifchop vaa Cameryk 
Eer woor de fad Perróne vergund: peor. 
sap: 112. MUS Jos A FAS) ATQUE LICENTIAM FA» 

hi CIEN= 


tel KERMISSEN ar 
GIENDI ; STATUBNDI AC CONSTRUÊNDE 
MERCATI, cum | MONETA ; TELONIO , 
BANNe &c: WJ bebbeu dan het recht ‚de 
vrybeyd en't verlof gegeeven tot bet bou 
den, Jlellen en maaken van eene jaar- 
markt, newens bet geïdmunten „tolrecht, 
rechtsgebied enz. " 
Dan als Keyzer Henrik de IV , voor 
het eynde der zelfde eeuwe in den 
Kerklyken ban gedaan, vervolgens 
(1) allê gemeenfchap met den zelven Zed. 
te houden op gelyke ftraffe verbooden, mam: 
en by vervolg van tyd daarenboven Spirenf 
nog, door het opwerpen van den eer cat: 31. 
nen Keyzer tegen den anderen en def": 39% 


zeggens toe, daarnaa maar (2) in 1yf. 

In . 2) De 
tocht voor hun leeven bezeeten wier- jeudi 
den ,-nigt.alleen tot zeer. groot ach. 
aA ‚ter 


ra HOLLANDSCHE Marken 


terdeel van ’t voorige Keyzerlyk ver» 
moogen ervelyk geworden, maar heb- 
ben deeze aldus ervelyk gewordene 
Hertogen en Graaven daarenboven 
(1) Vi ia zich verfcheydene (1) Keyzerlyke 
ig Imp: voorrechten , en onder anderen ook 
Die Frinci-dat van het inftellen der vrye jaarmark- 
ten, reeds voor het uytgaan der twaalf- 
de eeuwe aangemaatigd. Als uyt het 
(2) „gene Robert (2) Montenlis in zyne 
on Taarfchriften aldus getuygt > is op te 
TBO. maaken: Rocervs Annas Beccr MAXI- 
MAM SUMMAM PECUNIAE DEDIT RO- 
BERTO COMITI MriLrLeENTI PRO 
MERCATO , QUOD FECIT IN VILLA 
__Beccer. Rogier Abt wan Bek beeft 
een overgroote fomme gelds aan Rob- 
bert , Graaf van Millente , woor een 
jaarmarkt gegeeven ; welke by in % 

Dorp Bek badt opgerecht. 


Het zelfde vergunrecht hebben de er- 
velyk gewordene Hollandfche Graaven 
van den eerften ftam zich insgelyks ey- 
. gen 





en KERMISSEN. 13 


gen gemaakt. Dus heeft Florents de 
V, Graaf van Holland , aan de Poor. 
ters. van Niewer Schie (nu Schiedam 
genaamd ) uyt aanmerking zyner 
Moeje Aleydis, weduwe van Jan 
van Avennes Graaf van Henegoue 
wen, het houden van eene Jaarlyke 
lykíche Markt op den derden dag 
naa onzer Lieve Vrouwe ‘geboor« 
te, volgens deezen in Duytích vere 
taalden gunfibrief, als een recht 
wiens vergunning geheel en alleen 
aan hem fkondt, in °t jaar Twaalf. 
honderd zeventig in deezer voege ver- 
leend. Blorents Graaf van Holland 
__aan alle zoo tegenwoordigen als toeko- 
menden in den Heere zaligbeyd. Wy 
willen dat bet aan ieder kennelyk zy, 
boe wy ‚te gelyk met onze Beminde Moeje, 
Vrouwe Aleydis , Gemaalin van wyle den 
‚ Heer Jan van Avennes, wolgens voore 
uytzigt onzes raads , te Nieuwe Schie. 
dam eene jaarlyhföhe Markt gefleld bs 
bêwils 


/ 


r4 HOLLANDSCHE Márkten 


bewilligd bebben. Op welke jaarlyks 
altyd, den. derden dag naa onzer Lie- 
ve Vrouwe Maria Geboorte, bet Kruys 


+ zal opgerecht en op den ‘achtften dag 


naa zyne oprechting, volgens het ge- 
bruyk der andere Jaarmarkten afgeno- 
men en weggedaan worden. Deeze 
Markt willen wy dat met al zoodaanig 
wolkome recht , zoo als dat op de andere 
Jaarmarkten onzes Graaffchaps onder. 
bouden wordt, aan onze woorzeyde 
Moeje even als haar ander goed , zal 
toebebooren. Verzoekende dienswolgens 
alle kooplieden , en uytflyters en alle an- 
deren zoo in- als uytlanders , bekenden 
en onbekenden , dat zy weylig de zelve 
met bunne goederen , koopmanfchappen of 
Koopwaaren willen bywoonen en voort- 
zetten: zullende wy ben, in opzigte 
wan der zelwer goederen en perfoonen , 
komende, blyvende en keerende alom se 
land door ons gebied , onder onze befcber- 
ming ( en urjgeleyde neemen ; gelyk als de 

andere 


‚en KERMISSEN. vp 
miendere fleden wan ons Graaffobap jaar. 
markten bewdende 200 als wy by deezen 
brief betssygen; welken zoy mer ons ze. 
gel bebben. doen verfierhen. : De weeks 
dykfcbe markt aldaar willin en vergas 
wen Wy dat. insgelyks mer volle vrybeyd 
en op de oorfsbrèeve ope alk oryda 
gen zal gebesden worden. Gegoewen in 
jaar ouzés Heere MCC en zeventig 
op den achtten dag nad-des. Heere He 
melgaarb. OO, 


| ‘Volgens dit. zelfde recht van Jaar- 
markten te vergunnen heeft Johan van 
Avennes (1), Graaf van. Holland en (») Or 
Henegouwe aan de poorters van Ley- sbr: ven 
den het-houdên var een jaarlykfche SEK 
vrye Kaazenmarkt , als een recht , wiens 
vergunning insgelyks aan hem ftonde:, 
in deezer voege verleend :' Wy Yan 
_Graùe van Henegowwe (enz:) maecken 
cont allen hayden, dat zy onfen lievess 
ende getrouwen Poorters wan Leydei 
hebben gbegbeven ende gbeoarloft omne 
_ baren 


«6 HOLLANDSCHE Marker 


baren getrouwen dien/t, die fy ons énde 
onfe voorvaders gedaan hebben ende ons 
noch doen fellen, ‘een Jaermarct te leg- 
gen binnen onfer flede woorfz: ende van 
die Jaermarct fal men dat Cruys rech- 
ten op St: Margrieten avont alle jaer 3 
ende fy fàl duyren ende flaen in airema= 
nieren en in den rechte „dat ander jaers 
marcten flaen in onfen landen , uytgeno- 
men vechten „ dat fal men beteren ende 
berechten nae der bantwefte- van de 
Poorte by Schepenen, En om dat wy 
willen dat die wafte ende geftade gebou- 
den werde van ons ende onfe nacomelin= 
gen, foo bebben wy (1) hem defe lette. 
ren gegbeven, befegelt met onfen zege- 

len 


BN HEN MID IN 6 3 IED 03 100 16 


1) Verftaa Hen; mids [ gebruyk geraakt, naa dat 
In dien tyd door het woord | men te voore het woord 
bem zoo wel het „een- als | van bemluden,om het meer- 
het meervoudige betekend | voudige uyt te drukken 
wierdt , als zynde hetfjen alle -dubbeizinnigheyd 
woord ben eerlt met het|te vermyden N ‚gebruyke 
eynde den 14 eeuwe in | hadt, ‚ 


en KERMISSEN, 1 
len ina ’t jaer ons Heeren 1303 op Sint … 
Martyn Scrupprixorrs dach. Dat is 
den tienden van flagtmaand, en wel- 
ke in die tyden aldus genaamd wierdt, 
ter oorzaake de gezamentlyke Buur- 
kinderen op dien avond , mids Sint 
Maarte Befchermheylig van het Uy- 
trechtfche Bisdom was, en onder ’t 
welke naar het Geeftlyke toen ook de 
Provinci van Holland ftondt, over het 
onftooke Sinte Maartensvuur eene 
mande verbrandden ; in welke Appe- 
len, Kaftanjens, Nooten, Prikken en 
Mispelen waaren , en welke korf by 
het verbranden fteeds gefchbud wierdt, 
om de daarin zynde vruchten te eer« 
der te doen uytvallen , en vervolgens 
onder’t grabbelen zoo door den eenen 
als anderen opgeraapt te worden, 


Op de zelfde wyze is ook door Graaf 
Willem van Beijere in % jaar 1355 aan 
de Poorters van Haarlem het houden 
| _B van 


18 HOLLANDSCHE Markten 


s@, van eene vrye, Jaarmarkt op (r) Sine 
id Be Lucas avond 3 doch „Insgelyks met het 
schr: F2 oprechten des Kruys verleend , even 
ke 235.gelyk ook het hoege recht tot het - 

doen dier vergunningen door alle de 
volgende Hollandfche Grgaven , zoo 
a) uyt (2) het Bonrgondifche als Ooe- 
olen „ tenrykfche Huys, tot Philips den II, 
saaar fol: ;: Koning’ van, Spanje toe „ bezeeten; 
25- welke daarom, in hoedaanigheyd van 

Ì Graaf van Holland, den 7 Mey 1567 
G) Or de (3) Poorters van Leyden met het 
fer: “gerecht van jaarlyks eene vrye Leeg « 
paip „63. markt te houden des Zondags van 
(4) Mss Ocutr, dat. is de (4) vierde. voor Pae 
Rom: de-Îcha » heeft befchonken : welke. Zon- 
winka dag aldus genaamd. wordt „ naar het 
gusdre- eerfte woord van het gebed , met het 

er welk de Mis + van dien dag begint, even 

gelyk alle de andere ‘Zondagen des 
„Jaars naar de eerfte woorden der Mis- 
fe onderfcheydelyk genaamd wierden; 
én waarom, die beginwoorden o ook ach« 
Dn - ter 


en KERMISSEN. :: ue 


ter iederen: Zondag alnog: Kiens 
fcheyde Almanakken gefield zyn. … 


Dan als men eyndelyk'; ‘äx veel: 
vuldige te vergeefich gedaane vertoo- 
gen, in ’ jaar (1) r58r goëdvarde) De Ber 
dien Vorft, zoo om het geweldig . ín: Beroort 
voeren der Inquifitië; ‚ âls om het veel. dese 
vuldig fchenden der door hem bezwöö-%+ 
rene voorrechtef ; as echen Dwingd. 


om vrye Jaarmatkteri’ té vérléerien ; dé 

vens meer andere Regalia aan de Sria- 

ten van Holland „gekonieri, Wilke 
daarom ook ingevolge ‘van die ‘aan 

hen vervatle recht ; > by. 2) hui O@tro (2) Ors 
in den jaare. 1636, s. op ‘verzoek, der R Ji» van 
geeringe van Leyden , “aar die ftad pine ‘ 
‘verleend; de hiervoor gemelde. Mae 
gricte Kaazenmarkt verlegd en voor 

‘aan gefield helibdn ;’op derr 

maandag | naá Sint Margrier,, ; 200 

der zêtver feeftdag op eerden lig 7 
koms, dan acht dagen laater, * n 

| . Ba Vv aa 


‚5 HOLLANDSCHE Merien 


Van de Staaten van Hólland : nòg= 
thans fchynt het recht van byzondere 
Markten te moogen aanftellen , naa de 
dood van den laatften Stadhouder Wil- 
lem den ÏII , even gelyk ook verfcheyde- 


_negeregtigheden, door deStadhouderen 


tot dien tydtoe bezeeten ‚aan de ftem- 
hebbende Steden van Holland gekomen 
te zyn. Hoe het zy, dit is zeker dat 
suen door de ftad Dordrecht eene Vlas- 

markt , zonder daartoe Oétroy van de 


Staaten van Holland verkreegen te heb- 


ben, in het laatftvoorleden jaar heeft 
zien oprechten. Niettegenftäande de 
Hollandfche Graaven , uyt alle de 
onderfcheydene Huyzen , zich zelven 
het recht van de byzondere weeklyk-. . 


“_“- fche Markten in te ftellen , te voore 


ook hadden aangemaatigd. Dus heeft 


Graaf Florents de V , de weeklykfche 


(Zie : 


PEI > 


Vrydagsmarkt aan de ftad Schiedam 
verguad; gelyk in des zelfs (1) hier 
voorgemelde vegan kan gezien 


wor. 


en KERMISSEN  z7 3 

worden. Dus ís ook door Hertog AL 
bert, Graaf van Holland in ’t- jaar 
Veertienhonderd ‘en twee , eene dier- 
gelyke (1) Weeklykíche Markt aan _c: 
die van Schellinkhout verleend gewor- veEntb; 
den. Welk voorbeeld federt ook desfs:33- . 
zelfs Zoon en Opvolger , Willem de 
VI, Graaf van Holland heeft naagee 
volgd, door ’t vergunnen van eene ge. 
Iyke Weeklykfche Markt, ín % jaar 
Veertienhonderd en dertien , aan de 
(zx) inwoonders van Hem, en Ven- @) 
huyze; midsgaders ook nog in het venfnts: 
zelfde jaar en op den zelfden dag aan": “> 
‚ die van (3) Sybekarípel; even gelyk @ | 

ook andere Graaven aan meer ANTCTE van Enid: 
plaatfen. Fa 40 


Mids nu by het meefte volk gemeen: 
iyk ook de meefte neering is ‚en waar 
om (gelyk het gemeene fpreekwoord 
beveltigt) de Mofjelesan met zyne' kruy- 
wagen in de Kerk reedt ‚zoo zyn de 

B 3 ondes- 


« 
[aad 
„f 


zé HOREANDIEEE Marken 


orbosfsheydenatvrye dagsmarkten:,. te 
gelykamet het: wieren der- hefaamfter 
boefdagen van den-eanen: of‘ anderen 


_Heylig.n.;as Sint Lnkaeste Haarlem 
5, Siet-Margrist, te :laayden (gelyk.uyt 


de, vaergeselde'- Graaflyke : verleann 


A, 


eer 


bfierenl:blykt ). gehouden, en met den 
middag GE atond: ta voors: begannens 
ter. oomanke: alla-de .feeftdagent-den 
Hayligeniin, de. Rdomdche Kerk alsdan 
bonnen anavarig meekan sean: vanf 


_ welve dear. medé toen aangevange ruf) 
_metming des Avonds bet tlinns nog by 
ans sieb gebirpk,:aynde-Spreekwoord 


Yan Hasligen Award hebben „dat is 


… epltouden-van:te: werken, alsnog: miet 
“.gonder rede herkomftig is. Midsdiën 


de Kerkdienften zoo om de vervol. 
gingder Heydenen)in ih ’ éerft als 
naamtaals:uyt aanorerkings Chriftus het 
Nackervaal des AREAS: voor : Ayn II? 
deniheeft ingefdo;\Akarom dok des 
Naolyps voc: in Golfo Betiwe toô ya 


K amdkend 


en KERMISSEN: EK} 


gehouden. Dus (r) melde” zekeh a) 7 He 


_ Schryver: Mor ANTIQvo DUO Noc- dugus- 


TURNALIA OFFICIA IN PRA&CIPUIS Fes- ?0: fb: 
HI caps 


TIVITATIBUS AGABANTUR 5 UNÚM ING. 
INITIO NOCTIS A PONTIFICE CUM SUIs Ca= - 
PELLANIS A35QUE VENITE: ALsub in 
MEDIA NOCTE CUM CLERO, SIGUT ADBUG) 
SOLENNITER CELEBRATUR , ET POPU: 
LUS, qvr AD FESTUM CONFLUKERAT, 
TOTA NOCTE IN LAUDIBUS Vl 
GILARE SOLEBAT. Volgens bet oud 
gebruyk wierden ’er, op de woornaamfte 
feeften twee nachtdienflen gedaan > de 
een int begin des nachts door den Bis- 


Jebop nevens zyne Kapellaanen , zonder z: 


venit. Dé ander met de geefiykbegd, 
ín t midden van den natbt, gelyk. zulks. 
alsnog plechtiglyk gewierd wordt, aks … 
wanneer bet Volk , °2 zene daar sin 
werfchynt , den geheelen nacht in de _ 
lofzangen gewoon was te waaken. Fn 


het is van deeze nachtdienften , niet- n 


tegenftaande die thans ; ‘toë ‘meerder . 
gemak der Geloovigen , by dag ve . 
B 4 "richt 


77 HOLLANDSCHE Markten 


„richt worden , „dat ’er alsnog -ontftoo- 

kene kaarfen by het doen der Miffe op 
den ligten dag in de Roomfche Kerken 
gezien worden. 


1 


; Hoewel de Kerkdienften aldus des 
nachts verricht waaren, zoo moeft de 
volgende dag nogthans in volle ruft- 
neeming ‚ en waarom men dien ; ter 
dier oorzaake, altemets Refldag ge 
naamd vindt , worden gefleeten : in- 
voege niet alleen het: handteeren van 
alle Slaaflyke Werken ; dus alleen ge- 
naamd om dat die in die overoude ty- 

1) P: den alleen door de SJaaven (1) Lyfzy- 
| 

Hf:de genen of de Vrygemaakten verricht 

assi wierden , maar ook het uytftallen der 

ES'sr, Koopwaaren ; het dryven van den 

out: Sy- Koophandel en het houden van Mark- 

Sen: E-Ben zoo by de Geestlyke (2) ; als veelvuldi- 

Piwe ve onderfcheydene Burgerlyke Wetten 

Bef, + verbooden was. Van welke laatften 

son: HIT | | het 

fe: % ee . 








et KERMISSEN. 5s 


het genoeg zal zyn deeze (1) vana 
Keyzer Karel den Grooten aan te haan os 
len, mids die Vorft van de Vriezen en: 18- 
gevolgelyk ook van Holland , °t gene 

(2) toen een gedeelte van Vriesland „© 
was , buyten alle tegenfpraak geweeft Macb: 
is. Dr MERCATIS, vr in pie Do-Â"®, 
MINICA NON AGENTUR, SED IN DIEBUS, 246: 274 
QuIBUS HOMINES AD oPus DOMINO- 
RUM SUORUM peBeNT oPERARI. 
Van de Markten (willen wy) dat de 
zelven op geene Zondagen, maar op de 
zulken gebouden worden , als de Men- 
fchen eor hunne Heeren moeten wer- 


den. 


Verftaa door deeze Menfcben de Slaa- 
ven En Lyfeygenen , mids aan de zel. 
ven even gelyk aan de Vryen het were 
ken zoo op de Feest- als Zondagen ver. 
booden was. En waarom een Vrie. 
Che flaaf, op den Zondag gewerkt 
hebbende » door zynen Heer met ftok- 

B s {lagen 


28 HOLLANDSCHE Markten 
-7 flägen ‘moëft wofden afgeroft; of zoo 
e: de Heer in het eeffenen dier” ftraffe 
°_° naalaatig was, fmoeft die zelf, als 
verdacht ‘zyndé- var zulks- ónder de 
hand begunftigd te hebben’, voor zy- 
nen des wege origeltraft gelaaten flaaf, 
vier fchellingen. voor boete , volgens 
(1) Lee deeze (1) Vriefche Wet, betaalen. 


Frefon: 
WIL St servus Hóc (opus fervile) recerrr, 


5.2. VAPULET EUM Dominus, Aur DoMmINUS 
rjus ÏV sotibos PRO ILLO COMPONAT: 
Indien: een flaaf dat (flaaflyk werk) 
gedaan beeft ; dat zyn Heer berm floke 
Hagen geewe, of dat de Heer woor bem 
IV fchellingen boete betaale. J 


Deeze markten duuren gemeenlyk , 
even als de groote feeltdagen (resra 
DUPLICIA) in de Kerk > acht dagen naa 
den anderen , óp dat de toegevloei 
„ee vreemdelingen {taande dat geheel 

5 st. OOTAAFs zoo als men dat (2) in. de 
leif Kerk ‘noemt , eénsdeels den plegtigert 
de S: Godsdienft dagslyks zouden bywoo-. 


cap: 18, nen 3 


en KERMISSEN; Tt ay 


nen, andersdeels huúdne-ter markt gd» 
voerde koopwaazen zoo.aan der Stede _ 
inwooneren,als.:aan de ;van. huyten 
gekomene vreemdelingen.t& beter. vers 
koopen, en dus met geen. minder, ges 
win voor het gemoed „dap: yoerdeel 
voor. de:beurs'by.de hunnen :te rugs 
keeren. … Wat (4) s1.Qur DE vonbe VEF (1) Aga. 
NIUNT EX OCCA#NONE MERCATI TAM lk 
VESPERTINIS QvAM,Maryrinjs occur” Judie: 
RENTES oFFIOIS » MISSARUM. SPLEMNI: ‘ 
TATE PERACTA , CUM ADIFICATIONE 
REVERTANTUR AD PROPRIA. , Op dat 
die, welken ter oorzaake wan de markt 
van verre Koomen , zoo de avond- als 
morgendienffen bywooneide , en dé pleg- 
tigbeyd der Mifè woltrokken zynde, . 
weer. met fficbting tot de bunnen te rug , 
keeren. nn 


Ld 
ete „ 
DE| 


” Hoewel dit in opzigte der byzonde- 
re Paarden. Leer- Linnen. Kaázer 
Beeftenen andere märktén, géduuren- 
dé het viëfén der feefidaper‘zdo' var 
DO ___ dee- 


8 HOLLANDSCHE Adarkten 


deezen als genen Heyligen, alom plaats 

hadt, zoo zyn nogthans de Algemeene 
Markten , by ons thans onder den 
naam van Kermiflen bekend , aan die 
feeftdagen wel byzonderlyk gehecht 
geworden, welken ter gedagteniffe van 

de plegtige inwyding der Hoofdkerke 
Jaarlyks gehouden, en federt de eerfte 

& Fuu- eeuwen des Chriftendoms met zeer (1) 
El groote Staatie verricht wierden, als 
U uyt de inweydinge der Kerke van (2) 
re Tyrus; die van het Heylig Graf onzes 
fi Xx Heyland, (3) te Jeruzalem in % j jaar 
en 3355 die van Antiochie (4) in ’% jaar 
G) Euje 340 > die van Konftantinopelen (5) 
_<af:45. twintig jaaren laater, even gelyk ook 
zm mm van meer andere Kerken is af te mee- 
© Se ten, waarvan men het verhaal by ver- 
IP fheydene Schryvers en tyden gemeld 
vindt , en welken federt den aanvang 
des Chriftendoms hier te land Kerk. 
mien genaamd zyn ; ter oorzaake de 
eere Mis of nachtmaalhouding in. de 


nieuwe 


Lain 


cab: 26. 


en KERMISSEN. _ 29 


nieuwingewyde Kerk met ongemeeren 
layfter gefchied was. Invoege daar- 
om ook de Jaarmarkten in Duytfch- 
land naar deeze jaarlykfche Mile doer 
het eenvoudig woord Mijle, met byvoe- 
ging nogthans van, den naam der Stad, 
als-de Leypziger en Frankforder Mis, 
alwaar de jaarmarkt gehouden wordt, 
niet alleen betekend worden; maar 
dat ook het alom thans nog in zwang 
zynde fpreekwoord van te Sint Fatmis, 
(van eenen tyd fpreekende, welke 
nooit verfcheynen zal) insgelyks here 
komftig is; mids’er nooit Mis ter ge- 
dachtenisfé van Paas Yat in de Room- 
Iche Kerk ftaat geleezen te worden: 
Wat ook van dit laatfte zy , het is 
zeker dat van het voorgemelde woord 
Kerkmis, hoewel ‚ met uytlaating van 
de letter K , de daaraangehechte alge. 
meene Jaarmarkten federt onder den 
naam van Kermiffen alsnog alom in 
Nederland zyn bekend gebleeven , en 
nn nlet ’ 


83 HOTLANDSCHE Markven 

nbst. van Jeet woord Merkmis, gelyk 
eenigenswilen dat zy douden genaamd 
wyináârihet Kruysmerk,:’% gene aan 


de poorten «der ftad „ten teben dat het 


een. vere Jaarkarkt ie 3. gemeenlyk ge 
hecht “worde; gelyk uyt dit gebed 1 
af te meeten, ’t gene jaartyks in alle 
Roomfche Kerken var atle zoodaante 
ge plautfèn:; alwaar het Kermis iss 


® Mij. alnog geleeren- wordt. Deus (1)s 


sn dedi- 
cat: Ec- 
clef: annie 
verfario. 


h 


0m. Ds ' 
Qur wonis PBR SINGUDOS ANNOS ;, HU. 


JUS SANCTI): TEMPLI TUI CONSEORATIO® 
NIs' REPERAS DIEM, ET SACKIS SEMPER 
MYSTERIIS REPRASENTAS INCOLUMES 
EXAUDI PRAGES POPULI TUI) ET PRA- 
STA 5 UT aprsquis HOG, TEMPLUM BEe- 
NEFIGIA PETITURUS INGREDITUR CUNC= 
TA SE GMPETRASSE, LAETETUR. 


O God! die ons jaartyks vernieuwt den 
dag, der inu zydinge wan uwen tempel en 


| vergund äldaar. by uive Heplige gebey- 


fien rog ‘bebouden tegenwoordig té zyn; 
verboor de gebeden úws volks , en zeef 


dát alle, die in deeze Kerk Komen om 
Ceni 


ee KERMISSEN. ep 
eenige weldaaden te: verzoeken, nich 
over bet verkrjgen Van al Def vercog: 
deverbesgen. 


__Deeze algemeene Jaarmarkten wier- - 


den te meer aan her feeft der Kerkwy- 
dinge verknocht, om dat de toevloed 
zoo der Bisféboppen, by het doen der 
eerfte inwydinge, als der wereld 
Iyke vreemdelingen âlsdan, om die 
en der zelver verjaaringe hy te woo- 
nen, fteeds grooter dan wel op ande- 
re feeftdaperf van deezen of genen 


Heylig was. * Certr (1) stcuBi PoPv- (1) 
Lus NUNDÍNAS CELEBRAT, s1 AD ALL Meer 
cujus ECCLESIA DEDICATIO. Homil: 
NEM DENUNTIATA SOLENNITATE CON- Fisange 
CURRET , FESTINAREMUS OMNES SIMUI lt. 


INVENIRI ET INTERESSE ONUSQUISQUE 


Saracerer. &oc: En seker ! zoo aldus beg 


wolk de Kermisfen viert, on naar cenige 
Kerkwydingen op ’ aankondigen der 
feeflwieringe toevloeit. ; dar Wy: ons 
allen dan haasten, om daar ter plaatfe 


ook gewanden te worden ; en een Jzehk. 


onzer 


hd 


32 HOLLANDSCHE Markten 


onzer toelegge, om de zelve by te woon 

nen en by de zelve tegenwoordig te zyn. 

js ) Ee. Dus getuygen ons de (r) oude Hiftori= 
Wet fchryvers, hoe Keyzer Konftantyn 
de voorgemelde Kerk te Jeruzalem in 

%& jaar 335 zullende laaten inwyden 

een zeer groot getal van Bisfchoppen 

met de Renwagens enten kofte des 
Ryks in die flad hadt doen byeenko- 

men , opdat het zelve met des te groo- 

teren luyfter mogt verricht worden. 

Dit voorbeeld wierdt door Keyzer 
Henrik den II in t jaar zor2 by t in- 
wyden' der Bisfchoplyke Kerke van 
Bamberg naagevolgd ‚ zoo als men by 

ee Chrs-den Saxifchen Jaarkronykíchryver (2) 
b aldas gemeldvindt: Eccresra Bavene 
sn BERGENSIS A PATRIARCHA AQUILENsr 
tiumad ET XXXVI EPIsCORORUM , MINISTERIO 
tor, CONSACRATA. De Kerk van Bamberg 
is wan den Patriarch van Aguilië en 

de medebulp wan zesendertig Bisfchop-. 

pen ingewyd. Alself jaaren laater de 
herbouwde „Domkerk te Uytrecht „ 
___door 


en KERMISSEN. 33. 


door Bisfchop Adelbold ; op’ den 26 
Juny wierdt ingewyd , zyn niet al- 


leen de zoo even gemelde Keyzer (1)(r De: 


Henrik de II, en zyn Broeder Brunos fa: io. 


Aartsbisfchop van Augsburg, maar 
ook Pelgrim Aartsbisfchop van Keu- 
len, Everard Aartsbisfchop van Trier, 
Aribo Aartsbisfchop van Mentz, Ever. 
hard Bisfchop van Bamberg , Geve- 
hard Bisfchop van Regensburg , mids- 
gaders nog meer andere Bisfchoppen; 


zeer veele Graaven , en eerfte Vaza- . 


len des Keyzerryks aldaar verfcheenen. 
Deeze Kerk federt afgebrand en ver- 
volgens andermaal herbouwd zynde;, 
‚is der zelver inwyding wederom ten 


overftaan van (2) verfcheyde andere 2) Pi; 


Bisfchoppen in t jaar 1173 door Bis- cir: 
fchop Godefrid gefchied. En geen Ejm: 


wonder! mids men de gewoonte hadt * 
om; by het doen van zoodaanige in- 
wydinge , niet alleen de naaftwoonen- 
de, maar zelf de verafgelegenfte Bis. 

C {chop= 


467 . 


4 HOLLANDSCHE Mantten 


Schoppen tot het bywoonen van d8 

Wir zelve nyt te (1) noodigen. — 
EIT poevs: 

4a0fd Geen minder toevloed van wereld. 

Dries Iyke perfoonen was ’er z90 by ’t doea 

fra. id der eerfte Kerkwydinges als by het vie- 

ren van den Jaarlykfchen Feeftdag; 

welke deswege gehouden wierdt „ als 

uyt den grooten toevloed van menr 

fchen , welken zich by het inwyden 

der Abtdykerke te Egmond bevonden, 

is af te meeten , en waarvan het ge 

2) ge heugen in de Jaarfchriften (2) van dat - 

| mand _Koninglyk Kloofter aldus bewaard is: 

Er. ANNo DoMINI MILLESIMO CENTESIMO 

QUADRAGESIMO TERTIO , NONIS OCTO# 

BRIS DEDICATUM EST TEMPLUM IN 

HeacMuNDA AB HeRBERTO T RAE C- 

TENSt EriscoPo , IN HONOREM BEAT 

Vraainis , BEATOROM ÁrosToLoruM 

Pervar, Paurr, BARTHOLOMZI , ET 

SCONFESSORIS ADELBERTI) PRASENTE 

Bus THEODORICO COMITE HOL- 

LANDE NONO , EJYSPEMQUE VEND" 

RAS 


EN KERMISSEN.-- 35 

RABILI CoNjuGE SOPHIA COMIT1S- 
SA er POPULO INFENIT 4 MUL- 
TITUDINIS. ‘Ja ’t jaar des Heeren 
Elfbonderd drieënveertig op den zeven- 
den wan Wiynmaand, is de Kerk te Eg- 
‘mond door den Uytrecbtfcben Bisfcbop 
Herbert, ter eere ‘wan de Heylige 
‘Maagd , de Heylige Apoftolen Pieter a 
Pauwel, Bartbolomëus en den Belyder 
„Adelbert ingewyd; in de tegenwoordig. 
beyd van Dirk negenden Graaf wan 
Holland, des zelfs zeer eerwaardige Ge- 
maalinne , de Graavinne Sopby, en eene 
Ontelbaare menigte van volk, Om wel- 
ke reden nu de toevloed der wereldly- 
ken en onder die weder der Perfoonen 
zelfs van den eerften rang , als uyt 
het bygebragte voorbeeld der inwy- 
dinge van de Egmondíche Abtdyker. 
ke blykt , by *t doen der Kerkwydin- 
e fteeds zoo groot was, acht ik my 
verpligt , mids zulks aam zeer weyni- 
gen bekend is, van haare eerfte here 


komft te moeten ophaalen. - 
C 2 In 


36 HOLLANDSCHE Markten 


In ’t begin der Chriften Kerke als 
die in der zelver zedetugt van den ee- 
nen kant in haarên bloeijendften ftand 
en die der Heydenen integendeel tot 
zoo hoogen top van bedorvenheyd ge- 

(À Ts-fteegen was, dat men (1) om ’t bedry- 
Mort: ven der grootfte fchelmftukken niet al- 
pi 19. leen lachtte , maar dat zelf eene wellee- 

vendheyd noemde , en des geene of 

ten minfte zeer geringe ftraffen op de 
grootfte misdaaden gefteld waaren : 
zulks men by de Vriezen , by voor- 

(2) beeld, een kind nog geen voedfel (z) 
vics el genuttigd hebbende ftrafloos mogt: doo- 
cap: 6. den, of eenen doodflag van eenen be- 
(3) Lerjaarden perfoon met eene geringe (3) 
Te geldboete kon zuyveren, zoo zyn 
PII ge ftraks, wegens de onderfcheydene 
doch Openbaare misdaaden , ook on- 
„derfcheydene foorten van Openbaare 
‘boetendoeningen op de gezondigd heb- 

‚ „bende ledemaaten gelegd geworden ; áls 
uyt deeze Wet van ì Keyzer Karel den. 

| Groo: 


Kd 


ef KERMISSEN. . 37 


Grooten is af te (1) meeten; nam s1 PU- (1) Ce 
BLICE AcTuM FUERIT , PUBLICAM iii ie 
INDE AGAT POENITENTIAM , JUXTA 5 ca 
SANCTORUM CANONUM SANCTIONEM 3 °° 
SI VERO OCCULTE SACERDOTUM CONS$I« 
LIO EX HOC AGAT POENITENTIAM, 
SVant , zoo het is voorgevallen in 't O- 
penbaar ‚dat men Openbaare boete doe, 
wolgens de befluyten der Heylige Kerk- 
wetten : maar zoo bet in ’* Geheym, 
dat men dan, volgens den raad der Pries- 
teren „ deswege boete pleege. En 
welken nu eens voor eenen langen, 
dan weer voor eenen korteren tyd, 
naar de grootte der bedreevene mis- 
daaden, door de boetendoeneren on- 
„dergaan zyn ; om dus de nieuw be- 
keerde Geloovigen des te grooteren . 
aflchrik van het bedryven der ftraf- 
loos gepleegd wordende fchelmftukken 
der Heydenen eensdeels te geeven, 
andersdeels de daardoor veroorzaakte 
ontftichting en ergenis weg; te neemen; 
„welke de andere ledemaaten deswege 

C 3 had: 


“3 HOLLANDSCHE Markten 


() Ber hadden opgevat. In (1) CAnontut 


Presb: 


JUDICIIS PROFECTOS ECCLESIASTICA 


vecenfs. DISCHPLINA POTISSIMUM ATTENDI- 
liat:lapfo- GUR, UT ET QUI PECCAVERINT CORKI= 


fUM, 


GANTUR ET ALII NE PECCENT DETERs 
KEANTUR : HINC EST QUOD QUIDAM- 
NUNC VII, NUNC X ANNIS ALIQUANDO 
ETIAM USQUE AD FINEM VITAE, PRO 
CRIMINIBUS AB: ECCLESIA SEPARANTUR; 
QUI ET LIBENTER SUB HAC DISTRIC- 
TIONE DEBENT LABORARE, NON SOLUM 
UT PECCATA SUA DELUANT, SED ETIAM 
ur SaNnct& Der ECCLESIA SÄTISFA-= 
CIANT , EAMQUE SIBI RECON- 
SILIËNT POENITENDO 9 QUAM 
SCANDALIZAVERUNT DELINQUËNDO. 


In de. Kerklyke Vierfchaar wordt woor- 


faainlyk den woortgang dér Kerklyke 


tugt beoogd; op dat die gezoridigd beb. 


ben verbeterd, en de anderên; op dat 


zy niet zouden zondigen, afgefchrikt 
avorden. Hierom is’t ‚dat eenigen hu eens 
woor zeven, dan weer woor tien jaaren, 


ja altemets zelf" tòt bet eynde buns let- 


VENS 


en KERMISSEN. 39 


vens van de Kerk gefeberden worden. 
En welken ook geern onder deeze af. 
febeyding moeten arbeyden : niet alleen 
op dat zy bumne zonden afwaffen, maar 
op dat zy ook ‘aan Gods Heylige Kerke 
voldoening geeven; dus nu zieh mes de- 
zelve boetendoende verzoenen , welke 
zy te voore zondigende ontfticht bebben. 
En zekerlyk! dus leeft men hoe in de 
Kerkvergadering van Eluire (1) inc) Mae 
Spanje, welke even naa * eyndigen Zoef 
der derde eeuwe in die ftad gehou. 
den wierdt , aan den Chriftenen het 
bywoonen van alle Heydenfche offer- ” 
handen op eene boetendoening (2)») ca. 
van tien jaaren verbooden was. Aan’ 59 
eene Chriften Vrouw , haare kleede. 
ren ter vermeerderinge van eene Hevy- 
denfthe viermg geleend 'hebberde:, 
wierdt (3) drie jaaren. het gebruyk des „ o. 
Nachtmaals ontzegd. Niemand moge nene s7- 
iet in ’t opneemen zyner rékeninge;, 
als wel nytgegecven , laatén doorgaart, 

C 4 :t ge- 


49 HOLLANDSCHE Markten 


t gene ten gebruyk der Afpoden be- 

Ce ee fteed was, op eene (1) ftraffe van, 
zulks gedaan hebbende, dan vyf jaa- 

ren in den Kerklyken ban te zyn. In= 

dien iemand zynen flaaf willens zoo 
ftreng, hadt laaten ftraffen , dat die ’er 

(2) Cs- adn overleedt, moeft de laftgeever (2) 
Ell zeven’ jaaren openbaare boete doen. 
Die de zufter van zyne overleede 

(1) Ce Vrouw trouwde, wierdt (3) vyf jaa- 
Tt OE gen van de Kerklyke gemeenfchap af- 
gefneeden. Indien een Chriften, naar 

de wyze der Heydenen , voor geld , met 

den teerling fpeelde, die mogt niet eer- 

der, hoewel hy zulks nu achterliet , dan 

(4) Ce naa eene boetendoening van (4) cen 
far tot de gemeenfchap des Nacht- 
maals weder worden toegelaaten. En 

dus ook van oneyndige andere open- 
-___baare misdaaden, van welken de tyd 
der boetendoeningen , naar ’% verfchil 

der plaatfen en tyden , door de. vol- 
Bende onderfeieyde Kerkvergaderin. 

gen 


en KERMISSEN. dx 


gen als- van Ancyren, Neoczfarza 

en anderen, ook onderfcheydelyk ge- 
regeld en bepaald zyn. Gelyk nu 
deeze en andere boetwetten als door 

de Overigheyd der Kerke zynde inge- 
fteld , diensvolgens alleen Kerklyke en 
geenszins Godlyk waaren , zoo zyn 

die naar de omftandigheden van ty- 

den en zaakea door andere Kerkver- 
gaderingen niet alleen fomtyds verligt, 
verzwaard , of veranderd geworden; 
maar is in de Algemeene Kerkvergade- 

ring van Nicea, welke in het vyfen- 
twintigfte jaar (1).der vierde eCUWG (1) Fien 
en het byzyn van Keyzer Konftantyn Beter 
den Grooten gehouden wierdt, aan zag: tie 
de Bisfchoppen de (2) magt. gegee-(2) ca- 
ven , om , uyt aanmerkinge van de" 3% 
leevensverbetering ‚ den :yver en de 
Godvrucht der Boetelingen, den be- 
paalden, tyd der baetendoeningen te 
moogen verkorten. Welke verminde- 

sing of vergunde afllag in den tyd der 


C 5 boe= — 


32 HOLLANDSCHE Aforkren 


boeterndoeninge in ’t Latyn by de 
Kerklyke Schryvers INDULGENTIA ECR 
thans in de Duytíche taal Aflaat ge- 
naamd is. En zekeriyk ! zoo door 
het verleenen van Aflaaten niet flechts 
en alleen de op zich gehaalde ftrafwet- 
ten der Kerke, maar ook de fehuld der 
bedreevene zonden zelfs in opzigte van 
God konden verminderd of in ’t ge- 
heel quytgefcholden worden , gelyk 
_ ty veelen verkeerdlyk gemeend wordt, 
En waarom eenigen zulks meenende 
te veel op de Aflaaten vertrouwen, 
en anderen weer integendeel tegen 
alle Aflaaten zonder onderfcheyd 
met zeer veele hevigheyd uytvaa- 
ren , zoo was ’er niets redelyker of 
nutbaarer dan aan alle ftervende zon- 
daaren Vollen Aftaat voor hun ver. 
feheyden uyt dit leeven te geeven, op 
dat zoo veelen; om de in hun leeven 
bedreevene euveldaaden , door Gods 
rechtvaardig oordeel naa hun overly- 

EE den 


8 KERMISSEN. 43 
den tot de ftraf der. Helle niet mogten 
veroordeeld worden. Onder de gea 
vallen ter gelegenheyd van welken. 
zoodanige verminderiùg der Kerkly- 
ke frafwetten, of Aflaaten aar. de . 
boetendoende ledemaaten edrtyds is 
verleend geworden , was het ftaatlyk 
inwyden der Heefdkerke Zoo van dee. 
ze als gene Stad, Dorp of Kloofter , 
ter vermeêrdetinge der algemeent 
vreugde , een der gemeenfte. Mids 
aan alle die genen, welken hunne, zon- 
den met een waar en: epseeht berouw 
betydende zich aan de firafwetten der 
Ketke onderwierpen, uyt aanmetkinge 
00 van eert dusdaanig berouw , als het 
bywoohén van dat vreugdefeelt eënen 
aflldg dier opgelegde Kerklyke ftrafwet- 
‘ten van 1o, 20; 3Ó of 40 dágen in de 
hen opgelegde boetendoeninge vergund 
wierdt, Dus weet men hoe door vere 
_fcheydene Bisfchoppen te Rome ver- 
gadetd een Afleét van vwertig. dagen 
Dr van 


44 HOLLANDSCHE Markten 


wan de opgelegde boetendoeningen wers 


gund is geworden, aan alle die genen; 
welke de inwyding der Beneditiner 


(1) Ma Mar-Kerk van Sint (1) Maarten , onder het 


Jaar: 4. 
necd: 

som: J. 
fol:r27r. 


Kerkgebied van Metz behoorende, 
zouden bywoonen. Curienrtes ERGO 
‘UT ECCLESIA SANCTI MARTINI, …. Me- 
TENSIS- DIOCESIS ) ORDINIS SANCTI BE- 
NEDICTI } CONGRUIS HONORIBUS FRE“ 
QUENTETUR ET A CHRISTI FIDELIBUS 
JUGITER VENERETUR , OMNIBUS 
VERE POENITENTIBUS ET CON- 
FESSIS, QUI AD DICTAM EC.- 
CLESIAM CAUSA DEVOTIONIS 
ACCESSERINT' ----. IN DEDICA- 
TIONE ECCLESIA --- ET PER OC. 
TAVAS PRADICATURUM FESTIVITA= 
TUM. Nos DE OMNIPOTENTIS Der, MI- 
SERICORDIA ET BEATORUM Perrrr Er 
Paurr APosToLORUM EJUS AUCTORI- 
TATE CONFISI , QUILIBET NOSTRORUM 
SIGILLATIM ET KARENTENAM U- 
‘NAM DE INJUNCTIS POENI- 
TENTIJS MISERICORDITER ‘RE- 


'LAXAMUS. Willende dan dat de 


Kerk 


en KERMISSEN. . 48 


Kerk wan Sit Maarte ----- onder 
bet Bisdom wan Metz beboorende en 
zynde wan den Kloofterregel van Sint 
Benediltus, met beboorlyke eergeevinge 
bezogt , en wan de Chriftene -Geloowi- 
gen met vreugd geëerbied worde , zoe 
‘bebben wy en ieder wan ons by onderze- 
‘gelinge, betrouwende op de bermbartig- 
beyd wan den Almogenden God , en bet 
gezag van des zelfs Heylige Apoftelen 
Peter en Pauwel, aan allen die met een 
waarachtig berouw gebiecht bebbende 
uyt Godvrucbt de voornoemde Kerk 
zoo op de Kerkwydinge, - - - als de 
acht dagen der woornoemde feeftboudin- 
gen zuilen naderen, veertig dagen van 
de hen opgelegde boetedoeningen ogf- 
beven. “Welke Aflaaten van veertig 
dagen men in ’ midden der dertiende 
eeuwe al door Paus Clemens den (1) IV (1) Mar. 
voor die het verjaarend Feeft der in- Jaar: 4. 
wydinge van de Kerk van Sint de De-need: 
úys jaarlyks zouden. bywoonen , een fil: soa 
Aflaat 


36 HOLLANDSCHE Mantten 


Aflaat van een geheel'jdar en veertig 
dagen heeft vien vergunnen, als uyt 
deezen zynen verleenden gunftbrief is 
af te meeten. ArrecrANTES IGITUR 
UT ECCLESIA MONASTERII WEBTRI CON 
ERUIS HONDRIBUS FREQUENTETUR 
OMNIBUS VERE ROENITENTI- 
BUS ET CONFESSIS, QUI EC- 
CLESIAM IPSAM in BearomRum 
MarryRuM S: Dronysit er SocJoRum 
EJU$ AC INVENTIONIS EORUM FETIVI- 
TATIBUG NEC NON IN DEDICATIO- 
NIS EJUSDEM ECGLESTAE Ac pa- 
RAsCEvVE DIEBUS ac USQUE AD 
OCTO DIES POST FESTIVITA- 
TEM IPSAM MaARTYRUM PREDICTO= 
RUM, IN QUIBUS ILLUC , er picre 
mur, REVERENTER SOLET 
CONFLUERE POPULI MULTIFU- … 
"DO , DRVOTE AC VENERABILITER VI- 
.SITAVERINT ANNUATIM, AN- 
NUM UNUM ser QUADRAGINTA 
DIES ----- DE INJUNCTA SIBI 
POENITENTIA MISERICORDI- 
JER RELAXAMUS. Wy dan toe. 

leg 


en KERMISSEN. — jy 


bervende ten eynde de Kerk van uw 
Kloefter snet betaamelyke ‘eerbied be: 
xogt worde , bebben aan aile de oprechte 
boet vaardigen, welken gebiecht bebbende, 
gie Kerk met Godorucht en eerbied zal 
len besweken ten tyde zoo der Feeftdagen 
van de zalige Bioedgetuygen Dionys en 
ene medegefdlen, gelyk ook op de Korke 
mifje van de zelfde Kerk, midsgaders op 
de Paafchdagen , als oak binnen de vol. 
gende acht dagen naa den Vierdaz der 
Bemelde Bloedgetnygen (werwaart als. 
dan, zoe als gezegd wordt , eene Z1°00u 
ge meenste volks met veel eerbied toe- 
vloeit) jaariyks senen afMag van een 
jaar en veertig dagen der ben opgeleg- 
de boetendoeningen vergund. Dit gunft- 
bewys, en dat het zelve , by het aan. 
vangen der Kruysvaarten naar het Hey- 
lig Land , tot eene Volle Aflaat veel. 
‚ tyds wierdt uytgebreyd , *t gene eyn- 
delyk den bodem aan alle de oude 
Kerklyke ftrafwetten infloeg , heeft in 

| die 


45 HOLLANDSCHE Markten 


die overoude tyden den voet: 'gegee= 
ven tot den toeloop van zoo tallooze 
meenigte 5; gelyk wy hièr voore ge- 
zien hebben dat by het inwyden der. 
Uytrechtíche en Egmondíche Kerke 
is verfcheenen. ler oorzaake iemand 
verpligt zynde om wegens zyne be- 
gaane overtreedingen‘ honderd dagen 
boeten te doen , door het Godvruch- 
tig bywaonen van vier onderfcheydene 
Kerkwydingen , aan iedere van welken 
(by voorbeeld) eene Aflaat van vyfen- 
twintig dagen gehecht was , zich 
diensvolgens van die langduurige en 
laftigvallende boetendoeningen geheel 
en al ontheft en bevryd zag. 


Ten bewys nu dat zoodaanige Af 
laaten in deeze of gene Kerk door het 
Godvruchtig bywoonen der Kerkdiens- 
ten , geduurende het jaarlykfch Feeft 
der voorheen gedaane inwydinge, te 
‘ verwerven was, wierdt zoo toen, 
| an even 


€ KERMISSEN. : 49: 
even als thans te tyd nog, by het: 
houden van een Jubelfeeft onder de: 
Roomfchgezinden ; een rood houte: 
Kruys , negen of tien voeten hoog ,: 
in de:Kerk voor het ‘hooge Choor des- 
avonds voor den Feeftdag opgerecht, 
ter oorzaake de vrymdaking des menfèh-. 
doms door Chriftus, op het zelve fter- 
vende, voltrokken was. En waarom: … 
de eerfte Chriftenen dat:teken der al- 
gemeene’ verlosfinge., onaangezien ‘de’ 
gekruyfte Chriftus den (1) Jooden-tot (1) a- 
eenen ftruykelfteen en den Heydenen? een. 
tot dwaasheyd verftrekte, in zoo hoo- 
ge eerbied hielden; dat de Heydenen 
al ten tyde van Tertulliaan (2) den (2) Tar 
Chriftenen daarom het aanbidden VAD ie: er 
een zoo fchandig teken te laft leyden. :6- 
Dan gelyk Chriftus met het (3) zelve, „©. 
als een teken zyner behaalde zeege. Kes pel 
praale, op de wolken des Hemels om®. so» 
de wereld te oordeelen , volgens zy- 

Be voorzegging » ftaat te verfchynen, 
D zoo 


so HOLKANDECHE' Marten 


zon: ig .dag {omaliesken „by het -door- 
bekeken: des :Chisftehdoans „en als-des 

zelf Kerkdienfken alamvonbelemmerd. 
geoeffdnd wierden; tot : een zeerteken. 

op. ‚de tbppuated svánr-de Norfdyke 

gE Kntanen: der Cliriténe. (1) -Koningen. 
nies: lees: geplaast; maar by ’t in 
zoo. wyden. ‘der Heydeafche tompelen. tet. 
lo. hezitseeminge „volgens:deerze Weet (2) 
ded z van de Keywers.Theodofins en Valen- 
pen if anis tápiagsiss ka. devzelven: geplant gewor- 
Sum’. den. Cunctra) gortm (pdganorum ) 
Dre si FANAS, FEMPLA is. DeLubRa ;:s1 quae 
Tet ed ETIAM NINE RPLEANT. INTEGRA PRA- 
ear MAGISTRATUUM DIESTRUI, 
LLOCATIONEQUE VENE- 
CSRANDAE CHRISTIANAE REL I- 
GIÓNTS SIGNI 'EKPIARI PRACI: 
“PrMUS. WW) getaften dat alie der zel. 
Ser Koppeltempeltjes „ ‚ Tempels ‚en 
"a. „„Bostempels, woor zoo ver er ng gente, 
“gen origefthonde bverig zyn, op ‘bet be- 
det: der Magijfraaten uytgerooid’ en 

dor de plánting, des: ‘tokogs van ‘den 


Cere 


ps in Zum 


id 
DEK ales 
nrd 
‘ 


tel KERMISSEN. :” sf 
gerwaardigen. Chrilelyken Godsdient 
gezayverd. worden. Het zele hadt 
ook: plaats: in shet::inwryded Amin: de 
nieuwlyks(gebanside- Kerken 4-2: gens 
mede niet: danser bt oprtchien. van — 
bet Kruys, volgens-het uytdrukkelykge 
bod (2). vaa Keyzer Jastiniaan mogt Na’ 
gefchieden : Sanèiuds:t'drruarena LI 
OMNIBÜS GUEBEM ILLÚD FIERUtEr Nap °®: ke 
KI: LICENTTÁM. BÁSAN SAD B :MONAAT Ke 
ka, NEQUE:RGGRRSTAM ‚‚ paang 
Saartonas, pom. INGIDERE ADI 
EIGARE x ANTEQHAM, Crprratjs, Dao 
AMABILLS EPISGOPUS, ORATIONEM IN 
LOCO FACIAT.s_{ CRUCEM FIGAT, 
PUBLICUM PROCERSUM. IBI FACrENs Er 
CAVSAM MANIFESTAM OMNIBUS ST Ae 
TENS: “Wy bedeelen ‘dierbalwe woor al. n 
les;dät aan niemand’ geoorloofd ip eenige 
Kloofters, Kerk of“Gebedeinijzen te Bou- 
men ‚ goor dat: de Godellevé Biftbop 
deë flad bet gebed over de’ plaats doe, 
bet Kruys plante , en benen openbaaren 
ommegang bòudende dus woor allen cen 

D a hen 


2 HOLLANDSCHE. Markten 


kenbaar sckon flelle. - Het zelfde is ook 

in gebruyk geweelt ftaande de tyden 

der Franfche Koningen van. den twees 

(1) Ca den ftâm; als uyt'deeze (1) Wet van 
ies ‘Mag: Keyzer Karel den: Grooten is af te 
Gbi29. meeten : NeMo ECCLESIAM' &DIFICAT 
ANTEQUAM Crovrráris Ersscorus vee 
.rtar: BT IBIDEM CRUCEM FI- 

’ GAT PUBLIGE. Dafniemand eenige 
Kerk bowwe voor dat de Bisfchop der flad 

kome sen aldaar in't openbaar bet Kruys 
plante. Fa dit Kruysplanten hadt op laa- 

_ teren tyd zelf plaats by het herinwyen der 
antheyligd gewordene Kerken , Kerk- 
hoven, en andere voôrheen ingewyde 
plaat{en ; als uyt zeker nieuwlyks ge- 

(2) drukt (2) Chronykje is af te meeten: 
Geet mids de opfteller in't zelve de weder- 
Pag: 110. inwyding van het Kerkhof der Hoofd- 
° kerke te. Antwerpe ,. naa de aldaar 
voorgevalle . beeldftorming > befchry- 
vende , aldus aantekent : Op ’e Jèhey- 

den der Apoftelen dach heef? , Heer 

- Mara 


en KERMISSEN. - 55 
Marten de Cuyper  ‘Suffragaen van 
 Cameryck , t° Antwerpen geconfacreert 
ende herwyt onfe Lieve Vrouwe Kerk- 
hooff , met groote falemnitert , flellen- 
de daerop vyf groote boute Cruycen. 

En het is uyt dit grondbeginfel dat 

des zelfs oprechting, zoo by °t inwy- 

den als ’t herinwyden der Kerken ge- 
braykelyk , federt ook een kenteken 

van de aldaar te verwervene Aflaa- 

ten , als enkele uytwerkfels van zyne 

daarop verworvene verdienften, is 

“geworden. Invoege men nu ligtlyk 

zal konnen verftaan, wat Johan, van 

Avennes (1 )> Graaf van Henpgonwe(r) Or 
€n Holland, in zyn hiervoor byge-fr, van 
„bragte handveft heeft willen beteke-£ pag: ee. 
‚nen, als hy meldt: ende wan den: Yegr- 

_snarct fèlve dat Cruus rechten op St: 
„Margrieten Avond alle jaar. Even 

gelyk ook in opzigte van (2). Willem _ (a) 

van Beijere aan die van Haarlem , als las Te. 
by vaorbedingt: binnen. ofer flede wan! 2e 

. D 3 __Hger-P%: 235: 


4 HOLLANDSCHE Markten - 


Haerlem voirfa: daar ment Cruus resh- 
ten Jal.alle jaers op Sint Lucas von 
mis glle toebeborens … … … | 


' Mids nu de misdaâden altemets van 
die nathute- en oeddânigheyd waaret, 
dat dë"misdoehet door ” begaan der 
ielvén” zich f hiet alledh dan de Kerklj- 
ke, ride Gok tè gekyk aan de Burger’. 
Jk’ ftrafwetten” fchutdig: inaakeride’, 
deswege uyt de fid of-plaats zynér 
woorfitige „ alwadr zoodaarige: Aflaä- 
tens, 'ter- vermifidéring® vary de op zich 

De gehaalde Kérklyke Straffen’, »: konden 
werwórven worden’, aán: "den teiten 
kaft alternets verbaänen vas ,: Endat 
alla fteaffen aán'den Anderen kant niet 

(1) dan eensdeels tot Ci): aTéhrik van’ an. 
Bemal deren; anderadsetster: verbeeteringe ven 
Gr Be rde apisdiadigen zel pefchiedde’; mick 
he fe dien ‘tgene eens bedrèsven was, door 
(2) Zee. ienie ftrafnoemingen, (8) weer onbe- 
ij her dreeve. kon gemaakt: wotden , zóo 
Vert wierde. den ytgedanncnen » tot hee 


erlane 


ster KERMISSEN: 9y 


erlangerv vanitien erkeenden Afar 
het: veijligt komen in: de Ben: oft zog: 
de: plaacfon „--gedutiteade het geheete 
Octaar. der : Kerdmisferne toegelaateit 
op: dat die ; door dé ondergaane wet 
barmsing aar het Bargerkyke vecht reods 
voldaan: hebbende”; :by -die gelegen: 
heyd: ook. afilap vvam: den tyd. der 
Kerkdyks boëtendoemihgen ,- daar Jee 
verdien det féPleehdo: A flaaten „ zou 
de konnen: bekomen.” En- waarom 
op dat:zalke \aar-de uytpebanneacn 
zoude kórnelyk zyu, door de Magise 
traätds der fteden inegelyksden Kruys 
tot teken dier verleende vryheyd. wea 
gens het. veylig komen: in ‚de Stad, aan 
der zelver valbruggen. of poorten acht 
dagen nia den:-ahderen is pehécht; - 
evet als: door de. Geeltiyken voor de 
boëteindoenende Iedensaarer „tot ‘het 
bywooneh det: Kesiidientten ; het : pe 
heele: Geraar- door inde Kerk opge 
recht :geworden. Dour welk. ppd: 


“ Dá4 recht 


$6 HOLLANDSCHE Adarkten 


recht Kruys op of omtrent den mid- 
dag van het Ocraar ; mids dat met 
den middag ook een eynde neemt, ten 
blyke, dat de voorheen verleende vrye 
dom van het vrykomen in de Stad ge- 
eyndigd was , van der zelver poorten 
wederom moeft warden weg genomen; 
als uyt het hiervoor -bygebrägte hand- 
veft van Graaf Florents den V blykt: 
want het luyt aldus. Op welke (Markt) 
jeerlyks altyd op. den derden dag naa 
onzer Lieve Vrouwe. Maria geboorte 
bet Kruys zal opgerecht, en op den 
achtften dag , naa. zyne oprechtinge, 
wolgens bet gebruyk der andere Yaar- 
markten , afgenomen en weggedaan wor. 
den. ‘ Even gelyk zulks ook op den 
zelfden tyd in de Kerke , alwaar het 
Kerkmis geweeft was, ter waarfchou- 
winge der gezondigd hebbende leden- 
maaten, gefchiedde, Mids die in den 
eerften tyd hunner. boetendoeninge in 
% t geheel ot « de Kerke geweerd wier 
den 


en KERMISSEN. … sy 


den en des (1) buyten der zelver cr) en- 
portaal in een haaire kleed en met ?.E# 
afche op het hoofd plat op de aarde m8 
uytgeftrekt moeften leggen. Deeze op 
het hoofd geftrootde afch wierdt van 
de (2) verbrande Palmtakken Be) Mif- 
maakt, welken. op den voorgaandenks pi® 
Palmenzondag in de Kerke gewyd waz-8 trie 
ren, en van welke Palmverbrandingerun. 
het thans by ons nog bekend zynde 
Ípreekwoord van Palm dn ’t vuur leg- 
gen , fpreekende van iemand , welke . 
berouw over zyn voorgaande wange. - 
drag betoont, zyne waare herkomft 
heeft. In dusdaanige boetvaardige ge- 
fteltenisfe moeften de boetelingen de in 
dekerk gaande ledenmaaten te die ty- 
den fmeeken , om by God voor hen 
om vergiffenis te-bidden. En hoewel 
zy op ’t eynde van den ‘boetentyd tot 
het bywoonen der Kerklyke gebeden 
en onderrechtingen eyndelyk wierden 
toegelaaten, zoo is hen nogthans het 

ese enen ‘ Ds lan« 


$8 HOLLANDSCHE ‘Mrrkten 


_… langer werblyf in:'de Kerk „ zoo dráa 


men bet Nachtmaal ftondt te houders 
_ doer den Diaken; ‘als zulk. geluk on- 
“waardig zynde, op eene firaffe. wys 
ontzegd geworden; mids die'zich om- 
keerende tot de boetendoerieren zeyde: 
_FORIS CANES; SANCTUM SANC- 
‚ ‘Tis. Her uyt bonden, bet Beije is ar 
Jeen woor. de: Hyigen En 


_ Deeze verleende-vryheyd , door. de 
aan de. „poorten gehechte. Kruyfen. bee 
‘tekend „:frekte, zich. niet alleen tot 
het veylig, inkomen der, uyt de. ad 
gebannenen.» maar ook, tot alle de” 
buytenwgonende Xchuldenaaren uyt, 
en. was diensvolgens | het anders in ge- 
bruyk zynde recht, Ki eenen inkomen; 
den. ‘fchuldenaat- by. . bandopleggiag 
(arrefl) bankvalt te maaken {lande 
ge acht, dagen ofhet, geheele Ocraag 
opgefchort; en, het! is hienom.dat men 
in de „vooreen. aangeplakte Brieveg 
van beeridrmaadege, w wegens het hou- 

den 


en KERMISSEN. … ò 


den van, eane. gieuwe.. Jaarmarkt „ ter 
gedachtenisfe van het-Ontzet van Ley- 

__ den, in't jaar ssgz-in die find er … 

 vergoedinge haarer„geledeng.fchgaden “+ * 
opgerecht ; deze aanmezkelykp pwoets 

den gefteld. vinde : Welke Manst. zen … 
wegelskens vanwat flaie ‚qualité. of 
avezen di Jao Gan ou ande kon; eeuioj- 

gen dagen, gedugrende zullen wangen ze- 

bruyke Arenda: binnen. de „voorfz flad 
zeker beyt comên d bagdeleny „waNdelen, 

en trapfiqueren zonder dat. vemgnt, mid- 
„deler ty gaande, comendes kyvende of 
verkeerende aen if of gueden vo ves 
benige Givilg zaken, fchuiden-of ncbear- 

wezen bekummerkasbendttetn of) acngt- 

Jb roken zal, MAKER werde. \ En het, is 
zoo om deeae eene. ala andare verieen- 

‚de Frsheyd „ det de-Kermistn, Zie 
Jaarmazkten genaamd ‚ustas an, niet 9 
om de vryheyd, vander Graal 
tollen of andere Vorftlyke gerechtig- 

heden , 


6o HOLLANDSCHE Markten 


heden , ale uyt dit Handveft , door 
Graaf Willem van Beijere aan die van 

(s) Haarlem tot het houden van een (1) 
Birbe Vrye Jaarmarkt in % jaar. 1355’ ver- 
Jhr: pen leend ;, handtastelyk is af te meeten. 
pag: 235. Flertog Willem van Béyere , Grave 
wan Hollant en Zeelant , Heer van 
Vrieslant en verbeyder der Graef)cbap 

wan Henegouwe doen cond alle juden, 

dat wy gbegbeven bebben ende gheven 
ewelieken durende onfer getrouwer flede 

van Haerlem om menigen trouwen dient, 

die onfer goede luden van onfer fiede 
woirfz: ons ghedaen bebben , ende ons en. 

de onfe naecomelingen ‘noch doen fellen ; 

een Faermarkt binnen onfer flede van 
„Haerlem woirfz: dair ment Cruus in 
rechten fal alle jaer op Sint Lucas a- 

wont „ mit allen toebebooren , als onfe 
Jaermarcten zjn in onfe fleden en lan- 

f den, beboudens ons des-gelycs-wan rech. 
Ze van tolne ende van allen anderen ver- 
eee ee le 


en KERMISSEN. — 6t 


wallen, als wy- bebben in andere Faer- 
marcten van Steden en Dorpen: In oir- 
conde defen brief befegelt mit onfen fege- 
len ghegbeven in den Hagbe op ten elf- 
flen dach September tn ’t jaer ons Hee- 
ren MOLCLY. | 


Op deeze wys was niet âlleen in 
het veylig’ komen en vertrekken :der 
uytgebannenen en buyten dé fid woo. 
nende fchuldenaaren voorzien , maar 
ook de gemeene rufB , ftaande de tyd 
van de Kermisfe, ofder ‘de byzondere 
hoede en befcherming der Hooge Ò- 
verigheyd genomen, enù ‘daarom by 
de (1) wetten van Engeland inge) Le 
field: ap DEDICATIONES, apsis 
SyNopus, AD Carirura SIT SUMMA Confef]: 
PAX (en wat verder) IN PAROCHIIS, *“ * 
IN QUIBUS DEDICATIONIS DIES 
OBSERVATUR. Dat in de Kerkwy. _- 
dingen, Kerkwergaderingen, Kapittek: 

bou- 


(5 5 


Te def GEen dan “Bar eerden 
Zeg ZJ en € LA En A4 Laars, 


Ta geer 2'arrg. Elks ruerd Aen etste: De 


ES, Rtrest Je € leer k A Pretec 
Le 


Eee Ds Arp vene HÂL Aare SV 
HASEF | 


6Ì HOLLANDSCHE Miptren 
bóudingëh CD) oolflaage rift zjn 5 ook 
inde ‘Karfpèls-,ukwaar’ Be “Verjaar: 
dag AE dmiviilinge ‘Onderhouden: wordt: 
Zulks de’ vérRooringer teile. tyderr | 
onderhòmieii.; daarom: “alsdan “zwaarer 
dan wel op andere geftraft “wierden. 
Welke fteurenis der Kermisfe in de La- 
tynfehei kaal ‘der -nmiddeleeuwe ‘merca- 
(1) YUM (1) FRAN GERE: EK thäns in de 
Crem: Franfcher: Big £9:-(e)! ps :MARCHE ZO 
kb: oF, ‚Baamd. words. „Even gelyk ‘Du. Can. 
(5 Cm- ge in zyn woordenboek van, ge Latyns 
benee fchp taale.der suiddeleeuwe aldus aan- 
Onis tekent : -IN--1%s- PORRO:MEHCATIS' EST 
Norm: SECURITAS AG IMMUNITAS „. Ut, NON INs. 
An: ness „FRINGATUR. ARSQOE, GRAVI DE» 
‚LiCTO, 


‘ 
Pd ENE: 


ereronde oare had 


(A) In se Kaoefler: wrd piteelen Vans hunnen Koss: 
alom eene groote Zaal, berregel, voor hunnen Over- 
der den vaas dan Kupitel. fien mosten befchuidigen „od 
huys, gevonden; in. welke | alwaar. ay.dan door den zel- 
de M 5 ‚imalier tegen | ven desrdere befbraft , of; 
weordigbeyd „ zich zelven | 300 als wy nog naar dat ge- 

op zekere gezette ryden, we-| bruykzeggen, gekapitteld 
gens bet overtreeden der Ka- worden. 


es KERMISSEN. -: 33 
LICTÓ ;-ttsn MERCH'PUM FRAN + 
GERE. VoCAW EADEM:CHARTÁ, 
Noszars:BRIS DR MARCHE, 
Op-deeze. Jaarmarkten, voorwaar |! is 
een. wolle veyligheyd-en oxybend:; sop dat 
die zonder bet begakn wan cone :zwaare 
misdaad. niet. geftoord: wordt; tgene 

inden ztlfden brief de: SFanrmarkt breso 
Ken) en:by ons Buis be: mancue Zed 
naamd wordt. -Pryüdelyk' wierdt dees: 
reeds. gefnelde toeloop: der rofidom' 
woonends” landgiérideker’,, ‘het zy úyt 
nieuwsgierìgheyd, het:zy uyt ‘Gods- 
vrucht;tiog vetgrootont de bmmmegan- 
gen te zien en by te wonen; welken, 
ingevolge’ van de dòor Ons (a ) hier-(1) Zie 
voor gemelde Wet, op bet ftuk der:'#5* 
eerfte ‘inwydinge van eene, nieuwge- 
bouwde Kerk, door Keyzer Justi- 
niaaù in % licht gegeeven ‚ door de 
Geeftljken met veele faätiy moeften 
gedaan worden. En welken daarom met. 
ontftookerie flambouwen , zeegevaa- 
nen; 


6n. HOLLANDSCHE Markten 


nen, en onder het zingen van lofzan= 
gen by die gelegenheyd de lighaamen 
der voor het geloof geftorvene Bloed 
getuygen, wegens der zelver behaal 
de: overwinning ,.ap eene zeepgepraa-: 
lende wys naarde nieuw: geftichte 
Kerk bragten:. ter oorzaake: zy. zoo- 
daanige ligkaamen , welken in hun lee. 
ven tempels van den Heyligen. Geeft 
geweeft waaren , nergens beter dan 
in hunne van fteen gebouwde tempels: 
_tot den dag der algemeene verryzenisfe,: 
vermeenden te konnen plaatfen ; zoo als 
(D tag: ‘zeker (1) oud Schryver aldus getuygt : 
IL. CONVENIENTER IBI-MARTYRIBUS SE- 
PULTURA DECRETA EST) UBI MORS Do- 
MINI QUOTIDIE CELEBRATUR. ZEE ZE- 
woeglyk is aldaar de begraafplaats woor 
de Bloedgetuygen werordend geworden ;. 
alwaar de dood des Heeren dagelyks ge- 
wierd wordt. Even gelyk ook nog, 
om de daarin van tyd tot tyd vergade 
rende kedenmaaten aldus toteene gely- 
ke 


én KERMISSEN. 6s 


ke kloekmoedigheyd in het voorftaan 
en wel:beleeven van het Chriften ge- 
loof opwekkende , tot het even eens 
naajaagen der reeds verkreege onfter- 
velykheyd van-de aldaar geplaatfte 
Kampechters, in tegenftelling der 
Heydenen, aan te fpooren : mids die 
de Graffteden hunner overleedene 
Bloedverwanten langs de openbaare 
(r) wegen flechts en alleen bouwden , (1) Fame 
om dus de Voorbygangeren, van dat L Luin, 
xy ook ftervelyk waaren, te herinne-4 cap: RA 
ren. En het is naar deeze aldus in de 
Kerk geplaatfte lighaamen, of een gee - 
deelte.der zelven , dat die naar deezen of- ' 
genen Heyligen „als Pankras te Leyden; 
Hippolytus te Delft, federt zyn 'ge- 
naamd ‚geworden, en niet om dat zy 
aan de gemetde perfoonen > maar aan 
God,-ter gedachtenisfe die zoo door- 
luchtigfe ledenmaaten aan zyne Kerk 
verleend hadt, in ’t begin zyn inge. 
vyd. Over deeze in de Kerk ge 

a zel plaat 


… Ì 


66. HOLLANDSCHE Markten 


plaatfte lighaamen- wierden rake: ins 
(Ap gevolge (1) der openbaaringe, welke 
Vivo. aan Johannes gefchied was, verhees 
vene Graftafelen gebonwd; op. wel. 
ken de Chriftenen „ ter verjaaringe van 
‚des Bloedgetuygens vertrek uyt deeze 
Wereld , in tegenftelling der -Heyde- 
pen, hun Nachtmaal hielden, Welks 
laat{ten gok den verjaardag van het 
e … aflterven :huaner. „Bloedverwanten en 
‘  Gaedehbekenden, doch daor bet doea 
VV van Heydenfche offgripngen (1) en. gafte 
Ei. Waalen opdor zelver. graven vierden. ‘En 
II. v. het zy deeze Grafiafele, welkernop haar 
vie. teren tyd by de Roomsgezinden, onder 
den naam van Alfaaren „zyn bekend ger 
worden.: en wagrom der zelver Pries. 
erin. by 't aanvangen der Mile den 
Altaar naderende, fieeds en alsnog melr 
Hing maaken man de Owerblyfjels der 
| Hewigen, welken onder den zelven syu 
(5) Mretustende. Qookuu RErLIqura (2) me 
aa KO spr. Gelyk deoze tastlykhe invoer 
Zag der lighaamen by het doen der 
ger 


4 


ven KERMISSEN. … 64 


eerfte inwydinge eener Kerke gefchied 
was, zoa zynù federt by ’t vieren van 
het verjaarfeeft der Kerkwydinge de 
aldaar voorheen geplaatfte lighaant of 
eenigen van der zelver overblyfils, 
ter gedachteniefë dier eerfte invoeringe, 


_ jaarlyks op eene ftaatlyke wyze weder- - 


om omgedraagen ; ’t gene den voet 
tot de zoogenaamde jaariykfche Pra- 
cesfiën der Kerkmifken gegeeven heeft. 


Naar dit eerfte voorbeeld van het in 
de Kerk plaatfen der Bloedgetuygen; 
zyn ook federt de lighaamen van alle 
zulke Bisfchoppen en andere Perfoo- 
nen , welken de Kerk door hun zeer 
voorbeeldtyk en Goesvruchtig leeven 
gefticht hadden, met gelyke ftaatlyle. 
__heyd, uyt het zelfde oogmerk in de 
Kerken geplaatft geworden ; ’t pene 
eyndelyk, by * verwilderen der Kerin. 
lyke: tugt , zoo ver kwam , dat men 
“zulks eerft axm de lyken der Konin. 
LA Vorften en Prinfen, en dâarnea 
„Ex — zelf 


hamn,d 


$ 
“ 


. © … 


zelf aan alle aúdere ledenmaateri ‚ mids 
dat zy nogthans geenszins in den ban 
der Kerke geftorven “waaren , zonder 
onderfcheyd heeft toegeftaan , en ‘dit 
(1) Joan: weer gelegenheyd tot het (1) plegtig- 
Hoe 1v:lyk begraaven aller fyken, zoo ftrydig 
in Epi: met het voorgaande gebruyk der Oud- 
cap:20. heyds gegeeven. Mids het begraaven 
ie in de ftad-eerft al-door de (2) ‘Wet der 

get: U XII tafelen, en daarnaa door Keyzer 
| OE LI, (3) ) Hadrianus op zeer zwaare geldboete; 
Spies ên eyndelyk door de Keyzers (4) Dio- 
WL. c.kletiaan en Maximiniaan was verboo- 


de rel 
GF fame: den geweelt. 


_ Gelyk-nu, volgens het gemeene 
fpreekwoord , „Aan God niet zoo ras 
ergens eene Kerk gefticht wordt, of de 
Duyvel beeft ’er flraks ook eene Kapel 
by, zoo ging het ook met het. vieren 
„der Kerkmisfen , boe Godsvruchtig ook 
het eerfte oogmerk geweeflt was , met 
‚de menfchen in zoo groot getal der= 
waart te lokken, De eerfte Godsvrugt 
ger Kerkdienften veragderde in ‘flert- 
; pe . 


Denn ned 


mm KERMISSEN. 64 
peryen , en het houden van maalty- 
den. Invoege men in Engeland , als 
of de gewoone drinkwinkels niet gee 
noeg waaren, op de Kerkhoven zeke- 
re hutten van groene takken , naar de 
wyze der Joodfche Loverhutten, heeft 
zien toeftellen , om zich in de zelven 
met allerhande dranken en {pyfen op 
te vullen; gelyk Paus Gregoor de 
Groote (1) ons in zyne brieven aldus(;) cre- 
heeft achtergelaaten. Die prpicArro=$p. ne 
NIS VEL NATALITIO SANCTORUM Mar- Epi: 71: 
JTYRUM, QUORUM ILLIC RELIQUIZ PO-= 
NUNTUR, TABERNACULA srar crge 
‘CA :EASDEM ECCLESIAS, QUM EX FANIS 
‚ COMMUTATZ SUNT ‚ DE RAMIS ARBO- 
RUM FACIANT, er RELrGiosis convr- 
VIIS SOLEMNITER CELEBRENT. Op den 
dag der Kerkwydinge , en op den (A) ge- 
Oe Eg '_ boor. 
ON EDE IOR 163 EI 9 B3P EI 00 O0 
3 (A) Perflaa, Sruurvag: |reeds met dèn’ geest verlâg. 
„en dat zy dit tegenwoordig | ten badden , dus flervende 
leevn als ten gefhadige dood | voor den Hemel, Volgens de 
aauzagen , en de wereld nu \ Kerkaale dier ceuwe , els 


ook‘ Iet bet ligbaam verlag. |GEBOOREN wierden. 
€, welke zy te voore 


en stnmad 


fo HOLLANDSCHE Merken 


boortendag der. Haylige Bloedzerungens 

wier overblyffels aldaar geplaatft wor- 

den „ dat zy woor zich omtrent de ge 
welde Kerken ,: welken te woore Af- 
godentempels geweeft suaaren , zekere 
butten van de takken der boomen maa- 

ken, en de zelwen met. Godsdienflige 
snaaltyden wieren, Invoege zelf eenigen 

de onderfcheydene Kerkmisfen met 

geen ander oogmerk bywoonden „dan in 

het vertrouwen van op de zelven den 

… beflen wyn te zullen aantreffen , om 
Zich met den zelven, tot zat zyns toe, 

ap te vullen: even gelyk men van ee- 

Cn Caf ‘nen Ridder Rundigerus by (1) zeekeren 
ia ‘ip: "Schryver geboekt vindt: Mirers qur- 


pi cap:- DEM ERAT NOMINE RUNDIGERUS, sic 


“TOTUS DEDITUS VINO, UT DIVERSARUM 
-YILLARUM DEDIGATIONES TANTUM, PROe 
-PTER BONA VINA, PREQUENTARET. Zeker 
Ridder , met naame Rundigerus, was 200 
werzot op den wyn, dat by de Kerk- 
. wydingen wan werfcheydene Dorpen ‚ om 
len goeden wyn alleen , bywoonde, Wel. 
ke 


mw KERMISSEN. pf 


ke onhebbelyke gewoonte ict ’t vieren 
der Feeftdagen, door de verkeerde drift 
van fommigen, zoo ver gong ; dat men 
van de Poortets van Tiel lèëft; hoe zy 
waAnden die Feeften niet wel, zonder 
zatgeweeftte zyn ; gevierdt te hebben , 
en waarom zy-eene gemeene beurt 
maakten tot het inkoópén van vere 
fcheydene dránken, gelyk men by 
eenen tydgenootigen Sehrryver (1) ale 1). 
dus vindt aangetekend. SUMMO MANE alia 
POTATIONIBUS STUDENT ET QUISQUIS werinn lib: 
ALTIORI VOCE TURPES SERMONES : AD'30, 
 EXCITANDUM RISUM ET AD VINUM IN- 
DOCILB YULGUI FROVOCANDUM , FRO- 
TULERIT ) MAGNAM APUD EO6 FERT 
LAUDEM. SIQUIDEM OB HOC PECUNIAM 
SIMUL CONPERUNT > ET, HANC PARIS 
TAM SINGULIS AD LUCRA DISTRIBUUNT4 
EY EX HIS QUOSCUMQUE PUTUS CER= \ 
TIS TEMPORIEBUS IN ANNQ CERNUNT , ET 
iN CELEBRIORIBUS FESTIS, qua= 
1 SOLEMPNITER EBRIETAT't rnc 
SERVIUNT, Heel vroeg k shorgens leg: 

E 4 gen 


ys HOLLANDSCHE Markten 


Sen zy toe om le zuypen , en wie dan 
met teluydere fien, om gelag te verwek- 
ken en bet onleerzaam graauw tot den 
wyn aan te zetten, de fchandelykfte 

taal uytlapt » bebaalt by ben den groot- 

Jlen lof: Mids zy tot dat eynde geld 
gezamentijk uytleggen , en dat op ge- 
win onderling uytzetten; met bet welke 
zy allerhande dranken op zekere tyden 

‚des jaars inkoopen, om ‘er zich , op de 

plegtigfle Feëftdagen , als plechtiglyk 

zat geworden zynde, wan te bedie 

… HEN. ‚ 


__By deeze reeds befchreevene middes 
len door de Geeftlyken aangewend, om 
de rondom woonende landzaaten tot 
het bywoonen der gevierd wordende 
Kerkwydingen en der ‘zelver verjaar- 
‚ feeften aan te wakkeren ; zoo wierdt 
door de wereldlyke Overheden alles 
daarenboven nog te werk gefteld, om 
gen toeloop der vreemdelingen te ver- 

&r0Q: 


_ en“KERMISSEN. … ze 


grooten, door het vertodnen ‘van toos 
neelfpelen; welken door de:Rethory- 
kers gefpeeld wierden , en , volgens 
eene zugt tot de dichtkunde alle Duyt 
fche volken federt dé alleroudfte ty- 
den als aangeboorén , zelfs berymd 
waaren. Dus weet men uyt de achter. 
gelaatene íchriften der (1) Romeynen, (D Te 
hoe de Duytíchers, in den tyd dat de- na: ib: 
zelven noch (2) leezen- noch fchry- ri 
ven konden, echter de dapperfte oor- (2) fe 
logsdaaden hunner voor ’ Vaderland Horb: 
gefneuvelde’ Helden door het zingen pag: z.s 
der op rym geftelde Bardzangen die 
hen voor Hiftorifche Jaarboeken ver 
ftrekten , voor ’t aanvangen van een 
gevecht , tot meerder aanmoediging’ 
der tot den firyd gereed zynde ben- 
den, vereeuwigden. En welke Bard. 
zangen tot naa het midden: der twaalf. 
de eeywe ín de Boekzaal (3) van het (s) Gua 
Kloofter te E&mond bewaard wierden. Rss 
Dus js ook de geheele Bybel in het 5,158 





44 HOLLANDSCHE Marten 


jaar achthonderd zevenendeïtig , op € 
De bevel van Keyzer Lodewyk (xr) den 
Chefne in Godevruchtigen „ als Vorft deezer lan- 
ra ‘den, door eenen Saxer voor het aller= 
326. eerft in Duytíche dichtmaat vertaald 
geworden ; op dat die van zyne 
Duytích fpreekende Onderdaanen, als 
kennende der zelver dichtkundige ge- 
negenheyd, des.te gretiger zoude ge- 
kezen worden. Om de zelfde rede 

zyn de oude Hiftorifche Chronyken 

| Onzer eerfte Graaven , zoo door Claas 
Dem 2) Colyn ten tyde van Graaf Flo- 
ide rents den III, als door Melis (3) Sto- 
PS ru; ke, op het eynde van den eerften ftam 
jasrb:in der Hollandfche Graaven, niet alleen - 
1609. in dicht befchreeven ; maar federt zoo 
wel in de voornaamfte Dorpen als in 

de bemuurde fteden zekere Rethory- 
kerskameren opgerecht, en die weder 

met verfcheydene voorrechten, tot 
aanmoediging en voortzetting der 
dichtkunde , door de Hollandfche Graa- 

On! or ven 


“ .KERMISSEN. 2 

ven begiftigd geworden: En het waa 

sen deeze Rethorykerskamers , web. 
ken „ voor bet aanvangen der Kermis- 

de , haare in dicht opgeftelde Kaarte 

of Vraag aan de verafgelegentte Kar 
mers jaarlyka rond zendende, onder 
andere pryzen, ook eene voor die Kar 
mer felden , welke het verft, met de 
grootfte pracht, en in het grootfte 
getal van Kamergasten, om de. uytge- 
fchreeve kaart in dichtmaat te beant- 
woorden » ep den. daar in bepaalden 
dag ter plaatfe , alwaar het Kermis 
Was, zoude verfchynen. En waarom 

de Brusfelfche Rhetorykeskamer , on- 
der den naam van het Mariëkranske 
bekend, in bet jaar wyftienhonderd 
tweeënzestig te Antwerpe , ten geta- 

Je van drichanderd en veerzig (1) Ka- (1) 
mergasten , is verfcheenen. Welken a1- B 
Jen in rood Karmozynfinweel gekleed, 597 Mt: 
en die lederen weder zeer ryklyk met 7» 
goud geboord waaren : hebbende 


voorts 


v5 HOLLANDSCHE Markten. 


voorts in lrun gevolg, behalven zeven 
zeer prachtig opgetooide Romeyníche 
zeegewagens,' nog achtenveertig ande- 
ren; welken met verfcheydene fieraa- 
den, beelden, verbeeldfelen’, en zin- 
{preuken bevragt waaren. En waar- 
om deete te Antwerpe gekome Kamer 
dan ook , mids haare zoo’ ongemeene 
talrykheyd.en pracht, den prys be» 
haald heeft; welke aan die Kamer be- 
loofd was, die zyne intreede op het 
prachtipfte doen zoude. Om nu voor het 
groot getal der Kraamers en Kamergas- 
ten de noodige verblyfpjaatfen en ftal- 
lingen voor der zelver byhebbende paar- 
den ten kofte der ftad te doen vervaardi. 
gen, welken vanalòm , zoo tot het uyt- 
ftallen hunner koopmanfthappen , aks 
ter beantwoordinge ‘der uytgefchree. 
vene Kaarten, in de ftad of plaatfe, 
alwaar het Kermis was» ftonden aan te 
‚ komen; wierdt gemeenlyk de verzor- 
ging en toezigt daarvan door de Bur- 

Bemees= 


en KERMISSEN: 7 


gemkesters. en Gerechte dier fteden en 
en plaatfen: aan eenige. hunner voor 
naamfte medeleden der regeeringe op= 
gedraagen.” Gelyk uyt dit volgende 
befluyt ís af te meeten, ’t gene te 
Leydèn:in ’t jaar vyftienhgnderd ze 
venenzeventig genomen is, alswan- 
neer men in die flad de eerfte jaarlyk- 
fche Markt, wegens haare gelukkige 
verlosting en ontzet, op den derden 
van W'ynmaand ftondt.te houden. 


Op buyden den eerflen Augusti 1577 
bebben Burgemeesters ende Gerechte der 
Had Leyden tot wordernisfe wan de za. 
ken wan de toecomende marct van den 
derden Oätober , zoo noopende de Wa- 
penfchouwinge „ fcbermutferingen , fbe: 
len „ werdelinge en aenwyzinge van de 
fallen en plaatfen tot geryff der Coop: 
luyden ende. anderfins , achtervolgende 
de uytgezonden billetten ende Chaerten, 
geoomnitteert onde commmjtteren mits dae 
en , ER 


IE HOLLANDSCHE Aapksen 


son Pieter Adiaonss:: vander Werf 
Burgemeester „ ende Gysbrecht Heus 
ricksz: Schepen, emme alle t zelve 
tot meefle eoré Van de fhede' Panters 
per, daer van aen de Bancke verbaet 
te doen. Ende 3 gunt aldaer zal wer- 
den beflooten Fot-coste ende laste defer 
fiede in ’$ werck be Plien, ende te use 
te brengen. 


My jegenwoordich 
J.van HOUT. 


-_ Wat nwin diergelyke gevallen in t 
algemeen, en in ‘t byzonder door de 
twee gemelde Heeren Gemagtigden;, 
tot het vroeilyk houden ‘van die eerfte 
Jaarmarkt, hs geregeld geworden ; kan 
niet bêtér dan uyt het Plakaát, en dà 
wan des zelfs hoofd geftelde Kaarte, 


worden. opgemaakt ;. welke , tot het 


Bouden van-deeng eerd - fwarmarkt, 
door 


„ee KERMISSEN : og 
doór den Leydfchen Magistraat in diet 
tyd is uytgefchreeven. En waarom it 
’t nick ondienftig oordeel bet zelve al, 


hier woordlyks. in te lasfen, on 


… God zynde gram; 
Wien, Gaf zwaard, en vlam; 
Holland. Ent eten àl te fober 
_ yn wolk albier ; 
‚Dat elck een was verwandert s | 
Mer zyn band quam, 
En dat benam - 
‚ Den derden in Odober 
"_ PZeventigh wier 3 
. Meerder dan vyfkien-bunderf: 


Alzo den dach vander wunderbaerlt 
‘ke verlòsfinge- ende tuntfet der Slad Ley: 
dew in Molland, vien ° beleg der Span: 
jaerden deur de crachtige band des Af. 
deebog fm ,opten derde OBobris of 
Benbukdert tneventicB-wiór gekhiet, tod 
Doormalinge zijns. Goden: nem wyta 


riche 


Bo HOLLANDSCHE Markten 


ruchbtig gemacht ; in eeuwiger: gedachtes 
nisfe gebouden ende woornemenlicken bin- 
sen der woorfcbreve fhad Leyden , met 
dankzegginge ende alle beboorlike 
wreuchden ende geoorloofde geneuchbters 
overgebracht beboort te werden: So ist 
dat men eenen ygeliken mits defen „ ver- 
witticht ende laet weten , dat binnender — 
__@oorsz: flede „naer. beboorlike voorgaen- 
de tuelatinge ende bewilliginge. , opge- 
recht ende geftelt is een orye Jaermarét 
wan Zuwel, Boter, Kaes, Kueyen , 
Paerden ‚ Linnen, Wallen, Leer, en- 
de van alrebande ‘gueden, Coopmanfcha- 
pen, Waren , ende Hantwerken , gee 
duerende eenen tyt wan thien dagen: te 
weeten , van ders eerflen Yot den tbien. 
den der woorsa:-maent Oltobris. Welke 
Marä een. ygeliken. wan wat flate qua: 
hité of wezen die-zyn, van nu ende ten 
eeuwigen dagen geduerende, zullen mo- 
gen gebruyken ende binnen de voorsz: 
ga Leyden ende vryheyt van dien, in 
aller 


mn 


és KERMISSEN. © Sf 


aller zekerbeyt comen bandelen , wan: 
delen ede: trafiqueren , zunder dat y= 
wast middeler tyt gaende, comende, 
biyvende of verkeerende aen‘ lywen of: 
Zueden , um -eensge civile zaken, fchal. 
den , of achterwezen, bekunmert , be- 
‚ mettet of aenkefpraken zal mogen wer. 
den. Ende ten eynde dut elc een, die tok 
wermeerderinge van de -marct, bem 
woor de iegenwoordigen eerfle reyze 
bianen de vaorsz: flède gelieven zullen te 
winden, zullen meugen weten bet ander. 
_febeyt der dagen; zal de gemeeste mard 
beginnen. endegebouden werden den voor- 
Jehreeven eerfben , teveeden en de andere 
volgende dagen. « Den derden (naer de 
behoorlike Predicatien ende danczeggina 
gen in de Chriftelicke vergaderinge der 
Kerken , als nae: bebooren., zullen zyn 
gerndicht) zal de generale wapenfsbou- 
swinge en mansteringe van de Schutterie 
ende Burgerie, aldaer. werden vertoont 
ende met een baerkhayder oeffeninge ins 
E Jehers 


$z HOLLANDSCHE Markten 


‚ Jebermustaeren, za wel te water als te 
lande, Den wierden zuilen de fpelen 
ende vertoningen tot werbeuginge van 
éen vegelik ter woorfchrewen mart ge- 
comen zyn» gedaen werden. ‘Zaterda- 
ge den vyfden zal gebouden werden de 
. Beeflemartt wan Paerden , Offen , 
Kaeyen „ Schapen, Verkenen ; zulx de 
zelwe wan nu woorts alle jare gebou- 
den zullen werden, Vrydage > ende 
Laterdage waer den voors: derden. 
Maendage ende Dynsdage den zevenden 
en achtflen zullen gebouden werden de 
leermaräten van allen buyden , wellen , 
ende leeren, getout ende ongetout, rup- 
ge ende anders zeemne leer , bezaen, cor- 
diaen ‚ francyn, pParchemyn' ende alle 
andere foorten wan wellen ende leeren, 
ende dat in de plactfe van gelyke leer- 
marct , die anders gebouden zoude wer- 
den maendage na St: Lambrecht tueco- 
anerdle , die ben voors: dage is werleyt 
Wide van nx voortsaan jaarlyx gebou- 
- den 


en KERMISSEN. _ 83 


den zal werden telken ’smaendachs naer 
den derde Oitobris. Ende fal de cuemfle 
wan alle eerlike ende vroome perfönen; 
Edel of owedel, Coopluyyden „ Burgeren 
ende anderen den Schuut , Burgemeese 
teren ende Gerecbte der voors: flad Leye 
den zeer lief ende aengenaem wezen , 
die binnen der woors: fläd -Lesden aile . 
guet gerief van lagyfen , marcten, ende 
anderfitss zuilen vinden; zulx de voore 
Jcbreven van Leyden gedenken zullen den 
genen , die van de wersfte wege, en mette 
meeste ende Costelicfte waren aldaer ter 
sarct zullen comen, elc is den zynen te 
befebencken ende vereeren, % Wels zul 
d'een den anderen tot vordernisfe ende 
bebuip der waors: fladt Leyden (die fulx 
alle de werelt genuuch bekent is, in bg- 
re twee zware belegeringen, zo vele gee 
leden beeft , ende tot bet alder uyterfte 
gecomen zynde , ten dage voorzert wan- 
derbaerliken es werlgfl) op dat die te 
“meerder mocht zyn wermaert , ende be- 
F 2 zocht, 


$£ HOLLANDSCHE Markten 


zocht „. zal gelieven voorts 1e zeggen 
ende verwittigen | 
 JAERMARCT. ror- LEYDEN IN 
HOLLAND’, JEGENS DEN DER? 
DEN OCTOBRIS CIô D LXXVII. 


Het doen deezer wapenoeffeningen 
en-fchérmutzeeringen zoo te water als 
te land , oùder andere aangelegd en ver- 

_ wicht om des.te meerdere vreemdelingen, 
tot het bywoonen dier uytgeíchreeve 
‘Jaarmarkte , van alom in de ftad te lok- 
‘ken , was de Duytfche jeugd ; al van 
de alleroudfte-tyden , als aangebooren. 

(1)_De ‘Dus leeft men by- Tacitus (1) hoe de 
vore: ‘jongelingen van dien krygszugtigen 
cop: U Jandaardt zich tusfchen het bloot ge- 
„weer onbefchroomd wierpen en geheel 
“naakt, zonder gequet{t te worden zich 
„met veele buygingen.des lighaams be- 
«woogen en'fprongen. Hunne manlyke 
jaaren bereykt hebbende , wierdt 
eo Le hea 


en KERMISSEN. 7 5e” 

hen (1), in de plaats van den: man-g:) ze: 
Iyken tabbaard by de Romeynen , een“: 5° 
{child en werpfpeer in de landvergade- Gers: 
ringen of door eenen der Vorften van” 
t Heym of door hunne eyge- Vaders ,- 
of eenen hunner naabeftaandfte.Bloed. . - 
verwanten op eeneftaatlyke wyzeover- … ; 
handigd ; om met de:zelven, als nù: — 
riiet meer voor enkdie leden des htrys-. 
gezins , maar van den Staat zelf ge: 
houden wordende , dien met eene on-: 
verfchrokte dappetheyd , tegen. alie: 
aanvallen van buyten te befchermen, 
Om welke dapperheyd te meereriaan … 
te moedigen niet weynig hielp „ dat. 
in die tyden de benden, by ’t ontftsan 
van eenen kryg ‚ geenszins daar. ( 2), Ta 
eene wyd van een verfpreyde wefving:s: de 
van alom , maar by opbod , nit al: Germ: 
leen. uyt ‘het zelfde: Heym. en Goe!" 
hucht , maar-uyt het zelfde huysge- 
zin byeengetrokken wierden, Deés 
opbod ten kryg, onder den naam van 
-Heervaarten federt bekend, is niet 

F 3 alleen 


Kad 


96: HOLLANDSCHE Markten 


„Alleen: flasinde. de regeeringe:det Fran= 
_fcke-Kaningen zao ‘vanden eerften als 
 tEwéeden ftam- maar ook, naar: het: 
_"Duytfche: Keyzerryk verkiesbaar. ge- 
worden was „: ender: die der Holland- 

SE ror (x) Graaven hier. te land-in ge-. 
Kon. Druyb: „gebleeven. Zulks. daardoor 
mar niet alleen een. voet: zoo tot het 


seg: 3. fuchten der Doelen in de fteden , en. 


het oprechten der Vogelftaaken zoo. 

_ aldaar als -in de Dorpen van het platte 
land „ maar ook het houden van zeer 
prachtige Renfpelen , zoo in als buyten: 

0 Geld: ‚het:land gegeeven is; volgens (2) -ze= 
Sp: som: kee ruUwW ontwerp; % gene. reeds in 'E 
Í Je jaar: Negenhonderd drieëndertig ‚ naa 
“de Hunnen tot op:de Kuften van de 
(5) 4d: 3) Neordzee ‚ om. de ongeoeffend. 
Syl: Keyd van ’s lands opontboodene land- 
Fra: zaäten ; Onder ’t maaken van de aller- 
pag: 16 „fchrikkelykfte vetwoestingen waaren 
doorgedrongen, , door Keyzer Henrik 

den Ll was opgeleld:. op dat de op- 


onte 


en KERMISSEN. gy 


ontboodene Ridders zich mét den Speer, 
deSchildboortigen met ‘het Schild- en ’ 
Slagzwaard , en de verdere gemeente _ 
met de Hand- en Voetboog in den vree. 
destyd oeffenende ‘by het ontf{taan des 
krygs en het bywoonen der aangekon- 
digde Heervaarten tegen den aanvat 
enden vyand, in’t wel behandelen van 
allerhande krygsgeweer, zouden ervaa- 
ren en afgerecht weezen. Met dit 
oogmerk zyn zoo veele Renfpelen , 
mids zulks (1) anders om hunne ge (0 od 
‘vaarlykheyd niet gefchieden mogt, Im: toms 
door de onderfcheydene Hollandfche JI fok 
Graaven zoo in (2) het land gehou- Or 
den , als buyten het land (3) byge- Pandef; 
woond: voorts nóg zoo veele Scherm- 42 DR 
zaalen voor de Schildboortigen opge- (5) Gert 
recht, en eyndelyk zoo veele voor. &r lege 
rechten (4) aan de onderfcheydene zag: I4L, 
Doelen der fteden, door °s lands Graa- ih Cm. 
ven ‘niet alleen verleend „ maar ook / zhe 
der zelver Poorteren zelfs door het aan- en 
F4 wak és 


$8 HOLLANDSCHE Markren 


wakkerende. voorbeeld hanner Graa- 


ven , met naar het Wit:en den Vogel 
„zoonu alsdan te Schieten , hier te- land 


aangemoedigd geworden. Dus heeft 


Hertog Willem: van Beijere, Graaf van 
Holland, in het begin ‘der: vyftiende 
eeuwe zich niet yeronwaardigd , om , 
‚naar het voorbeeld der gemeente van 
’s Graavenhaage , in de Doelen dier, 


plaatfe op Pinxteravond met, den 


Voetboog naar den Papegay te fchie- ° 


(1) Pbs. 
van 
Dorps re- 
kening fe- 
dert den 
1 Maert 


ten; als uyt de (r)-rekeninge van dee- 
zes Graaven Schatmegster is op te 
maaken ; mids men in de zêlve, by ’ 
melden. zyner uytgaave, aldus vindt 


1406, ta aangetekend :. item up ten Pinxsterén 


€) 
T408. 
fol: 128. 


dach betailt, die myn lieve Heer des q- 
wonts inde Doele werfcboten badde. XIX 
Dr. gr: item Brandekyn, (A) Tortysdra- 


ger 


SER OO OO IOM IDO OA DG IDO HOG HOH 16 

(A) Jortys is een fak-|Ricme De Erp, IN AnaAL: 
kel, toorts of fambouw;| Anrn: MaArru: TOM: [ 
en betekent dienswolgens|rao: 186. Das Kyns fal 
hierboven eenen Hakkel-josok mede brengben -rwee 
Toorts- of Flambeuwdraa-|tortyfen, elcx van vier 
ger: ANNAL: VERK: BRN- (pont was, 


ex KERMISSEN. * 99 


ger gegeven om-bóuten voir minen hieve 
„Heer mede te copen , dair bi die Pape- 
gay mede Jchieten foude. XII Dr. gr: 
Dit is °t minft : Vrou -Jakoba zelve, 
eenige naagelaate Dochter van deezen 
‘Graaf , naa haars Vaders overlyden 
ìn ’t bezit van Holland, Zeeland en 
des zelfs verdere achtergelaatene Staa- 
ten als Erfleenvolgfter (1) zynde op: @ Gre 
. gevolgd, heeft het zich, onaangezien her aat, | 
zy van da Vrouwlyke Kunne was, fik s. 
„daarom geenszins tot oneer gerekend, 

om, naar °t voorbeeld van haaren Va- 

der ‚int jaar Veertienhonderd achten- * 
twintig, nevens de Voetboogfchutters 

der ftede (2) Goes, naar den aldaar op @ 2) Rie. 
eene hooge ftaak geftelden Vogel te febr: van 
Schieten ; en het geluk hebbende, hef 55% 
zy door eyge afgerechtheyd in het be- pij jak 
handelen van den Voetboog, het zy ‘ 
by geval, den zelven; onder de toe- 
juyging aller omftaanderen te vellen, 

ter eeuwiger gedachtenisft van zoo 
zonderling -voorval > konnen goedvin- 

F s dea 


go HOLLANDSCHE Markten 


den omde Poorters der voorgemeltde 
flad met den vrydom (1) der haar toe- 
(:) behgorende Vlastienden te befchenken. 
as Hoewel dit fchieten naar den Vo- 
bac: 4f- gel om Koning ta worden, of naar 
Rs: 6ra.het Wit in de Doelen om den daarop- 
fas Hin geftelden prys te bekomen , gemeen- 
geet: Jyk by het houden der jaarlykfche Ker- 
ze PS: misfen „ ter vermeerderinge der alge- 
meene vreugde gefchiedde, zoo is ° 
echter zeker , wat de hiervoorgemel- 
(2) Zie de (2) algemeene Wapeníchouw ., 
peih Monstering „ en Schermutfeering der 
enër LeydfcheSchutterye,in het jaar V yftien- 
honderd zevenenzeventig in die ftad 
gehouden aanbelangt, dat zulks geens- 
zins noch van de voorgemelde Hand- 
noch Voetboogfchutters , maar alleen 
> van zoodanige gewapende Burgers 
(5) Pb, moet verftaan worden, welken de uyt- 
van Dorp gevonde (3) Donderbusfen behandel 
fien sdenden ‚ en aldus genaamd wierden 
: 06. te aar het Donderend gebalder van 
39 yn het Buskruyd; ’t gene daarom zelf 
1 ° 
103. ’ . | toen 


en KERMISSEN. … or- 
toen ook (1) Donderdruyd genaamd) Pbs. 
wierdt, en ten tyde van Keyzer Ka- Retenin 
rel den IV omtrent het jaar Dertien- deer den 
honderd. vierenzeventig in Duytích-? gb” 
land , door eenen Monik Barthold Me 
Zcbwart , van Zwavel , Salpeter ‘err: el fol 
Houtskool 't allereerft zoude gemaakt 2, fa 
en gevallig uytgevonden: zyn. Hoes 
het zy; dit zoo verflindehd moordge{ 
weer Is aanftónds door geheel Europa en 
bygevolge ‘ook ta Hölland eerlang 
‘zoodanig in gebrwyk geraakt , dát 
ftraks voor des zelfs behandelaars ook 
zekere oeffenplaatfen, onder den naam 
van (2) Kotweniers Doelen in alle fte-(2) Com- 
den zyn opgerecht en deezen wederom ER 
dusalleen genaamd geworden naar de” 
Kolven, welken achter de loopen ; omfs: best 
de zelven"by het afichieten met. meer= Bn 
er gemak tegens de borft te plaatfen s Haarlem 
gehecht waaren. Dg: 30. 
Gelyk nu door het invoeren der Ge. 
loofthervorminge de voorbefchreeve. 
ne _Aflaaten en Ommegangen der 
Roomfël 


‚92° HOLLANDSCHE Maritgen 
“ Roomfchgeziaden , zoo“ zyn. ook: de: 
. onderfcheydene behandelingen zoo der- 
‘Hand- als Voetbopgen hier te land. 
_ alengs verwaarloosd „ des ook’ te met: 
__wervallen ‚en eyndelyk als onrtut geheel. 
afgefchaft geworden. Invoege het 
_ eyndelyk de Schuttery der voorgemel- 
. de Handbusfen was, welke federt by. 
het houden der Kermisfen, tot. nog om= 
trent, of op het eynde der voorgaande. 
eeuwe ‚ met: zoo groote pracht van. 
Pluymen , zilvere Helmen, netbe- 
werkte Beukelaars , goude en zilvere 
Sluijers , prachtig geboorde kleeden „ 
en andere fierlyke uytrustingen optrok, 
en dus langs de voornaamfte ftraaten 
voorttrekkende nu gezamelyk, dan 
weer met enkele geleden vuurgeeven- 
de , ter verwonderinge en ‘aanwakke- 
ringe der toegevloeide Vreemdelingen, 
hunne afgerechtheyd in dat geweer te 
behandelen, onder het aanmoedigend 
opzigt’ hunner: Overheden , jaarlyks 
vestoonde. Mids die , by. ’t ontftaan 
| | eens 


KERMISSEN. 93 


eens-krygs ‚geen gering: voordeel van 
deeze welgeoeffen de Schutterye: haarer 
Burgereny in’ befchermen der plaatfen 
en feden tegen den vyand, trok. Ge- 
Iyk in % begin der Burgerlyke oorlo- 
gen tegen den Spanjaard in het kloek- 
moedig: verdeedigen van: (1) Haarlem ;() 5 Ss | 
Alkmaar (2) > Leyden 3) ER andere Bj Baj 
aangevochtene. fieden van Holland ge- Sion. 
bleekeg is. En waarom men , zoo op ME: 159- 
het betaámlyk-fchieten maar den Vogel, (2) - 
als het geregeld optrekken der Schutte- Hofdt 
rye'ten tyde der jaarlykfche Kermisfen; Hij 
in de. onderfcheydene fteden. van Hol- Boek fol: 
land ook onderfcheydene (4) keuren 354 
__en wetten van tyd tot tyd heeft zien ®,° 
in het licht geeven. Befcbr 
. By het toeneemen van het vermoo- ún nae 
gen der laatere Graaven vart Holland, zu. 
heeft men eyndelyk ook den kryg door Enkbuy- 
de zelven met meereren naadruk zien zen fel; 
‚voeren jen des al, ftaande de regeering 399. 

der Hollandfche Graaven uyt het Beijer. 
che Huys, onaangezien der zelver jaar- 

lyk= 


94 HOLLANDSCHE Marten 
(1) Phs. Tykíche inkomften ‘maar (1) omtrent 
pad Honderdduyzend guldens in dien tyd 
dn 1 Beliepen, voor vyf {z) Grooten ’s daags 
1408 ka verfcheydene knechten ‘tot het voeren 
: 140 fu:der wapenen ìh-dientt: neemen: gelyk 
(6) pis, uyt de gehoude rekenidg dier tyden 
veh, Dorp ri blykt ; mids in de zelve eensdeels het 
ii 3) geld tot het betaalen vän zooe 
gn, daanige‘in dienft genoome manfchap 
2308 fl: verantwoord „ andersdeels ook in de 
57. pi; zelve gemeld wordt , hoe de Loop- 
(3) Dorp plaats tot het doen van zoodaanige 
vn wervinge, ten tyde van Hertog Willem 
, irri van Beijéré Vader van Vrouw Jakoba, in 
10 Me oMey’ (4) ‘sGraavenhaage is betekend geweeft. 
end En hoewel de zulken zich diensvol- 
di) Poe. Bens grovelyk vergisfen, welken ftaan- 
van Dr de houden- dat zoodaanige volkwer- 
der den den Ving ’t eerft door Karel den Stouten, 
3 soe re Hertog van Bourgonje, zoude zyn in 
19 hos Ja gebruyk gebragt, zoo is ’t echter zee 
ker dat aan de Inwoonders van Hol. 
land, door het meer en meer aannee- 
men van zoodanige ten kryg gehuurde 
kneche 


en KERMISSEN. of 
knechten ,. toen eene vry grootere 


_fchaade is toegebragt geworden , dan 


xzyin alle de voorgaande oorlogen , zelfs 
te veld trekkende , geleeden hadden; 
door het daarom verzwaaren der belase 
tingen, welken zoo op de eetwaaren als 
vafte goederen gelegd wierden, om dus 
de noodige gelden tot het betaalen van 
zoo veele op zwaare {foldy dienende 
krygskechten te vinden : mids ieder . 
C1) Hopman toen al eene gulden , EN (1) Phs. 
iemand van hoogeren rang eens zoo” Pe? 
veels daagstrok. « ï we at 
Zulks als het gebruyk van zoodani- 19 M 
ge voor geld geworvene krygsbenden in u 
eyndelyk indiervoege grond won, dat 
men deeze huurlingen en geene anderen 
in den vreedestyd ter bezettinge in 
de fteden hieldt , en by ’ ontftaan des 
krygs de zelven ook tegen den vyand 
Alleen inhet veld bragt, is het voor: 
heen zoo hoog gefchat geweeft zynde 
krygsfteunfel der Burgerlyke Schutte- 
Eys te met zoodanig federt in achting 

afge. 


96 HOLLANDSCHE Afarkgen enz. 


afvenomen; en verminderd , dat aân det 
zelve nu alleen des nachts de wacht 
‘ep de Raadhuyzen der fteden, het doen. 
‘alsdan der gewoonlyke ronden langs 
de ftraaten , en , by ’t ontftaan van 
brand , het. bezetten der’ naastgele- 
gene wyken is toevertrouwd geblee. 
ven ; en diensvolgens het ftaatlyk op= 
trekken der Burgerlyke Schutterye ; 
by het vieren der jaarlykfche Kermis- 
. fen, als geheel oanut, te gevaarlyk en 
koftbaar voor de anders genoeg be- 
zwaard zynde gemeente, in ’t geheel 
afgefchaft geworden. Invoege de te- 
genwoordige Kermisfen daárom in Hol. 
“land thanste tyd genoegzaam maar al- 
__deen beltaan, eensdeels in hetevenvry 
uytventen van allerhande koopwaaren 
zoo donr de Uyt- als Inlanderen , an- 
dersdeels in het toelaaten van Marrio- 
netten, Quakzalvers, Kroeg- en Koor- 
dendanzers , midsgaders verfcheydene 
‘Tooneel- en Dobbelfpeelen. 


743,2 
L85 4 


BESCHRYVING 
DER 
AL OO U DE 
REGEERINGWYZE 
_ VAN 
HOLLAN D, 


EERSTE DEEi: 


| edad 


HOE EN DOOR WIE 


DE 
BATAVIEREN 
UYTGEROOID; 

En op welke wyze der zelver LANDEN 

. DOOR DE 
FRANSCHE KONINGEN 
VEROVERD ZYN; 

Mids de aloude aldaar i de 
hij enden dier 
Vv Oo RS T EN, 
Voor zoo verre die dem eerffen voet tot vergden 
laasere gebrayken in HOLLAND 
gegeeven beeft ; 
 BESCHREEVEN DOOR 


M*. GERARD van LOON, 


TE LEIDEN. 
By PIETER vanpen EYKj 
‘M. DCC. XLIV, 


* 
‘ 
, 
N Ad 
. 
dé . 
„ { 
. 
hi . 
. 
N . 
a m . - 
hd ar 
 . had Pa 
& . 
Ver . -, N 
. 
e Le - { 
& « 
- b, 
hus “% , 
y ‘e Kd 
kn ed head 


7 


f 
« 
hi Ld 
. e. 
1 ' . 
e= 
LJ 
Kd 
On, 
hd 
. : . N 
he ee 
EE erf * 
. 3 - 
; - nnn 
4 
e 
. . … 
…® 
ma 
‘ 
u 
dh én 


Ed 


Nd 
’ 
' 
s. 
La 
EN 
je 
’ d 
t. 
. hak 
t 





VOORBERICHT. 


MRPARK Ls men aan den cenen 
ARNE, kant in acht neemt, 
RN tot welken top van 
eh volmaaktheyd de ons 
vreemd zynde gefchiedeniffen der - 
Grieken , Romeynen en andere 
oude volken niet alleen door ge- 
heel Europa in ’t algemeen , maar 
zelf hier te land in ’t byzonder 
federt twee eeuwen herwaart , door 
het uytgeeven veeler geleerde 
fchriften zyn opgehelderd „en dat 
men daar tegenaan den. anderen 
kant bemerkt met hoe groote ach. 
teloosheyd *slamrds eyge: gefchie- 
deniffen op eene geheel-onbegry- 
pelyke wyze verwaarloosd, en ge- 
volglyk de waare herkemft van - 
: * 
0 3 





de 


VOORBERICHT. 
de daaruyt voortvloeijende ges 
woonten en oude gebruyken aan 
ons weer genoegzaam in ’t ge- 
heel onbekend geworden zyn, zoa 
moet ieder, wien de ophelderirrg: 
„der oude Vaderlandfche Hiftoriën 
zraar: het: rainfte- ter härte. gaat, 
wegens zon où verant woordely kk 
wangedog door verwondering als 
verbadsc Staan. — 


Jeder zoemt, ieder mpocke, en 
siet zonder rede, o 
 Oockogsdaaden der jn a 
hebbende Batavieren. 
scordige Bi ker goraaake de 
tepeawaor e H gders, byal- 
dierrzy al niet van zoo poe mruch. 
tige volken-afitammen:, dan ten 
minfte nog dat befaamde eyland 
althans: bewoonen , *t gene deer. 
pe wriberoemde  aearieren ‚ tey 
aal ner hoogges 
‘ dehac wrjked, opealyk dear 
de 





VOORBERICHT, 
de wapenen têgen het alam: gée 


ducht vermoogen der Romeynen 
zoo manmoedig voorheen. 
Ichermd ‚ En daardoor weer huns 
nen aldus nog grooter geworden 
oorlogsroem A de hiftordehaiften 
hunner aanvechtéren zelfs vere 
eeuwigd hebben. Vervolgens wel 
verre van den draad dier zoo prys= 
Iyk begonne hiftorië , naar den 
loop van de daárop inmiddels 
volgende tyden, naa te gaan, ed 
…_des op eene behoorlyke wyze uyt 
tevorfen, wat van zoo roemruch= 
tige Batavieren eyndelyk ‘gewore 
den is; welke (laatsveranderingeri 
der zelvers landen federt konnen 
ondergaan hebben , en des of die, 
by het verloop van tyd , miet doot 
de Saxers, Vriezen en wel voore 
haamlyk door de Franken, als 
wier vermoogen federt zoo groot 
in ’t naaftgelepé Gallië geweeft 
is, overheerd zyn geworden: zoó 
OO ‘4 doede 


VOORBERICHT. 


doedt men gemeenlyk eene overs 
ftapping: van verfcheydene eeu- 
wen ‚op een enkel doch. geheel 
onwaar. voorgeeven van dat in 
dien wyd overgeflaagen tuffchen- 
tyd niets aänmerkenswaardig , de 
hiftori onzes Lands aangaande, 
in: de achtergelaatene fchriften 
der. d gevonden. wordt. 
Dierhalve daarop: ‘plotslyk de 
Hiftori der Vriefche Graaven 
bier te land aanvangende, klaagt 
men niet alleen wegens de aldus - 
zelf veroorzaakte duyfterheyd in 
opzigte van de eerfte her- 
kom{t onzer. Graaven, maar op 
die voorgewende duyfterheyd to 
ftontmoediger. : voortfbappende , 
beftaat‘men de regeeringgeftal- 
te dief Graaven, eensdeels naar 
die der ‘hier. te tand gewoond 
hebbende Batavieren , andersdeels 
‚_aaar de federt: aldaar ingevoerde 
Staátíche regeering, even als Kel 


“* 


VOORBERICHT. 
die beyden aldaar altyd beftan- 


‚dig geweeft waaren , volgens 
de zich zelven op dien leeft ge- 
vormde denkbeelden te befchry- 


ven. 


Deezen doolweg aldus willens 
zynde ingeflaagen ‘hande men al- 
les voor verdicht, *t gene met 
deeze zelf uytgedachte regeering 
wyze ftrydt. Zulks als men, by 
voorbeeld, in de oude Chrony- 
ken gemeld vindt, hoe de Duyt- 
fche Keyzers en Hertogen van 
Nederlotteringe hunne wapenen 
tegen de Graaven van Holland 
gekeerd hadden , ter oorzaake 
de zelven de fterkte Doertrecht 
ftichtende van de voorbyvaaren- 
de fcheepen tol vorderden; zoo 
worde zulk beftaan der Graaven 
als wertig , ter oorzaake die 
ftichting-op hunnen eygen grond 
gefchied was, en dat der andere 
Sr k 5 Vor- 


VOORBERICHT. 


Vorften integendeel als eene vol- 
flaage gewelde uytgekreeten, 
Verheffen de Hollan che Graa- 
ven niet eerer dan naa het mid- 
den der twaalfde eeuwe hum 
Graaffchap van de DuytfcheKey- 
zeren te leen ;: dan. gefchiede 
zulks, niet om dat omtrent dien 
tyd eerft het volle leenrecht 
zynen aanvang genomen heeft , 
maar om ‘dat de Graaven hun 
. Graafichap, tegen het goeddun- 
ken van ’sLands Staaren aan de 
Keyzers zouden hebben afge- 
ftaan , om vervolgens het zelve 
weer van de Vorften te leen ont- 
fangende, zich zelven, door het 
magtig rugíteunfel dier Keyze- 
ren „ tegen het benyd wordende 
oppergezag der Staaten te hand 
haaven. De zoohier alsdaar ont- 
dekte voorrechtsbrieven , door 
de laatere Graaven aan hunne 
trouw gediend hebbende onder 

E ad 


{ . 


MOORBERICHT. 


daan en van ze tot tyd verleend, 
zyn de ‘in gefchrift gebragte hul- 
densvoorwaarden hunner eerfte 
aanftellinge door de Ridders, Ee- 
delen en Steden , en dat zelf in 
eenen tyd eerft maar woordlyks 
ontworpen en federt door ’t ge- 
brayk alleen: onderhouden , als 


ter nog geene fteden in het 


thans. genaamde Holland gevon- 
den wierden. Vindt men eenige 
Graafiyke verbonden , met de 
Gebeurvoriten aangepaan , en die 
weder door zeer veelen van : 
s. Lands. Ridderen en Knaapen 
ondestekend, dat was, om dat 
de zelven , zonder de. goedkeue 
ring dier Staaten anders van gee- 
ne kracht zouden geweeft zyn. 
De Graaflyke goederen zouden 
onbeheerde: Landen geweeft, en 
die weer door de Staaten: aan. de 
Graáven tot onderhoud afgeftaan , 
even als. veelen: der zelven weer 

aan 


VOORBERICHT. 


aan de Eedelieden te leen fc- 
dert gegeeven zyn , ’t gene 
den eerften voet tot zoo veele 
leenroerige Heerlykheden hier te 
land zoude gegeeven hebben. 
Even gelyk ook meer andere 
diergelyke verkeerde uytleg in- 
gen in opzigte van veelvuldige 
andere voorkomende zaaken. 
En wat volgt uyt alle deeze zoo 
{choon uytgedachte verdraaijin= 
gen? Immers niets anders dan 
dat der zelver daaruyt noodwen- 
dig voortvloeijende en tegen den 
anderen aanloopende ftrydighe- 
den eenen ervaaren Leezer ftraks 
als met de hand aanwyzen , dax 
zy haare waare herkomft aan het 
verfchillende begrip haarer te 
boek ftelleren alleen verfchuld , 
en- des de yverige naavorfchers 
onzer aloude Vaderlandíche ge- 
fchiedeniflen verpligt zyn het hen 
daartoe noodig zynde licht. n 

; C 


VOORBERICHT, 


de ons nog achtergelaatene fchrif- 
ten dier overgeflaagene ecuwen 
te ontfteeken. - | 


Hoewel. dit aangepreeze onder: 
zoek, mids zulks «door niemand 
kan in twyfel getrokken worden, 
diensvolgens aan den eenen kant 
de zekere en des ook. de vey- 
lipfte weg is, om achter de 
waatheyd der oude gefchiedenis- 
fen onzes Lands te raaken, zoo 
vindt zich een rechtfchape Naa- 
fpeurer der aloude Vaderlandfche 
Hiftoriën aan den anderen kant 
tot het doen dier aangepreeze 
naavorfingedaarenboven nog door 
verfcheydene uytdrukkingen aan- 

efpoord ; welke zoohier alsdaar 

y de oudfte Hiftorifchryveren 
onzer eerfte. Hollandíche Graa- 
ven gevonden worden. Want 
als, by voorbeeld, Klaas Kolyn 
in zyne overdeftige Rymchronyk 
| zyne 


VOORBERICHT, 
zyne. opgevatte vetwondering te 
kennen geevende van DAT Dt 
VoRSTEN VAN VRANKRYK HIER 
TE LAND HET HOOGBESTIER DER 
REGEERINGE IN’ HANDEN: HADDEN , 
aldus fchryft : … . Os 


Dele beefet wrs bevers 
| Dar DIE V onsen: boonberr 


Wondert . 
Van ERENKERIKE HEER TE 
HADDEN .°T HOEGSSSTIER IN 


HANDEN. ‚ 


Zoo moet deeze zoo tondbor- 
ftige verklâaring van éenen zoo 
ouden en getrouwen Chronyk- 
fchryver eenen oprechten lief- 
hebber der Vaderlandfche ge- 
‘fchiedeniffen diemsvolgens aan- 
zetten, om uyt de overgebleevene 
fchriften der oudbeyd;; zoo veel 


hem 


VOORBERICHT: 


hem immer doenlyk is, eerft 
de wys naa te fpeuren , op wel- 
ke door de voorhoede F rinfche 
Koningen dat hoogbeftier der 
regeeringe hier te Land eerft in 
handen zoude verkreegen zyn, 
en zulks naar vereyfch ontdekt 
hebbende, vervolgens de regee- 
ringgeftalte naagaan, welke al- 
daar door die Vorften is inge- 
voerd. Dit is’t minft: hy dient 
voords. nog acht te geeven of dee- 
ze aldus ingevoerde regeerin gwys 
dier Fran{che Koningen, by het 
ophouden van der zelver regee- 
ringe hier te Land, door de 
Duytíche Keurkeyzeren . federt 
niet is veranderd geworden, naa 
die zich van. de Hooge Opper- 
magt over Holland {£derr had- 
den meefter gemaakt; zoo als 
Melis Stoke, met deeze uyrdruk- 
kelyke woorden ‘beveftigt , dat 
hct clans gepaamde Holland nog 
ee an- 


VOORBERICHT 

Tangen tyd naa Keyzer Karel den 
Grooten: dan Het Duytíche Ryk 
ís oûde worpen geweeft ; mids 
hy âldus fehryft: * © 


_ a ben goten Varel boor 
_®at beft bantoeft was ohes 
EN NOCH ALTOE WAREN sI LES 


VEN 
ÄLMANGIEN ONDERDAEN, 


Echter is eene zoodaanige naa= 
vorfing tot onze * onuytwisbaaré 
fchande door iemárid, de oude 
Hiftoriën onzes Lands befchry= 
vende , tot ùnoógtoe nooit naat 
vereyfch pefchiëd ; even als of 
deeze eene en andere Zoo uyt- 
drukkelyke: getuygenis geene de 
minfte betrekking tot de oude 
regeeringgeftalte- onzes Lands 
hadderi,- En waar uyt fpruyt 
doch 


VOORBERICHT. 


doch eene zoo groote onverfchil= 
lige ongevoeli d in opzigte . 
ven den ouden Raat onzes Va 
derlands geduarende den ‘over- 
geflaagen tufichentyd ? Immers, 
zoo als het my toefchynt , uyt 
„geene andere beweegreden dan 
uyt eene opgevatte vreeze van 
zulks doende dan in die aange- 
preezene {chriften der oudheyd 
miffchien zoodaanige zaaken, 
tegen hunnen wenfeh en begeer- 
te, te zullen ontdekken ; wel« 
ken het kittelend denkbeeld der 
hiervoor zoo hooggeroemde Ba- 
tavifche vryheyd niet alleen zou 
den verminderen, maar zelf de 
tot nogtoe ingebeelde beftandig= 
heyd van dier volken regeering- - 
wyze tet op deeze tyden toe 
rechtsdraads tegenfpreeken en 
_diensvolgens de grove verfiering 
dier zoo fchrander opgeftelde Ba- 
tavifche Republiek aan ieder niet 
, * alleen 


VOORBERICHT: 


alleen ontdekken , maar her fe- 
dert. daarop geveftigde gebouw 
zoo veeler misleyde fchryveren 
geheel over hoop fmyten , ja 
alle die. hoe fierlyk opgeftelde 
befchryvingen als enkele uytge- 
dachte herfenfchimmen , alleen 
in ’t eerft geteeld , federt opge- 
__queekt en tot nog toe taande ge- 
houden door eene te onbezonne 
drift voor de thans verkreege 
vryheyd , alom belachgelyk en 
te fchande maaken. Het is ze- 
ker, even gelyk het daarom ook 
door iederen rechtaarden V ader- 
lander moet erkend worden, dat de 
althans verkreegevryheyd der Ver 
eenigde Geweften het dierbaarfte 
kleynood is, ‘t gene een inwoon- 
er dier Landen in dit leeven naar 
het lighaam bezit, diensvolgens 
dar de zelve nooit hoog genoeg kan 
gewaardeerd , en des ook alles 
voor de handhaäving van eene 

; | Zoe 


VOORBERICHT, 


Yoo dier verkreege fchat dient if 
in de weegfchaal gefteld te wot= 
den. Echter vordert deeze haaré 
hooge waarde daarom niet dat 
het gemeen door verdichtefelen , 
om de zelve te onderfchraapgen ;, 
moet om den tuyn geleyd , en 
de waarheyd der oude Hiftoriën , 
door de zelve met eerié wolk van 
zelf uytgevondene verfierfclen te 
overdekken , dus voor het oog 
der beminnaareù onzer aloude 
gefchiedeniflen verduyfterd wor= 
Ben. De waarhieyd is te eedel 
om dus misbruykt te worde; 
ja zy heeft geene leder ; welkets. 
zy uyt fchaamte behoeft te dek- 
ken, eù waarom zy fteeds naakt 
én Zonder eenige’ bekleedfelen 
door het blinde heydendot 
voorheen is verbeeld geworden, 
En genomen eers dat wy ; üyt 
deeze te onbezorine dtift voof 
de thans verkteege viyheyd; des 

| ** 3 Otis 


VOORBERICHT: 


onaangezien toeleyden om allede 
aan de zelve niet gunftig zyn- 
de gefchiedeniffen, welken by de 
oude fchryvers van dien over- 
_geflaagen tufichentyd gevonden - 
worden , voor ons eygene oogen, 
zoo veel mogelyk was , te vêr- 
bergen; wat kan tog anders uyt 
een zoo verkeerd en ongerymd 
wangedrag voortvloeijen , dan 
dat wy ons , tegen de waar- 
heyd , met de beftandigheyd dier 
gewaande Batavifche Republiek 
vleijende , onzen landaardt, zoo 
beroemd anders door het ophel- 
deren der ons vreemd zynde Hi- 
ftoriën „ by alle zoodaanige ge- 
buurvolken , welken , door bee 
yverig naafpeuren der oude fchry- 
vers van het tegendeel overtuygd 
zyn, met recht belachgelyk , en 
dus aan zulk eenen gelyk maa- 
ken, van wien zeker geleerd 
Staliaanfch Schryver, in zyne 
_ / Staat- 


VOORBERICHT: 


Staatkuridige fchryfzaal verhaalt, 
dat hy, hebbende eene Mugge 
met den aars doodgekneepen, 
van dit zyn bedreeve heldenftuk 
eene fchildery liet maaken , om 
de zelve, als was ’t tot meerer 
aanwas zyner faame , buyten 
de deur voor ieder ten toon te 
hangen. Beft is het dan onze 
nooit hooggenoeg geachte Vry- 
heyd niet door verfierfelen, maar 
door de zelfde fpaarzaamheyd , 
de zelfde eendragt, de zelfde 
wapenen en heldenmoed , door 
welken een zoo dierbaare. fchat 
voorheen verkreegen is, in het 
vervolg van tyd ftaande te hou- 
den.. Hierom wordt zy op het 
geld van ’s Lands Staaten door 
eenen Hoed ,.ruftende op het 
puan eener fpeere verbeeld; wel- 
e hoed, gelyk aan alle oud- 
heydkundigen bekend is, niee 
min altyd het waarâchtig zinne- 
3 beeld 


VOORBERICHT. 


beeld der voorheen onderworpen 

ewceft zynde dienftbaarheyd , 
en der federt zoo. dier verkgeen 
ge vryheyd geweeft is; EE 


Niemand belge zich dierhalve 
dat ik in dit Eerfte Deeltje, tot 
eenen vaften grondilag. der vol- 
gende , de. waare gefchiedeniften 
onzes lands, geduurende dien 
fteeds overgeflaagen tufichentyd 
voorgevallen, uyt de ons nog on 
vergebleevene ftukken der oud= 
heyd en dat nog zoo kort, als 
immer: doenlyk is , opdelvende, 
diensvolgens aentoone , welke re« 
geeringgeftalte de Franfche Ko- 
ningen naa het uytrooijen der Ba- 
tavieren, van het thans genaamde 
Holland Meefter geworden zynde , 
aldaar hebben ingevoerd. Op dat 
men aldus eensdeels het zoo tang 
in zwang geweeft zynde vooroor 
deel wegens hee ftoeds beftandig 
Tnn 07 bly- 





VOORBERICHT. 


blyven eener BaraviscHr Repu- 
_ BLIEK hebbende afgelegd , en an- 
‚__dersdeels van de waare regee= 
ringwyze onderrecht zynde , wel- 
ke hier te Land door de Fran- 
fche Koningen , van het thans 
genaamde Holland meefter ge= 
worden zynde, geduurende dien 
fteeds overgeflaagen tuffchentyd 
is ingevoerd , dus eindelyk ook de 
waare herkomft veeler thans nog 
in gebruyk zynde gewoonten onzes 
Lands uyt de vaftgaande getuy- 
geniflen der oudheyd eensen voor 
altyd ‘zoude konnen aanwyzen, 
en daardoor weer anderen van 
fchranderer oordeel, en met wel- 
ke ik in geene de minfte ver- 
gelyking kome, worden opge- 
wekt , om, deezen aangewee- 
zen weg inflaande, onze tot 
nogtoe zoo zeer verwaarloosd 
geweelt zynde oude Hiftori, naar 
het pryslyk voorbeeld veeler an- 
. * 4 de- 


VOORBERICHT. 


dere volken , in haaren waaren 
dag te ftellen ; door het onbe- 
fchroomd verwerpen van alle die 
eleerde verdichtfelen , met wel- 
fen men de zelve federt meer 
dan honderdenvyftig jaaren here 
waart, uyt eene te onbezonne 
drift voor de Vryheyd, getracht 
heeft te bezwalken , en‚dus be- 
neveld aan de, naakomelingfchap 
geheel onbekend te. maaken, 


Hoewel ik my niet ongegrond 
vleije , dat door. iemand, welke 
het licht der waarheyd boven 
de zich ftreelende verdichfe- 
Jen fchat , niets, van het gene 
tot nogtoe geopperd is, kan 
gelochend worden ; zoo voorzie 
ik echter dat ’er miffchien zul- 
len gevonden worden, welken . 
dit myn verhaal wegens de wys, 
op welken de Franken zich het 

allereerft in Gallië geplaaft, en, 
| 7 | …— aldaar 


VOORBERICH TT. 


aldaar geplaaft zynde:, vervol 
gens weer van het thans genaam- 
de Holland federt meefter ge- 
maakt hebben , als overtollig in 
deeze: verhandeling zullen af- 
keuren: zoe am dat de Heer 
Dubos ,. wat het eerfte ‘aanbe- 
Jangt, zulks reeds op eene zoo 
geleerde en uytvoerige wyze in 
zyn. deswege: uytgegeeve Werk 
gedaan heeft , als om dat ik 
zelf insgelyks de verovering 
van Vriesland door de Franfche 
Koningen in: het Eerfte Deel 
-myner voorheen uytgegeeve At- 
OUDE. HOLLANDSCHE Histor: be- 
fchreeven heb. : Dan de zulken 
gelieven acht te geeven, dat 
men ‚ door het dagelyks naa- 
‚fpeuren:-en rypelyker bevroeden 
der. oude Hitoriftukken, ook da- 
| pelyks een zeker nieuw. licht tot 

et meer. en. beter ophelderen der 
-duyftergebleeverie gefchiedeniffen 
: : * + 5 NO» 


VOORBERICHT. 


noodig, en dat altemets zelf bo= 
ven zyne eyge verwachting , even 
gelyk zulks dan ook in dit thans 
opgeftelde voorwerp gefchied is, 
gevallig ontdekt, en dus in ftaar 
raakt, om het gene niet wel of 
klaar genoeg gemeld was, eens- 
deels in eenen veel heldereren dag 
te verbeelden , andersdeels , als 
op vaftere gronden geveltigd , te 
verbeteren. Of dit nu in opzigte 
van dit door ons thans aangeboo- 
de werkje gefchied is, zal de Lee- 
zer beft konnen oordeelen door 
het zelve met dat gene te verge- 
Jyken , het welke zoo door my 
in myne Aloude Hollandfche Hi- 
ftori in opzigte van de eerfte be- 
zitneeminge der Franken van Gal- 
lië, als door den Heer Dubos, 
belangende de bepaaling van 'T'a- 
xandrië , de plaatfen welken in 
t zelve gelegen waaren , waar 
eygenlyk de Salifche wetten ge- 
. maakt 


VOORBERICHT, 


maakt zyn, en den oorlog van 
Koning Childerik met de Saxers, 
in het gewaande eyland Noord- 
__ftrand, is zyne in't licht gegeeve 
verhandeling , te voore is gemeld 
geworden, 


Eer de Leezer nogthans , om 
zulks te onderzoeken , tot dit 
hem allier aangeboode Eeríte 
Stukje.der ALOUDE REGEERINGWY- 
Ze VAN HoLLaND toetreedt, wil 
ik den zelven voor af gebeden 
hebben , van zich niet te bel 
gen, wegens het gene hy door 
my, tegen het algemeen flilzwy- 
gen aller andere Schryveren, ia 
opzigte van het verblyf der War- 
ners by de uytwateringe des Ryns, 
op de enkele getuygenis van Prov 
copius in het zelve zal gemeld 
vinden, even als, of op dat, en 
meer andere verhaalen van diem 
Schryver, gelyk eenigen, met. eer 


ne 


VOORBERICHT, 
ne te onbezonne losheyd hebben 
ftaande gehouden, geenen of ten 
minfte zeer geringen ftaat te maa- 
ken was , zoo om dat die door 
hem befchreevene zaaken voor 
zynen tyd gefchied zyn „ als 
om dat Procopius zich te verre 
van die plaatfen , alwaar die 
zouden gebeurd zyn, heeft op- 
gehouden. Ik beken dat Proco- 
pius, als een Griek van herkomft 
ook onder het Oofterfche Key- 
zerryk , en dus zeer verre van 
deeze Landen gefchreeven heeft, 
doch zulks belet niet dat hy een 
man van eene zoodaanige crvaa- 
renheyden gezond oordeel geweeft 
is,dat hy , om de uytmuntende ey- 
genfchappen zyns vernufts , tot 
Geheym{chryver van den befaam- 
den Bellifarius is aangefteld, als 
die beroemde Veldheer, om de 
Ooftgothen te beoorlogen, door 

den Keyzer Juftiniaan naar lealië 
ge 


VOORBERICHT. 


‚gezonden wierdt. ’tGene aan 

den hem derwaart verfellenden 
_ Procopius gelegenheyd gegeeven 
beeft , om niet alleen de oor- 
logen dier volken in *t breede, 
-maar ook de eerfte herkomft en 
verfcheydene andere zaaken der 
Franken, by. wyze van eene kor- 
te afwydinge in zyne Hoofdhiftori 
laflende , tot meerere kenniffe van 
die Volken te befchryven, van 
welken men anders zoo weynig 
in de andere oude Hiftoriën ge- 
meld vindt, en echter toen zoo 
groot deel in de oorlogen tus- 
{chen de Grieken en Oofigothen, 
door hunne aangegaane verbinte- 
nis met de eerften , gehad had- 
den. Ter bevorderinge der nood- 
wendige kortheyd, welke in eene 
zoodaanige beknopte afweyding 
byzonderlyk. vereyfcht wordt, 
verhaalt Procopius daarom maar 
alleen de voonaamfte en te be 

‚En Sh 


_WOORBERICH TT, 

Iyk ook de allerwyd{t vaneenge 
(Eheydené voorvallen, even als 
of de eene ftraks onmiddelyk naa 
de andere gebeurd was, en dat 
zelf zonder ergens den tyd te 
melden:, in welken de zelven 
zonden zyn voorgevallen , veel 
min de Leezer te verwittigen van 
het groot getal van jaaren, wel- 
ken tuffchen de door hem als 
famen gekoppelde gefchiedeniffen 
alremets verloopen waaren. Al 
het welke ‘aan eenigen, hierop 
geene behoorlyke acht geevende ; 
een zeker ongunftig oordeel, als 
of des zelfs verhaal daarom niet 
beftaan kon , tegen deezen zoo 
ervaaren Schryver heeft doen op- 
vatten. En zekerlyk! hoe los en 
ongegrond een zoodaanig voor- 
oordeel is, zullen alle zulke Lee- 
zers moeten toeftemmien, welken 
zich maar de moeite geeven , om 
het zoo zeer doorwrogte Werk 
’ van 


VOORBERICHT, 


van den Heer Dubos, wegens de 
eerfte. bezitneeming der Franken 
in Gallië opgefteld, met de ver= 
eyfchte oplettenheyd naa te gaan ; 
dewyl die geleerde Schryver in ’t 
zelve alle de door Procopius te 
boek geflaagene gefchiedeniffen 
der Franken, welken om de voor= 
gemelde rede door fommigen als 
onbeftaanbaar en des voor ver- 
dicht waaren uytgekreeten, in- 
tegendeel als waarachtig , doch 
ia verfcheydene tyden gebeurd, 
ten volle beweezen heeft. 


Ditis’t, van het welkeik goed- 
gedagt heb den Leezer vooraf te 
hebben moeten verwittigen, eer 
hy toetradt om te befchouwen, o 
welke wys zich de Salifche Fran- 
ken, naa het ftichten eener zoo 
groote Moogenheyd ín Gâllië, 
van het thans genaamde Holland, 
alswanneer het nog onder ‘den 


V'OORBERICH T. 


algemeenen. naam van Vriesland 
bekend was, eyndelyk volkome 
meefter gemaakt hadden. Welke 
aldaar bekome oppermagt dier 
volken, van hoe groot en wyd- 
uytgeftrekt vermoogen,, . voor- 
naamlyk in de tyden zoo van 
Keyzer Karel den Grooten als 
van des zelfs Zoon Lodewyk den 
Godvruchtigen , in het Weften 
ook geweeft is, nogtans voor het 
midden der tiende eeuwe door de 
gecuurige ryksf{plitfingen onder de 
oning yke Zoonen alsdan nog 
ebruykelyk, in magt en uytge- 
frektheyd reeds ‘zoodaanig weer 
verminderd en ingekrompen was, 
‚dat die voorheen alhier een zoo 
Oe onbepaad gezag gehad hebbende 
Franíche Koningen in ’t midden 
der bovengemelde tiende eeuwe 
geene het minfte rechtsgebied - 
meer in, of over het thans ge= 
naamde Holland bezaten. n 
| i EE R- 


VE 
| dee da 


EERSTE HOOFDSTUK. | 
HOE DE 


BATAVIEREN 


Door de overftroomingen der FRAN- 
KEN,SALERS,SCLAVEN, 
WARNERS, WILTEN en 
SAXERS uytgeroeid, 


En bunne LANDEN daarom federt 
Nederfaxenland genoemd zjn. 


EAN Aa de Batavieren, oude in: 
MIE wooners van het thans ge. 
naamde Holland , zich, door 
het afzenden van (1) Ge- 
zanten aan Julius Ceefar , ftaande des 
zelfs hooge gezagvoering in Gallië, 

| onder 





« « . v DD st 0 er do AAL AGS MAD 0E O oalde Oonk DO 0 O0 0 


(1) Cef. de bello Gall. lib, 
. cap. 9. Interea a plu- 





D 40 40 4D al 


atque amicitiam petenti- 
bus liberaliter refpondit, 
xibus civitatibus ad eum le- obfidesque ad fe adduct 
Gti veniunt, quibus pacem jubet, 


\ 


2 __Alude REGEERINGWYS 
ander de bemiddeling van (1) eener 
Katenwald, welke te-die tyden tus- 
Schen den Rhyn (2) en de Maas, als 
Vork „ het gebied voerde, met den 
Romeynfchen Staat, omtrent het vier- 
vir” + envyftigfte jaar voor des Heylands ge- 
ripas boorte, in verbond getreeden waaren 3 
“5 heeft men deeze heldhaftige Volken , 
ingevolge dier aangegaane verbinte- 
nilé „ verfcheydene eeuwen naa de 
anderen, in alle oorden eener zoo 
wydaytgebreyde Moogendheyd hunne 
zeeghaftige wapenen met zoo groo- 
ten -roem en aanwas hunner faame, 
ten dienfte der Romeynen s zien her- 
om 





(1) Blaas Kolyneví, 64. aoat 5 Bioeders bisten bewe 


_ Matentwal® / Die metten sper 
Dan Komen Billie etzfte Heys (2) Caf. de belto Gall. bib. 
smaccktedaingobge Handen; V- CAP, 24. In Eburones, 
Enbeganen'er toe tie handen Quorum pars maxima ek. 
Zoo al als't lanch gebleben was inter Mofam & Rhenum, 


ander lat te garen qui fub imperio Ambtori- 
as be arg zak mocht Bis & Cattvulci erant, wie 


it, 


' 


Ld 


«van HOLLAND. IL, Dear; | 
om voeren, dat zy, zynde daar en bas 
yen vry (1) van alle fchot en lot be: 
taalinge en des tetrotzer op de mee, 
nigte hünner behaalde overwinningen, 
opentlyk aaa de tenten hunner Spits- 
broederen pochten en (2) ftoften, boe 
zy de V eertiendelingen ingetoomd, Ìta- 
lië wan Nero ontnoomen, en bet gebeele 


Jot des oorlogs in bunne banden bad: 
‚den. ” 


Dus groeide wel aan den eenen kant 
de 
ELIELPIGELLORIEE REEL EED 


(1) Tacit. de morib. Germ. 
cap. 29. Manet honos & 
antique Societatis infigne. 
Nam nec tributis conte- 
‘mnuntur, nec publicanus 
atterit. exempti oneribus 
& collationibus. 


pe Kolyn vs. 68. 
„Zoo sis 't aneh gebleben was 


Ege fest of tot te garen ; : 
u en andes % 


hair pt | Broeders bieten bez 


and mestht . 


(2) Zacit. Hijs. lib. IL 
cap. 27. Cohortes Batae 
vorum, quas bello Neroe 
nis a quartadecima Legie 
one digreffas, cum Brie 
tanniam peterent, audito 
Vitellii motu in civitgte 
Lingonum Fabio Valentt 
adjunêtas retulimus, fue 


perbe agebant; ut cujuse 
" que-Legionis tentoris' ac« 
cefliffent : 


coêrcisos a fe 
uarsadeeimanos ‚ _ablatams 
eroni Italiam, stque ome 
nens: belli fortunam in ipfoe 


rum mans fitam „ jalantes. 


_ 


4 _Aloude REGEERINGWYS 

de faam en naam dier krygszugtige 
volken , dan zynde te gelijk op eene 
ongevoelige wyze een (1) gedeelte 
des Romeynfchen Ryks, en by gevol- 
ge aan het zelve (2) in ’t geheel on. 
derworpen geworden , wierden zy 
aan den anderen kant door die trot- 
fche Werelddwingeren, hoewel fteeds 
verguld met den fchoonfchynenden 
naam van Broeders (3) en Vrienden 


des Romeyníchen Ryks ; uyt krachte 


van het voorheen aangegaane Bondge- 


nootfchap, éven als de pylen (4) en 
verdere krygswapenen maar alleen ge- 


{paard en weggelegd; dierhalve by het 


Je: 


(1) Tucit. de morib. Germ. Jerips. fol. LXXII N. 9. 


voeren van de nuhier dandaar ont- 


ftaa- 
ERLE PEER EEE 


Ctv. Baravi Frarres & 


cap. 29. In quibus pars Ro 
kri Smmperd 5 amici P. R. V. S. L. M. 


mant imperii fierent. 


(a) Zofimi Hift. kb. TI. 
- fol. 707. Hec (Batavia) in- 
- fula prius Romanis in uni. 
‚„Verfum parens, 


(3) FJ. Gruteri corp, inn 


64) Tacit. de morib. Germ. 
cap. 29. Tantum in ufum 
preeliorum fepofiti , velurt 
tela atque arma bellis res 
fervantur, 


“van HOLLAND. L Dee. 5 


ftaane oorlogen alom (1) gebezigd, en 
tot dat eynde der zelver ftrydbaarfte 
manfchap van tyd tot tyd door de eene 
(2) volkligting naa de andere, in 
zeer groote meenigte buyten het Land 
gevoerd. Welke volkligting , hoe 
drukkend uyt haaren eygen aardt, 
daarenboven nog merkelyk met den 
tyd verzwaard wierdt; ter oorzaake 
de zoohier zoodaar naar het Ryk 
ftaande Legerhoofden en Landvoog- 
den zich fteeds van de veelvermoo- 
gende hulpe der Batavifche krygsben- 
den ; tot het des te beter bereyken dier 
ftaatzugtige voorneemens, tegen hun- 
ne Mededingers bedienden. Waar 

door 


LELIE ELIES 


(1) Tacie. Hip. Eb. IV. 
‚Cap. 12. Víros tantum 
armaque imperio mini- 


ftrant. 

(2) Tacit. Hift. lib. IV. 
cap. 14. Neque enim foci- 
etas , -ut olim fed tanquam 
mancipia habere. Tradi fe 
prefetis, Centurionibuss 


que, quos ubí fpoliis & fane 
guine expleverint, muta- 
ri exquirique novos finus 
& varia predandi vocabu- 
Ja. Inftare dele€tum , qua 
liberi a parentibus , fratres 
a fratribus, velut fupree 


mum, dividantar, 


Ót Monde REGEERINGWYS: 

door de Batavifche manfchap atenge 
Zbodaanig gefleeren wierdt, dat die 
ala het Romeynfche Ryk, door die in- 
wendige verdèeldheden, ten val ney- 
gende dus geene magt meer hade, 
om zoo trouw geweeft zynde Bond- 
genooten de hand naar vereyfch lan- 
ger boven het hoofd te houden, zich 
te gelyk ook buyten ftaat bevondt, 
am, by gebrek van dit totnogtoe 
gehad hebbend rug fteunfel, tegen de. 
aanvallende vyanden hun eygen Land 
te befchermen 3; met het welke te ver- 
fiereh en op te tooïjen de Romeynen 4 
federt meer dan twee eeuwen her- 
waatt, zoo door het maaken van twee 
C1) overdeftige. ftraatwegen ‚, mids. 


Nn . ge 
DEGO ELDERELERE IEEE EEEEED, 
‚(Tele trare Pat Matilo. MP. V, 
… Albiniana. MP. II, 
‚ Niger pullus, MP. V. 
Columells millierie.. : Lauri, ‚MP. XU. 
Lugdunum.,. MR-IL . .Fletio. MP. XVI. 
Pretorium A- Leve fahum. MP. Vijg, 


| „MP. … _Carvo, MP. Xin. 
gripplaa. ME. Ug- … 


wan HOLLAND. L Dot;  % 


gaders door het bouwen van eens 
prachtige Markt, een Vorftlyk Rechte 
en (1) Wapenhuys , als het ftichten 
van verfcheydene welgefterkte Legers 
plaatfen ‚-zoo veel geld, tyd, en zorg 
gefpild hadden, / 


Deeze langs den boord des Ryns 
gelegene grensfterkten hebben echter; 
hoe zeer zy ter meerere beveyliginge 

van 





Caftra Her. pra mfllefimum quingen. 

culis. MP.,VIIL. tefimo fecundo inventa 

Neomsgum. MP.X. — funt obiter atatro hw 

mum profcindente, pro- 

Ëolumella milliaris. pe Leidas ad jatum fa- 

gitte ab ipfo Eno ve- 

F eben Adri. MP. KI tuflima Romanorum mo 

° gdnee numenta grandibus, in- 
Fleniuw. . -MP.-XVIL. 

Tabla. MP, XiL fculpta faxis, cum cir 


Cafpingium. MP. XVIII. 
Grinnes. MP. VL 


ad Duodeci- 
mum. MP. XVIII, 


Neomagum., MP. XIL 


(1) Corn. Aurelië Bata- 
via lib. 1. 
igitur falutis noftre fu- 


fag. 97- Anno: 


cumferentia ad quadrum 
& fundamentis magni pa- 
latii. Cujus fane muri fe- 
nos in Jlatitudine, ducen-= 
tos in longitudine pedes 
habebant, & in fingulis 
ejus quadrature angulis 
fingulas opere fpherico 
mire amplitgdinis tuxs, 
res . . mt ee <4 0 


A 4 


# Ade REGEERINGWYS 


van zoo overeedel (1) Eyland gemaakt 
waaren , niet konnen verhinderen } dat 
de Franken , zoo op hoop van den 
grooten buyt, als verbitterd wegens 
de oorlogen, welken de Batavieren ten 
dienften der Romeynen tegen hen 
gevoerd hadden, zich omtrent het (2)) 
a4o midde der derde eeuwe onder het be- 


mont: leyd van verfcheydene hunner Konin- 
us * ° 
boort. gen, van het zelve meeftermaakten. 


De tyding van zoo zonderling on- 

geluk ‚den Batavieren overgekomen , 
296.joeg in 't jaar Tweehonderd Zesenfe- 
_ ventig, Keyzer Probus tegen deeze 
| Fran- 
GEPREEPREEREEREEEEG PR EPRERER 


_ (1) Plinii Nat. Hiff.lib. maakten, zoo fs het 


TV.cap. 14. In Rheno ip- 
fo prope centum millia 
pafftum NosrLissima Ba- 
tavorum infula, 

(2) NB. Hoewel in de 
oude Schryvers het juifte 
jaar niet gemeld wordt, 
in ’t welke de Franken 
zich voor de eerfte maal 
van Batavië meefter 


nogthans zeker, zoo als 
uyt het vervolg van dit 
verhaal zal blyken , dat 
zulks een weynig tyds 
voor de dood van Key- 
zer Aurelianus , en dus 
voor de komft van Pro- 
bus aan het Keyzerryk, 
is voorgevallen, 


wan HOLLAND. IL, Dem. 9 


(1) Franken in de wapenen. Zuiks 
die in Gallië met de noodige 
krygsmagt zynde aangeland by vere 
fcheydene (2) ontmoetingen dee- 
ze ingedronge Duytíchers aldaar in 
diervoege verfloeg , dat het verfprey- 
de overfchot genoodzaakt wierdt om - 

zich 





(1) Zofsmi Hijs. lib. IT. 
fol. 664. Alterum contra 
Francos proelium pugna- 
vit; quibus opera ducum 
flrenue viëtis, ipfe cum 

“ Burgundorum Vandilo- 
ruinque copiis dimica- 


vit. 

(2) Epiff. Probi ad Se- 
nat. apud Fav, Vopiscum 
fol. 439. Ago Diis im- 
mortalibus gratias,' Pa- 
tres Conícripti, quia ve- 
ftra in me judicia com- 
probarunt. Subacta eft 
omnis , qua tenditur la- 
ta Germania, Novem re- 
ges gentium diverfarum 
ad meas pedes , imo ad 
veftros ‚ fupplices ftrati- 
que jacuerunt. _Omnes 
jem barbari vobis arant; 
vobis jam ferunt, & con- 
ta interiores gentes mi- 


litant. Supplicationes f- 
gitur veftro more decer- 
nite. Nam & quadragin- 
ta millia hoftium ccefa 
funr, & fedecim millta 
armatorum nobis oblata , 
& feptuaginta urbes no- 
biliflime captivitate ho- 
ftium vindicate & omnes 
penitus Gallie libera- 
te. . . . . Árantur Gal- 
licana rurae barbaris bo- 
bus , & juga Germanica 
captiva prebent noftris 
colla cultoribus. Pafcun- 
turad noftram alimoniam 
geotium pecora diverfa- 
rum: equinum pecus no- 
ftro jam fecundatur equi. 
tatui. Frumento barba- 
rico plena funt horrea, 
quid plura? illis (ola re- 
linquimus fola, nos ea- 
rum omnia poflidemus. 


an 


id 


fo  Aloude REGEERINGW YS 


Zich aan: den Overwinnaar te ondere 

werpen. Zulks Probus den fmeeke- 
lingen-die Landen, zoo-in Batavië 
áls in het overige Gallië ten verblyf£ 
aanwees 5 welken door hunne aldaar 
veroorzaakte verwoeftingen en aans 
gerechte moorderyen genoegzaam ont« 
volkt waaren : op dat zy de zelven 
voordaan ten nutte des Roomfchen 
Ryks zouden bebouwen 3 midsgaders 
datder zelver jonge manfchap en aange 
fokte paarden in: den krygsdienft der 
Romeynen zouden worden gebezigd. 


Dan wel verre van deeze belof: 
ten naa te komen, beftonden de 
in Batavië gelaatene Franken, zoo 
dra (1) Probus naar Illyrië vertrok- « 
ken was , met de aldaar veroverde 
Scheepen de kuíten van Gallië, bee 
gunftigd door. de oogluiking van 

"_ den 





(xr) Pavií bi Probus Illyricum petit, 
Jup, folk 440. Poft bee 


van HOLLAND. f. Deer: - 


tf 


den tegen (1) hen afgezonden {2 
Carauftus „ verfcheydene jaären’ naa 
den anderen te berooven en laftig te’ 


vallen. 


Mids deeze onverwachte 


trouwloosheyd „ begaf zich Conftan- 
tius Chlorus , naa hy tot Cefar, dat 
is, voorfchikte Ryksopvolger verklaard 
was , eerft naar Gallië en vervolgens 


in het tweeëntnegentigfte jaar der der- 292, 


de eeuwe nuúar Batavië, alwaar hy 
(3) de afgevalle Franken zoodanig 
floeg 3 voorts van alle kanten per. 





(1) S. Aureltas FiBor de 


Cefare pag. 168. Quo bel- 
Ib Caraufins , Manepís 
Civis faêtis promptioribus 
cnituit: eoque eum fimul, 
ia gubernándi (quo of. 
cio adolefcentiam mer- 


cede exercuerat ) gnarus, 


habebatur , parande claffi 
ac propulfandis Germanis 
úaria Ínfeftantibus, pre- 
fecere, 

„ Ca) Broeweri.Annal. Trev. 
fm. L fok 198. Genebon 
erat Fräncôrli rex, qul 


nuper Bataviam fuer: ii 
poteftatem redaftam , Ca-. 
raufio tyranno vires au. 
xiliaque confociaverat. 
(3) Incert. panegyr. Ma- 
simindans G Conftans. pag. 
192. Fortitudinem autem 
illius jam tum in princie 
piis confecutus es. Mul- 
ta ille Francorum millia, 
ûui Bataviam , aliafque 
cis Rhenum terras inva- 
derant, interfecit, depu. 
lië, cepit, abdutit. 
. gt ee! tee tee 


hed 


Xa Aloude REGEERINGW'YS 
fte en in ’t naauw-bragt, dat die 
weerbarftige landaardt, hoe zeer door 
de (1) boffchen en veelvuldige ftroo- 
men begunftigd, zich echter eyn-. 
delyk nevens zyne Vrouwen en Kin- 
deren aande befcheydenheyd des Over- 
winnaars moeft overgeeven. Welke 
het grootfte gedeelte dier Franken de 
akelige en over den Ryn gelegene. 
boffchen en wilderniffen, die, zy, om 
in Batavië te komen, eertyds verlaa- 
ten hadden, op nieuws deedt betrek- 
ken , veele anderen voor Slaaven ver- 
kocht en het overfchot eyndelyk , zy= 
ne aangeboore woeftheyd afleggende, 
die Landen aan de zuydzyde des Ryns 
beval ,- door het bebouwen der zel 
vens 


N v 
ent . « + ks 6 iig de ‚ : * SLS 





(1) Eumenii panagyricus 
Conftant. Cafari pag. 171. 
Sed neque ille fraudes lo. 
corum, nec, que plura 
inerant , perfugia filva- 
rum barbaros tegere po- 
tuerunt, quo minus diti- 
oni tue divinitatis omnes 
fe dedere cogerentur, & 


cum conjugbius ac liberis, 

ceteroque examine necês 

Mitudinum ac rerum fua- 

rum ad loca olim deferta 

tranfirent, ut que forta- 

ffe ipfi, quondam depre- 
dando vaftaverant culta, 
reddere ferviendo, 


Kd 


war HOLLAND. I. Der: 13 


ven; ten dienfte des Ryks te herftel- 

len; welken het , in Batavië vallende, 

voorheen bedorven hadt. * Aldus is 

wel het zoo beroemde eyland van het 
drukkend juk der van °t zelve meefter 

gewordene Franken verloft, döch dat 
echter geenszins in zyne eerfte kracht 

en luyfter , door het veelvuldig fneu- 

velen van des zelfs ftrydbaarfte man- 

íchap, herfteld geworden 


Invoege het daarom aan de zelfde 
Volken , hoe zeer hun voorig ver- 
moogen door de laatfte nederlaag ver- 
minderd was, vier jaaren laater geluk- 296. 
te, om (1) zich, door het afzyn van 

Con- 


r pre Da 0 et « . D 40 45 D 5 








R 
Dh aRK) ASD AAF ERD ED AAT 0 B el 


ODP Sr Ts Ön 






N - « 
eas) UT 20 SY ARD A0 AE 
Ô 


repente laxato flumine 


eus Conftant. Aug. pag. clauderetur & dimifis (tas 


aos. Quid immanem ex 
diverfis Germanorum po- 
pulis multitudinem , quam 
duratus gelu Rhenus ille- 
xerat ut infulam, quam 
divortie fui idem amnis 
ampleâitur pedeftri ag- 
nine aula tran({mittere, 


tim obfefla navigiis, ita 
fe dedere cogerentur, ut» 
quod difficilius eft, forte 
communi, eligeret, & ex 
equo captivati traderet, 
relarura cum reliquiis fu- 
is infamiam proditionie 
fuorum, 


ww Aude REGEERINGWYS 


Conftantinus in Britannië ‘hegunftigd, - 
van Batavië wederom meefter te maa- 
ken. En hoewel zy het zelve te dien 
tyd , als zich door eene onverwachte 
dooi in ’t zelve bezet vindende , niet 
konden inhouden, zoo beflooten nog- 
thans de Franken dit hun een- en an- 
dermaal mislukte voorneemen, om zich 
in Batavië met de woon te plaatfen;, 
by naader geleegenheyd met beeter ge- 
luk, waar het moogelyk , ter uytvoerin- 
ge te brengen ;-te weeten die Franken, 
welken voorheen Sikambers genaamd; 
doch federt door de gewoante alleen on- 
der den naam van Salers bekend, en aan 
de rivier de Sala naar deeze Salers al- 
dus genaamd , gewoond hebbende, eerft. 
dien zoo lang aldus bezeten ftroom 
verlieten en zich vervolgens langs.de 
“Y-fala en in die Landen neêrfloegen; 
welken naar deeze aldaar met de woon 
gekoome Salers federt Saland zyn ge- 
gaamd geworden. Deeze Salifche Fran- : 


keg 


gan HOLLAND. 1 Der 1 


ken dab , uyt deeze aan den {fel op 
nieuws begreepene Landen, door de 
achter hunnen rug woonende Saxers 
(1) federt verjaagd zynde , maakten 
zich niet alleen op nieuws van (2} 
Batavië en verfcheydene andere Lan- 
den , naaft Taxandrië gelegen, mee- 
{ter ; maar, verftaande hoe Julianug 
Eefar, om hen weer van daar te jaa- 
gen , met een aanzienlyk leger, ia 
het driehonderd achtenvyftigfte jaar 35g. 
zich op weg begeeven hadt, zonden 
eenige Gezanten, zoe dra hy ( 3) ome 
: trent 





(1) Zofissi Hifi. lib. IT. (3) Ammian. Marc. Hift. 
fel. 707. Salioram natio. bib. XVII. cap. 17. dai 
Dem Francorum a parte cum Tungros veniffet, oc” 
ProfeEtam & vì Saxonum currit legatio prediëo- 
in hanc( Batavia) infulam rum, opinantium reperirt 
fuis e fedibus rejettam. Imperatoremetiam tum in 
- hibernis pacem fub hac lee 
(2) Blaas Kelynvl. 164. ZE pretendens ut guieftene 
site beuken eas an pi ee pir fuis nes 
beekanben celjeret quijgsam nec ue- 

®as tt ut . 
Esendoenomtevitgen ret. Hos legatos nega 
Koenen ouder Wattenenisies tio Plene digefto ,- appa- 
zen. . fieacancitionum perplezi. 
RAET elul aDET Hiel begeren, tate, ab ós ijden oraibue 


16 Aloude REGEERINGWYS 


trent Tongeren gekomen was , aan 
den zelven, met verzoek wan niemand 
moeyelyk wallende , ben in ’t bezit der 
ingenomene en ben dus-eygen gewordene 
Landen ongemoeid te laaten. Hoewel 
Juliaan dit verzoek vry trots en dub- 
belzinnig bevondt, zoo wierden de Ge- 
zanten , onder ’t geeven van eenige ge- 
fchenken, echter met een antwoord te 
rug gezonden, van dat by aldaar tot bun- 
ne wederkomft zoude wertoeven , doch 
met een onder Severus eenige benden 
tegens de Salers ten fpoedigfte afge- 
vaardigd. Welken diensvolgens deeze 
zulks niet verwacht hebbende Franken 
zoo onvoorziens op het lyf vielen , dat 
die zich te gelyk aangetaft en geflaagen 

von- 


hidde EES Sed kk od dd 


moraturus dum redeunt , 
muneratos abfolvit. Di- 
étoque citius fequutus 
profeftos, Severo Duce 
milo, per ripam fubito 
cunttos aggreflus , can- 
quam fulminjs tuxbo , per= 


culfit. Jamque precantes 
potius quam refiftentes 
in opportunam clementie 
partem effeâu victorie 
flexo , dedentes (e. cum 
opibus liberisque {ulce- 
pit. 


Kd 


Gak HOLLAND. HDi i> 
VWoriden’ en des nu onder eenig voor 
beding aan de befcheydenheyd van Ju 
lianus Onderwierpen; tulkè die her 
‘den vreede gunnende 5 in het eyland 
van Batavië met de woon flaatfie 
hyt Sanmerkinge het zelve door de 
voortserelde itivallen getioegtaam ont- 
valkteit keet elendig verwoelt lag: 
Zulks haak deeze Salers federt zekere 
In Batavia znde tivier even als voor- 

heer In Saland3 ook de I-Gla; of 
Tel ie genuantd gewotden. 
_ Hoewel Julisin 5 tot meerdefe veyz 
ligheyd van deeze aldus in Batdvië ge- 
plaätfte Salers ; de Legerfteê van (1) 
Herkules ; welke door de vbotige in- 





Vitates mwao sate exc gueperfeltum eft fpe óm- 
fas, introiret , receptas- a gilijs. Bim de 


13 doude REGEERINGW YS | 


vallen verwoeft en tienduyzend fchree= 
den (1 ) beneden Nieumeege in de Be- 


tuwe gelegen was, even gelyk ook: 


elders meer andere verdorvene plaat- 
fen niet alleen herbouwde, maar voorts 
nog verfcheydene' Koofnfchuuren: in: 


Batavië fichtte, en de zelven met- 


het uyt (2) Britannië bekome graan, 
tot onderhoud zoo der aldaar gelaa- 
tene Romeynfche bezettelingen als ’er 
met de woon geplaatfte Salers, opvul- 


de , zoo wierdt dat eyland eerlang; - 


‚ door 


- 
. . 
ee bi DÀ . ® 
. 
. 


rea veloci opere furrexe= 
runt, alimentorumgue in 
jisdem fatias condita. Et 
Civitates occupate funt 
feptem. Caftra Herculis , 
Quadriburgum, Tricefi- 
me, Novefium, Bonna, 
Antúnnacum & Bingio. 


(r) Tabula Teinerar. Put- 
Bing. 


Levefanum, 
rvo. . XHL 
Caftra Hercu- 


(2) Zofimi Hift. lib. ITL 


fol. 706. His in Britanni- 


am miffis frumentum ade 


‘ferri curat, ‘ejufque fluvi. 


alibus navigiis adverfo. 
Rheno fubvehendi ratio- 
nem invenit. Qui fepius 
iterato, ‘quod navigatio 
brevis effet, abunde pra- 
buit ijs, quod oppidis fuis 
reltituerat, unde partink 
vititarent, partim fe. 
inentem facerent , spartim 
ad meffem ufque comme: 
atum haberent, ' 


‘Dan HOLLAND. 1. Deer: Ig 


Boor de ‘voorgemelde Saxers, welken 
voorheen ‘de Salers uyt hunne Landen 
“verdreeven hadden , zeer onvoorziens 
Overvallen ; Eri daardoor deù inwoo- 
heren og gróotere fchaade toege- 
bragt » dari zy; by alle voorbefchree- 
vene óverftroorúifigèn der onderfchey- 
dene Franken, tot nog toe geletder 
hadderi, 


bes “Saxers ‘befloezen eertyds de 
Landen ê ten Zuyde, dat is, achter de 
(1) Groote Chauchen , ‚ woonachtig 
tuflchen de Wezer eri Elve; langs de 
Kuftert der Nootdzëe , en wierden 
óm hunne ongemeene talrykheyd irt 


Qua- 





) QG. Prolom. Co of Tag- 
5 lib, Il. cap. 2. Par- 
tem vero, qus fecus O- 
<eanum eft, habitant fu- 
pré Bufaftores Frisi uf- 
que ad Amifium Buvium. 

oft hes Chauchi , qui ap- 


pellantur parvi ufque ad 
fluvium Vifurgim. Dein- 
de Craucrr Majorzs di 
&i ulque ad Albim fuvi- 
um. Deinde fupra dorfum 
Cimbrice Cherfonefi Sá- 
XONES,. 


B 2 Dn 


Yo Mede REGEERINGWYS 

{ 1) Qhaden en Engelfchen verdeeld; 
welke laatften men: daarom altemets 
‘onder den naam Engelfaxers by de 
Oude Schryvers genaamd, en omtrént 
het midde der Elve (2) met de woon 
peplaatft vindt. Naaft deeze Engel- 
fchen woonden de (3) VarneRs of 
Warners; welken; als gebunren met 


de Engelfchen, de zelfde get 
gewoonten hadden, als uyt 
Vofken mog voorhanden zynde 


de 


En en 


{4) gemeene wetten is af te meeten: 


wor. 





(1) Zofkmi Hijt.dib. ur. 
fl. 107. Satones ontni- 
van-cas regiones incoten. 
tium barbarorum & ani- 
mis & corporum viribus 
& laborum in proeliis to- 
Jerantia fortifimi habit, 
Quapos nationis fur par- 
tem. 

(2) U. Ptolom. lib. mn 
es.2. Àndrr, qui magis 
Orientales funt ad Sep- 
tentrionem ufque ad me- 

Arsrs fuvii, . 


KA Tacit..de morsb. Germ, 


cup. 4à. Reudigni deinde 


ned 


& Aviones & Amer: & 
Vanier & Eudofes & Su- 
ardones & Nuithones fia 
minibus aut filvis tmuni- 
untur. 

(4) G. Leibnitis nota ad 
rerum Germ, Script, bonk 
IL fol. st. Weramwos, quf 
Protopio & Francis Scrip- 
toribus memorantur , fü- 
ile eofdem cum WARRTSs 
quîa cum Áncr1s conjuns 
guntur in Ínfcriptione le- 
gis AnoLonum & Waat- 
NORUM. 





wan HOEEAND. E.Den. ot. 
wordende naar deeze Warners de re-. 
vier. de. War … alleen. dusdzanig -ge-. 
Baamd „ om dat zy langs de zelve. 


_ woonden; en welke, door. het- thans: 


genaamde Meklenbarg , zich by de 
(1) Stad, Wanmonn. in de Ooftzee. 
'antlaft, E 


Alle deeze - onderfcheydene Volkem 
van Qyadér,, Engelfchen en War. - 
… Belpa. onder. den, algemesnen, naam. 

van Saxers. bekend, beftonden hunne 
hierboven befchreevene. leanden. vers 
Jaatende zich gezamentlyk. aver (2); 
de Elve of Wezer in optogt.te begees. 
vER s, en s. Gea ’ verjaagen der.Salers ,, 
zoo als wy gemeld hebben , zich. eyn=. 

| hij 


(1) G. Lesbnitis nota ad wenend Wan 
verso Germ, Script. tom. swemDEDAK mare Balehh 
LL fol. 15e NE a Tp CE den” EI oenen pon 

ns Albim locantur. (2 « = 
ek Wannam fuvium, wt pelk pofloe Albin aat Vin 
sppaset , qul hodie in Mul 
Mechleburgenfi Duet fbi nomen cpbdfdere, 





22 -Aloude REGEERINGW YS 

359. delyk in ’ jaar driehonderd negenen 

_“vyftig op den Noordoever des Ryns 
te vertoonen : welke ftroom toen nog 
het (1), gebied der Romeynen van 
dat der Duytfchers fcheydde, en wiens, 
Ooftoever thans door de voorheen uyt 
Batavië verdreevene Franken bewoond 
wierdt. °° 0 


Hoewel nu door. deeze Franken het. 
trekken over dien ftroom, uyt vreeze. 
van zulks toelaatende door’ de Ro- 
meyneh deswege te zullen geftraft 
worden , aan de Quaden , de voor- 
hoede der afzakkende Saxers uytmaa- 
kende , floutmoedig (2) geweygerd 
EE Re was, 
PPOILLELIEEEE ROPE ERE 
re) Eumenii Panegyricus Franci tranfire Rhenam 
Conftant. Aug. pag, 209 Quos ad necem fuam li-- 
heque enim:Rheni:janf bentéradmittas: ©." 
Éurgitibus,* fed nominis (2) Zofimi Hift: lib. IF, 


tul terrore, munimar.”.’ f0l'707 Atfinitimis Fran 
ME eft Îrexpugnabilis mu- cís‘eos tranfitú prohiben+ 


Yús „ quem eXtruit fam tibus, qui metuerunt né 
fictatis clant Polle fe jWtam Cefarís- caufant 
FS "Er aan ven ss s- e aat. EE © 


Ld 


Sn! 
,, & * , 
eta m,* 


JN ‘ 


wan. HOLLAND, 1. Deet: 


‘was, zoo raakten echter de Saxers, 
met behulp hunner te Land medege- 
voerde Scheepen „ welken , als die der 
inwoonders ‘van de Straat Davids, 
van uytgefpanne (1) Leer gemaakt 
“waaren, eerft:over-den Ryn; en ver- 
volgens in-Batavië-;-’t gene, zoo als 
wy gezien. hebben. teen:-door de Sa- 
lers. in ’t. geheel bewoond wierdt. 
Zulks;dig onwillig, om, onder het 


ftraflie 





-preherent, fe curfus in- 
vadendi : navibus conftru- 


&is' Rheno preterveêti - 


‚ paraptem Francorum Im- 


“pério regionem, in Ro-. 


mani juris folum eonten- 
derunt: & adpulfis ad Ba. 
taviam navibus , quam die 


‘vifas Rhenus Infulam ef- - 


fieit , quavis infula flu- 
“minea majorem , Salío- 
rum nationem, Franco- 
‚rum a parte profeétam & 
vi. Saxonum in hanc Ín- 


-fglam fuis e fedibus.reje. 
“Gam, expulerunn Hec. 


infula, prius Romanis în 
univerfum parens, a Sa- 
liis hoc tempore poflide- 
batur. 


(1) Sidon. Apoll. in, pa. 
neg. Aviti 


Quin & Aremoricus pira- 
tam.Saxona traCtus 

Sperabat,.cui Perre falum 
fulcare Britannum 

Ludus & affato" glaucum 
mare findere lembo., 


R 4 


a4 Aonde. REGEERING W XG, 
ftraffe juk dier. van het (1) Land mee- 
fer gewordene Sagers te bukken, zich, 


‘daarop eensdeels'naar ’ bovendeel des” 


eylands, te > weefen de Bommelerwaard, 

weeken. Wier hoofdzeetel naar de 
zich aldaar gehandhaafd hebbende Sa- 
lers, SALISROMMEL;, of , zoo als men 


tlians by verkorting chryft , SALS- 


_ ROMMEL is genaamd geworden. Het 
meefte gedeelte. nogthans dier Salers 
begaf zich andersdeels op den grond 
der Romeynen. Welken den Vlugte- 
lingen de thans genaamde Baronië van 


Breda } nevens verfchieydene amgelege- 
"pe Landen van de Peelt en omtrent 


Diek 


GEEPOEEERERER EERE EERE EEG 


(rz) Zofimi Hijk lib. humanitace Sali pgtrvis ox 
KIL. fol. 707 Sed sjnffo infula cum rege fuo Ro 
prius exercítu cum “ manum in folumtransjici: 

ís acritèr demicare, Sn ebant , partjm ud limises 
liorum neminem octide- ínita fe conferebent; 
ze, nec probibere, quo omnes Cefari fuppitces fa- 
minus in Romanorum fi. &i{ponte (e cusn rebus 


hes illi tranfirent .….... is, ejus dei emit 
Het animadverfe Cefaris bant, nd 


van HOLLAND. 1. Dem. 24 
Dief ten verblyf aanweeaen; ’t geens. 
te dien tyd Taxandrië genaamd was, 

en in het volgende hoofdftuk omftanr 
‚ diger zal beweszen worden, ‘ 


Dit vertrok der. Salers uyt Batavië. 
was wel voornaamlyk door de onver? 
hoedíche uytloopen (1) te wege ger 
&ragt; welken de Saxers, zich des 
daags io de ontoegaageheke boffchen 
Schuy! houdende, des nachts onop- 

on de in het Land woo- 

nende menfchen ondernaamen , waar- 
door zeer veele oude inwooners of ia 
Slaverny geflieept, of van het leeven 
beroofd wierden. “T gene fodert den 
voet got het bekende verdichtzel van 
| | het 





{) Zofimi Klif. Hb, EE. Minie incurfionibes & le 
…Jo8. Calacapnjaned trocialis intentos baud tee 
gerendum premp- vibus inde malis ac detrie 


&os & auddennes 


Desba- meatds adve 
ve enn, DN me ogionen 


Bs 


26 Aloude REGEERINGWYs- 
het WOUD (1) ZONDER: GENA- 
DE in onze. oude’ Chronyken gegee- 
ven heeft; Julianus echter’ hen den 
toevoer van eÊtwdaren-, doot-het be-- 
leggen van (2) gelyke hinderlagen, 
onder het-beleyd van eeen Chariëtto , 
iet alleen-afgefneeden , ‘maar federt 
dük nòg dês. Konings Zoon zelf: in 
hahden { 3’) ‘gekreegen hebberide, bragt 
de in Bamdwië-zynde Saxers. eerlang 
E Le in tot 


‚(u Foh, Goete MS. rum numerg cum „ plurí- 
'Chrónyk van Holland pag. bus adjunctis hos nou’, 


Me 
DS t 4 & 





& Dart wone. die, Wilde 
EDERSASSEN', díe 

gpsamant el giften / die bàer 
‘leeft opter ware{t / ende ’t 
degaert Dat. ghy die. akornti- 


ken 
dooz dit Bufch coz 


me mocht / ghp fout ter- 
tb open 
bolc. Boe forte: 
Kepler (Juliaan) Dit wout 
Hat “mach wel. hieten det 
DerDE WOUT SON- 
ER GENADE, 
… (2) Zofmi Hil. Hb. ur. 
hi | 1 . _Quamobrem 
Choriettone cum fuis re, 
eepto & iisdem e Saljo- 


preffion: 


vlut exercitas latrociniis 
‘in latrocinantes: Quados 
impmittebat. « *” 

(3) Zofimi Hift. kb. IL. 
fa. 709. Id facese nan de- 
finebat, donec Quadi ma-_ 
kimas ad anguftias reda- 
&i, deque multis pauci 
falá, cum duce (uo Ca; 
Phi fe dederunt qui 
magnam (uperioribus im- 

3 _‘câptivorum 
Multieudinem adeptus fú- 


erat &- Inter altos ipfam 


quogue: regis flium, h 
‘Chariëttbne captum Her 
bere, 


„ 


‚aan, BOLEAND E-Datk of 
tot dat: uyterfed, dat my z-zichosegpven 
Weverende.- de; (a gerendende opandee 
lieden 5 op de belofte Vaîvin Batasië 
te zullen moûgén :verbiysen’, :eymie 
_Iyk aan betogebiedder‘Romeyméh ent 
derwierpen.….Dles-meeir ile, dét,zichdé 
Engelfchen in Rynlands: en: dé’ Saxeté 
in, en, rondoif SassENHEmMnj als ‘beus: 
kenende het (2) LaNDdERtEN des 
SAXEBS.-hebben neêrgellaagen „ zé: 
lyk uyt het thans nag ‘by ond,bekand 
zynde : woord Her m raad éal) Urs 
HEIMSCH. of ‘uytlandig , is af te meeten. 
Gelyk de Saxers, ander ‘den, bizon” 
deren naam van Quaden bekend, zich 
onder het ryksgebied der Romeynen » 
en 





_@ ) Zofimi Hift. ib. HIL, 
fol. 709. Simmnilqúe profesá 

Gas, eau ( flims) le.obfidis 
habere loco,:deque nûme: 
ro Nobilium. alii guoque 
preter hunc ebfidibus acs 
ceptis,paceûzipfis ea largis 


tys eeft Ingas de contra Ro: 


manos vmgtam anna can 


peren nt. 

f(a) M. Bo&bori’ Tories} 
van Holl. pag. ain Sass 
SAN HErK iS'Een Woonin: 
enz van” díe van Satan; 
Harma bewekene by de 
Duyticheu,‚een Huys di- 
de hier con on Doran 


siAaE Oes le. we: ME | 


en. gawolgiyk in Betavië inegelyke met 
__de woon, plassen; zoo floegen zich de. 
VWanxens, of: Wanneas in de. Landen 
aan. de Noordzyde (/1), van, den by. 
het Huys te Bricee in zee loopenden. 
Ryn. neder: alwaar thans.te tyd hee- 
Borp. WARMOND , en, het riviertje de. 
War „ naar. deeze. Warrens al-. 
dus genaamd: als nog. gevonden wor. 
den» mids die zich. federt nog. twee. 
bonderdzesendertig jaaren , alswanneer- 
(2). Childebert de IL. over. het. Ooft-. 
fankifche ryk ale. Koning het gebied, 
voerde „ in dien oord. gehandhaafd. 
hebben. 


Mids. 


heden deden a 
(x) Procop. de helle Geb, aibue fecindie, 

| . m9, Almen. ER. Manc. 

Gansdanubianus populus Hb. Il. cap. 83. Exerci. 

pertingit ad Ociemi Sep- tus Chitdeberti cum Vaz- 


cis alii e 
viciaas hat midbus mai: Dx 





| 


Van HOLLAND. 1. Deh : wp 
Mids nu deeze in Bätavië met &wser 


geplaatfte Saxcte de overheerfchends 


Volken geworden waaren s zoó Zyù 
daarom alle de Landen (1)s benedò 
Nieumeege en tufchèn de Noords s 
de Maas: den Ryn; en de Weltvriess 
fche meeren tot het Zehucht (2 ) Affe 
toe, in het vervolg NEDERBa KEre 
LAND genaamd, en dus de 

nis van Batavië , tot nogtoe zob 

roemd door de dapperheyd zynet 
voorheen aldaar gewoond hebbendé 
Batavieren , flechte in het kleyne ey“ 


land van de Beruwe eenigszins (3) 





(1) Melis Stokens inder Ban Maken sens 


Ouden boeken fe 
pe, boer ke geman (DP, Gavertics de Rhes 
ed tiant/ beneden Apes ni alveispag. 192. Nomen 


WiieiNanri zaan, tamen poft hoc „avan, Is 


guamvis 6 | 
e manft, quo Biron 
6) K Kop ef. 136 ut fupra reïulienus di 
ee randen bie -… fuie, vade nunc ne 
Mar sm nomen BzTow 
en: [Zeit Ae * Baruws, 





BE Aide REGEERINGW vó 

Bewaard geblèéver. Dûs waaren wel 
der sBatavieren Leandén; dòch der zet: 
ger: Krygsbetiden 5 welken als hop de 
de wapenér \rdör de Rotmeynen voer: 
geny:geenszids van faam, uyt aanmer: 
king. die tot:zoa hoogén: top van acht- 
blaheyd sgeftgegen was’, ‚Veranderd; 
onzangersen -dië. Landaardt ikdiervoe: 
'ge-door. de reeds gemelde invallen zoo 
der Fr anken , „Salers, als Sáxers ver- 


amd We be 


uyt de weynige in ’t Land overge. 
bleeve oude Bataviereni , maaf ook uyt 


< 
° « 
. ‘ 
IN rd 
* « _ 
- « 
« + . e ' 


‚ (z) Zofimi Hift. Kb.1IL, Bataviam, legionibus ade 
el. 709. Hisrebusitacon. fcripfic: quorum ordiner 
itutis & Salios Cafar & neltro quoquê tempore 

guaderum partem&quòs- fuperftites effe videntut: 
ma jncolentes infulam 


led 


van HOEEAND. 1 Dem: ZE 

de thans aldaar wognende & Salers en 
Quaden te ligten 
r 

- Rome zelf $ de vermoogendfte Saà 
des Aardhodems., bleef: niet lang, naa 
den val van Batayië , in dien-trotfchen 
ftänd. . Mids het door de Weftgothen ; 
naa zy doer .de (1) Sclaaven, Heru- 
ka en Veneten onder hurt gebied te 
brengen , een zeer magtig volk ge- 


‘worden: waareú , in het tiende jaar 410: 


der vyfde Eeuwe met lift:wierd (2) 
ingenoomen eù vervolgens 5 Even ge. 


Ik 





(x) Fornândes de ‘rebus 
Geticis cap. 23. Poft He. 


talorum cedem, idem 
Hermanaticus in Vene- 
tos arma commovit, qui 
quemvis armis defpeâi, 
fed numerofitate pótlentes 
primo refiftere conaban- 
tur. Sed nihil valet mul- 
titudo in bello, prefer. 
tim ubi & Deus permit- 
sit, & multitudo armata 
mdvenerit; Nam. hi, ut 


inielo expofitionis vel ca- 
talogo gentis dicere Coepí- 
mas, ab una ftirpe ezor- 
ti, tria nunc nomina edi- 
dere, id-eft Vaxerr, An- 
tes, ScLavr, qui quamvis 
nunc, ita fscfentibus pec- 
catis noftris, ubique des- 
eviunt, tamen nunc om- 
NES HERMANARICI IMPEe 
RIIS SERVIERE. 
(2)- Ibidem cap. 30. Ad 
uvt poftremumWRomemingses 


Kd 


‘ut fotent, gentes , 


AN Áhoude REGE ERINGWY8 
ook geheel arie > | vah zyhe on: 
ie chatten betoofd. Wastop 
ky> zwöëgende ónder den läft vaï dek 
aldus getnaakten buyt:, het ‘nefe Gallië 
(1) sénidden ; älwaar alles ò vak de 
koorlieen zoo veel vertkoo 
der Romeyhen athans òneret zynde) 
voor ‘de bvermagt dief weete voe 


j: Alatiöö Dbentë. Do 
fant tantum : non autemi, 


igne 





ponunt, nec locis San- 
&orum in aliquo penitus 
injuriam irrogarì ers 
fur. _Exindeqoe 


Campaniam & Lüca- 
En peraâa, 


mibus cmeperumt cúntine 
ve, que dedim crudeli- 
weiGalls infeftallent tam 
m.Burgumdio- 

an Kam andelig Ar 





nia refidere’ nee ibi fi bi 
me thoeum „, arbi- 
trantes tutum fore fi tee 
verterentiae al Gallias 
tranfierunt ; fed inox d 
Galliie , quss ante aon 
walen tefùpus occapar 
hij fugientes, Huf 

fe retlufers ; 3 ad 


terit incommodt vel quo 
mode eos vistute (ua pa- 
trio falo expulifet. Tal 
ergo caf Gallie Aant 
Kp patuese ve 


J 


wan HOLLAND. IL. Deer: 33 


bezweek. JInvoegé zich de Sclaaven, 
welken voor de Weftgothen voorheen 
hebben ‘moeten bukken, en des dee. 
Zen togt onder der zelver bevel by- 
woonden , tot het thans genaamde 
Vlaardinge doordrongen ; en zich al 
daar met de woon plaatften. ’t Gene 
federt, als zynde de hoofdzetel van 
hen verblyf , volgens de getuygenis 
onzer oude (1) Jaarfchriften, daar- 
om SCLAVENBURG zoude genaamd 
zyn geweeft. Een ander gedeelte (2) 
deezer Sclaaven , onder den byzon- 

de« 





(zr) Or. MS. dé Trae 
je. én art. de Willib. & 
Libuin. Et dedicavit ec- 
clefiam apud antiquam 
SLAVENBURGH, QUE nunc 
VLAERDINGE. 

Chronyk MS. van Klaas 
Goete pag. 2. v/a. Ende 


aig hp upt Engeland quam/ - 


foe lande hu an SLAVEN- 
BURG 9 daer nu VLAER- 
PINGE ftact, 


(a) Chronyk van een 
Ongenoemd Clercq pag. 
7. En de Sraven Die mens 
WYLTEN heet, 
al Waltant, 

Chronyk MS. van Klaas 
Goete pag. 3. vla. Dis 
WiLTEN Dit Sravarg bies 
ten/ Dit fn nu HorLLAN- 
DERS , Die NEDERSASSEN 
dat son mt Weziezen: vere 
flaa Weftvriezen, 


_C 


zt Aoude REGEERINGWYS 


deren naam van VENETEN, ViTan (1) 
ef WiLren bekend, geloof ik, dat 
zich in en omtrent de daarom ge- 
naamde WiLTsveenen „ naaft de En- 
gelfchen hebben neêrgezet ; zulks die 
aldus tuffchen de by. Saxenheym woo- 
nende Saxers, en de omtrent de 
Wiltsveenen zynde Wilten hunne 
woonfteeden hadden „ zoo als men die 
in de (2) Jaarfchriften van Beda be- 
paald vindt. 
| Mids 


ERR kkk dh 


(x) Eginbart Annal. ad 
ann. 789. Natio quedam 
Sclavorum eft în Germa- 
nia, fedens fuper lietus 
Oceani , que pfopria 
lingua Welatabi , Fran- 
cica (id eft Theutonie 
ca ) Wirzr vocantur. 
„Anna. Metric. de geftis 
Caroli M. ad ann. 789. 

Genseft Scr avorum 

W'iLcr cognomine di- 
êta. 
Gobilin. perf. cofmad. at. 
VL cap. 23. Legi tamen 


in quadem Chronica , que 
profequebantur progres- 
fum ftirpis Francie Ree 
gum, quod bec gens tere 
tia, quam Beda Vrras 
appellat, fit Gens Frr- 


SONUM. 

(2) Bede Hift. Jib.L. cap. 
13. Porro de Anglis, hoc 
eft. de illa patria, que 
Anglta dicitur & ab eo 
tempore, ‘ufque hodie 
manere deferta dicitur, 
inter Provincias VITARUM 
& SaxoNum perhibetur, 


_ 


van HOLLANDI. Dar. 3e 


Mids nu door aile deeze onderfchey» 
dene invallen der Franken, Salers, 
Saxers, Engelfchen, Warners, Sclaar 
ven en Wilten de voorheen in Bata- 
vië gewoond hebbende Batavieren of 
verflaagen of verdreeven, en der zel- 
ver oude erflanden door die onder- 
fcheydene woefte Volken indiervoege 
in bezit genomen waaren , dat hen 
geene de minfte hope overig. was, om 
zich in de zelven , met de Hilpe der 
verzwakte Komeynen , ooit of ooit te 
zullen konnen herftellen, zyn aan dee- 
ze Îteeds zoo trouw geweelt zynde 
‘Batavifche hulpbenden , volgens het. 
gebruyk (1) der ‘Romeynen , andere 
Rykslanden (2) ter bewooninge aan- 


| ge 
PRRELRER ERLE EGI ERR EG 


Cx) Codex theod. tie, IL. tulerant, quibus"Terr 
de Cenfitorib, lib. XIII L I.aTics adminiftrande 
9. Quoniam ex multis funt, …_ 

Bentibus fequentes Ro: 2) M. Vignerië traBt. 
manam felicitatem fe ad de Origene vet. Franc. fas. 
imperium ‚noftrum con- 138. Terim vero Larr- 

C 2 ", CE 


36 Monde REGEERINGWYS 


geweezen , en zy weer, als vervroo- 
lykt door dit ontfange gunftbewys ; 
_ daarom federt onder den (1) naam van 
Lari, dat is VeRVROLYKTEN , bekend 
geworden. Dus wierden de Batavi- 
fche benden, welken aan den Donau 
tot nogtoe gediend hadden, aan den 
Wefthoek van het voorheen genaam- 
de (2). Rhetië geplaatít, alwaar de 
Rivier de Oenus (welke thans de INN 
genaamd wordt) zich met den Donau 
vermengelt. En waarom deeze aldaar 
aangeweeze woonfteê der Batavieren 
in de Latynfche Barava en in de 
Duytíche taale BaTGou , als zynde’ 

de 


RPR RERD 


ca erantille, queabIm- tempora. Prefetus Laro- 


eratoribus externis mi- 
itibus, qui fe ad eos 
militie gratia contule- 
rant, intra imperii li- 
mites habitande , atque 
excolende 


tur. 
(1) Notitia Imp. Occid. 
ultra Arcadië Hinoriique 


concedeban- ‚ 


RUM BATAVORUM & Gen. 
tilium Suevorum. 

(a) M. Velferi Schelia 
in vitam feverini fol. 667. 
En: FrumiNis)melius Oe- 
ni, quidam ceni; Oenus 
Rhetos a Noricíis diftin- 


guit, & ad Barava mise 


cetur Danubio. 


van HOLLAND. I. Deer. 


37 


de Gouw , dat is (1) het Land der 
(2) BATTEN of Batavieren, toen ‚ge- 
naamd wierdt; doch het welke , vol-. 
gens de harde uytfpraak der Hoog- 
duytfchers , de zagte Bin eene harde 
P (3) veranderd zynde, daarom fe- 
dert in de Latyrifche taal (4) Para- 
Vla, en door de Duytfchers eynde- 


_lyk 


NN 


oe de Heder GAUWEN Was 
Een 


id 


„Kiliani Duff. Etymolog. 
Teuton. pag. 157. Gouw 
vetus Reoro, Acer Rus, 
Terra, Pacus: hinc muls 
ta Regionum urbiumque 
nomina BooneGouw, a- 
ger Bolonienfis ; Hene- 
Gow, ager Hanie, Ha- 
nonienfis. 


(2) K, Kolyn ví. 27. 
Ne BATTEN uiten landen, 


(3) M. Velferi itinera- 
ie Schede expl. fcl. 729. 


cab. 4. B, P & confo- 
nantem V litteras affines 
efle, P & V fepius loco 
B fcribi Jam olim a Gram- 
maticis obfervatum. E- 
jus generis in lapidibus, 
Prers, APSENs, PROBINe 
CIA, SeRBus pro plebs, 
abfens, provincia, fer- 
vus ex eodem capite in 
Schedis Paravra, fuvi- 
us Paravus aùt Baragus 
pro Batavia, fluvius Ba- 
tavus. 

(4) Notitia Civis. & 
Metrop. defimpta ex codice, 
gui anno Caroli m. XLI, 
imperii IX. feripsus“ fol. 
123, CiviTas PATAVIA. 


C 3 


33 _Alorde REGEERINGWYS 
tyk in Passou is veranderd gewor- 
den. ‘ | 


Van de overige Batavifche benden» 
welken te dien tyde in Gallië dienden, 
is een gedeelte eensdeels geplaatft in 
en omttent (1) Bajocasses [ thans 
(2) Baygux,}] midsgaders te Con- 
STANTIA [nù COUTANCe (3) Ze- 
naamd ] op de Kuft van het thans ge. 
‚naamde Normandie , andersdeels het 
| overl 


LILLE 


(1) Notitia Imp. ‘Occi- 
dent. in provincia Lugda- 
nenfi fecunda & tertia. 
prefettus LaTorum BaA- 
TAVORUM, & gentilium 
Suevorum Bajocassis & 
CoNsTANTIE Lugdunen- 
‚ fis-(ecunde. 

(2) Dubos Hift. Critique 
de la Monarchie Franc. tom. 
IL. pag. rag. De letes Su- 
eves & BaArTaAvss dans la 
Gité de Bayeux. 

(3) A, Walefi Notitia 
Galliar. fol. 156. In 
IV. notitiis provinciaryma 

IS 


& civitatum Gallie me- 
moratur Civitas Con 
STANTIA in provincia 
Lugduneníi fecunda.... 
Civitas conftantina in Li- 
bri VIll, capite XXXL. 
Conftantina urbs, Con- 
ftantienfis urbs veteri au- 
Etori vite S. Marculfi Abe 
batis, vulgo COUTANCE, 
dicitur; urbs Oceano pro- 
pinqua ; que muris & fos- 
fis & aquis (nam tenui rie 
vulo afidet) carere fer 
tur. ’ 


wan HOLLAND, LDeer. 39 


overige te (1) Atrecht en NEOM A. 
GUM CONTRAGINNUM, % gene, 
thans onder den naam van ( 2) Con- 
flans Sainte Honorine bekend , en be- 
neden Parys aan de Saine gelegen is, 


De Saxers aldus van Batavië vol 
komen meefter geworden zynde’, had- 
den federt door hunne aangerechte 
rooveryen zoo te water als te land, 
by alle gebuurvolken eenen overgroo- 
ten naam verworven. Des ftaaken 
deeze aldaar woonende Saxers , En- 
gelfchen , en een gedeelte der Wil- 
ten (3) onder het beleyd van hunne 





(1) Notitia Imperii Oce 
cident. In provincia Bel- 
gica prima & fecunda..…. 
prefettus LarTonum Ba- 
TAVORUM Nemetacesfium 
ArneBaris Belgica fecun- 
de. Prefettus ZarTorum 
BATAVORUM. Conrnaar- 
NENSIUM NeroMmaco Bel. 
gice fecunde. 

(2) H. Valefis notitia 
Gelliae. fel, 156 Inter Au 





Vor- 


guftam Veromandorum & 
Auguftam Sueffonum me- 
dium ponit Zthicus Con- 
TRAGINNUM ,.. vulgo Con- 
flans fainte Honorbne. 
3) Bede Hift. ecclef, 
lib. I. cap. is. Advenerant 
autem de tribus Germa- 
nie populis fortioribus, 
ideft, Saxonrus, An- 
GLIs, Viris, 


C 4 


40 Aloude REGEERINGWYS 


Vorften Hoes (1) en Hengift , in ’t 

449-jaar vier honderd negenenveertig naar 
Britanje over, om des zelfs inwooners 3 
volgens der (2) zelver gedaan verzoek, 
tegen de Pikten en Schotten te befcher- 
men. ’tGene zy aan den eenen kant man- 
moedig volbragten , dan, mids zy zich 
van Britanje met een meefter (3) maak- 
ten, aan den anderen kant gelegenheyd. 
gaf, dat het aldus veroverde Britanje » 
naar de daar van meefter gewordene 
Engelfchen, federt ENGELAND genaamd 
is. 


(1x) K. Kolyn ví. 113. 
Ees geïchiet / alg frs bebons 


n 
Mer ben tpt ne binden kons 
en 
Bas de „Enrblen wd be Sas 
u 


te 
Mit ge waren endt Bardaren 
itte Barenen de blooten / 
aben utten landen ftooten 
® Fmíutet ban de Wzitten, 
Welcher Hartech was gebits 


ten 
Hare Eugíift ende Mozfe. 


(a) Bede Hijt. Ecclef. 
lib. 1. pag. 15. Tunc An- 
glorum five Saxonum 
gens invitata a Rege pra- 
fato in Britanniam. 


(3) Chron.MS.van Klaes 
oete Pag. 4. ader ge 
oozte ons Weeren 

Ehaifti CCCC ende XLVL 
foe flahen hem te {amen De 


Priesen met haren 
&giftu 


Boer ende met die wil: 
De Slanen (te wee- 
ten dat gedeelte, ’t gee- 
ne Wiltenof Viten hiet } 
en toghen over in Inge” 
lant en dreven daar uut 
die Fngelfche Baitoenen / 

b gelant fele 


be erva beer in do» 
ningen naer boet {elfs fin. 


TWEE- 


Ld 


hr 


POVERRLIEREERAAEE ò 


wan HOLLAND. I. Deer. ar. 


TWEEDE HOOFDSTUK. 
Van den Oorfpronk der 


FR A N KE N 


In ’t algemeen, gelyk ook der zelver 
Verdecling en Woonfteden 
| in 't byzonder; 


Mitsgaders boe en wanneer zy weer in een 
gefmoiten, zich van bet thans genaamde 
HOLLAND, nevens het overige 
van VRIESLAND, Meefser 
gemaakt bebben. 


GEM Aa het befaamde Eyland der 
Ni ME Batavieren aldus van naam 
{4 veranderd was, ter oor- 





| zaake het thans te tyd door 
de achtergebleevene Warners, Saxers, 
Sclaaven en Wilten bewoond wierdt 
[gelyk wy in ’t voorgaande Hoofd- 
ftuk gezien en beweezen hebben] zal 
het tyd zyn, om den oorfpronk en ’ 
onderfcheyd. der Franken uyt de òud- 
heyd na te vorfchen , eer dat wy 

Cs aan” 


42 _Aloude REGEERINGWYS'. 


aantoonen , hoe die krygsrugtige vol- 
ken zich federt van het zelve weder- 
om meefter gemaakt hebben. Hoewel 
de Ryn de (1) fcheyding s tuffchen het 
Roomfche Ryk en de onderfcheydene 
Duytfche volken , omtrent Gallië maak. 
te, zoo zyn nogthans de over dien 
_ ftroom woonende Duytfche Volken 
door de Romeynen in verfcheydene 
tyden, t° hunnen naadeele aangetaft, 
en zy by die gelegenheyd niet min 
de heerzugtigen aardt der Romeynfche 
Keyzeren, dan de gierigheyd en roof: 
zugt van der zelver van tyd tot tyd 
naar Duytíchland afgezondene Bevel- 
hebberen , Hondermannen , en Sol- 
. daaten niet dan te veel gewaar ge- 
worden. 


Deeze 





…(r) Tacit. demorib. Germ. bio fluminibus, a Sarmae 
cap. 1, Germania omnis tis Dacifque, mutuo me- 
a Galliis Rhetiifque & tu ant montibus Separa- 
Panoniis Rheno& Danu- tur. - ’ 


wan HOLLAND. Deer. 43 


.‚ Deeze van tyd tot tyd ondergaane 
beleedigingen, en dat de Duytíchers , 
den Ryn zoonu zoodan zynde over- 
getrokken niet alleen zeer zwaare ne- 
derlaagen altemets van de Romeynen 
ontfangen hadden , maar dat zelf Key- 
zer Maximinus , om hen zulks eyn- 
delyk op de allerfchriklykfte wyze be- 
taald te zetten, met een magtig le- 
ger over den Ryn zynde getrokken , 
ter langte van vierhonderdduyzend 
Schreeden (1) de Dorpen der Duyt- 
fchers langs des zelfs oeyer door zyne 
medegevoerde benden liet verbranden, 
en voords geen minder getal van,men- 
fchen ter flaavêrnye, dan vee ter flach- - 
‘_tinge uyt Duytfchland medefleepen , 
; ‚gaf 
GEGE RREEERE PEPGEREEE EED 
(1) Capitolin. in Maxim. quatuor centum millia 
Non poffumus tantum, Germanorum vicos incen- 
Patres confcripti, loqui dímus, greges abduximnus 
quantum fecimys, Per captivos abftrazimus. 


44 _ Abonde REGEERINGW Ys 


gaf eyndelyk den voet (1)dat verfchey. 
dene langs dien ftreom. woonende 
Duytfchers, als de: Sikamberfche Sa- 
lers, de (2) Uzipeeten, de Vriezen, 
de Batavieren en meer andere Duyt- 
fche.Volken voor het midde der der- 
de eeuwe zich onderling verbonden, 
om elkanderen tegen de overmagt der 
Romeynen met de wapenen, ter hand- 
haavinge hunner in gevaar geraakte 
vryheyd, in ’t vervolg by te ftaan. 
En waarom alle deeze faamverbondene 
handhaavers hunner aangeboore vry- 

e heyd 3 


(1) M. Alting. defcrip- 
#io Agri Batavi tom. 1. fol. 
68. 5 70. Francos po- 
pulos, dico. quía T'rans- 
rbenanorum plures funt, 
qui pro vindicanda liber- 
tate fancito foederein hoc 
nomen convenerunt 
… De tempore denique , quo 
initum foedus in promp- 
tu nihil eft, quod pro 
comperto dicam, Vide- 
tur quidem vero non ab- 
fimile Maxímini crudelem 
in Germanos viktoriam…. 
tum huic foederi, tum plu. 


rium Barbarorum moti- 
bus occafionum dediffe, 


(2) Klaas Kolyn ví. 176. 

EE 5 gefebier niet lauch na 
efen/ _ 

vat bie &Sicambriner Sas 
en 

En tf Ufipers tf malen / 

areneutera en tt Feiefen 

JAamen ober &pu te viefen : 

NIS fi dEeden met heel ander, 


Deepne bolgede malcander, 
Tegen Momen wilden ff fteís 


en; 
Bas fi beden fn ti tiden, 
Cude FRANCKEN sien / by 


namen / 
ande en Inden al te faurern, 


wan HOLLAND. IL Dear, 45 


heyd ‚ federt onder den algèmeenen 
naam van FRANKEN , dat (1) is Vry- 
EN , zyn bekend gebleeven. 


Gelyk door de Vriezen , welken 
onze ondergemelde Chronykfchry- 
ver Kolyn , als in dit verbond der 
Duytíchers getreeden zynde , in % al- 
gemeen opgeeft, alleen de Groote Vrie- 
zen , woonachtig volgens (2) Taci- 
tus achter de kleyne Vriezen en aan 
den rechteren Oever van den by ’t 
Vlie in zee vallenden Ryn , moêten 
verftaan worden , zoo fchynt het zel- 
ve ook geenszins in ’t algemeen in 
opzigte van alle de in Batavië woo- 
nende Batavieren , maar yan die ge- 

OO nen 


(zr) Kiliani Duff. Eiy- 34. A fronte Frifii exci- 
moleg Teuton. pag, 118. piunt. Majoribus minorie - 
FrANCK, 1. vranch Lr- bufque Frifiis vocabulum 
BER , francq, eft: ex modo virium, U- 

Klaas Kolyn ví. 465. treque nationes ufqucad 
us geven wa hem dage Oceanum Rheno prete- 
VRANK. xuntur , ambiuntque im- 

(2) De morib, Germ. cap. mentos infuper lacus. 


E& _Aloude REGEERINGWYS 


nen alleen plaats gehad te’ hebben ; 
welken ter handhaavinge der gemeene 
‘vryheyd van Duytfchland , zich met 
dat oogmerk buyten dat eyland en 
dus over den Ryn by de onderling 
in verbond getreedene Duytfchers ver- 
voegd hadden. Dewyl uyt het voor- 
gaande hoofdftuk blykt, dat de Bata- 
vifche benden , onaangezien het aan- 
gaan van dit befaamde verbond ‚ fe- 
dert nog in den dienft der Romey- 
nerf niet alleen zyn gebleeven…, maar 
zelfs de (1) wapenen tegen deeze in 

ver. 


Bitter gale 5 Dn NN Fri 


(1) Zofimi Hift. lib. IV. 
fol. 740. Queftione pe- 
raccurate inftituta quum 
Legionem Batavorum re- 
am peregiffet; juffit, ut 
univerfus exercitus fum- 
tisarmis conveniret, ve 
lut audituris militibus cà 
verba, que publice cunc- 
tis effent ufui futura. Se- 
cundum hec verbis uus 


eft, que auftoribus fu. 


ge pudorem infamiamque 


omnem vitam irrogarent: 
juffitque Batavos armis 
exutos, pretium offeren. 
tibus, veluti mancipia fu- 
gitiva, publice abducen- 
dos alio, diftrahi. Tum 
vero proníi ad terram 
prolapfi omnes, ut exer- 
citum penitus ejusmodi 
dedecore liberarct , obe 
fecrabant : Simulque fu- 
turum pollicebantur ut 
vitoe fe preftarent noe 


ie 


wan HOLLAND. 1. Deer; « 47 


verbond getreedene Franken; ten dien 
{te des Romeynfcheo Ryks, gevoerd 
hebben. . Invoege men daarom de ey- 
genlyke woonplaats der Franken in 
t algemeen niet in, maar geheel buis 
ten het eyland, zoo der Batavieren als 
der kleyne Vriezen, langs den rech- 
“teren oever des Ryns van de mond 
der Meine tot daar het Vlie in de 
Noordzee valt, en dus ook de Groo- 
te Vriezen, als onder deeze Duytíche 
Bondgenooten behoorende; in de Peu- 
tingerifche Reystafelen verbeeld. vindt, 
Welk zonderling overblyflel der oud- 
‘heyd men ten tyde van Keyzer Ho- 
norius meent gemaakt te zyn, en dus 
alleen genaamd wordt, ter oorzaake het 
zel- 


EILRLLIEREEELAAE EEL EIGEEL 


mine Romano dignos. 
Quod quum ille deinceps 
ipfa re declarari jufhiffet , 
ubi de terra furrexiffent, 
ac femet ex ufu armaffent, 
tam eo fe bello ftrenue 
geflerunt, ut, de barba- 


rorum ipfinita multitudi- 
ne, pauci domum incolu* 
mes redierint. Ac bele 
lum quidem adverfus to- 
tam nationem Germani- 
cam huju{modi tunc ezer- 
citum babuit. 


48 _Moude REGEERINGWYS 


zelve onder de achtergelaatene pa- 
pieren van Koenraad Peutinger te 
Augsburg ‚ naa het midden der zes- 
tiende eeuwe , tot geen geringe op- 
heldering der oude aardrykskúnde is . 
ontdekt geworden. En zekerlyk! zoo 
de in Batavië woonende Landzaaten 
zich mede met de overige Duytfche 
volken , onder den algemeenen naam 
van Franken bekend, naar het voor- 
beeld deezer Groote Vriezen , ter hand- 
haavinge der gemeepe vryheyd in ver- 
bond begeeven hadden , zoo zouden 
de in het eyland woonende Batavie- 
ren > naa het aangaan van dat ver- 
bond , door de over den Ryn woo- 
nende Franken, als daardoor nu hun- 
ne Bondgenooten geworden zynde;, 
‚ geenszints een- en andermaal, zoo als 
wy gemeld hebben ; federt overftroomd 
zyn geworden. Hoe ’t zy, gelyk een 
gedeelte deezer in Batavië gevalle- 
ne Fraúken door Cefar Conftantius 

Chloruss 


van HOLLAND. IL Deet. 49 


Chlorus , als door ons (1) verhaald 
is , aan de flinkere zyde des Ryns, 
en des. op den bodem des Romeyn- 
fchen Ryks zyn geplaatft geworden , 
em den zelven zoo: tegen huhne over’ 
den Ryn woonende Landgenooten te’ 


befchermen } als téù dienften der Ro-' 


meynen te behouwen, 200 waaren ook 
voorheen al door Keyzer (2) Augus- 
tus aan verfcheydene andere Duytfíche 


volken , met het zelfde oogmerk, de: 
Landen , omtrent het federt zoo zeer- 


beroemd geworde Tongeren, in- Gallië 
ten verblyf aangeweezen: en het zyn 
deeze Duytíche Volken, welken on- 

der 





„ Zie bier voore Pag. collocavit, 
Procop. de bello Goth. 

a) Sueton. én Auguft. lib, 1. cap. 12. Secundum 
cap. 21. Germanos ultra quos ad Orientem T hoe 
Albin fluvium fummovie, ringî concefam fibi ab. 
ex quibus Suevos & St- Augufto Cefare Impera- 
CAMRROS dedentes fe tra- torum primo regionem 
duxit IN GALLIAM: atque coleban 
in proximis Rheno agris 

D 


Ld 


so _Aloude REGEERINGW YS 


der den raam van Tongerfchen eerft 
bekend, en in verfcheydene oude 
Schriften om hunne bedreevene hel- 
dendaaden zoo zeer (1) vermaard ge- 
worden zyn. Op de zelfde wyze waa- 
rea ook, door Keyzer Konftantyn den 
Grooten, een zeer groot getal van Fran. 
ken (2) uyt het hert van Duytfích- 
land geligt ‚ en nevens der zelver vrou- 
wen en kinderen langs den flinkeren 
boord des Ryns op de verwoefte gren- 
zen van Gallië geplaatft geworden, 
en waarom die Landen, onaangezien 
| zy 
sq d Gala: Suetione 


liberi, Uibanetes liberi, 
Tunen: &c. 





(2) Eumen. in paneg. 


Conflantini magni cap. 6. 
Quid loquar rurfus inti- 
mas Francorum nationes 


Pin. lib. XXXI. cap. a. 
…_Tungri civítas Gallie fon- 
tem Babet infignem. 
Facit. Hift. lib. IV. cap. 
Ss, Interfuerunt quidam 
Ubiorum Tungrorumque. 
In Panegyr. aviti v{u 
323. 
Neuvus, Bafterna , 
Toringus, 


non jam ab his locis, quos 
olim Romani invaferunt, - 
fed a propriis ex origine 
fua fedibus, atque ab ul. 
timis Barbarie littoribus 
avulfas , ut in defertis 
Gallig regiouibus colla. 
cate & pacem Imperii Ro- 
mani cultu juvarent & are 
ma deletu, ’ 


\ 


wan ROLLAND. 1. Dau, er 


xy onder Galé behoorden , federt 
echter, maar deeze aldaar gepláatie 
Duytfchers , als een Duytfche Provinti 
(1) van Gallië voorkoomen, en «de dl- 
daar geplaatfte Daytíchers weer inte 
gendeel onder den naam (2) van 
FRANKEN ‚naar die, welken door Con- 
ftantius Chloru3 en Konftantyn aldaar 
geplaatft waaren, federt in ’t algemeen 


zyn bekend gebleeven. - 


De Sarens, een ander gedeelte der 
voorgemelde Franken, waaren te voo- 


re 


hd 


EERELLIEEE LEAR OERS 


Cr) Noettta Provincierum 
€ Crvit. Gallie Honoeii, ut 
widetur , semporibus condisa. 
PaoviNciaGERMaNta Pur- 
"MA, Metropolis Civitas 
Mogtncistenfium. Civi- 
tas Argentoratenfium. Ci- 
vicas Nemetum. Civicas 
Vangiehum. Provrmera 
GERMANTA SECUNDA. Me- 
tropolis Civicas Agprip- 
pinenfam. Crvrras Pom- 
GRORUM. 

2) Procop. de bello Gotb. 


dap. a. 


‚déb.L. cap. 11, Hi vero Fran- 
cl dicebentur olimGerma- 
MM. Oue prime fuetint 
eorum fedes & quo paâo 
Gallies occupaverint.. . 
nèrrare aggredior. 
Tucit. de marib, German. 
Ceterum Ger. 
manie vocabulum recens 
& nuper additukt ; -quoni- 
am priml, qui Rhenàm 
ttansgtefì Gallos expu. 
lerunt, tunc Tungti, nunc 
Germamì vocati kunt, : 


p 


Pd 


ye houde. REGEERINGWYB _ 
re ‘onder dien van’ Sikambers (1) be- 
‘kend, en waarom Klovis, Koning 
der Salers , alswanneer hy ftondt ge- 
doopt te worden, door Remigius Bis- 
£chop van' Ryms met den naam van 
(2) SikAMBER wierdt aangefprooken. 
Deeze Sikambrifche Salers zouden , 
volgens het gevoelen (3) van zekeren 
‘Schryver; in het thans genaamide Over- 
yfflel , te weeten,:in SALLAND eù om- 
trent de rivier, de I-saLA , thans de 
Yfel genaamd , hunne woonfteden 
(1) Kaas Kolyn ví. 175. 
Go) Greg. Turon. bifs. | 


bib. (l. cap. 31. Cui in- 
greflo ad bapti(mum San- 


in Brucrerrs integer pa- 
gus SALLAND; hodie prin- 
ceps TREARCHIA totius R&- 
gionis, qu ab hoc ip(o 
amne TRANSISULANIA VO« 


eer- 


&us Dei fic infit ore fa- 
cundo: mitis depone colla 
StCAMBER, adora quod in- 
…_eendifti, incende quod ado- 


(3) M. Alting notista 
Batavie fol. 155. Cete- 
rum a noftro YSALA re- 
tinent nomen , in Friftis 
vicus Auchorum SALIE, 


catur, Num etiam Fran- 
ci, ab eodem hoc SALA Sa- 


. liorum cognomentuim tra. 


xerint; an vero a SALA, 
comitii loco, fupra ín 
medio reliqui;: malim ta° 
men illud accerfitum a 


- congregatione hominum, 


quam aquarum, 


Od 


van HOLLAND. 1. Deer. 33 


eertyds gehad, en des zoo wel dat , 
Land als die ftroom deeze hunne naa- 
men van die Volken ontleend hebben. 
Zekerer is t dat aan de Salers , naa 
zy door:‘het geweld en de overmagt 
der van het Batavifche eyland meefter 
gewordene Saxers , het zelve hadden 
moeten ontruymen , doot Keyzer Ju. 
liaan het verblyf niet alleen in het bo- 
venfte deel van het Batavifche eyland, 
te weeten , in de geheele Bommeler- 
‘waard , maar ook in het door hen in 
bezit genoome T AXANDRIA gelaaten is. 
-Mids nu van deeze alhier geplaatfte 
‘Salers de federt zoop: groot geworde 
Franfche Moogendheyd , aan den eenen 
kant herkomftig is, en Cluverius aan 
den anderen kant (1), hoewel ten 
| __on- 

(1) Cluverius de Rhené : coluife Taxandros inde 
alveis pag. ir. At ea- probatur, quod Cefar ad. 


‘dem regio, qua nunc Oceanum eos collocat. 
Selandi funt, olim in- 


D 3 


4 _Aluk REGEERINGWYS 


ensecht , vermoent dat TAxANDRIA de 
ZeruwseHe eylanden zoude geweeft 
zyn, ’t gene ook door Menfo (1) 
Alting fchynt gelooft te worden, 
zoo acht ik het de moeite waardig om 
uyt de echte Schriften der oudheyd, 

en dat zoo kort als immer doenlyk is, 
“gan: te toonen, welke Landen en 
Piaatfen eygentlyk onder het thans aan 
de Salers afgeftaane TaxANDrIA be- 
hoord hebben. Om dit in eene be- 
__quaame orde te doen zal ik van Hee- 
‘pina (z) nu Herpe by Ravefteyn be- 
_ginnen, vanwaar het zich opwaart 

door de geheele Peelt (3), toen Pe- 
LATI 


PREPEREREEPPEEREEPEEEEGEEED 


(1) Defcrips. agri Ba- 
tavi tom. [. fol. 122. Quod 


autermm Amm. Marcelli- 


nus per Taxandriam in- 
nuerit Zelandorum regi- 
onem „ Cluverio noftro 
… Eredere malim, quam 
ambitiofius inquirere: 
(2) Chron, Gotrwicens. 


hd 


lib. IV. fol, 796. Herer 
NA in d. trad. Laurish, 
nunc Berpen in Dominio 
Ravefteinenfi. 

(3) Ibidem. PeLarr in 
pago Debfandara cum 
Martfelde in d. tradir. 
Laurish, hodie die Peel. 


Kal 


\ 


van HOLLAND. IL Dee. 55 


LATt genaamd , langs Ham (1), nù 
Hamme by Taxanderlo , naar dat 
TAXANDrIA aldus genaamd, uytítrek- 
tE: vanwaar des zelfs andere gren- 
{en zich nederwaart lange Edigbem en 
Norderwyk by de Stad Lier , toen 
(2) EpiNGEHeM, en NortuRevrc 
genaamd , en zoo voorts langs „Alfen 
by Breda , onder den naam van (3) 


Aurnerm eertyds bekend, tot Huur 
‘ SELE 


(1) Chron. Gottwicens. 
lib. zv fol. 796. Hau 
villa in pago Campanie 
in d. vita S. Trudonis. 
Hodie Hamme in Cam- 
‚pania Leodienfi prope 
Peffènderloo , quam vil- 
fam Valefius Ì. c. p. 123, 
erronei pro Ham ver- 
fus Aloft accepit. 

(2) Charta Otbonis 11. 
émp. edic, a Mireo in de- 
nat. Beigic. cap. XIV. fel, 
345 & in pago Tessam- 
prim NortnmEvsc & Er 
DINGEEM cum ecclefiis & 
emnibus adjacentiia 


(3) Charta Ovbonis 1. im- 
perat. edit. a Mireg in notf. 
tia Eccl.Belgic. cap. XXIV. 
fol. 6s4. Hereditas S, 
Gertrudis fita in pago 
TESSANDRIA fuper fluvio 
STRUONA in villa, que 
dicitur Beacom, cum in- 


‘tegritate fua illic afpici. 


ente. 

(4) Charts Aengelberti 
edita a Martene in Collet. 
nova veter. fcrips. som. 1. 
fol. 16. In pago Taxam- 
DRI :n loco nuncupato 
ALFBEIM,. 


D 4 


86 _Aloude REGEERINGWYS 


SELE (1) nu Heusden op de Maas we- 
der uytftrekkende, dus door dien (2) 
ftroom en âe Waal van het toengjenaam- 
de Nederfaxenland, ’t gene thans 
Holland genaamd wordt , aan dien 
kant alleen gefcheyden wierde. En 
zekerlyk! dat de tegenwoordige Ba- 
ronni van Breda een gedeelte van het 
oud ‘Taxandrië geweeft is, kan alleen 
genoeg uyt het zoo even gemelde 
Dorp Alfen, by Breda, beweezen 
worden; mids verfcheydene goederen 
omtrent ‘het zelve door eenen Acn- 
gelbert, in ’ vyftiende jaar der re- 
| gee 


LUPI GER 


(1x) Cbron. Gottwicens. 
kb.IV. fol. 796. Huuse- 
LE fuper Fruvro Mosa, 
Ín d. tradit. Laurish. re- 
cenfetur etiam ín pago 
Teftrabanti forte Heusden. 

(2) Annal. Metens ad 
ann. 687. Pipinus filius 
Anfigicilf , _nobiliffimi 
quondam FrancorumPrin- 
<ipis fufcepit principa- 


tum Orientalfum Fran- 
corum : Crat ei gloriofa 
genetrix .………. filia Pipi- 
ni precellentiffimi quon- 
dam principis. qui popu- 
Jum inter Carbonariam 
filvam & Mosam fiuvium 
& u{que ad Farsonum Fr- 
NES , Vaftis limieibus ha- 
bitantem , juftis legibus 
gubernabat. 


ú 


A) 


wan HOLLAND. T. Deer. 57 


‘geeringe van den Ooftfrankifchen Ko- 
ning Childebert, als in Zzxandrië ge 
legen, aan den Uytrechtfchen Aarts- 
biffchop Willebrord gefchonken en 
door dien weer. by (1) zynen uyter- 
ften wil aan de door hem geftichte 
Abtdy van-Epternach gemaakt zyn. 
Welke de zelven federt by verruyling 
aan de Abtdy van Tongerlo , onder ’t 
betaalen van eene jaarlykfche Syns, 
heeft afgeftaan : zulks die daarom als- 
nog aan dat in Taxandrië leggende 
Kloofter (2) in-eygendom toebehoo- 
ren. Uyt deeze gedaane befchryvinge 
zoo der eene als andere Taxandrifche 
grenzen blykt , waarom men niet al- 

| leen 





(1) Teflon. Willib, edit. 
a Mireo in Codic, donat. 
piar. tom. 1. fol. 12. Item 
quod Engelbertus mihi 
condonabat vel tradebat 
villam, que vocatur Ar- 
PHEIM, in ipfo pago Ta- 
XANDRINO. 

(2) Mirei note in cod. 
donat, piar. fol. 12, Ho- 


rum trium pofteriorum 
vicorum (Pieplo, Alpbeim, 
€” Diosna } ecclefias 
parochiales hodie pos- 
fidet Tongerloënfis Ab- 
batia ord. premontftraten- 
fis & folvit eatenus quo- 
tannis cenfum Abbatia 
Epternacenfi. 


D's 


38 Ahoude REGEERINGW YS 


leen Empel by Creveceur, mitsgaders 
. Orten (1), Rosmalen (2) en Poppel 
(3) by ’s Hertogenbofch , maar die 
Stad zelve (4) onder den naam van 
Boscus Ducis , en als in Taxandrië 
gelegen gemeld vindt. Op derivier de 
Dommel , welke oudtyds Durmare 
genaamd , en boven ’s Hertogenbofch in 
de Dieft valt worden, voords nog in 
de oude Schriften als Taxandrifche 


Plaatfen Leverzaus (5), HarsLâos (6), 
. Wa« 


PIEERREEREERREEER GREELREREEEL 





(1) Chron. Gostwicens. 
Bib. rv fol. 796. Onti- 
NON, OrrTina cum Em- 
vELE Ín d. trad. Laurish. 
hodie Orten prope Hert- 
zogen Caftrum. Vide He- 
dam de Epifc. Tfajeft. 

(2) Ibidem RosMmaLLA 
in „bo TESSANDRIE 
jn d. trad. Laurish. hodie 
Rosmalen prope HemTzo- 
GENBOSCH. 

(3) Ibidem Valefius 1. c. 
hodie Poppel inter Heren- 
zals & Hertzogenbofch. 

Ca) Tbidem Boscus 


Ducis, Silva ducis. hodie 
HerTzZoeeENzBOsd ad fiuwi- 
um DuTHMOLAM vulgo 
Dommel. , 

(5) Charta Ansbaldi presb. 
edsta a Martene în colle. 
neva veter. foript. tom. Î. 
fol. 19. In pago TAXAN- 
DRIE loco LEverraus (u- 
per fluvio DuTMALE. 

(6) Cbarta Aengebald. e- 
dita a Martene veter fcript. 
collelt. nova tom. 1. fol, 14. 
Tibi dono in loco Hars- 
Laos in pago TAXANDRIE 
fuper fluvio DUDMAL. 





â 


wan HOLLAND. I. Deer. 59 
W ADERLO (1), en WApaApocH (2) 
gevonden , wier twee laatften thans 
Waerle en Witrik genaamd zyn. By 
„welken eyndelyk nog ANecrisa (3), 
ARPENNIA (4) > BABENsCHOT (5) nu 
Bôefchot , Busrorn (6) thans Bos- 


fefloot genaamd , 


HaroLre (7), 


Erez- 


GREEP EERE PEEREEEE ED 


(1) Carta Aengebald. e- 
ditaa Martene veter. fcript. 
coll- nova tom. 1. fol. 14. 
Trado tibi Willibrordo 
Epifcopo tefram in loco 
in villa nuncupata Wa- 
DERLO faper fluvium Dur- 
MALA. 

(2) Tefbam. Willib. in 
Mirei cod. donat. piar. tors. 
IL fol. 35 Ansbaldus mi: 
hí condenabat vel tradi- 
dit villam, que vocatur 
WADRADOCH in pago Taá- 
XANDRIE * fuper fluvio 
DuTHMALE: 

(3; Chronic. Gottwicenf. 
fol. 195. ANncrisa in pa- 


go Taxandrie five Tes- 


terbanto. in tradition: 
“Laurisham : 


(4)\Ibidem ARPENNIA 
villa ín pago Taxandria. 
Eginhard. de tranflat. SS. 
Petri & Marcell. lib. IV, 
cap. 18. apud Valef 1.c. 

(s) Teflam. Willib. in 
Mirei Cod. dauat. piar. tom. 
Ll fol, 35. Tradebat om- 
nem portionem fuam in 
villa BABANSCHOT in pa- 
go TAXANDRI&. 

(6, 1bidem. Ansbaldus 
mihi condonabat vel tra- 
debat omnem portionem 
fuam in villa BusLorn in 
paga TaxaNDRIZ. 

(7) Chrenic Gottwicens. 
dib. rv fol. 796. Harar- 
LE cum Empele in d. tra: 
dit, Laurish. 


6o ‘Aloude REGEERINGWYS 


EnrsLocH (1), HINERSLOTEN (2); 
Hoccascaurr (3), HirvARIBECA (4) 
thans Hilwerenbeek ‚ aan de rivier de 
Huler , Marrrerpe (5) zynde Mee- 
refeld, by Eyudhove , Osrrvar, mis- 
fchien Ofterlo en Dresne (6) nu Dieze 


konnen gevoegd worden. Zulks het ver- 


blyf deezer Salifche Franken in dit be- 
{chreeve Taxandrië daarom niet zonder 
rede den voet gegeeven heeft, dat als- 


nog zoo tuffchen Halen en Herk, als 


om- 





(1) Cbarta Aengeïvers 
edita a Martene in Colleà. 
nova tom, 1. fol. 19. hoc 
eft in pago TAXANDRIE 
in loco ErgsLOCH. 

(a) Teflam, Willib. in 
Mirei Cod, donat. piar. tom. 
1. fol. 35. Villa que vo- 
catur HINESLOTEN in pa- 
go TAXANDRIE. 

(3) Charta Bertilindis 


…_ edita a Martene in Colieë. 


nova tom. 1. fol. 17. Dans 
tibi in pago TAXANDRENSI 
loco HOCCASCAUTE. 

(4) Chron. Getswicens. 
lib. Iv. fol. 796. Hiuwa- 


RIBRCA in pago TAxaAN- 
DRIE. Vargs. & Paullini. 
Hodie Hilverenbeek ad 
fluvium Digonam ( abn 
der wulbec ) haud pro- 
cul ab urbe Eyndhoven. 

(5) Chron, Gotswicens. 
lib. EV. fol. 796. Pelati 
in pago DeBsSANDARA cum 
Meartre.pe in diëis tras 
dit, Laurish. 

(6) Charta Ansbalds 
presb. edita a Martene in 
coll. nova veter. fcript. tom. 
tom. 1. fol. 19. In pago 
Taxandria loco Dizexa. 


wan HOLLAND. 1. Deer. 6órt 


omtrent Haflelt verfcheydene velden 
‚gevonden worden , welken naar het 
aldaar geweeze ryk dier oude Fran- 
fche inwoonders alsnog VRANKRYK (1) 
genaamd zyn. Even gelyk om de 
zelfde rede omtrent de rivier de De- 
mer verfcheydene Broeklanden , on- 
der dien van FRANscH Broek En el- 
ders zoo de SEELBEMDEN als zeekere 
Heerlykheyd Szerneim , dat zyn de 
BEEMDEN in ’t HEIM der SaLERS, ze- 


vonden worden, ‚ 


Dit 





Fraxcica, Sub territorio 
nunc Lumpnenfí Paroe- 
cia tamen Hercana, fi- 


(z) Manzselië Hift. Los- 
‚ Jenfis pag. 6. Nam inter 
Halen & Hercam eft mag- 


nus campus VRANCKRYCK , 
& circaHaffeletum ora eft, 
cuietiam nomen VRANCK- 
RYCK eft nomen; interque 
hec ad fluvium Tameram 
pascua, inter iftum Tame- 
ram & Emilarium de 
Laeck jacentia, vocantur 

het FRANSRROEK, PAscuA 


ve Capellania Schulenfi & 
infra fequuntur de Saer- 
BEMDEN, PRATA SALICA. 
Inter Hercam & Lump- 
nam fub decimacione Her- 
cana. Poft qus deinde 
fequitur vicus SELEREIM, 
quod eft SaLrorum Do- 
MIGILIUM. 


6: Aloude REGEERINGWYS 
Dit aldus door de Salers bewoond 
wordende. Taxandrie wierdt in wer 
fcheydene Gewelten of Rechtsgebie- 
den , by die oude volken toen onder 
den Duytfchen naam van Hr yMeEN 
bekend, onderfcheydelyk verdeeld. En 
zekerlyk ! dat het woord Hevum 
niet alleen by de Salers in die terfte 
tyden reeds is bekend geweeft, maar 
zelf een zeker Geweft of Rechtsgebied . 
by de zelven betekend heeft, kan uyt 
het: gene Klovis , eeffte Chriften Ko- 
ning der Franken gezegd heeft, wor- 
den afgemeeten; want aan Remigius, 
Biffchop van Ryms, twee Dorpen , in 
erkentenis, dat hy door den zelven ge- 
doopt was; afltaande, noemde hy dat 
afgeftaane Geweft in. zyne (1) moe- 
derlyke;, dat is, Duytfche taale BISCO- 
| _FESHEIM, 
GELRE 
A Mtek dein vl, gen Le 


donaî. piar.'fól. 2. Cum tisemâtis fonte fufceptus, 
- amore 


gan HOLLAND. L Deer. 63 


FESHEIM ; zoo als ons die Kerkvoogd 
zelf in zynen achtergelaaten uyterften 


wil verzekert. En waarom anders? 


dan om dat deeze afgeftaane Landen 
nueen Herm, Geweft of Rechtsge- 
bied , aan den BisscHor voordaaa 
onderhoorig , geworden waaren. Hier- 
om zegt men ook alsnog in onze he- 
dendaagfche taale uyrnrvmscH , van 
‚tulke zaaken fpreekende > welke van 
buyten het Heym dat ís vreemd en 
van buyten hee Land herkomftig zyn. 
Ja het is van dit als toen by de Sa» 
lers in gebruyk zynde woord Harum, 
dat de by ans zoo zeer bekende naam 
van HEYMmRAADEN , dat zyn de Hoofd- 
rechters van een zoodaanig Hreyum, 
even gelyk ook dat van HerMmraaps 
scuaPp van Delftland, van Ryns 
land » van Schieland enz. gewislyk 

her- 


BLAIRAL III EARLI 0ES 


gmore.nomíinis mei Bis- catie, mihi tradidit, 
COFESHEIM fa lingua vo- 


Dd 


64 _Aloude REGEERINGW YS 


herkomftig zyn; welken, gelyk ieder 
weet „. het.hooge Rechtgebied dier on- 
derfcheydene Landen betekenen. 


_ Van zoodaanige HevMEN of Recht- 
gebieden,welken, gelyk uyt het reeds ge- 
melde blykt, onder de Salers voorheen in 
Taxandrië gevonden wierden verdient 
‚ dat van SALEHAIM , BopocHarm en 
WincHaim , onze byzondere opmer- 
king» om dat de zelven alsnog onder 
de naamen van SEELHEYM, Bopers- 
HEYM en WyNGHEN tot op den huy. 
digen dag zoo in als omtrent dien 
oord gevonden worden: ter oorzaake 
in die drie gemelde (1) Heymen, by 

E het 
GEREED 


(1) Sigeb. Gemblacenf. gaft. In villis Germanie 


Chron. ad ann. 422. Fran. 
ci uti coeperunt legibus, 
& legem Salicam diétave- 
runt per quatuor gentis 
fue Proceres eleêtos de 
pluribus , his appellatos 
pominibus, Ufogaft, Bo- 
fogaft, Salagaft , Widie 


SALEHAIM , BODOCHAIM » 
WiINGHAIM, hi quatuor 
Proceres per tres mallos 
caufarum origines conve- 
nientes folicite traétantes, 
de fingulfs difcutiendo , fi- 
cut lex Salica declarat, 
judicare decreverunt. 


\ 


van HOLLAND. 1D: 65 


hèt aldaar houden van drie onderfehey- 
den rechtsdagen , volgens de Latyníche 
taale der middeleeuwe onder dien van 
MarrLus (1) bekend ‚, de federt zoo 
zeer befaamd gewordene Salifche wet- 
‘ten , door vier daartoe aangeftelde 
Hoofdrechters , welken om zulks te 
doen uyt meer anderen verkoozen waa- 
ren, te weeten : Ufogaft , Bofogaft , 
Salagaft en Widigaft , zyn ontwor- 
pen. : Loren. 


‚Wat de overige voorheen in ver- 
bond getreedene en federt met de 
woon langs den Ryn gebleevene Fran- « 
ken aanbelangt , die zyn, om hen 

van 





(2) Capit. Lud. Pii ad 
ann. 815. cap. 2. Ipfi ve- 
ro pro majoribus caufis, 
ficut unt homicidia, rap- 
tus, incendia, depreda: 
tiones, membrorum am- 
‘putationes, furta , latrocf- 
nia, alienarum rerum in- 


vafiones & undecunque 
a vicino fuo aut crimina- 
liter aut civiliter fuerit 
‘accafatus & ad placitum 
venire julius, ad Comi- 
tis {ui Marrum omnimoe 
dis venire non recufent. 


E 





66 Aloude REGEERINGW YS 


van de twee reeds befchreevenen te 
beter te onderfcheyden , federt in ’ 
byzonder RUPUARIEN , ‘dat is zoo 
veel als BOORDZATEN , genaamd 
geworden. Ter oorzaake, zy van de 
Meyn af tot (1) Thiel, en dus zelf 
beneden Nieumeege toe, den soonp 
van den Ryn-met de woon BEZATEN. 
Onaangezien deeze. Ripuarifche Fran- 
ken, gelyk uyt het reeds gemelde 
blykt „ alle (2) Duytfchers van her- 





komí{t 

Brrr 
(1) Hift. de bello Saxo- Tendit, & Exrrrmos 
nic. Kb, UI. vl. zoo. Rrentr percurmere Fi- 


NES 
Rirgras habitant urbes Acceierat. 
TriLEN NUMAGUM= 
que, (2) Procop. de bello Gotb. 
Extremos regni fines; Jb. IT. Rhenus in Ocean 
ubi bella moventur num evolvitur. Hic funt 
_ Semper, & hoftili eru- paludes ubi quondam ha- 
__ defcitfanguineterra. bitarunt Germani, quíi 
Dúnc Frâaci appellan- 
GuneBerus Ligurino lib. tur. 
VL ví. 461. … … Agatbias kb. 1. Sunt 
Franci ftalis accols & 
Hisbenecômpofltis Rie contermini ditti Germa- 
_ vuaRiA Celâr ih Ag- ui. 
ta Ammian, Marcell, Hij 


wan HOLLAND. I. Deet; 67 


koraft waaren, en des aan den eenen 
kant gezamentlyk de zelfde gebruy- 
ken en gewoonten hadden , welken 
mea, door Tacitus de zeden der Duyt- 
{chers befchryvenden in zyne onnaavol. 
gelyke Schriften zoo omftandig ge- 
meld vindt, zoo hadden nogthans dee- 
ze Ripuarifche Franken aan den ande- 
ren kant hunne byzondere Volksrech- 
ten , onder den naam van RIPUA- 
RISCHE WETTEN alsnog bekend; 
en over welken, hoewel men niet weet 
in welke tyden de zelven eygenlyk 
gemaakt zyn, verfcheydene (1) Ge 
leerden „ even gelyk ook over die der 
Salers , zoonu zoodan hunne onder- 
fcheydene aanteekeningen hebben in’ 

licht 


Hb. jy. Petit primo om- fol, Francofurti 1613. - 
pium Francos, eos vide- S. Baluzií Capitul. Re- 





licet , quos confuetudo gm, Perik cam notis 
lios appellavit. Fr. i, F. Sirmondì, 
“ aen Hieron. Bignoni s 


. gnonië 
( F. Lindenbrog Co Balufië in fol. Von, Il, Pae 
dez legum antùyuerum, EN 1677. 


ed 


B Monde REGEËRINGW YS 


licht gegeeven. \ Hoewel de meefte diet. 
Frankefche Volken, ingevolge deezer 
gedaane befchryving als op den grond 
en. onder het ryksgebied der: Romey- 
nen; met toeftemminge dier Volken; 
in Gallië woonachtig waáren; zoo hadt 
nogthans ieder Volk, ter oorzaake de 
ryksverdeeling onder de achtergelaa- 
tene Zoonen van den Overleeden 
__Vorft zoo toen als lang daarnaa fteeds 
plaats hadt, zynen eygen en afzon- 
derlyken Vorft: aan ieder van welker 
zy » als onder hen het hooge Krygs- ent 
Rechtsgebied voerende, naar dat veel 
KONNENDE vermoogen, daarom den 
naam van KONINGEN gaven. Welt 
ke rang nogthans te die tyden geens: 
zins verhinderde dat de Koningen 
niet alleen bevel. voerden over. de 
Romeyafche (1) benden, maar zelf 
Hop: 


£ 
40 ‘ » LJ A ‘ ‘ > s ‘ LJ) ' k| ‚ . A hd ak 





re Epiftol. Remigit ad magnus ad nos pervenit 
Clodoveum Regem. Rumor ADMINISTEATIONEM, Vo 
". ecun- 


wan HOLLAND, I. Deer. 69 


Hopluyden (1) over de Lyfichutben- 
den der Keyzeren waaren. Een zooe 
daanig Koning der Salers was (2) Klo- 
dio, welke in het jaar vierhònderd426. 
zesentwintig op den troon geftegen 
pynde, zyne woonfteede te (3) Dis- 
PARGUM in TAXANDRIA hieldt: ’t gene 
omtrent Tongere gelegen was, en ten 
zuyden ‘van het welke de Romeynen 
(4) tot de Loire toe woonden. Welk 
Dise 


venserentenornereserdesedend 


at in Francia. 
(3) Ruinart. in netis ad 


fecundum Rer Berrice dius re 


fufcepitfe. Non eft no- 


vufn ut coeperis effe fi- 
Cut PARENTES tui SEMPER 
FUERUNT. 


(1). Sid. epift. VI. libri 
s. Namque confirmat Ma- 
GISTRO MriLiTuM CHIL- 
PERICO VICTORIOSISSIMO 
viro. 

Gregor. Turon. de vitis 
Patrum cap. 1. _Lupici- 
“pus autem jam fenex ac- 
cefit ad Crirrenicum Re- 
Sm , qui tunc Burgun- 
diz preerat. 


- (a) Prof. Chren. Clo- 


Gregor. Turon. pag. Gr. 
Tranfafto Rhepo Taxus- 
GIAM transmeafle ... . 
apud Dispargum caftrom 
quod eft in termino Tor- 
GRORUM. 

(4) Greg. Turon. Hift. 
lib. il. ca. 9. Quod eft 
in Thor Betere ( Ton- 
grorum ). In his autem 
partibus, id eft ad mere- 
dionalem plagam „ habi- 
tabant Romani ufque Lie 
gerim fluvtum. Ultra Lie 
gerim vero Gothi domi- 
nabanture . 


E 3 


vo _Aloude REGEERINGW YS 
Dispargum, ik achtte, dat op eenen 
BERG [dien de Hoogduytfchen alsnog 
door het woord van PARG uytdruk- 
ken]binnen de {edert daar rondom ge- 
bouwde Stad DIEST zal gelegen heb- 
ben; mids die Stad en Berg omtrent 
Tongere in Taxandrië legt. Zulks 
Dres- of Disvare nu eygentlyk der 
parG of Berg van Driest zoude be- 
tekenen; op welken Berg en de grond. 
flagen van dat overoud verblyf Prins 
Philips van Oranje , Zoon van Wil- 
lem den I. Prins van Oranje , de grond- 
flagen tot het bouwen van een nieuw 
Vorftlyk hof, om de aangenaamheyd 
der plaatfe, heeft beginnen te leggen. 
‚ Hoe ’t zy, dees Klodio maakte zich 
445.in hct zeventiende jaar zyner regee- 


ringe van twee zeer aanzienlyke grens. 
p ‚ fte- 


van HOLLAND. L Deen. 25 
fieden van Gallië, te weeten: Doot- 
nik (rt) en Kameryk (2) meefter, en 
behieldt de zelven , onaangezien aant 
zyne benden , dit behaalde voordeel 
willende voortzetten , een zeer aan- 
merkelyke nederlaag (3) door de 
Romeynea omtrent Atrecht wierdt 
toegebragt. Mids die , benard door 
den op nieuw begonnen: oorlog met 
de in Gallië geplaatfte Weftgothen , 
voordeeliger oordeelden de beftiering, 
dier twee Steden, dan wel de tot 
nogtoe genoote hulp der in het Ryk 


| 8e 


(1) Gefta Franc. cap.5. rit, civitatem appreben- 
Chlodio Carbonariamfyl. dit. 
vam ingreffus TORNACEN- (3) Sydon pameg yr. Mae 
seM urbem obtinuit, jorani. of. 212. 

(2) Gregor. Turon. Hifs. 
lib. II. cap. 19. Chlo- Pugnaftis pariter Fran- 
gio miffis fpeculatoribue eus „ qua Clojo pa.” 
ad urbem CAMERACUM tentes ’ 
perluftrata omnia, ipfs _Atrebseum campos pes” 
fecutus Romanos prote- vaferat. — 


E 4 


va _Mloude REGEERINGWYS 


geplaatfte Franken , tegen de aldaar 
Ontzaglyk gewordene Weftgothen te 
verkiezen. Invoege Klodio die twee 
Steden en derzelver afhangende Lan- 
den nevens gl zyne overige in Gal- 
lië bezetene Staaten by zyn overly- 
448.den [’t welk in *t jaar vierhonderd 
| achtenveertig voorviel] aan zyne Zoo- 
nen by fplitlinge , volgens de by de 
Franken in gebruyk zynde Ryksver- 
deeling onder de Zoonen, achter- 
het. Dus is de Stad Doornik nevens 
een gedeelte ván des overleedens Staa- 

ten aan Merovtus, en naa die negen 
jaaren laater overleeden was aan Chil- 
4s7.derik Zoon van den (1) gemelden 
Meroveus te beurt gevallen, Welke 

| | om 


PEAP EERE REREELE EEL 
(1) Gregor. Turon. lib. veum Regem fuiffe adfen 


mn. cap. 9. De Chlogio- ruit, cujus filius fuit Chile 
nis ftirpe quidem Mero. dericus. - 


„van HOLLAND.'I Deer. #3 


om zyne toomlooze ontugt (1) ftraks 
uyt dit hem te beurt gevalle aandeel 
verjaagd, doch vyf jaaren laater door 462- 
de tuffchenkomfte van den Romeyn- 
fchen Bevelhebber Agidius (2) her- 
fteld zynde , des uyt dankbaare erken- 
tenis federt altyd zyne wapenen by 
die der Romeynen zoo tegen de Weft- 
gothen, alstegen de in het thans genaam- 
de Holland woonende Nederfaxers, 
gevoegd heeft. 


Deeze volken, naa hen het verblyf 
in Holland door Juliaan voorheen was 
toe 


PEREEREREEEEE RER PERRE 


(1) Greg. Taron. lib. 
JL. cap. 12. Childerieus 
vero cum effet nimia in 
Luxuria diffolutus & reg- 
naret fuper Francorum 
gentem, coepit filias eo- 
rum ftuprofe detrahere. 
illique ob hoc indignan- 
tes de régno eum ejí- 
ciunt. 

(2) Greg. Turen. hib. If. 


cap. 12, Qui (Agidsus) 
E 


cum oëêtavo anno fuper 
eos regnaret, amicus il- 
le fidelis pacatis occulte 
Francis , nuntium ad Chil- 
dericum cum parte illa dí- 
vifi folidi, quam retinue- 
rat,remittit.Hle vero certa 
cognofcens indicia, quad 
a Francis defideratur, ipfis 
etiam rogantibus a Tho- 
ringia regreffus in reg- 
num fuum eft reftitutus- 


$ 


v4 _Aoude REGEERINGWYS 


toegeltaan (1), hadden zich, naa 
des zelfs vertrek, aan de gehoorzaam 
heyd des Romeynfchen Ryks ontrok- 
ken, en des, als zynde byzonderlyk 
in het bebouwen der zee met hunne 
ligte roeifcheepen ( 2} afgerecht, ge= 
duurende de vyfde eeuwe, niet alleen 
de geheele Noordzee geftadig beroofd „ 
en alle de kusten van het naaftgelege 
Gallië antruft, maar in * zelve, even 


als 





(z) Zie biervoore pag. 


37 
(a) Sidonius Jb. VIII. 
epift. 6. Conflanter affe- 
veravit nuper vos claffi- 
cum in claffe cecinitfe at. 
que inter officia nunc 
naute modo. militis Oce“ 
ani inerrare contra Saxo- 
num pandos Myoparones., 
uorum quot remiges vi- 
eris, totidem te cerne- 
re putes Archipiratas; ita 
fimul omnes imperant , 
patent, docent, difcunt 
latrocinari. Unde nunc 
etiam ut quam plurimum 
gaveas caufa fuccellit ma- 
zima monendi, Haftis eft 


ompi hofte trucutentior. 
Improvifus aggreditur „ 
previfus elabitur , (per- 
nit objeftos, fternit in 
cautos, fi fequatur inter= 
cipit, fi fugat evadit. Ad 
hoc exercent iflos pau- 
fragia, non terrent. Eft 
eis quedam cum pericu- 
tis pelagi non notitia fo- 
fum, fed familiarieas, 
Nam quoniam ipfà fi qua 
tempeftas eft; hinc (ecu- 
ros efficitt occupandos ; 
hinc profpici vetat occu- 
paturos, In medio fluc- 
tuum fcoputorumque con- 
fragoforum, fpe (uperven- 
tus leti periclitantur, 


Ì 


van HOLLAND, L De  %3% 


ls door de Noordmannen naamaals 
hiet te land in de negende eeuwe ge 
{chied is» zoont alsdan zeer onvoor. 
zienfche invallen gedaan , en zich al. 
dus eenen zoodaanigen roemryken 
naam by alle omgelegene volkeft 
Verworven; dat ry» gelyk wy hiere 
voore (1) reeds gemeld hebben, op 
N verzoek det inwooners van Britan= 
je, in ’t jaar vierhonderd negenen= 
veertig, voor de eerfteraal derwaart 
overftaken , en vervolgens omtrent 
veertien jaaren laater ook met de Wefte 
gothen in Gallië een verbond aangon- 
gen, om hunne nu zoo zeer ontzag: 
dyk gewordene wapenen op de zelfde 
Wyze, ten onderftand dier volken , 
zoo tegen de nog geduchte magt der 
Romeynen, onder den Hoofdbevelheb= 
ber Egidius, als der met hem fteeds 

vor. 


(1) die bier Veere Pag. AO. 


74 _Aloude REGEERINGWYS 


verknocht zynde Salers onder Childe- 
rik, naar dien oord te wenden. En 


waarom dan ook zeer veele Neder 


463 


faxers uyt Holland , onder het beleyd 
van hunnen Koning Adovacrius, zich 
te fcheep in % jaar vierhonderd drie- 
‘nzestig naar de Loire begaven. Zulks 
Agidius de gemelde afgevallene (1) 
Weftgothen , eer die zich met de aan- 
gelande Nederfaxers konden vereeni- 
gen, nog in het zelfde jaar omtrent 


(2) Orleans, met hulpe der Salifche 


benden onder de aanvoering van Ko- 


ning (3). Childerik , op het 1yf viel 
en 


dd 


(z) Idatii Chron. ad ann. ad ann. 463. Bafilio & 
463. Adverfus Mgidium Bibiano confulibus pugna 
Comitem utriufque mili- faêta eft inter Mgidium 
‚tie virum, ut fama com- & Gothos inter Ligere & 
mendat, Deo bonis ope- Legericino juxta Aurelia- 
ribuscomplacenteminÂr- nís, ibique interfeêtus eft 
moricana Provincia Fre- Fredericus Rex Gotho- 
dericus Frater Theodori- rum. 
ti Regis infurgens cum __ (3) Gregor. Turon. lib. II, 
his, cum quibus fuerat, cap. 18. Igitur Childericus 
fuperatus occiditur. Aurelianis pugnas egit. 

(2) Mar. Avent, Chron. 


van HOLLAND. I. Deer: 93%® 


en geheel uyt het veld floeg. Groote- 
ren roem dan voordeel, wierdt uyt de 
zelve behaald; ter oorzaake de gemel- 
de Agidius in het volgende jaar ver-464; 
moord in zyn bed (1) gevonden wierdt, 
en Koning Childerik daardoor was 
verhinderd geworden om zyne zeeg- 
haftige wapenen, zoo als hy te doen 
vermeend hadt , tegen de in de Loire 
geland zynde Nederfaxers te wen- 
den. Des: wierdt ‘er een verdrag 
met die ontzaglyke volken getroffen, 
uyt krachte van ’t welke Adovacrius, 
op de gedaane belofte van hem eene 
aanzienlyke fomme gelds te zullen 
verfchaffen , zich met zyne Neder- 
faxifche benden naar Holland te rug 
begaf: naa vooraf aan den zelven ter 
verzekeringe van de betaalinge dier 
beloof- 


Dat ‚ 0 VA RTM 00 0 4040 40 4640 20 





(1) Idstii Chron.ad ann, Gothi regiones invadunt, 
- 464- ZEgidius moritur, quas Romano nomini 
alii dicunt infidiis , alii tuebatur, 

Yeneno , quo definente 


„4®® dlosde REGEERINGWYS 


beloofde gelden, verfcheydene (a) 
Pandslieden.zoo uyt Angers als de an- 
dere naaftgelegene Steden waaren ter 


an hand gefteld. 


47L 


Dan het zy men federt verzuymd 
hadt aan dien vertrokken Saxifchen 
Vorft , om de geweldige verwarrin- 
gen der Romeyníche zaaken , die be- 
loofde gelden te betaalen, of wel 
dat die. zich desonaangezien op 
nieuws met de Weftgothen in vere 
bond begeeven hadt; het is zeker, 
dat Adovacrius in ’t jaar vierhon- 
derd eenenzeventig zich andermaal 
met eene. ontzaglyke krygsmagt , 


te fcheep naar de Loire vervoeg- 


de. Zulks Childerik , ter onderfteu- 

| nin. 
PELEPEEEEGEEPEERE REE EEG EED 
_(z) Gregor. Turon. Hit. nomine. o defiunâo 
kib, IL. cap. 18. Mortuus Odoacrlus de Andegavis 


eft autem Egidius, & & aliis locis obfides ac- 
reliquit flium Syagrium cepis. * 


‘wan HOLLAND. IL. Dee. 9e 


ninge van de belangen der Romeynen, 
_ zich wederom aan ’t hoofd zyner ben- 
den naar Angers in optogt begaf, op 
de tyding dat de aan (1) de Loire 
gelande Nederfaxers , onder ’t beleyd 
van hunnen Koning Adovacrius (2 
toeftel maakten, om zich van zoo aan- 
zienlyke ftadt meefter te maaken, 
Dan mids Childerik , om de zelve 
te behouden , eenen dag te laat 
kwam, wendde hy het zoo met zyne 
eyge Salifche, als de onder zyn bevel 
ftaande Romeynfche benden naar de 
Eylanden der Nederfäxers van het 
thans genaamde Holland, [’t gene tet 
oorzaake zich de Nederfäxers van het 
zelve Meelter gemaakt hadden , zoo 


als. 


(1) Gregor. Turon,. Hifk, niente vero Adovacria 
lib. 1. cap. 18. Adova-. Andegavis, Childericus 
crius cum Saxonibus Ap- rex fequenti die advenit, 
degavum. venit. interemptoque Paulo Ca. 

(2) Gregor. Tro. Hib. mite, (Adovaeriue) civita- 
U, cap. 18 19. Ve tem obtinui. 


“6 __Aloude REGEERINGW YS 


als wy in het voorgaande Hoodftuk 
gemeld (r) hebben , toen Neder 
faxenland genaamd (2) wierdt. En 
welke thans aldaar woonende Saxers;, 
ter omderfteuninge van hunne Saxis 
fche Landgenooten ; welken onder 
hunnen Koning Adovacrius in de Loire 
gekoomen zynde, zich van Angers 
meefters gemaakt hadden, nevens de 
Sclaaven, welken te Vlaardinge woon- 
den , de wapenen gezamentlyk opvat- 
tedenendeop den Romeynfchen grond 
geplaatfte Salers in ’ naaftgelege Ta- 
xandrië aantaften , om dus eene af: 
wending ten voordeele der aan de Loire 
zynde Weftgothen en Saxers hunne 
Landgenooten te maaken. Wat ook 
van dit laatfte zy, het is zeker, dat 

( de 





A 3) Zie bier voort Pag. og Maer) Zee ude Hys 


Asten / 
“%a) K Koln» vf. 136. sn die De eu beten Nesna 
We landen die gelagen 


wan HOLLAND. IE Deet, 77 


de in het thans genaamde Holland 
woonende Saxers en Sclaaven , welke 
laatften wy gezien hebben dat een 
gedeelte der Weftgothen waaren , 
door de Romeynen en (1) Salifche 
Franken eensdeels verflaagen, anders- 
deels gevangen ‚, hunne eylanden in ’ 
geheel verwoeft, en die weder , mids 
de inwooners daardoor tet het uyter- 
fte gebragt waaren, aldus aan het 
Ryksgebied der Salers ; ter flinkerzy- 
de des Ryns tot de Noordzee toe , 
zyn onderworpen geworden, Invoege 
nu die ftrroom het gebied der Franken 
van (2) dat der over den Ryn woo- 

nen-, 
ditte hdd ech ed ed dd dd 


(1) Gregor. Turon. Hi . & sunverse sunt. 

bib. IT. cap. 19. His ita (2) Procop. de bello Goth. 
geftis inter Saxones& Ro- Jb. IV. pag. 467. VARNt 
manos bellum geftumeft: transdanubianus populus 
fedSaxones terga verten- pertingit ad Oceani fep- 
tes multos ‘de (uis, Ro- tentrionalia » & amnem 
manis infequentibus, gla- Rhenum; qui ipfos a Fran. 
dio reliquërunt. Insuum cis aliisqoe fedes Francis 
KORUM CUM MULTO PO- vicinas habentibus nati- 
PULO & FRANCIS CAPTS onlbus fecludit, 


58 Mondt REGEERINGWYS 


dende Warners fcheyde ; welken, 
gelyk wy in ’t eerfte (1) Hoofdftuk 
beweezen hebben , zich ten tyde vaa 
Juliaan omtrent het daarom genaam- 
de Warmond en het reviertje de War 
met de woon geplaatft hadden. Chil- 
derik , aldus zyn ryksgebied langs doe- 
zer uytwateringé van den Nederryn 
vergroet , en by het maaken van den 
Vreede met Adovacrius (2) in ’t bee 
zit van ’t zelve gehandhaafd hebben- 
4S1.de , overleedt in het jaar Vierhonderd 
eenentachtig, en wierdt zyn lyk buy- 
ten Doornik , ’t gene hy van zynen 
Vader Merovéus geërfd, en alwaar hy 
federt zyn hof gehouden hadt, volgens 
het gebruyk der Romeynen , als op 
“wier grond zyn Ryk gelegen was, bee 
graaven. Mids zulks in de Steden te 
doen, 


PRRP EERE PEER GRE RE de 


(1) Zie bier voere pag. IÌ. cap. 19. Adovacrlus 
28, cum Childerico foedus 
(2) Gr. Zuren. Hifd, lib, imiit. . 


Ed 


vas HOLLAND. L Deer. 79 


doen, eerft al door de Wet (1) der XIF, 
tafelen, en daarnaa door Keyzer (2) 
- Hadrianus op zeer zwaare geldboete, 
en eyndelyk door (3) Diokletianus 
en Maximiniaaus was verbooden ge- 
worden. En waarom het graf van 
deezen heydenfch geftorven Vorft in 
het vyfenvyftigfte jaar der voorgaan- 
de eeuwe nevens des zelfs wapenrus- 
ting, eenige goude Romeyníche geld” 
ftukken en meer andere zeldzaamhee 
den aldaar zyn ontdekt geworden. : 


_Klovis volgde , in den ouderdom 
van omtrent zestien jaaren en Hey: 


| dens 
EKEREN Aass 
(rz) Cicero de Legibus liunt, quam fifco inferrà 
U, r3. Hominem mor- jut 
tuum in urbe. ne fepelito (3) Le C. de velig. Et 
neve urito. Jumet. funer. Mortuorum 
(2) Lex 3. 6. 5. ff. de reliquias, ne fantum mu. 
Sepulchro viel. Divus Ha- nicipiorum jus polluatur, 
drianus poenam. {tatuit intracivitatem condi, jam 


- quadrnginta eureorum in pridem vetitum eft. 
Cos, qui in civitate fepe- | 


go’ dloude REGEERINGWYS 
dens even als (1) zyn Vader, den 
zelven zoo in ’t Bevelhebberfchap der- 
(2) Romeyníche benden in Gallië ; 
als in des zelfs achtergelaate Ryk: 
t gene zich, zoo als uyt het reeds ge- 
melde blykt, toen het thans genaamt- 
de Holland aan de flinkerzyde van den: 
by Katwyk in Zee vallenden Ryn ; 
de Landen van Breda, als een ge= 
deelte van Taxandrië zynde , en on- 
der ’t welk T'axanderloo omtrent Luy- 
kerland behoorde, en van daar weer 
tot Doornik.toe uytftrekte. Invoege 
dit Salifche ryk te die tydén zich aan 
den eenen kant door zynen Neef Rat 
nacha- 


DN 


(1) Greg. Turon. | Hit. 


Rumor magnus, ad nos 
lib. Il. cap. 27. His ita 


pervenit adminiftratio- 





geftis mortuo Childerico 
regnavit Clodoveus filius 
ejus pro eo. 

(2) ZEpiff. Remigii in 
coll. Ducb. tom. 1, fol, 849, 


nem vos (ecundum rel bel- 
lice fufcepitfe Non eft 
novum ut coeperis effe fi- 
cut parentes tui lemper 


‘fuerunt. 


id 


“pan HOLLAND. 1. Dee; 8t | 


nacharius Koning van Kameryk , en 
door Chararick Koning der Landen tus- 
{chen de Noordzee en de Schelde, en 
aan den anderen kant door ’t Ryk der 
Warners over den Ryn , dat der Ri- 
puariën langs dien ftroom, midsgaders : 
der Tongrifche Franken , en eynde- 
lyk door die Gallen bepaald vondt ;: 
welken het Romeynfche Ryk nog aan- 
kleevende , onder het bevel van Sya- 
grius Ronden. Dees was de Zoon 
van den voorgemelden Egidius, hielt 
zyn verblyf te Soillon, en wierdt door 
(1) Klovis in- het vyfde jaar van des486, 
zelfs regeeringe aangetaft, verflaagen 
en 





(1) Gregor. Turon. lib. 
II. cap. 27. Anno autem 
quinto regni ejus Syagri- 
vs Romanorum Rex, E- 
gidiì filles ad civitatem 
Sueffonas , quam quon- 
dam fupra memoratus E- 
gidius tenuerat, fedem ha- 
bebat. Super quem Chlo- 
doveus cum Ranachario 


parente fuo, quia & ipfe 
regnum tenebat, veniens 
campum pugue preparari 
difpofuit. Sed nec ille 
diftulit ac refiftere me= 


‚tuit. Itaque inter fe utris- 


que pugnantibus , Syagri- 
us elifum cernens exerci- 
tum, terga vertit. 


t 


82, Alaude REGEERINGWYS 
en omkoomende zyne onderhoorige 


491. Landen , even gelyk ook vyf jaaren 


laater die der (1) Tongerfche Fran- 
ken met het Salifche Ryk vereenigd. 


493 Klovis trouwde (2) federt met Clo= 


tildis , Broeders Dochter van Gunde- 
baud Koning der Bourgonjers; welke , 


als 


(1) Gregor. Turon. Hijs. 
Kb. IL, cap. 27. Multa de 
inde bella vi&toriafque fe- 
cit: nam decimo regni ful 
anno Thoringis ( Zbon- 

ris) bellum intulit, eos- 
Aemque fuis dietionibus 
fubjugavit. | 

NB. ®at biet THON- 


DRE 1’ ETABLISSEMENT DE 
za MONaRrcHiE FRANC. 
Dans Les GAULES TOM, 
Ï. PAG. 394. 

(2) Greg. Turan, Hijb. 
Jib. U. cap, 28, Poxro 


Chlodovechus dum lega- 
tionem in Burgundiem 
fepius mittit , Chrothe- 
childis pueíla reperirur a 
Legatis ejus. Qui cum 
eam vidiffent elegantem 
atque fapientem & cog- 
moviffent quod de regio 
effet genere , nnntiave- 
runt hec Chlodovecho 
Regi. Nec moratus ille 
ad Gondobadum Regem 
legationem dirigit eam fte 
bi in matrimio petens, 
quod ille recufare metu- 
ens, tradidit illam viris. 
Ilfique accipientes puel- 
lam , Regi velocius ree 
prefentant, qua vi(a Rex 
valde gavifus „ fuo eam 
conjugio fociavit. 


van HOLLAND IL Dau. 93 


als eene rechtgeloovige zynde, daar- 
om niet-ophielt van haaren Gemaal, 
mids die alsnog Heydenfch was, tot 
het aanvaarden van het alleen zalig- 
maakende Chriftengeloof, geftadig (1) 
aan te maanên. Zulks die, naa hy 
de Duytíchers by Zulpik , zynde eene 
plaats omtrent vier uuren van Keulen496. 
gelegen , met omkoming van hunnen 
Koning, onder het aanroepen van den 
God der Chriftenen , niet alleen ver- 
flaagen , maar zich voords nog van 
des zelfs (2) Staaten meefter gemaakt 
hadt, 


EN 


(1) Gregor. Turon. ifs. 
dib. IL cap. 30. Regina 
vero non ceffabat predi- 
care Regi ut Deum ve. 
rum cognofceret & ido- 
Ja negligeret , fed nullo 
modo ad hec credenda 
poterat commoveri, do- 
nec tandem aliquando 
bellum contra Alaman. 
Hos commoveretur . . , 
factum eft autem ut cen- 
fligente uwtroque exercitu 
vehementur caderentar 


atque exercitus Chlodos 
vechi valde ad interne 
cionem ruere cepit. Quod 
ifle videns elevatis ad coé+ 


‚lam oculis ecompunctue 


corde, commotus lacry.. 
mas ait, Jefu Chrifte &ct 
. « « Cumque heec dice- 
ret, Alamanni terga ver- 
tertes in fugam labi coé« 
perunt, ’ 
(2) Jbidem. Cumque 
Alamannì Regem fuum 
Cernerent intereempturma 


FE 2 Chio 


gy. Mloude REGEERINGWYS- 

hadt, ftraks daarop nog in *t zelfde 
jaar het Heydendom verzaakende zelf 
(1) gedoopt wierdt. ’t Gene (2) oor- 
zaak was dat zich alle de Recht- 
geloovige Geeftelyken het belang van 
dien Chriften geworden Vorft begun- 
ftigden en daarom alle de laatere 
‚Franfche Koningen EerrsrGEBOoO- 
RENE ZOONEN DER KERKE ge- 
naamd zyn. ‘ | ‚ 


Deeze zoo lang verhoopte geloofsver- 
andering gaf daarenboven nog den voet, 
dat 

PEPPERL ER 
Chlodovechi fe ditioni- 


bus ubdunt dicentes: ne 
amplius quelimus pereat 
populus, jam tui fumus, 
At ille, prohibito bello, 
coartoque populo, cum 
pace regreflus. 

(1) Gregor. Turon. Hijt, 
kb. U. cap. 31. Rex er- 
go prior popofcit fe a 
Pontifice baptizari: pro- 
cedit novus Conftantinus 
ad lavacrum delaturus le- 
pra veteris morbum, (or- 


dentefque maculas ge‘to- 
rum antiquoruin recenti 
latice delaturus. Cui in- 
grefo ad baptifmum, fance 
tus Dei fic infit ore facun- 
do &c. 

(2) Gregor. Turon. Hift, 
lib. IL. in prologo. Hanc 
(fidemCacbolicam) Chlodo- 
vechus rex confe{fus, ip- 
fos hereticos adjutario e. 
jus oppreffit, regnumque 
{uum per totas Gallias dl, 
latavit. . | 


wan HOLLAND. IL Deer, 


dat zich alle de langs de zee leggen- | 
de Armorifche geweften aan (1 ) Klo- 


vis, als nu met de zelven van een497. 


geloof zynde, onderwierpen. Wel 
ken , uyt vyf der zeventien Gallifche 
Provinciën beftaande , zich in. *t jaar 
vierhonderdentien , mids het ten val 
neygen des Romeynfchen Ryks in 
't Weften, het zelve waaren afgeval- 


len, en vervolgens zich tot eenen ey- 


gen 


PRE PEEEERRVEe 


(1) Procop. Malsr. lib. 
pr. belli Gotb. cap. 15. Ro- 
mani milites cum nec Ro- 
mam redire poffent, ne- 
que ad hoftcs Arianos dee 
‚ Cifcere vellent, fe ipfi cum 
fignis ac regione, quam 
ante Romanis fervabant, 
Armoricis & Germanis 
permi(erunt , motefque 
omnes patrios retinuere, 
quos eorum pofteri ad fe 
transmiffos adhuc rite fer- 
vant. | 

' Zofsm. Hift. lib. VI. 
Itaque Britanni fumptis 
armis , & quovis adito 
pre falute (ua difcrimine, 


civitates fuas ab immí- 
hnentibus barbaris libera- 
runt. Item totus tratus 
Armoricus, alieque Gal- 
loram Provincie Britan- 
nos imítate confimile fe 
modo liberârunt ,'ejettis 
Magiftratibus Romanis , 
& {ua quadam Republica 
conftituta pro_ arbitrio. 
Hec Britannie Celtica. 
rumque gentium defettio, 
quo tcmpore Conftantie 
nus ifte reguum ufurpa- 
bac accidit, cum ipfius 
in Imperio focordia moti 
barbari , hafce gra{latio- 
nes inftituifent. 


F 3 


5 


B6 Aloude REGEËRINGWYS 
gen Vryenftaat hadden opgerecht, om 
op die wyze deeze hunne landen te- 


gen de in ’t Ryk vallende barbaarfche 


‘volken, als van het rugfteunfel der 
Romeynen genoegzaam ontzet zynde;, 
des te beter te befchermen. 

J . 


Deeze aldus nog al toeneemende. 
moogendheyd van Klovis joeg zelf 
den Ooftgothen in Italië geene kley- 
ne vrees op ’t lyf , zoo draa men 
daarenboven gewaar wierdt, dat de 
Salifche Vorft zich gereed maakte om 
‘Alerik Koning der Weftgothen op het 
Iyf te vallen. Zulks Theoderik Ko- 
ning der Ooftgothen een plegtig Ge. 
zantfchap aan de toen in het thans ge- 
naamde Holland woonende Warners . 
zondt, ten eynde zy, even gelyk hun 
Koning Adovacrius, voorheen n (1), in 

de 
srrrrrnttenndenernnnenednende 


(xj) Zie hier woere Pag. 14 





wan HOLLAND. EL Dear. 87 


de Loire geland zynde, aich tegen de 
overwinningen van Childerik Koning 
der Salifche Fraaken met vrucht aldaar 
gekant hadt, zich nu oek tegen des. 
zelfs Zoon Klovis, tot ftuyting van 
het. fteeds nog al grooter wordende 
vermoogen dier Salers, wilden: (1) 
verklaaren ; als van welken de War- 
ners „ byaldien. de Weftgothen ten 
ondergebragt wierden , geen beter 
onthaal in * vervolg te verwachten 
hadden. Hoewel dit niet kon- geloor 
chend worden, zoo hieldt het verlies, 
_ %x gene de Warners ter dier dorzaa- 
ke , geduurende- de regeering van den. 
zóo even gemelden Koning Childerik 

On in, 
GELEEN EEEIEEEE EEL 


(x) Epift. Caffiod. vari- 
er. lib. IL. epijt. 3. Re- 
colite namque Henrici fe- 
‘Bioris affeftum, quantis 
vos juvit femper mauneri- 
bus, quoties a vobis pro- 
Ximarum gentium immi- 


nentia bella fofpendit, 


Reddite filio ejus gratie 
am, quam tantum agnos- 
citis veftris utilitacibus. 
attributam; nam i tanto 
regno aliquid prevaluer 
rit, vos aggiedi fine dig. 
bitaglone prefumet. 


F4 


$8 Monde REGEERINGWYS 


in Nederfaxenland (1) voorheen ge- 
leegen hadden , hen thans te rug om 
aan dien gedaanen voorllag, als te 
gevaarlyk voor hun land zynde, het 
minfte gehoor te geeven. ‘Zulks Klo- 
vis, van dien kant geene hinderpaa- 
len te. gemoet ziende, diensvolgens 
befloot alte de onderfcheydene Ry- 
ken . zyner. Heydenfche . Bloedver- 
wanten. het zyne, *t gene alleen 
uyt Salers beftoridt, zoo tot zyne ey= 
ge: verzekering als tot mweerer uyt- 
breyding des Cbriftendoms, in te ly 
den. Des op de tyding boe de oude 
Sigebert Koning der Ripparifche Fran- 
ken door zynen eygen Zoon (2). Chla- 
derik , 


| EN 


(1) Zie bier. voore pag. Colonia,civivate,tranfabo 
15. . Rheno, per Buchoniam 

(2) Gregor. Turon. lift, filvam ambulare difpones 
kb. IJ. cap. 40. Ille cu- get, meridie ín tenterio 
piditate regnandifeduêtus {uo obdormiens milis fa- 
patrem molitur,occidere. per eum filius percuffori- 
Cumque ille ingreffus de bus eum ibideng interfegit. 


wan HOLLAND. IT. Deer. 89 


„derik, en die (1) weder ter ftraffe van 
zoo ontaard beftaan door eenen der dere 
waart gezondene Gezanten van Klo- 
vis vermoord waaren , begaf die zich 
(2) ftraks daarop naar Keulen; alwaar 
hy aan de aldaar te zamengeroepene 


Ripuarifche Grooten en zyn onfchuld, 
wegens het ongelaft beftaan zyns Afpe- 
zants, en het geluk der onder zyn gebied 
ftaande Volken indiervoege wilt voor 

te 


ORR RLERIELEED 


(1) Gregor. Turon. lib. 
IT. cap. ‘40. Quod cum 
feciffet & effet valde de. 
clinus unus elevata manu 
bipennem cerebro ejus in- 
lifie: & fic, que in Pa- 


trem egerat, indignus 
ìncurrit. 
2) Ibidem, Quod au- 


diensChlodovechus,quod ' 


fcilicet interfeêtus effet 
Sygebertus & filius ejus; 
jin eundem locum adve- 
niens. convacat omnem 
populum , dicens : Au- 
dise, quid centigerit dum 
ego, inquit, per Scaldem 
Piu navigarem Chlo- 
dericus filius parentis mei, 


Patrem fuusm infegnebatur; 
verbo ferens, quod ego eum 
interficere velim. Cumque 
ille per Buchoniam filoam 
fugeret emiffis fuper eum 
latrunculis, morti tradidit, 
G'occidit. Ipfequogue dum 
thefauros ejus aperit, a 
nefcio quo percul)us interiit, 
‘Sed in bis ego nequaquam 
confcius fum. Nec enim 
Pol}um fanguinem parentum 
meorum effundere > quod 
fieri nefas efk. Sed quia 
bec evenerunt confilium vo- 
bis prebeo, fi videtur ‘ac- 
ceptum.. Convertimini ad 
me ut fub mea fitis defen- 


. « 


5 


90 Alorde REGEERINGWYS 


te draagen , -dat zy met hunne wàa- 
penen, ten bewyze van des zelfs voor- 
ftel goed te keuren, onder ’t maaken 
van eenen algemeenen vreugdegalm rin- 
kelende, Klovis, volgens het (1) oud 
_gebruyk der.Kaninefaaten, op een (2) 
fchild ftellende, op die plegtige wyze 
insgelyks , onder het behouden hunner 
eyge Ripuarifche Wetten, tot Koning 
aannaamen. Invoege het Ryksgebied 
van Klovis zich nu van de Noordzee 
langs den by Katwyk in zee vallende 
Ryn, voorby Thiel (3) Nieuwmeege 

| en 


NN 


(1) Tacit. Hit. lib. IV. 


fuper fe Regem confti- 
cap. 51. Igitur ipfo re- 


bellis familie nomine pla- 
cuit, impofitusque fcuto 
more gentis & fuftinenti- 
um humeris vibratis Dux 
deligitur. 

(2) Gregor. Turon, Hift. 
bib. II. cap. r4. At illi 
ita audientes, plaudentes 
cum parmis quam vo 
Cibus, eum clypio evetum 


tuunt. Regnumque Syge- 
berci acceptum cum the 
fauris; ipfos quoque fue 
ditioni adfícivit. 

(3) Hift. de bello faxon. 
bib. IL ví. zoo, 


Ripheas hebitant urbes 


dab 


Thilen Nemagum- 


qu, 
Exttemos regni finoe. 


wan HOLLAND. 1 Deer gr 


en Keulen tot de Moezel uytftrekte, 
mids die laat{igemelde (1) Stad, even 
gelyk oak Yrier, door de Ripuarifche 
Franken, in ’t jaar vierhonderd twee- 
enzestig, op de Romeynen reeds ver- 


overd en dat Ryk 


) 


ingelyfd waaren. 


Dus.niet weynig in vermoogen zyg- 


de toegenomen , wendde Klovis zyne 


wapenen tegen (2) 


En 
OKC 


8. In illis diebus coepe- 
runt Franci Agrippinam 
civitatem fuper Rhenum, 
vocaveruntgue eam Co- 
loniam , 
lum a parte Mgidii oc- 
ciderunt, Ibi Mgidius 
vero ex inde per fugam 
elapfus evadit. Venc- 
runt autem Treviris ci- 
vitatem ; fuper Öumen 
Mofellam vaftantes ter- 
ras illas , iplamque ur. 
bem fuccendentes coepe. 
runt, 

(a) Gregor. Taron. Hift, 
bb. II. cap.-ar. Poft heec 
ad Chararicum Regem di- 


multum popu-’ 


Chararik, in wiens 
Ryk, 


VRK SEE 
< 
(1) Gefta Francor. cap. 


rigit. Quando autem Sy- 
agrio puguavit hic Cha. 
raricus. . Ob hanc 
caufam contra indignans 
Chlodovechus abiit: quem 
circumvrentum dolis coe- 
pit cum filio, vintofque 
totundit, & Chararicum 
quidem presbyterum, fi- 
lium vero Diaconum or- 
dinari jubet. Cumque 
Chararicus de humilitate 
{ua conquereretur & fle- 
ret, flius ejus dixiffe 
fertur: -In viridi, in- 
quit, ligno frondes fuccifae 
fant non emnino arefcunt, 
Jed vêlociter emergent ut 
crefeere quant, Utinam 

tam 


92 __Aloude REGEERINGWYS 


Ryk, zooals men uyt de omftandighe- 
den fchynt te moeten opmaaken, tus- 
fchen Bonlogne, Sint Omer, Brugge, 
Gent en de Schelde gelegen was, ter 
oorzaake dieVorft naalaatig geweeft was 
zyne benden by het leger van Klovis 
te voegen, wanneer die Salifche Vorft 
voorheen tegen den Romeynfchen 
Landvoogd Syagrius was opgetrok- 
ken. Niet lang leedt het dierhalven 
of Klovis zäg zich door lift zoo van 
Chararik als van des zelfs Zoon , en 
gevolglyk ook van hun beyder Ryk mee- 
fter, welke Vorften hy int eerft alleen 
het hair deed affnyden, om van den 
Vader eenen Priefter en van den Zoon 


eenen Diaken te maaken, dan de een 
en 


8am velociter, qui bec fe 
cit, intereat, quod ver- 
bum fonuit in aures Chlo- 
dovechi. Quod fcilicet 
minarentur fibi cefariem 
adcrefcendum laxare, ip= 


fumque interficere. At 
ille jut eos pariter plec- 
ti, quibus mortuis reg- 
num eorum cum _populis 
& thefauris acquifivit. 


van HOLLAND. IL Deer. 93 


en ander federt toeleggende om, by het 
weder lang worden van hun afpe- 
fchoore hair, zich in het hen afge- 


noome Ryk te herftellen, wierden zy 
beyden van het leeven beroofd. 


Tuffchen dit aldus veroverde Vlaam- 
{che , en het oude Saliche Ryk lag 
dat van Ranacharius, welke zyn Hof 
te Kameryk hieldt, van een zeer on- 
tuchtig gedrag (1) was en zich door -…_ 


Zy= 


(1) Gregor. Turon. Hit. 
bib. Il. cap. 42. Erat au- 
tem tunc Ragnacharius 
Rex apud cameracum tam 
effrenis in luxuria, ut 
vix vel propinquis qui- 
der parentibus indulge- 
ret. Is habebat Farronem 
-confiliarium fimili fpurci- 
tia lutulentum, de quo 
fertur, cum aliquid aut 
cibí aut muneris vel cu- 
juslibet rei Regi alla- 
tum effet, dicere foli- 
tum: hoc fibi fuoque Far- 
roni fuflicere : pro qua 
ze Franci maxima indig- 


natione tumebant. Unde 
fatum eft , ut datis au- 
reis five armillis vel bal- 
theis , Chlodovechus ( fed 
totum adfimilatum auro : 
erat enim sreum deau- 
ratum fubdolo faétum)) 
hac dedit  proditoribus 
ejus ‚ut fuper eum inimi- 
carentur, Porro cum ex- 
ercitum contra eum mo- 
viflet & ille fpeculatores 
plerumque ad cognoscen- 
dum transmitteret , re- 
verfis nunciis interrogat, 
quam valida hec manus 
foret? Qui refponderunt 


tibi 


94 Aude REGEERINGWYS 


zynen eerften Staatdienaar , van eene 
gelyke quaal behept , tot geene min- 
dere fchande des Franfchen Huys, dan 
misnoegen zyner daardoor gehoonde 
Onderdaanen, genoegzaam blindlings 
liet tegeeren. 


Zulks Klovis , wegens dit wange- 
drag zyns Neef8 misnoegd , den zel 
ven daarom den oorlog aandeedt, des 
zelfs in ’t veld gebragte leger ver- 
floeg , en vervolgens , door de trou- 
loosheyd van Ranacharius eygene On. 

der- 


tibi twoqueFarroni maxí- 
mum eft fupplementum. 
Veniens autem Chlodo: 
vechus, bellum contra cum 
inftieuit. At ille devic- 
tum cernens exercitum 


quit, humiliafti genus 
noftrum , ut te vinciri 
permitteres ? Melius e- 
nim tibi fuerat mori & 
elevatam fecurim capiti: 
ejus defixit. Converfus- 


fuum , fuga labi parat: 

fed ab exercitu compre- 

henfus, ac ligatis poft ter- 
gum manibus in confpeêtu 
Chlodovechi,una cum Rite 
chario fratre fuo perdu- 
citur, Cui ille, cur‚ ins 


que ad fratrem ejus ait, fi 
tuauxilium fratrí tribuis- 
fes, alfigatus utique non 
fuiffet. Similiter & hunc 
fecuri perculum interfes 
cit. 


van HOLLAND. LD: 98 


derdaanen, zich van hem en des zelfs 
Broeder Richarius meefter maakte, en 
des, den Koning des zelfs bloohartig- 
heyd van zich telaaten binden , en aan 
Richarius zyne trouwloosheyd van zy- 
nen Broeder niet te hebben geholpen, 
op het fchamperft verweeten hebbende, 
‚ hen beyden de harfenen infloeg en ver- 
volgens dit Kamerykíche Ryk ook met 
het zyne vereenigde. Een diergelyk on- 
gelukkig eynde hadt ook (1) Regno- 
mir, Broeder dier twee laatfte Vorften, 
“mids hy insgelyks van het leeven op 
bevel van Klovis. beroofd wierdt , 
zulks die zich vervolgens ook van 
des zelfs bezeetene fchatten en Ryk, 
%* gene men meent, ‚dat omtrent 

de 


rees 


(2) Gregor. Turon. lib. tatem & Juffu Chlodo- 
IN. cap. 42. Fueruntau- vechi interfe€tus eft, 
tem fupradiëti Regespro- „quibus mortuis omne rege 
pinqui hujus quorum fra- num eorum & thefaurps 
ter Regnomeris nomine accepit, 
apud Cennomannis civi- 





/ 


96 Alde REGEERINGWYS 


de Main was gelegen , meefter .maak- 
te. | | 


Klovis op. deeze wyze, zoo ont- 
zaglyke moogenheyd in Gallië ge. 
fticht , en der zelver erfvolging 
weder , door het ombrengen van 
alle zyne naafte (1) Bloedverwan- 
ten > voor zyne Zoonen verzekerd 

sit.hebbende, ftierf in jaar vyfhon- 
derd en elf te (2) Parys ; laa- 
tende het aldus zoo merkelyk ver- 
grootte Salifche Ryk aan zyne vier 
(3) Zoonen Dirk , Klodomir , Chil- 
debert, en Klotharis achter. En mids 

aan 


EEEAPAPELLIERERGE DIG EEG EEL 


(1) Gregor, Turon. lib. 


‚1. cap. 42. Interfec- 


tifque multis Regibus &. 


parentibus fuis primis, 
' de quibus zelum habebat 
ne ei regoum auferrent, 
regnum fuum per totas 
Gallias dilatavit. 


(2) Tbidem. lib, IE, cap. 
43. His ita tranfattis a. 
pud Parifios obiit: fepul- 
tufque in bafilica Santo- 
rum Apoftolorum. 

(1) Gregor. Turon. lib. 
HI. cap. 1. Defunêo igitur 
Chlodovecho Rege qua“ 

tuor 


wan HOLLAND, IL. Deer; 9% 
aan. den eerften , nevens meer andere 
Steden en Landen, het thans genaam. 
de Holland, gelegen aan de flinkere 
‘zyde des Ryns was te beurt gevallen, 
wiens rechter boord door de War- 
ners bewoond wierdt, zoo was zulks 
de oorzaak, dat die verftaande ‘hoe 
zeker (1) Deénfch Koning Cochliach $1 2. 
met een goed getal fcheepen en man- 
OO | “ fchap; 


à 


tuor filii ejus, ideft The- 
odoricus, Chlodomerfs, 
Childebertus, atque Chlo- 
tharius regnum ejus ac- 
cipiunt & inter fe equa 
lance dividunt. 

(1) Gregor. Turon. lib. 
UI. cap. 3. His ita ges- 
tis, Dani cum Rege (uo 
nomine Chochilaicho ;, 
evettu navali per mare 
Gallias appetunt. E- 
grefque ad terras pagum 
uhum de Regno Theodo- 
ricii devaltant atque cap- 
tivant: oneratifque navi- 
bus tam de captivis quam 
de reliquis fpoliis , re- 


vertf ad patriam cupiunt. 
ed rex eorum in lictus 
refidebat donec naves al. 
tum mare comprehende- 
rent , iple deinceps fecu- 
turus. Quod cum Theo- 
dorico nunciatum fuis- 
fet „ quod fcilicet regio. 
ejus fuerit ab extraneis 
devaftata, Theodobertum 
filium (oum in illas par- 
tes, cum valide exercicu, 
ac mMagno armorum ap- 
paratu, direxie. Qui in 
terfelto Rege, hoftes na- 
vali prelio opprimit, ome: 
nem rapinam terre reftie 
tuit. 


. : + 
G , PS e\ …ê ene 


98 Moude REGEERINGW YS 
Schap lange de Noordzee het zy in 
den gemelden Ryn , het zy langs de 
Maas, in het hem onderworpen 
zynde Nederfaxenland gevallen , de 
huyzen en landen daar omtrent be- 
roofde en zyne Onderdaanen van dat 
gewelt in flaaverny wegfileepte , zy- 
nen Zoon Theodobert , zynde toen 
een Prins van omtrent achtien jaaren, 
met éen magtig leger derwaart zondt. 
Welke, onderwyl ’er op ’s Konings be- 
velook een goed getal van fcheepen op 
de zich in de Noordzee ontlaftende 
Rroomen wietdt ùytgeruft , de naat 
het ftrand geweekene Deenen, als die 
aldaar gereed ftonden „om met hunnen 
gemaakten buyt (1) en Slaaven weer 
‘ónder zeyl te gaan, nog tydig op het 

| lyf 





(1) Gefin Franc. Epito- mare Gallias appetunt, 
mats cap. 19. Inillotem- Theuderico pago Attua- 
re Dani cum rege fuo rios vel alios devaftantes 
nomine Chochilago cum atque captivantes, plenas 
navale hofte per altum de captivis naves de alto 
. nue … 


\ 


wan HOLLAND L Dert. og 


If viel, en de zeege , ‘met omkoe- 
minge van den Deenfchen Koning te 
land wegdraagende „ gevolglyk te 
Scheep fiapte, de gereedleggende vloot 
aanklampte, geheel verfloeg, en vers” 
volgens den gemaakten buye en Slaa- 
ven heroverde. 


| Het gerucht deezer zonderlinge overs 
winninge, op de grenzen der by War- 

mond woonende Warners behaald, bragt 

geen kleyn ontzag onder deeze oves 
den Ryn woonende Volken te wege. . 
Zulks Hermegiskle , Koning dier War- 
ners, naa t overlyden (1) zyner eer- 
fte Gemaalinne , by welke by eenen 
__ Zoon 





mare intrantes, Rex eo- 
rum ad littus maris reú- 
dens. Quod cum Theo- 


navitcumefs, cade maxl- 
ma & proftratum Regen 
eorum interfecit, pre 


dorico nuntiatum effet 
Teodobertum filium fuum 
cum magno Exercitu in 
Mis partibus dizigens, 
qui cen{eqnene cas, 


tulit, & in terram fuam 
reftituit. 

(2) Procep. de bello 
Goth. kb. IV. Pag. 468. 


Peg- _ Varnis nupex lmperave- 
G rag 


à 


too Moudt REGEERINGWYS 


Zoon Radiger geteeld ‘hadt ,. anaanw 
gezien zynen hoogen ouderdom , T heù- 
defchilde , Zufter van den gemelden 
Theodebert , naa die de voorgemelde 

“ zeege behaald hebbende zynen over- 
$34-leeden Vader in des zelfs Ryk gevolgd 
was, van den: zelven liet ten. huuwe- 
lyk verzoeken, om dus zyn Ryk door 
het aangaan dier verbintenifle tegen 
de geducht geworde overmagt der te- 
gen hem aangrenzende Franíche Vor- 
Îen te verzekeren. Invoege op dit 
pedaan verzoek .deeze Prinfes , welke 
eenigen meenen dat des tegenwoor- 
digen Konings Vader in zyn tweede 
huuwelyk (1) by Suavegotha, Doch- 
ter 


rat Hermegifclus nomine, 

ui firmando regno Theu- 
de berti Francorum regis 
Sororem conju io fibi fo- 
ciaverat, amiffa non ita 
“pridem;, quam habuerat, : 
uxore, filfi unius matre, 
quem moriens Pati re- 


liquerat nomine Radt- 


gem. 

(1) FJ. ab kekbart. Comm. 
de reb. Franc. Orient. tom, 
L fol. 79. Soror Theode. 
berti Regis Francorum 
“fine dubio fuit Theode: 
childis' Theodorico Regt 

Fran 


van HOLLAND: IL Deer. ror 


ter vän Sigismond Koning van Bour- 
gonje geteeld hadt, aan den voor- 
gemelden Hermegiskle wierdt toege 
ftaan. Dan als die Vorftin in ’t War- 
nefche Ryk aangeland en daarenboven 
nog de trouwplegtigheyd verricht was, 
wierdt de oude Hermogiskle, voor het 
verder voltrekken van dat Huuwelyk ; 
van eenen zeer gevaarlyke ziekte over- 


vallen. 


Zulks die, de dood als voor 


handen ziende, (1) zynen Zoon Ra- 


diger ; 


PEPER EEG 


Francorum nata ex Sua- 
vegotha Sigismundi Bur- 
gundiorum regis filia, 
quam hic ano 522. du- 
xerat. | 
(1) Procop. de belle Go- 
thbico lib. IV. pag. 468. 
Ego, inquit, eam curam 
habens maximam, ut fine 
metu ín otio vivatis, affi- 
nitatem cum Francis jun: 
. Xxi, duêta inde uxore: fi- 
lio ex Brittia quefivi ma- 
trimonium. Nunc vero, 
eum propinquam mihi 
mortem video, nullos ex 
fecunda uxore habenti 


Db « 


G 3 


liberos , filium vero ad- 
hunc ufque diem exper: 
tem nuptiarum, aperiem 
vobis animi mei cogitata. 
Rafi vobis in publicum 
utilia videntur, vos, u- 
bi mortalicatem „ exples 
vero , approbate & rata 
fatite , quod Deus fore 
tunct. Sicigitur exiftimo 
conducere magis Varno- 


rum rationibus Francos 


habere affines quam illos, 
qui Brittiam infulam ha- 
bitent. Britti nobis fe. 
junguntur , nifi fero idque 
magna cum .diffcultate 

i nee 


a 


Aloude REGEERINGWYS 


diger, uyt aanmerking van het reeds 
gemelde Staatsbelang , voor het laat- 
fte beval deere zyne Bruyd, naa zyn 
affterven, te (1) trouwen : onaange- 
kien zich Radiger (2) aan cene Saxie 
Sche Prinfes , Dochter van eenen dier 
in Engeland heerfchende Koningen, 
als van zynen Saxifchen landaard zyn- 
de; te voore reeds verloofd hadt. Dit 
gefchiedde ; doch * gene den voet tot 
eenen zwaaren (3) oorlog tuffchen de 

daar- 


EERE KERKERAK Ehh s 


10% 


nequeunt. Franci a Var- 
nis medio tantum Rheno 
diftant , cumque fitu lo- 
corum vicini fint, impe- 
rii autem magnitudíne va- 
lidi : tam commodare no- 
bis, quam nocere , u- 
trumcunque voluerint , 
promptum babent. 

(12) Procop de bello Go- 
$bico lib. IV. pag. 469, 
Filius cjus, ut in regnum 
fucceflit , confilio virorum 
inter barbaros eminenti- 
Rim, ultimem defunêti 
voluntatem Ímplet, re- 
pudium Sponfe xeuunti- 


at, cum noverca,com= 
moratur. 

(2) Jbidem. Ei puero 
Pater virginem Brittia a 
gente defponderat, cujus 
frater apud Anglos regna- 
bat, magnoamque Sorori 
dotem dederat. 

(3) Jbidem pag. 47 
In continentem ut ven- 
tum eft, virgo dux an- 
glis, caftris bege munt- 
tis ad ipfa Rheni oftia, 
ibi cum paucis refedit, 
fratre mifo in hoftem 
cum toto prope exercitu. 
Varní eo t&mport non 

pre 


van HOLLAND. IL Deet. 103 


daardoor gehoondé Saxers in Enge- 
land en de Warners gaf : in welken 
Radiger, naa des zelfs in ’t veld ge. 
bragte legêr omtrent den mond des 
Ryns verflaagen was, gevolgiyk (1) 
gevangen en des genoodzaakt (2)) 
wierdt, om thans, ter bekoominge 
xyner vryheyd, de gehoonde Saxifche 
‚Prinfes trouwende , de voorheen ges 
trouwde Theudechilde te rug haar 
Vrankryk te zenden. Hooglyk ver- 
toornde dit Klotaris haaren Oom, 


- welke 
GPRELPEREEIAERERR EERE GEGE 


rocul Oceano atque iis. excufatione Patris jufs, 
em Rheni oftiis ftativa ftudiumque principumfus 
habebant, quo cum ve. - gentis obtendere , fup- 
niffent Angli, committi- “ plicate , preces mifcere 
tur prelium infelix Var, purgationi , ín neceflita- 
nis. tem transferze cubpam, 
(x) Procop. de belloGotb. policeri fe cum ipfavittu- 
Sib.IV.pag.47o Tancem- rum & qu» inique fece- 
que denfo latentem ne- rat, fanatorum peniten- 
sore inveniuntRadigem. tia, Puella hec probas- 
Is ad Sponfam veterem te, exfolvitur vinculis 
adduêtus adftieit tremens comiítergue habitus di 
zngrtem exfpeftans, eam. mittit Theudeberti Sore’ 
que nón fupplicem. - rem & illam prius pac 
(2) JIhidems, Captivus tam rite uxorem capit. - 


4 





nd 


t 


rog. Maude REGEERINGWYS 

welke thans in het Ryk van haaren 
overleeden Broeder zynde opgevolgd ;, 
des door zynen Zoon (1) Chilperik 


de Saxifche Warners indiervoege met 


$55.de wapenen deedt aantasten , dat zy 


ter bekominge van den vreede zich 
aan het Franfche Ryk moeften (2) 
fynsbaar maaken. Dan federt zich aan 
die afhangelykheyd willende onttrek- 
ken, wierden zy door des Broeders 


Zoon 


PEPIIELERERREIEEERLEEEE 


(1) Venantië Fortunati 
_ Carminum lib. 1X. carm. 
5. ad Chilpericum Regem. 


Quem Geta, Walco 
tremunt „„Danus, Es- 
to, Saxo, Brjtannus ; 


. Cum patre , QUOS A-. 


CIE TRE DOMITASSE 
PATÈT. . 


(2) Ff. ab. Eckbert Com 
sent. de reb. Franc. Orient. 
gom. L, fol. 153. Varni fub 
Radige jam domiti & 
Francice dominationi (ub- 
jet videntur. Num ii, 
cam cernerens Childe- 


bertum a Fredegunde & 
Clothario impugnari , a 
Britannis quoque male 
exceptum , ad priftinam 
libertatem afpirantes ei- 
dem rebellarunt. Sed 
non impune aufa heec fua 
talsrunt. Anno eniin 598. 
Childebertus adverfus ips 
fos exercitum: comtnovit 
& prelio commiffo eos® 


dem fic attrivit, ur, Fre- 


degario tefte , ex genere 
hoc parum remgneret. 
Poft hec certe tempore 
pulla illius mentio apud 
hiftericos occurrit. 





‚ anHOLLAND. 1. Deer. to 


Zoon van den gemelde Chilperik , die 
Childebert genaamd was,. voor de 
(1) tweedemaal aangevogten, en in 
dien oorlog “met zoó groot eeu verlies 595. 
zoo in als aa °t opgeyolgde gevecht 
ter wraakneeminge zonder aanzien van 
geflagt of ouderdom vermoord en ver- 
delgd, dat de Warners genoegzaam 
uytgerooyd en zy daarom ons nooit 
federt in de oude hiftoriën (2). voor- 
komen. Ínvoege federt dit voorval 
het Ryk der Franken, langs dien kant, 
nu tegen:dat der achter de Warners 
woonende kleyne Vriezen aanpaalde. - 


Deezen met de Groote Vriezen ver- 
| eenigd, 
GELEERDE GREG 


"_g1) P. Daniël Hift. de 
Franc. tom. 1. pag. 250. 


15. Eo anno exercitus 
Childeberti cum Warnis, 


Lg Seconde déveefson fut 

fait à V’ Autre extremist 
du Royaume de Childebert 
ar les Varnes. 


(2) Chren; Fredegar, cap. 


qui rebellare‘coneverunt, 


fortiter dimicavit, & ita 
‘Warni trucidati ac vit 


fant, ut parum ex ij 
remanfilfet, 


G 5 


d 


106 Aloude REGEERINGW YS 


eenigd , En dus te faamen een ont= 
zaglyk Koningryk geworden zynde 
hadden ondertuffchen hun gebied tot 
over de Elve en dus tot op de gren- 
zen van (1) Deenemarken uytgebreyd, 
en beftonden aldus in magt en ver. 
moogen zynde toegenomen , naa het 
voorgemelde uytrooijen der Warners; 
hunne zeeghaftige wapenen ook tegen 
de overige in het thans genaamde 
Holland , met de woon gebleevene 
Wilten te-wenden. Welken zy in't 
voortzetten van deezen kryg, zoodaa- 
nige nederlaag (2) toebragten , dat die 
genoodzaakt wierden , de tot nogtoe 
aldaar in bezit gehad hebbende lan- 
den verlaatende, zich over den Ryn, 
en dus buyten het thans genaamde 

A Hol- 


ERLEPOEPRERERELEREE ERE 


(x) FJ. a Leidis Chron, (2) K. Kolyn vl, 140. 
Hb. IL cap. 15. Sn ipo Lot erf 
itinere pervenit in con- acbe geklapt /na wech beer 
Spio Frefonum & Dano- 


Jum. Ende zat ober ave getreksere 


van HOLLAND. L Deer. 107 


Holland, te begeeven: By tdoen van 
deezen aftocht gelukte het echter den 
Wilten eene aldaar zynde Sterkte of 
Burg, door de Romeynen , ter verzee- 
keringe van den overtogt-des Ryns, om- 
trent een half uur boven het tharrs 
genaamde (1) Uytrecht, voorheen ge- 
bouwd, te veroveren, en de zelve in 
bezit houdende zich in de rondom 
gelegene landen met de woon neer te 
flaan. Zulks die (2) frerkte , naar 
deeze daarvan aldus meefter gewor- 

de- 


EN 


(1) Notz Anth. Matth, 
ad Ansl. tum. V. pag. 307. 
in 49. Et fi ob propin- 
quitatem plersmque hec 
confundantur TrajeEtum 
& Wiltenburch , quod 
Valtaburch Sigeberto , 
diftinéta tamen caftra. 
Alteruen locum adhuc fer- 
vat ex caftro urbs ijluftris 
jam. Alcerum ad pagum 
Vechten , qui & Rheno 
contiguus & vix fpetio 
femi hore a Trajeto olim 
diftans. 


(2) M. S. Chron. van 
Claes Goeten pag. 3. v/a. 
Ende alg dit vernamen die 
SLAVEN emt die WirTEn, 
Dic Was bate / Dat in Zuutz 
(Cant woonde, defe ftaz 
te fanten er qua: 


108 Aude REGEERINGWYS 


dene Wilten, federt WiLTENBURG 
genaamd wierdt, naa zy te voore , zoo 
als onze oude (1) Chronyken willen» 
Anthonia zoude zyn genaamd geweeft. 
En hoewel , wat dien naam aanbelangt , 
geene de minfte voetftappen deswege 
in de oudheyd gevonden warden , zo0 
is ’t echter zeker, dat aldaar oudtyds 
een verblyfplaats der Romeynen moet 
geweeft zyn ; als uyt de menigte der 
aldaar ontdekte Romeynfche pennin- 
gen, en andere zeldzaamheden dier 
volken is af te meeten. Mids dit be- 


haalde voordeel, beftonden de zeege- 
praalende Vriezen eene wyl tyds daar- 
| naa, 








(1) Chron, de Traje8. 
cap. de Anthonie, 
fecis Antbeniam. Profec. 
tus eft per Germaniam 
& venit in inferiorem Sa- 
xoniam vel Frifiam & in 
finibus, qua modo eft Hol. 
Jandia, fecit palatium cire 
ca Rhenum.cum FomTae 


LITIO & vocavit eum An- 
THONIAM. 

M. S. Chron. van Claes 
Goeten pag. 3. Baer hu 
ba den treem ban den 
Ean maerteeen Veste en: 
De cen Coven / erde des 
den bieten hem Anrno- 
nia na bem feloc. 


‘wan HOLLAND. L Deer. zog 


naa , de regte tydsftip is nogthans-on- 
bekend, niet alleen het overige van 
Holland , maar zelfs de Zeeuwfche 
eylanden te overftroomen „ ja Ba- 
JORZUNA > [nu Bergen op den Zoom 
(1) genaamd,] even gelyk ook Ant- 
werpen (2) inneemede, dus hun ge- 
bied over de (3) Schelde tot Ooften- 
de (4) in Vlaandre toe uyt té ;brey- 
den. 


Invoege Bergen op Zoom daarom 

| ons 
OIII II IRILELI IEEE ED 
ASL Melis. Stoke fol. 3. 


(1) 3. ab Eckbart de re- 
H. ví.s, 
Danner MAafen ende ban dere 


bus Franc. Orient, tom. 
. fol. 65. Bajorzuna eft 
urbs Brabantie nunc Ber- 


ga ad Zomam amnem 
diëta. 

(2) Vita Kligië bib. IL 
eap. Je Praterea pafto- 
ris cura folicitus luftrabat 
urbes vel municipia cire 
cumquaque fibi commiffa ; 
fed FLANDRENSES atque 
ANDOVRRPENSES F axso- 
NES. 


Gine, 
Vie Srthelt was dat weftens 
Wfo ats ff bale kn Die Zee, 


(4) Meyers Annaì, Flan- 

di. ad ann. 10. 11. Bru- 
Bis, ad memoriam divi 
Donatiani , mulier coe- 
ea, Ermingardis nomine, 
Oftende Orripo Fausis 
vifam accepit. 





sro diesde REGEERINGW YS 


ens, als eene plaats ( 1) door de Vrie- 
zen bewoond, in de oude Hiftorië voor- 
komt, even .gelyk ook het thans ge- 
naamde Holland, federt niet meer 
Nederfaxenland , maar als thans onder 
de heerfchappy der Vriezen gekomen 
yynde; tot in de elfde eeuwe toe, ak 
tyd( 2) VRIESLAND is genaamd ge- 
gewarden. Al het welke hierenboven 
nog uyt die Landen is af te meeten; 
welken , by het oprechten van het 
Vriefche Aartsbisdom , ten tyde van 
den Geloofsverkondiger Willibrord ; 
onder het zelve, in opzigte van het 
Kerklyke gebied, geftaan hebben. 


Dit 
GREEP EEG ER 


(1) Annal. Fuldens. ad @ Melis Stoke fol 3- 
ann. 880. Nordmanni vf. 
ip Galia pradss & incen- 
dia exarcent , & inter Die Asderfaffen beten unt 
plurima loca & monafte-. Briefen. 
‘rias Quer depopulati (unc, 
stam Bajonsena. ubi Klaas Kolyn vf. 544 


pn ingxima FaisioNum Se bas Han Ml al 


te zamen 
ABITABAT, ingendip mach lant hj 
eoncremaverunt. ar” spe Dus 


van HOLLAND. I. Daer. zer 
‚ Dit ongehoord beftaan , en dat de 
Vriezen zich federt met de (1) Saxers 
en de rondom Wiltenburg woonende 
Wilten tegen de Franken verbonden, 
joeg den ouden Koning Klotaris, wel-613; 
ke in ’ jaar zeshonderd dertien den 
troon van het Ooftfrankifche Ryk be- 
klommen hadt, tegen deeze Bond- 
genooten in de wapenen. Deszondt 
hy zynen Zoon (2) Dagobert aan het 
hoofd van eene bequaame Krygsmagt 
tegen de famenverbondene Saxers en 
Vriezen, dan mids die in ’t begin eene 
„nadeelige ontmoeting (3) met de zel- 


ven 


- 
R R + 
€ ' om ds . K] . kJ L » 3 





(1) Anonym. Gefta Re- 
gum Franc. cap. 41. In 
Illis quoque diebus Saxo. 
_ nes rebellantes nimiscom- 
moverunt exercitum GEN- 
TIUM PLURIMARUM contra 
Dagobertum. , 

(2) Gefta regis Dago- 
Bersi 1. cap. 14. Dago- 
bertus vero & ipfe col- 
Je&o hofte plurimo Rhe- 
Bum tranfit, contra Ss- 


xones ad pugnam exire 
non dubitavit, 

(3) Ibidem. At ille 
Ízfum cernens exercitum 
faum dixit ad ipfum Ju- 
venem. Perges velocites 


‘feftinus deferens crines 


capitis mei nuncia Patri 
meo , Quatenus venien< 
fuccurrat nobis, antequam 
cunäus corruat exercitus. 


fis Aloude REGEERINGW YS 
vert gehád hadt, begaf zich de oude 
Vorft zelf tot onderftand zyns Zoons 
te veld, en verfloeg met eygene han- 
den den (1) Hoofdbevelhebber der 
Vriezen en Saxers, welke Berthold 
genaamd was. * Vervolgens nam hy 
Wiltenburg in , flechtte het tot den 
(2) grond ; en deedt de Wilten de 
daar omtrent door hen bewoond ge- 
weeft zynde Landen ontruymen. Zulks 
die Volken zich federt met de woon 
omtrent Meklenburg plaatften , alwaar 
zy in ’t vervolg, zoo door Keyzer 
Karel (3) den Groeten als de volgens 
de Saxifche Keyzers, beoorloogd en 
OO ‚ eyn- 


_ (1) Klaas Kolyn ví. 247. 


Dagobert beftweet tij Fries 
En bede fr berlfefen 


Den lach, misten %arrys Pen an 


wal 

Ende nar Feiefen t bebals 
en 

anger / als, zen glabp / 
ite 

Batreltc Dat hooft affinis 
ten, 


(2) Klaas Kolyn vf. 253. 


DDiitenbozch Dede bt fhoten / 
Enam 't bepden Diet beboren / 
Dede te een Gerke vichtern 


n $. dbomas op tú 
vichten. 


(3) Annal. Metric. de 
Geflis Caroli Magni ad 
ann: 78 Gens eft ScLa* 
VORUM Wir: cognomine 
diëta. 


* 


oan HOLLAND. IL Deer, +1 3 
eyndelyk in de twaalfde Eenwe door 
(1) Hendrik den Leeuw, Hertog van 
Saxen, in ’t geheel of verflaagen, of 
van daar weer verjaagd zyn, en waar- 


om Adolph de II, Graaf van Holfteyn> 
der zelver ontruymde Landen door 


andere Menfchen uyt Vlaandre, Hol- 
land, VriËsland en Weftfaale getrok. 
ken , op nieuws bevolkte. 
.…_Naa het uyt den weg ruymen van 627, 
deezen hinderpaal , deedt Klotaris 
de Franfche benden onder ’t bevel van 
zynen Zoon Dagobert wyd en zyd 
IN 





(1) F- Molleri Flensb. 
sfagoge ad Hift. Cherfonefs 
Cmbrice tom. J. pag. 21. 
Seculo tandem XII. ple- 
rique ab Henrico Leone, 
Duce Saxonie & Henrico 


Comite Badewidenfi Hol- 
Îetie: prefelto vel cefi, 
Kant, vel Ona com Duse: 


Prisbiflao Wagria ejeti 
Wenedi five Sclavijprovin-’ 


clam autem hanc novi, 


quos e Flandria, Batavia, 
Frifia, Weftphalia Adol.. 
phus II, Comes Holfa-- 
tie evocarat , Colonf 


non multo poft occupae 


runt, 


! 


114 Alonds REGEERINGW YS. 


in 't Land trekken, en dus al (1 ) het 
volwaffche Vriefche Mansvolk  ’ gene 
zyne knechten in handen (2) viel en 
des langer dan ’s Konings flagzwaard 
was , van het leeven berooven. On» 
befchryvelyk was de fchrik , 
zoo zeldzaame wraakneeming door 
geheel Vriesland maakte: zulks de 
Vriezen den Franfchen Vorft om vree- 
de fmeekten , welke hen , behouden- 


de de ingenomene Landen, vergund 


wierdt ; onder beding nogthans „ dat 
Zys 
PRICE EETL 


welke’ 


(1) Anonym. gefta Reg. 
Franc. capite 41. Rex 
vero tota terra Saxono- 
rum vaftata, populo illo 
interfeêto , non ibi majo- 
rem hominem relique. 
runt viventem , nifi & gla- 
dius fuus ( quod fpatam 
. vocant) perlongum habe- 
bat. Ïtem in vita Farao- 
nis Epifcopi Maldens. cap. 
77. Jwonís Cbarnot. Cbron, 
fol.s2. Nee non Gefta Re- 
gs Dagobe rt cap, 54e 


(2) Klaas Kolyn v{. 247. 


ee agaberr | beficzet tf Priefen 
Ende dede tr vertiefen 
em lech iten Bactis 


ene eat ciefen t bebaïden 
KLànget als 1e glavp/ lfre 
Batelic dat Vaer t affmite, 


‘Het zelve ge 8 etuigen noe 
nym. Gefla Regum Franc, 
cap. 41. Vita Faraonis 
Epijc, Maldenf cap. 77. 
Foonis Charnot. Chron. fate 
aa, en anderen, 


hand 


| 


van HOLLAND. Tl. Deen rig 
Ey > voordaan aán het. Franfche Ryk 
fynsbaar zynde, zich in het Chriften: 
geloof zoude laaten onderrechten. Tot 
dat eynde ftichtte ’s Konings Zoo 
Dagobert ‚ een half uur.beneden Wik 
tenburg omtrent den bóord des Ryns; 6284 
eene nieuwe (1). Sterkte, welke toen 
‚ Trrcar en thans Uytrecht genaamd 
is, en in de zelve weer eene (2) Kar 
pel ter gedagtenilfe van den : Apoftef 
Thomas , met bevel aan den Bifchop 
van Keulen (3) van het opzigt zoo 
‘ over 


BEREIEEREGD Perrier pe 
(a° Bijt. Bonifuc. apa 


iraum in cod. donat, pie 


ar. fol. 14. 
tiquo Rege Francorum 


Ci) Cbronyk van de Cierk 
Ger lage Landen pag. 6. 


®ese Louink D ogsbectus Quia ab an- 


beochte Pollant in ‘san 
bedbwanch ende Dede weder 
machen ‚... tem Cas- 


dat 


(@) Kaar Kolyn vf. 893, 
Soutenboreh Bede bi hoven 


Dagoberto CaftellumTras 
jeêtum, cum deftruêa ece 
clefia , ad Colonienfem 
Parochiam donatum, in 
ea conditione fuiffet, ut 
EpifcopusColonienfisgen. 


tem Frefonum ad fidem 


Chrifti converteret & eg- 


‚rum pradicator effet, 


H 2 


116 _Aloude REGEERINGWYS 


òver die Kerk ; als de verhoopte be- 
keering der Vriezen te hebben. Dan 
pelyk de Keulfche Kerkvoogd deeze 
aanbevoole bekeering der Vriezen (1) 
verzuymde „ zoo onttrokken zich de 
‘Vriezen wel haaft aan die beloofde 
fynsbaarheyd , ja zy maakten zich 
van Uytrecht zelf meefter , en floop- 
ten als Heydenen zynde, uyt haat 
van den Chriftelyken Godsdienft , de 
aldaar (2) geftichte Kapel tot den 
grond. En het is federt deeze bezit- 
neeming van Uytrecht door de Vrie« 
ven , dat die plaats daarom als eene 
Stad (3) van Vriesland ons in de 
oude Hiftoriën voorkomt. | 
: Tot 
BREREREEEREGIE PRIGGE 
(1) Epift. Bonifac. apud 


Mireum in cod. donat. piar. 
fel. 14. Quod & ipfe non 


ftructe a paganis Eccles 
fiole , quam Willibror- 
dus dirutam u{que ad fo- 


fecit; non predicavit, non 
convertit Frefeos ad fidem 
Chrifti, fed pagana man- 
fit gens Frefonum, 

(2) lbidem. Propter 
fundamenta cujusdam de. 


\ 


lum, in Caftello Trajeêto, 
reperit. 

(3) Wippe in vita Con- 
radi Salici in fine. Apud 
Trajeétum civitatem Far- 
SL. 


& 


van HOLLAND. IL. Dem. rz bs 


Tot dit een en ander zoo overftout 
beftaan der Vriezen, hadt de fteeds 
zoo vinnig blaakende twift tuffchen 
de onderfcheydene Franíche Konin- 
gen, en tot dien weer de tot nogtoe 
in gebruyk geweeft zynde Ryksfíplit- 
fing onder de Vorftlyke Zoonen , 
by-’t overlyden hunner Vaderen, deni 
voet gegeeven. Mids de een nydig 
van den anderen, wegens het hem 
te beurt gevalle Ryksdeel , dus gefà- 
mentlyk meer toe leyden, om (1) 
elkanderen , ter vergrootinge van hun 
bekoome aandeel , te bederven ; dan 
wel de grenzen des Ryks wyder uyt 
te breyden, of de Synsbaar gemaakte 
gebuurvolken , even als de laatfige- 
melde Vriezen ten tyde van Dagobert 


6e 





tium Duces in contumse 


(1) Mitbard. Hift. kb. 
5. fol. 187. Et quoniam 
quisque ecorum propria 
quzrebat, rempublicam 

penitus negligebant. 

° Annal. Metens. ad ann. 
691. Harum enim gen- 


ciam verfi a Francorum 
fe dominio, per defidiam 
precedentium principum, 
iniqua prefumptione ab» 
ftraxerunt, 


H 3 


Fi. Aerde REGEERINGWYS 
geworden waaren, in behoorlyke on= 
derwerping te hoûden, Dit gaf den eer- 
ften: Staatsdienaaren, toen onder den 
naame van Groothofmeefter bekend; 
aan den anderen kant geleegenheyd om 
zich van het Koninglyk gezag der door 
dien twift verzwakte Koningen in. zoo 
verre meefter te maaken „ dat-zy de 
zelven , naa hun welgevallen, af- en aan- 
ftelden , in een Hof (1) nevens der 
zelver Vrauwen en Kinderen opgefloos 

ten 


(x) Eginbart. in vita perii pertinebat,” tene- 
Caroli M fol. 433. Gens bantur. Neque Regi ar 


Merovingorum de qua 
Franci Reges fibi creare 
‘ foliti erant, ufque in Hil- 
dericum Regem. . . du: 
raffe putatur : que hicet 
in illo finiga poflit videri; 
tamen jam dudum nullius 
vigoris erat, nec quic- 
quai in fe clarum prater 
inane Regis vocabulum 
„preferebat: nam & opes 
& potentia regni penes 
Palatii Prefeêtos , qui 
Majoresdomus diceban- 
tur & ad quos fumma Im- 


liud relinquebatur, quam 
ut regio tantum nomine 
contentus , crine profufo „ 
barba fubmiffa, folio re. 
fideret ac (peciem domi- 
nantis effingeret , legatos. 
undique venientes audi- 
ret, eifque abeuntibus 
refponfa, que. erat doc- 
tus, vel etiam’ juflus ex 
fua velut potcfltate red- 
deret. Cum preter inu- 
tile Regis nomen, & pre- 
carium vits ftipendium, 
quod ei Prefeêtus aulz, 

pout 


wan HOLLAND. IL. Deer. 119. 


ten hielden, en, om nog een zweem- 
£l van. het voorig Koninglyke ver. 
moogen te geeven., naar de Landda- 
gen. , onder eene goede wacht lieten. 
brengen „ om. aldaar in Koninglyk ge-. 
waad „ met lang ongefchoore hair op. 
den troon zittende, dat gene te ant” 
woorden „het welke hen door den Groot 
hofmeefter om. van. buyten te leeren „, 
was opgegeeven. 


Met een zoodaanig onbepaald 867. 
vermoogen hadt op het eynde der 
zevende eeuwe , FPipyn van Lan- 


‚den 


prout. videbatur, exhibe- 
bat, nihil aliud proprii 
poffideret , quam unam 
prepárvi reditus villam, 
in qua domum, ex qua 
famulos fibi neceffaria mi. 
niftrantes atque obfequi- 
um exhibentes, pauce 
numerofitatis Irabebat, 
Quocumque eundum erar, 
carpento ibat, quod. bù- 
bus junêtis. & bubulco ru- 


ftico mare agente traheba- 
tur :Sicad palatium ; ficad 
publicum populi fut con- 
ventum , qui annuatim 
ob regni utilitatem celec- 
brabetur, ire; fic domum. 
redire folebat. At regni 
adminiftrationem & om- 
nia , que vel domi vel 
foris agenda ac difponene 
da erant, Prefeftus aula- 
procurabata * 


4 


126 Aloude REGEERINGW YS 


den het Groothofmeefterlyk bewmd 
van het Ooftfrankifche Ryk in han- 
den : zulks die , voorziende dat (1) 
de ruft , welke hy ten koften van zoo 
veel bloeds alom te dien tyde in t Ryk- 
herfteld hadt, niet lang zoude beftan- 
dig weezen ‚ het en waar hy aan de 
Franfche volken , gewoon fteeds in de 
wapenen te leeven , nieuwe krygsbe- 
zigheden verfchafte; befloot zyne zeeg: 
_haftige wapenen tegen de Vriezen, 
mids die, begunftigd door (2) de voor- 
befchreeve onderlinge oorlogen der 
Franfche. Koningen, zich aan de opge- 
legde fynsbaarheyd ontrokken hadden, 

het 





(1) Annal. Metenf. ad Saxones, Faissonzs. &c. - 
enn. 691. Ex hoc tem- (2) Ibidem. Harum ce 
pore jam non de princi- nim gentium Duces íu 
patu Francorum, fed de contumaciam verfi a Fran- 
diverlarum gentium ad- corum fe dominio, per 
quifitione, quequondam defidiam precedentium 
Francis fubjeéte fuerant, principum iniqua pra» 
invito Principi certamen {umptiane abftraxerant, 
inftabat ; id ef contra 


wan HOLLAND. IL Deer. tat 
het allereerft te wenden.’ Diensvot. 
gens alles tot dat oogmerk. dienftig , ge- 
duurende de Winter vervaardigid ( 1-) 
hebbende; begaf zich Pipyn :in ’ jaar 
Zeshonderd tweeënnegentig tegen 692, 
Radboud in ’t veld. Welke ,'als een 
onafhangelyk Vorft thans dien ‘Ko- 
ninglyken. naam: voerende „ de Fran: 
fchen tegentrok „en voords eenen al- 
gemeenen veld{lag waagde. -Ban mids 
hy zoo in beleyd als in den wapent 
handel te kort fchoot, wierdt zyn 
leger geheel verflaagen , en. hy, het 
doorflaande gevaar door de vlugt ont 
komen zynde , te raaden- door * af- 
sr ° ZEN» 


\ 


GAGLIEGIRIEREEEEEEERGE GED 


(1) Annal. Meten/. ad 


viare faperbia. | Qui tan | 
ann. 692. Anno ab in- 


te ftoltitiss involutus ca» 


carnatione Domisi noftri 
Jefu Chrifi DCXCIL 
Pippinus exercitum uni 
verfalem Francorum adu- 
nare precepit; tra&atis- 
‘ que de utilicate Imperii 
confiliis , occurrit Rady 

bodi Frilonum Ducis ob- 


Hs 


ligine fait, ue contra Pip- 
pinum invitum Princi- 
pem aciem parare prefu- 
meret; in qua viétus. at- 
que fugatus maximam par- 


tem exercitus fui perdi- 
die. vO * « . 


3 
hid 


ie 


122 Moude REGEERINGWYS 
zenden van Gezanten»by Pipyn onm 
(1) vreede tefmeeken. Dees wierdt- 
‘hem ingewilligd, onder voorwaarde 
echter, dat hy- het Vriefche Ryk, als. 
onderworpen aan het Franíche, voord-. 
san in hdedanigheyd van (2) Hertog; 
soude beftieren , en des, den Koningly- 
ken tytel afleggende ter geftanddoenin= 
ge dier aanvaarde voorwaarde, eenige 
der voornaamfte: Vriezen aan Pipyn in. 
handen ftellen. 


Dees deedt nog, om. dit aangegaan, 
verbond te beftandiger te maaken, zy- 
‚nen. 

GREEP REEEPEEEEERER ERE 


(1) Annal. Metenf. ad 
ann. 692. Seraque tan- 
dem poenitentia duc: 
tus , Legatos,ad Pippinum 
dirigens, pacem poftulat, 
_ feque cum his, quos re- 
gebat, fuse ditioni fubdi- 
dit. Obfidibus quoque 
datis, Pippini tributarius 
efficitur. 

(2) Chron, Trajet. in 


wita Radhodi, Tunc fuig 


ibi Rex nomine Radboe 
dus, fed Chronica Francis - 
nominant iftum Radbo» 

dum KON RecrMm fed Du- 
CEM , Quia Francia tunc: 
dominabatur Frifie & voe 
LUIT, QUOD NON REX, 

SED Dux vocARETUR Do» 
MINUS Frisium , fed Frifo. 

nes eum habebant ut Rye 

GEM, 


wan HOLLAND, TL. Deer. 123 


nen Zoon Ggmoald, welken hy tot 
opvolger in het Groothofmeefterlyk 
bewind naa zyne dood verklaard hadt „° 
met (1) Theutlinde Dochter van den 697 
voorgemelden Radboud trouwen, Dan 
mids de Vriefche Vorft in:Adit huuwes 
Iyk meer uyt ontzag dan genegenheyd 
bewilligd hadt, liet hy, verftaande 
hoe Pipyn op het fterven lag , deezen 7144 
zynen Schoonzoon iù de (2) Hoofd- 
kerke van Luyk vermoorden. Als be …: 
“_flooten hebbende zyn Ryk, by het 
overlyden van Pipyn , weder geheel 
onafhangelyk te maaken. En zeker 


PERELAAR PEEEEPERETG 


(1) Iperii Cbron. S. Ber- 
Bin. cap. 1. parte 13. Pií- 
pinus filium fuum Gri- 
moaldum cónftituit Má- 
joremdomus Francie & 
ci filiam RatbodiErifo- 
‘pum Ducis uxorem dedit. 

(2) Syropfeos Franco me- 
rou. kb. I. par. 650. Anno 
Domini BCCXIV. egro- 
tante Pipino in Jopilla 
villa, qus fita eft (per 


lyk 


fiuvium Mofaceum, quum 
ad vifitandum eum Gri- 
moaldus filius ejus prope- 
taffet , in bafilica Beati 
‘Lamberti Martyris, dum. 
jacens oraret , pesfoffas 
“gladio a quodam .Ragna- 


rio, milite Radbodí, du- 


cis Frifonum, inftinâu 
uxoris ejus ‚ filie ejusdem 
Radbodi , occubuit. 


124 Aloyde REGEERINGW YS 


Iyk! niet zooras hadtde gemelde Groot- 
hofmeefter te Herftal, in het veertiende 
‘jaar der achtfte eeuwe, den geeft ge- 
__geeven, of Radboud verbondt zich 
(1) met Ragenfrid , Groothofmeefter 
(2) van hap Weftfrankifche Ryk, om 

aan des overleedens natuurlyken Zoon 
Karel, het voeren van een diergelyk 

… gezag in het Ooftfrankifche Ryk te 
betwiften. Met dit oogmerk dan ver- 
„16.fcheen Radboud te fcheep aan ’ hoofd 
van een zeer talryk leger zyner Vrie- 
zen (3) te Keulen: alwaar ftraks een 
zeer bloedig gevecht voor, en in ’% 
zelve 


(1) Cbron. Fredeg. cap. 
105. Cum Radbodo Duce 
foedus inierunt. 

Fa Leidis Cbron, kb, IL, 
sap. 17. Raginfredus vero 
timens Carolum Martel- 
lum, cum Radbodo Rege 
Frefonum foedus percus- 
fit, eumque in adjutorium 

‚cum multis Frifonibus ac- 
quiúvit. , 
(a) bidem cap. 105. 


Eo tempore elegerunt in 
honorem Majorisdomus 
quendam Francum nomie 
ne Ragenfridum. 

(3) Fonsanel. Cbron. cap. 
g. Eodem denique anno 


‚venit Radbodus dux Fri- 


fonum navali ordine us- 
que Colaniam urbem, 
Contra quem Carolus fa- 
gacilimus Exarchus bel. 


Jum inftapravic. 


\ 


‘wan HOLLAND, 1. Dee 12g 


relve aan de benden onder Karel geene 
(1) kleyne fchaade te beurt viel. Doch 
welke hy eerlang herftelde. Zulks Ka- 
rel federt het: Groothofmeefterlyk ge- 
zag ‚ zoo van het Ooft- als het Weft- 
frankifche Ryk meefter geworden zyn- 
de; op zyne beurt tegen Radboud zyne 


wapenen wendde. Welke zyne benden #19. 


in het opvolgende gevecht geflaagen, 
en des zyne krachten vooraltyd geknakt 
ziende, dienvolgens zoo het vry pree- 
ken van het Chriften geloof als het ftich. 
ten van verfcheydene Kerken in zyne 
Landen moeft toelaaten, onder belof- 


te 


Beeke hak kk dek sede bede a a dn 


(1) Annal. Fuldenf. ad 
ann. 715. (Carolus) pri- 
mo certamine contra Rad- 


cellentiffimus Princeps de 
adventu Radbodi certior 
faêtus, occurrit ei. Ini- 


bodum regem Frifonum, 
qui Coloniam uíque ve- 
nerat , menfe Martio pug- 
Rans, dum fortiter dimi- 
cat, magnum exercitus 
fui damnum confequitur. 

Anna). Metenf. ad ann, 
‚736. Karelus sutem pra- 


‚ad refiftendum hofti 


toque certamine , magna 
ex utraque parte clades 
extitit. Dirimente noc- 


te cedem, hoftis uter- 


que fuis fefe mandavit , 

Carolo autem vifum etk 
Co. 

pias augere. …. 


r26 Aloude. REGEERINGW YS 
te daarenboven van zich zelven te 
zullen (1) laaten doopen. . En hoe- 
wel Radboud „ wat dit laatfte aanbe= 
Jangt» geenszins (2) zyn woord hieldt 
zoo bragt de ingewilligde geloofspree= 
king echter te wege , dat de Chriften 
gewordene Vriezen, ‚de: voorheen op= 
gevatte afkeerigheyd tegen de Fran- 
ken, als nu van een geloof zynde; 
meer en meer afleydden, en dus alengs 
aan de regeeringe der van’t Land mee- 
fter gewordene Franken te eerder go 
wenden: Mids die ook Duytíchers (3) 
| zynde ; 


PERRE EEE EERE 


(1) Chron, de Trajeto 


(2) Klaas Kolyn vl. 279. 
eap. de Carolo Marcello, 


Aten Fonte fg bp getogben 


Karolus Marcellus filius 
Pipini fuit potens dux 
Brabantieë & rèxit do- 
mum Francie. Et poft 
mortem Píppini pâtris (ut, 
venit ipfe cum valida ma- 
nu in Frifiam expugnare 
Radbodum & obtinuit e- 
am, & promifit Radbo- 
dus quod Chriftianus fie- 
ret, 


Cn tum derden Daghe ges 


brogben 
‘Gzubewaert / ont fien gefels 


ten 
Ke Zien en fpceken fn dent 
Helle. 


(3) Procop. de bello Goth. 
ib. L. cap. 11. Hi vero 
Franci dicebantur autem 
Germaní. 

Agatbias lib. FE. Sant 

Frane 


pan BOLLAND. 1 Dea: say 
zvynde, dddrom bynaar de zelfde zee 
den, als de Vriezen, hadden, 


Wel is waar dat Poppo, welke ZY: 
nen Vader Radboud in de Regeerin. * 
ge van Vriesland was (1) opgevolgd, 
deeze gevaarlyke gevolgen insgelyks 
wel voorzag, en daarom , aan het 
verder voortplanten van den Chrifte. 
lyken godsdienft , allen hinder , zoo 
veel maar in zyn vermoogen was, 
federt toebragt. Zulks Karel Martel, 
verftaande, hoe om die rede verfchey- 
dene Heydenfche Vriezen aldaar de : 
wapenen weder hadden opgevat, zich 
aanftons naar Vriesland begaf; alwaar „26; 
hy de te wapen geloopene Heyde- 

| ‚ nen 


Franci Ktalisaccole &con- nunc Franci appellans 
terminí diëti Germani. „tur. 
Procop. de bello Gotb,- (1) Iperis Chron. St. Ber= 
dib. L. Rhenus in Ocea. sin. cap. IV. tart, 1. Fres, 
num evolvitur. ‘Hic funt fones, mortuo fuo Duce 
®ludes, ubi quondaem Radbodo, cum fuo {uee 
ikarunt Germani, qui cedore Poppone. 






128 Alonde REGEERINGWYS 

nen nogmaal uyt het veld dreef en 
de zelven by die gelegenheyd tot (1) 
uytrooijeng toe door de kling joeg. 


Des hielden zich voor eerft de aldus 
‘geteyfterde Vriezen, onder het beleyd 


van den gemelden Poppo , achter. 
hunne wyde ftroomen en onbegangbaa- 


“femoeren in het thans genaamde Vries- 


tand zeer ftil, dan waanende zich met 
den tyd aldaar geheel veylig en des 
de Franken buyten ftaat om hen in 
zoo ontoegankelyken oord te konnen 
aantaften , betoonden zy zich in ’ 
ver- 


OLLI OORLOG 


G) Armal, vet. Franc, 
«b ann. 6zo. ujque ad ann. 
840.- fol. 888. Carolus 
mgreffus eft in Frifia cum 
exercitu magno, delevie 
eam ufque ad internecio- 
mem, ac flo fubjugavit 
fmperio. 

… Anna. Metenf. ad ann. 
734. Karolus Princeps in 
Frifiam proficitcieur, om- 
gefque rebelles.ejas gen. 
tis trucidavit, ceteros, 


que, quos vivos reliquit, 
acceptis obfidibus, (um 
ditioni fubjugavit. - 
Annal. Franc, ab ann. 
708. u/gue Boo, in coll. 
du Chefne tom, Il. fol 7. 
Karolus perrexit in Frifie 
am .ufque internecionem. 
Albert. Abbas. Stad. 
Chron _ Anno Domini 
DCCXXXIJI. _ Karolus 
Majordomus Frifam va. 
flat « Y 


N 


hd , 
- . KS 
, 


Ben HOLLAND. f. Deerns 129 
yervolg min ingetoogen; en des eyn: 
gelyk van zin te zyn, om, by de 
gerfte voorkomende gelegenheyd ; de 
voorheen mislukte opftanden '(1} 
te hetvatten. ’T gene defi Groots 
hofmeelter Karel eyndelyk tot befhuye 
bragt om ; door het. uytrooijen van 
het zoo lang beftandig geweeft heb; 
bende Vriefche Ryk; in dien oord 
den fteeds weder opwellenden brons 
ader dier geftadige beroerniflen in eens 
en voor altyd te dempen; en dus gee: 
ne mindere ruft dani uytbreyding aan 
het Ooftfrankifche Ryk, langs de kus- 
ten der Noordzee; te befchikken: Met 
dit oogmerk let hy op den Ryn.en 
andere zich in de bovengemelde Zee 
Ontlafgende S&roomen en Meeren eend -- 

zoo 


(1) Iperid Chron, St Bet-, bodo, cum fno faccefloré 
fin, IV. parte t, Frifones, FPappone,coutra Carolumy 


fmortuo fao Duce Bad: Feudieem zcbellant 


a 


T, 


pen over te voeren. 


£3ô Aloude REGEERINGWY5 


dat zó0 talryke (1) Vloot vervhardigen, 
dic beqnaam was, ‘om zyn geheel leger 
en des zelfs noodige krygsgereedfchap- 
Deeze vervaar- 


digd ‘zynde, wierden de byeengebrag* 


„36.te-benden:op de zelve ingefcheept, en 


9, 


vervolgens langs de Noordzee (2) naar 
de Vriefche eylafiden Ooft- en Wefter- 
gouwe overgevoerd; ‘alwaar zich deeze 
pvergevoerde manfchap op den boord 
van het (3) Bornerdiep ' gene 


“toen 


hed 


PUREE 


(rx) Anna). Metenf. ad 
enn. 736. Perfida gens 
FriGonum fidem , quam 
dudum Karolo promife- 
rat, frautare conäturs 
contra quos Karolus na- 
vali eveftione preparat 


_exercitum. 


. (a) Fredeg. Chron. cap; 
109. Itemque . . .. in 
gentem durifimam mari- 
timam Frifionum riimis 
Crudeliter rebellantem , 
prefatus Princeps ( Caro: 
dus) audaêter navali eveos. 


‘tione properat, certatim 
altum mare ingreflus na- 
Vidm copia adunate. . 
(3) Anna). Metenf, aë 
ann. 736. Ad Wiftriame 
chi & Waftrachia infutas 
pervenit , fupef Bordi- 
nem vere fuvium caftra 


‚ ponens. 


Fredep. Chron. cap. 59. 
Aufltarchiam. & Weftar- 
chiam infulas Prifiopum 


_penetravit, fuper Burdo- 


ne fluvio caltra ponens, 


wan HOLLAND. 1. Daer. z3r 
toen het (1) Ooft- van hee Wefters 
gouwe feheydde s in. bequaamê Tag. 
erde; fchaards. u RENS: 


Kd ee 3 Ad . RE é 
vs: 


_ Niet mia hardriekkig den bláedig 
was het daarop volgende gevegt , als 
in ’t welken deor de Vriezen zoo vaar 
de behoudenis van hunne vryheyd en 
den zoo lang geoeffenden Heydenfchen 
Godsdienft , en door de Franken om 
dien, met onderwerpinge van dat 
Ryk, tot den wortel uyt te rooijen, 
geftreedén. wierdt. : Lot dat Karel , 
ziende, naa zeer lang hardebollen , de 
Vriefche benden eyndelyk zwigten ; 

zich 


ererrenitnnreinenseressenneee 


“ (5) Chronyk MS. ban fum/ Meftwert Wes 
Breder Peter van bet Klos- ‚DEE EN nu biet pes 
Plèr van Tebórpag. 53:a. lamt/ ende plüeh vaer te 
Zecm-dae men crect Vuz rbe enteniopen Daas 
Tar CC ende XXIÉ, dee omme ‘worden grote 3 





g bie Middelzee -nÔth Den biben zecdie 
4 Briesfant / bie bp Vers "tmde obedraghen! foe hae 
‘licum ingnâm ette gak: men die. Cisctteren an 
’ ewetden /- groete geben Aant bie 38 
enmet) rita Bieke 


EE 184 ‘ : êr 
we « e. ' á NV en 
« 


raa oude REGEERINGWYS 


Pad 


zieh fwak daarop aan 't.hoofd van 


cenigen;zyner uytgeleezenfte knechten 


fteldes en met de zelven aan dien oörd 
aanviel, alwaar , onder het oog van 
den:Hedydenfchen Vorft Poppo, nog 
den. groumten tegenlland gebooden 
grient „Deeze laatfte pooging geluke 
1E: waat des zelfs aangevoerde mian- 

char welde (1) dien Vriefchen Vorft, 
én verhaaftte diensvolgene , door de 
daaruyt’ortftaane verflaagenheyd, de 
algemedne nederlaag. . In zeer groote 
meenigte wierden de'her- en derwaart 
langs het laad (2) verfproyde vlugte- 


lin- 





. 0e „dnsal, Meten: ad 
oun. 786. Poponem gen- 
tilem Ducem Silloram in- 
terfecit , exercitumque 


proftravit ‚ fana eorum 


deftraxit & cum innume- 
rabilibus {poliis , 
vufplce , ad propria eft 
zteverfus. . 
Fredegar.Cbron. cap. 109. 
Eopponem gentilem .Dy- 


Chrifto : 


cem illorwm fraudulentum 
coafiliartum incerfecht, ex 
ercktumFeifionum proftrz- 


Ps) Annal. Fuldenf. ad 
ann. 729. Carolus na- 
vali eveftione regnum 
Freforwm iogreditur, in- 
terfetifque quam pluri- 
mis, Popponem Ducoga 
Corum interemig, 


Wer HOLEAND. I. Des 233 
Ingen, en:de omgptegen. Landén; nas, 
dus-allës ontfoodsd ; ontzield , of‘ opt 
de: vlugt gedretven. was, aan het vihe- 
en © zwaard van % zeegeptaalend le-: 
ger ten proot gegeeven, de Afgoden= 
beelden der Vriezen: verbrydeld ‚ der 
zelven (1) Fempelen. en gehevligde 
Beffchen verbrand , geflecht én. uyt. 
gerooid, en te gelyks by-die pelegesi-: 
hed „ eenen avergraoten: roof. beko= 
men. En koewdl het :te denken: is 
dat dees aldaar behaalde buyt ritt zoor 
zeer in overprachspe huysfieraaden 
of andere kofdlyke tälbaare goederen - 
mids het gebruyk van de zoodaani- 
' gen, 
hainanhaadadtdddansiesahted 


a ) Hildensbeim. Chren. revertitur. 
ed enn, 15: Caroli Mar-- _ Fredegat. Cran. 
zelli. Karolus navall e- 109. Fana eatum, idótola: 
veione Frefohum ze- trimcontrivit, atQque.comet 
ghum penctravit, inter“ buit igni, cum magnis. 
foftis Frefonibus Eappioe- fpoliùs  pradie vi®or TE 
nem. Ducem: interemit, verfuseft ik vegoum Frat 
Jucoe & fana. fabvertit , corum. 


vitor cum pred magna: 
13 


Fz4 Aloude REGEERINGWYS 


gen tedie tyden by de Vriezen zoo niet 
jn ’s geheel onbekend ten minfte zeer 
geldfaant en des ook in kleyn getal - 
val geweeft zyn; dan wel in het maa 
ken van een -overgroot getal van Slaa- 
wert s ‘zal beftaan: hebben , zoo is ’ 
echter zeer waarfchynelyk, dat deeze 
aldaar: bekome tilbaare goederen en 
Slaaven by loting „ volgens het oud 
gebrryk der Franken „ tufchen ‘den 
Koning, mids ‘die ‘hier te land zoo 
veele Slaaven (1).fêdért in dienft ge. 
had heeft, en des zelfs aldaar gediend 
hebbende krygsknechten onderling zul: 
Oe, len 


(xt) Caroli Martelli char- 
ta ín Hift, W. Hede fol. 
28. Una cum. manfis,: 
terris, ‘eafis, domibus, 
edifitiis , AccoLAsus ; 
Lerris, Maxcreis &c. 

Ejesdem altera charta in 
Hift. Hede fol. 30. Cam 
smânfis 9 terris : 
domíbus , ylvis ,. cam: 
B Mancrieiis UTRIUSQUE 


‘ 


Ld 
Wer 


cafis, .…:. 


Charta Cafoli Magni ín 
Hede Hift. fol. 41. Cum 
terris, nranfis, domibus, 
edificiis, Mancierrs, fyl< 
vis &c. . 

-Gharta Ludov, pii in He. 
de Hift. fol.as. Omnem 
decimam de Mancipijs 
‚S . Confirmare omnem 
decimam tam de Mancie 
rus &s; : ‘ 


Ld 


var HOEEAND. IL Dem. 334 


fen verdeeld zyn. Even gelyk :zalks 
ten tyde van Klovis by ’t veroveren 
van Gallië te vooren gefchied: was 3 
als wyt de gefchiedenis van zeker over: 
groot en (1) fterlyk vat 'is op te maas 
ken, ’t gene uyt de Kerk van Rymss 
nevens meer andere Kerkfieraaden 5 
geroofd was, en te Soiflon van eenen 
gemeenen krygsknecht voor zyn aan 
deel, uyt dien aldaar behaalden buyt, 
by’t lot te beurt gevallen was. Doch 
op welke wyze ook de in Vriesland 
gemaakte buyt verdeeld zy , zoo is 
ket echter zeker, even gelyk zulke 

5 ook 
OEEIEEEREL EERE EER 


(1) Gregor. Turon. Hijt. 
lsb. Ml. cap. 27. Eo tem. 
pore mults Ecclefie a 
Chlodovei exercitu de- 


predate funt , quia erat - 


ille adhuc fanaticis erro- 
xibus involutus. Igitur 
de quadam Ecclefia urce- 
‚um mire magnitudinis ac 
pulchritudinis hoftes abs- 
tulerant , cum reliquis 
ecclefiaftici minifterii or- 
pamentis. Epifcopus au- 
tem Ecclefig illius, midos 


ad Regem dirigit, pose 
cens ut Úì aliud- de facsis 
vafis recipere non mezere. 
tur , faltem urceum. Ec 
clefie fue recipiat. . Hec 
audiens Rex ait punciis 
fequere nos ufque Sueffi- 
onas, quia ibi qum ac- 
QUISITA SUNT , DIVIDEN- 
DA RBUNT. CUMQUE MI= 
RE vas illud sors pense 
Ri , que Papa pofcits 
adimpleam. Dehinc ad- 
veniens Syeliopas cunte 
14 onere 


136 donde BEGEKRING Wye 
ook uyt het vervolg nog kliaper zal 
blyken , dat door het behaalen: deer 
ger ongemeene overwinninge het. voor. 
heen. zoo lang beftandig gewerft zyan 
de Vriefche Koningryk met de Ooft. 
vrankijche kroone, op eene zoa roem. 
tyke wyze, is vereenigd. geworden „ 
dat. Keyzer Karel de Groote, òm da 
geheugenis van: zyas Grootvaders. at. 
bier betoonde dapperheyd te verken. 
_wigén „by het doen houwen van het 
over: prachtig Hof te Ingelenhbeym . 
daarom geed vondt deeze en 
oyerwinningen, door Karel Martel op 
| de 


KN 


oere prede in medium 
pofito ait Rex : Rogo 
vos , o fortiffmi prelia- 
… teres, ut falten mibi vas 
tud (hoc enim de urceo 
fupra memorato dicebat) 
estra parten concedere 
son abmuatis. Har rego 
dicente, illi, quorum er 
rat mens fanior, ajunt 7 
enmnia „ Gleriofe. res , 

 CEFnSMRUS , ta fumé; 
ef nasi. cuo. fims 


e 
N 


dominio fubjugati. Nuno 
guod tibi _beneplacitum 
videtur , facite: nullus 
éninm pattfiati tue refie 
fiere valet, Cum illi heo 
ka dixiffent, unus levis, 
invidus ac cerebrofas , 
cam voce magha , eleva. 
tam bipennem: urceò im 
pulit, díceris n#bil bine 
reciples, nifs QUR TIEL 
SORS VERA LARGI- 
TU Bn TO 


ban HOLLAND. 1 Dees. 1jp 
de Vriesen behaald , aldaar ih (1) 
$childery te doen verbeelden, midse 
dien de aldus veroverde Vriefche lans 
den geen gering gedeélte ‘van zoa 
Breote Moogenheyd, flaande de re? 
peering van dien’ weergalvozen Keys 
zer , uytmaakten. En piet zonder 
tede! want des zelfs Ryksgebied frek- 
te zich van (2) Barcelorià af ‘langs dé 
Zuydzyde zoo van de Segro als Ebra 
tot over de Elve en hét door hem ges 
Slichte (3) Hamburg ; ván {die ftad 


… (a) Nigellus vita Ludo- 


gici Pii, hb. IV. vl. 358. 


Hinc Carolus primus 
KEO martes mas 


E Pingiaur. & fecum 
grandia faêta mar 
nu. 


Barcelanâ civitas 
Wenn qe jam pris 
dem a Francis defciverat, 
per Thatum Prafeftum 


ipfius „ Francis eft red- 


2) Annal. uid. ad 
ann. 810. Caftellum vn- 
eabulo Hokbuochi Albia 
fymini adpofitum. . 
„Aihertur Stadens 
ad ann. 810. 


__Hothburc, wad. aang 
_ (2) Ansal: Saxoadann; 


Chroo. Moifiagenfs Page 
145. - Mandavit eis. Réx 
Karolus. edificare givitan 
tes duas una in aq) 
ne parte Albia. 


15 


133 AMemk REGEERINGW YE 
weer langs de Saxenlanden:tot (1) ie 
Boheeme; van daar tot'die- Beijerfche 
grenzen ‚ alwaar zy tegen Hungaarye 
aanpaalen ; van deeze langs Tirol , 
en de Veneetfche landen tot Beneven- 
to toe; alwaar het zich: door *t Ryks- 
gebied der Oofterfche Keyzers jn Itas 
lië bepaald vondt. . Invoege het de ge- 
melde (1) Beneventiners, Romeynen, 
Longobarden > Franken, Duytíchers, 
Beijerfchen „ Saxers ,. Thuringers , 
VRIEZEN „ Gallen, Bourgoniers, Brie 
canjets  Gaskonjers , Gothen , S pan- 
jaarden , en meer andere volken be- 
vattede , welken binnen de voorge- 

5 mel- 





(zr) Andelmi annal. ad 


ann. 791. Saxones & 
Frefones cum Theodori- 
co & Mengefredo per 
Broamrnos. - 

(2) Capié. Caroli magni 
ad ann. 813. Volumus 
atque precipimus ut om- 
DES DITIONI NOSTRE ; 
Deo auxiliante, susjac- 


8 « 


Ti, tam Romani, quam 
Franci , Alemanni, Bo- 
joarii, Saxones, Thurine 
Ëii, Fresongs , Galli , 
Burgondiones, Britones, 
Longobardi , Wafcones , 
Beneventani , Geothi , 


. Hifpant, ceterique nons 


fubjeti omnas. &C: 


ï 


wan HOLLAND. L-Dsm: 199 
melde gtenzen van een. zoo; wydfirek-, 
kend Ryk begreepen waaren, ; Wiaos 
een-deel; gelegen: gan de (1) Wefts 
zyde der Maate WESTVRANKRIK, en; 
het overige aan de Ooftzyde. van, dien, 
froom:by. de Schryvers van dien-tyd- 
OOSTVRANKRYKIS genaaïnd gewerden.” 
En waaróm'de volgendea-Ooftvran-) 
kifthe Koningen ‚ zoo ‘vâh den: eer- 
ften, als nog zer veele van der twee 
den Stam altyd Vorften- (cer) van-het 
tbáns genaamde Holland geweeft, en. 

| Oe OE: die 


(1) Aimonii Proemium 
Hijk. cap. 4. Has omnes 
provincias, dum, Franci 
occupaffent, ín duas tan- 
tummodo partes dividen- 
tes, eam que Septentri- 
onem verfps tanditur & 
inter Mofam & Rbenum 
eft, AusTrram ; illam. ve- 
ro, qus a Mofa ad Lige- 


rim ufque pertingit, Nau- 


STRIAM. 


t 
„ox 


Visa Hudevici Pii, in 
401 @ 418. Lotharius: 


a fluvio Moòfá AUSTRALEM 


fibi parteín tenehdam ele- 


git, Occipvam yero Ca-- 
folo Fracrt habendam re 


_liquit. 


(2) K. Kolyn vf. 192, 

Bat bie VORSTEN Boog 
bermoudeet | 

VAN FRANKERIKE HIER, 
TE LANDEN 

HADDEN 'T HOEG BE- 
STIER IN HANDEN. 
……Nagge bib. Te Pag. E: 
: ‚© 


die twee Ryken weder im onderfcheys 
dene (1) Provinctën , de Provinciën 
m Graafkhappen , de Graaflchapper 
in Centene of Honderdmanfchappen „ 
en die Honderdmanfchappen: eyndebyk, 
weer in Dekenaaten verdeeld zyn ; 
ieder van welken door eenen Hertog 
Graaf , Flonderdman en Deken „ uyt 
den naam dier Franíche Koningen tot 
wederzeggens. toe , heftierd wierde, 
Hoe dit nu alles in opzigte van het, 
met het Oaftvrankifche Ryk: vereenig- 
de Vriesland plaats gehad heeft, en 
welke verdere regeeringwys, naa % 
veroveren. van het zelve, aldaar is in- 
gevoerd, ftzat ons in hee volgende 
Hoofdítuk. te onderzoeken. 





Ber Geaen. alhier Waren- DOMINABATUR Farsrin, 
verie ende EEE © (1) inie. lose 


Chren. TrajeB. in vita Haf Comitatus in konte= 
Radbodi Chronica Francie nas, Ceitens fn Decu- 
goninant ikki Redbo- rias indegue Duoes 
dam non :Regem fed: Dùé: Gomisés „ Gensenpri 
Gems QUIAFRANCIA TUNG Devanique vocati. 


\ 


ú. 





vas. ROLAND: Dem. agr 
DERDE HOOFDSTUK. 
| ‚ Bevattende de | 
REGEERINGWYS 


door de. 


FRANSCHE KONINGEN , 


By bet veroveren van PRIE SLAND, 
aldaar ingevoerd. 


bk vergroote Ryk der i in Gal- 
IK Ît& gekomene Salers, is 
B niet alleen altyd (1) erve- 
yk , hoewel met. uytlluytinge der 
Vrouwen ; ingevolge van de Sali- 
‘ fche 
weeseinrininensaasnent 
Apath ib. LL zomen. 
ms Hune à an gele Greger, M. ie Hamilia 
Franct vivunt optime, de decima in jg 
fbique & Énicmis tmpe- In Perfarum guegue 
sant, Rramo A Param FRANCORUM TERRA RRGRR 
Baran an Fanon Taams. BX hansae KAART. 


. d 





ig? -Moude- REGEERINGWYS 

fche (n1.): Wetten dier: Volken, maar 
onder de achtergelaatene (2) Zoonen 
der overleederie‘Koningen" verdeelbaar 
geweelt :7 wigr ieders; te bfurt: gevalle 
aandeel, by ’t overlyden des laatften 
bezitters , weer onder des zelfs ach- 
teegelaatene. Zoonen gefinalddald. (3) 


wierd. En,dus is het een derde deel , 


Pact) sa 0 at) aal ok Oak AD AD RAR 6D AD AD EAD 6 NL 


sn Pe Pe 


(1\ Lex Salica antiqua 
Bis. Ga. de Alodis, - De 
terra: vero’ Salica , ín 
mulieres nulls portie he- 
reditâtis tranfit, fed hac 
wirilig fezus acquirit. 
Lex Salica Caroli M. tit. 
62. par. 6. De terra Sa- 
Jica nulla portio heredi- 
tatis mulieri: veneat; fed 
ad virilem fexum tota hase 
reditas pervenlat. 
JI. caf. z. stens Aimon. 
Hib. 11, . Igitur quatuor 
&lii Clodovei Theodorli- 
cus, Chlodomirus , Chil- 
debertus atque Chiotarie 
us REGNÚM INTER sE 2E: 
QUA LANCE DIVIDUNT. 
Cacolus Calvus tie. XXX. 
sap. 1. Quia ficut (fu- 
pra) .dicit S.…. Geegorius 
& ex confuctudine olitg- 





A N 
[D EN AUD AKI on) LAP all 
4 … A ’ 


* gene 


D 40 20 40 10 el 





na cognofcitis, in Franco- 
rum.regno Reges ex gee 
nere prodeunt , mihi 4 
Dompo Genitore meo 
pie memorie HLudp- 
vico Augufto pars regni 
inter fratres meos Reges, 
divina difpofitione, tra- 
dita. . 

(3) Lee: Oftienhs Hib 
L cap‚ 29, per idem tem. 
pus defun&o jam dicto Lo- 
tario pentifarie regnum 
Francorum divilfum eft, 
Nam, ut fupra diutimus, 
Ludovicus & Carolus-ger- 
mani ipflus Bajoartaäm & 
Aquitaniam segebent. Prie 
sno genieus flius ejus Lo- 
dowicus nomine eft forti- 
tus Italiam , fecundus Lo- 


„tharius potitus elt Aquis, 


testius. gutem Carliteus 
Saxoniam obtinuit. 


‘wan HOLLAND.-H. Deer. 243 
% gene by. het overkyderi’:van Keyzer 
Lodewyk den Godvruchelgot:'aan: zy- 
nen oudften Zoon’ Lötharië wás” te 
beurt- gevallen , door ‘ dên “ySmelderi 
Eotharis weer, op het eynde :4yrie' leed 
vens, ‘order: ‘zynel drie achtêtigélaätene 
Zoonén indiervoege geffnaldeeld ge- 
woiden;- dát dan dep’ Oudften Lode- 


wyk „nevens: het gebied -ovér Malië, 


ook de :Keyzerlyke tytér “te beurt 
viel. . Welke , * aa: die*hooge waár- 
digheyd in het. Weltert door het (2) 
afzetten van Keyzer Auguftuius, in het 
jaar vierhonderd zesenzeventig; was ver- 

a nie. 





(1) Ado Viennens. at. Herulisa uxiliaribus Ita- 


VL Cbros. pag. 809. Non 
multo poft Lotharius fi- 


liens faum, que in Jta-- 


lia regem fecerat, ut Im- 
peratoris nomen fortire- 
tur, per Drogonem Pa- 
truum Romam milit. 

(a) Petavii Ratier. tewp. 


lam occupavit decimo 
calendas Septembris & 
V. Calendas ejnsdem O« 
refte occifo eju{que fratre 
Paulo, pridie Nonas Sep- 
tembris Auguftuluin rele- 
gavit in 'Compan!am. ln, 
Insperiam ocetdentale de 


Parte 1. lb. VI. cap. 18. tum eit, Bafililco & Av.” 
Nam Odovsoer Turciko< meptó. ‘Coaf. Mudikione 
gum rex, cum Seyris & 34, anno Chrifti 476, 


Ld 


pat Alge REGEERINGW SB 

wietigd geworden, in den. perfogn vat 
Karal den Grooten, mids. die het 
groote gadenkke van het Welterfche 
Keyzesryk , 200 door de waapenen alé 
by erveniffes aan Zyn, gebied onders 
woepen hest, op Kersdag des jaars 
Achthonderd, door de verklaaring 
van Paus Leo den (1). LIE, is hers 


feld, opdis, naar gelang deschaatftens 


bezitters,otaaten gefplitk wierden ‚pok 
nu door deeze, dan doer: gene Pein. 
° fen federt bezeeten geworden, En 
waarom ook. het thans genaamde Hol. 


land in ’t begin nu eens buyten , en 


dan weer integendeel onder het gez 
bied van die Franfche Koningen ges 
| Îtaan heeft, welken, behalven den Ko- 
ning» 





_{1) Monach. Egoldsmens. pulo acclamatum eft Cas 
ân vita Careli. Domaus rolo AuguftoaDeò Cora. 

Papa Coronam ca-° nato, niagno & pacifco 
piti ejus impoluit, &a Imperatori Remariorunt 
woâe Beanorum pe vita & vikorie, 


Ld = 


| 


| 





Bah HOLLÄND: EL Deerì và 
Wiinglyken daarenboven nog den Key- 
xerlyken tytel voerende, echter dar: 
dim gene de minfte Opperhoofdigheyd 
of gezag over de andere Ryken der 
‘overige Franfche: Koningen hadden: 
Mids ieder, over het hem te beurt pe- 
valle aandeel een onbepaald en volflaa= 
ge Koninglyk gebied voerde , en des 
naar eygen welgevallen èn wil; jà 
zelf tegen ’t oordeel der te raad geroe- 
pene Ryksftaaten , den (1) oorlofr 


aanving, Wetten (2) maakte, 


Her= 
togen 


PRERELPER EEE DERGE 


. (1) Zeinb. Hift. cap. 
V. Bellum contra Lon- 
Bobardos fufcepit, quod 
 e ee e cum magma diffi- 
Cultate fufceptum_ eft; 
qufa ‘quidam ek Primori- 
bus Francorum, cum qui- 
bus confultare folebat, 
adeo voluntati ejús renifi 
funt, ut fe Regem defcr. 
turos domumque reditu- 
zos, libera voce procla- 
faarent. Sufceptum ta- 
men bellum eft contra 


diti erant. 


Haiftulphum Regem & 
eelerrime completum. F- 
dem teftatur Hugo Flaviac: 
ad ann. 772. nec non Mo- 
nacbus Egolim. in vita Ca- 
roli Magn. pag. 238. 

"_{2) Proemium Legis Boz 
juariorum. Theodoricug 
Rex Francorum, cum effet 
Catalaunis , elegit viros 
fapientes, qui in regno 
fuo legibus antiquis erú- 
Ipío autem 
diëtante juflit confcribete 
K les 


zó. Aosde REGEERINGW YS 
togen, (1) Graaven, en alle de art= 
dere mindere Amptenaaren der Krod- 
ne af- en aanftelde , techtsgedingen 
'_ (2) hieldt, en voorts alles, wat ver- 
der de Koninglyke magt eygen wass 
door dit hem eygen zynde opperver- 
moogen handhaafde. En hóewel dit 
allés gemeenlyk op de befchteevene 
Ryks- en Landdagen geregeld ,. gn 
diensvolgens het gevoelen der daarop 
vergaderde Ryksftaaten deswege geïnd 
wierdt ‚ zoo gefchiedde aulks echtet 
| meet 


jegem Fràncorum & Ala- 
saannoruda & Bajuarid- 
rum ; unicuique genti, 
gui in ejus poteftate erat, 
ecandum confuetudineut 
fuam. Vide etiam capit: 
Caroli . 4pud Ba- 
bus. tom. IL. fol. 240. 
cap. V. 

(1) Greg. Turonens Hijs. 
kh. VIIL cap. 26. Tiro- 
pi vero atque Pi&âvis 

unodius Dux datus eft. 


H. Meybomië vindic.- 


Bilingene fol. 49 Comi. 


tes ipfi, quoties fuprento 
magti{tratui liberet , ex- 
auétorari poteränt. 

(2) Gregor. Turon. Hit; 


Jb. IV. cap. at. Andar: 


chius expetiit Urfar iú 
prefentiam Regis accet: 
fire. 

Ibidem lib. VIL cap 
àg. Injuriofus tamen ed 
placitum in con{peêtu Ree 
is Chifdeberti advenit , 

per tridupm ùfque ad 
occafum folis obfervavit 


Gan HOLLAND 1. Dek: m4ò 
Meër om den Vorft het befte aan tè 
raaden, dan wel uyt oögmerk; van dat - 
der zelver voorgedraâge gevoelen moeft 
gevolgd worden: Invoege de Fran: 
fche Koningen > näâ iedérs (1) mee: 
ning verftaan te hebben; dat gene; 
het welke zy het voordeeligfte voor het 
Ryk oordeelden; in *t geheel naar hun 
eyge welgevallen , hoewel altyd met 
die-befcheyderiheyd beflooten ; dat zys 
naar * loflyk en daarom 200 zeer 
gepreeze Voorbeeld van (2) Keyzer 
Nerva. ‚ de Îteeds zoo hoog gefchatte 
VuvueyD pek DurrscHeks , met het 

| ON 

(1) ) _Hincserús in ên- 7at. Ego Carlomannuì 
PruBien. ad Lud. balbum Dux & Princeps Frans 
Opp. tom. Il. pag. 179. Corum. Cum Consr- 
cap. 1. SF cop. 7. Caro- za0 fetvorura Dei & Op: 
lus Calvus ptoxime in tmatum meorum ,. 
Carifiaco inde difpofic ue mihi Comsuruar Dis 
& nomine yobis fubfcrip. DissENT. 
ta dedit Goni Consi-. (2, Tacit. vita Agríico 


Lio & auxilio regni ne- le cap, 3. Libertatem & 
golie difponere debere- ptincipatum, mifcuit, ze 


oli difociabiles, 
SCopi. Carolomanni anne 
2 


148 _Moude REGEERINGWY$S 


‚ ONBEPAALD ' VORSTLYK VEK MOOGEN >»; 
DER FRANSCHE KONINGEN: ' hoe 'on=- 
“ evereenkomende anders. tot hey! bun-, 
ner onderdaanen zoo in opzigte van 
het (1), GrestLyKE als WerELDLyK 
bewind wiften faamen te paaren. 


Dit gezag, ‘ook ín het Geeftlyke was 
den Franfchen Koningen tot voort- 
planting .des Chriftendoms in die Staa- 
ten ten hoogfte noodzaakelyk , wier 

ia- 


ED 


(1) Gregor. Turon. Hift. 
lib. IV. cap. 48. Cum 
autem intentio inter Re- 
‚gem Gunthramnum & 

hilpericum verteretur , 
Gunthramnus, Rex apud 
Parifios omnes Epifcopos 
regni fui congregavit. 

Ibidem lib. VIJ. cap. 17. 
Sed -obfiftente Pappolo 
Carnatehw urbis Epifco- 
po-ac dicente, Dioecefis 
mea eft, oftendente pre- 
fertim jüdicio Epifcopo- 
Pum, nihil aliud potuit 
abtinere cuM Rroe nifi 


Ca, qu fub ipfius Caftri 


termino propria Irabebat, 
reciperet. 

Ibidem bb. V. cap. 19. 
His ita geftis audiens Chil- 
pericus, quod Pretextatuë 
Rothomagenfis Epifcopus 
Contra utilitetem fuam 
populis muneta daret , 
eum ad fe accerfiri pre* 
Cepit. Quo difcuffo reppe- 
rit cum eodém res Brunee 
childis Regin& commen- 
datas , ipfifque ablatis 
eum in exílio, ‘ufque ad 
facerdotalem audientiam, 
tetineri precepit. 


“ «an. HOLLAND. I Dre 149 


inwooneren nog Heydeních zynde, 
zy op verfcheydene tyden door de 
wapenen , even als die van Vries» 
land, aan hun Ryksgezag hadden on: 
derworpen., Dus zyn ter bekeeringe 
der Saxers, naa die Heydenfche Vol 
ken door eenen oorlog (1)-van dries 
Endertig jaaren „ aan, het gebied van 
Karel den Grooten waaren onderdaa- 
nig gemaakt , door dien Vorft zoo te 
(2) Paterborn en (3) Memigernefort, 
REDIAELEER IER PERRGEEDLELEEG 


(1) Eginbardus cap. VII. 
Sufceptum eft igitur con- 


tra cos bellum,’ quod. 


magna utrimque animofi- 
tate ‚,°tamen majore Sa. 
xonum quam Francorum 
damno, 
RXXIIL. annos gereba- 


tar. 

(a) Annal. Francici ad 
ann. 799. apud. Lambeci- 
um tom. 11. fol. 380. Ter: 
_ram eorum (Saxonum) di 
“lit inter fideles fuos,. id 
eft Epifcopos, Presbyte- 
ros , Comites &-alios vas- 
fos fuos, & ibi ad Padres- 
brunnum edificavit Ec- 


per continuas 


clefiam mire magnitudie 
nis & fecit eam dedicare, 
(3) Vita Ludgeri lib. IL 
cap. 20. Interea per dis- 
ofitionem. mifericordis 
ei Saxones converfi funt 
ad Dominum, & Rex Ka- 
rolus eugpdem virum Dei 
Lutgerum paftorem in Os, 
fientali parte Saxonum, 
conftituit, cujus parochig, 
fedes eft principalis in lo- 
ca MEeMIiGERNeFOKT, ubi, 
Domino ip{e honeftum, 
conftruxit monafterium 
fub regula canonica Doy 
mino famulantium, 


K.3 


140 Moude. REGEERINGWYS 

pf Minimigarde, t gene thans Mun- 
{ter (1) genaamd wordt; even als in 
de andere oorden, van zoo wyduytge- 
breyd een Ryk, verfcheydene (2) Bis- 
dommen en Kerken opgerecht, en met 
de noodige goederen tot onderhoud - 
zoo der Biffchoppen als der zelver on= 
derhoorige Geeftlyken , uyt de hem 
te beurt gevallene. Koninglyke goede- 
ren , begiftigd. -Even gelyk deezes 
‘Konings Grootvader ter bekeeringe. 
der Vriezen, te voore te Uytrecht , als, 
eene Stad van (3) Vriesland zynde 3 
op de zelfde wyze een Aarfibisdom, 


me 





(x) Vita Swiberti cap. 


literaram Alphabeti- in Ar 
25. Deinde ipfo ten- 


dente cum futs ad Mini- 
igardum, ideft, Mona- 
erium. 
(2) Walter Chron. Brem, 
apud Meybomium tom. IL, 


tag. 19. Anno Domini. 


fpptingentefimo o&tuage- 
mo oftavo Beatus Kaso- 


Jus, gal Jura numerum 


lemanntg partibus, ad laur 
dem omnipotentis Dei, 
ejufque dignilime Gene- 
tricis, folennes fundavis 
Ecciefias. 

(3) Wi ippo in vita Come 


radi Salici in fme. Apud, 
Teajecrum civitetem Frie 
SL, 


‘san HOLLAND. IL. Deen. zoe 
hadt opgerecht en begiftigd; zoo als. 
_wy in het volgende Deeltje naader ver 
handelen. zullen. 


By het ten onderbrengen. van. Vries 
land , hadden. de Franken , gelyk op. 
t eynde van het voorgaande (1) Hoofd-. 
ftuk. gemeld. en beweezen is, aldaar- 
niet alleen. eene zeer ongemeeng roof 
zoo van tilbaare goederen „ als van 
Slaaven, maar ook zeer- veele Lande-. 
ryen en andere vafte goederen ba 
koomen, Want hoewel de in, 
Taxandrië voorheen geplaatfte Salers ,, 
by het vermeefteren van het overige. 
van Gallië, de oude inwooners: aldaar 
htnne vafte goederen lieten behouden ,, 
als zich vergenoegd houdende met het. 
alleen aanflaan eensdeels van die goe- 
deren , welken de Roomfche Keyze 


BELEGERD, 
Cs) Zie hier goore Pag. Es 


552 Aude. REGEERINGWYS 


ren in ’t byzonder toebehoorden, antr. 
dersdeels met het zich toeëygenen der. 
inkomften van alledie belaftinger , wek 
ken door de Inwooners van Gallië 
jaarlyks tot onderftand: des. Roomíchen 
Ryks aan ’t zelve betaald wierden 
zoo kon het zelve nogthans in opzigte 
noch van de Groote Vriezen, noch van 
de tegenwoordige Inwooners van: her 
voorheen. genaamde Batavië alsdan gee- 
‘ne plaats hebben, zoo om. dat de eer- 
ften nimmer. onder het Roomfche Ryk 


geftaan en de. Batavieren integendeel 


. nooit fchatting (1), bebalven die van, 
hun Jyf en bloed , aan de Romeynen 
betaald hadden. Dierhalve , mids de 

_ Fran- 


: 
$ ) P É ' e Ei N … ‘ Di . “a ed 


(1) E. Kolyn ví. 68. È antique focietatis. in- 

jgne. Nam nec tributis. 

Too sis t laucb gebleven contemnuntur nec publi- 

onder SCHOT ofLOT TE Canus atterit.  Exempti- 

“ GAREN. aneribus & collationibus, 

| | & tantum in ufum proel, 

Pacis. de morib. Germ. orum fepofiti, 
48 29,) Manet honos :,” 














Franche Koningen des onaangezieg 
zoo over groote goederen, naa *t ver- 
pveren van Vriesland, zoo aldaar als in 
het thans genaamde Holland bezeeten 
bebben, zoo dient men volgens de 
naafte waarfchynlykheyd te geloo- 
ven want vaftgaande bewyzen zyn 
uyt de oude inlandfche fchriften , als- 
door de ingevallene Noordmannen ver- 
nield zynde,. thans geenszins te haa- 
len , dat de Franfche Koningen zich 
piet alleen van de alom dopr het land 
onbeheerd leggende landen en wate- 
ten, midsgaders van alle die goede- 
ren „ welken, tot de Vriefche Kroon 
behoord hadden, maar dáarenboven 
nog voor een groot gedeelte der vafte 
goederen van alle, de in de wapenen 
geweeft zynde Inwoonderen „ even 
gelyk zy federt in (1) Saxenland, naar 
| het 

GERRIE PRIL 
(1) Anna). Francici ad um tom. 11. fol. 380. Ter- 
E27. 799, apud Lombeci- gem eorm ( Sazomum} Bi 


N 


| 


134 Aloude REGEERINGWYS: 


‘het voorbeeld der (1) Ooftgothen in, 
Jealië, der (2) Weftgothen in Aqui. 
tanië, en der (3) Bourgoniers in 
Gallië gedaan hadden , zullen. meefter 
emaakt hebben; als door wier eerften. 
aan de Romeynen twee derden, en, 
door de laatften den Gallen de helft 
hunner vate goederen toen afgeno-. 
“men , en federt door den Bourgonjerss, 
als overwinnaars zynde , geheel vry 
en zonder het betaalen van eenige be-. 
Jaftingen in, zoo lang bezeeten zyn, tot, 
dat de Landeu federt weer. by het ten 
Dane ons 
GEILE ERDRELGEELE LER 
nd praftitife. concordie. 
(a) Lex X. tis. 8. Nec. 


vit iater fideles fuos , 
id eft, Epifcopos, Pres- 


byteros, Comites & ali- 
Qs vaffos (ugs. 

(1) Caffiod, lib. IT. epift: 
x6. Juvat nos referre, 
quemadmodum in TeRT1- 
ARUM deputatione Gotho- 


rum Romanorumque pos- 


_fefkone junxit animos, 
Nam cum fe homines fo- 


Jeant de vicinitate colli. 


dere , iftis prediorum 
communio caufam nofci: 


de duabus. partibus Gothi, 
aliquid fibi Romanus pre-. 
fumat, aut vindicat; nec, 
de tertia Romani Gothys. 
audeat aliquid ufurpare. 
(3) Lex Burgund. tit. 
54. De his, qui tertiam 
mancipiorum & duas ter- 
rarum partes, contra in- 
terdiëtum publicum pre 
fumpferint, 


oan HOLLAND. IL Deer. 135 
onderbrengen der Bourgonjers , door: 
de Franfchen, even eens als de andere 
Landen der overige oude Inwoonders 
federt zyn belaft geworden. 


Voorts is het zeker ,.dat een ge- 
deelte deezer landen, en vafte goede- 
ren , van welken zich de Franken by. 
. het veroveren van Vriesland: meefter 
gemaakt hadden, by der zelver andere 
oude Stamgoederen , federt de eerfte 
tyden den Ooftvrankifche Koningen 
‘eygens zal gehecht zyn. En welken, 
mids der zelver inkomften tot onderhoud. 
dier Vorften en der zelver Hofgezin 
gebezigd wierden, daarom ons federt 
hier te land, als Stamgoederen der 
Ooftvrankifche Koningen in de oude 
$chriften voorkomen. ‘Zulks het van 
dusdaanige Stamgoederen is, dat Ko- 
ning Karel de Eenvoudige, van dat 
gedeelte erfgenaam van het Ooftvrah- 
kifche Ryk geworden znde » onder 

het 


6 Aloude REGEERING WYS 


het welken onder anderen ook het- 
thans genaamde Holland gelegen was, 
in eenen Brief gewag maakt; by wel- 


ken hy hier te lande eenen Dirk i ij 


% jaar- negenhonderd drieëntwintig tot 
Graaf aanftelt. 
luydt (1) aldus: Uytgenomen eenige 
Landen, die aan onze STAMME ET- 


GEN ZIN. Deezen blyven ons ter 


gemelde plaatfe met bunne gerechtigbe- 
den bewaard als woorbeen , op dat ’er 
niets af verlooren gaa. En het is uyt 
deeze Koninglyke Stamgoederen in 
Vriesland, dat niet alleen de (2) Ko- 
ninglyke Abtdy van Egmond, gelyk 

| ey 


Want de -aanftelbrief 





(z) EK. Kolyn vl. 470. 


MBtgenomen eenige Handen 
Te ONSE STAMME EYGEN 


ee: sem Die breuke of wart 


Ec 
EE B LYVEN ONS MIER 


MET BAREN RECHTEN 


BEWAART-ALS VOOR, 
DTE LOON. NIET . AYE GA 


(2) J.a Leidis Annal, 
Egmond. in prologo pag. t. 
Ex injunéta Reverendi irk 
Chrifto egregii Patris & 
Domini. mei , Dominò 


Nicolai de Adrichem ‚ 


kujus nominis fecundi Ra- 
GALIs Abbatis monafterii, 
da Adalbertí in Becmun» 


bn HOLLAND. 5. Deet. 157 
wy naamaals bewyzen zullen , gefticht 
is» maar oOk ‘daarenboven nog die zoo: 
hier alsdaar'in Vriebland geleegene goe- 
deren gefiomen zyn; welken noodwen: 
dig tot het onderhouden zoo ván den 
Aarftbiffchop als des zelfs onderhoorige 
Geeftlyken , by het oprechten van het 
_ hier voorgemelde Uytrechtfche Aarfts 
bisdom, noodwendig vereyfcht wierden; 
ën des ook métt dat òogmetk ; zoo by 
de eerfte oprechting van dat Aarftbis- 
dom ; ftraks aan’t zelve gehecht en die 
weer in ’t vervolg van tyd door de on: 
derfcheydene zoo Franfche als Duyt 
fche Koningen en Keyzers uyt die goe: 
deren vermeerderd ‘zyn geworden. 


Gelyk de Franfche Koningen noch 
aan de Amptenaaren van hun Ryk 
tenige jaarlykfche. wedden , noch aan 
de‘ onderfcheydene in den kryg die- 
nende volken eenige foldy betaalden 3 
200 hebben zy zoo aan de Hertogen, 


n Gras: 


kB donde RPGEERINGWYS 
Graaven , Honderdmannén, en de vers 
dere Amptenaaren humster Kroone; - 
voor den tyd dat de zelven die Staats: 
ampten bedienden , als aan de hef 
wel gediend hebbende (1) Krygs 
knechten alom , en des ook in Vries: 
land, tot wederzeggens toe, naar den 
hoogeren of minderen fâng dier Staats= 
en Krygsbedieningen , ook meerdere 
en mindere Landen gevens de daat 
aan behoorende Slaaven én Lyfeyge: 
nen , welken den Konitig by het ver: 
overen van Vriesland en aadere Vor: 
Tendommen op de hier voore befchree: 
vene wyze waaren te beurt gevallen; 
naar het voorbeeldzoó vän (2) Alezan: 
der 





(1) B. Rhenankss in Epih. 
ad Petrum Heidingum. 
Franci igitur vi&tores con- 
Juetudiaem Resmanorum: 
ìmitati & ipfis Nobilibus 
& veteramis mititibus a- 
gros in quibusdam locis, 


mt iltis habieare licuiter, d 


affignatuut, immunes pe- 


nitas, & ab omni ferví- 
tute liberos , fique did 


TERRA SALiCA. 


(2) Lanpridjes in Alex- 
andro. Sola que de hos- 
tibus unt limita- - 
neis Ducibus & militibus 
onavit ,… fta ut ‘eoruní 
edent fi Keredes eorum 

”. mille 


Wan HOLLAND, Kk Deer. ri 
‘der Severus als de (1) volgende Room- 
Yche Keyzers van ’t Weften in BE: 
NEFICIUM , dat is in Jyffocht of 
wrüchtgebruyk, naa *t afleggen van 
‘den (2)'eed der getrouwheyd gegee: 
ven. Even gelyk wy in ’t eerfte Hoofd- 
ftuk van dit Deel gezien (3) hebben; 
dat aan de in hunnen dienft zynde 
Batavifche benden, door ‘de Romeyn- 
fche Keyzers eenige Landen om te 
bewoonen gegeeven zyn s alswan: 





militarent, neque unquath 
ad privatos pertinerent, 
dicens attentius hos mili- 
taturos, fi etiam fua rura 
defenderent., Addidit fa- 
ne his & animalia & fer- 
vos, ut poffent colere 
quod acceperunt, ne per 
inopiam hominum vel per 
fenettutem defererentur 
rura vicina barbarie, 
quod torpifimam ille du. 
tebat. 

(2) Vopifcus in Probo, 
Veteranis omnia flla , 


Uus angufte adeuntut lo- 


35 


neer 


ca privata donavit, ad- 
dens ut eorum flij ab 
anno decimo oétavo, ma- 
res duntaxat, ad militiam 
mitterentur. ‚ 

(2) Anguftin. Serm. IL 
in vigil Pent. Notum eft ; 

uod milites (eculi bene- 
icia temporalia a tempo- 
ralíbus dominis accepturi; 
priús militaribus facra- 
mentis obligantur & doe 
minis fuis fidem fe {erva- 
turos profitentur. 

(3) Zie bier voore Pakt. 


165 Alôude REGEERINGWYS 


neer die zich van haare eyge erflan= 
den , door de aldaar met de woon 
_geplaatíte Saxers, voor altyd verftoo- 
ken zagen. 


Ì _ Mids nù Karel Martel, door wien; 

gelyk wy gezien hebben, Vriesland 
het Franfche Ryk was ingelyfd; 
by ’t geeven van eenige dusdaa: 
‘hige Koninglyke goederen in Bene- 
fcium , behalven den reeds gemelden 
éed van gehoorzaamheyd aan den Ko: 
ning „ daarenboven nog eenen tweet 

den (1) aan zich, als Groothofiee- 

fer „ om die Hooge bediening aldus 

in 


ERLE PRE RIPEERE ED 


. (1) P. Daniël Hift. de 
jn tom. 1. pag. 338. 

foumit €$ punit quelques 
Jeditieux , confia le gou- 
„Vernement des villes Prin- 
cipales € en particulier 
celui g Sus FiDELers; quar 
Bé que ces góuverneurs ne 
portoient pas Jeulement u 


caufe de leur fidelité de 
leur attachement aux inte- 
refts de Charles, mais encore 
parce qu’ ils Liu FarsorerT 
UN SERMENT PARTICULIER 
DE FIDELITE É$ buy rert- 
doient certains autres Hom- 
MAGES én qualité de sg 
VASSAUK, 


wan HOLLAND. IL Dea. 1ór 
ih zyd geflacht altyd ervelyk te maas’ 
ken door der zelver bezitters deëdt af= 
leggen; Zoo heeft deete afzonderlyke 
getrouwheyd aan de Groóthofmeefte- 
ren beloofd alsdan den eerften voet 
gegeeven , dat de bekitters dier Vor: 
ftelyke' goederen federt altyd onder 
den naam van GETROUWEN [FL 
DELES) zyn bekend en des ook de 
Graaven (1) van Holland, en de 
Abten ‘van (2) Egmond, als zoodaa- 
nige Iyftogtlyke goederen bezittende; 
daarom ook met dien náam iù de on» 
derfcheydene Koninglyke Brieven, en 
dat zelf naa de lyftogtlyke goederen „ 
oe | doof; 


Ee RT 


(1) Vredii probat, £7 
Beal. tom. IL. fol. 359. Lu 
dovicus Dei gratia Ro- 
Manorum Imperator fem 
per Augmftús fpcêtabili 


vitro GuirELMO COMITI 


Hahnonie, Hot LANDIE 
Zelandia & Domino Fri. 
Ám; Socero & Fapzur suo 


Kariffimo. 

. (2) Àntb. Matsb. anal: 
tom. IV. tag. 294. Mar- 
gatetà Déi gretia Roma 
sorum Jmperatrix fempeb’ 
Augufla,  venerabili viro 
Abbati. Egmendenfl SuQ 
BT ÍMPBIL FIDEL 
> 


em tr ‘ 
: WE -… 


door de ingevoerde erfvolging in waar» 
achtige kenen veranderd waaren, tot - 
de laatíie tyden toe zyn getyteld ge 
worden. :Als moetende de Bezitters 
dier, gpederen, uyt kragte diet be- 
loofde trouwe in eygen perfogn even 
aplyk. ook hunse Zoonen, ( 1.) achtien 
‘jaeren coud zynde, zoo als Vopifcus 
van den hier- voor. gemelde Keyzer 
_S Probus getuygt, haar de veelheyd dier 
in denefviams bezeetene goederen, by 

% ontfiaan van eenen kryg, het zy 
te.paärd (gelyk wy van de Ridders 
Sehryvende. naamaals zullen aantoo- 
nen) het zy te voet ten dienfte dier . 
Vorken op ‘der zelver ontfange aan- 
Schryving (2)-opzitten. Welke op= 
DO Zitting ° 
Woerd evanta la, © au er Cupiead, Carels M: 
umguite adeunturlocaprie. ad uns. So}. $. t. In 
Vata donavit, addeus ut primis, quicunque be- 
EORUM PELIN AB ANNO DE- nêficia habere videntur, 


CiMo ocravo, mares dun- oranes in: hoftem. yv 
Raxat, ad militiam mittg- ant. 


van HOLLAND, b. Dem: 203 
zitting zoo in eygen Perfoon als ook. 
met die. van de daar van afhangen< 
de Vazalen ; ondef den naam van 
Janfcbap federt is betekend gewors 
den. En het zyn eygentlyk deeze 
in. BENEFICIUM gegeevene Landen ; 
zoo.dr Vriefche als andere Amptes 
naaren en der ten kryg opontboodene 
Landzaaten [ mids de Vriezen ook 
voor de Franfche Koningen de 
(1) wapenen gevoerd hebben} wel. 
ken daarom ook 00 in Vriesland 
d als 





(1) Andelmi ánnal. ad 
ì „ìr. Sazones & 
RESONB CUM Tneopo- 
ico. & Mengefredo per 
Begaminos , ut (rex Ca- 


rolus)- JUESERAT , zegref. 
a! | ‚ neraliter ad placitum nos- 


funt. 
Annál.' Fuld. ad ann. 
„3e. Frefones qudque 


per Habola fuvium bir. 


vigto venientes , conftruc- 
tis duobus pontibus , quo- 


ram alterum ex utraque’ 
“_ Veniant, 


parte cafteilis munivie. 


Capit. Caroli M. ad ann, 
807. cap. 7. De Frifg- 
nibus volumus, ut Comi- 
tes & Vafalli nori, qui 
beneficia habere videntur, 
&. Caballarii omnes ge- 
trum veniant bene pree 
parati. Reliqui vero pau- 
periores fex feptitnum 
preparare faciant, & fic 
ad conditum ‘placitum 
bene preparail hoftilieeg 


L 2 





tög ADude REGEERINGW YS 


als ‘elders wrye (1) Salifëbe Landen s: 
FTERR/E SALICA ] genaamd zyn: 
Mids die in BENEFICIUM bezeetene 
goederen naar de Salifche (2) Wet- 
ten, ‘als met den degen door de Mans 
veroverd en bezeeten , des ook geens- 


Zo rt 4 "Arias xan de Scheede. [ dat is der Vrous 


AS. 4 


„Â nd 


Seen ze ‚« ‚ volginge ) 


t- „ej EA, 
bd 

‘ 

P 4 Jp 


. 
Pr Add  „° 
Ld 


“we.] maar, naar het invoeren der erf: 
alleen aan des Zwaards of 


>ijder Mannen zyde overgongen , ‘en; 
ad / Zoon de beftandigheyd dier erfvolginge 


dd 


VAA NEN ers „et 


waaráchtige leenen veranderd zyn. 
de, thans te tyd daarom nog Quaade 
Leenen genaamd zyn, ter oorzaake 
de Vrouwen. N uyt hoofde van dit eef 
- fte 


drent NE N - AA ‘ . 


(1) B. Rhenanus in epifb. 
ad Petrum Helin 
Franci igitur viëtores con- 
fyetudinem Romanorum 
iinitati & ipfis nobilibus 
& vereranis militibus A- 
gros in quibusdam locis, 
ut itis habîtare licuiffet , 
eligasrunt, immuties per 


nîtus, & ab omni {érvi- 
tio liberos, üsquc diftt 
TERRA SALICÂ, 

) Tit. 2. art. 6. De 
terra ) gatica ‘nulla portid 
hereditatis mulieri vene. 
at, fed ad virilem fexunì, 
tota hereditas perveniat; 


van. HOLLAND. [Daer 16e 


fte grondbeginfel, daarom alsnog van 
der zelver opvolginge blyven. uytget 
Álooten , even, gelyk de Vrouwen. in 
het begin van glle die Staate- en Krygs 
ampten geweerd wierden; aan welken 
de Satifche goederen, in de plaats van 
ge thans in gebruyk geraakte’ jaarlyke 
fche Soldyen en. Wedden, te dien 
tyd gehecht waaren. Even gelyk de 
vruchten , voortvloeijende uyt het-opr 
zigt over de Abtdygoederen van Egy 
mond, aan het Graaflyk bewind (1.) 


van Wefttlingen zyn gehecht geweeft.: 


- Ie t 


‚En 


(1) Diplom. Henr. IV. 
Imp. in, Hede Hift. fol, 
129. Comitatum omnem 
in Weftflinge & circa o-, 
ras Rheníi, quem Theo- 
doricus Comes habuit, 
cum omnibus ad bannum 
Kegium pertinentibus, u- 
niverfisque ad eundem 
‚Comitatum refpicienti- 
bus, boc ft, Abbatia in 
Egmonde ; utriu{que fe- 
xus mtancipiis, arejs, edi- 
fciis,agris,pratis,pafcuis, 


terris, cultis & incultis, 
aquis, aquarumque der 
curfibus , pifcationibus „ 
exicibus.& reditibus, vijs 
& invijs, auefiús,& in- 


‚ Qüirendis „ mercatis, n>o- 


netis, teloncis, foreftis, 
eidem S. Dei Ecclefie 
Trajeêtenfi in proprium 
tradidimus & in scernug, 


omni contradiëtioné re 


mota, pofidendum cons. 
ceflimus, 


Id 


ke 3 


hd 


366 Moude. REGEERINGW YS 
En zekerlyk ! mids in die overouds. 
tyden nog geenszins de gewoonte was 
ingevoerd om zyn eyge Alodiaal Goed 
aan den Graaf, ter erlanginge van 
des zelfs veel vermoogernde befcher. 
mingèe, af te ftaan , om het afgeftaa* 
ne goed weer als een Goed Leen, ti 
% welke ook de Vrouwen opvolgden 
wan den zelven daar naá te Heen to 
houden , zoo is dat alle leenen diät- 
om hier te Land, volgens ‘het door 
ons hier gemelde otrdfte en eerfte ge. 
bruyk, door het (1) Hof federt voor 
Quaade Leenen verklaard zyn, hee 
en waar de Eeenbezitter. het tegen- 
deel uyt zyne brieven konde aantoo- 
nen. Uyt al het welke nù de Leezer zal 
konnen opmaaken , wat zeker Chro- 
gykfchryver heeft willen tekennen gee. 
ven 





(:) ee toene Gie Ban Wotand fol, 152. 
Rogifter der Mekemhamere 


eán. HOLLAND: I. Dasn. se 
ven „ als hy melde, dat Keyzer Low 
tharis. de IL. , verftaande hoe-zynen 
Halve. Zuftere Zoon „ te westen; 
Elorents de Zwarte, welke de volie 
Braeder. van Dirk Graaf van Holland 
was; door Godefrid en des (1) zelfs 
Braeder Heriman van Kuyk buyten 
Uytrecht vermoord. was „ de zelven s 
naa het fiellen van twaalf. Borgen „ 
OP- HUNNEB SALISCHE (2) LANDEN », 
verftaa zulke Graaflyke goederen ‚ wal« 
ken zy op. de vóorgemelde wys van: 
bet Ryk in. Beneficium bezaten vols 
gens het oun. Gesuxk verbande. . Ja: 
bet. zyn deeze aan het Graaftyk .he= 
| 2. wind 





Je e B Ee - _ 

(1) Annal. Saxo'adann.. ‘(2) Tbidem.1136. Hoc- 
1L38.! Oonfotrinas..fnan : dao áb bs „ Hithara de 
peratoris Lotbarit Fla- odecim, (Gadefrìidi Comi-, 
rentias ; flius Florentii tis de Kuc fe in poteftatem . 
Comitis de ptovincia de Smbperatoris tredunt. Ipfer 
Hollant, occiditur Tra- Godefridus cum fratre fluo, 
jeg a° Gkdefricdo '8 fra: Herimaiiio ab Imperato.: 
tre ejus Herimaono de ze profcribitur in TERRA, 
Kee IPSOKUM SALICA MORE &He- 
On, TIQUO, 


L 4 


h68 _Aloude REGEERINGWYE 
‚wind gehecht geweeft zynde goede 
ren, welken eyndelyk GraarryKuern 
GOEDEREN genaamd zyn, te weeten: 
gaa der zelver volle eygendom. doer. 
de milddaadigheyd der. Keyzeren, uyt 
aanmerkinge van der Graaven onge- 
meene trouwe. dienften ‚ aan de.zelwen:; 
eensdeels gefchonken was , of datde 
Graaven zelfs by het verval van't voo- 
rige Keyzerlyke vermoogen, en wel in 
_ tondertieyd ftaande het langduurende 
‘Tuffchenryk by-het ledig zyn van den 
Keyzerlyken ftoel zich van de zelven. 
andersdeels alom meefter gemaakt had- 
den. Invoege men die Keyzers , wel 
ken uyt deeze en andere aan het Ryk 
behoord hebbende goederen in ’t be- 
ginne eensdeels geleefd, andersdeels 
den kryg; gevoerd hadden ; daarnaa , 
wilden zy borloogen, de hen daartoe; 
noodig zynde gelden van hunne ey- 
gene Ryksvorften, als nu bezitters der 
"gan het Ryk behoord hebbende gges 
- deren 


wan HOLLAND. IL Deer. 16 
‘deren zynde, by Bede heeft zien ver-. 
zoeken. ’t Gene eyndelyk den voet. 
aan de thans nog in gebruyk zynde 
Geldeyfchingen in het Keyzerryk ge: 
geeven heeft. En zekerlyk dat de volle 
‘eygendom van zoodaanige aan het 
Graaflyk bewind gehecht geweeft zyar= 
de Koninglyke goederen by giften der 
Koningen aan hunne welgediend ‘heb. 
bende Graaven hier te Land ook al- 
temets ie afgeftaan , kan: alleen uyt 
zekere gedaane gift. (1-) van Keyzer 
Otho den III. blyken , by welke hy 
aan eenen Dirk Graaf in Vriesland 

| ij _den 


(1) Diploma Otbonis Im- 
perat. In. nomine fanéte 
& individue Trinitas, 
Otto divina favente cle- 

mentia rex. Cunétis fide- . 
libus noftris pra{entibus 
fcilicet atque futuris ma- 
nifeftum effe volumus , 

uomode: nos ob. votum 

amorem dileâx. gene- 
tricis noftre Theophanz 
idelicet Imperatricis Au- 


gufte, nec non & intere 
vent fidelium noftrorum 
Ekberti Treverenfis Ec- 
‚Clefie venerabilis Archie- 
pifcopi, ac Nepotis nos- 
tri Henrici. Bajororum 
„Ducis , fideli noftro The- 
oderico Comiti, quicquid - 
‚ noftro conceffu haêtenus 
IN BRNEFscruM TENUIT 
inter duo fumina, qus 


vocantur Liora & Hifla, 
Ls inr 


£ro Aloude REGEERINGWYS 


den eygendam gegeeven beeft wan alie 
ber gene. die. IN BENEFICIUM door 
’5 Keyzers verzunminge, tuijcbende twee 
a rivieren, de Lek en Vylel, met alle de voor- 
deelen, welken: aan het gemelde Bene- 
fcium bebooren, tat nogtoe by wyze van 
Lyftogt of vrugtgebruyk. bezeeten badt. 
Ten eyade de Graaf van de woorgemelde- 
goederen woordaan ovrye magt hebbe 
wan de zelven te fchenken, te verwis- 
felen of met de zelven te doen, zoo als 
die zoude konnen goedvinden. Uyt het 
welke ik-nu de Leezer zelf laat oordee- 
len, hoe ongegrond het gevoelen van, 
zulke Hiftorifchryveren onzes Lands 

| ____ 1S3 
PREEEEEEEEEE EEE EE EEER 


in proprium dedimus, 
cum omnibus utenfilibus, 
que in eodem beneficio 
regio conceffü per fruc- 
tuarium ufan ante hac 
pofledit... Ut de pre- 
… _di&is rebte liberam ha- 

„beat poteftatem donendi, 
commutandi , feu quic- 
goid woluezit faciendi, 


Hoc poftrs auétoritatis 
preceptum confcribi & 
anmulf noftri impreffione 
figillari juffimus , mann. 
que propria fabter firma: 
vimus. «* 


SigtemDominiOttouis 
“ Gloriofifimi Regis, 


van HOLLAND. IL, Dost, 15q 


ie , welken zoo uyt deeze als andere 
(1) diergelyke vergunningen willen 
bewyzen., dat de volle en vrye eygen. 
dom. van het Graaffchap van Holland; 
te die tyden aan de Hollandíche Graa. 
ven, door deezen Brief’, toude zyn af. 
geftaan. Alle verdichtfelen , voor. 
waar! midé niernand in ftaat is om, een, 
eenig Graafichap aan té toonen, wiens. 
volkome eygendom door eenigen Vorft 

vaa 


(1) Simon van Leuwen AFPGEGAEN, - 
van de Welgebr. Mangen Math. Vof]: Hi ft, Faa. 
R48- 27. Zoo feet dar Ib. 1. pag. 30. dom zat 
Lous ole, Honingh het tech. / Dat De Frans 


/ bp upte het bun oer de Vollon: 
gen te baintoer be le. Berg hadden acngenonrns 
eik moeten her: vn af de opge 

ende afftandt asen han 1 be 
ole bet vecht; bat bf h et tweede jaer purd 
(mot te toe 1 P banden Ed 
ae de fen bep: 

oet / als if 


- ber / gen mede or 
aim ban de en vande ger 


De Aaflens tee 
EL Kes Ôtto de toc 1 fas d de e oomicht 
Smeede (wil zeggen mu) & AN: Lat pelre ade 
met brief en atgel par Den bonden we 
Opsrraar van GEENRECHT 


OKER HOLLANDT HEEFT. 


592 … Ahudt REGEERINGWYS 


‘ 
van dien tyd aân iemand zyner onder 
gaanen is afgeftaan. 


Hoewel.het Franfche: Ryk tot. deeze 
reeds befchreeve grootte, niet dan 
door het ten onderbrengen van. Vries. 
land en veelvuldige andere Koninge 
ryken gekomen was » zoo vermeerder- 
den nogthans de daarvan meefter ger 
wordene Vorften, even gelyk thans 
gebruykelyk is, daarom geenszins hun- 
nen voorheen gevoerden T'ytel. Ter 
oorzaake der Franfche Koningen, 
om de overwonnene Volken te eerer 
de fteeds zoo diep gewortelde gene- 
genheyd tot hunne voorige Vorften 
te doen vergeeten, daarom, ftraks den 
Koninglyken tytel van, het veroverde 
Ryk vernietigden, door het zelve naar 


gelang van des zelfs grootte, in eene 


of meer Provinciën te verdeelen , ie- 
der van welken toen een Hertogdom 
genaamd wierdt; om dat het. bewind 


van, — 


wan HOLLAND. 1. Deer, 19% 
van de zelve (1) aan eenen Hertof 
voor eenen bepaalden (2) tyd was 
toevertrouwd. Dus hadden zy de 
Ryken der (3) Beyerfchen , det 
Gothen ; der Bourgonjers, der Ri 
puariën , der Thuringers , der Vries 
zen en van anderen vermeefterende 
in onderfcheydene Hertogdommen ver- 
anderd. Dus heeft ook Keyzer Karel 
de Groote tien Heymen van Vriese 
fche Bisdom te Uytrecht aflcheyden= 
de ; in (4) twee Provinciën of Hera 
togdommen verdeeld , en de zelven, 
mids de Vriefche inwooners tot het 

| Chrií- 





(z) Lex Bajovar. tit. 2. & in Dacatus redegit. 
Duces Provincie & in Nam fecit in Bavaria Du- 


Provincits conftitutí. 

(a) Gregor. Turon. de 
keudafti Comite Turonenf. 
Tu vero DucaruMm totius 
regni ejus ANNIS QUIN- 
QUE TENEBIS. 

(3) Hift. de Landgvav. 
Turing. cap. 7. 1Ifte Ca 

us . . „ . omnia reg: 
aa in Alemania deftruzit 


CEM & Ducarum. In Po-- 
lonia, in Auftria, in Su- 
evia, in Bohemla, in Sa- 
xonia , in Thuringia & 
Haflia, in Weftphalia . . 
. «……… Duces & Ducatus. 
(4) Pracept. inftitut. 
Epifcop. per Saxoniam,Huic 
Parochie decem Pagos’ 
fabjecimus , quos erin 


Chriftén (2) gelopf bekeerd waaret3 
onder het ’Kerklyke gebied van het 
door hem vpgetechte Bisdom van 
Breme gefteld. Invoege ‘er niet® ze. 
keter is, dan dat ‘er (3) Hertogen in 
Vriesland het bevel in de Hertogdom- 
wen voor de Freníche Koningen ge 
‘voerd hebbes) gelyk wy naameals, var 
de Hertogen van het thans genaam. 
de Holbind handeleúde , nader zullen 
aantoonen. Zulks het genoeg is hier 
aan te teekenen dat de Franfche Vor- 

| fen, 
abjeftis eorum antiquis effe dinofcitut, eidem 


rocabulis &. divifionibus Bremenfi Ecclefië , fuo- 
in DUAS REDEGEMUS Pro- que Provifori Willehadó 


VINCIAS , iis appellantes 
naminibus ‚ Wigmodiam 
& Largoe. . 
(1) Pracept. inftitur. E- 
pifcop. per Savoniam.Quam- 
obrem qtia Dominys om- 
nipotens in gente Frefo- 


num, ficut & Saxonums. 


oftium fidei aperuit, par- 
tem prepominate regio- 
nis , videlicet Farssa , que 
centigua huic Pargchis 


Epifcopo ejufque fucces. 
feribus perpetualiter de- 
Jegamus retinendem.… 

(2)Dedicat, Ancb, Matth. 
anale, tom. IK. pag. 2753. 
Plures Frifie Comitatus, 
Qurnus BUx PRAERAT. 
Plures etiam binc Comie 
tes pro numero Zomita- … 
tuum 5 qui Dver pierd 
AupigNTes. Nin, centr 
US QUAM QUOP DICG, 


Van HOLLAND, Ì. Dem: 123 
Îlen , by het ten onderbrengen zoo 
van het een als ander Ryk, uyt aan. 
merkinge van het (1) voorgaande Ko. 
ninglyke Huys, de. aldaar aan te 
ftellen Hertogen gemeenlyk uyt het 
zelve namen, ca dus zyn ook: vere 
fcheydene näakomelingen van den 
Synsbaargemaakte Radboud Koning 
der Vriezen.» by het ten onderbren- 
gen van des zelfs Vriefche Ryk, fen 


dert mêt die (2) Hertoglyke 


wâar. 
dig= 





(1) P. Daniël Hitt. de 
Frauc. tom. l. pag. 353. 
C'etoit Ja confideration qu’ on 
aveit pour les familles reg- 
nantes , dans lefquelles nos 
Premiers Rois, en recevant 
ces nations au nombre de 
beurs fujets , ‘on de leurs 
gributaires , f'eftoient en- 

gez a conferver voujotrs 
le tire G le pouvoir de 


Buc. 

Dagobertì leges Baftsva- 
sor. tit..IL cap. 20. 6. 3. 
Dux vero, qui pr 
án populo , ille femper 


de genere Agilolfingorur 
fuit & debet elle; quia 
fickeges anteceffores nos- 
tri concefferunt eis , ut 


qui de genere illorum fi- 


delis Regi erat, & pru- 
ders, ipfirm conftítuerent 
Ducem ad regendum po- 
pulum iRum. ’ 

(2) Batbon. Chron. Bruns 
vicen/. pilur:” fol. 295. 
Dau vuarfarm Weartoyern 
Haboden / en epn Weere 
der Preszen/ guemer Edele 
flechte ; Hegrooen wnd 
Greven im Frelnt, 


195 Móudt REGÉERINGWYS 
digheyd: aldaar. begíftigd: geworden £ 
om over: de onderfcheydene ‘ Graaven 
der ‘hen sogvertrouwde Prövincië het: 
‘bevel. te voeren. Mids :iëdere. PRO= 
VINCt5 volgens de (1) oude zeden 
der -Duytfchers , ook in onderfchey-. 
dere PAGI, verftaa Heymen , gelyk- 
wy aop het (2) eynde van het. voor. 
gaande Hoofdítuk gemeld :en. bewee-. 
zen heblién , doot het geheele. Fran-, 
foche Ryk verdeeld was, Over, wiens. 
inwaoners, toen, naar een zoodaa- 
nig PAGUS, veeltyds PAGENSES 
(3) genaamd: een Prins; zoo als 
hem (1) Tacitus noemt, dat is(4) Graaf 
| naar 


GEREED 


„(1) Zacstus de morib. 
Germ. cap. 12. Princt- 
PES, qui jura per Pagos 
vicofquc, reddunt. 


(2) Zie bier voore pag. 


62, 64, En 140, 

(3) Capitul. Caroli Mac- 
ni anno 812.cap. 7. Sed 
cum Comes cujus PAGEN- 
sxe (upt, ire permictant, 


(4) Nete G. Leibnitië 
ad vitass Corsitif). Machtil- 
dis tom. IL. fol. 633. AT- 
TO PRINCEPS ) nempe 
Comes, nam illis tempo- 
ribus & adhuc multo pofts 
etiam Comes fub Princr- 
PUM NOMINE comprehens 
debatur. 


van HOLLAND. f, Deer, 177 
Kaar de Duytíche ‘fpraake van dier 
td-toe-Krygsbeveliebliër en (1) Figs 
kaals Rechter over het Volk vari ’ 
Heym, en niet tôt Votsr of Graaf 
van het Graaffthap zelf door de:Frans 
{che Koònirntgen tot wederzeggens toà 
wierdt aan. erì àfgefteld: en waäromt 
men in àlle de ftrafwetten tegen de (2) 
Hlertdgen en (3) Graaven ontworpen; 
$teeds het afneemeh van hurtne zert 
{'verftaa gRRAMPTEN J eensdeels ge 
‘meld , en andersdeels alle de Graaverk 
. der 


' 
. " hd . ‘ . e 
€ „ “, . > a ki se ML e . & N ‘ < 
. 


> (1) Capitul. Dagobert. Comes eum abfconderit 
‚R. anno63o. Cap. LIII. 6.5. & ad jufticiam. facienda 
Si quisjudicemFiscarem, prefertare noluerit ,- | 
quem COMITEM vocANT. ad hoc excufare non por 
(a) Lex Bojoarior, tit. telt, HONORE M suuM 
'Iedf. 5. StquisDuxpe PeRDAT, —-  - 
‘PROVENCIA illa, quem Réx - Boluzië Copie. Â. Frans. 
‘ördindverie., tam aùdex vom. 1. fol: 350. Si Co- 
“aut Cbretmax, . …. qui mes fine cûlpa-per Inví- 
‚ decretum Kegis contemp- ‘diam aur occafionein in- 
_ferit &onatu Dioafratis ‘juftam, oil per juftictm 
Ípûus Ducarus Caazar. …& pacem faciendam, ho- 
…_ G) Capit. Caroli. M. smiinem disfecerit, nge 
‘dhr 189: cap. 24: Si WOREM dUUM PRKDAT, 


Ed | 8. _ . 


ma Amie REGEERINGW YS 
‘der onderfcheydene in Vriesland toes 
zyhde Heymea ons daarom nooit in 
oude Schriften van dien tyd, als Graas 
ven VAN Vriesland of VAN Holland, 
maar flechts en. alleen met den eenvou 
digen naam van Graaven der (1) Vries 
zen, vof der (2) Hollanderen alont 
voorkaomen : te meer mids hen gee 
ne Vorfilyke (3) Maagt over de Landt 
gaaten van het hen aanbetrouwde 
Heym gegeëven was, en waaros zy 
het antfange Krygs- en. Rechtsbewind 
geenszins, als Vorften, naar hun eyge 
goeddunken , maar ieder eensdeels 
| naar 


LEERDE LEDE 


(1) Regin. Chton. ad 
Bun. 885: Statimque Gee 
solfum & Gardolfam Cq- 
„MITES FRESONUM, 


(2) In notis Ansb.Matsb, \ 


ad anale, tom. XLL Dig: 
s1. Quod ad nomen Hol- 
.dandie certum eft ‚ quod 
invaluerit demum feculo 

[, quo primes etiam 


Là 
Et JF 


fcripGit fe Còmrrzm Hogs 
LANDENsIJM T headoricys 
V. Charta jam diëta, quam 
legere eft apud Dpulam 
ib. ze, anmal, 

(3) Capisnlare Carolâ 
Magni anno 81x. cap.x. Sie 
militer Comrras de eo- 
rum Pa4axNSrmus Ron Jake 
beant poteftatem, 


en HOLLAND: L Deet: ijô 
kiaar elks eyge zynde (1) Volkswet. 


Sen ; aúdersdeels naat de algerfieene 


62) Koningiyke “wetten ;, welken fe. 
dert; doo ter verbeteringe als ter vert 
Bieerderinge doot do Fkanfehe Koriin- 
gen ván byd tot tyd perfiaakt waas 
fen , zoaden der-belver Graaflyke be. 
weten. van krache (3) zyn > moelted 
beftieren: En waarom alle otize Oudé 
Chronyken } meldende deti tyd van 
het een of ander Graaflyk bewind ; 
des fooït fchryven; dat die Vriefche 
Graaven zoo of %00 lang SEREGEERD 
Voelritin GEHRERSCHP s midar allee 
sekecur; N 





(1) Chatbar Regis cone 
fic. general. circaann. 560, 
fit. 45 Inter Romaoog 
negotia. caufarum Romar 
Wia LeTIsHS procipimus 
terminarà . 

(2) Hinemari Romèur 
euft. ra. cop. 8. Han 
bent enim Reges & Ruze 
DUBLICH MINisTal leges; 
quibus in quaque. poaxiie 
cia degentes regere de- 


bent ; habent CarrruLa 
Chrittianorum Regum ac 
progenitorum fuorum 3 


dust. general . confenfä 
fideliam fuorum tenere 
bromulgarunt. 

(9) Ootbaris Reg ir bit. Té 
Na fententia a dolibet 
jeéicuwi vin fiemicatis ob- 
tineat, que modun: legi 
atque egulac exoedik,, 


M 2 


2Bo Aoade REGEERINGW YS 
BenschHrt', dàt B op de voorgemelde 
SYyLEE RECHT GEDAAN hebben: gelyi 
… men by Klaas (1) Kolyn, den Klerk 
ger (2) laage Landen ‚den verduytfcht- 
ften (3) Beka en anderen zien kans 
en het gene higrnaa;, van de Graaven 
jn:’t byzonder handelende , omftandi- 
> ger zal opgehelderd en beweezen wor. 


den. 


(5) Vers 6or. 

zo Dak Dat f BERICHTE, boers 
Oua LVJ jaen, 

; Vers 661. 


st bpfjaec hab BERICHT. 
DJ Pa 6 tet nae 
“_@ 48. 69. hie 


OPL in 


» ‚ 
; ” 
LS r deld 48 


fide. reps 
a re Pre ‚u 


‚N/ fee doa, Ditef Brave Diech in urer 
res 
haer : 


XXXVL jaer lanck 

tliche ende Wel die 

zaeffcap van Pollant Be- 
RECHT hadt. 


Pag 
dit Ertan 


‘ben/ ende cufte in Godt, 


Deeze 





lant ende Oeftorieglant 
Midderincken en wet Be- 
RECHT hadde. 
(3) Anth. Matth. anal. 
toes. Rens in 4to pag. 87. 


VL no= 


fcap van Volant 
‚ MACHT KAN Jae 











hd 5 


wan HOLLAND. I, Daer. u 


. Deeze Graaven, Hertogen, ‘Biss 
fchoppea- en Abten wierden de.(1 } 
OUDERLINGEN Of croorE Rymssraas 
TEN gengamd , in tegenftelling- des 
Hondesdmannen  Tiendmannen ; Tota 
‚ kenaaren en. aadere.. mindere Ampten 
paaren, der Kroone, welken. den naam 
van (2) JONGEREN Of, KLEYNs. SrAas 
TEN voerden „ en beyden ap. de alge. 
meene Ryksdagen verfcheenên: vers 


trekkende de eerften op alle Ryks- en 


ad 


(1) Agoberd. Hb. Apo 
dog. pro fais Lud. Pii. 2. 
Rem, 
Mi…norss, dolebant Má- 


JORES. 
(2) Epiflola Catoli ad 
Pipinum fil. apud Baluz, 


tom. I. fol. 461. Perve-. 


nit ad aures noftras, quod 
aliqui Duces & eorum 
Juxores Caltaldii , Vi- 


carii , Centenarii, feu 


reliqúi minifteriales, Fal, 
Gonarii, venatores &c. 


on, Laurisb. Pag.s9. tu 


Karolus Del gratia. Fran. 
corum vir illufter, om; 


4 


quam irridebant 


kand-… 
GELEERDE 


nibus Epifcopis, Abbati- 


qus, Comitibus, veftris- 
que JuNIogisus. E 
Diploma Lud. Pié apud 
Baluz. tom. IE. N. 26. fol. 
T496, Omnibus, Epifco- 
pis, Abbatibys, Ducibus, 
itibus ver, Vicedo- 
minis „ Vicariis, Gente- 
narijs, Telonariig, A&tio- 
najis, & omnibus rem 


STAATEN Dali 
3 . 


… 


hd 


\ 


— 8 


„ez donde REGEERINGW WS. 
kaûddagen den Vorft tot (1) Raa- 
den, „ doch de laatftén niet om te be= 
raadflaagen, maar om het gene op de 
zelven beflooten waa , tér uytvoeringe 
Ovér te neemen. Hebbende de Bis. 
&hoppên en Abten „ wat de Groote 
Staaten aanbelangt ; ; fteeds den voor- 
rang, boven de: Hertogen en Graavén 2 
als uyt de onderfcheydene optellingen, 

Ì Kier onder gefteld, ie op te maaken. 


 Deeze ALGEMEENE (2) RYKSDAGEN 
wierden door de Franfche Koningen, 
als Duytfchers van 3) herkomtft zyn- 
de, 


raesrassannnsgnnsaesteerden 





(2) Hincmar! epijt. XIV, 
ad Proceres rêgni $. XXIX. 
In placito GENERALITAS 
ualverforum MAyjorum 


tam Clericorum quam 
Kaicorum conventebat. 


SaNTORes propter confili+ 
um ordinandum , Myro 
xxs propter | em confl* 
Fum Ailcipiendum. 

……{2)- Annal. Fre anc e apud 


Reubeum kond enn, TI 


Beratto fecundum mo’ 
rem GENERALL cohventu. 
Ibidem ad ann. 779. Ha 
bito juxta morem cón- 
venta GENeRaALI. Jbidem 
ad arm. 795. Cohventum’ 
GENFRALEM mofe folen-: 
ti habuit. 
„5 Procop. de bello Got B. 
‚Is. Hi vero; 
Fame icebantur auterg. 
Geaxsanr, > e 


san MOLLAND. LL Deer, 183 


de „: daarpm ook 


naar de gewoont 


C 1) der oude Duytíche Volken, in't 


“eerft ander. de (2 


) wapenen, , in het 


ope (3) veld, qf in de aan de Ko 
aingen toebehoorende plaatfen, onder. 
den naam Van viLL A (4) PUBLIC at 


bekend, tweemaal (5) in 't jaar gee 


houden 2. Even Eyk de Hollandfche 


Graan 


“ Tacitus. de moribus 
Germ. cap. 11. Ut tur- 
be placuik, confidunt ar. 
mati. 

(2) Anonyme. geffa Franc. 
cad IO. Juffit cum Armo- 
RUM ARPARATU, advenire 

aftenfuram in campoMar- 
Tio. Remigii Epijc, Re. 
menf. vita. Omnem ezer- 


citum julit in ArmoRum, 


APPARATU ‘venire fecun- 


duní morem in. Campum. 


MARTIUMe : 
(3) Anna). Bertinn. ad 


ann, 767. Pipînus venit 


Bituriacum uíque , ubi 
Synodum fecit cum Fran- 


cis more (olitg in Came, 


. Í 
A)” Fredegarië 
Omnes Francos > Áicut 


Chren. d 


mop Francorum eft, Bere 
naco , ViLLA PUBLICA, 
ad fe venire precepit. 

(5. In Synodo Vernenfs 
fb Pipino ann. 755. ca- 
non, 4. Ut sis in anna,, 
Synodus fiat „ primus 
Synodus menfe Prrmo, 
quod eft Magris, ubi- 
cunque Rex jufferit in e- 
jus prefentia. 

Capit Caroli M. anno. 
769. cap. 12. Ut ad make 
lom venire nemo tasdet, 

rimum circa eftatem , 
ecundo circa autumnum, 
Ad alia vero placita, & 
neceflitas faerit, vel des 
nuntiatio Regis urgeut 
vocatus venire nemo ture 
ele 


M 4 


184 Monde REGEERING\WYS 


Graaven daarnaa in 'de zolfde::tyden 
hunne LENTE- en HERFSTBEDEN ver. 
zogten, te weeten: eens in:de Herfft, 
en eens voor het openen van den veld. _ 
togt in het begin van Maart, alsmet het 
welke het Burgelyk. jaar te die tyden 
zyn begin nam; en welke, Ryksdagen 
daarom toen (1) CAMP MARTIK 
genaamd wierden. Dan overmids Pi 
pyn» eerfte Koning van den tweeden, 
Stan, wiens Vader Vriesland aan het 
Franfche, Ryk hadt "ingelyfd, deezen 
ALGEMEENEN : Rrxspaa der Lente van 
het - jaar (2) zevenhonderd vyfen- 
twintig in Mey befchreef ; zyn de 
_ zel; 


etdddhkhididdidennnndsdiek: 


(1) S. Remigii Epijc. 
Remens. vita. Sit Enim 


procedere , vocari in- 


itverunt. 


conventum illam a Már- 
Pe „ quem Pagani Dekrh 
belli credebant , 2 qUO 
Martium menfem, & ter- 
tBrm' feriam diem Martí$ 
appellaverunt „ quatidd 


Roges ad bellum (olene 


 _(&, Annal, Franc. veter. 
tom.IJ: Dus Chenië fol.7. An- 
no 7ss. venit Tafilo ad 
MARTIS CAMPUM & muta: 
verunt martis campum id 
MENSE muj. 


ban HOLLAND. 1 Deen 486 


velgen „… mids zy federt meeften tyd 
in de gemelde maand gehouden wiecr- 
den; s daarom in het vervolg CAMPI 
(1) MADiz af (2) MAICAMPI, GD 
dat zelf in die.tyden als de Ryksdagen 
giet meer in het ope veld, maar in 
de Koningiyke Paleyzen ‘gehouden 
wierden, naar dat oude gebruyk federt 
genaanid geworden. Welke Paleyzen 
door de Eranfche Koningen, zoo van 
den eerften als van den tweeden fam, 
tot dat eynde in alle de (3) onder- 
‘ $cheydene Provinciën van een zoo 
wyduytgebreyd Ryk zyn gebouwd, ge- 
worden, En waarom men. ook de 
Vorften van het Ooftvrankifche „Ryk , 


Zop 





(2) Fredeg. Chron. ad ann. 775. MAICAMPUS 
ann. 766. Îbi placitum ad Dura. ° 
foumCAMFomapio, quod (3 Du e Glof]. La- 
ipfe primus pro campo tin. medi tom. 1IL 
Martio ‚ pro utílitate fol. 94. In iis etiam Pa- 

rancorum inftituit. latiis placica tencbant 

(2) Annat, Nazerian, .... Porro in fingulis 
ad ann. 773. Marcam- regni Provincits cumplu- 
Pus ad Genua, Jhiden b% ra cramt Regum palacia, 


186. Aoude. REGEERINGÍV YS. 
zoo dra de Stàatszaakèen van het thans. 
genaamde Hollànd of der andere naafte 
gelegene Geweften zulks vorderden , 
‚ van, tyd (1) tôt. eyd. óp Ket: Hof 
van Nieumeege, om opde zelven de. 
goodige orde te ftellen , echt zien, 


verfcheynen., 


- 


Dus akk Keyzes Lodewyk de God. 
xruchtige verftondt, hoe de: Noord- 
‘nannen in het jaar Achthonderd ze 
venendertig wederom in het thans 
genaamde Holland. gevallen: waaren 
daarom niet verzuymde, om zich ome. 
trent den Aanvang der Lente (2) naar. 


Niey- 





@ es weeten kt 't jaat 


qr. "806. Sis. 826, Bae 
37e 838, 856, 896, 895. 
Dll, 948, D86, 1003, 
do06, 101%, 1031, El 
pi Bus tot dat het 


oe Durt- 
he Wepaacs } om ode op 


’g Kands zaaken te ftel: 


den/ fedest te 


verkheeen | tik bât Det 
egt a) 


enn, B37. Qutbús Impe- 
rator auditis prtermiffo., 
memorato itinere (ltali- 
6) ad Neoibagum” cas- 
aum. 


wan HOLLAND. Deer: 182 


Nieumeege , met achterftellinge vant, 
zyne voorgenome reys naar Italië, “tot 
het houden van eenen ALGEMEENEN 
Rysspag te begeeven. Op welken hy 
de in het voorgaande jaar naar Vries- 
land gezondene Graaven., aan welker 
(1) hy de befcherming- dier landen 
hadt aanbevolen , niet weynig over 
_den.hekel haalde, en, naa de noo- 
dige bevelen tot het uytruften van 
(2) eene bequaâme vloot ter dekkin. 
ge des lands gegeeven te hebben, 
voords nieuwe (3). Graaven , be 
roemd om hunne beproefde dappere 
beyd; derwaart zondt , ten eynde zy 

| bee 





trum, vicinum Doreftae 
do, Paoreragz KON Dise 
TULID, 

(1) Aanal. Bertin. ad 
gn. 837. Imperator at- 
NRRALT CONVENTU HARIe 
TO publice cum hisquess 
tiònem habuit, qeos Prin- 
Cipes (nempe Comires) ad 


enndem cufodiam. loge (ud 


Sed 


(2) Ibidem. Et ut deine 
ceps illorum incurfionie 
or Facilfus obfifti gueat, 

$: quoguawer{us * 
rari ius ef p 

(3) Ibidem, Unde sd 
comprimendatm Frefonum 
inobedientiam ftrenuí Ab. 
bates & Conattes cire 





383 doude REGEERINGWYS 
beter, dan de voorige gedaan hade 
den » de. aldaar wooneade Vriezen 
zouden beteugelen > ls door wier bes 
toonde ongehoorzaamheyd. den voet, 
van dat men aan den ingevaljen vys 
and gegnen grooteren. weerftgnd hadt 
konnen doen, gegeeven hadt. Dit 
Hof te Nieumeege, op het welke 
dees Vorft in ’. volgende jaar. weder» 
om verfcheen, om te. zien (1) of de 
bevelen „ welken, hy, in’ voorige. ge- 
geeven hadt, naar vereyfch waaren 
uytgevoerd  was.door Keyzer Karel (2) 
den Grooten, al voor het: jaar. (3 ) zee 
Os Vene 


(1) Annal. Bertin. ad 
anni 858. Nam illo juxe, 
ta condiftum Imperator is 
progredi difponebat, qua- 
tenus fua prefentia dam- 
Rum , quod annis. pre- 
teritis pyratarum impor- 
Wnitte , noftrorümque 
defidio contigerat, vita- 
zetur, DC 
…/a) Eginbort in wita 
Caroli Magni fol. 8. In. 


choavit & Palatia operia 
egregii, unum haud lon 
ge a” Moguntiaco juxta 
villam , cui nemen eft 
Ingelheim. Alterum Ne- 
OMAGt foper WaraLEm 
fluvium , qui Batavorunt 
Infelam a parte meridia- 
na preterfiuit, a 
_€3) Diploma Caroli Mag- 
ns in Hede Fijt, edit. fd: 
4 Data VII. idos Ju- 


“Bas HOLLAND. 1. Deir. 199 
Senhonderd zesenzeventig, niet alleen 
tot het houden deezer Algemeene 
Ryks- maar ook der Byzondere Land. 
dagen gefticht. Welke (1) laatften 
geenszins, éven als de Ryksdagen , 
op. zekere vafigeftelde tyden. des jaars 
gehouden (2) wierden ; maar de tyd 
en plaats van het houden der zelven 
hong alleen af van de begeerte en den 
wil des Konings of van het vereyfch 
der zaaken en plaatfen-, ter wier be- 
raadflaaginge de naaft woonende Bis- 
Schoppen, (3) Abten , Hertogen en 
Graaven alleen befchreeven waaren. 


De 


aarsennerrneenssessnd sneden 


mit anno nonó ejusdem in Woimatia , NON TÁ- 
‘Gloriofiffimis Regis. Ac- MEN MAGIt CAMPUÁ. 

tum NUMAca PALATIO PU- © (2) Annal. Fuldenf. ad 

BLICO. &nn. 771. Carolus habita 

SyYNopo in Valentianas, 

„ Chron. Moiffiac. dd Corbanacum venit, ubi 

790. ‘In alió ango omnes Eriscorr, ÁBBATES, 
Bal Rex vonventum Coisrras & Duas. 


do: Aimde REGEERINGWSS 
. De Geefilykeraaken, welken wel meeft 
Poder hek hoog beleyd van (1) def 
Aarstbifchop ván Mehtá 5-ten- over. 
Raan vaù de anderfcheydene Abten eu 
Bifchoppen zóo van (2). Uytrecht als 


Aran de andere Kerken verhandeld 


wier» 
. dek 





Capit. Caroli Magni. an 


-za 799. Congregatis in 
pnum SrwopÁLT CONCI- 
‘rio Epifcopis, AgsÄrrs 
‚BUS, VIRISQUE ILLUSTRI- 
“Bus CoMITiBUS. ©, 

Cap. Caroki calui. tft. 1. 
In unum convènifle fide- 
les tam in venerabili or- 
dine CrerrcAur, quam 
& ‘illuftres viri in nobi- 
li LarcaLt habitu corifti- 
tuti. 


(1) Annal. Fuldenf, ad 
ann. 852. habita e 
tem Synodus ex VorLuN- 
TATE ferén. PauycrÊis in 
Civitate Moguntia, Me- 
tropolí Germanie, prà- 
"fidente Rabano venerabi- 
li ejufdem urbis Archie- 

pifcopo cum omnibus E. 
gikeris atqua Abbattbus 


au- … 


orientalis Francie, Báju- 
arig atquecSaxonie, & ilt 
quidem de ábfolvendig 
queffonibus Ecclefiaftici 
traâatum habebant. , Rex 
vero cúm PrrAcrPrzus 
(etape Cospitus) & Paar, 
FECTiS. _PROVINCIÁRUM 
Gfsilices Ducibus) Syno: 
Jalia eorpm decreta {uo . 
judicto cmprobavit. 


prafidebun, ‚collandavi & 
úbfcripfi. © Ratherus Pa- 
delprunnenfis Ecclefie E- 
pifcopus interfui & Gb. 
fcripíi ,.….…. ANFkipus 
TBAjscTENsIS EP iscoeug 
aNtzRfOf & fUbfcripû, 


Bau HOLLAND. 1Dee. zor 
‘den, hadden fleeds den (1) voórrang 
En zekerlyk, dat de Biffchoppgen van 
Uytrecht op deeze Vorftlyke landda* 
‚gen. verfcheenen zyn, kan uyt det 
relver ondertekeningen va gulke bries 
ven en Befluyten blyken, welken van 
tyd tot:tyd door de onderfcheydene 
Vorften eensdeels. aan de Kerken 
verleend , àndersdeels op het ftuk der 
Kerkelyke zaaken, by het houden van 
xzoodaanigé landdagen , genomen zyn 
Dus-is in den beginne, gelyk wy vaat 
‘de Hollandfche Kermiffen fchryvende 
{2) gemeld hebben; den Geeftlyken 
het ter aarde beffellen van eenige (3) 
Eyken in hunne Kerken verbooden; 
doch . 





) Annal axo ad ann. necefleria fupg erere. 


Indea Naumauie 
ges, ie plurimfsdie- der sn 


Zie onze befchryu. 
B. Kermi}: lj: ba STe lob 2 
bus quadragefime Bi _ (3) Cap‚ Carol. M. 
“comimoratur, Prissoieg- T. cap. 153. Ut nullus de- 
num Def juftitiamgoe e- ihceps in Ecclefja mot 
__ jus quzrete, Posrra hu. wan fepeliat, 
anw Kaz ied stutes 


19% _Aloude REGEERING WYS 
doch daarnaa’ het begraaven der Lyke 
vari de Biflchoppen ; Abten, vroo= 
me Priefters en (1) GETROUWEN) 
Fverftaa det Hertogen ; Graaven en 
alle zulke andere Perföonen welken 
Koninglyke goederen van de Kroon 
(2) in lyftogt bezaten), by de laas 
tere wetten der Franiche ‘Koningen 
toegeftaan. “Welken den befchreevene 
zoo Geefilyke Als Wereldiyke lé- 
den afvraagden hoedaanige zaaken ie- 
der ; om op den landdag overwoogen 
‘te worden ,:zyne aanbetroude Kerk af 
Geweft aangaande, de. Vergaderinge 
hadt voor te draagen: « Het gene te 
‚doen niet alleen aan ieder vry ftonde, 
naar wel | frenglyk (3) gebooden was; 
te 


vronrisorns annen aasansees 


(1) Cap. Carol Men (2) Zie bier voore bog. 

“nl 813. cap. 20. Ut mor- 161 

wl non n fepellantur in Ee. (3) Epift. Hincmeri Ar- 

giel a Epilcopi, vel ‚ Chiep. cap. 36. Regis erat 
Dn vel fideles , vel interrogatio S quid unus- 

boni u Preses __qailque ex illa paste À, 


tm HOLLAND. F. Deer 


193 


ke weeten: of de gebuurvolken in ruft 
‘of tot het aanvangen van eenen oof-_ 
log, ea om welke reede; genegen waa- 
ren? Of ‘er eenige beroerenis, gee 
mor » of ongenoegen by de ledemnaar. 
ten der Kerken ; en de inwoonderen. 
van hunne aanbetrouwde Hertogdoni- 
men, of Graaffchappen befpeurd wierde. 


Zoo ’er eenige (1 


) Hertogen of (2) 


Graaven hunnen pligt niet betracht had- 


der 


ni, qua veniebat, digna 
relätu vcl retraftatu fe- 
cum afferret; quia & hoc 
eis non fotutn permilum , 
verum etiam arétius com- 
mifam eft.…….. Si pa- 

ulus in qualibet. regni 
pirte , fegione, (eu an- 
gulò turbatus ; qug cau- 
{2 turbationis effet, fi 
murmur populp obftrepe- 
tet, vel tále'ahiquid ine- 
quale refbnaret, unde 
generzle ‘voncilium, trac: 
tre aliquid neceffarium 
effet, & eztera his fimi- 
Jia. Extra Vero (i aliqua 
gens fubdita rebellare , 
‚vel sehsllama Gsbdere fic 


necdum taêa infidías reg: 
ni moliri, vel tale au 
griri voluiffet, ec. 


_(2) Lex Bojorum tit. IT. 
cap. 9. Si quis Dux de 
provincia illa, quem Rex 
ordinavit tam audax aut 
contumax.,.. ut decre: 
tum Regis contempferit , 
donatu diguitatis ipfie 
us ducatus CAREAT. 

‚ (2) Anna). Bertin, ad 
ann. 837. Imperator ge- 
‚nerali conventù habito 
publice cum his quëttia- 
nem ‘habuit, quos Prin. 
‚Cipes ad eandem cuftodi. 
Ki delegaverat. « Unde 

St & 


104” oude REGEERINGWYS 
den, die wierden af- en anderen in 


hunne plaatfen , 


even gelyk ook - 


(1) nieuwe Biffchoppen , Hertogen 
(2) en Graaven (3) in die der afly- 
vigen , tot het waarneemen van dat 


bewind aangefteld. 


Welke laatften by 


% houden van deeze landdagen twee 
derden (4) der breuken, in hunne on- 


der- 


ad comprimendum Frefo- 
nam inobedientiam STree 
NUI ÁBBATES & CoMITRS$ 
dire€ti fant. 


(1) Vita Brederic. E- 
we. Traje8. cap. 2. 6.11. 

aliter cam fermonem 
faum duceret in longum 
Rex flli, per nomen ad. 
‚jurato Chrifti, baculum 
tradidit paftoralem, eum 
Quoque ordinari Epif- 
Eopum ín fua prefentia 
precepit. 

(2) Annal. Metenf. ad 
enn. 861. Carolasrex pla- 
Citum habuit in compen- 
dio ubique cum optima- 
tum confilio Roberto Co- 
Mitt DucaTuM inter Lie 


gerim & Sequanem adver- 


fus Britones commendâ: 
vit. 

(3) Capit. Caroli calwi 
ann. 877. cap. 9. Si Co- 
mes de ifko regno obies 
rit, cujus filius nob:fcamt 
fit, filies nofter cum ce- 
teris fidelibus noftris or- 
dinet de his, qui eidem 
Comiti plus familiares 
propinquiores fuerunt , 
qui cum miniftrialibus 
ipfius Comitatus & cum 
Epifcopo , in cnjus pá- 
rochia fuerit ipfe Comi- 
tatus, ipfam Comitatum 
prevideant ufqae. dom 
nobis renuntietur, ut fie 
Tium illius ,-Gui nobis. 
cum erit, de honoribus 
áJlius honoremus. 


(4) Cap. Camel Maps. 
| „ut 


ba HOLLAND: î. Dei: von 
derfcheydene Graafichappen ; als Fis - 
kaakfche Rechters uytgewonnen; aan 
*s Konings Schatmeefter moeften over: 
deweren. Was'er ergens eenen oorlog 
aan te vangen beftemd ; 200 wierdt daar= 
toe , de noedigeorde gefteld en voor het 
Tcheyden der vergaderinge aan de weg» 
krekkende Hertogen en Graaven laft ge 
geeven ; om hunne onderhootige Land- 
zaaten tydig te doen opzitten en naar de 
betekende (1) verzamelplaats af te zák- 
ken: Dus is op den befchreeven Land. 
dag { 3) te Nieumege; welke int jaar 
twaalfhonderd achttien op laft van Key: 
zer Henrik den IL in dat Hof gehouden 
wierdt 3 





trmo 793. cap $. Si Co tes. Bojoarioram perrer 
mes ipfas caufas commo xit... ubi & ExercrruM 
erik ad reguirenduw il- fuam Convemine Jussir. 
lam gertiam pastem ad (2) Anmalif. Soro ad 
eorum recipiant opus, ann. 1018. Menfe Man 
Duas vero ad PALATIUM. tio XVIL Kalend. Apri- 
. lis magna fynodus ft in 
(a) Chron. Regin. ad Neumagon, 
gen: 791. „Carolus ad pat- 


…J N a 


ao6 Alaade REGEERINGWYS 

wierdt , Godefried Hertog van Lott&- 
zinge (1) gelaft geworden, om zyne 
Onderhoorige Lotteringfche zoo Geeft. 
Iyke als Wereldlyke Vazalen, aan het 
hoofd hunner onderhoorige (2) Land- 
gaaten, omtrent die Stad te doen famen- 
komen, en de fterkte Dordrecht (3) > 
welke Dirk Graaf in Vriesland, tegen 


den wil van zynen Oom den Keyzer 


had opgeworpen , gewapenderhand „ 
mids de Jonge Graaf zulks (4) zelf 


wey- 





(1) Alpert, de diverfss. 
temp. lib. IL cap 21, lm- 
perator vias mercatbrum 
patefieri volens Adelbal- 
‘dum Epifcopum & Du- 
CEM GODEFRIDUM ad fe 


wocans mafdet, ut Feifl- 


os adeant , eofque ab 
bis fedíbus, quos injufte 
occuparant, propellarre. 
(2) K. Kolyn vf. 723. 
Gert an gelest bermaen / 
een getroeft/ en gebas 
nHeetoge Godenfrade 
BBar Hedenme / befrbueet 
Ke befchtiven in ‘t Batarwer 


waert 
‘Cn bau Pinuagen te fans, 


(3) Jbidem ví. 710. 
Vit was Liderter gront, 
Des í zich opmmatchte en Hers 


pen 
Vaer sp ten befte en terpe 
En nanden 't DOERTRICHT 


Ei bi bag ef bu marhe 
Bie be ope of neder bart, 


(4) Annal, Saxo ad 2e 
fum 1018. Theodoricuë 
enim Othelbaldi Trajec- 
tenfis Epifcopi infauftus 
fdtelles &rat. Cumqùë 
Epifcopum a talfbus mane 
datis infauftus juvenis 
compelkese ncquividt D 


wan. HOLLAND: 1 Deer, #op 
weygerde te doen , ter bevorderinge 


van den vryen koophandel des yk ° 
everkoop.te werpen, 


_ Gelyk de Franfche Koningen by het 
ten onderbrengen der omgelegene Ry-- 
ken , zoo als wy van het (1) Ripuarifche 
Ryk gemeld hebben, de Repuarifche 
Franken , even gelyk ook alleandere vols. 
ken en des ook de Vriezen naar hunne 
VaiescHe GEWOONTEN lieten leeven 5 
z90 waaren al door (2) Koning Dirk 
eerft de Frankifche , Duytíche , en 
Beyerfche Wetten te Chalon » even. ges 
Yyk die der federt overwonnene Vrie- 
ZEN , Saxers en veelvuldige andere vol= 
ken. 
centtam abeundipettit,&& nò fuo legibus. antiquis, 
fe id prohibiturum mina- eruditi erant, Ipfo au-’ 
Es eft. tem diëtante juffit cone, 
Un Zie bier voore beb. fcribere legem FRANCO-' 
tweede Hoofdff. pag. go. , RUM & ÁLAMANNORUM „, 
(2) Proemium legisBo- & BAJUARIORUM , unicui 
juariorum, Theodoricus que genti, que in sja 
Rex Francorum, cum es- poteftate erat, fecundu 


fet Catalaunis, elegit vi- confuetudinem {vam 
ros sapiens, qui in reg- 


N:3 





vo8 _Absde REGEERINGWYS 


ken door (1) Keyzer Karel den Groo. 
Ben , met afichaffinge nogthans der vaor« 
heen in gebruyk geweeft zynde Afgo- 
difche gewoonten; federt te Paderborn 
in gefchrift gebragt. Op dat ieder dier 
onderfcheydene volken; naar zyneeyge 
landwetten en oude herkomften, door: 
de Graaven , welken door de Franfche 
Koningen in ieder Heym ter recht- 
doeninge waaren aangefteld,. in op= 
“zigten der breuken zoude gevonnift 
worden. Invoege alom in Vriesland, 
en des ook in het thans genaamde 
Holland als een gedeelte (2) van het 
zelve, een Romeyn (3) naar de Ro- 

pe N35) meyn. 
GPP EEE EERE EER 


(1) F. ab Eckbart Com- so. In Frifia varii Comt- 


ment. de rebus Francia Ori- 
ent. tom. I. fol. 656. In 
fynodo Paderborneni ‘an- 
ne 785) ….. leges que- 


tatus & inter ceteros eti- 
am hic, qui Hollandiam, 
jam continet. 

(3) Ootbarië Regis con- 


queSaxonum& Frrsonum ftis, gener. circa ann. 569. 


nunc in litteras redaêtas 
atque a Caro}o emendatas 
elle credo. 

(a) In notis Antb. Mastb. 
ad anale, tom. Ill, pag. 


tís. 4. Inter Komanos nee 

otia caufarum RoMANig 
Leouus pracepimus ter 
minari, 


was HOLLAND. I. Deer. 199, 


meynfche, eeù Saler weer naar de (1). 


Saliíche, een Saxer naar de Sazifche 
en eyndelyk een Varrs naar de Vaiee 
SCHE WETTEN ZOO in het Haage Graaf. 
geding (2) der Graaven, als in de 
laagere rechtbanken der Honderdman- 
nen (3) in de Dorpen, en der De-. 
kens in die der buurten moeft geoor- 
deeld worden, En waarom niet min 
den (4) Graaven, dan (5) den Hon- 
derdmannen wel byzonderlyk de ken- 


niffe 





enso Boo. cap. 4. Franci 


autem.... quicquid com- 
miferint fecundum Lecem 
EORUM emendare ftude- 
ant. 

(2) Handv. van Graaf 
Morents' den V. 12or. in 
Lams Handy.van Kenemare- 
land pag. 1. Onze Schout 
de die Scheepenen fuilen 
bkarmen ’t GRAEFGEDINGE. 

(3) Capit. Caroli M. on- 
8e Bor. cap. 25. Ut Co- 
mites & Centenarii om- 
pes ad juftitiem facien- 
dam compellant & juni 


ores tales in minifteriis. 
fuis babeant, in quibus fe- 
curi confidant, quia Lx- 
GEM atque juftitiam fide« 
liter obfervent. 

ni anno 803. cap. 4. Ut 


Comites vel Vicarii eo ,- 


rum legem fciant, ut ans 
te eos injufte quis nemi- 
ní judicare poffit, nec ipe 
fam legem mueare. 

(5) Capit, Carol M. kb. 
V. cap‚ 260. Comitesquor 
que & Centenarit & Cen 
teri nobiles viri legeum. 
faam plenitex dilcante 


& 


Ed 


200. Mloude REGEERINGWYS 

nille van der onderfcheydene volken, 
wetten was aanbevolen, mids geen, 
Rechter naar zyn (1) eyge.goeddun:- 
ken ‚ maar ieder een naar ieders eyge 
zynde wetten moeft oordeelen. * Wel- 
ke verfchillendheyd: der wetten alte- 
mets eenen vóct gaf, dat de inwoon- 
ers. van een en het zelfde Huysgezin 
naar. twee- drie- ja vyfderhande wet- 
ten, altemets moeften (23 gevonnift 
worden. Mids een Vries , van wiens vier. 
Dochters de eene; by voorbeeld: aan 
eenen Saxer > de ‘tweede aan eenen 


paler 2, 
ej EERE EERE DER 





(r) Capite. Caroli Magni 
ast 8a2. cap. 26. Ut ju- 
dices fecundum fcriptam 
legem jute judicent, non 
fecundum arbitriura (puyn, 

(2) Apobard. ad leg. Gon. 
Cap. 4- edit Baluzii pars. 
8: art. 11. Cupio per-pi- 
etatem veftsam nofle, fi 
nos huic tante divine o- 

tionis unitdti obfiftat 


tanta diverfitas legum „- 


quant non folum if {n. 


gulis regionibus & civie 
tatibus, fed etiam in mul. 
tis domibus habetyr. Nam, 
plerumque contingit, ut fi- 
mul eant aut fedeant quine, 
que homines, & nullus eo- 
rum commugem. legem, 
cum altero habeat,exteri- 
us în rebus tranfitoriis 
cum interius in rebus pe- 
rennibus una Chrifti lege, 
teneantur, 


wan HOLLAND. IL Deen: - sor 
Salter, de derde aan eenen Ripuarier? 
en de laatfte- aan eenen 'Boargonjer: 
getrouwd was; waar voll onderfchey= 
dene wetten leefden : te weeten; de 
Wries naar de Vriefche ; ‘én -ieder zy- 
‚ nér Dochteren naardé verfchillende wet 
ten kuaner (1) Mannen”: als ‘door’ 
huuwelyk. in de geboortewetten ‘hunr 
ner Mannen overgóggan zynde. ’F'gen 
ne eenen voet gegeeven heeft , dat zeer 
veele barbaarfehe gewoontén der an- 
dere volken, welken in die'tyden ons: 
der het Franfche Ryk behoorden, ats: 
by voorbeeld: het door de (2) Bour- 
gonjers ingeftelde Kamprecht, alengs, 
_ ook 


TN 


(1) Raymondi Duellii. 


de vas. ad elegant. lit. re 
bus lucubrat. pag. 31. Qui 
profeflus (um ex natjohe 
snea Lecs vivere SALI- 
Gra, & Lea legalís Alia 


qpondam Adelberi de 


prediéto loco Agrano, 
quz profella fum ex NA- 


TIOGNE MEA LEGE VIVERE, 
fed 
N S : 


L-ANGOBARDORUM , 


nunc Pro 1Pso VIRO. MEO. 
LEGE VIVERE SALICHA, Íp- 
fo namgque jugale & Mun-. 
dualdo meo mihi confen- 
tiente & fubter conâr-. 
mante ©. 

(2) Léx. Burgund. tit. 
45. Multas in populo no-. 
ftro & pervicacions… cau-° 
fantium & cppidise:s ine 
ftintta ita coynotcinus 


zoa Aleuds REGEERINGWYS 
gok, hier: tp land zyn. isk gebruyk gee 
raakt 5 en welk Kamprecht, gelyk ien 
der weet, hoe veel onnoozel bloed 
dät door het zelve zoon zoodan vern 
gaaten is, onaangezien het in de Vrie- 
{che Wetten niet gevonden wordt 
echter in het thaas genaamde Holland 
tot :in het midde der valens eceuwa 
heeft ftand gehouden. 


Behalven dez byzondere Wetten, 
aan iederen Landaardt eygen, wiers 
den ’er nog andere gevonden, wel- 

‘ ken, 





depravari , ut de rebus 
incertis facramenta ple- 
rumque offerre non du- 
bitent & de cognitis jugi- 
ter perjurare. Cujus {ce- 
leris confuetudinem pra- 
fenti lege fubmoventes 
decernimas, ut quotiens 
inter homines 
caufa furrexerit, & is , qúl 
pulfatus fuerit non debe- 
xi a fe gued requiritur 
aut non fatum quod ab- 


noftros . 


NON NEGETUR, 


jicitur facramentorum oz 
bligatione negaverit, hac. 
ratione finem litigio e« 
orum oportebit Jmponí, 

us fi pari ejüs, cui obla- 
tum fuerit juramentum, 
noluerit facramenta fus- 
cipere; fed adverfarium, 
fuum dixerit veritatis fie 
ducia armis poffe vinci, 

& pars diverfa non ceffee. 
rit, PucNANDI LICEKTIA, 


wan HOLLAND. TI, Dei, 303 


ken „ als uyt kleyne Hoofdftukjes of 
Kapittels beftaande , daarom (1) Can 
PITULARIA Of (2) CAPITULA genaamd 
wierden, en door de Franfche Konin- 
gen op deeze Landdagen , ten over- 
ftaan van de daarop befchreevene Bise 
Schoppen, Abten, Hertogen en Graas 
ven van tyd tot tyd gemaakt waat 
ren, om ieders byzondere Landwet- 
ten of te (3) vermeerderen, of op të 
helderen, of het eene of andere lid der 
zelven te veranderen of in ’t geheel 
af te fchaffen. En waarom veeltyds 
aan het eynde dier algemeene Ko. 

* _nings 


'(x) Adriani Pape epift. 
ad. Caroltam M. Ediditno 
bis CAPITULARE adverfùus 
fynodum. 

(2) Hincmari Remenf. 
Opufc. 14. cap. & Habent 
enim Reges & Reípubli. 
ce Miniítri leges, quibus 
in quaque provincia de- 
Bentes regere debent: 
habent Carrrura Chriftí. 
goorum Regum ac Proge- 


nitoram fuorum, que 
generali confenfu fidelí- 
úm (uorum tenere lega- 
liter promulgarunt. 

(3) Tbeganus ad ann, 
819. Interea Capitula 
quaedam legibus fuperad- 
didit, in quibus caufa, 
forenfes claudicare videe 
bantur, que haêtenus ve. 
latí pernecelfaria fervan- 


tur. 


206 Mende REGEERINGWYS: 
pinglyke Wetten of CaPrruLamIk tot: 
flot gefteld. was, dat zy-by alle pr Ana 


BERE (LL) Warren, der byzondere 
Volken MOESTEN GEVOEGD WORDEN. 
By voorbeeld. Mids een Salifche Schel-. 
ing uyt twaalf, en een VrigscHe in-. 
tegendeel uyt zestig Deniers beftondt „ 
zoo gaf dit, by aldien een Vries ee-. 
nen Saler, doodfloeg, gelegenheyd van, 
te twyfelen of de Vries naar den, loop. 
van het geld des. verflaagen Salers, dan, 
wel naar dien der Vriezen in ’t betaae 
len der breukgelden moeft gevonnisd. 
worden ; welk, laatfte (2) Keyzer Ka-. 

n rel. 


PEER PERREL. 


(1x) Capit. Il. Caroli M. 
anni 803. in fine , citat. 
in Oodice Sangall, Iíta X[. 
capitula ad omnibus le- 
gibus mittenda funt. 

(2) Capie. Caroli M. an- 
no gok, cap. 15. De om- 
nibus debitis folvendis, 
ficut antiquitus fuit con- 
fyetuda „ per, duodecim 
denarios. folidi folvantur 
pes totam Salicam legem, 


Excepto fi leudes, id eft, 

SAxO aut Fgiso Sali-, 
cum _occiderit, per fezae. 
gìnta denarios folidus fol-, 
vatur. Inter Salicgs vero 
ex utraque parte de om- 
nibus debitis , cut die, 
Ximus, per duodecim dee, 
narios folidi folvantur „ 
five de homicidiis Gvede, 
omnibus rebus, 


«wan HOLLAND, 1. Dee zo} 


rel beveelt, by het vyftiende lid van 
zyne algemeene Wet in’ jaar acht. 
honderdeneen gemaakt, dat voordaaa 
in opzigte der Vriezen zeude moeten 
{tand grypen. 


Op dat nu alle de onderdaanen van 
eene zoo wyduytgebreyde Moogend- 
heyd van den inhoud dier van tyd 
tot tyd op de Landdagen genomene 
Vorftelyke befluyten ‚ mids de zelven 
aan ieder, van hoe onderfcheyde recht 
hy ook wäs, zoo als wy gemeld heb- 
ben, tot eene byzondere wet moeften 
werftrekken;, volkomen kennis hadden, 
en des niemand gelegenheyd zoude 
hebben van zich , wegens het niet weé= 
ten van der zelver inhoud, op laateren 
tyd te ontfchuldigea; zoo was de 
(1) Aartskanfellier des Hofs verpligt 

ftraks 


‚ £1) Capitularium lib, II. capitula, que nupe & a. 
ap. 24. Volimus etiamut lio tempore contuku Peil 





868 Afmde REGEERINGW 8 


fleaks een aflchrift der zelven zoo aatì 


‚de tegenwoordig zynde Aarstbiflchop= 
pen afs aan de Graaven van def zel: 


ver Aartsbiffchoplyke flederi te over. 
handigen; of, op den Landdag niet 
tegenwoordig zyndes. toe te zenden, 
op dat der zelver onderhoorige Bis: 
Schoppen ; Abten en Graaven een af: 
fchrift van de ten Hove genòomene be. 
fluyten zouden konnen neemen; en 
vervolgens der. zelver ‘inhoud aan de 
zoo Geeftlyké als Wereldlyke onder- 
daanen van iedere Kerk én Graafchap 
voorleezen ; ten eynde deeze Vorft- 


- lyke 


PRI EREACREREELE PIERRE 


delium -boftrerum a ho- 
bis conftituta {unt, a Cane 
vellarfo noftro Aschiepis 
kopi & Comítes eorum 
de proptiis civitatibus 
modo, aut ger fe aut per 
fuos miffos accipiant. 

anufquilque per fuam di- 
%eefim ceteris Epifcopis, 
Abbatibus, Comitibus & 
dits fidetibes noftris ea 


fais Comitstibus coram 
omnibus relegant , ut 
cunêtis noftra ordinatie 
& voluntas nota fieri pos- 
fit. Canceltarius tamen 
nofter nomina Epifcopo- 
rum & Comitum, qui ea 
accipere curavetint no- 
tet, & ea ad noftram ne. 
titiam perferat , ut nul. 
las hoc praternittere 
prakumet. . 


van. HOLLAND. 1. Daris 267 
Iyke bevelen fraks aan ieder t’ ryner 
waarfchouwinge. zouden kenbaar zym 
Even gelyk. thans te tyd, naar dat 
overoud gebruyk , nog de Plakkaaten 
van ’% Lands Staaten niet alleen aan _ 
geplakt ‚ maar ter puijen zoo van de 
Stadhuyzen der Steden, als van de 
Rechthuyzen der Dorpen, naa voor. 
gaande klokflag , de aldus byeenge: 
klepte gemeente worden voorgeleee 
zen. 


Mids nu deeze algemeene Wetten 
der Franfche Koningen diensvolgens 
ook by de byzondere Landwetten der 
Vriezen , gelyk uyt het reeds gemel- 
de blykt, om de voorgemelde reede 
altyd moeften gevoegd worden, daar- 
om is het ook, dat deeze Capitulg- 
ria  onaangezien in de zelven alom 
geene byzondere melding van de Vrie- 
zen gemaakt wordt, echter ter be- 
weltiginge van dier volken rechten 
en gebruyken zoo. meenigmaal door 

ong 


zB Aude REGEERINGWYS 
ons reëds-zyn', en in het vervolg nog 
zuilen worden ngen 


| Het was ook op deeze Land- eà 
Ryksdagen, dat de F ranfche Koningen 
altemets hun Ryk 5 als verdeelbaar 
zynde, gelyk wy in ’t begin van 
dit Hoofdftuk gemeld hebben, by hun 
leeven ‚ onder hunne Zoonen (1) ver: 
deelende, aan ieder dat Ryksdeel, 
gene elk naa zyns Vaders dood fende 
te bezitten, ter vermeydinge van den 
gewoonlyken Broedertwift, aárfweezen 
en ‚, om deeze by voorraad aldus gez 
maakte verdeeling van meerete kracht 
ve doen zyn, der zelver naakoming 
door de befchreevene Ryksleden dee- 
an den 
. ee N van e 


3 


(1) Andelmi annal. ad 
ann. 806. Conventum ha- 
buit Imperator cum pri- 
moribus & optimatibus 
‘Francorum de pace cofi- 
‚ ftituenda’ &'confervanda 
$mter fiitos faos, Ö divis 


fione regni acienda in 
tres partes, & ut {ciret 
unufguifque illorum quam 
partem tueri & regere dee 
buite, fi fuperftices ilk 
evenirent. 


. [0] 





dan BOLLAND,E:Diet: zoo 
den (rt) bezweeten. En hét is vol” 
gens. deeze gewoonte ‘dat door. Karel. 
den Grooten als Vorft van Vriestand; 
en des vok van Holland, Vriesland 
(2) nevens meer.andere Staaten aan 
zynen Zoon Karel in ’t geheel is toe- 
geweeten; even gelyk federt.by ver= 
drag (3) > tufichen Lodewyk Koning. 
van Duytfchiand en Karel den Kaaten 
Koning ‚van Vrankvyk; het gemelde 
Vriesland’ is verdeeld geworden. „En 
waarora men ook in het valgende Deel 
die Vorften , aan welken „Vriesland , 
het zy in het geheel ; het zy maar 
/ ‘ VOOr. 


osrnorer nr rnenrorr serene 


(1) Andelmi annal. ad ditétto Frrro NosTRo Cas 
an”. 806. pe hac partitie ROLO CONCESSIMUS. 
one & teftamentum” face « -(3) Chartà divi edit, à 
tum, & jurejurando ab Mireo in Cvdíc, donde. pi- 


Óptimatfbus Francorum 
con6rmgtur.. 

{a) Chara. divif. inter 
Caro). Pipin. €£$ Lud. Au- 
Brian, Neuftriam, Tu- 
xingiam, Saxoniam, Far 
5IAM & partem, Bojuarie, 
gur dicitur Nortbgow , 


ar. fol. 28. Hec eft pors 
tio, quam fibi Ludovi- 
cus accepit.…. De Faré 
SIA duas partes,” Et hec 
e(t portio, quam Karolus 
de: eodem regno fibi ac* 
gepit….. De Faasta ters 
tam parten. 


RIO Almde REGEERINGWYS 
voor een gedeelte hy zoodaanige Ryks= 
fcheydingen was te. beurt gevallen , 
hunne Koninglyke: magt en gezag 
òver de Vriezen van het hem opge- 
kome aandeel zal zien oeffenen; ten 
beurye, dat die verdeelingen en over 
giften weezenlyk, en niet flechts en 
alleen in den Ichyn, als eenigen zich 
miffchien, uyt eom alom thans nog 
in zwang zynde vooroordeel, zouden 
konnen inbeelden , gefchied waaren, 
en dus maar tytels van Ryken, even 
áls thans te tyd, zouden zyn; in wel- 
ken zy geen het minfte recht van 
eygéndom hadden. Mids de Franfche 
Koningen. van dien tyd geene tytelen 
van eenige Koningryken „ maar alleen 
van zoodaanige (1) Vorken voerden, 
0 wel. 





Cx) Bafusië RegumZran,  Ibidem fol. 418. En nov 
Capis. som, E. fol. 194. Ra- mine fanâe & individus 
wolus Deigretia Rex Fran- Trinitatis. Karolus Impe 
corum & Leopgobarderume Zator Avguftus Komanum 

EM 


Bân HOLLAND. E Deei: Arf 
welken men , âls aan hun gebied (1) 
ONDERWORPEN, aan het hoofd hunne . 


byzondere wetten altemets in het by= 
zonder gefteld -vindt. 


__ Deeze dnderfchry ving der ondetfcheys 
_dene Ryksítaaten gefchiedde geenszins 
em dat de gemaakte Ryksverdeeling 
anders van geene kracht zoude zyn; 
naar op dât de zelve; naa ’t overly= 
den van den maaäker ; door des zelfs 
achtergelaatene Zoónen, té wiffchet 
in alle deelen zoude worden naage: 
komen, Mids men in die overoude 
(2) tyden, het zy by het verdeelen 

deë 


gubervans Imperium , qúf 
& Rer Francorum & Lon- 
gobardorum. OO. 
(Ì) Capit. Caroli Magni 
813. àpud Goldaflum 
Omi. Imperial. tom. UÙ. 
f&. rsr. Voólumus atque 
precipimus ‚ut omnes di- 
tioni a Deo aaxt 
lfante fubjeti, tam-Ró- 


mani, quam Franci, À- 6 


lamáni , Bajovarlf, Sá 
zones, Turingti, Frefa: 
nes, Galli, Burgundid: 
nes , Britonés, Longoe 
bardt, Wafconeë, Benes 
ventani, Gotiit , Hifpâni ; 
ceteridue nabis febjeât 
omnes &c‚ __… 
(2) P. Danief Hitt. dà 
Prenc. tom. Hu. pag. 6ád: 
On voit par cerse piece èrk 
s gieilk 


2i2 Aloude REGEERINGWYS 
der Ryken , en het maaken van Vre= 
desverbonden als het verleenen van 
eenige Gift- of Voorrechtsbrieven , 
geenszins de Gebuurvorften, even ge- 
lyk men thans doedt , maar de‘ eyge 
voornaamfte Ryksvazalen voor de naa- 
kominge van het daar in beloofde, 
deede borg blyven. Het gene ook de 
éenige en waare reede is, waarom men 
hog op laateren tyd de Graaflyke 
voorrechtsbrieven van Holland , door 
zoo veele eyge vazalen als Ridders, 
en Schildknaapen ondertekend vindt , 
en niet om dat die Graaflyke brieven, 
zonder de onderfchryving dier Eede- 
| | len 


VIOD 


quelle forme fe Faifoient a- les armes contre lui, Ce 





dors les traitez, (© qu’on 
n’avoit point a ce temps la 
secours aux PRINCES E- 
TRANGERS pour en etre les 
garants, QUR C'ESTOLENT 
LES VASSAUX mefmes, qui 
eautionoient leur fouvrain 

can on les voit dans 


3 Hiftoire junir €} prendre 


n'eftoie pas voujour en me 
volte injufte , 

que fois Veffelt d'un; Ea: 
tie, a la quelle ils fl 
ent obligen per fermant, G 

a quoi le Prince avoit con- 
Jenti , fuppofe qu'il man 
guaft & 'obfervatian du 
Er aité. 





wan HOLLAND. L Deen. 213 


‘fen anders krachtloos en van onwaar 
de zouden geweeft zyn. Zulks deezes, 


borggebleevene Vazalen , zoo dra de 
Vorft of Graaf zyne gedaane belofte 
verbrak, niet alleen ongehouden waa- 
ren om de aangekondigde heervaar= 
ten, als tot het welke men anders „ 
onder verbeurte (1) van zyne leenen „ 
verpligt was naa het ontfangen der aan- 
fchryvinge by te woonen , maar zelf, 
het recht hadden om tegen hunnen 
eygen woordbreekenden Vorlt de was 
penen op te vatten. Zulks, wanneer 
men in de laatere Graaflyke Hiftoriën 
de wapenen van eenigen ’s Lands 
Eedelieden tegen den. Graaf: altemets 


ziet. 


(1) Defeudis kb.IL tit, um pro fe domino. .ac- 
s5.$.1.Firmiteretiamfta- ceptabilem mitgere can- 
tuimus, ut inltalfaquäm temferit, vel dimidium. 
in Alemannia,utquicum- reditus féndi unius anni 
ue indiêta publieg expe- *. Domino non fubminiftra- 

itione vocatusa Domino verit, Frupum, quod ab 
fuo expeditione fpacio Epifcopo vel alio Domie, 
competenti temere veni. no habuit, AMITTAT.. … 
ze fuperfederit, vel -ali=' 


O3 


« 


ne 


814 Alvode REGEERINGWYS 


giet voeren ; het zelve daarom nie& 
altyd een onrechtvaardige opftand « 
maar veeltyds een noodzaaklyk ge= 
volg is ‚ van eene voorheen op zich 
enome borgblyving ; welke toen door. 
den Graaf zelf ter meerere verzeeke- 
ringe van ’s Graaven gedaane belofte 
was goed gekeurd, En het is hierom, 
dat ons nog zoa veele Keyzerlyke 
Vergunbrieven voor handen zyn, wel- 
ken zoo door de Biffchoppen van Uy- 
trecht als de onderfcheydene Graaven, 
van Holland „ op ‘t bevel (1) der 
Keyzeren, 

EPLEORPERRELLOLE EEE 
(x) Princip. Terp. Cone 





firmat. apud Goldaft. Con- 
Hi Tenp. tom. IV. fol. 356. 

t ut hec noftre confir- 
mationis pagina suBsecu- 
TIS TEMPORIBUS FIRMA 
atque ILLIBATA PERMA- 


NEAT, eam pfopriis fub- 


fcriptionibus cemmunirl 
& sroiLLORUM NOSTRO- 
RUM PECIMUS appenfione 
infigniri EGO FLO- 
BENTIUS Comzs HoOLL4Ne 
pim fubferipfs. 


KS 


Ibîdem tom. FIL. fol. 353, 
ET PRINCIPES NOSTROS is 
dem jurare recimus, vide- 
licet ...e FLORENTIUM. 
Comrrem HOLLANDIE. 

Corp. Diplom. tem. 5. 
fol. 108. Hujus rei teftes 
unt... BALDUINUs TRA- 
JEcTENsis Eeiscoeus ... 
FronENTiug Comzs Hor. 
LANDIK .. « Datum... 
in SOLENKE conia VL Car 


lend. jynii felicites. Ae 
med, , 


wan HOLLÂND. I.Deam ons 


-_Kevaeren, als getuygen, zoo als men 


\ 


toen fchreef, dat is Borgèn , ter meer= 


‘ere verzekeringe der begiftigden , op 


de gehoudene Land- en Ryksdagen, 
ondertekend zyn. … 


Naa op deeze wyze alle dusdaanige 
En andere Kerk- en Staatszaaken naaf 
behooren verhandeld en afgedaan waa- 
ren, gaven.de Franíche Koningen eyn. 
delyk aan de Gezanten (1) der Ge- 
huurvorften „ voor het fcheyden der 
vergaderinge gehoör , zoo tot het aan- 
gaan van nieuwe en % verlangen der 
oude reeds aangegaane verbonden, als 
om die zaaken te verbeteren , over 

| wel- 


BIERCE PERRE EEG 


(1) Annal. Fuldenf. ad comprobavit & Lraarro- 
enn. 852. Rex vero cum wzs Bulgariorum & Schee 
PainciprBus ‘nempe Comiti- vorum audivit & abfolvit., 
bus) & Prafeltis Provincie idem sd arm. 826 
arum(feilicet Ducibus, pu- Meníe autem Maio a- - 
Blicis caafis litfbufque pud Ingelenheim hebied. 
cemponendis infiftens conventu diverfarum gens, 
poftguam SyYNdpaLra &o- Chn: Leoerronss ius. 
zur decreta {uo iadiele _ebfolvi, 


 & 


IG Aloude REGEERINGWYS 


welken de aangelandene. Afgezanten.,, 
wegens eenige beledigingen zoohier 
goodaar van de onderfcheydene on- 
derdaanen der Franfche Koningen, ont- 
fangen, hunne klachten uyt den naam 
hunner beleedigde Meefteren inbren- 
gende , des de vereyfchte voldoening 
vorderden. Welke hen ook byaldien 
de ‘ gedaane klachten wettig bevon- 
den wierden, naar de billikheyd ge- 
geeven, bf ook;  byaldien het verzog- 
te onbillijk of: met het belang van het 
Ryk ftrydig was, altemets in den 
wind gellaaged wierde, Dus, als de 
Gezanten van den Deenfchen Koning 
Horick zich op den-Landdag te Com- 
__pegfnie by Keyzer Lodewyk; als Vorft 
der Vriezen, in ’t jaar achthonderd 
achtendertig vervoegende aan den zel- 
ven bekend maakten, hoe de Koning 
hua Meelier veelen zyner Deenfche 
_enderdaanen niet. alleen hade laaten 
gevangen, neemen, > mgar veifcheyden 

eee dek 


. NE. 





van HOLLAND. IL Dee. 217 


der zelven (1), uyt hoogachtinge voor 
‚den Franfchen Vorft, met de dood 
ftraffen ; welken in Vriesland vallen- 
de , verfcheydene jaaren naa den an- 
deren voorheen zeer groote moorde- 
ryen en verwoeftingen aldaar had- 
den aangerecht, en: daarom nu ook 
teer den, Franíchen Koning verzog- 
ten , dat hen die Vriezen en Abo- 
drieten mogten worden in. handen 
gefteld, welken, naa het maaken van 
den önderlingen Vreede, onder het 
beleyd van (2) Heriold verfchey- 
| , _____dene 


IEDERE EPLRACLEEAEEEP 


(1) Annal. Bertin, ad 
ann. 838. In verno Com- 
pendio ceterifque circum- 
jacentibus nationibus con- 
gruis flativa habuict. Ubi 
etiam mifliì Horich ven} 
‘entes pyratarum in nos- 
tros fines dudum irruen- 
tium maximos a fe, ob 
Imperatoris fidelitatem, 
captos atque interfici jus- 
fos retulerunt; petentes 
Ânluper fipi dari Frifia- 
nes atque Abodritos, Cue 


Erehionidis illic con- 


jus petitio , quanto Im: 
peratori indecens, five 
incongrua vifa, tanto 
vilius fpreta. 

(2) Aftronomi Annal, 
ad ann. 827. Ínterea cum 


in confinio Nordmanno- 


rum tam de foedere in- 
ter illos & Francos con- 
firmando, quam Heriolt? 
rebus traftandum effet, 
haud pene totius Saxo- 
nie Comites fimul cum 


_ W ! 


ves 


218 Mloude REGEERINGWYS. 


dene Sloten op de Grenzen van De- 
nemarke verbrand hadden: zoo wierdt. 
op dat verzoek echter geen acht 
gegeeven , zoo om dat de Deenen 
den gemelden Heriold , Chriften ge 
worden (1) zynde, uyt haat van dien 
godsdienft van den throon fchoppen- 
de (2); op eene onwettige wyze 
uyt zyn ryk gejaagd hadden , en hy 
als aangeftelde Hertog der Vriezen de 
gemelde verwoeftingen , over welken 
de Gezanten klachtig vielen, met geen 
ander inzigt op de grenzen van Dee- 

ne- 


Ge 





veniffent, Herioltus re- auditas abfolvit. 


rum gerendarsm nimís 
cupidus condiëtam & per 
obfides firmatam pacem 
rupit, incenfis ae difrep- 
tis aliquot Nordmanno- 
zum Cafteilis. 


(1) Amal. Falden/. ad 
enn. 826. Menfe autem 
Majo epud Ingetenheim 
habito conventu, diwer- 
ram gentiem legationes 


tempore Herialdus cum 
Uxore & magna Danorum 
multicudine apud Magon- 
tiam baptízatus eft. 

(2) Andelmf ennal. ad 
ann. 827. Interea Reges. 
Danorum, &lii videlicet 
Godefrid!, Hertoldum de 
confortio regm ejicien. 
tes, Nord nnord fi- 
nibus e ere compule- 
TU 


was HOLLAND. E Dees. arg 


nemarke met hulpe dier volken ge- 
daan hadt, dan om zich weer in het 
hem op die wyze onwettiglyk ontnoo-. 
me Deenfche Ryk te herftetien. 


. De aan den Vorft ten deel gevalle. 
ne goederen in Vriesland en uyt wier 
inkomften de Franíche Koningen van 
dien tyd, gelyk wy gemeld hebben , 
leefden, wierden oudtyds virre (1) 
Recie , CURTES (2) REGIE, of ook 
wel vilL& (3) PUBLICE genaamd; 
en het is hierom dat Uytrecht , on= 
aangezien het eene Stad (4) van 
Vriesland geweeft was, ons daar- 
naa , als uyt de Koninglyke goe- 
deren 


(1) Annal. Bertin. ad (3) Fredeg. Chron. ad 
ann. 358. Vrire reciam ann. 761. Melciacam Vig. 
atque propríetates. LAM PUBLICAM incendio 

(a) L. Schafnab. Chron. cremaverunt, 
ad ann, 1066. Quiftatim (4) Wippo in vita Con- 
raptis armis CURTEM RE- rad. Salici in fine. Apud 
GIAM circumdederunt... Trajeftum Civitatem Fais 
ejettus et de CuRrz nr. si. 
erá. . Ek 





Ld 


229 Aloude REGEERINGWYS 


deren der Vriefche Vorften ‘aan de 
Franfche Koningen ten deel gevallen, 
en des een Koninglyk Stamgoed der 
laatften geworden zynde , onder den 
naam van VILLA (1) PUBLICA altemets 
In de oude fchriften voorkomt. Daa 
naa dit en alle de andere Vorftlyke 
ftamgoederen aan de veelvuldige Ko- 
ninglyke Paleyzen , als dat van Nieu- 
meege was in opzigte van het thans 
genaamde Holland, zoo tot onder- 
houd van (2) den aldaar aangekomen 
Vorft en des zelfs Hofftoet , gehecht 
(3) waaren, zyn de zelven alom en- 


ERE PORIE LEE PDEED 


(1) Annal. Saxo ad ann. 
974. Imperator natale 
Domini ín VriLLa PuBLIca 
TRAjecTos Pafcha ín Qui- 
delingeburch celebraviìt. 
(2) Vita Ludovici Pii 
anno 796. Ordinavit qua- 
liter. in quatuor locis hi- 


berna tranfigeret, ut tri-. 


bijs annis exatis quarto 
demum anno hiematurum 
fe quifque eorum fufcipc- 


des 


ret locus, Theowadum 
fcilicet palatium, Cafio-. 
noglium , Andiacum & 
Euroglium; Quz Loca, 


‚ quando quartum redibatur. 


ad annum , SUFFICIENTEM. 
REGIO SERVITIO, EXHIBE- 
BANT EXPENSAM, 

(3) P. Daniel Hift. de. 
Franc. tom. Il, pag. 452. 
Ces Maifons avoienk de — 
Erandes terres, qui en den 


gere 





hand 


wan HOLLAND IT. De: eef 
des ook hier te Land, en dat zelf naa 
de Graaven van Holland eygemaars 
der zelven geworden waaren „daarom 
onder den naam van (1) HOFLAN. 
DEN ; even gelyk de daarop woonen- 
de dienftluyden onder dien. van Hor- 
MANNEN bekend, en van het betaalen 
der gewoonlyke tienden, als een Vorft- 
lyk goed zynde , federt altyd vry en 
ontheft gebleeven: en het is om deeze 
reede dat veelen der in Holland zynde 
HoFLANDEN alsnog geene tienden bee 
taalen. 


Gelyk nu .de Vorften ; dour het 
weg- 


NN 


pendoient €5’ qui fornif]oient 
aux Princes nen feulement 
les plaifiers de la ChafJe, 
mais encore pendant tout le 
bemps , qu’ils y demeuroient, 
Jes vivres, le fourage 

tout ce qui eftoit necefJaire 
„ Por antretien de tout ceux, 
qui efloiens a leur fuite, 


__(1) Siccama ad leges Fris 
for. pag. 72. Principis qai- 
cem ,‚ Regi & Fifcaliní 
dicebantur, quod cenfus 
& praftatione eorum fer- 
viles fifco.Regio infcr- 
rentur, agri ipfi Afcalint 
majores noftri HOFFLAN= 
pe adpellabant, 


haa Abnde REGEERINGW YS 
(1) wegfchenken of op laateren tyd 
te leen. geeven van veelen deezer 
Hòrurke corpEREN aan de Bisdom: 
men , Kloofters , Hertogen , Graaven 
en andere Wereldlyke hen welgediend 
hebbende onderdaanen; de zelven aan 
den eenen kant van tyd tot tyd zeer 
imerkelyk verminderden , zoo wierden 
deeze geftadige aflteekingen aan den 
anderen kant door de dagelyks aan: 
° geflaagene ed verbeurt gemaakt wor- 
dende goederen hunner misdoende (2) 
onderdaanen weer geboet. Dus ge- 
tuygen ons de oude fchriften hoe de 
goe- 


PEERIPEEEEPERREERE RER EEREEEE 


(2) Thegan. vita Lu- 
dov. Pii cap. 19. In tan- 
tum largus ut antea nec 
án antiquis libris, nec in 
snodernis temporibus au- 
ditum eft, ut virras Ré- 
GIAS , qu» erant (ui Avi 
& Tritavi, Frogrisus fu- 
is tradidit eas poffefio- 
nes fempiternas, & pra- 
Cepta conftruxit, 
nu ui imprefligne cum 


& an. @ 


fubfcriptione manu pro- 
pria roboravit. 

(2) Diploma Otkonis Tump. 
apud Hedam fol. 86. De 
cetero terram , quam 
Hatto in loco Eki babee 
re videbatur, & ad wo- 
STRUM REGALE JUS JUDICI= 
ARIO MORE PRO SUL [PSIUS 
COMMISSIO FISCATA ERAF. « 
c. 


“wan HOLLAND. IL Dear. 223 


goederen van eenen Everard, Graaf Graaf 7 
in de Betuwe te Elft, ter oorzaake hy? ja 7 
met de ongeloovigen [ verftaa den. ;-ns reeden. 
Heydenfchen Koning Radboud) te. 97 (x wei. 
gen zynen Koning Dirk. den 11E hade à:” 
aangefpenten , de Koninglyke Schat« (À- de ree), 
kamer wierden ingelyfd: en waarom , À 
deeze en meer andere Koninglyke 
flamgoederen ‚ als door den (1) Frs- 
KAAL > ten voordeele der Franfche 
Vorften uytgewonnen, daarom ook wel 
meeft onder den naam van FiskaAaLs 
SCHE GOEDEREN bekend zyn. Hoe- 
daanige onder andere ook Nieumeega 
was , en daarom als een EiskaAaALscm 


GOED 


BILPIEIERER RR ELGEEEEEEE EL 


. (1) Diploma Carol Mar- litate forls patria ad inffe 
eel apud Hedam fol. deles fe fociavit, & prop- 


edt kad ee 


P lo pago Bathua vil. 
ee b eencupatam En 
lifte in ipfo loco Marí- 
thaime quantumcumgue 
dbi habaie vel pofledit Ee 
Verardus, dum ipíe infie 
delis Regi apparuit & in 
Regie Franconus infide 


ter hoc omnes res fum 
Fisco. Reeaur fuerunt ree 
dufte, quas Gloriefus rex 
Hildebettus Genitori no- 
ftro Pipino de fyo Fisca 
& ex largitatis fas munes 
Ee 


324 Aloude REGEËRINGWYS 
&orD (1) door eenige fchryvers ge= 


Daamd wordt; ter oorzaake het voot: 


heen eene (2) Legerfteê ‘den Ro- 
meynfche Keyzeren toebehoorende 
geweeft zynde, by het veroveren van 
Gallië, nevens alle de andere Ryks- 
goederen ‘der’ Romeynfche Keyzeren , 
ten behoeven der Franfche Koningen ; 
door den FiskaAL zynde aangeflaagen, 
dus aan die Verften federt is eygen 
gebleevefi. Het geene weer den voet 
gegeeven heeft , dat aldaar eensdeels 
door Keyzer Karel den Grooten het 
hier voorgemelde Hof gefticht ig, anders- 
deels de aan het zelve weer hier te land 
gehecht zynde ftamgoederen dier Vor- 
ften 
PEPELEERELEEE EERE 
(1) Le Blanc morin.de 2) Tabula inerar, Peu. 
Franc. pag. 128. Cet Hi ting. | 


florien (Eginhard) nous a- 
Prand, que Nimege etoit Leve fanum 


te, qu'on appelloit vrtLA Carvo. _MP. XIIT, 
PBLICA Ë FiscALIs: Ceft Caftra Hercu- - 
a dire quelle apartenoit au _ lis. MP. VII, 


Domaine. Nromacum. MP. X, 


d 


wan HOLLAND. I. Deer: 225 


fien daarom federt HOFLANDEN 3 s 
gelyk wy gemeld hebben, genaamd 
zyû. Over Welke Kofinglyke Hof: 
goederen de Vriefche Graaven - ie- 
der mm zyn danbetrouwde, Grâaflchap 
het bewind; even gelyk ook over dé 
daarop dieneride fläaven en Iyfeyge- 
hen, toer onder deri nââm van Servt 
FiscaLinNt bekend; iú zoo verre het op: 
zigt hadden, dat zy de zelven uyt 
de Koninglyke iikomften het noodige 
onderhoud (1) rfioeftén verfchaffen, 
andersdeëls by *t houden der Kermis 
fen verhoeden; dät des Konings dienft- 
baaren aanì het opgelegde werk blee- 

ven j 


en *, Me er te - . . - . . 
Bd de HE a hek 


‘cunêi fideles , 


( i) ‘Garoli M. Capital. 
dà ann. 808. cap. 18. Con- 
fideravimus itaque, MW 
prefenti anno, quia per 
plurima loca.fames vali- 
‘da,efle videtur, omnes 
Epifcopi, Abbates, Ab- 
‚batifle, Optimates & Co- 
miés, feu domeltici & 


qui BE- 
NEFICIA REGALIA , tam 
de ‘rebus : Ecclefiafticis 
quam de reliquis,. habe- 
re videntur, unufquifque 
de {ue- beneficie {uam 
familiam nutricari, faciat 
& de fua proprietate pro= 
‘priam familiam nutriate 


P 


aÔ 


226. Moude REGEERINGWYS 

ven, en des geenszins op de zelven, tot 
achterweezen der Vorftlyke goederen » 
gingen (1), lanterfanten, Voor wel 
ke aanbetrouwde zorg en toezigt, de 
Graaven weder de (2) tienden zoe 
der ingegaderde vruchten dier Ko- 
ninglyke goederen, als van der zel- 
ver flaaven en vee hadden : welke 


laatften onder den 


naam van KRYe 


Lyte TENDE TIENDEN) mids het kryten 


seine defien menfch eygen is, bekend waaren ; 
lend van hel hoewel thans te tyd door dien naam, 
mids het ophouden der dienftbaarheyd, 
m Pirlnt: maaar de tienden van het vee (3) al- 


‘er’ 
rr da 


” 
CyEpotrre toss 0d 


ì 


leen 


REE kh a dk hd 


(zr) Capit. Caroli M. an- 


no 800. cap. 54. Ut unus- 


quifque judex provideat 
quatenus familia noftra ad 
eorum opus bene labo- 
zet, & per MERCATA var 
CANDO non eat. 


(2) K Kolyn vs. 470. 


MPtgeramen eenige landen) 
(Gi ONSE STAMME EIGEN 


> 


Vaer ‘em Die beeuke of Wagt 
gegunt 
EN Di TIENDEN TE HEF- 
Def btuben ons tee febe 
(4 
ae er echten betast 
Watter niet abe ga te loog, 
(3) Van der Schelling 
tiendregs I, Deel pag. 263. 
€En in Keptende/ oie ook 
Plees - tienden qenaarrd: 
Woden, Van Leem 


< 


wan HOLLAND. IL Dea; 22% 


deen betekend worden. Onder welke 
krytende tienden ook zekere belafting 
kan gebragt worden , welke door de 
Huyslieden ja zelf (1) de Koninglyke 
Rechters en alle andere Perfoonen 
moeft betaald worden van de varkens ; 
die ter bekominge van voedfel in de 
Koningiyke bofichen gedreeven wier- 
den. Deeze belafting wierdt, naar 
de Ekels, toen (2) GLANDATICUM, 
of naar het aldaar bekome voedfel in 


Ie dek 


% al. 





d. |. Bort van de Do- 
meinen x. d. n. 28. 29. 


35° 


(1) Capit. Caroli M. an- 
no Boo. cap. 36. Et judi- 
ces, fi eorum porcos ad 
faginandum in filvam no- 
fram miferint, vel ma- 
jores noftri aut homines 
Sllorum, ipfi primi illam 
DECIMAM donent, ad ex- 
empplam bonum perferen- 
dum, qualiser poftmodum 


cetéri homines illorum . 


DECIMAM pleniter per- 
folvant. Forferf 

(a) Chron. Farfenf, moe 
naft ie a Muratorio Par- 
te IL. tomi ll. rerum Fralie 
car. fel. 380. Omnia ante 
malia bujus monafterii in 
finibus Ducatus Spoletaní 
per pafcua publica omnt 
tempore pabulare debe- 
ant & nutriri ( fimiliter 
hominum noftrorum) fine 
Daetico, Herbatico, Es- 
CATICO VEL GLANDAT 1COe 


Pa 





Ld 


&e8' dAlomtle REGEERINGWYS 


% algemeen ESCATICUM (1), doch i® 
de Duytfche taale vapeminene of lie* 
wer VOEDEMINGE genaamd, en beftondt 
eygenlyk in het geeven van het elfde 


‚ ‘Varken voor het gebruyk zoo der 


Koninglyke als Graaflyke boffchen ; 
te weeten , naa de Graaven van Hol- 
land die Koninglyke boffchen ; nevens 
dat tiendrecht van de drift der Var- 
kens, van de Franfche Koningen, zoo 
niet bekoomen , zich dat ten minften 
eygen gemaakt hadden. Uyt welk oud 
gebruyk der Franfche Vorften nu de 
Leezer zal konnen opmaaken, wat 
Vrouw Aleydis, weduw vân wylen 
Johan van Avennes en Voogdes van 
Holland, heeft willen te kennen gee- 
ven , als die, aan de Abtdye te Los- 
duynen het weyden van vyftien var 
kens 
hdd kkk ess 
(1) in Ebron.. Vultur-: buerit, ex eis dent Er 
menfi chartu anni 972. pag. cATIcuMdeundecim pors 
#35. Qui vero porcos hae cis upum; 3 


"el 


| wan HOELAND. I. Deer, 223 
kens in den Haarlemfchen Houttoeftaans 
de , dat Kloofter van het gewoonlyke 
recht van VADEMINGHE by. deezen (1) 
haaren vergunbrief onthefte ; Aleydis 
Gemaalin van wylen den Heer Joban 
van Avennes en Voagdes wan Holland 
en Zeeland aan allen , welken den te. 
genwoordigen zullen zien , zaligbeyd 
en alle goed, Wy maaken gan allen 
bekend dat wy, wolgens de. getuygenis 
wan deezen briëf , gezeeven en wergund 
bebben aan de Abtdife en bet Klooften 

16 


PEEL PELLET 


(1) Anth. Mattb. anal. 
tom. VL in 40, pag, 448. 
Aleydis uxor quondam 
Domini Johannis de A» 
vesnis Hollandie & Ze. 
landie. tutrix univerfis 


refentia vifuris falutem 
omne bondm. Notum' 


facimus univerfis, quod 
nos dedimus & concefli- 
mus Abbatiffe & Cqn- 
ventui de 'Losdunen, 
quod annuatim mittere 
poflint in nemore noftro 
& Hadem quindecim 


porcos abfque exaêtione, 
que dicitur VADEMINGRE, 
prefentium teftimonio li- 
terarum. Datum anna 
Domini CIJCCLXE Domie 
nica poft Pentecoftern: 
NB. Dit Woo Vapr- 
MINGHE. ÍS waarfctjpinea 
Iph Douz het úptfchruven 
bedozven/ en zal ‘er om 
het voepser te bedieden 4, 
't gene de Oarhens in det 
boffchen bekwamen / te 
uoore / mifichien Vorne, 
MIN Hs. geftaan hebben. ° 


P 3 


“ hl 
… 


230 Alonde REGEERINGW YS 


te Loosduynen, dat zy jaarlykfcb zoude 
moogen wyftien Varkens in onzen Hout 
Ye Haarlem zenden, zonder bet betaa- 
len der belaftinge, welke vanemiNcne 


/ vande II genaamd wordt. Gegeeven in bet jaar 


Hsen 
(per 18 


“_grootere magt, dan die Vorften zelfs 


‘sopnzes Heeren MCCLXL des zondags 
staa Pinxteren. 


Uyt al het welke totnogtoe gee 
meld is blykt, mids de Vriefche Graa« 
ven hun Graaflyk bewind in *t eerft 
tnaar tot (1) wederzeggens toe ont- 


‚ fangen en, naa de erfvolging was in- 
gevoerd ; federt te leen van zoodaa- 


nige Vorften gehouden hebben, wel 
ken geene belaftingen op de goederen 
hunner onderdaanen gelegd hebben , 
dat de aangeftelde Graaven geene 


te 
GELRE RARE DARI EEERED 


(t) H. Meybomii vin- fupremo magiltratui Itbes 
dic. Billingana fel. 40. ret, exzamorari poteranb 


. Comites ipíi, quoties 


wan HOLLAND. I. Deer. 233 
te dien tyde gebruykten, by het be- 
komen van het Graaflyke bewind, ook 
zullen ontfangen hebben; en diens- 
volgens dat de Vriefche Graaven „ even 
als de Vorften. zelfs, op laateren tyd 
willende oorlogen „ en hùnne ge- 
woonlyke en bepaalde inkomften, om 
zulks uyt te voeren, te kort fchieten. 
de , die buytengewoone en hen echter 
daartoe noodig zynde gelden van de 
„inwooneren huns Graaffchaps by ze° 
DEN, hoewel zulks oudtyds zelf is 
€1) verbooden geweeft, hebben moeten 


ver 
BOIEPIE IEEE 


(1) Capit. Caroli M. ad 
dnn. 801. cap. 66. Audi- 
vimus etiam quod Junio- 
zes Comitum vel aliqui 
miniftri reipublice, five 
etiam nonaulli fortiores. 
vaffì Comítum, aliquas 
redhibittones vel coliec. 
tiones , quidam per pas- 
tm, quidam etiam fine 
pafto, quafi deprecando 
a populo exigere folent…. 
Que omnia nobis ab om- 
ni populo jufte removen- 
da e{le videntur, Quia 


PA 


in quibusdam locis in 
tantum inde populus op- 
preflus eft, ut multi fer- 
re non valentes ‚ per fu- 
gam a dominis vel patro- 
nis {uis lapí fuerint, & 
terre ipíe in folitudinem 
redafte funt. Potentio- 
ribus autem vel ditiofi- 
bus ex fpontanea tantum 
voluntate vel mutua die 
letione volentibus folaɫ 
tia preftare invicem, mis 
nime protäibemus. 


E 4 


232 Aoude REGEERINGWYS, 


verzoeken : mids. zy in het begin het 
Graafiyke bewind ontfangende , tot 
‚ zoodaanige geldlichtingen, als ganfch 
ftrydig met de toen in zwang zynde 
gewoonte ‚ in geenen deele zyn ge- 
magtigd geworden , en dierhalve geens… 
zins, gelyk zeeker (1). overgeleerd 
Schryver verkeerdlyk wil , dat zulks 
uyt krachten van zeeker ‘voorbeding, n 
door: de Staaten des Lands ‚ tuffchen 
hen en den door’ hen aangeftelden 
Graaf’ gemaakt ; ; zoude herkomftig 


zyn. 


De 


(1) H. de Groot oudbed. 
der Batav. Republ. fol. 23. 
„®en- Bast ; 100 ba ectue 
ghe fchatcing of befgelden 

aoden hebbe, bidde 

gr in pefoon van de 

gtaeten; bu en dag fulr 

uiet beo: fpnen Dtadhouz 

der; Wp en bozdere geene 

fchatting als die vrywmillig 
toegeftaen.;.…. 

Beet rechten fans eenen 


ted land alkeen doo? het 
gebzupk onderhouden, naes 
dechandt / op dat den ard 
der Mosften niet doa: qu 
de konftenaerpen der of. 
fche vlepers tat hoop van 
ten onwettighe heerfchap- 
gar pe faude verlepdt wozden/- 
ak fe eerst ftuhtopse bez 
ate El vedadake 


ad 


gan HOLLAND. E Deen. 233 


‚De Franfche Koningen leefden voorts 
nog uyt de inkomften der Ware R: 
TOLLENS» welke voor hen zoo te 

1) Uytrecht, Duurftede , Nieumees 
ge (2), Thiel (3), en Geervliet, als 
in alle hunne andere aan de ftroomen 
gelegene Fiskaalfche Plaatífen van de 
koopmanfchappen [de aan boord zyn- 
de (4) eetwaaren nogthans uytgezon- 
derd] der voorby vaarende ícheepen, 
ed { 1 eol 
PEPER DELER EED 


(1). Hede Hift. fol. 43. bro Regem interpella- 


Telonium de quocungue 
negotio,‚unde Ficus Regi- 


ús in ditione Trajeêtenfi 


telonium accipere & exi- 
gere confuevit: nec non 
in Doreftatum Jo. 

(2) Tbidem fol. 44- Ut 
non per uilos portus ne- 
que per Civitates... ne- 
que in Doreftado vel Ne- 
omago. 

“(3) Alpertus de diver- 
At. temp. lib. 11. cap. 20, 
Unde mercatores Tielen: 
(es ‚ qui etiam fpecialiter 

e ceteris facile ad quàs- 

Kanqae querimonias ex: 

citandas accendurrtue, cre- 


Le 


bant, ut pro (ua gratia 
eas ab his injuriis defen. 
dat. Si id non’ faciat nes 
que fe caufa negotiandì 
in infulam venire, neque — 
ad fe Britannos commeari 
pofle , & ideo vecTIGALIA 
SBI, ut oportebat, pleni- 
us provenire non pofle 
dicebant. 

(4) Capit. Pipini Re. 
gis ann. 755. cap.26. De 
teloneis vero fic ordina- 
mus, ut nullus de viëtu- 
alio & carris, quz abs« 
que negotio funt, telo- 
nium prebendat. 


) 


334 Aloud REGEERINGWYS 

tót vyf ten honderd onder het op=- 
zigt der onderfcheydene Graaven in: 
zoo lang gevorderd zyn ; tot dat de 
tol van Uytrecht en Duurftede door 
Keyzer Karel den Grooten aan de (1 
Biffchoppen van Uytrecht, en van 
welken tol de Tolfteegpoort aldaar thans 
nog haaren naam heeft, eensdeels af- 
geftaan, andersdeels die van, Geervliet . 
aan Florents den III, ‘Graaf van Hol. 
land, door Keyzer Frederik den Ì. te: 


Jeen gegeeven is. 


Mids alle onweggefchonkene tol- 
rechten anders [ die van de Merwe 
te Dordrecht nogthans alleen uytge- 
zonderd en waarom, als met dit recht 


ftrydig, zoo veele oorlogen gevoerd 
waa- 


GEILE REEDE EED) 


(1) Hede Hift. fol. 43. tio, unde Fifcus Regius in 
Hic impetravit a Cârolo ditione Trajeêten{l teloni- 
Magno omnes decimasde um accipere. &. exigere 
mancipijs & terris fue confuevit, nec non Dus 
dicecefeos, nec non telo. reftatum. 
pium de quocunque nego- 


\ 


‚__ Oan HOLLAND. 1, Deer. 235 


waaren } zoo in Holland , even gelyk 
ook in alle de overige deelen des 
Duytfchen Ryks te die tyden nog een 
KeEYzeRLYK GOED Waaren; zoo als 
zulks op den Ryksdag te Ronkalië, 
in ’t jaar elfhonderd achtenvyftig ge- 
houden, by een uytdrukkelyk alsdan 
genome befluyt tot eene alom erkende 
(1) Rykswet door alle de Ryksprin- 
fen verklaard, en ‘des ook onder 
anderen door Godefrid Biffchop van 
Uytrecht , en den gemelden Florents 
den III, Graaf van Holland, den zel- 
ven beyden volgens de (2) ontfange 

| | aan- 


PEEL REP REPEREREERRER 


(1) De feudis hb. IL. 
tit. 56. Regalia, Ar- 
mandie , vie publice , 
flumina navigabilia, & 
ex quibus fiunt navigabi- 
lia, portus, ripatica, que 
vulgo dicuntur TELeRIA. 

(2) Morena res Lauden/. 
Freder. 1. fol. 808. Rex 
ftaque fuos legatos per 
Alemanniam, Saxoniam, 
Erovinciam, Durbandi- 


am, Tufciam & per unt- 
verfum Imperium R. mi- 
fit, jubens Archiepifco- 
pis, Eriscoris, Abbati- 
bus, Comiriaus , Mar- 
chionibus, Ducibus, u- 
niverfis aliis diëtarum 
provinciarum Princípi- 
bus , quatenus Irsi cum 
SUIS EQUITIBUS , quam 
honorifice poffent ‚ ufque 
ad feftum Sanéi Michaëlis 

proxie 


236 Aloude REGEERINGWYS 

aaníchryvinge (1) bywoonende, goed 
gekeurd en als waarachtig erkend (2) 
is geworden. En het is hierom ook 
even gelyk'als uyt deezen Brief (3) 
van Keyzer Henrik den VL. is af te 
meeten , dat Graaf Dirk , Zoon 
en opvolger van den voorgemeiden 
Florents > op nieuws met den Geer- 
vlietfchen tol, in het jaar elfhonderd 


vyf- 
EE ER ERE ERGE EE ERR 


proxime venientis, & u- 
num annum cum ipfo in 
Lombardia in RONCALrA 
effent; qui locus ett in- 
ter Placentiam & Cremo- 
gam. Quem res, Deo an- 
nuente, ficut ° ussir, ita 
bene peracta e 


(z) “Caldas Conft, Im- 
perial. tom. IV. fol. 334. 
Hifce Comitiis interfue- 
runt Ex GERMANIA . 
Eriscorr & eorum legati 
Curienfis , © Conftantien- 
fis, Auguftanus, Wirci- 
burgenfis, Aicheftetenfis, 
Bafilienfis, ULTRAJECTEN- 
sis... Principes, Rex 
Bohemiz , Dux Bavar 
Tie... CoMES HOLLAN- 
ee Comes Wirtenberg, 


(2) Ibidem. Tunc Ar- 
chiepifcopus Mediola- 
nenfis primus fententiam 
dicere juffus, improbaca 
fuperiorum Regum ty- 
rannide , & collaudata 
Frederici jultitia atque 
e=quitate, poteftatem no- 
vi condendi juris ei tri- 
buit 2C VOLUNTATAM Im- 
PERATORIS PRO LEGE HA- 
BENDAM ESSE CENSUIT. 
Poft quem Episcorr & 
Abbates, deinde Princie 
pes ac Comires, tum 
Confules civitatum roga- 
ti fententiam , OMNES 
Archiepifcopo sE ASSEN: 
TIRE DIXERUNT. 

(3) Uyt de Chartres van 
Henegouwen. In nomine 
fanfte & individue Trini 


‚ tatis, Henricus Sextus, 


Ros, 


ait 


Wan HOLLAND. L Deer: 23ó 


vyfennegentig te Mentz is verleyd ger 
worden. Zn den naam der Heylige, en 
onwerdeelbaare Drieëenbeyd, Henrik de 
Zesde , Keyzer der Romeynen , altyd 
Auguftas , Koning wan Sicilië. Het # 
vedelyk en bet flrekt onze boogbeyd. tot 
eer ‚ dat wy aan de begeerten der zoo- 
daanigen met onze toefteinminge te ge- 
snoet Komen , welken wy zoo tot onze 
uls de eer wan het Ryk roemwaardig, 
en vruchtbaar door de beweezene. dien- 
len bevinden. Dierbalve willen wy 
dat bet tot de kenniffe aller getrouwen 
des Ryks zoo tegenwoordige als toeko- 
mende komt , boe wy , befchouwd beb:. 
bende de oprechtbeyd van onzen bemin: 
et den, 
PEPER PEPER ERRPEP 


Romaánoruimn Imperator 
femper Auguftus, Rex Si- 
cilie. Dignum eft & no- 
{tre celfitudini gloriofum 
ut ipforum defideriis gra* 
to concurramus affenfu; 
quos circa noftrum & im- 
perii honorem & devo- 
tione invenimus laudabí- 
des & obfequidrum exhibi- 


tonibas fruêtuofos. Qua 
re ad notitiam univerfo- 
rum fidelium Imperii pre- 
fentium & futurorum vo- 
lamus devenire, quod nos 
finceritate dile&ti ac fide. 
lis noftri Theodorici, 
nobilis viri Comitis Hok 
landie, pf oculis habita „ 
theoloneum ia Gerviie 
IP 


238 Aloude REGEERINGWYS 


den „ getrouwen en eedelen man, Dirk: 
Graaf van Holland, hem in den tol 
te Geervliet bandbaaven en , om den 
zelven altyd te hebben, door de befcher- 
sing van dit tegenwoordig gefchrift 
in den zelwen bewelfligen : even gelyk 
_avyle onze doorlugtige Vader Frederik, 
onoverwinnelykfie Keyzer der Romey- 
sen, den zelfden tol voorbeen aan onzen 
getrouwen. Florents, Fader van den 
weornoemden Graaf, ten lafte aller voar- 
byvaarenden in diervoege te leen ge 
geewen beeft , ten eynde by wan ieder 
woorbyvaarend fchip , °t gene of bon- 
derd Marken of meerere waardig is, 
en woords boe weel het ook voert, van 
twin- 





ipfi confirmamus & pre. mitis, in fcadum ab ome 
fentis fcripti patrocinia níibus tranfeuntibus con- 
roboramus omni tempo- ceflit. Ita tamen ut de om- 
re habendum, Gcut fere- níinavetranfeunti,guz vel 
vifimus Pater nofter Fre- centum Marcas valens, 
dericus, quondam Roma- vel ultra , quantumcum- 
porum Imperator invice que portaverit, de vigin- 
Eimes, ipfum theolonie ti Marcis unam, de qus- 
vm quondam fdeli naftro draginta duas , de TX. 
Florentio, Pafriditi Co, vero tres Marcas zecipi 
ä 8 


wan HOLLAND. IL Deer; 239 


Ewintig Marken eene „van veertig twee, 
wan zestig drie Marken en zoo woords 
Jot bonderd toe ontfange: als zynde by 
wvonnifle der Eedelen onzes Hofs in de 
tegenwoordigbeyd onzer Majefleyt, en 
bet Huys wan onzen getrouwen Tuto 
te Wizzouwe geoordeeld, en door eene 
talryke meenigte wan Biffchoppen , Graa- 
wen, Vryen, en onze Dienflmannen 
goedgekeurd, dat zoo wel de Vlaamin- 
gen als de andere menfcben, welken on- 
der ons Ryk bebooren, gelyk ook de 
anderen , welken wan de andere oorden 
des Ryks komen , dien tol op de woor- 
Jchreeve wyze moeten betaalen. Welke 
uyijpraak wy door deezen woorrechts- 


GELEDEREN 


at, & fic deinceps ufque 
ad centum. Ex fenten- 
tia autem nobilium Cu- 
rie noftre in Majeftatis 
hoftre prefentia in do- 
mo Fidelis noftri Tutonis 
apud Wizzuowe judica- 
tum eft, & a copiofo E- 
gi (coporum, Comitum, Ii- 

Eromum atque minifteri- 


alium noftrorum numero 
approbatum , quod tam 
Flandrenfes & alii homi- 
nes, qui funt de noftro 
Imperio quam etiam ii, 
qui de alijs Regnorum 
partibus veniunt, modo 
prefcripto theloneum de- 
beant perfolvere. Quam 
{ententiam prefenti Pr 
Vie 


bid Aloude REGEERINGWYS 
brief beflooten hebben te beveftiget 3 
beweelende , en by dit Keyzerlyk bevel 
bekrachtigende , dàt niemand, bet zy 
Hoòg- of laaggeboore , bet xy Geeft- 
lyk of Werrelyk perfoon , de Jloutbeyd 
bebbe wan deezen brief onzer beviflinge 
te fchbenden of den zelven tegen te zaan. 
Zoo nogthans iemand iet daar tegen 
onderneemt , dat hy, èan onze guny 
vaert eef … beroofd , Zer flrafje syner verwaand. 
| , heyd zulks met XXX ponden gouds boet- 
te ; wier eene belft aan onse Kamer; 
en bet overige aan dien, welke den 
boon geleeden beeft „ zál moeten betaald 
worden. De getuygen deezer zaake zyn 
Koenrad Aartsbiflcbop van Mentz; 
Her- 
BERGE READER 


) 
. Af » 


vilegio decernimus con- 
firmandam, flatuentes & 
Imperiali edifto firman- 
tes ut nulla omnino per- 
fona alta vel humilis, Ec- 
clefiaftica vel Sacularis 
‘hanc noftre conârmatio- 
nis paginam violare vel 
aufu temerario ei prefu- 
mat obviars : qùod qui 


attentaverit in ulttoner 
fue temeritatis , a grati 
noftra exclufus, XXX. if. 
bras auri cómponat, qua- 
rum medietas Camerz 
noftre, reliqua pallo in 
jutiam ‘perfolvatur. Hue 
jus rei teftes funt Conrse 
dus Moguntinus Archies 
pifcopus, Hermaaús Me 


ban HOLLAND. I, Deet. zap 
Herman Biffcbop van Munfter , Hen. 
rik Biffcbop van Worms, Ottbo Graaf 
wan Gelre, Dirk Graaf van Hoflade, 
Marquard Hofmeefter en Markgraaf 
van Akoniten, Ottbo Graaf wan Ben: 
tbem,. Boppo Graaf van Werchem ; 
Arnold wan Herenbork , Steven wan 


Oyen, Henrik Maarfcbalk van Kallen, 


din en meer anderen. 


Teken van den Heer Henrik den Zesden , 
onoverwinnelykften Keyzer der Ro: 
meynen , en Koning van Sicilie. 

IkKoenrad Kanfellier van’tKeyzerlyke 

Hof, in de plaats van Koenrad Aarst- 

biflcbop wan Mentz en Aarstkanfellier 

wan gebeel Duytfchland, beb het overzien. 
Dit 





‘ + Al L. ‘ 
KC 


nafterienfis Epifcopus, renburc, Stephanus de 





Henricus Wormacienfis 
Epifcopus, Otto Comes 
Gelrenfis , Theodoricus 
Comes de Ho“tada, Mar- 


quardus Senefcallus Aco. 
-pitanus Marchio , Ot 


to Comes de Binethem, 
Boppó Comes de We- 
zechem , Arnoldus de Ho- 


Oye , Henricus Marese 
callus de Callendin & 4s 
lii plures. 


Sigaúm Domini Hegrí- 
ci fexti, Romanorum 


Imperatoris invitikmi 
& Regis Sicilia, 


Q Ego 


242 Moude REGEERINGWYS 


Dit is gedaan in t jaar wan des 
‘Heeren geboortenijfe 1195, den 14. in-” 
diltie, Regeerende de Heer Henrik, de 
allerglorirykfte Keyzer der Romepnen, 
im bet veertiende jaar van zyn Ryk, 
en bet vierde zyns Keyzerryks. Ge- 
geeven te Mentz den 20. van Wyn- 
maand. 


Uyt welken verleybrief nu de Lee- 
zer de waare reede zal konnen op- 
maakeri ‚ waarom in het verdrag , tus* 
{chen Graaf Willem den I. en Graaf 
Lodewyk van Loon naamaals gemaakt; 
onder anderen wel uytdrukkelyk be- 
dongen wierdt, van dat Graaf Wil- 

| lem 





Ego Cuonradus Imperid. MCXG. indiëtione XIV 
lis aule Cancellarius vice _regnante Domino Hen- 
domini Cuonradi Mogun- rico Romanorum Impe- 
tinenúis Archíepifcopi & ratore gloriofi(limo,an- 
totius Germanie Archie © ho Regni ejus XXIV, 
cancellarij recognovi, Imperii vero quarto. 
Datum Moguntie X1IL 
Ata funthecanno Do. Cal, Novembris. 

Minics incarnationis c 

za Cáe 


Dan HOLLAND. Î. Dee, 24à 
fem de vierhonderd (1) ponden, wel 
ken hem by ’t zelve uyt den tol van 
Geervliet jaarlyks waaren toegelegd; 
even gelyk de Graaf van Loon allé 
de overige inkomften vân den zelfden 
tol van den Roomích Keyzer zouden 
moeten te leen houden. Als zynde 
het ten tyde der Franíche Koningen 
aan ieder en des ook aan alle de byzon- 
dere Graaven in Vriesland wel uytdruk- 


kelyk verbooden geweeft eenige andere 


tollen 3 


GELEGERD | 


Capitúl. Chlotarii Regis 
ÏL. ann. 615. cap. 9. De 
telonio, ùt per ea loca 
debeant exigi, vel de 
fpeciebus ip(is, de quibus 
precedentium Principum 
tempore, id eft, ufque 
“ad tranfitum bone memo- 
rie Domnorurmi Parentum 
noftrorum Gunthramai , 
Chilperici, Sigeberti Re- 
gum eft exaétum. 

(1) Capit. Caroli M, an- 
no 8os. De teloneis plas 
cet nobis ut antiqua & 
jufta telonea a negotiatos 


ribus exigantur..,. Nova 
vero five ínjufta, ubi vel 
funes tenduntur, velcum … 
navibus {ub pontibus tran « 
fitur, feu his Almilia, in 
quibus nullum adjutoriun 
iterantibus preftatur, ut 
non exigantur, 
Capie. Lud, Pij anné 
819. cap. 17. Ut ubt 
tempore avi noftri domnt 
Pipiní confuetudo fuit 
teloneum dare,. ibi & 
in futurum detur. Nam 
ubi noviter inceptumi e(tj 
ulterius non agatur. 


Q 2 


244 Aloude REGEERINGWYS 
tollen , dan die van ouds (1) aan 
het Huys der Franfche Koningen 
eygen waaren, voor die Vorften, veel 
min voor zich zelven, in te voeren. 
En waarom, als Graaf Dirk , Zoon 
van Arnold Graaf van Holland , naa 
het ftichten van Dordrecht, tegen dic 
oùd gebruyk, naar het voorbeeld der 
Keyzeren , voor zich eenen nieuwen 
tol van de voorbyvaarende (2) fchee- 
pen beftondt te vorderen, op den des- 
wege (3) befchreeven Landdag te 
Nieu- 
PEPPERL EEDE 


(1) PaBum pacis inter 


Ludovicum Comitem Los- 
Jerom & Guill. Comitems 
olland. Illas quadringen- 
tas libras guidatici Domí- 
nus Willelmus tenebit ab 
Imperatore feu Rege Ro- 
manorum, ficut Comes de 
Los tenet ab eodem Rege 
zefiduum ad Winagium de 
Gervlitz. 


(2) &, Kolyn vs. 711. 
Vit was Eidevicr gront / 


Ves sich opntaachte en wers 
en 

Daer op fen befte en terpes 

Erde nanden "ft Boertcicht, 

Pat men bag ‘t bie opitcht 

Cn 3waer mangelinch eu 
brachte / 

KEÍ bi dage of bi nachte 

Die ade opeof ncdet voet, 


(3) Annal. Saxo ad ann, 
1018, Menfe martioXVIL - 
Kalend. Aprilis magna 


fynodus Gc in Neuma- 
gon. 


wan HOLLAND. 1. Deer. 245 


Nieumeege niet alleen Adelbold (1) 
Biffchop van Utrecht , maar ook Go- 
defrid „als Hertog van Nederlotteringe, - 
door Keyzer Henrik den II., onaan- 
gezien die de Oom van den Holland- - 
{chen Graaf was, gelaft wierden om; 
met hulpe hunner in-de wapenen ge- 
rukte Lotteringers , des Graaven van 
Holland in dien oord geplaatfte 
‚Vriezen , met flechtinge van het tot 
dat eynde geftichte Dordrecht , van 
daar te jaagen. Van deeze Keyzer- 
lyke tollen was niemand het zy van 
hooge het zy van laage geboorte 
vry > dan alleen die zich, of naar (2) 
Rome of naar elders in bedevaart, of 


wel 
(1) ‘Alpert. de diverfit. 


temp. lib. IL. cap. 2x. Im- 
perator vias mercatorum 
patefieri volens , Adel- 
boldum Epifcopum & Du- 
cem Godefridum ad fe 
vocans maadat, ut Friíios 
adeant, eefque ab his fe- 


dibus, quas injufte occu- 
parant, propellanc. 

(2, Capit. Pipini Regis 
anno 757. cap. 6. De pe- 
regrinis fimiliter confti. 
tuimus, qui propter De- 
um ad Romam vel alicu- 
bi vadunt, ut ipfos per 

nul 


Q 3 


246 Aloude REGEERINGWYS 


wel naar het Hof op de Land- 
dagen , of met eenige Koopwaaren 
(1) naar het heir begaaven : welke 
laatfte vryheyd , thans nog by ons, 
onder den naam van VRYLEGER 3 
bekend is, 


Van geene mindere fteun waaren 
de Nieuwejaarsgiften, toen-onder den 
naam van ANNUA of ANNUALIA. 

{2) DON A bekend; welken den Frans 
| fche 


fullam occafionem ad 
pontes & ad exclufos 
aut navigio non tenea- 
tis, nec propter fcrippa 
faa ullo peregrino calum- 
piam faciatis, nec ullum 
teloneum eis tollatis, 


(1) Capit. Lud. Pii an- 
ho Big cap. 17. Et qui 
viterius in talibus Locis, 
vel de his, qui ad pala- 
tium {eu in hoftem per- 
gunt, teloneum exacta- 

verit, cum fua lege ip- 

R telopeum reddat & 


babnum noftrum id eft 
fexaginta folidos compo- 
Rat. 

(2) Aflron. annal. ad 
ann. 828. .Ibique habita. 
generali conventu & ob- 
lata ANNUA DONA, (o- 
lenni More AccEerr. 

Aftren. annal, ad ann. 
827. Imperator autem 
duobus conventibus ha- 
bítis uno apud Novio. 
magum.., altero Com- 
pendium ín quo ANNvar 
LIA DQNA fufcepit. 


wan HOLLAND. I. Deer. 24 


fche Koningen van alle de Groote 
Ryksftaaten op den algemeenen Ryks-. 
“dag van Maart, met welke maand het 
(1) Burgerlyke Jaar toen zyn begin 
nam, om ftryd en tot rykwordens (2) 
toe jaarlyks wierden aangebooden: be- 
ftaande gemeenlyk in uytmuntende. 
(3) Paarden, ieder voorzien van een 
{child en (4) Ridderlyke fpeer, of 
andere dierbaare gefchenken ; ter oor. 


zaake geene kleynigheden (5)den Vorft 


mog- 





(1) Synodus Vernenfis 
fub Pippino anno 755. Ut 
bis in anno Synodus fiat, 


prima Synodus menfe 
Primo, qui eft Manrr- 
AS KALENDAS, 

(2, Chron. Fredegar. ad 
ann. 766. Ìbî placitum 
fuum Campo Madío,quod 
ipfe primus pro campo 
Martio pro utilitate Fran- 
corum inftituit, tenens, 
multis muneribus a Fran. 
cis & Procgnisus sua 
PITATUS EST. 

(3) Frotbarië epift. or. 
Seu ad Dona gecra, que 
ad palatium dirigimus pe- 


ne quid ex optimis equis 
habuimus , diftribuere 
compulfi {umus. 

(4) Privil. Aldrici Ar. 
chiep. Senon. pro cella S, 
Remigis. Epifcopus quo- 
que in exigendis mune. 
ribus Abbatem ejufdem 
loci non gravet, fed fuf- 
ficiat ei An ARNUA pona 
equus unus &. feutum 
cum lancea. : 

(S) Wilbelm. Malmefb. 
kb. L cap, 29. Nec Mr 
MUSCULA PREBEANT RROL 
nifi voluataria, fed liberf 
Deo (erweant, 


Q4 


848 Aloude REGEERINGWYS 


mogten worden aangebooden. Mids 
nu op ieders te hoof gebragte gefchenk 
‘des geevers (1) naam , om de zelven 
dus beter te konnen onderfcheyden, 
moeftgefteld zyn, zoo trachtte ook ie- 
der het zy Geeftlyk het zy Wereldlyk 
_befchreeve Rykslid,- door het doen van 
te aanzienlykere gefchenken zyne be- 
fchreevene medeleden in mildaadigheyd 
voorby te ftreeven ; om dus uytmun- 
tende te meerer des Vorften gunftte - 
winnen; ter oorzaake men voorgaf, 
dat het geeven deezer Nieuwejaars- 
giften alleen (2) ter befcherminge zoo 
van den Koning zelf als van des zelfs 
Ryk gefchiedde, 

| Deeze 


PEELIIELLDEDRRELEER EPI EERED 


(1) Capit. ad legem Sa- 
licams cap. 19. Et hocno- 
bis precipiendum eft, ut 
quicunque in poro Rer- 
GIO CABALLOs detulerint, 
in unumguvemque suum 
NOMEN habeaat fcriptum. 

Capit. Carli M. anna 
$o3. cap, 20. Ut quicun- 


que in dona regia cabat- 
los prefentaverit, in u= 
numquemque fuum no. 
men fcriptum habeat. 

(2) Hincmarus in qus- 
bernione pag. 405. Cava 
sx sum defenfionis ac 
Reipublice. 


dn 


van HOLLAND. I. Deer. 249 


Deeze Hooge .Staatsvergaderingen, 
welken namaals (1) CURIE dat is 
(2) Hof , naar de plaatfen , in wel- 
ken zy ten tyde der Franfche Konin. 
gen gehouden wierden, en dat zelf 
geduurende de regeering der laatere 
Graaven (3) van Holland, en niet 
om dat daar juyft een Hof was , ge- 
Iyk eenigen verkeerdelyk (4) gemeend 
hebben , genaamd zyn, moeften door 
_de te Hoof verfeheenene Ryksleden op 


Eyse 
REKER ERE ERS kkk dhd hhh 


(1)-Diploma Freder. Imp. rents Broeder van den R, 
apud Schannat. Vindemli K. Willem by Balen d. }. 
ter. tom. Il. fol. 11. In pag. 118. Én Dt is gt: 
urbe Wormatia famofam whuer mm 't Dot der Min: 
celebraremus Cugiam.... Derbroeder Ec. | 
De principibus regni no- (4) Hoge Gerechts bof 
ftriquorumad CeLEBRAN- Van Holl. den buyze van 
DAM CURIAM non parva Bourgondien toegekent pag. 
confiuerat multitudo, « 35. er upt Ichput Liet 

(2) Boxborn toneel van otdupiter/ dat De Eraven 
Holl. in ’t bandv. van G. hun BVofhouding eertyds 
Forents den V. “48 ‘toet te Pagrecht in 't Klooe 
ík geroepen wowe tot het fter der Minderbroeders 
Hor des Hears. hebben gehouden. 

(3) Handveft van Flo 


3 | Qs 


250 „Mloude REGEERINGWYS 


eyge (1) koften worden bygewoond 3 
mids in die eerfte tyden aan de zel- 
wen het (2) verblyf niet alleen op 
s Konings Hof maar zelf in de Ko- 
ninglyke herbergen te neemen ver- 
booden was. Zulks niemand zich 
nu zal verwonderen, waarom de 
laatere Graaven van Holland de 
inwoonderen van (3) Geertruyden- 
berg > van (4) Delft , van (5) Ley« 

| | den, 


PEPER EERE 


(z) Udalrici Babenb, alius fine noftra jufione 


Codex lib. 1. epift. 320. 
Infra prefcriptum Curia 
terminum & ultra ad qua- 
tuor hebdomadas ordine- 
tis quatenus omnibus tu- 
tior fiat concurfus ac re- 
ditus & ut CURrALITER, 
more videlicet ANTIQUO- 
RUM PRINCIPJM CUM PRO 
PRIA IMPEN6A, neminem 
pauperum Isdentes con- 
veniatis. 

(a Ediëum Piftenfe Ca- 
roli Calvi cap. 37. Volu- 
mus & exprefle manda- 
mus ut ficut NEC IN NO- 
STRO PALATIO, ita nec in 
ifto nxRERERGO  aliquis 


permanere prefumat. 

(3) Note Anth. Mattb. . 
ad annal, Egmond. pag. 
199. Comes vero fi ad 
CURIAM Dominr IMPERAs 
TORIS AQGGREDIENS .. , 
Centum folidqs Hollan. 
dicos exfolvent. 

(4) Boxbern, toneel van 
Holl. fol. 135. Vel ad 
CURIAM ÍMPRRATORIS AC» 
CESSERO „.…. mihi vel meo. 
legitimo fueceffori Comi- 
ti Hollandig folvent vie 
ginti libras Hollandicas. 

(5) De zelfden fol. 176, 
ls ‘Tr DAT IK GEROEPEN 
WORDE, TOT HET HOF 

DES 


dan HOLLAND. IL Deer. zer 


den , van (1) Ouderkerk en van an- 
dere fteden en plaatfen by de zoo 
lang in zwang geweelt zynde Vry- 
heyd van geen geld te moeten op- 
brengen , door hunne federt daartoe 
verleende voorrechtsbrieven voor al- 
tyd, volgens het hiervoor (2) door 
ons befchreeve oud gebruyk der Fran- 
fche Koningen , beveftigende , onder 
andere voorvallen nogthans wel by- 
zonderlyk uytgezonderd hebben , in- 
dien het geviel DAT ZT FOEREN 
of GEROEPEN WIERDEN tot des 
KETZERS HOVEN , verftaa op de 
te HOOF gehoudene Ryksdagen , in 
welk geval, om de onkoften zoo van 

| deeze 


OEELRLEIIAEIREREERLE GEE RRE LL 


DES Kryzers.... film (P TE sr AD CURIAM IMPERA- 
contvibueeren TaIEN Hot. TORIS CONTINGERIT CITA-- 
LANTSCHE PONDEN Jtem RI NOS, VEL ILLUC ULTRO 
în den brief van Graaf Wil _ACCEDERE ‚ NOBIS DECEM 
bem den 111. fol.178. ibidem. LiBRAS SOLVRRE TENEBUN* 
TUR. 

(1) Groot plakaatb. 1. 2) Zie hier veore Pap, 

Luk fol. rórst Nier rope a 2), d 


252 Aloude REGEERINGWYS | 
deeze thans befchreevene Nieuwejaars- | 
giften , als van het verfchynen op de 
zelven te vinden, by voorbeeld, door 
die van Geertruydenberg honderd 
Hollandfche Schellingen , van Delft 
twintig diergelyke ponden, van Ley- 
den en Ouderkerk ieder de helft zoo 
veel , en zoo voords door iedere Stad 
of Plaats dus onderfcheydene gelden, 
naar gelang van elks vermoogen en 
het getal haarer inwooneren , aan den 
Graaf zyn gegeeven geworden. 


Hóewel de oude Frankifche Konin- 
gen; zoolang zy alleen by grondver- 
gunning der Romeynfche Keyzeren in 
Gallië heerfchten, geene eygene geld- 
ftukken, als daartoe door die Romeyn- 
fche Oppervorften geenszins gemagtig 
zynde , zullen geflaagen hebben , en 
waarom men ook by het ontdekken 
van het graf van Childerik, Koning 
der Salers, buyten Doornik, in % zel- 


ve - 


van HOLLAND. I, Deer, 293 


ve geenszins eenige eygene Franfche, 
maar alleen verfcheydene goude geld: 
ftukken der Romeyníche (1) Keyze- 
ren gevonden heeft , zoo is ’t nog- 
thans zeker , dat de laatere Franfche 
Koningen , naa Klovis het hooge ftaats- 
gezag der Romeynen in Gallië, door 
t verflaan van Syagrius eensdeels ver- 
nietigd hadt en hy andersdeels door 
den Oofterfchen Keyzer Anaftafius (2) 
met de Burgemeefterlyke waardigheyd, 
om dus nog eenig zweemfel van de voor- 
heen gehad hebbende afhangelykheyd 
aan * Keyzerryk te behouden, federrt 

begif. 


(z) Zie bier voore pag. 


19. 
(2) Greg. Turon. Hift. 
kb. IL. cap. 38. Igitur 


Chlodovechus ab Anafta- 


fio Imperatore codicillos 
de Confulatu accepit & 
in Bafilica Beati Martini 
‘tunica: blarea indotus & 
chlamide, imponens cer 
vici diadema, Tunc as 


cenfo equite aurum arf- 
gentumque in itinere il. 
lo, quod inter portam 
atrii Bafilice beati Marti- 
ni & Ecclefiam civitatis 
eft, prefentibus populis, 
manu propria fpargens 
voluntate benignifîma 
érogavit, & ab ea die 
tanquam Conful & Au 
guftus eft vocatus, 


864 Aloude REGEERINGWYS 


begiftigd was, ftraks eyge zilverd 
peldftukken , doch in *t vervolg ook 
gouden , beftempeld met hunne eyge 
beeldeniffen zullen gemunt hebben; te 
weeten, naa hen; by het voor altyd af- 
{taan van den vollen en volkomen ey- 
pendom ván hee door hen veroverde 
Gallië , ook dat hooge muntrecht van 
goude geldftukken door Keyzer Jufti* 


niaan (1) was afgeftaan. 


En welk 
een 


PPPEPPEIF RER EREEED 


(1) Procop. de Bello 
Gotb. lib. ITI. cap. 33. 
Belli hujus inicio Gothi, 
ut in libris dixi fuperio- 
ribus, Gallias integras 
fue ditionis effellas Ger 
manis eefferant, illiusac 

‚Romanis refiftere fe fimul 
non pofle rati. Quod ne 
fieret ideo non impedire 
Romani potuerunt , ut 
Juftinianus Auguftus con- 
firmaveric ne ab his Bar- 
baris, fi hoftiles animo 
induerent ,- turbaretur. 
Nec vero Franci Gallia- 
rum poffefhionem , nif 
illam Imperator fuis lic- 
teris comprobaviflet, fibi 


tutam rati,. Ex eo tem- 
pore Germanorum Reges 
Mefliliam PhocenfiumCo. 
loniam ac maritima loc 
omnia adebque maris im- 
perium obtinuérunt. Jam- 
que Arelate pugni eques. 
tribus prefident, & NUM- 
MOS CUDUNT AURO GALLP- 
co, non Imperatoris , UT 
PIERI SOLET , fed sua mit- 
PRES5OS EFFIGIE. Mone- 
tam quidam atgenteam 
Perfarum rex arbitratu 
fuo cudere confuevit, an- 
team vero neque ipfi ne 
que alio cuipiam Barba- 
rorum. Regi „: quamvië 
auri Domino, proprio 

volta 


van HOLLAND. TL. Deer. 295 


een en andet geldmunten federt doot 
alle de volgende Franíche Koningen 
in de hen te beurt gevallene Staaten , 
als thans volflaage Vorften der zel. 
ven zynde, tot geen kleyn fteun- 
fel hunner inkomften verftrekt heeft, 
Midsdien , gelyk de Muntmeefters 
voor bun maakloon. twee (1) derde, 
zoo voor de Koningen altyd het ove« 
rige (2) derde deel van het voordeel 
der gelden trokken, welken zy zelfs 
lieten munten , moetende de ondere 
daanen, welke hunne muntftoffen toc. 
Geld lieten {laan , van de tweeëntwin- 
tig Schellingen (3) eene voor maakloon 


- aan 
GEREEEEREER EEE PE EE E EG R ERG Ge 
vultu fignare licet, quip- (2) Charta Philipp. Aug. 
pe ejufmodi monetacom- ann. 1202. Everardus de 
mercio vel ipforum Bar- vineis homo vefter con- 
barorum excluditur. ceflit nobis & heredibus 
noftris TERTIAM PARTEM 
(1) Cbharta Garini ele8i monetagii Tornacenfis é 
Mildenfis ad ann. 1208. ipfe puas panTxs habe. 
De omni monetagio & bit. 
defervitio, quodfuitpro (3) Capit. Pippini Re- 
moneta , DUAS FARTES Pis ad ann. 757. cap. J- 
HABEBIT. moneta confticuimus, 
Hi 


hs 


236 Aloude REGEERINGWYS 


aan den Muntmeefter laaten. Hoewel 
te die tyden het afhakken eener hand 
de gewoonlykeftraf van (1) eenen val« 
fchen munter was, ja dat die gene, 
welke daar in bewilligd hadt, indien 
hy een vry perfoón was, deswege 
festig goude Schellingen voor boeten 
moeft betaalen , of een Slaaf zynde; 
met zestig ftokflagen geftraft worden 3 
zoo hadt nogthans het valfche geld- 
munten , in ’t begin van den tweeden 
Koninglyken ftam (2) indiervoege 

OO grond 


DELIGE ERE 


Bt amplius non habeat in 
libera penfante, nifi vi- 
ginti duos folidós, & de 
ipfis viginti duobus foli- 
dis, monetarius accipiat 
folidum unum , & illos 
alios Domino , cujus funt, 
reddat. 


(1) Capit. Lud. Pii ad 
ann. 119. cap. 19. De fal- 
fa moneta jubemus ut qui 
eam percuflifle compro- 
batus fuerit, manus ei am- 
putetur. Et qui hoc con- 


fentit, fl liber eft, fexs- 
ginta folidos componat, 
fi fervus fexaginta iêus 
accipiat. 

(2) Capital Caroli Mag- 
ni ad ann. 805. cap. 17. 
De falfis monetis, quia 
in multis locis contra 
jufticiam & contra edic- 
tum noftrum fiant, volue 
mus ut nullo alio loeo 
moneta fit, nifi in PaLa- 
TIO NOSTRO, nifi forte Îe 
terum a nobis aliter fugs 
zit ordinàtuin, 


van HOLLAND. 1. Det 4 
grond. gewonnen ‚ dat zich Keyzet 
Karel de Groote ; in ’t jaar achthona 
derd en vyf verpligt vondt: om by 
eene uytdrukkelyke „wet te beveelen j 
van dat ’er tot wederzeggens toe: ners 
gens anders eenige gelden dan in de 
Koninglyke Paleyzen alleen ; hoewel 
zulks drie jaaren laater (1) voorts ook 
nog in de andere aan zyne flamme 
eygen zynde plaatfen, wierdt toege: 
fran ‚ welken onder den naam , zog 

wy (2) gezien hebben , van 
CURTES aEGLe bekend waaren , zou» 
den moogen gemaakt worden. En 
waarom men de gelden zoo van dien 
Keyzer als van des zelfs Zoon Lode: 
Wyk, wat ons land aangaat te (3) Uy: 

trecht3 





€ tul, Caroli (2) ie biet voote } 
eis f ng, is id 
monetis ut ín tiullo loc ie de ee dier 
moneta percutiaturhifiad Kd doit 
Cuarzk, & Ii denarit ‘munt ín me sioute mit 
„palacint metcentur & pek L tijt fol. 270, en 1. deal 
‘bimhia decurränt, lota. 97e 


298 Aude REGEERINGWYS 
teecht ; (1) Daurftade, en (2). Fhiel, 
als welk laacfte plaats onder het Rií- 
gaarifche (3) Ryk voorheen behoerd 
hebbende en. des te gelijk met dat Ryk 
het Saläche (4) ten tyden van Klo- 
is, was ingelyfd geworden; even 
gelyk ook te Nieumeege en (5) Watt 
cheré, áls zoodaanige plaatfen zynde, 
heeft zien munten: gelyk uyt de nog 
voorhanden zynde geldftukkten der 
Franfchié Koningen ‘is af te meeten , 
welken: zy aldaar, als. Vorften des 
Bands en diensvolgens dat muntreclit 
aldaar:bezittende, zoonu: zoodan: hebe 
‚ben 
idd wadden ab 

BA, bib, III. vs. 10Ô. 

Baften mige "oumtae Ripheas habitant urbes 
Ji Lal gen a: ú deel ee reentfines 
(a) Chara Adelbeydis (a) Zie bier voort pag- 
zer. Ab co in bevel Se get vr 


um recepit, dans ei XII. Wepzer Marel dui @2 
DENARLOS TieLensis Mo teu in art 


"0 if. de bello Seen, deel fol, 32. 


ven HOLLAND. L Det: 239 
ben laaten {laan ' doch wier eenigen 
‚ nevens het kopfiuk der Franfche Ko» 
ningen alleen den naam (1) des Munt» 
meefters, als te -Uytrecht van Mapz- 
LINUS, FHRASEMUNDUS , ÁNSOALDÒS, 
RrmoaLpus; Boso en te Duurftede van 
den voorgemelden MADELINUS doof’ 
wie de zelven zoo in de gemelde als’ 
andere plaätfen gemaakt waaten, tot 
randfchrift voerden ‚ op dat die Vors 
ten zoodaanige Muntmeefters ‚ doof 
de onderfcheydene Graaven ; in wiet’ 
Graaffchap het gemaakt was, als Fiss 
kaalfche (2) breukeyfchers te (3) bee’ 


ter in rechte zouden konnen laaten 
Vefe 





0) emma gn Ïls mettotats? flor Seters iobike 
verbeeld im noyes, outre leur nos , câs 
Me wit. 1 deel tof. fol. Jut du hets, owerles oftoicht 
apres, ces GP ceuz du Com 

Ke Cepttut. Dagobert te EF du Monetaire 
ee gg anno val Sì dais tre de cette ssonnoye ; er 
‚ quem gu'ils fufJens vefdonjables 
Cone vont: de Ia’ valeur des pieces 
' 43) Mezeray Hit, de de la bonté bet de leur ovv 

Franc. tom. I, fol 593. 
“a 


260 Mode REGEERINGWYS 
vervolgen, welker hun geld of te ligt 
ef van te geringe gehalte gemaakt had- 
den, 


En welke gewoonte van het ftellen 
van des Meefters naam , als was van 
den voorgemelden MaperinNus rond- 
om des Vorften beeldenis den voet 
tot het bekende verdichtfel van Ko- 
ning EseLoor (1) als bouwheer van 
Voorburg, door het vinden van dier- 
gelyke Koninglyke geldftukken, al- 
daar waarfchynlyk zal gegeeven heb- 
ben. Mids men door het uytflyten 
van de eerfte naamletter van den 


voorgemelden Muntmeefter , waar- 
| fchy- 





(1) FJ. a Leldis Cron. ORR. … Hic ergo iftam . 


lib.I.cap. 12. Porro Lem, 
qai oppidum Harlemen- 
fe, ut premittitur, fun 
daverat, genuit Arinda- 
llum ‘altis Aurindulium) 
Regem Frilie, Hic ha- 
buit aures longas, ad in- 
ftar afini, & ideo cog- 
pomiaatus et Rex Eagu- 


terram Hollandie dirige. 
bat & quafi femper in ea 
habitare difponebat; fun- 
davit in ea caftrum mire 
maguitudinis & altitudi. 
nis magnis impenfis, pro- 
pe VorrgumcH; cujus fie 
mile non reperiebant ig 
muyltis regiombus. 


ï 
\ 


van HOLLAND. IDeer- 261 


fchynlyk ESELINUS eensdeels zal gelee- 
yen , andersdeels de blader van den’ 
half uytgefleeten lauwerkrans, rondom 
het Vorftlyk hoofd van Keyzer Lode- 
wyk den Godvruchtigen geplaatft , 
VOOr ESBLOOREN befchouwd-hebben. 


Gelyk dit muntrecht van de Romey- 
nen aldus aan de Franken, zoo is het 
zelve, by het uytfterven van deezen — 
Karolynfchen ftam der Franfche Ko- 
ningen in Duytfchland, aan de federt 
aldaar aangeftelde Keurkeyzeren , als 
volflaage Vorften dier landen, in 
begin der tiende eeuwe volkomen ey- 
gen, en dat wees eyndelyk zoo door 
deeze alg genen dier verkoozene 
Keyzeren, by verfcheydene-daar toe 
verleende gunftbrieven, aan hunne on. 
derfcheydene zoo Geeftlyke als Wer- 
reldlyke onderdaanen in verfcheydene 
tyden afgeftaan geworden. Dus heeft 
Keyzer Ottho de 1. het muntrecht , 
het welke de Franfche Koningen als 

_R3 Vor 


363 _Abade REGEERINGWYS 

Vorften van Uytrech, in die ftad ge= 
oeffend hadden, gan Baldrik Biflchop 
dier flad, in het jaar negenhonderd 
Dritenvyftig, volgens deezen (1) zye 
pen Gunfibrief afgeltaan. Jn den naans 
wan ansen Heeren Fezus Chriftus. Ot- 
tho door de albefcbikkende nyging der 
opperfle Godbeyd Koning. Dat bet aan 
de algemeenbeydallergetrouwenkennéljk 
zy, boe wy» op de tuffchenkomfle. vans 
onze beminde Gemaalinne „Egide, even 
geljk ook. van pnzen getrouwen Gifel. 
bert „“ Hertog der Eotbaringers, de 
ersbeyd bebben gegeeven ou geld in de 
| Stad 





(1) W. Hede bift. fol. 
1. {mn namine Domini 
noftri Jef Chriftt. Sum- 


ms Diviniestie nitu dis- 
ponente Otto Rex. Cunc- 
torum fidelium noverit u- 
piverfitas, qualiter nos in- 
terventu dilefte conjugis 
noftre Edgids, nec non 
Ádelis poftri Gifelber- 
8 Ducks Lohariorum li- 


centiam concedimus moe 
netam faciend: in civitas 
te Trajelti, in qua mo= 
drichs Epifcopalì ici 
ricus Epifcopali qfficia 
fungi idnoktr: & ut 
nullus Comes neque alie 
qua judiciaria poteftas [ie 
ceotiam habeat telonium 
vel aliud quodlibet debin 
sum five quafitum ex. ipe 


wan HOLLAND. IL. Desr. * 2563 


Stad Uytrecht te Jlaan , alwaar de 
eerwaarde man Baldrik bet Biffchoplyk: 
bewind waarneemt. En op dat geene 
„Graaf of eenige rechtoeffenende magt 
de orybeyd hebbe wan eenigen tol, of 
eenige boegenaamde belafting of‘ fpmwor- 
“dering wan bet geldmanten ze éyfchen, 
goo werbieden wy zalks door bet gezag 
onzer Koning byke doorincbtigbeyd, maar 
geeven en fchenken wy al-het gene 
‘daarvan zal te vorderen zin int ge- 
beel aan den Biflcbop der waorgemelde 
flad en kerke, op dat by bet met wolle 
‘magt in bet toekomende bebbe-als vene 


liefe 
kak 3 
fa moneta exigendi ho- Henrici Serenilfimî Regis 
tree ferenitatis Regia au- damus & concedimus. Ke - 
thoritate omnino interdi- ut hec conceflio veracius 
cimus; fed quicquid in- a fidelibus noftris creda- 
de exigendam ezit, ad tur & firmiorem teneris 
integrum Epifcopo pre- fuiftabilicatem in futures 
dites urbis & Ecolefie ei- populorum fuccefiones 
dem poteftative in pofte- obtinest, preceptum hoe 
rum habendi &inf®lemo- inde’ confcribi jufimus & 


fyoam-aoftsi Gul & di- annuli noftri impreffione 
va memorie Patris ofte, Hild figilläri precepimus, 
4 mar 


am 


… 264 Aloude REGEERINGWYS 


_diefdegift zoo wan ons als te gelyk van 
onzen Vader Henrik, van wergoode 
_gedachteniffe doorluchtig Koning. En 
__op dat deeze wergunnning te waarach- 


tiger van onze getrouwen mag geloofd 


„worden , en des zelfs inboud te wafter 


beflandigbeyd by de toekomende opwol- 


. Sing der Volken hebbe , zoo bebhen wy 
bevolen. dit bevel deswege te doen fchry- 
‚wen en, gelaft met bet indrukfel var 
„onzen ring te zegelen en dat met onze 


band werfterkt. 


Heke wan den beer Ottho , den 
door luchtig/ten Koning. | 


” Adeldagus, Gebeymfchryver in de 
plaats van Robbert den Aarstkanfel. 
lier beb bet overzien, int yyfde jaar 

zyns 


’ manuque noftr proprik nis Sereniflimi Re 


llud confirmavimus. gis. 


Signum Domini Otto- … Adaldagus Notarius 
ad 


van HOLLAND. I Daer. 265 


syns Ryks, en in % jaar der wlees 


swordinge DCCCXXXVIL , de X in 
diltie. Gedaan op ’t Koning goed te 
Brugbeim in. Gods naam m eksijk, 

„Amen. 


{ 


Op gelyke wyze getuygen onze laa 


/ 


tere (1) Hiftorifchryvers, dat Keyzer - 


Henrik: de IV, in % zelfde jaar, 
wanneer hy de Stad Dordrecht aan 
‘het Bisdom van Uytrécht fchonk, aan 
“die Stad het recht van geld te muú- 
ten zoude gegeeven hebben, doch 
welk muntrecht ik achtte dat aldaar 
| niet 


OENE 


ad vicem Rodberti Ar- V. Boeok fol. 118. Gení- 
 ehicapellani recognovi , ”Ghe eri dar naë/ na= 
Anno regni ejus quin- mentipck ter tnde des 

to, anno incarnationis fers 8 Wenrtei NG Bir) op 
DCCCCXXXVIL. Indic- 't Taer ro64/ alg 

tione decima. Aäum neer neet HE be buite oe fant 
Brugheim Curte Regia, odrecht het vecht 
in Dei omine feliciter, ban gelt te munten ff qhez 
Amen. nende / nomt dic Orripum 


Tavarpazet. 
(3) Handoeft. Chronyk 
R 5 


266 Aloude REGEERINGWYS 


niet zal in gebruyk gebragt zyn, dan 
naa Godefrid met den Bult, als Her- 
tog van Lotteringe en des ook over 
het thans genaamde Holland , ‚die 
weggefchonke ftad, op bevel van den 
zelfden Keyzer, ten behoeve der Uyt- 
rechtfche Kerke zeven jaaren vermees- 
terd hadt. Hoe ’t zy! diergelyke laa- 
‘tere Hiftoriefchryvers melden (1) daar- 
enboven nog, dat deeze te Dordrecht 
opgerechte Keyzerlyke munte van zil- 
vere geldftukken te {laan , mids dae 
der goude geldftukken de Koningen 

nog 







(z) K. van Alkemade dat felve jaar aan de ftad 
sunt der Graav. vans Holl. eid f 
én bet voorberigt fol. a. &®, 
jaervoehen mel: 





_ 0 OTV OE en. OFI 


van HOLLAND... Deen. 267 


nog Eenen zeer langen tyd daarnaa, 
als een zondesling (4) voorrecht, aan 
zich gebouden’ hebben , door Keyzer 
Frederik den |. , aan Florents den HI, 
Graaf van Holland eyndelyk zoude 
zyn afgeftaan.: En heewel het my 
nooit gelukt is een affchrift van dien 
vergunbriaf te zien, zoo denkt my 
echter , dat ‘er geene genoeg zaame se- 
denen zyn # waarom men aan de ge- 
tuygenifle dier fchryveren het geloof 
zou moeten weygeren , zoo om dat 
gan den eenen kant zeker is, dat het 
recht van geldmunten oudtyds eerft 
aan de Franíche en daarna aan de 
Duytfche. Keyzers heeft toebehoord , 
en dat aan dert anderen kant het eor- 

| | fte 


OLENE ING 


M Pee Cage 1 AUREAM vel argenteam. 

cudere , folius Regis es- 

orn Meret ® vero Re. fet, quod Baronibus haud 
glt in Francia plures e- licebet, nif’ fegio indul. 


_ rant prasogative, quae tu. 


gum prima cenferi debet 


268 Aloxde REGEERINGWYS 


fte (1) geldftuk , ’t gene wy van eeni- 
gen Graaf van Holland bezitten , van 
den voorgemelden Florents den UI. 
is: zulks van dit aan hem verleen- 
de Ryxsmuntrecht niet alleen onze 
Ryxsdalers , dien naam nog fchynen 
behouden te hebben , maar dat on- 
ze tegenwoordige Dukaaten, en dat 
zelf naa het afzweeren der Hol- 
Jandíche Graaven, als mog tot op- 
fchrift voeren : 


MOneraA ORDINUM PROVIN: CIARUM 
FOEDERaArarum BELenu AD 
LEGzeMm IMPerir. | 


GELDSTUK VAN DE STAATEN DER VER-= 
KENIGDE GEWESTEN VAN NEDER- 
LAND, VOLGENS DE MUNT- 

. WETTEN DES KEY- 





ZERRYKS,. 
Pon Tk Ea 
aav. van £10 
pmerkelpk is 


fel. 23. © 


Ad 


van HOLLAND 1. Deer. 269 


En waarom als Keyzer Lodewyk de 
V. in ’% jaar dertienhonderd eenenveer. 
tig, eyndelyk ook het recht van Goude 
geldftukken te flaan aan Reynald Graaf 
van Gelder (1) toeftondt, hy wel uyt- 
drukkelyk bedong, dat het munten van 
deeze Gelderfche goude geldftukken, 
volgens de gehalte van die der Bis. 
fchoppen van Keulen , der Hertogen 
van Brabant , en der Graaven van 
Henegouwe en (1) Horranp, zoude - 
moeten gefchieden; ten bewyze dat te 
die tyden de munt der Graaven van 
Holland nog eene waarachtige RrkKs- 
MUNT was , dewyl de Keyzer anders 
deeze bepaaling in opzichte van Hor- 
LAND , daarby niet zoude gevoegd 
hebben. Hoe’t zy» dit is zeker dat 

“de 





(1) Diploma Lodov. Imp, juxta valorem monets 
ën Mirei Cod. don. België Archiepifcopi Colonien- 
cap. CXL. fol. 450. Nam fis, Ducis Brabantis & 
Concedimus ipfi jus cu- Comrrum Hannoniz & 
dendi monetam ayream, HouLaNDLa. 


370 dloude REGEERINGWYS. 

de Graaven Holland, zoo als uyt dee= 
zen bygebragten Keyzerlyken vergune 
brief blykt , reeds te. die tyden het 
recht van eyge goude geldftukken te 
° flaaa vaa: die Vorften: zullen gekrees 
‘gen hebben: waartoe het huuwelyk 
van desen. Keyzer.met Margriet , 
des Graáven:van Hollands oudfte Zufter, 
den: voel kan gegeeven. hebben ; te 


meer „ mids hy deezes Graaven Vas 


der „ als eenen der voornaamfte leden 
van het Keyzérryk, in zyne aan dien 
Graaf voorheen: gefchreevene (1) bries 
ven aanzag: 


uyt al het welke nu de Leezer de 
waare 





| | 


(1) Anth. Matth. ana- Quare finceritatem fidem 
let com. I. in 4to pag.6sg. tuam (ub debieo, qua no- 
Ludovicus Dei gratia Ro. bis & Filiz tue jure tene- 
mmanorum Rexterhper Au. ris naturali pariter & cl. 
guftus (peBabilt viroWil. vili in fpecie & in genere 

‘Conkiet ‘Hollandia, ac: Sacno: ImPERIO , CUS 


Sotero (ao: dileâo. grett. jus TE MEMBRUM on. 


am (sam & omne bonum. us: PRINCIALE: 


L 


van. HOLLAND: É, Deer. 21 
waare oorzaak zal konnen achterhaa 
len , waarom het Graaflchap van Zees 
land nooit eene eyge Graaflyke munt 
gehadt heeft, dan naa'dat men de 
Hooge Ovetigheyd ain Willem den 
L, Prinfe van Oranje hade aangeboo- 
den, alswannéer ook door ’s Lands 
Staaten (1) in’t jaar vyftienhonderd 
en tachtig , te Middelbarg eerft eene 
eyge Zeeuwfche muntkamer is opge- 
recht , onaangezien in % eyland Wal- 


_chert reëds te tyde van Keyzer Ka-- 


rel den Grooten geld gemunt is, zoo 
als zulks uyt een nog voorhanden zyn- 
de geldftuk (2) van dien Vorft kan 
beweezen worden. * Waarvan geene 
Ane 
didi 
a: 1) Smalle kronyk _ronimug Baumnfeelg 1580, 
ind fl 5 ee uô ze ae on 
wer oen 2) Zie uk, 
lane ge we ® t ipal hee 0 
4 C 
binnen Wdrelburg opge: me / ín mene aloube 


in e 
mg Me Dan 





2v2 Moude REGEERINGWYS 
andere rede te bedenken is, dan om 
dat “het muntrecht » tgene Keyzer 
Karel en miffchien meer andere laate- 
re Vorften aldaar geoefend hebben, 
zoch door hem, noch door alle de 
‘volgende ‘zoo. Franfche als Dauytfche 
Keyzeren en Koningen aan iemand 
der Graaven van Zeeland, het zy uyt 
het Gentíche , of Vlaamíche , het zy 
uyt het Henegouwíche , Beyerfche , 
Bourgondifche of Ooftenrykfíche Huys, 
‚is. afgeftaan geworden. En waarom- 
de Graaven van Holland , welken te 
‘gelyk ook Graaven van Zeeland ge- 
weeft zyn , wel den tytel van het 
laaftgemelde Graaffchap op hunne Hol- 
landfche geldftukken gefteld , doch de 
‚ zelven nooit in Zeeland zelf, als Graa. 
ven van dat Geweft, gemunt heb- 
ben. | 


Het tegendeel heeft op zekere wyze 
plaats in opzigte van het in Weftvries- 
land gelege Graaffchap Weftflinge, mids 
| dat 


van HOLLAND. IL. Deer. 273 


dat laatfte al eerie eyge Munt voor het 
jaar duyzend vierenzestig gehad heeft. 
Want als Graaf Florents de Ií, te Hex 
mert gefneuveld , en des zelfs naage- 
laate Weduw Geertruy, met Robbert 
den Vries, tweeden Zoon van Bou-= 
dewyn Graaf van Vlaandre', ge- 
trouwd zynde , vervolgens toeleyde 
om deezen haaren tweeden Gemaal in 
alle die Graaflyke bedieningen ; wel. 
ken haar eerfte Gemaal voor de Key= 
zers in Vriesland gevoerd hadt, in 
weetwil dier Vorftea te doen opvol- 
gen» zoo vindt men dat Keyzer Hen- 
rik de IV. den negenentwintigften (1) 
van Grasmaand des jaars duyzend vier- 
enzestig nevens het Graaffchap Weft. 

flinge, 


vennarnrenernannr eene 


(1) Hede Hift. fol, 128. 
In nomine Sanâe & In- 
dividae Trinitatis, Hèn- 
ricus divina favente clee 
mentia Rex. Patrum no= 
ftrorum orthodoxorum 
sxempla (ecuti, qui re- 


bus fuis Ecclefias Dei zes 
dibcaverunt., : &díficatas . 
mon mirus rebús ad Re- 
gium fifcum: pertinentie 
bus, quam propriis hz- 
reditatibus honoraverunt, 


peofante quoque benige 
S num 


ers  Aloude REGEERINGWYS 


flinge, niet alleen de Koninglyke Abts 
dy van Egmond, maar ook het MUNT= 
RECHT, ais tot dat Graaffchap behoo- 
rende, aan de Uytrechtíche Kerk ge. 
gefchonken heeft; welke hy’ verklaart 
dat Graaf Dirk, als aangeftelde Graaf 
van Weftflinge, in de plaats van eene 
gaarlykfche Graaflyke wedde, van de 
Keyzeren in Beneficium bezeeten hadt. 
Invoege hier uyt blykt dat het Weft. 
flingifche Graaflchap ook het recht 
van geld te munten en dat zelf eerer 
dan het kleyne Graaffchap van Hol- 


land 
PEPPIEROROPEREERER LEERD PEPLEP 


num remuneratorem De- 
um preciofaque commer- 
cia dum pro temporalibus 
sercamur, @terna terre- 
nis, cceleftia ‘caducis in 
sternum wmanfura; & 
quum & honeftum ‘duxi- 
mus, primitias ‘adelefcen. 
tie noftre hrujufcemodi 
ftudiis inttiarí, ut vita lone 
gevior, fit in tempore, 
& tempora jucundiora in 
tranquilla pace. Unde 
gotum effe volamss om- 


nibus Chriftt noftrifqgue 
fidelibus tam futuris „ 
quam prafentibus, qua- 
liter nos ob remedium 
anime noftrs, & pro 
memorfa patris noftri 
Henrici Imperatoris Au- 
gul ‚ interventu quoque 

confilio noftrorum fie 
dellum , Scilicet Anno= 
nis Colonienfis Archie- 
piléopi „ Everhardi. Tre- 
vivenfis Archiepifcopi, 
Adelberti Hammaburgens 


van HOLLAND. E Dee. 35# 
laad gehad heeft. Wel is waar, dat 
Graaf Dirk , Zoon van den gemelden 
Graaf Florents den IL ; door Gode. 
frid met den Bult; als Hertog van 
Lotteringe ; nevers zyne Moedet 
uyt het zelve in zyne jeugd , inge 
volge dier gifte daor den Keyzer aan 
de Uytrechtfche Kerk gedaan 3 federt 
is verjaagd geworden; Dan als dié 
gyne manlyke jaaren aan den éenen 
kant bereykt hadt3 én de Keyzer aart 
den anderen kant door den Paus in 


den Kerkelyken ban gedaan was; 


heeft 
zich 


fis Archiepifcopi , But- 
chardi Halver{tadenfls-E- 
pilcopi , Ftederici Mií- 
‘migarfordenfis, id eft 
Monafterienfis Epifcopi; 
Gortefr!di, Frederici , Gere 

ardi Ducum, hec Hon 
bb fidele fervitium Wil- 
heimi Traje&enfis Epif- 
copi , CoMITATUM OM- 
KEM în-WESTFLINGE, & 
Circa oras Rheni, Qur 
TrroDOricus COMES HA- 
BUIT, CUM OMNIBUS AD 


BÂNNUM Keorum peRtte 
NENTIBUS ‚ UN IVERSISQUE 
ÄD EUNDEM COMITATUM 
RESPICIENTIBUS, hoc elft, 
AssÂTiA iN EGMOoNDE$ 
Utriufque (exus mancíi- 
edificiis ; 
agris , pfatíis ; palcuis; 
terris, cultis & incultis ; 
aqúis, aquarumque de- 
curfibus, pifcationibug; 
exitibus & reditibus, viis 


& inviis, quefitis & in- 
quirendis ; mercâtis ; Md. 
8 4 


NE 


/ 


6 Aloude REGEERINGWYS 


zich de verjaagde jonge Graaf gewapen- 
derhand federt weer in’t bezit zoo vàn 
het Graaffchap Weftflinge als het daar- 
aan behoord hebbende muntrecht her- 
feld: mids hy den gevangen bekomen 
Biffchop van Uytrecht noodzaakte van 


allen (1) eygendom en alle daar uyt 





Ai 260) ns 


fore- 
flis, eidem S., Dei Ec- 
clefie Trajeêtenf in pro- 
prium tradidimus & in 
zternum ‚. omni contra- 
dittioneremota, poffiden- 


Keris, teloneis , 


dum conceffimus. Et ut 
hec noftra traditio ftabilis 
& inconvulfa omni per- 
mmaneatevo, hanccartam 
inde confcribi, eamque 
manu propria corrobo- 
rantes, figilli noftri im- 
preffione julimus infigni- 
ri. Signum D. Henrici 
quarti Regis. Sigehardus 
Cancellarius vice Sigefri- 
di Archicancellarii re- 
cognovi. « Data Il Kalen- 
das Maii, anno Dominí- 
‘ce incarnationis CIaLxIv. 
Indiétione fecunda, anno 
“autem ordinationís Hén- 
riciquarti Regis ix. Reg- 


$. & : 


Pa 20 2020 40 00 AA 


fpruy 


N10 2 af ae ef) 2D 20 0 20 00 46 
sf MR ME AM eK oo a ek 


ni vero vir. Cum Wer- 
de in Dei nomine felicie 
ter, Amen. 


(1) Chronica Joannis de 
Beka fol. 43. Ita ut Con- 
radus Epifcopus demum 
neceffitate coaâtus in de- 
ditionem tranfiret , & 
Hollandiam cum caftro , 
Domicello Theodorico 
Lisere refignaret. His 
itaque geftis idem Theo- 
doricus Conrado Pontifie 
ci condignam exhibuit ho- 
norificentiam : quem cum 
aliis captivis a prifione 
folutis, remifit ad civita- 
tem propriam. Theodo: 
ricus igitur Domicellus 
cum triumphalí yiêtorta 
reverfus ad Comitatum 
Hollandie; © 


‘wan HOLLAND. L Deer: 277 
{pruytende rechteyfchen af te' zien; 
welken die Kerkvoogd uyt krachte 
dier voorgemelde -Keyzerlyke gifte 
hadt , of te eenigen tyd zoude kon- 
nen maaken. En het is hierom, zoo 
als ’t my toefchynt , dat men federt 
een geldftukje van Florents den IV. 
Graaf van Holland te Medenblik (1) 
gemunt vindt. « Én hoewel dit geld- 
munten in Weftvriesland federt eenen 
zeer: langen tyd: heeft opgehouden, 
zoo is nogthans dat voorheen aldaar 
geweeft zynde Muntrecht, naa het 
zelve aan ’s Lands Staaten, door het 
afzweeren van Philips den HI, Graaf 
van Holland-gekomen was, in dien oord 
weder leevendig gemaakt, ea dus zyn 
ook in Weftvriesland, naar: het voor- 
beeld van die vaa Zuydholland , ey- 
. ‘ 0 gene. 
OERLE EERE EEE EEE 
LEE de 
en befchteegen/ bp Moen. ad fol.46. | 

9. 3 


378 Aloude REGEERINGWYS 
gene geldftukken in het jaar vyftiens 
honderd eenentachtig te Hoorn (1) 
gemunt geworden. 


Eyndelyk zoo leefden de Franfche 
Koningen nog uyt de breukgelden „ 
door de onderfcheydene Graaven in 
hunne onderhoorige Graaflchappen , 
fen voordeel dier Vorften, van de 
misdoende inwoonderen huns Graaf: 
$chaps van tyd tot tyd uytgewonnen. 
Welke breukgelden if die overoude 
tyden veelvuldiger , dan wel thans te 
tyd, waaren ; ter oorzaake de aller. 
zwaarte misdaaden, eenige weynigen, 
alleen uytgezonderd, {lechts met geld, 
gelyk uyt de byzondere Vriefche wet= 
ten, en die der Franfche Koning blykt, 
te die tyden konden geboet worden, 
Voor 


r "j r . O4 A0 40 05 AO ES ACN A RO AD AD 200 
RMD OE SEM ME A LS 





Viet Wefturi Per olde in wpne 
Rent der Ataaten vi b a e Bani, 
be Keeser verbeeld en bez Bande. (ol 


wan. HOLEAND. I Deer, 272 


Voor welke moeite „ in het uytwin= 
nen. dier breukgelden ondergaan , aan. 
de onderfcheyde Vriefche Graaven. 
een derde (1) deel, ter meerer aan- 
wakkeringe „ door die Vorften was 
afgeftaan « invoege ‚ zoo de Graaven 
in dat opzigte naalaatig waaren, ook 
dat derde deel aan. de Koninglyke 
{chatkift van het Provinciaal Hof, ge 
lyk dat van Nieumeege toen in ope 
zigte van het thans genaamde Hol 
land was , volgens de deswege ge-. 
maakte Rykswetten. verviel „, zoodraa. 
die breuken , mid des Graaven eyge- 
naalaatigheyd , door ’s Konings Ge- 
magtigden zelf naaderhand waaren uyt- 

ae 


(x) Oapitul, Caroli M. 

anno 793. cap. 5. Si Co 
-_mites ipfas caufàs commo- 
verint ad requirendum, 
illam tertiam partem ad 
gorum recipiant opus, 
duas vero ad Palatium, 
Et G per {wam negligen- 


tiam remanferie, & Mise 
fus dominicus ipfas caue 
fas cosperit. inquirere , 
tunc volumus ut ipfe Co» 
mes.illam tertiam partem, 
non habeat, fed cum in- 
tegritate ad Palatiun va- 
piat, 


% 


® 


E80 Aude REGEERINGWYS 


gewonnen; welken, zoo om de klach 
ten der ingezeetenen (1) tegen hunne 
Graaven te hooren , als om de door 
hen niet uytgewonnene breuken te 
innen, viermaal (2) in ’ jaar door 
de Franfche Koningen naar ieder 
Graaffchap gezonden wierden. En 
welk derde deel der breuken, ’t ge- 
ne de Vriefche Graaven op die wy- 
ze van de Franíche Koningen beko- 

men 


PPPPPPLORPE RPP 





(z Copie, Caroli: M. o8- 
no 779. cap. 21. Si.Co. 
mes in fuo minifterio ju- 


ftitias non fecerit, Mis-- 


fos noftros in fua cafa 
fpniare faciat, ufque dum 
juftitie ibidem fate fue- 
rint. Et fi valus nofter 
juftitias non fecerit, 
tunc Comes & Miflus ad 
ipfius cafam fedeanr, & 
de fuo vivant, quoufque 
juftitiam ‘faciat. 

’ (2) Capit. Caroli M. ad 
ann. 812. cap. 8. Volu- 
mus, propter jufticias ? 
que modo. de parte Co- 


mitum remaalerunt, qua- 


tuor taotum menfibus ir 
anno Mifi ooftri legatie 
ones ‘exerceant, in hye- 
me Januario , ín vernq 
Aprili, in estate, Julio, 
in autumno Octobrio, 
Ceteris vero menfibus u- 
nusquisque Comitum plar 
citum fuum habeat & ju. 
flitigs faciat. Mifi au- 
tem noftri quater in an- 
ho menfe &'in quatuor 
locis habeant placita fua 
cum Comitibus , quibus 
congruum fuerit, ut ad 
eum locum pofnt con» 
venire. 


van HOLLAND. IT. Deer; 281 


men hadden, men in het vervolg van 
den tyd door de Hollandfche Graaven 
aan de door hen aangeftelde (1) Am- 
bagtsheeren weer heeft zien afltaan. 


L 


‚Hoewel ‘er behalven deeze nog zeer 
veele andere gebruyken, en inkom= _ 
ften dier Vorften waaren , welken ik; 
of in het vervolg deezer aloude Re- 
geeringwyze van Holland omftandi- 
ger, by ’*t verhandelen van ieders 
daartoe behoorende voorwerp, ftaa te 
melden , of wel, als tot onze laatere 
regeeringgeftalte geene of zeer wey- 
nige betrekking hebbende , daarom 
alhier onaangeroerd willens voorby- 
gaa, zoo hadt het toen in zwang 
zynde en van ons hiervoore (2) be- 
… fchree“ 

(1) Privil. van Vrouw uiúfie, dat onee e Dalljouw 


Margriet ro Mey 1346. behoox te ver 
Pot sullen bie Ambachr: (a) Zie bier voort pake 
heeten hebb | 


bd 


282 Aloudt REGEERINGWYS 


fchreeve gebruyk, van dat ieder ine 
gezeeten eensdeels zyne ALOUDE Van 
derlyke , en hem eygen gebleeveng 
goederen , behalven de aangekondig- 
de manfchap ten tyde des oorlogs, 
voor het overige geheel vry bezat, en 
andersdeels geene belaftingen van de 
gebruykt worderide eetwaaren aan de 
Franfche Koningen betaald wierden , 
onder anderen nog den voet tot de- 
voorbefchreeve (1) grootwording des. 
_Franfchen Ryks gegeeven': mids de 
(2) Romeynen liever onder de heer- 
&chappy der Franken, dan wel onder 
die der Romeynífche Keyzeren fton- 


den 


/ 





"_ (1x) Zie bier voore pag. 
137 en 138. 


ter Gothos barbari tole- 


(2) Salvianus lib. V. de 
bernat. Dei. Franci hoc 
elus nefciunt. Chunní ab 
his fceleribus immunes 


funt. Nihil horum eft a- 
pud Wandalos, nihil ho- 
Burma apud Gothos. Tam 
longe enimelt, uchzc in: 


rent, ut ne Romani qui- 
dem, qui inter eos vivunt, 
ifta patiuntur. Meaque u- 


‚num iflic ROMANORUM. 


OMNIUM VOTUM EST, NE 
UNQUAM EOS NECESSE SIT 
IN JUS TRANSIRE Rohde 
NORUM, 


"eas HOLLAND. IT. Dees. 203 


den, als welke laatften hen op eene 
vry drukkender wyze ; in dat opzigte, 
ehandeld, en zy daarom ook eenen 
afkeer hadden, van onder het min 
drukkend gebied der Franken eens 
gekomen zynde; daarnaa weer on- 
der dat der Romeyníche Keyzeren 
te keeren. Ter oorzaake de belaftin- 
gen» naar maate het Roomfche Ryk 
meer en meer naar zynen ondergang 
helde , ook dagelyks in ‘t zelve meer 
en meer verzwaard wierden , om de 
betaalingen der dagelyks grooter wor- 
dende Staats- en Krygswedden te 
konnen vinden. Zulks daar ten ty- 
de van den Keyzer Tiberias een 
Romeynfch krygsknecht maar . om- 
trent eene gulden van ons geld da- 
gelyks voor foldy genoot, by het 
verval des Keyzerryks , te weeten : 
geduurende de regeering. vaa den 
Oofigothifchen Koning Theodorik ín 
Jalië , aan iederen krygsknecht der 
| Ge 


284 _Aloude REGEERINGWYS 


Gepidifche hulpbenden toen week= 
lyks , voor zoo lang de zelve nog- 
thans in optogt was , drie goude 
1) Schellingen, omtrent vyfenveer- 
cig (2) Guldens van ons geld uyt 
maakende , betaald wierden. 


E X ND E 





(2) Caffiodorus Var. Jib. 
V. epift. zr. In auro vo- 
bis tres folidos per heb- 
domadas elegimus defti- 
nare, 

(2) Ee Blanc Traité 
Hift. des Monnoyss de 
Franc. pag. 38. rfque 
kes Frangois f'etablirent dans 
Jes Gaules , les Romeins tail- 
loient 72 fols dans une Jivre 
d'or, c'eft-a-dire que 72 fols 
d'or pefotens unelivre. Cha- 


ì 


mais ces onces n° etoient pas 
egales acelles de noftre poids 
de marc , elles etoient plsss 
foibles d'un neuvitme, de 


forte que 12 onces dont etoit 


conspofée la-livse Romaine, 
n'en pefoient que ro} des 
noftres., c'eft: pourguoy les 
fols d'or des derniers Empe- 
reurs Romsins, qui nose 
reftent fort entiers ne pefent 
qu'environ 85 grains H du 
Poids de mare. 


que fol pefoit 96 grains, puis 


qu'il y en avoit fix al once, 


* . 
à 
° Ar | | 
\ 
* ” hd … & 
. 


BLAD WYZER 
vaa zoodaanige 
PERSOONEN en ZAAK EN; 


Van welken , in dit Eerste Deer 
der Aloude Regeeringwyze van 
Holland , gewaagd wordt. 


Bladz. 


Ä ArftbifJchoppen _ont- 
fangen de Capitu- 
laria van den Kanfel- 
kier. 206 

„Aarfikanfellier moet de 
ontworpene Capitula- 
ria aan de Aarftbis- 
fchoppen everhandi- 
gen. 205 

Abtdy goederen van Eg- 

mond zyn gehecht aan 
* Graafiyk bewind van 
’ Weflflinge. 165 
„Abten van ond waar- 
om getrouwengenaamd,. 
161. zyn de Groote 
Staaten by de Franíche 
Koningen. 181. hebben 
den voorrang voor de 
Hertogen en Graaven. 
182. verfcheynen op 
de naaftgelegene Land. 


dagen. 189. moogen in ’ 


de Kerk begraven wor- 
den. 192 


, e 


Bladz. 

Adelbold Biffchop van 
Uytrecht wordt gelaft 

… Dordrecht en den Tol 
" aldaar weg te doen. 
245 

„Adevacrius Maakt een ver- 
bond met de Weftgot- 
hen in Gallië. 74. landt 
met zyne Nederzaxers 
in de Loire. 74°*. Nas 
’ ontfangen van pands- 
lieden keer te fcheep 
naar Hollandt, 74*% 
Verbindt zich ander- 
maal met de Weftgot- 
hen en neemt Angers 
in. 75. Verlieft een ge- 
deelte zyner landen in 
Holland. 77. maakt 
vreede met Childerik 
Koning der Salers. 78 
SEgidius Bevelhebber 
voor de Romeynen in 
Gallië, flaat de Weftgo. 
then. 74. wordt ver. 
moord in zyn bed ge- 
vonden, * 74°“ 


Af: 


SLADWYZER: 


Bladz. 
Afgoden der Vriezen ver- 
breyzeld. 132 


efiydis wed: van Johan 
" van Ávennes begiftigt 
de Abtdy van Loosduy- 
en met de Verkens- 
drift in den Haatlem- 
{chen hout. 229, met 
vryheyd van het recht 
van Vademinghe. 230 
sllfen hoe oudtyds ge- 
naemmd en waar gele- 
gen.55. wordt aan de 
Abtdy van Epternach 
en door wie gemaakt. 
57. wordt aan Willi- 
drotd gefchonken en 
door wie,56. wordt aan 
de Abtdy van Tongerlo 
en door wie gegee- 


57 

Alfheim hoe thans ge- 
naamd en waar gele, 
gen. 

Alodiaal goed eerd 
geenszins te leen op- 
gedraagen. 165 

„tloude goederen wierden 
vry, úytgezonderd de 
maafchap,bezeeten.2 81 

Allting (Menfo) gelooft 
verkeerdlyk de Zeeuw- 
fche eylanden Taxan- 
dria te weezen. s4 

afnaftafius Keyzer be- 
fchenkt Klovis met 
de Burgemeefterlyke 
waardigheyd te Rome 
en waarom. 


4553 
«ingers door de N eder. 


Blad2, 
faxers ingenomen. 75 
Angrifa waar voorheen 
gelegen. 5$ 
Annua dona, wat die be 
tekenen. 246 
Annualia doná wat dat zyn. 
246 
Anfoaldus , Meotmeeftet 
er Franfche Koningen 
te Uytrecht. 259 
Antwerpen door de Vrie- 
zen veroverd, Iog 
Armorijche geweften, wel- 
ken die zyn. 85. Val- 
len het R. Ryk af en 
rechten eenen eygen 
Vryenftaat op 86. On- 
derwerpen zich aan 
Klovis. 88 
Arpenna in wat geweft 
voorheen gelegen. sg 
Auguftulus laatfte Keyzer 
in het Welten. 143 
Auguftus (Keyzer) plaat 
eenige Duytíchers met 
de woon in Gallië en 
waat. > 49 


B 


Beter waâr gele: 
gen en hoge thans 
genaamd. sg 
Bahocal]es hoe thans ge- 
naaimd. 38 
Bajorzuna door de Vrie- 
zen veroverd en hoe 
thans genaamd, rog 
Baldrik Biffchop van Uyt- 
techt bekomt het Keys 
Zere 


BLADWYZER 


Bladz. 


| zeriyk muntrecht al- 
daar. 262 


Barcelona is aan de Fran- 
fchen onderworpen.r37 
Baronni van Breda waar- 
onder eertyds gehoord 
heeft. s 
Batava wet dit betekent. 
. 36 
Batavia wordt met veele 
gebouwen door de Ro- 
meynen verfierd. 6. het 
atleredelfte eyland ge- 
naamd. 8. van de inge- 
vallene Franken ver- 
loft. «3, door de Salers 
ingenomen. rs. het 
meeft van allen door de 
Saxers befchaadigd. 19. 
waarom naamaals Ne- 
derfaxenland genaamd, 
29 
Batavieren fluyten het ver- 
bond met de Romey- 
nen. 2. zyn Vry van 
alle fchot- en lotbetaa- 
lingen. 3. hunne groo. 
te lof, en pochgeryen. 
3. worden een gedeel- 
te van het R. Ryk, en 
’t zelve onderdaanig. 
4. ‘zyn Broeders en 
Vrienden des R. Ryks 
Beneamd. 4. worden 
door de Romeynen als 
de krygswapenen gebe. 
 Zigd. 4. ten kryg ge- 
…_perft en’ dus in groo. 
te menigte uyt het 
and gevoerd. 5. dus 


Blade; 
gefleetenn eh raaken 
buyten ftaat om hun 
eyge land te befcher= 
men. 6. worden met 
nieuwe ín de plaats 
hunner verloorene lan- 
den befchonken. 36. bee 
volken Paffou. 38. be- 
volken Bajeux 38. be- 
volken ECoutance. 38. 
desgelyks Atrecht. 39. 
te Conflans Saint Hono- 
rine met de woon gee 
plaatft. 39. verbinden 
zich met de andere 
Duytíchers en worden 
Franken gemaamd. 44» 
welke die zyn. 45. voe 
ren de wapenen tegen 


"de Franken. 46. krygen 


eenige landen in Bene- 
ficium. 


‚ 159 
Batavijche krygsbenden 


worden niet alleen uyt 
de Batavieren , maar 
uyt de Quaden en Sa+ 
lers voltallig gemaakt. 
31. met de woon aan 
den Wefthoek van de 


In geplaatft. 36 
Batgou wat dit woord be- 
diede. ibid 


Batten , wat voor Volken 


dit zyn. . 


31 
Begvraaven van Lyken ín 


e Kerk door Keyzer 
Karel den Grooten in 't 
geheel verbooden. 191. 
aan de Biffchoppen, 
Abten, Hertogen, Graar 

ven 


BLADWYZE RK 


Bladz. 
‚ venen Getrouwen naa- 

_ maals toegeftaan. 192 

Beijere is aan de Franken 

_ onderhoorig. 138 

Beijerfohe Koningryk in 
‚ een Hertogdom veran- 
derd. 173 

Beneficiën veranderen in 

. Leenen en hoe. 162 

Beneficium war dit is. 159. 

‚ eed deswege af te leg- 
gen 160 

Benevento is aande Fran- 
fchen onderhoorig en 

. de grensftad tegen het 

_ Oofterfche Keyzerryk. 

, ‚ 38 

Bergen op Zoom door de 
Vriezen ingenoomen 
109. en door hen be- 
woond. IIo 

Betuwe waar van zy dien 
naam heeft. 29 
Bifcofenbeym waarom en 
door wien aldus ge 

. paamd, 

Biffcbop van Keulen schaft 
‚de Vriezen te bekeeren. 
1s.dan verzuymt zulks. 
116. van Uytrecht one 

. dertekent de Keyzer- 

… lyke befluyten. 214 

Bifcboppen zyn de Groo- 
te Staatcn van het 
Franfche Ryk. 18r. 
hebben den voorrang 
voor de Hertogen en 

‚ Graaven.182. verfchey- 

. nen op de oaaftgelegeae 

„ Landdagen. 189. moo- 


e d 


Bladz, 
gen in de kerk begraa- 
ven worden. 192. inde 
plaats der overleedenen 
doorde Koningen aan- 
gefteld. 144 

Bodechaim hoe thans ge- 
naamd. 64. wat daar is 
voorgevallen, 6s 

Boefchot hoe voorheen ge- 
naamd,. sg 

Bobeeme is aan de Fran- 
ken onderhoorig. 138 
orgen naa de moord van 
Florents den Zwarten 

. gefteld. 167. des Ko- 
nings zyn des zelfs ey- 
gene vazalen en gee- 
nie Gebuurvorften. 212. 
ftaan tegen hunnen ey- 
gen Vorft ftrafieos op, 
als die zyn woord niet 
houdt. 212 

Bornerdiep fcheydt Ooft- 
van Weftergouwe. 130. 
‚ by ’t zelve lande Karel 

_ Martel. I3r 

Boscus Ducis hoe thans 
‚ genaamd en waar ge- 
legen. : s8 

Bofo Muntmeefter der 
. Franíche Koningen he 
Uytrecht. 

BofJe fa, hoe geruyds ge. 
naamd 59 

Bourgondifcb Ryk in een 
Hertogdom veranderd 

173 

Bourgonjers neemen de 
ten ondergebragte Gal- 
‚ len de helfte hunner 

vate 


BLADWYZER: 


Bladz, 
‘vate goedêren af. 154. 
‘door de Franken ten 
‘Ondergebragt ‘zynde 
moeten van hunne goe- 
deren fchatting, als 
voorheen aan.de Ro- 
‘meynen, betaalen. rss 
echten het kafnpreche 
„or 
Bredafzhe fand wordt door 
de Salerk in bezit En 
‚ genaméên. 
Britanje waarom federt 
. Engeland genaamd. 40 
Britten verzoeken de Erf- 
gelfchen t° hunnen on- 
derftafid. 49. wordert 
door de zelven zelfs 
… ten’ ondergebragt. 40 
Buflorb hoe thans genaámd 
en waar geleged. 59 
C. 

Cr voert het hoóg 
krygsgezag der. Ro- 
meynen in Gallië. r. 
maakt het verbond tus. 
fchen de Romeynen en 

Batavieren. 
Campus madiu? wat zulks 
betekent. . 185 
Campus martius wat zulks 
‚ betekent. 184 
Capitula wat die zyn en 
waarom ‘dus genaamd, 
203 
Capitularia watdie zyn en 
waarom) dus genaamd. 
203. moeten by alle 


Bladz. 
andere volkswetten gê- 
voegd worden. 204. 
moeten by de Vriefche 
wetten gevoegd wor- 
den. 207. waarom zoo 
veelmâal ín dit Werk- 
je gebruykt. 208 

Carauft us tegen de Frar: 
ken afgezonden begun-= 

’ fligt huähe rooveryen. 
Ir 

Centene wat die. zyn. 14e 
Cbararik vàn welk geweft 


hy Koning was. of, 
wordt door Klovis ge- 
vangen. 92. en ver 
. moord. 93 
Chárietto beteugelt de uyts 
„loopenderSaxers. 26 
Chaucben (groote ) waak 
woonachtig. . 19 
Childerik Zqon van Merde 


vëus vòlgtzynen Vader 
in’tRyk. 72..wordt om 
zyne onkuysheyd ve 
jaagt, weer berfteld. 
13. {laat de Wettgo- 
then. 74. kouit.te laat 
om Angers, te helpen. 
75. met hulp der Ro- 
meynen neemt het lgnd 
der Sclaaven en Neder- 
faxers aan de flinker- 
zyde des Ryns i in. 2% 
maakt vreede met Ado- 
vacrus fterft. 78. in 

_ gyngraf. 79. worden 
‘Romeyníche en waar 
om geen Franíche gelde 
ftukken gevonden. 35 3 
Chit 


Ì 


RLADWYZER 


Bladz. 

Childebert Koning der 
Franken rooit de War- 
“ners uyt. 105 
Chilperik Zoon van Lotha- 
ris maakt de Warners 


aan het Franífche Ryk 


Synsbaar. 104 
Chloderik vermoort zynen 
Vader Sigebert Koning 
der Ripuariën. 88. en 
hy wordt weer door 
‚eenen Âfgezant vanKlo- 
vis vermoord, 89 
Clotildis trouwt met Klo- 
vis. 82. maant haaren 
Gemaal aan om Chris- 
ten te worden. - 83 
Conflans Sainte Homorine hoe 
eertyds genaamd. 
Oonflantie hoe thans ge- 
naamd. 38 
Conftanryn(Keyzer) plaat{t 
eenige Duytfchers in 
Gallië en waar. 5o 
Conftantius Cblorus begeeft 
zich tegen de Franken 
in de wapen. tr. flaat 
de zelven en dwingt 
hen naar. hunne bos: 
fchen te keeren of den 
Rynsoever te bebou- 
‘wen. 12, Waar door 
hem geplaatst. 49 
Coutance hoe eertyds ge- 
naamd, en waar gelc- 
gen. 38 
Ovurie wat dat zyn. 249 
Curtes regie welken die 
zyn en waatom zoo g€- 
gaamd, 2ID 


39 


Bladz. 


D Agobers heeft een 
naadeelige ontmoe. 
ting met de Vriezen 
en verzoekt zyn Vader 
tot onderftand. 111. vere 
woelt Vriesland en flaat 
het volwafle mansvolk 
dood. 154. fticht eene 
fterkte een half uur bee 
nede Wiltenburg. 115 
Dekanaaten door wie be- 
ftierd. 140 
Dekens zyn rechters in de 
buurten. 199 
Deift beveftigd by de ou- 
e Vrydom van geen 
geld op te brengen.eso, 
doch wanneer uytge= 
zonderd. asr. geeft 
twintig ponden als de 
Graaf zich naar ’s Key- 
zers Hof begeeft. 452 
Denters hoeveel in eene 
Salifche, hoeveel in een 
Vriefche Schelling. 204 
Diesne ‘hoe thans ge- 
naamd en waar gele- 


gen. 6o 
Dief en des zelfs Lan- 
den worden door de Sa- 
lers in bezit genomen. 
25. rondom een berg 
gebouwd. 20 
Digona hoe thans die ri- 
vier genaamd wordt. 60 
Diokletianus verbiedt het 
begraaven Ín de fte- 


den, 79 
Dirk 


BLADWYZER 


__Bladz. 

Dirk Zoon van Klovis. 69 
krygt onder zyn ryks 
aandeel dat gedeeltë 
van Holland 't gene 
zyn Grootvader Chil- 
perik veroverd hade. 
97. Zendt zynen Zoon 
Theodobert tegen de 
in het thans genaam- 
de Holland zynde Dee- 
98 

Dirk Koning der Fran- 
ken maakt de Franki- 
fche, Duytfche en Bei 
jerfche wetten 197 
Dirk de III. Konig van 
Vrankryk , (laat de 
goederen van Everard, 
Graaf in de Bene 


Dirk Graaf Van rfolrand 
fticht Dordrecht ; en 
voert eene nieuwe tol 
op de Merwe in. 244. 
wordt daarom beoor. 
logd. 245 

Dirk verjaagde Graaf van 
Holland ftelt zich weet 
in ’t bezitvan ’t zelve, 
en dwingt den Biffchop 
van alle aanfpraak af ze 
zien. 

Dirk Graaf van Holland” 
en zoon van Florents 


den IL wordt metden - 


tol van Geervliet ver- 

‚ leyd. 236 
Difpargum waar gelegen 
en wat het betekent. 
„Jo 


Ta 


Bla Blad2, 

Doornik door Klodio ín- 
genomen. 71. valt aan 
Merov8us, naa de dood 

van Klodio te beurt. 


- 0 72 
Dukaaten van Holland 
hun zonderling op- 
fchrift, 268 
Duytfche Provinciën in 
Gallië waarom aldus 
genaamd. Sr 
Duytfcbers over den Ryn 
door de Romeynen 

‚ aangetaft, 42 
Dutmaale hoe die revier 
thans genaamd wordt. 


$8 
Dommel hoe oudtyds ge- 
naamde ibid 


E, 


E Digbem waar gelegen, 
en hoe oudtyds Be: 
naam J. 

Eedelieden van Helladd 
ftaan altemets ftraftoos 
tegen hunnen Graaf op 

_ en wanneer; 218 


‘Eere, wat daardoor be- 


tekend wotdt. 177 
Eerfigebsorene zoonen der 
Kerke waarom de Fran- 
fche Köningen aldus 
genaamd. 4 
che Abtdy uyt de 
ftamgoederen der Fran- 
fche Koningen gefticht. 
I5 

Empel waar gelegen. s8 
Bar 


BLADWYZER. 


. Bladz. 
/ Engelfaxers waarom dus 
genaamd , en waar 
woonachtig. 20 
Engelfchen welk volk dit 
is en waar woonach- 
tis. 20. fteeken naar 
Britaoje over. 39. en 
wanneer. 40 
Eredoch ‘in welk gewelt 
voorheen gelegen. 6o 
E‚cnticum wat zulk eud- 
‘tyds beteekende. 228 
Everard Graaf in de Be- 
tuuw, zynen Vor:t on- 
getrouw zynde , ver- 
dieft .zyne goederen. 
223 


F. 


pp iteerftte goederen , 
welken die zyn. 223 
Fiorents de zwarte, Broc- 
der van den Graaf van 
Holland , door wie ver- 
moórd. 167 
Frorents de III. Graef van 
Holland, bekomt van 
Keyzer Frederik den IL, 
den tol van Geervliet 
te lecn. 234. Verfchynt 
op den Ryksdag te 
Ronkalië, en ver- 
‘klaart alle Watertol- 
len in Holland een 
keyzerlyk goed te zyn 
235. bekomt het recht 
van zilver geld te mun- 
ten. 267. daarom het 
‘eerfte geldftuk van Hol- 


Bladà 

land van dien Graaf. 
268 

Flerents de IV. Graaf van 
Holland Gaat een munt 
te Medenblik. 277 
Frank wat dit woord bee 
tekend. ‚ 45 
Franken uyt welke vol- 
ken zy beftaan. 44 
waar woonachtig. 47. 
wanneer voor de eer. 
fte maal in Batavia 
vallen. 8. krygen vry- 
heyd om in Batavia te 
blyven woogen. zo. be- 
ftaan uyt Batavia de 
kuften van Gallië te 
fcheep te ontruften. 10. 
worden door Conftan- 
“tius Chlorus geflaagen. 
II. moeten Batavía 
verlaatende of naar 
. hanne: boffchen kee- 
ren , of den Rynsoe- 
ver bebouwen. 12. waar 
door hem geplaacft. 49. 
vallen vier jaar laater 
te voet weder in Bata- 
via 13. zyn doot eene 
opkomende dooy ge- 
praamd het wederom 
te ontruymen, 13. wey. 
geren den Saxers het 
komen over den Ryn. 
ae. zyn in Gallië en 
door wie aldaar ge- 
geplaatft. 51. verdeelen 
en fmaldeelen by *t 
overlyden der Kopin- 
gen fteeds het Ryk 
or 





BLADWYZER. 


Bladz. 


onder de Zoonen, 68. 


worden door de Ro- 
meynen geflaagen te 
Atrecht. 71. voegen 
zich tegen de Weflgo- 
then by de Remeynen. 
„2. Ïaaten de ten 
ondergebragte Gallen 


hunne vafte goederen — 


behouden. 151. maa- 
ken zich meefter van 
de goederen en inkom- 
ften der R. Keyzeren. 

152 
Franfchbroek waarom al- 


dus genaamd En waar 


gelegen, 6r 
Frankijcbe Koningen zyn 
hoogbevelvoerders o- 
ver de R benden. 68. 
zyn Hopluyden over de 
Lyffchutbenden der R. 
Keyzeren. 69. verzuy- 
mende het heyl huns 
Ryks door elkander te 
beoorlogen. 117. ver- 
liezen hun gezag , en 
feeven in een Hof op- 
geflooten. 118. leeren 
van buyten’t gene hen 

elaft was op de land- 
Sagen te antwoorden. 
119. hebben veele flaa- 
ven in Vrieslands% 34. 
bezitten hunne Ryken 
gnafhangelyk van el- 
kanderen. 145. ftelien 
de Hertogen, Graaven 
en alle andere Ampte- 
naaxen paar hun wil af 


Bladze. 
en aan. 146. innen het 


gevoelen. hunner. Staa- 
ten op de Landdagen. 
147. paaren de Vry- 
heyd en het Opperver- 
moogcn te (aamen. P48. 
hun gezag zoo in ’t 
Geeftlyke als In 't Wer- 
reldiyke. 148. Geeftlyk 
Gezag, noodzaaklyk in 
het bekeeren der Hey- 
denen. 149. ‘bezieten 
groote goederen en 
veel Slaaven în Hol. 
land en Vriesland.1 53. 
maaken zich: van alle 
de onbeheerde en 
Koninglyke goederen 
in Vriesland meefter. 
15%. voegen de in 
Vriesland bekomene 
goederen by hunne ou- 
de flamgoederen. +55. 
geeven geene foldy aan 
hunne _krygsbenden… 
257. noclt aan de Her- 
togen en Graaven en 
verdere Amptenaaren. 
158. aan welken Vries- 
land was te beurt ge 
vallen, voeren daar al 
tyd het gezag. 209. zyn 
niet met den naam 
maar met de daad Vor- 
ften van’t zelven. 210. 
voeren geene tytelsder 
overwonnene Ryken 


‚ maar der volken. 211, 


leeven uyt de goede 
ren , « welken ‘hen. in 
Vriese 


-_ 


OBLADWYZER. 


. Bladz 


Vriesland en elders ten ° 


deel gevallen waaren. 
gig. geeven voor het 
fcheyden van den Ryks- 
dag aan de Gezanten 
van de Gebuurvorften 
gehoor ars. verfchaf: 


fen den zelven op hun- . 


ne klachten recht. a1 6. 
leefden uyt de Water- 
tollen , en waar die 
eweeft zyn. 233, vOr- 
eren geene: geldgee- 
vingen van hunne one 


derdaanen. 251. heb- . 


ben geen geld geflaa- 


gen, zoo lang zy. by. 


grondgunninge in Gal- 
hë heerfchten.25e.heb- 
ben een derde van 't 
geld munten. ass. be- 
komen den eygendom, 
van Gallië , en recht 


van goude geldftukken, 


te flaan. 254. leefden 
van de uytgewonne 
breuken. 278. vorde- 
ren geene belaftingen. 
van de goederen of eet- 
waaren. 230.281. ’tge- 
ne den voet tot hun- 
ne grootwording geeft, 


. Bladz, 
Graaf van Hotlaad te. 
leen. 234. befchenkt 
Florents [IL Graaf van, 
Holland met het munt- 


‚ recht van zilvere geld. 


flukken. 267 
6. 


{ \ Ailië wordt door de 


[ Weftgothen over- 
ftroomd. 32 


Geertruy wed. van Graaf: 


Florents IL, en ge- 
trouwd met Robbcrt: 
den Vries, tracht den 
zelven te vergeefich in 
Holland te. doen op- 
volgen. 273 

igd 


Geertruydenberg bevelti 


by den ouden vrydom 
van geen geld te moe- 
ten geeven. 250 doch. 
wat tyden uytgezon- 
derd. as1. geeft hon- 
derd fchellingen, als de 
Graaf zich aan ’s Key- 
zers Hof begeeft. 452 


Geervlietfche tol aan Flo- 


rents den III door K 
Frederik denl.gefchon- 
ken. 234. was oud- 
tyds vyf van het hon-. 


282 

Franfcbe Ryk van welke 
Franken herkomftig. 
s3. fteeds verdeelbaar 


derd. @3g. boeten voor, 
dic ze nict betaalt. 240. 
Geeftlyke zaaken hebben, 
onder de.zoonen. 117 ‚ den voorrang op. de 
Brederik 1. Keyzer, geeft ‘ Ryks- en Lànddagen. 
den tol van Geervliet - 140 
aan Florents den II, Geldeyfcbingen in ’t Key-. 
zere 





„7 Ee Oe Pu art opa 


BLADWYZER 


Bladz. 
zerryk van. waar her- 
. komftig. 369 


Geldmumnten verftrekt den 
Vorften tot fteun. 255 
komt van de Romey- 
nen op de Franken, 
van die op de Duyt- 
fche Keyzers, die ‘er 
hunne onderdanen me- 
de befchenken. 261 

Gemagtigden des Konings 
komen viermaal in ’t 
jaar in Holland. 279. 
hooren de klagten te- 
gen den Graaf, en in- 

. sen de breuken door 
hem verzuymd. 280 

Gepidifche Hulpbenden 
hebben ieder foldaat 
drie goude chellingen 
weekiyks. 283 

Getrouwen wat door dat 
woord betekend wordt. 
161. moogen in de kerk 
begraaven worden. 192 

Glandatictsm. wat. zulks 
oudtyds betekeade.22 7 

Godefrid Biffchop vanUyt- 
rechtverfcheynt op den 
Ryksdag te Ronkaliën 

‘en verklaart alle de 
Watertollen een Key- 
zeriyk goed te zyn. 


285. 


Godeftid Hertog van Lot- 
‘teringe wordt gelaft 
zich tegen Dirk , Graaf 
in Holland, te veld te 
begeeven. 196. gelaft 
Dordrecht en den tol 


Bladz, 
aldaar weg te doen. 
345 
Godefrid en Heriman van 
Kuyk vermoordea.Floe 
ents den Zwarten. 167 
Gosbijche ryk in een Her- 
togdom veranderd 173 
Govert met den Bult , Her- 
tog van Lotteringe,ver- 
overt Holland enDord- 
recht. 266 jaagt Graaf 
Dirk uyt Holland, en 
frelt den Uytreche{chen 
Bifichop in ‘tbezit van 
Weftflinge. 275 
Graaf i is een bevelhebber 
en Fiskaalfch rechter- 
over de onderdaanen 
… zyns Graafíchaps 177. 
over ieder Heym. 178. 
pooit van Vriesland of 
Holland. 178. maar der 
Vriezen of. der Holien- 
deren 178. hebben gee- 
ne Vorítelyke magt o- 
ver hunne laadzaaten.… 
178. moeten paar de 
wetten en naar welke 
te vanniffen. 179 
Graafiykbeyds goederen van- 
waar herkomftig. 168: 
Gaaffchappen hoe zy wier- 
den verdeeld. 240. 
‚ wierden ondtyds nooit 
aan iemand in eygen- 
dom gegeeven. 172- 
Graaven worden door de. 
Franfche Koningen af 
en aangefteld. 146. heb- . 
bep geen ssedde maar, 
E54 eenin 


BLADWYZEN. 


, Bladz. 

eenige kaninglyke goe- 
deren in Beneficium. 
Ys8. van Holland 
- waarom Getrouwen ge- 
paamd, r6r maaken 
kich en wanneer van 
de keyzerlyke goede- 
ren meefter 168. be- 
rechten maar regeeren 
foch heerfchen niet. 
279. worden Groote 
Staaten genaamd. 18r. 
worden befthreeven op 
de naaft gehouden wor- 
dende landdagen. 184. 
fn Vriesland. door den 
Keyzer beftraft. 187. 
nieuwe derwaart ge- 
gonden en tot wat eyn- 


de. 188 moogen in de 


kerk begraaven wor- 
den r92. hunne pligt 
niet betrachtende wor- 


den afgefteld. 193. in’ 


- de plaats der afiyvigen 
door de Koningen an- 
deren aangefteld: 194. 
moet hunne uytgewon- 
ne breuken ‘s Konings 
Schatmeefter overle- 
veren. 195. moeten ie- 
der naar’ zyne eygé 
volks wetten vonniffen. 
198. moeten de ken- 
nis der wetten hebben. 
goo. der Aarftbiffchop- 
lyke fteden ontfangen 
de Capitularia van den 
Kanfellier. 206. moe- 
ten de zelven aan de 


Blade, 
onderdaanen van’ Run 
Graaffchap voprleezen. 
206. van. Holland on- 


" dertekenen de heyzer- 


Iyke’ befluyten. 214. 
hebben het bewind.o- 
ver de kaninglyke goe- 


deren. 225. hebben de 


tienden van de konihg- 
Iyke goederen. 226. 


‚ moeten de koninglykè 


flaaven en Iyfeygenen 


. beletten, ‘dat zy niet 
- van hun werk foopen. 


226. bezitten hun 
Graaffchap in het be- 
gin maar tot wederzeg- 
gen toe , en in 't ver: 
volg te leen. 230. heb- 
ben naoit magt van de 
Koningen , by hunne 
eerfte aanftelling ge- 
kreegen , om hunne 
onderdaanen te belas- 
ten. 23ï. en het ís 
hierom dat zy, geld 
noodig hebbende, dac 
by bede hebben moe- 
ten verzoeken. 232 in 
Vriefland moogen gee- 
ne andere tollen, dan 
die ‘er oudtyds waaren 
voor den keyzer veel 
min voor zich invor-. 
deren. 243. bouden op 
laateren tyd ook hun 
Hof, ef wat dat bete- 
Kent. 249. vasren en 
worden geroepen tot 


' des Keyzers Hof, en 


wat 





BLADWYZER. 


Bladz. 
wat dat is. 251. konven 
als Fiskaalfche rech- 
ters, de Muntmeefters 
{ín rechte vervolgen. 
259. en wanneer. 260. 

…_zyn een der voornaam- 
fte leden van het Key- 
zerryk. 270. woeten 
de breuken innen. 278. 
hebben een derde voor 
hunne moeite. 279. Een 
daarin nalatig zynde 
niets. 279. ftaan hun- 
nen derde der breuken 
aan hunne Ambagts- 
heeren af. - 280 


Grimoald, Zoon van Pi-. 


pyn, trouwt oet Fheut- 
finde, dochter van Rad- 
boud. 123. wordt op 
laft van zynen Schoon- 
vader vermoord, 123 
Grootbofmeefters maaken 
zich van de Koningly- 
ke magt meefter. 18. 
en houden ‘de Konin- 
gen opgeflooten. 119. 


doen de onderdaamen . 


aan zich een byzonde- 
re eed afleggen. 161I 

Gruote fláaten zyn, Raaden 
by den Koning. 182 

Gouw , wat oudsyds door 
dit woord. betekend 
wierdt. 

Gundebaud Koning der 
Bourgonjers geeft zyns 
Broeders dochter aan 
Klovis ten Huwelyk. 

je 32 


Ts 


Henrik de IV., 


Bladz, 


Hes C Keyzer.) 
verbied het begraa- 


. ven in de Steden. 79 
Haeslaos waar gelagen. 58 
Ham hoe nu genaamd en 

waar geleegen. s5 
Hamburg door Karel den 
. Grooten gefticht. 137 
Hatolie in welk geweft 

voorheen geleegen. sp 
Hengift {teekt naar Bri- 

tanje over. 49 
Henrik de II, , Keyzer 


houdt eenen Landdag. 


te Nieumeege. 195. be- 


veelt eenen heirvaart 


tegen Dirk zynen Neef, 
Graaf in Vriesland. 
196. en 245 


fchenkt 
Dordrecht aan den Bis- 
fchop van Uytrecht. 
265. en zou het munt: 
recht aan die Stad ge- 
geeven bebben. 265. 
wanneer nogthans al- 
daar eerft geoeffgnd. 
266. ontneemt aan 
Geertruy , wed: van 
Florents II. , het Graaf- 
fchap Weftflinge. 274. 
‚ wordt door den Paus 
in den ban gedaan. 


27 
Henrik de VI. Keys 
verleydt Graaf Dirk, 
zoon van Graaf, Flo- 
rents III, met den 
ta 


BLADWYZER 


Bladz. - 


tol te Geervliet. 236. 
Brief daar van. 237 
Heriald verbrandt vei- 
fcheydene floten op de 
grenzen van Deene- 
marken. 217. Chriften 
wordende; wordt van 
den Deenfchen troon 


gefchopt. 218. waarom - 


. by de Deenfthe flo- 
ten verbrande. 219 
Heriman en zyn Broeder 


van Kuyk worden op - 


hunne Salifche Landen 
verbannen. 167 
Herman Biffchop van 


Manfter (taat als ge- 


tuygen ‘over het ver- 


ley van den Geervliet. 
fchen tol. 240 
Hermigiskle Koning der 
Warners verlieft zyne 
eerfte Gemaalin, die 
hem Radiger gebaard 
hadt. 99. verzoekt 
Theudechildis dochter 
van Koning Dirk ten 
huuwelyk. roo, trouwt. 
ror. en fterft. 102 
Herpe hoe voorheen ge- 
naamd en waar gele- 
gen. S4 
Herpina hoe thans ge- 
naamd en waar gele. 
gen. 54 
Hertogen waarover zy het 
bewind hadden. 14. 
worden door de Fran- 
fche Koningen af- en 
aangefteld. 146. kry- 


Blad», 
gen geene wedde , maar- 
eenige goederen in be- 
nefictum. 158. hebben 
het oozigt over de Pro- 
vinciën. 173. hebben. 

" gekerlyk in Vriesland 
het gebied gevoerd, 
174. worden gemeen- 
Iyk genomen uyt het 
overwonae Koningiyk 
Huye. 175. zyn de 
Groote Staaten van het 
Franche Ryk. 181. ver- 
fchynen op. de naaft- 
gehouden wordende 
landdagen. 189. moo- 
gen în de kerk begraa- 
ven worden, 192, in de. 
plaats der overleede- 
nen door de Koningen 
aangefteld. 194. hunne. 
pligt niet betrachtende 
‘worden afgefteld. 193 

Herftal (tc) fterft Pipyn. 

124 

Heusden hoe voorheen. 

genaamd ea waar ge- 


tegen. 56 
Heylige boffcben der Vrie- 
zen uytgerooid. 133. 
Heym wat dit betekend. 
62,63. 172. tien in ge. 
tal worden tot twee 
Provinciën gemaakt. 


173 

Heymraaden waarom al- 
dus genaamd. 63 
Heymraadfchappen wat 
zulks betekent, 64 


Hilvaribeca hoe thans 
genas md. 


BLADWYZER. 


| Bladz. 
genaamd en waar: ge- 
légen. 69 
Hilverenbeek hoe oudtyds 
genaamd, 69 
Hinefloten in welk gewelt 
voorheen gelegen. 6o 
Hoccofcauen in welk ge- 
welt voorheen gelegen. 


6o 
Hof wat het betekent. 


| : 249. 
Hofgezin der Franfche ko- 
ningen wordt uyt de 
ftamgoederen dier Vor- 
ften onderhouden, 155, 
Hoflanden wat dat de zel. 
… ven zyn. 225, waarom 
zoo, genaamd, en vry 
van geefllyke tienden. 
o21, worden aan de 
Biffchoppen „ Abten 
Hertogen en Graaven 
gefchonken. 222 
Hofmannen wie en waar- 
om. zoo. genaamd. 221 
Hollands oude inwoon- 
ders wie. 1. nu eens 
onder , dan weer buy- 
ten het Keyzerryk. 144. 

is nooit in vollen cy- 
gendom door de Key- 
zers aan iemand afge- 
ftaan. I71 
Hollandfche munt oudtyds 
een Keyzerlyke munt. 
269. wanneer daarop 
al goud geld geflaagen. 

i 27o 
onderdmannen wat die 
beflierden. 140, zyn de 


Rladz,, 
jongere of kleyne Staa- 
ten. 181. rechters ín de 
dorpen. “199. 

Honderdmanfcbappen hoe 
die verdeeld wierden. 

| 140. 
Horik Koning in Deene- 
marke zendt een ge- 
zantíchap aan Keyzer 
Lodewyk den God- 
vruchtigen. 216. doet 
verfcheyden zyner on- 
derdaanen metde dood 
ftraffen, welken Vries- 
land beroofd hadden. 
a17. Verzoekt dat hem, 
de Vriezen werden in 
banden gefteld, die de 
floten op zyne gren- 
zen verbrand hadden. 
ee 217 
Hors wie geweeft. 40 
Hulver een rivier hoe. 
audtyds genaamd. 6o 
Huufele hoe thans ge. 
naamd én waar gele: 
BEN. 8 56, 


E 


[Eeimtom een Hof 
van Keyzer Karel den. 
__ Graote. 136 
Jongere Staaten wie die 


2yù. ‘ Kör, 
Tfala of de Yffel in-Gel- 
derland waarom alzoo 
genaamd. 14. of de in 
Batavia zynde Yffel 
waarom alzoo ge 
naamd, 


BLADWYZER. 


Bladz. 

- naamd, 17 
FulianusCefarbegeeft zich 
tegen de Salers te veld, 


en wanneer. 15. geeft - 


de Sakt(che gezanten 
gehoor en zyn ant- 
woord. 16. herfteit de 
Legerftede van Her- 
kules. 17. waar gelec- 
gen. 18. bouwt koo- 
ren fchuuren in Ba- 
tavia. 18 
…Juftiniaan Keyzer ftaat 


aan de Franfche Ko- - 


ningen den eygendom 
van Galkë, en het 


recht om goud geld te 


laan af. 254 
K.. 


K Ane door Klodio 
veroverd. 7r. en 
Doornik blyven by den 
vreede aan Klodio. 72 
Katenwald bemiddelt het 
verbond tuffchen de 
Romeynen en Batgvie- 
ten. 2 
Kamprecht door de Bour- 
gonjers het allereerft 
opgerecht. 201. 
lang hier te Land ín 
gebruyk geweeft. 202 
Kapel van S. Thomas door 
Dagobert gefticht. 115. 
door de Vriezen ge- 
flecht, 116 
Keyzer onder de Franki- 
fche Koningen, heeft 


Kleyne Vriezen worden 


hoe 


Bladz. 
geen opper gezag over 
de anderen. 145 
verliezen hunner Ryks- 
goederen. 168. zyn ge- 
noodzaakt van deRyks. 
vorften onderftand te 
vraagen. 169 

Kleyne Staaten wie die 
Zyn. 18r 


gebuuren der Franken. 
lo5. vereenigen zich 
met de Groote Vrie- 
zen, ftrekken hun ge- 
’ bied tot Denemarke 
uyt, en jaagen de Wil- 
ten uyt Holland. 106 


‚Keulen , wanneer: door 


de Ripuariën vero- 
verd. or. wordt het Sa- 
lifche Ryk ingelyfd. 40 
Klodio Koning der Salers 
komt aan ’t Ryk en 
woondt te Difpargum. 
69. maakt zich van 
Doornik en Kameryk 
meefter. 71. fterft, zyn 
Salifth Ryk wordt on- 
der zyne Zoonen ver- 
deeld. 72 
Klotbaris K. der Franken 
zendt zynen Zoon Da- 
gobert tegen de Vries 
zen. 111. komt zyn 
Zoonte hulp. rr2. ver 
flaat Berthold bevel- 
hebber der Vriezen en 
Saxers. 112, flecht Wils 
tenburg.r1r. is de Oom 
van T beudechildis. os. 
Raan 





BLAD W YZER: 


. Bladz. 
‘haaren Broeder ia ’ 
Ryk. volgende neemt 
wegens haare verftoo- 
. ting wraak. 104 
Karel Martel, natuurlyke 
Zoon van Pipyn, wordt 
Groothofmeefter der 
Ooftfranken.124.wordt 
door Radboud en die 
door hem weer gefla- 


gen. 125. befluyt het 


Vriefche Ryk en hey- 
dendom uyt te rooyen. 
129. Ruft tot dat eyn- 
de eene vloot uyt. 130. 
fteldt zich aan ’t hoofd 
zyner benden, brengt 
de Vriezen op de vlugt, 
en verflaat Poppo.132. 
fticht een Aarftbisdom 
te Uytrecht. 150. en 
begiftigt het zelve. 15E, 
vordert eenen byzon- 
deren eed aan zich als 
Groothofmeefter. 160 
Keyzer Karel de Groote, 
doedt de overwinnin- 
gen van Karel Martel 
op de Vriezen bevoch- 
ten in fchildery bren- 
gen. 137. wordt door 
den Paus op nieuw tot 
Keyzer verklaart. 144, 
fticht verfcheydene Bis- 
dommen en Kerken. 
Iso fcheydt twee Pro- 
vinciën van het Vrie- 
fche Bisdom. 173, en 
hecht die onder de 
Kerk van Brenie. 174 


Bladz, 
brengt deSaxers ten on- 
der. 149. beflift het ge- 
fchil wegens het Salifch 
en Vriefích geld, 205. 
fchenkt Vriesland aan 
zynen Zoon Karel. 209. 
fticht een Hof te Nicu- 
meege. 224. fchenkt de 
watertollen van Uy- 
trecht en Duurftede 
aan de Biffchoppen van 
Uytrecht, 234. gebiedt 
dat 'er geen geld dan 
in de Koninglyke Pa- 
leyzen mogte gemunt 
worden. 257. daar naa 
ookin de Curtes Regia, 

$bid, 


Karel de kaale Koning 


van Vrankryk krygt 
een derde van Vries- 
land. 209 


Karel de Eenvoudige voor 


een gedeelte erfgenaam, 
van het Ooftvrankifche 
ryk. ISS. en ook van 
Holland. 156 


Klovis Koning der Salers 


waarom en door wien 
Sikamber genaamd. 52. 
volgt zyn Vader Chil- 
derik in ’t ryk. 79. en 
des ook ín een groot 
deel van het thans ge- 
naamde Holland. 80. 
verflaat Syagrius. 8r. 
en Ìyft des zelfs Staa- 
ten zyn ryk in. 83, 
trouwt met Clotildis. 
Ba. verflaat de Duye 

fchers 





Bladz. 
fchers té Zulpik. 83. 


BLADWYZER. 


Bladz: 


herkomtftië. 68 


vereenigt hunne lane Koning Ezeloor gewaande 
den met zyn ryk. ê4. . 


wordt gedoopt. 83. 
maakt zich gereed om 
Alerik Koning der 
Weftgothen in Gallië 
op het Iyf te vallen. 
86. beflayt zich mee- 
fter te maaken van dé 
ryken zyner heyden- 
fche bloedverwanten. 
88 begeeft, zich naar 
Keulen, en doet zyne 
verontfchuldiging we- 
gens den moord vat 
Chloderik. 89. wordt 
door de Ripuarifche 
Franken totKoning aans 
genomen go.neemt Ra- 


hacharius gevangen.94. - hunne wetten. 


en flaat hem de harfe- 
nen ín. 95. maakt zich 
meefter van het Kame- 
rykíche Ryk. 95. be- 
komt de Burgemeefter- 
lyke waardigheyd van 
Rome. 253. flaat eyge 
zilvere geldftukken en 
‘wanneer eerft. 254, 
fterft, zyn tyk wordt 
onder zyn vier Zoonen 

_ verdeeld. 96 
Koenraad Biffchop van 
Mentz ftaat getuygen 
over het verley van 
den Geervlietfchen tol. 
240 

Konirig van waar die naam 


à 


Bouwheee van het flot 
Voorburg 260. her- 
komft van dat verdicht- 
fel. _ 26t 
oningen van Vrankryk; 
nieuwe Ryken winnen- 
de, vermeerderen nooit 

un voorige tytels. 1 72. 
vraagen van de bet 
fchreevene Staatsleden; 
wat ieder heeft voor 
te ftellen. 192. beve- 
fen de Hertogen en 
Graaven om met hun: 
ne manfchap op te zit- 
ten. ros. laaten de o- 
verwonnene Vriezeù 
en andere Volken by 
197 
Koninglyke goederen in 

Holland aan het pa- 

leys van Nieumeege 

gehecht. 220 
Koninglyke tytels der o- 

verwonnene ryken ; 

waarom vernietigd.17 2 
Koningryken worden in 

Provinciën verdeeld. 


72 
Krygsbuyt by ’t lot 
deeld; 


ï 
ver- 

I35 

Krygsdienft gefchiet te 
voet of te paârd, naaf 
de veelte der Benefi- 
ciën. 16% 
Krytende Tienden waarom 
eertyds aldus genaamd. 
#26: 





BLADWIJZER 


Bladz. 
R26. wat door de zet- 
ven thans verftaan en 
begreepen wordt. 227 


Le 


wr LEri wat dit woord 


betekent. 36 
Londdagen worden op 
geenen vaften tyd ge- 
houden. 189. wat de 
Staatsleden doen moe- 
ften. 193. te Nieume- 
ge wegens den Dort 
fchen tol gehouden. 
244 

Laften, met het meer en 
meer ten val neygdn 


des RomeynfchenRyks, 
vermeerderen _dage- 
Iyks. 283 


deenen en welken door 
’* Hof van Holland 
voor Quaade verklaard. 
166 

Leeuwen ( Simon van) ver- 
beetert. 171 
Legerplaatfen der Romey- 
nen in Batavia. 7. waar, 
en waarom aldaar. 8 
Zegerftel van Herkules 
herfteld , door wien. 
17. en waar gelegen, 
18 

Lente-en HerffBbeden waar- 
om juyft op dien tyd 
gedaan. 184 
Leo de INI. , Paus verklaart 
Karel den Grooten tot 
Keyzer van het Wee- 


Biad%, 
ten. 


- I 

Leyden beveftigd by den 
ouden vrydom van geen 
geld aan den Graaf te 
geeven. 280, doch 
wanneer ‘er geld moet 
betaald worden. 351 
geeft tien ponden, als 
de Graaf zich naar 
’s Keyzers Hof begeeft. 
452 

Levetlaus waar gelegen. 


58 

" Lodewyk de Godvruch- 
tige komt in dé Lente 
te Nieumeege. 186. 
houdt aldaar eenen 
Ryksdag. 187. komt 
wederom te Nieumee- 
ge. 188. ontfangt het 
Deenfch Gezantíchap 
te Compegnie. 216. 
weygert. de verzog» 
te Vriezen aan de 
Deenen in handen 
te ftelled. 218. geeft 
een derde deel van 
zyn Ryk aan zynen 
Zoon Lotharis. 143. 
laat zyn geld te Uy- 
trecht , Duurftede en 
Thiel munten en waar- 
Om. 258 
Lodewyk Koning van 
Duytíchiand krygt twee 
derde van. Vriefland. 
2og 

Lodewyk oudfte Zoon van 
Keyzer Lotharis, be- 
komt Italië en den Key- 

’ ere 


BLADWYZER 


Bladz. 

. zerken ye. 143 
Lodewyk de V. Keyzer 
geeft aan Reynald 


Graaf van Gelder het 

… recht om goud geld te 
. flaan. 269 
Lodewyk Graaf van Loon 
houdt den tol van Geer- 
vliet van den Keyzer 
te leen. 243 
Loosduynen Abtdy bekomt: 
de vrye varkensdrift 
in den Haerlemíchen 
hout. 229. met de vry- 
heyd van het recht van 
Vademinghe. 230 
Lotbarisdel. Keyzer ver- 
deelt zyn bekome der- 
dedeel weer in drie 
deelen. 143 
Lotbaris II. Keyzer is de 
halve Broeder der Gra- 
vinne van Holland. 
167 


M, 


M is het begin 
van het Burgetly- 
ke jaar, 247 
Madelinus Muntmeefter 
der Franfche Koningen 
te Uytrecht en Duur- 
ftede. 259 
Maicampús wat zulk be- 
tekent. 185 
Mallus wat dit oudyds 
betekende. 65 
„Manfcbap wat dat bete- 
‚ kent, . 163 


Blad, 

Margriet s Graaven tan 
Hollands Dochter , 
trouwt met den Key- 
Zer. 27e 
Markt der Romeynen in 
Batavia. 7 
Maximinuds verbrand vier- 
‘honderd duyzend fchre- 
den wyd de hutten der 
Duytíchers. 43 
Duytfcbers in groot ge- 
tal tot flaaven gemaakt. 


43 

Memigarde hoe thans ge- 
naamd. 150 

Memigernifort hoe thans 

… genaamd. 149 

Ment3 (Biffchop van) be= 
ftiert de Geeftelyke 
zâaken van Lotteringe 
op de Ryks- en- Land- 
dagen. 190 

Merovêus volgt zynen Va- 
der Klodio voor eert 
gedeelte in ’t ryk. 72 

Mertfelde hoe thans ee 
naamd 

„Merefeld hoe budtyds ee 
naamd. 

Mifdaaden konden oud. 
tyds met geld geboed 
werden. 278 

Munfter hoe eertyds ge- 

_ naamd. 150 


‚Munters te Uytrecht hoe 


genaamd. 259. naamen 
ftaan rondom het kop- 
ftuk der Franífche Ko- 
ningen , en waarom, 
‚ 259 

…_ Munr 


pe « 


BLADWYZER. 


. Bladz. 
Muntmeefters hadden twee 


van de tweeëntwintig - 


fchellingen voor munt- 
loon. 255 
Mumtrecht van zilver geld 
door Keyzer Frederik 
1. aan Graaf Florents 
den II, gegeeven 267. 
van Weftfinge aan de 
kerk van Uytrecht ge - 
fchonken. 274. van 
Weftfinge is ouder dan 
_ dat van Holland. 274 


N. 
N Bderlaxendand hoe 


eerft genaamd. 29 
“wanneer Vriefland ge- 
__ paard. 110 
Nederfaxers vallen de Ro- 

meynen af en verkry- 
gen eenen grooten 
naam door hunne aan- 
gerechte rooveryen. 7% 
doen verfcheydene in- 
vallen in Gallië. en 
verbinden zich met de 
Weftgothen aldaar. 74. 
‘begeeven zich haar dé 
Loire te {cheep. 74*. 
‘ontvangen pandslieden 
van Angers en keeren 
té rug. 74**. komen an- 
derinaal in de Loire. 
74. maaken zich van 
Abgers meefter.75. ver- 
liezen een gedeeltt 
hunner landen in Hol- 


hand. 27, en maaken 


Blad. 
vreede met de Sslers. 
78 


| Neomagum Contraginnum 


hoe thans genaamd. 


, . 39 
Nerva Keyzer zyn prys- 
\yk gedrag. 14} 
Nieuwejaarsgiften , vere 
ftrekken den Franíche 
Koningen ten fteun, 
246. waarin die ge- 
meenlyk beftaan. 247: 
worden ter befchere 
minge van het Ryk en 
den Vorft dan den, 
jaatften gedaan. 248 
Nieumeege een Fiskaalfch 
goed. 223; aldaar f3 
een Muntbuys der 
Franíche Koningen en 
waarom. 258, eerft 
eene ftandplaats der 
Romeynen. 224. wordt 
een ftamgoed der Fran- 
‘fche Koningen en waate 
_om. 225 
Noordmanmen vernielen de 
_ oude Schriften des 
lands. _ 153 
Nortbrevic hoe thans ge- 
„naamd en waar gele» 


gen. 58 

. Ó. | ' 
Oort Konine 
gen zyn altyd Vor- 
ften_ van Holland ges 
A39 


Oris . k 
gftvrankryk, waar gele- 


BLADWYZER. 


Bladz. | Btadaz, 

gen. . 139 Schild en fpeer worden 
Ooftgotben neemen deten © den Franfche Koningen 
ondergebragte Romey- tot een Nieuwejaarse 


nen twee derde hun- 
per goederen en flaa- 
ven af, 154 
Ooftergouwe van Wefter- 
gouwe door het Bore 
nerdiep gefcheyden.130 
Ooftende vene ftad inVries- 
- fand, 109 
Orten hoe budtyds ge- Pafjpuw door wie be- 
naamd Een waar gele- volkt. 38 
en. 58 Paleysen doot de Fran- 
Ofteral hoe thans ge- {che Koningen bynaa 


gift aangeboden. 247 
Pagenfes wie die zyn. 178 
Pagi , wat dat oudtyds 

betekende. 176 
Patavia, wat voor plaats 

dat is. 

Paterborn door wien ge- 

fticht. 149 





naatnd eh waar gele- 
en. 6e 
Ofterlo hoe e&rtyds ge- 
naamd. 60 
Ottho de I. Keyter fchenkt 
het muntrecht te Uy- 
trechit aan Bäldrik Bís- 
{chop dier Stad. 262. 
… Brief daar van. 263 


in iedere Provinci , 
en tot wat eynde ge- 
bouwd. 185. op dat 
van Nieumeege wor- 
den de Staatzaaken van 
Holland verhandeld. 
186. van Nieumeège 
door wien 188. en wan- 
neer al gebouwd. 189 


Ortho de IL Keyzer be- Peelse (de) wordt door de 


giftigt Dirk Graaf in 
Vriesland. rój. waar 
die goederen lagen, eri 


Salers ín bezit geno- 
men. 24. hoe oudtyds 
genaamd. 54 


“wat by ‘er mede doen Peutingerifchbe reystafelen 


mogt. 170 
Oudekerk geeft eten pon- 
den, als de Graaf zich 


wat die zyn. 47. en 
waarom goo genaamd, 


Le . 47 
naar 's Keyzers Hof Pieplo hoe thans genaamd 


begeeft. « ' 452 


en waar gelegen. 58 


Owderdom om dewapenen ‘Pikten wat voor volk en 


te voeren. 


D 


162 


door wie bevochten. 40 


Pipyn van Lande wordt 
_Groothofmeefter. 119. 


Pars nevels ee 


befluyt de Vriezen te 
beoorlogen. 120, Ver 
(aas 


BLADWYZER 


R _ _Bladz. 
flaat de zelvén. 121. en 
hen fynsbaar maaken- 
de gunt hen wreëde.122. 
fterft. 124 
Pipyn (Koning) befchryft 
de Ryksdagen het al- 

‚ Jereerft in Mey. 194 
Pbilips, Zooi van Wil- 
tem I. Prins vân Oran- 
je, legt de grondflagen 
van een Hof te Dicft. 
Jo 

Plakkaaten van *s Lands 
Staaten hoe verkon- 

. digd. 267 
Poppo volgt zynen Vader 
‚Radboud in ’t bewind 
van ’t Vriefche Ryk, 
127. houdt zich in ’t 
eerft achter de ftroo- 
men zeer ftil. 128. 
wordt door Karel Mar- 
‚telgedood. _ 132 
Prins wat dit oudtyds be- 
‚ tekende. 176 
Probus (Keyzer): flaat de 
in Batavia zynde Fran- 
ken, en wanneet. g, 


„vergunt de Franken id 
Batavia te blyven woo- 


hen. 10, verttekt naat 
Illyrië. Io 
Provinciën, hoe die wier- 
den verdeeld. 140. ftaan 
onder bet opzigt det 
Hertogen. 173 


Oe 
OD mien wetk voie di : 
Vs 


Bladz, 
S.C ___âo 
Qaade Leenen Van waar 
herkomftig. 164. waar- 
om de Vrouwen de 
Quaade Leeneù niet 
ervèn. 165 
K. 
R rrd Koning der 
Vriezen, wordt zyn 
leger door Pipyn verflaa- 
gen. i2r. fmeekt en 
bekomt vreede , den 
Koninglyken naam af- 
eggende. i22. trachf 
Zyn Ryk weder van de 
Synsbaarheyd te ónt- 
heffen. 123. verbindt 
zich met Ragenfrid, 
èn komt met zyn leget 
te fcheep te Keulen. 
I24. Brengt den Fran- 
fche benden onder Ka- 
rèl Martel eene gevoe- 
dige neep toê. 125. 
wordt op Zyn beurt ge- 
flagen , en genoodzaakt 
bet preeken van ’t ge 
loof in zyn Ryk te ge. 
doogen. 125. verbindt 
zich met Everard, 
Graaf in de Betuuwe, 
223. belooft zieh te 
zullen laaten doopen. 
126. wordt door zy- 
nen Zòon Poppo op- 
gevolgd. 127. zyne naa- 
komelingen zyn Her 


togen in Vriesland. HÈ 


BLAD WYZER. 


oe Bladz. 
Radiger Koning der War- 
ners trouwt met Theu- 
„_dechildis, wed: van zy= 
nen Vader. ro2. wordt 
gevangen En des ge- 
noodzaakt haar te vere 
ftooten en met eene 
Engelfche Prinfes te 
trouwen. 103 
sRenacharias Koning van 
Kauteryk is van een 
zeer ontuchtig gedrag. 
93. wordt door Klovis 
beoorlogde 94. en BE 
vangen zynde door 
Klovis de harfenen 
ingeflaagen. 95 


Rechtbuys van Agrippina 
7. 


in Batavia. . 
Regnomir Koning omtrent 
de Main. 96. wordt op 
laft van Klovis van 't 
leeven beroofd. 95 
‚Ricbarius , broeder van 
Koning: Renacharius , 
wordt gevangen en 
door Klovis gedood. 


95 

„Ridders in Holland waar- 
om zy de Graafiyke 

: brieven onderfchryven. 


zi . 


“_Rimoaldus Muntmeefter 
der Franfche Konin- 
gen te Uytrecht. 259 

„Ripuariën wie die zyn, 
waarom aldus genaamd, 
en waar woonachtig. 


66 
Rupuarijcbe Franken {tels 


Bladz, 
len Klovis op een fchild 
en verklaaren hem tot 
hunnen Koning. oe 

Ripuarijcbe Ryk in een 
Hertogdom veranderd. 
173 

Ripuarijche Wetten, wat 
die zyn. 67. de Ripu- 
arien behouden by hun- 
ne onderwerping , hun- 
ne voorige wetten. go 
Rome wordt ingenomen, 
geplonderd en door 
wie. 3I 
Romeynen _befchenken 
hunne trouw gediend 
hebbende benden met 
eenige landen, om de 
zelven te bewoonen, 
35. verflaan de Fran- 
ken te Atrech& 71. vere 
flaan de Sclaaven en 
Salers. 77. moeten 
naar de Romeyníche 
wetten gevonnift wore 
den.-198. willen lic- 
ver onder de Franken 
dan onder het R. Ryk 
ftaan, en waarom. 282 
Ronkalie (te) wordt een 
Ryksdag gehouden, op 
welken de Biffchop van 
Uytrecht en Florents 
II. Graaf van Holland 
verfchynt. 235 
Roof door de Franken, 
by *t veroveren van 
Vriefland, behaald. rsz 
Rofmalen , hoe oudtyds 
genaamd en waar ge 
legen, 





BLADWYZER 


\ 


‚ Bladz. 


A 
ed 


legen. 


Ryk der Franken ís at- 


tyd ervelyk. 141. komt 
aan geen vrouwe, 141. 
wordt onder de Zoo- 
nen gedeeld, en ieder 


deel weer gefinaldeeld. 
‘142. hoe verdeeld. 140 
Ryksdagen hoe, wanneer 


en waar gehouden. 183. 
altyd in ’e begin van 
Maart gehouden. 184. 


… eerft in ’t veld, daar 
‘naa in de paleyzen ge- 


houden. 185 


Ryksdalers waarom hier 


te land aldus genaamd. 
268 


Ryksleden moeten de 
Ryks- en Landdagen 


op eyge kofte bywoo- 
nen. 249. en hun ver- 


“ blyf noch op ’t Hof, 


noch in de Koningly- 
ke herbergen neemen. 
250. 


Ryksftaaten, zeggen hun 


gevoelen aan de Fran- 
fche Koningen. 146. 
onderfchryven de Ko- 
ning!yke befluyten en 
brieven , en waarom. 

OI 


Ryksverdeelingen waar ver. 


richt. 


208 
Ryn is de fcheyding tus. 


fchen de. Romeynen 


Blade 
ding tuchen de Salera, 


en Warners. - 77 
S. 


Ala rivier in Duytífch: 
land waarom alzoo 
genaamd. 14 


Salebaim hoe thans ge 


haamd. 64, wat daar is 
voorgevallen. 65 


Sqlers neemen Batavia en 


een gedeelte van Ta- 
xandrië in. 15. zenden 
gezanten aan Juliaan, 
Is. oudtyds Sikambers 
en ook Franken gee 
naamd. 54. worden 
door de Saxers uyt Sa- 
land verjaagd. 15, wor- 
den door Severus ge- 
flaagen. 16. onderwer. 
pen zich aan Juliaan, 
en blyven in Batavia. 
17. zyn volflaagen mees 
fter van Batavia. 23. 
weygerende onder de 
Saxers te flaan „ ver- 
Jaaten Batavia. 24. 
masten paar de Sali- 
fíche wetten gevonnift 
worden. 199. moeten 


‚ haar den loop van het 


Sali{ch geld boeten. 


205 
Sali: bea Londen welken 


en Duytíchers. 22. en . 


42. wordt de (cbey. 


Lel 


Vg 


ie zyn, en boe ge- 
örfd. 164. wetten. waer 


aak. 
akan salir, 


BLADWYZER. 


a Bladz. 
Salland: aardr alzoo ge- 
“_naamd. 11452 
Saisbommel waarom aldus 


‘genaamd. ; 24 
Say bejm wat dit bete- 
ket 7 EY 


Saxentand ie’ dam de Fran- 
‘ken onderhoorig. 138 
Saxers wÂar eertyds woon 
achtig? 19: beftaan uyt 

‚ verfcheyde: en; welke 
volk&E.l £ 1... varjaagen 
de Stters uyt hun. land, 
“ES. ên- 20, vérfchynen 
op der Ryn;..eu ver- 
zoeken den overtogt. 
” #2.’ reáken met fchugt- 
Jes Over-den Ryn, en 
‘%a Batavia. 03: hauden 
"zich ds. 
_ boichén en-doen ‘uyt- 
- foonen by: nacht. 25. 
Onderwerpen zich gan 

… Jolinan: en blgven ‘in 
Batavia. 27. fteeken 
nadrf Bfiranje over. 39. 
en wanneer. 40. Wor: 
den naa een 33. jaari- 


gen-oorlog door Karel 


deú Grooten t’ onder- 
dergebragt.-149. niae- 


ten naar de Saxifche . 


wetten gevonnift wor- 
den. 


" Wertgöchen overheerd 
en komen met.de. zel- 
ven în'Gallie.: df. 93, 
‘taften de Salers in Fa- 
X&ndria aan. 


“in de 


- … … 399 
Schaven worden door de. 


> Bladz, 
Sclaavenburg waar gele- 


Soie pe 
Schelling. der Salers u 
. hoe veel Deniers die 
… bäftaat…. 204, van Goud 
„ hee veel ‘er drie van 
„qa, geld waardig in 


Schiudenaapen waarom. e 
. de Graafiyke brieven 

r onderfohryveg. ar2 

Sehwytjes van leer pe 
Saxers.., 

Seelihemden. waarom 0 
genaaïnd. en_ waar ger 
légen. : 6% 

Severus Keyzer geeft zy- 

ne Soldaaten eenige, 
Landen en Slaaven in 

‚-bemsheinm.. 259 

Severus wip, verflaat de 
‚ Salers, 16 

Servi fleelini welken, al- 
dus genaamd worden. 
2as-: moogen op de 
kermiflen niec pes 
lanterfanten. AE ' 

Sikambers verbinden zic 
‚met. de andere jgjen 
fche volken en worden, 

‚ Franken genaamd. 44. 

$2. waarom Salers 6e. 

Baamd. 

Sigebert . Koning der 
Ripusrifche Franken 

. wordt vermoord ê8 

Sjaaven bewilligende in 

. s t:valfche geldmunten, 

kreegen ;sestig Ítok- 

flaagen. 256, 

gaai, 


‚ « 


BLADWYZER 


Bladz. 

aaten ( Groote ) wie die 
“zyn. 181. worden door 
de Koningen. gevraagd 
wat zy hebben voor te 

. ftelten. 192. bekrach- 
tigen de Ryksverdee- 
lingen en waarom 208. 


, ‚ moeten . Nieuwejaars- 
‚giften den Keyzer gee- 


ven. 247 
Saamgoederen, metde zel- 
“ye worden de inkom- 

fte van het Uytrecht- 

fche Bisdom vermeer. 
derd. 157. tot het ftich= 

‚ten van het Uytrecht- 

fche Aarftbisdom ge- 

beezigd. 146. waar uyt 

de zelven beftaan. 156 
traarwegen twee in ge- 

tal in Batavia. 6 
Syagrius bevelhebber der 

Romeynen in Gallië 

wordt verflaagen. 8r. 
‚en de Landen, onder 

zyn gebied geftaan heb- 
bende „ het Salifche 


Ryk ingelyfd- 83 
T. 
« Axanderlo waaromal- . 


dus genaamd. ss 
Taxandrië wordt voor een 
gedeelte daor de Salers 


ingenomen. 35 
lempelen der Vriezen ver- 
woelt. … 333 


„Tbeodsbert zoon van Ko- 


ning Dirk, trekt te, 


Blade. 

ent de Deenen. 98. 
“Tlaat hun leger op. (trand 
en hunne vloot op zee. 


9 

Theoderik Koning der 
Ooftgothen zendt een 
gezantfchâp aan de 
Warners in Holland, 
86. wat hy verzoekt. 
87. geeft drie goude. 
fchellfngen- voor fol 
dy aan een in' optogt 
zynde krygsknecht. 
283 

Tbeudecbildis , dochter 
van Koning Dirk, 
wordt door Hermigis- 
kle ten huuwelyk vere 
zogt. TOI. trouwt met 
den zelven, en wordt 
ftraks weduw, ros 
wordt door haaren 
tweeden Man verftoo- 
teù om met eene an- 
dere te trouwen. 103 
Tbeutfinde trouwt Grimoe 
ald zoon van Piípyn. 

. 123 
Tbiel wanneer het Sali- 
fche Ryk ingelyfd. 258 
Tbrafesnundus Murtmees- 
ter der Franífche Ko- 
ningen te Uytrecht.2 59. 
Toyringfche Ryk in een 
Hertogdom veranderd. 


173 
Tiberius Keyzer geeft aan 
iederen KR. Krygs- 


knecht omtrent eene 


Iden *s daags voor 
4 u ‚5 .… 5 : 'fo}e 


BLADWYZER 


Bladz. 

foldy. 283 
Tiende van het elfde var- 
ken en om wat oor: 
zaake. , 228 


Tiendmannen zynde jon- 


gere of kleyne Staaten. 
18r 


Tirol is aan de Franken 


onderhoorig. 138 
Tengeren (te) komt Je 
liaan. - 


Tongerlo (Abtdy van) be: 
zit Alfen en van wien. 


57 

Tengeefchen door wien în 
Gallië met de woon ge- 
plaats. 49. door Klovís 
overheerd en zyn Ryk 
ingelyfd, 82 
Jollen moet ieder betaa- 


len, uytgezondert die | 


in bedevaart gaan.245. 
of naar den Land- 
dag zich begeeven, of 
n koopwaaren naar 
t leger trekken, 246. 
geene, dan die oudtyds 
waaren, te innen. 244 
Tolrecht te ‘Dordrecht heeft 
nooit de Franfche Vor- 
ften toebehoord, maar 
als tegen het recht 
opgerecht zynde, den 
Voet tot zeer vee. 
le oorlogen gegeeven. 
234. door den Keyzer 
daarom gelaft weg te 
doen, 245 
Zolrechten alòm in Hol- 


Jand: ‚ zyn Keyzerlyke 


_ goederen. 235. 
‚ wordt door den Bis- 


"waarom. 220. 


Bladg. 
zulks 


fchop van Uytrecht en 
den Graaf ‘van Hol 
Jand.1158op den Ryks- 
dag erkend. 235 
Tolfteegpoort te Uytrecht 
waarom aldus gendand, 


recht, nu Uytrecht wordt 
door Dagobert gefticht. 
IIS 

Trier, wanneer door de 
Rípuarien veroverd.gr. 
wordt het Salifche ryk 
Ingelyfd. ‘go 


U. 


| Oi fs een ftad 
van Vriefland. 219. 
en een Villa publica en 
een Fis- 
kaalfch goed. ibid 
Uytrechtjche Aarftbisdom 
uyt de Koninglyke 
ftamgoederen gefticht. 


157 

Oyerechtfche Bifichop ver- 
fchynt op de Ryks- en 
Landdagen der Fran- 
fche Koningen. 140. 
ondertekent de Vor- 
ftelyke befluyten als 
getuygen. 19L 
Uzipeeten verbinden zich 
met de andere Duyt- 
fche volken en worden 
Franken genaamd, 4 


Vads, 


% 


BLAD WYZER: 


Bladz. 


V Gemnele of liever 
Voedeminge wat dat 
beteekend heeft. 228 
Valfch Geldmunten zeer 
gemeen ten tyde der 
eerfte Franíche Konin- 
gen van den tweeden 
ftam. 256. die de zel- 
ven maakte wierdt de 
hand afgehakt. 256. 
die daar in bewilligde 
moeft zeftig goude 
Schellingen ter ftraffe 
betaalen. 256 
Varkensdrift, des zelfs 
recht en tiende, 228. 
in den Haarlem{chen 
‚hout. 230 
Varner of Warners wat 
voor volk dit is. 20, 
plaatfen zich benede 
Leyden aan den Ryn. 
28 

Vat, uyt de Kerk van 
Ryms geroofd. 135. 
valt aan eenen Soldaat 
by ’t lot te beurt. 136 
Venetiën is aan de Fran- 
ken onderhoorig. 138 
Veneten,Viten of Wilten 
worden door de Wett- 
gothen overheerd, en 


komen met de zelven 


in Gallië, 31. zie Wil. 

ten, 

… Vervroolykte wat dit woord 
betekent. 36 

Villa pullice, welken die 


Bladz, 
zyn ; en waarom zoo 
genaamd. 219. aldaar 
worden de Ryksdageh 
gehouden. 183 

Ville Regia, welken die 
zyn, en waarom zo 
genaamd. 219 

Viten zie Wilten. 

Vlaardinge hoe oudtyds 
genaamd, 33 

Vlaamingen moeten zoo 
wel als alle anderen 
den Geervlietfchen tol 
betaalen, 239 

Vonnis der Graaven, als 
het van kracht zal zyn, 
hoe het moet weezen. 


179 

Voflius (Mattheus) vere 
betert. IJK 
Vrankryk waar ‘oudtyds 
gelegen , en welke 
plaats thans aldus nog 
genaamd is. GL 
Vriesland wordt aan Ke- 
rel , den Zoon van 
Keyzer Karel, gegee- 
ven, 209 
Vriefche Slaaven worden 
by loting verdeeld. 134 
Vriefcbe Schelling uyt hoe 
veel denjers die be= 
ftaat. 204 
Vriefche bekeering aaa 
den Biffchop van Keu- 
len aanbevolen, rrS 
Vriefchbe Ryk vernietigd 
en met het Ooftfran= 
kifche Ryk vereenigd. 
136. in een Hertoge 
dom 


BLÀADWYZER. 


. Bladz. 
_ dom veranderd. 173 
Vriezen (de Groote) ver- 


binden zich met de an- 


dere Duytfche volken 


en worden Franken of _ 


Vrye genaamd. 44. zyn 
niet onderworpen aan 


de Romieynen geweeft. 


. I52 
Vriezen verbinden zich 


inet de Saxers en WIl- 


ten tegen de Franken. 
Irt. maaken zich mee- 
fter van het thans ge- 
naamde Holland, Zee- 
land en een gedeelte 


van Vlaandre.rog. wor- 
den door Dagobert ge- : 


Ttraft en ‘dood geflaa- 


pen. Ir4. verzoeken en. 


rygen vreede. 115. 
Vallen wêder af en 
Nechten de. Thomas 
Kapel. 16. Chriftenen 
wordende hebben min- 
der afkeerigheyd van 
de Ftanfchen.r26. die 
Heydens . gebleeven 
waâren ftaan op te- 
gen Karel Martel. 127. 
worden tot uytrodijens 
toe door de kling ge- 
jaagd. r28. vechten 
harddekkig tegen Ka- 
rel Martel. 131. wore 
den op de vlugt ge- 


jaagd, en met meeníig- 


te verfläagen. 133. wor- 


een in zeer groote me- 


higte tot Slaaven ge- 


Bladz. 
imeakt. 134. moeten de 
wapenen voor de Fran- 
fche Koningen voeren. 
163. worden door nieu- 
we näar Vriesland ge- 
zondene Graaven be- 
teugeld. 188. worden 
naar hunne Vriefche 
wetten gevonnift. tog. 
‘toeten de breuken 
naer deh loop van het 
Vriefch geld boeten. 
gos. verbranden eeni- 
ge Deenfche floten. 

219 

Vrouwen leeven naar de 
wetten haarer Mar- 
nen. __… 2or 
Pryleger wat dat Ìs, ed 
hoe oud dat gebruyk 
is. 246 


w. 
Uy erk boe oudeyds 


genaamd en in wat 
geweft toen gêlegen. 59 
Waderlo hoe hans ge- 
naamd er waar gele 
BED. 59 
Wadeadoch hoe thans ge- 
naamd en waar gele= 
gen. 8 <9 
Walchere Î8 een munthuys 
der Franfche Konin- 
gen, en waarom. 258 
Wapenbuys der Romeynen 
in Batavia. "7 
War een rivier by de Ooft- 
aoe, en waarom 200 
ge- 





BLAD WEZE: 


a _ Bladz, 
genatmd brerdt. ar. 
een riviertje of beekje 
by Warnrond , en waar- 
om het dien naam 


“ voert. 28 
Warners in Holland ont- 


fangen een Gezantfchap 
van Theoderik Koning 
der Ooftgothen. 86.gee- 
‚ ven geen gehoor aan 
zyn verzoek. 87. wor- 
den aan de ‘Ffanken 
fynsbaar. 104. zich 
weer willende vry maa- 


ken, worden verdelgd 


en uytgerooid. _tos 
Warmond eeneftad by de 
Ooftzee , en waarom 
aldus genaamd. at. ten 
dorp by Leyden , waar- 
_ omaldusgendamd. 28 
Watertollen hoorden aan 
de Franfche Koningen. 
233. die van Uytrecht 
en Duurftede wordt 
aan de Biffchoppen 
van Uytrecht gegee- 
ven. 234 
Weflflinge een Graafíchap 
hier te Land. 165. en 
gelegen in Weftvriese 
land heeft oudtyds 
een munt gehadt. 273. 
aan de Kerk van Uy- 
trecht gefchönken. 274 
Weftergouwe van Oofter: 
gouwe door ’t Borhef- 
‘diep gefcheyden. -130 
Wefigitben Drengen -de 
Selaaven en Verieten of 


Blade; 
Viten ónder hun ‘ge. 
bied. 3r. Komen ge: 

lunderdhebbende, zalt. 
en naar Gallië af. 32. 
begitnen op nieuwsden 
ooflog tege de Ro- 
mèeyneh. 7/1. neemen 
de ‘overieetde Gallen 
de helfte, hunner goe- 
_ deren af.” 154 
Wefvorankeyk waar gele- 
Ben. | 139 
Wijtoreftb __ mantrécht 
wanneer eerft opge- 
recht. 277. en waar. 


| 278 

Wu dér XI. Tefelen 
verbiedt het begraaven 
In de fteden. 79 


Wetten der Vriezen wor- 


den door ‘Karel den 
Grooten în gefchrift 
gebragt. 198. zeer vet. 
fchillend fomwyien in 
een het zelfde huys- 
gezin. 200. en de -ge- 
woontens der vreem. 
de Volken hoe by ons 
in gebruyk geraakt, 
gor. der byzondere 
volken worden door 
de itularia verbe- 
terd of afgefchaft. 203 
Allen ded., Graaf :ven 
Holland , nóudt ‘viere 
‚honderd ponden in den 
‘tol te Geervliet van 
den Koyzer te leen. 


42 
Wingbeim boe dans ge- 
naajnd, 


BLAD WYZER- 


Bladz, 
naamd.64. wat daar is 
voorgevallen. : 65 


Wilsen wat voor volk dit 
is „ en waar zy zich in 
Batavia geplaatít heb- 

. ben. 34 fteeken naar 
Britanje over. 39. en 


Bladz. 

van aldus genaamd. 26 
___% 

Y Sfel ín Overyfiel, 


waarom aldus ge- 
naamid, — 82 


wanneer. 40. worden . 


door de Vriezen ge- 
heel uyt Holland ge- 
jaagd.. ro6. neemen 
hunne woonftede rond- 
om Wiltenburg. ro8 
door Klotaris verjaagd’, 
. begeeven zich met de 
woon omtrent Meklen- 


burg: 12.worden aldaar 


en door wie geheel uyt- 
gerooid, 113 
Wikenburg „ wat voor- 
heen, en. waarom al- 
dus genaamd. 108 
Wilkveenen, waar van al- 
_ dus genaamd. 34 
Wierik hoe eertyds ge- 
__ naamd , en in wat ge- 
weft alsdan gelegen. 


KN 
0 


Weud zonder Genade waar 


Z. 


rr Eeland heeft nooit 

een eyge munt ge- 
had. 271. als zynde 
pooit door de Vorften, 
die het aldaar geoef- 
fend hebben, aan ’t 
zelfde afgeftaan. 272. 
wanneer aldaar het 
eerfte Staate geld ge- 
muat is. 271. Graaven 
van Holland hebben 
aldaar nooit geld laa- 
ten flaan. 27% 
‘Zeeuwfche Eylanden ver- 

keerdlyk Taxandria en 

door wien genaamd. 
E 53 
Zulpik waar gelegen. 83 


TER BOEKDRUKKERTE 
Vv AN 


. 
. 
Moere Td Ä 





‚t » + + ke | Ae 
hd 


Osiá DER en Zn 
Ld 


M M E 





BESCHRYVING 
DER 
AL O U DE 
REGEERINGWIZE 
V A N 
HOLLAN D; 


TWEEDE DEEL 


vanf 


here 


WELKE REGEERINGGESTALTE 


. DE . 
FRANSCHE KONINGEN , 


ALS WETGEEVENDE VORSTEN VAN 
HET' THANS GENAAMDE 


H OL LA N D, 
Aldaar in opzigte van't GEESTLTKE 
bebben ingevoerd 3 


Midsgaders hoe en op welke wyze de zelfde 
KONINGEN , ingevolge vân de door 
hen aldaar ingevoerde regeeringgeftalte, 
tot het uytfterven van den Kar» 
Iynfchen Stam in Duytfchland ; 


Dat booggezag in en over Holland; zoo in 
’ GEËSTLYKE áls hét WERRELD. 
LIKE geoefend hebben; 


BESCHREEVEN DOOR 


M". GERARD van LOON, 


TE LEIDEN 
By PIETER vam EYK; 
M. DCG XLV. 


. 
B) 
. « 
« 
„ 
: : 
„. 
« „ Er 
Ad 
. Vm 
 * |] 
Id 
Bd 
4 
Ld 
% 
'e 
en ‚4 
Sn 
Ld « 
« 
« 
‚ « 
\ 
* 
e 


… 





ALOUDE REGEERINGW YS 


VAN 


HO L LAND 


DES 
TWEEDEN DEELS 
EERSTE HOOFDSTUK : 


Welke regeeringgeftalte de FRA N- 
SCHE KONINGEN , als wetgee- 
_ wende Vorftenvan VRIESLAND 
en desookvan HOLLAND zyn- 
de , aldaar in opzigte wan 
bet GEESTLTKE bebben - 
ingevoerd. 


RM Aa Pipyn op de (1) voor- 

ANNGMINE gemelde wyze het geheele 

Ei à Ï Vriefche Ryk aan de Ooft-L ri 
29 frankifche Kroone fynbaar is ln 

gemaakt hadt, verpligtte hy niet al- Kanin 






enfin 
EENIEDER NEELIE 
(1) Zie onze aloude ve- Deel pag. INT 
geeringwys van Holjend 5. … 


A 3 


6” Aoude REGEERINGWYS 

Jeen den uyt het veld geflaagen Rad- 
boud de gevarderde. (1) pandslieden , 
ter meerer heyeftigaipe dier ‘beloofde 
afhangelykheyd „ hem in handen te 
ftdlen'‚“maak ook; mids het heyl, de 
verhooging, en de beftherming, der ker- 
ke den. Franche Koningen AN volgens 
der zelver (29, €yge bekentenis , wel 
. 7 " AE 7 hi | an by- 


Ed 





Annsh. Betenf. ad ‚Tis Pirmant TRRUTARIUS 


Cr 
ann. 4 Pippinus exer- 
citum univerfalem Fren* . 
corum aduuvare prascepit. 
‚Traâatisque de utilitate 
imperii confliis occatrit 
Radbodi Frifionum Du- hocconftituere, ut Sance 
gis obviare Kupetbie.. Qui. ta Eccles, regal buig 
tante ftoftitie involutus curamgerétemus, adttac 
caligine fuit, ut: cpntra: certare & Ros & flies ac 


8 … 


‚„ EFPICITJR. 

Ca) Capituleliborr. cap. 

4. Sed gsopjan placuit 
Vv 


‚Divine providentie no- 
am me@diocritatem ad 


…_Pippipuoí inviétum Prin- 
eipem aciem paerare pee- 
fumeret. In qua victas 
utqae fugatus ‘tmafimam 
garen exercjtus {ui pt 
idit. Seraque tander 
poevitentia duftus Legae 


gos ad Pippinum dirigens_ 


pacem poftulax, feque 


cum his , quos regebat, 

{um pDiTiemt Gfeprort. 

QssiDizUSQUE QUOQUE Dáe 
IN hij . 


„focios nof}ros diebus 

ge naftre optamas uf tri. 
fpecialieer capieula -& à 
hobis & a vobis , Deo 


‚‚opem fereâte, in. bujus 
KE addïniftzadiorie Îpe- 


cialiter conferventur , id 
eft, utdefenfio & exaltae 
tio & koner jeeân Dei 
Eccles & fervorum il 
‘Tus conprfes manet, & 
pax & juttieia in omnige 
: ed 


van HOLLAND. u. Daar Á Pd 


byzonderlyk was toevertrouwd en sane 
bevoolen , om aan. Willibrord en des 
zelfs aangelande medegezelten daerèn= 
boven nog het vry (1) preeken van 
het Chriften geloof , hoe grooten afs 
keer Radboud ook voorheen van het 
zelve (2) te hebben. betuygd hadt, 
thans-door gelieel Vriesland, en ver 
volgens. ook in. het federt genaamde 
Holland, als een gedeelte van het zek 
ve zynde, toe te ftaan.. Het gene de 
Vriefche Vorft , by aldien Pipyn zoe 
‘ groot 





pneralitate populi noftri 
confervetur. In his ip: 
e maxime ftudere & e 
is in omnibus placicis „ 
quz vobiscum Deo auxie 
liante habituri fumus , vos 


ficus 


admonere optamus, 
debitores (umus, 


(2) F- a Leidis Chron, 


kb. IL cap. zo. Quia igi= 


tur Pippinus inclytus Prin- 
GEps ‚ ouper „ ut diu. 


eft in precedentì capite , 
citeriorem Frifiam, ex- 
pulío ii Radbodo Rage, 


ceperat , ille Willibror- 
dum cum focifs fis ad 


‘predicandum mifit. 


(2) Alcuinus în vita 
Willábrordi cap. 6. Sed 
quia eadem gens Frefor 
pum, in qua idem edifie 
catum eft caftellum (Îras 
jelbenfe) cum Rege fua 
Radbode paganis adhuc 
ritibus fordebat, vilans 
eft viro Dei contendere 


Franciam & Ducem ille= 


rum adise Pippinuma 


At 


& Aloude REGEERINGW'YS 
groot (1) gezag te die tyden in Vries: 
land door de wapenen niet bekomen 
hadt , ‘zekerlyk nooit aan den zelven 
zoude ‘hebben ingewilligd : dewyl het 
verleenen dier begeerde vryheyd hem 
de 'uytrooijing van zyn Heydenfch 
wängelóof , en deeze weer aan Rad- 
boud de volflaage ondermyning van 
hét weynig:hem nog by gebieeve Ko- 
ninglyk gezag in Vriesland voorfpelde. 
Des ge- …‚ Ingevalge deezer bekome vryheyd 
Pag sr wierde het Chriften geloof op (2) t be- 
zer eol vel en onder de krachtdaadige befcher- 
5 pre ming (3) van Pipyn , alom in Vries- 
land 





(1) Chronica de Trojeto 
€ ejus Epifcopatu pag. 309. 
Tunc fuit ibi Rex nomi- 
ne Radbodus, fed Chroni- 


Ca Francie nominant is- 


tum Radbedum non Re. 
gem fed Ducem, QUIA 
FRANCIA TUNC DOMINA- 
BATUR FRIEIE. 

Ca) Ipersi Chron.St. Be- 


nignicap. 1. parte 13. Pip- 


pinus , Radbodo Frifio- 


pn 


sum Duce pofito fub trie 
buto, fenctum Willibrora « 
dum ad Frefones conver= 
tendos mifit. 

(3) FJ. es Leidis Chron. 
lsb. IE. cap. ro. Ipfe (Pip-. 
pinus) quoque Imperialt 
autoritate minans, ne 


“quis predicantibus quice 


quem moleftie ferret , 
multis eos, qui fidem 
fafcipere volebant, bene. 

ficif 


4 


wan HOLLAND. IL.Daeu: ò 


land door Willibrord en zyne mede- king ® 


gezellen gepreekt en voordgeplant, naalad. 
die vooraf , mids zy, als maar Moniken. | 
zynde , zich des tot het zwaarwigtig: 
preekampt anders ‘niet gemagtigd oor- 
deelden, deeze hen daar toe noodig (1) 
zynde zending van den Paus (2) door. 
Willibrord. vérzogt en bekomen. had. 
den. * Zulks. die, van Rome in Vriese 
land zynde wedergekeerd ingevolge 
van de aan hem verleende zendinge van 
het Chriftea geloof te preeken in Zee 
land eenen aanvang maakende , ftraks 
ook 


ficiis attollit. Unde Ga 
&um eft, opitulante gra-. 
tja divina ‚ ut multos in 
brevi ab idololatria ad fi- 
dem converteret Chrifi, 
(1) Romeynen X. of. 15. 

Ende hoe zullen 3 peebse. 
ilk: moten 3 niet gezon: 


brordus mox ut comperit 
datam fibí licentiam a Pip- 
pino Principe predicandi 
in Frifia , acceleravie ve- 
pire Romam , Cui fedt 
Apoftolice tune Sergius 
Papa -preerat, ut cum 
ejus licentia & benediëtio= 
ne , defideratum opus e- 


ni 2) Ee Leidis Chron. 
lib, i set. 1O. willie 


vangelfzandi gentibus iní- 
ret. i 


Aj 


ro soude. REOGEERINGW YS 
gok zeker afgodehbeeid van (1) Mer+ 
kuur, gene gaar de gewoonte van 
alle de (2) Duytfche. volken te Wft. 
kapel aanbeden ‘wierdt, .alë- ieunende 
ep de grootheyd van het in Vriesland. 
bekome gezag van Pipyn, iù’t gezigt 
zyner dienfilingen ftautmeedig verbrye 
fgsas. zeide. … Dit ia.'e minff alde de Heylige 
fe by- Boffchen en Broanen , ín én hy wel. 
fee ° ken tot -nogtoe zoo veele Aigodile 
en bygeloovighedén (3) gepleegd w 
Schaf. rea, moefien op het hevel (4) den 


Fran-. 





DM Safe 9 ‘Gere, cap. 9. Lucos ac 
nemóra confetrant Deo- 
eet Weftcapvelen bat hf rumquenominibus appel= 
geaut rij feéretumillud, quod 
eri her eeen neen f ela ‘reverentia vident. 
Bat deelde) doer ons Heten (4) Onpiend. IL, Caroli Me, 
tebed / anno 7ôp. cap. 63. De 
Bat bi/ ende Bebet 'c Bale arboribus vei petris vel 
gefcponden, _fontibas, ubi aliqui ftulti 
(2) Tacit. de morts. lumingria vel alias obfer- 
ce; 9. Deotum: vetionesfaciant, omnino 
maxime Mehvvarus oo „mandamas ut îfte peffi- 
LONT , Cul certie diebus “mus uus & Deo execra- 
humanis quogue hoftits bitis ,.ubicungye invenie, 
„Iitare fas habent. „ tur , ‘tollatur & deftrua= 
(3) Zacie. de fertb, tur. 


on HOLLAND. IE Deen. HI 
Franche Koningen werden: uytger 
rooid.. Welkea niet alleen het verm 
branden der lyken naar. de wys der 
(1) Heydenen voordzan op de {trale dek 
(2) doods en hét pleegen san alle hey: 
denfche bygeloovighedien op eene boer 
te van (3) vyftien. gouden (chellingen 
maar zelf iet drifikens en hobden-vaa 
(4) maaltyden ‚ vólgens de vót mogt 
toc fn gehn sven myadt hèydek- 
5 ÁÍche 





(1x) Tacit. de morib. 
Germ. cap. 27. Funerum 
nulla ambitio. Id folum 
obfervatnr „ ut corpora 


clarorum Virorum ceRTIS - 


LIGNIS CREMENTUR, 
" (2) Copit. Cafes ME an- 
798. cafar7. Si qüls 
corpus defunéti horhinis, 
fecunduss ‘rieuir 
râm-flatmma cosfumí fe- 
ceyit & olla ejus ad cins- 
rein redegarie , cape 
tetu 


in aliqua re fecerìt, mul. 
Betur & damnetur quin- 
decim folidis, 

(4)- Capitul, bib. VL cap, 
197. -Admonemas fide: 
les ut ad {uos mortuos non 


gust ch ,' ale le pdga- 


srorum ritu vesharferwaa 
Sed uassqyuisque devoe 


pagane- smcatt-Â cma compuuttie- 


ae cordis pro:amâma Det 
mifericordiam implont 
> … Btáé tesad 
hepa. pertrverkak 
BIJN UVA TOM maar 
SAR KON TACANT . 


&pater Ee tapir eorwmn camee 


muequogsc, quod 
ut meus ante precipiebat, 
qui paganas obfervationes 


MOC MANSSCAME Alc Wik 
BERE prefumaat. - 


13 


Aloude REGEERINGWYS 


fche (1) gewoonte, op de graflteden hun- 
ner overleeden:onder het maaken van 
een groot gehuyl, verbaoden. Watde 
lyken der Chriften gewordene Vriezen 
in’t byzonder aanbelangt, die mogten 
_och in de graflteden (2) der Heyde- 
nen, even gelyk ook in ‘t begin geens- 
zins in de kerken (3) der Chriltenen. 

maar alleen op de hoven der kerken en 
dat zelf des zondags, even als (4) thans 

te tyd nog gefchiedt, begraaven wor- 
den: ter oorzaake men redelyk achtte 


datde lyken der afgeftorvene menfchen 


ter 





(1) Tacis. Hifs. Hb. IV. 
cap. 14. Civilis primores 
gentis & promptiffimos 
vulgi {pecie EPULARUM sA- 
CRM IN NEMUS vocatos 


Erc. 

(2) Capitul. Carol M. 
anne 789. cap. 22. Jube- 
mus ut corpora Chriítia - 
norum Saxonum ad coe- 
meteria Ecclefie deferan- 
tar, & non ad tumulos 
paganorun. - 


LIBET DUGt AB 


(3) Capitul. Caroli M. 
Hb. I. cap. 153. Ut nuh 


lus deinceps in Eccelefia 
mortuum fepeliat. 

(4) Gapitul. Caroli M, 
anno 789. cap. 79. Tria 


cerraria, opera licet fieri 


DIE DOMINICA, hoftilia 


‘carra, vel viaalia , vel 


fi forte neceffe erit cuyus- 
SKU 
CHRUM. : 


van HOLLAND. IL Deet: 1% 
ter bedervinge: aan de aarde van 
een hof wierden overgegeeven, even 
gelyk de vrucht , door wier verboode 
ecting de bederving der menfchlyke 

lighaamen verootzaakt was, voorheen - 
ook uyt de aarde van eenen hof, te 
weeten dien van Eden, haar eerfte be- 
gin en oorfpronk genomen hadt. En 
“het is uyt krachte van: de bovengemelde 
wet, door de Franíche Koningen, te- 
gen het begraaven der lyken van de 
afgeftorvene Chrifteneù in de kerken 
gemaakt „ dat tot omtrent het eyn- 
de der dertiende eeuwe toe , maar al- 
‚ leen de lyken zoo der Abten van Eg- 
mond als der Graaven en (1) Graavin- 
nen van Holland in die Abtdykerk , 
en die van alle andere daar rondom 
WOO 





(z) e Leide ond vero efus translatum eft 
tag. 14. Proditus Hecmundam, íbi fepul- 
ab inimicis Dordraci ibi eum: in Capilla S. Stephas 
ipfe occifus’eft: ab inimt. - nl Protomkstiris 
gis Idibus Mali, Corpus 


en 
e 


ij Alomde REGEERINGWYS 
woonende.perfoonen, tot. zelf van de 
Heeren en Vrouwen van Egmond 
Slechts in ’t-Paadys; dat ishet voor- 
haf (x) dier Abtdykerke zyn ter aar 
de befteld:  Mids het (2) yk van 
Vrouwe Adas welke.in bet jaar twaalf 
henderd zesennegentig overleedt, toen 
het aligreenft «em acht (3) jaaren laa- 
ter oak das van. haaren Gemaal Willem 
Heer van Egmond in de kerk zelve be- 
_graaven 18, a 

‘Om au alom de foodige gronden 
e. . R ' | . | . voor 





- (1) Leo Ofienfis Hb. It. 
cap. 27, Fecit & ATRIUM, 


‘quod nos Rorpana con- 


feetudine PaARADISUM vor 


camus. 

(2) ik a Leidis annal. 
Egmond, pag. O1. Ada 
pxar. ejus opierat ado 
Domigi millefimo ducen- 


te (imo. 


M 


Hecmuadenfs. fapalta de 


Profapia Hecmundenfi. 


honagefiao dexto 
… « « Ób fuit PRIMA. IIFBA 
‚ "BORLELAM | 


um; quie antea in loco, 
hui FPanapisus, dicitur, 
omnes de gente Hecmun- 
denfigm fepetiebansur, & 
juxta eam etiam fepelitur 
Wilbelmus de Elecmunda 
Miles maritus ejus. 
Hide. Anno Do- 
mini milles imo trecente- 


‘fmeo quaet, vigelima 
die Marti Wilhelmus de 
i ‘Egmaunda sertius , Senex 
valde , obiie fine liberis 
‚peopviis. : . d 


vin HOLLAND. H. Dem. 75 
voor, zoa. verle begsaafhoven te heh gronden 


hen, hadden de Franche Konig- 


gen » naa ’t vermeelteren van: eenige 
heydenfche landen , even gelyk Vries. 
land was „ alswanneer het door hen 
veroverd. wierdt ftraks. bevel SRE 
‚ven (1), dat de gezaamentbyke iawoor 
pers van ieder. Karfpel een landhoys 
met zyn werk ter bewooninge van deg 
Paftoer. „en twee fukken lands tot eepan 
begraaf hof vans de Chriftepe iawoonge 
Ten, van: het.:Karfpel 9, midagaders da 
teder hagderdentwintig ingezetenen 
het zy Eedelen , vrygebooren of Iyf- 
eygenen eenen flaaf en eene flaavin ten 
dienfte van de kerke zouden geeven: 
welke het zy dogr ‘de gelnafbreekene 





“ (1) -Ospisul, Chroiò A currestes . condanent & 
Wano 789, cap, 5. nf Inter centum viginti bg- 
&oribus capieulis oonfen- ‘mines biles be 


tot de 
kerkbo- 
ven en 


oors. 
buyzen. 


ferunt omhes,'&d oham= nuos Smifiter & liros Ee 


Semgue am Cur. ‘vum & ducillam 
rb dela Gen 


k5 Hloude-REGEERINGW YS 
_ deGéeftfyken, hét Zy doordé Leekeri; 
bf uyt eygen vryen wil of op bevel det 
“Franfche: Koningen ten’dienfte van 
_… het gemeen ín den gemetden begraaf- 
‘hof ftondt gefticht te worden. -En zee 
kerlyk dat ‘er ook kerken: door de ge- 
loofpreekendé Geeftfyken in Vriesland 
gebouwd zyn, blykt uyt het voorbeeld 
van Willibrord; welke in (1) het flot 
Uytrecht , naa Radboud door:Pipyn 
bverwonnen zynde, die: Koningiyke 
(2) verblyfplaats:aan de'Franíche Ko« 
ningen (3) hadt afgeftaan , en de zel: 





(1) PF. s Leidis Chron. 
Hb. II. cap. rr. Ad cas- 
stum Trajeftenfe venit, 
quod in poteftate Franco- 
rum Orientalium eq tem- 
pore fuit. Ubi prope rui- 


Bam primordiglis, Ec- 
clefie Sane Thomie A 
poolt  fuperedificavit in 
onorëSanêt» Crucis ora- 
torium, Ín quo renati 
fontis primo confecravit 
baptifteriam „ at’ Chrí 
$deles, oh defenfonem 


Caftellani Trajeftanís, fe- 


Curum luc habereht ac= 
ceflum , ad (ufcipiendum 
facri baptifmatisfacramen- 


tun. 
(a) Vita Willibr. cap. 5. 
Quod - ano …statis - (us 
XII. in portum Gre- 
velinge ville maritims, 
jnde venit Trajetum , 


arcem tunc& SOLFUM REG- 
NLFRISIE. 

…(3:F. a Leidis Chrane 
ib. cap. g, Veruuitn= 


ij at 


ki 


Wan HOLLAND. II. Deer: 1% 
melve aldas(r) een VILLA PUBLI De ker. 


n Wor 


CA „dat .is,:een Koninglyk (2) ZOed den 200 
geworden was-,. eend Kapel ter ge-Guf 
dachteniffe van bet heylig kruys ftichtte kens 
en in de zelve. weer eenefont, tot het 
bedienen. van den doop aande Chri- 

ften. gewordene Vriezen, oprechtte; 

Op de zelfde wyze zyn ook te Vlaar- 
dinge , Kerkwerve, Velze, Heylo en 
Pette de noodige kerken zoo door den 
Groothofraeelter Karel Martel als ver- 
cheydeng andere rechtgeloovige Leen ais Len 
ken federt gefticht geworden : welngnk | 
ken „ als de eerfte Parochikerken des 


lands zynde, daarom ons in de (3) 





men , Deo difponente , 
vittorialis laus affcripta 
eft Pippino Duci Franco. 
rum, Frifonibus occifis, 
vel a bello profligatis , 
caftellum etiam ‘Frajec- 
tenfe idem Pippinus fub 
poteftate fua acquifvit. 
(r) «Annalijt. Saxo ad 
ann. 974. Imperator na- 


gale Domini in Vira rue 
/ 


BLICA TrajacTo , Pafcha, 
in Quidelingeburch cele= 
bravit. 

(2) Zie onze aloude re- 
geeringwys van Holl. r. 
deel pag: 319. 

(3) Hede bifs. fol. 132. 
In Sanêa fynodo recoge 
novi mediam partem tc- 
clefiarum, que infra noe 
minate (unt, quarum Mae 

ä TAN 


ed 


Leeken 
biyven 
EEC 


£3 doude REGEERINGW YS 

eude fchriften van Uytsecht als de 
MorpregErKEN van bet. {edert pe 
naamde Holland voorkomen ; en zoo 
door den gemelden Kare! Martel aks 
de andere ftichters federt aan Willie 
brord gefchonken zyn. Welke deezeen 
meer andere aldus bekomene kerken 
by. zynen uyterfken wil aan de door 
hem in Duytfchland geftichte Abtdp 
van Epterùach gemaakt heeft. Mida 
de eygendomder kerken, onaangezier 
de zelven tot het verrichten van den 
Godsdienft voor de iawooneren. dier 
onderfcheydene plaatfen gebouwd waa- 
ten „ nogthans in zekere òpzigte aan 
den ftichter bleef. Zulks alle zoodaa- 


mige kerken naar der flichteren welge- 
| ‚ | val 


TRES, videlicet, hesFlar. Patrono noftre ac primo 
dinge, Kirckwerve, Vel. fedis noflre Archiepiíco- 
fereburgh, Heilegelo, Pe- po ad eandem Eccelefiam 
them, aliquando aCaro- Epternaccnfem tradija 
Io & orthodoxis Ratribus ' 

allis ‚ beato. Willibrosda - 


E Cad HOELAND. IL Deer: 719 
E vallen konden “verkogt (1) > WEggernaars ded 
‚ __fchonken, verruyld , ja met der fiich- efichie 
‚teren kinderen in dien tyd ten huuwerkrkene — 
: __byk gegeeven worden, zonder daartoe 
de minfie toeftenmming, van de Geefts 
‚__Fykheyd noodig te: hebben ; mrids dat 
‚__meogthraas de kesken. daardoor. niet vers 
gietigdmadr by de eerc-haarer bedienins 
ge bewaard. bleeven , en de eygendom 
der kerke onder de erfgenaammen by erf 
plitfing verdeeld wordende, niee zow 
veeke priefters als ’er erfgenaamen waa 
ren ; Maar flcchfsen alleeneen ( 2)eenige 
TO | “voor 


OEICELIGIGALIEGEE REGLEG LEGE 


‚ (r) Capieul. Caroli M. 
armo 794. cap. 52. De Ec- 
clefiis que ab ingenuis 
hominibus conftruuntur , 
licet eas tradere, vendere, 


 tantummodo ut Ecclefia 


non deftruatur , fed fer- 
Viuntur cotidie honores. 

» (a. Additio tertiacap. 5 Sn 
Perlatum eft ad nos quod 
inter- heredes Kcalefie in 
rebus propriis. conftituta 
dividantur , & tanta per 
gandem divilonem 


multas oriatur , ut unius 
altaris quatuor partes fie 


ant, & fingule partes fine 


gulos habeant presbyter 
ros. Quod-fine difcordia 
& fmultate nullo modo 
geri poteft. Unde nóbis 
vifum eft quod hujusmo= 
di Ecclefie inter heredes 
dividi non debeant. Et 
f in contentionem venee 
rint & fimultatcs inter 
eos furrexerint, perquas 
facerdos fuo ibi officio’ 

Bs - fans 


Wo Alesde REGEERINGWYS 


voor iederen altaar wierdt aangefteld: 
En daarom is ’t ook, dat thans te tyd 
nog, hier.te land de COLLATIE van 
diergelyke Geeftlyke PRAEBENDEN 
maar doôr eenen en aan eenen eent- 
gen mag gegeeven worden , naa’ de 
goedkeuring van ’s Lands Staaten , in 
de plaats van de voorheen in gebruyk 
geweeft zynde zendinge des Bifchops , 
daar op ontfangen te hebben. Das is. 
ook de Abtdy vaa Egmond, als door 
de Franíche Koningen gefticht, niet 
alleen eene KONINGLYKE (1) ABTor ge- 
naamd; maar , uyt krachten van dee- 
zen hen bygebleeven eygendom, door 
Koning Karel den Eenvoudigen in ’t 
| jaar 
GREPPEL IEEE 
fungi non poffit, preci- fuum minifterium ibi per- 
piatur ab Epifcopo Civi- agere poflit. 
tatis, ut nullo modo ibi 1) f a Leidis Annal, 
miffarum folemnia cele- Egmond. în prologo pag. 1- 
brentur, doneciltiadcon- Domini Nicolai de Adrie 
cordiam redeant & pari chem , hujus nominis fe. 
voto atque confilio Eccle- cundi Rercaris Abbatis 


fa illa Sacerdotem cano- monafteríí S. Adalberti in 
Dice habeat, qui libere Hecmunda 


Uma 


van HOLLAND. II. Deer. 2H 


Jaar negenhonderd: drieëntwintig aan 
eenen Dirk, als aangeftelden Graaf (1) 
van Wefttlinge , in de plaats (2) van 
eene jaarlykíche wedde, voor het waar- 
neemen van dat Graaflyk bewind, IN 
BENEFICIUM, dat is, én Jyfzocht ge- 
geeven. Dus zyn ook de door Wil. 
ibrord aan de Epternachfche Abtdy 
gemaakte kerken, evengelyk ook meet 
andere Geeftlyke goederen hier te land, 
federt aan de laatere Graaven van Hol. 
land by (3) verruyling , tegen eeni- 
‘ | … ga 
GREEP 


Cx) Diploma Henrici IV. 
Imp. in Hede bift. fol. 129. 
Comitatum omnem in 
Weftflinge & circa oras 
Rheni, quem Theodori- 


. cus Comes habuit, cum 


omnibus AD BANNUM Re- 

GIUM PERTINEKTIBUS, U: 
niverfisquead eundem Co- 
‘mitatum RESPICIENTIEUS , 
hoc eft, ABBATIA IN Ec- 
MONDE. 

(a) Zie onze aloude re- 
geeringwys van Holland LL 
deel Bek. 159. enz. 
…_€3) Diplem. Gerardi Abb. 


‚kerka , 
Strienewalt, Sloten, Eg- 
.mande , Alcmere, Scarv 


Eptern. anno 1323. Quid- 
quid juris habuerunt, in 
Ecclefiis & earum appen- 


‘ditiis , qusrum hec no- 


mina fant: Flardinghe , 
Kerckwerve „ Velfen- 
burch, Heyliloe , Putam, 
Harrichem , Schi, Were 


„monde, Leydemude, Rin- 
-faterwalt , Asleterwalt:, 


Agatenkerica , Miafen- 
Afchamenedelf, 


mere, Mifnemeren, Wog- 


genem, Outorp, Vroen- 
_B3 . 


x2 Aude REGEERINGWYS 


gen hanner andere goederen , eygert 
Fom ge- geworden. Dit behouden van den ey- 
ven de gendom hadt ook plaats zelf in zulke 
goederen goederen, welken aan de kerken, do 
klare,” Bifichoplyke wooningen af kloofters 
gegee- gefchonken waaren en konden des ook 
door de geevers (1) in lyftogt aan ie 
mand anders gegeeven worden, onder 
voorwaarden nogthans dat de begiftig- 
de, al was hyzelf een (2) Graaf, van 
dat lyftogtlyk goed nietalleen de kerke 
Iyke tienden moeft betaalen, en de kerk 
of Biflchoplyke wooning of kloofter, 


BRELELLIER EELDE 


de nobis & fuccelloribus 
genftris cum quzrimonia 
perinde perpetualiter fo- 
pita libere dederupt. 

… (2) Capitul. Caroli Mo 
aino 854: cap. S6, Uthi, 
qui per beneficium Domi- 
pi Imperatoris ecclefiafti- 
cas res habent, decimam 
& nonam dare & Eccele- 
fiarum reftaurationem fa- 
cere ftudeant, 


(a) Capscuke, Carols M. 


310 801. caf. 42. Pracie 


-nutione & 


pimus etiamm Comitibus & 
omnibus fidelibus noftris, 
ut guicunque de rebus ece 
clefiafticis bemeficia ha- 
bent, pleniter nonas & 
decimas ad ipfas Eccleflas 
donent absque ulla dimi- 
ilatione, in 
quantum melius poflunt & 
juxtapofibilitatem eorum, 
Et quanda neceflitas exe- 
gerit, dent operas ad ig» 


fak Ecclefias reftaurandas 


& adjutorium faciante 


naden nn RE 


Wan HOLLAND, IL. Der: B 


aan welken zy gehecht waaren , even 
gelyk ook der zelver daken helpen on. 
derhouden , maar zelf, atswanneer 
zulks de nood vereyfchte , de behulp. 
‘zaame hand, op verbeurte van (1) het 
Beneficium, bieden. En waarom dië 
genen, welken alle zulken Geeftlyke 
beneficiën aan het koninglyke Huys ey- 
ge» begeerden te bezitten , zich by 
den Koning (2) moeften vervoegeù , 
ponder dat des Konings Raaden, tot 
het bekomen der zelven , van de zulks 
wenfchênden eenig (3) geld. mogten 


vor= 





…_(x) Capitul. Pippini R, 
anno 756. cap. 4. Ut illi 
homines , qui res eccie- 
fiafticas per verbum Do- 
mini Regis tenent, fic or- 
dinatum eft, ut illas Ec. 
clefias unde funt, vel il 
las domos Epifcopi vel 
tuonafterij cujus effe nos- 
Cuntur , emendare ' de- 
beat, fiest eis ad ver- 
num ordinavimus & qui 
hoc non fecerit ipfas zes 


perdat, 


to 


(2) Capitul. Caroli M, 
anno 793. cap. 6. De 
monafteriis & Xenodo- 
chiis, que per diverfos 
Comitatus effe videntur,, 
ut Regalia fint: & qui- 
cunque ea habere volue- 
rit, per beneficium Domie 
ni Regis habeat. 

(3) Capitul, lib. V. cap. 
377. Ut mullus de confin 
kiariis nolris propter be- 
peficium tCuilibet a nobis 
dspetrandum muncers. ac 

B 4 cie 


acg oude. REGEERINGWYS 
NV orderen. „tr ’ 


… Mids nu Pipyn aan zulke Vriezen 
welken Chriften wierden , alleen de 
Hertoglyke, Graaflyke en andere min- 
dere ftaatsbedieningen, volgens de re- 
geeringwyze der. Franfche Koningen 
in dien tyd gebruyklyk ‚ aan den 
eenen kant névensde zoo evengemelde 
Geelilyke en Werreldlyke (1) Benefs- 
ciën, in de.plaats van de thans (2) in 
gebruyk zynde jaarlykfche wedden , 
om de zelven van de Ooftfrankifche 
‘kroone in lyftogt te houden, in zeer 
groot getal afftondt „of ook wel een 


gedeelte hunner: voorige goederen , 
wel- 


PPICPIRIAIPEIR IAR IEL 


beneficiis attollit. Unde 


<ipiat, quia nos volurhus 
faltum eft, opitulante 


illi beneficium dare , qui 


“nobis bene fervierit. 

(1) FJ. a Leidis Chron. 
bib. 1. cap. 10. Ipfe quo- 
que Imperiali auêtoritate 
minans, ne quis predican- 
tibus quicquam moleftie 
inferret, multiseos, qui 


dem (ufcipere volcbant, 


gratia Divina, ut multos 
in brevi, ab 'idololatria 
ad fidem converteret 
Chrifti. 

(2) Zie myne aloude re- 
geeringwys J. deel pag. 
158, 


wart-HOLLAND. U. Deer. zé  - 


avelken: anders ten voordeele der Ko- pe zes 
keerde 


mingen ftonden afgenomen-te worden; pissa, 


op de zelfde wyzé liet belauden; en bekomen 
hy aan den anderen kant niet alleen ampien, 
alle inwooners van Vriesland onderkin 
zeer zwaare ftraffe- verboodt den min- 


{ten hinder. in het voordplanten van 


het Chriften geloof aan de derwaart 


gezondene Geloofsverkondigers toe te 
brengen ; maar daarenboven nog de 
(1) goederen van alle diegenen, zon. 


IN 
. 
Gie 9 , 
® 


der 





(1) Hede Hift fol. 30. 


‚In pago Bathua vilfam ju- 


zis noftri nuncupatam, E- 
lifte, in ipfo loco Mari- 
thaime , quantumcunque 
ibi habuit vel poffedit E- 
verardus , dum ipfe inf- 
delis Regi apparuit, .……… & 
propter hoc omnes res (ua 
in ffco Regalíi fueruntre- 
date, quas gloriofus Rex 
Hildebertus genitori noe 
ftro Pippino de fuo fifco 
& ex largitatis fuse mune. 
re concellit, mihique ge- 
nitor meus Pippinus j Jure 
hereditario in proprieta- 


tem conceflit. 

W., Malmesburiens. da 
gefk-. Angl. lib. 1. cap. 4. 
Antiqui Saxones & omnes 
Frefonum populi, in- 
ftante Rege Carolo, alios 
premiis € alios minis fol- 
dicitante , ad fidem Chrifti 
converfi (unt. 

M. Stoke fol. 3. vf. 19. 


Dus teens gbi bier hozt bees 
mes ui Wziestant die € hztss 


Erde worden G HETEMT 
ende gefet 
ee det framcopien mogen: 


B's 


26 lode REGEERINGW YS 


der aanzien zelf van hunne Graaffyke 
Def ren bedieningen, aanfloeg ; welken zich 
a tot nadeel van het hoog gezag, t ge- 
ne de Franfche Koningen toen door 
zyne-bevochte overwinningen in Vfies- 
land hadden , met de ongetoovigen 
verbonden , zoo gaf dit een en ander 
den voet dat het Chriften geloof, on- 
der de tot nog toe heydenfch geweeft 
kynde Vriezen , ftraks eenen ieer groo- 
ten opgang maakte. Zulks Pipyn een 
befluyt nam om een Aartsdisdom, uyt 
aanmerkinge van de wyde uytgebreyd. 
heyd des Vriefchen Ryks, over het (1) 
velve, enin het vervolg van tyd, naar 
iaate de aangevange bekeering dier 
vol 


(1) J. a Leidis Chron, 
lib. IT. cap. 13. Prediktus 
Francorum Dux de ejus 
fanftifima devotione & 
verbi Dei clariffima mul- 
tiplicatione , majoris oc- 
cafione profeftus prudenti 
cogitabat eonfilio cum 
Romam mittere ut a Do- 


‘ 


mino Apoftolico Sergio, 
viro San&iffimo , tunc 
temporis adhuc Sanâte fe- 
di prafidenti, jaxta facros 
Canonës celetti fcratinio 
ctnonice difcuflùs in San- 
Ei facerdotii genere San 
cerdotali rediriretur inne 
fula. R . … 


ban HOLLAND. IL. Dear: #7 


volken gelukte , onder de zelven weer pijjn : 

verfcheydene andere Bisdommen, on-{ 

derhoorig aan het eerfte op te rech- ek 

ten: en des het geheele Vriefche Ryk pries. 

en gevolgiyk ook het thans genaamdel"i® | 

Holland, als een gedeelte van het zel- ten 

ve zynde, aan dit door hem in te voe. 

ren Aartsbiffchoplyk gezag , in opzig- 

te van het Kerklyk gebied, te onder- 

werpen. Even gelyk ieder weet dat 

het thans genaamde Holland, tot de 

tyden der federt voorgevalle geloofse 

hervorminge,inopzigte van het Geeft- 

- Iyke, onder de beftiering der Bifichop. 

pen van Uytrecht , ingevolge van dit 

genomen befluyt van Pipyn „ geftaan 
heeft. 


Met dit oogmerk dan, mids de 
Groothofmeefter om deeze inwyding 
zelf te verrichten niet bevoegd was; 
wierdt Willibrord, naa zyne toeftem- 
ming daartoe gegeeven te hebben, 

met 


<8 Alude REGEERINGWYS 


Zes met de (1) noodige brieven van voor- 
Wi fchryvinge door Pipyn naar Rome 


met zjn ZON e j 
mei me zonden , En op des zelfs gedaanen 


vanvoor-vOOrflag aldaar den twintigften van 
Jen Slagtmaand des jaars zeshonderd vyf- 
t. _ennegentig door (2) Paus Sergius den 

L tot Aarftbiffchop aller (3) Vriezen 

dat is, zoo als de wetten (4) der Fran- 


, {che 


(1) J. a Leidis Chron, 
dib. cap. 13. Tandem om- 
nium unanimitate vie 
Eus, & quod verius eft 
Dei difpenfatione coa- 
Etus , confentit magis 
volens plurimorum humí- 
liter obedire confúilio, 
quam fuam pertinaciter 
defendere voluntatem. 
Et fic CUM LITTERIS COM- 
MENDATITIIS & muneri- 
bus Apoftolica auêtoritate 
condignis Romam piane- 
CTUS EST. 

(2) Prefat- general. ac- 
tor SS. tom. I. fol. XLVI. 
‘Anno Sexcentefimo noe 
nagefimo quinto ab incar- 
nstione Domini, QUAM- 


VIS INDIGNUS , fuit ordis" 


natus in Roma Epifcopus 
ab Apoftolico viro, Doe 


mino Sergio Papa. NB. 
Uyt deeze woorden QUAM- 
VIS INDIGNUS Meenen de 
Schryvers van bet beven- 
rr werk dat dit door 

illibrord zelf zoude ge 


Jchreeven zyn : want wie 
“anders dan by kan zo0 eene 


werkleynende _uytdrukking 
van eenen zoo grooten Gee 
loofsverkondiger _gebruykt 
hebben ? 
(3) Alcuinus in vita 
metric. Willibrord. cap. II. 
Tunc data Pontifici eft 
Trajetto fedes in ur- 
be 5 

Et gens TOTA SIMUL 
FRESONUM SUBDITUR 
ili. 

(4) Capitul. lib. V. capa 
320. Quod autem folis 
Apoftolis eorumque fuce 

cellos 


van HOLLAND. IJ, Deet, 29 


Sche Koningen verklaaren, tot opvol- wire 
ger der Apoftelen, in opzigte (r) van bot Aarf 
die kerk ingewyd , over welke-hy tot Beb 
Bifflchop was aangefteld: doordien het zen Inge 
te die tyden den Biffchoppen geenszins” 
geoorlofd was om van het een (2) tot 
het anderBisdom over te gaan: mids men 
den Biflchop met de. hem toevertrouw- - 
de kerk op eene geeftlyke wyze als (3) 
getrouwd achtte, en waarom.hem door 
den Koning ; by het verleenen zyner be- 
veltinge , eene ring aan den vinger 
geftooken , en „ tot een teken dat de 
kerkvoogd als harder , het harderlyk 


op- 
werrrishrrrenersineernseneees 


RE 


cefforibus (Epifcopis) pro- 
prii fit officii tradere Spi- 
ritum Sanétum liber altu- 
um Apoftolorum docet, 
(rx) Capitul. Caroli M. 
anno 789. cap. 1%. Ut 
Epifcopus ejus Ecclefis 
curam habeat , ad quam 
ordinatus eft. 
(a) Capitul. Caroli M. 
anno 789. cap. 24. Ut nec 
Epifcopus nec clerici zan 


‘ 


transmigrantur de civita- 
te in civitatem. 

(3) Hieronym. Epijs. 83. 
Et hoc in Nicena quoque 
Synodo a patribus effe 
decretum ne de alfa ad 
alam ecclefiam Epifcopus 
transferatur : ne virgina- 
lis paupercule focietate 
contemta , ditioris adule 
tre querat amplexus. 


aà Monde REGEERINGW YS 


opzigt over de hem toevertrouwde 
fchaapen voeren moeft , te gelyk ook 
de Bilfchoplyke harderfiaf in de hand 
kig gegeeven was. Deeze Biflchoplyke 
booge op-Opzigt firekte zich over zyne geheele 
se ceonderhoorige (1) kerk van Vriesland 
Ike en on de pedentucht zoo der Geeftlyke 
Ieke. als Werreldlyke ledenmaaten inder 
era voege uyt, dat zeif de Graaven (z) 
daar van niet, uytgezonderd, maar zan 
des Biffchops kerklyke vierfchaar ons 
derhoorig waren; waarea zy, aan den 
zelven niet alleen den eenvoudigen ty- 
tel van Heer maar van. MENEN Fixer (3) 


. ga 
Comi- 


… Cr) Capitul. Pippiuni Ra- 
gis anno 755. cap. 3. Ut 
wnusquisque Epifcopo- 
rum potsftatem habeat in 
{ua Parrochia tam. de Cle- 
to quam de regularibus 
vel. SxcuLaarnus ad corri- 
gendum & emendandum 
fecundum ordinem cano- 
nicum fpiriwalem, & fic 
Vivant qualiter Dea plar 
eere poflirie. 

(2) Capicul, Card M, 


anno 194. cap. 4, Co 
tes quoque noftrí veniant 
ad judicium Epifcoporum. 
Capitul.L. Caroli Me anne 
813. cap. 10. Ut Comites 
& judices feu reliquus po- 
pulus obedientes fint E- 
pifcapo, & in vicem con= 
fentiant ad. Juftitias fae 

cien 
(3) Compofitio inter E- 
pijc. Trajel. 5 Comitem 
Holl, faäa, apud Hede 
Hill 


Van HOLLAND. M Deen: vg 


gaver. Ten eynde de Graaf en voords 


ieder met die oplettendheyd naar de 
regels van Gads woord en de zedentugt 
der kerkoleefde, dat der zelver gedrag 
daardoor weer aan God mogt aange: 


naam zyn. 


Tot dat eynde en op dat 


alle verkeerdheyd in de (1) geloofleer 
tegopgegaan , alle ingefloopene mis 
bruyken afgefchaft , de aan hunne pligt 
niet voldoende Geeftlyken (2) verbe- 


terd 





Hift. fol. 198. Et meis” 


fuccefforibus Domrwus 
MEUS TRAJECTENsIs Erpis- 


CoPUS. 

(x) Capitul.I. Caroli M. 
anno 789. cap. Bo. Quia 
fcimus temporibus novis- 
fimis pfeudodoftores effe 
venturos , ficut ipfe Domi- 
nus in euangelio pr&dixit 
& Apoftolus Paulus ad 
Timotheum teftatur,. I- 
deo, dileétifimi, toto cor- 
de preparamus nos in 
Scientia veritatis, ut pos- 
Ármus contradicentibus ve- 
Eitati refiftere, & divina 
donante gratia verbum 
Deierefcats currat & muk 


tiplicetur in profetum 
Sants Dei Ecclefie & 
falutem aninrarum. 

(2) Capíitul. Ludoo. Pii 
anno 823. cap. 5, De Sa- _ 
cerdotibus vero ad ves- 
tram curam pertinentibus 
magnum adhibere ftudi- 
um, ut qualiter vivere 
debeant & quomodo po- 
pulis ad {uam portionis 
curam pertinentibus ex- 
emplo & verbo profint, 
a vobis cum magna cura 
edoceantur & id ut faccre 
ftudeant veftra Pontificalì 


auforitate confisingane 


tur, 


2%, Moude REGEERINGW YS 

terd-en:geftraft, ende voorheen in ge= 
bruyk geweeft zynde heydenfche by- 
geloovigheden „ bezweeringen „ en an- 
dere diergelyke wangebruyken van het 
blinde heydendom hiet meer gepleegd 
mogten worden „ moeft ieder Biflchop, 
en des: ook Willibrord, door geheel 
Vriesland, eens m’t (1) jaar zyn on- 
derhoorig Bisdom doorreyzen, die 


verige ‘ingefloopene misbruykén alom aflchaf= 


alie de 
kerken 


ge bez 
ken. 


fen’, het volk onderwyzen en het 


eens jaars Vroomfel of Vormfel , zoo als dat thans 


by de Roomfchgezinden genaamd , én 
alsnog in de Engelíche Biffchoply- 
ke kerk gebruykt wordt , aan des zelfs 
nog niet gevormd zynde ledenmaten 


zyns Bisdoms bedienen ; zonder nog» 
thans 


EE EE kde 


- (1) Capitul. Caroli M. & inveftigare & prohibere 
anno 769. cap. 7. Statui- paganas- obfervationes „ 
mus ut fingulis annis u- díivinosque vel fortilegos, 
nusquisqueEpifcopus par: aut auguria, phylaâeria „ 
rochiam fuam follicitecir- incantationes vel omnes 
cumeat & populum con- fpurcitias ‘gentilium {tu 
Grmgre, &plebes docere deat… ee 


dan HOLLAND. U. Dee. 33- 
thans, door dit hem -aanbevolen be-, 


zoek. of de kerk of degemeente, wel- 


ke hy bezogt;, zoo veel hem maar moa- 


gelyk wás, (1) te bezwaaren. 


Gelyk nu geene kerk of altaar, dan 
alleen (2) door den Biffchop , onder 
wiens Bisdom de gebouwde kerk en 
altaar gelegen was; door het open. 
baar planten van het (3) kruys in de 
zelve mogt ingewyd worden, zoo zyn 
ook door Willibrord , naa hy tot Bis- 
fchop der Vriezen was aangefteld, in. 

die 


' 





(1) Capitul. Lud. Pië importuna vel onerofa, 
anno 816. cap. 19. Ne (a) Capital. Caroli M. 
vero Epiícopi occafiene anne 799. cap. 4. Nee 
predicand: autconfirman- Ecclefiarum vel alcarium 
di oneri effent populis, confecratin, vel illa, que 


a nobis admoniti polticiei 
funt fe deinceps hoc ca 
‘vere velle & eo tempore 
{uum míinifterlium , in 
quantum facultas dabitur, 
exequi quo eorum pro- 
feâtio, quantum in fllis 
erat, his quibus prodefle 
peflluat &debent, non fit 


folis Epifcopis debetur , 
fi N 


at. . 
(3) Capieul. kb. V. cap. 
382. Nemo Ecclefiam 
edificat antequam civitas 
tis Epifcopus veniat, et. 
FBIDEM CRUCEM FIGAT RU- 
BLICE, 


\ 
\ 


\ 


oen Key 


54° Alude REGEERINGW YS 


die hoedaanighêyd (1) âlleen, de hiere 
voorgemelde kerken te (2) Vlaardin- 
ge, Kerkwerve, Velze, Heylo, Pet- 
ten en voords alle anderen, welken 
ben wor- alom zoo in (3) Vriesland als in Holland 
Soor. te die tyden gefticht waaren, door het 
planten van het teken, van den eerwaar- 
pk Thee- digen Chriftelyken godsdienit, volgens 
ngewyd.de wet ‚ welke voorheen op het ftuk 
der kerkwydingen door Keyzer (4) 


‘Theo- 





(1) Capitul. Caroli M. 


anno 800. cap. 2. Homi- 
num confirmatio » EccLe- 
SIARUM , altarium , Vir- 
ginuin, Chrifnatum, Pres- 
‘byterorum „ Diaconorum 
& Subdiacomorum CONsE- 
CRATIONES .. … AB Erssco- 
gis , qui Cananice ordi- 
nati fant , reformande, 
CANONICEQUE SUNT PERA- 
enol , qufa Chorepis- 
copi bec contingere non 
unc, NEC AfERS 


FOTUZRUNE, 
ne JF. « keidis Ôbwen, 
‚ IL. cap. 23 Coníe- 
ersvit autem in propria 


perlona, ut fertur „ ec° 


clefiam în Vleerdinghen , 

Kercwerf, Welzereburch, 
Heyloe & Petten. 

(3) idem, Et in op- 
pidis Hollandisë & ín pa- 
gis fingulis Rcekfâs few 
bafslices fn bowore amnt 


posentis Dei & fam Ge- 


netricis Marie Virginis 
& Sautorum Georam de: 
dicare. 


ras eea a ord 


g a. is Oms voren (pe 


mend fans, pe 
labra , fl que eviam 
aunt reflant „pen 


cepto 
fisui , we OeATrOREGUE 
va 





van HOLLAND. IL Deen 38 
Theodofius was in het licht gegeeven', 
perfoonlyk ingewyd geworden; 


Want hoewel ieder onderfcheyde 
landaardt , onderhoorig aan het Fraù- 
fcheryk, naar zyne eygene volkswet-… 
ten, zoo als wy in onseerfte Deel der 
Aloude regeeringwyze van Holland (1) 
gemeld hebben , leefde , en dat ook: 
Willibrord , als een (2) Nederfaxer . 
van herkom{t zynde, diensvolgens 
naar de Saxifche wetten, in opzigte 
van. het burgerlyke zoude moeten bee 
“richt worden ; zoo hadt dat gebruyk 
nogthans; hoe algemeen anders, te 
_die tyden zyn uytzondering in op- 
zige 






t . 

VENERANDE CanisTranm ry was Wilibeojd bes 

BRLIGIONES SIGNI RKPKARI 

PLACIPIMUG. Oeben ban Moztbombers 
: Zie bet TI, Hofd- em ‘twant D'Sngetche sot 

rin hs MESSEN nt) Man NEDER, 

CY u, Sik fol. mos, Conte te bite je BET DIE VALS. 


EEn 





36 Aude REGEERINGWYS. 


zigte van alle zulke perfoonen , wel- 

ken zich tot den Geeftlyken ftaat be- 

jde gaven. Mids ieder, van hoedaanigen 
Gai. landaardt hy ook herkomftig was, en 
den ‘desnog Leeken zynde naar de wetten, 
recen, gan’ zynen byzonderen landaardt ey- 
en geri, volgens de gewoonte der Fran- 
naar’t fche-Koningen , geleefd hadt , Geeft- 


Ben ien Iyk “wordende ftraks tet het Romeyn- 


Keyzer. gehe (1) recht van den voorgemelden 
Keyzer T heodofius overgong en daar- 
om; mids de Franfthen het haaïr (2) 


ZS OO zeer 
verremasreaasnianov eneen 


(z) Capitul. Dagobert traâus, unde Ecelefia 
n. Regisanno630.cap. 58. damnum- patiatur , non 
git. 1. Et Epifcopus Ar- obfervetur; fed (ecundum 
chidiaconum jubeat, utei zeem ROMANAM.deltrua= 
tabulas, fecundumrgoem tur ‚non folvatur. 
ROMANAM, quaEeccresia (2 Oaudian. panegyre 
VIVIT, fcribere faciat. de confulatu Honorii Imp. 

Capitul. Ludev. Pii ex- 
ctrpta en lege Longobard. … Ante Ducem noftram 


cap. 5. Ut omnis orda FLAVAM GPARSERE SI- 
ECCLESIARUM SECUNDUM …. _ CAMBRI . 

LEGEM ROMANAM VIVAT, CASARIEM, 'pavidas 
Et fie inquirantur & de- que orantes taurmuig. 
fendantur res ecclefiafli- FRANCE 


cr ut Emphiteufeos con- __ Procubuere Colo, - ï, 


ad 


bán HOLLAND. IL Deen. 37 
‘zeer lang droegen 5 zoo naar de wyxe 
der Romeynen , ‘en het gebruyk (1) Boete 
der Nazaféeneérs, naa zy hunne ge-op zjn 
daane beloften -volbragt hebben, Aep 
het voorbeeld‘ van den (2} Apòfèl ien 
„het zelve laaten korten: *t gene. toeh dress; 
TONSURA genaamd wierdt. «Om de 
zelfde reden moeften de Priefters, bj 
-het doen der Mille (3), riemzoalen 
(SAN- 


vermargsnerrenasrnsanensde 


(a) Iidor. kb. U. de 
Eccl. offic. cap. à. Ton- 
surm Ecclefiaftice ufus « 


Nazarefs exortuseft, qui ” 


prius crine fervato, de- 
‚nuo poft vita magne. con- 
tinentis. devotione cóm- 

leta caput radebant , & 
Capitlos in ignem Sacrif- 
cit ponere jubebantar. 
Hujus ergo exempli ufus 
ab Apoftolis introduâus 


eft, ut bi, quiin divinis - 


cultibus mancipati Domi- 
no confecrantur. 

(2) Handel. der Apoft, 
XXL. vs. 23. Wp hebben 
vier mannen / die een mp 
e gedaan hebben; neemt 

tot u/ en Doet ben de 


Onoften neben lop 
dat fn het bend Daer 
n magen. 


„Eend. der Apaf. XVIII 


De Nauita met 
hooft te Eene re Dez 
fchooven hebbende /. want 
bu hadt een gelofte ges 
daen 
(3) Capitul. lib. V. cap. 
371. Unusquisque Pres 


„byter Miffam , ordine Ro. 


mano, cum Sandalits Cef, 


lebret, 


C3 


38 _„Akade REGÉERINGWYS 


eri. {SANDALIA) naar de wyze (1) der 
zet, Romeynen aan de vopten hebben; met 


en 


welken men de voeten van de ftand- 
beelden dier volken veeltyds verlierd 


‘- vindt: en flechts uyt- eene (2) zool 
_beftaan ; welke door verfcheydene ban- 


den, die het meefte gedeelte van den 
bovenvoet bloot laaten , aan den zel- 
ven gehecht ís. In de plaats van wel- 
ke Romeynfche riemzoolen in ’ vêr- 
volg van den tyd , tot meerer befchut- 
ting van. den voet , het gebruyk der 


_ ouylen, nogthans gekomen is, en waar- 


om.de Kanoniken te Úytrecht, inge- 


olge van dit eerfte gebod der Fran- 


$che Konlagen » » met. geene (choenen 
maar 





0 Capitul. ITL, CoroliM. : Benns calceamentt „quo 


anne 789. cap. 8. De cal- Índuuntur miniftri Eccie- 


ceamentis - ( ecelefiaftico- fis, fubterius quidem fb. 
ram) fecundum RoMa- Lea mupiens pedes a ter= 


‚NUM ‚ fuperius véro nil g= 


(2) Pe leuinus lib. IK. de rernfentl habens, patet s- 
Boin. offic. Sandalia di-. quo ju fant Apoltoli « 
cuntur (olen: eft guten Domino indul. 


and EN em see — 2 


ven HOLLAND, IL: Daer: op 
tmaar met (1) muyien, als nog een 


wweemfel naar de voorige rieozeolén 


der Romeynen hebbende, het. Chatt 
moeften bywoonen.. Want hoewel 
het wetboek ván.Keyzer Jüfiniain 
reeds tan tyde der Fránfthe Koningen 
zoa vang den eerften. als tweeden ftam 


ie het Oofterfohe Keyzerryk; tot het 


befliffen der. rechtsgedingen alom ge- 
bezigd wierd ‚ zoo is het zelve ech: 
ter door de Franfché Koningen noch 
van den eérften noeh van den tweeden 
fam ooit of ooit gebruykt- geweeft , 
maär hunne onderhoorige volken leef. 
‘dén. eensdeels (2) naar hunne byzon« 
dere eyge volkswetten ; andersdeels 
naar die CAPITULA of algemeg- 
‚ne 


vorrrntneeneversesnengeesp 


(1) H. vân Hes en Hit. met een Mero tat de hielen 
ban ' Utrech Bisdom toe ; 


merk HS 
‘ 3 EP 14 
ns War at 






GD -Hliide REGEËRINGW Y8 
ns (1) Kenipglyke- wetten ; welken 
rdoot de Franfche- Koningen, ten ovef- 
‘Îtaan der Groote Staaten; zoo op: de 
algemeene Ryks- als byzondere Land- 
sdagen som iedersibyzondere volkswet- 
sten of te vermeerderen’ of op: te- he- 
rdeten: òf het een: of het „ander lid der 
zelven te verandoten of in het geheét 
af te fchaften , van tyd tot:tyd gd- 
“naakt waaren: =S 
HaWa- ‘En zekerlyk! wia js 'er dwaas ge- 
suf noeg van. zich te konnen inbeelden, 
minis dat: die Franche Koningen het wetboek 
Pathe van. eenen Keyzer in ’£ Goften tot een 
Konin richtfnoer hunner rechtsgedingen ZOU- 
eer- den gebezigd hebben „ wien zy door 
Veeeden, de wapenen verpligt hadden, om hen 
heliin geheel vry en voor onafhangelyke Vor- 
Se, ten te erkennen en des van alle (2) 
‘en waar - En aan. 

. . 





"er (1) Be ons L;-Deel der (2) Procop. de bello Goeb, 
Valoudé. egeeringwyzg van lib, II cop. 33. Belli hue 
Holland pag, 203. ‘jus loitio Gothi, en ds 


an HOLLAND. ÏL Dein: 43 
“äanfpraak op die landén voot eeuwig 
caf te zien; welken de Franfehé Konin. 
"gen by het ftichten eenef zoo groote 
moogendheyd in Gallië van tyd tot tyd 
op het Wefterfche Keyzerryk veroverd 
hadden? Immers met geëne meerère 
waarfchynêtykhkyd ‚ dan dat de Scaa- 
ten der Vereenigde Geweften; naa hen 
‘Philips de EV. “by de Vreedehandeling 
_-te Muùfiet- volkome vry en ondf hange- 
Ik -verkláard hadt; deezes Konings 
„federt geniaakte: wetten. in. °t: vervolg; 
‚van tyd 'nog.tot ten reehtínoer ia. het 
befliffen der rechtsgedingen hunner on- 
derdaanen in atle gerechtshoven zou- 
den hebben laten gebruyken. /Dan 
‚als 


srrrrenterreonteinserseneeens 


libris dixi fuporioribue, 
Gallias integras fus di- 
tioní effeltas Germanis 
ceflerant , iflis ac Ro- 
manis. refiftere fe rul 
hon poffe rati. Qaodre ne 
fieret ideo , non 

re Rorianibotnerunk 4 at 
Justisxamvs Auovstus 


CONFIRMAVERIT , ne ab 
dis barbaris , fi hoftiles 
animos induerent , turba= 
retur. Nec vero Francí 
Gallierum poffefBonem , 
NISI ILLAM ÍMPSRATOR 
SUIS LITTERIS COMPRO- 
BAVISSET , bi tutam rati, 


G; Ze rr 3 
me n/ gen a Z/ 
PA AES Se ir aten, AA Oene 


Aret rard a 


— Ln Á. 
IPSE Ke Ar Len 7 


See Tee. er Lene s'arer 


Lr PE 
122 


NV var veert , 


Pd 


ese PP ©, 
e*ser WE bam 


„ss 


za _Alaude REGEERINGW YS 


als de Graaven, door het ervelyk wor- 
den hunger Geaaflyke bedieningen, met 
den tyd #oadanig in magt en vermoo- 
gen wagren. toegenoomer , dat zy de 
onderhoorige inwoonsts buoner Gracf- 
fehappen» niet meer, zad:alsvoorheen 
-gefchied waas waar elks &ygen zynde 
wetten maar flachits volgens eyge ver- 
kiezing en goeddunken df nùar zulke 

byzondere volkswetven of de algemee- 
ge Koningiyko wette leefonden (1) 
te vonniflen ; by welken de Graaven; 

“in opzigee der door hen geëyfohte bren- 
ken „ het beft hunne rekening en voor- 

deel konden te vinden; zoo is eynde- 
Iyk, geduurende deë regeetinge der 

Franfche Koning van den derden ftam; 

en 





e Hincue ied atinant tquirere ad Ga- 
cap Oo pitula co ‚ fie in- 
fperant erat aliguid terdum ft. hef nec Lex nec 
_ «Camites ad legem Roma- Capitula obferventar, @d 
‚Mam fe corivertunt, quan- : pro nihilo habeancar. 

da vero per legen Ron . 


t, 


K maund am ue hmmm! Lj} hals 


Van HOLLAND. H.- Deen, 33 


en des na die Vorften het voorheen 
over Holland gehad. hebbend gezag 
reeds aldaar weer in ’t geheel verlooren 
hadden, in Vrankryk , tot ftuyting van 
dat voorgemelde .wangebruyk der 
Graaflyke rechtbanken , met affchaffin. 
ge van alle-de tot nogtoe in gebruyk 
geweeft zynde wetten der.onderfchey= 
dene landaarden (mids het beft was (1) 
niet alleeb onder eenen. Kening maar 
eok naar eene gemeene wette leeven) . 
het Wetbbek van den voorgemelden maar bee 
Keyzer Jultiniaan ; tot-eene algemee. (,' He 
ne richtfnoer ter beflifinge van de ont- sel ús 
ftaane rechtsgedingender in gefchil ge- bruk 
raakte ingezeetenen, alengs ingevoerd £”®*& 
en federt in dat ryk alom in gebruyk 
gebleeven. Vanwaar, te gelyk met 


We 5 53 





(1) Zgoh. adv. leg. Burg. “Titurúin profelto multum 
Cap. 14. Ut Franci fb ad concordiam civium 
Rege uno una omnes te- Dei & zquitatem popu 


pentur lege, Id enim va- Jorum, 


Er  Aloude REGEERINGW YS 

dat Juftiniaaafche recht ; federt zeef 
veele andere. hier voorheen onbekend 
geweeft zynde gebruyken; met het 
Huys van Bourgonje ; als uyt het 
Franfche van den derden ftam , ge- 
driùrende wiens regeering het be- 
Schreeve recht van Keyzer Jufuniaan 

in Vrankryk. was. ingevoerd, herkom- 

En hed fig zynde, ook in Holland , naa hee 
Bouma zich van ’t zelve reeds by ’t leeven van 
'Vrou Jacoba van Beijere voor het mida. 

den der vyftiende eeuwe meefter ge: 
maakt hadt, .indiervoege doorde Ad- 
vokaaten, eerft voor het door Philips op- 

“ gerechte Hooge Gerechtshof in ’s- Grad: 
venhaage op laft van des zelfs (1) Zoon 
‘ Ka: 


Re Inftruê van Karel faecken / gebe Actie es 


reële bie ften! boet fl core toet ate 


war Cofihte at It poe des amen (AJ Die 
} C me u 
fefiie geftelot wezen Van det benbtrermne tayrtie te tellen, 


van HOELAND. IL Deer: 4e 


Karel en federt ook voor allé de ande. 


ré rechtBankén van geheel Holland ; is: 
in gebrityk gebragt , dat niëf alleen alle! 
onze €yge nlandíche, en tot dien tyd. 
toe. in'zwanp geweeft zynde oude 
Vriefche wetten ‚ maar voords nog al-- 


le de overige algemeene wetten der 


! 


Franfche Koningen totnogtoe onder 


den naám van CaPITULARIA bekend, 
alengs door de Rechtsgeleerden zyn 
achter de bank gefchooven en’ dusthans 
by de zelven’ gefioegzaam in ’ geheel 
önbekend wörden. Dewylmy geen an- 
der gebod dam het reeds gemelde’, by al- 
dien:dóor dat BESCHREEVE RECHT: 
dat vari Keyzer Juftiniaan' nog al eens 
moeft verftaan worden, noch van den 


Buyze 5 van, Bourgonje of Ooftenryk, 


noch 
tt rechte te ffsen / mbt MEN voorr PROCEDEREN 
be: NA DEN INHOUDEN ENDÉ 
van bet FORME. VAN BESCHRIVER 
beffauten : Enbe RECHTEN. 

pat pedarn zande/ soo sÂL - NE 





Dt 


(6 Almdt REGEERINGWYS 


noch van ’s lands Staaten. bokend is, by 
het welkehet Wetboek van Keyzer Ju- 
ftiniaan , met affchaffiagg vanallede tot 
dien tyd toe feeds gebruykt geweeft 
zynde eyge landsrechten, anders zou- 
de zyn ingevoerd. | 


De inge De kerken door den Biffohop ep de 
keken voorgemelde wyze tot den Godiyken 
Seg dient zyndeingewyd; wierden federt, 
aester. ls aan Gode toegeheyligd, en daarom, 
__gok de daarin bedreeve fchennis weer 

als eene (1) Heyligfchendery be- 

* __ghouwd , even gelyk ook de perfop- 
"nen, welken zulks beftaan hadden „ 
voor heyligfchenders en eerloozen in 

_ zoo lang gehouden , tot dat zy aan 

| Gods 


(1) Capitulartum hb. VI, vocatur, qui ex els al 
tap. 97- Qui vero dere- quid aut abftulerit aut ra- 
bus Eecleffarum liquid pwerit. Imfames. quogue 
sbftulerit gravius indejue tales perfons usque ad 
&tcetur :- qui Sacrum fatisfaionem Ecciefie , 
rerum ablatio -saantts quam keeferuat „(unt hae 
sum et, & sacaiLEGUS dende. - 


van HOLLAND. IL Deet. 4y 


__ Gods gehoonde Kerk behoorlyke vol- 


doening wegtns hunne beguane ontés- 

ring gegeëven hädden. Even gelyk de £oen ar 
fnisdaaden in de Heydenfche tempelen, dtp. 
ook zwaarer , dan wel elders begaan , pn son. 
voorheen hier te land waaren (1) ge 

ftraft geweeft, doorden misdaadigen op 

het Zeeftrand: te brengen , *t gene by 

den vloed onderloopt, alwaar hy, naar 

het klooven van Dbyden zyne ooren, 

eerft gelubd, en daarnaa aan de Go- 

den, wier tempelen hy onteerd hadt, 

ter herftellinge van den aangedaanen. 
hoon , geofferd wierdt. En waarom niet 
zondet rede in het vervolg van den | 
tyd; als naamlyk de inwooners hier te En waan 
land tot het Chriften geloof bekeerd 5 
waarea d ‚ allo die genen, welken met deinde 


zelven 
ge- begaan, 





(z) Additio Japientum ad bulo, quod accelfus ma 
Legen Pe nn, bit. IE. Gel ris operiri folet, finduu- 


erit, & tur aures ejus , & caftra« 
le de acris tulerit, tur, & immolawr Dits, 
ducitur ad mare & in (a- quorum templa violavite 


gr fi 


A 


48 _Akonde REGEERINGWYS 


er peweld in eerie gewyde kerk (1) ge- 
‚ brooken waaren , of iet uyt de zelve 
geweldigerhand (2) genomen, of de 
kerk zelve in derr brand geftooken had- 


_den, eensdeels met de dood volgens de 


algenreene wetten der Franfghe Konin- 
gen moeften geftraft , en eenen dood=. 


flag in de zelve begaande anderdeels „, 


volgens de (3) Vriefche wetten, de. 
daarop ftaande breukgelden , zoo aan, 
de onteerde kerk als aan den Graaf voor 
den Koning negendubbel betaald wor- 
den. En welke zwaare ftrafplecgingen , 
op het {tuk der kerk {chenderyen eerft by: 
de Heydenen begonnen enfedert by de 

Chrt- 





(1) Capitul. Caroli M, 
anne 779. cap. 11. Etqui 
Ecclefiam infregerit mo- 
riatur. 

(2) Capitul. Ceroli M. 
anno 789. cap. 3. Si quis 
Eeclefiam per violentiam 


intraverit, & in ea'per 
vim vel furtum aliguid 
sbftulerit , vel ipfam Ec. 


clefiam igne cremaverit, 
morte moriatur. 

(3) Lex Frefonum tit. 17. 
$. 2. Qui in curte Ducis , 


M. ir ECCLESTA AUT IN A- 


TRIO ECCLESIE hominem 
ecciderit wovrss weregìl; 
dum ejus componat & no= 
vies fredem ad parten dae 
minicam. 


ban. HOELAND: II. Dek ä 


Chriftenen gm, vry: gewigtiger rede 


achtervolgd. > altyd tot den huydigeù _ 
dag tae daarom, neg hier te laad, on 
aagazien. de. {edert, voorgevalle ge: - 
batervorniog N heben, hand ne Belous an 
dep; Te, 

EN 

Howl mé volgens het bevel vanù 
Karel den. Grooten (1) aam de zulkert 
geen. voedfel mogt verfchaffen, die naa 
het begaan van eenen. doodllag , om 
welken zy fierven moeften, zich in 
eene. kerk begeeven, hadden „ mids hen | 
de kerk, in, welken Zy gevlugt » waaren’, 
tot geene. veilige vryplaats ftondt te 
verftrekkeÁ, zoo was nogthans te voore 
eene zekere vryheyd door Koning Da- 
goberd aande in de kerk ‘Gevlugte mis- 


dad 





® Capitul. Caroli ML. ‘fi'ad Ecclefiani confugt- 
anno 779. cap. 8. -Utho-  rint, non excufentur, nes 
micide , \& ceteri rel, pe eh biden viëus di 
ge hun 5 mori dea, 


. & . ne EE 


® „ak MEGEERINGW ES 
Deens. Ghtdigten varteend geworden; uytaant 
ern. Berkipe de-Ohtifehen kunie-ingewys 
He Ber qe terken, 1à rayms 200-hoope achtige 
veobeen hididert, dats de Heylige Bolkhen hier 
VA and by-de Heydenen- te vóore ge 
weeft waaren: En waarom; mids die 
aan de doodfchuldigen (1) tot eene 
beylige verbliyfplaats voorheen vorftreke 
hadden , sok één diergetyke vrydomn 
dan de Chriftene kerken, zoo doot den 
gaen Koning (a) Dagobert , in 
sj 


jaar 





te Coron. Sia- 
Leap. 03. Ilucia- fagiam 


Si sli ie dl op 


vetuftimas arbores vi- 
mus facras quercus, qus 
dicäts fuerdnt Deo tefra 
provincie , quas ambie- 
Bacatrtun & fepes accurt- 
tior, lignis conftruêa ; 
einens duas portas. 
Ingreffus atril omnibus 
‘ihfbttas , nifi frcerdoei 
tantum & facrificare ve- 
„Jensibus , vel quos- igon- 


NIs URGRBAT PERICULUM: 
gE MME MINIME N$GABÀ- 


| erdee ut ke nos corrué- 


(2) Capitul. Dagerti 
A anno 630. cap. 7. S\n 


rit, las eum vi abftre- 
here zufus fie, ne 
januam 


«ive 
zie ‚ donec ellat: 
Presbyter EN a vel 
Epilcopum. 


$.s. Si Presbyter re- 
(ponfam dare aufus ea 
fuerit & 


it culpa Cast 
datur pro imorem 
propter Del 


Dian HOLLAND II Deki. sr 
he jaar ‘zethanderd ‘dertig is vergund, wore àl 
afs door Karet den Grooten (1) honds 
derd. negenenvy kig jaaren laatct heven 
tigd en dee dâsrom aan lederzeh: vet-midse 
booden geworden eenen: in de kerk gi-zert sai 
vlugten; hóe zwagrer grodt aak des % ketel 
zelf begraane. misdaad was, met geweld , 
dayt de kohve va haalen; zoo úyb vraete 
„van God , en eerbied voorde Heyligen: 
ie vergeeft, dien. zal vorgeeven wer 
den, ern dit zitt vergeeft, dien zateok 
wiet werkesvan wonden.  Invoegt de 
În de kerk gevlugte dldaar eene wolie 


Dei & teverentiam San- placituat grefentetûr a 
ia . Domin er _honarsm 







@orum ; quia. paapter 

dixit : qui dimiferit ‚—di-  San@orumque Ecclefie 
Mittetur ci , qui non dimi- fusreverentiam concedà- 

Jerit nec ei dimittetur. __ tur el vita & omnia mem. 
(r) Capisul. Caroli M, bes. Emender autem 

emo 789. cap. à. Siquis famin quanttm potverie 3 

confugium fecerit in Ec- &eifuer 

clefiam, nuffuseumde Ec. -ducetuf 

clelia Per violentiam ex- int Regis; & 
€ 


Cd 


elferé prafamat, fedpg- Erea rmitéas abi elen 
haben aant daad plas place 
OO pq 


» 
kend 


A 


ga afldads: REGEERINGW YS 
oe tuft en veyligheyd hadt, tat dat hy voot 
… “den echter gebragt wierdt en hem 


F » vooraf betòfte gedaaf was, van niët ak 
… \ s-jeenchet léeven maar ook alle. zyne le 


Di 


'__” denmaâten:te: zullen behouden , ten 


“eynde de» misdaadige tyd hebbe, om, 


‘naa de gedaane belydenis zyner. zon 
den, gensdeels naat de kerkwetten boe- 
4e te.dodn en andersdeels de. fchaade:, 
aan! zynen evénmenfch toegebragt, ZOO 
__eet in zyn vermoogen , en voor Z09 
‚___wedrehy, om zulks te doen, doorden 
Rechter verweezen was , met den tyd 
té vergoeden. Welke zonderlinge vry- 
ede. heyd aan de kerken verleend „ federt in 
mene het jaar achthonderdendrie ook aan 


Eeiie de Voor-en Kerkhoven door den voor: 


ten 





es „. * 


‚ (2) Gapieuk, IL. Gargli M, ‚NEC SIT EI nacEssé EC 
-anso:803. cap; 3.i Si quis CLESIÄM INGREDI ; & nul 
ad Reclefam confhgium Ws eum inde per vim aë- 
fecerit, iptraipslus ATRIA ftrahere. Pre umat , fe 
Feerssig vac pasgar, liceat éi confitert re 


Chris: gemelden Keyzer (1) Karel den Groe- | 


ban HOLLAND. Il, Deer. 83 


ten is vergund geworden , en daarom 
federt dientyd, tot de naderhand hier 
te land ingevoerde geloofshervorming , 
uyt krachte dier Koninglyke vergun 
ninge in Holland altyd béftandig geblee- 
ven: mids menin de oude Graaflyke (1) 
rekeningen gemeld vindt hoe Florents 
van Tolnog in ‘het jaar veertien hon- 
derdenzes naar- Uytrecht , door Wil, 
lem Graaf van Holland, aan den Off, 
ciaal en den Domdeken dier kerke ge- 
zonden wierdt, ten eynde de voore 
gemelde Graaf mogt gemagtigd zyn ; 
om twee perfoonen, welken in het lee 
‘ ger 
annbhnndddaddaadhddddbdbddde _ 


fecit , & inde per manus liefs Beren we . 
bonorum hominum ad ‘Wast/t’ Vitrecht t an je 
difcufionem in publicum Oficiad ende den Daas 


producetur. - 
(1) Rekening van Pbs, wende van IL. perfoonen / 
van Dorp Thefaurier van Die tat Dianen op 't Hecho . 


hl. 1. Maart 1406. tot bef lagen eee leger 
9. Mey 3408. fol. 99. 
Flens van Cai berl aft van ben Bechet 


nerwan zoude ce 
(pvede / alfa Ip van weing Dz | 
' 4 


fp Atke REGEERINGWYS 


ger voor Hagefteya » tegen het toen 
ba wang wyadekrygsgebeuyk gevoch- 
cèr , et zieh daatomm kedert ophet kerk» 


… hef van Vianen begecven hadden, mee 


bewitligige det voorgenseide Geef 
(ykon van dien gewyden ground veins. 
ten. Welkt bryheyd in opzigte van 
ket veylig verblyf in de kerken &n op 


' der ‘zelver kenkdroven , atet alioeh in 


sie vrygoboore of vrygeminkte per: 
Sooreh ‚ maâkr ook in afke Iyfcygenen 
ja uelfs flaaven plaats hadt. lavoege 
een misdoende flaaf', om de webaknee 
ming zyns deswege vergramden moe- 
fbrs te ontgaan ; in eene kerk of op 


dat Eenen kerkhof gevlugt zynde , door 


zelf in 
pmen 


zynen meefter of door iemand anders 


ande op des zelfs laft met geweld en tegen 


byferge- 


nen en des flaaven wil vandaar giet mogt (1) 


Jlaaven. 


| vor: 
(1) Coptead. Regis De: - ühofeh Dei tel zêverèn- 
poberti amo Bio. cp. 7, tiam Ecclefiarum Sanêtz- 
4 Si quis autem ho- rum non habuerit, © Fe 


me contumax &-fuprbas giehtem Tervum fuuim, vel 
6 EE {- ‚* quem, 





gens HOLLAND, IL Daan 18 
vavoerd worden 3 en des, by aldien, 
jemand zulks beftondt, die avertrees 
ding met veertig goude fchellingeg 
aan ‚deg Koninglykaa Breukeyfcher 4 
dat is, gelyk wy in *t eerfje deel ane 
zer aloude regeeringwyse van Halland 
beweezen {s) hebben, aan den Graaf 
va. het Graafichap in t welke de 


| ongeoorlofde vervoering Was VOORgSr 


vallen, even gelyk ook nag diergelyke 
veertig andere fchellingen aan de kerk : 


‚ moeft geboedt worden, wier verkreegg …— 


vrydom door zulk een geweldig. ber 
flaan gefchonden was. n 


‘ Dewyl nu de Geefdyken ‚ äs ayt 
het reeds gemelde biykt , zich zelver 
, dit 





uem perfecutus fuezit, dos, ut fit honor Deo & 
gen pe vi abftraxeri, reverentia Santtarem, & 
& Deo honòrem aon pere Eoclefia Dei femper ine 


ipam uadsa- | sn anze aloude 
ginta Loe, jude CO- Om 
eel. Pag. 177 


D4 


cûu quadraginga foli 


38 oude REGEËRINGWYS5: 
dit door ars befchreeve recht van dat 
men geenen in ‘de kerk gevlugten mis- 
doener met geweld mogt uyt de zelve 
haalen , ‘geeriszins uyt eygen gezag 
hebben aangemaatigd., even als eeni- 
Der wor. ZEN zich: miffchien zouden ‘konnen in- 
gn ien beelden en daarom. gelyk altémets ook 
ken ten al'gefchiedt , ‘tegen dat gewaande zan- 
mili gematigde gebruyk der Geeftlyken op 
dae eene vry onbezonne wyze uytwaaren ; 
onde. maar dat die vryheyd,-gelyk het voor- 
Denon gaande verhaal beveftigt, door de Fran- 
eh Sche Koningen, als Wetgeevende Vor- 
ded. {ten van Vriesland ; aan allekerken van 
dat Geweft is verleend geworden, zoo 
volgt daar uyt, mids in dien tyd weye 
nige misdaden : met de dood geftraft 
wierden, dat door ’t geeven dier vry: 
dommen aan de kerken geenszins 
alsdan een ' ruymer weg tot het 
ftoutmoediger bedryven veeler misdaa- 
den is geopend , maar flechts de Vor- 


van HOLLAND. H. Deer. sp 
Ren, uyt eerbied voor Gods huys, ak 
leen van een gedeelte hunner anders 
toebehoorende breuken zyn beròofd 
geworden. Hoe ’t zy, mids deeze 
vryheyd diensvolgens alleen maar van 
de gunft en goedheyd der Vorften her- 
komftig is , zoo heeft dit hoog gezag 
dier Vorften daarom ook den voet ge- 
geeven , dat dees door hen verleende 
vrydòm zelf in zulke kerken hier te 
land heeft plaats gehad, welken niet 
alleen door de Geeftlyken , maar zelfs 
door de Leeken gebouwd zynde; ver- 
volgens ook: aan de Leeken „ zoo ‘als 
wy hier ‘voore reeds gemeld hebben , 
_ opeene zekere wyze nog in eygendom 
toebehoorden , én in welken daaroin 
de Biffchop niet bevoegd was, naa ’t 
overlyden.desPaftoors, eenen nieuwen 
aan te flellen.. Want hoewel het oee 
nieuwlyks opgerechte Aarftbiffchoplyk Bike | 
‚Bez zich in het Geeftdyke over alle Patan 
On. D EO “defelde 


«8 Ake REGEERINGW YS 

de (1) inwoaners van Vriesland uye- 
Rrekte, zoa wierden ‘er echter zeer 
Weele kerken gevandtn, wier Pafto- 
raals aanfielling geensvins aan den Bis- 
chop maar aan anderen en dat zelf aan 
Wereeldiyke perfoonen toebehoorde; 

te weeten; van alle zaodaanige ker 
ken, welken door hen of hunne voor- 
gangers zelf (2) gefticht, den (3) grand 
af inkomften daartoe verfchaft, of ver 
vallen zynde herfeld af om de eene 
pf anders dienfien aan de kerk bewee- 
zecht in erkentenis dier beweezene 


Sieniken begiftigd waaren ; ep in wel, 
| ken 





2) Alcudnus in vltsan- RD EAHO , fug- 
gric. Willibr. cap. 11. dus 
Tuuc dees Ponelfieictt _£3) Ome, dkrasfican. Ll 
Trajeto fed es in ur Canon. ra, Servata edi- 
_ be ficatori Epifcopa hac gra- 
& gens Tora oM, tie, ut quas def 
EaESONUM SURDITIE rioos im ré Faa videre, 


net is, ojos terde 
(a) En de ‘Geftandig ín rlumeft; vel fi órdinatí 
\ jam int habere acquies- 

Fatzooum facinnt dos, eat. De 


van HOLLAND. U Daer. sg. 
ken diensvolgens deeze flidhters, her 


ftellers of begiftigden enen perfoon 
welken hen geeddacht, tet Paftoor, 


zonder nogthans daarvoor van dea 


benoemden {1) iet te vorderen , bin 
pen res (2) staanden ‚mogten benoe- 
men, Em door den Bilchop, byaldien 
tegen des benoemdens ‘godrag, of hoe- 
daanigheyd nicts te: zeggen viel, vol- 
gens de (3) wet door Keyzer Karel 
den Grootn op dat Buk án ° licht ze- 
geeven, vot Prieier mmoelt ingewyd en 
aan den zelven de hem daartoenoodig: 

zyn- 





(1) Additio “UL ad kb. 
Capirad, aa, QS, Ttdaicl fi intraSux. MENSES, poft- 


natu controverfia fuerit, 


omnino a Presbyteris non quam vócaverint ,’ non 
audeant meuerk ettgere fuertt aontroverfia ternd- 
proper cammendationem mata, dicitum tibi fic de 

eclefte > quia” preprer perform’ idonen ordinest. 


cupiditatem plerumque a 
Laicis talibus Presbyteris 


Ecclefie dantur,.qui ad 
…_ peragendum ‘Sac . 
officium a indigni funt, 

. lexernd. Putu de | 
jur dar spp. 28. „Illas - 


autem, de quarum patro- 


(3) Capitul. lib, V.cap. 
87. Et fi Laici Clericos 


probsbilis vite & doftri 


aontfecrar . 


dos, SUISQUE IN ECCLE» 
be 


paar 
bes thans nog bekeride recht van PATRO- 


Fes” NATUS datis „om iemarsd tot Pa 


éo. Aloude REGEERINGWYS 


zynde zending verleend worden. Fn 
het is uyt dit grondbeginfel dat het 


MAT floor in eere Opénievalle kefk te be- 
noemen, zyne wadre herkomft heeft. 
En waarom voorheen niet alleen de 
Graaven van Holland hier te land dat 
aanftelrecht in verfcheydene kerken 
hebben bezeeten ; maar dat thans te 
tyd nog zoo veele Heeren der Heerlyk- 
heden in Holland , als opvolgers dier 
eerfte ftichtérs , Herdtellers of begifti- 
gers, het zelve recht alsnog tot op 


den huydigen dag bezitten. 


Mids het den Biffchop aan deneenen 
kant zeer ftreng (1) verbaoden was, 
eenigen tot Geeftlyken, aan eensanders 

Bis- 





"__€1). Capisul. Carelà M. cum recipere , nec cedi. 
Emo 779. cap; 6. Utne- pare in n aligeo grada, 
liceat alterius Cieri- 


giek 


bit. HOLLAND. IIL:Dim: 65 
Bisdom’ door de geboorte onderwor 
pen; tot het:‘gebruyk van zyne eyge ad 
kerk in te wyden; en dat aan den angst 
‚deren kant des ‘in te wyden jongelings oer de 
(1) bequaarnheyd , leer en voorafge- Gein 
houden leevensgedrag aan den Biff 
„ten volle moeft bekend zyn , en die, ie” 
op dat zulks naa vereyfch kon gewee-““= 
ten worden, onder het. geftadig np- 
zigt van zynen eygen Biflchop (2) 
snaar de ftrenge kerkwetten.van zyne. 
jeugd af tot het Geeftlyk beroep. bes 
quaam-gemaakt worden, zoo fpoorde 
‚dit. een en andere dierhalve Willibrord 
aan > om in het veroverde Uytrecht , 


naa het erlangen nogthans van de Kem 
daar. 


"_(r) CapieulT. Caroli M. 
‘anno 789. cap.a… Qui ad 
ordinandum veniunt fi- 
des, & vita prius ab E- 
pifcopo diligenter difcu- 
tiatur, & fic ordinentur. 

Rs, Capitu). EF, Caroli M. 
ante 789, cap. 7e Pimd- 


liter ati ad Clericatum 
accedunt , quod nos no= 
minamus CANONICAM 


VITAM , volumus ut ill 


CARON icg fecundum fuans 
regulam omnimodis vi- 


‘vant, & Epifcop.s zee 


RM REGAT VITA. 


®”. 


62 adhûde REGEERINGWSS 


_ Öaartoë noodig zjnde Koniriglyke toc. 


ftecmings uyt aarmmietkinge die plaats 


|" thans eene (1) VILLA PUBLICA; 


Kl - dst is, Koningtyk goed geworden was; 


‘een Bifchopiyk gqueckfchoek op te 
‚…Techten £ bvea: gehgk dan ook door en | 
_"onder-de beftiering van Wilbrord in 


de Rad Uytiecht eeif zooddsnig gucek- 
fchoal naaf? de hoofdkerk 3 welke by 
keeds aldaar Behatwd en aan Gade, 
als (i}-den Zalignsker der thans 
bekeerdö: Vriezen zelf ingewyd hadt; 
volgens dé alsdan (3) in gebrayk zyn- 
de Rerklyké gewoonte } 3 gefticht (4) 
wierd: 





qe hieruoare dit ons clwitatibus fuis rroxmum 
el der aloude regee-. EcotrsymsumcuausTsum | 


_ ringwyze van Holl. pag. 17. INSTITUANT, in quo ipí 


Cs) Hele: Hi. in dd- cum clera, Gecundaup ea- 
Man. Coreli Marteldi fol. za. nOonicam .regulam, Deo 
Ad Bafiticam, gum eft militant. 
con(lraêa in:HonOaRSAL- . (4) Eee Hit. fol. 28, 
evavours Domini nofisi Manaszgrrum 
Jefu Chrilti. intra muros in | 
PS Docratum. Cafe ca Safin un : olla + um 5 

ontigenenfis ame 276 polo 
Can. 8. Ut Epifcopi in Dominus, & in E 


}- 


ban HOLLAND. IL Drait: 6 
wierde. „Deeze fchooten waaren te die Wade 


tyden onder den naain’ van MONAS:MO. ÂS- 
TERIA bekend , niet om dat zy ey- TER 


genlyk Kloofters waaren , midar OM genaamd 


dat de daarin zynde fchoolieren , even “ied 
als de Moniken , by den anderen van 
de Werreld afgezonderd teefderi. En 
inids nu , volgens bevel van: Keyzet 
Karel den Grooten (i) in alle de Bis- 
fchoplyke fteden zyns Ryks een zoo- 
daanig queekfchool of MONASTE- 
RIUM moeft gebouwd worden, zoo 
zal nu dé Leezer korinen begrypen , 


./ 


waarom de ftad Mimigernifort, alwaar ven 18. 


federt, hy het oprechten van het Bis- meende | 
dom aldaar, een zoodaanig MONAS aan | 





Pater nofterWillebrordus 
Archiepifcopus , (ub fan- 
An converfstionis coeno- 
bitali ordine, cuftas pra- 
ale videtur.. 
(1) Capisul. ib, 
% Scholz, fant sd L olie 
miniâros Eccleâep ig- 
ftruendos vel edocendos, 


ficut nobis praterito tem. 
pore ad Attiniacum proe 
miûftis, & vobis injuexi- 
mas ia congruis locis, abt 
needum perfeltum eft, ad 
‘multorumi otilitstem & 
profeâsan 8 vobis asdi- 
Bui BOR BIEIGALEE, : 


és Aloute REGEERINGWYS. 


Mys TERIUM door Ludgerus eerften Bis- 


ij {chop dier plaatf® , ingevolge van die 
zei, amwet, gefticht (1) was, in ’ vervolg: 


hand die 


Moux- » 


Munster even gelyk ook alle het aan 
dat Bisdogi onderhorig zynde Land 


ranlandedert MuNSTERLAND (2) genaamd is, 


MON STER voeren. 


en te Uytrecht zelf zekere: twee ker- 
ken den ‚naam van Oud- en Nieuws 


ld 


“Fe recht. wierden zoodaanige queek: 
$choolen . der Geeftlyken toen MO- 
NASTERIÁ genaamd, ter oorzad- 
… ke de’ daarin tof den Geeftlyken ftaat 


R aangeleyd wordende jeugd niet mint 
Te 


Âreng » dan de’ Moniken in hunnè 
‚Kloofters „ ‘leefden. ‘Invoegé zy iû 
eene 





“ (1) Pits Ludger kb. I. fub regula canonica Do- 
cap. 20. Cujus parochie -migo famulantium. 
fedeseftprincipalis inlo- (2) Hede Fhift. fol. 129. 
CO MIMIGERNgFORT , UbÍ Frederici MIMIGARFOR- 
Domino ipfe heneftum pensis, id eft, MONASTES 
conruzit: MONASTERIUM argens Epi Ceopl, 


van HOLLAND: Il. -Deet. 6ë 
eene- gemeene zaal (1) fliepen, te faa- 
men ‘aten, die fpysen kleederen, zon- 
„der daarvoor iet te betaaleh, van het 
queekfchool op eene eri de zelfde wyze 
ontfongen, om niet genootzäakt te 
zyn ter erlanginge van {pys en kleede- 
ren, buyten het zelven. gaande her- er 
derwaart te zwieren, mids zy verpligt strenge, 
waaren om zich, behalven den tyd , 2de 
dat zy door den eenen -leermeefterdier 
((2) SCHOLASTICUS) in de ge-Fisim, 
wyde en ongewyde letterkunde wier- 
den anderweezen , daarenboven nog; 
Vere 


orrreererere eter nee es 


(1) Confilio Turonenf. 
TI. can 23. Canonici & 
cleri civitatum , qui in 
Epifcopifs conver{antur, 
confideravimus ut in clau- 
ftris habitantes , fimul 
omnes in uno dormítorio 
dermiant, fimulque in u- 
no reficiantur refeétorto , 
quo facilius poflint ad ho- 
r38 Canonicas celebran- 
das accurrere, ac de vita 
& converfatione admone- 
ri & doceri, Vilum ac 


veftimentum juxta facul- 
tatem Epifcopi accipiaut, 
ne paupêrtatis occafione 
per diverfa vagari cogan- 
tur, éc. 

. (2) Baldric. Chron, Ca. 
merat. lib. EIL. cap‚ Gr. Et 
ut amplius eum in fenterie ° 
tia confirmatet, REGENDAS 
SCHOLAS S. marie EI COM- 
MISIT. (box) cognita vero 
Epifcopo ScroLAsTIcr in« 
‘duftria feperavit eum A 
PUERORUM DOCTRINA c. 


66 _Alaxde REGEERINGW YS 


verfcheydene maalen des daags, langì 
zekere galeryen , welken te, Uytrecht 
by de fchoolkerken alsnog te vinden, 
en thans aldaar onder den naam van 
Panden bekend zyn, en in welken zy 
ook naa hun overlyden begraaven wier- 
den , naar de naaftgelege kerk te be- 


| Coor der 


300 £C- 


geeven, om beurtlings de Palmen van 
David; naar ’t (r)} voorbeeld van dien 
waarom Koning, zeven maalen des daags, met 


saamd? voor- en tegenzang in dat gedeelte der 
kerke (2) te zingen; ’t gene federt 
naar het Latynfch woord Caorus, eenen 


zoodaanigen gemeenen (3) zang be- 


te- 





…_ (x) Pfalms 119. vs. 16e. 
foe u zevenmaal 
’g daags! over uwe techtz 


baardige weten 
(2) En ta Mathildis lib. 
e %. cap. 2 
Poft hec excelfum {tu- 
duit fibi fingere tem- 
plum, 
Divinasque scroras, 


Notte dieque Chrifto 

(3) Honorius Auguftod. 
lib. kl. cap. 140. orus 
dicitur a concordia can- 
tantium , (ve a corona 
circuùmftantium. Olim 
namque in modum coro“ 
na circa aras cantantes 


ftabant: fed Flavianus & 


Diodorus Epifcopi Cho 
ros alternatig plalleze ls Ie 


fticueruns. … 


( 


‘_ên HOLLAND. (Die 6 
kékerieride, tot den huydigen dag toë 
daardim alsog het Coor dèr kerke 


genaamd wordt; Mids nu de Geeft: 


dyken; gelyk wy gemeld hebben; aaat 
het Romeynfche recht leefden , zoo 
‘moeft ook die tang op zyn (1) Ro- 


_ 


meynfch gefchieden ; wiens gebruyk - 


door Pipyn, eerften Koning van den 
tweeden ftam , in alle de kerken Onder: 
hoorig áan het Franfche Ryk , en des 
bok indie van Vriesland (2) is inge: 
voerd; én daatom federt hier te land; 
tot de federt ingevoerde geloofsher- 
vorming ; altyd aldaar heftandig. gee 
bleeven. Over deeze in de Bifichop« 
Iyke {chool bequaam gemaakt wofden- 

| | de 





(1) Capitul. Caroli u. Beclefiaft. Accenû' pra- 


anno Bos, cap. 2. Ut can: terea memorie veneran 
tus difcatur, & fecundum Pippint Genieoris no 
Ordinem & morem Ra- exemplis , qui pet totap 
urst ) Cek fiat. ‚ Galliaram Ecclefias Roe 
. M, en mans traditionis fuo ftute 
ggn dio gantlbus. decorarie 





Pa 


sp _„Aloude RRGEERINGW YS 3 
de GeefiJyken, » welken.door eeneg 
Zangmeefter „onder den naam van 
Schala- CANTOR bekend ‚ in deeze Romeyn 


tor, 'pre-{che zangkonft onderweezea wierden, 
pefeusen hadt de Progft „toen. PRAEPOSITUS 


wat die genaamd, uyt den naam des Biflehops 
Saan het algemeene hooge opzigt over de 
geheele fchool, even gelyk (1) een 

Deken > welke DEGANUS genaamd 

en 


_ erraseroteennternenn neee 


63 


Gais bib. 1. cap. 74e 


Ut cantum Romanum ple- 
niter & ordinabiliter per 
npêturnale & graduale of- 
Scium peregant, fecun- 
dum quod Genitor nofter- 
Pipplnus Rex decreverit 
ut fieret , quando Galli. 
canum cantum tulit ob 
unanimitatem Apoftolice 
fedis & fane Dei Ec- 
clefie pacificam concor- 
diam. 

“Ci “Annalift. Sava ád 
annum 1044. Haêtenus 
Hildesheimenfis Cleras 
tam ailtriâa religione ob- 
fequic Dei fe nrancipave- 
‚tet, ‘ut 'ín profelfiorre 
fAmossea diftrjtione 


gruderee monachia, Nam 
ut taceatur quam fevere 
animadvertebatur, fiqais 
Choro, menfe, dormito- 
rio, nondico deeffe; fed 
tardius abefle , nifi aut 
gravi necellitate irretitas 
aut [icentia animacus pra- 
fumferat , fcholaris difci- 
pline jugo abfoluti artio « 
ri habena in clauftro fre- 
nabantur, & quotidianam 
fcripturam Drcaro pre- 
fentare , Euangelium cum 
Jeftione, cantum quoque 

ipfos etiam Pfalmos red- 

ere exigebantur , ut ti= 


| midius clauftro, quam in 


fcholis manu ferule abe 
ducere viderentar. 


[ 


wan HOLLAND. If, Dei. 69 
en daarenboven de (1) Paftoor dier 
{choolieren was, over derzelver zeden 
en de dagelykfche vordering in alle de 
aldaar geleerd wordende weeten{íchap- 


pen. -Zulks, byaldien iemand dier 


fchoolieren , het 'zy id ’t zingen, het: - 
zyin ’tfchryven, het zy door te laat: 
koomen in de kerk, in de fchool , aan 
de tafel of in de gemeene flaapplaats 
iet misdeedt, ftraks door den gemel- 
den Deken , volgens de van tyd tot: 
tyd: beraamde kerkregels , onder den 
(2) Griekfthen naam van CANONES pin 
bekend, door hem: geftraft wierden en 2e 
waarom ook alle de in die fchool woo- bm bam 
nende Geeftlyken, als naar deeze Gan in Der 
CA- ite bebben. 


PELEEGEEEEEEEEEPELEEORER PARE 


(1) Reidulf. de Diceto 
in Henrico IL Ouam in 
Ecclefiis Cathedralfbus, 
ubí Canonici Divinis man- 


cipantur obfequiis, De-- 


canì bi -vindicant digní- 
tatem - 
(2) Papias. Canon Gre- 


cè regula, confuetùüdo 
comprobata; inde CANO-_ 
Nicus, ideft, regularis. 
(3) Egbert Eborscens' 
Archiep.; Cangnes: dici- ' 
mus regulas, quas Sanêti, 
Patres eonttituerant , in: 
quibus &riptum eft, quo-' 
E 3 ‚moe 


ze Aude REGEERINGWYys. 
GANONES der kerke levende, zelfs 


eyndelyk KANO NIKEN zyn genaamd 
geworden, ‘ 


„ Uyt al het welke totnogtoe van dee- 
ze Bifchoplyke fchgol te Uytrecht ge. 
meld is, nu de Leezer zal konnen op- 
maaken, waarom dit eerfte aldaar ge- 

War. ftichte Kanonikaal Kapittel federteens- 
SL. deels niet alleen uyt Kanoniken, maar 
volgens Gok uyt (1) eenen Prooft , Deken , 
nenicâal Scholafter en Cantor, en die Kanoni- 


. _Capittel 


beflaat. ken andersdeels weer uyt leden van on- 
derfcheyden rang in opzigte van het 
Geeftlyke tot detyden der federt aldaar. 
ingevoerde geloofshervorminge be- 
ftaan hebben, te weeten: eensdeels uyt 

| Wer- 





“modo Canonicr, ideft, hallico & Canrpre, qui 
zegulares Clerici vivere Prolatoruza infigpiei funt 
debent. … __ _ âxiomate , & prater eos 

(3) Res Mogunt. tom. IL « duodecim ade Canoni- 
ed aijn Conftat id ex cigecapitularibus. | 

SEPolko, DecangSchor «+ er 


hak ade 


van HOLLAND. IL Deer: br 


Werreldiyken , aan welken, Kanoniken 
wordende, maar alleen het haair (1) . 
naär de kerklyke wetten was af- 
gefneeden; andersdeels ook uyt onder» 
fcheyde Geeftlyken te weeten: uyt On- 
detdiakenen, welken men reeds in de 
onderfcheydene (2) brieven van Cy-. 
prianus Biffchop van Carthago , die in 

t jaar tweehonderd negenenvyftig 

om de belydenis van-'t Chriften ge- 

loof onthoofd wierdt , veel maalen ge- 

meld vindt; uyt Diakenen en Priefte- De Eer 
zen : tot welke laatfte waardigheyd „jee 
| nie-im, on 





. (1) Capivul. Pippini R. 
ammo 755. cap. 11. De 

illis bominibus , qui di- 
cunt quod fe _propter 
Deum tonforaffent , & 
modo res eorum & pecu- 
nias habent, & nec fub 
manu Epifcopi funt , nec 


in monafterio regulariter. 


vivunt, placuit ut in mona- 
fterio fint fub erdine regu- 


lart & fab manu Epifcopi, 


{ab ordine canonico. 


Confilie Teletane IL- cars, 


N 


1. De his , quos. volune 


tas parentum a primis in- 
fantie annis in Clericatus 
officio , vel monachali 
pofuit, pariter ftatuimus 
obfervandym ut mox cum 
DETONSI ,. vel aninift 

leêtorum tradíti fuerint 


in domoEcclefiz fubEpis- n 


copali prafentia a Prapa- 
fito fibi debeang erudiri. , 

(2) jans Epifc. Car. 
tbag. epijt. 8. 20 29 34 
ES 78. 8d 


& 


za _Aloude REGEERINGWYS 


derdis- niemand te die tyden, dan naa dat hy 
Diatens dertig jaaren berykt (1) hadt, mogt 
ig en worden ingewyd; mids Chriftus, on- 
waarom. zangezien hy de eeuwige wysheyd des 
Vaders was ‚ echter voor dien ouder- 
dom -niet hadt begonnen te preeken, 


De kin- * In deeze Kanonikaale fchoolen wier 
Sor den den niet alleen van bunne eerfte jeugd 
Add. af de kinderen’ der gegoedfte landzaa- 
Graaven ten, maar ook die van den eerften A- 
gen je ja del, van de Graaven ‚ van de Herto- 
Ein gen ja van de (2) Koningen zelfs van 
genta hunne Ouders tot het erlangen van 
deeze eene Chriftelyke opvoeding befteld, 


bel. om den ouderdom van (3) achttien 
‘ jaa- 


PULL 


‚ Dominus 


(z) Capitul. Caroli M. 
enno 789. caf. 49. Ut 
nullatenus” Presbyter or- 
Sínetur ante tricefimum 
ctatis (ue annum , quia 
“nofter Jefus 
Chriftus non predicavit 
ente triceflmum annum. 
(2) Chron, Cereal, lib. 


ad 


II. cap. 16. Et in hoc 
enim Coenobio Duces , 
Comites , flii Ducum, 
filii Comitum, filii etiam 
Kegum educabantur. 

(3) Ludgeri vita cap. 7. 
Crevit iraque Lutgerus 


‚ proficiens in timore Det. 


& depofito feculari habj- 
Ln 


| 


wan HOLLAND. II: Deer. #3 
jaaren bereykt hebbende vervolgens te 


verklaaren, of het hen behaagde Geeft. 


Iykte worden ,endes, naa des Konings 
(1) toeftemming daar toe verkreegen: 
te hebben, hunne begonne benaarftiging 
ook in de gewyde letterkunde te ach- 
tervolgen, tot dat zy , den ouderdom 


van twintig jaaren berykt hebbende ;, 


eerft Onderdiaken , vyf jaaren (2) 


laater Draken , 


en eyndelyk naa 
hun dertigfte jaar Priefter gewyd wier- 


den 





tu in TRAJECTO MONASTE- 
Rio fe contulit ad ftudium 
artis {piritualis. EraNT 


autem IN ILLA SCHOLA 


Gregorii , & alii con- 
DISCIPULI NOBILES & pru- 
dentes , a quibus alii E- 
pifcopi poftea ex{titerant, 
alii in minoribus gradibus 
Doftores Keclefiarum. 

. (2) Conflium Aurelian. 
1. canon. 4. De ordina- 
tionibus Clericorum id 
obfervandum effe decre- 
Vimus, ut nullus fecula- 
zium ad Clericatus offi- 


cium prefumatur, nii 
aut cum Regis juffione 
aut cum judicis voluntate. 

(a) Confilio Toletauo IL, 
can. TI, At ubi oftavum 
decimum @tatis fue an- 
num compleverint, fi gra- 
tia eis caftitatis, Deo in= 


fpirante , placuerit, ht 


tanquam appetitores ar- 
êtiffime vice levilimo Do- 
mini jugo fubdantur; ac 
primo Subdiaconatus mi- 
nifterium , probatiane ha» 
bita, profeflionis fuga vie 
gefimo anno (ufgipiant. 


Es 


wh  Moude REGEERINGWY3 
den, om in deeze (1) of geene kerk het 
Paftoorsampt te bedienen, of wel, de 
fchool verlaatende; zich tot het werreld- 
Iyk bewind te begeeven ; even gelyk 
Hincmar (2) van zich zelven getuygt, 
hoe hy van zyne jeugd afin eene dus- 
daanige fchoole tot den gemelden ou- 
derdom zynde opgevoed, vervolgens 
tot het Hof of liever’ de behandeling 
der hooflche zaaken van Keyzer Lo- 
dewyk den Godvruchitigen avergong. 
Welk verblyf der perfoonen van den 
eerften Adel in de Aartsbiflchoplyke 
fchoole te Uytrecht den voet gegeeven. 
heeft, dat door Keyzer Karel den 
Grooten , naa het ten onderbrengen 
der Saxers, de voorgemelde Ludgerus 
tat 





(1) Capitul. Caroli M. Pag. 304. Qui in monaftee 
anno 789. caf. 24. Ut rio, ubi ab ipfis radimen- 
nolfus’ abfolnte ordinetur tis infantie feb Canonica 
& fine pronuntiatione & habitu educatus, indeque 
ftabilitate loci ad quem eduêtus in palatio Domini 
ordinatur. Ludovic: Imperetoris non 

(3) Hincmar. tom. IL modico tempore manú, 


wan HOLLAND, IL Daer. zg: 


cot eerften Biffchop van (1) Mimiger-Z Zulks 
nifort of ket thans genoemde Munfterus. ten 
is aangefteld geworden; zoo om LI rien. 
hooge. afkomft onder de: Vriezen: pgr ar 
want zyn Grootvader Wurzingus a)fomni 
Ado was een der eerfte Edellieden Vaneo 
Radboud (3) Koning van Vriesland ge-zer Ps 
weeft, als om dat Ludgerus zelf, alsgedaar 
een Vries van herkomft en des de Ne- Bilehap 
derfaxifche taale kundig in de nieuw-Zrnper 
Iyks opgerechte Kanonikaale fchoolewerd. 
van den Aarftbifichop Willibrord te 

Uy- 


(1) Vita Ludgeri lib. L 
cap. 20. Interea per dis- 

ofitionem miferfcordis 

ei Saxones converfì funt 
ad Dominum, Rex 
Karolus eundem virum 
Dei Lutgerum Paftorem 
in Orientali parte Saxo- 
num conftituit cujus pa- 
rochie fedes eft principa- 
lis in loco Mimigerse- 
for. 

(2) Vita Ludgeri kb. L 
(£. % Fuit in diebus 


Radbodi Regis Frefonum, 
vir quidam nobilis in ea 
gente Wurfingus nomine, 
cognonime Ado. 

(3) Vita Ludgeri lib. L 
cop. 4. Infirmatus autem 
(Radbodus) mifit ad wi- 
rum memoratum Wurfine 
gum, poftulans ut ad £@ 
rediret recepturus heres 


‚ ditatem fuam, infuper & a- 


lia--multa ‘fe daturum et. 
fpopondit, fi pacem fe- 
cumteneze. valaiflee, 


„6 _Alozde REGEERINGW YS 


Uytrecht eenen zeer grooten voord- 
gang in de gewyde (1): Letterkunde 
Even ge-Bedaan hadt. Op de zelfde wyze ge- 
hkook tuygen. ons'de oude Hiftorifchriften 
zen vonhoe (2) Bruno, jongfie Zoon van 
sr ‚Keyzer Henrik den I., in de zelfde 
ern Kanonikaale fchoole te Uytrecht zyne 
van Kew |eeroffeningen gedaan hebbende, door 
zynen oudften Broeder Otho den I.,- 
naa die den Keyzerlyken troon beklom. 
men hade, tot Aarftbilchop (3) van 


Keulen om zyn groot verftand is (4) 
aan- 


PPPOE PEER EEE 


(1) J. a Leidis Chron. mifa eft, Ubi cum ipfe 


lib. IV. cap. 6. Crevit 
etem Latgherus , depo- 
ieo habitu feculari in Tra. 
jefto monafterio , totam 
fe contulit ad ftudíum ar-_ 
tis fpiritualis. . 

(2) Vita Brononis Ar. 
chiep, cap. IV. Eo tem- 
pore generofa Regum 
proles,annos eirciter quae 
tuordecim habens , libe- 
ralibus licterarum ftudiis 
imbuenda Baldrico vene: 


rabili Epifcopo ,‘quiad- 


huc fuperett , Trajeâum 


difclplinabiliter » utpote 
bons indolis puer, in- 
genio fagaci proficeret. 

(3) Annal, Saxo adann. 
945. Junior vero Fra- 
trum Domnus Bruno mag: 
nus erat ingenio, 

(4) Annali Saxe ad ann. 
953. Eodem anno Wic- 
fridús Colonienfis Eccle- 
fie Archiepifcopus obiit, 
cui Bruno Frater Regis , 
vír gloriofus, in Epifcos 
patu fucceffit 


wan. HOLLAND. II. Dern: 27 
aangelteld geworden. Ja.het.was eyùr 
detyk uyt deeze Uytrechtfche Kanoni- 
kaale fchóole , dat alle de Geeftlyken 
zyn voordgêfprooten, welken door de 
eerfte Uytrechtfche Bifichoppen in al 
le die kerken van Vriesland: » En des 
ook in Holland > van welken zy het | 
recht der. begeevinge hadden , tot Pa- 
ftoors in ’t begin zyn aangefteld ge- 
„worden. Want als in het vervolg van Deo 
den tyd het Chriften geloof in Vriesland „ane 
alengs, door het bekeeren van” meen id 
fte gedeelte dier volken, zoodaenigen * moi 
voordgang gedaan hadt , dat de door verma 
Willibrord te Uytrecht opgerechte 
{chool in geenen ftaat was , om alleen 
alle die Geeftlyken te konnen verzor- 
gen ‚ welken tot het bekleeden der 
dagelyks in getal toeneemende Paftoo- 
. ryen door geheel Vriesland vereyfcht 
wierden , zoo zyn federt nog vier an- 
| _dere 


®$ Aide REGEERINGWYS 
dere Kanonikâale (rz) queekfchoolen ; 
ingevolge dier door ons befchreeve on- 
de gewaenteg te-weeten: by de Hoofd- 
kerk van Sint Maarte door Willibrord 
‘zelf gebouwd by die van de Moe- 
dermaagd’ Maria; welke haare op- 
kamft aanì Biffchop Koenrad verfchuld 
is, by die vän Sint Peter en eyndelyk 
_by die’ vanSint Jan; beyden door Bis- 
{chop Bernulf te Úytrecht opgerecht: 
En welke Hoofdketk ; inids de laatereé 
Biflchopperi van Uytrecht in de zelve 
federt altyd; ingevolgen van de Wet- 


ten (2) der Franíche Koningen, 


CREPES 


(1) Anale... dnf. 
_ Matth. tom. IL. ín guarte 
pag. 731. Veneralfiles & 
egregii viri Domini Deca- 
xú maioris, San@ti Sálvato- 
ris, & Beate. Marie, ac 


Vice-decant Santi Petri 


& San&t Fobannis, Capi- 
tulaqúe ‘& Canonict quin- 
ge „Ecclefiarum Traje- 
tenfium unum Capitulum 


hun- 
ned 





generale Ecclefierum pre- 
di&taram reprefentantes 


C. n 

(2) Capitul. Caroli M, 
antto 289. cap.40. Utnon 
liceat Epifcopo principa- 
lem Cachedram (um pa- 
rochig negligere, & ali- 


‘quam Eccleliam in {ua 


diocefi magis frequenta- 


„Le, 


Oi HOLLAND. U.-Deri; 29 
ùen- Bifichoplyken zetet beftandig ge. ra, 
houden:hebben „ ir ’t vervolg. van den on vanden 
tyd onder: den naam van, Domkerk ‚7 Konrad 
even gelyk de Kanonikaale Geeftlyken 7 * 
weer ; welke in hee daaraangehechteiereu | 
Biffchoplyke queekíchpol woonden ; 
onder dien vän (1) Domheeren , om 
hen te-betet vart de aridere-Kanonikaa- 
le kerkeit en quetkféhoölen te ‘onder. 
fcheyden; zyn bekend en dus alleen 
gemaand: gtwofden; ter oorzaake dië 
kerk en Geeftlyken wel byzonderlyk 
onder het hooge opzigt van den Heen 
Biffchop ftonden : welken tytel van 
Heer, en dat zelf als hy aan de Bis- 
fchoppen (2) en des ook aan (3) Wik 
, | > 





kkk 


l, nova tom. TL, 
go Hedenns vir 


de Jansa, ‘niment. 
NGR ir & ooand per fol. 13. 


Syncopen , proprie con- 
venit clauftralibus. 


(2) Annaliff. Saxo ad 


‘ennum 945. Jünior vero 
Ftatrum Domrus Bruno 
mMaguus erat ingentio. 

(3) Marpene veer, mo- 


illuftef , una, cum conju- 
e mea clafifima Theg- 
ada dliquid de rebus no 

ftris pro amore Chrifti & 

remiffione peccatorufn 


‘noftrorum & mercede fj 


Bà Almude REGEERING W YS 

librord gegeeven wierdt., men in. de 
middeleeuwe door het. woord Domnus 
_uytdrakte , mide-men dien (1) van 
Dominus te die tyden ter meergr. on- 
derfcheydinge , aan God den L Haans. 


Alleen gaf. 


F 


hand 


Hoe geregld (2) ook het leevn” 

gedrag deezer zoo te Uygreght-als el- 
dens  geftichte Kanonikaale, fchoalen: ig 
den beginne, ook geweelt is, svenge- 





tri noftro in Chrifto Wil- - 
librordo Epifcopo dare 


‚tro Vira Aoefthlios Wil- 
librordo Epifcopo. 
(z) AuBor Grecijmi. 
Caleftem  DOMINUM » 
terreftrem dicite Dom- 


(2) 2) Jacob de Vitriaco in 
Hit. Occident, 
Cathedralium Ecclefiaram 

‚mainiftri, quos nunc A 

‚„nonicos Seculares appel- 

Jamus, {ub eadem regula 


8. 


commmuniter & prima eo- 
rum inftituttone Domino 
Wide in pamilcag, 


. Là ha 


Eranibos vacando, in ca 
fdg Domjai miligantes „- 
fimul in refetorio obri 
um cibum (hmestas , ia 

eodem „gtiam.dormitoria 
caftis gubilibus nefe gui- 
eícentes. . Sede, autem 


. 39. :Pontificali vacante .. . 


unym, quem. digniorema- 
eredebant, en ais Bbi pras- 


ficigbant, 


Ld 
P | a 





dan HOLLAND. U, Dear. 6î' 
lyk zulks uyt onze totnogtoe* ‘gedaang 
befchryving 'blykt zoo begon nog- 
thans.der. zelver voerheeh zow itfeng 
geweeft zynde leevenswys in de elft 
de (1) geuwe alanits te voefleppen. 
De: grootieevendheyd. nam ‘er. intér 
gendeel plaats , de kleedy :wierdt … 
prachtiger „ de. drank en. fpys :be- 
ter. Zulks Wezelenns Biffchop VAD Die Bren: 
Bremen aan de Kanoniken zyner Kano-5/, ji 
nikaate Schoole fteeda uitte (2) in demitaal 


plaa van Hogselood. gaf, ja besser: 
zelks. 





(zr) Annalif. Sexo ed 
ann. 1044. Hec cenfura 
clauftri usque ed hujus 
Azelini XVI. lis 

Eo 

dente irrepfit ambi- 
tiofa curialitas, qas dum 
in viëu lautior, in vefti- 
tu molltor ‚ in omnl cul- 
tu accurattor amari vo- 
luit quam timeri , difci- 
pline moflito rigore clau- 


_Âtri,-elauftra relaxavit. 


(2) Adam. BremenfHift, 


Beel. Wb IL cop. 103. 


‚ Dominicis 


Nam & clsultrum reno- 
vavit , & canonicis men- 
fam ipfe primus inftituit. 

Prias enim cum preben- 
de fere temais videretur 
riginta- convivia ,, que 
Ifbentius Epifcopus ati 
per annum ftatuit, adje- 
is ex (ua parte quibuù- 
dam decimis, ita ordina- 
vit ut albus daretur fratri- 


‚bus panis , ultro (olita 


annonam quotidie : 

vero dfebus 

unicuique melfite copia. 
F Nim 


82 Ame REGEERING YS 
Pit id ermiaft,ngelyk het: fchoolkouden 
tai vervolg: Owl. gendegzaam : ver- 
soy mid „ ja emdelyk in te: geheel ach 
tergeinliten wierdt. 'z00 zag ran’ cok 
Worfiamen gewoond hebbende Kanoni- 
eh niet alleen. opieen zeker bepazid | 
(1) gctal. brengen: ,. doordien, de in- 
sj lonnen der rfiichtingg/odderen anders 
5 stamm CE: zuden hebiten. konnen toeryken 
det ‚én Mio -hedlykuee::doeven maar ook 
anderen. gars dat aldus bepaald geworden getal 
door de toelaatinge des Biffchops de vry- 
heyd geeven van n leder r afzonder (2) 
ee ete 





:} 1 tf Ame . … en à "pe 


Nin ns staan dart fracd- & ut fecundam 


“bus „contra naturam fexo- 


“an. 1054. ipte. ( Hede 
" Epifc.Hildesbeimenfss) pre- 
bendas fratrum determi. 
‘hato non comprehenfos 
‘Bumero , ‘ad certum nh- 
„mern L. ‘flicee, zede 


git; regu- 
“ratem ánftftutionen «qua 
ompibus portfo daretur, 
qe uoë ha confuetn- 
o non häbebat, banani 
fu Faaêtorlate, confirma- 


2) Ex hatuc. MS. vanjo- 
MOE Ex ine 
‘Aituttene otdinis eodetn 

re 


yaw BOLLAND. IL Deer. 9 
die: wabgdn, . En-des son zulke te kon- 


ben idosm. aan ieders, vaar. gelang, zan 
seynen hoogpsen. of ade kik 


een gedeche der 
_ dakosnfien in: ’ eb patij fem ai 


‚Vaar. melk :taereyhen „ia de Teatyníche 
taai: door : heg: waard”: BRABERE be- 
eohend „rfadert: de Kananikaale Paa- 
Wen Dn: hkaetn matin. bebosssn- hob- 


ben. Wagndoor dodzine geopend wiendt 
dat de Geefilyken dite vyf Kapittals 


eyndelyk‘deù Bifiohophet recht (1). be- 


twiftten van te mogen onderzoek doen, 
‘of hunnè zeden midspaders don doeland 
der gemelde kerken hervormen 5 of 
de perfdonen zeik orn t lianne begane 

se AE 


veorernennorresrserrnnannnees 


sefehprio comederd , & Ged 2e van 
dormire eodem dormito- gefchfl, alste groot om bier 
vib: tmnemur & vivere de plaats te vinde, ín de alge- 

communí,fedexdifpenfa- meene voorrede van H. eis 
wong Epiloopsrum boe voer de kerk 

haftenus fcientium & tole- gn Van Hef: 


aanta in daj - 
büs etend bee en 
F 2 


84 Monde 'REGEERINGW YS 
“rhisdaaden en ‘vergrypirgen'foaflen : jp 
“Weifsddr hetidn deBiflchop-niet force 
tom*keAni te néemèsi'‘en- nytfpteak te 
“doei over’ Bürgerlyke en Chiminenk 
zaâken, die: tuúffkhert hen en kunne 
amptenaaren en hiysgeidoten mogten 
"gaande: zyn; óf daar-zy. gerechtiglgk 
bier Hattpefptooken > mogten. worden. 
“Tot deeze Ondfhangelykheyd. waaren 
ide Uytrechtfche- Kanbnikèn gelómert, 
talswanneer daar te land de Geloofsher- 

‘Vorming onderhomes wierd. 


_Mids nu de” Bitchopiyke zetel, als 
uyt het (1):reeds gemelde blykt, aan 
eene vafte plaats en kerk eensdeels 
-maeft gehecht , en andersdeels weer een 
zeker inkomen vaftgefteld zyn; uyt het 
welke en de Billchop en de Geefily- 
ken dier zoo even befchreeve Kanoni- 


wals 





Ca) Zie biervoore die II. epyze van Holland pag. 
Deel der aloude regeering- se it 


ven HOLLAND, IL Daer. 99 


kaale Schoole- te Utrecht „ am in rte 
meen, volgens haars etleopreching en 
208 ale wy gemald:(1) hebben, ed 
kaanenleeven, zoo,behaagde het daar-Jebeel 
qm den Groothofieeftsr. Karel Martelyper 4 de 
naa-hy bet Vriefohe, ryk. volkomelyks je 
ten ondergebracht „, cp, dat weer ver-r me. 
volgens met. hat ‚Qoftfrankifche (2)ös; der. 
vereenigd Jiadt » nietallagn de ftad dU Ke 
t:tot:hef.al d en jentf- 
he den Bloeien Gels me N a 
daarenboven. nog. eene. groote ftreek. 
lands rondom de zelve, tot onderhoud’ 
zoo, van den Billchiöp als des zelfs teeds 
daarin opgerechte fchoole, by deezen: 
6) brief af te faan ; “én ‘waarom: alle’ 
de 


hd 





„0 Zie ‘biervoore dis IL. domus ‚ “Klius Pippint' 
Deel der aloude vegeering-- quondam, co cogitans cafum’ 
avyze van Holland pag. 65. humans fragi itatis, que 
(a) Zie biervoore bet Il, liter peccata poffim ab- 
Deel des aloude regeering-. luere, & donante Deo ad 
Wwyze van Hollend pag 136. kterna Eaudia pervenire: 
(3) Hede Hift. fol. 28. idcirco donamus a die 
Ego in Del nomine illu-, pre{cntd, per banc 
er vis Carolus, Major- on, te ftamenti, 8 ong, 


» 


RE 4vale REGPERINGW YS 


dé blair Gaartde gebhrykte-eri Tedert 


nog bygtvòepde: banden ; abe tot ket 
STICHTEN: vahide zerorplaats des 
Vhiëfthen- Bisdonis: gebezigd , - @dert 
tot den huydigert deg toe ontièr den 
Ham van STICHT: behetid zyn. 


nen, rek 


dor Môet ; Gioordofmeifer en Zoot uuch 


a den hoeren Pipa, overdenkt de 


He. geontken der merifobeljke Örobsbiyd , bot 


bel am ik mine zonden kàùt-afwaffclen en dor 


Wi dr 


verle 


Gods gun/t tor de eeuwtre orengden ge- 


pe .Taaken, zoo geeven wy van den tegen- 


woordiger dag af aan dit géfcbrift van 
wgn: Wil, en begeeren wy dat e eeu- 





tem in- perpefeum fi Lordi, cuftos pre. 
vólumuê, hoc eft ade mo- úf, Grtèm fetu 
nafterium, dyôd Et Ms th As done qukd- 
tra múròs ip Trajcto: ds qêrt in ips Trajeto ce. 
o fa cónftruêtu Vfo „ Clu: MFA trog 
wubi dipoftolicus vi qúnin fetts, cu Omnt- 
Domhus & jh Gert òPa-' bis âdjeten tifs sd ed 
têr nòfter Witlebrordas: dis irm (No pace 
Archtepifcopuê „ fùb fan- Fee ‚vel datdgett int 
Ga con cóniverfactonte” cat Fifi hrabere vh’ 


de- 


ban HOLLAND. Il Dari. 8% 


wigik gegeeoen zy ; be weten aan bet 
gueekfebool, 't gere bâanen de muuren van 


…_ Der Jot IFybrecht geflicht.en gelegen N, 


on akdaar:.de Apoftelifsbe Man en Heer, 
onse Bader in: Côtiflus , de Aartsbise 
Jébop: -WalbPord “Onder: den’ regel van 
éens bejigen Jamerkwoonend leeven boofd- 

befBerer. is, valle de gotderen tot 
de Koniidyke fchathaiser beboorvude in 
bet" JB Uprechts, bee zy onder bet zy 


basten dè peburen; > alle aak- en afban- 


gebyhbeden niet diet weylànd Gravening , 


óf wlieswat's Konirigsfabat kamer. aldaar | 


regerndordig beft, Di alles > en bet 
ge: 


. . hd N ,, Pd Ld 
. me „<< AK » - S « "A N 





detur , omaia & ex om diâuinTrajattum ssftrums 
nfbus totum & ad inte- ut êtximus , afpicere vet 
cum omni re qum-. pertingre. videtur , quan- 

Âa & tiqaiien & fimili- tumcunqué ad paftem’ 
ter villa vel caftro nun. Fifci, versl noftrin pra- 
copante Fethna, fiwmin fens efe videtur; cum 

olnfterlaco, cumom- omni iutegriesté coram „ 

Ei Tore & foliditate fu&, quicquid i vel nomis 
otnnes adjacentias vel ap: arl poteft , boc eft, uns 


digias , quod tam ad, con manfis, terris rid EA 


fam viflam Fethnam ca- fik , domfous , 
m, vel etiam ad jam, sccoladus, fas man, 
. . F 4 ‚pils, 


s6 Alaide REGEERINGW YS 


gebeel wan iader. ter eenemmaade „ met al- 
le het gene ‘en vap woordkamt. en voord- 


_koesen zal, alsook in bet Donp of fot 


gesaamd Feordna ;: gelegen. in- bet land 
Inferlake „ get alle recht en zyme grond. 
wafigbeden „ alle: aq» on af bamgsiyk 
beden; welken zoo bet darp en % flot 
Feibaa of oak het voergemalde flas Uy- 
recht, gelk.nny geweld bebive, san 
gaan gf. teebebaoren zoa. woel die aande 
Koning!yke fchatkamer of aan ons. te- 
genswoordig. toebeboaren met. bena gan- 
Sabe. volgomenbeyd , en qlie bet gene ge- 
zegd of genoemd kan. worden ; „dat is 
ke. “faamen met de wooningen, lan- 
dei, basten: > bayzen, Sebouwen, d- 


is’ ed 


piis , appi: . ; pratis … vel ad lam cafam Dei 
pafcuis, fylvis , aquis , tradimys atque delegamus 
aquarumgue decuifibus:, perpetusliter in,Dei no- 
greges’ cuin paftoribus u- mine ad poffideadum, 
triusque generis & fexus, ita ut ibidem omni cem- 
mobllibus , & immobili-. pore noftra mercêde pra- 
bus totum & ad- Integr Dn, fciag io’ augmentis. Et 





‚… ut diximus, adie pre Qquicquid exinde Patres . 


ti ad iefam Monafteriyai, ante, jam dili Monafterii, 
ve 


nn nend EK dd D maal R- _…_… | 


‚€ 


van HOLLAND: H. Deer. 80 


woenêr ss lerfnggenen ; flaaven ver 
den „ beemden’, werkenden. … boffcben ; 
angteren.… enn waterlaopen. , de. Amien. 
wer darwoebaaders wan berde flag en we 
denagdfebe kere, tilbaare en. ontijbaas 
we gndernen;\ volkomen: en ztboel ; gelyk 
wy wemneldkwbher, overkegeren enwoor- 
Jchikken we waar den dag van: heden tot ' 
dan Qieskfcbval of idar-Gorlshuys om bet 
eeinviglyk tn Göds sram ze bezitten. 








Bn wl bee. Jente: Wiennaasde Vaders of 


wullen woerntemen te doen , volgens bun. 
ne.belamgens dat 2y hiervam in alles. ee 
né onyb en voiflaagemagt hebben. Doch 
by aldien- ter: iemand was. ; °F gene wy 
an | niek 


* 





vel reftores pro eorum 


opportuinieate facore de-. 


creverint, liberam & fir- 
mifismam in omnibus -he- 
beant poteftatem. Sí quis 
vero, quod futurum elle 
aon credimus, five, nos 
ip, ‚vel atiquis de here. 

bus vel proberedibus, 


feu quelibet oppofita vel 
EXtrânca - perfona, qui 
cohtra Ranc donationem, 
quam nos: pro divino ine 
tuitu & anime noftie res 
medio ed in(tar teftdmen, 
ti fieri & affirmari decre, 
vimus, venire aut agere 
gel eam infringere cona- 

F 5 ‘ve 


ge Moe REGEERINGWYS 
giet gelooven dat gefrhkeden: zel ‚ hes 9 
wy zelfs of. iemand van de erfrenaamen 
ef debiererfgonaamen , of ceuige tegen 
gekant of srenvede perfoom, die-sgen 
deeze Kifte welke wy, by wrze wan eenen 
ayterflen Wit, opt dankte te Gadt , on 
se doen maaken en bekrachtigen, zoude 
trachten op te homên of iet te oudervain- 
den of diese werbreekan , dat by eerfl. 

dyk op ziób baale de gramfchap van den 

God des Hemels , van de beylige Kerke 
of het gezelfchap der Chriftenen geweerd 
werde , en oveords' opbrenge of 
ponden gouds aan onzen gevoegden 
Schatmeefler ‚en ook gedwongen zy 
se betaalen tien ponden zilwers, en 

bet gene by bejaagt niet 1mag berey- 


> 





verit, in primis Ira Mifco noftro aurf libras 
Dei coeleftis incurrat, quinque, argentf etiam 
« Hminibus Sanétorum, pondera ‘decem corêtus 
vel confortio Chriftianoe ‘exolvat, & quod repetit 
var efficiattr extraneas , evindicare hon valeat, 
infoper inferat una foclo fed prefens donatio ad 

…* ine 


van HOLLAND. II. Des ot 


ken; maar det de segenwoardige zijt, 
deor my > Iv wyge can wyterjlen wil ge- 
maakt , ten alle tyden alstmet des floks a. 


verleveringe hekracbtigd valt eobeflan- De 
fig -biôe. : Gedaan. in *t VurfBdyk-bof 


wan Karftable. op. den eerflen dag wan. ” - | 
Loummendiiabet tweede jaar der:re- 
gevringe van den gloriryken Heer Ko- 


ning Dirk. 


Team ven den doôr uchtigen | 
“Heer Karel den Groot- 


( befmeefler" ENT. 


Naa de zoodige inkomften aldus aan 
de doof Willibrord te Uytrecht ge. 
ftichte fchoole verzorgd te hebben, be- 
haagde het. dea. zelfden Groothofiee- 
fter op de elfde vyz, “doch vier jaa- 

ren 


weroesmoorngensrsrnernstne 


inftar teftameati a. mefac- naarli Armo IJ. reguante 

ta, omni temporefrma& gloriòfo Domino Theo 
abilis perm oes cum doricò Rege. 

fipulasiohe a. .Âc- Signum iftuftris viel Kk , 

tum Herefinllio villa 5 roli Majoris do. 

bin ipfo die Kalend. Jas - "mus, Pe 


id 


Madi REGEERINGW ys: 


Jeen, ge ren laater, obk aart de Biffhondyke kerk 
de goede- van Uytroalst:shet Dorp. „ER (1:) en 


Pen aan 
de Bis- 


voords top’ alles, 


wât zekere Graaf 


Jebepiyke Everhard in de ‘Betuwe. :bezeeten 
daar doer hadt, te fêhenken : maide alle des zelfs 


En 


phi goederen door de Franfche Kaniegen 
eerft-aangeffaagen , en Bdert aan dee- 


zes 


GELEERDE ERELEDEN 


(1) Hede Hift. fol. 30. 
Ego-in Dei nomine illu 
fier vir Karolus Major 
domus , flims 'Pippint 
quondam , cogitans cafum 
bumane fragilitatis, qua- 
Iiter peccata abluere pos- 
fim , & donante Deo ad 
eterna gaudfa pefvenire. 
Idcîirco trado a die prae- 
fenti per hanc paginam te 
flamenti pro rctmedio ant- 
me mer, dodatumque in 
perpetuum effé' voló ta 
loco nuncupante Mari- 
thaime, ubicaftrum, fuit 
ad Bafflicam , que eft 
conftructa in honore fal. 
vatoris Domini noftri Je- 
fu Chrifti & beate Marie 
Genitricis Dei. Sed & 
beatorum Apoftolorum 
Petri & Pauli, omnium. 
que Apoftolorum, fanêi- 
que Joannis Beptifte, vel 


caterorumSsn &orum nos- 
citur ge mdificata , qua 
eft fiea în pago Bathua, 
‚ imm juris nori nuncu- 
patum Elite, in ipío lo- 
co Merichaime, quan- 
‘tumcungae ibi. habuit vel 
poffodit Everardus, dum 
ipfe infsdelis Regi appa 
reit,& in Regis Francotum 
infidelitate, foris patria 
ad in6peles fe factseic & 
ropter hoc omnes res (aas 

. in Fifco-Regeli fuerunt rc- 
daâs, quas gloriofus Rex 
Hildebertus Genitori nas- 
tro Pippino de (ao Fifco & 
ex largítatis fue munere 
conceflit, mihique Geni- 
tor mes Pippious jure 
hereditario iu propricte - 
tem conceflit fupra nomi 
natam villam Elitte, quae 
allo nomine Morithaime 


vocata, quicquid .fupre= 
die. 


nn OW OR OM ee OE za 


ver: HOLLAND. ál. Deng 93 
‚zes Groethofmeofters, Vidor: gefchan- 
ken waaren:s:ter oorzsdäke:she gemelde 
Graaf Everhard zich in ’t geheym,buy- 


_ten…het, lagdeamet. den, nog, :heydentch 


-zynden Radboud, Vorft der Vriezen, 
tot. staadee} van. het Chaifien geloof, 


8 


O5 ORE € 





diâtus Everhardus ibi pas- 


fedít „ una Cuúí inan(is , 


terris , cafis , domtibus, 
fy lvis ; campis.‚/mansiplis 
utriusque fezus, pratis, 


 pafcuis, aquis,' wqparum- 


“que-decerfibussmobilibus 


-& immöbitibus totus &ad 


intepratr : Hec omda tra: 
dimus dd prafatem Eccle- 


’ fiam & quicquid Rverhar- 


‘dus habuit ín Bäthua vel 
pofRedit; ea radane ut 
Dominus WiltebrordusE- 
pifcopus prafatas zes in 
jus & dominiem: faum re- 
cipiet , fsoramque (ucces- 


‘forum in Det nomise ad 


poffidendum , itmJut ibi- 
dem othni tempore profi- 
ciat in augmentum pro 
remedio anime mee. Si 
quis vero, quod futurum 
effe non credo „. contra 
hanc traditionis chattam 


zypas.eygen Kopimg;-verbon- 


den 


Er PRA 





aliquam injuftam inter. 
pellationem facere volue- 
rit, in primis iram Dei 


‚ omsipokentis: incurrag, & 
- alimninibus fanâte Dei 'Ec- 
« clefis efficiatus extraneus 


& :anssheinatjzatus, fic- 
que sieledius eadesn ma- 
Fedliliange quan. defaendic 
Super . Dathan, , & Aby- 
ron, qupsterra vivos a 

forhuit …& quad repetit, 
evindicare. non valeat, fed 
prefens traditio, ad, inftar 
teftamenti a nobis fata 
omni tempore firma & 
fabilig permaneat ftipu- 
latione fubnixa. Actum 
Tulpiaco caftro publico 


‚ mente Julio, nona die , an- 


no {exto regnante glorio= 
fo Rege FräncorumT heo 
dorico 
Signum Karoli illuse 
tzis viri. Gc. 


5 Me REGEPRINCINYS 


den-hadt; Dit ie “intel, Caebpi’ Key- 


zer Kürede Groove ‚hapoenen nett 
heden ei langdaurigen ootlòg;. de 


Fleyderifch-; 


rater oynidelyk 


Gelykde overwon hebbende dé zelven „bet 
zy die (#)'Pidelieden, Vrygeboore- 


maals, 


ait NL 


“nen:of Lyiygenén waaréiny siaacnaals 
@) verpligtte, ‚ om zoo aan na de à in hun 


EE 


_ daad 





mam pe 


laberis fot. “Reoldhie &Sa- : 


cerdotiue: doser , tem 
Nobites ; quahe Ldgouuië- 
snäfver& Läel ; jugta gmod 
Deus ‘untowiqae ‘de 
Chrfftiano , pusteom Doo 
seddant. '. 

(2) Precept. tnftie. Boi 
Oer Sevon. datum anno Tg. 
vopter ROvERINt Ge- 
fideles, quod 


Saxoncs, quos a mloge- 


‘nieortbus noftris ols fase 


aaciam perádis (om - 
pers indemsbiles ipkguc 
Deo & nobis tam dine zc- 


‘belles quewsque. illius, 


algen 


'& Gabjugslas devote ad- 


disinntes : videlioer sf-qui 
zoftre. perchasie mean 
hafkenus: feene-dejsolare- 
TUR, vilkijam , Deo gek- 
dias & armies & hide Do- 
miso & feesteri noftro 
Jefa Chaifto , & Gperdo” 


tibass ej 
jamentoeem & peen , 


totissgde cukurs deel 


anas ac nutriture din ites Cc 





pauperes deguliken ooû- 


non aoftre , „ätute ipíos Brie pechaimans, 


Ga HOLLAND. .H. Dente os 
land: opgorechee- herkes; a de deri 
waart gemolndene PriekcAtiRäryke tien: — 
den van hun vee, flaavéfi-en tid 
vruchten te betaalen ; en daf ook door 
den zelfden Vort; z0b-alë óns de Uy- 
trechêfche”( fy’ Hiftorickhtifte getuy- 
gen, diergtyke’ tleride stan: allé zlifke 
landen „' ffaiven ed Vee, Aa den'Bjs= 
fchop ‘diet’ ftad gefchonken z zyn’ Wel Ee: 
ken te die tyden onder het. Sticht: vàn ae 
Utreche’ Betioorden zoo is °é niet, 
min buyter’ aflën twyfel ; dat dok demen 
vroegere Franfche Koningen van def Presme 
eerften ftâm ;, naa die zich ván het Ze- vords am 
heele Vriefche Ryk , onder het KryBs-seraaline 
belyd der Groothofmeefteren Pipyn en der de vmfcie 
Karel Martel, meefter gehaakt had- Knie 
den , alle die overwonnene: Vriezen benoe. 
aan het betaalen der tienden zoo van? 

hun 


Ne) 





(1) Hede Hift. fol. 4 de mancipiis & rs tan 
Hic impetravit a Carolo digcefeos. 
Magno omnes dociman 


96. Andr REGEZRINGW KS 


hun voe en flaaveenn als tse:bunoc: er. 
gengeblesvana. Aanden willen: helehen. 
onderworpen ee el 


“Hoewel de foaden nyt te van 
bet Godlyk ( Ii) bevel tot et betaalen 
van tienden, zoo lang hinpe, Gods-. 
dienft beftandig was, fteeds. zyn ver 

De veen Pligt geweelt;, zog. 8 deez tiendbetaa, 
Chrite: ling dogthans., ‘naa die dienfibaar ger 
ben gees weeft zynde Synagoog van ’t Jondene 
elisa ‘dom te gelyk ook met alle haare dienft-, 
nij fe plegrigheden, „ dopr het verwoeften van 
teld. Jerufalem en zynen tempel begraaven 
: was, door de ledenmaaten der vryge 
maakte kerke van Chriftus ; geduüren- 

7 de 


versrergsnebesenoneeecenneeen 


(1) Levir..XKVII. vs. onder De cords zel, AG: 
30. @oh alle tienden des gaan; het tiene zal Den 
‘tands / ban den zade ded Ni | 
lands/ ban de vaut desqt: Deutr,XIV. vs.22. Öp 
eem ben deg 


Dr 


He den EN hak 


wd WOLLAND. ÎI. Dee. Dy 
de de:deie eerfie Geuwen-des Chrètum- 
donss geeyszins, volgens de C1').get 
tuygenis van Cyprianus , Bilkop van 
Carthago, aan bunne: Geeftlyken ge: 
daan : “nhar die leefder alleen censdeels 
uyt die goederen 5- welken tot ondere 
houd der Gäeltyken ván tyd tot'tyd 
aan de-kerken: door’ de Chriftenén pé 
maakt ‘wierden „- andéradeels- uyt dik farde 
offergadven'; welken de’ tekerk komen: ven de 
de ledeimmaatén / het «zy. (a) dâgelyus dE 
het zy. (3) maandbyks, toc. dat'‘eyndé en 
aan de dienftdoende Geeftlyken- dee. - 


Laj'De ‘enitase Ecclef. 


fol. 213. At nunc depe- 
timonlo nec decimas da- 
Bs. te sen ee 
(2), Hieron. comm. in 
Esech. NVI, -pag. 599: 
Muttos confpicimus, qut 
opprimamt per potentiam, 
vel 'fdrta committant, 
ubliceque Diaconus ín 
cclefiis recitet offeren- 
tium nomita: tantum of- 
fert ille, tantum Îlle pot- 
licitus eft , placeutque fi- 


bi ad plaufam | ult, 
(3) Tersudlian.” Apsleg 


„cap. 39, Si quod arca 
‚ genus eft nos de ordina 


zia (al. bonorgria) fumma 
quafi redemte reitgionis 
congregatur , modicun 
uhusquisque flipendium: 
MENsTrua die, vel quum 
velit, & fl modo velit, 
& fl modo poffit, appos 
Art : pam nemo compele 
litur ‚ fed fponte cone 
rt. 


G 


og ira: REGEERINGIGYS 
daor En bóewel bet doen deezer. ob 
Gergiften ten tyde van. Keyser Karel 
den Goeoten nog ry groot gebrayk 
wass.als uyt de: verfchoydene, wetten 
xao;-dien (2): Vockk „en. onder zinde, 
Fen .uyt dea ondergefielden. ia, sf: 40 
meeten; hy. welken; de, wys geregeld 
wordt, volgegs wolke de. gedaante of: 
:… begift tender te kark, gekomene Lee 
_E_ken.gnder de:Grelllyken macfiën vèr. 
ii worden y «zool war nogthdne do 
pere voorheen: zoo: grant: geweekt zyadey: 
Prenen ver der-gerfte Chriftenen voor.het-uyts 
afte , gaan der derde eeuwe reeds zeer merke- 
yk verflaauwd en verminderd;iaveege, 
mids het redelijk. was ind die genen (2) 





1 cy igg lib, ta s fibrigis ‘verkee 
Copieul. Oup. 58, Quod adpliceuus. 
ij uiaqvaque Beelefia, (2) s Keristhen ix, 
Cul Eplícopus preelt, vs 13. end ge miet dat 
Quatuor tam de reditibus Be genen Die en den ae 
Ópam DE OBLATIGNjeUR DICHER/ „aat bet gee 
gipeumum fieri debeant Dei tempel I6.AHER; eu dat 
portiones; ut una fit k- Dg genen, dik Qute 
Eire fcopi, ‘alia Clericôram, bedijnen | 
tertia pauperum, &quar- beelen 


KR Me WB TRO OEE COT 


RUS Aa 


WÁ ROUE AND TDi. <99 


wan Den mleaar deefderr „; welker hun. ge : 


Hioslideren iedee Meal des slenors bose: - 
tendeoverbreinten Bnarort vun hie bes | 


Kier : viart ARS werreldtyke zaken 0 


verlaten: (13 bwalerers de Chrikenedú 
dieitratvó dour 1 Origenes, (3): Hib 
tomen ed (4) Augeftinds doder zy 

. ee } a 7 


Ln | 
k. - ’. . ES: ene. 


$- LP if * ‘ r_n ST. … k « 
brintikgedoteisndennideng ELDER 
p Ld pî .  ò 


(0 Capjtul. Carali, M, 
detno 289. cap. ex. Ut 
nc Monachi vec Cleri- 
Â, rec Rreshyeeri in Te- 
curia hegotis tanfeang! 


Sacerdoribus & Levis, 


‘ia Beclefle. populis quoe 


que: intelligite , quibus 
prafcprnn <0 wan. Colum 
decimas dare & prinses, 


‚ (a) Hem. Xl. én Mew fed. & «v 


38: Quando ergo. abun- 
dee jultisie. neâra 


ayam Srribesum 6 Pha 


silwarum; â. Ali de frais 
thus. terts. (ue guave 
Bon ‘audent , priwsquass 
primitias. fuss facesdoti» 


bos dEbrant & Levitiede: da 


snee: (epurestor. Et ego 
nihil Horeurfaciens, frac. 
tibus cerris isk abutor, ub 


fi (3). Gomes: in Maiuri, 

Cap. 3. wered d de: deschamder 
Kir 

En 


(4) Comm; én Pfalen 146. 
Precidite ergo alde sid: 82 
depotatesligsdd Aixam vok 
Ck annuis fru@ibse,. vab 

Ga eE 


air gin aan- 
gemaand, 


daartoe 
verdligt. , 


deo „Aieede: REGEERING WYS 


veien angemaenden gewitden, om ed het 
be zee aogdwendig goderkbud kenner Geeft: 
tienden IykeG.s naar 'E voorbeeld der, -Joaden, 
gan.de zelven ook, tienden te geeven: 
'En:waarvan dan eek: het gevolg was; 
dat: het gebruyk van tienden aan de 
Geelilyken te betaalen reeds vaar het 
denk eynde der vierde eeuwe alom ter Ker- 


ke., 


er quottdlanis qazftibas 
veftris , . . . Exime ali= 
quam partem tuorum, 
Dec{mas vis? Decimas 
etime, qoamguam: parum 
fie. Dikum eft enim, 

qui Pharifei dabant, je: 
jano bis ín Sabbatho, de- 
etmas do omnium, qus 
poffideo. Et qui ait Do. 
minus? Nifi abundaverit 
juftitia veftra plusquam 
Sctibarum -& Pharifzo- 
Yam, non: intrabids in 
“éenuin Coelorum. Et il 
le) fuper quem debet abun- 
dare juftitia tua, decimas 
diet tu äutem nec mille- 


fimam das. Quomodò fu-, 


’ tre au, cui hon ”- 


duzbis 2 


á. - °f 


als uyt de fchriften (1) van dien 


yd 


za) Oryfaftoi. bemi, 
in Zobef. fol. : 1a5ê. 

Qed ilt. /Fudei) non 
faciebant? Decimas & rure 
fas decimas praebebant or. 
phanis, viduls , profèly: 
ts; fed iniht quidam de 
quopiarm dicebat miraban- 
dus ; hic aut ille dat de- 
cimas. Quanto eft hoc, 
plenum probra & dedecoe 
re, fi quod apud Judaes 
nou habebatur in adimira« 
tione, hoe apud Chriftia- 
BOS faltum eft admirabi- 
le? Si tunc erat pericu- 
lum, decimas non relin= 
qüere „ cogita quantum 
nunc fit? 

gef. bomsn. 48. zon. 

X. fol, zor. Majores nos” 


0 OO OPB OB ON 


van HOLLAND. IE Dear. zoe 
tyd ie af tomeeten En tervalgens-dat - 
eok-by alle de onderdaanen der Fran … 
{che Koningen in. Gallië by de twee. … 
eeuwen te veore. was. ingevoerd. ;.eer 
die zich van het. Vriefche Ryk meefles 
maakten; ale uyt -de voelvaldige:wets 
ten, diag (1). Vorften „. ophet flyk. der 
tiendgeevinige ia hét licht :gekeohaen: 
middagshar ia af lenen. e, ir, 


Td A 5 sn, 





‚piebant : 
„crimen feciflët , 
cimam alicufus ref vel fal- 


tri îdéo copits omnibus 
abundabant » quia Deo 
decimas dabant ,* & Ce: 


Sari cepfum „Tedgebent, 


Mado autem’, quia de- 


cefBit devotio Dei , ac- 


cefit inditio fifci, No- 


lumus partizi cum Deo 


decimas , modo autem 
totum ‚tollicur. Tallig 
fifcus , quod non accipit 
Cbriftus. 

AuBor opéris Tmperf. fn 
Matth, bom, 44. Sacer- 
dotes avaritia pleni,f quis 
de populo decimas non 
obtulerict, ita eum corríi- 


vafi magnum 
qui de- 


gem mitime non obtulige 


Met. Si qüte aûteni de pol 
pulo in. Deum p mort IN 
‘aut ledebat» allqudas. dû 
aliquid tale facieter „ nes 
mo curabat corripere eum 
. … « … fic enim & modo 
fit . . . . Si populus de- 
cimas ndy óbtulerit, mute 
murant omnes, & ff pec- 
cantem populum viderint, 
nemo myrmurat contsa 
eum. 


… Cantsil. Carol M. 


&nno Bor, cap. 6. … Ut 
upusquis ge Sagerdop 
cunétos ertinentes 
erudiat , ot ciant quali. 
ter decimas totius facul- 
tatis Ecclefijs divigis .de- 
bite offerant, 


„4 hi 
ê 


. G ee * eeeh 


sou Am REGSERINGI vs 

DeGett- ::Geligk alte diegenen; weloe Vorft: 
devrier- ll piederen: wart Be-Frimtthe ktoon 
bari Be beesten ain dis Örzaf, 
ee it wiens graällthardie WRoptlyke ste. 
EN geren: gelegen waardn ; het elles (1) 
deetder vruchten voorzienden aats et 

“ zelven moekter: bevaden én wenti 
Granfiyke tiendén: ini leet elfde dach) 

der vrugten- Beftondon: ; 200: wierde 
de Geeftiyke tienden gemeenlyk door - 

en tiende het opbrengen van bet (Haierle deelder 
dbs grnehten. van des-eygenaars: goederen 
betiald; het er waat de goederen niet 
sen enk bezitter Maat aan de Kerk toe- 
8 De 

| segonratiitisecercinennssern 


1) Zie onze aloude ve- den zelfden G. ‘op St. Moer- 


bensdië £ô3'7 Ms dere Maag. 


_ hen vn Hollend-1;: 


H 1288. sr te n ons 
Wenden geven , den zLr- 
bes SCOOP. Handy. 
van Willem G_ van Hent- 
geuwe on op Pon 
Sieensdag | aar, ) van 


Lie ook bet 1. Deel onzer 
ir regeeringwyze van 
oft, pag. 228. in opzi 
Wan Det be Eron berk. en 


ânno 704. cap: 23. Ut 
‘ornis homo ‘ex Îua 
pxietate. legicimam ‘dect 
‘mam ad Ecctefiam confe 
fa 


arn OO" 


A OW Oma eh Ver 


ee 


dan BOLLAND, Il, Deet. ze3 
Ééhoorden , ett: des ook door: diebel … - 
zitters -vair-derKetk , door de. .genfk  … 
der Vorften , maar alleen fi Benèfianrs 5 
gehouden wierden: in-welk gevâl de 
bezkter dier Geeftlyke beweficiërt , bin 
krtoen. ve: gewwoonlyke tlendegoeving ie ing afde 
van: det:tiende deël „dn de veenligting 5, 
vân de Kerk >naar: gelarig te meenen nd; 
onderhouden ;.:daansaboven nog: vér ' 
pligt sas ton hei: geven tán het nes. 
pende (1) deel Her Vruchten, . Byt ad pars ao. 
et welke nude Leezer, de wasse veld Gecfn- 
zal konnen opmaaken , waarom thans tienrecbt 
te tyd nog driedsrhande foortep- van jun, 
‘tienden hier te land gevonden warden; 5e ;mdelee 
als naamlyk zuìken , wier eenigen metsers am | 
het negende, de anderen weer met het nt 
tiende en, oyndeljk andeten Nekta ae hed, 


ee, het 


, 
A . M 
. « . ’ 





0 Chpftul. 1. Cars M. eleflafticte es: Rabe 
BhichitE annl éap. sd. Ut decimam & nonát dark 
Hil ; qút per berefictusi & Beelèflarem reftdota, 


d kmperstoris Ecì ttonem facere fudéené 
EL G é 


zoe Akse REGEBRINGWYS 
het elfde deel der: ‘vruchten "betaald 
worden: doch. die thans :door-het fé- 
dert Mhrönken der (1): Werreldiyke 
tienden aan da..Geeftyken ;- én: der 
“_Keeklyke tienden weersaan. de. Wer= 
…__ Creldiyken door:een vemmeogeld: zyn. 
vaten “En zekerlyk! dat ‘er ook Karklyhe 
pedelsk cjenden aan de Leeken: door de Goeft. 
Joen Iykem zyn-afgeftaan ,':kan oyt deezen 
land door Onddergêftelden. giftbrief (2) ‘hlyken; 
smgeis, Dy:Welken Johan de 1, Bilfohop’ van 
… _…Hytrecht-alle'zyne- Avvaale, tienden in 
en vere es ne Hol 
En G) “MS] ae vari Hlo- Jettenfis eleétus univers 
riu. H. ‘ans 1116 17e iprefengeslirergs infpeftu- 


end Aüguft. Ab hac ris @alutem in Domino, 
i Eee perdonamus Noverintualverfi praltne 


nd 
. » 


. - 
. 


á 


4 





-… & defmoeps‘in perpetuo tes.& futuri quod nos il- 
en el hbe Partia Pere zrûket. viro: Bömino- Flo- 
pasbm effe volumus ea reptia Comiti Hollandiz, 

gondicione ut DECITMAM confânguïneo noftro pré- 

de ompibus frnêtibus , dilelo, DECruAS NOVA» 

jé eorum terra protu<- LIUM PER TOTUM DISTRICe 

Jegit, ficuc ubique ft, TUM TERRUE SUR CONCES- 

julie: fina ulta ingentp simug IN FEUDUM, , CUM 

perlolvant.. … . ___aliis honis fuis tenendis 

{a} Anale. Ant. Matth, ab Eoctefie noftra Trajec- 

tom, V. pag, 585. Joe tenfi & a nobis &a nos- 

hannes Dei gratis Tra- tris faccefiortbus picon 
a P 


é 


van HOLLAND, IL Dez 105 


„Holland (verfaa.de pieuwe-tienden. 
van alle zulke landen, welken totaag- 
toe; geent. tienden hadden, epgebsagt ) 

aan: Flaremts.-den Wo, Graaf van Hol- . 
land , ‘om «ze; van eyne:Bilebopiyke 
Kerk te. Joan: te hessden, : vor eld 
stonde ED 


Op dit nude betaaling deezer Geeft. | 
ke tienden der, jaarlyks ingegaarde 
venchten; N09. welken oogthans geld 
mogt (1). gegeeven worden, byaldien 
zulks en den Biffchop en den tiendgee- 
ver beter aanftondt, in beboorlyke or- , „ 
de door alle de ledenmaaten eener Ker- willigen 


‘ke hier te land gefchiedde > ZOO Wag br 
chop 


verameoendnnesnsescreterese 


_ hd OW OW Or = 


pis Trajettenfibns , ficut 
alia bona fua, que ab 
Ecclela noftra tenet & a 
nobis. In,cujus rei tefti- 
monium prefentem. lice- 
ram fecimus fieri & figil- 
lo noftro figillaxi,, A&um 
& datum ‚anno Damipi 
GIICCLEXXE in Öftavis 


Beate Marie virginis. 
(1) Capicul. Libr. addî. 
bio IV.cap. gg. Si quis ta- 
men Episcoporum fucrit, 
qui argeotum pro hocaccí- 
pere velit, in fug maneaf 
oteftate , juxta quod ei 
illi, qut hoc perfolve- 

xe. debet, copvenerit. 


G 5 


vo5 nd REGEERINGGW vS: 

mdm ieder Pâftoor mikt alken gehouden: (1) 
Graf „om zyne ledeimaaten vande wyze, dat 
tsing die betaling gefchieden. wrotft, ze on- 
Gen woer- derrechten, tuaÂrrdaareriboven nag ver- 
én pligt jarybas eene Iylt (2) oPblaffert 
van alle die pesfoonen temaken, wel: 
ken hunse. Geeftlyke tienden. aan 
hem betaald hadden ; ten eynde de 
naataatigen „ «her zy door den Bis- 
ichop:, Bet“zy door: ded (3) Graaf 
zelf, onder widnsGraafithâp: 4) woon: 
achtig waaten; volgens de Koninglyké 
7, , rn wet- 


0 Capins. ‘Cursli M.' decimls que’ dare gopr 


anno 80 dap Ut anus-- 


anc. JN 
… (3) Caprnl. Ludóviel 


gula Sacerdos cunêtos 
ibl pertinentes erudiat, 


ut fciant qualiter decirgas 


totius facultatis Ecclefiis ° 


divinis debite offgrant. 
(2) Capliul. Orri ME 
anne Sor. cap. 7. Ut & 
ipfi Sacerdotes populi fust 
piant decimas, & no- 
mina eorum , galeunan® 
dederint, fcripta habe 


Pis sane 829. cap: 7. DE 


Á 


, hee 


lus hon sul, AIR gudlke 
bet modo sbeo rediman- 
tur, b Epifcopis prohi- 
bendum,eft.ne tac. Ee fi 
quis cónterpror ferit int 
ventus & nec Kpifcopum 
Goükem dudire FE- 
Ht, B Bofter homd-fuerit, 
àd: pr@förftlèd- moftrárh 
verijre cotipèlitur ; € 
teri verd: AiftflD t ut 
vel 'invi Ecctelie reftts 
tüant:, gie vóruntarte da- 
te neblezerdfit. 

. EE Ee 


SS « 2 


vmeer 


caf HOLLANDER Dee. Po 


wetten; ôt der zilvèr betlhllng they … 


ten -geHoölizadkt' wörder + 'midt. het 


handieenen ande Geäityken eet hot 
„uyrvoerdet } heren Hedienitger den - 


Grhaverixë-dien tyd: bt de:oningtys …« : 
k®& (1) weeen: seh: byaonderiyk was … 
uánbevooten, Deeitwengieyd ‚by 
’ invorderen elar-tieriders gelivayklyk y 
was des ce ‘tain laakbaar’, doordien 
de zelven niet pepedvei wierden „op 
dat de GeERiyken tuy-r. lëkker van 
het zweed eens ukders zouden: leéven ; 
maar die moeften ten overftaan van (2) 
En Be 

(1) Capitul, Ludevicf * Capitul, Lu Dief 


Imp. anno 833.caf,6. Vó: 823. chp., Comí 
bis ‘vero Comitibus dicht gero mitifiris Beclefle 1 





mus „ vosque commpué- “_riis,ut hoc 
mús „ qúia ad veftrum roftris & de 
minifterium maxime per: honrtpibui 
tinet, ut reverendam & it, ADJUTG 
honorem Gnês Del Ec Is FIANEL © 
clefie exhibeztis, & cuù „Grol M. 
Epilcopis veltris concoff- uik. 
diter vivatis & eis.anp- s populi fas- 
TOMUM, Aù SUUM MINIS- as, & no- 
TERIUM PÉRAGENDUM PRA- qulcanqub 


„REATISe dederint „Fcripta habeauc, 
. 8 





106 omde REGEERING W YS. 


peop. Setuygen: door. den Paftoor in vier 
fange deelen verdeeld worden s te weeten: 
be  gerfie. gedeelte voor den, Biffchop, 
de: het twoede:tót onderhoud WD van de 
waar kerk en haart fieraaden ; het derde tat 
swoorden, Onderhoud zoo van den enmen der ge- 
meente als van:de clendige reyzigers, 
en eyndelyk bet laatfte overfchietsnde 
vierdedeel vaor den Priefterzelf; vas 
welke drie eerfte deelen hy. jaarlyke aan 
den Bilfchop of des zelfs: gemsgtigden 
moeft (2) rekening'doen, op. dat men 
‚ al or ge 


partes dividentur; prima 
pars, Epilcop pis deeur, alia 
eric{ë, tertia pauperi- 
bus, quarta in fabríca Ip-. 
flus Ecclefig. 
(2) Capitul. Herardi Ar- 
chiep. Turon. cap. 39. Ut 





, \ eden. . … - ar * 


& fecundum au&koritatem 
Canonicam coram tetti- 
bus dividant. Et ad or- 
namentum Ecelefis prf: 
mam eligant partem , fe- 
cundam autem ad ufam 


pauperum vel peregrino-. 


rum per eorum manus mi: 
fericorditer cum omni hu- 
militate di(penfent, tertt- 
am vero partem femetip(is 
foli Sacerdotes refervent. 
Cz) Capisul. Caroli M, 
Aino BOT. cap. 44. Utde. 
Gine populi in quatuor 


decime & fideliter a po- 
pulis dentur , & canoni, 
ce a Presbyteris difpen- 
fentur. & annis fingulis 
rationem {ua difpenfatio. 
pís Epifcopo vel fuis ml- 
piftris reddant; ne forto 
damaa fraadium fubigang,: 





\ ae HOVLANDD:: IE Beet, ron 


| gewaar. wienkt of.hwy: adri: dea afmon:iet 


ván de zelven onterekkénde, des eesor 
der. zelver. vermoorde rdan Vader ger 
weeft.was. Welke wys van verdeelen 
der. tieidien , mids die:federt; nin het 
beftwilley zyn vangen gefchoyden ; ver: 
volgers den. voet gegeeven heeft ; dat 
op laateren tyd in: veefeheydene plaat: 
fén 4 Biffchopstienden ‚ Paftoorstendes.; 


_ Kerktienden ‚ en Aritièäden geweeft 
Pee HDO} 


zyn. : nn 7 u 4 
. ” Î d Er 


“Gelyk aan ‚den Biffchap (1). het 


hooge apzigt over alle.de zoo Geeftly. 
ke als. Werreldlyke Ledenmaaten zyns : 
Bisdoms. was toevertrouwd, „en hy 
het zelve alom in eygen perfoon niet 
konde habben, z00 was. voorheen doar 
on SD lr, den 





3. 


aut-necatores pauperum; 
fubtrahendo lia, quod 
abfit, exiftan 


(2) Capjeul. “Pispini Ree 


st anno 755. cap. 3. Ut 
squisque Epifcaparum 
shteflatenn habeat in (ua 


Parechia- tam de Clero 
quam. de regularibus vel 
Secularibus ad corrigen- 
dum & emendandum fe- 


cundum osdinem Cagoni- 


cum fpisiwalein, 


Landde- 


kro daat REGEEBINGW vS 
den (ty: Aarhdinhoa: wort naan van 
éen» Befichop:shier te: dand mm. ieder 
Heys s bemi zy bewind onderwos: 
pC,.oven.: gelijk dlior:/ dem Konmg 
tak -Corgaf:ihòrig tt an, bet AN ssroid- 
byk- (a trochtegahied opde zelfde 
wize den Deken sengehelds aan wien 
de zet bohin dageljkfohe oe 
wt sien; naar: des, Billahope.… oxer de 
zedenvuga de sdeeboorigs hedenmag- 
ten van dat Heym, het Geefilyke aan. 
gaande, was aanbevolen. Dus zyn 'er, 








Dens, oe Dekcok vn wege ‘den Biflchop van 
Utrecht 6) inde Heymen. of Graaf: 
| EK In _fchap- 


die zyn 
en waar 


die bier 





kh Î 
1D Saru. Mijoris Ec: „5 Buchelië nee in He- 
él. Trajet, MIS. Ad Arre de bifk:fd..G8. HDi. ine 
ghidiaconum noftrumper: ter Decanos rurales dioe- 
tinet per terminos {ui cefeos Traje&enfis nomi- 
Archidiaconatus Decanos natur Decanus de Hol- 
éonftituere , & emola- lant, cujus'juriediato pet 
menta ‚, que proveniunt magnam infulam , nunc 
pcafioke Archidincons- Zuythotfeadiam , exten: 
lium juriuwitollere , Ede debatur, &-diftin&us erat 

fis nobis miniftrere. a Decanis: Mofttandis, 

(2) Zie ens U: Deel-der ‘Wefttingie- ‚ Rhenolan- 


“aloude regeeringwys van die, Kineuris, Am 


Helland.- pag: 476.. -- fehadis, Bat, &e 








va WIELAND. M-Bess. zer 
fcliapparrvan.Maasland;. rvárn:Wefdin: z deuk : 
ge s:ven Ryalard „var Keninmer En 
land, “wart AutfeeMind:;. vaa: Hollants « 
van Wefbriidsdand (:)” et; geweekt …… 
NWelkeln,: nit hon kerkhyk: rebhtage: 
bied zich ober alle: de Lanskraaten var 
het heri karibetsouwde-Heym uytftreky 
te, daarom onder den daam: van 
LaNDDEKENS (DECANI RURALES) 
bekend:wadrer » Gm: hen aa: do hier- | 
voorgsmelde-Auidere Dekens 'te ondar: 
fcheyden:a welken bet opzigtover da , - 
zedentnche.der Kanopikaale Schoolen : … 


(2) ta Uyracht. hebbende, voorde nog 


Pastoors wan. der zelver. inwooneren , 
doch. geenszips Yan de „Waerreldlykg 
Leden maaten van die. Kerk waaren, aag 
welke de hem aanbevoole Kanonikaale 

School 


WUITLEEAIRS ERA 


(1) Hondv. van Fanvan  C2)-Zie hldr voore dif ons 
Bevere van zt. Awg.rars. HD. Deet den gloude regre 
dari die van Enfch. Art. ij prin van Holl, tag 
Vaer tal die Bthen- ef 
Provifos van Drieslantt. 


“ 


ru2 Abades REGEERINKEW YS 


whe Pie School ef Kapittel: geBiécht: zoras. En 
baan wasroc voorheen, sy alie vopdaanige 
saar Kanoniknale, Kerken: vaards: sag, ‘cen 


haand 


De 
Recht- 


naamd. … tweede Paftoor- gevonden wierde; wet- 


ke, ads-zynde PASTORe (u) PLE 
BIS; daaram ons in deifehriften doe- 
zes lands anrler den namen van Plata 
voortkomt DO et …. 


Um 


” De zaaken, ‚ aan nde Geefike recht: 


zsaten banken deezer. Landdekenen onder- 


der … 


Land. 


hoorig ‚ waaren twietledig , te woeten : 


dekens _zoodaanigen ; ‚ welken älleeh maar tof 


“ het Geeftlyk recht behoofden, als, by 
voorbeeld: het aangaan van heymelyke 
huuwelyken, en waarom iemand fchul-. 
dig wegens h het aangaan dier verboo- 

dene 





- ‘ $ 


(r) Du Congegloffar. Callegiatis Canoeican,- 
Med. EG ef Li Latinit. tors. cui plebis earum jurisdie … 
W. fol. sót. Piebanum tioni fubjeâs cura COMAr 
vero maxime vocant fn  Imíttieas. …: 


EcclefiisCathedralibus feu ae 


dd 


et 


van HOLLAND: H. Dea. 113 
dene (1) ‘huuwelykert bevoùden zyn. 
de, zulk beftaan aan den Landdeken 
Op laateten tyd hier te land met. (2) 
negen, en aandes zelfs klerk ‘met eéneù * ” 

moeft boeten; of «ook wel Lr pf 

andere breuken , welken van gomengeld.j£Á . 
rechtgeding waaren; en daarom, zoo: 
aande Geefttyke als Werreldlykerechte 
banken te gelyk onderhoorig zynde, 
veeltyds eenen voet tot z waare onderlin- fkes 
ge gefchillen gaven, En waarom desdst 
Landdeken, volgens verdrag met die rige» 
van Hoorn aarigegaan , indien het ge- met 
ding door den Werreldlyken rechter gtid 

° ‚ over 
kiddin sns 
Le) Gopieul. Pippi Ré- troume gefcomn hande 


ú 
is annD 755. cap. 15, Ut uof 
Omnes homines laici pa- EE 


Av? 


« 
“sx 


laatften 
“_ oorzaak 


van veel 
gefchils, 


fi4 oude REGEËRING WYS 
Ovét diergelyke breuken reeds (1) be- 
“gonnen was; ín: zoo: lang 'moeft ftil- 
“zitten , totdat het werreldfyk geding 
“geeyndigd was „om geene twee von- 
nifen, tegen: den Ander aanloopende, 
En deez te veen ‘En'-dewyt' niemand (2) 
er zyn” Karfpel mogt. gedaagd 
worden; en des de: Landdeken op het 
enbet verzoek van den éyfcher tot-de kerk, 
ies ieonder welke: de gedaagde (3) woon- 
a de „ zich ‘níoëft begeven , om. den 


zolven ì in zyne 4 eyge kerk te von 


é IJ) Accort tuffcben den 
Deken ‚van Hoern en de cn- 


| jurisdiie 
den 2. Dec. 1534. Art. ia. 


Be Beken en {al niet 


fchen ofte conmofereri in . 
CAUSA MIXTI Fokr, ats tT * 


eben wereltigchen Buch 
‘ter Daar: bye peeventie hert: 


ni de en Graaf 


Willem VL den. zo, Maart 


1404 ‚En zal de Deken 
‘van van Prslandt gi Jee niee 
van …harent wegen 


eenige ban ruse. padetesen 
bvornoent dagben mogen 


kb. biru. en, iz. Ut 


van HOLLÁND. Í Der. 448 

-__hiffek”, ‘Zóo rdt nien daaròm nlet dlt- 

__ deën deb Kahddekèns-reyskoften inort- 
ze budel 1) Karidittkken* pêregerd?, 
1Rdar bok'het feeds Prooter- wordende 
reëhtspeBiet": dièr® Kerkiyke rethiters Dees 
Boor de Kahler oirkér latere Grated 
velt niet. wepnig ingebonden + nak: dela 
TEdÔrte ta ‘vebmóögtn zynde edtgènd veren. 
Eién ;} 2Rh weynij-Deeradrt de wewen ti: 
der vroegert hief tetad het-hóog: pl 
UR: Blhad hebkERTEN orlten kruinderd. 
As nyt'dem voldenden hriëf-k (2y-aftee 
Heeten. -Jllem be dez henaden Godks 
Pifens-Övaos op wor Rl ; Graven 
Besgorde: ;- oani-Hotllahdt 5 verd g- 
dandy ,èrnide Heere van Piieslands laten 

t ej . \ . ROS ae. ES te o' de 8 Kk 


DEN 
\ d 


wete 


» : 
APE rt re Oa 












MT EEM SS 





£ . 
na (2) f. van 


beâhen:. 2,5. dao 
ten ; 





be 
ed 


Pr: 
E 


ái6 Aloude -REGEERINGW YS 


weten den Deken van Woftoriedlandt 
ofte swen Scedebouder, boa dat ons 
Sbetoont bebben onfe geirowwe fleden 
„Hoorn , dat gby tat fommigbentydeu ba- 
‚fen poorteren. dagbet ende :met recht 


* toefpreeckt, en foowanneer gby ben nis 
_ofwinnen meugbt, foo befesset. zby kart 


Koeyen ende beeften op + oeldt, eade 
andere bare landt- renten, daer shy 
0 groote kors en binder mede. deet, 
“e zooen recht als wy verftaen ; datos 
wreemd gbteft , en ons oock niet fiaet 
&e Iden, dat men onfe onderfaten voor- 
Jaen fulcken kraft en moavenifie. boveg 
recht daen fal: waarom wy u ombieden 
‚en bevelen met ernft, dat: ghy ênfes 
poorteren van Hoorn ende’ andere onfe 
onderfaten voortaan fulken ondaft. en 
moezeniffe verdraegbt. Dis laet in gee- 
sier wys, foo. dats bun. geen noot en zy, 
ns meer klage daervan te doen.” Wis 
gere den 19. chi Anno 909: 


“Hoewel deleten aldus ‚ ia opuigte 


. s. A 


edn HOLLAND.'I. Dare: fr} 
van alle kerklyke breuken voor derecht- “ 
banken der Dekens hier te land moe- 
flên te recht ftaan , zoo waaren NOR ati 
thàns de Geeftlyken en dat zelf OEE 
. tot detyden der. laatere Gräaven uytmgeen * 
den Huyze van Beyere , aan de wer=ken 
teldlyke rechtbanken geenszins onder- rdt 
worpen; mids die, volgens het bevel. 
der Franfche (2} Koningen; naar het 
wetboek van Keyzer Theodofiusteef- 
den; ‘t genua niet alleen de Biffchop- De 
pen m maar ar voords 8 nog; alle derzelver (3) 


rede 





“(i) Handd. van Albert 


van ‘Beyere 1398.''s ury- 
dagès na St. Pontiaensdäch. 


| arn bed weten onzen lie- 


chaut. 

Eren rf eren tbe Haat 
oben bachagelicf 

ebben ear dagelie 
{dart ad pE ke, fenn gaan en: 
4 er op ter fixaten 
Binnen onfer ‘ftadt van 
Delft /. die anzedeticken 
levert erde veel parlements 
éhbde onruft maken) aldaat 
bemande hem Atecrhen 
fe Wefen / ende KLERKEN 


NE 4 


VRYHRIDEN inde RECHT, 
GEDRUYCERN WELEER 
‘toat hor keuen / 


beagen EC. 
0) Zie biermeore dit it. 


Deel der aloude reg geening: 
wyze van Holland pa 
(3) Cod. Thed. ES 
tit, XI. de Epifc. Padre 
leg. 4, Continua lege 
Tnctmus nema Epifco 
rum, veleotum, qui ke: 
ctefis neceffitatibus fer- 
vfunt, ‘ne ad judicia five 
ordinariorum five ex: 
H 3 tr 


nt Mordr BEGEERINGW YS 


maar asn opderheorige.Geelilyken , als niets ze 
febops meen met, de werreldlyke- zaaken heb. 


slem bande, alleen aan de uytfpraak yaa 
edes: hunnen eygen, Biffchop, i in opzigte hun- 
: mer, Geelilyke. zaaken , onderworpen 
harte, En waarom hen, by de wetten 
(a): der Franíche Koningea verbooden 
en was vaor eenige ; werreldlyke rechthan- 
deWor. ken, om wat gorzaak het ook waa, ce 
verkchynen ; mids niemand hen voor 

nd de. zelven mogt dagvaarden (2) veel 
pin, eenig rechter over de Geeltlyken 

eenig 


pete Lud. Pij ana 





graardipariaruk judicum, 


rtrgbatur ; s habent illi 
ices [uos, nec quig- 
Guam ‘his publicis com- 
…__mwne cum legibus, qyan- 
_ tum ad cqufas tamen Ece 
clefiafticas atsinct, quas 
decer: Epilcopali aios: 
tate decidi. 
“(n) Capicul, lib; L copa 
Ut clerici Ecclefiae 
ic ozdinis fi culpam in= 
currerint apud Ecclefatti- 
as judicentuj, oqn ai 
GGUREER | 


‘bs … 


7.cap. 4. Nemo enim 
rien vel Diaconus vel 
Presbyter pro qualibet 
caufa intret in curiam , 
nec ante Judicem cau{am 
dicere pre{umat. 

(2) Capitul. lib, V.e 
390. Sancitum eft, utnul. . 
lus Epilcopum aut Sacer, 
dotem vel Clericum a 
judices publicos dh jn 
prefumat, led apud Epir 
ed 


hi * [dd * Ed 


vim HOLLAND. H.. Oem. asp 
eenig vonnis vellen, Zulks indien,et- 
nig Rechter dat verbod overtradt zulks 
beftaan door ’t betaalen van tien ponden ':- 
(1) gouds moeft geboed, en, het get 
velde vonnis ter vytvoeringe leggende, 


ee 


A Mad Nd 


met vorliezing van zyn ampt geftraften 


de witvoerder in den: kerklyken ban 


(p). gedaan worden. Wegens hoogt 
en, haleftrafwaardige. (3) mis 


(1) Capitul. lib. V. cap. 
378. Nemo audeat Cle- 
ricum aut monachum vel 

ibönialem fehinam 

ad civile judicium accufa- 
re, fed ad Episcopum. 
Et ipfe ex lege vel cano- 
níbus confentaneam & 
'jullam fententiam profe- 
Yat. ' Hec omnes Episco- 
| cuftodiant , & omnes 
detes fanâe Dei Eccle: 
fie. Et noftrl provincia- 
tum Prafides procurest 
gquoramcunque Clierico- 
rum vel monachorum & 
San@&imonialium litres di- 
tîmere: Si quis hanc con- 
ftitutionem violaverit in 
fnagiftratu pofkus, decem 
librarum auri poena mul- 


ms €, L- 
(2) Capitul. Carols M. 


tabitur. Si executor eft, 
in catenis Ecclefieraum 
recludatur, poenas luitu- 
officium perdet. - 


enno 769. cap. 17. U 
nulfus Judex neque Pres- 
byterum , neque Diaco- 
num, aut Cleficúm aut 
juniorem Ecclefis, éxtrà 
confcientiamPontificispex 
fe diftringat , aut côndém- 
nare prefumat. Quod: 

qufs hoc fecerit, ab Ee- 
clefia, cuiinjuriam inrò® 
gare dignofcitur, tam diu 
it fequeftratus „ qüandin 
reatum fuum cognoïcät 

emendet. ater 
(3 Capita. Ceb: H, 
anno 615. cap. 4 Ut mil: 
H 4 lus 


daaden ’ 


Dich om 


balsftraf- 
waerds-. 
dooré* “ : 


\ 
A 
IS 


/ 


25 Alonde REGEERINGW YS 
ken, wer: door de Geeltlyken begaan, zoo mog. 
Gr ten de zelven’, mids dat nogthans 
fien vooraf de Biichop (1) daarin bewíl- 
Bis _ligd hadt, door de Werreldryke rech- 


beras ters gevonnift worden. Welke bewil- 


wrd liging des Biffchops, hoe groot uok 


grover de misdaaden waaren , zoe noodzaak. 
nijn. Iyk vereyfcht wierdt, dat een rechter, 
zonder hect bekomen der zelve gevon- 
nift hebbende , daarom alleen van de 
gemeenfchap der kerke mogt gefchey- 
den worden, hoe gerechtig ook anders 


des 





lus Judicum de quolibet ordinis Clericum publicis 
ordine Clericos de civili- aftonibus inclinare aut 
bus caufis, prater Crimi- diftringere, aut calumniae 
halia negotìia , per fe di- re vel injuriare absque 
ftringereaurdamnarepre- Episcopíi (ui permillu prae- 
fumat , nifi convincitur fumpferit, usque ad Ec- 
manífeftus,„excepto Pres- clcfie (atisfa&ionem, cum, 
bytero aut Diacono. Qui omnibus tantis fceleribus 
vero conviéti fuerint, de auxiliantibus, aut facien- 
crimine capituli, juxta tibus, communione pri- 
Canones diftringantur & ventur. Episcapus tamen 
cum pontíficibus exami- non dimittat ut injhriam 
fentur. patientibus plenam de 
(1). Capieul. kb. Vl.cap. prefatis Clericis jufticiam 
364: Sijudex cujuslibee canonice non fäciat, 


van HOLLAND. II, Deer. rar 
des zelfs gedaane uytfpraak: mogt wée- 


mett: miidszelf geene Geefilyken, wel BE 


ken daarenboven van: het bywoonen orn 
der aarigekondigde ‘heirvaarten {1 )vear: 

geheel vry en ontheft waaren, tot het geteen 
geeven van de minfte getuygenilfe Oms 
voor of in eenige werreldlyke recht-nij}:. : 


banken mogten gedwongen worden, 


7 Hoewel de Biffchoplyke fchoolen en 


- gemeonte ; hy het oude r echt, om 


á 


‘ N 





.: C1) Capisul. úb; VIL eape 


123, Carolus Dei gratia 
Rex, regnique Francorum 


reêtor &.devotus fanctee 
"'Ectiefie defenfor atque 


edfutor’ ín omnibus: A- 


… poftolice fedis hortatu 
‘Omninmgue fideliam úos- 


trorom & maxime Epífco- 


‘porum ac religuorum fa- 


cerdotum confultu , fervis 
Del peromnia omnibus ar- 


__maturam portare vel pug- 
“mare aut ín exercitum & 


in hoftem pergere omni. 
no prohibemus, nifi s11i 


 tentummodo , quf: prop- 


ter divinum. myfterhán, 


fit 


by 


‘ R 
‘ 4 À Î Mts 1 eed AAD 00 


iniffarum  fcilicet ‘folem= 
nia adimplenda & fanéto- 
ram patrocinia portanda, 
ad hoc eleêti funt; id eft 


uoum vel dúos Epifcopos 


cum Capellanis, Presby- 
teris, Princeps fecum ha- 
beat, & vnusquisque pre. 
feëtus unum Presbyterum, 
Qùí hominfbus peccata 
confitentibus judicare & 
Indicare poenitenttam paf 


Ca) Capitul, Hb. VID. cap. 
118. Clerici de judicti 
cognitione non cogantur 


‘Áo pubficum dicere tefti- 
‚eb 


mopium., : * 


) 


/ 


zee Moude REGEERINGW:YS 
zoz, PY het overiyden cone Bifchops bits 
pet nen drie, (1) maanden eenen nieuwen 
adri Kerkvoogd te verkiezen „door de Fran- 
worden {che Koningea.(2) waarch beveftigd 
ved broangeworden, en dat uyt krachte van die 


Bing doer Koninglyke beveftiging , onder ande 


Í 


' TCA 





Cr) Capisul. Lud. Pii 
«nno 816. cap. 2. Sacso- 
‚rum Canonun non igna- 

ri, ut in Dei nomine. 
fanta Ecclefia fuo libe- 


fius potiretur honore,: 


adfenfum ordini ecclefia- 
flico prebuimus, ut fci- 
Jicet Épi(copi per eleêtia- 
nem Cleri & Populi fe- 
cuadum ftaruta caaonym 
de propria dioecefi, rema- 
ta perfonarum & mone- 
rum acceptione, ab vite 
„weritum & fapientis dor 
num eligantur , vt exem- 
plo & verbo fibi (ubjetts 
sq uaguague prodeffa ya- 


Jacob de Vitriacoin Hift. 
Occident. cap. 30. Cathe- 
draliem Ecclefiarem mi- 
niftri, quos nunc Caae- 
nicos Saeculares appelis- 
mus, fab caderm roguln 
Communiter a prima €@- 


\ 


sum inftitntione Domino 
fervierunt in humilitate, 
paúpertate , divinis ofk- 
clis , le&ionihas & ora- 
tionibus vatando, In case 
tris Domini milftantes, 
fimul in refeâprio Lobrium 
cibum fumentes, in eodem 
dormdtoriu gaftis cubili- 
bus hofte quiofcentes. 
SEDB AUFFM PONTENIA- 
LI VACANTE. . « © UNUM,s 
QUEM DIGNIOËEM CREDE- 
BANT > CAPUT SIB. PREEr 
« CIEBANT. . 

(a Cepisni, Pippisi Re- 
Zit ante 755. cap. 17. Ut 
po mottemEpifcoptnon 
licest Epifcopetum ele 
fine paftoee fupra menfes 
tres. Nifitalis necefätas 
grandis evenerit, ut bac 
nullo modo aliter fiesì 
poffit. Preciput proxt- 
ma Synoda, cuse evene. 
Kk, Epifcopus: ordèncus. 


ter-HOLLAND- H. Deen. 123 
ten ook, de verkiezing van eenen nieu oe Ee 
wen Bellchop te Uytréche daarom door En 
de. indie: Aad zynde. Schoolen afisd 
Kapittels federt meeften. tyd gefchied 
is , zoo hadden de Franfche Vorftek 
echter, uyt aanmerking de tienden, 
Îariden en aûdere zaaken tot de ftich- De Fran- 
ting van dat Biedomgebruykt, uyt defi 
hen toebehoorende Koninglyke goede. bo boden, 
ren genomen waaren, echter een ze ber vecht 
ker recht aän zich-ats ftichters des Bis- schist. 
doms behouden: „; som , gelyk de Lee. had 
kenen (1) het recht hadden om in de2ù- : 
door hen geftichte kerk eenen nieu” * 
wen Paftoor te ftellen >’ zoo ook den - 
nieuwen verkoozen Kerkvoogd door 
het ovérryken van den Biffchoplyken | 
ring en ftaf” în *t bezit. ván die goede- 
rei te beveftigen ; Welken zy > Even . 





. 8) Zie biape de U. 
de ° a 5 


E dend 


124 Aide REGEERINGW ys 

afs te Uytrecht gefchied (r) was, by 
het oprechten des Bisdoms, aan het - 
zelve, tot onderhoud zoo van den Bise 
Schop als des zelfs Geeliyken ; Belecht 
badden. , 


 Iogevolge: van n dit aan zich behoude 

recht der beveltiginge. gens nieuwen 
Biffchops in de aan des zelfs Bisdom 
gehecht gewordene goederen , befloot 

Dp beveKaroloman, naa die zynen overleden 
vane Vader Karel Martel in de Groothof. 
werkie meefterlyke bediening van het Oofte 
ikaale frankifche ryk. was opgevolgd, iemand 
end door de Uytrechtíche Kanonikaale 
echne fchoole uyt de haaren te doen: verkie- 
Scholar ZED; W elke in ftaat geoordeeld wierdt 
spoolg r om, mids het affterven.van Willibrord, 
pe rg den overleeden in des zelfs zwaar wig, 
tige bediening van het Vriefche Aarts- 

| … bis- 


DN 
Ns 





| 
| 


1) Zie Mervoore dis TI. ze oon HN, bag: en 
deel der aloude regeering- qa. 


an HOLLAND. H.Qaa zag 
bisdom te konnen „opvolgen. „Dit gep 
Schiedde „en viel. de keus. op. eenen - 
Gregoor ‚. welke. federt eenige jaaren 
herwaart het.ampt van SCHOLASTI 
CUS of Leermeefter (1) in de. Kano 
nikaale.fchoolé-te Uytrecht kadt waar- 
genomen, en voords. nog, zoor omt zy 
ne uytmuntende deugd „ als.or zyne 


hoogvorftiyke- afkonift, by ieddér ia 


hoogachting gehouden wierdr. Mids 
des. zelfs vader Alberik, een Zoon 
„Van 





gn eri. ita Ib. L mare Dei &  depofto fe- 
een daf Ar ilif, cumeflent culart habítú in Traje&o 
Benlggrerunt MONASTERIO SE contulit 

Dee” videntes Inten, äd ftudium artis fpiritua- 
fionem juvenls „commen- lis, :Exantautem in ita 
daveruntqueeumVirove- scnoLa Gegaoai & alit 
‘erabifi Ggxeomio difci- condifoipuli Nobiles & 
pulo & lucsefloxi S. Bo. prudentes, e quibus alit 
nifäcìf Martyris, Dom{- Epifcopi poftea exftite- 
‘ne nutriendum , qui fe rant, alif in minoribus 
benter eum fofcepit & gradibus Doftares Eccles 
camperta fagacitate pue- flarum ; apud quos dem’ 
ti, STUDIOSR ILLUM ERU- Lutgerus in maguo habe- 
Piknat., Crevit itaque batur effeftu. 
Lutgetus proficiens in ti- 


tió zúhiede REGEERING W YS 

van” (1) Kderr, eh: die weer (2) ee 
he: löchter ‘van Konîng Dagobert dert 
U: gewelf” wat.’ Wee Vorft eerft 
dor zyhert Groöthofineëfter Grimoald 
óp ‘eene’ Binktche -wyze' Geefidyk ge. 
Maakt vòords in t greheym. naar len- 
Rad ,:verftaa ;: Schodand (3) in bake 
Singíchap gezoáden; doch ‘federt weer 
op den troch (4). hetfteld zyude „ ne- 
vens zyúe. vroe en oudften Zoon, te 


« ge 4 * A 


dan w € .… » ie. . 


‚ Ste- 





> (5). Keurigerwë “Ip vita” 
Gregor cap, 3. Dei in- 
ftin&u venit. ad AVIAM 


SUAM , ef „: MATREM 
Aroer SOPKADTCT Am: A- 
aarissam Deur timefitern 


Apporau. 

(2) _Afale én 
als SS. Ordintr’S.' Bened; 
facili INL. parte L.. fol. 532: 
Adela in Chrifto Dowtino 
facrata abbatila , Daao- 
VERTL Rears oombas 
ii pin SMgebein? Regis 

3 
fel s95. Mortuo Sigeber- 
to Rege, Griükroafdas Me: 
jor domus Dagobertum fi- 
lium ejus (ue Gdel com: 


möndâr@an „, Ge Anttrafide 
ram potiretur regno , Con- 
forgvit in Clericum , con- 
$ito Di ‘Didonís Menvieafis 

ic 
ne eas Dien? na 
tem puérùlam Ín Scotia 
Girektt exto Irrevoez- 

Ì 

(4) Pres. fri eaf: 
28. Santes Pothifex hos- 
ter perfecit, Tufcipiens 
eum CDegobertam) deg” 
bernie veniettem:, 
oïnhia ditátent, & debet 
focfotum elevstum mag- 
nîfice-aD sctÁm orn 
Emir. 7 


nnn ne nn ent 


dan HOLLAND. WH Deer. 12% 
Stenay onder ’ jaagen (1) ongeluke 
kiglyk: vermoord wierdt. Als nu de 
Groothofieefter Karoloman' deeze ge- 
daane verkiezing door het overleve- 
ren van ‘den Biffchoplyken ring en ftaf 
bekrachtigd hadt, en diensvolgens aan 
Bonifacius , Biffchop van Ments, bes 


vel (2) gaf om den verkoozen Gre- 


' “$ 


. (1) MS. Martyroleg, 4 
don. in Monaft. S. Laurenti 
juasa Leed. PafliaS. Da- 
goberti Regis Francorum. 
qui quodam die. pergess 
venatum in (alty, Vaurese 
fi, in loco,.gpi dicieus 
Sporttas , tribus, milliasi- 
bus diftante a fifce Sata- 
niaco, in qpo ipfe mera: 
batur , .…. x. kalendas Ja- 
nuarii martyrizasis el, 


_ (2) Epiftol. Bonefac. ân. 


Miraicad, dan. pian, tom, L 
fol, 13. Tempare Sergi 
Apoftolics fedis Ponti 
cis venit,ad limina SS, 
Ápoftolarum. * Presbyter 
quidam mires. abftinentie 

fantitatis, generis Sa- 


X09Um,. namig , Willie 


brord, & alio nomine 
Clemens vocatus, quem 


si goor 


NOR 


prafatus Papa Epifcopum. 
ordinavit & ad predicanr 
dumi pagadam gentem Ero= 
{enum transmifit in ligto- 
ribue Oceani occidyâ 
Qui per quinquaginta anr 
nos predicans prefatam 
gente Frefonum maxi 
ma ex parte convertit ad 
fidemm Chriki, fana & der 
lubra deftruxit & ecclefias 
confiruxit, & fedem K- 
pifcopglem & Ecclefiam 
in honore. S. Salvatoris 
conftieuens in loco & car 
ftello quod dicitur Tra 
je&um , & in illa fede & 
Ecclefia $, Salvatoris 
quam eonttruxit?, pred 
cans usque ad debilem (gs 
neâutem , permanúit , 
fibi Coepifcopum ad. mi- 
nilterium implendum fub- 
le 


zag Aloude REGEERINGWYS. 


«goor. tot Aarfthillchop van Uytrecht iet 


ke wyen, ten eynde de ingewyde zich 


| wervelgens. in het bezit van. het Uy- 


trechtfche Aartsbisdom zoude Stellen 
zoa kantte zich Hildegarias Aasttbis- 





uit, & fnitis longeve Colontenfem parochisï 


‘xier diebus, in pace mi- donetum, fn ea vebdieko- 


‚ceps autem Francorum= Oolonlén(is genen 


gravitad Dominum, Prin- ne fuillet, ut Ep eren Fe, 


Carolomagnus commea- forum. ad Chrift 
davit in fedem illam ad converteret & eorum pree 
tonfiituendsun & ordis dicaror eer: quod ip . 
nandumEpifcopam;quod fe non fecit. Nor pre: 
& fecis dicevít ; tion- conveftit’ 
Numc äutem Colonten- Frefeos ad fidem Chriftis 
fis Eplfoopas illam fedem fe pagana manfit gens 
prefect Epilcopt Ctemen* Frefqrum uegue quo ve 
hie. a Ser, io- de Part ordíi- nerandus Pontifes Roma- 
neet fibt uÔerpat, Madfe nefedie Jergtas 
pertinere dicit , proptet tum fervum DetWillibrors 
fendamenta cujusdam de. ‘dum Epifeopum ad predi- 
flrute a paganis Eccle- candum fupridite genti 
fioks;, Alfbrordas crefsmMie, qal am pens - 
dirutam usque ad folum tem, ut ur prefacns fam, ad 


"in caftelte Trajds repe- fiderh Ch 


tit, &eampropriolabore Et modö. ‘ruit Gold: 
a fundamento conftrue  nienfis -Epifcopus fedem . 


‚zit, & ín honore 8. Cra-+ fipradt&i  Willtgrordt 


cis confecravft. “ Rt re- prèdicatoris Tibt eontra- 
‘fert, quiaabs antiquoRe-- hére, ut won fit Epifoo- 
ge Francorúm Degober- pelis Fedes fubjeâa Roms. 


tho Caftellum Traje&tum, no Poftifci  prafdiears 


‘cum deftraêta ecciefia ed gehterh Frefordin. Ere, 


van HOLLAND. Ul. Deer. 199 
Schop van Keulen tegen deeze Aarft- De Ben 
biffchoplyke waardigheyd dès Uyttecht-r, / te haadi 
Schen Bisdoms, ep een voorgeeven 5 
dat: de oude Franfche Kóning Dago- dee 
bert ‘het flot Uytrecht ‘met des zelfs 
daarin geftichte Kapel reeds voorheen 
ann de Aarftbiflchoplykekerk van Ken-dieie Ee 
len ‘hadt onderworpen, ‘en diensvol-snei: 


gens dat die van Uytrecht geenszins cents: 


Aarftbisdom onmiddelyk onderhoorig maen 
aan denPaus konde weezen. Van dit ont- 
fiaane gefchil gaf Bonifacius gan Paas 
Steven by eenen wytluchtigen brief ken- 
nis ten eynde die hem zynen (1) Va 
deriyken raad, em dien te volgen, 
deswege liet toekomen ; onderwyi dae 
hee 
EIO ha se B 
(1) Foift. Bonif. to Mi- auêtoriate corroborare, - 
rei cod. desat pPiar. tom. I, 


fot. 13.. Sed modo Pa- 


ternitatis vere judicia . 


mibí intimare dignetini : 
& in hoc: juftum fit re- 
fgonfam & vobis placeat, 

qööde ii Colonienfi E- 
pifcopo reddidi, veltra 


pe prace i Pae | 
& fedes ia Bablia 


nae) 
ter autem jaftius Sanât- 
tati velle. videatur, com- 
filium paternitacis vefire , 
mihi infinuare dignegsiaf, 


ut-fequar. 
Ì 


139, Aloude REGBERINGWYS. 


De het Uytrechtfche. Bisdom , mids,-hee: 
Bij ledig flaan van des zelfs feel , zoa 

cgs door, eenen azügeftgiden (1) Mede 
Big: tbelper > als door den, ‚voorgemelden. 
ls Benifacius zelf tat zynemacteldood toe: 
er. belluurd. wierdt >. welke naa.hy-de. 
EL De E beveliging, aller (2). aande Uytrachte 
Sche Kerk verleend voorrechten van: 

dS ipyn» eerften Koning van den, twee 

sn _ Heh ftam in 'tjaar, zevenhonderd, tweer. 
rlseasstik bekomen. (3) hadt, die. jaar 
ded ren laater op-den (4) vyfden;van.Zo- 
nad mermaand te „Dokkuin. voorviel; Hoer - 


b Á , . « id 
« M . 


‚wel; 





Rt velds wits: 


cap. tr. Mudea 
ir hominum . 


cup gomynilitane (uo Coe- 
pi Cockano bapriza- - 
vit, quem ad fubvenien-, 
ied fenilis etatis de- 
biticâci Prefanlbus Ipjuac-” 
toc Epilcopid in urbe, 
qud vocatur Trecht „ fub-. 
rogávit: 


Zie de 
: sigh: in He a 
oh 


\ 


(oy-Hedie D-fabo 2. Sig.’ 
numPippinigloriofiRegis, 
‚ francorum Widmarus jus- 
fys recognovi & Mbíeripú. … 
Datum „ quod fecit , men- 
fe Mayo dis. { Xie anno 
‚ fecango regni ipfins.glos, 


rien 
Pe rhaïdee £ in vite. 
Pis ap, aó, ‚, Et- fie or … 
dihe Gipradigo dis aanp; 


„rum jupij marty trijme 


‚Pha feed mie 
‚Vik ad, Pomiaum, 


mm he NR MB B WB HOE 


‘ nde het; by’ hèt oprechiten det 
nieùwe Bisdommen in Nederland N 
deor het toedoën’ van ‘dieù Vortt; tot 
die Eert bezeerd. Aarfbilehopiyke waare 
di 


\ 


ah HOLLAND: it Dii KEN 


wel ries” in deo 0 dé heit’ pe id 
rhëid: vindt hoeanig ze De Bs 
Pai over 5 naa) 

fetinds: “Wegt ot des’ r dd EIER 
SEN: MAD ge zie: zoo is sce 
rioptllas buyteri tw gl, fi htk het elen Bi 
mat aïfeen toteén Bisd Óm, on rhog-ler 
riglaan (het Aárbife hdórfi ván tert haaord. 

zij zyh verkiard’ geworden: dine qe 

zóö ‘wel de voorgetiëlde Gregöor as 

alld AB zelfs: naavòl; ehde’ Kérkvobd- 
den’, nòoit: CN, Lábf ilhopp Senaat’ 
alken’ Biffchopfenr van” U recht en 
oriderhoorig’ Al hét Aárftbisdlòrd val! 
Ajtkn, ‘tot ‘det FyäeR van: Phi ips! d eh” 


>: Korting 4 van Banie, geweelt zyn ns EN 





id 
DM seal } Íä rr ete ae tri 
“er, 


a 


133 Maude REGEERINGW YS 

digheyd weder. verheven is. Mids:nu,. 

__ ingevolge van deeze fchikking, geene 

‚andere Bisdommen. onderheorig aan 

dat van Uytrecht , als geen Aarftbis- 

_dgm zynde, gelyk het ia den beginne 

… geweelt was, aan den eenen kant mog- 

Disie ten worden opgerecht en dat de Uy- 
mie om trechtfthe Biflchoppen- aan dea ande, 
der ren kant, am de groote uytgobreysh. 
hijche heyd. des Vriefchen ,rykas: in geenen 


én perfoon 


alleenbe-Îtaat waaren „ om jaarlykay, :z0a:( 1) 

Juud en als hunne verpligting. volgens de Ko- 
 ninglyke wetten medebragt „ pêrfoon- 
Iyk alle de Kerken van hun onderhoo- 
rig Bisdom te bezoeken, zoo heeft dit. 
den voet gegeever’ dat Keyzer Karet 
de Groote ». zynen Vader Fipyn i in het 


" Oofts. 


Ed 


© Capteul. Caroli M.: 
elks al cap. 7. Eis 
fingulis 
vegsquisque 'Epifopus 


Parrochiam fuam folicite 
circumeat , &. populi 


cere-& invedigare Ä.pror. 
hibere paganas. ob(erve- 
tiones divinesque vel 
ortllegos aut aùuguria. >, 
phyleêeria, incantatio= 
nes. vel. omnes fpureittas- 
gentilium (tadeats: « … 





van HOLLAND. UL. Deer. 133 
Ooftftinkifche ryk en by gevolge ook | 
in ‘Vriesland , als ee gedeelte van mie 
zelve, zyndeopgevolgd, tien Heymen prin len 
bf (1) Graaffchappen van dat te groot der self 
zynde Uytrechtfche Bisdom, onder dezer 
siaamen' van Wigmod en Largoe Dien en 
heeft afgefcheyde, en, mids de daarin | 
weonende Vriezen reeds tot het Chri- 
flen (2) geloof te dien tyd gebragt 
waaren , onder het Kerktyk gebied 
van het door hem nieuwlyks opgerech- 
te Bisdofn van Bretnen gefteld. En des 
wyl federt „ by het flichte van het Bis. 

en ‘ ___dom 





(t) Praceps. inffitus. minus omnipotens in gen- 
Epifcop. per Saxoniam. Huic teFrefonum, ficut & Saxo- 
Parrochia decem Pagos aum oftium fidei aperuit, 
fubjecimus , quos etiam partem prenominste ze 
abjeëtls’ eorum anttquis gîonis, videlicet Frifia , 
vocabulis & divifionibus qus a huic parro- 
in duas redegimus pro. chim cffe dinofcitur , ei- . 
vincias, iis appellantes dem Bremenfi Ecclefis, 
nowinibus Wigmodiam & fuoqse Provifori Wille- 
PQOC. hado Epifcopo, ejusque 
(2) Praceptum ónflitut. fuccefforibus perpematie- 
per Sazxeniem. ter delegamus retinenr’ 
Quamobrem, quia Do-. ep tes 
3 


Jap lode REGEERINGW YS 


om, van Munfier niet alleen nog vanf 
ef lèyne Heymén (1) van 2 Vriefcbe 
datb “Bisdom afgeftheyden en pyt aagmer- 
bri king e der zelver inwooners door Lud: 


Bn gers K tot ‘het. ‚Ch iten geloof bekeerd 

datt bes waäfen, ; met hef unfjerfche vereend, 

euidé“* … JJ 

Vrije EE “ook. | y het oprechten - van, het 

ek Bi sdogn + van Ham Fos’ zeer. veele. lan- 
den” van Vrjeslan onder bet Kerkdyk 


Sebied” van ‘die {tad „ dpor Keyzer Lo= 
Eomk den Gos Ívruchtigen, federt ge- 


fteld zyn; zoo zal zich niemand’ nu 


over de | kleyze uytgeftrektheyd van 
het laatere Vriefche Bisdom te Uytrecht 


aan dien k ant verwonderen „ niet te- 
genftaande de wyterfte grenzen van h:t 


Vrie- 


En nd 


6) Yita Ludgeri ub. L' ad agnittonem verz & in- 
Cap. UI. ‘Accepto-itaque. dividas Trinitatis'Be gen- 
faczo, ptdine Pontificali tilitste perdexersc-(co 

“_cugr. omgi ‘fagacieste -&: quod prias nott‘haberent 
modefkia: gregi Saxemica’ Epifcopam ). milt zodo 
fibi credigo. document. Pontificiali preerat”f Ek 
falutis vberrime-minìfisas: mini. - Sed ‘& Sk 
vit... IUis’ Etiam quënque: res éius dtraqwe loc ro 
‚prgellis, quos ín ar vaa habuerunt:pafochia,” 


Te Tet AM WD dt 


van HOLLAND: ÎL: Deer. DEN 
Vriefche ryk’ zich voorheen tot t@gdn… 


(1) Deeneinarke' hadden uyrgefiëkt: … 


‘Onaangezien: deezen: voorgövälk 
weraerdering 'in- den: ' Bifichoplykeh 
rang te Uytrecht', zóo bleef &f-de 
Karrörrfkaale fchool en de gericdnte 
áldaar by het hiervóoré door: Koen 
befthreeve recht var haaren eydeh 
Biflchop te moeten verkiezen, niet a 
leen gehàfdhaafd; en waárom ons Al- 
brik de opvolger ‘van “den: voorgehriel. 
den ‘Biffchop- Gregoor ; ‚ als (2) VE-Der oo 
KOOZE: dier ‘kerke “in ‘eenen’ brief vaf see 
Keyzer Karel den Grodtei voorkotri Pf d 
tnaâr ook de G) Vorften by het hier- zi er 
VOOr 


varneenasresetsntensnnnnnses 


5) Visa Ludgeri kb. 1 (2) Hede aft. fe. ak. 
cap 19. Curavict quogtue ualiker donauius xd. Bas 
yiterius doârinse derivare fiticem Sant Maroimíi 


Oumina & confilio ab Im - 
peratoréaccepto transfres 
tavit- in comrrtio Freso- 
NOM 2?QuB Danonbar ad 
@dndam. dnfutam , 

in nemine Dei fui 


‚ Fofese Fofeteland eft aps 


pellaca, 


que eft conftèu@e tn Tra. 
jeto vetert fubeùs: Dore: 
ftato, ub! venerabifis vit 
Albricué Presbyter átque 


(3) Hede Ff. fd. vel: 
Be moldum vlam slog 


14 


< 


… 236 Monde REGEERING\W YS 
yd voor retds gemelde-recht vanden ver- 
5 en rkoozen Bifichop ;'.in. de . vrcedaaame 
ed bezitting van het hem té beürt gevalic 
feboot, Bisdom door het hem ver had: ftellen 
debe- van den. Bifchoplyken fiaf en ring: ve 
ef ze beveftigen ‚ alvoore die tot Biffchop 
Pf door drie (1) andere wierdt ingewyd. 
Hierofn: vindt men“van Frederik -Bis- 
Schop van Uytrecht itr-.des zelfs tee 
… Hetdbefhryving gemeld „hoe hy» op 


“de (2) aanpryzing van Keyzer Lode 
 wyk den Godvruchtigen tot’ opvolger 


wan den overleedehe Rîtfrid Biffchóp 
van m Uywecht verkorten” zijnde, vaû 
dh 


? 
er A oe - : {B 


=e 4 


nas. F4 
an rt 
Pp 





re Ei ünt E Epiftopom: * 
(a) Vita Mederici Epis. 
cop. Trajet. cap. 2. $. 7. 
Qui (Ledovicus) edam, 
cötbperto Preefalts obha, 
per legatos mandaverat, 
fuia. fenioribos SanQp 


fuftam & piur dignteste 
Frafulstus fublimans & 
PER ANNULUM € BACULUM 
PAATORALEM, JUXTA RITUM 
A TEMPORE CAROLI MAONT 
SEQUACIUMQUE SMPERA- 
TORUM , INVESTIENS. 

(2) Capitud. ib. VIL. cap, 
96. Tres Epifcopi in quo- 





cunque loco fint , Archie. 
pifcopi prcepto ordina- 


’ 
% kh 


vellent .Epifcopum.aecie 
mare, 


wan HOLLAND. U Des. 137 


„den voorgemelden Keyver te Nienmee- 


Be: door ;het hem. ter band Bellen van e 
den. Bifiohaplyken.(1) ftaf , in desbe - 


zitting. van de opgedraage Biffchoply- 


ke waardigheyd ; en dus cer .by was 
iogewyd, is beveftigd geworden. | 


 Dyt al hef gene van de aanlengen, 


der Biflchonpen van Uytrecht gemeld/choppent 
is blykt, dat meet alle des zelfs Kerken doer 
vóogden totgogtae zoodoor als uyt de #7 * 
de Ledenmaaten, wan de .Kanenikaale men: 
Schoole of: bet Kapittel dier ad zyn neritsak 


verkoozen ; en vervolgens dat, de zel-Â 


van daarom fteeds perfoonen van eene Sms 


uytmuntende zedentugt zullen geweeft 
zyn: ats welke zy aldaar dagelyks nice 
alleen hadden zien waarneemen, maar 


oe nn _ zelfs 
PLËLEIERIEEDREIE REE EEEE EEEN 
€) Vita Frederict Chrifti , BACULUM TRADI- 


Trajet. cap. 2. $:fr. Ta- prr pasTORALEMS; èum 
diter cam:fermonem fium quoque ordinari Fpifco! 
duceret in-longam, Rex pum in fua prefentia pre: 
Wi, per nomen adjurato cepit. ’ : 


Is 


X88 Monte -REGEERING'W YE 


zelfs moeten - ondeftionden: Voor het 
Eynde dertiende: Eeuwe ‘nogthans 
swierdt deeze prysiyke en nù-zoò ng 
it Zebruyk ‘zeweeft zynde 'gewoörite , 
hoe voordeelig ok de -zêtee tötriógtoë 
aan Gods Kerkgeweelt was, door Key- 
zer Ottho den IL voor de eerftemaa) in 
Ben wird geflaagen, en des door den 
De eg het “opengevalle Uytrechtíche 
ton ar. CI), Ì Bisdom aan eenen Werreldlken, 
Toe, te weeten : Anstrid Graaf v van Stryen, 
Wereld: Tey iecband , Dn Hoy PN meer, andere 
pregij ‘plaaten ‘òm, „Zyne hooge, ‘geboorte 
kak, ”r opgedraägen;, , onaangezien. de: zelve 
zya geheel. lever} ig” den kryg. ge- 
Îleeten: en, “Milzandie', 'Graavin ‚van 
Sreyen: tot” vrouwe hade ; >. @n. waar: 
om die ‘hiet Zonder rede alsdan zwaa- 


rig- 
OUAIDEENE EDE AEEA 


(: Apertus de ‘dierfs, veniffet A Rex Ansfridum 
RF, L cap. 12, Cum feorkum manu ducens Sa 
gero BatruwinusSacetrdos cerdotiusm illu ei-afferre 
Twrajeftenfis vica decede- cgepit. eat 
set, nunciusque in ca(tra * 





wen HOLLAND. Il. Deer. 139 
righeyd: (1) iaáakte., où decze hem 
aangeboade Goëfikyke: waardigheyd's 
tegen hee tob din tyd toe onderhoude 
geweeft zynde. gebtuyk der kerke, te 
aanvaarden. :* Deeze. itibréuk daor” de 
Worften ia: het dus lang-beftaadig 
geweekt. zyade: verkiesretht ‘zoo “det 
Kanonikaale fchoole als: def “gemeen: 
te eens gedaan” zynde';: behuigde 
het op. «de ‘zelfde wyze ‘aar Keyzer 


Koenraad -federt ook het” led: flaare. " Le 


„tte 
Ke) 


de Bisdom: van Uy treghedan e eenen (2) ne 
5 Bers 


gees edere ggeeeee tt 26 Bn PRN 


(1) dbidem. . Cumque 
jlje. remitteretur, jamque 
fè enem ín militeribus ar- 
mis omni tempore vita. [ue 
verfatugr, clericattis afficia 
fifcipere omriino abjurdum 


wideri contenderet, & Rex: 


vehementer inftansut ad 


fufciptendum _compelte-” 
ret, perfpictens quid Re- 


gi refiftdre non ‘pole , 
st crm fuit vens deliderafer; 
expofcit. - 


€2). Hede HAJ}. fol. 118. + 


Unde tam: fodficl -accepta 
puncio, plurimum leta< 


_ 


tus juxte regiam munifi- 
centiam- decsevit digna, 
CONGRATULATIONIS PRE- 
mia: Beynoldum virum 
akoqut juftdoi & pium 
dignitate ‘prefulatus fub- 
(imans , & pet annúlum 
& bâculum paftoralem ‚ 
jäxtä -ritum 'a tempore 
Caroli Magní: fequacium- 


"_gueImpetatorum, inveftis 


ens, cohgaudenti- Clero: 
bek hon univerfo exhi- 
bui hofiorandum. Ber- 
hús kaduens ES Ordina’ 

bis pifcopus &’ 


140 Alonde REGEERINGW YS 


Bernulf of Benno , Paftoor te Ooftcr- 
beek , om geene andere beweegreden 
te geeven , dan om dat de zelve hem 
de -aangenaame tyding bragt, hoe 
s Keyzers Gemanlin , te zynen huy- 
ze (1), gelukkiglyk van'eenen welge- 
{chaapen Zoon in de kraam gekomen 
was, Dit is minft: betseens ingekroo- 
pe misbruyk fteeds van gusad tot ar 
ger voortfaande , aag:men-nog voor 
Tam het uytgaan der elfde eeuwe da open. 
gere vallende Bisdommen zonder. voorgaan- 
obe- de verkiezing (2) aan de Hovelimgen 
Oertagt. en Hooffche gunficlingen door de Ke- 


nig- 


(1) Hede Hift. fol. 118. 
Dum hec aguntur, con- 
j Regie Bernulphi five 
Barnoldi (ut aliis placet) 
facerdotis loci excepea 
hofpirio, peperie filium, 
denuncians id Regi per 
enndem Sacerdotem. 

(a) G. Tyriuss lib. 1. cap. 
13. Inoleverat confuetu- 
do przfertim in imperio, 

guod defungentibus Ec- 


clefiarum praltis ‚anno. 
lus & virga Paftoralis ad 
Dominúm rem 


disigebstur , unde pot” 
modum aaum quemkibet 
de fâmitiaribus & Capel- 
lanis futs tnveltiens ad- 
Ecclefiam vacantem diri- 
gebat, ut fbi paftoris fas- 
geretur officio, non ex 
(peltata clerî eltetione. 


vn un Or OVO ut 


van HOLLAND. IL, Deer. 14t 


ningen afliaan „ja die honge waardig- | 
digheyd zelve door, Keyzer Henrik den. 
IV. (1) eyadelyk- aan: den meeftbie. 
dende verkoopen en dus-deaze geeflg- 
ke bedieningen als een. Geldmiddel van 
ftaat gebruyken.. … Ter oprzaake hy. 
zich.thans, door de onbezonne milden-: 
digbeyd der vsoegere Vorfken,. van de 
voorheert-aan, de kroon geheehe gewe: 
zyade goederen en inkpekften voor ’t. 
meefie gedeelve-ontzet vindende, zich 
te :gelyk: ook-van …die- nbodwendige! - 


geldmiddeldn berpafd vondt, vyt-wel-… … - 


ken voorheen en:de Keyzers (a) ge 
lesfd » Ende oorlogen , met zoo veel naa- 
druks, 





La) zige ‚ Fadiac. nos: auibusibet & Sieo- 
Chron. Virdun. Pag- 309. Ntaco felle amaricatis , & 
Eheu criminofi nos in. - Bon per oftium fed aliun- 
felices .‚ … peccavimus de ingredientibus Ecclefie 
in celum & coram vobis as ipfas svendidims. 

& jam dignl non. fumus (2) Zie bet eegfe Deel 
vocatione veftse Gliatio- onzer aloude regeeringuigyze . 
nis. Non folumenimnos’ van Hollgnd pag. 355. 1 
zes Ecclefiafticas invafi- 219 

mus, verum quogue indig- 


ree Aide REGEERINGW YS 
Te fiuy- druks: gevond waaten. + ‘Onberdir” 
afd omdeylen, velyke ied, war vervat iets. Bymont ts 
wlan, {ches koophandel HSdeN”indde zeden zoól 
der Geafiyken: alb der FEAE wepe 
beays ;-' welke: bettseyld wert: ofkide 
dusrdoorf:. atom veroorzake withdt, ten ' 
wat: asdheel weeet door die yin , | zoó' 
aah hev KerkL’-afs Seatesbertier wierde ” 
verbiedt vâtegobragel : :Mizds an: Paas” Grefoor 
geene be-dE Vik;: tot Miryringt- vat -dE 200 sii- 
ele in deeg zyindd> wantgebreyt, »mietsalleeh 
gein het verkobpen van alie Geeftljke' be: 
bien dieningen thar obkaan kade Te ‘hêt (1)- 


et Eeen HON Elen vér 


. . ' H 
_" deet te bj ej 


() Hugon. Flaviacens. - tum vel Abbatiam de ma- 
Chron, Virdein, and 1074. , nu alfcujns laice pérfans 
Roden: anno in Romana fufceperit, nullatenus in- 

Synodo L Epifcoporum, ter Epiftppos vel Abtates 
genie resbyoezorum habeatur „nes uilaei, ut 

bbatúm multitudine, © Epifcopo vel Abbati, au- 
ize, der ere Pontifichtía , diensia soneedarur. , Inr: 
tutiones onises . fuper,&. gracinnt B_beui: 


RES 


ang etur , pro- terdicimus, huoad ua 

hibult iptermingtione, a; logum,.quem {ub Eend 
pathethatis ; decretum fa- ne tam oe Roi 
ciens in hec verba: Sf ino cosi, Ano . ef. 

_ quis deinceps Epifcopa- (cefus ido olatriae » COe- 


pit 


Or OWH Oa De 


 Henrikzsabe 2ichngeeheins vdelidd 7 
_ veftigingrin heg Werreldiylohefdervaard } 


wan HOLLANICAA Des. pp: 
verzoekan:,: of: antfätgerssder vót rofl ven 
toe ie, gebenyi, gewectbennde bevende: 1 
gingen sari sw -doorrdb:W esrenttyker ivrtfen: 
cone dos wege. de! Kobss:pêtloudt veskef 
vergadering op Rralix vlinder: Kaaaepd 
ken ban werboode; 2dovdeedk:Keysdtine zige 


Urs 





die Straaten. Brv plosddter sv erder gee 
roofn ziens,” weltkens zette ::° Voorne. 
gers “tat: beliondikago. car deeg: anpeesic: | 
hens thans: bevwift wordende: bevekis 
gingvakn de,-door tien: epgereesee Bie 
dómmen en Kerken gehecht en ge- 
fchonken hadden”, :dassorn sdoor cera 
gehoude :Kerkvergavering: te: Warme 
den” @ Eus, als door. ‘Alhgfche mid, 

… dee 


hd «en Ps Ld 





pit. deûltere bs „Si Beclef tien eme # 
quis Imperscerum, Du-: Prklumferit, cjutse 
cum, Merchienum : Cai dem fengentia vincule Le 
miem vel quibibet.\Sarn- adfieiâum(ciat,-, 
Jatidm: : pagettatum :, amb De nend Erie. dame 
E ebfondwurh.jinveftkurame naat Fiiidob: Papom, : 
pikopaca. wed alteujuss erghctolaerestusrtuus same 


Zoe feuy- dike 


ne Alvide REGEERINGW YS 
gevond waaren. Odbefchrij- 


mln velyk ied, war veratbmet. Blimoni ts 


aar aaf 


door schie: koophandel der” inhde zeden zo’ 
der Geeftiyken: alih der BSN wig 

beat 5 welke -bettreyd We U efkes è: 
daardoes atd veroorzskt wrtndt ,: eh’ 


‚ watirandverinser doop dish yen ; zoo 


pe Paus 


aab hev Kefkt-afs Sertebêftier wierde ’ 
verbiedt tülngoterngnl : :Mids nu: Paas” Gregoor - 
pe-d Vis: toe Meryting-van. dit zoo nà 


sas deeg zjnddesrangsbrayk; niet:allech 


gon 
peel 


het ‘verkobpen vân die Geefilyke be: 
dieningen , thar obkaar leder het (1 


Ld 


Ee , < p ve: ° - … yêr 
ra} . sie lie & ed 
claraieiteiteiiveidkii 


(n Eugen. Flaviacens. - tum vel Abbatiam de ma-. 
Chreh, Virdiòs, ánf 1074. , nu âlfcujus laice | pérfans 
Eodem anno in Romana fufceperit, nullatenus in. 
Synodo L, Pre ter Epitopos vel Abbates 
confident’ resbyvezorum  habeatur,. neculiaei, ut . 
& Abbatum. maltieudine, , Epifcopo. vel Abbati, au- 

ta, degrena , Ponuficâlia , diensja ssoncedatur. Inr: 
ge fieutfones Can Caponices . fupes.&. geaciam B. Petri! 
ne hoc, ‘amplus a. quo- &, introigum Eccles in: . 
quam prelumeretur , pro- terdiciius , huoad ueque 
hibult Interminatione, a; logum, quem fab. Crimi. 
natheitatis „ decretum fa-; ;ne tam ambitiotiis ER”: 
dens in hec verba: SI inobedieati 2, Quod. eft… 
quis deinceps Epifcopa- fcelus idololatrie , coe- 


pit 


weer en Ve ee 
‘ 


en UE U OE OEBe Pd 


 Henriks rake 2ichtigeeh sins valid 


wan WOLDAND,IN Deet. spp: 
verzoeker, of: ontfäpgerder tót opm on 
toe im gebrmyio geweetbnyride.be 
gingen si we doovrdb:Werrekdtyke: foorsfen: 
eene des wege. Cé! Foirs:pêtioudb kerk 
vergadering op Tivat vdar dert: Komnopd 
ken baarwerboeds ; Zdovdesdi ‘Keyrn. bed 





veftiging rin he Wevigehatievar Je : 
die Staaten. Ors ploate Mense: 
roofn ziens”, wellkens zijt 1: Voors 
gevss : mat; belioudikago. vaks: Beene: aapeerie: 
hem thats: bevwift : wordende: bevefids 
gîngvaande,-door hièn: epgiereelsoe: Bis 
dômmen en Kerken gehecht en ge- 
fchonken hadden, daesorm :door: ceras 
gehoude. Kierkvergavering; te: Worms- 
den” . Faus, als door. iogfche mid: 

„dee 


araerrerestensaerndasseeeie 


pit. detere:s Si. Ecclefiaftica _ digi 
quis Imperaceram 'Da-: date * prêfumferit, ejuse 
cum, Marchianum : Co-': dem Semen vinnie 40 
mltúr vel quikibet.'Sech- adftskânsen, (cia, 


dà epforkrurt.; áriveltiturame saus ffildeb 
picopatn. red talteujuss ink 
8 


144: Monde REGEERINGW YS 
delen die waardigheyd hekomga , en 


 verfcheydens andere gevaarlyke :nieu- 


“ wigheden beroerd hehhende , van die. 
hooge waardigheyd vervallen verkiaa, 
ren. Zulks die.den (1) Keyzer, Wil 
ven Kr-lem Biffchop. van Uytrecht en alle-hun- 
den bei DE aanhangeren van zynen kant daar: 
omweer in den Ban deedt, de onder= 
daanen van den aam hen gedaans eod 
‚ van. getrouwigheyd ontfloeg „ en-ver-- 
volgens aan ieder geboodt met de zele 


Die wer 


en Van 


zere 


ven geene de minfte (2) gemeenfchap. 


tis perjuríis Initiatus ett, 
& Ecclefia Dei tam. gravl 
tempeftate per abufionem 


clitatur , «. . 
tiem. quem tibi nullam, 
promifimus, nec de cete: 
ro ulam fervaturgs ele 
resunciamue, - 

(1) Lambert. „Schafnab. 
Chron. ad ann; 1076. Papa 
nihil pernotue 
pancii pôftera die, cum 
Clerus & Populus ad (y- 
nedun frequens 


sd 


. Epilcopam Babenb 


ocitdte : 


te 





ziffec; in auëibas omnium 
literas recitari fecit & fic 
cunêis’, qui consenerant, 


i Epifcopis id fieri decer- 


pentibus Regen excóm- 
ren & cum eo Archie- 
apum  Mógunrinamg,. 

Bi uuì, Epifcopum Tra: 
jeëtänfem Wilbelmam , 
pingen: 
fem Rupertum ; €. 
Ca) Lebesans. Chron. Spi- 
réns. lib, V. cap. 31. fol’ 
20je. ‘DÉ Patris & ftii 


config. & Spiritus Ganâi per tuam 
(Pe- 


tend enten end Ontentemn. oom mee daneen A EE ed —_—_ 


Ì 


7 GP UK B OW 


van HOLLAND. Dart. 244 
te Honden. ‘Hee-groote beroereniffens= 
vyandfehappen-, geweldenaaryen, 6% 
bloedvergietingen uyt: dit: gereed: 
gefchit, zoo order de Geeftiyken alt: 
Werreldiyken, alom in het Ryk qnts. 
ftonden en voordvloeiden , is bèter. Eer . 
denken ‚-dan- noodig hier se befheye rme: | 
ven :. zulke het gemoeg is ter deezer’me deer 
plaatie, als tot:oms oeg;wit. alleen; diein à de 
Stig zynde , aan tetekenen, hoe han ai, 
gende dit gefohi ge mgeften der. niewe "han. 
Iyke verkoozene. Biffchoppen; zonder 
des Keyzers toeftemming zyade inge- 
wyd , nevens het Geeftiyke gezag , 
fteaks.ook het. Werreldiyk bewind der 
an hunne kerk gehechte £ Staten » als 


: Li 


a vo: ve 


rt va . ed 


(Petré) göteftatetn & auc- Mecete D vet Gretent , abe 
toritatem. Henrico Regi folvo ;’& ut nalhas el fie 
“qui contratuamEe- cútReg!ferviat interdico, 
cteffarh fnaudica fo erbie DÈ m eft enim ut 
‘infurrexit , totíus honorem Eccl 
Teutontcorum & 1 lo te inminueré, ipfe hô- 


‚Buberhacdls interdico & “norem amitsst, quem vi 
Iebere. 


omnes Chriftianot a vit deter 
culo juraméntf, quodfibi - K 


. + 


beo: Echter: naderhand van het zelve , zoo 


vri 


end 


” 


246 „Monde REGEERINGW YS 
ofdieteneygén goed waaren , eensdeels 
By de hand vatteden , en andersdeels 
hoe deezes Keyzers Zoon, onaangezien 
hy ónder de begunftiging van dit ge 
Schil zynen eygen Vader (1) genoeg- 
… . Zäam van den troongefchopt hadt, en 
Pe Ky. by dat betwifte recht door Paus Pafcha- 
Tendr .Fis-dert IL. was (2) beveftigdgeworden’, 


voor zich’ als’ alfë 


| voor âltyd , ten overftaan van (3): Gò- 


» bu 1e …& 


. led 


„a 
ad 


‘ 6 ) Otso Frifingens,-lib. 
. Cap: g. - Dur (Hen- 


sieus. Imp.) in . guodam. 
‚caltrò pofitus ac cuftodie 


WMancipatus audientiam 
rincipes fedi- 


peteret , 
loepetn volgt. diene. si 
apud ‘ Inglinheim ‘ occur- 
BUDE anretbique multie mg- 


edig. cosamonigum … vel 


Aare alios aircumventug 
86 ogen inligpia segpi 
srchignare as filia mittene 


que falla eft inter Jmpe- 


. 


zyne naavolgeren 


de= 





_ratorem & Papam (nam ip 


fum Papam cum Epifcopis 
& Cardinalibus ceperat) 
die Pafche Heinriëo în Iná- 
peratorem coronato poft 
le&um Euangelium tradií- 
dit ei Papa ante altare Á- 
poftolorum Petri & Pauli 
in oculis ooien, Princi- 

m privilegium de inves- 
Beurs Epiícopatuum & 


„Abbatiarum tam per an- 
aulem quam 


de 


, virgam. 
(3) ie deu brief van 
geezen afjtand in de aante- 
hennen van Ruokelius ouer 
dedafd. 35e 


Ae om WB OA PT 


van HOLLAND. ÍL-Deen. f49 
debàtd , Biffehop van Uytrecht, heeft 


(1) toeter affkaan. “Welke alhier ge- E 


daane afliand en federt ontftaane be- 
roereniflen in het ryk, door bet op- 
werpen van: den eenen Keyzer tegen 
denanderen; tot zoo verre, dat nie- 
mand meer Keyzer wilde weezan , cym- 
delyk.den voet gegeeven heeft , dat 
men ‘de laatere Uytrechtíahe Bilchop- 
pen; even gélyk ook die van: Layk; 


Keulen, Muafter, Paderbornen mees 


anderen, de aan hun Kerk gehechte 
Scaaten fadere Op. ens. byaaar gebeel 
work 





fecrationem, 
( Papa e contrarto promig- 


(1) Petrus Pisboeus ob- 


ad Iwvonis Carnot. 


Epijt. pag. 153. (Ner- 
vus conventionis én bis ver- 
bie ond. ) Dimisto Dep 
& Sanâis Dei Apoltens 


Catholice Ecclefin our 
aan invekiuram per an- 
anham & ‚ &cen 
Atde in gsnibus Eese 
fis, que in regno val 
Imperio meo funt, fiert 
eletionem & liberam Con. 


sebat.) Elettus autem Re- 
galia per (ceptrum a te 
recipist „ exceptie omni- 
bar ged onno he 
clear pertinere polcang 
tur, & qus ex his jurg 
Hibi debet; fait: ox «- 
Vils verp partibus Impeni 
Gonfecrasns „ ipfra lex 
menfes , regalia per fcepe 
aug s Le zeriplak. 


K 2 


248 „Aloude REGEERINGW-YS 
Vorftlyke wyze heeft. zien: beftauren; 
De Bis- 
Jcbegpen Onaargezien aan alle Priefters. en des 
he be hes; ook aan alle Biffchoppen , als Priefters 
„tynde, voorheen het verhandelen vaa 
bend’ % allerhande Werreldiyke zaaken - was 
verbooden (1) geweelt, Uyt welk 
aldus by de hand gevatte Werreldlyk 
bewind der Biflchoppen , federt ook 
nog is voortgefprooten , dat de 
Geeftlykheyd der vyf Uytrechtíche 
Kanonikaale Schoolen of Kapittels , 
met welken de Biffehop te voore in alle 
hoogwigtige zaaken zyne kerke aan- 
gaande (2) moeft te raaden gaan, fe- 


dert ook tot de beraadflaagingen van 
dit 


_ Timotb. IH. of. 2, 
Nemo militans Deo fm- 
ephicnt fe negotiis fecularí- 


. Capitul. kb. V. cap. 174. 
Ut Presbyteri curas fecu- 
Jares nullatenus exerce- 


mi Addtio ars a 


en 
«. - 


Hb. Capitul. cap. so. Im- 
mo nec fuorem Sacerdo- 
tum caulas audeat absque 
prefentia clericorum (uo- 
rum: quis irrite erit Sen- 
tentia Epifeopi, nifi pree- 
fentia Clericorum confin 
zmetur. ' 


IJ 





nd tn nn en 


van HOLLAND. II. Deer: 149 
dit aanvaarde Werreldlyk (1) bewind 
eerft zyn toegelaaten en eyndelyk der 
zelver toeftemming noodwendig (2) is 
vereyfcht geworden ;’t gene jk achtte de od 
waare oorzaak geweeft te zyn, waar-rasdflas- 
om de gemagtigden dier vyf Kanonij Sne 
kaale Schoolen of Kapittels te Uytrecht dri 
tot den huydigen dag toe nog ftem ensen, en 
zitting in de tegenwoordige hooge sints 
Staatsvergadering van dat Geweft heb-tebhen 
ben, | 


ke ese D 600 Dak 265 D 40 nlt DRO AAR A AD REED A A0 KO 00 TT af 
ANONIEM PS Pes Far Pe er TA Te vee a De a ata AN 





(1) Astb. Matth. deno- cn onder Die det 
bilit.pag.26o, Ann.1407. Woef Sodshurten t' Wp- 
den 23. Sept. Confenteer= trecht. , 
Den die vpt Cotliegien af (2) Ibid. pag. 261. Quod: 
ken Biffeop Srederuk ban gue dias obligationes 
Blankenheim dat hu Ec, fine fcitu ditorum Prala. 

Ann.xsps. den zo, Au- torum '®& _Capitulorud 
Euft. > « « o bp confent nullarenus faciemus. 





15o Aloude REGEERINGW YS. 


. TWEEDE HOOFDSTUK. 
Welk faatsgezag de 
OOSTFRANKISCHE _ 


KONINGEN 


Van den tweeden ftam , als Vorften 
van het thans genaamde Holland, 


In gevelge vas de zoo Geefilyke als Werreld- 
he door ben aldaar ingevoerde regeering 
gefralte, zot bet uysferven van den Ka- 
„_rolynfcben, fer in DUYTSCH- 
LAND, in en over bet 
… zelve geanffend bebben. 


de Werreldtyke en in dit 
tegenwoordige de Geeft- 

B Iyke regeeringwyze be- 
Schreeven te hebben , welke door de 
Franfche Koninged, van het thansge- 
naamde Holland “meefter geworden 
zynde, aldaar is ingevoerd , zoo zal 
bet eyadelyk tyd zyn, om and 
, . t 


IE in het voorgaande Deel 


van HOLLAND. HH. Da. 39n 
dt -Hoofdftuk ee. befchouwen op wel-… … 
ken voet het thans gehaamde Holland 
does de Franfche Koningen , ingevel: 
ge zoo van de eene als andere aldaar 
ingevoerde regeeringwyze, isbeftuurd 
geworden; om de gedachten van zul 
ken tegen te gaan:, welken zich mis 
chien zouden konnen inbeelden,, IJrdas 
de Franfche, Koningen, meer met deg 
paam,, dan wel met. de daat over dit land 
het gebied gevoerd hebben. … : - « 


 Zaodra Koning, Karel, welke by Keyzer 
alle de Hiftorifchryvers onder den naam Karelde 
van den GROOTEN bekend:is, zichs_ 68. 
nag ’t overlyden van zynen hiervoor- 
gemelden Vader Pipyn, eert van het 
(1) Ooft- , en drie jaaren laater ook 
En _van 





N95 Belusii. Cabanl.A. vleet loet; 
erk TEE | 
tte inter fun. 
Bn oscar à Car. mier fille. Ee. oa 


ERA LA, AP } 


K 4 


155 lode REGEERINGW YS 


wy. van het Wefkfrankifche ryk , door de 
federt voórgevalle dood ‘van zynen 
Broeder Karolomán „ niet alleen mee- 
fer, maar te gelyk inhet vreedzaam 
bezit van geheel Vrieslând gefteld zag, 
deedt hy-te Nieumeege» mids men de 
door ons hiervoor: bofchreevene Ryks- 
en Landdagen niet meer in het open 
veld als voorheen , maar in de onder. 
fcheydene daartoe geftichte Paleyzen 
(1) hieldt,-een zeer prachtig (2) hof 
__bauwen , om, als zynde eene ftads 
“welke eertyds onder het Ripuarifche (3) 
… __Ryk behoord hadt, doch ten tyde van 
Dn Klovis (4) by het inlyven van dat ryk 


on- 
IEEE EELEG 


we Zie ons 1. Deel der halem fluvium , qui Bate 
regeering wyjze van vorum infulam a parte 
ob Mg: 585. meridiana preterfiuit. 
Hs inbars invita Ca- (3) Zie ons 1, Deel der 
sol M, fel. 8. Inchoavit aloude regeeringwyze van 


jaxta villam.-cuit aloude regseringvryse 
pomen eft.ingelheim;.ol= Heiland pag. 9. hin 
<esumnzomaerfuper We es 


L 
_ 


Oe OMROP Mo 


ee Vs. Ie 


A 0 OO OE 


van HOLLAND. IL. Dae. 153 


onder de Koninglyke (1) goederen 
der Ooftfrankifche Vorften geraakt 


_wass' in het vervolg vän den tyd op 


het: zelve , als de Koninglyke. hofftad 
van geheel (2) Nederfazendand, Vries- 
Jand , bet thans gendamde Holland, 
en de andere ongelegene. oorden, de 
gewoonlyke Ryk- en Landdagen, zoo- 
dra het-de Staatszaaken dier geweften 

vereyfchten ‚ van ye tot t tyd G) te 
honden, | nn 
En. zekerlyk dees oplettende Vorft 
vet (taande, hoe de Uytrechtíche Biffchop 
Gre- 





“0 Le Blanc mon. de @uden boeken boer te getwes 
Franc. 128. Cet Hi- 
ftorien ( Bginbard) nous ®at alt lant benede HAper 


aprend , que Nim Die eere piet, 
‘toit, ce qu'on appelio bit 


VILLA PUBLIGA € FISCA- a, Aftron, ‘ennal. ad 
as, Celta dire, qu'el- }- Imperator au- 
he APARTENOIT AU DOMA- ‘tem GObus CONVENT:sus 


habieis , voo apud woyiò- 
OM Sat in dede maan 2e ' 


‚Af 


Ki 


ERE 


154 laude REGEERINGW YS 
Gregoor, (r) overleeden en: diens 
volgens zyne tegenwoordigheyd tot 
het regelen der kerkzaaken van het 
Vriefche Bisdom in dien oord hoog- 
noodig was, nílds veelen van des zelfs 
onderhoorige Vriezen eenddeels nog 
Heydenfch-, andersdeels. nog, nieuwe. 
lingen in het aangevaarde Chriften ge- 
loef waaren, verfcheen diensvolgens 
wy, in het jaar zevenhonderd zevenenze- 
ventig op dit door hem geftichte Hof 
(2) te Nieumeege. Alwaar hy , naa 
het hooge Paafchfeeft (3) gevierd te 
hebben, eenen Albrik, Neef van den 
laatft overleeden Gregoor en die tot 


| des 
GPEREPEEREE EERE EERE 
(z) Ludgeri vita hb, EL hyems , rex Novio- 
eap.13. Gregorius migra- magem 
vit ad Dominum & fufce- _Adveniens. - 
pi curam paftoralem Al- 3) ernmal. ad 
icus nepos ejus. enn. 77). Mez pritne ve 
… (2) Poets Saxe ad ann. _risafpirante temperie Ne- 
gy indtB. XIV. __ womsgum profeâus & 
Afpirante novi phieido poft celebratam ibidem 
cum tempore veris, fchalts fefti folemoita- 


Horrida jam tranûfet tem So. 
4 . Kk 


nd NT 


ed haag haal B mand Se WP Á atria 
' 


des zelfs sanbetrouwde Biffchoplyke 


van HOLLAND. IJ. Daer k55 
des zelfs OrPvoLGER door de, Kano® 
nikaale School te Uytreaht (1) vol 
gens de. door ons (2) voorbefchreever 


ne wetten der Franfohe: Koningeh 


VERKOO:ZEN WAS, ‘door het oves: 
leveren van den Biflchoplyken. ring ed 
(3) Aaf in de bezitting van die tieni 
den, landen en goederen niet alleen 
beveftigde , welken door deezes Ko- 
nings Voorvaderen, by het oprechtea 
vari het Uytrechtfche Bisdom, aan het 
zelve voorheen gehecht waaren, maar 
voords nog ‚ uyt aanrnerking dees be- 
veftigde Albrik de Betachterkleynzaoa 
van Koning Dagobert den Il, was, 


kerk 
OEIGOEREN 


LE Diploma Caroll M. « (3) Hede Bih Fo. 118. 
Mm Hede bijt. fd. ar. Ve- Sutifmans &per annelum 
perabilis: vir” Albficus & baculum paftoralem, 


‘presbyter atque ELECTUS A KITUM Á "TEMPORE 
©, pre videtut, Carott mAGNI SRQUACH 
2 


der uldtutie vege 


Biervoore dit IJ berge: IEPERATOROM at. 
en van Holl, pag, 123 eet 


EE 


56 lode REGEERINGWYS 

kerk van Sint Maarte te Uytrecht met 
verfcheydene: nieuwen befchonk. Te 
weeten : mpt (() het hem toebehoarende 
dorp Leusden omtzent-den Eenftroom, 
“ gene zeker Graaf Wigger van dien 
Vorft wotnagtoe és. Beneficinms bezeeten 


hadt, voords- nog: met vier 


befichen ter 
: WCGe 





(1) Hede Hit. fol. 41. 
Karolas Dei gratia Rex 
„ ideo compertum 


fit omni fidelium noftro- 
‚rum maguitudini , quali. 
ter donamus ad Bafilicam 
S. Martini, que eft cop- 
ftruêta in Trajeto veteri 
Cubtes Doreftade „ -ubi 
„venerabilis vir Albricus 
Presbyter atqae etettus 
teâor preelfle videtur, 
hoc eft, villam noftram 
puncupante Lifiduna , in 
pago qui vocatur Fiehj- 
te, fuper alveum Hemi, 
cum omm integritate vel 
adjacentiis feu appendi- 
tiis (uis, id eft, cum ter- 
‘zis „… manfis , domihug, 
editicijs, mancipiis, [yl- 
NIB, campis, pratis, pas” 
cuis, aquls, aqygrumgu 
decurfibus , mobilibus 
immobilibus omnia & ex 


omnibus , quantumcun- 
que Wiggerus Comes ibì- 
dem per noftrum benefi- 
cium tenuic, etiam fore- 
ftas illas , quarum voca- 
bula funt Hengefchote , 
Forohefe , Makoreth , 
Widock , que funt de 
ambabus partibus Hemi. 
Similiter donamus ad 


"_Bafilicam :S. Martini Ec- 


clefiam , qu» eft fuper 
Doreftad conítruêa & vo- 
catur Ubkirika, de om- 
nique parte centum per- 
ticas terre, ut omni tem- 
pore prediâa, Bafilica 
fpacium terre centum 
perticas habere debeat, 
& cum ea ripaticum il- 
lam fuper Lockiam, & in- 
fulam illam prepe ipfam 


‘Eccdlefiam ad parten O- 


rientalem inter Rhenum 
& Lockiam. Ec. 7 7 


a Ee | 


wan: HOLLAND. H. Dee. eyy 
wederzydevandenzelfdenftreom, mes 

eene. Kerk bavea Duusfede-en daarom 
Ubkirika genaamd „-en eyadelyk met 
den:watertol zoe op de rivier de Lek 
zelve als over zekeri.eyland:,. aan de 
Ooftzyde. by: de voornoemde Kerk. En 
tuffchen den-Rhynen de Lek, gelegen. 
De Leezer gelieye hier-aansts. merken, 
dat de voorgemelde Wigger zekerlyk 
een van die Graaven. zal. geweeft zyn; 
welken, volgens ‚de oude. rageering- 
wys der Franfche Koningen , door de 
zelven in een (1) der Heymen van het 
veroverde Vriesland geftdld dynde, en 
des het: Graaflyk bewáad’-in ’c. Heynà 
var Fichite- uyt (2).den naam dier 
Vorften beidiendss bet geoankde- Dorp 
Leusden in de plaats (3) van eene 
Graaf: 





GE) Ze or Leid hg 178 
slude geer van (3) Zie ons L Deet- én 
Hek pag. 176 ‘alonde rog, ze. van 
(2): ans I. Doel der Mg 157 
ande Pegeeringuyse oan n 


138 Aloude- REGEERING Wvg 

‚ Graaflyke wedde tn BENEFICIUM 
of lyftogt van. de Ooftfrant che kroone 
bezeeten: hadt $:mide dat, -gelyk dees 
brief: zelf te: 5 kennen geeft „even 
gelyk. ‘ook shet Paleys- te (2) Nieumee- 
ge rÁidsgenders hee tolrecht: (3 over alle 
de ftroomess des: geheelen lands Koning- 
dyke goedérén waren > En wâarom, wat 
den eygedom’ van:Nieumeege aanbe- 
dingt; aan het-éynde des briefs ftaat: 
KCTUM NUMAGO PALAT1O PU- 
BLIC .: eens 


I 


pit aidns in: aptigte v. van het Geeft 
to bewind: ze-:Nieumeegs : geregeld 
hebbende; vertrok -Koning-Karel naar 
(4) Paderborn ; alwaar alle‘ de Saxi- 
. " ZL EE: : {che 
Di Carol M.. aloude ringen 
én „Dien, rn AL. Hal. P hie 7e 
Hoceft, visa mwastaak … (4) 5 Cros. ed 
Pencapante Lifidung. . an 77t. Rex | 
{a) Bie ons 1. Deel der ingreflus plaritum temuts 
aloude regeyeinguant aan ‘ék loco „qui diëitusr Pa- 


Holl. pag. 224. dreshrgnna : qbi omnes 
(3) Le ons IL, Deel der Saxones convenerunt , 


ex- 


van HOLLAND. If. Deet. 159 
fche Grooten ; -uytgenoomen humne 
Bevelhebber Wittekind , in zeër groaf 
getal verfcheenen , veelen der zelven 
gedoopt wierden , eri den voorgehou- 
den eed” van getrouwheyd, welken 
men gewoon’ was van de overwonnene 
volken afte vorden, en dièn de Vrie- 
zen voorheen by hunne onderwerping 
aan de Franfche: Koningen: zekerlyk 


ook ‚gedaan. hadden, thrans ook aan - : 


Franfchen. Vort afleyden, op Araffì 
van hunne Vrybeyd , en alle de aan ben 
eyzen gelaatene erfiske. goederen te zult 
denwerileken , byatdien zy, of ber thans 
aanvaarde Cbriften geloof weer wer- 
zaakten, of-de trouw , aan den Frar 
feben Koning , zyne kinderen en bet 
Franche volk beloofd „ te eenigen tyd, 

áoor 


EERDAAGS IEEE EGG 


ezcepto Widichindo .… omuêm beredstaten nis con- 

abi etiam rouljtdo-Saxo- Jervarent fufcopsam Cbrifij- 

„mum beptizste cft & Sa- amitatm CF promijjam fe- 
GRRENERSA  SecuREUM ON- _deliteten. 

fuetudinem dederunt „ uê Aen ec nametien dee 

perderens ingenuitatem CF corum, 


16o Mlovde REGEERINGWYS. 


door bet aanvangen van coenen  aawen 
epfrand Jehouder. | 


… Onaangezien deeze ftraffe voorwaar- 
den:, beftonden de overwonnone Sa- 
xers, volgeos hunne oude gewoonte ; 
wederom (zr) op te fiaan ; zoodra zy 
verftonden dat de voorgemeide Fran- 
Sche Verlt zich in het dagenkavolgen- 

778-de jaar naar Spanje, aan het hoofd van 
een zeer ontzagiyk deger; begeeven 
hadt: by het-.welke, ap de ontfange 
aanfchryving des Koninga, zieh onder 
anderen (2) ook zesduyzend Vriezen, 
onder het bevel van hunnen Hertog 
Guldebod bevonden. Aan wien de 

on- 


(r) Regin. Chron. ad rebellett funt. | 
ann. 778. Interea Saxo-. La; Furpénur-ade geflis 
nes audientesquod Caro- Carôli M. cap. 1r.- Cum 
fes cum Francis cam fon-- Carolo in ‘Hifpanian 
ga terrarum fpatia ab eis profe@useft . . . . Gal- 
effet feparatus , fuadente debodus Rex Fris cul} 
‘Widichindo, fecandam feptem snillibus beroum, 
“confuetudigen , iserum . : 


Ì 


OG OE HOM 


. nn nn 


van HOLLAND. IÌ, Daer. 16r 
ondergeftelde Hiftorifchryver den tytel 
van Koning geeft , niet om dat indien 
tyd het Vriefche Ryk meer in weezen, 
en des de gemelde Vriefche Bevelheb= 
ber in de daad van het zelve Koning ° 
was , maar: om dat hy, als: van het 
voorige Koninglyke Huys van Vries- 
land afltammende , volgens de ge- 
woonte (1) der Franfche Koningen, - 


het Hertoglyk gebied -eensdeels in 


Vriesland voerde , andersdeels door 
de (2) Vriezen voor Koning gehou- 
den wierdt: te. meer mids alle de uyt 
de voorige Koninglyke Huyzen afs 
ftammende Hertogen te dien tyd de 
gewoonte hadden , van het hen toe- 


…. verle 





(x) Zie ens L Deel der bodum won Recem fed 


aloude gerne van” Duvcru : qüia Francia 
Holl. pag. tusc dominabatur Frifis 
(2). 5 rai. ë & voLur, QUOD NON 


vies Radbodi. Type fait fait Rex, seo Dux vocasetur 
iv Rex nomine Dominus Frifie; fed Far- 
dus , fed Chto icalran- SONES EUM HABEBAAT UT 
cis nomirant iftus ad- Rosu. n 


… L 


Hin Mónde REGEERINGW YS. 


verkeouwde Hertogdom nog een K o- 
NINGRYK (1) te noemen. Koning 
Karel, verftaande deezen onversrach- 
ten afval der Saxers, zondt in ’ j jaar 
„82, zevenhonderd twecëntachtig een zeer 
magtig leger, onder drie zynes voor- 
naamfte Bevelhehbors, tegen deezen af- 
gevallen landaardt, Wier cen, Dirk 
genaamd, gen naabloedverwant des Ko- 
wings was en, ‘volgens de getuygenis 
van Keyzer (2) Albert, toea het Graaf- 
Jk gebied over dat Heym in Vriesland 
voerende ; tgene naamaals het Land- 
dekenfchap van a 63) Holland genaamd 


{ $ L . 


(12) Eckhart de reb. 
Branc. Orient. tam. 1. fol. 
398. Tales erant Duces 

lemannie, Bajoarie & 

huringle ,… qüi. inde 
Ducatus fuos’ JRkoni vos, 


éabant. 
( Trisbémii 
Hijs “gd “ann, ri 
Noverint univerfi, quo 
Sereníffimüs ‘Dominus 
Rex Albertus Rómago- 


rum femper inviâns va- 
cantem HorLaspia 


principatum» qUEM Ca- 


ROLUS JMPERATOR OLIM 
MAGNUS Tazononico Co- 
MITI CONCESSIT “IN BENE: 
FEUDALE. . 
IM Buchelië acte in 
om Hijs. fol. 68. E 
inter Decanos yyrales di 
gecefeas Traj 
minatur Decanus de Hs 
BANT ; 


AN zand 


wan HOLLAND. II. Des 263 
is, en zich zoo met zyne eyg® onder 
hoorige Vriezen ala die benden By dé 
(1) twee andefe Bevelhebbers tegen 
de Saxers vervoegde; welkenhy, ver- 
ftaande der zelver afval , in het' naaft- 
gelege Ripuarië t° hunrien onderftand 
vergaderd hadt,-- En dewyl dees Vties 
Sche Graaf Dirk , welke uyt aanmer- . 
kinge hy met T heodrada, kleyndochter 
van Karel (2) Martel, getrouwd zyn- 
de. federt tot den Hertoplyken (3) ftand 
verheven wierdt , den zelfden naam, 

… "als 





' fa Saxonia 
. Trropontcus- Comrs, 


LANT , cujus jurisdiéto 
er maguam infulam, nun€ 
K uythollandiam extende. 
batur , & diftin&tus erat 
a Decanis Mofelandia , 
Weftlingie , Rhenolan. 
die, Kinemarie, Am- 
ftelandie , Batue €$c. 
(1) Adelmi annal. ad 
ann 182. Quibus in ip- 
obviavië 


BROPINQUUS REGIS , CUD 
his copiis, quas, audiea, 
Saxonum defeêtione , rape 
tim in Ribuaria congige. 


gere potuit. 
(2) Eckbart de heb, 
Franc. Orient. tons. I. fol, 
si. Oftendimus zutem 
n quaternione. veterum 
monimentorum & qui 
dem in notis ad vitam 
Hathumode _Abbatie 
Gandesheimenfis Pag. 30. 
eum ( Tbeadoricum) uxo- 
rem habuiffe eodra- 
dam filiam Bernardi Ca- 
rolo Duce, Caroli magai 
Avo, geniti. 
Rrk 
t, €Ar08, en, 7 
LS hale 


164 _Alude REGEERINGWYS 


alsde meelten der-laatere hier te land 
het bevel: gehad hebbende Vriefche 
Graayen voert, welken alle onze (1) 
Chronyken willen dat gan de Franíche 
Koningen van den. tweeden ftam zou- 
den. afdaalen , zoo-meen ik, nevens 





nand 


(2) Heda , dat -hy der zelver Stamva- 


der 





Tuzoponicus Dox fegio- 
nes Fret : 
vas per Frefonum pa- 
ruin, Hriuftri vocita. 
um, 
Ducebat. 

‚(r) Hede Hijs. fol. 58. 
Stirpe antiquorum Regum 
Francorum oriundo. 

F. de Beka Côron. fol, 

28. - Hic igitur Theoda- 
ricus primus Holfendie 
Comes . . . . de Regalt 
profapia Principum Fran. 
cigenarúm oriundus fuit. 

Chronyk van een onge- 
noemd Clerck van de laege 
banden aen de Zee pag. 

26. @idemche of Diten / 
Breder geboren 
van Die Crone ban Waan- 


ken. 
vi a Leidis Cbron. kb, 
. Caf. 5. Porro hie 


en Wetcheriug Poif 
se 


egregius ( Tbeedericus 
Comes Hollandia primus, 
non folum extitit inge- 
nuus , fed & fpe@abilì 
genere, fuit enim de no- 
bili profapia . . . anti- 
quorum Regum Francis 
ortus. 
Chron. de Holland. pas. 
Et Îfte Haganus ro- 
gavit Karolum obnixe … 
ut daret ef proviociam 
Hollandie cum parte Fri- 
fie, vifo quod natus fuit 
de alto fanguine Francie, 
" Cron. van Holl. MS. 
pag. 2. Bedert geboren 
utec Crone ban D-ancmpc 
wort eecrfte G2ave van 


ant. 
(2) Hede Hift. fol. 59. 
Quamvis enim non fitdubie 
um,quin ipfe Theodoricus 
Princeps fuerit alti fangui- 
nis „& militie infignis 


al 


ATA U Wi TE OT 


van HOLLAND. IL Derr. 2168 
der Zal geweeft zyn. Hoewel Koning 
Kare] zich federt in perfoon naar Saxen» 
land begaf en aldaar vyfenveertighon- 
derd (1) der oproerigften ter fraffe 


van den voorigen opftand liet onthoof- 


den, zoo wierdt dees pas geftuyte afval 


in. het jaar- zevenhonderdvierentachtig»5 4. 


nogmaals iú dien oord door de opftoos 
king van den biervaorgemelden Wit- 
teland hervat : wiens (2) gemaalin 

. Ge- 


misquepotens,itautprop- _ (2) Chren. Rhytmic.Prin- 
ter egregia facinoraomni cip. Brunsv. cap III. of. 33. 
laude dignus celebretur; 
QUEM AB IPSO THeopo- WDekinbt Wardt er da ges 
RICO ILLUSTRI COMITE, „ent 
QUI CONSANGUINEUS Ca. Ber Deetsog head Bacdieu 
ROLI MÁGNI, & ejustermn- saach der swarbept/ fo bie 
poribus per Frifos in _fctifft: ‘ 
Saxoniam & Pannoniam Den Eugn ‚us chmds 
exercitum formidabilem Und fetne FRAWE GENA 
dixit , DESCENDISSE CRE HERTZOGIN 


J.G. Eecardt ftemma Wi- 
(1) „Annal, Fulden/. ad tichindi M. Ducis Saxo 
ânn. 782. Quorum mors num fol 14. Eam Ge- 





quatuor millium & quin- 
gentorum hominum des 
collatione vindicata eft, 


vAM ‘hoc eft GERBERGAM 
nominant , & Sictrawmt 
Keois DANORUM PILLAM 
ruissE Botho prodit. 


3 


356 Aloade REGEERINGWYS 
Gene, ‘eene Dochter vän Sigeffid Ko- 
aing ‘van: Jutland , en door deezen 
draasen Vader by Odilbalda , Dochter 
van Radboud (1) geweezen Koning 
van Vriesland, geteeld wassen waarom 
de over het Vlie woonende Vriezen » 
uyt hoogachting voor het oude Ko- 
ninglyke Hays, zich (2) mede, door 
het oprayen van den gemelden Witte- 
kind {3), in deezen opftand imketen, . 
Zulks zy de geloofpreekers uyt hun 


land joegen ; 


de Kerken alom vere 


woeft- 


OOPEEEEEEEEPEREPELE REE DEEP 


Cx) Bernard. Furmerii 
Anna). Frificor. lib, eres 
sf 20s. KEodem anno 

adbodus Frifie Rex 
Othildam filiam fuam 
. « « « « « _ Danis 
Regi, Heraldi filio de- 
fpondet , defponfamque 
magna felemnitate in Da- 
niem tran(mittit. — 

(2) Viia Caroli M. ine 
certi auêt. ad ann. 784. 
Et rebellaverunt iterusm 
Saxones folito more & 
Cum cis PaRs. ALJQUA FRIS 


SONUM. 

(3) Vita Ludgeri lib, L 
cap. 18. Confusrezit ra- 
dix fceleris Wutakint 
Dux Ssxonum eatenus 
geotilium , cvertit Frie 
fones a via Dei combuse 
fitque Ecclefias & eupu- 
lit Dei famulos & usque 
ad Fieo fiiviam fecit Free 
fones Chrifti fidems celine 
quere & imrmolare idolis 
juxta.morem errosis prie 
ftini} 

. 


‚ bleeveneerthaftige goederen, verklaar- 


van HOLLAND. If. Deer. f6# 
woeftten, de Geeftlyken , onwillig 
om te vertrekken, op eene allerwreed. 
fte wyze vermoorden ; ja zelf orider - 
de aanleyding van den voorgemelden 
Wittekind tot het gemelde Vlie toe als 
le hunne Chriftengewordene landge: 
nooten dwongen ; om, met verzwaa 
king van dat nieuwlyks aanvaarde ge: 
loof, aan de door hen weer herftelde 
Afgoden te offeren. Des rukte-Karel 


tegen deeze afgevalle Saxers en Vries 


zen te veld, deedt-zoo wel de eener 
als de anderen voor zyne wapenen (1) 
verftuyven, en ontneemende aan allede 
in deezen opftand deel gehad hebben- 
de Vriezen en Saxers hunne eyge ge- 


… de 
RETE Ri ERR 
(2) Chron. de Trajele Karolus bellavit contra 
tag. 14. Dux Widichun- eum & triumphavie Karos 
dus, de quo ante tocuti lus occisis MULTs Fai 
fumus , conjunxit fe Fri- sonrmus, 'ceteris omub 


fonibus & rebellavit Ka- bus perdomitis, 
solo Regi Franci: . Et 
L 4 


268 Aloude REGEERINGW YS 


de hy de zelven; volgens den eed van 
onderwerping ‚ zoo aan hem als zyne 
Voorvaderen voorheen gedaan, voor 
(1) Iyfeygenen (LEUDES) dier aan- 
geflaagene landen „ welken hy eensdeels 
by zyne Voorouderlyke (2) goederen 
der Ooftfrankifche kroone voegde, an- 
dersdeels zoo aan de in dat land federt 
aangeftelde Bilichoppen , Graaven en 
verdere amptenaaren , als. de aan hem 
getrouw gebleevene Saxers van die 
kroon in BENEFICIUM gaf: dewy! 
hy (3) dit middel, hoe ftraf ook, als 
het bequaarmfte oordeelde, om zoo 
weer- 


(1) Vita Ludovici fii 
cap. 16. Hoc etiam tem- 
pore Saxonibus atque 
FrisoNISUS JUS PATERNJE 
HEREDITATIS , QUOD SUB 
Parau (Carole) O8 PER- 
BIDIAM LEGALITER PRADIe 


DERANT. 

- (2) Annal. Francici ad 
mn. 799. apud Lambectum 
tem. IL. fol, 380. Terram 
Corum ( Sexonsan) divilit 


inter fideles funs, id eft, 
Epifcopos , Preshyteros , 
Comites &. alios vafios 
fuos. 

(3) Vita Ludevics Pit 
cap. 16. Eo quod hzgen- 
tes naturali aflueface fe- 
ritati tatibus deberent hae 
benis coerceri , ne (citie 
cet effrenes in perduck 
lionis ferreptur procaci 
tatem. 


van HOLLAND. II. Dem. 169 


weerbarftige. volken in: behoorlyke on- 
derdaanigheyd te houden. « Uyt welk 
en diergelyk gebruyk der. Franfche 
Koningen, by de voorige opftanden der 
Vriezen op de zelfde wyze waarfchyn- 
lyk voorheen gedaan , nu.de Leezer 
zal konnen opmaaken „ waarom niet 
alleen‘inSatenland, maar ook in Vries- 
land ‘Zoo veele lyfeypenen voorheen ge- 


weeften desook de Vriezen federt door « * « 


Karel den Gfooten maar LEuDEs (1) 
genaamd zyn ;: welken men zoo door 
dien Vorft (2) als door (3) anderen 
GEIRPEEPRG IEEE REEDE 


(r) Capitul. Caroli M. 
anno 801. cap, 15. Ex- 
cepto fi Leupes, id eft, 
fi Saxo vel Friso Sali- 
cum occiderit. 

(2) Diploma Caroli Mart, 
in Hift. Hede fol. 28. Una 
cum manfis, terris, ca- 
fis , domibus , edificiis, 
accolabus, LUITIs, man- 
ciptis €Fc. 

(3) Diploma MS. Ebroi- 
ni Comitis ann. 727. Et 
in villa goftra Meri cafa- 


tum cum uxore & infan- 
tibus , cum terris & pe- 
culiari eorum & portio- 
nes in fylva; & ín vilta 
noftra Millingen Bafili- 
cam Domine noftre.Ma- 
tie cum omni integritate, 
quam ibidem ordinavi 
mus ad éundem S. Petrum 
fubrogari volumus & de- 


‘crevimus: & fervum nos- 


trum Folfarfum cum uxq- 
re & infantibus; .……. & in 
loco Megrim Walamnus 
Ls cum 


s7o Almde REGEERINGWYS 


aan de Biffchoplyke kerk van Uytrecht 
ia hunne deswege verleende giftbried 
ven heeft zien fchenken. 

Deere zondestinge firafneeming zoa. 
van de overwonnence Saxers als Vric- 
zien , dan wel voornaamlyk dat zelf 
Wittekind , opruijer. van dien voorbe- 
Schreeven Vriefchen afval, in het daar- 

»85.aanvolgende jaar zich niet alleen aan 
Koning Karel (1) onderwierp, maar 
Chriften wordende , gedoopt wierdt, — 
maakte voor eerft cen eynde van dee- 
zen Saxifchen oorlog ; welke nu by 
de (2) drieëndertig jaaren geduurd 
hadt. Des deedt dees zeegepraalende 

n Ko- 





cumr uxore & infantfbus 
cum terris duas (oborinss (2) E 


& Saxonia tota fubaâts, 
p cap. 7. 


& in villa Dagerborch 
Oda cum uxore & infan- 
tibus & peculiari fuo. 

(r) Annal. Fuidenf. ad 
wan. 785. Witukind Saxo 
Attinsiact ed fidem: Carli 
venit, & baptizatus eft, 


Sufceptum eft igitur con- 
tra eos bellum, quod mag - 
pe utrimque animofitate 
tamen majore Saxonum 
quam Francorum damno 
per continuoe X XXII 
&nhos- gerehatur. 


We Oerd 


ABW 


van HOLLAND, IÌ. Deer. 1vt | 
Koning niet allëen de totnogtoe in ges 
bruyk geweeft zynde ‘rechten der Sas 
xers maar ook die der (1) Vriezen ; 
met affchafting nogtharis van alle Heys 


-denfche bygeloovigheden , op-den al» - 


thans door hen te Paderborn befchree. 
vert ryksdag in. gefchrift brengen, en 
welke alsdan by een gebrachte rechs 
ten:der. Vriezen tot den huydigen dag 
toe, nop onder den naam van de 
Vrresone WETTEN (2) by om 
bekend zyn. ‘Op dat de Vriezen eense 
deels naar deeze hunne eygene rech- 
ten en gewoonten’, anderdeels naar 
die algemeene wetten of CAPITU- 
LARIA der Franíche Koningen zou- 


den 
EN 


(1) J. ab Eckbart com. _emendatas eflè creda, 
ment. de rebus Franc. O. (2) Zie deeze wetten zoe 
vient. tom. I. fol. 656. In BySiccama ad leges Frefonause 
Synodo Paderbornenfi „Arnbemii, 1617. in 40 
(anno 785.) ... leges als by E. Lindenbrogus in 
quoque Saxonum & Fame Codice legtum antiquarum 
SONUM nuncin litterssre- fol. 486, Francoftrti 161 r. 
gdaltas, atque a Casole is fol, 


172 Alowde REGEERINGWYS 


denleeven , en door denin ieder Heym 
aangeftelden Vriefchen. Graaf -uyt den 
naam dier;Vorften berechten worden 3 
welken "van tyd tot tyd ;' onder het 
_ opzigt des Groote Steaten des ryks, 
door de Franfehe- Koningeù op de ge- 
houdene. Ryks- en Landdagen ont- 
worpen waaren, orn deeze-eyge land- 
wetten der: Vriezen en:die der andere 
Volken of te-verbeeteren , of (1) ee- 
nig lid der.zelven op te helderen of in 
het geheel often deele af te fchaffen. 


Naa dees Koning ‘voorde nog de 
voornaamfte jongelingen ‚ zoo der in 
de wapenen geweeft zynde Vriezen als 
Saxers , welke hem zoo voorheen als 
in deezen laatíten opftand waaren in 
handen : ) gevallen naar de Kanoni- 

kaa- 


"er „9 An N 


(xr) Zie ons 1. Deel der Fran. Orient tom. 1. f4. 
aloude vegen vat 77. Meliores natu par- 
ir pag. 2 … vueli, nunc & in antece- 

(2) Jab Eckhart deveb; bentibts expedicioribus 
ap“ 


… Ue UW 


van HOLLAND. U. Dein. 373 
kaale Schaol te Rome gezonden hadt, 


ten eyade derzelven: aldaar zoo in het 


Chriften getoef' als. de zewyde: en on-- 
gewyde letterkande , tot geen kleyn 
voordeel van: de Kerk: en den: Staat, 
mogten onderrecht wofden, ondernam 
dees zeegepraakende Vorft genen krygn- 
togt tegen de Wilzen: of Wilten, 
Welke voorheen te Wiltenbarg boven 


Uytrecht ; zoo als wy hiervoore (1)78g. 


gemeld hebben „wel gewoond hadden , 
doch federt vandaar door den Oofifran. 
kifchen Koning Klotaris verjaagd zyn- 
de, zich vervolgens omtrent het thans 
genaamde (2) Meklenbúrg over de Elve _ 
geplaatft hadden. Over deezen ftroom 
deedt 





capti ‚ Romam mii, ut SIONUM , Saxonum af 
Iht fidei fundamenta ad- que Longobarderuam, 
difcerent. AnàäftafiusLeo- (1) Zieans 1. Deel der 
nis IIL-reditum Rorsam aloude regseringwyde van 
anno 800 fatum fcribens Hell. pag. 111. 
omnes eí obviam dwifJedicit .(2) Zie ons 1. Deel der 
esiam cuniasfcholas aleude regeeninguwyze van 
PEREGRINORUM, vi Hol. pag. LI 


… delicee Francorum , _ERI- 


174 „Alosde REGEERINGWYS 


deedt de Franfche Vorft twee bruggen 
tan die-{cheepen (1) flaan , met wel. 
ken zich de tot dien kryg opontboode-’ 
ne Vriezen , langs de «rivier (2) Ha- 
bala ,. op het se bevel (3) des 
Konings, by-het Franche leges in dien 
oord vervoegd hadden. Dit ons al- 
hier voor de eerftemaal voorkomende 
gebruyk. der Frangíche Koningen, om 
‚hunne Vriefche onderdaanen, deeze 
goor hen vyrgeklrosvene heirvaart te 
fcheep 


PREI LEEG GE 


(1) Amnaäfia Saxe ad 
enn. 789. Rex Rhenum (2) dinnel. Fuld. ad 
Golonis tranfiit & Saxo- ann, 789. Frefones quo- 


niam ingre{lus ad Albiam 
fevium venit , ibique 
duos pontes conftruxit & 
ex utraqne parte ,pontis 
caftella fecit ex lignis & 
terra, & inde progreffus 
Slavorum fnes intravit, 
& Slavos , qui vocan- 
nio fubjugavit Fgerunt 
eumeo in hac expeditio- 
ne Franci & Saxones. 
Tarsonzs vero par Ha: 
bolam fuvium navigie 


que per Habolam fluvio 
navigio venientes, con- 
ftruêtis duobus pentibus , 
quorum alterum & utra- 
que parte caftellis muni- 
vit. 

(3) Capital, Il. Caroli 
M. anno 813. cap. 11. Ut 
quandocuaque navigium 
mittere volumus , ipú (e- 
niores in ipfis. ‘pavibus 
pergant, & ed hoc mt 


preparati. 


‘ee 8 . 


van HOLLAND: IE. Dear. i7s 
fcheep:te doen bywoonen; is federt , 
altyd , ingevelge van dit alhier’ ingoe 
voerde gebeuyk dier Vorften , niet al- 
leen onder de eerfte Vriefche. Graavens 
maar zelf oot onder die zoo van het 
Henegouwfdhe als het Beverfche. Huys 
by de. Vriezen en Hollanderen beftan- 
dig gebleeven. De fcheepen of booe 


ten, met welken deeze. heirvaart te 


water gefchiedde , wierden volgens de 
Latynfche taal der- middeletuwe (1) 
COGONES, in de Nederduytfche 
(2) Koeacens, en de verpligting 
diensvolgens om den Graaf, by ’t ont- - 
{taan van eenen kryg ‚ op deeze Koge 
gens te dienen , reeds (3) in da tien- 

: , de 
TN 


Cx) Hift. Caption. Da- BN S von Hikslenberg 
miste cap. 8. Interim eld. van mer tag. 
Dux Auftrie & Hopitala- is 
rij Sani Joannis duas vl. ‘en arne de L, Wierden 
fcalas prsparaverunt fu- be“ Bziezem voor heirkoe- 
per. duos cocomes, Teu: dax te: water zengen. 
tonici vero & Frefones (q) ‘Diploma Octonis 3 
testiam navim Ec. -* Imp. apud Hedams fol, 








176 Mendt REGEERINGW Yä& 

de- eeuwe Koescruun. gendamd. En 
dewyl dát gedeelte: van ket oude 
Vriefchland ‚-het ‘welke thans ondeèr 
den naam: van Noordholland of ook 
wel van Weftvrissland bekendis; voor 


het meefte. gedeelte voorkieen ayt zeer 


veele van een. gefcheydene: cylanden 
(1) beftondt ‚ en’ des ook des zelfs - 
bewooners,- als fteeds in em ep het wae - 
ter ‘levende , tot het-doef:dier heir. 
vaarten te water om hunne -afgerecht. 





Infuper & tributorum, het gemeen te lebeven. 
que Haflata & cooscHULT (1) 9. sen Eikalenberg 








| uwer AAN 
Gzaau / ten vienfte Lan 


lands tiendregt. IL. deel bevind men det al vee? 


pag. 355. Onder vierge 


pie en UO dige dientte 


baarher / die tn Wolland 


| ‘plaats had / kan begrepen daag 


DE KOG-SCHULD , 


of agar 


Faane insteren/ dic ales : 


E 
LE 


be lage landen 
Den / inzonderheid na de 


band ban Kermemerland 
Er arran! befje ge 
ft. - - 


Vv 


mg en ee 
« 


can HOLLAND: H.-Dan; w7 
beyd. in het bebausen. der. ftrooüien 
wel, byaonderyk. ‚verpligt. waaren. 


ta. Bn 


geween naamsals, am het ftesds.by- 


wogarn.,der. gehnedene heitvaarten 
met die. Koggeaas. oge: „alsemets :n0G 
ondes.den ogem van dev LER N00» 
DERKOGGRN in onap laatgre Graaf- 
lyke „Filoriën veerkgmen. ; . „Degas 
Koggens waaren seenadeele met: hek 
noodigs want en !zeylan > als uyt-‚het 
oude ;. Amfterdamfche …wapenfghild , 
’ gene voorheen eene Kogge voerde, 
is af te meeten, andersdeels met een 
goed getal van riemen , en dât zelf al. 
temets tot {) birintig op eene erike- 
le 





à 


Brief van’ «Grad , tof wit 
me, ef f foe lange alg ong 


vents den V.tenbeboeve 
van, Pe van Brederode ren fn Aen velden (P/ op 


“Ta erleend, Boer feb oft, met vene 
belt bit B gug af fcudich be bene van … twintieh 
diepen mit (Men 


je | 
onbergaren ete d Jäg _oapender mannen moe vof 


. fcutten, 
. bien toc ale ot eme ‚ n 


18 Maide REGEERINGW FS 
1e:Kogpie „vobordien.“ork by til weder | 
eri-togen Rroom te bonnen vaart nraa- 
ker? Or welke ziawien tefladn , de 
omderfeheydene Dorpen én gekinchten- 
gan: Vriesland, naar. bet grooter of 
wfaider getal-heùner inwboncrest hief 
op één (1) grooter, daar weer op 
Een (2) minder geel van manfchap 
watten aatigëlhaagtn.. ‘En hetls dees 
zehllkgs welker onscin de Graafiyke 
Hindvetten ofder den taan wak (3) | 
Rl anrALEN: op Watbien byd ste 
reren ep A Pets 





nf 


Te U WK B HOWET 


Ee 


OUT BOELANDL IL. Dent. tb 


Amets vóórkzint. : Tadogpye: Ket cijk waart 


Shyne ic noden ige Keppens. zullen 


weweek: zyas mbt, welken de, VAAG 
toalde Vriezen, desa heirvaart te waat 


ter, op sbpvel van. den Erapfchon Kor 
ging:aan de Klets: nullei behben hl 
ve. {A ak REM 


a 


| Twee jaaren. zake Wietden de mési- vn 
srgalgsmaelde Vriezen wederom tot. hae 


bywognen. van ssden hejrvgaet gags 
Fagnonië: gap 





den: Des trok het een dend 

deel van Kaftels leger , % gene fe 

yt deere opontbooderie Sakers en (1) 

Viireh Beftondt; onder het beleyd 

zoodra 2) “oorgemmghden Vrie: 
£ 





mn Bers , Cron. daan. En petvenctat, ad 
que Huset 
Biel Autwaft parte daden Per fed nn, 


regeering: 
a ienie Erika et zee 
7 Aattlonar & ita per M i 


den, ze Ifden, Koning CS: 


No -mMeude REGEERINGW YS | 

Sehen Graaf! (1) Diek ; Naabloedeer 
‘wart desKonihgs suis des-zelfk Geoot- 
‘kätmerling Meginfrid, volgens * oat- 
Tange bevel des ‘Konings, tangs den 
noordoever van den Donau naar. Bei 
jere, en keerde „ fan eere onpeimieene 
(2) zeege op de Hunnen bevochten: ee 
hebben , onder het bevel dier twee zoo 

even gemelde Bebvelhebbeten langs (3) - 
Bökieerne ii goede orde’ maar han Va- 
derland te rug. “Vanwáar zich de Vrie- 
ze’, op de wediront ontfange aan- 
firyvinge des Kònings in % Jaar ze- 
eh, * “ver- 


793- 





(a) Adio amrah ed: 
ennum 791. Cujus” par- 
tem Theodorico Comiti 
& Meginfrido Camera- 
rio fuo committens, eos 

per Aqullonarem Danu- 


bii ripam deer agere jus- 


(2) ) Listsre Caroli M. 
ad Fafirad; Reg: de. T 


Avariaca: in coll. dus Ches- 
ant. tom. IL: fol. 187. Di- 
dit eis Deus omnipotens func, 


pro fua miferloordia vic. … 


toriam &. mudciendioen 
de ipfis Avaris: izterfece- 
runt in tantwem, ut di- 
cunt‚ quod in mukkis die- 
bus major {trages de ipfis 
Avaris fata mon fait. 


ee laas 


* N 


| ván: HOLLAND. IL.-Deie.' 781 

_wenhonderd drieennegentig langs Sa 
xe@rland ‘tegen de:Huanén andermaal 
in Optogt-begaven: « Dan als de.meer- 
gemelde: Dirk ; welke. het Hertoglyk 
gebied 1) ehans over:de.zelven vaer 
de „ún t Graaflchap Rhiafiri-was aaa- 
gelas; ladt hy het.ongeluk dat deeze 
zyne. onderhoorige… Vriefche benden 
door de rondem woonende .Saxers , 
mids hem der zelver afval onbekend 
was ; ep eene zeer onvoorzienfche 
wyze wierden uyt het veld geflaagen. 
foon eerfl naar Saxenland , en, naa 


hy een (2) derde 


1 : 
. D Jy 1e. ws , . ge 


6 Anonymi Pottà an 
nal, Caroli M, ad ann. 793 


Cum Rex ad creptum fta- 
tuiffet conficiendum. 
Belli certamen, Hunos 

invadere rurfus 
Comperit extinétos , The. 
‚_odoricus Dux legiones, 
Quas per Frefonum pagum 

Hrtiuftrt vocicatum 


deel der oude in. 
| Woo. 


Dûcebat. Nam Saxonuar 
periere dolofis 

Infidiis , capte Wifarz 
pròpe lictora pulchrs. 


(2) Annal. Fuldens. ad 
ann. 794. Saxones in Si- 
hitveld congregati 3 Car- 
lo fubaâti (unt, & ter- 
tius ex eis homo trans 
latus, 


M 3 


382 „Afodde REGEERING WS 


wooners, ter frais van dit beflann, 

kun land. hadt doën verlaaten ; om de 

zelven Cldérs met de woon te: plazeftn, 

_ goo. ze8 jaaren laater. naar (1) Rorme. Ak 

waar: hy op.Keremacht , ‘rolgera 't raad- 

befluye door dè te ‘ftumgoroepese 

Geeflyken en: Warreidiyke: Voesfien 

(2)- op den voorigen dag gasomen, 

in de. Sint Pererskerk doer Faas Leo 
EE 

| € Amal Eulders. sd rum & amnes Major 

" árin. bó Inde reverfus, rätu “Romáoorom, cúme 
propter Leeanis Pâpe-caq- reiiggo Chriftiane popd- 

fam , Romam profigitcie la CoNCILIUM Há- 

th … À 14 BUERUNT , WE ipfum 
CG), Zereras emal, Franz. * Gago Rege Pic 

apud ‘Martene in antig.mo- rum Imperatorem nomi- 
ment. Called, nová san, . nare Öeberent, goi-Ro- 
„fol. oor. Cum enim mam matrém Imperii te- 
gpud Bomam tunc prefa+ nebat, abi (éanper Câfá- 
tus Imperstor moraretur, res & Imperatores federc 
dilati quidem funt ad foliti fuerant,... idea 
eum, dicentes, quod juftum vifum eft omnibus, 
apud Grecas nomen Iim-: ut praditus Rex cum 
peratoris „getatiee & fi. Dei adjutorig & univerfa 
‘pem apud eos ‚nomen Chriftiaoo poputo peter- 
haperiì teneret …,. Áu- te, ipfum nomen Impe 
dito Leo Papa & omnìs ratoris habcret: gure 
conventus Epifcoporum petitionem ipfc Kex Ca 
& Sacerdotum feu Abba+ rolus, negare noluit, fé 


tum & fematus Franco- cum omni huintlicate fùb- 
, . Pl s * Id 
be jee 


Ed 
en 


nd  - | 


en en en ee 
. 


Can HOLLAND. IL. Dazs. 368 


den Uk tot-lkeynse van het Wefler 
Waekkaard on geërdond. wierdt ; zulke 
deere Koyzestyhe. waardigheyd, wel 
io ‘voorheen. in. den. perfoon van: An 
guftuine: (+) was venmsetigd , ohmus- in 
diemvan. Karcl:den Grooten herfkeid * 
wodabiade ;- es: gekseol. Vriesland: ert 
vervalgens ook shet: Bedert genaamde 
Holland , als ben: getieelte van ’t:zelve 
en aan ‘dien Varft onderworpen zya: 
de gevolglyk, by het herftellen dier 


_ Keyzerlyke waardigheyd in 't Weften;, 


toen ook, onder: We i zelve géftean 


rt. wad 
_…Mids het Franfehe- ryk , volgens de 
ftteds beftandig geweelt zynde regee- 
ringgefalte dier Vorften niet alleen al- 

ha a tyd 


. 26 e | 


jetus Deo & petitiani fecratiane Leonis. Paps 
Sacerdotum univerfalique fufcepit. , 
Populo Chiiftiano in ip- (1) Zie oms L Deel der 
fa nativitate Domininos- aloude stgeeringwyze van 
wl Jefu Chrifti cum con- Evi Pag. Ak - 


14. Alnide REGEERINGWYS 


tyd.erkelyk , maar, woo.als wy. (1) 
hiervoore gemeld. hebben, ènder de 
Vorftlyke Zóenen met: uytflugtine 
des, Deshtaren. verdaclbaar was , : zoo 
bafchreef dees: niewe Keyzer in. het 
Bo6. $eede jaar der -negehdeeeuwe eenen 
algemeenen (2) Ryksdag, te Didenho- 
vE::Op welken hy tensoverfiain der 
befchreevene „Biffchapgen … . Ábeen PN 
Hertogen. en: Geaaven , tat vaorkoe 
minge vari deh gewoönlyken Broeder. 
twift , onder. zyne drie Zoonen Ka- 
rel ,‘.Pipyn. en Lodewyk „by zyn lee 
ven zyn ryk in diervoege verdeelde, 
dat aan den eerften nevens Saxenland 
en mêer andere. Staaten oùk geheel (3) 
a te : a _ Vries- 











806. 
habuit Imperator cum 
rimoribus & optimati- 


us Francorum de pace 
conftituenda & conísr- 


vanda inter filios fuos & 


. divilone regni facienda 


in tres partes; ut fciret 
unusquisque ilorum , 
quam partem tueri & re- 
ere debuiffec, fi ‘per- 

es illi evenirer. 
(3) arta divifson. reg- 
ni Frans. inter Carolus 
Di 


nr en 
. 


en 


ván-HOLEAND..H. Deer. 185 


“Veiesland , emt des ook het thans ge- 
raamde. Holland , als onder het zelve 


te! die tyden hoorende, te beurt viel. 
Vervolgens de naakoming deezer gedaa- 

ne verdeelinge, doorde tegenwoord ig 
zynde  Greote--Ryksftaaten (1) ‘heb- 
“bonde doer Bekweeren, begaf zich de 


_ Keyzerte feheep langs de Moëfel, den 


Rynen de. Waal inaar zyn hof: (2) te 


eNieumeege. ‘Mids hy verfisan hadt 
hoe de. onderfchoydene (3) Graaven 


en 


POOT REG EEL 


Pippinum & Ludovicum 
éaf.- Je Auftriam s Nuis- 
iam, Turingiam, Saxo- 
niam, Frisram & partem 
Bajoariz , 
Nórtgow , ‘diteéto filio 
noftro’ Rarolo conceffi- 
mus: Or, 
(1) Adelmi annal. ad 
ann. 306. De hac parti- 
tidne &:teftamentum fac: 
tum &jurejurando ab op- 
timacibus Francorum con- 
firmatum & conftitutio- 


nes cayfa confervande 


pacis facte. , 
(2) Annal. Bertin. ad 
enn. 806. Imperator die 


ue dicitur. 


mifio utroquc filio in reg- 
num eis deputaturr, Pip- 
pino fcilicet & Hludo- 
vico, de villze Theodonis 
palatio per Mofellam, 
& Rhenum fecunda aqua 
Neomagum navigavie. I- 
bique Sanétum quadrage- 
flmate jejunium & Sacra- 
tiffime Pafche Feftivita- 
5) api Mmag Carol 
3) Capit. Neomag. Carols 
M. anno 806. apud Goldaf?. 
confiit. mp. tom. IE. fol. - 
ISO. cap. 7. Auditum 
habemus , qualiter Co- 
mites & alii homines, 
qui noftra beneficia habe- 
Ms - re 





386 Mloade REGEERINGW:YS 


en mindere amptenaaren daat. omtrent, 
welken eenige Koninglyke goederen ‚in 
de plaats van eens jaarlykáche:(2) wedde 
van hem IN BENEFIGIUM bezaten, 
de Iyfeygenen dier landen, ‘in :hamnen 
eygen dienft in diervdege gebruykten, 
dat de Koninglyke Beaefieiën zelfs on- 
bebouwd en verwilderd hleoven leg- 
gen; ja dat zelf eenigen: dier Amprc. 
naaren de froutheyd. hadden, om den 
van hem IN BENEFICIUM. (2) ont- 
fangene goederen aan anderen, als of 
zy aloude erfhaftige gnederen waaren, 
‘in eygendom over te doen; om die 
voor de rechtbanken ‚ door ’$ weder 
…__ &£ 





ze videntur , comparant ‘aloude regeeringugst Ol 
fbì proprietates de ipfa 
noftro beneficio,& faciunt 

ferwire ad ipfas proprie- Caroli M. ame 806. cap. 
tatesfervientes noûrosde 8. Audivimus quod ali- 
eorum beneficio, & cur qui reddant bepebcium 
tes noftre remaneatde- noftrum ad alios homines 


ferte & in aliquibus locis 
ip vicinantes multa mala 
patiuotur. 

“_ 5). Zie ans 1. Deel, der 


jn .proprietatem , & in 


ipfe placita, dato pre 
tio „ camparant ipfas ces 
icterus {bi in alade. 


Menten ann — 


ven HOLLAND. H..Des. 197 
geeven van de daar voor ontfangens 
penningen, tegen den aan hem afgee 
legden eed van (1) getrouwkheyd, daa 
als vrye. goederen zich weder eygen 
te maaken. . Zulks alle de rondom zich 
onthoudende: Billchoppen , Abten, 
Hertogen en Graaven „als de Groote - 
(2):Staaten des lands uytmsakende , 
Op 's Keyuers aanfchryving ook aldaar 


‚€3: verfthoenen, ten wier averftaan 


hy, völgbhs (4) gewoonte, tegen dit 
cesi-en ander ingefloope wangebruyk 
gene zeer firenge wet maakte , onder 
bedryging, dat by (5) alle. die genen, 

B wel. 


ind D 





(1) Poidem. @ut hoc delitate inveniantur, qul 
faciunt, non béne cufta- boc faciunt per ecorum 
‘diune fidem , quam nobis soluntats ù.ad aures noe- 
promifâm habere. tras talia opera illorum 


… (se) Zie Ons 1. Deel dev 
aloude segeeringwyze ‘ban 
Helland pag. 181. - 

(4) Ll ons 1. Deel dèr 


Caroli M. ann. BOS. cap. 4. 
Et neforte in aliqua inf- 


mon: pertebiunt. Dein- 
‘eeps ergau cevaant fe om- 
nino a talibus, ne a pra- 
‚Priie honoribus , a pro- 
prio folo, a Déi gratia 

& noftra- extorres fiant. 
Cs) Ehidem cop. 2, De 
Sacramento. , ut hi,-qui 
ántea fidelitatem partibus 
nes- 





189 dAloude REGEERINGW YS 
welke de voorgemelde ongetrouwbeyd be- 
Jaan mogten ‚ zoo van zyne Zanft, alt 
de ben toevertrowwdk eerumpten, ja 
van bunne eygene. vre en erfbaftige 
goederen zoude -berodven- en ontsetser. 
Dierhalve geboodt hy (1) dat ale die 
genen , welken teinottae soegens benne 
BENEFICIAALE goêderen.gveve ge- 
trouwbeydaan. bembeleofd baddea , even 
gelykook de anderen, welken sulksveods 
gedaan hadden ‚thans den gewoonisken 
(2) eed van getroawbeyd nan beu wee 
flen afleggen. Voords hebbende. m 
acht genomen de groote. dierte der 
gra 





noftris non promiferunt, 
promittere faciant , 
infuper omnes denuo re 
promittant. 

(1) Zie ons IK. Deel der 


utomnes Epitcopi , 


bates, Abbatifle, Optima- 
tes, & Comites feu Do- 
mettici, & eunâi fideles, 
qui Beneficia Begalia., 





aloude regeering wyse van 


Caroli M. anne 306. cap. 
19. Confideravimus ica 
que, ut prefenti «uno , 
Guia per plurima loca fa- 
… mes valida effe videsur, 


* tam de rebus Kcriefieli- 


cis, quam &. de veliquis 


‚ Îrabere videntar, ut paus 


quisque de fuo bevehcio 
faam families nutricate 
faciat, & de fuaprapric- 
tate faam faaniltan aur 
Fiala m 


„aad dE 


van HOLLAND: If. Des. 199 


graanen ; daor het misgewas des voor- 
gaande jaarsontftaan, beval hy de Bis 
Schoppen, Abten , Abrdifen, Hesto- - 
gen > Graaven , en‚alle andere Ger 
trouwen, ‘welken Kòpinglyke BENE- 
FICIEN „ bet zy vaa de Kroon, het 
zy van eenige. Kerk , volgens, zyne 
verganning,, bezaten, de ben in hftoge 
gegeewene Infergenen- en dien/tbaaren 
‘uyt de vruchten van,de BENEFICIEN 
en die van bun eyze biüjsgezin uyt de 
oruchten ‘buntier eygene goederen te on- 
der-bowden ; midigaders (£):al bet ove- 
rige, wan bet welke zy zich zouden 
avillen ontdoen , te weeten: de muadde 
Hautr woor wee, de mudde Gert voor 
drie, 


laad 





(1) Ibidem.- Et fi Deo tres, modiem anum de Se- 
donante, fuper fe & fa- -cale con&ra densrios }V. 
familiam ftsam aut fn -modiuin unum de frumen- 
neficio aut in alodean- ‘to parkto contra dena- 
“nonam habuerft, & vé- zios VL. Et ipfe modius 
nundare volacrit, pon fie qûém omnibss habere 
Carlus vetsdat, nifi -mo- conftituum eft , ut unus- 
diumr de avens denarios Sr à habeat equam 
duos , modium unum de an « aqualcs me- 
Hordeo contra denaries dios. 


15ò Aoade REGEERINGW-Y ó 
drie, de madde Rogge voor vier“ en d 
(wier zeftig een (1)Vriefche götrdie Achel: 
Ying uytmaakten) wolgens ‘tE rhars door 
bem geregdlde en’ alom in: twang Eynde 
maaiê; en geeristins tót eenen logeren 
prys te verkoopen.” Met het beraamen 
van deeze eh veélvuldige ándere fraac: 
tegels zo0. op het ftuk- der (2) tollen; 
welken zóó te (3) Uytrécht , Duurt: 
Îede ; Nieumeegerals in ‘andere larigs 
de. ftroomen, leggen Fiskaalfche plaat: 
fons van de voorby vaatende Ícheepen 
te die tyden.voor.dien Vorft gevörderd 
wierden ; het. daderhouden der (4) 
voerrrrieerrreernnrnrrreete 
…r(D Capit-Carali M. ad tuit, exigannir) & vi 
aam. 8or.cap. rs: Si. nova fueriat ioventa , 
Frifo Salicam … esciderit deltruanuis. 


per fexagincá. devários (3) Zie sus Ì, Deel der 
olidus falyasut, aloude vegeeringwrjze CA 





Î Ca) Gapituh Voemag- Ca- Halland pag. 233 

iE ei. sdamn Bok capart. … (ad-Capicul. Neomag. Ca 
EO, Detbeloneis & Cilpaticis, „eli. anne 806. cap.1o.De 
ge Geut ín alie, Capiewlare mendicis, quiper patrias 


ordinavinius, teneant id, difcurrynt,.volumns , 6 
ut ubiantiqua confyetude unusquisque Ádelium nof- 
| uo- 





Ten EP OH. 


ban HOLLAND, fl, Dier. 16 
langs het land loopende bedelaars! tes 
gen ‘der’ dagelyke (ú) toeneerheride 
woëker 5 midsgaders wêgeris de bevelti: 
ging € goedkeuring def door hem (2) 
voorfieën gemaakte ryksverdéeling on- 


der zyntdtie ‘Zoonen ; ti meer an- 


dere hoogwigtige Staatszaaken denge- 
heelen vaften hebbende gefleeten, vers 
trok hy; nág het! hooge Paafchfeeft 
net gene Mmiüdere plegtigheden op zyn 
hof t&_Nieutneege' gevierd te hebben, 
Van daárndär Aten; * ” … | 
Hier ($)-wäs®, dat in 't volgende gos. 


Ld 
e * 


4 jaar 


trorum foum pauperei folidos decem & amplius 


de beneficio, autde pro- 
peria familia nutriat, & non 
permittat alicubí ine men- 
dicando. Et ‘ubi tales 
inventi fuerint, hifi ma- 
nibus leborent-, siulins eis 
Quicquam tribuere prefa- 


‚ mat, 


Cr) Inidesa cap. ra, U- 


Quitiur , quam 


‚datur; 
verbi gratia: G dederis 


requifieris: vel fi dederis 
modium unum, frumenti 
& iterum fuper allud exe 
geris. 

(2) Ibidem cap. 3. Ut 


&1, Gute inter filios nos- 


tros propcer pacis cet 
cordiam ftatuimus, ple- 


Niter.-ommnes confentire 
fara ef, ubisammplius re- debeant, 


(3) Balti Capit. Reg. 
Franc. tem. L fol. 451 


192 Aloude REGEERINGWYS 


jaar dees op. alles achtgeevende Vorft , 
eens voor al de wys regelde, op welke 
de Vriezen, eù voords alle andere on- 
der zyn gebied Îtaande volken , naat 
gelang hunoer vafte goederen yoordaan 
de aÂngekondigde heirvaarten, het zy 
te voet hef zy. te paard hadden by te 
woonen. Naa dierhalve jn *t algemeen 
gemeld té hebbên , dat alie zulke per- 
foonen ; welker (1). Benefciën van 
de Fran (che, Kroon in lyftagt bezaten 
der onderfcheyd verpligt waaren, ZOO 
bepaalt by voords nog de wys, vol- 

gens welke de perfoonen ook uyt hoof: 

de hunner eyge erfhaftige goederen 

ten n kry5 zouden moeten opzitten, te 

wee 





Capitulare anni » DCOCVIL. 
nunc primum editum ek - 
veteri codice MS. Sanêi 


Vincentii Meteníis. Ifte 
Capitulus fuit datus in 


. aaDo tepel Cimperd) 


ad Aguis palstiam. 
Carel 


(z) Capüsul. 
ad ann. 807. cap. 1. Ia. 


primis quicunque benefi- 


cia habesevidentur, oM 
NES ín boften venlant, 


Ce NR BB Man PW 


Gan HOLLAND.'IL. Deet. 193 
wetten: dat alle zoodaanige vryen , 
welken ten minften drie of meer boeren 
wooningen (1) in eygendom bezaten, 
maalks op. eyge koften , ven zander ies: 
matrids medehulp moeften doen; … Vark: 
twee wyen, ieder van welken twee 
dtergelyke . Boerenwooningen : bezat ;; 
moeft een van beyden, wien zulks. beft; 
gelegen kwam, door den t° huys bly= 
vende daartoe-zynde in Raat gefteld, 
den gebooden ‘heirvaart bywoonen.… 
Het zelfde hadt ook plaats in opzigte 
vân zulke twee vrye perfbones , ‘wier 
een wel twee , doch de andere flechte 


Da a O0 AO oa OD 200 a CY ET AD 0 Pa OAN dT a 
MS EA eV 





(z) dbidem cap.a. Qui- ciat; & qui melius exíp- 
cunque liber manfosquin- fis potuerit, in hoftem ve-. 
que de proprietste habg- nlat. Et ubi inventi fue-. 
re videtur, fimiliter in rint duo quorum unus ha- 
hoftem veniat. Et qui beat duos mânfos & alter 
quatuor man(os habet f- hsbeat unum manfum fi- 
militer faciat, Qui tres militer fe fociare faciant, 
habere videtur flmiliter  & unusalterum preparet; 
âgat. Ubicúnque autem 5 qui melius patuerit, in 
Ínventìi fuerint duo, hoftem veniat. Ubfcun- 
quorum unusquisqueduos que autem tres fuerint 
manfos ‘habere. videtur, inventi, quorum unusquis- 
mous alium prepatare fa an maum habert, duo 
. tere 


u Mest REGEERINGWYS 


eene diergelyke. wooning ‘bezat. Im 
dieen nogthans iedee van drie perfoo- 
ner maat allcen een zoodaanig bouw- 
hays bezat , dan waaren de twes 
G-hilys biyvonde verpligt den derden, 
wien zyne gelegenheyd zulks beft toe- 
liet; tew kryg. uyt te ruften , om den 
side uyt kennen naam by. te woo- 
neh. Op de zelfde wyze moeft aan 
adrien door de vyf overigen , \adien 
aan ioder nhaar de helft vanden eygen- 
doni eenet diergelyke woonirige toe- 
kehoorde „alles tot den kryg. noodig 
verzorgd worden. En eyndelyk in- 
dien. de ten kryg opontboodene land- 





cetliam prepanre faciant, 
éx gqatbas qui melius por 
téft, in hoftemt venlat. 
Nt verd quf dimidtos; 
manfos häbenct, uingtte 
fexuudt preparare Fecianit, 
Et qül fit pauper inven. 
tus fuérit, qui net wen: 
cipis néc propriakn poffes: 
fionent terràrútn habeât-, 
tarten: in pretio ealente 
dutuqae: Sotidos, quúin- 


zZad- 


que fexturs preparent; 
& ubl duo, tertium, de 
ïlis'qui pdrvulss polles- 
fiones de Cétra habête vie 
déntur. Et untculque ek 
ips, qui in hoftei per- 
uit, flant conjeâati foe 
Î quingúë'a (uprafcri 
tis paupefloribus. ‚ui nik 
Fath p neu habert 
vidéhtur iú terra, 


wgn pn WE Vn meter "7 


var HOLEÁND) Wl Deert- 1de: 
zaten zóo art éh HAA: Bleddteh ont: 
bloet ‘waarert, di :2j: ri Hinder 
noch flwaven: kebbendt „ det veder ged 
heete bezitting: dierkntve ntaar vyf góte 


_ de fchelingens- onmfent!v fonte dt ie 


guldens van ófis'- 1) GEB ny tinie 
&&, waardt: wiërdt „ hioefftiR 
de vyf.derf zesdbn; 6£ twee: OE zld 
ven, door ket'gesven: ieder van BEERS 
zooddwhigen ‘fcheBätg ;-eenétt-derder J 
welke: Hechte: eëhe': feinge: Beticehgd 
vaw landen hadt , tot het bywoonen 
van den kryg in kaas ftellen. Inge. 

volge van welke krygsorde op ‘het by- 


_ weonen der heitvaateen: door detatm 


Keyzer althans beraárid , én welkd 

vyf faren lautet Byüaar op dé zeide 

wyze Gay beveftigd wierdt ; 5 bend | 
hj 





Dr Ut 1 Det & @br' afaifog veltiee® A 
en ed de ebde His 
Ve pla: Carl M ber, ipfe @& plet & 
&nno 812. cap:t.… Útón: 1 tr boften ‚fie 
his liber homo, qui quae can Swillp fso. ges 





196: Aloude REGEERINGW YS 
hy-(1) de Vriezen onder het gebied 
van de onderfcheydene . over hen ge- 
fielde Graaven, te weeten ieder onder | 
dien van zyn heym, even. gelyk alle 
de zulken, welken eenige Koninglyke 
Beneficiën bezaten , nevens alle de Rid- 
ders, toea CABALLARII naar de 
bengíten welken. zy-befchreeden , ze- 
paamd „ de door hem aangekondigde 
beirwgarten. voordaan-met de behoor- 





hyke eytrufing by te. woonen , op 


EK e vere 
sreisereveree betetaarsereeert 


vero tres ‘manfos de pre-” 


prio habmerit, .huic ad. 


jungatur unus, qui unum 
° gmanfam Kabeac, '& det : 


Ui adjutorium , ut ille 
Pro'ambobus fre póffit. 
Qui aútem duos mano 
tantum de ‘proprio habet, 

fungatur illi alter, qui fi- 
militer duos manfos ha- 
best, & unus ex eis, altero 
illi adjuvante , pergat in 
hoftem. Qui stiam. u— 
pum tantym manfum de, 
proprio habet, “jungen. 

tar el tres, qui fimiliter 
babeant, & dent ei adju- 
tori ‚ & ille, aaa, 


Lef 
« 


pergat; tres vero quí illi 


Adjutotium dederant, do- 


anno 807. cap. 6. DeFri- 
fonibus dötumus ut Co- 
mites & Vaffalli poftri, 


"qui beneficta habere vi- 


dentur , & Cabalisrii, om- 
nes generaliter ad placi- 
tum noftrum veniant be- 
pe preparati. Reliqui 
vero- pauperiores fex (ep- 
timum  praparare faciaot, 
& fic ad condi@um placi- 
tum bene praperati hof 
liger veniant. 


he hd 





NN 


“van HÓLLAND. II ‘Deer. Top 
Svetbeurte van anders feftig: goude 


| ‘fchellingen wegens ‘het niet te veld 


rekken te zallen'moëten betaalen, of 
xyre: vryheyd' verhezende , zich als 
‘Eenen dienftbaaten order deh Vorft (1) 
in’ zoo :lang ftellen’, “tot dat de gè 
amelde boete , door zynen arbeyd;, 
was overgewonnem, Deesbefclireeve 
opbòd ‘ter kryg ò ‘welke’ volgens ‘de 
Lätynífche taale der middeleouwe- IN 
{2) EXERCITUM of" HOSTEM (3) 
BANNIREN ; gedatirende die hoog 


gezag der Franíche Koningen 


hier te 
land, 


PUELLA IERLLEREIE ERR DG 


(3) Capisul. IL. Caroli M, 
enno 812. cap. 5. Qui- 
cunque liber homo in 
hoftem bannitus fuerit & 
venire contempferit, ple- 
aum heribannum, id eft 
folidos fexaginta perfol- 
vat, Aut fi non habuerit 
unde illam fummam per- 
folvat, femet ipfam pro 
Vaadio in fervitium Prin- 
cipis tradat , donec per 
tempora ipfe bannus ab 
eo fat perfoluus. Ee 


tunc iterum ad ftatum li 
bertatis fur revertatur. 

2). Fredegari Chron. cap. 
87. Juflu Sigeberti om- 
nes Leudes Auftrafiorum 
IN EXERCITUM gra 
diendum aannriTt: fant. 
(3) Lex Ripuartor. cap. 
65. $. 1. Si quis legibus in 
utilitatem Regis, five 
IN HOSTEM, feu in 
religuam utilitaten 34 n- 
NiTus fuerit, 


N 3 


a. 


Jop Aoede REGEERING DW 45 
dende genaamd-wiendt, ie fedort in de 
Nederduys(che (tales Raade onze 
Graaflyke segpering, oader den gaa 
NAD TE HEIRVAART (1) PORRS 
skend geblaezen-; ea van walken « 
de veranderingen. op. dat Guk federt 
soesgeralen in -t vervolg doar ons 
nader Haat gebandgkl.te worden. Als 
Qs. bans- voldaan houdende:met al 
bier aan. se toakensm, hoede gemelde 
Keyzer; aanidie alits op de zoorter 
Ghoneve wyvegerngeld tehebhien, zh 


B08.ia het degraanwolgende jaar wederom 


„ 


PA 


Pi 


pear Nieumeege (2) begaf. En hoe 
we 





(a) en bandvef. gr Bek 
Kennenerland pag. 3- ee a. poa N pe 
maudt en jas ag BE Tante uz riem profcaus, ban 
Een iede egel onder faÂto ibi guadragefimali 

Dzaven nEEavansT, gini, celcbrato etiamg 


ere Die vezmvakatT takk Palcha jterum Aquis ser 


Men tot eicher He en yerfus ef}. Er quia pun. 
Bieden ct Dúpeft a cjabatur Godetiidinn Ie 
Pag nt peertiet ei] gem Danorùm jn Ase- — 
bat papkan ds paires cpm pxccig 
< vj 
LIP edn Bid 


er ae ek Ten" ‘ 





wan: HÖLLAND, ÍL Dei. 29% 
awel de: HiRorifehityvers van dien tyd 
GAS: niëts anders mêlden , dai dâ dt 
‘aangelande Vorft , naa het deorbren- 
gen 'van-den: Vaftert van veertig dar 
gen ; het-hooge Raafohfeeft vaat de: pes 

woonlyke plegtigheyd op: het Hef at- 
daar, vierde » zoo is ’t echter wel te 
denken, ‘dat ‘zoo “onverhioelde- Key. 
her , völgetis zyne gewoonté , def 
overigen tyd ván dit zyn verblyf. al. 
daar’ ret utloos ’ maar, in hèt eve 

eens tegelen der Stadtszaaken, Z00 vag 
het thans genaamde Hòlland, als der 
andere rondom gelegens landen, za) 
hebben gefleeten. Hop ’t zy: naauwg 
iyks van „Nieumeege. weder te kep 
zynde te ruggekeerd, verftondt ‘hy 
hoe de ‚Jutlandfche (1) Koning pn 





G) Ola Trygguini vies wie Poland fe Ramagr 'e 
ex binds rna Magee Bodeikidus bet. (dat :40 
mandy. apud 7. Gamolo. vege magne me 
Zifs od Jib. HI cap. 15, perante Jutis. Rex prei 
© em tia ker gelamagp feit, Gadofridas dins, : 
Rud var Ronwngr. Paredis 7 RE 


goo Alonde REGEERINGWYS 
gefrid niet alleen aver de Eyder met 
een: magug leger getrokken-was maar 
zelf verfcheydene floten der op de 
Etenzen van het Franíche ryk woo- 
nende (1) Äbodriten en Slaaven (2) 
veroverd hadt. 


_ Dees was  thäns zynen Broeder Halp- 
dan, die weer te voore zynen Vader 
Sigefrid i in het Jutlandíche ryk opge 
yolgd , en hunne beyder Zufter Gena 
de vrou van den een- en andermaal 
hiervoore gemelden Wittekind. En 
midf dit en meer andere kinderen 
van Koning Sigefrid eene Odilbalda, 
Dochter van Radboud Koning van 
Vriesland, tot Moeder gehad hadden, 

z00 





_(r) Armal. Fuldens. ed  Obodritos iepugoavit. 
enn. 808. Godofridus (a) Regin. Chron. ad ann. 
Rex Denoram Abodritos 802. Godefridus expug- 
bello refus. Chron. naties aliquot Sciavorum 
atbbat. ann. 808. Caftellis, cum magno co° 
Jmperator Kben filfum pfarum fuarum detrimen- 
faam mifit contra Regem to in patrlam reverfus 
DanorumGodefridam, qui eft, : 


en ee 


wan HOLLAND. IL. Dear. 204 
oo gaf-hen-déeze geboorte een. zeker 


recht of aanfpragk opde erfvalging van 


dhet-voorgemalde-Vriefehe ryk. * Zulks 


… de tegenwoordige. ‘Godefrid: s welke 


de hiervoor belahreeve (1) onderwer- 
ping .vaa-zynan Zwager Wittekind 
aan Karel;den Grooten giet. dan met’ 
aweerzin befchouwd hadt, thars zelf 
op den: Jutlandíchen troon. gefteegen 
zynde ‚een (2) befluyt gam, om , 
als zynde krygszugtig uyt den aardt, 
met hulpe zyner thans onder. zyn ge- 
bied.gekomene N oordmannen het voor- 
gemelde recht op het Vriefche ryk, als 
van het welke zich voorheen de Fran- 
fche Koningen (3) te zynen nadeele, 





„ dit ens Il. Deel betmgagden er ber 
aloude eegeeringwyze 


nn nig Een 129, ES, 
5 


| 
bor Moude. REGEPRINCEKV ys | 
Feduumende de zepeeriag var zyn 
Oom Poppo ;: meeer gerake hadden, | 
doorde. wapenen te doen: gelden ; op 
Hoope dat izeerxdele Vriezen: wensdeck 
nog Heydenfch als hy, er anderdeeks 
döor Keyzer Khrel, bin hennen’ onder- 
_Hómen ' opftaúd nevens. \Wietekind, 
voorEyfeygenen verklaard zynde, des 
gezameûklijkhièt oppergëzag, der Chri- 
{tenen zynde Franche Koningen vaa 
kendé, hem waarfechynlyk ftonden toë 
té: vätle. Bes ‘hebbende eene wf 
tyds Keyzer Kârel , ‘onder voorgee- 


ven wr van vreede te wilen maaken, 

on 

(1) Adelmd anna). ad ann eupoionems sb iëlds fuif? fa 

809. Interea Godefridus choatum prius, beke. 

Ret Danorum, pernego- Potcbat etiam, st ot 

tiatores guosdam mands Sentus 

vit, je eudi mper atque faorum j terand- 

rator je fuijjet iratas , eo me vei Pei & Alis je- 

in Abodritos arm fie ret, in quo res imichs Et 

ore duseit exercisum, GP fie proforai EP emendat 

Faas dleus of fnjurias, ed we digna inter pacte: tan: 

dens ;-velle fe purgere dh. merari pofJent. 

toguod objiciebatur vederis 7 ee 


« « 


pen. ded (1) twyoi:gelöfd 5:dedt hy 
omdertukaheadene vloot van. twebbon 
derd (2) fcheepen uytruften:: wad 
welke en een talryk leger de Noord- 
Sche: Vöfft Eyndelyk' Zee kos èn. ih 
het ciënde Jar “der negende: ‘Eeuwe fg 10. 
Vriesland viël” Hier rüktea wel dé 
Chriftengewordend -Veriezert © ohddt 
hét beleyd Klinnet Gradven ; ‘ter be. 
Geheefnidigë doo’ ván: hun Tánd als hor 
tien Gödsdiehft té wâpen' dan’ dit 
haddeh het bhgeluk vän'in drie oúder- 
Scheydene gevechten Eélkers Gefllaager, 
eel dels ‘velphgt te worden ,“om aan ée 


tt eee 
hd 


ied ete 


ig 





Cr) Adelnl Anna). od 


ann. 809. Colloquium 
trans Albim habitum cum 


a hik 
quis mordbatur, wbinu- 
tiatum eft ei claffem du- 
centarum navium de 


primoribus Danorum in 


oco, quí dicitur Baden- 


fliot, multisque hinc im- 
de Prolatis”, atque enu- 
“Meratis : refus negetio 
Deritoe infefte difeetfum 


(3 Bogin: Chr. ed 
&nn. 810. Imperator Ar 


Nortmannia in PbryG 
applicuiffe , ternaque pre- 
lia cum Phryfopibus com- 
miâflk,Danosque widers 
tribftùm vigjs impofuif 
efen C.-1í on entia 
Phryfotrihäs’ ffe fdlutag 
Rigemque Godefridus 
Bec opinie sgere dizie. 


ingevallane Noordmannén honderd 
ponden zilvers voor Íchatting op te ; 
brengen. 


Op. de Eyding van 3 deezen inva} , en 
dat Godefrid reeds: geheel Vriesland 


“> even gelyk ook ganfch Saxenland (1) | 


als hem wettiglyk toebehoorende aan- 
zag. ter oorzaake zyn: Grootvader 
Radboud Koning van't eere, en 
zyn Zwager. Wittekind Hertog van 
% tweede geweelt was, ja dat hy zelf 
voorgaf van, naa het veftigen van den 
zetel zyns gebieds in ’* Graaffchap 
Maasland, eerlang zyne zeegepraalen- 
de ftandaaren voor de gewoonlyke 
Keyzerlyke verblyfplaats Aken te zul. 
len planten , beval Keyzer Karel alies 
tot 


ERP RR ERGE EER D 


(1) Richardé Pittav. 
Cbron. fol. 1163. Gode: 
fridus vero Rex Norman- 
norum ab ea vana {pe in- 
fatus erat, ut fibi to- 
tius Germania poteftatem 


promitteret, Frifiam Saxo- 
niam sUAS PROVINCIAS &* 
STIMABAT , ja&abat enim 
fe brevi Aquisgrani ven 
turum cum magnis CO- 
pils. 


tot: het doen, van eenen dubbelen heir- 
vaart zoó-tedand (1) als te water te 
vervaardigen 4: ale ván zin zynde, ter- 


befcherminge zyner aangetafteStaaten ‚: 
Zich in psrloen, eerft gan ’t-hoofd der. 
door hem werordende fcheeps- en 
daarnaa van de hbyeengetrokke land- 
magt te ftellen.. Dan eer…alles 200 te 
water als te land daartoe vervaardigd 
was , wierdt. de gemelde Godefrid 
zoo als eenige (2) willen, door zyne 
Vriefche lyftrouwanten, of gelyk an- 
deren (3) voorgeeven , door zynen 
". - L. Cy. 
POREREELIELPERREEE EED 


(1) Aflrenowi ennal, ad (2) MS. Chras. van 
en. Bro Qui nuncius Vriesland door Broer Peter 
adeo Imperatorem con.‚ Monik van Tabor befchree- 
citavit, ut miffis im om- ven pag.r4. Obelne alf 
nes circumquaque regio bie weoue “Kudith den 
nes ad congregandumex- teghe Molofenes vat hoee 
ercitum munciis, ipfefine Vet afftaeth goe is op Coe 
mora palatio exiens, pri- ninch van Deenemaercke 
moclhaì occurrere, dein. Getfiëus pm fpne Paulo 
de transmifo Rherio, in Wut otk wonderliche ghes 
loco qui Lippenhelm vo- flagen ban den Frpefen. 
Citur, copias, qusnon- (3) «Anonym. anna). oh 
dum convenerant,.ftae anno 8or. usque ad ennum 
tit operisi, 822. fol. zO4. Godefrl 

us 


… Ce . 


5 Abad REGBERINGW YS 
eyveik okers. Wma rAoBdEr: Le ori oefe 
dT Crdubiieh ‘verkebdedn hadt, in: 
ijA belt sermoofd; zulia hebik-Vrieg- 
tard petefde njfer der, Noordmunnen: 
Bidtop eylinjys c6 rg; (uy aimer Jnelainc 
keerde; diwaar het des veffioordens 
Broederd Zei Hemmirig (2) vor Ko- 
sing ayelop.. Welke fitaks ccnenr 
gj j„vroede: mer den Keyzer. trof: -invoege 


às Eyder (3) federp de fcheyding; vase 





dum Regem a quodam (a. 
flliee fuo, five, ut qui 


dam dicunt, a flio, 
cujus snatrem nuper alia 
confuge duêta dimiferat,’ 
interfectum. 

Musik Chrons de Gerin. 
Bb. VEE. cap. 5& Cum! 
hie Ker Gotfridus in anÌ- 
mo haberet majas atiquid 





{chen 


vaftabat’ döntuí regres: 


fam; & Godefridum Re 
gem a quodam fatellite 
interfeftum. ©. 

(a) Reginen. Chrm. ad 
ans. 810. Godefrido , 
de dizimue , mortuo , 
Heinminguús_ filiue fratris 
ejas in: reguum: fwtcefkit ; 
poon taar JImpetate- 


re 
(3). Chren. Sclavot.-cap. 
H;.N. 12. Tandem ex: 
tin&o coolieus: Godefrie 
de, Hennig ei fherefkt 
Patruelis ‘Gus; qui: mot 
cum Iràperatosd 
faciens Bgdosae-fluvins 
aoctpit ragar Wermieum: 


_im”handon ge 


oan HOLLAND.'f. Dee zoe 
fchien detweeë tykostAfkdkee, on diene 


Konirigs oge Neef: Hohiviige 


pandsniar, cer 


. , 
® 
€ ze 
à 


zyne twee Broeders Heriold'enr Ragers 


frid, dar Jutland 


“gezokden wietdt: 


ùyt aanmerking ‘zy beyderi thans der 
Juttandfchen troon: bekföritneri hehe 


bende, deri voorheen: genuäkten: verde. 


de op nieuws met den Keyzer (2) be- 


krachtigd hadden. 


_De geftoorde ruftaldue, door ‘het 






(1) Adclraë arinal. ad ann. 

2. Harioldus & Regen- 
reds, Repes Danorum; 
mila ad Imperatorem les 
getione pace petunt, & 
fratrem (uumHemmingum 
{bi remiiti rogant. 


Ed M . 
' or ie J epen . old al 


bes 
finia Nordmannotum; qui 
pacem, fecundum peti- 
tionem Kegum illorum 
facerent, fratrem eo» 
rum redderent. Quicud 
pari numero (aam fexy 
Em etant de primatí 


(3) Ihiderh ad ann.813. bus D 


Mili ant de hoe conven- 
tù qüidem Frantorum & 
Saxonum primores” trans 
Albim fuviem , ad con- 


us L anorum ), in loce 
depatato occurriffent. 
ramentis utrinque faëis 

x confirmarg & gu 

ater Cis redldieus erf 


ver) 
der göttofferi' pdyt, den Kèyver fray 
> doeh A % volgend 


jaar weet t&-rug, op (1) verdöek vâlfg, 


id 
, 


hd hd 


zon Moude REGEERINGWYS 


bevaltigen van deezen vreede,. in Vries. 
lend herfteld zynde,-befchreef de Key- 


$13.zer in het, valgeade jaar, eenen. ryksdag- 


te: Aken, en liet ingevolge. van, het, 
‘befluyt, ’t welk op den zelven, geno= 
men was, zoo aan de Vriezen als alle. 
‘de andere onder zyn gebied behooren-. 
de (1) volken, een bevel afgaan, van 
dat men op bet fluk der gekoozene Bis- 
feboppen tot rechters en de enkele getuy- 


‚genis dier Kerkvoogden., mids die, ge- 
| | yk 
N eere ep 





conftriëi vel confuetudi- 
nario more connexi hanc 
fententiam , quam ex fex- 
to decimo Theodofii Im- 


“{1) Capisul. Caroli M. 


euno 813. Goldaft. 
_conft. mp. tom. EL. fol. 151. 


Volumus atque precipí- 


mus Uut OMNES DITIONI 
sosrnm, Deo auxikan- 
te, susjeCTI, tam Roma- 
ni quam Franci, Alaman- 
ni , Bajoarii , Saxones, 
Turingt, FRESONES, 
Galli , Burgundiones ;, 
Bittones , Langobardi, 
Wafcenes, Beneventant, 
Gothi , Hifpaní, cart- 
RIQUE NOBIS SUBJECTT OM- 
NES, licet quocunque vi- 
deansur legis vinculo 


peratoris libro, capitulo 
videlicet XL, ad interro- 
gationem. Ablavii Ducis 
illi & omnibus refcriptam 
fumpfimus & inter.noftra 
Capîtula pro lege tenen- 
dam confultu omnium fj- . 
delium noftrorum tam 
Clericorum quam & Lai. 
cornm pofuimus , lege 
cunêis perpetua tenen 

dam ef Ee 


wan HOLLAND. IL Deer. 202 
Iyk wy hiervoore (1) gemeld hebben; 


‘maar het Wetboek van Keyzer T heos 


‘Bus leefden , de bekende Wet van den 

‘zemelden Keyzer ‚ welke in t elfde 

\ boofdfluk wan zyn zefliende boek gevon- 

den wordt, voordaan ook in de werreld- 

dske rechtszaaken zoude bebben op te 

wolgen, en des de zekve by elks byszon= 
dere landswetten te voegen. 


enn 


Vervolgens den herfit met (2) jaa- 
‚gen omtrent de gemelde ftad hebben- - 
de doorgebragt , overleedt dees Groo-= 


te 





(1) Zie dis ens IL. Deel 
der aloude „wseeringwye 


roli M. fol.12. Nonlon-. 
ge 2 Regia Aquenfi vena- Pleurefim 


tum proficifcitur, exato- 
que in hufusmodi negotio 
quod reliquum erat au- 
tumni, circa Calendas 
Novembris Agquisgrani 
voren. 


‚ Cumque ibi 


hyemaret , menfe Januse 
rio febre valida correp- 
tus decubuit; fed acce- 
dente ad febrem lateris 
dolore , quem Greci 
vocant, fepti- 
mo poftquam decubuit die 
facra comwmunione per- 
cepta, deceffit anno sta 
tis fus LXXII. & ex quo 
regnare coeperat XLVIL, 
V. Calendas Februarii, 
hora diei tertia, 


O0 


&ns Alosde REGEERINGW YS 
ts-Vorft den zeseútwintigften van Lou- 


814. Maahd des jaar achthonderd en veer- 
Gen op zyn hof te Aken, en wierdt ín 


hit R 


àlle zyne veelvuldige Ryken en Stas- 
eén, ên des ookin het nu zoo mèenig- 
maal gemelde Vriestand, door. zynen 


Pngften Zoon Lodewyk (1) opge- 


volgd; mids de twee ouderen (2) Ka- 


rel en (3) Pipya > voor den Vader 
overleden waaren. 


Dees nieuwe Keyzer zyne regeering 
met een. zonderlinge blyk van goed 
aardtigheyd willende aanvangen, her- 


ftelde alle de Saxers en Vriezen (4) in 
id hun. 





rn: ema Fuldanf ed liss major patu erat, IL 
den. Bra: Carlus Jim. Non. Decembris obiit. 

perster „ dum Aguiegrn:, (3) Coron. Quedlinb. ad 
Hyemaret , vee „ ans, 810, Pippinus filius 
ac. Febr. vekus he Careli Amperasoris , Rez 
mAnis excellie, ei, Hle-. err VIJL, idas Julii oe 


deuvicus: „Etius <hie ao: bi 

oek, 73 ingen vise: Luden 
(5) Ane Febe ed Pis cap. 16. Hoc esiem 
ann. 81 sitveren Cazoei ‚Getmpore Saxonihue que 
lus, quì Imperstorig fi- Faysontdus jus patene 


wan HOLLAND. U, Deèr. 2x 


‚hunne voorige vrybeyd, van welke zy 
j ora hunnen laatft ondernomen opttand 
‚door zynen Vader Karel, gelyk wy 
‚ gemeld (1) hebben, voorheen beroofd 


_ en em ee 


U EC 


waaren. Met eene gelyke goedaard- 
tigheyd ontfong hy kort daarnaa den 
uyt het Jutlandíche ryk verjaagden Her 
rield aan zyn hof, beval hem zich ime 
middels in Saxenland (2) op te low 
den en verfcheen in het volgende jaar g1s. 
op zyns Vaders ‘hof-te (3) Nieumed- 

ge. Alwaar by aan-de omgelegene 


’ 3 . vele ee re bereed 





bareditatis, quodfubPa- pallet. Oren, 
tre ob perfidiam legaliter (3) Diploma Lud. ‘Pit 
perdiderant, Imperataria dpud-Edr. Maeténe, 


wyze pan Holl. pag. 168. Chrifto propitip sseoNDP 


ann. 84. Quem (He- i piiliml Angutfti, inr 
rioldum) ille te i&ione nona. Nij 
Ân Saxonia ire & oppor- maga palâtio Régio if 
AR tempus € pela 
; ei, RED. 
derat „tuzilam f re 5 
2 


Î. 
Ks 
4 
emd 
je) 
8 
B 
ome 
E 
Qe 
je) 
Gs 
Dh 


212 Mloude REGEERINGW YS 


dandzaaten bevel (1) gaf, om zich bytet 
taevriezen der Elve, tot het doen van 
eenen heirvaart. naar Deenemarke , 
ter onderfteuninge van den ontroonder 
Heriold gereed te maaken. Mids het 
affterven van Ritfrid (2) laatften Bis- 
“chop van Uytrecht, verfcheen Key- 
gi7.zer Lodewyk in ’t zeventiende jaar 
der negende eeuwe wederom te. Nieu- 
… meege, en beval aan de Geeftlykender 
”_ Kanonikaale fchoole te Uytrecht eenen 
Frederik (3) tot. opvolger van den o- 
verlgeden te verkiezen en vervolgens 
hem dien nieuw verkoozen op het 
| Nieu- 





tus eft in eccliefia Sanêti 


(xt) Adelmi ‘annal. ad 
ans. 815. Jufum eft ab 
Imperatore ut Saxones 
& Abodriti ad hanc ex- 
peditionem praepararer- 
ur, tentatumgue in illa 
hyeme duabus vicibus, ff 
‘Albia tranûri potuiffet. 


S (2)-F. a Leidis Chron. 
mm EAN 27. Obi 


autem ( Ricfridus )' tertió 
nonas O&obris & fepul- 


falvatoris. 

(3) Vita Frederici Epic. 
“Traj. cap. f. r. Qui 
( Ludevicus) etiam com» 
peo prefulis obitu, pet 
legatos mandaverat {uïs fe- 
'ntoribus fan&e Trajelten- 
‘is ecclefìse-ut Beatum Fre* 
dericum fibi vellent Epis- 
‘Éopum acclamare. 


ed 


$ an HOLLAND. IL Dern. 313 


: Nieumeegfche hof aan te bieden. « Dit 
i gefchiedde, en wierdt de nieuw ver- 
tE kooze Kerkvoogd , door het hem ter 
t hand ftellen van den Biffchoplyken. 
‚ ringen (1) ftaf, volgens de door ons 
| hiervoor (2) befchreeve Kerklyke re- 
j geeringgeftalte der Franfche Konin- 
‚gen, in het bezit. der aan zyne Kerk 
voorheen gehechte Koningiyke landen — 
En. gerechtigheden „ door Keyzer Lo- 
__dewyk te Nieumeege gefteld, en ver- 
‚volgens op des zelfs bevel door de al- 
‚ «daar verfcheenene Biffchoppen inge- 


| wyd. 


Naa zich alhier mét G) de jagt eene 





(x) Vita Frederici Epife. pum, in fua prafentia » 
Traj. cap. a $. 11. Ta- precepit. 
liter cum fermonemfuum (2) Zie dis IL, Deel der 
duceret in longum, Rex aloude regeeringwyze van 
li per nomen adjurato „Holl. pag. 29. 
„Chrifti, sacuLum TRADI- : (3) Adelmi anna). ad 
DIT PASTORALEM: eum ann. 817. Poftquam id 
quoque ordinari Epifce- acciderat die Novioma- 


3 gun 


ue ee 


314 Aloide REGEERINGW YS 


wyl tyds verluftigd te hebben, vertrok | 
de Keyzer naar Akea tnt het houden 
Va Eerich algemeenen ryksdag; op 
welker hy , volgens het door óns (1) 
gemelde gebruyk der Franche Konin. 
gen; by zynieeven, bet Franfche ryk 
onder zynie drie :zoonen verdeelde. 
Der jongften Lodewyk verklaarde hy 
toe Kóning van (2) Beijere, even ge- 


Ik Pipyn zynea tweeden tot Koning, 


vaa 





gum profeêtus eft, ‘vena- 


tu, fefe exercebat. Un- 
de reverfus generalem po- 
puli (pi conventum A- 
quisgreol ,. mode {blito 
‚habuit: in quo filium faum 
‘primogenitum Lotharlum 
coronavitâ nominis atque 


Imperii fut foclum 'Gbi 


conftituit, Ceteros Reges 
appe ellatos , unum Aqui- 
«tuhie, alterum Bajoarië. 
pe Kuhi biervoore ons 1. 

eel sivude . 
wysé van Hell. ee zo 

(2) Chartu 
"tap. 1. apud Bau. som. L. 


| Fipa: 


niam & Wafconitm & 
Marcham Tolofanam to 
tam & infuper Comitatus 

uatuor, id eft, in Sep- 
timania Carcaffenfem, & 
in Burgundia Auguftudu- 
nenfem, & Avalenfem & 
Nevernenfem. Item Hue 


‘dovicns volumes ot habe- 


at Bojaariam & Carenta« 
nos & Boheimos & Ava 


Bos 4 ue Shavos, qui ab 


orientali pafte Bajoarie 
fant, & infoper dâas vil- 


“as domin icales ad Kon 


Pip. El în © of 
oe mek . 
Volumus ùt : 5 Eme 
rbeat Aguitn- So 

L \ 


mee 


zien HOLLAND. H.Den. zig 
van, Aquitanië, doch aan hunnen aud; 


Îten Bronder Lotharis; wien hy, ne- 


vens sich tot (1) Medekeyzer aan- 
nam, gaf hy alle het overige, en gee 
valglyk ook het, (2) thans genaamde 
Hellaads „Zeelanden Vriesland, voor 
zyn ashdeel, Welke gemaakte ryks- 
verdesling ‘de Keyzer op eenen te (3) 
Nienmeege- befchregven ryksdag door 
de bezweeringen van alle de daarop 

ver- 


@ se f 





… (1) Herm. Contrad. 
Chron.-ad nem; 817. Lu- 
dovicus Imperator Lotha- 
rium pfimogenitum fuum 
Imperii. coufartem , Lo- 


govlen & Pipinum fi- 
fqos Bojoarie & A- 


geler rd _Reges prefe- 
‚ Cbron. ve- 
. fol. 8. Lothario 


a Mofa usque ad Rhenum 
fluvium Belgica Gallica 
celie. 


(3) Adelmi annal. ad, Imperator 


ann.…8ar. Iterumquecop- . 
„ventus men{é 


ett, Comites , qui” illuc 


venirent ‚ deputaud., Ep 


-anno Dominus Imperator 


poft felt Pafchalin exple 


tionem per Mofam navi 


gavit, ibique conftitutam 
annis fMperioribus atque 
con(criptam ‘inter flios 
fuos regni partidonern 
recen{uit , ac juramentis 
matum, qui func ed- 
elle poterant « Confirme- 
vit. 
Sigebert. Gembl. Chron. 
dd am. Sar. Ludovises 
partitionen 


‚regni inter filios fugsfac. 
MájoNovie- tam,confrmat Sacrkfden- 


‘mai babendus condiftys tis Optimatuin forum. \ ‘ 


O4 


216 Alonde REGEERINGWYS 


verftheenene Groote Ryksftaaten , en 
des ook door alle de Graaven van het 
thans genaamde Holland, op nieuws, 
ter geruftftellinge zyner Zoonen, vier 
jaaren laater deedt bekragtigen; ter 
oorzaake de zelven geene kleyne on- 
geruftheyd wegens het tweede. thans 
aangegaane huuwelyk van hunnen Va- 
der met Judith, (1) Dochter van Welf 
Hertog van Beijere , hadden opge- 
vat. 


. 82f. Vierjaaren laater , te weeten: in het 
begin des jaars achthonderd vyfentwin-- 
tig kreeg de Keyzer door den uyt 
Noordweege te rug gekeerde Ebbo , 
Aarftbilchop van Ryms tyding , hoe 
dien Kerkvoogd, geduurende zyn 
verblyf aldaar, gelukt was den hiervoor- 

ge- 


° (1) Anal. Fuldenf: dd filtabus , Jadich Gliam 

ens. 819. Imperator, ín- Huelphi mitie duxk 

‚ fpeltis plerisque nobiliam uzorem, Oe 
7 


4 





7 _—_— ame GE Aad h_ md 


Á 


van HOLLAND. H. Deer. 217 


gemelden (1) Heriold, welke vier 


jaaren te:voore weer. den Juclandfcheg 
‘throon (2) beklommen hadt, zoodaa- 
nig van-de waarheyd. van den Chriter 


… Iyken Godsdienft te overtuygen , dat 


dees Noprdfthe Vorft, op de aanmaa- 
ningen , welken aan hem over twee 


. jaaren door den Keyzer gedaan (3) 


rwaarbn ‚ 'tlians een befluye genomen 


hadt, om zich en zyn geheel Koning- 


Jyk:Huys naar Vrankryk te. begeeven, 
en .hetChriften ‚geloof. aanneemende 
Oe Ne eee k, - zich | 





_} 
1) Z. Nigellus de veh. filiis Godefridi in Societa 


( 
Ludov. Pii lib.IV,vf. 370. tem regní rcceptus. 
‘ | 17 (3) Pia An bert cap. 


Ebo redit gaudens, la- 3. b ( Herloldas) R- 
crisque propheta fg- renifimum adiit lmpera- 


…___turis-: … »torem. Ludovicum , pos- 
Eftuat, & Regi vota twlams ut ejus:auxilio uel 
placenda refert jmereretut. . .… qui eum 


Qualiter Heroldús Deno- fecum detentum tam ip- 
rum re&or oplmus fe, quam per alios ad 
Sacra Iavacra Del fufcì. ‘fufcipiendam Chrifttánits. 
“_pienda petat. „tem cohortatus „quo. fci 

| "__ hicet inter cas amajor 
(a) Amal. Fuldenf. ad familaritas elle pollet, 
en. 821, Herioldus . et 
Os 


, 


4 


‘arb Alorde-REGEERINGW YS 

ich te laten doopen.. ‘Op deeze ty- 
ding deedt de Keyzer eénen-(1) dank- 
‘dag door zyn getieel ryk uyt{chryven, 
en begaf zicli, om. deeze Noordíche 
Vorften te ontfängen, naar het. door 
zynén Vader geflichee hof: te (2) Nieu- 


meEe ee 
Niet rig tee het diattalve ef: men 
reen aldaar tvätng dat de: Deerfche 
vloot, honderd (3) fchtepen- ftork 
den Ryn-kwamopzeylen Zülks de 
Keyzer den aangelanden Heriold en 
zyn 


ee ee eee ee 


(1) Nigel. Pra Lud, (5) Meel cis Lud. 
‘Pi úb. IV. brij Po Pii lib. IV. vfu 397. 


„Et jubet extemplo . impe- Ecce volant centum per 
ril per jura armor 5 Boni fumina pup- 


vere vorx Deo. DE velagiecanddallscon 


… (4) Afven. onsel. âd .Danorum “bopulis’ onera- 
enn. 885. Arridente jam ts mugers,. nec non 

vern0 eempore, Tmperd- Heroldum Regem pri. 
’ vepaudi “me carina. vehie, 


getik Nó- - 
vlomsgum profchus. ‚ Te, Eiludovice, petens. 


_ wan HOLLAND. Ïl. Deer. zig 
zyn groot gevolg door Graaf Matfrid 
(1) liet verwelkomen , vervolgens in 
zyn hof ontfong „ aldaar onthaalde , 
en, naa zich eene wyl tyds met de jagt 
verluftigd hebbende, eerft vandaar naar 
(2) Aken, en zoo ‘draa.de Winter 
voorby was ‚ weet van die: ftad in ’ 
volgende jaar naat (3): Ingelenheym 326. 
vertrok, Alwaar (4) Heriold , zyne 
twee 


…e 6 4. Ed 


LZoò- 


CREPIEE REP IERIEIRRIRELE EL 


(1) Nigell. Vita. Lud, 
Pi jib. IW. vfu 204. 


Matfridumgue jabet , ju- 
venum comitante ca- 
terva, 

Ocius otcarrat pro 
pietate viris, 


(2) Affron. anna). ad 
ann. 825. Ipfe, aatum- 
pali venatione compieta, 
Circa hiemis íÍnítium A- 
Guisgrani reverfus eft. 

(3) Aftron. annal. ad 
wan. 826, Imperator ve- 
ro medio Majo Aquisgra- 


no egreflas „ circa Calen- 
das Junii ad Ingeheîm ve- 


nit. 

(4) Ansal Fulden/. ad 
ann. 826. Quo tempore 
Herioldus cum uxore & 
magna Danorum multi- 
tudine apud Moguntiam 
baptizatus eft, 

(s) Olsi Wormii ex Co- 


dic. runico R. Danie feries 
fol. &. Succeflit Harol- 


dus Blatand Rex „ primus 


qui Cbrifto nomen dedlt 


in Dania. Thora ditta 
eft ejus Regina, 


Pd 


_ 


220 „dloude REGEERINGWYS 
Zoonen (1) Godefrid en (2) Rudolf, 
en ’s Konings Broeders (3) Roruk en 
Hemming en ‘de verdere (4) Deen- 
fche Prinfen en medegekomene Groo- 
ten van hun gevolg gedoopt wierden. 
Gelyk Heriold vervolgens , in erken- 
genis dat hy tot-het waare geloof door 
het toedoen des Keyzers gekomen 
“was, zyn ryk aan den zelven (5) op- 
droeg en dat weer- van dien Vorft fraks 
daarop te leen ontfong, zoo verzeker- 
de hem Keyzer Lodewyk van zynen 


kant 





Cr) Annal, Bertin. ad 


‘ann. 853. Godefridus 
Herioldi Dani filius, qui 
quondam fub Imperatore 
Ludowico Mogunciaci 
fuerat baptizatús. 

(2) Annal. Bertin. ad 
ens. 864. Rudolfo Nort- 
manno Herioldifilio. 

(3) Annal, Fulden/. ad 
ann. 850. Roruc natio- 
pe Nordmannus , qal tem- 
poribus’ Hludovici Impe- 


xatoris , cum fratre Heri- . 


oldo. 
(4) Annal, Fuldenf. ad 


ann. 826. Quo tempore 
Herioldus cum uxore & 
magna Danorum maltiea- 
dine apud Moguntiam 
baptizatus elft. 
(5) Nigellus vita Ludeo, 
Pii lib. IV. vfu Orr. 
Mox mânibus juaêis Ree 
gi fe tradidit ultro 
Et fecum regnum ‚quod 
fibi jure fuit. 
Sufcipe, Cefar, ait, me 
nec non regna fubac- 
‘ta: ’ 
Sponte tuis memet coh 
fero ferviciisa 


| 


van HOLLAND. IL Daer. zat 


kant weer van :zyne kragtdaadige be 
fcherming tegen alle des zelfs vyan- 


den: als beducht (1) zynde dat dees 


.Chriftengeworde Deenfche Koning ter 
‚dier oorzaake door des ‘zelfs daarom 
verbitterde Heydenfche onderdaanen 


in * vervolg van den tyd mogt van 
den troon gefchopt worden. Dierhal- 
ve beflaot de Keyzer, volgens de totnog- 
toe onderhoude, en door ons (2) hier- 


. voor belchreeve gewoonte zyner Voor- 


ouderen , zoo aan deezen pas gedoop- 


ten Koning als aan ieder zyner twee 


Broederen een Hertoglyk.gebied in 


‚Vriesland van nu af aan afte ftaan, in 


x welke zy zich, indien zy om het aan- 
vaarden van het Chriften geloof te ee- 
nigen tyd uyt hun ryk verjaagd wier- 

den; 


sela | 


(1) Adelmi anmal. ad lis Cc, 
ann. 826. Veritus autem (2) Zie ons IE. Deel der 
piifimus Imperator, ne aloude regeeringwyss van 
ob tale fatum negaretur Holland pag. 173. 
ei habitatio foli natura- 





aas dioude REGEERINGW YS 
den , baar den rangen hunner hoope 
geboorte, zauden konnen ophouden 
uyt zenmerkinge hun. Vader. (1) 
Halpdan, cen Zooa van {2) Odilba!- 
de, Dochter van Radboud Koning van 
Vriesland geweëft zyade , zy dierhal- 
sve van het voorige Koninglyke Vrie- 
dche Huys langs deeze hunne zooeven 
gemelde Grootmoeder alftamden. 


Hy droeg dan aan Heriold het Her- 
toglyk (3) gebied zoo over het (4) 
Graaffchap Ruifiri, als alle.de andere 
over het Vlie leggende Vriefche Graaf: 
| íchap- 


GREPEEELERRGG PEER RERERGE GEL 
(1) Zie ons TI. Deel der mands.un Ducue dans ke 
aloude regeering wyze Van Frise, 
Holland Pug. 100. (4) Aftronimi annal. ad 
(2) Zie ons IL. Deel der ann. 826. In qua ( Fri- 
aloude regeering wyse Van fie) provincia Comitatus, 
Holland pag. 166. qui Rhiuftri vocatur, eì- 
(3) P. Daniel bi. de : dem (Herioldo) darus ett, 
Franc. tem: IL. “pag. 17. At SUM fe cum rebus 
‚Leuis le Deboanaire s- fuis,  necellitas exige- 
voit donné a Heriale zet, zecipere poflet. 
Roy d’ une partie de Nor- 


| 


oan HOLLAND, H. Den. 233 


Schappen op, en welk (1) Hertogdom 
des onder anderen ook Kumminge, in 
’t Graaflchap van Weftergouwe, bes 
vattende. Voords gaf hy aan den zel. 
ven nog ‚in de plaats van eene (2) 
„Jaartykfche Hertoglyke wedde, de helfte 
der Stad (3) Duurftede en het daar 
van afhangendeland ín Beneficium; op 
dat hy, uyt der zelver groote inkom. 
fien, als Hertog naar den hoogen rang 
tzyner geboorte zoude konnen leevea: 
mids ‘zy in dien tyd de magtigfte en 
C4) fcheepryklte haven op den Neder- 
ryn was, en in welke en der zelver 
onderhorig land men dierhalve wel 





(1) Diploma Ludovici 
Pii circa ann. 839. 


‘Schaten. annal. Paderb. 


Cumminge in pago Wes-- 
tarchain DucaTv Far- 


SIE. 
(2) Zie os T. Deel der 
Hog nere “van 


Holl. 
6) pm Fuldenf, ad 


zeftig 
LEGERS 
ann. 850. Roruc natione 


Nordmannus qui temport- 
bus Hledo vici Imperato- 


erts, cum fratre HerroLpo 


VICUM Do assTaDUM JUas 
BENEFIC!I TENUIT 

C4) Anal. Berein. ad 
win. 834. Euronsua. 
in va catur Dorefte- 





zi: ONE REGEERINGW vee 
ief Cr) Kerken tilde. De: andere 
wederhelft Ber inkomftén zbo van die: 
‚_ftaà als der zelver: oriderhoorig gene * 
wierdt (z) gan Roruk , Broeder vant 
dén gemefden: Heriold., op de zelfde 
wyzè door Keyzer Lodewyk # Bené.' 
fictum” vooreen Hertog}yke Wedde Afe* 
geftaaü; uytaanmerking toen aan dE 
Noordman ook het Hertoglyk gebied 
zoo over het Graafichap (3) Keriffi- 
merland als de veelvuldige andere toen 
in het thans genaamde Holland zynde 
Graaffchappen wasopgedraagen. Eyn- 
delyk wierdt het Hertoglyk gebied van 
Vriesland , 





het overige gedeelte van 


. 
het » 
„ee . 


‘ errrooer ororrrierese sr een 


Y 

(1) Fa Lridòs Chron. 
bib: V-'cap.: 32e Dorelta- 
dum namine que nunc 
W‚pe Doreftet vOCaMr , 
insgua. wt:etjia nn. fertur, 
SEXAGINTA ECGLESLE. ID 
Dei nomine & Sactorum 
hogore faerank conltruc- 


$2: Í 
(2) Anne). Fuldenf, ad 
ann. 850. RaRuC, Hä- 


7 <7 
ed - 


Da 
TE ge 


e . 
‘ 


tione Nordmannus, qui 
temporibus, Hludoùvicî 
Imperatoris, cum fratre 
Herioldo, yicum Dour: 
STADUM JURE BENEFICU 
TENUIT, 7 
(g) Anna). Fuldenf. ad 
ang. 182. Comitatus & 
beneficla , qus Rorica 


‘“Nordmannus .…… « « ia 


KINNIM tenuêrate 


gar HOLLAND. IL Deer. 229 

% gene zich van de uytwateringe der 
Maaze tot Ooftende (1) in Vlaandre 
toe en dus over de Schelde uytftrekta, 
aan hunnen jongften Broeder (2) Hem» 
ming (zynde hy de zelfde Deenfthe 
Prins, welke zich voorheen by Keyzer 
Karel den Grooten (3), als pandsman 
zyner twee oudere Broederen Heriold 
en Ragenfrid , hadt opgehouden) door 
den tegenwoordigen Keyzer Lodewyk 
afgeftaan. .Invoege dit aan hem opge- 
draage Hertoglyk bewind over alle de 
Zeeuw- 


saorgensseroronnentntnenseee: 


(2) Zie ons 1. Deel der 
‘aloude regeeringwyze van 
Holl. Pae. zog. 

(2) 
reb. Franc. Orient. tem. 11. 
fe. sor. Appendix The- 

ani fub anno XXIV. Lu- 
ovici lmperatoris Danei, 
inquit, nave vendentes ad 
&riam „Jeditionoms ‚ (five 


refidium in infala Wa- . 


charia conftitutum ) wi 


önterfecerunt bi de 
bilem muleicudinem Cbri 


Bienerum , S in cecidië 


t 


‚ 4d Eckhart de - 


Hanson, QUI ERAT EE 
STIRPE Damos, Dux 
Chriftianifmus 

(3) Adelms ennal. ad 
ann. 812. Harioldus & 


Ragenfridus Reges Dae 


norum, mila ad Impera. 
torem legatione, pacem 
petunt, & raaTnaam 
SUUM EEMMINGUM 


FRATREM ab Imperator® 
miffum recipient :6fc. 


Biegwrins vtandin ; de Graafschap. 
pes :van/ Rye: Bedgeni op den Zoom 
der Suresrie, en: Walchere uyttkrekte : 
in weil Jaathe solly Wyt het vervolg 
al'bbykén:,.dees-tan het Koningiy- 
ke Haye: van Vriesland afkammende 
Nousdraan daafoin ook (ederr zyù ver- 
blyÉ gehouden heeft 

Tat 

6 Keysdr Lodewyk vaords ao deeze 
Noordfche Vorften en hun ongemeen 
gtóet. gevolg met zeer veele (1) eer- 
Peaven hebbende opgehoopt, begaf 
zich Heriold, naa die zynen (2) Zoon 
en a Neef aan ’ tKeyzerlyke hof ten on- 





dere 
hidbddidd 
( I) Nigel Vita Led. Ingeniamvincunt, ex: 
“Pi üb, IV, wf. Gaz. fuperantgue melas. 
| „Interes Gelar Heroldum _ (2) Nigel. vita 
z … jemque flielem Pii kb, IV. of. 635: 


Muscre dorst opum 
{ : pro pietate (ua … Filius atque Nepos ipfius 
Mues qhante quiden, kegie in_aula 
…__ feu qualia domst ha-  Excubiis vieilnt,l Fram 
bendx, -: cies jura colant, 
€ 


a. 


Se vaipelen Ge en altaaren der alge 


_ WEROLIANDE K. Daag, 227 
derpead dynpr belooide trouwe. gelas 
ten:hadt, langs-den Ryn te (1). beep 
nadr.(z) het aan hem ís Bensfichas 
gegeswe Duurftede ; en: fvaks vaadaar 
aids de winter op kenden. was; met 
de geseadleggends:-vloet naar: zyne 
Noardiehe landen terug. Alwsier Kle 
ziold ftraks in alle oorden wyns 'vyks 


sen 





‚ciens , 


(1) Pita Ancharid cap. 


's. 6-13, Venerandas an 


Uftes Badebaldus compa- 


‘tiens eorum neceffitatt 
„dedjt eis navem opsimen, 


ubi fya reponerent, in 
qua erant due manflun- 
eula (atis optime prapar 
te. ‘Berioldus confpt- 
git in caden 
pavi cum iliis manere, ut 
ipl» urta & illi potirentur 
altera manfiuncula. 

| Inde ingreffi 
per Doreftadum & vicina 


Frefonumí tranfeunces éé. 


( ne a visa Lud. 
of. 631. 
Ee jam velie vocant ap- 
T® , ventusque mo 
rantes 


3 ‚ atque hyemis 
gna tremeudì me- 


Navibos squat!s gen 
vekianue aa 
Cum licitu sroldis 
intrat honote zg- 
tem . ® ® 
Heroldus dapibus veriis 
qe zefelus & ag- 
Per” mare fiuftivagum 
propria regna petit. 
(3) Saxe Grammaricns 
Hij, lib. IX. fol. 158. 


* Hic itgque San@iflmni te: 


noris pecimen a Romas 
nis ritibys mutuatus , pro- 
fanao perfidorum errore 


_delubra diruie, vittimg- 


rias proferipfie, faminiun 
prol rip bree 


539 Aieade REGEERINGWYS . 
des deedt omverwerpen ‚ de totnog- 
toe in’ zwang geweeft zynde offerpleg- 
tigheden afichafte, en voords alle. Of- 
ferpriefheren en Wichelaars, ale vaord- 
planters en onderfteuners van den Fiey- 
denfthen godsdienft , voor altyd buy- 
tende grenzen zyns ryks verbande. 
Welke onbefsyade ‘geloofsyver: den 
voet gaf, dat Herisld door de Zoonen 
van den voorgemelden (1) Koning 
Godefrid met de, hulpe zyner eygp 
Heydenfche en daarom; van hem afkee- 
rig gewordene onderdaanen nog, in het 
gay.volgende jaar wederom van den Jac 
landfchen troon geftooten , uyt zya 
_rykgejaagd, en des.nevens.zyne Bme 
‚ders en verdere- Chriften gewordene 
bloedverwanten en aanhangeren ge- 
mood: 


* . 
73 : = 


sbrogdit 5 atgie incone Godefä; Bertèlden 
_„dite patrie Chriftianifmní de’ oonfortto regnt ci 
facra primus intulit. „ _cientes, Nordmanitórêin 
(1) Adelmi annal, ad fnibus excedere oe 

ann. 827. Interea Reges leruùt, . 
Danorgat, 6lii videlien id 


kJ 
ve 


ee 


nd Ng 
e 


_Isperatoris. prafentian ef 7 & ad toc pete. 


ven HOLLAND: U. Desi. 429 
noodzaakt wierdt, ont “sich nak: hee 


 Ooftfrankifche ryk by Keyzer bode: 


wyk te begeeren. Welke zich daardp 


te Nieumeege (1) vervoesde ; èn} 


naa’ de aangelande Prmfen in ’c:bezie 
der san hen voûrheen opgtdraage Herí 
togfyke bedieningen, van. Vrietland 
gefteld te hebben op den: aldaar bes 
fchreeven landdag een bellayt: nam, orh 
de belangen ‘van den onttoonder He: 
riold door de',wapenen te ondèrfteus 
nen; doch voor af te beproeven „of 
men door eene onderhandelirig de: her 
ftelling zoo van Heriold , als van den 
daardoor gebrooken vreede zoude kon- 

nente wege brengen. Desbegaven (2)52g. 


Ld 
Kd . Ld e 
Lf : ', ’ 


' (1) Afsronieni annal. ad venturuss promiferat. 

enn. 827. Imperatorau- (2) fronts onunl. ad 
tem duobus conventibus’ ann. 828. Intereas cum 
habitis , uno apud No- in ‘confntbus Nordaan. 
viomagum propter falfas porum tam de foedere in 
Hohrict 6hil Godefridi ver illos & Francos cenfir. 
Regis Danorum pollicita- mando rd gu de Meri. 
dfones, quibus fe illo ad hard zebu traftandum 


tlus 


830 fieude REGEËRING YS 
zich tot dhr eynde. dt nae Bekintehe 
Graaten maak. de! gotten walt. Debne: 
marke. Hier wiefdt wel dt vreede we 
troffen.) en door °e bverlseversn: dêr 
geeyfchte patsdelieden. beveftijd; doch 
byâhar op den:relfddn opd: d6or *t Dine 
benede gedrag van: Hetiold vérbro: 
keb: Zülkede gehoonde (t}:Deenca 
de. Franken::adntultten, de asfvert 
uyt het veld: floagen „ enrfedetk vete 
 fraatdt “hoe: Keyzer Lodewyk door 
Yyne drieontaafde: Zoonen vin: ke ryks: 


ind (2) omtdet was ; 


5. . , 


te Rheep in 
het 


4 
» wr ed) ze 





Kub Saxonie Comites fie 
mul cum Marchionibus 
Ho censentkent, Heti- Mirris 


eltus rerum gerendarum 
“pimiscopidus „ candi&tam. 
‚&_per obfides tirmatam 
pacem rúpit, incenffs ac 
divifpeis aliqaet Nord- 
fianhorùm villis. 


(ì dt annal, ’ 
ein. 828, Qood audien- 
tes hlii efridi con 


marcam veniant, & nos. 
tros în rtpa Egidore fu- 
fdentes „sc Kibi 
tale opînantes traafito 
Sumine adortiy caûris 
exuunt, eisqee in fugam 

a&is canta diriplunt. 
(a) Afiren. anmal, ad 
Suefionum 


_ ann. 835. 
ed urbem adt, ibique in 
io Sanâi 


onafterio 


- dardi pstrem: fub arôa 
cubbodie «de precaplt, 


wan HOLLANDER: Dei. 23e 
hét aan Heriold aanbeveolt Hertofdore 4. 


van Vriesland vielen , ‘vérvolpens. hof 
aan: hem. n Benicio Hegeeve' Duurt 


_fede (1) irinamen ; en tyégeplanderd 


hebbende aan het vuurten befte gaven 
Dit wierdt in de ‘twee Kf} dearnaag3s 
volgende jaaren. (3) een- En ‘anders C° 
máat hervat’, ‘därt""verftäaride hoe dé 
Keyzèr weer dor itädkén. meoefter’ ge: 
worâen: was ,- keordenty: in de dyvers 
fee! KEAfS met hunk: PoE en krygsvolk 


naat” Jelke te: dd 3 HA lieten, zalf’ (4) 


eRN O7 ". of 


€ rr 
DE ë 


.vèrs 


IN ’ 





€ 1) Annal. Bertin, ad 
ann: 834. Interim etfam 
Claffis de ‘Danis venlens 
jn Frifiam aligmaas parteen 
en itn dewartevic & inde 
pe vetus Trajctam ad 

mporium-, quod voee- 
tar Poreftadus , venien. 
tes ómnia: diipuerunt P] 
Homines -autern-quosdem 
occiderunt, qgeosdam cap- 
vos: evduxeruat, per- 
temque ejue igne. cremk- 
rerunt. 

(2) Doden ad ann, rd 
Nordmanpi 


‚Eodem. vompete . 


raptione Doreftadum ip 

ruentes vaftaverunt atque 

hoftilieer de pradàti ft, 
(3) Jhidems ad arm, den 


manni Doreftadum ef 
fam zurlum. „depopulad 


funt. 

4) biden. Horich Res 
Danorum per legatos Á90s 
in oedem placiee amit 
tie atque ebedientie con> 


_ditiongsmandens , fenol. 


836. 


332 Alswde REGEERINGW:- YS 
„gerfchooaing. wegens. dte” gedamrs 


À favallea „ niet by Heziold'als-aangeftel- 


de Horeng, maar by den ‘herftelden 

als Vorft- van Vriesland verzoe- 
ken. Welke daa ook.in die hoedaa- 
nigheyd, verkaandodeere aldaar voor- 
gevalle verwoeftingen , daarom ftraks 
ia de zekerheyd dies. hen toebehioo- 
rende Vriefche' Staagen. Voorzag door 
het derwasrt zenden. van: nieuws: 4h 
Prinfen, verfen (2):Graavon „: en het 
afvaardigen van zeer;firenge. bevolen 
‚ tot het. beter (3) bezet. honden 200 





0) Amd. Bite id: erat soc ‘carnpre 


bendebantur. 


ann. 837. Imperator ve- 
-:(8) Amal, Bertin al 


ro geherell catventy 
bito , publice cum bis 
queftiehem hebuit, Quos 
PRINCIPES AD EANDEM 
CUSTQDIAM DELEOAVERAT. 
. {s) Note God. Leibnis- 
si in vitam Comit. Mach- 
gildis tem. L. fol. 633. Are 


«TO PRINCEPS ) nempe Co: 


waas; nam íllis tempari- 
ss & multo adhuc poft, 
ctiam Coarzss (ub rum 


ed 


he-. 


enn. 837. Igitur er pe; 


tet Dtsroorra F, 


‚RITIMAQUR: GO4T-O D IA 
‘orenfè majo ad Theoder 


nis villam veniens & an 
nualia dona geeipiens iter 
foar Romsm., defenfio, 
Nle--SenAie Bomann ec: 
clefise atque orationis graa 
es indizi Iles. a re LN 


erp VAA de at. ier. € 


an hamam nd ad end 


van HOLLAND. :H. Dier. 233 
van:de Vriefbhe firanden als. der óch 
ia dien.oord,in zee ontlaftende fÁron- 
mon, „Welke aanftelling deemer nieu- 
me Grdaven in Vriesland zekeelykib 
de: plaats of:der gefnenvelden of, vaa 
de zulken raansal gefchind Zyn; wel 
ken hunne pligt: by dit vaorval, door 
hetboefd op zn behaortyhe: wyze aan 
dert ipgesailen.vyand te bieden „ nieg 
befrecht„hadden;. ‚Mids-. nog. te die 
tydem ,gehkiwy(te vooren (1)-ge- 
meld heblens:.derzan- efr afftelling der 
byzondeso ‘Graaven in Vriesland: van 
het enkel goeddunken der Franfche 
Koningen, afhong. Deeze genoame 
voorzorg was oorzaak, dat in het vol- 
gende jaar” de““Noördräangen . niet 837. 
Braks in’ bet:{hans genaamde Holland 
mar eert in, dat gedeelte vaa Vriese 
Jand vielen ,- val’ hèt welke ‘hee ‘Ber- 
St en oge 





sit Arde REGEFRINGWyS 


totyk ‘bewiddlaaïi. den Jiladdíchen 
PridsHeinming, die ‘de zooh vari Halp. 
dan en: Broeder van Herfold Was, ove 
Ër Jaäreni’ wis’ ‘opgedragen. Dees 
Hemming gi fiadt ‘het ongelúk van nevens 
eenen (1): “Bphard ; welke afs Graaf 
ndr hen te Walchre het bevet voer: 
‚0 “den” fende Wir Zomer 

d int ’e beft chernien van bet‘aanbe: 

erde: MP riestand (2 ytelmertelen. 
Zulks’ de Zébgtpraaleride Neordinan: 
hieùs, tiaa de Zeeuwfche atiden 'oni 
der. bradithaccing: geftdtd ce’ Kebbén 5 
het verled af het aar Rerlaam: 
de 


A 4 hi « Pit adh { » PEET EN Pi RA 2 à u. 
- id dee eo se hd 





0 Amai Film od za: er u Eud. Imp. 
onu; 937 « Nantmehni. Dans sere wenienses al 
tribeeum rexaRanges in, unam feditipnem, lee 
Watschram infaldh Ve prefidium ‘je dafula 
perugt , iblque Eggihar. chrig conflitutum) & in- 
dem ejusdem loci Comi- terfecerunt ibi innumera- 


‚tem & Hemmingum Halp- bilem muleitudingm Chrí- 
desi Fliem con …. Bândrie) ME RK crcide 


mats XV Kalendus jol NSE» qui "De ex 
nt, &. - färpe .Danorum Ux 
VOE riianifimus. * 


k (2) Aps 7 „ige sus ee ee 


SA CA WU pe TO OP WT OW 


Vartaverrtit “5... … dein- 


Mm nage : ‘uiiendfne crudeliter, pro fide Chri- 


vin HOUEAND: Î. bit: à98 
de Hollart) ‘wénlddrrs nids es 
welk Brertoplyk bewind-aan Rorùk'5 
Broeder ván“Heri“ geffieavelden Hem: 
ming, was opgedraagen. -Hier maak- 
ten zy, mdà'Duurftêde Eh metrandere 
plaatfë verwoeft te hebber lich flor: 
menderhaiid (2) “vast Srod, br dà 
voorhterr te Vootbúrkif belfichte Markt 
van Kéyzet” Hadriafug nreeftër: "By 
welk voort Ence def Anlèriheytderje 
en voot ‘dën Keyzer Ë ket thats dl 
re Teer tb BRS SFr ft Dep 


OBAN , 


8 
: RS s _ ’ . AEN El t 
, 
+ * de aa et Ura b 0,01 
Ll 
Kd ee 


ebs ref 


len je: oe. NEN el 

(z) k, a Feidis Chron. pe Vóerburch , ibique 
db. V. zap. sb. :More- …cuur Aksi. B alfis: inte 
xuot etiam Dani Caftra mentis ad hoc aptatis fe 
Foa & exercitum ad vil- defendere tentabant; fed, 
lam magnam, ponlonge Deo volenteac permitten- 
& Trejslto Neueram, DO- te, vlrenm peortis pops 
zeftadum nomine . ,.. li exigentibus , prediai 
cairn be |- 


de applicuerunt. ad ‘Hek mr oeprunt, & 
cuerunt a ee SIC Manu nt, 
Benda. CO dos ele Holla 


, ‚> |  &letefos 

| CT: ® Leilis Chen. denfee .Milites, fcilicet 

MV. cop, Sh. :Folien- damnos ‘Gerlachm 

Ceres seteir , cermenees Dibbaldin, ;” ciam to 
Dasoruk , eotumh migitkudine fatis 


® 
« 


wawrtrernnn fiat & parrla aates, 
ad Cafiram  « «PIO. occiderunt, ii 





236 Aoude REGEERINGWYS 
pagmde Holland bewelvoerende Graa- 
‘gen, te weeten: (1) Gerolf eq Tib- 
bold, het leeven infchooten. « 


Op zoo naadeelige tyding, rendde 
Keyzer Lodewyk „. met achterffellinge 
zyner (2) voorgenome „ltaliaanfche 
reyze , maar zya hof te Nieumeege; 
werwaart zich ook op de ontfange aan- 
fchryving alle. de. Biflchoppen „ Abten, 
Hertogen en Graaven tt het bywoo- 
gen van eenen algemeenen Kyksdag 
vervoegden. Mids de Keyzer befloo- 
ten hadt, ter befcherminge zyner Vrie- 
fche Staaten } zich aan * hoofd van 
een (3) ontzaglyk leger te fellen, 

| | om 





(1) Kiens Kolgaol.a0e. fado, propere aon di 
Goor ent Libbeldf « « » 
Dienen site bepvefiagn. CD Arm. omel. ad 
ens. 837. vero | 

„ her: Eee TED en fieret isruptio Nordman- 
sator audits ‚ prsteriniffo vit, ad rum compri- 
itinere, ad NeomUDW mendam infolentiam ip(e 
caftrum vicinum, Dore- espeditionem in Erifam 
DC 3 fufcepit. . : 


vari HOLLAND. U. Daria: 232 


openen vaarden Rykadag s mids de 
ingevalle Noordmannen ’s Keyzers (1) 
kóm@t nier dutvende afwachten weer 
Baar. ‘hun: land: vertrokken waaren, 
baadde de met recht vergramde Keyzer 
de:(s} Graaven; welken hy in ’ voor- 
gaande jaar: ter befcherminge van 
__het thans:genaamde Holland , ‘der- 
waart gezónden hadt, miet: weynig 
over den hekel, en hen ia ’t openbaar 
bun geboude-wangedrag verwytende, 
beftòndt hy die zàak ten naauwfte zelf 
te onderzoeken: : Zulke hy op die 
wjte‘gewhat (3) wierdt, :dat de 
et be- 





, 
hd . . * 
. . | 


(5) Chron Nortmant.'ad ann. Brie “Imperator ve. 
em. 837. Quibus Ludo- ro genefali conventu ha- 
vicus Imperator auditis bito, publice cum his 
ad Neviomagum caftrum queftionemhabuft, qùos 
properare non diftulit „- principes ad eandem cu“ 
cujus adventu Northman- ftodiam delegaverat: - 
alt audito , continuo te. _ '3) Foidem. Qua: die- 

ceferant. « cuffione potuit, partíra 

(2) Anal. Berkin. ad impolbilieate , partim 

. quo 


238 Monde REGEERINGW: YS 


befirnfte: Grmaver: ceorn :voergpvalie 
Glhaaden: niat. bedden konnen vorkoe- 


den, eeusddela doer anvermoogen. 


mids- hee gebrek van obeepen ; an 
andersdeels. door ds opgeheerzaam- 
heyd der iawooseren elfs. Des be 
val de Keyzer de noodige: (1) Schee- 


‘pen ‚om de Noordmannen 8 kognen 


tegengaan, in Vriesland. uytte ruien , 
en vondt voards nog nieuwe Graaven 
(2) beroemd om huame dapperheyd, 
derwaart ; zoo om de- engekhoorzsam 
geweeft zynde Vriezen to beteugelen , 
als om het Graaflyk bewiad van die 
genen te vervullen , welken zoo te 
Walchre als te Voorburch gefneuveld 


On- 


goorumdam inotedientia, gaaguaverfus diligensius pa- 
eos inisicie non potuife rar jula eft. 

schftere, (2) Jbidem. Unde ad 
(1) Annual. Bersinten.ed comprimendam Prefio- 

aan. 837. Er ut deinceps num ingbedientiam , ftre- 

Morum inearfiopibus fa- nui Abbates'ac Comites 

‚ciliusobfiti quest, Gafis direkt Gat, 


baù HOLLAND: TDi. 239 
" Oniaasgezien deert ens andere gêne 
merie mantiegels „.befkhrelfide. Key: 
zer (xy tegek Blaeimband. des volgen: 


den -jaacs: wederom! mam Rykedag 1e 939. 


Nieumeegeszao sim (e:miensof de bp, 
velen: welken day -in- 2 voorgzande 


* jaar ter beveyliginge, der: (2) Vriefcht 


kuften gegeevên.badt , fiptlyk waaren 
uytgevoetd „ als. om het gene, ‘Bog: 
werder ‘naudig. bevonden wierde in 
dat geweft werkftellig ta maaken. Zulks 
het beraadfesgen „ wegens de Veylig- 
heyd van. de { 3). Vriefche kaften, 
toen veelwuldig ,. en :de -aldaar op dat 
ftuk genome beflnyten- niet minder 
waaren, Van Nieumeege begaf zich 
de: 





(1) Tbidem ad ann. 835. damnum ‚quod annis pre- 
Sicque remiflo ad propria, ‘teritis pyratsram impor- 
ut menfe Maio Imperatp- tunitate , noftrorumqgue 
ri in Noviomago occut- dede ia contigerat , ‘ vitn- 
reret „ injun&am eft. 

(2) Zbidem. Nam illo 5 Tbidem. Habitogse 
juxta condictum Impers- conventu fidelium, co- 
tor progredi difponebat, piofus circs maritima a 


 quatenus ua. pra{ensia … permtus diftributus et 


240 Alasde REGEERINGW YS 
de Keyzer naar (1) Attigoi , alwaar 
hy aan de Gezanten. van den: Jutland. 
fchen Koning. Horik gehoor verleen- 
de : welken hem bekend maakten boe 
ban meefter nst alkeen de uytwoerers 
wan den laatflen ingal badt hnaten (2) 
by de kop ‘vatten ‚ maar de voornaam. : 
fte belbamels met de dood flraffen : en des 
vefzochten daf aan bunnen Meefter na 
ook die Vriezen en Abodriten mogten 
worden overgeleverd , welken onder He- 
riold voorbeen de Deenfcbe grenzen ver- 
__woeftende den eerflen voet tot de federt 
woorgevallene vyandlykbeden gegeeven 
badden. Dan mids de Vriezen zulks 
nief dan op het bevel van den over 
hen 





(1) dnnal. Bersisien.ad pyratarum in aoftros 6&- 
ann. 838. Ia Verno,. nes dudum irruentium 
.Campendio „ ceterisque maximos a fe, ob lanpe- 
circumjacentibus locis ratarts fidelitatem, cap-_ 
veuostioni congruis ftati- tos stqye interfici juflos 
- Va hebuit. : retulerunt , petentes in- 
_ (2) Ibidem. Ubietiam fuper flbi dari Friones 
mii Horich venientes -stque Abedritos, 


visi ROLLAND: 1. Dit. zr 


hef astmeiofterden Hertog (1yHertäld ges 


daan hidden; er door hem zulks nietge. 


boodeaawras ; dm om weder op'denzan 
heavonwewigoanmorken troon van Júte 


Janidte fak; wierdt: dat -vérzoek 


als:met dé‘ bemthpden en eer des Keys 
zerstirydige ‚-dakrom als onbiliyk doof 
Keyzee odery van de land (2) Be 

WEEZEL. OC Ot 
Bedert ‚dees Gaderuchrige Vorft 
van het: volte “Koninglyke gezag- over 
zyn geheel ryk weer meefter geworden 
was; hadt hy aan zyne twee tegen 
hem opgallaie ZLeonon Pipyn (3) 
en 


grasrssenntgnnrentt senden 


I) Zie biarvoore dk ons u & pro nihíilo dyêta 

il. Deel der aloude vegee- 
ckrz “vän "Holand t) N®tbardé FAf. Kb, 
"fol. 87. Pippinum ad fe 
ks tral. Bertinian. venientem benigne exzce- 


ad ‘ann. 838. Cujus pe- - pit, gratias in eo, quod 


titio quÂnto Imperatori pro reftitutione laboravee 
indecens ‘five incongrua rat, egit. 
vitac{t, tanto vilius pre, 


Q 


pp Monde REGEERINGWYS 

en (:1-} Lodewyk, Imaas tegen: rent 
bedregvene.miadaaden vergeven, doch 
aan Lotharis, „am des zelfs.beybiyven- 
delhalGarsigheyd) niet alleen de-Key- 
geslyke … waardigheyd ‚maas. -vobrds 
gog, alle, gezag over die (2) Staaten 
en Ryken ontnomen; welken by an- 
ders’, naa. Zyds Vaders dood ;-zoude 
hebben bezeeten. En van welke aldas 

wedergekreegene Vorftendomrmen, op 

genen daarom gehouden ryksdag te 

(3), Aken, Keyzer Lodewyk ie „het 


voorgaande jaar aan. zymen jongften 


n 





« J 
(1) Jbidem. Lodhu- 


wicum venientem gratan-… 


ter excepit. « : …- 

(a) JIhidem fel. 88. 
‘Qusmotirkm cam tec fu 
ge nec proelii laeum 


(CAetBortus)y videreet’, ea . 


-pa@ione novflime ptoc- 
Jium dinemit, ut infra 
" +daes ftaturos Alpibusrbg- 
epedestt, ac deindeps,:- 
ne Patris julliame:, fmes 
Francie ingredi non pre- 
fumeret, & extra Päsis 


volfuntatem in ejus Impe- 
rio.deinceps. nihil moliri 
tentaret © quod &, ica fe 
& fuos fervaturos sam is 
-qutta-é (ul facramento 
-firmaverunt. 

(3) Ibiden. « Conven- 
tu Aquis hieme indiâo, 
póstiorem regni his ter- 
sninis-notatam Karelo de- 
‚dit, ; id eft‚.a mari per f- 


„nes-Saxdnis: usque: ad f- 


‚nes Kitiwastorum : zoekt 
FRIsiaM) Cee . 





van HOLLAND. IN Dieet 24% 


Zoon Karel verfcheydene landen s;.en 


Onder die weer geheel (1). Vriesland 


hadt afpeftean. ' Invoege Herield 


en zyn. Broeder: Rork, het Hertoglyk 
bewind der henjn Vriesland opgedraar 
gene landen , ia:den naam van deezeg 
jongen Prins Karel ‚ ingevolge deszer 
beraamderyksfchikkinge; voordaan ak. 
daar fhonden te, voeren. Dan mids 
die, als minderjaarig, dat gezag zelf niet 
zoude konnen.voeren, en des door 
zyne oudere (2) en daarom misnoegd 
zynde Broederen waarfchynlyk ftondt 
onderdrukt te worden 5 200 verdeelde 
Keyzer Lodewyk ‚mids hem het overly- 
, den 





(1) Chara divif. Imp. 1. fol. 88. Mater 4c pele 
éster Pippin, Lud. éS Ca- mores populi, qui An 
rol. ann, 837. ón £r cone luntate patris pro Karole 
Vent. saf. 14» Ad Baju- loboravérant , metuen* 
vartam,, Toringjam to- tes, f Infeltig tebus dee 
am , Ripuarios , Atrari- cederet odia Fratram: us- 


e 


08, Sazonie, Farsi, que ad Internecienerd fli 


Aadenne, &Pc. .…… _Änfurgere, 
@) Nibe. Hij. vi. 


' 


dag Mdude REGEERINGW YS 
den: (1) van zynen: Zoon Pipyú 
thans- daartoe bequaame gelegenheyd 
aan de: hand gaf, het overige zyns 
Ryks ; ’t welk hy aan zynen Zoon 
Lodewyk te voore hiet: hade afgeftaan , 
vader Zyne tweë andere: Zoonen Lo- 
tharisen Karel. Invoege ; volgens de 
gêdzane verkiezing van den (2) oud- 
{eri die nevens den Keyzerlyken ty: 
tel:alle de landen ‘aan de Ooftzyde 
der Maaze, en des onder anderen ook 
het Vriefche (3) Hertogdom van het 
thans genaamde Holland langs dien 
ftroom tot de Noordzee toe ftondt te 
in het welke, nevens meer 


839 


bezitten: 
arn 


an 





Cx), Herm. Contraët. 
Chroú. ad ann. 839. Pip- 
pins Rex Aquitanie, f- 
‘lius Imperatoris, menfe 
novembris obiit. 

(2) Afdron. Anna). ad 
äïin. 8zo. Data. fibi op- 


'tiorie „ Lotharius a fiuviò . 


Mofs Auftralem {rbi par- 
tem delegit, occiduam 


Carolo fratri habendam 


reliquit. 

(3) Annal. Bertinian. ad 
ann. 839. DUCATUM 
Frisia usque ad Mo: 
fam, Comieatum: Hamer 
lant , Comiíitatum Bata- 
voram ; Comitatum Tes- 
trabantfcum „ Doreftado 
‚….. & fic per dect 


fúm Mofz- usque ed fMe- 
5E. 


van HOLLAND. II Daer. 246: 
trrdere: Graaflchappen , ook dat var 
Hameland, van deBetuwe, van Ì eys- 
terband en de ftad Duurftede gelegen 
was. Terwyl het Vriefche Hertogdom 
van het thans genaamde Zetland efide + 
verdere daar onder behoorende landen; 
onder:het te beurt gevalle ryksaandeel 
van Karel lag. Dit verricht „ en federt: 
eenige Hertogen ‚ naar Vfiesland {1 
gezondèn hebbende , om die Vriezen 
fe doen Tiraffen; over wier wangedrag - 
de Deenfche Gezanten met recht klach 
tig gevallen waaren „ overleedt dees (z). 

EN | Key- 





„0 ‘Annal, Bertin, ad 
ânn. 839, Direzit & Oa c 
ricus miffos ad Imperatos 
rem, quendam videlicet,- 
cojus confiliis pre cunce 
ts fidere & omnia agere: 
vddebainr & cum co Ne- 
potem (uum manera gen! 
tiltia deferontes, ee 
amicitieque arttius jer 
Kusquë gratia confirmarn-: 
de. bus. hilariter fus-/ 


-…_ geptis atque muneratis, 


pm. 8. Impe 


qùta proptet quedsm in- 

Gwper- Frilonp” 
bes querebantur , Ducea- 
ftsenui deftinati (unt , qu 
tempose. canftituo illis, 
de omnibus julitiem ade, 
isnplerent. . 

(2) Annel, Fuirien. ad, 
F8toOr …e 
prope Ingilenheim delan 
Ut, mosbo invalefcente, 
XIL. Calend. Julik diem 
ultimue claufie. … ,:) 


3 


6 Mond REGBERINGWYG- 
Keyzer den achelken van Zoûiergmsand 
84o. in het veertigte:jaar dor negende eco- 


we, 


Keyzer Des raakten de-Vorfllyken Zoonen 
Latberis. Jaatap welin’t bezit hanner aanbedeel. 

| de ryken;dechte-gelyk ook onderling in 
eenen zeer bitteren kryg; en vict aan 
“__de benden van Lathazis (1) eerit ce 
Fontenay zoodaanige ncerlaag endaar- 
842. naa (2) aan de- Moezel geene mindere 
verwarring te beurt dat hy zelf naar 

de Rhone week. Zulks de twee ova- 





(1) Nberdi Hiff. lib, Epifcopus, Hatto Comes, 
H. fel..97.- Proclinm fer. HegtoLous „ ceterigue 
per Riudam Bargundie- viderent, quoskotbarius 
Wein ‘eguo certamine qb hoc inihi reliquerat, 
committunt;:&.-Ludbuvi.- ug illis tranficum prohi. 
cús quidam ac Letbasius: teuiflent timore perserriei 
in loco , qui Byittas die: liettore retiâo fagerunt, 
deur, frenueconBligunt. Lodbariusquoque.…con- 
Qeo-(uperacas Lothazius,. fefiin & ipfcebine & regaa 
gerga vertig …  : … … &fkde nan delitit, doneg 
MS dt aid es aren gite, 
N 13. Quod . Pauls ……...CAGEP 
Otgsrius Mogancie edig  …: ee 7e 


C 


van“ HOLLAND: H'Dee. 24 
rige Broeders dit zyn vet láate ryk onder: ua: 
lind (1”-indiërvoege verdeelden; dat 
de oudfië „ te weeten Lodewyk; voors 
daan ‘geheel (2) Vriesland ftondt- te 
bezitten: ‘Dan Lòtharië palm ‘in % 
vuur leggende ‘wierdt’ niet” alleen’ in 
zyn vòorig ryk lierteld; maar dat zelf 
nog niet Het Vriefche Hertogdòm van: 
Zeetand ', €n voords nog (3) met alle: 
die landen vergroot ; welken ‘tuffchen: 
de Maas het Kamerykfche en de. Noord- , 
zee lagen. Invoege Lotliaris het Herr ; 
togljk bewind van het hem aldus ey- 
gen 


vooesssertrnnnnnnaisseereesen 


, 


(1). Nisbardi Eft. Hb. 
IV. fol. 104. Ergo omni- 
bus unanimíîter vifum eft, 


atque confentiunt quod ob. 


faam nequitiam, vindic: 


ta Dei illum ejecerit, reg- 
numque fratribus fuis me, 
lioribus fe, jufte ad re-, 


gendum tradid tradiderie. 


2 
teid man non kantn ber: ho 


_ tám tr usque in Cars 
’ hopar ï ad 
zilitas, ayt qua portio, 


regni’ A quantum, efiniek 
& congruentia cnjusque. 
optata eft. Evepitque 


genapvioo omanis Frie 


(3) Ibidem fol 'zoó., 
Ignorq qua fraude deceps 
ti, hi, qui mii pine 
augent Íli (upra_ 


tó 


Ä4 


\ 


248 Monde REGEERINGWYS 
gen geworde Vriefche (1) Hertogrdoas 
van Zeeland aan den verjaagden Ko- 
ning Heriold opdroeg: uyt aanmer- 
king de zelve geduurende den vaori- 
gen oorlog zyne belangen hebbende 
anderfteund , daarom waarfchynlyk 
door Koning Lodewyk van het Her- 
toglyk bewind van het over het Vlie 
leggende Vriefche Hertogdom was bee 


‚ roofd geworden. 


845 Hoe ’t zy, mids de Noordmannen 


Beódrie. (2) jaaren naa den anderen federt 


ID 


DEALER OEE 


(1) Comment. previus ad 
vitam S. Anfcharii 6. IX, 
dà allis SS. smen/. Febr, 
8om IT fol. 399. Defimc- 


ta Imperatore Ludovico ... 


Pio; fecutus Herioltus, 
Rex olim Danorum, par- 


tes Lotharii Imperatoris,. 


sb eo obtinutt Walchram 
fen Walacras in Selandta 
Belgica, aliaque vicina 
loca: anno -DCCCXLI in 


beneficium collocata , ut: 
apnal, 


tradunt antiquil 


d 


MS. Hofpitalis S. Nicolaï 
prope Cufam, 

(2) Annal. Fulden/. ad 
ann. 845. _Nordmanní 
in Frifia quoque 
tribus procliis conflixe= 
runt, in primo quidem . 
vii, in fecundis vero 
duabys fuperiores effec- 
ti, magoam hominum 
multieudinem proftrave 
runt. _ 

Annal. Bertin, ad ann. 
846, Pirate Danorum 

Free 


‘ee 


‘ Vast: HOLLAND. ne Dier. …oqp 


in dat gedeelte van Vriesland zielen, en 


wiens Hertoglyk. bewind:adn de Chri-&47- 


ften gewordene Jutlandfche- Prinfn in 
% ryk van Keyzer Lotbaris was toever* 
trouwd ;. zoo wierdt pist alleen Heriold - 
door de (3) Gragvén:, aan wie de 
befcherming dier Kudften: onder zyù 
hoog gezag ‘was aanbevolen , als ver» 
dacht van met die van zynen.Jandaardt 


> 


te hebben faamengefpaanen;: vermoord; g4g, 


maar cok des zelfs. Broeder Roruk om 
de zelfde rede in de gevangenis (2) 


| en 88 


Frefiam adeuntes, recep-" 


to pro libita cenfu, pug- 
pando quoque viëtorcs 
effelti, tota pene provin- 
cia potiuntur. { 
Ibidem ad ‘ann. 849. 
Alii (Dani) quogue Da- 


norum emporium ‚ quod 


Doreftadum dicitur , & 
infulam Battvam occu- 
pant atque obtinent. ’ 


(1) -Annal. Bertin. al dÒ 


@nn. 852, Hertoldus 
cum per plures annos ho- 
norifice inter Francos ha- 
beretur , tandem Princi- 


pibus borealium partium , 
& cuftodibus Danici tÌà 
mis; qoafi Jubrice fidet 
&-melimine proditionis 
Eóepit’ effe fufpectus , 

unde ab ® efs occifus ef. 


gem, Faldenf. ad | 


880: Roruc natie 
ne Nor Mannus, qui tem: 
poribhs Hlodouvici Impe 
ratoris Cum fratré HafloF 
viëbtr Doreltadum 
juré kenieficti tenúit „-pó® 
obitum Imperatoris dei 
fùn&oFratre, apulHAkha- 
rium, qui patri (scceflie iâ 

Qs se 


EJ 


sto 'dinidk.REGEERINGWYS 
… gefinestdnu'. Dar dierdeeze zyne boei 
$4g:jen met:behendigheyd @dert ontfaapt 
zynde , rúkteeerlang eenen geweldigen 
hoep zyner Neordmannen by een , met 
welkeen eene alryke vloot hy langeden 
Ryn en Waal ‘in het thans. genaamde 
gso.Holland viel „en zichtop die wyre weer 
van het zelve (1) meefter maakte. 
Zulks Lotharis „ door de ongenaak- 
> „baarheyd (2) van het door hem ver- 
overde land , geene kans ziende om 


VE dien 
aihdbatbahthhdididkkikhkids 
regho, proditioniscrimi- qui nuper 2 Lothario de. 


ne falfo, ut fama eft, 
bomen n Aer en ia 
j iam mifluseft. Un. 
de fuga lapfus … … cole 
Jela Danigenarum Don 
modica manu, it pie 
vaticam &xercere 
teaal. Blutharii Septene 
trionalis Oesanl littoribug 
Conti ê venit. 
que pet oftia Bheni fu- 
mins Doreftadum & os- 
gpperikenm, M stque.pole- 


CG) Amal. Berit. ad 
an. 859 Rorich est 


kt A 


fecesat, allamptis Nord- 
mannorum axercitibus, 
cum myltitudine navium, 
Frefiam & Batavum in(ù- 
lam, alique vicina locs 
per Rhenum & Vahalem 


loca devaftat, 


(2) Annal. Fuldenf. dâ 
enn. 3so. Et cum a 
Hlatherio Principe, fine 
periculo, fuorum ,„ non 
poffet expelli , cum con* 
filio Senatus „ legatis me: 

diancibus, in. Gdem re- 
ceptus eft, 


ve enn hd am 


van HOLLAND. 1E Baan. 4E 
dien osttaagliken , Nooedinag.- vandaar, 
te: jongere: Ban: den. zelven op: nieuws 
het Hertoglyk. bewind: der vermeefter: 
de: Pregpineië van het thans genaamde 
Holland opdroeg ‚ en voerds.nog, da 
ftad (1) Duarftede , in de plaats van 
eene jaatlykfche wedde: wegéns:'tnvoe- 
red van «das: Hertogiyke gerag , Oven 
als-vaortkeen: wederom: án - Beneficium 
gak ; -dader voorwaarde. (2) mogthans 


__dat hy-het hem :aanbevoole'geweft tee 


gen zyne.'Heydenfcht landgenooten 
znude befehermen , álle zaaken tot-de 
Keyzeriyke : fchatkanter.… betroorende 
getrouúivlyk „wáarnotmen:s en des de 
hogekomkne gelden » Vruchten. @n- uyt 

GEND EOD Kit aleer oefe 
errisnitindenverinvsdedriere 


(1) Annal Bertin, ad an5…8so… Ea conditione 
ënn. Ph uem (Rori- ut- trioliele esterisque nee 
gun). Lotharius cum ca otiig ad Regis, erarium 
primere ‘heqûiret, in E En Nba eris adel delieer"ine 
den rec en pep ee „pinameis: Di: 

aduin. Al bird le enne id eed 
vs Tiet orgie. 


Klfte 


252 Alonds REGEERINGWYS 
gewonnene ‘breuken, welken hy van: 
zyne onderhoorige Gragvén fondt te- 
ontfangén, jaarlyks als (1) Hertog ; in 
eygen perfoon te hoof verantwoorderr 
en opleverên. - « 


854 Mids door het geweldig (2} kraon- 
gefchil ‚ tgene om het bezit van het 
Jutlandfche ryk immiddels aldaar one- 
Araan was » aan de hier te land zyade 
Prinfen de gelegenheyd . gebooten 
Scheen , om zelfs , onder de gunft van 

“dien twift , óp den troon hunner ver- 
jaagde Voorouderen te. raaken „zoo - 
begaf zich niet alleen Hertog Roruk, 
maar ook zyn Neef Godefrid „, Zoon 
van den voorheen van den troon ge- 


Schopten Heriold derwaart ; welke ’ 
€- 


ererennentensednkentseneen 


2, Marculfus in formu- ls noftris erariis infera- 
Ducatus. Et quicquid 

de ipfa aftione in Fifcì @) Annd. Bertin. ad 
ditionibys fperatur, per enn. 854. “Dagi inteftino 
temetipfum annis fingu- imeer fe „proclio'à disicatt 


8 


knn Mn ke Í pe 


van HOLLAND. IL Dam. 253 
federt het. {neuvelen (1) van Eghard 
Graaf van Walchre , dat- eyland (2) 
van den Keyzer in Beneficiam bezeeten 


hadt. Zulks die, verblyd -vaa zich8ss. 


op deeze -wyze.van twee. zoe-gevaars 
Iyke bewindsmannen verloft te zien, 


ftraks de beftiering vanhet geheelaan ,- 
zich onderhoorig zynde Vrieslandvaan 


zynen tweeden Zoon (3) Lotliaris 
opdroeg ;:ja zich nog in het zelfde jaar 
zoo van zyfië Geyzerlyke waardigheyd, 


als wan alle de hem tot nogtoe eygen 


peweeft-zynde Staaten ontdeedt: mids 
hy: zich ; uyt wroeging wegens (4) 
het 


DIEET EDLEG 


(1x Ibidem ad ann 855. 
Roric & Godefridus pa- 
triam, id eft Daniam, 
reperunt , fpe poteftatis 
segie nancifcende. 

“ (2) Fragm. Armal. Ber- 
fin. 4b FJ. ab Eckbart cita- 
tum in comment. de veb. 
Franc. Onsent. tom. IL. fol. 
A17. Godefridus Heriof- 
di Dani filius , qui quon- 
dam fub Fmperstore Lu- 
dovico Moguntiacì fue- 


rat baptizatus , a Lotha- 
rio, in cujus regno plura 
beneficia & inter cetera 
tnfalam Ì Walacriam habe- 
at, Ec. 
(3). Anal. Bertin. ad 
ann. Sss. Lotharius to= 
tam Frifiam 6lio {ao Lo- 
tharfo donat. 

(4) Fr e Chron, Ôr 
deg. apud Labbeum tem, Î. 
Concil. fol. 284. Hlotha- 
xius moritug : prius factus 

mg 


ce , 


_ Dsl 
rr er vr me zeg: 
had _ pn DA 
ee Teer OZ Ia … F 
ke eme ne en oe 
oe nn —_ en 


Denn „ 
hnenaad Edd 0 
- = 

ee . 
mn 
. 0 nu OD 
ies 
rn =- 
nn 
ed 
* mre 
e » . 
land 
mn 
Buen se * Men, 





_…. _ 
Bin a JE zaak 
hmnee . _ 
nad af Innen em 4 
=D &. Mn.  neead mmm De ad 
mensenn. es En am mp . ze … 
en nn - ven r An lr z 
_ 
—_ en 
 emenmd 
u. 
- nn ne en ns 
ee ee 
B vaan » nne 
Prenen 
= — s 
ie enn - te 
_ had 
ne shan nn ee De 
asme aman 
en an Ee. agg Penn _ 
ze … … nen … -, Ka het i 
had man . Dn 
7 _ _ eam. per- adh 
me @ haal me penai an en omdat 
- Gn hmmm pr _N DA gi 
he aad 
en md . _ mn vn. _ T 
. main. rn adden 
em _ nnn tp Dn N Sam 
aan En. 


dan BOLLAND:-IL Dwte. 323 
eude. Koningtyk Boùrgonje over der 
berg: Juta; én: eyodelk : Lothatis het 
Oeftfrankifche ryk van dien berg tot 
de. Noordzee: (1) tóë:*- Welk kem als 
dus fe beurt gevalleryksaandeel, naát 
deezen'(2) nieuwehr bezitter, fedrt 
LOTHARISRYK ;/ LOTTERYK eh 
eyndelyk Lorrertiee genaaid 
is: Zulke au de Leezer zal konnen 
begrypen, waarom het thans genaamde 
Holland óns, inde oùde fchriften „ fe. 
dert als een gedeefte van (3): Lotte 

ai. OR rin- 
GROLLEN RPR 


" (1) Annal. Metenf+ ad vifoit de la Lorraine fú- 
esn; 855. JEquivoco perieure , Limbourg , 


vero {uo , id eft Lotha- 
kio, regaum, quad ex fuo 
nomine vocatur, conces- 


fit, 

(2) zAnnalift. Saxo ad 
ann. 855. Lothario reg: 
Bum, quod exfuo nomd 
ne vocatur, conceflit, 

(3) Buskens Tropb. de 

Brab. tom. 1, fol.8. Cette 
Duche (de Ja Lorraine in- 
inferieure } comprennoit 
‘dans fes limites partie des 
Ardennes; ou elle’ fe-di- 


Jaliers PEyfle , Liege, 
Namúr, Loz, Hasbaing,. 
Gueldres, Cologne, Cle- 
ves Brabant ,. Anvers, 
HorLanDE, Utrecht, Fri- 
fe , Haynaut, Valencie- 
nes, Cambray, Tournay 
Cc. avec tout ce, qu’ e- 
ftoit.entre la Meutè & 
‘PEfcaut, & èntre la Meg- 
fe & le Rhin, tirant vers 


‘a mer, dela quelle prg- 


Vince le: Siège Imperiale 
eftolt ext la ville d'Alxs” 


246. -Aande REGEERING he 

ringp vooket zut dee: Lach tear : 
valgeng. desze verdeling „Vorfkwanhes: 
zehve, gr ROrdeR Ay nde slienanigens: 
he hiervapr meermgelgsmelde Hertogs. 
Iyk.bewind, van dje Progincië aan den, 
Deeníchen, Prins (1) Roruk op, nieuws». 
paar’t voorbeeld Zyns Goootvaders;op:. 
droeg; zoodra die weer uyt Jutlagd 4e. 
Nuurftede gekomen was: midshygegas. 

kans gezien hadt „óm, alg Chrilien sa: 
des mer hulpe der Heydepfrhe Juxlanders: 
op dentzoon vandatrykteraaken, Dan, 
Sedere verftaande: , hoe :aldaar—esn: 
zeer bloedig, @) Pt was eer 


vallen „ ia Ia 


eea 





<1), Anna). Bertin, adr 
enn, 85 Koric & Go- 
fridus , nEquúaquam ap. 


& Goar, fhm Ee 
eigs „qui iep ab €Q, 
regno __pullus piaricg. 


‘ridentings ( Lfuece{Rbus,- 
Dgreftado .(e ‘continent „ 


& parë ‚baaxima bribp 
potiu 
MD 2) Anal, Fuldenf, ad 
‚854. Ibique inser 
‘Horuc Regen Danorum 


‚ quidem promìiicuug. 
_ numeygbile caderat , 
ftisge gere zegia niâ us. 


MOC Winit, oRâ conteus, 
tione, ira @@ mutua, cede- 
mafavgrum , ut valgus. 


de 


puer nullus remancret, . 


eme EE 


het Koninglyke huys gefneuveld waas, 


ren, en men des genoodzaakt was . „ 


u 


geworden een jong kind op den troon 
te plaatfen , rufite hy, ten fpoedigfte 
dat doenlyk was, eene ontzaglyke 
vloot (1) toe, en rukte de onder zyn 
bevel faande Vriefche benden byeen ; , 
om met hulpe dier Chriftenen nog- 
maàl zyn geluk in Jutland , met de 
toeftemming van Koning Lotharie; te 
beproeven. Welke in Zomermaand 


_diensvòlgens op zyn Hof (2) te Nieu 


meege verfcheen , on aan de in’ de 


wapenen gerukte Vriezen verlof tot 


het bywoonen van deezen togt naar 
Jut- 





(x) Anna. 


ann. 857. 


mannus, qui preerst Do-- 


reftado , cum confenfú 
Domini fuf Hlutharij Re- 
gi, claffem duxit in fines 


Felden/. ad Monum. coll. neva tom. L. 
Roruc Nord- fol. 14 1 Data IV Calen- 
u 


dis Julit ahno Chrifte 
propitio Domni Hlochás 
rif glorlofi Regis 1. in 
diëtione IV, Aétum sro- 
MAGO PALATIO REGIO, Îll 


R 


. Dei Homine balls a 





856.” E-Hoëker het aaff Rörúk metde hufp 
ér ‘Vilezen' vervolgeùs' gelukte * Tec 
doot ‘hem aarigetafte” Jitlandfché'” 
fhêt: degzen op den: troon ‘geplaätfter 
fongdn, Kóning dode Oke des 
kn, Bataan lien “alle de tanddn 85 
lek dffehen de Öoftzed ‘et eh Gen. B: 
der, in Ì efgendöik Wierde: 











zoo “érgat. Bo ind” "dees "here 
Ve OER wel haalt € es 
by kot À KA Fin, 
n: in, Vrieslan: 9 
85738. diërhálve (2) Ld 
helje sroorbeen Hat hòni op-dentroen 
te helpen aldaar was, uytgeru®t, en 


WDS vsbralien CAD DRT ved velordh 








1) ’drnal. Dy = "5 
RS De vi dt am 857. 


7- Et confencig Danors 
te ei Panorama 5 god ER 


Ge»: parten regni, qu vi 
beeren maré | Breu tk 
iis werken 
nerd ne 





c (ap atd, Bertin, En 


5: 





EN Men on ven 


éen HOELAND: 1 Dein. 999 
Geords verfterkt err órtleffteund doof 
de' wianfchap van“dit nieuw beköme 
rykj' în het zevenenwgftigfte jaar det 
negeïde- éeuwe ii het-thans getikamdt 
Holtatd: : Hier niaakteziëh eer{t miet gel 
weld-vân dit endet zyn bevel geftaan 
hebbende geweft ‚en; in ’t volgendé - 
Jaar hee: beleg voor: de Biffchoplykê gg. 


Rad -Uyrrecht (r)-geflaageh Aebbes- 
_ de, -ftörrtaenderhand , onder het maa 


< 


zelve en haar flot meefter. 
de Uytrochefche:Bilichop Hungetus (2) 


ken vari een fchriklyk bloedbad, van de 


kP 





(1) Cron. FJ, de Beka tum Glerum , prctp 
‚ £6. Den eiderì dolol eoelderunt ‘a btal: 
Dani vallaverunt arbem mo turres, antemunalia, 
Trajetenfem per circui- 
Cum: devaftantes cives £a- 
ttis & fundibulis per.as- 
ultum-creberrimum., do. 
nec tandem egregiam cie 
Vitatem bellend maan raid 
caperent „ nihileminus ps cls 
& calkri grafidium armie difogerie & ad 
poteoter ipvaderent : 
esce cruemti predones u 
niveclum populum, & toe: 


ed 





Mo Aude REGEERINGW YS 


zieh, nevens de, weynige Geeligkan 
zyner Kanontkaals fchoole , welkendden 
algemeenen moord ontdpoken waaren, 
__àog in t zelfde, jaar, by, Koning Lo 
tharis in do Abtdy van Pramie vervoegt 

ge. Zulksdie, om de. verlaagde Geels 

‚ Jyken het nepdig.- verblyf te. verkort 
…, ger, zan, de „zelven -het ‘Kloofter (1) 
“van Sidt (Oditanberg „by Roermönde 
omzich qldaas inamiddels--op.te:; hoen 
den,.by eenen ‘dgor ‘hem daartoe: verd 
Jeênden. giftbrief. afftondt. « „Week: j 
867. waar „dat. Lotharisán het vervolg, van 
zin. Scheen om ‘ deezen Noordman: uyt 

de’ door hem veròverde landen te wi 
fi fzapen, en des tot dat eynde’ eenen 
algemeene (2) heigvaart door „zyn. 

nt ie . Zee 


, % 
Sa * 
* 





P{r) Chron. FJ. de Bela oerum- wiee velden, 
feb, 48 Ediharius-tero: rent 

metus: miîfericordia böniea ‘{2)- Annol. ‘Bertin. si: 
túris Regie contulit Carí anan-867. Inde reverteng, 
pomtcis 'Frajetenfis- ee-- hoflém ad patries 'defens’ 
clefie monafterium Mon-: fi&nem pet regoum feu ms 
tis: Odile zimarenus il: indidit.…, --Qquafi-+eontrar 
dem ab incusfione Da-: Nettmannos ‚ putans Re” 

xl 


can HOLLAND. ÏI-Dees, ‘aÖt 
-gekeel: ryk uytfchreef ; doch -min''bé- 
zoegd:met het heyl zynsryks, dan wel 
om zyn overfpeelig huuwlyk, t gene 
hy met Waldrada, naa ’t verftóaten 
van :zyne wettige Gemaalin T heutbere 
Ees hadt aapgegaan , door den: Paus 
te doen goedkenren, begaf hy zich ih 868, 
‘het jaar achthonderdathtenzeftig (1) 
naar Rome : doch dit. oogmerk aldaat 
miet beroykende everléedt hy op zyne 
te rug. reyze’ te Placenfe in het hooie 
maand des volgende jaar. 869. 


_ MidelLothais geene dan alleen twee 
oawarige kinderoa Hugo en Gizela by 
tee | - Wake 





sicum 5 “quem Incole, & favore Nicolai Pontifie 
qat Conkingl, novo ne- cis, fibí matrimonie con« 
Rige dicuntur, a Frifia jungere. Js 
expulerant, cum auxilis. .  dbidem ad ans. 869: 
toribus Danis revesti. Hlotharius Rex inbeto 
(1) Anssal. Fuldenf. ad megotio, propter quod. 
arm. 868. Hlatharius Romam venerat, in zege» 
Rex Romam profeâus, num redire volens, „pas 
fammo ftudie mifus eft. Placentiam italie urbem 
Waldradam com confinfa mente julio diem pbiit. , 


X 3 


gla Monde REGEERINGW SS 


Waldradageteeld achterliet, en des.n- 
werleeden Konings genlgs DAZ IDARE. IN 
’tleeven zyndeBrpeder Ladewykywelke 
Keyzer in Jealië was, thans de:handea 

zo: vol. werks met de Sasrafsenen 
hadt, dat die buyten foge ‚was.o zyn 


… wektig erfrecht op, zins Bropdess acht 


tergelaate ryk. te doen zelden, begaf 

gichdes overleedens Qom Karel: (1). de 
Kaales, Koning van. Veankeyks naar 
Metz ; alwaar hy zich doer den Bie 


fchop dier ftad tot Koning, van Lathe- 
‘ringe deedt kroonen , vervolgeas eerft 


ep het hof te Aken (2), en, naa zoq 
aldaar als.in de andere oorden des ryke 
alle die Hertogen en Graaven te heb- 

: ben 





6) Annal. Fuldnf ed poffenrus ‚ …appelre 
am. :86p Qui 6 Carabus) . psmcepit.… * 
«tian pravosum afuscons _ (a) Arna. Saxe ad enn, 
flio inerbe Mettenfidias 870. Inde Aquisgrani 
dema..capici fuo ahilliug pelatium Íngrefius ef, 
vie Eiscpo pel ubi mslto pharen ad cum 
&. fe: kmperatorem & Au condnKeeven. 
qua duo regnr bed 


€ “ 


Win HOLLÂND: hi. Den 23 
Betr Ct) afgeket’, welken Keris As die 
hoedrinigheyd niet-wildert erkenser, 
eyndelyk op dat van Nieuireddë"3 870. 

om alle de daarrondom zich ont- 
hoúdinde Geeftlyke en W erteldly. 
Ke Viriaten ‘ook voor zich te doed ver- 
tlaareti. En zekêftyk hier verbodt 
biet g Drin Kaárel thee de van. het 
‘thans \geriaatide Holland meêfter zy 
det Roruk; Zulks ‘hy den zelven in 
velie vän' hèt’ Voörheèn aldaar gehad 
hebbende” Hettóglyk. bewind zal ben. 
Vertigd hebben, Welk voorbeeld ze 
Kerlyk’ bol ‘door der Uytrechtfchéd 
Billchop zal zyn naagevolgd, ter oor- 
zaake men de geldftukken van deezen 
… Ko- 


verrmeeenriesteienvenrnensdd 


Cx) zAnnal. Muldenf. «8 vari, - 
am. 810, Carolus Rèk Pr im dere Bt. 
‚ tébnum Hludtarii ébp. 24: Ah 
Hvake, & fecunduim Mbt- ide ad Rotiei Nottrafi- 
tuh fduib difpofdît „at. BI eten td Nd- 


de fe de coder 
Ee venite nolëhets , EE rt REI que fader 
&licis- privetingne tebes toptilvik: « 

R 4 


SErsrdt 


264 Aküde REGBERINGWYS 


‚niet afteen:te (1) Mieumeepd 


maar ook in die Bikhoplyke Adige: 
‚munt vindt. | 


RL, 


Hoe ' Ly, Lodewijk be ) Koning van 
Duytfch// begaf zich, zoo draa hy van 
zyne gevaarlykte ziekte. was. geneezen, 
op de tyding dat zyn Broeder hard 


tingfche ryk toeleyde » maar zyn hofte 
Frankfort, en liet zynen Broeder Ka- 
rel (3) aankondigen … def, byaldien. br 
niet aanflonds de boofdflad Aken, ja 


bet geheele Latbering feba ryk ontrugm- 


de; 





enn. $70. Hliudovicus 
Rer de infirmitate fua 
‘convalefcens menfe febru- 


ario in purifcattone Sang- . 
te Marie ad Francono- 


furt vìllam regni (ui venit 


‚ 3) Anon de gef. Franc. 


6-34 Preter pem a 


“4 


fratre fuo Ludovico Gere 
‚ manis Rege GBT puhtian- 
“tes begatos accept, wr £ 


nos bredere fs arj re 
traägsiane illum bellopeteren, 


“ean HOLERND IEM. 265 
de; en des aalfi-daarin zyndermamuids 
port soreedig heelt: hunner woonige gabad 
hebbende. ampten en BEN EFICAEN 
diet bebouden; by" bém.ylings.: iet de 
benden welks hy tbáns ip gerevdbeyd hadt 
gen oorlog züusde aandoen: hivoège 
“Karel, wegens Zoo ftoûte: hamkondie 
Sing verzet in eene onderhtanideling.(1) 
bewilligde;- welke omtrent Herfialle e 
Maite op ‘de Maas 2) Behouden éû 
op de-wehke weer:het in gefchil zynde 
ryomdiervotge wllchen Lodewyk Koe 
‘iieg-vèn Duytiehland en Karel den 
Kaate Konig. vart Vrankryk yer- Lode- 


deeldse u. 
hiii "ee pe eenen ee 
ur dad. Zara, Berbin, ad (»). Ioidems E: pféque 


820, Carolus mìs- (Carolus) Pontfoneni pe 
“6e {uos , Odoném fcili- tens, ibi miffos fratrfs 
„est Belgiy veg grum Epis- fui Bäcepit,, nuotiantes 
‘copum, & Ódonemarque ili “ut ad Heriftalliom 
Harduinum: Comites ed pergerert, & Frater fuus 
dofcus äd Mar fan ven: 


’ 


‘fratrem Îuum Ludovicgm : 
‘ad Franconpfurt: dirigens, 
pettie ut ad regnum Lo 
tarii dividendum Saal 
- gouvenisent. 


turus forét, & in medi 
tullio eotundem locoruik 
Kalendis- ‘Aùgufti colla, 


querentr. 


K 5 


256 Maude REGERRING Wvg 
deeld. wierdt, dut-aan der: (r) èerften 


Order anderen de fèdenKenlèn; Trier: 


Uytreeht , … Berg; Bftérrachis het 
Grarfichap Teyfterbant , de Betrtwe 
En twee derde. deelen. fan. Vriestand 
van de Maas tot de Weezer tee en 
axn den daacften , bahatvs veele andere 
landen, de. fleden Tongte, Kamerylo, 
Maubeuge , ‘Maaftwicht , Mechelen 
Lier, Konde, Meerbeke , ’e- Graaf 
Khap Taswandrië, eren: detde deel vaa 
{2} Vriedlands ee wekten van: Goften- 


‚de tot de uytwatering der Maaze 


toe, te beurt viel. Imvoegt Koning 
Karel het Vriefche Hertogdom van 
| en Zee 


T 





quam bt Hiudovicus ac- eum... Melbérium '…. 
cepit , Coloniam , Tre S$ geer ‚ Matinós , 


veros , Utrecht . Condatums, 


 « ee acum, 
eomitatum Teftrebant , taturm taxandrum;, -. 
Batur. deFrifadoss de Frifa certi pik 


PG) Bid. Heet OO 


oen HOLLAND. f.Wain. ay 
Zeeland , en myn Broeder die vain het 
thans: gensaewde ‘Holland, err hetr:-orer 
het Vlie leggende Vriesland: voordsas 
ftondtite bezitten.- Dan mids Kènioë 
‘kodewyk naar Italië gereylikfedere ape gp 2. 
ne bekame-helfte van: tet Lotheringt 
baht: ryk: aan zyrien Neef Koytet 
Liodenryk , alk naaften: erfgenaam vain 
den. bele oterieoden:Beoeddr, Lorharis; … 
eo Frente (r)-afftonde, zoe hieldt' Ko» 
Bing Karel: (2) "oenen (3) andeet 
anal can Elona met den. Noordraan 
lk. Mt 3 Ko 


veowererrdenesinndedeniessid | 


& 


(Cx) Aimen. de geftis 
Franc. lib.-V. éap.28. Ip- 
fe ( Zudopicus ) - 
_ Triensem cum Eugilber. 
ER IOQEDS s PALEN ECE- 
pi pn ve car 


guondam Loshaziì Ma ‚SNÀ 
L igommenssrnbn 
clan zehidie. 


az Anna]. Bertin. al 
anp. ê73e …Compendio 


denigye moyens XIIJ 


.Kalendis .Februarif iter’ 
pad arripwict'sd” Monafterium 


locuturve tum Rorico. 
63); adfimon. de zofsin 

Fraucchibe Vervat: B. Oeh 

tebrio mente. nhvigie pes 


Moest ukgus Trujcâum 


wenden aan Rorico & 
Rod ‚ Nortmannie. 
Cui. obviem el movigie 
vanerans };locatuss Roe 
cur fibi chen beni: 
he hk 


… E< . > 


&68 Modde REGEERING WWS 


Roórek > ‘welke als. Hertog. heer: Den 
vel in het thans gehate Holland 
voerde, orx zichtmet deszetfsinulpe van 
de afpêftaane wederkelfte: vaa: Lotte» 
=. inge» ophet: ovêrlydon: van Keyzet 
“Lodewyk ir:Italië , als geenen Zoons 
hebbende, mteefter te maaken’: Deeak 
dood viel in Ooftmmaud (s) ‘des fears 

87 „achthonderd vyfenzevontig woor: zulks 
des overteedens. Oom ‘Karel de Kaale, 
Koning van Vrankryk; onaangeziende 
overleede Keyzer den oudften (2) Zoon 
van zynen Oom Lodewyk; Koning van 

‚ Duytfchland, tot zynen algemeenén 
dE erk 


+ 
« 
L| A0 « e 
- N AAE aM Loopt ie ‘ 
. ze n 


(1) Annal. Fuldenf. ad voluit Bibi fuccedere Ca- 
äm. 875. Interea Hly- rolomagwam { Carslemsn- 
dovteus Ieaties Insperntot mms). « ienr Leet 
obiit. govicus ,. .. mittitur 

(2) & Presbyt. .. . miffissob oxore Im- 

‚de jarib, EF privil. Impp. peratoris Engelberga vél 
én Jap. R. ap ‚… & faì prigatibus ad Ca: 
sem. 1, Menarchie Imperii rolemannum oftendens él: 
fl. ro. Ro vero (Lu- vots defupâi. Et qu 
dovico) inrmante & ad: longius erat, noluit am: 
extremum propinguante,” cito venire, Ut Impedire 
qula non habebat fliam, polkt iter Carol Calvi, * 





ee MR OMR Wa MW 


__réx Gallie, Roma 


Er OLLAND. : B. Kluse 260 
erfgenaam hbesoemd -badt;,. in geyl 
met een magtig Leger pv gok; 
alwaar hy zich-van.alle..daa, overleg: 
dens Staater niet alleen meefigr maals 
tes maar vaords nog tot (1) Keyzeg 
hiet :kroopen.. Invoege hee. Hertggs 
desa “van Zaeland als onder het te 
bênet gevalle pandeel van deezen Kon 
ning: behoorende. ‚vervolgens door, 
dipseoorvals :te dia ryden onder heg 
Franke: oaymeeryk. gelegen. Was. A 


Hoogljk’ ‘fpeet, ‘dit zyned! ‘Broeder 


Lodewyk, ‘Koning van Duytfthland? 


Doch die5 wel ver van zich door de Wa? 


penen tegen deeze onderneeming nog té 





„7 et . ‚ Ehh ek, “- NN, … et Ve seren 





EN zinif ie ú. (ay Annàb; me Zenf.' à 


ani. 875. Fade, anno: ann. 876. Iudov!cus 


Karolus. „Patron, elùs:,/ egrotare coepit „„grefcen- 
À :: te dquotidie Infrmitatë: 


it & datis Á wk V‚. Cglendás Septeinbrie 
gee anni multis, Fmunéts. id ‘palatfo, Franconofust, 
 imperstor ann, diem ultimtim cJaufk 


en 


derfrar- laater overleede;! Zuma ae 
876. wierwe Keyzer nieveon teeyke Loper Ce} 
tot Aken ‘insgelyhé:-doordronpg ‘; - oet 
fm ook de : wederhelft. van het 
Eotberingfèhe ! RyQ VE pëte” ko. 
dewyk aarden. ladft 'overleeden’ Key- 
zer” hadt afgeftaarr op de zelfde wy: 
ze (2) te ‘vertneefterén. Dat zyng 
overleeden Broeders tiedde Zoori 
Lodewy® ,: welke- bok: inmiddels een 
fierk-Legéf, om die’ Loeheringfche 
Landen. te befchermen , hadt op Âé 
been. gehragts viel i in (3) “Wynmaand 
omtrent. Andernach zynen Oom Ka- 
zel met. eene zoo onverfchrokte dap- 
, per. 
WIRE 
‘(r) Regin. Cron. ad 
enn 876. Exercitum er- 


go quanta potuit, celeri- 
tree adungvic, cum 


vus audito quyed fraten 
obiifler, nimio , ut & 
jant, egulcavit gaudio , 
arbitratus , postionda 


omnibus viribus regnum: 
ingreffus ad aquas pala- 
tum venit, paucis 
dicbus moratus Colo- 
Hiem profellus: eft. 
en Arsa). Metenf: ed 
‚ 876. Carolus Cal- 


regnt Lotharii , duamp 
Frater tenuerat, in fuos 
ibitus concelfurem. 

(3) Regi. Chron. ak 
ann. B. ûragse au. 
temt- C: vid 
idus Oobris. 


wan HOLLAND. E. Beik: 271 


perlieyd ap ’t-lyÉ , dat. de Zeng 
61). hej apeden de Beaakche: Koning 
Des verdeelden de drie schtergelaate. 
he Zoenen van Koning Lodelyk huns : 
Vaders Staaten (À te Bautifeld. * Ka: 
roloiman bek wäm: Beijete 3)» Panno= Embe, 
mt, Karchthië , Slvonië en eenige 4 rl 
anders daat” by’ gelegene Lânden: Los 
dewyk (4), Ookfrankenland , Thu: 
tinge ‚Saxòn, de helft van Lotharins 
gê“en des de twee hiervoorgemelde 
deelen van, Vriefland.; en: rader 





hi ve se) Rei. Chron. ad ann, 


riam , Pannoniam, & 


876. Exercitus Caroli gra- 
viter cefus terzavertit, & 
Eudovici vitoria fait. 


‚ {aj Îhidem. Poft hee 

®snvenerunt trös apr. 

di&I frates in loco , Al 

dicitur Saulffeld’, ib 

diviferuné pktertuim Teg- 
m 


aid € 3) Ibidem. _Carolo- 
mert foricus efYBijoa- 


Carnutum ‚ quod core 
rupte carantanum dici- 
tur, nec non & regng 
Sclavorum , Beheimene 
fium & Marahenfium, 
(4) Ibidemn. Lodovk 
cus Orientalem Frane 
ciam , Thuringiam, Sar 
xoniam , FRisram 
partem regni Lotharif, , 


en nb ev N é 


va Aime REGEERING ek 
Kare). (1) dezdikke geheel Dueystchland: 
en germige eden ;. chen van: heu 


_ Lotharingfche audeet, t’ Camera. 
waaren afgenomen, n 


“Mids federt ‘eerkt Kepzer raa de 
kaale @ ia ej jaar achthonderdzeven.. 
„enzeventig ù ia. ‚Jealië > ED vervolgens 
ook zyn, eenige Zoon en „ppvolger. ‚Lo- 
8:8-dewyk de Stameraar een‚jaar (35 laa- 
ter. fe ‘Kompeigne uyt’ dit leven ge 
rukt wieden, begr ad 'Lode- 

‚ wjk 


877- 


En 





“(15 Repin. Chren. ad enn. 


876. Porro Carolus Ale. 


mianùiaú W-dliquad irl. Load 


tates ex regno Lotharii. 
(2) Ibidem ad ann. 877. 
Carolus fenior Romam 


fecuodag profeltus eft „ 


ubi jam pridem imperae- 
toris nomen a pralule 


fedis Apoftolice „Joanne „, 
enti pretúo emerat 


regnumgue Italie magis 

in tranfiundo vidir, qua 

fruendo potitus elt . 

obiit vero pridie nons 
obris, .…cuì facceffit ia 


regnum Glius Ludovicus. 


… Hius invadere difpofùì 


P (3) ater toef igjen 
aac ater i 
erge qui balbus appella- 
tur, eo quad impeditio- 
ris & tar foli effet elq- 
quii „ ab hen loer. bike. 
tra@tus eft. 

Ca) Didam, pd onm. 
879.” Ludovicus: ° Quk 
Auftraflis imperabat 
cogoita. morte zquiva-. 
ci lui, regnum 

ite 
&. transvadara Mofs iel 
perii Bnes oecupavic, , 


van HOLLAND: TH. -Deit. org 


Mido: Kring weer. Lotieringe  tègeù 
„des-overlegdkn-Eodewyke- twes jonge 
Glheérgelmatene: Zosen naar Verunk-B7 A 


dewyk afftördén ; % gene hún Vader 





by „ver 
Koning 
‚kra an 


e 
"A 3 
®, 


Loth 


be tsk : 
…'*- 4 et bel "ee “ . . R K 
‚Dus bleet wel Koning Lodewyk in'e 
b "enten a : . be- 
AANGE Es. os rt = . 





« 
« 


UT) “Sigeber:" Gem. (a) Bogin. Cron: ad 


‚fedtvidentes re ta- -‚vus Paterque tenuerat, er 
nis quinque. Jenne Hero conselierunts 


Dd 


en hide: REGEKRING Wryg 
DEZE de wederhelfte van ‘Letherinpe ; 
doch het zelvé:siet lang'in de ‘aldus 
‘herfteldé ruft.: Mids-de Noordmiannen 
esoin het 04 tachitiëfte ‘jadr der teger- 
de ecuwe te Schieep ’in E zelve ‘vi. 
Ten; veelë plaatfen- en Kloofters en 
‘onder anderen ook ‘Bajorzuna, ’tge- 
‘hé thans (2) Bergen op den Zom 
‘genaamd wordt „en toen door’ de 
Vriëzen bewoodd wierde , in'köölen 
Jeyden ‚ En te rug langs dé Waulkee- 
rende ‘zich van Nieumtege mieefter 
maakten; alwaär zy zich ftraks verfterk- 
_ ‘ten „om op des zelfshofté overwinteren. 
881. Des gebòodt Koging Lodewyk’, eer 
A, vr en DO be- 


hd @ . « Dn 





> {P Arial: Mokderiftal Grmidimo & atusfe cir 
@nn. 880. Nordmanni in eumdance, hyemandi hk 
Galitt predas Kinéendia Wc: in: paiitoi Regis 
Baeten, & ires plast. :putaversst. ……> u. 


5, . 
k popalasn k. scam -sebns 
Piss ulstopars. aad- 
hes VErideraie, | hatiea- 
Hats: inceridier vondrenka- - 
Rt , & Mnde:revertste 
tes Noviomagum, vallo , 





— —_— Lena nn . omen ne 


nk. BOLLAND. IL, Daer. -aâf 


befolserminge. zyact Vriefche ondet- 


-deandh., alle de rqadom het bevel 
-voereride Hertogen, ieder ain het 
hoofd zyner :ondeshoorige Graaven 
„tast de, Landsagten” van elks aanbe- 
deen van, eenen heievaart in ’ veld te 


begeven; en floeg. met dit aldijs. te 
fameh getrokke- Leger het beleg. (1) 


„voor. Nieunteege ;, pyt het. welke de 
„daarin : belegerde . -Noordmannen P 


hunner befsbermiege {rake den eenen 
uytualsiin dan ändeferi deeden,, ú 
zieh in. eenen. der. zelven meefter 
ven Betlard $ Enon vain Mogig. 

. ads 





{ 1y Regi. Chin. ml rn ptaivehed ieieg- 
“din; 811. Ludovicus.… éaculum ; in qua cons 
abfque dilatione cm ex- gteflione raptus eft Fe 
ettitu vente he ‘mmunitiëe=. veifärius Rvêr 


Ks t. XO hea bars Se Co- 

Be ob hatúe, e dd &ùcie 
„cettamine no a td. En ed 
it, {uta glad Me En AES 
Bie cpc oto & giel 
„84 





 


BIE - Aloude REGEERINGW 5 
“Fard; Graaf van Mameland ; -maaktert. 
"Zütks ‘Lodewyk; ziende. zyne begoû- 
“nêné aanvechtingen om die rede wey- 
“nig (ij vorderen, eyndelyk cèn_ ver 
“drag met de Belegérden aangong ‘vaù 
“dat Zyne benden het beleg ‘opbres: 
‘ken, en de Noordmannen daat tegen 
“zich büyten‘zyn ryk begeven zou- 
‘den: Dan naâ ’ aftrekken van ’s Ko- 
‘nigs leger Maken (2) de. Noord- 
männen, het Vorfilygke,. Hof ee: Nieu- 
‘meege in den brand, en langs de 
“Waal zynde afgezakt ter plaadfe, af 
“wiar die zich met de ‘Maas vermen- 
-gelt ,” verenigden zy zich met het 
Deenfche Leger vaù Koning Gode- 


fid. EE: ate 23 
Nn Dees was » naa zyn Oom Fork 
Ze \ Bogin. Chren. ad oi. 
iS reemoker deer ! 
„pollicitatione, quod, fab 

ioge ceffaref, Nort- 
manni continuo € regao PN anedrenvnser’ 


omnibus coplis recelik, 


van HOLLAND. II. Dees. 237 
neet des zelfs medehulp zich voorheen , 
vanhet thans genaamde Holland en Uyt, 
recht op de voorbefchreeve (1))wyze wer , 
der meefter gemaakt hadt, met de on». 


der zyn bevel ftaande Noordmannen fes, 


dert vandaar naarhet Weftfrankifche- 


_Ryk vertrokken :alwaar hy, geduurende 


zyn verblyf, zeer ongehoorde ver- 
woeltingen hadt aangerecht. Dan 


verftaande hoe zyn voorgemelde Oom. 


Roruk federt overleeden was , keerde 
by te rug naar Vlaandre , wiens in- 
woorieren toen MENAPII genaamd 
wierden, om op het Hollandíchie Her- 
tógdom van zynen Oom Roruk , aïs 
of het thans aan’ hem ‚door des' zelfs 
overlyden ‘by erfvolging: ‘vervallen. 
was; zjn gewaand (2) erfrecht met 
| Ee “de 


sesasorrerneeseesorennenneen 


(r) Zie di ens I. Deet jus Harig ut piratis 
der Regerngnan obfir en Frifie 
” 


{2) pr Sad. Dart, -quass Leora 
Gren.ad nnn, 826, Fratsl ev: Junie, Rasoucunt.. 


275. Abade REGEËRINGSW YE 

de wapenen te âden gelden. Mes 
dit oogmerk té” Gent zyne: voorkêert 
(1Y achtergelaasent fcheepen:herftékd- 
hebbende „ wendde hy ang: de zejven 

Jangs de Schelde naar die: eylanden:3 

wier inwooneren: te die tyden nog 

Speen doch thans Zeeuwen genaamd 

zyn, en voorheen” door Keyzer (2) 
Auguftus aldaar met de wóon geplaats. 
zynde , federt eenen Eloy; Bifchop tan 
Hoijon „tot eerften GeloofSprediker ge 


had (3) “hadden: deeze. 
| De SUE 


Hoe zy 


pe LE . 
. m … . . . < . 1 .” ) " ‚ - „ 
graorsrrergnr gene enederd 
.« ’ ‘ - ° a “ er 


1) Chron. de Nortman: 
8 $s ad ann. 881. Tune 
orthmanní per: Gairda- 
tum redeuntes, RePara- 
5 Navius', terra mâ: 
que Îter facientes Mo’ 
fam ingreflì fant. 
' (a) Sueson.- in Auguêt, 
cap. 21; Germanos uk 
tro Albin flavium [um- 
fiovit „&x quïbes 'S u te 


vos &Sicumbrosdeden. pret 


tes fe traduxit in Gars 
LfAM , 'afquein proxù 
Inis RunzNo : AGRIS ‚com 
GQCAVIT. or 


« 
dd 


Dhn} Rise | ig bb. Ks 
c 4 ‘Praeterea” ar 
H+ cufd :folilelcus dultes 
bat usbes.vel mun ik 


’ @ircumquaque - (bi - coln- 


mia ;- ‘fed Flándrens 
fes ttque Audoverpenfes 
Frefones ; & Suzi & 
Batbari , quigde civéa Tan 


gis lietora degonte, Ec. 


Ld Bid és d 
even in-Flandsts. Ja. 
boravit , jegt iultantia 
Andoverpis pugaavië 
baulèos eTORG0S --SJEVOS 
convertìt, —  - * 


nn mn. OW OV WBB ONO OT 


mr Khin epe Lt 4 


wen. BOLLAND, JI Dear. a 
GEVEN of Zeeuwen, om hunnen gè- 
daanen tegenftand, tot uytroeyenstoe * 
€ 1) hebbende.door de kling gejaagd, vers 
voegde hy zyne benden by de van Nieug 


_ineege vertrokkene Noordmannen., en 


de Maas gefamenlyk opzeylende lloegen 
Sy zieh op den Ooftboord van dien 


{room beneden Maaftricht te (2) Has: 


Jou, nuElsloe genaamd; neder; alwaar zy 
zich vervolgens verfchanften, en-.naa fa. 
gertLaeyk, Maaftricht, Tongre, Keulen, 
Bon, Zulpik, Nuys, (3) en de Abte 
OO . dyen - 





Gor eenst be 4 
(3) Chren. Nortbmann. {tram,Tungrenfem urbem 
ed. ann. 380, Imdeque incendie cremant,,‚Secuns 


Menapios & Syzvos uf. da incürfiene, Ribuario- 


ad internecionem ram finibus efufi cadi 


(2). Regins Cron. ad 
aan: 387. Eodem anna 
menfe Novembri-duo Re- 


‚ ges. Nortmannorm Gas 


defridue & Sigefridue cum 
insftimehìti multitudine 
| & egsinam can- 
te at inloep, qui di. 
on Haroe; juxta Mor 
3) Tbidem. Lcodium 


Cieitatem, Trajckum ca 


bus rapinis ac Íncendiis 


„amnia. devaftant „. colo 


njam Agrippinam, Bone 
nam Civitates cum adjae 
centibus caltelli „” 6cilie 
eet Eulpiscumn , Vilipias 
onm. & Nuis igpe come 
burunt „ poft hec Agqhis 
pelatiam , inde Malímun- 
dariag & Stabil ius.mona- 
ftesia in Savillam redie 
gunt. Dd 


S 4 


$80 Ade REGEERINGWYS 


van ‘Malmedt , :‘Scascio en Pra 


dyn 
PO2. proe uytgeplonderd en verbrand ve: heb 


4 
Pe 
Ld 


ben , ‘weer naar deese ‘hunne te Haflou 


geraakte verfchanfingen ‚ iet’ den 
aldaar hekoraen buyt , onverhidderd 
(1) te rag keerden. Tot welk beftaan 
de gevaarlyke (2) ziekte van Koning 
Lodewyk den vòet gegeven hade , ‘en 
aan welke die Vorft ook zonder Kin- 
derën naa te laaten , in Louwmaänd 
(3) des faars achthonderd tweeëntach- 
tig te Frankfort overlede: zulks zyn 


kon eenige thans nog maarint leeven zynde 


Broeder Karel de Dikke, mids (4) ook 
Koroloman twet:jaareh: vroeger zon- 


der wêttige Kinderen geftorven was, 
‚ EE, " eh tr rte. des 


(5) Repin. Chren.ad ann. rechamenft, XIN: Kalen- 
862, His iteque patratis das Hebsaarii Ludovic 
onerati preda ad caftra regis; fcihises die 
sedeunt. | (4) Amal.” ‘ad 
. (a) Ihidem. Dam hee aan, 860. _Carhuwamus 
aguotur, Ludovicus Rex frater Hludovicì & Ca 
morbo: .gravatus apud roli XL Catend, Aprili 
Frankfurt. ebi. 
"_€3) Necrelogium Lex- 


vân' BOLLAND. IDérs. #81 
des overleedentachtesgoldetene Staaten, 


en. das enk-onder anderen het thans 


genaamde Holland, Zeslaad en Vries- 

dervende ‚zich vervalgent naar het 

em aanbeftorve Lotheringe begaf, 

‘om met de hulpe zoo van zyne voor 
rige, oude. als deeze nieuwe Vriefche 
(1) onderdaanen.» de voorgemelde 
‘Noordíghe, plonderaars. binnen Haslou 
te belegeren. Dit (2) gefchiedde, 
Dan op den twaalfden dag wierdt ‘er 


een (3 adr 
te van t welke 


getroffen, uyt krach. 
an den Deenfchen Ko- 


ning , 





(1) Annal. Maton. 

. dnn. 882. Qul (Carolus) 
nihil tardatus cum om. 
nibus copiis in Franciam 
venit & cútn Langodbare 


ad 


‘dis , Bajoariis, Alaman- 
mis, T&uringis,-Saxoni- 
bus ‚. Faesomtsus „ & 
aan “oernitsus ‘regni fue 
.ditiouì Suswrrus Nort- 
swaumos in faptadiâo lo- 
€o obfidese exor{us eft, 
‚… (©) Arna}. Fubdenf. ad 
gr. 882, Rex arvepto 


ftinere cum omni exer- 
citu fines & munitiones 
Nordmannorug ipfis cum 
eorum Regibus ‚ id eff, 
Sigifrido @& Godefrido.… 
intus inclufus occupavit, 


(3) Zbidem, Confule 
tum eft ex utraquc par. 


te, ut datis ex noftra 
pArte obfidibus , Sigifrt- 


‘dus Réx, qui manu va- 


kidior erat, veniret extra 
munittonem fupra Vi, 
milliaria ad Regem, 


od | 


282 Monde REGEERING WYG 
ning Godefrid het Hertogiyke bewind 
over het thans (.1}-genaamde Hol 
Jand, nevegs alle die Koninglyke deweft, 
ciën wierden afgeftaan, welken zyn Oom 
Roruk (2) in Kenimmerland, als Her- 
tog van dat geweft, voorheen in de 
plaats van eene jaarlykfche wedde he- 
geeten hadt. - Daarenboven moeft (3 
Gizela, natourlyke Dochter van. den 
geweezen Koning Lotharis den 1 4 
en welke door den zelven by zyne bye 
zit Waldrada in overfpel geteeld was, 
aan den zelfden Godefrid tot Vrouw 
gegeeven worden. Waar tegen dees 
_ Noord: 





(1) Aîmon. de geftis 


. Franc. lib. V. eap. 41. 
Et Frifiam, aliosque hor 
nores , quos Roricus ha- 
buerst, exciperet., 

(a) Annal. Fuldenf. ag 
ann. 882. Nam comita- 


tus, & BENsFICIA , qu® 
Rorich Nordmannus :, 
Francorum Regibus fide- 


. his in kinnin tenuerat, 


eidem hofti luisque hbo- 


ftianum-fe Geri polkice- 
tur, ft ei munere Regis 
Frifia Paovsseta - conco- 


'deretur, & Gila Gie La-- 
tharijin aserer daretar 


_er mn en me — en - 


van HOLLAND: U, Bast. 283 


Noordman van zynen kant beloofde het 
Chriften gelaof te zullen, aanvaarden „eg 
het aan hem afgeftaane gewel voor 
den Keyzer beftnuren. Ingevolge van 
die. verdrag. verzelde Godeftid den 
Keyzer naar.Koblents; alwaar hy ger 
doopt swierdt, en den Vorft tot (1) 
Peter hade Sedert ftelde hy zich in 
%& bezit van het aan hem afgeftaang 
geweft , in het welke hy zyne mede- 
gebragte Noordmanaen hunne woon:- 
heden aanwees. 


_Pewyl Godefrid de voorgemelde 
Gizela met geen ander oogmerk tot 
gyre Gemaalin verzogt hadt „ dan om 
oledehlpe ven hearon Broeder(:) Hu- . 

50» 


eo ndaastasad 


rider kapen occulte derigit, eo vod 
ett & ex facro fonte ab ili eet affinitate con 
ie re fafgeptus. …_junâus plopter Sororem, 
ena, Quam in cohjugium acce- 

885. Hugo zebellaak perat, hortäturque ut ik 
difponens contra Am- patriam smitteret aaxflia- 
FUR 


- Mp 


234 Aloule REGEERINGWYS- 
go, mids- zy beyden naruuriyke Kine 
ders van Koring Latharis waaren 3 

835-aan huns Vaders ‘achtergelaate Lathe- 
ringfche. Ryk te raaken ; zoo leedt her 
niet lang of men zag dien ontzagiyke 
Noordman met dat oogmerk niet alleen 
eene zeer geweldige Krygsmagt „opde 
grenzen van het thans genaamde Hat 
land (1), by een rukken, ánaar zelf; 

om eenige fchynreden tot het-aanvamn 

gen van denreedsbeflooten opftand: (2) 
A: 





Batt tT 0 el 6D AAT AAD AO 00 ae U 





ram validam manùm undie 
que contraheret , & cum 
oniibus viribus bi opem 
ferret, quatenus, regnum 


Paternum evindicare ar- * 


mis palet: & fl id ejus 
induftrit vistwisque ‚(af- 
fragio' prosperitatis ef- 
fettum : oBsiserst „ meê 
dietatem ipGus regni pro 
munere pallicetur. _ 

(1) Annal. Fulden/. ad 
asn. 815. Gotáfrid Nord. 
mannus , qui Chriftíanus 
efetuús fidem Imperatorî 
& Chriftiano popalo f£& 
fervaturum: effe. Sacra 


‘mento . firmavtt ‚ - idee 


mentitus, exercitum non 
modicum de {ua gente 
congregavit & per al 


afcendere & plurima lo- 
fa Me diioni fubjpgere 
difpofuit. ne: 

- (43 Ragin. Chr. ad 
ann. 835. His foefionum 
promifionibus Godefri- 
dus veluti veneno in- 
fe@us „ oceafionis Boml. 
tem ‘inquirit, quâliter 4c 
fi jaxta rationem a fide- 
litate Imperitoris fe fub- 
ducere - prevaleret , flan 


Tr DE. MW Oe OW On OF 


van HOELAND, dE Deer. .a0s 
te hebben, twee der verfcheydene on- 
der zyn beval faande Vriefche Graa- 
ven, te weeten Gerolf den 11, ftamuar 
der der laatere. Hoitandíche Graaven, 
en-Gerdolf, van wien men niet weet s 
welk Graaffchap hy eygenlyk berecht 
heeft, dan den Keyzer zenden. Van 
wien (1) deeze Vriefche afgezanten, 
mids het chans genaamde Holland gèe- 
men wyn voorbragt „ uyt den naam huns 
Hertogs verzogten van aaù den zelven 
Koblents en eenige andere ' daarom- 
trent gelegene Landen , als zeer 
vruchtbaär in het voorbrengen van 
wyn zynde , ter‘vergoedinge van dat 





tige hum & Confiventem , Andorna- 
Gardolphum ,' comités eum, Sucichsn & som- 
Frefonum , tegmtossdon- mutlos siios fines obfa- 
firem dirigit. “_…__ qufis kengorielibus dedi. 


titsdue 


(a) Bbidem, $ 
que, fl vellet, cumee, propter vini afiacntiam, 
uam pollicites fuerat, qus in his locis erat, 


fidélitete perfevertret , 


eo quod erm, quam 
finesque regni fibi com- ‚ex muaifeentis Princigis 


-sniflos- ab incuefionce pro- . poflidendam ° 
prin gentis defendeset, minime visi beras cis. 


‘286 “Aloide RÉGEERINGWYS 
pebrek”; “te willen: afitaáns: Dan dt 
verzoek: in: óverweeging: “door « den 
Keyzer geromen zynde, wierdt zeker 
Graaf (1) Henrik doòr treur naar V ries- 
and gezonden ;-um deswege met: Gd. 
defrid té handelen: * Wier hy te Spyk 
op de puúrit: der Betuwe” door ‘ eenen 
{:) Everhard} Graaf van Hamrefand 
en de medehulp van zyne eygene Lyf- 
trouwanten van het teeven deedt be. 
‘tooven : welk lot vervolgens ook aan 
alle de ovefige Noordmanrieú in de 
“onderfcheydene Gräaffchiappen vari het 
thans genaamde Holland te beurt viel; 
“waardoor de Vriezen (3) tot -den 
_tain- 





Gr) Bette: Chron. ad — 9) Annal. Miny. ad 
‘är: 883. Paft hecHenri. ann 883: Quibos geftis 
éum ad Cundenl wirum idem Frefones eorupm 
mmittit. 0: …. … -srbwed “invaferunt , tan- 
‚ (2) Dimi. Ab.Ebet- „tomgue „:tefsatum, 
„Hafdo prisiopercullus len „amro: & argenta variaqne 
‘fatslitibus Meifiricp con- ‚fupelteâite repererunt , 
Jolras Godefridus moriear, utrornès a Minne fan 
ortinssqne: Nordiannt:, -ad: mevitnune :dtvites cij 
qut-in:Badka wepe tat, :oerentuiks :  - ; 


__ and TP 


bèn HOLLAND. Drei: 2ö% 
fninften’ toe verrykt eù die geweften 
weer in eens en voor altyd van het ge: 
bied dier Noordfche Vorften verloft 
zyn geworden. In erkenteriis van wel- 
ke alhier betoondé dapperheyd‘aanden 
zoo evengemelden Everhard, Graaf van 
Hameland , bet daardoor open geval 
le Hertoglyke (1) gebied , mids de Her. 
togen. uyt de onderhoorige (£) Graa- 
ven door de Koningen genomên wief- 
den , van het thans genaamde Hol- 
land door Keyzer Karel: wierdt op- 
gedraagen. . Welke ‘door deeze en 
andere rykszorgen in krachten zoo van 
den Geeft (3) alsvan het Lichaam bezwy- 
| ken- 


887. 





ar J. ak Eu de  hormimorfetsan Dy- 
ries . 6is Frilg ne me 

Í fol. 780. Eea KS ) net is: 
Fin dei OLE iom *°6 gode 

elandie in confinio in- ui dat Com 
{ul Batavorum effet, Er vain Ducis, 
Godefridum Nordmanng- Chron. Laurisb. ad 
„tum in Frifia srincipem, „am. 887, enen, 
Gifela Lothario ús in Ímperlo eig * 
te maritum , i pl tibus malis ’ pand 
que ob vistatem contra corpore deficiens, 


orsunat. did. 


ag Mende REGBERINOGE er 
Kender hes tat hekwoteds warten” 
zesawiktig Vorlilyk vbescisd: daher 
qêzái -ayade,gewosdascs vac adel 
os Keylkegeèn: Kaniùglyber. wiardighord 
ârald. afgegets en:door (u) Acaold, saws 
Iykba- Zoon - van .zyeen,avarieesl 
Broeder Karoloman » in het tot; 
‘toa: bezeete Ryk, en gevolgijk” où 
in dat (2). van riesland, gigevolgd 
=wierdt. Wien. hee _ftpaks | lg 
885. den.… „hieevoorgemeldeg, ; : Vriele en 
PGraf Gerolf dea Ii, wegens des zelfs 
pryslyk gédrag „door (3) het heroveren 
Dae afgenomen goedèreir „by. tiek 
veedelgen, der . Nposdmanaga in-zyn 








zn ca), Gidife oerb pi. 
id XVII No. 469. | 
Hd Arhalphas * toad 


ves HOLLAND: IE Deen. 20) 
Graatíchep bewdnd „ te Faankfort met. 
verfcheydene tot nog; toe aan de kroon. 
behoord hebbende Koningiyke Goe. 
deren; tufichen den Rya en Suydhar. 
derhage in-zyn Graaffthap gelegen ; 
by etnêr.aan hem. daar toe verieemden. 

Ci) giftbrief te befchénken. Vervbl: 

gens Relde ‘Arnöld, ter verligtinge g8d 
van het op zich genoordië Zwaare rykss 
beftdur, zynen natuurlyken Zoon (2) Zeng 
Luentitold tor Koning van Lothe- va. 





fin. 

di Dima, Armed * & in loco Theole man 
AS ide fun, L, Ein Aske man 
lis & erst fam 1 & qûlcquid ad Ef. 
ber" nomine Gerolfas (2) Ragin, Cron. ad 
ann. 894. Poft hac Are 


el inte Roepen & Se & Soit- nalphuê Wormdtiät vée 


ieâus in omnibus regais (ye 
ke he Gjtioni fubjeftis Abi og 
van uaam, & tesrad am  cursdrentikus, eeuventum 
dabilem wim, ne pablicgt celebravit ;. Dn 






co ‚ d Q. Que, veots „ acmaipes 

enÌ Tober uogm gienen sqae oh 

pagi eed ten zee penn 
:ER- un Ì M ’ 

bem onam, & in lod fecie: ben 


so: Aids REGÈRINCW YS 
nage, en desi dk: van het hân ger 
iänide Hötend ‘zen. Pr 


ea Ee a N 


896. . Midahet onrdtktig faeurelen. van 


deeg: begiftigden Graaf Geralf den: I Is s 
a in’ elfde, kg jaar. vans. bg 


… gm a be > 


anas 


“9 Pe 


degraave aan". den Rens en “aar 
des zelfs tweeden, Zoon , welke Wal- 
sr) rand ve dt van Gy) 





… ” 8 haal | peen ie | 
5) Mag. Cron.» Bol. - Cet Suitecherte 
gi divi. ze. -Cspitau- Bp Bebeinser. Scan glee 
» ptediëus. ‘Sores - BES er . 
Toeadoaens CGevelfi- fi - van 


ZOE Derde BE een za 
Webbe in Poema) sant «Mgr 


tBát f En Ig oe hek. 
G)E EKolyn ef 479 aeg. 





BE 


var HOLLAND. Î- Dem. oor 


Teyheiband ópgedrzagen. Doch wél. 


‘ke Hatfté nog: in die’ \zerfde jaar’ zyner 
aanftellige.den over hem in: het thar 
Zenaamde. Holland, „bevel voerenden 
Hertog “Everhard, ì. “et (ID. ‘yrhake 
neemingd van à Vaders zen 
“zaakte dood op. êche verraadiyke wys 
onder’ het, jaagen': van het (2) leevgy 
beroofde, * Zulks dt “ daatdgot 4 
o sengevdlfe Hèrtoglyk bewind ov 
afie de andèrfcheyderg ín’ het 'thátì 
geÂdamde “Hoftadd' bevelvoeréridt 
Graâver aan “des” vrinbotderis Brod. 
der (35 Meplnard door ‘Keyzer Ac. 
Hold, 48 eerì vecht dt dan hier ; ‚& 
ik 





* * hd ” - . 
, 
„ 
8 


Cz) EK, Kolyn of, 0 gario Frifone „ filio Ge. 


tolfi, cum venatum porge- 
zer a) Te trac dass. à 





er 
in. Be. Sis id 3 À : 
Konin Chem ût tenuerat, Megínardo Fr 
sene ge idem: er wi ab Ímperardre cor 
pus Bbechandes dax „ mietitur. 

lins Meginardi, ewidt oe 


T 2 


‘ 


292 “Alinde REGRERINGW éd 


„téZenwoordig Voflt van hee haan ge 
Hldmde Holand anti windnop, 





IP TELT OT hi KEP 

Na Zuentibold: zog in” % zolfdejstt 
‘ket-beleg van Durtos-, in «of -omtsecit 
GE) Dordrecht hadt metenoptrecden 
‘Nervoegden zich de aldaar doer ber 
‘belegerd gowoett zyride: 2) Graves 
by Karl den Denvoudigen s jomgftea 
Zoon var kodewyk:den Stamerse ; 
ea tegecwoórdigen Koning ven Vrasd 
ryk -"witn zy haùne: halen byiland 
tot hiet veroveren “an het Lorherisng. 
She Ryk aanbooden, ep oaì-voen 





ze 0 Leeden, 


81. Losus bie propter 
EN, & multi; leen re. 
fiones, quas {bi Mofs 
fuvtus cit adieú diff. 
cillimus prope Du: 
tum {aut ín ipfo Dord- 


died HOELANDN. Dusr. 293 … 
ten vantkard den Dikken ‚aan. bems 
sl rrinften maniyken: telgen Ter 
‘vallen was; mids de tegenwoordige 
Keyzer Arnold ‚ als syride maar: eek 
Bafiosdzean ;tan-zyen. (1): overlee- 
dem: neef: Karglosten ‚ …evesogolyk 
ergg ‘Zoen: (2) ‘Zwenibnld, 
mids salie weder in. overfpel.-gereeld 
aausby mengek. van wetrige geboet 
beilkotodat sykje: getnen. deeln zet 
goehtijgd:: waarensiv „Des begaf. zich 
de: bytgenoodigk Feaciêbe „Koning » 
bes; hesnagtigiog et van: bet -xelve eerft 
naan -de „Koningiyk:Hellad Aken en 
vaodaars naar „(9-) -Nieumerge:, „an 
eokdendlrag ab hk, 








Ido, Rege Ma benffum 


‘ Hede Hifi. fol. 
AE us et ge} Stlävonsn 5 ú- 
daad facro fonte: evarie) 


alan» pob ne fa gal nom fostirí voluit, 
‘na ma Met, ij 5 ) Aire : 


KE 
ade ‚ Carolus 
f ub ex oel ice nge Aquis venit, E 
Lum, Guemi ‚à Zueadt 4 e: Neumagúm pen 





29e Aeude REGERRINGN Kb 
de-Hollagd ‚an: aln-des wedfsnam dere 
haorige. Graaveno „waar hef, meege. 
Wyk» in ayne belangen te breagen, 
Dan -Zuensibolg ze zelden yd: € 1 ) 
to-Vlaasdingg „hoofdzetel (2)}-ran. hees 
p vandien, nâam; zyn» 
de-aangsiand ; vervoerde ziek alleade 
Ryhagmaaven san dien: dord: bie Zmemtis 
bald $. „Znlles- Kantt; Zyn: paorneemen 
raislukt ziondes bwzden, korek. dasvap 
gomaakten werde (3:)-het-riktig ber 
zit gan het. Losljeringiche pyk- zen 
arne cor altyd af}hondt. Wet, 
ven Acgrmaakt hoe beleg oop. Euwe: 
"De. Ee : fps, 


er an en 


paraarssarbsninsdersdecidiins 


( 1) Amal. Metenf odaun, quem. Theodoricus Ma. 
98 Et ad Flertibinges « oma dol alarpagenst, sé 
(Zuensibeldus ) venit, ùbí ° éo' eruplt- 
omges proceges regni, qui (3). Anna. Saspad aan. 
fn illis partibus erant, ad $98.- Kavolyé á-Aldma- 
gum: confgperunt go Prustam &- thd ad 
(2) Herm. Comba, verfus Ziendbofch- car 
bron. af ann. 1046: Sub: plas'eransfeis ; Pikne ts: tas 
fequutis diebns navalkex- men nan comnlegr; e 
pediione in Pgrarnm: Intercyrrentöns 
Fimaam fretum tra Gacra rameRis pas he 
iens „ pagum nende bg. : 


, 


Bg. “© 


dâ HOLLAND: IL. Dem, 294 
fas; koewe! met borne harer Wyt 
boort „leeg, A Ee 


Ld 
vert 


Friet, jaar oder. was gerson 
moerkelyk door gee red wan Key 


zer Arnold wiens. eegigeù wettig 
dock nag zeer, (3) jongen Zoon Le- 


de wyk: de Duyrfohe hoofdvazalen: ‚op Led paie 


dea . lecig- geraakten” troon’ zyns 
gyeclseden Vaders plaatften , * gene 
aok; deor, dig:…van „het Lothering: 
Sche Ryk. ; ‚ wieedt, naagevolgd . mids 
_ Zuentbold”, óm, zjn, ònbeZonnè 
gede ‘reeds’ van “ieder gehaat ‘(49 

en 





AS ii Mtmf: id boers. ‚ SRIENT. dea 
Bog. Zuensiboleh  Decetnbris, tv 
Bend cum exereittr ad „0 Htrfnal ma, ud 
PDhrfie : venit ; . „Fel zh. 900, * Lulu ater hi 
defin Mthime eórsèters PR Hus tjks, gege a 
et, : … Fofata db: parvulos dé i WEGPÉ 
vo se -uiufguiferse ' ind rieecì iK erst; An rege 
propria eek en Cf mn fatcef?. «rn? 0 ï 
Oom. ins: Cg) Aihiljd, 1Blies- ad 
ann. drin. pö0. '| Biendbsl 


von. àl lk 
witfus linperster vor Rl proper eliuls pred. 


296 Musie REGEERINGWSS 
gn desook van de:meelten Lyned waar 
rige aanhaïgeren verled was. «Dee 
willende het het ontkistkerrd gerg 
S'_ gnet “de wapenen * aÂrde’- ‚houden, 
waagde hy (1)- op eene “onberenne 
wys eenen veldfläg s in welken. hy 
te gelyk met het leever, ook het ELot- 
_gra.heringfche Ryk verlbör. a Gene-de 
jonge Lodewyk tot ‘het ëlfds ja jaät dier 
eeuwe beffuurde : alswarnéér by | in 
zyne jeugd en ‘zonder (2) “Kir. 
deren ‘naa te laten, P "dee er wérreld 


ovgrlede Fala door eze, dE 


” LJ 
dn N , m Se. Tre hi , “dood «e 
. . .* " a 
‘se 





slots. bella „ gum: in ‘ludandeniepi @ fubji- 
regno fiebant , & quia, eciunt. . 
‘tum mulieribus & igno- (1) Annal. Buld. ad 
bilibas regni negotia dife aan. goo. Ip(e vero ze- 
poon; „‚ bone{tos nobt. cuperare nitens cum pau- 
esquê dejiciebat & dig-" cis “contra eos in caute 
nigstibus Dbes el odio. dimicans vicem cum reg- 
fus óomútbas eficitus, mo finivin 


gn . ‚44 
tsoducunt & in Theodonls devicos ifke- Ane kiberls 
gilla „ se datis , pp ’ 


’ ille: in 
(@) Cran, Jaloidere). 


U ROLHAND: Tr. 308 
deed (wv) der soanlyke: nagbamsling: 
schap van Kasel denrGrontemeen 62) 
hasbvar dits Mierften:-Begeeringe ies 
tedend:aok verse eyade-neerntt… … … 

Feest en et Bede deeg en a 
\oWys.Ageze alhier opgpgeeve Regee, 
zing, dop Franíppa Vorsten in SD Over 
het thans genaamde Holland, vanden 
zyd dat de zelven. zich "er ván, meefter 
maakten. 3 tobsip,'k begin. der. tiende 
eeuwe toe gevoerd; laat. ik nu den op; 
Jettenden Leszef oordeelen hoe onge 
grbad;, “en met de’ getuygenis aller tyd- 
genootige Schryveren ftrydende het 
gevoelen van zalk, oases laasgre, Ht 
ftorifchryveren is , welken op €86 
gezag enzonder” de: minfte doorllaaa® 

vr de 


* hd hd 
‘ 4 N „…& fs \ 
Én arbeiden 
à: 


Saen ral „wa 
’ (5) Chron. Arafiral..ed fe. Rex Ludovicus pro. 
OLTe Ludovicus Ker fapia Caroli magali ult 

ji . k en mus, : . DEE 


" big 





- N e e « . 
Ts. n 
à 
Kd N 


 Ì 


293 Ande REGEERINGW YS 
de bewyzen: uyt ds oudheyd by te 
brengen, het gonseen tot.nog toe duebe 
ben :duevda „op den. show fpelten 5 
van dat de Batavifche Repuhipktot doee- 
zen tyd. toegietilleangpude bekandig 
gebleeven ; maar d: Hooge 
over het: elias. genaamde’ Holland in 
den boezem van-” 1 airds Ridderkiap ; 
Fedele (1}'en-de Vroedfchappen der 
Steden beraft hebben: Weken daafdin 
ten ‘tydeván.. Walebrard ; ‘wolgens 
Ben: (x)’Bylien: ginòrne Befioye ;- het 
Veldheerfchap van” de -Rebubiyk” aan 
E IEEE ataer Èr dea 





N (1) S, van Eikelenberg, Wiesen; dach niet als kor 
Alkmaar m zyne gefeh pag. ningen vam de Fganken/ 

6 Dix TOEN ’s Lanps nademaal 31 ooch wel cc: 
S raars UYTMAAKTEN , nen anderen konden bic: 
tegen de tiraepende Jdoor fen. Oe de UT 


(a Mash Vofbus rij, hae het geieben. Bant 
jearb.. rt Aa. an ad 
Ed heben de Ata: ars spa rt 

| botgijets wd 


hemd 


Dn en nn nn ON: af 


he ‚Eet 


"Dan tiende zich door ds 


di HOELANIL. U Dedi. 299 


den. Vorfi.des. Franken op negen voeg 
zouden „hebben. opgedrazgen » dat de 
reke zender ds kennisen bewilligiag 
diet: Statens Dits vergRogt ek ‚doer, 
iervoars 
befchteekene ovalleg der Naardmàne 
gen „:byaaar-pene geheee eeuw .ache 
ter: densaodsrens. vpophoudelyk zan. 
„@a geplaagd zouden die Staar 
gen:(1) dat voorheen opgedraage Veld. 
heerfchap over de Republyk aan de 
Franfchen Koningen, om: húnne lay. 
beyd» en zpgder. dat die-zich, daar eens 
tegenkanteen + niet alleen weer. 
afgenomen ,, maar. tegen de. alge. 
eemwn ieder aeendgrhoors genere 
N Oi. heyd 


omarmen 


(1) Mash. -Vafhus Hf: Sn ambers ber 
jaorb.. pag. 5 


KK res te Ee en ber 
Er es En Ee 


fielen; 300 is Sbtecinbet 


goo Akude REGEERINGW Ver- 
heyd van Tiéeds 'zynë ‘tytêlen meer’ ert 
meer te: verhoogen’; iitcpëndeel zoa 
Hunne ‘tot nog W&- gevserde byzoon 
deriyke (1) Graafyke: gel. hebben 
afgeftaan: en vervolgen: swade ‚door 
deeze Vini (2) Graves euvde Magi: 
ftraaten van die fteden „hoowel dis:éers 
maderhand gebouwd zyn, etnen alvos 
meenen Graar of Vekdiieer over do 
' RE 


| 


See 


= 
a 
Ù 
zÌ 


„t 


ni vrijt else 
dn nel 


EERE 

u 

ER: Ee 

KE: 

Bi 
t 


k 
IJ 


Ff 
ii 


BE 
ge 
4 
Ek 
8 


zi 

pn 
EE 
RE 


Ex 


E 
EN 
B8Z 
g 
ES 


E 

Es 
bd 

8 


EECEEEEEM 


B HOLLAND: H. Dans: 30ì 
Rpke reen 1) eenen Dirk; 
Broeder: me Walger- en beyde Zoo- 


mear vin, ‚don -hierwooegemelden, Gee 
“_olfdea H.yop zekevahem voo 


ven (2) voorwaarden (verftaa 'sLands 


omderfateydene … voorrechtsbrieven , 
Oraangrzipt.det zelvet eerfte herkomft 
niet. esder, dan: naa den aanvang 
der dertiende seuwe is) echtef al inde 
tieïide; zonder techt van (3) opvol- 


Brie et 7 gin: 





omaucrshan ns — 





Ethan, 0 banen EE 
de EE werg DE ek loper aas 


leen reeiheijk 





Bigen ene se Doka s erde 
bend PE ô , ee; 
eze: 









ee 










van HOLLAND. H. Dure. 303 
afgeftaan. Doch welkén döor den aan 
gefielden Graafaan dit Redele Staats: 
teden (doeh ‘waar de zelvert , dit eens 
onderfieldayiide, dan té voore gewoond 
hebben, week ik niet) te Leen op eci 
ne wyze zouden zyú opgedraagen N 
dac die-Souveraine Staatsleden ‚ door 


: ket afleggen van dien Leented Vaza- 


LEN en dienftmannen des Graafs wore 
dende en uyt dien hoofde federt alleen 
ters bamde hoogevergadering: zit. 
ting hebbende , echter de Souverainiteyt 
indiervoege in hunnen boezem. behiel- 


dert; dathurt LeënHuar, wat de hoog 


fr. machteeflening aangong, niets dóek 
mogt» dan: met der Staaten (1) bewilli- 
end Ie ae : o ginge. 





ginge-- Alle!zoo grove-ea:plompe. ver 
dichttslen. voorwaar |.dat de zelven niet. 
alleen ‘tegen de senpaarige,getuygenie 
vag-slie-de door. ons.by:geheagse wt- 
heemfche fhryveren van, dien tyd s 


sm, &voluit, quod non 


E 
k 


. 


Dominus Frifie, 


he 
dl 
3 

£ 


k 
5 
Hi 
dr 
Ei 
E 
| 


BREE 
il 
ij 

ek 
L 
E 
F 
: 


bis ende. corfent del 


vreet, 
EK Kü jg: _ doricus : 
ei bie derln dn pt ke)’ e 


zE 
ii 
He 


ee. rolt ied 
: fe. sB. and zu 
ren. : jn, defertsttèr } 
“Ratded. Quin Franch ut ea pars ft, cal Theo: 


za HOLLAND: IE Dese. go 
geband, verftaatde hoe ‘die verdichtel 
ap het eynde der zeftiende eeuws 
meer en meer: als eene vaftpaaride 
waarheyd vart-önmaigen „ uyt tene te 
groote drift voor de vryheyd , geloofd 
wierdt, dan de: naar Engeland gezan= 


dere Gemagtigden van ’s Land (1) 





doris Comes 2 Caro! 
prefeétus fuit, hoc eftin’ 
preftarlam ' five precs- 
slam , fd-eft, ad vlam 
fuam fotum accepit. hd 
CAwers. vant den Clerk de 





en 0E naramelap 
gen hebben van dien tnt 
t DIE ËEDELE 
GRAEFSCAP VAN, Hor- 
LAST: ER- IK RECHTEN 





(1) Crmbdení Annal: sd 
ann. 1575. _Mittuntér 
itaque in Angliam Phil 
pus Marnisius a San 
Aldegunda, Janus Doue 
z3 a. Nortwico , Guiliete 


 mys Nivellus, , _ Paulus 


Bufius & D. Menfénus, 
ui {plendida legatione 
diferta oratione Regi- 


ne Hollandiam & Zelan- 


diam vel poflidendas vel 
prot egendas offerunt, ut- 
dE rincipl ex Hollag- 
is principibus prognae 

ber Phitippann Kla Edue 
ard L, uxorem , 


‚ Gulielmi Bavari- beni 


Hannonis & Hollandia 
comitis , per cujus alte- 
em gie ° Aazedicae 
JUP, JUS KAN PEOVviDe 

Ki rot. 


. Staten: vérklaarde „ „EEN >GREDEEE ITB 
HAAR, AAM HET. VOORGREVEN VAN: PE, LAUREN 
FEIKEN DEN, EENYQODIGEN TRACHTTEN . DLETS 
TE MAAKEN, DAT DEN VoorvapeneN VAN DEN 
SrEGENWOORDIGEN BEZITTER ( verftaa Koning 
Philips den ij ‘Graaf’ ‘vän Hollánd ) 
DE EIGENDOM DIEN LÄNDEN NiET BY ERFVOL 
GINGE , MAAR BY DE'VERKIEZINGE DES VOLKS 
tid ZIN. OPGEKOMEN. */ : er ee 


Die zou genoeg zyn © om de zuiken 
Cr genoegen ce: geven, > welken zich 
te 


LN Pd ft 


) ‚ … j - — 
„ @ * hd Ed « hd Ld *, t ® 


viarom-ad Hifpanuor dé 
beneret. 
prinamguecaufan, quam 
contra Regäm & Domt- 
num Tufceperarit ‚ Hifps- 
ni amicitias , Galli esmu- 
lationes , expenfas belli 
ingemtes & cafus ancipi: 


tes nec non. quanta: in 
ofenía fik- hujusmodi due - 


empli infolentia , ani- 
mo deliberard perpendie 
Tum dubitavic ‘an Jus bt 

er  Bataricum genus in 
Hollandíam & Zelandiemi 
coimnpeteret atque an cin 


Jlla -hec libben 
ter & perattente aùdiit 


wieerins Frinètpis'fäbdtis 
‚proteÂionis foedas iniere 


liceret. "AN nLi aoc ok 
POSSENP SINE -Cymsants 
CONSENSU ‚ QUI SUPREMUS 
Feupt DÓMINus. Deinde 
haud credidît, quop xoN- 
NULLI ACRIBUS INCULCAT 


RUNT , -REGIONES NLLAS 


EX SUBDITORUM: ELECTIO- 
NE NON JURE HEREDITA- 
Rio Hifpani, ne 
obveniffe. 
(x) Gewaande. 

velike Bedieninge pe 
WPaeurl de honcoë * kor 
ningen bec A rken / es 


| 


\ 


0 TODA Tant: … 304 


_ Gerten’; dât UE Gude! godegiehdif 


Seernitvoudor gänéld Hebbetry met 
welken fchyn väls-decht de Franfohe 
Koningen federt het jaar achthonderd 
entien zich van tyd tot tyd eenig ge- 
zag over hiet trans genzamde Holland 
aangemaatigd hebben: en dierhalve 
zoude ik dit myn ll, Deel der aloude 
regeeringwyze van Holland iderme- 
de kognen eyndigen; het en waat ik 
my verpligt vond; om alvoore den 
Leezer te=verwittigeni } dat hy den 
mislag , door My opde 202. blad 
zyde van myn fi Deel der aloude 
regeeringwyze van Holland begaan; 
als of ‘er niets van het Kamprecht 
in de Vriefche wetten gevonden 

wier dt 3 





306 Amd RGEEBING WS meg z. 
Bäetde; ia het: VII: Hoofdftuk vag 
et: volgèdde AI Deel, ’t gene reeds 
ay volle: beflag:hoeft, naar. verey {ch 
al vesdoed viggdens … | 


EYNDE: 








„BEADWYZER 


AE 


van zoodaanige“* vx 


hdd 


PERSOONEN ax ZAÀKEN, 


Ean welken ‚it dit Tweeve DetL' 
der ‘aloude regeeringwyze van 
5 . Holland, gewaad werdt. … 


! ï 

r-: A ‚ Bladz. 
tbe wordt ia 

EN Vriesland _opger 


" recht; om onder ‘heet 


V zelve meer Elsdommen 


op te rechten.” _ 66 
Aat fidiaken ftetdet in ieder 
heym, aan zyn bewthd 
ofiderworpen , eenen 
', Deken.’ 110 
Abodríten’ woonen op de 
Grênzen van het Fran- 

" fche ryk, 200 
„Abtdj van Egmond ís een 
Koninslyke Abtdy. go 
ten van Egmond allegn 
‘in de Abtdykerk be- 
graâven en wadrom. 3 3 
Abten gelaft hunhe kloo- 
° ‚ ftelyke d 
‘uyt hunne klóôfterfyke 

‚ goederen , en de Be- 

- neficiaalfche uyt de Be- 
‘‘meficiaalfche goederen 
"te ondetfouden. 
Ads vroäw van Egmond 
>het allereërft in die 


Ven A 


tenftbaaren 


189 


Blade. . 
beker bigraaven 
TV én‘ waarom. ie 
„Adela de dochter van Ko- 
ning Degobert: den IE- 
"ís moeder vang Al- 
“brik, en Grootmoeder 
‘van Gregoor: Biichop 
van Uytrecht. “* #46 
Adèlyke kihderen là de- 
Kanonikaale-fchool van 
. Uytrecht opgevoed, 74 
Advokaaten' beginnen het 
_Jufliniaanfche Wetboek 
voor het apgerechte 
‘Hof van Holland het 
Leéërft er gebruykeri. 44- 
Afgödenbeeld van -Mer- 
‘kuur door Willibrord 
“yerbrooken. 1e 
Affland der beveftiginge 
in de Bisdommen 
‚ Îehied zynde, wor en 
ie genoegzaam: onaf- 
“ hangelykeVorfteidosn- 
men. 147 
áfidrik Vader van den 
Biffchop Gregoor te 
“.{ytrecht 224, ds. de 
Vv 3 Zoon 


BE*BWAARN - 
Blads. «…_ - Blade, 
Zoon Adela , en: den. … 
iymsoon vari Köning 7 Si :bebben- de Fiel 
AE gobest den. Il, 126 -…feoppsn, tot gevol 
} teef van deù HEM. <5 4 aq 
overleeden. band tl Paulus , syne ge- 


nc. 
„e húdes enden a 
i an 


Boing hevelded 
° 5 is de Betac eg ener” 
Dee vanKoning ten úyteen vierdedeel 


Dagobert den Il. 155. - der ienden onderhau- 
rbekoms ; vesfcheydene “den worden, 106 
„ieuwe goederen. por Armtienden Väu waar ey- 


Ayn Bisdom, „ genlyk bezkomftig; 
aar. Cider) en 4 En bs ora 


eudtzds Stoiend. mar 





jie wrden. — : ten be: 
Pe, ee, gen f BEE, Graf 
CYBER Deken je. In Vrie ' ver 
, 5 ii ren ederen 
Aidtpmaaren. moeten der : 
„gedore eed van. 
Zeoumheyd vermiegwen. 





Lj 


E neer andere Graaf. 
jappen werdt je 
“ader veorguande Verkie. 
Bilchop van 
HE aängefteld 

‚98 maakt --daarom, 

eyd die magr- 
zág ejd: be: maas 


EONN er 





° BLADWYZER 


Ze e 


"Keyser neemt’ 


idageftus 
>de Sueven uyt Du tn: 


“rland , en plaat 
„zelvén san de ostwa. 
„tering des Ryns, 278 


id 


fe der Kerke most 
tegen dien genen 
» uytgeblikemd worden, 
yrelke:. cof- werteld 
-yonnäs tegen Geeftly- 
rken-wytgeweezen , ter 
uytvóeringe. legt. - E19 
Banfire- ín-exercitum of 
- Heofbein wat dat Is 197. 
- en hoefedert gemaand, 


Begiftigers der Kerklyke 
‘gdederen: konnen de 
„zelven zan anderen 

- ‚Sadee nog in lyftogt 

22 

Bema: zie Bernulf,- 

Benefoiën der Kerke van 

Witte verzoeken. 23 

fum wat dat is 31, 
“door de Graaven en 

…f\ aren tegen 

* kúnnen eed: eygen -ge- 

peel. 3 7 187 

ep den Zoom, 

tewoord door de Vrie- 

- wordt daér 

de Noordmannen ver. 
» brand. 


À, Biadz. 


wegens Ket breed jen zn 
"Eene goede tyling dan 
„den Keyzer 140. Ache 
‘ de: Sint Pieters - ‘en 
Sint Janskerk. 28 


ontítaan door, het in 
den ban doen van jen 
Keyzer. 


Befchreven recht daor En 
rel ‚den Stouten’ Her- 
tog van Bourgoöje:ge- 
te gebruyken.… Ee 
meere. der Kanonikha- 
le School te Uytfethe 
"krygen magt om “met 
de „Boederen, ‘aan zie 
Schoole Bepeeven 
naar hun we genden 
‘te handelen. 
Betuwe , cen raken 
legt onder het ryksaâne 
deel van.Lotharís, 248 
Bezitters der Konidglyke 
BereficiEn moeten ale 
‘len te heirvaart trèke 
‚ken 192. die ‘diie 
' boefgnwooningen jk 
‚was môet den kryg by 
woonen 193. van wee, 
„leder twee dikrgelyke 
“woningen bezittende, 
’ moet’ ‘er een , dòöot 
” den anderen uytgerdtt, 
te veld tekkel Blad 
Bisdbhiin worden’, 
der voorge vErk kle 
“zing door ee Kenl: 
"aan de Hoófiche 
“Belia ingen gegeven 
V4 EN 


‚……biedenden 
‚…. 34E. hebben geene an- 


_… g 


BLADW YZER, 


Bladz. 
verkacht 


dere Bisdommen aan 


‚… zich onderhoorig, 132. 


ke Kerk in Ene - 
ern gebruykt ook - 


het Vormfel. 32 
Biflchoppen zya harders 
‚ en hebben het opzigt 
‚ 300 over alle de Geeft- 
‚‚lyke als werreldiyke 
‚ Jedenmaaten huns Bis- 
‚doms 3o. zyn de op+ 
„ volgers der Apafteken 


. 39. masten alle ver- - 


„ keerdheyd in de leer, 
alle misbruyken tegen- 
ú en de misdoende 


SD „ Geelllyken ftraffen 3r. 


alle heydeníche byge- 


“laovigheden verhinde- …, 
„ren 32. des jaarlyks -- 
‚hun, Bisdom doorrey=- 
„zen 32, moogen hun - 
‚ „ Bisdam geenszins, om: 
. ‚ Gen ander „dat beter is, 


. verlaaten, en waarom 
‚29. hunne Kerk. be- 
„aaekende. moeten de 
‚ zelven daardoor, zoo 


° veel zulks. maar mpoe 
_L gelyk is, niet bezwaa. - 


ten 33. zyn niet be- 
. “voegd om Paftoors in 
de Kerken, door Lee- 


… … kén gefticht, te ftellen 


‚ST- moeten den be- 
… noemden, perloon wy- 
‚den gn. zending gee- 


@ 
» . ® 
Pd 


Bladz: 


et 8 Rn 

7 ja, zes aan: de meelt- -…… ven, alsop den melven 
—‚niste valt te. 

‚ $. MOOgen niemesnd, 


‚%an eens. anders. Bis- 


‚dom opderhoorig ‚zen- 


‘der verlof inwyden 6o. 
‚ Masten huonen. zetel 
aan cene zekere kerk 


„gehecht :hebben -84 


‚ moeten de naalaatigen 


in de tienden te betaa- 
‚ ladwingen1ro6. grek- 


keneenvierde deel der 


‚ Menden s08. hehben bet 
‚ hooge opzigt over alle 


„de. ledenmaaten . zyn 
Bisdoms 309. dag kan 
gulks in, perfoon ùjet 

. waarneemea 1zo. mot- 
ten bewilligen ia cvone 

‚ nifen dear de Werreld- 
Iyken. owex. haleftraf- 
waardige miedaaden der 

„Geeltlyken., andess is 

‚het vonnis ksachtioos 

„1e n. binnen 

iemaanden … naa 't 

‚ Overiyden van hunnea 

voorganger „ doer de 

‘ Kanoaikaale fchopl CR 


…. gemeente … veskposen 


„worden 723. moeten 
dooreenep anderen, ten 
averftaan van- neg twee 

. Biffchoppen, werden 

iagswydi36. door de 

‚ Geeftlyken verkoozen, 

…apsteasieh, vanderde 

. beveftiging, van den in 

… de ban „Schans är 

î 


Pe 


BLADWVYVZER. 


zer; in ’t bezie der 
„werreldiyke goederen 

345. heet behandelen 
vanalle werseldiyk be- 


…_ Wind is hen:verbooden 
… 548, vatten: het wer- 


srekdhyk bewind. hans 


… Bisdams by: de hand 


‚ 348:.moeten met hun- 


‚ ne Schaoolen sof Kapit- 
tels te raaden gean 148. 
gelaft hunne Kerklyke 
dieaftbaaren uyt baunne 
Keskiyke'tn de Bene- 


_ ‘Sevaalfche uyt de Bene. 
er fickraifehe ghedaen ge 


„ onderhouden. 589 


Aijfchop va Uwpwecht 


‚van Holland: go. giet * 


heeft in het Geeftlpke 
gezag over de Graaven 


betileeven hunner Ka- 


: geren 8. -- ‘yaakt in 
* gekchik met de Kano- 


ot ten vwegens-het vifi- 


teeren „:-of.der zelver 


…_ zedeu:en keskente Her= 


vormen :8g. gekoazen, 


‚__: moet door de Ffanfche 
: … Kòningen- bevelbigd 
… Worden „ “eb !waarom 


‚Tv; Wierde. in het 


v:,begin:fteeds ‘uyt dele- 


>. derrenaaten : der. Kana- 


”_ valkasllgchooldverkpo- 


‘rn Oynde,der claudy aeu- 


ze 137... toor het 
re We beginen:de Konin. 


4 PElrdeBrzelven; zastkder 


| 


poniken door de. vin-. 


an ‚ Bladz. 

… verkieziab ùlÁ' retilel. 

N lest. Or „et >: 338 

BifJchopstimden van Waar 
eygentlyk _oorfprenke- 
Iyk OEE 


. Md ' 7 Ï 
Boeten op het nierbywoo, 
men. der. sethoödene 
t. heirvserten … beraamd 
…:197. welke de zelfen 
"giet mmagtig waaren te 
ve betalen wierden dienft- 
baar wan der Vork; 109 
Bon'door de Noordraan- 
cr: nen verwoeft.. …: 219 
‘Bentfaetus -Aarttbiffe 
"van Mentz wydt: Gre- 
‘geor tot Aarftbifkhop _ 
tr van-Upírecht. * 498 
Bof]cben' (CHeylige) moe- 
cen worden uytgerooid, 

N , . ef. 4 0 
Breómftbe Bisdom met 
‘twee Vricfche Pròvin- 
ciën. en waarbtn ven 
“YOE 133 
Breuk fe Bers teder Graaf 
'_Ín zyn Graaffchâp voor 
den Konig. ss 
Bramen (:Heylige) moe- 
ton worden weggedaan. 


| ES 
Bruno; Jonghe Zoon van 
… Koning Heririk If, wordt 
Ine: de Uyerechefthe 
…fêhook ‘opgeroed „en 
Ea Aarâkilchop gan :Keu- 
elen. >: 


Tof E 
Bygelardgbeiten “door Âe 


"Vriezen by da en 
2. en: bliek, 
Vs 


10, 


BLADWELZEN 


‚ doen Von hunne ofc. 
giften. 
Chtiften 


‚ “op. 
26 Daan de zelven 


te Bladz, Blade. 
. 10. by- de-iyken-te * brabender meg maar van 
. pleegen, en op welke _eenan en. door eezen 
. Raaf verbooden: 15 … gegeeven worden. : 20 
, os ianss,. Bilichop van 
G : Ghartsgo , maakt al 
K . ep | ne 
abellerië wie die was- - plaatfen, van de- On- 
zen pn weerom 200 : derdakemen JE. -ge- 
genaamd. 396 - typt dat mente eynen 
Ganenes wolken die syn. tyd geene tienden be- 
69 taalde, 97 
Caster wie die was „en er . 
. gyne bediening. 68. %s verd 
Ide van het Kapitsel. 70 ‚D. 
Capivula waar en tot wât - Oe 
. eynde gemaak 41. 372. aken der Kerken door 
deg Fraafche Koningen - wie te oaderhoer 
_ wanneer in Helland ‘in 
osbruykgeraakt. 45 Dagobers de Pe Koning 
Choor der Kerke waarom wverident veylig verhly 
‚ aldus genaamd. 67 sande. misdaadigen , 
Cherus tras dit woord be. nr deken vid 
66 : 
ng hsefc: niet ge- Dagebers de IH. Koeing 
‚ preekt dan nae-dat-hy vaneen worde 
- dertig jaeren beers gerftijk- gemaakt „en 
hadt, In nar Sthotlaad in al 
Criftenes beeldenaar Iingfchap. gezonden 
126. federt herfteld 
‚‚ de drie eerie. cewwan, doch nesens zyne Vrou 
‚ gy. verfieauwen in't endZoen vermoord. 127 


Devid ‘loofde steenmaa- 


aes 


um 


“en == O5 ER Ur 


. 


BLADWYZER 


Bladz. 


woeften Duurftede 23. 
. laaten 
. wegens hunne gedááne 


verfchooning 


fn vallen by Keyzer Lo 
dewyk, verzogkén 492. 

vatten} Hr bec Zceuwfghe 
hertogdom ;235.. vere 


"_Qaán Hertog Hemmihg, 


Graaf Eghart, en ftel- 


‚ brámdichatting . 
‚ vallen in het chans ge- 


“_peemen 
"Voorburg dn: 
Peken, beeft ops 


ê 


R ren “69. d 


” van: de Leden 


Dekens worden ‘ín leder 
Heym door den Aart 


Zpeland . ondas 
234 


len. 


paämmdé Hollând, vere 
woeften, Duur ede'„en 
“het flor, Kk 


tover 
de zeden der. £ greet 


is lid wan het 
„.Kápittel 70. der Ka 


„ monikaale Schaolen is … 
Paftoors van de Schoo- 


lieren 69. en niet 
masten 


‚der Kerke. NI 


diaken efteld s10, 
hebben. het: opzigt op 
‚de andech leden- 
" maaten sio, Waar bier 
te land al Dekens gee 
wéel zynp.... Art 
pien zyn leden van 
Kappittel ze. : fa 
‘ - welker eden zy 
‚ %£ ad. ui ï en, Ld û 
re leken , 
r dood ge- 
"€48 


d 
Fe 
a 


Ld 
“« 





… Blade. 
Dirk Graaf. 

' Vent ge: 
naamd wordt, 162.' is 
bevelhebber over een 

leger tegen. de Saxess 
“263, heeft tót Gemaas 
lin Theadrads’ Kleyne 
-. dochter ván Kärcl Mare 
“tal, 163, wordt Uyt aan- 
merkin van dat Flug. 
“welyk Hertog 163 ie 

Stamvader der lestere 
Graaven van. Hellend 
T68.” ttekf ‘met de 

"Vriezen .se heirvaast 
naar Fanmonjs 180, 
… voert “als “Hertog bet 
bevel over de Volezen. 


jor 
Dirk Zoen van Graaf Ges 
rolf den 1. wordt tor 
Graaf in zyns Vaders 
plaats aangefteld. 290 
Dirk Graaf: van Weftfline 
‚ ge-bekomt de Egmond: 
fche. Abtdy. in Bene 
‘cium.. 
Domdeken van Uptrecht 
verzogt om twee op 


a 


we 


veen kerkhof gevlugten 
_ te smogen ligten, 
Dom seren » welken. die 


s3 


‘Denker waf dat is: …i 
Dominus. een zytel’ aan 


7 “God den Heere vöor 


heen alleen gegeeven, - 


BLAD W YZ ER. 


0 Bladz, 
Poodfchuldige ‘in de’ kerk 
gevlugt mag geen voed- 
fel gegeeven worden. 


49 
Doodflag In eene kerk be- 
D foet negendubbel 

tgeboed worden 48, 
“ hadden veylig verblyf 
ide heylfge Boffchen. 

andkend At so 
Porden gioeten de man- 
"_fchap tot het aan ger 

ricmen op de koggens 


“leveren. 178 
Drank en jr wordt be- 
ter by de Kanoniken. 


8r 
Drinken op de grafiteden 
verboaden, 18 


Duurftede wordt voor de 


helfg aan Koning He- 

‘ riold ín Beneficjum ge- 
_ geeven 223, en vear 
de wederhelft aan des 

… zelfs Broeder Roruk 
_ 224. bevat in zich en 
op des zelfs land wel 

* zeftig kerken 224. í8 
de fcheeprykfte ftad op 

de Nederryn: 222. 

door de Noordmannen 

een - 231 eh andermaal 

 verwoeft 245. wordt ap 
“:- nieuws aanRöruk in Be- 


SL «° 


…. 


komt te rug uyt Dee 


' neficiomgrgeeven. 351 


en Blad 
nemarke ‘er6. ‘dòet 
verflag van zyne vèr- 
richting aan der Key- 
“der 217. En'hoe He- 
riold én zyn geheel 
hofgezih In Vrankeyk 
““Ttohdt te komen , om 
ä zich té laaten doópen, 
tn - * ye. 1 


-. „418 
Pedelieden der Sáe@rs 
"_tnoeten” tfënden ' san 
_ hanne Kerken en Geëft- 
"_ Iyken, opbet bevel dan 
’_ Karel den Grootdn: bee 

taalen. 4 
EkZabetb * Koningin’ Aan 
'‘Engehand lachte net 
“ de’ zulken , welken 
"vobrguven dafde Graa- 
ven vaù Holland by 
verktezing' deë volks 
zouden zyn aangefteld. 


| 305 

Biflee'- hoe eertyds “pe. 

‘hadmd, #79 

BYE per dorp wordt san 

"de Kationikaate tcheol 

: en daor wich gelchtón- 
ken. 


92 
ERE Atdy dor 
Witebrord' gefticheven 
_bégifdgd rg. Keren 
‘hier, te Pand. worden 
aan de Graaven ‘Yan 

, Holland by ve ing 


. n "val 
Everbard een'Gruât fn de 


“ Bêtuwe te El, o% 
E be Biflthop vanRyruis 


_ Verbinde zich' met den 
“. Heydenfchen ‘Koníng 
Rad- 


' ! 


BL:A 


d ‚Â 


Blade. 
”_Áaäboud 93- zyn gee- 
deren daarom aange- 


n van 
Seem Öraatan 


" Hameland worde. or 
… de, ‘Noordmânnen „ge- 
, vangen’. 276. „Graaf 
“vaii Hamel land. ver- 
_ moordt den over hem 


eftedlden: 
„eel 286, ne 


D-W:Y:ZE B 


wer __ Blade. 

’ den volgen. n 7 8 

e LN ° ER | . 

pe, een dorp enflot 
waar 


gelegen en zan 


wien gefchonken. 88 


Font door Willebrord ‘te 


«_Uytrecht o 
Franken betàal 


° 4E van: Hólland inde 


plaatsvan. den door 
em vermoorden &o- : 
eni 287, Îs, Oorzaak 
“vanhet {neuvelen van 
„Gepolf den IL Graaf i in 

_ Vriesland 290,’ wardt 
door zynen onderhpo- 
‚.rigen Graaf. Walger 
. ‚ vermoord en vaardn, 


Egendom def Kerkerf biy- 
hd an ker opz 

e Stich de 18 
“konnen door A e zelven 


… Nerkocht, verrmyld en 


„ten.huuwelyk gegeeven 
rde en 19 
or. de erfaamen 
… wafdende gefplik , 
‚ wat, er dan moet. in 
acht genomen worden 
„A9. der goëderen, aan 
« deKerken gehecht, biyft 
‚ Ân zeker opzigte aan de 
…begiftige Cr, 2. 


ed moet den : ‘techt- 
vaa den gedng. 


Ld _ *. 


‘ee … 
J 


Frorftie Koningen 


recht. 17 
en al tien- 
denby de twee eeuwen, 
eer ray zich van Vriese 
land | meefter maakten. 


is he 
zorg: der Kerke aanbe- 
voolen 6. ftaan toe 


“het: begraaven der Jy- 
ken op eenen Zondag 


EE > 


verlcha 
ronden tot de 1 Kerke 
oven noodig 15. ‘draa. 


__ gen lang haair 36. vere 


pligten Keyzer Juftini. 
aan hen mh onaf hân- 


‚gelyke Vasten te 'er 


Ld 
M ni 


kj 


„ kennen 


id, en van die 
landen at re ‘zien, weke 
ken zy in Gallië opde 

omeynen veroverd 
hadden gr. teeven 
naar hunne, eyge 
ten, ED njet naar et 
wetboek: van Keyzer 


Jufiniaan Al. van den 


erden ftatn rebhen 

eene gezag in Hollán 
Eet fchenken 
it en alie hal 


goo Akse REGEERINGW ve 

heyd van Ttéeds ‘zyrië ‘tytölen imeer‘eft 
mêer te Vethoogen’;: iitegëndeet zoa 
Kanne ‘tot nog t6ë: gevöerder byzonm 
derigke (1): Graaftykostpeels: bobben 
afgeftaan: en vervólgdnn woude )door 
deeze Vim (2) Graves ry de-Magi 
ftraaten van die fteden , hoewel dreeerfk 
maderhand gebouwd Efa, enen alge 
meenen Graar of Veldleng- over do 





| 


zer 
En 
Pet 
zizt 
: 
K 
4 
È 


EEE 
LH 
ee 
sis 


pe 
B Kf 
ad 


KEE 
BE8R 


ie 
HE 
zEnE 
BRT 
EE 


E 
Ï 
EE 


Bi HOLLAND. HE Das: zoï 
Republyk, te weeten,(1) eenen Dieks 


voop (2) voorwaarden ( verftaa ’s Lands 
onderfalieydens -. woorrechtsbrieven , 
Oraangräikd. dat zelvet eetfte herkomft 
niet. ouder, daa: naa den aanvang 
der Bertieade peuwe is) echtef al inde 
tiedide; zonder techt van (3) opvol- 





B LrA;D-WrY-Z E Rr. 


Bladz. 


\ Herteg;Godefrid 
“390 den Kwyzer gezon. 
7 genes. ‚zyn pryslykge- 
* drag, by het uyefooyen 
“ der Noordmanner ia 
‘Holland betoond 288, 
wordt des wege door 
"Keyzer Arold met 
verfcheydene goederen 
van de kroon befchon. 
“ken 289. faeuvelt ea 
"_wàaneéef. 
Giftbrief van Karel Mar- 
tel aan . Willibrord 
… voor zyne Kanonikaale 
‘School te Uytreche . 
verleend. "86 
Gisêla nataurlyke Doth. 
tej, van Koning Lotha- 
‚risten Waldrada 26r. 
wordt aan den Noord- 
‚ man Godefrid tot vrou 
gegeeven. 482 
Ged heeft den Jooden ge- 
taft : tienden te betaa- 


ten. 96 
Gedebald , “Biffchop van 
Uyuecht ‚ ftaat over 
den afftand. van Keyzer 
Henrik den V. wegens 
" bet fecht van de Bis- 
si te bereid 


Geefrid Koning van Jac 
‘fand ron trekt met 


een lestrover de Ey. 


der en verwoeft. ver- 
bsScheydene floten dét 

S sAkodriter eu Slaaven 
f- 380, Is oen Zaon van 


Bladz. 
’ Ganmesda dochter Rad- 
van Vriese 
_ pa » SG. maakt aan- 
fpraak op. het. Vriciche 
_ syk sof. mislepdr. den 
Keyzer door den fchyn 
vin vreade te willen 
maaken, 20a. valt 
met eéna vloot en le- 
ger in Vriesland za3. 
_ verflaat drie wesf de 
‘Vriezen , die hen 
Synebuar worden. 2, 
‚ geeft voor zyaeu ze 
in het Graaffchâp Maas- 
land te willen veftigen 
‚ 204. wordt door zyne 
Veie(che lyftrouwanten 
‚ 205. of zyaen 
eygen Zoon in zya bed 
vermoord en waarom, 
206. yne Zoorten 
’ maa iold ander- 
maal uyt ryk. 298 
ting Heriald worde te 
Ingolenheran gedoopt 
Graaf va 


Weichere en begeeft 

zich naar Jutfand, 253 
Godefrid Neef van Roeruk , 

‚ helpt den zelven san 
“ het bezit van Holland 
"giy.’ vertrekt neât 
" Vrankryk 277. keert 
te TE naar Vlaandre 
_ óp de tyding van syns- 
Ooms’ Hood en waar- 
‚on 277. herftelt ee 
_ Gent zyne schiogern” 


. 
Ad 
. 


BLAD WYZER 


vO Bladz. : 
_ tenefthèepen 278. ver- 


1 'fliat. de Zeeuwen 'by- 


‚ 


raar tot uytrooyens toe 
279. Hast zich: met 


“zyn Seger by Maaftricht - 


nedèr 279. verwoeft 
‘verleheydene ftedeh en 


 ‘kloofters 279. : keert 


if zyne veríchanzing 
te Haslou te rug 280. 
bekomt het Hertogdom 


Holland en Gezele tot ° 
vrou 282, wordt te - 


Koblents: gedoopt en 


heeft den Keyzer tot 


Peter 283. maakt zeer 
groote krygsrufting en 
waarom in Holtland 


| 284. Zendt twee zyner 
onderhoorige Graven - 


voor Gezanten aan den 
Keyzer 28s. verzoekt 


"dat hem Koblents en ' 
’ eenige andere landen 
‚ € waarom moogen - 


worden afgeftaan 285. 
wordt te Spyk op de 


punt der Betuwe ver- 
moord. 286 
:Graaflyk Bewind atteen 


aan Chriíten geworde 


‚me Vriezen gegeeven. 


. 24 
Graafiyke kinderen wier- 
"den in de Kanenikaale : 


* -Schooken opgevoed. 72 
Graasenby ’t ontítaan van 


dierte, op eenen bepaal= 


: den prys door den Fran- 
. deben Koning gefteld : 


graag en waaront 13. 


Bladz, 
189. en welken Too 


Graaven , ervelyk wor- 
LÁ 


dende , beginne naar 
die wetten: recht te 
doen , by welken: zy 
het meefte voordeel 
konnen hebben ‘42. 
moeten hunne om 
derhoorige naalaatigen 
dwingen aan de Geeft. 
Iyken tienden te betaae 
len 106. als zyhde 
verpligt ‘den Bilfshop 
de fterke hand te bie- 
den ro7. gebruyken 
de dienftbaaren der Be- 
neficiaale goederen , 
tegen hunnen eed in 
hunnen dienft 186, 
maaken zich: de Ko- 
ninglyke Beneficiën te= 
gen hunnen eed eygen 
187. gelaff hunne 
dienftbaaren uyt hunne 
eygene, en de Benefie 


ciaalen uyt de Bene- - 


ficiaal(che goederen te 
onderhouden „189. 
worden door Keyzer 
Lodewyk aangefteld 
232. in de plaats der 
afiyvigen of die hanne 
pligt niet gedaan had- 


den: 233. nieutre nog 


maals naar Holland tot 
het beteugelen der ine 
wooners gezonden:298 


Graaven van Holland ale 


leen in de Kerken be» 


kry- 


BLAD WUAEK 


Bladz, 


’ krygen by gerzgling 


_ verfcheydene Kerken 
hier te land en van 
‚ wie 31. noemen den 
‚ Bifchop van Uytrecht 
polie Heek en waar: 
o. zyn oudty 
aan des Bihor v. de 
Schaar onderworpen 
so. zyn verpligt naar 
Geds woord en de ze- 


dentugt der Kerke te 


_ deeven 31 hebben.het 
„recht van Patrongtus 
over veele Kerken des 
dands cu waarom ge- 
had 6o. bezweeren de 
zyksverdeeling , door 


Keyzer Lodewyk ge- _ 


_ gaan, te Nieumeege. 


Gragpen in Saxenland'! be. 
geeven zich , tot het 
maaken van vraede 
naar de grenzen van 


aan Kananikgale 
Schoal en door wien 
gelchanken. 87 
Gravinnen an Holland al- 
Jeen in de Kerken be- 
graaven.en waarom. 13 
Gregoor Paus 
wordt door de Kerk- 
vergadering vanWarms 
… vaa zyne waardigheyd 
vervallen verklaasd 


- et den Keyzer 
| ‚she NG in 


Blad. 


Gaste Staaten weefchpden 
den den landdag te Nieu- 
187 

Cuschus eskont. Karel 
Koning van Vrankryk 
voor Koning van Lo- 
26 

GEIN mertog’ WE 
‚ Vriezen ‚ Wwoogt aan 
*% hoefd dier. volken 
“den krygtog: naasSpan- 
Je by 160. Wasrom 
door eenige Schryvers 

. mer den syzel van Ko- 
. is van Vriesland te 
oet gele. 161 


BLADWYZER. 


ee Bladz, 
| Eye door Willem 
‘Graaf van Holland 


… beleegert. “44 
“Helpden ìs de Broeder 


bean Godefrid: Koning 


t… Van Jutland 200. volgt 
… ‘zynen Vader Sigeftid 
‘Án ‘tryk, zoo. is ook 


“_ deVader van Heriold en 


de Zoon van Odilbalda, 

. Dochter van Kaning 
Radboud. 222 
Hamburgfche Bisdom be- 
_kotut en waargm zeer 
… veele landen van het 
Vriefche onder 2yne 

_ beftiering. 134 
Hemeland een Graafichap 
legt onder het ryksaan- 
deel van Letharis. 245 
Hasleu hae thans ge- 
_‘naamd, 279 
Heer hoe eertpds In het 
Latyngenaamd. 79 
‘Heeren moogen hunne 


‘ontvlugte Slaaven van 


geen kerkhof of uyt 
geene kerk haalen dan 
„onder voorwaarde, en 
‘opwelkeftraf. ss 
Heeven der Feerlykheden 
hebhen niet alle het 
‘reeht van Patronstus 
en waarom. 6o 
Hiidegarius Aasftbiffchop 
van Keplen kant zich 
tegen den Aarftbis- 
s£choplpken reng van 


1 


N 


Blade, 
Gregoar , en- waarom. 
129 

izundis Graavin van 
* Stryen was de Vrou 
van Ansfrid, welke 
tot Biffchop van’ Uy- 
trecht door Keyzer Ote 

to wierdt aangefteld, 
138 

' Hieroniwsus maant de Chri- 
ftenen aan tot het be- 

_ taalen van tienden. q9 
Heirvaarten hoe geregeld 
in het optrekken der 
oporitboodene man- 
íchap 194. op nieuws 
daor den Keyzer ge- 
regeld. 195 
Hewming Broeders Zpon 
van Gadefrid , wordt , 
Koning van Jutland 
206. vreede’ maaken- 
"de met den Keyzer 
krygt de Eyder tot 
&rensfcheyding. 207 
Hemming neef van Ko- 
ning Hemming aan 
Keyzer Karel verpand 
207. is de Broeder 
‘van Heriold en Ragen- 
frid maamaals Konine 
gen van Jutland 307. 
wordt door Keyzer Ka- 
rel weer op vrelje voe- 
ten gefteld sof. wordt 

‚ te Ingelenheym ge 
‚ doopt 220. bekomt 
ber: Hertagiyk gebied 
aver Zeeland en Vigan- 

. dre tot Ooftende toe 
ï 3 dage 


BLAD WYTZER 


_ Bladz. - 
"25, ’t genê de Graaf-, 


{chappen Rye, Bergen 


op denZoomenWalchre 
bevattede 226. Houdt - 


*_* zyu verblyf tè Walchre 


Henrik de V. Zoon van 


226. wordt door de 
Noordmannen te Wal- 
chre verfldagen 234.Eg- 
hard Graaf van Walchre 
wordt door de Noord- 
marnen verflaagen. 234 


‘Henrik de IV. Keyzer ver- 


koopt de Bisdommen 
aan de meeftbiedetden 


en waarom 141. doedt : 


eene Kerkvergadering 
te Worms houden 143. 
door ‚de zelve Paus 
Gregoor denVIE. om de 


verboode beveftiging 


vandekeeken te ontfan- 


gen, van zyne waardig. 


heyd vervallen verklaa- 
rcn 144.wordt door den 
Paus in den ban gedaan 

I44 


Keyzer Henrik den IV. 
fchopt zynen Vader ge- 
hocgzaam van dentroon 
146. wordt door Paus 


__Pafchalis de Il. in’ de 


beveftiging der Bis- 
fchoppen _beveftigd. 


146. Staat eyndelyk 
weer van dat recht af. : 
‚ 146 . 
Henrik Graaf wordt door 


Keyzer Karel den Dike 


ken aan Hertog Gode- 


Bladzs 
frid in Mólland gezon- 
den 286. doet den 
zelven ‘te Spyk ver- 
moorden. ’ ° - 286 


Heriold Konig van Jut- 


fand den vrede met 
met Keyzer beveftigen. 
de krygt zynet verpan- 
den Bioeder Hemming 
te rug 207. komt by 
Keyzer Lodewyk arr. 
aanvaart het Chriften _ 
geloof aij. komt te 
cheep in Holland om 
zich te laate doopen 
218. wordt verwel- 
komt , in ‘€ Hof oute 
fangen ‚ onthaalt , en 
verreyft naar Ingelen- 
heym 219. alwaar hy 
edoopt wordt’ 22e, 


‘dràagt zyn ryk aan Key- 


zer Lodewyk op en 
ontfangt het te Teen 
2%o. ftamt af van het 


" Konihglyke Huys van 


Vriesland 224. bekomt 
het Hertoglyk gebied 
van het thans genaam 
de Vriesland223. bee 
komt de helft van 


‘ Duurftede en des zelfs 


onderhoorig ‘land fn 
Beneficitum 223. Taat 
zynon Zoon en Neef ten 
onderpand by den Key- 
zer 226. verreyft a 


’ Duurftede en vandaar 
ndar 


Jucand ' 427, 
fchaft den Heydenfchen 
gods- 


BLAD WY ZER? 


A: Bladz. 
gadsdienft ia zyne (tas: 
fen af 228. wordt dese 


wege van den troon : 


„gefchopt en uyt het ryk 
8tjaagd 228. begeeft 
zich by Keyzer Lode: 
wyk aap. breekt door 
zyn onbefuysd gedrag 
- den gemaakten vreede 
230. is Hertog. van 
„Vriesland onder ’tryks 
aandeel van Karel den 
Kaale 243. wordt tot 
Hertog van Zeeland 
aangefteld 248, wordt 
vermoord, . 240 
Hesflalia een Vorftlyk 
hof, en wat aldaar ver- 
richt is. 9 
Heefteller van eene ver- 
valle Kerk heeft de 
_paftoraale benoeming. 
58 
- Hertogdommen worden al- 
„temiets Koningryken en 
wanneer genaamd. 163 
Hertogen gelaft hunne 
dienftbaaren uyt hun- 
ne eygene en de Be- 
‚neficlaale uyt de Be- 
‚ peficiaalfche goederen 
te onderhouden. 189 
Hertoglyk bewind aan gee- 
‘ne Vriezen , dan die 
Chriftenen zyn , gegee- 
ven. . 24 
Hertoglyke kinderen wier- 
den In de Kanonikaale 


Schoolen opgevoed. 72 


‚Heyligs Bofjchen verftrek- 


Bladz,. 
ten by de Heydeneg 
tot een veylige vere 
blyfplaats. so 


Heyligfchenders zyn eer: 


loos 46 en moeten 
aan de gehoande Kerk 
voldoeninggeeven. 47 . 


Hewlig fchendery wat zulks 


is. 46 


Heylofche Kerk door Wil- 


librord gewyd 34. is 
eene der ecríten van 
eheel Holland, 17 
ymelyk _huuwelyken « 
oudtyds maar aan de * 
Geeftlyke rechtbank 
onderhoorig 112, wel- 
ke boete cn aan wie - 
deswege te ‚betaalen, * 


YI3 
Hincmar verlaat de School 


en begeeft zich te Hoof. * 


74 
dkerk is de zetelkerk 
es Biflchops geweeft © 
78. En wordt Dom- 
‚kerk en waarom ge=: 
naamd, 78 


Holland aan het Rilkchop- 
t 


lyk gezag van Uytrec 


‚door Pipyn onderwor- 


pen 27. heeft nooit 
onder de Franíche Ko- 
ningen van den derden’ 
ftam geftaan 43. heeft 


‚ zynen eygen, Deken ge- 
‚ had rr1. is een gedeelte 


van het wederopge- 


. echte Keyzerryk ín 


het Weften 183. raakt 
X 3 by 


BLADWYZER - 


n se Bladz. 
gedeane ry ksver? 

ir je erde otrder Karel 
Zoon van Keyzer Ka- 
kel 188. wordt deor 
Keyser Lodewyk aên 

_ -Synen Zoon Lotherfs 
Beever eis. ís neá 
ge van Keyzer 
Lotharis. geen gedeeite 
van het Keyzerryk , en 
„waarom 254. ís een 
gedeelte van Lotherin® 
geen waarom: 255 
Hetlandfche Graaven flam- 
men af van het Fran- 
fcheklays van den twee 
en 


344 
Hoorn maakt een verdrag 
met dea Laaddehen. 


Horik Koning van futlaad 
zendt gezanten aan 
Keyzer Lodewyk. 240 

Hago natuurlyke Zoon 
van Koning Lotharis en 
Waldrada 261. Broe= 
“der van Gizelaen 
den natuurlyke kinde- 

sis van Loenen. 284 

ngerus Bifchop van 
Uytrecht vlucht met 
zyne Geeftlyken naar 
de Abtdy van Prutie 
asg. bekomt het Kloe- 
fler van Sint Esso 
erg ten verblyf. 280 
Ainnnen worden door de 


'g 4 


Blads, 
Vriesen verdagen. 


Hislen naar de woe det 
Heydenen op de gee 
fleden verboaaden. - 

Huy: van Bourgonieë hant 


Ooftesryk heeft naait 
bevoolen het wetboek 
ufléniaan 


45 


acebo van Beffere verlieft 
| plee gezag over Hol- 


“4 
En be Moek ph, | 
cht, a 

eens Eanonikaals kaas 


School Sl gehad. 
Teriand betekende eere 
Schotland, 
Julend/che westen. by. kde 
ke geleegenheyd in pe 
breyk Geraakt , 


oudtyde due genas 


Jebân de- L Bi van . 
Uytrecht , ay- 
-Be NOVAALE tienden 
in Hellandaan Florents 
„den V. Graaf van Kor 
ta, yk. her 
elingen- gee y 

lende werden mpetder 
acivet jede 


CE 


\ 


BLADWYZEE 


. …… Bladz. 
Jeer en leeverisgedrag 
aan den Bîffchop be- 
kend zyn 6r. en on- 
der het opzigt des Bís- 
„fehops opgevoed wor- 


Dn. 61 
Jooden betaalden audtyds 
_ ttenden én waerom. 96 
Futlanders raaken ín oor- 
'_ logasa. bloedige veld- 

flap aldaar voorgevál. 
‚len 256 moeten een 
‘jong kind, Horik ge- 
naamd , op den troon 
gelten. 357 


EK 
ES anonikaale … Kerken 


hebben alryd twee 
Paftoors. . 


12 
… Kanenikaale Prabende waar 


van 200 genaam. 
Kanohikaale School te 
Uytrecht deor Wil- 


brord gefticht Gr, is- 


piet ìn ftaat om alle de 
„Geeftly ken, ín Holland 
‚neodig , te verzorgen 

s. des worden by die 


hog viet anderen en. 


door wie opgerecht 
78. heeft zyne gemee- 
‘ne inkomen ês. door 
‚den Keyzer gela ee- 
„nen nieuwen. Biffchop 
„te 
‚maanden, nevens de 


gene enté, eenen nieù- 


…__Blads. 
wen Bifkhogp kiezin 
122. behoudt , one 
aangezien het rechtse 
gebied van ’t Vriefche 

. Bisdom verklynd was, 
het recht der verkie- 
zing. 135 
deor Willibrord ta, 
ytrecht gefticht, 17 
ittels te Uytzecht een° 
pitte] uytmaahende 
verkoozen eertyds ee- 
nen nieuwen Biffchop 
123. moeten door 
de Biffchoppen In ’c 
beftieren. van hunne 
Kerke gekend wor- 
den 148. krygen te 
Uytrecht voorheen ook 
‚deel aan ’t werreldiyk 
beftaur , en thans zite 
ting in de Staatsverga- 
‚dering 149. uyt wel. 
„ke leden het beftaat. 
. : yo 
Heneniken te 
gaan met mayien te 
Choor 89. wie die 
eertyds waaren en 
‚ waarom aldus genaamd 
jo. zyu Geeftiykenof 
Werreldlyken 70. dee- 
zen zyn het. baais alleen. 
afgefneeden 71. de 
Geefllyken zyn, of 
Onderdiakenen „ Dia- 
kenea, of Priefters zr. 
beginnen hofiyker te 


6e 


re Bladz. 
. “getl gebragt en waar- 
‘om ; 82. gaan ‘ieder 
‘afzonderlyk woonen 
83. betwiften ' den 


… «Bifchop' van hen te 


‘moogen vifiteeren of 
"_bunne zeden en Kerk te 
hervormen. 83 
. Karel Marsel fticht ver-- 
‚_fcheydene Kerken ín. 
Holland 19. fchenkt, 
veelen zyner geftichte - 
Kerken aan Willibrord 
28. fchenkt de goe- 
deren, tot onderhoud 
“noodig, aan de Kano- 
pikaale School te Uy- 
trecht 85. fchenkt- 
“het Dorp Elft aan de 
Kanonikaale School te 


Uytrecht. 82 
Karel de Groote volgt 
‘aynen Vader Pipyn 


‘eerft in ket Ooft- 15r 
“en ‘daernaa zynen 
Broeder Karoloman in 
’% Weftfrankifche ryk- 
‘152. doet een Hof te 
‘Nieumeege . bouwen 
353, doedt de Saxers 
aan de Kerken en hun. 
ne Geeftlyken tienden 
‘betaslen 94. ver. 
biedt eerft voedfel aan 
‚de in de Kerk gevlug= 
te doodfchuldigen te 
“geeven 49. beveelt 
‘in iedere Biffchoplyke 
ftad eene School op te 
… Sechten :63. « beveekk 


Bladz, 


" de Biffchoppen de per- 
‚:foonen tot Paftoors, 


door de’ Leekens be- 
poemd, ín te wyden sp. 


"beveftigt federt het 


veylig verblyf in de 
‘Kerken Ss. verleent, 
veylig verblyf aan die 
‘op: de Voor- en Kerk-, 
‘heven gevlugt waaren. 
sa. hoelang dit be- 
ftandig gebleeven is 53. 
neemt rus ayt de 
Uvytrechtfche School en 
maakt hem “Bifchop 
van Munfter 74. be- 
veeit dat van alle lan- 
den, fliaaven en vee 
tienden aan den Bis-_ 
‘fchop van Uytrecht zal 
betaald : worden: 95. 
fcheydt tien Heymen 
en waarom van het 
Vriefche Bisdom 133. 
beveftigd den verkoo-* 
zen Albriktot Biffchop 
‘van Uytrecht door het 
hem geêven van den 
sthg €n ftaf 136, komt 
‘te Nicumeege op het 
overlyden varden Uy- 
trechtfchen Biflchop 
-TS4 En beveftigt al- 
daar Albrik in ’t bezit 
‘van het Uytrechtíche 
Bisdom 155. fehenkt 
“Ubkirika baven: Duur- 
‘ftede aan het Bisdom - 
te Uytrecht 157: ver- 
&ekt naar hat 
\ 3 


BiL:A:D-W'Y ZE R: 


" 458. beveelt.de Vrje- 
‘ aen‘den krygtogt naar 
‘ Spanje byte woonen 
160. trekt met cen 


leger naar Spanje 160. - 


‚gendt onder drie Be- 
welhebbers een leger 
naar Saxenland 162. 
begeeft zich in perfoon 
tegen de afgevallene 
‘ Saxers te veld 165. 
doet vyfenveertig han- 

derd der oproerigften 
“ oathoofden 165. be- 
“geeft zich tegen de af- 
‚ gevalle Vriezen te veld, 
verflaat ‚en ontveemt 
hen hunne erfhaftige 
“goederen 167. en vers 
klaart hen voor lyfey-- 
genen 168. doet de 
gebruyken en gewoon- 
ten der Vriezen in ge- 
Schrift brengen I7r. 
. trekt te veld tegen de 
‘Wilten 173. zendtde 


voorvaamfte gevange- 


ne Vriefche jongelin- 
gen naar de -Kanoni- 


‚kaale Schoot te Roma - 


372, om aldaar in de 
… gewyde en- ongewyde 
letterkunde opderweee 
… gen te worden 1:73. flaat 

twee bruggen van de 
Vriefche Scheepen over 
de Elve 574. gelaft 
‚ de Vriezen naar Pan- 
nonië zich.in optogtte 
„Begeeven k7De hay 


Bladz. : 


. ze . Rho 
nde eengm Ryhe 
te Diedenhove verdeelt 


"zyn ryk onder zpne 


drie. Zoonen 184. zakg 
langs de Moezel, Ryu 


„_€n Waal saar Nieu 
. meege af 185. begeeft 


‚ 181. 


CU 


zich naar Saxenland, 
doet ‘een desde 
deel. der iawooners 


‚hun land ontruymen 


«a ES 


181. vertrekt ‘naar 
Rome 182. word: op 


. Kersnacht tot Keyzer 


aldaar verklaard en ge- 
kroond 183. beveelt 


. de Amptenaaren den 


gedaanen eed van ge- 


. trouwheyd te vernieg- 
‚wen 188. regelt de 


r 


wys hoe de offerg{ften 
meeften verdeeld wor- 
den 98. komt weder- 
om te Nieumeege 198. 
alwaar hy het Paafch- 
feeft viert 109. en 
keert naar Aken 199. 
felt orde hoe de eyge 
en hoe de Beneficiaale 


‚fche dienftbaaren te 


onderhouden 189. ook 


.op.de.prys der graa- 


Ren ‘190. ftelt orde 
op de tollen, diete Uys 


. &recht , Duuríftede en 


Nieumeege geheven 


wierden 190. dok op 


‚ delaars , 


het onderhoud der Be- 
tegen den 


„ Woeker „… ep_ het. 


Ä 5 krache 


BLAD WYZE RE; 


nrs Bladz. 
"erachtiget Mmer ge 
metiktee ryWeverdecelie- 
"ge tor. regelt de 
‘wye dat llder voord- 
. aen te heirvaart zoude 
- Moetén trekken 192. 
"gebiedt eenen heitvaart 
. te Perrd en te water te- 
de Neordmranren 
"eos. maakt vreede miet 
‚den Fetlanfchen Ko- 


LL „emming 206. 
obtfentt des zelfs Neef 
Hemming tot pends- 


met Heriold en Ragen- 
‘frik 207. Befchryft 
venen Ryksdag te A- 
ken, en wat aldaar in 
Opzigte der Vriezen 
beftooten wierdt 268. 
brengt den Herfit met 
te jaagtn te Nieumeege 
door 209. fterft te 
Aken. 210 
Marei Zoon van Keyzer 
Kavel kryet by ryksver- 
drefing heet Vriesland 
285. fterft voor 2y- 
nen Vader. 


kemé onder Zyn ryks- 
“aandeel heel Vriesland 
84 Paat zich tot Ho- 


go 
Karel de: Dikke bekomt 


« 
25 
° 


io. 


derdé ván Wriestand 
verbifidt zkh 
met Rotuk Hertog van 


Holland 268. maske 


theringe te vermeefte- 


Yen: 270. flerft. z7a 
Karel Zoen 


vain Keyser 


veool 


“zyn aandeel het Bour- 


ndifehe ryk. 25s 


‘ volgt zyneh Broeder 
- Lodewyk in het Lotfie- 


ringíche ryk 280. en 
des ook im Hollamd, 
Zeeland en Vriesfand 
befegert ‘de 
Noordmannen te Fies- 
fon 18r. maakt vreede 
met de zefven … 981. 
Geeft Gisela eoe eene 


“ Vrou an den Noord- 


tak Gödefrid 82. en 
het Hertogdom Vin 
Hoffsad ce beftanten 
282. “te Peter van den 
Noordman Godeffid 
283. Zendt' Graaf Fén- 


Rl won Mich Gode. 


BLAD WIZER 


e ‚Ws Bladz. 
frid in Holland: a46. 


Helt Everhard, Geoaf 


van Hameland tor Her- 
ag van Holland a87. 
. bezwykt -onder den 
‚nwaazen rykslaft 287. 
„wordt van de Keyser - 
‚tn Koninglyke waár- 
digheyd afgezet. 288 
Kers) de Eenvoudige , 
‚Zeoan ven kodewyk 
den. Stameraer, en Ko- 
‚aieg van Vrankryk 
„ wordt ter bezitneemin- 
‚ge van bet Losbezing- 
sáche Ryk aangemaand 
„893. des begeeft by 
„zich eer pasr Aken 
«en daarnes naas Nieu- 
‚merge 299. geeft de 
. Egwondfche Abtdy aan 
Dirk Graaf tp Welklin- 
‚ge eo. zynen toeleg 
„mislukt siande, maakt 
: Vreede. met Zuentibeld 
cn (last hem het bezit 
‚van Lotheringe afs 294 
Karel de Stoute Hartog 
. van Bourgonje beveelt 
peer '$ befchreeven 
…wesht te vonnitlen. ‚44 
beveelt de Ka- 

- nesikasle School te 
‚ Uytrecht eenen nidqu- 
„wen. Biffchop te ver- 
kiesen 13e bevefkigt 
‚den verkeezen Gree 
goor. dor hek geeven 
‚van deu (lef en ring in 
_’Biedomwen Uysreche 


ms 


f ,. 
„RJ. ER 


aclven tot Aarftbis- 


„Schop inte wyden 528. 
‚wasdt door zynea 
Broeder Karel in 


…Weftfsankiloheryk op. … 
as 


‚ gevolgd. 
oleman Zoon van Lo. 
‚ dewyk ning van 


‚ Duytíchland , bekomt 
Beijere enz. uyt de ex- 
venis van zyaen Vader, 


, 27t 
Konimmerland heeft eenen 
eygonDeken gehad.1 ss 
Berken door wie geltiche 
16. moogen door de 
itichters verkogt, vere 
. kuyle, en ten huuwe- 
Jyk gegeeven worden 
‚49. moeten eens jaars 
doer den Bilchop ber 
‚ zogten de aldaar inge- 
foopene misbruyken 
„afgefcheft warden ge, 
door wie in te wydengs. 
ingewyd zynde, zya ge- 
heyligdezaaken4ó.daor 
de Leekenen gefticht 
hebben ook het veylig 
verblyf en waarom <7. 
der zelver ficraaden 
moeten uyt.een vierde 
deel der tienden onder- 
houden worden. 168 
Korkbreekers mek de dood 
geftzaft. 48 
Kerkregelshoe genaamd.69 
Kerksienden van waar ey- 


hd Id 


BLAD WY ZER. 


« hi Blad. 
erkwerfjche kérk , ‘eee 
der eerften van geheel 
Floltand z7. door 
Wilijbrord gewyd. 34 
Kinderen in de Kanoni- 
"kaate Schoolen opge- 
“voed , moeten , acht-. 


tien jaaren bereykt- 


- hebbende , verklaaren 
of zy. wilden Geeftiyk 
‘vorden 73. niet Gee fte 
Iyk- willende worden 
verlagten het School 


18 

Kleedy der Kanoniken 
wordt prachtiger en: 
wanneer. 8r 
Keuifche Aar!tbisdom wan- 
peer ecn onafhankelyk 
Vorftendom bynaa ge- 
worden. 147 
Keulen door de Noord- 
mannen verwoeft. 279 
Kesyzerlyke waardigheyd, 
‚in den perfoon van 
* Auguftulus in het We- 
“ ften vernietigd, wordt 
in den perfeon van Ka- 
rel den Grooten her- 

. fteld, 183 
Koblents is vruchtbaar in 
wyn. 28s 
Koenraad Keyzér geeft 
het Bisdom van Uy- 
trecht aan eenen Ber- 

‚ nulf, wegens het aan 
‚hein brengen van eene 
* goede tyding. « #39 
Biffchop van Uy- 

. trecht flicht de Maric 


Blade; 
7 Kerk. 


Honingen de beveltigine 
aan den Biffchop gee- 
vende, ftaken den zel- 
ven eenen ring aan den 
vinger en waarom 20 
Desgelyks eenen here 
derftaf in de hadt go. 
draagen de Bisdommen 
zonder voorgaande. 

verkiezing aan hunae 
Hooffche gunftelingen 
op 140. van de vooe 
zige Koninglyke goede. 
ren-outzetzynde , ver- 


koopen eyndelyk de 
Bisdommen. - I4t 
Koningiyke goederen hoe 
genaamd 17. zoo in 
als rondom Uyerecht 
‚aan de Kanonikaale 
School aldaar gefchon- 
ken, - 87 
Koninglyke Kinderen wier- 
den in de Kanonikagle 
Schoolen opgevood. 72 
Koninglyke tytel vaan de 
Hertogen en wanneer 
gegeeven, 1ór 
Kloofters door. wie «a on- 
» derhouden. … :. . 22 
Kog gens zyn (cheepenmet 
‚ welken de Vriezea de 
heirvaarten te water 
doen 375. zya vaor- 
zien met malt, zeylen 
en riemen, 177 
Kogfchuld wat datis. 176 


Kruyfen mosten in de 


‚ Kerken, welken wor- 
den, 





BLADWYZER 


ns he | Bladz. e . 
den ingewyd, geplant . Leevensgedrsg: der Schoo® 
33 


worden, - 
Le 
anddeken waarom zoo- 
daanig genaamd rr 1. 


beeft negen botdraa- 
gers voor boete wegens 


. het aangaan van hey- . 


selyke buuwelyken 
113, mag niemant in 
rechten ' aanfpreeken 
wegens 


geëyndigd was.r 13 mag 
niefiand buyten zyn 
Karfpel draagen , 114. 
hoet ieder in de’ Kerk 
vonniffen 114. hunne 


ryskoften zyn gere- 


‚geld zx55. bezet der 
inwoonezen ‘koeljen, 
" beeften ,… en renten, 
116; fpreekt recht o- 
ver de leekens , wee 


gens Kerklyke breu- 


ken. Ii? 
Largve eene Provinci van 
Vriesland “onder het 
Bisdom van Bremen 
gefteld. 133 


Leekens ftichten fommige 


_ Kerken 16,17. eyn 
'_Ân opzigte der Kerkly- 


‘ ke breuken aan de 


rechtbanken der Land- 
dekens onderworpen, 


E17 


gemengelde . 
. rechtzaaken, voor dat 
het Werreldiyk geding . 


Blade. 


lieren in de Kanoni- 
kaale Schoolên te Uy- 
trecht was eerft zeer 
geregeld 80... .dech 


begint te verwilderen 


en.wapneer. . 8E 


Leudes wie die zyn. 168 
Leusden omtreat den 


Eemftroom wordt aan 
de Kerk van Dru 
gefchonken. 


Lodewyk de Goderuchst. 


ge, Zoon van Keyzer 
Karel volgt zynen Va 
der in ’t ryk en des 


ook in Vriesland sro 


herfteit de Vriezen in 
hunne vryheyd welke 
zyn Vader hen hade 
afgenomen azi. en 
beveelt eenen nieu= 
wen Biffchop te verkies 
zen 212, beveftigt 
den verkoozen Ere- 
derik tot Biffchop 
van Uytrecht door het 
hem overleeveren van 
den ring en ftaf 236. 
213. en dat ter hy 
was ingewyd 237. onte 
fangt den Jutíchen Ko- 
ning Hertold in zyn 
ryk geit. komt te 
Nieumeege „ en bee 
veelt de Vriezen zich 
tot eenen togt naar 
Deenemarke gereed te 
houden 212. ryft naar 
Aken , alwaar by zyn 

syn 


, 


onder “une dre 


ryk | 
Zoonen verdeelt 214. 


doet zyne gedaune 
mykoverdeeling door de 
aven ín Vrieslánd 


‘ bezweeren 215. is ge- * 
' trouwd met 


adich 
Dochter van Welf Har- 

van Beyere 216. 
outfengt tyding van de 
bekeering van Heriold 
Rr7 fchryft deswege 
eenenalgemeenen dank- 
dag uyt 218. ontfangt 
Hertold te Nieumeege, 
en reyft met hem naar 
Ingelenheym 230. het 


‘ gyk van Heriold ènt- 


‚ tog! 


id b* 


fangende, geeft het 


hem weer te leen 220, 


verzekert hem van 
zyne befcherming 221. 
en befluyt hem een Her- 


kend te vel 221. 


ft het Hertog!ykge- 
jed van Vriestaandaan ° 


Hertold 222. en de 


‚helf van Duorftede in 


bewind in Holland, en 
de wederhelft 
Puurftede in fyftogt 
224. befchenkt He- 
stold en zyn gevolg 
226. ftelt de verjaag- 
de Noordfche Prinfen 


in hunne Hertoglyke : 
pedieningen 229, ca 


“gaen 


gebied inVries- : 


BLADWYEAER 


Blade 
“_tsacht ‘den gebroken 


vreede te herftelten 
229. wordt door zy- 
ne drie Zeonen van ’e 
ryksbewind beroofd 
230. En weer hêeftufd 
231. zendt nieuwe 


Graaver naar Vriesland 


tot bet beter befcher- 
men van ’t fand 332. 
rent naar Nieumeepe, 
zoo tot het houden 
van eenen ryksdág „ 


als Ns zich, aan het 
“ho egers tee 
‘gen de Deenen te ftel- 


fen 236. Onderzoekt 


"het gedrag van de daag 
‘Hoih 


nd ° gezondene 
Graaven 237. doet 
fcheepen om de ftfoo- 
Bezetten in Hol- 
and bòuwen' 238. en 
zendt nieuwe Graaven 
náar Holtand, om de 
Iinwooners te beteùge- 
len 238. komt weder 


‘te Nieumeege om te 


zien of zyne bevelen 
waaren _ naargekomen 
_ Geeft aan de 
Gezanten ven 


‘ Deegfchen Koning Ho- 


ruk gehoor 240. wordt 
het Koninglyke gezag 


‘weer meefter 241. Vere 
geeft gan Pipyn eu Lo 


ewyk hunne misdead 
242. berooft syaen 
Zoon Lothâris van zyn 
tykse 


RLADWYZER 


Bladz. 


ayfksaanded en Keyzer- … 


Syt de aang e 
‚ danden heel Vriesland 


„ aan zynen Zoon Karel - 
. 248. verdeelt zynryk 


ep vieuws onder Lo- 

„ tharis en Karel 243. 

. hesftele zynen Zaon 

Lotharis ia den Key- 

zeeiphen tytel , .en 
ge 


hem onder ande- - 


gen bet Hertogdom 
…, Helland 244. zendt 


. ieuwe Hertogen maar 
Vriesland om de Vrie- - 


aften 245. 
. fterft. 846 
Zadewyk krygt van zynen 
Vader Lodewyk het 


ERN te ûr 


Koningryk Duytíchlend - 


en Belen 214, egen 
gynen Vader zynde op- 
geftaan , worde door 


den zelven weer in : 


‘genade ontfangen 242. 
&rygt uyt het verdeelde 
syk. van Lotheris. ge- 
heel Vriesland 247. 
‘ Yan zyne 
siekte 


theringíche ryk niet 
verliet 365. 
. het met den zelven en 
’_kryet twes deelen van 
_ Nrisslapd 866. Kaat 


ger. 
Lodewyk Zoon van Lo- 


verdeelt … 


de, 
ya bakeme: 
tan den Keyzer in lea- 
lië af 267. fterft. 270 
pyk Zoon van Loe 
tharis bekonat voor gyn 
ryksaandeel Leglië ea 
den Keyzerlyken cytel 
245. is door de Sera- 
fcenen „verhinderd om 
zyn Erfrecht op 
Broeders opdogevalle 
ryk te doen gelden s62. 
fterft kindeloos , en 
fteldt den ouden der 
Zoonen van Lodewyk 
Koning van Duytích- 


. land tot zynen opvot- 


e68 


dewyk Koning van 
Duytíchland Baat het 
leger van zynen Oom 
Karel 278. bekomt 
Oaeftfrankenland: en 
tweedeelen van Vriese 
Jand uyt zyns Vaders 
ervenis 271. trekt te- 
gen de twee. zoonen 
van Lodewyk Koning 
van Vrankryk te vel 

sy3. bekomt van heù 
de wederhelfte van Lo- 
theringe en onder an- 
deren Zeeland 273. 
gebiedt eanen heir- 
vaart tegen de Noerde 
manaen te Nieuwmeee 
ge 275. breekt het be- 
leg van Nicumesege, ‚en 
onder welkt voorweeen 


ALAD W 


Bladz. 


den ap- 26. aarde 
. «giek en (terft te Frank- 
‚-foxt 280. em. door zy- 
… men Broeder Karel op- 


gevolgd. 280 
k de Stameraar, 
on en opvolger 


van Karel den Kaalen 

‚ dierft. 272 
Ladewvyk Zoon van Ar- 
nold volgt zynen over- 

‚ Jeeden Vader in ’tRyk 
295. wien ook de 
Graaven. en Hertogen 
van Latheringe , als 
misnoegd: op Zuenti- 
bold toevallen 2096. 
fterft zonder wettige 
Kinderen naa te laatcn 
396. Waardoor de 
meniyke naakomeling- 
£chap in Duytífchtand 
wan Karel den Groo- 
ten een eynde geemt. 
291 


Keo de III, Paus verklaart … 


en kroont Karel den 
‚_ Grooten totheyzer. 183 
Jotbaris krygt van zyn 
VaderLodewyk,nevens 
den Keyzerlyken tieel, 
heel Vriesland en meer 
andere ftaaten 215. 


wordt, om Zyuen op. - 


ftand, door zynen Va- 


‚der van zyn ryksaane 


deel. en -Keyzerlyken 
. tytel beroofd 242. 
verkrygt weder den 


Keyzerlyken, yrel, en 


Syn ryksaandeel 244. 


LER 


gen : 

wlugt naar de Rhone 
246. des zelfs ryk dear 
: zyaa twee zeegepraa- 
. lende- Brpeders uer- 

‚ deeld wordende 
… Lodewyk heel Vrieg- 
„land 247. vreode maa= * 
kende wordt niet al- 
… deen in zyn voorig ryk 
herfteld, maar dat nog 
met het ZeeuwícheHer- 
togdom vergroot 247 
. geeft het Hertoglyke 
. bewind wan Holland 
‘en Zeeland aan zynen 
Zoon Lothárie as% 
-ontdoedt zich: van alle 
zyneÂaaten 253. wordt 
Monik en fterft. -254 
Letbaris van zy- 
men er Loctharis 
het Hervoglyk bewind 
van Holland eu Zee- 
‚land 253. krygt on- 
……der.syn.aandeel alie 
‚ de laaden van den Berg 
. Jura tot de Noordzee 
 «B55: 't gene naar dien 
….bezicter Lotheringe íe- 
„dert genaamd is 255. 
ftelt Roruk, uyt Jutland 
- … wedergakeerd, tot Her- 
tog van Holland aan 
256. komt te Nieu- 
meege 257. geeft den 
…… Vriezen verlof omaaac 
utland te zeylan 258. 
ichent het Kloofter 
van 


BLADWYZE 


en Stab Odtichber 
man den Uytreeiníchen 
Biffthop Hungerus 260. 
gebiedt in fchyn eenen 
heirvaart tegen de 
iá Holland gevaliené 
Noordmannen 261.ver- 
zcyft nedr Rome en 
flerft.. - a6r 
Letberinge waarvan aides 
‚ genaamd. áss 
Ludgess ,. Zoon van 
Wurzingus wordt in de 
Uyrrechtfche _ fchbdt 
opzevoed 65. en federt 
Bifchop van Mas- 
‘fter 64. bekomt vyf 
. Vriefche heymen ef 
waarom vòor zyne 
Kerk. _ 133 
Luk door de Noordmane 
_nën verwoeft. 379 


Lyfeyg aren hoe eertyds 
gendemd 166. waarom 
ú Zoo greot geul in 

‚ Vriesland gevotiden 
169. en au de Bif- 
fohopelyke Kerk van 
“Uytrecht gefchonken 
ten tiendén aan hunnie 
Kerken en Geeftiyken, 
op't bevel van 
den Geooten, betaa- 
Jlen.194. aan de Ka- 
onikaale School, te 


arl - 


Bladet 
Uytrecht geftironkén, 
Lyken moogen niet ven 
bränd wórden, en de 
ftraf daar tegen rr. 
der Chriftenen in gee» 
‚ ne Graffteden van Heye 
denen ee begrêven 1% 
- nog ook niet in 
‚ de Kerk maar op de 
Kerkhoven te 
Ni 12. waaront in een 
3 
Lofmeiaers der kerklyke 
goederen waartoe vere 
: pligt 22. motten de 
Geeftlyken de behulp- 
zaame hand bieden, en 
op wat (traffe, 2$ 


M. 

Mon ep op de Graf. * 
fteden te houden 
v.rbooden, 1 
Maasland heeft eerren De- 
ken gehad. : IE 
Masftricht door deN oord 

manïen verwoeft. 27 
Maartens Kerk (Sint dobr 


Willibrord gefticht , 
heeft ook eene Kano- 


nikaale School scha 
ik. 
Malmedi , Abtdy , doow 


de Noordmasinen ver 


woeft. 
Marië ‘Kerk te Utrecht 
heeft gedede ook Ke 


BLAD W {ZEN 


Bladz. 
” Kanofikaale:Schooi be. 
had. 78 
Msgenfrid, groet Kamer: 
‚ ling van Koning Karel, 
„strekt met de Saxersen 
- Vriezen naar Panno- 
„nlë. - 180 
Meginerd , Broeder van 
‚den vermeorden Her- 
„tog Everhard , wasdt 
. În des zelfs plaats tot 
…Hettog van Holland 
…aangefteld. “291 
Meriapsi welke volken de 
„waaren. . .… 
Aerkuer als een God: 4 
Weftkapel geëerd... zo 


dl Bladz. 
Maunflerlana waat van het 
dien naam heeft. 64 
Muylen worden in ‘de 
plaats der riem zoalen 
naamaals gebruykt. 38 
Myn Heer een tytel daor 
de Graaven van Hol. 
land aan den Biflchop 
van Uytrecht en waar- . 


om gegeeven. 36 
azareenêrs hunne bee 
loften voldaan 

- hebbende , fcheeren 
hun haair. 37 


Mdemigerriifort hoe thans PMen boete wan- 


genaamd. . 64 
Mosderkerken, welken die 
18 

Morafteriurs wat dat eer- 
tyds was 63. word te 

7 Mlmiigernifbre gelicht. 
63 


Mien > zvn pièt ge- 
- magtigd,‚om,zonder hóe 
erlangen van de zen- 
‚ ding, te moogen preê- 
° ken. 


9 
Manfter hoe eertyds en 
‚ "waarom thansaldüs ge- - 
4 genaamd. 


« naámd. 


6 
Miarfderfobe Bisdom set 


.vyf Vriefche Heymen . 


ten wiroin . vergroót 
" YJ. ‘wanneer éen on= 
„af hangelyk _Voeftene 
‚ dem bynaargeworden. 
0 447 


neer te betaalen. 48 
Mieumeege is eertyds eene 
wan het Ripuari- 
…fche Eyk IS2, doch 
wordt naderhand een 
Koninglyk goed van 
het Ooftfrankifche ryk 
153. waarom PAL Ae 
TEUM: - PUBLICUM 


genaamd; 158 
Nièwamanfier waarom al- 
dus genaamd. 64 


Noorderkoggens wie die 
zyn en waarom Zoo 
177 
Meordboliend eertyds in 
zeer veele eylanden 
„eertyds verdeeld. £76 
Noordmannen , op de ty= 
ding van Koning Go- 

- defrids dood, keeren 
te rug :naar. hun-land 
206. 


DN 


… RW er ar MT 


Ld 
hd 


BLADWYZER: 


206. vallen drie jaa- 
ren achtereen in Vries- 
‘Tand, wiens beftiering 
de Jutlandfche Prinfen 
‘was aanbetrouwd 248, 


‘verbranden Bergen op : 


den Zoom 274. ver- 
overe Nieumeege, en 
verfchanzen in ’ zelve 
274. doen den eenen 


Bladz. . 


Offerziften ‘wierden 


Blada, 

Wittekifd, Bevelhebber 
der Sayers. 166 
ôf 


dagelyks of maande. 
lyks tot onderhoud der 


_ Geeftlyken gedaan 97. 
* hoe te verdeelen. : 98 
Offictaal van Uytrecht 


verzogt om twee öp 
een Kerkhof gevlugten 


‚Er 


u TE ER er WE Ae MNM 


uytval naaden anderen _ vandaar te haalen: ss, 
op het leger van Ko- ' Onderdiakens wanneer men 
ning Lodewyk 275. de zelven al gemáld 
neemen Everhard , * vindt zr. in Iken 
“Zoon van Graaf Me-.: ouderdom zy gewyd 
‘ ginard, gevangen 276. wierden. "73 
fteeken het hof te Oofterbeek- (te) bevalt de 
Nieumeege in den Gemaalin van Keyzer 
brand 276. en vervoe- © Koenraad in de kraam. 
gen zich by een ander ' 140 
Deenfch leger op de Ottho del. neemt zynen 
Maas 276. worden al- Broeder Bruno uyt de 
om ‘dòor geheel Hol- Uytrechtfche ScBool 
land vermoord 286. ' en maakt hem Aarft- 
des neemt hunne ge- '-biffchop van Keulen, 


zagvoering aldaar een 76 
Otibo de ID. Keyzerfteldt 


* 


eynde. - 287 
‘Noovaale tienden wat die Ansfrid zonder voo1- 
zyn. 105 afgaande verkiezing tot 


Nuys doorde Noordman Biffchop van Uycrecht 


nen verwoeft. 279 aan. 138 
: Origenes maande Chriftee 
_O. nen aan tot het betaa- 


len van tienden. 99 
Oudmunfter waarom aldus 


A Ndilbhalda dochter van 
genoemd, 64 


Radboud Koning 
van Vriesland, vrou 
van Sigefrid Koning ar 

van Jutland , en mot- | 
der van Gene vrou van - 


BLADWYZEN 


Bladz. 


é 


pefteiisde Il. Paus be- 
veftigt Keyzer Hen- 
rik den V. in hetrecht 
van de Biffchoppen met 
ftaf en ring te bevefti- 


gen. r46. 
Paderbornfche Bisdom wan- 


‚ neer eên ònaf hangelyk 
vorftendom bynaa ge: 

" worden. \ 147 
Palatio Pubiice wat zulks 
te Fennen geeft. 158 
Panden der Kerken, waar-, 
toe voorheen gebruykt. 


66 
Parocbikerken hoe oûd: 
ds genaamd. ‘17. 


Pa oors der Kerken van 
“Holland zyn eettyds 


_ im de Karonikaale 
‚… Sctrool te Uytrecht op- 
„gevoed 77. leefden 


uyt het laatfte vierde 
‘deel des tienden 108. 
moeten van’ den ont- 
‘fangft en uytgave der 
“tienden aan den Bis- 


fchop rekening “doen 


“_ 109. moeten hunne ge- 
meente onderrechten., 


op welke wyze detien- ° 


den betaald moeften 
worden ro6 moeten . 
een blaffert-of Iyft nraae 
ken van alle hunne’ le- 
demaaten , die henne 
tienden betaald heb- 
ben, 106 


__Bladg, 
Paflorr Huys hoe en var 
wüar herkomftig. ís 
Paftoorssienden van war 
eygenlyk herkomttig. 
‚209 

Paftor plebis wie die is, 
en waarom aldus ge- 

- naamd. Ir? 
Paftoraalte benoemingen 
behooren miet alien 
aan den Biflchop.s8. 
binnen welken tyd, dat 
die :moet- gefchieden. 


herr $9 
Pabronatus (recht. van) wat 
dat is „fo 
Paùs vân Rome verklaard 
Uvytrecht tot een Bis- 
„dom ofderhosrig aan 
‚den Aarftbiffchop van 

Keulen. 131 
Pers Kerk (Sint). door 
wien gefticht: , heeft 
eudtyds ook--eene Ka- 

… noslkaale School ge- 
hade 78 
Peùtijèbe Kerk is eeneder 
-eerften van geheel-Hol- 
—krd ry. door: Wilte- 
brord gewyd. … 38 
Roipe de Il. Koning van 
‘Spafnie brengt te wege’ 
dat het Uperechtích Bis- 
dom weer tot cen Aarft- 
bisdom geweekt woedt. 
: 131 
Plebaar wie die isen 
waarom aldus genaamd. 


Pipyn ‘Groot Hofince aber 
maakt. 


BLA DW'YZER 


Bladz. 

maakt Vriestand aam 
het Ooftfrankifege ryk 
fynsbaar 5. - dwingt 
Radboud : het preeken 
van het Chriften Ge. 
loof aldaar toe te (taart 
en Wwrarom 8. fendt 
Willebrord naar Vries- 
“Jand om-het Geloof te 
preeken 6. geeft gecne 
‘ampten dan ‘aan: de 
“Chriften. gewordene 
“Vriezen 24. beflayt 
een Aarftbisdom onder 
‘de Vriezen-op te «ech: 
ten 26. is niet be 
voegd om iemand tot 
‘Bifchep in -te wyden 
‘27. zebdt Willibrord 
met de noodige brie- 
ven van voorfchryván- 
‘ge naar Rome. a8 
Pipyh Koning van Vsenk- 
‚ryk voert bet gebruyk 
‘Van-den Rotmeynfchen 
“zang alom in 67. 
wordt . door zynen 
-:Zoon Karel in bet 
Ooftfrankifche ryk op- 
„gevolgd. 19r 
Fpyn: Zoon van Keyadt 
“Karet fterft voor zy- 
pt Vader, * ero 
IPyA derygt van zynen 
„Vader -lodewyk het 
'Koningryk van Aqui- 
“"tamië des. wordt van 
aynen. Vader weer in 
‚„Benade ontfangen 243. 


a ba 


. Bladz. 
overlydt. 244 
Priefters , de Mis doende, 
moeten riemfoolen aaa 
de voeten hebben en 
waarom 37. zyn le- 
den van het Kapittel 
7o. mogten eertyds 
beneden de dertig jaa- 
ren niet gewyd worden 
en waarom 72. mogen - 
niet gewyd worden , 
dan om in zekere reeds 
bepaalde Kerk Paftoors 
yn 74. hetbehan- 
delen vag alle werreld. 
ike goederen verbao- 
148 
Pieren te heirvaart wat 
dat is. 198 
Prabenden hoe te vergee- 
-VEn. go 
Prapofitus , wie die was 
en welk bewind hy 
hadt. 67 
Preoft waarover hy het 
opzigt hadt. 68 
is ’t hoofd van het 
Kapittel. zo 
Prume Abtdy door da 
Noordmangen ver- 
woeft, ‚28e 


R. 
RR des Konings 
maogen geen geld, 
wegens ‘t verleenen 
van KerklykeBeneficiën, 
ontfangen. 23 


Y 3 Rad 


BLADWYZER: 


En Bladz. 
Radboud moet aan Pipyn 
pandsliëden, wegens zy= 
ne fynsbaarheyd, in 
handen ftellen 6. en 
het vry preeken van 
het Chriften geloof in 
zyn ryk toeftaan 7. 
moet Uytrecht aan Pit 
pyo afgeftaan. 16 
Ragenfrid Koning van Jue- 
Jand den vreede met 
den Keyzer beveftie 
gende , krygt zynen 
verpanden) Broeder 
Hemming te rug. 207 
Rechtzesken der Geeftly- 
ke. rechtbanken zyn 
tweederley fia. wel 
ke aan de Geeftlyke.en 


Werreldiyke rechtban- . 


ken onderhòorig waa-: 
ren. 113 
Rhiufiri, een Graaffchap 
‘ín Vriesland. I8r 
Riemen tat ‘twintig op 
eene kogge gebruyht 
-177. en waarom. 178 
Riemtalen wat-die zyn'en 
‘waarom zoodanig ge- 
maakt, 178 
Ritfrid Biffchop van Um- 
recht fterft, 212 
Romeynen drdagen kort 
haair. 37 
Roruk, Broeder van kos 
ning Heriold, wordt te 
„Ingelenheym gedoopt 
220, bekomt de helft 
van Duurftede en des 


geks land in Brneficium 


ftetd 256. 
. Holland eene vloot uvt 


Bladz; 
224. wordt aange 
‚fteld.tot Hertog van 
het thans genaamde 
Holland 224. is Her- 
tog van Vriesland on-= 
der ’t ryks aandeel van 
Karel den kaalen 243. 
wordt in de gevange. 
nis gefmeeten 249, 
ontkomt. en maakt 
sich’ weer meefter van 
Holland -250. wordt 
goor Lotharis ap 
nieuws in ’tHertoglyk 
bewind van ’t zelve 
beveftigd asr. krygt 
Duurftede in Benefcium 
B51. en onder welke 
voorwaarde 252, be= 
geeft zich en waarom 
naar Jutland 252. uyt 
Jutland wedergekeerd 
werdt weer tot Hertog . 
van: Hollend aange. 
ruft in 


om naar Jutland:te zy- 
‚len 257. en is verzeid 
op dien togt van de 
Vriezen 258. wordt 
in Jutland Koning van. 
de landen tuffchen de 


“Ooftzee en den Eyder 


258, valt in Hollant,. 
neemt dat en Uyttecht 
in 2sg.. wordt deér 
Kerel Koning van 
‘Vrankryk în het door 


„frem veroverde Hertog- 


dom van Holland be- 
‚N6e 


BLAD:WYZER: 


Bladz. 

Fado con « van Heriold 
\ t wordt. te Ingelenheym 
gedoopt, 220 
Rynland heeft "eenen De- 
ken gehad. II 
Ryken Ger Franfche. Ko= 
ni zyn etvelyk an 


„ver colbaar onder de 
„Loonen. r  — . 184 
Rskftanten moeten de be- 
raamde ryksverdeelisg 
„bezweren. . 35 


ei 
1Se . ] 


sees hee die ZYR 
en:deor wie gedran - 


38 
Sakti afvallende werden 
: door Karol zeer fireag 

: geftraft 165. vallen ech- 
ter wederom af 165. 

- zweoren, Koning Karel 
touw „onder welke 

‚ ftraffe voorwaarde 159. 
‘wallonaf 16o.afvallende 

- verflsan de- Vriezen. 
Saxifeke ooriag hoe lang 
de zelve heeft geduurd. 


PE 


bezetten. de ftreomgn 


M Bladz. 
ind, 63 
Schoe hoe md ge 
„naämd, : 63 
Schaoljerenwo rde en geftraft 
en door wien, als, zy 
‘laat in de, kerk of aan 
‚ tafel-komen of iet mis- 
‚ deeden. 69 
Schrind is: „voorheen lere, 
ne geomams! ET) 
Pat aus wydt wiki. 
. brard tot: ade 
des Vriezen. «:«@ 
Spgvenhoe thans genaamd 
' 218--zjn daer Keyzer, 
€ Augufius, in de Zaauw- 
Sche: Eylanden: . &£- 
‚plaass 278. ‘hebben 
Eday: tot hunnen eer- 
: ftan Geloofapieediker 
en 238. warden 
ynaar ot: uytroayens 
. toe7 daor de Noords 
‚mannen verdelgd arg 
Sigefrid. Koning van-Jut- 
„land, man van :@dil- 
; bald dochter van Rade 
boud ‚ Karing.-van 
cVsiesland, ensyader 
Val Bone” Te en, 
‚ Wittekind. 


‘178 Somer koopen 
wbacpen jn Hadllentothet * Ai 


sdonaten. … brengt 
ygroot naadeel aan de 


‚op. haft zlee-Keyaers 5, madisszob der Geclte 
-beuwd. : yen als rkechep £e 
Schalafdér -ie : Wd van - pee brego : 1 er 

and vo …… 20 Staaven en Slaavinnen 

Shelgftieus , wie Ee -ash-de Kerken 

‚en welk; ‚des. aelfs, hes. vanni Ss da-09RC be 
0: 4 


BLADWYZER. 


Bladz. - 


Kerkhof gevlugt 
> n dier veylig- 
heyd 54 dark de Ke- 
montane ee, te 
Uyrréc gefghónken 
‘89. wóonen op de 


Grenzen des Franíchen . 
209 


ryks. di 
eene piaags gelegen 
Pryde op de punt der 
Betuwe. : ‚386 
Spys en drank wordt be. 
ter by de Kanoniken. 


8r- 
Svasten des land moeten. 
" hunae goedkeuring op 


het vergeoven der pra- 
5 benden en. 30. eh 
" Holland hebben 


bevoolen het W ek 
‘van Keyzer Juttiniaan’ 
«te gobruyken. 45 
Ssaatb en in Vries. 
lend alleen aan Vrie 
zen, die Chriften wien 
den, gegeeven. 
Stavele Abtdy door de 
‚ Noordmannen -ver- 
28a 


woeft. 
Sriche van Uptrecht waar- 


‘om aldus genaamd. 86 
Stichter van eene Kerk 
‘ heeft de 





dn 


Paftosaale be- 


totman. - 
‚ Fhendhergs: Gemanlin van 


et 
€ haars Zere gemsalin: 


’ Blade. 
„dienftp! ME 
< het verwoefte:. van Jes 
- tWzadam begarven. Bé 


Cn. 
Fet van den. Gri 


Genen ge ú 
Tegfierbons een Graaffchap 


‚van het ryks. aarideel 
van Lothatis. -…… 245 
Tisodofsis-. Keyzer be- 
saamd: eene met op het 
vinwyden der. Kerken 
"3s.- verbiede. in zyn 
'wetbnek dat de Geeft. 
Iyke dook 
réldiyke ° rethebanken 
’ moogen, gevonnift von. 


… 3E?7 

Fiesdreda Kleyadochtek 

van Kare) Martel 163. 
beeft ‘eench: Dirk , 

‚ Grasf- van „Holland, 

262 


Koning Lotharis, doch 
‚ vandtem verlkooten.265 
van He- 


ziol} 


geent were - 


nb: 


SLEDWIZEAR 


Bladz. Bladz. 


re glold tmordriet Ingplen. 1 Geeftiyken-lap. en-ick- 


hoym gedoopt. ….319 ker zaweien lecvegzo7. 


2 AibboldGraafin.Vriefland - maar moeten tan gver- 


« 


te Voorburg door de {laan, van gecupgen, 
Deenen terfiaagen. 236: . in vier deels en Hoor 


Tiendberaaling zoo doar. wie verdeeld warden. 
‚ Karel den 


"Genoten uls 5 … 2 108 
… door de andere Bran c Tol ( Fiorents Van} «naar 
fche. Koningen ‘door: = Uytrecht eh mon 
» geheel Vriesland:iäge. gezonden. _ 
' voerd-'9s: » afgefchafk Tongre door de - ‚Npoid 
naar ’t vé n van mânneD verweef 879 


si iderfstenrpel te fersza- - EE 
……. lem pó\ ás.voar hee -’ V. 
\ _-tyude des vierde ecu-- 


‘ 
« 


we alom ter Kerke in“ Vy hoeders „aan de Ka- 
gevoerd. :rpa. en ook---V- monikaale « School 
‚by de Franken ger die . to uytracht gefchenken. 
Vrissland. veroverden; 89 
A Falsifche Kerk, eebe der 


i_ Tienden worden door. de. - eerften van geheel Hol. 


had «’ 


â 


eerfte Ghriftegen ge- land 33. «dopr Willi- 
_ mende de drieeerfte «.brord gewyd. … : 34 
eeuwe niet.besaald 97 Voveenigdo. Gewefden wore 
welken vanda Benefss: … deù van Philips den 
&iaste goederervzanden. IV. Kening van panje 


Graaf begnaid wierden, « vry verklaard’. 4E 
… beftanden. ia ' elfde. Verbranden der: Kerken 


" deel roa. aan deGeelt met de doodigeftraft. 48 
Wye : veen: zyn eygen Veprlig: s&biyf aan. ‘de 
goed in het tiesde deet. . vlegtdingen inde Ker. 
102: “maar var lyf- :: kem vergend . 89, so 
gochdyhe goaderen de : Viaayêie Kerkhof heeft 


. Kerk tac beboorende: veyligheyd voor de 


dan 


î, , 


\ daarenkovén gog ia '-daar op. gevlugten 54. 
_negendeel. Tegì _kon* …-:Átrekt tot vermindering 
‚ new: én. wanneed. me: . der Vesfilyke: breu- 
geld. betaald Avordén ken, 51 
A95. „Worden: niet 6e Fila »Pusbrhica. wat dat ie 
gan SPR den ip : ris WBrtresht 

en 


BLADWYZER. 


Bladz. 

en waarom. 62 
Vlamingen oudtyds Mena- 
pii genaamd. 27 


Klaardingfche Kerk, eene 
. der eerften van geheel 
‚Holland: 17. door Wil- 

librord gewyd. 4 

Ploek tegen de zulken 

uytgefprooken', wel- 
ken de goederen , aan 
de School te Uytrecht 

' gegéeven , zouden 

trachten te ontvreeme 


den. E go 
Voorwaarden , welken by 
‚het-doen van den eed 
vaa getrouwheid, door 
de overwontiene ' vól- 
ken wierden afgelegd, 
7 159 

Vloot van honderd Schee- 
per komt den Ryn 
opzeylen. 218 
Voedfel niet té verfchaf- 
ten aan eenen, die de 
dood fchuldig zynde in 
de Kerk vlugt. 49 
Voorburgiche lot of markt 
van Keyzer Hadrianus 
door de Deenen ver- 
woeft. 235 
Vormfel wat zulks: betee 
“kent by de Roomsge- 
zinden. : 32 
Vreede wordt metde Dee- 
“nen geflooten , doch 
ftraks weer verbroo- 
“ken. "238 
Vriefche Bisdom te Uye 
trecht ís kleyner.dan 


« 


Bladz, 

. het Vriefche ryk voor. 
heen geweeft is , en 

. waarom 134. grensde 
oudtyds tegen Deene- 
marke. 135 
Vriefcbe Graaven doen 
recht naar de Vriefche 
en algemeene wetten 
der Franfche Konin- 
gen. 172 
Vriefcbe wetten door wien 
in gefchrift gebragt. 
I7E 

Vriesland aan het Aarft- 
biffchoplyk gezag One 
derworpen 27. raakt 
onder het ryksaandeel 
van Karel den Grooten 
152. is een gedeelte 
van het weder opge- 
rechte “Keyzerryk in 
’* Wetten 183. raakt 
by de gedaane ryksvere 
deeling onder Karel 
Zoon van Keyzer Ka- 
rel 185. wordt door 
Keyzer Lotharis aan 
zynen Zoon Lotheris 


gegeeven. 815 
Vriezen, Ghriften wor- 
dende , houden een 


gedeelte hunner goe- 
deren , van dé Fran. 
‘Sche kroon în Beneficie 
um 24. Wotden gE- 
laft, geen hinder aan 
de geloofspreekers Goe 

' te brefigen” 25. “den 
Franfché' Koningen on- 
gétrouw , worden de 
goe- 


BLAD WYZER. 


Bladz. 
goederen -gangeflaagen 
26. woenen den 


krygtogt naar Span- 


je by 160. afvallende. . 


verjaagen de geloof- 
preckers en verwoe- 
îlen de Kerken 166, 
flaan de onwilligên 


dood en dwingen, de 


Chriftenen aan. de afe 
‚goden te offeren 167. 
worden. geflaggen. en 
‘„veor Lyfeygenen- vere 
klaard- 168. 
in de Fraadche wetten 
LEUDES genaamd 
‚169. woonen de heir- 
vaart te Scheep tegen 
de Wilten by 174. en 
naar dit vgorbeald 
federt onder . de 
Hollandfche „Graaven 
175. trekken ée heir- 
vaart. met Koggens naar 


de Elve-s7g, trekken 


tesheirvaart naar Pan- 
nonië 179. onder het 
beleyd van hunnen 


Graaf Ditk 17p..treke. 


ken langs den Donau 
naar lere vga, ver- 
. {laan de Hennen 180. 
. keeren langs Boheeme 
te rug 80. ktygen bevél 
qm nogmaals.op te 
trekken :1@r.: worden 
doot ‚ce oigeretchaxers 
uyk het veld: geflaagen 
181. Beneficiën van de 


waarom . 


Bladz, - 
ten de-heirvaarten by- 
woonen 196. tot Lyfcye 
‚ genen verklaard zynde, 
begunftigen de invallen 
. der Naordmannen 202. 

Een waarom 201. WOre 
den drie. maal door de 
-Npoordmannen uyt het 
veld geflaagen 203. en 

aan de zelven Synsbaar 

:304. ‘Worden in de 
vryheyd herfteld, wel- 
ken zy onder Keyzer 
Karel veriooren hade 
den 211. worden gee 

-Jaft zich. tot het doe 

„van. eenen togt naar 

vDeegemerke gereed te 
houden. ara 

Vroomjel hoe thans ge 
-naamd.en door wien 


‘bedient. 82 
Vengeboore Saxers moeten 
„tienden ‘aan . hunne 


Kerken en Geeftlyken, 
op.’tbevel van Karel 
den Grooten , betaalen. 
°° en , 94 
‚U. 
Re 
bkirika boven Duur 
fedeaan het Biss, 
dom van.Uytrecht ge- 
-fchouken. door. Kening 
Karel. rs 
Uysrecht. de „HofRad de 
. Vriefche Kopingen 16. 
ie: een; Filia. Publica en 
‚waarom. … 


Koop bezidrden moe. Uisrechifche Biscop an 


BLADWYZER. 


a Bladz. 
In het eerft, om zyne 
- groote uytgebreydheyd, 
door eenen Biffchop 
niet beftierd worden 
r32. wordt en wan- 
„neer in zyn eerfte 
Aarftbiffchoplyke waar- 
digheyd herfteld. 132 
Uysrechtfche Sticht waar- 
door en wanneer by- 


naar een enafhangelyk - 


Vorftendom gewerden. 
| ‚141 


aldrads byzit van 
Koning Lotharis 

« teelt twee kinderen by 
den zelven. a6r 
Walger Zoon van Graaf 
Gerolf den IE. wordt 
tot Graaf van Teyfter- 


band aangefteld 290. 


- hy vermoort den over 
hem aangeftelden Har- 
tog Everhard en waac- 

‚om. ‘_29A 

Watertol op de Lek door 

“ Koning Kárel aan de 

“_ Kerk van Uytrecht ge- 

. fchonken. Is? 

Werreldlyke goederen, door 

“_de Biffchoppen, uytey= 

‘ gegezagaatvaard. 145 

Werveidiyke tienden aan 
de Geeftlykeri gefchon- 


ken. 104 
Weflfinge heeft een De- 
ken gehad. . _ 11 
Weftergniwe een Graaf- 


Bladz, 

‘fchap hoort ónder het 
Hertogdom vên Vridse- 
-Jand, . 223 
Wefterissland heeft zynen 
“eygen Deken gehad 
“rin. eettyds in zeer 
veele 'Eylhänden ver- 
deeld. - 176 
Weftvriezen leeven fletds 
in en óp het water 176. 
2yú efgerecht in- het 
bevaaren der fttoo- 


- men: 172 
Werbeek van Keyzer Jafti. 
‚niaan by de Frenféhe 
Koningen noch vanden 
eerftern noch tweeden 
‘ftam gebreykt3g. wierde 
alleen in ’t Oofterfche 
Keyzerryk gebruykt 40. 
‘wanneer în Vrankryk 
‘en waarom in gëbtruyk 
_gebrejt. 49-. Hoe in 
* Holland gekottsen. fa4 
Wis van Keyzér Theodo- 
fins op het tnwflen 


34 

Witten van Philips: den 
IV: Koning van Spanje 
in de Vereenigde Ge- 
„weften buyten gebruyk. 


AL 
Weselinus BfRhop van 
Bremen geeft zyne Ka- 
noniken witte in de 


BUAD W Y:Z ER 


s Bladz, 
Leusden van. Koning 
„Karel in Jyftogt. 356. is 
Graaf van het Heym 
of Graafichap Flebite. 


Bladzs | 


ne Kerken in Vries- 


Jand 34, als een Sa- 
xer , moeft naar de 
Saxilche wetten be- 
recht worden 35. be- 


fluit een queekfchool 
te Uytrecht te ftich- 
teh 61. verzoekt daar- 
toe verlof van den 
Koning en . waarom 


157 

Wigwod eens Provincí 
‚van Vrieslagd onder 

„het Bisdom van Bre- 


men gefteld. 133 
Wislibrord preekt hee 


‚Chriften geloof onder 
de befcherining van 
Pipyn in Vriesland 8. 
verzoekt de noodige 
zending aoo voor zich 
‚als zyne medegezellen 
‚ Van dea Paus g. Breekt 
. het afgodenbeeld van 
Merkuar. te Weftka- 
pel zo flicht een Ka- 
pel en doopfont, te 
Ytrecht 17. maakt 
‚ by.uyterftgn wil veele 
Kerken &an de Abt- 
y van , Epternach 
‚ 18, .bewilligt. in zyne 
verheffing tot den Bis- 
fchoplyken ftand 27. 
worde met de noodi- 
ge brieven vang Voor- 
Íchryvinge door Pip 
naar Bame gezonden 
. 28. wordt aldaar tot 
Áargsbiffehop „ inge- 
wyd 38. . moeft eens 
. jaars alle de Kerken 
‚ zyae Bisdoms hezoe- 
… ken en waarom 32. 
als Biffchop der Vrie- 


‚zen wyde ‚verfcheyde, Wistikind komt geenözins 


62. fticht eene Kerk 
te Uytrecht eu aan 
wien toegewyd 62. is 
Aarftbifchop en niet 
zyne nadvolgers , en 
waafóm geweeft, 13r 


Willem de VL. Graaf van 
‚ Holland bedwingt de 


magt der Weltfriefche 


. Landdekens 115. brief 


daarvan x16. verzoekt 
verlof om twee van 
een Kerkhof te mooe 


we n haalen; 53 
sllem Biffchop van Uyt- 


recht wordt door den 


_ Paus in den ban ge- 


aan. Ï 
Willem Heer van Egmond 


het allereerft in de 
Egmondifche Abtdy- 
kerk begraaven en 
waafom. | 


4 
Wilten daor Keyzer Ka. 


rel beoorlogd 173- 
woonden eerft te Wilg 
fenburgen daarná ove- 
de Elve omtrent Me- 
kelenburg. 173 


ne 


BLADWYZER 


di _… _ Bladz. 
"_pevens de overige £Sa- 
" xifche Grooten te Pa- 
“- defh 
"’ Vrou Gene Dochter 
““‘van Sigefrid Koning 

‘van Juttand 166. ruyt 


de Saxers en Vriezen - 
* tegen KHarel-op f6s. ° 


…….ondérwerpt zich en 
“wodt gedoopt. _ 170 


Wooningen. der Biffthop- 


pen. door wie’ te on- 
. derhouden. " 22 
Waurzingus Ado, een E- 


‘delman van, Radbbud … 


’js Vader van Ludge- 

rus'getwetft. 75 
‘Wijs wanneer eerft aan 
de ‘Kanöniken over ’t 


maal gegeeven. . 82 ° 


« 


„r E] Ze 
e 


ea naar het'gebruyk _ 
der Romeynen, èn : 
‘ waarom hier te land : 


“ aldas gebfuykt. 67 


Keeland wordt doór Key- 


zer Lodewyk aan zy- 
“ mer Zoon Lotharis ge- 
… geeven. 215 
Zeeuden hóe certyds ge- 
1naamd. _ a78 
Zeeuwfche Hertogdom legt 
‚ ender het ryksaandeel 

van ‘Karel Koning van 


orn 159: heeft tot 


"trent 294. 


‚ Bladz, 

Vrankryk 245. worde 
aan Lotharis afgeftaan, 
247. en over het zel= 
… ve Heriold tot Hertog 
aangefteld. 248 
Zondags moogen de Ly- 
ken begraaven wor- 
den. I2 
‘Zuentibold wordt Koning 
van Lotheringe 289 
moet het beleg van 
Durfos by Dordrecht 
opbreeken 292. op 
den inval van Koning 
Karel den -Eenvoudi- 
gen , komt te Vlaar- 
dige en by hem al. 
le Graaven daarom- 


tot Ko- 
ning van Lotheringe 
door den Koning van 
Vrankryk erkend zyn- 
de maakt vreede met 
den zelven 294. flaat 
wederom het beleg 
voor Durfos vergeefs 
295. eenen veldflag 
waagende verlieft den 
zelven, zyn Ryk en 

Leven. 296 
‘Zulpik door de Noord- 


mannen verwoeft. 279 
‘Zuydbardesbage eene 
plaats gelegen om- 


treut Bodegraven aan - 


den Rhyn. 290 


| Ter Boekdrukkerye van Van DAMME. 
Cg dh hea II II A CE 


ede 
2 Ne 1 


l 1949 


| 


| 





bl Se EF ET 7 TEE WA rerida a on on nn oe 


ne ee