Skip to main content

Full text of "Bibliorum sacrorum iuxta Vulgatam Clementinam : breviario perpetuo et concordantiis aucta adnotatis etiam locis qui in monumentis fidei sollemnioribus et in liturgia romana usurpari consueverunt"

See other formats 




a39371 


O09 S.14VHO!I 


S88/ 8E€r0 19/1 € 


WLS 40 ALISH 


aAl 


JOTIN M. KELLY LIBRARY 





LN HEMORY OF 
CARDINAL GEHOAGE FLAHI?EF CSB 


ECL & , ORO 
i9O5-i989 


University of 
St. Michael’s College, Toronto 















































BIBLIORUM SACRORUM 


NOVA EDITIO 

















ng = AR aN alee phlei! 

















BIBLIORUM 
SACRORUM 


JUXTA VULGATAM CLEMENTINAM 
NOVA EDITIO 


BREVIARIO PERPETUO ET CONCORDANTIIS AUCTA 
ADNOTATIS. ETIAM vocis 
QUI IN MONUMENTIS- FIDEI SOLLEMNIORIBUS 
ET IN LITURGIA.ROMANA 
USURPARI CONSUEVERUNT 





CURAVIT 


ALOISIUS GRAMATICA 


TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS 


MCMLIX 


Omnia iura vindicabuntur 























Nihil obstat quominus imprimatur. 
Mediolani, die 31 Maii 1913. 


Sac. ACHILLES RATTI 
Revisor Delegatus. 


IMPRIMATUR 


Mediolani, die 21 Maii 1913. 


+ ANDREAS C. Card. FERRARI 
Archiepisc. Mediolanensis 











NOVAM HANC BIBLIORVM SACRORVM EDITIONEM 
IN VSVM PRAESERTIM SCHOLAR - ECCLESIASTICAR - COMPARATAM 
ATQVE AVXILIIS INSTRVCTAM 
AD VERBVM DEI FACILIVS INTELLIGENDVM 
TVTIVSQVE INTERPRETANDVM 
PIO... PP Kt 
SACRI PRINCIPATVS AN. VIII 
L VERO A SACERDOTIO SVSCEPTO CELEBRANTI 
EDITOR 
DEVOTISSIME 


oS: 

















PRAEFATIO AD LECTOREM 


[Ex editione Vaticana anni MDXCII] 


In multis magnisque beneficiis, quae per sa- 
cram Tridentinam Synodum Ecclesiae suae 
Deus contulit, id in primis numerandum vi- 
detur, quod inter tot latinas editiones, divina- 
rum Scripturarum, solam veterem ac vulgatam, 
quae longo tot saeculorum usu in Ecclesia 
probata fuerat, gravissimo decreto authenti- 
cam declaravit. Nam, ut illud omittamus, quod 
ex recentibus editionibus non paucae ad hae- 
reses huius temporis confirmandas licenter de- 
tortae videbantur, ipsa certe tanta versionum 
varietas atque diversitas magnam in Ecclesia 
Dei confusionem parere potuisset. lam enim 
hac nostra aetate illud fere evenisse constat, 
quod sanctus Hieronymus tempore suo acci- 
disse testatus est (a), tot scilicet fuisse exem- 
plaria, quot codices, cum unusquisque pro 
arbitrio suo adderet vel detraheret. 

Huius autem veteris ac vulgatae editionis tanta 
semper fuit auctoritas tamque excellens praestan- 
tia, ut eam ceteris omnibus latinis editionibus 
longe anteferendam esse apud aequos iudices 
in dubium revocari non_ posset. Qui namque 
in ea libri continentur (ut a maioribus nostris 
quasi per manus traditum nobis est) partim 
ex sancti Hieronymi translatione vel emenda- 
tione suscepti sunt, partim retenti ex antiquis- 
sima quadam editione latina, quam _ sanctus 
Hieronymus communem et vulgatam (bd), san- 
ctus Augustinus Italam (c), sanctus Gregorius 
veterem translationem appellat (d). 

Ac de veteris quidem huius, sive Italae editionis 
sinceritate atque praestantia, praeclarum sancti 
Augustini testimonium exstat in secundo libro de 
Doctrina Christiana (e), ubi latinis omni- 
bus editionibus, quae tunc plurimae circumfere- 
bantur, Italam praeferendam censuit, quod 
esset, ut ipse loquitur, ’verborum_ tenacior 
cum perspicuitate sententiae’. De sancto vero 
Hieronymo multa exstant veterum Patrum egre- 
gia testimonia: eum enim sanctus Augustinus (f) 
hominem doctissimum ac trium  linguarum 
peritissimum vocat, atque eius translationem 
ipsorum quoque hebraeorum testimonio vera- 
cem esse confirmat. Eundem sanctus Grego- 
rius (g) ita praedicat, ut eius translationem, 


(a) Praef. in Iosue. 

(b) S. Hieron. in c. 49 Isaiae. 

(c) S. August. lib. 2. Doctr. Christian. c. 14. 
P (d) S. Gregor. epist. dedicat. ad Leandrum c. 5. in 
ne. 

(e) S. August. ubi supra. 

(f) Lib. 18. de Civitate Dei, 

(g) Lib 20. Moral. 24. 


Ci £3: 





quam novam appellat, ex hebraeo eloquio 
cuncta verius transfudisse dicat, atque idcirco 
dignissimam esse, cui fides in omnibus habeatur. 
Sanctus autem Isidorus non uno in loco hie- 
ronymianam versionem ceteris omnibus ante- 
ponit (4), eam quae ab ecciesiis christianis com- 
muniter recipi ac probari adfirmat (2), quod sit 

’in verbis clarior et veracior in sententiis’. So- 
phronius quoque, vir eruditissimus, sancti Hie- 
ronymi translationem non latinis modo, sed 
etiam graecis valde probari animadvertens, 
tanti eam fecit, ut psalterium et prophetas ex 
Hieronymi versione in graecum eleganti ser- 
mone transtulerit. Porro qui secuti sunt viri 
doctissimi, Remigius, Beda, Rabanus, Haymo, 
Anselmus, Petrus Damiani, Richardus, Hugo, 
Bernardus, Rupertus, Petrus Lombardus, Ale- 
xander, Albertus, Thomas, Bonaventura cete- 
rique omnes, qui his nongentis annis in Ec- 
clesia floruerunt, sancti Hieronymi_ versione 
ita sunt usi, ut ceterae, quae paene innume- 
rabiles erant, quasi lapsae de manibus theolo- 
gorum penitus obsoleverint. Quare non imme- 
rito catholica Ecclesia sanctum Hieronymum 
*doctorem maximum, atque ad Scripturas sacras | 
interpretandas divinitus excitatum’ ita celebrat, 
ut iam difficile non sit illorum omnium dam- 
nare iudicium, qui vel tam eximii doctoris lu- 
cubrationibus non adquiescerunt, vel etiam me- 
liora aut certe paria praestare se posse con- 
fidunt. 

Ceterum, ne tam fidelis translatio tamque 
in omnes partes Ecclesiae utilis, vel iniuria 
temporum vel impressorum incuria vel temere 
emendantium audacia, ulla ex parte corrum- 
peretur, eadem sacrosancta Synodus_ Triden- 
tina illud decreto suo sapienter adiecit, ut 
haec ipsa vetus ac vulgata editio emenda- 
tissime, quoad fieri posset, imprimeretur; ne- 
que ulli liceret eam sine facultate et approba- 
tione superiorum excudere. Quo decreto simul 
typographorum temeritati ac licentiae modum 
imposuit et pastorum Ecclesiae in tanto bono 
quam diligentissime retinendo et conservando, 
vigilantiam atque industriam excitavit. 

Et quamvis insignium Academiarum theologi in 
editione vulgata pristino suo nitori restituenda 
magna cum laude laboraverint; quia tamen in 
tanta re nulla potest esse nimia diligentia, et 
codices manu scripti complures et vetustiores 


(th) Lib. 6. Etymol. c. 5. 
(i) Lib. 1 de Divin. offic. 12. 





rere”, © © ils mes 











Summi Pontificis iussu conquisiti atque in ur- 
bem advecti erant; et demum, quoniam exse- 
cutio generalium Conciliorum, et ipsa Scriptu- 
rarum integritas ac puritas ad curam Aposto- 
licae Sedis potissimum pertinere cognoscitur; 
ideo Pius IV Pontifex Maximus pro sua in 
omnes Ecclesiae partes incredibili vigilantia, 
lectissimis aliquot sanctae Romanae Ecclesiae 
cardinalibus aliisque tum sacrarum litterarum, 
tum variarum linguarum peritissimis viris, eam 
provinciam demandavit, ut vulgatam editionem 
latinam, adhibitis antiquissimis codicibus manu 
scriptis, inspectis quoque hebraicis, graecisque 
Bibliorum fontibus, consultis denique veterum 
Patrum commentariis, accuratissime castiga- 
rent. Quod itidem institutum Pius V_prose- 
cutus est. Verum conventum illum, ob varias 
gravissimasque Sedis Apostolicae occupationes 
iamdudum intermissum Sixtus V divina Pro- 
videntia ad summum _ sacerdotium evocatus 
ardentissimo studio revocavit et opus tandem 
confectum typis mandari iussit. Quod, cum 
iam esset excusum et, ut in lucem emitteretur, 
idem pontifex operam daret, animadvertens 
non pauca in sacra Biblia preli vitio irrepsisse, 
quae iterata diligentia indigere viderentur, to- 
tum ous sub incudem revocandum censuit 
atque decrevit. Id vero cum morte praeventus 
praestare non potuisset, Gregorius XIV, qui 
post Urbani VII duodecim dierum pontifica- 
tum Sixto successerat, eius animi intentionem 
exsecutus, perficere adgressus est, amplissimis 
aliquot cardinalibus aliisque doctissimis  viris 
ad hoc iterum deputatis. Sed, eo quoque et, 
qui illi successit, Innocentio IX  brevissimo 
tempore de hac luce subtractis, tandem sub 
initium pontificatus Clementis VIII, qui nunc 
Ecclesiae universae gubernacula tenet, opus, 
in quod Sixtus V intenderat, Deo bene iu- 
vante, perfectum est. 

Accipe igitur, christiane lector, eodem Cle- 
mente summo pontifice adnuente, ex Vaticana ty- 
pographia veterem ac vulgatam sacrae Scripturae 
editionem, quanta fieri potuit diligentia castiga- 
tam: quam quidem, sicut omnibus numeris abso- 
lutam pro humana imbecillitate adfirmare diffi- 
cile est, ita ceteris omnibus, quae ad hanc usque 
diem prodierunt, emendatiorem purioremque es- 
se, minime dubitandum. Et vero, quamvis in hac 
Bibliorum recognitione, in codicibus manu scri- 
ptis, hebraeis graecisque fontibus et ipsis ve- 
terum Patrum commentariis conferendis non 
mediocre studium adhibitum fuerit; in:hac ta- 





men pervulgata lectione, sicut nonnulla con- 
sulto mutata, ita etiam alia, quae mutanda 
videbantur, consulto immutata relicta sunt; 
tum quod ita faciendum esse ad offensionem 
populorum vitandam sanctus Hieronymus non 
semel admonuit (a); tum quod facile fieri posse 
credendum est, ut maiores nostri, qui ex he- 
braeis et graecis latina fecerunt, copiam me- 
liorum et emendatiorum librorum habuerint, 
quam ii, qui post illorum aetatem ad nos per- 
venerunt, qui fortasse, tam longo tempore 
identidem describendo, minus puri atque in- 
tegri evaserunt; tum denique, quia sacrae 
congregationi amplissimorum cardinalium aliis- 
que eruditissimis viris ad hoc opus a Sede 
Apostolica delectis propositum non fuit novam 
aliquam editionem cudere vel antiquum inter- 
pretem ulla ex parte corrigere vel -emendare, 
sed ipsam veterem ac vulgatam editionem la- 
tinam a mendis veterum librariorum, necnon 
pravarum emendationum erroribus repurgatam 
suae pristinae integritati ac puritati, quoad 
eius flieri potuit restituere; eaque restituta, ut 
quam emendatissime imprimeretur iuxta Con- 
cilii oecumenici decretum pro viribus operam 
dare. 

Porro in hac editione nihil non canoni- 
cum, nihil adsciticium, nihil extraneum appo- 
nere visum est; atque ea causa fuit, cur liber 
III et IV Esdrae inscripti, quos inter canoni- 
cos libros sacra Tridentina Synodus non ad- 
numeravit; ipsa etiam Manassae regis Oratio, 
quae neque hebraice, neque graece quidem 
exstat, neque in manu scriptis antiquioribus 
invenitur, neque pars est ullius canonici libri, 
extra canonicae scripturae seriem posita sint, 
et nullas ad marginem concordantiae (quae 
posthaec inibi apponi non prohibentur), nullae 
notae, nullae variae lectiones, nullae denique 
praefationes, nulla argumenta ad librorum ini- 
tia conspiciantur. Sed, sicut Apostolica Sedes 
industriam eorum non damnat, qui concor- 
dantias locorum, varias lectiones, praefationes 
s. Hieronymi et alia id genus in aliis editio- 
nibus inseruerunt; ita quoque non_prohibet, 
quin alio genere characteris in hac ipsa Vati- 
cana editione eiusmodi adiumenta, pro studio- 
sorum commoditate atque utilitate in poste- 
rum adiciantur, ita tamen ut lectiones variae 
ad marginem ipsius textus minime adnotentur. 


(a) Epist. ad Suniam et Fretellam; Praef. Evang. 
ad Damasum. 








—— RET 

























5 Sok Pan ef 











i, a 





BLS Pallet kL $F atl 
PP thay He 





? = aes Pues Bes « 
1 i aes Maree cere ah He Mipordrrdny 
% 45 at he 

| iz .f WOR | ey 
















a pet at on appetite 5 maine Ime 
‘ 
. 





_ MEMOITIGR MVROADAe MV AOIISIA 





oa 














) MATASAIMOD + AADYTealed. 1999 » AAJOR 
MAT OSovatenT envA BOTA 
> Myawaoluatvi eva? We myeae 
ian gem ee ae 








i 


a aMi2aITOvEd 








“ue 


aw 


ok tog 


hi) GE! CPSP EAS 3 Ai Sas SSR ERLE oF @ ae ie at a ey 
Wie 5: hs ’ : Dey Nt ® iat ; 


E 
fy 


: ~ 4 : 














Me OU de 





Co hs 1 ERS ROR 





"si hae Tac eather a «RDA calender heh mate soccer tester hiidi-\ aie ievalignsaipbiaaey 
+f ~ > ~ . Tey is Me 
Seer RS 


* tees ‘ Pee , pie ves eT 
+ rei Gy, w ellie einer tern cade wal gene Berta, S20 oe os echitoe b teh + 5 











BE GtN TiBUS*S. 


Cum Brixiae adulescentulos in Ecclesiae spem 
succrescentes in Sacris Litteris erudirem, nullum 
mihi Bibliorum Sacrorum Vulgatae editionis 
exemplar praesto esse videbam, quod viam 
ad Sacras Scripturas facilius interpretandas 
atque intelligendas muniret. Et, quoniam eos 
putabam inutiliter tempus terere, qui incommo- 
dum aliquod conqueruntur neque eidem student 
pro viribus mederi, eo vel magis quia querelis 
iacturam nostram reparare non licet, statueram 
in novam Bibliorum editionem incumbere, quae 
huic tantae necessitati utcumque satisfaciens, 
exemplar quidem Clementinum praeberet, at no- 
stris temporibus aptatum et iis subsidiis instru- 
ctum, quae ad Sacras Litteras divulgandas ea- 
rumque cognitionem adsequendam non parum 
utilitatis conferant. 

Quod ut adipiscerer, utque simul et brevitati 
et voluminis tenui pretio consulerem, visum est 
non abs re esse, si vestigiis quorundam ingres- 
sus, qui vulgares Bibliorum Sacrorum editiones 
curaverunt, concordantias undique conquirerem 
et locos colligerem, sive qui paralleli dicuntur, 
sive qui in documentis fidei et in liturgia ro- 
mana ab Ecclesia usurpantur, eorumque nota- 
tionem textui sacro ita apponerem, ut Icgentium 
oculis simul cum sacra oratione ea interpretatio 
quodammodo exhiberetur quam authenticam 
vocant, quae scilicet vel a Deo auctore Scriptu- 
rarum vel ab Ecclesia prodiit. 

Nostra non multum interest difficultates enar- 
rare quae huic rei adsequendae obfuerunt, vel 
summam laborum ac vigiliarum exponere, quam, 
ut opus perficeretur, sustinui. Siquidem Deus, 
qui et ’ velle’ contulit, dedit et ’ perficere’. Opus 
Dei gratia, ut ita dicam, ac beneficio concre- 
tum atque diuturni laboris haud paenitendus 
fructus utinam curatoribus animarum ceterisque 
omnibus, quibus copia commentariorum non 
est, et tamen verbum divinum explicare non 
modo solacium, sed officium et munus est, ali- 
quid utilitatis et commodi adferre possit ! 

lis omnibus itaque omissis quae ad huius edi- 
tionis historiam spectant, aequum esse arbitror 
si, ut desiderio veri similiter indulgeam eorum 
qui legunt, pauca dicam de iis rebus quae aut 
adhibitae sunt ut exemplar maioris utilitatis ac 
perspicuitatis esset, aut ad exemplar ipsum sunt 
adiectae. 

-1. Quid in hac editione ad textum quod at- 
tinet factum sit. Norunt omnes textus Bibliorum 
Sacrorum Vulgatae editionis nullus editori catho- 
lico edendus praesto esse, praeter illum qui 





anno MDXCII typis Vaticanis, Clemente Vill 
auctore, prodiit, quique Pontifex Maximus ea 
cautione in posterum denuo evulgari posse sta- 
tuit, ut, ’ne minima quidem particula de eo mu- 
tata, addita vel ab eo detracta, nisi aliquid 
occurreret quod typographicae incuriae adseri- 
bendum esset, inviolabiliter observarentur ’. Eius 
tamen natura innixus editionis usuque fretus 
eorum omnium qui Biblia latine ediderant opti- 
mum factu arbitratus sum (id quod alibi multis 
argumentis persuadendum curavi’), si in eam 
sententiam venirem, verbis illis a Clemente VIII 
tecta sarctaque fuisse ea omnia quae in textu 
sacro vere, ut dicitur, substantialia essent, 
verba nempe, verborum ordinem eaque adiuncta, 
quae utcumque Scripturae Sacrae significationem 
vimque attingerent; non ea quae minimi mo- 
menti et mere accidentalia viderentur et quae 
sive ad rectam scribendi rationem, quam ortho- 
graphiam vocant, quaeque, ut ait Quintilianus, 
>apud Romanos consuetudini inservit ideoque 
semper mutata est’, sive ad genus interpunctio- 
nis spectarent; neque ea quae diversorum tem- 
porum usibus aptarentur, vel a legibus philolo- 
giae penderent; quaeque curanda essent, non 
quo clarior sensus evaderet, sed ne idem a scri- 
bendi ratione differret, quae apud omnes valet. 
Cui consilio eo libentius indulsi quo perspectius 
mihi erat hac in re usum, qui penes aetatis no- 
strae eruditos homines obtinet, minime differre 
ab ea ratione scribendi quae temporibus s. Hie- 
ronymi invalescebat *), Idcirco non modo studui 
ut unica forma exscriberem quae, in editionibus 
Clementinis duplici vel triplici adspectu se ofie- 
runt *); sed eas quoque formas verborum im- 


1) Videsis Delle edizioni della Clementina, Monza, 
1912, pag. 8 et sqq. 

2) Cf. Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latino- 
rum, Vindobonae. F. Tempsky, Voll. praesertim LIV 
et LV. 

8) Itaque unica forma exscripsi sequentia verba: Jbe- 
ryllus, topazius, absinthium, secutus, persecutio, etc.. 
venale, mixtus cum suis compositis, exsicco, femur, heres 
et hereditas, hordeum, nuntio cum suis compositis, levi- 
gare, proelium, sidus, sollicitus, frenum, squaleo cum 
compositis, lacryma, hiems, nummus, silva, etc. Quia 
vero Clementina editio plerumque legem phoneticam non 
negligit, quae mutationem litterae m in 2 importat, cum 
littera gutturalis vel dentalis sequatur; pariter quando- 
que in derivatis ab eo conctractionem invehit duorum i 
si desinentia ab s incipiat; ei ego legi obsecutus semper 
exscribendum esse censui quanquam, nunquid, eundem, 
veruntamen, etc. abisti, inisti, praeterisset, etc. 











B) SIGLA IN NOTULIS USUM ECCLESIASTICUM DESIGNANTIBUS 
FREQUENTIUS ADHIBITA 





a. ante mai, maior (hebd., Ant.) 
adv. adversus Ms., Mss Missa, -sae 
Adv. Adventus mt, matutinum 
All. Alleluia (V.) Nor. November 
Ant., Antt. Antiphona, -nae nn, nona 
p. App. Apostolus, Apostoli oct. octava 
ug. Augustus (mensis) Oct. October 
: beatus, bene; bonus Of. Offertorium 
ben., bened. benedictio off. officium 
r. brevis (L., R.) ord, ordo (Ms. etc.) 
bul. bulla p. parvum \off.), post 
£; contra Ps Pontifex, Paschale (T.) 
can. canon Pass. Passionis (D. vel T.)- 
Catech. R. Catechismus Romanus Pat. Pentecostes 
Cr; Ch Confessor, -res (P. R.) Pontificale Romanum 
Cin Cinerum (fr. 4) pr. proprium (off. etc.) 
cm. commune prec. preces 
Cm. Communio prm. prima 
cmpl. completorium prop. propositio 
Cn. Canticum Prph. - Prophetia 
comm. commemoratio prtm. p: otomartyr 
Cenc. Concilium Psch. Pascha 
cons. consecratio (ecclesiae) qcq. quacumque 
Cp., Cpp.  Capitulum, -la Qdg. Quadragesima 
d, dies Ong. Quinquagesima (D.) 
D., Dd. Dominica, -cae QT. Quattuor Tempora 
ded. dedicatio (ecclesiae) P, RR. Responsorium, -ria 
Df. Defunctus, -orum R. R.) Rituale Romanum 
£5 "Ep. Episcopus rite ritus [sanctum, etc. 
Ev. Evangelium S. SS. sessio, supra, sanctus, -cti, sacro- 
Evang. Evangelista Sctar Sanctarum (cm.) 
Sr., frr. feria, -riae Spor. Septemobris 
rl. ferialis Sptg Septuagesima (D.) 
8.5 FS. Sestum, ari SS. Sancti (fs. SS. omnium) 
r. Graduale Sxg. Sexagesima (D.) 
gr. gratia, -arum (actio) sxt. sexta 
hebd. hebdomada die Tempus, Tempora 
inf. infra Tr. Tractus 
Int. Introitum trt. tertia 
Inv. Invitatorium V., Vv., VV. Versus 
b. liber v., vot. votivum, -va, (off., Ms.) 
y BOOS BS ar Lectio, -nes Vg. vigilia 
Ul. laudes Virg: Virgo, Virgines 
M., Mm, Martyr, -res vsp. vesperae. 





PRINCIPALIUM Senet ARGUMENTORUM 


{Numeri uncis inclusi significant quot paragraphos editiones Catechismi R. recentiores 
in unoquoque capite admittant] 


Prooemium generale (/3) Caput 3. De II praecepto (30) 
Pars 1. - De Symbolo Apostolorum » 4. De Ill praecepto (27) 


Caput 1. De sacramentis in genere (31) 


. De praeparatione ad oratione 
» 2. De baptismo (77) ohne ad orationem (6) 


. De modo et ordine orandi (9) 

. De prooemio orationis dominicae (20) 
. De I petitione (9) 

11. De IT petitione (19) 

12. De Ill petitione (24) 
13. De IV petitione (33) 

14. De V petitione (23) 

15. De VI petitione (20) 

16. De VII petitione .12) 

17. De « Amen» in fine orationis (6) 


Caput 1. De symbolo in communi (4) >» 5. De IV praecepto (22) 
» 2. De creatione (23) >» 6. De V praecepto (25) 
» 3. De Filio Dei (12) » 7. De VI praecepto (13) 
» 4. De eius incarnatione (11) » 8. De VII praecepto (25) 
» 5. De eius passione et morte (16) >» 9. De VIII praecepto 23) 
>» 6. De eius descensu ad inferos (15) » 10. De IX et X praecepto (23) 
>» 7. De eius ascensione (9) 
a. Ee py ponieaine adventu (11) Pars IV. - De oratione Dominica 
» 9. De Spiritu Sancto (8 : ; 2 
» 10. De Ecclesia et Communione SS. (27) 3:4 es : ae separa crapionis (it gaia (4) 
>» 11. De remissione peccatorum (12) 3. De partibus et gradibus orat. (7) 
» 12. De resurrectione carnis (14) 4. De iis quae petenda sunt (5) 
» 13. De vita aeterna (13) 5. De iis pro quibus orandum est (8) 
Pars Il. - De Sacramentis 6. De iis ad quos oratio dirigitur 3} 
7 
8 
9 


» 3. De confirmatione ae 
» 4. De eucharistia (81 
» 5. De paenitentia (79) 
>» 6. De extrema unctione (16) 
» 7. De ordine (34) 
» 8. De matrimonio (34) 
Pars II'. - De Praeceptis Decalogi 
Caput 1. De praeceptis in communi (14) 
» 2. Del praecepto (24) 


CPV CF Fo e797 2 & eS US 
— 
S 








— xvI-— 











Broek GENES|S 


HEBRAICE “ BERESITH ,, 


-waiiN @principio Screavit Deus caelum et terram. 2 Terra 
autem erat Cinanis et vacua, et tenebrae erant super 
faciem abyssi, et “spiritus Dei ferebatur super aquas, 

3 eDixitque Deus: /Fiat lux. Et facta est lux. 4 Et 
9vidit Deus lucem quod esset bona et divisit lucem 
a tenebris. 5 Appellavitque lucem “diem et tenebras 
tnoctem. Factumque est vespere et mane, dies unus. 

; =| + §& Dixit quoque Deus: Fiat ifirmamentum in medio 
aquarum et aividat aquas ab aquis. 7 Et fecit Deus firmamentum, 
ldivisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his ”“quae erant 
super firmamentum. Et factum est ita. 8 Vocavitque Deus firma- 
mentum caelum. Et factum est vespere et mane, dies secundus. 

9 Dixit vero Deus: “Congregentur aquae, quae sub caelo sunt, in 
locum unum, et appareat arida. Et factum est ita. 19 Et vocavit Deus 
aridam terram congregationesque aquarum appellavit maria. Et vidit 
Deus quod esset bonum. 11 Et ait: °Germinet terra herbam virentem 
et facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus 
suum, cuius semen in semetipso sit super terram. Et factum est ita. 
12 Et protulit terra herbam virentem et facientem semen iuxta genus 
suum lignumque faciens fructum et habens unumquodque sementem 
secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. 1% Et fa- 
ctum est vespere et mane, dies tertius. 

14 Dixit autem Deus: Fiant luminaria in firmamento caeli et di- 
vidant diem ac noctem et sint in ?signa et tempora et dies et 
annos, 15 ut luceant in firmamento caeli et illuminent terram. Et 
factum est ita. 169 Fecitque Deus duo luminaria magna: luminare 
maius, ut praeesset diei, et “luminare minus, ut praecesset nocti, 
et stellas. 17 Et posuit eas in firmamento caeli, ut lucerent super 
terram 18 et Spraeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tene- 
bras. Et vidit Deus quod esset bonum. 19 Et factum est vespere et 
mane, dies quartus. 

20 Dixit etiam Deus: Producant aquae reptile animae viventis, et 
volatile super terram sub firmamento caeli. 21 Creavitque Deus tcete 
grandia et omnem animam viventem atque motabilem, quam produxe- 
rant aquae in species suas, et omne volatile secundum genus suum. 
Et vidit Deus quod esset bonum, 22 benedixitque eis dicens: “Crescite 
et multiplicamini et replete aquas maris, avesque multiplicentur super 
terram. 23 Et factum est vespere et mane, dies quintus. 

24 Dixit quoque Deus: ’Producat terra animam viventem in genere 
suo, iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas. 
Factumque est ita. 25 Et fecit. Deus bestias terrae iuxta species suas 
et iumenta et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod 
esset bonum 26 et ait: “Faciamus hominem ad Yimaginem et simili- 
tudinem nostram; et *praesit piscibus maris et volatilibus caeli et be- 
stiis universaeque terrae omnique reptili, quod movetur in terra. 

27 Et creavit Deus hominem ad imaginem suam; 
ad imaginem Dei creavit illum: 

4masculum et feminam creavit eos. 

28 Benedixitque illis Deus et ait: %Crescite et multiplicamini et 
replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et 
volatilibus caeli et universis animantibus, quae moventur super terram. 

29 Dixitque Deus: Ecce dedi vobis omnem herbam adferentem semen 
super terram et universa ligna, quae habent in semetipsis sementem 








LIBER GENESIS 
1, 1-209. 








1 ss.] *Conc. Tolet. (a. 447) can. 
9; * Conc. Vat. sess. 3, Cp. 1; 
can. 1, § 

Ae ee Prph. in sb. Ss. 

1-27] "LL. in Sptg 

52) i ge igs ie. cp. 27; 


Jb, 38 1-3; Ac 14, 
Heb rk ail 

b ps 32, 692 335,°5) Beli 18723 

2 Mc 7, 28; Ac 14, 14; 17, 


245 ay 1, aG 17; Heb 11, 
piece, £ 
c Is 45, 18: se 4, 23.— cf. Sap 
$ 32,0: [11, 18. 
ai * Catec Re de 25.08. 
ePs 


fi2 fe aie Heb 11, 3 


vr. 10, fa 18, 25325731. (4-ch. 
Pa: 73,51 Pio 8, 30. 

4 Ps 103, = 
j 375.9835 90 IOs 24. Sigi1S: 

ro 8, Aa “ 

m Ps 135, 6 : 4; Dn ise 60. 
n Jb 38, 8- xd wis B2\ 34. 
$035,603 jr Age sve Bt 3 55s 


o Ps 103,14; Is 42,5; Heb 6, 7. 


iA 3 3 Hi 19; Jr 10, 2; aie. 


2; 30, 3133; ir’ 
vat 29; Uc 21, 25. 
t 4, ae § 73076; 135,7-9. 
J Ds gt b 38, 7. 
SJr 31, 35. 


t.Jb ‘25.74.93 PS 103, 25, 26. 
“6 .CDev8; E765. 95 Ie 


vcd. 2, 19. 


20,2747 Vet UL. Fa 2 
x Cp. 8? 2355 SI )-7 AD 30,34 
s 6 


cf. 8. 

yep. 5,1 6; Ec 7, 30; Sap 
2, 193° eas "17, Cor 
Ile 47 2 Cor x aie Eph 


re 9,2 
29, -251%  Cateck. R. II 8, 10. 

27-2, 10] LL. in fr. 2 p. Sptg. 

a (all) Mt 19,4; Mr 10;6.-cp. 
2, ee 21-23; Ml 2, 15, 16. 

b cp.. 8,. £75. 9, TEs 1205s 
127, 3; Ac 17, 26 





(1) 








LIBER GENESIS 
i; ae 3, vf 


Prooemium (1, 1-2,3). Deus, caelo et terra creatis (1, 1-31), requiescit septimo 
die (2, 1-3). 1 Generationes caeli et terrae (2, 4-4, 26). Protoparentes formati et 
in paradiso positi (2, 4-25) serpentis astutia praeceptum Dei transgre- 








c cp. 9. Ps 103, 14, 15; Ac 
I4, 10. 
dJb "38, 41; Ps 144, 15, 16; 


32) 9. 0%: Pe 2; 146, 9. 
e Ec 3, 11; o; Ecli 39, 21; 

Mr 7,373 7 m 4,4; Jc1,17. 
a v. cp. I, I 


Dt 4, 19; *Ps a ie 
b Bxba6! BA, Ey Pt Dt.:s, 
12- “14; Heb 4, 4. -cf. i Ae 
c2Eso, 14. - cf. Ex 20, 8-11. 
‘eae Catech, R. Ill 4, 9. 
dcp. 5,1 : 6, ne opps kame & Ps a 
27; 25, 12, 19; 36 1; 37, 2 
CCL BED. Lyx kIy Lab 
yg de 1S; CD... 3,324 
g Jb 36, 27. 
71%. cp. I, 1, 2. — R. in Sptg. 
?. 3, 23: 18 273 Ps 102, 14; 
Cc 


12, 7; x Cor 15, 47. 
dep." 7, 22; Jb:29,/3 5 38; 43 15 
j (all) t Cor 15, 45 [25.228 
8, 9] R. in Spig. 
8-10] R. in fs. appar. B. M. 
V. Imm. Z 
RBVEATS- CDi LGp OPS $15 535 
Ez 28, 13° Jia: 3; AD. 25 Fa 
Px. (2s, 
mcp. 3, 22; Pro 3, 18; Ap 2, 
nm vr, 17. We eaia Far 
o Ecli 24, 35. 
pef. cp. 10, 7, 29; 25, 18; 1 
q Ecli 24 4, 37. Rg 15, 7. 
fad a a Oe 8 24,35: < 10, 
FVix 15, 19 ; 
15-24. “LL. in ‘fr. 3 Sptg. 
15) * cf. Catech, RP Y 13, 4. 


—R. in Sptg. 

~~ 53 cp. 3,17,23; Ecli 7,16. 

AEE EOS S Py Ged ee opal 

ys ‘* Conc. Tr. sess. 5, can. 1. 
— Ant. in sb. a. Sptg. 

v Rm 6, 23; 1 Cor 15, 56; Je 
r.os8* 01,30 6,nxe! 

18] * v. cf 1. 27, 28. — R. in 


20, 73 <26jarz.t: [Sptg. 
ye 4 4,93 hecli 36, a hee ir; 
mM 2,13.- -cf.E cli 36, 26. 


ben ee hig 24; Ps 103, 29. 


aPs 8, 

Fee *Catech. RTT oor: -.v. +9 
cp. 15, 12; 26, 12. (78. 

21-23] * R. in Sole. 

c Pro 18, 22; 3, 4: 

23] 1 * Conc. Tr. et a4, é€ Retr. 
cp. 29, 14; Jd. 9, 2; 2 


1; 19, 13; Ecli 17, 5 Eph 3. 
ae. ~ ch: Ac r7,-2 
ex Cor 


8. 
241% Catech. R241°3; 2a. 
f (all) Mt 109, 5; Mr 10, 7; 
gy 5, 3 I.— hei Ps 44, 10; 


g (aid. I F 4, 22 6, £% — cf. Ecli 
Cp. 3,7, 10, £1. [25, 36. 
#N, EX(32, (253338 4,.3 


1-2] *c gee Keds (15,6, 2: 
cf L. in fr. 4 p. Sptg. et 
ne fs. Imm. Some 


12, 9; 2 oO, 
aye 10, 16; 2 Cor TI,/3; 


cp, 2, 16; 1 r7. 

pile S I Pa rare es 3. 
6) * an ‘Catéch: R. Il 2, 7: 
ecf. Jer, 1 


f Ecli 25, sat 1 Tm 2, 14. 
Ecli 42, 13. 
vr. 12, 17; Os 6, 7. 
ivr. 5. 
1 CD85 2S. 





generis sui, “ut sint vobis in escam 3% et 4cunctis animantibus terrae 
omnique volucri caeli et universis, quae moventur in terra et in 
quibus est anima vivens, ut habeant ad vescendum. Et factum est 
ita. 31¢Viditque Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona. Et 
factum est vespere et mane, dies sextus. 

Igitur perfecti sunt caeli et terra et omnis “ornatus eorum. 2 Com- 

plevitque Deus die septimo opus suum, quod fecerat, et “requievit 
die septimo ab universo opere quod patrarat. 3 Et Cbenedixit diei 
septimo et sanctificavit illum, quia in ipso cessaverat ab omni opere 
suo, quod creavit Deus ut faceret. 


4 dJstae sunt generationes caeli et terrae, quando creata sunt, in die 
quo fecit Dominus Deus caelum et terram 5 et “omne virgultum agri, 
antequam oriretur in terra, omnemque ect regionis, priusquam 
germinaret; non enim pluerat Dominus Deus super terram, et ‘homo 
non erat, qui operaretur terram; 6 sed 9fons ascendebat e terra irri- 
gans universam superficiem terrae. 7 F ormavit igitur Dominus Deus 
hominem “de limo terrae et ‘inspiravit in faciem eius spiraculum 
vitae, et Jfactus est homo in animam viventem. 

8 Plantaverat autem Dominus Deus “paradisum voluptatis a prin- 
cipio, in quo /posuit hominem quem formaverat. 9 Produxitque Do- 
minus Deus de humo omne lignum pulchrum visu et ad vescendum 
suave; ™lignum etiam vitae in medio paradisi lignumque "scientiae 
boni et mali. 1°Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irri- 
gandum paradisum, qui inde dividitur in quattuor capita. 11 Nomen 
uni °Phison: ipse est qui circuit omnem terram ?Hevilath, ubi na- 
scitur aurum; 12 et aurum terrae illius optimum est: ibi ‘invenitur 
bde!lium et lapis onychinus. 1% Et nomen fluvii secundi @Gehon: 
ipse est qui circumit omnem terram Aethiopiae. 14 Nomen vero flu- 
minis tertii “Tigris: ipse vadit contra Assyrios. Fluvius autem quar- 
tus ipse est Euphrates. 

15 Tulit ergo Dominus Deus hominem, et posuit eum in paradiso vo- 
luptatis, ut toperaretur et custodiret illum, 16praecepitque ei dicens : Ex 
omni ligno paradisi comede; 17 “de ligno autem scientiae boni et mali 
ne comedas; Yin quocumque enim die comederis ex eo “morte moricris. 

18 Dixit quoque Dominus Deus: Non est bonum esse hominem 
solum; Yfaciamus ei adiutorium simile sibi. 

19 F ormatis igitur, Dominus Deus, de humo cunctis animantibus 
terrae et universis volatilibus caeli, “adduxit ea ad Adam, ut videret 
quid vocaret ea; omne enim quod vocavit Adam animae viventis 
ipsum est nomen eius, 20 Appellavitque Adam nominibus suis cuncta 
animantia et universa volatilia caeli et omnes bestias terrae. Adae vero 
non inveniebatur adiutor similis eius. 21 ?Immisit ergo Dominus Deus 
soporem in Adam; cumque obdormisset, tulit unam de costis eius et 
replevit carnem pro ea 22et aedificavit Dominus Deus costam, 
quam tulerat de Adam, in mulierem et Cadduxit eam ad Adam. 
23 Dixitque Adam: ¢Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne 
mea: haec vocabitur virago, ¢quoniam de viro sumpta est. 24/Qua- 
mobrem relinquet homo patrem suum et matrem et adhaerebit uxori 
suae, et Yerunt duo in carne una. 

25 Erat autem uterque nudus, Adam scilicet et uxor eius, et ‘non 
erubescebant. 

Sed et “serpens erat °callidior cunctis animantibus terrae, quae 

fecerat Dominus Deus. Qui dixit ad mulierem: Cur praecepit vo- 
bis Deus, ut non comederetis de omni ligno paradisi? : Cui respondit 
mulier: °De fructu lignorum, quae sunt in paradiso, vescimur; 3 de 
fructu vero ligni, quod est in medio paradisi, praecepit nobis Deus 
ne comederemus et ne tangeremus illud, ne forte moriamur. 4 dDixit 
autem serpens ad mulierem: Nequaquam morte moriemini. 5 Scit 
enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo aperientur oculi 
vestri, et eritis sicut dii scientes bonum et malum. 6 ¢Vidit igitur mulier 
quod bonum esset lignum ad vescendum et pulchrum oculis aspectuque 
delectabile, et tulit de fructu illius et ‘comedit %deditque viro suo, 
qui *comedit. 7 Et ‘aperti sunt oculi amborum. Cumque cognovissent 
se Jesse nudos, consuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata. 











diuntur (3, 1-7), atque, post Redemptorem promissum, indicta singulis 
poena (8-20), a paradiso pelluntur (21- 24). Generant autem Cain et 


Abel (4, 1, 2), quorum prior gente pit “hegre necem (aor a Deo + nage 


Ailey fin 


LIBER GENESIS 
3, 8 — 4, 19. 








Viarr—* 5 

8 Et, cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in een 
ad auram post meridiem, “abscondit se Adam et uxor eius a facie 
Domini Dei in medio Hep paradisi. 9% Vocavitque Dominus Deus 
Adam et dixit ei:/Ubi es? 19 Qui ait: Vocem tuam audivi in pa- 
radiso et ‘timui eo nudus essem et abscondi me. 11 Cui dixit: 
"Quis enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex ligno, de 
quo praeceperam tibi ne comederes, comedisti? 12 Dixitque Adam: 
°Mulier, quam dedisti mihi sociam, dedit mihi de ligno, et comedi. 
13 Et dixit Dominus Deus ad mulierem: Quare hoc fecisti? Quae 
respondit: ?Serpens decepit me, et comedi. 

14 Ft ait Dominus Deus ad serpentem: @Quia fecisti hoc, maledictus 
es inter omnia animantia et bestias terrae: super pectus tuum gra- 
dieris et “terram comedes cunctis diebus vitae tuae. 15 sInimicitias 
ponam inter te et mulierem, et ‘semen tuum et“semen illius; ipsa 
Yconteret caput tuum, et “tu insidiaberis calcaneo eius. 16 Mulieri 
quoque dixit: Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos; Yin 
dolore paries filios et sub viri potestate eris et ipse dominabitur 
tui. 17 Adae vero dixit: Quia audisti vocem uxoris tuae et comedisti 
de ligno, ex quo praeceperam tibi ne comederes, “maledicta terra in 
opere tuo: Yin laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. 
18 Spinas et tribulos germinabit tibi, et comedes herbam terrae. 19 ¢In 
sudore vultus tui vesceris pane, donec drevertaris in terram, de qua 
sumptus es; quia “pulvis es, et in pulverem reverteris. 20 Et vocavit 
Adam nomen uxoris suae Heva, eo quod mater esset cunctorum vi- 
ventium. 

21 Fecit quoque Dominus Deus Adae et uxori eius tunicas pelliceas 
et induit eos 22 et ait: ‘Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est 
sciens bonum et malum; nunc ergo, ne forte mittat manum suam 
et sumat etiam de Nigno vitae et comedat et vivat in aeternum, 
23 et emisit eum Dominus Deus de paradiso voluptatis, ut “operaretur 
terram, de qua sumptus est. 24 Eiecitque Adam et collocavit ante 
paradisum voluptatis ‘cherubim et flammeum gladium atque versatilem 
ad custodiendam viam ligni vitae. 

Adam vero cognovit uxorem suam Hevam, quae concepit et 

peperit Cain dicens : 4Possedi hominem per Deum. 2 Rursumque 
peperit fratrem eius Abel. Fuit autem Abel pastor ovium et Cain 
agricola. %Factum est autem post multos dies ut offerret Cain de 
fructibus terrae munera Domino; 4Abel quoque obtulit de “primogenitis 
gregis sui et de adipibus eorum, et %respexit Dominus ad Abel et 
ad munera eius; 5 ad Cain vero et ad munera illius non respexit; 
iratusque est Cain vehementer, et concidit vultus eius. 6 Dixitque Do- 
minus ad eum: Quare iratus es? et cur concidit facies tua? 7 Nonne 
tsi bene egeris, recipies; sin autem male, Ystatim in foribus _pec- 
catum aderit? Sed “sub te erit appetitus eius, et tu dominaberis illius. 

8 Dixitque Cain ad Abel fratrem suum: ‘Egrediamur_foras. Cumque 
essent in agro, consurrexit Cain adversus fratrent sium Abel et 
jinterfecit eum. 9% Et “ait Dominus ad Cain: Ubi est,/Abel frater 
tuus? Qui respondit: 'Nescio: num custos nae mei sum ego? 
10 Dixitque ad eum: Quid fecisti? Vox sanguinis ffatris tui ’clamat 
ad me de terra. 1! Nunc -igitur “maledictus eris super terram, quae 
aperut os suum et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua. 

Cum operatus fueris eam, non dabit tibi fructus suos; °vagus et 
profugus eris super terram. 13 Dixitque Cain ad Dominum: Maior 
est iniquitas mea, quam ut veniam merear. 14 ?Ecce eicis me hodie 
a facie terrae, et a facie tua Yabscondar et ero vagus et profugus 
in terra: "omnis igitur, qui invenerit me, occidet me. 15 Dixitque ei 
Dominus: *Nequaquam ita fiet; sed omnis qui occiderit Cain ‘septu- 
plum punietur. Posuitque Dominus Cain signum, ut non interficeret 
eum omnis qui invenisset eum. 16“Egressusque Cain a facie Domini 
habitavit profugus in terra ad orientalem plagam Eden. 17 Cognovit 
autem Cain uxorem suam, quae concepit et peperit Henoch; et 
aedificavit civitatem, vocavitque nomen eius ex nomine ffilii sui 
Henoch. 18 Porro Henoch genuit Irad, et Irad genuit Maviaél, et 
Maviaél genuit Mathusaél, et Mathusaél genuit Lamech. 19 Qui accepii 





8-10] R. in fr. iF Sptg. 

Reis Jb131533372FS.138,/t-r2 
Jr23, 24. 

} Sap’ 17, 10; 14. 

Mm VY. 7. — Cp:25, 25. 

nt jo 3, 

12] Colech, RI 8, 26;1V 14,15. 

bon 2/18; gJbst, 33:5 Pro 28, 13. 
oe tS Cor 11;/3;- 1 Tm 2, 14. 
el. 4B X 21, '20;. 


Ts 65, #250 Mic 7, 17. 

14-15] * Catech. R. I 3, 6. — 
Ant in fs. Imm. Conc. 

15) * Pu IX bulla « Ineffabilis 
Deus». — * cf. prop. 18 
Syn. Pist. a Pio VI damn. 

s Sap 10, 2. 

t Mt 3, 7; 13, 38; Jo 8, 44. 


ulIs 7, 14; Mic 5, 3; Mt T23, 
25; Le x, 34, 35; Gal 4, 4; 
1-1m.2,-5 

v Rm 16 20: ‘Heb 2, taest Fo 
5, 5; Ap. 20, 1-3, 9. 

x Jo 14, 30; Ap 12 30. 

ys 20 79") Journos 20. 

s x Cor 17,3) 14, 34; Eph: 5; 
222247) EX EmivgeeTay ee 


r7* ar Titer "R. II S055 
TV Or Os 3, Se 

17, 18] R. 5. a igh spin. Cor. 

G.CD.-5; Bay 6. 

b Jb s 6. 2: SEcli 7 TGs 

c2 Th fs TO; (12. 

19,22,21] R.in fr. 2 p. ri et 
in expulsione paenit. (P. R 

19b] Ant. in imposit. ciner. 

d Jb 10, 9; pe 15; Ps 103, 29: 
145, 4 “a? 12°. 7%. Sap. 26" 

c 2, : Ch: Cp.55°.55 

Reine §- ra O3 ob O27. 

‘> 2578 Ps 102, i Ecli ro, 


Ec 
Pr "* cf.  Catecki a R IV 9 
23. 24t"*\ef:. CateckR? Rk: oF 
Vr. 5. Coe. PEs 17. 
a3 ee 9. 
Be" 9, 20." HCH” 7,710; 
ae CDi a2065. 
i Ps. zt, 40: 103,4; Ez 10,1, ss. 
1-16] L L. in fr. 5 Dp. Sptg. 
a of .2Pros 8,°22: 
bx, dvr2 2123: Nm 28; 
cv. Nm 18, 17; Pro 3, . 
d Heb 11, 4. — cf. Nm 16. 15. 
et. PrO 21, -27. 
Pee 8 rss 1s 35-70, tr ORM 
herpes Ecli 5, Ts Rm 6,12. [2,6-11. 
Nm 32, a3: Gal Tey 
4 Ecli 8, 19. 
jSap. 10, 4; Mt 23, 3? 35; 
t Jo 3, 12, 15; Ju 
Pe 0 ed Catech. R. Ee S ahd 
grrr] R. in Sptg. [6, 14. 
kv. Ps o 13. 


| Veet 12, 24. — cf. Ap. 6, Io. 
n Dt 27, 24. — cf. Nm 35, 33. 
o Dt 28, 65. 
rz] * Catech. R. II 4, y = 
p Jb_15, 20-24. 
q 4 Rg 24, 20; Ps 142, 7; RSE 
3. — cf. Ps 50, 13. 
cp. 9, 6; Nm 35, 33; Sap 17, 
sNm.35; 19; Ez 18, 23. [11. 
t Ps 78, 12. 
uv. VI. 14. . 
17-55] LL. in fr. 6 p. Spig. 


19] * cf. Catech. R. II. 8, 19. 





=e 2 








LIBER GENESIS 


nitur (9-12). Cain gignit Henoch, unde et Lamech (13-24). Adae vero 
nascitur Seth, a quo Enos (25-26). 2, - Generationes Adam (5, 1-6, 8), seu vita 








4, 20 — 6, 3. et progenies priorum patriarcharum ab Adam ad Noé (5, 1-31), quo 
duas uxores: nomen uni Ada et nomen alteri Sella. 2 Genuitque 
Ada Iabel, qui fuit pater habitantium in tentoriis atque pastorum. 
21 Et nomen fratris eius Iubal: ipse fuit pater canentium cithara et 
organo. 22 Sella quoque genuit Tubalcain, qui fuit-malleator et faber 
in cuncta opera aeris et ferri. Soror vero Tubalcain Noéma. 2% Dixit- 
que Lamech uxoribus suis Adae et Sellae: 
Audite vocem meam uxores Lamech; 
auscultate sermonem meum; 
mega quoniam occidi virum in vulnus meum 
xcf. Mt 18, 22; Le 17, 4. et adulescentulum in livorem meum: 
ycp. 5, 3. 24 Vseptuplum ultio dabitur de Cain; 
: pce 1, 1; Le 3, 38. de Lamech vero septuagies septies. 


bcp. 12, 8; 21, 33; 3 Rg 18, 
24, Fs 104; 1 5..11$5. 13, )59; 
Jl 2, 32; Sph 3, 9; Zc 13, 9; 
1 Cora, 20 


acp. 1, 26, 27; 9, 6; Sap 2, 
23° cli bs Sy 


61 Cor 15, 49. 

4-32] 1 Par 1,1-4; Le 3, 36-38. 
Cccp. 4, 25. 

dcp. 3, 19; Heb 9, 27. 

ecp. 4, 26. 


15-31) LL. in sb. p. Spte. 


fJu 14, 15. 


gvr. 24: cp. 6, 9. — cf. Mic 6, 

: 2, 6. 

hEcli 44, 16; 49, 16; Heb 11, 
fh oR 


5.— cl. 4 Keg 2, II; oap 4, 
TO. 17s Ig 6-7 542, °2, 


icp. 3, 17-19; 4, If. 
ex 31-8, 2] Prph. in sb. s. 


31-6, 15] LL. in Sxg. 

icp. 6, 10: 

Rk cp. 10, 21. 

aMt 24 38, 

61 Pt 3, 19, 20. — cf. 2 Esq, 
o; Gal 5, 16, 17. 

CYS 77, 39. — 





25 Cognovit quoque adhuc Adam uxorem suam, et peperit filium 
Yyocavitque nomen eius Seth dicens: Posuit mihi Deus semen aliud 
pro Abel, quem occidit Cain. 26 Sed et *Seth natus est filius, quem 
vocavit %Enos. Iste coepit “invocare nomen Domini. 

Hic est liber generationis Adam: in die qua creavit Deus homi- 

nem ad “similitudinem Dei fecit illum. 2 Masculum et feminam 
creavit eos et benedixit illis et vocavit nomen eorum Adam, in die 
quo creati sunt. 3 Vixit autem Adam centum triginta annis et genuit 
ad %imaginem et similitudinem suam °vocavitque nomen ejus Seth. 
4Et facti sunt dies Adam, postquam genuit Seth, octingenti anni, 
genuitque filios et filias. 5 Et factum est omne tempus, quod vixit 
Adam, anni nongenti triginta, et ¢mortuus est. 

6 Vixit quoque Seth centum quinque annis et genuit “Enos. 7 Vixit- 
que Seth, posteuans genuit Enos, octingentis septem annis genuitque 
filios et filias. 8 Et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim 
annorum, et mortuus est. 

9 Vixit vero Enos nonaginta annis, et genuit Cainan. 1 Post cuius 
ortum vixit octingentis quindecim annis, et genuit filios et filias. 11Fac- 
tique sunt omnes dies Enos nongenti quinque anni, et mortuus est. 

12 Vixit quoque Cainan septuaginta annis et genuit Malaleel. 13 Et 
vixit Cainan, postquam genuit Malaleel, octingentis quadraginta annis, 
genuitque filios et filias. 14 Et facti sunt omnes dies Cainan nongenti 
decem anni, et mortuus est. 

15 Vixit autem Malaleel sexaginta quinque annis et genuit Iared. 
16 Et vixit Malaleel, postquam genuit Iared, octingentis triginta annis 
et genuit filios et filias. 17 Et facti sunt omnes dies Malaleel octin- 
genti nonaginta quinque anni, et mortuus est. 

18 Vixitque Iared centum sexaginta duobus annis et genuit Henoch. 
19 Et vixit Iared, postquam genuit /Henoch, octingentis annis et ge- 
nuit filios et filias. 20 Et facti sunt omnes dies Iared nongenti sexa- 
ginta duo anni, et mortuus est. 

21 Porro Henoch vixit sexaginta quinque annis, et genuit Mathu- 
salam. 22 Et Yambulavit Henoch cum Deo, et vixit, postquam genuit 
Mathusalam, trecentis annis, et genuit filios et filias. 2% Et facti sunt 
omnes dies Henoch trecenti sexaginta quinque anni. 24 ‘Ambulavitque 
cum Deo, et non apparuit, quia tulit eum Deus. 

25 Vixit quoque Mathusala centum octoginta septem annis et ge- 
nuit Lamech. 26 Et vixit Mathusala, postquam genuit Lamech, septin- 
gentis octoginta duobus annis et genuit filios et filias. 27 Et facti sunt | 
omnes dies Mathusala nongenti sexaginta novem anni, et mortuus est. 

28 Vixit autem Lamech centum octoginta duobus annis, et genuit 
filium 29 vocavitque nomen eius Noé dicens: Iste consolabitur nos ab 
operibus et laboribus manuum nostrarum in terra ‘cui maledixit 
Dominus. 3° Vixitque Lamech, postquam genuit Noé, quingentis no- 
naginta quinque annis, et genuit filios et filias. 31 Et facti sunt omnes 
dies Lamech septingenti septuaginta septem anni, et mortuus est. 

Noé vero, cum quingentorum esset annorum, /genuit Sem, Cham 
et *Iapheth. 

6 Cumque coepissent homines multiplicari super terram et filias pro- 

creassent, 2 videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae 
@acceperunt sibi uxores ex omnibus, quas elegerant. 3 Dixitque Deus: 
bNon permanebit spiritus meus in homine in aeternum, quia:“caro est; 





— A. 





a 





vivente, omne genus humanum corruptum diluvio damnatur (6, 1-8) 3. Ge- 
nerationes Noé (6, 9-9, 29). Noé, in arcam, Deo praecipiente, exstructam 
(0, 9-22) cum suis et omnium animantium generibus ingressus (7, 1-9), 








eruntque dies illius centum viginti annorum. 4 ¢Gigantes autem erant 
super terram in diebus illis. Postquam enim ingressi sunt fuii Dei 
ad filias hominum, illaeque genuerunt, isti sunt potentes a saeculo 
viri famosi. 

5 €Videns autem Deus quod multa malitia hominum esset in terra, 
et /cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum omni tempore, 
6 Spaenituit eum quod hominem fecisset in terra. Et “tactus dolore 
cordis intrinsecus, 7 Delebo, inquit, hominem, quem creavi, a facie 
terrae, ab homine usque ad animantia, a reptili usque ” volucres 
caeli; paenitet enim me fecisse eos. 

8 Noé vero ‘invenit gratiam coram Domino. 


9 Hae sunt generationes Noé: JNoé vir iustus atque “perfectus fuit 
in generationibus suis, ‘cum Deo ambulavit 1%et genuit tres filios 
Sem, Cham et Iapheth. 11 ”Corrupta est autem terra coram Deo, et 
nrepleta est iniquitate. 12 Cumque °vidisset Deus terram esse corru- 
ptam (omnis quippe caro corruperat viam suam super terram), 13 di- 
xit ad Noé: Finis universae carnis venit coram me; @repleta est terra 
iniquitate a-facie eorum, et ego disperdam eos cum terra. 14 Fac tibi 
arcam de( lignis levigatis; mansiunculas in arca facies, et bitumine 
linies intrinseeuS et extrinsecus. 15 Et sic facies eam: trecentorum 
cubitorum rit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et 
triginta cubitorum altitudo illius: 16 Fenestram in arca facies, et in 
cubito consummabis summitatem eius; ostium autem arcae pones ex 
latere; deorsum cenacula et tristega facies in ea. 17 Ecce ego addu- 
cam aquas diluvii super terram, ut interficilam omnem carnem, in qua 
spiritus vitae est subter caelum: universa, quae in terra sunt, con- 
sumentur. 18 %’Ponamque foedus meum tecum: et “ingredieris arcam 
tu et filii tui, uxor tua et uxores fillorum tuorum tecum. 19 Et ex 
cunctis animantibus universae carnis bina induces in arcam, ut vivant 
tecum, masculini sexus et feminini. 29De volucribus iuxta genus suum 
et de iumentis in genere suo et ex omni reptili terrae secundum genus 
suum, bina de omnibus ingredientur tecum, ut possint vivere. 21Tolles 
igitur tecum ex omnibus escis, quae mandi possunt, et comportabis 
apud te; et erunt, tam tibi quam illis, in cibum. 22 “Fecit igitur Noé 
omnia quae praeceperat illi Deus. 

Dixitque Dominus ad eum: @Ingredere tu et omnis domus tua in 

arcam; te enim vidi iustum coram me in generatione hac. 2 Ex 
omnibus animantibus “mundis tolle septena et septena, masculum et 
feminam; de animantibus vero 4immundis duo et duo, masculum et 
feminam. 2 Sed et de volatilibus caeli septena et septena, masculum 
et feminam, ut salvetur semen super faciem universae terrae. 4 Adhuc 
enim, et post dies septem “ego pluam super terram quadraginta die- 
bus et quadraginta noctibus, et delebo omnem substantiam, quam feci, 
de superficie terrae. 5/Fecit ergo Noé omnia quae mandaverat ei 
Dominus. 6 Eratque sescentorum annorum, quando diluvii aquae 
inundaverunt super terram. 

Et Yingressus est Noé et filii eius, uxor eius et uxores filiorum 
eius cum eo in arcam propter aquas diluvii. 8 De animantibus quoque 
mundis et immundis et de volucribus et ex omni, quod movetur 
super terram, 9 duo et duo ingressa sunt ad Noé in arcam, masculus 
et femina, “sicut praeceperat Dominus Noé. 1° Cumque transissent 
septem dies, aquae diluvii inundaverunt super terram. 11 Anno ses- 
centesimo vitae Noé, mense secundo, septimodecimo die mensis, 
rupti sunt omnes ‘fontes abyssi magnae, et /cataractae caeli apertae 
sunt, 12 et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et qua- 
draginta noctibus. 1% In articulo diei illius ingressus est Noé et Sem 
et Cham et Iapheth filii eius, uxor illius et tres uxores filiorum eius 
cum eis in arcam: 14 ipsi et omne animal secundum genus suum, 
universaque iumenta in genere suo et omne quod movetur super 
terram in genere suo cunctumque volatile secundum_ genus suum, 
universae aves omnesque volucres 15 kingressae sunt ad Noé in arcam, 
bina et bina ex omni carne in qua erat spiritus vitae. 16 Et quae 
ingressa sunt, masculus et femina ex omni carne introierunt ‘sicut 
praeceperat ei Deus; et inclusit eum Dominus deforis. 17 Factumque 


LIBER GENESIS 
6, 4—17,17 








d Jb 26, 6; Sap 14, 6; Ecli 16, 
8; Bar 3, 26. - cf. Jdt 16, 8. 


é4Ps. 0295.25-- 33 
f cp. 8, 21; Pro 6, 16, 18; Mt 


15, 19. 

6,.71..% Catech. Rill 2,08. 55:3. 

gi Rg 15, 11, 35; Jr 18, 10; 
26, 3, 13% 195 )m-3,; 40. .2 icf. 
Nm 23, 19; 1 Rg 15,.29; Ps 
109, 4, 8; Jr 4, 28; 20, 16. 

h Is 63, 10; Eph 4, 30. - cf. 4 
Rg 10, 32. 

91 v. cp. 15, 6. - R. in Sxg. 

$C) E95 (E0300 X, Gide 2, SS Le 
1, 30; Ac 7, 46. 

icp. 3 6 Pi Ecli 44, 17; Ez 14, 

Ost 143:2iPt 2455: 

l cp. 5, a. - cf, Heb 11307. 

13, 14) R. in Sxg. et Ant. in 
sb. a. Sxg. 

14]*Bonifacti VIII bul. « Unam 
sanctam ». * Catech. R. 1 10, 


p Ez 7, 2-7: Am 8, 2. 
7 EZ,.8, 57°" 2836, 


PCD. 7; Ap alec et 325.5% 
S$ CP: 957.9) "x1: 
é cp: 7,3, 33:\ Sap 4, 6; 1-Pt 


a neOr 


u Heb 11, 7. - cf. Ex 40, 16. 
22] v. ur. 9. - R. in cm. Cf. 


1-18] LL. in fr. 2 p. Sxg. 

©). v. cp. 6, 22. 

@ cp. 6, 18; 2 -Pt.2,15: 

bcp. 6;,93 Ps 32,-18°s. 

ai. Catéeck. Rf 10. 8 

6:Cp. 85. 20.-< Cl. Lv ry, 1-9. 
d Lv II, 10 Ss. 

SiO Dre 135° Td 

e'Wf.,. 196 17. .-.cf. Jb.37,, 24-13. 
feb. ©, 2 


gSap 10, 4; 14; 6; Mt 24, 
37-39; Le: 17} 26; Heb 11; 


7: I Pt 3, 20; 2 Pt 2, 5. 
hcp. 19. 
icp. 8, 2° Pro 8, ‘27, 28; Ex 


26, 19. - cf. Am 9, 6. 

jcp. 8, 2; 4 Re 7, 19; .Ps-775 
23; Ts 24, 18: Ml 3, ro. 

r2,o1 3k *oCateck. R. 1.2, J. = 
R. in Sxg. etc. 


L$] Vs, Us) 123 -T3e 
k cp. 6, 20. 


Eve. 225 3; 











LIBER GENESIS 
h 18 — 9, 6. 


ab aquis, quae inundantes terram omnem carnem consumunt (10-24), 
servatur. Cessato vero diluvio, et certior factus de exsiccata terra 
(8, 1-13) arcam relinguit, Deo sacrificat (14-22) et cum eo foedus 








mvr. 4, 12. 


nvr. 43 cp. 6, 13, 173 Sap 10, 
4; bel 2 Bi 28: gfe 10; I Pt 
35.20% t3 


ocp. 6, A oe zs 22,1 163). Mt 
24, 38 2 Le 17, 27. 

pcp 

23] hs Catch. Real 10,016. 
—v, 3. 

Coe ze Avot PLA 40" 2a 

1-13 LL. in fr. 3 p. Sxg 

1-2] V. in iY ot ad sorta, se- 
ren. (R 

1-3] R. in fr. 2 p. Sxg. 

acp. 19, 29; 30, 22; Ex 2, 24 


1 Rg 1, 19. — cf. Ps 8, 5. 


d4 Rg 19, 37; Cs 37, 38; Jr 
Si) 37): 


ecp. 6, 16. 


, 6] LL; in fr: ad, Sxe. 
tcl. cp. 7, 13. 


Chit, "22, 2O%Se pak. te 
CBF; a8 
$ LV 1, OF Z570" FOr :207 ar 


. 2 Cor2, 15; Ephs,2; Ph4,18. 

JCD. 3, 173. 6, 17. 

RIS, +, 

21] * Catech. R. 12,3.—* cf. 
Conc. Tr. sess. 23, cp. 18 de R, 

icp. 6, 5; Jb 14, 4; Ps 50, 7; 
Shy 43 rm7,9; Rmz, 21.— 

cf. Tb 4,14; Mt'rs, 19; Rm 3, 
rt heey fae BO 


mcp. 9, 11, 15; Is 54, 9 
#4:CD. i, 14; JF°5,.24. 

O-Jt Sa>.20; 25. 

1] v. cp. 8, 20. as: in Sxg. 


bi 1 22, 28; 8, 

cli 17, vii -— cf. ‘Bs 8, 7-9; 

re Js 1 *Caiech. R.IIT 6,1,3,14,15. 
4, 4. 


cLv 17, Wg 14; Dt. 12, 16,23; 
3; Ac 15, 20, 29. 
> 54, 55. 


g Cp. 4, "ro, I1.— cf. cp. 42, 32. 
i Dx 23. a ss.; Lv yaa. 17; Nm 
35, 31, t 

Ap 13, <b. 


x 


26, 52; 





est diluvium “quadraginta diebus super terram, et multiplicatae sunt 
aquae et elevaverunt arcam in sublime a terra. 18 Vehementer enim 
inundaverunt et omnia repleverunt in superficie terrae; porro arca 
ferebatur super aquas. 19 Et aquae praevaluerunt nimis super terram, 
opertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo. 2 Quindecim 
cubitis altior fuit aqua super montes, quos operuerat. 21”Consumptaque 
est omnis caro, quae movebatur super terram, volucrum, animantium, 
bestiarum omniumque reptilium, quae reptant super terram: °universi 
homines 22 et cuncta, in quibus ”spiraculum vitae est in terra, mortua 
sunt. 23 Et delevit omnem substantiam, quae erat super terram, ab 
homine usque ad pecus, tam reptile quam volucres caeli, et deleta sunt 
de terra; Yremansit autem solus Noé et qui cum eo erant in arca. 
24 Obtinueruntque aquae terram centum quinquaginta diebus. 
8 “Recordatus autem Deus Noé cunctorumque animantium et om- 
nium iumentorum, quae erant cum eo in arca, °adduxit spiritum 
super terram, et imminutae sunt aquae. 2 Et clausi sunt ¢fontes abyssi 
et cataractae caeli, et prohibitae sunt pluviae de caelo. 3 Reversaeque 
sunt aquae de terra euntes et redeuntes, et coeperunt minui post 
centum quinquaginta dies. 4 Requievitque arca mense septimo, vige- 
simo septimo die mensis super montes “Armeniae. 5 At vero aquae 
ibant et descrescebant usque ad decimum mensem; decimo enim mense, 
prima die mensis apparuerunt cacumina montium. ®6Cumque transissent 
quadraginta dies, aperiens Noé ¢fenestram arcae, quam fecerat, di- 
misit corvum; 7 qui egrediebatur et non revertebatur, donec sicca- 
rentur aquae super terram. 8 Emisit quoque columbam post eum, ut 
videret si iam cessassent aquae super faciem terrae. 9 Quae, cum non 
invenisset ubi- requiesceret pes elus, reversa_est ad eum in arcam, 
aquae enim erant super universam terram. Extenditque manum, et 
apprehensam intulit in arcam. 19Exspectatis autem ultra septem diebus 
aliis, rursum dimisit columbam ex arca; 11 at illa venit ad eum ad 
vesperam portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo. Intellexit 
ergo Noé quod cessassent aquae super terram, 12 exspectavitque nihi- 
lominus septem alios dies et emisit columbam, quae non est reversa 
ultra ad eum. 

13 Igitur sescentesimo primo auno, primo mense, prima die mensis 
imminutae sunt aquae super terram, et aperiens Noé tectum arcae 
adspexit, viditque quod exsiccata esset superficies terrae. 14 Mense se- 
cundo, septime et vicesimo die mensis arefacta est terra. 

15 Locutus est autem Deus ad Noé dicens: 16/Egredere de arca 
tu et uxor tua, filii tui et uxores filiorum tuorum tecum. 17 Cuncta 
animantia, quae sunt apud te ex omni carne, tam in volatilibus quam 
in bestiis et universis reptilibus, quae reptant super terram, educ 
tecum, et ingredimini super terram: Icrescite et multiplicamini super 
eam. 18 Egressus est ergo Noé et filii eius, uxor illius et uxores filio- 
rum eius cum eo; 19sed et "omnia animantia, iumenta et reptilia, 
quae reptant super terram, secundum genus suum egressa sunt de 


ca. 

20 Aedificavit autem Noé altare Domino, et tollens de cunctis pe- 
coribus et volucribus mundis obtulit holocausta super altare. 21Odora- 
tusque est Dominus ‘odorem suavitatis et ait: Nequaquam ultra /ma- 
ledicam terrae propter homines; ‘sensus enim et cogitatio humani 
cordis in malum prona sunt ab ’ adulescentia sua; ™non igitur ultra 
percutiam omnem animam viventem, sicut feci. 22 ”Cunctis diebus 
terrae, sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hiems, nox et 
dies non requiescent. 

Benedixitque Deus Noé et filiis eius, et dixit ad eos: %Crescite et 

multiplicamini et replete terram, 2 °et terror vester ac tremor sit 
super cuncta animalia terrae et super omnes volucres caeli: cum 
universis, quae moventur super terram, omnes pisces maris manui 
vestrae traditi sunt. 3°Et omne, quod movetur et vivit, erit vobis in 
cibum: ¢quasi holera virentia tradidi vobis omnia; 4 excepto quod 
¢carnem cum sanguine non comedetis. 5/Sanguinem enim animarum 
vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum; et %’de manu ho- 
minis, de manu viri et fratris eius requiram animam hominis. § *Qui-. 





a sane 








percutit; benedictiones autem acceptas (9, 1-17) in Sem et lapheth 
transfert; Chanaan vero filio Cham, qui ei illuserat, maledicit 
(18-29). 4. Generationes Sem, Cham et lapheth (10, 1-11, 9), sew filii lapheth (2-5), 


LIBER GENESIS 
9, fi 10, 18. 








cumque effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis illius; ‘ad 
imaginem quippe Dei factus est homo. 7/Vos autem crescite et mul- 
tiplicamini, et ingredimini super terram, et implete eam. 

8 Haec quoque dixit Deus ad Noé et ad filios eius cum eo: 9 Ecce 
ego ‘statuam pactum meum vobiscum et cum semine vestro post vos, 
10 et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum, tam in volu- 
cribus quam in iumentis et pecudibus terrae cunctis, quae egressa 
sunt de arca, et universis bestiis terrae. 11 ™Statuam pactum meum 
vobiscum, et nequaquam ultra interficietur omnis caro aquis diluvii, 
neque erit deinceps diluvium dissipans terram. 

12 Dixitque Deus: "Hoc signum foederis, quod do inter me et vos et 
ad omnem animam viventem, quae est vobiscum in generationes sem- 
piternas; 13 °arcum meum ponam in nubibus, et erit signum foederis 
inter me et inter terram. 14 ?Cumque obduxero nubibus caelum, appa- 
rebit arcus meus in nubibus; 15 et ¢recordabor foederis mei vobiscum 
et cum omni anima vivente quae carnem vegetat; et non erunt ultra 
aquae diluvii ad delendum universam carnem. 16 Eritque arcus in 
nubibus, et videbo illum et recordabor *foederis sempiterni, quod 
pactum est inter Deum et omnem animam viventem universae carnis, 
quae est super terram. 17 Dixitque Deus ad Noé: Hoc erit signum 
foederis, quod constitui inter me et omnem carnem super terram. 

18 Erant ergo filii Noé, qui egressi sunt de arca, *Sem, Cham et Ia- 
pheth; porro Cham ipse est pater Chanaan. 19Tres isti filii sunt Noé, et 
‘ab his disseminatum est omne genus hominum super universam terram. 

20 Coepitque Noé, vir agricola, exercere terram et plantavit vineam. 
214Bibensque vinum inebriatus est et nudatus in tabernaculo suo. 
22 Quod cum vidisset Cham pater Chanaan, verenda scilicet patris sui 
esse nudata, nuntiavit duobus fratribus suis foras. 23 YAt vero Sem et 
Iapheth pallium imposuerunt umeris suis, et incedentes retrorsum 
operuerunt verenda patris sui; faciesque eorum aversae erant et 
patris virilia non viderunt, 24 Evigilans autem Noé ex vino, cum didi- 
cisset quae fecerat ei filius suus minor, 25 ait: 

*Maledictus Chanaan: 


se Yservus servorum erit fratribus suis. 
26 Dixitque: 


Benedictus Dominus Deus Sem! 
_ Sit Chanaan servus eius. 
27 zDilatet Deus Iapheth, 
et habitet in tabernaculis Sem, 
sitque Chanaan servus eius. 
28 Vixit autem Noé post diluvium trecentis quinquaginta annis. 
29 Et impleti sunt omnes dies eius nongentorum quinquaginta anno- 
rum, et mortuus est. . 


| () Hae sunt generationes filiorcum Noé: Sem, Cham et Iapheth; na- 
tique sunt eis filii post diluvium. 

2 Filii Iapheth Gomer et *Magog et Madai et °Iavan et Thubal et 
Mosoch et Thiras. 3 Porro filii Gomer “Ascenez et Riphath et Tho- 
gorma. 4Filii autem Iavan Elisa et “Tharsis, ¢Cetthim et Dodanim. 
5 Ab his divisae sunt /insulae gentium in regionibus suis, unusquisque 
secundum linguam suam et familias suas in nationibus suis. xe 
_ § Filii autem Cham Chus et Mesraim et Phuth et Chanaan. 7 Filii 
Chus 9Saba et Hevila et Sabatha et Regma et Sabatacha. Filii Regma 
Saba et Dadan. 8 Porro Chus genuit Nemrod: ipse coepit esse potens 
in terra 9 et erat robustus venator coram Domino. Ob hoc exivit pro- 
verbium: quasi Nemrod robustus venator coram Domino. 14 ”Fuit 
autem principium regni eius ‘Babylon et Arach et Achad et Chalanne 
in jterra Sennaar. 11 De terra illa egressus est Assur, et aedificavit 
kNiniven et plateas civitatis et Chale, 12 Resen quoque inter Niniven 
et Chale: haec est civitas magna. 13 At vero Mesraim genuit Ludim 
et Anamim et Laabim, Nephthuim 14 et Phetrusim et Chasluim, de 
guibus egressi sunt Philisthiim et ‘Caphtorim. 15™Chanaan autem 
genuit Sidonem primogenitum suum, Hethaeum 16 et Iebusaeum et 
Amorrhaeum, Gergesaeum, 17 Hevaeum et Aracaeum, Sinaeum 18 et 
Aradium, Samaraeum, et Amathaeum; et post haec disseminati sunt 





icp. 1, 26, 27; 5,1; Jce3, 9. 
jcp. I, 28; 8, 17. 


11] v. vr. 1. — R. in Sxg. 
lcp. 6, 18. — cf. Os 2, 20. 


tr] v. vr. 9. R. in Sxg. 
m Is 54, 9, 10. — v. cp. 8, 21, 
22. 


12-29] LL. in fr. 5 p. Sxg. 

WC; 17, Et, 

o Ez 1, 28; Ap 4, 3; 10, 1. 

13] v. ur. 9, 11; Ecli 50, 8. — 
xg. 


ee y 
Mig ad postul. seren. (R.R.) 
q Ly. 26, 42, 45; 3 Rg 8, 23; 
Ez 16, 60. 
FCP. T7379. 13s, 19 


S$ CDi.§5 32, -k0, 2 


bcp,” tg §, 3.32; 


u Pro 20, 1; Eph 5, 18. — cf. 
Em 42927" Hab 26 ies. 


v Ex 20, 12; Gal 6,4. 


x Dt 27, 16; Pro 30, 17; Sap. 
r23 ra SE: 9319" ss; 

y Js 9, 23; Jd 1, 28; 3 Rg 9, 
207-27. 


g cf.Z¢c-8, 22,23; Eph 2,13: 
3, 6. 


1-11, 8] LL. in fr. 6 p. Sxg. 
TSF Pary, $27. 


b (Ez 27, 13.) 
CoJE SI 27. 
§ 7%, 10; E2538; 13:3 
e (Nm 24, 24;) Is 23, 1 (; Dn 


jPey 30). ; ] 
S97 20% ES>PE LAs. est Or 
262-32" Ez 29-62 Sph 2 EES 
6-8] 1 Par 1, 8-10. 

g Jb 1, 15. 


h Mic 5, 6. 

4icp; rt, °9. 

¥ CDY TT. 2: 

k4 Re t9; 265° Chore br seks 
$f t 12, 41 etc. 

13-18] 1 Par 1, 11-16. 


1 (Dt 2, 23.) 
mcp. 15, 18-21. 











LIBER GENESIS 
10, 19 — 11, 32. 


Cham (6-20) et Sem (21-31) descripti, iidemque propter turrim Ba-— 
bel linguis confusi et dispersi (11, 1-9). 5, Generationes Sem (11, 10-26) pro- 
genies videlicet patriarcharum a Sem usque ad Thare patrem Abrahae. 








ncp. 49, 13; Js 11, 8; 10,28; 
d 1, 31; 10, 6; 18,28; 2 Rg 


13,14. 

22-29] cp. 11, 10-26; I Par 1, 
17-25. 

~ Dt 2,23; Js 10,41; 1%, 22515, 
47; Jd 1, 18; 6, 4; 16, I, 2; 
1 Rg 6,17; 4 Rg 18,8; 1 Par 
7, 28; Jr 25, 20; 4}, ty 5; 
Am 1, 6; Sph 2, 4; Zc9, re 
1. Me, 11, -61;' 623 23,5-43%-0AC 
8, 26. 

gcp. 11, 10; Le 3, 36. 

FCs) UZ, 12% L6.3,035734. 


t3 Rg og, 28: 10,2 Bld 
“vr. 13 CD. 9, 19. 


acp. 10,10; 14, I, 9; Sap 10, 
Su SG.ay, 8° DR fF, 35 ee 
priate 


ep. 44, 10% Ex 2.3. 
28. 
TB. 2b ee 3. ee ee 


ecp. 1, 26. — cf. Ps 2, 4. 
Ps 54, To. 
gv. cp. 42, 23; Dt 28, 49; Jr 
5, 15. 
kecp. 10. 25, 32; Dt 32, 8. — 
a a oe ae 
$cp: 10, 10. 


10-30] LL. in sb. >. Sx§; 

-0-26] cp. 10, 22-29; 1x Par 1, 
17-27. 

Vi CD. 10, Tae 


PCD; 10,785 


i Tg%22, 2. 


9, 7). 


CD57; 182. 20,22, 

ocp. 22, 20. 

pcp. 12, 1; Js 24, 3; 2 Esq, 7. 

q ¢p- 155/73 JO 94u. 25 Je §,-73 
c 7, 2. — cf. 2 Es 9, 7. 


rcp. 12, 4; 27, 43; 28, 10; 29, 
4; Ez 27, 23. — cf. Jdt 5; 
9; Ac 7, 4. 


MNP. 43: cD. 15, 9 evans 





populi Chananaeorum. 19 Factique sunt termini Chanaan yenientibus 
ma Sidone °Geraram usque ?Gazam, donec ingrediaris Sodomam et 
Gomorrham et Adamam et Seboim, usque Lesa. 2 Hi sunt filii Cham 
in cognationibus et linguis et generationibus terrisque et gentibus suis. 

21De Sem quoque nati sunt, patre omnium filiorum Heber, fratre la- 
pheth maiore. 22Filii Sem Aelam et Assur et Arphaxad et Lud et Aram. 
23Filii Aram Us et Hul et Gether et Mes. 24At-vero Arphaxad genuit 
‘Sale, de quo ortus est Heber. 25Natique sunt Heber filii duo: nomen uni 
Phaleg, eo quod in diebus eius divisa sit terra, et nomen fratris eius 
Iectan. 26 Qui Iectan genuit Elmodad et Saleph et Asarmoth, Iare 
27et Aduram et Uzal et Decla 28et Ebal et Abimaél Saba 2%et “Ophir 
et Hevila et Iobab; omnes isti filii Iectan. 39Et facta est habitatio eo- 
rum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem. 31 Isti 
filii Sem secundum cognationes et linguas et regiones in gentibus suis. 

32 Hae familiae Noé iuxta populos et nationes suas. “Ab his divisae 
sunt gentes in terra post diluvium. 

l Erat autem terra labii unius et sermonum eorundem. 2 Cumque 

proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in “terra Sennaar 
et habitaverunt in eo. 3 Dixitque alter ad proximum suum: Venite, 
faciamus lateres et coquamus eos igni. Habueruntque lateres pro 
saxis et “bitumen pro caemento 4 et dixerunt: Venite, faciamus nobis 
civitatem et turrim, “cuius culmen pertingat ad caelum, et celebremus 
nomen nostrum antequam dividamur in universas terras. 

5 Descendit autem Dominus, ut videret civitatem et turrim, quam 
aedificabant filii Adam, 6 et dixit: Ecce unus est populus et unum la- 
bium omnibus: coeperuntque hoc facere, nec desistent a cogitationibus 
suis donec eas opere compleant. 7 ¢Venite igitur, descendamus et /con- 
fundamus ibi linguam eorum, ut non Yaudiat unusquisque vocem pro- 
ximi sui. 8 Atque ita “divisit eos Dominus ex illo loco in universas 
terras; et cessaverunt aedificare civitatem. 9% Et idcirco vocatum est 
nomen eius ‘Babel, quia ibi confusum est labium universae terrae; et 
inde dispersit eos Dominus super faciem cunctarum regionum. 


10 Hae sunt generationes Sem: jSem erat centum annorum quando 
genuit Arphaxad biennio post diluvium. 11 Vixitque Sem, postquam 
genuit Arphaxad, quingentis annis et genuit filios et filias. 12 Porro 
Arphaxad vixit triginta quinque annis et genuit Sale. 1%Vixitque Ar- 
phaxad, postquam genuit Sale, trecentis tribus annis et genuit filios 
et filias. 14 Sale quoque vixit triginta annis, et genuit Heber. 15 Vixit- 
que Sale, postquam genuit Heber, quadringentis tribus annis et ge- 
nuit filios et filias. 16 Vixit autem Heber triginta quattuor annis, et 
genuit *Phaleg. 17 Et vixit Heber, postquam genuit Phaleg, quadrin- 
gentis triginta annis et genuit filios et filias. 18 Vixit quoque Phaleg 
triginta annis, et genuit Reu. 19 Vixitque Phaleg, postquam genuit 
Reu, ducentis novem annis et genuit filios et filias. 2° Vixit autem 
Reu triginta duobus annis et genuit Sarug. 21 Vixit quoque Reu, 
postqvam genuit Sarug, ducentis septem annis et genuit filios et filias. 

2 Vixit vero Sarug triginta annis et genuit Nachor. 23 Vixitque 
Sarug, postquam genuit Nachor, ducentis annis, et genuit filios et 
filias. 24 Vixit autem ’Nachor viginti novem annis et genuit Thare. 
25 Vixitque Nachor, postquam genuit Thare, centum decem et novem 
annis, et genuit filios et filias. 26 Vixitque Thare septuaginta annis, 
et genuit Abram et Nachor et Aran. 


27 Hae sunt autem generationes Thare: Thare genuit Abram, Na- 
chor et Aran. Porro Aran genuit Lot. 28 Mortuusque est Aran ante 
Thare patrem suum in terra nativitatis suae, in Ur Chaldaeorum. 
29 Duxerunt autem Abram et Nachor uxores. Nomen uxoris Abram 
Sarai, et nomen uxoris Nachor °Melcha, filia Aran patris Melchae 
et patris Ieschae. 30Erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos. 
31 pTulit itaque Thare Abram filium suum et Lot filium Aran, filium 
filii sui, et Sarai nurum suam, uxorem Abram filii sui, et ¢eduxit eos 
de Ur Chaldaeorum, ut irent in terram Chanaan; veneruntque usque 
‘Haran, et habitaverunt ibi. 32 Et facti sunt dies Thare ducentorum 
quinque annorum, et mortuus est in Haran. 











6 Generationes Thare (11, 27-25, 12), gui cum filiis transgressus de Ur in Haran 
| moritar (11, 27-32); Abraham autem vocatus a Deo in Chanaan mi- 
grat (12, 1-¥), deinde in Aegyptum (10-20), unde ascendens se separat 


LIBER GENESIS 
12, 1 — 13, 14 





| Dixit autem Dominus ad Abram: %Egredere de terra tua et de 

cognatione tua et de domo patris tui et veni in terram, quam 
monstrabo tibi. 2 °Faciamque te in gentem magnam et “benedicam 
tibi et magnificabo nomen tuum, erisque benedictus. 3 4Benedicam 
benedicentibus tibi et “maledicam maledicentibus tibi, atque fin te 
benedicentur universae cognationes terrae. 

4 Eeressus est itaque Abram, sicut praeceperat ei Dominus, et ivit 
cum eo Lot. Septuaginta quinque annorum erat Abram cum egre- 
deretur de 9Haran. 5 Tulitque Sarai uxorem suam et Lot filium fra- 
tris sui universamque substantiam, quam possederant, et “animas 
quas fecerant in Haran; et egressi sunt ut irent in terram Chanaan. 

Cumaue venissent in eam, §& ‘pertransivit Abram terram usque ad 
locum /Sichem, usque ad convallem illustrem. “Chananaeus autem 
tunc erat in terra. 

7 Apparuit autem Dominus Abram et dixit ei: ‘Semini tuo dabo 
terram hanc. “Qui aedificavit ibi altare Domino, qui apparuerat ei. 
8 Et inde transgrediens ad montem, qui erat contra orientem "Bethel, 
tetendit ibi tabernaculum suum ab occidente habens Bethel et ab 
oriente °Hai: aedificavit quoque ibi altare Domino et ?invocavit no- 
men eius. 9 Perrexitque Abram vadens et ultra progrediens ad meridiem. 

10 4dFacta est autem fames in terra; descenditque Abram in Ae- 
gyptum, ut peregrinaretur ibi; praevaluerat enim fames in terra. 
11 Cumque prope esset ut ingrederetur Aegyptum, dixit Sarai uxori 
suae: Novi quod pulchra sis, mulier, 12et quod, cum viderint te Aegy- 
ptii, dicturi sunt: Uxor ipsius est. Et interficient me, et te reservabunt. 
13 Dic ergo, obsecro te, “quod soror mea sis, ut bene sit mihi propter 
te, et vivat anima mea ob gratiam tui. 14 Cum itaque ingressus 
esset Abram Aegyptum, viderunt Aegyptii mulierem, quod esset 
pulchra nimis, 15 et nuntiavcrunt principes Pharaoni, et laudaverunt 
eam apud illum; et ‘sublata est mulier in domum Pharaonis. 
16 Abram vero bene usi sunt propter illam; fueruntque ei oves et 
boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli. 17 ‘Flagellavit 
autem Dominus Pharaonem plagis maximis, et domum eius propter 
Sarai uxorem Abram. 18 Vocavitque Pharao Abram et dixit ei: Quid- 
nam est hoc quod fecisti mihi? quare non indicasti quod uxor tua 
esset? 19Quam ob causam dixisti esse sororem tuam, ut tollerem 
eam mihi in uxorem? Nunc igitur ecce coniux tua: accipe eam et 
vade. 20 Praecepitque Pharao super Abram viris: et deduxerunt eum 
et uxorem illius et omnia quae habebat. 

] Ascendit ergo Abram de Aegypto ipse et uxor eius et omnia, 

quae habebat, et Lot cum eo 2ad australem plagam. 2°Erat autem 
dives valde in possessione auri et argenti. 3 Reversusque est per itcr, 
quo venerat, a meridie in Bethel usque ad locum, ubi ¢prius fixerat 
tabernaculum inter Bethel et Hai, 4 in loco altaris, “quod fecerat prius, 
et invocavit ibi nomen Domini. 

5 Sed et Lot, qui erat cum Abram, fuerunt greges ovium et armenta 
et tabernacula. 6 4Nec poterat eos capere terra, ut habitarent simul ; 
erat quippe substantia eorum multa, et nequibant habitare commu- 
niter. 7 Unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et Lot. 
Eo autem tempore @Chananaeus et Pherezaeus habitabant in terra illa. 
8 Dixit ergo Abram ad Lot: /Ne, quaeso, sit iurgium inter me et te 
et inter pastores meos et pastores tuos; 9fratres enim sumus. 9 “Ecce 
universa terra coram te est: recede a me, obsecro: si ad sinistram 
ieris, ego dexteram tenebo; si tu dexteram elegeris, ego ad sinistram 
pergam. 10 Elevatis itaque Lot oculis, vidit “omnem circa regionem 
fordanis, quae universa irrigabatur, antequam /subverteret Dominus 
kSodomam et Gomorrham, 'sicut paradisus Domini et sicut_ Aegyptus 
venientibus in ™Segor. 11 Elegitque sibi Lot regionem circa Iordanem, 
et recessit ab oriente; divisique sunt alterutrum a fratre suo. 12 Abram 
habitavit in terra Chanaan; Lot vero moratus est in oppidis, quae 
erant circa Iordanem, et habitavit in Sodomis. 13”Homines autem 
sodomitae pessimi erant et peccatores coram Domino nimis. 

14 Dixitque Dominus ad Abram, postquam divisus est ab eo Lot: 
‘Leva oculos tuos et vide a loco, in quo nunc es, ad %aquilonem et 








1-19] LL. in Qng. : 

1] Int. (Ps 44, 11, 12) in fs s. 

1-2] R. in Qng. [Alexii. 

a (all) Ac 7, 3. — Heb 11, 8. 

bcp. 17, 6; ne, SP Ecli 44,20. 
a 


— cf. 35°14: 
C cp. 24, I, 35. 
dcp. 27, 29; Nm 24, 9; Dt 26, 
ect. Ex 23, 22. (5; 3 Rg 3, 8. 
f (all) Gai 3, 8. — cp. 18, 18; 
22, 18 etc.; Ecli 44, 21; Ac 
3, 25; Gal 3, 16, 18. 
Cp; IE; ‘3%. 
cp. 14, 14. 
icf. Heb 11, 9. 
jcp. 33, 18; 37, 12, 14; Js 20, 
74(2%,5 31% 2411256 397 Jas8, 
1; 9, 1-57; 3 Rg 12, 1, 25; 


r, 41, 5; Ac:7, 16. 

R cp. ¥3)- Fe . 

Lep. 13, 14, 15; 15, 18; 17, 8; 
26, 4; Ex 33, 1; Dt 34, 4; 
Ps 104, 9-12. — cf. Nm 32. 

mCP. 35, 1, 7: II 

nm cp. 28,19; 35, 6; Js 7, 2; 18, 
13, 22; I, 22; 4,5; 1 Rg 


7,16; 3 Rg 12, 29, 32, 33; 


@ JS 83. 3° $8: 2 512; 23 1 Kg*3:, 
28;'2 Es 7,32; Is 10, 28. 

bcp. 4, 26; 21, 33. 

gv. Cp. 26/5 38: 


f CP. 20} :123 263.873 


t§} *>Catech, R.. LIE.t0, 20. 
$VeeDs- 34. 2 


£ Par) 16, 21% 


Ps 104, 14; 
Heb 13, 4. 


1-16] LL. in fr. 2 p. Ong. 

aicp. 12, 9. 

bcp. 124; 35... — cf. Ps 22%; 
1-3. Pro 10; 22. 


¢cp..12,.77;: 8 
dcp: 36, 7 


ecp. 12, 6. — cf. Nm 14, 25. 

its 132, Ii Rm 12, 18;'1 Cor 
» 7 

£ cp. II, 27, 31; 20, 12. — cf. 
c 7°26: 

k cp. 20,: 15% 34f- ‘ro: 


icp. 19, 17, 25, 28;3 Rg 7, 46. 
‘— cf, Mt 3, 5. 

jcp. 19, 24, 25. 

RCO> 10,- 19; 145 2, ete; 

bcp: ..2,;8;' Ez 28, “13. 
M.CD.i14;,.2,:8} 19, 22. 


ncp. 18, 203: 19, 4-9; Ez 16, 
49, §2; 2 Pt 2,778 


14, 1§|.v. vr. 78. 
ocp. 28, 14. 














LIBER GENESIS 
13, ii 15, 5 


a Lot (13, 1-13), novisque benedictionibus auctus (14-17) sedem figit in He- 
bron (18). Regibus transeuphratensibus, qui Pentapolim invaserant et Lot 
abduxerant, profligatis (14,1-16), a Melchisedech benedictionem (17-24), 





Pcp. 17, 83,4285:423 i. a5 528s s 
Ac 


2 Ss 
OCD. 212, 7; 15,4385. 24.585 (20) 
4; Dt 34, 4; 2 Par 20, 7. 
rcp. 22, 17 etc.; Nm 23,10.— 
Chx3 Rg 3, 8. — V. Cp. 15, 5. 
ScDa4ayi 23. 


13-15; 15, 13;.21, II; I, 

Rg. 30; 323: 2 
1 ss.; § Mc 5, 65 etc. 

@-CPp. 10; 10; 1, 22) 

6 cp..10, 22; Is 11; 113 Ac'2,'9: 

cvr. 8. 

dcp. 10,19; Dt 29, 23; Os 11, 

€ CDs 19;'22- 18, 

f Nm 34,12; Dt 3,17; Js 15,2. 

§ D- 15, 20: JS 12,4. 

A Dt 1, 4.-ci. 1 Mc 5, 26, 43, 

icf. Dt 2, 20. [44. 

I Dt°2;° 10; 1x. 

k cp. 36, 20, 22; Dt 2, 12. 

Ref. cp: 23,.217 <Nme135: 17°45 

mcp. 16,14; 20,1; Nm 13,27. 

m2 Par 20, 2. 

8-20] LL. in fr. 3 p. Qng. 


PCD rr, 220x208, 


Pcp. 19, 17, 30. 


Gir. 16; 2%} 
F.C J. cke, 5: 
‘Cp. 13, 10-12. 
tcp. 13, 18. 


uv. 24. 

vcp. 13, 8. — cf. vr. 12. 

RVs Cp; 18)). 2) 59 Es. rai eae. 
27°- Lv 22, ris; dr 2, 14 

Hee 34: 15 -Jd718; 30, 

16] * ot Catech. R. IV 16, 5. 


zv. 2 Rg 18, 18. 

18] * Catech. R. II 4, 75. 

a Heb 7, 1 ss. 

b (Ps 75, 3.) 

¢:-P8 109; 43:Heb 5,-6,-10:. 9 
Ps: 56, 3. gt & dpe & Fe 
e Heb 7, 6, 7. 

f cf. cp. 28, 22. — v. Heb 7, 4. 


NES 2. COr..12, 14, 30; 

Ex 6, 8; Nm 14, 30; Dt 32, 
_ 40; Dn 12, 7; Ap to, 5, 6. 
Hel, st Op-25, tO. 


PAT. 2S: 

1]R. in Ong. — v. Ps 17, 36. 
acp. 26, 24; Dn 1o, 12; Le 1, 
b*Ps.32, 20) 243,53) 373,30: 


c¢ Ps §, 13; 25, '5;‘Sap 5, 16; 
Mt 5, 12. 


dcp. 14, 14. 


ecp. 17, 16. — cf. 2 Rg 7, 12. 





meridiem, ad orientem et occidentem. 15 Omnem terram, quam conspi- 
cis,?tibi dabo et Ysemini tuo usque in sempiternum. 16 'Faciamque semen 
tuum sicut pulverem terrae: si quis potest hominum numerare pulverem 
terrae, semen quoque tuum numerare poterit. 17 Surge et perambula 
terram in longitudine et in latitud:ne sua; quia tibi daturus sum eam. 
18Movens igitur tabernaculum suum Abram, venit et *habitavit iuxta 
tconvallem Mambre, quae est in “Hebron, aedificavitque ibi altare 
Domino. 
] 4 Factum est autem in illo tempore, ut Amraphel rex ¢Sennaar et 
Arioch rex Ponti et Chodorlanomor rex “Elamitarum et Thadal 
rex gentium 2inirent bellum contra “Bara regem Sodomorum et con- 
tra Bersa regem Gomorrhae et contra Sennaab regem 4Adamae et con- 
tra Semeber regem 4Seboim contraque regem Balae: “ipsa est Segor. 
3 Omnes hi convenerunt in vallem silvestrem, /quae nunc est mare 
salis. # Duodecim enim annis servierant Chodorlahomor, et tertiode- 
cimo anno recesserunt ab eo. 5 Igitur quartodecimo anno venit Cho- 
dorlahomor, et reges qui erant cum eo; percusseruntque 9Raphaim 
in “Astaroth Carnaim et ‘Zuzim cum eis et J/Emim in Save Caria- 
thaim 6 et Chorraeos in montibus Seir usque ad 'campestria Pharan, 
quae est in solitudine. 7 Reversique sunt et venerunt ad fontem 
Misphat: ipsa est ™Cades; et percusserunt omnem regionem Amale- 
citarum et Amorrhaeum, qui habitabat in “Asason Thamar. § Et egressi 
sunt rex Sodomorum et rex Gomorrhae rexque Adamae et rex Se- 
boim necnon et rex Balae, quae est Segor; et direxerunt aciem contra 
eos in valle silvestri; 9 scilicet adversus Chodorlahomor regem 
mitarum et Thadal regem gentium et Amraphel regem Sennaar et 
Arioch regem Ponti: quattuor reges adversus quinque. 1° Vallis autem 
silvestris habebat puteos multos °bituminis. Itaque rex Sodomo- 
1um et Gomorrhae terga verterunt cecideruntque ibi; et qui remanse- 
rant fugerunt ad montem. 11Tulerunt autem omnem substantiam So- 
domorum et Gomorrhae et universa, quae ad cibum pertinent, et abie- 
runt; 42necnon et Lot et Ysubstantiam eius, ‘filium fratris Abram *qui 
habitabat in Sodomis. 

13 Et ecce unus, qui evaserat, nuntiavit Abram hebraeo, ‘qui ha- 
bitabat in convalle Mambre amorrhaei fratris Eschol et fratris Aner; 
uhi enim pepigerant foedus cum Abram. 14 Quod cum audisset Abram, 
captum videlicet Lot “fratrem suum, numeravit expeditos ?vernaculos 
suos trecentos decem et octo, et persecutus est usque ¥Dan. 15 Et, 
divisis sociis, irruit super eos nocte; percussitque eos, et persecutus 
est eos usque Hoba, quae est ad laevam Damasci, 16 reduxitque 
omnem substantiam et Lot fratrem suum cum substantia illius, mulie- 
res quoque et populum. 

17 Egressus est autem rex Sodomorum in occursum eius, postquam 
reversus est a caede Chodorlahomor et regum, qui cum eo erant, In 
valle Save, quae est “vallis regis. 18 At vero *Melchisedech rex °Salem 
proferens panem et vinum (erat enim ¢sacerdos @Dei altissimi) 19 be- 
nedixit ei et ait: “Benedictus Abram Deo excelso, qui creavit caelum 
et terram, 20 et benedictus: Deus excelsus, quo protegente, hostes in 
manibus tuis sunt. Et /dedit ei decimas ex omnibus, 21 Dixit autem 
rex Sodomorum ad Abram: 9Da mihi animas, cetera tolle tibi. 22 Qui 
respondit ei: *"Levo manum meam ad Dominum Deum excelsum, 
possessorem caeli et terrae, 23 quod ‘a filo subteminis usque ad cor- 
rigiam caligae non accipiam ex omnibus quae tua sunt, ne dicas: 
Ego ditavi Abram, 24 exceptis his, quae comederunt iuvenes, et par- 
tibus virorum, qui venerunt mecum, /Aner, Eschol et Mambre: isti 
accipient partes suas. sicg 
| His itaque transactis, factus est sermo Domini ad Abram per 

visionem dicens: @Noli timere, Abram, ego “protector tuus sum, 
et Cmerces tua magna nimis. 2 Dixitque Abram: Domine Deus, quid 
dabis mihi? Ego vadam absque liberis, et filius procuratoris domus 
meae iste damascus Eliezer. 3 Addiditque Abram: Mihi autem non 
dedisti semen; et ecce 42vernaculus meus heres meus erit. 4 Statimque 
sermo Domini factus est ad eum dicens: Non erit hic heres tuus, 
sed ¢qui egredietur de utero tuo, ipsum habebis heredem, 5 Eduxitque 











a Deo vero obtinet cum renovato foedere nuntium et promissionem infi- 
nitae posteritatis (15, 1-21), non per Ismaél propagandae natum de Agar 
ancilla Sarai (16, 1-15), sed per filium ex ipsa Sara oriturum (17, 1-19). 


LIBER GENESIS 
15,6 — 17,6 








eum foras et ait illi: Suspice caelum et /numera stellas, si potes. 
Et dixit ei: 9Sic erit semen tuum. 6 “Credidit Abram Deo, et repu- 
tatum est illi ad iustitiam. 

7Dixitque ad eum: Ego Dominus, qui ‘eduxi te de Ur Chaldaeorum, 
ut Jdarem tibi terram istam, et possideres eam. 8 At ille ait: ‘Domine 
Deus, unde scire possum, quod possessurus sim eam? 9 Et respondens 
Dominus: Sume, inquit, mihi vaccam triennem et capram trimam et 
arietem annorum trium, turturem quoque et columbam. 1@ ™Qui tollens 
universa haec divisit ea per medium, et utrasque partes contra se 
altrinsecus posuit, “aves autem non divisit. 11 Descenderuntque volu- 
cres super cadavera, et abigebat eas Abram. 12Cumque sol occumberet, 
%sopor irruit super Abram, et horror magnus et tenebrosus invasit 
eum. 13 Dictumque est ad eum: Scito praenoscens quod ?peregrinum 
futurum sit semen tuum in terra non sua; et Ysubicient eos servituti, 
et adfligent “quadringentis annis. 14 Veruntamen gentem, cui servituri 
sunt, ‘ego iudicabo; et “post haec egredientur cum magna substantia. 
15 Tu autem “ibis ad patres tuos in pace Ysepultus in senectute bona. 
16 Generatione autem quarta revertentur huc; necdum enim Ycom- 
pletae sunt “*iniquitates Amorrhaeorum usque ad praesens tempus. 
17 Cum ergo occubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et apparuit 
clibanus fumans et lampas ignis “transiens inter divisiones illas. 
18 Tn illo die pepigit Dominus foedus cum Abram dicens: ?Semini tuo 
dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad fluvium magnum °Eu- 
phraten, 19 ¢Cinaeos et Cenezaeos, Cedmonaeos 2° et Hethaeos et Phe- 
rezaeos, “Raphaim quoque 2! et Amorrhaeos et Chananaeos et Ger- 
gesaeos et Iebusaeos. 

] Igitur “Sarai uxor Abram non genuerat liberos, sed habens an- 

cillam aegyptiam nomine 9Agar 2dixit marito suo: Ecce “conclu- 
git me Dominus, ne parerem: ingredere ad ancillam meam, si forte 
saltem “ex illa suscipiam filios. Cumque ille adquiesceret deprecanti, 
3 tulit Agar aegyptiam ancillam suam post annos decem quam ¢habi- 
tare coeperant in terra Chanaan, et dedit eam viro suo uxorem. 
4 Qui ingressus est ad eam. At illa concepisse se videns /despexit 
dominam suam. 

5 Dixitque Sarai ad Abram: Inique agis contra me: ego dedi an- 
cilam meam in sinum tuum, quae videns gr conceperit despectui 
me habet. YIudicet Dominus inter me et te. 6 Cui respondens Abram: 
Ecce, ait, ancilla tua in manu tua est, utere ea ut libet. Adfligente 
igitur eam Sarai, fugam iniit. 7 Cumque invenisset eam angelus Do- 
mini iuxta fontem aquae in solitudine, qui est in via Sur in deserto, 
8 dixit ad illam: Agar ancilla Sarai, unde venis et ae vadis? Quae 
respondit: A facie Sarai dominae meae ego fugio. ® Dixitque ei an- 
gelus Domini: Revertere ad dominam tuam, et *hulniiare sub manu 
illius. 10 Et rursum, /Multiplicans, inquit, multiplicabo semen tuum, 
et non numerabitur prae multitudine. 11 Ac deinceps, ‘Ecce, ait, con- 
cepisti et paries filium vocabisque nomen eius ”Ismaél, eo quod 
audierit Dominus adflictionem tuam. 12 Hic erit ferus homo, manus 
eius contra omnes, et manus omnium contra eum; et “e regione uni- 
versorum fratrum suorum figet tabernacula. 18 Vocavit autem nomen 
Domini qui loquebatur ad eam: Tu Deus qui vidisti me. Dixit enim: 
°Profecto hic vidi posteriora videntis me. 14 Propterea appellavit pu- 
teum illum ?puteum viventis et videntis me. Ipse est inter 
GCades et Barad. 

15 Peperitque Agar Abrae filium, qui vocavit nomen eius Ismaél. 
TOctoginta et sex annorum erat Abram, quando peperit ei Agar 
Ismaélem. 

] Postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat, appa- 

ruit ei Dominus dixitque ad eum: “Ego Deus omnipotens: °am- 
bula coram me, et esto °perfectus. 2 Ponamque foedus meum inter 
me et te, et dmultiplicabo te vehementer nimis. 3 ¢Cecidit Abram 
pronus in faciem. 4 Dixitque ei Deus: Ego sum, et pactum meum 
tecum, /erisque pater multarum gentium. 5 Nec ultra vocabitur no- 
men tuum Abram, sed appellaberis Abraham, “quia patrem multarum 
gentium constitui te. 6 Faciamque te crescere vehementissime et po- 





{Ps 146, 
6) R. ae 2 p. Ong. 


vi Rm 4, 18. — cp. 22, 
a6, 4;. Ex: 32713 +1tc.; 
Ecli 4 4, 20. 
h és b Mc 2, 52; Rm Fa 2 
Rm 4, 9, 22; Gal 3, 6; Jc 2, 
7] v.u9.1. [23.—cf. 34,65 Je, 
12 Es 9, 7, 8. — Vv. cp. II, 31. 
ifs 104, 42-44 
cf. Jd 6, 17; 4 Rg 20, 8; Ps 
85, 173, Is 75, 11-13; ‘Le 1;18. 
m.J2 34, 13, 19: 
UV %i 5 T7. 
6 cp.”'2; 205: Jb 4, 13, °145 
PAG: 7G, 9. 
EX 15°88? 1352.3, ae 
r Jdt 5, 9; Ac 7, 6. — cf. Ex 
T2, sie 41> Gal's3}-77: 
s Ex 6,6. 


PBXs, 21,4225 

# cf. Ecli f+ oa: 

vcp. 25, 8 

om ba‘ 4. ae EX £3; 38, 
¢ a5" Mt 23, 22: 


12, 36; Ps 104, 
(37. 


.—v. Dt 9g, 3-6. 
2 yn we: Am 2, 9. 
sik she as 19. 
gh i, * 53, BS° 26, 4°: Nm 


t 34, 4; Js 21, 41; 
2 bur’ 9, 26; Ps 104, II. 
6 CD532,-14: Ex 23, ‘Sx ” Y, 


4, 23,2433 

36:3. 4S 277102: r 
dcp. 10, 15-18. 
év. cp. 14, 5. 


@CDHATS..2,: 73 
bcp. 21, 9: bal 4, 24. 
Cp. 20, 183 °2 RE tS: 
acl. cp: 30, 3. -Oe 


C 3, 32. 


co 12; 5. 

fick Teg: 3, 6,°75 Pro. 30; 23. 

£Cps 3t, 533 7 Re 24,173, 26; 
at-%; 13: 


kecp. 20, 1225, 1835ExX 15;.2; 


€Tt:a,. 93-2 Pts, 


SCD al75 207421; ie 18. — V. 
cp. 25, 12-18. 
Atcf;., Mt--23., 21%. BC 25493,)-32%2 


— v. cp. 17, I9. 
mcf. cp. 29, 32. 
#8 CD 21; 205; 25¢ 188 


O cl: -CB;. 325-307 «XG 10) 253 
33, 20; Jd 13, 22. 

HED. 24. 622 25,045 

g cpp a4, 72.20;-23 Nmo3g,.20. 


INES 34: 4. 

ry -* Fatecke R. 7 2, Tf. 

a cp: 28,°3* ‘osirr: "48, 33 x 
» 3 

bcp. 24,40; 48,15; Ps 118,1. 

cep. 6, 93 Dt 18, 13; Mt 5, 48. 

d cp? 12; 2 133° 163) 22572 

EVP 7: 

fPck a. 20-23; Rm 4, 11, 12, 


g2 Me a 7. — cf. Nm 13, 17; 
Jo 1, 42. 
h (all) Rm 4, 17. 











LIBER GENESIS 


Quem gloriosum eventum insinuat nomen Abrakae et uxoris immuta- 
tum (17, 1-22), obsignat circumcisio in cuncta progenie et familia pera- 
genda (23-27), imminentem praedicant caelites a patriarcha hospitio 








17, 7 — 18, 15 
Ap 
al 3, 17. 
1 Heb Py as 16. — cf. cp. 26, 


24; 28, 13. 
LOD. 26°73 (T3515 Bsr", 1%: 
m Pi 85 4; 35, 27; Heb 11, 


-16. 

n Ex 6, 7; Lv 26, 12; Dt 14,2. 

o Ac k 8. 

p cf. Ecli 44. 21. 

ro-12] * Catech. R. Il 1, 7; 
24.92. 


GN 182 eee 
Achy: 8:1 Rim va: tes) Phigiees 


7 Of. VEX (12; Gee 


s Ex 31, 14. — cf. Ex 4, 24. 


tcp. 18, 10. 


“Vr. 3. 

vcp. 21, 6; Rm 4, 19. — cf. 
cp. 18, 12; Jo 8, 56. 

Sch) Lt, 28. 

19] v. cp. 18, 1. 

y cp. 18, 10; 21, 2; Gal 4, 23, 

%.CD. 221,59: [28. 

acp. 16, 10. 

bv. cp. 25, 12-16. 

ecpo az, «3, ¢718; 

dcp. 26, 2-5; Rm 9g, 7. 

éecp. 21, 2. 

fcp. 35, 13; Jd 13, 20. 


1, (2)] R. in Qneg. 

G CD. 13, £5! 045 T3k 20 25 
et... Heb13,: 2. 

24 cf, Catech. Ro WT 4; 40¢ 
11.2, S820, 


bcp. 19, 2; 24, 32; 43, 24. — 
cf. ger Le 7, 44; Jo 
I3, 14; I im §, Io. 

cJd 19, 5. — cf. Ps 103, 15. 

dcp. 19, 8; 33, 10. 

Por wviter3, 33¢ Looks care 


PM ED. 12:29. 
Cp. 24; 67: 
vr. 14; 4 Rg 4, 16. 


4 (all) Rm 9, 9. — cp. 17, 19, 
yo ET yee Oa} 


jcp. 17, 17; Rm 4, 19; Heb 
RV. Cp. 17, 17. tis ee i 
Ce Le. 1s 18. 

MI Et 3, 


6. 
AD 42,\ 2209639, 39: Le.826° 
ite #4 fc fan 


T, 59; 2, 21; © 





nam te in gentibus, ‘regesque ex te egredientur. 7/Et statuam pac- 
tum meum inter me et te et inter semen tuum post te in generatio- 
nibus suis foedere sempiterno, “ut sim Deus tuus et seminis tui post 
te. 8 ‘Daboque tibi et semini tuo terram ™peregrinationis tuae, omnem 
terram Chanaan, in possessionem aeternam “eroque Deus eorum. 

9 Dixit iterum Deus ad Abraham: °Et tu ergo custodies pactum 
meum, et semen tuum post te in generaticnibus suis. 1° PHoc est 
pactum meum, quod observabitis inter me et vos et semen tuum 
post te: circumcidetur ex vobis omne masculinum; 11 et circumcidetis 
carnem praeputli vestri, ut sit in signum foederis inter me et vos. 
12 dInfans octo dierum circumcidetur in vobis, omne masculinum in 
generationibus vestris: tam vernaculus quam emptitius circumcidetur 
et quicumque non fuerit de stirpe vestra. 13 *Eritque pactum meum in 
carne vestra in foedus aeternum. 14 Masculus, cuius praeputii caro 
circumcisa non fuerit. *delebitur anima illa de populo suo, quia pac- 
tum meum irritum fecit. % 

15 Dixit quoque Deus ad Abraham: Sarai uxorem tuam non vocabis 
Sarai, sed Saram. 16 Et benedicam ei et ‘ex illa dabo tibi filium,. 
cui benedicturus sum; eritque in nationes, et reges populorum orien- 
tur ex eo. 17Cecidit Abraham in faciem suam et *risit dicens in 
corde suo: “Putasne centenario nascetur filius? et Sara nonagenaria 
pariet? 18 Dixitque ad Deum: Utinam Ismaél vivat coram te! 19 Et 
ait Deus ad Abraham: YSara uxor tua pariet tibi filium, vocabisque 
nomen eius “Isaac, et constituam pactum meum illi in foedus sempi- 
ternum, et semini eius post eum. 2 Super Ismaél quoque exaudivi te; 
ecce benedicam ei, et augebo et “multiplicabo eum valde; °duodecim 
duces generabit, et “faciam illum in gentem magnam. 21¢Pactum vero 
meum statuam ad Isaac, “quem pariet tibi Sara tempore isto in anno 
altero. 22 Cumque finitus esset sermo loquentis cum eo, /ascendit 
Deus ab Abraham. 

23 Tulit autem Abraham Ismaél filium suum et omnes vernaculos 
domus suae universosque quos emerat, cunctos mares ex omnibus 
viris domus suae et circumcidit carnem praeputii eorum statim in 
ipsa die, sicut praeceperat ei Deus. 24 Abraham nonaginta et novem 
erat annorum quando circumcidit carnem praeputii sui. 25 Et Ismaél 
filius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae. 26 Ea- 
dem die circumcisus est Abraham et Ismaél filius eius. 27 Et omnes 
viri domus illius, tam vernaculi quam emptitii, et alienigenae pariter 
circumcisi sunt. 

l 8 “Apparuit autem ei Dominus in convalle Mambre sedenti in ostio 

tabernaculi sui in ipso fervore diei. 2 Cumque elevasset oculos, 
apparuerunt ei tres viri stantes prope eum; quos cum vidisset, cu- 
currit in occursum eorum de ostio tabernaculi, et adoravit in terram. 
3 Et dixit: Domine, si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas ser- 
vum tuum, 4sed adferam pauxillum aquae, et lavate pedes vestros 
et requiescite sub arbore; 5 ponamque buccellam panis, et “confortate 
cor vestrum; postea transibitis; “idcirco enim declinastis ad servum 
vestrum. Qui dixerunt: Fac ut locutus es. 6 Festinavit Abraham in 
tabernaculum ad Saraia, dixitque ei: Accelera, ¢tria sata similae 
commisce et fac subcinericios panes. 7lpse vero ad armentum cu- 
currit, et: tulit inde vitulum tenerrimum et optimum, deditque puero, 
qui festinavit et coxit illum. 8 Tulit quoque butyrum et lac et vitulum, 
ae coxerat, et posuit coram eis; ipse vero stabat iuxta eos sub 
arbore. 

9 Cumque /comedissent, dixerunt ad eum: Ubi est Sara uxor tua? Ille 
respondit: Ecce Yin tabernaculo est. 1 Cui dixit: Revertens veniam 
ad te “tempore isto, vita comite, et habebit filium ‘Sara uxor tua. 
Quo audito, Sara risit post ostium tabernaculi. 11 /Erant autem ambo 
senes provectaeque aetatis, et desierant Sarae fieri muliebria. 12 Quae 
krisit occulte dicens: Postquam consenui, et ™dominus meus vetulus 
est, voluptati operam dabo? 13 Dixit autem Dominus ad Abraham: 
Quare risit Sara dicens: Num vere paritura sum anus? 14"Nunquid 
Deo quidquam est difficile? ?Iuxta condictum revertar ad te hoc eo- 
dem tempore, vita comite, et habebit Sara filium. 15 Negavit Sara, 











suscepti (18, 1-16). Tandem, post Pentapoleos eversionem, quam Abraham 
Jrustra avertere conatur (17-33), et a qua Lot, qui eosdem angelos recepta- 
verat et obstiterat ne a Sodomitis iniuria adficerentur (19, 1-9), solus cum 


LIBER GENESIS 
18, 16 — 19, I5 








dicens: Non risi, timore perterrita. Dominus autem: Non est, inquit, 
ita, sed risisti. 

16 Cum ergo surrexissent inde viri, direxerunt oculos contra Sodo- 
mam; et Abraham simul gradiebatur deducens eos. 17 Dixitque Do- 
minus: ?Num celare potero Abraham quae gesturus sum, 18 cum fu- 
turus sit in gentem magnam ac robustissimam, Yet benedicendae sint 
in illo omnes nationes terrae? 197Scio enim quod “praecepturus sit 
filiis suis et domui suae post se, ut custodiant viam Domini et 

-faciant iudicium et iustitiam, ut adducat Dominus propter Abraham 
omnia quae locutus est ad eum. 29 Dixit itaque Dominus: ‘Clamor 
Sodomorum et Gomorrhae multiplicatus est, et peccatum eorum ad- 
gravatum est nimis. 21 “Descendam et videbo utrum clamorem, “qui 
venit ad me, opere compleverint, an non est ita, “ut sciam. 22 4Con- 
verteruntque se inde, et abierunt Sodomam. Abraham vero “adhuc 
stabat coram Domino. 23 Et appropinquans ait: *Nunquid perdes 
iustum cum impio? 24 Si fuerint quinquaginta iusti in civitate, peri- 
bunt simul? et non parces loco illi propter quinquaginta iustos, si 
fuerint in eo? 25 Absit a te, ut rem hanc facias et occidas iustum 
cum impio, "fiatque iustus sicut impius. Non est hoc tuum: ¢qui iu- 
dicas omnem terram, nequaquam facies iudicium hoc. 26 Dixitque 
Dominus ad eum: 4Si invenero Sodomis quinquaginta iustos in me- 
dio civitatis, dimittam omni loco propter eos. 27 Respondensque 
Abraham ait: “Quia semel coepi, loqguar ad Dominum meum, cum sim 
/pulvis et cinis. 
delebis propter quadraginta quinque universam urbem? Et ait: Non 
delebo, si invenero ibi quadraginta quinque. 29 Rursumque locutus 
est ad eum: Sin autem quadraginta ibi inventi fuerint, quid facies? 
Ait: Non percutiam propter quadraginta. 39 9Ne quaeso, inquit, indi- 
generis, Domine, si loquar. Quid, si ibi inventi fuerint triginta? Re- 
spondit: Non faciam, si invenero ibi triginta. 31 Quia semel, ait, coepi, 
loquar ad Dominum meum. Quid, si ibi inventi fuerint viginti? Ait: 
Non interficiam propter viginti. 32 Obsecro, inquit, ne irascaris, Do- 
mine, si loquar adhuc semel. Quid, si inventi fuerint ibi decem? Et dixit- 
tNon delebo propter decem. 33 Abiitque Dominus, postquam cessavit 
loqui ad Abraham; et ille reversus est in locum suum. 
19 Veneruntque “duo angeli Sodomam vespere, et sedente Lot in 
foribus civitatis. Qui, cum vidisset eos, surrexit et ivit obviam eis, 
adoravitque pronus in terram 2 et dixit: Obsecro, domini, °declinate 
’ in domum pueri vestri et manete ibi: “lavate pedes vestros, et mane 
proficiscemini in viam vestram. Qui dixerunt: 4Minime, sed in platea 
manebimus. 3 Compulit illos oppido ut diverterent ad eum; ingressis- 
que domum illius fecit convivium, et coxit azyma, et comederunt. 
4Prius autem quam irent cubitum, viri civitatis vallaverunt domum 
a puero usque ad senem, omnis populus simul. 5 ¢Vocaveruntque Lot 
et dixerunt ei: Ubi sunt viri, qui introierunt ad te nocte? /Educ illos 
huc, ut cognoscamus eos. © Egressus ad eos Lot post tergum occlu- 
dens ostium ait: 7 Nolite, quaeso, fratres mei, nolite “malum hoc fa- 
cere. 8 Habeo duas filias, quae necdum cognoverunt virum, educam 
eas ad vos, et abutimini eis sicut vobis placuerit, dummodo viris 
istis nihil mali faciatis, quia ingressi sunt sub umbra culminis mei. 
9 At illi dixerunt: Recede illuc. Et rursus, ‘Ingressus es, inquiunt, 
ut advena; /nunquid ut iudices? ‘te ergo ipsum magis quam hos 
adfligemus. Vimque faciebant Lot vehementissime, iamque prope erat 
ut effringerent fores. 19 Et ecce miserunt manum viri et introduxe- 
runt ad se Lot clauseruntque ostium 11 et eos, qui foris erant, ™per- 
cusserunt caecitate a minimo usque ad maximum, ita ut ostium in- 
venire non possent. 12 Dixerunt autem ad Lot: Habes hic quempiam 
tuorum, generum aut filios aut filias? Omnes, qui tui sunt, “educ de 
urbe hac; 13 delebimus enim locum istum, °eo quod increverit clamor 
| eorum coram Domino, ?qui misit nos ut perdamus illos. 14 Egressus 
itaque I-ot, locutus est ad generos suos, qui accepturi erant filias 
eius, et dixit: Surgite, Zegredimini de loco isto, quia delebit Domi- 
nus civitatem hanc. "Et visus est eis quasi ludens loqui. 
15 Cumque esset mane, cogebant eum angeli dicentes: Surge, tolle 


8 Quid, si minus quinquaginta iustis quinque fuerint? 





pcf. Ps 24, 14; Am 3, 7; Jo 
1S, 25; 

Gcp, 12, 3 22, 18: 26; 42 Ac 
Pe Na CPS ie 

FC. LOCO, 95 aay "80. 

Sct, Am’ 73; °3; 


tcp. 7 10; 19, 13. — cf. Is 3, 
9, JC 5, 


5, 4. 

“CD. 11,5, 07 SEX! 4, 8 5Ps 37, 

Wet. 1F:387-03- Jn. 1; 3% [10. 

x tt. Is 22,122: 

¥-Ep. 10). Ts 

zvr. 1. — cf. Ps 105, 23; Jr 
£8,203: 't Em 2). t-4. 

acp. 20, 4; Nm 16, 22; 2 Rg 
24, 17. 


bef. ‘Ibi 8,205 5%, 

c Dt 32, 4; Jb 8, 3; 34, 10-12; 

Ps 93. 2¢ Rm. 337.5," 6: 
$°65,58.°+-/V. Jr 6 or 

Z 22.30. 

e:cly Lertss. 2; 3 

f Jb 30, 19; 42, 6: Ecli 10; 9. 


B ct. -3ds65.°39¢ 


kJc 5, 16. 

Bich: 185.23; 

Th ef Cateck. RTT 2; 8: 
b Heb 13, 2. — cf. Jd 4, 18. 


EVE (Cp: 18;.2: 
d:ici. Le 24, 28. 


élis 3, 9. — cf. cpee3,2 1% 
fick. Jd. 19, 22,.ss. 
Rm 1, 24 27. —“Ju‘7. 
Lv 18, 22; 20, 13. — cf. Jd 
TQ; 24: 


4CDe 03312 


4 W5X.2 TAS 
2 Pt 2,.7348; 


m Sap 19, 16. — cf. 4 Rg 6, 
IS eACe T3,. Lit 


n2 Pt 2, 7, 9. — cf. Ap 18, 
4, 5. 

ocp. 18, 20. 

bt Pav-27;- FS: 

q Nm 16, 21, 26, 45; Jr 51, 6; 
Ap 18, 4. 

LC 173.28. — Vv. Ex 9, 27: 





eR oe 








LIBER GENESIS 
19, 26 — 20; ri 


filiabus prius in Segor, postea in spelunca salvus evadit (24-38) ; postque 
peregrinationem in Geraris, ubi Sara ab Abimelech et tollitur et inco- 
lumis redditur (20, 1-18), nascitur Isaac promissionum filius et octavo die 








16,17] * cf. Catech. R.IV 16,5. 

$pap 40,6. :— cf, Ps 43, 23% 
Rm 9g, 15, 16. 

tts Jr 51,0, 50. 

uvr. 26. 

vcf. Mt 24, 16-18. 


Xe 45 58; 


y Ps 144, 19. 
z Sap 10, 6. 
aEx 32, 10; Dt 9, 14. 


bcp. 14, 2. 
2 i cf. Catech. R. Ser C 0. 


6; Ez 16, 49; Os 11, 8; Am 
4,11; Sph 2,.9; Le 17,-29:; 
6,34. [2 P 


d Ps 10 t 2;6° Juz. 
esap 10,7: Le 17,.32. 

FO! 28, 3, 22. 

g Ap 18, 9. 

RV Cpe8) iL. 


#vr. 17, 19. 


jcf. Lv 18, 7. 


kDt 2, 9. 


L.Dt'2,279. 


acp. 16, 14. 

bcp. 26, 3. — cf. cp. 12, 10. 
© ep. 20,0. 
dv. cp. 12, 13-20; 26, 7-11. 
e Ps 104, 14. 

fJb 33,15,16; Mt 1,20; 2,12. 
gcp. 18,23.—cf. 1 Par 21,17. 


6] * Catech. R. III 10, 20. 
k cp. 39, 9; Ps <s0,. 6. 


i1 Rg 7, 5; Jb 42, 8; Ps 104, 
J Jc 5, 16. [r5. 
kcf. Nm 16, 32, 33. 


Ch. BX 32,2250 )8°9; 25. 





uxorem tuam et duas filias quas habes, ne et tu pariter pereas in 
scelere civitatis. 16 Dissimulante illo, apprehenderunt manum eius et 
manum uxoris ac duarum filiarum eius, eo quod*=parceret Dominus 
illi. 17&%Eduxeruntque eum et posuerunt extra civitatem; ibique lo- 
cuti sunt ad eum dicentes: ‘Salva animam tuam: “noli respicere post 
tergum, nec stes in omni circa regione; sed Yin monte salvum te fac, 
ne et tu simul pereas. 18 Dixitque Lot ad eos: Quaeso, Domine mi, 
19 quia invenit servus tuus gratiam coram te, et “magnificasti miseri- 
cordiam tuam, quam fecisti mecum, ut salvares animam meam, nec 
possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum et moriar: 
20 est civitas haec iuxta, ad quam possum fugere, parva, et salvabor 
in ea; nunquid non modica est, et vivet anima mea? 2! Dixitque ad 
eum: ”Ecce etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non subvertam urbem, 
pro qua locutus es. 22 #Festina et salvare ibi, “quia non potero facere 
quidquam donec ingrediaris illuc. Idcirco “vocatum est nomen urbis 
illius Segor. 23 Sol egressus est super terram, et Lot ingressus est Segor. 

24 cIgitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorrham sulphur et 
ignem 4 Domino de caelo 25 et subvertit civitates has et omnem circa 
regionem, universos habitatores urbium et %cuncta terrae virentia. 
26 ¢Respiciensque uxor eius post se versa est in statuam salis. 

27 Abraham autem consurgens mane, ubi steterat /prius cum Do- 
mino, 28 intuitus est Sodomam et Gomorrham et universam terram 
regionis illius; viditque ascendentem favillam de terra 9quasi fornacis 
fumum. 29 Cum enim subverteret Deus civitates regionis illius, ”re- 
cordatus Abrahae liberavit Lot de subversione urbium in quibus 
habitaverat. 

30 Ascenditque Lot de Segor et ‘mansit in monte, duae quoque 
filiae eius cum eo (timuerat enim manere in Segor), et mansit in 
spelunca ipse et duae filiae eius cum eo. 31Dixitque maior ad minorcm: 
Pater noster senex est, et nullus virorum remansit in terra, qui possit 
ingredi ad nos iuxta morem universae terrae. 32 Veni, inebriemus 
eum vino /dormiamusque cum eo, ut servare possimus ex patre nostro 
semen. 33 Dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa. Et in- 
gressa est maior, dormivitque cum patre; at ille non sensit, nec quando 
iccubuit filia, nec quando surrexit. 34 Altera quoque die dixit maior 
id minorem: Ecce dormivi heri cum patre meo, demus ei bibere vinum 
stiam hac nocte, et dormies cum eo, ut salvemus semen de patre 
nostro. 35 Dederunt etiam et illa nocte patri suo bibere vinum, in- 
gressaque minor filia dormivit cum eo, et ne tunc quidem: sensit 
quando concubuerit, vel quando illa surrexerit. 36 Conceperunt ergo 
duae filiae Lot de patre suo. 37 Peperitque maior filium et vocavit 
nomen eius Moab: “ipse est pater Moabitarum usque in praesentem 
diem. 38 Minor quoque peperit filium, et vocavit nomen eius Ammon, 
id est filius populi mei: ‘ipse est pater Ammonitarum usque hodie. 
2 () Profectus inde Abraham in terram australem habitavit inter *Ca- 

des et Sur, et °peregrinatus est in °Geraris. 2 Dixitque de Sara 
uxore sua: %Soror mea est. Misit ergo Abimelech rex Gerarae, et 
tulit eam. 3¢Venit autem Deus ad Abimelech ‘per somnium nocte 
et ait illi: En morieris propter mulierem quam tulisti; habet enim 
virum. 4 Abimelech vero non tetigerat eam, et ait: Domine, 9num 
gentem ignorantem et iustam interficies? 5 Nonne ipse dixit mihi: 
Soror mea est, et ipsa ait: Frater meus est? In simplicitate cordis 
mei et munditia manuum mearum feci hoc. 6 Dixitque ad eum Deus: 
Et ego scio quod simplici corde feceris; et ideo custodivi te, ne “pec- 
cares in me, et non dimisi ut tangeres eam. 7 Nunc ergo redde viro 
suo uxorem, ‘quia propheta est; et jorabit pro te, et vives: si autem 
nolueris reddere, scito quod morte morieris tu et “omnia quae tua 
sunt. 8Statimque de nocte consurgens Abimelech vocavit omnes 
servos suos et locutus est universa verba haec in auribus eorum: 
timueruntque omnes viri valde. 9% Vocavit autem Abimelech etiam 
Abraham et dixit ei: Quid fecisti nobis? quid peccavimus in te, ‘quia 
induxisti super me et super regnum meum peccatum grande? Quae 
non debuisti facere fecisti nobis. 10 Rursumque expostulans ait: Quid 
vidisti, ut hoc faceres? 11 Respondit Abraham : Cogitavi mecum dicens: 











circumciditur (21, 1-8). Puer ablactatus, instigante Sara nec invito Do- 
mino, segregatur ab Ismaél, qui cum matre eiectus in solitudine versatur 
(9-21). Interea Abraham et foedus constituit cum Abimelech (22-34), et 








Forsitan ”non est timor Dei in loco isto, et “interficient me propter 
uxorem meam; 12 alias autem, et vere soror mea est: filia patris mei 
et non filia matris meae, et °duxi eam in uxorem. 13 ?Postquam autem 
eduxit me Deus de domo patris mei, dixi ad eam: Hanc misericordiam 
facies mecum: in omni loco, ad quem ingrediemur, @dices quod frater 
tuus sim. 14 ’Tulit igitur Abimelech oves et boves et servos et ancillas 
et dedit Abraham, reddiditque illi Saram uxorem suam 15et ait: 
8Terra coram vobis est, ubicumque tibi placuerit habita. 16Sarae autem 
dixit: Ecce mille argenteos dedi ‘fratri tuo: hoc erit tibi in “velamen 
oculorum ad omnes qui tecum sunt, et quocumque perrexeris; me- 
mentoque te deprehensam. 17 VOrante autem Abraham, sanavit Deus 
Abimelech et uxorem ancillasque eius, et pepererunt; 18 “concluserat 
enim Dominus omnem vulvam domus Abimelech propter Saram 
uxorem Abrahae. 
2 | @Visitavit autem Dominus Saram, sicut °promiserat, et implevit 
quae locutus est. 2 “Concepitque et peperit filium in senectute sua, 
dtempore quo praedixerat ei Deus. % Vocavitque Abraham nomen filii 
sui, quem genuit ei Sara, “Isaac; 4 et /circumcidit eum octavo die 
9sicut praeceperat ei Deus, 5 cum “centum esset annorum; hac quippe 
aetate patris natus est Isaac. 6 Dixitque Sara: ‘Risum fecit mihi Deus; 
quicumque audierit corridebit mihi. 7 Rursumque ait: Quis auditurum 
crederet Abraham, quod Sara lactaret filium, quem peperit ei /iam 
seni? 8 Crevit igitur puer, et ablactatus est; fecitque Abraham grande 
convivium in die ablactationis eius. 

9 Cumque vidisset Sara filium Agar aegyptiae “ludentem cum Isaac 
filio suo, dixit ad Abraham: 19 /Eice ancillam hanc et filium eius: 
non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac. 11Dure accepit 
hoc Abraham pro filio suo. 12 Cui dixit Deus: Non tibi videatur aspe- 
rum super puero et super ancilla tua; omnia quae dixerit tibi Sara, 
audi vocem eius; quia “in Isaac vocabitur tibi semen. 13 Sed et filium 
ancillae faciam in gentem magnam, quia semen tuum est. 14 Surrexit 
itaque Abraham mane, et tollens panem et utrem aquae imposuit 
scapulae eius tradiditque puerum et ?dimisit eam. Quae, cum abisset, 
errabat in solitudine ¢Bersabee. 15 Cumque consumpta esset aqua in 
utre, abiecit puerum subter unam arborum, quae ibi erant, 16 et abiit 
seditque e regione procul quantum potest arcus iacere; dixit enim: 
Non videbo morientem puerum; et sedens contra “levavit vocem suam, 
et flevit. 17 %Exaudivit autem Deus vocem pueri, vocavitque angelus 
Dei Agar de caelo dicens: Quid agis, Agar? Noli timere; exaudivit 
enim Deus vocem pueri de loco in quo est. 18 Surge, tolle puerum 
et tene manum illius; ‘quia in gentem magnam faciam eum. 19 “Ape- 
ruitque oculos eius Deus; quae videns puteum aquae abiit et implevit 
utrem deditque puero bibere. 29 Et fuit cum eo: “qui crevit, et mo- 
ratus est in solitudine factusque est iuvenis sagittarius. 21 Habitavitque 
in deserto Pharan, et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti. 

22 Eodem tempore dixit “Abimelech et Phicol Yprinceps exercitus 
eius ad Abraham: #Deus tecum est in universis quae agis. 23¢Iura ergo 
per Deum, ne noceas mihi et posteris meis stirpique meae; sed iuxta 
misericordiam, quam feci tibi, facies mihi et terrae, in qua versatus 
es advena. 24 Dixitque Abraham: Ego iurabo. 25 Et increpavit Abi- 
melech propter puteum aquae, quem Cvi abstulerant servi eius. 
26 Responditque Abimelech: Nescivi quis fecerit hanc rem; sed et tu 
non indicasti mihi, et ego non audivi praeter hodie. 27 Tulit itaque 
Abraham oves et boves et dedit Abimelech, %percusseruntque ambo 
foedus. 28 Et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum. 29 Cui 
dixit Abimelech: Quid sibi volunt septem agnae istae, quas stare 
fecisti seorsum? 39At ille,eSeptem, inquit, agnas accipies de manu mea, 
ut sint mihi in testimonium, quoniam ego fodi puteum istum. 31Idcirco 
fyocatus est locus ille Bersabee, quia ibi uterque iuravit 32 et inierunt 
foedus pro puteoiuramenti. 33Surrexit autem Abimelech et Phicol 
princeps exercitus eius, reversique sunt in terram Palaestinorum; 
Abraham vero Yplantavit nemus in Bersabee et “invocavit ibi nomen 
esnini Dei ‘aeterni. 34 Et fuit colonus terrae Palaestinorum diebus 
multis. 


LIBER GENESIS 
20, 12 — 21, 34 








mPs 35, 1; Pro 16, 6. 
5 i25 12) SOT. 
0'p. II, 29. 

’: De 125%. 


FIG), .F2, ES. 
CD12; TGs -2EE 232 


$Scp. 13, 9; 34,10.— cf. Jr 49: 
£cl. NI. Si 4. 
UCD. 24; 053325120: 


17) * Catech: Rvt1IT*2)'13: 
v cf. Jb 42, 9, 10; Jc 5, 16. 
% CDen E24: keh, 


ee Rg 2, 21% i 8, 5. 
CD. ok 75295 +18, 20; 04. 
¢ Heb Ir, 11. — cf. Gal 4, 22, 
GOD: 589, 137. kz; 
€ Cp. .17 7°19. 
fAG-75 8. 
cp. 17, 10-12. 
Acp. 17, 1, 17; Rm 4, 19. 


es 18, 12. 
fet lssa- 3: Galsd. *23, 


kcp. 16, 15. — cf. Gal 4, 29. 
i (all) Gal 4, 30. 
Mcl.. Va TE, 2% 


n (all) Rm 9, 7, 8; Heb 11,18. 
ONTS 183 Cp. eOsn1O;" 17720: 


D.cf; Jo;8,-35s 
@ MF. 'g1: 


rr R 


24, 18. 
siChe 


X 3, 7 


3: 
u Nm, 22, 31; 4 Rg 6, 17-20. 
Levz4;, 16,231. 
wéep.\16,0 12. 


Qt Re 245622: 
bcp. 20, 14,.15: 


6 ef; ‘ep:, 26;: £5, -%85-20-22% 


a:cp.-26.. 3%. 


ue 5 31, 48-52; 3 Rg 15, 19; 
$»30;..03'-395. oP. 
Peter CH: 20533: 


cf. Dt 16, 21. 

ECD. ih, 20; 22, 8, 

4Is 40, 28; Rm 16, 26. — cf. 
Ps 89,2. 





— 15 — 








LIBER GENESIS 
22, 1+— 23, 15 








tl ™ of. Catech. R. LY: 15% os 

1, 2] R. in Qng. 

1-20] Prph. in sb. s. et vg..%t, 

@ Dt 13; 3; Jat 8, 19, 22;.2 
hay 225 2 ORE 8 Sse 5 
10;'13; Heb 11,,17.,—. {. 
JORE, Lis TA ae Ey, Ooze 

6:(2>Par. 3714). 


5-7] * Catech. R. I 5; 5. 
C ci Jo -103 175 
7-8| R. in fs. ss. spin. Cor. 


@eb: Js. dy. 204536322 Rtas: tos 
AD 55) ee 


Ee bor 197% Jee Agi; 
10-.2] R. in Qng. 


fete eRe 15; °293) Jeo 7; (STs 


m 8, 32. 
FIT UF. 9: Rm 4, 11, 12: 


$46.2, 8. 


15] R. in Qng. 

j Ps 104, 9; Lcli 44, 22; Is 45 
933° 3 Mic 3, $2; 2 3. 785 

16] v.cp.9,11. [Heb 6,13.14. 

16-18] * Catech. R. 1 3, 4; 
Ill 3, 1§. — v. vr. 15. 

kecp. 15, 5; Jr_33, 22, 

bcp. 13, 16; Ps°77;°297;3 -Heb 
TTs0% 2), 

m Sp 24.60; Mic 1, 9; Mt 16, 
153° Le 13:74. 

OL ome | a 

18, 18; 26, 4;. Gal'3, 8, 16. 


OTe 3° °CD:, 2G. oss 

Pcp. 21, 31. 

dcp. I, 29; 24, 15. 

fb. 1, 1°. 32, 2° Jr.25,;.207-3m 

sJb 32, 2; Jr 25, ‘23. (4,21. 

PCD. 24, ES. 

acp. 35, 27; Js 14, 15; Jd 1, 

b vr. 109. [10. 

COD. 29" 82s Par-36. xe ore 
104, 12; Heb 11, 9, 13. 

d Ac 7, 5. 


€V.-CD, 24, 35: 


fcp._34, 20, 24; Rt 4, 1. 
PORE 2A, 221 


ge) * cf Catech. Re Tila, 0: 
hcp. 14, 23:— cf. 2 Rg 24,24. 


4 Ex 30, 13; Ez 45, 12. 


tentatur a Deo, qui postulat Isaac in holocaustum (22, 1-2), et pro fide et 
oboedientia (3, 14) promissionum renovationem iterum atque iterum con- 
sequitur (15-19). Demum, cum ex fratris sui progenie (20-24), mortua 








2 Quae postquam gesta sunt, %tentavit Deus Abraham et dixit 
ad eum: Abraham, Abraham. At ille respondit: Adsum. 2 Ait 
illi: Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac, et vade in 
oterram visionis, atque ibi offeres eum in holocaustum super unum 
montium, quem monstravero tibi. 3 Igitur Abraham de nocte consur- 
gens stravit asinum suum ducens secum duos iuvenes et Isaac filium 
suum; cumque concidisset ligna in holocaustum, abiit ad locum, quem 
praeceperat ei Deus. 4 Die autem tertio, elevatis oculis, vidit locum 
procul, ®dixitque ab pueros suos: Exspectate hic cum asino: ego et 
puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad 
vos. § Tulit quoque ligna holocausti et “imposuit super Isaac filium 
suum; ipse vero portabat in manibus ignem et gladium. Cumque duo 
pergerent simul, 7 dixit Isaac patri suo: Pater mi. At ille respondit: 
Quid vis, fili? Ecce, inquit, ignis et ligna; ubi est victima holocausti? 
8 Dixit autem Abraham: %Deus providebit sibi victimam holocausti, 
fili mi. Pergebant ergo pariter: 9 et venerunt ad locum, quem osten- 
derat ei Deus, in quo aedificavit altare, et desuper ligna composuit. 
Cumque alligasset Isaac filium suum, “posuit eum in altare super struem 
lignorum 1%extenditque manum et arripuit gladium, ut immolaret 
filium suum. 11 Et ecce angelus Domini de caelo clamavit dicens: 
Abraham, Abraham. Qui respondit: Adsum. 12 Dixitque ei: ‘Non 
extendas manum tuam super puerum, neque facias illi quidquam: 
Mnunc coguovi quod times Deum, et “non pepercisti unigenito filio 
tuo propter me. 13 Levavit Abraham oculos suos viditque post tergum 
arietem inter vepres haerentem cornibus, quem adsumens obtulit holo- 
caustum pro filio. 14 Appellavitque nomen loci illius ‘Dominus 
videt. Unde usque hodie dicitur: In monte Dominus videbit. 

15 Vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo di- 
cens: 16 .iPer memetipsum iuravi, dicit Dominus: quia fecisti hanc 
rem et non pepercisti filio tuo unigenito propter me, 17 benedicam 
tibi et multiplicabo semen tuum sicut ‘stellas caeli et velut “"harenam, 
quae est in litore maris; possidebit semen tuum ™portas inimicorum 
suorum, 18 et “benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, °quia 
oboedisti voci meae. 19 Reversus est Abraham ad pueros suos, 
abieruntque ?Bersabee simul, et habitavit ibi. 

20 His ita gestis, nuntiatum est Abrahae quod @Melcha quoque ge- 
nuisset filios Nachor fratri suo: 21Hus primogenitum et *Buz fra- 
trem eius et Camuel patrem Syrorum 22 et Cased et Azau, Phe.das 
quoque et Iedlaph 23 ac ‘Bathuel, de quo nata est Rebecca: octo 
istos genuit Melcha Nachor fratri Abrahae. 24 Concubina vero illius, 
nomine Roma, peperit Tabee et Gaham et Tahas et Maacha. 

2 Vixit autem Sara centum viginti septem annis 2 et mortua est 

in “civitate Arbee, 2quae est Hebron, in terra Chanaan; venit- 
que Abraham ut plangeret et fleret eam. %Cumue surrexisset ab 
officio funeris, locutus est ad filios Heth dicens: 4°Advena sum et 
peregrinus apud vos; @date mihi ius sepulcri vobiscum, ut sepeliam 
mortuum meum. 5 Responderunt filii Heth dicentes: §6 Audi nos, do- 
mine: princeps Dei es apud nos: in electis sepulcris nostris sepeli 
mortuum tuum; nullusque te prohibere poterit, quin in monumento 
eius sepelias mortuum tuum. 7 Surrexit Abraham et adoravit populum 
terrae, filios videlicet Heth, 8 dixitque ad eos: Si placet animae ve- 
strae ut sepeliam mortuum meum, audite me et intercedite pro me 
apud Ephron filium Seor, 9% ut det mihi speluncam duplicem, quam 
habet in extrema parte agri sui: pecunia digna tradat eam mihi co- 
ram vobis in possessionem sepulcri. 1 Habitabat autem Ephron in 
medio filiorum Heth. Responditque Ephron ad Abraham, cunctis au- 
dientibus ‘qui ingrediebantur portam civitatis illius, dicens: 11 9Ne- 
quaquam ita fiat, domine mi, sed tu magis ausculta quod loquor: 
agrum trado tibi et speluncam, quae in eo est, praesentibus filiis 
populi mei; sepeli mortuum tuum. 12 Adoravit Abraham coram po- 
puio terrae. 13 Et locutus est ad Ephron, circumstante plebe: Quaeso, 
ut audias me: “dabo pecuniam pro agro; suscipe eam, et sic sepe- 
liam mortuum meum in eo. 14 Responditque Ephron: 15 Domine mi, 
audi me : terra, quam postulas, quadringentis ‘siclis argenti valet; 





mene! TH coe 








tam Sara amploque funere elata in speluncam duplicem ab Ephron 
hethaeo emptam (23, 1-20), per servum in Mesopotamiam missum et mi- 
rabiliter a Deo adiutum (24, I-32) Rebeccam, Nachoris scilicet neptem et 








istud est pretium inter me et te; sed quantum est hoc? sepeli mor- 
tuum tuum. 16 Quod cum audisset Abraham, Jappendit pecuniam, 
quam Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos si- 
clos argenti probatae monetae publicae. 17 Confirmatusque est ‘ager 
quondam Ephronis, in quo erat spelunca duplex, respiciens Mambre, 
tam ipse quam spelunca et omnes arbores eius in cunctis terminis 
eius per circuitum, 18 Abrahae in ™possessionem, videntibus filiis 
Heth et cunctis qui intrabant portam civitatis illius. 19 Atque ita se- 
pelivit Abraham Saram uxorem suam in spelunca agri duplici, quae 
respiciebat Mambre: haec est Hebron in terra Chanaan. 20”Et con- 
firmatus est ager et antrum, quod erat in eo, Abrahae in possessio- 
nem monumenti a filiis Heth. 
7 ‘Erat autem Abraham senex dierumque multorum, et Dominus 
2in cunctis benedixerat ei. 2 Dixitque ad servum Yseniorem do- 
mus suae, qui praeerat omnibus quae habebat: “Pone manum tuam 
subter femur meum, 2 ut ¢adiurem te per Dominum Deum caeli et 
terrae, ut non “accipias uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, 
inter quos habito; 4sed ad /terram et cognationem meam proficisca- 
ris, et inde accipias uxorem filio meo Isaac. 5 Respondit servus: Si 
noluerit mulier venire mecum in terram hanc, nunquid reducere de- 
beo filium tuum ad locum, de quo tu egressus es? 6 Dixitque Abraham: 
Cave nequando reducas filium meum illuc. 7 Dominus Deus caeli, 
Iqui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae, qui 
locutus est mihi, et iuravit mihi dicens: 
hanc, ipse ‘mittet angelum suum coram te, et accipies inde uxorem 
filio meo. 8Sin autem mulier noluerit sequi te, Jnon teneberis iura- 
mento; filium meum tantum ne reducas illuc. 9*Posuit ergo servus 
- manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super ser- 
mone hoc. 

10 Tulitque decem camelos de grege domini sui, et abiit ex omnibus 
bonis eius portans secum, profectusque perrexit in ‘Mesopotamiam 
ad ™urbem Nachor. 11 Cumque camelos fecisset accumbere extra op- 
pidum iuxta puteum aquae vespere, “tempore quo solent mulieres 
egredi ad hauriendam aquam, dixit: 12 Domine Deus domini mei 
Abraham, occurre, obsecro, mihi hodie, et fac misericordiam cum 
domino meo Abraham. !3 Ecce ego sto prope fontem aquae, et °filiae 
habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam. 1]4Igitur 
puella cui ego dixero: Inclina hydriam tuam ut bibam, et illa re- 
sponderit: Bibe, quin et camelis tuis dabo potum, ipsa est, quam 
Ppraeparasti servo tuo Isaac, et Yper hoc intelligam quod feceris mi- 
sericordiam cum domino meo. 15*Necdum intra se verba compleverat, 

et ecce ‘Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii “Melchae uxoris Na- 

chor fratris Abraham habens hydriam in scapula sua: 16 puella de- 
cora nimis virgoque “pulcherrima et incognita viro; descenderat- autem 
ad fontem et impleverat. hydriam, ac revertebatur. 17 Occurritque ei 
servus et ait: YPauxillum aquae mihi ad bibendum praebe de hydria 
tua. 18 Quae respondit: Bibe, domine mi. Celeriterque deposuit hy- 
driam super ulnam suam, et dedit ei potum . 19 Cumque ille bibisset, 
adiecit: Quin et camelis tuis hauriam aquam, donec cuncti bibant. 
20 Effundensque hydriam in canalibus, recurrit ad puteum, ut hauriret 
aquam, et haustam omnibus camelis dedit. 21 Ipse autem contempla- 
batur eam tacitus, scire volens utrum prosperum iter suum fecisset 
Dominus, an non. 22 Postquam autem biberunt cameli, protulit vir 
“inaures aureas appendentes siclos duos et armillas totidem pondo 
siclorum decem. 23 Dixitque ad eam: Cuius es filia? indica mihi. Est 
in domo patris tui locus ad manendum? 24 Quae respondit: ¥Filia sum 
- Bathuelis filii Melchae, quem peperit ipsi Nachor. 25Et addidit dicens: 
Palearum quoque et faeni plurimum est apud nos, et locus spatiosus 
ad manendum. 26 @Inclinavit se homo et adoravit Dominum 2%dicens: 
4Benedictus Dominus “Deus domini mei Abraham, qui non abstulit 
Cmisericordiam et veritatem suam a domino meo, et “recto itinere 
me perduxit in domum fratris domini mei. 28 Cucurrit itaque puella, 
et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat. 

29 Habebat autem Rebecca fratrem nomine @Laban, qui festinus 


LIBER GENESIS 
23,46 — 2a 





ASemini tuo dabo terram 


| svt 48, $2; 








{'CD.VA3;. 212 2° Par 22,:253 Jr 
$2, 93° ZC LI, 1; 


Lep. 25, 9; 49,.29-32; 50, 13. 


mcf. Ac 7, 5 


uci. Rt 4, 7-10; Jr 32, 10-14. 
@YE. 33; CD. 13, 23% Cf, Ps 
& CL. SD. 25,2 fr¥r; 25.3: 


€.9%7 95 C294 7;-203 
d Dt 6, 13. — Vv. vr. 37-41. 


éecp. 26, 34, 35; 27, 46; Dt 7, 
3. — cf. cp. 28, 1; Ex 34, 
16; 2 Cor 6, 14 

gyi* Gateee: R. 7 8. 32: 

kek cpi 285.2, 


7] Ant. in fs. ss. Angel. c. 
gicp. 32.- 4% 


MCD, 2345 F585; °853 15.1985 
OG, Be 

# Ex 223, 20)23)..33,.2. — ef. 
> Heboz, 14. 

jv. Js'2,' 17-20. 

R vr. 2. 


Dt 23, 4; Jd 3, 8 
Mil. CP. Tl, SES 27h Ae: 


wn Ex 2,16; 1 Re 9, 18; cath 4, 
12-27] vr. 42-48. L7.- 
12] v. vr. 42. 


ovr. 43. 


pcf. Pro 19, 14 

qv. cp. 15, 8; ia 6, 175.3733 
Rg 6, 7 ss. 

rcf. vr. 45. 

S$ CRs 22, 23, 

fEcp. I1, 29. 

BCD, -26;"7; 


uw cl?’ Jo“4, 7 


21] v. vr. 42. 


6 MEX F2) ohne? JSo35° Fg. S8geZ 
16, II Ss. 


yvr. 15. 


@Ex 18; 10; “a 
25 hei ub Ts 

b VP. .12, 425 48. 

CCB. Side Tes Ps OU 133 

dvr 48. 


CD, -45. 26." 382 9* (295-5: 











(2) 


— 17 — 








LIBER GENESIS 
24, 30 — 63 


sororem Labani, filio Isaac petisset eique probatam uxorem obtinuis- 
set (33-67); cumque insuper plures ex Cethura filios suscepisset, in 
senectute bona moritur et cum Sara in Mambre sepelitur (25, 1-11). 





icf. cp. 26, 29; Jd 17, 2; Rt 
3; 10; Ps "1130" 2s: 


PCP. 43,2455) x9, 3%; 
kv. cp. 18, 4. 


#Tb 7, 10. — cf. Jo 4, ; 
Eph 6, 5 ss. ef 

IVE) Ts 

Rep: 2152, 


BQ): 425,58; 
mvr. 3-8. 


CD. - 17, Ve 


42-44] RR. in Ong. 
42-48] vr. 12-29. 


o1 Rg 1, 13. — cf. cr. 15. 


pick. Ez 16, 11, 12% 


acp. 47, 29; Is 2, 14. 


rcf. Ps 117,23; Mt 21,42; Mr 


12, 11. — Cf. cp. 31,-24, 20. 
SV. VI. 13-15, 42-46. 
t vr.26, 48. 
uvr. 56, 59. 


vcf. Jd 19, 4 ss.; Tb ro, 8. 


xcp. 35, 8. 


Y Cp.r22,' 27. 


2'Cp. 16,143 255i2rx: 
_@Ps 142, 5. — cf. Le 6, 12. 





egressus est ad hominem, ubi erat fons. 2 Cumque vidisset inaures 
et armillas in manibus sororis suae, et audisset cuncta verba refe- 
rentis: Haec locutus est mihi homo, venit ad virum, qui stabat iuxta 
camelos et prope fontem aquae. 3! dixitque ad eum: Ingredere, /be- 
nedicte Domini; cur foris stas? praeparavi domum et locum camelis. 
32 Et introduxit eum in hospitium ac destravit camelos, 9deditque 
paleas et faenum, et “aquam ad lavandos pedes eius et virorum 
qui venerant cum eo. 33 Et appesitus est in conspectu eius panis. Qui 
ait: *Non comedam, donec loquar sermones meos. Respondit ei: 
Loquere. 34 At ille, Servus, inquit, Abraham sum; 35 et Dominus 
jbenedixit domino meo valde, magnificatusque est; et dedit ei oves 
et boves, argentum et aurum, servos et ancillas, camelos et asinos. 
36 Et *peperit Sara uxor domini mei filium domino meo in senectute 
sua, ‘deditque illi omnia quae habuerat. 37 Et ™adiuravit me dominus 
meus dicens: Non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, 
in quorum terra habito; 38sed ad domum patris mei perges, et de 
cognatione mea accipies uxorem filio meo. 39 Ego vero respondi do- 
mino meo: Quid, si noluerit venire mecum mulier? 49 Dominus, ait, 
"in cuius conspectu ambulo, mittet angelum suum tecum, et diriget 
viam tuam, accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de 
domo patris mei. 41 Innocens eris a maledictione mea, cum veneris 
ad propinquos meos, et non dederint tibi. 

42 Veni ergo hodie ad fontem aquae et dixi: Domine Deus domini 
mei Abraham, si direxisti viam meam, in qua nunc ambulo, 43 ecce 
sto iuxta fontem aquae; et virgo, quae egredietur ad hauriendam 
aquam, audierit a me: Da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex 
hydria tua, 44 et dixerit mihi: Et tu bibe, et camelis tuis hauriam, ipsa 
est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei. 45 °Dumque 
haec tacitus mecum volverem, apparuit Rebecca veniens cum hydria, 
quam portabat in scapula, descenditque ad fontem et hausit aquam. 
Et aio ad eam: Da mihi paululum bibere. 46 Quae festinans deposuit 
hydriam de umero et dixit mihi: Et tu bibe, et camelis tuis tribuam 
potum. Bibi, et adaquavit camelos. 47 Interrogavique eam et dixi: 
Cuius es filia? Quae respondit: Filia Bathuelis sum filii Nachor, quem 
peperit ei Melcha. Suspendi itaque ?inaures ad ornandam faciem 
eius, et armillas posui in manibus eius. 48 Pronusque adoravi Domi- 
num benedicens Domino Deo domini mei Abraham, qui perduxit me 
recto itinere, ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius. 49 Qua- 
mobrem, 4si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo, in- 
dicate mihi; sin autem aliud place, et hoc dicite mihi, ut vadam ad 
dexteram sive ad sinistram. 5% Responderuntque Laban et Bathuel: 
TA Domino egressus est sermo; non possumus extra placitum eius 
quidquam aliud loqui tecum. 51 En Rebecca coram te est; tolle eam, 
et proficiscere, et sit uxor filii domini tui, ssicut locutus est Dominus. 
52 Quod cum audisset puer Abraham, ‘procidens adoravit in terram 
Dominum. 53 Prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus, dedit 
ea Rebeccae pro munere; fratribus quoque eius et matri dona obtulit. 
54 Tnito convivio, vescentes pariter et bibentes manserunt ibi. 

Surgens autem mane locutus est puer: “Dimittite me ut vadam ad 
dominum meum. 55 Responderuntque fratres eius et mater: “Maneat 
puella saltem decem dies apud nos, et postea proficiscetur. 56 Nolite, 
ait, me retinere, quia Dominus direxit viam meam; dimittite me ut 
pergam ad dominum meum. 57 Et dixerunt: Vocemus puellam et 
quaeramus ipsius voluntatem. 58 Cumque vocata venisset, sciscitati 
sunt: Vis ire cum homine isto? Quae ait: Vadam. 59 Dimiserunt ergo 
cam et “nutricem illius srrvumque Abraham et comites eius, 6° impre- 
cantes prospera sorori suae atque dicentes: Soror nostra es, crescas 
in mille milia, et Ypossideat semen tuum portas inimicorum suorum. 
61 Tgitur Rebecca et puellae illius, ascensis camelis, secutae sunt virum, 
qui festinus revertebatur ad dominum suum. 

62 Eo autem tempore deambulabat Isaac per viam quae ducit ad 
puteum, cuius nomen est *viventis et videntis; habitabat enim 
in terra australi. 63 Et egressus fuerat ad ¢meditandum in agro, incli- 
nata iam die. Cumque elevasset oculos, vidit camelos venientes procul. 





— fg — 








7. Generationes Ismaél (12-18), gui habitavit cum suis ab Hevila usque Sur. 
8. Generationes Isaac (25, 19-35, 29), Genitis Esau et lacob (19-26), quorum natu 
maior minori primogenita vendit (27-34), abit in Gerara (26, 1, 2); 


LIBER GENESIS 
24, 64 — 26, 3 








64 Rebecca quoque, conspecto Isaac, descendit de camelo 65 et ait ad 
puerum: Quis est ille homo qui venit per agrum in occursum nobis? 
Dixitque ei: Ipse est dominus meus. At illa tollens cito pallium operuit 
se. 66Servus autem cuncta quae gesserat narravit Isaac. 67 Qui in- 
troduxit eam in tabernaculum Sarae matris suae et accepit eam uxorem; 
et in tantum dilexit eam, ut bdolorem, qui “ex morte matris eius 
acciderat, temperaret. 
Z Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Ceturam, 2 quae pe- 
perit ei “Zamran et Iecsan et Madan et Madian et Iesboc et 
Sue. 2Iecsan quoque genuit Saba et Dadan. Filii Dadan fuerunt 
Assurim et Latusim et Loomim. 4 At vero ex Madian ortus est Epha 
et Opher et Henoch et Abida et Eldaa: omnes hi filii Ceturae. 

5 bDeditque Abraham cuncta quae possederat Isaac; §6 filiis autem 
concubinarum largitus est munera, et °separavit eos ab Isaac filio 
suo, dum adhuc ipse viveret, 4ad plagam orientalem. 

7 Fuerunt autem dies vitae Abrahae centum septuaginta quinque 
anni. 8 Et ¢deficiens mortuus est /in senectute bona provectaeque 
aetatis et plenus dierum congregatusque est ad populum suum. 9 Et 
sepelierunt eum Isaac et Ismaél /filii sui in spelunca duplici, quae 
sita est in agro Ephron filii Seor hethaei e regione Mambre, 19 “quem 


emerat a filiis Heth; ibi sepultus est ipse et Sara uxor eius. 11 Et post > 


obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius, qui habitabat iuxta pu- 
teum nomine ‘viventis et videntis. 


12 Hae sunt generationes Ismaél filii Abrahae, /quem peperit ei Agar 
aegyptia famula Sarae; et 13 haec nomina “filiorum eius in vocabulis 
et generationibus suis: primogenitus Ismaélis 'Nabaioth deinde Cedar 
et Adbeel et Mabsam, 14Masma quoque et ™Duma et Massa, 15Hadar 
et "Thema et °Iethur et Naphis et Cedma. 16 Isti sunt filii Ismaélis, 
et haec nomina per castella et oppida eorum, duodecim Pprincipes 
tribuum suarum. 

17 Et facti sunt anni vitae Ismaélis centum triginta septem, @defi- 
ciensque mortuus est, et appositus ad populum suum. 18 Habitavit 
autem ab "Hevila usque *Sur, quae respicit Aegyptum introéuntibus 
Assyrios. Coram cunctis fratribus suis obiit. 


19 Hae quoque sunt generationes Isaac filii Abraham: ‘Abraham ge- 
nuit “Isaac; 2%qui, cum quadraginta esset annorum, Yduxit uxorem Re- 
beccam “filiam Bathuelis syri de Mesopotamia, sororem Laban. 21De- 
precatusque est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis. 
yQui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebeccae. 22Sed collidebantur 
in utero eius parvuli; quae ait: Si sic mihi futurum erat, quid necesse 
fuit concipere ? *Perrexitque ut consuleret Dominum. 23Qui respondens 
ait: *Duae gentes sunt in utero tuo, et duo populi ex ventre tuo divi- 
dentur, “populusque populum superabit, et “maior serviet minori. 
24 Tam tempus pariendi advenerat, et ecce gemini in utero eius reperti 
sunt. 25 4Qui prior egressus est rufus erat et totus in morem pellis 
hispidus; vocatumque est nomen eius Esau. Protinus alter egrediens 

lantam fratris tenebat manu; et idcirco “appellavit eum Iacob. 

6Sexagenarius erat Isaac quando /nati sunt ei parvuli. 27Quibus adul- 
tis, factus est Esau vir 9gnarus venandi et homo agricola; Iacob autem 
vir simplex “habitabat in tabernaculis. 28 Isaac amabat Esau, eo quod 
ide venationibus illius vesceretur; et Rebecca diligebat Iacob. 

29 Coxit autem Iacob pulmentum; ad quem, cum venisset Esau de 
agro lassus, 3 ait: Da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus 
sum. Quam ob causam vocatum est nomen eius /Edom. 31 Cui dixit 
Iacob: Vende mihi “primogenita tua. 32Ille respondit: En morior, quid 
mihi proderunt primogenita? 33 Ait Iacob: Iura ergo mihi. Iuravit ei 
Esau et ‘vendidit primogenita. 34 Et sic, accepto pane et lentis edulio, 
comedit et bibit, et abiit parvipendens quod primogenita vendidisset. 
2 6 Orta autem fame super terram, post eam %sterilitatem quae acci- 

derat in diebus Abraham, abiit Isaac ad “Abimelech regem °Pa- 
laestinorum in Gerara. 

2 Apparuitque ei Dominus et ait: Ne descendas in Aegyptum, sed 
quiesce 4in terra, quam dixero tibi, %et ¢peregrinare in ea, feroque 





bch. 37, 38; 38, #2. 
OCR... 25, 2. 


G@xu¢Par 1, 33$33% 


bcp. 21, 10; 24, 36. 
CC 2, SEA. 
d cf..Jd 6,3. 


AVES TE 7SCp; 
EGDi 255-553 


&cp. 35, 29. 
kcp. 23, 16. — Vv. cp. 50, 13. 


5, 29. 
5.926242; 26: 


SCD. 165-145) 245 G2. 


RENTS TS. 
Rei) Bates -29=35% 
LIs 60, 7. — cf. 1. Mc 5, 25; 


» 3Se 
$B NS. 21, EE 
n Jb 6, 19; Jr 25, 23. 


Oa Bat 5310: 
pcp. 17, 20. 
give. 8. 


fo CPAeeiIt> 1 Res, 7: 
SCD. 216/17; (20, ee Ix! Vs, 122) 


bet. cp.216, !32: 
uMt 1, 2. 

vcp. 24, 67. 

% CD: 22; 23:2 24, 29. 


get. t Par 5,203 Col-4,:2. 


zr Rg o, 9. 

@tpr17, 16; 24, 60. 

b cf. 2 Rg 8, 14; Ab 18-21. 

c (all) Rm 9g, 10-12. — cp. 27, 
29, 40. 

GiCD. 27; IY, 16--23. 

ecp. 27, 36. — cf. Os 12, 3. 

I Mt 1,222 

§cp. 27, 2, 5. 

hk Heb 11, 9. 

# CD. 29, 455909: 


j Ab x. 
Rcp. 49, 3. 


t Heb *t2;.-16, 47.22 cf. ep.i27, 
36. 


a@cp. 12, 10. 

bcp. 20, 2. 

6 Vcpist2¥,. 38. 

d cp. .B2;.-2. 

ecp. 20, 1; Heb rr, 9. 
fcp..28, “25. 





—— ig+-<- 








LIBER GENESIS 
26,4 — 27,4 


unde, iteratis oraculis (3-5), uxore, quam antea dissimulaverat, regio 
edicto defensa (6-11) et, frustra Palaestinis obstantibus, dives factus | 
(12-22) secedit Bersabeam, foedus cum Abimelech pangit (23-33) et post 








ON CD. 13; 25. 

Acp. 12, 7; 15, 18. — ‘ef. wp 
7, 20; Lc I, 73. — V. cp. 
"py 


ra 32, 6. $5: 
eT X 32, 13. — V. Cp. : 
jep. 525.3% 18, 16529, 78 


kcp. 22, 18. or 


ECD. 12). 15°" 20; 250 kas 
mcf. Pro 29, 25. 


nv. cp. 24, 16. 


oct. Prois,;:38; 
p Cp. :20;°°9. 


OVl2° OD: 245.3, 250 
7 Pro 10, 22. 


Sch Bera 
$\Cpiy'27;.: 25; 30. 


UCP. 121; SI< 


VV. Cp. 21, 25. 


xcp. 41, 52. — cf. Ps 17, 20, 
37. 


Wp. 07, 75: 38, E8t 


daa“ Airis — V. “8 ‘ee 

m 8, 31. 

acp. 2 Me 15. — cf. cp. 21, 22, 
23. 

bcp. 12, 7, 8.— v. Ps 115,17. 


CED HB 1s22 2, 


@cl.ja@ 31, 9 
CNT. FO, 


PCD. PA Br. 


gcp. 21, 31. 


kick cp. 2%, 3%. 

#CD. 22; fo. 

Pcl. Cp.-28, 9% 36, 2; 3 
Rep .ci3'7,146; .36; 23 3: 


1-29] LL. in D. 2 Qar. 
aap. ae. 10; zi Rg 3,52 

Cle EKO 2763, JC ua, BA, 
pee 25° 27. 


28. 
3,4) R. in D. 2 QOdg. 





tecum, et benedicam tibi; %tibi enim et semini tuo dabo universas 
regiones has complens ‘iuramentum, quod spopondi Abraham patri 
tuo. 4 Et ‘multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris 
tuis universas regiones has, et Jbenedicentur in semine tuo omnes 
gentes terrae, 5eo0 quod “oboedierit Abraham voci meae, et custo- 
dierit praecepta et mandata mea et caeremonias legesque servaverit. 

6 Mansit itaque Isaac in Geraris. 7 Qui, cum interrogaretur a viris 
loci illius super uxore sua, respondit: ‘Soror mea est. ™Timuerat 
enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio reputans ne forte inter- 
ficerent eum propter illius ™pulchritudinem. 8 Cumque pertransissent 
dies plurimi et ibidem moraretur, prospiciens Abimelech rex Palaes- 
tinorum per fenestram vidit eum %iocantem cum Rebecca uxore sua. 
9 Et, accersito eo, ait: Perspicuum est quod uxor tua sit: cur mentitus 
es eam sororem tuam esse? Respondit: Timui ne morerer propter 
eam. 10 Dixitque Abimelech: Quare imposuisti nobis? potuit coire 
quispiam de populo cum uxore tua, et Pinduxeras super nos grande 
peccatum. Praecepitque omni populo dicens: 11 Qui tetigerit hominis 
huius uxorem morte morietur. 

12 Sevit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum; 
dbenedixitque ei Dominus. 13 Et “locupletatus est homo et ibat pro- 
ficiens atque succrescens, donec magnus vehementer effectus est; 
14 habuit quoque possessiones ovium et armentorum et famitiae plu- 
rimum. *Ob hoc invidentes ei Palaestini 15 ‘omnes puteos, quos fode- 
rant servi patris illius Abraham, illo tempore obstruxerunt implentes 
humo, 16in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaac: Recede a nobis, 
quoniam potentior nobis factus es valde. 17 Et ille discedens, ut 
veniret ad torrentem Gerarae habitaretque ibi, 18 rursum fodit alios 
puteos, “quos foderant servi patris sui Abraham, et quos, illo mortuo, 
olim obstruxerant Philisthiim; appellavitque eos eisdem nominibus 
quibus ante pater vocaverat. 19Foderuntque i in torrente, et reppererunt 
aquam vivam. 2° Sed et ibi Yiurgium fuit pastorum Gerarae adversus 
pastores Isaac dicentium: Nostra est aqua. Quam ob rem nomen putei, 
ex eo quod acciderat, vocavit calumniam. 21 Foderunt autem et 
alium, et pro illo quoque rixati sunt, appellavitque eum inimicitias. 
22Profectus inde fodit alium puteum, pro quo non contenderunt; itaque 
vocavit nomen eius latitudo dicens: Nunc “dilatavit nos Dominus 
et decit crescere super terram. 

23 Ascendit autem ex illo loco in Bersabee, 24 ubi apparuit ei Do- 
minus in ipsa nocte dicens:¥Ego sum Deus Abraham patris tui, *noli 
timere, quia “ego tecum sum; benedicam tibi et multiplicabo semen 
tuum propter servum meum Abraham. 25 Itaque Yaedificavit ibi al- 
tare et, invocato nomine Domini, extendit tabernaculum, praecepitque 
servis suis ut foderent puteum. 

26 Ad quem locum cum venissent de Geraris Abimelech et Ocho- 
zath amicus illius et “Phicol dux militum, 27 locutus est eis Isaac: 
4Quid venistis ad me hominem quem odistis et “expulistis a vobis? 
28 Qui responderunt: Vidimus tecum esse Dominum, et idcirco nos 
diximus: Sit iuramentum inter nos, et ineamus foedus, 29 ut non 
facias nobis quidquam mali, sicut et nos nihil tuorum attigimus, 
nec fecimus quod te laederet ; sed cum pace /dimisimus auctum 
benedictione Domini. 3 Fecit ergo eis convivium, et post cibum et 
potum 31 surgentes mane Yiuraverunt sibi mutuo; dimisitque eos Isaac 
pacifice in locum suum. 32 Ecce autem venerunt in ipso die servi 
Isaac adnuntiantes ei de puteo quem foderant atque dicentes: Inve- 
nimus aquam. 33 Unde appellavit eum abundantiam; et *nomen 
urbi: impositum est *Bersabee usque in praesentem diem. 

34 Esau vero quadragenarius duxit uxores /ludith filiam Beeri 
hethaei et Basemath filiam Elon eiusdem loci; 35 *quae ambae of- 
fenderant animum Isaac et Rebeccae. 

Z Senuit autem Isaac, et %caligaverunt oculi eius et videre non 

poterat; vocavitque Esau filium suum maiorem et dixit ei: Fili 
mi. Qui respondit : Adsum. 2 Cui pater: Vides, inquit, quod senuerim, 
et *ignorem diem mortis meae. 3°Sume arma tua, pharetram et arcum, 
et egredere foras; cumque venatu aliquid apprehenderis, 4 fac mihi 











inita ab Esau conubia sibi uxorique ingrata (34-35), jam senex factus 
lacobo, qui matris consilio se fratrem esse finxerat (27, 1-13), benedicit, 
(14-29) primogenito vix secundaria servata benedictione (30-46). Quod 


LIBER GENESIS 
27, 5-38 








inde pulmentum, sicut velle me nosti, et adfer ut comedam, et ¢be- 
nedicat tibi anima mea, antequam moriar. 5 Quod cum audisset Re- 
becca, et ille abisset in agrum ut iussionem patris impleret, 6 dixit 
filio suo Iacob: Audivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre tuo 
et dicentem ei: 7Adfer mihi de venatione tua, et fac cibos ut comedam, 
et benedicam tibi coram Domino, antequam moriar. 8 Nunc ergo, 
fili mi, ‘adquiesce consiliis meis 9% et pergens ad gregem adfer mihi 
duos haedos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter 
vescitur; 19quas cum intuleris, et comederit, /benedicat tibi, priusquam 
moriatur. 11 Cui ille respondit: Nosti quod Esau frater meus homo 
pilosus sit, et ego lenis: 12 si “attrectaverit me pater meus, et senserit, 
timeo ne putet me sibi voluisse illudere, et inducam super me ‘ma- 
ledictionem pro benedictione. 13 Ad quem mater, jIn me sit, ait, ista 
maledictio, fli mi; tantum audi vocem meam, et pergens adfer quae 
dixi. 14 Abiit, et attulit, deditque matri. Paravit illa cibos, sicut velle 
noverat patrem illius. 15 Et “vestibus Esau valde bonis, quas apud se 
habebat domi, induit eum; 16pelliculasque haedorum circumdedit ma- 
nibus, et colli nuda protexit. 17 Deditque pulmentum et panes, quos 
coxerat, tradidit. 18 Quibus illatis, dixit: Pater mi? At ille respondit: 
Audio. Quis es tu, fili mi? 19 Dixitque Iacob: Ego sum primogenitus 
tuus Esau: feci sicut praecepisti mihi; surge, sede, et comede de 
venatione mea, ut benedicat mihi anima tua. 29 Rursumque Isaac ad 
_ filium suum, Quomodo, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi? 
Qui respondit: Voluntas Dei fuit ut cito occurreret mihi quod volebam. 
21 Dixitque Isaac: Accede huc, ut ‘tangam te, fili mi, et probem utrum 
tu sis filius meus Esau, an non. 22 Accessit ille ad patrem et palpato 
eo, dixit Isaac: Vox quidem, vox Iacob est; sed manus, manus sunt 
Esau. 23 Et non cognovit eum, quia ™pilosae manus similitudinem 
maioris expresserant. *Benedicens ergo illi 24ait: Tu es filius meus 
Esau? Respondit: Ego sum. 25 At ille, Adfer mihi, inquit, cibos de 
venatione tua, fili mi, ut benedicat tibi anima mea. Quos cum oblatos 
comedisset, obtulit ei etiam vinum; quo hausto, 26 dixit ad eum: Ac- 
cede ad me, et da mihi osculum, fili mi. 27 Accessit et osculatus est 
eum. Statimque, ut sensit vestimentorum illius fragrantiam, °bene- 
dicens illi ait: 
Ecce Podor filii mei 
sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus. 
28 aDet tibi Deus de rore caeli 
et de pinguedine terrae, 
Tabundantiam frumenti et vini; 
29 et Sserviant tibi populi, 
et adorent te tribus: 
‘esto dominus fratrum tuorum, 
et “incurventur ante te filii matris tuae. 
*Qui maledixerit tibi sit ille maledictus, 
et qui benedixerit tibi benedictionibus repleatur. 

30 Vix Isaac sermonem impleverat, et, egresso Iacob foras, venit 
Esau, 31 coctosque de venatione cibos intulit patri dicens: Surge, pater 
mi, et comede de venatione filii tui, ut benedicat mihi anima tua. 
32 Dixitque illi Isaac: Quis enim es tu? Qui respondit: Ego sum filius 
tuus primogenitus Esau. 33 Expavit Isaac stupore vehementi, et, ultra 
quam credi potest, admirans ait: Quis igitur ille est, qui dudum 
captam venationem attulit mihi, et comedi ex omnibus, priusquam 
tu venires? benedixique ei, et erit benedictus. 34 Auditis Esau ser- 
monibus patris, Yirrugiit clamore magno, et consternatus ait: Benedic 
etiam et mihi, pater mi. 35 Qui ait: Venit germanus tuus fraudulenter, 
et accepit benedictionem tuam. 36At ille subiunxit: Iuste vocatum est 
nomen eius Iacob; *supplantavit enim me en altera vice: primo- 
genita mea ante tulit, et nunc secundo surripuit benedictionem meam. 
Rursumque ad patrem, Nunquid non reservasti, ait, et mihi bene- 
dictionem? 37 Respondit Isaac: “"Dominum tuum illum constitui, et 
omnes fratres eius servituti illius subiugavi: “frumento et vino stabilivi 
eum ét tibi post haec, fili mi, ultra quid faciam? 38 Cui Esau: Num 
unam, inquit, tantum benedictionem habes, pater? mihi quoque 








dvr. 10, 25; cp. 48, 9, 15; 49, 
28> Dts's3,.1. 


6-40] L. in sb. p. D. 2 QOdg. 


evr. 13. 


fvr. 4. 

gcp. 25, 25. 

Avr. 21, 22. 

$cf..cp. 9, 25; Dt 27, 16, 18. 


jcf. 1 Rg 25, 24; 2 Rg 14, 9; 
Mt 27, 25. 


Rvr. 276 


l vr. 12. 


m vr. 16. 
n Heb 11, 20. 


(27)] Ant. in fs. B. M. V. de 
Consol, 

27) R. in D. 2 Qdg. et in con- 

o Heb. 11, 20. [secr. Eccl. 

p Cn 4, 11; Us 14, 6, 7. 


28, 29] R. in D. 2 Qdg. 

g Dt 33, 13; Ze 8, 12.— cf. cp. 
49, 25; 2 Rgt, 21. 

r Dt 7, 13; 33, 28; Jl 2, 19. 

SCE. CD. 05. 25; 


t vr. 40; cp. 25, 23. — cf. 2 Rg 
8, 14. — v. Ab 18-21. 
uct. cp. 49; 8: 


vcp . 12, 3; Nm.243 9; 

x cp. 28; 3.74%, Km31, "20; 

y vr. 38, Heb 12, 17. 

zZcp. 25, 25. — cf. Jr 9, 4. 

@cp. 25, .33¢ 

b vr. 20. — cf. 2 Rg 8, 14; Ab 
18-20; 1 Mc 5, 3; 2 Mc 10, 
16,5; 3? 

OVE. 25; 





== $y) <= 








LIBER GENESIS 
27, 39 — 29, 3 


cum iste indigne ferret et mortem supplantatori moliretur (41), lacob, 
per speciem sibi uxoris ex patrio genere comparandae (42-28, 9), 
et caelesti visione futurorum praesaga recreatus Haran fugit (10-22). 








dvr. 34; Heb 12,17. 
é Cr. CD; 36, By 27 
f Heb 11, 20. — cf. vr. 28. 


CE (Ez 33; 26. 
Vr. 37; Cp. 25, 23. 
icf. 4 Rg 8, 20-22; 2 Par 21, 
2 8eI0. 
jcf. cp. 37, 4. 
Rcp. 50, 3, 4, 10. 
icf. Am 1, 11; Ab’ ro. 


m cp. II, 31. — cf. cp. 24, 10. 


ncp. 26, 34, 35. — cf. cp. 28, 
ocp. 24, 3. [8. 


Bio 6. P 
cp. 24, 3; 27, 40. 
2] v cf. Catech R. II 8, 32. 


COS 12,12: 
dcp. 25, 20; 31, 18 etc. 
Ecp. 22, 23; 24, 29. 


Ope 12, (2s 
hcp. 17, 8; 36, 7; 37, 1 
$009: 02,22, 

jcp. 27, 28 ss. 

£ CD; 24,038; 

Lcp, 26, 34, 35. 

m cf.. cp. 36, 3. 


r3; 

10] R. in fr.2 p. D. 2 Qdg. 

10-22] L. in Ms. pro Peregr. 

060.27 3t*, 20.33% 

pct. Ac 7, 2. 

qcf. Nm 12, 6; Jb 33, 15, 16. 

12-14] * Catech. R. 1 3, 4. 

ex 12-21] plura in off. ac Ms. 
ded. et in ritu consecr. Eccl. 

KclaJo. 1, 81> mep-k, 14. 

13] v. vr. IO. 

Scp. 35, 1; 48, 3. 

tcp. 35, I; 48, 3. 

@ cf. ‘cp. 73,23) 76: 

v Dt 12, 20; 19, 8; Is 54, 3.— 

x cp. 26, 4. [v. cp. 13, 16. 

@V. Cp. T2,° 3% 

bcp: 26, 243° 33553! 


CBr 6, 8: Js Rg 8 
31,6, 8; Jez, 83 : 
Vid 33,5" 

S528. 

17-16] R. in D. 2 Qdg. 

17] Ant. et Int. (Ps 33, 2) in 
transl. almae Domus laur. 

18] v. vr. 20-22, 

& Cp. 31, 13, 45; 35, 14. — cf. 
PoRe 9e-14: <2 18, 18. 

oe Lv 8, 10,11; Nm 7, 1. 

ec len. Sk, tas rs: 

20] «Catach. R. V4, SF 79, B. 

jcp. 35, 6; Jd 1, 23, 26. 

Rcp. 31, 13. 

pheae RR. in D. 2 Qdg. 

21] v. Ch. 24, 42. 

lv. Pro 30, 8; Tm 6, 8. 

m cf. Jd 11, 31; 2 Rg 15, 7-9. 

n Dt 26, 17. 

ocp. 35, 7, 14. 

pcp. 14, 20; Lv 27, 30-33. 

aNm 23, 7; Jd 6, 3. 





obsecro ut benedicas. Cumque 4heiulatu magno fleret, 39 motus Isaac 
édixit ad eum: 
1In pinguedine terrae et in rore caeli desuper 
40 erit benedictio tua. 
9Vives in gladio, et “fratri tuo servies; 
*tempusque veniet, cum excutias 
et solvas iugum eius de cervicibus tuis. 

41 jOderat ergo semper Esau Iacob pro benedictione qua benedixerat 
ei pater, dixitque in corde suo: Venient “dies luctus patris mei, et 
loccidam Iacob fratrem meum. 42 Nuntiata sunt haec Rebeccae; quae 
mittens et vocans Iacob filium suum dixit ad eum: Ecce Esau frater 
tuus minatur ut occidat te. 4% Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam 
et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in “Haran; 44 habita- 
bisque cum eo dies paucos, donec requiescat furor fratris tui, 45 et 
cesset indignatio eius, obliviscaturque eorum quae fecisti in eum; 
postea mittam et adducam te inde huc. Cur utroque orbabor filio 
in uno die? 46 Dixitque Rebecca ad Isaac: "Taedet me vitae meae 
propter filias Heth; °%si acceperit Iacob uxorem de stirpe huius 
terrae, nolo vivere. 

2 Vocavit itaque Isaac Iacob, et “benedixit eum, praecepitque ei 

dicens : “Noli accipere coniugem de genere Chanaan; 2sed “vade, 
et proficiscere in 4Mesopotamiam Syriae, ad ¢domum Bathuel patris 
matris tuae, et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi 
tui. %/Deus autem omnipotens benedicat tibi, et crescere te faciat 
atque multiplicet, ut sis in turbas populorum, 4 et det tibi %benedic- 
tiones Abrahae et semini tuo post te, ut possideas “terram peregri- 
nationis tuae, quam pollicitus est avo tuo. 5*Cumque dimisisset eum 
Isaac, profectus venit in Mesopotamiam Syriae ad Laban filium 
Bathuel syri fratrem Rebeccae matris suae. 

6 Videns autem Esau quod /benedixisset pater suus Iacob et mi- 
sisset eum in Mesopotamiam Syriae, ut inde uxorem duceret, et quod 
post benedictionem praecepisset ei dicens: Non accipies uxorem de 
filiabus Chanaan, 7 quodque oboediens Iacob parentibus suis isset in 
Syriam; 8probans quoque “quod non libenter adspiceret filias Chanaan 
pater suus, 9 ivit ad Ismaélem et duxit uxorem, absque iis ‘quas prius 
habebat, ”Maheleth filiam Ismaél filii Abraham sororem ™Nabaioth. 

10 Igitur egressus Iacob de °Bersabee pergebat ?Haran. 11 Cumque 
venisset ad quendam locum, et vellet in eo requiescere post solis oc- 
cubitum, tulit de lapidibus qui iacebant, et supponens capiti suo 
dormivit in eodem loco. 12 Viditque in %somnis scalam stantem super 
terram et cacumen illius tangens caelum, "angelos quoque Dei ascen- 
dentes et descendentes per eam, 1% et *Dominum innixum scalae di- 
centem sibi: ‘Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui et Deus 
Isaac: “terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo, 14 eritque 
semen tuum quasi pulvis terrae, Ydilataberis ad occidentem et orien- 
tem et septentrionem et meridiem, et “benedicentur in te et 4in semine 
tuo cunctae tribus terrae. 15Et ero “custos tuus quocumque perrexeris, 
et “reducam te in terram hanc; nec 4dimittam @nisi complevero uni- 
versa quae dixi. 16 Cumaque evigilasset Iacob de somno, ait: Vere 
fDominus est in loco isto, et ego nesciebam. 17 Pavensque, Quam 
terribilis est, inquit, locus iste: non est hic aliud 9nisi domus Dei 
et porta caeli. 18 Surgens ergo Iacob mane tulit lapidem, quem suppo- 
suerat .capiti suo, et Y%erexit in titulum “fundens oleum desuper. 
19 iAppellavitque nomen urbis Bethel, jquae prius Luza vocabatur. 
20 kVovit etiam votum dicens: Si fuerit Deus mecum et custodierit 
me in via, per quam ego ambulo, et dederit mihi panem ad vescen- 
dum et vestimentum ad induendum, 2! ™reversusque fuero prospere 
ad domum patris mei, “erit mihi Dominus in Deum, 22 et lapis iste, 
quem erexi in titulum, vocabitur °domus Dei; ?cunctorumque, quae 
dederis mihi, decimas offeram tibi. efLs. 

2 Q Profectus ergo Iacob venit in “terram orientalem. 2 Et vidit pu- 

teum in agro, tres quoque greges ovium accubantes iuxta eum; 
nam ex illo adaquabantur pecora, et os eius grandi lapide claude- 
batur. 3 Morisque erat ut, cunctis ovibus congregatis, devolverent la- 











Quo cum pervenisset, et sibi occurrisset Rachel, in domo Labani excipi- 
tur (29, 1-15), ubi quattordecim annis servit, ut, praeter Liam, eam sibi 
coniugio sociaret (16-30). Voti compos ex uxoribus earumque ancillis 


LIBER GENESIS 
29, A= 30, 12 








pidem, et, refectis gregibus, rursum super os putei ponerent. 4Dixitque 
ad pastores: Fratres, unde estis? Qui responderunt: De ?Haran. 5Quos 
interrogans, Nunquid, ait, nostis Laban filium Nachor? Dixerunt: No- 
vimus. §¢Sanusne est? sr Valet, inquiunt: et ecce Rachel filia 
eius venit cum grege suo. 7? Dixitque Iacob: Adhuc multum diei su- 
perest, nec est tempus ut reducantur ad caulas greges; date ante 
potum ovibus, et sic eas ad pastum reducite. 8 Qui responderunt: 
Non possumus, donec omnia pecora congregentur, et amoveamus la- 
pidem de ore putei, ut adaquemus greges. 9 Adhuc loquebantur, et 
ecce Rachel veniebat cum ovibus patris sui, nam gregem ipsa pa- 
scebat. 18Quam cum vidisset Iacob, et sciret consobrinam suam ovesque 
Laban avunculi sui, amovit lapidem quo puteus claudebatur, 11 et, 
adaquato grege, osculatus est eam, et elevata voce flevit, 12 et indi- 
cavit ei quod-¢frater esset patris sui et filius Rebeccae; /at illa festi- 
nans nuntiavit patri suo. 13 Qui, cum audisset venisse Iacob filium 
sororis suae, cucurrit obviam ei; complexusque eum, et in oscula ruens 
duxit in domum suam. Auditis autem causis itineris, 14 respondit: 
90s meum es et caro mea. 

Et, postquam impleti sunt dies mensis unius, 15 dixit ei: Num, 
quia frater meus es, gratis servies mihi? dic quid mercedis accipias. 
16 Habebat vero duas filias: nomen maioris Lia, minor vero appel- 
labatur Rachel; 17 sed Lia lippis erat oculis, Rachel decora facie et 
venusto adspectu. 18Quam diligens lacob ait: “Serviam tibi pro Rachel 
filia tua minore septem annis. 19 Respondit Laban: Melius est ut tibi 
eam dem quam alteri viro; mane apud me. 2° Servivit ergo Iacob pro 
Rachel septem annis; et videbantur illi pauci dies prae amoris magni- 
tudine. 21 Dixitque ad Laban: Da mihi uxorem meam, quia iam tem- 
pus impletum est, ut ingrediar ad illam. 22 Qui, vocatis multis ami- 
corum turbis ‘ad convivium, fecit nuptias. 23 Et vespere Liam filiam 
suam introduxit ad eum 24 dans ancillam filiae /Zelpham nomine. Ad 
quam cum ex more Iacob fuisset ingressus, facto mane, vidit Liam: 
25 et dixit ad socerum suum: Quid est quod facere voluisti? nonne 
pro Rachel servivi tibi? quare imposuisti mihi? 26 Respondit Laban: 
Non est in loco nostro consuetudinis, ut minores ante tradamus ad 
nuptias. 27*Imple hebdomadam dierum huius copulae, et hanc quoque 
dabo tibi pro opere quo serviturus es mihi septem annis aliis. 28 Ad- 
quievit placito et, hebdomada transacta, “Rachel duxit uxorem, 29 cui 
pater servam “Balam tradiderat. 20Tandemque potitus optatis nuptiis 
ah ates sequentis priori praetulit, “serviens apud eum septem annis 
aliis. 

31 Videns autem Dominus quod °despiceret Liam, ?aperuit vulvam 
eius, sorore sterili permanente. 32 Quae conceptum genuit filium, voca- 
vitque nomen eius Ruben dicens: ¢Vidit Dominus humilitatem meam: 
nunc amabit me vir meus. 33 Rursumque concepit et peperit filium, 
et ait: Quoniam audivit me Dominus haberi contemptui, dedit etiam 
istum mihi; vocavitque nomen eius Simeon. 34 Concepitque tertio, et 
genuit alium filium, dixitque: Nunc quoque “copulabitur. mihi maritus 
meus, eo quod pepererim ei tres filios; et idcirco appellavit nomen 
eius Levi. 35 Quarto concepit, et peperit filium, et ait: Modo confi- 
tebor Domino; et ob hoc vocavit eum *Iudam. “Cessavitque parere. 
3 Cernens autem Rachel quod infecunda esset invidit sorori suae, 

et ait marito suo: Da mihi liberos, alioquin moriar. 2 Cui iratus 
respondit Iacob: Num pro Deo ego sum, qui @privavit te °fructu 
ventris tui? 3 At illa: Habeo, inquit, famulam Balam; ingredere ad 
illam, ut pariat “super genua mea, et “habeam ex illa filios. 4 De- 
ditque illi Balam in coniugium. Quae, 5 ingresso ad se viro, concepit 
et peperit filium. § Dixitque Rachel: ¢Iudicavit mihi Dominus et exau- 
divit vocem meam dans mihi filium; et idcirco appellavit nomen eius 
Dan. 7 Rursumque Bala concipiens peperit alterum, 8 pro quo ait 
Rachel: Comparavit me Deus cum sorore mea, et invalui; vocavit- 
que eum Nephthali. 

9 Sentiens Lia quod /parere desisset, 9Zelpham ancillam suam ma- 
rito tradidit. 19 Qua post conceptum edente filium, 11 dixit: Feliciter. 
Et idcirco vocavit ncmen eius ?Gad. 12Peperit quoque Zelpha alterum. 





bcp. 27, 43. 


C Ch €D5A352 7% 


d cf. Ex 2, 16, 17. 


@ 61.60 £3582 Th; (145) 26: 
fcf. cp. 24, 28, 29. 


£cp. 37, 27; Jd 9, 2; 2 Rg 5, 
Ty 10>. (257830 tar 11,015 
— ct. cp. 2, 23. 


18] * Catech. R. II 8, 14, 19. 
hcp. 30, 26; 31, 41. - cf. Os 
12, 12. 


i Jd 14, 10. — cf. Jo 2, 1, 2. 
jv. Cp. 30, 9-12. 


k cf. Jd 14, 12. 


bch. LVer8,: 18 
MV. CP. 30, 3-7. 
8.NTi20°" CD. 31, -41 


o Dt 21;°rs: 

pcf. cp. 30, 22. 

q B St, 42; 2% SF: Ae Sis 
£326; .7. 


Gt. Nm. 185. 254. 


s Mt 1, 2. — cf. cp. 49, 8. 
tcp. 30, 9. — cf. cp. 30, 


- 
“I 
. 


acts CD: 163 25.4.2 5,755 


b Ps 126, 3. 


Cccp. 50, 22. 
a@'ct.- cp: 16;°2; Rt, 16. 


ecf.’cp. 49, 16. 


Jv. cp. 29, 35. 
g Vr. 4; Cp. 29, 24. 


h cf. cp. 49, 19. 











LIBER GENESIS 


undecim filios generat et filiam (31-30, 24). Acceptis vero pro mercede gre- 
gibus, eisdemque ultra modum astute multiplicatis (25-43) et ideo filiis La- 
ban exosus factus, accedente jussu Dei et adnuentibus Lia et Rachel (31,1-16), 








30, 13 — 31, 3 
sci, Pro 31,28; Le x, 48. 
jJd 15, 1. 
| Os ay Ae & Pa 
lL cp. 34, I SS. 


mcf. 1Rg 1, 19. — Vv. ep. 8, I. 
Well. 1 RE, 6% 162, tee lices, 


ocp 


p cp. 


q cf. 
rcp. 
scp. 


t vr. 
u cf. 


v cp. 


#235, 27. [25. 


29, 20-30, 


PS, 3s 


. 31, 8-12. 


dex 2, 364 


eas 
» £2,565" 24, 385 265-25, 24. 


} Ps. 48,37. 
SEDs al 5 a8 





13 Dixitque Lia: Hoc pro beatitudine mea; ‘beatam quippe me dicent 
mulieres; propterea appellavit eum Aser. 

14 Eeressus autem Ruben ‘tempore messis triticeae, in agrum rep- 
perit *“mandragoras, quas matri Liae detulit. Dixitque Rachel: Da 
mihi partem de mandragoris filii tui. 15 Illa respondit: Parumne tibi 
videtur, quod praeripueris maritum mihi, nisi etiam mandragoras filii 
mei tuleris. Ait Rachel: Dormiat tecum hac nocte pro mandragoris 
filii tui. 16 Redeuntique ad vesperam Iacob de agro egressa est in 
occursum eius Lia et, Ad me, inquit, intrabis, quia mercede con- 
duxi te pro mandragoris filii mei. Dormivitque cum ea nocte illa. 
17 Et exaudivit Deus preces eius, concepitque et peperit filium quin- 
tum, 18 et ait: Dedit Deus mercedem mihi, quia dedi ancillam meam 
viro meo. Appellavitque nomen eius Issachar. 19 Rursum Lia conci- 
piens peperit sextum fililum 29 et ait: Dotavit me Deus dote bona: 
etiam hac vice mecum erit maritus meus, eo quod genuerim ei sex 
filios: Et idcirco appellavit nomen eius Zabulon. 21 Post quem peperit 
filiam nomine /Dinam. 

22 mRecordatus quoque Dominus Rachelis exaudivit eam et aperuit 
vulvam eius. 23 Quae concepit et peperit filium dicens: "Abstulit Deus 
opprobrium meum; 24 et vocavit nomen eius Ioseph dicens: ®Addat 
mihi Dominus filium alterum. 

25 Nato autem Ioseph, dixit Iacob socero suo: Dimitte me ut re- 
vertar in patriam et ad terram meam. 26 Da mihi uxores et liberos 
meos, ?pro quibus servivi tibi, ut abeam; tu nosti servitutem qua 
servivi tibi. 27 Ait illi Laban: Inveniam gratiam in conspectu tuo: 
experimento didici quia 2benedixerit mihi Deus propter te. 28 "Con- 
stitue mercedem tuam, quam dem tibi. 29 At ille respondit: *Tu 
nosti quomodo servierim tibi et quanta in manibus meis fuerit pos- 
sessio tua. 30 Modicum habuisti antequam venirem ad te, et nunc 
tdives effectus es, benedixitque tibi Dominus ad introitum meum. 
uIustum est igitur ut aliquando provideam etiam domui meae. 31 Di- 
xitque Laban: Quid tibi dabo? At ille ait: Nihil volo; sed, si feceris 
quod postulo, iterum pascam et custodiam pecora tua. 32 Gyra omnes 
greges tuos, et separa cunctas oves varias et sparso vellere; et quod- 
cumque furvum et maculosum variumque fuerit, tam in ovibus quam 
in capris, Yerit merces mea. 33 Respondebitque mihi cras iustitia mea 
quando placiti tempus advenerit coram te; et omnia quae non fuerint 
varia et maculosa et furva, tam in ovibus quam in capris, furti me 
arguent. 34 Dixitque Laban: Gratum habeo quod petis. 35 Et sepa- 
ravit in die illa capras et oves et hircos et arietes varios atque ma- 
culosos; cunctum autem gregem unicolorem, id est albi et nigri vel- 
leris, tradidit in manu filiorum suorum. 36 Et posuit spatium itineris 
trium dierum inter se et generum, qui pascebat reliquos greges eius. 

37 «Tollens ergo Iacob virgas populeas virides et amygdalinas et 
ex platanis ex parte decorticavit eas; detractisque corticibus, in his 
quae spoliata fuerant, candor apparuit; illa vero, quae integra fue- 
rant, viridia permanserunt; atque in hunc modum color effectus est 
varius. 38 Posuitque eas in Ycanalibus, ubi effundebatur aqua, ut, cum 
venissent greges ad bibendum, ante oculos haberent virgas, et in 
adspectu earum conciperent. 39 Factumque est ut in ipso calore coitus 
oves intuerentur virgas, et parerent maculosa et varia et diverso co- 
lore respersa. 4 Divisitque gregem Iacob, et posuit virgas in canalibus 
ante oculos arietum; erant autem alba et nigra quaeque Laban, ce- 
tera vero Iacob, separatis inter se gregibus. 41 Igitur, quando primo 
tempore ascendebantur oves, ponebat lacob virgas in canalibus aqua- 
rum ante oculos arietum et ovium, ut in earum contemplatione con- 
ciperent: 42 quando vero serotina admissura erat et conceptus extre- 
mus, non ponebat eas. Factaque sunt ea quae erant serotina Laban; 
et quae primi temporis Iacob. 43 *Ditatusque est homo ultra modum, 
et *habuit greges multos, ancillas et servos, camelos et asinos. ; 
3 | Postquam autem audivit verba filiorum Laban dicentium: Tulit 

Iacob omnia quae fuerunt patris nostri, et de illius facultate di- 
tatus @factus est inclitus; 2 animadvertit quoque °faciem Laban, quod 
non esset erga se sicut heri et nudiustertius, %maxime dicente sibi 

















cum liberis, uxoribus et opibus fugam arripit (17, 18). Eum Laban in- 
sequitur et comprehendit (19-23); at, prohibitus a Deo ne malum 
inferat (24), obiurgatum et, explicatione admissa, excusatum et post ini- 


LIBER GENESIS 
31, 4-40 








Dominv: °Revertere in terram patrum tuorum et ad generationem 
tuam, eroque tecum; 4misit et vocavit Rachel et Liam in agrum, 
ubi pascebat greges, 5 dixitque eis: Video 4faciem patris vestri quod 
non sit erga me sicut heri et nudiustertius. “(Deus autem patris mei 
{uit mecum, ®et ipsae nostis quod viribus meis servierim patri vestro. 
7Sed et pater vester circumvenit me, et mutavit mercedem meam 
fdecem vicibus; et tamen Ynon dimisit eum Deus ut noceret mihi. 
8 Si quando dixit: “Variae erunt mercedes tuae, pariebant omnes 
oves varios fetus: quando vero e contrario ait: Alba quaeque acci- 
pies pro mercede, omnes greges alba pepererunt. 9% ‘Tulitque Deus 
substantiam patris vestri et dedit mihi. 1 Postquam enim conceptus 
ovium tempus advenerat levavi oculos meos, et vidi in somnis Jascen- 
dentes mares super feminas, varios et maculosos et diversorum co- 
lorum. 11 Dixitque “angelus Dei ad me in somnis: Iacob. Et ego res- 
pondi: Adsum. 12 Qui ait: Leva oculos tuos, et vide universos ma- 
sculos ascendentes super feminas, varios, maculosos atque respersos. 
‘Vidi enim omnia quae fecit tibi Laban. 13 ™Ego sum Deus. Bethel, 
ubi unxisti lapidem et votum vovisti mihi. Nunc ergo “surge, et 
egredere de terra hac revertens in terram nativitatis tuae. 14 Respon- 
deruntque Rachel et Lia: °Nunquid habemus residui quidquam in 
facultatibus et hereditate domus patris nostri? 15 Nonne quasi alienas 
reputavit nos et ?vendidit, comeditque pretium nostrum? 16 Sed Deus 
tulit opes patris nostri, et eas tradidit nobis ac filiis nostris; unde 
omnia, quae praecepit tibi Deus, fac. 

17 Surrexit itaque Iacob et, impositis liberis ac coniugibus suis su- 
per cameios, abiit. 15 Tulitque omnem substantiam suam et greges 
et quidquid in %Mesopotamia adquisierat pergens ad Isaac patrem 
suum in terram Chanaan, 19 Eo tempore ierat Laban ad tondendas 
oves, et Rachel furata est Tidola patris sui. 29 Noluitque Iacob con- 
fiteri socero suo quod fugeret. 


21 Cumque abisset tam ipse quam omnia quae iuris sui erant, et, . 


Samne transmisso, pergeret contra montem Galaad, 22 nuntiatum est 
Laban die tertio quod fugeret Iacob. 2% Qui, adsumptis ‘fratribus suis, 
persecutus est eum diebus septem; et comprehendit eum in monte 
Galaad. 24 Viditque “in somnis dicentem sibi Deum: %Cave ne quid- 
quam aspere loquaris contra Iacob. 25 Iamque Iacob extenderat in 
.monte tabernaculum.Cumque ille consecutus fuisset eum cum fratribus 
suis, in eodem monte Galaad fixit tentorium. 26 Et dixit ad Iacob: 
Quare ita egisti, ut *clam me abigeres filias meas quasi captivas 
gladio? 27 Cur, ignorante me, fugere voluisti nec indicare mihi, ut 
Y’prosequerer te cum gaudio et canticis et tympanis et citharis? 28 Non 
es passus ut “oscularer filios meos et filias: %stulte operatus es, et 
nunc quidem 29 valet manus mea reddere tibi malum; sed °Deus 
patris vestri heri dixit mihi: %Cave ne loquaris contra Iacob quid- 
quam durius. 39 Esto, ad tuos ire cupiebas, et desiderio erat tibi 
domus patris tui; cur furatus es ‘deos meos? 31 Respondit Iacob 

uod, inscio te, profectus sum, timui ne violenter auferres filias tuas. 
32 Quod autem furti me arguis, ‘apud. quemcumque inveneris deos 
tuos, necetur coram fratribus nostris. Scrutare quidquid tuorum apud 
me inveneris, et aufer. Haec dicens ignorabat quod Rachel furata 
esset idola. 33 Ingressus itaque Laban tabernaculum Iacob et Liae et 
utriusque famulae non invenit. Cumque intrasset tentorium Rachelis, 
34 illa festinans abscondit idola subter stramenta cameli et sedit de- 
super, scrutantique omne tentorium et nihil invenienti 35 ait: Ne ira- 
scatur dominus meus, “quod coram te adsurgere nequeo, quia iuxta 
consuetudinem feminarum nunc accidit mihi. Sic delusa sollicitudo 
quaerentis est. 36 Tumensque Iacob cum iurgio ait: "Quam ob culpam 
meam et ob quod peccatum meum sic exarsisti post me, 37 et scru- 
tatus es omnem supellectilem meam? Quid invenisti de cuncta sub- 
stantia domus tuae? Pone hic coram fratribus meis et ‘fratribus tuis, 
et iudicent inter me et te. 38 Idcirco viginti annis fui tecum? Oves 
tuae et caprae steriles non fuerunt, arietes gregis tui non comedi; 
39 nec Jcaptum a bestia ostendi tibi: ego damnum omne reddebam; 
quidquid furto peribat, a me exigebas. 4 Die noctuque aestu urebar 





ENVf. 2332¢p: 28,18 332; Os 


d vr. 38-40; cp. 30, 29. 


Cccp. 28, 13; 32, 9. — cf. ep. 
26, 24. 


fvr. 41. — cf. Nm 14, 22: 2 
Es. 4,125. Jb 49,:3% 60 §,. 23. 

g Ps 104, 14. 

A cp. 30, 32, 39. 

$ vr. > Pro 10;:22% 


JCP. 30, 41. 


kcp. 48, 16. 


13] R. in fr. 2 p. D. 2 Odg. 
mcp. 28, 17-22; 35, 7. 

wCP. 32, 9. ae 

oct. 2 Rg 20, 1; 3 Rg 12, 16. 


pcp. 30, 26. - Vv. cp. 29, 15-20, 
vis 


cp 425 ,'20° 28, 2, 62-9: 


PNY. 30; 34° CD35, fi 24. 
a: dt s, 7, 8. — cf. Jd 17. 
55 t Rg 15, 23; 19, 13; Bz 
87, 21%.O8 3, 4°" ZCt0,, 2 

S BX 235313 -Ps' 73: 82° Ig’ 29, 
rz:, efc, 

tcp. 13, 8; 24, 53. 


#%V; Cp. 20, 3. 


v vr. 29, — cf. Pro 16, 7. 
x vr. 20. 
¥t7 Re x6:= 16: 


zvr. 55; Rt 1x, 9, 14; 3 Rg 19. 
20° -AC 20.37: 

a1 Rg'i3,.138;°2 Pat 16! 9; 

b Mic 2, 1. 

C VY. 427 53% Cp. 24, 50; 28-13. 

dvr. 24. — cf. ope 48, 16. 

evr. 19. — cf. Jd 18, 24. 


fcf. cp. 44, 9. 


gcf. Lv 19. 32, 


keatst Rg 20; 16 











LIBER GENESIS 
31, 41 — 32, 20 


tum cum eo foedus et erectum in memoriam tumulum, dimittit (25-55). 
lacob, interea angelorum visione recreatus mittit ad Esau nuntios 
pacis, qui et munera ferunt (32, 1-21). Postea vero lacob flumen tran- 








Rcp. 29, 27-30. 

Lep. 303°-3%5:32« 

mvt. 7. 

W'S 123, %, 2. 

ocp. 28, 13. — cf. cp. 46, 1. 
pvr. 53- 

qv. cp. Ao, 32. 

KNT2 24; 2 

§ cf. cp. 46, 28; Pro 16, 7. 
t Js 24, 27. 

U:CD.298,. 18s 

v cp. 28, 22. 


x cf. 4 Rg 18, 
yvr. 44. ets 2 g? 22) 27-24, 
27- 


zJd 11, 10; 1 Rg 12, 5; Jr 42, 
5; Mc, 2. — cf. ‘Jk 16, 19. 
avr. 43, 44. 


bicp. 16, 8s-1 Re 24, 33, 36. 
C vr. 42. 
dvr. 37. 


evr. 28, 43. 


acp. a8. 135 Ps 33, 8. — cf. 


pen + 3 L¢.4y al %. 
°S 13, 96; '21,;°39, (; 2 4 2, 
8: 17, 24, 275 bap 8 
pig B° he Di ; Js 24, 
ro -0k,. I; [4. 


J P83 55S 8 Ode: 


re oO ket 
cp. 35, 3. 


gb] v. vr. 6. — Of. in fs. s. 
Alexii. 


icp. 28, 13; 31, 42, 53. 
ECp.31,.3, 13 
h cf. 2 Rg 7, 18; Mt 8,8. 


icf. Jb. 8, 7. 


TI, 12) 0. ‘or. 6. 
m-cl.oPs 58, 3 ss. 


ncp. 28, 13-15. 


ocp. 43, 11. — cf. Pro 18, 16; 
EO; G+ :23)..74. 


Pcp. 43, II-14. 





et gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. 41 Sicque per viginti 
annos in domo tua servivi tibi, *quattuordecim pro filiabus, et sex 
‘pro gregibus tuis; “immutasti quoque mercedem meam decem vi- 
cibus. 42”Nisi Deus °patris mei Abraham et ?timor Isaac adfuisset 
mihi, forsitan modo nudum me dimisisses; %adflictionem meam et labo- 
rem manuum mearum respexit Deus, et ‘arguit te heri. 4% Respondit 
ei Laban: Filiae meae et filii et greges tui et omnia quae cernis 
mea sunt; quid possum facere filiis et nepotibus meis? 44 Veni ergo, 
et Sineamus foedus, ‘ut sit in testimonium inter me et te. 45 “Tulit 
itaque Iacob lapidem, et erexit illum in Ytitulum, 46 dixitque fratribus 
suis: Adferte lapides. Qui congregantes fecerunt tumulum, comederunt- 
que super eum. 47 Quem vocavit Laban tumulum testis, et Iacob, 
acervum testimonii: “uterque iuxta proprietatem linguae suae. 
48 Dixitque Laban: YTumulus iste erit testis inter me et te hodie, et 
idcirco appellatum est nomen eius Galaad, id est tumulus testis. 
49 Intueatui et iudicet Dominus inter nos quando recesserimus a nobis, 
50 si adflixeris filias meas, et si introduxeris alias uxores super eas: 
nullus sermonis nostri testis est absque *Deo, qui praesens respicit. 
51 Dixitque rursus ad Iacob: En tumulus hic et lapis, quem erexi 
inter me et te, 52 testis erit; “tumulus, inquam, iste et lapis sint in 
testimonium, si aut ego transiero illum pergens ad te, aut tu prae- 
terieris malum mihi cogitans. 5% Deus Abraham et Deus Nachor Yiu- 
dicet inter nos, Deus patris eorum. Iuravit ergo Iacob per ¢timorem 
patris sui Isaac; 54 immolatisque victimis in monte, vocavit “fratres 
suos ut ederent panem. Qui, cum comedissent, manserunt ibi. 55 Laban 
vero de nocte consurgens “osculatus est filios et filias suas et bene- 
dixit illis, reversusque est in locum suum. 
3 2 lacob quoque abiit itinere quo coeperat, fueruntque ei obviam 
dangeli Dei. 2 Quos cum vidisset, ait: °Castra Dei sunt haec: 

et appellavit nomen loci illius ¢Mahanaim, id est castra. 

3 Misit autem et nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram 
dSeir in regionem Edom, 4 praecepitque eis dicens: Sic loquimini 
domino meo Esau: ¢Haec dicit frater tuus Iacob: Apud Laban pe- 
regrinatus sum, et fui usque in praesentem diem. 5 Habeo boves et 
asinos et oves et servos et ancillas; mittoque nunc legationem ad 
dominum meum /ut inveniam gratiam in conspectu tuo. § Reversique 
sunt nuntii ad Iacob dicentes: Venimus ad Esau fratrem tuum, et 
Yecce properat tibi in occursum cum quadringentis viris. 7 ”Timuit 
Iacob valde, et perterritus divisit populum qui secum ct greges 
quoque et oves et boves et camelos, in duas turmas §&dicens: Si 
venerit Esau ad unam turmam, et percusserit eam, alia turma, quae 
reliqua est, salvabitur. 9 Dixitque Iacob: ‘Deus patris mei Abraham 
et Deus patris mei Isaac, Domine, qui /Jdixisti mihi: Revertere in 
terram tuam et in locum nativitatis tuae, et benefaciam tibi: 1° *mi- 
nor sum cunctis miserationibus tuis et veritate tua, quam explevisti 
servo tuo. ‘In baculo meo transivi Iordanem istum, et nunc cum 
duabus turmis regredior. 11”Erue me de manu fratris mei Esau, 
quia valde eum timeo; ne forte veniens percutiat matrem cum filiis. 
12 PTu locutus es quod benefaceres mihi, et dilatares semen meum 
sicut harenam marts, quae prae multitudine numerari non potest. 
13 Cumque dormisset ibi nocte illa, separavit de his, quae habebat, 
°munera Esau fratri suo: 14 capras ducentas, hircos viginti, oves du- 
centas et arietes. viginti, 15camelos fetas cum pullis suis triginta, 
vaccas quadraginta et tauros viginti, asinas viginti et pullos earum 
decem. 16 Et misit ‘per manus servorum suorum singulos seorsum 
greges, dixitque pueris suis: Antecedite me, et sit spatium inter gre- 
gem et gregem. 17 Et praecepit priori dicens: Si obvium habueris 
fratrem meum Esau, et interrogaverit te: Cuius es? aut: Quo vadis? 
aut: Cuius sunt ista quae sequeris? 18 respondebis: Servi tui Iacob, 
munera misit domino meo Esau; ipse quoque post nos venit. 19 Si- 
militer dedit mandata secundo et tertio et cunctis, qui sequebantur 
RIeRes,. dicens: lisdem verbis’ loquimini ad Esau, cum inveneritis 
eum. 20 Et addetis: Ipse quoque servus tuus Iacob iter nostrum in- 
sequitur. Dixit enim:.?Placabo illum muneribus quae praecedunt, et 





996: — 








siit, luctatur cum angelo, et nomen Israél obtinet (22-32); fra- 
trem autem convenit et pacat (33, 1-15). Ad sua uterque discedens, 
lacob venit in Chanaan et iuxta Sichem tentoria figit (16-20). Inde, 


LIBER GENESIS 
32, 21 — 34, 7 








postea videbo illum: forsitan propitiabitur mihi. 21 Praecesserunt ita- 
que munera ante eum; ipse vero mansit nocte illa in castris. 

22 Cumque mature surrexisset, tulit duas uxores suas et totidem 
famulas cum undecim filiis, et transivit vadum Qaboc. 22Traductisque 
omnibus, quae ad se pertinebant, 24 mansit solus. 

Et ecce ‘vir luctabatur cum eo usque mane. 25Qui, cum videret quod 
eum superare non posset, tetigit nervum femoris eius, et statim emarcuit. 
26Dixitque ad eum: Dimitte me, iam enim ascendit aurora. Respondit: 
8Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. 27 Ait ergo: Quod nomen est 
tibi? Respondit : Iacob. 28Atille, “Nequaquam, inquit, Iacob appellabitur 
nomen tuum, sed Israél; quoniam, si contra Deum fortis fuisti, quanto 
magis contra homines “praevalebis? 29 Interrogavit eum Iacob: ’Dic 
mihi, quo appellaris nomine? Respondit: Cur quaeris nomen meum? 
Et benedixit ei in eodem loco. 39 Vocavitque Iacob nomen loci illius 
%Phanuel dicens: YVidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima 
mea. 31 Ortusque est ei statim sol, postquam transgressus est Phanuel ; 
-ipse vero claudicabat pede. 32 Quam ob causam non comedunt ner- 
vum filii Israél, qui emarcuit in femore Iacob, usque in praesentem 
diem, eo quod tetigerit nervum femoris eius, et obstupuerit. 

Elevans autem Iacob oculos suos vidit “venientem Esau et cum 

eo quadringentos viros; divisitque filios Liae et Rachel amba- 
rumque famularum, 2 et posuit utramque ancillam et liberos earum 
in principio, Liam vero et filios eius in secundo loco, Rachel autem 
et loseph novissimos. 3 Et ipse progrediens badoravit pronus in terram 
septies, donec appropinquaret frater eius. 4°¢Currens itaque Esau 
obviam fratri suo amplexatus est eum; 4stringensque collum eius et 
osculans flevit. 5 Levatisque oculis, vidit mulieres et parvulos earum, 
et ait: Quid sibi volunt isti? et si ad te pertinent? Respondit: Parvuli 
sunt, ¢quos donavit mihi Deus servo tuo. ® Et appropinquantes an- 
cillae et filii earum incurvati sunt. 7 Accessit quoque Lia cum pueris 
suis et, cum similiter adorassent, extremi Ioseph et Rachel adora- 
verunt. 8 Dixitque Esau: Quaenam sunt /istae turmae quas obviam 
habui? Respondit: 9Ut invenirem gratiam coram domino meo. 9 At 
ille ait: Habeo plurima, frater mi, sint tua tibi. 10 Dixitque Iacob: 
Noli ita, obsecro; sed, si inveni gratiam in oculis tuis, accipe munu- 
sculum de manibus meis; sic enim vidi faciem tuam "quasi viderim 
vultum Dei; esto mihi propitius, 11 et suscipe ‘benedictionem quam 
attuli tibi et quam donavit mihi Deus tribuens omnia. Vix fratre 
campellente, suscipiens 12 ait: Gradiamur simul, eroque socius itineris 
tui. 13 Dixitque Iacob: Nosti, domine mi, quod parvulos habeam 
teneros et oves et boves fetas mecum, quas si plus in ambulando 
fecero laborare, morientur una die cuncti greges. 14 Praecedat dominus 
meus ante servum suum, et ego sequar paulatim vestigia eius, sicut 
videro parvulos meos posse, donec veniam ad dominum meum (Jin 
Seir. 15 Respondit Esau: Oro te, ut de populo, qui mecum est, saltem 
socil remaneant viae tuae. Non est, inquit, necesse; hoc uno tantum 
indigeo, ut “inveniam gratiam in conspectu tuo, domine mi. 

16 Reversus est itaque illo die Esau itinere, quo venerat, in Sein; 
17 Et Iacob venit in “Socoth, ubi, aedificata domo et.fixis tentoriis, ap- 
pellavit nomen loci illius Socoth, id est tabernacula. 18Transivitque 
in ° Salem urbem pSichimorum, quae est in terra Chanaan, postquam 
reversus est de Mesopotamia Syriae, et habitavit iuxta oppidum. 
19 GEmitque partem agri, in qua fixerat tabernacula, a filiis "Hemor 
patris Sichem ‘centum agnis. 29 Et, ‘erecto ibi altari, invocavit super 
illud fortissimum Deum Israél. ; 

3 Egressa est autem “Dina filia Liae ut videret mulieres regionis 

illius. 2 Quam cum vidisset Sichem filius Hemor hevaei princeps 
terrae illius, adamavit eam et rapuit et dormivit cum illa vi oppri- 
mens virginem. 3 Et %conglutinata est anima eius cum ea, tristemque 
delinivit blanditiis. 4 Et pergens ad Hemor patrem suum: cAccipe, 
inquit, mihi puellam hance coniugem. 5 Quod cum audisset Iacob, 
absentibus filiis et in pastu pecorum occupatis, %siluit donec redirent. 
6 Egresso autem Hemor patre Sichem ut loqueretur ad Iacob, 7 ecce 
filii eius veniebant de agro; auditoque qued. acciderat, cirati ‘sunt 





22] v. Ur. 24, 25. 
gq Nm 21, 24; Dt 2, 37; 3, 16; 


Js. 12502 Jae 31, 43-22: 
24, 25] v. ur. 26 
f/O8. 12; 3,°% 


26] R. in D. 2 Odg. 


scf. Le 24, 29. — v. Mt 15, 
22-28; Le 18, 

t (all) 3 Rg 18, t — cp. 35; 
10; 4 Rg 17, 34. 

28] v. ur. 30. 

# CLUCDi 335A. 

v Jd 13, 17, 18. 

29] v. ur. 26. 

x Jd 8, 8, 17; 3 Rg 12, 25. 


yicps 161357 Ex 24, ‘Er: 
243 (Jd 6). 2255 51322, 
Ex 33, 20; ‘ 
30] R. in D. 2 Qdg. 


Dt 5, 
~PaICy, 


@rcp. 32,.6; : 


bcp. 18, 2; 
2, 10; 
Cccp. 32, 28. — cf. Pro 16, 7. 
@Cpc45,:t4, 15.— cf. Le rs, 20. 


42-07 43;-26- Rt 


ecp. 48, 9; Ps 126, 3; Is 8, 18. 


ficp. 32, 14-21. 
£Vl.-15* cp. 325-5: 


kEx 7, 1. — cf. 1 Rg 29, 9; 2 
Rg 14, 17, 20. 

iJd r. 15; 1 Rg 25, 27; 30,26; 
4 a $4.15; Psi23; 57) 2 Cor 


ree ad 2Rg13,25,27; 4Rg 5,23. 


icp? 32,’ 3. 
m vr. 8; CD. 34, 11; 47, 25; Rt 
25.933) Re ty £85720; 3. 


‘ey 13, 27; Jd 8, 5 (; Ps 59, 


0, J6" 3,23. 

pcp. 37, 12; Js 24, 1; Jd 9, 1; 
Ps 80. 8% Ac. 3. 3.6: 

q Js 24, 32; Io 4, 5. 

rcf. Ac 7, 16. 

S$ che JD 42; Tt. 

beeps 1247.18: 


a@ cp. 30, 21. 
2) * cf;-Catech. R- lil 7,210; 


bx Rg 18, 1. 
eek cp. 21, 21° Jd 14,.2 
d cf. 2 Rg 't3,,22. 


écp. 49, 7- 











LIBER GENESIS 
34, 8 — 35, 13 


eo quod oppressae sororis ulciscendae causa Levi et Simeon truci- 
dassent Sichemitas eorundemque bona diripuissent (34, 1-31), descendit 
in Bethel (35, 1-5) et postea, erecto ibi altari, defuncta Debora ac 








PAST LSS iad 20% 6. 
Pwr 33: ‘cp.320, 9; Dt.23,.:273 
a Re 125 22. 


Rep. 13) 95: 20) 15< 


$ VE. 21; CP. 42, 34. 


NCP. 24, 53. 


ocf, Dt 7, 3 (; Js,5,.0). 


pcf. x1 Par 4,9 
av. Rt 4,2. 
rvr. 10; Cp. 42, 34. 


$cp. 49, 5-7; Jdt 9, 2 
tcp. 29, 33, 34; 30, 21. 


27-29] * cf. Catech. R. Ill 7, 9 


uJjs 7, 25. — cf. Jdt 9, 2 
wel cEEX 3§;: 21s 

¥CD. 13; 73. 1S} 20, 25. 

yor Par 10, 19% Ps 104, 12. 


AED 28, 19S GT, 23. 
bcp. 28, 13. 

COD, 35; 10; JS 94, TS. 
dcp. 31, 19, 34; JS 24, 23; 1 
e Ex 19, 10. (Re 7, 


fep. 32, 7, 24; —cf. Ps 106, 6. 

£,£).228,. 20°, 31,3. 

hk Os 2, ioe 

i Js 24, 26; Jd 9 

sh * ef. Cube. R “IV 16, 8. 

pct. Ex ys, 16; 23, 27; Dt RI, 
25; Js 2,9; 2 Par 14, 14. 

kcp. 28, 19. 

{ Cp.''28, 22>: 32. ; 20. 

mcp. 28, 13. 

mCP. 24, 59. 

OCl. VER: 


4 g (ail) 3 Re 8, 3 f Pee ae 
25. 


ucp. 12, 73 17, 8; 28, 13 etc. 


Pcp. 17) 23. 





valde, eo quod /foedam rem operatus esset in Israél, et, violata filia 
Iacob, Yrem illicitam perpetrasset. 8 Locutus est itaque Hemor ad eos: 
Sichem filii mei adhaesit anima filiae vestrae; date eam illi uxorem, 
%et iungamus vicissim conubia: filias vestras tradite nobis et filias 
nostras accipite, 19et habitate nobiscum; “terra in potestate vestra 
est: exercete, ‘negotiamini, et Jpossidete eam. 11Sed et Sichem ad 
patrem et ad fratres eius ait: ‘Inveniam gratiam coram vobis, et 
quaecumque statueritis dabo. 12m Augete dotem, et “munera postulate, 
et libenter tribuam quod petieritis; tantum date mihi puellam hanc 
uxorem. 13 Responderunt filii lacob Sichem et patri eius in dolo sae- 
vientes ob stuprum sororis: 14 Non possumus facere quod petitis, nec 
dare sororem nostram homini incircumciso; °quod illicitum et nefa- - 
rium est apud nos. 15Sed in hoc valebimus foederari, si _volueritis 
esse similes nostri, et circumcidatur in vobis omne masculini sexus; 
16 tunc dabimus et accipiemus mutuo filias vestras ac nostras et ha- 
bitabimus vobiscum erimusque unus populus. 17 Si autem circumcidi 
uolueritis, tollemus filiam nostram et recedemus. 18 Placuit oblatio 
eorum Hemor et Sichem filio eius; 19 nec distulit adulescens quin 
statim quod petebatur expleret ; amabat a puellam valde et ipse 
erat Pinclitus in omni domo patris sui. 2 Ingressique 2portam urbis 
locuti sunt ad populum: 2! Viri isti pacifici sunt et volunt habitare 
nobiscum; “negotientur in terra et exerceant eam, quae spatiosa et 
lata cultoribus indiget; filias eorum accipiemus uxores, et nostras 
illis dabimus. 22 Unum est quo differtur tantum bonum, si circum- 
cidamus masculos nostros ritum gentis imitantes; 23et substantia eorum 
et pecora et cuncta quae possident nostra erunt; tantum in hoc 
adquiescamus et habitantes simul unum efficiemus populum. 24 Ad- 
sensique sunt omnes, circumcisis cunctis maribus. 25Et ecce, die tertio, 
quando gravissimus vulnerum dolor est, arreptis duo filii Iacob 8Si- 
meon et Levi ‘fratres Dinae gladiis, ingressi sunt urbem confidenter ; 
interfectisque omnibus masculis, 26 Hemor et Sichem pariter neca- 
verunt tollentes Dinam de domo Sichem sororem suam. 27 Quibus 
egressis, irruerunt super occisos ceteri filii Iacob, et depopulati sunt 
urbem in ultionem stupri. 28 Oves eorum et armenta et asinos cun- 
ctaque vastantes, quae in domibus et in agris erant, 29parvulos quoque 
corum et uxores duxerunt captivas. 3 Quibus patratis audacter, Iacob 
dixit ad Simeon et Levi: “Turbastis me et Yodiosum fecistis me 
“Chananaeis et Pherezaeis habitatoribus terrae huius. ¥Nos pauci 
sumus, illi congregati percutient me, et delebor ego et domus mea. 
31 Responderunt: Nunquid ut scorto abuti debuere sorore nostra? 
3 Interea locutus est Deus ad Iacob: Surge, et ascende “Bethel, 
et habita ibi, facque altare Deo, qui °apparuit tibi quando fu- 
giebas Esau fratrem tuum. 2 Iacob vero, convocata “omni domo sua, 
ait: Abicite 4deos alienos, qui in medio vestri sunt, et ¢mundamini 
ac mutate vestimenta vestra. 3 Surgite, et ascendamus in Bethel, ut 
faciamus ibi altare Deo, /qui exaudivit me in die tribulationis meae 
et 9socius fuit itineris mei. 4 Dederunt ergo ei omnes deos alienos, 
quos habebant, et /inaures, quae erant in auribus eorum; at ille 
infodit ea subter ‘terebinthum, quae est post urbem Sichem. 5Cumque 
profecti essent, /terror Dei invasit omnes per circuitum civitates, et 
non sunt ausi persequi recedentes. 

6 Venit igitur Iacob *Luzam, quae est in terra Chanaan cognomento 
Bethel, ipse et omnis populus cum eo. 7 /Aedificavitque ibi altare, et 
appellavit nomen loci illius domus Dei; ibi enim “apparuit ei Deus, 
cum fugeret fratrem suum. 8 Eodem tempore mortua est "Debora 
nutrix Rebeccae et sepulta est ad radices Bethel °subter quercum; 
vocanimefue est nomen loci illius quercus fletus. 

9 Apparuit autem iterum Deus Iacob, postquam reversus est de Me- 
sopotamia Syriae, benedixitque ei 10 dicens: ?Non vocaberis ultra 
Iacob, sed @Israél erit nomen tuum. Et appellavit eum Israél, 11 di- 
xitque ei: rEgo Deus omnipotens: ‘cresce et multiplicare : tgentes 
et populi nationum ex te erunt, ‘reges de lumbis tuis egredientur;. 
12 Uterramque, quam dedi Abraham et Isaac, dabo tibi et semini 
tuo post te. 13 Et Yrecessit ab eo. 





— 23) -— 








visione renovata (6-15), in Ephratam; unde post natum Beniamin, 
mortuam Rachel cognitumque Ruben primogeniti incestum (16-22), 
venit ad Isaac (23-29). - 9, Generationes Esau (36, 1-87), gui a fratre secedit 








LIBER GENESIS 
35, 14 — 36, 29 





14 Tlle vero “erexit titulum lapideum in loco, quo locutus fuerat ei 
Deus, libans super eum libamina et effundens oleum 15 vocansque no- 
men loci illius ’Bethel. 

16 Egressus autem inde venit verno tempore ad terram, quae ducit 
Ephratam, in qua, cum parturiret Rachel, 17 ob difficultatem partus 
periclitari coepit. Dixitque ei obstetrix: Noli timere quia et “hunc 
habebis filium. 18 Egrediente autem anima prae dolore et imminente 
iam morte, vocavit nomen filii sui Benoni, id est filius doloris mei; 
@pater vero appellavit eum Beniamin, id est filius dextrae. 19 “Mortua 
est ergo Rachel, et sepulta est in via quae ducit °Ephratam: haec 
est Bethlehem. 2 Erexitque Iacob titulum super sepulcrum eius: hic 
est titulus 4monumenti Rachel usque in praesentem diem. 

21Egressus inde fixit tabernaculum trans ¢turrem gregis. 22Cum- 
que habitaret in illa regione, abiit Ruben et fdormivit cum Bala 
concubina patris sui; quod illum minime latuit. 

Erant autem filii lacob duodecim. 23Filii Liae 9primogenitus Ruben 
et Simeon et Levi et Iudas et Issachar et Zabulon, 24 filii Rachel 
Ioseph et Beniamin, 25 filii Balae ancillae Rachelis Dan et Nephtali, 
26 filii Zelphae ancillae Liae Gad et Aser: hi sunt filii Lacob, qui 
nati sunt ei “in Mesopotamia Syriae. 

27 Venit etiam ad Isaac patrem suum ‘in Mambre /civitatem Arbee, 
haec est Hebron; in qua peregrinatus est Abraham et Isaac. 28 Et 
completi sunt dies Isaac centum octoginta annorum. 29 *Consumptus- 
que aetate mortuus est, et appositus est populo suo senex et plenus 
dierum, et!sepelierunt eum Esau et Iacob filii sui. 


3 Hae sunt autem generationes Esau: %ipse est Edom: 2 Esau 

accepit uxores de filiabus Chanaan Ada filiam Elon hethaei et 
¢Oolibama filiam Anae filiae Sebeon hevaei; 24%Basemath quoque 
filiam Ismaél sororem Nabaioth. 4 ¢Peperit autem Ada Eliphaz, Ba- 
semath genuit Rahuel, 5 Oolibama genuit Iehus et Ihelon et Core: 
hi filii Esau, qui nati sunt ei in terra Chanaan. 6 Tulit autem Esau 
uxores suas et filios et filias et omnem animam domus suae et sub- 
stantiam et pecora et cuncta, quae habere poterat in terra Chanaan, 
et abiit in alteram regionem recessitque a fratre suo Iacob. 7/Di- 
vites enim erant valde et simul habitare non poterant, nec sustine- 
bat eos 9terra peregrinationis eorum prae multitudine gregum. 8 ”Ha- 
bitavitque Esau in monte Seir: ipse est Edom. 

9 Hae autem sunt generationes Esau patris Edom in monte Seir 
10et haec nomina filiorum eius: ‘Eliphaz filius Ada uxoris Esau, 
Rahuel quoque filius Basemath uxoris eius. 11 Fueruntque Eliphaz 
filii Theman, Omar, Sepho et Gatham et Cenez. 12Erat autem Thamna 
concubina Eliphaz filii Esau, quae peperit ei JAmalech: hi sunt filii 
Ada uxoris Esau. 13 Filii autem Rahuel Nahath et Zara, Samma et 
Meza: hi filii Basemath uxoris Esau. 14 Isti quoque erant filii *Ooli- 
bama filiae Anae filiae Sebeon uxoris Esau, quos genuit ei, Iehus 
et Ihelon et Core. 

15 Hi ‘duces filiorum Esau: filii Eliphaz primogeniti Esau dux 
Theman, dux Omar, dux Sepho, dux Cenez, 16 dux Core, dux Ga- 
tham, dux Amalech: hi filii Eliphaz in terra Edom et hi filii Ada. 
17 Hi quoque filii ™Rahuel filii Esau: dux Nahath, dux Zara, dux 
Samma, dux Meza: hi autem duces Rahuel in terra Edom: isti filii 
Basemath uxoris Esau. 18 Hi autem filii Oolibama uxoris Esau: dux 
Tehus, dux Ihelon, dux Core: hi duces “Oolibama filiae Anae uxoris 
Esau. 19 Isti sunt filii Esau et hi duces eorum: %ipse est Edom. 

20 Isti sunt filii Seir 2horraei habitatores terrae: Lotan et Sobal et 
Sebeon et Ana 21 et Dison et Eser et Disan. Hi duces horraei filii Seir 
in terra Edom. 22 Facti sunt autem filii Lotan Hori et Heman; erat 


autem soror Lotan Thamna. 23 Et isti filii Sobal: Alvan et Manahat- 


et Ebal et Sepho et Onam. 24 Et hi filii Sebeon: Aia et Ana. Iste 


est. qui invenit aquas calidas in solitudine, cum pasceret asinos 
Sebeon patris sui; 25habuitque filium Dison et filiam 2Oolibama. 26Et 
isti filii Dison: Hamdan et Eseban et Iethram et Charan. 27Hi quoque 


filii Eser: Balaan et Zavan et Acan. 28 Habuit autem filios Disan, 
‘Hus et Aram. 29 Hi duces Horraeorum: dux *Lotan, dux Sobal, 





#,Cp, 2835/18; 32, 45 


ycp. 28, 19. 
Zcp. 30, 24. 


acf. Lc 1, 59, 60. 


Ps 131, 6;Mic'5, 2; Mt 2, 
6, 16-18. 

d1 Rgio, 2. — cf. 2 Rg 18, 18. 

é Mic 4, 8. 

a A 49, 43°21 Par /§; 1.-—*cf. 

V.20. 113. 2*Rg 16;22:. 20, 

3: *¥ Cor: s> 2% 

23-26] cp. 46, 8-27; Ex 1, 2-4. 
CD.'20, 37, 42: 
Ch: vr. 7182 


£¢D.5235 28 5°43,"35; £0. 
j Js 14, 15; 15,13. 
Rk cp. 15, 15; 25, 8. 


icf. cp. 25, 9; 49, 31. 


@Cp. 25, 30. 
bcp. 26, 34. 


ote Te RES. 25: 
dcf. cp. 28, 9. 
ONi. 16; t' Par t. $5: 


fckcp2r3:".6. 

&cp. 17, 8; 28, 4; 37, 1; Heb 
FX, *9. : 

h Js 24, 4. — V. cp. 32, 3. 

oevEs 43. Par 2,035, 


j Nm 24, 20; 1 Rg 15, 2, 3. -— 
v. Ex 17, 8-16 etc. 


Rk vr. 2. 
Hx 35, 25. 
m vr. 13. 


nvr. I4. 
OVE. I, 8: 


20-28] 1 Par 1, 38-42. 
OCH: t4,.6;°Dt.2, 12, 22. 


q vr. 2, 14. 


fe 35 0: 
S$ vr. 20. 


ar 2 EP): 














LIBER GENESIS 
36, 30 — 37, 25 


in montem Seir; eiusque filii (36, 1-19) cum ducibus Horrhaeorum et 
regibus Idumaeorum recensentur (20-43). - 10. Generationes lacob (37, 1-50, 25). 
loseph patri dilectus, cum missus ad fratres, quibus invisus erat, venis- 





t Nm 20, 14; Jd 11, 17. 


31-43] 1 Par 1, 43-54. 
ucf. 1 Rg 10, I. 


vcf. (cp. 26, 22;) 1 Par1, 48. 


xcf. Nm 33, 42. 


y vr. 9. 


1-20] LL. in D. 3 Qdg. 
acp. 36, 7; Heb 11, 9. 


Pcp. 35; 25,725. 

ccf. 1 Rg 2, 22-24. 

dcp. 44, 20. — cf. cp. 30, 23. 

€ vr. 23, 32; Jd 5, 30; 2 Rg 13, 
] v. vr. 18. [18. 
CDi 49, 23. 


b-22). Lin i 0p) D8 Che 


gcp. 42, 6, 9. 
hcp. 43 ,26; 44, 14. 


icf. cp. 35, 18. 


9. 
m cf. Le 2, 19, 51. 
ncp. 33, 18; Js 24, 1; Jd 9,1; 
Ps 50, 8; Ac 7, 16. 


ocp. 13, 18; 35, 27. 
Ochi "Cnit, 7 


q4 Rg 6, 13. — cf. Jdt 4, 5; 
7, 3- 

18-20] R. in D. 3 Qdg. 

P08 OPS 36, 125-32. 

¥ vr. .5;9; 

tcp. Pro1, 11, 16; Sap 2, 10 ss. 


: 4bCD.. 425722. 


Vv Vr. 29, 30. 


beg Ue a8 

y cf. Jr 38, 6; Lm 3, 53. 

z Am 6, 6. — cf. Pro 30, 20. 

@ vr. 27; cp. 39,1.— cf. vr. 28, 
Bb Jb 6, 1975S: 21," rs. 36. 
€ cp. 43, 11; WY 85°22) “AO. 12: 





dux Sebeon, dux Ana, 39 dux Dison, dux Eser, dux Disan: isti duces 
Horraeorum qui ‘imperaverunt in terra Seir. 

31Reges autem, qui regnaverunt in terra Edom, “antequam haberent 
regem filii Israél, fuerunt hi: 32 Bela filius Beor nomenque urbis eius 
Denaba. 33 Mortuus est autem Bela, et regnavit pro eo Iobab filius 
Zarae de Bosra. %4 Cumque mortuus esset Iobab, regnavit pro eo 
Husam de terra Themanorum. 35 Hoc quoque mortuo, regnavit pro 
eo Adad filius Badad, qui percussit Madian in regione Moab, et nomen 
urbis eius Avith. 36 Cumque mortuus esset Adad, regnavit pro eo 
Semla de Masreca. 37 Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo Saul de 
fluvio “Rohoboth. 38 Cumque et hic obisset, successit in regnum 
Balanan filius Achobor. 39 Isto quoque mortuo, regnavit pro eo Adar, 
nomenque urbis eius Phau, et appellabatur uxor eius Meetabel filia 
Matred filiae Mezaab. 49 Haec ergo nomina ducum Esau in cogna- 
tionibus et locis et vocabulis suis: dux Thamna, dux Alva, dux Ie- 
theth, 4! dux Oolibama, dux Ela, dux *Phinon, 42 dux Cenez, dux 
Theman, dux Mabsar, 43 dux Magdiel, dux Hiram: hi duces Edom 
habitantes in terra imperii sui: ipse est Esau pater ¥idumaeorum. 


3 Habitavit autem Iacob in terra Chanaan, “in qua pater suus 
peregrinatus est, 2 et hae sunt generationes eius. 

Ioseph, cum sedecim esset annorum, pascebat gregem cum fratribus 
suis adhuc puer; et erat cum ?filiis Balae et Zelphae uxorum patris 
sui; accusavitque fratres suos apud patrem “crimine pessimo. 3 Israél 
autem diligebat Ioseph super omnes filios suos, eo quod 4in senectute 
genuisset eum; fecitque ei “tunicam polymitam. 4 Videntes autem 
fratres eius quod a patre plus cunctis filiis amaretur, /oderant eum, 
nec poterant ei quidquam pacifice loqui. 

5 Accidit quoque ut visum somnium referret fratribus suis; quae 
causa maioris odii seminarium fuit. ®Dixitque ad eos: Audite somnium 
meum quod vidi: 7 putabam nos ligare manipulos in agro et quasi 
consurgere Ymanipulum meum et stare, vestrosque manipulos circum- 
stantes “adorare manipulum meum. §& Responderunt fratres eius: 
Nunquid rex noster eris? aut subiciemur dicioni tuae? Haec ergo 
causa somniorum atque sermonum invidiae et odii fomitem ministravit. 

9 Aliud quoque vidit somnium, quod narrans fratribus ait: Vidi per 
somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me. 
10 Quod cum patri suo et fratribus rettulisset, increpavit eum pater 
suus, et dixit: Quid sibi vult hoc somnium quod vidisti? num ego 
et ‘mater tua et fratres tui ‘adorabimus te super terram? 11 'Invi- 
debant ei igitur fratres sui, "pater vero rem tacitus considerabat. 

12 Cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in 
nSichem, 13 dixit ad eum Israél: Fratres tui pascunt oves in Sichimis; 
veni, mittam te ad eos. Quo respondente: 14 Praesto sum, ait ei: 
Vade et vide si cuncta prospera sint erga fratres tuos et pecora, 
et renuntia mihi quid agatur. Missus °de valle Hebron venit in 
Sichem, 15 invenitque eum vir errantem in agro et interrogavit quid 
quaereret. 16 At ille respondit: Fratres meos quaero, ?indica mihi ubi 
pascant greges. 17 Dixitque ei vir: Recesserunt de loco isto; audivi 
autem eos dicentes: Eamus in ¢Dothain. 

Perrexit ergo Ioseph post fratres suos et invenit eos in Dothain. 
18 Qui, cum vidissent eum procul, antequam accederet ad eos, "co- 
gitaverunt illum occidere, 19 et mutuo loquebantur: Ecce *somniator 
venit: 20 tvyenite, occidamus eum, et mittamus in cisternam veterem, 
dicemusque: Fera pessima devoravit eum, et tunc apparebit quid illi 
prosint somnia sua. 21 “Audiens autem hoc Ruben nitebatur liberare 
eum de manibus eorum et dicebat: 22 Non interficiatis animam eius 
nec effundatis sanguinem; sed proicite eum in cisternam hanc, quae 
est in solitudine, manusque vestras servate innoxias. “Hoc autem 
dicebat volens eripere eum de manibus eorum et reddere patri suo. 
23 Confestim igitur, ut pervenit ad fratres suos, nudaverunt eum “tu- 
nica talari, et polymita 24 miseruntque eum ¥in cisternam veterem 
quae non habebat aquam. Hat 

25 Et sedentes ut comederent panem viderunt “ismaélitas &viatores 
venire de Galaad ‘et .ccamelos eorum portantes “aromata et resinam 











set, in Dothain in cisternam mittitur indeque ereptus venditur (37, 1-36) 
et, prout narratur post descriptum filiorum Iuda scelus et percus- 
sionem, necnon ipsius luda ad Thamar ingressum et filios ab ea 


LIBER GENESIS 
37, 26 — 38, 25 








et stacten in Aegyptum. 26 Dixit ergo Iudas fratribus suis: Quid nobis 
prodest 4si occiderimus fratrem nostrum, et celaverimus sanguinem 
ipsius? 27 Melius est ut venundetur Ismaélitis, et ¢manus nostrae non 
polluantur; frater enim et /caro nostra est. Adquieverunt fratres sermo- 
nibus illius. 28 Et praetereuntibus %madianitis negotiatoribus, extra- 
hentes eum de cisterna "vendiderunt eum Ismaélitis /viginti argenteis, 
qui duxerunt eum in Aegyptum. 29 Reversusque Ruben ad cisternam 
non invenit puerum, 32%et, jscissis vestibus, pergens ad fratres suos 
ait: ‘Puer non comparet, et ego quo ibo? 

31 Tulerunt autem ”tunicam eius, et in sanguine haedi, quem occi- 
derant, tinxerunt, 32mittentes qui ferrent ad patrem et dicerent: Hanc 
invenimus: vide utrum tunica filii tui sit an non. 33 Quam cum agno- 
visset pater, ait: Tunica filii mei est: “fera pessima comedit eum, 
bestia devoravit Ioseph. 34 °Scissisque vestibus, indutus est cilicio 
lugens filium suum multo tempore. 

35 PCongregatis autem cunctis liberis eius ut lenirent dolorem patris, 
noluit consolationem accipere, sed ait: %Descendam ad filium meum 
lugens in infernum. 

Et, illo perseverante in fletu, 36 "Madianitae vendiderunt Ioseph in 
Aegypto Putiphari *eunucho Pharaonis ‘magistro militum. 

8 Eodem tempore descendens Iudas a fratribus suis @divertit ad 

virum Yodollamitem, nomine Hiram. 2 Viditque ibi filiam homi- 
nis chananaei vocabulo °Sue et, accepta uxore, ingressus est ad eam. 
3 Quae concepit et peperit filium et vocavit nomen eius @Her. 4 Rur- 
sumque concepto fetu, natum filium vocavit Onan. 5 Tertium quoque 
peperit, quem appellavit Sela; quo nato, parere ultra cessavit. 6¢@Dedit 
autem ludas uxorem primogenito suo Her nomine Thamar. 7/Fuit 
quoque Her primogenitus Iudae 9nequam in conspectu Domini et 
ab eo occisus est. 8 Dixit ergo Iudas ad Onan filium suum: “Ingredere 
ad uxorem fratris tui et sociare illi ut suscites semen fratri tuo. 
9 Ille, sciens non sibi nasci filios, introiens ad uxorem fratris sui semen 
fundebat in terram, ne liberi fratris nomine nascerentur. 19 Et idcirco 
percussit eum Dominus, quod rem detestabilem faceret. 11Quamobrem 
dixit Iudas Thamar nurui suae: Esto vidua in domo patris tui, donec 
crescat Sela filius meus; timebat enim ‘ne et ipse moreretur sicut 
fratres eius. Quae abiit Jet habitavit in domo patris sui. : 

12 Evolutis autem multis diebus, mortua est filia Sue uxor Iudae; 
qui, post luctum ‘consolatione suscepta, ascendebat ad tonsores ovium 
suarum ipse et Hiras opilio gregis odollamites in ™Thamnas. 13 Nun- 
tiatumque est Thamar quod socer illius ascenderet in Thamnas ad 
tondendas oves; 14 quae, “depositis viduitatis vestibus, adsumpsit 
°theristrum et, mutato habitu, ?sedit in bivio itineris quod ducit 
Thamnam; eo quod crevisget Sela, et non eum accepisset maritum. 
15 Quam cum vidisset Iudas, suspicatus est esse meretricem, operuerat 
enim vultum suum ne agnosceretur; 16 Yingrediensque ad eam ait: 
Dimitte me ut coéam tecum, "nesciebat enim quod nurus sua esset. 
Qua respondente: Quid dabis mihi ut fruaris concubitu meo? 17Dixit: 
sMittam tibi haedum de gregibus. Rursumque illa dicente: Patiar 
quod vis, si dederis mihi arrhabonem donec mittas quod _ polliceris. 
18 Ait Iudas: Quid tibi vis pro arrhabone dari? Respondit: Anulum 
tuum et armillam et baculum quem manu tenes. Ad unum igitur 
coitum mulier concepit 19 et surgens abiit: depositoque “‘habitu, quem 
sumpserat, induta est viduitatis vestibus. 29Misit autem Iudas haedum 
per pastorem suum odollamitem, ut reciperet pignus quod dederat 
mulieri. Qui, cum non invenisset eam, 2! interrogavit homines loci 
illius: Ubi est mulier quae sedebat in “bivio? Respondentibus cunctis : 
Non fuit in loco isto meretrix, 22reversus est ad Iudam et dixit ei: 
Non inveni eam; sed et homines loci illius: dixerunt mihi nunquam 
sedisse ibi scortum. 23 Ait Iudas: Habeat sibi; certe mendacii arguere 
nos non potest: ego misi haedum, quem promiseram, et tu non in- 
venisti eam. 24 Ecce autem post tres menses nuntiaverunt Iudae di- 
centes: Fornicata est Thamar nurus tua, et videtur uterus _illius 
intumescere. Dixitque Iudas: YProducite eam ut comburatur. 25 Quae, 
cum duceretur ad poenam, misit ad socerum suum dicens: De viro, 





26,27] R. in D. 3 Qdg. 
vr. 20. 
ecf. 1 Rg 18, 17. 
f cp. 29, 14. 
£'Vi.x $0," CO. "25" 27 3d 8. 22) 


_.. 9. = Cf, Sap, 10, 33. 
rel: Ex21;- 32% 


Lop. 42, 13; Jr 31,15; Lm 5, 7. 

31-34] RE in D. 3 Odg. 

M VY. 23. 

33, 34) R. in fs. ss. Sind. D.N. 

mvY. 20; Cp. 44, 28. 

ocf. 2 Rg 12, 17; Jo rr, 31. 

Pcp. 42, 38; 44, 29,31. — cf. 
2 Rg 22, 6 LOr 2 ty 429° 
0, 235 Ps 6, 6; Pro 27, 20; 
cli 51, 9 etc. 

q vr. 28.—cf. vr. 25; cp: 39,1: 

r Est 1, Io. 

SCP. 40, 3, 4; 41, 10,12; 1 Rg. 
12,9; Jr 39,9. 

E'cf. Cp. 30, 3: 


avr. 16; cp. 19, 3; 4 Rg 4, 8. 

b1 Rg 22, 1; 2 Rg 23, 13: 1 
Par 275068 Mica. 1s: 

Cc. Ea aro gs <3: 

dcp. 46, 12; Nm 26, 19. 

€CD: 27, 20: 

f Nm 26, ro. 

gt Paros. 
Mt 22, 24 etc. — v. Dt 25, 
5-10; Rt 1, 12, 13. 


tcf. Tb 7, rr. 
¥ Ly 22, ‘13; Jd 16; 2; 


Iep. 24, 67; 37, 35; 2 Rg 13 
m JS 15, 10,57; Jd 14,1. [39. 
n Jdt 10, 3. 

ocf. vr. 19; cp. 24, 65. 

@cf. Pro 7, 10 ss:;' Jr 3,°3: 


qcf. Lv 18, 15; 20, 12. 
rcf. Ez 16; 33: 


$ vre'25} 
tvr. 14. 


uwvr. I4. 


24h * ccf; \Cateck: RK. Tle? 4: 


v Lv 21, 9. — cf. Dt 22, 21; Jo 


’ 











LIBER GENESIS 
38, 26 — 40, 11 


susceptos (38, 1-30), ductus in Aegyptum a Putiphare emitur, ab eoque 
concreditam habuit totam domum. At, calumniose criminatus, de- 
truditur in carcerem (39, 1-20); ubi nactus custodis benevolentiam, 








x vr. 18: 
y ci. 1 Rg 24, 18. 


zcp. 46, 12; Nm 26, 20; 1 Par 


2, 4; Mt 1,:3. 
1-5]1 L. in fs. s, Joseph. 
ee a7 3G. 
b ct. cp. 37,36.— V. Cp. 21,22. 


CCP. 37, 25. 

2] * cf. Catech, R. IV 16, 5. 

d vr. 21; Ac 7, 9.— cf. cp. 21, 
22; 26, 24, 28; 28, 15; 1 Rg 
16, 18; 14, 28. 

e2 Par 26, &¢ Bs 4%4133 

PVUO 212 CP: 194419; Ss.i8Re 

2 cfe-cp. 30, 29s 


A-cf. cp. 29, 173.1 Rg 16, 12. 
7-9] * cf. Catech. R. III 2, 2; 
15, 16. 


icf. cp. 20, 6; Ex 20, 14; Pro 


; 6, 2; 2 Rg 12, 13; 

Tb 4;-6; ‘PBs so, 6: Beli-23, 
25-33; Dn 13, 22; Rm 8, 35. 

kcf. Pro 7, 13-18. 

bet.-Eclt‘9, 33. 2%)25 


m Ps 104, 18; 1 Pt 2, 10. 


n ci 40, 3, 5. — cf. cp. 40,15; 

ap 10, 14. 

21a] Ant. in fs. Fugae D. N. 
in A egy: 

21-23] R. in fs. s. Joseph. 

ovr. 2; Ac 7, 9, 10. 

6 ch Ex AI; 3, 125-36: Ps 165, 
46; Pro 16,-7; Dn 3; Ois¥ 

q cp. 40, 4. 

EVES 2, 3: 

a2.Es t,. 32, 

b Pro 16, 14. 

¢ ch. cp. 39,° 20. 

dcp. 37, 36; 41, 9. 


elect. 2°Es 3323) Lea, 27: 

Pcp“; 2s. 

gcp. 41, 16; Is 44, 7; Dn 2, 
28, 47. 





cuius haec sunt, concepi; cognosce cuius sit “anulus et armilla et 
baculus. 26 Qui, agnitis muneribus, ait: YIustior me est, quia non 
tradidi eam Sela filio meo. Attamen ultra non cognoviteam. 27Instante 
autem partu, apparuerunt gemini in utero; atque in ipsa effusione 
infantium unus protulit manum, in qua obstetrix ligavit coccinum 
dicens: 28Iste egredietur prior; 2%illo vero retrahente manum, egressus 
est alter; dixitque mulier: Quare divisa est propter te maceria? Et 
ob hanc causam vocavit nomen eius *Phares. 39 Postea egressus est 
frater eius in cuius manu erat coccinum, quem appellavit Zara. 
3 Igitur Ioseph ductus est in Aegyptum, emitque eum ¢Putiphar 
eunuchus Pharaonis, "princeps exercitus, vir aegyptius, de manu 
Ismaélitarum a quibus perductus erat. 2 4Fuitque Dominus cum e€0, 
et erat ¢vir in cunctis prospere agens, habitavitque in domo domini 
sui, 3 qui optime noverat Dominum esse cum eo et omnia, quae ge- 
reret, ab eo dirigi in manu illius. 4/Invenitque Ioseph gratiam coram 
domino suo, et ministrabat ei: a quo praepositus omnibus gubernabat 
creditam sibi domum et universa quae ei tradita fuerant; 5 9benedi- 
xitque Dominus domui Aegyptii propter Ioseph et multiplicavit, tam 
in aedibus quam in agris, cunctam eius substantiam; nec quidquam 
aliud noverat, nisi panem quo vescebatur. 

Erat autem Ioseph “pulchra facie et decorus adspectu. 7Post multos 
itaque dies iniecit domina sua oculos suos in Ioseph, et ait: Dormi 
mecum. 8 Qui nequaquam adquiescens operi nefario dixit ad eam: 
Ecce dominus meus, omnibus mihi traditis, ignorat quid habeat in 
domo sua; 9 nec quidquam est, quod non in mea sit potestate vel non 
tradiderit mihi, praeter te, quae uxor eius es; quomodo ergo possum 
thoc malum facere et /peccare in Deum meum?. 10Huiuscemodi verbis 
per singulos dies, et mulier molesta erat adulescenti, et ille recusabat 
stuprum. 11 Accidit autem quadam die, ut intraret loseph domum 
et operis quippiam absque arbitris faceret; 12et illa, apprehensa lacinia | 
vestimenti eius, diceret: “Dormi mecum. Qui, relicto in manu eius 
pallio, ‘fugit et egressus est foras. 13 Cumque vidisset mulier vestem 
in manibus suis et se esse contemptam, 14 vocavit ad se homines 
domus suae, et ait ad eos: En introduxit virum hebraeum, ut illu- 
deret nobis: ingressus est ad me, ut coiret mecum; cumque ego succla- 
massem 15 et audisset vocem meam, reliquit pallium, quod tenebam, 
et fugit foras. 16 In argumentum ergo fidei retentum pallium ostendit 
marito revertenti domum, 12 et ait: Ingressus est ad me servus he- 
braeus, quem adduxisti ut illuderet mihi; 18 cumque audisset me 
clamare, reliquit pallium, quod tenebam, et fugit foras. 19 His auditis, 
dominus et nimium credulus verbis coniugis iratus est valde, 2° ™tra- 
diditque loseph “in carcerem, ubi vincti regis custodiebantur. Et 
erat ibi clausus. 

21 Fuit “autem Dominus cum Ioseph et misertus illius ?dedit ei 
gratiam in conspectu principis carceris; 22 @qui tradidit in manu illius 
universos vinctos, qui in custodia tenebantur; et quidquid fiebat 
sub ipso erat. 23 Nec noverat aliquid, cunctis ei creditis; "Dominus 
enim erat cum illo, et omnia opera eius dirigebat. 

4 His ita gestis, accidit ut peccarent duo eunuchi, %pincerna regis 

Aegypti et pistor, domino suo. 2 °Iratusque contra eos Pharao 

(nam alter pincernis praeerat, alter pistoribus) 3¢misit eos in carcerem 

principis militum, in quo erat vinctus et Ioseph. 4 At custos carceris 
tradidit eos Ioseph, qui et ministrabat eis. 

Aliquantulum temporis fluxerat, et illi in custodia tenebantur. 
5 Videruntque ambo somnium nocte una, iuxta interpretationem con- 
gruam sibi. 6 Ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos 
tristes, 7 sciscitatus est eos dicens: @Cur tristior est hodie solito facies 
vestra? 8 Qui responderunt: /Somnium vidimus, et non est qui in- 
terpretetur nobis. Dixitque ad eos Ioseph: ¢Nunquid non Dei est 
interpretatio ? Referte mihi quid videritis. 9 Narravit prior praepositus 
pincernarum somnium suum: Videbam coram me vitem, Jin qua 
erant tres propagines, crescere paulatim in gemmas et post flores 
uvas maturescere; 11 calicemque Pharaonis in manu mea. Tuli ergo 
uvas et expressi in’ calicem, quem tenebam, et tradidi poculum Pha- 











pincernam et pistorem Pharaonis custodiendos habuit, eorumque som- 
nia scite conicit (40, 1-23). Quo, tandem post biennium, a rege arces- 
situs, ipsius somnia interpretatur (41, 1, 36), et eximia prudentia 


LIBER GENESIS 
40, 12 — 41, 31 








raoni. 12 Respondit Ioseph: “Haec est interpretatio somnii: ‘Tres 
propagines tres adhuc dies sunt, 1% post quos recordabitur Pharao 
ministerii tui, et restituet te in gradum pristinum; dabisque ei calicem 
iuxta officium tuum, sicut ante facere consueveras. 14 Tantum /jme- 
mento mei, cum bene tibi fuerit, et “facias mecum misericordiam, 
ut suggeras Pharaoni ut educat me de isto carcere, 15 quia ‘furto 
sublatus sum de terra Hebraeorum et “hic innocens in lacum missus 
sum. 16 Videns pistorum magister, quod prudenter somnium dissol- 
visset, ait: Et ego vidi somnium, quod tria canistra farinae haberem 
super caput meum; 17 et in uno canistro, quod erat excelsius, portare 
me omnes cibos qui fiunt arte pistoria, avesque comedere ex eo. 
18 Respondit Ioseph: Haec est interpretatio somnii: “Tria canistra 
tres adhuc dies sunt, 19 post quos auferet Pharao caput tuum ac 
°suspendet te in cruce, et lacerabunt volucres carnes tuas. 

20 Exinde dies tertius ?natalitius Pharaonis erat, qui faciens grande 

convivium pueris suis recordatus est inter epulas magistri pincer- 
narum et pistorum principis 21 Grestituitque alterum in locum suum, 
rut porrigeret ei poculum, 22 °alterum suspendit in patibulo, ut 
coniectoris veritas probaretur. 23 Et tamen, succedentibus prosperis, 
Spraepositus pincernarum ‘oblitus est interpretis sui. 
Post duos annos vidit Pharao somnium:.putabat se stare super 
“fluvium, 2de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae 
nimis, et pascebantur in locis palustribus; 3aliae quoque septem 
emergebant de flumine foedae confectaeque macie et pascebantur 
in ipsa amnis ripa in locis virentibus 4 devoraveruntque eas, quarum 
mira species et habitudo corporum erat. Expergefactus Pharao 5 rur- 
sum dormivit et vidit alterum somnium: septem spicae pullulabant 
in culmo uno plenae atque formosae; 6 aliae quoque totidem spicae 
tenues et percussae 9uredine oriebantur 7 devorantes omnem priorum 
pulchritudinem. Evigilans Pharao post quietem §8 et, facto mane, °pa- 
vore perterritus misit ad omnes “%coniectores Aegyptii cunctosque 
sapientes et accersitis narravit somnium, nec erat qui interpretaretur. 
9Tunc demum reminiscens pincernarum magister ait: Confiteor 
peccatum meum: 19 éjratus rex servis suis /me et magistrum pistorum 
retrudi iussit in carcerem 9principis militum, 11”ubi una nocte uterque 
vidimus somnium praesagum futurorum. 12 Erat ibi puer hebraeus 
teiusdem ducis militum famulus, cui narrantes somnia 13 jaudivimus 
quidquid postea rei probavit eventus; ego enim redditus sum officio 
med) et ille se i est in cruce. 

14 Protinus “ad regis imperium ‘eductum de carcere Ioseph ™toton- 
derunt ac, veste mutata, obtulerunt ei. 15 Cui ille ait: Vidi somnia, 
nec est qui edisserat, “quae audivi te sapientissime conicere. 16 Re- 
spondit Ioseph: oAbsque me Deus respondebit prospera Pharaoni. 
17 Narravit ergo Pharao quod viderat: Putabam me stare super ripam 
fluminis 18 et septem boves de amne conscendere pulchras nimis et 
obesis carnibus, quae in pastu paludis virecta carpebant. 19 Et ecce 
has sequebantur aliae septem boves in tantum deformes et macilentae 
ut nunquam tales in terra Aegypti viderim; 29 quae, devoratis et 
consumptis prioribus, 21! nullum saturitatis dedere vestigium; sed 
simili macie et squalore torpebant. Evigilans, rursus sopore depressus, 
22vidi somnium: Septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque 
pulcherrimae; 2% aliae quoque septem tenues et percussae uredine 
oriebantur e stipula, 24 quae priorum pulchritudinem devoraverunt. 
PNarravi coniectoribus somnium, et nemo est qui edisserat. 45 Re- 
spondit Ioseph: Somnium regis unum est: Yquae facturus est Deus 
ostendit Pharaoni. 26 Septem boves pulchrae et septem spicae plenae 
septem ubertatis anni sunt; eandemque vim somnii comprehendunt. 
27 Septem quoque boves tenues atque macilentae, quae ascenderunt 
post eas, et septem spicae tenues et vento urente percussae “septem 
anni venturae sunt famis, 28 qui hoc ordine complebuntur. 29 Ecce 
septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti, 
30 squos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis ut oblivioni 
tradatur cuncta retro abundantia; ‘consumptura est enim fames 
omnem terram, 31et ubertatis magnitudinem perditura est inopiae 





Pen 18: cp. 41, 12..- cf. Dna, 

12d, 73] Vv. Ur. 14. [36. 

$ cf. cp. 41, 26, 27. 

14, 1] R. gies 3 dg. 

Ileie 38, -4: Or 7, 2%. 

k Js 2, 1A; I 3+ 20;(- 24, -BSe 2 
Rg 9, Tz SRE 2, 7: 

lL cp. 37, 28. 

™ CPD. 39, 20. 


nv. VY. 12. 


ocf. 2 Rg 21, 9, 10; Est 8, ro. 
pb Mt 14, 6; Mr 6, 21. 


qd vr. 13, 19. 

f 2.05 2, 1 

s cf. Jb 19, ag $y: 4 ie 8; Ec 
9, 15, I m 6, 6. 

t chivr; ee. 


GX: 142255758 1 Se 


Beck, Ez':17,.:10%-10, 592: 08-13; 
c Ps 76, 5; Dn 2, 1, 3. [15s. 
d vr. 24; Ex 7, 11, 22. — cf. 


Dnj 1, 20;,.2,.2374,7; Mt 2,3. 
¢ AO 25 3. 
ict. Cp. 39, 20. 
& CD. 37, 30; 40, 3 
tCD. 37, 3 . — cf. cp. 40, 3. 


jv. cp. 43, 12-109. 


k Ps 104, 20; Sap ro, 13; Dn 


Qin? Se 
tcf. r Rg 2, 8: Ps 11289,.8 
mv. 2Rg 19, 24. 
#% VT... 13° Dn. §;,\ 16°. 
acp. 40,8; Dn 2,22, 28; 30, 47- 
aA vr. I-7. 


pvr. 8. — cf. Dn 4, 7 
qacf. Dn 2, 28, 29, 45; Ap. 4, fr. 


i Cla Rees, ts 


SivP...§4°¢p.48,- 6; 
EVT.§7 CDs A795 13% 





(3) 








LIBER GENESIS 
41, 32 — 42, 11 


praeditum se ostendens, factum est ut Aegyptiis regendis praefice- 
retur et uxori nobili genere natae copularetur (37-46). Adventante vero 
fame, cum frumenta, quae collegerat, omnibus distribueret (47-57), 








uNm 23, 19; Is 14, 24; 46, 
20, TT. 


vecp. 47, 24-26. — cf. Pro 6, 
6-8; Ecli 18, 25. 


37-44) 2L. et 3 L. ut $. Cp. 39,1. 
x.cf, Pro 14, 35: 
y Nm 27, 18; Dn 4, 8, 18; 5, 


Ir, 14. —_cf. Pro 2, 6. 
38, 391 * cf. Catech. R.1V 15,16. 
z Ps 104, 21, 22;.1 Mc 2,- 53; 


Ac 7, 10. 
oe 42, 6; Sap 10, 14. — cf. 


4. 
ot ro; 8, 2;:8)*10. 


ccf. Est 8, 15. 
d Pro 1, 9; Ez 16,11.— cf. Dn 


5, i 29. 
ecf. Est 6, 9. 
f cp. 42, 6; 45, 8, 26. 
g Ps: 104, 21,222. 


A cf. Is 19, 18; Jr 43, 13. 


iz Rg 16, 21; 3 Rg 12, 6, 8; 
Dn 1, 19. 


jcp. 22,17; Jd 7, 12; 1 Rg 13, 
<: 2s 77, 27, 
kcp. 46, 20; 48, 5. 


lL cf. cp .49, 22;-Os 43, 25, 


m Ps 104, 16; Ac 7, It. 
% VY. 30. 


ovr. 56. 
55, 50] RR. im fs. s. Joseph. 
pvr. 54. 


qcp. 42, 6.— cf. 47, 14,20, 24. 
f, Gh, CD: Tas 10. 


a Ac 7, 12. 


bcp. 43, 8. 


c vr. 38. 

d Ac 7, 11. 

ecp. 41, 41. 

f cp. 37, 7, 9, 10. 
g vr. 30. 


hcp. 37, 5-9. 





magnitudo. 32 Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens 
somnium firmitatis indicium est, eo quod “fiat sermo Dei et velocius 
impleatur. 33 Nunc ergo provideat rex virum sapientem et industrium, 
et praeficiat eum terrae Aegypti: 24quiconstituat praepositos per cun- 
ctas regiones et Y“quintam partem fructuum per septem annos fertili- 
tatis, 35 qui iam nunc futuri sunt congreget in horrea; et omne fru- 
mentum sub Pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus 
36 et praeparetur futurae septem annorum fami, quae oppressura est 
Aegyptum; et non consumetur terra inopia. 

37 yPlacuit Pharaoni consilium et cunctis ministris eius; 38 locutus- 
que est ad eos: Num invenire poterimus talem virum, qui spiritu 
Dei plenus sit? 39 Dixit ergo ad Ioseph: Quia ostendit tibi Deus 
omnia quae locutus es, nunquid sapientiorem et consimilem tui in- 
venire potero? 497Tu eris super domum meam, et ad tui oris impe- 
rium cunctus populus oboediet; uno tantum regni solio te praecedam. 
41 Dixitque rursus Pharao ad Ioseph: ¢Ecce, constitui te super uni- — 
versam terram Aegypti. 42 YTulitque anulum de manu sua et dedit 
eum in manu eius ¢vestivitque eum stola byssina, et “collo torquem 
auream circumposuit. 43 Fecitque eum ascendere super currum suum 
secundum, ¢clamante praecone ut omnes coram eo genu fiecterent et 
fpraepositum esse scirent universae terrae Aegypti. 44 Dixit quoque 
rex ad Ioseph: Ego sum Pharao: Yabsque tuo imperio non movebit 
quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti. 45 Vertitque no- 
men eius, et vocavit eum lingua aegyptiaca salvatorem mundi. 
Deditque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis ’Heliopoleos. 

Egressus est itaque loseph ad terram Aegypti 46 (triginta autem 
annorum erat quando ‘stetit in conspectu regis Pharaonis) et circuivit 
omnes regiones Aegypti. 

47 Venitque fertilitas septem annorum, et in manipulos redactae 
segetes congregatae sunt in horrea Aegypti. 48 Omnis etiam frugum 
abundantia in singulis urbibus condita est. 49Tantaque fuit abundantia 
tritici, ut Jharenae maris coaequaretur, et copia mensuram excederet. 

50 kNati sunt autem Ioseph filii duo, antequam veniret fames, quos 
peperit ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos. 51Vocavitque 
nomen primogeniti Manasses dicens: Oblivisci me fecit Deus omnium 
laborum meorum et domus patris mei. 52 Nomen quoque secundi 
appellavit Ephraim dicens: ‘Crescere me fecit Deus in terra pau- 
pertatis meae. 

53 Igitur, transactis septem ubertatis annis, qui fuerant in Aegypto, 
54 ™coeperunt venire septem anni inopiae, “quos praedixerat loseph, 
et °in universo orbe fames praevaluit; in cuncta autem terra Aegypti 
panis erat. 55 Qua esuriente, clamavit populus ad Pharaonem alimenta 
petens. Quibus ille respondit: Ite ad loseph, et quidquid ipse vobis 
dixerit facite. 56 Crescebat autem cotidie fames ?in omni terra, ape- 
ruitque Ioseph universa horrea, et ¢vendebat Aegyptiis; nam et illos 
oppresserat fames. 57 Omnesque provinciae "veniebant in Aegyptum, 
ut emerent escas et mal\im inopiae temperarent. : 

4 2 @Audiens autem Jacob quod alimenta venderentur in Aegypto 

dixit filiis suis: Quare negligitis? 2Audivi quod triticum venun- 
detur in Aegypto; descéndite, et emite nobis necessaria, Sut possimus 
vivere, et non consumamur inopia. 

3 Descendentes igitur fratres loseph decem, ut emerent frumenta in 
Aegypto (4 Beniamin domi retento a Iacob, qui dixerat fratribus eius: 
Ne forte in itinere quidquam patiatur mali), 5 ingressi sunt terram 
Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendum. ¢Erat autem fames in 
terra Chanaan. 6 ¢Et Ioseph erat princeps in terra Aegypti, atque ad 
eius nutum frumenta populis vendebantur. /Cumque adorassent eum 
fratres sui, 7 et agnovisset eos, quasi ad alienos %durius loquebatur 
interrogans eos: Unde venistis? Qui responderunt: De terra Chanaan, 
ut emamus victui necessaria. § Et tamen fratres ipse cognoscens non 
est cognitus ab eis. 9%/Recordatusque somniorum, quae aliquando 
viderat, ait ad eos: Exploratores estis: ut videatis infirmiora terrae 
venistis. 10 Qui dixerunt: Non est ita, domine; sed servi tui venerunt 
ut emerent cibos. 11 Omnes filii unius viri sumus; pacifici venimus, 














fratres suos, qui ut emerent alimenta eo advenerant, dure tractat 
(42, 1-17), atque hac condicione domum remittit ut postea rever- 
suri Beniamin secum ducant (18-25), quod, licet patre reluctante 


LIBER GENESIS 


42,12 — 43,7 





nec quidquam famuli tui machinantur mali. 12 Quibus ille respondit: 
Aliter est: immunita terrae huius considerare venistis. 13 At illi: Duo- 
decim, inquiunt, servi tui fratres sumus filii viri unius in terra Cha- 
naan; minimus cum patre nostro est, ‘alius non est super. 14 Hoc est, 
ait, quod locutus sum: exploratores estis. 15 Iam nunc experimentum 
vestri capiam: Jper salutem Pharaonis non egrediemini hinc, donec 
veniat frater vester minimus. 16 Mittite ex vobis unum, et adducat 
eum; vos autem eritis in vinculis, donec probentur quae dixistis, utrum 
vera an falsa sint; alioquin, per salutem Pharaonis, exploratores estis. 
17 Tradidit ergo illos custodiae tribus diebus. 

18 Die autem tertio eductis de carcere ait: Facite quae dixi et 
vivetis, ‘Deum enim timeo. 19 Si pacifici estis, frater vester unus 
ligetur in carcere; vos autem abite et ferte ‘frumenta, quae emistis, 
in domos vestras; 2%et “fratrem vestrum minimum ad me adducite, 
ut possim vestros probare sermones, et non moriamini. Fecerunt ut 
dixerat 21et locuti sunt ad invicem: ™Merito haec patimur, quia 
peccavimus in fratrem nostrum videntes angustiam animae illius, 
dum deprecaretur nos, et non audivimus; idcirco venit super nos 
ista tribulatio. 22E quibus unus, Ruben, ait: Nunquid non dixi vobis: 
PNolite peccare in puerum; et non audistis me? 9En sanguis eius 
exquiritur. 23 Nesciebant autem quod intelligeret Ioseph, eo quod per 
interpretem loqueretur ad eos. 24 Avertitque se parumper ‘et flevit, 
et reversus locutus est ad eos. 25 Tollensque Simeon et ligans, illis 
praesentibus, ‘iussit ministris ut implerent eorum saccos tritico, et 
reponerent pecunias singulorum in sacculis suis, datis supra cibariis 
in viam. Qui fecerunt ita. 

26 At illi portantes frumenta in asinis suis profecti sunt. 27 ‘Aper- 
toque unus sacco, ut daret iumento pabulum “in deversorio, con- 
templatus pecuniam in ore sacculi 28 dixit fratribus suis: Reddita est 
mihi pecunia; en habetur in sacco. Et obstupefacti turbatique mutuo 
dixerunt: Quidnam est hoc quod fecit nobis Deus? 29 Veneruntque 
ad Iacob patrem suum in terram Chanaan, et narraverunt ei omnia, 
quae accidissent sibi dicentes: 39 YLocutus est nobis dominus terrae 
dure et putavit nos exploratores esse provinciae. 31 Cui respondimus: 
Pacifici sumus nec ullas molimur insidias. 32 Duodecim fratres uno 
patre geniti sumus; unus “non est super, minimus cum patre nostro 
est in terra Chanaan. 33 Qui ait nobis: ¥Sic probabo quod pacifici 
sitis: fratrem vestrum unum dimittite apud me, et cibaria domibus 
vestris necessaria sumite et abite 34 fratremque vestrum minimum 
adducite ad me, ut sciam quod non sitis exploratores, et istum, qui 
tenetur in vinculis, recipere possitis, ac deinceps quae vultis *emendi 
habeatis licentiam. 35 4¢His dictis, cum frumenta effunderent, singuli 
reppererunt in ore saccorum ligatas pecunias; exterritisque simul om- 
nibus, 36 dixit pater Iacob: “Absque liberis me esse fecistis: Ioseph 
non est super; Simeon tenetur in vinculis, et Beniamin auferetis: in 
me haec omnia mala reciderunt. 37 Cui respondit Ruben: °Duos filios 
meos interfice, si non reduxero illum tibi: trade illum in manu mea, 
et ego eum tibi restituam. 38 At ille, Non descendet, inquit, filius 
meus vobiscum: @frater eius mortuus est, et ipse solus remansit: 
si quid ei adversi acciderit in terra “ad quam pergitis, ‘deducetis 
canos meos cum dolore ad inferos. 

4 Interim fames omnem terram “vehementer premebat; 2consum- 

ptisque cibis, quos ex Aegypto detulerant, dixit Iacob ad filios 
suos: Revertimini et emite nobis pauxillum escarum. 3 Respondit 
Iudas: Denuntiavit nobis vir ille sub attestatione iurisiurandi dicens: 
‘Non videbitis faciem meam, nisi fratrem vestrum minimum adduxe- 
ritis vobiscum. 4 Si ergo vis eum mittere nobiscum, pergemus pariter 
et ememus tibi necessaria; 5sin autem non vis, non ibimus; vir 
enim, ut saepe diximus, denuntiavit nobis dicens: Non videbitis 
faciem meam absque fratre vestro minimo. 6 Dixit eis Israél: In 
meam hoc fecistis miseriam, ut “indicaretis ei et alium habere vos 
fratrem. 7 At illi responderunt: Interrogavit nos homo per ordinem 
nostram progeniem; si pater viveret, si haberemus fratrem, et nos 
respondimus ei consequenter iuxta id quod fuerat sciscitatus; nun- 





ivr. 32. — V. CD. 37, 30. 


ji Rg 17, 55. 


k Lv 25, 43; 2 Es 5, 15 
l vr. 33. 
M VY. 34; CD. 43, 53 44, 23. 


21,22] RR. in D. 


n cf. 


Jb 36, 8, 9; Sap. 4 £7,110: 


— V. Cp. 37; 23°28 
aPro 21, 337, Mt 752 


PCP. 37; 22. 

qcp. 9, 5; 2 Par 24, 22. — cf. 
4 (RE 2 39s Ps 1s, Low, 

f'CD..43;' 30: Lso, $I. 

Scp. 44,1.— cf. Mt 5,44; Rm 
I2, 17, 20. 

tvr. 353; CD. 43; 2%, 


“Ex 4, 24: Jr 9g. 2. 


* vr. 
y vr. 


2 cp. 
a VE. 


- 7, 9 


13. 
15, 19, 20. 


34, 10, 21. 


.27; Cp. 43, 21. 


(36) 1R. in D. 3 Qdg. 


cp. 


Citk: 


d vr. 
evr. 
fep. 


6, 


acp. 


b cp. 


43, 14. 
cp. 46, 9. 


13, 32, 36; bi 3% 2330 44, 
43. CD. 44,. 29. [28 
aa 353 Te 31. — cf. Tb 


41, 54, 57. 


42, 15, 20; 44, 23. 


. 42. Folge 











LIBER GENESIS 
43, 8 — 44, 5 


(26-38), Iudae consilio et praesertim propter grassantem famem, 
factum est (43, 1-14). Itaque comiter eos, qui redierunt cum mu- 
neribus, loseph excipit (15-25) eisque convivium parat (26-34); at 








dcp. 42, 2. 
€ Cp. 42, 37; 44, 32. 


11] R. in fr. 2 p. D. 3 Qdg. 
f-cf.cp: 32, 20; Pro 18; 16. 
& Vv. Cp. 37, 25. 


hcp. 42, 25, 27, 35. 


14] * Catech. R. I 2, 11. — . 
_ ur. 11 (3 Cb. 42, 36 

iv. cp. 17, I. 

4-Ch.. 2738 hy Ede 

R cp. 42, 36. 


lvr. 19; cp. 44, 1, 4. — cf. cp. 
24, 2; 39, 4. 


m cl. LV- 26,36; Jb 15; 273 
Sap 17, 10. 


MCD. 42,; 3, 50. 
ocp. 42, 27, 28. 


p cf. cp. 23, 16. 


Op. 42, 25. 
rv. cp. 18, 4; 24, 32. 


$vr .II. 
tLe 14, 1. 


“cp. 42, 6. — Vv. Cp. 37, 7, 10. 
27] v. cp. 45, 4. 

MCD. 42, 11, 18t 

x vr. 26. — V. CD. 37, 7-9. 
ycp. 35, 17, 18. 

ZCp. 42, T3. 

29,30] R. in fr. 2 p. D. 3 Ode. 
a3 Rg 3, 26. — cf. Jr 31, 20. 
bcp. 42, 24. 


e°cp. 45, I. 
d vr. 25. 


pi 46, 34; Ex 8, 26. — cf. 
nm 2,° 8, 


fef. 2 Rg 11, 8. —v.1 ss 9, 
g cp. 45, 22. 23. 
h Ag 1, 6; Jo 2, ro. 

avr. 4. — V. cp. 43, 16. 

bcp .42, 25. 





quid scire poteramus quod dicturus esset: Adducite fratrem vestrum 
vobiscum? 8 Iudas quoque dixit patri suo: Mitte puerum mecum, ut 
proficiscamur et possimus %vivere, ne moriamur nos et parvuli no- 
stri. 9¢Ego suscipio puerum; de manu mea require illum. Nisi reduxero 
et reddidero eum tibi, ero peccati reus in te omni tempore. 19 Si 
non intercessisset dilatio, iam vice altera venissemus. 

11 Igitur Israél pater eorum dixit ad eos: Si sic necesse est, facite 
quod vultis: sumite de optimis terrae fructibus in vasis vestris, ‘et 
deferte viro munera, modicum Yresinae et mellis et storacis, stactes 
et terebinthi et amygdalarum. 12 Pecuniam quoque duplicem ferte © 
vobiscum, et illam, “quam invenistis in sacculis, reportate, ne forte 
errore factum sit; 13 sed et fratrem vestrum tollite et ite ad virum. 
14iDeus autem meus omnipotens /faciat vobis eum placabilem, et 
remittat vobiscum fratrem vestrum quem tenet et hunc Beniamin; 
kego autem quasi orbatus absque liberis ero. 

15 Tulerunt ergo viri munera et pecuniam duplicem et Beniamin, 
descenderuntque in Aegyptum et steterunt coram Ioseph. 16 Quos 
cum ille vidisset et Beniamin simul, praecepit ‘dispensatori domus 
suae dicens: Introduc viros domum et occide victimas et instrue 
convivium, quoniam mecum sunt comesturi meridie. 17 Fecit ille quod 
sibi fuerat imperatum et introduxit viros domum. 18 Ibique “exterriti 
dixerunt muttio: Propter pecuniam, quam retulimus prius in saccis 
nostris introducti sumus, ut devolvat in nos calumniam et violenter 
subiciat servituti et nos et asinos nostros. 19 Quamobrem in ipsis fo- 
ribus accedentes ad dispensatorem domus 2 locuti sunt: Oramus, 
domine, ut audias nos: “iam ante descendimus ut emeremus escas; 
21 quibus emptis, 9cum venissemus ad deversorium, aperuimus saccos 
nostros et invenimus pecuniam in ore saccorum; quam nunc eodem 
pondere reportavimus. 22 Sed et aliud attulimus argentum, ut emamus 
quae nobis necessaria sunt; non est in nostra conscientia quis posuerit 
eam in marsupiis nostris. 23 At ille respondit: Pax vobiscum, nolite 
timere. Deus vester et Deus patris vestri dedit vobis thesauros in 
saccis vestris ; nam pecuniam, quam dedistis mihi, 7probatam ego habeo. 
Eduxitque ad eos Simeon, 24 et introductis domum ‘attulit aquam, 
et laverunt pedes suos, deditque pabulum asinis eorum. 25 Illi vero 
parabant &‘munera, donec ingrederetur Ioseph meridie; audierant enim 
quod ibi ‘comesturi essent panem. 

26Igitur ingressus est loseph domum suam, obtuleruntque ei munera 
tenentes in manibus suis et “adoraverunt proni in terram. 27 At ille, 
clementer resalutatis eis, interrogavit eos dicens: Salvusne est pater 
vester senex “de quo dixeratis mihi? adhuc vivit? 28Qui responderunt: 
Sospes est servus tuus pater noster: adhuc vivit. “Et incurvati ado- 
raverunt eum. 29Attollens autem Ioseph oculos vidit Beniamin ¥fratrem 
suum uterinum et ait: Iste est frater vester parvulus, *de quo dixe- 
ratis mihi? Et rursum, Deus, inquit, misereatur tui, fili mi. 30 Festi- 
navitque, quia “commota fuerant viscera eius super fratre suo, et 
erumpebant lacrimae, et introiens cubiculum ?flevit. 31 Rursumque, 
lota facie, egressus °continuit se et ait: Ponite “panes. 32 Quibus 
appositis, seorsum Ioseph et seorsum fratribus, Aegyptiis quoque, qui 
vescebantur simul, seorsum (¢illicitum est enim Aegyptiis comedere 
cum Hebraeis, et profanum putant huiuscemodi convivium), 33 sede- 
runt coram eo, primogenitus iuxta primogenita sua et minimus iuxta 
aetatem suam. Et mirabantur nimis, %4/sumptis partibus quas ab eo 
acceperant; maiorque pars venit Beniamin, ita ut %quinque partibus 
excederet. Biberuntque et “inebriati sunt cum eo. 

4 4 Praecepit autem Ioseph @dispensatori domus suae dicens : °Imple 

saccos eorum frumento, quantum possunt capere, et pone pe- 
cuniam singulorum in summitate sacci; 2 scyphum autem meum ar- 
genteum et pretium, quod dedit tritici, pone in ore sacci iunioris. 
Factumque est ita. 3Et, orto mane, dimissi sunt cum asinis suis. 
4 Tamque urbem exierant et processerant paululum; tunc Ioseph, ac- 
cersito dispensatore domus, Surge, inquit, et persequere viros, et 
apprehensis dicito: Quare reddidistis malum pro bono? 5 Scyphus, 
quem furati estis, ipse est in quo bibit dominus meus, et in quo 











experiri cupiens, utrum fratri etiam natu minimo inviderent necne, 
per scyphum inmissum in saccum Beniamin, eos furti coarguit 
(44, 1-17); sed commotus obsecrationibus ludae, qui se in mancipium 








Caugurari solet: pessimam rem fecistis. 6 Fecit ille ut iusserat. Et ap- 
prehensis per ordinem locutus est. 7 Qui responderunt: Quare sic 
loquitur dominus noster, ut servi tui tantum flagitii commiserint? 
8 ¢dPecuniam, quam invenimus in summitate saccorum, reportavimus 
ad te de terra Chanaan; et quomodo consequens est ut furati simus 
de domo domini tui aurum vel argentum? 9 Apud quemcumque fuerit 
inventum servorum tuorum quod quaeris, “moriatur, et nos erimus 
servi domini nostri. 1° Qui dixit eis: Fiat iuxta vestram sententiam : 
apud quemcumque fuerit inventum, ipse sit servus meus, vos autem 
eritis innoxii. 11 Itaque festinato deponentes in terram saccos ape- 
ruerunt singuli. 12 Quos scrutatus incipiens a maiore usque ad mini- 
mum invenit scyphum in sacco Beniamin. 13 At illi, /scissis vestibus, 
oneratisque rursum asinis, reversi sunt in oppidum. 

14 Primusque Iudas cum fratribus ingressus est ad Ioseph (necdum 
enim de loco abierat), Jomnesque ante eum pariter in terram cor- 
ruerunt. 15 Quibus ille ait: Cur sic agere voluistis? An ignoratis quod 
non sit similis mei in “augurandi scientia? 16 Cui Iudas, Quid respon- 
debimus, inquit, domino meo? vel quid loquemur aut iuste poterimus 
obtendere? Deus invenit tiniquitatem servorum tuorum; en omnes 
jservi sumus domini mei, et nos et apud quem inventus est scyphus. 
17Respondit Ioseph :*Absit a me ut sic agam: qui furatus est scyphum, 
ipse sit servus meus; vos autem abite liberi ad patrem vestrum. 

18 Accedens autem propius Iudas confidenter ait: 1Oro, domine mi, 
loquatur servus tuus verbum in auribus tuis, et ne “irascaris famulo 
tuo; “tu es enim post Pharaonem 19 dominus meus. Interrogasti prius 
servos tuos: °Habetis patrem aut fratrem? 29 Et nos respondimus tibi 
domino meo: Est nobis pater senex et ?puer parvulus, qui in senec- 
tute illius natus est, culus uterinus frater mortuus est; et ipsum 
solum Yhabet mater sua, pater vero tenere diligit eum. 21 "Dixistique 
servis tuis: Adducite eum ad me, et ponam oculos meos super illum. 
22Suggessimus domino meo: Non potest puer relinquere patrem suum; 
si enim illum dimiserit, ‘morietur. 2%Et dixisti servis tuis: “Nisi venerit 
frater vester minimus vobiscum, non videbitis amplius faciem meam. 
24 Cum ergo ascendissemus ad famulum tuum patrem nostrum, narra- 
vimus ei omnia quae locutus est dominus meus. 25 Et dixit pater 
noster: “Revertimini et emite nobis parum tritici. 26 Cui diximus: 
Ire non possumus: si frater noster minimus descenderit nobiscum, 
proficiscemur simul; alioquin, illo absente, non audemus videre faciem 
viri. #7 Ad quae ille respondit: “Vos scitis quod duos genuerit mihi 
uxor mea. 23 Egressus est unus, et dixistis: *Bestia devoravit eum, 
et hucusque non comparet. 29 YSi tuleritis et istum, et “aliquid ei in 
via contigerit, deducetis canos meos cum maerore “ad inferos. 39 Igi- 
tur, si intravero ad servum tuum patrem nostrum, et puer defuerit (cum 
anima illius ex huius anima pendeat), 31 videritque eum non esse no- 
biscum, morietur; %et deducent famuli tui canos eius cum dolore ad 
inferos. 32 Ego proprie servus tuus sim, qui in meam hunc recepi 
fidem et spopondi dicens: °Nisi reduxero eum, peccati reus ero in 
patrem meum omni tempore. 33 Manebo itaque servus tuus pro puero 
in ministerio domini mei, et puer ascendat cum fratribus suis. 34 Non 
enim possum redire ad patrem meum, absente puero, ne calamitatis, 
quae oppressura est patrem meum, testis adsistam. 

5 Non se poterat ultra ¢cohibere Ioseph multis coram adstantibus, 

unde praecepit ut egrederentur cuncti foras, et nullus interesset 
alienus agnitioni mutuae. 2 Elevavitque vocem cum fletu, quam audie- 
runt Aegyptii omnisque domus Pharaonis. 3 Et dixit fratribus 2suis: 
Ego sum Ioseph: adhuc pater meus vivit? Non poterant respondere 
fratres nimio terrore perterriti. 4 Ad quos ille clementer, Accedite, 
inquit, ad me. Et cum accessissent prope, “Ego sum, ait, Ioseph, 
frater vester, quem vendidistis in Aegyptum. 5 4@Nolite pavere, neque 
vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibus; 
epro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Aegyptum. §& Bien- 
nium est enim quod coepit fames esse in terra, 7et adhuc quinque 
anni restant, quibus nec Yarari poterit nec meti. 7 Praemisitque me 
Deus ut reservemini super terram et escas ad vivendum habere pos- 


LIBER GENESIS 
44,6— 45,7 








cvr. 15. — cf. Lv 19, 26: Dt 
18, 10% 4.KRE> 31,605. 2a ar 
33,6. 


dcp. 43, 21. 


ecf. cp. 31, 32. 


fcp. 37, 29. 


£CD. 37, 7, 9, 103 42, 6; 43, 
6, 28. 


Avr. 5. 


icp. 37, 18; 42, 21, 22. — Nm 
jvr. 9. 427 235M Teta. 


Ref. ‘Pro®t7, 15. 


Tcp. 43, 20. 

MCPs IS; 30;-3250 Ex) 325/122: 
mCP. 41, 40. 

Oocp. 42, 13; 43, 7- 

P Cp. 37; 3: 

qa cf. cp. 35, 18. 

f. CD. 42,7E5; 5203243; 33 Se 


SCL VP. 37; 
FED: (42,55; 43,7375. 


v.cp. 46, 19. 

X¥ Cp. 37, 20, 32, 33. 
ycp. 42, 36. 
Z.CD..42, 4, 38. 
acf. cp. 37, 35. 


bcp. 42, 38. 


CCD. 43, 9. 


1] v. Cp. 43, 29. 
a@cp. 43, 3I. 


6 Ac 7, 13. 


4,3) R. in fr. 2 p. D. 2 Odg. 

60D 1: 7; 32S 

5] v. vr. 8. 

-8] * cf. Catech. R. III 6, 21. 

cf. Is 40, 2; 2 Cor 2, 7. 

2s 50, 20; Ps 104,. 16; 57% 2 
g 16, 10, 11; Ac 4, 27, 28. 

6] v. ur. 4. 


fcp. 41, 30. 
g Ex 34, 21; Dt 21,4; 1 Rg 8, 
12. — cf. Is 30, 24. 











LIBER GENESIS 
45, 8 — 46, 16 


loco fratris dat (18-34), voce magna sese manifestat (45, 1-3), ti- 
more perculsos fratres solatur et ad patrem mittit ut eum secum addu- 
cant (4-28). lacob, Deo annuente, filio obsequitur et cum suis in Aegyptum 








8] RR. in fs. s. Joseph. 

hci. 2 Rg 15, 10; Est 4, 14; 

Am 3, ..0, 

écf. Est 16, 11; 1 Mc 11, 32, 

jvr. 26; Cp. 41, 40-43. 

9] v. vr. 13. 

keep. 46, 34; 47, 1, 4, 6, 27; 
50, 8; Ex 8, 22. — ef. cp. 
47; 312° JS 10, 41. 

Ucp. 47, 12; 50, 21. 

Mm Cl. CD. 42,23. 

I3] v. vr. 4. 

nm Ac 7, 14. 


18] v. vr. 8. 

ocp. 47, 6. 

p cf. cp. 27, 28; Nm 18,12, 29. 
qcp. 46, 5. 


rcf. 4 Rg 5, 5, 22, 23. 
hes Ge ss ene ay 


icf. cp. 42, 22; 
26-28] R. in fr. 3 p. D. 3 Odg. 


uct. Lci24, any: Ac 12, x4. 


VT 89 121250. 
x cp. 46, 30. 


acp. 21, 32 (; 26, 23; 28, 10). 
b.cl. cp, 26. 2a; 253 28, 333: 3%; 
ccp.15,1;Jb33,14,15. [42. 
3, 4] R. in fs. Fugae D. N. in 
d cp. 28, 13. [Aegyp. 
é€cp. 35, If; 47, 27. — cf. cp. 


faa Pe 1.7, £27k 86; Ss 
frep.< 253-163 (28; 255.485. 43; 
50, 24; Ex 3, 
gxct: Tb ‘34, 18. 


Wes 45°29, 2%, 27. 
hYS.24, 3: Jdt 53: ¥6:: UPS roe. 
23; Is 52, 4; AC 7,15 


8-11] Ex 6, 14-16. 
j Ex I, I-5. 


kNm 26, 5; 1 Par 5, 1-3. 

1 Ex 6, 50852 Wear asad. 

mt Par’6, 1. 

nN Cp. 38, 3,43 29, 30; 1 Par 2,3; 
OCD. 35, 35°%, 10; aT. 
pi Par 2, 5. 

g's Par 7, x. 


rv. CP. 29, 31-35; 17-21. 
s Nm 26, 15-18. 





sitis. 8 Non vestro consilio, sed “Dei voluntate huc missus sum, qui 
fecit me quasi *patrem Pharaonis et dominum universae domus eius 
ac Jprincipem in omni terra Aegypti. 9% Festinate et ascendite \ad 
patrem meum, et dicetis ei: Haec mandat filius tuus Ioseph: Deus 
fecit me dominum universae terrae Aegypti: descende ad me, ne mo- 
reris; 10 et “habitabis in terra Gessen erisque iuxta me tu et filii tui 
et filii filiorum tuorum, oves tuae et armenta tua et universa quae 
possides. 11 Ibique te pascam (adhuc enim quinque anni residui sunt 
famis), ne et tu pereas et domus tua et omnia quae possides. 12 En 
oculi vestri et oculi fratris mei Beniamin vident quod “os meum 
loquatur ad vos. 13 Nuntiate patri meo universam gloriam meam et 
cuncta quae vidistis in Aegypto. Festinate et “adducite eum ad me. 

14 Cumque amplexatus recidisset in collum Beniamin fratris sui, 
flevit, illo quoque similiter fiente, super collum eius. 15 Osculatusque 
est Ioseph omnes fratres suos, et ploravit super singulos. Post quae 
ausi sunt loqui ad eum. 

16 Auditumque est et celebri sermone vulgatum in aula regis: Ve- 
nerunt fratres loseph. Et gavisus est Pharao atque omnis familia eius. 
17 Dixitque ad Ioseph ut imperaret fratribus suis dicens: Onerantes 
iumenta ite in terram Chanaan 18 et tollite inde patrem vestrum et 
cognationem et venite ad me; et eg0 °dabo vobis omnia bona Aegypti, 
ut comedatis ?medullam terrae. 19 Praecipe etiam ut tollant %plaustra 
de terra Aegypti ad subvectionem parvulorum suorum ac coniugum, 
et dicito: Tollite patrem vestrum et properate quantocius venientes; 
20 nec dimittatis quidquam de supellectili vestra, quia ommes opes 
Aegypti vestrae erunt. 

21 Feceruntque filii Israél ut eis mandatum fuerat. Quibus dedit 
Ioseph plaustra secundum Pharaonis imperium et cibaria in itinere. 
22 Singulis quoque proferri iussit *binas stolas: Beniamin vero dedit © 
trecentos argenteos cum *quinque stolis optimis 23tantundem pecuniae 
et vestium mittens patri suo, addens et asinos decem, qui subveherent 
ex omnibus divitiis Aegypti, et totidem asinas triticum in itinere 
panesque portantes. 24Dimisit ergo fratres suos et proficiscentibus ait: — 
tNe irascamini in via. 25 Qui ascendentes ex Aegypto venerunt in — 
terram Chanaan ad patrem suum Iacob 26et nuntiaverunt ei dicentes: 
Ioseph filius tuus vivit et ipse dominatur in omni terra Aegypti. Quo — 
audito, Iacob quasi de gravi somno evigilans tamen “non credebat | 
eis. 27 Tili e contra referebant omnem ordinem rei. Cumque vidisset 
vplaustra et universa quae miserat, revixit spiritus eius 28 et ait: 
Sufficit mihi si adhuc Ioseph filius meus vivit: vadam et “videbo illum 
antequam moriar. 

4 Profectusque Israél cum omnibus quae habebat, venit ad ®pu- — 

teum iuramenti et, mactatis ibi victimis ’Deo patris sui 
Isaac, 2audivit eum “per visionem noctis vocantem se et dicentem — 
sibi: Iacob, Iacob. Cui respondit: Ecce adsum,. 3 Ait illi Deus: Ego | 
sum @fortissimus Deus patris tui: noli timere, descende in Aegyptum, © 
quia in gentem magnam faciam te ibi. 4 Ego descendam tecum illuc, — 
et Jego inde adducam te revertentem; %loseph quoque ponet manus © 
suas super oculos tuos.» Fas cor, 

5 Surrexit autem Iacob a puteo iuramenti; tuleruntque eum filii © 
cum parvulis et uxoribus suis in plaustris, "quae miserat Pharao ad — 
portandum senem 6 et omnia quae possederat in terra Chanaan; ‘ve- — 
nitque in Aegyptum cum omni semine suo, 7 filii eius et nepotes, 
filiae et cuncta simul progenies. 

8jHaec sunt autem nomina filiorum Israél, qui ingressi sunt in © 
Aegyptum, ipse cum liberis suis: *Primogenitus Ruben. 9 Filii Ruben, | 
Henoch et Phallu et Hesron et Charmi; 1! filii ‘Simeon Iamuel et — 
Iamin et Ahod et Iachin et Sohar et Saul filius Chanaanitidis; 11 filii 
mLevi Gerson et Caath et Merari; 12 filii "Iuda Her et Onan et Sela 
et Phares et Zara; mortui sunt autem °Her et Onan in terra Chanaan, 
natique sunt filii 7Phares Hesron et Hamul; 18 @filii Issachar Thola et 
Phua et Iob et Semron; 14 filii Zabulon Sared et Elon et Iahelel: 
15 rhi filii Liae, quos genuit in Mesopotamia Syriae cum Dina filia 
sua: omnes animae filiorum eius et filiarum triginta tres. 16 §Filii Gad 











ad eum veniens (46, 1-27) magno cum gaudio excipitur, ad Pha- 
racn m introducitur et ab eo terra Gessen donatur (28-47 12). De- 


nique losephum, qui interea quidquid Aegyptii haberent, Pharaoni 


LIBER GENESIS 
46, 17 — 47, 18 








Sephion et Haggi et Suni et Esebon et Heri et Arodi et Areli; 17 ‘filii 
Aser Iamne et Iesua et Iessui et Beria, Sara quoque soror eorum; 
filii Beria Heber et Melchiel: 18 “hi filii Zelphae, “quam dedit Laban 
Liae filiae suae; et hos genuit Iacob: sedecim animas. 19 “Filii Rachel 
uxoris lacob Ioseph et Beniamin; 29 Ynatique sunt Ioseph filii in terra 
Aegypti, quos genuit ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis *Heliopoleos, 
Manasses et Ephraim; 21 @filii Beniamin Bela et Bechor et. Asbel et 
Gera et Naaman et Echi et Ros et Mophim et Ophim et Ared: 
22 hi filii Rachel, quos genuit Iacob: omnes animae quattuordecim. 
230Filii Dan Husim; 24¢filii Nephtali Iasiel et Guni et Ieser et Sallem; 
25 dhi filii Balae, ¢quam dedit Laban Racheli filiae suae; et hos genuit 
Iacob: omnes animae septem. 26 Cunctae animae, quae ingressae sunt 
cum lIacob in Aegyptum, et egressae sunt de femore illius, absque 
uxoribus filiorum eius, sexaginta sex; 27 filii autem Ioseph, qui nati 
sunt ei in terra Aegypti, animae duae: fomnes animae domus Iacob, 
quae ingressae sunt in Aegyptum, fuere septuaginta. 

28 Misit autem Iudam ante se ad loseph, ut nuntiaret ei, et 9occur- 
reret in Gessen. 29 Quo cum pervenisset, iuncto Ioseph curru suo, 
ascendit obviam patri suo ad eundem locum vidensque eum “irruit 
super collum eius et inter amplexus flevit. 30Dixitque pater ad Ioseph: 
‘Jam laetus moriar, quia vidi faciem tuam, et superstitem te relinquo. 

31 At ille locutus est ad fratres suos, et ad omnem domum patris 
sui: JAscendam et nuntiabo Pharaoni, dicamque ei: Fratres mei et 
domus patris mei, qui erant in terra Chanaan, venerunt ad me 32 et 
lsunt viri pastores ovium curamque habent alendorum gregum; pecora 
sua et armenta et omnia, quae habere potuerunt, adduxerunt secum. 
33Cumque vocaverit vos et dixerit: Quod est opus vestrum? 34respon- 
debitis: Viri pastores sumus servi tui “ab infantia nostra usque in 
praesens, et nos et patres nostri. Haec autem dicetis, ut habitare 
possitis in "terra Gessen, quia °detestantur Aegyptii omnes pastores 
ovium. 

4 Ingressus ergo Ioseph “nuntiavit Pharaoni dicens: Pater meus 

et fratres, oves eorum et armenta et cuncta quae possident ve- 
nerunt de terra Chanaan; et ecce consistunt in !terra Gessen. 2 Extre- 
mos quoque fratrum suorum quinque viros constituit “coram rege, 
3 quos ille interrogavit : 4Quid habetis operis? Responderunt: @Pastores 
ovium sumus servi tui et nos et patres nostri. 4/Ad peregrinandum 
in terra tua venimus, quoniam non est herba gregibus servorum 
tuorum, ingravescente fame in terra Chanaan; petimusque ut esse 
nos iubeas servos tuos in Yterra Gessen. 

5 Dixit itaque rex ad Ioseph: Pater tuus et fratres tui venerunt ad 
te. 6Terra Aegypti in conspectu tuo est; tin optimo loco fac eos 
habitare et trade eis terram Gessen. Quod si nosti in eis esse /viros 
industrios, constitue illos magistros pecorum meorum. 

7 Post haec introduxit Ioseph patrem suum ad regem et statuit eum 
coram eo, ‘qui benedicens illi 8 et interrogatus ab eo: Quot sunt dies 
annorum vitae tuae? 9 Respondit: Dies ™peregrinationis meae centum 
triginta annorum sunt, “parvi et mali et non pervenerunt usque ad 
Odies patrum meorum quibus peregrinati sunt, 1 et benedicto rege, 
egressus est foras. 11 Ioseph vero patri et fratribus suis dedit posses- 
sionem in Fea pee in optimo terrae loco ?Ramesses, ut %praece- 
perat Pharao, 12 et talebat eos omnemque domum patris sui praebens 
cibaria’ singulis. 

13 In toto enim orbe panis deerat, et oppresserat fames terram 
maxime Aegypti et Chanaan. 14E quibus omnem pecuniam congre- 
gavit pro *venditione frumenti, et intulit eam in aerarium regis. 15Cum- 
que defecisset emptoribus pretium, venit cuncta Aegyptus ad loseph 
dicens: Da nobis panes. ‘Quare morimur coram te, deficiente pecunia ? 
16 Quibus ille respondit: Adducite pecora vestra, et dabo vobis pro 
eis cibos, si pretium non habetis. 17 Quae cum adduxissent, dedit eis 
alimenta pro equis et ovibus et bobus et asinis sustentavitque eos 
illo anno pro commutatione pecorum. 18 Venerunt quoque anno se- 
cundo et dixerunt ei: Non celabimus dominum nostrum quod, de- 
ficente pecunia, pecora simul defecerunt; nec clam te est quod absque 





t-z--Par-7;--30: 


“Vv. CP. 30, 10-13. 

VCD. 29, 24. 

xX CP. 30, 23; 35, 18. 

y cp. 41, 50-52. 

ZCp. 41, 45. 

av. Nm 26, 38-40; 1 Par 7, 6- 
72 %3,° fT. 


&b Nm 267 42%. 1 Pat 7412. 
c Nm.26, .48;. 2 Par'7, 13: 
dcp. 30, 5-8. 
€cp. 29, 29. 


f Ex1, 5; Dt 10, 22. — cf. Ac 
7 14; 

gv. cp. 45, 10. 

201. clei aleos. RK. Lil §,. 10: 

Piet. cp.:45; 1h 

30] R. in fs. s. Ioseph. 

icp. 45, 28.— cf. Le 2, 29, 30. 


jcp. 47, I. 


Lcp. 47; 3. 


m CD. 37, 12. 


nvr. 28. 


ocp. 43, 32; Ex 8, 26, 
acp. 46, 31. 


bcp. 45, 10. 
c ACz 7x13, 
dcp. 46, 33. 


ecp. 46, 32, 34. 
Pci £5,132 Dt 26,_s. 


gcp. 46, 34. 


h cf. cp. 20, 15. 
+o. 45, 18. 
j BX I3) 2735; 


lvr. 10. 

mz Par 29.15; Ps 38,13; 118. 
19,54; Heb 11, 9% 135 

n Jb 14, 1. — cf. Ps 38, 6, 7; 

' 89, 10; Sap 2, x; Jc 4, 15. 

ocp. II, 32; 25, 7; 35, 28. 

p Ex 1, 11; 12, 37. — cf. cp. 

qvr. 6. [45, Io. 

rcp. 45, II; 50, 21. 


Scp. 41, 56. 


?vr. 19. 











LIBER GENESIS 
47, 19 — 48, 17 


tribuendum curaverat (13-26), septendecim annis post ad se ad- 
vocat, obtestatur de sepultura (27-31), eiusdemque filiis benedicens 
Ephraim natu minorem Manasse primogenito anteponit (48, 1-20), 








u cf. 2 Es 5, 2, 3- 


v vr. 26. — cf. 1 Es 7, 24. 


% Cp. 41, 34. 
25] v. ch. 41, 55. 
yV..CPp. 33, 15. 


ZVI. 22. 


av. cp. 45, 10. 
bcp. 46, 3. 
ccp. 46, 3; Ex 1, 7, 12. 
dct. vr. 9. 
e Dt 31, 14; 3 Rg 2,1. 


f¥. cp. 33, 15. 
g Cp. 24, 2, 9. 
hcp. 24, 49. 


icf. cp. 25, 9; 2 Rg 19, 37. 
Kel CO: SO; 38: 
R cp. 23, 17-19; 49, 29-32; 50, 


5, 13. 
ree 48, 2; 3 Rg 1, 47. — cf. 
eb 11, 21. 


a@v.cp. 17, 1. 

bcp. 28, 13, 19; 35, 6, 9. 

3] U. CD. 13, 13. 

C cp. 35, 11, 12.— cf. cp. 17,8. 
dcp. 41, 50, 51; 46, 20. 

e Js 13, 7, 29; 14, 4; 17, 17. 


fv. cp. 35, 16-19. 


eit. cp. 33, 3. 


hcp. 49, 25, 26; Hebrr,21.— 
CE CDi.27,i26 [cf. cp. 27, 4. 


j cp. 27 ,27. 

iF), v. cp. 46, 30. 6 
cI. Cp. 37, 33; 45, 20. 

b cf. Ps.:229,'6; 


m vr. 17, 

nm VY. 19. 

o Heb 11, 21. 

pcp. 17, 13 24, 40. 

15,16] 8Céteck. R III 2,10; 1V 
9, 4. — BU. UF. 11; Cd. 32, 6. 

Q cf. 8.245.252. 

rcf.cp. 31, 29; 32,1; Mt 18, ro. 

$ Is 44, 22, 23; 4 63, 9. — 


cf. 2 Rg 4, 9; Ps 33, 23,120, 
#Am 9, 12; Ac 1I5, 17. [7. 
uci. Nm 26, 34, 37. 

v vr. 14. 





corporibus et terra nihil habeamus. 19 Cur ergo moriemur te vidente? 
Et “nos et terra nostra tui erimus: eme nos in servitutem regiam, et 
piace semina, ne, pereunte cultore, redigatur terra in solitudinem. 
9 Emit igitur Ioseph omnem terram Aegypti, vendentibus singulis 
possessions suas prae magnitudine famis. Subiecitque eam Pharaoni 
let cunctos populos eius, a novissimis terminis Aegypti usque ad 
extremos fines eius, 22 Ypraeter terram-sacerdotum, quae a rege tradita 
fuerat eis; quibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebantur, 
et idcirco non sunt compulsi vendere possessiones suas. 2% Dixit ergo 
Ioseph ad populos: En, ut cernitis, et vos et terram vestram Pharao 
possidet: accipite semina et serite agros, 24 ut fruges habere possitis. 
*Quintam partem regi dabitis; quattuor reliquas permitto vobis in 
sementem et in cibum familiis et liberis vestris. 25 Qui responderunt: 
Salus nostra in manu tua est; Yrespiciat nos tantum dominus noster, 
et laeti serviemus regi. 26 Ex eo tempore usque in praesentem diem, 
in universa terra Aegypti regibus quinta pars solvitur, et factum est 
quasi in legem absque *terra sacerdotali, quae libera ab hac condi- 
cione fuit. 

27 aHabitavit ergo Israél in Aegypto, id est in terra Gessen, et pos- 
sedit eam, Yauctusque est et “multiplicatus nimis. 

28 Et vixit in ea decem et septem annis; %factique sunt omnes dies 
vitae illius centum quadraginta septem annorum. 29 ¢Cumque appro- 
pinquare cerneret diem mortis suae, vocavit filium suum Ioseph et 
dixit ad eum: /Si inveni gratiam in conspectu tuo %pone manum 
tuam sub femore meo et facies mihi misericordiam et veritatem, ut 
non sepelias me in Aegypto; 39sed tdormiam cum patribus meis, et 
jauferas me de terra hac condasque in “sepulcro maiorum meorum. 
Cui respondit Ioseph: Ego faciam quod iussisti. 31 Et ille, lura 
ergo, inquit, mihi. Quo iurante, ‘adoravit Israél Deum conversus 
ad lectuli caput. 

His ita transactis, nuntiatum est Ioseph quod aegrotaret pater 

suus; qui, adsumptis duobus filiis Manasse et Ephraim, ire per- 
rexit. 2 Dictumque est seni: Ecce filius tuus Ioseph venit ad te. Qui 
confortatus sedit in lectulo, 3 et ingresso ad se ait: *Deus omnipotens 
bapparuit mihi in Luza, quae est in terra Chanaan, benedixitque. 
mihi, 4 et ait: Ego “te augebo et multiplicabo, et faciam te in turbas 
populorum; daboque tibi terram hanc et semini tuo post te in pos- 
sessionem sempiternam. 5 4Duo ergo filii tui, qui nati sunt tibi in terra 
Aegypti, antequam huc venirem ad te, mei erunt: Ephraim et Ma- 
nasses sicut Ruben et Simeon reputabuntur mihi. 6 Reliquos autem, 
quos genueris post eos, tui erunt, et nomine fratrum suorum voca- 
buntur in possessionibus suis. 7 Mihi enim, quando veniebam de Me- 
sopotamia, ‘mortua est Rachel in terra Chanaan in ipso itinere; 
eratque vernum tempus, et ingrediebar Ephratam, et sepelivi eam 
iuxta viam Ephratae, quae alio nomine appellatur Bethlehem. 8Videns 
autem filios eius dixit ad eum: Qui sunt isti? 9 Respondit: 9Filii mei 
sunt, quos donavit mihi Deus in hoc loco. Adduc, inquit, eos ad 
me, ut “benedicam illis. ; 

10 iOculi enim Israél caligabant prae nimia senectute, et clare videre 
non poterat. Applicitosque ad se Jdeosculatus et circumplexus eos 
11 dixit ad filium suum: “Non sum fraudatus adspectu tuo, ‘insuper 
ostendit mihi Deus semen tuum. 12 Cumque tulisset eos Ioseph de 
gremio patris, adoravit pronus in terram 13 et posuit Ephraim ad 
dexteram suam, id est ad sinistram Israél; Manassen vero in sinistra 
sua, ad dexteram scilicet patris, applicuitque ambos ad eum; 14 mqui 
extendens manum dexteram posuit super caput Ephraim minoris fratris, 
sinistram autem super caput Manasse, qui maior natu erat, “com- 
mutans manus. 15 OBenedixitque Iacob filiis Ioseph et ait: Deus, ?in 
cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac; Deus, 
@qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem; 16 ran- 
gelus, qui ‘eruit me de cunctis malis, benedicat pueris istis, et ‘in- 
vocetur super eos nomen meum, nomina quoque patrum meorum 
Abraham et Isaac; et “crescant in multitudinem super terram. 17 Vi- 
dens autem Ioseph, quod Yposuisset pater suus dexteram manum 











praedicit reditum in Chanaan (21-22), filiisque omnibus congregatis, 
| @ Ruben ad Beniamin, quae cuigue in diebus novissimis ventura es- 
sent vaticinatur et faustissima praesertim Iudae et losepho adnuntians 


LIBER GENESIS 
48, 18 — 49, 18 








super caput Ephraim, graviter accepit et apprehensam manum patris 
| levare conatus est de capite Ephraim et transferre super caput Ma- 
masse 18 dixitque ad patrem: Non ita convenit, pater: quia hic est 
primogenitus; pone dexteram tuam super caput eius. 19 Qui renuens 
ait: Scio, fili mi, scio; *et iste quidem erit in populos et multipli- 
cabitur, sed frater eius minor maior erit illo, et semen illius crescet 
in gentes. 30 Benedixitque eis in tempore illo dicens: In te benedicetur 
Israél atque dicetur: ¥Faciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Ma- 
nasse. Constituitque Ephraim ante Manassen. 21Et ait ad Ioseph filium 
suum: En ego morior, et “erit Deus vobiscum reducetque vos ad 
terram patrum vestrorum. 22Do tibi *partem unam extra fratres tuos, 
quam tuli de manu ?Amorrhaei in gladio et arcu meo. 


4 Vocavit autem Iacob filios suos et ait eis: *Congregamini, ut 
adnuntiem quae ventura sunt vobis 8in diebus novissimis. 


2 Congregamini et audite, filii Iacob, 
audite Israél patrem vestrum. 


3 Ruben “primogenitus meus, 
tu fortitudo mea et principium doloris mei; 
@dprior in donis, maior in imperio, 
4 effusus es sicut aqua, “non Crescas, 
quia fascendisti cubile patris tui 
et maculasti stratum eius. 


5 9Simeon et Levi fratres, 

vasa “iniquitatis bellantia: 
6 ‘in consilium eorum non veniat anima mea, 

et in Jcoetu illorum non sit “gloria mea; 
quia ‘in furore suo occiderunt virum, 

et in voluntate sua suffoderunt murum. 
7 Maledictus furor eorum, quia pertinax; 

et indignatio eorum, quia dura. 
™Dividam eos in Iacob, 

et dispergam eos in Israél. 


8 Juda, te laudabunt fratres tui, 
°manus tua in cervicibus inimicorum tuorum, 
Padorabunt te filii patris tui. 

9 @Catulus leonis Iuda. 

Ad praedam, fili mi, ascendisti. 

Trequiescens accubuisti ut leo 
et quasi leaena: quis suscitabit eum? 

10 sNon auferetur sceptrum de Iuda 
et dux ‘de femore eius, 

donec veniat qui “mittendus est; 
et Yipse erit exspectatio gentium. 

11 Ligans ad vineam pullum suum 
et ad vitem, o fili mi, asinam suam. 

Lavabit in vino stolam suam i 
et in “sanguine uvae pallium suum. 

12 Pulchriores sunt oculi eius vino 
et dentes eius lacte candidiores. 


13 ¥Zabulon in *litore maris habitabit 
et in statione navium pertingens usque ad Sidonem. 


14 Tssachar asinus fortis accubans inter “terminos, 
15 vidit requiem quod esset bona 
et terram quod optima 

et supposuit umerum suum ad portandum 
>factusque est tributis serviens. 


16 Dan “iudicabit populum suum 
sicut et alia tribus in Israél. 
17 dFiat Dan coluber in via, cerastes in semita, 
mordens ungulas equi, ut cadat ascensor eius retro. 
18 eSalutare tuum, exspectabo, Domine. 





x Nm 1, 33-353 2, 19, 21; Dt 
33, 17. 

of cle RU 45) £3," 34% 

zcp. 46, 4; 50, 24; Ex 33, 16; 
Nm 14, 9; Dt 20, 1, 3, 4; 


a 

b cf. Js 24, 8. [Jo 4, 5 

1-27] Dt 33, 6-25. 

ai Par 28, 8; Tb 14, 5; Am3, 
7-1 Me, 49. 

bNm 24, 14; Dt 4, 30; 31,29; 
Is 2, 2; Jr 23, 20; Dn 2, 28; 
10, 4; Os 3, 5. 

Ccp. 29, 32. 


dick Dt-21 37: 
e Dt 33, 6. 


f cp. 35, 22% 1 Par 5, x1..— Vv. 
Dt 27, 20. 


ZCD. 29, 33, 34. 

RCD? 3428.26. 

#Ch.OPro' F515; 16; 
9-¢f...Ps' 267 4: Eph §, £1; 
kcf. Ps 20, 235.2504-9- 
Lcp. 34 ,25. 


m Js 19 ,I-9; 21, 1-42; 1 Par 4, 
24-39. — v. Nm 3, 5-13. 


wCD. 29, 35. — cf. cp. 27, 29. 
ocf. Ps 17, 38-41. 
pi Par 5, 2. — cf. Nm 10, 14; 


ia Kor s2: 
qAp 5, 5. — cf. Os 5, 14. 
rcf. Nm 23, 24; 24, 9. 


10] Cp. in frr. Adv. ad usp. — R. 
in D. 4 Adv. etc. — cf. Ant. 
«O Emm.» (23 Dec.). 

sNm 24, 17; 1 Par 28, 4; Zc 
10, 11; Mt 2, 6; Jo 1; 45. 

tcf. Gn 15, 4. 

1s) ¥x, 45 Bz 2t,.'2752 Dn 93 
25; Mt 21, 9; Heb 7, 14. 

VAS Tr, TO37AI,3-44 540) 6758.5 

5; 5; 60, 1-5; Ag 2, 7, 8; 
C 2, 30-32. 

x Dt 32, 14; 4 Rg 18, 32. 

F210 D. UP ATGs 

y Js 19, 10-16. 

& ch. Dt; 22;-9359s 9, 255 Jd'5,27. 


ajd 5,16, 


b Js 16, 10. — cf. Pro 12, 24. 
CjCDy. 30;, 63, Jat 322 542 5, 


“3d. 183/29. 

ePs 24, 5; 118, 166,174; Is 25, 
93 «Mic 7, 7; Hab 2, 3. — 
ChE LGk2s 125 5 





— 4I — 














LIBER GENESIS 
49, 19 — 50, 17 


(49, 1-27), mortem oppetit (28-32), sollemni funere effertur et cum 
patribus suis sepelitur (50, 1-13). Tandem ipse loseph fratres hor- 
tatus ut redituri in Chanaan ipsius ossa deferant, moritur (14-25). 








Cit & Rar sg) 8.99, 


20] Ant. in fs. Corp. Chr. — cf. 
g Js 19, 24-31. [Ps 62,6, 12. 


h Jd 4, 6-10. 


22-26] L. et Copp. $e s. Joseph. 
i Js 17.514, 18; 1: Par 5,.1; Ps 


_ 795 
jcp. 37, 24, 28; 39, 20. 
k cf. Jb 29, 20. 


lv. Js, 24; 60, 16. 

m Ps 79, I. 

n Is 28, 16; Eph 2, 20; 1 Pt 2, 
4. — cf. Dt 32, 4. 

ocp. 35, 3; 50, 17. 

pcp. 17, 1; 35, II. 


gq Hab 3, 6. 


VC: Jd: 20,°22, 25; Ez 22, 27. 
s Zc 14, 1. — cf. Ez 39, 10. 


t Ecli 44, 26. 


UY. 337 Cp. 25; 8, ‘27. 
v.CP. 47, 30. 

x cp. 50, 13. — cf. cp. 23, 9. 
y Vv. cp. 23, 16-18. 

S00. 255.0. 

acp. 23, 19. 

D6)" 35; 20. 


Cyr. 29. 


4,, 
‘cli 22, 13. 

€-Cl. 20D. 33,ub5< 

dcp. 47, 29, 30. 

e2 Par 16, 14; Is 22, 16; Mt 
27, 60. 


fv. cp. 45, 10. 


gcf. 1 Rg 31, 133:-Jdt 26, »20; 


Ecli 22,13; Ez 3,15; Ac 8,2. 
#.Cl.-2@: Ret, 17; Ac 8, 2. 
icp. 49, 29, 30. 
jcf. Ac 7. 16. 
Rcp. 23, 16. 


bof. 3fbo 26) as.5 93. 
i 3. 
mci. 3 Rg 2, 5-8. 


— v. cp. 





19 fGad accinctus proeliabitur ante eum 
et ipse accingetur retrorsum. 

20 9Aser, pinguis panis eius, 
et praebebit delicias regibus. 

21 hNephthali cervus emissus 
et dans eloquia pulchritudinis. 


22 iFilius accrescens Ioseph, filius accrescens et decorus 
filiae discurrerunt super murum. [adspectu ; 
23 Sed jJexasperaverunt eum, et iurgati sunt, 
invideruntque illi habentes iacula.. 
24 kSedit in forti arcus eius, 
et dissoluta sunt vincula bracchiorum et manuum illius 
per manus /potentis Iacob; = 
inde ™pastor egressus est, “lapis Israél. 
25 ODeus patris tui erit adiutor tuus, 
et ®Omnipotens benedicet tibi benedictionibus caeli 
benedictionibus abyssi iacentis deorsum, [desuper, 
benedictionibus uberum et vulvae. 
26 dBenedictiones patris tui confortatae sunt 
benedictionibus patrum eius, 
donec veniret desiderium collium aeternorum: 
fiant in capite Ioseph et in vertice nazaraei inter fratres 


27 rBeniamin lupus rapax mane comedet praedam [suos. 
et vespere ‘dividet spolia. 


28 tOmnes hi in tribubus Israél duodecim. Haec locutus est eis 
pater suus, benedixitque singulis benedictionibus propriis. 
29 Et praecepit eis dicens: Ego “congregor ad populum meum; Yse- 


| pelite me cum patribus meis in “spelunca duplici, quae est in agro 


Ephron hethaei 2%contra Mambre in terra Chanaan, Y¥quam emit 
Abraham cum agro ab Ephron hethaeo in possessionem sepulcri. 
31 Ibi sepelierunt eum et *Saram uxorem eius, ibi sepultus est ?Isaac 
cum Rebecca coniuge sua, ibi et Lia condita iacet. 32 Finitisque 
mandatis, quibus filios instruebat, collegit pedes suos super lectulum, 
et obiit; Cappositusque est ad populum suum. 
5 Quod cernens Ioseph ruit super faciem patris flens et deosculans 
eum. 2Praecepitque servis suis medicis ut “aromatibus condirent 
patrem; 3 quibus iussa explentibus, transierunt quadraginta dies: iste 
quippe mos erat cadaverum conditorum. °Flevitque eum Aegyptus 
septuaginta diebus. 4 Et, expleto planctus tempore, locutus est loseph 
ad familiam Pharaonis: °Si inveni gratiam in conspectu vestro, lo- 
quimini in auribus Pharaonis: 5eo quod %pater meus adiuraverit me 
dicens: En morior: in sepulcro meo, quod @fodi mihi in terra Chanaan, 
sepelies me. Ascendam igitur et sepeliam patrem meum ac revertar. 
6 Dixitque ei Pharao: Ascende et sepeli patrem tuum, sicut adiuratus 
es. 7 Quo ascendente, ierunt cum eo omnes senes domus Pharaonis 
cunctique maiores natu terrae Aegypti, 8 domus loseph cum fratribus 
suis, absque parvulis et gregibus atque armentis, quae dereliquerant 
in ‘terra Gessen. 9 Habuit quoque in comitatu currus et equites; et 
facta est turba non modica. 10Veneruntque ad aream Atad, quae sita 
est trans Iordanem; ubi Ycelebrantes exsequias “planctu magno atque 
vehementi impleverunt septem dies. 11Quod cum vidissent habitatores 
terrae Chanaan, dixerunt: Planctus magnus est iste Aegyptiis. Et 
idcirco vocatum est nomen loci illius planctus Aegypti. 12 Fe- 
cerunt ergo filii Iacob, sicut ‘praeceperat eis; 13 et portantes eum 
in terram Chanaan Jsepelierunt eum in spelunca duplici, *quam 
emerat Abraham cum agro in possessionem sepulcri ab Ephron 
hethaeo contra faciem Mambre. 

14 Reversusque est Ioseph in Aegyptum cum fratribus suis et omni 
comitatu, sepulto patre. 15Quo mortuo, /timentes fratres eius et mutuo 
colloquentes: ”Ne forte memor sit iniuriae, quam passus est et reddat 
nobis omne malum quod fecimus, 1!6 mandaverunt ei dicentes: Pater 
tuus praecepit nobis antequam moreretur, 17 ut haec tibi verbis illius 











| 1. Filii israé) mirabiliter multiplicati opprimuntur, sed et in libertatem vindicantur (Ex 1, 
| 1- 13,16) Rex Aegypti cum Israél nimis roboratum ad/ligendo (1-7) 
nihil proficeret (8-14), natos Hebraeorum necari iubet (15-22); 


LIBER GENESIS 
50, 18-25 








diceremus: “Obsecro ut obliviscaris sceleris fratrum tuorum et pec- 
cati atque malitiae, quam exercuerunt in te. Nos quoque oramus ut 
servis °Dei patris tui dimittas iniquitatem hanc. Quibus auditis, flevit 
Ioseph.. 18 Veneruntque ad eum fratres sui, et ”proni adorantes in 
terram dixerunt: Servi tui sumus. 19 Quibus ille respondit: Nolite 
- timere; ¢num Dei possumus resistere voluntati?. 29 Vos cogitastis de 
me malum, sed “Deus vertit illud in. bonum, ut exaltaret me sicut 
impraesentiarum cernitis, et salvos faceret multos populos. 21 Nolite 
_ timere: ego “‘pascam vos et parvulos vestros. Consolatusque est eos, 
et ‘blande ac leniter est locutus. 
_ 22Et habitavit in Aegypto cum omni domo patris sui vixitque 
centum decem annis et “vidit Ephraim filios usque ad tertiam ge- 
nerationem. YFilii quoque Machir filii Manasse nati sunt in “genibus 
_Ioseph. 23 Quibus transactis, locutus est fratribus suis: Post mortem 
meam Deus Yvisitabit vos, et ascendere vos faciet de terra ista ad 
terram *quam iuravit Abraham, Isaac et Iacob. 24 Cumque adiurasset 
eos atque dixisset: “Deus visitabit vos: asportate ossa mea vobiscum 
de loco isto, 25 mortuus est, expletis centum decem vitae suae annis. 
Et “conditus aromatibus repositus est in “loculo in Aegypto. 





n cf. Pro 28, 13. 


OCD. 495 25. 


Cf ‘cp 23:7 17, FO% 
ee! 30, 2; 2 Par 20,6; Est 13, 
; Rm 9,19.—cf. 4Rg 5, 7. 
20] v. cp. 45, 8. 
rcp. 45, 5, 7.-cf. Is 28, 28, 29. 


S$ CD. 45,11; 47, 12.- cf: Mt 5,44. 
tcp. 34, 3. 


# CELT 93-212 Jb: 42,168 PS 


12%, 6. 
o Ni 32, 3907" r Par’7, 14, 15. 
x'cicp: 30,°3; Eee 


ycp. 15, 14; 46, 4; 48, 21; Ex 

3, 16, 17. — cf. Heb 11, 12. 
3 CPt. 5%: ,18; 26, 33.38, 12 etc. 
a (all) Ex 13, 19. — Js 24, 32. 
bvr. 2. — cf. eli 49, 18. 
ccf. Js 24, 32. 


poe Ra EAD) U S 


HEBRAICE “ VEELLE SEMOTH ,, 






gy|AEC sunt “nomina filiorum Israél qui ingressi sunt 
4; in Aegyptum cum Iacob: singuli cum domibus suis 
1], introierunt: 2 Ruben, Simeon, Levi, Iudas, 3 Issa- 
char, Zabulon et Beniamin, 4 Dan et Nephthali, 
'S Gad et Aser. 5 Erant igitur omnes animae eorum, 
ne qui egressi sunt de femore lacob, "septuaginta; 
6) loseph autem in Aegypto erat. 6°Quo mortuo et 
—————- =! universis fratribus eius. omnique .cognatione illa, 
74 filii Israél creverunt et @quasi germinantes multiplicati sunt ac 
roborati nimis impleverunt terram. 

8 /Surrexit interea rex novus super Aegyptum, qui ignorabat Ioseph; 
9et ait ad populum suum: Ecce %populus filiorum Israél multus et 
fortior nobis est: 19 venite, ‘sapienter opprimamus eum, ne forte 
multiplicetur et, si ingruerit. contra nos bellum, addatur inimicis 
nostris, expugnatisque nobis egrediatur de terra. 11 Praeposuit itaque 
eis magistros operum, ut /Jadfligerent eos “oneribus: aediticaveruntque 
urbes tabernaculorum Pharaoni, Phithom et ‘Ramesses. 12 Quan- 
toque opprimebant eos, tanto magis multiplicabantur et crescebant. 
13 Oderantque filios Israél Aegyptii, et adfligebant illudentes eis; 
14 atque ad “amaritudinem perducebant vitam eorum operibus duris 
luti et lateris omnique famulatu, quo in terrae operibus premebantur. 

15 Dixit autem rex Aegypti obstetricibus Hebraeorum, quarum una 
vocabatur Sephora, altera Phua, 16 praecipiens eis: Quando obstetri- 
cabitis Hebraeas, et partus tempus advenerit, si masculus fuerit, 
interficite eum; si femina, reservate. 17”Timuerunt autem obstetrices 
Deum et °non fecerunt iuxta praeceptum regis Aegypti, sed conser- 
vabant mares. 18 Quibus ad se accersitis rex ait: Quidnam est hoc 
quod facere voluistis, ut pueros servaretis? 19 Quae responderunt: 
Non sunt hebraeae sicut aegyptiae mulieres; ipsae enim obstetricandi 
habent scientiam et, priusquam veniamus ad eas, pariunt. 29 ?Bene 
ergo fecit Deus obstetricibus: et crevit populus confortatusque est 
nimis. 21 Et, quia timuerunt obstetrices Deum, @aedificavit eis domos. 


LIBER EXODUS 
1, 2-21 








a Gn 35, 23-26; 46, 8-26. 


b Gn 46, 27; Dt 10, 22. 
c Gn 50, 25. 


d Gn 47, 27; Dt 26, 5; Ps 104, 
24; Ac 7, 17. —cf. Gn 46, 3. 

ecf. Ez 16, 7. 

f (all) Ac 7, 18. 

Be 104, 24-26; Ac g: 19. 

h Ps 82, 3-5. — cf. Sap. 2, 10- 

i Pro 21,30. [20. 


jcp. 3, 7; Gn 15, 13; Dt 26,6. 

Rep. 2, 113°; #3 5% ty6J075 
Ps 80, 7. 

cp. 12;°37; ‘Gn 47, 11. 


m Cp. 2, 23; 6, 9; Nm 20, 15; 
Ac 7, 19, 34. 


n Pro 16, 6. 

ocf. Dn 3, 16-18; 2 Mc 7, 30; 
Ac 5, 29. 

as Pro 11, 18; Ec 8, 12; Heb 


iON 

21] * cf. Catech. R. III ro, 14. 

¢ Of; ROi4) TI Re? 35142 
Rg 7, 11, 27; 3 Rg 2, 24; 
Ti, 38:¢Ps. 126,*1, 











LIBER EXODUS 
1, 22 — 3,8 


Moyses vero e flumine a filia Pharaonis eripitur et in filium ado- 
ptatur (2, 1-10); at, post tempus, cum Aegyptium quendam occidisset, 
fugit et versatur in Madian (11-22). Ingemiscentes filios Israél Deus 








fr Ac 4;\10. - 

s Gn 41, I. 

acp. 6, 20; Nm 26, 59. 
b Ac 7, 20; Heb 11, 23. 


c Jb 8, 11. — cf. Is 18, 2. 
d Sap 18, 5. 

evr. 5; Is 19, 6. 

fcp. 15, 20; Nm 26, 59. 


Riel Es 36 


hAc 7, 21. — cf. Heb 11, 24. 
42 Re 22, 17; Pow ,e7: 

j Ac 7, 23, 24; Heb 11, 24-26. 
RV. Cpe 'l, DE. 


tAc 7, 22-28. 


m Ac 7, 35. — cf. Mt 21, 13; 
n ci. 1, 3,240. {Lots 44. 


o Ac 7, 29; Heb 11, '27. 
p Gn 24, I1; 29, 2. 


OCPAg, 2: 
r Gn 24,11; 29, 10; 1 Rgg,11. 


sct. Gn 29, 10. 


t Nm 10, 29. — cf. cp. 3, 13 4, 
TOs 785 UL, SHO). TR 


u Gn 31, 54; 43, 25. 


v cp. 4, 25; 18, 2, 3; 1 Par 23, 
15 


xcep. 18, 3; Jd 18, 30. 
y Ac 7, 29. ——cf. Heb 11, 13, 14. 
2 cf, cps’ 7:73 ACs 7.5 234. $0: 
acf. Dt 26, 7. 

bcp. 3, 7, 9; Gn18,20; Dt 24, 
cv. cp. 6, 5. {15; Jc 5, 4. 
d Ps 104, 8; 105, 45; Le 1, 72. 
e Gnr5,18;26,3;28,13,04546,4. 
ficp.:3;-73 4,316 cl. Le 1525. 
gcf. cp. 3, 16. 


1-15] LL. in D. 3 Qdg. 

2] ¥ Catech. R. I 4, 10. 

2, 3] R. in fs. spin. Cor. 

acp. 4, 27; 18, 5; 24, 13; Nm 
b Dt33,16. [10,33; 3 Rg19, 8. 
2-8] Ac 7, 30-35. 


c cl, Sp tO, Si 

dJs 5, 16. — cf. cp. 19,12; Ec 

ect a 38. 17. ot [s, oe 
a 22, 32; Mr 12,26. — 

Gn 28,13; 3 Rg 18, 


hcp. 2, 23-25; 2 Es 9, 9; Ps 
icp. 2, 23. 105, 44. 
jcp. 5, 13, 14. 

8] v. ur. cp. 32, 11 etc. 

Rk Gn: 12,55 °7 5088, 22. 





22Praecepit ergo Pharao omni populo suo dicens: "Quidquid mascu- 

lini sexus natum fuerit in *flumen proicite, quidquid feminini reservate. 

Egressus est post haec vir de domo Levi. et “accepit uxorem 

stirpis suae; 2 quae concepit et peperit filium et °videns eum 
elegantem abscondit tribus mensibus. 3Cumque iam celare non posset, 
sumpsit ¢fiscellam scirpeam, et linivit eam bitumine ac pice posuitque 
intus infantulum et 4exposuit eum ¢in carecto ripae fluminis, 4 stante 
procul /sorore eius et considerante eventum rei. 5 Ecce autem de- 
scendebat filia Pharaonis ut lavaretur in flumine, et puellae eius 
gradiebantur per crepidinem alvei. Quae, cum vidisset fiscellam in 
Ipapyrione, misit unam e famulabus suis et allatam 6 aperiens cer- 
nensque in ea parvulum vagientem miserta eius ait: De infantibus 
Hebraeorum est hic. 7 Cui soror pueri, Vis, inquit, ut vadam, et 
vocem tibi mulierem hebraeam, quae nutrire possit infantulum? 8 Re- 
spondit: Vade. Perrexit puella, et vocavit matrem suam. 9 Ad quam 
locuta filia Pharaonis, Accipe, ait, puerum istum et nutri mihi; ego 
dabo tibi mercedem tuam. Suscepit mulier et nutrivit puerum adul- — 
tumque tradidit filiae Pharaonis. 19 Quem “illa adoptavit in locum 
filii vocavitque nomen eius Moyses dicens: Quia ‘de aqua tuli eum. 

11 In diebus illis, postquam creverat, Moyses Jegressus est ad fratres 
suos viditque “adflictionem eorum et virum aegyptium percutientem 
quendam de hebraeis fratribus suis. 12 Cumque circumspexisset huc 
atque illuc et nullum adesse vidisset, Jjpercussum Aegyptium abscondit 
sabulo. 13 Et /egressus die altero conspexit duos Hebraeos rixantes; 
dixitque ei qui faciebat iniuriam: Quare percutis proximum tuum? 
14 Qui respondit: ”Quis te constituit principem et iudicem super nos? 
"Num occidere me tu vis, sicut heri occidisti Aegyptium? Timuit 
Moyses et ait: Quomodo palam factum est verbum istud? 15 Audi- 
vitque Pharao sermonem hunc et quaerebat occidere Moysen; °qui 
fugiens de conspectu eius moratus est in terra Madian, et ?sedit iuxta 
puteum. 16Erant autem Ysacerdoti Madian septem filiae, "quae venerunt 
ad hauriendam aquam, et impletis canalibus adaquare cupiebant pee 
patris sui. 1-Supervenere pastores et eiecerunt eas; surrexitque Moyses 
et, defensis puellis. Sadaquavit oves earum. 18 Quae cum revertissent 
ad tRaguel patrem suum, dixit ad eas: Cur velocius venistis solito? 
19 Responderunt: Vir aegyptius liberavit nos de manu pastorum; 
insuper et hausit aquam nobiscum potumque dedit ovibus. 2° At ille, 
Ubi est? inquit. Quare dimisistis hominem? Vocate eum ut “comedat 
panem. ee 

21 Juravit ergo Moyses quod habitaret cum eo Yaccepitque Se- 
phoram filiam eius uxorem; 22 quae peperit ei filium, quem vocavit 
“Gersam dicens: %Advena fui in terra aliena. Alterum vero peperit, 
quem vocavit Eliezer dicens: Deus enim patris mei adiutor meus 
eripuit me de manu Pharaonis. 

23 z2Post multum vero temporis mortuus est rex Aegypti, et “inge- 
miscentes filii Israél propter opera vociferati sunt, °ascenditque 
clamor eorum ad Deum ab operibus. 24 Et “audivit gemitum eorum, 
ac 4recordatus est foederis, ‘quod pepigit cum Abraham, Isaac et 
Iacob; 25 et frespexit Dominus filios Israél, et %cognovit eos. _ ; 
3 Moyses autem pascebat oves Iethro soceri sui sacerdotis Madian; 

‘cumque minasset gregem ad interiora deserti, venit ad *montem 
Dei Horeb. 2 %Apparuitque ei Dominus in flamma ignis de medio 
rubi; et videbat quod rubus arderet et non combureretur. 3 Dixit 
ergo Moyses: Vadam et videbo visionem hanc magnam; quare non 
comburatur rubus. 4 Cernens autem Dominus quod pergeret ad vi- 
dendum, °vocavit eum de medio rubi et ait: Moyses, Moyses. Qui 
respondit: Adsum. 5 At ille, Ne appropies, inquit, huc; “solve cal- 
ceamentum de pedibus tuis; “locus enim, in quo stas, terra sancta 
est. 6 Et ait: 7Ego sum Deus patris tui, Deus Abraham, Deus Isaac 
et Deus Iacob. Abscondit Moyses faciem suam; 9non enim audebat 
adspicere contra Deum. ; : 

7 Cui ait Dominus: “Vidi adflictionem populi mei in Aegypto et 
iclamorem eius audivi, propter duritiam jeorum qui praesunt operibus, 
8 et sciens dolorem eius *descendi ut liberem eum de manibus Ae- 








oy 








tandem exaudiens (23-25) Moysem de rubo incombusto iubet ut eos 
educat (3, 1-i0),; quid suum nomen sit revelat (11-14), edocet de mu- 
nere implendo, suaque virtute instruit (15-4, 9). Quare, adnuente 


LIBER EXODUS 





et Amorrhaei et Pherezaei et Hevaei et Iebusaei. 


PF ae 


| Wirga. 


=n ee 





gyptiorum, et leducam de terra illa in ™terram bonam et spatiosam, 
in terram “quae fluit lacte et melle, ad “loca Chananaei et Hethaei 
9 Clamor ergo = 
liorum Israél venit ad me, vidique Padflictionem eorum, qua ab 
gyptiis opprimuntur. 19Sed veni, et %mittam te ad Pharaonem, th 
educas populum meum, filios Israél de Aegypto. 

11 Dixitque Moyses ad Deum: "Quis sum ego ut vadam ad Pha- 
raonem et educam filios Israél de Aegypto? 12 Qui dixit ei: sEgo 
ero tecum, et hoc habebis signum, quod miserim te: Cum eduxeris 

populum meum de Aegypto, ‘immolabis Deo super montem istum. 
i3 Aii Moyses ad Deum: Ecce ego vadam ad filios Israél, et dicam 
eis: Deus patrum vestrorum misit me ad vos. Si dixerint mihi: Quod 
est nomen eius? quid dicam eis? 14 Dixit Deus ad Moysen: Ego sum 
“qui sum. Ait: Sic dices filiis Israél: “Qui est misit me ad vos. 

15Dixitque iterum Deus ad Moysen: Haec dices filiis Israél: Dominus 
Deus patrum vestrorum, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Iacob 
misit me ad vos: “hoc nomen mihi est in aeternum, et hoc ¥memo- 
riale meum in generationem et generationem. 16 Vade et *congrega 
deniores Israél, et dices ad eos: Dominus Deus patrum vestrorum 
apparuit mihi, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus lacob dicens: 
bVisitans visitavi vos, et vidi omnia quae acciderunt vobis in Aegypto; 
17 et dixi ut educam vos de adflictione Aegypti in terram Chananaei 
et Hethaei et Amorrhaei et Pherezaei et Hevaei et Iebusaei, ad ter- 
ram fluentem lacte et melle. 18¢Et audient vocem tuam; 4ingredie- 
risque tu et seniores Israél ad regem Aegypti et dices ad. eum: Do- 
minus Deus Hebraeorum vocavit nos: ibimus viam trium dierum in so- 
litudinem, ut immolemus Domino Deo nostro. 19Sed ego scio quod non 
dimittet vos rex Aegypti, ut eatis, nisi per /manum validam. 20¥Exten- 
dam enim manum meam et percutiam Aegyptum in /cunctis mira- 
bilibus meis, quae facturus sum in medio eorum; ‘post haec dimittet 
vos. 21 i/Daboque gratiam populo huic coram Aegyptiis ; et, cum egre- 
diemini, non exibitis vacui; 22 sed *postulabit mulier a vicina sua et 
ab hospita sua !vasa argentea et aurea ac vestes, ponetisque eas 


super filios et filias vestras, et ™spoliabitis Aegyptum. 


Respondens Moyses ait: Non credent mihi neque audient vocem 
meam, sed dicent: Non apparuit tibi Dominus. 
2 Dixit ergo ad eum: Quid est quod tenes in manu tua? Respondit: 
3 Dixitque Dominus: Proice eam in terram. ?Proiecit, et 
versa est in colubrum, ita ut fugeret Moyses. 4 Dixitque Dominus. 
Extende manum tuam et apprehende caudam eius. Extendit et 
tenuit, versaque est in virgam. 5 °Ut credant, inquit, quod apparuerit 
tibi Dominus 4Deus patrum suorum, Deus Abraham, Deus Isaac et 
Deus Iacob. 

6 Dixitque Dominus rursum: Mitte manum tuam in sinum tuum. 
Quam, cum misisset in sinum, protulit “leprosam instar nivis. 7 Re- 
trahe, ait, manum tuam in sinum tuum. Retraxit et protulit iterum, 
et /erat similis carni reliquae. 8 Si non crediderint, inquit, tibi neque 
audierint sermonem signi prioris, credent verbo signi sequentis. 9Quod 
si nec duobus quidem his signis crediderint neque audierint vocem 


| tuam, sume aquam fluminis et effunde eam super aridam, et %quidquid 


Raseris de fluvio vertetur in sanguinem. 

10 Ait Moyses: Obsecro, Domine, non sum eloquens ab heri et 
nudiustertius; et, ex quo locutus es ad servum tuum, “impeditioris et 
tardioris linguae sum. 11 Dixit Dominus ad eum: ‘Quis fecit os 


hominis? aut quis fabricatus est mutum et surdum, videntem et 


caecum? Nonne ego? 12 Perge igitur, et ego Jero in ore tuo, doce- 
boque te quid loquaris. 13 At ille, Obsecro, inquit, Domine, “mitte 
quem missurus es. 14 Tratus Dominus in Moysen ait: Aaron frater 


 tuus levites scio quod eloquens sit; ecce ipse ‘egreditur in occursum 


tuum, vidensque te laetabitur corde. 15 mLoquere ad eum et “pone 
verba mea in ore eius; et ego ero in ore tuo et in ore illius et ostendam 
vobis quid agere debeatis. 16 Ipse loquetur pro te ad populum, et 
erit os tuum; ?tu autem eris ei in his quae ad Deum pertinent. 17@Vir- 
gam quoque ‘hanc sume in manu tua, in qua facturus es signa. 





3,9 — 4, 17 
yng 6; 12, pe - cf. Gn 50, 24. 
t-1, .25;; 8, i 
MVE. 17; cP 13, 5 : 36. 35 Nm 
£5, 29%: Sit 20,8, E52 Jo 25, 
+ 32, 2% Ee 20, 6. - cf. Nm 
o Gn 15, 18-21. [16, 13. 


9, 10] v. vr. TO. 


rcp. 4, 10; 6, f. 1 Rg 
18, 18; Js 6; 5.5: Jt I, 6. 

Scp. 4, 12, Pet Dt’3 my 23; 

tv. cp. 24, 5 Js I, 5 


146] Ant. in Pasch. 
“Sap 13, 1. 
vcp. 6, 3;_ Jo 8, 38; 


2 Cor 1, 
te 20; Heb 13, 8 


; Apr, 4, 


8: 4, 8. 
xis a 8. — cf. Ps 134, 13. 
y PS Ior,'13'} 18;26,;84; 0s} 22, 
Z cD. 4, 29. [5. 
a jd 2, 7. 


oe. 4 ar Gn 50, 24. — cf. 


6 Cps 45-31, 
dcp. 5, 1 


19] v. : 4 19. pt 
: abi 26, 8; Ps 135, 


g t wo 2 Es 9, 10: Ac ‘7, 
[36.-vV. cpp. 7-12. 


Hcph' 82) 37: 

Es II, 2, so12,°36<* Ps 10s. 
46.—cf. n Is; T4°.'30, 22" 

k cf. Sap 10, bas roe aS 6, 

L cf. bs 33, 6. 

m cf. Ez 39, 10. 


avr. 17, 20. 


3\6, 29." MS Catech. R. II 1, 14. 
bcp. 7, 1 


Cccp. 19, 9. 
dv. cp. 3, 6. 


eNm 12, 10; 4 Rg 5, 27. 


fcf. 4 Rg 5, 14; Mt 8,. 3. 


&§ cp. 7, 17, 19. 


Reps 6, ¥23 Jr-2,-6,. 
P3903, 9; Pro.20, 12. 


jc sa: Is. 50,\4; JF 15:9; 
ae 33; 233 (Mt (x0, 205. Mr 
135, 11; Le r2, T5290: $7, 25. 

ii R . in D. 1 Adv. 

n 49, 10. — cf. Jn 1, 1-3. 

l vr. ah &é Re 30; 2,5. 


Nr 22 

m 8 24, 8, 135 Dt:78. 
18; A 138 14, 3, 19} Ts 51, 16. 
0 vr. 30. 

bck. eps 9; 1, 23 8,07 

Q VI. 23 °CDe J, 15. 


= 











LIBER EXODUS 
4,18 —5, 21 


qguoque socero, Deo morem gerit et arripit viam (10-26), atque cum Aaron, 
quem obvium habuit (27-31), ingreditur ad Pharaonem. Cum nedum 
demissionem, imo graviorem oppressionem obtinuisset (5, 1-18), et vo- 








rcp. 3, 1. — cf. cp. 2, 18. 


19] R. in D. 4 Qdg. 

$cp. 2, 15, 23. — cf. Mt 2, 20. 

tcp; 18, 2-4. 

ucp. 17, 9; Nm 20, 8, 9. 

21] * Catech: R. IV 15, 13. 

MCD. 13; 20. 

“CD. 7, 13, 22; 8.15, 32; g: 
fie, 26°" 1O;- 55.185 80s A, we 
Rm 8, 07, x 18. — cf. Dt 2, 30: 
Js 32,20; 48635 27, 

22,:23], Vv. Ur. 19. 


y Os 11, 1. 

z Ecli 36, 14; Jr 31, 9. 

a el 53 12} 293; Sap*18} ‘x2. 
Nn 42, 27. 

ccf. Nm 22, 22; 

dcf. Gn 17, 14. 


1 Par 21, 16. 


nvr. 8, 9; io: 3, 18. 

Pe. S TOe LCi 

pcp. 12, 27; Gn 24, 26; 

29, 20. 

1] R. in D. 4 QOdg 

acp. 3, TE 74 70, gis 8, 16; 9, 

ee : 1, Ss 
4 Re 18, 35; Jb'21, 25: 

dep. $;: 26, [Dn 3,15. 

3] v. ur. 7. 

CCR. 3, 35; 7, $03 Oy 28083. 


« Par 


PEST, ET, 
§cp. 1, 7,9 


hep. 3, 7. 
i vr. i 15, 19. 


jcp. 3, 7 


Rkcp. 6, 9. 
let. Jdt 7s Tay 





18 Abiit Moyses et reversus est ad "Iethro socerum suum dixitque 
: Vadam et revertar ad fratres meos in Aegyptum, ut videam si 
ne vivant. Cui ait Iethro: Vade in pace. 

19 Dixit ergo Dominus ad Moysen in Madian: Vade et revertere in 
Aegyptum, ‘mortui sunt enim omnes qui quaerebant animam tuam. 
20 Tulit ergo Moyses ‘uxorem suam et filios suos et imposuit eos 
super asinum reversusque est in Aegyptum portans “virgam Dei in 
manu sua. 21 Dixitque ei Dominus revertenti in Aegyptum: Vide ut 
omnia Yostenta, quae posui in manu tua, facias coram Pharaone: ego 
*indurabo cor eius, et non dimittet populum. 22 Dicesque ad eum: 
Haec dicit Dominus: ¥Filius meus *primogenitus Israél. 23 Dixi tibi: 
Dimitte filium meum ut serviat mihi; et noluisti dimittere eum: secce 
ego interficiam filium tuum primogenitum. 

24 Cumque esset in itinere, in deversorio, “occurrit ei Dominus et 
dyolebat occidere eum. 25 Tulit ilico “Sephora /acutissimam petram, 
et circumcidit praeputium filii sui tetigitque pedes eius et ait: 
Sponsus sanguinum tu mihi es. 26 Et %dimisit eum postquam dixerat: 
sponsus sanguinum ob circumcisionem. 

27 Dixit autem Dominus ad Aaron: ’Vade in occursum Moysi in 
desertum. Qui perrexit obviam ei in montem Dei, et osculatus est 
eum. 28 jNarravitque Moyses Aaron omnia verba Domini, quibus 
miserat eum et “signa quae mandaverat. 29 Veneruntque simul, et 
congregaverunt cunctos seniores filiorum Israél. 30 mLocutusque est 
Aaron omnia verba quae dixerat Dominus ad Moysen et fecit signa 
coram populo, 3let “credidit populus. Audieruntque quod °visitasset 
Dominus filios Israél et quod respexisset adflictionem illorum et 
Pproni adoraverunt. 

5 Post haec ingressi sunt Moyses et Aaron, et dixerunt Pharaoni: 

Haec dicit Dominus Deus Israél: @Dimitte populum meum Put sa- 
crificet mihi in deserto. 2 At ille respondit: “Quis est Dominus, ut 
audiam vocem eius et dimittam Israél? Nescio Dominum, et @Israél 
non dimittam. 3 Dixeruntque: “Deus Hebraeorum vocavit nos, ut 
eamus viam trium dierum in solitudinem, et sacrificemus Domino 
Deo nostro, ne forte accidat nobis pestis aut gladius. 4 Ait ad eos 
rex Aegypti: Quare, Moyses et Aaron, sollicitatis populum ab operibus 
suis? Ite ad /onera vestra. 5 Dixitque Pharao: 9Multus est populus 
terrae: videtis quod turba succreverit; quanto magis si dederitis eis 
requiem ab operibus. 

6Praecepit ergo in die illo "praefectis operum et ‘exactoribus fd jeiy 
dicens: 7 Nequaquam ultra dabitis paleas populo ad conficien 
teres, sicut prius; sed ipsi vadant et colligant stipulas. 8 Et mensuram 
laterum, quam prius faciebant, imponetis super eos nec minuetis 
quidquam; vacant enim et idcirco vociferantur dicentes: Eamus 
et sacrificemus Deo nostro. 9% Opprimantur operibus et expleant ea, 
ut non adquiescant verbis mendacibus. 1Igitur Jegressi praefecti ope- 
rum et exactores ad populum dixerunt: Sic dicit Pharao: Non do vobis 
paleas: lite et colligite sicubi invenire poteritis; nec minuetur 
quidquam de opere vestro. 12 Dispersusque est populus per omnem 
terram Aegypti ad colligendas paleas. 1% Praefecti quoque operum 
instabant dicentes: Complete opus vestrum cotidie, ut prius facere 
solebatis, quando dabantur vobis paleae. 14 Flagellatique sunt qui 
praeerant operibus filiorum Israél ab exactoribus Pharaonis dicentibus: 
Quare non impletis mensuram laterum, sicut prius, nec heri nec hodie? 
15 Veneruntque praepositi filiorum Israél, et vociferati sunt ad Pha- 
raonem dicentes: Cur ita agis contra servos tuos? 16Paleae non dantur 
nobis, et lateres similiter imperantur, en famuli tui flagellis caedimur: 
et iniuste agitur contra populum tuum. 17 Qui ait: Vacatis otio et 
idcirco dicitis: Eamus et sacrificemus Domino. 18 Ite ergo et opera- 
mini: paleae non dabuntur vobis, et reddetis consuetum numerum 
laterum. 

19 Videbantque se praepositi filiorum Israél in malo, eo quod di- 
ceretur eis: Non minuetur quidquam de lateribus per singulos dies. 
20 Occurreruntque Moysi et Aaron, qui stabant ex adverso, egredien- 
tibus a Pharaone, 2! et *dixerunt ad eos: ‘Videat Diminus et iudicet, 














ciferassent in se principes Israél, Moyses nova a Deo impetrat sub- 
sidia (19-6, 13). Re quidem vera, post descriptas generationes Ruben, 
Simeon et praesertim Levi (14-28), ipse et Aaron venisse ad Pharaonem 


LIBER EXODUS 
5, 22 — 7, 5 








-quoniam fetere fecistis odorem nostrum coram Pharaone et servis 
eius et praebuistis ei gladium ut occideret nos. 22 Reversusque est 
Moyses ad Dominum et ait: Domine, cur adflixisti populum istum? 
Quare misisti me? 23 Ex eo enim quo ingressus sum ad Pharaonem, 
ut loquerer in nomine tuo, adflixit populum tuum et non liberasti eos. 

Dixitque Dominus ad Moysen: Nunc videbis quae facturus sim 
Pharaoni; per “manum enim fortem dimittet eos, et in manu ro- 
busta Yeiciet illos de terra sua. 

2 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: “Ego Dominus 3 qui 
apparui Abraham, Isaac et Iacob in 4Deo omnipotente, et nomen 
meum ¢Adonai non indicavi eis. 4 /Pepigique foedus cum eis, ut darem 
eis terram Chanaan, terram peregrinationis eorum, in qua fuerunt 
advenae. 5 Ego Yaudivi gemitum filiorum Israél, quo Aegyptii oppres- 
serunt eos, et recordatus sum pacti mei. ® Ideo dic filiis Israél: Ego 
Dominus, qui “educam vos de ergastulo Aegyptiorum, et eruam de 
servitute, ac ‘redimam in bracchio excelso et iudiciis magnis. 7 Et 
jadsumam vos mihi in populum, et ero /vester Deus; et scietis quod 
ego sum Dominus Deus vester, qui “eduxerim vos de ergastulo Ae- 
gyptiorum &et induxerim in “terram, super quam “levavi manum 
meam ut darem eam Abraham, Isaac et Iacob; daboque illam vobis 
possidendam: ego Dominus. 9Narravit ergo Moyses omnia filiis Israél, 
qui non adquieverunt ei propter angustiam spiritus et opus duris- 
simum. 19Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 11Ingredere et 
loquere ad Pharaonem regem Aegypti, ut dimittat filios Israél de 
terra sua. 12 Respondit Moyses coram Domino: Ecce filii Israél 9non 
audiunt me; et quomodo audiet Pharao, praesertim cum Pincircum- 
cisus sim labiis ? 

13 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron et dedit mandatum 
ad filios Israel et ad Pharaonem regem Aegypti, ut educerent filios 
Israél de terra Aegypti. 

14 Tsti sunt principes domorum per familias suas: @Filii Ruben pri- 
mogeniti Israélis Henoch et Phallu, Hesron et Charmi: 15 hae cogna- 
tiones Ruben. ‘Filii Simeon Jamuel et Iamin et Ahod et Iachin et 
Soar et Saul filius Chanaanitidis: hae progenies Simeon. 16 *Et haec 
nomina filiorum Levi per cognationes suas: Gerson et Caath et Merari. 
Anni autem vitae Levi fuerunt centum triginta septem. 17‘Filii Gerson 
Lobni et Semei per cognationes suas. 18 “Filii Caath Amram et Isaar 
et Hebron et Oziel. Anni quoque vitae Caath centum triginta tres. 
19 VF ilii Merari Moholi et Musi: hae cognationes Levi per familias 
suas. 29*Accepit autem Amram uxorem Iochabed patruelem suam, 
quae peperit ei Aaron et Moysen; fueruntque anni vitae Amram centum 
triginta septem. 21 Filii quoque Isaar YCore et Nepheg et Zechri. 
22 2Filii quoque Oziel Misaél et Elisaphan et Sethri. 23 Accepit autem 
Aaron uxorem Elisabeth filiam *Aminadab sororem %Nahason, quae 
peperit ei “Nadab et Abiu et Eleazar et Ithamar. 24 4Filii quoque 
Core Aser et Elcana et Abiasaph: hae sunt cognationes Coritarum. 
25 At vero Eleazar filius Aaron accepit uxorem de filiabus Phutiel, 
quae peperit ei ¢Phinees: hi sunt principes familiarum leviticarum 

per cognationes suas. 26 Iste est Aaron et Moyses, fquibus praecepit 
Dominus ut educerent filios Israél de terra Aegypti per %turmas 
suas: 27 hi sunt qui loquuntur ad Pharaonem regem Aegypti, ut edu- 
cant filios Israél de Aegypto: iste est Moyses et Aaron, 28 in die qua 
locutus est Dominus ad Moysen in terra Aegypti. 

29 Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: “Ego Dominus: ‘lo- 
quere ad Pharaonem regem Aegypti omnia quae ego loquor tibi. 
30 Et ait Moyses coram Domino: En jincircumcisus labiis sum: 
guomodo audiet me Pharao? 
7 Dixitque Dominus ad Moysen: Ecce “constitui te deum Pharaonis, 

et Aaron frater tuus erit 2propheta tuus. 2 Tu “loqueris ei omnia 
quae mando tibi; et ille loquetur ad Pharaonem, ut dimittat filios 
Israél de terra sua. 3Sed ego 4indurabo cor eius et multiplicabo 
signa et ostenta mea in terra Aegypti, 4et non audiet vos; immittamque 
manum meam super Aegyptum et educam /exercitum et populum 
meum filios Israél de terra Aegypti per iudicia maxima. 5 Et 9scient 





m Gn 34, 30. 


a@cp. 3, 19; 13, 3. 
bcp. 11, 1; 12, 33, 39. 
c Ps 67, 5; 82, 19; Is 42,8; Ml 


d Gn 17, I. 

€ (cp. 3, 14; 15, 2). 

f Gn 15, 18 317, 4-8; 26, 3-5; 
cp. 2, 24. 28, 4. 
Cp. 7," 45 Dt.26 827 Bse86; 
EVs) X35, 12..%2;" Dn-d, 15. 

* cof. ‘cp. 13, ce 

tcp. 15, 13; Dt 7, 8; 4 Rg 17, 

_ 36; 1 Par 17, 21; 2 Es 1, 10. 

JIM 4, at, 730," 14, 22 20,.283 
2 Rg 7, 24. — cf. 1 Pt 2, 9: 

Ecp..29,:45;:Gn. 17, 8; Lv 26, 
12% Dt.20; x3: -1ef Ap.27,7. 

Mm cp. 32,13; Gn 15,18; 26, 3; 
28, 13; 35, 12; Ez 20, 6, 42. 

ncf. Gn 14, 22; Dt 32,40; Ez 
20, 5, 6; 47, 14. 


ocp. 5, 21. — cf. Ac 7, 25. 

pvr. 30; cp. 4, 10; Jr 1, 6. — 
cf,: Lv: « 26; -41; jr 6, 10; Ez 
44, 7; Ac 7, 51 etc, 


q Gn 46, 9-11; Nm 46, 5; 1 
Pate So: 2. 

r Gn 46, 10; 1 Par 4, 24. 

s Gn 46, 11; Nm 3, 17; 1 Par 
6, Ts 2306, 

&Nm.3, £8; 1. Par 6; 772 23,'7: 

uNm 3, 19; 26, 57; 1 Par 6, 
rae 

v Nm 3, 20; 1 Par 6,19; 23,21. 

CR aay of 0 May ee RY 


y Nm 16, 1; 1 Par 6, 37, 38. 
z Lv 10, 4; Nm 3, 30. 


» 43 
Cp. 38,233 iy TO; ¥ 


6.t Pari6,222.123) 37. 

eNm 25,:75 223.38 24,33; Ps 
f vr. 13. [105, 30. 
£ Cp. 7,4; 32,17, 51; Nm 33,7. 


hvr. 2. 
ivr. 11. — cf. cp. 7, 2. 


jcf. Is 6, 5. — v. vr. 12. 


1] * cf. Catech. R. I, 2 8. 

a & 4, 26; 

6 Gn 20, 7. — cf. 1 Rg 9. 9. 

act. &- 4; ¥&%.0;. 20, 

31] * Catech. R. IV 5, 13. 

dv.cp. 4, 21. 

ecp. 11, 9; Ps 134, 9. — v. Ps 
77, 43-51; 104, 27-35. 

f cp. 6, 26. [14, 18. 

g vr. 17; cp.8, 10,22; 9,14, 29; 











LIBER EXODUS 
“ff 6 aban 8, I2 


narrantur, et ad eius duritiam confringendam plagas immisisse(29-7, 13), 
guarum prior est de aquis in sanguinem versis (14-25), altera de 
ranis eductis ab aqua omniague invadentibus (8, 1-15), tertia de scy- 








Axcis Dty.20,. 53 345.23 -34, 7; 
Ac 7, 23, 30. 


icf. Is 7, 11; Jo 2, 18; 4, 48; 
J ©. 4, 3. [6, 30. 
k Sap 10, 16. 


1 Gn 41, 8; 2 Tm 3, 8. 
mvY. 12, 223 cp; , 73.9, 113 
Sap 17, 7; 2 Tm 3, 8 


13] v. cp. 4 19. 
NY. 3; CP. 4, 21. 


ocp. 8, 20; 9, 13. 
PNT, 20;5.CD. 4, 25°175 2% 5 


_acp. 3, 18; 5, 3; 9, I, 13. 
CD84 O82 © 

Sep.) 3,922,185 15,21, 3. 
ivr. 5. 


HED, As 9; Sap 11, 7; Ap 16, 


Y Vt. 21,24. 


xcp. 8, 5, 6, 16; 9, 22; 10, 12, 
21; Z4 16; 21, 26 — cf. Ap. 
ez, 


y cp. 17, 5,9. 
& Ps 77, 44; 104, 29. 


18, 24. 

1r* Sap 17;''7. 
Civr. r3. 

dvr. 3, 4. 


a vr. 
b vr. 


€. Vr. 20%Cp.'3, °° r2,. 7859S, Te. 9, 

bicpe 7, <l4gso} 7s [16. 

Cc Pa 373 45; 104, 30. — cf. Ap 
z 


16, 13. 
dv. Gn 43, 30. 


€v. cp. 7, 19. 


Hep. (9, 21,223 ap Ty, 7 


g vr. 28; cp. 9, 28; 10, 17, 18. 
— cf. Nin 2%, 3: 2 Reiw24, 
‘19; 3 Rg 13, 6; Ac 8, 24. 

Avr.°25-28; cp. 10, 8, 24; 12, 
3I, 32. 


$Vr.°225 CD.u7, 27% 

jcp. 9, 14; 15, 11; Dt 33, 26; 
2 Rg 7, 22; 1 Par 17,20; Ps 
85, 8; Is 46; 9; Jt 10, 6, 7. 

k cf. vr. 30; cp. 9, 33; 10, 18; 
320eI ks Jc 5, 16 Ss. 





Aegyptii quia ego sum Dominus, qui extenderim manum meam super 
Aegyptum et eduxerim filios Israél de medio eorum. 6 Fecit itaque 
Moyses et Aaron sicut praeceperat Dominus: ita egerunt. 

7 Erat autem Moyses “octoginta annorum et Aaron octoginta trium 
quando locuti sunt ad Pharaonem. 

8Dixitque Dominus ad Moysen et Aaron: 9Cum dixerit vobis Pharao: 
‘Ostendite signa, dices ad Aaron: Tolle virgam tuam et jproice eam 
coram Pharaone, ac vertetur in colubrum. 1° “Ingressi itaque Moyses 
et Aaron ad Pharaonem fecerunt sicut praeceperat Dominus, tulitque 
Aaron virgam coram Pharaone et servis eius, quae versa est in co- 
lubrum. 11 /Vocavit autem Pharao sapientes et maleficos, “et fecerunt 
etiam ipsi per incantationes aegyptiacas et arcana quaedam similiter. 
12 Proieceruntque singuli virgas suas, quae versae sunt in dracones, 
sed devoravit virga Aaron virgas eorum. 13 ”Induratumque est cor 
Pharaonis et non audivit eos, sicut praeceperat Dominus. 

14 ixit autem Dominus ad Moysen: Ingravatum est cor Pharaonis: 
non vult dimittere populum. 15 Vade ad eum °mane; ecce egredietur 
ad aquas, et stabis in occursum eius super ripam fluminis; et ?virgam, 
quae conversa est in draconem, tolles in manu tua 16 dicesque ad 
eum: @Dominus Deus Hebraeorum misit me ad te dicens: *Dimitte 
populum meum ut 4sacrificet mihi in deserto, et usque ad praesens 
audire noluisti. 17 Haec igitur dicit Dominus: ‘In hoc scies quod sim 
Dominus: ecce percutiam virga, quae in manu mea est; aquam flu- 
minis, et “vertetur in sanguinem. 18 Pisces quoque, qui sunt in fluvio, 
morientur, et computrescent aquae, et Yadfligentur Aegyptii bibentes 
aquam fluminis. 19 Dixit quoque Dominus ad Moysen: Dic ad Aaron: 
Tolle virgam tuam, et “extende manum tuam super aquas Aegypti, 
et super fluvios eorum et rivos ac paludes et omnes lacus aquarum, 
ut vertantur in sanguinem, et sit cruor in omni terra Aegypti, tam in 
ligneis vasis quam in saxeis. 2 Feceruntque Moyses et Aaron sicut 
praeceperat Dominus; et Yelevans virgam percussit aquam fluminis 
coram Pharaone et servis eius, *quae versa est in sanguinem. 21 Et 
pisces, qui erant in flumine, mortui sunt; computruitque fluvius, et 
“non poterant Acgyptii bibere aquam fluminis, et fuit sanguis in tota 
terra Aegypti. 22 °Feceruntque similiter malefici Aegyptiorum incan- 
tationibus suis, et “induratum est cor Pharaonis, nec audivit eos, 4sicut 
praeceperat Dominus, 23 avertitque se et ingressus est domum suam, 
nec apposuit cor etiam hac vice. 24 Foderunt autem omnes Aegyptii 
per circuitum fluminis aquam ut biberent; non enim poterant bibere 
de aqua fluminis. 25 Impletique sunt septem dies, postquam percussit 
Dominus fluvium. 
8 Dixit quoque Dominus ad Moysen: Ingredere ad Pharaonem, et 

dices ad eum: Haec dicit Dominus: *Dimitte populum meum, ut 
sacrificet mihi; 2sin autem ?nolueris dimittere, ecce ego percutiam 
omnes terminos tuos “ranis. 3Et ebulliet fluvius ranas, quae ascendent, 
et ingredientur domum tuam et 4cubiculum lectuli tui et super stratum — 
tuum et in domos servorum tuorum et in populum tuum et in furnos 
tuos et in reliquias ciborum tuorum, 4 et ad te et ad populum tuum 
et ad omnes servos tuos intrabunt ranae. 5 Dixitque Dominus ad 
Moysen: Dic ad Aaron: ¢Extende manum tuam super fluvios ac super 
rivos et paludes et educ ranas super terram Aegypti. 6 Et extendit 
Aaron manum super aquas Aegypti, et ascenderunt °ranae operue- 
runtque terram Aegypti. 7/Fecerunt autem et malefici per incanta- 
tiones suas similiter eduxeruntque ranas super terram Aegypti. 8 Vo- 
cavit autem Pharao Moysen et Aaron et dixit eis: 9Orate Dominum 
ut auferat ranas a me et a populo meo, et ’dimittam populum ut 
sacrificet Domino. 9 Dixitque Moyses ad Pharaonem: Constitue mihi 
quando deprecer pro te et pro servis tuis et pro populo tuo, ut abi- 
gantur ranae a te et a domo tua et a servis tuis et a populo tuo, et 
tantum in flumine remaneant. 1° Qui respondit: Cras. At ille, ‘Iuxta, 
inquit, verbum tuum faciam, ut scias quoniam Jnon est sicut Dominus 
Deus noster. 11 Et recedent ranae a te et a domo tua et a servis tuis 
et a populo tuo et tantum in flumine remanebunt. 12 Egressique sunt 
Moyses et Aaron a Pharaone; et “clamavit Moyses ad Dominum pro 





— 48 — 





aa. 





niphibus e pulvere procreatis, ad quod efficiendum malefici ex Aegyptiis 
non valent (16-19) ; quarta est in muscis omnia implentibus (20-24). Post 
vero quandam Pharaonis resipiscentiae speciem (25-32) veniunt: 


LIBER EXODUS 





de villis et de agris. 


ultra °fallere, ut non dimittas populum sacrificare Domino. 





“<r 


sponsione ranarum, quam condixerat Pharaoni. 1% Fecitque Do- 
minus iuxta verbum Moysi; et mortuae sunt ranae de domibus et 
14 Congregaveruntque eas in immensos ag- 
geres, et computruit terra. 15 Videns autem Pharao quod ‘data esset 
requies ”ingravavit cor suum et non audivit eos, sicut praeceperat 
Dominus. 

16Dixitque Dominus ad Moysen : Loquere ad Aaron : "Extende virgam 
tuam et percute pulverem terrae, et sint sciniphes in universa terra 
Aegypti. 17 Feceruntque ita, Et extendit Aaron manum virgam tenens 
percussitque pulverem terrae; et °facti sunt sciniphes in hominibus 
et in iumentis; omnis pulvis terrae versus est in sciniphes per totam 
terram Aegypti. 18pFeceruntque similiter malefici incantationibus suis, 
ut educerent sciniphes, et @non potuerunt; erantque sciniphes tam in 
hominibus quam in iumentis. 19 Et dixerunt malefici ad Pharaonem: 
rDigitus Dei est hic. Induratumque est cor Pharaonis et non audivit 
eos, sicut praeceperat Dominus. 

20 Dixit quoque Dominus ad Moysen: *Consurge diluculo, et_sta 
coram Pharaone; egredietur enim ad aquas, et dices ad eum: Haec 
dicit Dominus: tDimitte populum meum, ut sacrificet mihi. 21 Quod 
si non dimiseris eum, ecce ego immitam in te et in servos tuos et in 
populum tuum et in domos tuas omne genus muscarum; et imple- 
buntur domus Aegyptiorum muscis diversi generis, et universa terra 
in qua fuerint. 2% “Faciamque mirabilem in die illa terram Gessen, in 
qua populus meus est, ut non sint ibi muscae, et “scias quoniam ego 
Dominus in medio terrae, 23 Ponamque divisionem inter populum 
meum et populum tuum: cras erit signum istud. 24 Fecitque Dominus 
ita. “Et venit musca gravissima in domos Pharaonis et servorum eius 
et in omnem terram Aegypti; corruptaque est terra ab huiuscemodi 
muscis. 25 Vocavitque Pharao Moysen et Aaron, et ait eis: Ite et 
sacrificate Deo vestro in terra hac. 26 Et ait Moyses: Non potest ita 
fieri; Yabominationes enim Aegyptiorum immolabimus Domino Deo 


_ nostro. Quod si mactaverimus ea quae colunt Aegyptii coram eis, 


lapidibus nos obruent. 27 *Viam trium dierum pergemus in solitu- 
dinem, et sacrificabimus Domino Deo nostro, %sicut praecepit nobis. 
28 Dixitque Pharao: Ego dimittam vos ut sacrificetis Domino Deo 
vestro in deserto, veruntamen longius ne abeatis; “rogate pro me. 
29 Et ait Moyses: Egressus a te orabo Dominum, et recedet musca 
a Pharaone et a servis suis et a populo eius cras; veruntamen noli 
30 Egres- 
susque Moyses a Pharaone oravit Dominum, 31qui fecit iuxta verbum 
illius, et abstulit muscas a Pharaone et a servis suis et a populo eius: 
non superfuit ne una quidem. 32 Et dingravatum est cor Pharaonis, 
ita ut nec hac quidem vice dimitteret populum. 

Dixit autem Dominus ad Moysen: ®Ingredere ad Pharaonem et 

loquere ad eum: Haec dicit "Dominus Deus Hebraeorum: Dimitte 
populum meum, ut sacrificet mihi. 2 Quod si adhuc renuis et retines 
eos, 2 ecce “manus mea erit super agros tuos, et super equos et asinos 
et camelos et boves et oves pestis valde gravis; 4 et %faciet Dominus 
mirabile inter possessiones Israél et possessiones Aegyptiorum; ut 
nihil omnino pereat ex his quae pertinent ad filios Israél. 5 Consti- 
tuitque Dominus tempus dicens: Cras faciet Dominus verbum istud 
in terra. §6 Fecit ergo Dominus verbum hoc altera die; “mortuaque 
sunt omnia animantia Aegyptiorum; de animalibus vero filiorum Israél 
nihil omnino periit. 7 Et misit Pharao ad videndum; nec erat quid- 
quam mortuum de his quae possidebat Israél. /Ingravatumque est 
nae Pharaonis et non dimisit populum. 

8 Et dixit Dominus ad Moysen et Aaron: Tollite plenas manus 
cineris de camino, et spargat illum Moyses in caelum coram Pharaone; 
9 sitque pulvis super omnem terram Aegypti; erunt enim in hominibus 
et iumentis ulcera et vesicae turgentes in universa terra Aegypti. 
10 Tuleruntque cinerem de camino, et steterunt coram Pharaone, et 
sparsit illum Moyses in caelum; factaque sunt 9%ulcera vesicarum 
turgentium in hominibus et iumentis; 11 inec poterant malefici stare 
coram Moyse propter ulcera, quae in illis erant, et in omni terra 





8,13 —9, 11 
U ef. Bev8, 11. 
M VY. 32; CP. 4, 21. 


mV. CD. 7, 19. 


o.Ps 104, 31. 


PMCs, FOr 
q2 Tm 3, 9. 


# CD. 32,18) Ps:8,; 45-Le 11; 20. 
scl. cp. 34,2531 Rg 6,'9: 
ScDp. 7, 15; 9, 13. 


ENE: Bt Cpy.5.. he 


*ep. 0.84316, 26; 10,23: 115.6 
73; 12, 13. — ‘cf. Ml a\18; 
UV Vr, JO% Cp. 7,17, 


% Ps 77, 45; 104, 31; Sap 16, 
9. — cf. Ts 7, 18. : 
y cf. Gn 43, 32; 46, 34. 


zcp. 3, 18. 
acp. 3, 12. 


bv. vr. 8. 
c vr. 15. — cf. Jr 42, 20, 22%: 


dvr. 153 cp. 4, 21. 


&Cp: B9-33'2% 
bv. cp. 7, 16. 


ccp. 3, 20; 7, 4 
ECD. 8) 325 Peg, 


éPs 77, 50. — cf. vr. 19. 


fp. 4, 215:°7, 245 


g Lv 13, 18; Dt 28, 27; 4 Rg 
20,093 * 2, 7; Is 38, 21; Ap 
#2 Ym. 3,9. 16, 2. 





(4) 











LIBER EXODUS 
9,12 — 10,8 


qguinto pestis in pecora (9, 1-7), sexto ulcera in homines et iumenta 
(8-12), septimo grando, quae vastat hordeum et linum (13-35), octavo 
locustae, quidquid post grandinem superest, devorantes (10, 1-20), nona 





#v. Cp. 4, 21. 
Jrepei7 1578, 20. 
Reps S51, 
Pyeicpr83: 70. 


MCD. 3, 20. 


n (all) Rm 9, 17. — cf. cp. 10, 
T0020 11. 0¢34,. 29s ae -1Os4> 
o cf. Ps 75,11; 82,19; Is 63, 12. 


p cf. vr. 4. 


q Ap 16, 21. 


r Ps 77, 473 704, 32. —_cf. Js 


$O; 11.) fe 12517... 2 Sat te 
14; 148, 8; Sap 16, 16; 19, 
19: Is 30, 30; Ez 38, 22; AD 
SiC Ez TS 4) 8, 7. 


t Ps 77, 47; 104, 33. 


ucp. 8, 22 etc. — cf. Is 32,18. 


v cp. 10, 16. 

x2 Par. 12, 6; Ps 128; 43 ‘284; 
17; Lm, 18; Dn 9, 14. 

ycp. 8, 8. 

$-ct. Gn 23; 6:28s 35, 7.,etc. 


a3 HES 22, 38; Ps 142, 6; Is 


349, 12, I 


bc to. 53 Pal: 23, 7 
z. cf. Dt 10, 14. 


r 10, 26 
cls 26, 10. 
dcf. Rt 1, 22; 
é vr. 29. 


2, 23. 


fcp. 4, 21; 


7, 14. 
gi Rg 6, 6 


GCP. 4, 2; 7, 3, 14; 9, 12 ete. 
b cf. cp. 13, 8, 14; Dt 4, 9; 6, 
20-22; Ps 77, 4-7; Jl 1, 3. 

0.95 27: 


d3 Rg 21, 29; 2 Par 7, 14; 34, 


27; Jb 42, 1; Jr 13, 18; Je 
4, 10; I , 

eLv 11, 22: Pro 30, 27; Sap 
16, 9; a » 4; Ap 9, 3. 

fcp. 9, 3 

g cf. cp. :. SSE aa, Ox 


Avr. 24. 





Aegypti. 12 iInduravitque Dominus cor Pharaonis, et non audivit eos, 
sicut locutus est Dominus ad Moysen. 

13 Dixitque Dominus ad Moysen: JMane consurge, et sta coram 
Pharaone, et dices ad eum: Haec dicit Dominus Deus Hebraeorum: 
kDimitte populum meum, ut sacrificet mihi: 14quia in hac vice mittam 
omnes plagas meas super cor tuum et super servos tuos et super 
populum tuum, ut scias quod Mon sit similis mei in omni terra. 
15Nunc enim ™extendens manum percutiam te et populum tuum peste 
peribisque de terra. 16"Idcirco autem posui te, ut ostendam in te 
fortitudinem meam, et °narretur nomen meum in omni terra. 17Adhuc 
retines populum meum, et non vis dimittere eum? 18 En pluam cras, 
hac ipsa hora, grandinem multam nimis, qualis non fuit in Aegypto 
a die qua fundata est usque in praesens tempus. 19 Mitte ergo iam 
nunc, et Pcongrega iumenta tua et omnia quae habes in agro; homines 
enim et iumenta et universa quae inventa fuerint foris nec congre- 
gata de agris, cecideritque super ea grando, morientur. 20 Qui timuit 
verbum Domini de servis Pharaonis fecit confugere servos suos et 
iumenta in domos; 21 qui autem ng sermonem Domini dimisit 
servos suos et iumenta in agris. 22 Et dixit Dominus ad Moysen: 
Extende manum tuam in caelum, ut %fiat grando in universa terra 
Aegypti, super homines et super iumenta et super omnem herbam 
agri in terra Aegypti. 2% Extenditque Moyses virgam in caelum, et 
‘Dominus dedit tonitrua et grandinem ac discurrentia fulgura super 
terram; pluitque Dominus grandinem super terram Aegypti. 24 Et 
sgrando et ignis mixta pariter ferebantur; tantaeque fuit magnitudinis 
quanta ante nunquam spparalt in universa terra Aegypti, ex quo 
gens illa condita est. 25 Et percussit grando in omni terra Aegypti 
cuncta quae fuerunt in agris ab homine usque ad iumentum, tcun- 
ctamque herbam agri percussit grando et omne lignum regionis con- 
fregit. 26”Tantum in terra Gessen, ubi erant filii Israél, grando non 
cecidit. 27 Misitque Pharao et vocavit Moysen et Aaron dicens ad 
eos: YPeccavi etiam nunc; “Dominus iustus: ego et populus meus 
impii. 28 YOrate Dominum, ut desinant *tonitrua Dei et grando; ut 
dimittam vos et nequaquam hic ultra maneatis. 29 Ait Moyses: Cum 
egressus fuero de urbe, “extendam palmas meas ad Dominum, et 
cessabunt tonitrua, et grando non erit, ut scias quia “Domini est 
terra. 30 Novi autem quod et ‘tu et servi tui necdum timeatis Do- 
minum Deum. 3! Linum ergo et %hordeum laesum est, eo BV hor- 
deum esset virens, et linum iam folliculos germinaret; triticum 
autem et far non sunt laesa, quia serotina erant. 3%Egressusque Moyses 
a Pharaone ex urbe ¢tetendit manus ad Dominum et cessaverunt 
tonitrua et grando, nec ultra stillavit pluvia super terram. 34 Videns 
autem Pharao quod cessasset pluvia et grando et tonitrua auxit 
peccatum, 35 et /ingravatum est cor eius et %servorum illius et in- 
duratum nimis; nec dimisit filios Israél, sicut praeceperat Dominus 
per manum Moysi. 
| Et dixit Dominus ad Moysen: Ingredere ad Pharaonem; ego enim 

%nduravi cor eius et servorum illius, ut faciam signa mea haec 
in eo; 2et Snarres in auribus filii tui et nepotum tuorum, quoties 
contriverim Aegyptios et signa mea fecerim in eis; et °sciatis quia 
ego Dominus. %Introierunt ergo Moyses et Aaron ad Pharaonem et 
dixerunt ei: Haec dicit Dominus Deus Hebraeorum: pti ee So non 
vis 4subici mihi? Dimitte populum meum, ut sacrificet mihi. 4 Sin 
autem resistis et non vis dimittere eum, ecce ego inducam cras lo- 
custam in fines tuos, 5 quae operiat superficiem terrae, ne quidquam 
eius appareat, sed fcomedatur quod residuum fuerit grandini; corro- 
det enim omnia ligna quae germinant in agris. 6 Et JYimplebunt domos 
tuas et servorum tuorum et omnium Aegyptiorum, quantam non vi- 
derunt patres tui et avi, ex quo orti sunt super terram usque in prae- 
sentem diem. Avertitque se et egressus est a Pharaone. 7 Dixerunt 
autem servi Pharaonis ad eum: Usquequo patiemur hoc scandalum ? 
Dimitte homines, ut sacrificent Domino Deo suo. Nonne vides quod 
perierit Aegyptus? 8 Revocaveruntque Moysen et Aaron ad Pharao- 
nem, qui dixit eis: “Ite, sacrificate Domino Deo vestro. Quinam sunt 











horridae trium dierum tenebrae (21-29). At cum, talibus plagis ingruen- 
tibus, Pharao ad meliorem frugem videretur reduci, eis vero recedenti- 
bus magis ac magis corde induraretur, novissima poena denuntiatur ; 


LIBER EXODUS 
10, 9—11, 10 








qui ituri sunt? 9 Ait Moyses: Cum parvulis nostris et senioribus per- 
gemus, cum filiis et filiabus, cum ovibus et armentis; est enim ‘sol- 
lemnitas Domini Dei nostri. 19 Et respondit Pharao: Sic Dominus sit 
vobiscum, quomodo ego dimittam vos et /parvulos vestros. Cui du- 
bium est quod pessime cogitetis? 11 Non fiet ita; sed ite tantum viri 
et sacrificate Domino; hoc enim et ipsi petistis. Statimque eiecti sunt 
de conspectu Pharaonis. 

12 Dixit autem Dominus ad Moysen: *Extende manum tuam super 
terram Aegypti ad locustam, ut ascendat super eam, et ‘devoret omnem 
herbam quae residua fuerit "grandini. 13 Et extendit Moyses virgam 
super terram Aegypti; et Dominus induxit ventum urentem tota die 
illa et nocte. Et mane facto, ventus urens levavit locustas, 14 quae 
ascenderunt super universam terram Aegypti et sederunt in cunctis 
finibus Aegyptiorum innumerabiles, °quales ante illud tempus non 
fuerant, nec postea futurae sunt. 15 Operueruntque universam super- 
ficiem terrae vastantes omnia. ?Devorata est igitur herba terrae et 
quidquid pomorum in arboribus fuit, quae grando dimiserat; nihilque 
omnino virens relictum est in lignis et in herbis terrae in cuncta 
Aegypto. 16Quamobrem festinus Pharao vocavit Moysen et Aaron 
et dixit eis: 2Peccavi in Dominum Deum vestrum et in vos. 17 Sed 
nunc dimittite peccatum mihi etiam hac vice et ‘rogate Dominum 
Deum vestrum, ut auferat a me mortem istam. 188Egressusque Moyses 
de conspectu Pharaonis ‘oravit Dominum, 19 qui flare fecit ventum 
ab occidente vehementissimum, et “arreptam locustam proiecit in mare 
Rubrum. Non remansit ne una quidem in cunctis finibus Aegypti. 
20 Et Yinduravit Dominus cor Pharaonis, nec dimisit filios Israél. 

21 Dixit autem Dominus ad Moysen: “Extende manum tuam in 
caelum, et sint tenebrae super terram Aegypti tam densae ut palpari 
queant. 22 Extenditque Moyses manum in caelum, et Yfactae sunt 
tenebrae horribiles in universa terra Aegypti tribus diebus. 23 Nemo 
vidit fratrem suum nec movit se de loco in quo erat. *Ubicumque 
autem habitabant filii Israél lux erat. 24 Vocavitque Pharao Moysen 
et Aaron et dixit eis: “Ite, sacrificate Domino; oves tantum vestrae 
et armenta remaneant, °parvuli vestri eant vobiscum. 25 Ait Moyses: 
Hostias quoque et holocausta dabis nobis, quae offeramus Domino 
Deo nostro. 26 Cuncti greges pergent nobiscum: non remanebit ex eis 
-ungula, quae necessaria sunt in cultum Domini Dei nostri; praesertim 
cum ignoremus quid debeat immolari, donec ad ipsum locum perve- 
niamus. 27 ¢Induravit autem Dominus cor Pharaonis, et noluit dimit- 
tere eos. 28 Dixitque Pharao ad Moysen: Recede a me, et cave ne 
ultra videas faciem meam; quocumque die apparueris mihi, morieris. 
29 Respondit Moyses: Ita fiet ut locutus es; “non videbo ultra faciem 
tuam. 

] Et dixit Dominus ad Moysen: Adhuc ®una plaga tangam Pha- 

raonem et Aegyptum, et post haec °dimittet vos et exire compel- 
let. 2 Dices ergo omni plebi, ut postulet vir ab amico suo et mulier a 
vicina sua “vasa argentea et aurea; 3 %dabit autem Dominus gratiam 
populo suo coram Aegyptiis. . 

eFuitque Moyses vir magnus valde in terra Aegypti coram servis 
Pharaonis et omni populo. 4Et ait: Haec dicit Dominus: ‘Media 
nocte egrediar in Aegyptum: 5 et Ymorietur omne primogenitum in 
terra Aegyptiorum, a primogenito Pharaonis, qui sedet in solio eius, 
usque ad primogenitum ancillae “quae est ad molam, et omnia primo- 
genita iumentorum. 6‘Eritque clamor magnus in universa terra Aegypti, 
qualis nec ante fuit nec postea futurus est. 74Apud omnes autem 
filios Israél Non mutiet canis ab homine usque ad pecus; ut ™sciatis 
quanto miraculo dividat Dominus Aegyptios et Israél. 8 ™Descen- 
dentque omnes servi tui isti ad me, et adorabunt me dicentes: 
Egredere tu et omnis populus qui subiectus est tibi. Post haec egre- 
diemur. 9 Et exivit a Pharaone iratus nimis. 

Dixit autem Dominus ad Moysen: °Non audiet vos Pharao, ut 
Pmulta signa fiant in terra Aegypti. 10 Moyses autem et Aaron fece- 
runt omnia ostenta, quae scripta sunt, coram Pharaone. Et ¢induravit 
Dominus cor Pharaonis, nec dimisit filios Israél de terra sua. . 





icp. 5, 1. — cf. cp. 3, 18. 


j VI. 24. 


Rkvecp. 7; 19. 
L vesin,* 3. 
MCD. 9, 32. 


mPs 77, 46; 104, 34. 
Oxhh.25-2% 


pb Ps 104, 35. 


dcp. 9, 27. 
rv. cp. 8, 8, 28. 
$:6D3'8).:305'°9)..33- 
tcf, Nin Ls; °3? 
uci. Jl 2, 20. 


OV CD.4, 2%. 
“vr. 12. 


y Ps 104, 28; Sap 17, 2. 


zg Sap 18, 1. - cf. cp. 8, 22; 9, 
4, 6. 

avr. 8. 

b vr. 10. 


CWE 203ecp. 4) 28.7 


d cf. Heb 11, 27. 


acf. cp. 4, 23. 
bcp. 12, 31, 33, 39. 


6 0D.°4) 223-32, 353 

GACD «34.52 £4.125..3 Ge PS 108,146. 

e Ecli 45, 1. 

fcp. 12, 12, 29. — cf. Jb. 34, 
20; Am 4, Io. 

gcp. 4, 23; Am 4, 10, 

A Mt2 4.413L0 °F 75:38 

icp. 12, 30.— cf.Am 5, 16,17. 

dCi. CU. G,222.0, 05:4. 

&ct..Jg 10, 21; Jdt x1, 15. 

mcp. 9, 4, 6, 26. 

CD, 424533 ¢ 


ocp. 3, 19; 7, 4; 10, I. 
bcp. 7, 3. 
Gv. cp.-4 2713 





— 5st — 








LIBER EXODUS 
12, 1-31 


atque, vasis ab Aegyptiis commodatis (11, 1-10) comparataque victima 


paschali (12, 1-13) quotannis iam in perpetuum immolanda (14-20) et 


ipsius sanguine postibus domorum linitis (21-28), infligitur per angelum 








1-11] L. in Parasc. — Prph. in 
sb. s. 
a 13, At 23, 08 Za tOs- Le 


3! ? cf. ‘Catech. R. II 4, 70. 
Vt; at. 


5; a Capech. R.1 5,5.— R. 
Os orp. Chr. 

CL 32, 24 -27° Dt 75M Yd, 
8,14; Heb 9, 14; 1 Pt1, 19 etc. 

dvr. 18; Lv 23, 5; Nm 9, 33 
28, 16; Js 5, 10; 1 Es 6, 19. 


ONT: 13; 22% 

3 A A 1 ae ee 

Joep. 23, 23, 18; 34 25: Pw 9,11; 
t 16 » 33 Cor 5, 8 * 


oO 16, 73. : Pare35 as: 


Ses 7e. 18; noe 4; 34, 25; 
A, Sinaens cf. Lv 7, 15. 
icf. Hy Lis 35; Eph 0,5 Oe 


j vr. 27; ie 23, 5; Dt 16, 5. — 
Che COE: 5; 7. 

k vr. 23; “og TT; 4; S$: 

rage 33, 4 


6, 
nie iy et V. IS Ap ie ‘fs. or 
n cf. Heb 11, 28. [Sang. 
14] Ant. ut s.—Of. in fr. 6 
ocp. 13, 9 [Psc 
: 17, 243 cp. 13, 10; 4 Rg 


ia 53 Catech. R. II 1,9 

q cp. 13, 6, 23, 153 34, 18, 
25; Lv 4 Nm 28,17; Dt 
16, 3, 8. — cf. 1 Cor 55°78 

Ee — cf. Gn 17, 14; Nm 

FIN xa; 7, 8; Nm 28, 18, 25. 

Fcp:: ¥3, ae 

uvr. S13 Pi 

v Lv 23, % m 28, 16. 


HV. 15. 


yvr. 48, 49. 


Zvr. 3. 


a Lv 14, 6; Nm z9, 18; Ps 50, 
b Heb 11, 28. to; Heb 9,19. 


ecp. 12, 1 
f — rt, 33. — cf. Ez 9, 6 
7, 3; 9 
g 24, 16; - Cor 10, 10. 
tpi 3, 8, 17. 
tcp. 13, 8,14; Dt 6, 7, 203 32, 
7; Js 4, 6; Ps 77, 3-6. 
27] * Conc. Tr. sess, 22 cp. 1. 
PNTATIS 22. 


lLcp. 4, 31. 


bag aa 11, 4; Sap 18, 14, 15. 
m8, 37; 33, 45:£8°97; 993s 
104, 36; 134, 8; 135, 10. 
CD. 4,332. 15,582. 9ap 18,.5; 722 


pep. 11, 6. — cf. Pro 21, 13; 
see 5, 10) E75 C 3h Es: 


qi Rg 6, 6; Sap. 19, 3. 
rcf. cp. 10, 9-11. 





12 Dixit quoque Dominus ad Moysen et Aaron in terra Aegypti: 
2aMensis iste vobis principium mensium, primus erit in mensibus 
anni. 3 Loquimini ad universum coetum filiorum Israél et dicite eis: 
Decima dies mensis huius tollat unusquisque agnum per familias et 
domos suas. 4Sin autem minor est numerus ut sufficere possit ad 
vescendum agnum, adsumet vicinum suum, qui iunctus est domui 
suae, iuxta numerum animarum quae sufficere possunt ad esum agni. 
5 cErit autem agnus absque macula, masculus, anniculus; iuxta quem 
ritum tolletis et haedum. 6 Et servabitis eum usque ad dquartam de- 
cimam diem mensis huius; immolabitque eum universa multitudo fi- 
liorum Israél ad vesperam. 7 Et sument de sanguine eius ac “ponent 
super utrumque postem et in superliminaribus domorum, in quibus 
comedent illum. 8 Et edent carnes nocte illa assas igni et fazymos 
panes cum lactucis agrestibus. 9 Non comedetis ex eo crudum quid 
nec coctum aqua, sed tantum Yassum igni; caput cum pedibus eius 
et intestinis vorabitis. 10?Nec remanebit quidquam ex eo usque mane; 
si quid residuum fuerit, igne comburetis. 11Sic autem comedetis illum: 
irenes vestros accingetis et calceamenta habebitis in pedibus tenentes 
baculos in manibus et comedetis festinanter; Jest enim Phase (id est 
transitus) Domini. 12 Et *transibo per terram Aegypti nocte illa, 
percutiamque omne primogenitum in terra Aegypti ab homine usque 
ad pecus, et ‘in cunctis diis Aegypti faciam iudicia: ™Ego Dominus. 
13 Krit autem "sanguis vobis in signum in aedibus in quibus eritis; 
et videbo sanguinem, et transibo vos; nec erit in vobis plaga di- 
sperdens, quando percussero terram Aegypti. 14 Habebitis autem hunc 
diem in °monumentum; et celebrabitis eam sollemnem Domino in 
generationibus vestris cultu Psempiterno. 
15adSeptem diebus azyma comedetis: in die primo non,erit fermentum 
in domibus vestris; quicumque comederit fermentatum, "peribit anima 
illa de Israél, a primo die usque ad diem septimum. 16 Dies prima 
erit ‘sancta atque sollemnis, et dies septima eadem festivitate vene- 
rabilis. Nihil operis facietis in eis, exceptis his quae ad vescendum 
pertinent. 17 Et-observabitis azyma; ‘in eadem enim ipsa die educam 
YUexercitum vestrum de terra Aegypti, et custodietis diem istum in 
generationes vestras ritu perpetuo. 18 Primo mense, quartadecima 
die mensis ad vesperam comedetis azyma usque ad diem vicesimam 
primam eiusdem mensis ad vesperam. 19 Septem diebus fermentum | 
non invenietur in domibus vestris. Qui comederit fermentatum, 
rperibit anima eius de coetu Israél, Ytam de advenis quam de indi- 
genis terrae. 20Omne fermentatum non comedetis: in cunctis habi- 
taculis vestris edetis azyma. 
21 Vocavit autem Moyses omnes seniores filiorum Israél, et dixit ad 
Ite tollentes animal "per familias vestras, et immolate Phase. 
22 ¢Fasciculumque hysopi °tingite in sanguine qui est in limine, et 
adspergite ex eo “superliminare et utrumque postem. dNullus vestrum 
egrediatur ostium domus suae usque mane; 2 ¢transibit enim Dominus 
percutiens Aegyptios; cumque viderit sanguinem in superliminari et 
in utroque poste transcendet ostium domus, et ‘non sinet 9percus- 
sorem ingredi domos vestras et laedere. 24 Custodi verbum istud 
legitimum tibi et filiis tuis usque in aeternum. 25 Cumque introieritis 
terram, quam Dominus daturus est vobis, “ut pollicitus est, obser- 
vabitis caeremonias istas. 26 Et, cum dixerint vobis filii vestri: Quae 
est ista religio? 27 dicetis eis: iVictima transitus Domini est pasos si 
transivit super domos filiorum Israél in Aegypto percutiens Aegyptios 
et domos nostras liberans. ‘Incurvatusque populus adoravit. 28 Et 
egressi filii Israél fecerunt sicut praeceperat Dominus Moysi et Aaron, 
29Factum est autem in noctis medio, "percussit Dominus omne pri- 
mogenitum in terra Aegypti, ° primogenito Pharaonis, qui in solio 
eius sedebat usque ad primogenitum captivae, quae erat in carcere 
et omne primogenitum iumentorum. 30 Surrexitque Pharao nocte et 
omnes servi eius cunctaque Aegyptus; et Portus est clamor magnus 
in Aegypto; neque enim erat domus in qua non iaceret mortuus. 
31 Vocatisque Pharao Moyse et Aaron nocte, ait: ¢Surgite et egre- 
dimini a populo meo ‘vos et filii Israél; ite, immolate Domino, sicut 


eos: 





— 52 — 








omnes primogenitos Aegyptiorum interimentem (29-20). Quare Pharao 
ipse filios Israél iam urget abire (31-42). Et ita, additis quibusdam 
rebus de ritu paschali peragendo, prima pars conclusa est (43-13, 16). 


LIBER EXODUS 
12, 32 — 13, 15 











dicitis. %2sOQves vestras et armenta adsumite, ut petieratis, et abeuntes 
benedicite mihi. 33 ‘Urgebantque Aegyptii populum de terra exire ve- 
lociter dicentes: Omnes moriemur. 

34T ulit igitur populus conspersam farinam antequam fermentaretur; 
et ligans in palliis posuit super umeros suos. 35 Feceruntque filii 
Israél sicut praeceperat Moyses, et “petierunt ab Aegyptiis vasa ar- 
gentea et aurea vestemque plurimam. 36 “Dominus autem dedit gra- 
tiam populo coram Aegyptiis ut commodarent eis; et “spoliaverunt 
Aegyptios. 

37 yProfectique sunt filii Israél de *Ramesse in Socoth, “sescenta 
fere milia peditum virorum absque parvulis. 38 Sed et vulgus pro- 
miscuum innumerabile ascendit cum eis, oves et armenta et animantia 
diversi generis multa nimis. 39 Coxeruntque farinam, quam dudum 
de Aegypto conspersam tulerant, et fecerunt subcinericios panes 
azymos; “neque enim poterant fermentari, ¢cogentibus exire Aegyptiis 
et nullam facere sinentibus moram; “nec pulmenti quidquam occur- 
peer praeparare. 

9 Habitatio autem filiorum Israél, qua manserunt in Aegypto, fuit 
hasten triginta annorum. 41 Quibus expletis, eadem die 
egressus est omnis /exercitus Domini de terra Aegypti. 42 9Nox ista 
est observabilis Domini, quando eduxit eos de terra Aegypti; hanc 
observare debent omnes filii Israél in generationibus suis. 

43 Dixitque Dominus ad Moysen et Aaron: Haec est religio Phase: 
omnis alienigena non comedet ex eo. 44 Omnis autem servus hempti- 
tius circumcidetur, et sic comedet. 45*Advena et mercennarius non 
edent ex eo. 46 In una domo comedetur; nec efferetis de carnibus 
eius foras, /nec os illius confringetis. 47 iOmnis coetus tiliorum Israél 
faciet illud. 48 Quod si “quis peregrinorum in vestram voluerit tran- 
sire coloniam et facere Phase Domini, circumcidetur prius omne 
masculinum eius, et tunc rite celebrabit; eritque sicut “indigena 
terrae: si quis autem circumcisus non fuerit, non vescetur ex eo. 
49 0Fadem lex erit indigenae et colono qui peregrinatur apud vos. 

50 Feceruntque omnes filii Israél sicut praeceperat Dominus Moysi 
et Aaron. Et eadem die ?eduxit Dominus filios Israél de terra Ae- 

pti per %turmas suas. 
1 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 %Sanctifica mihi 

omne primogenitum, quod aperit vulvam in filiis Israél, tam de 
hominibus quam de iumentis; mea sunt enim omnia. 3 Et ait Moyses 
ad populum: 2Mementote diei huius, in qua egressi estis de Aegypto 
et de “domo servitutis, quoniam 4in manu forti eduxit vos Dominus 
de loco isto, ut “non comedatis fermentatum panem. 4 Hodie egredi- 
mini mense /novarum frugum. 5 Cumque introduxerit te Dominus in 
terram Chananaei et Hethaei et Amorrhaei et Hevaei et Iebusaei, 
%quam iuravit patribus tuis ut daret tibi, ’terram fluentem lacte et 
melle, ‘celebrabis hunc morem sacrorum mense isto. 6 /Septem diebus 
vesceris azymis; et in die septimo erit sollemnitas Domini. 7 Azyma 
comedetis septem diebus; non apparebit apud te aliquid fermentatum, 
nec in cunctis finibus tuis. 8 KNarrabisque'filio tuo in die illo dicens: 
Hoc est quod fecit mihi Dominus quando egressus sum de Aegypto. 
9Et Jerit quasi signum in manu tua et quasi ™monimentum ante 
oculos tuos et ut lex Domini semper sit in ore tuo; in manu enim 
forti eduxit te Dominus de Aegypto: 19"Custodies huiuscemodi cultum 
statuto tempore a diebus in dies. 11 Cumque introduxerit te Dominus 
in terra Chananaei, “sicut iuravit tibi et patribus tuis, et dederit 
tibi eam, 12 Pseparabis omne quod aperit vulvam Domino et quod 
primitivum est in pecoribus tuis; quidquid habueris masculini sexus 
consecrabis Domino, 13 aPrimogenitum asini mutabis ove; quod, si 
non redemeris, interficies. "Omne autem primogenitum hominis de 
filiis tuis pretio redimes. 14 sCumque interrogaverit te filius tuus cras 
dicens: Quid est hoc? respondebis ei: *In manu forti eduxit nos 
Dominus de terra Aegypti, de “domo servitutis. 15 Nam, cum indu- 
ratus esset Pharao et nollet nos dimittere, Yoccidit Dominus omne 
primogenitum in terra Aegypti, a primogenito hominis usque ad 
primogenitum iumentorum; idcirco immolo Domino omne quod 





scf. cp. 10, 24-26. 
tcp. 11, 1, 8; Ps 104, 38. — 
cf. cp. 6, 1. 


# COL 8,223.11, 2. 

WOD.. 3922 ATP S-. 

x Gn 15, 14; Ps 104, 37. — cf. 
Sap 10, 17. 


y Nm 33, 3, 5- 
zGn-47, 11. — cf. cp..1, 


acf. cp. 38, 26; Nm 1, Wns 
II, 21; 26, 51. 
pte 24 4s 10, 11; Nm 11, 4. — 
Cie. 2° Bs trs) 43, 


ce ct.* Dtsr6; ¥. 
@ vr 33 cps 6 240 ry ke 


pees 3, 17. — cf. Gn 15, 133 
fy gat 5» 9; Ac 7,6. 
a. t 16, 


hich? Ga v9). 12}. 73 
+. Ly 22AF0. 


j (all) Jo 19, 36. — Nm 9g, 12. 
vr. 6. 

mNm 9g, 14. 

nvr. 19. 


o Lv 24, 22; 
Le," 4 
pvr. 41; 
q vr. 17. 
ra EL tL. in fs. Purif. B. M. 


Nm 9,14, 15; 15, 


Ac 13, 17. 


— v. Lv 12, 1. 

a (all) Le 2, 23. — vr. 12-15; 
CP. 22,29, 30; 34,195 Lv 27, 
26; Nm 3, 3G 198, 180, 27.2985 
15; Dt 15, 19; Ee 44, 30,31. 

bcp. 12, 42; Dt 16 

G Ys; tALeCp, .20, 2. 

dcp. 3, 19; 6, I. 

ev. cp. 12, 

fiep, 235453 34, 18; Dt 16, r._ 

51. int, Pr 704) sche ‘fr. 2 et ‘Of 


c 6, B 8% Gn ek 


an * Cateeh I] 1, 9 


_jcp. 12, 15, 1 


Rv. cp. 12, 26. 
9] v .vr, 5. Sie: ie 104) in 
‘ manif. B. M. V. Imm..a s. 


mM. 
EDt 6, 8airrm x78 


— cf. Nm 
15, 39; Mt 23, 5. 
™ Cp. 12, 14, 24. 
CE. cp. 125 14 EF, 245 43. 
ovr. z 


22, 29; 34, 19; Ez 44, 
o. — cf. vr. 
1e. 34, ao Nm 18, 15, 16. 
m 3, 46, a7 18, 15, 16. 
SV. cp. 12, 26; Dt 6, 20: Js 4, 
# vr. 3, 16, [6, 21. 
UATE SSCP. 20, 2% 
v cp. 12, 29. 











LIBER EXODUS 
13, 16 — 14, 23 


2. De iis quae in itinere ab Aegypto ad Sinai acciderunt (13, 17-18, 27). Proficiscentes filios 
Israél et secum ferentes ossa loseph (13,17-22) Pharao insequitur et compre- 
hendit; at, cum illi ad Dominum clamassent (14,1-14), et Moyses extendisset 








BNTs2E3. 
y vr. 9. 
Z vr. 14. 


f L452) 
iM 


d Gn 50,24; Js 24,32; Ecli 49, 
18; Heb 11, 22. aah oT a 
é cp. 12, 37; Nm 33, 6. [16. 
fp. 14,19, 24; 40, 34-36; Nm 
i> 34; 14, 14; ms Zt. 385 2 
Es 9, 19; Ps 67, 8; 77, 14; 
98, 7; 104, 39; ig £0,075 
1 Cor 10, 1. — cf. Is 4, 5. 
— v. Nm 9, 15-23. 


acp. 13, 18, 20; Nm 33, 7; 8. 
6 Jr 44, 1 


CM. CD. ApaTs 


d Rm 9, 17, 22, 23. — cf. Ez 
28, 22. — v. cp. 9, 16. 

ecp. 7, 5. 

f Ps 104, 25. 

gcp. 10, 7; 12, 33,936. 

hep. 15, 4. — cf. Is 31, 1. 

vr. 43 CD. 4, 21. 

jSap 19, 3 

Dep: 6;;:%% 145; 3; 0, 207: Nuss; 


3; Dt t 26, 8; Ac 13, 17. — 
Cl: OD.533 2k 
m cp. re2 0: 44 24, 6; 1 Mc 4, 
“VY. 2. Lo. 


$ 24, 7; 2 Eso 
> $ 105, il acs Pg ‘cp. 13,17. 


qcp. 5, 21; 6, 9. 


7.4 Par 20, 15, 173.18 '41;..10, 
13, 14. — cf. 1 Mc 4, 8-9. 

S Cis VEO Sis 

t vr. tn Deer. 30s 33; Aas0 40; 

$ 10, 14, 423.23, 33 2 

ar 20, 15, 29; 2 Es 4, 20. 

ucf. Is 30, 15. 

V Vr. 21, 26. —-V. Cp. 7, 19. 

MEGIONTS <A; 

y vr. 4. 


Z'cp.''7;. 5. 
Ae ge in fs. ss. Ang. C. 
par ae 23,203 32 345 Nm <i fi 
s 63, ch. cp, a 
bjs 24,7; Is.8, 14: or a 3, 
21-22] & Catech’ R. i, 0. 
CNT TO: 
2 Ch.21 8,10. 
eJs 2, 10; Ps 65, 6. 
Lo 15, 8; 2. Es 9; 11; *Ps'73) 
337° 20; 77, 13; 135, 13 
S 3, 16; 4, 23; Is 
26: 16. 


22]* Catech. R R. II 2, 9 
; cp. 15, 19; Nm 33, 
824 Ps. 655263 : 
-7 1s 63, 
13: 4Cor To, c eb 11, 29. 
— cf. Ps 76, 1 
hk Ps 77, 13. — ata Hab 3, 10. 





aperit vulvam masculini sexus, et “omnia primogenita filiorum meo- 
rum redimo. 16 Erit igitur Yquasi signum in manu tua et quasi ap- 
pensum quid ob recordationem inter oculos tuos; eo quod in *manu 
torti eduxit nos Dominus de Aegypto. 


17Igitur cum emisisset Pharao populum, non eos duxit Deus “per viam 
terrae Philisthiim, quae vicina est, reputans ne forte bpaeniteret cum, 
si vidisset adversum se bella consurgere, et reverteretur in Aegyptum; 
18 sed circumduxit “per viam deserti, quae est iuxta mare Rubrum. 

Et armati ascenderunt filii Israél de terra Aegypti. 19 Tulit quoque 
Moyses ossa Ioseph secum, eo quod adiurasset filios Israél dicens: 
4’ Visitabit vos Deus; efferte ossa mea hinc vobiscum’. 29¢Profectique 
de Socoth castrametati sunt in Etham, in extremis finibus solitudinis. 

21/Dominus autem praecedebat eos ad ostendendam viam per 
diem in columna nubis et per noctem in columna ignis, ut dux 
esset itineris utroque tempore. 22 Nunquam defuit columna nubis per 
diem nec columna ignis per noctem coram populo. 
| Locutus est autem Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere filiis 

Israél: “Reversi castrametentur e regione Phihahiroth, quae est 
inter "Magdalum et mare contra Beelsephon: in conspectu eius castra 
ponetis super mare. 3 Dicturusque est Pharao super filiis Israél: 
Coartati sunt in terra, conclusit eos descrtum. 4 Et c‘indurabo cor 
eius, ac persequetur vos; et dglorificabor in Pharaone et in omni exer- 
citu eius, &scientque Aegyptii quia ego sum Dominus. Feceruntque ita. 

5 Et nuntiatum est regi Aegyptiorum quod fugisset populus; /im- 
mutatumque est cor Pharaonis Yet servorum eius* super populo. et 
dixerunt: Quid voluimus facere, ut dimitteremus Israél, ne ser- 
viret nobis? Iunxit ergo currum, et omnem populum suum ad- 
sumpsit secum. 7Tulitque “sescentos currus electos, quidquid 
in Aegypto curruum fuit et duces totius exercitus. 8 /Induravit- 
que Dominus cor Pharaonis regis Aegypti, et jpersecutus est fi- 
lios Israél; at /illi egressi erant in manu excelsa. 9™Cumque per- 
sequerentur Aegyptii vestigia praecedentium, reppererunt eos “in 
castris super mare: omnis equitatus et currus Pharaonis et universus 
exercitus erant in Phihahiroth contra Beelsephon. 19 Cumque appro- 
pinquasset Pharao, levantes filii Israél oculos viderunt Aegyptios post 
se et timuerunt valde, °clamaveruntque ad Dominum 1! et ?dixerunt 
ad Moysen: Forsitan non erant sepulcra in Aegypto; ideo tulisti nos 
ut moreremur in solitudine. Quid hoc facere voluisti, ut educeres nos 
ex Aegypto? 124Nonne iste est sermo, quem loquebamur ad te in 
Aegypto dicentes: Recede a nobis, ut serviamus Aegyptiis? multo 
enim melius erat servire eis, quam mori in solitudine. 12Et ait Moyses 
ad populum: *Nolite timere; state et videte magnalia Domini quae 
facturus est hodie; *Aegyptios enim, Guog nunc videtis, nequaquam 
ultra videbitis usque in sempiternum. 14 ‘Dominus pugnabit pro vobis, 
et “vos tacebitis. 

15 Dixitque Dominus ad Mo ovsen:: Quid clamas ad me? Loquere 
filiis Israél ut proficiscantur. 16 Tu autem Yeleva virgam tuam, et 
extende manum tuam super mare, et divide illud, ut gradiantur filii 
Israél in medio mari per siccum. 17 Ego autem "zindurabo cor Ae- 
gyptiorum ut persequantur vos; et %glorificabor in Pharaone et in 
omni exercitu eius et in curribus et in equitibus illius. 18 Et *scient 
Aegyptii quia ego sum Dominus, cum glorificatus fuero in Pharaone 
et in curribus atque in equitibus eius. 

19 aTollensque se angelus Dei, qui praecedebat. canta Israél, abiit 
post eos; et cum eo pariter columna nubis priora dimittens post 
tergum 20 stetit inter castra Aegyptiorum et castra Israél; et Yerat 
nubes tenebrosa et illuminans noctem, ita ut ad se invicem toto noctis 
tempore accedere non valerent. 21Cumque “extendisset Moyses manum 
super mare, abstulit illud Dominus, flante dvento vehementi et urente 
tota nocte, et vertit in siccum; /divisaque est aqua. 22 9Et ingressi 
sunt filii Israél per medium sicci maris; erat enim aqua quasi hmurus 
a destra eorum et laeva. 23 Persequentesque Aegyptii ingressi sunt 
post eos et omnis equitatus Pharaonis, currus eius et equites per 
medium maris. 











virgam, per medium sicci maris panditur via, Israéli ad salutem,Aegyptiis 
vero ad interitum (15-31). Quod beneficium Moyses cum populo, praecinente 
Maria, celebrat; atque, glorificato Deo ob bene partam victoriam (15,1-10), 


LIBER EXODUS 
14, 24 — 15, 18 








24 Tamque advenerat ‘vigilia matutina, et ecce jrespiciens Do- 
minus super castra Aegyptiorum per columnam ignis et nubis, in- 
terfecit exercitum eorum; 25et subvertit rotas curruum, ferebanturque 
in profundum. Dixerunt ergo egy ptil: Fugiamus Israélem ; Dominus 
enim /pugnat pro eis contra nos. 26 Et ait Dominus ad Moysen : 
mExtende manum tuam super mare, ut revertantur aquae ad Ae- 
gyptios super currus et equites eorum. 27”™Cumque extendisset Moyses 
manum contra mare, °reversum est primo diluculo ad priorem locum; 
fugientibusque Aegyptiis occurrerunt aquae, et ?involvit eos Dominus 
in mediis fluctibus. 28 @Reversaeque sunt aquae et operuerunt currus 
et equites cuncti exercitus Pharaonis, qui sequentes ingressi fuerant 
mare; "nec unus quidem superfuit ex eis. 28 Filii autem Israél per- 
rexerunt per medium sicci maris, et aquae eis erant quasi pro muro 
a dextris et a sinistris. 30 ‘Liberavitque Dominus in die illa Israél de 
manu Aegyptiorum. 31 Et “viderunt Aegyptios mortuos super litus 
maris et manum magnam, quam exercuerat Dominus contra eos; 
timuitque populus Dominum, et Ycrediderunt Domino et Moysi 
“servo elus. 
| Tunc “cecinit Moyses et filii Israél carmen hoc Domino, et di- 

xerunt: 


bCantemus Domino; gloriose enim magnificatus est: 
equum et ascensorem deiecit in mare. 
2cFortitudo mea et “laus mea Dominus, 
et factus est mihi in “salutem; 
iste Deus meus, et glorificabo eum; 
‘Deus patris mei, et Yexaltabo eum. 
3 Dominus “quasi vir pugnator ; 
tomnipotens nomen eius. 
4 jCurrus Pharaonis et exercitum eius proiecit in mare; 
lelecti principes eius submersi sunt in mari Rubro. 
5 mAbyssi operuerunt eos; 
“descenderunt in profundum quasi lapis. 


6 ODextera tua, Domine, magnificata est in fortitudine ; 

dextera tua, Domine, percussit inimicum ; 

Tet in multitudine pgloriae tuae deposuisti adversarios tuos: 
misisti iram tuam, @quae devoravit eos sicut stipulam, 
8 ret in spiritu furoris tui congregatae sunt aquae. 

sStetit unda fluens, congregatae sunt abyssi in medio mari; 
9 dixit inimicus: ‘Persequar et comprehendam ; 

“dividam spolia, implebitur anima mea, 
evaginabo gladium meum, interficiet eos manus mea. 

10 VF lavit spiritus tuus, et operuit eos mare; 
submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus. 


11 yQuis similis tui in fortibus, Domine? 
quis similis tui, *magnificus in sanctitate, 
iby: atque laudabilis, @faciens. mirabilia ? 
2 bExtendisti manum tuam, et devoravit eos terra. 
13 sits fuisti in misericordia tua populo, 4quem redemisti: 
et “portasti eum in fortitudine tua ad habitaculum san- 


Tyas 
14 fAscenderunt populi, et irati sunt: tectum tuum. 


dolores obtinuerunt habitatores Philisthiim. 
15 Tunc Yconturbati sunt “principes Edom, 

trobustos Moab obtinuit tremor; 

jobriguerunt omnes habitatores Chanaan. 
16 Irruat super eos formido et pavor, 

in magnitudine bracchii tui fiant “immobiles quasi lapis, 
donec pertranseat populus tuus, Domine, 

donec pertranseat populus tuus iste, “quem possedisti. 
17 Introduces eos, et °plantabis in monte hereditatis tuae, 

firmissimo habitaculo tuo, quod operatus es, Domine, 

Psanctuarium tuum, Domine, quod firmaverunt manus 
18 qDominus regnabit in aeternum et ultra. [tuae. 





74S 1] Prph. in sb. s. et vg. 
i1 Rg 11, 11; Jd 7, 19; Lm2, 


16. 

i Sap 18, 15; Jdt 9, 6. — cf. 
Ps 33, 17. 

ly. vr. 14. 

m vr. 16, 21. 

MVE. 21. 

oct. Js 4, 18. 

# CD..'15, t,.7; “Dt 11, 47. Bs 
53; 135,15; Sap 10,19; eb 

q ci. Hab 3, 8-13. [11, 29. 

r Ps\105, ‘11. 

S$ V.,V¥, 22; Ps 76, 20. 

t Ps 105, 8, 10; Sap. 10, I5. 


ucf. Ps ox, 9-11. — Vv. vr. 13. 
fi 105, 12. — cf. Jo 2; 11; 
» 45. 
et’ 34, 5;.Ps 104, 26; Pap x9, 
920, 22. Cp. t 33, I ’ 
; Es 3, 2 
a Ps 105, 12; Sap 10, 20. — cf. 
5, 1; 2 Rg 22, 1; Jdt to, 
b vr. 21. Iss.; Ap 15, 3. 


1-21] Cn, in fr. 5 per ann. 
1-3) z. in D. 4 QOdg. — Tr. p. 
Prph. ut s. — Tr. et Gr. in 
fss. ss. Jo. a Capistr. et Laur. 
- Brund. oc 
¢ Ps 17,2; 58,17; 117,14; 140, 
d Dt 10, 21. £74 s'335 2. 
é Ps 17, 47; Hab 3, 1 
fcp. 3, 6, 15, 16. 
g2 Rg 22, 47; Ps 33, ; 98, 5, 
Be 33 vad aei T4459 34S Fe, 3, 
h Ps2 Ap 19,1 1.—cf. ‘cp. 
icp. Bas Gor7,1 de [14, 14. 
jep. 14, 2 


Lep..14,-7. 

mvrY. 10; £6 14, 28. 
n2Eso,1 

6 Bins. ‘ss. Ros. B. M. V. 
— VU. Ur. TT, 


ovr. 12; Ps 117, 15, 16; Is 5 

p Dt 53; 26. 

qcf. Is 5, 24; 47, Rik Ml 4, 1 
4 


FG). TA eT 220 72 ¥ 
Tea 3 93 Ps 1 17, 16. — cf. 2 


s Ps 77; 13.— cf. Fy Sythe, n> 


Oe 14,9. 
n 49, 27; » 30; By 67, 
13; 4S 233 7 c TT; 22 

10] v. uF. 


fi 14, aos — cf. Ps 147, 18; 

S II, ‘I53 40, 24. 

x vr. ; cp. 14, 28. 

11] Gr. in cm. Mm. etc. 

y Dt 3, 24; 1 Rg 2, 2; 2 Rg 7, 
22 3° Re 8>'93" Ps 70, 19; 
85, 8; $3, 7, 9; Jr 10, 6 
ef "Cn, 18, It. 

zcf..Is'6, 35 Ap 4, 8 


aPs 76, 15 
vr. 6. 

¢.Ps-76, 221 

Gee 76, 16. 

€Q£s 77, 54, 

f Nm 14, 14; 5) 25; Is 2, 0; 
cf. Dt 2, 4. es: 9, 24. 
Gn 36, 15, 43. 
4Nm 22, 3. 


iJ 27495. 11, 24; Sed 
DG 25-25% 235-25;, 


3 "7, 54; I31, 13, 14. 
Ps 10, 16; 28, 10; 444,75 145, 


m 
n 
qF8495°3' 79, 9. Sg Jr 32, 
p 
qg 
10; Ap 11, 15.— Vv S$ 92,1. 











LIBER EXODUS 
15, 19 — 16, 18 


de Palaestina feliciter occupanda auspicatur (11-21). Progredientibus ve- 
ro filiis Israél per deserta Sur et Sin aquae amarae in dulces convertuntur 
(22-27), et post Elim dantur carnes (16, 1-13) et manna, quod postremum 








19] * cf. Catech. R. II 2, 48. 
rcp. 14, 23-29. 


s Mic 6, 
ict. Ja hag 
Es 6, 14; 
WNT. 25:43 2 
9 9G:TT> 345% aa 
1 Rg 18, 7. s i8, 8 26: 
yvr. I. 


hy Rex 245 14:5 2 


< PsvOy, 
150, 4. 


a Gn 16,7; 25,18; 1 Rg 15,7. 
bNm 33, 8. 


é ct. -Rtrzri20. 


42.00.2625 795.3 Stel 
¢ Eel 14, 10; 17,4 


Pe waie as ie” Woy 8 eg) be; 10  éte 
og 3-13; Dt a 12-15; Jr 
m Dt 7, 15; 28, 29,60, e922, 


* ep 23, 25% Dt 32,39; Ps 102, 
33 146, 3; Is 53, 5: Os 6, 2; 
»>3.— ‘ch. Mt QO. 12% 
eiee, 7] L. in ben. Palm. 
o Nm 33, 9 
aNm 33, Ro. 4%. 
Poa 11;-2: 


c cp. 15,24; 17,2; 1 Cor 10,10. 
a 14,11.— cf. Nm 20, 3-5; 
m It; 4,5. [Lm 4, 9. 


f2Es 9, 
104, 40, 
ve Soe 

. Pro 30), 2 
fa cp. 15» 25 
$1. .22:°).0,2 

6-7] Inv. etc. *, ie. Nativ, Dit. 

NE. 12, 03 

lLcp. 6, 7. — cf. Nm 16, 28-30. 

mcp. 40, 32; Nm 14, 10; 16, 
19; 3 Rg 8, TO, (5%. Bee ety cp. 
13, 21; 14, 24. 


15; Ps 77,24) 2§; 
Sap 16, foe Jo 6, 
Cor 10, 3. 

Mt 6, Il. 


n Nm 16, 11. 

ocf. Nm 14, 27; 1 Re 8, ye Fo 
Io, 16; {mm 13342 

p cf. cp. 4, a -16. 

gNm 16, 1 

a 7 age 28 3 Rg 8, ro, 

echt 45,3 

ietR . in fs. Corp. Ch. 

S vr. 8. 

ot. 6" (Cpira so, 

u vr. 8. 

UNM 115.313 (Psiy7;: ear ee: 
I04, 40. 

x Nm II, 9. 

y Nm 11, 7; Dt 8, 3; 2 Eso, 


15; Ps 77 p 24; 104, 40; Sap 
49, 59. 
1s] Dy beee RW II 4, 60.— 
Uv. Ur. 12. 
SNr. 3%. 
a Dt 8, 3. 
b1 Cor 10, 
cvr. 36. 


3. Ver VES AS 


d (all) 2 Cor 8, 15. 





19 Ingressus est enim "eques Pharao cum curribus et equitibus eius 
in mare, et reduxit super eos Dominus aquas maris; filii autem Israél 
ambulaverunt per siccum in medio eius. | 

20 Sumpsit ergo ‘Maria ‘prophetissa “soror Aaron tympanum in 
manu sua; Yegressaeque sunt omnes mulieres post eam cum tympanis 
et choris, 21 quibus “praecinebat dicens: 


yCantemus Domino; gloriose enim magnificatus est: 
equum et ascensorem eius deiecit in mare. 


22 Tulit autem Moyses Israél de mari Rubro, et egressi sunt in de- 
sertum %Sur; ambulaveruntque tribus diebus per solitudinem, et non 
inveniebant aquam. 23 Et venerunt in Mara, nec poterant bibere 
aquas de Mara, eo quod essent amarae; unde et congruum loco 
nomen imposuit vocans illum ¢Mara, id est amaritudinem. 24 Et 
¢dmurmuravit populus contra Moysen dicens: Quid bibemus? 25At Aille 
clamavit ad Dominum, qui ostendit ei /lignum; %quod cum misisset 
in aquas, “in dulcedinem versae sunt. Ibi ‘constituit ei praecepta atque 
iudicia, et ibi /tentavit eum 26dicens: ‘Si audieris vocem Domini 
Dei tui et quod rectum est coram eo feceris, et oboedieris mandatis 
eius custodierisque omnia praecepta illius, cunctum ™languorem, 
quem posui in Aegypto, non inducam super te: “ego enim Dominus 
sanator tuus. 

27 Venerunt autem in °Elim filii Israél, ubi erant duodecim fontes 
aquarum et septuaginta palmae; et castramentati sunt iuxta aquas. 
16 sProfectiq ue sunt de Elim, et venit omnis multitudo filiorum 

Israél in Ddesertuns Sin, quod est inter Elim et Sinai, quinto- 
decimo die mensis secundi, postquam egressi sunt de terra Aegypti. 
2Et °murmuravit omnis congregatio filiorum Israél contra Moysen 
et Aaron in solitudine; 3dixeruntque filii Israél ad eos: %Utinam 
mortui essemus per manum Domini in terra Aegypti, ¢quando sede- 
bamus super ollas carnium, et comedebamus panem in saturitate. Cur 
eduxistis nos in desertum istud, ut occideretis omnem multitudinem 
fame? 4 Dixit autem Dominus ad Moysen: Ecce ego pluam vobis 
/panes de caelo: egrediatur populus, et colligat %quae sufficiunt per 
singulos dies, ut “tentem eum utrum ambulet in lege mea an non. 
5 Die autem sexto parent quod inierant; et ‘sit duplum quam colligere 
solebant per singulos dies. § Dixeruntque Moyses et Aaron ad omnes 
filios Israél: 7Vespere scietis quod ‘Dominus eduxerit vos de terra 
Aegypti, 7 et mane videbitis ™gloriam Domini; audivit enim murmur 
vestrum contra Dominum; nos vero “quid sumus, quia mussitastis 
contra nos? 8 Et ait Moyses: Dabit vobis Dominus vespere carnes 
edere et mane panes in saturitate, eo quod audierit murmurationes 
vestras, quibus murmurati estis contra eum; nos enim quid sumus? 
nec contra nos est murmur vestrum, sed °contra Dominum. 9 ?Dixit 
quoque Moyses ad Aaron: Dic universae congregationi filiorum Israél : 
YAccedite coram Domino; audivit enim murmur vestrum. 10 Cumque 
loqueretur Aaron ad omnem coetum filiorum Israél, respexerunt ad 
solitudinem; et ecce "gloria Domini apparuit in nube. 

11 Locutus est autem Dominus ad Moysen dicens: 12 sAudivi mur- 
murationes filiorum Israél; loquere ad eos: *Vespere comedetis carnes, 
et “mane saturabimini panibus, scietisque quod ego sum Dominus 
Deus vester. 

13 Factum est ergo vespere, et Yascendens coturnix cooperuit castra ; 
mane quoque “ros iacuit per circuitum castrorum. 14 Cumque ope- 
ruisset superficiem terrae, Yapparuit in solitudine minutum et quasi 
pilo tusum in similitudinem pruinae super terram. 15 Quod cum vi- 
dissent filii Israél, dixerunt ad invicem: *Manhu? quod significat : 
Quid est hoc? dionorabant enim quid esset. Quibus ait Moyses: °Iste 
est panis, quem Dominus dedit vobis ad vescendum. 16 Hic est sermo, 
quem praecepit Dominus: Colligat unusquisque ex eo quantum sufficit 
ad vescendum; °gomor per singula capita iuxta numerum animarum 
vestrarum, quae habitant in tabernaculo, sic tolletis. 17 Feceruntque 
filii Israél et collegerunt alius plus, alius minus, 18 Et mensi sunt ad 
mensuram gomor; @nec qui plus collegerat habuit amplius, nec qui 





— 56 — 








exinde per totam peregrinationem communis commeatus fit, cotidie, 
sabbato excepto, colligendus (14-36). Hinc transeunt in Raphidim et 
post concessam aquam de petra et victoriam de Amalecitis (17, 1-16) 


LIBER EXODUS | 
16. 19 — 17, 15 








minus paraverat repperit minus; sed singuli, iuxta id quod edere po- 
terant, congregavertint. 19 Dixitque Moyses ad eos: ¢Nullus relinquat 
ex eo in mane. 20 Qui non audierunt eum, sed dimiserunt quidam ex 
eis usque mane, et /scatere coepit vermibus, atque computruit; et 
iratus est contra eos Moyses. 21 Colligebant autem mane singuli 
quantum sufficere poterat ad vescendum ; Jcumque incaluisset sol, 
liquefiebat. 

22 In die autem sexta collegerunt cibos duplices, id est duo gomor 
per singulos homines. Venerunt autem omnes principes multitudinis, 
et narraverunt Moysi. 2% Qui ait eis: Hoc est quod locutus est Do- 
minus: ‘Requies sabbati sanctificata est Domino cras; quodcumque 
operandum est facite, et quae coquenda sunt coquite; quidquid autem 
reliquum fuerit reponite usque in mane. 24 Feceruntque ita ut prae- 
ceperat Moyses, et non Jcomputruit, neque vermis inventus est in eo. 
25 Dixitque Moyses: Comedite iilud hodie, quia sabbatum est Domini; 
non invenietur hodie in agro. 26Sex diebus colligite; in die autem 
septimo sabbatum est Domini, idcirco non invenietur. 27 Venitque 
septima dies, et egressi de populo ut colligerent non invenerunt. 

28Dixit autem Dominus ad Moysen: “Usquequo non vultis custodire 
mandata mea et legem meam? 29 Videte quod Dominus dederit vobis 
sabbatum, et propter hoc die sexta tribuit vobis cibos auplices; maneat 
unusquisque apud semetipsum, nullus egrediatur de loco suo die 
septimo. 30Et ‘sabbatizavit populus die septimo. 31Appellavitque do- 
mus Israél nomen eius ™man, “quod erat quasi semen coriandri 
album, gustusque eius quasi similae cum melle. 32Dixit autem Moyses: 
Iste est sermo, quem praecepit Dominus: imple gomor ex eo, et 
custodiatur i in futuras retro generationes, ut noverint panem, quo alui 
vos in solitudine, quando educti estis de terra Aegypti. 33 Dixitgue 
Moyses ad Aaron: Sume °vas unum, et mitte ibi man quantum potest 
capere gomor, et repone coram Domino ad servandum in genera- 
tiones vestras, #4sicut praecepit Dominus Moysi. Posuitque illud Aaron 
in tabernaculo reservandum. 

35 Filii autem Israél comederunt man P?quadraginta annis, %donec 
venirent in terram habitabilem; hoc cibo aliti sunt, usquequo tange- 
rent fines terrae Chanaan. 36"’Gomor autem decima pars est %ephi. 
17 Igitur “profecta omnis multitudo filiorum Israél de deserto Sin 

per mansiones suas iuxta sermonem Domini castrametati sunt in 
Raphidim, ubi non erat aqua ad bibendum populo. 2 °Qui iurgatus 
contra Moysen ait: Da nobis aquam, ut bibamus. Quibus respondit 
Moyses: Quid iurgamini contra me? cur ¢tentatis Dominum? 3Sitivit 
ergo ibi populus prae aquae penuria, et ¢murmuravit contra Moysen 
dicens: Cur fecisti nos exire de Aegypto, ut occideres nos et liberos 
nostros ac iumenta siti? 4Clamavit autem Moyses ad Dominum dicens: 
Quid faciam populo huic? adhuc paululum et ¢lapidabit me. 5 Et ait 
Dominus ad Moysen: Antecede populum, et sume tecum de senioribus 
Israél, et virgam, qua /percussisti fluvium, tolle in manu tua et vade. 
6 En ego stabo ibi coram te supra petram Horeb; percutiesque petram, 
et Yexibit ex ea aqua, ut bibat populus. Fecit Moyses ita coram se- 
nioribus Israél; 7 et vocavit nomen loci illius *tentatio propter 
iurgium filiorum Israél et quia tentaverunt Dominum dicentes: ‘Estne 
Dominus in nobis an non? 

8jVenit autem Amalec, et pugnabat contra Israél in Raphidim. 
9 Dixitque Moyses ad kTosue: Elige viros, et egressus pugna contra 
Amalec; cras ego stabo in vertice collis habens lvirgam Dei in manu 
mea. 10Fecit Iosue ut locutus erat Moyses, et pugnavit contra Amalec; 
Moyses autem et Aaron et ™Hur ascenderunt super verticem collis. 
11 "Cumque levaret Moyses manus, vincebat Israél; sin autem paulu- 
lum remisisset,superabat Amalec, 12Manus autem Moysi erant graves; 
sumentes igitur lapidem, posuerunt subter eum, in quo sedit; Aaron 
autem et Hur sustentabant manus eius ex utraque parte. Et factum 
est ut manus illius non lassarentur usque ad occasum Solis. 13 Fuga- 
vitque Iosue Amalec et populum eius in ore gladii. 14 Dixit autem 
Dominus ad Moysen: °Scribe hoc ob monimentum in libro, et trade 
auribus Iosue; ?delebo enim memoriam Amalec sub caelo. 15 Aedifi- 





@ ei. Mt26, 34; Le 17; .3. 
f cf. vr. 24. 
g Sap 16, 27, 28. 


hy. 5 


Me 4 35, 2, 3; Gn 2, 3; Lv 23, 


— Vv. cp. 20, 8-11; 31, 
7: poe 


z-cf. vr. 20. 


kef. Ps 77, .103.-105, .133) Ez 


20, 13. 


bLou2 3%. 5H 


m vr. 15. 
nNm 11,7, 8. 


o Heb 9, 4 


pNm 33, 38; Dt 8. 2, 3; 2’ Es 
9, 21; Jdt $, 15; Jo 6, 31,49. 


a Js P0712. 
Vv BS rts 36, 
$ Ez 45,11 Ci ef. Nm 5,15). 


acp. 16, 1; Nm 33, 12, 14. 


bNm 2 
c Dt: 6. nee "Ps 77, 18, 413 94, 
8, 95 $7, 12, 4, 7; 1 


@ CDs .18;_ 745120; 2. 
eNm 14, 10; I Re 30, 6; 2 Par 


8; Ac 7, 58, 14, 5, 19; 2 Cor 
tz, 25; Heb 11, 37. — cf. Js 
9, 25; 3 Rg 21, 13. 

ge 7, 20; Ps 77, 15; 1 Cor 


54. 

eo 20, 8-11; Dt 8, 15; 2 Es 
p 15; Ps 104, 433 113, 8; 

pizt?,-43 15 RW 3 ir 48, 21. 

7] * Catech. R 7. 

hkhNm 20, 13; "Ps Ste Z 

$ cf. Ps: 13, ot Ec 5, 5; Is 49, 
14; Ez 

j Dt 25, 17; : *Re 15, 2; Jdt 4, 
13. — cf. Sap 11,°3. 

Rep. 24, f 84, F2¢ 9357353 
Nm 13, 8, 17. 

lcp. 4, 20. 

mCD. 24, 145 3 ; 

n cf, 1 Tm 2, nig Pree 7. 


OCP. 34, 2 
Nin 24, ds Dt 25, 19; 1 Rg 
5, 3, 73 30, I, 17; 2 Rg 8, 
is] cf. cp. 24, 4 [ 











LIBER EXODUS 
17, 16 — 19, 7 


postque adventum Iethro, qui Moysi adducit uxorem et duos filios 
(18, 1-12) eique consilium dat de magistratibus minoribus instituendis 
(13-27), veniunt in solitudinem Sinai ibique castrametantur (19, 1-2). 








qcf Jd 6, 24. 


acp. 3, 1; 4, 18. — cf. cp. 2, 
OWEi412°) Cp. 2,--165 [18. 


¢ Oh. Cp. 4,720 

dcp. 4, 20; Ac 7, 2 

6Cp..2. 3225. Ps's8; is 
13s 


Heb 11, 


f{Verepe 3, 1,472 


g Gn Am af NS NAG ic gee 
Rg 2, 

h cf. Ga? 20, ¥3;' 43,852 Be 

i Gn 44, 34 19, 39 

jv. 2 Es 9, 9-15; Ps 77, 12-28, 

43-53; 105, 7-12. 


1 Gn x4, 20; 2 Rg 18, 28; Le 


I, 
mT: Par'16,25%:2 Par 2,:5; Ps 
94, 3; 96, 2 rae bons na 
3" 14; ’ ; 
328302 Pag ig we ie 29. — 
ar Ps 2118, 225 ant rry/16; 
Dn 4; 375 Le ‘<, Sts 
pe Bas 26; 1 Par 29, 
22. — cf. cp. 24, 21; Gn 
31, 54. 


p ch. Lv 24, 12; Nm 15, 34. 


ap. 24, 14; at 17, 8. — cf. 2 
@ 15,33. 1-Cor :6; 1. 
,Dt 4, 63 5; 1 


SNm 31, 14, 493° Dt ‘1,.0, 22: 
+ eR 4, 16. — cf. cp..20, 19; 


t 5, 

uNm 27, 5 

v.Ps 142, 8 

x Dt 1, 18. 

y Dt t, 15; 16, 18. — cf, Ac 

6, 3. — Vv. 2 Par 19, §-10. 

2 vr. 26. 

ony itt Nm 15, 335,27) 2 : 
p ies Ae Re BPs Tas 

» Nm Ey 17. 

cvr. 18 

d Dt 1.15, 


é vr. 22. 


f cf. Nm 10, 29,-30. 


@Nm 33,2505 
6 cp. 17,¢1,"8. 


PO VACCD: 3, x 
dcp. 20, 21. ag a Ac 7, 38. 


12, ‘Is 63,93'"Ap 


hDt ms a. $4): 23 18*5 32; 

8,93 PS 134,43 Beli 17, 153 
ED om r Pt 2, 9 etc. 

icp. 9, 29; Dt 10, 145° ey 


1n% Ps 23,3€% 40, 325 2 
10, 26, 28, 
lL Lv 19, 2; 20, 24, 26. ie Di 


‘monte et ait: Haec dices domui Iacob, et adnuntiabis 





cavitque Moyses altare; et vocavit nomen eius Dominus exaltatio 
mea dicens: 16 Quia manus solii Domini et Ybellum Domini erit 
contra Amalec a generatione in generationem. 
] Cumque audisset “Iethro “sacerdos Madian cognatus Moysi omnia 
quae fecerat Deus Moysi et Israéli populo suo, et quod eduxisset 
Dominus Israél de Aegypto, 2 tulit Sephoram uxorem Moysi, “quam 
remiserat, %et %duos filios eius, “quorum unus vocabatur Gersam, 
dicente patre: Advena fui in terra aliena; 4 alter vero Eliezer; Deus 
enim, ait, patris mei adiutor meus, et eruit me de gladio Pharaonis. 
5 Venit ergo Iethro cognatus Moysi et filii eius et uxor eius ad Moysen 
in desertum, ubi erat castrametatus /iuxta montem Dei § et mandavit 
Moysi dicens: Ego Iethro cognatus tuus venio ad te et uxor tua et 
duo filii tui cum ea. 7 9Qui egressus in occursum cognati sui adoravit 
et “osculatus est eum; ‘salutaveruntque se mutuo verbis pacificis. 
Cumque intrasset tabernaculum, 8narravit Moyses cognato suo /cuncta 
quae fecerat Dominus Pharaoni et Aegyptiis propter Israél; univer- 
sumque laborem, qui accidisset eis in itinere, et quod liberaverat eos 
Dominus. 9 Laetatusque est Iethro super omnibus bonis, quae fecerat 
Dominus Israéli, eo quod eruisset eum de manu Aegyptiorum, 1° et 
ait: ‘Benedictus Dominus, qui liberavit vos de manu Aegyptiorum et 
de manu Pharaonis, qui eruit populum suum de manu Aegypti. 14Nunc 
cognovi, quia magnus Dominus super omnes deos, eo quod “superbe 
egerint contra illos. 12 Obtulit ergo Iethro cognatus Moysi holocausta 
et hostias Deo; veneruntque Aaron.et omnes seniores Israél, ut come- 
derent panem cum eo °coram Deo. 

13 Altera autem die sedit Moyses ut iudicaret populum, qui assiste- 
bat Moysi a mane usque ad vesperam, 14 Quod cum vidisset cognatus 
eius, omnia scilicet quae agebat in populo, ait: Quid est hoc quod 
facis in plebe? cur solus sedes et omnis populus praestolatur de mane 
usque ad vesperam? 15 Cui respondit Moyses: ?Venit ad me populus 
quaerens sententiam Dei. 16 Cumque acciderit eis ¢aliqua disceptatio, 
veniunt ad me ut iudicem inter eos, et “ostendam praecepta Dei et 
leges eius. 17 At ille: Non bonam, inquit, rem facis; 18 stulto labore 
consumeris et tu et populus iste qui tecum est; ultra vires tuas est 
negotium, ‘solus illud non poteris sustinere. 19° Sed audi verba mea 
atque consilia, et erit Deus tecum. ‘Esto tu populo in his quae ad Deum 
pertinent, “ut referas quae dicuntur ad eum, 29 ostendasque populo 
caeremonias et ritum colendi Yviamque, per quam ingredi debeant, 

et “opus quod facere debeant. 21 Provide autem de omni plebe eviros 
potentes et timentes Deum, in quibus sit veritas et qui. oderint ava- 
ritiam; et constitue ex eis tribunos et centuriones et quinquagenarios 
et decanos, 22 equi iudicent populum omni tempore; “quidquid autem 
maius fuerit referant ad te, et ipsi minora tantummodo iudicent; 
‘leviusque sit tibi, partito in alios onere, 23 Si hoc feceris, implebis 
imperium Dei, et praecepta eius °poteris sustentare; et omnis hic 
populus revertetur ad loca sua cum pace. 24 Quibus auditis, Moyses — 
fecit omnia quae ille suggesserat. 25Et, %electis viris strenuis de cuncto 
Israél, constituit eos principes populi, tribunos et centuriones et quin- 
quagenarios et decanos. 6 eQui iudicabant plebem omni tempore; 
quidquid autem gravius erat referebant ad eum, faciliora tantummodo 
iudicantes. 27 Dimisitque cognatum suum, /qui reversus abiit in ter- — 
ram suam. 
] Mense tertio egressionis Israel de terra Aegypti, in die hac *vene- — 
runt in solitudinem Sinai. 2 Nam profecti de ?Raphidim et per- 
venientes usque in desertum Sinai castrametati sunt in eodem loco, | 
ibique Israél fixit tentoria e regione “montis. 


3 IMoyses autem ascendit ad Deum: ¢vocavitque eum Dominus de 
filiis Israél: 
4fVos ipsi vidistis quae fecerim Aegyptiis, quomade Iportaverim vos 
super alas aquilarum et adsumpserim mihi. 5 Si ergo audieritis vocem 
meam et custodieritis pactum meum, heritis mihi in peculium de 
cunctis populis; ‘mea est enim omnis terra. 6 Et vos eritis mihi in 
Jregnum sacerdotale et ‘gens sancta. Haec sunt verba quae loqueris 
ad filios Israél. 7 Venit Moyses et, convocatis maioribus natu populi, 





— 58 — 








8. Lex promulgatur et foedus inter Deum et Israél initur et renovatur (19, 3-40,36) Ponulus 
sanctificatus viaet maiestatem Deiin iulgure et tonitru apparentis (19,3-25) 
et decalogum promulgantis (20, 1-17), at nimio terrore correptus, cum 


LIBER EXODUS 
19, 8 — 20, 17 








exposuit omnes sermones quos mandaverat Dominus. 8 Responditque 
Momnis populus simul: “Cuncta, quae locutus est Dominus, faciemus. 

Cumque rettulisset Moyses verba populiad Dominum, 9%ait ei Domi- 
nus: lam nunc veniam ad te in caligine nubis, Put audiat me populus 
loquentem ad te, et Ycredat tibi in perpetuum. 

Nuntiavit ergo Moyses verba populi ad Dominum, 1° qui dixit ei: 
Vade ad populum, et “sanctifica illos hoedie et cras, Slaventque vesti- 
menta sua, 11 et sint parati in diem tertium; in die enim iertia “de- 
scendet Dominus coram omni plebe super montem Sinai. 12 Consti- 
tuesque terminos populo per circuitum et dices ad eos: Cavete ne 
ascendatis in montem, “nec tangatis fines illius; Yomnis qui tetigerit 
montem morte morietur. 13 Manus non tanget eum, sed lapidibus 
opprimetur aut confodietur iaculis; sive iumentum fuerit sive homo 
non vivet. Cum coeperit “clangere bucina, tunc ascendant in montem. 
14 yDescenditque Moyses de monte ad populum et sanctificavit eum. 
Cumque lavissent vestimenta sua, 15 ait ad eos: Estote parati “in 
diem tertium, et “ne appropinquetis uxoribus vestris. 

16 Jamque advenerat tertius dies, et mane inclaruerat; et Yecce 
coeperunt audiri tonitrua ac micare fulgura et “nubes densissima 
operire montem, dclangorque bucinae vehementius perstrepebat; et 
¢timuit populus qui erat in castris. 17 Cumque /eduxisset eos Moyses 
in occursum Dei de loco castrorum, steterunt ad radices montis. 
18 9Totus autem mons Sinai fumabat, eo quod descendisset Dominus 
super eum in igne. et ascenderet fumus ex eo quasi de fornace; 
heratque omnis mons terribilis. 19 Et‘sonitus bucinae paulatim cresce- 
bat in maius et prolixius tendebatur. /Moyses loquebatur, et “Deus 
respondebat ei. 20 Descenditque Dominus super montem Sinai in ipso 
montis vertice et vocavit Moysen in cacumen eius. Quo cum ascen- 
disset, 21 dixit ad eum: Descende, et contestare populum, ne forte 
velit ‘transcendere terminos ad videndum Dominum et pereat ex eis 
plurima multitudo. 22 Sacerdotes quoque, qui accedunt at Dominum, 
Msanctificentur, ne ™percutiat eos. 23 Dixitque Moyses ad Dominum: 
Non poterit vulgus ascendere in montem Sinai; tu enim testificatus 
es et iussisti dicens: °Pone terminos circa montem et sanctifica illum. 

24 Cui ait Dominus: Vade, descende; ascendesque tu et Aaron 
tecum: sacerdotes autem et populus ‘ne transeant terminos, nec 
ascendant ad Dominum, ne forte interficiat illos. 25 Descenditque 
Moyses ad populum et omnia narravit eis. 

2 Locutusque est “Dominus cunctos sermones hos: 

2 bEgo sum Dominus Deus tuus qui eduxit te de terra Aegypti, 
¢de domo servitutis. 3 4%Non habebis deos alienos coram me. 4 @Non 
facies tibi sculptile neque omnem similitudinem, quae est in caelo 
desuper et quae in terra deorsum, nec eorum quae sunt in aquis 
sub terra. 5/Non adorabis ea neque coles. Ego sum Dominus Deus 
tuus, fortis, 9zelotes, “visitans iniquitatem patrum in filios in tertiam 
et quartam generationem eorum qui oderunt me, ®et faciens miseri- 
cordiam in milia his ‘qui diligunt me et custodiunt praecepta mea. 

7jNon adsumes nomen Domini Dei tui in vanum; nec enim habe- 
bi insontem Dominus eum qui adsumpserit nomen Domini Dei sui 
rustra. 

8 kMemento ut diem sabbati sanctifices. 9 Sex diebus operaberis, 
et facies omnia opera tua; 19 ™septimo autem die sabbatum Domini 
Dei tui est; non facies omne opus in eo tu et filius tuus et filia tua, 
servus tuus et ancilla tua, iumentum tuum et ”advena qui est intra 
portas tuas. 11 °Sex enim diebus fecit Dominus caelum et terram et 
mare et omnia quae in eis sunt, et requievit in die septimo: idcirco 
benedixit Dominus diei sabbati et sanctificavit eum. 

12 PHonora patrem tuum et matrem tuam, Yut sis longaevus super 
terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi. 

13 rNon occides. 

14 sNon moechaberis. 

15 tNon furtum facies. 

164Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. 

17 YNon concupisces ?domum proximi tui; Ynec desiderabis uxorem 





ee 24, 3,°7; Dt: 5;'273°26, 
Dt 5, 27. [17. 
ep. 20,21; 24,15, 16; Dt ent; 
$17,123 96,2. tet: CHEF; 5; 


p Dt 4, 12, 36. — cf. Jo 12, 
dcp. 14, 31. [29, 30 
rLy 11, 44, 45. — v. Js 3,5 
s cf. Gn 35, 2; Lv 15, 5. i 
(ro, 11)] R. in vg. Nat. Dit. 
la 34,.5. ~~ ci. Dt 33, 2 

cp. 34, 33 Heb 12, 18. 

> Cail) Heb 12, 20. 
Eve 16, 19 
(14),15\ v. "2 Par2o, 17. - RR. 

y vr. 3. [in vg. at, Dii. 
ree, II. 


@ ci, 1: Re 21) 4¢2 ‘Cor 7,5; 
b Ps 76,19; Heb 12,18,19; Ap 
Oc Eee TO, 


gcp. 24, 17; Dt 4, 11; 
d 5, 5. — Ps 143,5,' 63, Is 


6, 4; Hab 3, 10; Ap 15, 8 
h Ps 67, 9; Heb 12, 26. 
ivr. 13 jAc 7, 38. 
EL 5, a Ps Bo. 8). 

i cix-cp. 3; 563 t Rg 6, 19. 
mLv 10, 3 


n cf, 2 Reg 6, 73 83.1 Parv13, 10. 
ovr. 12; Is 3, 4 


2-17] Dt 55 clay - cf. cp. 34, 
a Dt 5,22. [10-26. 
bv a6, i, mS = 80, 11; Dn 
; 9, 15; Os 
2. 31* Catech. oe J 2,7 SH 
Pree Pee Lecay.2ves. 
Rg 17, 35: Jr 25, 6; 35,15. 
: ta 36. Vet 4,15; 27,15; Js 
24, 14; "Ps 96, 7. - cf. Is 40, 


18-26; Ac vA 29; Rm 1, 23. 

$cp. 23; 247 J8-23, 7. 

£o 34, 145 Ue 343" Bee Ss 
Ss 


24, 19; NhI, 2. % 
ke =p eile Re 33. 
c. 108, 14; Is 6s, 
7; fet A 29, 30; 32, 18; 
iv. 6.7 Lm s, a 


zi-* ap 0,9 R. ll 3 


} Lv 19, a 24, 16; Di: Sin BR; 

Ecli pa .— ci. Mt 5, 33- 
AFC: Boael 

k Bid, 2: Dt 36} .1259°3 fF Ez 
205 32. et he cp. 31, 13-17. 

Lcp. 23, 12; 34, 21; 35, 2; Lv 
23, 3; Le 13, 14. 

m cp. 16, 26; 31, 15; Gn 2, 2, 
a Ez 20, 12. —'v. Nm 15, 

rt 2 = 13, 16- a [32-3 


Gn I-31; I-3. 
? all Mt 15, 43 Mr 7,10; Eph 
t 5,16; Ecli 3,7, 14. 
a BbNG, 3s, Uns cf JE 35:18 19. 
in 


14 jr. 4p. D. 3 Odg. 

r (all) Mt 5, 21; Le 18, 20, — 

cp. gt 12. — cf. Gn eS 
re ee spall Cs eae a iat 


Jc 

Ss Call) Mt ’s, 27; Rm 13, 9. — 
Lv 18, re 20, 10; Dt 22, 
23. He a ee Rm ee SE 


t Gt Me 19, att ag 13, 9.— 
WrLo. rt: ph 4, 28. 
u (ai) Mt 19, 18. — cp. 23, 13 
25, 19, 3+ 9%: 2%, 283° 24,239; 
— v. Dt 19, tte 
10 49 gt 75 ai 
ni tthe! * Catech. R. 
“1 Pe 


v (all) ti 4, 73 13,9. = Le 12, 
- cf. Col $ 

pe vs a ; Heb 13, 

y Pro 6, os so 3: Mt 5, aS 











LIBER EXODUS 
20, 18 — 21,29 


a Deo postulasset Moysen interpretem praecipiendorum (18-21), per hunc 
accipit leges de Deo adorando et de altari faciendo (22-26), de servis et 
ancillis (21, 1-11), de damno immediate (12-27) vel mediate personae(28-36) 








z Heb 12 ,18, 19 


a Dt 5, 25 ,27; 18, 16; Gal 3, 
19, 20; Heb 12540, 


b cf. 1 Rg 12, 


ccf. Gn 325-1; ‘Ot 13, 13.) 
d Dt 47: ros 16) 25 xer ete 


ODE 45 tts" 18, 8, 
TO*'s Rg 8, 1 
96, 2; Heb 12, “8. 
f Dt 4, 36; 2 Es 9,13; Heb 12, 


oor “cp. be BaF he 


2 Rg 22, 
Ps T7540; 


4 R219 335 
£3 Ss 


HS 0 kes 2 Es 192 bS.73, 
7; Jr 7, 10, 12. — cf. cp. 29, 


42, 43. 
7 Dt 7, i a ae Dire; 5. 


Dt 255 52S aye te 
m cf. 3 Rg Sayer re Py pie 
N Cy). 28, 42. [1 Mc 4, 47. 


acp. 24, 3; Dt 4, 14; 6, 1. 

b Dt 15, 12; Jr 34, 14.—v. Lv 
bet. Lv 25, 44-46. [25,39-41. 
a Eels, 23. 

e Dt 15, .16, 
hie 22, 8, 9, 3a — cf. Ps 81, 
0 10, oth 35, 1 Cor 8, 5. 


cf s a: 
2) 1s7'5;::5 
t VE. 54a, 30 
jcp. 20, 13; Gn 9, 6; Lv Bit 
Secs Nm : 35, 30, 31.— cf. Mt 
2 
1Dt Ag p stb v Nm see 25. 
mci. 1 Rg 24 rt, 
m Nm 35) 17; Di'4, 41-433/79, 
—v. Js 20, 2-9. 


14) * Cone. Tr. s.14 cp. 7 de R. 
Rg 2, 28-34; 4 Rg 11,15. 

“ks m I, 9. 

q Dt 24, 7 

T Chi og 37, 28. 


i. 
* of Catech. Rit 5,.203 
t Mall) Mt 15, 4; Mr 7, 10. — 
Lv 20, 9; Dt 27, 16. — cf. 
Pro 20, 20; 30, II. 


uci. Lv 25, 45, 46. 


Pet 227 18,10, 


x cf. Dt 32, Seay 21. 2% 
y Dt r0, 2 


z (all) Mt a 38. — Lv 24, 20; 
Dt 109, 21. 


aGn 9, 5. — cf. 3, 14. 





eius, non servum, non ancillam, non bovem, non asinum nec omnia 
quae illius sunt. 

18 Cunctus autem populus *videbat voces et lampades et sonitum 
bucinae montemque fumantem; et perterriti ac pavore concussi, 
steterunt procul 19 dicentes Moysi: *Loquere tu nobis, et audiemus: 
non loquatur nobis Dominus, ne forte moriamur. 20 Et ait Moyses ad 
populum: YNolite timere; ut enim °probaret vos venit Deus, et ut 
eres illius esset in vobis et non peccaretis. 21 Stetitgue populus de 
onge 

éMoyses autem accessit ad caliginem in qua erat Deus. 

22 Dixit praeterea Dominus ad Moysen: Haec dices filiis Israél: 

Vos vidistis quod /de caelo locutus sim vobis. 2% 9Non facietis deos 
argenteos nec deos aureos facietis vobis. 24/Altare de terra facietis 
mihi, et offeretis super eo holocausta et pacifica vestra, oves vestras 
et boves; tin omni loco in quo memoria fuerit nominis mei, veniam 
ad te et Sbenedicam tibi. 25Quod ‘si altare lapideum feceris mihi, ™non 
aedificabis illud de sectis lapidibus; si enim levaveris cultrum: super 
eo, polluetur. 26 Non ascendes per gradus ad altare meum, ”ne reve- 
letur turpitudo tua. 
? Haec sunt “iudicia quae propones eis: 2 Si emeris servum Che- 
a braeum, sex annis serviet tibi; in septimo %egredietur liber gra- 
tis. 3 Cum quali veste intraverit, cum tali exeat; si habens uxorem, et 
uxor egredietur simul. 4Sin autem dominus dederit illi uxorem, et 
pepererit filios et filias, mulls et liberi eius erunt domini sui; ipse 
vero exibit cum vestitu suo. 5 °Quod si dixerit servus: Diligo domi- 
num meum et uxorem ac liberos, non egrediar liber, 6 oferet eum 
dominus /diis, et applicabitur ad ostium et postes, sperforabitque 
aurem eius subula, et erit ei servus in saeculum, 

7 Si quis hyendiderit filiam suam in famulam, non egredietur_ sicut 
iancillae exire consueverunt. 8 Si displicuerit oculis domini sui, cui 
tradita fuerat, dimittet eam; populo autem alieno vendendi non ha- 
bebit potestatem, si spreverit eam. 9 Sin autem filio suo desponderit 
eam, iuxta morem filiarum faciet illi. 1 Quod si alteram ei acceperit 
providebit puellae nuptias et vestimenta, et pretium pudicitiae non 
negabit. 11 Si tria ista non fecerit, egredietur gratis absque pecunia. 

12 jQui percusserit hominem volens occidere morte moriatur. 13 /Qui 
autem non est insidiatus, sed Deus “illum tradidit in manus eius, 
“constituam tibi locum in quem fugere debeat. 

14 Si quis per industriam occiderit proximum suum et per insidias, 
°ab altari meo evelles eum ut moriatur. 

15 pQui percusserit patrem suum aut matrem morte moriatur. 

16 @Qui furatus fuerit hominem et “vendiderit eum ‘convictus noxae 
morte moriatur. 

17 ‘(Qui maledixerit patri suo vel matri morte moriatur. 

18 Si rixati fuerint viri, et percusserit alter proximum suum lapide 
vel pugno, et ille mortuus non fuerit, sed iacuerit in lectulo, | 19 si 
surrexerit et ambulaverit foris super baculum suum, innocens erit qui 
DPECUSSEEM, ita tamen ut operas eius et impensas in medicos restituat. 

20 Qui percusserit servum suum vel ancillam virga, et mortui fue- 
rint in manibus eius, criminis reus erit. 2! Sin autem uno die vel duo- 
bus Supreyinerit, non subiacebit poenae, “quia pecunia illius est. 

22 Si rixati fuerint viri, et percusserit quis mulierem praegnantem, 
et abortivum quidem fecerit, sed ipsa vixerit, subiacebit damno 
*quantum maritus mulieris expetierit et farbitri iudicaverint, 

23 Sin autem mors eius fuerit subsecuta, reddet Yanimam pro anima, 
24 2oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem 
pro pede, 25 adustionem pro adustione, vulnus pro vulnere, livorem 
pro livore. 

26 Si percusserit quispiam oculum servi sui aut ancillae et luscos 
eos fecerit, dimittet eos liberos pro oculo quem eruit. 27 Dentem quo- 
que si excusserit servo vel ancillae suae, similiter dimittet eos liberos. 

28 aSi bos cornu percusserit virum aut mulierem et mortui fuerint, 
lapidibus obruetur, et non comedentur carnes eius, dominus quoque 
bovis innocens erit. 29 Quod si bos cornupeta fuerit ab heri et nu- 





— 60 — 








aut bonis proximi illato, utputa furando, agros vastando (22, 1-6), custo- 
diam depositae vel commodatae rei negligendo (7-15), corrumpendo 
virginem etc. (16-20), advenam et viduam cortristando (21-27), de iu- 


LIBER EXODUS 
21, 30 — 22, 27 








diustertius, et contestati sunt dominum eius nec recluserit eum, oc- 
cideritque virum aut mulierem, et bos lapidibus obruetur et dominum 
eius occident. 29 Quod si 2pretium fuerit ei impositum, dabit pro 
anima sua quidquid fuerit postulatus. 31 Filium quoque et filiam, si 
cornu percusserit, simili sententiae subiacebit. 32 Si servum ancillam- 
que invaserit, “triginta siclos argenti domino dabit, “bos vero lapidi- 
bus opprimetur. 

33 Si quis aperuerit cisternam et foderit et non operuerit eam, 
cecideritque bos aut asinus in eam, 34 reddet dominus cisternae pre- 
tium iumentorum; quod autem mortuum est ipsius erit. 

35 Si bos alienus bovem alterius vulneraverit et ille mortuus fuerit, 
vendent bovem vivum et divident pretium, cadaver autem mortui 
inter se dispertient. 36Sin autem sciebat quod bos cornupeta esset 
ab heri et nudiustertius, et non custodivit eum dominus suus, reddet 
bovem pro bove et cadaver integrum accipiet. 

Si quis furatus fuerit bovem aut ovem, et occiderit vel vendi- 
: derit, quinque boves pro uno bove restituet et quattuor oves 
pro una ove. 

20Si effringens fur domum, sive suffodiens fuerit inventus, et accepto 
vulnere mortuus iuerit, “percussor non erit reus sanguinis. 3 Quod 
si orto sole hoc fecerit, Zhomicidium perpetravit et ipse morietur. 
Si non habuerit quod pro furto reddat, ipse “venundabitur. 4 Si /in- 
ventum fuerit apud eum quod furatus est vivens sive bos, sive asinus 
sive ovis, Yduplum restituet. 

5Si laeserit quispiam agrum vel vineam, et dimiserit iumentum 
suum ui depascatur aliena, quidquid optimum habuerit in agro suo 
vel in vinea pro damni aestimatione restituet. 6 Si egressus ignis in- 
venerit spinas, et comprehenderit acervos frugum sive stantes segetes 
in gutis, reddet damnum qui ignem succenderit. 

7Si quis commendaverit amico pecuniam aut vas in custodiam, et 
ab eo, qui susceperat, furto ablata fuerint, si invenitur fur, duplum 
reddet; 8 si latet fur, dominus domus applicabitur ad “deos, et iurabit 
quod non extenderit manum in rem proximi sui 9 ad perpetrandam 
fraudem tam in bove quam in asino et ove ac vestimento et quidquid 
damnum inferre potest; ad “deos utriusque causa. perveniet et, si 
illi iudicaverint, duplum restituet proximo suo. 

10 Si quis commendaverit proximo suo asinum, bovem, ovem et 
omne iumentum ad custodiam, et mortuum fuerit aut debilitatum vel 
captum ab hostibus, nullusque hoc viderit; 114usiurandum erit in me- 
dio, quod non extenderit manum ad rem proximi sui, suscipietque do- 
minus iuramentum, et ille reddere non cogetur. 12/JQuod si furto 
ablatum fuerit, restituet damnum domino; 13si comestum a bestia, 
deferat ad eum quod occisum est et non restituet. 

14 Qui a proximo suo quidquam horum mutuo postulaverit, et de- 
bilitatum aut mortuum fuerit, domino non praesente, reddere compel- 
letur. 15 Quod si impraesentiarum dominus fuerit, non restituet, ma- 
xime si conductum venerat pro mercede operis sui. 

16 Si seduxerit quis virginem necdum desponsatam dormieritque 
cum ea, ™dotabit eam et habebit eam uxorem. 17Si pater virginis 
dare noluerit, reddet pecuniam iuxta modum dotis quam. virgines 
accipere consueverunt. 

18 “Maleficos non patieris vivere. 

19 OQui coierit cum iumento morte moriatur. 

20 PQui immolat diis occidetur, praeterquam Domino soli. 

24 dAdvenam non contristabis neque adfliges eum; advenae enim et 
ipsi fuistis in terra Aegypti. 

22 rViduae et pupillo non nocebitis. 2% Si laeseritis eos, *vocifera- 
buntur ad me, et ‘ego audiam clamorem eorum, 24 et indignabitur 
furor meus, percutiamque vos gladio, et “erunt uxores vestrae viduae 
et filii vestri pupilli. 

25 VSi pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi qui habitat 
tecum, non urgebis eum quasi exactor nec usuris opprimes. 26 zSi 
pignus a proximo tuo acceperis vestimentum, ante solis occasum 
reddes ei, 27 ipsum enim est solum, quo operitur, indumentum carnis 





6b cp. 30,,12; Nm 35, 31, 32. 


¢ cf, Zc-11, 12;°133 Mt 26, 15. 


d vr. 28. 


a2 Rg 12, 6. — cf. Pro 6, 31; 
Le 19, 8 


b Mt 24, 43. 
c Nm 35, 27. — cf. Jr 2, 34. 
d D2 412. 


ecf. cp. 21, 2. 
fcp. 21, 16. 


ye: nea lg pelagy 


hevr. 28. — v. cp. 21, 6. 


i Heb 6, 16. 


j Gn 31, 39. 


16] * Conc. Tr. s.25 cp. 6deR. 

EDE' 22%) 28; 298 

m Gn 34, 12; 1 Rg 18, 25. 

n Lv 19, 26, 313; 20, 8 27; Dt 
18, 10, II; 1 Rg 28, 

o Lv 18, 23; "Dt 27; 21. 

pLv 19, 4; 20, 5. — cf. Nm 
25, 2, 7; 8; JS 23, 16; 1 Mc 
2, 23, 24. — Vv. Dt 13, I-15; 


17, 2-5. 

qd cp. 23, 9; Lv 19, 33; Dt 10, 

18, 19; 24, 17, 18; 27, 19; 
tr 7,6; Zc 7, 10; Ml 3, 5. 

r Dt 24, 17; 27, 19; Ps 93, 6; 
Is 2,27; 23°-80,¢2% Jr-§;.28; 
Ez 22,775, 4€/7; 40;-JC », 27- 

sJb 34) 28; Ecli 4, 6; 35, 16, 
19; Le 18,7. 

t Ps 17, a 4, 1 Ria Jc 5s, 

u Ps 108 os 4. 

25.26] * Dieck Rk HT. 8; 13. 

OE ae: 35- 3H Dt 23, 19, 20; 

Es 5, 7; Ps 14, §; Pro 28, 
8: Ez 18, 8, 173.22, 12. 

x Dt 24, 10-13, 17; 22, 6; 
24,3, 95 Reo 20,16; Ez 18, 7, 
16; Am 2,8. - cf. Pro 224129. 





— 6rn — 








LIBER EXODUS 
22, 28 — 23, 31 


dicibus non detrahendo, de decimis et primitits solvendis (28-31). Quibus et 
aliis additis praeceptis, deanno sabbatico,de falsis diis et de festis (23,1-19), 
quasi legis servandae testis et vindex angelus domini promittitur (20-23). 











WTS: 32. 
zp: 34, g: : Par 30, 9; 2 Es 
oe | s 85, Hii 2 vee ey 
phe Pe Eaiech Ri ld, 
8, 9. — V. cp. “i 
b (all) c 23, 5. — cf. N Rg 
19, my ees 10, 20; Ju 8 
ect* Conc. Tr. s. 25 cb. 12 
c cp. se 19; Pro 3,9. [de R. 
d cp.13,2, 12; 34,19; Ez44, 39. 
e Dt 15, 19. f Lv 22, rac 
ce 19, 6; Lv 11, 44, 45. 
ere ate 17, 15; 22; 8; Ez 
icf. Mt 7, 6. [4,143 44, 31. 


TAs Come Tr. s.13 cb. 5 deR. 


ao Lv 19, II; git 14, 3; 100, 
5; Pro 10, 18; Eph 4, 25. 
bcp. 20, 16; Di 19, 16-18; Ps 


11.— cf. 3 Rg 21,10, a 
Mi 26, 59-61; Ac 6, II, 


St 4, P< 
; Pro 25} 2%] ae 


es RBs To; 1} 2 
[Jr 5, 28, 29; Mi, s. 
4 (all) Dnt E32; kaa ons Hearted 
icp. 34, 7. —cf.Pro17.26. 
j t 16, 193 27, 25. — cf. 1 Rg 

8,3; 2 Par19,7; Ps25,10; Pro 

17,23; Ecli'20,'31; Is 1 1.23; 
I cf..cp22,21. [53233 33, 15- 
m Gn 46, 5. 

n Lv 25, 4 Dt 15, I-11. 


> Di 495 Js 22, 5. 


aie 23, 7; Os 2,17; Zc 13, 2 
14-19] cp. 34, 18- 26: by 23: 
ae cp. s = [Dt 
13, 3, 
i bell 35 6. pei 3 1 Rg 9, 7; 
54 


24, 24. 
uv. VY. a 
v cp. 12, 83. Lv 2;; 1%. 
x% cf. cp. sf 10. 6: 1 
9 CD, 22; .293:'34; 2 v2, 52% 
Nm 18, T2.v13% Dt 26, 2-10; 
2 Es 10, 35; Ecli 7,°343 Ez 
2 Dt 14,21 [44, 30. 
20-23] L., T L. et C P, ; ds. 
SS. Ang. Cr 2") ; 
a CP. 14,19; 33,2 3 §,13,14 
14 er Ps 33,8; 90,11; 4: 
63, 9, 10. — cf. Dt 7, II-13. 
ar 22}v. Dt'4,"7 
b Ps 77, 40, 56. 
c cf. ait 32, 34; 34, 7: Nm 14, 
$ 24, 19 
& 12, 3; Dt 7, 11; °30,7; Jr 
> 2 Mc 10, 26. 30, 20. 
f cp. 33, 2; Dt 7, 22; Js 24,11. 
cp. 13, 5; JS 24, 8, ir. 
cp. 20,5. 
i Lv 18, 3; Dt 12, 30, 31. 


spe 27,19; 


j cp. 34, 13; Nm 33, 52; Dt 7, 
25%" 22, 33 

k Dt 6, 13; $0, ¥2)- 263: 28.73, 
14; 13, 43 $ ts 5; Mt 4, 

1 Dt 7, 13; o: Be [ ro. 

m cp. 155 2 t 7, 15. 

be 


s*Dt'?, 2 12, 3-II. 
t pe n TS *:8: Nm 343 33 Dt It, 
SI, 4. -— act 3 Rg 4, 
+h 243 iat 4 
UJs°2r;'425 Jd x, 43°23; 2%. 





eius nec habet aliud in quo dormiat; si Yclamaverit ad me, exaudiam 
eum, quia *misericors sum. 

28 aDiis non detrahes, et “principi populi tui non maledices. 29 De- 
cimas tuas et °primitias tuas non tardabis reddere. ¢Primogenitum 
filiorum tuorum dabis mihi. 3 ¢De bobus quoque et ovibus similiter 
facies: ‘septem diebus sit cum matre sua, die octava reddes illum mihi. 

31 9Viri sancti eritis mihi; “carnem, quae a bestiis fuerit praegu- 
stata non comedetis, ised proicietis canibus. 

Z Non “suscipies vocem mendacii, nec iunges manum tuam ut 
pro impio dicas °falsum testimonium. 

2cNon sequeris turbam ad faciendum malum; nec in iudicio plu- 
rimorum adquiesces sententiae ut a vero devies. 

3 4 an cuperis quoque non misereberis in iudicio. 

4 Si occurreris bovi inimici tui aut asino erranti, reduc ad eum. 
5 Si videris asinum odientis te iacere sub onere, non pertransibis sed 
sublevabis cum eo. 6 Non declinabis in iudicium pauperis. 

7 9Mendacium fugies. 

kInsontem et iustum non occides, quia ‘aversor impium. 8 JNec 
accipies munera, quae etiam excaecant prudentes et subvertunt verba 
iustorum. 

9 /Peregrino molestus non eris; scitis enim advenarum animas, quia 
et ipsi ’peregrini fuistis in terra Aegypti. 

10 Sex annis seminabis terram tuam et congregabis fruges eius; 
11 anno autem septimo dimittes eam et requiescere facies, ut comedant 
pauperes populi tui; et quidquid reliquum fuerit edant bestiae agri. 
Ita facies in vinea et in oliveto tuo. 

12 0Sex diebus operaberis, septimo die cessabis, ut requiescat bos 
et asinus tuus, et refrigeretur filius ancillae tuae et advena. 

13 Omnia quae dixi vobis ?custodite. Et Yper nomen externorum 
deorum non iurabitis, neque audietur ex ore vestro. 

14 Tribus vicibus per singulos annos mihi festa celebrabitis. "Sollem- 
nitatem azymorum custodies. 15 Septem diebus comedes azyma &sicut 
praecepi tibi tempore mensis novorum, quando ‘egressus es de 
Aegypto. ‘Non apparebis in conspectu meo vacuus. 16 Et sollemni- 
tatem messis primitivorum operis tui, quaecumque seminaveris in 
agro; sollemnitatem quoque in exitu anni, quando congregaveris 
omnes fruges tuas de agro. 17 Ter in anno apparebit omne mascu- 
linum tuum coram Domino Deo tuo. 

18 VNon immolabis super fermento sanguinem victimae meae; “nec 
remanebit adeps sollemnitatis meae usque mane. 

19 yPrimitias frugum terrae tuae deferes in domum Domini Dei tui. 

#Non coques haedum in lacte matris suae. 

20 akcce ego mittam angelum meum, qui praecedat te et custodiat — 
in via et introducat in locum quem paravi. 21 Observa eum et audi 
vocem eius, nec “contemnendum putes, “quia non dimittet cum pec- 
caveris et est nomen meum in illo. 22 4Quod si audieris vocem eius, 
et feceris omnia quae loquor, “inimicus ero inimicis tuis et adfligam 
adfligentes te. 23/Praecedetque te angelus meus, et Yintroducet te ad 
Amorrhaeum et Hethaeum et Pherezaeum Chananaeumque et He- 
vaeum et Iebusaeum, quos ego conteram. 

24Non adorabis deos eorum nec coles eos. ‘Non facies opera 
eorum, Jsed destrues eos et confringes statuas eorum. 25 *Servietisque 
Domino Deo vestro, ut benedicam panibus tuis et aquis et ”"auferam 
infirmitatem de medio tui. 26”Non erit infecunda nec sterilis in terra 
tua. Numerum dierum tuorum implebo. 

27?Terrorem meum mittam in praecursum tuum, et Yoccidam omnem 
populum ad quem ingredieris, cunctorumque inimicorum tuorum co- 
ram te terga vertam 28 emittens “crabrones prius, qui fugabunt He- 
vaeum et Chananaeum et Hethaeum, antequam introéas. 298Non eiciam 
eos a facie tua anno uno, ne terra in solitudinem redigatur et crescant 
contra te bestiae. 30 Paulatim expellam eos de conspectu tuo, donec 
augearis et possideas terram. 31¢Ponam autem terminos tuos a mari 
Rubro usque ad _ mare Palaestinorum et a deserto usque ad fluvium; 
“tradam in manibus vestris habitatores terrae et eiciam eos de con- 





= 62° — 











Post haec Moyses iterum ascendens in montem et ad Deum accedens 
(24, 1-18) per quadraginta dies eruditur de materia (25, 1-9) et de 
forma totius sacrae supellectilis, nempe arcae foederis cum propitiatorio 


LIBER EXODUS 
23, 32 — 25, 20 





spectu vestro. 32°¢Non inibis cum eis foedus nec cum diis eorum. 

33 Non habitent in terra tua, ne forte peccare te faciant in me, si 

servieris diis eorum, “quod tibi certe erit in scandalum. 

2 Moysi quoque dixit: Ascende ad Dominum tu et Aaron, *Na- 
dab et Abiu et °septuaginta senes ex Israél, et adorabitis procul. 

2 cSolusque Moyses ascendet ad Dominum, et illi non appropinqua- 

bunt, nec populus ascendet cum eo. 

3 Venit ergo Moyses et narravit plebi omnia verba Domini ¢atque 
iudicia; responditque omnis populus una voce: @Omnia verba Domini, 
quae locutus est, faciemus. 

4 /Scripsit autem Moyses universos sermones Domini; et mane con- 
surgens aedificavit altare ad radices montis et duodecim 9titulos per 
duodecim tribus Israél; 5 misitque iuvenes de filiis Israél, et “obtu- 


lerunt holocausta timmolaveruntque victimas pacificas Domino vitulos. - 


6 /Tulit itaque Moyses dimidiam partem sanguinis et misit in crateras; 
partem autem residuam fudit super altare. 7 Adsumensque volumen 
foederis legit, audiente populo, qui dixerunt: Omnia quae locutus est 
Dominus faciemus et erimus oboedientes. 8 Ille vero sumptum san- 
guinem respersit in populum et ait: *Hic est sanguis foederis, quod 
_ pepigit Dominus vobiscum super cunctis sermonibus his. 

9 Ascenderuntque Moyses et Aaron, Nadab et Abiu et ‘septuaginta 
de senioribus Israél; 19 et ”“viderunt Deum Israél, et sub pedibus eius 
quasi opus lapidis “sapphirini et quasi caelum, cum serenum est. 
11 ONec super eos, qui procul recesserant de filiis Israél, misit manum 
suam; videruntque Deum et ?comederunt ac biberunt. 

12 Dixit autem Dominus ad Moysen: @Ascende ad me in montem, 
et esto ibi; daboque tibi “tabulas lapideas et legem ac mandata quae 
scripsi, ut doceas eos. 13Surrexerunt Moyses et *Iosue minister eius; 
ascendensque Moyses in ‘montem Dei 14 senioribus ait: Exspectate 
hic donec revertamur ad vos. Habetis Aaron et “Hur vobiscum; si 
quid natum fuerit quaestionis, referetis ad eos. 15 Cumque ascendisset 
Moyses, Yoperuit nubes montem, 16 et habitavit “gloria Domini super 
Sinai tegens illum nube sex diebus. 

Septimo autem die vocavit eum de medio caliginis. 17 Erat autem 
species gloriae Domini quasi Yignis ardens super verticem montis 
in conspectu filiorum Israél. 18 Ingressusque Moyses 2medium nebu- 
lae ascendit in montem; et @fuit ibi quadraginta diebus et quadraginta 


noctibus. : 

? 5 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere filiis 
Israél, ut tollant mihi primitias: ab omni homine, qui offeret 

%yltroneus, accipietis eas. 

3 Haec sunt autem quae accipere debetis: aurum et argentum et 
aes, 4 Yhyacinthum et purpuram coccumque bis tinctum et “byssum, 
pilos caprarum ‘et %pelles arietum rubricatas pellesque ianthinas et 
ligna setim, 6 ¢oleum ad luminaria concinnanda, faromata in un- 
guentum et %thymiamata boni odoris, 7 “lapides onychinos et gemmas 
ad ornandum ephod ac ‘rationale. 8 Facientque mihi Jsanctuarium, et 
‘habitabo in medio eorum. 9%”Juxta omnem similitudinem “taber- 
naculi, quod ostendam tibi, et omnium vasorum in cultum eius, sicque 
facietis illud. 

10 OArcam de lignis setim compingite, cuius longitudo habeat duos 
et semis cubitos, latitudo cubitum et dimidium, altitudo cubitum 
similiter ac semissem. 11 Et deaurabis eam auro mundissimo intus et 
foris; faciesque supra ?coronam auream per circuitum 12 et quattuor 
circulos aureos, quos pones per quattuor arcae angulos: duo circuli 
sint in latere uno et duo in altero. 13 Facies quoque vectes de lignis 
setim, et operies eos auro; 14inducesque per circulos, qui sunt in 
arcae lateribus, ut portetur in eis; 15 %qui semper erunt in circulis 
nec unquam extrahentur ab eis. 16*Ponesque in arca $testificationem 
quam dabo tibi. 17 Facies et propitiatorium de auro mundissimo, duos 
cubitos et dimidium tenebit longitudo eius, et cubitum ac semissem 
latitudo. 18 Duos quoque cherubim aureos et ‘productiles facies ex 
utraque parte oraculi. 19 Cherub unus sit in latere uno et alter in al- 
tero. 20”Utrumque latus propitiatorii tegant expandentes alas et ope- 





vcp. 34, 12 
2, 2. — cf. Js 9, 18. 

Lep. 34) 325 Dt. 7,169 224130; 
fs 2% 13; Jd 2,.3; Ps 105, 

36; Sap 14, II. 

b Nm 11, 16. 

C vr. 13,-15, 18. 


t§;° Dt: 's;- Jd 
gf 8 


dcp. 25° t. 
OCH; 10, 857 DS S278 


4b] Ant. in fs. ded. Eccl. 
(4, 3) Ant. in cons, Eccl.— Of. 
in D. 18 p. Put. 


ght 34, 27; Dt 31,°9. 
g Gn 


28, 18; 31, 45..— cf. 3 
WACDt3; BZ; [Rg 18, 31. 
i Heb 9g, 18. 

j (all) Heb 9, 19, 20. 

8] R. in fs. pretss. Sang. 


k Mt 26, 28 etc. — cf. Heb 13, 
20%), IT Bt 2. 


j 9 aD 

m Gn 32, 30; Jd 13, 22; Is 6, 
I, 5. — cf. cp. 33, 20, 23; Jo 
f,. 1805 5-0-6, 16; jor, 

#.Z.1, 20:20, 2. [12, 20. 

o cf. cp. 33, 20-23. 

pcp. 18, 12; Gn 31, 54. 

OVE: 24.%§;. 18; 

LCD. 31,5018... 335 155102 Dts; 

PY 


. — ef. cp. 17, 9, 
F¥i CDS F2. [10. 
MOD ATE. TO-CEZS (2 Bice. 


vcp. 19, 9, 16. — cf. Mt. 17, 5. 
xcp. 16,10; Lv.9; 23;-Nm 14, 
107 103,43. 


z Ecli 45, 5. 
acp. 34, 28; Dt 9, 9, 18, 25; 
Io, 10. — cf. Mt 4, 2. 


1-7] cp. 35, 4-9. 

@cp. 35, 21, 29; 36, 2; Jd 5, 
23. 1 Par’29; 3, 5; 9, 14; 1 
ES t,.6;°2, 68; 3, $7, 10% 
2° Es 11,3. — ch. 1-Mo*2, 
Aa: 2 Cor:8,-1250,°7. 

bcp .26, 1, 31,536: 

c Gn 41, 42. 

dcp. 26, 14. 

€ Cp. 27, 20. 

f ep..30, 23. 

£ cp. 30,75 $43. 9%,.28: 

h Gn 2, 12. 

i cp. ae 4, 15. 

jcp. 36, I-4. 

Lcp. 29, 45; 3 Rg 6, 133 2 Cor 

m VY. 40. 6, 16; Ap 21, 3. 

10-22] cp. 37, I-9. 

to, 11] R. in fs. ss. spin. Cor. 

o Dt 10, 3; Heb 9, 4. 

P V¥._24,; 25; CD. .30, 3, 4. 


q3 Rg 8, 8. 

76} Wie VE... 20, 27. 

rci. Dt-3r, 26: 3 Reg 8, 9. 

Scp. 40, 18; ee S 

18] * Catech. R. IT 2, 17. 

Evtwx 315 CPu37, 17,22; Nm 8, 
Ast £0,020. 1k tO. 6) 

u3 Rg 8, 7; 1 Par 28, 18; Heb 
9, 5. — cf. Heb 4, 16. 











LIBER EXODUS 
25, 21 — 26, 20 


et cherubin (10-22), mensae panum propositionis (23-30), candelabri 
cum lucernis et emunctoriis (31-40), tabernaculi cum tabulis, vectibus 
(26, 1-30), et velamine ad separandum sanctissimum a sancto, etc. (31-37), 








vcp. 26, 34; 40, 18. 
x vr. 16. 
Y CP. 29, 42, 43; 30, 6, 36; Lv 


6, 2; 4 Rg 19, 15; Ps 79, 2; 


13 3 7, 16. ra 

23-28] cp. 37, 10-1 

ee, Ga Re De toda ai of heh. ae 
Heb 9 


b cf. vr. ae 


c cp. 26, 29; 30, 4; 36, 34; 37, 
14, 27; 38,:5. 
dcp. 37, 16; Nm 4, 7 


e Lv 24, 5, 6. 


Fa R cp. 37, I 


“gs 493 ee 4, 2; Heb 


par $e 12. 
ev. cp. 31,8; 39, 36; Lv 24,4. 


h Lv 24, King a Par 13; 11. 
iNm 8, 


j (all) Heb 8, 5; Ac 7, 44. — 


vr. 9; cp. 26, 0; 27, 8; Nm 
8; 4. — cf. 1 Par 28, 11, 19. 
acp. 25,9 


b vr. 31, 36; Ch.428, 6; 15% 36, 
8, 35; 39, 3, 8. 


c cf. cp. 36, 14. 


13-7] cp. 36, 8-38. 


dcp 25, 5. 





rientes oraculum, respiciantque se mutuo versis vultibus in propitiato- 

rium, Yquo operienda est arca, 21 in qua pones testimonium quod 

dabo tibi. 22 ¥Inde praecipiam et loquar ad te supra propitiatorium ac , 
“de medio duorum cherubim, qui erunt super arcam testimonii, cuncta 

quae mandabo per te filiis Israél. 

23 ¢Facies et mensam de lignis setim habentem duos cubitos lon- 
sites et in latitudine cubitum et in altitudine cubitum ac semissem. 

4 Et inaurabis eam auro purissimo; faciesque illi “labium aureum 
per circuitum, 25 et ipsi labio coronam interrasilem altam quattuor di- 
gitis; et super illam alteram coronam aureolam. 26 Quattuor quoque 
circulos aureos praeparabis, et pones eos in quattuor angulis eiusdem 
mensae per singulos pedes. 27 Subter coronam erunt circuli aurei, ut 
mittantur “vectes per eos et possit mensa portari. 28 Ipsos quoque 
vectes facies de lignis setim, et circumdabis auro ad subvehendam 
mensam. 29 Parabis et Yacetabula ac phialas, thuribula et cyathos, in 
quibus offerenda sunt libamina, ex auro purissimo. 30 Et pones super 
mensam “panes propositionis in conspectu meo semper, 

31 /Facies et candelabrum ductile de Yauro mundissimo, hastile eius 
et calamos, scyphos et sphaerulas ac lilia ex ipso procedentia. 32 Sex 
calami egredientur de lateribus, tres ex uno latere et tres ex altero. 
33 Tres scyphi quasi in nucis modum per calamos singulos sphaeru- 
laque simul et lilium; et tres similiter scyphi instar nucis in calamo 
altero sphaerulaque simul et lilium; hoc erit opus sex calamorum, 
qui producendi sunt de hastili. 34 In ipso autem candelabro erunt 
quattuor scyphi in nucis modum sphaerulaeque per singulos et lilia. 
35 Sphaerulae sub duobus calamis per tria loca, qui simul sex fiunt, 
procedentes de hastili uno. 36 Et sphaerulae igitur et calami ex ipso 
erunt, universa ductilia deauro purissimo. 37Facies et lucernas septem, 
et pones eas super candelabrum, ut “luceant ‘ex adverso. 38 Emun- 
ctoria quoque et ubi, quae emuncta sunt, exstinguantur fiant de auro 
purissimo. 39 Omne pondus candelabri cum universis vasis suis habebit 
talentum auri purissimi. 49 fInspice et fac secundum exemplar, quod 
tibi in monte monstratum est. 

2 6 “Tabernaculum vero ita facies: decem cortinas de “bysso retorta 

et hyacintho ac purpura coccoque bis tincto variatas opere plu- 
mario facies. 2 Longitudo cortinae unius habebit viginti octo cubitos, 
latitudo quattuor cubitorum erit. Unius mensurae fient universa ten- 
toria. 3 Quinque cortinae sibi iungentur mutuo, et aliae quinque nexu 
simili cohaerebunt. 4Ansulas hyacinthinas in lateribus ac summitatibus 
facies cortinarum, ut possint invicem copulari. 5Quinquagenas ansulas 
cortina habebit in utraque parte ita insertas, ut ansa contra ansam 
veniat, et altera alteri possit aptari. § Facies et quinquaginta circulos 
aureos, quibus cortinarum vela iungenda sunt, ut unum tabernaculum 
fiat. 7 Facies et “saga cilicina undecim ad operiendum tectum taber- 
naculi, 8 Longitudo sagi unius habebit triginta cubitos et latitudo 
quattuor: aequa erit mensura sagorum omnium. 9E quibus quinque 
iunges seorsum, et sex sibi mutuo copulabis, ita ut sextum sagum 
in fronte tecti duplices. 10 Facies et quinquaginta ansas in ora sagi 
unius, ut coniungi cum altero queat; et quinquaginta ansas in ora 
sagi alterius, ut cum altero copuletur. 11 Facies et quinquaginta fibulas 
aeneas, quibus iungantur ansae, ut unum ex omnibus operimentum 
fiat. 12 Quod autem superfuerit in sagis, quae parantur tecto, id est 
unum sagum quod amplius est, ex medietate eius operies posteriora 
tabernaculi. 13 Et cubitus ex una parte pendebit et alter ex altera, qui 
plus est in sagorum longitudine, utrumque latus tabernaculi protegens. 
14 Facies et operimentum aliud tecto %de pellibus arietum rubricatis, 
et super hoc rursum aliud operimentum de ianthinis pellibus. 

15 Facies et tabulas stantes tabernaculi de lignis setim, 16 quae sin- 
gulae denos cubitos in longitudine habeant et in latitudine singulos ac 
semissem. 17 In lateribus tabulae duae incastraturae fient, quibus ta- 
bula alteri tabulae connectatur; atque in hunc modum cunctae tabulae 
parabuntur. 18 Quarum viginti erunt in latere meridiano, quod vergit 
ad austrum, 19 quibus quadraginta bases argenteas fundes, ut binae 
bases singulis tabulis per duos angulos subiciantur. 29In latere quoque 











altaris hclocaustorum (27, 1-8), et atrii tabernaculum ambientis cum 
ipsius tentoriis etc. (9-19). Deinceps, post praeceptum de oleo cande- 
labri (20, 21), plura traduntur de vestibus Aaron et filiorum eius, 


LIBER EXODUS 
26, 21 — 27, 21 








secundo tabernaculi, quod vergit ad aquilonem, viginti tabulae erunt, 
21 guadraginta habentes bases argenteas; binae bases singulis tabulis 
supponentur. 22 Ad occidentalem vero plagam tabernaculi facies sex 
tabulas, 2% et rursum alias duas quae in angulis erigantur post tergum 
tabernaculi. 24 Eruntque coniunctae a deorsum usque sursum, et una 
omnes compago retinebit. Duabus quoque tabulis, quae in angulis 
ponendae sunt, similis iunctura servabitur. 25 Et erunt simul tabulae 
octo, bases earum argenteae sedecim, duabus basibus per unam 
tabulam supputatis. 26 Facies et vectes de lignis setim quinque ad 
continendas tabulas in uno latere tabernaculi; 27 et quinque alios in 
altero, et eiusdem numeri ad occidentalem plagam; 28 qui mittentur 
per medias tabulas a summo usque ad summum. 29Ipsas quoque ta- 
bulas deaurabis et fundes in eis anulos aureos, “per quos vectes 
tabulata contineant, quos operies laminis aureis. 39 Et eriges taberna- 
culum /iuxta exemplar quod tibi in monte monstratum est. 

31 Facies et Yvelum de hyacintho et purpura coccoque bis tincto et 
hbysso retorta opere plumario et pulchra varietate contextum; 32quod 
appendes ante quattuor columnas de lignis setim, quae ipsae quidem 
deauratae erunt, et habebunt capita aurea, sed bases argenteas. 33 In- 
seretur autem velum per circulos, intra quod pones arcam testimonli 
jquo et sanctuarium et sanctuarii sanctuaria dividentur. 34 *Pones et 
propitiatorium super arcam testimonii in sancto sanctorum 35 /men- 
samque extra velum et contra mensam "candelabrum in latere taber- 
naculi meridiano; mensa enim stabit in parte aquilonis. 36 Facies et 
-“tentorium in introitu tabernaculi de °hyacintho et purpura coccoque 
bis tincto et bysso retorta opere plumarii. 37 Et quinque columnas 
deaurabis lignorum setim, ante quas ducetur tentorium, quarum erunt 
capita aurea et bases aeneae. 

27 Facies et “altare de lignis setim, quod habebit quinque cubitos 

in longitudine et totidem in latitudine, id est quadrum, et tres 
cubitos in altitudine. 2 ’Cornua autem per quattuor angulos ex ipso 
erunt; et Coperies illud aere. %Faciesque in usus eius lebetes ad su- 
scipiendos cineres et forcipes atque “fuscinulas et ignium receptacula : 
omnia vasa ex aere fabricabis. 4 Craticulamque in modum retis 
aeneam, per cuius quattuor angulos erunt quattuor anuli aenei, 
5 quos pones subter arulam altaris; eritque craticula usque ad altaris 
medium. §& Facies et vectes altaris de lignis setim duos, quos operies 
laminis aeneis; 7 et induces per circulos, eruntque ex utroque latere 
altaris ad portandum. 8 ¢Non solidum sed inane et cavum intrinsecus 
facies illud, /sicut tibi in monte monstratum est. 

9 Facies et atrium tabernaculi, in cuius australi plaga contra meri- 
diem erunt tentoria de bysso retorta. Centum cubitos unum latus 
tenebit in longitudine, 19 et columnas viginti cum basibus totidem 
aeneis, quae capita cum caelaturis suis habebunt argentea. 11 Similiter 
et in latere aquilonis per longum erunt tentoria centum cubitorum, 
columnae viginti et bases aeneae eiusdem numeri et capita earum 
cum caelaturis suis argentea. 12 In latitudine vero atrii, quod respicit 
ad occidentem, erunt tentoria per quinquaginta cubitos et columnae 
decem basesque totidem; 13 in ea quoque atrii latitudine, quae respi- 
cit ad orientem, quinquaginta cubiti erunt. 14In quibus quindecim 
cubitorum tentoria lateri uno deputabuntur columnaeque tres et bases 
totidem; 15 et in latere altero erunt tentoria cubitos obtinentia quin- 
decim, columnae tres et bases totidem. 16In introitu vero atrii fiet 9ten- 
torium cubitorum viginti ex hyacintho et purpura coccoque bis tincto 
et bysso retorta, opere plumarii; columnas habebit quattuor cum ba- 
sibus totidem. 17 Omnes columnae atrii per circuitum vestitae erunt 
argenteis laminis capitibus argenteis et basibus aeneis. 18 In longitu- 
dine occupabit atrium cubitos centum, in latitudine quinquaginta, 
altitudo quinque cubitorum erit; fietque de bysso retorta, et habebit 
bases aeneas. 19 Cuncta vasa tabernaculi in omnes usus et caeremo- 
-nias, tam paxillos eius quam atrii, ex aere facies. 

20iPraecipe filiis Israél ut adferant tibi oleum de arboribus olivarum 
purissimum piloque contusum, ut ardeat lucerna semper 2! in ‘taber- 
naculo testimonii, Jextra velum quod oppansum est testimonio. Et 





€V. Cp. 25, 27. 
fv. cp. 25, 9, 40. 


gcp. 36, 35. — cf. Lv 16, 2; 

2 Par 3, 14; Mt 27, 51; Heb 
Avr. 1. [9, 3. 
tv. cp. 16, 34. 


jcf. Heb 9, 3. 

Rcp. 25, 21; 40, 18. 
lcp. 40, 20; Heb 9, 2. 
mCP. 40, 22. 


CD 02-7516 5136, 37. 
OV. F313 CD. 25574< 


1-8] cp. 38, 1-7. 
acf. Ez 43, 13. 
bcp. 29, 12; 30, 2. — cf. Lv 

4, qt 30; 3 Rg 1, 50; Ps117, 
ccf. Nm 16, 38. [27. 
at’ Rg 2, “13. 


ecf. cp. 20, 24. 
fv. cp. 25, 40; 26, 30. 
9-19] cp. 38, 9-20. 


gcp. 26, 36. 


hLw 24, 1-4. 
$ CP. 25, 22; 20, 42; 30, 36. 
ZV. CPs 26, 31. 





(5) 


— 65 — 








LIBER EXODUS 
28, 1-35 


scilicet de superumerali seu ephod (28, 1-14), de rationali cum duo- 
decim lapidibus pretiosis in quattuor ordines distributis (15-30), de 
tunica hyacinthina (31-35), de lamina aurea et thiara (36-39), deque 











bcp. 30, 8; z Rg 3, 3;.2 Par 
545.22, 

™ cp. 35, 43; 29, 9, 28; Lv 3, 
17 e 

aNm ih 7; Heb 5, 4 

b1 Par 23, 13. 

dvr. 40; CD. 29, 29; 31, 303 
$9, 1°25 'LV8)"7,. 30:..Nm 
20, 26,28. — v. cp. 29, 5-9. 

éecp. 3%, 3, 6; 35, 10, 25; fe 

f vr. 15. az 
vr. 6. 
Vr... 31. 

ivr. 39. — cf. Lv 8, 7., 

JCD. 255.3 

6-12] cp, 39, 2-7. 

k cf. Ecli 45, £2,°13% 

l vr.°29,: 28 cp. 29,52. Lv 8,.7. 


m cf. Sap 18, 24. 


MVY. 29, 30. 
ocf. Nm 16, 40; Js 4, 7; Zc 6, 
I4. 


15-28] cp. 39, 8-21. 


¢-cf..Ez,28, 13;; Sap? 28):-24; 
Ap 21, 19, 20. 


qvr. 8. 


vr. 12, 30. 
Sv. vr. 12. 


tLv 8, 8; Dt 33, 8 etc. — cf. 
1 Rg 23, 9; 30, 7, 8; Ecli 
45, 12. 


31-42] cp. 39, 22-31. 


u Ecli 45, 9-12. 


0 CDs 30; 243 Tov 167 2; 233 





lcollocabunt eam Aaron et filii eius, ut usque mane luceat coram 
Domino. ™Perpetuus erit cultus per successiones eorum a filiis Israél. 
2 Applica quoque ad te “Aaron fratrem tuum cum filiis suis de 

medio filiorum Israél, ut °sacerdotio fungantur mihi: Aaron, 
¢Nadab et Abiu, Eleazar et Ithamar. 

2¢Faciesque vestem sanctam Aaron fratri tuo in gloriam et decorem. 
3 Et loqueris ¢cunctis sapientibus corde, quos replevi spiritu pru- 
dentiae, ut faciant vestes Aaron, in quibus sanctificatus ministret mihi. 

4 Haec autem erunt vestimenta quae facient: frationale et %super- 
umerale, “tunicam et ‘lineam strictam, cidarim et balteum. Facient 
vestimenta sancta fratri tuo Aaron et filiis eius ut sacerdotio fungantur 
mihi. 5 Accipientque Jjaurum et hyacinthum et purpuram coccumque 
bis tinctum et byssum. 

6 kFacient autem superumerale de auro et hyacintho et purpura 
coccoque bis tincto et bysso retorta opere polymito. 7Duas oras iunctas 
habebit in utroque latere summitatum, ut in unum redeant. 8 ‘Ipsa 
quoque textura et cuncta operis varietas erit ex auro et hyacintho et 
purpura coccoque bis tincto et bysso retorta. 9 Sumesque duos lapides 
onychinos et sculpes in eis nomina filiorum Israél: 1®sex nomina in 
lapide uno et sex reliqua in altero, iuxta ordinem nativitatis eorum. 
11™Qpere sculptoris et caelatura gemmarii sculpes eos nominibus 
filiorum Israél inclusos auro atque circumdatos, 12et pones in utroque 
latere superumeralis memoriale filiis Israél. “Portabitque Aaron no- 
mina eorum coram Domino super utrumque umerum °ob recorda- 
tionem. 13 Facies et uncinos ex auro et duas catenulas ex auro 
purissimo sibi invicem cohaerentes, quas inseres uncinis. 

15 Rationale quoque iudicii facies opere polymito iuxta texturam 
superumeralis ex auro, hyacintho et purpura coccoque bis tincto et 
bysso retorta. 16 Quadrangulum erit et duplex; mensuram palmi habe- 
bit tam in longitudine quam in latitudine. 

17 pPonesque in eo quattuor ordines lapidum: in primo versu erit 
lapis sardius et topazius et smaragdus; 18 in secundo carbunculus, © 
sapphirus et iaspis; 19 in tertio ligurius, achates et amethystus; 29 in 
quarto chrysolithus, onychinus et beryllus. Inclusi auro erunt per 
ordines suos. 21 Habebuntque nomina filiorum Israél: duodecim no- 
minibus caelabuntur singuli lapides nominibus singulorum per duo- 
decim tribus. 22 Facies in rationali catenas sibi invicem cohaerentes 
ex auro purissimo 23 et duos anulos aureos, quos pones in utraque 
rationalis summitate; 24 catenasque aureas iunges anulis, qui sunt 
in marginibus eius; 25 et ipsarum catenarum extrema duobus copu- 
labis uncinis in utroque latere superumeralis quod rationale respicit. 
26 Facies et duos anulos aureos, quos pones in summitatibus rationalis 
in oris, quae e regione sunt superumeralis et posteriora eius adspiciunt. 
27 Necnon et alios duos anulos aureos, qui ponendi sunt in utroque 
latere superumeralis deorsum, quod respicit contra faciem iuncturae 
inferioris, ut Yaptari possit cum superumerali, 28 et stringatur ratio- 
nale anulis suis cum anulis superumeralis vitta hyacinthina, ut maneat 
iunctura fabrefacta, et a se invicem rationale et superumerale nequeant 
separari. 29*Portabitque. Aaron nomina filiorum Israél in rationali 
iudicii super pectus suum, quando ingredietur sanctuarium, *memo- 
riale coram Domino in aeternum. 30 ¢Pones autem in rationali iudicii 
doctrinam et veritatem, quae erunt in pectore Aaron, quando 
ingredietur coram Domino; et gestabit iudicium filiorum Israél in 
pectore suo in conspectu Domini semper. 

31 Facies et tunicam superumeralis totam hyacinthinam, 32 in cuius 
medio supra erit capitium et ora per gyrum eius textilis, sicut fieri 
solet in extremis vestium partibus, ne facile rumpatur. 33 Deorsum 
vero, ad pedes eiusdem tunicae per circuitum, quasi mala punica 
facies ex hyacintho et purpura et cocco bis tincto, mixtis in medio 
tintinnabulis, 24 ita ut tintinnabulum sit aureum et malum punicum, 
rursumque tintinnabulum aliud aureum et malum punicum. 35 “Et 
vestietur ea Aaron in officio ministerii ut audiatur sonitus quando in- 
greditur et egreditur sanctuarium in conspectu Domini, et Ynon 
moriatur. 





ats BG 








sacerdotalibus tunicis et feminalibus (40-43). Tandem, descripto consecra- 
tionis sacerdotalis ritu, tum quoad res tum quoad personas (29, 1-9), 
tum quoad sacrificia in eo peragenda (10-37), additisque praeceptis 


LIBER EXODUS 
28, 36 — 29, 28 








36 Facies et laminam de auro pusissimo, in qua sculpes opere cae- 
latoris “sanctum Domino. 37 Ligabisque eam vitta hyacinthina 
et erit super tiaram 38 imminens fronti pontificis. 

YPortabitque Aaron iniquitates eorum, quae obtulerunt et sancti- 
ficaverunt filii Israél in cunctis muneribus et donariis suis. Erit autem 
lamina semper in fronte eius, ut placatus sit eis Dominus. 39 Stringes- 
que idunicam bysso, et tiaram byssinam facies et balteum opere plumarii. 

40 Porro @filiis Aaron tunicas lineas parabis et balteos ac tiaras in 
gloriam et decorem, 41 4vestiesque his omnibus Aaron fratrem tuum 
et filios eius cum eo. Et cunctorum °consecrabis manus, “sanctifica- 
bisque illos, ut sacerdotio fungantur mihi. 424Facies et feminalia linea 
ut operiant carnem turpitudinis suae a renibus usque ad femora, 
43 et utentur eis Aaron et filii eius quando ingredientur tabernaculum 
testimonii, vel quando appropinquant ad altare ut ministrent in sanc- 
tuario, @ne iniquitatis rei moriantur. /Legitimum sempiternum erit 
Aaron et semini eius post eum. 

2 Sed et hoc facies ut mihi in sacerdotio consecrentur: “Tolle 

vitu!um de armento et arietes duosimmaculatos 22panesque azy- 
' mos et crustulam absque fermento, quae conspersa sit oleo, lagana 
quoque azyma oleo lita: de simila triticea cuncta facies 3 et posita 
in canistro offeres; vitulum autem et duos arietes 4 et Aaron ac filios 
eius applicabis ad ‘ostium tabernaculi testimonii. “Cumque laveris pa- 
trem cum filiis suis aqua, 54%indues Aaron vestimentis suis, id est 
linea et tunica et superumerali et rationali, quod constringes balteo, 
6et &pones tiaram in capite eius et laminam sanctam super tiaram, 
7et foleum unctionis fundes super caput eius; atque hoc ritu conse- 
crabitur. 8 Filios quoque illius applicabis, et Jindues tunicis lineis 
cingesque balteo. 9 Aaron scilicet et liberos eius, et impones eis mi- 
tras; heruntque sacerdotes mihi religione perpetua. 

Postquam ‘initiaveris manus eorum, 1%%applicabis et vitulum coram 
tabernaculo testimonii; kimponentque Aaron et filii eius manus super 
caput illius, 11 et mactabis eum in conspectu Domini iuxta ostium 
tabernaculi testimonii. 12 Sumptumque de sanguine vituli pones super 
lcornua altaris digito tuo, reliquum autem sanguinem fundes iuxta 
basim eius. 13 ™Sumes et adipem totum, qui operit intestina, et reti- 
culum iecoris ac duos renes et adipem, qui super eos est, et offeres 
incensum super altare; 14carnes vero vituli et corium et fimum 
combures foris “extra castra, eo quod °pro peccato sit. 15 ?Unum 
quoque arietem sumes, Ysuper cuius caput ponent Aaron et filii eius 
manus: 16 quem cum mactaveris, tolles de sanguine eius et fundes 
circa altare. 17 Ipsum autem arietem secabis in frusta, lotaque inte- 
stina eius ac pedes pones super concisas carnes et super caput illius. 
18 Et offeres totum arietem in incensum super altare: oblatio est 
Domino ‘odor suavissimus victimae Domini. 

19 Tolles quoque arietem ‘alterum, ‘super cuius caput Aaron et 
filii eius ponent manus; 29 quem cum immolaveris, sumes de sanguine 
eius, et pones super extremum auriculae dextrae Aaron et filiorum 
eius et super pollices manus eorum ac pedis dextri, fundesque san- 
guinem super altare per circuitum. 21 Cumque tuleris de sanguine, 
qui est super altare, et “de oleo unctionis, asperges Aaron et vestes 
eius, filios et vestimenta eorum; consecratisque ipsis et vestibus, 
22tolles Yadipem de ariete et caudam et “arvinam, quae operit vitalia, 
ac reticulum iecoris et duos renes atque adipem, qui super eos est. 
armumque dextrum, eo quod sit aries Yconsecrationis, 23 @tortamque 
panis unius, crustulam conspersam oleo, laganum de canistro azymo- 
rum, quod positum est in conspectu Domini, 24 ponesque omnia 
super manus Aaron et filiorum eius, et %sanctificabis eos elevans 
coram Domino. 25 Suscipiesque universa de manibus eorum, et 
incendes super altare in holocaustum Codorem suavissimum in con- 
spectu Domini, quia oblatio eius est. 26Sumes quoque pectusculum 
de ariete, quo initiatus est Aaron, %sanctificabisque illud elevatum 
coram Domino, et cedet in partem tuam. 27 Sanctificabisque et gpec- 
tusculum consecratum et armum, quem de ariete separasti, 8 quo 
initiatus est Aaron et filii eius, cedentque in partem Aaron et filio- 





xLv 8, 9. — cf. Sap 18, 24; 
Ecli 45, 14. 


y Lv Io, 17; Nm 18, 1. — cf. 
Is ae Ez 4, -6; Jo 1, 
29; Heb 9, 28; 


t62, 24. 
z mt, 39, 41. — cf. Ez 44, £7, 
Gs 


ONE,.32. 

oe a9 73; 30, 30; 40, 13; Lv 

c ep. 2 9; Heb 7, 28. cf. 
V 21, 10, 

d Lv 6, 10; 16, 4; Ez 44, 18. 

pasha 9 cp. 20, 26. 
GAL 853,527 5620,029. 
fcp. 27, 21. 


-34] Lv 8, 1-32. 
V9; 2. 
b Lv 2, 4. — v. Lv 6, 20-22. 


ccp. 40, 12. — cf. Heb to, 22. 
dcp. 28, 2-4. 


ecp. 28, 36, 373 Loe ys Ecli 
45, 14. — cf. 


f NT. 2102p. 28, 4I at 25% 
Lv 10, ¥: 23,5103 in B5i256 
Ps¢1 32,25 wel: 45, 18. 

es 28, 4, 3 
CD: 12750412 he E857. 

ivr. 29.33; Lv 16.32 Je 17, 

6), Sly. Op. 98, Ali 

PLVIT 


» 3. 
Rk vr. 15, 19; Lv 1, 4. 
ivi ep. 29, 2 
m LV 3, 3, 4. 


ber eit 12, 21; Nm 50;-3) 
eb 13, II. 
otk 363. Cp... 30, 10. 
P Ml ts 
qd vr. 10, 19. — cf Lv I, 4; 4, 
15. 


rvr. 25, 41. — v. Gn 8, 21. 

Svr. I. 

fevr.. 10,15 

“vr. 7 

v Lv 3, 3 4 

XNEeI3 

y Lv 7, 37 

SNES 223 

a Lv 7, 30;.Nm. §, 25; 6; 20. 

b Lv 6, 22. 

Cc vr. 18, 41. 

dvr. 24. 

e Lv 7, 31-34; 10, I 1 153 Nm 
18, 11, 18. — cf. Dt 18, 3. 





— 67 — 








LIBER EXODUS 
29, 29 — 30, 19 


de iugi sacrificio (38-46), de altari thymiamatis, de incenso super eo 
adolendo et de eius annuali sanguinis aspersione (30, 1-10), de dimidio 
siclo pro tabernaculo solvendo (II-16), de labro aeneo faciendo (17-21), 








ficp.27;, 21; Lv 10; 15. 


29, 30] Of. in Ms. pro elig. s. 
Pont 


g vr. 9: Nm 18, 8. — cf. Nm 
20, 26, 28. 
h Lv 8, 33-35. 


iLv 8, 31; 24, 9. — cf. Mt 


2: A. 
SAV, FO; 24, ES 29, 
Rk LV:22,: £0: 


Uvr. 24s-06D.080;\320, 

MCD. 30, 26, 28, 29; 40, 10. 

ncp. 40, II etc. 

ocp. 30, 29. — cf. Mt 23, 19. 

38-42] Nm 28, 2-8. 

pz Par 16, 40; 2 Par 2, 43 13; 
11; 31,.3; Es 3, 3. 

oct. Dn. 8, 12-335 9; 275-225 
tr; Heb 10, 11. 

r4 Rg 16, 15; Ez 46, 13-15. 

$3 Re 18, 29, 36; 1 Es 9, 4, 
5; Ps 140, 2; Dn 9g, 21. 

t Lv 6, 14, 18. 

u“u CP. 30, 9; 40,27; Lv 2, 1 etc. 

U.VI., 2185) 2S 

MV. CD. 28324. 

y cp. 40, 32. — cf. 3 Rg 8, 11; 
2 Par 5, 14; 7, 1-3; Ez 43, 
5; Ag 2, 7-9; Ml 3, 1. 

gs Lv 233-15; 22; 9,:16. 


“@cp. 25,:83 Lv 26,123 Rg 


6,17; Ze 2; 10; 2 Gors6,26; 
Ap. 21, 3. — cf. Jo 14, 27, 
73. 


1-5] cp. 97, 25-28. 
1] R. in fs. ss. spin. Cor. 


acp. 40, 5; Lv 4, 7; Ap 8, 3. 
bv. 39, 38; 40, 5, 24; Nm 4, 
LJ; 
3] uv. or. 7 
av. Cp. 25,27. 
Vv. UP 


écp. 25, 21, 22. 


i vr. 34; CP. 31, 1%; 37, 29; 
40, 292):% RE2, FOL Tear 27. 
13° -2 Pal -2.Angeer aie se 
140, 2; Lc rt, 9. 

es CD62: 73203 285 


v.20, :-2. 
i Lv 16, 18; 23, 27 
29, 3 
Vv. cp. 29, 
mNm 1,2-5; 26,2; 2 Rg 24,2. 
ACD; 2 Lar 30° Nm 31, 50; Ps 
48, 8. — cf. Mt 22, 19. 
ocf, 2 Rg 24, 15. 
pcp. 38, 25. 


q cp. 38, 24; Lv 5,15; 27,3, 25. 

r Lv 27, 25; Nm 3, 47; 18,16; 
Ez 45, 12. 

se = 38, 26; Mt 17, 24. — cf. 

mn 24, 22. b 

tcf. Jb 34, 19; Pro 22, 2; Eph 

uv. CD. 38, 25-31. 6, 9. 

vcf. cp. 28) 12; 39, 7; Nm 
16, 40. 

xcp. 38, 8. — cf. 3 Rg 7, 38. 

y cp. 40, 7, 28. 

z cp. 40, 29, 30; Ps 25, 6. — 
cf. Is 52, 11; Heb ro, 22. 





rum eius /iure perpetuo a filiis Israél; quia primitiva sunt et initia 
de victimis eorum pacificis quae offerunt Domino. 

29 Vestem autem sanctam, qua utetur Aaron, %habebunt filii eius 
post eum, ut ungantur in ea et “consecrentur manus eorum. 30 Sep- 
tem diebus utetur illa qui pontifex pro eo fuerit constitutus de filiis 
eius et qui ingredietur tabernaculum testimonii ut ministret in san- 
ctuario. 31 Arietem autem consecrationis tolles et coques carnes eius 
in loco sancto, 32 quibus vescetur Aaron et filii eius. (Panes quoque, 
qui sunt in canistro, in vestibulo tabernaculi testimonii comedent, 
33 ut Jsit placabile sacrificium et sanctificentur offerentium manus. 
‘Alienigena non vescetur ex eis, quia sancti sunt. 34 Quod si reman- 
serit de carnibus consecratis sive de panibus usque mane, combures 
reliquias igni; non comedentur, quia sanctificata sunt. 35 Omnia, quae 
praecepi tibi, facies super Aaron et filiis eius. Septem diebus con- 
secrabis manus eorum, °6 et 'vitulum pro peccato offeres per singulos 
dies ad expiandum, mundabisque altare, cum immolaveris expiationis 
hostiam, et “unges illud in sanctificationem. 37 Septem diebus expiabis 
altare et sanctificabis, et erit “sanctum sanctorum: “omnis qui tetigerit 
illud sanctificabitur. 

38 Hoc est quod facies in altari: ?Agnos anniculos duos %per sin- 
gulos dies iugiter, 3%unum agnum "mane et alterum ‘vespere, 40deci- 
mam partem similae conspersae oleo tuso, quod habeat mensuram 
quartam partem hin et vinum ad libandum eiusdem mensurae in agno 
uno. 41 Alterum vero agnum offeres ad vesperam, “iuxta ritum matu- 
tinae oblationis et iuxta ea quae diximus: in odorem suavitatis 
42 sacrificium est Domino Yoblatione perpetua in generationes vestras 
ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino, “ubi constituam ut 
loquar ad te. 43Ibique praecipiam filiis Israél, et Ysanctificabitur altare 
in gloria mea. 44 Sanctificabo et tabernaculum testimonii cum altari 
et “Aaron cum filiis suis, ut sacerdotio fungantur mihi. 45 Et %habi- 
tabo in medio filiorum Israél eroque eis Deus, 46 et scient quia ego 
Dominus Deus eorum, qui eduxi eos de terra Aegypti, ut manerem 
inter illos: ego Dominus Deus ipsorum. 

3 Facies quoque “altare ad adolendum thymiama de lignis setim 

2 habens cubitum longitudinis et alterum latitudinis, id est qua- 
drangulum, et duos cubitos in altitudine. “Cornua ex ipso procedent. 
3 ¢Vestiesque illud auro purissimo tam craticulam eius quam parietes 
per circuitum et cornua. Faciesque ei coronam aureolam per gyrum 
4et duos anulos aureos sub corona per singula latera, 4ut mittantur 
in eos vectes et altare portetur. 5 Ipsos quoque vectes facies de lignis 
setim et inaurabis. 6 Ponesque altare contra velum, quod ante arcam 
pendet testimonii, °coram propitiatorio, quo tegitur testimonium ubi 
loquar tibi. 

7Et /adolebit incensum super eo Aaron suave fragrans mane. 
9Quando componet lucernas, incendet illud; 8%et quando collocabit 
eas ad vesperum, uret thymiama sempiternum coram Domino in ge- 
nerationes vestras. 9 Non offeretis super eo thymiama “compositionis 
alterius nec oblationem et victimam nec libabitis libamina. 10 Et 
ideprecabitur Aaron super cornua eius semel per annum in sanguine, 
jquod oblatum est pro peccato; et placabit super eo in generatio- 
nibus vestris. ‘Sanctum sanctorum erit Domino. 

11 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 12 ”Quando tuleris 
summam filiorum Israél, iuxta numerum “dabunt singuli pretium pro 
animabus suis Domino; et °non erit plaga in eis, cum fuerint recensiti. 
13 Hoc autem dabit omnis qui ?transit ad nomen dimidium sicli diuxta 
mensuram templi. ‘Siclus viginti obolos habet. *Media pars sicli 
offeretur Domino. 14 Qui habetur in numero a viginti annis et supra 
dabit pretium. 15 ¢Dives non addet ad medium sicli, et pauper nihil 
minuet. 16 Susceptamque pecuniam, quae collata est a filiis Israél, 
“trades in usus tabernaculi testimonii, ut sit Y“monumentum eorum 
coram Domino et propitietur animabus eorum. 

17Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 18 *Facies et labrum 
aeneum cum basi sua ad lavandum; Yponesque illud inter taberna- 
culum testimonii et altare. Et, missa aqua, 19 *“lavabunt in ea Aaron 





pom pend 








de conficiendo unguento sacro et thymiamate (34-38) ; necnon designatis 
artificibus ad omne opus (31, I-11), et iterata sabbati servandi commenda- 
tione, tabulae testimonii ad populum deferuntur (12-18). Qui interea, cum 


LIBER EXODUS 
30, 20 — 32, 4 





‘rum erit vobis thymiama. 





et filii eius manus suas ac pedes, 29 quando ingressuri sunt taberna- 
culum testimonii, et quando accessuri sunt ad altare, ut offerant in 
eo thymiama Domino, 21 ne forte moriantur. Legitimum sempiter- 
num erit ipsi et semini eius per successiones. 

22 Locutusque est Dominus ad Moysen 23 dicens: Sume tibi 2aro- 
mata ‘primae myrrhae et electae quingentos siclos et %cinnamomi 
medium, id est ducentos quinquaginta siclos, ¢calami similiter ducentos 
quinquaginta, 24/casiae autem quingentos siclos in pondere sanctuarii, 
olei de olivetis mensuram Yhin; 25faciesque unctionis “oleum sanctum, 
unguentum compositum opere ‘unguentarii, 26 et tunges ex eo taberna- 
culum testimonii et arcam testamenti 27 mensamque cum vasis suis, 
candelabrum et utensilia eius, altaria thymiamatis 28 et holocausti et 
universam supellectilem quae ad cultum eorum pertinet. 29 Sanctifi- 
cabisque omnia, et erunt Jsancta sanctorum: ‘qui tetigerit ea sancti- 
ficabitur. 20 Aaron et filios eius unges sanctificabisque eos, ut sa- 
cerdotio fungantur mihi. 31 Filiis quoque Israél dices: Hoc oleum 
unctionis sanctum erit mihi in generationes vestras. 32 Caro hominis 
non ungetur ex eo, et iuxta compositionem eius non facietis aliud, 
quia “sanctificatum est et sanctum erit vobis. 33 “Homo quicumque 
tale composuerit et dederit ex eo alieno ?exterminabitur de populo suo. 

34 Dixitque Dominus ad Moysen: @Sume tibi aromata stacten et 
onycha, galbanum boni odoris et tus lucidissimum: aequalis ponderis 
erunt:omnia; 35 faciesque “thymiama compositum opere unguentarii, 
mixtum diligenter et purum et sanctificatione dignissimum. 36Cumque 
in tenuissimum pulverem universa contuderis, pones ex eo coram 
tabernaculo testimonii, sin quo loco apparebo tibi. ‘Sanctum sancto- 
37 Talem compositionem “non facietis in 
usus vestros, quia sanctum est Domino. 38 ’Homo quicumque fecerit 
simile, ut odore illius perfruatur, peribit de populis suis. 

3 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Ecce vocavi ex 

nomine “Beseleel filium Uri filii >Hur de tribu Iuda 3et “implevi 
eum spiritu Dei, sapientia et intelligentia et scientia in omni opere, 
4ad excogitandum quidquid fabrefieri potest ex auro et argento et 
aere, 5marmore et gemmis et diversitate lignorum, 6 dedique ei 
socium 4oliab filium Achisamech de tribu Dan; et in corde omnis 
eruditi posui sapientiam, ut faciant cuncta quae praecepi tibi: 7 9ta- 
bernaculum foederis et “arcam testimonii et ‘propitiatorium, quod 
super eam est, et cuncta vasa tabernaculi 8 mensamque et vasa eius, 
lcandelabrum purissimum cum vasis suis et altaria ”thymiamatis 
Yet “holocausti et omnia vasa eorum, “labrum cum basi sua, 19?vestes 
sanctas in ministerio Aaron sacerdoti et filiis eius, ut fungantur of- 
ficio suo in sacris; 11 4oleum unctionis et *thymiama aromatum in 
sanctuario, omnia, qua praecepi tibi, facient. 

12Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: 13Loquere filiis Israél 
et dices ad eos; *Videte ut sabbatum meum custodiatis, quia ‘si- 
gnum est inter me et vos in generationibus vestris, ut sciatis quia 
ego Dominus, qui sanctifico vos. 14 Custodite sabbatum meum, san- 
ctum est enim vobis. Qui polluerit illud morte morietur. “Qui fecerit 
in eo opus peribit anima illius de medio populi sui. 15 YSex diebus 
facietis opus; “in die septimo sabbatum est, requies sancta Domino; 
omnis qui fecerit opus in hac die morietur. 16 Custodiant filii Israél 
sabbatum et celebrent illud in generationibus suis. YPactum est’ 
sempiternum 17 inter me et filios Israél signumque perpetuum; %sex 
enim diebus fecit Dominus caelum et terram, et “in septimo ab opere 
cessavit. 

18 Deditque Dominus Moysi, completis huiuscemodi sermonibus in 
monte Sinai, !duas tabulas testimonii lapideas scriptas °digito Dei. 

3 Ns Videns autem populus quod ®“moram faceret descendendi de 

monte Moyses, congregatus adversus Aaron dixit: Surge, fac 
nobis deos °qui nos praecedant; Moysi enim huic viro, qui nos 
eduxit de “terra Aegypti, ignoramus quid acciderit. 2 Dixitque ad 
eos Aaron: Tollite inaures aureas de uxorum filiorumque et filiarum 
vestrarum auribus et adferte ad me. 3 Fecitque populus quae iusserat 
deferens inaures ad Aaron. 4 °Quas cum ille accepisset, formavit 





@V. cp. 27, 21. 


bCn 4, 14; Ez 27, 22. 


c Ps 44, 9; Pro 7, 17. 
d Ecli 24, 20. 
a A; 147 Je. 6, 203 E7027. /r9. 
f Ps 44, 9. 
cp. 29, 40. 
cp. 37, 29; Nm 35, 25; Ps 
88, -20F er32e 2h 
icp. 40. 9; Lv 8, 10; Nm 7,1 


jvr. 10. 


lv. cp. 29, 37. 
MV. CD. 29, 7. 


n VY. ae he 
ovr. 38 
fhe Be 120 E50 ST. th OnLy; 
Vv 7, 183 re heat y cla 'y 
ry 9, 10 etc. 
NT. 9 § CDs 2 55,5003 25. 29. 
FN. 25< 


Svr. 6. — V. Cp. 25, 22. 
tvr. 29. — cf. cp. 40, II. 
“VY. 32. 

V vr. 33. 


1-5] cp. 35, 30-35. 

@£D; 36;°33 90 Par. 2: 2c: 

Oren 174 125. 24, eA. 
Chy 3 Reo. Ba. 


6-11] cp. 35, 10-19. 
dcp. 35. 34. 
2:€D; 28... 3-°S36, "32 
f cp. 25-30. 


ocp. 38, 8. 

pcp. 39, 1-41; Nm 4, 5, 6 etc. 
qd cp. 30, 25, 31; 37, 29. 

rcp. vb a? 34. 

12-1 ; 1-3, 

73] Cater ’R. Til APlE 


$CD7720;  8-1r* Lv 19; :3,:-30: 
Dts, 228 Jr £7.22. 
t Ez 20, 12; 44, 24 etc. — cf. 
Lier 
tg r 7 ,27. — v. Nm 15, 


», CDs,.20,,.9. 
ee BO. 626's 20.7 70~ Gn. Z,. 2: 
y v¥. 13. 

z Gn tr, soi 

a Gn Heb 4 

78] * of yes 44 IL ‘5, i: 

OCH. 24 1237°32K 1.185 169734, 
28; Dt 44°133 & 223 <9; .10, 
II; 10, 4. — cf. 2 Cor 3, 3 

cv. cp. 8, 19. 
a cp. 24. 18; Dt 9,9. 

b (all) Ac 7, 40. — Vr. 23. 

co cp: 13,.2%. 

d cf. LB 12, 35. ft 35, 22. — 

8, AR 

4] V¥ Catech. R. "WI 2, 18. 

e Dt 9, $6: sf Es 9, 18; Ps 105, 
19; Ac 7,41.—cf. Jd 17, 3,4. 














LIBER EXODUS 
32, 5-35 


vitulum aureum adorandum sibi conflavisset (32,1-6) et Deum provocasset, 
Moyses, placato Dito (7-14), descendit confractisque tabulis et vitulum di- 
sperditetcrimenacriter detestatus (15-24) in populum animadvertit(25-29). 








fvr. 8. — cf. 3 Rg 12, 28. 
gcf. 4 Rg 10, 20. 


k (all) 1 Cor 10, 7. 


icf. Jd 21, 21. 
7-14] L. in fr. 3 p. D. 4 QOdg. 
tiop.22. 
k Dt 323 el [ic We ale 
Ve J0°2,, 10 


m Cp. 20, 3, 4 ok Dt 9, 
g 


0 CP. 33, 3; eS 34, 93 Dt 9, 133 
31, 27; 2 Par 30, 8; 2 * 
a: Ps Hi 235 rc 7, 51. — 

f. Is 48, 4. 

a where R. if os i, 

g cp. 22, he 

rc 33> 3 . 
ahi I4, 12. 
20 etc. 

11,12] Of. in D. 12 p. Pnt. etc. 

t Nm 14,437 Dt y 2 18, 26- 295 
Ps 105, 23. — cf. Ps’ 73,2 

Wt.” Dt_o; 128%" 32, 275 iat’ :: 
21% ue 78, 16, = ¥, 

12] v. 


— cf. Gn 17, 


5. 28, 845 
Heb 6, 13. 
ae £3; at Pees: 2S) 9388: 
T3335, 11,725 45, 16. 
ral Gh Catach R. III's, 65. 
t 32, 26; Ps 105, 45. — cf. 
2 Rg 24,16; Jr 18, 8; 26, 13, 
19; Am 7, 3-6; Jn 3,10; 4,2. 
a Dt 9, 15. 
bcp. 34, 29. 
CCDs 31,: 13; 
dcp. 17, 9, 10; 24, £3; 33, Iz. 
e Dt 9, 16, 1 17. 
}Dt*o, 2¥. 


gcf. Gn 20, 9. 


£5; 24° 16;. 3; 
£ 15, 24. 


Act. Cp. 14,:21; 
ee 


jvr. 2-4. 
kvr. 2. — cf. 2 Par 28, 19. 


Lcf. x Mc 2, 27. 


mNm 25, 5 ay 
28, 20] PCoicak 4 II 6,5. 


nt Cor 10, 8. 

OLC71 3s 3. Mt 10; 375".Le tA; 
26. — V. cp. 28, 41; Nm 25, 
11-13; Dt 13, 6-10. 

p cf. hs tas Dt 33, Sri. 

qd vr. 21; 1 Rg12, 20. 

r2 Rg 16, ad Am a he 

s (Nm 25, 

31, 32] © Caiech, R. IV 14, 16. 

# Dt 9, 18. 

“CD. 20, 23. 

vcf. Nm 14, 19. 

x Ps 68, 29. Hg Rat Oy 

y Ps 138, 16; Dn 32, > En 
2: Ap 3, 5: 20, 12 etc. — cf. 

zEzt1 [Lc 10, 20. 


acp. 33, 2.— cf. Be 21k EO, 
bv. sP,, 14,19. ti. 
35) * cf. vr. 14. 





opere fusorio, et fecit ex eis vitulum conflatilem. Dixeruntque: /Hi 
sunt dii tui, Israél, qui te eduxerunt de terra Aegypti. 5 Quod cum 
vidisset Aaron, aedificavit altare coram eo, et praeconis voce 9cla- 
mavit dicens: Cras sollemnitas Domini est. 6 Surgentesque mane 
obtulerunt holocausta et hostias pacificas; et “sedit populus mandu- 
care et bibere, et surrexerunt ‘ludere. 

7 Locutus est autem Dominus ad Moysen dicens: iVade, descende ; 
kpeccavit populus tuus, quem eduxisti de terra Aegypti. § ‘Recesserunt 
cito de via, “quam ostendisti eis, feceruntque sibi vitulum conflatilem 
et adoraverunt; atque immolantes ei hostias dixerunt: “Isti sunt dii 
tui, Israél, qui te eduxerunt de terra Aegypti. 9 Rursumque ait Do- 
minus ad Moysen: °Cerno quod populus iste durae cervicis sit; 10Pdi- 
mitte me, Yut irascatur furor meus contra eos et "deleam eos, *fa- 
ciamque te in gentem magnam. 

11 ¢Moyses autem orabat Dominum Deum suum dicens: Cur, Do- 
mine, irascitur furor tuus contra populum tuum, quem eduxisti de 
terra Aegypti in fortitudine magna et in manu robusta ? 12uNe, quaeso, 
dicant Aegyptii: Callide eduxit eos, ut interficeret in montibus et 
deleret e terra: quiescat ira tua et Yesto placabilis super nequitia 
populi tui. 13 Recordare Abraham, Isaac et Israél servorum tuorum, 
*quibus iurasti per temetispum dicens : YMultiplicabo semen vestrum 
sicut stellas caeli, et universam terram hanc, de qua locutus sum, dabo 
semini vestro, et possidebitis eam semper. 14*Placatusque est Do- 
minus ne faceret malum, quod locutus fuerat adversus populum suum. 

15 Et 4reversus est Moyses de monte “portans duas tabulas testi- 
monii in manu sua scriptas ex utraque parte 16 et Cfactas opere Dei; 
scriptura quoque Dei erat sculpta in tabulis. 17 Audiens autem @losue 
tumultum populi vociferantis dixit ad Moysen: Ululatus pugnae audi- 
tur in castris. 18 Qui respondit: Non est clamor adhortantium ad pu- 
gnam neque vociferatio compellentium ad fugam, sed vocem cantan- 
tium ego audio. 19 Cumque appropinquasset ad castra, ¢vidit vitulum 
et choros; iratusque valde proiecit de manu tabulas et confregit eas ad 
radicem montis; 29 /arripiensque vitulum quem fecerant, combussit et 
contrivit usque ad pulverem, quem sparsit in aquam et dedit ex eo 
potum filiis Israél. 

21 Dixitque ad Aaron: 9Quid tibi fecit hic populus, ut induceres su- 
per eum peccatum. maximum? 22Cui ille respondit : Ne indignetur domi- 
nus meus: “tu enim nosti populum istum, quod pronus sit ad malum. 
23Dixerunt mihi: ‘Fac nobis deos, qui nos praecedant ; huic enim Moysi, 
qui nos eduxit de terra Aegypti, nescimus quid acciderit. 24 Quibus 
ego dixi: iQuis vestrum habet aurum? Tulerunt et dederunt mihi; 
et proieci illud in ignem, egressusque est hic vitulus. 

25 Videns ergo Moyses populum quod esset nudatus *(spoliaverat 
enim eum Aaron propter ignominiam sordis, et inter hostes nudum 
constituerat), 26 et stans in porta castrorum ait: /Si quis est Domini, 
iungatur mihi. Congregatique sunt ad eum omnes filii Levi, 27 quibus 
ait: Haec dicit Dominus Deus Israél: Ponat vir gladium super femur 
suum. Ite et redite de porta usque ad portam per medium castrorum, 
et "occidat unusquisque fratrem et amicum et proximum suum, 28Fe- 
ceruntque filii Levi iuxta sermonem Moysi, cecideruntque in die illa 
quasi “viginti tria milia hominum. 29 Et ait Moyses: Consecrastis ma- 
nus vestras hodie Domino unusquisque in filio et in fratre suo, ?ut 
detur vobis benedictio. 

30 Facto autem altero die, locutus est Moyses ad populum : aPec- 
castis peccatum maximum; ascendam ad Dominum, ‘si quo modo 
quivero eum ‘deprecari pro scelere vestro. 31 tReversusque ad Do- 
minum ait: Obsecro, peccavit populus iste peccatum maximum, “fe- 
ceruntque sibi deos aureos; aut “dimitte eis hanc noxam 432 aut, si 
non facis, “dele me de Vibro tuo quem scripsisti. 33 Cui respondit 
Dominus: “Qui peccaverit mihi delebo eum de libro meo, 34¢tu autem 
vade et duc populum istum quo locutus sum tibi: vangelus meus 
praecedet te; ego autem in die ultionis visitabo et hoc peccatum 
eorum, 35 Percussit ergo Dominus populum pro reatu vituli, quem 
fecerat Aaron. 











Impetrata vero venia populo paenitenti (30-33, 11), et in signum 
renovati foederis viso Domino (12-23), redit in montem, ibique Deus, 
post prohibitum quodlibet commercium cum Chananaeis (34, 1-16), 


LIBER EXODUS 
33, 1 — 34, 9 








3 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: Vade, ascende de 

loco isto tu et ®populus tuus, quem eduxisti de terra Aegypti 
in terram quam iuravi Abraham, Isaac et Iacob dicens: !Semini tuo 
dabo eam, 2 et “mittam praecursorem tui angelum, ut Zeiciam @Cha- 
nanaeum et Amorrhaeum et Hethaeum et Pherezaeum et Hevaeum 
et Iebusaeum; et intres in /terram fluentem lacte et melle;.%non 
enim ascendam tecum, quia populus “durae cervicis es, ‘ne forte 
disperdam te in via. 4 Audiensque populus sermonem hunc pessimum 
jluxit; et ‘nullus ex more indutus est cultu suo. 

5Dixitque Dominus ad Moysen: Loquere filiis Israél: Populus durae 
cervicis es; ™semel ascendam in medio tui et “delebo te. Iam nunc 
depone ornatum tuum, ut sciam quid faciam tibi. 6 Deposuerunt ergo 
filii Israé] ornatum suum a monte Horeb. 

7 Moyses quoque tollens tabernaculum tetendit extra castra procul, 
Pyocavitque nomen eius tabernaculum foederis. Et omnis po- 
pulus, qui habebat aliquam Yquaestionem, egrediebatur ad taberna- 
culum foederis extra castra. 8 Cumque egrederetur Moyses ad taber- 
naculum, surgebat universa plebs, et stabat unusquisque in “ostio 
papilionis sui, adspiciebantque tergum Moysi, donec ingrederetur ten- 
torium. 9%Ingresso autem illo tabernaculum foederis, descendebat 
Scolumna nubis, et stabat ad ostium, ‘loquebaturque cum Moyse, 
10 cernentibus universis quod columna nubis staret ad ostium taberna- 
culi. Stabantque ipsi, et “adorabant per fores tabernaculorum suorum. 

11 VLoquebatur autem Dominus ad Moysen facie ad faciem, sicut 
solet loqui homo ad amicum suum. Cumque ille reverteretur in castra, 
“minister eius Iosue filius Nun puer non recedebat de tabernaculo. 

12Dixit autem Moyses ad Dominum: ¥Praecipis ut educam populum 
istum, et non indicas mihi quem missurus es mecum, praesertim 
cum dixeris: *Novi te ex nomine, et invenisti gratiam coram me. 
134Si ergo inveni gratiam in conspectu tuo, ostende mihi faciem tuam, 
ut sciam te et inveniam gratiam ante oculos tuos: respice “~populum 
tuum gentem hanc. 14 Dixitque Dominus: 4Facies mea praecedet te, 
et “requiem dabo tibi. 15 Et ait Moyses: fSi non tu ipse praecedas, 
ne educas nos de loco isto; 16in quo enim scire poterimus ego et 
populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo, Ynisi ambula- 
veris nobiscum, ut “glorificemur ab omnibus populis qui habitant 
super terram? 17 Dixit autem Dominus ad Moysen: Et ‘verbum istud, 
quod locutus es, faciam; jinvenisti enim gratiam coram me et teipsum 
novi ex nomine. 18Qui ait: “Ostende mihi gloriam tuam. 19Respondit: 
‘Ego ostendam omne bonum tibi, et vocabo in nomine Domini coram 
te; et ™miserebor cui voluero, et clemens ero in quem mihi placuerit. 
20Rursumque ait: “Non poteris videre faciem meam; non enim videbit 
me homo et vivet. 31 Et iterum, Ecce, inquit, est locus apud me, 
et stabis supra petram. 22 °Cumque transibit gloria mea, ponam te in 
Pforamine petrae et Yprotegam dextera mea, donec transeam; 23 tol- 
lamque manum meam, et videbis posteriora mea; “faciem autem 
meam videre non poteris. 

3 Ac deinceps, @Praecide, ait, tibi duas tabulas lapideas instar 
priorum, et scribam super eas verba quae habuerunt tabulae 
Cquas fregisti. 2 Esto paratus mane, ut ascendas statim in montem 
Sinai, stabisque mecum 4super verticem montis. 3Nullus “ascendat 
tecum, nec videatur quispiam per totum montem; boves quoque et 
oves non pascantur e contra. 4Excidit ergo duas tabulas lapideas, 
quales antea fuerant; et de nocte consurgens ascendit in montem 
Sinai, sicut praeceperat ei Dominus, portans secum tabulas. 
5/Cumque descendisset Dominus per nubem, stetit Moyses cum 
eo Yinvocans nomen Domini. 6 Quo transeunte coram eo, ait: “Do- 
minator Domine Deus, ‘misericors et clemens, /patiens et multae mi- 
serationis ac verax, 7qui /custodis misericordiam in milia, qui aufers 
iniquitatem et scelera atque peccata, ™nullusque apud te per se 
innocens est, °qui reddis iniquitatem patrum filiis ac nepotibus in 
tertiam et quartam progeniem. 8 Festinusque Moyses ?curvatus est 
pronus in terram et adorans 9 ait: Si inveni gratiam in conspectu tuo, 
Domine, obsecro 2ut gradiaris nobiscum ("populus enim durae cervicis 





CD. 3257. 
bcp. 32, 13. — v. Gn 12, 7. 
CV. Cp. 14, 19; 23, 23; 32, 24. 


d cp. 23, 30;_34, 11; Js 23, 5. 
teIStIA, Dr. 


g cf. vr. 15-17. 

Av. cp. 32, 9. Dt 9, 13. 
Ak 32, 10; Nm 16, 21, 45. 
J Nm _14 


» 39. 
ECR vi 2453 7723% 26, 163 Jn 


3, 9. 
mv. Nm 16, 45, 46. 
"CD. 32,12: 
O-Dt 8¥i227Ps 538; 23. 


PCP. 29 ,42, 43. 
q (Dt 4, 29; 2 Rg 21, 1; 1 Par 
16, 10, 11; Ps 39, 17). 


rcf{ Nm 16, 27. 


$ VeiCPs 135.21. 

ROD. Zee 22. 

uCD. 4, 31. 

vNm 12, 8; Dt 34, 10; Ecli 
45, 6. — cf. vr. 20; 1 Cor 
13, 12. — v. Gn 32, 30. 

x cp. 17, 9, 10; 24, 13; 32, 17. 

y Cp. 32, 34. 


Zvr, 17. — v. 2 Tm 2, 19. 
a Cp. 34, 9. 
b (Bs 24, 4; 26, 11; 85, 11; 


102, 7; 118, 33). 
c Dt 9, 26, a8: — cf. Jl 2, 17. 
d Js i, 15; %1sc63;<0.:=+ V.i ep. 
é cf. vr. 1-3. [40, 34-38. 
f Dt 3, 20; Js .21,°443/22, 4; 
23, 1. — cf. Ps 94, 11. 
Nm 14, 14. 
(cp. 19, 5, 6; Dt 4, 6-8; 3 
. Rg 8, 53). 
i Gn-19, 21; Jc 5, 16. 
j VY. 12,013. 
B Ch. Vr." 20. 
1Ps 70.9; Jr 31,14.— cf. cp. 
m (all) Rm 9, 15. [34, 5-7. 
20] * Catech. R. I 2, 6. 
nm Gn 32, 30; Dt - 24; Jd 6, 
a3 'a4(t3, 22: 3S:6,.55 J011, 


iS° iMG, 165. 75J0 4,12; 
Ap: 1, .16, ©7.-—.cl..cp. 24, 
o cf. 3 Rg 19, 11-13. iB fe tee ge 
PASI; 22. 
OPS: 00, 51, As 
a. Dt: 10,1. 
6 cf. vr. 283 Dt: £0, 2% 4: 
CCD 320197 
dcp. 19, 20. 
é°Cps 205. 125. (33, 21. 
4) v. vr. 28. 
f Nm 11, 25. — cf. 3 Rg ae 
IT. 


Cp: 33; 19; 
i Min 14,18; 2 Rg 23, 3; 2 Par 
30, 9; 2 Es 9,17; Ps 85, 15; 
_ 102, 8; 144, 8; Jl 2, 13. 
$$ CD. 22,29. 
DES. 50} 115° X07, S: 
lLcp.20,5,6; Dt 5,10; Dn 9.4. 
m Ps 102, 3; 129, 4; Dn 9, 9; 
I Jor, 9. I Ib 
#CP.23, 21: JS 24, 39; 10, 
Ps 142 3°23 "Nh'1,* 3. 











LIBER EXODUS 
34, Io— 35, 8 


et post iterum praecepta data de festis, de primogenitis, deque sabba- 
tis et primitiis (18-26), novum pactum novis tabulis inscribit et Moysi 
tradit, qui ad populum veniens (27-35), ab eo, quem res necessarias colligi 








s Dt 32,9; Ps 27,9; 32,12; 77. 
62; 93,14; Jr 10,16; Zc 2,12. 
évr.a9; Dt $,:23 29,'2; 30 oes 


40. 

u Dt 4, 32-35; 2 Rg 7, 23; Ps 
76, 15; 77, 12. 

v Dt 10, 21; Ps 144, 5, 6.— cf. 

x Dt 5, 32; 6,3 etc. [Is 64, 3. 

Sh eee ae & ‘5 

Z cp. 23,32; Dt 7, 2; Js 23,12, 

av. CP. 23, 33- [35 Jd 2, 2. 

6 Dt 7, §; 12, 35 Jd 2, 23 6, 
25; 2 Par 34, 3, 4. 

écp: 23, 24; Dt'16; 21; 22; 4 
Re 18, 43, 2>Par3t,,% 


dcp. 20, 3-5. 

eDvt 7, 26 Si Vvav 

f Ly..17,. 73.20, 5; Dt 32,20; 
Jd 2, 17; Jr. 3, 9; Ez 6,9 

g Nm 25, 2; Ps 105, 28. —c 
1 Cor 8, 4, 7, 10} 10, 27 

hDt 7, 3; fi 23, 12, 13; 3 Rg 

ih He era 8 3, 6; 1 Eso, 

rR Bas oe ooo {2; 2 Es 13, 25. 


j Lv 19, 4; Dt 27,15. — cf. cp- 


18-26] cp.23,14-19. [32.4,8. 
eps ixs, 35: 

Mm CP. 13, 4. 

#.Y..CD. 13; 2,123 22,'29. 


Ocp. 13, 133 Nm 18, 15. 
p Dt 16, 16; Ecli 35, 6. — v. 


cp. 23, I5. 
qd V. Cp. 20, 9. etc. 


rcp. 23, 16; Dt 16, 10, 13. 


s Dt 16, 16. — v. cp. 23, 14. 
fF cp.''33, 2;'Dt 7,3; Ps.79.843 
79, 9. — V. Cp. 23, 27-31 

u Dt 12, 20; 19, 8. 

v cf. Pro 16, 7. 

BNSCD. 22, 8. 

Vv. Cp. 12, 10. 

s Lv. 2,12;.Nm 28, 12; 13 Dt 
a Dt 14, 21. [26, 2-10. 
b vr. 10. 


28-30] RR. in D. 4 Qdg. 

c cp. 34, 18; Dt 9, 9, 18. — 
cf. Mt 4, 2. 

dcp. 24,4. — cf. vr. 1; cp. 31, 
18;°32, 16; Dt 4, 13° 20,2; 

é€cp. 32, 15. oe 

f2 Cor 3, 7. — cf. Mt 17, 2. 


&cp. 24, 3. 

h (all) 2 Cor 3, 13. 

i 2 Cor 3, 16. 

35] * cf. Catech..R. IV 17, 2. 
jvr. 29. 


1-3] cp. 31, 2-17. 


acp. 34, 32. 
bv. cp. 20, 9. 
evr. 1.-— cf..cp. 16,23. 


5-9] cp. 25, 2-7. 
d cf. 1 Mc 2,42.—v.cp. 25,2. 





est), et auferas iniquitates nostras atque peccata, *‘nosque possideas. 
10 Respondit Dominus: Ego tinibo pactum: videntibus cunctis, “signa 
faciam quae nunquam visa sunt super terram nec in ullis gentibus, 
ut cernat populus iste, in cuius es medio, opus Domini “terribile 
quod facturus sum. 

11 <Observa cuncta quae hodie mando tibi; ego ipse Yeiciam ante 
faciem tuam Amorrhaeum et Chananaeum et Hethaeum, Pherezaeum 
quoque et Hevaeum et Iebusaeum. 12*Cave ne unquam cum habi- 
tatoribus terrae illius iungas amicitias, “quae sint tibi in ruinam; 1%sed 
baras eorum destrue, °confringe statuas, lucosque succide. 14 4Noli 
adorare deum alienum: Dominus zelotes nomen eius, Deus est aemu- 
lator. 15¢Ne ineas pactum cum hominibus illarum regionum; /ne, 
cum fornicati fuerint cum diis suis et adoraverint simulacra eorum, 
9vocet te quispiam ut comedas de immolatis; 16 “nec uxorem de filia- 
bus eorum accipies filiis tuis, ne, tpostquam ipsae fuerint fornicatae, 
fornicari faciant et filios tuos in deos suos. 17/4Deos conflatiles non 
facies tibi. 

18 Sollemnitatem azymorum custodies. Septem diebus vesceris azy- 
mis, sicut praecepi tibi, in tempore mensis novorum; mense enim 
mvyerni temporis egressus es de Aegypto. 

19Qmne quod aperit vulvam generis masculini meum erit: de 
cunctis animantibus tam de bobus quam de ovibus meum erit. 29°Pri- 
mogenitum asini redimes ove; sin autem, nec pretium pro eo dederis, 
occidetur. Primogenitum filiorum tuorum redimes; ?nec apparebis 
in conspectu meo vacuus. 

21 qSex diebus operaberis, die septimo cessabis arare et metere. 
22 rSollemnitatem hebdomadarum facies tibi in primitiis frugum messis 
tuae triticae, et solemnitatem quando, redeunte anni tempore, cuncta 
conduntur. 

23 sTribus temporibus anni apparebit omne masculinum tuum in 
conspectu omnipotentis Domini Dei Israél. 24*Cum enim tulero 
gentes a facie tua et “dilatavero terminos tuos, Ynullus insidiabitur 
terrae tuae, ascendente te et apparente in conspectu Domini Dei tui 
ter in anno. 25“Non immolabis super fermento sanguinem hostiae 
meae; “neque residebit mane de victima sollemnitatis Phase. 26 #Pri- 
mitias frugum terrae tuae offeres in domo Domini Dei tui. *Non 
coques haedum in lacte matris suae. 

7 Dixitque Dominus ad Moysen: Scribe tibi verba haec, quibus 
et tecum et cum Israél pepigi foedus. 28 ¢Fuit ergo ibi cum Domino 
quadraginta dies et quadraginta noctes; panem non comedit et 
aquam non bibit, et 4scripsit in tabulis verba foederis decem. 

29 Cumque descenderet Moyses de monte Sinai, “tenebat duas ta- 
bulas testimonii, et ignorabat quod /fcornuta esset facies sua ex 
consortio sermonis Domini. 39 Videntes autem Aaron et filii Israél 
cornutam Moysi faciem timuerunt prope accedere. 31 Vocatique ab 
eo reversi sunt tam Aaron quam principes synagogae. Et postquam 
locutus est ad eos, 32 venerunt ad eum etiam omnes filii Israél, 
Jquibus praecepit cuncta quae audierat a Domino in monte Sinai. 
33Impletisque sermonibus, “posuit velamen super faciem suam, 34 quod 
ingressus ad Dominum et loquens cum eo auferebat donec exiret, 
et tunc loquebatur ad filios Israél omnia quae sibi fuerant imperata; 
35 qui videbant faciem egredientis Moysi esse Jcornutam; sed ope- 
riebat ille rursus faciem suam, si quando loquebatur ad eos. 

3 5 Igitur, congregata omni turba filiorum Israél, dixit ad eos: 

@Haec sunt quae iussit Dominus fieri: 2 2Sex diebus facietis 
opus, septimus dies erit vobis sanctus, sabbatum et requies Domini: 
qui fecerit opus in eo occidetur. 3°Non succendetis ignem in omni- 
bus habitaculis vestris per diem sabbati. 

4Et ait Moyses ad omnem catervam filiorum Israél: Iste est 
sermo quem praecepit Dominus dicens: 5 Separate apud vos primi- 
tias Domino. Omnis @voluntarius et prono animo offerat eas Domino: 
aurum et argentum et aes, 6 hyacinthum et purpuram coccumque bis 
tinctum et byssum, pilos caprarum 7 pellesque arietum rubricatas et 
ianthinas, ligna setim 8 et oleum ad luminaria concinnanda et ut con- 





— 72 — 





prs ee 





iusserat ad quae, Deo iubente, conficienda erant (35, 1-18), tanta 


alacritate exauditur ut, ipsis rogantibus opificibus, quominus plus 
offeratur prohibeat (36, 1-1). Tunc tabernaculi fabrica cum sagis, 


LIBER EXODUS 
35, 9 — 36, 14 








ficiatur unguentum et thymiama suavissimum, 9% lapides onychinos 
et gemmas ad ornatum superumeralis et rationalis. 

10 /Quisquis vestrum sapiens est veniat et faciat quod Dominus 
imperavit, 11 9%tabernaculum scilicet et tectum eius atque operimen- 
tum, anulos et tabulata cum vectibus, paxillos et bases; 12 “arcam 
et vectes, propitiatorium et ‘velum, quod ante illud oppanditur, 
13 jmensam cum vectibus et vasis et 4propositionis panibus, 14 ™can- 
delabrum ad luminaria sustentanda, vasa illius et lucernas et “oleum 
ad nutrimenta ignium, 15 °altare thymiamatis et vectes et ?oleum 
unctionis et %thymiama ex aromatibus, "tentorium ad ostium taber- 
naculi, 16 altare holocausti et craticulam eius aeneam cum vectibus 
et vasis suis, ‘labrum et basim eius, 17 Ucortinas atrii cum columnis 
et basibus, tentcrium in foribus vestibuli, 18 Ypaxillos tabernaculi et 
atrii “cum funiculis suis, 19 vestimenta, quorum usus est in ministerio 
sanctuarii, vestes Aaron pontificis ac filiorum eius, ut sacerdotio 
fungantur mihi. 

20 Egressaque omnis multitudo filiorum Israél de conspectu Moysi 
21 obtulerunt Ymente promptissima atque devota primitias Domino 


ad faciendum opus tabernaculi testimonii. Quidquid ad cultum et ad 


vestes sanctas necessarium erat 22 viri cum mulieribus praebuerunt, 
“armillas et inaures, anulos et Rettralins omne vas aureum in do- 
naria Domini separatum est. 23 4Si quis habebat °hyacinthum et 
purpuram coccumque bis tinctum, byssum et pilos caprarum, pelles 
arietum rubricatas et ianthinas, 24 fargenti aerisque metalla obtule- 
runt Domino lignaque setim in varios usus. 25 Sed et dmulieres 
edoctae, quae neverant, dederunt hyacinthum, purpuram et vermicu- 
lum ac byssum 26 et: pilos caprarum, sponte propria cuncta tribuentes. 
27 fPrincipes vero obtulerunt Ylapides onychinos et “gemmas ad super- 
umerale et rationale 28 ‘aromataque et oleum ad luminaria concin- 


nanda et ad praeparandum unguentum ac thymiama odoris suavissimi_ 


componendum. 29 Omnes viri et mulieres /mente devota obtulerunt 
donaria, ut fierent opera quae iusserat Dominus per manum Moysi. 
Cuncti filii Israé] “voluntaria Domino dedicaverunt. 

30 Dixitque Moyses ad filios Israél: Ecce vocavit Dominus ex no- 
mine Beseleel filium Uri filii Hur de tribu Iuda 31 implevitque eum 
spiritu Dei, ‘sapientia et intelligentia et scientia et omni doctrina 32 ad 
excogitandum et faciendum opus in auro et argento et aere 33 scul- 
pendisque lapidibus et opere carpentario: quidquid fabre adinveniri 
potest, 34 dedit in corde eius: Ooliab quoque filium Achisamech de 
tribu Dan: %5 ambos “erudivit sapientia, ut faciant opera abietaril, 
polymitarii ac plumarii de hyacintho ac purpura coccoque bis tincto 
et bysso, et texant omnia ac nova quaeque reperiant. 

26 Fecit ergo Beseleel et “Ooliab et omnis vir sapiens, quibus de- 

dit Dominus sapientiam et intellectum, ut scirent fabre operari 
quae in usus sanctuarii necessaria sunt, et quae praecepit Dominus. 
2 Cumque vocasset eos Moyses et comnem eruditum virum, cui dede- 
rat Dominus sapientiam et qui “sponte sua obtulerant se ad "faciendum 
opus, 3 tradidit eis universa donaria filiorum Israél. Qui cum instarent 
operi, “cotidie mane vota populus offerebat. 4 Unde artifices venire 
compulsi 5dixerunt Moysi: ‘Plus offert populus quam necessarium 
est. 6 Iussit ergo Moyses praeconis voce cantari: Nec vir nec mulier 
quidquam offerat ultra in opere sanctuarii. Sicque cessatum est a 
muneribus offerendis, 7 eo quod oblata sufficerent et suprabundarent. 

8 Feceruntque omnes corde sapientes ad explendum opus taberna- 
culi, cortinas decem de bysso retorta et hyacintho et purpura cocco- 
que bis tincto opere vario et arte polymita 9 quarum una habebat 
in longitudine viginti octo cubitos et in latitudine quattuor: una men- 
sura erat omnium cortinarum. 10 Coniunxitque cortinas quinque alte- 
ram alteri et alias quinque sibi invicem copulavit. 11 Fecit et ansas 
hyacinthinas in ora cortinae unius ex utroque latere et in ora cortinae 
alterius similiter, 12 ut contra se invicem venirent ansae et mutuo 
iungerentur. 13 Unde et quinquaginta fudit circulos aureos, qui mor- 
rent cortinarum ansas, et fieret unum tabernaculum. 

4 Fecit et saga undecim de pilis caprarum ad operiendum tectum 





10-19] cp. 31, 6-11. 

PVERZSS. Cp. 28, 32°36; KX /22 
v. cp. 26, I-30. 
Vv. cp. 25, 10-16. 

icp. 26, 31, 33; 39, 34; 40, 2, 


19. 
jV. CP. 25, 23-29. 
bepgs;: 30, 
MV. CP. 25, 31-39. 
NCP. 27, 20. 
OV. CP. 30, I-10. 
P Cp. 30, 23-33. 
q Cp. 30, 34-38. 
rcp; 26, 30: 
S Vis CDs 27, 1-8. 
tv. cp. 30, 18-21. 
uv. CP. 27, 9-17. 
UCD. 27; 19. 
x Cp. 39, 40. 


wit Par 26, oo Belt 45, It; 2 
Cor 9, 7. -— v. cp. 25, 2 


z Nm 31, 50. 

@ cl; t*Par'29, 8. 

b vr. 6 ,7; Cp. 25, 4,5. 

CCD. “36, 7356. 

dcf. cp. 28, 3; 31, 6. — v. 4 
Rg 23, 7; Fro 33, 19, 22, 34. 

evr. 10. 

f cf. 1 Par 29, 6-8; 

fea 28, 9. 

Z 


icp. 30, 23. 
jcp. 36, 3. — cf. 1 Par 29, 9, 
14. 


1 Es 2. 68. 


k Am 4, 5 

30-35] cp. 31, 1-6. 

Licth 36°: Re 9, 14: 4: Par 2, 14; 
Is 28, 26. 


S$ 2 


mvr. 31. 


4-cp:. 32; 6. 
b cps 28.3: 35,10; 25. 


€ 1) Par ar, °20; 
d¥. cp. 25, 2 


€V. Cp. 35; 29. 
f cl..2 Pat'3%,; 10%-2: Cor 8,'2;:3: 


8-19] cp. 26, I-14. 











LIBER EXODUS 
36, 15 — 87, 16 


opertoriis, tabulatis, basibus, vectibus, velo et tentorio inchoatur (8-38), 
et simul conficiuntur arca cum vectibus, propitiatorium cum che- 
rubin (37, I-9), mensa pariter cum vectibus et vasis (10-16), candelabrum 








20-34] cp. 26, 15-29. 
HCD. 25,55 20; 1 b0mse 


35-38] cp. 26, 31-37. 


1-9] cp. 25, 10-20. 


10-16] cp. 25, 23-29. 





tabernaculi; 15 unum sagum in longitudine habebat cubitos triginta 
et in latitudine cubitos quattuor; unius mensurae erant omnia saga; 
16 quorum quinque iunxit seorsum et sex alia separatim. 17 Fecitque 
ansas quinquaginta in ora sagi unius et quinquaginta in ora sagi alte- 
rius, ut sibi invicem iungerentur; 18 et fibulas aeneas quinquaginta, 
quibus necteretur tectum, ut unum pallium ex omnibus sagis fieret. 
19 Fecit et opertorium tabernaculi de pellibus arietum rubricatis, 
aliudque desuper velamentum de pellibus ianthinis. 

20 Fecit et tabulas tabernaculi de Ylignis setim stantes. 21 Decem 
cubitorum erat longitudo tabulae unius et unum ac semis cubitum 
latitudo retinebat. 22 Binae incastraturae erant per singulas tabulas, ut 
altera alteri iungeretur. Sic fecit in omnibus tabernaculi tabulis. 
23 E quibus viginti ad plagam meridianam erant contra austrum 
24 cum quadraginta basibus argenteis. Duae bases sub una tabula po- 
nebantur ex utraque parte angulorum, ubi incastraturae laterum in 
angulis terminantur. 25 Ad plagam quoque tabernaculi, quae respicit 
ad aquilonem, fecit viginti tabulas 26 cum quadraginta basibus argen- 
teis, duas bases per singulas tabulas. 27 Contra occidentem vero, id 
est ad eam partem tabernaculi quae mare respicit, fecit sex tabulas 
28 et duas alias per singulos angulos tabernaculi retro; 29 quae iunctae 
erant a deorsum usque sursum, et in unam compaginem pariter fe- 
rebantur. Ita fecit ex utraque parte per angulos, 329 ut octo essent 
simul tabulae et haberent bases argenteas sedecim, binas scilicet bases 
sub singulis tabulis. 

31 Fecit et vectes de lignis setim quinque ad continendas tabulas 
unius lateris tabernaculi 32 et quinque alios ad alterius lateris coaptan- 
das tabulas et extra hos quinque alios vectes ad occidentalem plagam 
tabernaculi contra mare. 33Fecit quoque vectem alium, qui per medias 
tabulas ab angulo usque ad angulum perveniret. 34Ipsa autem tabulata 
deauravit, fusis basibus earum argenteis. Et circulos eorum fecit aureos, 
per quos vectes induci possent; quos et ipsos laminis aureis operuit. 

35 Fecit et velum de hyacintho et purpura, vermiculo ac bysso re- 
torta opere polymitario varium atque distinctum; 36 et quattuor co- 
lumnas de lignis setim, quas cum capitibus deauravit fusis basibus 
earum argenteis. 37 Fecit et tentorium in introitu tabernaculi ex hya- 
cintho, purpura, vermiculo byssoque retorta opere plumarii; 38 et 
columnas quinque cum capitibus suis, quas operuit auro, basesque 
earum fudit aeneas. 

7 Fecit autem Beseleel et arcam de lignis setim habentem duos 

semis cubitos in longitudine et cubitum ac semissem in latitu- 
dine, altitudo quoque unius cubiti fuit et dimidii, vestivitque eam auro 
purissimo intus ac toris: et tecit illi coronam auream per gyrum, 
3conflans quattuor anulos aureos per quattuor angulos eius: duos 
anulos in latere uno et duos in altero. 4 Vectes quoque fecit de lignis 
setim, quos vestivit auro, 5et quos misit in anulos, qui erant in 
lateribus arcae ad portandum eam. 6 Fecit et propitiatorium, id est 
oraculum, de auro mundissimo duorum cubitorum et dimidii in lon- 
gitudine et cubiti ac semis in latitudine. 7 Duos etiam cherubim ex 
auro ductili, quos posuit ex utraque parte propitiatorii: 8 cherub 
unum in summitate unius partis, et cherub alterum in summitate partis 
alterius: duos cherubim in singulis summitatibus propitiatorii 9 exten- 
dentes alas et tegentes propitiatorium seque mutuo et illud respi- 
cientes. 

10 Fecit et mensam de lignis setim in longitudine duorum cubitorum 
et in latitudine unius cubiti, quae habebat in altitudine cubitum ac 
semissem. 11Circumdeditque eam auro mundissimo, et fecit illi labium 
aureum per gyrum, 12ipsique labio coronam auream interrasilem 
quattuor digitorum et super eandem alteram coronam auream. 13 Fu- 
dit et quattuor circulos aureos, quos posuit in quattuor angulis per sin- 
gulos pedes mensae 14 contra coronam; misitque in eos vectes, ut 
possit mensa portari. 15 Ipsos quoque vectes fecit de lignis setim et 
circumdedit eos auro; 16 et vasa ad diversos usus mensae, acetabula, 
phialas et cyathos et turibula ex auro puro, in quibus offerenda sunt 
libamina. 











cum lucernis etc. (17-24); altare thymiamatis et oleum sanctifica- 
tionis (25-29), altare holocaustorum et labrum aeneum (38, 1-8), ten- 
torium cum columnis, porta cum velo et paxillis (9-20), et post 


LIBER EXODUS 
37, 17 — 38, 24 








17 Fecit et candelabrum ductile de auro mundissimo, de cuius vecte 
calami, scyphi sphaerulaeque ac lilia procedebant; 18 sex in utroque 
latere, tres calami ex parte una et tres ex altera, 19tres scyphi in nucis 
modum per calamos singulos sphaerulaeque simul et lilia et tres scy- 
phi instar nucis in calamo altero sphaerulaeque simul et lilia. Aequum 
erat opus sex calamorum, qui procedebant de stipite candelabri. 
20 In ipso autem vecte erant quattuor scyphi in nucis modum sphae- 
rulaeque per singulos simul et lilia; 21et sphaerulae sub duobus ca- 
lamis per loca tria, qui simul sex fiunt calami procedentes de vecte 
uno. 22 Et sphaerulae igitur et calami ex ipso erant universa ductilia 
ex auro purissimo. 23 Fecit et lucernas septem cum emunctoriis suis 
et vasa, ubi ea quae emuncta sunt exstinguantur, de auro mundis- 
simo. 24 Talentum auri appendebat candelabrum cum omnibus vasis 
suis. . 

25 Fecit et altare thymiamatis de lignis setim, per quadrum singulos 
kabens cubitos et in altitudine duos, e cuius angulis procedebant 
cornua. 26 Vestivitque illud auro purissimo cum craticula ac parie- 
tibus et cornibus. 27 Fecitque ei coronam aureolam per gyrum et 
duos anulos aureos sub corona per singula latera, ut mittantur in 
eos vectes et possit altare portari. 28 Ipsos autem vectes fecit de 
lignis setim et operuit laminis aureis. 29 *Composuit et oleum ad san- 
ctificationis unguentum et othymiama de aromatibus mundissimis, 
opere pigmentaril. 
3 Fecit et “altare holocausti de lignis setim quinque cubitorum 
per quadrum et trium in altitudine, 2 cuius cornua de angulis 
-procedebant, operuitque illud laminis aeneis. 3 Et in usus eius para- 
vit ex aere vasa diversa, lebetes, forcipes, fuscinulas, uncinos et 
ignium receptacula. 4 Craticulamque eius in modum retis fecit aeneam 
et subter eam in altaris medio arulam, 5 fusis quattuor anulis per 
totidem retiaculi summitates, ad immittendos vectes ad portandum; 
6 quos et ipsos fecit de lignis setim et operuit laminis aeneis 7 in- 
duxitque in circulos, qui in lateribus altaris eminebant. Ipsum autem 
altare "non erat solidum, sed cavum ex tabulis et intus vacuum. 
8c¢Fecit et labrum aeneum cum basi sua de speculis mulierum, 
d@quae excubabant in ostio tabernaculi. 

9 Fecit et atrium, in cuius australi plaga erant tentoria de bysso 
retorta cubitorum centum; 19 columnae aeneae viginti cum basibus 
suis; capita columnarum et tota operis caelatura argentea. 11 Aeque 
ad septentrionalem plagam tentoria, columnae basesque et capita 
columnarum eiusdem mensurae et operis ac metalli erant. 12 In ea 
vero plaga quae ad occidentem respicit fuerunt tentoria cubitorum 
quinquaginta, columnae decem cum basibus suis aeneae et capita 
columnarum et tota operis caelatura argentea. 13 Porro contra orien- 
tem quinquaginta cubitorum paravit tentoria, 14e quibus quindecim 
cubitos columnarum trium cum basibus suis unum tenebat latus; 
15 et in parte altera (quia inter utraque introitum tabernaculi fecit) 
quindecim aeque cubitorum erant tentoria columnaeque tres et bases 
totidem. 16 Cuncta atrii tentoria byssus retorta texuerat. 17 Bases co- 
lumnarum fuere aeneae, capita autem earum cum cunctis caelaturis 
suis argentea, sed et ipsas columnas atrii vestivit argento. 18 Et in 
introitu eius opere plumario fecit tentorium ex hyacintho, purpura, 
vermiculo ac bysso retorta, quod habebat viginti cubitos in longitu- 
dine, altitudo vero quinque cubitorum erat, iuxta mensuram quam 
cuncta atrii tentoria habebant. 19 Columnae autem in ingressu fuere 
quattuor cum basibus aeneis capitaque earum et caelaturae argenteae. 
20 Paxillos quoque tabernaculi et atrii per gvrum fecit aeneos. 

21 Haec sunt instrumenta ¢tabernaculi testimonii, quae enumerata 
sunt iuxta praeceptum Moysi in caeremoniis levitarum ‘per manum 
Ithamar filii Aaron sacerdotis, 22 9quae Beseleel filius Uri filii Hur 
de tribu Iuda, Domino per Moysen iubente, compleverat, 23 iuncto 
sibi socio Ooliab filio Achisamech de tribu Dan; qui et ipse artifex 
lignorum egregius fuit et polymitarius atque plumarius ex hyacintho, 
purpura, vermiculo et bysso. 24Omne aurum, quod expensum est in 
opere sanctuarii et quod oblatum est in donariis, viginti novem ta- 





17-24] cp. 25, 31-39. 


25-28] cp. 30, I-5. 


@cp. 30, 23-25, 34, 35. 
bcp. 30, 7. 


ga Par 2,78. 


1-7] cp. 27, 1-8. 


bcp. 27, 8. 

ccp. 30, 18-21. 

di Rg 2, 22. — cf. Nm 4, 23; 
8, 24. 

9-20] cp. 27, 9-19. 


eNm 1, 50, 53; 9, 5) 10, II; 
17, 783, 18,-2; 2 Par. 24,6; 
Ac 7, 44. — cf. cp. 16, 34. 

Cp. (65 232) 28; 13° Nm 4,228; 


33. 
£ cp. 3%; 2346; 











LIBER EXODUS 
38, 25 — 39, 37 


descriptum quod in omni opere sanctuarii expensum est (21-31) narratur 
confectio vestium tum pontificis tum sacerdotum (39, 1-30). Quibus 
tandem completis et Deo oblatis Moyses benedicit (31-43); Do- 





hv. cp. 30, 13. 


Nm 1, 46. 


FCO: 26;,°19,/21, 255 32. 


BCD s 204) 39% 

™ CP. 27, 2-4. 
NCP. 27, 10-12, 
ocp. 27, 19. 


acp. 35, 23, 25. 
ONES ALS CDE-ET, 
ccp. 28, 2-4. 

2-7] cp. 28, 6-12. 


TO.) 57; 


10; 35, 19 


8-19] cp. 28, 15-30. 


20-24] cp. 28, 31-42. 


25-30] cp .28, 35-42. 


d Ez 44, 18. 


cp: 29, 6: "Lv. 8, 'o: 


fvr. 42, 43; cp. 25, 40. 


& cp. 35, 12. 


hcp. 30, 3; 37, 26; 40, 5, 24. 





lentorum fuit et septingentorum triginta siclorum “ad mensuram 
sanctuarii. 25 Oblatum est autem ab his qui transierunt ad numerum 
a viginti annis et supra, de ‘sescentis tribus milibus et quingentis quin- 
quaginta armatorum. 26 Fuerunt praeterea centum talenta argenti, 
e quibus conflatae sunt Jbases sanctuarii et introitus ubi velum pen- 
det. 27 Centum bases factae sunt de talentis centum, singulis talentis 
per bases singulas supputatis. 28 De mille autem septingentis et sep- 


tuaginta quinque fecit capita columnarum, quas et ipsas vestivit ar-. 


gento. 29 Aeris quoque oblata sunt talenta septuaginta, duo milia et 
quadringenti supra sicli, %®ex quibus fusae sunt /bases in introitu 
tabernaculi testimonii et ™altare aeneum cum craticula sua omniaque 
vasa, quae ad usum eius pertinent, 31 et "bases atrii, tam in circuitum 


quam in ingressus eius, et °paxilli tabernaculi atque atrii per gyrum. 
: 3 De “hyacintho vero et purpura, vermiculo ac bysso fecit ovestes, 
quibus indueretur Aaron quando ministrabat in sanctis, “sicut 


praecepit Dominus Moysi. 2 Fecit igitur superumerale de auro, hya- 
cintho et purpura coccoque bis tincto et bysso retorta 3 opere poly- 
mitario, inciditque bratteas aureas et extenuavit in fila, ut possent 
torqueri cum priorum colorum subtemine, 4 duasque oras sibi invi- 
cem copulatas in utroque latere summitatum 5 et balteum ex eisdem 
coloribus, sicut praeceperat Dominus Moysi. § Paravit et duos lapides 
onychinos adstrictos et inclusos auro et sculptos arte gemmaria nomi- 
nibus filiorum Israél; 7 posuitque eos in lateribus superumeralis in 
monimentum filiorum Israél, sicut praeceperat Dominus Moysi. 

8 Fecit et rationale opere polymito iuxta opus superumeralis ex 
auro, hyacintho, purpura coccoque bis tincto et bysso retorta, 9 qua- 
drangulum, duplex, mensurae palmi. 19 Et posuit in eo gemmarum 
ordines quattuor: in primo versu erat sardius, ie ius, smaragdus; 
11 jn secundo carbunculus, sapphirus et iaspis; in tertio ligurius, 
achates et amethystus; 1% in quarto chrysolithus, eres et beryl- 
lus circumdati et inclusi auro per ordines suos. 14 Ipsique lapides 
duodecim sculpti erant nominibus duodecim tribuum Israél, singuli 


per nomina singulorum. 15 Fecerunt in rationali et catenulas sibi invi- 


cem cohaerentes de auro purissimo 16et duos uncinos totidemque 
anulos aureos. Porro anulos posuerunt in utroque latere rationalis, 17e 
quibus penderent duae catenae aureae, quas inseruerunt uncinis, qui 
in superumeralis angulis eminebant. 18 Haec et ante et retro ita con- 
veniebant sibi, ut superumerale et rationale mutuo necterentur 19stri- 
cta ad balteum et anulis fortius copulata, quos iungebat vitta hyacin- 
thina, ne laxa fluerent et a se invicem moverentur, sicut praecepit 
Dominus Moysi. 

20Fecerunt quoque tunicam superumeralis totam hyacinthinam 21et 
capitium in superiori parte contra medium oramque per gyrum capitii 
textilem, 22 deorsum autem ad pedes mala punica ex hyacintho, pur- 
pura, vermiculo ac bysso retorta 23 et tintinnabula de auro purissimo, 
quae posuerunt inter malogranata in extrema parte tunicae per gyrum: 
24 tintinnabulum autem aureum et malum punicum, quibus ornatus 
incedebat pontifex quando ministerio fungebatur, sicut praeceperat 
Dominus Moysi. 

25Fecerunt et tunicas byssinas opere textili Aaron et filiis eius 26 et 
dmitras cum coronulis suis ex bysso, 27 feminalia quoque linea, bys- 
sina, 28 cingulum vero de bysso retorta, hyacintho, purpura ac ver- 
miculo bis tincto arte plumaria, sicut praeceperat Dominus Moysi. 

29¢Fecerunt et laminam sacrae venerationis de auro purissimo, scri- 
pseruntque in ea opere gemmario: sanctum Domini, 2%et strinxe- 
runt eam cum mitra vitta hyacinthina, sicut praeceperat Dominus 
Moysi. 31 Perfectum est igitur omne opus tabernaculi et tecti testimo- 
nii; /feceruntque filii Israél cuncta quae praeceperat Dominus Moysi. 

32 Et obtulerunt tabernaculum et tectum et universam supellecti- 
lem, anulos, tabulas, vectes, columnas ac bases, 33 opertorium de pelli- 
bus arietum rubricatis et aliud operimentum de ianthinis pellibus, 
34 Jvelum, arcam, vectes, propitiatorium, 35 mensam cum vasis suis et 
propositionis panibus, %6candelabrum, lucernas et utensilia earum 
cum oleo, 37taltare aureum et unguentum et thymiama ex aromatibus 





Se a ee 








pale BG. seis 





ee 


minus autem, qui locum et situm statuerat ubi erigendum esset taber- 
naculum (40, 1-31); illud erectum gloria replet (44, 32-36) ostenditque 
oblationem sibi acceptam esse, et a se renovatum foedus sanciri. 


LIBER EXODUS 
39, 38 — 40, 36 








38 et ‘tentorium in introitu tabernaculi, 39 altare aeneum, retiaculum, 
vectes et vasa eius omnia, labrum cum basi sua, /tentoria atrii et 
columnas cum basibus suis; 49*tentorium in introitu atrii ‘funiculos- 
que illius et paxillos. Nihil ex vasis defuit, quae in ministerium taber- 
naculi et in tectum foederis iussa sunt fieri. 41 Vestes quoque, quibus 
sacerdotes utuntur in sanctuario, Aaron scilicet et filii eius, 42 ™obtu- 
lerunt filii Israél, sicut praeceperat Dominus. 43Quae postquam Moy- 
ses cuncta vidit completa, “benedixit eis. 
4 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2%Mense primo, 
prima die mensis Yeriges tabernaculum testimonii, 3 et pones in 
eo arcam, °demittesque ante illam velum ‘et, illata mensa, %pones 
super eam quae rite praecepta sunt. °Candelabrum stabit cum lucer- 
nis suis 5et /altare JYaureum, in quo adoletur incensum, coram arca 
testimonii. Tentorium in introitu tabernaculi pones, 6 et ante /illud 
altare holocausti, 7 ‘labrum inter altare et tabernaculum, quod im- 
plebis aqua. 8 Circumdabisque atrium tentoriis et ingressum eius. 
9 Et adsumpto unctionis oleo Junges tabernaculum cum vasis suis, ut 
sanctificentur, 1altare holocausti et omnia vasa eius, 144abrum cum 
basi sua: omnia unctionis oleo consecrabis, ut sint ™sancta sancto- 
rum. 12”Applicabisque Aaron et filios eius ad fores tabernaculi testi- 
monii et lotos aqua 13 indues sanctis vestibus, ut ministrent mihi, et 
°%unctio eorum in sacerdotium sempiternum proficiat. 

14 Fecitque Moyses omnia quae praeceperat Dominus. 

15 Igitur mense primo anni secundi, prima die mensis 2%collocatum 
est tabernaculum. 16Erexitque Moyses illud et posuit tabulas ac bases 
et vectes statuitque columnas 17 et expandit tectum super tabernacu- 
lum, imposito desuper operimento, sicut Dominus imperaverat. 187Po- 
suit et testimonium in arca, subditis infra vectibus et oraculum de- 
super. 19 Cumque intulisset arcam in tabernaculum, ‘appendit ante 
eam velum, ut expleret Domini iussionem. 29 *Posuit et mensam in 
tabernaculo testimonii ad plagam septentrionalem extra velum, 21 or- 
dinatis coram propositionis panibus, sicut praeceperat Dominus Moysi. 
22 uPosuit et candelabrum in tabernaculo testimonii e regione mensae 
in parte australi, 23 Ylocatis per ordinem lucernis, iuxta praeceptum 
Domini. 24“Posuit et altare aureum sub tecto testimonii contra velum, 
25 et adolevit super eo incensum aromatum, sicut iusserat Dominus 
Moysi. 26YPosuit et tentorium in introitu tabernaculi testimonii 27et 
“altare holocausti in vestibulo testimonii offerens in eo holocaustum 
et “sacrificia, ut Dominus imperaverat. 28 \Labrum quoque statuit 
inter tabernaculum testimonii et altare implens illud aqua; 29 Clave- 
runtque Moyses et Aaron ac filii eius manus suas et pedes, 30cum 
ingrederentur tectum foederis et accederent ad altare, sicut praece- 
perat Dominus Moysi. 31 4Erexit et atrium per gyrum tabernaculi et 
altaris, “ducto in introitu eius tentorio. . 

fPostquam omnia perfecta sunt, 32 %operuit nubes tabernaculum 
testimonii et “gloria Domini implevit illud. 33 *Nec poterat Moyses 
ingredi tectum foederis, nube operiente omnia et maiestate Domini 
coruscante, quia cuncta nubes operuerat. 34/Si quando nubes taber- 
naculum deserebat, proficiscebantur filii Israél per turmas suas; 35 si 
'pendebat desuper, manebant in eodem loco. 36™Nubes quippe Do- 
mini incubabat per diem tabernaculo, et ignis in nocte, videntibus 
cunctis populis Israél per cunctas mansiones suas. 





icp. 26, 36; 36, 37. 

jv. CD. 27, 9-15; 38, 9-17. 
RCO; 275.20" 38, 18: 

ope 3; 18. 


MCP. 35, 10. 

ni Lv ©, 22, 23°; Js 22; 6;.2 Rg 
6, 18; 3 Rg 8, 14; 2 Par 6, 
3; 30, 27.— v. Nm 6, 22-27. 

4 CEs. COs Tatra 14 F 4. 

bvyer- 368s cp. 26, eer 

c vr.19.— cf. 35,12; Nm4, 5. 

d vr. 20; cp. 26, 35. 

& Ch +22; 23. 

fvr. 24. — cf. cp. 39, 37. 
Vai CD5130; +32 

Avr. 27. 

#'Vr.+ 28; ‘op. 30, 18, 


jcp. 30, 26. 
icp. 30, 27, 28. 
MCD. 29, 37. 
nv. Lv 8, 1-13. 


ocp. 28, 41; 29, 7, 
pNm 25, 13; Ecli 45, 19. 
qr: v Nm 7,7. 


rcp. 25, 16. — v. cp. 16, 34. 


EVES 3. Vv.“ cb. 35, 52. 
tive. 3%. CD, 260,435. 


“cp. 26,35. 
2 VO) AF-CD: 25,37: 
BNVTH'§ 3 CD30, 6,275 


yvr. 5; cp. 26, 36. 


zvr. 6. 

GCP. 29, 41; 30, 9. 
ONTE:7. 

CCP. 30, 20. 

d vr. 8; cp. 27, 9 
ecp. 27, 16; 35, 15 
f cf. Heb 


Cb. 29,743; Lv 165525 *Nm’ 6. 
15. — cl. 3 Rg 8, 10, 11; 2 
Par 5, 13, 14; 7, 2; Is 6. 4; 
_ Ez 43,5; Ag _2,7,9; Ap15,8. 
i-Ly. 16, 23-34 R808, 11322. Par 


AAD 14. 

jNm 9 ,t7; 10, 11; Ps 77, 14; 
Sap 18, 3. — cf. 2 Es 9g, 19. 

l1Nm 9, 19-23; 10, 34. 

mCP. 13, 21; Nm 9, 16. — cf. 
Is 4, 5. 














LIBER. ly Beye et ier be 


LIBER LEVITICI 
1,1—2, 12 





a.:x 10; 3. 
b Ex 40, 32; Nm 12, 4, 5. 
CLD H22; 105 208 


d Ex 29, Io. 
OV es 87; "5. 


fcp. 3, 2, 8, 133.4, 153 8,34, 
22; 16, 21; Ex:29, 10, I5,.19- 

£Cp..-22; 21, 27..— “of, 1s. 56; 
wo Rm 125.15: Ph 4;,18. 

hep. 4, 20, 26, 31,35; Nm 15, 
25; 2 Par 29, 23, 24. — cf. 

. CP. 9,7; 16, 24. 

£CD: 3, 832" Par-38, £1 >° Hep 

$902,204 tk: BE-2, 22. 

jcti. Gn 22, 9. 

7] * cf. Catech. R. II 4, 60. 
CD. 2, 3;.9, I, 26; 35,5, 95 
II, 14, 16; 4, 35; Ex 29, 18, 


25, 41. 
m oP Gn 8, 21. 
"mVvY. 5. 


Ocp. 5, 7; 12, 8.—cf. Le 2,24. 
P' Cpe. 5338s 


qcp. 6, 10. 
rcf. Gn 15, Io. 


SiVE,-9; 123; 

acp. 6, 14; 9, 17; Nm 15, 4. 

bcf. Gn 18, 6; Ex 29, . 40; 
3 Rg 4, 22. 

C2r.n153 

Gv. 9, 16; cp. §, 12336,.¥58° 
24, 7. — cf. Is 66, 3; Ac 
IO, 4. 


Monit qo ZO; 1x5 a2. 13. — 
cf..Ecli 7, 34; 1 Cor 9,: 133 
ff. Ex 40, 11; 

gcp. I, 9. — Ex 209, 2. 


hep. 6, 21; 7, 9. — cf. x Par 
23, 29; Ez 4, 3. 


iW CDs, E10. 


jcp. 1, 9. — cf. Ph 4, 18. 
lvr. 3. 


mcp. 6, 16, 17. — cf. Mt 16, 
2a Becta Ws Wak lee ot fetcael Dr oie ties eaaeke 
Cor 5, 8; Gal 5, 9. 

n Ex 22, 29; Nm 128, 12. 





HEBRAICE “ VAICRA,, 


OCAVIT autem Moysen et locutus est ei Dominus 
de °tabernaculo testimonii dicens: 2 Loquere filiis 
Israél et dices ad eos: “Homo, qui obtulerit ex 
i} vobis hostiam Domino de pecoribus, id est de bo- 
g4\ bus et ovibus, offerens victimas; 3 4si holocaustum 
fuerit eius oblatio ac de armento, @masculum im- 
maculatum offerret ad ostium tabernaculi testimonii 

“) ad placandum sibi Dominum; 4/ponetque manum 
super caput hostiae, et Yacceptabilis erit atque in “expiationem eius 
proficiens 5immolabitque vitulum coram Domino, et offerent filii 
Aaron sacerdotes sanguinem eius ‘fundentes per altaris circuitum, 
quod est ante ostium tabernaculi. 6 Detractaque pelle hostiae, artus 
in frusta concident; 7 et subicient in altari ignem, ‘/strue lignorum 
ante composita; 8et membra, quae sunt caesa, desuper ordinantes, 
caput videlicet et cuncta quae adhaerent iecori, 9 intestinis et pedibus 
lotis aqua, adolebitque ea sacerdos super altare 4in holocaustum et 
mMsuavem odorem Domino. 

10 Quod si de pecoribus oblatio est, de ovibus sive de capris holo- 
caustum, masculum absque macula offeret, 11 “immolabitque ad latus 
altaris quod respicit ad aquilonem coram Domino; sanguinem vero 
illius fundent super altare filii Aaron per circuitum, 12 dividentque 
membra, caput et omnia quae adhaerent iecori et ponent super ligna, 
quibus subiciendus est ignis; 13 intestina vero et pedes lavabunt aqua, 
et oblata omnia adolebit sacerdos super altare in holocaustum et 
odorem suavissimum Domino. 

14 Si autem de avibus holocausti oblatio fuerit Domino, °de tur- 
turibus aut pullis columbae, 15 offeret eam sacerdos ad altare et, 
Pretorto ad collum capite ac rupto vulneris loco, decurrere faciet 
sanguinem super crepidinem altaris; 16 vesiculam vero gutturis et 
plumas proiciet Yprope altare ad orientalem plagam in loco in quo 
cineres effundi solent; 17 confringetque ascellas eius et “non secabit 
neque ferro dividet eam et adolebit super altare, lignis igne sup- 
posito. *“Holocaustum est et oblatio suavissimi odoris Domino. 

Anima, cum obtulerit *oblationem sacrificii Domino, “simila erit 

eius oblatio, “fundetque super eam oleum et ponet tus 2ac 
deferet ad filios Aaron sacerdotes; quorum unus tollet pugillum 
plenum similae et olei ac totum tus, et ponet %memoriale super 
altare in odorem suavissimum Domino. 3¢Quod autem reliquum fuerit 
de sacrificio, erit Aaron et filiorum eius, ‘sanctum sanctorum de obla- 
tionibus Domini. 

4Cum autem obtuleris sacrificium coctum in clibano de simila, 
Jpanes scilicet absque fermento conspersos oleo et lagana azyma oleo 
lita, 5si oblatio tua fuerit de “sartagine similae conspersae oleo et 
absque fermento, Sdivides eam minutatim et fundes super eam oleum; 
7sin autem de craticula fuerit sacrificium aeque simila oleo con- 
spergetur; 8 quam offerens Domino trades manibus sacerdotis, 9 qui, 
cum obtulerit eam, tollet memoriale de sacrificio et ‘adolebit super 
altare jin odorem suavitatis Domino. 1° /Quidquid autem reliquum 
= erit Aaron et filiorum eius, sanctum sanctorum de oblationibus 

omini. 

11 Omnis oblatio quae offertur Domino ™absque fermento fiet,nec 
quidquam fermenti ac mellis adolebitur in sacrificio Domino. 12 "Pri- 
mitias tantum eorum offeretis ac munera; super altare vero non 


i fs 
Ss: 













ae, ee 








1. De sacrificiis Deo debitis et de personis per quas offerri debent (Lv 1, 1-10, 20). Describun- 
tur tum holocausta, inquibus immolantur armenta (1,1-9), pecora(10-13), 
aves (14-17); tum oblationes fertorum (2, 1-16); tum hostiae paci- 








imponentur in odorem suavitatis. 13 Quidquid obtuleris sacrificii °sale 
condies, nec auferes ?sal foederis Dei tui de sacrificio tuo: Yin omni 
oblatione tua offeres sal. 

14Si autem obtuleris munus "primarum frugum tuarum Domino 
&de spicis adhuc virentibus, torrebis igni et confringes in morem 
farris, et sic offeres primitias tuas Domino 15 ‘fundens supra oleum 
et tus imponens, quia oblatio Domini est 16 de qua adolebit sacer- 
dos in “memoriam muneris partem farris fracti et olei ac totum tus. 
3 Quod si “hostia pacificorum fuerit eius oblatio, et de bobus vo- 

luerit offerre marem sive feminam, "?immaculata offeret coram 
Domino;. 2 “ponetque manum super caput victimae suae, quae im- 
molabitur in introitu tabernaculi testimonii, ¢fundentque filii Aaron 
sacerdotes sanguinem per altaris circuitum et offerent de hostia 
pacificorum in oblationem Domino “adipem qui operit vitalia et 
quidquid pinguedinis est intrinsecus; 4duos renes cum adipe quo 
teguntur ilia et reticulum iecoris cum renunculis; 5/fadolebuntque ea 
super altare in holocaustum, lignis igne supposito, in oblationem 
suavissimi odoris Domino. 

6 Si vero de ovibus fuerit eius oblatio et pacificorum hostia, sive 
masculum obtulerit sive feminam, Yimmaculata erunt. 7Si agnum 
obtulerit coram Domino, 8 ponet manum suam super caput victimae 
suae, quae immolabitur in vestibulo tabernaculi testimonii, fundentque 
filii Aaron sanguinem eius per circuitum altaris 9 et offerent de paci- 
ficorum hostia sacrificium Domino; “’adipem et caudam totam 19 cum 
renibus et pinguedinem, quae operit ventrem atque universa vitalia, 
et utrumque renunculum cum adipe, qui est iuxta ilia, reticulumque 
iecoris ‘cum renunculis; 11et adolebit ea sacerdos super altare in 
pabulum ignis et oblationis Domini. 

12 Si capra fuerit eius oblatio et obtulerit eam Domino, 1% ponet 
manum suam super caput eius, immolabitque eam in introitu taber- 
naculi testimonii, et fundent filii Aaron sanguinem eius per altaris 
circuitum, 14 tollentque ex ea in pastum ignis dominici adipem qui 
operit ventrem et qui tegit universa vitalia, 15 duos renunculos cum 
reticulo, quod est super eos iuxta ilia, et arvinam iecoris cum renun- 
culis; 16 adolebitque ea super altare sacerdos in alimoniam ignis et 
suavissimi odoris. - 

jOmnis adeps Domini erit 17 4ure perpetuo in generationibus et 
cunctis habitaculis vestris; nec ™sanguinem nec “adipem omnino 
comedetis. 

Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2Loquere filiis Israél : 

a@Anima, quae peccaverit per ignorantiam et de universis mandatis 
Domini ?quae praecepit ut non fierent quippiam fecerit, 3 si sacerdos 
qui unctus est °peccaverit delinquere faciens populum, offeret pro 
peccato suo ¢vitulum immaculatum Domino; 4 et adducet illum ¢ad 
ostium tabernaculi testimonii coram Domino, ponetque manum super 
caput eius et immolabit eum Domino. 5 /fHauriet quoque de sanguine 
vituli inferens illum in tabernaculum testimonii; © cumque intinxerit 
digitum in sanguine, adsperget eo Ysepties coram Domino contra 
velum sanctuarii; 7 “ponetque de eodem sanguine super cornua alta- 
ris thymiamatis gratissimi Domino, quod est in tabernaculo testi- 
monii; ‘omnem autem reliquum sanguinem fundet in basim altaris 
holocausti in Jintroitu tabernaculi. 8 Et adipem vituli auferet pro 
peccato, tam “eum qui vitalia operit quam omnia quae intrinsecus 
sunt: 9%duos renunculos et reticulum, quod est super eos iuxta ilia, 
et adipem iecoris cum renunculis, 19 /sicut aufertur de vitulo hostiae 
pacificorum; et adolebit ea super altare holocausti. 11”Pellem vero 
et omnes carnes cum capite et pedibus et intestinis et fimo 12 et 
reliquo corpore efferet “extra castra in locum mundum, ubi cineres 
effundi solent °incendetque ea super lignorum struem, quae in loco 
effusorum cinerum cremabuntur. 

13 PQuod si omnis turba Israél ignoraverit, et Yper imperitiam fe- 
cerit quod contra mandatum Domini est, 14 et postea “intellexerit 
peccatum suum, offeret ‘pro peccato suo vitulum adducetque eum 
ad ostium tabernaculi. 15’Et ponent seniores populi manus super 


LIBER LEVITICI 
2,13 — 4,15 








o Mr g, 49; Col 4, 6. 

p Nm 18, 19. — cf. 2 Par 13, 
q Ez 43, 24. [5. 
f, Dt.26, 2; 3. 

Scp. 23, 14. — cf. Js 5, 11. 
évr. iI. 

“VY. 2. 


@Cpi17, §3 22, 27%, 23,10; Am 
Ps VS Cpe 75 TI-215 


ecp. 4, 8; 9; Ex 29, 13, 22. — 
ci; Eli 47,123 


icp. 65.12. 
ZNT..1 etc. 


keep..9,4705- Ex.20, 22 


ivr. 4. 


$ep.- 9; 25. 1 Ry 2; 153- Ba 44, 


7, 15. 
Bop. 6,88 = 9.1305° 39,75. 23,24: 
MCP. 7, 23-26; 17, 10-14; Gn 
6:4; Dt 22, 14,.23; 35,23; 
t Rg 14, 33; Aci15,'20, 29. 
2.ci< Dt..12;5,.86%. EZ | 345.3. .— 
v Dt 32, 14. 


acy, 5; E5277 Cha Ps rd; 
F 12. — v. Nm 15, 22-29. 

MIs BS, "225 99% CDs St 07% 
31 -e oF. Careth,” ROT" 5, 6; 
ccf..Heb 7, 27, 28. 

ECD..0--a- 
ECD): 15° 3504. 
LYE, 16, ©7; Cp.28, 2 16, 14; 

Nm 19, 4. — cf. Is 52, 15. 
&cp. 8, 11; 14, 7. 
hcp. 8, 15; 9, 9; 16; 18. 


ich. 5,9; 8,°15;.9; 9; Ex 20, 
£2. 


j Ex 4o, 6. 
RO=35,3- 


Lcp. 3, 3-5. 


we 8, 17; 9, 11; Ex 29, 14; 
m I9, 5. 


wcp.. 6,11; 10,,4, 5; 14, 3; 
16,17; 24,14, 23; Ex 29,14. 

o Heb 3561 Le 

pNm 15, 24-26. 

Q cp. §, 2-4. 











LIBER LEVITICI 
4,16 — 5, I5 


ficae (3, 1-17); tum sacrificia pro peccato, quae offeruntur aut pro 
delictis ex ignorantia commissis sive a sacerdote (4, 1-12), sive ab 
universo populo (13-21), sive a principe (22-26), sive a privatis (27-75) ; 











“Vv. VY. 5-12, 


vv. vr. 8-12. 
x Nm 15, 25, 28. 


WUT: 2% 
Hg ga 


53,27: 


ON. -CDi-ky 4. 


byt. 95. 485430, 34. 


ONY: I0,.323, CDi 3,38. 
dvr. 20, 31, 35, CP. 5, 10, 13, 
16, 18; 6, 7; 14, 18; 15, 15. 


evr. 23, Nmots; 27. 


fr. 14, 23. 
gvr. 4, 15, 24. — V. Cp. I, 4. 


RCD. 35: 84% 
ivr. 10, 26; cp. 
jcp. I, 9. — V. 
k vr. 20, 26, 35. 
lyr. 28. 


tne 21. 


mcp. 3, 3, 9 


NvY. 20, 26, 31. 


a3 Rg 8, 31; Pro 29, 24. 
ct. 1 Rg 14, 24, 26; Mt 26, 


63. 

6 vr. 17; ep 7, 18; 
16; 19, 8; 20, 17, 19; Nm 
5, 31. — cf. f. Nm o.°T3. 

C Cp. 3%, 484; 28, 31, 39: Nm 
19, TI, 4.26, 

OM. CODES A S372 

ecf.Jd 11,30, 31; 

Sat ae Rg’ 25. 986 

‘ie § Mr - 23. 


10, 17; 17, 


3% 
1 Rg 14,24. 
‘he 23, 12. 


icp. 8, rae 26, 40; Nm 5, 7; 
I Es 10, Sie ae. Js 7; 19. 
icp TPi5G. FAs 2s. 
| kLe 2, 24. — Vv. cp. 1, 14. 


POD ge ee. T9. 
mcp. I, 15. 
mCDp. 4, 7, 18, 30, 34. 


OV. CD. ‘T, T4. 
PV. Cp. 4, 20, 26, 31, 35. 


qcp..6, 20; Ex 16, 36. 


rNm 5, 11. — cf. cp. 2, 1, 
SCD; 25.25 

tcp. 4, 26, 35. 

“CD. 2, 3. 

vcp. 22, 14 .— cf. 1 Es 10, 2. 





caput eius coram Domino, immolatoque vitulo in conspectu Domini, 
16 uinferet sacerdos, qui unctus est, de sanguine eius in tabernaculum 
testimonii !7tincto digito adspergens septies contra velum, 18ponetque 
de eodem sanguine in cornibus altaris, quod est coram Domino in 
tabernaculo testimonii; reliquum autem sanguinem fundet iuxta basim 
altaris holocaustorum, ‘quod est in ostio tabernaculi testimonii. 190m- 
nemque eius adipem tollet et adolebit super altare: 29 Ysic faciens et 
de hoc vitulo quomodo fecit et prius, et “rogante pro eis sacerdote, 
propitius erit eis Dominus. 2! Ipsum autem vitulum efferet extra 
castra atque comburet sicut et priorem vitulum, quia est pro pec- 
cato multitudinis. 

22 Si peccaverit princeps et Yfecerit unum e pluribus per ignoran- 
tiam, quod Domini lege prohibetur, 2% et *postea intellexerit pecca- 
tum suum, offeret hostiam Domino hircum de capris immaculatum, 
24 @ponetque manum suam super caput eius; cumque immolaverit 
eum in loco, ubi solet mactari holocaustum coram Domino, quia pro 
peccato est, 25 Stinget sacerdos digitum in sanguine hostiae pro pec- 
cato tangens cornua altaris holocausti et reliquum fundens ad basim 
eius. 26 Adipem vero adolebit supra, sicut in victimis pacificorum 
fieri solet; ¢rogabitque pro eo sacerdos et pro peccato eius, et dimit- 
tetur ei. 

27 Quod ¢si peccaverit anima per ignorantiam de populo terrae, ut 
faciat quidquam de his, quae Domini lege prohibentur, atque delin- 
quat 28 et /cognoverit peccatum suum, ofieret capram immaculatam, 
29 9nonetque manum super caput hostiae, quae pro peccato est, et 
immolabit eam in loco holocausti. 3° Tolletque sacerdos de sanguine 
in digito suo, et tangens cornua altaris holocausti reliquum fundet 
ad basim eius. 31 “Omnem autem adipem auferens, isicut auferri solet 
de victimis pacificorum, adolebit super altare jin odorem suavitatis 
Domino ‘rogabitque pro eo et dimittetur ei. 32 Sin autem de peco- 
ribus ‘obtulerit victimam pro peccato, ovem scilicet immaculatam, 
33 ponet manum super caput eius et immolabit eam in loco ubi solent — 
caedi liolocaustorum hostiae. %4 Sumetque sacerdos de sanguine eius 
digito suo, et tangens cornua altaris holocausti reliquum fundet ad 
basim eius. %5OQmnem quoque adipem auferens, ™sicut auferri solet 
adeps arietis qui immolatur pro pacificis, cremabit super altare in in- 
censum Domini "rogabitaue pro eo et pro peccato eius et dimittetur ei. 
5 Si peccaverit anima et %audierit vocem iurantis, testisque fuerit 

quod aut ipse vidit aut conscius est, nisi indicaverit, °portabit 
iniquitatem suam. 2°¢Anima, quae tetigerit aliquid 4immundum sive 
quod occisurn a bestia est aut per se mortuum aut quodlibet aliud 
reptile, et oblita fuerit immunditiae suae, rea est et deliquit; 3 et, si 
tetigerit quidquam de immunditia hominis iuxta omnem impuritatem 
qua pollui solet oblitaque cognoverit postea, subiacebit delicto. 4€Ani- 
ma, quae iuraverit et protulerit labiis suis ut vel ‘male quid face- 
ret vel Ybene, et “idipsum iuramento et sermone firmaverit, oblitaque 
postea intellexerit delictum suum, 5agat ‘paenitentiam pro peccato 
6 et offerat de gregibus agnam sive capram; orabitque pro ea sacer- 
dos et pro peccato cius. 7/Sin autem non potuerit offerre pecus, 
offerat “duos turtures vel duos pullos columbarum Domino, unum 
pro peccato et alterum in holocaustum, 8 dabitque eos sacerdoti, qui 
primum offerens pro peccato tretorquebit caput eius ad pennulas, ita 
ut collo haereat et non penitus abrumpatur, %et adsperget de sanguine 
eius parietem altaris. *Quidquid autem reliquum fuerit faciet distil- 
lare “ad fundamentum eius quia pro peccato est. 10Alterum vero 
adolebit in holocaustum, °ut fieri solet, ?rogabitque pro eo sacerdos 
et pro peccato eius, et dimittetur ei. 11 Quod si non quiverit manus 
eius duos offerre turtures aut duos pullos columbarum, offeret pro 
peccato suo similae Ypartem ephi decimam; ‘non mittet in eam oleum 
nec turis aliquid imponet, quia pro peccato est; 12 tradetque eam 
sacerdoti, qui plenum ex ea pugillum hauriens cremabit super altare 
in monimentum eius qui obtulerit 13 trogans pro illo et expians; “re- 
liquam vero partem ipse habebit in munere. 


14 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 15 YAnima, si prae- 





=a 86. 











| aut pro delictis patratis cum ex infirmitate, sive in civilibus (5, 1-13) 
sive in sacris peragendis (14-19), tum ex animo omnino deliberato 
(6, 1-7). His sequitur, praeter leges statuentes iura et munera sacerdotum 


LIBER LEVITICI 
5, 16 — 7, 2 








varicans caeremonias per errorem in his, quae Domino sunt sancti- 
ficata, peccaverit, “offeret pro delicto suo arietem immaculatum de 
gregibus, qui emi potest duobus siclis Yiuxta pondus sanctuarii; 
16 2ijpsumque, quod intulit damni, restituet et ¢quintam partem ponet 
supra tradens sacerdoti, qui rogabit pro eo offerens arietem, et di- 
mittetur ei. 17 °Anima, si peccaverit per ignorantiam feceritque unum 
ex his quae Domini lege prohibentur et peccati rea 4intellexerit ini- 
quitatem suam, 18 ¢offeret arietem immaculatum de gregibus sacerdoti 
iuxta mensuram aestimationemque peccati, ‘qui orabit pro eo quia ne- 
sciens fecerit, et dimittetur ei, 19quia per errorem deliquit in Dominum. 

Locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2%Anima, quae. pecca- 

verit et, contempto Domino, !negaverit proximo suo “depositum, 
quod fidei eius creditum fuerat, vel vi aliquid extorserit aut %calum- 
niam fecerit 3 sive rem perditam ¢“invenerit et infitians insuper ‘pcie- 
raverit et quodlibet aliud ex pluribus fecerit in quibus solent pec- 
care homines, 4 convicta delicti, 9reddet 5 omnia quae per fraudem 
voluit obtinere “integra et ‘quintam insuper partem domino cui dam- 
num intulerat. 6 Pro peccato autem suo offeret Jarietem immaculatum 
de grege et dabit eum sacerdoti iuxta aestimationem mensuramque 
delicti, 7 *qui rogabit pro eo coram Domino, et dimittetur illi pro 
singulis quae faciendo peccavit. 

Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 9 Praecipe Aaron et 
filiis eius: Haec est lex holocausti: cremabitur in altari tota nocte 
usque mane: ignis ex eodem altari erit. 1 /Vestietur tunica sacerdos 
et feminalibus lineis, tolletque cineres, quos vorans ignis exussit, et 
ponens ”iuxta altare 11 ”spoliabitur prioribus vestimentis indutusque 
aliis °efferet eos extra castra et in loco mundissimo usque ad favillam 
consumi faciet. 12 Ignis autem in altari semper ardebit, quem nutriet 
sacerdos subiciens ligna mane per singulos dies et, imposito holo- 
causto, desuper Padolebit adipes pacificorum. 1% Ignis est iste per- 
petuus qui nunquam deficiet in altari. 

14 rHaec est lex sacrificii et libamentorum, quae offerent filii Aaron 
coram Domino et coram altari: 15 tollet sacerdos pugillum similae, 
quae conspersa est oleo, et totum tus, quod super similam positum 
est, adolebitque illud in altari sin monimentum odoris suavissimi 
Domino; 16treliquam autem partem similae comedet Aaron cum 
filiis suis absque fermento et comedet in “loco sancto atrii taberna- 
culi. 17 “Ideo autem non fermentabitur, “quia pars eius in Domini of- 
fertur incensum. Sanctum sanctorum erit, sicut pro peccato atque delic- 
to. 18*Mares tantum stirpis Aaron comedent illud. “Legitimum ac sem- 
piternum erit in generationibus vestris de sacrificiis Domini. Omnis 
qui tetigerit illa sanctificabitur. 

19 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 ¢Haec est oblatio 
Aaron et filiorum eius, quam offerre debent Domino in die unctionis 
suae: “decimam partem ephi offerent similae in sacrificio sempiterno 
medium eius mane et medium eius vespere, 21 quae in sartagine 
-oleo conspersa frigetur. Offeret autem eam calidam in odorem sua- 
vissimum Domino 22 sacerdos, qui iure patri successerit, et /tota cre- 
mabitur in altari; 23 omne enim sacrificium sacerdotum igne consu- 
metur nec quisquam comedet ex eo. 

24Locutus est autem Dominus ad Moysen dicens: 25Loquere Aaron 
et filiis eius: Ista est lex %hostiae pro peccato. “In loco ubi offertur 
holocaustum immolabitur coram Domino: ‘sanctum sanctorum est. 
26 jSacerdos qui offert comedet eam “in loco sancto, in atrio taber- 
naculi. 27 /Quidquid tetigerit carnes eius sanctificabitur. Si de san- 
guine illius vestis fuerit adspersa, lavabitur in loco sancto. 28 Vas 
autem fictile, in quo cocta est, confringetur; quod si vas aeneum 
fuerit, defricabitur et lavabitur aqua. 29”Omnis masculus de genere 
sacerdotali vescetur de carnibus eius, °quia sanctum sanctorum est. 
30 PHostia enim, quae caeditur pro peccato, cuius sanguis infertur in 
tabernaculum testimonii ad expiandum in sanctuario, non comedetur 
sed comburetur igni. 

7 “Haec quoque lex Yhostiae pro delicto: “sancta sanctorum est, 

2 idcirco 4ubi immolabitur holocaustum mactabitur et victima pro 





x cf. 1 Es 10, 19. 
yv. Ex 30, 13. 
& Cp.:.6, 5; 


@cp. 22, 14; 27,13,1§5, 21, 31; 
b vr. 10. [Nm 5, 7. 


ECDs 4< 2: 
dNm 15, 29. — cf. Le 12, 48. 
evr. 15. 


fit ES 19, 2), 


aNm 5, 6. 


Biceps L545; 

¢ BX 225 7). 208 

ad Gy.=Pro) 24... 28*).26..59): 

e Ex 23, 4; Dt po Uy eM 

ro. 19, * 42 BS 32 eT: 

g Ez 33, 15. — cf. Ex 22, 1-9. 


hkhNm 5, 7. — cf. cp. 5, 16; 
_ 2 Rg 12, 6; Le 109, 8. 

icp. 5, 16. 

J Cp. S$) 155° 13: 


Rv. cp. 4, 26. 


oe 16, 4; Ez 44, 18. — v. 
X 28, 40-43. 

mcp. I, 16. 

mcp. 16, 23; Ez 42, 14; 44,19. 
ON CD: 4, 12 


pcp. 3,_3, 9, 14.° 
qcf. 2 Es 10, 34. 


f-cp. 2; 1; Nm 15; 4. 


SCP. 2, 2, 9. 

tcp. 2, 4,10; Ez 44, 29.—cf. 
Ecli AS 365 26°08 COR 0,13, 

UNI 262 CD. 10, 12, 13. 

3cP. y ap ee 

x Nm 18, 9. 

yin 267 Os €D.52, 3579.53 


Z cD. 7, 2,:60; .Nm. 28, #10: 

@.V.-Cp.3) 17; 

6b Ex 29, 37; 30, 29. — V. cp. 
22, I-7. 


GBS" 205-15. 28 
8} 12 Ex PE 66; 
ecp. 2, 5; 7, 9. 


f Ex* 29; 252 


v. cp. 4, I-35. 
POO. TAs, 3, 23} 4, 24,.20,335 
ivr. 17, 29. ee 
i 1o, 17, 18; Nm 18, 9,19; 
Z 


44, 27-29, 
RE. 16% 
lvr. 18. 
Mm CDi Al; 32, 333° 18; 112. 
ncp. 7, 6; Nm 18, 10. 
Ovr. 25. 


PCD. 4, §,_7,° Ir, 12,18, 21; 
16, 27; Heb 13, 11. — cf. 
vr. 26; 20; cp. 10; 18. 

GV CP. 55:.1-19;; 6, T-7. 

ovr. 37. 

c-cp..6;° 15). 25. 

Hep. 6, 25. 





(6) 


Fe 4 1g ae 








LIBER LEVITICI 
7,3 —8,5 


in sacrificiis offerendis cuiuscumque generis ipsa sint (8-7, 21), et leges 
prohibentes comestionem adipis et sanguinis (22-27) et definientes 
portionem, quae in hostiis pacificis ad sacerdotes spectat (28-38), 








9; 9, 13, 22. 
op. 3; 
gcp. 6, 18, 29. 
Avr. 1. 
sicp. 6, 2§;.203--l4e33, 


é cp. % 4 ,9, 10, 14-16; 4, 8, 
X 2 
4 


£CD; 1; 0: 
kcp. 2, 3-10; Nm 18, 9; Ez 
44, 29. 


1 Wy 0 Beek Bis ete Se Jal BZ 

MCP. 22, 29. 

9: CD +25) AS ANG). 15s 

o Am 4, 5. 

p Ex 29, 27, 28. 

q Nm 18, 8, 11, 19. 

LOD. 105. 69 7 [1225 205-30. 
S:Cp;: 22,27. 

tCps-10; 9. 


CD. 15,35 225. 3- 


v7 V._EXx 30, 33. 


£.Ve-CDDs 122.735 8 Si 
yv. cp. I1, 24-28. 
z Ez 4, 14. — V. cp. II, 10-23. 


OCP 33 57: 
PCD. 17! t8* 30.85 Fix on, 32's 
Dt 14, 21; Ez 4, 14; 44, 31. 


c Gn 9, 43; cp. 3, 17; 17, 10-14. 


ache 3x 

ecp. 3, 3, 4, 9, 14. 

f Ex 29, 24. 

ras OFA PO pes i oes 

kh cf. cp. 9, 21; Nm 6, 20; Ecli 
7; 33. 


i Ex 29, 28; Nm 18, 18, 19. 


jv. cp. 6, 9, 145/25. 
k I 


VET 

Lep.-6%-20% “Ex 29, 1. 
m vr. Il. 

RCD. Ly 2h 

1-32] Ex 29, 1-34. 
av. Ex 28, 2-4. 

bv. Ex 30, 24, 25. 





delicto; sanguis eius per gyrum altaris fundetur. %Offerent ex ea 
caudam et “adipem qui operit vitalia, 4 duos renunculos et pingue- 
dinem quae iuxta ilia est, reticulumque iecoris /cum renunculis. 5 Et 
adolebit ea sacerdos super altare: incensum est Domini pro delicto. 
6 9Omnis masculus de sacerdotali genere in loco sancto vescetur his 
carnibus, “quia sanctum sanctorum est. 7 Sicut pro peccato offertur 
hostia, “ita et pro delicto; utriusque hostiae lex una erit. Ad sacer- 
dotem, qui eam obtulerit, pertinebit. 8 Sacerdos, qui offert holocausti 
victimam, habebit /pellem eius, 9 “et omne sacrificium similae quod 
coquitur in clibano et quidquid in craticula vel in sartagine praepa- 
ratur eius erit sacerdotis a quo offertur: 1%sive oleo conspersa sive 
arida fuerint, cunctis filiis Aaron mensura aequa per singulos dividetur. 

11 /Haec est lex hostiae pacificorum, quae offertur Domino: 1% si 
™pro gratiarum actione oblatio fuerit, offerent panes absque fermento 
"conspersos oleo et lagana azyma uncta oleo coctamque similam et 
collyridas olei admixtione conspersas 13 °panes quoque fermentatos 
cum hostia gratiarum, quae immolatur pro pacificis; 14ex quibus 
unus ?pro primitiis offeretur Domino, et Zerit sacerdotis qui fundet 
hostiae sanguinem. 157’Cuius carnes eadem comedentur die nec rema- 
nebit ex eis quidquam usque mane. 16 8Si voto ve! sponte quispiam 
obtulerit hostiam, ‘eadem similiter edetur die; sed et si quid in cra- 
stinum remanserit, vesci licitum est; 17 quidquid autem tertius inve- 
nerit dies ignis absumet. 

Si quis de carnibus victimae pacificorum die tertio comederit, 
irrita tiet oblatio nec proderit offerenti; quin potius quaecumque 
anima tali se edulio “contaminaverit praevaricationis rea erit. 19Caro, 
quae aliquid tetigerit immundum, non comedetur sed comburetur 
igni; qui fuerit mundus vescetur ex ea. 20 Anima polluta, quae ederit 
de carnibus hostiae pacidicorum, quae oblata est Domino, peribit de 
populis suis; 21 et quae .etigerit immunditiam “hominis vel Yiumenti 
sive “omnis rei, quae polluere potest, et comederit de huiuscemodi 
carnibus, interibit de populis suis. 

22 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 23 Loquere filiis 
Israél: *Adipem ovis et bovis et caprae non comedetis. 24 »Adipem 
cadaveris morticini et eius animalis, quod a bestia captum est, habe- 
bitis in varios usus. 25 Si quis adipem, qui offerri debet in incensum 
Domini, comederit, peribit de populo suo. 26Sanguinem quoque 
omnis animalis non sumetis in cibo tam de avibus quam de pecoribus. 
27 cOmnis anima, quae ederit sanguinem, peribit de populis suis. 

28 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 29 Loquere filiis 
Israél dicens: %Qui offert victimam pacificorum Domino offerat simul 
et sacrificium, id est libamenta eius. 39 ¢Tenebit manibus adipem 
hostiae et pectusculum; fcumque ambo oblata Domino consecraverit, 
tradet sacerdoti, 31 9%qui adolebit adipem super altare; pectusculum 
autem erit Aaron et filiorum eius. 32 “Armus quoque dexter de paci- 
ficorum hostiis cedet in primitias sacerdotis. 33 Qui obtulerit san- 
guinem et adipem filiorum Aaron, ipse habebit et armum dextrum 
in portione sua; 34%pectusculum enim elevationis et armum separa- 
tionis tuli a filiis Israél de hostiis eorum pacificis et dedi Aaron 
sacerdoti et filiis eius lege perpetua ab omni populo Israél. 

25 Haec est unctio Aaron et filiorum eius in caeremoniis Domini, 
die qua obtulit eos Moyses, ut sacerdotio fungerentur; %6et quae 
praecepit eis dari Dominus a filiis Israél religione perpetua in gene- 
rationibus suis. 

37 Ista est ‘lex holocausti et sacrificii pro peccato atque “delicto et 
pro /consecratione et ™pacificorum victimis, 38 quam constituit Do- 
minus Moysi in monte Sinai, quando mandavit filiis Israél “ut offer- 
rent oblationes suas Domino in deserto Sinai. 

8 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Tolle Aaron cum 

filiis suis, 2vestes eorum et °unctionis oleum, vitulum pro peccato 
duos arietes, canistrum cum azymis, 3 et congregabis omnem coetum 
ad ostium tabernaculi. 

4Fecit Moyses ut Dominus imperaverat; congregataque omni turba 
ante fores tabernaculi, 5ait: Iste est sermo quem iussit Dominus 





en! 823. 








descriptio consecrationis sacerdotalis, quae constat vesti- 
tura, unctione (8, 1-13) et triplici sacrificio (14-22): quibus omnibus 
peractis, post septiduam commorationem in tabernaculo (33-36), 


LIBER LEVITICI 
8,6—9,4 








fieri. ® Statimque obtulit Aaron et filios eius; “cumque lavisset eos, 
7 vestivit pontificem %subucula linea accingens eum balteo et induens 
eum tunica hyacinthina et desuper umerale imposuit, 8 quod adstrin- 
gens cingulo aptavit rationali, in quo erat “doctrina et veritas. 
9 Cidari quoque texit caput et super eam contra frontem posuit 
flaminam auream consecratam in sanctificatione, %sicut praeceperat 
ei Dominus. 19 Tulit et “unctionis oleum, quo linivit tabernaculum 
cum omni supellectili sua. 11 Cumque sanctificans adspersisset altare 
septem vicibus, unxit illud et omnia vasa eius, labrumque cum basi 
sua sanctificavit oleo. 12 ‘Quod fundens super caput Aaron unxit eum 
et consecravit; 13 filios quoque eius oblatos vestivit tunicis lineis et 
cinxit balteis imposuitque mitras, ut iusserat Dominus. 

14 Obtulit et vitulum Jpro peccato; cumque super caput eius po- 
suisset Aaron et filii eius manus suas, 15 immolavit eum “hauriens 
sanguinem, et tincto digito tetigit cornua altaris per gyrum; quo 
expiato et sanctificato, fudit reliquum sanguinem ad fundamenta eius. 
16 /Adipem vero, qui erat super vitalia, et reticulum iecoris duosque 
renunculos cum arvinulis suis adolevit super altare, 17 vitulum cum 
pelle et carnibus et fimo cremans extra castra, “sicut praeceperat 
Dominus. 18”Obtulit et arietem in °holocaustum, super cuius caput 
cum imposuissent Aaron et filii eius manus suas, 19 immolavit eum 
et fudit sanguinem eius per circuitum altaris. 2° Ipsumque arietem 
in frusta concidens ?caput eius et artus et adipem adolevit igni, 
21 lotis prius intestinis et pedibus, totumque simul arietem incendit 
super altare, eo quod esset holocaustum suavissimi odoris Domino, 
sicut praeceperat ei. 

22 Obtulit et arietem secundum in %consecratione sacerdotum; po- 
sueruntque super caput eius Aaron et filii eius manus suas. 23 Quem 
cum immolasset Moyses, sumens de sanguine eius tetigit “extremum 
auriculae dextrae Aaron et pollicem manus eius dextrae similiter et 
pedis. 24 Obtulit et filios Aaron; cumque de sanguine arietis immolati 
tetigisset extremum auriculae singulorum dextrae et pollices manus 
ac pedis dextri, reliquum fudit super altare per circuitum; 25 adipem 
vero et caudam omnemque pinguedinem, quae operit intestina, reti- 
culumque iecoris et duos renes cum adipibus suis et armo dextro 
separavit. 26 Tollens autem de canistro azymorum, quod erat coram 
Domino, panem absque fermento et collyridam conspersam oleo laga- 
numque posuit super adipes et armum dextrum 27 tradens simul 
omnia Aaron et filiis eius. Qui, postquam levaverunt ea coram Do- 
mino, 28rursum suscepta de manibus eorum adolevit super altare 
holocausti, eo quod consecrationis esset oblatio in odorem suavitatis 
sacrificii Domino. 29 Tulitque pectusculum elevans illud coram Do- 
mino de ariete consecrationis in partem suam, sicut praeceperat ei 
Dominus. 30 *Adsumensque unguentum et sanguinem qui erat in altari 
adspersit super Aaron et vestimenta eius et super filios illius ac ve- 
stes eorum. 

31 Cumque sanctificasset eos in vestitu suo, praecepit eis dicens: 
Coquite carnes ante fores tabernaculi et»ibi comedite eas, panes 
quoque consecrationis edite, qui positi sunt in canistro, sicut praece- 
pit mihi Dominus dicens: ‘Aaron et filii eius comedent eos; 32 quid- 
quid autem reliquum fuerit de carne et panibus, ignis absumet. 
33 De ostio quoque tabernaculi non exibitis septem diebus, usque ad 
diem quo complebitur seta 98 consecrationis vestrae; “septem enim 
diebus finitur consecratio, 34 sicut et impraesentiarum factum est, ut 
ritus sacrificii compleretur. 35 Die ac nocte manebitis in tabernaculo 
Yobservantes custodias Domini, ne moriamini: sic enim mihi prae- 
ceptum est. 36 Feceruntque Aaron et filii eius cuncta quae locutus 
est Dominus per manum Moysi. 

2Facto autem octavo die, vocavit Moyses Aaron et filios eius ac 
maiores natu Israél dixitque ad Aaron: 2 Tolle de armento vitu- 
lum pro peccato et “arietem in holocaustum utrumque immaculatum, 
et offer illos coram Domino. 3 Et ad filios Israél loqueris: ?Tollite 
hircum pro peccato et vitulum atque agnum anniculos et sine macula 
in holocaustum, 4bovem et arietem pro pacificis, et immolate eos 





c Ex 40, 12, 13. 
7-9] Ecli 45, 9-14. 
a Ex 28; (A; 


ev. Ex 28, 30. 
f Ex 39, 29. 


Gp. 21,5 12 2.x 148; 036537: 
v. Ex 30, 25-29. 


#cp. 21,10; Ex 30,31; Ps 132. 
2c Belicas; 18. 


j Ez 43, 19. 
kcp. 4, 7; Ez 43, 20, 26. — 
of) Heb: 0,22. 


hep. 3}:.4;° 4,78. 


m CDi :4, II, 12. 


nvr. 2. 
ocp. I, 10-13. 


pcp. 1, 8. 


Cp. 7, 37. 


rv. Cp. 14, 14-17. 


28]v. Ex 24, 4, 5. 


s Ex 30, 303: Nm. 3;.3. 


tcp: 24; 9; Ex 29,232: 


OM Oy Tae &, tae eae 5% 


oNav 3,27; 95. 19; Dt rrp 2; 
3 Rg'2, 3; Zc. gs. 7 


a Ez 43, 27. — cf. cp. 7, 33. 
Pipa; Bs 854T4 PEX 29) 152 
ccp. 8, 18. 

dcp. 4, 23. — cf. 1 Es 6, 17. 











LIBER LEVITICI 
9,5 — 10, 13 


Aaron et filii sollemnem victimam litantes igne caelitus immisso a 
Deo coram universo populo honestantur (9, 1-24); interitu vero 
Nadab et Abiu (10, 1-7), necnon nonnullis praeceptis datis, monentur 











€ vr. 175 Cp. 2, 4. 
Pr: 6; 233 Ex 207 435i 


cp. 4, 3; Heb 5, 
cp. 16, 6, 11, 15. 
4cp. 4, 16, 20. 


1-3; i Pe o 


PED. 4,05 °85)15; 
kv. cp. 4, 6. 
lcp. 8, 16. 

mcp. 4, 8-12. 
2W.CD. A. 4285 D7: 


0'CDp..(t5.2%-133. 8, 19. 
pep. 8; 20. 
gcp; 8; 2%: 


TNT. 3. Fev eb Sy Se Bis? 
v. cp. 26. 


SVP. AS cp. 2 Lay 


t kx 29, 38, 39. 
WOO. 3,01; 12, 10. 


vcp. 3, 5, 16. 


x Ex 29, 24, 26. — v. cp. 7,- 


30-34. 

y cf. Le 24, 50. 

z Dt 21, 5. — v. Nm 6, 23, 24. 

avr. 4, 6; Ex 40, 32.— cf. Nm 
14, 10; 16, 19, 42; 20, 6 etc. 

ioe Nm 14, 10; 16, 19; Jd 6, 

13, 19, 20; 3 Rg Br, 38; 

; Bee 20, 26¢2uPar Forse 

piel. 1 S83, 11. ey 10, TI. 

ach 3 Rg A 39; 2 Par 7 Jap, 

acp. 16,1 at Tih de Nim 
3, 43 ce ye ar 24, 2 

b cf. Nm 16, hy 

c Ex 30, 

dcp. 9, oat Nm 16, 35. — cf. 
2 Rg 6, 

. — cf. Is 52, 


*Ez 28; 22. 
7: Ps 38, 10. 
EX 6, 18, 29; 
i cf. Ac 5; 
9 V2-Gn 73, 


Nm 3, 19, 30. 
6, 9, 10, 


Lcp. 13, 45; 21, 10; Ez 24, 16, 
17. 
mNm 1, 53; 16, 22, 46; 178, 


S987, 2; 22, 18, see 

mCP. 21,°12. 

ocp. 8, 30. 

pEz 44, 21. — cf. Nm 6, 3, 
g0;-Lez, 18: 1° Tm'3, 3, 8; 


i ee Be 
QCD LL: 47x 20, 253: Eze, 
26; 44, 23. 
rcp. 14, 57; Dt 17, 10-12; 24, 
Oy 2:a08 85-2). 85,0° Ech as, 


ars pes 12.— cf.Jr 18, 18; 
MI 2 Mt 23, 2-7; 28, 20. 
Tri* eh Eatech. R ee 8 Gs eS 
S cp. 
EN.-Cp.6; ©7. 


MCD: 25. (33-65-26 





coram Domino; in sacrificio singulorum ¢similam conspersam oleo 
offerentes; ‘hodie enim Dominus apparebit vobis. 5 Tulerunt ergo 
cuncta quae iusserat Moyses ad ostium tabernaculi; ubi, cum omnis 
multitudo adstaret, 6 ait Moyses: Iste est sermo quem praecepit Do- 
minus: facite et apparebit vobis gloria eius. 7 kt dixit ad Aaron: 
Accede ad altare et Yimmola pro peccato tuo, offer holocaustum et 
Adeprecare pro te et pro populo; cumque ‘mactaveris hostiam po- 
puli, ora pro eo, sicut praecepit Dominus. 

8 Statimque Aaron accedens ad altare immolavit vitulum pro pec- 
cato suo, 9% Jcuius sanguinem obtulerunt ei filii sui; in quo tingens 
digitum “tetigit cornua altaris et fudit residuum ad basim eius. 
10 /Adipemque et renunculos ac reticulum iecoris, quae sunt pro 
peccato, adolevit super altare, ”sicut praeceperat Dominus Moysi; 
11 “carnes vero et pellem eius extra castra combussit igni. 12 Immola- 
vit et holocausti victimam, obtuleruntque ei filii sui sanguinem eius, 
°quem fudit per altaris circuitum. 13 ?Ipsam etiam hostiam in frusta 
concisam cum capite et membris singulis obtulerunt; quae omnia 
alter altare cremavit igni, 14 otis aqua prius intestinis et pedibus. 

15 rEt pro peccato populi offerens mactavit hircum; expiatoque al- 
tari, 16{ecit holocaustum 17addens in Ssacrificio libamenta, quae pari- 
ter offeruntur, et adolens ea super altare ‘absque caeremoniis holccau- 
sti matutini. 18 Immolavit et bovem atque arietem “hostias pacificas 
populi, obtuleruntque ei filii sui sanguinem, quem fudit super altare 
in circuitum; 19 adipem autem bovis et caudam arietis renunculosque 
cum adipibus suis et reticulum iecoris 29 posuerunt super pectora; 
cumque Ycremati essent adipes super altare, 21 pectora eorum et 
armos dextros separavit Aaron *elevans coram Domino, sicut prae- 
ceperat Moyses. 22 Et Yextendens manus ad populum “benedixit ei. 
Sicque, completis hostiis pro peccato et holocaustis et pacificis, de- 
scendit. 23 Ingressi autem Moyses et Aaron in tabernaculum testi- 
monii et deinceps egressi benedixerunt populo. *Apparuitque gloria 
Domini omni multitudini; 24 et %ecce egressus ignis a Domino devo- 
ravit holocaustum et adipes, qui erant super altare. Quod cum vidis- 
sent turbae, “laudaverunt Dominum “ruentes in facies suas. 

l Arreptisque 4Nadab et Abiu filii Aaron bturibulis, posuerunt 

ignem et incensum desuper offerentes_coram Domino ignem 
calienum, quod eis praeceptum non erat. 2 dEgressusque ignis a Do- 
mino devoravit eos et mortui sunt coram Domino. 3 Dixitque Moyses 
ad Aaron: Hoc est quod locutus est Dominus: Sanctificabor in iis 
equi appropinquant mihi, et in conspectu omnis populi ‘glorificabor. 
Quod audiens Ytacuit Aaron. 4 Vocatis autem Moyses “Misaéle et 
Elisaphan filiis Oziel patrui Aaron, ait ad eos: Ite et ‘tollite /fratres 
vestros de conspectu sanctuarii, et asportate extra castra. 5 Confe- 
stimque pergentes tulerunt eos, sicut iacebant, vestitos lineis tunicis 
et eiecerunt foras, ut sibi fuerat imperatum. 

6 Locutusque est Moyses ad Aaron et ad Eleazar et Ithamar filios 
eius: ‘Capita vestra nolite nudare et vestimenta nolite scindere, ne 
forte moriamini, et “super omnem coetum oriatur indignatio. Fratres 
vestri et omnis domus Israél plangant incendium quod Dominus 
suscitavit, 7%vos autem non egrediemini fores tabernaculi, alioquin 
peribitis ; ‘ooleum quippe sanctae unctionis est super vos. Qui fecerunt 
omnia iuxta praeceptum Moysi. 

8 Dixit quoque Dominus ad Aaron: 9?Vinum et omne quod ine- 
briare potest non bibetis tu et filii tui, quando intratis in taber- 
naculum testimonii, ne moriamini; quia praeceptum sempiternum est 
in generationes vestras. 10 Et ut %habeatis scientiam discernendi inter 
sanctum et profanum, inter pollutum et mundum, _!! "doceatisque 
filios Israél omnia legitima mea, quae locutus est Dominus ad eos 
per manum Moysi. 

12 Locutusque est Moyses ad Aaron et ad Eleazar et Ithamar filios 
eius qui erant residui: Tollite Ssacrificium, quod remansit de obla- 
tione Domini, et comedite illud absque fermento iuxta altare, quia 
tsanctum sanctorum est. 13 Comedetis autem in loco sancto, quod 
datum est tibi et filiis tuis de oblationibus Domini, “sicut praeceptum 














quam accurate et sancte sacerdotio fungi debeant (8-20). 


2.De munditla et sanctitate legali In popolo Dei requisitis (11, 1-27, 34). A) Mundities 
violatur: a) esu carnium animalium, quae sive quadrupedia, 


LIBER LEVITICI 
10, 14 — 11, 32 








est mihi, 14 Pectusculum quoque, quod oblatum est, et armum, qui 
separatus est, edetis in loco mundissimo tu et filii tui et filiae tuae 
tecum; tibi enim ac liberis tuis reposita sunt de hostiis salutaribus 
filiorum Israél; 15%eo quod armum et pectus et adipes, qui cre- 
mantur in altari, elevaverunt coram Domino, et pertineant ad te et 
ad filios tuos lege perpetua, sicut praecepit Dominus. 

16yInter haec hircum, qui oblatus fuerat pro peccato, cum quaereret 
Moyses, exustum repperit; iratusque contra Eleazar et Ithamar, filios 
Aaron qui remanserant, ait: 17*Cur non comedistis hostiam pro pec- 
cato in loco sancto, quae sancta sanctorum est et data vobis ut por- 
tetis iniquitatem multitudinis et rogetis pro ea in conspectu Domini, 
18 praesertim “cum de sanguine illius non sit illatum intra sancla, et 
comedere debueritis eam in sanctuario, °sicut praeceptum est mihi? 
19 Respondit Aaron: °Oblata est hodie victima pro peccato et holo- 
caustum coram Domino; mihi autem accidit, quod vides. Quomodo 
potui comedere eam aut “%placere Domino in caeremoniis mente lu- 
gubri? 29Quod cum audisset Moyses, recepit satisfactionem. 


1] Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2 Dicite 
filiis Israél: *Haec sunt animalia, quae comedere debetis de cunc- 
tis animantibus terrae. 2 Omne, quod habet divisam ungulam et ru- 
minat in pecoribus, comedetis. 4 Quidquid autem ruminat quidem 
et habet ungulam, sed non dividit eam, sicut camelus et cetera, non 
comedetis illud et inter immunda reputabitis. 5 ’Choerogryllus, qui 
ruminat ungulamque non dividit, immundus est; §6&lepus quoque, 
nam et ipse ruminat, sed ungulam non dividit, 7et “sus qui, cum 
ungulam dividat, non ruminat: 8 horum carnibus non vescemini nec 
cadavera contingetis, quia immunda sunt vobis. 

9 Haec sunt quae gignuntur in aquis et vesci licitum est: omne 
quod habet pinnulas et squamas, tam in mari quam in fluminibus 
et stagnis, comedetis. 1 Quidquid autem pinnulas et squamas non 
habet eorum, quae in aquis moventur et vivunt, Zabominabile vobis 
11 exsecrandumque erit: carnes eorum non comedetis et morticina 
vitabitis. 12 Cuncta, quae non habent pinnulas et squamas in aquis, 
polluta erunt. 

13 Haec sunt quae de avibus comedere non debetis, et vitanda sunt 
vobis: “aquilam et gryphem et haliaeetum 14et /milvum ac 9vulturem 
iuxta genus suum 15 et omne corvini generis in similitudinem suam, 
16 struthionem et noctuam et larum et “accipitrem iuxta genus suum, 
17 ibubonem et mergulum et jibin 18 et cygnum et “onocrotalum et 
porphyrionem, 19 “herodionem et charadrion iuxta genus suum, upu- 
pam quoque et ”vespertilionem. 

20 Omne de volucribus, quod graditur super quattuor pedes, abo- 
minabile erit vobis. 15 Quidquid autem ambulat quidem super quat- 
tuor pedes, sed habet longiora retro crura, per quae salit super terram, 
22 comedere debetis, ut est bruchus in genere suo et attacus atque 
ophiomachus ac “locusta, singula iuxta genus suum. 23Quidquid autem 
ex volucribus quattuor tantum habet pedes, exsecrabile erit vobis; 
24 et °quicumque morticina eorum tetigerit»polluetur et erit immun- 
dus usque ad vesperum; 25 et si necesse fuerit ut portet quidpiam ho- 
rum mortuum, Ylavabit vestimenta sua et immundus erit usque ad 
occasum solis. 

26 Omne animal, quod habet quidem ungulam sed non dividit eam 
nec ruminat, immundum erit, et qui tetigerit illud contaminabitur. 
27 Quod ambulat super manus ex cunctis animantibus quae incedunt 
quadrupedia immundum erit; qui tetigerit morticina eorum polluetur 
usque ad vesperum. 28 Et qui portaverit huiuscemodi cadavera lava- 
bit vestimenta sua, et immundus erit usque ad vesperum; quia omnia 
haec immunda sunt vobis. 

29 Haec quoque inter polluta reputabuntur de his quae moventur 
in terra: mustela et “mus et crocodilus, singula iuxta genus suum, 
39 mygale et chamaeleon et stellio et lacerta et stalpa; 31 omnia haec 
immunda sunt. Qui tetigerit morticina eorum immundus erit usque 
ad vesperum; 32 et super quod ceciderit quidquam de morticinis eo- 
rum polluetur tam vas ligneum et vestimentum quam pelles et cilicia; 





vcp. 7, 31, 34; Ex 29, 24, 26, 
27; Nm 18, 11. 


X CDP. 7, 31-34. 


BED 655355855. 23, Mere, LT: 


zcp. 6, 26, 29. 


d Jt 6, 203 14, 32:08 v9 Aas 
MIM¥, .50,.0 1392, (3c 

1-47] Dt 14, 3-20. 

Oc Gno7, ae “Mbirs; 25.5207 
M 15, 18; Ac Io, 
I2-15; 11, 6-9; Rm 14, 14, 
t7, 'n Cor*s8;. 83.Col ‘2.46; 
21; Heb 9g, 9, 10. 

b (Ps 103, 18; Pro 30, 26). 


6:Cl.. 1865545566). 3.592 Dee 
6, 18-20; 7, I. 


dcp: 9, 2%. 


eJb 30, 27) Pro 30, 17; Mic 
1, 16; Mt 24, 28; Le er PE def 
fis 34; £5. 


n Ex 10, 4; Jl 1, 4. — cf. Mt 
6, 4; Mrs, 6; 


OCD: 53-2: 
pvr. 403 cp. 14, 46. 


qcp. 13, 6, 34; 14, 8, 9, 47; 
15, etc.7. £0; 20,20; 17, 
ES; INMUTO) 20; 31, 24. 


rit Rg 5, 6. — cf. Is 66, 17. 
$.18"2;°20; 





— 85 — 











LIBER LEVITICI 


sive volatilia, sive aquatilia, sive reptilia sint, immundis ac- 
censentur (11, 1-47); b) puerperio, cuius immundities diu- 
turnior est post partum filiae (12, 1-8); c) lepra, de qua plura tra- 





OcCp:"1'5;'12: 


CD. 6,528) 15) 1a, 


re 17. 28° 22.83) Dt 14, oie 
Z 4, 143 44, 31. 


x cf. vr. 29. 


y cp. 20, 25. 
z (all) 1 Pt 1, 16. — cp. 19, 2; 
20, 7, 26 etc. — P Mi 5 


4, 7. 
a Fx 6, 7. — cf. cp. 20, 24, 26. 


b vr. 2-8. 

C vt. 13-20. 

d vr. 9-12. 

é€ VY. 29-45. 

jicps 10, 10. 

ee adeeb 9: Titan ys. ti 
_M.V.—v. Ex 13, 1. 


ro 2,22. 
bcp. 15, 19. 
CASH E77, 125° Let, SOs aa ee" 


Jo 7, 22, 23. 
d cf. Bar 6, 28. 


e Le 2, 22. 
fcf..1 Rg 1, 21, 22. 
gcp. 5, 7. 


Acp. 1, 14; 5, 113 Le 2, 24. 


ivr. 6. 

jcp. 4, 26. 

acp. 14, 56. 

6 Dt 24, 8. — cf. Dt 17, 8, 9. 


Oct. .Cp. T4,.37< 


AVS CDHXT} B537-7H8'82 


eich. Nm 22, “10,,.%23- 4) Re ee 
27. 15; S:. 2.2 ar 20,20, 08; 





et in quocumque fit opus, ‘tingentur aqua et polluta erunt usque ad 
vesperum, et sic postea mundabuntur; %% vas autem fictile, in quod 
horum quidquam intro ceciderit, polluetur et “idcirco frangendum est. 
34 Omnis cibus, quem comedetis, si fusa fuerit super eum aqua, im- 
mundus erit, et omne liquens, quod bibitur de universo vase, immun- 
dum erit. 35 Et quidquid de morticinis huiuscemodi ceciderit super 
illud immundum erit: sive clibani sive chytropodes destruentur et 
immundi erunt. 36 Fontes vero et cisternae et omnis aquarum congre- 
gatio munda erit. Qui morticinum eorum tetigerit polluetur. 27Siceci- 
derit super sementem, non polluet eam. 38Si autem quispiam aqua 
sementem perfuderit et postea morticinis tacta fuerit, ilico polluetur. 

39 Si mortuum fuerit animal, quod licet vobis comedere, qui cada- 
ver eius tetigerit immundus erit usque ad vesperum, 49 et %qui come- 
derit ex eo quippiam sive portaverit, lavabit vestimenta sua et immun- 
dus erit usque ad vesperum. 

417Qmne quod reptat super terram abominabile erit, nec adsu- 
metur in cibum. 42 Quidquid super pectus quadrupes graditur et 
multos habet pedes, sive per humum trahitur, non comedetis, quia 
abominabile est. 

43 yNolite contaminare animas vestras nec tangatis quidquam eo- 
rum ne immundi sitis. 44 Ego enim sum Dominus Deus vester: *san- 
cti estote, quia ego sanctus sum. Ne polluatis animas vestras in omni 
reptili, quod movetur super terram. 45¢Kgo enim sum Dominus, qui 
eduxi vos de terra Aegypti, ut essem vobis in Deum. *Sancti eritis, 
quia ego sanctus sum. 

46Ista est lex banimantium ac ¢volucrum et domnis animae viventis, 
quae movetur in aqua et reptat in terra; 47 ut /differentias noveritis 
mundi et immundi, et sciatis quid comedere et quid respuere debeatis. 
| Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2Loquere filiis Israél 

et dices ad eos: Mulier, si, suscepto semine, pepererit masculum, 
4immunda erit septem diebus iuxta dies "separationis menstruae, 
3 et “die octavo circumcidetur infantulus; ‘ipsa vero triginta tribus 
diebus manebit in sanguine purificationis suae. 4(Omne sanctum non 
tanget nec ingredietur in sanctuarium, donec impleantur dies puri- 
ficationis suae. 

5 Sin autem feminam pepererit, immunda erit duabus hebdomadi- 
bus iuxta ritum fluxus menstrui, et sexaginta sex diebus manebit in 
sanguine purificationis suae. 

6 eCumque expleti fuerint dies purificationis suae pro filio sive pro 
filia, deferet fagnum anniculum in holocaustum et %pullum columbae 
sive turlurem pro peccato ad ostium tabernaculi testimonii, et tradet 
sacerdoti, 7 qui offeret ila coram Domino et orabit pro ea, et sic 
mundabitur a profluvio sanguinis sui. 

Ista est lex parientis masculum aut feminam. 8 Quod si non inve- 
nerit manus eius nec potuerit offerre agnum, sumet "duos turtures 
vel duos pullos columbarum, ‘unum in holocaustum et alterum pro 
peccato; jJorabitque pro ea sacerdos, et sic mundabitur. 

] Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2 Homo, 
in cuius cute et carne ortus fuerit ¢diversus color sive pustula 
aut quasi lucens quippiam, id est plaga leprae, badducetur ad Aaron 
sacerdotem vel ad unum quemlibet filiorum eius. 3 Qui cum viderit 
lepram in cute et pilos in album mutatos colorem ipsamque speciem 
leprae Chumiliorem cute et carne reliqua; plaga leprae est, et ad 
arbitrium eius separabitur. 4Sin autem lucens candor fuerit in cute 
nec humilior carne reliqua et pili coloris pristini, recludet eum sa- 
cerdos septem diebus, 5 et considerabit die septimo et, siquidem lepra 
ultra non creverit nec transierit in cute priores terminos, rursum re- 
cludet eum septem diebus aliis, §6et die septimo contemplabitur: si 
obscurior fuerit lepra et non creverit in cute, mundabit eum, quia 
scabies est: 4lavabitque homo vestimenta sua et mundus erit. 7 Quod 
si, postquam a sacerdote visus est et redditus munditiae, iterum lepra 
creverit, adducetur ad eum 8 et immunditiae condemnabitur. 

9 Plaga leprae si fuerit in homine, adducetur ad sacerdotem, 1° et 

videbit eum. @Cumque color albus in cute fuerit et capillorum mu- 





cia Y es 








duntur, videlicet indicia quibus in carne tam capillata quam non 
a pseudolepra aut a calvitio discerni potest (13, 1-37), regulae 
a leproso servandae (44-46), ritus, quo quis a lepra sanatus, 


LIBER LEVITICI 
13, 11-55 





taverit adspectum, ipsa quoque caro viva apparuerit, 11 lepra vetustis- 
sima iudicabitur atque inolita cuti. Contaminabit itaque eum sacer- 
dos et /non recludet, quia perspicuae immunditiae est. 12 Sin autem 
effloruerit discurrens lepra in cute et operuerit omnem cutem a capile 
usque ad pedes quidquid sub adspectum oculorum cadit, 13considerabit 
eum sacerdos, et teneri lepra mundissima iudicabit, eo quod omnis 
in candorem versa sit, et idcirco homo mundus erit. 14 Quando vero 
caro vivens in eo apparuerit, 15 tunc sacerdotis iudicio polluetur et 
inter immundos reputabitur; caro enim viva, si lepra adspergitur, im- 
munda est. 16 Quod si rursum versa fuerit in alborem et totum homi- 
nem operuerit, 17 considerabit eum sacerdos et mundum esse decernet. 

18 Caro autem et cutis, in qua Yhulcus natum est et sanatum 19 et 
in loco hulceris cicatrix alba apparuerit sive “subrufa, adducetur homo 
ad sacerdotem; 29 qui, cum viderit locum leprae humiliorem carne 
reliqua et pilos versos in candorem, contaminabit eum; plaga enim 
leprae orta est in hulcere. 21Quod si pilus coloris est pristini et cicatrix 
subobscura et vicina carne non est humilior, recludet eum septem 
diebus; 22et, si quidem creverit, adiudicabit eum leprae, 23‘sin autem 
steterit in loco suo, hulceris est cicatrix, et homo mundus erit. 

24 Caro autem et cutis, quam ignis exusserit et sanata jalbam sive 
rufam habuerit cicatricem, 25considerabit eam sacerdos, et ecce versa 
est in alborem et locus eius reliqua cute est humilior, contaminabit 
eum, quia plaga leprae in cicatrice orta est. 26 Quod si pilorum color 
non fuerit immutatus nec humilior plaga carne reliqua, et ipsa leprae 
species fuerit subobscura, recludet eum septem diebus, 27et die septimo 
contemplabitur; si creverit in cute lepra, contaminabit eum; 28 sin 
autem “in loco suo candor steterit non satis clarus, plaga combustio- 
nis est, et idcirco mundabitur, quia cicatrix est conbusturae. 

29 Vir sive mulier, in cuius capite vel barba germinaverit lepra, 
videbit eos sacerdos 3% et, siquidem humilior fuerit locus carne re- 
liqua et capillus flavus solitoque subtilior, contaminabit eos, quia 
lepra capitis ac barbae est. 31Sin autem viderit locum maculae 
aequalem vicinae carni et capillum nigrum, recludet eum septem 
diebus, 32 et die septimo intuebitur; si non creverit macula et capillus 
sui coloris est et locus plagae carni reliquae aequalis, 33 radetur homo 
absque loco maculae, et includetur septem diebus aliis. 34Si die 
septimo visa fuerit stetisse plaga in loco suo nec humilior carne re- 
liqua, mundabit eum, 4lotisque vestibus suis mundus erit; 25sin autem 
post emundationem rursus creverit macula in cute, 36non quaeret 
amplius utrum capillus in flavum colorem sit immutatus, quia aperte 
immundus est. 37 Porro si steterit macula et capilli nigri fuerint, no- 
verit hominem sanatum esse et confidenter eum pronuntiet mundum. 

38 Vir sive mulier in cuius cute candor apparuerit, 39 intuebitur eos 
sacerdos; si deprehenderit subobscurum alborem lucere in cute, sciat 
non esse lepram sed maculam coloris candidi et hominem mundum. 

40 Vir, de cuius capite capilli fluunt, calvus et mundus est 41 et, 
si a fronte ceciderint pili, recalvaster et mundus est. 42 Sin autem 
in calvitio sive in recalvatione albus vel rufus color fuerit exortus, 
43 et hoc sacerdos viderit, condemnabit eum haud dubie leprae, quae 
orta est in calvitio. 

44 Quicumque ergo maculatus fuerit lepra et separatus est ad arbi- 
trium sacerdotis, 45 habebit vestimenta dissuta, “caput nudum, “os 
veste contectum, °contaminatum ac sordidum se clamabit. 46 Omni 
tempore, quo leprosus est et immundus, ?solus habitabit extra castra. 

477Vestis lanea sive linea, quae lepram habuerit 48in stamine atque 
subtemine aut certe pellis vel quidquid ex pelle confectum est, 49 si 
alba vel rufa macula fuerit infecta, lepra reputabitur, ostendeturque 
sacerdoti, 5%qui consideratam recludet septem diebus, 5let die septimo 
rursus adspiciens, si deprehenderit crevisse, “lepra perseverans est; 
pollutum iudicabit vestimentum et omne in quo fuerit inventa; 52 et 
idcirco comburetur flammis. 53 Quod si eam viderit non crevisse, 
54 praecipiet, et lavabunt id in quo lepra est recludetque illud septem 
diebus aliis 55 et, cum viderit faciem quidem pristinam non reversam 
nec tamen crevisse lepram, immundum iudicabit et igne comburet, 





PCE, Mi. 45 83 


gv. Ex 9, 9. 
hvr. 24. 


ivr. 28, 


GN3, VER IGS 


Rv. vY. 23. 


ivr. &. 


m cf. cp. 10, 6. 
nz 24, 17, 22; Mic. 3, .7. 
0 ClL-Lim' 4; 15s 


DN 525-2, 14, 115) —— cl. 
4 Re 7, 7°75, 53° 2. Par 26, 
BT eee Pk 2c 


qcf. Ju 23; Ap 3, 4. 


rcp. 14, 44. 








— 87 — 








LIBER LEVITICI 
13, 56 — 14, 35 


sive dives ipse est sive pauper, mundari potest (14, 1-32), et tandem, 
prout supra (13, 47-59) actum est de lepra vestium, iam nonnulla 
notantur de lepra aedium (37-57); ad) gonorrhaea masculorum 








$V; Cp. 14, 54. 


a Mt 8, 4; Mr 1, 44; Lc 5, 14. 


; cf $ of duteh, R ie 5, 16, 


e ‘s to; 6. 
d Ex 35,.25; Is 1, 18; Heb'9, 
ev. Ex 12, 22; Ps 50, 9. [19. 


f Heb 9, 13. 


gcp. 4, 6; 8,11. — cf. 4 Rg 5, 
10, I4. 

h cf. cp. 16, 22. 

ivr. 53. me eh. CDE 2755 

jvr. 47. — V. cp. II, 25. 

k Nm 8, 7. 


wet. Mt 8, 4 Mr 1, 44; Le 5, 


pet 15, 4. — V. cp. 2. 


Ptp.5,.318; 6, 6, 7. 


qv. Ex 29, 24. 
FCP. I, 5, I1; 4, 4, 24; ss 4 
Kia 


SiR. 75) Fa 
Pcp. 8, 35°7, 9; 


uct: cp. 8,232: Ex 29, 20. 


Vicp. 4;.6) TF, 


xv. cp. 4, 26. 
y Nm 15, 4. — V. cp. 2. 


Sep, §, 103 12, 83 Le-2; 24. 


acp. 5, 7. — v. cp. 12, 8. 
b vr. 10, It. 


CVE. 22. 
25-29] vr. 14-18. 


OTs 225 cps 15,- 23; 


évr. 10. 


fie 17, 8; Nm 32, 22; Dt 32, 
gl. c EE RE 


$ 90, 6: Sos, 4 





eo quod infusa sit in superficie vestimenti vel per totum lepra. 56 Sin 
autem obscurior fuerit locus leprae, postquam vestis est lota, abrumpet 
eum et a solido dividet. 57 Quod si ultra apparuerit in his locis, quae 
prius immaculata erant, lepra volatilis et vaga debet igne comburi; 
58si cessaverit, lavabit aqua ea quae pura sunt secundo et munda 
erunt. 59 sIsta est lex leprae vestimenti lanei et linei, staminis atque 
subteminis cmnisque supellectilis pelliceae, quomodo mundari debeat 
vel contaminari. 
] Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Hic est ritus le- 
prosi quando mundandus est: ¢adducetur ad sacerdotem, 3 qui 
begressus de castris, cum invenerit lepram esse mundatam, 4praecipiet 
ei qui purificatur, ut offerat duos passeres vivos pro se, quibus vesci 
licitum est, et “lignum cedrinum ¢vermiculumque et ¢hysopum. 5 Et 
unum ex passeribus immolari iubebit in vase fictili super aquas vi- 
ventes; §alium autem vivum cum ligne cedrino et cocco et hysopo 
tinget in sanguine passeris immolati, * quo /adsperget illum qui mun- 
dandus est Ysepties, ut iure purgetur; et ‘dimittet passerem vivum, 
ut 4in agrum avolet. 8 Cumque jlaverit homo vestimenta sua, “radet 
omnes pilos corporis et lavabitur aqua, purificatusque ingredietur 
castra, ita duntaxat ut /maneat extra tabernaculum suum septem 
diebus, 9 et ™die septimo radet capillos capitis barbamque et super- 
cilia ac totius corporis pilos. 

Et, lotis rursum vestibus et corpore, 19 die octavo “adsumet duos 
agnos immaculatos et ovem anniculam absque macula et tres decimas 
similae °in sacrificium, quae conspersa sit oleo, et seorsum olei sexta- 
rium. 11 Cumque sacerdos purificans hominem statuerit eum et haec 
omnia coram Domino in ostio tabernaculi testimonii, 12 tollet agnum, 
et Pofferet eum pro delicto, oleique sextarium; et, Yoblatis ante Do- 
minum omnibus, 1%immolabit agnum, ‘ubi solet immolari hostia 
pro peccato et holocaustum, id est in loco sancto. *Sicut enim pro 
peccato ita et pro delicto ad sacerdotem pertinet hostia: ‘sancta 
sanctorum est. 14 Adsumensque sacerdos de sanguine hostiae quae 
immolata est pro delicto, ponet “super extremum auriculae dextrae 
eius, qui mundatur, et super pollices manus dextrae et pedis; 15 et 
de olei sextario mittet in manum suam sinistram, 16tingetque digitum 
dextrum in eo, et Yadsperget coram Domino septies. 17 Quod autem 
reliquum est olei in laeva manu, fundet super extremum auriculae 
dextrae eius, qui mundatur, et super pollices manus ac pedis dextri 
et super sanguinem, qui effusus est pro delicto, 48 et super caput 
eius; 19 “rogabitque pro eo coram Domino et faciet sacrificium pro 
peccato ; tunc immolabit holocaustum, 2%et ponet Yillud in altari 
cum libamentis suis, et homo rite mundabitur. 

21 Quod si pauper est, et non potest manus eius invenire quae 
dicta sunt, pro delicto adsumet agnum ad oblationem, ut roget pro 
eo sacerdos, decimamque partem similae conspersae oleo in sacrificium 
et olei sextarium 22 ¢duosque turtures sive duos pullos columbae, 
quorum unus sit pro peccato et alter in holocaustum; 23 %offeretque 
ea die octavo purificationis suae sacerdoti, ad ostium tabernaculi te- 
stimonii coram Domino. 24¢Qui suscipiens agnum pro delicto et sexta- 
rium olei levabit simul, 25 immolatoque agno, de sanguine eius ponet 
super extremum auriculae dextrae illius, qui mundatur, et super pol- 
lices manus eius ac ; pedis dextri; 26 olei vero partem mittet in manum 
suam sinistram, in quo tingens digitum dextrae manus adsperget 
septies coram Domino; 2Stangetque extremum dextrae auriculae illius, 
qui mundatur, et pollices manus ac pedis dextri in loco sanguinis 
qui effusus est pro delicto; 29 reliquam autem partem olei, quae est 
in sinistra manu, mittet super caput purificati, ut placet pro eo Do- 
minum; 3° et %turturem sive pullum columbae offeret, 31 num pro 
delicto et alterum in holocaustum cum libamentis suis. 2 Hoc est 
sacrificium leprosi, qui habere non potest “omnia in Pea se oat sui. 

33 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens:: 34 Cum 
ingressi fueritis terram Chanaan, quar ego dabo vobis fin possessio- 
nem, si fuerit plaga leprae in aedibus 35 ibit cuius est domus nuntians 
9sacerdoti et dicet: Quasi “plaga leprae videtur mihi esse in domo 





Deets IY ee 








quae alia est morbosa, alia non, at semper polluit et lustrationibus 
et hostiis est expianda (15, 1-18); denique e) haemorrhagia, 
quae in feminis pariter esse potest vel periodica et naturalis, 


LIBER LEVITICI 
14, 36 — 15, 18 








mea; 26 at ille praecipiet, ut efferant universa de domo, priusquam 
ingrediatur eam, et videat utrum leprosa sit, ne immunda fiant omnia 
quae in domo sunt. Intrabitque postea ut consideret lepram domus ; 
37 et, cum viderit in parietibus illius quasi valliculas paliore sive 
rubore deformes et ‘humiliores superficie reliqua, 28 egredietur ostium 
domus et statim claudet illam septem diebus; 39 reversusque die 
septimo considerabit eam; si invenerit crevisse lepram, 4° iubebit erui 
lapides in quibus lepra est, et proici eos extra civitatem in locum 
immundum; 4! domum autem ipsam radi intrinsecus per circuitum, 
et spargi pulverem rasurae extra urbem in locum immundum; #4? la- 
pidesque alios reponi pro his qui ablati fuerint, et luto alio liniri 
domum. +42 Sin autem, postquam eruti sunt lapides et pulvis erasus 
et alia terra lita, 44ingressus sacerdos viderit reversam lepram et 
parietes respersos maculis Jlepra est perseverans et immunda domus, 
5 quam statim destruent et lapides eius ac ligna atque_ universum 
pulverem proicient extra oppidum in locum immundum. 46 Qui intra- 
verit domum, quando clausa est, “immundus erit usque ad vesperum, 
47 et qui dormierit in ea et comederit quippiam Javabit vestimenta 
sua. 48 Quod si introiens sacerdos viderit lepram non crevisse in 
domo, postquam denuo lita fuerit, purificabit eam reddita sanitate; 4%et 
min purificationem eius sumet 'nduos passeres lignumque cedrinum 
et vermiculum atque hysopum 5% et, immolato uno passere in vase 
fictili super aquas vivas, 5! tollet lignum cedrinum et hysopum et 
coccum et passerem vivum et tinget omnia in sanguine passeris im- 
molati atque in aquis viventibus et adsperget domum septies, 52 pu- 
rificabitque eam tam in sanguine passeris quam in aquis viventibus et 
in passere vivo lignoque cedrino et hysopo atque vermiculo. 53 Cum- 
que dimiserit passerem avolare °in agrum libere, ?orabit pro domo et 
iure mundabitur. 

54 Ista est lex omnis leprae et Ypercussurae, 55 leprae "vestium et 
Sdomorum, 56 ¢cicatricis et erumpentium papularum, lucentis maculae 
et in varias species, coloribus immutatis, 57 ut “possit sciri quo tem- 
pore mundum quid vel immundum sit. 

] Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2Loqui- 
mini filiis Israél et dicite eis: “Vir qui patitur fluxum seminis im- 
mundus erit. ?Et tunc iudicabitur huic vitio subiacere, cum per singula 
momenta adhaeserit carni eius atque concreverit foedus umor. 4Omne 
stratum, in quo dormierit, immundum erit et ubicumque sederit. 5 Si 
quis hominum tetigerit lectum eius, °lavabit vestimenta sua, et ipse 
‘lotus aqua immundus erit usque ad vesperum. §& Si sederit ubi ille 
sederat, et ipse lavabit vestimenta sua et lotus aqua immundus erit 
usque ad vesperum. 7 Qui tetigerit carnem eius lavabit vestimenta 
sua et ipse lotus aqua immundus erit usque ad vesperum. §8 Si sali- 
vam huiuscemodi homo iecerit super eum qui mundus est, lavabit 
vestimenta sua, et lotus aqua immundus erit usque ad vesperum. 
9 Sagma, super quo sederit, immundum erit; 1%et quidquid sub eo 
fuerit qui fluxum seminis patitur pollutum erit usque ad vesperum. 
Qui portaverit horum aliquid lavabit vestimenta sua, et ipse lotus 
aqua immundus erit usque ad vesperum. 11 Omnis, quem tetigerit qui 
talis est non lotis ante manibus, lavabit vestimenta sua, et lotus 
aqua immundus erit usque ad vesperum. 12 4Vas fictile quod tetigerit 
confringetur, vas autem ligneum lavabitur aqua. 1% Si sanatus fuerit 
qui huiuscemodi sustinet passionem, ¢numerabit septem dies post 
emundationem sui et, lotis vestibus et toto corpore in aquis viven- 
tibus, erit mundus. 14Die autem octavo sumet /duos turtures aut duos 
pullos columbae et veniet in conspectum Domini ad ostium taberna- 
culi testimonii dabitque eos sacerdoti, 15 qui faciet 9unum pro pec- 
cato et alterum in holocaustum “rogabitque pro eo coram Domino, 
ut emundetur a fluxu seminis sui. 

16 ‘Vir, de quo egreditur semen coitus, lavabit aqua omne corpus 
suum et immundus erit usque ad vesperum. 17 Vestem et pellem 
quam habuerit lavabit aqua, et immunda erit usque ad_vesperum. 

18 Mulier, cum qua coierit, lavabitur aqua et jimmunda erit usque ad 
vesperum. 





cp. 13, 3- 


jcp. 13, 51, 52. — cf. Zc 5, 4 


Rep. 11, 24. 
lv. cp. 11, 25. 


MVY. §2. 
n cf. vr. 4-6. 


Vv. Cp. IO, 10, II. 


acp. 22, 
3, 29. 


4; Nm 5, 2; 2 Rg 


b-V.-Cp.. 11,2255 
COD. 80,730." 17,15, 


dcp. 6, 28; 11, 32, 33. 
e vr. 28. — cf. cp. 14, 8. 
EV: Cp. 12, 83 


gcp. 14, 30, 31. 
hvr. 30. — v. cp. 4, 26. 


i.cp. 22,4; Dt. 23, 10 


Her, a Rejaryi4:-2avRgort,. 4. 











LIBER LEVITICI 
15, 19 — 16, 21 


vel morbida et continua (19-33). Veluti conclusio additur ritus 
magnae expiationis ab Aaron et in posterum a pontifice, quo- 
tannis, die decimo mensis septimi, sollemnissime faciendus (16, 1-34). 








hep: 12.02." 8; 
MV. V¥. 4-10. 


ncp. 18, 19. — cf. cp. 20, 18. 


o Mt 9, 20; Mr 5, 25; Le 8,43. 


28-30] vr. 13-15 


pv. cp. 12, 8. 


gcp. 11, 47; Dt 24, 8; Ez 44, 
23 


rNm 5, 3; 19, 13, 20; Ez 5, 
S VI. 2-15. [11; 23, 38. 
BVT. 26,517. 

“VY. 19-23. 

Vv vr. 25-30. 

x Vr. 24. 


@Cps 10; 2; 2. 

b cf. Ex 30, 10; Heb 9, 9,12, 
24,253 10, 19-22% 

c Ex 26, 33, 34. 

d Ex 25, 22; 40, 32, 33. — cf. 

CD14; 3s [3 Rg 8, 10-12. 

fcp. 1, 10; 8, 18. 

6, 10; 8, 7; Ez 44, 17, 
18. — v. Ex 28, 39-43. 

hcp. 8, 6, 7; Ex 30, 20. 

icp. 4, 14; Nm 29, 11; 2 Par 

_.29, 21; 1 Es 6, 17. 

7 EZ 45,22. 

kvr. 17, 24; cp. 9, 7; Heb 7, 
27, 28; 9, 7. 

lcf. 1 Rg 10, 20 ss. 

m VY. 20-22. 


wo. Ti Jor2,.2, 


0-Ez: 45; 22. 

pcp. 10, 1; Nm 16, 46; Ap 8, 
3-5. 

q Ex 30, 1, 7, 8. 

FEXI25,1 22 

s Heb 9, 13, 25; 10,4.— V. cp. 
4, 5; 

basep 2,27 S229, 

wu vr. 2; Heb e: 1939) '35 09; 


v vr. eS cp. 17, kre ct. Ex 
29, 30; HZ 45,15; Km 3,25; 
Heb 0;:2225- 23. 


SicihcLe i, 107-2r3 


y cp. I, 5; 4, 24. 
Vr. -103"ep.'4, 7, 48} EX 30; 
10. 


avr. 16, 18; Ez 43, 20; 45, 20. 





19 Mulier, quae redeunte mense patitur fluxum sanguinis, ‘septem 
diebus separabitur. 2©”Qmnis qui tetigerit eam immundus erit usque 
ad vesperum, 21 et in quo dormierit vel sederit diebus separationis 
suae polluetur. 22 Qui tetigerit lectum eius lavabit vestimenta sua et 
ipse lotus aqua immundus erit usque ad vesperum. 23Omne vas, super 
quo illa sederit, quisquis attigerit lavabit vestimenta sua et ipse 
lotus aqua pollutus erit usque ad vesperum. 24”Si coierit cum ea 
vir tempore sanguinis menstrualis, immundus erit septem diebus, et 
omne stratum, in quo dormierit, polluetur. 

25 ¢Mulier, quae patitur multis diebus fluxum sanguinis non in 
tempore menstruali, vel quae post menstruum sanguinem fluere non 
cessat, quandiu subiacet huic passioni, immunda erit quasi sit in 
tempore menstruo. 26 Omne stratum, in quo dormierit, et vas, in quo 
sederit, pollutum erit. 27 Quicumque tetigerit ea lavabit vestimenta 
sua, et ipse lotus aqua immundus erit usque ad vesperum. 28 Si ste- 
terit sanguis et fluere cessaverit, numerabit septem dies purifica- 
tionis suae 29 et die octavo offeret pro se sacerdoti ?duos turtures 
aut duos pullos columbarum ad ostium tabernaculi testimonii; 30 qui 
unum taciet pro peccato et alterum in holocaustum rogabitque pro 
ea coram Domino et pro fluxu immunditiae eius. 31 Docebitis ergo 
filios Israél, ut caveant immunditiam et non moriantur in sordibus 
suis, “cum polluerint tabernaculum meum quod est inter eos. 

32 Ista est lex eius *qui patitur fluxum seminis et ‘qui polluitur 
coitu, 33 et “quae menstruis temporibus separatur vel Yquae iugi fluit 
sanguine et “hominis qui dormierit cum ea. 

] 6 Locutusque est Dominus ad Moysen post *mortem duorum filio- 

rum Aaron, quando offerentes ignem alienum interfecti sunt, 2et 
praecepit ei dicens: Loquere ad Aaron fratrem tuum, ’ne omni tempore 
ingrediatur sanctuarium, quod est intra velum coram propitiatorio quo 
tegitur arca, ut non moriatur (quia 4in nube apparebo super oracu- 
lum), 3 nisi haec ante fecerit: ¢vitulum pro peccato offeret et ‘arietem 
in holocaustum; 4 9tunica linea vestietur, feminalibus lineis verenda 
celabit, accingetur zona linea, cidarim lineam imponet capiti; haec 
enim vestimenta sunt sancta, quibus cunctis, “cum lotus fuerit, indue- 
tur. 5 Suscipietque ab ‘universa multitudine filiorum Israél duos hircos 
pro peccato et unum arietem in holocaustum. 6 Cumque Jobtulerit 
vitulum et “oraverit pro se et pro domo sua, 7 duos hircos stare faciet 
coram Domino in ostio tabernaculi testimonii, 8 mittensque super 
utrumque ‘/sortem, unam Domino et alteram “capro emissario; 9%cuius 
exierit sors Domino, offeret illum pro peccato; 19 cuius autem in 
caprum emissarium, statuet eum vivum coram Domino, ut “fundat 
preces super eo et emittat eum in solitudinem. 

11 His rite celebratis, °offeret vitulum et rogans pro se et pro domo 
sua immolabit eum, 12 ?adsumptoque turibulo, quod de prunis altaris 
impleverit, et hauriens manu compositum thymiama in incensum 
ultra velum intrabit in sancta, 13 ut, @positis super ignem aromatibus, 
nebula eorum et vapor operiat "oraculum quod est supra testimo- 
nium, et non moriatur. 14 8Tollet quoque de sanguine vituli et adsper- 
get digito septies contra propitiatorium ad orientem. 15 ‘Cumque ma- 
ctaverit hircum pro peccato populi, inferet sanguinem eius “intra 
velum sicut praeceptum est de sanguine vituli, ut adspergat e regione 
oraculi 16 et Yexpiet sanctuarium ab immunditiis filiorum Israél et a 
praevaricationibus eorum cunctisque peccatis. Iuxta hunc ritum faciet 
tabernaculo testimonii, quod fixum est inter eos in medio sordium 
habitationis eorum. 1!7*Nullus hominum sit in tabernaculo, quando 
pontifex sanctuarium ingreditur, ut roget pro se et pro domo sua et 
pro universo coetu Israél donec egrediatur. 18 Cum autem exierit ad 
altare, quod Ycoram Domino est, *oret pro se et sumptum sanguinem 
vituli atque hirci fundat super cornua eius per gyrum 19 adspergens- 
ue digito septies expiet et sanctificet illud ab immunditiis filiorum 
sraél. 

20 Postquam ®emundaverit sanctuarium et tabernaculum et altare, 
tunc offerat hircum viventem 2! et, posita utraque manu super caput 
eius, confiteatur omnes iniquitates filiorum Israél et universa delicta 











B) Ad populi vero sanctitatem promovendam haec statuuntur : a) de 
cibariis, pecora nonnisi ad ostium tabernaculi esse mactanda 
(17, 1-9), et abstinendum esse ab esu sanguinis et morticini (10-16) ; 


LIBER LEVITICI 
LG): 24 LE pi6 








atque peccata eorum, bquae imprecans capiti eius °emittet illum per 
hominem paratum in desertum. 

22 Cumque 4portaverit hircus omnes iniquitates eorum in terram 
solitariam et ¢dimissus fuerit in deserto, 23 revertetur Aaron in taber- 
naculum testimonii et, /depositis vestibus. quibus prius indutus erat 
cum intraret sanctuarium, relictisque ibi, 24lavabit carnem suam in 
loco sancto indueturque vestibus suis, et postquam egressus obtu- 
lerit %holocaustum suum ac plebis, rogabit tam pro se quam “pro 
popule 25et tadipem, qui oblatus est pro peccatis, adolebit super 
altare. 26 Ille vero, qui dimiserit Jcaprum emissarium, “lavabit vesti- 
menta sua et corpus aqua, et sic ingredietur in castra. 27 /Vitulum 
autem et hircum, qui pro peccato fuerant immolati et "quorum san- 
guis illatus est in sanctuarium ut expiatio compleretur, asportabunt 
foras castra et comburent igni tam pelles quam carnes eorum ac 
fimum; 28 et quicumque combusserit ea lavabit vestimenta sua et 
carnem aqua, et sic ingredietur in castra. 29 Eritque vobis hoc legi- 
timum sempiternum. 

"Mense septimo, decima die mensis °adfligetis animas vestras, nul- 
lumque opus facietis Psive indigena sive advena qui peregrinatur 
inter vos. 2 9In hac die expiatio erit vestri atque "“mundatio: ab om- 
nibus peccatis vestris coram Domino mundabimini. 31sSabbatum enim 
requietionis est, et tadfligetis animas vestras religione perpetua. 32uEx- 
piabit autem sacerdos, qui unctus fuerit et Ycuius manus initiatae 
sunt ut sacerdotio fungatur pro patre suo, “indueturque stola linea 
et vestibus sanctis, 33 et Yexpiabit sanctuarium et tabernaculum testi- 
monii atque altare, sacerdotes quoque et universum populum. 34Erit- 
que vobis hoc legitimum sempiternum, ut oretis pro filiis Israél et pro 
cunctis peccatis eorum *semel in anno. Fecit igitur sicut praeceperat 
Dominus Moysi. 

] Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere Aaron et 

filiis eius et cunctis filiis Israel dicens ad eos: Iste est sermo 
quem mandavit Dominus dicens: % Homo quilibet de domo Israél, 
4si occiderit bovem aut ovem sive capram in castris vel extra castra, 
4et ’non obtulerit ad ostium tabernaculi oblationem Domino, san- 
guinis reus erit: quasi si sanguinem fuderit, sic @peribit de medio 
populi sui. 5 Ideo sacerdoti offerre debent filii Israél hostias suas, quas 
occident “in agro, ut sanctificentur Domino ante ostium tabernaculi 
testimonii, et immolent eas hostias pacificas Domino. ®/fFundetque 
sacerdos sanguinem super altare Domini ad ostium tabernaculi testi- 
monii et adolebit adipem Yin odorem suavitatis Domino, 7 et nequa- 
quam ultra immolabunt hostias suas “daemonibus ‘cum quibus forni- 
cati sunt. Legitimum sempiternum erit illis et posteris eorum. 

8 Et ad ipsos dices: Homo de domo Israél et de advenis qui pe- 
regrinantur apud vos, /Jqui obtulerit holocaustum sive victimam 
9 et ad “ostium tabernaculi testimonii non adduxerit eam, ut offeratur 
Domino, interibit de populo suo. 

10 Homo quilibet de domo Israél et de advenis qui peregrinantur 
inter eos si comederit sanguinem, “obfirmabo faciem meam contra 
animam illius et disperdam eam de populo suo. 11 Quia “anima carnis 
in sanguine est, et ego dedi illum vobis, ut super altare in eo °expietis 
pro animabus vestris et ?sanguis pro animae piaculo sit; 12 idcirco 
dixi filiis Israél: ‘Omnis anima ex vobis non comedet sanguinem, 
nec ex advenis qui peregrinantur apud vos. 

13 Homo quicumque de filiis Israél et de advenis qui peregrinantur 
apud vos, si venatione atque aucupio ceperit feram vel avem, @quibus 
vesci licitum est, "fundat sanguinem eius et ‘operiat illum terra. 
147Anima enim omnis carnis in sanguine est, unde dixi filiis Israél: 
“Sanguinem universae carnis non comedetis, quia anima carnis in 
sanguine est; et quicumque comederit illum interibit. 15 Anima, quae 
comederit morticinum vel captum a bestia, Ytam de indigenis quam 
de advenis “lavabit vestimenta sua et Ysemetipsum aqua, et ‘conta- 
minatus erit usque ad vesperum, et hoc ordine mundus fiet. 16 Quod 
si non laverit vestimenta sua et corpus, %portabit iniquitatem 
suam, 





bef: ts) 53-:63,2 Cor: §y 2%. 
CCEGMt 12524307 \ 


ch, (18 $4,237,225), 10 136208 
Heb 9g, 28; 1 Pt 2, 24. 

6 ci Cp; T4,. 7s 

f.N< "CD: (0,11. 

i Ecli 46 45, 20. 

icp. 4, 8-10; Ex 29, 13. 

jvr. 9, 10. 

Ble Cpe tS SDP Es. 

Feps. 45° Tr, T2) ots" 69°s03* Ez 


43, 21. 
m Heb 13, It. 


ncp. 23, 27; Nm 29, 7. 

OCD, 294; 333-23 34.135. 18 58, 
3-7. — cf. Dn 10, 2, 3, 12. 

pcp. 17, 15; 18, 26; 19, 34.— 
clz EX 125,520: 

gq Heb 10, 1 

r Ps 50, 43 

Scp. 23, 32. 

tvr. 29. 

uci. cp. 21, I0. 

v Ex 29, 29, 30. — cf. Nm 20, 

eiVEMA: [2 8. 

y vr. 16-18, 24. 

z Ex 30, 10; Heb 9, 7, 25. 


$i 
r 33, 8; 1 Jor, 7, 
[9. 


@cisDt-12; §;:6; 2% 
bvr. 9. 

e.cio Is 66, 34. 

d cf. Ex 30, 33. 


éecp. 14, 7, 53. 


f cr.;g," 2 

gv. Gn 8, 21. 

hia Par’ t2:..2ss"Ps95; 35 105, 
37. — ef. Dt 32, 17 G Is 34, 

_ 14); 1 Cor 10, 20. 

iv. Ex 34, 15 

J CDsuE, a2 


3. 
kvr. 4; Dt 12, Ia; 


bive-cp.a3, 33: 
WY e2- 20, 3, 6; 26, 17; Jr 44, 
Ez 14, 8; 15, Sper cf. 
ny, Nn 9, 4. [Ps 33,17. 
ocf. Mt 26,28; Mr ar Rm 
3, 25; 5, 9; Eph 1, Col 


I, 14, 20; Heb 13, aN 7 Jo 
1, 7; Ap I, 5. 

p Heb 9; -22. 

qv. cp..11; Dt 14, 3-20. 

f Dt 12° 16> Ze" +15, 23° 

$2 245.9% 

ivr. It. 


ucp. 7, 26; Gn 9, 4. — V. cp. 
24.3, 

vv. cp. 16, 29. 

NV. Cit. Li; 25. 

ycp. 15, 5. 

Zcp. II, 40. 


acf. Nm 19, 20. — v. cp. 5, I 











LIBER LEVITICI 
18, 1 — 19, 10 


b) de conubiis, ea cum certis tantum personis esse contrahenda, ideo- 
gue non imitandos mores gentilium (18, 1-18), a quorum praeterea 
impudicitiis maxime cavendum est (19-30). c) De conversatione vero 








acp. II, 44; 19, “at 10, 25, 34, 
3 Ae 7; Ex 6, 6, Si Biee. 
2 7 19, a 

b Ez 20, 7, 8; 23, 8. — cf. Jr 
FO; "2. 

cEx 23, 243: Dé\12, 36,37. 

dvr. 26; cp. 72 19, 373 20, 8, 
ee 25, 18; Dt-4, 15 (05° 5, 23 

. 12, Be 

€ on en ro, gs 12. — 
2 sa 29> Eclizag, 3h Is 48, 
18; Ez 20, 11, 


13, 21. — cf. 
Le’ 10, 28; o 6, 40. 
6 ss.1 * Conc. Tr. s. 14 prooem. 
7-16] cp. 20, II-21. [de R. 
j Dt oe i 27, 207-4h Gar $9 
es Gn 35, 22; 49, 43 
g cf. Gn co 147''2 Re 12; rt 
Ez 22, -I1. 


hcf. Gn 38, 16, 26; Ez 22,11. 


Mt 14, 4; Mr 6, 18. — cf. 
(Gn 38, 8; Dt 25, 5). 


jcf. 1 Rg mpl 8. 
Lcf. Gn 31, 
ssshaok Cc p.15, gt Ez 18, 6; 22, 


can, "20, 103 2 Rg 12, 9. eae 


2 Rg x1, 4. — v. EX 20, 1 

0 cp. 20, 2-5; Dt ee 10, — cf. 
4 Rg 16, 3; 21, 6; 23,10; Ps 
105, 37; Sap 12, 5; jt 7, 31; 
32, 35; Ez 30, 26, Sr. 23, 
37 etc. 


pct. 3 Rg tr, 7, 33; Ac 7, 43. 
@cp. 19, 12; 20, 3; 21, 6; 22, 
2, 32°. Ez 36, 20; 220M Ff, 


12. 

rcp. 20,13.— cf. Gn 19, 5; Jd 
19, 22; Rm 1, 27; 1 Cor 6, 
9, 10; 1 Tmt, tO. 

SCpz 20, -25, 2Oswk.22, 19. 

+cp, 20, 12, 

uvr. 30. — cf. Mt 15, 19, 20; 
Mr 7, 21-23. 
= Mi 20, 23. — cf. Dt 18, 12. 

m 35, 34; 1 Esg, 11; Jr 2, 


y cp. . 20, 22. — cf. Ap 3, 16 
zcf. 4 Rg 17, 13, 17. — Vv. vr 
av. cp. 16, 20. [4, 5 


bcp. 19, 37; 22, 9. 
C vr. 3, 26; cp. 20, 23; Dt 18, 
dv. vr. 2. [o. 


1-10] L. in fr. 4 p. D. Pass. 
II, 44; iat §, 48%. © Pt 


2] Cond. Tr. s. 14 prooem. de 

b v. Ex 20, 12. LR. 

c vr. 30. — v. Ex 20, 8. 

aye 26, 1; 1 Jo 5, 21. — V. 
X 20, 3- 53 34, 17. 

e Ex 34, 17; Dt 27, 15. 

fv. cp. 7, 15-18. 


icp. 22, 15. 
j cp.. 23, 22:3. Dt 34 19-21. — 
cf; Rt: 3; 2-758) 16: Ecli 33,16. 





l Locutus est Dominus ad Moysen dicens. 2 Loquere filiis Israél 

et dices ad eos: “Ego Dominus Deus vester. 3 “Iuxta consuetu- 
dinem terrae Aegypti, in qua habitastis, non facietis, et “iuxta morem 
regionis Chanaan, ad quam ego introducturus - sum vos, non agetis 
nec in legitimis eorum ambulabitis. 4 4Facietis iudicia mea et prae- 
cepta mea servabitis et ambulabitis in eis. Ego Dominus Deus vester. 
5 Custodite leges meas atque iudicia, quae faciens homo vivet in 
eis. Ego Dominus. 

6 Omnis homo ad proximam sanguinis sui non accedet, ut revelet 
turpitudinem eius. Ego Dominus. 7 Turpitudinem patris tui et turpi- 
tudinem matris tuae non discooperies: mater tua est, non revelabis 
turpitudinem eius. 8 /Turpitudinem uxoris patris tui non discooperies, 
turpitudo enim patris tui est. 99Turpitudinem sororis tuae ex patre 
sive ex matre, quae domi vel foris genita est, non revelabis. 1° Tur- 
pitudinem filiae filii tui vel neptis ex filia non revelabis, quia turpi- 
tudo tua est. 11 Turpitudinem filiae uxoris patris tui, quam peperit pa- 
tri tuo et est soror tua, non revelapis. 12 Turpitudinem sororis patris 
tui non discooperies, quia caro est patris tui. 13 Turpitudinem sororis 
matris tuae non revelabis, eo quod caro sit matris tuae. 14 Turpitu- 
dinem patrui tui non revelabis nec accedes ad uxorem eius, quae 
tibi affinitate coniungitur. 15 "Turpitudinem nurus tuae non revelabis, 
quia uxor filii tui est, nec discooperies ignominiam eius, 16 ‘Turpi- 
tudinem uxoris fratris tui non revelabis, quia turpitudo fratris tui 
est. 17 Turpitudinem uxoris tuae et filiae eius non revelabis, Filiam 
filii eius et filiam filiae illius non sumes, ut reveles ignominiam eius, 
quia caro illius sunt, et talis coitus incestus est. 18 Sororem uxoris 
tuae /in paelicatum illius, non accipies nec revelabis turpitudinem 
eius, ‘adhuc illa vivente. 

19 ™Ad mulierem, quae patitur menstrua, non accedes nec revelabis 
foeditatem eius. 29”"Cum uxore proximi tui non coibis nec seminis 
commixtione maculaberis. 21 9De semine tuo non dabis ut consecretur 
idolo Moloch, %nec pollues nomen Dei tui. Ego Dominus. 

22 rCum masculo non commiscearis coitu femineo, quia abominatio 
est. 23 8Cum omni pecore non coibis nec maculaberis cum eo. Mulier 
non succumbet iumento nec miscebitur ei, ‘quia scelus est. 

24 “Nec polluamini in omnibus his vquibus contaminatae sunt uni- 
versae gentes, quas ego eiciam ante conspectum vestrum, 25et *quibus 
polluta est terra, cuius ego scelera visitabo ut Y”’evomat habitatores suos. 

26 <Custodite legitima mea atque iudicia et non faciatis ex omnibus 


abominationibus istis “tam indigena quam colonus qui peregrinantur 


apud vos. 27 OQmnes enim exsecrationes istas fecerunt accolae terrae, 
qui fuerunt ante vos et polluerunt eam. 28 Cavete ergo ne et vos 
similiter Yevomat, cum paria feceritis, sicut evomuit gentem quae 
fuit ante vos. 

29 Omnis anima, quae fecerit de abominationibus his quippiam, 
peribit de medio populi sui. 3®2Custodite mandata mea. ¢Nolite facere 
quae fecerunt hi qui fuerunt ante vos et ne polluamini in eis. %Ego 
Dominus Deus vester. 

] Locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere ad omnem 

coetum filiorum Israél et dices ad eos: Sancti estote, quia ego 
sanctus sum Dominus Deus vester. 3 /Unusquisque patrem suum et 
matrem suam timeat. “Sabbata mea custodite. Ego Dominus Deus 
vester. 4 4Nolite converti ad idola nec deos ¢conflatiles faciatis vobis. 
Ego Dominus Deus vester. 

5/Si immolaveritis hostiam pacificorum Domino, ut sit placabilis, 
Seo die quo fuerit immolata comedetis eam et die altero; quidamet 
autem residuum fuerit in diem tertium igne comburetis. Si quis 
post biduum comederit ex ea, sprofanus erit et impietatis reus, 
8 ’portabitque iniquitatem suam, ‘quia sanctum Domini polluit, et 
berbit anima illa de populo suo. 

9jCum messueris segetes terrae tuae, non tondebis usque ad solum 
superficiem terrae nec remanentes spicas colliges. 10 Neque in vinea 
tua racemos et grana decidentia congregabis, sed pauperibus et pe- 
regrinis carpenda dimittes. Ego Dominus Deus vester. 














cum Deo et proximo commendantur vietas in Daum et parentes (19, 1-8) 
et amor egenorum (9-18). Deinde post quaedam alia minoris momenti 
(19-37) capite damnantur qui sacrificant filios Moloch (20, 1-5), aut 


LIBER LEVITICI 
19, 11 — 20, 5 





ee a eS SW RR her 





11 kNon facietis furtum. ‘Non mentiemini, nec decipiet unusquisque 
proximum suum. 12™Non periurabis in nomine meo "nec pollues 
nomen Dei tui. Ego Dominus. 

13 ONon facies calumniam proximo tuo nec vi opprimes eum. ?Non 
morabitur opus mercennarii tui apud te usque mane. 14 Non maledices 
surdo ¢nec coram caeco pones offendiculum, sed ‘timebis Dominum 
Deum tuum, quia ego sum Dominus. 15 sNon facies quod iniquum 
est nec iniuste iudicabis. ‘Non consideres personam pauperis nec 
honores vultum potentis. Iuste iudica proximo tuo. 16 “Non eris cri- 
minator “nec susurro in populo. “Non stabis contra sanguinem pro- 
ximi tui. Ego Dominus. 

17 YNon oderis fratrem tuum in corde tuo, sed *publice argue eum, 
“ne habeas super illo peccatum. 18 Non quaeras ultionem nec memor 
eris iniuriae civium tuorum. ¢°Diliges amicum tuum sicut teipsum. 
Ego Dominus. 19 4Leges meas custodite. 

¢lumentum tuum non facies coire cum alterius generis animantibus. 
fAgrum tuum non seres diverso semine. Veste, quae ex duobus texta 
est, non indueris. . 

20 Homo si dormierit cum muliere coitu seminis, quae sit ancilla 
etiam nubilis et tamen pretio non redempta nec libertate donata, 
vapulabunt ambo et non morientur, quia non fuit libera. 21 9Pro de- 
licto autem suo offeret Domino ad ostium tabernaculi testimonii 
arietem, 22orabitque pro eo sacerdos et pro peccato eius coram 
Domino et repropitiabitur ei dimitteturque peccatum. 

23 Quando ingressi fueritis terram et plantaveritis in ea ligna po- 
mifera, auferetis praeputia eorum: poma, quae germinant, ‘immunda 
erunt vobis, nec edetis ex eis. 24 Quarto autem anno omnis fructus 
eorum sanctificabitur laudabilis Domino. 25 Quinto autem anno co- 
medetis fructus congregantes poma quae proferunt. Ego Dominus 
Deus vester. 

26 jNon comedetis cum sanguine. 

Non “augurabimini nec observabitis somnia, 27 ‘neque in rotundum 
attondebitis comam nec radetis barbam 28 et super mortuo non 
™incidetis carnem vestram neque figuras aliquas aut stigmata facietis 
vobis. Ego Dominus. 

29”Ne prostituas filiam tuam, ne contaminetur terra et impleatur 
piaculo. 39 °Sabbata mea custodite et ?sanctuarium meum metuite. 
Ego Dominus. 

31 @Non declinetis ad magos nec ab hariolis aliquid sciscitemini, ut 
polluamini per eos. Ego Dominus Deus vester. 

32 rCoram cano capite consurge et honora personam senis et time 
Dominum Deum tuum. Ego sum Dominus. 

33 (Si habitaverit advena in terra vestra et moratus fuerit inter vos, 
non exprobretis ei; %4sed sit inter vos quasi “indigena, et vdiligetis 
eum quasi vosmetipsos; fuistis enim et vos advenae in terra Aegypti. 
Ego Dominus Deus vester. 

35 *Nolite facere iniquum aliquid in iudicio, in regula, in pondere, 
in mensura. 36 YStatera iusta, et aequa sint pondera, iustus *modius 
faequusque sextarius. Ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de 
terra Aegypti. 

37 bCustodite omnia praecepta mea et universa iudicia et facite 
ea. Ego Dominus. 

2 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Haec loqueris fi- 

liis Israél: Homo de filiis Israél et de advenis qui habitant in 
Israél, %si quis dederit de semine suo idolo Moloch, morte moriatur: 
populus terrae lapidabit eum. 3 Et ego \~ponam faciem meam contra 
illum, succidamque eum de medio populi sui, eo quod dederit de 
semine suo Moloch et oubinmmavcrit sanctuarium meum ac %pol- 
luerit nomen sanctum meum. 4 Quod si negligens populus terrae et 
quasi parvipendens imperium meum dimiserit hominem qui dedit de 
semine suo Moloch, ¢nec voluerit eum occidere, 5ponam faciem meam 
super hominem illum et super cognationem eius succidamque et ipsum 
et omnes qui consenserunt ei, ut /fornicaretur cum Moloch, de medio 
populi sui. 





11]. * Conc. Tr.. s. 13 cp. § de 
R.; * Catech. R. TI Peay, 

kv. Ex 20, 15, I 

Lcf. cp. 6, 2, 3; Eph 4, 15, 25; 
es Ban0: 

m Ex 20, 7; Mt 5, 33. 

12,:F34e"-Cf; Catech. R. III 3; 

nv.cp. 18, 21. [27; 8,10. 

ocp. 6, 3; Ecli ro, 6. 

p Dt 24, 14, 15; Tb 4, 15; Jr 


22, 133 8° S3°+~ Ch. Je-S; 

q Dt’ 23) 3B. 4. 

Avr. 323" cp. 25,87; “Be 51°73 

12, 13; 1 Pt 2, 17. — cf. Gn 

s Ex 23, 2, 3: [42, 18. 

t Dt 1 17; 16, 19; 27, 19; Ne 
ute 29 Pro : 24 a: Ecli 4 

c 2, BiriOs =i. Par 7. 


i B si De 


ct, zi, 155 20, PAE 
761 *CnecR II 9,10 6, ; 
v cf. Mt 26, 60, 61. PY. 8 Rg 
21, 10-13; Ac 6, 11-13. 
x Ex’ 235 ve 
5; k JO 2u:215 85. hd, 
z Ps 140, 5; Pro 27, 5, 6: 28, 
23% cli 1 5 at. Mit TS; Bs: 
he 19; 33 Gal 6, 13 Eph $12. 
bs cp. Ac 16; Ban Ae S255 


2 ‘Jo 
18] TeS'e Cateck R. i ya 
0 Pra.3205: 22° ts 18, 1; Rm 
19; Heb 10, 30. 
c cit Mi 5, 43; 19,19; 22,39; 
Mr’ 12, 31> Le 6,27: Jo 13; 
34; Rm 13, 93 Gal 5, 145 i 
dv. cp. 18, 4, § 
2 Cis 3 RY 2, 4d. 


f Dt 223 Q-IT. 
cp.s, 153 6, 6, 7. 
pe .O5;) 10; 16, 19. 
(Dt 2 6 
iv. CDi.3; 2. 
kDt 18° ro; 4°Rg. 17; .17%).27, 
6; eParst- 6 ak Gn 44,5, 
icp. 22,8: sr cf. Dt. 14: %;5 As 
15, 2; Jr 9, 26; 48, 37. 
mcp. 21, I, 4, 5: Dt 14,0353 


Rg 18, 28: Jr. 16; 633.45395% 
47,5; 48, 37; Os 7, 14. 
He oh en BE a a 
OVE. SS Cpr 2672 .°- VB 205.8: 
£20 A32755.73 


Dt 18, 10; Is 
fix 22; 18: 1 Rg 
r Par 10, 13; 


42% o= cf: 
a8, 3). 7, 3 
Ac 16, 1 

32] * cf. Catech. R. ILE; 2 5 Os 

r Pro 20, 29; Ecil 8, 7. — cf. 
Sap 2, 10; Lm 5, 12: 

Sv. vr. 14. 

t Ex! 22, gnsia3.-6% Jr 22,23; 

“uv. os 16, 29. tM! omy 


_— VV 

353 36% * Catedh. R UP . 9. 

“Vv. vr. 15. 

¥ Dt 255 B,..083 -Tb’ 315 6Pro 
TI, Dy "TO, TT} 30; 1658245, 
10. — cf. Am 8, 5; Mic 6, 
it: 

z (Ex 16, 36). 

a (Ex 30, 24). 

bep. 18, 4, 5, 30; 22, 9. 


five Ex 34, 15. 











LIBER LEVITICI 
20,6 — 21,8 


magos et hariolos consulunt, aut maledicunt parentibus, aut demum 
guasdam graviores immunditias committere praesumunt, et ipsi super- 
stitiosi (6-27).C) Ad munditiem autem et sanctitatem servandam 








ZV. cp. 19, 31. 
71 * Conc. Tr. s. 14 prooem. de R. 
Avy 26: CD..10..23 543,140 


8, 15, 55 22, 32: BZ 


nvin tr, 7 a 27. — cf. 
2 Rg1,16; 3 g 2, gt 33; 
ro] * cf. Cat. veade Ti 


Fits 
OED. 18,.20;, Dt 22, 22° 30.422 


Ps ‘cp. 19, 20. — v. Jo 8, 5. 


qv. cp. 18, 

CD 18:15; was ge Gn 38, 16. 
S-cp. 18, 23. 

tv. cp. 18, 22. 


ucp..18, 17;  Dt°27,.23. 


0 Exi22; 193. DU 27, 2m 


£50 TS FS, 


ycp. 18, 9; Dt 27, 22. — cf. 


2 Re 63, 12 


zcp. 18, 19. — cf. cp. 15, 24. 


a@-cp. 18, 12233¢ 
bcp. 18, 6. 


ccp. 18, 14. 
dict; Jr 22. so: ‘Os:0; 12. 


ecp. 18, 16. 


fvr. 8. — v. cp. 18, 4. 


§ cD. 18, 25, 28. 
cp, 18, 3, 24, 30. 


1X 3,0 372 .0,28: 


jv. Ex 3, 8. 
13 Rg 8, 53. — cf. Ex 19, 5; 
Dt 7, 6; 14, 23.3 Rg 8,'53. 


MV. Cp. 11, 2-47; Dt 14, 4-20. 


mx’ 30; G3: £74, 26; 
ovr. 7. — V. cp. II, 44. 


p-Ex 22, 18; .Dt, 18;\a 1342 Re 
28, 7. — V. Cp. 19, 31. 
qvr. 2. 
fvr. 9. 
aEz 44, 25. 
b cf. iz 24, 16, 17. 
cp. 19, 27, 


oe 44, 20. — cl. 
(Be a q 
4] gp 18 et (Bis ‘in fs. Corp. Chr. 
OV. CD, 3a Les 
f vr. 13», 14; Cp. 19, 29. — Ez 
44 


gv. Dt 2 24, I-4. 
8] V. All. in Ms. pro elig. sum- 
mo Pont. 





6 Anima, 2quae declinaverit ad magos et hariolos, et fornicata fuerit 
cum eis, ponam faciem meam contra eam, et interficiam illam de 
medio populi sui. 7"Sanctificamini et estote sancti, quia ego sum 
Dominus Deus vester. 8 *Custodite praecepta mea et facite ea. ‘Ego 
Dominus qui sanctifico vos. 

9™Qui maledixerit patri suo aut matri morte moriatur: patri ma- 
trique maledixit, “sanguis eius sit super eum. 

10 0Si moechatus quis fuerit cum uxore alterius, et adulterium per- 
petraverit cum coniuge proximi sui, ?morte moriantur et moechus 
et adultera. 

11 @Qui dormierit cum noverca sua et revelaverit ignominiam patris 
sui, morte moriantur ambo: sanguis eorum sit super eos. 127Si quis 
dormierit cum nuru sua, uterque moriatur, quia ‘scelus operati sunt: 
sanguis eorum sit super eos. 

13 (Qui dormierit cum masculo coitu femineo, uterque operatus est 
nefas: morte moriantur: sit sanguis eorum super eos. 

14uQui supra uxorem filiam duxerit matrem eius scelus operatus 
est: vivus ardebit cum eis, nec permanebit tantum nefas in medio 
vestri. 

15 \Qui cum iumento et pecore coierit morte moriatur; pecus quo- 
que occidite. 

16 *Mulier, quae succubuerit cuilibet iumento, simul interficietur 
cum eo: sanguis eorum sit super eos. 

17 yQui acceperit sororem suam filiam patris sui vel filiam matris 
suae et viderit turpitudinem eius, illaque conspexerit fratris ignomi- 
niam, nefariam rem operati sunt; occidentur in conspectu populi sui, 
eo quod turpitudiem suam mutuo revelaverint, et portabunt iniqui- 
tatem suam. 

18 -Qui coierit cum muliere in fluxu menstruo et revelaverit turpi- 
tudinem eius, ipsaque aperuerit fontem sanguinis sui, interficientur 
ambo de medio populi sui. 

19 4Turpitudinem materterae et amitae tuae non discooperies: qui 
hoc fecerit ignominiam °carnis suae nudavit, portabunt ambo iniqui- 
tatem suam. 

20 cQui coierit cum uxore patrui vel avunculi sui et revelaverit igno- 
miniam cognationis suae, portabunt ambo peccatum suum: “¢absque 
liberis morientur. , 

21 eQui duxerit uxorem fratris sui rem facit illicitam, turpitudinem 
fratris sui revelavit: absque liberis erunt. 

22 fCustodite leges meas atque iudicia et facite ea, ne et vos 
Jevomat terra, quam intraturi estis et habitaturi. 23 “Nolite ambulare 
in legitimis nationum, quas ego expulsurus sum ante vos: omnia 
enim haec fecerunt, et abominatus sum eas. 24‘Vobis autem loquor: 
Possidete terram eorum, quam dabo vobis in hereditatem, sterram 
fluentem lacte et melle. Ego Dominus Deus vester, ‘qui separavi 
vos a ceteris populis. 

25 Separate ergo et vos iumentum mundum ab immundo et avem 
mundam ab immunda, ne polluatis animas vestras in pecore et avibus 
et cunctis, quae moventur in terra, et quae vobis ostendi esse polluta. 
26”Eritis mihi sancti, °quia sanctus sum ego Dominus et separavi 
vos a ceteris populis, ut essetis mel. 

27 PVir sive mulier, in quibus pythonicus vel divinationis fuerit 
spiritus, morte moriantur: @apidibus obruent eos: "sanguis eorum 
sit super illos. 

2 Dixit quoque Dominus ad Moysen: Loquere ad sacerdotes filios 

Aaron et dices ad eos: ¢Ne contaminetur sacerdos in mortibus 
civium suorum 2 nisi tantum in consanguineis ac propinquis, id est 
super patre et matre et filio et filia, fratre quoque 3 et sorore virgine, 
quae non est nupta viro; 4sed nec in principe populi sui contami- 
nabitur. 5¢Non radent caput nec barbam, neque in carnibus suis 
facient incisuras. § Sancti erunt Deo suo et 2non polluent nomen eius; 
incensum enim Domini et @panes Dei sui offerunt et ideo sancti 
erunt. 7/Scortum et vile prostibulum non ducent uxorem, nec eam 
9Yquae repudiata est a marito; quia consecrati sunt Deo suo §8et 











in tis quae ad cultum pertinent statuuntur quaedam a) de eo quod est 
agendum a sacerdotibus in funere suorum propinquorum et in suis ma- 
trimoniis (21, 1-15); b) de levitis vitio vel immunditia laborantibus (16-24) 


LIBER LEVITICI 
21, 9 — 22, 19 








panes propositionis offerunt. Sint ergo sancti, quia et ego Asanctus 
sum Dominus ‘qui sanctifico eos. 9 iSacerdotis filia,, si deprehensa 
fuerit in stupro et violaverit nomen patris sui, “flammis exuretur. 

10 Pontifex, id est sacerdos maximus inter fratres suos, “super 
cuius caput fusum est unctionis oleum et cuius manus in sacerdotio 
consecratae sunt vestitusque est sanctis vestibus, “caput suum non 
discooperiet, °vestimenta non scindet 1! et ?ad omnem mortuum non 
ingredietur omnino; super patre quoque suo et matre non contami- 
nabitur. 12 4Nec egredietur de sanctis, “ne polluat sanctuarium Do- 
mini, quia Soleum sanctae unctionis Dei sui super eum est. Ego 
Dominus. 

13 Virginem ducet uxorem; 14 viduam autem et ‘repudiatam et sor- 
didam atque meretricem non accipiet, sed puellam de populo suo, 


15ne commisceat stirpem generis sui vulgo gentis suae: quia ego 
Dominus qui sanctifico eum. 5 
16Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 17Loquere ad Aaron: 


“Homo de semine tuo per familias qui habuerit maculam “non offeret 
panes Deo suo 18 nec accedet ad ministerium eius: “si caecus fuerit, 
si claudus, si parvo vel grandi- vel torto naso, 19si fracto pede, Si 
manu, 2%si gibbus, si lippus, si albuginem habens in oculo, si iugem 
scabiem, si impetiginem in corpore vel Yherniosus. 21 Omnis qui 
habuerit maculam “de semine Aaron sacerdotis non accedet offerre 
hostias Domino nec panes Deo suo; 22 vescetur tamen panibus, qui 
offeruntur in sanctuario, 2% ita duntaxat ut intra velum non ingre- 
diatur, nec accedat ad altare, quia maculam habet et *“contaminare 
non debet sanctuarium meum. *Ego Dominus qui sanctifico eos. 

24 Locutus est ergo Moyses ad Aaron et ad filios eius et ad omnem 
Israél cuncta, quae fuerant sibi imperata. 

2 Locutus quoque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere ad 

Aaron et ad filios eius, %ut caveant ab his quae °consecrata 
sunt filiorum Israél et “non contaminent nomen sanctificatorum mihi, 
quae ipsi offerunt. Ego Dominus. 3 Dic ad eos et ad posteros eorum: 
Omnis homo, qui accesserit de stirpe vestra ad ea quae consecrata 
sunt et quae obtulerunt filii Israél Domino, 4in quo est immunditia, 
peribit coram Domino. Ego sum Dominus. 

4 Homo de semine Aaron, qui fuerit leprosus aut “patiens fluxum 
seminis, non vescetur de his quae sanctificata sunt mihi /donec 
sanetur. YQui tetigerit immundum super mortuo, et “ex quo egre- 
ditur semen quasi coitus 5 et ‘qui tangit reptile et quodlibet immun- 
dum cuius tactus est sordidus, ®immundus erit usque ad vesperum 
et non vescetur his quae sanctificata sunt; sed, Jjcum laverit carnem 
suam aqua 7et occubuerit sol, tunc mundatus vescetur de sanctifi- 
catis, ‘quia cibus illius est. 8™Morticinum et captum a bestia non 
comedent nec polluentur in eis. Ego sum Dominus. 9 Custodiant 
praecepta mea, “ut non subiaceant peccato et moriantur in sanc- 
tuario, cum polluerint illud. “Ego Dominus qui sanctifico eos. 

10 POmnis alienigena non comedet de sanctificatis, inquilinus sacer- 
dotis et mercenarius non vescentur ex eis; 11 quem autem sacerdos 
emerit, et qui vernaculus domus eius fuerit, Yhi comedent ex eis. 
12 Si filia sacerdotis cuilibet ex populo nupta fuerit, de his quae 
sanctificata sunt et de primitiis non vescetur; 13 sin autem vidua vel 
repudiata et absque liberis *reversa fuerit ad domum patris sui, Ssicut 
puella consueverat, aletur cibis patris sui. Omnis alienigena come- 
dendi ex eis non habet potestatem. 14 ¢Qui comederit de sanctificatis 
per ignorantiam addet “quintam partem cum eo quod comedit et 
dabit sacerdoti in sanctuarium. 15 Nec contaminabunt sanctificata 
filiorum Israél, quae offerunt Domino, 16 ”ne forte sustineant iniqui- 
tatem delicti sui, cum sanctificata comederint. Ego Dominus qui 
sanctifico eos. 

17Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 18Loquere ad Aaron 
et filios eius et ad omnes filios Israél dicesque ad eos: “Homo de 
domo Israél et de advenis qui habitant apud vos, qui obtulerit obla- 
tionem suam vel vota solvens vel sponte offerens, quidquid illud 
obtulerit in holocaustum Domini, 19 ut offeratur per vos, Ymasculus 





hv. cp. 11, 44. 
cp; 22 9, 16 

$CL 1 Tm beh ie 
Rect, ‘Gn 38, 24% 
10] Gr. ut. s. vr. 8. 
Pep. 0. t25. 1G; -32" 

o; Nm 35, 25. 

m Ex 29, 7, 21; 30, 20. 


Ex 70, 20, 


vr. 23. 


$:cl.-cps'8:: 13°30: 


t Ez 44, 22. — V. vr. 7. 


uci. 1 Tm 35 | vf fo: Tt Yr, 7-0: 
v Cp. 10, 3. f. Nm 16, s. 
& Cpe 22;,, 22. 


¥y chy Dt°23)"r. 


a: dee oA 
avr. 8. 


acf. Nm 6, 

b vr. 3; Ex 33, 392 Dtel Saunt 

ccf. Nm 18, 32. — Vv. cp. 18, 
han 


a'cp..-7,".20. 


B cpus: 27tr6: 
J CDah4s 25-55, 13. 
ia EG, Bt. 
cp. 15, 16. 
CD. Eis 24, 43s 


jcf. Heb ro, 22. 
5-11. 


— v. cp. 15, 


lcp. 21, 22. — cf. ate 18.547, 
13. — Vv. cp. 

mcp. 17, 15; irs 22, 31; Dt 
14, 21; Ez 44, 31. 

ncf. Ex 28, 43. — v. cp. - 

0 6D: 27; 8;..15,-28. 

pcp. 24, 9. — cf. 1 Rg 21, v's 
Mt 12, 4 etc. 

qNm 18, TT E23: 


¢ Gnr 38) 214 Rt. 2,8! 
S.cp. t0;-143' Nm _ 38) £1, 1290! 


bchucds A; 2; 16, 18. 


Ch. $405 27, 1395 55; ° 10. 
vcp. 19, 8; Nm 18, 32. 


4 €p.. 15524513, 10 NMFS; 34. 


y CD. 14%5, +40: 














LIBER LEVITICI 
22, 20 — 23, 22 


et ideo arcendis vel ab omnibus sacris vel tantum ab eduliis sacrificalibus 
vescendis (22, 1-16); c) de natura victimarum et earum consumatione 
(17-33); d) de temporibus sacris, nempe de sabbato (23, 1-3), de 





2Dt.rs 2r* 19.77 cli as.y ae 
M1 1, 8, 14. — cf. Rm 12,1; 
Heb 9, 14; 1 Pt 1, 19. 

4 CD. 3,2, 6. 

bcp. 7, 16; Nm 15, 3, 8; Dt 
23,21. 220.2 600, 0. 04s 2; 
115, 18; Ec 5, 4, 5. 

CNY, 203°CD,21,°98-" Ml‘ 7,8. 

dv. cp. 21, 20. 

é€cp. 1, 9, 13; 3, 3, 5. 


PV. Cp. 4, Ths 
g MI 1, 14. 
h Ex 22, 30. 


icf. Dt 22, 6, 7. 

jcp. 7, 12; Ps 106, 22; 215, 
57; Am 4, 5. 

lLcp. 7, 15. 


mcp. 19, 37; Nm 15, 40; Dt 
WN ED, 18, 22. 4, 40. 


1,2] v. vr. 4-6. 

avr. 4, 37; Nm 29, 39. — v. 
Ex 23, racty 

6 Ex 12, 16; Nm 10, 10; Jl 2, 


I5. 

CCDS 10,3: S82 G Fast Ss 
CP iii Fe Le 13, 14. — v. Ex 
20, 8-11; Dt 5, 12-15. 

4-61 R. in D. Pass. 

Ex 23, 14-19. 
¢ Ex 12, 18: 13, 3, 10; 23, 15; 
4, 18; Nm 9, 2, 3; 28, 16: 
S 5,10; 4Rg 23,21; 1 Es 6, 
10; Ez 45, 22. — cf. Nm 9, 
10,315 9: Par 304.9, TSadee 
— v. Ex 12, 2-14; Dt 16, 


2-8, 

f Ex 12, 16; Nm 28, 18, 25. 

9-14] L. in sb. OT. Pant. 

& Ex 23, 19; 34, 26; Nm 15,2, 
18, 19; 28, 26; Dt 26, 1, 2. 

hvr. 17. E 

ivr. 15, 20; Ex 29, 24. 

jcf. Mt 28, x. Y 

RCD. 1, ta. 

Ficp. 2, 14-16; 

- m EX 29, 40. 
6.01, .CD.: 2:48. 


o Ex 34, 22; Nm 28, 26-31; Dt 
16, 9-12. 

DPACH2. xh 

ga Nm 28, 26. 


fVeVr..10. 


Scp. 4, 23, 28; Nm 28, 30. 
ENG CDs ao. 
u Nm 18, 12; Dt 18, 4. 


vcp. 19, 9, 10; Dt 24, 19. — 
CE, Rt-2, 2, 3,07, 37. 





immaculatus erit ex bobus et ovibus et ex capris; 29%si maculam 
habuerit, non offeretis neque erit acceptabile. 

21 ¢Homo, qui obtulerit victimam pacificorum Domino, vel vota 
solvens vel sponte offerens tam de bobus quam. de ovibus, immacu- 
latum offeret, ut acceptabile sit; omnis macula non erit in eo. 22 ¢Si 
caecum fuerit, si fractum, si cicatricem habens, si papulas aut sca- 
biem aut 4impetiginem, non offeretis ea Domino nec adolebitis ex 
eis super altare Domini. 23 Bovem et ovem aure et cauda amputatis 
voluntarie offerre potes, votum autem ex eis solvi non potest. 24Omne 
animal, quod vel contritis vel tusis vel sectis ablatisque testiculis est, 
non offeretis Domino, et in terra vestra hoc omnino ne faciatis. 25 De 
manu alienigenae non offeretis ‘panes Deo vestro, et quidquid aliud 
dare voluerit, quia Ycorrupta et maculata sunt omnia, non suscipietis ea. 

26 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 27 Bos, ovis et ca- 
pra, cum genita fuerint, septem diebus erunt sub ubere matris suae; 
die autem octavo et deinceps offerri poterunt Domino. 28 Sive illa bos 
sive ovis ‘non immolabuntur una die cum fetibus suis. 

29 Si immolaveritis Jhostiam pro gratiarum actione Domino, ut 
possit esse placabilis, 39 eodem die comedetis eam; ‘non remanebit 
quidquam in mane alterius diei. Ego Dominus. 

31 ™Custodite mandata mea et facite ea. Ego Dominus. 32 "Ne pol- 
luatis nomen meum sanctum, °ut sanctificer in medio filiorum Israél. 
PEgo Dominus qui sanctifico vos 33 et eduxi de terra Aigypti, @ut 
essem vobis in Deum. Ego Dominus. 
2 3 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere filiis 
Israél et dices ad eos: “Hae sunt feriae Domini, quas ?vocabitis 
sanctas: 3% sex diebus facietis opus, dies septimus, quia sabbati requies 
est, vocabitur sanctus: omne opus non facietis in eo: sabbatum Do- 
mini est in cunctis habitationibus vestris. 

4dHae sunt ergo feriae Domini sanctae, quas celebrare debetis 
temporibus suis: 5 mense primo, quartadecima die mensis ad vespe- 
rum Phase Domini est, 6 et quintadecima die mensis huius sollemnitas 
azymorum Domini est. Septem diebus azyma comedetis. 7/Dies 
primus erit vobis celeberrimus sanctusque: omne opus servile non 
iacietis in eo, 8 sed offeretis sacrificium in igne Domino septem diebus. 
Dies autem septimus erit celebrior et sanctior, nullumgue servile 
opus facietis in eo. 

9Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 19Loquere filiis Israél 
et dices ad eos: 9Cum ingressi fueritis terram quam ego dabo vobis, 
et messueritis segetem, feretis manipulos spicarum “primitias messis 
vestrae ad sacerdotem: 11 ‘qui elevabit fasciculum coram Domino, ut 
acceptabile sit pro vobis, Jaltero die sabbati et sanctificabit illum. 
12 Atque in eodem die, quo “manipulus consecratur, caedetur ‘agnus 
immaculatus anniculus in holocaustum Domini. 13 Et libamenta offe- 
rentur cum eo duae decimae similae conspersae oleo in incensum 
Domini odoremque suavissimum, liba ”quoque vini quarta pars hin. 
14 Panem et “polentam et pultes non comedetis ex segete, usque ad 
diem qua offeretis ex ea Deo vestro. Praeceptum est sempiternum 
in generationibus cunctisque habitaculis vestris. 

5 ONumerabitis ergo ab altero die sabbati, in quo obtulistis mani- 
pulum primitiarum, septem hebdomadas plenas, 16 usque ad alteram 
diem expletionis hebdomadae septimae, id est ?quinquaginta dies; 
et sic offeretis Ysacrificium novum Domino 17 ex omnibus habitaculis 
vestris panes primitiarum duos de duabus decimis similae fermentatae, 
quos coquetis in “primitias Domini, 18offeretisque cum panibus septem 
agnos immaculatos anniculos et vitulum de armento unum et arietes 
duos, et erunt in holocaustum cum libamentis suis in odorem suavis- 
simum Domino. 19 Facietis et shircum pro peccato duosque agnos 
anniculos thostias pacificorum; 29 cumque elevaverit eos sacerdos cum 
panibus primitiarum coram Domino, “cedent in usum eius. 21 Et vo- 
cabitis hunc diem celeberrimum atque sanctissimum: omne opus 
servile non facietis in eo. Legitimum sempiternum erit in cunctis 
habitaculis et generationibus vestris. 

22vPostquam autem messueritis segetem terrae vestrae, non secabitis 











paschate et primitiarum festo (4-14), de pentecoste (15-22), de no- 
vilunio septimi mensis et expiationis die (23-32), deque festo taber- 
naculorum (33-44). Post vero quaedam praecepta de lucernis et de 


LIBER LEVITICI 
23, 23 — 24, 14 








eam usque ad solum nec remanentes spicas colligetis, sed pauperibus 
et peregrinis dimittetis eas. Ego sum Dominus Deus vester. 

23 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 24 Loquere filiis 
Israél: “Mense septimo, prima die mensis erit vobis sabbatum ¥memo- 
riale, clangentibus tubis, et vocabitur sanctum: 25 omne opus servile 
non facietis in eo et otteretis holocaustum Domino. 

26Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 27*Decimo die mensis 
huius septimi, dies expiationum erit celeberrimus et vocabitur sanctus; 
adfligetisque animas vestras in eo et offeretis holocaustum Domino. 
28 Omne opus servile non facietis in tempore diei huius, quia dies pro- 
pitiationis est, ut propitietur vobis Dominus Deus vester. 29 Omnis 
anima, quae adflicta non fuerit die hac, “peribit de populis suis; 34 et 
quae operis quippiam fecerit, delebo eam de populo suo. 31 Nihil ergo 
eperis iacietis in eo; legitimum sempiternum erit vobis in cunctis 
generationibus et habitationibus vestris. 32 Sabbatum requietionis est, 
et adfligetis animas vestras die nono mensis: a vespera usque ad ve- 
speram celebrabitis sabbata vestra. 

33Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: 34Loquere filiis Israél : 
bA quintodecimo die mensis huius septimi, erunt feriae tabernaculorum 
septem diebus Domino. 35 Dies primus vocabitur celeberrimus atque 
sanctissimus : omne opus servile non facietis in eo. 36 Et septem diebus 
offeretis holocausta Domino; “dies quoque octavus erit celeberrimus 
atque sanctissimus et offeretis holocaustum Domino; est enim 2coetus 
atque collectae: omne opus servile non facietis in eo. 

37 ¢Hae sunt feriae Domini, quas vocabitis celeberrimas atque san- 
ctissimas; offeretisque in eis oblationes Domino holocausta et liba- 
menta iuxta ritum uniuscuiusque diei; 38 fexceptis sabbatis Domini 
- donisque vestris, et quae offeretis ex voto vel quae sponte tribuetis 
Domino. 39 A quintodecimo ergo die mensis septimi, quando 9con- 
gregaveritis omnes fructus terrae vestrae, celebrabitis ferias Domini 
septem diebus: die primo et die octavo erit sabbatum, id est requies. 
40 *Sumetisque vobis die primo fructus arboris pulcherrimae spatu- 
lasque palmarum et ramos ligni densarum frondium et salices de tor- 
rente et 4aetabimini coram Domino Deo vestro: 41 icelebrabitisque 
sollemnitatem eius septem diebus per annum: legitimum sempiternum 
erit in generationibus vestris. Mense septimo festa celebrabitis 42 et 
khabitabitis in umbraculis septem diebus; omnis, qui de genere est 
Israél, manebit in tabernaculis, 43 ut /discant posteri vestri quod in 
tabernaculis habitare fecerim filios Israél, cum educerem eos de terra 
Aegypti. Ego Dominus Deus vester. 

: ie LOsnaEA¥e est Moyses super sollemnitatibus ™Domini ad filios 

sraél. 

2 4 Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2 4Praecipe filiis 
Israél, ut adferant tibi oleum de olivis purissimum ac lucidum ad 

concinnandas lucernas iugiter 3 extra velum testimonii in tabernaculo 

foederis. Ponetque eas Aaron a vespere usque ad mane coram Domino 

cultu rituque perpetuo in generationibus vestris. 4Super &candelabrum 

‘mundissimum ponentur semper in conspectu Domini. 

5 Accipies quoque similam et coques ex ea duodecim 4panes, qui 
singuli habebunt duas decimas, 6 quorum senos altrinsecus &super 
mensam purissimam coram Domino statues, 7 et pones super eos tus 
lucidissimum, ut sit panis in monimentum oblationis Domini. 8 /Per 
singula sabbata mutabuntur coram Domino suscepti a filiis Israél 
foedere sempiterno; 9 Yeruntque Aaron et filiorum eius, ut *comedant 
eos in loco sancto, quia sanctum sanctorum est de sacrificiis Domini 
lure perpetuo. . 

10 Ecce autem egressus filius mulieris israélitidis, quem pepererat 
de viro aegyptio inter filios Israél, iurgatus est in castris cum viro 
israélita. 11 Cumque ‘blasphemasset jnomen et maiedixisset ei, ‘ad- 
ductus est ad Moysen (vocabatur autem mater eius Salumith, filia 
Dabri de tribu Dan), 12 ™Miseruntque eum in carcerem, “donec nos- 
sent quid iuberet Dominus. 13 Qui locutus est ad Moysen dicens: 
14 oKduc blasphemum extra castra, et Pponant omnes qui audierunt 
manus suas super caput eius, et Japidet eum populus universus. 





x Nm 10, 10; 29, 1-6. 
ycp. 25, 9. 


26-32] L. in sb. OT. Spor. 
Zcp. 16, 29, 30; Nm 29, 7. 


av. Ex 30, 33. 


6b Nm 29, 12; Dt 16, 13; r Es 
, 4; 2 Es 8, 14; Ez 4s, 25; 
Be PRR Ye Zc tah 163 ‘2 Me 
15,9, 18; Jo 7, ‘2. 
c Nm 29, 35; 2 Es 8, 18; 2 Mc 
10, 6; Jo 7, 37: 
dNm 29, 35; Dt 16, 8; 4 Rg 
TO; 20% 52 Par 7 Sa WSR 
EB; Is 251283 JI't,°¥43°2,.753 
Am 5, 21. 
evr. 2. 4. 
f Nm 29, 39. 


£EK 23, 16; Dé .16, 223% 


hv. 2 Es 8, 14- 16. 


4_Dt.16;.t453 5, 

jv. Nm 29, 12- 38. 

42-43] Cm. in sb. OT. Spbr. 
kv. 2 Es 8, 14-18. 

lv. Dt 31, 10-13. 


mM VY. 2, 


a Ex 27, 20, 21. 


6 Ex 31, 8; 39, 37. 

EEX 12:94 37: 

5L* cf. Catech. R. II 4, 12. 
Ex 25, 30. 

e Ex 25, 23, 24; 3 Rg 7, 48; 2 
Par 4, 19; 13, 11; Heb 9, 2. 

fi Par 9, 32. — cf. Nm 4, 7; 
2° P ar. .2.t Ay 

act 1 Rg 21, 6; Mt 12, 4 etc. 
cf. cp. 6, 16; 8,.:323 (21,/22% 
Ex 29, 33. 


iv. vr. 16. 
fc Ex sfageors; Ph 2} 9: 
Ex 18, 22, 26. 


mcf. Nm 15, 34. 

nm cf, Ex 18, 15, 16; Nm 15.34; 
27; $; 36, 5, 6. 

oct. vr. 23. 

P ck.’ Dt" 13," 93°17, 5° Dar rg, 
34. 





(7) 


— 97 — 








LIBER LEVITICI 
24, 15 — 25, 28 


panibus propositionis (24, 1-9), necnon post narrationem de quodam 
blasphemo lapidato et post promulgationem legis talionis (10-23), 
veniunt praecepta de annis sabbatico et iubilei, quibus quiescente 








@ C0: S,. 23:20;, 07, 403 23.2 93 
Nm 9g, 13. — cf. Ex 20, 7; 
Dn 13, 34. 

PNR. T2523 Rest; 10; 133 Mt 
26, 65, 66 etc.; Jo 10, 33. 


s Gn -9, 5,°6; Ex ‘22,225 Nm. 


Bost Dt to,th, 12:29, 24. 
t Ex 21, 33, 34. 
 Ex?oT,’24:-Dt''19; 27; ‘Mt's; 

38; 7, 2. — cf. Tb 4, 16. 


vcp. 19, 34; Ex 12, 49; Nm 
15, 16; 


% Ch vr. 14° Nm 15, 36; Ac 7; 
57 


acp. 26, 45. 


O EX 23,10, 21%..Dt 15): tekk 
— cf. cp. 26, 34, 35; 2 Par 
35 35 

ct. Cc 0, 49, 53. 

d cf. 4 Rg 19, 29; Is 37, 30. 


ct. cp. 24; 24: Js ‘6; 6% 18 27; 
fcp. 23, 24, 27. [13. 


gis 61, 13 Jr 34, 8: Ez 46, 17. 
— cf. Is 61 263 5a Led, 
hcp. 27, 24; Nm 36, 4. 


ivr. 4, 5. 
I Vie, 06% 
‘x Th 4, 6. — cf. cp. 19, 33. 


[19. 


MCD. 29,26, 23, 


nvr. 36, 43; CD. 19, 14, 32. 

ov. cp. 18, 4, 5. 

dcp. 26, 5, 6; Dt 12, 10 — 
cf. 3 Rg 5, 4; Pro 1; 33; Is 
I, 19; Jr 23, 6; Ez 34,25, 28. 

q Ps 84, 13; Ez 34, 26, 27. 

rcp. 26, 5; Dt 11, 15. — cf. Jl 


2, 19) 26. 

ec Mt<6; (25,:.313¢L¢ mater 
VI. 45: 8. 29. 

4 Dt 28, 8. . 

vcf. 4 Rg 19, 29. 

x cp. 26. 10. 

y Dt 32, 43; 2 Par. 7, 20;. Ps 
a3, 2; 84, .2;. Os 9, 3; jl 2, 


1855-3, 2. 

$°1- Par'29, 18; Ps 38, 13; Heb 
TE) 133) 1 2t} 2. 1t,ete, 

@ RE 25 205 3,:9,.825 4,546; 


’ 
or 32,9, 
Vv. Vr. 50-52. 


C V¥..%3, 413 CD..27, 24. 





15 Et ad filios Israél loqueris: Homo, qui maledixerit Deo suo, Ypor- 
tabit peccatum suum; 16 et qui “blasphemaverit nomen Domini morte 
moriatur: lapidibus opprimet eum omnis multitudo, sive ille civis sive 
peregrinus fuerit. Qui blasphemaverit nomen Domini morte moriatur. 

17 8Qui percusserit et occiderit hominem morte moriatur. 18 tQui 
percusserit animal reddet vicarium, id est animam pro anima. 19 Qui 
irrogaverit maculam cuilibet civium suorum, “sicut fecit, sic fiet ei: 
20 fracturam pro fractura, oculum pro oculo, dentem pro dente resti- 
tuet: qualem inflixerit maculam talem sustinere cogetur. 21Qui percus- 
serit iumentum reddet aliud. Qui percusserit hominem punietur. 220Ae- 
quum iudicium sit inter vos, sive peregrinus sive civis peccaverit; quia 
ego sum Dominus Deus vester. 

23 Locutusque est Moyses ad filios Israél, et “eduxerunt eum, qui 
blasphemaverat, extra castra, ac lapidibus oppresserunt; feceruntque 
filii Israél sicut praeceperat Dominus Moysi. 

2 5 Locutusque est Dominus ad Moysen in *monte Sinai, dicens: 
2 Loquere filiis Israél et dices ad eos: Quando ingressi fueritis 
terram, quam ego dabo vobis, sabbatizes sabbatum Domino. 3 2Sex 
annis seres agrum tuum et sex annis putabis vineam tuam colligesque 
fructus eius, 4septimo autem anno “sabbatum erit terrae requietionis 
Domini: agrum non seres, et vineam non putabis. 54Quae sponte 
gignet humus non metes et uvas primitiarum tuarum non colliges 
quasi vindemiam; annus enim requietionis terrae est; §sed erunt 
vobis in cibum, tibi et servo tuo, ancillae et mercennario tuo et 
advenae, qui peregrinantur apud te; 7iumentis tuis et pecoribus 
omnia, quae nascuntur, praebebunt cibum. 
8Numerabis quoque tibi septem hebdomadas annorum, id est septies 
septem, quae simul faciunt annos quadraginta novem; 9% et &clanges 
bucina mense septimo, decima die mensis, /propitiationis tempore in 
universa terra vestra. 19 Sanctificabisque annum quinquagesimum, et 
9vocabis remissionem cunctis habitatoribus terrae tuae; ipse est enim 
iubileus. “Revertetur homo ad possessionem suam et unusquisque 
rediet ad familiam pristinam, 11 quia iubileus est et quinquagesimus 
annus. ‘Non seretis neque metetis sponte in agro nascentia, et pri- 
mitias vindemiae non colligetis 12 ob sanctificationem iubilei; Ieed 
statim oblata comedetis. 
siones suas. 

14 Quando vendes quippiam civi tuo vel emes ab eo, ’ne contristes 
fratrem tuum, sed “iuxta numerum annorum iubilei emes ab eo, 15 et 
iuxta supputationem frugum vendet tibi. 16 Quanto plures anni re- 
manserint post iubileum, tanto crescet et pretium; et quanto minus 
temporis numeraveris, tanto minoris et emptio constabit; tempus 
enim frugum vendet tibi. 

17Nolite adfligere contribules vestros, “sed timeat unusquisque Deum 
suum, quia ego Dominus Deus vester. 18 °Facite praecepta mea et 
iudicia custodite et implete ea, ?ut habitare possitis in terra absque 
ullo pavore, 19 et ¢gignat vobis humus fructus suos, "quibus vescamini 
usque ad saturitatem nullius impetum formidantes. 29Quod si dixeri- 
tis: $Quid comedemus anno septimo, ‘si non severimus neque college- 
rimus fruges nostras? 21 “dabo benedictionem meam vobis anno sexto, 
et faciet fructus trium annorum, 22 seretisque anno octavo et comede- 
tis “veteres fruges usque ad nonum annum: donec nova nascantur, 
edetis vetera. 

23 Terra quoque non vendetur in perpetuum, Yquia mea est, et vos 
zadvenae et coloni mei estis. 24 Unde cuncta regio possessionis vestrae 
sub redemptionis condicione vendetur. 

25 Si attenuatus frater tuus vendiderit possessiunculam suam et 
4voluerit propinquus eius, potest redimere quod ille vendiderat. 26 Sin 
autem non habuerit proximum et ipse pretium ad redimendum potue- 
rit invenire, 27%:omputabuntur fructus ex eo tempore quo vendidit; 
et quod reliquum est reddet emptori, sicque recipiet possessionem 
suam. 28 Quod si non invenerit manus eius ut reddat pretium, habebit 
emptor quod emerat usque ad annum iubileum. “In ipso enim omnis 
venditio redibit ad dominum et ad possessorem pristinum. 


13 Anno iubilei redient omnes ad posses- 





— 98 — 








terra, res venditae, agri, aedes recuperantur (25, 1-35), et liberi re- 
stituuantur Israelitae, qui propter inopiam in servitutem sese redege- 
rant (36-55). Coronidis instar totius leviticae legislationis, praeter 


LIBER LEVITICI 
25, 29 — 26, 13 








29 Qui vendiderit domum intra urbis muros, habebit licentiam redi- 
mendi donec unus impleatur annus. 29 Si non redemerit et anni cir- 
culus fuerit evolutus, emptor possidebit eam et posteri eius in per- 
petuum, et redimi non poterit etiam in iubileo. 31 Sin autem in villa 
fuerit domus, quae muros non habet, agrorum iure vendetur; si ante 
redempta non fuerit, in iubileo revertetur ad dominum. 32 ¢Aedes 
levitarum, quae in urbibus sunt, semper possunt redimi; 33 sj re- 
demptae non fuerint, in iubileo revertentur ad dominos, quia domus 
urbium levitarum pro possessionibus sunt inter filios Israel. 34 “Sub- 
urbana autem eorum non veneant, quia possessio sempiterna est. 

35 Si attenuatus fuerit frater tuus et infirmus manu, et /susceperis 
eum quasi advenam et peregrinum et vixerit tecum, 26 Yne accipias 
usuras ab eo nec amplius quam dedisti. "Time Deum tuum, ut vi- 
vere possit frater tuus apud te. 37 *Pecuniam tuam non dabis ei ad 
usuram et frugum superabundantiam non exiges. 38 j/Ego Dominus 
Deus vester, gui eduxi vos de terra Aegypti, ut darem vobis terram 
Chanaan et essem vester Deus. 

39 ISi paupertate compulsus vendiderit se tibi frater tuus, non eum 
opprimes servitute famulorum, 4%sed quasi mercennarius et colonus 
erit: usque ad annum iubileum operabitur apud te, 41 et postea egre- 
dietur ™cum liberis suis et revertetur ad cognationem et “ad posses- 
sionem patrum suorum. 42 Mei enim servi sunt, et ego eduxi eos 
de terra Aegypti: non veneant condicione servorum. 43 P?Ne adfligas 
eum %Yper potentiam, sed "metuito Deum tuum. 44 Servus et ancilla 
sint vobis de nationibus, quae in circuitu vestro sunt, 45et de *advenis, 
qui peregrinantur apud vos vel qui ex his nati fuerint in terra vestra, 
hos habebitis famulos 46 et hereditario iure transmittetis ad posteros 
ac possidebitis in aeternum; fratres autem vestros filios Israél ne 
opprimatis per potentiam. 47 Si invaluerit apud vos manus advenae 
atque peregrini, et attenuatus ‘frater tuus vendiderit se ei aut cuiquam 
de stirpe eius, 48 post venditionem, potest redimi. Qui voluerit ex 
fratribus suis “redimet eum, 49 et patruus et patruelis et consangui- 
neus et adfinis. Sin autem et Yipse potuerit, redimet se, 5% supputatis 
dumtaxat annis a tempore venditionis suae usque ad annum iubi- 
leum; et pecunia, qua venditus fuerat, “iuxta annorum numerum et 
rationem mercennarii supputata. 51 Si plures fuerint anni qui rema- 
nent usque ad iubileum, secundum hos reddet et pretium, 52 si pauci, 
ponet rationem cum eo iuxta annorum numerum et reddet emptori 
quod reliquum est annorum, 53 quibus ante servivit, mercedibus im- 
putatis; Ynon adfliget eum violenter in conspectu tuo. 54 Quod si per 
haec redimi non potuerit, anno iubileo *egredietur cum liberis suis; 
55 mei enim sunt servi filii Israél, quos eduxi de terra Aegypti. 

2 Ego Dominus Deus vester. 

Non facietis vobis “idolum et °sculptile nec ¢titulos erigetis nec 
dinsignem lapidem ponetis in terra vestra, ut adoretis eum. Ego enim 
sum Dominus Deus vester. 2 ¢Custodite sabbata mea et pavete ad 
sanctuarium meum. Ego Dominus. 

3 /Si in praeceptis meis ambulaveritis et mandata mea custodieritis 
et feceritis ea, 9dabo vobis pluvias temporibus suis, 4 et “terra gi- 
gnet germen suum et pomis arbores replebuntur; 5 ‘apprehendet 
messium tritura vindemiam, et vindemia occupabit sementem, Jet 
comedetis panem vestrum in saturitate et absque pavore habitabitis 
in terra vestra; §6%dabo pacem in finibus vestris: “dormietis, et non 
erit qui exterreat; “auferam malas bestias, et °gladius non transibit 
terminos vestros; 7 persequemini inimicos vestros, et corruent coram 
vobis; 8 Ppersequentur quinque de vestris centum alienos et centum 
de vobis decem milia; cadent inimici vestri gladio in conspectu vestro. 
9 @Respiciam vos et crescere faciam: *multiplicabimini, et firmabo 
pactum meum vobiscum. 19 Comedetis ‘vetustissima veterum et ve- 
tera, novis supervenientibus, proicietis. 114Ponam tabernaculum meum 
in medio vestri, et non abiciet vos anima mea. 12 “Ambulabo inter vos 
et Yero Deus vester, vosque eritis populus meus. 13 7Ego Dominus 
Deus vester, qui eduxi vos de terra Aegyptiorum ne serviretis eis, 
et qui %confregi catenas cervicum vestrarum, ut incederetis erecti. 





dcf. Nm 35, 2-5. — v. Js 21, 
2-40. 


e Nm 35, 3; 1 Par 13, 2. — cf. 
Ac 4 36 37. — v. Js 21, 
II-42; I Par 6, 55-81. 

f Dt 15, 7, 8. — cf. Ps 40, 2; 


ILI, 5,0; Prog, 313 A€<1t, 
aot iro. 35.17: 
Ci. Ex’ 22.25. 


Ts: 
EP 6s .2333'234.Dt 1§,i12;-3 BRe'9, 


22:24) Rg 4,.1; °2 Es §; $3. + 
Chr 34, cls; 

mcf. Ex 21, 3. 

NvY. 13, 28. 

ovr. 55. — cf. Rm 6, 22; 1 


Cor's7, 23: 
pvr. 53. - cf. Eph 6, 9; Col 4, 
q Ex 1, 13, 14; Ez 34, 4. [1. 
rvr. 17, 36. 
$s: 14, 8,23: $65 330: 


ivr. 25, 35, 39. 


uv. 2 Es 5, I-5. 
v vr. 26, 47. 


Jb 7, 23-18 16; 145 23, 36i 

y vr. 43; Ex1,13,14; Ez 34,4. 
297, ATs EX 21, 2-3) 

avr. 42. 


1-45] Dt 28, 1-68. 

a bx 20, 4; Dt 5, 8;Ps 96, 7. 

bv. cp. 19, 4. 

c Nm 33, 52. — cf. Gn 28, 18. 

d cf. Js 24. 26, 

e cp. 19, 30. — v. Ex 20, 8. 
-rad ot. so: ‘OL: Put. 
Dt 11, 13-15; 28, 1-14. — Vv. 
cp. 18, 4. 

g Ps 67, 10; Ez 34, 26, 27; 36, 
305 Al 25-237 24s Boe Oy el2. 


icf. Am 9, 13. 

FV. CDet 2559.05, 7 9 

bef. 3 Reid, <253:1 Pari22;,9; 
Jr 14, 13. 

m Jb iI, 1g: Pro 3;.24,-26; Jr 
Oy 10;.Sph 35/43. 

nm iz 34,25.— cf. 4 Rg 17, 25; 
Is 35, 9; Ez 5, 17; 14, 15. 

ocf. Ez 14, 17. 

p cf. Dts 32.: 30%. J$:23,- 10% Is 

a4 Rg 13, 23. 30, 17. 

f,.2: 5°0,%23 2 JT 23, -3. 

01.¥. Hab'3, 3. 


Scp. 25, 22. 
t Ez 37, 26-28. — cf. Ap 21, 3. 
u (all) 2 Cor 6, 16.— Ex 20, 45. 


v Jt 7, 23; 11, 4; 24, 7; 30, 
22;-Ez x£2z,:20: . 
28; 37, 27. — v. Ex 6, 7. 

BV. CD. 2Sa:3S. 

y Ez 34, 27.— cf. Jr 27, 2; 28, 
45-10, 132 











LIBER LEVITICI 
26, 14-45 


sanctionem, qua cunctis praecepta servantibus multa bona destinantur 
(26, 1-13), inoboedientibus vero intimantur poenae pro gravitate 
criminum ad extremam usque perniciem producendae (14-38), relicta 








z (all) Bar 2, 29. — cf. Lm 2, 
17; Ml 2,2.— v.Dt 28, 15-68. 

avr.44; Dt 31, 20.— cf. Is24, 5. 

b Pro 19, 23. — cf. Jb 10, 12. 


cDt 28, 21, 22: Pro 19, 23. 
d Dt 28, 33, 51; Jb 31, 8; rs, 
€vV.cp.17 I0. {17;M he 


fj Dt 28, 25; Jd 2, 14; 3 19, 7 
Ps 105, 41. 
Pro 28, 1. — cf. vr. 36; Ps 
$2; 6: Sapi19, 110: 


ivr. 21, 24, 28; Gn 4, 15; Ps 
78, 12; Pro 24, 16 


j Dt 28 23. iFt es Dtexr1ear7 : 
p Fe t7. 2 

k 'z 30, 6. — cf. Jr 13, 9 9. 

as Ps 126, 1; Is 49, 4. 
cf. Ag 1, 10. — V. Vr. 4. 

aera S Fg ais 

o Dt 2; 24; 9ap LI, . opt Cr. 

% hea sah x r 5, 6 

Sige: Is 33, 8: m I, 4; 

Zc 7, 14. 


g'jr’2,; 303 5,3-—V. Am 4, 6-12. 

rv. vr. 27. 

es 59-27%, 

t Dt $22 53-98: 5; 203 
9491052021875 18; 


r 14,12; 
Z5, 17; 


uNm 14, 12; 
v 104, 16; yy 3.2% Ez 4,16; 


16; 14 
at 9, 125 “Mie 6, 14; Ag 1, 6. 
y vr. 21, 


Js 59, 18 63, 33 66, 5: Jr 
ay, 45.5 13, 15; S Eos 
a Dt 28, as Z 5, 10. — cf. 4 


6, 29; Lm 4,.10;° Bar 2,3. 

b'2 Par 14, $52343°38°4.0 Ter 
Vv. Zz 0, 3-0. 

ccf. 4 Rg 23, 20; 


2 OF ss. 

d2 Es 2, 3; Jr 4, 7. — v. 4 Rg 
25, 4-10. 

e Ps73,Lm1, 10; Ezg, 6; 21,2. 

f Ir6,20.—vIs1, 11-15: Am5, 

ibe 8, pe ay Oe 18. [21- -23. 

t Dt 28 “F BBs 9.8 Jr 18, 
16; 19, 2%, 25. 

i Dt 4, 27; 28, 64; 2 Es 1, 8; 
Ps 43,12 ;Jr 9,16; Ez 12, 15: 
30; 337-22, 28° Ze , 14. — 

j cf. Gn 3, 24. Ecf. Le 21, 24. 

lvr. 43; ar 36, 21. — V. 

m Ez 21, 7. [25 

n vr.17.— cf. Gn 43, 18; ib ie 
21; e & 13. Sap 27,.4)°27 


2 Jaa, 14 
5; 2 4, er o 23; 
i. Be 6 


33, 10. — cf. , 
rci. Dt 4, 30; 2 ie "4 ; Pro 


2 Par 34, 5; 


SR rz T OL, =v. S g 
8, 33°36; ny F,: 4-19. 
Sa aide ie 16; al 10; 9, 26. 
— v. Ex 6, 12. 

ucf. 3 Rg 21, 29; .2 Par 12; 6, 

; 32,-265 33, 12, 13. 

v Ex 2, gk 4 Re 13, 23; 
Ps 105, 45; Ez Oo. 

x cf. Ps:84, 2. 

y cf. Dt 4, 31; 4 Rg 13, 23; 2 

3 Vr.15. Es9,31; Rmrzi, 2. 


eP 22.0330) FX 12,99) SEO Be 
$97, 2. [20, 9, 22. 


C.cp. 2.75342 D6, 25. f2575; 
@Cp, 25, 1 





14 2Quod si non audieritis me nec feceritis omnia mandata mea, 
15 si spreveritis leges meas et iudicia mea contempseritis, ut non fa- 
ciatis ea quae a me constituta sunt, et ad “irritum perducatis pactum 
meum, 16 ego quoque haec faciam vobis: °visitabo vos velociter in 
Cegestate et ardore, qui conficiat oculos vestros et consumat animas 
vestras: %frustra seretis sementem, quae ab hostibus devorabitur. 
17 -Ponam faciem meam contra vos, et /corruetis coram hostibus ve- 
stris et Ysubiciemini his qui oderunt vos; "“fugietis, nemine perse- 
quente. 

18 Sin autem nec sic oboedieritis mihi, addam correptiones vestras 
iseptuplum propter peccata vestra 19 et conteram /superbiam duritiae 
vestrae, “daboque vobis caelum desuper sicut ferrum et terram 
aeneam, 29 /consumetur incassum labor vester, “non proferet terra 
germen nec arbores poma praebebunt. 

21 ”Si ambulaveritis ex adverso mihi nec volueritis audire me, ad- 
dam plagas vestras in septuplum propter peccata vestra; 22 %immit- 
tamque in vos bestias agri, quae consumant vos et pecora vestra et 
ad paucitatem cuncta redigant, desertaeque fiant viae vestrae. 

23 qQuod si nec sic volueritis recipere disciplinam, “sed ambulave- 
ritis ex adverso mihi, 24 %ego quoque contra vos adversus incedam 
et percutiam vos septies propter peccata vestra, 25 ‘tinducamque super 
vos gladium ultorem foederis mei; cumque confugeritis in urbes, 
“mittam pestilentiam in medio vestri, et trademini in manibus hostium, 
26 postquam Yconfregero baculum panis vestri, ita ut decem mulieres 
in uno clibano coquant panes et reddant eos ad pondus, et *come- 
detis et non saturabimini. 

27 ySin autem nec per haec audieritis me, sed ambulaveritis contra 
me, 28 et ego incedam adversus vos in *furore contrario et corripiam 
vos septem plagis propter peccata vestra, 29 ita ut “comedatis carnes 
filiorum vestrorum et filiarum vestrarum. 30 0Destruam excelsa vestra 
et simulacra confringam. ¢Cadetis inter ruinas idolorum vestrorum, 
et abominabitur vos anima mea, 31 in tantum ut durbes vestras re- 
digam in solitudinem et deserta faciam ¢sanctuaria vestra, fnec reci- 
piam ultra odorem suavissimum, 32 9disperdamque terram vestram, 
et “stupebunt super ea inimici vestri, cum habitatores illius fuerint. 
337Vos autem dispergam in gentes et Jevaginabo post vos gladium, 
erit ue terra vestra deserta et civitates vestrae dirutae. 

34/Tunc placebunt terrae sabbata sua cunctis diebus solitudinis 
suae, quando fueritis %5in terra hostili: sabbatizabit et requiescet 
in sabbatis solitudinis suae, eo quod non requieverit in sabbatis ve- 
stris, quando habitabatis in ea. 36 Et qui de vobis remanserint "dabo 
pavorem in cordibus eorum in regionibus hostium; terrebit eos “so- 
nitus °folii volantis, et ita fugient quasi gladium. Cadent, nullo per- 
sequente, 37et corruent singuli super fratres suos quasi bella fugientes : 
Pnemo vestrum inimicis audebit resistere. 38 Peribitis inter gentes, et 
hostilis vos terra consumet. 39 Quod si et de iis aliqui remanserint, 
%tabescent in iniquitatibus suis in terra inimicorum suorum, et propter 
peccata patrum suorum et sua adfligentur, 49 “donec confiteantur 
iniquitates suas et maiorum suorum, “quibus praevaricati sunt in me 
et ambulaverunt ex adverso mihi. 41 Ambulabo igitur et ego contra 
eos et inducam illos in terram hostilem, donec erubescat ‘incircum- 
cisa mens eorum; tunc orabunt pro impietatibus suis. 42 Et Yrecor- 
dabor foederis mei, quod pepigi cum Iacob et Isaac et Abraham; 
terrae quoque memor ero, 43 quae cum relicta fuerit ab eis, com- 
placebit sibi in sabbatis suis patiens solitudinem propter illos. Ipsi 
vero rogabunt pro peccatis suis, eo quod abiecerint iudicia mea et 
leges meas despexerint. 44 Et tamen, etiam cum essent in terra hostili, 
Ynon penitus abieci eos neque sic despexi ut consumerentur “et irri- 
tum facerem pactum meum cum eis. Ego enim sum Dominus Deus 
eorum 45 et recordabor foederis mei pristini, *quando eduxi eos de 
terra Aegypti ¥in conspectu gentium, ut essem Deus eorum. Ego 
Dominus. i 
¢Haec sunt iudicia atque praecepta et leges, quas dedit Dominus 
inter se et filios Israél Zin monte Sinai per manum Moysi. 





ve — 








a he a 


tamen paenitentibus spe veniae (39-45), accedunt praecepta de im- 
plendis votis libere susceptis (27, 1-25), de primogenitis Domino 


LIBER LEVITICI 
27, 1-34 








sistendis (26, 27), deque rebus Deo sacris (28, 29), et decimis (30-34). 
27 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere filiis 
Israél et dices ad eos: *Homo, qui votum fecerit et spoponde- 
rit Deo animam suam, sub aestimatione dabit pretium: 32si fuerit 
masculus a vicesimo anno usque ad sexagesimum annum, dabit quin- 
apyympiod siclos argenti Xd mensuram sanctuaril ; 4 si mulier, triginta. 
5A quinto autem anno usque ad vicesimum masculus dabit viginti 
siclos, femina decem. Ab uno mense usque ad annum quintum 
pro masculo dabuntur quinque sicli, pro femina tres. 7 Sexagenarius 
et ultra masculus dabit quindecim siclos, femina decem. 8 Si pauper 
fuerit et aestimationem reddere non valebit, stabit coram sacerdote et 
quantum ille aestimaverit et viderit eum posse reddere tantum dabit. 
9 Animal autem, quod immolari potest Domino, si quis voverit, 
sanctum erit 1% et “mutari non poterit, id est nec melius malo, nec 
peius bono; quod si mutaverit, et ipsum quod mutatum est et illud 
pro quo mutatum est consecratum erit Domino. 11Animal immundum, 
quod immolari Domino non potest, si quis voverit, adducetur ante 
sacerdotem, 12 qui iudicans utrum bonum an malum sit statuet pre- 
tium. 13 4%Quod si dare voluerit is qui offert, €addet supra aestima- 
tionem quintam partem. 

14 Homo si voverit domum suam et aaeibeamant Domino, consi- 
derabit eam sacerdos utrum bona an mala sit et iuxta pretium, quod 
ab eo fuerit constitutum, /venundabitur. 15 9Sin autem ille qui vove- 
rat voluerit redimere eam, dabit quintam partem aestimationis supra 
et habebit domum. 

16 Quod si agrum possessionis suae voverit et consecraverit Domino, 
iuxta mensuram sementis aestimabitur pretium: si triginta modiis 
hordei seritur terra, quinquaginta siclis venundetur argenti. 17 Si sta- 
tim ab anno incipientis iubilei voverit agrum, quanto valere potest 
tanto aestimabitur. 18 Sin autem post aliquantum temporis, “suppu- 
tabit sacerdos pecuniam iuxta annorum, qui reliqui sunt, numerum 
usque ad iubileum, et detrahetur ex pretio. 19 ‘Quod si voluerit re- 
dimere agrum ille qui voverat, addet quintam partem aestimatae 
pecuniae et possidebit eum. 29 Sin autem noluerit redimere, sed alteri 
cuilibet fuerit venundatus, ultra eum qui voverat redimere non po- 
terit; 21 quia, jcum iubilei venerit dies, ‘sanctificatus erit Domino et 
™possessio consecrata ad ius pertinet sacerdotum. 22 Si ager emptus 
est et ™non de possessione maiorum sanctificatus fuerit Domino, 
23 Osupputabit sacerdos iuxta annorum numerum usque ad iubileum 
pretium; et dabit ille, qui voverat eum, Domino; 24 Pin iubileo 
autem revertetur ad priorem dominum, qui vendiderat eum et ha- 
buerat in sorte possessionis suae. 25Omnis aestimatio Ysiclos sanctuarii 
ponderabitur. ’Siclus viginti obolos habet. 

26 sPrimogenita, quae ad Dominum pertinent, nemo sanctificare 
poterit et vovere: sive bos sive ovis fuerit, Domini sunt. 27 Quod si 
immundum est animal, redimet qui obtulit ‘juxta aestimationem tuam, 

et ‘addet quintam partem pretii; si redimere noluerit, vendetur alteri 
a DMCUMOHe a te fuerit aestimatum. | 

8u4Qmne quod Domino consecratur, sive homo fuerit sive animal 
sive ager, non vendetur nec redimi poterit. Quidquid semel fuerit 
consecratum sanctum sanctorum erit Domino. 29 Et Yomnis consecra- 
tio nae offertur ab homine non redimetur, sed morte morietur. 

9zQmnes decimae terrae sive de frugibus sive de pomis arborum 
Domini sunt et illi sanctificantur. 31 Si quis autem voluerit redimere 
decimas suas, addet quintam partem earum. 32 Omnium decimarum 
bovis et ovis et caprae, quae sub pastoris virga Ytranseunt, quidquid 
decimum venerit sanctificabitur Domino. 33 Non eligetur nec bonum 
nec malum “nec altero commutabitur; si quis mutaverit, et quod 
mutatum est et pro quo mutatum est sanctificabitur Domino, et non 
redimetur. 

34 @Haec sunt praecepta, quae mandavit Dominus Moysi ad filios 
Israél 2in monte Sinai. 





a Nm 6, paths Jasry, 30, 33, 
aes Re x. 28.— Vv . Nm 
30, 3-16. 


bvr. 25. — v. Ex 30, 13. 


CNT. 733. 


avr. 18, 19: 
€.€D)..22, £46 


PVD o SS 5-30, 
g vr. 13. 


ANV0233.Cps-28, Sic 16. 


$NT: IS 


PCD. 25528, 20 34,1133: Ad, 
Zvr. 28. 

m Nm 18, 14; Ex 44, 2 

#% CD. 25, 10, 25. 

ovr. 18. 

pcp. 25, 10, 28. 


q vr. 3. 
r Ex 30, 13; Nm 3, 47; Ez 45, 
S:¥i, BX 13, 2% [12 


EVE TI-13; 


“VT. 20° 58/6) S7V ERS TS. ore 
— cf. Nm 18, 14. 


vcf. Nm 21, 2; Jd 11, 35; 1 Rg 
15, 3,9; 3 Rg 22, 42. 
3o] tgs Come. EF. $) 25 cp; 12. 


ot ive 20; 18, 22; Nm 18, 
21% 24% Dt t4; 2832 Pat 37, 
5. 6, tas 9s. 73, 333 M153 

mah got 

y Ez 20, 37. — cf. Jr 33, 13. 

zvr. 10. 

acp. 26, 46. 

b:cp. 25; 14% 26, 45. 





EET ners 








LIBER NUMERI 


LIBER NUMERI 
1, 1-34 








so. 70, 12) 25; Hx 19; X. 
b Ex 25, as 


e cf. cp.'9, 

d Ex 30 ae 38, 26; 2 Rg a4: 
2; 1 Par 21, 2. — Vv. cp. 2 
2-51. 


e1 Par 12, 31; 1 Es 8, 20. 
fep. t4, 29; Ex 30, 14. 
QiEX 12,. 51. 


-16] cf. cp. 10, 14-28. 
cp. Sh oe 
i cp. » 3 
jcp. 7, 12. — v. Ex 6, 23. 
RCD, 375; LBs 
Leper 7s 24: 
mcp. 7, 48; 
NCD. 7, 54. 
ocp. 7, 60. 
pcp. 7, 66. 
qcp. 7, 72. 
rcp. 7, n 
SCD. 7, 7 
tcp. 7, 2. — cf. Ex 18, 21, 25. 
— v.1 Par 27,1 16-22. 
“vr. 20, 22; CD 3, 47; 1 Par 
235 24% 


ft Parv7s26. 


20-46] cp. 2, 3-32. 


v cf. cp. 26, 7. 


x cf. cp. 26, 14. 


Y-cl. cp. 26, r8. 


2 Rg 24, 9 


2 cf. cp; 26; 32° 


acf. cp. 26, 25. 


bsck.; Cp:4 26, 27. 


6:8... cp. 26. 37% 


HEBRAICE “ VAIEDABBER ,, 





Waa |locUTUSQUE est Dominus ad Moysen in @deserto Sinai 
#8 |! Lin tabernaculo foederis, “prima die mensis secundi, 
anno altero egressionis eorum ex Aegypto dicens: 
24Tollite summam universae congregationis filiorum 
Israél per cognationes et domos suas et *nomina 
singulorum, quidquid sexus est masculini 3/a vice- 
simo anno et supra, Omnium virorum fortium ex 











Israél, et numerabitis eos per 9turmas suas tu et 








Aaron. 4 ¢ Eruntque vobiscum principes tribuum ac domorum in co- 
gnationibus suis, 5 quorum ista sunt nomina: de Ruben “Elisur filius 
Sedeur, 6 de Simeon ‘Salamiel filius Surisaddai, 7 de Iuda JNahasson 
filius Aminadab, 8 de Issachar *Nathanaél filius Suar, 9 de Zabulon 
‘Fliab filius Helon, 10 filiorum autem Ioseph de Ephraim ™Elisama 
filius Ammiud, de Manasse ”Gamaliel filius Phadassur, 11de Beniamin 
°Abidan filius ‘Gedeonis, 12 de Dan PAhiezer filius Ammisaddai, 13 de 
Aser 9Phegiel filius Ochran, 14 de Gad Eliasaph filius "Duel, 15 de 
Nephthali *Ahira filius Enan: 16 hi nobilissimi éprincipes multitudinis 
per tribus et cognationes suas et capita exercitus Israél, 17 quos tu- 
lerunt Moyses et Aaron cum omni vulgi multitudine 18 et congregave- 
runt primo die mensis secundi recensentes eos per cognationes et 
domos ac familias et “capita et nomina singulorum a vicesimo anno 
et supra, 19 sicut praeceperat Dominus Moysi. Numeratique sunt in 
deserto Sinai. 

20 De Ruben primogenito Israélis per generationes et familias ac 
domos suas et nomina capitum singulorum, omne quod sexus est ma- 
sculini a vicesimo anno et supra, procedentium ad bellum 21 %qua- 
draginta sex milia quingenti. 

22 De filiis Simeon per generationes et familias ac domos cogna- 
tionum suarum recensiti sunt per nomina et capita singulorum, omne 
quod sexus est masculini a vicesimo anno et supra, procedentium ad 
bellum 23 “quinquaginta novem milia trecenti. 

24 De filiis Gad per generationes et familias ac domos cognationum 
suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti annis et supra 
omnes, qui ad bella procederent, 25 Yyquadraginta quinque milia ses- 
centi quinquaginta. 

26 De filiis Iuda per generationes et familias ac domos cognatio- 
num suarum per nomina singulorum a vicesimo anno et supra omnes, 
qui poterant ad bella procedere, 27 *recensiti sunt septuaginta quat- 
tuor milia sescenti. 

28 De filiis Issachar per generationes et familias ac domos cogna- 
tionum suarum per nomina singulorum a vicesimo anno et supra 
omnes, qui ad bella procederent, 29 recensiti sunt %quinquaginta 
quattuor milia quadringenti. 

30 De filiis Zabulon per generationes et familias ac domos cogna- 
tionum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vicesimo anno 
et supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 31 °quinquaginta 
septem milia quadringenti. 

32 De filiis Ioseph filiorum Ephraim per generationes et familias 
ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum 
a vicesimo anno et supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 
33 Cquadraginta milia quingenti. 

34 Porro filiorum Manasse per generationes et familias ac domos 
cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti 





aan Te 








1. Filiorum !sraél historia pest discessum a Sinai usque ad eorum reiectionem in Cades (Nm. 1, 
1-14,45). Moyses et Aaron dinumerant universum Israél (1, 1-46), exceptis ta- 
men levitis (47-51), pro quibus, post constitutos situs ubi unaqguaeque tribus 


LIBER NUMERI 
1, Keo 2, 17 








annis et supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 25 %triginta 
duo millia ducenti. 

36 De filiis Beniamin per generationes et familias ac domos cogna- 
tionum suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno 
et supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 37 ¢triginta quinque 
milia quadringenti. 

38 De filiis Dan per generationes et familias ac domos cognationum 
suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno et su- 
pra omnes, qui poterant ad bella procedere, 39 /sexaginta duo milia 
septingenti. 

40 De filiis Aser per generationes et familias ac domos cognationum 
suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vicesimo anno et 
supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 41 9quadraginta milia 
et mille quingenti. 

42 De filiis Nephthali per generationes et familias ac domos cogna- 
tionum suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vicesimo anno 
et supra omnes, qui poterant ad bella procedere, 43 “quinquaginta 
tria milia quadringenti. 

44 +i sunt quos numeraverunt Moyses et Aaron et duodecim prin- 
cipes Israél, singulos per domos cognationum suarum. 45 Fueruntque 
omnis numerus filiorum Israél per domos et familias suas a vicesimo 
anno et supra, qui poterant ad bella procedere, 46 sescenta tria milia 
virorum quingenti quinquaginta. 

47 kLevitae autem in tribu familiarum suarum non sunt numerati 
cum eis. 48 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 49 Tribum 
Levi noli numerare neque pones summam eorum cum filiis Israél, 50/sed 
constitue eos super tabernaculum testimonii et cuncta vasa eius et 
quidquid ad caeremonias pertinet: ™ipsi portabunt tabernaculum et 
omnia utensilia eius, et erunt in ministerio “ac per gyrum taberna- 
culi metabuntur. 51°Cum proficiscendum fuerit, deponent levitae ta- 
bernaculum: cum castrametandum, erigent; ?quisquis externorum ac- 
cesserit occidetur. 

52 Metabuntur autem castra filii Israél unusquisque Yper turmas et 
cuneos atque exercitum suum. 53 Porro levitae per gyrum taberna- 
culi figent tentoria, ne fiat “indignatio super mul!titudinem filiorum 
Israél, et excubabunt in ‘scustodiis tabernaculi testimonii. 54 Fecerunt 
ergo filii Israél iuxta omnia quae praeceperat Dominus Moysi. 

Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2 4Singuli 
per turmas, signa atque vexilla et domos cognationum suarum 
castrametabuntur filii Israél Sper gyrum tabernaculi foederis. 

3 Ad orientem Iudas figet tentoria per turmas exercitus sui, eritque 
princeps filiorum eius °Nahasson filius Aminadab, 4et omnis de 
stirpe eius summa pugnantium septuaginta quattuor milia sescenti. 
5 Tuxta eum castrametati sunt de tribu Issachar, quorum princeps 
fuit 2Nathanaél filius Suar, Set omnis numerus pugnatorum eius quin- 
quaginta quattuor milia quadringenti. 7 In tribu Zabulon princeps 
fuit °Eliab filius Helon, 8 omnis de stirpe eius exercitus pugnatorum 
quinquaginta septem milia quadringenti. 9% Universi, qui in castris 
Iudae adnumerati sunt, fuerunt centum octoginta sex milia quadrin- 
genti, et per turmas suas /primi egredientur. 

10 In castris filiorum Ruben ad meridianam plagam erit princeps 
9Elisur filius Sedeur, 11 et cunctus exercitus pugnatorum eius, qui 
numerati sunt, quadraginta sex milia quingenti. 12 Iuxta eum castra- 
metati sunt de tribu Simeon, quorum princeps fuit ”Salamiel filius 
Surisaddai, 1% et cunctus exercitus pugnatorum eius, qui numerati 
sunt, quinquaginta novem milia trecenti. 14In tribu Gad princeps 
fuit ‘Eliasaph filius Duel, 15 et cunctus exercitus pugnatorum eius, 
qui numerati sunt, quadraginta quinque milia sescenti quinquaginta. 
16 Qmnes, qui recensiti sunt in castris Ruben centum quinquaginta 
milia et mille quadringenti quinquaginta: per turmas suas in “se- 
cundo loco proficiscentur. 

17 ‘Levabitur autem tabernaculum testimonii per officia levitarum 
et turmas eorum; quomodo erigetur, ita et deponetur: singuli per 
loca et ordines suos proficiscentur. 





ad cf. cp. 26, 34. 
ecf. cp. 26, 41. 


f cf. cp. 26, 43. 
g cf. cp. 26, 47. 


h cf. cp. 26, 50. 


icf. cp. 26, 64. 
Jcp. 3, 32; Ex 38, 25. — cf. 
CD. 11; 28; 26; 97>: Ex 12; 37: 


Rcp. 2, 33. — cf. cp. 3, 14-39; 
26, 57, 62.—v.1 Par 6, 1-81. 


bcp. 3, 7,.83. Ex 38, 21. — v. 
cp. 4, 15-33. 

mCP. 4, I-49. 

nV. CP. 3, 23-38. 

OCP. 10;'17, 21. 

ahs 3, 10, 38; 18, 7. — cf. 1 

g 6,19; 2 Rg 6, 6, 7; 1 Par 

13, I0. 

qd cp. 2, 2, 34. 

f cp;, 84s 39; 16, 46; 18, 5. — 
cf. r Rg 6, 19; 2 Rg 6, 6, 7. 

ScD. 3, 7, 8, 38; 8, 26; 9, 19, 
335 2a; 3°55 3f,. 30, ATs F 
Par29) 32% * 2: Par ‘13, x1: 

@Cp. I; 52. 


bch. Js 3, 4 


ccp. 1, 7. — v. Ex 6, 23. 


dcp. 


é cp. 


f cp. 
gZ cp. 


hcp. 


icp. I, 14. 
jcf. cp. 7, 42, 473; 10, 20. 


Rk cp. 10, 18-20. 


Lcps 80, £7; 21. 





— 103 — 











LIBER NUMERI 
2, 18 — 3, 27 


ad quattuor mundi plagas circa tabernaculum et circa levitarum ten- 
toria castrametari debeat (52-2, 34), fit census. In eo definita pecu- 
liari filiorum Aaron comparate ad reliquos filios Levi condicione 





mcp. I, 10. 
ncp. I, II. 


0 cp. 10, 22-24. — cf. Ps 79, 3. 
PicD. -; 32. 


@Cp.. 1, 73s 
FCD.\t; LS. 


SCP. 10, 25-27. 


£*V.cepi?,: 46. 
wv. Cp. I, 47-49. 


v ci. cp.’ 24, 2,°5, 6. 


av. Ex 6, 23. 


bv. Ex 29, 7; Lv 8, 10,12, 30. 
c Ex 28, 41. — v. Jd 17, 5, 12; 
3 Rg 13, 33;_Ecli 45, 18. 
dcp. 26, 61; Lv 10, 2, 2; 1 

Pat: 24, 2. 


cps 2,250; 86; C18; a 
ve 8; ld skSs. 24,3205. DEO, 


£ ep, 8, 263) 78, 6: 

10] * cf. Catech. R. I 7,24. 
hcp. 8, 16. 

scp. 18, 7. — cf. Rm 22, 7, 
jvr. 38. — Vv. cp. 1, 51. ° 
ivr. 41; cp. 8, 16; 18, 6. 


mv. cp. 8, 16; Ex 13, 2. 
cD. 8,372 Ex i1gi 3s 26. 


0 vr. 39; cp. 26, 62. — cf. cp. 
I, 47 


pcp. 26, 57-62; Gn 46, 11; Ex 
6, 16-19; 1 Par6,1, 16; 23,6. 

@ Ex 6, 17; x Par-6; 47: 23,, 9. 

Pus 6,183: i Pari6, 2,°18;"23, 


13, 
$- Ex 6,:19: 1 Par 6, 19; 23, 21. 
EN: CD, 25 53. 

ucp. 4, 24-26. 

Drs 28 . 

wx 26; 7,143.36, wa. 

y Ex 26, 36. - 

z Ex 27, 9. 

a Ex 27, 16. 

b vr. 37; Ex 35, 18; 39, 40. 
é/r Par 26, (23. 





18 Ad occidentalem plagam erunt castra filiorum Ephraim, quorum 
princeps fuit ”Elisama filius Ammiud. 19 Cunctus exercitus pugnato- 
rum eius, qui numerati sunt, quadraginta milia quingenti. 2 Kt cum 
eis tribus filiorum Manasse, quorum princeps=fuit Gamaliel filius 
Phadassur, 21 cunctusque exercitus pugnatorum eius, qui numerati 
sunt, triginta duo milia ducenti. 22 In tribu filiorum Beniamin prin- 
ceps fuit “Abidan filius Gedeonis, 2% et cunctus exercitus pugpalenuin 
eius, qui recensiti sunt, triginta quinque milia quadringenti. 24 Omnes, 
qui numerati sunt in castris Ephraim, centum octo milia centum: 
per turmas suas 9°tertii proficiscentur. 

25 Ad aquilonis partem castrametati sunt filii Dan, quorum prin- 
ceps fuit ?Ahiezer filius Ammisaddai. 26 Cunctus exercitus pugnato- 
rum eius, qui numerati sunt, sexaginta duo milia septingenti. 17 Iuxta 
eum fixere tentoria de tribu Aser, quorum princeps fuit @Phegiel 
filius Ochran. 28 Cunctus exercitus pugnatorum eius, qui numerati 
sunt, quadraginta milia et mille quingenti. 29 De tribu filiorum Neph- 
thali princeps fuit "Ahira filius Enan. 39 Cunctus exercitus pugnato- 
rum eius quinquaginta tria milia quadringenti. 31 Omnes, qui nume- 
rati sunt in castris Dan, fuerunt centum quinquaginta septem milia 
sescenti, et Snovissimi proficiscentur. 

32 Hic numerus filiorum Israél, per domos cognationum suarum et 
turmas divisi exercitus, ‘sescenta tria milia. quingenti quinquaginta. 

33 uLevitae autem non sunt numerati inter filios Israél: sic enim 
praeceperat Dominus Moysi. 34 Feceruntque filii Israél iuxta omnia 
quae mandaverat Dominus. YCastrametati sunt per turmas suas et 
profecti per familias ac domos patrum suorum. 

Hae sunt generationes Aaron et Moysi in die qua locutus est 

Dominus ad Moysen in monte Sinai, 2 %et haec nomina filiorum 
Aaron: primogenitus eius Nadab deinde Abiu et Eleazar et Ithamar: 
3 haec nemina filiorum Aaron sacerdotum, ?qui uncti sunt et quorum 
Crepletae et consecratae manus ut sacerdotio fungerentur. 4 @Mortui 
sunt enim Nadab et Abiu, cum offerrent, ignem alienum in conspectu 
Domini in deserto Sinai, absque liberis; functique sunt sacerdotio 
Eleazar et Ithamar coram Aaron patre suo. 

5 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: § ¢Applica tribum 
Levi et fac stare in conspectu Aaron sacerdotis, ut ministrent ei et 
excubent 7/et observent quidquid ad cultum pertinet multitudinis 
coram tabernaculo testimonii et custodiant vasa tabernaculi ser- 
vientes in ministerio eius. 9 9Dabisque dono levitas 1° Aaron et filiis 
eius, “quibus traditi sunt a filiis Israél; Aaron autem et filios eius 
iconstitues super cultum sacerdotii. /Externus, qui ad ministrandum 
accesserit, morietur. 

11 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 12 /Ego tuli levitas 
a filiis Israél pro omni primogenito qui aperit vulvam in filiis Israél, 
eruntque levitae mei; 13™meum est enim omne primogenitum, "ex 
quo percussi primogenitos in terra Aegypti: sanctificavi mihi quid- 
quid primum nascitur in Israél: ab homine usque ad pecus mei sunt. 
Ego Dominus. 

14 Locutusque est Dominus ad Moysen in deserto Sinai dicens: 
15 Numera filios Levi per domos patrum suorum et familias, 9°o0mnem 
masculum ab uno mense et supra. 16 Numeravit Moyses, ut praece- 
perat Dominus, 17 Pet inventi sunt filii Levi per nomina sua Gerson 
et Caath et Merari. 18 Filii Gerson @Lebni et Semei; 19 filii Caath 
‘Amram et Iesaar, Hebron et Oziel: 2° filii Merari *Moholi et Musi. 

_ 21 De Gerson fuere familiae duae lebnitica et semeitica, 22 quarum 
numeratus est Populus sexus masculini ab uno mense et supra septem 
milia quingenti. 23 ‘Hi post tabernaculum metabuntur ad occidentem 
24 sub principe Eliasaph filio Laél 25 et “habebunt excubias in taber- 
naculo foederis, 26 “ipsum tabernaculum et “operimentum eius, ¥ten- 
torium, quod trahitur ante fores tecti foederis et *cortinas atrii, “ten- 
torium quoque quod appenditur in introitu atrii tabernaculi et quid- 
quid ad ritum altaris pertinet, °funes tabernaculi et omnia utensilia eius. 

27 Cognatio Caath habebit populos Camramitas et iesaaritas et 
hebronitas et ozielitas. Hae sunt familiae Caathitarum recensitae per 





ree TOA ss 








(3, 1-13), cuncti describuntur iuxta familiarum suarum ordinem et 
officia (14-39), Quoniam vero levitae Deo mancipantur pro primogenitis 
Israél, et hi recensentur, ét pro horum excessu sacerdotibus pretium 


LIBER NUMERI 
3, 28 — 4, 14 








nomina sunt: 28 omnes generis masculini ab uno mense et supra octo 
milia sescenti. Habebunt excubias sanctuarii 29 et castrametabuntur 
ad meridianam plagam, 29 princepsque eorum erit %Elisaphan filius 
Oziel. #1 Et custodient “arcam /mensamque et 9candelabrum, “altaria 
et vasa sanctuarii, in quibus ministratur, et ‘velum cunctamque hu- 
iuscemodi supellectilem; 32 princeps autem principum levitarum Elea- 
zar filius Aaron sacerdotis erit super Jexcubitores custodiae sanctuarii. 

33 At vero de Merari erunt populi moholitae et musitae recensiti 
per nomina sua: 34 omnes generis masculini ab uno mense et supra 
sex milia ducenti. 35 Princeps eorum Suriel filius Abihaiel. ‘In plaga 
septentrionali castrametabuntur. 39” Erunt sub custodia eorum “ta- 
bulae tabernaculi et °vectes et ?columnae ac Ybases earum et omnia 
quae ad cultum huiuscemodi pertinent; 37 *columnaeque atrii per cir- 
cuitum cum basibus suis et ‘paxilli cum ‘funibus. 

38 uCastrametabuntur ante tabernaculum foederis, id est ad orien- 
talem plagam, Moysen et Aaron cum filiis suis habentes custodiam 
sanctuarii in medio filiorum Israél. YQuisquis alienus accesserit morie- 
tur. 39Omnes levitae, quos numeraverunt Moyses et Aaron iuxta 
praeceptum Domini per familias suas in genere masculino a mense 
uno et supra, fuerunt “viginti duo milia. 

40 Et ait Dominus ad Moysen: Numera primogenitos sexus mascu- 
lini de filiis Israél ab uno mense et supra, et habebis summam 
eorum. 41¥YTollesque levitas mihi pro omni primogenito filiorum 
Israél. Ego sum Dominus. Et pecora eorum pro universis primogenitis 
pecorum filiorum Israél. 42 Recensuit Moyses, sicut praeceperat Do- 
minus, primogenitos filiorum Israél, 43 et fuerunt masculi per nomina 
sua a mense uno et supra viginti duo milia ducenti septuaginta tres. 

441 ocutusque est Dominus ad Moysen dicens: 45%Tolle levitas pro 
primogenitis filiorum Israél et pecora levitarum pro pecoribus eorum, 
eruntque levitae mei. Ego sum Dominus. 46 4In pretio autem ducen- 
torum septuaginta trium, qui excedunt numerum levitarum de pri- 
mogenitis filiorum Israél, 47 accipies °quinque siclos per singula 
capita ad mensuram sanctuarii. qSiclus habet viginti obolos. 48 Da- 
bisque pecuniam Aaron et filiis eius pretium eorum qui supra sunt. 
49 Tulit igitur Moyses pecuniam eorum qui fuerant amplius, et quos 
redemerant a levitis 59 pro primogenitis filiorum Israél, ¢mille trecen- 
torum sexaginta quinque siclorum iuxta pondus sanctuarii ; 51 et /de- 
dit eam Aaron et filiis eius, iuxta verbum quod praeceperat sibi 
Dominus. 

Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2 Tolle 

summam filiorum Caath de medio levitarum per domos et fami- 
lias suas 3 4%a tricesimo anno et supra usque ad quinquagesimum an- 
num, omnium qui ingrediuntur ut stent et ministrent in taberna- 
culo foederis. 4 Hic est cultus filiorum Caath: tabernaculum foederis 
et Ssanctum sanctorum ‘5ingredientur Aaron et filii eius, quando 
- movenda sunt castra, et deponent “velum, quod pendet ante fores, 
involventque eo ¢arcam testimonii et operient rursum velamine 
ianthinarum pellium extendentque desuper pallium totum hyacinthi- 
num et “inducent vectes. 7fMensam quoque propositionis involvent 
hyacinthino pallio et ponent cum ea turibula et mortariola, cyathos 
et crateras ad liba fundenda: Ypanes semper in ea erunt. 8 Exten- 
dentque desuper pallium coccineum, quod rursum operient velamento 
ianthinarum pellium et “inducent vectes; 9%sument et pallium hya- 
cinthinum, quo operient ‘candelabrum cum lucernis et forcipibus suis 
et emunctoriis et cunctis vasis olei, quae ad concinnandas lucernas 
necessaria sunt, 19 et super omnia ponent operimentum ianthinarum 
pellium et inducent vectes; 11 necnon et Jaltare aureum involvent 
hyacinthino vestimento et extendent desuper operimentum ianthina- 
- rum pellium inducentque vectes. 12 /Omnia vasa, quibus ministratur 
in sanctuario, involvent hyacinthino pallio et extendent desuper ope- 
rimentum ianthinarum pellium inducentque vectes; 1%sed et altare 
mundabunt cinere et involvent illud purpureo vestimento 14 ponent- 
que cum eo omnia vasa, quibus in ministerio eius utuntur, id esi 
ignium receptacula, fuscinulas ac tridentes, uncinos et batilla. Cuncta 





* Lv 30; 4. 
e Ex 25, 10. — cf. tp. 70: 
SEX 25, vi 


» 532/13, Ay Sema 


jvr. 28; cp. 
eRe 23°22: 


cf. Ex 38, 8: 


PY. CDs 2,) 53. 
mCP. 4, 31. 

n Ex 26, 15. 

o Ex 26, 26. 

p Ex 26, 32, 37. 
q Ex 26, 19. 

r Ex 27, 10. 

s Ex 27, 19. 

¢t vr. 26. 

UNE CHF 1,83. 
vvr. 10. — V. Cp. I, 51. 


Cle VE. 22, 
46-49. 


28, 34. — Vv. vr. 


Y vr. 12, 45. 


%: V0. 12,44. 


@ tp: 28; 55, 163° Bx F303. 
b vr. 39, 43. 


cep: 18;.165, Ly 27, “6. 

ad Ex 30; 133. Lv. 29) 25:9 Ez 
45, 12. 

evr. 46, 47. 

fvr. 48. 


@ VI. 23, 30, 35, 39, 43, 47. — 


eceps 8; 34 i23% Par oes a 
24-27. 

b vr. 19. 

6M BX 26; 38. 


d Ex 25, 10, 16. 


e Ex 25, 14. 

FEX .25,: 235°.205.303- 37; 26; 
Lv 24, 6, 8. 

£2. Pars. 2; 


h cf. Ex 25, 28. 
iv. Ex 25, 31-39. 


j EX'30;-3;.3. 


icf..t Par 9; 238,:29. 





—A50O57-— 














LIBER NUMERI 
4,15 —5, 2 


datur (40-51). Alter levitarum admittendorum ad ministeria sacra census 
conficitur, continens munerum designationem cum sacerdotum, tum reli- 
quorum, quando de loco in locum tabernaculum transferendum est (4, 1-59). 








mCP. 7, 9; 10, 21; Dt 31, 9; 
ePar t5 5 
m2 Rg 6,'6; 7: 1. Par-13;°0. 30, 


o Ex 25; 6; 27, 20;0LV.(8u,x2 
PER 25,075 STs Lae 


q Ex 29, 38-41. 
r Ex 31, 11. — v. Ex 30, 24-33. 


Svr. 4. 


cf. Ex 19, 21; 1 -Rz 6,° 10; 


“CD. 3, 21-26. 


vv. Vr. 3. 
%Cf. 60:53, :28,.26. 
yv. Ex 26, 1-6; 36, 8-13. 


z Ex 36, 14-19. 


avr. 33. 


b vr. 3. — cf. vr. 23. 


ccp. 3, 36, 37. 


d Ex 38, 21. 


evr. 28. 


f vr. 2. 


g vr. 22. 


Avr. 29. 


ivr. 15, 24, 31. 
NY. 31, 230; 


#§p. 12, 14; Lv 13, 46. — cf. 
p. 


a3, 15. 
b Lv 15, 2 
6, 10; 


2, 10)>; Ag 2, -14. 


omnes qui ingrediuntur ad explendos ritus tabernaculi foederis ; 


ecp. 9 19, II, 13; 31, 
194 Lv 21, I; 22, 4. — cf. 
(Tb 





vasa altaris operient simul velamine ianthinarum pellium ect indu- 
cent vectes. 

15 Cumque involverint Aaron et filii eius sanctuarium et omnia vasa 
eilus in commotione castrorum, tunc intrabunt filii Caath ™ut portent 
involuta, et “non tangent vasa sanctuarii, ne moriantur. Ista sunt 
onera filiorum Caath in tabernaculo foederis; 16super quos erit 
Eleazar filius Aaron sacerdotis, ad cuius curam pertinet °oleum ad 
concinnandas lucernas et ?compositionis incensum et 4sacrificium, 
quod semper offertur, et “oleum unctionis et quidquid ad cultum 
tabernaculi pertinet, omniumque vasorum quae in sanctuario sunt. 

17 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 18 Nolite 
perdere populum Caath de medio levitarum, 19 sed hoc facite eis ut 
vivant et non moriantur, si ‘tetigerint sancta sanctorum. Aaron et 
filii eius intrabunt ipsique disponent opera singulorum et divident 
quid portare quis debeat. 29 ¢Alii nulla curiositate videant quae sunt 
in sanctuario priusquam involvantur, alioquin morientur. 

21 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 22 Tolle summam 
etiam “filiorum Gerson per domos ac familias et cognationes suas 
23 va triginta annis et supra usque ad annos quinquaginta, numera 
omnes qui ingrediuntur et ministrant in tabernaculo foederis. 24 Hoc 
est officium familiae Gersonitarum 25 ut “portent Ycortinas taberna- 
culi et *tectum foederis, operimentum aliud et super omnia velamen 
ianthinum tentoriumque, quod pendet in introitu tabernaculi foede- 
ris, 26 cortinas atrii et velum in introitu, quod est ante tabernaculum. 
Omnia quae ad altare pertinent, funiculos et vasa ministerii, 27 iu- 
bente Aaron et filiis eius, portabunt filii Gerson; et scient singuli 
cui debeant oneri mancipari. 28 Hic est cultus familiae Gersoni- 
tarum in tabernaculo foederis. eruntque “sub manu Ithamar filii 
Aaron sacerdotis. 

29 Filios quoque’ Merari per familias et domos patrum suorum re- 
censebis 39 6a triginta annis et supra usque ad annos quinquaginta, 
omnes qui ingrediuntur ad officium ministerii sui et cultum foederis 
testimonii. 31 ¢Haec sunt onera eorum: portabunt tabulas tabernaculi 
et vectes eius, columnas ac bases earum, 32 columnas quoque atrii 
per circuitum cum basibus et paxillis et funibus suis. Omnia vasa et 
supellectilem ad “numerum accipient sicque portabunt. 33 Hoc est 
officium familiae Meraritarum et ministerium in tabernaculo foederis, 
eeruntque sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis. 

34Recensuerunt igitur Moyses et Aaron et principes synagogae filios 
Caath per cognationes et domos patrum suorum 35a triginta annis 
et supra usque ad annum quinquagesimum, omnes qui ingrediuntur 
ad ministerium tabernaculi foederis; 36et inventi sunt duo milia 
septingenti quinquaginta. 37/Hic est numerus populi Caath, qui in- 
trant tabernaculum foederis: hos numeravit Moyses et Aaron iuxta 
sermonem Domini per manum Moysi. 

38 Numerati sunt et filii Gerson per cognationes et domos patrum 
suorum 39a triginta annis et supra usque ad quinquagesimum annum, 
omnes qui ingrediuntur ut ministrent in tabernaculo foederis, 49 et 
inventi sunt duo milia sescenti triginta. 41 9Hic est populus Gersoni- 
tarum, quos numeraverunt Moyses et Aaron iuxta verbum Domini. 

42 Numerati sunt et filii Merari per cognationes et domos patrum 
suorum 43a triginta annis et supra usque ad annum arrestee 

e 
inventi sunt tria milia ducenti. 45 “Hic est numerus filiorum Merari, 
quos recensuerunt Moyses et Aaron iuxta imperium Domini per ma- 
num Moysi. 46 Omnes, qui recensiti sunt de levitis et quos recenseri 
fecit ad nomen Moyses et Aaron et principes Israél per cognationes 
et domos patrum suorum 47 a triginta annis et supra usque ad annum 
quinquagesimum, ingredientes ad ministerium tabernaculi et onera 
portanda, 48 fuerunt simul octo milia quingenti octoginta. Tuxta 
verbum Domini recensuit eos Moyses tunumquemque iuxta officium et 
onera sua, Jsicut praeceperat ei Dominus. 

5 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Praecipe filiis Israél 
ut @eiciant de castris omnem leprosum et qui semine fluit °pol- 





— 106 — 








Quibus descriptis, iam promulgantur leges de immundis a castris 
eiciendis (5, 1-4), deignorantiae peccatis expiandis, de primitiis 
(5-10), de zelotypia (11-31), de nazaraeorum officiis, de eorum 








lutusque est super mortuo: 3tam masculum ¢quam feminam eicite de 

castris, ne contaminent ea ¢cum habitaverim vobiscum. 4 Feceruntque 

“73 filii Israél et eiecerunt eos extra castra, sicut locutus erat Dominus 
oysi. 

5 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 6 Loquere ad filios 
Israél: Vir sive mulier, cum fecerint ex omnibus peccatis, quae 
solent hominibus accidere, et per negligentiam transgressi fuerint 
mandatum Domini atque deliquerint, 79confitebuntur peccatum suum, 
et reddent een caput quintamque partem desuper ei in quem pec- 
caverint. 8 Sin autem non fuerit qui recipiat, dabunt Domino et erit 
sacerdotis, “excepto ariete, qui offertur pro expiatione, ut sit placa- 
bilis hostia. 9“Omnes quoque primitiae, quas offerunt filii Israél, ad 
sacerdotem pertinent; 1%et quidquid in sanctuarium offertur a sin- 
gulis et traditur manibus sacerdotis /ipsius erit. 

11 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 12 Loquere ad filios 
Israél et dices ad eos: Vir, cuius uxor erraverit maritumque con- 
temnens 13 kdormierit cum altero viro, et hoc maritus deprehendere 
non quiverit, sed latet adulterium et testibus argui non potest, quia 
on est inventa in stupro; !4 si spiritus zelotypiae concitaverit virum 
contra vuxorem suam, quae vel polluta est vel falsa suspicione appe- 
titur, 15 adducet eam ad sacerdotem et offeret oblationem pro illa de- 
cimam partem sati farinae hordeaceae. ™Non fundet super eam oleum 
nec imponet tus, quia sacrificium zelotypiae est et oblatio investigans 
adulterium. 16 Offeret igitur eam sacerdos et statuet coram Domino, 
17 adsumetque “aquam sanctam in vase fictili et pauxillum terrae de 
pavimento tabernaculi mittet in eam. 18 Cumque steterit mulier in 
conspectu Domini, °discooperiet caput eius et ponet super manus 
illius sacrificium recordationis et oblationem zelotypiae; ipse autem 
tenebit aquas amarissimas, in quibus cum exsecratione maledicta 
congessit; 19 adiurabitque eam et dicet: Si non dormivit vir alienus 
tecum et si non polluta es, deserto mariti toro, non te nocebunt 
aquae istae amarissimae in quas maledicta congessi. 29Sin autem 
declinasti a viro tuo atque polluta es et concubuisti cum altero viro, 
21 his maledictionibus subiacebis: ?det te Dominus in maledictionem 
exemplumque cunctorum in populo suo, putrescere faciat femur tuum 
et tumens uterus tuus disrumpatur, 22 dingrediantur aquae maledictae 
in ventrem tuum et, utero tumescente, putrescat femur. Et respon- 
debit mulier: ‘Amen, amen. 23 Scribetque sacerdos in libello ista 
maledicta et delebit ea aquis amarissimis, in quas maledicta con- 
gessit, 24 et dabit ei bibere. Quas cum exhauserit, 25 tollet sacerdos 
de manu eius sacrificium zelotypiae et ‘elevabit illud coram Domino 
imponetque illud super altare, ita duntaxat ut prius 26 “pugillum sa- 
crificii tollat de eo quod offertur et incendat super altare, et sic 
potum det mulieri aquas amarissimas. 27 Quas cum biberit, si polluta 
est et, contempto viro, adulterii rea, pertransibunt eam aquae ma- 
ledictionis et, inflato ventre, computrescet femur; eritque mulier in 
umaledictionem et in exemplum omni populo. 28 Quod si polluta non 
fuerit, erit innoxia et faciet liberos. 

29 Ista est lex zelotypiae, “si declinaverit mulier a viro suo, et si 
polluta fuerit, ?%maritusque zelotypiae spiritu concitatus adduxerit eam 
in conspectu Domini, et fecerit ei sacerdos iuxta omnia quae scripta 
sunt, 31 maritus absque culpa erit, et illa “recipiet iniquitatem suam. 

Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere ad filios 

Israél et dices ad eos: Vir sive mulier, cum “fecerint votum ut 
sanctificentur et se voluerint Domino consecrare, 2 %a vino et omni 
quod inebriare potest abstinebunt; acetum ex vino et ex qualibet 
alia potione et quidquid de uva exprimitur non bibent, uvas recentes 
siccasque non comedent ‘4cunctis diebus, quibus ex voto Domino 
consecrantur; quidquid ex vinea esse potest ab uva passa usque ad 
acinum non comedent. 5 Omni tempore separationis suae “novacula 
non transibit per caput eius usque ad completum diem quo Domino 
consecratur: sanctus erit 4crescente caesarie capitis eius. 6 Omni tem- 
pore consecrationis suae super mortuum non ingredietur, 7 nec fsuper 
patris quidem et matris et fratris sororisque funere contaminabitur, 


LIBER NUMERI 
5,3 — 6,7 








dé cfs cp.212,/ 14. 
écp. 35,34.— v. Lv 26,11, 12. 


fv. Lv 6, 2-7. 


glv 5, 5; 26, 40. — cf. Js 7, 
19. 


BR ef.. Ev '6,''6;-7: 
#cp. 18, 8, 19; Ex 29, 28; Lv 
6, 17,°18;'7, 6220, E43 A Bt 


» 35 4; Ez 44, 30. 
tis TO; "12.33% 


k Lv 18, 20. 


cf...Jo''8;..4. 
m cf. Lv 222, 15°: 8% 17; 


Ch. 6D: 8,950, 9; 57. 


ocf, x Cor 11, 5-7. 


pcf. Jr 29, 22. 
q Ps 108, 18. — cf. 1 Cor 11, 
29. 


rv. Dt 27, 15-26. 


s Lv 8, 27. 


t Ly-2; 20.6. 52. 


uw Dt 28, 37; Jr 24, 9; 29, 18, 
22+ A2, 18°- 44,12" £0: 8,218. 


v vr. 19, 20. 


x Lv, 20, 17, 19;,:20: 


a Lv 27, 2; Jd 13, 5. — cf. Ac 
2¥; 23; sRm ¥;. 1; 
D Aim 25°62 gE 5953 


¢ Jd 13, 5; 16, 57: 1. Rew, 27. 
d Ez 44, 20. — cf. 1 Cor 11,14. 


SCp; 10; FE, -16; LV :2a, 32. 
Fes LY 2i5 2; 3.1r- 





— 107 — 











LIBER NUMERI ° 
6,8 —7, I5 


consecratione, deque sacrificiis in consummatione voti of ferendis (6, I-21). 
Etiam, postinterpositam formulam sacerdotalis benedictionis (22-27), 
et post descripta donaria principum populi, qui in dedicatione altaris 





Ac48, (85.32, 24. 
HG). CD.-10; 12. 
i Lv 5, 7; 14, I, 22; 15,14, 29. 


jlLv 5,6 
k Ac 21, 26. 


b EVA, 38s 

m Lv 3, 6. 

7X 20,9 Lv 2, 4. 
ocp. 15, 5, 7, 10. 

p vr. 14. 


gq Ac 18} 18; 21,24. 
Pit RO 2) BS. 
S$ 1X::20, -23;.24. 


Ect. cp.5, 25; Ex 29, 27, 28. 


uLv 9, 22; Dt 21, 5; 1 Par 23, 
13; Ecli 36, 19. 


~' PS 133;"'3. 

xv. Ps 120, 3-8: 

y Ps 4,7; 30,17; 66, 2; 79 4; 
8, 20; 118, 135. — cf. Dn 
9, 17. 

8:50 14, (395° 2 Th 3, 26. 

a Dt 28, 10; 2 Par 7, 14; Dn 
9, 18, 19. 

a Ex 40, 2, 15-17. 

& Ex 40,9, 10; Ly-83 20, ‘rx! 

CCDs (Ts as 


dcp. 4, 25-28. 


€cp. 4, 31-33. 
fep. 4, 28, 33; Ex 38, 21. 


cp. 3, 31. — V. cp. 4, 4-15. 
cp. 4, 15. — cf. 2 Rg 6, 13; 
0) 4d Paress, 6.25. 
ivr. 84, 88; Dt 20, 5; 3 Rg 8, 


63; 2_Par 7, 5, 9; 1 Es 6, 
16; 2. Es 12, 27; 1 Me 4, 54. 
‘inte Of. PS. ap, 3-13. 
jcp. 1, 4-16. 
kcp. 1, 7. — v. Ex 6, 23. 
EVER" ZO, ° 23. 


mcp. 8, 8. — v. Ex 29, 41. 


n Ex 30, 34, 35. 
Ps Ae ome a 





‘quia consecratio Dei sui super caput eius est. 8 Omnibus diebus sepa- 
rationis suae sanctus erit Domino. 
9Sin autem mortuus fuerit subito quispiam coram eo, polluetur 
caput consecrationis eius: %quod radet ilico “in eadem die purgationis 
suae et rursum septima; 19 in octava autem die offeret ‘duos turtures 
vel duos pullos columbae sacerdoti in introitu foederis testimonii, 
11 facietque sacerdos unum pro peccato et alterum in holocaustum et 
deprecabitur pro eo, quia peccavit super mortuo, sanctificabitque 
caput eius in die illo 12 et consecrabit Domino dies separationis illius 
offerens agnum anniculum /pro peccato; ita tamen ut dies priores 
irriti fiant, quoniam polluta est sanctificatio eius. 
13 Ista est lex consecrationis. 
kCum dies, quos ex voto decreverat, complebuntur, adducet eum 
ad ostium tabernaculi foederis 14 et offeret oblationem eius Domino, 
agnum anniculum immaculatum in holocaustum et ovem anniculam 
immaculatam pro peccato et arietem immaculatum “hostiam paci- 
ficam, 15canistrum quoque panum azymorum, “qui conspersi sint oleo, 
et lagana absque fermento uncta oleo ac °libamina singulorum, 16quae 
offeret sacerdos coram Domino et faciet tam ?pro peccato quam in 
holocaustum. 17 Arietem vero immolabit hostiam pacificam Domino 
offerens simul canistrum azymorum et libamenta, quae ex more de- 
bentur. 18 ¢Tunc radetur nazaraeus ante ostium tabernaculi foederis 
caesarie consecrationis suae, tolletque capillos eius et ponet super 
ignem, qui est suppositus sacrificio pacificorum, 19 "et armum coctum 
arietis tortamque absque fermento unam de canistro et laganum azy- 
mum unum, et “tradet in manus nazaraei, postquam rasum fuerit ca- 
put eius; 2%susceptaque rursum ab eo elevabit in conspectu Domini, et 
‘sanctificata sacerdotis erunt sicut pectusculum, quod separari iussum 
est, et femur. Post haec potest bibere nazaraeus vinum. 21 Ista est 
lex nazaraei, cum voverit oblationem suam Domino tempore conse- 
crationis suae, exceptis his quae invenerit manus eius. Iuxta quod 
mente devoverat, ita faciet ad perfectionem sanctificationis suae. 
22 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 23 Loquere Aaron 
et filiis eius: sic “benedicetis filiis Israél et dicetis eis: 
24 vBenedicat tibi Dominus et %custodiat te: 
25 Yostendat Dominus faciem suam tibi et misereatur tui. 
26 Convertat Dominus vultum suum ad te et *det tibi pacem. 
27 4Invocabuntque nomen meum super filios Israél, et ego be- 
nedicam eis. 
Factum est autem in die “qua complevit Moyses tabernaculum et 
erexit illud Sunxitque et sanctificavit cum omnibus vasis suis altare 
similiter et omnia vasa eius, 2 obtulerunt °principes Israél et capita 
familiarum, qui erant per singulas tribus, praefectique eorum, qui 
numerati fuerant, %munera coram Domino sex plaustra tecta cum 
duodecim bobus. Unum plaustrum obtulere duo duces et unum bovem 
singuli, obtuleruntque ea in conspectu tabernaculi. : 
4 Ait autem Dominus ad Moysen: 5 Suscipe ab eis ut serviant in 
ministerio tabernaculi et trades ea levitis iuxta ordinem ministerii 
sui. § Itaque, cum suscepisset Moyses plaustra et boves, tradidit eos 
levitis. 7 Duo plaustra et quattuor boves 4dedit filiis Gerson, iuxta id 
quod habebant necessarium; 8 quattuor alia plaustra et octo boves 
ededit filiis Merari secundum officia et cultum suum /sub manu Itha- 
mar filii Aaron sacerdotis. 9 Filiis autem Caath non dedit plaustra et 
boves, quia Yin sanctuario serviunt et onera propriis “portant umeris. 
10 Igitur obtulerunt duces in ‘dedicationem altaris, die qua unctum est, 
oblationem suam ante altare. . 
11 Dixitque Dominus ad Moysen: Singuli jduces per singulos dies 
offerant munera in dedicationem altaris. 
12Primo die obtulit oblationem suam *Nahasson filius Aminadab de 
tribu Iuda; 13 fueruntque in ea acetabulum argenteum pondo centum 
triginta siclorum, phiala argentea habens septuaginta siclos ‘iuxta 
pondus sanctuarii, utrumque plenum simila conspersa oleo in ™sacri- 
ficium, 14mortariolum ex decem siclis aureis plenum “incenso, 15°bo- 
vem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum 





— 108 — 











catervatim obtulerant sex plaustra tecta cum 12 bobus (7, 1-10); sin- 
guli vero acetabulum et phialam argenteam, utrumque refertum simila 
oleo conspersa, et mortariolum aureum plenum incenso ; necnon bovem, 


LIBER NUMERI 
T, 16-60 





16 hircumque ?pro peccato, 17 et in sacrificio pacificorum boves duos, 
arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Haec est 
oblatio Nahasson filii Aminadab. 

18 Secundo die obtulit "Nathanaél filius Suar dux de tribu Issachar 
19 acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam 
argenteam habentem septuaginta siclos iuxta pondus sanctuarii, utrum- 
que plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 2 mortariolum au- 
reum habens decem siclos plenum incenso, 21 bovem de armento et 
arietem et agnum anniculum in holocaustum 22hircumque pro peccato, 
#3 et in sacrificio pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos 
guint agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Nathanaél filii 


"24Tertio die princeps filiorum Zabulon %Eliab filius Helon 25obtulit 
acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam ar- 
genteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, utrumque 
plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 26 mortariolum aureum 
appendens decem siclos plenum: incenso, 27 bovem de armento et 
arietem et agnum anniculum in holocaustum 28hircumque pro peccato, 
29 et in sacrificio pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quin- 
que, agnos anniculos quinque. Haec est oblatio Eliab filii Helon. 

30Die quarto princeps filiorum Ruben ‘Elisur filius Sedeur 31obtulit 
acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam ar- 
genteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, utrumque 
plenum simila conspersa oleo in sacrificium, %2 mortariolum aureum 
appendens decem siclos plenum incenso, 33 bovem de armento et 
arietem et agnum anniculum in holocaustum 34hircumque pro peccato, 
35 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quin- 
que, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Elisur filii Sedeur. 

Die quinto princeps filiorum Simeon “Salamiel filius Surisaddai 
37 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificilum, ?8 mortariolum 
aureum appendens decem siclcs plenum incenso, 3%bovem de armento 
et arietem et agnum anniculum in holocaustum 40 hircumque pro pec- 
cato, 41 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos 
quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Salamiel filii 
Surisaddai. 

42 Die sexto princeps filiorum Gad *Eliasaph filius Duel 43 obtulit 
acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam 
argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, utrumque 
plenum simila conspersa oleo in sucrificium,. 44 mortariolum aureum 
appendens decem siclos plenum incenso, 45 bovem de armento et 
arietem et agnum anniculum in holocaustum 46 hircumque pro pec- 
cato, 47 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos 
aAEs agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Eliasaph filii Duel. 

8 Die septimo princeps filiorum Ephraim “Elisama filius Ammiud 
49 bese acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 50mortariolum 
aureum appendens decem siclos plenum incenso, 5! bovem de armento 
et arietem et agnum anniculum in holocaustum 52 hircumque pro 
peccato, 53 et in hostias pacificorum, boves duos, arietes quinque, 
hircos quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Elisama 
filii Ammiud. 

54 Die octavo princeps filiorum Manasse YGamaliel filius Pha- 
dassur 55 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta 
siclos, phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus 
sanctuarii, utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 
56 mortariolum aureum, appendens decem siclos plenum incenso, 
57 bovem de armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum 
58 hircumque pro peccato, 59 et in hostias pacificorum boves duos, 
arietes quinque, hircos quinque agnos anniculos quinque. Haec fuit 
oblatio Gamaliel filii Phadassur. 

60 Die nono princeps filiorum Beniamin *Abidan filius Gedeonis 





ad 
By 


V 4, 23, 24. 


% Ci: 35, Oe 


SCD. E): 9; 


écp. I, 5. 


ucp. I, 6. 


vcp. 1, 14. — cf. cp. 2, 14. 


x cp. I; 10. 


ycp. I, 10. 


giep.. 1, rt: 





— 1090 — 








LIBER NUMERI 
yf 61 — 8, 7 


arietem et agnum in holocaustum, hircum pro peccato, 2 boves et 5 arie- 
tes, hircos et agnos in hostias pacificas (11-89), proponuntur leges de can- 
delabro instruendo (8, 1-4), de levitis pro primogenitis consecrandis (5-19), 








acp. I, 12. 


O cD. I, 13. 


CCD. :5, 28. 


dv. vr. 10. 


évr. I, 10. 


fcp. 12, 8. — v. Ex 33, 9-11. 


At 1 Rg 3, 3-18. 
V., Ex 25;. 22. 
tcf, 3 Re 3, 3-14. 


@ Ex 25, 37; 40, 20. 


b Ex 28, "37. 
ccp. 10, 2; Ex 25, 18. 


d Ex 25, 40. 


6-ct. M13," 3) 
fcp. 19, 9, 17-19. — cf. Lv. 8, 
gcf. Lv 14, 8, 9. [6. 





61 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 62 et morta- 
riolum aureum appendens.decem siclos plenum incenso, 6% bovem de 
armento et arietem et agnum anniculum in holocaustum 64 hircumque 
pro peccato, 65 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, 
hircos quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Abidan 
filii Gedeonis. 

66 Die decimo princeps filiorum Dan @Ahiezer filius Ammisaddai 
67 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 6§ mortariolum 
aureum appendens decem siclos plenum incenso, 69 bovem de armento 
et arietem et agnum anniculum in holocaustum, 7 hircumque pro 
peccato, 7let in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, 
hircos quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Ahiezer 
filii Ammisaddai. 

72 Die undecimo princeps filiorum Aser °Phegiel filius Ochran, 
73 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium, 74 mortariolum 
aureum appendens decem siclos plenum incenso, 75 bovem de armento 
et arietem et agnum anniculum in holocaustum, 76 hircumque pro 
peccato, 77 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, 
hircos quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Phegiel 
filii Ochran. 

78 Die duodecimo princeps filiorum Nephthali cAhira filius Enan 
79 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, 
phialam argenteam habentem septuaginta siclos ad pondus sanctuarii, 
utrumque plenum simila oleo conspersa in sacrificium, 80 mortariolum 
aureum appendens decem siclos plenum incenso, 81 bovem de ar- 
mento et arietem et agnum anniculum in holocaustum, 82 hircumque 
pro peccato, 83 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, 
ae quinque, agnos anniculos quinque. Haec fuit oblatio Ahira filii 

nan. 

84 Haec in 4dedicatione altaris oblata sunt a principibus Israél, in 
die qua consecratum est: acetabula argentea duodecim, phialae ar- 
genteae duodecim, mortariola aurea duodecim; 85 ita ut centum tri- 
ginta siclos argenti haberet unum acetabulum, et septuaginta siclos 
haberet una phiala, id est in commune vasorum omnium ex argento 
sicli duo milia quadringenti pondere sanctuarii; 86 mortariola aurea 
duodecim plena incenso denos siclos appendentia pondere sanctuarii, 
id est simul auri sicli centum viginti; 87 boves de armento in holo- 
caustum duodecim, arietes duodecim, agni anniculi duodecim et liba- 
menta eorum; hirci duodecim pro peccato; 88 in hostias pacificorum 
boves viginti quattuor, arietes sexaginta, hirci sexaginta, agni anniculi 
sexaginta. Haec oblata sunt in dedicatione altaris, ¢quando unctum est. 

89 Cumque ingrederetur Moyses tabernaculum foederis fut consu- 
leret oraculum, audiebat %vocem Joquentis ad se “de propitiatorio, 
quod erat super arcam testimonii inter duos cherubim, tunde et lo- 

uebatur ei. 
8 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere Aaron et 
dices ad eum: Cum 2posueris septem lucernas, candelabrum in 
australi parte erigatur. Hoc igitur praecipe ut lucernae contra boream 
e regione respiciant ad mensam panum propositionis, contra eam 
partem, quam candelabrum respicit, lucere debebunt. ?Fecitque Aaron: 
et imposuit lucernas super candelabrum, ut praeceperat Dominus 
Moysi. 4 °Haec autem erat factura candelabri: ex auro “ductili tam 
medius stipes quam cuncta quae ex utroque calamorum latere na- 
scebantur; Yiuxta exemplum, quod ostendit Dominus Moysi, ita ope- 
ratus est candelabrum. 

5 Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: §& Tolle levitas de 
medio filiorum Israél et ¢purificabis eos 7 iuxta hunc ritum: adsper- 
gantur ‘aqua lustrationis et 9radant omnes pilos carnis suae. Cumque 

iiasel 





— ap 








de eorum officiis et aetate requisita ad sacra munera obeunda (20-26), 
deque paschate celebrando ab iis qui opportuno tempore a» eo impediti 
Suerint (9, 1-14). Tandem, datis signis tum profectionis tum figendo- 


LIBER NUMERI 








laverint vestimenta sua et mundati fuerint, 8 tollent bovem de ar- 
mentis et “libamentum eius similam oleo conspersam, ‘bovem autem 
alterum de armento tu accipies pro peccato 9 et Japplicabis levitas 
coram tabernaculo foederis, %convocata omni multitudine filiorum 
Israél. 10 Cumque levitae fuerint coram Domino, ‘ponent filii Israél 
manus suas super eos, 11 et offeret Aaron levitas munus in conspectu 
Domini a filiis Israél, ut serviant in ministerio eius. 12 ™Levitae quo- 
que ponent manus suas super capita boum, e quibus unum facies “pro 
peccato et alterum in holocaustum Domini, ut depreceris pro eis. 
13 Statuesque levitas in conspectu Aaron et filiorum eius et %conse- 
crabis oblatos Domino 14 ac separabis de medio filiorum Israél, ?ut 
sint mei, 15 et postea ingredientur tabernaculum foederis, ut serviant 
mihi. Sicque purificabis et consecrabis eos in oblationem Domini, 
Yquoniam dono donati sunt mihi a filiis Israél. 

167Pro primogenitis, quae aperiunt omnem vulvam in Israél, accepi 
eos. 17 8Mea sunt enim omnia primogenita filiorum Israél, tam ex ho- 
minibus quam ex iumentis. Ex die quo percussi omne primogenitum 
in terra Aegypti sanctificavi eos mihi 18 et tuli levitas pro cunctis 
primogenitis filiorum Israél 19 ttradidique eos dono Aaron et filiis 
eius de medio populi, ut serviant mihi pro Israél in tabernaculo 
foederis et “orent pro eis, Yne sit in populo plaga, si ausi fuerint 
accedere ad sanctuarium. 29 Feceruntque Moyses et Aaron et omnis 
multitudo filiorum Israél super levitis quae praeceperat Dominus 
Moysi; 2! *purificatique sunt et laverunt vestimenta sua, Yelevavitque 
eos Aaron in conspectu Domini et oravit pro eis, 22 ut purificati 
ingrederentur ad officia sua in tabernaculum foederis coram Aaron et 
filiis eius. Sicut praeceperat Dominus Moysi de levitis ita factum est. 

23 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 24 Haec est lex le- 
vitarum : a *viginti quinque annis et supra ingredientur @ut ministrent 
in tabernaculo foederis; 25 cumque quinquagesimum annum aetatis 
impleverint, servire cessabunt; 26 eruntque ministri fratrum suorum 
in tabernaculo foederis, ut !custodiant quae sibi fuerint commendata, 
opera autem ipsa non faciant. Sic dispones levitis. in custodfis suis. 

Locutus est Dominus ad Moysen in deserto Sinai 7anno secundo 

postquam egressi sunt de terra Aegypti, mense primo dicens: 
2>Faciant filii Israél Phase in tempore suo, 3¢quartadecima die mensis 
huius “ad vesperam iuxta omnes caeremonias et iustificationes eius. 
4 Praecepitque Moyses filiis Israél ut facerent Phase. 5 Qui fecerunt 
tempore suo quartadecima die mensis ad _vesperam in monte Sinai. 
Iuxta omnia, quae mandaverat Dominus Moysi, fecerunt filii Israél. 

6 Ecce autem quidam ‘“immundi super anima hominis, qui non 

poterant facere Phase in die illo, faccedentes ad Moyses et Aaron 

dixerunt eis: Immundi sumus super anima hominis : quare frau- 
damur ut non valeamus oblationem Yofferre Domino in tempore suo 
inter filios Israél? 8 Quibus respondit Moyses: State, ut ”“consulam 
quid praecipiat Dominus de vobis. 

®Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 10Loquere filiis Israél : 
Homo, qui fuerit immundus super anima, sive in via procul in gente 
vestra, faciat Phase Domino 11 ‘in mense secundo quartadecima die 
mensis ad vesperam. /Cum azymis et lactucis agrestibus comedent 
illud; 12 *non relinquent ex eo quippiam usque mane ‘et os eius non 
confringent: ™omnem ritum Phase observabunt. 13 Si quis autem et 
mundus est et in itinere non fuit, et tamen non fecit Phase, “exter- 
minabitur anima illa de populis suis, °quia sacrificium Domino non 
obtulit tempore suo: peccatum suum ipse portabit. 14 Peregrinus quo- 
que et advena, si fuerint apud vos, facient Phase Domino iuxta cae- 
remonias et iustificationes eius. 7Praeceptum idem erit apud vos tam 
advenae quam indigenae. 

15 Tgitur die Yqua erectum est tabernaculum ‘operuit illud nubes. $A 
vespere autem super tentorium erat quasi species ignis usque mane. 
16 Sic fiebat iugiter: per diem operiebat illud nubes, et per noctem 
GuAsi species ignis. 

17Cumque tablata fuisset nubes, quae tabernaculum protegebat, tunc 
proficiscebantur filii Israél et in loco, ubi stetisset nubes, ibi castra- 





8,8—9,17 
h Lv 2, 1. — v.Ex 29, 40. 
ivr. 12. 
9 cf; 79x 26, 4%. 404.12. 
ket, Liv 8, 3: 
ter Ev 54. 


m cf. Ex 29, 10. 
nvr. 8. 


O Vf. 781,/ 21. 
pcp. 3, 45. — cf. cp. 16, 9. 


qcp. 3,9 

rcp. 3, 12, 45. 

$Scp. 3, 13; Lc 2, 23. — v. Ex 
13, 2. 


tcp. 3, 9. 
ucp. 25, I 


a ce 
v.cf. 2 Rg 6, 6, 7. — Vv. cp. I, 
53. 


ods ae 
N'Y, TIT, 15: 


S Chi CB. AVI33h Ke af. 23; 35\.24, 
av. cp. 4, 23. [27. 


O:V.: GR. $3. 


d Ex £2; ea ty 23,28, 


écp. §;. 2° "19, Tr, ‘26:4-— ‘cE 
Jo 18, 28. 

fop.. 77, Ts Ex £8 16,°8)' 26. 

gvr. 13. 

kici: cp: 27, 4. 


4V..2 Pari 30;;2-1S. 
j Ex 12, 8. — cf. Dt 16, 3. 


k Ex 12, 10. 

l (all) Jo 19, 36. — Ex 12, 46. 
m EX 12, 43, 49. 

n Ex 12, 15. — cf. Gn 17, 14. 
ovr. 7. 


pb Ex 12, 48, 49. 


qcp. 7, 1; Ex 40, 15. 
r Ex 40, 32 


FVAEX 13, ar; 40, 36. 


tcp. 10, 11, 34; Ex 40, 34,35: 
PS 77, 14; Sap 10,.197; 18, 3. 





—-t Eki 








LIBER NUMERI 
9, 18 — 10, 32 


rum castrorum, quae sunt hinc columna nubis et ignis (15-23), inde tubae 
sacerdotum vario sonitu perstrepentes (10, 1-10), resumitur, ductore Hobab 
cognato Moysi, iter Pharan versus iuxta praestitutum ordinem 11-36). 








uch, ot: Cor sre g i. 


vv. cp. I, 53. 


x Ex 40, 34, 35. 


acp. 8, 4; Ecli 50, 18. 


Ols eta Tl 1, Mey — cf. Ps 
cJr4, 5; Jl 2, [80, 4. 
acp. 1, 16; 7,2: Ex: 38; ‘21; 
évr. 14. — V. Cp. 2, 3-9. 

fvr. 18. — y. cp. 2, 10-16. 

g vr. 3. 

h ji_2, t. 


ar 13, 12; 1 


6; 29, 26-28 
8.72, 383 

gq Ps 80, 4. — v. cp. 28, Ir. 

deh ie 

s Ex 40, 34. 

CB. 55 35 Os, 53. Ex 20, 8,2. 

CD. 18,24, 27; Gn 14, 16; 
2t, sb Dt\z,. i. 

v vr. 5, 6; cp. 2, 34. 

av. 5, cf. cp. 1, 5-16. 

XV. CD. 2, 3-9. 

ycp. I, 51 

ZV. CD. 4, 24-33; 7, 6-8. 

av. cp. 2, 10-16. 

Piet. Cp. 2; 14> 

Cccp. 7, 9. —V. Cp. 4, 4-15. 

dv. cp. 2, 18-24. 


@v. cp. 2, 25-31. — cf. Js 6,9. 


f'Cd. 2, 24. 
Jd 4, 11. 
nV. 18, 
icf. Jd 1, 16. 
j Gn 12, 7. 
kGn 3252323:Ex73, 83 6557,.8. 


lvr. 20. — cf. Jd 1, 16; 4, 11. 





metabantur. 18 Ad imperium Domini proficiscebantur et ad imperium 
illius figebant tabernaculum. “Cunctis diebus, quibus stabat nubes 
super tabernaculum, manebant in eodem loco 1% et, si evenisset ut 
multo tempore maneret super illud, erant filii Israél in Vexcubiis 
Domini, et non proficiscebantur 29 quot diebus fuisset nubes super ta- 
bernaculum. Ad imperium Domini erigebant tentoria et ad impe- 
rium illius deponebant. 21 Si fuisset nubes a vespere usque mane et 
statim diluculo tabernaculum reliquisset, proficiscebantur; et, si post 
diem et noctem recessisset, dissipabant tentoria. 22 Si vero biduo aut 
uno mense vel longiori tempore fuisset super tabernaculum, “ma- 
nebant filii Israél in eodem loco et non proficiscebantur; statim 
autem ut recessisset movebant castra. 23 Per verbum Domini figebant 
tentoria, et per verbum illius proficiscebantur; erantque in excubiis 
Domini iuxta imperium eius per manum Moysi. 
] Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2Fac tibi duas tubas 
argenteas “ductiles, quibus “convocare possis multitudinem quando 
movenda sunt castra. 3¢Cumque increpueris tubis, congregabitur ac 
te omnis turba ad ostium tabernaculi foederis. 4 Si semel clangueris, 
venient ad te principes et capita multitudinis Israél; 5si autem 
prolixior. atque concisus clangor increpuerit, emovebunt castra primi 
gui sunt ad orientalem plagam. In secundo autem sonitu et pari 
ululatu tubae /levabunt tentoria qui habitant ad meridiem; et 
iuxta hunc modum reliqui facient, ululantibus tubis in profectio- 
nem. 7Quando autem congregandus est populus, 9%simplex tu- 
barum clangor erit et “non concise ululabunt. 8 ‘Filii autem Aaron 
sacerdotes clangent tubis; /eritque hoc legitimum sempiternum in 
generationibus vestris. 9 /Si exieritis ad bellum de terra vestra contra 
hostes, "qui dimicant adversum vos, "clangetis ululantibus tubis, et 
erit °recordatio vestri coram Domino Deo vestro, ut eruamini de 
manibus inimicorum vestrorum. 19 Si ?quando habebitis epulum et 
dies festos et Ycalendas, canetis tubis super holocaustis et_pacificis 
victimis, ut sint vobis in recordationem Dei vestri. Ego Dominus 
Deus vester. 

11 Anno secundo, mense secundo, vicesima die mensis “elevata est 
nubes de tabernaculo foederis; 12 *profectique sunt filii Israél per 
turmas suas de ‘deserto Sinai, et recubuit nubes in “solitudine Pharan. 
13 Moveruntque castra primi, Yiuxta imperium Domini in manu Moysi, 
14 vflii Tuda oS turmas suas, quorum princeps erat Nahasson filius 
Aminadab; 15 in tribu filiorum Issachar fuit princeps Nathanaél filius 
Suar; 16 in tribu Zabulon erat princeps Eliab filius Helon. 17 ¥Depo- 
situmque est tabernaculum, “quod portantes egressi sunt filii Gerson 
et Merari. 18 Profectique sunt et “filii Ruben per turmas et ordinem 
suum, quorum princeps erat Helisur filius Sedeur; 19 in tribu autem 
filiorum Simeon princeps fuit Salamiel filius Surisaddai; 2 porro in 
tribu Gad erat princeps Eliasaph filius Duel. 21 Profectique sunt et 
cCaathitae portantes sanctuarium: tandiu tabernaculum portabatur, 
donec venirent ad erectionis locum. 22Moverunt castra et @filii Ephraim 
per turmas suas, in quorum exercitu princeps erat Elisama filius 
Ammiud; 23 in tribu autem filiorum Manasse princeps fuit Gamaliel 
filius Phadassur, 24 et in tribu Beniamin erat dux Abidan filius Ge- 
deonis. 25 ¢Novissimi castrorum omnium profecti sunt filii Dan per 
turmas suas, in quorum exercitu princeps fuit Ahiezer filius Ammi- 
saddai; 26in tribu autem filiorum Aser erat princeps Phegiel filius 
Ochran, 27 et in tribu filiorum Nephthali princeps fuit Ahira filius 
Enan. 28/Haec sunt castra et profectiones filiorum Israél per turmas 
suas quando egrediebantur. 

29 Dixitque Moyses 9Hobab filio “Raguel madianitae cognato suo: 
Proficiscimur ad locum quem Dominus /daturus est nobis; veni no- 
biscum, ut benefaciamus tibi, *quia Dominus bona promisit Israéli. 
30 Cui ille respondit: Non vadam tecum, sed revertar in terram meam, 
in qua natus sum. 31 Et ille, Noli, inquit, nos relinquere, tu enim 
nosti in quibus locis per desertum castra ponere debeamus, et eris 
ductor noster. 32 Cumque nobiscum veneris, ‘quidquid optimum fuerit 
ex opibus, quas nobis traditurus est Dominus, dabimus tibi. 





cee 8° Seared 








| Quo in itinere, post murmurationen et subsecutam poenam (11, 1-3), cum po- 
_ pulus ex cupiditate carnium (4-9), Moyses vero ex istius petulantia que- 
rantur (10-15) uterque exauditur: Moysi in auxilium instituitur syne- 


LIBER NUMERI 
10, <a 11, 27 








33 Profecti sunt ergo de "monte Domini viam trium dierum; ar- 
caque foederis Domini ™praecedebat eos per dies tres °providens 
castrorum locum. 34”Nubes quoque Domini super eos erat per diem 
cum incederent. 25 Cumque elevaretur arca, dicebat Moyses: 

aurge, Domine, et dissipentur inimici tui, 
et fugiant qui oderunt te a facie tua. 
36 Cum autem deponeretur, aiebat: 
Revertere, Domine, ad multitudinem exercitus Israél. 
; Interea ortum est “murmur populi, quasi dolentium pro labore, 
contra Dominum. Quod cum audisset Dominus, “iratus est, et 
“accensus in eos ignis Domini devoravit extremam castrorum partem. 
2¢dCumque clamasset populus ad Moysen, “oravit Moyses ad Domi- 
num, et absorptus est ignis. 3 Vocavitque nomen loci illius incensio, 
€o quod incensus fuisset contra eos ignis Domini. 

49Vulgus quippe promiscuum, quod ascenderat cum eis, flagravit 
desiderio sedens et “flens, iunctis sibi pariter filiis Israél, et ait: 
‘Quis dabit nobis ad vescendum carnes? 5 /JRecordamur piscium, quos 
comedebamus in Aegypto gratis; in mentem nobis veniunt cucu- 
meres et pepones porrique et cepe et allia, anima nostra arida est, 
nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi man. 

7kErat autem man quasi semen coriandri coloris bdellii. 8 !Circui- 
batque populus et colligens illud frangebat mola sive terebat in 
mortario coquens in olla et faciens ex eo ™tortulas saporis quasi 
panis oleati. 9”Cumque descenderet nocte super castra ros, descen- 
debat pariter et man. 

10 Audivit ergo Moyses °flentem populum per familias, singulos per 
ostia tentorii sui. Iratusque est furor Domini valde. Sed et Moysi 
intoleranda res visa est, 11 Pet ait ad Dominum: Cur adflixisti servum 
tuum? quare non invenio gratiam coram te? et cur imposuisti pondus 
universi populi huius super me? 12 Nunquid %ego concepi omnem 
hanc multitudinem vel genui eam, ut dicas mihi: "Porta eos in sinu 
tuo, Ssicut portare solet nutrix infantulum, et defer in terram, pro 
qua ‘iurasti patribus eorum? 13”%Unde mihi carnes ut dem tantae 
multitudini? Flent contra me dicentes: Da nobis carnes ut comedamus. 
14vNon possum solus sustinere omnem hunc populum, quia gravis 
est mihi. 15 Sin aliter tibi videtur, Yobsecro ut interficias me, et inve- 
niam gratiam in oculis tuis, ne tantis adficiar malis. 

16 Et dixit Dominus ad Moysen: Congrega mihi *septuaginta viros 
de senibus Israél, quos tu nosti quod senes populi sint ac *magistri, 
et duces eos ad ostium tabernaculi foederis faciesque ibi stare tecum, 
17 ut Sdescendam et loquar tibi et “auferam de spiritu tuo tradamque 
eis, ut “sustentent tecum onus populi, et non tu solus graveris. 18 Po- 
pulo quoque dices: °Sanctificamini, cras comedetis carnes; ego enim 
audivi vos dicere: Quis dabit nobis escas carnium? ‘Bene nobis erat 
in Aegypto. Ut det vobis Dominus carnes, et comedatis 19 non uno 
die nec duobus vel quinque aut decem nec viginti quidem, 2%sed usque 
ad mensem dierum, Ydonec exeat per nares vestras et vertatur in 
hauseam; eo quod reppuleritis Dominum, qui in medio vestri est et 
fleveritis coram eo dicentes: “Quare egressi sumus ex Aegypto? 

21 Et ait Moyses: ‘Sescenta milia peditum huius populi sunt, et tu 
dicis: Dabo eis esum carnium mense integro? 22 jnunquid oviur et 
boum multitudo caedetur, ut possit sufficere ad cibum? vel omnes 
pisces maris in-unum congregabuntur ut eos satient? 

23 Cui respondit Dominus: *Nunquid manus Domini invalida est? 
Iam nunc videbis utrum ‘meus sermo opere compleatur. 

24 Venit igitur Moyses et narravit populo verba Domini ™congre- 
gans septuaginta viros de senibus Israél, quos stare fecit circa taber- 
naculum. 25”Descenditque Dominus per nubem et locutus est ad 
cum auferens de spiritu, qui erat in Moyse, et °dans septuaginta viris. 
Cumque requievisset in eis spiritus, prophetaverunt nec ultra ces- 
saverunt. 26 Remanserant autem in castris duo viri, quorum unus 
vocabatur Eldad et alter Medad, super quos requievit spiritus; nam 
et ipsi descripti fuerant et "non exierant ad tabernaculum. 27 Cumque 
prophetarent in castris, cucurrit puer et nuntiavit Moysi dicens: 





mv. Ex 3, I. 


n DOI, 33.1 c!.-JS 3, 3543-0. 
0. P8137, 8... Fr Si4e: 
| Mey a ah Pee 


q Ps 67, 2. 


@ Dt "6; '272.-Ps “77-~19;. 1 Cor 
BPs 775% 1? [10, ro. 
ccf. cp. 16. 35; Lv 10, 2; 4 Kg 

tr, 122 Ps. 105.5382 Ap, 13.73. 


act: cp: 27,7 

ecf. Jc 5, 16. — v. cp. 16 
f Dt 9, 22 [45-48 
gv. Ex 12,. 38. 

kcp. 14, 1 

iPs +e T8t TOS, 145: 13. Kor 


10. 0, 
RCE. CD) aT, $5 koro, 32, Ae: 
39. 


ox? 76, *¥43°'Ps" 77, 243° Sa9 
TO, 205! Jo. 61°31: 

1 Ex 16, 16-18. 

mcf, Ex 16, 31. 

n Ex 16, 13, 14. 


ovr. 4. — cf. Zc 12, 12-14. 


bcf. 3 Rg 19, 4; Jb 7, 15, 16. 
on 0°45 TrAy 9: 

& Cfi-Bx 45/92, (23. 

rIs 40, 11; Ac 13,18.— cf. Dt 
1, gt. 

Sch 38 49; 23° rb 25%. 

#-Gn 50;, 243 “Ex 13/05, 

“cf. 4 Re ¥,2°°Mt 15, .33° Ma 
8, 4; Jo 6, 7, 9. 

BEX IS; 55.eDt.1 07 22: 

Sct. EX 37, (47. 

¥ 3 Re 19, 4; Tb 3, 6; Jn 4, 3. 

z Ex 24, 1, 9. — cf. Ex 18, 21. 


@ Dtes, ‘552.16; 78. 


b vr. 25; @. 72,75* Gn “FT: 468 
18,’ 21% EX TO, (20: 

ccta Re 2,.9,.16° 2S 0620. 

d Ex 18, 22. 

c' EX’ 19, Yo. 

pene Viti’ S 


g ch Ps’ 97,S497 105% 15. 

& tp?) 2%, 8: 

it Ex 12, 37. — cf. cp. 1,46: Ex 
_ 38, 25. 

jjJo 6, 7, 9. — v. vr. 13. 


23]i* Catech. Riil 23 £8. 
Rk Is 50, 2; 59, I. 


bcps 2%, 1963" Ba 22) 25:24. 4. 
m vr. 16. 


nvr. 17. 
a 2.Es 9,20; 


p fckti 1° Rge Xo, 26}.:Jr'.36, -5): 


— 





(8) 


— 113 — 








LIBER NUMERI 
11, 28 — 18, 20 


drium seniorum (16-29) populus autem recreatur carnibus, at paulo 
post gravi poena adficitur (30-34). Maria quoque cum Aaron fratre 
murmurans punitur (12, 1-15). Veniunt tandem in Pharan, unde duodecim, 








gcp .26, 65; Ex 24, 13. — cf. 
cp. 13, 9. — V. o: 13-002 

rcf. Mr 9, 37, 38; Le 9, 49. 

Sci. Jl 2, 2eete Cor 14,°58. 


t Ex 16,13; Ps 77, 26-28; 104, 
40. 


u (Ex 16, 36. — cf. Ez 45, 11). 
O1ES. 97 3 BM! 3E- 


Ct. Cp: 0,40. 
SDty9: 22. 
z1 Cor 10, 6. 


acp. 33, 17. 
OCP. *53,58: 33,27; 28. 


6 1x" 22m, 
bx 4, 15; 15,.20; Mic 6, 4. 


GCP. 1%, 15. 4.R8.19, 45. 19-82 
45°32 33) 12,4135, ch Mi 


3, 10. 
3] v. 2 Mc 14, 14. 
dEcli 45, 4. — cf. cp. 
ecp. II, 25; 16, 19. — cf. Ex 


Oo. 
} Gn'40,.25' Ez 1, 1° Dns,.2;3 
T6040 Thies re 
TO, 13%. 23, T7i"183 
g Gn 20, 6; 31, 10, 11; 3 Rg 3, 
27, 


II, 


i Ecli 45, 4 

kcp. 7, 89; Ex 33, 11; Dt 34, 
TO*. r Corehs, 122 

PChS 1nx*33, 20;' 23. 

m Ps 48, 5; Pro 1, 6. 

cl. 2 Pts, tO; Ju So. 

o Dt 24, 9 

pv. Lv_13, 10. 

aqcf. 2 Rg 19, 19; 24, 10; Pro 


30, e 

PY EX gs 26. 

14,15] * cf. Catech. R. II 5, 65. 

s Dt 25, 9; Jb 30, 10. 

By: LV-23," 40. 

ucf. 4 Re'15, 5; 2 Par.26,. 20, 
a1 Le‘ x7; T33 


acp. 11, 34..— cf. cp. 33, 18. 
WM. 4,275 92:85. DE Be 19; 
IQ, 23..— V. Cp. 10, 12. 

2-34] Dt'1, 


20-28. 
ccp. 32, 8. — cf. Gn 42, 9-14. 


dcp.94; 193 1%: Par apes, 
é€ vr. 31; cp. 14, 6, 30; 26, 65; 
32, 12; Dt 1, 36. — v. . 
14, 6-15; 15, 13-18; Jd 1, 
fvte17. [12-15. 


ed Gn 17, 5; Jo 1, 42. 

Vr.03) Coe it, 28:14, 6; 30, 
Dt $2. 44; 1 
«2 Bs 8, 27. 


a fs Gee 9 i 
ar 7, 27. — cf 
icp. 32, 
j-vr.. 23, 30; Cp. 21, 3; 34, 85. 
fe Wey cae al te 
bur. 303° "Jd “Ts. GF 19; 
m2 Es 9, 25, 35; Ez 34, 14. 





Eldad et Medad prophetant in castris. 28 Statim @Iosue filius Nun 
minister Moysi et electus e pluribus ait: Domine mi Moyses, "prohibe 
eos. 29At ille: Quid, inquit, aemularis pro me? Quis tribuat ut omnis 
populus prophetet, et det eis Dominus spiritum suum ? 

30 Reversusque est Moyses et maiores natu Israél in castra. 31¢Ven- 
tus autem egrediens a Domino arreptas trans mare coturnices detulit, 
et demisit in castra itinere quantum uno die confici potest, ex omni 
parte castrorum per circuitum: volabantque in aére duobus cubitis 
altitudine super terram. 32 Surgens ergo populus toto die illo et nocte 
ac die altero congregavit coturnicum, qui parum decem “coros; et 
siccaverunt eas per gyrum castrorum. 33 vAdhuc carnes erant in den- 
tibus eorum, nec defecerat huiuscemodi cibus, et ecce furor Domini 
concitatus in populum “percussit eum plaga magna nimis. 34 Voca- 
tusque est ille locus Ysepulcra concupiscentiae; ibi enim sepe- 
lierunt populum “qui desideraverat. 

@Egressi autem de sepulcris concupiscentiae venerunt in 
>Haseroth, et manserunt ibi. 

1? Locutaque est Maria et Aaron contra Moysen propter uxorem 
eius “aethiopissam 2et dixerunt: Num per solum Moysen locutus 
est Dominus? ?nonne et nobis similiter est locutus? “Quod cum audis- 
set Dominus 3 (erat enim Moyses vir ¢mitissimus super omnes: homi- 
nes, qui morabantur in terra), 4statim locutus est ad eum et ad 
Aaron et Mariam: Egredimini vos tantum tres ad tabernaculum foe- 
deris. Cumque fuissent egressi, 5 “descendit Dominus in columna 
nubis et stetit in introitu tabernaculi vocans Aaron et Mariam. Qui 
cum issent, §dixit ad eos: Audite sermones meos: Si quis fuerit 
inter vos propheta Domini, /in visione apparebo ei vel %per som- 
nium loquar ad illum; 7at non talis “servus meus Moyses, qui in 
omni ‘domo mea /fidelissimus est; 8 *ore enim ad os loquor ei, et 
lpalam et non per aenigmata et figuras Dominum videt. “Quare 
ergo non timuistis detrahere servo meo Moysi? 9 Iratusque contra 
eos abiit; 10nubes quoque recessit, quae erat super tabernaculum; 
et ecce °Maria apparuit ?candens lepra quasi nix. Cumque respe- 
xisset eam Aaron et vidisset perfusam lepra, 11 ait ad Moysen: Obse- 
cro, domine mi, ne imponas nobis hoc peccatum, quod stulte com- 
misimus, 12 ne fiat haec quasi mortua et ut abortivum, quod proi- 
citur de vulva matris suae: ecce iam medium carnis eius devoratum 
est a lepra. 13 Clamavitque Moyses ad Dominum dicens: Deus, ob- 
secro, "sana eam. 14 Cui respondit Dominus: Si pater eius Sspuisset 
in faciem illius, nonne debuerat saltem septem diebus rubore suf- 
fundi? *Separetur septem diebus extra castra et postea revocabitur. 
15 uExclusa est itaque Maria extra castra septem diebus; et populus 
non est motus de loco illo, donec revocata est Maria. 
| period est populus de “Haseroth, fixis tentoriis “in deserto 
aran. 

2 Ibique locutus est Dominus ad Moysen dicens: 3 Mitte viros, qui 
considerent terram Chanaan quam daturus sum filiis Israél, singulos 
de singulis tribubus ex principibus. 4 Fecit Moyses quod Dominus 
imperaverat “de deserto Pharan mittens principes viros, quorum ista 
sunt nomina: 5de tribu Ruben Sammua filium Zechur, de tribu 
Simeon Saphat filium Huri, 7 ¢de tribu Iuda ¢Caleb filium Iephone, 
8 de tribu Issachar Igal filium Ioseph, 9 de tribu Ephraim /Osee fi- 
lium Nun, 1° de tribu Beniamin Phalti filium Raphu, 11 de tribu Za- 
bulon Geddiel filium Sodi, 12 de tribu Ioseph sceptri Manasse Gaddi 
filium Susi, 13 de tribu Dan Ammiel filium Gemalli, 14 de tribu Aser 
Sthur filium Michaél, 15 de tribu Nephthali Nahabi filium Vapsi, 
16 de tribu Gad Guel filium Machi: 17 haec sunt nomina virorum, 
quos misit Moyses ad considerandam terram. 

IVocavitque “Osee filium Nun “Iosue. 

18iMisit ergo eos Moyses ad considerandam terram Chanaan et dixit 
ad eos: Ascendite jper meridianam plagam: cumque veneritis 
montes, 19 considerate terram, qualis sit, et populum, qui habitator 
est eius, utrum fortis sit an infirmus, si pauci numero an plures; 
20 ipsa terra bona an mala; urbes quales, muratae an absque muris; 





— II4 — 








qui Chanaan explorent, mittuntur (13, 1-21) ; at, cum reversi illius beatis= 
_ simae regionis subigendae difficultatem nimis exaggerassent filios Israél 
ita terrent (22-34), ut hi de reditu in Aegyptum cogitantes losuem et Ca- 


LIBER NUMERI 
13, 21 — 14, 19 








21 humus, ™pinguis an sterilis, nemorosa an absque arboribus. “Con- 
fortamini et adferte nobis de fructibus terrae. Erat autem tempus 
quando iam praecoquae uvae vesci possunt. 

22 Cumque ascendissent, exploraverunt terram a deserto Sin usque 
PRohob @Yintrantibus Emath. 23 Ascenderuntque ‘ad meridiem et ve- 
nerunt in *Hebron ubi erant *‘Achiman et Sisai et Tholmai “filii 
Enac; nam Hebron septem annis ante “Ianim urbem Aegypti con- 
dita est; 24 pergentesque usque ad “torrentem botri absciderunt 
palmitem cum uva sua, quem portaverunt in vecte duo viri. De malis 
quoque granatis et de ficis loci illius tulerunt, 25 qui appellatus est 
Nehelescol, id est torrens botri, eo quod botrum portassent inde filii 
Israél. 26 Reversique exploratores terrae post quadraginta dies, omni 
regione circuita, 27 venerunt ad Moysen et Aaron et ad omnem coe- 
tum filiorum Israél in desertum Pharan, quod est Yin Cades; locuti- 
que eis et omni multitudini ostenderunt fructus terrae 28 et narra- 
verunt dicentes: Venimus in terram, ad quam misisti nos, quae 
revera *fluit lacte et melle, ut ex “his fructibus cognosci potest; 
29 bsed cultores fortissimos habet et urbes grandes atque muratas. 
Stirpem Enac vidimus ibi, 3®¢Amalec habitat in meridie, ¢7Hethaeus 
et Iebusaeus et Amorrhaeus in montanis, °Chananaeus vero moratur 
iuxta mare et circa fluenta Iordanis. 31 Inter haec fCaleb compescens 
murmur populi, qui oriebatur contra Moysen, ait: Ascendamus et 
possideamus terram, quoniam poterimus obtinere eam. 32 9Alii vero. 
qui fuerant cum eo, dicebant: Nequaquam ad hunc populum vale- 
mus ascendere, quia fortior nobis est. 33’Detraxeruntque terrae, quam 
inspexerant, apud filios Israél dicentes: Terra, quam lustravimus, 
tdevorat habitatores suos; Jjpopulus quem adspeximus, procerae sta- 
turae est. 34 Ibi vidimus “monstra quaedam filiorum Enac de genere 
giganteo, quibus comparati quasi locustae videbamur. 

Igitur vociferans omnis turba @flevit nocte illa; 2 et °murmurati 

sunt contra Moysen et Aaron cuncti filii Israél dicentes: 3 Uti- 
nam mortui essemus in Aegypto et in hac vasta solitudine! ¢utinam 
pereamus, et non inducat nos Dominus in terram istam, ne cadamus 
gladio, et %uxores ac liberi nostri ducantur captivi! Nonne melius 
est reverti in Aegyptum? *# Dixeruntque alter ad alterum: /Consti- 
tuamus nobis ducem et %revertamur in Aegyptum. 5 Quo audito, 
Moyses et Aaron "ceciderunt proni in terram coram omni multitu- 
dine filiorum Israél. 6 At vero ‘Iosue filius Nun et Caleb filius Ie- 
phone, qui et ipsi lustraverant terram, Jsciderunt vestimenta sua 7 et 
ad omnem multitudinem filiorum Israél locuti sunt: *Terra, quam 
circuivimus, valde bona est. 8/Si propitius fuerit Dominus, inducet 
nos in eam et tradet “™humum lacte et melle manantem. 9 Nolite 
"rebelles esse contra Dominum; neque timeatis populum terrae huius, 
quia, ?sicut panem, ita eos possumus devorare. @Recessit ab eis omne 
praesidium : "Dominus nobiscum est, nolite metuere. 

10 Cumque clamaret omnis multitudo et ‘lapidibus eos vellet oppri- 
mere, ‘apparuit gloria Domini super tectum foederis cunctis filiis 
Israél. 11 Et dixit Dominus ad Moysen: Usquequo “detrahet mihi 
populus iste? Quousque Ynon credent mihi in omnibus signis, quae 
feci coram eis? 12 Feriam igitur eos pestilentia atque consumam, “te 
som faciam principem super gentem magnam et fortiorem quam 

aec est. 

13 Et Yait Moyses ad Dominum: Ut audiant Aegyptii, de quorum 
medio eduxisti populum istum, 14 et habitatores terrae huius, *qui 
audierunt quod tu, Domine, in populo isto sis et facie videaris ad 
faciem, et “2nubes tua protegat illos, et in columna nubis praecedas 
eos per diem et in columna ignis per noctem, 15 quod occideris tan- 
tam multitudinem quasi unum hominem, et dicant: 16 Non poterat 
introducere populum in terram, pro qua iuraverat, idcirco occidit 
eos in solitudine. 17 “Magnificetur ergo fortitudo Domini, sicut iurasti 
dicens: 18 4Dominus patiens et multae misericordiae, auferens iniqui- 
tatem et scelera nullumque innoxium derelinquens, qui visitas pec- 
cata patrum in filios in tertiam et quartam generationem. 19 /Dimitte, 
obsecro, peccatum populi huius secundum magnitudinem misericor- 





wm Dt°g1,76} 7j-3. 


OC.” 20; 0%, 33>, Son 346 Su 


E5, 3% 
DJS 10,528" Jd 18. 25°32, Re 
q V. Cp. 34, [10, 6,8. 
rv. vr. 18. 
8.0.5: EA. 58 
tJs 15, 14; Jd 1, ro. 
“Vt 34; Dt 2,10; 9, 1: Js 13; 
21; -22; 
OPS 77,12 “ISO, br, 13*"30.4. 
Rick Cpa 8: Dt 1, 240 25. 


¥ CD.20, 3, 36% 32.183 \eSe Os 
Dt 1, 19; Is 14, 6, 7. 


SVS S78, 27° 


avr. 24. 

6 Dt 9, 1, 2. — cf. Js 6, r. 
GP: 14,43; Ex27,:8) tReet, 
d Gn 10, 15. [2 etc. 
6'CD: 34;.25% 

fvr. 7. — cf. cp. 14, 6, 24, 
ECD. 39,03 J: 14, §. 


ke cp. :t4, 36. 


$cf. cp. 14, 9. 
j Dt 9, 2. — cf. Am 2, 9. 
LIs 40, 22. 


@ Cp. II, 4. 

b vr. 27, 29, 36; cp. 16, 41; Ex 
15, 24; 16, 2; 17, 3; Ps 105, 
25. — cf. Js 9, 18. 

CRs. 16:3: 

d cf. vr. 27-29. 


ao. Dt 17, ¥6°" Ac *7* "408 
hcp. 16, 4, 22; 20, 6. ; 
8'VEI "303" CD. 135;7, 0; Hich.4h, 


625A. 
™ Cp. 13, 28, — v. Ex 3, 8. 
#: Dt 9,°7,,243 Js 223:16,28)29. 
o-Dt-47— 153-20, .3: 
pcp. 24, 8. — cf. cp. 13, 33; 
Ps 18; 4; 78.9. 
q (1s:25,4; 30,-2, 3% Jr 48,45.) 
rv. Gn 48, 21; 4 Rg 6, 16. 
S$ Ex 17, 4. 
ENDL, 30; 22: 
NES 23}..CDE. TOR 301 
» Dt t, 323: 9,.23% Ps.97, 22 
24.2 708. 24; Ecli 16, 7; Heb 
, 18. — cf. Jo 12, 37. 
% EX! 32,°10. 
y Ex 32, 12.— cf. Dt 9, 26-28: 
32, 27; Ps 105, 23; Ez 20, 9, 
I 


4. 
z Ex 15, 14; Js 2, 9, 10; 5, 1. 
ave Ex:'t3,: 21. 

HEX325.%2: Dt'o, 28: 


ccf, Js 7,9: Ps 123 (bis), 2% 

ad Ex. 34, 6,.7: Ps 102, 8° 144, 
8; ja 4, 2. 

G Vie EX:20,.,5. 

f Ex 34, 9; Ps 50, 3. 





— rig — 








LIBER NUMERI 
14, 20 —- 15, 10 


leb, qui vera nuntiant, in eo sint ut lapident (14, 1-10). Qua propter iratus e 
iam inexorabilis Deus (11-25) omnes morti damnat et a terra promissionis 
excludit (26-38), eosque in bello contra Amalecitas suscepto deserit (39-45). 








g Ps 77, 38; 105, 45. 


20-22] * Catech.'R. II 5, 65. 

hk Ps 105, 23. — cf. Jc 5, 16. 
—v.1 Jo 5, 14-16. 

$s 712 10+ Hab 2,14. 

Rat 125353 PS O4, TI. TOs, 20. 


Pepig2. Dy> iD 
15. — cf. cp. 26, 64. 

m vr. 6; Cp. 13,.7. — Vv. JS 14, 

RCD. 22,125.15 t4,8;.9- [6, 9. 

ovr. 43. — cf. vr. 45; Gn 12, 
6; 13, 7. — V. cp. 13, 30. 

p Dt 1, 40. 

gd vY. 35. 

PRX TO, 7 °L2. 

SIVE ZEA Sivep 268 652 

tcf. vr. 2. 

uv. Ps 105, 26; 1 Cor. 40,..5; 
Heb':3317: 

vep. I, 45; 26, 64; Dt 1, 35. 

Sceptre Ex 30,241 

y v. Gn 14, 22. 

z vr. 6, 38. — v. cp. 13, 7, 9. 

aNr.332 Dt 1; 39. 

b Ps 105, 24. 

C vr. 29. 

dcp. 32, 13. — cf. Ps 106, 40. 

e Ps 94, 10. — cf. Dt 2, 14. 

f Ez 23, 35. 

f cP. 13,20. 
at AE 

is 94, 10. 

9 dR 20489 

k cf. Heb hgh 8. 

ECD. 43,29 


Mv. 27. 
sar 13. 337 33% JOt.8,. 245 Xx 
or 10, 10; Heb 3, 17; Ju S. 
— cf. Jb 20, 17. 
0 Vr. 30; cD. 265.655 ¥:.ViR, 2, 
55, 56. — Vv. cp. 13, 17. 


p Ex 33, 4. 

qcf. cp. 13, 18. 

r Dt 1, 41. 

$'cfy'2 Part '24) 20. 

DG 1. 42; 

ech Dtist, 27: 

v vr, 25. — V. cp. 13, 30. 
* Dt 71,0438 


wot. it Re 4,°3: 
Zz vr. 43. — ef. Dt 1, 44. 


acp. 13, 30. — cf. vr. 25. 
b cp) 21, 33 Jd 31,17. 


avr. 18; Lv 23; 102 Dt 26y 2. 
OAS OMe Paix 
C iN PALO; 22% 21, 23, Bde 
ad-cp. 28, -19,: 27; .Lwi2g,s8y. 82, 
36; Dt 16, 10. 
e Ex 29, 18; Lv 4, 31: — V. 
PA DOT OTA. Gn 8, 21. 
hase 29, 40; Lv 23, 13. 
cp. 28, 5: .Lv 24, 10. 
icp. 28, 7. 
jcp. 28, 12, 14. 


Sok A, a oe 
mcp. 28, 12, 14. — v. Lv 6, 
14-17. 





diae tuae, Ysicut propitius fuisti egredientibus de Aegypto usque ad 
locum istum. 

20 Dixitque Dominus: ”"Dimisi iuxta verbum tuum. 21 Vivo ego, 
et ‘implebitur gloria Domini universa terra. 22 %Attamen omnes ho- 
mines, qui viderunt maiestatem meam et signa, quae feci in Aegypto 
et in solitudine, et tentaverunt me iam ‘per decem vices, nec oboe- 
dierunt voci meae, 23 non videbunt terram, pro qua iuravi patribus 
eorum; nec quisquam ex illis, qui detraxit mihi, intuebitur eam. 
24mServum meum Caleb, qui “plenus alio spiritu secutus est me, 
inducam in terram hanc, quam circuivit; et semen eius possidebit 
eam. 25 Quoniam “Amalecites et Chananaeus habitant in vallibus, cras 
Pmovete castra et revertimini in solitudinem per viam maris Rubri. 

26'Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 27 Us- 
quequo Ymultitudo haec pessima murmurat contra me? Querelas fi- 
liorum Israél ‘audivi. 28 Dic ergo eis: *Vivo ego, ait Dominus, ‘sicut 
locuti estis audiente me, sic faciam vobis. 29 “In solitudine hac iace- 
bunt cadavera vestra. YOmnes, qui numerati estis a “viginti annis et 
supra et murmurastis contra me, 39non intrabitis terram, Ysuper 
quam levavi manum meam ut habitare vos facerem, praeter *Caleb 
filium Iephone et Iosue filium Nun. 31 4¢Parvulos autem vestros, de 
quibus dixistis quod praedae hostibus forent, introducam ut videant 
terram “quae vobis displicuit. 32 °Vestra cadavera iacebunt in solitu- 
dine. 33 Filii vestri Yerunt vagi in deserto “annis quadraginta, et /por- 
tabunt fornicationem vestram donec consumantur cadavera patrum 
in deserto, 34 %iuxta numerum quadraginta dierum, quibus conside- 
rastis terram: “annus pro die imputabitur., ‘Et quadraginta annis re- 
cipietis iniquitates vestras et Jscietis *ultionem meam: 35 ‘quoniam, 
sicut locutus sum, ita faciam “omni multitudini huic pessimae, quae 
consurrexit adversum me: in solitudine hac deficiet et morietur. 

36 Igitur omnes "viri, quos miserat Moyses ad contemplandam 
terram, et qui reversi murmurare fecerant contra eum omnem mul- 
titudinem detrahentes terrae quod esset mala, 37 mortui sunt atque 
percussi in conspectu Domini; 38 °Iosue autem filius Nun et Caleb 
filius Iephone vixerunt ex omnibus qui perrexerant ad considerandam 
terram. 

39Locutusque est Moyses universa verba haec ad omnes filios Isradéi, 
et Pluxit populus nimis. 4 Et ecce mane primo surgentes ascende- 
runt verticem @montis atque dixerunt: *Parati sumus ascendere ad 
locum, de quo Dominus locutus est; quia peccavimus. 41 sQuibus 
Moyses, Cur, inquit, transgredimini verbum Domini, quod vobis non 
cedet in prosperum? 42 ‘Nolite ascendere, “non enim est Dominus 
vobiscum, ne corruatis coram inimicis vestris. 43 YVAmalecites et Cha- 
nanaeus ante vos sunt, quorum gladio corruetis, eo quod nolueritis 
adquiescere Domino, nec erit Dominus vobiscum. 44 “At illi conte- 
nebrati ascenderunt in verticem montis. YArca autem testamenti 
Domini et Moyses non recesserunt de castris. 45 *Descenditque Ama- 
lecites et Chananaeus, %qui habitabat in monte, et percutiens eos 
atque concidens persecutus est cos usque ?Horma. 


l Locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2Loquere ad filios Israél 

et dices ad eos: *Cum ingressi fueritis terram habitationis ve- 
strae, quam ego dabo vobis, 3et °feceritis oblationem Domino in holo- 
caustum aut victimam ¢°vota solventes vel sponte offerentes munera 
aut 4in sollemnitatibus vestris adolentes ¢odorem suavitatis Domino de 
bobus sive de ovibus; 4 /offeret quicumque immolaverit victimam 
Ysacrificium similae decimam partem ephi "conspersae oleo, quod 
mensuram habebit quartam partem hin; 5 et ‘vinum ad liba fundenda 
eiusdem mensurae dabit in holocaustum sive in victimam. Per agnos 
singulos § et Jarietes, erit sacrificium similae duarum decimarum, quae 
conspersa sit oleo tertiae parus hin; ‘et vinum ad tubamentum ter- 
tiae partis eiusdem mensurae offeret in odorem suavitatis Domino. 
8 Quando vero de bobus feceris holocaustum aut hostiam, ut impleas 
votum, vel /pacificas victimas, 9 dabis per ™singulos boves similae tres 
decimas conspersae oleo, quod habeat medium mensurae hin; Jet 
vinum ad liba fundenda eiusdem mensurae in oblationem suavissimi 





— 116 — 








2. Res gestae et constitutae post illos reiectos, qui defecerant, ad XL peregrinationis annum (15, 
1-19, 22), Propositis legibus, de vino et simila in sacrificiis cruentis, de primi- 
tiis, de peccatis expiandis et de fimbriis palliorum (15, 1-41), narrantur tum 


LIBER NUMERI 
15, 11 — 16, 11 








odoris Domino. 11 Sic facies 12 "per singulos boves et arietes et agnos 
et haedos. 13 Tam indigenae quam peregrini 14 eodem ritu offerent 
sacrificia. 15°Unum praeceptum erit atque iudicium tam vobis quam 
advenis terrae. 

16 Locutus est Dominus ad Moysen dicens: 17 PLoquere filiis Israél 
et dices ad eos: 18 Cum veneritis in terram, quam dabo vobis 19 et 
comederitis de ¢panibus regionis illius, separabitis primitias Domino 
20 de cibis vestris. Sicut "de areis primitias separatis, 2lita et de pul- 
mentis dabitis primitiva Domino. 

22 sQuod si per ignorantiam praeterieritis quidquam horum, quae 
locutus est Dominus ad Moysen 23 et mandavit per eum, ad vos, a 
die qua coepit iubere et ultra, 24 ‘oblitaque fuerit facere ‘multitudo, 
cfferet vitulum de armento holocaustum in odorem suavissimum Do- 
mino et “sacrificium eius ac liba, ut caeremoniae postulant, Yhircum- 
que pro peccato; 25 et “rogabit sacerdos pro omni multitudine filio- 
rum Israél, et dimittetur eis, quoniam non sponte peccaverunt nihi- 
lominus offerentes incensum Domino pro se et pro peccato atque 
errore suo; 26 et dimittetur universae plebi filiorum Israél et advenis, 
qui peregrinantur inter eos, quoniam culpa est omnis populi per 
ignorantiam. 

27vQuod si anima una nesciens peccaverit, offeret capram anniculam 
pro peccato suo, 28%et deprecabitur pro ea sacerdos, quod inscia 
peccaverit coram Domino; impetrabitque ei veniam, et dimittetur 
ili. 29@Tam indigenis quam advenis una lex erit omnium, qui pec- 
caverint ignorantes. 

30 Anima vero, quae per superbiam aliquid commiserit, sive civis 
sit ille sive peregrinus (quoniam adversus Dominum rebellis fuit), 
peribit de populo suo; 31 verbum enim Domini “contempsit et prae- 
ceptum illius fecit irritum; idcirco delebitur et portabit iniquitatem 
suam. 

32 Factum est autem, cum essent filii Israél in solitudine et inve- 
nissent hominem 4colligentem ligna in die sabbati, 33 obtulerunt eum 
Moysi et Aaron et universae multitudini, 34 qui recluserunt eum in 
*carcerem nescientes quid super eo facere deberent. 35 Dixitque Do- 
minus ad Moysen: fMorte moriatur homo iste, Yobruat eum lapidibus 
omnis turba extra castra. 36 Cumque eduxissent eum foras, obruerunt 
lapidibus; et mortuus est, sicut praeceperat Dominus. 

37Dixit quoque Dominus ad Moysen: 38Loquere filiis Israél et dices 
ad eos “ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum ponentes in eis 
vittas hyacinthinas: 39 quas cum viderint, recordentur omnium man- 
datorum Domini tnec sequantur cogitationes suas et oculos per res 
varias Jfornicantes; 49sed magis memores praeceptorum Domini fa- 
ciant ea /sintque sancti Deo suo. 41”Ego Dominus Deus vester, qui 
eduxi vos de terra Aegypti, ut essem Deus vester. 

Ecce autem @Core filius Isaar filii Caath filii Levi et “Dathan 

atque Abiron filii Eliab, Hon quoque filius Pheleth de filiis Ru- 
ben 2 surrexerunt contra Moysen, aliique filiorum Israél ducenti quin- 
quaginta viri proceres synagogae et qui tempore concilii per no- 
mina vocabantur. 3 °Cumque stetissent adversum Moysen et Aaron, 
dixerunt: Sufficiat vobis quia 4omnis multitudo sanctorum est, et 
Cin ipsis est Dominus. Cur elevamini super populum Domini? 4Quod 
cum audisset Moyses, /cecidit pronus in faciem 5 locutusque ad Core 
et ad omnem multitudinem, Mane, inquit, notum faciet Dominus 
Yqui ad se pertineant, et lganctos ‘applicabit sibi, et ‘quos elegerit 
jappropinquabunt ei. 6 Hoc igitur facite: Tollat unusquisque ‘turi- 
bula sua, tu, Core, et omne concilium tuum; 7 et, hausto cras igne, 
ponite desuper thymiama coram Domino; et quemcumque elegerit, 
ipse erit sanctus: ”multum erigimini, filii Levi. 8 Dixitque rursum ad 
Core: Audite, filii Levi: 9”"num parum vobis est, quod oseparavit 
vos Deus Israél ab omni populo et iunxit sibi, ut serviretis ei in 
cultu tabernaculi et staretis coram frequentia populi et ministraretis 
ei? 10 Idcirco ad se fecit accedere te et omnes fratres tuos filios Levi, 
ut vobis etiam sacerdotium vindicetis, 11 et omnis globus tuus stet 
contra Dominum? ?Quid est enim Aaron ut murmuretis contra eum? 





nv. cp. 28. 

0 vr. 29, 30; cp. 9, 14; Ex 12, 
49. 

Bet: Jsoshar 


q Ex 23, -109. 

f LV. 2,014;) Dt--26; 2; 10 
10, 37, Ez 44, 30. 
23, 10-17. 

$ cf: ‘Lv 4% 2 483. 


31 2¢ Es 
— v. Ly 


bef. dy: 4a 13; 


u vr. 8-10. 
2 Cp.28)..25 5 4; 23, 
ZALV 145 20, 


y.Lv 4,.27, 28. 
2 Lv 4, 35. 


QV. VEL Ss. 
6 cf. Dt 27, 12; Ps AL 14; Ac 


13, 38; Heb Io, 26 


C3"Re 12, 92 2: Par te 16; Pro 
T3, 33: 


32] * cf. Catech. R. III 4, 28. 
dv. Ex 20, 8, 9. 


ev. Lv 24, 12. 


f Ex 31, 14, 15; 35, 

g Lv 24, 14-16; js ” 25; 3 Reg 
21,,13;,Ac 7; 58 — cf. Mt 
27, 34. 

h Dt 22, 12. — cf. Mt 23, 5 

aces) Jy 325573; Ee: 145593552 

jPs aa 273; 105, 39. — cf. Ez 

lLv rt, 44. [6, 9. 

m Lv 22, 33. — v. Lv 20, 8. 


4 CD: 27,37, Ex: 6;.16) 28.721: 
b cp. 26, 9. 


c Ps 105, 16-18; ce Astcage ly 
Cor 10, 10; Ju II 
dv. Ex 10, 6 


é cp. 14; 14;° 35, 34. — v. Ex 
J Cho 44,5: £0, 6. [29, 45. 
Ch: 2 Tm 2,110. 
VI, 3. 


ie 2S ay Se 1 Rg 2. 28; Ps roy, 
26. — cf. Ex 28, 1. 
dere fbb? Ev: -10,' 93: Ps::64, 
Z 40, 46; 44, 15, 16. 
A iv 10; 3" 


m (vr. 3.) i ; 
mvr. 13; 1 Re 18, 23; Is 7; 13. 
— cf. Ez 16, 20. 

O'Cp. 35.1238; 14;. Dt go, 8; 


p Ex 16, 7. — cf. 1 Cor 3, 5 





— 117 — 








LIBER NUMERI 
16, 12-47 


Core, Dathan et Abiron eorumque adseclarum defectio et poena (16, 1-35), 
in cuius memoriam rebellium turibula in laminas producta altari 
adfiguntur (36-40); tum murmuratio et seditio in Moysen et Aaron 








q vr. 9. 
eof cx 14; 8: 
§ Ex-2;:14% Ac-7, 27;,' 35s 


tcf. Gn 4, 4, 5. 


uit Rg 12, 3. — cf. Ac 20, 33, 
2Cor 972; 


v Ex 16, 9; I Rg £23 3,9- 
2vt..6,° 9. 


y vr. 35. 


Zvr. 43; cp. 14, 10. — v. Lv 
9, 23. 

avr. 45. — cf. Gn 19, 17, 22; 
Jr 51, 6; Ap 18, 4. 

DrR x? 33. 8 "PS" 92°20. 

CyvriA45. Cp. 14;,.5; 20, 6. 

dcp. 27, 16; Jb 12, 10; Ec 12, 
7; Is §7, 16; Jr.§2,.275\Zc 
72, ¥; Heb 12, 9. 

ecf. Gn 18, 23-25; 2 Rg 24,17. 

fcf. Gn 19, 12-14; Is 52, 123 
2*Cor' 6; 17: Ap 18,° 4. 


S.Ct, 2x1 33, 3. 


kcf. Jr 23, 16; Ez 13, 2, 17. 


tcf. 3 Ry 22, 28. 

jet. Gni4,: a2. 

bvr. 33: Ps 54-36; 

Mm CD. 265 16%: 29) 34 * Dt‘22;76; 
Ps 105, 17, 18. 

#-cl;-Ps' 123) 3} Pto x,*12. 

OCl. "ep. 7267) 15°. x PRE G82; 

p Ju it. [37. 


qcf. cp. 11, 1; Lv 10, 2; Ps 
105, 18; Ecli 36, 7. 


r CD. 3, 32; 4, 16; 19, 3 etc. 


s Pro 20, 2; Hab 2, ro. 


cp. 17, 10; 26, 10. 


ae Ly 523 S$) 1052, Far 26, 
Id. 


vv. Cp. 14, 2. 


x Ex 40, 34. 

y vr. 19. — v. Lv 9, 23. 

Bvr. 21, 24. 

avr. 22. 

(46, 48)1 Of. in Ms. pro vit. 
mortal. 

bcp. 11, 33; Lv 10, 6; r Par 
27, 24; Sap 18, 20. 





12 Misit ergo Moyses ut vocaret Dathan et Abiron filios Eliab. Qui 
responderunt: Non venimus. 13¢Nunquid parum est tibi quod eduxisti 
nos de terra, “quae lacte et melle manabat, ut occideres in deserto, 
nisi et ‘dominatus fueris nostri? 14 Revera induxisti nos in terram, 
quae fluit rivis lactis et mellis, et dedisti nobis possessiones agrorum 
et vinearum: an et oculos nostros vis eruere? Non venimus. 15 Ira- 
tusque Moyses valde ait ad Dominum: ‘Ne respicias sacrificia eorum. 
Tu scis quod “ne asellum quidem unquam acceperim ab eis nec 
adflixerim quempiam eorum. 16Dixitque ad Core: Tu et omnis congre- 
gatio tua state seorsum Ycoram Domino, et Aaron die crastino sepa- 
ratim. 17 2Tollite singuli turibula vestra et ponite super ea incensum 
offerentes Domino Yducenta quinquaginta turibula; Aaron quoque 
teneat turibulum suum. 

18 Quod cum fecissent, stantibus Moyse et Aaron, 19 et coacervas- 
sent adversum eos omnem multitudinem ad ostium tabernaculi, *ap- 
paruit cunctis gloria Domini. 

20 Locutusque Dominus ad Moysen et Aaron ait: 21 4Separamini 
de medio congregationis huius, ut eos !repente disperdam. 22 °Qui 
ceciderunt proni in faciem atque dixerunt: Fortissime “Deus spiri- 
tuum universae carnis, “num, uno peccante, contra omnes ira tua 
desaeviet? 23Et ait Dominus ad Moysen: 24Praecipe universo populo 
ut separetur a tabernaculis Core et Dathan et Abiron. 25 Surrexitque 
Moyses et abiit ad Dathan et Abiron et, sequentibus eum senio- 
ribus Israél, 26 dixit ad turbam: /Recedite a tabernaculis hominum 
impiorum et nolite tangere quae ad eos pertinent, ne involvamini in 
peccatis eorum. 27 Cumque recessissent a tentoriis eorum per circui- 
tum, Dathan et Abiron egressi stabant Yin introitu papilionum suorum 
cum uxoribus et liberis omnique frequentia. 28 Et ait Moyses: In hoc 
scietis, quod Dominus miserit me ut facerem universa quae cernitis, 
et non “ex proprio ea corde protulerim: 29si consueta hominum 
morte interierint, et visitaverit eos plaga, qua et ceteri visitari solent, 
tnon misit me Dominus; 29sin autem, novam rem fecerit Dominus, 
ut Japeriens terra os suum deglutiat eos et omnia quae ad illos per- 
tinent, ‘descenderintque viventes in infernum, scietis quod blasphe- 
maverint Dominum. 31”Confestim igitur, ut cessavit loqui, dirupta 
est terra sub pedibus eorum 32 et “aperiens os suum devoravit illos 
cum tabernaculis suis et °universa substantia eorum; 33 descende- 
runtque vivi in infernum operti humo et #perierunt de medio multi- 
tudinis. 34At vero omnis Israél, qui stabat per gyrum, fugit ad 
clamorem pereuntium dicens: Ne forte et nos terra deglutiat. 25 Sed 
et Yignis egressus a Domino interfecit ducentos quinquaginta viros, 
qui offerebant incensum. 

36Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 37Praecipe "Eleazaro 
filio Aaron sacerdoti, ut tollat turibula, quae iacent in incendio, et 
ignem huc illucque dispergat, quoniam sanctificata sunt 38in mor- 
tibus *peccatorum, producatque ea in laminas et adfigat altari, eo 
quod oblatum sit in eis incensum Domino, et sanctificata sint, ut 
cernant ea pro ‘signo et monimento filii Israél. 39 Tulit ergo Eleazar 
sacerdos turibula aenea, in quibus obtulerant hi quos incendium 
devoravit, et produxit ea in laminas adfigens altari, 4° ut haberent 
postea filii Israél, quibus commonerentur, “ne quis accedat alienigena 
et qui non est de semine Aaron ad offerendum incensum Domino, 
ne patiatur, sicut passus est Core et omnis congregatio eius, loquente 
Domino ad Moysen. 

41 vMurmuravit autem omnis multitudo filiorum Israél sequenti die 
contra Moysen et Aaron dicens: Vos interfecistis populum Domini. 
42 Cumque oriretur seditio, et tumultus incresceret, 43 Moyses et 
Aaron fugerunt ad tabernaculum foederis. Quod, postquam ingressi 
sunt, “operuit nubes et Yapparuit gloria Domini. 

44Dixitque Dominus ad Moysen: 45 #Recedite de medio huius mul- 
titudinis, etiam nunc delebo eos. @Cumque iacerent in terra, 46 dixit 
Moyses ad Aaron: Tolle turibulum et, hausto igne de altari, mitte 
incensum desuper pergens cito ad populum ut roges pro eis; °iam 
enim egressa est ira a Domino, et plaga desaevit. 47 Quod cum fecisset 





— 118 — 








(41-50), gui postremus miraculo virgulae germinantis pontifex divinitus 
confirmatur (17, 1-13). Finem faciunt praecepta statuentia sive mutua 
sacerdotum et levitarum officia (18 , 1-7) et utrorumque proventus (8-32), 


LIBER NUMERI 
16, 48 — 18, 16 








Aaron et cucurrisset ad mediam multitudinem, quam iam vastabat 
incendium, obtulit thymiama 48 et stans inter mortuos ac viventes 
pro populo deprecatus est, et “plaga cessavit. 49 Fuerunt autem qui 
percussi sunt quattuordecim milia hominum et septingenti ¢absque 
his qui perierant in seditione Core. 59 Reversusque est Aaron ad 
Moysen ad ostium tabernaculi foederis, postquam quievit interitus. 

7 Et locutus est Dominus ad Moysen dicens: 2 Loquere ad filios 

Israél et “accipe ab eis virgas singulas per cognationes suas, a 
cunctis “principibus tribuum virgas duodecim, et uniuscuiusque nomen 
superscribes virgae suae. 3 Nomen autem Aaron erit in tribu Levi, 
et una virga cunctas seorsum familias continebit; 4 ponesque eas in 
tabernaculo foederis coram testimonio, ‘ubi loquar ad te. 5 4Quem 
ex his elegero, germinabit virga eius, et cohibebo a me querimo- 
nias filiorum Israél, quibus contra vos murmurant. 

6 Locutusque est Moyses ad filios Israél, et dederunt ei omnes 
principes virgas per singulas tribus; fueruntque virgae duodecim 
absque virga Aaron. 7Quas cum posuisset Moyses coram Domino 
fin tabernaculo testimonii, 8 sequenti die regressus invenit germinasse 
virgam Aaron in domo Levi, et turgentibus gemmis eruperant flores, 
qui, foliis dilatatis, in amygdalas deformati sunt. 9 Protulit ergo 
Moyses omnes virgas de conspectu Domini ad cunctos filios Israél 
videruntque et receperunt singuli virgas suas. 

10 Dixitque Dominus ad Moysen: 9Refer virgam Aaron in taber- 
naculum testimonii, ut servetur ibi in “signum rebellium filiorum 
Israél, et ‘quiescant querelae eorum a me, ne moriantur. 11 Fecitque 
Moyses sicut praeceperat Dominus. 12 Dixerunt autem filii Israél ad 
Moysen: Ecce consumpti sumus, omnes perivimus; 13 jquicumque 
accedit ad tabernaculum Domini moritur. Num usque ad _ interne- 
cionem cuncti delendi sumus ? 

] 8 Dixitque Dominus ad Aaron: Tu et filii tui et domus patris tui 

tecum “portabitis iniquitatem sanctuarii; et tu et filii tui simul 
sustinebitis peccata sacerdotii vestri. 2Sed et fratres tuos de tribu Levi 
et “sceptrum patris tui sume tecum, praestoque sint et “%ministrent 
tibi; tu autem et filii tui ministrabitis in tabernaculo testimonii, 3Excu- 
babuntque levitae ad praecepta tua et “ad cuncta opera tabernaculi; 
ita dumtaxat ‘ut ad vasa sanctuarii et ad altare non accedant, 9ne 
et illi moriantur, et vos ‘pereatis simul. 4 Sint autem tecum et excu- 
bent in custodiis tabernaculi et in omnibus caeremoniis eius. ”Alieni- 
gena non miscebitur vobis. 5 Excubate in ‘custodia sanctuarii et in 
ministerio altaris, ine oriatur indignatio super filios Israél. 6 ‘Ego dedi 
vobis fratres vestros levitas de medio filiorum Israél, et ™tradidi do- 
num Domino, ut serviant in ministeriis tabernaculi eius. 7”Tu autem 
et filii tui custodite sacerdotium vestrum; et omnia, quae ad cultum 
altaris pertinent et °intra velum sunt, per sacerdotes administrabuntur. 
Si ?quis externus accesserit, occidetur. 

8 Locutusque est Dominus ad Aaron: 4%Ecce dedi tibi custodiam 
primitiarum mearum. Omnia, quae sanctificantur a filiis Israél, tra- 
didi tibi et filiis tuis “pro officio sacerdotali legitima sempiterna. 
9 Haec ergo accipies de his, quae sanctificantur et oblata sunt Do- 
mino: omnis oblatio et 8sacrificium et quidquid pro ‘peccato atque 
“delicto redditur mihi, et cedit in sancta sanctorum tuum erit et 
filiorum tuorum. 1° In sanctuario comedes illud; mares tantum edent 
ex eO, quia consecratum est tibi. 11 ¥Primitias autem, quas voverint 
et obtulerint filii Israél, “tibi dedi et filiis tuis ac filiabus tuis iure 
perpetuo; Yqui mundus est in domo tua vescetur eis. 12#Omnem 
medullam olei et vini ac frumenti quidquid offerunt %primitiarum 
Domino tibi dedi. 13 5Universa frugum initia, quas gignit humus et 
‘Domino deportantur, cedent in usus tuos; %qui mundus est in domo 
tua vescetur eis. 14 Omne, quod ex voto reddiderint filii Israél, tuum 
erit. 15 ¢Quidquid primum erumpit e vulva cunctae carnis, quam 
offerunt Domino, sive ex hominibus sive de pecoribus fuerit, tui iuris 
erit; ita dumtaxat, ut fpro hominis primogenito pretium accipias, 
et Jomne animal, quod immundum est, redimi facias; 16 cuius re- 
demptio erit post unum mensem siclis argenti quinque pondere san- 





C vr. 50; cp.25 
Ps 405,. 30° § 
dcp. 27, 3. 


8; 2Rg 24,25; 
ap 18, 21-24. 


acf. Ez 37, 16. 
bv. cp..1, 5-16; 10, 14-28. 


cv. Ex 25, 22. k 
dcp. 16, 5. — cf. Ecli 45, 20. 
€ cp. *165:'3,* 132 


fcp. 18, 2; Ex 38, 21; 2 Par 
24, 6; Ac 7, 44. 
8] * Catech. R. I, 4, ro. 


g Heb 9, 4. 
hcp. 16, 38. 
évr. 5. 


jvr. 40. — V. cp. I, 51. 


avr. 23. — cf. Lv 16, 32, 33. 
— v. Ex 28, 38. 

b vr. 23. 

eck, Cp. 79113: 

dv: cp. 3, 6-10. 

é@cp. 3, 25, 31, 36. 

fcp. 16, 40. 

&cp. 4; 15. 

Gh “tp, I, .5% 

‘A $5 39; ER,27, 225 $9.07; 

, Lv 24, 3. 

jcf. cp. 16, 46. — v. Lv 10, 6. 

icp. 3, 12, 45. 

m cp. 3,9; 8, 19. 

8 GDS 33570. 


o Heb o, 3, 6. 
p cf. vr. 23. — Vv. cp. I, 51. 
qcp. 5, 9; Lv 7, 32. 


r Ex 29, 29; 40, 13; Lv 7, 35. 


SN 24 2 ase PO ra. ea ete: 

b UN HA 22529806, 250726. 

uwlv 7, 7; 14, 13. 

v Ex 29, 27, 28; Lv 7, 30, 34. 

x Lv 10, 14. — cf. Dt 18, 3. 

y cf. Lv 22, 2, 8, 11-13. 

z Dt 18, 4. 

a Ex 23, 19: 34, 26; 2 Es 10, 

5, 30. 

bis 23, 19; Dt 18, 3-5. 

¢ Ex: 22, 29; Lyi 2, 14; Dt. 26, 
2 


& 
t 
hod < 
NS 
Pe 
i>) 


¢ EX 13, 2, 12,,1%3;.34,:20..— 
cf. Ez 44, 20. 

f Ex 13, 13; 34, 20. 

g Lv:27,:27. 





— 119 — 








LIBER NUMERI 
18, 77 — DQ, 17 


sive ritum aquae lustralis tum parandae (19, 1-10), tum adhibendae, 
ut purificentur nempe homines polluti ex contactu cadaveris (J1-19), 
aut quodlibet immundum vas et suppellex (20-22). 








hcp. 3, 47; Ex 30, 13; Ez 45, 
PDE 25.10. [x2; 


FIN Bo 35°33 


$x 20; 26,28: Ly9, 325-42, 

m VY. Il. [34. 

Wi 4, 239. Par 13, 5) Mr 
9, 49. 

20] * Catech. R. II 7, 13. 

OVE: -23;,'°O45* DUZ10) 04 54, 32 
04.527; 18, %,.25 38 43, 34% 
14,.3; 18, 7; Bz 44,.28. + 


cf..Ps.15; 5;,Lm 3, 24, etc. 
ol rid. 5. 2ENCP nia 
e 


PNT. 24,52631N. 27,30, 325° Dt 
14,24 8 E620, $9; 12, 43; 
Heb 7, 5, 8, 9. —cf. Gn 14, 
20528 ,32. 

OMe CDs 1% 54 

r Lv 22, 9. — cf. 2 Es 6, 10-13. 

Scp. 3, 7. — cf. vr. 7. 

EVE: Ts 

MI, 20; Dt 10, 0; 14,.29)290; 
18, x: 

v 2.5103: 38. 

% Vr. 30. 


y vr. 27. 


8.cf.. Mt 10, 20; Leo ro, 93 
Cor 9, 4-14; 1 Tm 5, 17, 18. 


a Lv 19, 8; 22, 16. 
o Lv 22, 2, X53 


a Heb 9g, 13. 

5 Lv 22, 20. 

GODt 2%, 32% Rg 6,. % 

d Lv 4, 12. — cf. Heb 13, 11. 

é Lv 4,6, 17; 16,°14; to: Heb 
2373: 

PRX 2049 Ly A, RE eA 

gv. Lv 14, 4, 6, 49. 


hk Lv 11,.25; 16, 28. 
PVE. S, 


jvr. 17. — cf. Heb 9, 13. 
RIN 4; 12; 6,302 26;.84. 
byr. Igy 20,5 428 epi 31; 0432 
mvrY. 7. 


nvr. 16. — cf. Ecli 34, 30. — 
VOD. .§,125 996,10; Gr t8ov 
oO Cp. 32, +29. 


ONC 2030 LV TS) 31. 
qv. EX 30,°33. 


PCP. Ft, oft Lv: 'Fz,' 322 
SVE) 1%: 

tcl. Mt: 2'2..\2.9¢. Lover reas 
uv. vt. 9. 





ctuarii. “Siclus viginti obolos habet. 17 ‘Primogenitum autem bovis 
et ovis et caprae non facies redimi, quia sanctificata sunt Domino; 
jsanguinem tantum eorum fundes super altare, et adipes adolebis in 
suavissimum odorem Domino. 18 Carnes vero in usum tuum cedent, 
sicut /pectusculum consecratum et armus dexter tua erunt. 19%Omnes 
primitias sanctuarii, quas offerunt filii Israél Domino, tibi dedi et 
filiis ac filiabus tuis iure perpetuo. “Pactum salis est sempiternum 
coram Domino tibi ac filiis tuis. 

20 Dixitque Dominus ad Aaron: In terra eorum nihil possidebitis, 
nec habebitis partem inter eos: °ego pars et hereditas tua in medio 
filiorum Israél. 21 Filiis autem Levi dedi omnes ?decimas Israélis in 
possessionem pro ministerio, quo serviunt mihi in tabernaculo foe- 
deris; 22 9ut non accedant ultra filii Israél ad tabernaculum ‘nec 
committant peccatum mortiferum, 23 8solis filiis Levi mihi in taber- 
naculo servientibus et ‘portantibus peccata populi. Legitimum sem- 
piternum erit in generationibus vestris. “Nihil aliud possidebunt 
24 decimarum oblatione contenti, quas in usus eorum et necessaria 
separavi.. 

25 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 26 Praecipe levitis, 
atque denuntia: Cum acceperitis a filiis~Israél decimas, quas dedi 
vobis, primitias earum offerte Domino, id est Y“decimam partem de- 
cimae, 27 ut “reputetur vobis in oblationem primitivorum tam de 
areis quam de torcularibus, 28 et universis quorum accipitis, primitias 
offerte Domino et date Aaron sacerdoti. 29 Omnia, quae offeretis ex. 
decimis et in donaria Domini separabitis, optima et electa erunt. 
30 Dicesque ad eos: Si praeclara et meliora quaeque obtuleritis ex 
Ydecimis, reputabitur vobis quasi de area et torculari dederitis pri- 
mitias; 31¢t comedetis eas in omnibus locis vestris; tam vos quam 
familiae vestrae, *quia pretium est pro ministerio, quo servitis in 
tabernaculo testimonii. 32 Et %non peccabitis super hoc egregia vobis 
et pinguia reservantes, bne polluatis oblationes filiorum Israél et mo- 
riamini. 
| Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron dicens: 2 Ista est 

religio victimae quam constituit Dominus: praecipe filiis Israél, 
ut adducant ad te %vaccam rufam aetatis integrae, “in qua nulla 
sit macula, “nec portaverit iugum; 3 tradetisque eam Eleazaro sacer- 
doti, ¢qui eductam extra castra immolabit in conspectu omnium; 4 et 
tingens digitum in sanguine eius “adsperget contra fores tabernaculi 
septem vicibus 5comburetque eam cunctis videntibus, tam /pelle 
et carnibus eius quam sanguine et fimo flammae traditis. 6 9Lignum 
quoque cedrinum et hysopum coccumque bis tinctum sacerdos mit- 
tet in flammam, quae vaccam vorat. 7 Et tunc demum, “lotis vesti- 
bus et corpore suo, ingredietur in castra commaculatusque erit usque 
ad vesperum. 8 Sed et tille, qui combusserit eam, lavabit vestimenta 
sua et corpus, et immundus erit usque ad vesperum. 9 Colliget autem 
vir mundus Jcineres vaccae et effundet eos extra castra in loco 
kpurissimo, ut sint multitudini filiorum Israél in custodiam et in 
aquam /adspersionis, quia pro peccato vacca combusta est. 19 Cumque 
™laverit qui vaccae portaverat cineres vestimenta sua, immundus 
erit usque ad vesperum. Habebunt hoc filii Israél et advenae, qui 
habitant inter eos, sanctum iure perpetuo. 

11 Qui tetigerit cadaver hominis et propter hoc septem diebus 
fuerit immundus 12 °adspergetur ex hac aqua die tertio et septimo, 
et sic mundabitur. Si die tertio adspersus non fuerit, septimo non 
poterit emundari. 13 Omnis qui tetigerit humanae animae morticinum, 
et adspersus hac commixtione non fuerit, ?polluet tabernaculum Do- 
mini, et %peribit ex Israél; quia aqua expiationis non est adspersus, 
immundus erit, et manebit spurcitia eius super eum. 

14 Ista est lex hominis qui moritur in tabernaculo: omnes qui ingre- 
diuntur tentorium illius et universa vasa, quae ibi sunt, polluta erunt 
septem diebus. 15 "Vas, quod non habuerit operculum nec ligaturam 
desuper, immundum erit. 16 8Si quis in agro tetigerit cadaver occisi 
hominis aut per se mortui sive os illius vel tsepulcrum, immundus 
erit septem diebus. 17 Tollentque de “cineribus combustionis atque 





sade) Tan: eee 








3. Res gestae et constitutae in XL peregrinationis anno usque ad Xi cius mensem (20, 1-36, 13). 
Postquam Maria mortua est et Moyses populo sitienti elicuit, quanquam 
haesitans, aquam de petra(20,1-13), negato transitu per fines Edom (14-21), 


LIBER NUMERI 
19, 18 — 20, 24 








peccati et mittent aquas vivas super eos in vas; 18in quibus cum 
homo mundus tinxerit Yhysopum, adsperget ex eo omne tentorium 
et cunctam supellectilem et homines huiuscemodi contagione pollutos ; 
19 atque hoc modo mundus lustrabit immundum “tertio et septimo 
die ; expiatusque die Yseptimo Javabit et se et @vestimenta sua et 
immundus erit usque ad vesperum. 20Si quis hoc ritu non fuerit 
expiatus, ®%peribit anima illius de medio ecclesiae, quia sanctuarium 
Domini polluit, et non est aqua lustrationis adspersus. 21 Erit hoc 
praeceptum legitimum sempiternum. Ipse quoque, qui adspergit aquas, 
lavabit vestimenta sua. Omnis, qui tetigerit aquas expiationis, im- 
mundus erit usque ad vesperum. 22 0Quidquid tetigerit immundus 
immundum faciet, et anima, quae horum quippiam tetigerit, immunda 
erit usque ad vesperum. 


2 Veneruntque filii Israél et omnis multitudo in “desertum Sin 

mense primo; et mansit populus in Cades. Mortuaque est ibi 
bMaria et sepulta in eodem loco. 2 °Cumque indigeret aqua populus, 
dconvenerunt adversum Moysen et Aaron 3et ¢versi in seditionem 
dixerunt: Utinam perissemus /inter fratres nostros coram Domino! 
4 Cur eduxistis ecclesiam Domini in solitudinem, ut et nos et nostra 
iumenta moriamur? 59Quare nos fecistis ascendere de Aegypto et 
adduxistis in locum istum pessimum, qui seri non potest, qui nec 
ficum gignit nec vineas nec malogranata, insuper et aquam non habet 
ad bibendum? 

6 Ingressusque Moyses et Aaron, dimissa multitudine, tabernacu- 
lum foederis “corruerunt proni in terram clamaveruntque ad Do- 
minum atque dixerunt: Domine Deus, audi clamorem huius populi, 
et aperi eis ‘thesaurum tuum fontem aquae vivae, ut satiati, cesset 
murmuratio eorum. 

jEt apparuit gloria Domini super eos, 7 locutusque est Dominus 
ad Moysen dicens: 8*Tolle virgam et congrega populum tu et 
Aaron frater tuus; et loquimini ad petram coram eis, et illa dabit 
aquas. Cumque eduxeris aquam de petra, bibet omnis multitudo et 
iumenta eius. 9 Tulit igitur Moyses lvirgam, “quae erat in conspectu 
Domini, sicut praeceperat ei, 19 congregata ‘multitudine ante petram, 
dixitque eis: “Audite, rebelles et increduli: num de petra hac vobis 
aquam poterimus eicere? 11 Cumque elevasset Moyses manum percu- 
tiens virga bis °silicem, egressae sunt aquae largissimae, ita ut po- 
pulus biberet et iumenta. 

12PDixitque Dominus ad Moysen et Aaron: ?Quia non credidistis mihi, 
Qut sanctificaretis me coram filiis Israél, non introducetis hos populos 
in terram quam dabo eis. 13”Haec est aqua contradictionis, ubi 
iurgati sunt filii Israél contra Dominum, et sanctificatus est in eis. 

14 sMisit interea nuntios Moyses de Cades ad ‘regem Edom, qui 
dicerent: Haec mandat “frater tuus Israél: nosti omnem laborem qui 
apprehendit nos: 15 quo modo Ydescenderint patres nostri in Aegyp- 
tum, et “habitaverimus ibi multo tempore, Yadflixerintque nos Aegyptii 


et patres nostros; 16et quomodo #clamaverimus ad Dominun, et exau- 


dierit nos “miseritque angelum, qui eduxerit nos de Aegypto. Ecce 
in urbe Cades, quae est in extremis finibus tuis, positi 17 obsecra- 
mus, ut “nobis transire liceat per terram tuam. Non ibimus per agros 
nec per vineas, “non bibemus aquas de puteis tuis, sed gradiemur 
via publica nec ad dextram nec ad sinistram declinantes, donec tran- 
seamus terminos tuos. 

18 Cui respondit Edom: Non transibis per me, alioquin armatus 
occurram tibi. 19 Dixeruntque filii Israél: Per tritam gradiemur viam 
et, si *biberimus aquas tuas nos et pecora nostra, /dabimus quod 
iustum est: nulla erit in pretio difficultas; tantum velociter transea- 
mus. 29 At ille respondit: %Non transibis. Statimque egressus est 
obvius cum infinita multitudine et manu forti 21! nec voluit adquie- 
scere deprecanti, ut concederet transitum per fines suos; ‘quamobrem 
divertit ab eo Israél. 

22 Cumaque castra movissent de /Cades, venerunt in *montem Hor, 
qui est in finibus terrae Edom; 23 ubi locutus est Dominus ad Moy- 
sen. 24/Pergat, inquit, Aaron ad populos suos; non enim intrabit 





vv. Ex 12, 22. 


x vr. 12. 


y cf. Lv 14, 9 
EN; LV 2; 25; 


av. Ex, 30, 33. 


b cf. vr. 11; Ag 2, 1 


ad V;\CD..:13,..22% 


oe T2yp1 $26, sOsvER TSs "20. 

2-13), L. in fr. 6p. D. 3 Gag. 
Ex 17, 1-7. 

fen. 16, 19, 42. 

ecp. 14, 2. — cf. Ex 17, 2 

JOP. 17; °%,°333 14,871 -16232. 
33,35, 49. 

YA ea Pee OF ah es 


hep. 14, 5; 16, 4, 22, 45. 
icf. Dt 28, 12. 


jcp. 14, 10. — v. Lv 9, 23. 
Rk cf. Ex 17,°5 


LEX 29, 5; 62 Sap £334. 
mcp. 17, 10. 


WPS 1G5, “42, 63:: %¢ Cor 10; 4. 


ocf, Dt 8, 15; Sap-ai;-#@. 


$¢0..49, 14; Dt xt, 375-9,-265 
4, 21; 32, 51. 

q Ez 20, 415-236; 23° 38.936; 

PCH. O49; 34> BS 29,75 oe 3a, 
SI: $3), 83: Ps- Bo, 8;bir0g; 
32; EZ 47, 19. 

soJd ‘t1,°x6, 

t Gn 36, 21-39; Jd 11 ,17. 

“4 Dt,2,.4, 8; 23,37; Ab: 30), 22: 


v Gn 46, 6; Ac 7, 15. 

G'V1IX; 132-40, 

yEx-2, 123 (Dt) 26) 63- Ac? 4; 
19 etc. 


S EX'S, 733-35. 7 


a Ex 14, 19; 23, 20; 33, 2 
biv: Js 1S, 22-23" 

¢-ci: cpi.2ar, 225.D¢.2, 2 
4. Chi eNP cE 


6cl. Wtai7 
f Dt.2; 6, ers — cf. Lm 5, 4 


gct, Jd 15347" Am’ ft, ‘tr. 

A cf. Dt 2, 29. 

dirs tia 21, 4; Dt 2,8; Jd'1t, 
18, 

LOpe'33,°375 
Cp. 2 03°43: $3, °37. 

24] * cf. Catech. R. Il 5, 6. 

lcp. 27, 13; Dt 32, 50. — cf. 
cp: 31, 2; Gni2s5; 8 





—— a 








LIBER NUMERI 
20, 25 21, 26 


filii Israél accedunt ad montem Hor, unde, defuncto Aaron (22-30), 
profligato rege Arad (21, 1-3), et impetrata contra ignitos serpentes me- 
dela (4-9), perveniunt ad Arnon in finibus Amorrhaeorum (10-20), quos 








mvr. 12. 


mich. Liv-\21;. 20. 

a-cp. 33,38; -Dt.32) 0% 

pb Ex 29, 29, 30. 

dcp. 33, 38; Dt 32, 50. — cf. 
Dt 6. 


r Dt 54, 8. 


1-9] LL. in fs. exal. s. Cruc. 

acp. 33, 40. — cf. Jd 1, 16. 

Det. CO; 38, 80 4 

Cx0D. 83.3) 825023. 

dcf. Gn 28. 90; .JdsE1 80; 

eof. “Dt 13, 16¢<Js 17; Jd 
t, 77%) Be 15, 3 


46D; 4 54 Dt 1, 44; Js 19, 


£ ch. 20, 22; ieee 4I. 

h Jd 11, 18 

i cp. eg Toe. p (Ex 6, 9.) 

i Ps 77, 

k Ex ot: -- ins 

HIB os FAs) ¢ We to 

m Dt 8, 15; Cvat 8, 25°. Sap. 16, 
ae Cor’ 10, 9. — cf. Is 14, 

r8 [29; 30, 6. 


n aoe 
a 77, 34. — cf. cp. II, 2. 


Area Sap go Ae 8 a4. 19; 
r3, c 8.24. 
8, ‘01 RE CSch. #. ye Boas fe’ f 


17. 
ei 3,14,15. — cf. 4Rg 18,4. 
r cf. Sap 16, 7, 10. 
SCD. 33, 43, 44. 


t Dt ay23; 
“cp: 22,'36:;: Jd xz, x8. 
v cf. 380,484. 


*.vt. 98°" Dt. 2; “9, 28, 29%. Is 
157°C, 


y (Jd 9, 21.— cf. 2 Rg 20,14.) 
cf.:cp.20, 85 "Ex 17,6: 


a.(v.. Gn 49, 20; Is'"33,*92,) 


b cf. cp. 23, 28. 

Cccp. 23, 28; 1 Rg 23, 19, 24; 
265%, 3: 

d'Dt-7,.203) Jd rr, £9. 

CCL. ED. 20; T7. 


f Dt 29, 7 

‘> 2 eer (3d x3, 20. 
Dt" 7,43 * $ 12, I, 23 "34. ee 
2 Es g;' 22; Ps’i3a, II; £35, 
19% Ayn 35%. 

iv. Gn 32, 22. 

Jep.: $2,°3; Dt 4, #8 Js 13, 
TOn 17s Re, d 11 
1 Par 6, 81; Te 5)20% A 4 


4; Jr 48, 2, 45 
cls cp. 3324 2: 





terram, quam dedi filiis Israél, “eo quod incredulus fuerit ori meo 
ad aquas contradictionis. 25 Tolle Aaron et filium eius cum eo, 
et duces eos in montem Hor; 26 cumque nudaveris patrem veste sua, 
"indues ea Eleazarum filium eius: Aaron colligetur et morietur ibi. 
27 Fecit Moyses ut praeceperat Dominus, et °ascenderunt in montem 
Hor coram omni multitudine. 28 ?Cumque Aaron spoliasset vestibus 
suis, induit eis Eleazarum filium eius. 29Illo mortuo Yin montis super- 
cilio, descendit cum Eleazaro. 3 Omnis autem multitudo videns occu- 
buisse Aaron "flevit super eo triginta diebus per cunctas familias suas. 
21 Quod cum audisset *Chananaeus rex Arad, qui habitabat ad 

bmeridiem, venisse scilicet Israél per cexploratorum viam, 
pugnavit contra illum et victor exsistens duxit ex eo praedam. 2 At 
Israél voto se Domino obligans ait: Si tradideris populum istum in 
manu mea, “delebo urbes eius. 3 Exaudivitque Dominus preces Israél, 
et tradidit Chananaeum, quem ille interfecit, subversis urbibus eius, 
et vocavit nomen loci illius /Horma, id est anathema. 

4 9Profecti sunt autem et de monte Hor per viam quae ducit ad 
mare Rubrum, “ut circumirent terram Edom. Et ‘taedere coepit po- 
pulum itineris ac laboris. 

5 Locutusque Jcontra Deum et Moysen ait: *Cur eduxisti nos de 
Aegypto ut moreremur in solitudine? Deest panis, non sunt aquae, 
lanima nostra iam nauseat super cibo isto levissimo. 6 ”’Quamobrem 
misit Dominus in populum ignitos serpentes, ad quorum “plagas et 
mortes plurimorum 7 °venerunt ad Moysen atque dixerunt: Pecca- 
vimus, quia locuti sumus contra Dominum et te: ora ut tollat a 
nobis serpentes. Oravitque Moyses pro populo. 

8 Et locutus est Dominus ad eum: Fac serpentem aeneum et pone 
eum pro signo: qui percussus adspexerit eum vivet. 9% @Fecit ergo 
Moyses serpentem aeneum et posuit eum pro signo, quem cum per- 
cussi adspicerent “sanabantur. 

10Profectique filii Israél castrametati sunt in *Oboth llunde egressi 
fixere tentoria in Jeabarim in solitudine, quae respicit Moab contra 
orientalem plagam. 12 Et inde moventes venerunt ‘ad torrentem 
Zared. 13 Quem relinquentes castrametati sunt contra Arnon, quae 
est in deserto et prominet in finibus Amorrhaei; siquidem “Arnon 
terminus est Moab dividens Moabitas et Amorrhaeos, 14 unde dicitur 
in “libro bellorum Domini: 


Sicut fecit in mari Rubro, 
sic faciet in torrentibus Arnon. 

15 Scopuli torrentium inclinati sunt, ut requiescerent in “Ar, 
et recumberent in finibus Moabitarum. 


16 Ex eo loco apparuit Yputeus, super quo locutus est Dominus ad 
Moysen: Congrega populum, et *dabo ei aquam. 17 Tunc cecinit 
Israél carmen istud 

Ascendat puteus. Concinebant: 

8 Puteus, quem foderunt principes, 
et paraverunt duces multitudinis 

in “datore legis et in baculis suis. 


De solitudine Matthana, 19de Matthana in Nahaliel, de Nahaliel 
in Bamoth, 2%de Bamoth, vallis est in regione Moab in vertice 
Phasga, bquod respicit contra ¢desertum. 

21 dMisit autem Israél nuntios ad Sehon regem Amorrhaeorum di- 
cens: 22 Obsecro ¢ut transire mihi liceat per terram tuam: non decli- 
nabimus in agros et vineas, non bibemus aques ex puteis, via regia 
gradiemur, donec transeamus terminos tuos. 23 /Qui concedere noluit 
ut transiret Israél per fines suos, quin potius, exercitu congregato, 
egressus est obviam in desertum et 9venit in Iasa pugnavitque contra 
eum. 244A quo percussus est in ore gladii, et possessa est terra eius 
ab Arnon usque ‘Ieboc et filios Ammon; quia forti praesidio tene- 
bantur termini Ammonitarum. 

25 Tulit ergo Israél omnes civitates eius et habitavit in urbibus 
Amorrbhaei, in JHesebon scilicet et *viculis eius. 26 Urbs Hesebon 
fuit >ehon regis amorrhaei, qui pugnavit contra regem Moab et tulit 





— ee 








nolentes verba pacifica audire (21, 22), in lasa et Edrai debellant (23-35). 
Interea Balac, timens ne eadem sors sibi immineat, de Aram accersit, 
ut populo Dei maledicat, Balaam profetam (22, 1-19), qui semel 


LIBER NUMERI 
21, 27 — 22, 22 








omnem terram, quae ditionis illius fuerat, usque Arnon. 27 Idcirco 


dicitur ‘in proverbio: 


Venite in Hesebon, “aedificetur 
et construatur civitas Sehon. 
28 Ignis ™egressus est de Hesebon, 
flamma de oppido Sehon; 
et devoravit °Ar Moabitarum 
et habitatores excelsorum Arnon. 
29 Vae tibi, Moab: peristi, popule ?Chamos. 
Dedit filios eius in fugam 
et filias in captivitatem regi Amorrhaeorum Sehon. 
30 Tugum ipsorum disperiit ab Hesebon usque @Dibon; 
lassi pervenerunt in Nophe et usque "Medaba. 


31 Habitavit itaque Israél in terra Amorrhaei. 

32 Misitque Moyses qui explorarent ‘lazer, cuius ceperunt viculos 
et possederunt habitatores. 

33 ‘Verteruntque se et ascenderunt per viam Basan, et occurrit eis 
Og rex Basan cum omni populo suo pugnaturus in Edrai. 34 “Dixitque 
Dominus ad Moysen: Ne timeas eum, quia in manu tua tradidi 
illum et omnem populum ac terram eius, “faciesque illi sicut fecisti 
Sehon regi Amorrhaeorum habitatori Hesebon. 35 Percusserunt igitur 
et hunc cum filiis suis universumque populum eius usque ad inter- 
necionem et possederunt terram illius. 

? Profectique castrametati sunt in %campestribus Moab, ubi trans 
TIordanem Plericho sita est. 

2Videns autem °Balac filius Sephor omnia, quae fecerat Israél 
Amorrhaeo, % et quod “pertimuissent eum Moabitae et impetum eius 
ferre non possent, 4 dixit ¢ad maiores natu Madian: /Ita delebit hic 
populus omnes, qui in nostris finibus commorantur, quomodo solet 
vi — usque ad radices carpere. Ipse erat eo tempore rex in 

oab. 

5 JMisit ergo nuntios ad Balaam filium Beor hariolum, ’qui habi- 
tabat super flumen terrae filiorum Ammon, ut vocarent eum et 
dicerent: Ecce egressus est populus ex Aegypto, qui operuit super- 
ficiem terrae sedens contra me; 6 veni igitur et maledic populo huic, 
quia fortior me est: si quo modo possim percutere et eicere eum 
de terra mea; novi enim quod benedictus sit cui benedixeris, et ma- 
ledictus in quem maledicta congesseris. 

7 Perrexeruntque seniores Moab et maiores natu Madian thabentes 
divinationis pretium in manibus. Cumque venissent ad Balaam et 
narrassent ei omnia verba Balac, §8 ille respondit: Manete hic nocte, 
et respondebo quidquid mihi dixerit Dominus. Manentibus illis apud 
Balaam, /venit Deus et ait ad eum: 9% Quid sibi volunt homines isti 
apud te? 10 Respondit: Balac filius Sephor rex Moabitarum misit ad 
me 11dicens: *Ecce populus, qui egressus est de Aegypto, operuit 
superficiem terrae; veni et maledic ei, si quo modo possim pugnans 
abigere eum. 12 Dixitque Deus ad Balaam: Noli ire cum eis neque 
maledicas populo, ‘quia benedictus est. 13 Qui mane consurgens dixit 
ad principes: Ite in terram vestram, quia prohibuit me Dominus 
venire vobiscum. 14 Reversi principes dixerunt ad Balac: Noluit Ba- 
laam venire nobiscum. 

15 Rursum ille multo plures et nobiliores, quam ante miserat, misit. 
16 Qui, cum venissent ad Balaam, dixerunt: Sic dicit Balac filius 
Sephor: Ne cuncteris venire ad me: 17”paratus sum honorare te 
et quidquid volueris dabo tibi: “veni et maledic populo isti. 18Respon- 
dit Balaam: °Si dederit mihi Balac plenam domum suam argenti et 
auri, ?non potero immutare verbum Domini Dei mei, ut vel plus 
vel minus loquar. 19 Obsecro %ut hic maneatis etiam hac nocte, et 
scire queam quid mihi rursum respondeat Dominus. 29 Venit ergo 
Deus ad Balaam nocte et ait ei: Si vocare te venerunt homines isti, 
surge et vade cum eis, “ita dumtaxat ut quod tibi praecepero facias. 
21 Surrexit Balaam mane et, strata asina sua, profectus est cum eis. 
22 sEt iratus est Deus, tstetitque angelus Domini in via “contra Ba- 





BV... CD. 234x:%- 
MV. CD. 32, 37. 


nm (all) Jr 48, 45, 46. 
OVS VE. -FS8< 


p Jd 11, 24; 3 Rg iz, 7. — cf. 
4 Rg 23, 13; Jr 48, 7. 


9p. 33 33. 3; Js 13,17; Is 15,2; 
&.. “oh: ep"'33, 45. 
rjs i 3: 16; 1 Par 10,°:7¢:1s 
15,2; 1 McQ, 3 


Scp. 32, 1; Js 13, 25; 2 Rg 24, 
S; <x). Par 6)).813; .Jri48, 32; 
Te MCle S: 

Dt 2, 5-37. 

wt t; 45:3,°% 
03. 1a st; 


v cf. Ps 135, 17-22.— Vv. vr.24. 


29, 7. 
» 10; Js z2;745 


acp. 26, 3, 63; 31, 12; 33,48; 
by, 96, 13, 

b Dt 32, 49; 34, 1, 3. — v. Js 

Cc jd*r1, 25 iy SRE 

d Ex Is, +e 

eicls cpi 32, Sinlsa3h an 

fief. Jdt 7, 4. 


g Dt 23. 43 Js 24, 9; 2 Es 13, 
23 Mic 6p 53rJu xz; Ap 23 14. 
Dt 24; <4; = ef, cp. 28, 7.) 


i2 Pia. 15. —.cf..1 Rg 9, 7, 
Mic 3, 11. 


jcf. Gn 20, 3; Jb 33, 15, 16. 


kyr. 5, 6. 


Ll v..eDs237126: 


Mm VY. 37% Cp. 24, UI. 

WNC. 6, If: Cp, 23,7: 

ocp. 24, 13. — cf. 3 Rg 13, 8 

pvr. 38; cp. 23, 26.— cf. 3 Rg 
22; 2462 +Parer8, 13. 

G.NI.c5. 


f NV 354 1CD023,. 82, 26; 
$a Et 2}. Ty 

bicfis Bx: 4) 245 °1 Par 21, 16. 
uvY. 32. 


24, 13. 





— 123 — 








LIBER NUMERI 


et iterum divinitus correptus (20-35), nedum regi morem gerat 
(36-41), quater ex quattuor locis vaticinia profert celebrantia vel 
Israélis excellentiam prae cunctis gentibus (23, 1-10), vel eius 








22,.23 — 23, 12 
vvr. 31. — cf. Gn 3, 24; Js 
ee 
£2: Pt. 2.70% 


y cf. Gn 21, 19; 4 Rg 6, 17; Le 
2455267 32. 


Z Vr. 22. 


acf, x Rg 15, 24; 26, 21; 2Rg 
12, 13; Jb 34, 31, 32. 
6 vr. 20. 


iors CP): 
gt: 33. 


c cp. 
dcp. 


é Vi. 1375p? 24, 15. 
fvr. 18. 


g (cf. cp. 21, 20.) 
avr. 29. 


b vr. 14, 30. 
C VTi 15; 
d cf: cpl 24,'z 


€.Vr. 16; 


f vr. 12, 16; cp. 22, 38: Dt 18', 
18: Ish s wl tg (g9, 2t;iJn 
¥.-95 ; 


g vr. 18: cp. 24, 3, 15) 20, 27, 
23; Jb 27, 1; 29, 1; Ps 48, 

Is 14, 4; Mic 2, 4. 

‘ ay at, 29. 

kDt 23, 4. = ef.cp. 22573. 

icf. Gn 29, 1 

PCP; 22, 6. 

Rk vr. 20, 23. 


lef. cp. 24, 17. 


Est 3; Eph 2, 14 
Ex 33, 16; 
ov. Gn 13, 16. 


Pech cp" Sx, 
q Ms (36, 37; y 115, 15; Sap 2, 
Ap 14, 13. 
itp. 22, 22 5524, fof DE 23,"'s3 
2 Es 13, 2. 


SM. VF. 783 





laam, qui insidebat asinae et duos pueros habebat secum. 23 Cernens 
asina angelum stantem in via Yevaginato gladio avertit se de itinere 
et ibat per + pevarey Quam cum verberaret Balaam et vellet ad semitam 
reducere, stetit angelus in angustiis duarum maceriarum, quibus 
vineae cingebantur. 25 Quem videns asina iunxit se parieti et attrivit 
sedentis pedem. At ille iterum verberabat eam; 26et nihilominus 
angelus ad locum angustum transiens, ubi nec ad dexteram nec ad 
sinistram poterat deviare, obvius stetit. 27 Cumque vidisset asina stan- 
tem angelum, concidit sub pedibus sedentis, qui iratus vehementius 
caedebat fuste latera eius. 

28 *Aperuitque Dominus os asinae, et locuta est: Quid feci tibi? 
cur percutis me ecce iam tertio? 29 Respondit Balaam: Quia com- 
meruisti et illusisti mihi. Utinam haberem gladium, ut te percute- 
rem. 20 Dixit asina: Nonne animal tuum sum, cui semper sedere 
consuevisti usque in praesentem diem? Dic quid simile unquam fe- 
cerim tibi. At ille ait: Nunquam. 31 Protinus Yaperuit Dominus oculos 
Balaam, et vidit angelum stantem in via evaginato gladio adora- 
vitque eum pronus in terram. 32 Cui angelus, Cur, inquit, tertio 
verberas asinam tuam? Ego veni ut “adversarer tibi, quia perversa 
est via tua mihique contraria; 3% et, nisi asina declinasset de via 
dans locum resistenti, te occidissem, et illa viveret. 34 Dixit Balaam: 
“Peccavi nesciens quod tu stares contra me et nunc, si displicet tbi 
ut vadam, revertar. 35 Ait angelus: Vade cum istis et “cave ne aliud, 
quam praecepero tibi, loquaris. Ivit igitur cum principibus. 

36 Quod cum audisset Balac, egressus est in occursum eius “in 
oppido Moabitarum, quod situm est in %extremis finibus Arnon; 


3/ dixitque ad Balaam: Misi nuntios ut vocarem te: cur non statim 


venisti ad me? an quia “mercedem adventui tuo reddere nequeo? 
38 Cui ille respondit: Ecce adsum: nunquid loqui potero aliud, ‘nisi 
quod Deus posuerit in ore meo? 39 Perrexerunt ergo simul et vene- 
runt in urbem, quae in extremis regni eius finibus erat. 4° Cumque 
occidisset Balac boves et oves, misit ad Balaam et principes, qui cum 
eo erant, munera. 

41 Mane autem facto, duxit eum ad %excelsa Baal et intuitus est 
extremam partem populi. 
? Dixitque Balaam ad Balac: ®%Aedifica mihi hic septem aras et 

para totidem vitulos eiusdemque numeri arietes. 2 Cumque fe- 

cisset iuxta sermonem Balaam, “*imposuerunt simul vitulum et arie- 
tem super aram. 3 Dixitque Balaam ad Balac: °Sta paulisper iuxta 
holocaustum tuum, donec vadam, 4si forte occurrat mihi Dominus, 
et quodcumque imperaverit loquar tibi. 4 Cumaque abisset velociter, 
foccurrit illi Deus. Locutusque ad eum Balaam, Septem, inquit, aras 
erexi et imposui vitulum et arietem desuper. 5 Dominus autem /posuit 
verbum in ore eius et ait: Revertere ad Balac et haec loqueris. 6 Re- 
versus invenit stantem Balac iuxta holocaustum suum et omnes prin- 
cipes Moabitarum; 7 9adsumptaque parabola sua, dixit: 


De “Aram adduxit me Balac, 
rex Moabitarum de montibus ‘orientis. 
iVeni, inquit, et maledic Iacob; 
propera et detestare Israél. 
8 Quo modo *maledicam cui non maledixit Deus? 
Qua ratione detester quem Dominus non detestatur? 
9/De summis silicibus videbo eum 
et de collibus considerabo illum. 
™Populus solus habitabit, 
et “inter gentes non reputabitur. 
10 cQuis dinumerare possit pulverem Iacob 
et nosse numerum stirpis Israél ? 
PMoriatur anima mea @morte iustorum, 
et fiant novissima mea horum similia. 


11 Dixitque Balac ad Balaam: Quid est hoc quod agis? "Ut male- 
diceres inimicis meis vocavi te, et tu e contrario benedicis eis. 12 Cui 
ille respondit: Num aliud possum loqui, nisi *quod iusserit Dominus? 








— 124 — 


Se 





immunitatem a superstitione divinamque erga eum tutelam victricem 
(11-24), vel futurae habitationis populi amoenitatem vel eius in hostes 
Jortitudinem (25-24, 9), vel denique ipsius gloriam messianicam ubi- 


LIBER NUMERI 
23, 13 — 24,8 








13 Dixit ergo Balac: Veni mecum in alterum locum, unde partem 
Israél videas et totum videre non possis: inde maledicito ei. 14 Cum- 
que duxisset eum in locum sublimem super verticem montis Phasga, 
taedificavit Balaam septem aras et, impositis supra vitulo atque ariete, 
15 dixit ad Balac: “Sta hic iuxta holocaustum tuum, donec ego obvius 
pergam. 16 Cui cum Dominus occurrisset “posuissetque verbum in 
ore eius, ait: Revertere ad Balac et haec loqueris ei. 17 Reversus 
invenit eum stantem iuxta holocaustum suum et principes Moabita- 
rum cum eo. Ad quem Balac, Quid, inquit, locutus est Dominus? 
18 At ille, adsumpta parabola sua, ait: 
Sta, Balac, et ausculta; 
audi, fili Sephor. 
19 Non est Deus quasi homo ut mentiatur 
nec ut filius hominis ut Ymutetur. 
Dixit ergo et non faciet? 
locutus est et non implebit ? 
20 Ad benedicendum adductus sum: 
“benedictionem prohibere non valeo. 
21 Non est idolum in Iacob, 
nec videtur simulacrum in Israél. 
‘Dominus Deus eius cum eo est, 
et clangor victoriae regis in illo. 
22 Deus ¢eduxit illum de Aegypto, 
cuius fortitudo similis est ¢rhinocerotis. 
23 Non est augurium in Iacob, 
nec /divinatio in Israél. 
Temporibus suis dicetur Iacob et Israéli 
Yquid operatus sit Deus. 
24 Ecce populus “ut leaena consurget 
et quasi leo erigetur; 
non accubabit donec ‘devoret praedam 
et Joccisorum sanguinem bibat. 

25 Dixitque Balac ad Balaam: Nec maledicas ei nec benedicas. 
26 Et ille ait: ‘Nonne dixi tibi quod quidquid mihi Deus imperaret, 
hoc facerem? 27 Et ait Balac ad eum: ™Veni et ducam te ad alium 
locum, si forte placeat Deo ut inde maledicas eis. 28 Cumque duxisset 
eum super verticem montis "Phogor, qui respicit °solitudinem, 29dixit 
ei Balaam: ?Aedifica mihi hic septem aras et para totidem vitulos 
eiusdemque numeri arietes. 39 4@Fecit Balac ut Balaam dixerat im- 
posuitque vitulos et arietes per singulas aras. 

2 Cumque vidisset Balaam, quod placeret Domino ut benediceret 
- Israéli, nequaquam abiit, ut ante perrexerat, ut augurium quae- 
reret; sed dirigens contra desertum vultum suum 2 et elevans oculos 
vidit Israél in tentoriis %ommorantem per tribus suas et, “irruente 
in se spiritu Dei, 3 %adsumpta parabola, ait: 
Dixit Balaam filius Beor, 
dixit homo, cuius ‘obturatus est oculus; 
4 dixit auditor sermonum Dei, © 
qui visionem Omnipotentis intuitus est, 
Iqui cadit, et sic aperiuntur oculi eius: 
5 Quam pulchra tabernacula tua, Iacob, 
et tentoria tua, Israél! 
6 Ut valles nemorosae, 
ut horti iuxta fluvios irrigui, © 
ut tabernacula, quae fixit Dominus, 
hquasi cedri prope aquas. 
7 Fluet aqua de situla eius, 
et semen illius erit in ‘aquas multas. 
Tolletur propter JAgag rex eius, 
et auferetur “regnum illius. 
8/Deus eduxit illum de Aegypto, 
cuius fortitudo similis est rhinocerotis. 
m™Devorabunt gentes hostes illius 
ossaque eorum “confringent et °perforabunt sagittis. 





E-vre_T 72: 
u“vr. 3. 
PVCS BI. 


eeME 3.62 Rmi t1,429;° Te fF, 
2; Heb 6,°18; Je.1, 175 — 
cf. Jdt 8, 15: 

yi Rg 15, 29. 

get CD02 25.204 

acp. 22, 12. — cf. Gn 12, 2. 

bcis If 50,20; 


CV. 5X -20;.455 40; 


d (all) Mt 2, 15. — cp. 24. 8. 
e Dt 33, 17; Jb 39, 10 11. — 
cf. PS::25; 226 OF, th: 1S oH, 7. 


cD: 22; 7. 


Ps go,220; 43,,32. 
k cp. 24, 9; Gn 49, 9. 


i Gn 49, 27. 
jZc 9, 15. 


ENr,. Fas Seps 22) ° 18: 
mvr. 13. 


HiCDo 255185 325 105: S22. 
17; Os 9, 10. —.cf. cp..25, 
3, 5; Ps 105, 28, 29. 

6 VEcp’2 1,"20. 

ONAL 

ONT sais 


acpi 23,35. 1S: 


bv. cp. 2, 2-31. 
cJd. 3: ros. 1° Re -19,. 205235 
4 2 Par 15, 1:+20,:84, 

VexCDi2 3 ue 
evrs rss — che (Gn "hs, 323) 
f Is 50, 4. 1 Rg 9,9. 


g cf. 1 Re: to," 245 ‘Ez 2°28 3, 
23; AD 1, 10,17, 


BV. PSsass 


heck: Jéisei 1333Ap) ry, Yr. 

4.ef rRe zs, 8. 

RE. 2 Ree Sts Tar Ta. 2: 
Evxcp 23,22: 

m cl. CD14, 9; 23, 24. 

RNS. 38. 13°. ft 50; 17. 

o FS 44;.6; Jr'so, 9. 











LIBER NUMERI 
24, 9 — 25, 9 


que terrarum diffundendam (10-25). Digresso tandem Balaam, non ta- 
men sine ipsius, ut postea insinuatur, consilio, filii Israél idolo Beel- 
phegor initiantur (25, 1-5); sed eorum praevaricationem Phinees com- 








Pcp. 23, 24; Gn 49, 9. 
q Gn 12, 3; 27, 29. 


rcf .Jb 27, 23; Lm 2, 15; Ez 
21. Ta. VG ° 22; 535 

SV CP, 23, TI. 

ECD: 22,173 39s 


ECD. 22378. 


Vv. cp. 16, 28. 

x CD. 25» 2; 31, 16; Ap 2, 14. 
— cf. Mic 6, 5. 

yv. Gn 49, I. 

zcf. cp. 21, 27. —V. cp. 23, 7. 


OVE 3 4. 
6 Ac 7, 48. 


CNET Ae 


17] v. Is 11, I. 

17, 18] R. et Antt. in Adv. et 
fs. Purif. B. M. V. 

a cle tpy.4235 0: 

e Mt 2, 2; Ap 22, 16. 

f cf. Gn 49, Io. 

g Jr 48, 45; Am 2, 2. — cf. 2 


g 8, 2. 
hcf. 2 Rg 8, 14; Ps 59, 10, 
“21; :AM 9» 24> 
(Gn 32, 3:36. 8. 


fcf. Mic 5, 7, 8. 
RY. cp. 23, 7. 


LchEx 17, 14; t Re 315; 3yre8 
m Guis, 19; 1 Re 15s, 6, 


n Jr 49, 16; Ab 4. 


o Ez 27, 6. — cf. Dn 11, 30. 
p Gn 10, 21, 25. 

q vr. 20. 

HC 0D. 31,8. 


acp. 33, 49; Js 2, 1; 3, 1; Mic 
Gl. 0D; 81.2 Os [6, 5. 
62s 24, 15, 16: Ps*t06, 38: 
Os 9, 10. — cf. 1 Cor 10, 20. 
d Js 22, 17. 
év; Dt 43.3% 
Pct Gn 40,:19,.22: Dt 21,.23° 
2 Rg 21, 6, 9; Gal 3, 33. 
ey rr Dt £3 tos 
Cen rt, 165: EX FSi or, 25. 
¢ cf; Ex 32,27. 
4ss.] * cf. Catech. R. III 7, 9. 


PAL Becks 
1 bx 6: ames PS TO8, 40% 7. Me 
a. °96. ba" 1° Cor ro; 8% 


m Dt 4, 3. — cf. 1 Cor ro, 8. 





9 PAccubans dormivit ut leo, 

et quasi leaena, quam suscitare nullus audebit. 
WQui benedixerit tibi erit et ipse benedictus, 

qui maledixerit in maledictione reputabitur. 

10 Tratusque Balac contra Balaam, *complosis manibus, ait: *Ad 
maledicendum inimicis meis vocavi te, quibus e contrario tertio be- 
nedixisti. 11 Revertere ad locum tuum. *Decreveram quidem magni- 
fice honorare te, sed Dominus privavit te honore disposito. 12 Re- 
spondit Balaam ad Balac: Nonne nuntiis tuis, quos misisti ad me, 
dixi: 13 Si dederit mihi Balac plenam domum suam argenti et auri, 
non potero praeterire sermonem Domini Dei mei, ut vel boni quid 
vel mali Yproferam ex corde meo, sed quidquid Dominus dixerit hoc 
loquar? 14 Veruntamen pergens ad populum meum dabo “consilium, 
quid populus tuus populo huic faciat Yextremo tempore. 15 *Sumpta 
igitur parabola, rursum ait: 

Dixit Balaam filius Beor, 
dixit homo, cuius “obturatus est oculus; 
16 dixit auditor sermonum Dei, 
qui novit doctrinam °Altissimi 
et visiones Omnipotentis videt, 
Cqui cadens apertos habet oculos: 
17 dVidebo eum, sed non modo; 
intuebor illum, sed non prope. 
Orietur ¢stella ex Iacob, 
et consurget /virga de Israél; 
et 9percutiet duces Moab, 
vastabitque omnes filios Seth. 
18 Et erit “Idumaea possessio eius, 
hereditas ‘Seir cedet inimicis suis; 
Israél vero fortiter aget. 
19 De Iacob erit Jqui dominetur, 
et perdat reliquias civitatis. 


20 Cumque vidisset Amalec, “adsumens parabolam ait: 
Principium gentium Amalec, 
lcuius extrema perdentur. 
21 Vidit quoque ™Cinaeum et, adsumpta parabola, ait: 
Robustum quidem est habitaculum tuum; 
sed, “si in petra posueris nidum tuum 
22 et fueris electus de stirpe Cin, 
quandiu poteris permanere? 
Assur enim capiet te. 


23 Adsumptaque parabola, iterum locutus est: 
Heu! quis victurus est, quando ista faciet Deus? 
24 Venient °in trieribus de Italia, 
superabunt Assyrios, vastabuntque ?Hebraeos 
et ad extremum etiam ipsi %peribunt. 


25 Surrexitque Balaam et ’reversus est in locum suum; Balac quo- 

que via, qua venerat, rediit. ; : 
? 5 Morabatur autem eo tempore Israél in ¢Settim et °fornicatus 
est populus cum filiabus Moab, 2 “quae vocaverunt eos ad sacri- 
ficia sua. At illi comederunt et adoraverunt deos earum: 3 4initiatus- 
que est Israél Beelphegor. Et iratus Dominus 4 ait ad Moysen: ¢Tolle 
cunctos principes populi et /suspende eos contra solem in patibulis, Yut 
avertatur furor meus ab Israél. 5 Dixitque Moyses ad “iudices Israél: 
Occidat unusquisque proximos suos, qui initiati sunt Beelphegor. 

6 Et ecce unus de filiis Israél intravit coram fratribus suis ad scor- 
tum madianitidem, vidente Moyse et omni turba filiorum Israél, jqui 
flebant ante fores tabernaculi. 7Quod cum vidisset 'Phinees filius Elea- 
zari filii Aaron sacerdotis, surrexit de medio multitudinis et, arrepto 
pugione, §Singressus est post virum israélitem in lupanar et per- 
fodit ambos simul, virum scilicet et mulierem, in locis genitalibus ; 
cessavitque plaga a filiis Israél. 9™Et occisi sunt vigintiquattuor 
milia hominum. 





— 126 — 








primit peccantem transfodiens et de Madianitis ultionem provocans 
(6-18). Quae quidem ultio, post omnium Hebraeorum ad bellan- 
dum aptorum censum, ex quo habentur cum familiarum praecipuarum 


LIBER NUMERI 
25, 10 — 26, 32 








10Dixitque Dominus ad Moysen: 11Phinees filius Eleazari filii Aaron 
sacerdotis avertit iram meam a filiis Israél, quia "zelo meo 9commotus 
est contra eos, ut non ipse delerem filios Israél in zelo meo. 12 Idcirco 
loquere ad eum: Ecce ?do ei pacem foederis mei, 1% et erit tam ipsi 
quam @%semini eius pactum “sacerdotii sempiternum, quia zelatus est 
pro Deo suo et expiavit scelus filiorum Israél. 14 Erat autem nomen 
viri israélitae, qui occisus est cum Madianitide, Zambri filius Salu 
dux de cognatione et tribu Simeonis; 15 porro mulier madianitis, quae 
pariter interfecta est, vocabatur Cozbi filia *Sur principis nobilissimi 
Madianitarum. 

16 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 17 Hostes vos sen- 
tiant Madianitae, et ‘percutite eos, 18 quia et ipsi “hostiliter egerunt 
contra vos et decepere insidiis per idolum YPhogor et Cozbi filiam 
ducis Madian sororem suam, quae percussa est in die plagae pro sa- 
crilegio Phogor. 

2 6 Postquam "noxiorum sanguis effusus est, dixit Dominus ad Moy- 

sen et Eleazarum filium Aaron sacerdotem: 22Numerate omnem 
summam filiorum Israél a viginti annis et supra per domos et co- 
gnationes suas, cunctos qui possunt ad bella procedere. 

3 Locuti sunt itaque Moyses et Eleazar sacerdos “in campestribus 
Moab super Iordanem contra Iericho ad eos qui erant 4a viginti annis 
et supra, 4sicut Dominus imperaverat, quorum iste est numerus: 

5 Ruben &primogenitus Israél. Huius filius Henoch, a quo familia 
Henochitarum, et Phallu, a quo familia Phalluitarum, et Hesron, 
a quo familia Hesronitarum, et Charmi, a quo familia Charmitarum: 
7Thae sunt familiae de stirpe Ruben, quarum numerus inventus est 
fquadraginta tria millia et septingenti triginta. 8 Filius Phallu Eliab. 
9 Huius filii Namuel et Dathan et Abiron: isti sunt Dathan et Abiron 
principes populi, 9qui surrexerunt contra Moysen et Aaron in sedi- 
tione Core, quando adversus Dominum rebellaverunt, 19 et “aperiens 
terra os suum devoravit Core, morientibus plurimis, quando com- 
bussit ignis ducentos quinquaginta viros, et factum est ‘grande mi- 
raculum 11 ut, Core pereunte, /filii illius non perirent. 

12 Filii Simeon per cognationes suas Namuel: ab hoc familia Na- 
muelitarum; Iamin: ab hoc familia Iaminitarum; Iachin: ab hoc fa- 
milia Iachinitarum; 13 Zare: ab hoc familia Zareitarum; Saul: ab hoc 
familia Saulitarum: 14hae sunt familiae de stirpe Simeon quarum 
omnis numerus fuit /vigintiduo milia ducenti. 

15Filii “Gad per cognationes suas Sephon: ab hoc familia Sephonita- 
rum; Aggi: ab hoc familia Aggitarum; Suni: ab hoc familia Sunita- 
rum; 16 Qzni: ab hoc familia Oznitarum; Her: ab hoc familia Herita- 
rum; 17 Arod: ab hoc familia Aroditarum; Ariel; ab hoc familia 
Arielitarum; 18 istae sunt familiae Gad, quarum omnis numerus fuit 
“quadraginta milia quingenti. : 

19 Filii luda Her et Onan, qui ambo mortui sunt in terra Chanaan. 
20 Fueruntque filii Iuda per cognationes suas Sela, a quo familia Se- 
laitarum, Phares, a quo familia Pharesitarum, Zare, a quo familia 
Zareitarum. 21Porro filii ?Phares Hesron, a quo familia Hesronitarum, 
et Hamul, a quo familia Hamulitarum: 22 istae sunt familiae luda, 
quarum omnis numerus fuit Yseptuagintasex milia quingenti. 

23 Filii "Issachar per cognationes suas Thola, a quo familia Tholai- 
tarum, Phua, a quo familia Phuaitarum, 24 Iasub, a quo familia Iasu- 
bitarum, Semran, a quo familia Semranitarum: 25 hae sunt cognatio- 
nes Issachar, quarum numerus fuit ‘sexagintaquattuor milia trecenti. 

26 Filii “Zabulon per cognationes suas Sared, a quo familia Saredi- 
tarum, Elon, a quo familia Elonitarum, Ialel, a quo familia Ialeli- 
tarum: 27 hae sunt cognationes Zabulon, quarum numerus fuit “se- 
xaginta milia quingenti. 

28 Filii “Ioseph per cognationes suas Manasse et Ephraim. 29 De 
Manasse ortus est *Machir, a quo familia Machiritarum; Ma- 
chir genuit Galaad, Ya quo familia Galaaditarum; 39 Galaad habuit 
filios Iezer, a quo familia Iezeritarum, et Helec, a quo familia Hele- 
citarum, %1et Asriel, a quo familia Asrielitarum, et Sechem, a quo 
familia Sechemitarum, 32 et Semida, a quo familia Semidaitarum, et 





ncf. 2 Cor rt, 2. 

o Dt 22, 16, 21; 3 Reg -r4, i228 
Ps _ 77, 58; Sph 1, 18; 3, 8; 
t Cor 10, 22. — cf. Ex 20,5. 

b MI 2, 4, 5; Ecli 45, 28, 30; 
2 Mc 2, 54. 

qv. t Par 6, 4-15. 

f'SX-A40;, 13°" Ps F08,./3%: 


S CPi 3,85 Jets, Sts 


tcp. 31, 2-10. 
“cp. 31, 16; Ap 2, 14. 
WV. Cp?..23, 25. 


@ Cp. 25, 9% 
& cp. 29: 2523 2 Bx hZo;) 225.238, 
25, 26. 


Cvr. 63. — v. cp. 22, I. 


é ep. it, 2: 
eGn 46, 9; Ex 6, 14; 1 Par 


5; 


$cl. cps Yo" 2%, 


gv. cp. 16, 1-33. 
hv. cp. 16, 31-35. 


icp. 16, 38. — cf. 1 Cor 10, 
1:2 PE 9, 6. 
j Ex 6, 24; 1 Par 6, 22. — cf. 


32. 
k Gn 46, 10; Ex 6, 15; 1 Par 


Hck cp:- 1,23. 
m Gn 46, 16. 


Cl. CD:-15 25: 


o Gn a6, 12; 1 Par 2, 3-5. — 
v. Gn 38, 3-10. 


Rt 4, 18. 

ag Gf AepA1;7 37; 

r Gn 46, 13; 1 Par 7; 3: 
$*cf."ept'®, 29. 

t Gn 46, 14. 

Ucl. CDi 5.31. 


v Gn 46, 20. 

29-37] 1 Par 7, 14-20. 
x Js 17, 1-3. 

y cp. 36, I. 





— 127 — 








LIBER NUMERI. 
26, 33 — 27, 3 


nomina, tum in singulis tribubus et in populo universo virorum summa 
(26, 1-65); post legem de eo qui absque filio herede defunctus est (22, 1-11); 
post designatum et instructum losuam in Moysi successorem (12-23); 











2cCp. 27, 1 
WO, 30/525 
bcp. 27, 1 

ech:“cpi i, 35. 


Js..%2, +3 


ach. Chi 3,43; 


e Gn 46, 21: 1 Par 7, 6. — v. 
1 Par 8, 1-5. 


Pearse ig 7 
g Gn 46, 23. 
h cf. cp. 1, 39. 


i Gn 46, 17; 1 Par 7, 30, 31. 


VGLNCD,. 2, AT. 


1 Gn 46, 24; 1 Par 7, 13. 


m cf. cp. I, 43. 
ncf. cp. 1, 46. 


0.18.32;. 23) TAwt, 2. -Ps moe, 
DCP. 33, 54; 35, 8. [44. 


ICP. 33, 54; 34, 13; Js 11,23; 
I - 


r Gn 46, 11. — v. Ex 6, 16-21; 
1 Par 6, 1; 16-30. 


SEX. 2,°3°2* 6e"40; 

e’cp. 3,22 1 Par. 24°% 

ucp. 3, 4; Lv 10, 1, 2; x Par 
e452 

VICI. CH 335392 

x cp. I, 49. 

ycp. 18, 20. 


Zvr. 3. — V. Cp. 22, 1. 

OC. cp. 3! 44; Dt 2, 
1 Cor 10, 5. 

b cf. cp. 14, 22-38. 

OVE Cpia3; 7; 6 


14,282 
acp. 26, 33; 36,11; 


Js 17, 3-6. 


bcp. 14, 35; 26, 64, 65. 


_bubus dividat et familiis. 





@Hepher, a quo familia Hepheritarum. 33 Fuit autem Hepher pater 
@Salphaad, qui filios non habebat sed tantum filias, quarum ista sunt 
nomina: “Maala et Noa et Hegla et Melcha et Thersa: 24 hae sunt 
familiae Manasse, et numerus earum °quinquagintaduo milia septin- 
genti. 

35 Filii autem Ephraim per cognationes suas fuerunt hi: Suthala, 
a quo familia Suthalaitarum, Becher, a quo familia Becheritarum, 
Thehen, a quo familia Thehenitarum. 36 Porro filius Suthala fuit 
Heran, a quo familia Heranitarum: 37 hae sunt cognationes filiorum 
Ephraim, quarum numerus fuit %trigintaduo milia quingenti. 38 Isti 
sunt filii Ioseph per familias suas. 

Filii (Beniamin in cognationibus suis Bela, a quo familia Belaitarum, 
Asbel, a quo familia Asbelitarum, Ahiram, a quo familia Ahirami- 
rum, ’39Supham, a quo familia Suphamitarum, Hupham, a quo familia 
Huphamitarum. 4Filii Bela Hered et Noéman; de Hered familia He- 
reditarum, de Noéman familia Noémanitarum; 41 hi sunt filii Benia- 
min per cognationes suas, quorum numerus fuit /quadragintaquinque 
milia sescenti. 

42 Filii 7Dan per cognationes suas Suham, a quo familia Suhami- 
tarum: hae sunt cognationes Dan per iamilias suas: 44 omnes fuere 
Suhamitae, quorum numerus erat “sexagintaquattuor milia quadrin- 
genti. 

44 Filii ‘Aser per cognationes suas Iemna, a quo familia Iemnai- 
tarum, Iessui, a quo familia Iessuitarum, Brie, a quo familia Brieita- 
rum. 45 Filii Brie Heber, a quo familia Heberitarum, et Melchiel, a 
quo familia Melchielitarum. 46 Nomen autem filiae Aser fuit Sara: 
47 hae cognationes filiorum Aser, et numerus eorum /quinquagintatria 
milia quadringenti. 

48 Filii ‘Nephthali per cognationes suas Iesiel, a quo familia Iesie- 
litarum, Guni, a quo familia Gunitarum, 49 Ieser, a quo familia le- 
seritarum, Sellem, a quo familia Sellemitarum: 5® hae sunt cognatio- 
nes filiorum Nephthali per familias suas, quorum numerus mquadra- 
gintaquinque milia quadringenti. 

51 Ista est summa filiorum Israél, qui recensiti sunt: “sescenta milia 
et mille septingenti triginta. 

52 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 5% Istis °dividetur 
terra iuxta numerum vocabulorum in possessiones suas. 54 ?Pluribus 
maiorem partem dabis et paucioribus minorem: singulis, sicut nunc 
recensiti sunt, tradetur possessio; 55 ita dumtaxat ut sors terram @tri- 
56 Quidquid sorte contigerit, hoc vel plures 
accipiant vel pauciores. 

57 rHic quoque est numerus filiorum Levi per familias suas: Ger- 
son, a quo familia Gersonitarum, Caath, a quo familia Caathitarum, 
Merari, a quo familia Meraritarum. 58Hae sunt familiae Levi: familia 
Lobni, familia Hebroni, familia Moholi, familia Musi, familia Core. 
At vero Caath genuit Amram, 59 qui habuit uxorem Slochabed filiam 
Levi, quae nata est ei in Aegypto. Haec genuit Amram viro suo 
filios Aaron et Moysen et Mariam sororem eorum. 6? *De Aaron 
orti sunt Nadab et Abiu et Eleazar et Ithamar, 61 quorum “Nadab et 
Abiu mortui sunt, cum obtulissent ignem alienum coram Domino. 

62 Fueruntque omnes, qui numerati sunt, “vigintitria milia generis 
masculini ab uno mense et supra; quia “non sunt recensiti inter filios 
stati, Ynec eis cum ceteris data possessio est. 

63 Hic est numerus filiorum Israél, qui descripti sunt a Moyse et 
Eleazaro sacerdote *in campestribus Moab supra Iordanem contra 
Iericho, 64 inter quos nullus fuit eorum, qui “ante numerati sunt a 
Moyse et Aaron in deserto Sinai; 65 °praedixerat enim Dominus, 
quod omnes morerentur in solitudine ; nullusque remansit ex eis, °nisi 
Caleb filius Iephone et Iosue filius Nun 
? Accesserunt autem filiae*Salphaad filii Hepher filii Galaad filii 

Machir filii Manasse, qui fuit filius Ioseph, quarum sunt nomina 
Maala et Noa et Hegla et Melcha et Thersa. -2 Steteruntque coram 
Moyse et Eleazaro sacerdote et cunctis 8 ‘peincapiians populi ad ostium 
tabernaculi foederis atque dixerunt: Pater noster mortuus est in 








— 128 — 


Ee 


=, 








post datas quasdam non ante totius Palestinae occupationem leges 
valituras, nimirum primo de sacrificiis iugiter immolandis (28, 1-8), 
de sabbatis, de calendis seu neomeniis (9-15), de paschate sive diebus 


LIBER NUMERI 
27, 4 — 28, 10 








deserto nec fuit in seditione, quae “concitata est contra Dominum 
sub Core, %4sed in peccato suo mortuus est. Hic non habuit mares 
filios. Cur tollitur nomen illius de familia sua, quia non habuit fi- 
lium? €Date nobis possessionem inter cognatos patris nostri. 4 /Ret- 
tulitque Moyses causam earum ad iudicium Domini, 5 qui dixit ad 
eum: 6 YIustam rem postulant filiae Salphaad: da eis possessionem 
inter cognatos patris sui, et ei in hereditatem succedant. 

7 Ad filios autem Israél loqueris haec: 8 Homo cum mortuus fuerit 
absque filio, ad filiam eius transibit hereditas. 9 Si filiam non habuerit, 
habebit successores fratres suos. 10Quod si et fratres non fuerint, 
dabitis hereditatem fratribus patris eius. 11 Sin autem nec patruos 
habuerit, ‘dabitur hereditas his qui ei proximi sunt. Eritque hoc 
filiis Israél Jsanctum lege perpetua, sicut praecepit Dominus Moysi. 

12 Dixit quoque Dominus ad Moysen: ‘Ascende in montem istum 
Abarim et contemplare inde terram, quam daturus sum filiis Israél; 
13 cumque videris eam, ibis et tu ad populum tuum, ™sicut ivit frater 
tuus Aaron, 14*quia offendistis me in deserto Sin in contradictione 
multitudinis nec °sanctificare me voluistis coram ea super aquas: hae 
sunt Paquae contradictionis in Cades deserti Sin. 

15 Cui respondit Moyses: 16 Provideat Dominus Deus spirituum 
omnis carnis hominem, qui sit super multitudinem hanc 17 et possit 
Yexire et intrare ante eos et educere eos vel introducere, ne sit po- 
pulus Domini ‘sicut oves absque pastore. 

18 Dixitque Dominus ad eum: Tolle ‘Iosue filium Nun, virum “in 
quo est spiritus, et pone manum tuam super eum. 19 Qui stabit coram 
Eleazaro sacerdote et omni multitudine, 29 Yet dabis ei praecepta, 
cunctis videntibus, et “partem gloriae tuae, Yut audiat eum omnis 
synagoga filiorum Israél. 21 Pro hoc, si quid agendum erit, Eleazar 


sacerdos consulet Dominum; ad verbum eius “egredietur et ingredietur | 


ipse et omnes filii Israél cum eo et cetera multitudo. 22 Fecit Moyses 
ut praeceperat Dominus. Cumque tulisset Iosue, statuit eum coram 
Eleazaro sacerdote et omni frequentia populi 2% et impositis capiti 
eius manibus, Y“cuncta replicavit quae mandaverat Dominus. 
2 Dixit quoque Dominus ad Moysen: 2 Praecipe filiis Israél et 
dices ad eos: ®Oblationem meam et panes et incensum Yodoris 
suavissimi cfferte per tempora sua. %Haec sunt sacrificia, quae offerre 
debetis: agnos anniculos immaculatos duos cotidie in holocaustum 
sempiternum, 4 unum offeretis mane et alterum “ad vesperum; 5 4de- 
cimam partem ephi ¢similae, quae conspersa sit foleo purissimo et 
habeat quartam partem hin. 6 Holocaustum JYiuge est quod obtulistis 
in monte Sinai in odorem suavissimum incensi Domini; 7 et libabitis 
vini quartam partem hin per agnos singulos in sanctuario Domini. 
8 Alterumque agnum similiter offeretis ad vesperam, iuxta omnem 
ritum sacrificii matutini et libamentorum eius, oblationem suavissimi 
odoris Domino. 

9*%Die autem sabbati offeretis duos agnos anniculos immaculatos 
et duas decimas similae oleo conspersae in sacrificio et liba, 19 ‘quae 
rite funduntur per singula sabbata in holocaustum sempiternum. 

11 In jcalendis autem offeretis holocaustum Domino vitulos de ar- 
mento duos arietem unum, agnos anniculos septem immaculatos 
12 et ‘tres decimas similae oleo conspersae in sacrificio per singulos 
vitulos et duas decimas similae oleo conspersae per singulos arietes, 
13 et decimam decimae similae ex oleo in sacrificio per agnos singulos: 
holocaustum suavissimi odoris atque incensi est Domino. 14Libamenta 
autem vini, quae per singulas fundenda sunt victimas, ista erunt: 
media pars hin per singulos vitulos, tertia per arietem, quarta per 
agnum: hoc erit holocaustum per omnes menses, qui sibi anno ver- 
tente succedunt. 15 /Hircus quoque offeretur Domino pro peccatis in 
holocaustum sempiternum cum libamentis suis. 

16m™Mense autem primo, quartadecima die mensis Phase Domini 
erit, 17 et quintadecima die sollemnitas. Septem diebus vescentur 
azymis, 18 ”quarum dies prima venerabilis et sancta erit: omne opus 
servile non facietis in ea. 19 Offeretisque incensum holocaustum Do- 
mino, vitulos de armento duos, arietem unum, agnos anniculos ?im- 





CO Cp.; 1067-4, 
dcp: 26, 65; ‘Ez 18, 4. 


$ 17, 
f x 18, +5. — cf. Lv 24, 12. 


{2 36, 5. 
cp.. 36,2. 


iv. Rt 4, 3-6; Jr 32, 6-9. 

jcp. 35, 29. 

Lee 33, 473. Dt 34, A9..-- Cl. 
lL 3,27; 34, I. 

MV. Cp. 20, 24-28. 

CD... 20,12, 242 Dt 32.) 53. 

@:CD).-20;, 125.13, 

# oe, 2 o 13; Dt 32, 51. — cf. 


7: 
qv. iss Wes 32:3 Jr 325/27. 
FD 3% 3 Re 8, 20%. 18, -133 
3 Rg 3, 7; 2 Par 1, 10; Jo 
Js 14, 
tr; Es: 120, 8; 
s3 Rg 22, 17; Ez 34, 5; Jdt 
II, gs & Io, 2; Mtg, 36; 
t ai os Dt 
cp. 32, 2 2 
w Di 54, 9. oh, na, 38.— 
3, 10. 
v Dt. 3.28% -31,..7,. 8. 
£CU 4 RY-2"0! 15: 
yv. Js 1, 16-18. 
Sel Nre 17s 


c Ex 12, 6. — cf. 3 Rg 18, 29. 
dcp. 15, 4. — cf. Ex 16, 36. 
6-Lvs2, 3: 

f Ex 29, 40. 

g Ex 29, 42. — cf. Am 5, 25. 
kh Mt 12, 5. 


#cf.. Ez 46, 4,.5: 


J €p,..10; -1Oss.T REO; 53,2 
4'Rg 4, 43; 1 Par 23, 31; a 
Par 2; 43,8, 13; 1 Es°3,°5; 
Is 1, 13, 14; Ez 45, 17; 46, 
6; Os 2, 11; Am 8, 5; Col 
2316. — ef. Ecli 43, 6, 7. 

12-14] cp. 15, 4-12. 

Rk vr. 20, 28. 


ONE. 2255307 °CD.-F5,: 24° 20,15, 
16, 19, 


25. 

m Lv 23,50. Dt-10,'T; 152. 453 
21. — v. Ex 12, 6. 

8 cf. EX 12,18. 

o Ex 12, 16; Lv 23, 7. — cf. 
Mt 26, I7; Mr I4, 125 0176 
ER 2a ee 

PNLS3E: Cp. 120, 8, 133: Lv 22; 


262 Dt 185 209 19; 1 





(9) 


— 129 — 








LIBER NUMERI 
28, 20 — 29, 28 


sollemnibus sive intermediis (16-25), de pentecoste (26-31), de festis tu- 
barum (29, 1-6) et magnae expiationis (7-11), necnon de venerabili fe- 
stivitate tabernaculorum (12-38); secundo vero de condicionibus ad 








av. Lv 2, 1-16. 


fVIs1§, 3053 -Cp. 29, 22,.28,° 315 
34, 3 


SLX 22,101 13,267) OY 23-55 


t Ex 23, 16%.34,22° Ly 23. 50; 
na ae BH 16, 10.— cf. Ac oR 
“vr. 18. 


v cf. Lv 23) 18; 19; 


% VY. 15,225 
Z vr. 19. 


a Lv 23, 24. — V. cp. I0, I-10. 


bv. cp. 28, 11-15. 
CV. cp. 28, 3-8. 


d Lv 16, 29; 23, 27-32. 


ecp. 30,14; Ps 34,13; Is 58,5. 


fv. cp. 28, 19. 


8 CD.83) TS, 
LY TO; ae. 


i Lv 23, 34-43. 


j1 Es 3,4 


d vt. 302 372 CDi ES:c 14] I> 





maculatos septem; 2%et Ysacrificia singulorum ex simila, quae conspersa 
sit oleo, tres decimas per singulos vitulos et duas decimas per arietem 
21 et decimam decimae per agnos singulos, id est per septem agnos 
22 et "hircum pro peccato unum, ut expietur pro vobis, 23 praeter 
holocaustum matutinum, quod semper offeretis. 24 Ita facietis per 
singulos dies septem dierum in fomitem ignis et in odorem suavis- 
simum Domino, qui surget de holocausto et de libationibus singu- 
lorum. 25 sDies quoque septimus celeberrimus et sanctus erit vobis: 
omne opus servile non facietis in eo. 

26 ‘Dies etiam primitivorum, quando offeretis novas fruges Domino, 
expletis hebdomadibus, “venerabilis et sancta erit: omne opus servile 
non facietis in ea 27 offeretisque holocaustum in odorem suavissimum 
Domino, “vitulos de armento duos, arietem unum et agnos anniculos 
immaculatos septem, 28 atque in sacrificiis eorum similae oleo con- 
spersae tres decimas per singulos vitulos, per arietes duas, 29 per 
agnos decimam decimae, qui simul sunt agni septem, thircum quoque, 
30 qui mactatur pro expiatione, praeter holocaustum sempiternum et 
liba eius. 31 *@Immaculata offeretis omnia cum libationibus suis. 

2 9 Mensis etiam septimi prima dies venerabilis et sancta erit vobis; 

omne opus servile non facietis in ea, quia %dies clangoris est 
et tubarum. 2 Offeretisque holocaustum in odorem suavissimum Do- 
mino vitulum de armento unum, arietem unum et agnos anniculos im- 
maculatos septem et in sacrificiis eorum similae oleo conspersae tres 
decimas per singulos vitulos, duas decimas per arietem, 4 unam de- 
cimam per agnum, qui simul sunt agni septem; ‘4et hircum pro 
peccato, qui offertur in expiationem populi, §& praeter holocaustum 
calendarum cum sacrificiis suis et “holocaustum sempiternum cum 
libationibus solitis; eisdem caeremoniis offeretis in odorem suavissi- 
mum incensum Domino. 

74Decima quoque dies mensis huius septimi erit vobis sancta atque 
venerabilis, et ‘adfligetis animas vestras; omne opus servile non 
facietis in ea. 8 Offeretisque holocaustum Deraino in odorem suavis- 
simum vitulum de armento unum, arietem unum, agnos anniculos 
‘immaculatos septem 9 et in sacrificiis eorum similae oleo conspersae 
tres decimas per singulos vitulos, duas decimas per arietem, 10 de- 
cimam decimae per agnos singulos, qui sunt simul agni septem; 11 et 
Yhircum pro peccato, absque his quae offerri “pro delicto solent 
in expiationem et holocaustum sempiternum cum sacriticio et liba- 
minibus eorum. 

12 iQuintadecima vero die mensis septimi, quae, vobis sancta erit 
atque venerabilis, omne opus servile non facietis in ea, sed celebrabi- 
tis Jsollemnitatem Domino septem diebus. 1%QOfferetisque holocaustum 
in odorem suavissimum Domino vitulos de armento tredecim, arietes 
duos, agnos anniculos /immaculatos quattuordecim 14 et in libamentis 
eorum similae oleo conspersae tres decimas per vitulos singulos, qui 
sunt simul vituli tredecim, et duas decimas arieti uno, id est simul 
arietibus duobus, 15 et decimam decimae agnis singulis, qui sunt simul 
agni quattuordecim, 16 et hircum pro peccato absque holocausto sem- 
piterno et sacrificio et libamine eius. 17 In die altero offeretis vitulos 
de armento duodecim, arietes duos, agnos anniculos /immaculatos 
quattuordecim, 18 sacrificiaque et libamina singulorum per vitulos et 
arietes et agnos rite celebrabitis, 19% et hircum pro peccato, absque 
holocausto sempiterno sacrificioque et libamine eius. 29 Die tertio 
offeretis vitulos undecim, arietes duos, agnos anniculos /immaculatos 
quattuordecim, 2! sacrificiaque et libamina singulorum per vitules et 
arietes et agnos rite celebrabitis, 22 et hircum pro peccato absque 
holocausto sempiterno sacrificioque et libamine eius. 23 Die quarto 
offeretis vitulos decem, arietes duos, agnos anniculos /immaculatos 
quattuordecim, 24 sacrificiaque et libamina singulorum per vitulos et 
arietes et agnos rite celebrabitis, 25 et hircum pro peceatn absque ho- 
locausto sempiterno sacrificioque eius et libamine. 26 Die quinto offe- 
retis vitulos novem, arietes duos, agnos anniculos /immaculatos quat- 
tuordecim, 27sacrificiaque et libamina singulorum per vitulos et arietes 
et agnos /rite celebrabitis, 28 et hircum pro peccato absque holocausto 








— 130 — 


OO 





validitatem votorum, quae a viris, puellis, uxoribus, viduis et repudiatis 
emittuntur (30, 1-17); diffuse describitur (31, 1-12), addita insuper ra- 
tione qua facta sit et exinde facienda praedae partitio ex bello relatae. 


LIBER NUMERI 
29, 29 — 31, 11 








sempiterno sacrificioque eius et libamine. 29 Die sexto offeretis vitulos 
octo, arietes duos, agnos anniculos ™immaculatos quattuordecim, 
30 sacrificiaque et libamina singulorum per vitulos et arietes et agnos 
rite celebrabitis, $1 et hircum pro peccato absque holocausto sempi- 
terno sacrificioque eius et libamine. 32 Die septimo offeretis vitulos 
septem et arietes duos, agnos anniculos ”immaculatos quattuordecim, 
33 sacrificiaque et libamina singulorum per vitulos et arietes et agnos 
rite celebrabitis, 34 et hircum pro peccato absque holocausto sempi- 
terno sacrificioque eius et libamine. 35”Die octavo, °qui est celeber- 
rimus, omne opus servile non facietis 36 offerentes holocaustum in 
odorem suavissimum Domino vitulum unum, arietem unum, agnos 
anniculos “immaculatos septem, 37 sacrificiaque et libamina singulo- 
rum per vitulos et arietes et agnos rite celebrabitis, 38 et hircum pro 
fo absque holocausto sempiterno sacrificioque eius et libamine. 

9 Haec offeretis Domino, in ”sollemnitatibus vestris, Ypraeter vota 
et pe spontaneas in holocausto, in sacrificio, in libamine et 
in hostiis pacificis. 

3 Narravitque Moyses filiis Israél omnia quae ei Dominus impe- 

rarat. 2 Et locutus est %ad principes tribuum filiorum Israél: 
Iste est sermo quem praecepit Dominus: 3 2si quis virorum votum 
Domino voverit aut se “constrinxerit iuramento, non faciet irritum 
verbum suum, dsed omne quod promisit implebit. 

4Mulier, si quippiam voverit et se constrinxerit iuramento, quae 
est in domo patris sui et in aetate adhuc puellari, si cognoverit pater 
votum quod pollicita est et iuramentum quo obligavit animam suam, 
et tacuerit, voti rea erit: 5 quidquid pollicita est et iuravit opere 
complebit. § Sin autem, statim ut audierit, contradixerit pater, et vota 
et iuramenta eius irrita erunt nec obnoxia tenebitur sponsioni, eo 
quod contradixerit pater. 

7Si maritum habuerit et @voverit aliquid et semel de ore eius 
verbum egrediens animam eius obligaverit iuramento, 8 quo die au- 
dierit vir et non contradixerit, voti rea erit reddetque quodcumque 
promiserat. 9 Sin autem audiens statim contradixerit et irritas fecerit 
pollicitationes eius verbaque quibus obstrinxerat animam suam, /pro- 
pitius erit ei Dominus. 

10 Vidua et repudiata quidquid voverint reddent. 

11 Uxor in domo viri, cum se voto constrinxerit et iuramento, 12 si 
audierit vir et tacuerit nec contradixerit sponsioni, reddet quodcumque 
promiserat. 13 Sin autem extemplo contradixerit, non tenebitur pro- 
missionis rea, quia maritus contradixit, et /Dominus ei propitius erit. 
14 Si voverit et iuramento se constrinxerit, ut per ieiunium vel cete- 
rarum rerum abstinentiam adfligat animam suam, in arbitrio viri erit 
ut faciat sive non faciat. 15 Quod si audiens vir tacuerit et in alteram 
diem distulerit sententiam, quidquid voverat atque promiserat reddet, 
quia statim ut audivit tacuit. 16 Sin autem contradixerit postquam 
rescivit, 2portabit ipse iniquitatem eius. 

17 Tstae sunt leges, quas constituit Dominus Moysi inter virum et 
uxorem, inter patrem et filiam, quae in puellari adhuc aetate est vel 
quae manet in parentis domo. 

3 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 ®Ulciscere prius 
filios Israé] de Madianitis et sic colligeris ad populum tuum. 
3 Statimque Moyses, Armate, inquit, ex vobis viros ad pugnam qui 
possint “ultionem Domini expetere de Madianitis. 4°Mille viri de 
singulis tribubus eligantur ex Israél, qui mittantur ad bellum. 5 De- 
deruntque millenos de singulis tribubus, id est duodecim milia %expe- 
ditorum ad pugnam, & quos misit Moyses cum ¢Phinees filio Eleazari 
sacerdotis. Vasa quoque sancta et ftubas ad clangendum tradidit ei. 
7 Cumque pugnassent contra Madianitas atque vicissent, omnes mares 
occiderunt 8 et reges eorum hEvi et Recem et ‘Sur et Hur et Rebe, 
quinque principes gentis, /Balaam quoque filium Beor interfecerunt 
gladio; 9%ceperuntque mulieres eorum et parvulos omniaque pecora 
et cunctam supellectilem: quidquid habere potuerant depopulatt sunt: 
10 tam urbes quam viculos et castella flamma consumpsit: 11 *%et tule- 
runt praedam et universa, quae ceperant, tam ex hominibus quam 





MV. Cp. 28, 19. 


ncf. 2 Mc 10 


6; Jo 7, 37. 
Ov. hie 23, 36. 


~ Lv 23, 2, 43%4-Baria3431372 
Par331,°3; r° Es' 3% 53 2s 
10, 33. — cf. Is 1, 14. 

Q Uy 9; ri, 16% 22, 213.23; 


acp. I, 4, 16; 7, 2 


6 Dt 23,.21; ‘Ps’ 49;214;- Ec’s, 
» 4. — cf. Jd 11, 35. — Vv. 
V 27, 2 

CV: Lvs; 4 


65, 13, 14; 115, 14, I 


@PS\'55,. 312 


fvr. 13. 


gcf. cp. 5, 31. — v. Lv 5, 1 


G CD. 253-37. 
bcp. 27, 13. — V. cp. 20, 24. 


oxcks, Bx18,1:2'5: 


dcp. 32, 27; Js 4, 13. 

ecp. 25, 7 

FCP. 10,2579 3°LV 235224: 

BCL. Ot Bos tas Jd° 29, rect 
Rg 27, 9; 3 Rg 11, 15, 16. 

h Js 13, 21. 

i Cp. 25, 15. 

j Js 13,’ 22. 


Beh. Lt 205. 143,988; 42> 





— 131 — 








LIBER NUMERI 
31, 12-54 


Ex tune enim mos invaluit ut virgines, iumenta cunctaque supellex 
dividerentur proportione servata inter bellatores, plebem et levitas 
(13-54). Hisce peractis, certiorque factus de auxilio, quod in Palaestina 








hWe CD: 22, 2. 


m vr. 48. 


Ret tr Re 15,3 

OCD. 25,. 21 18s 

Pcp. 24, 145° 2 Bh. 25. ¥Se ADatn 
ON» CP. 235°2 hia 
rcp. 25 5 

$.ci,: Jd- 2%, Iz, 52. 

tv. Dt 21, 10-14. 

*-CD: Ss} a2 

VV. CD. 19, II, 22. 


“Lv 6, 28: -r15 332 BS, 22 


y cf. cp. 8, 7; 19, 9, 17-19. 
¢v.Ly 12,-25. 


wis 22, 5 4 RE. 30, 24. — cf. 


b cf. cp. 18, 26. — v. vr. 30-41, 
47. 


“CV. VIT. 42-47. 
GV; Co. 1, $3; 


evr. 28. 
f cf. cp. 18, 8, 19. 


g vr. 30. 


hv.r 14. 


ivr. 32; Dt 20, 14. 
J Ex 30, 16. 





ex iumentis, 12 et adduxerunt ad Moysen et Eleazarum sacerdotem 
et ad omnem multitudinem filiorum Israél; reliqua autem utensilia. 
poreventHt ad castra in ‘campestribus Moab iuxta Iordanem contra 
ericho 

13 Egressi sunt autem Moyses et Eleazar sacerdos et omnes prin- 
cipes synagogae in occursum eorum extra castra. 14 Iratusque Moyses 
™principibus exercitus, tribunis et centurionibus, qui venerant de bello, 
15 ait: “Cur feminas reservastis? 16 °Nonne istae sunt, quae decepe- 
runt filios Israél Pad suggestionem Balaam et praevaricari vos fecerunt 
in Domino super peccato ¢Phogor, unde et "percussus est populus? 
17 sErgo cunctos interficite quidquid est generis masculini etiam in 
parvulis, et mulieres, quae noverunt viros in coitu, iugulate, 18 puellas 
autem et omnes feminas virgines ‘reservate vobis 19 et “manete extra 
castra septem diebus. Qui occiderit hominem vel Voccisus tetigerit, 
lustrabitur die tertio et septimo. 2 Et de omni praeda sive vestimen- 
tum fuerit sive vas et aliquid in utensilia praeparatum de caprarum 
pellibus et pilis et ligno expiabitur. 21 Eleazar quoque sacerdos ad — 
viros exercitus, qui pugnaverant, sic locutus est: Hoc est praeceptum 
legis, “quod mandavit Dominus Moysi: 22 Aurum et argentum et aes 
et ferrum et plumbum et stannum 23 et omne, quod potest transire 
per flammas, igne purgabitur; quidquid autem ignem non potest 
sustinere Yaqua expiationis sanctificabitur. 24 Et *lavabitis vestimenta 
vestra die septimo et purificati postea castra intrabitis. 

25 Dixit quoque Dominus ad Moysen: 26 Tollite summam eorum 
quae capta sunt ab homine usque ad pecus tu et Eleazar sacerdos 
et principes vulgi: 27 4dividesque ex aequo praedam, inter eos, qui 
pugnaverunt egr essique sunt ad bellum et inter omnem reliquam 
multitudinem. 28 Et separabis partem Domino ab his qui pugnaverunt 
et fuerunt in bello °unam animam de quingentis tam ex hominibus 
quam ex bobus et asinis et ovibus, 2%et dabis eam Eleazaro sacerdoti, 
quia primitiae Domini sunt. 30 Ex media quoque parte filiorum Israél 
accipies ¢quinquagesimum caput hominum et boum et asinorum et 
ovium, cunctorum animantium, et dabis ea levitis, qui excubant in 
custodiis tabernaculi Domini. 31 Feceruntque Moyses et Eleazar sicut 
praeceperat Dominus. 32 Fuit autem praeda, em exercitus ceperat, 
ovium sescenta septuagintaquinque milia, 33 boum septuagintaduo 
milia, 34 asinorum sexaginta milia et mille, 35 animae hominum sexus 


_teminei, quae non cognoverant viros, trigintaduo milia. 36 Dataque 


est media pars his, qui in proelio fuerant, ovium trecenta triginta 
septem milia quingentae, 37 e quibus “in artem Domini supputatae 
sunt oves sescentae septuagintaquinc ue, *8et de bobus triginta sex 
milibus boves septuaginta et duo, 39 de asinis triginta milibus quin- 
gentis asini sexaginta unus, 4° de animabus hominum sedecim milibus 
cesserunt in partem Domini trigintaduae animae. 41 Tradiditque 
Moyses numerum primitiarum Domini Eleazaro sacerdoti, /sicut 
fuerat ei imperatum, 42 ex media parte filiorum Israél, quam sepa- 
raverat his qui in proelio fuerant; 4% de media vero parte, quae con- 
tigerat reliquae multitudini, id est. de ovibus trecentis triginta septem 
milibus guingentis 44 et de bobus triginta sex milibus et de asinis 
triginta milibus quingentis 46 et de hominibus sedecim milibus, 47tulit 
Moyses 2%quinquagesimum caput et dedit levitis qui excubabant in 
tabernaculo Domini, sicut praeceperat Dominus. 48 Cumque acces- 
sissent “principes exercitus ad Moysen et tribuni centurionesque, 
dixerunt: 49 Nos servi tui recensuimus numerum pugnatorum, quos 
habuimus sub manu nostra, et ne unus quidem defuit. 50Ob hanc 
causam offerimus in donariis Domini singuli quod in praeda auri 
potuimus invenire, periscelides et armillas, anulos et dextralia ac 
muraenulas, ut depreceris pro nobis Dominum. 51 Susceperuntque 
Moyses et Eleazar sacerdos omne aurum in diversis speciebus, 52pondo 
sedecim milia septingentos quinquaginta siclos, a tribunis et centu- 
rionibus. 53 ‘Unusquisque enim quod in praeda rapuerat suum erat. 
54 Et susceptum intulerunt in tabernaculum testimonii in /monimen- 
tum filiorum Israél coram Domino. 





— 132 — 








occupanda ceteris tribubus praebituri sunt filii Ruben et Gad et 
dimidia tribus Manasse (32, 1-32), Moyses inter hos dividit terram 
transiordanicam, cuius urbes praecipuae iterum aedificantur (33-42). 


LIBER NUMERI 
22, 1-38 








3 Filii autem Ruben et Gad habebant pecora multa, et erat illis in 

iumentis infinita substantia. Cumque vidissent “lazer et Galaad 
aptas animalibus alendis terras, 2venerunt ad Moysen et ad Eleazarum 
sacerdotem et principes multitudinis atque dixerunt: 2 %Ataroth et 
¢Dibon et Iazer et Nemra, ¢Hesebon et ¢Eleale et Saban et ‘Nebo 
et Beon, 4%terra, quam percussit Dominus in conspectu filiorum Israél, 
regio uberrima est ad pastum animalium, et nos servi tui habemus 
iumenta plurima 5 precamurque, si invenimus gratiam coram te, ut 
des nobis famulis tuis eam in possessionem nec facias nos transire 
Iordanem. 6 Quibus respondit Moyses: Nunquid fratres vestri ibunt 
ad pugnam et vos hic sedebitis? 7% Cur subvertitis mentes filiorum 
Israél, ne transire audeant in locum, quem eis daturus est Dominus? 
8 Nonne ita egerunt patres vestri, “quando misi de Cadesbarne ad 
explorandam terram? 9 *Cumque venissent usque ad vallem botri, 
lustrata omni regione, subverterunt cor filiorum Israél, ut non intra- 
rent fines quos eis Dominus dedit, 19 qui iratus iuravit dicens: 11 Si 
videbunt homines isti, qui ascenderunt ex Aegypto a /viginti annis et 
supra, terram, quam sub iuramento pollicitus sum “Abraham, Isaac 
et Iacob; et noluerunt sequi me, 12 'praeter Caleb filium Iephone ™ce- 
nezaeum et Iosue filium Nun: isti “impleverunt voluntatem meam. 
13 Jratusque Dominus adversum Israél °circumduxit eum per desertum 
quadraginta annis, donec consumeretur ?universa generatio, quae 
fecerat malum in conspectu eius. 14 Et ecce, inquit, vos surrexistis 
pro patribus vestris, incrementa et alumni hominum peccatorum, ut 
augeretis furorem Domini contra Israél. 15 Quod 9si nolueritis sequi 


eum, in solitudine populum derelinquet, et vos causa eritis necis: 


omnium. 16 At illi prope accedentes dixerunt: "Caulas ovium fabri-. 
cabimus et stabula iumentorum, parvulis quoque nostris ‘urbes mu- 
nitas; 17 ‘nos autem ipsi armati et accincti pergemus ad proelium ante 
filios Israél, donec introducamus eos ad loca sua. Parvuli nostri et 
quidquid habere possumus erunt in S‘urbibus muratis propter habita- 
torum insidias. 18 “Non revertemur in domos nostras usque dum pos- 
sideant filii Israél hereditatem suam; 19 nec quidquam quaeremus 
trans Iordanem, quia iam “habemus nostram possessionem in orientali 
eius plaga. 2 Quibus Moyses ait: “Si facitis quod promittitis, expediti 
pergite coram Domino ad pugnam; 21! et omnis vir bellator armatus 
Iordanem transeat, donec Ysubvertat Dominus inimicos suos, 22 et 
subiciatur ei omnis terra. Tunc eritis inculpabiles apud Dominum et 
apud Israél et “obtinebitis regiones, quas vultis, coram Domino. 
23 Sin autem quod dicitis non feceritis, nulli dubium est quin peccetis 
in Deum; et scitote quoniam “peccatum vestrum apprehendet vos. 
24 Aedificate %ergo urbes parvulis vestris et caulas et stabula ovibus 
ac iumentis et quod polliciti estis implete. 25 °“Dixeruntque filii Gad 
et Ruben ad Moysen: Servi tui sumus, faciemus quod iubet dominus 
noster. 264Parvulos nostros et mulieres et pecora ac iumenta relin- 
quemus in urbibus Galaad; 27 nos autem &famuli tui omnes /expediti 
pergemus ad bellum, sicut tu, domine, loqueris. 28 9Praecepit ergo 
Moyses Eleazaro sacerdoti et hTosue filio Nun et principibus: familia- 
rum per tribus Israél et dixit ad eos: 294Si transierint filii Gad et 
filii Ruben vobiscum Iordanem omnes armati ad bellum coram Do- 
mino, et vobis fuerit terra subiecta, date eis Galaad in possessionem, 
30 sin autem noluerint transire armati vobiscum in terram Chanaan, 
inter vos habitandi accipiant loca. 31 Responderuntque filii Gad et filii 
Ruben: Sicut locutus est Dominus servis suis, ita faciemus: 32 ipsi 
armati pergemus coram Domino in terram Chanaan, et possessionem 
iam suscepisse nos confitemur trans Iordanem. 

33 jDedit itaque Moyses filiis Gad et Ruben et dimidiae tribui Ma- 
nasse filii Ioseph regnum Sehon regis amorrhaei et regnum Og regis 
Basan et terram eorum cum urbibus suis per circuitum. 34 Igitur 
exstruxerunt filii Gad *Dibon et “Ataroth et jAroér 25 et Etroth et 
Sophan et ™Iazer et “Iegbaa 36 et °Bethnemra et ?Betharan, @urbes 
munitas, et caulas pecoribus suis. 37 Filii vero Ruben aedificaverunt 
THesebon et *Eleale et ‘Cariathaim 38 et “Nabo et YBaalmeon, “versis 
nominibus, YSabama quoque, imponentes vocabula urbibus quas 





@NF.°35 39.5 NV... CDi 22: 32% 


b vr. 34. 

C Vr. 34. — cp. 21, 30; Js 13, 
03.173 IS‘t5325"Jr°a8, 18, 225 

dvr. 37. — V. Cp. 22, 25. 

evr. 37: 

sabe cp. 33, 47; Dt 32, 49; 
% Pari 8. 8 [see G5 AG ors 
jr'48, 1; 22. 

Zep 21,24, 34, —-ef, vr. 33. 


Av.-cp. 13, 18, 22-34; Dt 1, 
22-28. 


4 Cpr 13; 24, :2%. 

10-14] Dt 1, 34-36. 

jcp. 14, 29. 

kv. Gn 50, 24. 

lcp. 14, 6. 

m Js 14,6; 15, £7; 4d x, 1,35 
XCD. TAs, 245: IOC LES “363 Stig, 
OV. CP. 34, 33-35. [8, 9. 
pcp. 26, 64, 65. 


acf. Dt 30, 17; Js 22, 16, 18; 
2 Par 9119; 20: *15: /2. 

TIVES 2 4. 

S:VE-730; 

tJs 4, 12, 13. 


WJS 22, 4. 


VVI.«33°5)s' 12,13 73-8: 
#2 3,1. Js 1, Bg, tl. 4; 
12, ‘13: 


¥ Cp. 33, 52. 


2 Dt 3, 12,15, ¥6,,a83CJsiz; 
153; 13, 8) 32; 22, 4,°9, 

acf. Gn 4, 7; 44, 16% Is¢s9, 32% 

b vr. 16.'— v. vr. 34-38. 

oJs 45 12: 


d Js 1, 14. 


CJS: 937,33: 

Pcp: $1, §5 

§ Js BP 13: 

A cp. 27, 18. 

$ Dt 3; 13; Js 13, Be aeze. 


j Dt 29, 8; Js 12, 6; 13, 8; 22 
k vr. 3. [4. — v. Dt 3, 12-17. 
LJs 13, 25. — v. Dt 2, 36. 

m vr. 1. — V. Cp. 21, 32. 

JG) :B 01 ts 

o Js 13, 27. — v. vr. 3. 

b Js 13, 27. 

CARS Pee ty [1 Par 6, 81 etc. 


rcp. 21, 27. — cf. Js 21, 39; 
sIs 15, 4; 16, 9; Jr 48, 34. 
t Js 13, 19; Jr 48, 1, 23; Ez 


25, 9. 

UCD. 33,.47;3.1.-Pat 259-2 as 
15; <2; Jr48, 57,22. 

0-1 -Bar 8," 8* 2.25... 9. 

MTL RIS 73 8° 23, 19: 

y Js 13, 19; Is 16, 8, 9; Jr 48, 
32. 














LIBER NUMERI 


32, 39 — 33, 53 


Tandem, descriptis stationibus, in quibus filii Israél peregrinantes 
ab Aegypto ad Sinai (33, 1-15), a Sinai in Cades (16-37), a Cades 
ad ripam Iordanis Ierichunti obiectam, castrametati sunt (38-49) ; repe- 








z Gn 50, 22; 
a Dt: 3,13,15; JS 13,31; 17,1. 


b Dt. 3, 


21 


-23. 


14. 


1 Par 7; 14,:15. 


— v. 1 Par 2, 


c Dt 3, 14; Js 13, 30; 3 Re 4, 
G1 Par 2: 23. 13. 
€-Cp. 27,25. 


8.5 


I. 


av. cp. 9, 17-23. 
Dix. 125.37. 


c¢ Ex 
d Ex 
e Ex 
f Ex 


12, 


2; 


14, 8 


12, 
52; 


29. 
12. 


te 25°: 37. 
h Ex 13, 20. 
BEX: TAs 12,16; 


PEX 14, 22. 
PK 15, 22, 23: 
MEX Ss. 27% 


MX. 16: 3s 


o Ex 


£7, 4% 
p EX "TO, 2, 2s 


13, 4- 


— cf. Is 19, 1 


Qcp. 11, 34. 


rcp. 


It 


» 34 


+) EQS ee ee, es ahs 


$l CD.. 235% 


t.cf> Dt *ro,-6: 


ucf. (Gn 36, 27;) Dt 10, 6. 
v Dt sto! 7. 


2 


.Dt 


. Ex 
a Se 
Mr 2 & 


Seb qu 
eats 
. 21, 30. — cf. cp. 32, 34. 


x Dt 2, 8; 3 Rg 9, 26; 22;. 48; 
Par 8 


20, 230 cated 
. 20, 25-28; Dt 32, 50. — 


10, 6 
4 ee 


si 
4. 


Io. 


It. 


$-cf. Jr 48, .22: 1z 6, 14: 
j Dt 32, 49. 
iepe2,' 3 


Dt 32, 49. 


mcf. cp. 25, 1 
n Dt 9, 1.— cf. Js 3, 17. 
OCD. 32;5°35% 


13; 


Dt 12 


DLV 26°15 


Ex 23, 24, 33; 34, 
3, 
Dt 7, 5; Jd 2, 2. 





exstruxerant. 39 @Porro filii Machir filii Manasse perrexerunt in Galaad 
et vastaverunt eam, interfecto Amorrhaeo habitatore eius. 4 ¢Dedit 
ergo Moyses terram Galaad Machir filio Manasse, qui habitavit in 
ea. 41 SJair autem filius Manasse abiit et occupavit vicos eius, quos 
appellavit ¢Havoth Iair, id est villas Iair. 42 Nobe quoque per- 
rexit et apprehendit “Chanath cum ¢viculis suis, vocavitque eam ex 
nomine suo /Nobe. 
3 3 Hae sunt mansiones filiorum Israél, qui egressi sunt de Aegypto 
per turmas suas in manu Moysi et Aaron, 2 quas descripsit 
Moyses “iuxta castrorum loca quae Domini iussione mutabant: 

3 OProfecti igitur de Ramesse °“mense primo, quintadecima die 
mensis primi, altera die Phase, filii Israél 4in manu excelsa, viden- 
tibus cunctis Aegyptiis 4et sepelientibus primogenitos, “quos per- 
cusserat Dominus (nam et in /diis eorum exercuerat ultionem), 5 ca- 
strametati sunt in 9Soccoth; et de Soccoth venerunt in “Etham, 
quae est in extremis finibus solitudinis; 7 tinde egressi venerunt con- 
tra Phihahiroth, quae respicit Beelsephon, et castrametati sunt ante 
Magdalum; 8 profectique de Phihahiroth, /transierunt per medium 
mare in solitudinem, éc lamibtlenites tribus diebus per desertum Etham . 
castrametati sunt in Mara; 9”profectique de Mara venerunt in Elim, 
ubi erant duodecim fontes aquarum et palmae septuaginta, ibique 
castrametatj sunt. 19 Sed et inde egressi fixerunt tentoria super mare 
Rubrum; profectique de mari Rubro 11 castrametati sunt in “deserto 
Sin; 42 unde egressi venerunt in Daphca; 1% profectique de Daphca 
castrametati sunt in Alus; 14 egressique de Alus in Raphidim fixere 
tentoriz, °ubi populo defuit aqua ad bibendum; 15 profectique de 
Raphidim castrametati sunt in ?deserto Sinai. 

16 Sed et de solitudine Sinai egressi venerunt ad sepulcra con- 
cupiscentiae, 17 @profectique de sepulcris concupiscentiae 
castrametati sunt in "Haseroth, 18 et de Haseroth, venerunt in Reth- 
ma; 19 profectique de *Rethma castrametati sunt in Remmomphares; 
20 unde egressi venerunt in Lebna; 21 de Lebna castrametati sunt in 
Ressa; 2 egressique de Ressa venerunt in Ceelatha, 23 unde profecti 
castrametati sunt in monte Sepher. 24 Egressi de monte Sepher ve- 
nerunt in Arada; 25 inde proficiscentes castrametati sunt in Maceloth; 
26 profectique de Maceloth venerunt in Thahath; 27 de Thahath ca- 
strametati sunt in Thare; 28 unde egressi fixere ‘tentoria in Methca; 
29 et de Methca castrametati sunt in Hesmona; 39 profectique de 
Hesmona venerunt in ‘Moseroth, 31 et de Moseroth castrametati sunt 
in “Beneiaacan; 32 vprofectique de Beneiaacan venerunt in montem 
Gadgad; 33 unde profecti castrametati sunt in Ietebatha, 34et de 
Ietebatha venerunt in Hebrona; 35 egressique de Hebrona castra- 
metati sunt in “Asiongaber; 36 Yinde profecti venerunt in desertum 
Sin, haec est Cades. 

37Egressique de *Cades castrametati sunt in “monte Hor in extremis 
finibus terrae Edom. 38 °Ascenditque Aaron sacerdos in montem Hor, 
iubente Domino, et ibi mortuus est anno quadragesimo egressionis 
filiorum Israél ex Aegypto, mense quinto, prima die mensis, 39 “cum 
esset annorum centum viginti trium. 

40 Audivitque ¢@Chananaeus rex Arad, qui habitabat ad meridiem 
in terra Chanaan, venisse filios Israél. 41 Et ¢profecti de monte Hor 
castrametati sunt in Salmona; 42 unde egressi_venerunt in Phunon; 
43 profectique de Phunon castrametati sunt in /Oboth, 44 et de Oboth 
venerunt in 9lieabarim, quae est in finibus Moabitarum, 45 profecti- 
que de lieabarim fixere tentoria in *"Dibongad; 46 unde egressi castra- 
metati sunt in ‘Helmondeblathaim ; 47egressique de Helmondeblathaim 
jvenerunt ad montes Abarim contra Nabo; 48 profectique de mon- 
tibus Abarim transierunt ‘ad campestria Moab supra Iordanem con- 
tra Iericho, 49 ibique castrametati sunt de Bethsimoth usque ad 
™Abelsatim, in planioribus locis Moabitarum. 59 Ubi locutus est Do- 
minus ad Moysen: 5! Praecipe filiis Israél, et dic ad eos: "Quando 
transieritis Iordanem intrantes terram Chanaan, 52°disperdite cunctos 
habitatores terrae illius, ?confringite titulos et statuas comminuite 
atque omnia excelsa vastate 53 mundantes terram et habitantes in ea; 





evra = 








tito praecepto de Chananaeis exstirpandis (50-56); terra cisiordanica iuxta 
suos terminos definita (34, 1-15); designatis viris ad eam dispertiendam 
et distribuendam (16-29); additis nonnullis de urbibus levitarum (35, 1-5) 


LIBER NUMERI 
33, 54 — 35, 11 








ego enim dedi vobis illam in possessionem, 54 Yquam dividetis vobis 
sorte. “Pluribus dabitis latiorem et paucis angustiorem. Singulis ut 
sors ceciderit, ita tribuetur hereditas; per tribus et familias possessio 
dividetur. 55 Sin autem nolueritis interficere habitatores terrae, qui re- 
manserint, *erunt vobis quasi clavi in oculis et lanceae in lateribus, 
et adversabuntur vobis in terra habitationis vestrae; 56 et ‘quidquid 
illis cogitaveram facere vobis faciam. 
3 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens: 2 Praecipe filiis 
Israél et dices ad eos: Cum ingressi fueritis “terram Chanaan, 
et in possessionem vobis sorte ceciderit, his finibus terminabitur. 
3 6Pars meridiana incipiet a solitudine Sin, quae est iuxta Edom, et 
habebit terminos contra orientem “mare salsissimum. 4 Qui circuibunt 
australem plagam per 4ascensum scorpionis, ita ut transeant in 
Senna et perveniant a meridie usque ad Cadesbarne, unde egre- 
dientur confinia “ad villam nomine Adar, et tendent usque ad Ase- 
mona. 5Ibitque per gyrum terminus fab Asemona usque ad Jtor- 
rentem Aegypti, et maris magni litore finietur. 6 Plaga autem occiden- 
talis a marl magno incipiet et ipso fine claudetur. “% Porro ad septen- 
trionalem plagam a mari magno termini incipient, pervenientes usque 
ad montem altissimum, 8/”a quo venient in Emath usque ad ter- 
minos *Sedada; 9% ibuntque confinia usque ad Zephrona et /villam 
Enan. Hi erunt termini in parte aquilonis. 19 Inde metabuntur fines 
contra orientalem plagam de villa Enan usque Sephama; 1!et de 
Sephama descendent termini in *Rebla contra fontem Daphnim; inde 
pervenient contra orientem ad mare /Cenereth, 12 et tendent usque 
ad lordanem, et ad ultimum *salsissime claudentur mari. Hanc 
habebitis terram per fines suos in circuitu. 

13 Praecepitque Moyses filiis Israé] dicens: “Haec erit terra, quam 
possidebitis sorte, et quam iussit Dominus dari novem tribubus et 
dimidiae tribui. 14°Tribus enim filiorum Ruben per familias suas 
et tribus filiorum Gad iuxta cognationum numerum media quoque 
tribus Manasse, 15 id est duae semis tribus, acceperunt partem suam 
trans Iordanem contra Iericho ad orientalem plagam. 

16 Et ait Dominus ad Moysen: 17 Haec sunt nomina virorum qui 
terram vobis divident: ?Eleazar sacerdos et @Iosue filius Nun 18 et 
singuli “principes de tribubus singulis, 19 quorum ista sunt vocabula: 
de tribu Iuda *Caleb filius Iephone, 29 de tribu Simeon Samuel filius 
Ammiud, 21de tribu Beniamin Elidad filius Chaselon, 22 de tribu 
filiorum Dan Bocci filius Iogli. 23 Filiorum Ioseph de tribu Manasse 
Hanniel filius Ephod, 24 de tribu Ephraim Camuel filius Sephthan, 
25 de tribu Zabulon Elisaphan filius Pharnach, 26 de tribu Issachar 
dux Phaltiel filius Ozan, 27 de tribu Aser Ahiud filius Salomi, 28 de 
tribu Nephthali Phedaél filius Ammiud. 29 Hi sunt quibus praecepit 
Dominus, ut dividerent filiis Israél terram Chanaan. 

3 5 Haec quoque locutus est Dominus ad Moysen 4in campestribus 

Moab supra Iordanem contra Iericho: 2 Praecipe filiis Israél 
ut dent levitis de possessionibus suis 3 urbes ad habitandum et ¢su- 
burbana earum per circuitum, ut ipsi in oppidis maneant, et subur- 
bana sint pecoribus ac iumentis; 4 quae a muris civitatum forinsecus 
per circuitum mille passuum spatio tendentur. 5 Contra orientem duo 
milia erunt cubiti, et contra meridiem similiter erunt duo milia, ad 
mare quoque, quod respicit ad occidentem, eadem mensura erit, et 
septentrionalis plaga aequali termino finietur; eruntque urbes in me- 
dio et foris suburbana. 

6 De ipsis autem oppidis, quae levitis dabitis, ¢sex erunt in fugi- 
tivorum auxilia separata, ut fugiat ad ea qui fuderit sanguinem; et, 
exceptis his, alia quadraginta duo oppida, 7 id est simul ¢quadraginta 
octo cum suburbanis suis. 8 Ipsaeque urbes, quae dabuntur /de pos- 
sessionibus filiorum Israél, 9ab his qui plus habent, plures auferentur, 
et qui minus pauciores. Singuli iuxta mensuram hereditatis suae da- 
bunt oppida levitis. 

9 Ait Dominus ad Moysen: 19 Loquere filiis Israél, et dices ad eos: 
Quando transgressi fueritis Iordanem in terram Chanaan, !! Adecer- 
nite quae urbes esse debeant in praesidia fugitivorum, qui nolentes 





qd cp. 26, 53, 55. 
rcp. 26, 54; 35, 8. 


€J8:.23¢. 13%. Jd fing Re x08, 
34, 36. 
é.cf, Dt 28,.63, 


a Gn 17; 8;7 Ex 3; 8: Ps 104; 
I 


TI. 

bJs 15, 1. — v. Gn 155, 18-21; 
Ez 47, 13-21. 

¢ vr. 32% Gntid?s 33¢Js 55, 22 


d Js 15, 3. 


ée Js 15, 3; 1 Mc 7, 40, 45. 

f Js 15, 4. 

g Gn 15, 18; Js 15, 4, 47; 3 Rg 
8, 65; 4 Rg 24, 7; 1 Par 13, 
oe 4 Par 7 $8348) 2.75 T2. 


hcp. 135,225 Js 13, 5; Jd 3, 3; 


Rg 8, 65; 4 Rg 14, 25; 1 

ar 13, 5; 2 Par 7, 8; Ez 48; 
t Ez 47, 15 1; Am 6, 15 
j Ez_47, 17 


k4 Rg 23, 33; Jr 39, 5. 

PUES. Fee Ll 251253 i 295 
35; 1 Mc 11, 67; Mt 4, 18; 

™ VY. 3. [Lc 5, 1; Jo 6, 1 etc. 


eT .2: 1S: BALD: 


OCD. 32, 33; Js 14, 3. 


O Gs, 14, %5 "T9) “51; 22; 2. 
q Dt 1, 38. 

¥- CD. - 354,86. 

$ CDy -T39075.35. 


GN Cp. 2251. 

b Js 14, 3, 4; 21, 2. — Ez 45, 
1-3; 48, 8-14. 

CVSLY'2 5°32. 


dvr. 14; Dt 4, 41, 42; 19, 2, 
93 JS.20, 2, 7; 8; 2%, 3, 33; 
21, 27, 32, 36, 37. — cf. Ex 

é Js 21, 39. L2i,23; 

Gy tie 6 ae 

g cp. 26, 54. 


10-12] Dt 19, 2-4; Js 20, 1-6. 


‘hk Ex 21, 13. 





— Te 








LIBER NUMERI 
35, 12 — 36, 13 


et asyli, pro tis qui inviti sanguinem fuderint (6-34), constituto de- 
nique praecepto de puella herede nonnisi contribuli nubenda, ne 
tribuum possessiones permisceantur (36,1-13), explicit liber Numeri. 








i Dt 4, 41; Js 20, 8. 
jcp. 15, 16. 


EX 21s. 12, 148 LV 24, 29 Oe 
FQ; 11, 22. 


M VY. 21, 24, 27; Dt 19, 12; Js 
20. 35'S. E10 24: 71) 


WIEX 2.65437 Deere.) rR 


0 Js 20,3: 

p Ex 21, 13; Dt 10, 6. 

gq vr. 12; Js 20, 6. 

254.5 ch. Catech. R. I 5, 14. 
r Js 20, 6. 


BEX 20,.7% Lvs. 35 3I- tox 


Kepsi27;° 11. 


uMt 18, 16; Jo 8, 17; 2 Cor 
Boe TOS TOC eee ae 
17, 6; 19. 15; Heb 10, 28. 


Ps 105, 38,; Jr 3, 1, 2, 9. — 
cf. Gn 4, 11; Mic 4,aeke ok 

xv. Gn og, 6. 

¥ LY .38,.2S3s0t:21,-23. 

gv. Ex 29, 45. 

@cp. 27, 1. 

bcp. 26, 29-32. 

ccp. 26, 55; 33, 54. 


dcp. 26, 33; 27, 1-7; Js 17, 3, 
aly 


e Lv 25, 10-13. 


Petscp: 27; §: 
gvr. 12. — cf. Tb 1, 9. 
#cios Re 21,:33-Tb'7, ta. 


%1 Par: 23, 22, 


pgp. 26, 33; 27,’1; Js‘ 17, 3. 


VSO! OD: 22° 2; 





sanguinem fuderint; 12 inquibus cum fuerit profugus, cognatus oc- 
cisi non poterit eum occidere, donec stet in conspectu multitudinis, 
et causa illius iudicetur. 13 De ipsis autem urbibus, quae ad fugiti- 
vorum subsidia separantur, 14 ‘tres erunt trans lordanem et tres in 
terra Chanaan, 15 tam filiis Israél quam Jadvenis atque peregrinis, 
ut confugiat ad eas qui nolens sanguinem fuderit. 

16 /Si quis ferro percusserit, et mortuus fuerit qui percussus est, 
reus erit homicidii et ipse morietur. 17 Si lapidem iecerit et ictus oc- 
cubuerit similiter punietur. 18 Si ligno percussus interierit, percus- 
soris sanguine vindicabitur. 19 ”Propinquus occisi homicidam interfi- 
ciet: statim ut apprehenderit eum, interficiet. 

20”Si per odium quis hominem impulerit, vel iecerit quippiam in 
eum per insidias 21 aut, cum esset inimicus, manu percusserit, et 
ille mortuus fuerit, percussor homicidii reus erit: cognatus occisi sta- 
tim ut invenerit eum iugulabit. 

22 oQuod si fortuitu et Pabsque odio 23 et inimicitiis quidquam ho- 
rum fecerit, 24 et hoc, Yaudiente populo, fuerit comprobatum, atque 
inter percussorem et propinquuum sanguinis quaestio ventilata, 25 li- 
berabitur innocens de ultoris manu, et reducetur per sententiam in 
urbem, ad quam confugerat, manebitque ibi, "donec sacerdos ma- 
gnus, ®qui oleo sancto unctus est, moriatur. 26Si interfector extra 
fines urbium, quae exsulibus deputatae sunt, 27 fuerit inventus et per- 
cussus ab eo, qui ultor est sanguinis, absque noxa erit qui eum oc- 
ciderit; 28 debuerat enim profugus usque ad mortem pontificis in 
urbe residere; postquam autem ille obierit, homicida revertetur in 
terram suam. 29 ¢Haec sempiterna erunt et legitima in cunctis habi- 
tationibus vestris. 

30 Homicida sub testibus punietur: “ad unius testimonium nullus 
condemnabitur. 31 Non accipietis pretium ab eo qui reus est san- 
guinis; statim et ipse morietur. 32 Exsules et profugi ante mortem 
pontificis nullo modo in urbes suas reverti poterunt, 33 ne polluatis 
terram habitationis vestrae, quae insontium cruore Ymaculatur nec 
aliter expiari potest nisi “per eius sanguinem qui alterius sanguinem 
fuderit. 34 Atque “ita emundabitur vestra possessio, me commorante 
vobiscum; “ego enim sum Dominus, qui habito inter filios Israél. 

3 6 @Accesserunt autem et Sprincipes familiarum Galaad filii Ma- 
chir filii Manasse de stirpe filiorum Ioseph locutique sunt Moysi 
coram principibus Israél atque dixerunt: 2 Tibi domino nostro °prae- 
cepit Dominus ut terram sorte divideres filiis Israél et ut filiabus 
dSalphaad fratris nostri dares possessionem debitam patri; 3% quas, si 
alterius tribus homines uxores acceperint, sequetur possessio sua et 
translata ad aliam tribum de nostra hereditate, minuetur. 4 Atque ita 
fiet, ut cum@iubileus, id est quinquagesimus annus remissionis, adve- 
nerit confundatur sortium distributio et aliorum possessio ad alios 
transeat. 5 Respondit Moyses filiis Israél et, Domino praecipiente, ait: 
fRecte tribus filiorum Ioseph locuta est, §et haec lex super filiabus 
Salphaad a Domino promulgata est: 9nubant quibus volunt, tantum 
ut suae tribus hominibus, 7 “ne commisceatur possessio filiorum Israél 
de tribu in tribum. Omnes enim viri ducent uxores de tribu et co- 
gnatione sua; 8 et ‘cunctae feminae de eadem tribu maritos accipient, 
ut hereditas permaneat in familiis, 9% nec sibi misceantur tribus, 
ita maneant 10ut a Domino separatae sunt. Feceruntque filiae Sal- 
phaad ‘ut fuerat imperatum 11et nupserunt j/Maala et Thersa et 
Hegla et Melcha et Noa filiis patrui sui 12 de familia Manasse, qui 
fuit filius Ioseph; et possessio, quae illis fuerat attributa, mansit in 
tribu et familia patris earum. : 

13 Haec sunt mandata atque iudicia, quae mandavit Dominus per 
manum Moysi ad filios Israél in *campestribus Moab supra Iorda- 
nem contra Iericho. 





— 136 — 











LIBER DEUTERONOMII 


HEBRAICE “ELLE HADDEBARIM,, 


‘f@y| AEC sunt verba, quae locutus est Moyses ad omnem 

mM} Israél trans Jordanem “in solitudine campestri, 
bcontra mare Rubrum, inter “Pharan et Thophel 
et Laban et “@Haseroth, ubi auri est plurimum, 
2 undecim diebus de Horeb per viam montis Seir 
usque ad @Cadesbarne. 3/Quadragesimo anno, un- 
decimo mense, prima die mensis locutus est Moy- 

— =) ses ad filios Israél omnia, quae praeceperat illi Do- 
minus ut diceret eis, 4 9postquam percussit Sehon regem Amorrhae- 
orum, qui habitabat in Hesebon, et hOg regem Basan, qui mansit in 
iAstaroth et in Edrai 5 trans lordanem /in terra Moab. 


Coepitque Moyses explanare legem et dicere: © Dominus Deus 
noster locutus est ad nos in Horeb dicens: ‘Sufficit vobis quod in 
hoc monte mansistis: 7 revertimini et venite “ad montem Amorrhae- 
orum et ad cetera, quae, ei proxima sunt campestria atque “montana 
et humiliora loca contra °meridiem et iuxta litus maris, terram Cha- 
nanaeorum et Libani usque ad flumen magnum Euphraten. 8 En, 
inquit, tradidi vobis:ingredimini et possidete eam, super qua iuravit 
Dominus patribus vestris, PAbraham, Isaac et Iacob ut daret illam 
eis et semini eorum post eos. 

a Dixique vobis illo in tempore: 19@Non possum solus sustinere 
vos, quia Dominus Deus vester multiplicavit vos et ‘estis hodie sicut 
stellae caeli plurimi. (11 *Dominus Deus patrum vestrorum addat ad 
hunc numerum multa milia, et benedicat vobis ‘sicut locutus est.) 
12uNon valeo solus negotia vestra sustinere et pondus ac iurgia : 
13 Vdate ex vobis viros sapientes et gnaros et quorum conversatio sit 
probata in tribubus vestris, ut ponam eos vobis principes. 14 Tunc 
respondistis mihi: Bona res est, quam vis facere. 15 Tulique de tri- 
bubus vestris viros sapientes et nobiles et *constitui eos principes, 
tribunos et centuriones et quinquagenarios. ac decanos, qui docerent 
vos singula. 16 Praecepique eis dicens: Audite illos et Yquod iustum 
est iudicate, sive civis sit ille sive peregrinus. 17 *Nulla erit distantia 
personarum : ita parvum audietis ut magnum nec accipietis cuiusquam 
personam, quia “Dei iudicium est. Quod si difficile vobis visum ali- 

quid fuerit, “referte ad me et ego audiam. 18 Praecepique omnia quae 
ace deberetis. 

19 Profecti autem de Horeb transivimus per “eremum terribilem et 
maximam quam vidistis, per viam montis Amorrhaei, sicut praece- 
perat Dominus Deus noster nobis. 4Cumque venissemus in Cades- 
barne, 29 dixi vobis: Venistis ad montem Amorrhaei, quem Dominus 
Deus noster daturus est nobis. 21 Vide terram quam Dominus Deus 
tuus dat tibi: @ascende et posside eam, sicut locutus est Dominus Deus 
noster patribus tuis; /noli timere nec quidquam paveas. 

22 9Et accessistis ad me omnes atque dixistis: Mittamus viros qui 
considerent terram et renuntient per quod iter debeamus ascendere: 
et ad quas pergere civitates. 

Cumque mihi sermo placuisset, misi ex vobis duodecim viros 
singulos de tribubus suis. 24 "Qui, cum perrexissent et ascendissent in 
montana, venerunt usque ad vallem botri; et, considerata terra, 





25 sumentes de fructibus eius, ut ostenderent ubertatem, attulerunt ad | 


nos atque dixerunt: Bona est terra, quam Dominus Deus noster da- 
turus est nobis. 
26 Et noluistis ascendere, sed increduli ad sermonem Domini Dei 


LIBER 
DEUTERONOMII 
1, 1-26 








BCD 35 U7. NS, 2 OS I Np, Sok Os 
etc. 


33, 17. 
ry 


€ Cp. 2, 14,3 9, 23; Nm 13, 36; 


3? 8; 34, 4. 
f cf. Nm 33, 38. 
gv. Nm 21, 21-32. 


hv. Nm 21, 33-35. 
i Js 12, 4; 13, 12, 31. — cf. cp. 
jcp. 29, 1 [3, 10. 


lcp. 2, 3. — cf. Ex 19, 1; Nm 
mci. Nm 13, 30. [20}, 113 


% IS": 2. 
o Gn 12, 9. 


Gn 12, 7; 13, 14, 15; 15, 18; 


17, .7,°8;,, 20, 35.45. 28, 33, 
I4; 50, 24. 
q Nm 11, 14. — cf. Ex 18, 18. 
be ney ‘ro, 22; 28. 62. — v. 
be = a ae 
t fy Res, 17; 26; 3, 24: 
be £ 3 § ’ +4 
‘re 8 Nm 11, 16, 
paid Ac ae 
xz Ex 18, 25. 


16, 17] * Catech. R. III 9, 14. 
y cp. 16, 18; Jo 7, 24. 


Z cp. 16, 19° Ex 23, 25:03 sv. 
TO, 49502 bat 10,77; Pro 24, 
23; 28, 21; Ecli 42, 1; Ml 2, 
9; Jc 2, 1, 9. 


a2 Par 19, 6. — cf. Ex 21, 6. 

b Ex 18, 22, 26. 

cep 8 "85 $92; tos) Je 27 62— 
ef, “Jdt"s,°r4; Sap 11,22. 


O-Vi VEo.2« 
ecp. 9, 23. 


op. 3%;-83 Is. ts 9. 
gicf, Nib 133 25°3: 


hv. Nm 13, 22-27. 





— 137 — 











LIBER 


Provemium (t1,1-5).-1.Institutio historico-paraenetica (5-4,49). Praecipu 's eventibus 
expositis gui in itinere ab Horeb in Cades acciderant (6-21), « escriptaque 
rebellione post Palaestinam exploratam (22-46), resumitur iter usque ad 





DEUTERONOMIL 
1, 27 — 2, 12 
i Ps Rossa es — v. Nm 14, I-4. 
jcp. 9, 2 
Rick. 4877, 7 
EJS ‘t4; 
mcp. 9, I, 2; — v. Nm 73, 


29-33. 
Vv. Nin 13, 23, 34. 


ocp. 3, 22; Ex 14, 14, 25; " 
10, 14, 42; 23, 3,10.— cf. 
ES'A,, 20. 

p cp.- 32; my 12; Ex.19, 4; Is 
46, 3, 45 63, 93 Os 11, 3. — 
cL cp, Cuts, 18. 

qe. 9, Ao *bs ros, 24; Jus. 

X 13, 21; Nm 14, 14. 

Tatas T0313; 

Ecp. 2, 15. 


uNm 14, 23, 30; Ps 94, II. 
v Nm 14, 30; Js 14, 9 


% CDP. 4, 21; 32, 51; 34, 45 Nm 
20, 12; 27, 13, 14. — cf. 
PS-308; 32. 


¥ cP. 31, 3, 7; Ex 24, 13. — cf. 
ZV. JS1,1. [1 Rg 16, 22. 


acp. 31, 7, 23; Nm 27, 18-20. 
b cf: Nm 34, 17. 

¢Nm 14, 3, 31. 

dls 7, 15, 16.—cf. Gn 3,5, 22. 
Oise 22n1 Nm r4; 25; 

f Nm 14, 40. 


gNm 14, 42. 
Mel. icpx 31, '1 7. 


iNm 14, 44. 

j Nm 14, 45. 
Ref. Ps rr 74038 
Lv. Nm 31, 3. 
m Nm 20, I, 22; 


Is 7, 18. 


NG. 3%, 37. 


acp. I, 403: Nm 'i4,.25; 21, 4. 


bcp. 1, 6. 
c cp. 23, 7; Nm 20, 14; Am 1, 


ev. Nm 20, 18-21. 
f Js 24, 4. — cf. Gn 36, 31-43. 
g vr. 28. 


h cf. Jb 23, 10 

iv. cp. 8, 2-4. 

Pia i, TS. 

k3 Rg 9g, 26. — cf. 4 Rg 14, 
220156; 6:2. Par’ 26, 2 


bv, Am 33.35. 
mNm 21, Il. 
"VY. §, 19, 29. 


ovr. 19. — v. Gn 19, 36, 37. 
PNT.18: -NMar, 150 Is 2S;: 
q Gn 14, 5. 

Piet: vPro 42k 

scp. 1, 28. — v. Nm 13, 23. 
t vr. 22; Gn 14, 6. — v. Gn 36, 

20-30. 
uw NM 27, 2455353, 35. 





nostri 27%*murmurastis in tabernaculis vestris atque dixistis: JOdit 
nos Dominus et idcirco eduxit nos de terra Aegypti, ut “traderet 
nos in manu Amorrhaei atque deleret. 28 Quo ascendemus? /Nuntii 
terruerunt cor nostrum dicentes: Maxima multitudo est et nobis 
statura procerior; urbes magnae et ad caelum usque munitae: “filios 
Enacim vidimus ibi. 

29Et dixi vobis: Nolite metuere nec timeatis eos: 3®Dominus Deus, 
qui ductor est vester, °pro vobis ipse pugnabit, sicut fecit in Aegypto, 
cunctis videntibus. 31 Et in solitudine (ipse vidisti) ?portavit te Do- 
minus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum, in 
omni via, per quam ambulastis, donec veniretis ad locum istum. 
32 Et Ynec sic quidem credidistis ‘Domino Deo vestro, 33 "qui prae- 
cessit vos in via, et *metatus est locum in quo tentoria figere debe- 
retis, nocte ostendens vobis iter per ignem et die per columnam nubis. 

34 Cumque audisset Dominus vocem sermonum vestrorum, iratus 
tiuravit et ait: 354%Non videbit quispiam de hominibus generationis 
huius pessimae terram bonam, quam sub iuramento pollicitus sum 
patribus vestris, 36 Ypraeter Caleb filium Iephone; ipse enim videbit 
eam, et ipsi dabo terram quam calcavit et filiis eius, quia secutus 
est Dominum. 

37 Nec miranda indignatio in populum, cum “mihi quoque iratus 
Dominus propter vos dixerit: Nec tu ingredieris illuc; %8sed Ylosue 
filius Nun *minister tuus ipse intrabit pro te. Hunc “exhortare et 
robora, et “ipse sorte terram dividet Israéli. 

39 ¢Parvuli vestri, de quibus dixistis quod captivi ducerentur, et 
filii, 4qui hodie boni ac mali ignorant distantiam, ipsi ingredientur; 
et ipsis dabo terram, et possidebunt eam. 4° Vos autem “revertimini 
et abite in solitudinem per viam maris Rubri. 

41 Et respondistis mihi: /Peccavimus Domino: ascendemus et pu- 
gnabimus, sicut praecepit Dominus Deus noster. Cumque instructi 
armis pergeretis in montem, 42 ait mihi Dominus: Dic ad eos: YNo- ~ 
lite ascendere neque pugnetis, ‘non enim sum vobiscum, ne cadatis 
coram inimicis vestris. 4% Locutus sum, et non audistis; sed adver- 
santes imperio Domini et ‘tumentes superbia ascendistis in montem. 
44 Ttaque Jegressus Amorrhaeus, qui habitabat in montibus, et obviam 
veniens persecutus est vos, *sicut solent apes persequi, et cecidit de 
Seir usque ‘Horma. 45 Cumque reversi ploraretis coram Domino, non 
audivit vos nec voci vestrae voluit adquiescere. 46 ™Sedistis ergo in 
Cadesbarne multo tempore. 

Profectique inde venimus in solitudinem, quae ducit ad mare Ru- 
brum, %sicut mihi dixerat Dominus, et circuivimus montem Seir 
ee tempore. 
Dixitque Dominus ad me: 32Sufficit vobis circuire montem istum: 
ite contra aquilonem, ‘4et populo praecipe dicens: Transibitis per 
terminos °fratrum vestrorum filiorum Esau, %qui habitant in Seir et 
etimebunt vos. 5 Videte ergo diligenter ne moveamini contra eos; 
neque enim dabo vobis de terra eorum quantum potest unius pedis 
calcare vestigium, quia ‘in possessionem Esau dedi montem Seir. 
6 9Cibos emetis ab eis pecunia et comedetis, aquam emptam haurie- 
tis et bibetis. 7 Dominus Deus tuus benedixit tibi in omni opere 
manuum tuarum; /novit iter tuum, quomodo transieris solitudinem 
hanc magnam ‘per quadraginta annos habitans tecum Dominus Deus 
tuus, et nihil tibi defuit. 

8 Cumque /transissemus fratres nostros filios Esau, qui habitabant 
in Seir, per viam campestrem de “Elath et de 'Asiongaber venimus 
ad iter, quod ducit in ™desertum Moab. 9 Dixitque Dominus ad me: 
"Non pugnes contra Moabitas nec ineas adversus eos proelium; non 
enim dabo tibi quidquam de terra eorum, quia Ofiliis Lot tradidi ?Ar 
in possessionem. 104¢Emim primi fuerunt habitatores eius, *populus 
magnus et validus et tam excelsus ut de *Enacim stirpe il quasi gi- 
gantes crederentur et essent similes filiorum Enacim. Denique Moa- 
bitae appellant eos Emim. 2tIn Seir autem prius habitaverunt 
Horraei, quibus expulsis ae deletis, habitaverunt filii Esau, 
Usicut fecit Israél in terra possessionis suae, quam dedit illi Dominus. 





— 138 — 








Arnon flumen, ea ratione susceptum ut filii Israél sese abstineant ab 
omni infestatione contra Idumaeos, Moabitas et Ammonitas (2, 1-22). 
Ingredientes vero Palaestinam transiordanicam, cum prius Sehon 


LIBER 
DEUTERONOMII 
2,13 — 3, 6 








13 Surgentes ergo ut transiremus Vtorrentem Zared venimus ad 
eum. 

14 Tempus autem, quo ambulavimus de “Cadesbarne usque ad tran- 
situm torrentis Zared, triginta et octo annorum fuit, Ydonec consu- 
meretur omnis generatio hominum bellatorum de castris, sicut *iura- 
verat Dominus, 15cuius manus fuit adversum eos, ut interirent de 
castrorum medio. 

16 Postquam autem universi ceciderunt pugnatores, 17 locutus est 
Dominus ad me dicens: 18 Tu transibis hodie terminos Moab, urbem 
nomine Ar; 19 et accedens in vicina filiorum Ammon cave ne pugnes 
contra eos nec movearis ad proelium; non enim dabo tibi de terra 
filiorum Ammon, quia “filiis Lot dedi eam in possessionem. 29 Terra 
gigantum reputata est, et in ipsa olim habitaverunt gigantes, quos 
Ammonitae vocant Zomzommim, 21 5populus magnus et multus et 
procerae longitudinis sicut Enacim, quos delevit Dominus a facie 
eorum et fecit illos habitare pro eis, 22 sicut fecerat filiis Esau, qui 
habitant in Seir, delens Horraeos et terram eorum illis tradens, quam 
possident usque in praesens. 23 (Hevaeos quoque, qui habitabant in 
Haserim usque “Gazam, @Cappadoces expulerunt, qui egressi de Cap- 
padocia deleverunt eos et habitaverunt pro illis. 

24 Surgite et ‘transite torrentem Arnon: ecce tradidi in manu tua 
Sehon regem 9Hesebon amorrhaeum, et terram eius incipe possidere 
et “committe adversus eum proelium. 25 Hodie incipiam mittere ‘ter- 
rorem atque formidinem tuam in populos, qui habitant sub omni 
caelo, ut, audito nomine tuo, paveant et in morem parturientium con- 
tremiscant et dolore teneantur. 

26 jMisi ergo nuntios de solitudine ‘Cademoth ad Sehon regem 
Hesebon ™verbis pacificis dicens: 27 "Transibimus per terram tuam, 
publica gradiemur via, non declinabimus neque ad dexteram neque 
ad sinistram, 28 °alimenta pretio vende nobis ut vescamur, aquam 
pecunia tribue et sic bibemus: tantum est ut nobis concedas transi- 
tum, 29 Psicut fecerunt filii Esau, qui habitant in Seir, et Moabitae, 
qui morantur in Ar, donec veniamus ad Iordanem et transeamus ad 
terram, quam Dominus Deus noster daturus est nobis. 

30 YNoluitque Sehon rex Hesebon dare nobis transitum, quia ‘indu- 
raverat Dominus Deus tuus spiritum eius et obfirmaverat cor illius, 
ut traderetur in manus tuas, sicut nunc vides. 31 Dixitque Dominus 
ad me: ‘Ecce coepi tibi tradere Sehon et terram eius: incipe pos- 
sidere eam. 

32 tEgressusque est Sehon obviam nobis cum omni populo suo ad 
proelium in Iasa; 33 et “tradidit eum Dominus Deus noster nobis, 
Ypercussimusque eum cum filiis suis et omni populo suo. 34 Cunctas- 
que urbes in tempore illo cepimus, interfectis “habitatoribus earum 
viris ac mulieribus et parvulis: non reliquimus in eis quidquam, 
35 absque iumentis, quae in partem venere praedantium, et spoliis ur- 
bium quas cepimus. 36 Ab YAroér, quae est super ripam torrentis 
_ Arnon, *oppido, quod in valle situm est, usque Galaad non fuit vicus 
et civitas quae nostras effugeret manus: omnes “tradidit Dominus 
Deus noster nobis, 37 absque terra filiorum Ammon, ad quam non ac- 
cessimus, et cunctis, quae adiacent torrenti Ieboc, et urbibus montanis 
universisque locis, “(a quibus nos prohibuit Dominus Deus noster. 

Itaque conversi ascendimus per iter Basan. %Egressusque est Og 
rex Basan in occursum nobis cum populo suo ad bellandum in 
bEdrai. 

2 Dixitque Dominus ad me: Ne timeas eum, quia in manu tua 
traditus est cum omni populo ac terra sua; faciesque ei, sicut fecisti 
‘Sehon regi Amorrhaeorum, qui habitavit in Hesebon. 32 Tradidit 
ergo Dominus Deus noster in manibus nostris etiam Og regem Basan 
et universum populum eius, %percussimusque eos usque ad interne- 
cionem 4 vastantes cunctas civitates illius uno tempore. Non fuit 
oppidum, quod nos effugeret: sexaginta urbes, “omnem regionem 
Argob regni Og in Basan. 5 Cunctae urbes erant munitae muris al- 
tissimis portisque et vectibus, absque oppidis innumeris, quae*non 
habebant muros. 6 Et /delevimus eos, sicut feceramus Sehon regi 





v cf. Nm 21, 12. 


LV CP. 3334, 195 


y Nm 14, 29, 33, 35; 26, 64; 
Ps 77, 33; 94, 11; 105, 20; 
Ez 20, 15. — cf. 1 Cor 10, 5; 
Heb 3, 17. — V. Cp. I, 35. 

2cCp. I, 34. 


avr. 9. — v. Gn 19, 36, 38. 


6 cf. vr. 10. 


c Js 13, 3, 4. 

dv. Gn 10, 19. 

e (Gn 10, 14;) Am g, 7. 

f Nm 2z; 13, 14; Jd 11, 18, 21. 
g Nm 21 27, 28, 30. 


Reet .cr, 29. 
icpg II, 25; 28, 10. — v. Ex 
15, 14-16; Js 2, 9-II. 


j Nm 21, 21-26. 

bJ8-33 628% 21567201. Par 6,,70: 
m cf. cp. 20, 10. 

nm Nm 21, 21, 22; Jd 11, 19. 
ovr. 6; Nm 20, I9. 


? vr. 5, 9, — cl. cp... 23). 35.43 
Nm 20, 18; Jd 11, 17, 18. 


q Nm 21, 23. 
~N.-EX.A, 21, 


s Am 2, 9. 


tv. Nm 21, 23-30. 

uNm 21, 3. — cf. cp. 7, 2. 
v Cp.429,° 7. 

LiGD.. 4:0. 


y cp. 3, 12; 4, 48; Js 12, 2; Jd 
rr, 26; 4 RS 30,333, 18.27; 
2 etc. 

z Js 13, 9, 16; 2 Rg 24, 5. 


ass 435%. 
bv. Gn 32, 22. 
CW. SS O32 


9. 
acp. 29, 7; Nm 21, 33-35. 


Divs ses. As 


cv. Nm 21, 23-26, 34. 
dNm 21, 35. 


e3 Rg 4, 13. 


fw. Co. 7, F°Ps* 134;% ro-T2. 

















LIBER et deinde Og, reges Amorrhaeorum, sibi occurrerent, utrumque debellant 
DEUTERONOMII (24-3, 11), eorumque possessiones invadunt (12-20); in locum vero 
3,7—4,7 Moysi, cui terra cisiordanica interdicta erat, losue sufficitur (21-29). 

& Cp. 2, 34. Hesebon, disperdentes omnem civitatem %virosque ac mulieres et 
hcp. 20, 14. parvulos; 7/iumenta autem et spolia urbium diripuimus. 8 Tuli- 


ee 4, 48; Js 11, 3, 17; 12, 5; 

_ Ps 41, 7; 88, 13; 132, 3. 

j cf. cp. 4, 48. Se 

Rx. Pars, 235 Cn 4683 D227, 

Lcp. 4, 43; JS 13, 9,16, 17, 21; 
ti A8i8, 22. 

ae 12, 56 33, 1h Paws. et: 

HED. 26315420; 

ocf. Gn 14, 5. 

PFs: 23,3850 Beet 4 S088: 
26% PAO, 27 ase 2. 20; 25; 


Me 2 

sv. Nm 32, 29, 32-38; Js 13, 
8-13. 

tv. Nm 32,39-42; Js 13, 29-31. 

uv. VY. 4. 

uv Nm 32, 41. — cf. 1 Par 2, 
22.99 3¢ 

# Ja-22,'5; 513,11, 13; 2 Reis, 
3; 10, 6; 13, 37, 38. 

y Nm 32, 41. 

z Nm 32, 39. 


acf. 2 Rg 24, 5. 
ONm 2, 24% Fs 125"2! 
cv. Nm, 34, 11. 
@ Cp." 4; 49; 38. 3,26: 22, 35. 4 
. ev. Gn 14, 3. [Rg 14, 25. 
ses 4, 493 ' Js°rs south. 
mat. Ts: 
sls 32,30; 210 Ys 'f, Fat Hy 
Nm 32, I, 4. {r2. 
4J3 22, 4. 


jcf. Nm 27, 18. 

lcp. 1, 30; 20, 4. — v. Ex 14, 
14. 

mcp. 5, 24; II, 2; 


Par 29; 320 
WYVs BX.26, 3E-Ps Bs, S$. 


32, 3; I 


O\CDi 45.22: Ex 3,78; 


pcf. Js 1,4 
qcp. 4, 21. — cf. Nm 20, 12. 
— Vv. cp. I, 37. 


fei, 2 Cor 12; 0. 
SN 2952. 33! 


23. — cf. Js 1, 6, 7. 


vcp. 4, 46; 34, 6. 


1] R. in fr. 2 p. D. 4 Qdg. 
av. Lv 18, 4. 


fv. Nm 23, 28; 25, 3-9. 

61 * ‘cf. Catech. R3 Ike 159,22. 
cp. 29, 9. 

ib 28, 28; Ps 110, 10; Pro 1, 
7; 9, 10; Ecli 25, 16. 

Sep.’ 33,7203 2 Re 7, 235° Ps 

71] v. Jo 6, 55. [147, 20. 

7 Ps 33, as 144, 18; 148, 14. 


more, CE i JO uy, 





musque illo in tempore terram de manu duorum regum Amorrhae- 
orum, qui erant trans Iordanem a torrente Arnon usque ad montem 
‘Hermon, 9%quem Sidonii /Sarion vocant et Amorrhaei “Sanir: 
10 omnes civitates, quae sitae sunt in /planitie et universam terram 
Galaad et Basan usque ad ”Selcha et Edrai civitates regni Og in 
Basan. 11”Solus quippe Og rex Basan restiterat de stirpe °gigantum. 
Monstratur lectus eius ferreus, qui est in ?Rabbath filiorum Ammon, 
novem cubitos habens longitudinis et quattuor latitudinis ad mensu- 
ram cubiti @virilis manus. 

12 Terramque possedimus tempore illo “ab Aroér, quae est super 
ripam torrentis Arnon, usque ad mediam partem montis Galaad; et 
Scivitates illius dedi Ruben et Gad. 13 *Reliquam autem partem Ga- 
laad et omnem Basan regni Og tradidi mediae tribui Manasse: 
4Yomnem regionem Argob, cunctaque Basan vocatur terra gigantum. 
14 vJair filius Manasse possedit omnem regionem Argob usque ad 
terminos “Gessuri et Machati vocavitque Yex nomine suo Basan Ha- 
voth Jair, id est villas Iair, usque in praesentem diem. 15 *Machir 
quoque dedi Galaad. 16 Et tribubus Ruben et %Gad dedi de terra 
Galaad usque ad torrentem Arnon medium torrentis, et confinium 
usque ad torrentem Ieboc, °qui est terminus filiorum Ammon, 17 et 
planitiem solitudinis atque Iordanem et terminos °Cenereth usque ad 
amare deserti, “quod est salsissimum, ‘ad radices montis Phasga 
contra orientem. 

18 Praecepique vobis in tempore illo dicens: Dominus Deus vester 
dat vobis terram hanc in hereditatem; Yexpediti praecedite fratres 
vestros filios Israél omnes viri robusti, 19 absque uxoribus et parvu- 


_lis atque iumentis. "Novi enim quod plura habeatis pecora, et in 


urbibus remanere debebunt quas tradidi vobis, 2° ‘donec requiem 
tribuat Dominus fratribus vestris, sicut vobis tribuit, et possideant 
ipsi etiam terram, quam daturus est eis trans Iordanem: tunc rever- 
tetur unusquisque in possessionem suam, quam dedi vobis. 
21 jJosue quoque in tempore illo praecepi dicens: Oculi tui viderunt, 
quae fecit Dominus Deus vester duobus his regibus: sic faciet om- 
nibus regnis, ad quae transiturus es. 22 Ne timeas eos; ‘Dominus 
enim Deus vester pugnabit pro vobis. 
23 Precatusque sum Dominum in tempore illo dicens: 
Deus, tu coepisti ostendere servo tuo ”magnitudinem tuam manum- 
que fortissimam, "neque enim est alius Deus vel in caelo vel in terra, 
qui possit facere opera tua et comparari fortitudini tuae. 25 Transibo 
igitur et videbo °terram hanc optimam trans Iordanem et montem 
istum egregium et ?Libanum. 26 @Iratusque est Dominus mihi propter 
vos nec exaudivit me, sed dixit mihi: “Sufficit tibi: nequaquam ultra 
loquaris de hac re ad me. 27 8Ascende cacumen Phasgae et oculos 
tuos circumfer ad occidentem et ad aquilonem austrumque et orien- 
tem et adspice; nec ‘enim transibis Iordanem istum. 28 “Praecipe 
Tosue et corrobora eum atque conforta, quia ipse praecedet populum 
istum et dividet eis terram, quam visurus es. 
29 Mansimusque “in valle contra fanum Phogor. 
4 Et nunc, Israél, audi *praecepta et iudicia, quae ego doceo te, ut 

faciens ea °vivas et ingrediens possideas terram, quam Dominus 
Deus patrum vestrorum daturus est vobis. 2 “Non addetis ad verbum, 
quod vobis loquor, nec auferetis ex eo: ¢custodite mandata Domini 
Dei vestri, quae ego praecipio vobis. 3% ¢Oculi vestri viderunt omnia, 
quae fecit Dominus contra ‘Beelphegor, quomodo contriverit omnes 
cultores eius de medio vestri; 4 vos autem, qui adhaeretis Domino 
Deo vestro, vivitis universi usque in praesentem diem. 5 Scitis quod 
docuerim vos praecepta atque iustitias: sicut mandavit mihi Domi- 
nus Deus meus, sic facietis ea in terra, quam possessuri estis; § Yet 
observabitis et implebitis opere. *"Haec est enim vestra sapientia et 
intellectus coram populis, ut audientes universa praecepta haec di- 
cant: En populus sapiens et intelligens, gens magna. 7 ‘Nec est alia 
natio tam grandis, quae habeat jJdeos appropinquantes sibi, sicut 


24 Domine 








— 140 — 


eS 





Altera vero pars huius institutionis continet argumenta, quibus legis obser- 
vantia commendatur (4,1-40); postque nonnulla de urbibus asyli (41-43), ac- 
cedit designatio loci et temporis, ubi ea quae ssid acta sunt (44-49). 


LIBER 
DEUTERONOMII 
4, 8-37 








Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. 8 Quae est enim 
alia gens sic inclita, ut habeat caeremonias “iustaque iudicia et uni- 
versam legem, quam ego proponam hodie ante oculos vestros? 

9 ‘Custodi igitur temetipsum et “animam tuam sollicite. "Ne obli- 
viscaris verborum, quae viderunt oculi tui, et ne excidant de corde 
tuo cunctis diebus vitae tuae. °Docebis ea filios ac nepotes tuos, 
104 Pdie in quo stetisti coram Domino Deo tuo in Horeb, quando 
Dominus locutus est mihi dicens: %Congrega ad me populum, ut 
audiant sermones meos et “discant timere ‘me omni tempore quo vi- 
vunt in terra, ‘doceantque filios suos. 11 Et “accessistis ad radices 
montis, qui Yardebat usque ad caelum; erantque in eo tenebrae et 
nubes et caligo. 12 *Locutusque est Dominus ad vos de medio ignis. 
YVocem verborum eius audistis et *formam penitus non vidistis. 13¢Et 
ostendit vobis pactum suum, quod praecepit ut faceretis, et 2decem 
verba, “quae scripsit in duabus tabulis lapideis. 14 @Mihique manda- 
vit in illo tempore, ut docerem vos caeremonias et iudicia, quae fa- 
cere deberetis in terra quam possessuri estis. 

15 eCustodite igitur sollicite animas vestras. fNon vidistis aliquam 
similitudinem in die, qua locutus est vobis Dominus in Horeb de 
medio ignis; 16ne forte %decepti "faciatis vobis sculptam simili- 
tudinem aut ‘imaginem masculi vel feminae, 17 similitudinem omnium 
iumentorum, quae sunt super terram, vel avium sub caelo volan- 
tium 18 atque reptilium, quae moventur in terra, sive piscium, 
gui sub terra morantur in aquis; 19ne forte, elevatis oculis ad 
caelum, videas /solem: et lunam et omnia astra caeli et errore 
deceptus adores ea et colas quae creavit Dominus Deus tuus in mi- 
nisterium cunctis gentibus, quae sub caelo sunt. 29 Vos autem tulit 
Dominus et eduxit de “fornace ferrea Aegypti, ut haberet ‘populum 
herediiarium, sicut est in praesenti die. 

21 ™Jratusque est Dominus contra me propter sermones vestros et 
iuravit ut non transirem Jordanem nec ingrederer terram optimam, 
quam daturus est vobis. 22 Ecce morior in hac humo, ™non transibo 
Iordanem: vos transibitis et possidebitis °terram egregiam. 2% Cave 
ne quando obliviscaris pacti Domini Dei tui, quod pepigit tecum, et 
| Pfacias tibi sculptam similitudinem eorum, quae fieri Dominus prohi- 

buit: 24%quia Dominus Deus tuus ignis consumens est, Deus “aemulator. 
25 Si genueritis filios ac nepotes et morati fueritis in terra Sdecep- 
tique feceritis vobis aliquam similitudinem ‘patrantes malum coram 
Domine Deo vestro, ut eum ad iracundiam provocetis, 26“testes invoco 
hodie caelum et terram, cito perituros vos esse de terra quam, tran- 
sito Iordane, possessuri estis. Non habitabitis in ea longo tempore, 
sed delebit vos Dominus 27 atque Ydisperget in omnes gentes, et 
fremanebitis pauci, in nationibus, ad quas vos ducturus est Domi- 
nus. 28 Ibique Yservietis diis, qui hominum manu fabricati sunt, ligno 
et lapidi, “qui non vident nec audiunt nec comedunt nec odorantur. 

Cumque “quaesieris ibi Dominum Deum tuum, invenies eum; 
si tamen toto corde quaesieris et tota tribulatione animae tuae. 

30 Postquam te invenerint omnia quae praedicta sunt, !novissimo 
tempore reverteris ad Dominum Deum tuum et audies vocem eius; 
31 quia Deus °misericors Dominus Deus tuus est; 2non dimittet te nec 
omnino delebit neque obliviscetur pacti, in quo iuravit patribus tuis. 

32 eInterroga de diebus antiquis, qui fuerunt ante te ex die, quo 
creavit Deus hominem super terram a summo caelo usque ad sum- 
mum eius, si facta est aliquando huiuscemodi res, aut unquam co- 
gnitum est, 33/ut audiret populus vocem Dei loquentis de medio 
ignis, dsicut tu audisti, et vixisti; %4si fecit Deus ut ingrederetur et 
tolleret sibi gentem de medio nationum per “tentationes, ‘signa atque 
portenta, jper pugnam et “robustam manum lextentumque bracchium 
et _horribiles visiones, iuxta omnia quae fecit pro vobis Dominus 
Deus vester in Aegypto, videntibus oculis tuis; 35 ””ut scires quoniam 
Dominus ipse est Deus et “non est alius praeter eum. 36 °De caelo 
te fecit audire vocem suam, ut doceret te, et in terra ostendit tibi 
ignem suum maximum et audisti verba illius de medio ignis, 37 quia 
Pdilexit patres tuos et elegit semen eorum post eos. YEduxitque te 





k Rm 7, 12. 


Z vr. i 

mcf. Pro 4, 23. 

#.PS.102.° 2.4 

ocp. 6, y: Ti,. 195. 32,,46;..Gn 
18, 19; Ex i ab As ay iy I 1 By 

-6; Is 38, 19. 

p x 19, 9, 16; Heb 12, 18, 19. 

a@icp. 3%; 12: 

i-CD. 1402s 29). 50: 

S$ CD..12,,13 37, 2333 Re: 846; 

Scns OF 752 1132.19. 


u Ex 19, 17. 

© tp §722, 23; Ex 19,283 + 
18, 21. — cf. Ex 24, 16, 

“Vr. 33, 36; CD. 5, 4, 22; Ex 
20, ‘1, ‘19. 

y Ex 20, 22. — cf. 3 Rg 19, 

2 vr. 15. fyb 4; 86: Ace + 


ah. 9, 9, 

X 34, 38. 

Ci EX 2443022313, 19- 

dv. Ex 21-23. 

é:Vr.. 96; IS: 23, x2; ae 

Pad ey Catech. id "TH 2, 19. 


five. it2. 
gvr. 25. 
AVI. 233 cp.’ 5, 83: EX 20; 42-— 
4 Rm 1, 23: icf. Ac 17, 29. 


j cp. 17;.3; Jb 21, 26-28. 


k 3 Rg 8, 51; Jr 11, 
icp. 9, 29; 32, 93 x 19, 5, 6. 
mcp. I, 37; 3, 26. 


"CD. 3, 27. 

el 3 25. 

s (all) Heb 12, 29. — cp. 9, 33 
Ex 24, 17. -— cf. Ps 88, 47; 
e to!'r7..'£8 >-26,26;° 305-27, 


Sph 1, 18; Heb 12, 29. 
ay i Pa? 8. =v. Ex 20, 5. 
Svr. 16. 
tcp: 9; ¥85q@ Rg 17; 27. 
4 Se 30: 18, 19; 31, 28, 32, 1; 
s 


T*2s0 JPe 2-423 26, 69; Mc 
v Lv 26, 33, {6,2 
x Cp. 28, 62. 


¥y cp. 28, 36, 64; Jr 16, 13. 
Zz fe ¥13; toe ag . 134, 15-17; 


$4 
a * aeick eT Cpe LP 

a 305.2, 3; Ly 26, 40-423; 2 

ar 15, 44.2 Es 15 9: Ps 26, 

8, Is 55, 6, 7; Jr 29, 13, 14. 

cf. Lv 26, "40, 4I. — Gn 


49, I. 
c Ex 34, 6°" 2 “Par. 30;: 93°3°Es 


9, 31; by Pe 
d cp: 31;/6;,.8>> Js’ 2, S* "b Par 
€ CDs. 3207; ‘Jb 8, 8. [28, 20. 
ae 3 20%) Ch. $.°2450207%, x 
19, 21. — cf. Gn 32, 


ses 24, 113 33, 20, 23; 
a 7 22°23 5 E35 22: 
Lies Ex 20, I0. 
Cp.FF193429;3- 
icp. 26, 8; Ex 7, 3; Jr 32, 21. 
jv. Ex 15, 3-10. 
CD. 7,82 II, 25 
l Ex 6, 6; Jr 32, 
m cf. Ex’ 10, 2. 
nN n (ail) Mr 12, 32.— vr. 39; cp. 
32, °395 t Rg 2, a: 2 Rg 22, 
se 18, 7233 46, 9. 
37h ® Catech. R T  \EI: 
o Ex 19, 9, tof ¥ ‘Es 9, 13. 


p Io, 15. 
abs +s 21; 33, 14. — cf. Is 


‘at bay ta. 





— a 








LIBER 
DEUTERONOMII 
4, 38 —5, 22 


2. Repetitio, explicatio et veluti amplificatio legum divinarum (5, 1-26, 19). Praemissa 
decalogi promulgatione (5, 1-21), Moyses veluti Dei internuntius 
et interpres (22-33), primum explanans praeceptum docet quomodo 











rcp. 7, 1; 11, 23; Ex 23, 27, 
28; 34, 24. — V. Cp. 9, I-5. 


$3825 27593 Reis) 23% 2 eae 

fv. vr. 35. Pee Ec. CES 

WIN..22%''3%. 

vcp. 5, 16; 6,2, 35 ars ae 12, 
25, 28; 22, 7. — cf. ro 3, 
25°70, 275 Ecli23% 38. 


*% cp. 19, 2-13; Nm 35, 6-29. 


y Js 20, 8; 2k 36; 1 Par 6, 78. 

SV. Cbs 4,310; 

a Js 20, 8; 21, es 3 Rg 4, 13; 
21, 3-24; 8, 28; 9, I, 
45 iE4 sei Par . 80 etc. 

6 Js.20;'8; 21, 277. 4-Par 6571. 


Cccp. 3, 29. 


dcp. 1, 4; Nm 21, 14. 
ECD. 353, 4; Nm at, 33; $5. 


fv. cp. 2, 36. 

i. Cp. 30> Ps 132, 3; Ecli 
Vv. Cp. 3, 9. 24,17. 

iv. cp. 3, 17. 

jcp. 3, 17. 


2-5] cf. Catech. R. Ill 1, 11. 
a cp. 4, 23; cp. 29, 1; Ex 19, 5 
b cf. Heb. 8, 9. 
ccf. cp. 29, 15 
G.CLCDs:34, 10% ‘Ex 33;-a8% 
14, 14; Jd 6, 22. 
é vr. 22; Ex 19, 18. 
f Ex 20, 21. — cf. Gal 3, 19. 
ccs 19, 16; 20, 18; 24, 2 
6] v. Cp. 20, 5. 


Nm 


icp. 11, 16, 28; Ps 80, 10. 
ng? 27, 15; Lv 26, 1. — cf. Ps 


gr ¢ * Citak Rs [1939 3332.33: 
lcp. one 70;6:: Jr 32; 28; 


m Lv 19, 12; Mt 5, 33. 
12] * Catech. R. III 4, 2, 10. 


n Gn 2, 2; Ex 16, 29, 30; Heb 
4, 4. — v. Ex 20, 8. 


act.- Ex 23, 12, 

15] * Catech. R. III 4, 14. 

pcp. 15, 15; 16, 12; 24,18, 22. 

qv. Cp. 4 ,34. 

16] * Catech. III 5, 16. 

bh Bt oi a 05,2455 Mrs7, 
pe 


SV. cp. 
$ ( Call) Mt a 21, 29; Le r8;. 205 
C2 aa, 


21] * cf. Conc. Tr. s. 14 can.-7. 
uMt 5, 28; Rm 7, 7 





praecedens in virtute sua magna ex Aegypto, 387ut deleret nationes 
maximas et fortiores te in introitu tuo, et introduceret te daretque 
tibi terram earum in possessionem, sicut cernis in praesenti die. 
39 Scito ergo hodie et cogitato in corde tuo, quod *Dominus ipse sit 
Deus in caelo sursum et in terra deorsum et non ‘sit alius. 40 4“Cu- 
stodi praecepta eius atque mandata, quae ego praecipio tibi, “ut 
bene sit tibi et filiis tuis post te et permaneas multo tempore super 
terram, quam Dominus Deus tuus daturus est tibi. 

41 “Tunc separavit Moyses tres civitates trans Iordanem ad orien- 
talem plagam, 4? ut confugiat ad eas qui occiderit nolens proximum 
suum, nec sibi fuerit inimicus ante unum et alterum diem, et ad 
harum aliquam urbium possit evadere: 43 YBosor in solitudine, *quae 
sita est in terra campestri de tribu Ruben, et ?Ramoth in Galaad, 
quae est in tribu Gad, et “Golan in Basan, quae est in tribu Manasse. 

44 Ista est lex, quam proposuit Moyses coram filiis Israél; 45 et 
haec testimonia et caeremoniae atque iudicia, quae locutus est ad 
filios Israél, quando egressi sunt de Aegypto, 46 trans lordanem, Cin 
valle, contra fanum Phogor, in terra Sehon regis amorrhaei, qui habi- 
tavit in Hesebon, ¢quem percussit Moyses. Filii quoque Israél egressi 
ex Aegypto 47 possederunt terram eius et terram ¢Og regis Basan, 
duorum regum amorrhaeorum, qui erant trans Iordanem ad solis 
ortum, 48/ab Aroér, quae sita est super ripam torrentis Arnon, 
usque ad montem J9Sion, qui est et “Hermon, 49 omnem planitiem 
trans Iordanem ad orientalem plagam usque ‘ad mare solitudinis et 
usque ad Jradices montis Phasga. 


Vocavitque Moyses omnem Israélem et dixit ad eum: Audi, Israél, 
caeremonias atque iudicia, quae ego loquor in auribus vestris ho- 
die: discite ea et opere co naplete 2 4Dominus Deus noster pepigit no- 
biscum foedus in Horeb. % Non cum patribus nostris biniit pactum, 
sed “nobiscum qui impraesentiarum sumus et vivimus. 4 @Facie ad fa- 
ciem locutus est nobis in monte de medio ignis. 5/Ego sequester et 
medius fui inter Dominum et vos in tempore illo, ut adnuntiarem vobis 
aa ae eius; 2timuistis enim ignem et non ascendistis in montem, et ait: 
6Ego Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti, de 
domo servitutis. 7/Non habebis deos alienos in conspectu meo. 8iNon 
facies tibi sculptile nec similitudinem omnium quae in caelo sunt 


desuper et quae in terra deorsum et quae versantur in aquis sub 


terra. 9*Non adorabis ea et non coles; ego enim sum Dominus Deus 
tuus, Deus aemulator, reddens iniquitatem patrum super filios in 
tertiam et quartam generationem, his qui oderunt me 1% et faciens 
misericordiam in ‘multa milia diligentibus me et custodientibus prae- 
cepta mea. 

11™Non usurpabis nomen Domini Dei tui frustra, quia non erit 
impunitus qui super re vana nomen eius adsumpserit. 

12 Observa diem sabbati ut sanctifices eum, sicut praecepit tibi 
Dominus Deus tuus. 1% Sex diebus operaberis et facies omnia opera 
tua. 14”Septimus dies sabbati est, id est requies Domini Dei tui. 
Non facies in eo quidquam operis tu et filius tuus et filia, servus et 
ancilla et bos et asinus et omne iumentum tuum et peregrinus, qui 
est intra portas tuas; ut requiescat °servus tuus et ancilla tua sicut 
et tu. 15 ?Memento quod et ipse servieris in Aegypto, et eduxerit te 
inde Dominus Deus tuus Zin manu forti et bracchio extento. Idcirco 
praecepit tibi ut observares diem sabbati. 

16rHonora patrem tuum et matrem, sicut praecepit tibi Dominus 
Deus tuus, ut longo vivas tempore, ‘et bene sit tibi in terra, quam 
Dominus Deus tuus daturus est tibi. 

17 ‘Non occides 

18 neque moechaberis 

19 furtumque non facies 

20 nec loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. 

21 uNon concupisces uxorem proximi tui, non domum, non agrum, 
non servum, non ancillam, non bovem, non asinum et universa quae 
illius sunt. 

22Haec verba locutus est Dominus ad omnem multitudinem vestram 





— 142 — 








diligendus et timendus sit Deus et quomodo ei serviendum (6, 1-13); 
custoaiat nempe quisque divina mandata (14-25) caieit ab idololatria 
et a qualibet ‘consuetudine Chananaeorum, qui, ne seductores fiant, 


LIBER 
DEUTERONOMII 
5, 23 — 6, 20 








Yin monte de medio ignis et nubis et caliginis voce magna nihil 
addens amplius et “scripsit ea in duabus tabulis lapideis, quas tra- 
didit mihi. 23 Vos autem, Ypostquam audistis vocem de medio tene- 
brarum et montem ardere vidistis, accessistis ad me omnes principes 
tribuum et maiores natu atque dixistis: 24 Ecce ostendit nobis Do- 
minus Deus noster maiestatem et *magnitudinem suam; ¢vocem eius 
audivimus de medio ignis et probavimus hodie, quod, “loquente Deo 
cum homine, vixerit homo. 25Cur ego moriemur, et devorabit nos ignis 
hic maximus? Si enim audierimus ultra vocem Domini Dei nostri, 
moriemur. 26 Quid est omnis caro, ut audiat vocem 4@Dei viventis, 
qui de medio ignis loquitur, sicut nos audivimus, et possit vivere? 
27 Tu magis accede et audi cuncta quae dixerit Dominus Deus noster 
tibi “loquerisque ad nos, et nos audientes faciemus ea. 

8 Quod cum audisset Dominus, ait ad me: Audivi vocem verbo- 
rum populi huius, quae locuti sunt tibi: ‘bene omnia sunt locuti. 
29 9Quis det talem eos habere mentem, ut timeant me et custodiant 
universa mandata mea in omni tempore, “ut bene sit eis et filiis 
eorum in sempiternum? 39 Vade et dic eis: Revertimini in tentoria 
vestra; 31 tu vero hic sta mecum, et ‘loquar tibi omnia mandata mea 
et caeremonias atque iudicia, quae docebis eos, ut faciant ea in terra, 
quam dabo illis in possessionem. 

32 jCustodite igitur et facite, quae praecepit Dominus Deus vobis; 
knon declinabitis neque ad dexteram neque ad sinistram; 33 ‘sed 
per viam, quam praecepit Dominus Deus vester, ambulabitis, ut viva- 
tis, et "bene sit vobis et protelentur dies in terra possessionis vestrae. 
6 a@Haec sunt praecepta et caeremoniae atque iudicia, quae manda- 

vit Dominus Deus vester, ut docerem vos, et faciatis ea in terra 
ad quam transgredimini possidendam; 2 °ut timeas Dominum Deum 
tuum et custodias omnia mandata et praecepta eius, quae ego prae- 
cipio tibi et filiis ac nepotibus tuis cunctis diebus vitae tuae, Cut 
prolongentur dies tui. 3 Audi, Israél, et observa, ut facias quae prae- 
cepit tibi Dominus, et bene sit tibi, et multipliceris amplius, “sicut 
pollicitus est Dominus Deus patrum tuorum tibi terram lacte et 
melle manantem. 

4 Audi, Israél: (Dominus Deus noster Dominus unus est. 5 /Diliges 
Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et 
ex tota fortitudine tua. 6 9Eruntque verba haec, quae ego praecipio 
tibi hodie, in corde tuo, 7et "narrabis ea filiis tuis et meditaberis 
in eis sedens in domo tua et ambulans in itinere, dormiens atque 
consurgens, 8 et ligabis ea quasi signum in manu tua, eruntque 
et movebuntur inter oculos tuos, 9 Jscribesque ea in limine et ostiis 
domus tuae. . 

10 Cumque introduxerit te Dominus Deus tuus in terram, pro qua 
iuravit patribus tuis Abraham, Isaac et Iacob, et dederit tibi civi- 
tates magnas et optimas, “quas non aedificasti; 11 domos plenas 
cunctarum opum, quas non exstruxisti; cisternas, quas non fodisti, 
vineta et oliveta, quae non plantasti, 12 et ‘comederis et saturatus 
fueris; 13 "cave diligenter ne obliviscaris Domini, qui eduxit te de 
terra Aegypti, de domo servitutis. 

“Dominum Deum tuum timebis et illi soli servies ac °per nomen 
illius iurabis. 

14 PNon ibitis post deos alienos %cunctarum gentium, quae in cir- 
cuitu vestro sunt; 15 quoniam "Deus aemulator *Dominus Deus tuus 
in medio tui, ‘nequando irascatur furor Domini Dei tui contra te et 
auferat te de superficie terrae. 

16uNon tentabis Dominum Deum tuum, Ysicut tentasti in loco 
tentationis. 

17 Custodi praecepta Domini Dei tui ac testimonia et caeremonias, 
quas praecepit tibi, 18 et ¥fac quod placitum est et bonum in con- 
spectu Domini, ut bene sit tibi, et ingressus possideas terram opti- 
mam, de qua juravit Dominus patribus tuis, 19 ut *deleret omnes 
inimicos tuos coram te, sicut locutus est. 

20 ¢Cumque interrogaverit te filius tuus cras dicens: Quid sibi vo- 
lunt testimonia haec et caeremoniae atque iudicia, quae praecepit 





DWV y CPr-4} 21. 
x cid, Ona; Bx-24f502 ¢ Bt, 
VNatCPin 45 T2s [18. 
24)°0: Ex 10; 14, TS. 

ZV. CDP. 3, 24. 


a Ex 19, 19. 
bv. cp. 4, 33. 


ccp. 18, 16. 
d Js 3, 10; Ps 41, 3; Mt 16, 16. 


ev. Ex 20, 19. 


{CDi oh Sys 17: 
& cD. 32, 29 Ps 80, a Bs 48, 
cp. 29 Nm tt, 

ie Mt 23; 3% Le’ 19, 42. 

hv. cp. 4, 40. 

i Gal 3, 19. 

jcp. 4, 2. 

kcp. 17, 20; 28, 14; Js 1, 7; 
23,6; 4 Rg 22, 2; Pro 4, 
27; Js 30, 21. 

l cp. 10, 12; Bo 16; Ps 80, 15; 
if 7, 23; Bar 3, 13.— cl. Le 

MV. CD. 4, 40. 1,6 


acp. 4, 1; 5, 31; 12, I. 

ye 55 Ane 10, 12} 203 
8. 23-7; 1; 1 Bor12, 13. 

c cp. 4, 40; "3 Rg 3, 14; Ps 20, 


90, 16. 
cee » ui 22, 17% °265°4;' 28, 


13. 

e (all) M ty nig 29. — cf. Ps 85, 
10; Js 37 16; Zc 14, 9; Jo 
17, 3; 1 Cor z 

4] Wiech: R 

5] nee Casech: Hire ate F, 

Ft des 76 Mi. Bar a PioV 


f (ally ut 22, 37; Mr 12, 30; 
Le 10, 27. -— ‘ep. 10, 12; II, 
13. — cf. 4 $5 29) 25% Ecli 
65.27; 7, 31-3 

& cp. 1%; 18: 32, Sats P$.26 2375 

ro 3, 3; 7, 33 Is 51,7; Jt 
I, 33. 
h n 18, 19. — V.- Cp. 4, 9. 
‘ = 18; Pro 7, 3. — v. Ex 


13, 4; 


jcp. 11, 20. — cf. Is 57, 8. 
aie 13. — cf. Js 11, 13; 2 
Es 2 25; Ps 104, 44. 


‘chat en eee R. Ill 3, 15. — 
v. CD. 5, 6. 

mn 8, ei 
ro 30, 8, 9. 

n (all) Mt 4; eg Le 4; 8. — 
cp. 10, 20; ks 3 

Ocp. 10, 20; ae 2% Bs 62, 
Ld} Is 45,23; Cane: ng es 16. 

pcp. “ 19; 714-16; 28; £33.34, 
3; 28, 14; Jr 25, 6 

qgcp. 13, 7. 

rv. Ex 20, 5. 

pie Pat 


7,4; 11, 1 
ub 1 balls Mt 4, 7; Te 4,512 
v Cp. 9, 22; 33, 8; Ps 94, 8. — 
cf. 1 Cor 10, 9. — v. Ex 17, 
x cp. 11, 22; Ps 118, 4. [2-7. 
y V..ep.i12, 25. 
z Ex 23, 27-30; Nm 33, 52, 53. 
@Ex 12, 2631 13,: 40 — cf. Ps 
43, 2 


Ps 102, 2. — cf. 





— 143 — 














LIBER radicitus delendi sunt (7, 1-10). Quo pacto et ubertas benedictionum et 
DEUTERONOMII contra hostes secura tutela et victoria obtinebitur (11-26): liberalitas 
6, 21 — 7, 25 enim Dei, quae tanta fuit in deserto (8, 1-6), numquam deficiet 

bcf. Ex 20, 2. Dominus Deus noster nobis? 2! dices ei: 


c Ps 134, 9. — V. CD. 4, 34. 


avr: 2, 753. 

ECD. 45° 15-3) TE BOS Sst es 
7. — cf. Lv 18, 5; Ps 40, 

fe. 24s 13. 


@ cp. 31, 3; FS 43, 3, 4 
OVS Ex :23,°233 @35°% 


Cccp. 4, 38; 9, I; Il, 23. 
dvr. '23*CDs Sa. 1A, 


écp. 20, 17 x. 22,'°20° Lv 
27, 29; Nm 21, 2, 3; Js 10, 
15°37 “etc. 

De on 33 323 34, 28: 

g (all) 3 Rg 11, 1. — Ex 34, 
15, 16, 

hep. 6, 15. 

icf. cp. 4, 26; 28, 20. 

SCD2 225535 16, 21; Ex 23, 24. 
vr. 25. | aS X 34, 13 

Kop 8847 2326 pa8% 28o9 sc kx 
103/63 :.89 5.325 Is 62, r2p Ir 
2, x Am $, 234 220R58; 375 


6] ‘* aj Pateck, R. III 1, 12. 


* 10, 15; Is 43, 4; 63, 93 
rts 3) 33 Os I05.222Ml x} 2; 
Ep 


pag 32) ; Ds 104, 9-11; Le 


Seal Tt Catech, R. III 2, 30. 
ate 7:5. Cord, 9; 2O;aT3s 
or Th 


ty aS ik I =, 2 
3, 3; Tm 2, 13; feb 


,3-— ch. 2 Ft:320. 
ae. 10, 13. 
12-16] cp. 28, 1-14; Lv 26, 
s Ex 23, 22-31. [3-13. 
t:Ps 104358,503, Lbe-t,: S55 72% 


ucf. Jo ‘* 21. 
Cp. 30, 9. ; 
x Ex ‘23,.2 ~ — cf. Ecli 42, 10; 


1244 22 
aS are PO, STE 
a3 = 27, 60; Ex 9, 14; 15, 


26. 

zvr. 2. — cf. Nm 13, 33; Ps 
13, 4. 

OCD; 235: 83 \20,53: 350818 


25, 12. 
b vr. 25; cp. 12,803 j 


8,27. 


c. Ex 2328-301 33, a) 


15; Nm II, 20; 14, 


j Ex 23, 29, 30. 

Rvr. 2. 

LJs 10, 24, 42; 11, 12. —v. Js 

mv. Cp. 9, 14. [12, I. 

abe Ay 25° oO )S= i i183 30;3 8; 
23> 9: 9; Jdt 14, 17. 

PP % akc sh LT FO EL: 

ovr 5; Cp. 12. iy — cf. Ex 32. 

20; I ar 14, 12. 

pols Js 7, 1, 203 22 Mc. £2,540. 





bServi eramus Pharaonis 
in Aegypto, et eduxit nos Dominus de Aegypto in manu forti 22 ¢fe- 
citque signa atque prodigia magna et pessima in Aegypto countra 
Pharaonem et omnem domum illius in conspectu nostro 23 et eduxit 
nos inde, ut introductis daret terram super qua iuravit patribus no- 
stris. 24Praecepitque nobis Dominus, ut faciamus omnia legitima haec 
et 4timeamus Dominum Deum nostrum, “ut bene sit nobis cunctis 
diebus vitae nostrae, sicut est hodie. 25/Eritque nostri misericors, 
si custodierimus et fecerimus omnia praecepta eius coram Domino 
Deo nostro, sicut mandavit nobis. 

Cum introduxerit te *Dominus Deus tuus in terram, quam pos- 

sessurus ingrederis, et deleverit gentes multas coram te, ?He- 


thaeum et Gergesaeum et Amorrhaeum, Chananaeum et Pherezaeum 


et Hevaeum et Iebusaeum, septem gentes “multo maioris numeri 
quam tu es et robustiores te, 2 %tradideritque eas Dominus Deus 
tuus tibi, “percuties eas usque ad internecionem. 

TNon inibis cum eis foedus nec misereberis earum 3 9neque so- 
ciabis cum eis coniugia. Filiam tuam non dabis filio eius nec filiam 
illius accipies filio tuo; 4 quia seducet filium tuum, ne sequatur me 
et ut magis serviat diis alienis, “irasceturque furor Domini et delebit 
te ‘cito. 

5 Quin potius haec facietis eis: Jaras eorum subvertite et confrin- 
gite statuas lucosque succidite et sculptilia “comburite; § ‘quia po- 
pulus sanctus es Domino Deo tuo. Te elegit Dominus Deus tuus, 
ut sis ei populus peculiaris de cunctis populis qui sunt super terram. 

7. Non quia cunctas gentes numero vincebatis, vobis iunctus est Do- 
minus et elegit vos, cum omnibus sitis populis pauciores; 8 sed “quia 
dilexit vos Dominus et “custodivit iuramentum, quod iuravit patribus 
vestris, eduxitque vos in manu forti et redemit de domo servitutis, 
de manu Pharaonis regis Aegypti. 9 Et scies quia Dominus Deus tuus 
ipse est Deus fortis et °fidelis, ?custodiens pactum et misericordiam 
diligentibus se et his qui custodiunt praecepta eius in mille genera- 
tiones 1% et @reddens odientibus se statim, ita ut disperdat eos et 
ultra non differat protinus eis restituens quod merentur. 

11’Custodi ergo praecepta et caeremonias atque iudicia, quae ego 
mando tibi hodie ut tacias. 

12 sSi, postquam audieris haec iudicia, custodieris ea et feceris, 
custodiet et Dominus Deus tuus *‘pactum tibi et misericordiam, quam 
iuravit patribus tuis, 13 et “diliget te ac multiplicabit Ybenedicetque 
fructui ventris tui et fructui terrae tuae, frumento tuo atque vinde- 
miae, oleo et armentis, gregibus ovium tuarum super terram pro qua 
iuravit patribus tuis ut daret eam tibi: 14 benedictus eris inter omnes 
populos; “non erit apud te sterilis utriusque sexus, tam in homini- 
bus quam in gregibus tuis; 15 auferet Dominus a te omnem lan- 
guorem, et Yinfirmitates Aegypti pessimas, quas novisti, non inferet 
tibi, sed cunctis hostibus tuis. 

16 2Devorabis omnes populos, quos Dominus Deus tuus daturus est 
tibi. 4Non parcet eis oculus tuus nec servies diis eorum, ne sint in 
ruinam tui. 17 Si dixeris in corde tuo: °Plures sunt gentes istae quam 
ego; quomodo potero delere eas? . 18 4Noli metuere, sed @recordare 
quae fecerit Dominus Deus tuus Pharaoni et cunctis Aegyptiis, 
19 pnlagas maximas, quas viderunt oculi tui, et /signa atque portenta 
manumque robustam et extentum bracchium, ut educeret te Dominus 
Deus tuus. Sic faciet cunctis populis, quos metuis. 20 Insuper et 
Ycrabrones mittet Dominus Deus tuus in eos, donec deleat omnes 
atque disperdat qui te fugerint et latere potuerint. 21 Non timebis eos, 
quia ”“Dominus Deus tuus in medio tui est ‘Deus magnus et terri- 
bilis; 22 Jipse consumet nationes has in conspectu tuo paulatim atque 
per partes. Non poteris eas delere pariter, ne forte multiplicentur 
contra te bestiae terrae. 23 *Dabitque eos Dominus Deus tuus in con- 
spectu tuo, et interficiet illos donec penitus deleantur. 24 'Tradetque 
reges eorum in manus tuas; et “disperdes nomina eorum sub caelo: 
“nullus poterit resistere tibi, donec conteras eos. 25 Sculptilia eorum 
°igne combures; non ?concupisces argentum et aurum, de quibus 








— 144 — 





dummodo ipse semper habeatur quasi unicus gratiarum et virtutis 
fons (11-20). Ne igitur propriis meritis adscribant res prosperas 
sibi obventuras et testamentum (9, 1-10), memores sint contumaciae 


LIBER 
DEUTERONOMII 
7, 26 gies | 9, 6 








facta sunt, neque adsumes ex eis tibi quidquam, 2ne offendas, prop- 
terea quia abominatio est Domini Dei tui. 26 Nec inferes quippiam 
ex idoio in domum tuam ‘ne fias anathema, sicut et illud est. Quasi 
spurcitiam detestaberis et velut inquinamentum ac sordes abomina- 
tioni habebis, ‘quia anathema est. 

Omne mandatum, quod ego praecipio tibi hodie, cave diligenter 

ut tacias, ut possitis vivere et multiplicemini, ingressique possi- 
deatis terram, pro qua iuravit Dominus patribus vestris. 2 Et recor- 
daberis cuncti itineris, per quod adduxit te Dominus Deus tuus !qua- 
draginta annis per desertum, ut adfligeret te atque °tentaret, et 2nota 
fierent quae in tuo animo versabantur, “utrum custodires mandata 
illius an non. 

3 fAdflixit te penuria et 9dedit tibi cibum manna, quod ignorabas 
tu et patres tui, ut ostenderet tibi quod non “in solo pane vivat homo 
sed in omni verbo, quod egreditur de ore Dei. 

4‘Vestimentum tuum, quo operiebaris, nequaquam vetustate defe- 
cit, et pes tuus non est subtritus: en quadragesimus annus est. 5 Ut 
recogites in corde tuo quia, Jsicut erudit fillum suum homo, sic Do- 
minus Deus tuus erudivit te, ut custodias mandata Domini Dei 
tui et ambules in viis eius et timeas eum. 

7 Dominus enim Deus tuus introducet te in terram bonam, “terram 
rivorum aquarumque et fontium, in cuius campis et montibus erum- 
punt fluviorum abyssi, 8terram frumenti, hordei ac ™vinearum, in 
qua ficus et malogranata et oliveta nascuntur, terram olei ac mellis, 
9ubi absque ulla penuria comedes panem tuum et rerum omnium 
abundantia pertrueris, cuius lapides ferrum sunt et de montibus eius 
aeris metalla fodiuntur; 1 ut, cum comederis et satiatus fueris, bene- 
dicas Domino Deo tuo pro terra optima, quam dedit tibi. 

11 Observa et cave ne quando obliviscaris Domini Dei tui et negligas 
mandata eius atque iudicia et caeremonias, quas ego praecipio tibi 
hodie; 12 "ne, postquam comederis et satiatus fueris, domos pulchras 
aedificaveris et habitaveris in eis 13 habuerisque armenta boum et 
ovium greges, argenti et auri cunctarumque rerum copiam, 14¢elevetur 
cor tuum, et ?non reminiscaris Domini Dei tui, qui eduxit te de terra 
Aegypti, de domo servitutis, 15 et ductor tuus fuit in %solitudine ma- 
gna atque terribili, “in qua erat serpens flatu adurens et scorpio ac 
dipsas et nullae omnino aquae, ‘qui eduxit rivos de petra durissima 
16 et ‘cibavit te manna in solitudine, quod nescierunt patres tui. 
Et, postquam acflixit ac probavit, “ad extremum misertus est tui, 
17 Une diceres in corde tuo: Fortitudo mea et robur manus meae haec 
mihi omnia praestiterunt; 1%sed recorderis Domini Dei tui, “quod 
ipse vires tibi praebuerit, ut Yimpleret pactum suum, super quo iu- 
ravit patribus tuis, sicut praesens indicat dies. 19 Sin autem oblitus 
Domini Dei tui secutus fueris deos alienos, coluerisque illos et ado- 
raveris, *ecce nunc praedico tibi quod omnino dispereas. 2 Sicut 
gentes, quas delevit Dominus in introitu tuo, “ita et vos peribitis, si 
inoboedientes fueritis voci Domini Dei vestri. 

Audi, Israél: ¢Tu trangredieris hodie Iordanem, ut possideas 

nationes “maximas et fortiores te, “civitates ingentes et ad caelum 
usque muratas, 2 %populum magnum atque sublimem, @filios Enacim. 
fquos ipse vidisti et audisti, quibus nullus potest ex adverso resistere. 
3 Scies ergo hodie, quod Dominus Deus tuus Yipse transibit ante te 
hignis devorans atque consumens, ‘qui conterat eos et deleat atque 
disperdat ante faciem tuam velociter, sicut locutus est tibi. 

4jNe dicas in corde tuo, cum deleverit eos Dominus Deus tuus in 
conspectu tuo: Propter iustitiam meam introduxit me Dominus, ut 
‘terram hanc possiderem, cum “propter impietates suas istae deletae 
sint nationes. 5’Neque enim propter iustitias tuas et aequitatem cordis 
tui ingredieris ut possideas terras earum, sed quia illae egerunt impie, 
introéunte te, deletae sunt, et ut compleret ™verbum suum Dominus, 

quod sub iuramento pollicitus est patribus tuis, Abraham, Isaac et 
| Iacob. 6 Scito ergo, quod non propter iustitias tuas Dominus Deus 
tuus dederit tibi terram hanc optimam in possessionem, cum “duris- 
simae cervicis sis populus. 





qv. vr. 16. 


rci, Js: 6,273; 75 Tz+132 
$cp. 13, 17; Lv 27, 28; Js 6, 
17, 18; 7,1.— cf. Mic 4, 13. 


G@CD.-45 15925, 32533355 051.2, 33 


Sep. 3, 35-95-77:529;:5; Am.2, 
10 


€ VEe £6! Eps Ish. Rex Th. 25; 
23123%, Ck. Tb ra 33: 
ap 3, 5. 
é@ cf.<2a;- Par 33, 3% 
6 cf. Bx 16,514; “Jd3, 4: 
f EEX? £6,233: 


h (all) Mt 4, 4; Le 4, 4. — cf. 
ro 9, 5; Sap 16, 26; Jr 15, 

, 16; Am 8, 11. 

tcp. 29, 5; 2. Es 9, 21. 

FID $4.7; PS 93,112; : Pro: 3, 
12; Heb 12, 5, 6. — cf. cp. 
I, 31; 2 Rg 7, 14; Pro 29, 
473: Os#10,-10; Ap: 3, 19. 

Rep; 15, Fost a: 

mcf. Nm 20, 5. 


#8 CD. Of TT, 125°28; 473°325°153 
Pro 30, 9; Os 13,,.0. 

@.ci...4,Cor'4;. 7. 

OPS 995 21; e8O5, 215 

¢, % CD. 1," 19. 

r Ex 16,35; Nm 21,6; Is 30,6. 

sEx 17, 6; Nm 20, 9-11; Ps 
77> 15; 113, 8; Sap 11, 4. — 
CE LCH. 132.13. 

fv. vr. 3. 

ucf. Jr 24, 5-7; Heb 12, 11. 

cf} Gp. <0); 47 32, 273. 1S to; 
13-15. 

% Cf. ‘Proi10,°22; Os.2, 8. 

ycp. 4, 31; 7, 8, 12. 


— cf. cp. 4, 26; 


23 Rg 9, 7. 
[30, 18. 


acf. Dn 9g, 11, 12. 


@CPh).IF,) 303; 02; Ost Js, BI 


hv. CD. 4, 24. 
icf. cp. 7, 24; Ex 23, 29-31. 
4 Cle CDs 85. 175-15 -£0; (13-35; 


Rk cp. 18, 12; Gn 15;16; Lv 78, 


24, 25; 20, 23. — cf. cp. 20. 
beck: Dt35 5. i [18. 


mv. Gn 50, 23. 


#% Cp. 10, 16; :Ex '32,,.9,etc. 





(10) 


— 145 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
9, » — 10, 6 


patrum in monte Horeb (11-24) et in tota peregrinatione (22-29), nec- 
non omnium beneficiorum, quae, prout renovatum foedus, validae Moysi 
deprecationi debentur (10, 1-11). Tantam ergo bonitatem amore in Deum 








Ovr. 24; cp. 31, 27. — cf. Ex 

14, II; 15, 24; 16, 2; 17, 2; 
M-I%;:4% TA} 24v31, 141 1220 

Bis 2Ei75 312 Ss. de 

pv. Ex 32, 4; Ps 105, 19 

OX 24,01 23.2136 

T35X. 2A, 18; 34, 28. 
Rg 19, 8; Mt 4, 2 

Sei 21, 


— cf. 3 
ee ene oe 
[2 


ECDs AS 43.033 10; 4; 185.3605. x 


19, 17 


WX 225° 9 ioe 

P-Cl., Cp, 41.20, Jd 2, 
ALX-32559. 

y Ex 32;°10 

ZCD. 7, 24; 25, 19; 29, 20; Ex 
a Nm 14, 12. [17, 14. 
b. cp A; FBR 5,235. x 29, -28. 
CBX. 32,505. 

ad: EX’ 325.19. 


Ci ED: 39. 205550 2, TH 


f Ex 34, 28. — cf. Ps 105, 23. 
£ vr. 9; Cp. 10, Io. 

hcp. 4, 25. 

i Heb 12, 21. 
*:CD.-10;. TO: 


Ex 32, 14; 33,17. 


Rk Ex 32, 20. 


i Nm 11, 1-3. 


* -PS*tOS,°245-25- 
Ny Oy Cp. "31, 27. — v. Ps 77, 
8. 


$V. EX 32 pt Iel Ze 


t Nm 14, 14-16. 


& CD. 4, 20; 13) Be 3 Rg 8, 51; 
2, Ss is $93; 14. — 


Cf nPS 94,7 : 
Viv. 10x 6,,6: Ps 76, 56, 


aEX 34; %,'2. 
Bux *25; TO, 


€ Bei3 251.20. 
d Ex 25, 16. 
Ci x1 39. i 
f Ex 34, 4. 
ae 34, 
Bx 70, 71h 
iv. cp. “iy 10. 
j Ex 34, 29. 
k Ex 40, 20. 
ESR G SPO: 
m ci. Nm. 33,’ 31. 
ncf. Nm 20, 28; 33, 38. 





7 Memento et ne obliviscaris quomodo ad iracundiam provocaveris 
Dominum Deum tuum in solitudine. °9Ex eo die, quo egressus es ex 
Aegypto, usque ad locum istum semper adversum Dominum conten- 
disti. 8 Nam et in Horeb provocasti eum, et iratus delere te voluit, 
9 dquando ascendi in montem, ut acciperem tabulas lapideas, tabulas 
pacti quod pepigit vobiscum Dominus; et perseveravi in monte “qua- 
draginta diebus ac noctibus panem non comedens et aquam non 
bibens. 10 *Deditque mihi Dominus duas tabulas lapideas scriptas di- 
gito Dei et continentes omnia verba, quae vobis locutus est in monte 
de medio ignis, ‘quando contio populi congregata est. 

11 Cumque transissent quadraginta dies et totidem noctes, dedit 
mihi Dominus duas tabulas lapideas, tabulas foederis, 12 dixitque 
mihi: “Surge et descende hinc cito, quia populus tuus, quem edu- 
xisti de Aegypto, deseruerunt “velociter viam, quam demonstrasti eis, 
feceruntque sibi conflatile. 13 “Rursumque ait Dominus ad me: Cerno 
quod populus iste durae cervicis sit: 14 ¥dimitte me ut conteram eum 
et *deleam nomen eius de sub caelo et %constituam te super gentem, 
4 hac maior et fortior sit. 

15 Cumque de monte Yardente “descenderem et duas tabulas foe- 
deris utraque tenerem manu _ 16 ¢vidissemque vos peccasse Domino 
Deo vestro et fecisse vobis vitulum conflatilem ac @deseruisse velo- 
citer viam eius, quam vobis ostenderat, 17 proieci tabulas de manibus 
meis confregique eas in conspectu vestro. 

18 Et /procidi ante Dominum Jsicut prius, quadraginta diebus et 
noctibus panem non comedens et aquam non bibens propter omnia 
peccata vestra, hquae gessistis contra Dominum et eum ad iracundiam 
provccastis; 19 ‘timui enim indignationem et iram illius, qua adver- 
a vos concitatus delere vos voluit. /Et exaudivit me Dominus etiam 

ac vice. 

20 Adversum Aaron quoque vehementer iratus voluit eum conte- 
rere; et pro illo similiter deprecatus sum. 

21<Peccatum autem vestrum quod feceratis, id est vitulum, arripiens 
igne combussi et in frusta comminuens omninoque in pulverem re- 
digens proieci in torrentem, qui de monte descendit. 

22In ‘incendio quoque et in “™tentatione et in “sepulcris 
concupiscentiae provocastis Dominum; 2% et °quando misit vos 
de Cadesbarne dicens: PAscendite et possidete terram, quam dedi vo- 
bis, et contempsistis imperium Domini Dei vestri et {non credidistis ei 
neque vocem eius audire voluistis. 24Sed "semper fuistis rebelles a 
cba: cue nosse vos coepi. 

5 Et iacui coram Domino quadraginta diebus ac noctibus, quibus 
eum suppliciter deprecabar, ne deleret vos, ut fuerat comminatus; 
26 et Sorans dixi: Domine Deus, ne disperdas populum tuum et here- 
ditatem tuam, quam redemisti in magnitudine tua, quos eduxisti de 
Aegypto in manu forti. 27Recordare servorum tuorum Abraham, Isaac 
et Iacob; ne adspicias duritiam populi huius et impietatem atque Ron 
catum, 28 tne forte dicant habitatores terrae de qua eduxisti nos: 
poterat Dominus introducere eos in terram, quam pollicitus est eis, 
et oderat illos; idcirco eduxit, ut interficeret eos in solitudine. 29 “Qui 
sunt populus tuus et hereditas tua, quos Veduxisti in fortitudine tua 
magna et in bracchio tuo extento. 

0) In “tempore illo dixit Dominus ad me: Dola tibi duas tabulas 

lapideas, sicut priores fuerunt, et ascende ad me in montem Pfa- 
ciesque arcam ligneam, 2 et scribam in tabulis verba, quae fuerunt 
in his “quas ante confregisti, 4ponesque eas in arca. 

3 ¢Feci igitur arcam de lignis setim; cumque /dolassem duas ta- 
bulas lapideas instar priorum, ascendi in montem habens eas in ma- 
nibus. 4 9Scripsitque in tabulis, iuxta id quod prius scripserat, verba 
decem quae locutus est Dominus ad vos in monte de medio ignis, 
‘quando populus congregatus est, et dedit eas mihi. 

5 Reversusque de monte idescendi et Kposui tabulas in arcam, quam 
fenetem; lquae hucusque ibi sunt, sicut mihi praecepit Dominus. 

6 Filii autem Israél moverunt castra ex Beroth ™filiorum Iacan in 
Mosera, ubi “Aaron mortuus ac sepultus est, pro quo sacerdotio functus 





— 146 — 








et timore salutari quisque rependat (12-22), ad quos excitandos, praeter 
miracula in Aegypto et deserto edita (11, 1-9) bonaque promissa (10-25), 
conferent benedictiones oboedientibus et maledictiones contumacibus 


LIBER 
DEUTERONOMII 
10, aa 11, 18 








est Eleazar filius eius. 7 Inde venerunt in °Gadgad, de quo loco profec- 
ti castrametati sunt in °Ietebatha, in terra aquarum atque torrentium. 

8 Eo tempore ?separavit tribum Levi, @ut portaret arcam foederis 
Domini et "staret coram eo in ministerio ac ‘benediceret in nomine 
illius usque in praesentem diem. 9 ‘Quam ob rem non habuit Levi par- 
tem neque possessionem cum fratribus suis, quia ipse Dominus posses- 
sio eius est, sicut promisit ei Dominus Deus tuus. 

10u4¥Ego autem steti in monte sicut prius quadraginta diebus ac 
noctibus, Yexaudivitque me Dominus etiam hac vice et te perdere no- 
fuit. 11 “Dixitque mihi: Vade et praecede populum, ut ingrediatur et 
possideat terram, quam iuravi patribus eorum ut traderem eis. 

12 Et nunc, Israél, Yquid Dominus Deus tuus petit a te, nisi ut *ti- 
meas Dominum Deum tuum et “ambules in viis eius et Ydiligas eum 
ac servias Domino Deo tuo in toto corde tuo et in tota anima tua 
13 Ccustodiasque mandata Domini et caeremonias eius, quas ego hodie 
praecipio tibi, 4ut bene sit tibi? 

14 En ¢Domini Dei tui caelum est et /caelum caeli, Yterra et omnia 
quae in ea sunt, 15 et tamen “patribus tuis conglutinatus est Dominus 
et amavit eos elegitque semen eorum post eos, id est vos de cunctis 
gentibus, sicut hodie comprobatur. 16 Circumcidite igitur tpraeputium 
cordis vestri et Jcervicem vestram ne induretis amplius, 17 quia Do- 
minus Deus vester ipse est “Deus deorum et Dominus dominantium, 
‘Deus magnus et potens et terribilis, qui ™personam non accipit nec 
munera, 18 “facit iudicium pupillo et viduae, amat peregrinum et dat 
ei victum atque vestitum. 19 Et °vos ergo amate peregrinos, quia et 
ipsi fuistis advenae in terra Aegypti. 

20 Dominum Deum tuum timebis et ei soli servies, %ipsi adhaerebis 
rjurabisque in nomine illius. 21 Ipse est Slaus tua et Deus tuus, ‘qui 
fecit tibi haec magnalia et terribilia, quae viderunt oculi tui. 

22 uIn septuaginta animabus descenderunt patres tui in Aegyptum; 
et ecce nunc multiplicavit te Dominus Deus tuus Ysicut astra caeli. 

] @Ama itaque Dominum Deum tuum et Yobserva praecepta eius et 

caeremonias, iudicia atque mandata, omni tempore. 

2 Cognoscite hodie, quae ignorant ¢filii vestri, qui non viderunt 
@disciplinam Domini Dei vestri, magnalia eius et frobustam manum 
extentumque bracchium, 39signa et opera, quae fecit in medio Aegypti 
Pharaoni regi et universae terrae eius 4omnique exercitui Aegyptiorum 
et equis ac curribus, “quomodo operuerint eos aquae maris Rubri, 
cum vos persequerentur, et deleverit eos Dominus usque in prae- 
sentem diem; 5‘vobisque quae fecerit in solitudine, donec veniretis 
ad hunc locum; §& et J/Dathan atque Abiron filiis Eliab, qui fuit filius 
Ruben, quos kaperto ore suo terra absorbuit cum domibus et taber- 
naculis et universa substantia eorum, quam habebant in medio Israél. 
7 Oculi vestri viderunt ‘omnia opera Domini magna quae fecit, 8 ut 
custodiatis universa mandata illius, quae ego hodie praecipio vobis, 
met possitis introire et possidere terram, ad quam ingredimini, 9 ™mul- 
toque in ea vivatis tempore, °quam sub iuramento pollicitus est Do- 
minus patribus vestris et semini eorum ?lacte et melle manantem. 

10 Terra enim, ad quam ingrederis possidendam, non est sicut terra 
Aegypti de qua existi, ubi, iacto semine, in hortorum morem aquae 
ducuntur irriguae; 119¢sed montuosa est et campestris, de caelo exspec- 
tans pluvias, 12 quam Dominus Deus tuus semper “invisit, et Soculi 
illius in ea sunt a principio anni usgue ad finem eius. 

13 ¢Si ergo oboedieritis mandatis meis, quae ego hodie praecipio 
vobis, ut “diligatis Diminum Deum vestrum et serviatis ei in toto 
corde vestro et in tota anima vestra, 14 Ydabit pluviam terrae vestrae 
temporaneam ct “serotinam, ut colligatis frumentum et vinum et 
oleum 15 Yfaenumque ex agris ad pascenda iumenta, et “ut ipsi co- 
medatis ac saturemini. 164Cavete ne forte decipiatur cor vestrum, 
_ et recedatis a Domino °serviatisque diis alienis et adoretis eos, 17 Cira- 
tusque Dominus @claudat caelum et pluviae non descendant nec 
terra det zermen suum, @pereatisque velociter de terra optima, quam 
Dominus daturus est vobis. 

18 fPonite haec verba mea in cordibus et in animis vestris, et 





oNm 33, 32, 33. 


p Nm 3, 6; 8, 14; 16,9. — cf. 
Topar 24°33; 

q Nm 4, 5, 15. 

PCD. S B25 LS, (S57 

Scp. 21, 5; Lv 9,22. — v. Nm 

tv. Nm 18, 20. [6 23-26. 

ol cf. Catech. Rolk 77°53: 

$ECD9.2954 8055252 

vcp..9, 19. 

*% Ex 32, 34; 33, 1. 

y cf. Mic 6, 8. 

ZV. cCpeO,2 £1733 

av. Cp! §;° 33. 


-(bIv..6p. 6,45. 


é Cp. 7°15 

dcp. 6, 24. 

@ 3 Rg 8, 275-2 Par, v4 2 Es 
9,<08 Ps 1735010: Is 66, I. 

{Re 8, 27; el gs rage 

Veh Oh ge ¢ 

rs | * pbs R Fi I, 12. 

hcp. 4, 37: —v. cp. 7, 6-8. 


icp. 30, 6; Jr 4, 4; Rm 2, 29. 
— “cf. Ac y Ran 

j Ps 94, 8. — v. cp. 9, 6. 

BS 22392 3. FS5.235o02 Die 2; 


473 11,36; AD 17,14; 19,16. 
Ua ESio, 32. ——-V. CBs 75 21% 
m2 Par 19, 7; Jb 34, 19; Sap 

6, 8; Ecli 25, E5° AG .10;. 34: 

Rm 2, 11; Gal 2, 6; Eph 6, 

93 Col 3, 25; 1 Pt pI ty fe 
n Ps 67, 6; 145, 9. — cf. cp. 

24,17; Ex22,22.  [33,34- 
o Ex 22, 21-23; 23,.9; Lv. 19, 
pcp. 6, 13; 7 17,39; Mt 4, 


G-CD. IT, 22; 133) 49°30) 20: 
; Jr 17, 14. 
£2 RE 7583s Ps 105, 256 22% 
u Gn “46, 27; Bx 1, 5: — cf. Ac 


7, 14. 
vcp. I, 10; 28, 62; 2 Es 9, 23. 


av. cp. 6, 
b cf. PF ae 362° WW. Le Bas. 
CGD ar, a3 


5g OF 225 7, 19. 
Ex 14, 25-28; 15, 9, 10; Ts 


iv. Ps 77, 14-40. PoSii. 


jNm, 16, 13. 2:7,:9)SPst805;-17- 
kNm 16, 31-34. 

EJd:2; 

mcp. 31, 6, 7; Js x, 6, 7, 9 
nmv.cp. 4, 40. [18. 
ov. Gn 50, 24. 

pv. Ex 3, 8. 


qcp. 8, 7. — cf. Ps 103, 1 
7r Ps 64, IO, II. 


scf. 3 Rg 9, 3; Sap 12, 7; Ir 

EC. 30.. 32. [24, 6. 

uv. cp. 6, 5 

eg 28, 12; Lv 26, 4 

wet. Jb 26,23; Ir. 5. 24; Os 
5 Ss fe 25 235° IC Sy 7. 

y Ps 103, 14. 

zcp. 6, 11. — cf. Jl 2, 19 

a ci. Jb 31, 27. 


b vr. 28. — v. cp. 6, 14. 

c’cp: 65 rs. 

d 3 Rg 8, goe2 Par oe 20%; 
13. i Ss cp? 28,°23;1247 “by 
26, 19, 20; Am 4, 7; Zc 14, 
17; Ap 11, 6. 

é €p.543-263: 30; 185+ Js 235-15, 

fv.cp. 6, -82 [16. 





— 147 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
11, 19 — 12, 15 


reservatae et in posterum promulgandae (26-32). Commendantur prae- 
terea quaedam officia in Deum, in societatem publicam et inter pri- 
vatos homines. A) Erga Deum praecipitur a) ut sacrificia fiant in loco 








gcp. 6, 9. 
kv. cp. 4, 40. 


tcl. Ps°715°§,.17% 88; 30), 38. 
4 CD: 10,7575 


RN; Cp. 10, 20. 

cp. 4, 38; Tok 

m cp. 9, I. 

nJs i, 3. —cf. Js 14,9 

OV. Ex 22. Lae 

p cf. cp. 54; 23 “Jl 2, 20; Zc 14, 

qv. Cp. 7, 24. [8. 

rcp. 2: 253 

s Ex 23, Lg he 

tcp. 30, I, 19. — cf. cp. 30, 
553 Bel 1s, x8; Jrr27; 8; 

uv. Cp. 28, 2-14. 

vv. cp. 28, 15-45. 


CVG CD. 0, 14, 
y cp. 27, 12, 13; Js 8, 33. 


@Wuicp.. I,,2- 


aJs 4, 19; 5, 9, 10 etc.; Jd 2, 
ae 19; 1 Rg 7, 16; 10, 

6 Gn i2, [8 etc. 

Cccp. 9, ,: 12, 20; "38-3 tT, 

Gitp..'8; 32; 12, 32: 

acp. 6, 

bcp. 4, 10. 


ccp. 7, 5; Ex 34; 13. 
d 3 Rg 14, 23; 4 Rg 16, Tar net 


10; Ps 77, 58; Jr 3, 6; Os 4, 
13 ‘etc. 

e Ex 23, 24. — v. cp. 7, 253 
16, 22; 2 Mc 12, 40. 

fv. cp. 16, 2c. 

tat Sph 1, 43° Zc 13, 2 
VI; 3%: 

CD; 10; 28 re, Rg 8, 29; 
2 Par 7, Rte ey ®: 33t; 
13, 14 etc. chit ts 18, I. 


jcp. 14, 22, 23; 15, 19, 20. 
Rcp. 14, 23. 


26, 11; a 7 28, 8; Lv 23, 
mjd 17, 6; 2 [40 
03 Rg 8, 56; Bettis’ ae: 

Heb 4, 8. 
pv. cp. 11, 31. 
eee. 3 Ss aos S$ 23, 1. — cf. 2 

& 7,1; 3 5, 4 
rv. vr. 
$43 Res AO: 


POD. 14,52 25 <23¢ FS5: 195. 20. 
ucp. 14, 26. — V. vr..7. 


vv. Nm 18, 20, 23. 


PES amen 3 Rg 12, 
2c 
yvr. 53 Oe a th 22; 





suspendite ea pro signo in manibus et inter oculos vestros collocate. 
19 Docete filios vestros, ut illa meditentur, quando sederis in domo 
tua et ambulaveris in via et accubueris atque surrexeris. 2° 9Scribes 
ea super postes et ianuas domus tuae; 21 “ut multiplicentur dies tui 
et filiorum tuorum in terra, quam iuravit Dominus patribus tuis, ut 
daret eis ‘quandiu caelum imminet terrae. 

22 Si Jenim custodieritis mandata, quae ego praecipio vobis, et fece- 
ritis ea, ut diligatis Dominum Deum vestrum et ambuletis in omnibus 
viis eius “adhaerentes ei, 23 /disperdet Dominus omnes gentes istas 
ante faciem vestram, et ™possidebitis eas, quae maiores et fortiores 
vobis sunt. 24"Omnis locus, quem calcaverit pes vester, vester erit. 
oA deserto et a Libano, a flumine magno Euphrate usque ?ad mare 
occidentale erunt termini vestri. 25 ¢Nullus stabit contra vos; terro- 
rem vestrum et formidinem dabit Dominus Deus vester "super omnem 
terram, quam calcaturi estis, ssicut locutus est vobis. 

26 (En Propono in conspectu vestro hodie benedictionem et male- 
dictionem: Ubenedictionem, si oboedieritis mandatis Domini Dei 
vestri, quae ego hodie praecipio vobis; 28 Ymaledictionem, si non 
oboedieritis mandatis Domini Dei vestri, sed recesseritis de via, quam 
ego nunc ostendo vobis, et *ambulaveritis post deos alienos quos 
ignoratis. 

29Cum vero introduxerit te Dominus Deus tuus in terram, ad quam 
pergis habitandam, pones Ybenedictionem super montem Garizim, 
maledictionem super montem Hebal, 3° qui sunt trans Iordanem, 
post viam quae vergit ad solis occubitum in terra Chananaei, qui 
habitat #in campestribus contra *Galgalam, quae est iuxta 9vallem 
tendentemet intrantem procul. 31 °¢Vos enim transibitis Iorda- 
nem, ut possideatis terram, quam Dominus Deus vester daturus est 
vobis, ut habeatis et possideatis illam. 32 Videte ergo ut dimpleatis 
caeremonias atque iudicia, quae ego hodie ponam in conspectu vestro. 
] 2 aHaec sunt praecepta atque iudicia, quae facere debetis in terra, 

quam Dominus Deus patrum tuorum daturus est tibi, ut possi- 

deas eam &cunctis diebus, quibus super humum gradieris: 2 “subver- 

tite omnia loca, in quibus coluerunt gentes, quas possessuri estis, 

deos suos “super montes excelsos et colles et subter omne lignum 

frondosum. 3 €Dissipate aras eorum et confringite statuas, /lucos igne 

comburite et idola comminuite, 9disperdite nomina eorum de locis illis. 
4hNon facietis ita Domino Deo vestro. 

5iSed ad locum, quem elegerit Dominus Deus vester de cunctis 
tribubus vestris ut ponat nomen suum ibi et habitet in eo, venietis. 
6 et offeretis in loco illo holocausta et victimas vestras, Jdecimas et 
primitias manuum vestrarum et vota atque donaria, “primogenita 
boum et ovium. 7 Et ‘comedetis ibi in conspectu Domini Dei vestri 
ac “laetabimini in cunctis, ad quae miseritis manum vos et domus 
vestrae, in quibus benedixerit vobis Dominus Deus vester. 8 Non 
facietis ibi, quae nos hic facimus hodie, “singuli quod sibi rectum 
videtur. 9 Neque enim usque in praesens tempus venistis °ad requiem 
et possessionem, quam Dominus Deus vester daturus est vobis. 
10 pTransibitis lordanem et habitabitis in terra, quam Dominus Deus 
vester daturus est vobis, @ut requiescatis a cunctis hostibus per cir- 
cuitum et absque ullo timore habitetis 117in loco, quem elegerit 
Dominus Deus vester ut ‘sit nomen eius in eo. Lluc omnia quae 
praecipio conferetis, holocausta et hostias ac ‘decimas et primitias 
manuum vestrarum et quidquid praecipuum est in muneribus, quae 
vovebitis Domino; 12%ibi epulabimini coram Domino Deo vestro 
vos et filii ac filiae vestrae, famuli et famulae atque levites, qui in 
urbibus vestris commorantur; “neque enim habet aliam partem et 
possessionem inter vos. 

13¢Cave ne offeras holocausta tua in omni loco quem videris, 14seq 
Yin eo, quem elegerit Dominus in una tribuum tuarum, offeres hostias 
et facies quaecumque praecipio tibi. 

15 Sin autem comedere volueris, et te esus carnium delectaverit, 








zcp. 16, 17. occide et comede “iuxta benedictionem Domini Dei tui, quam dedit 
acp. 15, 22. — cf. Lv rr, 4. tibi in urbibus tuis. Sive “immundum fuerit, hoc est maculatum et 
iihaes 148 aie! 





designando (12, I-14), etsi mactationes communes, absque esu san- 
guinis, ubique permittantur (15-27); b) ut abstineatur ab omni cultu 
idolorum (28-32), quapropter apostatae exscindendi sunt eorumque 


LIBER 
DEUTERONOMII 
12, 16 — 13, 13 








debile, sive mundum, hoc est integrum et sine macula, quod offerri 
licet, sicut %capream et cervum, comedes, 16 “absque esu dumtaxat 
sanguinis, 47quem super terram quasi aquam effundes. 17 Non poteris 
comedere in oppidis tuis decimam frumenti et vini et olei tui, pri- 
mogenita armentorum et pecorum et omnia, quae voveris et sponte 
offerre volueris, et primitias manuum tuarum; 18 sed ¢coram Domino 
Deo tuo comedes ea in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, tu 
et filius tuus et filia tua et servus et famula atque levites, qui manet 
in urbibus tuis, et laetaberis et reficieris coram Domino Deo tuo in 
cunctis ad quae extenderis manum tuam. 19/Cave ne derelinquas 
levitem in omni tempore, quo versaris in terra. . 

209Quando dilataverit Dominus Deus tuus terminos tuos, sicut locu- 
tus est tibi, et “volueris vesci carnibus quas desiderat anima tua, 21+lo- 
cus autem, quem elegerit Dominus Deus tuus ut sit nomen eius ibi, si 
procul fuerit, Jjoccides de armentis et pecoribus, quae habueris, sicut 
praecepi tibi, et comedes in oppidis tuis, ut tibi placet. 22 Sicut co- 
meditur “caprea et cervus ita vesceris eis; et ‘mundus et immundus 
in commune vescentur. 23 Hoc solum cave ne sanguinem comedas; 
Msaneuis enim eorum pro anima est, et idcirco non debes animam 
comedere cum carnibus; 
25 Out bene sit tibi et filiis tuis post te, ?cum feceris quod placet in 
conspectu Domini. 26 @Quae autem sanctificaveris et "voveris Domino 
tolles et venies ad locum, quem elegerit Dominus, 27 Set offeres obla- 
tiones tuas carnem et sanguinem super altare Domini Dei tui: sangui- 
nem hostiarum fundes in altari, carnibus autem ipse vesceris. 

28 Observa et audi omnia quae ego praccipio tibi, ut bene sit tibi 
et filiis tuis post te in sempiternum, cum feceris quod bonum est et 
placitum in conspectu Domini Dei tui. 

29 tQuando disperdiderit Dominus Deus tuus ante faciem tuam gen- 
tes, ad quas ingredieris possidendas, et possederis eas atque habita- 
veris in terra earum, 2% cave ne “imiteris eas, postquam te fuerint 
introéunte subversae, et requiras caeremonias earum dicens: Sicut 
coluerunt gentes istae deos suos, ita et ego colam. 31¥Non facies 
similiter Domino Deo tuo; omnes enim abominationes, “quas aver- 
satur Dominus, fecerunt diis suis Yofferentes filios et filias et combu- 
rentes igni. 

32 Quod praecipio tibi, hoc tantum facito Domino, “nec addas 
quidquam nec minuas. . 

] Si surrexerit in medio tui prophetes aut “qui somnium vidisse 
se dicat, et Y~praedixerit signum atque portentum, 2 et °evenerit 
quod locutus est, et dixerit tibi: Eamus et sequamur deos alienos, 
quos ignoras, et serviamus eis; non audies verba prophetae illius 
aut somniatoris, quia 2tentat vos Dominus Deus vester, ut palam fiat 
utrum diligatis eum an non in toto corde et in tota anima vestra. 
4¢eDominum Deum vestrum sequimini et ipsum timete et mandata 
illius custodite et audite vocem eius; ipsi servietis fet ipsi adhaere- 
bitis, 5 %propheta autem ille aut fictor somniorum interficietur, “quia 
locutus est ut vos averteret a Domino Deo vestro, qui eduxit vos 
de terra Aegypti et redemit vos de domo servitutis, ut errare te face- 
ret de via, quam tibi praecepit Dominus Deus tuus; et ‘auferes 
malum de medio tui. 

6 jSi tibi voluerit persuadere frater tuus filius matris tuae aut filius 
tuus vel filia sive 4uxor, quae est in sinu tuo, aut “amicus, quem 
diligis ut animam tuam, clam dicens: Eamus et serviamus diis alienis. 
Nquos ignoras tu et patres tui, 7 °cunctarum in circuitu gentium, quae 
iuxta vel procul sunt ab initio usque ad finem terrae, 8 ?non adquie- 
scas ei nec audias, Yneque parcat ei oculus tuus ut miserearis et 
occultes eum; 9 sed statim interficies. "Sit primum manus tua super 
eum, et postea omnis populus mittat manum. 10 sLapidibus obrutus 
necabitur, quia voluit te abstrahere a Domino Deo tuo, qui eduxit 
te de terra Aegypti, de domo servitutis; 11 ‘ut omnis Israél audiens 
timeat, et nequaquam ultra faciat quippiam huius rei simile. 

12 Si audieris in una urbium tuarum, quas Dominus Deus tuus 
dabit tibi ad habitandum, dicentes aliquos: 13 Egressi sunt “filii Belial 


24sed “super terram fundes quasi aquam, 





Bb Vr.°223 CDs "ra5 5: 
ccf. Lv 3, 17. — Vv. vr. 23. 
d vr. 24. 


€:CB. 14, (232,205 15,20; 


f Vr. 12; ‘CD. 34, 27. — chi. 2 
Par:3%,° 4° cl 75°34 
gcp. 109, 8. 


hcp. 11, 24; 19, 8, 9; Gn 28. 
14; Ex 34, 24. 


ocp. 4, 40. — cf. Ec 8, 12; Is 
3, 10. — v. Dt 28, 1-14. 

P6020; 180 GI, Bo: By 1g, 26% 
3 Re 115.38. 

gck Ns, 9: 10:" 18,19: 

fick, FoORE-TS et: 

SiN 2, 55.9). 137 37, 12. 


$00.10, 1238 237 4a 
Cp. 7; 16. 


NE 42 SUID, 3. 268) 800 
cf.’4. Rei27, 15. 
75 993 27, 13 28, 12; 23, 


y4 Re 17, BIS (3t 7, $25 2005. 
v. Lv 18, 21 etc. 
ZV. Cp. 4, 2. 


@Jt} 23,25, 323 27; 95.29, 85 
Be TOs 2. 

bch. Mt, 22,233 24.24% 2bn 
20) 41 AD 13,135 tavern 

Cink. ep 18; 22° Jt 28. 0: 

3] * Catech. R. IV 15, 9. 

dcp. 8, 2; Gn 22, 1. — cf. Jc 

13. 

e4 Rg 23, 3; 2 Par 34, 31. 

Na CD. 10, 20: 

gcp. 18, 20. — cf. Jr 2, 8; 14, 
14.38" 28 tO eas fe 

hk cf. cp. 19, 16. 


Mo OPIN by Sy A iy Ione S ale kee ae Ye 


24, 7. — cf. cp. 19, 19; 1 
_ Cor 5, 9, 13. 
jcp. 17, 2. — cf. 1 Mc 2, 24. 


icp. 28, 54, 56; Mic 7, 5. 
MCh REIS. Ty-35-20,-17- 


scp. 17, 5. — Vv. JS 7, 25. 


&CH. 37, 135 29,7205 Ah. 21. 

ed °%9, 22-20, 135° 1 Re 2, 
T2931 25531 77. & Ret 1670020, 
£33; Re.2, 10;-435.-= cf. cp. 
£5.03 ‘Ps. 100, 3. 





— 149 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
13, 14 — 15, 2 


civitates anathemate plectendae (13, 1-18); c) ut mores gentilium vitentur 
(14, 1-3) et servetur distinctio inter mundum et immundum (4-21); d) ut 
decimae in re aut in pretium conversae tempore debito solvantur (22-29); 








vcp. 17, 4; 19, 18. — cf. Jo 7, 
51, 14. 


x Js 6, 24. 
yJs 8, 28; a AQ, 2. — fod apek 
17, “ig 25, 2; Jr 30, 18. 

z Js 6, 18. 

reg ; me — cf. Ps 84, 3, 4 


n 50, 24. 
yids T2264. 45. 


oe: As i; Os. 1, .105:*Jorz, 
: Rm 9, g, 26; Gal "3, oe 


bch.’ r 16, “_ y, Ly 192,78 
Ct: 38 og 2; 225° Tastiez 4, 
18; Am 8, 10. 


‘dv. cp. 7, 6; 26, 18. 

e Ez 4,14.— cf. Ac 10, 13,14. 
-20] Lv 11, 2-23. 
CDs 1a) 5 (055.225 


g (cf. Ps 103, 18; Pro 30, 26.) 


KCl, LY -2t,°26. 


Co eV OTT, 1 ss 


jcf. Ex 22, 31. — v. Lv 7, 24. 
RN. CD. 95-0; 
bv: Bx’ 23> 36° 34, 26. 


m Lv 27, 30. — v. Nm 18, 21. 
%.CD.° 125.9; 28; 0L5,.20. 


72,20, 
4, 10; 
T2, 27; 


o cp. 
pcp. 
q cp. 


17, 19. 


fv. Cp. 12, 12, 19. 

sv. Nm 18, 20. 

tcp. 26, 12-15. — cf Tb 1, 7; 
Am 4, 4. 


UCD. £5,°102 24, I0;-S 20, 3, 
3: £10 24; 233. 20, 19. 32, 
9; MI 3, Io. 

acp. 31, 10; 2 Es 10, 31.—cf. 
vr. 12; Ex 23, 10, 11; Lv 25, 
2-4. 





de medio tui et averterunt habitatores urbis suae atque dixerunt: 
Eamus et serviamus diis alienis, quos ignoratis ; 14 vquaere sollicite 
et, diligenter rei veritate perspecta, si inveneris certum esse quod 
dicitur et abominationem hanc opere perpetratam, 15 statim percuties 
habitatores urbis illius in ore gladii et delebis eam ac omnia quae 
in illa sunt usque ad pecora. 16 Quidquid etiam supellectilis fuerit 
congregabis in medio platearum eius et “cum ipsa civitate succendes, 
ita ut universa consumas Domino Deo tuo et sit ¥tumulus sempiter- 
nus. Non aedificabitur amplius, 17 et *non adhaerebit de illo anathe- 
mate quidquam in manu tua, ut %avertatur Dominus ab ira furoris 
sui et misereatur tui multiplicetque te, °sicut iuravit patribus tuis, 
18 quando audieris vocem Domini Dei tui “custodiens omnia praecepta 
eius, quae ego praecipio tibi hodie, ut facias quod placitum est in 
conspectu Domini Dei tui. 
ib. 4 4Filii estote Domini Dei vestri: ®non vos incidetis nec °facietis 
calvitium super mortuo, 2 4quoniam populus sanctus es Domino 
Deo tuo, et te elegit ut sis ei in populum peculiarem de cunctis 
gentibus, quae sunt super terram. 

3 ¢Ne comedatis quae immunda sunt. 4 Hoc est animal quod co- 
medere debetis:bovem et ovem et capram, 5/cervum et capream, 
bubalum, tragelaphum, pygargum, orygem, camelopardalum. 6 Omne 
animal, quod in duas partes findit ungulam et ruminat, comedetis; 
7de his autem, quae ruminant et ungulam non findunt, comedere 
non debetis, ut camelum, leporem, %choerogryllum: nace quia rumin- 
nant et non dividunt ungulam, immunda erunt vobis. 8 Sus quoque, 
quoniam dividit ungulam et non ruminat, immunda erit. Carnibus 
eorum non vescemini et “cadavera non tangetis. 

9 Haec comedetis ex omnibus quae morantur in aquis: quae habent 
pinnulas et squamas comedite, 19 quae absque pinnulis et squamis 
sunt ne comedatis, quia immunda sunt. 

11 Omnes aves mundas comedite, 12 immundas ne comedatis: ‘aqui- 
lam scilicet et gryphem et haliaeetum, 13 ixion et vulturem ac milvum 
iuxta genus suum 14et omne corvini generis 15 et struthionem ac 
noctuam et larum atque accipitrem iuxta genus suum, 16 herodium 
ac cygnum et ibin 17ac mergulum, porphyrionem et nycticoracem, 
18 onocrotalum et charadrium, singula in genere suo, upupam quoque 
et vespertilionem. 19 Et omne quod reptat et pennulas habet immun- 
dum erit et non comedetur. 2®Omne quod mundum est comedite. 
21 jQuidquid autem morticinum est ne vescamini ex eo. Peregrino, 
qui intra portas tuas est, da ut comedat aut vende ei, *quia tu 
populus sanctus Domini Dei tui es. Non coques haedum in lacte 
matris suae. 

22m™Decimam partem separabis de cunctis fructibus tuis, qui na- 
scuntur in terra _per annos singulos, 23 net comedes in conspectu 
Domini Dei tui, in loco quem elegerit ut in eo nomen illius invoce- 
tur, decimam frumenti tui et vini et olei et °primogenita de armentis 
et evibys tuis, ut ?discas timere Dominum Deum tuum omni tempore. 

4 Cum autem longior fuerit via et Ylocus, quem elegerit Dominus 
ec tuus, tibique benedixerit, nec potueris ad eum haec cuncta 
portare, 25 vendes omnia et in pretium rediges portabisque manu 
tua et proficisceris ad locum quem elegerit Dominus Deus tuus 26 et 
emes ex eadem pecunia quidquid tibi placuerit sive ex armentis sive 
ex ovibus, vinum quoque et siceram et omne quod desiderat anima 
tua, et comedes coram Domino Deo tuo et epulaberis tu et domus 
tua 27 et ‘levites, qui intra portas tuas est. Cave ne derelinquas eum, 
Squia non habet aliam partem in possessione tua. 

28 tAnno tertio separabis aliam decimam ex omnibus, quae nascun- 
tur tibi eo tempore, et repones intra ianuas tuas; 29 venietque levites, 
qui aliam non habet partem nec possessionem tecum, et peregrinus 
ac pupillus et vidua, qui intra portas tuas sunt, et. comedent et satu- 
rabuntur, “ut hacericat tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus 
manum tuarum quae feceris. 
| 5 @Septimo anno facies remissionem, 2 quae hoc ordine celebra- 

bitur. Cui debetur aliquid ab amico vel proximo ac fratre suo, 





— I50 — 








e) ut tempora sacra serventur, videlicet septimus quilibet annus, gui 
est remissionis, liberationis et manumissionis (15, 1-18), festum primi- 
tivorum (19-23) paschalis sollemnitas (16, 1-8), pentecostes (9-12), taberna- 


LIBER 
DEUTERONOMII 
15, 3 — 16,9 








repetere non poterit, quia annus remissionis est Domini. 3A pere- 
grino et advena exiges; civem et propinquum repetendi non habebis 
potestatem. 4Et “omnino indigens et mendicus non erit inter vos, 
dyt benedicat tibi Dominus Deus tuus in terra, quam traditurus est 
tibi in possessionem. 

5 ¢Si tamen audieris vocem Domini Dei tui et custodieris universa 
quae iussit et quae ego hodie praecipio tibi, benedicet tibi fut pol- 
licitus est. 6 9Faenerabis gentibus multis et ipse a nullo accipies mu- 
tuum; ‘dominaberis nationibus plurimis et tui nemo dominabitur. 

7 Si unus de fratribus tuis, qui morantur intra portas civitatis tuae 
in terra quam Dominus Deus tuus daturus est tibi, ad paupertatem 
venerit, ‘non obdurabis cor tuum nec contrahes manum, 8 sed aperies 
eam pauperi /et dabis mutuum, quo eum indigere perspexeris. 9 Cave 
ne forte subrepat tibi impia cogitatio, et dicas in corde tuo: Appro- 
pinquat septimus annus remissionis, et ‘avertas oculos tuos a paupere 
fratre tuo nolens ei quod postulat mutuum commodare, ne ™clamet 
contra te ad Dominum et “fiat tibi in peccatum. 19 Sed dabis ei %nec 
ages quippiam callide in eius necessitatibus sublevandis, ut benedicat 
tibi Dominus Deus tuus in omni tempore et in cunctis ad quae ma- 
num miseris. 11¢9Non deerunt pauperes in terra habitationis tuae; 
idcirco ego praecipio tibi, ut "aperias manum fratri tuo egeno et 
pauperi, qui tecum versatur in terra. 

12 sCum tibi venditus fuerit frater tuus hebraeus aut hebraea et sex 
annis servierit tibi, in septimo anno dimittes eum liberum, 13 et tquem 
libertate donaveris, nequaquam vacuum abire patieris; 14sed dabis 
viaticum de gregibus et de area et torculari tuo, “quibus Dominus 
Deus tuus benedixerit tibi. 15%Memento quod et ipse servieris in 
terra Aegypti, et liberaverit te Dominus Deus tuus; et idcirco ego 
nunc praecipio tibi. 167Sin autem dixerit: Nolo egredi, eo quod 
diligat te et domum tuam et bene sibi apud te esse sentiat, 17 adsu- 
mes subulam et perforabis aurem eius in ianua domus tuae, et ser- 
viet tibi usque in aeternum. Ancillae quoque similiter facies. 18 Non 
avertas ab eis oculos tuos quando dimiseris eos liberos, quoniam 
iuxta mercedem mercennarii per sex annos servivit tibi, ut benedicat 
tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus quae agis. 

19 yDe primogenitis, quae nascuntur in armentis et in ovibus tuis, 
quidquid est sexus masculini sanctificabis Domino Deo tuo. Non 
operaberis in primogenito bovis et non tondebis primogenita ovium: 
20zin conspectu Domini Dei tui comedes ea per annos singulos in 
loco, quem elegerit Dominus, tu et domus tua. 21 ¢Sin autem habuerit 
maculam vel claudum fuerit vel caecum aut in aliqua parte deforme 
vel debile, non immolabitur Domino Deo tuo; 22sed intra portas urbis 
tuae comedes illud, “tam mundus quam immundus similiter vescentur 
eis, “quasi caprea et cervo. 23 Hoc solum observabis ut 4sanguinem 
eorum non comedas, sed effundes in terram quasi aquam. 

16 Cbserva mensem novarum frugum et verni primum temporis, 
ut facias Phase Domino Deo tuo, quoniam “in isto mense eduxit 
te Dominus Deus tuus de Aegypto nocte. 2Immolabisque Phase 
Domino Deo tuo de ovibus et de “bobus in “loco, quem elegerit 
Dominus Deus tuus, ut habitet nomen eius ibi. 3 Non comedes in eo 
panem fermentatum, “%septem diebus comedes absque fermento adflic- 
tionis panem, quoniam “in pavore egressus es de Aegypto, ut memi- 
neris diei egressionis tuae de Aegypto omnibus diebus vitae tuae. 
4fNon apparebit fermentum in omnibus terminis tuis septem diebus, 
et Ynon remanebit de carnibus eius, quod immolatum est vespere, 
in die primo usque mane. 5 Non poteris immolare Phase in qualibet 
urbium tuarum, quas Dominus Deus tuus daturus est tibi, ®sed in 
loco quem elegerit Dominus Deus tuus ut habitet nomen eius ibi: 
immolabis Phase vespere ad solis occasum, quando egressus es de 
Aegypto. 7 Et coques et comedes in loco, quem elegerit Dominus 
Deus tuus, maneque consurgens vades in tabernacula tua. 8 ’Sex 
diebus comedes azyma et in die septima, quia ‘collecta est Domini 
Dei tui, non facies opus. 
9jSeptem hebdomadas numerabis tibi ab ea die, qua falcem in 





b cf. ep; (23; 20: 


Ce VinTut; 
dcp. 28, 8. 


éecp. 28, 1. 

fep. 7, 13; Ex 23, 25. 

£ cP: 28, 12, 44. — cf. Lv 25, 
30. 

hcp. 28, 13; 3 Rg 4, 21, 24; 


1 Es 4, 20. — cf. Pro 22, 7. 
7, 8) * cf. Catech. R. IV 14, 
23 


icf. 1 Jo 3, 17. 

jLv 25, 35; Ecli 29, 1, 2. — 
ef) Mtis5; 405 Lé.6,°34, 35. 

lcf. Tb 4, 7. 


m cp. 24, 15. 

ncf. Mt 25, 41, 42. 

o.cf. 2 Cor.9,..7. 

p Pro 28, 27; Ecli 29, 14. — 
Vi CD <4. 29. 

g ct: Mt 26; “11>"“Mr’14;°7*-Jo 
12, 8. 

11] Int. (Ps 40, 2) in fs. s. Jo. 
B. de Rossi. 

VETS SEC 20;,. 125. 1s 58; 37. 

S.Ex 21,2; Jr 34, 14. —cf. Lv 

t Ecli 7, 23. 125, 39-41. 

Heps.8, 18%. 16; 17; 

VODs Ss ks. 


EX 219s, 6. 


yv. Ex 13, 2. 


SGN has ahe LA. 23, 26. 
OV. LV 22; 20, 2%; -Ecli:gs, a4: 


0: CO. 232 21 S> 22. 


6cp.it 4p: 
dv. Lv 3, 17. 


1-8] Ex 12, 2-39. 
a Ex 13, 4; 34, 18. 


bNm 28, 10. 
CVs CD. 185 Se 
ad Bx 43; 6: 
ech. 38.5212: 


f Bx-23,° 7: 
g Ex 34, 25. 


KA ct. Ex 13,46; 
$ Ly 23,8, 3 


j Ex 23, 16; 34, 22; Lv 23, 15; 
Nm 28, 26. — cf. Ac 2, I. 





-— I5I — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
16, Io — 17, Is 


culorum festivitas (13-15), et trina marium apparitio in conspectu Dai 
(16-17).B) Erga publicam societatem, praeter officium iudicis in cau- 
sts certis et dubiis (18-17, 13) et officium regis, si quando rex eligendus 








M22 of S;,)%3. 


icf. cp. 26, I-11. 

m cp. 12,15.— cf. 1 Cor 16, te 

nv. Cp. 12, 4 12, re atark 
EG, ET, s 8, 
Q-12. 

ovr. 16. — cf. Ex 20, 24. 


pv. cp. 5, 15. 
g Ex 23, 16. — v. Lv 23, 34. 


£V. 113 Cp. 12, 73.26, 1m. — 
v..2 Es 8, 10-12. 


$15.23 5°39e 


tcp. 31, 11; Ex 23, 14,175 34, 
“vr. 2-8. £23. 
v VY. 9-12. 
“% VY. 13-15. 
y Ex 23, 15; 34, 21; Ecli 35,6. 
£'ci. 12 46, 5, 115 2 Cor 8; 22. 
G6:V;, . VF. “XO. 
bcp. 1, 16; Nm 11, 16; Js 1, 


10; I Par 23° 4: 2653004 
Par 19, 5 etc. 
€ cp. 27, 19;. Ex 23, 2,, 6; Is 
10, 2; Am 5, 12. — cf. Lv 
19, 15. — V. Cp. 24, 17. 
d ep. I ay Ex x28 8; Lv 19, 
1, Cli20;- 3%. 
. by ae 
j Ex 34, 13; Jd 6, 25; 3 Rg 14, 
x5: 36, 33; 4 13» ; 1) 
16; 2 Par 33, 3; Is 17, 8; 
a7." QO €tc. 
CES 23; (246 LV 26, “£35 Jrs43;, 
13: Mic §,.12 etc. 
av. Lv 22, 20. 
2-7] cp. 13, 6-14. 
11 Cae, Bias & a 18; 23, 167. Jd=2 
20; 4 Rg 18, 12; Os 6, aie 3. 
¢ Vv. Cp. 4, 19. [r. 
dcf. Jr 7, 3%3 19, 5} 32, 35. 
écp. 13, 14; 19, 18. 


aC. LV 245.34; 102 38° 9; 25s 


gcp. 19, 15; Mt 18, 16; 2 Cor 
f. Jo 8, 175, Heb 


; 7 5 
ivr. 12, — V. Cp. 13, 5. 


jv. Tid 5 
bro] P cf. Catech. R. II 7, 5§ 


a. TO; Tyo at, Se er Pater. 
Bios. bal. S. ib LS, bos 
Ag 2, a Mi, 7 
mi 24, 8; 27, 
A elo 24. 
Mt 23, 3. 


ah 20. 

pb cf. cp. 18, 20, 22; 1 Es 10,8. 

qcp. 10, 8; 18, 5, 7. 

lel Ci Catech Ry fll <s, \20. 

FIV CD. 3538. 

SV. Cpl iks,. 32. 

tr Rg 8, 5, 19, 20. 

uci. x Rg Qs tt 0, 2a> “TGs 
12; 1 Par 22, ro. 

v cli Jr 30, 22. 


- quando collegeris de area et torculari fruges tuas; 





segetem miseris; 1%et celebrabis “diem festum hebdomadarum Domino 
Deo tuo, ‘oblationem spontaneam manus tuae, quam offeres “iuxta 
benedictionem Domini Dei tui, 11 "et epulaberis coram Domino Deo 
tuo tu, filius tuus et filia tua, servus tuus et ancilla tua et levites, 
qui est intra portas tuas, advena ac pupillus et vidua, qui morantur 
vobiscum, “in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus ut habitet 
nomen eius ibi, 12 Pet recordaberis quoniam servus fueris in Aegypto 
custodiesque ac facies quae praecepta sunt. 

13¢Sollemnitatem quoque tabernaculorum celebrabis per septem dies, 
14 et repulaberis 
in festivitate tua tu, filius tuus et filia, servus tuus et ancilla, levites 
quoque et advena, pupillus ac vidua, qui intra portas tuas sunt. 
15 sSeptem diebus Domino Deo tuo festa celebrabis in loco, quem 
elegerit Dominus; benedicetque tibi Dominus Deus tuus in cunctis 
frugibus tuis et in omni opere manuum tuarum, erisque in laetitia. 

16 ‘Tribus vicibus per annum apparebit.omne masculinum tuum in 
conspectu Domini Dei tui in loco quem elegerit: in “soilemnitate 
azymorum, in Ysollemnitate hebdomadarum et in “sollemnitate ta- 
bernaculorum. 

YNon apparebit ante Dominum vacuus, 17 sed offeret unusquisque 
‘secundum quod habuerit, “iuxta benedictionem Domini Dei sui, 
quam dederit ei. 

18 bTudices et magistros constitues in omnibus portis tuis, quas Do- 
minus Deus tuus dederit tibi per singulas tribus tuas, ut iudicent 
populum iusto iudicio, 19¢nec in alteram partem declinent. @Non 
accipies personam nec munera, quia “munera excaecant oculos sa- 
pientum et mutant verba iustorum. 20 Tuste, quod iustum est, per- 
sequeris, ut vivas et possideas terram quam Dominus Deus tuus 
dederit tibi. 

21 Non plantabis /lucum et omnem arborem iuxta altare Domini Dei 
tui 22 nec facies tibi neque constitues %statuam, quae odit Dominus 
Deus tuus. 

17 4Non immolabis Domino Deo tuo ovem et bovem, in quo est 
macula aut quippiam vitii, quia abominatio est Domino Deo tuo. 

2 Cum reperti fuerint apud te intra unam portarum tuarum, quas 
Dominus Deus tuus dabit tibi, vir aut mulier, qui faciant malum 
in conspectu Domini Dei tui et °transgrediantur pactum illius, 3 ut 
vadant et serviant diis alienis et adorent eos, “solem et lunam et 
omnem militiam caeli, 4quae non praecepi, 4et hoc tibi fuerit nun- 
tiatum, audiensque inquisieris ¢diligenter et verum esse reppereris, et 
abominatio facta est in Israél; 5 educes virum ac mulierem, qui rem 
sceleratissimam perpetrarunt, ad portas civitatis tuae et /lapidibus 
obruentur. 

6 9In ore duorum aut trium testium peribit qui interficietur; nemo 
occidatur uno contra se dicente testimonium. 7 Manus testium prima 
interficiet eum, et manus reliqui populi extrema mittetur, ‘ut auferas 
malum de medio tui. 

8 Si difficile et ambiguum apud te iudicium esse perspexeris inter 
sanguinem et sanguinem, causam et causam, lepram et lepram, et 
iudicum intra portas tuas videris.verba variari, surge et ascende 
jad locum, quem elegerit Dominus Deus tuus, 9 kveniesque ad /sacer- 
dotes levitici generis et ad iudicem qui fuerit illo tempore, quaeresque 
ab eis, "qui indicabunt tibi, iudicii veritatem. 10 Et ™facies quodcum- 
que dixerint qui praesunt loco quem elegerit Dominus, et docuerint te 
11 juxta legem eius, sequerisque sententiam eorum 9nec declinabis ad 
dexteram neque ad sinistram. 

12 Qui autem Psuperbierit nolens oboedire sacerdotis imperio, qui 
Yeo tempore ministrat Domino Deo tuo, et decreto iudicis morietur 
homo ille, “et auferes malum de Israél, 1% cunctusque populus audiens 
8timebit, ut nullus deinceps intumescat superbia. 

14 Cum ingressus fueris terram, quam Dominus Deus tuus dabit 
tibi, et possederis eam habitaverisque in illa et dixeris: “Constituam 
super me regem, sicut habent omnes per circuitum nationes, 15 eum 
constitues “quem Dominus Deus tuus elegerit “de numero fratrum 





— 152 — 





tee 





sit (14-20), condicio et iura levitarum et sacerdotum definiuntur (18, 1-8), 
filii Israél magos auguresque ethnicorum consulere vetantur, promisso 
eorum vice munere prophetico nunquam defuturo (9-22); constituuntur 


LIBER 
DEUTERONOMII 
17, 16 — 19, 3 








tuorum. Non poteris alterius gentis hominem regem facere, qui non 
sit frater tuus. 

16 Cumque fuerit constitutus, non multiplicabit sibi “equos Ynec 
reducet populum in Aegyptum equitatus numero sublevatus, prae- 
sertim cum Dominus praeceperit vobis, ut *“nequaquam amplius 
per eandem viam revertamini. 17 Non habebit ®uxores plurimas 
quae alliciant animum eius, “neque argenti et auri immensa pon- 
dera. 18¢Postquam autem sederit in solio regni sui, describet sibi 
deuteronomium legis huius in volumine 4accipiens exemplar a sacer- 
dotibus leviticae tribus 19 et ¢habebit secum legetque illud omnibus 
diebus vitae suae, fut discat timere Dominum Deum suum et 9cu- 
stodire verba et caeremonias eius, quae in lege praecepta sunt. 29 Nec 
elevetur cor eius in superbiam super fratres suos, neque “declinet in 
partem dexteram vel sinistram, ‘ut longo tempore regnet ipse et filii 
eius super Israél. 

Non “habebunt sacerdotes et levitae et omnes, qui de eadem tribu 

sunt, partem et hereditatem cum reliquo Israél, °quia sacriticia 
Domini et oblationes eius comedent, 2 et nihil aliud accipient de pos- 
sessione. fratrum suorum; Dominus enim ipse est hereditas eorum, 
sicut locutus est illis. 

3 Hoc erit iudicium sacerdotum a populo et ab his qui offerunt 
victimas: sive bovem sive ovem immolaverint, ‘dabunt sacerdoti 
armum ac ventriculum, 4 ¢primitias frumenti, vini et olei et “lanarum 
partem ex ovium tonsione. 5 Ipsum enim elegit Dominus Deus tuus 
de cunctis tribubus tuis, ut stet et ministret nomini Domini ipse et 
filii eius in sempiternum. 

6 Si exierit levites ex una urbium tuarum ex omni Israél, fin qua 
habitat, et voluerit venire desiderans Ylocum, quem elegerit Dominus, 
7 ministrabit in nomine Domini Dei sui, “sicut omnes fratres ecius 
levitae, qui stabunt eo tempore coram Domino. 8‘Partem ciborum 
eandem accipiet quam et ceteri, excepto eo, quod in urbe sua ex 
paterua ei successione debetur. 

9 Quando ingressus fueris terram, quam Dominus Deus tuus dabit 
tibi, Jcave ne imitari velis abominationes illarum gentium, 19 nec in- 
veniatur in te qui “lustret filium suum aut filiam ducens per ignem, 
‘aut qui hariolos sciscitetur et “observet somnia atque auguria, nec 
sit ™maleficus 11 nec incantator nec °qui pythones consulat nec divinos 
aut ?quaerat a mortuis veritatem; 12 Yomnia enim haec abominatur 
Dominus et ‘propter istiusmodi scelera delebit eos in introitu tuo. 
13 sPerfectus eris et ‘absque macula cum Domino Deo tuo. 14 Gentes 
istae, quarum possidebis terram, augures et divinos audiunt; tu autem 
a Domino Deo tuo aliter institutus es. 

15 uProphetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me suscitabit 
tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies, 16 ut petisti a Domino Deo 
tuo Yin Horeb, quando contio congregata est, atque dixisti: *Ultra 
non audiam vocem Domini Dei mei et ignem hunc maximum 
amplius non videbo ne moriar. 17 Et ait Dominus mihi: ¥Bene omnia 
sunt locuti. 

18 zProphetam suscitabo eis de medio fratrum suorum similem tui 
et 4ponam verba mea in ore eius, Xloqueturque ad eos omnia quae 
praecepero illi. 19¢Qui autem verba eius, quae loquetur in nomine 
meo, audire noluerit, ego ultor exsistam. 

20 ¢Propheta autem, qui arrogantia depravatus voluerit loqui in 
nomine meo, quae ego non praecepi illi ut diceret, aut ex nomine 
alienorum deorum, interficietur. 

21 Quod si tacita cogitatione responderis: Quomodo possum intel- 
ligere verbum, quod Dominus non est locutus? 22hoc habebis signum: 
“quod in nomine Domini propheta ille praedixerit et non evenerit, 
hoc Dominus non est locutus, sed per tumorem animi sui propheta 
confinxit, et idcirco non timebis eum. 

“Cum disperdiderit Dominus Deus tuus gentes, quarum tibi tra- 
diturus est terram, et possederis eam habitaverisque in urbibus 
eius et in aedibus, 2 tres civitates separabis tibi in medio terrae, 
quam Dominus Deus tuus dabit tibi in possessionem 3 sternens dili- 





x cf. 3 Rg 4, 26; 10, 26, 28; 2 
Par 1).16;19,.28;.4s 2,..7* 31, 
y Is 31, 1; Ez U7; 15. ‘Be 
ae 28, 68; Os 11, 5. — cf. 
X 13, 17;_14, 13; Nm 14, 
3, 4.—— Vv. Jr 42, 15-19. 
@ Cis SiR TI, 4) 4p 2 S235 
Dick. Isi2; 9 [26. 
ccf. 4 Rg 11, 12. 
dcp. 31, 9, 26; 4 fa core $332 


eJs1, 8. ar 34, 14. 
f Ch. “@,.7055.14, 23: 
oc. Si 28, 33 

cp. 5, 32; 3 Rg 1s, 5. 


icp. 4, 40. 
71,6 Cateck. Re E> ie 
ay 10; 93: Nmst8. 20, 23422 
Or -0,.. 13, 
bNm 18, 8, 9; Js 13, 14; 1 Rg 
2, 28. — cf. 1 Corg, 13. 
BD. CPs 102-0. 


cv. Lv 7, 30-34. 
Nm. 18,22, 12> ‘2 Par ‘$1;"'s. 
eTb 1, 6. — cf. Lv 27, 32. 


f Nm 35, 2, 3; Jd 17, 7; 19, 1. 
VE CDs. 32; » 5s 
Ci. I, Bar’ 24,6:.2 Par-32", 2; 


#2 Par 31, 4; 2 Es 12, 44, 47; 
23,016, 


jcp. 12, 29-31. — v. Lv 18, 
26-30. 

k cf. 4Rg 21,6.—v. Lv 18,21. 

UIv'20, 27; 4 Re 't7, 22. 


s Gn 6, 9. 

£Bs 24... 

# (all) Ac 3} 22327, 37-—Jo +: 
45; 6, 14. — cf. Nm 12, 6-8. 

VCD. 9, 10;. Ex 20, 212i 

x Ex 20, 19; Heb 12, 19. 


SCp.75;. 26. 


zJo 1, 45. — Vv. vr. 15. 


ajr 1, 9; 5,14.— cf. Jo 17, 8. 
b cf. Jo 4, 25; 8, 28; 12,49, 50. 
cJr 11, 22; 29, 19. — cf. Ac 


3, 23. 
dcf. Jr 14, 14; Mt 7, 15. —v. 
cp. 13, 5. 


é cl. cp. 13, 1-3; Jr 28, 9: 


acp. 12, 29. 


OX.) 13" Nm 35. /r0,;74* Js 
20, 2,8. — V. Cp. 4, 41. 











LIBER 
DEUTERONOMII 
19, 4 — 20, 9 


praeterea leges de urbibus asyli (19, 1-13), de terminis propinquo- 
rum, de testibus mendacibus (14-21), deque bello et militia (20, 1-20). 
C) Erga privatos homines: leges traduntur de inquirendo occi- 








4] * Catech. 
Cccp. 4, 42; 
3, 5- 


R. Il 6, 6. 
Nm 35, 15; Js 20, 


d Nm 35, 12, 19, 21, 24, 25,27. 


€ cp. 1237203) “Gm: 28, T4372 
34, 24. 

{ct . Be 2380 33. 

gv. Gn 15, 18-21. 


hvr. 2. — cf. Js 20, 7. 


icp. 27, 24; Ex 21, 12, 14. — 
v. Nm 35, 20. 
{CDi 27, ade (ex. 21, 12, 2As 


iv cp: 7; 16. 

mcp. 21, 9; Nm 35, 
3° Revgsi31: 

# CD; 275.07: JR 4432s xO: 235 
283° 23;° 103 Os 5, 10. 


33. — cf. 


15] * cf. Catech. R. Ill 9, 3 


o (all) Mt 18, 16, Jo 8, 17; 2 
Cor 13, I. — cp. 17, 6. — v. 
Nm_ 35, 30. 

p cf. Ex 23, 1 5: Ps Sa, 2r. 


O<D.'17,-8530; ieee SOE Coat. 5. 

rcp. 13, 14; 7, 4. — ¢f.‘Dn 
r3;\08, 

s Pro 19, 5, 9. — cf. Dn 6, 24. 
— ¥. CD .I3, 5. 

$ Vi CD .£3,- 13. 

UN: VES TS 

oEx 21, 23524; 
20; Mt 5, 38. 

acf. Js 17,.18;  Jdt.9,..0, 263 
Ps -19,°8:> 48:30, 3% -tIMc 4,8. 

bcp. 31, 6, 33-2 Par 23,032; 
ky a 

c1 Mc 4, 7. — cf. Nm 1o, 8, 
9; 31, 6. 


Lv 24, 19, 


d cp. 1, 30913; 22° J8i23; 20. 

ei Mc 3, 56. 

f Lv 19, 23-25. — cf. rt Cor 
9, 7° 

Pict... AC .t0,.14, 15; 11, 8. 


ACl. CD. 24,.5%28; 30. 


$ef:  Jd9: 3g 





genter viam; et in tres aequaliter partes totam terrae tuae provinciam 
divides, ut ‘habeat e vicino qui propter homicidium profugus est 
quo possit evadere. 

4 Haec erit lex “homicidae fugientis, cuius vita servanda est: qui 
percusserit proximum suum nesciens et qui heri et nudiustertius 
nullum contra eum odium habuisse comprobatur, 5sed abisse cum 
eo simpliciter in silvam ad ligna caedenda, et in succisione lignorum 
securis fugerit manu, ferrumque lapsum de manubrio amicum eius 
percusserit et occiderit, hic ad unam supradictarum urbium confugiet 
et vivet; ®ne forsitan @proximus eius, cuius effusus est sanguis dolore 
stimulatus persequatur et apprehendat eum, si longior via fuerit, et 
percutiat animam eius, qui non est reus mortis, quia nullum contra 
eum qui occisus est odium prius habuisse monstratur. 7 Idcirco prae- 
cipio tibi, ut tres civitates aequalis inter se spatii dividas. 8¢Cum autem 
dilataverit Dominus Deus tuus terminos tuos, Jsicut iuravit patribus 
tuis, et Ydederit tibi cunctam terram, quam eis pollicitus est 9(si tamen 
custodieris mandata eius et feceris quae hodie praecipio tibi, ut diligas 
Dominum Deum tuum et ambules in viis eius omni tempore), “addes 
tibi tres alias civitates et supradictarum trium urbium numerum dupli- 
cabis; 1%ut non effundatur sanguis innoxius in medio terrae, quam 
Dominus Deus tuus dabit tibi possidendam, ne sis sanguinis reus. 

11 iSi quis autem odio habens proximum suum insidiatus fuerit vitae 
eius surgensque /percusserit illum, et mortuus fuerit, fugeritque ad 
unam de supradictis urbibus, 12 mittent seniores civitatis illius et arri- 
pient eum de loco effugii tradentque in manu proximi, cuius sanguis 
effusus est, et morietur. 13 Non misereberis eius et "auferes innoxium 
sanguinem de Israél, ut bene sit tibi. 

14”™Non adsumes et transferes terminos proximi tui, quos fixerunt 
priores in possessione tua, quam Dominus Deus tuus dabit tibi in 
terra, quam acceperis possidendam. 

15 Non stabit testis unus contra aliquem, quidquid illud peccati et 
facinoris fuerit; sed °in ore duorum aut trium testium stabit omne 
verbum. 16 PSi steterit testis mendax contra hominem accusans eum 
praevaricationis, 17 stabunt ambo, quorum causa est, ante Dominum 
Gin conspectu sacerdotum et iudicum, qui fuerint in diebus illis. 
187Cumque diligentissime perscrutantes invenerint falsum testem 
dixisse contra fratrem suum mendacium, 19 sreddent ei sicut fratri 
suo facere cogitavit, et auferes malum de medio tui, 2 ut taudientes 
ceteri timorem habeant et nequaquam talia audeant facere. 

21uNon misereberis eius, “sed animam pro anima, oculum pro 
oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede exiges. 

Si exieris ad bellum contra hostes tuos et videris %equitatus et 

currus et maiorem, quam tu habeas, adversarii exercitus mul- 
titudinem, non timebis eos, quia Dominus Deus tuus ?tecum est 
qui eduxit te de terra Aegypti. 2 Appropinquante autem iam proelio, 
¢stabit sacerdos ante aciem et sic loquetur ad populum:  $ Audi, 
Israél: vos hodie contra inimicos vestros pugnam committitis; non 
pertimescat cor vestrum, nolite metuere, nolite cedere nec formidetis 
eos; 4quia Dominus Deus vester in medio vestri est et 2pro vobis 
contra adversarios dimicabit, ut eruat vos de periculo. 5 Duces quo- 
que per singulas turmas, audiente exercitu, proclamabunt: ¢Quis 
est homo, qui aedificavit domum novam et non dedicavit eam? Va- 
dat et revertatur in domum suam, ne forte moriatur in bello et alius 
dedicet eam. § Quis est homo, qui plantavit vineam et fnecdum fecit 
eam esse Ycommunem, de qua vesci omnibus liceat? Vadat et rever- 
tatur in domum suam, ne forte moriatur in bello et alius homo eius 
fungatur officio. 7 ’Quis est homo, qui despondit uxorem et non 
accepit eam? Vadat et revertatur in domum suam, ne forte moriatur 
in bello et alius homo accipiat eam. 8 His dictis, addent reliqua et 
loquentur ad populum: ‘Quis est homo formidulosus et corde pavido ? 
Vadat et revertatur in domum suam, ne pavere faciat corda fratrum 
suorum, sicut ipse timore perterritus est. 9% Cumque siluerint duces 
exercitus et finem loquendi fecerint, unusquisque suos ad bellandum - 
cuneos praeparabit. 





— 154 — 








sore ignoto (21, 1-9), de captiva ducenda uxore (10-14), de pri- 
mogenito, quem uxor genuit exosa (15-17), de filio contumaci (18-21), 
deque hominis supplicto appensi cadavere (22-23). Quibus, praeter 


LIBER 
DEUTERONOMII 
20, 10 — 21, 21 








10 Si quando accesseris ad expugnandam civitatem, Jofferes ei pri- 
mum pacem. 11 Si receperit et aperuerit tibi portas, cunctus populus 
qui in ea est, salvabitur et serviet tibi sub tributo. 12 Sin autem 
foedus inire noluerit et coeperit contra te bellum, oppugnabis eam; 
13 cumque tradiderit Dominus Deus tuus illam in manu tua, “percu- 
ties omne quod in ea generis masculini est in ore gladii 14 /absque 
mulieribus et infantibus, iumentis et ceteris, quae in civitate sunt. 
Omnem praedam exercitui divides et ™comedes de spoliis hostium 
tuorum, quae Dominus Deus tuus dederit tibi. 15 Sic facies cunctis 
Civitatibus, quae a te “procul valde sunt et non sunt de his urbibus, 
quas in possessionem accepturus es. 16°De his autem civitatibus, 
quae dabuntur tibi, nullum omnino permittes vivere, 17?sed interficies 
in cre gladii, Hethaeum videlicet et Amorrhaeum et Chananaeum, 
Pherezaeum et Hevaeum et Iebusaeum, sicut praecepit tibi Dominus 
Deus tuus, 18%ne forte doceant vos facere cunctas abominationes, quas 
ipsi operati sunt diis suis, et "peccetis in Dominum Deum vestrum. 
19 Quando obsederis civitatem multo tempore et munitionibus cir- 
cumdederis ut expugnes eam, ‘non succides arbores de quibus vesci 
potest, nec securibus per circuitum debes vastare regionem, quoniam 
lignum est et non homo nec potest bellantium contra te augere 
numerum. 20Si qua autem ligna non sunt pomifera, sed agrestia et 
in ceteros apta usus, succide et instrue machinas, donec capias civi- 
tatem, quae contra te dimicat. 

2 Quando inventum fuerit in terra, quam Dominus Deus tuus 

daturus est tibi, hominis cadaver occisi et ignorabitur caedis 
reus, 2egredientur maiores natu et iudices tui et metientur a loco 
cadaveris singularum per circuitum spatia civitatum 3 et, quam vici- 
niorem ceteris esse perspexerint, seniores civitatis illius tollent vitulam 
de armento, “quae non traxit iugum nec terram scidit vomere, 4 et 
ducent eam ad vallem asperam atque saxosam, quae nunquam arata 
est nec sementem recepit, et caedent in ea cervices vitulae; 5 acce- 
dentque sacerdotes filii Levi, 29quos elegerit Dominus Deus tuus ut 
ministrent ei et benedicant in nomine eius, et “ad verbum eorum 
omne negotium et quidquid mundum vel immundum est iudicetur; 
6 et venient maiores natu civitatis illius ad interfectum “avabuntque 
manus suas super vitulam, quae in valle percussa est, 7 et dicent: 
Manus nostrae non effuderunt sanguinem hunc, nec oculi viderunt. 
8 Propitius esto populo tuo Israél quem redemisti, Domine, et ¢ne 
reputes sanguinem innocentem in medio populi tui Israél. Et aufe- 
retur ab eis reatus sanguinis; 9%/tu autem alienus eris ab innocentis 
cruore qui fusus est, cum feceris quod praecepit Dominus. 

10 Si egressus fueris ad pugnam contra inimicos tuos, et tradiderit 
eos Dominus Deus tuus in manu tua, captivosque duxeris 11 et videris 
in numero captivorum mulierem pulchram et adamaveris eam volue- 
risque habere uxorem, 12 introduces eam in domum tuam; quae radet 
caesariem et circumcidet ungues 13 et deponet vestem in qua capta 
est sedensque in domo tua 9flebit patrem et matrem suam uno 
mense, et postea intrabis ad eam dormiesque cum illa, et erit uxor 
tua. 14Si autem postea non sederit animo tuo, “dimittes eam liberam 
nec vendere poteris pecunia nec ‘opprimere per potentiam, quia 
Jhumiliasti eam. 

15 [Si habuerit homo uxores duas, unam dilectam et alteram odio- 
sam, genuerintque ex eo libercs, et fuerit filius odiosae primogenitus, 
16mvolueritque substantiam inter filios suos dividere, non poterit filium 
dilectae facere primogenitum et praeferre filio odiosae; 17 "sed flium 
odiosae agnoscet primogenitum, dabitque ei de his, quae habuerit, 
cuncta duplicia; iste est enim principium °%liberorum eius, et huic 
debentur ?primogenita. 

18 Si genuerit homo filium contumacem et protervum, qui non 
audiat patris aut matris imperium, et coércitus oboedire contem- 
pserit, 19 apprehendent eum et ducent ad seniores civitatis illius et 
ad portam iudicii 2®dicentque ad eos: Filius noster iste protervus 
et contumax est, monita nostra audire contemnit, comissation.bus 
vacat et luxuriae atque conviviis; 21 apidibus eum obruet populus 





j Jd 21,13.— cf. cp. 2,26; Nm 
23-275 225) 20Re 20; 3183 20, 


k Nm 31, 7. 
1 Nm 31, 9. 


m Js 22, 8. 

n cf. Js 9, 6-13. 

ocp. 7, 1, 2; Nm 33, 52; Js 
14. 


10,5405 12, 
DV CD93. 2, 


dcp. 7, 4; 12, 30, 31; 18, 9. 
f EX 2375333 


scf. 4 Rg 3, 19, 25. 


acf. Nm 109, 2. 


51] * cf. Catech. R. II 7, 5. 
bv. cp. 10, 8. 
ccp. 17, 8, 9; 19, 17. 


d cf. Ps 25, 6; 72, 13; Mt 27, 
24. 


é6f. In, TAs 


f cp. 19, 13. — cf. Nm 35, 33. 


& cf. Ps 44, 10. 


h cf. Jr 34 16. 
4.CDs 24) 7: 
jcf. Gn 34, 2; Jd 19, 24. 


Pcts:Gn"29, 40; 34; r: Re 3; 
4, 5. 
mt Par 5, 1, 2. — cf. 1 Par 


20,1802).2" Para; 10;..20, 22. 
ncf. 4 Rg 2, 9. 


o Gn 49, 3; Ps 77, 51; 104, 36. 
pb Gn 25, 31, 33; 27, 36. 


gcp. 13, 10. — v. Js 7, 25. 





— I55— 











LIBER — 
DEUTERONOMII 
21, 22 — 22, 29 


plura levioris momenti (22, 1-12) accedunt praecepta de uxore in- 
visa et diffamata (13-21), de adulterio, de stupro et incesto (22-31), 
de non admittendis in ecclesia (23, 1-8), de munditia castrorum 





OM. Che 14,85 
SCps'£3,° 1017; 18%" 19,20. 


231 * cf. Catech Ril-s, 2 


ie as si 293. 10, 26, yee Jo 
u (ally? Cal Pa & ol 

v Nm 35, 34. 

@ EX 23, 4. 

BEX62 3) 8s 


ccf. :ép..28,:225%25, 16; 


d Lv 22, 28. 
€v. Cp. 4, 40. 


f ef: "Ly 19, 19. 

gcf. 2 Cor 6, 14. 

11] * Conc. Tr. s. 14 ch. 7 de 
Ref. 


hNm 15, 38. — cf. Mt 23, 5 


cf; 2>Rg.r9, 5. 


jcf. vr. 29. 


k cf. a 19, 8, 9; Mr 10, 11; 
Le 36, 18. 


lL cf. cp. 21, 21. 
mv. Gn 34, 7. 
WN. CD.23 3.583 


oLv 20, 10. — cf. Ez 16, 38, 
40; 23, 45, 47; Jo 8, 5. 


pcf. Mt 1, 18, 19. 
24] * cf. Catech. R. II 8, 24. 


@ Vi CD. 21, 24. 


rf Ex 22, 16, 17. 





civitatis, et morietur, ut "auferatis malum de medio vestri, et universus 
Israél s‘audiens pertimescat. 

22 Quando peccaverit homo quod morte plectendum est et adiu- 
dicatus morti appensus fuerit in patibulo, 23 ‘non permanebit cadaver 
eius in ligno, sed in eadem die sepelietur, quia “maledictus a Deo 
est qui pendet in ligno; et *nequaquam contaminabis terram tuam, 
quam Dominus Deus tuus dederit tibi in possessionem. 

2 P 4Non videbis bovem fratris tui aut ovem errantem et praeteri- 
bis, sed reduces fratri tuo; 2 etiamsi non est propinquus frater 

tuus nec nosti eum, duces in domum tuam et erunt apud te quandiu 
quaerat ea frater tuus et recipiat. 3 Similiter facies de asino et de 
vestimento et de omni re fratris tui, quae perierit: si inveneris eam, 
ne inegligas quasi alienam. 

4 6Si videris asinum fratris tui aut bovem cecidisse i in via, non de- 
splsies, sed sublevabis cum eo. 

5 Non induetur mulier veste virili;-nec vir utetur veste feminea; 
‘abominabilis enim apud Deum est qui facit haec. 

6 Si ambulans per viam in arbore vel in terra nidum avis inveneris 
et matrem pullis vel ovis desuper incubantem, 2non tenebis eam cum 
filiis; ‘sed abire patieris captos tenens filios, “ut bene sit tibi et longo 
vivas tempore. 

8 Cum aedificaveris domum novam, facies murum tecti per circui- 
tum, ne effundatur sanguis in domo tua, et sis reus, labente alio et in 
praeceps ruente. 

9/Non seres vineam tuam altero semine, ne et sementis quam se- 
visti et quae nascuntur ex vinea pariter sanctificentur. 10 9Non arabis 
in bove simul et asino. 11 Non indueris vestimento, quod ex lana 
linoque contextum est. 

12 ’Fyniculos in fimbriis facies per quattuor angulos pallii tui quo 
operieris. 

13 Si duxerit vir uxorem et postea ‘odio habuerit eam 14 quaesierit- 
que occasiones quibus dimittat eam obiciens ei nomen pessimum et 
dixerit: Uxorem hanc accepi et ingressus ad eam non inveni virgi- 
nem; 15tollent eam pater et mater eius et ferent secum signa virgi- 
nitatis eius ad seniores urbis, qui in porta sunt, 16et dicet pater: 
Filiam meam dedi huic uxorem, quam quia odit, ‘17 imponit ei nomen 
pessimum ut dicat: Non inveni filiam tuam virginem; et ecce haec 
sunt signa virginitatis filiae meae. Expandent vestimentum coram se- 
nioribus civitatis, 18 apprehendentque senes urbis illius virum et ver- 
berabunt illum — 19 condemnantes insuper /centum siclis argenti, quos 
dabit patri pueilae, quoniam diffamavit nomen pessimum super vir- 
ginem {sraél; habebitque eam uxorem et knon poterit dimittere eam 
omnibus diebus vitae suae. 20 Quod si verum est quod obicit, et non 
est in puella inventa virginitas, 21 eicient eam extra fores domus 
patris sui et Yapidibus obruent viri civitatis illius, et morietur, ™quo- 
niam fecit nefas in Israél, ut fornicaretur in domo patris sui; et “au- 
feres malum de medio tui. 

22 oSi dormierit vir cum uxore alterius, uterque morietur, id est 
adulter et adultera; et "auferes malum de Israél. 

3 Si puellam virginem Pdespondenit vir, et invenerit eam aliquis 
in terme et concubuerit cum ea, 24 educes utrumque ad portam 
civitatis illius, et lapidibus obruentur: puelda, quia non clamavit, cum 
esset in civitate; vir, quia ¢humiliavit uxorem proximi sui; et %au- 
feres malum de medio tui. 

25 Sin autem in agro reppererit vir _puellam, quae desponsata est, 
et apprehendens concubuerit cum ea, ipse morietur solus; 26 puella 
nihil patietur, nec est rea mortis, quoniam, sicut latro consurgit 
contra fratrem suum et occidit animam eius, ita et puella perpessa 
est. 27 Sola erat in agro, clamavit et nullus adfuit qui liberaret eam. 

28 rSi invenerit vir puellam virginem, quae non habet sponsum, et 
apprehendens concubuerit cum illa, et res ad iudicium venerit, 29 da- 
bit qui dormivit cum ea patri puellae quinquaginta siclos argenti et 
habebit eam uxorem, quia humiliavit ilam; non poterit dimittere 
eam cunctis diebus vitae suae. 





— 155 — 











(9-14), de transfuga (15-16), de non toleranda prostitutione et usura 
(17-20), de votis (21-23), de uvis et spicis (24, 25), de uxore repudiata 
(24, 1-4), de viro qui nuper uxorem acceperit (5), de oppignoratione, 


LIBER 
DEUTERONOMII 
22, 30 — 24, 8 








30 sNon accipiet homo uxorem patris sui nec ‘revelabit operimen- 
tum eius. 

23 4Non intrabit eunuchus, attritis vel amputatis testiculis et ab- 

scisso veretro, ecclesiam Domini. 2Non ingredietur mamzer, hoc 
est de scorto natus, in ecclesiam Domini usque ad decimam generatio- 
nem. 3 %Ammonites et Moabites etiam post decimam generationem 
non intrabunt ecclesiam Domini in aeternum, 4 “quia noluerunt vobis 
occurrere cum pane et aqua in via, quando egressi estis de Aegypto; 
et 4quia conduxerunt contra te Balaam filium Beor de (Mesopotamia 
Syriae, ut malediceret tibi; 5et noluit Dominus Deus tuus audire 
Balaam vertitque Jmaledictionem eius in benedictionem tuam, eo 
quod diligeret te. 6 Non facies cum eis pacem nec quaeras eis bona 
cunctis diebus vitae tuae in sempiternum. 7 Non abominaberis Idu- 
maeum, quia frater tuus est, nec Aegyptium, ‘quia advena fuisti in 
terra eius. 8 Qui nati fuerint ex eis tertia generatione intrabunt in 
ecclesiam Domini. 

9 Quando egressus fueris adversus hostes tuos in pugnam, custodies 
te ab omni re mala. 

10Si fuerit inter vos homo, /qui nocturno pollutus sit somnio, 
egredietur extra castra 11et non revertetur prius quam ad vesperam 
klavetur aqua, et post solis occasum regredietur in castra. 12 Habebis 
locum extra castra, ad quem egrediaris ad requisita naturae 13 gerens 
paxillum in balteo; cumque sederis, fodies per circuitum et egesta 
humo operies 14 quo relevatus es (‘Dominus enim Deus tuus ambulat 
in medio castrorum, ut eruat te et tradat tibi inimicos tuos); et sint 
castra tua sancta, et nihil in eis appareat foeditatis, ne derelinquat te. 

15 ™Non trades servum domino suo, qui ad te confugerit. 16 Habi- 
tabit tecum in loco, qui ei placuerit, et in una urbium tuarum requie- 
scet, “ne contristes eum. 

17 ONon erit meretrix de filiabus Israél nec ?scortator de filiis Israél. 
18 GNon offeres mercedem prostibuli nec pretium “canis in domo Do- 
mini Dei tui, quidquid illud est quod voveris, quia abominatio est 
utrumque apud Dominum Deum tuum. 

19 sNon taenerabis fratri tuo tad usuram pecuniam nec fruges nec 
quamlibet aliam rem, 29 “sed alieno. Fratri autem tuo absque usura 
id, quo indiget, commodabis, “ut benedicat tibi Dominus Deus tuus 
in omni opere tuo in terra, ad quam ingredieris possidendam. 

212Cum votum voveris Domino Deo tuo, Ynon tardabis reddere, 
quia requiret illud Dominus Deus tuus; et, si moratus fueris, repu- 
tabitur tibi in peccatum. 22 Si nolueris polliceri, absque peccato eris; 
23 quod autem semel egressum est de labiis tuis observabis et facies 
sicut promisisti Domino Deo tuo et propria voluntate et ore tuo 
locutus es. 

24 Ingressus vineam proximi tui comede uvas quantum tibi pla- 
cuerit, foras autem ne efferas tecum. 25 Si intraveris in segetem amici 
tui, franges spicas et *manu conteres, falce autem non metes. 

Si acceperit homo uxorem et habuerit eam et non invenerit 

gratiam ante oculos eius propter aliquam foeditatem, %scribet 
libellum repudii et dabit in manu illius et dimittet eam de domo sua. 
2 Cumque egressa alterum maritum duxerit, 3et ille quoque oderit 
eam dederitque ei libellum repudii et dimiserit de domo sua vel 
certe mortuus fuerit, 4%non poterit prior maritus recipere eam in 
uxorem, quia polluta est et abominabilis facta est coram Domino; 
ne peccare facias terram tuam, quam Dominus Deus tuus tradiderit 
tibi possidendam. 

5¢Cum acceperit homo nuper uxorem, non procedet ad bellum, 
nec ei quippiam necessitatis iniungetur publicae; sed vacabit absque 
culpa domi suae, ut uno anno 4laetetur cum uxore sua. 

6 Non accipies loco pignoris inferiorem et superiorem molam, quia 
animam suam opposuit tibi. 





SChruCorrg. F. 
tcp. 27, 20. — cf. Rt 3, 9; Ez 
16,8; 


acf. Is 56, 3, 5. 


62 Es 13, 1, 2. — cf. Lm 1, 
C Ch. €D.245'20; [10. 


dNm 22, 5, 6; Js 24, 9. — cf. 
SUP t2° ies! 

e Gn 24, 10; Jd 3, 8; Ac 7, 2. 

f Nm 23, 11; 24, 10. 

gef.iz Es 9).12. 


hk Gn 25, 24-26;-Nm 20,14; Ab 
TO. 22. 
fips 105 195" EX 227° 21". 33508 
Vv 


19, 34. 

j Lv 15, 16. 

kv. Lv I5, 5. 

Livy’ 26,12" Ps ‘45, 6° Is x2; 
6; Ez 43, 7, 9; Os 11, 9; Ji 
2, 27; Sph 3, 15, Ze 2, §, 
ro, 11; 8, 3. — cf. Mt 28, 

mtzRg 30,15. [20. 


% 1% 224; 92. 

17] * Catech. R. III 7, 4. 

ap 19, (29; Pro?'2,-16: 

P3 Kg 14, 24; 15, 12; 22, 47; 
4 Rg 23, 7; Jb 36, 14. 

@ Cl. Pro 25,85 BCH 34).27,' 23. 

rch; Ap. 23, 15; 

s v. Ex 22, 25; Lv 25; 37; Le 

t cf, 2 Es 5, 10. i345 356 

6 Cl. CD. E5535 

OCD; 1S, 70; 

x Nm 30, 3. — cf. Ps 65, 13, 

y Ec 5, 3. [14. 


gc. Mt 12,: 13 Mr 2:7aa2.0e 
G>T 

1] * cf. Catech, R. II 8, 19. 

a (all) Mt 5, 31. — Mt 19, 7; 
Mr 10, 4. — cf. Is 50, 1; Jr 
3, 


b Jk 351. 


hy 20, 7. — cf. Jd 7, 3; 1 
fo. -t. 56. 


dcf. Pro 5, 18. 





7 Si deprehensus fuerit homo sollicitans fratrem suum de filiis e Ex 21, 16. — cf. 1 Tm 1, to. 
Israél et /vendito eo acceperit pretium, interficietur, et %auferes f al ey 
malum de medio tui. : ' &V. Cp. 13, 5. 
8 Observa diligenter ne incurras plagam leprae, sed facies quae- 
—— I57 ne 








LIBER 
DEUTERONOMII 
24, 9 — 25, 18 


de lepra (6-13), de mercennario paupere, de insontibus non puniendis, 
de inopibus (14-22), de rixis, de bove triturante (25, 1-4), de leviratu, 
de muliere procaci (5-12), de ponderibus (13-16), de Amalecitis 








WN ANGLES TAs 
iv. Nm 12, 10-15. 


jv. Ex 22; 26. 

LJb.209, 13:31, 20. 

m Ps 111, 9; Dn 4, 27. — cf. 
Cd.«0;. 25. 

nm M1 3, 5. — v. Lv 25, 39-43. 

4] * cf. Catech. R. I1I'8, ro. 

o.Lyv 10, 133. Thia, 15s 9r.25 
13. — cf. Ecli 34, 25, 26. 

pcp. 15, 9; Jc 5, 4. 


g (all) 4 Rg 14, 6; 2 Par 25, 
4. — Cl. JY 3,220,303. bm 
5, eZ 28; - 20. 

PES 2255235542 5°23,°6;. Pro 22, 
22. — cf. cp. 10, 18; 27, 19; 
Belé:4, 10; Is. 1° 2355 J¥ 5} 
28. — v. cp. 16, 19. 

Sefewr.26;-13; Jb:24y 3. 

t eps 16; 12. 

i ANEO. 0, 20.25; 22. 


v cf. Ecli 33,16; Jr 49,9; Ab5. 
¢V.-vr. 18. 


acp. 19, 17. 
5 cf..1 Rg 8, 32; Pro 17, 15. 


é-ef; 2. Cor £4} 242 


4)* v. cp. 18, 1. 

d a r.Gor.o, 9; 1 Im s, 28, 
—Os 10, II. 

eMt 22, 24; 


Rt 4, 10. 3, 9. 
scl. Rt 4,.1,52. 


i Rt 4, 5-7. 


y ct. Rt 46. 
Ci RE 2.9. 
mcf. Nm 12, 14; Jb 30, 10; Is 


n Rretkd 


Ov. cp. 7, 16. 


13] * Catech. R. III 8, 9. 

p Lv 19, 35, = — cf. Pro 11, 
1; 16, 11; Ez 45, 10; Am 8, 
5; Mic 6, 11. 

@:V: cp. 4, 40. 

PCDI S; Es 92'S 8. 

SPO TTT. 


t Ex 17, 8-16. 


uwCP. 24, 9. 
» cl. JS<10; 19: 





cumque docuerint te sacerdotes levitici generis, iuxta id “quod prae- 
cepi eis, et imple sollicite. 9 Mementote ‘quae fecerit Dominus Deus 
vester Mariae in via, cum egrederemini de Aegypto. 

10 Cum repetes a proximo tuo rem aliquam, quam debet tibi, non 
ingredieris domum eius ut pignus auferas, 11 sed stabis foris, et ille 
tibi proferet quod habuerit. 12 Sin autem pauper est, non pernoctabit 
apud te pignus; 13 Jsed statim reddes ei ante solis occasum, ut dor- 
miens in vestimento suo /benedicat tibi et habeas “iustitiam coram 
Domino Deo tuo. 

14™Non negabis mercedem indigentis et pauperis fratris tui sive 
advenae, qui tecum moratur in terra et intra portas tuas est; 15 sed 
eadem die °reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum, quia 
pauper est et ex eo sustentat animam suam, ?ne clamet contra te 
ad Dominum, et reputetur tibi in peccatum. 

16 @Non occidentur patres pro filiis nec filii pro patribus, sed unus- 
quisque pro peccato suo morietur. 

177Non pervertes iudicium advenae et pupilli nec ‘auferes pignoris 
loco viduae vestimentum. 18 ‘Memento quod servieris in Aegypto, et 
eruerit te Dominus Deus tuus inde; idcirco praecipio tibi ut facias 
hanc rem. 

19 uQuando messueris segetem in agro tuo et oblitus manipulum 
reliqueris, non reverteris ut tollas illum; sed advenam et pupillum 
et viduam auferre patieris, ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in 
omni opere manuum tuarum.20 Si fruges collegeris olivarum, quid- 
quid remanserit in arboribus non reverteris ut colligas; sed relinques 
advenae, pupillo ac viduae. 21 °Si vindemiaveris vineam tuam, non 
colliges remanentes racemos, sed cedent in usus advenae, pupilli 
ac viduae. 22%Memento quod et tu servieris in Aegypto, et idcirco 
praecipio tibi ut facias hanc rem. 

5 Si fuerit “causa inter aliquos et interpellaverint iudices, quem 

iustum esse perspexerint Yilli iustitiae palmam dabunt, quem 
impium condemnabunt impietatis. 2 Sin autem eum qui peccavit di- 
gnum viderint plagis, prosternent et coram se facient verberari. Pro 
mensura peccati erit et plagarum modus; ?ita duntaxat ut °quadra- 
genarium numerum non excedant, ne foede laceratus ante oculos 
tuos abeat frater tuus. 

4dNon ligabis os bovis terentis in area fruges tuas. 

5 Quando habitaverint fratres simul et unus ex eis absque liberis 
mortuus fuerit, uxor defuncti non nubet alteri, f/sed accipiet eam 
frater eius et suscitabit semen fratris sui; et primogenitum ex ea 
filium nomine illius appellabit, 29ut non deleatur nomen eius ex Israél. 

7 Sin autem noluerit accipere uxorem fratris sui, quae ei lege de- 
betur, “perget mulier ad portam civitatis et interpellabit maiores 
natu dicetque: ‘Non vult frater viri mei suscitare nomen fratris sui 
in Israél nec me in coniugem sumere; 8 statimque accersiri eum fa- 
cient et interrogabunt. Si responderit: JNolo eam uxorem accipere, 
9 accedet mulier ad eum coram senioribus et “tollet calceamentum 
de pede eius ™spuetque in faciem illius et dicet: Sic fiet homini qui 
non “aedificat domum fratris sui; 1%et vocabitur nomen illius in Israél 
domus discalceati. 

11 Si habuerint inter se iurgium viri duo, et unus contra alterum 
rixari coeperit, volensque uxor alterius eruere virum suum de manu 
fortioris miseritque manum et apprehenderit verenda eius, 12 abscides 
manum illius °nec flecteris super eam ulla misericordia 

13 PNon habebis in sacculo diversa pondera maius et minus; 14 nec 
erit in domo tua modius maior et minor. 15 Pondus habebis iustum 
et verum, et modius aequalis et verus erit tibi, 2ut multo vivas 
tempore super terram, quam Dominus Deus tuus dederit tibi. 16"Abo- 
minatur enim Dominus tuus eum ‘qui facit haec et aversatur 
omnem iniustitiam. 

17 ‘Memento quae fecerit tibi Amalec “in via, quando egrediebaris 
ex Aegypto; 18 quomodo occurrerit tibi et Yextremos agminis tui qui 
lassi residebant ceciderit, quando tu eras fame et labore confectus, 
et non timuerit Deum. 





— 158 — 








exterminandis (17-19), quibus denique, post legem de primitiis et decimis 
(26, 1-15), peroratio et conclusio sermonis sequitur (16-19). 
3. Foedus populi cum Deo renovatum (27, 1-30, 20). Moyses, gui iusserat ut post 


LIBER 
DEUTERONOMII 
25, 19 — 27, 10 








197Cum ergo Dominus Deus tuus dederit tibi requiem et subie- 
cerit cunctas per circuitum nationes in terra, quam tibi pollicitus 
est, Ydelebis nomen eius sub caelo. Cave ne obliviscaris. 

Cumque intraveris terram, quam Dominus Deus tuus tibi da- 

turus est possidendam, et obtinueris eam atque habitaveris in 
ea, 24tolles de cunctis frugibus tuis primitias et pones in cartallo 
pergesque !ad locum, quem Dominus Deus tuus elegerit, ut ibi in- 
vocetur nomen eius, * accedesque ad sacerdotem, qui fuerit in diebus 
illis, et dices ad eum: Profiteor hodie coram Domino Deo tuo, quod 
ingressus sum in terram, “pro qua iuravit patribus nostris, ut daret 
eam nobis. 4Suscipiensque sacerdos cartallum de manu tua ponet 
ante altare Domini Dei tui, ‘et loqueris in conspectu Domini Dei 
tui: @Syrus ¢persequebatur patrem meum, qui /descendit in Aegyptum 
et ibi peregrinatus est in Ypaucissimo numero, crevitque in gentem 
magnam ac robustam et infinitae multitudinis. 6 “Adflixeruntque nos 
Aegyptii et persecuti sunt imponentes onera gravissima, 7 et ‘clama- 
vimus ad Dominum Deum patrum nostrorum, qui exaudivit nos et 
respexit humilitatem nostram et laborem atque angustiam 8 et Jedu- 
xit nos de Aegypto “in manu forti et bracchio extento, in ingenti 
pavore, in signis atque portentis, 9% et introduxit ad locum istum et 
tradidit nobis ‘terram lacte et melle manantem. 10 Et idcirco nunc 
offero primitias frugum terrae, quam Dominus dedit mihi. Et dimittes 
eas in conspectu Domini Dei tui et adorato Domino Deo tuo. 11 ™Et 
epulaberis in omnibus bonis, quae Dominus Deus tuus dederit tibi 
et domui tuae, tu et levites et advena qui tecum est. 

12 Quando compleveris decimam cunctarum frugum tuarum, “anno 
decimarum tertio dabis levitae et advenae et pupillo et viduae, ut 
comedant intra portas tuas et saturentur, 13 loquerisque in conspectu 
Domini Dei tui: Abstuli quod sanctificatum est de domo mea et 
°dedi illud levitae et advenae et pupillo ac viduae, sicut iussisti 
mihi: non praeterivi mandata tua nec ?sum oblitus imperii tui, 
i4 don comedi ex eis in luctu meo, nec separavi ea in qualibet 
immunditia nec expendi ex his quidquam ‘in re funebri. Oboedivi 
voci Domini Dei mei et feci omnia sicut praecepisti mihi. 15 *Respice 
de sanctuario tuo et de excelso caelorum habitaculo et benedic po- 
pulo tuo Israél et terrae, quam dedisti nobis, sicut iurasti patribus 
nostris, terrae lacte et melle mananti. 

16 Hodie Dominus Deus tuus praecepit tibi, ut facias mandata haec 
atque iudicia, et custodias et impleas ex toto corde tuo et ex tota 
anima tua. 

17 7Dominum elegisti hodie ut sit tibi Deus et ambules in viis eius 
et custodias caeremonias illius et mandata atque iudicia, et oboedias 
eius imperio; 18 et “Dominus elegit te hodie, ut sis ei populus pecu- 
liaris, sicut locutus est tibi, et custodias omnia praecepta illius; 19 et 
faciat te Yexcelsiorem cunctis gentibus “quas creavit in laudem et 
nomen et gloriam suam, Yut sis populus sanctus Domini Dei tui, sicut 
locutus est. 


2 Praecepit autem Moyses et seniores Israél populo dicentes: Cu- 

stodite omne mandatum, quod praecipio vobis hodie. 2 ?Cum- 
que transieritis Iordanem in terram, quam Dominus Deus tuus dabit 
tibi, eriges ingentes lapides et calce levigabis eos, 3 ut possis in eis 
scribere omnia verba legis huius, Iordane transmisso, ut introéas 
terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi, terram lacte et melle 
manantem, sicut iuravit patribus tuis. 4°Quando ergo transieritis 
Iordanem, erigite lapides, quos ego hodie praecipio vobis, 4in monte 
Hebal, et levigabis eos calce 5et “aedificabis ibi altare Domino Deo tuo 
de lapidibus quos ferrum non tetigit, 6 et de saxis informibus et impo- 
. litis et offeres super eo holocausta Domino Deo tuo 7 et immolabis 
hostias pacificas comedesque ibi et fepulaberis coram Domino Deo tuo, 
8 et Yscribes super lapides omnia verba legis huius plane et lucide. 

9 Dixeruntque Moyses et sacerdotes levitici generis ad omnem 
Israélem: Attende et audi, Israél: “hodie factus es populus Domini 
Dei tui, 19 audies vocem eius et facies mandata atque iustitias quas 
ego praecipio tibi. 





OE Res $32; 3. 
yv. Ex 17, 8-14. 


1-19] L. in sb. QT. Put. 
@cp.°16; 107 EX 23, 193: 34, 26; 

Nm 15, 20; 18, 13; Pro 3. 9. 
OV. Cp.-58," S$ 


c Ex 13, 5. — v. cp. 1, 8. 


d Gn 25, 20; 28, 5. — cf. Os 
G2 I2. ; 

e Gn 31, 20-24; Is 27, 13. 

f Gn 46, 5. 

BCE cp." 10; 22% GnAg, “15-3; 
46, 27; Ac 7, 14, 15. 

hk Ex 1, 11, 14; Nm 20, 15. 

i Ex 2, 23-25; 3, 9; Nm.20,16. 

J PE) 12,237,752 

Rv. cp. 4, 34. 


EN: EX: 3, 85 
Mm Cpe 12,73 16; TEs TA: 


12-19] L. in sb. QT. Qdg. 
nci. Tb 1, 7. — v. Lv 27, 30. 


ocp. 14, 29. 
BLS. E18, . 1475... 1$3s- 170. 
GCE SLY 878 FOr 727 HI, BT Os 


9, 4. 

# che Th: 47, 285; Eclis 305.1835. Jr 
16, 7. 

$s:63, 1g¢~Bar:2, 14; -Ze-dsr3. 


BCEOEX 24;: 7. 


Cp.-7,°63 14, 25 Jez tIS 
Ws, EX TO,.-5. 

vcp 28, 1. — cf. cp. 32, 8. 

x Ps 85, 9. 

yv.cp. 7, 6. 


ajs 4, 1. 
2,3] R. in fr. 2:2. D: 4. Odg. 
biJs-8, 32. 


ON: -EXi3 82 

dcp. 11, 29; Js 8, 30. 
C5520; 25>" Js'8,. 31. 
ex 5-7] v. UF. 2. 


fv. cp. 12, 7. 
gict..Heb. 3, 2. 


hcp. 26, 18, 19. 





=-——= 550° — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
27, 11 — 28, 22 


lordanis transgressum inter Hebal et Garizim certo ritu sanctio legis 
promulgaretur (27, 1-26), eam accuratius proponens, describit sive quoad 
bona, quae tam singulis quam universo populo in oboedientiae praemium 








écp. 11, 29; Js 8, 33. — cf. Jd 
9, 7- 


$C, .Cp.° 33; 102 "DAO 13 T3- 
LEx 20, 4, 23; 34, 17; Lv 19, 
4; Sap: 14, 8.2: 


mci. Nm 5, 22; 2 Es 5, 13; Ps 
105, 48; Jr 11, 5; 28, 6; 1 


Cor 14, 16. 

# EX: 20,,123'22, 173 LV'205:3: 
20, 9. — cf. cp. 21, 18-21; 
Gn 9, 25. 


ocp. 19, 14. — cf. Jb 24, 2. 

p Lv 19, 14. 

OCD. 24; 175 Ex \29, <a7,°22? 
Lv 19, 35. 

rcp. 22, 30; Lv 18, 8; 20, 11. 

sv. Lv 22, 30. 

t Ex 22, 19; Lv 18, 23; 20, ie 

uLv 18, 9; 20, 17. — cf. Ez 
22, Il. 

0 Lv 18, 17; 20, 14. 

SICK 520,33 < BE x T2 wiki 2Ay Ts 
Nm 35, 20. — cf. Gn 4, 11. 
Ez 22; 42, 

z (all) Gal 3, 10. — cp. 28, 15; 
Belial, ahh, £25 -1r $173, .5. 


1-68] Lv 26, 1-45. 
acl, Ex 25, 36: 23,222 LY 26, 


bcp. 26, 19. (3315 56. 2. 
Cvs TS ec 1, 6. 
3] * Catech. R. III 1, 10. 
d cf. Gn 39, 5. 
ecp. 7, < 30, 9. — cf. Gn 
49, 253; Ex 23, 26; Le 1, 42. 
fvr. 17. — cf. Ex 9, 3; 12, 34. 
apy 120, 8. 
Ex ‘23;°22, 273. Lv. 26 8. 


7> 

— cf. vr. 25. — v. 2 Rg 22, 
38-41; Ps 17 § -40. 
8] * Catech, R. 13; 12 
i Lv 25, 21; Ps 132, 3. 

V. Cp. 12, 7. 

cp. 15, 4. 
MCD. 92 6; 26, t8,.203. 29, 13. 

— v. Ex 19, 5, 6. 
n cf. Is 61, 9. 
ov. Nm 6, 27. 
DCD." 2; 255-225 25, 


qd cp. 30, 9. 

fv. VY. 4. 

S$cpe rz, 143 Lv 26,.4. 

tcp. 14, 29. 

“cp. 15, 6. — cf. vr. 44; Ps 


2° 26. 
vis 9, 14, 15; 19, 15. — cf. 
Bar*?}. §2 


iV. -CD. 5. 31. 


y Lv 26, 14; TD .s: 4; Lm 2, 
17: Bar 1, 20;-Dn 9,:11,. 13; 
MI 2, 2. 

Z Vr. 2, 


acf. vr. 3-6. 


6 Ml 2, 2. 

c Ps 79, 17; Is 30, 17; 51, 20; 
aS. 

d Js 23, 16. 

ev. Lv 26, 25. 

f Lv 26, 16. 

£3 Rg 8, 37; 2 Par 6, 28; Am 

4,9; Ag 2, 18. 





11 Praecepitque Moyses populo in die illo dicens: 12 4Hi stabunt ad 
benedicendum populo super montem Garizim, Iordane transmisso: 
Simeon, Levi, Iudas, Issachar, Joseph et Beniamin; 1% et e regione 
isti stabunt ad maledicendum in monte Hebal: Ruben, Gad et Aser 
et Zabulon, Dan et Nephthali. 14 /Et pronuntiabunt levitae dicentque 
ad omnes viros Israél excelsa voce: 

15 ‘Maledictus homo qui facit sculptile et conflatile, abominationem 
Domini, opus manuum artificum, ponetque illud in abscondito; et 
™respondebit omnis populus et dicet: Amen. 1!6”Maledictus qui non 
honorat patrem suum et matrem, et dicet omnis populus: Amen. 
17 OMaledictus qui transfert terminos proximi sui, et dicet omnis po- 
pulus: Amen. 18”Maledictus qui errare facit caecum in itinere, et 
dicet omnis populus: Amen. 19 @Maledictus qui pervertit iudicium 
advenae, pupilli et viduae, et dicet omnis popuius: Amen. 20 *Male- 
dictus qui dormit cum uxore patris sui et.srevelat operimentum lectuli 
eius, et dicet omnis populus: Amen. 21 ¢Maledictus qui dormit cum 
omni iumento, et dicet omnis populus: Amen. 22 “Maledictus, qui 
dormit cum sorore sua filia patris sui vel matris suae, et dicet omnis 
populus: Amen. 23 VMaledictus qui dormit cum socru sua, et dicet 
omnis populus: Amen. 24 #Maledictus qui clam percusserit proximum 
suum, et dicet omnis populus: Amen. 25 ¥YMaledictus qui accipit mu- 
nera ut percutiat animam sanguinis innocentis, et dicet omnis populus: 
Amen. 26<Maledictus qui non permanet in sermonibus legis huius 
nec eos opere perficit, et dicet omnis populus: Amen. 

2 Si autem “audieris vocem Domini Dei tui, ut facias atque cu- 
stodias omnia mandata eius, quae ego praecipio tibi hodie, faciet 
te Dominus Deus tuus Yexcelsiorem cunctis gentibus, quae versantur 
in terra. 2 Venientque super te universae benedictiones istae et °ap- 
prehendent te, si tamen praecepta eius audieris. 3% Benedictus tu in 
civitate et “benedictus in agro; 4 &benedictus fructus ventris tui et 
fructus terrae tuae fructusque iumentorum tuorum, greges armentorum 
tuorum et caulae ovium tuarum; 5 benedicta horrea tua et benedictae 
freliquiae tuae; § benedictus eris tu Yingrediens et egrediens. 7 Dabit 
Dominus inimicos tuos qui consurgunt adversum te “corruentes in 
conspectu tuo per unam viam venient contra te et per septem fugient 
a facie tua. §‘Emittet Dominus benedictionem super cellaria tua et 
jsuper omnia opera manuum tuarum, “benedicetque tibi in terra quam 
acceperis. 9”Suscitabit te Dominus sibi in populum sanctum, sicut 
iuravit tibi, si custodieris mandata Domini Dei tui et ambulaveris in 
viis eius. 10”Videbuntque omnes terrarum populi °quod nomen Do- 
mini invocatum sit super te et ?timebunt te. 11 ¢Abundare te faciet 
Dominus omnibus bonis, *fructu uteri tui et fructu iumentorum tuo- 
rum, fructu terrae tuae, quam iuravit Dominus patribus tuis ut daret 
tibi. 12 Aperiet Dominus thesaurum suum optimum, caelum, ‘ut tri- 
buat pluviam terrae tuae in tempore suo; *benedicetque cunctis operi- 
bus manuum tuarum. Et “faenerabis gentibus multis et ipse a nullo 
faenus accipies. 13 Constituet te Dominus Yin caput et non in caudam, 
et eris semper supra et non subter, si tamen audieris mandata Do- 
mini Dei tui, quae ego praecipio tibi hodie et custodieris et feceris; 
14 “ac non declinaveris ab eis nec ad dexteram nec ad sinistram nec 
secutus fueris deos alienos neque colueris eos. 
_ 15 ¥Quod si audire nolueris vocem Domini Dei tui, ut custodias et 
facias omnia mandata eius et caeremonias, quas ego praecipio tibi 
hodie, venient super te omnes maledictiones istae et *apprehendent 
te. 16 Maledictus eris in civitate, maledictus in agro, 17 maledictum 
horreum tuum et maledictae reliquiae tuae, 18 maledictus fructus ven- 
tris tui et fructus terrae tuae, armenta boum tuorum et greges ovium 
tuarum; 19maledictus eris ingrediens et maledictus egrediens. 200Mit- 
tet Dominus super te famem et esuriem et “increpationem in omnia 
opera tua quae tu facies, 4donec conterat te et perdat velociter propter 
adinventiones tuas pessimas, in quibus reliquisti me. 21 Adiungat tibi 
Dominus ¢pestilentiam, donec consumat te de terra, ad quam ingre- 
dieris possidendam. 
22 fPercutiat te dominus egestate, febri et frigore, ardore et Yaestu 





— 160 — 














—o 


Deus collaturus est (28, 1-14), sive quoad poenas ob legem violatam irro- 
gandas. Siquidem filiis Israél praevaricantibus praedicuntur maledi- 
ctiones (15-19), plagae cuiuslibet generis (20-44) necnon vastitas terrae, 


LIBER 
DEUTERONOMII 
28, 23-55 





- quippiam, quoniam vastabitur vermibus; 





et aére corrupto ac robigine, et persequatur donec pereas. 23 “Sit 
caelum, quod supra te est, aeneum, et terra, quam calcas, ferrea. 
24 Det Dominus imbrem terrae tuae pulverem, et de caelo descendat 
super te cinis, donec conteraris. 26*Tradat te Dominus corruentem 
ante hostes tuos; per unam viam egrediaris contra eos, et per septem 
fugias et idispergaris per omnia regna terrae, 26 sitque “cadaver tuum 
in escam cunctis volatilibus caeii et bestiis terrae, et ‘non sit qui 
abigat. 

27 Percutiat te Dominus “ulcere Aegypti et "partem corporis, per 
quam stercora egeruntur, °scabie quoque et prurigine, ita ut curari ne- 
queas. 28 Percutiat te Dominus ?amentia et caecitate ac furore mentis. 
29 et Ypalpes in meridie, sicut palpare solet caecus in tenebris, et non 
dirigas vias tuas. Omnique tempore calumniam sustineas et oppri- 
maris violentia nec habeas qui liberet te. 30 *Uxorem accipias, et alius 
dormiat cum ea; ‘domum aedifices, et non habites in ea; “plantes 
vineam, et non vindemies eam, 31 bos tuus immoletur coram te, et 
non comedas ex eo; asinus tuus rapiatur in conspectu tuo, et non 
reddatur tibi; oves tuae dentur inimicis tuis, et non sit qui te adiuvet; 
32 ufilii tui et filiae tuae tradantur alteri populo, videntibus oculis tuis 
et deficientibus ad conspectum eorum tota die, et “non sit fortitudo 
in manu tua; 33 fructus terrae tuae et omnes labores tuos comedat 
populus, quem ignoras; et sis semper Ycalumniam sustinens et op- 
pressus cunctis diebus 34 et stupens “ad terrorem eorum quae vide- 
bunt oculi tui. 

35 Percutiat te Dominus “ulcere pessimo in genibus et in suris, 
sanarique non possis "a planta pedis usque ad verticern tuum. 36 °Du- 
cet te Dominus et regem tuum, quem constitueris super te, in gentem, 
quam ignoras tu et dpatres tui, et “servies ibi diis alienis, ligno et 
lapidi, ?7 et eris /perditus in proverbium ac fabulam omnibus populis, 
ad quos te introduxerit Dominus. 38 9Sementem multam iacies ia 
terram et modicum congregabis, quia hlocustae devorabunt omnia; 
39 ‘vineam plantabis et fodies, et vinum non bibes nec colliges ex ea 
40 olivas habebis in omnibus 
terminis tuis et jnon ungeris oleo, quia deftuent et peribunt; 41 filios 
generabis et filias et non frueris eis, quoniam “ducentur in captivi- 
tatem; 42 omnes arbores tuas et fruges terrae tuae robigo consumet; 
43 Jadvena, qui tecum versatur in terra, ascendet super te eritque 
sublimior; tu autem descendes et eris inferior; 44”ipse faenerabit 
tibi, et tu non faenerabis ei; “ipse erit in caput, et tu eris in caudam. 

45 Et venient super te omnes maledictiones istae et persequentes 
apprehendent te, donec intereas, quia non audisti vocem Domini Dei 
tui nec servasti mandata eius et caeremonias, quas praecepit tibi, 
46 et erunt in te signa atque prodigia et in semine tuo usque in 
sempiternum. 

474Eo quod non servieris Domino Deo tuo in gaudio cordisque 
laetitia propter rerum omnium abundantiam, 48 servies inimico tuo, 
quem immittet tibi Dominus, in fame et siti et nuditate et omni 
penuria, et “ponet iugum ferreum super cervicem tuam, donec te 
conterat. 49 8Adducet Dominus super te gentem de longinquo et de 
extremis terrae finibus ‘in similitudinem aquilae volantis cum impetu, 
“cuius linguam intelligere non possis, 50 a procacissimam, “quae 
non deferat seni nec misereatur parvuli, 51¢et devoret fructum iumen- 
torum tuorum ac fruges. terrae tuae donec intereas, et non relinquat 
tibi triticum, vinum et oleum, armenta boum et greges ovium, doncc 
te disperdat 52 et Yconterat in cunctis urbibus tuis, et destruantur 
muri tui firmi atque sublimes, in quibus habebas fiduciam in omni 
terra tua. Obsideberis intra portas tuas in omni terra tua, quam 
dabit tibi Dominus Deus tuus, 53 et *comedes fructum uteri tui et 
carnes filiorum tuorum et filiarum tuarum, quas dederit tibi Dominus 
Deus tuus, in angustia et vastitate qua opprimet te hostis tuus. 
54 Homo delicatus in te et luxuriosus valde binvidebit fratri suo et 
Cuxori quae cubat in sinu suo, 55ne det eis de carnibus filiorum 
suorum quas comedet; eo quod nihil aliud habeat in 4obsidione et 
penuria, qua vastaverint te inimici tui intra omnes portas tuas. 





hlLyv 26, 19. — cf. cp. 11, 17. 


icp. 32, 30; Lv - Bi, a7: Js 
30, 17. —- cf. vr. 


j2 Par 29, 8, 9; Jr 15, 4; 24; 
9; 29, 18; 34, 17; Ez 23, 40. 
kcf. 1 Rg 17, 44, 46; Ps 78, 
2; Jr 7, 33; 16, 4; 19, 7; 34, 


22, 23; 
p cf. vr. 34: 75 1254. 
q Jb 5, 14; Is 59, 10. 


rcp. 20, 5-7; Jr 8, 10. 

FAM TS; ATE Sph 7,” 13; cf. 
Is 65, 22. 

tcp. 20, 6; Lv 19, 23-25. — 
— Mic 6, I5. 

aie 2 Par 29, 9; Jl 3, 6 
2 Es 5, 5. 

x cl. Jd 6, 3, 4; Jr E4, 505-15, 
I le OE tage oe 


¥y-OS'S;* 11: — cf. Ai 4, 1 
2 vr. 67. 


acts Vtg27. 
yD: 2,795 18 7,6; 
C4 Rg 17, 4, 6; 24, 12, 14; 25, 


7 ET 2 Par sa 03 262 6. 
20; Tb ‘- 

E Vt gea63" 16; 13. 

évr. 64; cp ae 28. 

f3 Rg 9, 7, 8; 2 Par 7, 20; Jr 
24,9; 25, 9. — cf. Ib 3, 4; 
Ps 68, 12; Ez 14, 8 

are 6, 15; Ag I, 6. 
JU as 4525/25. 

#Sph 1, 13. 

j Mic 6, 15. 
Lut ingss? 

LiclPye. or 32 


m cf. vr. 12. 
NV. VY. 13. 
ovr. 15. 


pcf. Is 8, 18. 


q2 Es 9, 35-37. 


7.Jr 28,0 tA 

Scie Ir*'s, "15-194 2 29 23\- 
Bar 4, 15. — v. Is 5, 26-30. 

t Jr 48, 40; 49, 22; Lm 4, 19; 
vapeiee. ab 1, 8. — cf. liz 
17, 3, 

uls 28, zy 33, 130 32; JX S335. 
ns ch 4 Rg 38, 26; Ps 80,6. 

v.Cl,.. 2). Par. 36, "¥7; Ts 47, 6; 
Lm 47163 . 5,12 ;.0Bar 4715. 

he, 233. (Ir s, Py. — cf. Is 62, 


y cf. 4 Rg 17, 5; 25, 1, 2, 4. 

Z (ail) Bar 2, 3. — vr. 57; Lv 
26, 29; jr ¥9; ‘9; ‘Lm'2,:320% 
4, 10; Ez 5, 10. — cf. 4 Rg 
6, 26-30. 


avr. 55, 57. 
bv. cp. 15, 9. 
ccp. 13, 6 

d vr. 53. 





(11) 


— 161 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
28, 56 Pe 29, 18 


servitus hominum, dispersio et exsilium populi et nationis (45-68). 
Demum post narrata beneficia in Aegypto et in deserto collata (29, 1-15) 
et iteratam dehortationem a foedere violando, foedus ipsum proponi- 








els 47, 8; Jr 6, 2..—. cf. vr. 
4;_4 Rg 6, 26-29. 
Perkst 15; 4. 


g Ps 98, 3; 110, 9. 
FN. Vri.225 28,1355 


PANE. SF. 


jcp. 4, 27. — cf. 4 Rg.24, x4; 
2. is. Feat It 42.2: Bar 2,29. 
VG TO; 10} 22 

icp. 30, 9; Jr 32, 41; Sph 3, 
I 


Ss i Pro #, 3263, Is, 3,043.82 


ovr. 36. 

pcp. 13, 6; Jr 19, 4; 44, 3. 
qcp. 4, 28. 

rct. Lm 1, 3; Am 9g, 4. 
Sct, Ly 26, 136; Jb25; az3 
tLv 26, 16. 


& Jb 7, 3, 4. 


Vv Vr. 34. 
x Os 8, 13; 9, 3. — cf. Jr t? 
VVenCD.) 19; 1.16. 7: 


wep) a, 8; 
O-ep..'S,'. 2,35 
c Ex 19, 4. — cf. Js 23, 3. 


OVE CD! 45°34: 


ecf. cp. 5, 29; Is 6, 9, 10; 63, 
175, "Bar-2, 31; Jo 8,43; Ac 

J m 11, 8, 10. 

] R. in fr. 3 p. D. 4 QOdg. 


13, 18. 
gcp.'8, 4; 2 Es-9,¢ 22; wc 23, 


hep. 8, 3. — v. Ex 16, 4. 
#oD a, 24,26, 32: 3, It. —Vv. 
_ Nm 21, 21-24, 33-35. 

jcp. 3, 12, 13; Nm 32, 33. 
Rkcp. 4, 6; Js 1, 7. 


ef. cp. 31;.12; Exsta, 38: 
mcf. JS-9; ‘21, 23, 27. 

n2 Es 10, 29. 

ocp. 28, 9. 

p Ex 6, 7. 


q Gn 17, 7. — cf. Gn 50, 24. 
Cl. CD. Bs Sx 

scf. Jr 31, 31-33; Heb 8, 8-10. 
é:cty Ac 2;. 30. 





54 eTenera mulier et delicata, ‘quae super terram ingredi non valebat 
nec pedis vestigium figere propter mollitiem et teneritudinem nimiam, 
invidebit viro suo, qui cubat in sinu eius, super filii et filiae carnibus 
57 et illuvie secundarum, quae egrediuntur de-medio feminum eius, 
et super liberis, qui eadem hora nati sunt; comedent enim eos clam 
propter rerum omnium penuriam in obsidione et vastitate, qua op- 
primet te inimicus tuus intra portas tuas. 

58 Nisi custodieris et feceris omnia verba legis huius, quae scripta 
sunt in hoc volumine, et timueris Ynomen eius gloriosum et terribile, 
hoc est Dominum Deum tuum, 59 augebit Dominus “plagas tuas et 
plagas seminis tui, plagas magnas et perseverantes, infirmitates pes- 
simas et perpetuas, 6 et convertet in te omnes ‘adflictiones Aegypti, 
quas timuisti, et adhaerebunt tibi. 61 Insuper et universos languores 
et plagas, quae non sunt scriptae in volumine legis huius, inducet 
Dominus super te donec te conterat; 62 et jremanebitis pauci numero, 
qui prius eratis “sicut astra caeli prae~multitudine, quoniam non 
audisti vocem Domini Dei tui; 6 et sicut ante laetatus est Dominus 
super vos bene vobis faciens vosque multiplicans, sic ™laetabitur 
disperdens vos atque subvertens, ut auferamini de terra ad quam 
ingredieris possidendam, 64”Disperget te Dominus in omnes populos 
a summitate terrae usque ad terminos eius, et °servies ibi diis alienis, 
Pquos et tu ignoras et patres tui, @lignis et lapidibus. 65 *7In gentibus 
quoque illis non quiesces neque erit requies vestigio pedis tui, dabit 
enim tibi Dominus ibi cor pavidum et deficientes oculos et ‘animam 
consumptam maerore. 

66 Et erit vita tua quasi pendens ante te. Timebis nocte et die et 
non credes vitae tuae. 67%Mane dices: Quis mihi det vesperum? et 
vespere: Quis mihi det mane? propter cordis tui formidinem, qua 
terreberis, et propter ea Yquae tuis videbis oculis. 68 “Reducet te 
Dominus classibus in Aegyptum per viam, de qua dixit tibi ut Y¥eam 
amplius non videres. Ibi venderis inimicis tuis in servos et ancillas, 
et non erit qui emat. 

2 Haec sunt verba foederis, quod praecepit Dominus Moysi ut 
feriret cum filiis Israél %n terra Moab, praeter Yillud foedus 
quod cum eis pepigit in Horeb. 

2 Vocavitque Moyses omnem Israél et dixit ad eos: °Vos vidistis 
universa, quae fecit Dominus coram vobis in terra Aegypti Pharaoni 
et omnibus servis eius universaeque terrae illius, ° %tentationes 
magnas, quas viderunt oculi tui, signa illa portentaque ingentia, ¢ et 
€non dedit vobis Dominus cor intelligens et oculos videntes et aures, 
quae possunt audire, usque in praesentem diem. 5 Adduxit vos /qua- 
draginta annis per desertum: Ynon sunt attrita vestimenta vestra, 
nec calceamenta pedum vestrorum vetustate consumpta sunt. §& ”’Pa- 
nem non comedistis, vinum et siceram non bibistis, ut sciretis quia ego 
sum Dominus Deus vester. 7 Et venistis ad hunc locum, ‘egressusque 
est Sehun rex Hesebon et Og rex Basan occurrentes nobis ad pugnam, 
et percussimus eos 8 et tulimus terram eorum ac /tradidimus possi- 
dendam Ruben et Gad et dimidiae tribui Manasse. 

9kCustodite ergo verba pacti huius, et implete ea, ut intelligatis 
universa quae facitis. 1 Vos statis hodie cuncti coram Domino Deo 
vestro, principes vestri et tribus ac maiores natu atque doctores, 
omnis populus Israél, 11 liberi et uxores vestrae et Jadvena qui tecum 
moratur in castris, exceptis “lignorum caesoribus et his qui com- 
portant aquas, 12 ut transeas in foedere Domini Dei tui et in “iure- 
iurando, quod hodie Dominus Deus tuus percutit tecum; 1%ut °%suscitet 
te sibi in populum et Pipse sit Deus tuus, sicut locutus est tibi et 
Ysicut iuravit patribus tuis Abraham, Isaac et Iacob. 14 Nec *vobis 
solis ego &hoc foedus ferio et haec iuramenta confirmo, 15sed cunctis 
praesentibus et ‘absentibus. 

16 Vos enim nostis quo modo habitaverimus in terra Aegypti et 
quo modo transierimus per medium nationum, quas transeuntes 17 vi- 
distis abominationes et sordes, id est idola eorum, lignum et lapidem, 
argentum et aurum, quae colebant. 18 Ne forte sit inter vos vir aut 
mulier, familia aut tribus, cuius cor aversum est hodie a Domino Deo 





— 162 — 











tur (16-29), promissis etiam, pro tis qui post lapsum ad paenitentiam 
redeant, venia et tantis auxiliis (30, 1-11), ut per legem, ceterum 
non observatu difficilem, prosperitatem denuo consequantur (11-20). 


LIBER 
DEUTERONOMII 
29, 19 — 30, 17 








nostro, ut vadat et serviat diis illarum gentium, et sit inter vos radix 
germinans “fel et amaritudinem. 19 Cumque audierit verba iuramenti 
huius, benedicat sibi in corde suo dicens: “Pax erit mihi et ambulabo 
in pravitate cordis mei et absumat ebria sitientem; 29 et Dominus 
non ignoscat ei, sed tunc quam maxime “furor eius fumet, et Yzelus 
contra hominem illum, et sedeant super eum omnia maledicta, quae 
scripta sunt in hoc volumine, et *deleat Dominus nomen eius sub 
caelo 21 et consumat eum in perditionem ex omnibus tribubus Israél 
iuxta maledictiones, quae in libro legis huius ac foederis continentur. 

22 @Dicetque sequens generatio et filii, qui nascentur deinceps, et 
peregrini, qui de longe venerint, videntes plagas terrae illius et infir- 
mitates, quibus eam adflixerit Dominus 23 sulphure et bsalis ardore 
comburens, ita ut ultra non seratur nec virens quippiam germinet 
in ‘exemplum subversionis Sodomae et Gomorrhae, ¢Adamae et 
Seboim, quas subvertit Dominus in ira et furore suo. 24 Et &dicent 
omnes gentes: JQuare sic fecit Dominus terrae huic? quae est haec 
ira furoris eius immensa? 25 Et respondebunt: Quia dereliquerunt 
pactum Domini, quod pepigit cum patribus eorum, quando eduxit 
eos de terra Aegypti, 26 et servierunt diis alienis et adoraverunt eos 
quos nesciebant et quibus non fuerant attributi; 27 idcirco iratus est 
furor Domini. contra terram istam, Yut induceret super eam omnia 
maledicta, quae in hoc volumine scripta sunt; 28 “et eiecit eos de 
terra sua in ira et in furore et in indignatione maxima ‘proiecitque 
in terram alienam, sicut hodie comprobatur. 

29 jAbscondita Domino Deo nostro, “quae manifesta sunt nobis et 
er nostris usque in sempiternum ut faciamus universa verba legis 


huius. 
3 (0) “Cum ergo venerint super te 90mnes sermones isti, benedictio 
sive maledictio, quam proposui in conspectu tuo, et °ductus 
paenitudine cordis tui in universis gentibus, in quas disperserit te 
Dominus Deus tuus, 2et %reversus fueris ad eum et oboedieris eius 
imperiis, sicut ego hodie praecipio tibi, cum filiis tuis in toto corde tuo 
et in tota anima tua; %¢reducet Dominus Deus tuus captivitatem 
tuam ac miserebitur tui et rursum /congregabit te de cunctis popu- 
lis, in quos te ante dispersit. 4 Si ad cardines caeli 9fueris dissipatus, 
- inde te retrahet Dominus Deus tuus 5et “adsumet atque introducet 
in terram,quam possederunt patres tui, et obtinebis eam; et *bene- 
dicens tibi maioris numeri te esse faciet quam fuerunt patres tui. 
6 jCircumcidet Dominus Deus tuus cor tuum et cor seminis tui, “ut 
diligas Dominum Deum tuum in toto corde tuo et in tota anima 
tua, ut possis vivere. 7 Omnes autem maledictiones has convertet 
super inimicos tuos et eos qui oderunt te et persequuntur. 8 Tu 
autem reverteris et audies vocem Domini Dei tui faciesque universa 
mandata, quae ego praecipio tibi hodie; 9%et labundare te faciet 
Dominus Deus tuus in cunctis operibus manuum tuarum, in sobole 
uteri tui et in fructu iumentorum tuorum, in ubertate terrae tuae et 
in rerum omnium largitate; revertetur enim Dominus, ut gaudeat 
super te in omnibus bonis, sicut gavisus est in patribus tuis. 10 Si 
tamen audieris vocem Domini Dei tui et custodieris praecepta eius 
et caeremonias, quae in hac lege conscripta sunt, et. revertaris ad 
Dominum Deum tuum in toto corde tuo et in tota anima tua. 

11 Mandatum hoc, quod ego praecipio tibi hodie, “non supra te 
est neque procul positum 12 nec in caelo situm, ut possis dicere: 
Quis nostrum valet ad caelum ascendere, ut deferat illud ad nos et 
audiamus atque opere compleamus? 13 Neque trans mare positum, 
ut causeris et dicas: Quis ex nobis poterit transfretare mare et illud 
ad nos usque deferre, ut possimus audire et °facere quod praecep- 
tum est? 14 Sed iuxta te est sermo valde in ore tuo et in corde tuo, 
ut facias illum. 

15 Considera Pquod hodie proposuerim in conspectu tuo vitam et 
bonum, et e contrario mortem et malum, 16 @ut diligas Dominum 
Deum tuum et ambules in viis eius et custodias mandata illius ac 
caeremonias atque iudicia et vivas, atque multiplicet te benedicatque 
tibi in terra, ad quam ingredieris possidendam. 17*Si autem aversum 





u Hab 2, 15; Ac 8, 23; Heb 12, 
15. — ci. "cp. 32, 32, 33. 

wc, Ps -92,;3. 

«x Ps 17,9 (; 73, 1). 

y Ps 78, 5. ; 

ZV. cp. 9, 14. 

avr. 24. 


b Jd 9, 45. — cf. Jb 39, 6; Ps 
£00+ 3 34%: Jriz7, 6: EzZ.47, 125 


1D 
eGn 19, 24, 25; Is 1, 9; 13, 
19; 4) 20, 16; 49,18; 50,40; 


2 2, 6. 

d Gn 14, 2; Os 11, 8. 
6vt. 5235 

f3 Reo, 8,9; Jr 22, 8, 9. 


gv. cp... 228, ©-:1.§-68; =< Lv 26, 
-39; Dn 9, 11-14. 


bibs GC 14;:1S° 2. Par 72,2037 Ix 


j Ecli Pe 223 43, 36. 
kPs 147, 19, 20. 


acp. a 26-28; Lv 26, 40-42. 
bv. cp. 28. 
yi “& 29-31. 


dz ee 34:93 15 55; 7; Lm 3, 
40; Jl 2,:12 13 
ePs 4th i) 4: 2 29, 14; Am 


#7 13 13, 5, 12; Jr 32, 37; Ps 
105, 47; br '34, 133 36, 24; 


— v. 3 Rg 8, 


2 Mc 2, 18. 
Lm! 28, 64; 2 Es 1, 9. 

2 Mc 1, 29. 
rh ih Braye cp. 28, 63. 


1's, ee. — ¥,- cDe.x0 


It Pat 31, 33; 32, 39, 
ie [16. 


ke, 


lcp. 28, 1%. 


mcf. Is 45, 19; 48, 16..— cf. 
Mt 11, 30. 
n cf, Bar 3, 29, 30; Rm 10, 6-8. 


ocf, Ac 15, 10. 


p Ecli 15, 18; Jr 21, 8. 
qvr. 6. — v. cp. 6, 5. 


rcp. 29, 18. 





— 163 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
$0,.18 — 31, of 


4. Moysi postrema (31, 1-34,12). Edoctis Israélitis de suo imminenti e vita di- 
scessu et losue in successorem denuntiato (31, 1-8), Moyses legem in taberna- 
culo custodiendam levitis tradit (9-13) et post praedictam futuram populi 








$:V.40Di 45226. 


tcp. 4, 26:74 Me’2; 37; 
ucp. 28, 2,15.— v. cp. II, 26. 


UV, CD, 10; 20, 

x Ps 65, 9; Jo rr, 25. — cf. 
CDi 32,:4750PSs:26, -x. 

NEV CDs °1;) Bs 


acp. 34, 7. — cf. Ex 7, 7 
bv. Nm 27, 17. 

G6 CD. 3,274. Nmizo, 22; 
dcp. 9, 3. 

re I, 33;..35. 205. Nm. 24,28, 


275-13. 


hv. ©. a, 31-35; Nm 21, 21-35. 
6). R. hy 2, ‘SS. pi Coho. 


BAN 232 1801, 6, 7% 10s a8 r 
Par22, ‘533128, '20;..3Mo s, 

iv. cp. 20, Pee [64. 

4-JS%;, 5. 

LN. CD: 7, 26 


mvr. 6; Js 1, 6; 3 Rg 2, 2. 


WO, T,/2X;. 7, 28; 8.5, 05-8, 
14010,325. 

ocf. cp. 17, 18. 

’ Nm 4, 15; Js_ 3, 3; 8, 33; 3 
Re.2,:20; 2: Par’ 18, ose 

@ VEEP; 255 =X 

rv. Lv 23, 34; 

ee 16, 16; Ex 23, 14, 17; 34, 


bys, 3s B4, 38; 4, Rg 23, 2. 
8, I-3. 
den st 10. — cf. 29 II. 


' CD, Il; 2% 
£:PS:77,:5, 6. 
PiV. CD. A; IO. 


scl. cp..34, $3 Nm a7i7zs. 
acf. vr. 23; Nm 27, 19. 


6 Ex 33, 9; Nm 12, 6. 


¢, Ex 34, 15, es Lv 20, 5; Nm 


15,39; Jd 2,17; 8,27, 33 etc. 
acp. 32,15; y a, 22° .50; 6, 
é 2, 20. L13 


& Cp. 32, 20; Jb 13, 24; Ps 29, 
8; 103, 29; -Is 8, 173 54, 
8'(; 64.7); jr 33,53, Bz 39, 
23 etc. —c $50, 2. 

hNm 14, 42; Jd 6 AN 

i vr. 20. 


19,20] ¥. cp. 4,1 
1%, cp. 32, 1-43. 


ofa Re. 1, 38, 
Mm VY. 21, i — cf. Ps ror, 19. 
nv.Ex 3 ,8 
Ocp. 32, 15; 2 FS 92.25 26; qr 
p vr. 18. [s5, 28; Gs 13, 6 
qNm 14, 11, 23; 16. 
ee Catech. 'R. v 3, Ti 
f vr. 10, 2 


26. 
SCL. Ps: 138537 Osis secese ge, 





fuerit cor tuum et audire nolueris atque errore deceptus adoraveris 
deos alienos et servieris eis, 18 praedico tibi hodie quod spereas et 
parvo tempore moreris in terra, ad quam, Iordane transmisso, ingre- 
dieris possidendam. 

19 ‘Testes invoco hodie caelum et terram, quod proposuerim vobis 
vitam et mortem, “benedictionem et maledictionem. Elige ergo vitam, 
ut et tu vivas et semen tuum 20et diligas Dominum Deum tuum atque 
oboedias voci eius Vet illi adhaereas “(ipse est enim vita tua et lon- 
gitudo dierum tuorum), ut habites in Yterra, pro qua iuravit Dominus 
patribus tuis, Abraham, Isaac et Iacob, ut daret eam illis. 


3 Abiit itaque Moyses et locutus est omnia verba haec ad univer- 

sum Israél 2 et dixit ad eos: *Centum viginti annorum sum ho- 
die, non possum ultra %egredi et ingredi, Praeseeeine cum et Dominus 
dixerit mihi: “Non transibis Iordanem istum. 3 Dominus ergo Deus 
tuus “transibit ante te; ipse delebit omnes gentes has in conspectu 
tuo, et possidebis eas, et Iosue iste transibit ante te, ¢sicut locutus 
est Dominus. 4 Facietque Dominus eis, /sicut fecit Sehon et Og re- 
gibus Amorrhaeorum et terrae eorum, delebitque eos. 5 Cum ergo et 
hos tradiderit vobis, similiter facietis eis, Ysicut praecepi vobis. 6 hVi- 
riliter agite et confortamini; nolite timere nec paveatis ad conspectum 
eorum, ‘quia Dominus Deus tuus ipse est ductor tuus, Jet non di- 
woe pe nec derelinquet te. 

7 lVocavitque Moyses Iosue et dixit ei coram omni Israél: Confor- 
tare et esto robustus, tu enim introduces populum istum in terram, 
quam daturum se patribus eorum iuravit Dominus, et tu eam sorte 
divides. 8 Et Dominus, "qui ductor est vester, ipse erit tecum; non 
dimittet nec derelinquet te: “noli timere nec paveas. 

9 0Scripsit itaque Moyses legem hanc et tradidit eam sacerdotibus 
filiis Levi, qui ?portabant arcam foederis Domini, et cunctis senio- 
ribus Israél. 10 Praecepitque eis dicens: @Post septem annos, anno 
remissionis, “in sollemnitate tabernaculorum 11%convyenientibus cunctis 
ex Israél, ut appareant in conspectu Domini Dei tui in loco quem 
elegerit Dominus, “leges verba legis huius coram omni Israél, audien- 
tibus eis 12et “in unum omni populo congregato, tam viris quam 
mulieribus, parvulis et advenis, qui sunt intra portas tuas; ut audien- 
tes discant et timeant Dominum Deum vestrum et custodiant imple- 
antque omnes sermones legis huius; filii quoque eorum, 1% %qui nunc 
ignorant, “ut audire possint et timeant Dominum Deum suum 4Ycunctis 
diebus, quibus versantur in terra, ad quam vos, lordane transmisso, 
perpitis obtinendam. 

4 Et ait Dominus ad Moysen: Ecce “prope sunt dies mortis tuae, 
voca Iosue et state in tabernaculo testimonii, “ut praecipiam ei. 
Abierunt ergo Moyses et Iosue et steterunt in tabernaculo testimonii ; 
15 Sapparuitque Dominus ibi in columna nubis, quae stetit in introitu 
tabernaculi. 

16 Dixitque Dominus ad Moysen: Ecce tu dormies cum patribus 
tuis, et populus iste consurgens fornicabitur post deos alienos in 
terra, ad quam ingreditur ut habitet in ea: 4ibi derelinquet me et 
Cirritum faciet foedus, quod pepigi cum eo; 17 et irascetur furor meus 
contra eum in die illo, et /derelinquam eum et Yabscondam faciem 
meam ab eo, et erit in devoraticnem: invenient eum omnia mala et 
adflictiones, ita ut dicat in illo die: Vere, “quia non est Deus mecum, 
invenerunt me haec mala. 18 Ego autem abscondam et celabo faciem 
meam in die illo, propter omnia mala quae fecit, quia ‘secutus est 
deos alienos. 19 Nunc itaque scribite vobis icanticum istud et ‘docete 
filios Israél, ut memoriter teneant et ore decantent, et sit mihi carmen 
istud ™pro "testimonio inter filios Israél. 20 Introducam enim eum in 
terram, pro qua iuravi patribus eius, “lacte et melle manantem. 
Cumque comederint et saturati °crassique fuerint, ?avertentur ad 
deos alienos et servient eis ¢detrahentque mihi et irritum facient 
pactum meum. 21 Postquam invenerint eum mala multa et adflictio- 
nes, respondebit ei canticum istud "pro testimonio, quod nulla deiebit 
oblivio ex ore seminis sui, *scio enim cogitationes eius, quae facturus 
sit hodie, antequam introducam eum in terram, quam ei pollicitus sum. 














ee he 


defectionem (14-21) novissima monita duobus carminibus resumit (22-30) ; 
in quorum primo, proposito themate (32, 1-6), divinis celebratis bene ficiis 
(7-14) descriptaque populi perfidia (i5-18), Deum exaltat, qui licet ad 


LIBER 
DEUTERONOMII 
31, 22 — 32, 14 








22 Scripsit ergo Moyses canticum et docuit filios Israél: 23 *Praece- 
pitque Dominus Iosue filio Nun et ait: “Confortare et esto robustus; 
tu enim introduces filios Israél in terram, quam pollicitus sum, et 
Yego ero tecum. 

24 Postquam ergo “scripsit Moyses verba legis huius in volumine 
atque complevit, 25 ¥Ypraecepit levitis, qui portabant arcam foederis 
Domini dicens: 26 Tollite librum istum et *ponite eum in latere arcae 
foederis Domini Dei vestri, “ut sit ibi contra te in testimonium. 
27 Ego enim scio contentionem tuam et °cervicem tuam durissimam. 
Adhuc vivente me et ingrediente vobiscum, semper contentiose egistis 
contra Dominum: quanto magis cum mortuus tuero? 28 Congregate 
ad me omnes maiores natu per tribus vestras atque doctores, et 


_loquar audientibus eis “sermones istos et 4invocabo contra eos caelum 


et terram; 29 novi enim quod post mortem meam inique agetis et 
declinabitis cito de via, quam praecepi vobis; et foccurrent vobis 
mala Yin extremo tempore, quando feceritis malum in conspectu 
Domini, ut “irritetis eum per opera manuum vestrarum. 
30 Locutus est ergo Moyses, audiente universo coetu Israél, ‘verba 
carminis huius et ad finem usque complevit. 
1 ¢Audite caeli, quae loquor, 
baudiat terra verba oris mei. 
2 Concrescat ut pluvia °doctrina mea, 
fluat ut ros eloquium meum, 
quasi imber super herbam 
et quasi %stillae super gramina. 
3 Quia nomen Domini invocabo: 
date @magnificentiam Deo nostro. 
4 Dei perfecta sunt opera, 
et /omnes viae eius iudicia: 
Deus 9fidelis et “absque ulla iniquitate, 
iustus et rectus. 
5 iPeccaverunt ei, et non filii eius jin sordibus, 
kgeneratio prava atque perversa. 
6 Haecine reddis Domino, popule stulte et insipiens? 
Nunquid non ipse lest pater tuus, 
Mqui possedit te et “fecit et creavit te? 
7°Memento dierum antiquorum, 
cogita generationes singulas; 
Pinterroga patrem tuum et adnuntiabit tibi, 
maiores tuos et dicent tibi. 
8 Quando @dividebat Altissimus gentes, 
quando "separabat filios Adam, 
constituit terminos populorum 
iuxta numerum filiorum Israél; 
98pars autem Domini populus eius, 
Iacob funiculus hereditatis eius. 
10 Invenit eum ‘in terra deserta, 
in loco horroris et vastae solitudinis; 
Ucircumduxit eum et Ydocuit 
et “custodivit quasi pupillam oculi sui. 
11 ySicut aquila provocans ad volandum pullos suos 
et super eos volitans 
*expandit alas suas et adsumpsit eum 
atque “portavit in umeris suis. 
12 (Dominus solus dux eius fuit,\W— 
et “non erat cum eo deus alienus. 
13 iConstituit eum super excelsam terram 
ut comederet fructus agrorum, 
ut sugeret “mel de petra 
foleumque de 9saxo durissimo; 
14 butyrum de armento et lac de ovibus 
cum adipe agnorum et arietum filiorum Basan, 
et hircos cum “medulla tritici, 
et ‘sanguinem uvae biberet meracissimum. 





22-30] Prph. in sb. s. et vg. Punt. 


cf. vr. 14. 

uv. vr. 6. 

OVI. 83 JS Is-S2 35 FH 

“Vr. 9. 

yv. vr. 9. 

3 cf. 4 Rg 22; 8, 

avr. I9, 21. 

b cf. Bar 2, 30 — v. cp. 9, 6, 7. 
CV. CD. 32, as. 


dcp. 30, 195 i ie Grae 
@ ep *"Catech. iV I5, 15. 
$353 ids 2, II, 19; Osg, 
fel fr 44, 333 [o. 
n 49,1 


a. 4, 233 9, FS; 39; (10,215 
3 Rg 16,7; 4 Rg 22, 17; Ps 
7, 58; Jr 25, 6. 

MCh. cp..-4; 25-31; 30, I-10. 


-43] Cn. ad ll. in sb. 
rai Tr. p. Prph. ut s. cp. 31,22. 
ay CD. 44.26; - 30, 105. 35, . 285 
Ps 49, 43 Is 1,3. 
bPs 48, 2; 77, x5 Is 34, 1; 
Mic 1, 2; 6, 
(2) Ant. in sb. ry D. 3 Adv. et 
vg. Nativ. Dini. 
cls §§, 10, Ir. — oe Jb'29;:22; 
d Ps 71, 6; Mic § [23. 
31 ate - id er ‘annum. 


a « Catech.. +R, Ill 2, 4. 

ficte 2° Re 22,31 stPs 144,°27;5 
Dn 4, 34; AD 15, 3. 

g Jr 10, I0. 

# Ib 34, 10; Ps.or, 16. —. cf. 
Rm 9, 14. 

icp. 31, 29; Is 1, 2-4. 

fict.2 Pt 2, 12-25. 

ee 17, 374 < 05425; Bl2; 

—v 

6). 2 Dionisii 74 fs ist. adv. Sa- 

Belles ae: £23) on HIT 


5,6; 19, raed 
LEX: 4. 23. ts 63, T6% 64, 82: 55 
31, 9; Mix o 8, 41. 


m Ex £5, 10; be ae ES 
we: rerrls d+ 2; 51, 13. — 


v. Ps 94, 6 
OCD: 4°32; eet Eps, 
ag 7, 40. age 63, rr. 
Ps 43, 13°77, 
q Gn Io, 1-32; 7 733,975 Ac 
r Gn rz, 8. [17, 26. 
s Ps 32, 12; Jr 10, 16. — v. Ex 


19, 5. 

tcp. 8, 15; Jdt 5, 14; Sap 11, 
a0 n°; OS: Fs575- 

u Ps 31, 10. 

vcp. 4, 36. 

x Ps 16, 8; Pro 7, 2; Zc 2, 8. 


y Ex 19, 4. 


z Ps 35, 8. — cf. Rt 2, 12; Is 
49, 2; 51, 16. 

CDi k-3hs 

&Ps°77;52, 73 ; 

c Ps'80, 1031s 43,.12. 

d Is 58, 14; Ez 36, 2, 8-12. 


e Ps 80, 17. 


f Jb 29, 6. 
2 CD> ion 2S). 


h Ps 80, 17; 147, 14. 
#Gn .49,-11; Ecli 39, 313-50, 
16; 1 Mc 6, 34. 





— 165 — 








LIBER 
DEUTERONOMII 
32, 15-36 


vindictam provocatus (19-26), ne religionis hostes insolescant (27-35), 
et ut promissiones impleantur, spatium paenitentiae concedit, hostibus- 
que reddit poenam talionis (36-43); in altero vero postquam quae- 








15] * cf. Catech. R. IV 15, 12. 
jcf. 1 Rg 2, 29. 

RV. Cp. 31, 20. 

ECD gn, 26; 

m vr. 6. 


n Ps 77, 58. — v. Nm 25, 11. 


ocp. 28, 64; Ps 105, 37. — ef. 
Bar 4, 7; 1 Cor 10, 20. 
D¥.-LV 19; 7. 


qg.Is 17, 10; Jr.2; 27, 32; Os,8, 
WaCl,, JQ 2, TAs. 2 [14. 
$:cf, ‘Is: 1,).2% 

#N. CP. 31 ME7~ 


uvr. 16, 17. 
v Jr 2, 11; 16, 20. — cf. 1 Cor 


» 7 
* 3: Re 16,23, :265 Ps go. be Jr 
8,:19-etc.;, Jn 2,8; Ac 14, 15. 
y (all) Rm 10, 19. — cf. Os 
$: Ci iPS 73538. [9, 10. 


a Jr 15, 14; 17, 4; Lm 4, 11. 
— cf. Jb 20, 26; Ps 88, 47. 

b Ps 85, 13. 

¢3b.6, Ai PS. 7,335, 50S Boe Be 
Lanes. ae, 13% Be 5, 16. 

d Lv 26, 22; Ez 5, 17. — cf. 

e cf. Lv 11, 42 [Is 56, 9. 


ZN -26, 25> 156; Il; Ope ts 
Lm 1, 20; be 9 ¢geca-Cor 


h Jb 18, 17; Ps 33, 17; 108, 
15; Ecli 10, 20. 


icf. Nm 14, 13-16; Ps 139, 9; 
iS “30,425, 
jis27, 11; Jr 4, 22. 
Rkcp. §, 29; Ps 80, 14; Jr 9, 
OS) 335- L630 42s: 
‘Js 47, 7; Lm I, 9. — v. Ecli 


7, 40. 
mci. Ps 90, 7; Is 30, 17. —V. 
it 8. 


or Rg 2,'2. 

pcf. 1 Rg 4, 8. 

qcf. Is 1, 10; Jr 23, 14; Ez 
16, 46. 

£T CD. 29,18; Jr 2,97 


Ss Jb 20,74, 16; Ps 57,5; 139, 4. 
bjb 1454175 Os £35 -425"-Rm 


ee 

u (ib Rm 12, 19; Heb 10, 30. 
— Ps 93, 1; Ecli 28, 1; Is 
I, 24; 59, 18; Nh g, 2. 

uvcf. Ps 93, 18. 

eich.a2" Pt .2;. 3. 

36] R. in cm. Mm. T. P. — 2. 


Ps 134, 14. 

y (all) Heb 10, 30. — Ps 134, 
14. 

z (ali) 2 Mc 7, 6. — Ex 32, 
12; 


da, 18's" P8809, 23; 
@3 Re t4,. 103: 22,72. 





15 jIncrassatus est dilectus et “recalcitravit, 
incrassatus, impinguatus, dilatatus 

‘dereliquit Deum “factorem suum 
et recessit a Deo salutari suo. 

16 Provocaverunt eum in diis alienis 
et in abominationibus ad iracundiam concitaverunt. 

17 °Immolaverunt Pdaemoniis et non Deo, 
diis quos ignorabant; 

novi recentesque venerunt, 
quos non coluerunt patres eorum. 

18 Deum, qui te genuit, dereliquisti, 
et Yoblitus es Domini creatoris tui. 

19rVidit Dominus et ad iracundiam concitatus est, 
quia provocaverunt eum ‘filii sui et filiae; 

20 et ait: ‘Abscondam faciem meam ab eis 
et considerabo novissima eorum; 
generatio enim perversa est, et infideles filii. 

21 uIpsi me provocaverunt in eo Yqui non erat Deus 
et irritaverunt in “vanitatibus suis; 

et Yego provocabo eos in eo qui non est populus 
et in gente “stulta irritabo illos. 

22 aTgnis succensus est in furore meo, 
et ardebit usque %ad inferni novissima 

devorabitque terram cum germine suo 
et montium fundamenta comburet. 

23 Congregabo super eos mala 
et “sagittas meas complebo in eis. 

24 Consumentur fame, et devorabunt eos aves mo¥su ama- 
ddentes bestiarum immittam in eos, [rissimo ; 
cum furore “trahentium super terram atque /serpentium. 

25 9Foris vastabit eos gladius et intus pavor: 
iuvenem simul ac virginem, 
lactentem cum homine sene. 

26 Dixi: Ubinam sunt? 

ACessare faciam ex hominibus memoriam eorvm: 

27 sed propter iram inimicorum distuli, 
ne forte superbirent hostes eorum 

et dicerent: ‘Manus nostra excelsa, 
et non Dominus fecit haec omnia. 

28 jGens absque consilio est et sine prudentia. 
29kUtinam saperent et intelligerent 
ac 'novissima providerent ! 

30 Quomodo persequatur ”unus mille, 
et duo fugent decem milia? 

Nonne ideo, quia Deus suus “vendidit eos, 
et Dominus conclusit illos ? 

31 ONon enim est Deus noster ut dii eorum, 
et ?inimici nostri sunt iudices. 

32 @De vinea Sodomorum vinea eorum 
et de suburbanis Gomorrhae; 
uva eorum uva “fellis et botri amarissimi; 

33 fel draconum vinum eorum, 
et venenum Saspidum insanabile. 

34tNonne haec condita sunt apud me 
et signata in thesauris meis? 

35 uMea est ultio, et ego retribuam in tempore 
vYut labatur pes eorum: 

“juxta est dies perditionis, 
et adesse festinant tempora. 

36 YIudicabit Dominus populum suum 
et *in servis suis miserebitur, 

videbit quod infirmata sit manus, 
et clausi quoque defecerunt 
@residuique consumpti sunt. 





— 166 — 








dam ad complementum et illustrationem eorum quae praecedunt 
(44-47), et quae sequuntur addidit (48-52), singulis tribubus 
quae ventura sunt adnuntiat et propheticam benedictionem impertit 


LIBER 
DEUTERONOMII 
32, 37 — 33, 7 








37 Et dicet: 2Ubi sunt dii eorum, 
in quibus habebant fiduciam, 
38 de quorum victimis comedebant adipes 
et bibebant vinum libaminum ? 
eSurgant et opitulentur vobis, 
et in necessitate vos protegant. 
30 Videte quod Yego sim solus 
et non sit alius deus praeter me: 
ego occidam et ego vivere faciam; 
fpercutiam et ego Ysanabo; 
het non est qui de manu mea possit eruere. 
40 iLevabo ad caelum manum meam 
- et dicam: Vivo ego in aeternum! 
41 Si Jacuero ut fulgur gladium meum, 
et arripuerit iudicium manus mea, 
reddam ultionem hostibus meis, 
et his qui oderunt me retribuam. 
42 Inebriabo sagittas meas sanguine, 
et *gladius meus devorabit carnes: 
de cruore occisorum et de captivitate, 
nudati inimicorum ‘capitis. 
43 mLaudate, gentes, populum eius, 
“quia sanguinem servorum suorum ulciscetur, 
et vindictam retribuet in hostes eorum 
et propitius erit terrae populi sui. 

44 Venit ergo Moyses et locutus est omnia verba cantici huius in 
auribus populi ipse et Iosue filius Nun; 45 °complevitque omnes ser- 
mones istos loquens ad universum Israél. 46 Et dixit ad eos: ?Ponite 
corda vestra in omnia verba, quae ego testificor vobis hodie, %ut 
mandetis ea filiis vestris custodire et facere et implere universa quae 
scripta sunt legis huius; 47 quia non incassum praecepta sunt vobis, 
sed ut singuli in eis "viverent: quae facientes longo perseveretis tem- 
pore in terra, ad quam, Iordane transmisso, ingredimini possidendam. 

48Tocutusque est Dominus ad Moysen in eadem die dicens: 49Ascende 
in *montem istum Abarim, id est transituum, in montem Nebo, 
qui est in terra Moab contra Iericho, et vide terram Chanaan, quam 
ego tradam filiis Israél obtinendam, et morere in monte. 5 Quem 
conscendens iungeris populis tuis, ‘sicut mortuus est Aaron frater 
tuus in monte Hor et appositus populis suis. 51 “Quia praevaricati 
estis contra me in medio filiorum Israél ad aquas contradictionis 
in Cades deserti Sin et non sanctificastis me inter filios Israél; 52 Ye 
contra videbis terram et non ingredieris in eam, quam ego dabo 
filiis Israél. 

3 Haec est benedictio, qua benedixit aN ®homo Dei filiis 
Israél ante mortem suam. 2 Et ait 
bDominus de Sinai venit 
et de Seir ortus est nobis: 
apparuit de monte Pharan, 
et “cum eo sanctorum milia: 
in dextera eius ignea lex. 
3 ¢Dilexit populos, 
omnes sancti in manu illius sunt; 
et ‘qui appropinquant pedibus eius 
accipient de doctrina illius. 
49Legem praecepit nobis Moyses, 
hereditatem multitudinis lacob. 
5 Erit apud rectissimum "rex, 
icongregatis principibus populi cum tribubus Israél. 
6 jVivat Ruben et non moriatur, 
et sit parvus in numero. 
7 Haec est Iudae benedictio: 
Audi, Domine, vocem Iudae 
et ad populum suum introduc eum. 





vies * cf. Catech. R. iH 2, 78% 
13.375. 5% 25°25 


cJd 10, 14; Jr 2, 28. — cf. 

Bar 6, 36. 

B01 -* cf; ‘Catech: RIV. 04-12: 
cp. 4, 35; Is 41, 4; 48, 12. 

¢ Ere 2+; Ba ek CRP 
Tb-13, 2 Sap a 13; A 
f Yb 5, 18;/0s x8: 

§ Ex gh 
Jb 10, 

4o] Ant. ts fs. § Vuln. D. N. 

1 Gn 14, 22 ;Ex 6, 8. 

jPs 7, 13; 18 27, 1; 34, 5; 66, 
16: Ez 21, 9, 10; Hab 3, 1: 


k Jr 46, 10. 


bets Ps 67,22: 


m (all) Rm 15, t0. 
11; 2 Mc 7, 6. 

n Ap 6, 10; 19, 2. — cf. 4 Rg 
9, 7; Ps 78, 10. 


— Ps 57, 


arck, Cpt; 3: 
pcp. 11, 18. — v. cp. 6, 6. 
qv. cp. 4, 9; 6, 7. 


rcf. Lv 18, 5. — v. cp. 30, 20. 
sv: Nm 27; 12; 33, 48. 


tNm 20, 24-26, 28; 27, 13; 


33, 36. 
uNm 20, 123; 27, 14. 


UCD. 3, 37; 34, 4 


aJs 14, 6; tS 392 2; Ps: 80, I 
— cf. Ja 13 8+: 7 Re,-2, 
27%.9;,07.3 hte IZ ,-22. Gtc, 


b cf. Ex 19, 18, 20; Ja, 5; 455% 
Ps 67, 8, 9; Hab 3 


er Ps:67; 185 -Dn_7,.. 50; Zc 

5; Ac 7, 53; Gal 3, 19; 

Feb 12,.22*. gucr4gpAp: 5,02 r. 

CA 0 Say ay (3 8; TO; *£5> Os 11,615 

c Sap 3, 1. — cf. Is 49, 23 51, 
“4109 '10,°2:7,° 28. 

f cf. Le 10, 39; Ac 22, 3. 


¥ JO°5) 475., 7,29 


hNm 23, 21. — cf. Ex 15, 18; 
da 8,.23; Is 33, 22. 

j Ex 19, 7, 8. 

j Gn 49, 3, 4. 





— 167 — 

















LIBER (33, 1-25) glorificans tum Deum cui nullus comparari potest (26-97), 
DEUTERONOMII tum Israél sub Dei praesidio beatum (26-29). Ultimo, ad instar ap- 
33, 8-23 pendicis, Moyses in montem Nebo iussus ascendere totam Paliestiiat 
k cf. Gn 49, 8 kManus eius pugnabunt pro eo, 
et adiutor illius contra adversarios eius erit. 
icf. Gn 49, 5 8 [Levi quoque ait: 


mv. Ex 28, 30. 
4.V. EX 17,.7; Nm‘i20, 7133 


ocf. Mt 10, 37. 
pv. Ex 32, 26-29. 


q Mt 2, 4-7. — cf. Mt 23, 2-4. 


ne > a 9- he Ez 44, 23. — V. 
Vv IO, II. 

SEX 30,57 85.7 ts 2, 28. 

£ Ps 50, 21; Ez 43, 27. 

uw Ps 19, 4; Ez 20, 40, 41; 47, 


27. =~ ef. AM. §, 42. 
v cf. Ecli 35, 22. 


gc. Gn, 49,27. 


y cf. Gn 49, 22. 
z Gn 49, 25. 
avr. 28; Gn 27, 28. 


eee 49, 26; Ps 75, 5; Hab 3, 
— cf. Ps 89, 2. 

bes 43;°% 

d Ex 3, 2-4; Ac 7, 30-35. 

e Gn 49, 26. 

} Click Lars. % 

gv. Nm 23, 22. 

h3 Rg 22, 11; Ps 43, 6; Dn 


8,4; 1 Mc 7, 48. 
i cf. 6n 48, 19; Nin I, 33, 35. 


j Gn 49, 13-15. 


RBS rs, 12° Isia, 3s 
OPS, 45: 635 50; 23% 


m Gn 49, 19. 
ci. tyParir3;/8. 
ov. Nm 32, 1, 5, 16-19. 


P NM. S2, 32,,32.. — .V.. Ja: % 
12-15; 1 Par 5, 18-22. 


qcf. Gn ah ts 


rcf. Gn 4 
or Js io “e Jd 18, 27. 
. Gn 49, 21. 


uv. JS 19, 32-39. 





™Perfectio tua et doctrina tua viro sancto tuo, 
“quem probasti in tentatione 
et iudicasti ad aquas contradictionis. 
9 oQui dixit patri suo et matri suae: Nescio vos; 
Pet fratribus suis: Ignoro vos; 
et nescierunt filios suos. 
Hi custodierunt eloquium tuum, 
et pactum tuum servaverunt, 
10 "judicia tua, o lacob, 
et legem tuam, o Israél; 
Sponent thymiama in furore tuo, 
et ‘holocaustum super altare tuum. 
11 Benedic, Domine, fortitudini eius, 
et “opera manuum illius suscipe. 
vPercute dorsa inimicorum eius, 
et qui oderunt eum non consurgant. 
12 7Et Beniamin ait: 
Amantissimus Domini habitabit confidenter in eo: 
quasi in thalamo tota die morabitur, 
et inter umeros illius requiescet. 
13 yYIoseph quoque ait: 
De *benedictione Domini terra eius: 
de pomis caeli et 4rore atque abysso subiacente, 
14 de pomis fructuum solis ac lunae, 
15 de vertice antiquorum montium, 
de pomis °collium aeternorum 
16 et de frugibus terrae et de plenitudine eius. 
Benedictio illius, 4qui apparuit in rubo, 
veniat super caput Ioseph, 
et super verticem @nazaraei inter fratres suos. 
17 Quasi primogeniti tauri pulchritudo eius, 
cornua Yrhinocerotis cornua illius, 
hin ipsis ventilabit gentes usque ad terminos terrae. 
iHae sunt multitudines Ephraim 
et haec milia Manasse. 
18 Et Zabulon ait: 
jLaetare, Zabulon, in exitu tuo; 
et, Issachar, in tabernaculis tuis. 
19 Populos vocabunt “ad montem, 
ibi immolabunt /victimas iustitiae. 
Qui inundationem maris, quasi lac, sugent 
et thesauros absconditos harenarum. 
20 Et ™Gad ait: 
Benedictus in latitudine Gad. 
"Quasi leo requievit : 
cepitque bracchium et verticem. 
21 Et °vidit principatum suum, 
quod in parte sua doctor esset repositus: 
qui fuit cum principibus populi 
et fecit iustitias Domini 
et iudicium suum cum Israél. 
22 qDan quoque ait: 
rDan catulus leonis ‘fluet largiter de Basan. 
23 Et ‘Nephthali dixit: 
Nephthali abundantia perfruetur, 
et plenus erit benedictionibus Domini; 
mare et meridiem “possidebit. 





— 168 — 











 conspexisse narratur (34, 1-4), eiusque mortui et sepulti elogium scri- 
bitur, commendata praesertim eius cum Deo familiaritate et ipsius sin- 
| gulari miraculorum virtute (5-12). 


LIBER 
DEUTERONOMII 
33, 24 — 34, 12 








24 VAser quoque ait: 
Benedictus in filiis Aser, 
sit placens fratribus suis, 
et “tingat in oleo pedem suum. 
25 Ferrum et aes calceamentum eius: 
sicut dies iuventutis tuae, ita et senectus tua. 


26 ¥yNon est Deus alius ut Deus rectissimi: 
Zascensor caeli auxiliator tuus, 
magnificentia eius discurrunt nubes. 

27 a@Habitaculum eius sursum, 
et subter bracchia sempiterna. 

Eiciet a facie tua inimicum 
dicetque: Conterere. 

28 bHabitabit Israél confidenter, et solus. 
Oculus Iacob in terra frumenti et vini, 
Ccaelique caligabunt rore. 


29 dBeatus es tu, Israél. 
Quis similis tui, popule, @qui salvaris in Domino? 
*Scutum auxilii tui 
et gladius gloriae tuae. 
Mnegabunt te inimici tui, 
et tu “eorum colla calcabis. 
3 4 4Ascendit ergo Moyses de campestribus Moab super montem 
bNebo in verticem Phasga contra Jericho; 4ostenditque ei Do- 
minus emnem terram Galaad usque Dan 2et universum Nephthali 
terramque Ephraim et Manasse et omnem terram Iuda Cusque ad 
mare novissimum et ¢australem partem et ¢latitudinem campi lericho 
fcivitatis palmarum usque 9Segor; 4 dixitque Dominus ad eum: 
hHaec est terra, pro qua iuravi Abraham, Isaac et Iacob dicens: 
pennion tuo dabo eam. ‘Vidisti eam oculis tuis et jnon transibis ad 
am. 

5Mortuusque est ibi Moyses “servus Domini in terra Moab, ‘iubente 
Domino, 6 et sepelivit eum in valle terrae Moab contra ™Phogor, et 
non “cognovit homo sepulcrum eius usque in praesentem diem. 
7 °Moyses centum et viginti annorum erat quando mortuus est. Non 
Pcaligavit oculus eius nec dentes illius moti sunt. 8 Fleveruntque eum 
filii Israél in campestribus Moab @triginta diebus; et completi sunt 
dies planctus lugentium Moysen. 

9 Josue vero filius Nun repletus est ‘spiritu sapientiae, quia *Moyses 
posuit super eum manus suas; et ‘oboedierunt ei filii Israél, fece- 
runtque sicut praecepit Dominus Moysi. 

10 Et “non surrexit ultra propheta in Israél sicut Moyses, “quem 
nosset Dominus facie ad faciem, 11 in “omnibus signis atque portentis, 
quae misit per eum, ut faceret in terra Aegypti Pharaoni et omnibus 
servis eius universaeque terrae illius, 12 et cunctam manum robustam 
magnaque mirabilia, quae fecit Moyses coram universo Israél. 





v cf. Gn 49, 20. 
“cf: Jb:29; 6: 


yo WE. Us,-2TT. 


z Ps 17, 11; \67, 34, 35; 103, 
ee ey. te bab 2: 5. 
a Ps 112, 5. — cf. Ps 10, 5. 


6b Nm 23,:'9;' 1 Rg 12, 113 Jr 
23, 6; 32, 27. 

ccf. Gn 27, 28. 

d cD..4,.7, 3; Pe.3%,. 125 2463; 
T5:.—— cf. 2: Re 7, -23- 


els 45, 17. 
f-2 Rei225 3,%372 


2 et PS.17,-46; 653-34 80,280, 
4cf. Js-10,,.24%. 3 Re. 5x 33..Bar 
4, 25. 


@.CDx,3,.27;. 2 Mc. 254: 
b cf. Nm 27, 12. 


6 ¥u Cis 12,24, 


52 he 

Gn 13,2/42:3:.19;, 25; 1285-42 
Rg 18, 23. 

i Jd Ii 16; 8, 23812 ;bar 28, 

‘ Gn oe AS a 
Vv. 


Gna 9 ES, 28s SO; on. 
iv. cp. I, 37. 
PCD. 3." 47}. 32,82. 
k Ex 14, 31; Nm 12, 7. 
lcp. 32, 50 
mNm 23, 28 
f. Ju 9. 


ocp. 31, 2. — cf. Ex 7, 7; Nm 


33, 39. 

p cf. Gr 27, r; 48, re! Js 14, 
SG,-283 2 Res, 254 ee 
q Nm 20, 29. — cf. Gn 50, 3. 
rr Ex 28, 3; Is 11, 2. — ci. jd 
s Nm 27;\1 x8, 23. (6, 34. 


“Vv. cp. 4, 34- 








— 169 — 








LIBER 1O3G8 


LIBER IOSUE 
1, 18 — 2,4 








G Vr. 13; 253: Ex ¥4,;°32;: Nm 
12, 72 Heb 3,.5;etc. 

b Ex oer 13°. $335.27 -—Nm 1%; 

c Dt 3 34) 5 i Dt 1, 38. 

d cf. m 32, 26, 


e Dt 11, 24. — cf. cp. 14, 9 


f Gn x5; 18; Ex 23, 31; Dt.21, 


24. — V. parte eet 


j an) Heb? 13, 5. — Gn 28,15; 
Dt .31,.0, 8; r Pat 28.30, 
RIVE: a8; 1S: (CD. 23.20. ot 
3, 285 31, 6,7, 23; 3 Rg 2,2. 

tCD. 11, 0 5< 


3 Ro: 2. 3, 
OCD. 23,56 72PS8..%, 23) TES) OF, 
ol v. vor. 5,°6. 

20, 3; 31, 


Pat ft,°26;19, 2; 
S &: 


q Dt 16, 18. 


y Dt "2, A 28. — Cl. Cpu iS, 122. 
i Dt 9 
oe T7>° Se; 


uv. Nm 32, 20-28. 


v Nm 32, 26. 


itis 20; 


Y CP. 22, 4. 


zvr. 5. — cf. cp. 3, 8. 
avr. 6. 


acp. 3, 1; Nm 25,1 3 33, 49. 

bcp. 6, 18S.; 18, 21: m 22, 
tetc. Dt 34,733 Ja, I, 16: 
3 Rg 16, 34; Jdt 4 

+ Mt'22; Pd 

gre Jc 2, 25. — cf. 


dcf. Gn 42, 9. 
£-cp.: 6,307 





HEBRAICE “IEHOSUA ,, 


"| T factum est post mortem Moysi “servi Domini ut 
4}, loqueretur Dominus ad Iosue filium Nun ?ministrum 
Moysi et diceret ei: 2Moyses servus meus “mortuus 
est, surge et transi Iordanem istum tu et ¢omnis 
populus tecum in terram quam ego dabo filiis 
Israél. 3 €Omnem locum, quem calcaverit vestigium 
pedis vestri, vobis tradam, sicut locutus sum Moysi. 

4A deserto et Libano usque ad fluvium magnum 
bupaoraten, omnis terra Hethaeorum usque ad mare magnum contra 
solis occasum erit terminus vester. 59Nullus poterit vobis resistere 
cunctis diebus vitae tuae: “sicut fui cum Moyse ‘ita ero tecum: jnon 
dimittam nec derelinquam te. . 6 *Confortare et esto robustus; tu enim 
sorte divides populo huic terram, pro qua iuravi patribus suis ut 
traderem eam Pillis. 7 *Confortare igitur et esto robustus valde, ut 
custodias et facias omnem legem, ‘quam praecepit tibi Moyses servus 
meus. ”Ne declines ab ea ad dexteram vel ad sinistram ,ut “intel- 
ligas cuncta quae agis. 8 Non recedat volumen legis huius ab ore tuo, 
°sed meditaberis in eo diebus ac noctibus, ut custodias et facias 
omnia quae scripta sunt in eo. Tunc diriges viam tuam et intelliges 
eam. 9Ecce praecipio tibi: *confortare et esto robustus. PNoli metuere 
et noli timere, quoniam tecum est Dominus Deus tuus in omnibus, 
ad quaecumque perrexeris. 

10 Praecepitque Iosue ¢principibus populi dicens: Transite per me- 
dium castrorum et imperate populo ac dicite: 11 Praeparate vobis 
‘cibaria; quoniam ‘post diem tertium “transibitis Iordanem et intra- 
bitis es possidendam terram, quam Dominus Deus vester daturus 
est vobis. 

12 Rubenitis quoque et Gaditis et dimidiae tribui Manasse ait: 
13Mementote sermonis, “quem praecepit vobis Moyses famulus Domini 
dicens: Dominus Deus vester dedit vobis requiem et omnem terram. 
14 vVUxores vestrae et filii ac iumenta manebunt in terra, quam tra- 
didit vobis Moyses trans Iordanem; vos autem transite armati ante 
fratres vestros omnes fortes manu et pugnate pro eis, 15 donec det 
Dominus requiem fratribus vestris, sicut et vobis dedit, et possideant 
ipsi quoque terram, quam Dominus Deus vester daturus est eis; et 
Ysic revertemini in terram possessionis vestrae et habitabitis in ea, 
quam vobis dedit Moyses, famulus Domini, trans Iordanem contra 
solis ortum. 

16 Responderuntque ad Iosue atque dixerunt: Omnia, quae prae- 
cepisti nobis, faciemus et quocumque miseris ibimus. 17 Sicut oboe- 
divimus in cunctis Moysi, ita oboediemus et tibi; tantum sit Dominus 
Deus tuus *tecum, sicut fuit cum Moyse. 18 Qui contradixerit ori tuo 
et non oboedierit cunctis sermonibus, quos praeceperis ei, moriatur. 
“Tu tantum confortare et viriliter age. 

Misit igitur Iosue filius Nun de %Setim duos viros exploratores 

in abscondito et dixit eis: Ite et considerate terram urbemque 
bTericho. Qui pergentes ingressi sunt domum Cmulieris meretricis 
nomine Rahab et quieverunt apud eam. 2 Nuntiatumque est regi 
Tericho et dictum: Ecce viri ingressi sunt huc per noctem de filiis 
Israél, ut explorarent terram. 3 Misitque rex Iericho ad Rahab dicens: 
Educ viros, qui venerunt ad te et ingressi sunt domum tuam; dexplo- 
ratores quippe sunt et omnem terram considerare venerunt. 4 @Tol- 
lensque mulier viros abscondit et ait: Fateor, venerunt ad me, sed 








— 170 — 








1. Palaestina cisiordanica occupatur (Js 1, 1-12, 24). Josue, Deo excitante, Israélitas 
hortatur ut lordanem transeant (1, 1-18), ideoque mittit qui lerichum ex- 
plorent (2, 1, 2) atque ab his non sine sui periculo in castra regressis ta- 


LIBER IOSUE 
2,5 — 3,10 








nesciebam unde essent; 5cumque porta clauderetur in tenebris, et 
illi pariter exierunt, nescio quo abierunt: persequimini cito et com- 
prehendetis eos. 6 Ipsa autem fecit ascendere viros in solarium domus 
suae, operuitque eos stipula lini quae ibi erat. 7 Hi autem, qui missi 
fuerant, secuti sunt eos per viam, quae ducit fad vadum Iordanis; 
illisque egressis, statim porta clausa est. 

8 Necdum obdormierant qui latebant, et ecce mulier ascendit ad 
eos et ait: 9% Novi quod Dominus tradiderit vobis terram; etenim 
irruit in nos 9terror vester et “elanguerunt omnes habitatores terrae. 
10 Audivimus quod ‘siccaverit Dominus aquas maris Rubri ad vestrum 
introitum, quando egressi estis ex Aegypto, jet quae feceritis duobus 
Amorrhaeorum regibus, qui erant trans Iordanem, “Sehon et Og 
quos interfecistis. 11 Et haec audientes /pertimuimus et “elanguit cor 
nostrum nec remansit in nobis spiritus ad introitum vestrum; “Do- 
minus enim Deus vester ipse est Deus in caelo sursum et in terra 
deorsum. 12 °Nunc ergo iurate mihi per Dominum ut, quomodo ego 
misericcrdiam feci vobiscum, ita et vos faciatis cum domo patris 
mei ?detisque mihi verum signum 13 ut salvetis patrem meum et 
matrem, fratres ac sorores meas et omnia quae illorum sunt et eruatis 
animas nostras a morte. 14 Qui responderunt ei: Anima nostra sit 
pro vobis in mortem, si tamen non prodideris nos: cumque tradi- 
derit nobis Dominus terram, ¢faciemus in te misericordiam et veri- 
tatem. 15 Demisit ergo eos per funem de fenestra (domus enim eius 
haerebat muro) 16 dixitque ad eos: Ad montana conscendite, ne forte 
occurrant vobis revertentes, ibique latitate tribus diebus, donec redeant; 
et sic ibitis per viam vestram. 17 Qui dixerunt ad eam: Innoxii erimus 
a iuramento hoc quo adiurasti nos, 18 8si, ingredientibus nobis terram 
signum fuerit funiculus iste coccineus, et ligaveris eum in fenestra, 
per quam demisisti nos; et “‘patrem tuum ac matrem fratresque et 
omnem cognationem tuam congregaveris in domum tuam. 19 Qui 
ostium domus tuae egressus fuerit, “sanguis ipsius erit in caput elus 

et nos erimus alieni ; cunctorum autem sanguis, qui tecum in domo 
fuerint, redundabit in caput nostrum, si eos aliquis tetigerit. 20 “Quod 
sl nos prodere volueris et sermonem istum proferre in medium, 
erimus mundi ab hoc iuramento, quo adiurasti nos. 21 Et illa respon- 
dit: Sicut locuti estis, ita fiat. Dimittensque eos ut pergerent appendit 
funiculum coccineum in fenestra. 

22 Tlli vero ambulantes pervenerunt ad montana et manserunt ibi 
tres dies, donec reverterentur qui fuerant persecuti; quaerentes enim 
per omnem viam non reppererunt eos. 23 Quibus urbem ingressis, 
reversi sunt et descenderunt exploratores de monte et, “transmisso 
Iordane, venerunt ad Iosue filium Nun narraveruntque ei omnia 
quae acciderant sibi, 24 atque dixerunt: YTradidit Dominus omnem 
terram hanc in manus nostras, et timore “prostrati sunt cuncti-habi- 
tatores eius. 

Igitur Iosue de nocte consurgens movit castra. Egredientesque de 

@etim venerunt ad Iordanem ipse et omnes filii Israél et morati 
sunt ibi tres dies. 2 Quibus evolutis, transierunt praecones per ca- 
strorum medium et clamare coeperunt: Quando videritis arcam 
foederis Domini Dei vestri et °sacerdotes stirpis leviticae portantes 
eam, vos quoque consurgite et sequimini praecedentes ; 4 dsitque inter 
vos et arcam spatium cubitorum duum milium, ut procul videre 
possitis et nosse per quam viam ingrediamini, quia prius non ambu- 
lastis per eam; et cavete ne appropinquetis ad arcam. 

Dixitque Tosue ad populum: ¢Sanctificamini, cras enim faciet 
Dominus inter vos mirabilia. 6 Et ait ad sacerdotes: /Tollite arcam 
foederis et praecedite populum. Qui iussa complentes tulerunt, et 
pep eteen ViETAUINE ante eos. 

7 Dixitque Dominus ad Iosue: Hodie incipiam Yexaltare te coram 
omni Israél, ut sciant quod, "sicut cum Moyse fui, ita et tecum sim. 
8Tu autem praecipe isacerdotibus, qui portant arcam foederis, et 
dic eis: Cum ingressi fueritis partem aquae Iordanis, Jstate in ea. 

9 Dixitque Iosue ad filios Israél: Accedite huc et audite verbum 
Domini Dei vestri. 19 Et rursum, In hoc, inquit, scietis quod Dominus 





fJd 3, 28; 7, 24. 


Tote PER tO" 23, 27. 

vr. II, ge FX TSe Aa 5% 

5 Pot 243 Rx 145225 

M 21, 23-26; 33-35. 

b Bs 134g:11; 135, 10, 20; 

Ey oie LR en ae 

m vr. 9; oes 5, Re 7 cBer- Sib Gke 
CD: EA, oo. 2 ave 10; Be 
2%, +33 Is 13, i 2.2%, 


n Dt 4, 39. 

o-cl..CD.<0;, 245824, 25- 

pvr. 18. 

q Jd i, 24, 25. 

fief, wRgir9,<12; Ac 9, 253-2 
Cor. tt, 33: 

S vr. 12. 

OVE, (12's “cp: 6;. 233 

ncf. Mt 27, 25. 

V.VI. Ide 

“vr. 7. 

¥ CD.148; 423 dix. 23,37 

Zvr. 9. 

6 Cp..2, i 

b:eps Heid, i1. 

Cr. 82 (Dtgt0,72'S: 


d cf. Ex 19, 12. 


+. 75.35: ne 19, 10, 14, 15; 
Vv 20,7; qe tb 18; 1 Rg 
ro, 5; Jl'2 


eo 6, 6. lf Nm 4, 15. 


ep.4; rash 2 Par go, 254-2 
Cp: 1, §,°17% | Par‘x, 1. 
4-c£ Nm 33 32°54; 1S) Dae 


A 25; 1 Rg 6, 15; 2 eS 15, 24; 
PUEOLTI: fr: Parers; 2 





— 171 — 














LIBER IOSUE 
3, 11 — 4, 24 


lia audit (3-24), ut ilico hostes adgrediendos censeat. Itaque statim ad lor- 
danem venit eumque aquis superioribus cohibitis (3, I-17), transgreditur; 
erecto deinde monumento (4, 1-25), circumcisis iis qui in deserto nati sunt — 








‘ft Dt 5, 26; 1 Rg 17, 26374 Re 
19, 4:etc.;.Ps 83, 3. 
m Ex 33,2; Dt 7, 1; Ps43, 3; 


Ecli 10, 18-20. — cf. Ex 23, 
29+ Dt 7, 122. 
nm AC 7 444, 45... 
o (Ps 96, 5;) Mic 4, 13; Zc 4, 
pcf. Dt 9, 3. [14; 6, 5. 


Qcp. 4, 2, 4. 

rcf. Nm 13, 2. 

$Vri- 15,56. 

t Ps 113, 3. — cf. Ex 15, 8; Ps 
775, a 


yr. Par 12, 155) Jrr2. Os 20, 


19; 50, 40. 
v Ecli 24, 36. — cf. cp. 4, 193 
x cf; Ps 76, 17. bS 10:12, 


y3 Rg 4, 12;_7, 46. 

z Dt 4, 49; 4 Rg 14, 25. — cf. 
CDs 325: 35 

@CP. 45373 28. 2T3,.13. 
fe BRE 

bcp. 4, 22. — cf. Ex 14, 29. 


— cf. 


CCP 3," Ta, 


Deen, -B..0R8, 75. 
oDt 27,2: — cf. 3 Re ‘18,31. 
dvr. 8, 19, 20. 


evr. 21. — cf, Ex V2 3526 32S, 
14; Dt 6, 20. — v. Ps 77, 4. 
TCD. ua TO: 


g Ex 12, 14; Nm 16, 40. 


BC s'S,' 95.5, 85347, 26;- 8, 28, 
205° 9. apg; 1Oy 27> Ws hae 
14, 14; 25, 63; 16, 10; 22, 

35/17: 


icp. 6. 7, 9, 13. — v. Nm 32, 
j Nm 32, 28. [20-27. 


RVACDe 3527. 


ico. 3; 6; 8: 


MCD. 5, 2 95 


# Cpi§, 93. 9): 62. 10;- 6:etc, Jd 
2, 1; 3, 19; 1 Rg ro, 8; 11, 
14; 2 Rg 39, 15, 40; Mic 6, 

0 vr. 3, 9. Ee 

pvr. 6. 


@ Vt..3, 27. 


f.Cp.'2,10; EXx.14,:21; 2 Es: 9, 
Ir etc. 





Deus ‘vivens in medio vestri est, et “disperdet in conspectu vestro 
Chananaeum et Hethaeum, Hevaeum et Pherezaeum, Gergesaeum 
quoque et Iebusaeum et Amorrhaeum; 1! ecce “arca foederis °Domini 
omnis terrae Pantecedet vos per Iordanem: 12 Yparate duodecim viros 
de tribubus Israél "singulos per singulas tribus, 13 et, scum posuerint 
vestigia pedum suorum sacerdotes, qui portant arcam Domini Dei 
universae terrae, in aquis lordanis, aquae quae inferiores sunt de- 
current atque deficient, quae autem desuper veniunt ‘in una mole 
consistent. 

14 Tgitur egressus est populus de tabernaculis suis, ut transiret Ior- 
danem; et sacerdotes, qui portabant “arcam foederis, pergebant ante 
eum. 15 Ingressisque eis Iordanem et *‘pedibus eorum in parte aquae 
tinctis (“Iordanis autem ripas alvei sui “tempore messis impleverat), 
16 steterunt aquae descendentes in loco uno, et ad instar montis 
intumescentes apparebant procul ab urbe, quae vocatur Adom, usque 
ad locum YSarthan; quae autem inferiores erant in “mare solitudinis 
(quod nunc vocatur Mortuum) @descenderunt, usquequo omnino defi- 
cerent. 17 Populus autem incedebat, contra Iericho; et sacerdotes, 
qui portabant arcam foederis Domini, stabant super siccam humum 
in medio Iordanis accincti, 9o0mnisque populus per arentem alveum 
transibat. 

Quibus transgressis, dixit Dominus ad Iosue: 2 4%Elige duodecim 

viros singulos per singulas tribus 3 et praecipe eis ut tollant de 
medio Iordanis alveo, ubi steterunt pedes sacerdotum, “duodecim 
durissimos lapides, quos ponetis in “loco castrorum, ubi fixeritis hac 
nocte tentoria. 

4 Vocavitque Iosue duodecim viros, quos elegerat de filiis Israél 
singulos de singulis tribubus, 5 et ait ad eos: Ite ante arcam Domini 
Dei vestri ad Iordanis medium et portate inde singuli singulos lapides 
in umeris vestris, iuxta numerum filiorum Israél, 6 ut sit signum inter 
vos. Et, quando interrogaverint vos filii vestri cras dicentes: Quid 
sibi volunt isti lapides? 7respondebitis eis: /Defecerunt aquae Iordanis 
ante arcam foederis Domini, cum transiret eum; idcirco positi sunt 
lapides isti in %monumentum filiorum Israél usque in aeternum. 
8 Fecerunt ergo filii Israél, sicut praecepit eis Iosue portantes de 
medio Iordanis alveo duodecim lapides, ut Dominus ei imperarat, 
iuxta numerum filiorum Israél, usque ad locum in quo castrametati 
sunt, ibique posuerunt eos. 9 Alios quoque duodecim lapides posuit 
Iosue in medio Iordanis alveo, °ubi steterunt sacerdotes qui por- 
tabant arcam foederis, et sunt ibi “usque in praesentem diem. 1% Sa- 
cerdotes autem qui portabant arcam stabant in Iordanis medio, 
donec omnia complerentur quae Iosue ut loqueretur ad populum 
praeceperat Dominus et dixerat ei Moyses. Festinavitque populus et 
transiit. 11 Cumque transissent omnes, transivit et arca Domini, sa- 
cerdotesque pergebant ante populum. 

12 iFilii quoque Ruben et Gad et dimidia tribus Manasse armati 
praecedebant filios Israél, Jsicut eis praeceperat Moyses; 13 et qua- 
draginta pugnatorum milia per turmas et cuneos incedebant per plana 
atque campestria urbis Iericho. 

14 In ‘die illo magnificavit Dominus Iosue coram omni Israél, ut 
timerent eum, sicut timuerant Moysen, dum adviveret. 15 Dixitque 
ad eum: 16 Praecipe ‘sacerdotibus, qui portant arcam foederis, ut 
ascendant de Iordane. 17 Qui praecepit eis dicens: Ascendite de Ior- 
dane. 18 Cumque ascendissent portantes arcam foederis Domini et 
siccam humum calcare coepissent, reversae sunt aquae in alveum 
suum et fluebant ”sicut ante consueverant. 

19 Populus autem ascendit de Iordane decimo die mensis primi et 
castrametati sunt in "Galgalis contra orientalem plagam urbis Iericho. 
20 Duodecim quoque lapides, 9quos de Iordanis alveo sumpserant, 
posuit Iosue in Galgalis, 21 et dixit ad filios Israél: ?Quando inter- 
rogaverint filii vestri cras patres suos et dixerint eis: Quid sibi volunt 
lapides isti? 22 docebitis eos atque dicetis: ?Per arentem alveum tran- 
sivit Israél Iordanem istum, 23 siccante Domino Deo vestro aquas 
eius in conspectu vestro donec transiretis, 24*sicut fecerat prius in 











(5, 1-9), et in celebrando paschate adhibitis, iam manna sublato, novis 
\terrae Srugibus (.0-12), ad urbem accedit (13-16). Quam cum, sacerdo- 
tes arcam ferentes sex dies circumirent (6, I-14), tandem die septimo, 








ncitt Rubro, quod siccavit donec transiremus: 25 Sut discant omnes 
terrarum populi ‘fortissimam Domini manum, ut et vos “timeatis 
Dominum Deum vestrum omni tempore. 

Postquam ergo “audierunt omnes reges Amorrhaeorum, qui habi- 

tabant trans lordanem ad occidentalem plagam, et cuncti reges 
Chanaan, “qui propinqua possidebant magni maris loca, quod ¢sic- 
casset Dominus fluenta lordanis coram filiis Israél, donec transirent, 
@dissolutum est cor eorum, et “non remansit in eis spiritus, timentium 
introitum filiorum Israél. 

- 2Eo tempore ait Dominus ad Iosue: Fac tibi /cultros lapideos et 
circumcide secundo filios Israél. 

3 Fecit quod iusserat Dominus et circumcidit filios Israél in 9colle 
praeputiorum. 4 Haec autem causa est secundae circumcisionis : 

‘omnis populus, qui egressus est de Aegypto generis masculini, uni- 
versi bellatores viri mortui sunt in deserto per longissimos viae cir- 
cuitus: 5 qui omnes circumcisi erant; populus autem, qui natus est 
in deserto 6 ‘per quadraginta annos itineris latissimae solitudinis in- 
circumcisus fuit, donec consumerentur qui non audierant vocem 
Domini, et quibus ante /iuraverat, ut non ostenderet eis “terram 
lacte et melle manantem. 7 /Horum filii in locum successerunt patrum, 
et circumcisi sunt a Iosue, quia, sicut nati fuerant, in praeputio erant, 
nec eos in via aliquis circumciderat. 8 Postquam autem omnes cir- 
cumcisi sunt, manserunt in eodem castrorum loco, ™donec sanarentur. 

9 Dixitque Dominus ad Iosue: Hodie abstuli “opprobrium Aegypti 
a vobis. Vocatumque est nomen loci illius °Galgala usque in prae- 
sentem diem. 

10 Manseruntque filii Israél in Galgalis et fecerunt Phase ?quarta- 
decima die mensis ad vesperum in campestribus Iericho 11 et come- 
derunt de frugibus terrae die altero, azymos panes et polentam 
ejusdem anni. 

12 @Defecitque manna, postquam comederunt. de frugibus terrae, 
nec usi sunt ultra cibo illo filii Israél, sed comederunt de frugibus 
praesentis anni terrae Chanaan. 

13 Cum autem esset Iosue in agro urbis Iericho, levavit oculos et 

vidit *“virum stantem contra se S‘evaginatum tenentem gladium per- 
rexitque ad eum et ait: Noster es an adversariorum ? 14Qui respondit : 
Nequaquam, sed sum ‘princeps Yexercitus Domini et nunc venio. 
15 ’Cecidit Iosue pronus in terram et adorans ait: Quid dominus 
meus loquitur ad servum suum? 162Solve, inquit, calceamentum tuum 
de pedibus tuis, Ylocus enim in quo stas sanctus est. Fecitque Iosue 
ut sibi fuerat imperatum. 

Iericho autem clausa erat atque “munita timore filiorum Israél, et 

nullus egredi audebat aut ingredi. 

2 Dixitque Dominus ad Iosue: Ecce dedi in manu tua Iericho et 
regem ejus omnesque fortes viros. 3 Circuite urbem cuncti bellatores 
semel per diem. Sic facietis sex diebus, 4septimo autem die sacer- 
dotes tollant septem bucinas, “quarum usus est in iubileo, et prae- 
cedant arcam foederis, septiesque circuibitis civitatem et %sacerdotes 
clangent bucinis. 5 Cumaque insonuerit vox tubae 4longior atque 
concisior et in auribus vestris increpuerit, /conclamabit omnis populus 
vociferatione maxima; et muri funditus corruent civitatis ingredien- 
er ere singuli per locum contra quem steterint. 

6 Vocavit ergo Iosue filius Nun sacerdotes et dixit ad eos: 9Tollite 
arcam foederis, et septem alii sacerdotes tollant septem iubileorum 
bucinas et incedant ante arcam Domini. 7 Ad populum quoque ait: 
Ite et circuite civitatem “armati praecedentes arcam Domini. 8 Cum- 
que Iosue verba finisset, et septem sacerdotes septem bucinis clan- 
gerent ante arcam foederis Domini, 9 omnisque praecederet armatus 
exercitus, reliquum vulgus ‘arcam sequebatur, ac bucinis omnia 
concrepabant. 

10Praeceperat autem Iosue populo dicens: Non clamabitis nec audie- 
tur vox vestra neque ullus sermo ex ore vestro egredietur, donec veniat 
dies in quo dicam vobis: Clamate et vociferamini. 11 Circuivit ergo 
arca Domini civitatem semel per diem et reversa in castra mansit ibi. 


LIBER IOSUE 
4,25 — 6, 11 








2° Re 8,42. 
Dt 3, 243 bs 38, 14s 
um EX -LA,. 31 Dt 6, 


@ EX: 185,14: 


PEP. 13, 35 siag 13, 29. — cf. 
S$ 23, I, 
Ecol, €D2.3; + 

pee: 2, > It, ‘24. 

é€3 Rg 10, 5. 

f Ex 4, 25. 


gcf. vr. 9. 


khNm 14, 29; 26, 64, 65; Dt 2, 
16; Ps 105, 26; 1 Cor 105253 
Heb 3) 17% 


iNm 14, 33; Dt 1, 3; 2, 7, 14; 
8, 4; Ps 94, 10 

j Nm 14, 23; Ps 94, 11; Heb 3, 

kv. Ex 3, 8. fr. 

bNm.14, 423° Dt. 1, 39. 


mcf. Gn 34, 35. 
n Gn 34, 14. 
ocp. 4, 19. 


b Ex 12, 6; Lv 23, 5; Nm9g, 5 
q Ex 16, 35; Jdt 5, 15. 


r Gn 18, 2; 32, 24; Ac 1, 10.— 
Cl: Ex 23.7700 23" 

SNM 29, 23, 31. 

tcf: Ex-14, “19. 

u3 Rg ,22 39: — cf. Gn 32, 2; 
Ps 102 

rg) vy: Batech. Re LT 28s 

v Gn 17, 3. 

x Ex & §:, Ac 7, 33. 

¥- che Gn. 28, 16, -3'7. 

acf. Nm 13, 29. 

Bp: 25.0; 242> Dt. 7). 24s 2AES 
9, 24. — cf. cp. 8, I. 


c Lv 23, 24; 25,9 


| ad Nm 10, 8. 


e Nm 10, 6, 7. 
f ci. Jd-3%, 165-20. 


gcp. 5, 6. 


Acp. 4,82, 132 


$ VT. .03j, ARS2A T3zs.53;,78. 











LIBER IOSUE 
6, 12 — 7, 9 


concrepantibus bucinis et populo vociferante, ingenti ruina capit eius- 
que cives penitus interimit (15-23); ex spoliis autem alias igne 
comburit, alias Deo dicat (24-27). At cum Achan aliquid praedae 








BNE Cp. 135 65 


fi Lv 27, 28; Dt 20, 17. — cf. 
Nim 2x; 3. 
Kepi2; 44 (eps F415: 3a 


m Dt 13, 17. 

#8 cil cpa 7jaras 

0 CDi) 75925 1 Para; fi 
zo] * cf. Catech. Re IIl:i9; 
pvr. 24; Lv 27, 28. 


qvr. 5; 2 Mc 12, 15; Heb 11, 
30. 


rcf. Dt 7, 2. — v. cp. 24, II. 


INTs IOl2D. (8, 


Seto. Tak, 


acf. Dt 7, 2; 20, 16, 17. —v. 
Mt 7, 5. 
b cf. cp. 9, 27; 13, 13; 14, 14. 


c (all) 3 Rg 16, 34. 


dv. cp. I, 5. 

ecp. 9, 9. 

act. cp. 6,18; 22, 20. 
61 Par 2,7. 


ccp. 18, 12; 1 Rg 13,'§; 14, 
23; Os 4, 18; 5, 8; x0; 5. 


d Lv 26, 17; Dt 28, 25. 


e cf. CD.32° (0; 313 PS ox, 25; 
bist 37, 29, 34; Nm 14, 6; 2 


£5, 22; 184 $25 AC te, 
Reig T4;5. [14 etc. 
1 Be'4, 22; 2 Ret, 2: ae. 


, 193 15, 32; Jdt 4,- 16 etc. 
¢ct. Bx $5 2234 3,10. 


FV, PS: 8a, is: 
k cf, Ex 32, 12; Nm 14, 13; Dt 
9, 28. 





12 Tgitur, Iosue de nocte consurgente, /tulerunt sacerdotes arcam 
Domini 1% et septem ex eis septem bucinas, quarum in iubileo usus 
est; praecedebantque arcam Domini ambulantes atque clangentes; 
et armatus populus ibat ante eos, vulgus autem reliquum sequebatur 
arcam et bucinis personabat. 14 Circuieruntque civitatem secundo die 
semel et reversi sunt in castra: sic fecerunt sex diebus. 15 Die autem 
septimo, diluculo consurgentes circuierunt urbem, sicut dispositum 
erat, septies. 16Cumque septimo circuitu clangerent bucinis sacerdotes, 
dixit Iosue ad omnem Israél: Vociferamini; tradidit enim vobis Do- 
minus civitatem. 17 Sitque civitas haec “anathema et omnia, quae in 
ea sunt, Domino; sola Rahab meretrix vivat cum universis qui cum 
ea in domo sunt; /abscondit enim nuntios, quos direximus. 18 Vos 
autem cavete "ne de his, quae praecepta sunt, quippiam contingatis, 
et sitis praevaricationis rei et omnia castra Israél “sub peccato sint 
atque °turbentur. 19?Quidquid autem auri et argenti fuerit et vasorum 
aeneorum ac ferri Domino consecretur repositum in thesauris eius. 

20 Igitur, omni populo vociferante et clangentibus tubis, postquam 
in aures multitudinis vox sonitusque increpuit, {muri ilico corruerunt; 
et ascendit unusquisque per locum, qui contra se erat; ceperuntque 
civitatem 2let “interfecerunt omnia, quae erant in ea, a viro usque 
ad mulierem, ab infante usque ad senem. Boves quoque et oves et 
asinos in ore gladii percusserunt. 

22 Duobus autem viris, qui Sexploratores missi fuerant, dixit Iosue: 
Ingredimini domum mulieris meretricis et producite eam et omnia 
quae illius sunt, ‘sicut illi iuramento firmastis. 23 “Ingressique iuvenes 
eduxerunt Rahab et Yparentes eius fratres quoque et cunctam supel- 
lectilem ac cognationem illius et “extra castra Israél manere fecerunt. 
24 Urbem autem et omnia, quae erant in ea, succenderunt Yabsque 
auro et argento et vasis aeneis ac ferro, quae in aerarium Domini 
consecrarunt. 25Rahab vero meretricem et domum patris eius et 
omnia quae habebat fecit Iosue vivere, et “habitaverunt in medio 
Israél “usque in praesentem diem, eo quod absconderit nuntios, quos 
miserat ut explorarent Iericho. 

In tempore illo imprecatus est Iosue dicens: 26 Maledictus vir co- 
ram Domino, qui suscitaverit et aedificaverit civitatem Iericho. ¢In 
primogenito suo fundamenta illius iaciat et in novissimo liberorum 
ponat portas eius. 

27 ¢Fuit ergo Dominus cum Iosue, “et nomen eius vulgatum est 
in omni terra. 

7 Filii autem Israél %praevaricati sunt mandatum et usurpaverunt 

de anathemate; nam 2Achan filius Charmi filii Zabdi filii Zare 
de tribu luda tulit aliquid de anathemate. Iratusque est Dominus 
contra filios Israél. 

2 Cumque mitteret Iosue de Iericho viros contra Hai, quae est iuxta 
¢Bethaven ad orientalem plagam oppidi Bethel, dixit eis: Ascendite 
et explorate terram. Qui praecepta complentes exploraverunt Hai, 
3 et reversi dixerunt ei: Non ascendat omnis populus; sed duo vel 
tria milia virorum pergant et deleant civitatem. Quare omnis populus 
frustra vexabitur contra hostes paucissimos? 

4 Ascenderunt ergo tria milia pugnatorum, ¢qui statim terga ver- 
tentes 5 percussi sunt a viris urbis Hai, et corruerunt ex eis triginta- 
sex homines; persecutique sunt eos adversarii de porta usque ad 
Sabarim, et ceciderunt per prona fugientes; pertimuitque cor populi 
et “instar aquae liquefactum est. 

'6Tosue vero /fscidit vestimenta sua et 9pronus cecidit in terram 
coram arca Domini usque ad vesperam, tam ipse quam omnes senes 
Israél, miseruntque ”pulverem super capita sua, 7et dixit Iosue: 
Heu, Domine Deus, ‘quid voluisti traducere populum istum Iordanem 
fluvium, ut traderes nos in manus Amorrhaei et perderes? Utinam, 
ut coepimus, mansissemus trans Iordanem. 8 Mi Domine Deus, quid 
dicam videns Israélem hostibus suis terga vertentem? 9% Audient 
Chananaei et omnes habitatores terrae, et pariter conglobati circum- 
dabunt nos atque Jdelebunt nomen nostrum de terra; et *quid facies 
magno nomini tuo? 





— 174 — 








clam sibi sumpsisset, filii Israél oppugnatione Hai prohibentur, do- 
ec detectus praevaricator mortique damnatus lapidibus obruitur 
7, 1-8, 29). Interea regionis occupatio intermittitur, nec resumitur 


} 
\ 


LIBER IOSUE 
7, 10 — 8, 12 








\ 10 Dixitque Dominus ad Iosue: Surge, cur iaces pronus in terra? 
1] Peccavit Israél et 4praevaricatus est pactum meum; tuleruntque de 
Mmanathemate et furati sunt atque mentiti et absconderunt inter vasa 
sua. 12”Nec poterit Israél stare ante hostes suos °eosque fugiet, 
quia Ppollutus est anathemate. Non ero ultra vobiscum, donec con- 
teratis eum %qui huius sceleris reus est. 1% Surge, sanctifica populum 
et dic eis: ‘Sanctificamini in crastinum; haec enim dicit Dominus 
Deus Israél: Anathema in medio tui est, Israél; non poteris stare 
coram hostibus tuis, donec deleatur ex te qui hoc contaminatus est 
scelere. 14 Accedetisque mane singuli ‘per tribus vestras, et quam- 
cumque tribum sors invenerit, accedet per cognationes suas et co- 
gnatio per domos domusque per viros; 15 ‘et quicumque ille in hoc 
facinore fuerit deprehensus, comburetur igni cum omni substantia 
ae ‘enema Upraevaricatus est pactum Domini et fecit Ynefas in 
sraél. 

16 Surgens itaque Iosue mane “applicuit Israél per tribus suas, et 
inventa est tribus Iuda. 17 Quae cum iuxta familias suas esset oblata, 
inventa est familia ¥Zare, illam quoque per domos offerens repperit 
Zabdi, 18 cuius domum in singulos dividens viros invenit Achan filium 
Charmi filii Zabdi filii Zare de tribu Iuda. 19 Et ait Iosue ad Achan: 
Fili mi, *da gloriam Domino Deo Israél et %confitere atque Yindica 
mihi quid feceris; ne abscondas. 

20 Responditque Achan Iosue et dixit ei: “Vere ego peccavi Domino 
Deo Israél, %et sic et sic feci: 21 vidi enim inter spolia pallium coc- 
cineum valde bonum et ducentos siclos argenti regulamque auream 
quinquaginta siclorum et concupiscens abstuli et abscondi in terra 
contra medium tabernaculi mei, argentumque fossa humo operui. 
22 Misit ergo Iosue ministros, qui currentes ad tabernaculum illius 
reppererunt cuncta abscondita in eodem loco et argentum simul; 
23 auferentesque de tentorio tulerunt ea ad Iosue et ad omnes filios 
Israél proieceruntque ante Dominum. 

24 Tollens itaque Iosue Achan filium Zare argentumque et pallium 
et auream regulam filios quoque et filias eius, boves et asinos et oves 
ipsumque tabernaculum et cunctam supellectilem, et omnis Israél 
cum eo duxerunt eos ad @vallem Achor, 25 ubi dixit Iosue: /Quia 
turbasti nos, exturbet te Dominus in die hac. 9Lapidavitque eum 
omnis Israél, et ”cuncta, quae illius erant, igne consumpta sunt. 
26 Congregaveruntque super eum ‘acervum magnum lapidum, qui 
permanet jJusque in praesentem diem. Et “aversus est furor Domini 
ab eis, vocatumque est nomen loci illius vallis Achor ‘usque hodie. 

Dixit autem Dominus ad Iosue: %ne timeas neque formides: tolle 

tecum omnem multitudinem pugnatorum et consurgens ascende in 
oppidum Hai; Yecce tradidi in manu tua regem eius et populum ur- 
bemque et terram. 2Faciesque urbi Hai et regi eius ¢sicut fecisti 
Jericho et regi illius; %praedam vero et omnia animantia diripictis 
vobis. Pone insidias urbi post eam. 

3 Surrexitque Iosue et omnis exercitus bellatorum cum eo, ut ascen- 
+ ng in Hai; et electa triginta milia virorum fortium misit nocte, 

4 praecepitque eis dicens: €Ponite insidias post civitatem, nec longius 
recedatis et eritis omnes parati; 5ego autem et reliqua multitudo, 
quae mecum est, accedemus ex adverso contra urbem; cumque exierint 
contra nos, fsicut ante fecimus, fugiemus et terga vertemus, 6 donec 
persequentes Jab urbe longius protrahantur; putabunt enim nos fugere 
/sicut prius. 7 Nobis ergo fugientibus et illis persequentibus, consur- 
getis de insidiis et vastabitis civitatem; tradetque eam Dominus 
Deus vester in manus vestras. & Cumque ceperitis, succendite eam; 
et sic omnia facietis “ut iussi. 9 Dimisitque eos et perrexerunt ad lo- 
cum insidiarum sederuntque inter Bethel et Hai ad occidentalem pla- 
gam urbis Hai. Iosue autem nocte illa in medio mansit populi. 

10 Surgensque diluculo recensuit socios et ascendit cum senioribus 
in fronte exercitus vallatus auxilio pugnatorum. 11 Cumque venissent 

et ‘ascendissent ex adverso civitatis, steterunt ad septentrionalem 
urbis plagam, inter quam et eos erat vallis media. 12 Quinque autem 
milia viros elegerat et posuerat in insidiis inter Bethel et Hai, ex 





lvr. 15. — cf. Dt 6, 17-25. 
m cp. 6, 15, 18. 
nNm 14, 45; Jd 2, 14. — cf. 


OVE TY. 
met by 53, LV. 20}59 7 Nim srt, 
1 Rg 16, 5. 


Le: Re ro, 20. 
tz Rg 14, 38, 39. 


“vr. II. 
v Gn 34, 7; Jd 20, 6 


#icf; 1 ‘Rg 10,20; 23314, 42; 
y Nm 26, 20. 


tol Catech:&.. JI1-o, 75. 

2:7 rhe 6, -§< Jr-135. 165 - Milo; 
; Jo 9, 24. 

aNm 5,, 6, 7;-2 Par. 30,.22; 2 

Es.10, 11; Dn 9, 4 

bx Rg 14, 43. 

62 Re 22, 73. 

d4 Rg 9, 12. 


evr. 263 cp. 15, 7; Is: 65, 10; 


Os 5. 

fep.6, 183-1 Par 2, 7. —‘“cf: 
rT. Rg 1§; 33; Ac 16, 20. 

g Lv 20, 2; 24, 14; Dt je Yet 20 


¥r7, “5 ete; 
hcp. 22, 20. — cf. Dt 13, 


15-17 
abe 8 29; 2 Rg 18, 17. — cf. 


‘Os 2545S. 

hee I,-95° 10, 25;“Dt 0°23" 9, 
; 31, 8. 

Bea 24° 6,2. 


CCDx 6,552%,: 24: 
d vr. 27; Dt 20, 14. 


ecf. Jd 20,; 29. 
FiCDe} F9.Aw Be 


g vr. 16. 


h2 Rg 13, 28. 


ivr. 5. 











LIBER IOSUE 
8, 13 — 9,4 


nisi postquam, lex eiusque sanctio sollemniter in monte Hebal promul- 
gata est (30-35), et postquam Gabaonitae, qui callide cum losue foe- 
dus inierant (9, 1-27), a guinqgue Amorrhaerum regibus obsessi Israélem 








oDt 7, 2. 


Ex 17, 11-132 
18. 


p cf. 
q vr. 


7 Vesta. 

s Dt 13, 16. 

tcp. 10, 26. 

“cp. 10, 27; Dt 21, 22, 23. — 
Ci. JOur9; 3k. 

v.cp. 7, 26. 


x Dt 27, 2-8. 
y Dt 17, 18; 28,.%8;)6r3«29, 
20, 27; 31, 34. 


ZX: 20). 35. 
aDt 27, 2-4. 
bcp. 3, 6, 8; Dt 31, 9. — cf. 
CV. VY. 35. (Dt 31,23. 


d Dt 11, 29; 27; 12. 

ev. Nm 6, 22-27. 

f Dt 30, 19. — v. Dt 28, 2-68. 
g-Dt31,11;2Es8, 2; 382%, 2t 


Ai Dt:20; 22531; te; 


a Dt 1, 7. 

bNm 34, 6. 

CCP. 3p 19; 19; 8 ix gs, TF 
13,5 ete: 

@CD. 11, °192.:2 Re 2x, 1. 2. 

25/140, Loa TO. eae 

RE 2 5.32325, T2s ee Res. 

B25 9,100 fear 16, 39 etc. 

Oat aa. 

. 8, 26, 28. 





occidentali parte eiusdem civitatis. 1% Omnis vero reliquus exercitus 
ad aquilonem aciem dirigebat, ita ut novissimi illius multitudinis oc- 


cidentalem plagam urbis attingerent. Abiit ergo Iosue nocte illa et | 


stetit in valiis medio. 

14 Quod cum vidisset rex Hai, festinavit mane et egressus est cum 
omni exercitu civitatis direxitque aciem /contra desertum “ignorans 
quod post tergum laterent insidiae. 15 losue vero et omnis Israél 'ces- 
serunt loco simulantes metum et fugientes per solitudinis viam. 16 At 
illi vociferantes pariter et se mutuo cohortantes persecuti sunt eos. 
17m™Cumque recessissent a civitate et ne unus quidem in urbe Hai et 
Bethel remansisset qui non persequeretur Israél (sicut eruperant aperta 
oppida relinquentes), 148 dixit Dominus ad Ilosue: “Leva clipeum 
qui in manu tua est, contra urbem Hai, quoniam tibi tradam eam. 

19Cumque elevasset clipeum ex adverso civitatis, insidiae, quae 
latebant, surrexerunt confestim et pergentes ad civitatem ceperunt 
et succenderunt eam. 2°Viri autem civitatis, qui persequebantur Iosue, 
respicientes et videntes fumum urbis ad caelum usque conscendere 
non potuerunt ultra huc illucque diffugere, praesertim cum hi, qui 
simulaverant fugam et tendebant ad solitudinem, contra persequentes 
fortissime restitissent. 21 Vidensque Iosue et omnis Israél quod capta 
esset civitas et fumus urbis ascenderet reversus percussit viros Hai. 
22 Siquidem et illi, qui ceperant et succenderant civitatem, egressi ex 
urbe contra suos medios hostium ferire coeperunt. Cum ergo ex 
utraque parte adversarii caederentur, ita ut °nullus de tanta multitu- 
dine salvaretur, 23 regem quoque urbis Hai apprehenderunt viventem 
et obtulerunt Iosue. 

24 Tgitur omnibus interfectis, qui Israélem ad deserta tendentem 
fuerant persecuti, et in eodem loco gladio corruentibus, reversi filii 
Israél percusserunt civitatem. 25 Erant autem, qui in eodem die con- 
ciderant a viro usque ad mulierem duodecim milia hominum omnes 
urbis Hai. 26 Josue vero ?non contraxit manum, quam in sublime 
porrexerat %tenens clipeum, donec interficerentur omnes habitatores 
Hai. 27 lumenta autem et praedam civitatis diviserunt sibi filii Israél, 
rsicut praeceperat Dominus Iosue. 28 Qui succendit urbem et fecit 
eam *tumulum sempiternum; 29 ‘regem quoque eius suspendit in 
patibulo “usque ad vesperam et solis occasum. Praecepitque ILosue, 
et “deposuerunt cadaver eius de cruce proieceruntque in ipso introitu 
civitatis, Ycongesto super eum. magno acervo lapidum, qui permanet 
usque in praesentem diem. 

30 Tunc aedificavit Iosue altare Domino Deo Israél in monte 
Hebal, 31 sicut praeceperat Moyses famulus Domini filiis Israél, et 
scriptum est in Yvolumine legis Moysi: altare vero de lapidibus *im- 
politis, quos ferrum non tetigit. Et obtulit super eo holocausta Do- 
mino immolavitque pacificas victimas. 32 Et scripsit super @lapides 
deuteronomium legis Moysi, quod ille digesserat coram filiis Israél. 

33 Omnis autem populus et maiores natu ducesque ac iudices sta- 
bant ex utraque parte arcae in conspectu sacerdotum, qui portabant 
arcam foedéris Domini, “ut advena ita et indigena. Media pars eorum 
iuxta montem Garizim et media iuxta montem Hebal, %4sicut praece- 
perat Moyses famulus Domini. Et primum quidem ¢benedixit populo 
Israél; 34 post haec legit omnia /verba benedictionis et maledictionis 
et %cuncta, quae scripta erant in legis volumine. 35 Nihil ex his, 
quae Moyses iusserat, reliquit intactum, sed universa replicavit coram 
omni multitudine Israél, “mulieribus ac parvulis et advenis, qui inter 
eos morabantur. 

Quibus auditis, cuncti reges trans Iordanem, qui versabantur in 

@montanis et campestribus, in maritimis ac litore 2magni maris, 
hi quoque qui habitabant iuxta Libanum, °“Hethaeus et Amorrhaeus, 
Chananaeus, Pherezaeus et Hevaeus et Iebusaeus 2 congregati sunt 
pariter, ut pugnarent contra Iosue et Israél uno animo eademque 
sententia. 

3 At %hi, qui habitabant in ¢Gabaon, audientes cuncta quae fecerat 
Iosue /Iericho et 9Hai 4 et callide cogitantes tulerunt sibi cibaria, 
saccos veteres asinis imponentes et utres vinarios scissos atque con- 


—_ i ene 











in sui auxilium arcesserant (10, 1-5). Arrepta enim occasione, losue 
\cum omni exercitu bellatorum de Galgalis ascendit, irruit repente 
\ super reges lerusalem, Hebron, lerimoth, Lachis et Eglon, eosque, Deo 


LIBER IOSUE 








+ 


sutos 5 calceamentaque perantiqua, quae ad indicium vetustatis pitta- 
ciis consuta erant, induti veteribus vestimentis, panes quoque, quos 
portabant ob viaticum, duri erant et in frusta comminuti, © perrexe- 
runtque ad Josue, qui tunc morabatur in "castris Galgalae, et dixerunt 
ei atque simul omni Israéli: De terra longinqua venimus pacem vobi- 
scum facere cupientes. Responderuntque viri Israél ad eos atque 
dixerunt: 7 Ne forte i in terra, quae nobis sorte debetur, habitetis, et 
non ‘*possimus foedus inire vobiscum. 8 At illi ad ilosue, /Servi, 
inquiunt, bu sumus. Quibus Iosue ait: Quinam estis vos? et unde 
venistis ? 9 Responderunt: “De terra longinqua valde venerunt servi 
tui in nomine Domini Dei tui; ‘audivimus enim famam_ potentiae 
eius, cuncta quae fecit in Aegypto 1° ™et duobus regibus Amorrhaco- 
rum, qui fuerunt trans Iordanem, Sehon regi Hesebon et Og regi 
Basan qui erat in ”Astaroth. 11 Dixeruntque nobis seniores et omnes 
habitatores terrae nostrae: Tollite in manibus cibaria ob longissimam 
viam et occurrite eis et dicite: Servi vestri sumus, foedus inite nobi- 
scum, 12 En panes: quando egressi sumus de domibus nostris ut veni- 
remus ad vos, calidos sumpsimus, nunc sicci facti sunt et vetustate 
nimia comminuti; 1% utres vini novos implevimus, nunc rupti sunt et 
soluti; vestes et calceamenta, quibus induimur et quae habemus in pe- 
dibus, cb longitudinem longioris viae trita sunt et paene consumpta. 

14 Susceperunt igitur de cibariis eorum et 90s Domini non interro- 
gaverunt. 15?Fecitque Iosue cum eis pacem et, inito foedere, pollicitus 
est quad non occiderentur. Principes quoque ‘multitudinis iuraverunt 
eis. 16 Post dies autem tres initi foederis, audierunt quod in vicino 
habitarent et Yinter eos futuri essent. 17 Moveruntque castra filii Israél, 
et venerunt in civitates eorum die tertio, quarum haec vocabula sunt: 
‘Gabaon et®Caphira et ‘Beroth et “Cariathiarim; 18 et non percus- 
serunt eos, eo quod iurassent eis principes multitudinis in nomine 
Domini Dei Israel. 

Murmuravit itaque omne vulgus contra principes, 19 qui respon- 
derunt eis: Iuravimus illis in nomine Domini Dei Israél, et idcirco 
non possumus eos contingere. 20 Sed hoc faciemus eis: reserventur 
quidem ut vivant, “ne contra nos ira Domini concitetur, “si peiera- 
verimus; 21sed sic vivant, ut in usus universae multitudinis Yligna 
caedant aquasque comportent. 

Quibus haec loquentibus, 22 vocavit Gabaonitas Iosue et dixit eis: 
Cur nos decipere fraude voluistis, ut diceretis: *Procul valde habi- 
tamus a vobis, “cum in medio nostri sitis? 23 Itaque sub maledictione 
eritis et non ‘deficiet de stirpe vestra ligna caedens aquasque com- 
portans in domum Dei mei. 
servis tuis, quod °promisisset Dominus Deus tuus Moysi servo suo, 
ut traderet vobis omnem terram et disperderet cunctos habitatores 
eius; °“timuimus igitur valde et providimus animabus nostris vestro 
terrore compulsi, et hoc consilium inivimus. 25 Nunc autem in manu 
tua sumus: quod tibi bonum et rectum videtur fac nobis. 26 Fecit 
ergo Iosue, ut dixerat, et liberavit eos de manu filiorum Israél, ut 
non occiderentur, 27decrevitque i in illo die eos esse in ministerio cuncti 
populi et altaris Domini caedentes ligna et aquas comportantes usque 
in praesens tempus, 4in loco quem Dominus elegisset. 

Quae cum audisset Adonisedec rex Ierusalem, quod scilicet %ce- 

pisset Iosue Hai et subvertisset eam (9°sicut enim fecerat Iericho 
et regi eius, sic fecit Hai et regi illius) et quod °transfugissent Ga- 
baonitae ad Israél et essent foederati eorum, 2 %timuit valde. Urbs 
enim magna erat Gabaon et una civitatum regalium et maior oppido 
Hai omnesque bellatores eius fortissimi. 


3 Misit ergo Adonisedec rex ¢Ierusalem ad Oham regem ‘Hebron et | 


ad Pharam regem YIerimoth, ad Iaphia quoque regem /Lachis et ad 
Dabir regem ‘Eglon dicens: 4Ad me ascendite et ferte praesidium, 
ut expugnemus Gabaon, jquare transfugerit ad Iosue et ad filios Israél. 
5 KCongregati igitur ascenderunt quinque reges Amorrhaeorum, rex 
Ierusalem, rex Hebron, rex Ierimoth, rex Lachis, rex Eglon simul cum 
exercitibus suis et castrametati sunt circa Gabaon oppugnantes eam. 
6 Habitatores autem Gabaon urbis obsessae miserunt ad Iosue, qui 


24Qui responderunt: Nuntiatum est nobis ~ 





9, 5 — 10, 6 
Ac. 5, 10. 
$ cf. Ex 23, 32; Dt 7.2: Jd 2, 
jvr. It. [2. 
k Dt 20, 15. 
Rep «< TOs. 0; 246 


mv. Nm 21, 24-35. 


n.CDy 12,'4: Dt 1,74: 


oNm 27, 21. 


pcp. 11, 19; 2 Rg 21, 2. — cf. 
vr. 7. 

g vr. 22. 

Pa 8 age 

Scp. et 26:> 1 EBS'\2,° 2522455 


7s 
tcp. 18, 25; 2 Rg 4, 2; 23,37; 
1 Par TE." 2607 BS 2725558 
Es 7, 29. 
“Vv. CP. 15, 9, 60; 
vcf. Nm 17, 53. 
0.2 Ke 3h ct; 
y vr. 23, 27: Dt  a2a8 
1 id oof Veet « Sao s *% 
20; 2 Es 7, to} yee 


TS, 14,35. 


— cf. 
“433 8, 


Z Ax. 20,--9° 
avr. 16. 


5b Dt 7, 1, 2 


t Ex-3s, 14. 


aDt'12,. 5 


. acp. 8, 22, 26-29. 


bv..cp. 6; 21. 24. 


ccp. 9, 15. 
d Dt 11. 25. 


Sep. 4, 163.15; 82° Jd r,-8, 2; 
2 Rg 5, 6-9 etc. 

fcp. 15, 13; Jd 1, 10. — v. Gn 
T4,;.¥0, 
cp. 15, 35; 2 Es 11,25. 29. 


cp. 12, 11; 15,39; 4 Rg 14, 
19; I Par 3. Os), 2 Es 27, 
$cp. 12, 12; 15, 39. [30 etc. 
jvr. 1; cp. 9, 15. 
BeCks (Oye 





(12) 


— 177 — 








LIBER IOSUE 
10, 7-31 


ipso de caelo dimicante (6-14), profligat, in spelunca quo confugerant com- 
prehendit (15-23), morte multatos in patibulo suspendit (24-27) eorumque 
civitates una cum Maceda, Lebna, Dabir etc. expugnatas evertit (28-43). 














£0p3 8: 107-«9,. 6; 


m Nm 13, 20. — cf. cp. 11, 3. 

CDS, I, 3; 

ONT, 25° Cp, 31, 6; Jd:4, 14. 

PED, B$581, 42; 23, 9.>— cl. 
Ti, 16. 

q Jd 4, 15; 1 Rg 7, 10; Ps 17, 
P5* 1g. 28, 23. 

yep. 26,'3,'8; 28.5%, ta. oe 
0,173, 1 Par 7,°264* 2: Pars, 
8; t Mc 3, 16; 9, 50. 

SCP 25.,:352 1°RE-17, 55.2 -ar 

Es It 


tt, O;°2 , 30; Jr 34, 7. 
ECDs 12, 2200-15, 540s 
uv. Jb 38, 23. 


v Ecli 46, 5; Hab 3, 11. — cf. 
18°23;2%; 


x2 Rg 1,18.— cf. Nm 21,14. 
yIs 38, 8. — cf, 4 Rg 20, 11. 


Rive a2 i 23; $,°202 Ee aK, 
14, 25; Jd 5, 20. 


avr. 43. 


OVE. 11,28, 29. 
ect, Dt 25. 28, 


dcp. 8, 24. 
eet. Ex:tz, 75 Jot: rr4ag. 


SNE VT. 03. 


g Dt 33, 29; Ps 109, 1; Is 51, 
$35 Bafiapas. 
Akvr. 8; cp. 1, 6, 9. — v. Dt 


_ 31, 6-8. 
PTA BT a Oe i ati Aly «Be 


jicp. 8,29; Dtetp2g;.23. 


VES 11: 


Cp. 0;) hy 
MC), 227, *ES84" Res8,: 223-29, 
8. — cf. cp. 15, 42. 


nvr. 3; 4 Rg 18, 14, 17; 19, 
8 etc. 





tunc morabatur in castris ‘apud Galgalam, et dixerunt ei: Ne retrahas 
manus tuas ab auxilio servorum tuorum: ascende cito et libera nos 
ferque praesidium; convenerunt enim adversum nos omnes reges 
Amorrhaeorum, “qui habitant in montanis. 7 Ascenditque Iosue de 
Galgalis et “omnis exercitus bellatorum cum eo, viri fortissimi. 

8 Dixitque Dominus ad Iosue: °Ne timeas eos; in manus enim 
tuas tradidi illos: ?nulius ex eis tibi resistere poterit. 
Iosue super eos repente tota nocte ascendens de Galgalis; 10 %t con- 
turbavit eos Dominus a facie Israél, contrivitque plaga magna in 
Gabaon, ac persecutus est eos per viam ascensus “Bethoron, et per- 
cussit usque *Azeca et ‘Maceda. 

11 Cumque fugerent filios Israél et essent in descensu Bethoron, 
Dominus misit super eos “lapides magnos de caelo usque ad Azeca; 
et mortui sunt multo plures lapidibus grandinis, quam quos gladio 
percusserant filii Israél. 

12 Tunc locutus est Iosue Domino in die, qua tradidit Amorrhaeum 
in conspectu filiorum Israél, dixitque coram eis: 

Sol, contra Gabaon ne movearis, 
et, luna, contra vallem Aialon, 
13 vSteteruntque sol et luna, 
donec ulcisceretur se gens de inimicis suis. 

Nonne scriptum est hoc in “libro iustorum ? Stetit itaque sol in 
medio caeli et non festinavit occumbere spatio unius diei. 14 ¥Non 
fuit antea nec postea tam longa dies, oboediente Domino voci hominis 
et “pugnante pro Israél. 

15 GReversusque est Iosue cum omni Israél in castra Galgalae. 

16 Fugerant enim quinque reges et se absconderant in spelunca 
urbis Maceda. 17 Nuntiatumque est Iosue quod inventi essent quinque 
reges latentes in spelunca urbis )Maceda. 18 Qui praecepit sociis et 
ait: Volvite saxa ingentia ad os speluncae et ponite viros industrios, 
qui clausos custodiant; 19 vos autem nolite stare, sed persequimini 
hostes et °extremos quosque fugientium caedite; nec dimittatis eos 
urbium suarum intrare praesidia, quos tradidit Dominus Deus in ma- 
nus vestras. 

20 Caesis ergo adversariis plaga magna et Yusque ad internecionem 
paene consumptis, hi qui Israél effugere potuerunt ingressi sunt ci- 
vitates munitas; 21 reversusque est omnis exercitus ad Iosue in Ma- 
ceda, ubi tunc erant castra, sani et integro numero; nullusque contra 
filios Israél “mutire ausus est. 

22 Praecepitque Iosue dicens: Aperite os speluncae et producite ad 
me quinque reges, qui in ea latitant. 23 Feceruntque ministri ut sibi 
fuerat imperatum et eduxerunt ad eum quinque reges de spelunca, 
fregem Jerusalem, regem Hebron, regem Ierimoth, regem Lachis, 
regem Eglon. 

24 Cumque educti essent ad eum, vocavit omnes viros Israél et ait 
ad principes exercitus, qui secum erant: Ite et %ponite pedes super 
colla regum istorum. Qui cum perrexissent et subiectorum colla pedi- 
bus calcarent, 25 rursum ait ad eos: /Nolite timere nec paveatis, con- 
fortamini et estote robusti; ‘sic enim faciet Dominus cunctis hostibus 
vestris, adversum quos dimicatis. 26 Percussitque Iosue et interiecit 
eos atque Jsuspendit super quinque stipites; fueruntque suspensi 
usque ad vesperum. 27 4Cumque occumberet sol, praecepit sociis ut 
deponerent eos de patibulis; qui depositos proiecerunt in speluncam, 
in qua latuerant, et posuerunt super os eius saxa ingentia, quae per- 
manent usque in praesens. 

28 Eodem quoque die *Macedam cepit Iosue et percussit eam in 
ore gladii regemque illius interfecit et omnes habitatores eius; non 
dimisit in ea saltem parvas reliquias. Fecitque regi Maceda sicut 
fecerat ‘regi Iericho. 29Transivit autem cum omni Israél de Maceda in 
mLebna et pugnabat contra eam: 39 quam tradidit Dominus cum rege 
suo in manus Israél; percusseruntque urbem in ore gladii et omnes 
habitatores eius; non dimiserunt in ea ullas reliquias feceruntque 
regi Lebna, sicut fecerant /regi Iericho. 

31 De Lebna transivit in “Lachis cum omni Israél et, exercitu per 


9 Irruit itaque - 








— 178 — 








Tandem universa regione australi potitus, contra labin regem Asor 
\et omnes reges aquilonis ad aguas Merom collectos dirigit aciem 
eosque debellat (11, 1-23). Huius prioris partis quasi epilogus texitur 


LIBER IOSUE 
10, 32 —11, 17 








gyrum disposito, oppugnabat eam. 32 Tradiditque Dominus Lachis in 
manus Israél et cepit eam die altero, atque percussit in ore gladii 
omnemque animam, quae fuerat in ea, sicut fecerat Lebna. 

33 Eo tempore ascendit Horam rex 9Gazer, ut auxiliaretur Lachis, 
quem percussit losue cum omni populo eius usque ad internecionem. 

34 Transivitque de Lacbis in ?Eglon et circumdedit 35 atque expu- 
gnavit eam eadem die percussitque in ore gladii omnes animas, quae 
erant in ea, iuxta omnia quae fecerat Lachis. 

36Ascendit quoque cum omni Israél de Eglon in ?Hebron et pugnavit 
contra eam: 37cepit eam et percussit in ore gladii regem quoque eius et 
omnia oppida regionis illius universasque animas, quae in ea fuerant 
commoratae: non reliquit in ea ullas reliquias: sicut fecerat Eglon: 
sic fecit et Hebron, cuncta quae in ea repperit consumens gladio. 

38Inde reversus in @Dabir 29cepit eam atque vastavit, regem quoque 
eius atque omnia per circuitum oppida percussit in ore gladii; non 
dimisit in ea ullas reliquias; sicut fecerat Hebron et Lebna et regibus 
earum sic fecit Dabir et regi illius. 

40 Percussit itaque Iosue omnem terram montanam et meridianam 
atque campestrem, et Asedoth cum regibus suis; non dimisit in ea 
ullas reliquias, sed “omne, quod spirare poterat, interfecit, sicut prae- 
ceperat ei Dominus Deus “Tsraél, 41a sCadesbarne usque *Gazam, 
omnem terram “Gosen usque Gabaon, 42 universosque reges et re- 
giones eorum uno impetu cepit atque vastavit ; vDominus enim Deus 
Israél pugnavit pro eo. 43 “Reversusque est cum omni Israél ad lo- 
cum castrorum in Galgala. 

l ] Quae cum audisset @Iabin rex °Asor, “misit ad Iobab regem Ma- 

don et ad regem dSemeron atque ad regem eAchsaph, 2 ad reges 
quoque aquilonis, qui habitabant in montanis et in planitie contra 
meridiem /Ceneroth, in campestribus quoque et in regionibus 9Dor 
iuxta mare, 3 Chananaeum quoque ab oriente et occidente et Amor- 
rhaeum atque Hethaeum ac Pherezaeum et hTebusaeum in montanis, 
‘Hevaeum quoque qui habitabat ad radices /Hermon in terra *Maspha. 
4 Egressique sunt omnes cum turmis suis, populus multus nimis 
lsicut harena quae est in litore maris, equi quoque et currus immen- 
sae multitudinis. 5Conveneruntque omnes reges isti in unum ad aquas 
Merom, ut pugnarent contra Israél. 

6 Dixitque Dominus ad Iosue: ™Ne timeas eos, cras enim hac eadem 
hora ego tradam omnes istos vulnerandos in conspectu Israél; “equos 
eorum subnervabis et °currus igne combures. 

7 Venitque Iosue et omnis exercitus cum eo adversus illos ad aquas 
Merom ?subito, et irruerunt super eos, 8 tradiditque illos Dominus in 
manus Israél, qui percusserunt eos et persecuti sunt usque ad @Sido- 
nem magnam et aquas "Maserephoth campumque *Masphe, qui est 
ad orientalem illius partem. Ita percussit omnes, ut nullas dimitteret 
ex eis reliquias. 9% Fecitque sicut ‘praeceperat ei Dominus: equos 
eorum subnervavit, currusque combussit igni. 10 Reversusque statim 
cepit “Asor, et regem eius percussit gladio. Asor enim antiquitus 
inter omnia regna haec principatum tenebat. 11 Percussitque omnes 
animas, quae ibidem morabantur; non dimisit in ea ullas reliquias, 
sed usque ad internecionem universa vastavit ipsamque urbem pere- 
mit incendio. 

12 Et omnes per circuitum civitates regesque earum cepit, percussit 
atque delevit, “sicut praeceperat ei Moyses famulus Domini. 1%Absque 
urbibus, quae erant in Ycollibus et in tumulis sitae, ceteras succendit 
Israél; unam tantum Asor munitissimam flamma consumpsit. 14 Om- 
nemque praedam istarum urbium ac iumenta diviserunt sibi filii 
Israél, cunctis hominibus interfectis. 15 *Sicut praeceperat Dominus 
Moysi servo suo, “ita praecepit Moyses Iosue et Yille universa com- 
plevit; non praeteriit de universis mandatis nec unum quidem verbum, 
quod iusserat Dominus Moysi. 

16 Cepit itaque Iosue omnem Cterram montanam et meridianam, 
4terramque Gosen et planitiem et occidentalem plagam “montemque 
Israél et campestria eius 17 et partem montis, quae ascendit Seir, 
usque /Baalgad per planitiem Libani subter montem 9Hermon: 





ocp. 16, 3, 10; 21, 21; Jd 1, 
29; 2 Rg 5, 25; 3 Rg 9g, 
15-17. — cf. 1 Mc 7, 45. 

P vr. 3. 


QCcp.- at," 15 VeuCp, «15; 
15-17, 49; Seaie. I, II-I3. 


r Dt 20, 16, 17. 


acf. Jd 4, 2; Ps 82, ro. 
bcp. 19, 36; 1 Rg 12, 9; 3 Rg 
9,15; 4 Rg L5,:29;°% Me ad ip 


c cf. cp. 10, 3. [63-72. 

dcp. 19, 15. 

écp. 19, 25. 

fcp. 12, 3; 13, 27; 19,35; Nm 
34, 1 

£ cp. eh 8 Ht: 7 173 1 Mc 

hcp. 15, 65 rss 1E-ss. 

itd, 3. 

I We Ob. Bi 38 

Rk vr. 8. 

# Gai 223,195. 32, 12° Jd" 722" 

1 Rg 13, 5 


m cf cp. 10, 8. — v. Dt 3%; 6. 
n Vr. 9; 2 Rg a 43" Par 18) 2. 


— cf. Gn 
Ocp. 17, 16- 18: DE 20, 1° "Jd fF, 
Pp 10, 9. [19;°4, 3 
dcp. 19, 28. — v. Gn 10, 19 
ep. “13, 
$ Yr. 3 
t vr. 6 


uvr. 1. — cf. Jd 4, 2 
v cp. 10, 40. 


eDt.9, 2% .20,. 36, 77; 
yich. CD, 8; 295.13; 26; 


s EX 34, 11,.%27:Dt%7, 


a Dt 7, 2 
BeDe.. 25 7 


C0; E25 Se 
dcp. 10, ape 15, $l. 














LIBER IOSUE 
11, 18 — 13, 8 


elenchus regum qui trans vel citra lordanem a losue devicti sunt (12, 1-24). 
2. Palaestinae cisiordanicae partitio (13, 1-22,34). Exc/usis a partitione regionis 
nuper occupatae praeter levitas, quibus nulla possessio adsignatur, tribu- 





Weep. 13547:1Dt 7, 24. 
icf. cp. 14, 7, 10. 


Dt 1, 28. 


qi Rg it, 8; 15, 4 etc. — cf. 
1 Rex27, 6; 3 Rg 12, 19. 

rcp. 13, 2. — cf. cp. 15, 45-47; 

ae sr 19. I, 18. 

fcr TiRe Ly, A 

“cp. 13, 3; Jd 16, 23; 1 Rg 5, 
I, 2232. Par-26,,07.02- S13, 
24; Is 20, 1; Am 1, 8; 1 Mc 
5, 68; 10, 83; 11, 4; Ac 8,4. 

vv. Nm 34, 2-12. 

xv. cp. 14-19; Nm 26, 52-56. 

VY CD. 52, vs bout O. 

Z:CLi CDs 14518). 2%, Als 225 45 
2'3+ Be Jd Rae Mot. 

@ Nin33%) 513; 242) Dt3;8, 9. 

bv. Dt 2, 32; 3, 6, 16. — Vv. 

6. [Nm 21, 21-26. 


6 Gp. util, 22. 

f Dt 3, 17. — ch cds 656. 

£ cD. 13, 20; Nim 33, 49,5 152 252 9. 
cp. 10, 40; 13, 20; Dt 3, 17; 


4, 49. 
i Dt 3, 3, 10. — Nm 21, 33-35. 
7 CD. 133.1280 18). 83. 18, 1.80; Dt 


kcp.9, 10; Dt1,4. [3, 11 etc. 
LDt. 3% 8) -O. 

m Cp. 13, 11; Dt 3, 10;.1 Par 
n Dt 3, 14 [5, 11. 


ov. Nm 21, 23, 24, 33-35. 
pcp. 13, 8; Nm 32, 29, 33; Dt 
EE Feit ¢ $3 


x cp. 
ycp. 10, 33. 

BR £0;°.385..39: 

acl. cp.-1§, 30, 413° i Par syst. 
bcp. 15, 30; Nm 14, 45; Dt 1, 


44; I, 17. 
c (Nm 21, 1; Jd 1, 16.) 
dcp. 10, 30. 
ECD..155:35 ied ee a2 “Te 
fp. 10, 28. 
§ cD. 8.273 Jd z..a. 
hcp. 15, 343 17, 7. 
i3 Rg 4, Io. 
jcp. 15, 523.1 Rg 4, 4. 
ICD, 12, 105~-Oy, 
beeps IT,’ it; *80. 
mcp. 17, Il. 
nv Par 6, 72. — cf. cp. 21, 28. 
OPT; IIs 
PCH. TT, 2, Os 
G3 Re ta, Tz etc: 


a Cp. '23,.a% 

GDtasts 3. =e Ch JG 3. Ts 

er Re 29; 8) 

dNm 34, 5. — cf. 1 Par 13, 5. 


Ecpy rr, 8. 

mci Cp. 23) 835° Jd" 2.3 as: 
ncp. 23. 4; Nm 34, 2. 

OCD: 24; Tyo2. 


pcp. 12, 6. — v. Nm 32, 33. 





‘Aomnes reges eorum cepit, percussit et occidit. 18 ‘Multo tempore 
pugnavit losue contra reges istos. 19 Non fuit civitas, quae se traderet 
filiis Israél, Jpraeter Hevaeum qui habitabat in Gabaon; omnes enim 
bellando cepit. 

20 Domini enim sententia fuerat, ut indurarentur corda eorum, et 
pugnarent contra Israél et caderent et non mererentur ullam clemen- 
tiam ac perirent, ™sicut praeceperat Dominus Moysi. . 

21 Jn illo tempore venit Iosue et interfecit "Enacim de montanis 
Hebron et °Dabir et 7Anab et de omni monte Yluda et Israél, urbes- 
que eorum delevit. 22 Non reliquit ullum de stirpe Enacim in terra 
filiorum Israél, “absque civitatibus *Gaza et ‘Geth et “Azoto, in 
quibus solis relicti sunt. 

23 Cepit ergo Iosue omnem terram, “sicut locutus est Dominus ad 
Moysen, et “tradidit eam in possessionem filiis Israél Ysecundum par- 
tes et tribus suas; *quievitque terra a proeliis. 

Hi sunt reges, quos percusserunt filii Israél, et possederunt ter- 

ram eorum trans Iordanem ad solis ortum %a torrente Arnon 
usque ad montem Hermon et omnem orientalem plagam, quae respi- 
cit solitudinem: 2 %Sehon rex Amorrhaeorum, qui habitavit in He- 
sebon, dominatus est ab Aroér, quae sita est super ripam torrentis 
Arnon, et ‘mediae partis in valle dimidiaeque Galaad @usque ad 
torrentem Iaboc, qui est terminus filiorum Ammon, 3 et a solitudine 
usque ad “mare Ceneroth contra orientem et usque ad /mare deserti, 
quod est mare salsissimum, ad orientalem plagam per viam, quae ducit 
9Bethsimoth, et ab australi parte, quae subiacet “Asedoth Phasga. 

4 Terminus ‘Og regis Basan de reliquiis /Raphaim, Kkqui habitavit 
in Astaroth et in Edrai et dominatus est in ‘monte Hermon et in 
mSalecha atque in universa Basan “usque ad terminos 5 Gessuri et 
Machati et dimidiae partis Galaad, terminos Sehon regis Hesebon. 

6 OMoyses famulus Domini et filii Israél percusserunt eos, ?tradi- 
ditque terram eorum Moyses in possessionem Rubenitis et Gaditis 
et dimidiae tribui Manasse. 

7 Hi sunt reges terrae, quos percussit Iosue et filii Israél trans 
Iordanem ad occidentalem plagam a Baalgad in campo Libani @usque 
ad montem, cuius pars ascendit in Seir; tradiditque eam Iosue in 
possessionem tribubus Israél, “singulis partes suas 8 tam “in montanis 
quam in planis atque campestribus; in Asedoth et in solitudine ac 
in meridie *Hethaeus fuit et Amorrhaeus, Chananaeus et Pherezaeus, 
Hevaeus et Iebusaeus: 9™rex Iericho unus, Yrex Hai, quae est ex 
latere Bethel unus, 19 rex Ierusalem unus, “rex Hebron unus, 1! rex 
Ierimoth unus, “rex Lachis unus, 12 “rex Eglo unus, Yrex Gazer 
unus, 1% 2rex Dabir unus, rex “Gader unus, 14 rex 0>Herma unus, rex 
¢Hered unus, 15 ¢rex Lebna unus, rex “Odullam unus, 16 /rex Maceda 
unus, rex 9Bethel unus, 17 rex *Taphua unus, rex ‘Opher unus, 18 rex 
jAphec unus, rex Saron unus, 19 Jrex Madon unus, “rex Asor unus, 
20 rex Semeron unus, rex Achsaph unus, 2! rex “Thenac unus, rex 
Mageddo unus, 22 rex ™Cades unus, rex 9Iachanan Carmeli unus, 
23 Prex Dor et provinciae Dor unus, rex gentium Galgal unus, 
24 rex Thersa unus: omnes reges triginta unus. 


| Iosue “senex provectaeque aetatis erat et dixit Dominus ad eum: 

Senuisti et longaevus es, terraque latissima °derelicta est, quae 
necdum sorte divisa est: 2 omnis videlicet Galilaea Philisthiim et uni- 
versa °Gessuri, %a “fluvio turbido, qui irrigat Aegyptum, usque ad 


terminos Accaron contra aquilonem; terra Chanaan, quae in “quinque. 


regulos Philisthiim dividitur, Gazaeos et Azotios, Ascalonitas, Gethaeos 
et Accaronitas, 4ad meridiem vero sunt /Hevaei; omnis terra Cha- 
naan et Maara Sidoniorum usque YApheca et “terminos Amorrhaei 
5 eiusque confinia; Libani quoque regio contra orientem a ‘Baalgad 
sub monte Hermon donec Jingrediaris Emath; 6 omnium qui habi- 
tant in monte a Libano usque ad aquas /Maserephoth universique 
Sidonii. "Ego sum, qui delebo eos a facie filiorum Israél. "Veniat 
ergo in partem hereditatis Israél, sicut praecepi tibi. 7 Et nunc divide 
terram in possessionem novem tribubus et dimidiae tribui Manasse, 
8cum qua Ruben et Gad possederunt terram, ?quam tradidit eis 








—" 180 — 








\ 

bus Ruben et Gad et dimidia tribu Manasse, quae hereditatem suam 
trans flumen acceperant (13, 1-33), losue, Deo iubente et Eleazaro 
principibusque familiarum adstantibus (14, 1-5), post adsignatum Caleb 


LIBER IOSUE 
13,9 — 14, 8 








Moyses famulus Domini, trans fluenta Iordanis ad orientalem plagam. 
9Ab 4@Aroér, quae sita est in ripa torrentis Arnon et in vallis medio, 
universaque "campestria Medaba usque Dibon !9 et %cunctas civitates 
Sehon regis amorrhaei, qui regnavit in Hesebon, usque ad terminos 
filiorum Ammon; let Galaad ac ‘terminum Gessuri et Machati et 
omnem montem Hermon et universam Basan usque ad Salecha, 
12omne regnum Og in Basan, qui regnavit in “Astaroth et Edrai 
(Yipse fuit de reliquiis Raphaim); “percussitque eos Moyses atque 
delevit. 13 Nolueruntque disperdere filii Israél Gessuri et Machati et 
habitaverunt in medio Israél usque in praesentem diem. 

14yTribui autem Levi non dedit possessionem, sed sacrificia et 
victimae Domini Dei Israél: ipsa est eius hereditas, sicut locutus 
est ili. 15 Dedit ergo Moyses possessionem tribui filiorum Ruben 
iuxta cognationes suas 16 Fuitque terminus eorum ab Aroér, #quae 
sita est in ripa torrentis Arnon et in valle eiusdem torrentis media, 
universam planitiem, quae ducit *Medaba, 17 et »Hesebon cunctosque 
viculos earum, qui sunt in campestribus, “Dibon quoque et @Bamoth- 
baal et oppidum *Baalmaon 18 et /Iassa et 9Cedimoth et *Mephaath 
19et ‘Cariathaim et /Sabama et Sarathasar in monte convallis, 20*Beth- 
phogor et ‘Asedoth Phasga et ”Bethiesimoth 2let omnes urbes 
campestres universaque regna Sehon regis amorrhaei, qui regnavit 
in Hesebon, “quem percussit Moyses cum 9principibus Madian, 
°Hevaeum et Recem et Sur et Hur et Rebe duces Sehon habitatores 
terrae. 22 Et °Balaam filium Beor hariolum occiderunt filii Israél gla- 
dio cum ceteris interfectis. 23 Factusque est ?terminus filiorum Ruben 
Iordanis fluvius: haec est possessio Rubenitarum per cognationes 
suas urbium et viculorum. 

24 Deditque Moyses tribui Gad et filiis eius per cognationes suas 
possessionem, cuius haec divisio est: 25 %terminus "laser et ‘omnes 
civitates Galaad et dimidiam partem terrae filiorum Ammon usque 
ad *Aroér, quae est contra “Rabba, 26 et ab Hesebon usque Ramoth, 
Masphe et Betonim et a “Manaim usque ad terminos “Dabir. 27 In 
valle quoque YBetharan et Bethnemra et *Socoth et ¢Saphon, reliquam 
partem regni Sehon regis Hesebon; huius quoque finis Iordanis est 
usque ad extremam partem maris Cenereth trans Iordanem ad orien- 
talem plagam; 28 Shaec est possessio filiorum Gad per familias suas, 
civitates et villae earum. 

29 Dedit et dimidiae tribui Manasse filiisque eius iuxta cognationes 
suas possessionem, 29 cuius hoc principium est: a °Manaim universam 
Basan et cuncta regna Og regis Basan Yomnesque vicos lair, qui 
sunt in Basan sexaginta oppida, 3let dimidiam partem Galaad et 
fAstaroth et Edrai, urbes regni Og in Basan: filiis 9Machir filii 
Manasse, dimidiae parti filiorum Machir iuxta cognationes suas. 

32 Hanc possessionem divisit Moyses in “campestribus Moab trans 
Iordanem contra Iericho ad orientalem plagam. 

33 iTribui autem Levi non dedit possessionem, quoniam Dominus 
Deus Israél jipse est possessio eius, ut locutus est illi. 

4 Hoc est quod possederunt filii Israél in terra Chanaan, quam 

dederunt eis “Eleazar sacerdos et Iosue filius Nun et principes 
familiarum per tribus Israél 2 sorte omnia dividentes, sicut praece- 
perat Dominus in manu Moysi, novem tribubus et dimidiae tribui. 
¢Duabus enim tribubus et dimidiae dederat Moyses trans Iordanem 
possessionem 4absque levitis, qui nihil terrae acceperunt inter fratres 
suos, “sed in eorum successerunt locum @filii Ioseph in duas divisi 
tribus, Manasse et Ephraim; nec acceperunt levitae aliam in terra 
partem nisi furbes ad habitandum et suburbana earum ad alenda 
lumenta et pecora sua. 5 9Sicut praeceperat Dominus Moysi, ita fe- 
cerunt filii Israél et diviserunt terram. 

6 Accesserunt itaque filii Iuda ad Iosue in Galgala, locutusque est 
ad eum Caleb filius Iephone “cenezaeus: ‘Nosti quid locutus sit 
Dominus ad Moysen hominem Dei de me et te in Cadesbarne. 7 Qua- 
draginta annorum eram, quando /Jmisit me Moyses famulus Domini 
de “Cadesbarne, ut considerarem terram; nuntiavique ei quod mihi 


verum videbatur. 8/Fratres autem mei, qui ascenderant mecum, 





q Dt 2, 36. 


rvr. 16. — cf. Nm 21, 30; Jr 
s Nm 21, 24, 25. 48, 8 


t Dt 3, 14. 


“Vs Dt 1,4 


v.Nm 21, 24, 35. 
“vr. It. 


¥Y Vr. 33; CD. 14, 3, 4. — v. Nm 
18, 20-32. 


ZVI. 9. 


av. Nm 21, 30. 

bv. Nm 21, 25. 

cv. Nm 21, 30. 

dcf. Nm 21, 19 (; 22, 41). 

eNm 32,383 .% Par.s, 3; b225, 

FN SY, 23: [9. 

2 Cp). 27, 372.1 .var 6,- 79, — 
Ch. Dt 25,26. 

hep, 22; '36; ¢45. Par 63 /79;3.-7 
48, 21. 

iv .Nm 32, 37, 38; Ez 25, 9. 

j Dt 4, 46. 

k Dt 3, 29; 4, 46; 34, 6. 

CDs) tas cse 

ne Dt 3, 10. 

na Nm 31, 8. 

ocf. Nm 31, 8. 

Pb De-3 16, 37; 

q Nm 32, 34-36. 

rcp. 21, 37. — v. Nm 21, 32. 

SCT. VI.) ST, 

t Nm 32, 34. 

“uN: Dt 3, TT. 

97 -cps 2%, 37; Gh 32% 2 (42° Re 
2, By tat 17, 24). 

x2 Rg 9, 4, 5. 

y Nm 32, 36. 

SM GH 38598 4 


dNm 32, 41; 3 Rg 4, 13; 1 
Par 2, 23. — cf. Dt 3, 14. 

ecf. Jd 10, 3, 4. 

fep. 12, 4.— v. Dt 1, 4. 
cp. 17, 1; Nm 32, 39, 40. 
Nm 22. 1, — cf. Nm 36, 13. 


ivr. 14; cp. 18, 7; Nm 18, 8. 
jv. Nm 18, 20. 


acp. 17, 4; 21, 1; Nm 34, 17, 
18. — cf. vr. 2; cp. 13, 8 ss. 
b Nm 26, 55; 33, 5; 34, 13. 


Cv. cp. 13, 8. 
dv 6p2.13¢-14;.33- 
e Gn 48, 5; 1 Par 5, 1, 2. 


Pha CD.) (Bhs 3-80. 
gcp. 21, 2; Nm 35,:2. 


hvr. 14; Nm 32, 12..— cf. cp. 
15, 17. — Vv. Gn 15, 19. 
#Nm 14, 24, 30. — Dt 1, 36, 
7Nm 133, 7,17,31; 14,6-9. (38. 
k Nm 32,8.— cf. Nm 13,1, 27. 
1 Dt 1, 28. — v. Nm 13, 31-33. 





— 181 — 











LIBER IOSUE 
14, 9 — 15, 21 


praemium iam ei a Deo per Moysen promissum (6-15), tribui luda pri- 
mam sortem attribuit. Eius limitibus praefinitis (15, 1-12) et in ea Ca- 
lebitarum possessione inclusa (13-9), describuntur singulae civitates, qui- 





m Nm 14, 24; 32, 12; Ecli 46, 
nNm 14, 21 Ss. 

oNm 14, 24; Dt 1, 36. 

Pcp. I, 3. 


q Nm 14, 30. 
GLIITAY. 


s Ecli 46, 11. 

bil 4 CD. LI5. 22. 

uNm 13, 28, 33. 

ViCcDpi (23, 62 

xcp. -10)°36; Jd<1;,, 90; ‘x1° Par 
6, 55, 56; 1 Mc 2, 56. — Vv. 
Gn 13,718. 

y CP. 15, 13-19; 21, 12. 

avr. 8, 9: Ecli 46, 12. 


b'vr.''2332 Gn! 2332373539293 3d 
I, 10. — Vv. cp. 10, 36. 

“= 21, 11; Gn 23, 1. — cf. 

Nn 23, 19; 35, 27. 

ON.5 Cps-It, 235 

aNm 33, 36; 34, 3. 

2-4] Nm 34, 3-5. 

bcp. 12, 3. — v. Gn 14. 3. 

CAS; 32 02S. 

d Jd 1, 36. 

evr. 47. — cf. cp. 13, 3. 


HC es 3 Pah ws es 

m2 Rg 17, 17; 3 Rg t, 9. 

A. 18; 10: 4. R&- 23,205, 2 
ar/28,° 3. etc. 

- pe. 18, 28. — cf. Jd 
40, TO. War-15,.4. 

pcp. 18, 16. — Vv. cp. 12, 4. 

gcp. 18, 15. 

f vte60%;1 Par-:33,: 6; Ps 131, 
6. — cf. 2 Re pai 

Rebs Bly Os Re Os, OF ba. 

tcp. 19,41; Gn 38, 12-14;.Jd 

BCD. 13, 3> tA, £°2 

v2 Par 26, 6; 1 Mc 4, 15; 5, 
BSsc 2 MIC 12,°5~ 

% Vr. 47, cp. 23, 4; Nm 34, 6, 
7; Ex 47, 20. 

13-19] Jd 1, 10-15. 

y vr. 54. — V. cp. 14, 13-15. 

z Nm 13, 23; Jd 1, 20. 


av. cp. 10, 38. 

6 cf. vr. 49. 

CMe JAI, 13s 
dv. cp. 14, 6, 13. 


ecf. cp. 14, 13; Gn 33, 11. 


fer.iz, 





dissolverunt cor populi, et nihilominus “ego secutus sum Dominum 
Deum meum. 9”Iuravitque Moyses in die illo dicens: °Terra, quam 
Pcalcavit pes tuus, erit possessio tua et filiorum tuorum in aeternum, 
quia secutus es Dominum Deum meum. 1° Concessit ergo Dominus 
vitam mihi, Ysicut pollicitus est, usque in praesentem diem. "Qua- 
draginta et quinque anni sunt, ex quo locutus est Dominus verbum 
istud ad Moysen, quando ambulabat Israél per solitudinem. Hodie 
Toctoginta quinque annorum sum, 11sic valens ut eo valebam tem- 
pore quando ad explorandum missus sum; ‘illius in me temporis 
fortitude usque hodie perseverat tam ad bellandum quam ad gra- 
diendum. 12 Da ergo mihi ‘montem istum, quem pollicitus est Do- 
minus, te quoque audiente, in quo “Enacim sunt et urbes magnae 
atque munitae, si forte sit Dominus mecum et potuero delere eos, 
sicut promisit mihi. 

13 UBenedixitque ei Iosue et tradidit ei *Hebron in possessionem; 
14 atque ex eo Yfuit Hebron Caleb filio Iephone cenezaeo usque in 
praesentem diem, “quia secutus est Dominum Deum Israél. 

15 (Nomen Hebron ante vocabatur °Cariath Arbe. Adam maximus 
ibi inter Enacim situs est. 4Et terra cessavit a proeliis. 

] Igitur sors filiorum Iudae per cognationes suas ista fuit: %a ter- 

mino Edom desertum Sin contra meridiem et usque ad extremam 
partem australis plagae. 2 Initium eius a summitate Ymaris salsissimi 
et a “lingua eius, quae respicit meridiem. 3% Egrediturque contra 
dascensum scorpionis et pertransit in Sina ascenditque in Ca- 
desbarne et pervenit in Esron ascendens ad Addar et circuiens Carcaa, 
4 atque inde pertransiens in Asemona et perveniens ad “torrentem 
Aegypti; eruntque termini eius mare magnum: hic erit finis meri- 
dianae plagae. 

5 Ab oriente vero erit initium mare salsissimum usque ad extrema 
Iordanis et ea, quae respiciunt ad aquilonem, a lingua maris usque 
ad euncem Iordanis fluvium. ® Ascenditque terminus in /Bethhagla 
et transit ab aquilone in 9Betharaba ascendens ad “lapidem Boen 
filii Ruben 7 et tendens usque ad terminos Debera de ‘valle Achor, 
contra aquilonem respiciens /Galgala, quae est ex adverso “ascensio- 
nis Adommim ab australi parte torrentis. Transitque aquas, quae vo- 
cantur /fons solis, et erunt exitus eius ad *™fontem Rogel. 8Ascen- 
ditque per “convallem filii Ennom ex latere Iebusaei ad meridiem, 
°haec est Ierusalem, et inde se erigens ad verticem montis, qui est 
contra Geennom ad occidentem in summitate ?vallis Raphaim contra 
aquilonem, 9 pertransitque a vertice montis usque ad ¢fontem aquae 
Nephtoa et pervenit usque ad vicos montis Ephron inclinaturque in 
‘Baala, quae est Cariathiarim, id est urbs silvarum, 1%et circuit de 
Baala contra occidentem usque ad montem Seir. Transitque iuxta latus 
montis Iarim ad aquilonem in Cheslon et descendit in *Bethsames 
transitque in ‘Thamna 1let pervenit “contra aquilonem partis Accaron 
ex latere, inclinaturque Sechrona et transit montem Baala pervenitque 
in Ylebneel et “magni maris contra occidentem fine concluditur: 12 hi 
sunt termini filiorum Iuda per circuitum in cognationibus suis. 

13 Caleb vero filio Iephone dedit partem in medio filiorum Iuda, 
sicut praeceperat ei Dominus, ¥YCariath Arbe patris Enac, ipsa est 
Hebron. 14 Delevitque ex ea Caleb “tres filios Enac, Sesai et Ahiman 
et Tholmai de stirpe Enac. 15 Atque inde conscendens venit ad habi- 
tatores 2Dabir, quae prius vocabatur Cariath Sepher, id est civitas 
litterarum. 

16 Dixitque Caleb: Qui percusserit Cariath Sepher et ceperit eam, 
dabo ei Azam filiam meam uxorem. 17 °Cepitque eam Othoniel filius 
Cenez @frater Caleb iunior, deditque ei Axam filiam suam uxorem. 
18Quae, cum pergerent simul, suasa est a viro suo ut peteret a patre 
suo agrum. Suspiravitque ut sedebat in asino, cui Caleb: Quid habes? 
inquit; 19at illa respondit: Da mihi @benedictionem. Terram australem 
et arentem dedisti mihi, iunge et irriguam. Dedit itaque ei Caleb 
irriguum superius et inferius. 

20 Haec est possessio tribus filiorum Iuda per cognationes suas: 
2lerantque civitates ab extremis partibus filiorum Iuda /iuxta terminos 





— 182 — 








bus vel a meridie. (20-32), vel in campestribus (33-47), vel in montibus 
(48-60) vel in deserto positis, constituitur (61-63). Altera sors in pos- 
sessionem filiorum loseph cedit, et traditur tum filiis Ephraim (16, 1-10), 


LIBER IOSUE 
15, 22 — 17, 3 








Edom a meridie 9Cabseel et “Eder et Iagur 22 et Cina et Dimona 
et Adada 2%et ‘Cades et Asor et Iethnam, 24jZiph et *Telem et Baloth, 
25 Asor nova et 'Carioth, Hesron, haec est Asor, 26 Amam, Sama et 
m™Molada 27 et Asergadda et Hassemon et Bethphelet 28 et Hasersual 
et “Bersabee et Baziothia 29 et °Baala et Iim et Esem 2 et Eltholad 
et Cesil et PHarma 31 et %Siceleg et Medemena et Sensenna, 32 *Le- 
baoth et Selim et *Aén et Remmon: omnes civitates viginti novem 
et villae earum. 

33 In campestribus vero ‘Estaol et Sarea et Asena 34et Zanoé et 
Aengannim et Taphua et Enaim 35 et “Jerimoth et YAdullam, *Socho 
et Azeca 36et Saraim et Adithaim et Gedera et Gederothaim: urbes 
quattuordecim et villae earum. 37 Sanan et Hadassa et Magdalgad, 
$8 Delean et Masepha et Iecthel, 39 ¥Lachis et *Bascath et *Egion, 
40 Chebbon et Leheman et Cethlis 41 et Gideroth et Bethdagon et 
Naama et Maceda: civitates sedecim et villae earum. 42 “Labana 
et Ether et Asan, 43 Iephtha et Esna et Nesib 44 et %Ceila et ¢Achzib 
et /Maresa: civitates novem et villae earum. 45 Accaron cum vicis et 
villulis suis. 46 Ab Accaron usque ad mare: omnia quae vergunt ad 
gAzotum et viculos eius. 47 Azotus cum vicis et villulis suis, Gaza 
cum vicis et villulis suis usque ad “torrentem Aegypti, et ‘mare 
magnum terminus eius. 

8 Et in monte Samir et jIether et “Socoth 49 et Danna et Cariath- 
senna, 4haec est Dabir, 59 Anab et Istemo et Anim, 51™Gosen et 
Olon et ”“Gilo: civitates undecim et villae earum. 52 Arab et Ruma 
et Esaan 53 et IJanum et Beththaphua et °Apheca, 54 Athmatha et 
PCariath Arbe, haec est Hebron, et Sior: civitates novem et villae 
earum. 559Maon et @Carmel et "Ziph et Iota, 56¢Iezrahel et Iucadam 
et Zanoé, 57 Accain, Gabaa et “Thamna: civitates decem et villae 
earum. 58 Halhul et Bessur et Gedor, 59 Mareth et Bethanoth et El- 
tecon: civitates sex et villae earum. 6? Cariath Baal, haec est *Ca- 
riathiarim urbs silvarum, et Arebba: civitates duae et villae earum. 

61 In deserto ¥Betharaba, Meddin et Sachacha 62 et Nebsan et ci- 
vitas salis et *Engaddi: civitates sex et villae earum. 

63 4Jebusaeum autem habitatorem Ierusalem non potuerunt filii 
bIuda delere; °habitavitque Iebusaeus cum filiis Iuda in Ierusalem 
usque in praesentem diem. 

] Cecidit quoque sors filiorum Ioseph ab Iordane contra Iericho et 

aquas eius ab oriente, “solitudo, quae ascendit de Iericho ad mon- 
tem Bethel 2 et egreditur de >Bethel Luza transitque terminum ¢Archi 
Ataroth 3et descendit ad occidentem iuxta terminum Iephleti usque 
ad terminos %Bethoron inferioris et Gazer, finiunturque regiones 
eius mari magno; 4/possederuntque filii Ioseph Manasses et Ephraim. 

5 Et factus est terminus filiorum Ephraim per cognationes suas et 
possessio eorum contra orientem YAtaroth Addar usque Bethoron 
superiorem, 6 egrediunturque confinia in mare. “"Machmethath vero 
aquilonem respicit et circuit terminos contra orientem in Thanathselo 
et pertransit ab oriente Ianoé 7 descenditque de Ianoé in Ataroth et 
‘Naaratha et pervenit in Iericho egrediturque ad Iordanem. 8 De 
jJTaphua pertransit contra mare in vallem harundineti, suntque 
egressus eius in mare salsissimum: haec est possessio tribus filiorum 
Ephraim per familias suas. 9 Urbesque separatae sunt filiis Ephraim 
kin medio possessionis filiorum Manasse et villae earum. 

10 Et non interfecerunt filii Ephraim Chananaeum, qui habitabat 
in Gazer; “habitavitque Chananaeus in medio Ephraim usque in 
diem hanc “tributarius. ‘ 
17 Cecidit autem sors tribui Manasse (@ipse enim est primogenitus 

Ioseph) “Machir primogenito Manasse patri Galaad, qui fuit vir 
pugnator Chabuitque possessionem Galaad et Basan, 2 et reliquis 
filiorum Manasse iuxta familias suas, filiis ¢Abiezer et filiis Helec 
et filiis Esriel et filiis Sechem et filiis Hepher et filiis Semida. Isti 
sunt filii Manasse filii Ioseph, mares per cognationes suas. 

3 Salphaad vero filio Hepher filii Galaad filii Machir filii Manasse 
non erant filii sed solae filiae, quarum ista sunt nomina: /Maala et 
Noa et Hegla et Melcha et Thersa. 





g2 Rg 23, 20; 1 Par 11, 22. — 
2 ES:12; 25. 
hk Gn 35, 21. — cf. cp. 12, 14. 
icf. Nm 20, 16. 
j Rg 23,14, 15, 19,24; 26,1, 2. 
ki Rgts, 4. 
{rr, 26. 


WM CD. 19, 251 Par 4; 28; 2:Es 

#CD:;- 10; 92 GN. 27,314 5:20,.33; 
¥ Par’ 4.28; 2:es°t1, 27,30. 

0.CD. 19; 3371 Par 4,29, 

pcp. 12,14; 19, 4; Nm 14,45; 
1 Rg 30, 30. — cf. 1, 195 

qi Rg 27, 6; 30, 1. 

7 tp.-i9; 6. 

Scp. 19, 7. 
11 Par 2, 53, 54. — cf. cp. 19, 
AI; jd e3.. 28°, FO, SY ete: 
&# Cp. 10, 3. es 
vcp. 12, 15; 1 Par 11,15; Mic 
© ey Reer At; 2 Par 11,..% 9. 

ycp. 10, 3, 31, 32. 
24 Rg22,/%, 

acp. 10, 3, 36, 37. 
bcp. 10, 10, 21. 


dt ‘Rg 23,73; 


23 
e (Gn 38, 5; Mic 1, 14). 
fcf. x Par 4, 21 etc.; Mic 1, 


15; 2 Mc 12, 35. 
cp. 13, 3; I Rg 5, I, Io. 
V. vr. 4. 

iv. vr. 12. 

j cps. 21, 143 -£°Rg 30, 27, 


bck. vrei ws 

m Cl. CD. 10; Abs. 1th TO: 

m2 Rg 15, 12; 23, 34. 
Ocpinrs, .18;"-r Re 4, ot. 

pcp. 14, 13-15. 

q.cf. 1 Rg 15, 12; 23, 24, 253 


rvr. 24. i253. 2 

$ €Pjiv2E,» 165+ Ces ref, “Lo. f, 
3 fy 

tz Re 25, 43. 

“vr. 10. 

v vr. 9; cp. 18, 14; 1 Rg 6, 21; 
Jr 26, 20. — cf. Ps 131, 6. 

$C). 95.5.7. 


y vr. 6. — cf. cp. 18, 22. 

2Gn 14, 17; 1 Rg 23, 29; 24, 
Eos Par 20,./2. 

Ov 1a 1; *2t. 

bch. Jak 1492 1% 

c2 Rg 5, 6. — cf. cp. 18, 28. 

acp..8; 155 18, 22. 

bcf. cp. 18, 13; Gn 28, 19; Jd 
5.235426. 

dv. cp. 10, 10. 

€ Vv. Cp. 10, 33. 

f ci. cp#17,.45. 
ep.. ‘18, 63. 

Bp. £7); 3 

#1 Par 7, 28. 

{CPs 27,7, 8 

Rk cp. 17, 9. 

tvidder, 20. 

m cp. 15, 63. — cf. 3 Rg 9, 16. 

ncp. 17 ,13; Gn 49, I5. 

a Gn 41, 51; 46, 20; 48, 18. 

b Gn 50, 23; Nm 26, 29; 32, 
39, 40; I Par 7, 14. 

» 13, 15. 

dv. Nm 26, 29-32. 

eJd 6, 34. — cf. Jd 6, 11. 


f Nm 26, 33; 27, 1; 36, 11. 





— 183 — 








LIBER IOSUE 
17, 4 — 18, 12 


tum Manasse qui suas in Basan sedes non acceperant (17, 1-13). Com- 
positis deinde filiorum loseph querelis (14-18) et ceterarum tribuum 
exprobrata desidia, viri eliguntur qui perlustratam regionem septem 








g cp. 14, 1; 21, 1; Nm 34, 17. 
hk Nm 27, 6, 7; 36, 2. 


ivr. I} Cp. 13, 30, 32% 


jcp. 16, 6. 
kcp. 16, 8, 9. 


bcp. ix6,. 0% 


mz Par 7, 29. — cf. 3 Rg 4, 
ii’ I rf 

nh 1,39; TResaO;” Fe; Sr, 
103-3) REVI N2) Rg D325 
rt Par 7, 29. — cf. 2 Mc 12, 
29, 30. 

04 Rg 9, 27; 1 Par 6, 70. 

PV. CPs TTF 22 

qt Rg 28, 7; Ps 82, 11. 

7.cD. 12, 213: Jd 113/473; mu Par 


7, 29. 

scp. 12, 21; Jd 5, 19; 3 Rg 9, 
15% 4-Re:9, 29; Zo Gazar: 

12, 13) Jd 3,27, 28: 

t Ja‘ 25) 27,28; 

ucp. 16, 10; Gn 49, 15. 

vcp. 16, 4. 

x cf. Gn 48, 22. 

y Gn 48, 19. — cf. Nm 26, 
34, 37- 

zcf. Gn 13, 7. 


cv. Cp. 11, 0. 
d Jd 6, 33; Ost, 5. 


e Dt 20, 1. — v. cp. 11, 6. 


acp. 19, 51; 22, 9; Jd 21, 19; 
1 Rg 13; Jr 7, 12; 26, 6, 
9 etc. 

bcp. 19, 51; Ex 29, 10 etc. 

cct. Jd 18, 9. 


d cf. cp. 15, 1; 19, 2 SS. 
et. Cp. 20, 20, 


f.V0.20$ CD./-14,, 2s 
ZV. Cp. 13, 33. 
hv. cp. 13, 8. 


ivr. 6. 
pcp. 41, 233 %2; 7. 


k cf. cp. 16, 1. 
lyr. 21. 





4 Veneruntque in conspectu 9Eleazari sacerdotis et Iosue filii Nun 
et principum dicentes: “Dominus praecepit per manum Moysi, ut 
daretur nobis possessio in medio tratrum nostrorum. Deditque eis 
iuxta imperium Domini possessionem in medio fratrum patris earum. 

5 Et ceciderunt funiculi Manasse decem absque ‘terra Galaad et 
Basan trans Iordanem. 6 Filiae enim Manasse possederunt hereditatem 
in medio fitiorum eius; terra autem Galaad cecidit in sortem filiorum 
Manasse, qui reliqui erant. 7Fuitque terminus Manasse ab Aser 
JMachmethath, quae respicit Sichem et egreditur ad dextram iuxta 
habitatores fontis Taphuae. 8 Etenim in sorte Manasse ceciderat terra 
kTaphuae, quae est iuxta terminos Manasse filiorum Ephraim. 9 De- 
scenditque terminus vallis harundineti in meridiem torrentis ci- 
vitatum Ephraim, ‘quae in medio sunt urbium Manasse. Terminus . 
Manasse ab aquilone torrentis et exitus eius pergit ad mare; 1% ita 
ut possessio Ephraim sit ab austro et ab aquilone Manasse, et utram- 
que claudat mare et coniungantur sibi in tribu Aser ab aquilone et in 
tribu Issachar ab oriente. 11 ™Fuitque hereditas Manasse in Issachar 
et in Aser ”Bethsan et viculi eius et 9leblaam cum viculis suis et 
habitatures PDor cum oppidis suis, habitatores quoque @Endor cum 
viculis suis similiterque habitatores "Thenac cum viculis suis et habi- 
tatores ‘Mageddo cum viculis suis et tertia pars urbis Nopheth. 

12 tNec potuerunt filii Manasse has civitates subvertere, sed coepit 
Chananaeus habitare in terra sua. 13 Postquam autem convaluerunt 
filii Israél, subiecerunt Chananaeos et fecerunt sibi “tributarios, nec 
interfecerunt eos. 

14 Locutique sunt “filii Ioseph ad Iosue et dixerunt: Quare dedisti 
mihi “possessionem sortis et funiculi unius, Ycum sim tantae multi- 
tudinis et benedixerit mihi Dominus? 15Ad quos Iosue ait: Si populus 
multus es, ascende in silvam et succide tibi spatia *in terra Pherezaei 
et *Raphaim, quia Yangusta est tibi possessio montis Ephraim. 16 Cui 
responderunt filii Ioseph: Non poterimus ad montana conscendere, 
cum Cferreis curribus utantur Chananaei, qui habitant in terra cam- 
pestri, in qua sitae sunt Bethsan cum viculis suis et ¢lezrahel mediam 
possidens vallem. !7Dixitque Iosue ad domum Ioseph, Ephraim et Ma- 
nasse: Populus multus es et magnae fortitudinis; non habebis sortem 
unam, 18 sed transibis ad montem et succides tibi atque purgabis ad 
habitandum spatia, et poteris ultra procedere, cum subverteris Cha- 
nanaeum, “quem dicis ferreos habere currus et esse fortissimum. 
| Congregatique sunt omnes filii Israél in “Silo, ibique fixerunt 

btabernaculum testimonii, et fuit eis terra subiecta. 

2 Remanserant autem filiorum Israél septem tribus, quae necdum 
acceperant possessiones suas. 3 Ad quos losue ait: “Usquequo mar- 
cetis ignavia et non intratis ad possidendam terram, quam Dominus 
Deus patrum vestrorum dedit vobis? 4 Eligite de singulis tribubus 
ternos viros, ut mittam eos, et pergant atque circumeant terram et 
describant eam iuxta numerum uniuscuiusque multitudinis, referantque 
ad me quod descripserint. 5 Dividite vobis terram in septem partes: 
dJudas sit in terminis suis ab australi plaga, et “¢domus loseph ab 
aquilone. ® Mediam inter hos terram in septem partes describite et 
huc venietis ad me, ut coram Domino Deo vestro /mittam vobis 
hic sortem; 7 quia 9non est inter vos pars levitarum, sed sacerdotium 
Domini est eorum hereditas. Gad autem et Ruben et dimidia tribus 
Manasse iam acceperant possessiones suas trans Iordanem ad orien- 
talem plagam, quas dedit eis Moyses famulus Domini. 

8 Cumque surrexissent viri ut pergerent ad describendam terram, 
praecepit eis Iosue dicens: Circuite terram et describite eam ac 
revertimini ad me, ut hic coram Domino in Silo mittam vobis sortem. 

9 Itaque perrexerunt et lustrantes eam in septem partes diviserunt 
scribentes in volumine, reversique sunt ad Iosue in castra Silo. 1 Qui 
imisit sortes coram Domino in Silo jdivisitque terram filiis Israél in 
septem partes. 

11 Et ascendit sors prima filiorum Beniamin per familias suas, ut 
possiderent terram inter filios Iuda et filios Ioseph. 12 *Fuitque ter- 
minus eorum contra aquilonem a Iordane 'pergens iuxta latus Iericho 





oD 3 184 — 








in partes dividant (18, 1-10), quarum prima, descriptis eius terminis 
et urbibus, tribui Beniamin adicitur (11-28), secunda in medio posses- 
sionis luda sita Simeonitis (19, 1-9), tertia et quarta filiis Zabulon (10-16) 


LIBER IOSUE 
18, 13 — 19, 28 








septentrionalis plagae, et inde contra occidentem ad montana con- 
scendens et perveniens ad solitudinem ”Bethaven 18atque pertransiens 
iuxta "Luzam ad meridiem, ipsa est Bethel. Descenditque in °Ataroth 
Addar in montem, qui est ad meridiem ?Bethoron inferioris, 14 et 
inclinatur circuiens contra mare ad meridiem montis, qui respicit 
Bethoron contra africum; suntque exitus eius in Cariath Baal, quae 
vocatur et Cariathiarim, urbem filiorum Iuda. Haec est plaga contra 
mare ad occidentem. 15 A meridie autem ex parte Cariathiarim egre- 
ditur terminus contra mare et pervenit usque ad fontem aquarum 
Nephtoa. 16 Descenditque in partem montis, qui respicit %vailera 
filiorum Ennom, et est contra septentrionalem plagam in extrema 
parte vallis "Raphaim, descenditque in Geennom, id est ‘vallem 
Ennom, iuxta latus Iebusaei ad austrum, et pervenit ad ‘fontem 
Rogel, 17 transiens ad aquilonem et egrediens ad Ensemes, id est 
fontem solis, 18 et pertransit usque ad tumulos, qui sunt e re- 
gione ascensus Adommim, descenditque ad “Abenboén, idest lapidem 
Boén filii Ruben, et pertransit ex latere aquilonis ad campestria, de- 
scenditque in Yplanitiem 19 et praetergreditur contra aquilonem Beth- 
agla, suntque exitus eius contra linguam “maris salsissimi ab aqui- 
lone in fine Iordanis ad australem plagam, 29 qui est terminus illius 
ab oriente: haec est possessio filiorum Beniamin per terminos suos 
in circuitu et familias suas. 

21 Fueruntque civitates eius YIericho et *Bethagla et vallis Casis. 
22Beth Araba et Samaraim et “Bethel 23et Avim et Aphara et 2Ophera, 
24 villa Emona et Ophni et °Gabee: civitates duodecim et villae 
earum. 25 ¢Gabaon et ¢Rama et /Beroth 26 et 9Mesphe et Caphara 
et Amosa 27 et Recem, Iarephel et Tharela 28 et Sela, Eleph et “Iebus, 
quae est Ierusalem, ‘Gabaath et JCariath: civitates quattuordecim et 


villae earum: haec est possessio filiorum Beniamin iuxta familias suas. 


| Et egressa est sors secunda filiorum Simeon “per cognationes 

suas, “fuitque hereditas 2eorum in medio possessionis filiorum 
Iuda Bersabee et Sabee et Molada %et Hasersual, Bala et Asem 4 et 
Eltholad, Bethul et "Harma Set Siceleg et Bethmarchaboth et Ha- 
sersusa 6et Bethlebaoth et Sarohen: civitates tredecim et villae earum. 
7 Ain et Remmon et ¢Athar et Asan; civitates quattuor et villae 
earum, 8 omnes viculi per circuitum urbium istarum usque ad dBaa- 
lath Beer ¢Ramath contra australem plagam. 

Haec est hereditas filiorum Simeon iuxta cognationes suas 9/in 
possessione et funiculo filiorum Iuda, quia maior erat; et idcirco 
filii Simeon possederunt in medio hereditatis eorum. 

10 Ceciditque sors tertia filiorum Zabulon per cognationes suas. Et 
factus est terminus possessionis eorum usque Sarid, 11 ascenditque 
de 9mari et Merala et pervenit in Debbaseth usque ad torrentem, 
qui est contra "Ieconam, 12 et revertitur de Sared contra orientem 
in fines Ceseleth Thabor et egreditur ad iDabereth ascenditque 
contra Iaphie. 13 Et inde pertransit usque ad orientalem plagam JGeth 
Hepher et Thacasin, et egreditur in Remmon, Amthar et Noa. 14 Et 
circuit ad aquilonem Hanathon, suntque egressus eius vallis Iephtahel 
15 et Cateth et Naalol et *Semeron et Ierala et Bethlehem: civitates 
duodecim et villae earum. 16 Haec est hereditas tribus filiorum Zabu- 
lon per cognationes suas, urbes et viculi earum. 

17 Issachar egressa est sors quarta per cognationes suas. 18 Fuitque 
eius hereditas ‘Iezrahel et Casaloth et “Sunem 19 et Hapharaim et 
Seon et Anaharath 2%et Rabboth et Cesion, Abes 21 et Rameth et 
"Engannim et Enhadda et Bethpheses. 22 Et pervenit terminus eius 
usque Thabor et Sehesima et Bethsames, eruntque exitus eius Ior- 
danis: civitates sedecim et villae earum. 23 Haec est possessio filiorum 
Issachar per cognationes suas, urbes et viculi earum. 

24 Ceciditque sors quinta tribui filiorum Aser per cognationes suas. 
25 Fuitque terminus eorum °Halcath et Chali et Beten et Axaph 26 et 
Elmelech et Amaad et ?Messal et pervenit usque ad ¢%Carmelum 
maris et Sihor et Labanath, 27 ac revertitur contra orientem Beth 
Dagon et pertransit usque Zabulon et vallem Iephthaél contra aqui- 
lonem in Bethemec et Nehiel, egrediturque ad laevam "Cabul 28 et 





MV. CP. 7, 2 
NCD, 16;°2'; 


ocp. 16, 5. 
pcp. 16, 3. — V. cp. 10, 10. 


Gn 28, 19. 


qcp. 15, 8. 
ECO 138 A, 
SVs" CDs cL Se: Oe 
OvSep.s15,*7. 
uv. cp. 15, 6. 
UVMECNs Dis 2s 
x cCp. 15, 2 

y vr. 12. 


a op 15, 6 
n 12, 


bx Rg taf £952 RE 23. O32 
Par 13, 19. 


15, 6. 


¢cp. 21, 17;.1 Rg 14, 5; 4 Rg 
23785} 2°Bs 1 °F, «90°: 42, lage 
Is 10, “ ZC’ 14, +20. 
dv. cp. 9, 3 


@reRe 225%63:°3° Re ‘1531174 Is 
10, 29; ‘Jr 31, 15; 40, I etc. 

PN CD. Ou: BF. 

g Jd 20, 1; 1 Rg 7, 
22; Re 25; 23952 


5; 3. Rg 1s, 
ia 7, 


Jr*37,122 

ot 19, 72° 1 Re £07 85 F900 4% 

3,2, 15; 2 Rg 23, 29. 

je. Js 15, 9, 60. 

avr. 9. — cf. Gn 49, 7. 

2-8] x Par 4, 28-33. eel. cp. 
I5, 26-32. 

5 (Nm 14, 45; 21, 3). 

ccp. 15, 42. 

dcp. 15, 24. 

er Rg 30, 27. 

fvr. 1. — cf. ep. 18, 5. 


gcf. Gn 49, 13. 
BCD: L4,- 22" 2T54 34; 
icp. 21, 28. 

34 Rg 14, 25. 


Riopi. 125. 26412, 20. 


bsoRe 2ou 1, 113 - berg > 3 
Rg 18, 45, 46; Ost. 4.8 


c t- 3, 9. 
mi Rg 28, 4. — cf. 3 Rg 3, 1; 
4 Rg 4, 8; Cn 7, 1 


NCD. 21, 29. 


Ocp. 21, 31. 

pcp. 21, 30. 

q3 Rg 18, 19, 20, 42; 4 Rg 2, 
28; 4; 25; Cn 7 $: 18.33, 9: 
Jr 50, 19; Am.t, 2 etc. — cf. 
cp. .15, 55; 1 Rg 25, 2 etc. 

rcf. 3 Rg 9, 11-13. 





— 35 — 








LIBER IOSUE 
19, 29 — 21, 2 


et Issachar conceditur (17-23), quinta Aser (24-32), sexta Nephthali 
(33-39), septima demum transit in possessionem Dan, qui praeterea 
occupat Lesem (40-48). Sibi quoque parte assignata (49-51), losue separat 








s Nm 13, 22; 2 Rg 10, 6; Jd 
tv. Gn 10, 19. [18, 28. 
U2eRevs Pr Es 2458 7 ete, 

% Jd 1,3. 


e Cho) Ay Eds 


LTS Wt 8 S52 56 


ZV. Cp. 0iy fe 


ep Arcw 
b.Jd4; 6. 
¢ Jd: i, 33. 


dv. cp. 15, 33- 

ecf. cp. 15, 10; Jd 1, 35. 

fJd 1, 35; 3. Re 4, 9. — cf. 2 
Rg. 23, 32. 

gcp. 10, 12; 21, 24; 1 Rg 14, 

j 3ac aye at 28, 285 

VEEP: 155710. 

icp. 13, 3; Jd_1, 18; 1 Rg 5, 
10. — cf. 1 Mc 10, 89. 

jcp. 21, 23. — cf. 3 Rg 15, 27. 

Rocp. 21, 24. 

l2 Par 2, 16; 1 Es 6, 7; Jn 1, 


3; 1 Mc ro, 75, 76; Ac 9, 
6, 43 etc. 

m Jd_t, 34, 35; 18, I. 

nv. Jd 18, 27-29. 

o'eb. 24, 30; Ja 23¢9. 

pcp. 14, 1; Nm 34, 17. 

Ocp; '£8;"s, 

a Ex 21, 13. — v. Nm 35, 


10-14; Dt 4, 41-43; 19, 2-9. 


b cf. Dt 21, 19; Rt 4, 1, 2; Ps 
¥26;.5: 


¢Nm 35, 12, 24, .2%% 


dcp. 19, 373-21, 323. 1: Par 6, 
6 


70. 

e3 Rg 9, 11;_4 Rg 15, 29; I 
Par 6: 7631s :9;. 1. 

fcp. 21, 21. — v. Gn 12, 6. 

g cp. 15, 13, 49; 54; 21, 11, 13. 
— Vv. cp. 14, 13-15. 

hcp. 15, 49, 54; 21, 11; Le 1, 


39. 
as a 36; Dt 4, 43; 1 Par 
jcp. 21, 37. — cf. 3 Rg 23, 3. 
Rep. 21,:27; Dt 4.:43%21 bar 
1 Nm 35, 15. [6,. 7%. 
a Ex 6, 16-19; Nm 3, 17-20. 
bcp. 14, 1; Nm 34, 17, 18. 
CV. -Cpain8; 2. 

dcp. 14, 4, 5; Nm 35, 2. 





Abran et SRohob et Hamon et Cana usque ad ‘Sidonem magnam, 
29 revertiturque in Horma usque ad civitatem munitissimam “Tyrum 
et usque Hosa; eruntque exitus eius in mare de funiculo “Achziba 
30 et Amma et Aphec et Rohob: civitates viginti duae et villae earum: 
31 Haec est possessio filiorum Aser per cognationes suas urbesque et 
viculi earum. 

32Filiorum Nephthali sexta sors cecidit per familias suas. 33Et coepit 
terminus de Heleph et “Elon in Saananim et Adami, quae est Neceb, 
et Iebnaél usque Lecum, et egressus eorum usque ad lordanem, 
34 revertiturque terminus Ycontra occidentem in Azanot Thabor, atque 
inde egreditur in Hucuca, et pertransit in Zabulon contra meridiem 
et in Aser contra occidentem et in Iuda ad lIordanem contra ortum 
solis. 35 Civitates munitissimae Assedim, Ser et Emath et Reccath et 
eCenereth 26et Edema et Arama, “Asor 37et 0Cedes et Edrai, Enhasor 
38 et Ieron et Magdalel, Horem et “Bethanath et Bethsames: civitates 
decem et novem et villae earum. 39 Haec est possessio tribus filiorum 
Nephthali per cognationes suas, urbes et viculi earum. 

40 Tribui filiorum Dan per familias suas egressa est sors septima; 
41 et fuit terminus possessionis eius Saraa et %Esthaol et ¢Hirsemes, 
id est civitas solis, 42/Selebin et 9Aialon et Iethela, 43% Elon et 
tThemna et ‘Acron, 44 Elthece,JGebbethon et Balaath 45 et Iud et 
Bane et Barach et “Gethremmon 46 et Meiarcon et Arecon cum ter- 
mino, qui respicit Ioppen, 47 et ™ipso fine concluditur. 

"Ascenderuntque filii Dan et pugnaverunt contra Lesem, cepe- 
runtque eam et percusserunt eam in ore gladii et possederunt et 
habitaverunt in ea vocantes nomen eius Lesem Dan ex nomine Dan 
patris sui. 48 Haec est possessio tribus filiorum Dan per cognationes 
suas urbes et viculi earum. 

49 Cumque complessent sorte dividere terram singulis per tribus 
suas, dederunt filii Israél possessionem Iosue filio Nun in medio sui, 
50iuxta praeceptum Domini, urbem quam postulavit >Thamnath Saraa 
in monte Ephraim; et aedificavit civitatem habitavitque in ea. 

51 Hae sunt possessiones, quas ?sorte diviserunt Eleazar sacerdos 
et Iosue filius Nun et principes familiarum ac tribuum filiorum Israél 
in @Silo coram Domino ad ostium tabernaculi testimonii, partitique 
sunt terram. 

20 Et locutus est Dominus ad Iosue dicens: Loquere filiis Israél 

et dic eis: 2Separate urbes fugitivorum, de quibus “locutus sum 
ad vos per manum Moysi, 2 ut confugiat ad eas quicumque animam 
percusserit nescius et possit evadere iram proximi, qui ultor est san- 
guinis. 4 Cum ad unam harum confugerit civitatum, °stabit ante por- 
tam civitatis et loquetur senioribus urbis illius ea quae se comprobent 
innocentem, sicque suscipient eum et dabunt ei locum ad habitandum. 
5 Cumgue ultor sanguinis eum fuerit persecutus, non tradent in manus 
eius, quia ignorans percussit proximum eius, nec ante biduum tri- 
duumve eius probatur inimicus. ® Et habitabit in civitate illa, “donec 
stet ante iudicium causam reddens facti sui, et moriatur sacerdos 
magnus, qui fuerit in illo tenrpore. Tunc revertetur homicida et 
ingredietur civitatem et domum suam, de qua fugerat. 

7 Decreveruntque %Cedes in ¢Galilaea montis Nephthali et /Si- 
chem in monte Ephraim et 9Cariath Arbe, ipsa est Hebron, in 
hmonte Iuda. 

8 Et trans Iordanem contra orientalem plagam Iericho statuerunt 
iBosor, quae sita est in campestri solitudine, de tribu Ruben et /Ra- 
moth in Galaad de tribu Gad et *Gaulon in Basan de tribu Manasse. 
9 Hae civitates constitutae sunt cunctis filiis Israél et ‘advenis, qui 
habitabant inter eos, ut fugeret ad eas qui animam nescius percus- 
sisset, et non moreretur in manu proximi effusum sanguinem vindi- 
care cupientis, donec staret ante populum expositurus causam suam. 
? ] Accesseruntque @principes familiarum Levi ad °Eleazarum sacer- 

dotem et Iosue filium Nun et ad duces cognationum per singulas 
tribus filiorum Israél 2 locutique sunt ad eos in °Silo terrae Chanaan 
atque dixerunt: ¢Dominus praecepit per manum Moysi, ut darentur 
nobis urbes ad habitandum et suburbana earum ad alenda iumenta. 





‘— 186 — 








civitates refugii (20, 1-9) et quadraginta octo urbes levitarum, quarum 
quidem tredecim in luda, Simeon et Beniamin pro sacerdotibus (21, 1-19), 
reliquae vero in ceteris dicionibus sitaepro levitis inferioris gradus (20-43). 


LIBER IOSUE 
21, 3 — 22,4 








3 Dederuntque filii Israél de possessionibus suis iuxta imperium Do- 
mini civitates et suburbana earum. 

4 Egressaque est sors in familiam Caath filiorum Aaron sacerdotis 
de tribubus Iuda et Simeon et Beniamin civitates tredecim; 5 et 
reliquis filiorum Caath, id est levitis qui superfuerant, de tribubus 
Ephraim et Dan et dimidia tribu Manasse civitates decem. 

6 Porro filiis Gerson egressa est sors, ut acciperent /de_tribubus 
Issachar et Aser et Nephthali dimidiaque tribu Manasse in Basan ci- 
vitates numero tredecim. 

7 Et filiis Merari per cognationes suas 9de tribubus Raber et Gad 
et Zabulon urbes duodecim. 8 Dederuntque filii Israél levitis civitates 
et suburbana earum, “sicut praecepit Dominus per manum Moysi, 
singulis sorte tribuentes. 

9 De tribubus filiorum Iuda et Simeon dedit Iosue civitates, quarum 
ista sunt nomina: 10 ‘filiis Aaron per familias Caath levitici generis 
(prima enim sors illis egressa est) 11 JCariath Arbe patris Enac, quae 
vocatur Hebron, ‘in monte Iuda et suburbana eius per circuitum; 
12 Magros vero et villas eius dederat Caleb filio Iephone ad possiden- 
dum. 15 Dedit ergo filiis Aaron sacerdotis Hebron “confugii civitatem 
ac suburbana eius et °Lobnam cum suburbanis suis 14 et ?lether et 
Wsthemo 15et *Holon et *Dabir 16et *Ain et “Ieta et YBethsames cum 
suburbanis suis: civitates novem de tribubus, ut dictum est, duabus. 
17De tribu autem filiorum Beniamin “Gabaon et YGabaé 18et zAnathoth 
et “Almon cum suburbanis suis: civitates quattuor. 19 Omnes simul 
civitates filiorum Aaron sacerdotis tredecim cum suburbanis suis. 

20 Reliquis vero per familias filiorum Caath levitici generis haec est 
data possessio: 21 de tribu Ephraim urbes confugii !Sichem cum su- 
burbanis suis in monte Ephraim et “Gazer 22 et %Cibsaim et ¢Betho- 
ron cum suburbanis suis: civitates quattuor. 23 De tribu quoque Dan 
fEltheco et Gabathon 24et 9Aialon et Gethremmon cum suburbanis suis; 
civitates quattuor. 25 Porro de dimidia tribu Manasse ”Thanach et 
*Gethremmon cum suburbanis suis: civitates duae. 26 Omnes civitates 
decem et suburbana earum datae sunt filiis Caath inferioris gradus. 

27 Filiis quoque Gerson levitici generis dedit de dimidia tribu Ma- 
nasse confugii civitates JGaulon in Basan et 'Bosram cum suburbanis 
suis civitates duas. 28 Porro de tribu Issachar ™Cesion et “Dabereth 
29 et Olaramoth et Engannim cum suburbanis suis; civitates quattuor. 
30 De tribu autem Aser ?Masal et Abdon 31 et YHelcath et "Rohob 
cum suburbanis suis; civitates quattuor. 32 De tribu quoque Neph- 
thali civitates confugii *Cedes in Galilaea et ‘Hammoth Dor et Car- 
than cum suburbanis suis: civitates tres. 33 Omnes urbes familiarum 
Gerson tredecim cum suburbanis suis. 

34 Filiis autem Merari levitis inferioris gradus per familias suas data 
est de tribu Zabulon “Iecnam et Cartha 35 et Damna et YNaalol: ci- 
vitates quattuor cum suburbanis suis. 36 De tribu Ruben ultra Iorda- 
nem contra Iericho civitates refugii “Bosor in solitudine, Misor et 
Taser et Iethson et YMephaath : civitates quattuor cum suburbanis suis. 
37 De tribu Gad civitates confugii “Ramoth in Galaad et *Manaim et 
bHesebon et “lazer: civitates quattuor cum suburbanis suis. 38 Omnes 
urbes filiorum Merari per familias et cognationes suas duodecim. 

39Ttaque civitates universae levitarum in medio possessionis filiorum 
Israél fuerunt ¢quadraginta octo 4% cum suburbanis suis singulae per 
familias distributae. 

41Deditque Dominus Deus Israéli omnem terram, quam traditurum se 
patribes eorum “iuraverat, et possederunt illam atque habitaverunt in ea. 

42 Dataque est ab eo tpax in omnes per circuitum nationes, 2nul- 
lusque eis hostium resistere ausus est, sed “cuncti in eorum dicionem 
redacti sunt. 43¢Ne unum quidem verbum, quod illis praestiturum 
se esse promiserat, irritum fuit; sed rebus expleta sunt omnia. _ 

2 2 Eodem tempore vocavit Tosue Rubenitas et Gaditas et dimidiam 

tribum Manasse 2 dixitque ad eos: “Fecistis omnia quae prae- 
cepit vobis Moyses famulus Domini; mihi quoque in omnibus oboe- 
distis 3nec reliquistis fratres vestros longo tempore, usque in prae- 
sentem diem, custodientes imperium Domini Dei vestri. 4°Quia igitur 





€v. vr. 9-19; Ex 6, 16-19; Nm 
3, 17-20. 


fv. vr. 20-26. 


ZV. Vr. 34-40. 
kh Nm 35, 2. — V. Cp. 14, 3-5. 


9-19] 1 Par 6, 54-60 


EVE." 4. 


jcp. 14, 13-15. 

lcp. 20, 7. — cf. Le 1, 39. 

m cp. 14, 14; 15, 13. 

20) 7. 

i FO,' 203 15, 42% 

- 15, 48. 

. 15. 50. 

FCP.eE 553 SE 

Scp. 10, 38; 15, 49. 

Bek x r 6, 59. — Vv. cp. 15, 

u (cp. 15, 55). [42; 19, 7. 

vcp. 15, 10; 1 Rg 6, 12, 15.-- 

*% Cp. 9, 3 ff cp. 19, 41. 

ycp. 18, 24. 

£23Re 23,275.53 Re.2, 26; 1s 
231.23; 18 10,230}, Jror, xiete: 

aché: Par 738; 8; 363: :9;:42. 

20-26] 1 Par 6, 66-70. 

b cp. 20, 7. 

«BO; 33, ° 24," 3; 

d cf. 1 Par 6, 68. 

ecp. 16, 3. — Vv. cp. 10, 10. 

fcp. 19, 44. 
cp. 19, 42. — cf. 1 Par 6, 69. 
cp. 37, 11. 

icf. 1 Par 6, 69. — v. Js 17, 


27-33] 1 Par 6, 71-76. [11. 
jcp. 20, 8. 

bctie® Par 6,2 77. 

m cp. 19, 20.— cf. 1 Par 6, 72. 


ncp. 19, 22. 

O2Cl; .Cp./F9O5 27. 

pep. 19, 26. 

qcp. 19, 25. 

CDi eTO728. 

SCH 20;"7; 

Pch2i9,. 20, 

34-30] I Par ser 77-81. 

6 -CDig, 4254223 «ch, Cpa 19,771. 
v cp. 
H Cp:, 20; 

y cp. 13, 18. 

zcp. 20, 8. — v.. Dt 4, 43. 


+o La, 26: oS 2 G22 Re 
gui Bop E23 293: 24)3 x Par, 6, 
be "Nm 2I, 25. 
CrChit £3, 25. 
ame 355% 
e Gn 12, 7; 13, 15; 15, 18; 26, 
33 28, 4 13- 


§ cp. 10, 8; 23, * Dt 7, 24. 
h cf. cp. 2, 24; Ex 23, 31. 
$cp. 23, 14, 15. 
av. Nm 32, 20-22; Dt 3, 18-20. 
bcp. 1, 16, 77. 


CW CD. T1523. 





— 187 — 








LIBER IOSUE 
22, 5-29 


Hisce peractis, Transiordanici in suas sedes remittuntur (22, 1-9); qui 
cum ingens altare ad flumen erexissent, a gravi suspicione quam ex- 
citaverant se purgant et debitam satisfactionem praebent (10-34). 








dcp. I, 13, 13, 8; Nm 32, 33. 
6 Dt: 6, .6; 17 jx Rt, 22. 


fiCD. 235202: Dt.6, -8* 10; 43" 


ip alle ae ac See Bt 
£ Cp. 14,213: 


COs 17,8, 


i Nm 31, 27; 1 Rg 30, 24. 
J VecDs 18; 13 
1 Nm 32, 1, 26, 29. 


NEV 13, 12-15. 


n Jd 20, t 


o Ex 6, 25; Nm 25, 7; Jd 20, 
28; Ecli 45, 28. 


pvr. 18, 195 Nm 14, 9. — cf. 
hy ¥9;,'8%08 Dtya 33, 4. 

qNm 25, 3; Dt 4, 3; Ps 105, 
28. 


r Nm 16, 22. 
SHOTS. x. 
t vr. 16, 18. 


6. CN 9337" Sy 


v Dt 10, 17. 


¥3 Rs 8, 39;_Ps 39, 10; 43, 
3, 2X: IP TK Y etc. — 
cf.” NES, 275 


y Dt 18, 19; 1 Rg 20, 16. 


BN CD.54, 6422s 
a2 Rg 16, to etc. 


b vr. 34; cp. 24, 27; Gn 31, 48. 
C Dt) 12), 6, 83} 38. 


dv. vr. 16. 


€V. Dt, 12, E4. 





dedit Dominus Deus vester fratribus vestris quietem et pacem, sicut 
pollicitus est, revertimini et ite in tabernacula vestra et in terram 
possessionis, dquam tradidit vobis Moyses famulus Domini trans lor- 
danem; 4ita dumtaxat ut “custodiatis attente-et opere compleatis 
mandatum et legem, quam praecepit vobis Moyses famulus Domini, 
fut diligatis Dominum Deum vestrum et ambuletis in omnibus Viis 
eius et observetis mandata illius adhaereatisque ei ac serviatis in 
omni corde et in omni anima vestra. 6 9Benedixitque eis Iosue et 
dimisit eos. Qui reversi sunt in tabernacula sua. 

7 Dimidiae autem tribui Manasse possessionem Moyses dederat in 
Basan; et “idcirco mediae, quae superfuit, dedit Iosue sortem inter 
ceteros fratres suos trans lordanem ad occidentalem plagam. | 

Cumque dimitteret eos in tabernacula sua et benedixisset eis, 8dixit 
ad eos’ In multa substantia atque divitiis revertimini ad sedes vestras 
cum argento et auro, aere ac ferro et veste multiplici: ‘dividite prae- 
dam hostium cum fratribus vestris. 9 Reversique sunt et abierunt filii 
Ruben et filii Gad et dimidia tribus Manasse a filiis Israél de JSilo, 
quae sita est in Chanaan, ut intrarent /Galaad terram possessionis 
suae, quam obtinuerant iuxta imperium Domini in manu Moysi. 

0 Cumque venissent ad tumulos Iordanis in terram Chanaan, aedi- 
ficaverunt iuxta Iordanem altare infinitae magnitudinis . 1!”Quod cum 
audissent filii Israél et ad eos certi nuntii detulissent, aedificasse filios 
Ruben et Gad et dimidiae tribus Manasse altare in terra Chanaan 
super Iordanis tumulos contra filios Israél, 12 convenerunt “omnes 
in Silo, ut ascenderent et dimicarent contra eos. 13 Et interim mise- 
runt ad illos in terram Galaad °Phinees filium Eleazari sacerdotis 
14 et decem principes cum eo, singulos de singulis tribubus, 15 qui 
venerunt ad filios Ruben et Gad et dimidiae tribus Manasse in ter- 
ram Galaad dixeruntque ad eos: 16 Haec mandat omnis Pops 
Domini: Quae est ista transgressio? Cur reliquistis Dominum Deum 
Israél aedificantes altare sacrilegum et a Pcultu illius recedentes? 
17¢gAn parum vobis est quod peccastis in Beelphegor, et usque in 
praesentem diem macula huius sceleris in nobis permanet, multique 
de populo corruerunt? 18 Et vos hodie reliquistis Dominum, et cras 
in Tuniversum Israél ira eius desaeviet. 19 Quod si putatis immundam 
esse terram possessionis vestrae, transite ad terram, “in qua taber- 
naculum Domini est, et habitate inter nos; ‘tantum ut a Domino et 
a nostro consortio non recedatis, aedificato altari praeter altare Do- 
mini Dei nostri. 2 Nonne “Achan filius Zare praeteriit mandatum 
Domini, et super omnem populum Israél ira eius incubuit? Et ille 
erat unus homo, atque utinam solus perisset in scelere suo! 

21 Responderuntque filii Ruben et Gad et dimidia tribus Manasse 
principibus legationis Israél: 22 ¥Fortissimus Deus Dominus, fortis- 
simus Deus Dominus “ipse novit, et Israél simul intelliget: si prae- 
varicationis animo hoc altare construximus, non custodiat nos, sed 
puniat nos in praesenti; 23 et si ea mente fecimus, ut holocausta et 
sacrificium et t pacificas victimas super eo imponeremus, Yipse quaerat 
et iudicet; et non ea magis cogitatione atque tractatu ut dicere- 
mus: *Cras dicent filii vestri filiis nostris: *Quid vobis et Domino 
Deo Israél? 25 Terminum posuit Dominus inter nos et vos, o filii 
Ruben et filii Gad, Iordanem fluvium, et idcirco partem non habetis 
in Domino; et per hanc occasionem avertent filii vestri filios nostros 
a timore Domini. Putavimus itaque melius 26 et diximus: Exstruamus 
nobis altare, non in holocausta neque ad victimas offerendas, 27 sed 
Xin testimonium inter nos et vos et subolem nostram vestramque 
progeniem, Cut serviamus Domino, et iuris nostri sit offerre et holo- 
causta et victimas et pacificas hostias; et nequaquam chrani cras filii 
vestri filiis nostris: Non est vobis pars in Domino. 28 Quod si vo- 
luerint dicere, respondebunt eis: Ecce altare Domini, quod fecerunt 
patres nostri non in holocausta neque in sacrificium, sed in testimo- 
nium nostrum ac vestrum. 29 Absit a nobis hoc scelus, dyut recedamus 
a Domino et eius vestigia relinquamus exstructo altari ad holocausta 
et sacrificia et victimas offerendas, ¢praeter altare Domini Dei nostri, 
quod exstructum est ante tabernaculum eius! - 





— 188 — 











Epilogus (28, 1-24, 33). Post contiones, quibus losue exhortatus est tam 
maiores natu Israél (23, 1-16) quam universum populum ad oboe- 
dientiam et praesertim ad fidelitatem in Dominum (24, 1-24), nar- 


LIBER IOSUE 
22, 30-3 24, 7 





que natu et principes ac duces et magistros dixitque ad eos: 





30 Quibus auditis, /Phinees sacerdos et principes legationis Israél, 
qui erant cum eo, placati sunt; et verba filiorum Ruben et Gad et 
dimidiae tribus Manasse dlibentissime susceperunt, 31 Dixitque Phi- 
nees filius Eleazari sacerdos ad eos: Nunc scimus kguod nobiscum 
sit Dominus, quoniam alieni estis a praevaricatione hac et liberastis 
filios Israél de manu Domini. 32 Reversusque est cum principibus a 
filiis Ruben et Gad de terra Galaad finium Chanaan ad filios Israél et 
rettulit eis. 33 ‘Placuitque sermo cunctis audientibus, et /laudaverunt 
Deum filii Israél et nequaquam ultra dixerunt ut ascenderent contra 
eos atque pugnarent et delerent terram possessionis eorum. 

34 Vocaveruntque filii Ruben et filii Gad altare, quod exstruxerant, 
kKtestimonium nostrum quod Dominusipsesit Deus. 


2 Evoluto autem multo tempore postquam ¢pacem dederat Dominus 
Israéli, subiectis in gyro nationibus universis et Iosue iam 2lon- 
gaevo et persenilis aetatis, 2 cyocavit Iosue omnem Israélem Sci he 
go 
senui et progressioris aetatis sum, % vosque cernitis omnia, quae fe- 
cerit Dominus Deus vester cunctis per circuitum nationibus, dquo- 
modo pro vobis ipse pugnaverit, 4et nunc, quia ¢vobis sorte divisit 
omnem terram ab orientali parte Iordanis usque ad mare magnum 
multaeque adhuc supersunt nationes; 5Dominus Deus vester /disper- 
det eas et auferet a facie vestra, et possidebitis terram, 8sicut vobis 
pollicitus est. ®Tantum "confortamini et estote solliciti, ut custodiatis 
cuncta quae scripta sunt in volumine legis Moysi et ‘non declinetis 
ab eis neque ad dexteram neque ad sinistram; 7Jne, postquam in- 
traveritis ad gentes quae inter vos futurae sunt, Jiuretis in nomine 
deorum earum et serviatis eis et adoretis illos; 8sed ™adhaereatis 
Domino Deo vestro, quod fecistis usque in diem hanc. 9 Et “tunc 
auferet Dominus Deus in conspectu vestro gentes magnas et robu- 
stissimas, et °nullus vobis resistere poterit. 1?Unus e vobis perse- 
quetur hostium mille viros, quia 7 Dominus Deus vester pro vobis ipse 
pugnabit, sicut pollicitus est. 11”™Hoc tantum diligentissime praecavete, 
ut diligatis Dominum Deum vestrum. 

12 Quod si volueritis gentium harum, quae inter vos habitant, er- 
roribus adhaerere Set cum eis miscere conubia atque amicitias copu- 
lare, 13 jam nunc scitote ‘quod Dominus Deus vester non eas deleat 
ante faciem vestram, sed “sint vobis in foveam ac laqueum et offen- 
diculum ex latere vestro et sudes in oculis vestris, donec vos auferat 
atque disperdat de terra hac optima, quam tradidit vobis. 


14vEn ego hodie ingredior viam universae terrae, et toto animo: 


cognoscetis, quod de omnibus verbis, quae se Dominus praestiturum 
vobis esse pollicitus est, “unum non praeterierit incassum. 15 Sicut 
ergo implevit opere quod promisit et prospera cuncta venerunt, sic 
adducet super vos Yquidquid malorum comminatus est, donec vos 
auferat atque disperdat de terra hac optima, quam tradidit vobis, 
16 eo quod praeterieritis pactum Domini Dei vestri, quod pepigit vo- 
biscum, et servieritis diis alienis et adoraveritis eos. *Cito atque ve- 
lociter consurget in vos furor Domini, et auferemini ab hac terra 
optima, quam tradidit vobis. 
2 Congregavitque Iosue omnes tribus Israél in *Sichem et °vo- 
cavit maiores natu ac principes et iudices et magistros, °stete- 
runtque in conspectu Domini, 2 et ad populum sic locutus est: Haec 
dicit Dominus Deus Israél: @frans fluvium habitaverunt patres vestri 
ab initio, “Thare pater Abraham et Nachor, /servieruntque diis alienis. 
3 9Tuli ergo jpatrem vestrum Abraham de Mesopotamiae finibus et 
tadduxi eum in terram Chanaan multiplicavique semen eius. 4 ‘Et 
dedi ei Isaac Jillique rursum dedi Iacob et Esau. E quibus *Esau 
dedi montem Seir ad possidendum; /Iacob vero et filii eius descen- 
derunt in Aegyptum. 5™Misique Moysen et Aaron et “percussi Ae- 
gyptum multis signis °atque portentis 6 eduxique vos et patres vestros 
de Aegypto, et venistis ad mare; ?persecutique sunt Aegyptii patres 
vestros cum curribus et equitatu usque ad mare Rubrum. 7 %Clama- 
verunt autem ad Dominum filii Israél, "qui posuit tenebras inter vos 
et Aegyptios et ‘adduxit super eos mare et operuit eos. ‘Viderunt 





fvr. 13, 14. 


Zvr. 33. 
kh iw 26, 11, 12. 


i VI. 30. 
jx Par 29, 20; 2 Es 8, 6; Dn 
2;,193; Leg, .28. 


k vr. 27. 


acp. 21, 42. 

CDE E3557, 

ccp. 24, 1. — cf. Dt 31, 28; 
1 Par .28. at. 


— Vv. cp. II, 23. 


dcp. 10, 14, 42; Ex 14, 14. 
ieee & 13, 2-7; 14, 2; Ps.77,.54; 
c 


335. 39: 
ficp. 13, 6; Ex 23, .30;. 33, 25 
Saad i Dt 0 a ei sae TE es 
Sebi 335: 53> 
CO. Ty. 


icp. 1, 7; Dt 5, 32; 28; 14. 
Ee oe, 33° DE 9X13 - 


LEx 23, 13; Jr.5, 7..— cf. Ps 
15, 4; Sph tr, 5. 

mM CD. 22, a Dt 105.2072, 
22; ge 

n cp. 13, 6; Ex 23, 303 33, 23 
34, te Dt Mei Por £4 eee 

ocp. 5 RIOR Sia; 42s 


ct: Ly 26; 8; Dt 32,;G0. 
gd vr. 3; Ex’ t4, 14; Dt 3,v226 
7,€D. ‘22, ‘5s 


$s Ex 34, 16; Dt 7, 3 
BG 2543502 he 


u“ Ex 23; 33; Nm 33, 55; Dt 7, 
16; Jd 2, 3. — v. Ps 65, 11. 


v3 Rg 2, 2. 
CV ACD. 25/43 


y v. Lv 26,14-39; Dt 28, 15-68. 


z Dt 7, 9. — v. Ps 88, 27. 


@ vr. 25, 32. 

BYS Cp.-23¢-2 

cir Rg 10, 19. 

dv. Gn 11, 27-32. 

eé Gn 11, 26. 

F vty 24, 157: Jats; 7, §,.—~y.ck. 
Gn 31, 19, 30; 35, 2 
Gn 12, 1-5; Ac 7, 2-4. 
Gn 12, 6. 

i Gn 21, 2, 3. 

j Gn 25, 24-26. 

k Gn 36, 8; Dt 2; 5. — cf. Gn 


6, 31-43. 
1 Gn AG; 3,03. AG 9,27 
MEX 32:10; 12, 37% 
nv. Ex 7-12. 
@ Voxel. STS 14, 2 
p Ex 14, 9 
q Ex 14, 10. 
TUSX, L45202 
SES 14,27, 28, 
t Dt 4, 34; 29, 2 





— 1890 — 








LIBER IOSUE 
24, 8-33 


ratur foedus populo propositum et cum Deo percussum (25-28), nec- 
non sepultura quum Iosue, tum Eleazar filii et successoris Aaron, 
interposita mentione de ossibus loseph prope Sichem conditis (29-33). 





66° CD08; 6. 


v Nm 21, 21-35. 


eet, 10 Ti, 25: 
y Nm 22, 5; Dt 23, 4. 
z Nm 23, 11, 20; 24, I, 10. 


av. Nm 23, 8, 11 etc. 
DCD. 3, 14556, 445,28. 


CCp: 1%, 203, Ex 23, 28: BE gy, 
20. 


ad Ps 43, 4. 


ecf. Jo 4, 38. 

f Dt 6, 10, II. — cf. cp. 11,13. 

BD 20s 60s TR ss 8S 
243 Tb 14, 10. : 

hvr. 2, 15. 

#3 Rg 18, 21; Ez 20, 39. 

Urs 24, 

kvr. 2, 14. 

LEx 23, 24, 32, 33; 34,15; Dt 

10. 


13, 7; 29, 18; Jd 6, 

mM Gn 18, 19. 

17] R. in fs. B. M. V. div. Pa- 
storis Matris. 


19, 20] * Catech. R. III 2, 30. 
ncf. Dt 5, 26. 


o Lv 19, 2; 1 Rg 6, 20; Ps 98, 
5,9; Is 5, 16. 

pb Nm 1, 2. — v. Ex 20, 5. 

q@ EX 23, 2%. 

ref. 1 Par 28,:9. 2)Par. 35,123 
tr Es.8,.93. 18: 1,285 O55 325 
r2°' Jr 17, x4. 

$ CDi 237 25% 63, 10. — cf. 

tvr. 15. [Ac 7, 42. 


uvr. 14; Gn 35, 2; Jd 10, 16; 
1 Rg 7, 3. 


O'4, Re 22, 172.9 -Par-23, 263 
2 Es 9, 38. 

or rs, Qs: 

y 31, 24. 

zcf. cp. 4, 3; Gn 28, 18. 

a Gn 35, 4; Jd 9, 6. 

bcp. 22, 27, 28, 34; Gn 31, 48, 
52; Dt 31, 19, 21, 26. 

ccf. Dt 42,1. 

d Jd 2, 6. 


29-31] Jd 2, 7-9. 


ecf. cp. 19, 50. 
fJd 2, 7. 
wD risa s St; TS. 


hk Gn 50, 24; Ex 13, 19. 
it Gn 33, 19. 
JCD. 22, 23 


kvt. 30; cp. 17, 15; Jd 3, 
27 etc. 





oculi vestri cuncta, quae in Aegypto fecerim, et “habitastis in solitu- 
dine multo tempore, 8 et introduxi vos in terram Amorrhaei, qui habi- 
tabat trans Iordanem. “Cumque pugnarent contra vos, tradidi eos 
in manus vestras, et possedistis terram eorum atque interfecistis eos. 
9Surrexit autem Balac filius Sephor rex Moab et pugnavit contra 
Israélem. YMisitque et vocavit Balaam filium Beor ut malediceret 
vobis; 19 et ego nolui audire eum, sed e contrario “per illum benedixi 
vobis et liberavi vos de manu eius. 11 %Transistisque Ilordanem et 
venistis ad Iericho. Pugnaveruntque contra vos viri civitatis eius, 
Amorrhaeus et Pherezaeus et Chananaeus et Hethaeus et Gergesaeus 
et Hevaeus et Iebusaeus; et tradidi illos in manus vestras. 12 “Misique 
ante vos crabrones et eieci eos de locis suis duos reges Amorrhaeorum, 
dnon in gladio nec in arcu tuo. 13 €Dedique vobis terram, in qua non 
laborastis, et furbes, quas non aedificastis, ut habitaretis in eis: vineas 
et oliveta, quae non plantastis. 

14 9Nunc ergo timete Dominum, et servite ei perfecto corde atque 
verissimo et auferte deos, “quibus servierunt patres vestri in Meso- 
potamia et in Aegypto, ac servite Domino. 15‘Sin autem malum 
vobis videtur ut Domino serviatis, joptio vobis datur: eligite i 
quod placet, cui servire potissimum debeatis, utrum diis *quibus 
servierunt patres vestri in Mesopotamia, an ‘diis Amorrhaeorum, in 
quorum terra habitatis; “ego autem et domus mea serviemus Domino. 

16 Responditque populus et ait: Absit a nobis ut relinquamus Do- 
minum et serviamus diis alienis. 17 Dominus Deus noster ipse eduxit 
nos et patres nostros de terra Aegypti, de domo servitutis, fecitque 
videntibus nobis signa ingentia, et custodivit nos in omni via, per 
quam ambulavimus, et in cunctis populis, per quos transivimus. 18 Et 
eiecit universas gentes, Amorrhaeum habitatorem terrae quam nos 
intravimus. Serviemus igitur Domino, quia ipse est Deus noster. 

19 Dixitque Iosue ad populum: “Non poteritis servire Domino. 
°Deus enim sanctus et fortis Paemulator est @nec ignoscet sceleribus 
vestris atque peccatis. 27Si dimiseritis Dominum et servieritis diis 
alienis, 8convertet se et adfliget vos atque subvertet, postquam vobis 
praestiterit bona. 21 Dixitque populus ad Iosue: Nequaquam ita, ut 
loqueris, erit, sed Domino serviemus. 22 Et Iosue ad populum: Te- 
stes, inquit, vos estis, ‘quia ipsi Clegeritis vobis Dominum ut ser- 
viatis ei. Responderuntque: Testes. 23 Nunc ergo, ait, “auferte deos 
alienos de medio vestri et inclinate corda vestra ad Dominum Deum 
Israél. 24 Dixitque populus ad Iosue: Domino Deo nostro serviemus, . 
et oboedientes erimus praeceptis eius. 

25 vPercussit ergo Iosue in die illo foedus et proposuit populo, 
®praecepta atque iudicia in Sichem. s 

26 yScripsit quoque omnia verba haec in volumine legis Domini et 
tulit lapidem pergrandem @posuitque eum subter quercum, quae 
erat in sanctuario Domini, 27 et dixit ad omnem populum: En lapis 
iste erit vobis in testimonium, °quod audierit omnia verba Domini, 
quae locutus est vobis, ne forte postea negare velitis et mentiri Do- 
mino Deo vestro. 28 dDimisitque populum, singulos in possessionem 
suam. 

29 Et post haec mortuus est Iosue filius Nun servus Domini centum 
et decem annorum. 39 Sepelieruntque eum in finibus possessionis suae 
in ¢Thamnath Sare, quae est sita in monte Ephraim a septentrionali 
parte montis Gaas. 31 /Servivitque Israél Domino cunctis diebus losue 
et seniorum, qui longo vixerunt tempore post Iosue, et 2qui noverunt 
omnia cpera Domini, quae fecerat in Israél. 4 
32hOssa quoque Ioseph, quae tulerant filii Israél de Aegypto, sepelie- 
runt in Sichem in parte agri, ‘quem emerat Iacob a filiis Hemor patris 
Sichem centum novellis ovibus et fuit in possessionem filiorum Ioseph. 

33 Eleazar quoque filius Aaron mortuus est, et sepelierunt eum In 

iGabaath Phinees filii eius, “quae data est ei in monte Ephraim. 








— 190 — 











LIBER IUDICUM 


HEBRAICE “ SOPHETIM ,, 


s210ST mortem Iosue “consuluerunt filii Israél Domi- 
| num dicentes: °Quis ascendet ante nos contra Cha- 
| nanaeum et erit dux belli? 2 Dixitque Dominus: 
| “ludas ascendet: ecce tradidi terram in manus eius. 
3 Et ait Iudas Simeoni fratri suo: Ascende me- 
i cum in sortem meam et pugna contra Chananaeum, 
dut et ego pergam tecum in sortem tuam. Et abiit 
cum eo Simeon. 4 Ascenditque Iudas, et tradidit 
Dominus. ee ac Pherezaeum in manus eorum, et percusse- 
runt in Bezec decem milia virorum. 5Inveneruntque Adonibezec in Be- 
zec et pugnaverunt contra eum ac percusserunt Chananaeum et Phe- 
rezaeum. 6Fugit autem Adonibezec, quem persecuti comprehenderunt, 
caesis summitatibus manuum eius ac pedum. 7 Dixitque Adonibezec: 
Septuaginta reges, amputatis manuum ac pedum summitatibus ¢col- 
ligebant sub mensa mea ciborum reliquias: /sicut feci, ita reddidit 
mihi Deus. Adduxeruntque eum in Ierusalem et ibi mortuus est. 

8 9Oppugnantes ergo filii Iuda Ierusalem ceperunt eam et percus- 
serunt in ore gladii tradentes cunctam incendio civitatem. 9 Et postea 
descendentes pugnaverunt contra Chananaeum, qui habitabat ‘in 

montanis et ad meridiem et in campestribus. 10 Pergensque Iudas 
contra Chananaeum, qui habitabat in Hebron (‘cuius nomen fuit an- 
tiquitus Cariath Arbe), Jpercussit Sesai et Ahiman et Tholmai, 11 At- 
que inde profectus abiit ad habitatores Dabir, cuius nomen vetus 
erat Cariath Sepher, id est civitas litterarum. 

12 Dixitque Caleb: Qui percusserit Cariath Sepher et vastaverit 
eam, dabo ei Axam filiam meam uxorem. 13 Cumque cepisset eam 
Othoniel filius *Cenez /frater Caleb minor, dedit ei Axam filiam 
suam coniugem. 14 Quam pergentem in itinere monuit vir suus ut 
peteret a patre suo agrum. Quae cum suspirasset sedens in asino, 
dixit ei Caleb: Quid habes? 15 At illa respondit: Da mihi bene- 
dictionem; quia terram arentem dedisti mihi, da et irriguam aquis. 
Dedit ergo ei Caleb irriguum superius et irriguum inferius. 

16 Filii autem ™Cinaei cognati Moysi ascenderunt de “civitate 
palmarum cum filiis Iuda in desertum sortis eius, quod est ad 
meridiem °Arad, et Phabitaverunt cum eo. 

17 dAbiit autem Tudas cum Simeone fratre suo et percusserunt simul 
Chananaeum, qui habitabat in Sephaath, et interfecerunt eum. Vo- 
catumque est nomen urbis "Horma, id est anathema. 18 sCepitque 
Tudas Gazam cum finibus suis et Ascalonem atque Accaron cum 
terminis suis. 

19 t*Fuitque Dominus cum Iuda et “montana possedit nec_potuit 
delere habitatores vallis, quia “falcatis curribus abundabant. 20 #De- 
deruntque Caleb Hebron, Ysicut dixerat Moyses, “qui delevit ex ea 
tres filios Enac. 

21 aTebusaeum autem habitatorem Ierusalem non deleverunt filii 
Beniamin, habitavitque Iebusaeus cum filiis Beniamin in Jerusalem 
uaque in presentem diem. 

2 Domus quoque Ioseph ascendit in Bethel, bfuitque Dominus cum 
eis; 2%nam, cum obsiderent urbem, “quae prius Luza vocabatur, 
24 viderunt hominem egredientem de civitate dixeruntque ad eum: 
Ostende nobis introitum civitatis et dfaciemus tecum misericordiam. 

25 Qui cum ostendisset eis, percusserunt urbem in ore gladii; ¢ho- 
minem autem illum et omnem cognationem eius dimiserunt. 26 Qui 





LIBER IUDICUM 
1, 1-26 








aNm 27, 21; 1 Rg 22. 10; 2 


[oa ae 
bcp. 20, 18. 
ccf. Gn 49, 10. 


dvr. 17. 


ecf. Mr 7, 28; Lc 16, 21. 
FcleLVieaet98 it oReg its;. 33. 


Piel. Vr. 22> IS wey .63. 


rf ae ase TO; *405* 11,25 16; 
16:18] Js 15, 13-19. 

i Js 14, 15. 

j Nm 13, 23. — cf. vr. 20. 


Rect. Nm 32, 123 Is 14; 6; t4, 
E CDe533'0: 


mcp. 4, Ir, 17; Nm 10, 29; 1 
coe 15, 6. 
. 3, 13; Dt 34,3; 2 Par 28, 
on m 21, I. [15. 
DY. Nm IO, 29-32. 


qd vr. 3. 
rNm 21,53) & 


19, 4). 
s cf. cp. 3, 3% fr II; 22% 34; 8. 
ECES VE ae. 
“Vv. VY. 9. 
vJs 17, 16, 18. 
GIS, TA, Ss, ES eh 5, 14. 
y Nm 14, 24; Dt 1, 36. 
gcf. yr. 10. 


@ci; ves 8%; Js-15, 63; -18,-28. 


b vr. 19. 
c Gn 28, 

2S) 245 
ad ck “Js*2 135714: 
é ch. Js-6; "25. 


19; 35, 6; 48, 3: Js 





— I9I — 











LIBER IUDICUM 
1, 27 — 2, 19 


Prooemium (Jd 1, 1-3, 6), sea singularum tribuum Israél condicio tam po- 
litica (1, 1-36), quam religiosa, quae, praesertim post mortuos senio- 
res, qui viderant portenta Dei, plerumque miserrima fuit (2, 1-3, 6). 





ficke WS 2) a: 


gv. Js 17 ,11-13. 


kcp. 16, 10; 3 Rg 9, 16. — Vv. 
s 16, 10. 
SEL: JS 192255 25 SS: 


31-33] Js 19, 24, 39- 


jcf. Js 19, 47, 48. 
kJs 19, 42. 
1Nm 34, 4; JS 15, 3. 


av. Js 4, 19. 
1-3] cp. 6, 8-10; 10, II-14, 


vr. 5. 
c Gn 17; 7; Ex 6;.4. 

a Dt’ 7, 3. 

é Ex 34, 13; Dt 7, 5; 12, 3. 


(NT. 2Y: 
g Nm 33, 55; Js 23, 13. 


6-9] Js 24, 28-31. 


His 19, 50. . 
i Js 24, 33. 
4h. dt 3%, 36, 27. 


k cp. 3, 73 4533 6, 1; 10,6; 13, 


I.—c 4°45%° gi; 29: 
lcf. Dt 6, 14. 
m vr. 17, 19. — cf. Ex 20, 5. 
uw Dt 31, 29. 
O CDs 3;.:73, 10,763. Ps 105, +36. 
p vr. 20. [— v. 1 Rg 7, 4. 
qcp. 3, 8; 4, 2; 1 Rg 12, 9; 
4 Rg 17, 20 


r Bar 4, 6. — cf. Dt 32, 30. 

SV 20, 89 150%), Xt, Foe 

tv. Lv 26, 14-46; Dt 28, 15-68. 

#6 CP.-3.-05 LSet Re 12, £13-Ac 
13, 20. 

OCD. 2: 37 t tO. 7, 1255835 245 
2, 3; 13, 5. — Cl. cp. 3, 9; 
4°Es!9,>27. 

£00. 8.337 Be 34,25. 

y Dt 9, 12. 

Rcts,Jsix; ig 

@Ex.2)i24? 6, 5, 

62 Es 9, 28. — cf. cp. 3, 12; 
4, 1; 6, 1; 8, 33. 





dimissus abiit in /terram Hetthim et aedificavit ibi civitatem voca- 
vitque eam Luzam, quae ita appellatur usque in praesentem diem. 

27 9Manasses quoque non delevit Bethsan et Thanac cum viculis 
suis et habitatores Dor et Ieblaam et Mageddo cum viculis suis; 
coepitque Chananaeus habitare cum eis. 28 Postquam autem confor- 
tatus est Israél, fecit eos tributarios et delere noluit. 

29Ephraim etiam non interfecit Chananaeum qui habitabat in 
Gazer, sed habitavit cum eo. 

30 Zabulon non delevit habitatores Cetron et *Naalol, sed habitavit 
Chananaeus in medio eius factusque est ei tributarius. 

31 Aser quoque non delevit habitatores Accho et Sidonis, Ahalab 
et Achazib et Helba et Aphec et Rohob; 32 habitavitque in medio 
Chananaei habitatoris illius terrae nec interfecit eum. ie 

33Nephthali quoque non delevit habitatores Bethsames et Bethana 
et habitavit inter Chananaeum habitatorem terrae, fueruntque ei 
Bethsamitae et Bethanitae tributarii. 34 JArtavitque Amorrhaeus filios 
Dan in monte nec dedit eis locum ut ad planiora descenderent: 
35 habitavitque in monte Hares, quod interpretatur testaceo, in 
kAialon et Salebim. Et adgravata est manus domus Ioseph, factusque 
est ei tributarius. 36 Fuit autem terminus Amorrhaei ab !ascensu 
scorpionis Petra et superiora loca. 

2 Ascenditque angelus Domini de “Galgalis ad 9?locum flentium, 

et ait: Eduxi vos de Aegypto et introduxi in terram, pro qua 
iuravi patribus vestris, et °pollicitus sum ut non facerem irritum 
pactum meum vobiscum in sempiternum, * 4ita dumtaxat ut non fe- 
riretis foedus cum habitatoribus terrae huius, sed @aras eorum sub- 
verteretis et noluistis audire vocem meam. Cur hoc fecistis? 3? Quam- 
obrem /nolui delere eos a facie vestra, ut %habeatis hostes, et dii 
eorum sint vobis in ruinam. 

4 Cumque loqueretur angelus Domini haec verba ad omnes filios 
Israél, elevaverunt ipsi vocem suam et fleverunt. 5 Et vocatum est 
nomen loci illius locus flentium sive lacrimarum’,, immola- 
veruntque ibi hostias Domino. 

6 Dimisit ergo Iosue populum, et abierunt filii Israél unusquisque 
in possessionem suam, ut obtinerent eam. ; 

Servieruntque Domino cunctis diebus eius et seniorum, qui longo 
post eum vixerunt tempore et noverant omnia opera Domini, quae 
fecerat cum Israél. 8 Mortuus est autem Iosue filius Nun famulus 
Domini centum et decem annorum, 9% et sepelierunt eum in finibus 
Mpossessionis suae in Thamnath Sare ‘in monte Ephraim a septen- 
trionali plaga montis Gaas. 10 /4Omnisque illa generatio congregata 
est ad patres suos, et surrexerunt alii, qui non noverant Dominum 
et opera quae fecerat cum Israél. 

11 kFeceruntque filii Israél malum in conspectu Domini et servierunt 
Baalim 12 ac dimiserunt Dominum Deum patrum suorum, qui edu- 
xerat eos de terra Aegypti, et ‘secuti sunt deos alienos deosque po- 
pulorum, qui habitabant in circuitu eorum, et ”adoraverunt eos et 
nad iracundiam concitaverunt Dominum 13 dimittentes eum et °ser- 
vientes Baal et Astaroth. 14 Iratusque Dominus contra Israél @tra- 
didit eos in manus diripientium, qui ceperunt eos et "“vendiderunt 
hostibus, qui habitabant per gyrum, ‘nec potuerunt resistere adver- 
sariis suis; 15sed, quocumque pergere voluissent, manus Domini super 
eos erat, ‘sicut locutus est et iuravit eis, et vehementer adflicti sunt. 

16 “Suscitavitque Dominus iudices, qui liberarent eos de vastan- 
tium manibus; sed nec eos audire voluerunt 17 “fornicantes cum diis 
alienis et adorantes eos. YCito deseruerunt viam, per quam ingressi 
fuerant patres eorum, et audientes mandata Domini omnia fecere 
contraria. ; 

18 Cumque Dominus iudices suscitaret, “in diebus eorum flectebatur 
misericordia et audiebat adflictorum %gemitus et liberabat eos de caede 
vastantium. 19 0Postquam autem mortuus esset iudex, revertebantur 
et multo faciebant peiora quam fecerant patres eorum sequentes deos 
alienos, servientes eis et adorantes illos. Non dimiserunt adinventiones 
suas et viam durissimam, per quam ambulare consueverunt. 





— 192 — 











Israélis alternae fortunae momenta (Jd 3,7-16,31). Prior iudex est Othoniel, qui, 
devicto Cusan, parat quadraginta annorum pacem (7-11) ; alter est Aod, 


q qui Eglon interimit et a Moabitis populum liberat (12-30). Post Sam- 


LIBER IUDICUM 
2; 20 ee 3, 28 








20 cIratusque est furor Domini in Israél et ait: ¢Quia irritum fecit 
gens ista pactum meum, quod pepigeram cum patribus eorum, et 
vocem meam audire contempsit, 2let “ego non delebo gentes, quas 
dimisit Iosue et mortuus est; 22 ut in ipsis fexperiar Israél, utrum 
custodiant viam Domini et ambulent in ea, sicut custodierunt patres 
eorum, an non. 

3 Dimisit ergo Dominus omnes nationes has et cito subvertcre 
noluit, nec tradidit in manus Iosue. 

aHae sunt gentes, quas Dominus dereliquit, ut erudiret in eis 

Israélem et omnes, qui non noverant bella Chananaeorum, 2 ut 
postea discerent filii eorum certare cum hostibus et habere consue- 
tudinem proeliandi: 3% 2quinque satrapas Philisthinorum omnemque 
Chananaeum et Sidonium atque Hevaeum, qui habitabat in’ monte 
Libano, de monte Baal Hermon usque ad introitum Emath. 4 Dimi- 
sitque eos, ut in ipsis “experiretur Israélem, utrum audiret mandata 
Domini, quae praeceperat patribus eorum per manum Moysi, an non. 

5 Itaque filii Israél habitaverunt 4in medio Chananaei et Hethaei 
et Amorrhaei et Pherezaei et Hevaei et Iebusaei § et ¢duxerunt uxores 
filias eorum, ipsique filias suas filiis eorum tradiderunt et servierunt 
diis eorum. 


7/Feceruntque malum in conspectu Domini et obliti sunt Dei sui 
servientes Baalim et %Astaroth. 8 Iratusque contra Israé] Dominus 
tradidit eos in manus *Chusan Rasathaim regis Mesopotamiae, ser- 
vieruntque ei octo annis. 

9 Et ‘clamaverunt ad Dominum, qui suscitavit eis jsalvatorem et 
liberavit eos, ‘Othoniel videlicet filium Cenez fratrem Caleb minorem. 
10 ™Fuitque in eo spiritus Domini et iudicavit Israél; egressusque est 
ad pugnam, et tradidit Dominus in manus eius Chusan Rasathaim 
regem “Syriae et oppressit eum. 11 °Quievitque terra quadraginta 
annis, et mortuus est Othoniel filius Cenez. 

12 pAddiderunt autem filii Israél facere malum in conspectu Domini, 
gui %cenfortavit adversum eos "Eglon regem Moab, quia fecerunt 
malum in conspectu eius. 13 Et copulavit ei filios Ammon et *Amalec 
abiitque et percussit Israél atque possedit ‘urbem palmarum. 
14 Servieruntque filii Israé! Eglon regi Moab decem et octo annis. 

15 Et postea “clamaverunt ad Dominum, qui suscitavit eis salvato- 
rem vocabulo Aod filium Gera filii Iemini, qui Yutraque manu pro 
dextera utebatur. Miseruntque filii Israél per illum munera Eglon 
regi Moab; 16 qui fecit sibi gladium ancipitem habentem in medio ca- 
pulum longitudinis palmae manus et accinctus est eo subter sagum 


in dextro femore 17 obtulitque munera Eglon regi Moab. Erat autem 


Eglon crassus nimis. 18 Cumque obtulisset ei munera, prosecutus est 
socios, qui cum eo venerant, 19 et reversus de Galgalis, “ubi erant 
idola, dixit ad regem: Verbum secretum habeo ad te, o rex. Et ille 
imperavit silentium; egressisque omnibus, qui circa eum erant, 29 in- 
gressus est Aod ad eum. Sedebat autem in Yaestivo cenaculo solus 
*dixitque: Verbum Dei habeo ad te. Qui statim “surrexit de throno; 
21 extenditque Aod sinistram manum et tulit sicam de dextero femore 
suo infixitque eam in ventre eius 22 tam valide, ut capulus sequeretur 
ferrum in vulnere ac pinguissimo adipe stringeretur. Nec eduxit 
conan sed, ita ut percusserat, reliquit in corpore, statimque per 

zeta naturae alvi stercora proruperunt. 23 Aod autem, clausis dili- 
Geiitiscione ostiis cenaculi et °obfirmatis sera, 24 per posticum egressus 
est. Servique regis ingressi viderunt clausas fores cenaculi atque di- 
xerunt: °Forsitan purgat alvum in aestivo cubiculo. 25 Exspectantes- 
que diu donec crubescerent, et videntes quod nullus aperiret, tulerunt 
clavem et aperientes invenerunt dominum suum in terra iacentem 
mortuum. 26 Aod autem, dum illi turbarentur, effugit et pertransiit 
docum idolorum, unde reversus fuerat, venitque in Seirath. t 
statim ‘insonuit bucina in ‘monte Ephraim, descenderuntque cum eo 
filii Israél, ipso in fronte gradiente. 28 Qui dixit ad eos: Sequimini 
me; Stradidit enim Dominus inimicos nostros Moabitas in manus no- 
stras. Descenderuntque post eum et “occupaverunt vada [ordanis, 
quae transmittunt in Moab, et non dimiserunt transire quemquam; 





Cvr. 14. 
d Dt 17, 2 


é.vri 3: Js 23, 23- 
Ted: 3523574. — > CL Dt 8,2, 
I6: 13; .3.\—— V2.4 15,235. 


oJ) 23. -36: 


Fr] * cf.Catech; RIE 27 48; 
@iNT4A3 CD.A2; aE ad: 


bv. Js 13, 2-6. 


CV. Vr. Te 


& EX. 3.8% |P$1605;°35. “ek: 
Gh 15, 20, 2h? BE 5135 Shu s 


S 2: I etc. 

ect % 345 16; “Dt-753; 1 Es 
930.42. 

f CD,.2, II-13. 

gcp. 10, 6; 1 Rg 7, 3,.4; 12, 
10; 4 Rg 23, 13. — cf. 3 Rg 
TES 535305 

h (Hab 3, 7.) 

ivr. 15; CD. 4, 3; 6, 7; 10, 10; 

1 Rg 12, 10; Jr'2;.27€tes 
ors 15° cp. 2) 163. 2, si, (27% 


icp; 53s 
mcp. 6, 343 II, dais 13, ‘253 
E4, 6, 195° 255.2 


n cf. vr. 8; Nm Pager Dt 23: 
Oct: VI.7ZOsnCD so 5,132 3.85 28: 
Js 11, 23. 


scp. 5, 14; 6, 33; Ps 82, 8. 

Peps (t; .163 Dt 34,3: 1 Par 28, 
15. 

uv. VY. 9. 

vcp. 20, 16. — cf. 1 Par 12, 2. 


x vr. 26. —cf. Js 4, 20, 21. 


20,21] * cf. Catech. R. III 3,27. 
y Am 3, 15. 
zcf. 2 Rg 20, 9, 10. 


acf. Nm 23, 18. 


bcf. 2 Rg 13, 17, 18. 


GC ECR 24,- 33 


dvr. 19. 

ecp. 6, 34; 1 Rg 13,3 

fv. Js 24, 33. 

SCD. 4, 7,14; 7,9, 15; a 
17, 47; 2 Par 16, 8. — cf. 
Re22, 52: 

hcp. 12, Sto ISts: 
7, 24. 


7. — cf. cp. 





(13) 








LIBER IUDICUM 
3, 29 — 4, 24 


gar (31) succedunt Debbora et Barac. Hi, militibus accitis de Zabulon et 
Nephthali, Chananaeos debellant (4, 1-16), victoriam partam a Iahele au- 
tem consummatam (17-24) triumphali celebrant carmine, in quo, tem- 








ivr. II. 


jcp. 5, 6. 
Let-cep. -§; 83.1 RE 13;19;. 22: 
M2 N.-CD. 2, £0. 


av. cp. 2, 19. 
bcp; 25 14; t Rg) 12; 9. 


oy IO. 


tj ib Ta, ae 

$ 19, 37; 4 I5, 29. 

mcp 8, 18; Ps 88, 13; Jr 46, 
TSS Bust. 

WN. 133. CD: 5-21; 3 °*Rg- 48, 
40; Ps 82, Io. 

ocf. vr. 2. — v. Gn 21, 22. 

pv. cp. 3, 28. 


qcf. Jdt 9,15. 
7Vi OD; 2, 14: 
$cp 5, 18. 
t-cp.. 75.16, 

u Nm 10, 29. 


v Js 19, 33. 

x1 Par 6, 72. — cf. Js 19, 20; 
21, 28. 

yvr. 3. 


NT. 7. 


a Dt D $3.2, Rg s,.24; Ps 67, 
S18 62 


12. 
bvr. 23; Ps 82, 10. — cf. Js 


10, 10. 


CCD. 5, 25- 


ad cp. 5,26, 


evr. 15. 
f Ps 82, 10. 





29 sed percusserunt Moabitas in tempore illo circiter decem milia, 
omnes robustos et fortes viros. Nullus eorum evadere potuit. 30 Hu- 
miliatusque est Moab in die illo sub manu Israél, et ‘quievit terra 
octoginta annis. 2 

31 Post hunc fuit /Samgar filius Anath, qui percussit de Philisthiim 
sescentos viros ‘vomere, et ipse quoque ”defendit Israél. 

4 4Addideruntque filii Israél facere malum in conspectu Domini post 

mortem Aod, 2 et °tradidit illos Dominus in manus “labin regis 
Chanaan, qui regnavit in Asor, habuitque 4ducem exercitus sui nomine 
eSisaram. Ipse autem habitabat in /Haroseth gentium. ?9Clamave- 
runtque filii Israél ad Dominum; ’nongentos enim habebat falcatos 
currus et per viginti annos vehementer oppresserat eos. 

4Erat autem Debbora ‘prophetis uxor Lapidoth, quae iudicabat 
populum in illo tempore. 5 Et sedebat sub palma, quae nomine illius 
vocabatur, inter Rama et Bethel Jin monte Ephraim; ascendebantque 
ad eam filii Israél in omne iudicium. 6 Quae misit et vocavit *Barac 
filium Abinoém de 'Cedes Nephthali dixitque ad eum: Praecepit 
tibi Dominus Deus Israél: Vade et duc exercitum in montem ”Thabor, 
tollesque tecum decem milia pugnatorum de filiis Nephthali et de 
filiis Zabulon. 7 Ego autem adducam ad te in loco “torrentis Cison 
Sisaram °principem exercitus Iabin et currus eius atque omnem mul- 
titudinem, et ?tradam eos in manu tua. 8 Dixitque ad eam Barac: 
Si venis mecum, vadam; si nolueris venire mecum, non pergam. 
9 Quae dixit ad eum: Ibo quidem tecum, sed in hac vice victoria 
non reputabitur tibi, quia Zin manu mulieris *tradetur Sisara. 

Surrexit itaque Debbora, et perrexit cum Barac in Cedes. 1° Qui, 
accitis *Zabulon et Nephthali, ascendit cum decem milibus pugna- 
torum habens Debboram in comitatu suo. 11 Haber autem ‘cinaeus 
recesserat quondam a ceteris Cinaeis fratribus suis filiis “Hobab co- 
gnati Moysi et tetenderat tabernacula usque ad vallem, quae voca- 
tur YSennim et erat iuxta “Cedes. 

12 Nuntiatumque est Sisarae quod ascendisset Barac filius Abi- 
noém in montem Thabor, 1%et congregavit Ynongentos falcatos 
currus et omnem exercitum de Haroseth gentium ad torrentem 
Cison. 14 Dixitque Debbora ad Barac: Surge; haec est enim dies, 
in qua tradidit *~Dominus Sisaram in manus tuas; en “ipse ductor 
est tuus. 

Descendit itaque Barac de monte Thabor et decem milia pu- 
gnatorum cum eo. 15 >Perterruitque Dominus Sisaram et omnes cur- 
rus eius universamque multitudinem in ore gladii ad conspectum 
Barac, in tantum ut Sisara de curru desiliens pedibus fugeret, 16 et 
Barac persequeretur fugientes currus et exercitum usque ad Haro- 
no gentium, et omnis hostium multitudo usque ad internecionem 
caderet. 

17 Sisara autem fugiens pervenit ad tentorium Iahel uxoris Haber 
cinaei; erat enim pax inter Iabin regem Asor et domum Haber ci- 
naei. 18 Egressa igitur Iahel in occursum Sisarae dixit ad eum: Intra 
ad me, domine mi; intra, ne timeas. Qui ingressus tabernaculum 
eius et opertus ab ea pallio 19 dixit ad eam: Da mihi, obsecro, pau- 
lulum aquae, quia sitio valde. Quae aperuit Cutrem lactis et dedit 
ei bibere et operuit illum. 29 Dixitque Sisara ad eam: Sta ante ostium 
tabernaculi et, cum venerit aliquis interrogans te et dicens: Nunquid 
hic est aliquis? respondebis: Nullus est. 21 Tulit itaque Iahel uxor 
Haber “clavum tabernaculi adsumens pariter et malleum; et ingressa 
abscondite et cum silentio posuit supra tempus capitis eius clavum, 
percussumque malleo defixit in cerebrum usque ad terram; qui so- 
porem morti consocians defecit et mortuus est. 22 Et ecce Barac 
sequens Sisaram veniebat; egressaque Iahel in occursum eius dixit 
ei: Veni et ostendam tibi virum quem quaeris. Qui, cum intrasset 
ad eam, vidit Sisaram iacentem mortuum et clavum infixum in tem- 
pore eius. 

23 eHumiliavit ergo Deus in die illo Iabin regem Chanaan coram 
filiis Israél, 24 qui crescebant cotidie et forti manu opprimebant /Tabin 
regem Chanaan donec delerent eum. 





— 194 — 








porum condicione descripta (5, 1-11), commemoratisque variis belli mo- 
mentis (12-23), et lahele ob rem fortiter gestam glorificata (24-27) et 
ruinam hostibus, et Deo servientibus gloriam ominantur (28-31). Sequitur 


LIBER IUDICUM 
5, I-19 








5 @Cecineruntque Debbora et Barac filius Abinoém in illo die di- 
centes: 
2 bQui sponte obtulistis de Israél animas vestras ad pe- 
benedicite Domino. [riculum, 
3 Audite, reges, auribus percipite, principes: 
Ego sum, ego sum, quae Domino canam, 
psallam Domino Deo Israél. 
4 Domine, “cum exires de Seir, 
et transires per regiones Edom, 
dterra mota est, caelique 
ac nubes distillaverunt aquis. 
5 ¢Montes fluxerunt a facie Domini, 
fet Sinai a facie Domini Dei Israél. 
6 In diebus 9Samgar filii Anath, 
in diebus “Iahel quieverunt ‘semitae; 
et qui ingrediebantur per eas ambulaverunt per calles jdevios. 
7 Cessaverunt fortes in Israél et quieverunt, 
donec surgeret Debbora, 
surgeret mater in Israél. 
8 Nova bella elegit Dominus, 
et portas hostium ipse subvertit; 
Kclipeus et hasta si apparuerint 
in quadraginta milibus Israél. 
9 Cor meum diligit principes Israél. 
‘Qui propria voluntate obtulistis vos discrimini, 
benedicite Domino. 
10 ™Qui ascenditis super nitentes asinos 
et sedetis in iudicio 
et ambulatis in via loquimini. 
11 Ubi collisi sunt currus, 
et hostium suffocatus est exercitus, 
ibi narrentur iustitiae Domini 
et clementia in fortes Israél. 
Tunc descendit populus Domini ad portas 
et obtinuit principatum. 
12 Surge, surge, Debbora; 
surge, surge, et loquere canticum: 
surge, Barac, et °apprehende captivos tuos, fili Abinoém. 
13 Salvatae sunt reliquiae populi, 
Dominus in fortibus dimicavit. 
14 Ex Ephraim delevit eos in ?Amalec, 
et post eum ex Beniamin in populos tuos, o Amalec. 
De @Machir principes descenderunt, 
et de Zabulon qui exercitum ducerent ad bellandum. 
15 Duces Issachar fuere cum Debbora, 
Tet Barac vestigia sunt secuti, 
qui quasi in praeceps ac barathrum se discrimini dedit. 
Diviso contra se Ruben, 
magnanimorum reperta est contentio. 
16 sQuare habitas inter duos terminos 
ut audias sibilos gregum? 
Diviso contra se Ruben 
magnanimorum reperta est contentio. 
17 tGalaad trans Iordanem quiescebat, 
et “Dan vacabat navibus; 
YAser habitabat in “litore maris 
et in portubus morabatur; 
18 yZabulon vero et Nephthali 
obtulerunt animas suas morti in regione wks 
19 Venerunt reges et pugnaverunt, 
pugnaverunt reges Chanaan 
in *Thanach iuxta aquas “Mageddo, 
et tamen nihil tulere praedantes. 





OCI. Ee 16° 1 


b vr. 9. — cf. 2 Par 17, 16. 
31 V. All. in fs. b. loannae Val. 


c Dt 33, 2. — cf. Ps 67, 8. 


a2 Re 22°38: 7Ps ad 8; 67,.9; 
46,8193 "Nh tS Hab Eta! 
12. — cf. Ex 19, 18. 

é Ps’ 06; '§*" 1s 64, -1;. 3. 

f cf. Ex 19, 16-18; Dt 4,502 3 


& cp. 3, 31. 
hcp. 4, 17 
i Lv on — alssgan 8: Lm 1, 4. 
j Pro 12, 2 


Rk cf. 1 Rg 13, 19, 22. 


VE. <2. 
Mm cl. Cpe 20;545' 12; 143° Z6°9, 9 


ncf. Ps 56, 9. 


ocf. Ps 67, 19; Eph 4, 8. 


pcp. 12, 15. 


q Nm 32, 39, 40; Js 17, 1 


ACD A; T4. 


s Gn 49, 14; Ps 67, 14. — cf. 
Nim: 32; 2: 


tv. Js 13, 24-28. 
ucf. Js 19, 46. 


vcf. Js 19, 29, 31. 
“Gu AG, 13. 


y cp. 4, 10. 


vag E £,/ do Je°27, 12: 3 Re 4, 


a4 Rg. % 3%; 23; 29,30; 3" Far 
bv [35, 22. 





— 195 ~ 











LIBER IUDICUM 
5, 20 — 6, 13 


deinde Gedeon, qui, ut populum a Madianitis oppressum (6, 1-6) libe- 
raret designatus ab angelo deque divino non defuturo auxilio certior 
factus (6-40) cum trecentis dumtaxat probatis militibus (7, 1-8) Ma- 





c Js 10, 14, 42. — cf. cp. 4, 15. 


dcp. 4, 7. 


ecf. cp. 21, 9, 10; Jr 48, 10. 


f Jdtox3, 235" De 1s 98142; 24. 


& cp. 4, 17. 
hcp. 4, 19. 


4. Cp; 4, 27. 


jcf. 2 Rg 6, 16; Pro 7, 6. 


k Ex 15, 9. 


icf. Ps 82, 10-19. 

mcf. 2 Rg 23, 4; Dn 12, 3; Mt 
I3, 43. 

6 F'S°28.565436;: 6. 

OV. Cas Bo DP, 


Hab 3, 7. — cf. cp. 8, 24. 

Codie 4 Rg 13, 6; Heb 11, 38. 

dcf. Lv 26, 16; Dt 28, 30-33; 
Mic 6, 15. 

“A 8 Fuk ae 

Pir 335. Cp. 9, £258,205, Gn 
29, 1; 3 4, 30; Jb 1, 3; 
Ts: x2,,:14%° Jf 40, 20s-0sk.85, 

fr) 


4, 10. 
ge cl. 7, 22. 
BWVeCDE3, .98 


i1 Rg 10, 18. — v. Ex 20, 2, 3. 


i.Js. 24, S421. ge READ, 
35-38. 


Rect. vr. 343° cp. 8, 23: Ja v7; 4s 
l Heb 11, 32. 


m cp. 13, 3; Lc 1, 11. — cf. Ac 
$0) .3; 
nJs 1, 5. — cf. Rt 2, 4. 





20 cDe caelo dimicatum est contra eos: 
stellae manentes in ordine et cursu suo 
adversus Sisaram pugnaverunt. — 

21 dTorrens Cison traxit cadavera eorum, 
torrens Cadumim, torrens Cison. 

Conculca, anima mea, robustos! 

22 Ungulae equorum ceciderunt fugientibus impetu, 

et per praeceps ruentibus fortissimis hostium. 


23 Maledicite terrae Meroz, dixit angelus Domini, 
maledicite habitatoribus eius, 

€quia non venerunt ad auxilium Domini 
in adiutorium fortissimorum eius. 


24 fBenedicta inter mulieres 9Iahel uxor Haber cinaei, 
et benedicatur in tabernaculo suo. 

25 hAquam petenti lac dedit 
et in phiala principum obtulit butyrum. 

26 iSinistram manum misit ad clavum 
et dexteram ad fabrorum malleos: 

percussitque Sisaram quaerens in capite vulneri locum 
et tempus valide perforans. 

27 Inter pedes eius ruit, defecit et mortuus est; 
volvebatur ante pedes eius 
et iacebat exanimis et miserabilis. 


28 jPer fenestram respiciens ululabat mater eius 
et de cenaculo loquebatur: 
Cur moratur regredi currus eius? 
quare tardaverunt pedes quadrigarum illius? 
29 Una sapientior ceteris uxoribus eius 
haec socrui verba respondit: 
30 Forsitan nunc “*dividit spolia, - 
et pulcherrima feminarum eligitur ei; 
vestes diversorum colorum Sisarae traduntur in praedam, 
et supellex varia ad ornanda colla congeritur. 
31 /Sic pereant omnes inimici tui, Domine; 
qui autem diligunt te, ”sicut sol in “ortu suo splendet, 
32 oQuievitque terra per quadraginta annos. [ita rutilent. 


6 @Fecerunt autem filii Israél malum in consperse Domini, qui tra- 

didit illos in manu ?Madian septem annis. 2Et oppressi sunt valde 
ab eis. Feceruntque sibi “antra et speluncas in montibus et munitis- 
sima ad repugnandum loca. %4Cumque sevisset Israél, ascendebat 
Madian et ¢Amalec ceterique /orientalium nationum ‘4et apud eos’ 
figentes tentoria, sicut erant in herbis, cuncta vastabant usque ad 
introitum Gazae, nihilque omnino ad vitam pertinens relinquebant 
in Israél, non oves, non boves, non asinos. 5Ipsi enim et universi 
greges eorum veniebant cum tabernaculis suis et, Yinstar locustarum, 
universa complebant innumera multitudo hominum et camelorum 
quidquid tetigerant devastantes, ® Humiliatusque est Israél valde in 
conspectu Madian. 

7 Et “clamavit ad Dominum postulans auxilium contra Madianitas. 
8 Qui misit ad eos virum prophetam et locutus est: Haec dicit Do- 
minus Deus Israél: ‘Ego vos feci conscendere de Aegypto et eduxi 
vos de domo servitutis 9 et liberavi de manu Aegyptiorum et omnium 
inimicorum, qui adfligebant vos, eiecique eos ad introitum vestrum 
et tradidi vobis terram eorum. 1° Et dixi: Ego Dominus Deus vester, 
jne timeatis deos Amorrhaeorum, in quorum terra habitatis; et no- 
iuistis audire vocem meam. 

11 Venit autem angelus Domini et sedit sub quercu, quae erat in 
Ephra et pertinebat ad Ioas “patrem familiae Ezri. Cumque ’Gedeon 
filius eius excuteret atque purgaret frumenta in torculari, ut fugeret 
Madian, 12™apparuit ei angelus Domini et ait: "Dominus tecum, 
virorum fortissime. 13 Dixitque ei Gedeon: Obsecro, mi.domine, si 
Dominus nobiscum est, cur apprehenderunt nos haec omnia? Ubi sunt 








— 196 — 





je io 





dian et Amalec innumeras turmas confidenter aggreditur easque bucina- 
rum clangore et lucernarum luminibus in fugam vertit, fugientesque ul- 
tra lordanem, Ephraimitis opem ferentibus, insequitur et dispergit (9-25). 


LIBER IUDICUM 








¢mirabilia eius, ?quae narraverunt patres nostri atque dixerunt: YDe 
Aegypto eduxit nos Dominus? Nunc autem dereliquit nos Dominus 
et tradidit in manu Madian. 

14 Respexitque ad eum Dominus et ait: "Vade in hac fortitudine 
tua et liberabis Israél de manu Madian: scito quod miserim te. 15 Qui 
respondens ait: Obsecro, mi domine, *in quo liberabo Israél? *Ecce 
familia mea infima est in Manasse, et ego minimus in domo patris 
mei. 16 Dixitque ei Dominus: “Ego ero tecum, et percuties Madian 
quasi unum virum. 17 Et ille, “Si inveni, inquit, gratiam coram te, 
Zda mihi signum quod tu sis qui loqueris ad me, 18 Ynec recedas 
hinc donec revertar ad te portans sacrificium et offerens tibi. Qui 
respondit: Ego praestolabor adventum tuum. 19 Ingressus est itaque 
Gedeon, et *coxit haedum et de farinae modio azymos panes; car- 
nesque ponens in canistro et ius carnium mittens in ollam tulit omnia 
sub quercu et obtulit ei. 2 Cui dixit angelus Domini: Tolle carnes 
et azymos panes et “pone supra petram illam et Yius desuper funde. 
Cumque fecisset ita, 21 extendit angelus Domini summitatem virgae, 
quam tenebat in manu, et tetigit carnes et panes azymos; Cascen- 
ditque ignis de petra et carnes azymosque panes consumpsit, angelus 
autem Domini evanuit ex oculis eius. 2% Vidensque Gedeon quod 
esset angelus Domini ait: 4Heu, mi Domine Deus, quia vidi angelum 
Domini facie ad faciem, 23 Dixitque ei Dominus: ¢Pax tecum, ne 
timeas, non morieris. 24 Aedificavit ergo ibi Gedeon altare Domino 
vocavitque illud ‘Domini pax usque in praesentem diem. 

Cumaque adhuc esset in 9Ephra, quae est familiae Ezri, 25 nocte 
illa dixit Dominus ad eum: Tolle taurum patris tui et alterum taurum 
annorum septem hdestruesque aram Baal, quae est patris tui et 
‘nemus, quod circa aram est, succide; 26 et aedificabis altare Domino 
Deo tuo in summitate petrae huius, Jsuper quam ante sacrificium 
posuisti; tollesque taurum secundum et offeres holocaustum super 
struem. lignorum, quae de nemore succideris. 27 Adsumptis ergo Ge- 
deon decem viris de servis suis, fecit sicut praeceperat ei Dominus. 
Timens autem domum patris sui et homines illius civitatis per diem 
noluit id facere, sed omnia nocte complevit. 

28 Cumque surrexissent viri oppidi eius mane, viderunt destructam 
aram Baal lucumgue succisum et taurum alterum impositum super 
altare, quod tunc aedificatum erat. 29 Dixeruntque ad invicem: Quis 
hoc fecit? Cumque perquirerent auctorem facti, dictum est: Gedeon 
filius Ioas fecit haec omnia. 39 Et dixerunt ad Ioas: Produc filium 
tuum huc, ut moriatur, quia destruxit aram Baal et succidit nemus. 
31 Quibus ille respondit: Nunquid ultores estis Baal, ut pugnetis pro 
eo? Qui adversarius est eius moriatur antequam lux crastina veniat: 
ksi Deus est, vindicet se de eo, qui suffodit aram eius. 32 Ex illo die 
vocatus est Gedeon Terobaal, eo quod dixisset Ioas: Ulciscatur se 
de eo Baal, qui suffodit aram eius. 

33 Igitur Momnis Madian et Amalec et orientales populi congregati 
sunt simul et transeuntes Iordanem castrametati sunt in “valle 
Iezrahel. 34 Spiritus autem Domini ?induit Gedeon, %qui clangens 
bucina convocavit domum Abiezer, ut sequeretur se. 35 rMisitque 
nuntios in universum Manassen, qui et ipse secutus est eum; et 
alios nuntios in Aser et Zabulon et Nephthali qui occurrerunt ei. 

36 Dixitque Gedeon ad Deum: Si salvum facis per manum meam 
Israél, sicut locutus es,. 37 ponam hoc vellus lanae in area: si ros 
in solo vellere fuerit et in omni terra siccitas, sciam quod per manum 
meam, sicut locutus es, liberabis Israél. 38 Factumque est ita. Et de 
nocte consurgens expresso vellere, concham rore implevit. 39 Dixitque 
rursus ad Deum: ‘Ne irascatur furor tuus contra me, si adhuc semel 
tentavero signum quaerens in vellere. Oro ut solum vellus siccum 
sit et omnis terra rore madens. 4 Fecitque Deus nocte illa ut postu- 
laverat, et fuit siccitas in solo vellere et ros in omni terra. 

i Igitur “Ierobaal, qui et Gedeon, de nocte consurgens et omnis 
populus cum eo venit ad fontem, qui vocatur 9Harad. Erant aute 
castra Madian in valle ad septentrionalem plagam ¢collis Pecelar, 
2 Dixitque Dominus ad Gedeon: Multus tecum est populus, nec tra- 





6,14 — 7, 2 
o Ps 88, 50; Is 63, 15. 
OM. PS 43,25 77. 3 
q Ex 13, 14. 
ri Rg 12, 11. — cf. Js 1, 9. 
Sct, Bxcs, 12> 
t1 Rg og, 21; 18, 18. — cf. Mic 
5, 2. 
$6 TEX''S F299: SAS, 
vp. Bx 33." x3) 


x4 Rg 20, 8, 9; Is 7, 11. — cf. 
vr. 36, 37. — v. Ex 4, 1-8. 

y cp. 13, 15; Gn 18, 3-5 

z Gn 18, 6- 


acp. 13 
b cf. 3 “he %3, 33-34. 


6-41. Li 9, 12433 Re 18,.383°2 
Pay. 3. 


dcp. 13, 23. — cf. Gn 32, 30; 
EX 334,20; DU 5, 26. 

e Dn 10, 19. 

fe. Grae 347 Exir7; 15; Ez 
48, 35. 

SVS TER OD: Oe.2 7,. Far 


hich, 4. Re 12,18; 
Mc 2, 25. 

icf Ex 34 213; Dt 16, 21; 4 

+ (Rg 23, 10 .€ 

jvr. 20. 


23, 12-15; I 


kcf. 3 Rg 18, 21; Bar.6, 18. 


beps 7, 1; 1 Rg 12, 11. — cf. 
oO RY TIy52T 

m VY. 3. 

43a r7,-16. 

OCD. 35/TOSHITy 295273 ,.25. 

ba Par, 12;,185;2 Par 24, 20. 

qd cp. 3, 27- 


rcp. 7, 24. — cf. Jdt 4, 5 


o] cf. Ex 4 ie 
$549 Ant. in Si. ep (ea Le 


seef.Gn 18)°30;- 32. 


acp. 6, 32. 
Bcf. 1 Rg 29, x 


c Gn 12, 6: Dt 11, 30 





— 197 — 








LIBER IUDICUM 
7, 3-25 


At postea, pacatis viris Ephraim tardius in auxilium accitis (8, 1-3), 
castigatis habitantibus Soccoth et Phanuel (4-17), occisisque Zebee et 


| Salmana (18-21), cum, recusata regali dignitate, domum reaisset, 








d Dt 8, 17. — cf. Is 10, 13. 


e Dt 20, 8; 1 Mc 3, 56. 


f cf. 1 Rg 14, 6; 2 Par 14, 11. 


g vr. I. 

hGn 46, 2, 3; 3 Rg 3, 5. 
$V Cp: 3; 28: 

j v¥. 13-15. 


k cf. 1 Rg 14, 9, 10. 
LY; Cp,:0;.. 33> 


m Js 11, 4. 
n cf. Gn 40, 9, 16. 


OCG DN 2,84, 45. 


> GE... CD.. 9, 435.2 Rg xt, 135 
ES.At7) OOO TS: 2°" IT, 37s 


qcep. 15, 4; Gn 15, 17. 


rol Ex-14;433; 24% 2: Par 20; 
17: 


S.Ex:(r4,¢.243* 1) Reo tres, aT 
Ps 89, 4; Lm 2, 19. — cf. 
a 14, 25; Mr 6, 48; Le 12, 
38. 


tcf. 4 Rg 7, 7. 
ucf. Js 6, 4, 16, 20. 


v Ps 82, 10; Is 9, 4. 
x1 Rg 14, 20. — cf. 2 Par 20, 
y 3 Rg 4, 12. [23. 


zcp. 6, 35. — cf. Jdt 15, 5. 
av. Js 24, 33. 

b (Jo 1, 28.) 

C ch-cp. 3; 28. 

dcp: 8, 3; Ps 82, 12. 





detur Madian in manus eius, %ne glorietur contra me Israél et dicat: 
Meis viribus liberatus sum. 3 Loquere ad populum et cunctis audien- 
tibus praedica: “Qui formidulosus et timidus est revertatur. Reces- 
seruntque de monte Galaad et reversi sunt de populo viginti duo 
milia virorum, et tantum decem milia remanserunt. 

4 Dixitque Dominus ad Gedeon: Adhuc populus multus est; duc 
eos ad aquas, et ibi probabo illos, et de quo dixero tibi ut tecum 
vadat, ipse pergat; quem ire prohibuero, revertatur. 5 Cumque de- 
scendisset populus ad aquas, dixit Dominus ad Gedeon: Qui lingua 
Jambuerint aquas, sicut solent canes lambere, separabis eos seorsum; 
qui autem curvatis genibus biberint in altera parte erunt. 6 Fuit 
itaque numerus eorum, qui manu ad os proiciente lambuerant aquas, 
trecenti viri; omnis autem reliqua multitudo flexo poplite biberat. 
7Et ait Dominus ad Gedeon: /In trecentis viris, qui lambuerunt 
aquas, liberabo vos et tradam in manu tua Madian; omnis autem 
reliqua multitudo revertatur in locum suum. 8 Sumptis itaque pro 
numero cibariis et tubis, omnem reliquam multitudinem abire prae- 
cepit ad tabernacula sua, et ipse cum trecentis viris se certamini 
dedit. Castra autem Madian erant 9subter in valle. 

9 Eadem “nocte dixit Dominus ad eum: Surge et descende in ca- 
stra, ‘quia tradidi eos in manu tua. 10 Sin autem solus ire formidas, 
descendat tecum Phara puer tuus. 11 Et, jcum audieris quid loquan- 
tur, rg confortabuntur manus tuae, et securior ad hostium castra de- 
scendes. 

kDescendit ergo ipse et Phara puer eius in partem castrorum, ubi 
erant armatorum vigiliae. 12 Madian autem et Amalec et ‘omnes 
orientales populi fusi iacebant in valle ut locustarum multitudo; 
cameli quoque innumerabiles erant ™sicut harena, quae iacet in litore 
maris. 

13 Cumque venisset Gedeon, “narrabat aliquis somnium proximo 
suo et in hunc modum referebat quod viderat: Vidi somnium et 
videbatur mihi quasi °subcinericius panis ex hordeo volvi et in castra 
Madian descendere; cumque pervenisset ad tabernaculum, percussit 
illud atque subvertit et terrae funditus coaequavit. 14 Respondit is, 
cui loquebatur: Non est hoc aliud nisi gladius Gedeonis filii Ioas 
viri israélitae; tradidit enim Dominus in manus eius Madian et omnia 
castra eius. 

15 Cumque audisset Gedeon somnium et interpretationem eius, ado- 
ravit et reversus est ad castra Israél et ait: Surgite, tradidit enim 
Dominus in manus nostras castra Madian. 16 ?Divisitque trecentos 
viros in tres partes et dedit tubas in manibus eorum lagoenasque 
vacuas ac Ylampades in medio lagoenarum. 17 Et dixit ad eos: Quod 
me facere videritis hoc facite: ingrediar partem castrorum, et quod 
fecero sectamini. 18 Quando personuerit tuba in manu mea, vos 
quoque per castrorum circuitum clangite et conclamate: “Domino 
et Gedeoni. 

19 Ingressusque est Gedeon et trecenti viri, qui erant cum eo, in 
partem castrorum, incipientibus ‘vigiliis noctis mediae, et, custodibus 
suscitatis, coeperunt bucinis clangere et complodere inter se lagoenas. 

20 Cumque per gyrum castrorum in tribus personarent locis et 
hydrias confregissent, tenuerunt sinistris manibus lampades et dextris 
sonantes tubas clamaveruntque: Gladius Domini et Gedeonis, 2! stan- 
tes singuli in loco suo per circuitum castrorum hostilium. “Omnia ita- 
que castra turbata ‘sunt, et vociferantes ululantesque fugerunt. 22 “Et 
nihilominus insistebant trecenti viri bucinis personantes. 

*Immisitque Dominus “gladium in omnibus castris, et mutua se 
caede truncabant 23 fugientes usque ad Bethsetta et crepidinem ¥Abel- 
mehula in Tebbath. 

Conclamantes autem viri Israél de Nephthali et Aser et omni 
Manasse persequebantur Madian. 24*Misitque Gedeon nuntios in 
omnem “montem Ephraim dicens: Descendite in occursum Madian 
et occupate aquas usque °Bethbera atque Iordanem. Clamavitque 
omnis Ephraim et °praeoccupavit aquas atque Iordanem usque ?Beth- 
bera. 25 4Apprehensosque duos viros Madian Oreb et Zeb interfecit 








— 198 — 





inaures hostium ex bello relatas obtinet iisque conficit ephod, quod 
et in peccati occasionem et sibi et domui suae in perniciem eva- 
sit (22-28). lamvero, Gedeone mortuo, Abimelech filius eius, adiu- 


LIBER IUDICUM 
8, I-27 








Oreb in ¢petra Oreb, Zeb vero in torculari Zeb; et persecuti sunt 

Madian capita Oreb et Zeb portantes ad Gedeon /trans fluenta 

Iordanis. 

8 @Dixeruntque ad eum viri Ephraim: Quid est hoc, quod facere 
voluisti, ut nos non vocares, cum ad pugnam pergeres contra 

Madian? iurgantes fortiter et prope vim inferentes. 

2 Quibus ille respondit: Quid enim tale facere potui, quale vos 
fecistis? Nonne °melior est racemus Ephraim vindemiis “Abiezer? 
3 In manus vestras “Dominus tradidit principes Madian Oreb et Zeb. 
Quid tale facere potui, quale vos fecistis? Quod cum locutus esset, 
erequievit spiritus eorum, quo tumebant contra eum. 

4 Cumque venisset Gedeon ad Iordanem, transivit eum cum /tre- 
centis viris, qui secum erant et prae lassitudine fugientes persequi 
non poterant. 5 Dixitque ad viros 9Soccoth: Date, obsecro, panes 
populo qui mecum est, quia valde defecerunt, ut possimus persequi 
Zebee et Salmana reges Madian. 6 Responderunt principes Soccoth: 
hForsitan palmae manuum Zebee et Salmana in manu tua sunt, et 
4idcirco postulas ut demus exercitui tuo panes. 7 Quibus ille ait: 
Cum ergo tradiderit Dominus Zebee et Salmana in manus meas, 
jconteram carnes vestras cum spinis tribulisque deserti. 8 Et inde 
conscendens venit in “Phanuel locutusque est ad viros loci illius 
similia. Cui et illi responderunt sicut responderant viri Soccoth. 9Dixit 
aa et eis: Cum /reversus fuero victor in pace, “destruam turrim 

anc. 

10 Zebee autem et Salmana requiescebant cum omni exercitu suo. 
Quindecim enim milia viri remanserant ex omnibus turmis “orienta- 
hum populorum, caesis centum viginti milibus bellatorum °educentium 
gladium. 11 Ascendensque Gedeon per viam eorum, qui in taberna- 
culis morabantur ad orientalem partem @%Nobe et Iegbaa, percussit 
castra hostium, ‘qui securi erant et nihil adversi suspicabantur. 12 Fu- 
geruntque Zebee et Salmana, quos persequens Gedeon scomprehendit, 
turbato omni exercitu eorum. 

13 Revertensque de bello ante solis ortum 14 apprehendit puerum 
de viris Soccoth interrogavitque eum nomina principum et seniorum 
Soccoth et descripsit septuaginta septem viros. 15 Venitque ad Soc- 
coth et dixit eis: En Zebee et Salmana, super quibus exprobrastis 
mihi dicentes: *Forsitan manus Zebee et Salmana in manibus tuis 
sunt, et idcirco postulas ut demus viris, qui lassi sunt et defecerunt, 
panes. 16 Tulit ergo seniores civitatis et spinas deserti ac tribulos et 
contrivit cum eis atque comminuit viros Soccoth. 17¥”Turrim quoque 
Phanuel subvertit, occisis habitatoribus civitatis. 

18 Dixitque ad Zebee et Salmana: Quales fuerunt viri, quos occi- 
distis in “Thabor? Qui responderunt: Similes tui et unus ex eis quasl 
filius regis. 19 Quibus ille respondit: Fratres mei fuerunt, filii matris 
meae. “Vivit Dominus, quia, si servassetis eos, non vos occiderem. 
20 Dixitque Iether primogenito suo: Surge et interfice eos. Qui non 
eduxit gladium; timebat enim, quia adhuc puer erat. 21 Dixeruntque 
Zebee et Salmana: Tu surge et irrue in nos, quia iuxta aetatem 
robur est hominis. Surrexit Gedeon et Yinterfecit Zebee et Salmana 
et tulit “ornamenta ac bullas, quibus colla regalium camelorum deco- 
rari solent. 

22 Dixeruntque omnes viri Israél ad Gedeon: Dominare nostri tu 
et filius tuus et filius filii tui, quia liberasti nos de manu Madian. 
23 Quibus ile ait: Non dominabor vestri, nec dominabitur in vos 
filius mcus, sed *dominabitur vobis Dominus.. 24 Dixitque ad eos: 
Unam petitionem postulo a vobis: date mihi inaures ex praeda ve- 
stra. Inaures enim aureas °Ismaélitae habere consueverant. 25 Qui 
responderunt: Libentissime dabimus. Expandentesque super terram 
pallium proiecerunt in eo inaures de praeda; 26 et fuit pondus postu- 
latarum inaurium mille septingenti auri sicli °absque ornamentis et 
dmonilibus et veste purpurea, quibus reges Madian uti soliti erant et 
praeter torques aureas camelorum. 27 ¢Fecitque ex eo Gedeon ephod, 
et posuit illud in civitate sua /Ephra. 9Fornicatusque est omnis Israél 
in eo, et factum est Gedeoni et omni domui eius in “ruinam. 





els 10, 26. 
fp. 8, 4. 


@ cf; CD. 12,1} 42, RE+79;04 3; 


bIs 24,13; Jr 49,9; Ab 5; Mic 
7, 1. — cf. vr. 15. 

Gcp,.6,. 34. 

ECp. 7 2At 25; 

éct. Proci§5) 1% 


fep.. 7; 6. 


g Ps 59, 8. — v. Gn 33, 17. 


h cf. 3 Rg 20, 11. 
$i: ot Ry :2'5, 1x. 


+P 16; 
kv. Gn 32, 30, 31. 


bck.-3: - Rg'93 5°37. 28. 
mvr. 17. 


2.Vis CD. 20,73). 


Ocp. 20, 2 ,15, 17, 25, 35, 46; 
2 Rg 24, 9; 4 Rg 3, 26; 1 
Par: a1. .5. 

p Os 10, 14. 

q Nm 32, 35, 42. 

rcp. 18, 27. 

$F) 82.42. 


tvr. 6. 


wcfi. 3 Rg.12, 25. 


vv. cp. 4 ,6. 


Sy Rt 3.723; 


y Ps 82, 12. 
zvr. 26; Is 3, 18. 


ack. Rg -8,, 73° 10 ¢-193 2B24 
12-99, 110% 


36; 39, I 
Cvr. 21. 
d Is 3, 19 
ecp: 17,5; (38, 14, 27; 08 3, 
4. — cf. Ex 28, 6-14; 1 Rg 
f cp. 6, 24 [2, 18. 


gvr. 33; Cp. 2, 17; Ex 34, 15; 
39. 
REx 23,..33;, Dt:7,. 16. 











LIBER IUDICUM 
8, 28 — 9, 25 


vantibus Sichemitis, cunctos fratres, uno loatham excepto, interimit 
(9, 1-6) et huius contra consilium rex renuntiatur (7-21). At sub- 
ditos suos perpetua vexatione et intolerabili superbia ita premit 








el sCpi4 Tis. 8, ake 


§ Cp. 16,242 579, "1; 
RCD:..9, 725.8: 


bep9;/ 1,2; 


m Gn 15, 15; 25, 8. — cf. Ps 


qctf. cp. 9, 4, 16. 
T2303 (9795 21, 428-06. 25) aks 
Sv. cp. 9, 5, 16-18. 


Gcp. 8, ts 


bcp. 8, 30. 
ccf. Gn 29, 14. 


dvr. 18. 

ecp. 8, 33. — cf. vr. 46. 

fcp. 119. 33-2. Par. 13, 7. —~ cf. 
Pro ra, 11° Ac: 27,5. 
ep.'6, 44. 
vr. 24, 56. — cf. 4 Rg 11, 
15.2% 

ivr. 20. — cf. 2 Rg 5, 9. 


jJs 24, 26. 


R Dt at, (29°: 27,,123" 3s 8, 33° 
OA, 20; 

lef. 4 Rg 14, 9. 

mcp. 8, 22, 23. 


nv. Ps 103. 15. 


o Dn 4, 9, 11; Os 14, 8. — cf. 
Cf. .Is 30, ':2. 
pvr. 20. — cf. Nm 21, 28; Ez 
19, 14. 

q3 Rg 4, 33; 4 Rg 14, 9; 19, 
23; ES 203, 165 B62, 585489, 
24; 12 31, 3, etc. 

T Vocp; 0,33. 


s Pro 12, 14; Is 3, 11. — cf. 


- 85, 23+ 
6. 


y cf. - 8, 6. 
Zvr. 15. — cf. vr. 56, 57. 


aNm 21, 16-18. 
6 cf. 1 Rg 16,14; 18,10; 19, 9. 


618 S35) 2% 

dvr. 56. — cf. 3 Rg 2, 32; Est 
9,025; 4Psi 9) 197; iMt 23, 135, 
36. — Vv. vr. 5. 





28 Humiliatus est autem Madian coram filiis Israél nec potuerunt 
ultra cervices elevare, sed quievit terra ‘per quadraginta annos, 
quibus Gedeon praefuit. . 

29Abiit itaque /Ierobaal filius Ioas et habitavit in domo sua 39%ha- 
buitque septuaginta filios, qui egressi sunt de femore eius, eo quod 
plures haberet uxores. 3! Concubina autem illius, ‘quam habebat in 
Sichem, genuit ei filium nomine Abimelech. 

32 Mortuusque est Gedeon filius Ioas in ™senectute bona et sepultus 
est in sepulcro Ioas patris sui in "Ephra de familia Ezri. 33 °(Postquam 
autem mortuus est Gedeon, aversi sunt filii Israél et ?fornicati sunt 
cum Baalim. Percusseruntque cum @Baal foedus, ut esset eis in deum, 
34 nec recordati sunt Domini Dei sui, qui eruit eos de manibus 
inimicotum suorum omnium per circuitum; 35 nec fecerunt miseri- 
cee cum domo Ierobaal Gedeon iuxta omnia bona, quae fecerat 
sraéli. 

Abiit autem Abimelech filius Ierobaal in Sichem ad fratres %ma- 

tris suae et locutus est ad eos et ad omnem cognationem domus 
patris matris suae dicens: 2 Loquimini ad omnes viros Sichem: Quid 
vobis est melius, ut dominentur vestri septuaginta viri, “omnes filii 
Ierobaal, an ut dominetur unus vir? Simulque considerate quod °os 
vestrum et caro vestra sum. 3 Locutique sunt fratres matris eius de 
eo ad cemnes viros Sichem universos sermones istos et inclinaverunt 
cor eorum post Abimelech dicentes: ¢Frater noster est. 4Dederuntque 
illi septuaginta pondo argenti de fano *Baalberith. Qui conduxit sibi 
ex eo viros /inopes et vagos, secutique sunt eum. 5 Et venit in domum 
patris sui in 9Ephra et “occidit fratres suos filios Ierobaal septuaginta 
viros super lapidem unum; remansitque Ioatham filius Ierobaal mi- 
nimus et absconditus est. 6 Congregati sunt autem omnes viri Sichem 
et universae familiae ‘urbis Mello abieruntque et constituerunt regem 
Abimelech iuxta jquercum quae stabat in Sichem. 

7 Quod cum nuntiatum essei Ioatham, ivit et stetit in vertice montis 
kGarizim elevataque voce clamavit et dixit: Audite me, viri Sichem. 
Ita audiat vos Deus. 8 /Ierunt ligna ut ungerent super se regem, 
Dixeruntque olivae: ™Impera nobis. 9% Quae respondit: Nunquid 
possum deserere pinguedinem meam, qua et dii utuntur et homines, 
et venire ut inter ligna promovear? 10 Dixeruntque ligna ad arborem 
ficum: Veni et super nos regnum accipe. 11 Quae respondit eis: Nun- 
quid possum deserere dulcedinem meam fructusque suavissimos et 
ire ut inter cetera ligna promovear? 12Locutaque sunt ligna ad vitem: 
Veni et impera nobis. 1% Quae respondit eis: Nunquid possum 
deserere vinum meum, “quod laetificat Deum et homines, et inter 
ligna cetera promoveri? 14 Dixeruntque omnia ligna ad 4rhamnum: 
Veni et impera super nos. 15 Quae respondit eis: Si vere me regem 
vobis constituitis, venite et °sub umbra mea requiescite; si autem 
non vultis, ?egrediatur ignis de rhamno et devoret %cedros Libani. 

16 Nunc igitur, si recte et absque peccato, constituistis super vos 
regem Abimelech et bene egistis cum ‘Ierobaal et cum domo eius, 
et *reddidistis vicem beneficiis eius, qui pugnavit pro vobis 17 et ‘ani- 
mam suam dedit periculis, ut erueret vos de manu Madian, 18 qui 
nunc surrexistis contra domum patris: mei et “interfecistis filios eius 
septuaginta viros super unum lapidem et constituistis regem YAbime- 
lech filium ancillae eius super habitatores Sichem, “eo quod frater 
vester sit; 19si ergo recte et absque vitio egistis cum Ierobaal et 
domo eius, hodie Ylaetamini in Abimelech, et ille laetetur in vobis. 
20 Sin autem perverse, *egrediatur ignis ex eo et consumat habita- 
tores Sichem et oppidum Mello, egrediaturque ignis de viris Sichem 
et de oppido Mello et devoret Abimelech. 21 Quae cum dixisset, fugit 
et abiit in *Bera habitavitque ibi ob metum Abimelech fratris sui. 

22Regnavit itaque Abimelech super Israél tribus annis. 2%?Misitque 
Dominus spiritum pessimum inter Abimelech et habitatores Sichem, 
qui coeperunt eum Cdetestari 24 4et scelus interfectionis septuaginta 
filiorum Ierobaal et effusionem sanguinis eorum conferre in Abimelech 
fratrem suum et in ceteros Sichimorum principes, qui eum adiuve- 
rant. 25 Posueruntque insidias adversus eum in summitate montium 











eR to 


eo 


Eee 


IO ITS. He. 








| (22-49), ut tandem, cum in obsidendo oppido Thebes occuparetur, 
| fragmine molae percussus delictorum poenam luat (50-57). Se- 


quitur narratio rerum gestarum a iudicibus Thola (10, 1-2), lair (3-5) et 





LIBER IUDICUM 
9, 26-56 








et, dum illius praestolabantur adventum, exercebant latrocinia agentes 
praedas de praetereuntibus. Nuntiatumque est Abimelech. 26 Venit 
autem Gaal filius Obed cum fratribus suis et transivit in Sichimam. 
Ad cuius adventum erecti habitatores Sichem 27 egressi sunt in agros 
vastantes vineas uvasque calcantes et, factis cantantium choris, ingressi 
sunt @fanum dei sui et inter epulas et pocula maledicebant Abime- 
lech, 28clamante Gaal filio Obed: /Quis est Abimelech et quae est 
Sichem, ut serviamus ei? Nunquid non est filius Ierobaal, et con- 
stituit principem Zebul servum suum super viros 9Emor patris Si- 
chem? Cur ergo serviemus ei? 29Utinam daret aliquis populum istum 
sub manu mea, ut auferrem de medio Abimelech ! 

Dictumque est Abimelech: Congrega exercitus multitudinem et 
veni; 39 Zebul enim princeps civitatis, auditis sermonibus Gaal filii 
Obed, iratus est valde 31 et misit clam ad Abimelech nuntios dicens: 
Ecce Gaal filius Obed venit in Sichimam cum fratribus suis et oppu- 
gnat adversum te civitatem. 32 Surge itaque nocte cum populo, qui 
tecum est et latita in agro 33 et primo mane, oriente sole, irrue super 
civitatem, illo autem egrediente adversum te cum populo suo, fac 
ei "quod potueris. 34 Surrexit itaque Abimelech cum omni exercitu 
suo nocte et tetendit insidias iuxta Sichimam in quattuor locis. 
35 Egressusque est Gaal filius Obed et stetit in introitu portae civi- 
tatis; surrexit autem Abimelech et omnis exercitus cum eo de insi- 
diarum loco. 36 Cumque vidisset populum Gaal dixit ad Zebul: ‘Ecce 
de montibus multitudo descendit. Cui ille respondit: Umbras mon- 
tium vides quasi capita hominum et hoc errore deciperis. 37 Rursumque 
Gaal ait: Ecce populus de Jumbilico terrae descendit et unus cuneus 
venit per viam quae respicit quercum. 38 Cui dixit Zebul: Ubi est 
nunc os tuum, quo loquebaris: “Quis est Abimelech ut serviamus ei? 
Nonne hic populus est quem despiciebas? Egredere et pugna contra 
eum. 39 Abiit ergo Gaal, spectante Sichimorum populo, et pugnavit 
contra Abimelech, 49 qui persecutus est eum fugientem et in urbem 
compulit; cecideruntque ex parte eius plurimi usque ad portam civi- 
tatis. 41 Et Abimelech sedit in Ruma, Zebul autem, Gaal et socios 
eius expulit de urbe, nec in ea passus est commorari. 

42 Sequenti ergo die egressus est populus in campum. Quod cum 
nuntiatum esset Abimelech, 4% tulit exercitum suum et ‘divisit in 
tres turmas tendens insidias in agris. Vidensque quod egrederetur 
populus de civitate surrexit et irruit in eos 44 cum cuneo suo “oppu- 
gnans et obsidens civitatem; duae autem turmae palantes per cam- 
pum adversarios persequebantur. 45 Porro Abimelech omni die illo 
oppugnabat urbem; quam cepit, interfectis habitatoribus eius “ipsaque 
destructa, ita °ut sal in ea dispergeret. 
habitabant in ?turre Sichimorum, ingressi sunt Yfanum dei sui Berith, 
ubi foedus cum eo pepigerant, et ex eo locus nomen acceperat, qui 
erat munitus valde. 47 Abimelech quoque audiens viros turris Sichi- 
morum pariter conglobatos, 48 ascendit in montem *‘Selmon cum 
omni populo suo et, arrepta securi, praecidit arboris ramum, imposi- 
tumque ferens umero dixit ad socios: Quod me videtis facere cito 
facite. 49 Igitur certatim ramos de arboribus praecidentes sequebantur 
ducem. Qui circumdantes ‘praesidium succenderunt; atque ita factum 
est, ut fumo et igne mille homines necarentur, viri pariter et mulieres, 
habitatorum turris Sichem. 

50 Abimelech autem inde proficiscens venit ad oppidum Thebes, 
quod circumdans obsidebat exercitu. 51 Erat autem turris excelsa in 
media civitate, ad quam confugerant simul viri ac mulieres et omnes 
principes civitatis, clausa firmissime ianua, et super turris tectum 
stantes per propugnacula. 52 Accedensque Abimelech iuxta turrim 
pieabat fortiter et appropinquans ostio ignem supponere nitebatur. 

3tEt ecce una mulier fragmen molae desuper iaciens illisit capiti 
Abimelech et confregit cerebrum eius. 54 Qui vocavit cito armigerum 
suum et ait ad eum: Evagina gladium tuum et percute me, ne forte 
dicatur quod a femina interfectus sim. Qui iussa perficiens interfecit 
eum. 55 Illoque mortuo, omnes qui cum eo erant de Israél reversi 
sunt in sedes suas; 56 et Yreddidit Deus malum, quod fecerat Abi- 


46 Quod cum audissent qui 





evr. 4, 46. 
f cf. 1 Rg 25, 10. 


g Gn 34, 2, 6. 


kz Rg to, 7; 25, 8. — cf. Ec 
9, 10. 


ivr.'7, 25. 


7 ck. EZ, 38,) 12. 


k vr. 28, 29. 


Gch" cht 7." 16: T8Rg TT; “1322 
Rg 18, 2; Jb 1, 17. 


mCP. 20, 37. 


n4 Rg 3, 25. 
ov. Dt 29, 23. 


pvr. 49. 
@ yr..43 ep. 8, 335 


r Ps 67, 15. | 


svr. 46. 


#2 Rg r1z,°272 
gctiia Re 3x. 4‘\t Par T0)..4. 


oer; Jb°3r;' 3: Ps 93; 233: Pro 
S22 T9, 14. 





— 200) 








LIBER IUDICUM 


lephte. Hic a Galaaditis valde oppressis (6-18), ut contra filios Ammon 
in libertatem eos vindicaret rogatur et dux eligitur (11, 1-11), hostes- 
que, quos a finibus Galaad per legates amovere non potuerat (12-28), 








9,57 —11, 13 
ONT. 5; 2h: 
y vr. 20. 
avr..12, 13. — V. cp. 2, 16. 
BT Par oy 3,2 Ce). 
CV) TS (245533> 


d cf. Nm 32, 41. 
2Cp- 5, TO; 12; TA 
fcf. 1 Par 2, 22-24. 
oC... Dts; TA. 


JEN ELD. O02. 

iM CR... 25083. 

J'3 Rg 11,5, 7,33; 4 Rg 23,23. 
k vr. 10, 13; Dt 31, 16. 

9. CD. 2)--T4s 


10] * cf. Catech. R. IV 14, 11. 
MV. CD. 35 9. 

nvr. 6, 13. 

o Ex 14, 30. 

pv. Nm 21, 21-32. 

qcp. 3, 13. 

Pier CD. 3, Si; 

scf. cp. 3, 13; 5, 14; 6, 3. 


£2, Ess 
“ith 2, 37, 38; Jr 2, 28. — 
cf. Bar 6, 36 

y 1 Rg 3, 18; 
zcf. Gn 35, 2-4. 
a Jr 26, 3, 13, 19. — cf. cp. 2, 
DCD: 1X, 122°20. [18. 
ccf. cp. II, 5-11. 


2 Rg 15, 26. 


a Heb 11, 32. 
bcp. 6, 12; 4 Rg 5, 1. 


ccf. Gn 21, 10. 


da Re to, GBs" 1 Mes; 23% 
2 Mic: 13,8372 
ecf. 1 Rg 22, 2. — v. cp. 9, 4. 


fet. Gn 36, 27. 


gcp. ro, 18. 


h Jr 42, 5. 


ivr. 6, 8; cp. 10, 18. 

G2: Re LO; T9,.253 Wy'TS 35.73; 
7. — ci. cp. 20, 1; 1 Rg 10, 

Rk cp. 10, 17. r7. 

l2 Re 16, 10; 19,22; Mt 8, 29. 

mv. Nm 21, 24-26. 


nNm 21, 13. 
o Gn 32, 22. 





melech contra patrem suum, “interfectis septuaginta fratribus suis. 

57 Sichimitis quoque quod operati erant retributum est, et venit super 

eos Ymaledictio Ioatham filii Ierobaal. a 

] (0) Post Abimelech surrexit “dux in Israél YThola filius Phua patrui 
Abimelech vir de Issachar, qui habitavit in Samir “montis Eph- 

raim 2et iudicavit Israélem viginti et tribus annis mortuusque est 

ac sepultus in Samir. 

3 Huic successit “lair galaadites, qui iudicavit Israélem per viginti 
et duos annos ‘4 habens triginta filios ¢sedentes super triginta pullos 
asinarum et principes /triginta civitatum, quae ex nomine eius sunt 
appellatae 9Havoth Iair, id est oppida Iair, usque in praesentem 
diem, in terra Galaad. 5 Mortuusque est Iair ac sepultus in loco cui 
est vocabulum Camon. 

6 ’Filii autem Israél peccatis veteribus iungentes nova fecerunt 
malum in conspectu Domini, et ‘servierunt idolis Baalim et Astaroth 
et diis Syriae ac J/Sidonis et Moab et filiorum Ammon et Philisthiim; 
kdimiseruntque Dominum et non coluerunt eum. 7 Contra quos Do- 
minus iratus ‘tradidit eos in manus Philisthiim et filiorum Ammon. 
8 Adflictique sunt et vehementer oppressi per annos decem et octo 
omnes, qui habitabant trans Iordanem in terra Amorrhaei, qui est 
in Galaad; 9 in tantum ut filii Ammon, Iordane transmisso, vastarent 
Iudam et Beniamin et Ephraim; adflictusque est Israél nimis. 

10Et ™clamantes ad Dominum dixerunt: Peccavimus tibi, quia ™de- 
reliquimus Dominum Deum nostrum et servivimus Baalim. 11! Quibus 
locutus est Dominus: Nunquid non °Aegyptii et ?Amorrhaei filiique 
@Ammon et ’Philisthiim, 12 Sidonii quoque et *Amalec et *Chanaan 
oppmcsse rant vos, et clamastis ad me, et “erui vos de manu eorum? 
13 Et tamen Yreliquistis me et coluistis deos alienos; idcirco non 
addam ut ultra vos liberem. 14 Ite et invocate deos quos elegistis: 
*ipsi ves liberent in tempore angustiae. 15 Dixeruntque filii Israél ad 
Dominum: Peccavimus: Yredde tu nobis quidquid tibi placet, tantum 
nunc libera nos. 16 Quae dicentes omnia de finibus suis “alienorum 
deorum idola proiecerunt et servierunt Domino Deo, qui @doluit 
super miseriis eorum. 

17 Itaque filii Ammon conclamantes in Galaad fixere tentoria; con- 
tra quos congregati filii Israél in Maspha castrametati sunt. 18 Dixe- 
runtque principes Galaad singuli ad proximos suos: °Qui primus ex 
nobis contra filios Ammon coeperit dimicare erit dux populi Galaad. 
| Fuit illo tempore “Iephte galaadites vir °fortissimus atque pugna- 

tor, filius mulieris meretricis, qui natus est de Galaad. 2 Habuit 
autem Galaad uxorem, de qua suscepit filios, qui, postquam creve- 
rant eiecerunt Iephte dicentes: “Heres in domo patris nostri esse 
non poteris, quia de altera matre natus es. 3 Quos ille fugiens atque 
devitans habitavit in terra “Tob; congregatique sunt ad eum viri 
einopes et latrocinantes et quasi principem sequebantur. 
4In illis diebus pugnabant filii Ammon contra Israél. 5 Quibus 
acriter instantibus, perrexerunt maiores natu de Galaad, ut tollerent 
in auxilium sui Iephte de terra. Tob. 6 Dixeruntque ad eum: Veni et 
esto princeps noster et pugna contra filios Ammon. 7 Quibus ille re- 
spondit: /Nonne vos estis, qui odistis me et eiecistis de domo patris 
mei, et nunc venistis ad me necessitate compulsi? 8 Dixeruntque prin- 
cipes Galaad ad Iephte: Ob hanc igitur causam nunc ad te venimus, 
ut proficiscaris nobiscum et pugnes contra filios Ammon Ysisque dux 
omnium qui habitant in Galaad. 9% Iephte quoque dixit eis: Si vere 
venistis ad me, ut pugnem pro vobis contra filios Ammon, tradide- 
ritque evs Dominus in manus meas, ego ero vester princeps? 19 Qui 
responderunt ei: “Dominus, qui haec audit, ipse mediator ac testis 
est, quod nostra promissa faciemus. 11 Abiit itaque Iephte cum prin- 
cipibus Galaad ‘fecitque eum omnis populus principem sui. Locutus- 
que est Iephte omnes sermones suos Jcoram Domino in *Maspha. 

12 Et misit nuntios ad regem filiorum Ammon, qui ex persona sua 
dicerent: ‘Quid mihi et tibi est, quia venisti contra me ut vastares 
terram meam? 13 Quibus ille respondit: ”Quia tulit Israél terram 
meam, quando ascendit de Aegypto, a finibus “Arnon usque °Iaboc 








et oo” Na 


a 





aggreditur, percutit ac plane prostrat (29-33); domum autem rever- 
sus ut votum solvat filiam unigenitam Deo offert (34-40), et in super- 


LIBER IUDICUM 








bientes Ephraimitas animadvertit (12, 1-7). Post eum iudicant Abesan 11, 14 — 12, 2 
atque Iordanem; nunc ergo cum pace redde mihi eam. 14 Per quos 

_rursum mandavit Iephte et imperavit eis ut dicerent regi Ammon: 
15 Haec dicit Iephte: #Non tulit Israél terram Moab nec terram filio- | # Dt 2, 9, 19. 


rum Ammon: 16sed quando de Aegypto conscenderunt, ambulavit 
per solitudinem usque ad %mare Rubrum et ‘venit in Cades; 17 *mi- 
sitque nuntios ad regem Edom dicens: Dimitte me ut transeam per 
terram tuam: ‘qui noluit adquiescere precibus eius. Misit quoque ad 


regem Moab, qui et ipse transitum praebere contempsit. “Mansit | 


itaque in Cades 18et Ycircuivit ex latere terram Edom et terram Moab 
fvyenitque contra orientalem plagam terrae Moab et Ycastrametatus 
est trans Arnon, nec voluit intrare terminos Moab; Arnon quippe 
confinium est terrae Moab. 19 Misit itaque Israél nuntios ad Sehon 
regem Amorrhaeorum, qui habitabat in Hesebon, et dixerunt ei: 
Dimitte ut transeam per terram tuam usque ad fluvium. 29 Qui et 
ipse Israél verba despiciens, non dimisit eum transire per terminos 
suos, sed, infinita multitudine congregata, egressus est contra eum 
in Iasa et fortiter resistebat; 21 tradiditque eum Dominus in manus 
Israél cum omni exercitu suo, qui percussit eum et possedit omnem 
terram Amorrhaei habitatoris regionis illius 22 et universos fines eius 
de Arnon usque Iaboc et de solitudine usque ad Iordanem. 23 Do- 
minus ergo Deus Israél subvertit Amorrhaeum, pugnante contra illum 
populo suo Israél; et tu nunc vis possidere terram eius? 24 Nonne 
ea, quae possidet *Chamos deus tuus, tibi iure debentur? %Quae 
autem Dominus Deus noster victor obtinuit in nostram cedent pos- 
sessionem; 25 Snisi forte melior es Balac filio Sephor rege Moab, aut 
docere oe quod iurgatus sit contra Israél et pugnaverit contra 
eum, 26 quando habitavit in “Hesebon et viculis eius et in ¢Aroér et 
villis illius vel in cunctis civitatibus iuxta Iordanem per trecentos 
annos. Quare tanto tempore nihil super hac repetitione tentastis? 
27 Igitur non ego pecco in te, sed tu contra me male agis indicens 
mihi bella non iusta. ¢Iudicet Dominus arbiter huius diei inter Israél 
et inter filios Ammon. 28 Noluitque adquiescere rex filiorum Ammon 
verbis Iephte, quae per nuntios mandaverat. 

29/Factus est ergo super Iephte spiritus Domini, et circuiens Galaad 
et Manasse, Maspha quoque Galaad et inde transiens ad filios Am- 
mon 32° 9yvotum vovit Domino dicens: Si tradideris filios Ammon in 
manus meas, 31 quicumgue primus fuerit egressus de foribus domus 
meae mihique occurrerit revertenti cum pace a filiis Ammon, “eum 
holocaustum offeram Domino. 

32 Transivitque Iephte ad filios Ammon, ut pugnaret contra eos, 
quos tradidit Dominus in manus eius, 33 percussitque ab ‘Aroér usque 
dum venias in /Mennith viginti civitates et usque ad Abel, quae est 
vineis consita, plaga magna nimis; humiliatique sunt filii Ammon a 
filiis Israél. 

34 Revertente autem Iephte in *Maspha domum suam, occurrit ei 
unigenita filia sua cum tympanis et choris; non enim habebat alios 
liberos. 35 Qua visa, scidit ™vestimenta sua et ait: Heu me, filia mea, 
decepisti me et ipsa decepta es; aperui enim os meum ad Dominum 
et “aliud facere non potero. 36 Cui illa respondit: Pater mi, si ape- 
ruisti os tuum ad Dominum, fac mihi quodcumque pollicitus es, 
concessa tibi ultione atque victoria de hostibus tuis. 37 Dixitque ad 
patrem: Hoc solum mihi praesta quod deprecor: dimitte me ut duo- 
bus mensibus circumeam montes et °plangam virginitatem meam 
cum sodalibus meis. 38 Cui ille respondit: Vade. Et dimisit eam duo- 
bus mensibus. Cumque abisset cum sociis ac sodalibus suis, flebat 
virginitatem suam in montibus. 39 Expletisque duobus mensibus, re- 
versa est ad patrem suum, et ?fecit ei sicut voverat, quae ignorabat 
virum. Exinde mos increbruit in Israél et consuetudo servata est 49 ut 
post anni circulum conveniant in unum filiae Israél et plangant filiam 
Iephte galaaditae diebus quattuor. 

Ecce autem in Ephraim orta est seditio; nam transeuntes contra 
aquilonem dixerunt ad Iephte: 2Quare vadens ad pugnam contra 
filios Ammon vocare nos noluisti, ut pergeremus tecum? Igitur ®in- 
cendemus domum tuam. 2 Quibus ille respondit: Disceptatio erat 





qNm 14, 25; Dt 1, 40. 
r Nm 13, 26. 

s Nm 20, 14. 

tv. Nm 20; 18-21. 

u Nm 20, 1; Dt 1, 46. 


vNm 21, 4. — v. Dt 2, 1-8. 


x Nm 21, 11. 

y Nm 21, 13; 22, 36 

19-22] Nm 21, 21-26; Dt 2, 
26-37. 


zNm 21, 29; 3 Rg 11, 7. — 
Cf. 32 Re 134333 


@ Dtio, $5528 412 

6b Nm 22, 2; Js 24, 9; Mic 6, 5. 
c Nm 21, 25. 

d Dt 2, 36. 


¢Gpr6, 53 28,; 28363245334 2 
2A Tae Th. 


fcf. Heb 11, 32. — v. cp. 3, 
10. ; 
g Gn 28, 20; 1 Rg 1, 11. 


hPs 65, 15. — cf. Lv 27, 2; 
1 Rg i, 28. 


iJs 13, 25. 
j Ez 27; 17. 


VE II; cp. 10, 17. 


Ex. 15, 20; 1 Rg 28;.6: Ps 67; 
26; Jr 31, 4. 
m Gn 37, 29, 34; 44, 13 etc. 


nNm 30, 3; Ps 49, 14. — cf. 
Ec 5, 4. 5. 


ocf. Is 47, 8, 9; 49, 21. 


pvr. 31. — cf. Dt 12, 31. 


6 ct; Cpe 8,7. 
DED. TA, LES $ L5G. 





— 203 — 











LIBER IUDICUM 
12, 3 — 13, 17 


(8-10), Ahialon (11, 12), Abdon (13-15) et tandem Samson. Hic, ab angelo 
promissus et nazaraeus a nativitate consecratus, fuit vir mira virtute 
praeditus (13, 1-25). Cum eo animo venisset Thamnata ut uxorem duceret, 





—¢1 Rg.1z9, 5; 28, 21; Jb 13, 14. 
—cf. Ps 118, 109. — v. cp. 
o X7. 


Och 1 Re 25; 10; 
CV. Ch. 3428, 


fJs 19, 15. 


g2 Rg 23, 30; 1 McQ, 50. 

h Jb 18, 19; Is 14, 22. — cf. 
jah es es a 

$00...§. 16%. 20, 43 

jcp. 5, 14. 

GV. CD. 2, 14; 10, 6. 

b cf. cp. 3, 31; 10, 7; 1 Rg 12, 

c Js 19, 41. — cf. Js 15,33. [9 

OC Rew, Ler 7, 


6Cpi'6, 1247 Lert, Tt, Ces 

1 os Semis CT le Se OR Ip2o3 
LC Ay Bie 

gvr. 7, 14. — cf. Nm 6, 2-4; 


LOT, T3. 
hv 11, 288.; Dt 24, 35s. 
$cp: 16,275 TRIKE 
j 6, 2-5. 
1 Rg 7, 13; 2 Rg 8, 1; 
t: Par 8, rt; 
By. Dt393; 223 
m cf, vr. 17, 18. 
NVY. 3-5. 


Oct be 1, 66; 


pv. Nm 6, 3, 4. 


qcp. 6, 18, ‘r0: — cf. Gn 18, 
rcf. Tb 12, 19. [5-8. 


Sick. Vrie.6: 
tNm 22, 17, 37. — cf. 1 Rg 
9, 6. 





mihi et populo meo contra filios Ammon vehemens, vocavique vos, 
ut praeberetis mihi auxilium, et facere noluistis; 3quod cernens °posui 
animam meam in manibus meis transivique ad filios Ammon, et tra- 
didit eos Dominus in manus meas. Quid commerui, ut adversum me 
consurgatis in proelium? 4 Vocatis itaque ad se cunctis viris Galaad, 
pugnabat contra Ephraim, percusseruntque viri Galaad Ephraim, 
quia dixerat: 4Fugitivus est Galaad de Ephraim et habitat in medio 
Ephraim et Manasse. 5 Occupaveruntque Galaaditae ¢vada Iordanis, 
per quac Ephraim reversurus erat; cumque venisset ad ea de Ephraim 
numero fugiens atque dixisset: Obsecro ut me transire permittatis, 
dicebant ei Galaaditae: Nunquid Ephrathaeus es? quo dicente: Non 
sum, §&interrogabant eum: Dic ergo: Scibboleth, quod interpretatur 
spica. Qui respondebat: Sibboleth, eadem littera spicam exprimere 
non valens. Statimque apprehensum iugulabant in ipso Iordanis tran- 
situ. Et ceciderunt in illo tempore de Ephraim quadraginta duo milia. 

7 Iudicavit itaque Iephte galaadites Israél sex annis; et mortuus est 
ac sepultus in civitate sua Galaad. 

8 Post hunc iudicavit Israél Abesan de ‘Bethlehem. 9 Qui habuit 
triginta filios et totidem filias, quas emittens foras maritis dedit, et 
eiusdem numeri filiis suis accepit uxores introducens in domum suam. 
Qui septem annis iudicavit Israél 1 mortuusque est ac sepultus in 
Bethlehem. 

11 Cui successit Ahialon zabulonites et iudicavit Israél decem annis 
12 mortuusque est ac sepultus in Zabulon. 

i3Post hunc iudicavit Israél Abdon filius Illel 9pharathonites. 14Qui 
habuit quadraginta filios et triginta ex eis /nepotes ‘ascendentes 
super septuaginta pullos asinarum. Et iudicavit Israél octo annis 
15 mortuusque est ac sepultus in Pharathon terrae Ephraim in monte 
jAmalec. 
| Rursumque @filii Israél fecerunt malum in conspectu Domini 

qui tradidit eos Xin manus Philisthinorum quadraginta annis. 

2 Erat autem quidam vir de °Saraa et de stirpe Dan nomine Manue 
habens “uxorem sterilem, 3 cui apparuit “angelus Domini et dixit ad 
eam: Sterilis es et absque liberis, /sed concipies et paries filium; 
4 9cave ergo ne bibas vinum ac siceram nec “immundum quidquam 
comedas, 5 quia concipies et paries filium, ‘cuius non tanget caput 
novacula, erit enim /nazaraeus Dei ab infantia sua et ex matris utero, 
et ipse “incipiet liberare Israél de manu Philisthinorum. 

6 Quae, cum venisset ad maritum suum, dixit ei: ‘Vir Dei venit 
ad me habens vultum angelicum, terribilis nimis. Quem cum inter- 
rogassem ”quis esset et unde venisset et quo nomine vocaretur, noluit 
mihi dicere, 7’sed hoc respondit: "Ecce concipies et paries filium; 
cave ne vinum bibas nec siceram et ne aliquo vescaris immundo; 
erit enim puer nazaraeus Dei ab infantia sua, ex utero matris suae 
usque ad diem mortis suae. 8 Oravit itaque Manue Dominum et ait: 
Obsecro, Domine, ut vir Dei, quem misisti, veniat iterum et doceat 
nos quid debeamus facere de puero, qui nasciturus est. 9% Exaudi- 
vitque Dominus deprecantem Manue et apparuit rursum angelus Dei 
uxori eius sedenti in agro. Manue autem maritus eius non erat cum 
ea..Quae, cum vidisset angelum, 19 festinavit et cucurrit ad virum 
suum nuntiavitque ei dicens: Ecce apparuit mihi vir, quem ante 
videram. 11 Qui surrexit et secutus est uxorem suam veniensque ad 
virum dixit ei: Tu es qui locutus es mulieri? Et ille respondit: Ego 
sum. 12Cui Manue: Quando, inquit, sermo tuus fuerit expletus, °quid 
vis ut faciat puer? aut a quo se observare debebit? 13 Dixitque an- 
gelus Domini ad Manue: Ab omnibus, quae locutus sum uxori tuae, 
abstineat se 14 et ?quidquid ex vinea nascitur non comedat, vinum 
et siceram non bibat, nullo vescatur immundo et quod ei praecepi 
impleat atque custodiat. 15 Dixitque Manue ad angelum Domini: Ob- 
secro te ut adquiescas precibus meis, et %faciamus tibi haedum de 
capris. 16 Cui respondit angelus: Si me cogis, “non comedam panes 
tuos; si autem vis holocaustum facere, offer illud Domino. Et ne- 
sciebat Manue quod angelus Domini esset. 17Dixitque ad eum: *Quod 
est tibi nomen, ut, si sermo tuus fuerit expletus, “‘honoremus te? 








— 204 — 





cumgue aenigma dulcedinis egressae de forti, id est da leone a se dila- 
cerato, convivis proposuisset (14, 1-9), ut his vincentibus satisfaceret, 
triginta Philisthaeos interimit et spoliat (15-20). Deinceps iratus propter 


LIBER ITUDICUM 
13, 18 — 14, 19 











18 Cui ille respondit: “Cur quaeris nomen meum, “quod est mira- 
bile? 19 “Tulit itaque Manue haedum de capris et libamenta, et posuit 
super petram offerens Domino, gui facit mirabilia; ipse autem et 
_uxor eius intuebantur. 20Cumque ascenderet flamma altaris in caelum, 
angelus Domini pariter in flamma ascendit. Quod cum vidissent 
Manue et uxor eius, Yproni ceciderunt in terram, 2let ultra eis non 
- apparuit angelus Domini. *Statimque intellexit Manue angelum Do- 

mini esse 22 et dixit ad uxorem suam: “Morte moriemur, quia vidi- 
mus Deum. 23 Cui respondit mulier: Si Dominus nos vellet occidere, 
de manibus nostris holocaustum et libamenta non suscepisset nec 
ostendisset nobis haec omnia neque ea quae sunt ventura dixisset. 

24 Peperit itaque filium et vocavit nomen eius Samson. 2Crevitque 
puer, et benedixit ei Dominus. 25 Coepitque ¢spiritus Domini esse 
cum eo in 2castris Dan inter °Saraa et Esthaol. 
| Descendit ergo “Samson in !Thamnatha vidensque ibi mulie- 

rem de filiabus Philisthiim 2 ascendit et nuntiavit patri suo et 
matri suae dicens: Vidi mulierem in Thamnatha de filiabus Phili- 
sthinorum, “quam quaeso ut mihi accipiatis uxorem. 3% Cui dixerunt 
pater et mater sua: Nunquid non est mulier in filiabus ¢fratrum 
tuorum et in omni populo meo, quia vis accipere uxorem de Phili- 
sthiim, qui “incircumcisi sunt? 

Dixitque Samson ad patrem suum: Hanc mihi accipe, quia placuit 
oculis meis. 4 Parentes autem eius nesciebant quod res ‘a Domino 
fieret, et quaereret occasionem contra Philisthiim; %eo enim tempore 
Philisthiim dominabantur Israéli. 5 Descendit itaque Samson cum 
patre suo et matre in Thamnatha. Cumque venissent ad vineas op- 
pidi, apparuit catulus leonis saevus et rugiens et occurrit ei. 6 "Irruit 
autem spiritus Domini in Samson, et dilaceravit leonem quasi hae- 
dum in frusta discerpens nihil omnino habens in manu; et hoc patri 
et matri noluit indicare. 7 Descenditque et locutus est mulieri, quae 
placuerat oculis eius. 8 Et post aliquot dies revertens ut acciperet 
eam declinavit ut videret cadaver leonis, et ecce examen apum in 
ore leonis erat ac favus mellis. 9 Quem, cum sumpisset in manibus, 
comedebat in via veniensque ad patrem suum et matrem dedit eis 
partem, qui et ipsi comederunt; nec tamen eis voluit indicare quod 
mel de corpore leonis adsumpserat. 

10 Descendit itaque pater eius ad mulierem et fecit filio suo Samson 
convivium; sic enim iuvenes facere consueverant. 11 Cum ergo civés 
loci illius vidissent eum, dederunt ei sodales triginta ut essent cum 
eo. 12 ‘Quibus locutus est Samson: Proponam vobis problema, quod 
si solveritis mihi intra Jjseptem dies convivii, dabo vobis triginta sin- 
dones et ‘totidem tunicas; 1%sin autem non potueritis solvere, vos 
dabitis mihi triginta sindones et eiusdem numeri tunicas. 

Qui responderunt ei: Propone problema, ut audiamus. 14 Dixit- 
que eis: 

De comedente exivit cibus, 
et de forti egressa est dulcedo. 

Nec potuerunt per tres dies propositionem solvere. 15Cumque ades- 
set dies septimus, dixerunt ad uxorem Samson: ™Blandire viro tuo 
et suade ei ut indicet tibi quid significet problema. Quod si facere 
nolueris, “incendemus te et domum patris tui. An idcirco vocastis 
nos ad nuptias ut spoliaretis? 16 Quae fundebat apud Samson lacri- 
mas et querebatur dicens: °Odisti me et non diligis; idcirco pro- 
blema, quod proposuisti filiis populi mei, non vis mihi exponere. At 
ille respondit: Patri meo et matri nolui dicere et tibi indicare po- 
tero? 17 Septem igitur diebus convivii flebat ante eum; tandemque 
die septimo, ?cum ei esset molesta, exposuit. Quae statim indicavit 
civibus suis, 18 et illi dixerunt ei die septimo ante solis occubitum: 

Quid dulcius melle, et quid fortius leone? 
Qui ait ad eos: 
Si non arassetis in vitula mea, 
non invenissetis propositionem meam. 

19 Qrruit itaque in eum spiritus Domini, descenditque "Ascalonem 

et percussit ibi triginta viros, quorum ablatas vestes dedit iis qui 





u Gn B 29. 

v cf. Ps 67, 36; Is 9, 6. 

xcp. 6, 19-21. 

y Lv 9, Soe) Par 27, 56 Ez 


24 
1,255 Mt 17, 6 etc. 

Zitp. 6, 223°23: 

acf. Ex 33,20.— v.Gn 32, 30. 

OTR 248s 33°50") eC 15-80. 


— cf. Le 2, 52. 
ON CD. By “20: 
dcp. 18, 12. 


CCD TB, LLoVSs S533 


a Heb 11, 32. 
b Gn 38, 12, 13; JS 15, 10; 19, 
43. 


ccf. Gn 34. 4. 


d-ci; Gn 3453, 45° 283 1,-2: 

E fl ins & are. SI M. Molinos ab 
Inn. XI damn, 

Sep TSS Ost Ke 14; OF 17; 
26; 365 °33,/45°2) Rg. 2, 20: 

fJs 11, 20. 


OCDs 185.12 35,821. 


hvr. 19; a $35 ..253: 255. 343 
tRg 11, 6. — cf. cp. 3, Io. 


$Ez 17, 2. — cf. 3 Rg ro, 1; 
Ps 77) 2%, Pros; 6. 
j Gn 29, 27. 


Gn 45, 22; 4 Rg 5, 5, 22, 23. 


mcp. 16, 5. 
NCD, £2,°753/755. 6: 


ocf. cp. 16, 15. 


pcf. cp. 16, 16-18. 


qv. vr. 6. 
i Cp. 1,18. 








— 205 — 








LIBER IUDICUM 
14, 20 — 16, 5 


uxorem suam alteri datam per vulpes segetes Philistinorum incendit 
(15, 1-5), eosque semel et iterum magna clade percutit (6-20). Rursum 
clausus in Gaza portas urbis evulsas in montem transfert (16, 1-3). Tan- 








sin. 06, 2, 6 
n 5, I 


; Jo 3, 29. 
aci. Gn 5, 38, 17. 


05° LD. (LA as 


END: 
Klee 0: 14, 16. 


ya>Ig.g2" ox" 595 Bs 


f VE.14, 175119. 
g2 Rg 5,18, 22, 


RiGp. A3h0; TA, 4. 


4Cp; 46: 32,) 22. 


jcp. 14, 6, 19; 1 Rg 11, 6. — 
ci. cp. 3, 10. 

LJs 23, 10. — cf. 
Lv 26, 


cp. 3, 31; 


Mmvr. 9, I4. 


WC ES 8, Bi 


oGn 45, 29; -r Rg 30,. 82. 


pep. 16, 31. 
acy. 13;,:1 
aJs 15, 47. 


b cf. 


x Rees. 26: “Ps. 137, 
10-12; 4. 


Ac 9, 2 


4] * v. cp. 14, 3 
cJs 13, 3 

Ber Cp, 145 28> 
evr. 19. 





problema solverant; iratusque nimis ascendit in domum patris sui; 
20uxor autem eius accepit *‘maritum unum de ‘amicis eius et pronubis. 
| 5 Post aliquantulum autem temporis, cum dies triticeae messis in- 

starent, venit Samson invisere volens uxorem suam et attulit ei 
®haedum de capris. Cumque cubiculum eius solito vellet intrare pro- 
hibuit eum pater illius dicens: 2 Putavi quod odisses eam et ideo 
tradidi illam 2amico tuo; sed habet sororem, quae iunior et pulchrior 
illa est, sit tibi pro ea uxor. 3 Cui Samson respondit: Ab hac die non 
erit culpa i in me contra Philisthaeos, faciam enim vobis mala. 

4 Perrexitque et cepit trecentas vulpes, caudasque earum iunxit ad 
caudas et faces ligavit in medio; 5 quas igne succendens dimisit ut 
huc illucque discurrerent; quae statim perrexerunt in segetes Philis- 
thinorum. Quibus succensis, et comportatae iam fruges et adhuc 
stantes in stipula concrematae sunt in tantum ut vineas quoque et 
oliveta flamma consumeret. ®Dixeruntque Philisthiim: Quis fecit hanc 
rem? Quibus dictum est: Samson gener Thamnathaei, quia tulit uxo- 
rem eius “et alteri tradidit, haec operatus est. Ascemineannas e Phi- 
listhiim, et 7combusserunt tam mulierem quam patrem eius. 4% Quibus 
ait Samson: Licet haec feceritis, tamen adhuc ex vobis expetam ul- 
tionem et tunc quiescam. 8 Percussitque eos ingenti plaga, ita ut stu- 
pentes suram femori imponerent. Et descendens habitavit in “spelunca 
petrae Etam. 

9 Igitur ascendentes Philisthiim in terram Iuda castrametati sunt in 
loco, qui postea vocatus est /Lechi, id est maxilla, ubi eorum Jef- 
fusus est exercitus. 10 Dixeruntque ad eos de tribu Iuda: Cur ascen- 
distis adversum nos? Qui responderunt: Ut ligemus Samson venimus 
et reddamus ei quae in nos operatus est. 11 Descenderunt ergo tria 
milia virorum de Iuda ad specum silicis Etam dixeruntque ad Sam- 
son: Nescis quod Philisthiim “imperent nobis? quare hoc facere vo- 
luisti? Quibus ille ait: Sicut fecerunt mihi, sic feci eis. 412 Ligare, 
inquiunt, te venimus et tradere in manus Philisthinorum. Quibus 
Samson, Iurate, ait, et spondete mihi quod non occidatis me. 1% Di- 
xerunt: Non te occidemus sed vinctum trademus. Ligaveruntque eum 
duobus ‘novis funibus et tulerunt eum de petra Etam. 14 Qui cum 
venisset ad locum maxillae, et Philisthiim vociferantes occurrissent 
ei, irruit jspiritus Domini in eum, et, sicut solent ad odorem ignis 
lina consumi, ita vincula quibus ligatus erat dissipata sunt et soluta. 
15 Inventamque maxillam, id est mandibulam asini, quae iacebat, lar- 
ripiens interfecit in ea mille viros 16 et ait: 

maxilla asini, in mandibula pulli asinarum 
delevi eos et percussi mille viros. 

17 Cumque haec verba canens complesset, proiecit mandibulam de 
manu et vocavit nomen loci illius *Ramath Lechi, quod interpretatur 
elevatiomaxillae, 18 Sitiensque valde clamavit ad Dominum et 
ait: “Tu dedisti in manu servi tui salutem hanc maximam atque 
victoriam: en siti morior incidamque in manus incircumcisorum. 
19 Aperuit itaque Dominus molarem dentem in maxilla asini, et egres- 
sae sunt ex eo aquae. Quibus haustis, °refocillavit spiritum et vires 
recepit; idcirco appellatum est nomen loci illius fons invocantis 
de maxilla usque in praesentem diem. 20 Pludicavitque Israél in 
ddiebus Philisthiim viginti annis. 

Abiit quoque in “Gazam et vidit ibi mulierem meretricem in- 

gressusque est ad eam. 2Quod cum audissent Philisthiim, et per- 
crebruisset apud eos intrasse urbem Samson, Ocircumdederunt eum, 
positis in porta civitatis custodibus, et ibi tota nocte cum silentio 
praestolantes, ut, facto mane, exeuntem occiderent. 

3 Dormivit autem Samson usque ad medium noctis et inde con- 
surgens apprehendit ambas portae fores cum postibus suis et sera, . 
aig umeris suis portavit ad verticem montis, qui respicit 

ebron 

4 Post haec amavit mulierem, quae habitabat in valle Sorec et vo- 
cabatur Dalila. 5 Veneruntque ad eam “principes Philisthinorum atque 
dixerunt: %Decipe eum et disce ab illo in quo habeat tantam forti- 
tudinem, et quomodo eum superare valeamus et vinctum ¢adfligere. 





— 206 — 




















dem, cum dolo circumventus in manus inimicorum suorum incidisset et 
oculis orbatus molere cogeretur (4-21), ut se de inimicis suis extre- 
mum ulcisceretur, eos sub ruina templi Dagon secum sepelit (23-31). 


LIBER IUDICUM 
16, 6-30 





Quod si feceris, dabimus tibi singuli mille et centum argenteos. 
6 Locuta est ergo Dalila ad Samson: Dic mihi, obsecro, in quo sit 
tua maxima fortitudo, et quid sit quo ligatus erumpere nequeas? 
7 Cui respondit Samson: Si septem nerviceis funibus necdum siccis 
et adhuc umentibus ligatus fuero, /infirmus ero ut ceteri homines. 


8 Attulerunt ad eam satrapae Philisthinorum septem funes, ut dixerat: 


‘quibus vinxit eum, 9% latentibus apud se insidiis et in cubiculo finem 
rei exspectantibus, clamavitque ad eum: Philisthiim super te, Samson. 
Qui Yrupit vincula, quomodo si rumpat quis filum de stuppae tortum 
putamine, cum odorem ignis acceperit; et non est cognitum in quo 
esset fortitudo eius. 19 Dixitque ad eum Dalila: Ecce illusisti mihi et 
falsum locutus es; saltem nunc indica mihi quo ligari debeas. 11 Cui 
ile respondit: Si ligatus fuero “novis funibus, qui nunquam fuerunt 
in opere, infirmus ero et aliorum hominum similis, 12 Quibus rursum 
Dalila vinxit eum et clamavit: Philisthiim super te, Samson, in cu- 
biculo insidiis praeparatis. Qui ita rupit vincula quasi fila telarum. 
13 Dixitque Dalila rursum ad eum: Usquequo decipis me et falsum 
loqueris? ostende quo vinciri debeas. Cui respondit Samson: Si sep- 
tem crines capitis mei cum licio plexueris et clavum his circumli- 
gatum terrae fixeris, infirmus ero. 14 Quod cum fecisset Dalila, dixit 
ad eum: Philisthiim super te, Samson. Qui consurgens de somno 
extraxit clavum cum crinibus et licio. 15 Dixitque ad eum Dalila: 
4Quomodo dicis quod amas me, cum animus tuus non sit mecum? 
Per tres vices mentitus es mihi et noluisti dicere in quo sit maxima 
fortitudo tua. 16%Cumque molesta esset ei, et per multos dies iugiter 
adhaereret spatium ad quietem non tribuens, defecit anima eius et 
ad mortem usque lassata est. 17 Tunc aperiens veritatem rei dixit ad 
eam: “Ferrum nunquam ascendit super caput meum, quia nazaraeus, 
id est consecratus Deo, sum de utero matris meae. Si rasum fuerit 
caput meum, recedet a me fortitudo mea et deficiam eroque sicut 
ceteri homines. 18 Vidensque illa quod confessus ei esset omnem ani- 
mum suum misit ad principes Philisthinorum ac mandavit: Ascen- 
dite adhuc semel, quia nunc mihi aperuit cor suum. Qui ascenderunt, 
ladsumpta pecunia, quam promiserant. 19 At illa dormire eum fecit 
super genua sua et in sinu suo reclinare caput vocavitque tonsorem 
et rasit septem crines eius et coepit abigere eum et a se repellere; 
statim enim ab eo fortitudo discessit. 2 Dixitque: Philisthiim super 
te, Samson. Qui de somno consurgens dixit in animo suo: Egrediar 
sicut ante feci et me excutiam nesciens quod "recessisset ab eo Do- 
minus. 21Quem cum apprehendissent Philisthiim, statim eruerunt 
oculos eius et duxerunt Gazam vinctum catenis et “clausum in car- 
cere molere fecerunt. 

22Tamque capilli eius renasci coeperant, 23et principes Philisthinorum 
convenerunt in unum ut immolarent hostias magnificas 9Dagon deo 
suo et epularentur dicentes: Tradidit deus noster inimicum nostrum 
Samson in manus nostras. 24 Quod etiam populus videns ?laudabat 
deum suum eademque dicebat: Tradidit deus noster adversarium 
nostrum in manus nostras, qui delevit terram nostram et occidit 
plurimos. 

25 dLaetantesque per convivia, sumptis iam epulis, praeceperunt ut 
vocaretur Samson et ante eos Juderet. Qui adductus de carcere lu- 
debat ante eos; feceruntque eum stare inter duas columnas. 26 Qui 
dixit puero regenti gressus suos: Dimitte me ut tangam columnas, 
quibus omnis imminet domus, et recliner super eas et paululum re- 
quiescam. 27 Domus autem erat plena virorum ac mulierum, et erant 
ibi omnes principes Philisthinorum, ac ‘de tecto et solario circiter 
tria milia utriusque sexus spectantes ludentem Samson. 28 At ille, 
invocato Domino, ait: Domine Deus, ‘memento mei et redde mihi 
nunc fortitudinem pristinam, Deus meus, ut ulciscar me de hostibus 
meis et pro amissione duorum luminum unam ultionem recipiam. 
29 Et apprehendens ambas columnas, quibus innitebatur domus, alte- 
ramque earum dextera et alteram laeva tenens 3%ait: Moriatur anima 
mea cum Philisthiim. Concussisque fortiter columnis, cecidit domus 
super omnes principes et ceteram multitudinem, quae ibi erat; mul- 





fvr. 11, 17. 
gcp. 15, 14. 


hcp. 15, 13, 146 


icp. 14, 16. 


Z.efercps, 145. 17% 


P'ck.eps 135 '5: 


ivr. 5. 


mel. 1 Rg.16, 14:.285 2 557:26. 


WOl EX IT; §*. Mt 2447. 


ot, Par 10,. 10307 Mc 10, 83; 
II, 4. — v. 1 Rg 5, 2-7. 


pcf. Dn 5, 4. 


qcp. 19, 6. — cf. 2 Rg 13, 28. 


VEL Dt 94a Bs 2 ONE LET 26.12 
Es 8, 16; Mt 24, 1% etc. 

28 \-* U.-CD. TA; 2: 

SPR S; TS: 





— 207 — 











LIBER IUDICUM 
16, 31 — 18, 15 


Duplex appendix (17, 1-21, 24), guarum prior est de idololatria Danita- | 
rum, qut novas sedes quaerentes inventum idolum (17, 1-13) cum | 


levita, qui et serviebat, rapiunt et in Dan colendum abducunt (18, 1-31). 





tcp. 13, 25, 
ucp. I5 ,20. 


avr. 8; cp. 18, 2. — v. Js 24, 


33- 
b cf. Lv 5, 1; Pro 29, 24. 
c Rt 3, 10; 2 Rg 15: 513. 


d cf. Ex 20, 4. 
ecf. Lv 19, 4. 
fcf. Is 40, 19; 41, 7; 46, 6; Jr 
10, 9, 14. 
cp. 8, 27; 18, 14, 6 
cp. 18, 14, 27. — cf. Os 3, 4. 
Bx 20,24; 
jvr. 12. — cf. 3 Rg 13, 33. 
PCs £6,032 10585 21,25: 
Icf. Dt 12, 8. : 
mcp. 19,1; Rt 1, 1, 2; Mic §, 
ae Mti2y 2. °5;,.0. 


nv. Js 24, 33. 


ocp. 18, 19. — cf. Gn 45, 8; 
Est 16; 125 1: Me £1, 32; 


PCh EX’? 2%; 


GIN. Ǥ, 
Pick Cp. 18,.30. 


acp. 17, 6. 
b cf. cp. 1, 34; Js 19, 47, 48. 


CVE. 3. 2k cp. £3535; 

‘dcf. Nm 13,:17; Js 2, 1. 

€ vr. 13; cp. 17, 1, 8. — v. Js 
24, 33. 

fepe 27) 9. 


gcp. 17, 10. 

hNm 27, 2t. — cf. Is 30, 1; 
Os 4, 12 etc. 

i1 Rg 1, 17. — cf. 3 Rg 22, 6. 

jcf. Js 19, 47. 

Rk vr. 10, 27. 

J vr. 28. 


m vr. 2, II. 

ncf. Nm 13, 20; Js 2, 23, 24. 
03 Rg 22, 3. 

pci. Js 18, 3 

GT. 9, 27s 

PCE CO: 80, 295"Dt. 8,9. 


svr. 16. 
t Js 15, 60. 
BCD; 113;.458: 
Vv Vr. 2. 


“Cp. 17, 4, 5. 





toque plures interfecit moriens, quam ante vivus occiderat. 31Descen- 
dentes autem fratres eius et universa cognatio tulerunt corpus eius 
et sepelierunt ‘inter Saraa et Esthaol in sepulcro patris sui Manue; 
4iudicavitque Israél viginti annis. ; 


| 7 Fuit eo tempore vir quidam “de monte Ephraim nomine Michas, 

2 qui dixit matri suae: Mille et centum argenteos, quos separa- 
veras tibi, et super quibus, "me audiente, iuraveras, ecce ego habeo, 
et apud me sunt. Cui illa respondit: °“Benedictus filius meus Domino. 
* Reddidit ergo eos matri suae, quae dixerat ei: Consecravi et vovi 
hoc argentum Domino, ut de manu mea suscipiat filius meus et faciat 
dsculptile atque ¢conflatile; et nunc trado illud tibi. 4 Reddidit igitur 
eos matri suae, quae tulit ducentos argenteos et dedit eos fargentario, 
ut faceret ex eis sculptile atque conflatile, quod fuit in domo Michae. 
5 Qui aediculam quoque in ea Deo separavit et fecit ephod et “the- 
raphim, id est vestem sacerdotalem et idola, timplevitque unius fi- 
liorum suorum manum, et /factus est ei sacerdos. 

6*kIn diebus illis non erat rex in Israél, sed unusquisque, ‘quod 
sibi rectum videbatur, hoc faciebat. 

7 Fuit quoque alter adulescens de “Bethlehem Iuda ex cognatione 
eius; eratque ipse levites et habitabat ibi. 8 Egressusque de civitate 
Bethlehem peregrinari voluit ubicumque sibi commodum repperisset. 
Cumque venisset in “montem Ephraim iter faciens et declinasset 
parumper in domum Michae, 9 interrogatus est ab eo unde venisset. 
Qui respondit: Levita sum de Bethlehem Iuda et vado ut habitem 
ubi potuero, et utile mihi esse perspexero. 10 Dixitque Michas: Mane 
apud me et esto mihi °parens ac sacerdos, daboque tibi per annos 
singulos decem argenteos ac vestem duplicem et quae ad victum 
sunt necessaria. 11 PAdquievit et mansit apud hominem, fuitque illi 
quasi unus de filiis. 12 @I[mplevitque Michas manum eius et habuit 
puerum “sacerdotem apud se, 1% Nunc scio, dicens, quod benefaciet 
mihi Deus habenti levitici generis sacerdotem. _ 
| 8 “In diebus illis non erat rex in Israél, et otribus Dan quaerebat 

possessionem sibi, ut habitaret in ea; usque ad illum enim diem 
inter ceteras tribus sortem non acceperat. 2 Miserunt ergo filii Dan 
stirpis et familiae suae quinque viros fortissimos de °Saraa et Esthaol, 
ut Zexplorarent terram et diligenter inspicerent, dixeruntque eis: Ite 
et considerate terram. Qui cum pergentes venissent in “montem 
Ephraim et intrassent domum Michae, requieverunt ibi %et agno- 
scentes vocem adulescentis ‘levitae utentesque illius deversorio di- 
xerunt ad eum: Quis te huc adduxit? quid hic agis? quam ob causam 
huc venire voluisti? 4 Qui respondit eis: Haec et haec praestitit mihi 
Michas et 9me mercede conduxit, ut sim ei sacerdos. 5 Rogaverunt 
autem eum, ut “consuleret Dominum, ut scire possent an prospero 
itinere pergerent, et res haberet effectum. 6 Qui respondit eis: ‘Ite 
in pace: Dominus respicit viam vestram et iter quo pergitis. 7 Euntes 
igitur quinque viri venerunt /Lais videruntque populum habitantem 
in ea absque ullo timore iuxta consuetudinem Sidoniorum “securum 
et quietum nullo ei penitus resistente, magnarumque opum et ’procul 
a Sidone atque a cunctis hominibus separatum. 

8 Reversique ad fratres suos ™in Saraa et Esthaol et quid egissent 
sciscitantibus responderunt: 9%*”Surgite, ascendamus ad eos; vidimus 
enim terram valde opulentam et uberem. °Nolite negligere, ?nolite 
cessare, eamus et possideamus eam: nullus erit labor. 1° Intrabimus 
ad Ysecuros in regionem latissimam, tradetque nobis Dominus locum, 
rin quo nullius rei est penuria eorum quae gignuntur in terra. 

11Profecti igitur sunt de cognatione Dan, id est de Saraa et Esthaol, 
sescenti viri *accincti armis bellicis 12 ascendentesque manserunt in 
tCariathiarim Iudae, qui locus ex eo tempore “castrorum Dan 
nomen accepit et est post tergum Cariathiarim. 13 Inde transierunt 
in Ymontem Ephraim. Cumque venissent ad domum Michae, 14 di- 
xerunt quinque viri, qui prius missi fuerant ad considerandam terram 
Lais, ceteris fratribus suis: Nostis quod “in domibus istis sit ephod 
et theraphim et sculptile atque conflatile: videte quid vobis placeat. 
15 Et, cum paululum declinassent, ingressi sunt domum adulescentis 








—_—_— 








— 208 — 


— 








Altera est de crimine Gabaitarum. Cum uxor cuiusdam levitae 
ex Bethlehem in domum suam proficiscentis (19, 1-14) et Gabaé hospitio 
versantis (15-21) a civibus effrenatis per totam noctem usque ad mor- 


LIBER IUDICUM 
18, 16 — 19, 13 








levitae, qui erat in domo Michae, Ysalutaveruntque eum verbis paci- 
ficis. 16 Sescenti autem viri, ‘ita ut erant armati, stabant ante ostium. 
17 At illi, “qui ingressi fuerant domum iuvenis, sculptile et ephod et 
theraphim atque conflatile “tollere nitebantur, et sacerdos stabat ante 
ostium, sescentis viris fortissimis haud procul exspectantibus. 18 Tule- 
runt igitur, qui intraverant, sculptile, ephod et idola atque conflatile. 
Quibus dixit sacerdos: Quid facitis? 19 Cui responderunt: Tace et 
“pone digitum super os tuum venique nobiscum, ut habeamus te 
@patrem ac sacerdotem. Quid tibi melius est, ut sis sacerdos in domo 
unius viri, an in una tribu et familia in Israél? 29 Quod cum audisset, 
adquievit sermonibus eorum et tulit ephod et idola ac sculptile et 
profectus est cum eis. 21 Qui cum pergerent et ante se ire fecissent 
parvulos ac iumenta et “omne quod erat pretiosum, 22 et iam a domu 
Michae essent procul, viri qui habitabant in aedibus Michae concla- 
mantes secuti sunt 23et post tergum clamare coeperunt. Qui cum 
respexissent dixerunt ad Micham: Quid tibi vis? cur clamas? 24 Qui 
respondit: ‘Deos meos, quos mihi feci, tulistis et sacerdotem et 
omnia quae habeo et dicitis: Quid tibi est? 25 Dixeruntque ei filii 
Dan: Cave ne ultra loquaris ad nos, et veniant ad te viri animo con- 
citati, et ipse cum omni domo tua pereas. 26 Et sic, coepto itinere, 
perrexerunt. Videns autem Michas quod fortiores se essent reversus 
est in domum suam. 

27 Sescenti autem viri tulerunt sacerdotem et quae supra diximus 
9Yvyeneruntque in Lais ad populum quiescentem atque securum et 
Mpercusserunt eos in ore gladii urbemque incendio tradiderunt, 28nullo 
penitus ferente praesidium, eo quod ‘procul habitarent a Sidone, et 
cum nullo hominum haberent quidquam societatis ac negotii. 

Erat autem civitas sita in regione J/Rohob; quam rursum exstruentes 
habitaverunt in ea, 29 vocato nomine civitatis ‘Dan, iuxta vocabulum 
patris sui, quem genuerat Israél, quae prius ™Lais dicebatur. 

30Posueruntque sibi sculptile et Ionatham filium Gersam “filii Moysi 
¢ac filios eius sacerdotes in tribu Dan, usque ad diem ?captivitatis 
suae. 31 Mansitque apud eos idolum Michae omni tempore, quo fuit 
domus Dei in Silo. 

rIn diebus illis‘non erat rex in Israél. 


| 9 Fuit quidam vir levites habitans in latere “montis Ephraim, qui 

accepit uxorem de Bethlehem Iuda. 2Quae reliquit eum et reversa 
est in domum patris sui Xin Bethlehem mansitque apud eum quattuor 
mensibus. %Secutusque est eam vir suus volens reconciliari ei atque 
blandiri et secum reducere habens in comitatu puerum et duos asinos. 
Quae suscepit eum et introduxit in dcmum patris sui. Quod cum 
audisset socer eius eumque vidisset, occurrit ei laetus 4 et amplexatus 
est hominem. Mansitque gener in domo soceri tribus diebus comedens 
cum eo et bibens familiariter. 5Die autem quarto, de nocte consurgens 
proficisci voluit; quem tenuit socer et ait ad eum: Gusta prius 
pauxillum panis et conforta stomachum et sic proficisceris. 6 Sede- 
runtque simul ac comederunt et biberunt. Dixitque pater puellae ad 
oes suum: Quaeso te ut hodie hic maneas, %pariterque laetemur. 

At ille consurgens coepit velle proficisci. Et nihilominus obnixe 
eum socer tenuit et apud se fecit manere. 8 Mane autem facto, pa- 
rabat levites iter, cui socer rursum: Oro te, inquit, ut paululum 
cibi capias et, adsumptis viribus donec increscat dies, postea pro- 
ficiscaris. Comederunt ergo simul. 9 Surrexitque adulescens, ut per- 
geret cum uxore sua et puero. Cui rursum locutus est socer: Con- 
sidera quod dies ad occasum declivior sit et propinquat ad vesperum; 
mane apud me etiam hodie et duc laetum diem, et cras proficisceris 
ut vadas in domum tuam. 10 Noluit gener adquiescere sermonibus 
eius, sed statim perrexit et venit contra “Iebus, quae altero nomine 
vocatur Ierusalem, ducens secum duos asinos onustos et concubinam. 
11 Tamque erant iuxta Iebus, et dies mutabatur in noctem; dixitque 
puer ad dominum suum: Veni, obsecro, declinemus ad urbem I[e- 
busaeorum et maneamus in ea. 12Cui respondit dominus: Non ingre- 
diar oppidum gentis alienae, quae non est de filiis Israél, sed transibo 
usque f/Gabaa 13 et, cum illuc pervenero, manebimus in ea aut certe 





y Gn 43, 27. 
SNE Si, 


@vr. 2. 
OVE t45 Cp. 9; 4; 5. 


c Jb 21, 5; 29, 9; 40, 4; Pro 
30; 323, Mic.7, 16. 
dv. cp. 17, 10. 


ech m1 -Rgot7;'\223 Is: con a8 
AC. 205 5: 


fcf. Gn 31, 30. 


g& Js 19, 47. 
hvr. 7, 10. 
V0. 7: 


j2_Rg 10, 6. — cf. Nm 73, 21; 
Js 19; 28; 

Lcp. 20, 1; Gn 14, 14; 3 Rg 
12:29; 30¢ 15,20; 

mVr. 7. 

BUNA TBs 1s) 

Bel Coy FF, 12): 

Pcp. 13, 1; 


PCD. FF, 63°28, 5; 21, 25. 
a Js 24, 33. 
OV. CDs 17,. 7 


cvr. 8; Gn 18, 5. 








(14) 


d vt,29, 22%4¢p; 126, 12.552: Rg 
13,28. 
eep. ¥, 2r; r Par-“tt,.4) ov. 
fs 15, 8, 63. 
fJs 18, 28. 
— 200 — 








LIBER IUDICUM 


tem vexaretur (22-28); maritus in frusta ipsius cadaver divisum ad 
tribus Israél mittit (29-30), quae indignabundae, cum a Beniamitis 
vindictam in reos non obtinuissent, eis bellum inferunt (20, 1-18), 








¢ Js 18,: 25. 


Akvr. 18. 


ivr. 1. — v. Js 24, 33. 
jvr. 143 Cp. 20, 4. 


Lcp,: 18, 3%. 


m cf. cp. 18, I0. 

n Gn 43, 23. 

o Gn 19, 2. 

p Gn 18, 4; 24, 32; 43, 24. — 
Cl. JO 3, Si 

qv. vr. 6. 

LNs DE TS, 13; 

Scp. 20, 5. — cf. Gn 19, 4. 

tcf. Gn 19, 5. 


u Gn I9, 7. 


v2 Rg 13, 12. 
x cf. Gn 19, 
vy Dte2 ty 14. 


2th cp.-20775. 


acp. 20, 6. — cf. 1 Rg 11, 7. 
b Os 9,9; 10, 9. 


C cp. 20, 7. 


3.0. 21, 5. — cf. Js 22, 12; 1 

& Il, 7. 

b1 Rg 3, 20; 2 Rg 3,10; 24,2. 

Cech s 
I eee, Mc 3, 46. 


CONTE 1 S57 BF, 25, 35, 46. — Vv. 
cp. 8, Io. 


fp. 19, 15. 
gicpi 10, 22, 25; 26. 


ECD = 10} 29: 


CB I9;:30: 





in urbe?9Rama. 14 Transierunt ergo Iebus et coeptum carpebant iter, 
occubuitque eis sol iuxta /Gabaa, quae est in tribu Beniamin. 

15 Diverteruntque ad eam, ut manerent ibi. Quo cum intrassent, 
sedebant in platea civitatis, et “nullus eos recipere voluit hospitio. 
16 Et ecce apparuit homo senex revertens de agro et de opere suo 
vesperi, qui et ipse de “monte erat Ephraim et peregrinus habitabat 
in Gabaa. /Homines autem regionis illius erant filii Iemini. 

17 Elevatisque oculis, vidit senex sedentem hominem cum sarcinulis 
suis in platea civitatis et dixit ad eum: Unde venis? et quo vadis? 
18 Qui respondit ei: Profecti sumus de Bethlehem Iuda et pergimus 
ad locum nostrum, qui est in latere montis Ephraim, unde ieramus 
in Bethlehem; et nunc vadimus ad ‘domum Dei, nullusque sub tectum 
suum nos vult recipere; 19 habentes paleas et faenum in asinorum 
pabulum et panem ac vinum in meos et ancillae tuae usus et pueri, 
qui mecum est, "nulla re indigemus nisi hospitio. 2 Cui respondit 
senex: “Pax tecum sit, ego praebebo omnia, quae necessaria sunt; 
°tantum, quaeso, ne in platea maneas. 21 Introduxitque eum in do- 
mum suam et pabulum asinis praebuit; ac, postquam ?laverunt pedes 
suos, recepit eos in convivium. : 

22 @Tllis epulantibus et post laborem itineris cibo et potu reficien- 
tibus corpora, venerunt viri civitatis illius, "filii Belial (id est absque 
iugo), et ‘circumdantes domum senis fores pulsare coeperunt cla- 
mantes ad dominum domus atque dicentes: ‘Educ virum, qui ingressus 
est domum tuam, ut abutamur eo. 23 Egressusque est ad eos senex 
et ait: Nolite, fratres, nolite facere “malum hoc, quia ingressus est 
homo hospitium meum, et cessate ab hac Ystultitia: 24 “habeo filiam 
virginem, et hic homo habet concubinam; educam eas ad vos, Yut 
humilietis eas et vestram libidinem compleatis; tantum obsecro ne 
scelus hoc contra naturam operemini in virum. 25 Nolebant adquie- 
scere sermonibus illius. Quod cernens homo eduxit ad eos concubinam 
suam et eis tradidit iludendam; qua cum tota nocte abusi essent 
dimiserunt eam mane. 26 At mulier, recedentibus tenebris, venit ad 
ostium domus, ubi manebat dominus suus, et ibi corruit. 27 Mane 
facto surrexit homo et aperuit ostium, ut coeptam expleret viam; et 
ecce concubina eius iacebat ante ostium, sparsis in limine manibus. 
28 Cui ille putans eam quiescere loquebatur: Surge et ambulemus. 
Qua nihil respondente, intelligens quod erat mortua tulit eam et 
imposuit asino reversusque est in domum suam. 

29 Quam cum esset ingressus, arripuit gladium et cadaver uxoris 
cum ossibus suis “in duodecim partes ac frusta concidens misit in 
omnes terminos Israél. 30 Quod cum vidissent singuli conclamabant: 
‘Nunquam res talis facta est in Israél ex eo die quo ascenderunt 
patres nostri de Aegypto usque in praesens tempus; ferte sententiam 
et “in commune decernite quid facto opus sit. 

? Egressi itaque sunt “omnes filii Israél et pariter congregati, 

quasi vir unus, 9de Dan usque Bersabee et terra Galaad ad 
Dominum in ¢Maspha. 2 Omnesque ¢anguli populorum et cunctae 
tribus Israél in ecclesiam populi Dei convenerunt quadringenta milia 
peditum “pugnatorum. 3(Nec latuit filios Beniamin, quod ascendissent 
filii Israél in Maspha). Interrogatusque levita maritus mulieris inter- 
fectae, quomodo tantum scelus perpetratum esset, 4 respondit: Veni 
in /Gabaa Beniamin cum uxore mea illucque diverti; 5 et ecce %ho- 
mines civitatis illius circumdederunt nocte domum, in qua manebam, 
volentes me occidere et uxorem meam incredibili furore libidinis 
vexantes: denique mortua est. 6”Quam arreptam in frusta concidi, 
misique partes in omnes terminos possessionis vestrae, quia nunquam 
tantum nefas et tam grande piaculum factum est in Israél. 7 Adestis 
omnes, filii Israél, ‘decernite quid facere debeatis. 8 Stamsque omnis 
populus, quasi unius hominis sermone respondit: Non recedemus in 
tabernacula nostra, nec suam quisquam intrabit domum, 9 sed hoc 
contra Gabaa in commune faciamus: 1%decem viri eligantur e centum 
ex omnibus tribubus Israél et centum de mille et mille de decem 
milibus ut comportent exercitui cibaria, et possimus pugnare contra 
Gabaa Beniamin et reddere ei pro scelere quod meretur. 11 Conve- 








me I a 











a 








in eoque perseverant donec ex tot milibus Beniamitarum sescenti 


dumtaxat supererint (19-48). Quibus tandem cum indulsissent, 
ne tribus penitus interiret, comparant uxores ex filiabus habitatorum 


LIBER IUDICUM 
20, 1 2-37 








nitque universus Israél ad civitatem quasi homo unus eadem mente 
unoque consilio. 

12 jEt miserunt nuntios ad omnem tribum Beniamin, qui dicerent: 
Cur tantum nefas in vobis repertum est? 13Tradite homines de Gabaa, 
qui hoc flagitium perpetrarunt, ut moriantur, et “auferatur malum 
de Israél. Qui noluerunt fratrum suorum filiorum Israél audire man- 
datum; 14 sed ex cunctis urbibus, quae sortis suae erant, convenerunt 
in Gabaa, ut illis ferrent auxilium et contra universum populum 
Israél dimicarent. 15 Inventique sunt 'viginti quinque milia de Ben- 
iamin educentium gladium praeter habitatores Gabaa, 16 qui septin- 
genti erant viri fortissimi “ita sinistra ut dextra proeliantes, et sic 
fundis lapides ad certum iacientes ut capillum quoque possent per- 
eulere et nequaquam in alteram partem ictus lapidis deferretur. 


17 Virorum quoque Israél absque filiis Beniamin inventa sunt “qua- 


dringenta milia educentium gladios et paratorum ad pugnam, 18 Qui 
surgentes. venerunt in ?domum Dei, hoc est in Silo, consulueruntque 
Deum atque dixerunt: ?Quis erit in exercitu nostro princeps certa- 
minis contra filios Beniamin? Quibus respondit Dominus: @ludas sit 
dux vester. 

19 Statimque filii Israél surgentes’ mane castrametati sunt iuxta 
Gabaa; 2% et inde procedentes ad pugnam contra Beniamin urbem 
oppugnare coeperunt. 217Egressique filii Beniamin de Gabaa, occi- 
derunt de filiis Israél die illo viginti duo milia virorum. 22 Rursum 
filii Israél et fortitudine et numero confidentes in eodem loco, in quo 
prius certaverant, aciem direxerunt, 2%%ita tamen ut prius ascenderent 
et flerent coram Domino usque ad noctem consulerentque eum et 
dicerent: Debeo ultra procedere ad dimicandum contra filios Beniamin 
fratres meos, an non? Quibus ille respondit: Ascendite ad eos et 
inite certamen. 24Cumque filii Israél altera die contra filios Beniamin 
ad proelium processissent, 25eruperunt filii Beniamin de portis Gabaa, 
et occurrentes eis tanta in illos caede bacchati sunt, ut decem et 
octo milia virorum educentium gladium prosternerent. 

6 Quamobrem omnes filii Israél venerunt in “domum Dei et se- 
dentes flebant coram Domino ieiunaveruntque die illo usque ad 
vesperam et obtulerunt ei holocausta atque pacificas victimas 27 et 
super statu suo interrogaverunt. 

vEo tempore ibi erat arca foederis Dei, 28 et “Phinees filius Elea- 
zari filii Aaron Ypraepositus domus. Consuluerunt igitur Dominum 
atque dixerunt: Exire ultra debemus ad pugnam contra filios Benia- 
min fratres nostros, an quiescere? Quibus ait Dominus: Ascendite, 
cras enim tradam eos in manus vestras. 

29 2Posueruntque filii Israél insidias per circuitum urbis Gabaa, 
30 et tertia vice sicut semel et bis contra Beniamin exercitum produ- 
xerunt. %1Sed et filii Beniamin audacter eruperunt de civitate et 
fugientes adversarios longius persecuti sunt, ita ut vulnerarent ex 
eis sicut primo die et secundo, et caederent per duas semitas ver- 
tentes terga, “quarum una ferebatur in Bethel et altera in Gabaa, 
atque prosternerent triginta circiter viros; 32 2putaverunt enim solito 
eos more cedere. Qui fugam arte simulantes inierunt consilium ut 
abstraherent eos de civitate et quasi fugientes ad supradictas semitas 
perducerent. 33 Omnes itaque filii Israél surgentes de sedibus suis 
tetenderunt aciem in loco, qui vocatur Baal Thamar. Insidiae quoque, 
quae circa urbem erant paulatim se aperire coeperunt 34 et ab occi- 
dentali urbis parte procedere. Sed et alia decem milia virorum de 
universo Israél habitatores urbis ad certamina provocabant; ingra- 
vatumque est bellum contra filios Beniamin, et non intellexerunt 
auod ‘ex omni parte illis instaret interitus. 35 Percussitque eos Do- 
minus in conspectu filiorum Israél, et interfecerunt ex eis in illo die 
viginti quinque milia et centum viros, omnes bellatores et educentes 
gladium. 36 Filii autem Beniamin, cum se inferiores esse_vidissent, 
coeperunt fugere. Quod cernentes filii Israél, dederunt eis ad fugiendum 
locum, ut ad praeparatas insidias devenirent, quas iuxta urbem po- 
suerant. 37 4Qui, cum repente de latibulis surrexissent, et Beniamin 
terga caedentibus daret, ingressi sunt civitatem et percusserunt eam 





j cf. Dt 23, 14; Js 22, 23, 16. 


k Dt 13, 5; 17, 2 


Lcf. Nm 1, 37; 26, 4r. 


m cp. 3, 15. — cf. 1 Par 12, 2. 


nV. 2. 


POD. EST: 
@ cf: cp, 5, 23 


ovr. 26. — cf. cp. 18, 323 21, 
2: 


Gn 49, 10. 


7 E535. 


S vr. 26-28. 


tcf. Gn 49, 27. 


vcf. Js 18, 1; 1 Re PAS Way | 
yes 28, 13 3%; 6; Jea3; 133 


y De a 8; 18, 5,7 


cf, Js +8; ‘4: 
BCD: 421519. 


S¢ef.Jsi8, 5;.6. 


C vr. 43. 
351 * cf. Catech. R. III 7, 9 


dcf. Js 8, 19. 





ore <2ibL j= 








LIBER IUDICUM 
20, 38 — 21, 19 


Iabes Galaad, qui bello non interfuerant (21, 1-14) ; at, cum nequidem 
hoc modo omnibus providerint, reliquis viris, qui nondum uxores acce- 
perant, facultatem dant ut inter filias Siluntinorum coniuges sibi 


 —— 








gicli Js 8,720; 


Jct. Js 8, °25;-2A. 


£cp., atj 133. Js’ 15}, $2. 


BOVE DUM Fe 
Bict . NY. 353% 


@Vr.- 9; 15; 
O-wt:2285 ‘CP. 20/1. 


Cccp. 20, 18, 26. 


ict 2 Re 24, 25. 
CCl: Cp. Ss Ass 
Tv, 15. 


g vr. 16. 
BNYT.*2; 


bt Re Ls, Dees Tt PS. 


9: Cz VE. Se 
RON. 215° 6 3X 294s 


PVr 2s Cp. 20. tes Js TB, e: 
m CP. 20, 47. 
n Dt 20, 10. 


ovr. 6. — cf. Jr 26, 3, 13, 19. 
pvr. 7. 


OVE 7, 7 





in ore gladii. 38 Signum autem dederant filii Israél his quos in insidiis 
collocaverant, ut, postquam urbem cepissent, ignem accenderent, ut 
ascendente in altum fumo captam urbem demonstrarent. 39Quod cum 
cernerent filii Israél in ipso certamine positi (putaverunt enim filii 
Beniamin eos fugere et instantius persequebantur, caesis de exercitu 
eorum triginta viris) 49 et ¢viderent quasi columnam fumi de civitate 
conscendere; Beniamin quoque adspiciens retro, cum captam cerneret 
civitatem et flammas in sublime ferri, 41qui prius simulaverant fugam 
versa facie fortius resistebant. Quod cum vidissent filii Beniamin, in 
fugam versi sunt 42 et fad viam deserti ire coeperunt, illuc quoque 
eos adversariis persequemlibus: Sed et hi qui urbem succenderant oc- 
currerunt eis, 43 atque ita factum est, ut ex utraque parte ab hostibus 
caederentur, nec erat ulla requies morientium. Ceciderunt, atque 
prostrati sunt ad orientalem plagam urbis Gabaa. 44 Fuerunt autem 
qui in codem loco interfecti sunt decem et octo milia virorum omnes 
robustissimi pugnatores. 45 Quod cum vidissent qui remanserant de 
Beniamin fugerunt in solitudinem et pergebant ad petram, cuius voca- 
bulum est 7Remmon. In illa quoque fuga palantes et in diversa ten- 
dentes occiderunt quinque milia virorum. Et, cum ultra tenderent, 
persecuti sunt eos et interfecerunt etiam alia duo milia. 

46Et sic factum est ut omnes, qui ceciderant de Beniamin in diversis 
locis, essent “viginti quinque milia pugnatores ad bella promptissimi. 
47 Remanserunt itaque de omni numero Beniamin, qui evadere et 
fugere in solitudinem potuerunt sescenti viri; sederuntque in petra 
Remmon mensibus quattuor. 48 Regressi autem filii Israél, omnes 
reliquias civitatis a viris usque ad iumenta gladio percusserunt, cun- 
ctasque urbes et viculos Beniamin vorax flamma consumpsit. 

21 “Juraverunt quoque filii Israél in )Maspha et dixerunt: Nullus 

nostrum dabit filiis Beniamin de filiabus suis uxorem. 2 Vene- 
runtque omnes ad “‘domum Dei in Silo et in conspectu eius sedentes 
usque ad vesperam levaverunt vocem et magno ululatu coeperunt 
flere dicentes: %Quare, Domine Deus Israél, factum est hoc malum 
in populo tuo, ut hodie una tribus auferretur ex nobis? Altera autem 
die diluculo consurgentes “exstruxerunt altare obtuleruntque ibi holo- 
causta et pacificas victimas et dixerunt: 5Quis non ascendit in exercitu 
Domini de universis tribubus Israél? @Grandi enim iuramento se con- 
strinxerant, cum essent in Maspha, interfici eos qui defuissent. © Duc- 
tique /paenitentia filii Israél super fratre suo Beniamin coeperunt 
dicere: Ablata est tribus una de Israél. 79Unde uxores accipient? 
omnes enim in commune /iuravimus non daturos nos his filias nostras. 
8Idcirco dixerunt: Quis est de universis tribubus Israél, qui non 
ascendit ad Dominum in Maspha? Et ecce inventi sunt habitatores 
‘Tabes Galaad in illo exercitu non fuisse. (9 Eo quoque tempore, cum 
essent in Silo, nullus ex eis ibi repertus est.) 

10 Miserunt itaque decem milia viros robustissimos et praeceperunt 
eis: JIte et percutite habitatores Iabes Galaad in ore gladii tam uxores 
quam parvulos eorum. 11Et hoc erit quod observare debebitis: *Omne 
generis masculini et mulieres, quae cognoverunt viros, interficite; 
virgines autem reservate. 12 Inventaeque sunt de Iabes Galaad qua- 
dringentae virgines, quae nescierunt viri thorum, et adduxerunt eas 
ad castra in Silo in terram Chanaan. 13 Miseruntque nuntios ad filios 
Beniamin, qui erant in “petra Remmon et praeceperunt eis ut eos 
"susciperent in pace. 14 Veneruntque filii Beniamin in illo tempore, 
et datae sunt eis uxores de filiabus Iabes Galaad; alias autem non 
reppererunt, quas simili modo traderent. 

5 Universusque Israél valde doluit et °egit paenitentiam super in- 
terfectione unius tribus ex Israél. 16 Dixeruntque maiores natu: ?Quid 
faciemus reliquis, qui non acceperunt uxores? Omnes in Beniamin 
feminae conciderunt; 17 et magna nobis cura ingentique studio pro- 
videndum est, ne una tribus deleatur ex Israél. 18 Filias enim nostras 
eis dare non possumus 4Yconstricti iuramento et maledictione, qua 
diximus: Maledictus qui dederit de filiabus suis uxorem Beniamin, 
19 Ceperuntque consilium atque dixerunt: Ecce sollemnitas Domini 
est in Silo anniversaria, quae sita est ad septentrionem urbis Bethel 








ai SOL ae 


tet ee 





raptant (15-24). 
Pietas Ruth in socrum et praemia eiaDeo attributa. Ruth, cum a Noémi, quae orbata 
_viro et filiis, quibuscum decem annis ante peregrinata erat in Moab 








LIBER IUDICUM 
21, 20-24 





et ad orientalem plagam ‘viae, quae de Bethel tendit ad Sichimam 
et ad meridiem oppidi Lebona. 2° Praeceperuntque filiis Beniamin 
atque dixerunt: Ite et latitate in vineis; 21 cumque videritis filias Silo 
sad _ducendos choros ex more procedere, exite repente de vineis et 
rapite ex eis singuli uxores singulas et pergite in terram Beniamin. 
22 Cumque venerint patres earum ac fratres et adversum vos queri 
coeperint atque iurgari, dicemus eis: Miseremini eorum; non enim 
rapuerunt eas iure bellantium atque victorum, sed rogantibus ut acci- 
perent non dedistis, et a vestra parte peccatum est. 23 Feceruntque 
filii Beniamin ut sibi fuerat imperatum; et iuxta numerum suum 
rapuerunt sibi de his, quae ducebant choros, uxores singulas, abie- 
runtque in possessionem suam ‘aedificantes urbes et habitantes in 
eis. 24 Filii quoque Israél reversi sunt per tribus et familias in taber- 
nacula sua. 

“In diebus illis non erat rex in Israél sed unusquisque, quod sibi 
rectum videbatur, hoc faciebat. 





tl ek oO 


rcf. cp. 20, 31. 


Fep. Tt; 34; EX.15; 20% 't Rg 
18, 6e 


tcf. cp. 20, 48. 


#CdD:..17, 62> 18,135: 205. be 


LIBER RUTH 





%!N diebus unius iudicis, “quando iudices praeerant, 
1 facta est !fames in terra. Abiitque homo de ¢Beth- 
lehem luda, ut peregrinaretur in regione moa- 
bitide cum uxore sua ac duobus liberis. 2 Ipse vo- 
cabatur Elimelech et uxor eius Noémi et duo filii 
alter Mahalon, et alter Chelion “ephrathaei de 
Bethlehem Iuda. Ingressique regionem moabitidem 
wenn , morabantur ibi. “Et mortuus est Elimelech maritus 
Noémi; iii Ae ipsa cum filiis, 4 qui acceperunt uxores moabiti- 
das, quarum una vocabatur Orpha, altera vero Ruth. Manseruntque 
ibi decem annis 5et ambo mortui sunt, Mahalon videlicet et Che- 
lion; remansitque mulier orbata duobus liberis ac marito. 

6Et surrexit ut in patriam pergeret cum utraque nuru sua de regione 
moabitide; audierat enim quod respexisset Dominus populum suum 
et /dedisset eis escas. 7 Egressa est itaque de loco peregrinationis suae 
cum utraque nuru. Et iam in via revertendi posita in terram luda 
8 dixit ad eas: Ite in domum matris vestrae; 9faciat vobiscum Domi- 
nus misericordiam, sicut fecistis cum hmortuis et mecum. 9 Det vobis 
invenire ‘requiem in domibus virorum, quos sortiturae estis. Et oscu- 
lata est eas. Quae elevata voce flere coeperunt 1% et dicere: Tecum 
pergemus ad populum tuum. 11 Quibus illa respondit: Revertimini, 
filiae meae; cur venitis mecum? num ultra habeo filios in utero meo, 
ut Jviros ex me sperare possitis? 12 Revertimini filiae meae, et abite; 
iam enim senectute confecta sum nec apta vinculo coniugali ; etiam 
si possem hac nocte concipere et parere filios, 13 si eos exspectare 
velitis donec crescant et annos pubertatis impleant, ante eritis vetule 
quam nubatis. Nolite, queso, filie mex; quia vestra angustia magis 
me premit, et “egressa est manus Domini contra me. 14 Elevata igitur 
voce, rursum flere coeperunt. Orpha osculata est socrum ac reversa 
est; Ruth adhesit socrui sue. 15 Cui dixit Noémi: En reversa est 
cognata tua ad populum suum et /ad deos suos: vade cum ea. 16Quae 
respondit: Ne adverseris mihi ut relinquam te et abeam; ™quocumque 
enim perrexeris pergam, et ubi morata fueris et ego pariter morabor; 
“populus tuus populus meus, et Deus tuus Deus meus; 17 quae te 
terra morientem susceperit, in ea moriar ibique locum accipiam 














a I-17 
a Jd 2, 16. 
b Gn 12: 167 265.73) 43, 13 4 
cv. Jd 17,7 [Rg 8, 1. 


d Gn 35, 19; 1 Rg 17, 12. 


6’ EX: 3, 365-4, 31. Le ae 68: 
FILS HE ST, ES: 


g Js 2, 12, 14; Jd 2, 24% 
hvr :5; cp. 2, 20. 
+cCp. 3,1 


j cf Gr. 385202: ADt25 5: 


k jd 2, 15, — cf. Jb I, P1357 39; 
SP 20: 92;.43:37, $7. 38;19- 


LJd 11, 24; 3 Rg ir, 7; Jr 48, 
7, 13, 46. 
m cf, 2 Re 16. 27. 


WE CDs) 2; °TT, 12. 








— 213 — 








LIBER RUTH 
1, 18 — 2, 23 


(1, 1-5), patriam repetebat, nullis precibus adduci potest ut se- 
nescentem socrum derelinguat (1,6 -22), cum ea in Bethlehem 
constituitur, ibique, quia sibi spivas colligenti Booz benigne favit 








ox Rg 3, 17; 25, 22; 2 Rg 19, 
13; 3 Rg 2, 23; 4 Rg 6, 
3r etc. 

a. Ac 21, 14. 


qcf. Mt 2:, 1 

2010... Le 2, ae. 26. 
Pctnex LS: 33, 
Cl belies pee 


t2 Rg 21, 9. — cf. cp. 2, 23. 
4 CD. 3; 2, 12. 
bcp. 4, 21; Mt 1, 5. 


ccf. Dt 24, 19. 
QT... 105, 13% 


é.ck.,Jd..6,'12; Ps 128,97, 8: 


h-cp.%, 22. 


gOr 2 Re ak, 33, 485 


hk vr. 19. 
4 Cp..a} Tay 86, 27: 


jcf. 1 Rg 24, 19. 
1 Ps 16, 8; 35, 8; 62, 8 etc. 
13] Fo in fs. puriss. Cord. B. 


mvr. 2, 10; Gn 33, 15; 1 Rg 
I, 18. 


nvr. 18. 


% 
ocf. Ex 16, 36; Ez 45, 11. 


pvr. 14. 


q vr. 10. 


rcp. 3, 10; Gn 24, 31; Jd 17, 
2; 1 15, 13; 23, 21; 2 
Re 2, So eS th3. en. 

Scp. I, 

cp. 3, 93 4, 14. 





sepulturae. °Haec mihi faciat Dominus et haec addat, si non sola 
mors me et te separaverit. 

18 pVidens ergo Noémi quod obstinato animo Ruth decrevisset 
secum pergere, adversari noluit nec ad suos ultra reditum persuadere. 
19 Profectaeque sunt simul et venerunt in Bethlehem. Quibus urbem 
ingressis, “velox apud cunctos fama percrebruit ; dicebantque mulieres : 
Haec est illa Noémi. 29 Quibus ait: Ne vocetis me Noémi (id est mo 
chram), sed vocate me "Mara (id est amaram), quia amaritu 
valde replevit me Omnipotens. 21 %Egressa sum plena, et pa 
reduxit me Dominus. Cur ergo vocatis me Noémi, quam Dominus 
humiliavit, et adflixit Omnipotens? 22 Venit ergo Noémi cum Ruth 
moabitide nuru sua de terra peregrinationis suae, ac reversa est in 
Bethlehem, ‘quando primum hordea metebantur. 

Erat autem viro Elimelech “consanguineus, homo potens et ma- 
gnarum opum, nomine Booz. 

2Dixitque Ruth moabitis ad socrum suam: Si iubes, vadam in agrum 

et “colligam spicas, quae fugerint manus metentium, dubicumque cle- 
mentis in “¥ patrisfamilias repperero gratiam. Cui illa respondit : Vade, 
filia mea. 3 Abiit itaque et colligebat spicas post terga_metentium. 

Accidit autem ut ager ille haberet dominum nomine Booz, qui erat 
de cognatione Elimelech. 4 Et ecce ipse veniebat de Bethlehem di- 
xitque messoribus: “Dominus vobiscum. Qui responderunt ei: Bene- 
dicat tibi Dominus. 5 Dixitque Booz iuveni, qui messoribus praeerat : 
Cuius est haec puella? 6 Cui respondit: Haec est Moabitis, /que venit 
cum Noémi de regione moabitide et rogavit ut spicas colligeret rema- 
nentes sequens messorum vestigia; 7 et de mane usque nunc stat in 
agro et ne ad momentum quidem domum reversa est. 

8 Et ait Booz ad Ruth: Audi, filia: ne vadas in alterum agrum 
ad colligendum, nec recedas ab hoc loco, sed iungere puellis meis, 

9 et, ubi messuerint, sequere; mandavi enim pueris meis, ut nemo 
molestus sit tibi; sed etiam, si sitieris, vade ad sarcinulas et bibe 
aquas, de quibus et pueri bibunt. 10 Quae %cadens in faciem suam 
et adorans super terram dixit ad eum: Unde mihi hoc, ut inve- 
nirem gratiam ante oculos tuos, et “nosse me dignareris peregrinam 
mulierem? 11 (Cui ille respondit: Nuntiata sunt mihi ‘omnia, quae 
feceris socrui tuae post mortem viri tui, et quod reliqueris parentes 
tuos et terram, in qua nata es, et veneris ad populum, quem antea 
nesciebas. 12j)Reddat tibi Dominus pro opere tuo, et plenam mercedem 
recipias a Domino Deo Israél, ‘ad quem venisti et sub cujus con- 
fugisti alas. 13 Quae ait: "Inveni gratiam apud oculos tuos, domine 
mi, qui consolatus es me et locutus es ad cor ancillae tuae, quae 
non sum similis unius puellarum tuarum. 14 Dixitque ad eam Booz: 
Quando hora vescendi fuerit, veni huc et comede panem et intinge 
buccellam tuam in aceto. 2 

Sedit itaque ad messorum latus et congessit polentam sibl, come- 
ditque et saturata est et “tulit reliquias. 15 Atque inde surrexit ut 
spicas ex more colligeret. Praecepit autem Booz pueris suis dicens: 
Etiamsi vobiscum metere voluerit ne prohibeatis eam; 16et de vestris 
quoque manipulis proicite de industria et remanere permittite, ut 
absque rubore colligat, et colligentem nemo corripiat. 

Collegit ergo in agro usque ad vesperam ; et quae collegerat virga 
caedens et excutiens, invenit hordei quasi oephi mensuram, id est tres 
modios. 18 Quos portans reversa est in civitatem et ostendit socrui 
suane insuper protulit et dedit ei ?de reliquiis cibi sui, quo saturata 

uerat. 

19 Dixitque ei socrus sua: Ubi hodie collegisti, et ubi fecisti opus? 
Sit benedictus @%qui misertus est tui. Indicavitque ei apud quem 
fuisset operata, et nomen dixit viri, quod Booz vocaretur. ® Cui re- 
spondit Noémi: *Benedictus sit a Domino, quoniam poe a gratiam, 
quam praebuerat ‘vivis, servavit et mortuis. Rursumque ait: *‘Pro- 
pinquus noster est homo. 21 Et Ruth, Hoc quoque, inquit, praecepit 
mihi, ut tandiu messoribus eius iungerer, donec omnes segetes me- 
terentur. 22 Cui dixit socrus: Melius est filia mea ut cum puellis eius 
exeas ad metendum, ne in alieno agro quispiam resistat tibi. 23 Iuncta 





— 214 — 








(2, 1-18), ab eo honeste petit ut iure propinquitatis uxor ducatur 
(19-3, 18). Quod, alio, qui potior erat iure recedente libenter factum 
est (4, 1-12). Itaque Ruth viro suo genuit Obed, ex quo natus est Isai, 








est itaque puellis Booz et tandiu cum eis messuit, donec hordea et 
triticum in horreis conderentur. 

Postquam autem reversa est ad socrum suam, audivit ab ea: 

Filia mea, quaeram tibi “requiem et providebo ut bene sit tibi. 
2 Booz iste, “cuius puellis in agro iuncta es, “propinquus noster est 
et hac nocte aream hordei ventilat. 34%Lavare igitur et ungere et 
induere cultioribus vestimentis et descende in aream. Non te videat 
homo donec esum potumque finierit. 4 Quando autem ierit ad dor- 
miendum, nota locum in quo dormiat; veniesque et discooperies 
pallium, quo operitur a parte pedum, et proicies te et ibi iacebis: 
ipse autem dicet tibi quid agere debeas. 5 Quae respondit: Quidquid 
praeceperis faciam. 6 Descenditque in aream et fecit omnia quae sibi 
imperaverat socrus. 

7 Cumque comedisset Booz et bibisset et ¢factus esset hilarior, 


issetque ad dormiendum iuxta acervum manipulorum, venit abscondite . 


et, discooperto pallio a pedibus eius, se proiecit. 8 Et ecce nocte iam 
media expavit homo et conturbatus est viditque mulierem iacentem 
ad pedes suos %et ait illi: Quae es? Illaque respondit: Ego sum 
Ruth ancilla tua: fexpande pallium tuum super famulam tuam, quia 
Mpropinquus es. 1° Et ille, “Benedicta, inquit, es a Domino, filia, et 
ipriorem misericordiam posteriore superasti, quia non es secuta iu- 
venes pauperes sive divites. 11 Noli ergo metuere, sed quidquid dixeris 
mihi faciam tibi; scit enim omnis populus, qui habitat intra portas 
urbis meae, /mulierem te esse virtutis. 12 Nec abnuo me propinquum, 
sed est ‘alius me propinquior. 13 Quiesce hac nocte et, facto mane, 
si te voluerit ™propinquitatis iure retinere, bene res acta est; sin 
autem ille noluerit, ego te absque ulla dubitatione suscipiam, ”vivit 
Dominus. Dormi usque mane. 14 Dormivit itaque ad pedes eius usque 
ad noctis abscessum. Surrexit itaque antequam homines se cognosce- 
rent mutuo, et dixit Booz: Cave ne quis noverit quod huc veneris; 
15et rursum, Expande, inquit, pallium tuum quo operiris et tene 
utraque manu. Qua extendente et tenente, mensus est %sex modios 
hordei et posuit super eam. Quae portans ingressa est civitatem 16 et 
venit ad socrum suam. Quae dixit ei: Quid egisti, filia? Narravitque 
ei omnia quae sibi fecisset homo 17 et ait: Ecce sex modios hordei 
dedit mihi et ait: Nolo vacuam te reverti ad socrum tuam. 18 Dixit- 
que Noémi: Exspecta, filia, donec videamus quem res exitum habeat; 
neque enim cessabit homo nisi compleverit quod locutus est. 

Ascendit ergo Booz ad “portam et sedit ibi. Cumque vidisset 

bpropinquum praeterire, de quo prius sermo habitus est, dixit ad 
eum: Declina paulisper et sede hic, vocans eum nomine suo. Qui 
divertit et sedit. 2Tollens autem Booz decem viros de senioribus 
civitatis dixit ad ecs: Sedete hic. 3 Quibus sedentibus, locutus est ad 
propinguum: Partem agri fratris nostri Elimelech vendet Noémi, 
quae reversa est de regione moabitide; 44%quod audire te volui et 
tibi dicere coram cunctis sedentibus et maioribus natu de populo 
meo; ¢si vis possidere iure propinquitatis, eme et posside; sin autem 
displicet tibi, hoc ipsum indica mihi, ut sciam quid facere debeam ; 
nullus enim est propinquus, excepto te, qui prior es, et me qui secundus 
sum. At ille respondit: Ego agrum emam. 5 Cui dixit Booz: Quando 
emeris agrum de manu mulieris, Ruth quoque moabitidem, quae 
uxor defuncti fuit, debes accipere, fut suscites nomen propinqui tui 
in hereditate sua. 6 Qui respondit: 9Cedo iuri propinquitatis; neque 
enim posteritatem familiae meae delere debeo. Tu meo utere privi- 
legio, quo me libenter carere profiteor. 7 Hic autem erat mos anti- 
quitus in Israél inter propinquos ut, si quando alter alteri suo iuri 
cedebat, ut esset firma concessio, solvebat homo calceamentum suum, 
et dabat proximo suo; hoc erat testimonium cessionis in Israél. 8Dixit 
ergo propinquo suo Booz: Tolle calceamentum tuum. Quod statim 
solvit de pede suo. 9 At ille maioribus natu et universo populo, Te- 
stes vos, inquit, estis Lodie, quod possederim omnia quae fuerunt 
hElimelech et Chelion et Mahalon, tradente Noémi, 19 et Ruth moabi- 
tidem uxorem Mahalon in coniugium sumpserim, ut ‘suscitem nomen 
defuncti in hereditate sua, ne vocabulum eius de familia sua ac fra- 





LIBER RUTH 
3,1 — 4, 10 
acp. I, 9. 
6.cD.#2 518% 23. 


G Cp. 2, ks 203 4. T 4. 
d2 Rg 12, 20; 14, 2. — cf. Dn 
10, 3; Mt 6517; 


ev. Jd 19, 6. 


f Ez 16, 8. — cf. Dt 25, 5. 
VI. 23: .CP.:25 20. 

hv. cp. 2, 20. 

4 CD. 158; 


j Pro 12,43 31, 10. 

LOD. Ait. 

mcp. 4, 5. — cf. Dt 25, 5. 

n Jd 8, 19; 1 Rg 14, 39; 2 Rg 


4; 9; 18, 5; 4 Re 2, 2, 6; Jr 
A a> §."2 etc. 


0 CiiicD. 23:07. 


OVE, AT SCP 7137 TES. 27 Res sss 
18, 4, 24, 33; 19, 8; Ps 126, 
b cp. 3, 12. bs; Jr 385 3. 


C 3 Re, 217 Ss, 10.315 2g, 


dt Rg 20, 2. 


6.2535. clare 32). 7,18. 
f VE 4203ep...35. 233 Dt 451 5 
0. 


gv. Dt 25, 7-10. 


&.Cp. 2, 25°45 $: 
ivr. 5. 





— 215 — 








qui fuit pater David regis (13-22). 





LIBER RUTH 1. Samuelis iudicis ct prophetae historia (1, 1-7,17). Anna uxor Elcanae propter 

4, 11-22 stertlitatem et aemulae suae obiurgationes inconsolabilis (1, 1-8) a Deo 

tribus et populo deleatur. Vos, inquam, huius rei testes estis. 11 Re- 

lv. vr. 1. spondit omnis populus qui erat ‘in porta et maiores natu: Nos testes 


mv. Gn 29 31-30, 34, 35 etc.; 


4 CD. 25,20. 
Ver IT: 
xcf. 1 Rg t, 8. 


y LC 2, BOs 
18-22]1 Par 2,4-15; Mt 1,3-6; 


aNm 1, 7, — cf. 
61 Rg 16, II-13. 


LIBER 





sumus. Faciat Dominus hanc mulierem, quae ingreditur domum tuam, 
sicut Rachel et Liam, "quae “aedificaverunt domum Israél, ut sit 
exemplum virtutis in °Ephratha et habeat ®celebre nomen in Beti- 
lehem; 12 fiatque domus tua sicut domus Phares, Y7quem Thamar 
beperit Iudae, “de semine quod tibi dederit ‘Dominus ex hac puella. 

3 Tulit itaque Booz Ruth et accepit uxorem ingressusque est ad 
eam, et ‘dedit illi Dominus ut conciperet et pareret filium. 14 ?Dixe- 
runtque mulieres ad Noémi: Benedictus Dominus, qui non est passus 
ut deficeret “successor familiae tuae, et “vocaretur nomen eius in 
Israél, 15et habeas qui consoletur animam tuam et enutriat senectutem ; 
de nuru enim tua natus est, quae te diligit et “multo tibi melior est 
quam si septem haberes filios. 16 Susceptumque Noémi puerum posuit 
in sinu suo et nutricis ac gerulae fungebatur officio. 17 /Vicinae autem 
mulieres congratulantes ei et dicentes: Natus est filius Noémi, voca- 
verunt nomen eius Obed. Hic est pater Isai patris David. 

18 Hae sunt generationes Phares: *Phares genuit Esron, 19 Esron 
genuit Aram, Aram genuit Aminadab, 26 ¢@Aminadab genuit Nahasson, 
Nahasson genuit Salmon. 21 Salmon genuit Booz, Booz genuit Obed, 
22 Obed genuit Isai, “Isai genuit David. 


PRIMUS SAMUELIS 


QUEM NOS “PRIMUM REGUM,, DICIMUS 


LIBER I REGUM 
1, I-13 








1-11] LL. in fr. 2 p. oct. Pnt. 
Oi; Vt. 1G; CD. 2,. 253):2. 0ac 
11, 34; (Mt 2 37. 
bv. Js 24, 33; Jd 17, 1 
ar 6, 34, 35. 
d cf. eer 17: RUS, 33 ge 
ecf. Gn 29, 31. 
f OF. 215 EX 23, 14° Dt 6, 36. 
— cf. Jd 21, 19; Le 2, 4r. 
es Dt 12, 5-7 
Jd 20, 19. at FS:255 (2; Jr 
4 Dt 12, 17, 18; 16, 11. — cf. 
7,12; 26, 9. 
2 Es 8, 10,12: 


jcf. Gn 16, 2; 20, 18. 
kcf. Gn 16, 4. 


hier. Rt 4, 15. 


ME CD.3;. 3 
nicl. Cp. 22, 2; 2 Re:z7, 8: Pro 


al 6. 

o Gn 28, 20; Jd 11, 30. 

p Gn 29, 32. 

qvr. 28. 

rjd 13 ,5. — cf. Nm 6, 5. 
12-18] LL. in fr. 3 p. oct. Pnt. 


13] * cf. Catech. R. IV 8, 1. 
s Jdt 13, 6. 








——— © uit vir unus de ¢Ramathaim Sophim de monte 
© PND: Ephraim, et nomen eius °Elcana filius Ieroham filii 
Eliu filii Thohu filii Suph “ephrathaeus. 2Et habuit 
x ; duas uxores: nomen uni Anna et nomen secundae 
Phenenna. @Fueruntque Phenennae filii, Annae au- 
Ke tem_non erant liberi. 
iS) 3 Et ascendebat vir ille de civitate sua, /statutis 
diebus, ut Yadoraret et sacrificaret Domino exer- 
cituum in nSilo. Erant autem ibi duo filii Heli Ophni et Phinees sacer- 
dotes Domini. 

4 Venit ergo dies, et immolavit Elcana ‘deditque Phenennae uxori 
suae et cunctis filiis eius et filiabus partes; 5 Annae autem dedit par- 
tem unam tristis, quia Annam diligebat; /Dominus autem concluse- 
rat vulvam eius. 6 *Adfligebat quoque eam aemula eius et vehemen- 
ter angebat, in tantum ut exprobraret quod Dominus conclusisset 
vulvam eius. 7 Sicque faciebat per singulos annos, cum, redeunte 
tempore, ascenderent ad templum Domini, et sic provocabat eam. 
Porro illa flebat et non capiebat cibum. 8 Dixit ergo ei Elcana vir 
suus: Anna, cur fles? et quare non comedis? et quam ob rem adfli- 
gitur cor tuum? /Nunquid non ego melior tibi sum quam decem filii ? 

9 Surrexit autem Anna, postquam comederat et biberat in Silo, et 
Heli sacerdote sedente super sellam ante postes ™templi Domini. 
10 Cum esset Anna “amaro animo, oravit ad Dominum fiens largiter, 
11 et “votum vovit dicens: Domine exercituum, si ?respiciens videris 
adflictionem famulae tuae et recordatus mei fueris nec oblitus ancil- 
lae tuae dederisque servae tuae sexum virilem, ¢dabo eum Domino 
omnibus diebus vitae eius, et Tnovacula non ascendet super caput eius. 

2 Factum est autem, cum illa multiplicaret preces coram omino, 
ut Hel observaret os eius; (13 porro Anna loquebatur in corde suo, 
Stantumque labia illius movebantur, et vox penitus non audiebatur) 








— 216 — 








- 5 ee 


filium efflagitat (9-18), eumque impetratum (19-20), ut promissa 


impleat, Heli sacerdoti committit quasi mancipium et ministrum 
tabernaculi (21-28), sollemnesque Deo gratias agit (2, 1-10). Dum 


LIBER I REGUM 
1, 14 — 2,9 








aestimavit ergo eam Heli temulentam 14 dixitque ei: Usquequo ebria 
eris? Digere paulisper vinum quo mades. 15 Respondens Anna, Ne- 
quaquam, inquit, domine mi; nam mulier infelix nimis ego sum vi- 
numque et omne quod inebriare potest non bibi, sed ‘effudi animam 
meam in conspectu Domini. 16 Ne reputes ancillam tuam quasi unam 
de “filiabus Belial, quia ex multitudine doloris et maeroris mei lo- 
cuta sum usque in praesens. 17 Tunc Heli ait ei: “Vade in pace, et 
Deus Israél “det tibi petitionem tuam quam rogasti eum. 18 Et illa 
dixit: YUtinam inveniat ancilla tua gratiam in oculis tuis. “Et abiit 
mulier in viam suam et comedit, vultusque illius non sunt amplius 
in diversa mutati. 

19 Et surrexerunt mane et adoraverunt coram Domino reversique 
sunt et venerunt in domum suam “Ramatha. Cognovit autem Elcana 
Annam uxorem suam, et Yrecordatus est eius Dominus. 29 Et factum 
est post circulum dierum concepit Anna et peperit filium vocavitque 
nomen eius Samuel, eo quod a Domino postulasset eum. 

21 cAscendit autem vir eius Elcana et omnis domus eius, ut im- 
molaret Domino hostiam sollemnem et votum suum, 22 et Anna non 
ascendit; dixit enim viro suo: Non vadam donec ablactetur infans, 
et ducam eum, ut appareat ante conspectum Domini et ¢maneat ibi 
iugiter. 23 Et ¢ait ei Elcana vir suus: Fac quod bonum tibi videtur 
et mane donec ablactes eum: /precorque ut impleat Dominus ver- 
bum suum. Mansit ergo mulier et lactavit filium suum, donec amo- 
veret eum a lacte. 

24 Et Yadduxit eum secum, postquam ablactaverat, in vitulis tribus 
et tribus modiis farinae et amphora vini, et adduxit eum ad "domum 
Domini in Silo. Puer autem erat adhuc infantulus. 25Et immolaverunt 
vitulum et obtulerunt puerum Heli, 26 et ait Anna: Obsecro, mi do- 
mine, ‘vivit anima tua, domine: ego sum illa mulier, quae Jsteti 
coram te hic orans Dominum. 27 Pro puero isto oravi, et Kdedit mihi 
Dominus petitionem meam quam postulavi eum. 28 Idcirco et ego 
lcommodavi eum Domino cunctis diebus, quibus fuerit commodatus 
Domino. “Et adoraverunt ibi Dominum. Et oravit Anna et ait: 

2 1 Exsultavit cor meum in Domino:: 
et “exaltatum est cornu meum in Deo meo: 
dilatatum est os meum super inimicos meos, 
quia °laetata sum in salutari tuo. 
2¢Non est sanctus ut est Dominus, 
neque enim est alius extra te, 
et non est fortis sicut Deus noster. 
3 Nolite multiplicare loqui sublimia gloriantes: 
recedant vetera de ore vestro; 
quia Deus scientiarum Dominus est, 
et ipsi praeparantur cogitationes. 
4¢Arcus fortium superatus est, 
et infirmi accincti sunt robore. 
5 Repleti prius pro panibus se locayverunt, 
et famelici saturati sunt; 
€donec sterilis peperit plurimos, 
fet quae multos habebat filios infirmata est. 


6 JDominus mortificat et vivificat, 
deducit ad inferos et “reducit; 

7*Dominus pauperem facit et ditat, 
jhumiliat et sublevat; 

8 kSuscitat de pulvere egenum 
et de stercore elevat pauperem, 

lut sedeat cum principibus 
et solium gloriae teneat. 

Domini enim sunt ™cardines terrae, 

- et posuit super eos orbem. 

9”Pedes sanctorum suorum servabit, 
et impii in tenebris conticescent, 
quia °non in fortitudine sua roborabitur vir. 





a ear <P haha 19. — cf. Ps 

16} "elt Cateck RAW 3 

% CP.25:%2 3 .Jd'-195'22:3°3 Ta 
to etc. —— cf. 2 Cor eT §. 

vcp. 20, 42; Jd 18, 6; 4 Kg 5, 
19; Mr 5, 34; Le 7, soete. 

S2Pscrg, sR 

y Gn 33, 15; Rt 2, 13. 


2 chy EG Oy: 7. 

@:Cp. 2;. 11; 1 Me 11;,°34.°=> 
cf. vr. 5. 

6 cf. Gn 30, 22. — v. vr. 11. 

CVE. 3% 


dvr. 11, 28. — cf. cp. 2, 11, 
TSS 3. 3s 
éci. Nm ‘30; 7. 


f2 Rg 7, 25. 


qnt 72), S> fs II 


Ata eK Pal bape f d 18, 3E:20,. 183 
_ ad as Ea, JS 18, I. 
4 CD..-19;°§55.'20; Sir 27 Renin 


11; 4 Rg 2, 2, 4, 6; 4, ee 
j Gn 18, 22; 19, 27. — cf. 
18, 2Els 13 
Rk vr. 17. ahs Ps 6, 9, 10. 
byt. 1. 
m Gn 24, 26, §2. 
1-10] Cn _ in fr. 4 ad ll. 
1] V.All. in fs. s. Ciara a Cruce 
oe Ant. in fs. puriss. Cord. 


1-10] cf. Le I, 46-53. 
avr. 10; Ps 74, 12; 88,18, 25; 


OI, TORT; 9: a e 
b Ps 9, 16; 19, 6 9. 
¢ ER 1s). 175 Ps as “ 88, 7-9. 


4] * Catech. R. IV 15, 19. 

d Ps 36, 15; 45, 10; 75, 4 

e Ps 112, 9; Is 54, 1 

f Jr 15, 9. 

g Dt 32, 39; Tb 11, 17; 13, 2; 
bs, a iad 16, 13. — cf. 


4 5; 
Rts 15, ie 29, 4; 48, 16; 70, 


Vi 3] ‘Int. (Ps 68, 33 34) in fs. 
s. Felic. a Can 
a Ma i gobs ee eli ae U8 
“Ads & urs Ps Tae 3: on 2.21. 
b * Ant, . ie 4? p. D. 3 Adv. 
ki Ps: 112; -7; cf. Gn 41, 


40; Dn 
1 Jb 36, 7s a7 10): 17. 


m cf. Jb 38, 4-6; Ps 23, 2; ror, 
26%) 203; "5. 

2: P3120, 335:Pro 3, 26. —-..cf. 
Ps go, 12. 

ocf. cp. 17, 47, Ps 32, 
TICES, 25. 


46, 17; 





— 217 — 








LIBER I REGUM 
2, 10-36 


autem pontificis filii pessime se gerentes (12 - 16) et patris nimium 
indulgentis consilia contemnentes iram Dei provocant, Samueli eius- 
que parentibus benedicitur (17-26); dumque domui Heli extrema 








10] Ant. in fr. 4 per ann. 

pep. 7, 10; Ps 17, 14. — cf. 
FH Rg 22, 14. 

gd tS 95, 10, 13; 97, 9. 

rvr. 1; Lm 2, 17. — cf. Ps 88, 
283 Bare ay: 

Scp. I, 19. 

11] Ant. in fs. s. Jo. Nepom, 

tives 1B: ep? 34. x; 

12-21] LL. in fr. 4 p. oct. Pnt. 


SCE Ex 297, 3; 4 Rea2;1s; 


¥ LY, 315,163. 7, .225.255:3%s 


22 °RQ6s3" Sts 


acf. Gn 6, 11. 

b cf. Ml 2, 8. 

CONTE TI CD33, 3. 

d Ex 28, 4; 2 Rg 6, 14; 1 Par 
15, 27. — cf. Jd 8, 27; 17, 5. 

O.CDiiks 3. 


Jicp. 1, 2a. 
g Gn 21, I. 


hvr. 26; 3, 19. — cf. Jd 13, 
24; Lc) xX, 80; . 2¢*40! 


i Ex 38, 8. 


jct. Ex 4). 21; JS 21, 20. 


Ct, se By Sas 

lEcli 46, 16. 

27-36] LL. in ff 6 p. oct. Pnt. 

m Jd 13, 6; 3 Rg 13, 1. 

" 1X4, 27. 

or 28, 1; Nm 18, I, a. 

PCT. wCDs 13.4535. 28), TS. 

q Lv 2, 3, 10; 6, 16; 7, 7, 8, 
34; 10, 14, 15; Nm §, 9, 10. 
—v. Nm 18, 8-19. 

r Dt 32, 35. — cf. Ac 9, 5. 


EBS 27,\ 21s 20, 22 °903-9; 

“acl. Jre1s!"9, ‘10: 

30] Ant. in fs. s. Jo, Nepom. 
vcf. Pro 4, 8;°Ecli 1;°24;°Jo 


12, 26, 

4 °Os 4,°73' Ml 3,.9. 

y 3 Rg 2, 27. — cf. cp. 4, 11, 
TS." 203° 22; 18) 19. 

z cf. Zc 8, 4. 

(0.22120: 

63 Rg 13, 3. 

COD. 34) TT ; 

ae Int. (Ps 131) in Ms. pro 
elig. Summ, Pont. — Ant. in 
fs. b. Jo. M. Vianney. 

d3 Rg 2, 35; 1 Par 29, 22. — 
cf. Ez 44, 15. 

ecp .25, 28; 3 Rg 11, 38. — 
Ct. Re 7.1323. 

f2 Rg 22, 51; Ps 17,.51. — 
cf. Ps 88, 21. 





10 Dominum formidabunt adversarii eius, 
et ?super ipsos in caelis tonabit: 
@Dominus iudicabit fines terrae 
et dabit imperium regi suo 
et “sublimabit cornu christi sui. 

11 Et abiit Elcana *Ramatha in domum suam, ‘puer autem erat 
minister in conspectu Domini ante faciem Heli sacerdotis. 

12 Porro filii Heli “filii Belial Ynescientes Dominum 13 neque offi- 
cium sacerdotum ad populum, sed quicumque immolasset victimam, 
veniebat puer sacerdotis dum coquerentur carnes, et habebat fuscinu- 
lam tridentem in manu sua 14 et mittebat eam in “lebetem vel in cal- 
dariam aut in ollam sive in cacabum, et omne quod levabat fuscinula 
tollebat sacerdos sibi. Sic faciebant universo Israéli venientium in Silo. 
15 Etiam, antequam adolerent adipem, veniebat puer sacerdotis et 
dicebat immolanti: Da mihi carnem ut coquam sacerdoti; non enim 
accipiam a te carnem coctam sed crudam. 16Dicebatque illi immoians: 
Incendatur primum iuxta morem hodie adeps, et tolle tibi quantum- 
cumque “desiderat anima tua. Qui respondens aiebat ei: Nequaquam; 
nunc enim dabis, alioquin tollam vi. 

17 Erat ergo peccatum puerorum grande nimis *coram Domino, 
bquia retrahebant homines a sacrificio Domini. 

18 cSamuel autem ministrabat ante faciem Domini, puer “accinctus 
ephod lineo. 19 Et tunicam parvam faciebat ei mater sua, quam ad- 
ferebat statutis diebus “ascendens cum viro suo ut immolaret hostiam 
sollemnem. 29 Et benedixit Heli Elcanae et uxori eius dixitque ei: 
Reddat tibi Dominus semen de muliere hac /pro faenore, quod com- 
modasti Domino. Et abierunt in locum suum, 21 9Visitavit ergo Do- 
minus Annam, et concepit et peperit tres filios et duas filias. Et “ma- 
gnificatus est puer Samuel apud Dominum. 

22 Heli autem erat senex valde et audivit omnia quae faciebant 
filii sui universo Israéli, et quomodo dormiebant cum mulieribus, 
quae ‘observabant ad ostium tabernaculi, 23 et dixit eis: Quare fa- 
citis res huiuscemodi, quas ego audio, res pessimas, ab omni populo? 
24 Nolite, filii mei; non enim est bona fama quam ego audio, ut 
transgredi faciatis populum Domini. 25 Si peccaverit vir in virum, 
placari ei potest Deus; si autem in Dominum peccaverit vir, quis 
orabit pro eo? Et non audierunt vocem patris sui, quia /voluit Do- 
minus occidere eos. 

26 Puer autem Samuel *proficiebat atque crescebat et ’placebat tam 
Domino quam hominibus. 

27 Venit autem ”vir Dei ad Heli et ait ad eum: Haec dicit Do- 
minus: “Nunquid non aperte revelatus sum domui patris tui, cum 
essent in Aegypto in domo Pharaonis? 28 %et elegi eum ex omnibus 
tribubus Israél mihi in sacerdotem, ut ascenderet ad altare meum et 
adoleret mihi incensum et ?portaret ephod coram me; et dedi do- 
mui patris tui omnia de sacrificiis filiorum Israél? 29 Quare ‘calce 
abiecistis victimam meam et munera mea, *quae praecepi ut offer- 
rentur in templo, et magis honorasti filios tuos quam me, ut come- 
deretis primitias omnis sacrificii Israél populi mei? 3 Propterea ait 
Dominus Deus Israél: *Loquens locutus sum ut domus tua et do- 
mus patris tui ministraret in conspectu meo usque in sempiternum; 
“nunc autem, dicit Dominus, absit hoc a me; sed Yquicumque glo- 
rificaverit me, glorificabo eum; “qui autem contemnunt me erunt 
ignobiles. %1¥%Ecce dies veniunt, et praecidam bracchium tuum et 
bracchium domus patris tui ut non sit senex in domo tua. 32 Et 
videbis aemulum tuum in templo in universis prosperis Israél, et 
2non erit senex in domo tua omnibus diebus. %3 Veruntamen “non 
auferam penitus virum ex te ab altari meo; sed ut deficiant oculi 
tui, et tabescat anima tua, et pars magna domus tuae morietur cum 
ad virilem aetatem venerit. 34 °Hoc autem erit tibi signum quod ven- 
turum est duobus filiis tuis Ophni et Phinees: “in die uno morientur 
ambo. 35 4Et suscitabo mihi sacerdotem fidelem, qui iuxta cor meum 
et animam meam faciet, et “aedificabo ei domum fidelem, et ambu- 
labit coram /fchristo meo cunctis diebus. 36 Futurum est autem ut 





ae 





— 218 — 








pernicies denuntiatur (27-36), Samuel caelitus praedicatur futurus 
sacerdos atque interpres Dei et iudex super universum Israél con- 
stituitur (3, 1-21). Quibus tamen muneribus, saltem ordinario ministerio, 


LIBER I REGUM 
3,1— 4,8 








quicumque remanserit in domo tua veniat ut oretur pro eo et offerat 
nummum argenteum et tortam panis dicatque: Dimitte me, obsecru, 
ad unam partem sacerdotalem, ut comedam buccellam panis. 

Puer autem Samuel ministrahat Domino coram Heli, et “sermo 

Domini erat pretiosus in diebus illis: non erat visio manifesta. 
2 Factum est ergo in die quadam Heli iacebat in loco suo, et Yoculi 
eius caligaverant, nec poterat videre. 3 ¢Lucerna Dei antequam exstin- 
gueretur, Samuel dormiebat in “templo Domini, ubi erat arca Dei. 
4Et vocavit Dominus Samuel, qui respondens ait: Ecce ego. 5 Et 
cucurrit ad Heli et dixit: Ecce ego; vocasti enim me. Qui dixit: Non 
vocavi: revertere et dormi. Et abiit et dormivit. 6Et adiecit Dominus 
rursum vocare Samuelem. Consurgensque Samuel abiit ad Heli et 
dixit: Ecce ego, quia vocasti me. Qui respondit: Non vocavi te, fili 
mi: revertere et dormi. 7 Porro Samuel necdum sciebat Dominum, 
neque revelatus fuerat ei sermo Domini. 8 Et adiecit Dominus et 
vocavit adhuc Samuelem tertio, qui consurgens abiit ad Heli 9 et ait: 
Ecce ego, quia vocasti me. Intellexit ergo Heli quia Dominus vocaret 
puerum et ait ad Samuelem: Vade et dormi et, si deinceps voca- 
verit te, dices: Loquere, Domine, quia audit servus tuus. Abiit ergo 
Samuel et dormivit in loco suo. 

10 Et venit Dominus et stetit et vocavit sicut vocaverat secundo: 
eSamuel, Samuel. Et ait Samuel: Loquere, Domine, quia audit ser- 
vus tuus. 41 Et dixit Dominus ad Samuelem: Ecce ego facio verbum 
in Israél, ‘quod quicumque audierit, tinnient ambae aures eius. 12 In 
die illa ‘suscitabo adversum Heli ‘Jomnia quae locutus sum super 
domum eius: incipiam et complebo. 13 hPraedixi enim ei quod iudi- 
caturus essem domum eius in aeternum propter iniquitatem, eo quod 
noverat tindigne agere filios suos et Jnon corripuerit eos. 14 Tdcirco 
iuravi domui Heli, “quod non expietur iniquitas domus eius victimis 
et muneribus usque in aeternum. 

15 Dormivit autem Samuel usque mane aperuitque ostia domus 
Domini. Et Samuel timebat indicare visionem Heli. 16 Vocavit ergo 
Heli Samuelem et dixit: Samuel, fili mi. Qui respondens ait: Praesto 
sum. 17 Et interrogavit eum: Quis est sermo, quem locutus est Do- 
minus ad te? oro te ne celaveris me. 'Haec faciat tibi Deus et haec 
addat, si absconderis a me sermonem ex omnibus verbis, quae dicta 
sunt tibi. 18 Indicavit itaque ei Samuel universos sermones et non 
abscondit ab eo. Et ille respondit: ™Dominus est: quod bonum est 
in oculis suis faciat. 

19 Crevit autem Samuel, et Dominus erat cum eo, et non cecidit 
ex omnibus verbis eius in terram. 20 Et cognovit universus Israél ?a 
Dan usque Bersabee quod fidelis Samuel propheta esset Domini. 

21 Et addidit Dominus ut appareret in @Silo, quoniam revelatus 
fuerat Dominus Samueli in Silo, tiuxta verbum Domini. Et evenit 
sermo Samuelis universo Israéli. 

Et factum est in diebus illis, ?¢convenerunt Philisthiim in pugnam; 

et egressus est Israél obviam Philisthiim in proelium et castra- 
metatus est iuxta 9lapidem adiutorii. Porro Philisthiim venerunt 
in ‘Aphec 2 et instruxerunt aciem contra Israél. Inito autem certa- 
mmitse, terga vertit Israél Philisthaeis, et caesa sunt in illo certamine 
passim per agros quasi quattuor milia virorum. 

3 Et reversus est populus ad castra, dixeruntque maiores natu de 
Israél: Quare percussit nos Dominus hodie coram Philisthiim ? dAdfe- 
ramus ad nos de ¢Silo arcam foederis Domini, et veniat in medium 
nostri, ut salvet nos de manu inimicorum nostrorum. 

4Misit ergo p ee in Silo, et tulerunt inde arcam foederis Do- 
mini exercituum /sedentis super cherubim; erantque duo filii Heli 
cum arca foederis Dei, Ophni et Phinees. 5 Cumque venisset arca 
foederis Domini in castra, 9vociferatus est omnis Israél clamore grandi, 
et personuit terra. 

6 Et audierunt Philisthiim vocem clamoris dixeruntque: Quaenam 
est haec vox clamoris magni in castris Hebraeorum? Et cognoverunt 
quod arca Domini venisset in castra. 7 Timueruntque Philisthiim di- 
centes: Venit Deus in castra; et ingemuerunt dicentes: 8 Vae nobis, 





1] Ant. jn sb. a. D .2 p. Pnt. 
1-20] LL. in sb. p. oct. Pnt. 


acf. vr. 21; Ps 73, 9; Am:8, 


II, 


10] Ant. in sb. p. Pnt. 

eer Gn' 22 25.7 46,5"25 
4 etc. 

f4 Rg at, 12; Jt 19, 3 

gv. Cp. 2, 30-36. 

cp! 25°27236. 


Ex 3, 


icp. 2, 12, 
JCP. 2, 23-25. 


18-20. 
Ret. ls 925° T45 


2 Oy Pe 
— ck Dt 81, 


Hef. sRtir,37 73 


mcf. 2 Rg 10, 12; bea 26; 4 
Rg 20, 19; Jb 1, 2109 
Ps 38, 10; Is ‘ore 

#YV. CD. 2, 2 

ocf. cp. 9, 6; Js 21, 43; 23, 
14; 3 Rg 8, 56; 4 Rg 10, to. 

20] Ant. in sb. a. D. 3 P. Pnt. 

2 a — v. 2 Rg 3, 10. 

Pa dies (eal flee = are gS 

rvr. I, 4 

1-11] LL. in D. inj. oct. Core. 

av.cp. 29,1 [Chr 


T=! cf. ep47; 12: 
15, 53 (?). 


bcp. 5; 
Cs t2,* 318; 


d cf;.cp, 14, 18. 


eJs 18, 1. 
frEx 25; 23052" Re:6, 2; Ps°70; 
2; 98, 1. — cf. Nm 7, 


g Js 6, 5, 20; Jd 7, 21. 








— 2190 — 








LIBER I REGUM 
4,9—5, 11 


JSunctus est nonnisi post mortem tum Ophni et Phinees, qui in bello contra 
Philisthaeos ceciderant (4, 1-11), et ipsius Eli, qui, nuntio accepto de 
capta arca, repentino casu naturae cessit (12 22), nec non postquam arca, 








h ead t Cor 16, 
Rg 2, ee I3, 2 
i jd 13, 1 . 


jvr. 2, 


13. — cf. 2 


— cf. Lv 26, 


28, 25. 
k2 Rg 18, 17; 19, 8; 4 Rg 
TA, i F282 (Par 255 32. 
het. Cp, 2, 32° (Ps WF 60, 61. 
m cp. 2, 34; Ps 77, 64. 
ncf. 2 Rg 1, 2. — v. Js 7, 6; 
2 Rg 15, 22. 
OVE. 183 CDs.T' 59s 


17; Dt 


63 Rg 14, 4. — cf. cp. 3, 2 


q2Rgi,4 


78] * cf. Catech. R. III 5, 22. 
{NT 43, 


s Gn 35, 17. 

CD...14,5.'35 

u Os 10, 5. — cf. Ps 77, 61. 
vvr. II. 


I-12] 4) Catech. R. II 4 56. 
—LL - in fr. 2 in oct. Corp 


hr: 
a cp. 4, & : 
b cp. pedis Js 13, 3. — Vv. 1 
Mc 


cJjJd aN Gh rce Me 10, 84; II, 
ach. Is 40,/4,/2. 


ecf. Jr 50, 2; Ez 6, 4, 6; Mic 


7% 
f cf. Sph r, 9. 
ie Ex 9, 3 ane 31, 4; Ac 13, 
i; Dt 28, 27; Ps 77, 66. [11 


icp. 6, 16; Js 13, 3; Jd 3, 3 


17, kos 12; 75;:Dt-2, 15. 





non enim fuit tanta exsultatio heri et nudiustertius: vae nobis! Quis 
nos salvabit de manu deorum sublimium istorum? Hi sunt dii, qui 
percusserunt Aegyptum omni plaga in deserto. 9 hConfortamini et 
estote viri, Philisthiim: ne serviatis Hebraeis, ‘sicut et illi servierunt 
vobis, confortamini et bellate. 10 Pugnaverunt ergo Philisthiim, et 
jcaesus est Israél, et kfugit unusquisque in tabernaculum suum, et 
facta est plaga magna nimis, et ceciderunt de Israél triginta milia 
peditum, Jlet /arca Dei capta est; “duo quoque filii Heli mortui 
sunt, Ophni et Phinees. 

12 Currens autem vir de Beniamin ex acie venit in Silo in die ilia 
"scissa veste et conspersus pulvere caput. 13 Cumque ille venisset, 
°Heli sedebat super sellam contra viam spectans; erat enim cor eius 
pavens pro arca Dei. Vir autem ille, postquam ingressus est, nuntiavit 
urbi, et ululavit omnis civitas. 14 Et audivit Heli sonitum clamoris 
dixitque: Quis est hic sonitus tumultus huius? At ille festinavit et 
venit et nuntiavit Heli. 15Heli autem erat nonaginta et octo annorum, 
et Poculi eius caligaverant, et videre non poterat. 16 Et dixit ad Heli: 
Ego sum qui veni de proelio et ego qui de acie fugi hodie. Cui ille ait: 
@Quid actum est, fili mi? 17 Respondens autem ille qui nuntiabat, 
Fugit, inquit, Israél coram Philisthiim, et ruina magna facta est in 
populo: insuper et duo filii tui mortui sunt, Ophni et Phinees, et arca 
Dei capta est. 

8 Cumque ille nominasset arcam Dei, cecidit “de sella retrorsum 
iuxta ostium et fractis cervicibus, mortuus est; senex enim erat vir et 
grandaevus. Et ipse iudicavit Israél quadraginta annis. 

19 Nurus autem eius uxor Phinees praegnans erat vicinaque partui; 
et, audito nuntio quod capta esset arca Dei et mortuus esset socer 
suus et vir suus, incurvavit se et peperit; irruerant enim in eam do- 
lores subiti. 20In ipso autem momento mortis eius dixerunt ei quae 
stabant circa eam: *Ne timeas, quia filium peperisti. Quae non re- 
spondit eis neque animadvertit. 21Et vocavit puerum ‘Ichabod dicens: 
“Translata est gloria de Israél, “quia capta est arca Dei et pro socero 
suo et pro viro suo; 22 et ait: Translata est gloria ab Israél, eo quod 
capta esset arca Dei. 

Philisthiim autem tulerunt arcam Dei et asportaverunt eam a 

4jJapide adiutorii in °Azotum. 2Tuleruntque Philisthiim arcam 
Dei et intulerunt eam in templum Dagon et statuerunt eam iuxta 
¢Dagon. %Cumue surrexissent diluculo Azotii altera die, ecce (Dagon 
iacebat pronus in terra ante arcam Domini; et tulerunt Dagon et 
restituerunt eum in locum suum. 4 Rursumque mane die altera con- 
surgentes invenerunt Dagon iacentem super faciem suam in terra 
coram arca Domini; ‘caput autem Dagon et duae palmae manuum 
eius abscissae erant super limen; 5 porro Dagon solus truncus reman- 
serat in loco suo. Propter hanc causam fnon calcant sacerdotes Dagon 
et omnes qui ingrediuntur templum eius super limen Dagon in Azoto 
usque in hodiernum diem. 6 YAdgravata est autem manus Domini su- 
per Azotios, et demolitus est eos et “percussit in secretiori parte natium 
Azotum et fines eius. Et ebullierunt villae et agri in medio regionis il- 
lius, et nati sunt mures, et facta est confusio mortis magnae in civitate. 

7 Videntes autem viri azotii huiuscemodi plagam dixerunt: Non 
maneat arca Dei Israél apud nos, quoniam dura est manus eius super 
nos et super Dagon deum nostrum. 8 Et mittentes congregaverunt 
omnes ‘satrapas Philisthinorum ad se et dixerunt: Quid faciemus de 
arca Dei Israél? Responderuntque Gethaei: Circumducatur arca Dei 
Israél. Et circumduxerunt arcam Dei Israél. 9% Illis autem circumdu- 
centibus eam, fiebat jmanus Domini per singulas civitates interfectio- 
nis magnae nimis, et percutiebat viros uniuscuiusque urbis a parvo 
usque ad maiorem, et computrescebant prominentes extales eorum. 
Inieruntque Gethaei consilium et fecerunt sibi sedes pelliceas. 10 Mi- 








k cf. cp. 6, 17. serunt ergo arcam Dei in *Accaron. . 
Cumque venisset arca Dei in Accaron, exclamaverunt Accaronitae | 
dicentes: Adduxerunt ad nos arcam Dei Israél, ut interficiat nos et | 
populum nostrum. 11Miserunt itaque et congregaverunt omnes satrapas 
Philisthinorum, qui dixerunt: Dimittite arcam Dei Israél, et revertatur 
— 220 — 





quae Philisthaeis magnarum plagarum occasio exstiterat (5, I-!2), donis 
expiatoriis cumulata Israélitis reddita est (6, 1-12) et de Bethsamis, quo 
prius venerat (13-21), in Cariathiarim translata (7, 1). Tunc Samuel ma- 


LIBER I REGUM 
5, 12 — 7, 2 








in locum suum et non interficiat nos cum populo nostro. 12 Fiebat 
enim pavor mortis in singulis urbibus et gravissima valde manus Dei. 
Viri quoque, qui mortui non fuerant, percutiebantur in secretiori parte 
natium, et ‘ascendebat ululatus uniuscuiusque civitatis in caelum. 
Fuit er go arca Domini in regione Philisthinorum septem men- 
sibus, Pet vocaverunt Philistiim sacerdotes et @divinos dicentes: 
Quid faciemus de arca Domini? Indicate nobis quomodo remittamus 


‘eam in locum suum. 


Qui dixerunt: % Si remittitis arcam Dei Israél, nolite dimittere eam 
vacuam, sed quod debetis reddite ei “pro peccato, et tunc curabimini 
et scietis quare “non recedat manus eius a vobis. 4Qui dixerunt: Quid 


est quod pro delicto reddere debeamus ei? Responderuntque illi: 


5 Tuxta 2numerum provinciarum Philisthinorum @quinque anos aurens 
facietis et quinque mures aureos, quia plaga una fuit omnibus vobis 
et satrapis vestris. Facietisque similitudines anorum vestrorum et si- 
militudines murium, qui demoliti sunt terram, et ‘dabitis Deo Israél 
gloriam; si forte relevet manum suam Ja vobis et “a diis vestris et 
a terra vestra. 6 Quare adgravatis corda vestra, sicut adgravavit ‘Ae- 


gyptus et J/Pharao cor suum? *Nonne, postquam percussus est, tunc 


dimisit eos, et abierunt? 7 Nunc ergo arripite et facite /plaustrum 
novum unum et duas vaccas fetas, "quibus non est impositum iugum, 
iungite in plaustro et recludite vitulos earum domi. 8Tolletisque arcam 
Domini et ponetis in plaustro et “vasa aurea, quae exsolvistis ei °pro 
delicto, ponetis in capsellam ad latus eius et dimittite eam ut vadat. 
9Et adspicietis, et, si quidem per viam finium suorum ascenderit contra 
PBethsames, ipse ‘fecit nobis hoc malum grande; sin autem minime, 
sciemus quia nequaquam Ymanus eius tetigit nos sed casu accidit. 

10 Fecerunt ergo illi hoc modo, et tollentes duas vaccas, quae lacta- 
bant vitulos, iunxerunt ad plaustrum vitulosque eartim concluserunt 
domi 11 et posuerunt arcam Dei super plaustrum et capsellam, quae 
habebat mures aureos et similitudines anorum. 12 Ibant autem in di- 
rectum vaccae per viam, quae ducit "Bethsames, et itinere uno gra- 
diebantur pergentes et mugientes et non declinabant neque ad dex- 
tram neque ad sinistram ; sed et satrapae Philisthiim sequebantur usque 
ad terminos Bethsames. 

13 Porro Bethsamitae metebant triticum in valle et elevantes oculos 
suos viderunt arcam et gavisi sunt cum vidissent. 14 Et plaustrum 
venit in agrum Iosue bethsamitae et stetit ibi. Erat autem ibi ‘lapis 
magnus, et conciderunt ligna plaustri vaccasque imposuerunt super 
ea holocaustum Domino. 
et capsellam, quae erat iuxta eam, in qua erant vasa aurea, et po- 
suerunt super lapidem grandem. Viri autem bethsamitae obtulerunt 
holocausta et immoelaverunt victimas in die illa Domino. 16Et “quin- 
que satrapae Philisthinorum viderunt et reversi sunt in Accaron in die 
illa. 17 Hi sunt autem ani aurei quos reddiderunt Philisthiim Ypro de- 
licto Domino: Azotus unum, Gaza unum, Ascalon unum, Geth unum, 
Accaron unum; 18 et mures aureos secundum numerum urbium Phi- 
listhiim quinque provinciarum, “ab urbe murata usque ad villam, 
quae erat absque muro, et usque ad YAbelmagnum, super quem 
posuerunt arcam Domini, quae erat usque in illum diem in agro 
Iosue bethsamitis. 

19 #Percussit autem de viris bethsamitibus, eo quod vidissent arcam 
Domini, et percussit de populo septuaginta viros et quinquaginta 
milia plebis. Luxitque populus, eo quod Dominus percussisset plebem 
plaga magna. 209 Et dixerunt viri bethsamitae: “Quis poterit stare in 
conspectu Domini Dei sancti huius? et ad quem ascendet a nobis? 
21 Miseruntque nuntios ad habitatores °Cariathiarim dicentes: Redu- 
xerunt Philisthiim arcam Domini: descendite et reducite eam ad vos. 

Venerunt ergo viri Cariathiarim et reduxerunt arcam Domini et 

intulerunt eam in domum @Abinadab in ?Gabaa; Eleazarum autem 
Slium eius sanctificaverunt, ut custodiret arcam Domini. 

2Et factum est, ex qua die mansit arca Domini in Cariathiarim, 
multiplicati sunt dies (erat quippe iam annus vicesimus), et requievit 
omnis domus Israél post Dominum. 


15 tLevitae autem deposuerunt arcam Dei 





t-cf.c Exi2, ag. 
1-15] LL. in fr. 3 in oct. Corp. 
Che : 


a Dt 18, 10. — cf. Gn 41, 8; 
te Ay hat sei DT 1 ay Rae Sead Pyety 


bch? LV sp15 "565 
C vr. 9. 


dvr. 16,. 17. 


écp. 5,.6,'9, 12. — cho vre17, 
18. 


7, 35; 10, I. 
ve 12, 3a 


VY. 4, 5. 


». Dts ree 19; 
[21, 3. 


pJs 15, 10. 
avis 3: 


rvr. 9. — cf. Js 21, 16. 


§. Cet. ri. 78.) 


tcf. Nm 4, 15; 1 Par 15,2 


# vr. §; Js 13, 3; FP 34d 


0. VP. -35°8: 


20h Dtsz;° 5 
y (cf. vr. 14, 15). 


19-7 8] oe in fr. 4 infr. oct. 
ie. 
Sch: |x ne ‘on; Nm 4, 15, 20; 
2 Re 6, 9: 
& cf. 2 iRg''6, J. 


Be Par 13,’ 5; 6. — ci. Js. 9; 
HPS IBS VA. 


a2 Rg 6 


» 3 
OCs. VE. 25 P44 Par 135 5°Ss. 





—=. 255 4 








LIBER I REGUM 
7,3—8,17 


gistratu tudiciali fungens populo ad Deum converso et ab hostibus li- 
berato diuturnam pacem comparavit (7, 2-17). 
2. Initia regiae potestatis apud Israélitas (8, 1-31, 13). Cum Samuelis senesceniis 








3] R. in D. 3 bd. Pnt. 
c Dt 6; 133 3 Re 8, 48; 1s $5; 
7; Os 6,1; Jl 2, 12. — v. Dt 
4 O, 2-10. J 
mM 35,23) J8 (24,. 14,643.-- 
cf. 7a 10, 16. 
g fp 12, 10; Jd: 2, 325 Saga 2 
Ad 2y 33% 35. Par 2 eo 
31 Conc. Trid. sess. VI cp. 6. 
gcf. 2 Par 19, 3; 30, 19; 1 Es 
#oTO% EC Oy 20; 
h dan) Mt 4, 10; Le 4, 8 — 
Dt. 65, 135. 16) 203 "53;\ 4: 
4.cp. 10;-57;3 Js 18, 253-3d*20, 
jcf. 2 Rg 23, 16. [r. 
VS La eat & Be 
lcp. 31, 13; 2 Es 9, 1. — cf. 
dl 2, 22. etc. 
m Jd 10, 10. 
HCD. 12, 23. 
o cf. Ex 29, 38; Lv 23, 12; Nm 


6, 14. 
® Ps 98; 63" Jr 15, "2. 


qcp. 2, 10; Js 10, 10; Ecli 46, 
19-21. — cf. 2 Rg 22, 14, 15. 


¢ci.c-Gn 28, 183..31,2 483°'3S, 
14; JS 4, 9; 24, 26. 
il OD. 4, - 55'S, /E. 
t Jd.3, 30; 8, 28; 11, 33. — cf. 
I 


epi 
u Ecli 46, 21. 


vvr. 6; cp. 12, 11. — cf. Jd 
2, 16. 


PED Ts 392 84: 
y cf. cp. 14, 35; Jd 21, 4. 


a Dt 16, 18. 


b Ex 18, 21. 
ccf. Ex 23, 8; Dt 16, 19; Ps 


14, 5. 
4d coi 27,1 1 


evr. 19, 20. — cf. Dt 17, 14; 
O8. 13, TO AC 23; wt. 


f cf, Ex 16, 8. 
gcp. 10, 19. — cf. Os 8, 4; 
13; 10; Le. 260; I4. 


hv. vr. 11-18. 


icp. 10, 25.— v. Dt 17, 16-20. 
jcp. 14, 52. 


kv; Gnas; 6. 


13 Rg 21, 7. — cf. Ez 46, 18. 





3 Ait autem Samuel ad universam domum Israél dicens: ¢Si in toto 
corde vestro revertimini ad Dominum, “%auferte deos alienos de medio 
vestri, “Baalim et ‘Astaroth, et %praeparate corda vestra Domino et 
‘servite ei soli, et eruet vos de manu Philisthiim. 4 Abstulerunt ergo 
filii Israél Baalim et Astaroth et servierunt Domino soli. 5Dixit autem 
Samuel: Congregate universum Israél in ‘Masphath, ut orem pro vo- 
bis Dominum. ® Et convenerunt in Masphath shauseruntque aquam — 
et “effuderunt in conspectu Domini et ‘ieiunaverunt in die illa atque 
dixerunt ibi: ™Peccavimus Domino. Iudicavitque Samuel filios Israél 
in Masphath. 

7Et audierunt Philisthiim quod congregati essent filii Israél in 
Masphath et ascenderunt satrapae Philisthinorum ad Israél. Quod 
cum audissent filii Israél, timuerunt a facie Philisthinorum. & Dixe- 
runtque ad samuelem: “Ne cesses pro nobis clamare ad Dominum 
Deum nostrum, ut salvet nos de manu Philisthinorum. 

9Tulit autem Samuel °agnum lactentem unum et obtulit illum 
holocaustum integrum Domino et ?clamavit Samuel ad Dominum 
pro Israél, et exaudivit eum Dominus. 109 Factum est autem, cum 
Samuel offerret holocaustum, Philisthiim iniere proelium contra Israél; 
Yintonuit autem Dominus fragore magno in die illa super Philisthiim 
et exterruit eos, et caesi sunt a facie Israél. 11 Egressique viri Israél 
de Masphath persecuti sunt Philisthaeos, et percusserunt eos usque 
ad locum qui erat subter Bethchar. 12'Tulit autem Samuel lapidem 
unum et posuit eum inter Masphath et inter Sen, et vocavit nomen 
loci illius *lapis adiutorii dixitque: Hucusque auxiliatus est nobis 
Dominus. 13 Et thumiliati sunt Philisthiim nec apposuerunt ultra ut 
venirent in terminos Israél; “facta est itaque manus Domini super 
Philisthaeos cunctis diebus Samuelis. 14 Et redditae sunt urbes, quas 
tulerant Philisthiim ab Israél, Israéli ab Accaron usque Geth et ter- 
minos suos; liberavitque Israél de manu Philisthinorum, eratque pax 
inter Israél et Amorrhaeum. 

15 vludicabat quoque Samuel Israélem cunctis diebus vitae suae, 
16 et ibat per singulos annos circuiens Bethel et Galgala et Masphath, 
et iudicabat Israélem in supradictis locis. 17 Revertebaturque in *Ra- 
matha: ibi enim erat domus eius, et ibi iudicabat Israélem. YAedi- 
ficavit etiam ibi altare Domino. 


Factum est autem, cum senuisset, Samuel “posuit filios suos iu- 

dices Israél. 2 Fuitque nomen filii eius primogeniti Ioél et nomen 
secundi Abia iudicum in Bersabee. 3 Et non ambulaverunt filii illius 
in viis eius, "sed declinaverunt post avaritiam °“acceperuntque munera 
et perverterunt iudicium. 

Congregati ergo universi maiores natu Israél venerunt ad Samue- 
lem: in @Ramatha 5Sdixeruntque ei: Ecce tu senuisti, et filii tui non 
ambulant in viis tuis: “constitue nobis regem, ut iudicet nos, sicut et 
universae habent nationes. §& Displicuit sermo in oculis Samuelis, eo 
quod dixissent: Da nobis regem ut iudicet nos. Et oravit Samuel 
ad Dominum. 7 Dixit autem Dominus ad Samuelem: Audi vocem 
populi in omnibus quae loquuntur tibi; ‘non enim te abiecerunt sed 
Ime, ne regnem super eos. 8Iuxta omnia opera sua, quae fecerunt 
a die qua eduxi eos de Aegypto usque ad diem hanc, sicut dereli- 
querunt me et servierunt diis alienis, sic faciunt etiam tibi. 9 Nunc 
ergo vocem eorum audi; veruntamen contestare eos et “praedic eis 
ius regis, qui regnaturus est super eos. 

10Dixit itaque Samuel omnia verba Domini ad populum, qui petierat 
ase regem, 1let ait: ‘Hoc erit ius regis, qui imperaturus est vobis. 
JFilios vestros tollet et ponet in curribus suis facietque sibi equites 
et praecursores quadrigarum suarum; 12 et constituet sibi tribunos et 
centuriones et “aratores agrorum suorum et messores segetum et 
fabros armorum et curruum suorum; 13 flias quoque vestras faciet 
sihi unguentarias et focarias et panificas, 14 /agros quoque vestros et 
vineas et oliveta optima tollet et dabit servis suis. 15 Sed et segetes 
vestras et vinearum reditus addecimabit, ut det eunuchis et famulis 
suis; 16servos etiam vestros et ancillas et iuvenes optimos et asinos 
auferet et ponet in opere suo, 17 greges quoque vestros addecimabit, 





—e 2a 








Silii ad avaritiam declinarent, populus instanter petit ut sibi rex praeficia- 
tur, et, licet propheta reluctante, Saul divinitus designatur (8, 1-22). Quem 
in monte Ephraim vagantem (9, 1-17) et hospitio receptum (18-27) Samuel 











vosque eritis ei servi 18 et clamabitis in die illa a facie regis vestri, 
quem elegistis vobis, et "non exaudiet vos Dominus in die illa, quia 
petistis vobis regem. 

19 Noluit autem populus audire vocem Samuelis, sed dixerunt: 
Nequaquam, rex enim erit super nos, 29 et “erimus nos quoque sicut 
omnes gentes, et iudicabit nos rex noster et egredietur ante nos et 
pugnabit bella nostra pro nobis. 21 Et audivit Samuel omnia verba 
populi et locutus est ea in auribus Domini. 22 Dixit autem Dominus 
ad Samuelem: °Audi vocem eorum et constitue super eos regem. Et 
ait Samuel ad viros Israél: Vadat unusquisque in civitatem suam. 

Et erat vir de Beniamin nomine “Cis filius Abiel filii Seror filii 

Bechorath filii Aphia filii viri Iemini fortis robore. 2 Et erat ei 
filius vocabulo Saul electus et “bonus, et non erat vir de filiis Israél 
melior illo: “ab umero et sursum eminebat super omnem populum. 

3 Perierant autem asinae Cis patris Saul, et dixit Cis ad Saul filium 
suum: Tolle tecum unum de pueris et consurgens vade et quaere 
asinas. Qui, cum transissent per 42montem Ephraim ‘et per terram 
eSalisa et non invenissent, transierunt etiam per terram Salim, et non 
erant, sed et per terram Iemini, et minime reppererunt. 5 Cum autem 
venissent in terram Suph, dixit Saul ad puerum qui erat cum eo: 
Veni et revertamur, ‘ne forte dimiserit pater meus asinas et sollicitus 
sit pro nobis. ®Qui ait ei: Ecce 9vir Dei est in civitate hac, vir nobilis: 
homne quod loquitur sine ambiguitate venit; nunc ergo eamus illuc, 
si forte indicet nobis de via nostra propter quam venimus. 7 Dixitque 
Saul ad puerum suum: Ecce ibimus, ‘quid feremus ad virum Dei? 
panis defecit in sitarciis nostris, et sportulam non habemus ut demus 
homini Dei, nec quidquam aliud. 8 Rursum puer respondit Sauli et 
ait: Ecce inventa est in manu mea quarta pars Jstateris argenti: de- 
mus homini Dei ut indicet nobis viam nostram. (9 Olim in Israél sic 
loquebatur “unusquisque vadens consulere Deum: Venite et eamus 
ad 'videntem; qui enim propheta dicitur hodie, vocabatur olim /vi- 
dens.) 10 Et dixit Saul ad puerum suum: Optimus sermo tuus; veni, 
eamus. Et ierunt in civitatem, in qua erat vir Dei. 11 Cumque ascen- 
derent clivum civitatis, “invenerunt puellas egredientes ad haurien- 
dam aquam et dixerunt eis: Num hic est videns? 12 Quae respon- 
dentes dixerunt illis: Hic est. Ecce ante te, festina nunc; hodie enim 
venit in civitatem, quia “sacrificium est hodie populi in °%excelso. 
13 Ingredientes urbem statim invenietis eum, antequam ascendat excel- 
sum ad vescendum; neque enim comesurus est populus donec ille 
veniat, quia ipse ?benedicit hostiae, et deinceps comedunt qui vocati 
sunt. Nunc ergo conscendite, quia hodie reperietis eum. 14 Et ascen- 
derunt in civitatem. 

Cumque illi ambularent in medio urbis, apparuit Samuel egrediens 
obviam eis, ut ascenderet in excelsum. 15 9Dominus autem ‘revela- 
verat auriculam Samuelis, ante unam diem quam veniret Saul, dicens: 
16 Hac ipsa hora, quae nunc est, cras mittam virum ad te de terra 
Beniamin, et Sunges eum ducem super populum meum Israél, et sal- 
vabit populum meum de manu Philisthinorum, ‘quia respexi populum 
meum; “venit enim clamor eorum ad me. 17 Cumque adspexisset Sa- 
muel Saulem, Dominus dixit ei: “Ecce vir, quem dixeram tibi: iste 
dominabitur populo meo. 

18 Accessit autem Saul ad Samuelem in medio portae et ait: Indica, 
oro, mihi, ubi est domus videntis. 19 Et respondit Samuel Saul di- 
cens: Ego sum videns; ascende ante me in excelsum, ut comedatis 
mecum hodie, et dimittam te mane et omnia quae sunt in corde tuo 
indicabo tibi; 2 ~et de asinis, quas nudiustertius perdidisti, ne sol- 
licitus sis, quia inventae sunt. Et cuius erunt optima quaeque Israél? 
nonne tibi et omni domui patris tui? 21 Respondens autem Saul ait: 
Nunquid non filius Iemini ego sum de “minima tribu Israél? et 
Ycognatio mea novissima inter omnes familias de tribu Beniamin? 
Quare ergo locutus es mihi sermonem istum? 

22 Adsumens itaque Samuel Saulem et puerum eius introduxit eos 
in triclinium et dedit eis locum in capite eorum qui fuerant invitati; 
erant enim quasi triginta viri. 21 Dixitque Samuel coco: Da partem 


LIBER I REGUM 
8, 18 — 9, 23 








m Pro 1,28; Is 1,15; Mic 3, 4. 


u vr. 5. 


ovr. 7. — cf. Os 13, II. 


@Cpi. 10; 225 (84;- Sk: i Pars 
33, 9, 39. 
b cf. cp. 8, 16. 


Cccp. 10, 23. 


GV NS 24. 43. 

e4 Rg 4, 42. 

fp. 10. 2. 
Dt 33, 1; Jd 13, 6; 3 Rg 13, 
cf. cp. 3, 19. Ur, 


of. 3 Rg 14, 3; 4 Rg 4, 42; 


FARE: 7,1, 16, 4285> Mtr 17, 26. 


k Gn 25, 22. 


¢2 Rg 15, 27; 4 Rg 17, 13; 1 
Par 29, 29; Is 30, 10 etc. — 
Ch. Nm 24, 42, Par<22;-7 8% 
13, 925 10,9." 70; 

Kise Gn+24, er: 39, 67 EX-3) 
16. 


#8'Cp;; 16,525; 20,:29; Gn 31, 54. 
ocp. 10, 5. — cf. 3 Rg 3, 2-4; 
Jr 35.20. 


pcf. Mt 26, 26; x Cor 10, 16. 


qcp. 15, 1. — cf. Ac 13, 21. 

f CDi. 20,13; 2 Reo7, 276— cf. 
CD; 203.2. 

$.6Di 10,3 I. 

FE 25.25% 

“act..Gn 18,25; Bx'344,-0: 

vici; cp. 16712. 


18-10, 1] LL. in D. 3 p. Put. 


W VY. 3. 


x'ck. Jd 20,46; 2%, 6. 


yep. I5, 17%. —-ci. Jd 6, 15; 
S23 





— 223 — 








LIBER I REGUM 
9, 24 — 10, 23 


inungit eique regiam dignitatem esse a Deo pluribus indiciis ostendit 


(10, 1-16). Ab universo tamen Israél, quantumvis sorte designatus, rex 
non recognoscitur (17-27), nisi post bellum ab eo contra Ammonitas labes 








SEX 2029.) 293 y 7, 239,333 
— cf. Ez 24, 4. 


Get. CDt 22;'85)-2 Rearey. 25 
16,202) 24s 8.36% Mt 24; 
17; Ac 10, 9. 


acp. 9, 16; 16, 23302 Re 2; 45 

: Rg 1, 34, 395, 4 Rg 9, 1, 
Ps 8 8, AC ¥3: 21. 

be. 26, 19; 2 Re 14. 16" 40; 
19; 21, 3; Jr 16, 18. — v. 
Dt 32, 9. 

c Gn 35, 19, 20. 

dcp. 9, 3, 4 

€cp. 95 §: 


f Gn 12, 8; 13, 4, 28, 22; 35, 
1,:3)07. = cf.:.cpi.7,020. 


g vr. 10. 

hep. 13, 3, 4 

$:G0. CD. +0, 12. 

jcf. 4 Rg 3, 15. 

R.Vr. 10; cp. 11, 6; 16, 13: 18% 
ro. — cf. Nm 11, 25; %, 
10; 14, 6, 19; 15, 14. 


EvrtO: ce 19, 23, 

m Ex 4, 8 : A ee Pe 12. 
RAGE, 63° 9 7 72, 

ocp. II, 14, 15; 13, 4; I 
p cp. II, 15. 

Ocp. 13,S. 

TV SONT. Oy 


Scp. 19, 24. — cf. Mt 13, 54, 
5533007, 1S. 
tcf. Is 54, 13; Jo 6, 45. 


“cp. 14, 50. 
vv. cp. 9, 4-6. 


¥ CP. 9, 20. 


17-291 3LL. dn ifr..2°pi D. 3, 
vy Cr. Cp. 11; TS. [Pnt. 
Zcp. 7, 5, 6; Jd_20, 1 
a6. 8, 2 2 Rg 17, 7. — cf. 
cp. 32, 


bcp. 8 7, Jee 12, 12. 


éJS 24, 2. 
djs 7, 14, 16, 17% 


€ VCDs 22; 10. 





quam dedi tibi et praecepi ut reponeres seorsum apud te. 24 Leva- 
vit autem cocus ‘armum et posuit ante Saul. Dixitque Samuel: Ecce 
quod remansit: pone ante te et comede, quia de industria servatum 
est tibi, quando populum vocavi. Et comedit Saul cum Samuele in 
die illa. 25 Et descenderunt de excelso in oppidum, et locutus est cum 
Saule in “solario; stravitque Saul in solario et dormivit. 

26 Cumque mane surrexissent, et iam elucesceret, vocavit Samuel 
Saulem in solario dicens: Surge, et dimittam te. Et surrexit Saul: 
egressique sunt ambo, ipse videlicet et Samuel. 27 Cumque descende- 
rent in extrema parte civitatis, Samuel dixit ad Saul: Dic puero ut 
antecedat nos et transeat; tu autem subsiste paulisper, ut indicem 
tibi verbum Domini. 
| Tulit “autem Samuel lenticulam olei et effudit super caput eius 

et deosculatus est eum et ait: kcce unxit te Dominus super bhe- 
reditatem suam in principem, et liberabis populum suum de manibus 
inimicorum eius qui in circuitu eius sunt. Et hoc tibi signum quia 
unxit te Deus in principem: 3cum abieris hodie a me, invenies duos 
viros iuxta “sepulcrum Rachel in finibus Beniamin, in meridie, dicent- 
que tibi; Inventae sunt asinae, 4ad quas ieras perquirendas, et, ¢in- 
termissis pater tuus asinis, sollicitus est pro vobis et dicit: Quid fa- 
ciam de filio meo? % Cumque abieris inde et ultra transieris et veneris 
ad quercum Thabor, invenient te ibi tres viri ascendentes fad Deum 
in Bethel, unus portans tres haedos et alius tres tortas panis et alius 
portans lagoenam vini. 4 Cumque te salutaverint, dabunt tibi duos 
panes, et accipies de manu eorum. 5 Post haec venies in Ycollem Dei, 
ubi est “statio Philisthinorum, et, cum ingressus fueris ibi urbem, 
obvium habebis gregem prophetarum idescendentium de excelso, et 
ante eos Jpsalterium et tympanum et tibiam et citharam ipsosque 
prophetantes. 6 Et “insiliet in te spiritus Domini, et ‘prophetabis cum 
eis et mutaberis in virum alium. 7 Quando ergo evenerint ™signa 
haec omnia tibi, fac quaecumque invenerit manus tua, quia "Domi- 
nus tecum est. 8 Et descendes ante me °in Galgala (ego quippe de- 
scendam ad te), ?ut offeras oblationem et immoles victimas cas. 
aSeptem diebus exspectabis, donec veniam ad te et ostendam tibi 
quid facias. 

9 Itaque, cum avertisset umerum suum ut abiret a Samuele, immu- 
tavit ei Deus cor aliud, et venerunt omnia signa haec in die illa. 
10 Venerunique ad praedictum collem, et ecce cuneus prophetarum 
obvius ei, et “insiluit super eum spiritus Domini, et prophetavit in 
medio eorum. 11 Videntes autem omnes, qui noverant eum heri et 
nudglustertius, quod esset cum prophetis et prophetaret, dixerunt ad 
invicem: Quaenam res accidit filio Cis? ‘Num et Saul inter prophe- 
tas? 12 Responditque alius ad alterum dicens: Et ‘quis pater eorum ? 
’Propterea versum est in proverbium: Num et Saul inter prophetas? 
13 Cessavit autem prophetare et venit ad excelsum. 

14 Dixitque “patruus Saul ad eum et ad puerum eius: Quo abistis ? 
Qui _responderunt: vQuaerere asinas, quas cum non repperissemus, 
venimus ad Samuelem. 15 Et dixit ei patruus suus: Indica mihi quid 
dixerit tibi Samuel. 16 Et ait Saul ad patruum suum: “Indicavit nobis 
quia inventae essent asinae. De sermone autem regni non indicavit 
ei, quem locutus fuerat ei Samuel. 

17 Et convocavit Samuel populum Yad Dominum in *Maspha 18 et 
ait ad filios Israél: *Haec dicit Dominus Deus Israél: Ego eduxi 
Israél de Aegypto et erui vos de manu Aegyptiorum et de manu 
omnium regum qui adfligebant vos. 19 &Vos autem hodie proiecistis 
Deum vestrum, qui solus salvavit vos de universis malis et tribula- 
tionibus vestris, et dixistis: Nequaquam, sed regem constitue super 
nos. Nunc ergo “state coram Domino per tribus vestras et per fa- 
milias. 20Et ¢applicuit Samuel omnes tribus Israél, et cecidit sors 
tribus Beniamin; 21 et applicuit tribum Beniamin et cognationes eius, 
et cecidit cognatio Metri, et pervenit usque ad Saul filium Cis. renee 
sierunt ergo eum, et non est inventus. 22 Et econsuluerunt post nee 
Dominum utrumnam venturus esset illuc. Responditque Domin 
Ecce absconditus est domi. 2% Cucurrerunt itaque et tulerunt ja 








— 224 — 














Galaad obsidentes (11, 1-3) susceptum et feliciter absolutum (4-15). Tunc 
Samuel, factorum suorum reddita ratione (12, 1-5), omnesque fervido 


et divinitus confirmato sermone hortatus ut Deo semper adhazreant, 








inde; stetitque in medio populi et /altior fuit universo populo ab 
umero et sursum. 

24 Et ait Samuel ad omnem populum: Certe videtis %quem elegit 
Dominus, quoniam non sit similis ili in omni populo. Et clamavit 
omnis populus et ait: ’Vivat rex! 25 Locutus est autem Samuel ad 
populum ‘legem regni et Jscripsit in libro et reposuit coram Domino; 
et dimisit Samuel omnem populum singulos in domum suam. 26 Sed 
et Saul abiit in domum suam in “Gabaa, et abiit cum eo pars exer- 
citus, quorum tetigerat Deus corda. 27 /Filii vero Belial dixerunt: 
™Num salvare nos poterit iste? Et despexerunt eum et non attulerunt 
ei munera; ille vero dissimulabat se audire. 

Et factum est, quasi post mensem ascendit *Naas ammonites et 

pugnare coepit adversum !labes Galaad; dixeruntque omnes virl 
Iabes ad Naas: °Habeto nos foederatos, et serviemus tibi. * Et re- 
spondit ad eos Naas ammonites: In hoc feriam vobiscum foedus, 4ut 
eruam omnium vestrum oculos dextros ¢ponamque vos opprobrium 
in universo Israél. 3 Et dixerunt ad eum seniores Iabes: Concede 
nobis septem dies, ut mittamus nuntios ad universos terminos Israél 
et, si non fuerit qui defendat nos, egrediemur ad te. 

4 Venerunt ergo nuntii in /Gabaa Saulis et locuti sunt verba haec, 
audiente populo; et Ylevavit omnis populus vocem suam et flevit. 5Et 
ecce Saul veniebat sequens boves de agro et ait: Quid habet populus 
quod plorat ? Et narraverunt ei verba virorum Iabes. 6Et “insilivit spi- 
ritus Domini in Saul, cum audisset verba haec, et iratus est furor eius 
nimis, 7 et adsumens utrumque bovem ‘concidit in frusta misitque in 
omnes terminos Israél per manum nuntiorum dicens: /Quicumque 
non exierit et secutus fuerit Saul et Samuel, sic fiet bobus eius. In- 
vasit ergo timor Domini populum, et egressi sunt “quasi vir unus. 

8 Et ‘recensuit eos in ™Bezech; "fueruntque filiorum Israél trecenta 
milia; virorum autem Iuda triginta milia. 9 Et dixerunt nuntiis qui 
venerant: Sic dicetis viris, qui sunt in Iabes Galaad: Cras erit vobis 
°salus, cum incaluerit sol. Venerunt ergo nuntii et adnuntiaverunt 
viris Iabes, qui laetati sunt 19 et dixerunt: ?Mane exibimus ad vos, 
et facietis nobis omne quod placuerit vobis. 

11 @Et factum est, cum dies crastinus venisset, constituit Saul po- 
pulum Tin tres partes et ingressus est media castra in vigilia matu- 
tina et percussit Ammon usque dum incalesceret dies; reliqui autem 
dispersi sunt, ita ut non relinquerentur in eis duo pariter. 

12 Et ait populus ad Samuelem: Quis est iste qui dixit: *Saul num 
regnabit super nos? ‘Date viros, et interficiemus eos. 13 Et ait Saul: 
“Non occidetur quisquam in die hac, quia hodie “fecit Dominus 
“salutem in Israél. 

14 Dixit autem Samuel ad populum: Venite, et eamus in YGalgala 
et innovemus ibi regnum. 15 Et perrexit omnis populus in Galgala 
et fecerunt ibi regem Saul *coram Domino in Galgala, et 2immolave- 
runt ibi victimas pacificas coram Domino. Et laetatus est ibi Saul, 
et cuncti viri Israél nimis. 

Dixit autem Samuel ad universum Israél: Ecce “audivi vocem 

vestram, iuxta omnia quae locuti estis ad me, et %constitui su- 
per vos regem. 2 Et nunc rex °graditur ante vos; %ego autem senui 
et incanui: porro filii mei vobiscum sunt. Itaque conversatus coram 
vobis ab adulescentia mea usque ad hanc diem, ecce praesto sum. 
3 eLoquimini de me coram Domino et coram /christo eius, 2utrum 
bovem cuiusquam tulerim aut asinum, si quempiam calumniatus sum, 
si oppressi aliquem, si de manu cuiusquam munus accepi; et con- 
temnam illud hodie restituamque vobis. 4 Et dixerunt: Non es ca- 
lumniatus nos neque oppressisti neque tulisti de manu alicuius quip- 
piam. 5 Dixitque ad eos: Testis est Dominus adversum vos, et testis 
christus eius in die hac, quia non inveneritis “in manu mea quip- 
piam. Et dixerunt: Testis. 

6 Et ait Samuel ad populum: ‘Dominus, qui fecit Moysen et Aaron 
et eduxit patres nostros de terra Aegypti: 7 nunc ergo state, ut iudi- 
cio contendam adversum vos coram Domino de omnibus misericor- 
diis Domini, quas fecit vobiscum et cum patribus vestris; 8 Jquo- 


LIBER I REGUM 








10, 24 — 12,8 
fep. 9, 2 
g-2' Re 22,6: 


h2 Rg 16, 16; 3 Rg 1, 25, 393 
4° Rg 15; 12:2 *Pak: 23} 12. 

icp. 8, 11-18; Dt 17, 14-20. 

jcf. Ex 17, 14; I 5, 23; Jb 


19, 23; Jr 32, 
Rep. -I1, 4. 
b Gnu? 2 Dt 33) 18% i best 


m cf..cD. IT, 12. 


12; 2'°RI10;52; 

b 31, ay; Jd -21, 28, 

ae 28; 3 Rg 20, 34; Ez 
17, 13. = chs o 23, 32; 34; 


@Cp.\12; 


ie Fe SP 
gut. "Nm 16, 14; a 39,.9.- 
ecp. 17, 26. — 2 Rg 10, 4. 
fep. 10, 26. 


g Jd 2, 4; 21, 2. 
h cf. Jd 14, 6. — v. cp. 10, 6, 
10. 


#6, Jd 19, 29, 
4 Jd)-21 5," 8,- TO: 


k Jd 20, 

Left. cp, 33 15s 

ae ey He R 

nc 20, 15-17; 2 KE 24; 9. 
9b] Ant. in vg. Nativ. Dini. 
0 vr. 13. 

DP NTs 3. 


Gct. cp. 31," th: 
Fei. cp. 13, 17% Jd i% 295595 
43; 1 Mc 6, 33. 


Scp. 10, 27. — cf. Gn 37, 8 

fief,.bc. 30;.27. 

“2 Rg 16, 22. 

vcp 19, 5; Ex 14, 13. — cf. 

# VY... 9; [cp. 14, 45. 

¥ Cp. 10;"3. 

Zcp. 15, 33. — cf. cp. 10, 17; 
EES 1s. 


acp. 10 


I-14] ee in 3 DP. Di. 3B: 
a cpi’8, 9, 22: [Pnt. 


bcp. 10, 24; I1, 14, 15. 


CCk e: 8, 20; Nm.27;> 273 
dcp. 8, I, 5. 


e Ecli 46, 22. 

fp. 24, 73 26, 9, 11, 16; 2 Rg 
I, 14, 16. — cf. cp. 10, ie 

g Nm 16, 15. — cf. Ex 20, 17. 


WRX 2%; 163 22,4; 


icf. Mic 6, 4. 


j Gn 46, 5, 6. — cf. Js 24, 4-5. 





BF actlch: 2 


(15) 


— 245 -— 








LIBER I REGUM 
12,.9 — 13, 9 


officium dimisit, promissione data se precibus ad Deum et consilio semper 
Israéli adfuturum (6-25). Paulo post, cum deturbatis Philisthaeis, quierant 
in Gabaa, ingens exercitus auxilio esset (13, 1-5), Saul dispersum Israél 








LBs Bo lee Die 

LAX -3;:10> 4.14520, 
m cf. cp. 10, 18. 

n Jd 3, 7. 

0 bay: a 
pcf. Gn 37, 36. 

qd Jd 10, 7; 13, 1. — cf. Jd 3, 
P50 2.52, [31. 
s Jd so: 10. — cf. Jd 3, 9. 


v Jd 6, 14, 32. 

xi Par 7, 17 (?). — cf. Jd fy 
yld-2r, 3,329. [63 42, 13:49. 
ZV. Cp. 7, 10-13. 

@¥e DU 335-25. 

bcp. 11, 1. — cf. cp. 8, 1-5. 
6p. 10%-.20,°29; 

d cf. cp. 8, 7; 10, 19; Jd 8, 23. 
écp. 10, 24. 

fep. 9, 16,17.— cf. Os 13,11. 
givers 247) Dt.6, 2; Js: 24,1 14. 


h Lv 26, 14, 15; Dt 28, 15; Js 
24, 40. 

i cf. cp. ih oF 13; Ex 9, 

33 Dt 2, 15; °J 


2, 15. 
jcf. vr. 9. 
k Ex 14, 13. 
bet: Pro: 20,1. 
mcp. 7, 9, 10. — cf. Je 5, 


nm PS 17,14; 27, 3. [16-18. 
A De 
p Ex 14, 31. — cf. 1 Es 10, 9. 


qQvr. 23, — cf. Ex 9, 28; 10, 
T7. Geers, 

yas Ir, ak Lom 

Sis 44, 9; Jr 10, 19; Kab 2, 
18. — cf. xr Cor 8, 4. 


£ ci Dt .3356$7,.:38. 
u3 Rg 6, 13; Ps 93, 14. — cf. 
Rg 8, 57. 

v Js 7, 9; Ps 105, 8; Jr 14, 21; 
Bz 20,70; 14; 22. 

x Ex 19, 6; Dt 7, 6; 14, 2. — 
Choe : 2, oc 

ycp. 7, 8. — cf. vr. 19. 

$:3° Re’ 8,36; 2. Rar 6, 277 Ps 


27, 11. — cf. Pro 4, 11; Jr 
6:16: 
avr. 14; 4 Rg 17, 39, —. cf. 


Bic -t2;.%3; 
DiPt. 10.27% PS e768 2) .s, 
ccf. Dt 28, 36. 
d Js 24, 20. — cf. Nm 16, 26. 


1-14] LL: in ‘fr. 4d. -D. 3 Dp. 

acfi. cp. 10, 23. [Pnt. 

6 ct. Ac. 135-21. 

ANE oe TZ, 26,.23.0; CDi 45.33. 

Mukti SUS 2, 273 2 Es PRS Rese: 
ai° 1S 205 28. 

dvr. 153" cp. 10, 26. 


é cps 20; §. 
PNT. TOs CDi. TA, Se 
Ch td 3, 27. 


Ve VU. 9° Cp. (14, 2%. 

$s rt? 43 Jd-7, 122 1: Mc-11, 
: 

PCD, 845.23. 

kJd 6, 2; Heb 11, 38. — ct. 
Is 2, YO, *1O; 7°21: 


i.Js (13,.24-27: 


mcp. 10, 8. 





modo Iacob ingressus est in Aegyptum, et “clamaverunt patres vestri 
ad Dominum, et ‘misit Dominus Moysen et Aaron et “eduxit patres 
vestros de “Aegypto et collocavit eos in loco hoc. 9% Qui obliti sunt 
Domini Dei sui, et tradidit eos °in manu Sisarae ?magistri militiae 
Hasor et Yin manu Philisthinorum et “in manu regis Moab, et pu- 
gnaverunt adversum eos. 10 sPostea autem clamaverunt ad Dominum 
et dixerunt: Peccavimus, quia dereliquimus Dominum et ‘servivimus 
Baalim et Astaroth, “nunc ergo erue nos de manu inimicorum no- 
strorum, et serviemus tibi. 11 Et misit Dominus “Ierobaal et “Badan 
et YIephte et *Samuel et eruit vos de manu inimicorum vestrorum 
per circuitum, et “habitastis confidenter. 12 5Videntes autem quod 
Naas rex filiorum Ammon venisset adversum vos ¢dixistis mihi: Ne- 
quaquam, sed rex imperabit nobis, 4cum Dominus Deus vester re- 
gnaret in vobis. 

13 Nunc ergo ¢praesto est rex vester, quem elegistis et petistis: 
fecce dedit vobis Dominus regem. 14 Si 9timueritis Dominum et ser- 
vieritis ei et audieritis vocem eius et non exasperaveritis os Domini, 
eritis et vos et rex, qui imperat vobis, sequentes Dominum Deum 
vestrum. 15 Si autem non audieritis vocem Domini, sed exasperave- 
ritis sermones eius, ‘erit manus Domini super vos et Jsuper patres 
vestros. 16Sed et nunc “state et videte rem istam grandem, quam 
facturus est Dominus in conspectu vestro. 174Nunquid non messis 
tritici est hodie? “Invocabo Dominum, et “dabit voces et pluvias; 
et scietis et videbitis quia °9grande malum feceritis vobis in conspectu 
Domini petentes super vos regem. 

18 Et clamavit Samuel ad Dominum, et dedit Dominus voces et 
pluvias in illa die. 19 Et timuit omnis populus nimis Dominum et 
Samuelem, et dixit universus populus ad Samuelem: ¢Ora pro servis 
tuis ad Dominum Deum tuum, ut non moriamur; addidimus enim 
universis peccatis nostris malum, ut peteremus nobis regem. 29 Dixit 
autem Samuel ad populum: Nolite timere. Vos fecistis universum 
malum hoc; veruntamen ‘nolite recedere a tergo Domini, sed ser- 
vite Domino in omni corde vestro 21 et nolite declinare post *vana, 
‘quae non proderunt vobis neque eruent vos, quia vana sunt; 22 et 
“non derelinquet Dominus populum suum Ypropter nomen suum 
magnum, quia iuravit Dominus “facere vos sibi populum. 23 Absit 
autem a me hoc peccatum in Dominum, Yut cessem orare pro vobis: 
et *docebo vos viam bonam et rectam. 24 Igitur “timete Dominum 
et servite ei in veritate et ex toto corde vestro; °vidistis enim ma- 
gnifica quae in vobis gesserit. 25 Quod si perseveraveritis in malitia, 
et “vos et rex vester pariter %peribitis. 

] Filius “unius anni erat Saul, cum regnare coepisset; Yduobus 
autem annis regnavit super Israél. 

2 Et elegit sibi Saul tria milia de Israél. Et erant cum Saul duo 
milia in “Machmas ct in monte Bethel, mille autem cum Ionatha in 
dGabaa Beniamin. Porro ceterum populum remisit unumquemque in 
tabernacula sua. 3 Et percussit Ionathas ¢stationem Philisthinorum, 
quae erat in /Gabaa. Quod cum audissent Philisthiim, Saul 9cecinit 
bucina in omni terra dicens: Audiant “Hebraei. 4 Et universus Israél 
audivit huiuscemodi famam: percussit Saul stationem Philisthinorum, 
et erexit se Israél adversus Philisthiim; clamavit ergo populus post 
Saul in Galgala. 

5 Et Philisthiim congregati sunt ad proeliandum contra Israél tri- 
ginta milia curruum et sex milia equitum et reliquum vulgus ‘sicut 
harena, quae est in litore maris plurima. Et ascendentes castrametati 
sunt in Machmas ad orientem /Bethaven. 

6 Quod cum vidissent viri Israél se in arto positos (adflictus enim 
erat populus), absconderunt se in “speluncis et in abditis, in petris 
quoque et in antris et in cisternis. 7 Hebraei autem transierunt Ior- 
danem in terram 'Gad et Galaad. Cumque adhuc esset Saul in Gal- 
gala, universus populus perterritus est, qui sequebatur eum. 

8 Et exspectavit septem diebus “iuxta placitum Samuelis, et non 
venit Samuel in Galgala, dilapsusque est populus ab eo. 9% Ait ergo 
Saul: Adferte mihi holocaustum et pacifica. Et obtulit holocaustum. 








— 226 — 





in Galgala congregat, moraeque impatiens sacra facit; quapropter a Sa- 
muele graviter reprehenditur (6-14). Nihilominus, imo ipsis armis defi- 
cientibus (15-23), pugnaa Jonatha singulari virtutecommissa (14,1-15),non 


LIBER I REGUM 
13, no — 14, 14 











10 Cumque complesset offerens holocaustum, ecce Samuel veniebat; 
et egressus est Saul obviam ei ut salutaret eum. 11 Locutusque est 
ad eum Samuel: Quid fecisti? Respondit Saul: Quia vidi quod po- 
pulus dilaberetur a me, et tu non veneras iuxta placitos dies, porro 
Philisthiim congregati fuerant in Machmas, 12 dixi: Nunc descendent 
Philisthiim ad me in Galgala, et faciem Domini non placavi. Necessi- 
tate compulsus obtuli holocaustum. 18Dixitque Samuel ad Saul: ”Stulte 
egisti nec °custodisti mandata Domini Dei tui, quae praecepit tibi. 
Quod si non fecisses, iam nunc praeparasset Dominus regnum tuum 
super Israél in sempiternum; 14sed ?nequaquam regnum tuum ultra 
consurget. %Quaesivit Dominus sibi virum iuxta cor suum et prae- 
cepit ei Dominus ut esset dux super populum suum, eo quod non 
servaveris quae praecepit Dominus. 

15 Surrexit autem Samuel et ascendit de Galgalis in "Gabaa Benia- 
min. Et reliqui populi ascenderunt post Saul obviam populo, qui expu- 
gnabant eos venientes de Galgala in Gabaa, in colle Beniamin. Et 
recensuit Saul populum, qui inventi fuerant cum eo, ‘quasi sescentos 
viros. 16Et Saul et Ionathas filius eius populusque, qui inventus fuerat 
cum eis, erat in ‘Gabaa Beniamin; porro Philisthiim consederant in 
Machmas. 17Et “egressi sunt ad praedandum de castris Philisthinorum 
tres cunei. Unus cuneus pergebat contra viam YEphra ad terram Sual, 
18 porro alius ingrediebatur per viam “Bethoron, tertius autem ver- 
terat se ad iter termini imminentis valli ¥YSeboim contra desertum 
19Porro *faber ferrarius non inveniebatur in omni terra Israél; caverant 
enim Philisthiim, ne forte facerent Hebraei gladium aut lanceam. 
20 Descendebat ergo omnis Israél ad Philisthiim, ut exacueret unus- 
quisque vomerem suum et ligonem et securim et sarculum. 21 Retusae 
itaque erant acies vomerum et ligonum et tridentum et securium 
usque ad stimulum corrigendum. 22 Cumque venisset dies proelii, 
%on est inventus ensis et lancea in manu totius populi, qui erat 
cum Saule et Ionatha, excepto Saul et Ionatha filio eius. 23 Egressa 
est autem 2statio Philisthiim, ut “transcenderet in Machmas. 
| Et accidit quadam die ut diceret Ionathas filius Saul ad adule- 

scentem armigerum suum: Veni, et transeamus ad stationem 
Philisthinorum, quae est trans locum illum. Patri autem suo hoc ipsum 
non indicavit. 2 Porro Saul morabatur in extrema parte Gabaa sub 
malogranato, quae erat in 4Magron, et erat populus cum eo quasi 
bsescentorum virorum. 3 Et ¢Achias filius Achitob fratris 4Ichabod 
filii Phinees, qui ortus fuerat ex Heli sacerdote Domini in Silo, 
éportabat ephod. Sed et populus ignorabat quo isset Ionathas. 4Erant 
autem inter ascensus, per quos nitebatur Ionathas transire ad sta- 
tionem Philisthinorum, feminentes petrae ex utraque parte et, quasi 
in modum dentium, scopuli hinc et inde praerupti: nomen uni Boses 
et nomen alteri Sene; 5unus scopulus prominens ad aquilonem ex 
adverso Machmas et alter ad meridiem contra 9Gabaa. 

6 Dixit autem Ionathas ad adulescentem armigerum suum: Veni, 
transeamus ad stationem “incircumcisorum horum, si forte faciat 
Dominus pro nobis, ‘quia, non est Domino difficile salvare vel in 
multis vel in paucis. Dixitque ei armiger suus: Fac omnia quae 
placent animi tuo, perge quo cupis, et ero tecum ubicumque volueris. 
8 Et ait Ionathas: Ecce nos transimus ad viros istos. Cumque appa- 
ruerimus eis, 9si taliter locuti fuerint ad nos: Manete donec veniamus 
ad vos; stemus in loco nostro nec ascendamus ad eos. 19Si autem 
dixerint : Ascendite ad nos, ascendamus, /quia tradidit eos Dominus 
in manibus nostris: “hoc erit nobis signum. 11 Apparuit igitur uterque 
stationi Philisthinorum. Dixeruntque Philisthiim: En Hebraei egre- 
diuntur de ‘cavernis, in quibus absconditi fuerant. 12 Et locuti sunt 
viri de statione ad Ionatham et ad armigerum eius dixeruntque: 
Ascendite ad nos, et ostendemus vobis rem. Et ait Ionathas ad armi- 
gerum suum: Ascendamus, sequere me; ™tradidit enim Dominus 
eos in manus Israél. 13 Ascendit autem Ionathas manibus et pedibus 
reptans et armiger eius post eum. Itaque “alii cadebant ante Ionatham, 
alios armiger eius interficiebat sequens eum. 14 Et facta est plaga 
prima, qua percussit Ionathas et armiger eius, quasi viginti virorum, 





8.2. RM s4,. 10; -f. Pati, 85° .2 


Par’ 16; "9; 
OD. 18, 1%; 


pep. 15, 28. 
g (all) Ac 13, 22. — cp. 16, 1. 


rvr. 2. 


SCP. 2452. — CE. cp. 23, -13: 
tvr. 3; Cp. 14, 5. 

4E-CD. F4,- 15. 

vcf, Js 18, 23. 

xv. Js 10, 10. 

y 2 Es 11, 34. 

zcf. 4 Rg 24, 14. — v. Jd 5, 8 


acf. Jd 8 


ee 14; 15:4; 6, FL3 BRee 3; 


Sent “14, 43°§ *sIs-10;5:28, 292 


aIs ro, 28. 


Och. 235-25. 
Gtl6D. 21, 15-22; 0, 11,20: 
dcp. 4, 21. 
écp. 2, 28. 


Tcl. Jb: 39, 28. 


gitp.:¥3; 3, 16: 
Oe He 1h ff: S de - Dog ?. 


Roo ‘ i 26; ld -t4,'3: 15, 18. 


icir. cp. 17, 47; Jd 7, 4.75 2 
Par 14; 213 -1 Me.3, 18. 


ji Mc 4, 30. 
kcf. Gn 25, 13, 14. 


lcp. 13, 6. — cf. Jdt 14, 12 


mV. VY. 10. 


2cf...GV, 26; 7, 8. 





— 227 — 








LIBER I REGUM 
14, 15-41 


parum ad novum regnum confirmandum contulisset, si Saul, qui iam 
inconsulto quodam voto et persecutionem hostium difficiliorem reddide- 
rat et lonathan filium morti exposuerat (16-48), in bello contra Ama- 








Ocp. 13, 17. 
pci. Nm 26, 10. 


q cf. Js:2, 9. 


rcf. Nm 27, 21. 
Sf. Cp.i4y: 3s 


écf. .. 7, 23; 2 Par 20, 23. 
uci. cp. 29, 4. 


Y VY. 115 cp. 21336, 
xv. Js 24, 33. 


y Ex 14, 30. 
SCO, Sak 
acf. Js 6, 26. 


5 Ex 3, 8, 17; 13, § etc.; Ps 
80, 17. — cf. Mt 3, 4; Mr 
I, 


C vr. 43. 


d Jd 8, 4, 5. 


é€cp. 13, 2. 
f Js 10, 12. 
gcp. 15, 19. 


h cf. Lv 3, 17; Jdt 11, 11. 


$ ci. cp. 9, 12, 17. 


jvr. 3, 18, 19. 
Rk cf. cp. 23, °9. 
CED: 23,2; Jd 20, 23. 


m Jd 20, 2. — cf. Js 19, 13. 
fi RE S55 142 
ovr. 44. 





in media parte iugeri, quam par boum in die arare consuevit. 15 Et 
factum est miraculum in castris per agros; sed et omnis populus 
stationis eorum, °qui ierant ad praedandum, obstupuit, et conturbata 
est terra, et accidit ?quasi miraculum a Deo. 

16 Et respexerunt speculatores Saul, qui erant in Gabaa Beniamin, 
et ecce multitudo Yprostrata et huc illucque diffugiens. 17 Et ait Saul 
populo, qui erat cum eo: Requirite et videte quis abierit ex nobis. 
Cumque requisissent repertum est non adesse Ionatham et armigerum 
eius. 18 Et ait Saul ad Achiam: "Applica arcam Dei (erat enim ibi 
arca Dei in die illa cum filiis Israél). 19 Cumque loqueretur Saul ad 
sacerdotem, tumultis magnus exortus est in castris Philisthinorum, 
crescebatque paulatim et clarius resonabat. Et ait Saul ad sacerdotem: 
Contrahe manum tuam. 2 Conclamavit ergo Saul et omnis populus, 
qui erat cum eo, et venerunt usque ad locum certaminis; et ecce 
versus fuerat gladius ‘uniuscuiusque ad proximum suum, et 
magna nimis. 21 Sed et Hebraei, qui fuerant cum Philisthiim heri et 
nudiustertius, ascenderantque cum eis in castris, “reversi sunt ut 
essent cum Israél, qui erant cum Saul et Ionatha. 22 Omnes quoque 
Israélitae, “qui se absconderant “in monte Ephraim, audientes quod 
fugissent Philisthaei sociaverunt se cum suis in proelio; et erant cum 
Saul quasi decem milia virorum. 

23 YEt salvavit Dominus in die illa Israél; pugna autem pervenit 
usque ad *Bethaven. 24 Et viri Israél sociati sunt sibi in die illa. 

4Adiuravit autem Saul populum dicens: Maledictus vir, qui come- 
derit panem usque ad vesperam, donec ulciscar de inimicis meis. 
Et non manducavit universus populus panem. 25 Omneque terrae 
vulgus venit in saltum, °in quo erat mel super faciem agri. 26 In- 
gressus est itaque populus saltum ,et apparuit fluens mel; nullusque 
applicuit manum ad os suum, timebat enim populus iuramentum. 
27 Porro Ionathas non audierat, cum adiuraret pater eius populum, 
“extenditque summitatem virgae, quam habebat in manu, et intinxit 
in favum mellis et convertit manum suam ad os suum, et illuminati 
sunt oculi eius. 28 Respondensque unus de populo ait: Iureiurando 
constrinxit pater tuus populum dicens: Maledictus vir, qui comederit 
panem hodie (¢defecerat autem populus). 29 Dixitque Ionathas: Tur- 
bavit pater meus terram; vidistis ipsi quia illuminati sunt oculi mei, 
eo quod gustaverim paululum de melle isto; 3 quanto magis si come- 
disset populus de praeda inimicorum suorum, quam repperit? Nonne 
maior plaga facta fuisset in Philisthiim? 31 Percusserunt ergo in die 
illa Philisthaeos a ¢Machmis usque in /Aialon. 

Defatigatus est autem populus nimis, 32 et %versus ad praedam 
tulit oves et boves et vitulos, et mactaverunt in terra; comeditque 
populus cum sanguine. 33 Nuntiaverunt autem Sauli dicentes quod 
populus peccasset Domino “comedens cum sanguine. Qui ait: Prae- 
varicati estis. Volvite ad me iam nunc saxum grande. 34 Et dixit 
Saul: Dispergimini in vulgus et dicite eis ut adducat ad me unus- 
quisque bovem suum et arietem, et occidite super istud et vescimini, 
et non peccabitis Domino comedentes cum sanguine. Adduxit itaque 
omnis populus unusquisque bovem in manu sua usque ad noctem, 
et occiderunt ibi. 35 ‘Aedificavit autem Saul altare Domino; tuncque 
primum coepit aedificare altare Domino. 

36 Et dixit Saul: Irruamus super Philisthaeos nocte et vastemus eos 
usque dum illucescat mane, nec relinquamus ex eis virum. Dixitque 
populus: Omne quod bonum videtur in oculis tuis fac. Et ait jsa- 
cerdos: Accedamus huc ad Deum. 37 Et “consuluit Saul Dominum: 
‘Num persequar Philisthiim? si trades eos in manus Israél? Et non 
respondit ei in die illa. 38 Dixitque Saul: Applicate huc universos 
™Mangulos populi et scitote et videte per quem acciderit catum 
hoc hodie. 39 ”Vivit Dominus salvator Israél, quia °si per lonatham 
filium meum factum est, absque retractatione morietur. Ad quod 
nullus contradixit ei de omni populo. 49 Et ait ad universum Israél: 
Separamini vos in partem unam, et ego cum Ionatha filio meo ero 
in parte altera. Responditque populus ad Saul: Quod bonum videtur 
in oculis tuis fac. 41 Et dixit Saul ad Dominum Deum Israél: Domine 





— 228 — 








_lecitas quos Dominus, Samuele internuntio, exterminare iusserat, mo- 
rem Dei gessisset (15, 1-3). Verum rex, quia optima pecora sibi reser- 
vavit et Agag regi pepercit (4-9), inoboedientia arguitur (10-23), et 


LIBER I REGUM 
14, 42 — 15, ‘16 








Deus Israél, da indicium. Quid est quod non responderis servo tuo 
hodie? Si in me aut in Jonatha filio meo est iniquitas haec, da 
ostensionem; aut, si haec iniquitas est in populo tuo, da sancti- 


-tatem. ?Et deprehensus est Ionathas et Saul, populus autem exivit. 


42Et ait Saul: Mittite sortem inter me et inter Ionatham filium meum. 
Et captus est Ionathas. 4% Dixit autem Saul ad lIonatham: @Indica 
mihi quid jeceris. Et indicavit ei Ionathas et ait: "Gustans gustavi 
in summitate virgae, quae erat in manu mea, paululum mellis; et 
ecce ego morior. 44 Et ait Saul: *Haec faciat mihi Deus et haec 
addat, ‘quia morte morieris, Ionatha. 45 Dixitque populus ad Saul: 
“rgone lonathas morietur, qui fecit salutem hanc magnam in Israél? 
Hoc nefas est: “vivit Dominus, “si ceciderit capillus de capite cius 
in terram, quia cum Deo operatus est hodie. Liberavit ergo populus 
fonatham, ut non moreretur. 46 Recessitque Saul nec persecutus est 
Philisthiim; porro Philisthiim abierunt in loca sua. 

47 Et Saul, confirmato regno super Israél, pugnabat per circuitum 
adversum omnes inimicos eius, contra Moab et “filios Ammon et 
Edom et reges ¥Soba et Philisthaeos et, quocumque se verterat, 
superabat. 48Congregatoque exercitu *percussit Amalec et eruit Israél 
de manu vastatorum eius. 

49 4aFyerunt autem filii Saul Ionathas et Iessui et Melchisua, et 
nomina duarum filiarum eius, nomen primogenitae “Merob et nomen 
minoris “Michol, 59 et nomen uxoris Saul Achinoam filia Achimaas, 
et nomen 4principis militiae eius Abner filius Ner patruelis Saul. 
51 Porro ¢Cis fuit pater Saul et Ner pater Abner filius /Abiel. 

52 Erat autem bellum potens adversum Philisthaeos omnibus diebus 
Saul. Nam, quemcumque viderat Saul virum fortem et aptum ad 
proelium, Jsociabat eum sibi. 
| Et dixit Samuel ad Saul: 4Me misit Dominus ut ungerem te in 

regem super populum eius Israél; nunc ergo audi vocem Domini. 
2 Haec dicit Dominus exercituum: Recensui quaecumque fecit Amalec 
[sraéli, “quomodo restitit ei in via, cum ascenderet de Aegypto. 
Nunc ergo vade et percute Amalec et “demolire universa eius: non 
parcas ei et non concupiscas ex rebus ipsius aliquid; ¢sed interfice 
a viro usque ad mulierem et parvulum atque lactentem, bovem et 
ovem, camelum et asinum. 


4 Praecepit itaque Saul populo et recensuit eos quasi agnos: du-. 


centa milia peditum et decem milia virorum Iuda. 5 Cumque venisset 
Saul usque ad civitatem Amalec, tetendit insidias in torrente. 6 Di- 
xitque Saul ¢Cinaeo: Abite, recedite atque descendite ab Amalec, 
ne forte involvam te cum eo; /tu enim fecisti misericordiam cum 
ymnibus filiis Israél cum ascenderent de Aegypto. Et recessit Cinaeus 
de medio Amalec. 79Percussitque Saul Amalec ab ’Hevila donec 
venias ad *Sur, quae est e regione Aegypti. 8 Et apprenhendit JAgag 
regem Amalec vivum; “omne autem vulgus interfecit in ore gladii. 
2IEt pepercit Saul et populus Agag et optimis gregibus ovium et 
armentorum et vestibus et arietibus et universis, quae pulchra erant, 
nec voluerunt disperdere ea; quidquid vero vile fuit et reprobum, 
hoc demoliti sunt. 

10 Factum est autem verbum Domini ad Samuel dicens: 11™Paeni- 
tet me quod constituerim Saul regem, quia dereliquit me et “verba 
mea opere non implevit. Contristatusque est Samuel et clamavit ad 
Dominum tota nocte. 

12 Cumque de nocte surrexisset Samuel ut iret ad Saul mane, nun- 
tiatum est Samuel eo quod venisset Saul in °Carmelum et erexisset 
sibi fornicem triumphalem et reversus transisset descendissetque in 
Galgala. Venit ergo Samuel ad Saul, et Saul offerebat holocaustum 
Domino de initiis praedarum, quae attulerat ex Amalec. 13 Et, cura 
venisset Samuel ad Saul, dixit ei Saul: ?Benedictus tu Domino: im- 
plevi verbum Domini. 14 Dixitque Samuel: Et quae est haec vox 

regum, quae resonat in auribus meis, et armentorum quam ego 
audio? 15 Et ait Saul: De Amalec adduxerunt ea; %pepercit enim 
populus melioribus ovibus et armentis, ut immolarentur Domino Deo 
tuo; reliqua vero occidimus. 16 Ait autem Samuel ad Saul: Sine me 





p cf. cp. 10, 20, 21; Js 7, 16-18; 
Ac 1, 24-26. 

qchi Jsc7:: to. 

rvr. 27. 


SiCD:, 3; 27 0o— Me RE 17. 
ft vr. 39. 


UV S Rt 3. 13. ; 

v2 Rg 14, 11; 3 Rg 1, 52; Le 
21, 18; Ac 27, 34. — cf. Mt 
16,303 * Le’ 12:9. 


S Cpe: 1%, Tks 
2 Re8, 32 10, 6. 
2cp. 15, 3, 7- 


acf. cp. 31, 2; 2 Rg 2, 8-10; 
t Par 8, 33; 9, 39. 

bcp. 18, 17, 19. 

GiCDs TBF -3Oe 29%. BO, 1352175 2 
Rg 6, 20, 21, 23; 21, 8 etc. 


dcp. 17, 55; 2 Rg 2, 8; 3 Rg 
ect. cp. 10, 14. £23:32. 
fcp. 9, I. 


gscp, 8; It. 


feFL) DL an FRO D:D: p. 
@ cp: 9, 16° TO¢:f. CPt! 


bv. Ex 17,8,16; Dt 25,17-19. 
— cf. vr. 33. 

CV’ 277,: 28), 29° "Js 6,. 1575' 2t. 

d cfs cpa225i%9. 


ecp. 27, 10; Jd 1, 16. — cf. 

Nm 24, 21. 

f cf. Ex 18, 10, 19; Nm 10, 29, 
cD: 14, 48; Reed 

h Gn 2, 11; 25, 18. 

icp. 27: 8. — cf. Gn 16, 7; 20, 

+ Ly Ex, 165,22. 

ick, Nm@ 24, 72 

R cfs cde 27, 84297230, 1. 

lvr. 15, 21. — cf. cp. 28, 18. 


m vr. 35. —-cf. vr. 29; Nm 23, 
19. — v. Gn 6, 6. 
1 VY. 3, 9. — cf. cp. 13. 13. 


ocp. 25, 2; Js 15, 55. 


pv. Rt 2, 20. 


@vr. 95 27. 





— 229 — 








LIBER I REGUM 
15, y— 16, II 


Dei nomine repudiatur (24-31), Interea Samuel, Agag interempto, a Saul 
discedit (32-35) et veniens Bethlehem David filium Isai natu mini- 
mum, secreto regem renuntiat et oleo inungit (16, 1-13). Porro David, 








fv. Cp. 9, 21. 


SCD 14, 132; 
f vr. 13. 
“vr. 15. 


rt 9,.7-9; 49, 8, 9; Pro 21, 
S5cCl 2st) 9° bs 1, 11- -13, 16, 
175 J Jr 7, 22, 2 : ‘Am 5, 22; 
ic 6, 6-8; "Heb 10, 6-9. 
x Ec 4, os Os 6, 6; Mt 9, 13; 
135192" Mir. 12 33- 


y Dt 18, 10. 

V0 26" Cp. 13, 74 
avr. 26: Cpz 16,3. 
b cf. 2 Rg 12, 13. 

C vr. 30. 
wit By 


e225 Re. It, 10, 30, 31. 
gcp. 28,17, 18. — cf. 3 Rg it, 
tr3)Dn §, 28. 
hNm 23, 9. — cf. vr. 11, 353 
_ Ez_24, 14. 
icf. Jo 5, 44; 12, 43. 


jvr. 25. 
Ror: Ja YX; 7. 
lcf. Lv 27, 29. — V. vr. 3, 18, 


m VY. 12, 21. 
#°Cl, Cp.iT, 19: 

OCD. TES ae 

pci. cp. 19, 24. 

@ ct. cp, 28, 34.28, 33 
CDS 40,125 

S-yr. (3d. 


1-11] LL. in sb. p. D. 3 p. Pnt. 


for” ant ‘8 12° 20,'29. 


&§cp. 9,1 


hep. 21, t. 
#3 Rez, 13. — cf. 4 Rg 9g, 18, 


jNm Lf, 185 $03) S37; 13. ete: 


Fepgiit93 23% 
7] v.3 Rg 8. 30. 


ig be 146, 10, 11.— cf Ac 10, 
o ’Re 8, 39; 1 Par 28,09;.Ps 
Ke TOS; Aa. 8a PPO e Sy Le 

ap. 1, 6; Jr II, 20; 17, 10; 
20, 12. — cf. Ac L, Aa: 
OCD. X79, 1351 Palate 2. 
pi Par 2, 14-16. 
qcp. 17 ,14. — cf. 2 Rg 13, 3; 
1 Pat! 35-13 





et indicabo tibi quae locutus sit Dominus ad me nocte. Dixitque ei: 
Loquere. 17 Et ait Samuel: Nonne, cum “parvulus esses in oculis 
tuis, caput in tribubus Israél factus es? unxitque te Dominus in regem 
super Israél 18 et misit te Dominus in viam et ait: Vade et interfice 
peccatores Amalec, et pugnabis contra eos usque ad internecionem 
eorum? 19Quare ergo non audisti vocem Domini, ‘sed versus ad 
praedam es et fecisti malum in oculis Domini? 2° Et ait Saul ad 
Samuelem: Immo ‘audivi vocem Domini et ambulavi in via. per 
quam misit me Dominus, et adduxi Agag regem Amalec et Amalec 
interfeci. 21 “Tulit autem de praeda populus oves et boves, primitias 
eorum quae caesa sunt, ut immolet Domino Deo suo in Galgalis. 

22 Et ait Samuel: vNunquid vult Dominus holocausta et victimas, 
et non potius ut oboediatur voci Domini? “Melior est enim oboedien- 
tia quam victimae, et auscultare magis quam offerre adipem arietum ; 
23 quoniam quasi peccatum Yhariolandi est repugnare, et quasi scelus 
idololatriae nolle adquiescere. Pro eo ergo quod “abiecisti sermonem 
Domini, “abiecit te Dominus ne sis rex. 

24 Dixitque Saul ad Samuelem: ¥Peccavi, quia praevaricatus sum 
sermonem Domini et verba tua timens populum et oboediens voci 
eorum; 25sed nunc porta, quaeso, peccatum meum, et °revertere 
mecum ut adorem Dominum. 26 Et ait Samuel ad Saul: Non revertar 
tecum: quia @proiecisti sermonem Domini, et ¢proiecit te Dominus 
ne sis rex super Israél. 27 Et /conversus est Samuel ut abiret; ille 
autem apprehendit summitatem pallii eius, quae et scissa est. 28 Et 
ait ad eum Samuel: 9Scidit Dominus regnum Israél a te hodie et 
tradidit illud proximo tuo meliori te. 29 Porro triumphator in Israél 
non parcet et /’paenitudine non flectetur; neque enim homo est ut 
agat paenitentiam. 39 At ille ait: Peccavi, sed nunc thonora me coram 
senioribus populi mei et coram Israél, et Jrevertere mecum ut adorem 
Dominum Deum tuum. 31 Reversus ergo Samuel secutus est Saulem 
et adoravit Saul Dominum. 

32 Dixitque Samuel: Adducite ad me Agag regem Amalec. Et 
oblatus est ei Agag pinguissimus et tremens. Et dixit Agag: Sicine 
separat amara mors? 33 Et ait Samuel: “Sicut fecit absque liberis 
mulieres gladius tuus, sic absque liberis erit inter mulieres mater tua. 
Et in frusta ‘concidit eum Samuel coram Domino in ™Galgalis 

34 Abiit autem Samuel in "Ramatha; Saul vero ascendit in domum 
suam in °Gabaa. 25 Et ?non vidit Samuel ultra Saul usque ad diem 
@mortis suae. Veruntamen ‘lugebat Samuel Saulem, *quoniam Do- 
minum paenitebat quod constituisset eum regem super Israél. 

Dixitque Dominus ad Samuelem: ¢Usquequo tu luges Saul, cum 

ego proiecerim eum ne regnet super Israél? “Imple cornu tuum 
oleo et veni, ut mittam te ad %Isai bethlehemitem; ’providi enim in 
filiis eius mihi regem. 2 Et ait Samuel: Quomodo vadam? audiet 
enim Saul et interficiet me. Et ait Dominus: Vitulum de armento 
tolles in manu tua et dices: /Ad immolandum Domino veni. 3? Et 
vocabis Isai ad victimam, et ego ostendam tibi quid facias, et Yunges 
quemcumque monstravero tibi. 4Fecit ergo Samuel sicut locutus est 
ei Dominus venitque in Bethlehem, et admirati sunt seniores civi- 
tatis “occurrentes ei dixeruntque: ‘Pacificusne est ingressus tuus? 
5 Et ait: Pacificus: ad immolandum Domino veni: /sanctificamini et 
venite mecum ut immolem. Sanctificavit ergo Isai et filios eius et 
vocavit eos ad sacrificium. 

6 Cumque ingressi essent, vidit ‘Eliab et ait: Num coram Domino 
est christus eius? 7Et dixit Dominus ad Samuelem: Ne respicias 
vultum eius neque altitudinem staturae eius, quoniam abieci eum, 
™nec iuxta intuitum hominis ego iudico; homo enim videt ea quae 
parent. “Dominus autem intuetur cor. 8 Et vocavit Isai Abinadab et 
adduxit eum coram Samuele. Qui dixit: Nec hunc elegit Dominus. 
9 Adduxit autem Isai °Samma, de quo ait: Etiam hunc non elegit 
Dominus. 19 Adduxit itaque Isai ?septem filios suos cosam: Samuele, 
et ait Samuel ad Isai: Non elegit Dominus ex istis. 11 Dixitque 
Samuel ad Isai: Nunquid iam completi sunt filii? Qui respondit: 
@Adhuc reliquus est parvulus et pascit oves. Et ait Samuel ad Isai: 








— 230 — 





expertissimus citharoedus in aulam arcessitur ut psallens regis ani- 
mum exagitatum leniat (14-23); at, cum, ingruente bello contra Phili- 
sthaeos, a patre in castra missus ut fratres inviseret (17, 1-22), vidisset 


LIBER I REGUM 
16, 12 — 17, 19 








rMitte et adduc eum; nec enim discumbemus priusquam huc ille 


veniat. 12 Misit ergo et adduxit eum. Erat autem Srufus et pulcher 
adspectu decoraque facie. Et ait Dominus: ‘Surge, unge eum; ipse 
est enim. 


13 Tulit ergo Samuel “cornu olei et Yunxit eum in medio fratrum 
eius, et directus est “spiritus Domini a die ila in David et deinceps. 
Surgensque Samuel abiit in Ramatha. 

14 ySpiritus autem Domini recessit a Saul, et exagitabat eum spi- 
ritus nequam a Domino. 15 Dixeruntque servi Saul ad eum: ¢Ecce 
spiritus Dei malus exagitat te; 16 jubeat dominus noster, et servi tui 
@qui curam te sunt quaerent hominem scientem psallere cithara, ut. 
quando arripuerit te spiritus Domini malus, psallat manu sua et 
levius feras. 17 Et ait Saul ad servos suos: Providete ergo mihi ali- 
quem bene psallentem et adducite eum ad me. 18 Et respondens unus 
de pueris ait: Ecce vidi filium Isai bethlehemitem scientem psaliere 
et °fortissimum robore et virum bellicosum et prudentem in verbis 
et virum pulchrum, et “Dominus est cum eo. 

19 Misit ergo Saul nuntios ad Isai dicens: Mitte ad me David 
filium tuum, “qui est in pascuis 20/Tulit itaque Isai asinum plenum 
panibus et lagoenam vini et haedum de capris unum et misit per ma- 
num David filii sui Sauli. 21 Et venit David ad Saul et %stetit coram 
eo; at iile dilexit eum nimis, et factus est eius armiger. 22Misitque Saul 
ad Isai dicens: Stet David in conspectu meo; invenit enim gratiam in 
oculis meis. 23 Igitur, quandocumque “spiritus Domini malus arripie- 
bat Saul, David tollebat citharam et percutiebat manu sua, et refocil- 
labatur Saul et levius habebat; recedebat enim ab eo spiritus malus. 


| 1 nerunt in 2Socho Iudae et castrametati sunt inter Socho et °Azeca 
in ¢finibus Dommim. 2Porro Saul et filii Israél congregati venerunt 
in ¢vallem terebinthi, et direxerunt aciem ad pugnandum contra 
Philisthiim. 3 Et Philisthiim stabant super montem ex parte hac, et 
Israél stabat supra montem ex altera parte, vallisque erat inter eos. 

4 Et egressus est vir spurius de castris Philisthinorum nomine fGo- 
liath de 9Geth altitudinis sex cubitorum et palmi. 5 Et cassis aerea 
super caput eius, et lorica squamata induebatur; porro pondus lo- 
ricae eius quinque milia siclorum aeris erat. 6 Et ocreas aereas ha- 
bebat in cruribus, et “clipeus aereus tegebat umeros eius. 7 Hastile 
autem hastae eius erat quasi liciatorium texentium; ipsum autem 
ferrum hastae eius sescentos siclos habebat ferri; et ‘armiger eius 
antecedebat eum. 8 Stansque clamabat adversum phalangas Israél et 
dicebat eis: Quare venistis parati ad proelium? Nunquid ego non 
sum Philisthaeus, et vos Jservi Saul? Eligite ex vobis virum, et de- 
scendat ad singulare certamen; 9si quiverit pugnare mecum et 
percusserit me, erimus vobis servi; si autem ego praevaluero et percus- 
sero eum, vos servi eritis et “servietis nobis. 19Et aiebat Philisthaeus: 
‘Ego exprobravi agminibus Israél hodie: Date mihi virum, et ineat 


mecum singulare certamen. 11 Audiens autem Saul et omnes Israélitae 


sermones Philisthaei huiscemodi stupebant et metuebant nimis. 
12 David autem erat filius viri "ephrathaei, de quo “supra dictum 
est, de ?Bethlehem Juda, cui nomen erat Isai, qui habebat Yocto fi- 


lios, et erat vir in diebus Saul senex et grandaevus inter viros. 13Abie- 


runt autem tres filii eius maiores post Saul in proelium; et nomina 
{rium filiorum eius, qui perrexerunt ad bellum, *Eliab primogenitus 
et secundus Abinadab tertiusque Samma; 14 David autem erat mini- 
mus. Tribus ergo maioribus secutis Saulem, 15 abiit David et reversus 
est a Saul ‘ut pasceret gregem patris sui in Bethlehem. 

16 Procedebat vero Philisthaeus mane et vespere et stabat quadra- 
ginta diebus. 

17 Dixit autem Isai ad David filium suum: Accipe fratribus tuis 
ephi polentae et decem panes istos et curre in castra ad fratres tuos, 
18 et “decem formellas casei has deferes ad tribunum et “fratres tuos 
visitabis si recte agant, et cum quibus ordinati sunt disce. 

19 Saul autem et illi et omnes filii Israél in valle kerebinghi pu- 
gnabant adversum Philisthiim. 


2Congregantes autem Philisthiim agmina sua in proelium conve- 





Kets 2.\Re9, 8; Ps.73,- 767%: 
§ CDli27; 422 
HC cps.9.t7i 


GN 13 RSs) 300 
a2 Re*s,. 455,33 28° 77,705 
88, 21; Ac 7, 46; 13, 22. — 
ch. (ep. 10; x. 
11, 6. — v. Jd 


ae % EQ 6, 10; 
a t8, 12; 28, 15, 16. — cf. 
Rite 6, 20. — v. Bs Stes: 


3 ep: 1 10; 19, 9. — cf. Jd 
9, 23. 

avr. 21, Ng 3 RE" 10,85: 72526; 
Jt 7; 

bcp. 3, ao 19, 9. — cf. 4 Rg 
3, 15. 


CVs Cp. '17,°32,.34-36. 
dp 3) 10° 18, 14,) 14. 


O.VES.IT Cp: 17,°8S; 534. 


[1O, 27-4972 £8; 3°: Rg 


hvr. 14, 16. 


1-16] LL. in D. q p. Pant. 


6°98 -50,510;(2 Es ri, 30: 
Parry... t3. 
@NT., 293 CD. 21,9. 


fics @iRg 2% 3937 Par-20; 4. 


gee S90 tp 6,197. 25, 10. JS 
T1223) 23*3° 2 Rg 1,20 etc; 

hr. 45. 

$ VE. AE: 

jcp:.8, 17. 


ech acp.i1 ti, Fs 


l vr. 25, 26, 36,45. — cf. 2 Rg 
21 2th'4 Re ¥o,,.4,) 163 


in NY: 58; .ep.> 16, ‘14418; Rt 4, 
22%. 

n Rt x,° 2. — cf..Gn 35, 1 

40,7 22° -SS: 

Bilt D9) ots ee la te 

qcp. 16, 10. — cf. 
13-15. 

kb W O55; (Os 
ya 

$ cp: iB: 

A 16, 16. 


y Par’ 2, 


— cf. 1 [Par 


“Cf... Cp. =1.6, 220. 
.' Gn 37, 14. 





— 231 — 








LIBER I REGUM 
17, 20-46 


et audisset Goliath Israéli maledicentem, ad propositum certamen se para- 
tum et insinuat et exhibet (23-37), et sola funda armatus, sed in Dei auxi- 
lium confisus contra gigantem procedit illumqueprostrat et occidit (38-51). 








AIS.I0;..29, “Ac 2s, 1s; 


Zvr. 4. 


avr. 8. 


25-360|LL. in fr. 2 p. D. gq db. 
b vr. 10, 36, 45. bit: 


ccf; Js 15}. 16; 


dcp. 11, 2: 

ev. Jd 14, 3. 

PDt 5; 2624s 3, to; Ps: 83u 4. 
— .cf 4 Rg 19, 4, 16. ‘ 

g vr. 25. 


h vr. 26, 27. 


icf. Lv 26, 8; Dt 20, 3; Pro 
25; 1h. 


f cf. cp. 16, 18. 
k Ecli 47, 3. 


lvr. 10, 26. 
371 _R. in D. 3 p. Punt. 
mcf, 2: Tm..4; 27. 


n Jdt 8, 34. 
oct. cp. .20, .135.2' Pat'22,°s8, 


16. 
387511 LL, in fr. 3 p. D. 4 d. 
nt, 


Dive. 2. 
@cp:..16, 22. 


T CRO 4s oT5* 2 Re 3: Be-'o: 8: 
16, 9; 4 Rg 8, 13. — cf. Lc 
9, 4; Mt 7,9; Ap 22, 15s. 

s Dt 28, 26; Ez 20355. 3 

tvr. 46. — cf. Pro 30, 17. 

uvr. 6. 

45] v. ur. 50. 





20 Surrexit itaque David mane et commendavit gregem custodi et 
onustus abiit sicut praeceperat ei Isai. Et venit ad locum Magala et 
ad exercitum, qui egressus ad pugnam vociferatus erat in certamine; 
21 direxerat enim aciem Israél, sed et Philisthiim ex adverso fuerant 
praeparati. 22 Derelinquens ergo David Yvasa quae attulerat sub manu 
custodis ad sarcinas, cucurrit ad locum certaminis et interrogabat si 
omnia recte agerentur erga fratres suos. 

23Cumque adhuc ille loqueretur eis, apparuit vir ille spurius ascen- 
dens Goliath nomine, philisthaeus de Geth, de castris Philisthinorum; 
et, loquente eo, “haec eadem verba audivit David. 24 Omnes autem 
Israélitae, cum vidissent virum, fugerunt a facie eius timentes eum 
valde. 25 Et dixit unusquispiam de Israél: Num vidistis virum hunc 
qui ascendit? Ad exprobrandum enim Israéli ascendit. Virum ergo, 
qui percusserit eum, ditabit rex divitiis magnis et °filiam suam dabit 
ei et domum patris eius faciet absque tributo in Israél. 

26 Et ait David ad viros, qui stabant secum, dicens: Quid dabitur 
viro qui percusserit Philisthaeum hunc et tulerit 4opprobrium de 
Israél¢ Quis enim est hic Philisthaeus “incircumcisus, qui exprobravit 
acies /Dei viventis? 27 Referebat autem ei populus eundem sermo- 
nem dicens: 9Haec dabuntur viro qui percusserit eum. 28 Quod cum 
audisset Eliab frater eius maior, loquente eo cum aliis, iratus esi 
contra David et ait: Quare venisti et quare dereliquisti pauculas oves 
illas in deserto? Ego novi superbiam tuam et nequitiam cordis tui; 
quia ut videres proelium descendisti. 29 Et dixit David: Quid feci? 
Nunquid non verbum est? 30 Et declinavit paululum ab eo ad alium 
dixitque “eundem sermonem, et respondit ei populus verbum sicut 
prius. 

31Audita sunt autem verba, quae locutus est David, et adnuntiata in 
conspectu Saul. 32Ad quem cum fuisset adductus, locutus est ei: ‘Non 
concidat cor cuiusquam in eo: ego servus tuus vadam et pugnabo ad- 
versus Philisthaeum. 33Et ait Saul ad David: Non vales resistere Phi- 
listhaeo isti nec pugnare adversus eum, quia /puer es, hic autem vir 
bellator est ab adulescentia sua. 34Dixitque David ad Saul: *Pascebat 
servus tuus patris sui gregem, et veniebat leo vel ursus et tollebat 
arietem de medio gregis, %5 et persequebar eos et percutiebam erue- 
bamque de ore eorum; et illi consurgebant adversum me, et ap- 
prehendebam mentum eorum et suffocabam interficiebamque eos: 
36 nam et leonem et ursum interfeci ego servus tuus. Erit igitur et 
Philisthaeus hic incircumcisus quasi unus ex eis. Nunc vadam et 
auferam opprobrium populi; quoniam quis est iste Philisthaeus incir- 
cumcisus, qui ausus est /maledicere exercitui Dei viventis? 37 Et ait 
David: ™Dominus qui eripuit me de manu leonis et de manu ursi, 
ipse me liberabit de manu Philisthaei huius. Dixit autem Saul ad 
David: "Vade et °Dominus tecum sit. 

38 Et induit Saul David vestimentis suis et imposuit galeam aeream 
super caput eius et vestivit eum lorica. 39 Accinctus ergo David gla- 
dio eius super vestem suam coepit tentare si armatus posset ince- 
dere, non enim habebat consuetudinem. Dixitque David ad Saul: 
Non possum sic incedere, quia non usum habeo. Et deposuit ea 
40 et tulit baculum suum, quem semper habebat in manibus, et elegit 
sibi quinque limpidissimos lapides de torrente et misit eos in peram 
pastoralem, quam habebat secum, et fundam manu tulit et processit 
adversum Philisthaeum. 

41 Tbat autem Philisthaeus incedens et appropinquans adversum 
David, et Parmiger eius ante eum. 42 Cumque inspexisset Philisthaeus 
et vidisset David, despexit eum; erat enim adulescens @rufus et pul- 
cher adspectu. 42 Et dixit Philisthaeus ad David: Nunquid ego 
‘canis sum, quod tu venis ad me cum baculo? Et maledixit Philis- 
thaeus David in diis suis 44 dixitque ad David: Veni ad me, et 
Sdabo carnes tuas ‘volatilibus caeli et bestiis terrae. 45 Dixit autem 
David ad Philisthaeum: Tu venis ad me cum gladio et hasta et 
“clipeo, ego autem venio ad te in nomine Domini exercituum, Dei 
agminum Israél, quibus exprobrasti 46 hodie; et dabit te Dominus 
in manu mea, et percutiam te et auferam caput tuum a te et ‘dabo 








EE a ne ee eee. es ee ee - 





B Fugatis itaque hostibus, et post institutam per Saulem de se et de suis in- 
| guisitionem (52-58), in domo Saulis iterum versatur, ubi Ionathan quidem 
sibi amicum conciliat, Saulis autem in se excitat invidiam (18, 1-9). Etenim 


LIBER I REGUM 
17, 47 — 18, 47 








cadavera castrorum Philisthiim hodie volatilibus caeli et bestiis terrae, 
“ut sciat omnis terra quia est Deus in Israél, 47 et noverit universa 
ecclesia haec, quia “non in gladio nec in ‘hasta salvat Dominus: 
Yipsius enim est bellum, et tradet vos in manus nostras. 48 Cum ergo 
surrexisset Philisthaeus et veniret et appropinquaret contra David, 
{estinavit David et cucurrit ad pugnam ex adverso Philisthaei. 49 Et 
misit manum suam in peram tulitque unum lapidem et funda iecit 
et circumducens percussit Philisthaeum in fronte; et infixus est lapis 
in fronte eius, et cecidit in faciem suam super terram. 50 2Praeva- 
luitque David adversum Philisthaeum in funda et lapide percussum- 
que Philisthaeum interfecit. Cumque gladium non haberet in manu, 
David 5! cucurrit et stetit super Philisthaeum et tulit gladium eius 
et “eduxit eum de vagina sua et interfecit eum praeciditque caput 
eius. 

Videntes autem Philisthiim quod mortuus esset fortissimus eorum 
bfugerunt. 52 Et consurgentes viri Israél et Iuda vociferati sunt et 
persecuti sunt Philisthaeos usque dum venirent in vallem et usque ad 
portas “Accaron; cecideruntque vulnerati de Philisthiim in via ¢Saraim 
et usque ad eGeth et usque ad Accaron. 53 Et revertentes filii Israél, 
postquam persecuti fuerant Philisthaeos, invaserunt castra eorum. 
54Adsumens autem David /caput Philisthaei Yattulit illud in Ilerusalem; 
arma vero eius posuit in tabernaculo suo. 55 Eo autem tempore, quo 
viderat Saul David egredientem contra Philisthaeum, ait ad Abner 
hprincipem militiae: *De qua stirpe descendit hic adulescens, Abner? 
Dixitque Abner: /Vivit anima tua, rex, si novi. 56 Et ait rex: In- 
terroga tu cuius filius sit iste puer. 57 Cumque regressus esset David 
percusso Philisthaeo, tulit eum Abner et introduxit coram Saule 
Keaput Philisthaei habentem in manu. 58 Et ait ad eum Saul: De 
qua progenie es, o adulescens? Dixitque David: /Filius servi tui Isai 
bethlehemitae ego sum. 
| Et factum est, cum complesset loqui ad Saul, “anima Ionathae 

conglutinata est animae David, et °dilexit eum Ionathas quasi 
animam suam. 2°¢Tulitque eum Saul in die illa et 2non concessit ei 
ut reverteretur in domum patris sui. 

3 Inierunt autem David et Ionathas foedus; diligebat enim eum 

quasi animam suam. 4 Nam exspoliavit se Ionathas tunica, qua erat 
indutus, et dedit eam David et reliqua vestimenta sua, usque ad 
gladium et arcum suum et usque ad balteum. 
. 5 Egrediebatur quoque David ad omnia quaecumque misisset eum 
Saul et ¢prudenter se agebat: posuitque eum Saul super viros belli, 
et acceptus erat in oculis universi populi maximeque in conspectu 
famulorum Saul. 

-6 Porro, cum reverteretur, percusso Philisthaeo, David, /egressae 
sunt mulieres de universis urbibus Israél cantantes chorosque ducentes 
in occursum Saul regis in tympanis laetitiae et in sistris. 7 Et %prae- 
cinebant mulieres ludentes atque dicentes: 

hPercussit Saul mille, et David decem milia. 

8Tratus est autem Saul nimis, et displicuit in oculis eius sermo 
iste, dixitque: Dederunt David decem milia et mihi mille dederunt; 
quid ei superest, ‘nisi solum regnum? 9% Non Jrectis ergo oculis Saul 
adspiciebat David a die illa et deinceps. 

10 Post diem autem alteram invasit “spiritus Dei malus Saul, et 
'prophetabat in medio domus suae; ™David autem psallebat manu 
sua sicut per singulos dies. “Tenebatque Saul lanceam llet °misit eam 
putans quod ?configere posset David cum pariete; et declinavit David 
a facie eius %secundo. 127Et timuit Saul David, eo quod Dominus 
esset cum eo et ‘a se recessisset. 13 Amovit ergo eum Saul a se et 
fecit eum tribunum super mille viros; et “egrediebatur et intrabat in 
conspectu populi. 

14Jn omnibus quoque viis suis David “prudenter agebat, et Dominus 
erat cum eo. 15 Vidit itaque Saul quod “prudens esset nimis et coepit 
cavere eum. 16Qmnis autem Israél et Iuda “diligebat David; ipse 
enim ingrediebatur et egrediebatur ante eos. 

17 Dixitque Saul ad David: Ecce Yfilia mea maior Merob, ipsam 





v3 Rg 18, 36. — cf. Js 4, 54; 
x Os 1, 7. — cf. cp. 2, 14,6 
Ps 32,16, 17: 4373 Ze 4, 6 


2° Par 20. 75. 


49] 'v. cp. 18, °7. 


59] Ant. in sb. a. D. 4 p. Pnt. 
z Ecli 47, 4, 5. — ef. 1 Mc 4, 
30. 


acp. 21, 9. — cf. 2 Rg 23, 21. 


b cf. Heb 11, 34. 


c Js 15,) 11. 
d Js 15, 36. 
év. VY. 4. 


ENS 597% 
£ CEERE 83.6, -7. 


hep. 14, 50; 26, 5; 2 Rg 2, 8. 
$i... CD. -160, 21, .22, 
EVE -CDiy' 1s 226; 


Rvr. 54 
ivr. 12. 


acf. Gn 34, 3. 

A cp. HO. I 205739 “DP 135-6; 
cf. @ 13°20. 

ccp. 16, ‘ 

dct. cp.) 17, 35. 


é€ vr. 14,15,30.— cf. Dt 29, 9. 


int fr. ‘4-0: Di 4-2. 
nt. 
{Ex 15,207. Jd 13; 34., -— chs 
2 20 


Rg 1, 20. 
cls EX 15, 27. 


Acp. 21, 11; 29, 5. — cf. Ecli 
ii: 7: 

7b] R. in D. 3 pb. Punt. 

icp. 15, 28. 


6-18) LE. 
Pnt 


20; c 16, 16. 
mv. cp. 16, 16. 
pa 19, 9. 
‘o 19, 10. — cf. cp. 20, 33. 
Gey 507. 
Bs C...5%, 15 
PNES TS. 20, 
S$ vr. 28; cp. 16, aes 
t cp. 16, 14; 28, 


ui oe — cf. Nin 27, 17; Dt 
19; “3t, 9: 2, Re‘s, 2 

‘4 8, esi k 1H 0; 11. 

vvr. 5. 

a Gis Vi. 5. 


y cp. 14, 49. — cf. Gn 29, 16. 











LIBER I REGUM 
18, 18 — 19, 15 


Saul rex Davidem bis transfigere conatur, et per speciem ei filiae in uxo- 
rem tradendae gravi discrimini exponit (10-30), imo, ut eum inter ficiant 
aulicos et filium excitat (19, 1-7), satellitesque mittit non solum domum, 











6 CDs 17.03, 

acp. 25, 28. — cf. Nm 21, 14. 

b cf. Gn 37, 22. 

GVIe 24, :25; 

d vr. 23; 2 Rg 7, 18. — cf. Nm 
16, 9. 

ecf. 2 Rg 21, 8. 

Pict, js 18, 26;°x9, 2-0; 30-3, 
vr. 28. roa 


cp. 14, 49. 
4 Ex 10, 7. — cf. Ecli 27, 26; 
PNELLZ: [32, 25. 
ReCh. Vio. 203 


LVI. 295. CD, -22,-EAs 


m Gn 34, 12; Ex 22, 17. 


mCP. I4, 24. 
OVI: 197 216 


pvr. 23. 
G-ct. 2° Rg-35%4. 


Pc: CD, 25544: 

SVE. 52) 

tvr..20. — V. cp. 19, 11. 
uwcp. 19, 8. — cf. 2 Rg 11, 1. 
VAT. 15) 


r-16] LL. in fr. QD. s 
@CDs48;. 15.83 5 ay bik! 


6 cf. Gn 42, 12. 


cep. 28, 21; Jd 12, 3. — cf. Jd 
dcp. 17, 49, 50. [9 17. 
OCLC. 2h, 0320 %. Par tis ads 
f Mt 27, 4. 


BV: ROU3743: 


Keep. 16,:35;' 48,° 2, 133 


CDi 23,5. 

9 VeaCD,. £6, 2843 183 °16, TY, 
kv. cp. 16, 16. 

ECD. 18; 333) 26,5 33. 


mv, Ps. 58,1. 

WCIs JG 10, 2). 

och, Js 2, £83: Ac -9,.24,.95%2 
Cor: .11,.:33: 





@dabo tibi uxorem; tantummodo esto vir fortis et %proeliare bella Do- 
mini. Saul autem reputabat dicens: ¥Non sit manus mea in eum, “sed 
sit super eum manus Philisthinorum. 18 Ait autem David ad Saul: 
dQuis ego sum, aut quae est vita mea aut cognatio patris mei in 
Israél, ut flam gener regis? 19 Factum est autem tempus, cum deberet 
dari Merob filia Saul David, data est ¢Hadrieli fmolathitae uxor. 

20 gDilexit autem David “Michol filia Saul altera; et nuntiatum est 
Saul et placuit ei, 21 dixitque Saul: Dabo eam illi, ut fiat ei in ‘scan- 
dalum, et /sit super eum manus Philisthinorum. Dixitque Saul ad 
David: “In duabus rebus gener meus eris hodie. 22 Et mandavit Saul 
servis suis: Loquimini ad David clam me dicentes: Ecce places regi, 
et omnes servi eius diligunt te. Nunc ergo esto /gener regis. 23 Et 
locuti sunt servi Saul in auribus David omnia verba haec. Et ait 
David: Num parum videtur vobis generum esse regis? Ego autem 
sum vir pauper et tenuis. 24 Et renuntiaverunt servi Saul dicentes: 
Huiuscemodi verba locutus est David. 25 Dixit autem Saul: Sic lo- 
quimini ad David: Non habet rex ”'sponsalia necesse nisi tantum cen- 
tum praeputia Philisthinorum, “ut fiat ultio de inimicis regis. °Porro 
Saul cogitabat tradere David in manus Philisthinorum. 26 Cumque 
renuntiassent servi eius David verba, quae dixerat Saul, placuit sermo 
in oculis David ut fieret gener regis. 27 Et post paucos dies surgens 
David Pabiit cum viris, qui sub eo erant, et percussit ex Philisthiim 
ducentos viros et Yattulit eorum praeputia et adnumeravit ea regi, 
ut esset gener eius. 

"Dedit itaque Saul ei Michol filiam suam uxorem. 28 Et vidit Saul 
et intellexit quod *Dominus esset cum David. ‘Michol autem filia 
Saul diligebat eum. 29 Et Saul magis cad timere David; factusque 
est Saul inimicus David cunctis diebus. 39 “Et egressi sunt principes 
Philisthinorum. A principio autem egressionis eorum Yprudentius 
se gerebat David quam omnes servi Saul, et celebre factum est 
nomen eius nimis. 

] Locutus est autem Saul ad Ionatham filium suum et ad omnes 
servos suos ut occiderent David. Porro Ionathas filius Saul @di- 
ligebat David valde. 2 Et indicavit Ionathas David dicens: Quaerit 
Saul pater meus occidere te; Te ie observa te, quaeso, mane, 
et manebis clam et absconderis. * Ego autem egrediens stabo iuxta 
patrem meum in agro ubicumque fueris; et ego loquar de te ad patrem 
meum et quodcumque videro nuntiabo tibi. 4Locutus est ergo Ionathas 
de David bona ad Saul patrem suum dixitque ad eum: Ne pecces, 
rex, in servum tuum David, quia non peccavit tibi, et opera eius 
bona sunt tibi valde. 5 Et °posuit animam suam in manu sua et 4per- 
cussit Philisthaeum, et ¢fecit Dominus salutem magnam universo 
Israéli: vidisti et laetatus es. Quare ergo /peccas in sanguine innoxio 
interficiens David, qui est absque culpa? 6 Quod cum audisset Saul, 
placatus voce Ionathae iuravit: 9Vivit Dominus, quia non occidetur. 
Vocavit itaque Ionathas David, et indicavit ei omnia verba haec, 
et introduxit Ionathas David ad Saul, et fuit ante eum sicut fuerat 
theri et nudiustertius. 

8 Motum est autem rursum bellum, et egressus David pugnavit 
adversum Philisthiim ‘percussitque eos plaga magna, et fugerunt a 
facie eius. 9% Et factus est /Jspiritus Domini malus in Saul. Sedebat 
autem in domo sua et tenebat lanceam; “porro David psallebat 
manu sua. 10 /Nisusque est Saul configere David lancea in pariete, et 
declinavit David a facie Saul; lancea autem, casso vulnere, perlata 
est in parietem. Et David fugit et salvatus est nocte illa. 

11 ™Misit ergo Saul satellites suos in domum David, “ut custodirent 
eum, et interficeretur mane. Quod cum adnuntiasset David Michol 
uxor sua dicens: Nisi salvaveris te nocte hac, cras morieris, 12 %de- 
posuit eum per fenestram. Porro ille abiit et aufugit atque salvatus 
est. 13 Tulit autem Michol statuam et posuit eam super lectum et 
pellem pilosam caprarum posuit ad caput eius et operuit eam vesti- 
mentis. 14 Misit autem Saul apparitores, qui raperent David; et re- 
sponsum est quod aegrotaret. 15 Rursumque misit Saul nuntios, ut 
viderent David, dicens: Adferte eum ad me in lecto ut occidatur. 




















sed ad ipsum Samuelem, ad quem David apte ab uxore adiutus confuge- 
rat (8-24). Tandem, cum post ephimeram reconciliationem comperisset 
nullam a rege exspectandam resipiscentiam, icto cum lIonatha foedere 


LIBER I REGUM 
19, 16 — 20, 19 








16 Cumque venissent nuntii, inventum est simulacrum super lectum, 
et pellis caprarum ad caput eius. 17 Dixitque Saul ad Michol: Quare 
sic illusisti mihi et dimisisti inimicum meum ut fugeret? Et respondit 
Michol ad Saul: Quia ipse locutus est mihi: Dimitte me, alioquin 
interficiam te. 

18 David autem fugiens salvatus est et venit ad Samuel in ?Ra- 
matha et nuntiavit ei omnia quae fecerat sibi Saul; et abierunt ipse 
et Samuel et morati sunt in Naioth. 19 Nuntiatum est autem Sauli a 
dicentibus: Ecce David in Naioth in ¢Ramatha. 

20 Misit ergo Saul lictores ut raperent David; qui, cum vidissent 
cuneum prophetarum vaticinantium et Samuelem stantem super eos, 
‘factus est etiam spiritus Domini in illis, et *prophetare coeperunt 
etiam ipsi. 21 Quod cum nuntiatum esset Sauli, misit et alios nuntios: 
prophetaverunt autem et illi. Et rursum misit Saul tertios nuntios, 
qui et ipsi prophetaverunt. Et iratus iracundia Saul 22abiit etiam ipse 
in Ramatha et venit usque ad cisternam magnam, quae est in Socho, 
et interrogavit et dixit: In quo loco sunt Samuel et David? Dictum- 
que est ei: Ecce in Naioth sunt in Ramatha. 23Et abiit in Naioth in 
Ramatha; et factus est etiam super eum spiritus Domini, et ambulabat 
ingrediens et ‘prophetabat usque dum veniret in Naioth in Ramatha. 
24 Et “exspoliavit etiam ipse se vestimentis suis et prophetavit cum 
ceteris coram Samuele et cecidit nudus tota die illa et nocte; unde 
et exivit proverbium: *Num et Saul inter prophetas? 

2 (0) Fugit autem David de Naioth, quae est in *Ramatha veniensque 

locutus est coram Ionatha: Quid feci? quae est iniquitas mea, 
et quod peccatum meum in patrem tuum, quia quaerit animam meam ? 
2 Qui dixit ei: Absit, non morieris; neque enim faciet pater meus 
quidquam “grande vel parvum nisi prius indicaverit mihi; hunc ergo 
celavit me pater meus sermonem tantummodo? Nequaquam erit istud. 
3 Et iuravit rursum Davidi. Et ille ait: Scit profecto pater tuus quia 
dinveni gratiam in oculis tuis et dicet: Nesciat hoc Ionathas, ne 
forte tristetur. Quinimmo ¢vivit Dominus et /vivit anima tua, quia 
uno tantum, ut ita dicam, gradu ego morsque dividimur. 4 Et ait 
Ionathas ad David: Quodcumque dixerit mihi anima tua, faciam tibi. 
5 Dixit autem David ad Ionatham: Ecce 9calendae sunt crastino, et 
ego ex more sedere soleo iuxta regem ad vescendum; dimitte ergo 
me ut “abscondar in agro usque ad vesperam diei tertiae. 6 ‘Si re- 
spiciens requisierit me pater tuus, respondebis ei: Rogavit me David 
ut iret celeriter in /Bethlehem civitatem suam, quia *victimae sollemnes 
ibi sunt universis contribulibus suis. 7 Si dixerit: Bene, pax erit servo 
tuo; si autem fuerit iratus, scito quia ‘completa est malitia eius. 8 Fac 
ergo misericordiam in servum tuum, “quia foedus Domini me famu- 
lum tuum tecum inire fecisti; “si autem est iniquitas aliqua in me, 
tu me interfice, et ad patrem tuum ne introducas me. 9 Et ait Io- 
nathas: Absit hoc a te, neque enim fieri potest ut, si certe cognovero 
completam esse patris mei malitiam contra te, non adnuntiem tibi. 
10 Responditque David ad Ionatham: Quis renuntiabit mihi, si quid 
forte responderit tibi pater tuus dure de me? 11 Et ait Ionathas ad 
David: Veni, et egrediamur foras in agrum. Cumque exissent ambo 
in agrum, 12 ait Ionathas ad David: Domine Deus Israél, si investi- 
gavero sententiam patris mei crastino vel perendie, et aliquid boni 
fuerit super David, et non statim misero ad te et notum tibi fecero, 
13 Ohaec faciat Dominus Tonathae et haec addat. Si autem perseve- 
raverit patris mei malitia adversum te, ?revelabo aurem tuam et di- 
mittam te ut vadas in pace, et Ysit Dominus tecum, sicut fuit cum 
patre meo. 14 Et, si vixero, facies mihi misericordiam Domini; si 
vero mortuus fuero, 15 ‘non auferes misericordiam tuam a domo mea 
usque in sempiternum, quando eradicaverit Dominus inimicos David 
unumquemque de terra, auferat Ionatham de domo sua, et requirat 
Dominus de manu inimicorum David. 16 Pepigit ergo Ionathas foedus 
cum domo David; et *requisivit Dominus de manu inimicorum David. 

17 Et addidit Ionathas deierare David, eo quod diligeret illum; 
‘sicut enim animam suam ita diligebat eum. 18 Dixitque ad eum Io- 
nathas: “Cras calendae sunt, et Yrequireris; 19 “requiretur enim sessio 





pcp. I, 19; 10, 10-12. 


dcp. 1, 19. 


riCl. cps t0;(§;6,:-10° Nm:.24;'2; 
Sct. Nov t1,25;3 Jl 3; 28: 


tcf. cp. 18, ro. 


4% 1s °20; 2%; Mc 1;°8: 
Rg 6, 20. 


VCDs T0,.( Ts F2. 
1-8] LL. in fr. 6 p. D. A 


@Ccp; 15 19, [Put 
bck. Gn 31, 36. 


— cf. 2 


CCihs 22° 153-25, 36: 


dv. Gn 33, 15. 
écp. 25, 20; 4 Rg 2, 2, 4, 6; 4, 
o. — v. Rt 3, 13. 


£ VELTSs IN Mi 0,330 5228 Aas: 
Os 2, 13; Am 8, 5. — cf. Ez 
45, 17. 

hcp. 19, 2, 3. 

vr. 18. 

j CD. 16, 4. 

cls Cp.9,' 12: 

eps 28; 573. Est 7, 7, 
vr. 33. 

mV. 30,-425-Cp. 18) 6 3-35;,38: 
— cf. 2 Rg 21, 7. 

n2 Rg 14, 32. 


— cf. 


a cta:Rte i. y7. 

Pcp 9,35; .%*PRar’s 7 293° Jb 
36, 10, 15. — cf. Jb 33, 16; 
dia Toe 

O23, 5,17; 3 Ret, 375.2 
Par 22 ,11, 16. — cf. cp. 17, 


37. 
£2 Re Oye 35 9 2. Tene Cl. 
COY.24. 21.27" 


S$ ehiicp.2s5,, 22 +Js:22,.23. 
BCDy., 385: Fer:3: 

“vr. 5. 

v vr. 6. 

% VYG-25 527% 











LIBER I REGUM 


etiam pro utriusque familia valituro (20, 1-42), in Nobe ad sacer- 
dotem Achimelech divertit, obtentisque ab eo panibus santificatis et 
gladio Goliath (43-21, 9), transmigrat ad Achis regem Geth, in- 








UT. 37 ep. 25,26. 
Z Vr. 37. ae 


avr. 14, 15. 
bvr. 42. 


c vr. 18. 


dv. Lv 11, 24-28; 15, 1-4. 
SVEN 34i 


evr. Os 


gcp. 26, 16; 2 Rg 12, 5. — cf. 
3 Rg 2, 26: Joirg,s1ai 


hcp. 19, 5. 

tcp. 18, II; 19, Io. 
jvr. 7. 

Rvr. 22. 

icf. Gn: 33,3. 

i NT..13 <Cp. 31, 17. 
NVY. 23. 

ovr. 15. 


1-9] LL. in sb. p. D. 4 p. Pnt. 

W@CD; 622,505 I1,-ID>t2!-sixyP, 
32; Is 10, 32. 

b-cf. cp..14,\3;-Mr 2, 26. 

CCL, CD. 48; ¥. 


4, $1." Ci Gatéchk? RR. Tia, 56. 


d Ex 25, 30; Lv 24, 5-7; Mtz2, 
3, 4; Mr 2, 25, 26; Lc 6, 3, 


4. 
e Lv 22, 3-7. — cf. Ex 19, 15. 
7 ci..2 Cor 4,.7¢ 1h apa 





tua usque perendie. Descendes ergo festinus et venies in locum, 
ubi celandus es in die qua operari licet, et sedebis iuxta lapidem, cui 
nomen est Ezel, 2% et ego tres sagittas mittam iuxta eum et iaciam 
quasi exercens me ad signum. 21 Mittam quoque et puerum dicens 
ei: Vade et adfer mihi sagittas. 22Si dixero puero: Ecce sagittae 
intra te sunt, tolle eas; tu veni ad me, quia pax tibi est et nihil est 
mali, Yvivit Dominus. Si autem sic locutus fuero puero: *Ecce sa- 
gittae ultra te sunt; vade in pace, quia dimisit te Dominus. 23 4De 
verbo autem, quod locuti sumus ego et tu, !sit Dominus inter me 
et te usque in sempiternum. 

24 Absconditus est ergo David in agro; et venerunt calendae, el 
sedit rex ad comedendum panem. 25 Cumque sedisset rex super ca- 
thedram suam secundum consuetudinem, quae erat iuxta parietem. 
surrexit Ionathas et sedit Abner ex latere Saul, “vacuusque apparuii 
locus David. 26 Et non est locutus Saul quidquam in die illa; cogi- 
tabat enim quod forte evenisset ei, ut non esset 4mundus nec puri- 
ficatus. 27 Cumque illuxisset dies secunda post calendas, rursus ap- 
paruit vacuus locus David. Dixitque.Saul ad Ionatham filium suum: 
Cur non venit filius Isai nec heri nec hodie ad vescendum? 28 Re- 
sponditque Ionathas Sauli: fRogavit me obnixe ut iret in Bethlehem 
29 et ait: Dimitte me, quoniam sacrificium sollemne est in civitate: 
unus de fratribus meis accersivit me; nunc ergo, si inveni gratiam 
in oculis tuis, vadam cito et videbo fratres meos. Ob hanc causam 
non venit ad mensam regis. 

30 Tratus autem Saul adversum Ionatham dixit ei: Fili mulieris 
virum ultro rapientis, nunquid ignoro quia diligis filium Isai in con- 
fusionem tuam et in confusionem ignominiosae matris tuae? 31 Omni- 
bus enim diebus, quibus filius Isai vixerit super terram, non stabilieris 
tu neque regnum tuum. Itaque iam nunc mitte et adduc eum ad 
me, Yquia filius mortis est. 32 Respondens autem Ionathas Sauli patri 
suo ait: “Quare morietur? Quid fecit? 33 Et ‘arripuit Saul lanceam 
ut percuteret eum. Et intellexit Ionathas quod /definitum esset a 
patre suo ut interficeret David. 34 Surrexit ergo Ionathas a mensa in 
ira furoris et non comedit in die calendarum secunda panem; con- 
tristatus est enim super David, eo quod confudisset eum pater suus. 

35 Cumque illuxisset mane, venit Ionathas in agrum iuxta placitum 
David et puer parvulus cum eo, 36 et ait ad puerum suum: Vade et 
adfer mihi sagittas quas ego iacio. Cumque puer cucurrisset, iecit 
aliam sagittam trans puerum. 37 Venit itaque puer ad locum iaculi, 
quod miserat Ionathas, et clamavit Ionathas post tergum pueri et 
ait: “Ecce ibi est sagitta porro ultra te. 38 Clamavitque iterum Iona- 
thas post tergum pueri dicens: Festina velociter, ne steteris. Collegit 
autem puer Ionathae sagittas et attulit ad dominum suum, 39 et quid 
ageretur penitus ignorabat; tantummodo enim Ionathas et David rem 
noverant. 49 Dedit ergo Ionathas arma sua puero et dixit ei: Vade 
et defer in civitatem. 41 Cumque abisset puer, surrexit David de loco, 
qui vergebat ad austrum, et cadens pronus in terram Jadoravit tertio, 
et osculantes se alterutrum fleverunt pariter, David autem amplius. 
42 Dixit ergo Ionathas ad David: ™Vade in pace; quaecumque iura- 
vimus ambo in nomine Domini dicentes: “Dominus sit inter me et 
te et °inter semen meum et semen tuum usque in sempiternum. 43 Et 
surrexit David et abiit; sed et Ionathas ingressus est civitatem. 

2 Venit autem David in *Nobe ad ?Achimelech sacerdotem. Et 


Cobstupuit Achimelech eo quod venisset David et dixit ei: Quare- 


tu solus et nullus est tecum? 2Et ait David ad Achimelech sacer- 
dotem: Rex praecepit mihi sermonem et dixit: Nemo sciat rem propter 
quam missus es a me, et cuiusmodi praecepta tibi dederim; nam et 
pueris condixi in illum et illum locum. 3Nunc ergo, si quid habes 
ad manum, vel quinque panes, da mihi, aut quidquid inveneris. 4 Et 
respondens sacerdos ad David ait illi: Non habeo laicos panes ad 
manum, sed tantum ¢panem sanctum; ¢si mundi sunt pueri maxime 
a mulieribus? 5 Et respondit David sacerdoti et dixit ei: Equidem, 
si de mulieribus agitur, continuimus nos ab heri et nudiustertius, 
quando egrediebamur, et fuerunt fvasa puerorum sancta. Porro via 








— 236 — 











deque, ne interimatur, dementem simulans (10-15) fugit ad spelun- 
cam Odollam. Deinceps, post commendatos parentes suos regi Moab 
(22, 1-5), et postquam Saul, Doég instigante et cocperante, omnes sa- 








haec polluta est, sed et ipsa hodie sanctiticabitur in vasis. 6 ¥Dedit 
ergo ei sacerdos ’sanctificatum panem; neque enim erat ibi panis, nisi 
tantum panes propositionis “qui sublati fuerant a facie Domini, ut 
ponerentur panes calidi. 7 Erat autem ibi vir quidam de servis Saul 
in die illa intus in tabernaculo Domini, et nomen eius ‘Doég idumacus 
potentissimus pastorum Saul. 8 Dixit autem David ad Achimelech: 
Si habes hic ad manum hastam aut gladium? quia gladium meum 
et arma mea non tuli mecum; sermo enim regis urgebat. 9 Et dixit 
sacerdos: jJEcce hic gladius Goliath philisthaei, quem percussisti in 
kyalle terebinthi: est involutus pallio post ephod. Si istum vis 
tollere, tolle, neque enim hic est alius absque eo. Et ait David: Non 
est huic alter similis. da mihi eum. 

10 Surrexit itaque David et fugit in die illa a facie Saul et venit 

ad /Achis regem Geth, 11 mDixeruntque servi Achis ad eum, cum vi- 
dissent David: Nunquid non iste est David rex terrae? Nonne huic 
cantabant per choros dicentes: 

"Percussit Saul mille, et David decem milia ? 

120Posuit autem David sermones istos in corde suo et extimuit valde 
a facie Achis regis Geth 1% et ?immutavit os suum coram eis, et 
Ycollabebatur inter manus eorum et impingebat in ostia portae, ‘de- 
fluebantque salivae eius in barbam. 14 Et ait Achis ad servos suos: 
Vidistis hominem insanum: quare adduxistis eum ad me? 15 An de- 
sunt nobis furiosi, quod introduxistis istum ut fureret, me praesente? 
Hicine ingredietur domum meam? 

2 2 Abiit ergo David inde et “fugit in speluncam ’Odollam. Quod 
cum audissent fratres eius et omnis domus patris eius, descen- 
derunt ad eum illuc. 2 Et “convenerunt ad eum omnes, qui erant in 
angustia constituti et oppressi aere alieno et 4amaro animo; et factus 
est eorum princeps, fueruntque cum eo @quasi quadringenti viri. 3 Et 
profectus est David inde in Maspha, quae est Moab, et dixit ad regem 
Moab: Maneat, oro, pater meus et mater mea vobiscum, donec sciam 
quid faciat mihi Deus. 4 Et reliquit eos ante faciem regis "Moab; man- 
seruntque apud eum cunctis diebus, quibus David fuit i in praesidio. 

5 Dixitque ‘Gad propheta ad David: Noli manere in praesidio: 
proficiscere et vade in terram YIuda. Et profectus est David et venit 
in saltum Haret. 

6 Et audivit Saul quod apparuisset David et viri, qui erant cum eo, 
Saul autem, cum maneret in Gabaa et esset in nemore quod est in 
Rama hastam manu tenens, cunctique servi eius circumstarent eum, 
Tait ad servos suos, qui adsistebant ei: Audite nunc, filii Iemini: 
nunquid “omnibus vobis dabit filius Isai agros et vineas et universos 
vos faciet tribunos et centuriones, 8 quoniam coniurastis omnes ad- 
versum me, et non est qui mihi renuntiet, maxime cum et filius meus 
ifoedus inierit cum filio Isai? Non est Iqui vicem meam doleat ex 
vobis, nec qui adnuntiet mihi, eo quod suscitaverit filius meus servum 
meum adversum me kKinsidiantem mihi usque hodie. 9 Respondens 
autem 'Doég idumaeus, qui adsistebat et erat primus inter servos 
Saul: Vidi, inquit, filium Isai in ™Nobe apud “Achimelech filium 
Achitob sacerdotem, 19 qui consuluit pro eo Dominum et Pcibaria 
dedit ei, sed et gladium Goliath philisthaei dedit illi. 11 Misit ergo rex 
ad accersendum Achimelech sacerdotem filium Achitob et omnem 
domum patris eius, sacerdotum qui erant in ™Nobe; qui universi 
venerunt ad regem. 12 Et ait Saul ad Achimelech: Audi, fili Achitob. 
Qui respondit: Praesto sum, domine. 13 Dixitque ad eum Saul: Quare 
coniurastis adversum me tu et filius Isai et dedisti ei panes et gla- 
dium et °consuluisti pro eo Deum, ut consurgeret adversum me @in- 
sidiator usque hodie permanens ? 14 Respondensque Achimelech regi 
ait: Et quis in omnibus servis tuis sicut David fidelis et "gener regis 
et pergens ad imperium tuum et gloriosus in domo tua? 15Num hodie 
coepi “pro eo consulere Deum? Absit hoc a me, ne suspicetur rex 
adversus servum suum rem huiuscemodi in universa domo patris 
mei; non enim scivit servus tuus quidquam super hoc negotio vel 
‘modicum vel grande. 16 Dixitque rex: Morte morieris, Achimelech, 
“tu et omnis domus patris tui. 17Et ait rex Yemissariis, qui circumsta- 


LIBER I REGUM 
21,6 — 22, It7 








g Mt 12, 3. — cf. Lv 24, 9. 


hlLwv 24, 8. — cf. 1 Par 9, 32. 


icp. 22, 9, 18. — v. Ps 51, 2. 


jcp. 17, 51. — cf. cp. 31, 10. 
Repyit7 2: 


bet, Ps33° x 

EEE Os 62.) 285—7; 

m cf. cp. 29, 3. 

4 £8,953 29,5383. 585,, 13; 
. Le 2, 19. [Ecli 47, 7. 


: Ps $3,:2 


@ cf. Jr‘25, 163858, 9: 
f ch. Mr'os 17; Le‘9; 39. 


av. Ps 56, i. 

+ Ge ah, a6: 3 Re-23,..13°.1 Par 
15; Mic ¥, 15 etc: 

of Bar 12, 16. — cf. Jd 9, 4; 


dct. i 31, 6. — v. cp. 30, 6. 
é@cft cp. 235/134 °25,. 13. 


f2 Rg-24,- 11, 18, 19; 1 Par 
21, 9-13, 18, 19; 29, 29; 2 
Par 29, 25. 

gcf. cp. 23, 14; Ps 62, 1. 


Wt..cp. 8, 14: 


cp.” 18, °3. 
ch). cpii 23;22R: 


RVY. IB. 


Uvr. 185 cp. 21% 
m cp. ote 
mcp. 21, 2. — cf. cp. 14, 3 
OCD. 23, 2, 4; 30, 8; 2 Rg s, 

19, 23. — cf. Nm ry aes a 
pcp. 21, 6-9. 


7. — Vv. Ps fr 


g vr. 8. 
f-Chs 18; 27. 


§ V.. Vr. 10. 


ECDs -20;5.27°'25,-36. 

ucf. Dt: 24, 16. 

% Cie 4 Rg TO, 255: 11, 4,6; 2 
Fat £2, 10; 











LIBER I REGUM 
22, 18 — 23, 23 


cerdotes quasi aemulo faventes occidi iusserat (6-23), David cum sociis 
transit Ceilam, eamque ab obsidentibus Philistaeis liberat (23, 1-6). 
Comperiens autem, cives, si in urbe permaneret, eum tradituros esse 








x Vr. 9. 
¥ Ch, <Cpe 25> 3% 
Sci, cp; 2, 18. 
@ct> CD.: F553 


6b cp. 23, 6, 9. — ch 2: Rgo25; 
24; 3 Rg 2, 33. 

CCD. 25,7: 

dcf. 3 Rg 2, 26. 


a Js 15, 44. 
FVM Cp. 22,10. 


cicl:.Jo.2t, F278. 


| @ vr. 14; Js 24, 11 
20, (28; 


écp. 19, 8. 
CDs 32, 26. 


eS Fae 


gcp. 30, 7. — cf. Nm 27, 21. 


A vr. 20. 

i cp. 25, 132. 2912. 
22,°4:*. 30. 9.) 0, 

jci.. 2 Rg I5, 20. 


— cf. cp. 


kvr. 19. — cf. cp. 24, 1 

lLcf. Ps 62, 

mcp. 26, 2; 
II, 


"Ys 15, 55; 2 Par 


n Jb 4, 3. — cf. Jd 9, 4, 24. 


acp. % er — cf. cp. 20, 31. 

p cp. ; 20, 8, 16, 42. — 
“eh 8 ; Bhs. ri 

qcp. 26, 1. — v. Ps 53, 2 


Pel. Cpe 46.553. 


Svr. 12. 


tcf. Jd 17, 2. — v. Rt 2, 20. 
48 Cla iCD. 225 





bant eum: Convertimini et interficite sacerdotes Domini, nam manus 
eorum cum David est: scientes quod fugisset et non indicaverunt 
mihi. Noluerunt autem servi regis extendere manus suas in sacerdotes 
Domini. 18 Et ait rex ad “Doég: Convertere tu et irrue in sacerdotes. 

Conversusque Doég idumaeus irruit in sacerdotes et Ytrucidavit in 
die illa octoginta quinque viros *vestitos ephed lineo. 19 ™Nobe autem 
civitatem sacerdotum percussit in ore gladii, “viros et mulieres et 
parvulos et lactentes bovemque et asinum et ovem in ore gladii. 

20 Evadens autem unus filius Achimelech filii Achitob, cuius nomen 
erat “Abiathar, fugit ad David 21 et adnuntiavit ei quod occidisset 
Saul sacerdotes Domini. 22 Et ait David ad Abiathar: Sciebam in die 
illa °quod, cum ibi esset Doég idumaeus, procul dubio adnuntiaret 
Sauli. Ego sum reus omnium animarum patris tui. 28 4Mane mecum, 
ne timeas; si quis quaesierit animam meam, quaeret et animam 
tuam, mecumgue servaberis. 

2 Et adnuntiaverunt David dicentes: Ecce Philisthiim oppugnant 

4Ceilam et diripiunt areas. 2 “Consuluit ergo David Dominum 
dicens: Num vadam et percutiam Philisthaeos istos? Et ait Dominus 
ad David: Vade et percuties Philisthaeos et Ceilam salvabis. 3°? Et 
dixerunt viri, qui erant cum David, ad eum: “Ecce nos hic in Iudaea 
consistentes timemus: quanto magis si ierimus in Ceilam adversum 
agmina Philisthinorum. 

4 xursum ergo David consuluit Dominum, qui respondens ait ei: 
Surge et vade in Ceilam; “4ego enim tradam Philisthaeos in manu 
tua. 5 Abiit ergo David et viri eius in Ceilam et pugnavit adversum 
Philisthaeos et abegit iumenta eorum et “percussit eos plaga magna 
et salvavit David habitatores Ceilae. © Porro feo tempore quo fu- 
giebat Abiathar filius Achimelech ad David in Ceilam, ephod secum 
habens descenderat. 

7 Nuntiatum est autem Sauli quod venisset David in Ceilam, et ait 
Saul: Tradidit eum Deus in manus meas: conclususque est intro- 
gressus urbem, in qua portae et serae sunt. 8 Et praecepit Saul omni 
populo ut ad pugnam descenderet in Ceilam et obsideret David 
et viros eius. 

9 Quod cum David rescisset, quia praepararet ei Saul clam San 
dixit ad Abiathar sacerdotem: 9Applica ephod. 1° Et ait David: 
mine Deus Israél, audivit famam servus tuus quod disponat Saul 
venire in Ceilam, ut evertat urbem propter me. 11 Si tradent me viri 
Ceilae in manus egius? et si descendet Saul, sicut audivit servus tuus? 
Domine Deus Israél, indica servo tuo. Et ait Dominus: Descendet. 
12 Dixitque David: Si tradent me viri Ceilae et viros, qui sunt mecum, 
in manus Saul? Et dixit Dominus: ”Tradent. 1% Surrexit ergo David 
et viri eius quasi ‘sescenti et egressi de Ceila Jhuc atque illuc vaga- 
bantur incerti. Nuntiatumque est Sauli quod fugisset David de Ceila 
et salvatus esset; quamobrem dissimulavit exire. 

14kMorabatur autem David in deserto in locis firmissimis, man- 
sitque in monte ‘solitudinis “Ziph in monte opaco; quaerebat eum 
tamen Saul cunctis diebus, et non tradidit eum Deus in manus eius. 
15 Et vidit David quod egressus esset Saul ut quaereret animam eius. 

Porro David erat in deserto Ziph in silva. 16 Et surrexit Ionathas 
filius Saul et abiit ad David im silvam et nconfortavit manus eius in 
Deo dixitque ei: 17 Ne timeas, neque enim inveniet te manus Saul 
patris mei; et tu regnabis super Israél, et ego ero tibi secundus; 
Osed et Saul pater meus scit hoc. 18 pPercussit ergo uterque foedus 
coram Domino; mansitque David in silva, Ionathas autem reversus 
est in domum suam. 

19 dAscenderunt autem Ziphaei ad Saul in Gabaa dicentes: Nonne 
ecce "David latitat apud nos in locis tutissimis silvae in colle Hachila, 
quae est ad dexteram deserti? %® Nunc ergo, sicut desideravit anima 
tua ut descenderes, descende; *nostrum autem erit ut tradamus eum 
in manus regis. 21 Dixitque Saul: ‘Benedicti vos a Domino, “quia 
doluistis vicem meam. 22 Abite ergo, oro, et diligentius praeparate 
et curiosius agite et considerate locum ubi sit pes eius, vel quis vi- 
derit eum ibi; recogitat enim de me quod callide insidier ei. 23 Con- 





— 238 — 














(7-13), migrat in deserta Maon et Ziph (14-18), ibique ab angu- 
stiis, quibus undique premebatur, mirabiliter evadit (19-28). Postea 
venit Engaddi, ubi tanta magnanimitate inimicum suum tractat (24, 1-8), 


LIBER I REGUM 
23, 24 — 24, 22 











siderate et videte omnia latibula eius, in quibus absconditur, et re- 
vertimini ad me ad rem certam, ut vadam vobiscum. Quod si etiam 
in terram se abstruserit, perscrutabor eum in cunctis Ymilibus luda. 
24 At illi surgentes abierunt in Ziph ante Saul. 

David autem et viri eius erant “in deserto Maon in campestribus 
ad dexteram Iesimon. 25 Ivit ergo Saul et socii eius ad quaerendum 
eum. Et nuntiatum est David, statimque descendit ad petram et ver- 
sabatur in deserto Maon. Quod cum audisset Saul, persecutus est 
David in deserto Maon. 26 Et ibat Saul Yad latus montis ex parte 
una, David autem et viri eius erant in latere montis ex parte altera. 
Porro David desperabat se posse evadere a facie Saul; itaque Saul 
et viri eius in modum coronae cingebant David et viros eius, ut 
caperent eos. 27 Et nuntius venit ad Saul dicens: Festina et veni, 
quoniam infuderunt se Philisthiim super terram. 28 *Reversus est 
ergo Saul desistens persequi David et perrexit in occursum Philisthi- 
norum. Propter hoc vocaverunt locum illum petram dividentem. 
Sy Ascendit ergo David inde et habitavit in locis tutissimis #En- 

gaddi. 2 0Cumque reversus esset Saul, postquam persecutus est 
Philisthaeos, nuntiaverunt ei dicentes: Ecce David in deserto est 
Engaddi. *%Adsumens ergo Saul ¢tria milia electorum virorum ex 
omni Israél, perrexit ad investigandum David et viros eius etiam 
super abruptissimas petras, quae solis ibicibus perviae sunt. 4Et venit 
ad caulas ovium, quae se offerebant vianti. 

Eratque ibi spelunca, quam ingressus est Saul ut purgaret ventrem; 
porro ¢David et viri eius in interiore parte speluncae latebant. 5 Et 
dixerunt servi David ad eum: Ecce dies de qua locutus est Dominus 
ad te: Ego tradam tibi inimicum tuum, ut facias ei sicut placuerit 
in oculis tuis. Surrexit ergo David et praecidit oram clamydis Saul 
silenter. 6 Post haec /percussit cor suum David, eo quod abscidisset 
oram clamydis Saul, 7dixitque ad viros suos: 9Propitius sit mihi 
Dominus, ne faciam hanc rem domino meo christo Domini, ut Amittam 
manum meam in eum, quia tchristus Domini est. 8Et confregit David 
viros suos sermonibus et jnon permisit eos ut consurgerent in Saul. 

Porro Saul exsurgens de spelunca pergebat coepto itinere. 9 Sur- 
rexit autem et David post eum et egressus de spelunca clamavit 
post tergum Saul dicens: Domine mi rex. Et respexit Saul post se, 

et *inclinans se David pronus in terram adoravit 10 dixitque ad Saul: 

Quare audis verba hominum loquentium: David quaerit malum ad- 
versum te? 11Ecce hodie viderunt oculi tui quod tradiderit te Dominus 
in manu mea in spelunca, et ‘cogitavi ut occiderem te, sed pepercit 
tibi oculus meus; dixi enim: Non extendam manum meam in domi- 
num meum, quia christus Domini est. 12 Quin potius, pater mi, vide 
et cognosce oram clamydis tuae in manu mea, quoniam, cum prae- 
scinderem summitatem clamydis tuae, nolui extendere manum meam 
in te. Animadverte et vide quoniam ™non est in manu mea malum 
neque iniquitas, neque peccavi in te; “tu autem insidiaris animae 
meae ut auferas eam. 13 °Judicet Dominus inter me et te et ?ulcisca- 
tur me Dominus ex te; manus autem mea Non sit in te. 14 Sicut et 
in proverbio antiquo dicitur: ¢Ab impiis egredietur impietas; manus 
ergo mea non sit in te. 15 Quem persequeris, rex Israél? quem_per- 
sequeris? *Canem mortuum persequeris et Spulicem unum. 16 Sit 
Dominus iudex et iudicet inter me et te et videat et ‘iudicet cau- 
sam meam et eruat me de manu tua. 

17 Cum autem complesset David loquens sermones huiuscemodi ad 
Saul, dixit Saul: “Nunquid vox haec tua est, filii mi David? et 
Ylevavit Saul vocem suam et flevit. 18 Dixitque ad David: “Iustior 
tu es quam ego; tu enim tribuisti mihi bona, ego autem reddidi tibi 
mala. 19 Et tu indicasti hodie, quae feceris mihi, bona, quomodo 
tradiderit me Dominus in manum tuam, et non occideris me. 20 Quis 
enim, cum invenerit inimicum suum, dimittet eum in via bona? Sed 
’YDominus reddat tibi vicissitudinem hanc pro eo quod hodie ope- 
ratus es in me. 21 Et nunc, *quia scio quod certissime regnaturus sis 
et habiturus in manu tua regnum Israél, 22 4iura mihi in Domino, 
ne °deleas semen meum post me neque auferas nomen meum de 





v Mic §, 2 


¥ Cp. 25, 2; JS 15, 55. 


V CL. CD. I 5--3e 


SCP. 24, 2. 


@ Gn 145, 72 98 25,..62:.2 Par 
yo eae be t, 142 sEZ+47,°1G, 
b cp. 23,-28. ~ 


Cccp. 26, 2. — cf. cp. 13, 2 


dv. P$ 601 bir4t; .F. 
eck. cp.2263 8. 


f2 Rg 24, 10. 
7AM aA Catech. R. Ill 5, 16. 
.a 26, II. 

ci. 2 Re 25-043. Ps 104,15. 
$VeVED: 12° 3. 
jcf. Ps 7, 4, 5 


kcp. 28, 14. 
10] * cf. Catech. R. III 9, ro. 


ih; ea 


m Ps 7, 4. 

ncp. 26, 

ovr. 16; Gn £6; S323 5ch 3 ee 
mreore Vari. 29: dt 7 ER LY 

pct. Rm ‘12, Oo «E2Pt2 +33. 

a'cl.-cD:. $15 4: 


r2 Rg o9, 8; 16, 9. — v. cp. 17, 

Si cpr 2:65.20. [43. 

bPS-24 48% 42,15. 1824544 
Cl. Cpt 2543 30n< FBG 22, 235 
Jr 50, 34 etc. 

CD. 20;:T7. 

uv cf. Gn 21, 16. 

x Gn 38, 26. — cf. cp. 26, 21. 


y Pro .25,: 22: 
PCD 8 300 Ze 
@-Cr; on 25,23; 
6 cf..2°Rgi2t, 7. 








/ 
/ 





LIBER I REGUM 
24, 23 — 25, 26 


ut Saul iniuriae convictus, a persequendo desistat (9-23). Paulo post 
tamen, id est post mortuum Samuel (25, 1) et post res gestas in 
Carmelo, ubi David minarum spirans contra Nabal, qui petita bene- 








ONY. 3. 
acp. 28, 3; Ecli 46, 16-23. 
b Gn 50, 10. — cf. Nm 20, 29; 
¢ cf. 3 Re 4» 34. [Dt 34, 8 
A he 9. 
f m “ 1230-335 -3;,.305 
Cp. 23, 24. 
zJs me 35. “ Gn 26, 13; 
4 
h cf. 2 Rt ang f 3 Rg 13, 23. 


4 Gf. cp. 40, 14. JS B5;_13/S 


$ cf, tT: Parcee, 183° Mt x0, 13: 


EL 105. Su 


Rk vr. 15, 21. 


1 Est 8, 17; 9, 19, 22. 


m cf. ve ae ; Jd 9, 28. 
Ase t 26; M 7 

oc 8,2 Io7, 27. 
p cf. Jd 8, 6. 


OCt: Cp. 22,.2. 


cp. 23, 13; 27, 2. — cf. cp. 
cf. cp. 30, 24. (2252. 
Cp. 14, 325.25, Fo 
aipr..7, 23. 
Vick Jb: I IOs Ae 2,8 


wet. CD, 205: 95 
MTS. TS. 


£cp.:17,- 178 LV 25 246 
acp. 30, 12. 
b cf. Gn 32, 16, 


Cw. 7, i 
d Ps 108, Pe: — cf. Pro 17, 13. 
etep. 35 £92 20) (reg RET, Fy. 


f 3 Rg 14, 10. 
gJs 15, 18; Jd 1, 14. — cf. Gn 
4. 


24, 
hvr. 41; Gn 33, 3; Rt 2, 10. 
$l. ‘2 Rg 14, 9. 


26] V. All. in fs. s. Jo. Dam. 
jv. cp. 20, 3; 
k cf. Gn 20, 6 





domo patris mei. 2Et iuravit David Sauli. Abiit ergo Saul i in domum 

suam, et David et viri eius ascenderunt ad ¢tutiora loca. 

2 5 4Mortuus est autem Samuel; et congregatus est universus Israél, 
4 et Uplanxerunt eum et sepelierunt eum in “domo sua in “Ra- 

matha. 

Consurgensque David descendit in ¢‘desertum Pharan. 

2 Erat autem vir quispiam in solitudine /Maon, et possessio eius 
in 9Carmelo, et homo ille magnus nimis; erantque ei oves tria milia 
et mille caprae. Et accidit ut itonderetur grex eius in Carmelo. 
3 Nomen autem viri illius erat Nabal et nomen uxoris eius Abigail. 
Eratque mulier illa prudentissima et speciosa; porro vir eius durus 
et pessimus et malitiosus. Erat autem ‘de genere Caleb. 4Cum ergo 
audisset David in deserto quod tonderet Nabal gregem suum, 5 misit 
decem iuvenes et dixit eis: Ascendite in Carmelum et venietis ad 
Nabal et salutabitis eum ex nomine meo pacifice et dicetis: #Sit 
fratribus meis et tibi pax et domui tuae pax et omnibus quaecumque 
habes sit pax. 7Audivi quod tonderent pastores tui qui erant nobiscum 
in deserto. Nunquam eis molesti fuimus, knec aliquando defuit quid- 
quam eis de grege omni tempore, quo fuerunt nobiscum in Carmelo. 
8 Interroga pueros tuos, et indicabunt tibi. Nunc ergo inveniant pueri 
tui gratiam in oculis tuis; ‘in die enim bona venimus: quodcumque 
invenerit manus tua da servis tuis et filio tuo David. 

9 Cumque venissent pueri David, locuti sunt ad Nabal omnia verba 
haec ex nomine David et siluerunt. 10Respondens autem Nabal pueris 
David ait: "Quis est David et quis est filius Isai? “Hodie increverunt 
servi qui fugiunt dominos suos. 11 °Tollam ergo ?panes meos et aquas 
meas et carnes pecorum, quae occidi tonsoribus meis, et dabo @viris 
quos nescio unde sint? 12 Regressi sunt itaque pueri David per viam 
suam et reversi venerunt et nuntiaverunt ei omnia verba quae 
dixerat. 

13 Tunc ait David pueris suis: Accingatur unusquisque gladio suo. 
Et accincti sunt singuli gladiis suis, accinctusque est et David ense 
suo, et secuti sunt David quasi *quadringenti viri: porro ducenti 
sremanserunt ad sarcinas. 

14 Abigail autem uxori Nabal nuntiavit unus de pueris suis dicens: 
Ecce David misit nuntios de deserto, ut benedicerent domino nostro, 

et ‘aversatus est eos. 15 Homines, isti boni satis fuerunt nobis et non 
molesti: “nec quidquam aliquando periit omni tempore quo fuimus 
conversati cum eis in deserto; 16%pro muro erant nobis tam in nocte 
quam in die omnibus diebus, quibus pavimus apud eos greges. 
17 Quamobrem considera et recogita quid facias, quoniam “completa 
est malitia adversum virum tuum et adversum domum tuam, et Yipse 
est filius Belial, ita ut nemo possit ei loqui. 

18 Festinavit igitur Abigail et tulit ducentos panes et duos utres 
vini et quinque arietes coctos et quinque sata 2polentae et centum 
‘ligaturas uvae passae et ducentas massas caricarum et posuit super 
asinos 19 dixitque pueris suis: °Praecedite me; ecce ego post tergum 
sequar vos. Viro autem suo Nabal non indicavit. 20 Cum ergo ascen- 
disset asinum et descenderet ad radices montis, David et viri eius 
descendebant in occursum eius; quibus et illa occurrit. 21 Et ait 
David: Vere frustra servavi omnia, quae huius erant in deserto, et 
‘non periit quidquam de cunctis quae ad eum pertinebant, et dred- 
didit mihi malum pro bono. 22 ¢Haec faciat Deus inimicis David et 
haec addat, si reliquero de omnibus, quae ad ipsum pertinent, usque 
mane /mingentem ad parietem. 

3 Cum autem vidisset Abigail David, festinavit et 9descendit de 
asino et “procidit coram David super faciem suam et adoravit super 
terram 24 et cecidit ad pedes eius et dixit: ‘In me sit, domine mi, 
haec iniquitas. Loquatur, obsecro, ancilla tua in auribus tuis, et 
audi verba famulae tuae. 25 Ne ponat, oro, dominus meus rex cor 
suum super virum istum iniquum Nabal, quoniam secundum nomen 
suum stultus est, et stultitia est cum co; ego autem ancilla tua non 
vidi pueros tuos, domine mi, quos misisti. 26 Nunc ergo, domine mi, 
jvivit Dominus et vivit anima tua, “qui prohibuit te ne venires in 








— 240 — 





ee 





dictione recusata, sibi suisque exprobraverat (2-13), ab Abigail 
placatur, eandemque marito mortuo, ducit uxorem (14-44), persecu- 
tio resumitur. Denigue Saul cum a Ziphaeis accitus in deserto versa- 


LIBER I REGUM 
25, 27 — 26, 7 - 











sanguinem et salvavit manum tuam tibi; et nunc /fiant sicut Nabal 
inimici tui et qui quaerunt domino meo malum. 27 Quapropter su- 
scipe "benedictionem hanc, quam attulit ancilla tua tibi domino meo, 
et da pueris, qui sequuntur te dominum meum. 28 Aufer iniquitatem 
famulae tuae ; “faciens enim faciet Dominus tibi domino meo °domum 
fidelem, quia ?proelia Domini, domine mi, tu proeliaris; malitia 
ergo non inveniatur in te omnibus diebus vitae tuae. 29 Si enim sur- 
rexerit aliquando homo persequens te et quaerens animam tuam, erit 
anima domini mei custodita, quasi in fasciculo viventium apud Do- 
minum Deum tuum; porro inimicorum tuorum anima ¢rotabitur, 
quasi in impetu et circulo fundae. 20 Cum ergo fecerit Dominus tibi 
domino meo omnia, quae locutus est, bona de te et constituerit te 
*ducem super Israél, 31 non erit tibi hoc in singultum et in scrupulum 
cordis domino meo, quod effuderis sanguinem innoxium aut ipse te 
ultus fueris; et cum benefecerit Dominus domino meo, recordaberis 
ancillae tuae. 

32 Et ait David ad Abigail: *Benedictus Dominus Deus Israél, gui 
misit hodie te in occursum meum, et benedictum eloquium tuum 3%et 
benedicta tu, quae prohibuisti me hodie ne irem ad sanguinem et 
fulciscerer me manu mea; 4 alioquin, vivit Dominus Deus Israél 
“qui prohibuit me ne malum facerem tibi, nisi cito venisses in oc- 
cursum mihi, “non remansisset Nabal usque ad lucem matutinam 
mingens ad parietem. 325 Suscepit ergo David de manu eius omnia 
quae attulerat ei dixitque ei: *Vade pacifice in-domum tuam, ecce 
audivi vocem tuam et honoravi faciem tuam. 

36 Venit autem Abigail ad Nabal, et ecce Yerat ei convivium in 
domo eius quasi convivium regis et cor Nabal *jucundum, erat enim 
ebrius nimis; et non indicavit ei verbum “pusillum aut grande usque 
mane, 37 Diluculo autem, cum digessisset vinum Nabal, indicavit ei 
uxor sua verba haec, et emortuum est cor eius intrinsecus, et factus 
est quasi lapis. 

38 Cumque pertransissent decem dies, 2percussit Dominus Nabal 
et mortuus est. 

39 Quod cum audisset David mortuum Nabal, ait: “Benedictus Do- 
minus, qui 4iudicavit causam opprobrii mei de manu Nabal et 
‘servum suum custodivit a malo et malitiam Nabal /reddidit Do- 
minus in caput eius. 

Misit ergo David et Ylocutus est ad Abigail, ut sumeret eam sibi 
in uxorem. 40 Et venerunt pueri David ad Abigail in Carmelum et 
locuti sunt ad eam dicentes: David misit nos ad te, ut accipiat te 
sibi in uxorem. 41 Quae consurgens “adoravit prona in terram et ait: 
Ecce famula tua sit in ancillam, ut ‘lavet pedes servorum domini 
mei. 42 Et festinavit et surrexit Abigail et ascendit super asinum, et 
quinque puellae ierunt cum ea pedisequae eius, et secuta est nuntios 
David et Jfiacta est illi uxor. 43 Sed et Achinoam accepit David de 
‘Jezrahel, et ‘fuit utraque uxor eius. 

44 Saul autem dedit Michol filiam suam uxorem David ™Phalti 
filio Lais, qui erat de Gallim. 

Et ¢venerunt Ziphaei ad Saul in Gabaa dicentes: Ecce David 

absconditus est in colle Hachila, quae est ex adverso solitudinis. 
2 Et surrexit Saul et descendit in bdesertum Ziph, et cum eo °tria 
milia virorum de electis Israél, ut quaereret David in deserto Ziph. 
3 Et castrametatus est Saul in dGabaa Hachila, quae erat ex adverso 
solitudinis in via; David autem habitabat in deserto. 

Videns autem quod venisset Saul post se in desertum, 4 misit 
exploratores et didicit quod illuc venisset certissime. 5 Et surrexit 
David clam et venit ad locum ubi erat Saul; cumque vidisset locum 
in quo dormiebat Saul et ¢Abner filius Ner princeps militiae eius et 
Saulem dormientem in tentorio et reliquum vulgus per circuitum 





Lef.12 Re 18; 32. 


m cp. 30 26; wren ons 


4 Rg 
or 9, 5. 


n cf, 3 Rg 2, 245. 53,. 38. 

03 Rgit, 38. — cf. cp. 2, 35; 
2 Rg 7, 11, 27; 3 Rg 9, 5; 
tar. 17, 10, mies 


P CY; 185 °F 7. 
OVOPS 825 14; 


‘cf. 2 Re 
orl * a cHrst i TR: mien 4,8 


s(n 24, 27; Ps 40, 34; 71, 18; 
Le x, 68. 


tcf. Rm 12, 19; Heb 10, 30. 
u<cf. Gn 20, 6 


v vr. 22. — cf. 3 Rg 14, 10; 
TG. .TIs22%, aus “¢ Rg o?-d 


CMG COR-TG. ays 


MOT. 2-RerTs,6 2%. 
Sch ze -Rgeo13, 2824 Re 27547. 
@OD. 20, 27 -22,. 15. 


O-£D.F 26; (10. 


¢ VE..32: 

dv..cp. 24, 16. 

OVE, 96.39, 3 

f 3 Rg 2, 44; 8s 72:17. 
ge ct.:Cn-8,,.8- 


hcl Rte, 10:5bL¢ 1, 38. 

¢.cf. Jo 13,12 ss. 

J Cp. 27, 3; 30, 5. 

kJs 15, 56. 

Ecp .27, 3; 30, §; 2 Rg 2, 2; 
Ree Ter, gen Go d= See aS we 

m cf. Jd 15, 2 

n2' Re 3, 15. 


acp. 23, 19. —v. Ps 53, 2 
DCD: .2:35 As 


Cccp. 24, 3. 
Och Cp. 23;°19. 


ecp. 14, 50; 17, 55; 2 Rg2, 8. 





eius, ait David ad Achimelech hethaeum et /Abisai filium Sarviae | f2 Rg 2, 18; 3, 39; 16, 10; 
fratrem Ioab dicens: 9Quis descendet mecum ad Saul in castra? riya 1 Par 2, 16. 
Dixitque Abisai: Ego descendam tecum. 7 Venerunt ergo David et | ® °° ?° 7 97? 

Abisai ad populum nocte et invenerunt Saul iacentem et dormientem 

in tentorio et hastam fixam in terra “ad caput eius, Abner autem | / vr. 11, 16. 

(16) — 241 — 











LIBER I REGUM 
26, 8 es 27, 8 


retur, et in manus Davidis iterum inclusus ab eoque incolumis servgtus 
(26, 1-12) iteratae iniustitiae urgueretur (13-24), domum revertitur 
(25); David vero, ne ulterius quaeratur ad mortem, secedit in Geth et 








Hel Acp, 24,5510. 
jcf. 2 Rg 16, 9. 


RNY. L5;)'16, 23: : 
—cf. 2 Rgr, 
Lcp. 28, 10. et Rt Koes he 2 

m cf. cp. 24, 1 

n cf. Gn 47, yer Dt'3%,"r4, 
ocp. 31, 

pcp. 24, 7. 


q Gn-2; 21; 15,126 


rcp. 20, 31; 2 Rg 12, 5. — cf. 
3 Rg 2, 26. 

CVE; TT. 

tcp. 24, 17. 


“CP. 24, 9-12. 


v Gn 8, 21; Lv 26, 31. 
Mitre cS: T19;8- 


y 2 Rg 14, 16; 20,cno;i2rsi3- 


Z CD. \24,° 88: 


acp. 15, 24. — cf. cp. 24, 18, 
TO, 20; 


b cf. Gn 43, 12; Ps 18, 13. 


GCL. b8) 75.0: BF. Ql eroes,; 
22. 


d cf. Gn ‘32; 28. 


acp. 23, 13. — cf. 2 Rg 15, 18. 
bcp. 21, 10. — cf. 3 Rg 2, 39. 


CV. Cp. 25, 42, 43. 


d Gn 33, 15. 


ée Js zs, g3xi 

f cf. cp. 29, 3. 

Ey. 2 Par. 12, 3-22. 
Js 13, 2 


mY Bay oO: @ & 





et populum dormientes in circuitu eius. 8 Dixitque Abisai ad David: 
‘Conclusit Deus inimicum tuum hodie in manus tuas; nunc ergo 
jperfodiam eum lancea in terra semel, et secundo opus non erit. 
9 Et dixit David ad Abisai: Ne interficias eum; quis enim extendet 
manum suam “in christum Domini et innocens erit? 10Et dixit David: 
‘Vivit Dominus, quia, nisi ”Dominus percusserit eum, aut “dies 
eius venerit ut moriatur, aut in °proelium descendens perierit, 11 pro- 
pitius sit mihi Dominus ?ne extendam manum meam in christum 
Domini. Nunc igitur tolle hastam, “quae est ad caput eius, et scy- 
phum aquae et abeamus. 12 Tulit igitur David hastam et scyphum 
aquae, qui erat ad caput Saul, et abierunt; et non erat quisquam 
qui videret et intelligeret et evigilaret, sed omnes dormiebant, quia 
dsopor Domini irruerat super eos. 

13 Cumque transisset David ex adverso et stetisset in vertice montis 
de longe, et esset grande intervallum inter eos, 14 clamavit David 
ad populum et ad Abner filium Ner dicens: Nonne respondebis, 
Abner? Et respondens Abner ait: Quis es tu, qui clamas et inquietas 
regem? 15 Et ait David ad Abner: Nunquid non vir tu es? et quis 
alius similis tui in Israél? Quare ergo non custodisti dominum tuum 
regem ? Ingressus est enim unus de turba ut interficeret regem do- 
minum tuum. 16 Non est bonum hoc, quod fecisti. Vivit Dominus, 
quoniam ‘filii mortis estis vos, qui non custodistis dominum vestrum 
christum Domini. Nunc ergo vide ubi sit hasta regis. et ubi sit scy- 
phus aquae, “qui erat ad caput eius. 

17 Cognovit autem Saul vocem David et dixit: “Nunquid vox haec 
tua, fili mi David? Et ait David: Vox mea, domine mi rex. 18 Et 
ait: “Quam ob causam dominus meus persequitur servum suum? 
Quid feci? aut quod est malum in manu mea? 19 Nunc ergo audi, 
oro, domine mi rex, verba servi tui. Si Dominus incitat te adversum 
me, Yodoretur sacrificium; si autem filii hominum, maledicti sunt 
in conspectu Domini, “qui eiecerunt me hodie, ut non habitem in 
Yhereditate Domini, dicentes: Vade, servi diis alienis. 2° Et nunc 
non effundatur sanguis meus in terram coram Domino; quia egressus 
est rex Israél ut quaerat *pulicem unum, sicut persequitur perdix 
in montibus. 21 Et ait Saul: *Peccavi: revertere, fili mi David; ne- 
quaquam enim ultra tibi malefaciam, eo quod pretiosa fuerit anima 
mea in oculis tuis hodie; apparet enim quod stulte egerim et %igno- 
raverim multa nimis. 22 Et respondens David ait: Ecce hasta regis: 
transeat unus de pueris regis et tollat eam. 2% °Dominus autem re- 
tribuet unicuique secundum iustitiam suam et fidem; tradidit enim 
te Dominus hodie in manum meam, et nolui extendere manum meam 
in christum Domini, 24 Et sicut magnificata est anima tua hodie in 
oculis meis, sic magnificetur anima mea in oculis Domini et liberet 
me de omni angustia. 

25 Ait ergo Saul ad David: Benedictus tu, fili mi David; et quidem 
faciens facies et @otens poteris. Abiit autem David in viam suam, 
et Saul reversus est in locum suum. 

2 Et ait David in corde suo: Aliquando incidam una die in manus 

Saul; nonne melius est ut fugiam et salver in terra Philisthi- 
norum, ut desperet Saul cessetque.me quaerere in cunctis finibus 
Israél? Fugiam ergo manus eius. 

2 Et surrexit David et abiit ipse et “sescenti viri cum eo ad °Achis 
filium Maoch regem Geth. 3 Et habitavit David cum Achis in Geth 
ipse et viri eius, vir et domus eius et David et °duae uxores eius 
Achinoam iezrahelitis et Abigail uxor Nabal Carmeli. 4 Et nuntiatum 
est Sauli quod fugisset David in Geth, et non addidit ultra quae- 
rere eum. 

5 Dixit autem David ad Achis: Si inveni gratiam in oculis tuis, 
detur mihi locus in una urbium regionis huius, ut habitem ibi; cur 
enim manet servus tuus in civitate regis tecum? §& Dedit itaque ei 
Achis in die illa ¢Siceleg; propter quam causam facta est Siceleg 
regum Juda usque in diem hanc. /Fuit autem numerus dierum, 
quibus habitavit David in regione Philisthinorum, quattuor mensium. 

8 9Et ascendit David et viri eius, et agebant praedas “de Gessuri 








— 242 — 


a a 





postea in Siceleg (27, 1-12). Ingruente autem inter Israél et Philisthaeos 
bello, cuius exitus per Samuelem a mortuis excitatum Saul rescivit 
(28, 1-24), David ab Achis, qui eum sui ipsius custodem constituerat et 


LIBER I REGUM 
27, 9 — 28,123 








et de ‘Gerzi et de JAmalecitis; hi enim pagi habitabantur in terra 
antiquitus, ‘euntibus Sur usque ad terram Aegypti. 9 Et percutiebat 
David omnem terram nec relinquebat viventem virum et mulierem, 
tollensque oves et boves et asinos et camelos et vestes revertebatur 
et veniebat ad Achis. 19 Dicebat autem ei Achis: “In quem irruisti 
hodie? Respondebat David: Contra meridiem Iudae et contra me- 
ridiem “Ierameel et contra meridiem °Ceni. 11 Virum et mulierem 
non vivificabat David nec adducebat in Geth dicens: Ne forte lo- 
quantur adversum nos. Haec fecit David, et hoc erat decretum illi 
omnibus diebus, quibus habitavit in regione Philisthinorum. 12 Credi- 
dit ergo Achis David dicens: Multa mala operatus est contra popu- 
lum suum Israél; erit igitur mihi servus sempiternus. 
2 Factum est autem in diebus illis, “congregaverunt Philisthiim 
agmina sua ut praepararentur ab bellum contra Israél. Dixitque 
Achis ad David: Sciens nunc scito quoniam mecum egredieris in 
castris tu et viri tui. 2 Dixitque David ad Achis: Nunc scies quae 
facturus est servus tuus, Et ait Achis ad David: Et ego custodem 
capitis mei ponam te cunctis diebus. 

3 bSamuel autem mortuus est, planxitque eum omnis Israél, et 
sepelierunt eum in “Ramatha urbe sua, et Saul 4abstulit ¢magos et 
hariolos de terra. 

4 Congregatique sunt Philisthiim et venerunt et castrametati sunt 
in /Sunam. Congregavit autem et Saul universum Israél et venit 
in 9Gelboé. 5 Et vidit Saul castra Philisthiim et timuit, et expavit 
cor eius nimis. 6 “Consuluitque Dominum, et ‘non respondit ei neque 
iper somnia neque Kkper sacerdotes neque per prophetas. 7 Dixitque 

aul servis suis: Quaerite mihi mulierem habentem /’pythonem, et 
vadam ad eam et sciscitabor per illam. Et dixerunt servi eius ad 
eum: Est mulier pythonem habens in ™Endor. 

8”Mutavit ergo habitum suum vestitusque est aliis vestimentis et 
abiit ipse et duo viri cum eo, veneruntque ad mulierem nocte, et 
ait illi: °Divina mihi in pythone et suscita mihi quem dixero tibi. 
9 Et ait mulier ad eum: Ecce tu nosti quanta fecerit Saul et quo- 
modo eraserit magos et hariolos de terra; quare ergo insidiaris animae 
meae ut occidar? ~- 10 Et iuravit ei Saul in Domino dicens: ?Vivit 
Dominus, quia non eveniet tibi quidquam mali propter hanc rem. 
11 Dixitque ei mulier: Quem suscitabo tibi? Qui ait: Samuelem mihi 
suscita. 12 Cum autem vidisset mulier Samuelem, exclamavit voce 
magna et dixit ad Saul: Quare imposuisti mihi? Tu es enim Saul. 
13 Dixitque ei rex: Noli timere. Quid vidisti? Et ait mulier ad Saul: 
@eos vidi ascendentes de terra. 14 Dixitque ei: Qualis est forma 
eius? Quae ait: Vir senex ascendit et ipse amictus est “pallio. Et 
intellexit Saul quod Samuel esset et Sinclinavit se super faciem suam 
in terra et adoravit. 15 Dixit autem Samuel ad Saul: Quare inquie- 
tasti me, ut suscitarer? Et ait Saul: Coartor nimis; siquidem Phi- 
listhiim pugnant adversum me, et tDeus recessit a me et “exaudire 
me noluit neque in manu prophetarum neque per somnia; vocavi 
ergo te, ut ostenderes mihi quid faciam. 16 Et ait Samuel: Quid in- 


terrogas me cum Dominus recesserit a te et transierit ad aemulum . 


tuum? 17%Faciet enim tibi Dominus, sicut locutus est in manu mea, 
et “scindet regnum tuum de manu tua, et dabit illud proximo tuo 
David, 18 “quia non oboedisti voci Domini neque fecisti Yiram furoris 
eius in Amalec. Idcirco quod pateris fecit tibi Dominus hodie. 19 Et 
dabit Dominus etiam Israél tecum in manus Philisthiim; cras autem 
*tu et filii tui mecum eritis, sed et castra Israél tradet Dominus in 
manus Philisthiim. 29 Statimque Saul cecidit porrectus in terram; 
extimuerat enim verba Samuelis, et robur non erat in eo, quia non 
comederat panem tota die illa. 

21 Ingressa est itaque mulier illa ad Saul, conturbatus enim erat 
valde, dixitque ad eum: Ecce oboedivit ancilla tua voci tuae, et 
@posul animam meam in manu mea et audivi sermones tuos, quos 
locutus es ad me; 22 nunc igitur audi et tu vocem ancillae tuae; et 
®5ponam coram te buccellam panis, ut comedens convalescas et possis 
iter agere. 23 Qui renuit et ait: Non comedam. Coégerunt autem 





scl. Js. 26, 10°" Jd 7, 
jcf. cp. 15, 7, 8 
bY OD: 5} 27% 


Cle s. 235 27, 


NCD. 30, 29. 
ov. Jd 1, 16. 


@ Ci. €D: 29; °X; 


6b cp. 25, 1; Ecli 46, 23. 
oe vr. - 


oP y2 22, ¥Ss LV 195-313 20; 
27%. Dt 18, £0, 12. 


gc K's cet 

Aci. cp. 14, 18, 19, 37. 

VEE TSs< Cpr 14.537: 

jNm 12, 6. 

Rech Bx: 28,5. 307-NM 27,255 
Dt 33, 8. 

oe a oo: Dt 18, 11> Ac 26; 


We NSE. TT PS 82. EF, 

Pte 2 Re 20, 38 3? ao*)- 3 
Par’ 18>: 297". 35," 2'2; 

o1 Par 10, 13. — ct. Dt 18, 
10. 


pcp. 26, 10. — cf. Rt 3, 13. 


TS. Bi4sT; 6; 
ES, 2217 
24, 9. 


q cf. 
rcp. 
scp. 


tcp. 


16, 14; 18, 12. 
uvr. 6. 


v Ecli 46, 23. 
wep. 15, 28. — cf. Dn 5, 28. 


HIVE CD. 1E5, 3,29; 8182 19% 

y Os II, 9. 

zcp. 31, 2, 6. — cf. 3 Rg 11, 
43 etc. 


QV Vd 24 3: 


b cf. Gn 18, 5. 











LIBER I REGUM 
28, 24 — 30, 12 


secum in castra adduxerat, cum suis domum remeare cogitur (29, I-11) 


et quia Amalecitae, eo absente, impetu in Siceleg facto, omnia diripuerant | 


(30, 1-16), eos adgreditur, eosque percutit, erepta recuperat et de eorum 








Oop. 28, iz. 
b 3 Rg 20, 26; 4 Rg 13, 17. 
cid 


ecp. 5, 8. ee CO Js 33,53. 
PCD. 48,1522. 

SO Ole ep. aa; tr. 

h cf. cp. 27, 7. 

4 cf. Da -6, 5. 


jcp. 27, 6; 30, Z. 
Rkcf: cp. 14, 22. 
Lcf. r Par 12, 19. 
MV. CD. 2%, 11. 


nv. Cp. 20, 3. 


02 Rg 3, 25; 4 Rg 19, 27; Ps 
120, 8; Is 37, 28. 


p2 14, 17, 20; 19, 27. — 
2 RE 12, 8. 


q-cf, x) Pat ‘12, 19, 22. 


rvr. I. 


OCD. (20, 4, 313° % Par12, 20: 
bcp. 27, 3. — cf. cp. 15, 3, 7- 
Cvr. 14. 


d2 Rg 3, 32. 
€V. CD. 25, 42, 43. 


fcf. Ex 17, 4; Nm 14, 10. 
gcf. cp. 1, 10; 22, 2; Ecli 30, 
i & 


hep. 23, 6, 9. 
iV. Cp. 22, 10. 
$x. Par 12,21. —‘ct..4 Re 5,2. 


Rk vr. 18. 
PN. OD. 08,235 27,2. 


mvr. 21. — Cf. cp. 25, 13. 


nJd 15, 19. — cf. cp. 14, 27. 


xerunt et ambulaverunt per totam noctem 





eum servi sui et mulier, et tandem, audita voce eorum, surrexit de 
terra et sedit super lectum. 

24 Mulier autem illa habebat vitulum pascualem in domo et festina- 
vit et occidit eum, tollensque farinam miscuit eam et coxit azyma 
25 et posuit ante Saul et ante servos eius. Qui, ne comedissent, surre- 

am.. 
? 4Congregata sunt ergo Philisthiim universa agmina in ?Aphec; 
sed et Israél castrametatus est super “fontem, qui erat in @Iez- 
rahel. 2 Et “satrapae quidem Philisthiim incedebant in centuriis et mi- 
libus; David autem et viri eius erant in novissimo agmine cum /Achis. 
3 9Dixeruntque principes Philisthiim ad Achis: Quid sibi volunt He- 
braei isti? Et ait Achis ad principes Philisthiim: Num ignoratis David, 
qui fuit servus Saul regis Israé] et est apud me “multis diebus vel 
annis, et ‘non inveni in eo quidquam ex die qua transfugit ad me 
usque ad diem hanc? 

4 Trati sunt autem adversum eum principes Philisthiim et dixerunt 
ei: Revertatur vir iste et sedeat jin loco suo, in quo constituisti eum, 
et non descendat nobiscum in proelium, “ne fiat nobis adversarius 
cum proeliari coeperimus. ‘Quomodo enim liter poterit placare do- 
minum suum nisi in capitibus nostris? 5”Nonne iste est David cui 
cantabant in choris dicentes: 

Percussit Saul in milibus suis, et David in decem milibus suis? 
6 Vocavit ergo Achis David et ait ei: ”“Vivit Dominus, quia re- 
ctus es tu et bonus in conspectu meo et %exitus tuus et introitus 
tuus mecum est in castris, et non inveni in te quidquam mali ex 
die, qua venisti ad me, usque in diem hanc; sed satrapis non pla- 
ces: 7revertere ergo et vade in pace, et non offendas oculos satra- 
parum Philisthiim. 8 Dixitque David ad Achis: Quid enim feci, et 
quid invenisti in me servo tuo a die, qua fui in conspectu tuo, usque 
in diem hanc, ut non veniam et pugnem contra inimicos domini mei 
regis? 9% Respondens autem Achis locutus est ad David: Scio quia 
bonus es tu in oculis meis ?sicut angelus Dei; sed principes Philis- 
thinorum dixerunt: Non ascendet nobiscum in proelium. 19 Igitur 
consurge mane Ytu et servi domuni tui, qui venerunt tecum, et, cum 
de nocte surrexeritis et coeperit dilucescere, pergite. 

11 Surrexit itaque de nocte David ipse et viri eius, ut proficisce- 
rentur mane et reverterentur ad terram Philisthiim; Philisthiim autem 
ascenderunt in ‘Iezrahel. 

Cumque “venissent David et viri eius in Siceleg die tertia, 

bAmalecitae “impetum fecerant ex parte australi in Siceleg et 
percusserant Siceleg et succenderant eam igni 2 et captivas duxerant 
mulieres ex ea a minimo usque ad magnum et non interfecerant 
quemquam, sed secum duxerant et pergebant itinere suo. 3 Cum ergo 
venissent David et viri eius ad civitatem et invenissent eam succen- 
sam igni et uxores suas et filios suos et filias ductas esse captivas, 
4djeyvaverunt David et populus, qui erat cum eo, voces suas et 
planxerunt donec deficerent in eis lacrimae. 5Siquidem et “duae 
uxores David captivae ductae fuerant, Achinoam iezrahelites et Abi- 
gail uxor Nabal Carmeli. 6 Et contristatus est David valde: ‘volebat 
enim eum populus lapidare, quia Yamara erat anima uniuscuiusque 
viri super filiis suis et filiabus; confortatus est autem David in Do- 
mino Deo suo 7et ait ad “Abiathar sacerdotem filium Achimelech: 
Applica ad me ephod. Et applicavit Abiathar ephod ad David. 8 Et 
fconsuluit David Dominum dicens: Persequar /latrunculos hos et 
comprehendam eos an non? Dixitque ei Dominus: Persequere, absque 
dubio enim comprehendes eos et “excuties praedam. 

9 Abiit ergo David ipse et ‘sescenti viri, qui erant cum eo, et ve- 
nerunt usque ad torrentem Besor et lassi quidam substiterunt. 1° Per- 
secutus est autem David ipse et quadringenti viri; substiterant enim 
mducenti, qui lassi transire non poterant torrentem Besor. 11 Et inve- 
nerunt virum aegyptium in agro et adduxerunt eum ad David, dede- 
runtque ei panem ut comederet et biberet aquam, 12 sed et fragmen 
massae caricarum et duas ligaturas uvae passae. Quae cum comedisset, 
"reversus est spiritus eius et refocillatus est; non enim comederat 








— 244 — 


——— 





eee 





spoliis partem inter suos distribuit (17-25), partemque ad seniores luda 
dono transmittit (26-31). Interea Philisthaei Israélis agmina disperdunt, 
labesitae autem cadavera Saul et filiorum honorifice condunt (31, 1-13). 


LIBER I REGUM 
30, 13 — 31, 10 








panem neque biberat aquam tribus diebus et tribus noctibus. 13 Dixit 
itaque ei David: Cuius és tu? vel unde? et quo pergis? Qui ait: 
Puer aegyptius ego sum servus viri amalecitae; dereliquit autem me 
dominus meus, quia aegrotare coepi nudiustertius. 14 Siquidem nos 
erupimus ad australem plagam ?Cerethi et contra Iudam et ad me- 
ridiem ¢Caleb, et Siceleg succendimus igni. 15 Dixitque ei David: 
Potes me ducere ad “cuneum istum? Qui ait: Iura mihi per Deum 
quod non occidas me et non tradas me in manus domini mei, et 
ego ducam te ad cuneum istum. Et iuravit ei David. 16 Qui cum 
duxisset eum, ecce illi Sdiscumbebant super faciem universae terrae 
comedentes et bibentes, et quasi festum celebrantes diem pro cuncta 
praeda et spoliis, quae ceperant de terra Philisthiim et de terra Iuda. 

17 Et percussit eos David a vespere usque ad vesperam alterius diei, 
et non evasit ex eis quisquam nisi quadringenti viri adulescentes, 
qui ascenderant ‘camelos et fugerant. 18%Eruit ergo David omnia 
quae tulerant Amalecitae et duas uxores suas eruit. 19 Nec defuit 
quidquam a parvo usque ad magnum, tam de filiis quam de filiabus 
et de spoliis, et quaecumque rapuerant omnia reduxit David. 29 Et 
tulit universos greges et armenta et minavit ante faciem suam dixe- 
runtque: Haec est praeda David. 

21 Venit autem David ad “ducentos viros, qui lassi substiterant nec 


‘sequi potuerant David, et residere eos iusserat in torrente Besor; 


qui egressi sunt obviam David et populo, qui erat cum eo. Accedens 
autem David ad populum “salutavit eos pacifice. 22 Respondensque 
omnis vir pessimus et iniquus de viris, qui ierant cum David, dixit: 
Quia non venerunt nobiscum, non dabimus eis quidquam de praeda 
quam eruimus, sed sufficiat unicuique uxor sua et filii; quos cum 
acceperint, recedant. 23 Dixit autem David: Non sic facietis, fratres 
mei, de his quae tradidit nobis Dominus, et custodivit nos et dedit 
latrunculos, qui eruperant adversum nos, in manus nostras; 34 nec 
audiet vos quisquam super sermone hoc; aequa enim pars erit ¥%de- 
scendentis ad proelium et remanentis ad sarcinas et similiter divident. 

25 Et factum est hoc ex die illa et deinceps constitutum et prae- 
finitum et quasi lex in Israél usque in diem hanc. 

26 Venit ergo David in Siceleg et misit dona de praeda senioribus 
Iuda proximis suis dicens: Accipite *benedictionem de praeda hostium 
Domini: 27 his qui erant in Bethel et qui in “Ramoth ad meridiem 
et gui in @Iether 28 et qui in ¢Aroér et qui in Sephamoth et qui in 
fEsthamo 29 et qui in Rachal et qui in urbibus 9Ierameel et qui in 
urbibus ”“Ceni 2% et qui in *Arama et qui in lacu Asan et qui in 
Athach 31 et qui in ‘Hebron et reliquis, qui erant in his locis in qui- 
bus commoratus fuerat David ipse.et viri eius. 

3 Philisthiim autem pugnabant adversum Israél, et fugerunt viri 

Israél ante faciem Philisthiim et ceciderunt interfecti in *monte 
Gelboé. 2 Irrueruntque Philisthiim in Saul et in filios eius et percus- 
serunt “Ionatham et °Abinadab et Melchisua filios Saul. 

3 dTotumque pondus proelii versum est in Saul; et consecuti sunt 
eum viri sagittarii, et vulneratus est vehementer a sagittariis. 4 ¢Di- 
xitque Saul ad armigerum suum: Evagina gladium tuum et percute 
me, ‘ne forte veniant incircumcisi isti et interficiant me illudentes 
mihi. Et noluit armiger eius, (9fuerat enim nimio terrore perterritus). 
Arripuit itaque Saul gladium et “irruit super eum. 5 Quod cum vi- 
disset armiger eius, videlicet quod mortuus esset Saul, irruit etiam 
ipse super gladium suum et mortuus est cum eo. 6 Mortuus est ergo 
Saul et tres filii eius et armiger illius et universi viri eius in die illa 
pariter. 7 Videntes autem viri Israél, qui erant trans vallem et trans 
Tordanem, quod fugissent viri israélitae et quod mortuus esset Saul 
et filii eius, reliquerunt civitates suas et fugerunt, veneruntque Philis- 
thiim et habitaverunt ibi. 

8 Facta autem die altera, venerunt Philisthiim ut spoliarent inter- 
fectos et invenerunt Saul et tres filios eius iacentes in monte Gelboé, 
9 et ‘praeciderunt caput Saul et spoliaverunt eum armis et miserunt 
in terram Philisthinorum per circuitum, jut adnuntiaretur in “templo 
idolorum et in populis. 1° Et posuerunt arma eius in templo ”Asta- 





ovr. I. 

p:2 Rg 8, 183 15, 18< 20% 78233 
Rg 1, 38, 44; 1 Par 18, 17. 

qd JS 14, 13. 

rcp. 13, 17. — cf. cp. 14, 38. 


$ck. Jd’, tr. 


tcf. Jd 8, 21. 
uvr. 8. 


vvr. 10. 


x Jd 18, 15. 


y cf. Nm 31, 27; Js 22, 8. 


z cf.2 Rg 3,173; 5,3; 17,15 ete. 


GN CD28 }27% 
6 Gn 28, 19. — v. Jd 1, 22-26. 


e Dt 2, 36; Js 13, 16. 
f Js 15, 50. 


i Jd i, 17 (?). 

jJs 14, 13-15; Jd 1, 10; 2 Rg 
2, I-4. 

1-13] 1 Par 10, I-12. 

acp. 28, 4. — cf. 2 Rg 1, 6, 
B38 20, F2. ‘ 

b J Far8, -33; 

ct. Cp. 345/494 

dcf. cp. 29, 9. — v. 2 Rg 1,6. 

ecf. Jd 9, 54. 

fv. Jd 14, 3. 

g cf. cp. 26, 9. — v. 2 Rg 1,14. 

hk cf. 2 Rg 1, 10. 


MV JOr2 A 23. 





— 245 — 








LIBER I REGUM 
31, 11-13 


8. Regnum David fundatur et confirmatur (1, 1-20, 26), David, accepto nuntio de 
Saulis et lonathae interitu, eos deflet, vindicat (1, 1-16) et elegiaco car- 
mine commendat (17-27); divinoque praemonitus adflatu ascendit in 





WIS 17; TI. 

o 2 Rg21,10.-cf.cp. 11, 1-11. 
p2 Rg 2, 4-7. 
qcf. 2 Rg 4532 
7ci. 2 Par. 16,:14; 21, 2o:s8r 
Pty “5.2%. eee 

Pet SZ RR TF 

wu cf. Gn 50, 10. 





roth, corpus vero eius suspenderunt in muro “Bethsan. 11 °Quod cum 
audissent habitatores Iabes Galaad quaecumque fecerant Philisthiim 
Saul, 12surrexerunt ?omnes viri fortissimi et— Yambulaverunt tota 
nocte et tulerunt cadaver Saul et cadavera filiorum eius de muro 
Bethsan veneruntque Iabes Galaad et “combusserunt ea ibi. 13 Et 
tulerunt ossa eorum et Ssepelierunt in nemore Iabes et ‘ieiunaverunt 
Useptem diebus. 


LIBER SECUNDUS SAMUELIS 


QUEM NOS “SECUNDUM REGUM,, DICIMUS 


LIBER II REGUM 


1, 1-20 








r-15] LL. in D. 5 ». Pnt. 
av. 1 Rg 30, 17-20. 


bcp. 4, 10. 
cp. 15, 32; 1 Rg 4, 12. 
dcp. 14, 4 


ecf. 1 Rg 4, 16. 


6-10] 1 Rg 31, 1-4; 1 Par 10, 
1-6. 


f cf. Jd 9, 54. 
gcf. 4 Rg 11, 12. 


hcp. 13:31. — cf. cp. 3, 31} 
ky , 29. — v. Js 7, 6. 
i cf. cp. ea 35; 1 Rg 31, 13. 


* 


Lcf. 1 Rg 24, 6, 10; 26, 9; 31, 
4; 8 104,45. 

MY. LARS 190) 1 5 120 3 
Chg A Os: 32. 
cf. cp. 3, by 1 Bata. 19; 3 Rg 
2, 32, 37; 

pvr. 14 

qcf. cp. 3, 33; 2 Par 35, 25. 


718 10, 23. 


IO), VES. 

$vr..25, 27; 1 Mc 9, at. 

t Mic 1, 10. 

ucf. 1 Rg 31, 9; Am 3, 9 
9.6f., Bx 15, 20330 Ti, 4e5 
x Jd 14, 3; 1 Rg 18, 6. 








p, fej) ACTUM est autem, postquam mortuus est Saul, ut 
i@t|| David reverteretur %a caede Amalec et maneret in 
Siceleg duos dies. 2In die autem tertia apparuit 
bhomo veniens de castris Saul ‘veste conscissa et 
pulvere conspersus caput et, ut venit ad David, 
dcecidit super faciem suam et ‘adoravit. 3 Dixitque 
GAN ad eum David: Unde venis? Qui ait ad eum: De 
——= castris Israél fugi. 4 Et dixit ad eum David: “Quod 
est Serbeal quod factum est? Indica mihi. Qui ait: Fugit populus 
ex proelio, et multi corruentes e populo mortui sunt; sed et Saul et 
Ionathas filius eius interierunt. 5 Dixitque David ad adulescentem 
qui nuntiabat ei: Unde scis quia mortuus est Saul et Ionathas filius 
eius? 6 Et ait adulescens qui nuntiabat ei: Casu veni in montem Gel- 
boé, et Saul incumbebat super hastam suam. Porro currus et equites 
appropinquabant ei, 7 et conversus post tergum suum vidensque me 
vocavit; cui cum respondissem: Adsum, 8 dixit mihi: Quisnam es tu? 
Et aio ad eum: Amalecites ego sum. 9% Et locutus est mihi: /Sta 
super me et interfice me, quoniam tenent me angustiae, et adhuc 
tota anima mea in me est. 10Stansque super eum occidi illum, scie- 
bam enim quod vivere non poterat post ruinam, et %tuli diadema, 
quod erat in capite eius, et armillam de bracchio illius et attuli ad 
te dominum meum huc. 

11 Apprehendens autem David vestimenta sua “scidit omnesque viri 
qui erant cum eo, 12 et planxerunt et fleverunt et Hieiunaverunt usque 
ad vesperam super Saul et super Ionathan filium eius et super popu- 
lum Domini et super domum Israél, eo quod corruissent gladio. 

13 Dixitque David ad iuvenem qui nuntiaverat ei: Unde es tu? Qui 
respondit: Filius hominis advenae amalecitae ego sum. 14 Et ait ad 
eum David: ‘Quare non timuisti mittere manum tuam, ut occideres 
™christum Domini? 15”"Vocansque David unum de pueris suis ait: 
Accedens irrue in eum. Qui percussit illum, et mortuus est. 16 Et ait 
ad eum David: °Sanguis tuus super caput tuum, os enim tuum locu- 
tum est adversum te dicens: Ego interfeci ?christum Domini. 

17 @Planxit autem David planctum huiuscemodi super Saul et super 
Ionathan filium eius 18 (et praecepit ut docerent filios Iuda arcum, 
sicut scriptum est in “libro iustorum), et ait: 


Considera, Israél, pro his, qui mortui sunt 
super excelsa tua vulnerati. 
19 Incliti Israél super montes tuos interfecti sunt. 
8Quomodo ceciderunt fortes? 
20 ‘Nolite adnuntiare in Geth, 
Uneque adnuntietis in compitis Ascalonis, 
Yne forte laetentur filiae Philisthiim, 
ne exsultent filiae “incircumcisorum. 








— 246 — 








Hebron, rex luda publice consecratur (2, 1-4), laudatoriam le- 
gationem ad labesitas mittit (5-7) et contra Abner, qui Isboseth 


regem in Israél constituerat, bellum peas Quod tam fauste sibi 


LIBER II REGUM 
1, 21 — 2, 21 








21 yMontes Gelboé, nec ros nec pluvia veniant super vos, 
neque sint agri primitiarum; 
quia ibi abiectus est clipeus fortium, 
clipeus Saul, quasi non esset *unctus oleo. 
22 A sanguine interfectorum, ab adipe fortium 
%sagitta Jonathae nunquam rediit retrorsum 
et eladius Saul non est reversus inanis. 
23 Saul et Ionathas amabiles et decori in vita sua, 
in morte quoque non sunt divisi: 
baquilis velociores, “leonibus fortiores. 
24 Filiae Israél, super Saul -flete, 
qui “vestiebat vos coccino in deliciis, 
€qui praebebat ornamenta aurea cultui vestro. 
25/Quomodo ceciderunt fortes in proelio ? 
Ionathas in excelsis tuis occisus est. 
26 Doleo super te, frater mi Ionatha, 
9decore nimis et amabilis super amorem mulierum. 
Sicut mater unicum amat filium suum, 
ita ego te diligebam. 
27 Quomodo ceciderunt robusti, et perierunt arma bellica ? 


Igitur post haec ¢consuluit David Dominum dicens: Num ascen- 

dam in unam de civitatibus Iuda? Et ait Dominus ad eum: 
Ascende. Dixitque David: Quo ascendam? Et respondit ei: 2In He- 
bron. 2 Ascendit ergo David et “duae uxores eius Achinoam iezrahe- 
lites et Abigail uxor Nabal Carmeli; 3 sed et ¢viros, qui erant cum eo, 
duxit David singulos cum domo sua; et manserunt in oppidis Hebron. 
4 ¢Veneruntque viri Iuda et /unxerunt ibi David ut regnaret super 
domum luda. Et nuntiatum est David quod 9viri Iabes Galaad 
sepelissent Saul. 

5 Misit ergo David nuntios ad viros Iabes Galaad dixitque ad eos: 
hBenedicti vos Domino, qui fecistis misericordiam hanc cum domino 
vestro Saul et sepelistis eum. 6 Et nunc retribuet vobis quidem Do- 
minus *misericordiam et veritatem, sed et ego reddam gratiam eo 
quod fecistis verbum istud. 7/%Confortentur manus vestrae et estote 
filii fortitudinis; licet enim mortuus sit dominus vester Saul, tamen 
me /unxit domus Iuda in regem sibi. 

8 kAbner autem filius Ner ‘'!princeps exercitus Saul tulit Isboseth 
filium Saul et circumduxit eum per ™castra 9% regemque constituit 
super Galaad et super Gessuri et super Iezrahel et super Ephraim 
et super Beniamin et super Israél universum. 19 "Quadraginta anno- 
rum erat Isboseth filius Saul cum regnare coepisset super Israél, 
et duobus annis regnavit. Sola autem domus Iuda sequebatur David. 
11 oF t fuit numerus dierum, quos commoratus est David imperans in 
Hebron super domum Tuda, septem annorum et sex mensium. 

12 Egressusque est Abner filius Ner et pueri Isboseth filii Saul de 
™castris in Gabaon. 13 Porro Ploab filius Sarviae et pueri David 
egressi sunt et occurrerunt eis Yiuxta piscinam Gabaon. Et, cum in 
unum convenissent, e regione sederunt, hi ex una parte piscinae et illi 
ex altera. 14 Dixitque Abner ad Ioab: Surgant pueri et ludant coram 
nobis. Et respondit loab: Surgant. 15 Surrexerunt ergo et transierunt 
numero duodecim de Beniamin ex parte Isboseth filii Saul, et duo- 
decim de pueris David. 16 Apprehensoque unusquisque capite com- 
paris sui, defixit gladium in latus contrarii, et ceciderunt simul; 
vocatumque est nomen loci illius ager robustorum in Gabaon. 

17 Et ortum est bellum durum satis in die illa; fugatusque est 
Abner et viri Israél a pueris David. 18 Erant autem ibi “tres filii Sar- 
viae, Ioab et Abisai et Asaél; porrc Asaél cursor ‘velocissimus fuit, 
quasi unus de capreis quae morantur in silvis. 19Persequebatur autem 
Asaél Abner, et non declinavit ad dexteram neque ad sinistram omit- 
tens persequi Abner. 2° Respexit itaque Abner post tergum suum et 
ait: Tune es Asaél? Qui respondit: Ego sum. 21 Dixitque ei Abner: 
Vade ad dextram sive ad sinistram et apprehende unum de adule- 
scentibus et tolle tibi spolia eius. Noluit autem Asaél omittere quin 








21) R. in D. 3 Dd. dire — Ant. 
in_sb. a. D. 5 p. Put. 
yx Rg 31,1 


sci, WEF 145.1 °Re 10;*1 
acf. 1 Rg 18, 4. 


23] v. ur. 21. — Ant. in fs. et 
oct. ss: App Pet: et_ P:- ete. 
— v. Ps. 115,15. 


bch fr4y 237 Haba) 8 
c ef: Jdita, 18: 1 Re-17., 34. 
d Jd 5, 29, 30. 


écf;- BZ. 16; 11. 


25] VU. UNE 27, 
Vr. tO. 


26] R. in fs. 7 Dol. B.. M. V. 
g vr. 23. 


retr) L Ee ante fr 2). D5 DP: 
Put. 

@V. I RE22,-105 30, 58; 

Bv3 Js "1a: -13". 


CV: I RE S5 4s, 43. 


dt Rg 27,2, 3; 30, 1. — Vv. I 
Par. 12, 3-22. 


6:5 Mc 2,57. 

fvr. 7; cp. 5, 3. — cf. 1 Rg 
16,13. 

gi Reg 31, 11-13. — cf. cp. 21, 
12-14. 

BY Rt.2, 20, 


i Gn 24, 49; 47, 29; Js 2, 14. 
fiep. 13; 28; 1 Rg 4, 9. 


Reef. 1 RG 31.4550 5 0.7535 $9:52'6335: 
lep. 24, 2. — Vv. Gn 21;; 22. 
wn? CV. -JS 133-20) 


# Cis I Re 13,1 
o'tp,' 55,.$3°.5 Re 2; 1%. 


pi Rg 26, 6. 
of. jr 41, 223 


ri Par 2,16.— cf. sigh ii 


a Cpe 22% 343 x. Par °x2,, 
Pe 17,734; Ci~2,-9, dK 8, 
14; Hab 3, 19. — cf. cp. 
22. 

















LIBER II REGUM 


2, 22 — 8, 20 


cessit (8-3, 5), ut ipse Abner in partes suas transgrederetur, (6-23) 
eumgue a loab invidia et fratris Asaélis ulciscendi libidine occi- 
sum (24-27), ut omnem de se proditionis suspicionem avertat 





Cpe: 355273 SOx: 205. 10s 


uvr. 14. — cf. Pro 17, 14. 


vcf. 1 Rg 31, 12. 


x vr. 8 (.— v. Js 13, 26). 


acp. 5, 10. — cf. Jo 3, 30. 


2-5] «1 Par 3, 1-4. 

0.CD;,.13,;.1- 

fe Rg 25, 42, 43. 
Cp. 13, 37, 39. 

€cp. 14, 32; 15, 8. — cf. 1 Rg 
27, 8. 

f3 Ret, 5. 

6-210] LL. in fr. 3 p. D. § Dd. 
Put. 


§ cD. 25). 8,420. 
ect. “epi x6, 21; 927 3 ‘Re 2, 's2% 


eV. EF Re 27, 43. 


jvr. 35; 1 Rg 3, 17; 14, 4325, 
22.0 Me bE ED 
& Ps 88, 4. — cf. 1 Rg 15, 28; 


mcf. Gn 43, 3. 
nt Rg 14, 49; 18, 28; 19, I. 


o1 Rg 18, 25, 27. 


pr Rg 25, 44. 
qcp. 16, 5; 17, 18; 19, 16; 3 
Rg 2, 8. 


ri Rg 30, 26. 


Sv. vr. 9. 


icf. Par)-22,529: 





urgeret eum. 22 Rursumque locutus est Abner ad Asaél: Recede, noli 
me sequi, ne compellar confodere te in terram et levare non potero 
faciem meam ad loab fratrem tuum. 23 Qui audire contempsit et 
noluit declinare. Percussit ergo eum Abner aversa hasta ‘in inguine 
et transfodit, et mortuus est in eodem loco; omnesque qui transibant 
per locum illum, in quo ceciderat Asaél et mortuus erat, subsistebant. 

24 Persequentibus autem Ioab et Abisai fugientem Abner, sol oc- 
cubuit; et venerunt usque ad collem aquaeductus, qui est ex adverso 
vallis itineris deserti in Gabaon. 25 Congregatique sunt filii Beniamin 
ad Abner et conglobati in unum cuneum steterunt in summitate tu- 
muli unius. 26 Et exclamavit Abner ad Ioab et ait: Num usque ad 
internecionem tuus mucro desaeviet? An ignoras quod periculosa sit 
desperatio? Usquequo non dicis populo ut omittat persequi fratres 
suos? 27 Et ait Ioab: Vivit Dominus, “si locutus fuisses mane, reces- 
sisset populus persequens fratrem suum. 28 Insonuit ergo Ioab bucina, 
et stetit omnis exercitus, nec persecuti sunt ultra Israél, neque iniere 
certamen. 29 Abner autem et viri eius abierunt per campestria Ytota 
nocte illa et transierunt Iordanem et, lustrata omni Bethoron, ve- 
nerunt ad “castra. 30Porro Ioab reversus, omisso Abner, congre- 
gavit omnem populum, et defuerunt de pueris David decem et no- 
vem viri, excepto Asaéle; 31servi autem David percusserunt de Be- 
niamin et de viris, qui erant cum Abner, trecentos sexaginta, qui et 
mortui sunt. %2 Tuleruntque Asaél et sepelierunt eum in sepulcro 
patris sui in Bethlehem. Et ambulaverunt Ytota nocte Ioab et viri, 
qui erant cum e0, et in ipso crepusculo pervenerunt in Hebron. 

3 Facta est ergo longa concertatio inter domum Saul et inter do- 
mum David: David @proficiscens et semper seipso robustior, do- 
mus autem Saul decrescens cotidie. 

2 Natique sunt filii David in Hebron, fuitque primogenitus eius 
‘Amnon de °Achinoam iezrahelitide, et post eum Cheleab de Abi- 
gail uxore Nabal Carmeli, porro tertius Absalom filius Maacna %h- 
liae Tholmai @regis Gessur, 4 quartus autem /Adonias filius Haggith, 
et quintus Saphathia filius Abital, 5sextus quoque Iethraam de Egla 
uxore David: hi nati sunt David in Hebron. 

6 Cum ergo esset proelium inter domum Saul et domum David, 
Abner filius Ner regebat domum Saul. 7 Fuerat autem Sauli concu- 
bina nomine 9Respha filia Aia. Dixitque Isboseth ad Abner: 8 *Quare 
ingressus es ad concubinam patris mei? Qui iratus nimis propter 
verba Isboseth ait: Nunquid ‘caput canis ego sum adversum Iudam 
hodie, qui fecerim misericordiam super domum Saul patris tui et 
super fratres et proximos eius, et non tradidi te in manus David? 
Et tu _requisisti in me quod argueres pro muliere hodie. 9 /Haec 
faciat Deus Abner et haec addat ei, nisi, *quo modo iuravit Dominus 
David, sic faciam cum eo 10 ut transferatur regnum de domo Saul, 
et elevetur thronus David super Israél et super Iudam ’a Dan usque 
Bersabee. L1Et non potuit respondere ei quidquam quia metuebat illum. 

12 Misit ergo Abner nuntios ad David pro se dicentes: Cuius est 
terra? et ut loquerentur: Fac mecum amicitias, et erit manus mea 
tecum et reducam ad te universum Israél. 13 Qui ait: Optime, ego 
faciam tecum amicitias, sed unam rem peto a te dicens: ™Non vi- 
debis faciem meam, antequam adduxeris “Michol filiam Saul; et sic 
venies et videbis me. 14 Misit autem David nuntios ad Isboseth fi- 
lium Saul dicens: Redde °uxorem meam Michol, quam despondi 
mihi centum praeputiis Philisthiim. 15 Misit ergo Isboseth et tulit 
eam a Pviro suo Phaltiel filio Lais. 16 Sequebaturque eam vir suus 
plorans usque YBahurim. Et dixit ad eum Abner: Vade et revertere. 
Qui reversus est. t 

17 Sermonem quoque intulit Abner ad tseniores Israél dicens: Tam 
heri quam nudiustertius quaerebatis David ut regnaret super vos. 
18 Nunc ergo facite, Squoniam Dominus locutus est ad David dicens: 
In manu servi mei David salvabo populum meum Israél de manu 
Philisthiim et omnium inimicorum eius. 19 Locutus est autem Abner 
etiam ad ‘Beniamin. Et abiit ut loqueretur ad David in Hebron omnia 
quae placuerant Israél et universo Beniamin. 2 Venitque ad David 





— 248 — 








lacrimatur (28-39), sed una cum Isboseth quem dolo perem- 
ptum (4, 1-8) vindicaverat (9-11) honorifice sepelit (12). Tunc 
David regnum a cunctis tribubus Israél sibi oblatum instaurat 


LIBER II REGUM 








in Hebron cum viginti viris, et fecit David Abner et viris eius, qui 
venerant cum eo, convivium. 21 Et dixit Abner ad David: Surgam 
ut “congregem ad te dominum meum regem omnem Israél et ineam 
tecum foedus, et Yimperes omnibus, “sicut desiderat anima tua. 

Cum ergo deduxisset David Abner, et ille isset in pace, 22 statim 
-pueri David et loab venerunt, caesis latronibus, cum praeda magna 
nimis. Abner autem non erat cum David in Hebron, quia iam di- 
miserat eum et profectus fuerat in pace, 23 et Ioab et omnis exer- 
citus, qui erat cum eo, postea venerunt. : 

Nuntiatum est itaque Ioab a narrantibus: Venit Abner filius Ner 
ad regem, et dimisit eum, et abiit in pace. 24 Et ingressus est Ioab 
ad regem et ait: Quid fecisti? Ecce venit Abner ad te; quare dimi- 
sisti eum, et abiit et recessit? 25 Ignoras Abner filium Ner, quoniam 
ad hoc venit ad te ut deciperet te et sciret Yexitum tuum et introitum 
tuum et nosset omnia quae agis? 26 Egressus itaque loab a David 
misit nuntios post Abner et reduxit eum a cisterna Sira, ignorante 
David. 27*#Cumque redisset Abner in Hebron, seorsum adduxit eum 
Ioab ad medium portae ut loqueretur ei in dolo et percussit il- 
lum ibi %in inguine; et mortuus est in ultionem sanguinis Asaél 
fratris eius. : 

28 Quod cum audisset David rem iam gestam, ait: 2Mundus ego 
sum et regnum meum apud Dominum usque in sempiternum a san- 
guine Abner filii Ner; 29 et “veniat super caput loab et super omnem 
domum patris eius, nec deficiat de domo lIoab ¢fluxum seminis su- 
stinens et ¢leprosus et tenens fusum et cadens gladio et indigens pane. 

36 Igitur Ioab et Abisai frater eius interfecerunt Abner, eo quod 
foccidisset Asaél fratrem eorum in Gabaon in proelio. 

31 Dixit autem David ad Ioab et ad omnem populum, qui erat cum 
eo: %Scindite vestimenta vestra et “accingimini saccis et plangite ante 
exsequias Abner. Porro rex David sequebatur feretrum. 32 Cumque 
sepelissent Abner in Hebron, ‘levavit rex David vocem suam et fle- 
vit super tumulum Abner; flevit autem et omnis populus. 33 Plan- 
gensque rex et Jlugens Abner ait: 


Nequaquam, ut mori solent “ignavi, ‘mortuus est Abner. 
34 Manus tuae ligatae non sunt, 
et pedes tui non sunt compedibus adgravati; 
sed, sicut solent cadere coram filiis iniquitatis, sic corruisti. 


Congeminansque omnis populus flevit super eum. 
®° Cumque venisset universa multitudo “cibum capere cum David, 

- Clara adhuc die, iuravit David dicens: “Haec faciat mihi Deus et haec 
addat, si “ante occasum solis gustavero panem vel aliud quidquam. 
36 Omnisque populus audivit, et placuerunt eis cuncta quae fecit rex 
in conspectu totius populi. 37 Et cognovit omne vulgus et universus 
Israél in die illa quoniam non actum fuisset a rege ut occideretur 
Abner filius Ner. 

- 88 Dixit quoque rex ad servos suos: Num ignoratis quoniam ?prin- 
ceps et maximus cecidit hodie in Israél? 39 Ego autem adhuc deli- 
catus et unctus rex; 2porro viri isti filii Sarviae duri sunt mihi. "Re- 
tribuat Dominus facienti malum iuxta malitiam suam. 

Audivit autem Isboseth filius Saul, quod cecidisset Abner in 


Hebron, et “dissolutae sunt manus eius; omnisque Israél per- 


turbatus est. 

2 Duo autem viri principes latronum erarit filio Saul: nomen uni 
Baana et nomen alteri Rechab filii Remmon berothitae de filiis Ben- 
iamin, siquidem et °Beroth reputata est in Beniamin, 3 et “fugerunt 
Berothitae in 4Gethaim fueruntque ibi advenae usque ad tempus illud. 

4Erat autem ¢Ionathae filio Saul filius debilis pedibus; quinquen- 
nis enim fuit quando venit nuntius de Saul et Ionatha /ex Iezrahel; 
tollens itaque eum nutrix sua fugit, cumque festinaret ut fugeret, ce- 
cidit et claudus effectus est habuitque vocabulum 9Miphiboseth. 

5 Venientes igitur filii Remmon berothitae Rechab et Baana ingressi 
sunt, fervente die, domum Isboseth, qui dormiebat super stratum suum 
meridie. Et “ostiaria domus purgans triticum obdormivit. 6Ingressi sunt 





3,21 — 4, 6 
uvr. 12, 
v3 Rg rr; 37. 
Dt 14, 2032 Re-2, 16; 23, 


20. 


yv. x Rg 18, 13, 16; 29, 6. 


23 Rg 2, 5, 32. — cf. cp. 20, 
9. 10. 


@NVACp. 2:23. 
bcf. Ps 9, 12; Mt 27, 24. 


ON S5eDp; “1556s 
d Lv 15, 2. 
e Lv 14, 2. 


fep. 2, 23. — cf. cp. 14, 7. — 
v. Nm 35, 19. 


ef. cpi 2, 813235," 32 etc: 

Gn 37, 34; 3 Rg 20, 31; 4 
_ Rg 19, 1 etc. 
it 30, 4. — v. Gn az, 16. 


jcf. cp. 1, 17; 2 Par 35, 25. 


ke (Cp. 83,82, ¥3 
Ech SEG 2,356 -s a 


mCP. 12, 17. 
mvr. 9. —v. Rt 1, 17. 
och: cp. 1; 12, 1. Re srz73 


pt Rg 26, 5, 15. 


qacf. cp. 16, 10; 19, 22. 
FCI WO Sa EES Ps 27, 4; 2 Tm 
4, 14. 


az Es 4, 4; Is 13, 7; Jr 6, 24, 


bJs 9, 17; 18, 25. 

ccf. 1 Rg 31, 7. 

d2 Es 11, 33. — cf. Js 19, 45; 
21, 24. 

TERY 20;:%,-13; 

20h i Par-8. 34: 9, *40. 


5-5,7) LL. in fr. 46. D. 5 ?. 
Put. 
hk cf. Ex 36, 8; Jo 18, 16, 17. 








— 249 — 








LIBER II REGUM 
4, 7—5, 22 


(5, 1-5), Jerusalem petit et in capta lebusaeorum arce do- 
mum sibi aeaificat (6-12), eoque domi (13-16) bellique prospe- 
ratus (17-25) arcam Dei de domo Aminadab transferre cogitat 








#Vs CD22, 25. 


jcp. 2, 29. 


kt Rg 19, 10, 113 23 15, 


(PS pale ° Si Me de Me 
m3 Rg 1, 29. 
Vv. Cp. I, 4-10. 
ocp. I, 14-16. 


pcf. Gn 9g, 5, 6. 


qcp. 3, 32. 
-3] « Par 11, 1-3. 


= 9, 14; Jd 9, 2. — cf. ep. 


Bee - "Re 18, 


13. — V. Cp. 3, 


25. 
ccp.7, 7; ¥ Par 17,*6e Ps'77; 
cf. Mt 2, 6. 


71, 72. — 
dx Rg 13, 14; 25, 30. 
€Cp.. 3, 12; 


fT, 7; 
Pcp: 9:85 .)0. 02, 11: 


trad, 
V.. Cpi32,'45 ir Re6, 1303 Erde 
3. Rg 2, Eas x Par 33 !437:29; 
dé. AS Ge [27. 
7 CDs: 125 W850; 40,001.23 4 
I, 35; 4, 20. — cf. 3 
Be 1 Par II, 4-9. [12, = 
k Jd 19, 11. — cf. Js 15, % 
T 292 
Pvrir9: cP 6, ss 16; 3 Rg 2, 
10:3 +9, 24 etc. .— 
err Par Is, * 62,2 Pars. 
Pt Phas & & 


m3 Rg 9, 15, 24; II, ue 4.8 
12): 20::.2 Par ea" 1§, 


II- 25] r Pa 14, 1-16. 
p3 Rg 5, 1s. 


q-cl.. at -Par 3, 1-9. 


rLe 3, 31..— cla Ze 133,42. 
SPL 2 242 


Pero Reo. 72 ears, 
$V ECDs 2, Ai 


v cp. 23, 14; 1 Rg 22, 4, 5. 


X VE. 23° cp. 23e 136-8 153-8 
18, 16. — cf. Js 17, 15. 

VV. CDi 95. ke 

2 (Ise85'2%:) 

avr. 18. 


13, 21. — cf. 4 Rg 


. 
’ 





autem domum latenter adsumentes spicas tritici, et percusserunt eum 
‘in inguine Rechab et Baana frater eius et fugerunt. 

7 Cum autem ingressi fuissent domum, ille dormiebat super lectum 
suum in conclavi, et percutientes interfecerunt eum; sublatoque ca- 
pite eius abierunt iper viam deserti tota nocte 8 et ‘attulerunt caput 
Isboseth ad David in Hebron dixeruntque ad regem: Ecce caput 
Isboseth filii Saul inimici tui, *qui quaerebat animam tuam; et dedit 
eee domino meo regi ultionem hodie de Saul et de semine eius. 

9 Respondens autem David Rechab et Baana fratri eius filiis Rem- 
mon berothitae dixit ad eos: Vivit Dominus, “qui eruit animam 
meam de omni angustia, 1quoniam eum, "qui adnuntiaverat mihi 
et dixerat: Mortuus est Saul; qui putabat se prospera nuntiare, °tenui 
et occidi eum in Siceleg, cui oportebat mercedem dare pro nuntio: 
11 quanto magis nunc, cum homines impii interfecerunt virum in- 
noxium in domo sua super lectum suum, ?non quaeram sanguinem 
eius de manu vestra et auferam vos de terra? 12 Praecepit itaque 
David pueris suis, et interfecerunt eos praecidentesque manus et pe- 
des eorum suspenderunt eos super piscinam in Hebron; caput au- 
tem Isboseth tulerunt et sepelierunt in sepulcro Abner in Hebron. 

Et venerunt universae tribus Israél ad David in Hebron dicentes: 

“Ecce nos os tuum et caro tua sumus. 2 Sed et heri et nudiuster- 
tius, cum esset Saul rex super nos, "tu eras educens et reducens 
Israél; dixit autem Dominus ad te: “Tu pasces populum meum Israél 
et dtu eris dux super Israél. 3 Venerunt quoque et seniores Israél ad 
regem in Hebron, et “percussit cum eis rex David foedus in Hebron 
fcoram Domino, 9unxeruntque David in regem super Israél. 

4Filius triginta annorum erat David cum regnare coepisset “et 
quadraginta annis regnavit. 5In Hebron regnavit super Iudam iseptem 
annis et sex mensibus, in Ierusalem autem regnavit triginta tribus 
annis super omnem /Israél et ludam. 

6 Et abiit rex et omnes viri, qui erant cum eo, in Ierusalem “ad 
Iebusaeum habitatorem terrae, dictumque est David ab eis: Non 
ingredieris huc nisi abstuleris caecos et claudos dicentes: Non ingre- 
dietur David huc. 7 Cepit autem David arcem Sion, ‘haec est civitas 
David. 8Proposuerat enim David in die illa praemium, qui percussisset 
Iebusaeum et tetigisset domatum fistulas et abstulisset caecos et claudos 
odientes animam David. Idcirco dicitur in proverbio: Caecus et clau- 
dus non intrabunt in templum. 9% Habitavit autem David in arce et 
vocavit eam civitatem David et aedificavit per gyrum a ”Mello et 
intrinsecus. 

10 Et ingrediebatur "proficiens atque succrescens, et Dominus °Deus 
exercituum erat cum eo. : 

11 Misit quoque PHiram rex Tyri nuntios ad David et ligna cedrina 
et artifices lignorum artificesque lapidum ad parietes, et aedificaverunt 
domum David. 12 Et cognovit David quoniam confirmasset eum Do- 
minus regem super Israél et quoniarn exaltasset regnum eius super 
populum suum Israél. 

13 dAccepit ergo David adhuc concubinas et uxores de Jerusalem, 
postquam venerat de Hebron; natique sunt David et alii filii et filiae, 
14et haec nomina eorum qui nati sunt ei in Jerusalem: Samua et 
Sobab et "Nathan et *Salomon 15et Iebahar et Elisua et Nepheg 


-16 et Iaphia et Elisama et Elioda et Eliphaleth. 


17 tAudierunt ergo Philisthiim quod “unxissent David in regem su- 
per Israél et ascenderunt universi ut quaererent David. Quod cum 
audisset David, descendit in Ypraesidium. 18 Philisthiim autem ve- 
nientes diffusi sunt in “valle Raphaim. 19 Et ¥consuluit David Do- 
minum dicens: Si ascendam ad Philisthiim? et si dabis eos in manu 
mea? Et dixit Dominus ad David: Ascende, quia tradens dabo 
Philisthiim in manu tua. 20 Venit ergo David in *Baal Pharasim et 
percussit eos ibi et dixit: Divisit Dominus inimicos meos coram me 
sicut dividuntur aquae. Propterea vocatum est nomen loci illius Baal 
Pharasim. 21 Et reliquerunt ibi sculptilia sua, quae tulit David et 
viri eius. 

22 Et addiderunt adhuc Philisthiim ut ascenderent et @diffusi sunt 








— 250 — 





(6, 1-8). Quod nonnisi post aliquod tempus factum est (9-12) 
sollemnissimo quidem apparatu, ipsoque rege praecinente et choros 
ducente (13-23). At cum etiam vellet templum aedificare a Deo 


LIBER II REGUM 
5, 23 ae, G 2 








in valle Raphaim. 23 SConsuluit autem David Dominum: Si ascendam 
contra Philisthaeos, et tradas eos in manus meas? Qui respondit: 
Non ascendas contra eos, sed gyra post tergum eorum et venies ad 
eos ex adverso pyrorum 24 et, cum audieris sonitum gradientis in 
cacumine pyrorum, tunc inibis proelium, %quia tunc egredietur 
Dominus ante faciem tuam ut percutiat castra Philisthiim. 25 Fecit 
itaque David sicut praeceperat ei Dominus et percussit Philisthiim 
de °Gabaa usque dum venias /Gezer. 

Congregavit autem rursum David omnes electos ex Israél triginta 

milia, 2 4Surrexitque David et abiit et universus populus qui erat 
cum eo de °viris Iuda, ut “adducerent arcam Dei, super quam invo- 
catum est nomen Domini exercituum 4sedentis in cherubim super 
eam. 3Et imposuerunt arcam Dei super @plaustrum novum tule- 
runtque eam de domo /Abinadab, qui erat in Gabaa; Oza autem 
et Ahio filii Abinadab minabant plaustrum novum. 4 Cumque tulis- 
sent eam de domo /Abinadab, qui erat in Gabaa custodiens arcam 
Dei, Abio praecedebat arcam. 5 David autem et omnis Israél 9lu- 
debant coram Domino “in omnibus lignis fabrefactis et citharis et 
lyris et tympanis et sistris et cymbalis. 

6 Postquam autem venerunt ad aream ‘Nachon, ‘/extendit Oza ma- 
num ad arcam Dei et tenuit eam, quoniam calcitrabant boves et 
declinaverunt eam. 7Iratusque est indignatione Dominus contra 
Ozam et “percussit eum super temeritate, ‘qui mortuus est ibi iuxta 
arcam Dei. 8 Contristatus est autem David, eo quod percussisset Do- 
minus Ozam; et vocatum est nomen loci illius percussio Ozae 
usque in diem hanc. 

9 Et extimuit David Dominum in die illa dicens: Quomodo ingre- 
dietur ad me arca Domini? 1° Et noluit divertere ad se arcam Do- 
mini in civitatem David; sed divertit eam in domum Obededom 
gethaei. 11 Et habitavit arca Domini in domo Obededom gethaei tri- 
bus mensibus, et ™benedixit Dominus Obededom et omnem domum 
eius. 12 Nuntiatumque est regi David quod benedixisset Dominus 
Obededom et omnia eius propter arcam Dei. 

Abiit ergo David et adduxit arcam Dei de domo Obededom “in 
civitatem David cum gaudio. Et erant cum David septem chori et 
victima vituli. 13 Cumque transcendissent °qui portabant arcam Do- 
mini sex passus, ?immolabat bovem et arietem. 14 Et David saltabat 
totis viribus ante Dominum: porro David erat accinctus *ephod li- 
neo. 15 Et David et omnis domus Israél ducebant arcam testamenti 
Domini in iubilo et in clangore bucinae. 

16 Cumque intrasset arca Domini in civitatem David, Michol filia 
Saul prospiciens per fenestram vidit regem David subsilientem atque 
saltantem coram Domino et despexit eum in corde suo. 

17 Et introduxerunt arcam Domini et imposuerunt eam ‘in loco 
suo in medio tabernaculi, quod tetenderat ei David; et tobtulit David 
holocausta et pacifica coram Domino. 18 Cumque complesset offerens 
holocausta et pacifica, “benedixit populo in nomine Domini exerci- 
tuum 19 et partitus est universae multitudini Israél, tam viro quam 
mulieri, singulis collyridam panis unam et assaturam bubulae carnis 
unam et similam frixam oleo. Et Yabiit omnis populus unusquisque 
in domum suam. 

20 Reversusque est David ut benediceret domui suae. Et egressa 
Michol filia Saul in occursum David ait: Quam gloriosus fuit hodie 
rex Israél] “discooperiens se ante ancillas servorum suorum, et nu- 
datus est quasi si nudetur unus de scurris. 21! Dixitque David ad Mi- 
chol: Ante Dominum, qui Yelegit me potius quam patrem tuum et 
quam omnem domum eius et praecepit mihi ut essem *dux super 
populum Domini in Israél, 22 et ludam et vilior fiam plus quam 
factus sum et ero humilis in oculis meis et cum ancillis, de qui- 
bus locuta es, gloriosior apparebo. 

23 Igitur Michol filiae Saul “non est natus filius usque in diem 
mortis suae. 

7 Factum est autem cum sedisset rex in domo sua, et Dominus dedis- 
set ei “requiem undique ab universis inimicis suis, 2dixit ad ¥Na- 





bv. 1 Rg 22, 10. 


ccf. 4 Rg 7, 6. 
dcf. Jd 4, 14. 
éJs 15, 57 (?) 
iJ 


$16; 33; 16, 3. — cf. 1 Par 
20, 4. 
1-11] 1 Par 13, 6-14. 
T*12T YL. ih If. 6 ps D. SB. 
Gl Patees, §, [Punt. 


:2 Par 15 Ad 
d Ex 25, 22; 1 Rg 4, 4; Ps 79, 


2a 
ecf. 1 Rg 6, 7. 
fi Re 7,1. 


gi Rg 18, 7. 
hcf. Ps 150, 3-5. 


ici, .t Par 313, ©. 
Ref Nni-4,. 35: 30) Par. 15,2: 


kcf. t Rg 6, 19. 
lcf. Nm 4, 15. 


mt, Par. 26, 4,°'3% 
12-19] 1 Par 15, 25- 16, 3. 
eek: 33. Rei:8; ki 


o cf. Nm 4,15; 7, 9; Js 3, 3: 
¥, Par rs;, 2; ..25. 


pci, 3 Rg 8, 5. 
g ch. “Ex ‘15, 36; -Ps* 249," "33 
ri Rg2, 18. [150,-4. 


Sch. ef Rar r5$-1%. of Paria} 4s 
PS Tat s3; 
Pcf. 3 Re 8, 5,62, 034 


ucf. 3 Rg 8, 14, 55. — v. Nm 
6, 24-27. 


9 x, Par 16; 43. 


x vr. 14, 16. — cf. 1 Rg 19, 
24. 


yr Rg 13, 14; 15, 28. 
eo Vs. GD; §;. 2 


act: cp/ 21; 8: 

1-29] 1 Par 17, 1-27. 

ro. pr. 8. 

@Vi5S 23; +23: : 

O VET 3 ch, £3, -34 Eclisazy 1 





— 251 — 








LIBER II REGUM 


per Nathan prohibetur, accepta tamen promissione Dominum ei 
aedificaturum et stabiliturum domum in aeternum (7, 1-17): de 
qua re gratias agit (18-29). Nec, omnibus rebus sibi prospere 








%33—8,2 
(oe a is iit ae 
d Ex 26,1 


17, 78° Par 22,7 


28, 2. — cf. Ac 7, 46. 
4-171 LL. in fr. 6 p. D. § >. 
nt, 


e3 Rg 8, 


£3 Re 5,3; 8,19; 1 Par 22, 8; 


28, 3. 
§3 Rg 8, 16. 

EX ‘40, .183, 19, 34% 
t 23, 34. 


Rv GD; Si2. 
3 . Pnt. 
1 Par 28, 4; Ps 
77; 79- 


+ Ly 26, X11 .,12° 
$ Ol. Par ster ait eB 

8,9] R. in D, 

bx Rg 16, 173 

m cp. 6, 21. — cf. cp. 5, 2. 
BCD, -§,:10;°8; 0; 245 = Rg 18, 


I4. 
o Ps 43,3; 79,9; Jr 24,6; Am 
I 


9, 15. 

p4 Rg 21, 8. 

och, Ps 88,23. 

rv. Jd 2,14-16; rt Rg 12,9-11. 

Svr. I. — v. JS 11, 23. 

Eyre 270 %3 Re II, 38. — cf. 
EX 1,:2T?') 3 Rg2; 35. 

Cl. 2° Re 2,7. 

v3 Rg 1; 213.2; 1652Ac 13;:36. 
— cf. Dt 31, 16. 

ea) Re 8, 20°" Ps, 139, Lr: 


MA TOs. 2 Par 7, tas 
12,13] v. vr. 8, 9. 
z3 Rg 5, 3, 5; 6, 1, 12; 8,19; 


r' Par 22,.10; 28, ©. 
avr. 16; Ps 88, 5, 30, 37, 38. 
b (all) Heb I, 5. — 1 Par 22, 

10: Ps 88;°27, 28; Lc*z, 32. 
cPs 88, 31-33. 
d Pc 88, 4, 34-38. 
er Rg 15, 23, 26. — cf. 3 Rg 
, #1, 33: 34. 

cf. Le 1533; 

Heb 1, 8. 

cf. Gn 32, 10; Jb 9, 14. 
$VTS T1228 5'R Par T7, 1 


jv. Ps 138, 1-5. 
By Par16;: 26302 Pars2,-s: Ps 


Cor 8, 5, 6 etc. 
m Dt 4, 7, 32-34; 33, 29; Ps 


o Dt 9, 26; 2 Es 1, 10. 
p vr. 13, 16, 26; Dt 26, 18. 


aqcf. Is 50, 5. — v. 1 Rg 9,15. 


rjJo 17, 17. — cf. 3 Rg 8, 26. 
$.cp.°23,* sre Ps: 88,29, '.30. 


1-18] 1 Par 18, 1-17; Ps 509, 2. 

acf. 1 Par 18, 1. — v. Ps 31, 
93° Pro 26,3; 

bNm 24, 17. 


cvr. 6, 14. — cf. Ps 59, ro. 








than prophetam: ¢Videsne quod ego habitem in domo cedrina, et arca 
Dei posita sit in “medio pelliuna? 3Dixitque Nathan ad regem: “Omne, 
quod est in corde tuo, vade, fac, quia Dominus técum est. 

4 Factum est autem in illa nocte, et ecce sermo Domini ad Nathan 
dicens: 5 Vade et loquere ad servum meum David: Haec dicit Do- 
minus: /Nunquid tu aedificabis mihi domum ad habitandum? 6Neque 
enim habitavi in domo %ex die illa, qua eduxi filios Israél de terra 
Aegypti usque in diem hanc, sed ambulabam “in tabernaculo et in 
tentorio. 7 Per cuncta loca, ‘quae transivi cum omnibus filiis Israél, 
nunquid /loquens locutus sum ad unam de tribubus Israél, cui prae- 
cepi ut *pasceret populum meum Israél dicens: Quare non aedifica- 
stis mihi domum cedrinam? 8 Et nunc haec dices servo meo David: 
Haec dicit Dominus exercituum: 'Ego tuli te de pascuis sequentem 
greges, "ut esses dux super populum meum Israél, 9% et “fui tecum 
in omnibus ubicumque ambulasti et interfeci universos inimicos tuos 
a facie tua fecique tibi nomen grande iuxta nomen magnorum qui 
sunt in terra. 10 Et ponam locum populo meo Israél et °plantabo eum, 
et habitabit sub eo et ?non turbabitur amplius; %nec addent filii ini- 
quitatis ut adfligant eum sicut prius, 11 7ex die qua constitui iudices 
super populum meum Israél. Et *requiem dabo tibi ab omnibus ini- 
micis. tuis, praedicitque tibi Dominus ‘quod domum faciat tibi Do- 
minus. 12 “Cumque completi fuerint dies tui, et Ydormieris cum patri- 
bus tuis. “suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, 
et Yfirmabo regnum eius. 13 Ipse aedificabit domum nomini meo, et 
4stabiliam thronum regni eius usque in sempiternum. 14 Ego ero ei 
in patrem, et ipse erit mihi in filium. Qui ¢si inique aliquid gesseri 
arguam eum in virga virorum et in plagis filiorum hominum. 15 @Mi- 
sericordiam autem meam non auferam ab eo, ¢sicut abstuli a Saul, 
quem amovi a facie mea. 16/Et fidelis erit domus tua et regnum 
tuum usque in aeternum ante iaciem tuam, et “thronus tuus erit firmus 
iugiter. 17 Secundum omnia verba haec et iuxta universam visionem 
istam sic locutus est Nathan ad David. 

18 Ingressus est autem rex David et sedit coram Domino et dixit: 
hQuis ego sum, Domine Deus, et quae domus mea, quia adduxisti 
me huc usque? 19Sed et hoc parum visum est in conspectu tuo, 
Domine Deus, nisi ‘loquereris etiam de domo servi tui in longinquum: 
ista est enim lex Adam, Domine Deus. 2 Quid ergo addere poterit 
adhuc David ut loquatur ad te? /Tu enim scis servum tuum, Domine 
Deus. 21 Propter verbum tuum et secundum cor tuum fecisti omnia 
magnalia haec, ita ut notum faceres servo tuo. 22 *Idcirco magnifi- 
catus es, Domine Deus, ‘quia non est similis tui neque est Deus 
extra te, in omnibus quae audivimus auribus nostris. 23 ™Quae est 
autem, ut populus tuus Israél, gens in terra propter quam ivit Deus 
ut redimeret eam sibi in populum et poneret sibi nomen “faceretque 
eis magnalia et horribilia super terram a facie populi tui, °quem 
redemisti tibi ex Aegypto, gentem et deum eius? 24”Firmasti enim 
tibi populum tuum Israél in populum sempiternum; et tu, Domine 
Deus, factus es eis in Deum. 25 Nunc ergo, Domine Deus, verbum, 
quod locutus es super servum tuum: et super domum eius, suscita in 
sempiternum et fac sicut locutus es, 26 ut magnificetur nomen tuum 
usque in sempiternum atque dicatur: Dominus exercituum Deus 
super Israél, et domus servi tui David erit stabilita coram Domino. 
27 Quia tu, Domine exercituum Deus Israél, %revelasti aurem servi 
tui dicens: Domum aedificabo tibi; propterea invenit servus tuus 
cor suum ut oraret te oratione hac. 28 Nunc ergo, Domine Deus, tu 
es Deus, et "verba tua erunt vera; locutus es enim ad servum tuum 
bona haec. 29 Incipe ergo et benedic domui servi tui, ut sit in sem- 
piternum coram te, quia tu, Domine Deus, locutus es, et *benedi- 
ctione tua benedicetur domus servi tui in sempiternum. 

Factum est autem post haec, percussit David Philisthiim et humi- 
liavit eos, et tulit David “frenum tributi de manu Philisthiim. 

2 Et “percussit Moazv et mensus est eos funiculo coaequans terrae; 
mensus est autem duos funiculos, unum ad occidendum et unum ad 
vivificandum ; °factusque est Moab David serviens sub tributo. 








— 252 — 





ee ee, a en a One 6 2 ae 





jad cuius filium successoremque legationem consolatoriam 


| occurrentibus (8, 1-15), immemor est foederis cum TIonatha initi 


(9, 1-13) necnon beneficiorum a _ rege ammonita acceptorum 


mittit 


LIBER II REGUM 








misericordiam. 





3 Et percussit David ¢Adarezer filium Rohob regem Soba, quando 
profectus est ut dominaretur super flumen 9Euphraten. 4 Et, captis 


David ex parte eius “mille septingentis equitibus et viginti milibus — 


peditum, igubnervavit omnes iugales curruum, dereliquit autem ex 
eis centum currus. 

5 JVenit quoque Syria Damasci ut praesidium ferret rape regi 
Soba, et percussit David de Syria viginti duo milia virorum, 6 et po- 
suit David praesidium in Syria Damasci, factaque est Syria David 
Kserviens sub tributo. ‘Servavitque Dominus David in omnibus ad 
quaecumque profectus est. 7 Et tulit David “arma aurea, quae habe- 
bant servi Adarezer, et detulit ea in Ierusalem. 8 Et de Bete et de 
Beroth civitatibus Adarezer tulit rex David aes multum nimis. 

9 Audivit autem Thou rex “Emath quod percussisset David omne 
robur Adarezer, 19% et misit Thou Ioram filium suum ad regem David 
ut salutaret eum congratulans et gratias ageret eo quod expugnasset 
Adarezer et percussisset eum: hostis quippe erat Thou Adarezer. Et 
in manu eius erant vasa aurea et vasa argentea et vasa aerea, 
11 Oquae et ipsa sanctificavit rex David Domino cum argento et auro, 
quae sanctificaverat de universis gentibus, quas subegerat, 12 de Syria 
Pet Moab et @filiis Ammon et "Philisthiim et *Amalec et de manubiis 
Adarezer filii Rohob regis Soba. 

13 Fecit quoque sibi David nomen, cum gp Peter vee capta Syria, in 
‘valle salinarum, caesis decem et octo milibus. 14 Et “posuit in 
Idumaea custodes statuitque praesidium, et facta est Yuniversa Idu- 
maea serviens David. Et servavit Dominus David in omnibus ad 
quaecumque profectus est. 

15 Et regnavit David super omnem Israél. Faciebat quoque David 
iudicium et iustitiam omni populo suo. 16 Ioab autem filius Sarviae 
erat super exercitum; porro “Iosaphat filius Ahilud erat a commen- 
tariis, 17 et YSadoc filius Achitob et Achimelech filius Abiathar erant 
sacerdotes, et *Saraias scriba, 18 ¢Banaias autem filius Ioiadae super 
6Cerethi et Phelethi, filii autem David sacerdotes erant. 

) Et dixit David: Putasne est aliquis qui remanserit de domo Saul, 

ut “faciam cum eo misericordiam propter Jonathan? 2 Erat autem 
de domo Saul servus nomine ?Siba. Quem cum vocasset rex ad se, 
dixit ei: Tune es Siba? Et ille respondit: Ego sum servus tuus. 
3 Et ait rex: Nunquid superest aliquis de domo Saul, ut faciam cum 
eo °misericordiam Dei? Dixitque Siba regi: 4Superest filius Ionathae 
debilis pedibus. 4 Ubi, inquit, est? Et Siba ad regem, Ecce, ait, in 
domo est @Machir filii Ammiel in Lodabar. 5 Misit ergo rex David 
et tulit eum de domo Machir filii Ammiel de Lodabar. 6 Cum autem 
venisset /Miphiboseth filius Ionathae filii Saul ad David, corruit in 
faciem suam et adoravit. Dixitque David: Miphiboseth. Qui re- 
spondit: Adsum servus tuus. 7Et ait ei David: Ne timeas, quia faciens 
faciam in te misericordiam propter Ionathan patrem tuum et resti- 
tuam tibi omnes agros Saul patris tui, et %tu comedes panem in 
mensa mea semper. 8 Qui adorans eum dixit: Quis ego sum servus 
tuus, quoniam respexisti super “canem mortuum similem mei? 9 Vo- 
cavit itaque rex Sibam puerum Saul et dixit ei: Omnia quaecumque 
fuerunt Saul et universam domum eius dedi filio domini tui. 10 Ope- 
rare igitur ei terram tu et filii tui et servi tui et inferes filio domini 
tui cibos ut alatur; Miphiboseth autem filius domini tui ‘comedet 
semper panem super mensam meam. 

Erant autem Sibae Jquindecim filii et viginti servi. 11Dixitque Siba 
ad regem: Sicut iussisti, domine mi rex, servo tuo, sic faciet servus 
tuus. Et Miphiboseth comedet super mensam meam quasi unus 
de filiis regis. 12 Habebat autem Miphiboseth filium parvulum nomine 
kKMicha; omnis vero cognatio domus Sibae serviebat Miphiboseth. 
13 Porro Miphiboseth habitabat in Ierusalem, quia de mensa regis 
iugiter vescebatur et /erat claudus utroque pede. 

Factum est autem post haec, ut moreretur rex filiorum Ammon, 
et regnavit Hanon filius eius pro eo. 2 Dixitque David: Faciam 
misericordiam cum Hanon filio *Naas, sicut fecit pater eius mecum 
bMisit ergo David consolans eum per servos suos 





8,3 — 10,2 
d cf. cp. *s 16, 19. 
ecp. 10, 6; 1 Rg 14, 47; 3 Rg 
II, 23 
fcp. 10, "16. — cf. Gn 15; 18; 


Ex 23,31; 3° BE 4; 21, 24. 


ef.. 1 (Par ar 4. 
nA Cen da 
FCi3 Rg 17; oo 25. 


R'V¥. 2) tay 

EVE TA. 

8 Cl. ACRE TT; 1059": Par. 23; 
9. — cf. Cn 4, 4. 

nwRg 8, 05:; 4 Re 34). 2383 5hs 
10, 9; t Mc 12, 25; —= ch, 2 
Par 8, (7). 

O34. REG Sie Bb Pars26;.206: 

pvr. 2. 


O.Cps-10, 145125 30; 

fVeICDAS3.:17-25. 

S:5: RE320. 20; 

fr Rg 14, 7; Ps 59, 2. — cf. 
Js-1S, 62; 

Ci. CD. 225 48° 4 Re’ 8,20. 

© Ga. 25). 232) 24,-.29, 375. 493 
Nm 24, I 

16-18] cp. 20, 23-26. — cf. I 
Rg 14, 47-51. 

x3 Rg 4, 3. 

ys, Par 24,73; 6: 

sct. 7 Par 18; 36; 


a3 Rg 4, 4.—cf. cp. 23, 20-23. 


BCs: 155. 18s 20; 7. 23 TRS 
30, 14; 3 Rg 1, 38, 44. 
ccp. 20, 26. — cf. 3 Rg 4, 5. 


az Rg 18, 3; 20, 14, 15, 42. 
bcp. 16, 1-4; 19, 17, 29. 


cx Rg 20, 4} 
dcp. 4, 4 


ecp. 17, 27. 


Ftp: '4; 43 bi » 43 19, 24, 25, 
2054 2 Tk 7 ci: -z: ‘Par 3; 
34; 9, 40. 


gcp. ro, 28; 3: Rg 2, .72 — cb. 
4° R235, 302-0 22-30: 


kcp. 16, 9; 1 Rg 24, 15. — cf. 
1 Rg 17, 43. 
ivr. 7. 


j.CD. 10,717. 


kt Par 8, 34. 
Lep. 4, 4.— cf. vr. 3. 


1-19] 1 Par 19, I-19. 
I 











— 253 — 








LIBER II REGUM 
10, 3 — 11, 10 


(10, 1, 2). Hic tamen suspicans insidias legatos exprobrat et provocat 
bellum, in quo, devictis Syris eorumque cum Ammonitis societate 
dissoluta (3-19), omnia in Dei gloriam cessissent, nisi David, capta 








Cicts 1S 20. 4, 


dNm 13, 22; Jd 18, 28. 
g°P 8, 3, 5; 1 Rg 14, 47. 
fcf. Js 13, 11, 13. 


g cf. a. xz; 3,°5;3 


ha Dt 2%. 6. 

it Rg 4, 9. — cf. 1 Mc 3, 43; 
. uCr 16, 13. 

ji Rg 3, 18. 


Ray Cas 7a; 3; 

lcf. 1 Par 19, 16. 

m Gn 37, 36; 1 Rg 12, 9. — 
cf. vr. 18; 1 Rg 14, 50. 


nol, x Par io, 38, 


ocp. 8, 6. 


1-17] LL. in sb. p. D. 5 p. Pnt. 

a3 Re 20, 22, 26; 1 Par -20, 
iis 2p Rar 36; £0. 

becp.- £2,..26 327) 273 Dt 33%. 


CV. 2 RE: O5538- 

gt Ser; Catech. R. Ul 7, 16; 
jf Ale Pe 2 

dcf. Mt 5, 28, 29. 

ect. tr ar. 3,5. 

fep. 23, 39. — v. Gn 10, 15; 


23, 3. 
g Lv 15, 18. 


hv. Gn 18, 4. 





super patris interitu. Cum autem venissent servi David in terram 
filiorum Ammon, 3dixerunt principes fillorum Ammon ad Hanon 
dominum suum: Putas quod propter honorem patris tui miserit David 
ad te consolatores? et non ideo ut investigaret et exploraret civitatem 
et everteret eam misit David servos suos ad te? 4 Tulit itaque Hanon 
servos David rasitque dimidiam partem barbae eorum et praescidit 
vestes eorum medias “usque ad nates et dimisit eos. 

5 Quod cum nuntiatum esset David, misit in occursum eorum, 
erant enim viri confusi turpiter valde, et mandavit eis David: Manete 
in Iericho donec crescat barba vestra, et tunc revertimini. 

6 Videntes autem filii Ammon, quod iniuriam fecissent David, mi- 
serunt et conduxerunt mercede Syrum 4Rohob et Syrum Soba, 
viginti milia peditum, et a rege /Maacha mille viros et ab %Istob 
duodecim milia virorum. 7 Quod cum audisset David, misit Ioab et 
omnem exercitum bellatorum. & Egressi sunt ergo filii Ammon et 
direxerunt aciem ante ipsum introitum portae; Syrus autem Soba et 
Rohob et Istob et Maacha seorsum erant in campo. 9 Videns igitur 
Ioab, quod praeparatum esset adversum se proelium et ex adverso 
et post tergum, elegit ex omnibus electis Israél et instruxit aciem 
contra Syrum; 19 reliquam autem partem populi tradidit Abisai fratri 
suo, qui direxit aciem adversus filios Ammon. 11 Et ait Ioab: Si 
praevaluerint adversum me Syri, eris mihi in adiutorium; si autem 
filii Ammon praevaluerint adversum te, auxiliabor tibi. 12 hEsto vir 
fortis, et pugnemus pro populo nostro et civitate Dei nostri; /Do- 
minus autem faciet quod bonum est in conspectu suo. 

13 Jniit itaque Ioab et populus, qui erat cum eo, certamen contra 
Syros; qui statim fugerunt a tacie elus. 14 Filii autem Ammon vi- 
dentes quia fugissent Syri fugerunt et ipsi a facie Abisai et ingressi 
sunt civitatem. Reversusque est Ioab a filiis Ammon et venit Ie- 
rusalem. 

15 Videntes igitur Syri quoniam corruissent coram Israél, congregati 
sunt pariter; 16 misitque Adarezer et eduxit Syros, qui erant “trans 
fluvium et_adduxit eorum exercitum; ‘Sobach autem ™magister mi- 
litiae Adarezer erat princeps eorum. 17 Quod cum nuntiatum esset 
David, contraxit omnem Israélem et transivit Iordanem venitque in 
Helam. Et direxerunt aciem Syri ex adverso David et pugnaverunt 
contra eum; 18 fugeruntque Syri a facie Israél, et occidit David de 
Syris “septingentos currus et quadraginta milia equitum et Sobach 
principem militiae percussit, qui statim mortuus est. 19Videntes autem 
universi reges, qui erant in praesidio Adarezer, se victos esse ab 
Israél expaverunt et fugerunt quinquaginta et octo milia coram Israél. 
Et fecerunt pacem cum Israél et °servierunt eis, timueruntque Syri 
auxilium praebere ultra filiis Ammon. 

Factum est autem @vertente anno, eo tempore quo solent reges 

ad bella procedere, misit David Ioab et servos suos cum eo et 
universum Israél, et vastaverunt filios Ammon et obsederunt ?Rabba; 
David autem remansit in Jerusalem. 

2 Dum haec agerentur, accidit ut surgeret David de strato suo post 
meridiem et deambularet in ¢solario domus regiae ¢viditque mu- 
jierem se lavantem ex adverso super solarium suum; erat autem 
mulier pulchra valde. 3 Misit ergo rex et requisivit quae esset mulier ; 
nuntiatumque est ei quod ipsa esset °Bethsabee filia Eliam uxor 
fUriae hethaei. 4 Missis itaque David nuntiis, tulit eam; quae cum 
ingressa esset ad illum, dormivit cum ea, statimque Ysanctificata est 
ab immunditia sua 5et reversa est in domum suam, concepto fetu, 
mittensque nuntiavit David et ait: Concepi. 

6 Misit autem David ad Ioab dicens: Mitte ad me Uriam hethaeum. 
Misitque Ioab Uriam ad David. 7 Et venit Urias ad David. Quaesi- 
vitque David quam recte ageret Ioab et populus, et quo modo admi- 
nistraretur bellum. 8 Et dixit David ad Uriam: Vade in domum tuam 
et “lava pedes tuos. Et egressus est Urias de domo regis, secutusque 
est eum cibus regius. 9% Dormivit autem Urias ante portam domus 
regiae cum aliis servis domini sui et non descendit ad domum suam. 
10 Nuntiatumque est David a dicentibus: Non ivit Urias in domum 





— 254 — 








een 





inde occasione, 


adulterium cum Bethsabea commisisset (11, 1-5), 
et mulierem, marito interempto (6-25), sibi in matrimonium copu- 
lasset (26-27). Pro quo duplici facinore per Natham denuntiato 


LIBER IIT REGUM 
11 ¥1-— AZo 








suam. Et ait David ad Uriam: Nunquid non de via venisti? quare 
non descendisti in domum tuam? 11 Et ait Urias ad David: *Arca 
Dei et Israél et Iuda habitant in papilionibus, et dominus meus loab 
et Jservi domini mei super faciem terrae manent; et ego ingrediar 
domum meam, ut comedam et bibam et dormiam cum uxore meaP 
Per salutem tuam et “per salutem animae tuae non faciam rem hanc. 
12 Ait ergo David ad Uriam: Mane hic etiam hodie, et cras dimittam 
te. Mansit Urias in Ierusalem in die illa et altera. 13 Et vocavit eum 
David ut comederet coram se et biberet et Jinebriavit eum; qui 
egressus vespere dormivit in strato suo cum servis domini sui et in 
domum suam non descendit. 

14 Factum est ergo mane, et ™scripsit David epistulam ad Ioab 
misitque per manum Uriae 15scribens in epistula: Ponite Uriam ex 
adverso belli, ubi fortissimum est proelium, et derelinquite eum “ut 
percussus intereat. 

16 Tgitur cum Ioab obsideret urbem, posuit Uriam in loco ubi 
sciebat viros esse fortissimos. 17 Egressique viri de civitate bellabant 
adversum Ioab, et ceciderunt de populo servorum David, et mortuus 
est etiam Urias hethaeus. 

18Misit itaque Ioab et pinytinat David omnia verba proelii, 
cepitque nuntio dicens: Cum compleveris universos sermones belli 
ad regem, 29si eum videris indignari, et dixerit: Quare accessistis 
ad murum ut proeliaremini? an ignorabatis quod multa desuper ex 
muro tela mittantur? 21 Quis percussit Abimelech filium °lerobaal ? 
?Pnonne mulier misit super eum fragmen molae de muro et interfecit 
eum in Thebes? quare iuxta murum accessistis? dices: Etiam servus 
tuus Urias hethaeus occubuit. 

22 Abiit ergo nuntius et venit et narravit David omnia quae ei 
praeceperat Ioab. 23 Et dixit nuntius ad David: Praevaluerunt adver- 
sum nos viri et egressi sunt ad nos in agrum; nos autem, facto 
impetu, persecuti eos sumus usque ad portam civitatis. 24 Et direxe- 
runt iacula sagittarii ad servos tuos ex muro desuper, mortuique 
sunt de servis regis; quin etiam servus tuus Urias hethaeus mortuus 
est. 25 Et dixit David ad nuntium: Haec dices Ioab: non te frangat 
ista res, varius enim eventus est belli: nunc hunc et nunc illum 
consumit gladius. Conforta bellatores tuos adversus urbem ut de- 
struas eam et exhortare eos. 

26 Audivit autem uxor Uriae quod mortuus esset Urias vir suus 
et planxit eum. 27 Transacto autem luctu, misit David et introduxit 
eam in domum suam, et @facta est ei uxor peperitque ei filium. Et 
displicuit verbum hoc, quod fecerat David, coram Domino. 

Misit ergo Dominus “Nathan ad David: Qui cum venisset ad 

eum, dixit ei: “Duo viri erant in civitate una, unus dives et 
alter pauper. 2 Dives habebat oves et boves plurimos valde; 3 pauper 
autem nihil habebat omnino praeter ovem unam parvulam, quam 
emerat et nutrierat, et quae creverat apud eum cum filiis eius simul, 
de pane illius comedens et de calice eius bibens et in sinu illius 
dormiens; eratque illi sicut filia. 4 Cum autem peregrinus quidam 
venisset ad divitem, parcens ille sumere de ovibus et de bobus suis, 
ut exhiberet convivium peregrino illi qui venerat ad se tulit ovem 
viri pauperis et praeparavit cibos homini qui venerat ad se. 5 Iratus 
autem indignatione David adversus hominem illum nimis dixit ad 
Nathan: ¢Vivit Dominus, quoniam “filius mortis est vir qui fecit 
hoc: 6Sovem ¢reddet in quadruplum, eo quod fecerit verbum istud 
et non pepercerit. 

7 Dixit autem Nathan ad David: Tu es ille vir. Haec dicit Do- 
minus Deus Israél: 9Ego unxi te in regem super Israél et ego erui 
te de manu Saul Set dedi tibi domum domini tui et uxores domini 
tui in sinu tuo dedique tibi domum Israél et Iuda; et, si parva sunt 
ista, adiciam tibi multo maiora. 9 “Quare ergo contempsisti verbum 
Domini, tut faceres malum in conspectu_ meo? jUriam hethaeum 
percussisti gladio et “uxorem illius accepisti in uxorem tibi et inter- 
fecistieum gladio fliorum Ammon. !Quamobrem “non recedet gladius 
de domo tua usque in sempiternum, eco quod despexeris me et tuleris 


19prae- 





tcp. 7, 2, 6.— cf. 1 Rg 4, 4 
14, 18. 


jcp. 20, 6; 3 Rg 1, 33. 


kv. 1 Rg t, 26. 
Fels Gi 10;° 33,535. 


mt Rg 21, 8, 9. 
15] * cf. Catech. R. III 7, 9 
# CD, 12, 9. 


o Jd 6, 32; 7, 1. — v. Jd 8, 31. 
b Jd 9, 50-54. 


Qcp. 12, 9. 

73 Re 15, §.°— cf. Ex’ 20, 33, 
1t4: -LyV 18; 20, 

1-16] LL. in D. 6 p. Put. 

@vr. 7, 13, 15, 25; CD. 7, 2, 4. 
17; 3 Rg 1,10, 22, 34; 4,5; 

Par 36, 20% 2! Bar ovr20; 

b cf. cp. 14, 5-7; Jd 9, 8-15; 3 

Rg 20, 35-41. 


CV, RDB, 43. 

dv. 1 Rg 20, 31; 26, 16. 

GOP EX. 22151 : Le 19, 8. — Vv. 
vr. 18; hs T3997 18" 1553 
Rg 2, 

"Ci, ~3 seg 20, 40-42. 

gi Rg 16, 13. 


h Nm 15, 31. 

tr Rg 15, 19. 

PCBE KG THe t7,— ef.-3 Rg is, 

k cp. II, rt fe [5. 

hcp. -13,. 28; 
2, 25 etc. 


a9; 18, 44;.3 Re 





— 255 — 








LIBER II REGUM 
BD See 86 


(12, 1-14), ut reddat veluti in quadruplum damnatur. Praeter occi- 
sionem Adoniae de qua infra (v. 3 Rg 2, 25), puer adulterinus 
moritur (15-25); post bellum ammoniticum absolutum (26-31) Amnon 











mich JD 31,;%9;-20. 
nm cp. 16, 22. 


ocf. Mt 10, 26; 1 Tm 5, 25. 

13] * cf. Catech. R. II 5, 29. 

Pchet Re ts, 24, 

q cp. 24, ys Ps 31, 5; 50, 6. 
- ma : TS. 2A; 

r Ps Mid 7. 385 Zs 043 
Eli. a 13. 

sIs 52, 5. — cf. Ez 36, 20, 23; 
Rm 2, ‘2 


4. 
tite 27. — cf. Sap 3, 16; 


I iA 3 Re 21, 27. 
vcp. 13, 31. 


Cl. -Cp. 45 Sh. 
FOr? Ch. Catech. R. II ‘5; Of. 


y Rt é: 3. 
zcf. Gn 41, 14. 


a Jb 1, 20 


b cf. J] 2, 14; Jn 3, 9 


rect. (Gn 37, $6. 
d Jb 7, 8-10. 


eMt 1, 6. 
jt Par 22,'9. 


26-31] 1 Par 20, 1-3. 
CD. E135 25 


cp. 17, 27; Dt 3,11; Jr 49,2. 


icf. Is 25, 10. 


60) .233.8. S223 bar's, 2 
ba Par 3,9. 


ci Par 2, 13. — cf. 1 Rg 16, 
9; 17, 13. 


d Gn 18, 6. 





uxorem Uriae hethaei ut esset uxor tua. 11Itaque haec dicit Dominus: 
Ecce ego suscitabo super te malum de domo tua, et ™tollam uxores 
tuas in oculis tuis et dabo proximo tuo, et ndormiet cum uxoribus 
tuis in cculis solis huius. 12°Tu enim fecisti abscondite, ego autem 
faciam verbum istud in conspectu omnis Israél et in conspectu solis. 

13 PEt dixit David ad Nathan: ¢Peccavi Domino. Dixitque Nathan 
ad David: "Dominus quoque transtulit peccatum tuum: non morieris. 
14 Veruntamen, quoniam Sblasphemare fecisti inimicos Domini propter 
verbum hoc, ‘filius, qui natus est tibi, morte morietur. 15 Et reversus 
est Nathan in domum suam. 


Percussit quoque Dominus parvulum, quem pepererat uxor Uriae 


David, et desperatus est. 16 Deprecatusque est David Dominum pro 
parvulo, et “ieiunavit David ieiunio et ingressus seorsum Viacuit 
super terram. 17 Venerunt autem seniores domus eius cogentes eum 
ut surgeret de terra; “qui noluit nec comedit cum eis cibum. 18 Ac- 
cidit autem die septima ut moreretur infans. Timueruntque servi 
David nuntiare ei quod mortuus esset parvulus; dixerunt enim: Ecce 
cum parvulus adhuc viveret, oquebamur ad eum, et non audiebat 
vocem nostram; quanto magis, si dixerimus: Mortuus est puer, se 
adfliget. 19 Cum ergo David vidisset servos suos mussitantes, intellexit 


quod mortuus esset infantulus; dixitque ad servos suos: Num mor- 


tuus est puer? Qui responderunt ei: Mortuus est. 2 Surrexit ergo 
David de terra et Ylotus unctusque est; *cumque mutasset vestem, 
ingressus est domum Domini et dadoravit et venit in domum suam 
petivitque ut ponerent ei panem et comedit. 21 Dixerunt autem ei 
servi sui: Quis est sermo quem fecisti? propter infantem, cum adhuc 
viveret, ieiunasti et flebas; mortuo autem puero, surrexisti et come- 
disti panem. 22 Qui ait: Propter infantem, dum adhuc viveret, ieiu- 
navi et flevi; dicebam enim: Quis scit si forte donet eum mihi 
Dominus, et vivat infans? 23 Nunc autem, quia mortuus est, quare 
ieiunem? nunquid potero revocare eum amplius? °Ego vadam magis 
ad eum; 4ille vero non revertetur ad me. 

24 Et consolatus est David Bethsabee uxorem suam ingressusque 
ad eam dormivit cum ea. “Quae genuit filium et vocavit nomen 
eius /Salomon. Et Dominus dilexit eum. 25 Misitque in manu Nathan 
prophetae et vocavit nomen eius amabilis Domino, eo quod dili- 
geret eum Dominus. 

26Tgitur Ypugnabat Ioab contra "Rabbath filiorum Ammon et expu- 
gnabat urbem regiam. 27 Misitque Ioab nuntios ad David dicens: 
Dimicavi adversum Rabbath, et capienda est urbs aquarum; 28 nunc 
igitur congrega reliquam partem populi et obside civitatem et cape eam; 
ne, cum a me vastata fuerit urbs, nomini meo adscribatur victoria. — 

29 Congregavit itaque David omnem populum et profectus est ad- 
versum Rabbath; cumque dimicasset, cepit eam. 
regis eorum de capite eius, pondo auri talentum, habens gemmas 
pretiosissimas; et impositum est super caput David. Sed et praedam 
civitatis asportavit multam valde. 31 Populum quoque eius adducens 
serravit et ‘circumegit super eos ferrata carpenta ; divisitque cultris 
et traduxit in typo laterum. Sic fecit universis civitatibus filiorum 
Ammon. Et reversus est David et omnis exercitus in Ierusalem. 

] Factum est autem post haec ut “Absalom filii David sororem 
speciosissimam, vocabulo “Thamar, adamaret Amnon filius David, 


30 Et tulit diadema — 


2 et deperiret eam valde, ita ut propter amorem eius aegrotaret, quia, 
cum esset virgo, difficile ei videbatur ut quippiam inhoneste ageret — 
cum ea. 3 Erat autem Amnon amicus, nomine Ionadab filius “Semmaa — 


fratris David, vir prudens valde. 4 Qui dixit ad eum: Quare sic at- 
tenuaris macie, fili regis, per singulos dies? cur non indicas mihi? 
Dixitque ei Amnon: Thamar sororem fratris mei Absalom amo. 5 Cui 
respondit Ionadab: Cuba super lectum tuum et languorem simula; 
cumque venerit pater tuus ut visitet te, dic ei: Veniat, oro, Thamar 
soror mea, ut det mihi cibum et faciat pulmentum ut comedam de 
manu eius. 6 Accubuit itaque Amnon et quasi aegrotare coepit; 
cumque venisset rex ad visitandum eum, ait Amnon ad regem: 


Veniat, obsecro, Thamar soror mea, ut “faciat in oculis meis duas 





— 256 — 





eius primogenitus propter incestum cum Thamar sorore, quam dolo advo- 
caverat et constupraverat (13, 1-14) ab Absalom inter epulas et coram 
cunctis fratribus trucidatur (15-33). Additur insuper rebellio et mors 


LIBER II REGUM 
13, 7-35 








SE fet aa — A cine Den 





sorbitiunculas, et cibum capiam de manu eius. 7 Misit ergo David 
ad Thamar in domum dicens: Veni in domum Amnon fratris tui et 
fac ei pulmentum. 8 Venitque Thamar in domum Amnon fratris sui; 
ille autem iacebat. Quae tollens farinam commiscuit et liquefaciens 
in oculis eius coxit sorbitiunculas 9% tollensque quod coxerat effudit 
et posuit coram eo; et noluit comedere dixitque Amnon: ¢Eicite 
universos a me. Cumque eiecissent omnes, 10dixit Amnon ad Thamar: 
Infer cibum in conclave, ut vescar de manu tua. Tulit ergo Thamar 
sorbitiunculas, quas fecerat, et intulit ad Amnon fratrem suum in 
conclave. 11 Cumque obtulisset ei cibum, fapprehendit eam et ait: 
Veni, cuba mecum, soror mea. 12 Quae respondit ei: Noli, frater mi, 
noli JYopprimere me; /meque enim hoc fas est in Israél; noli facere 
‘stultitiam hanc. 13 Ego enim ferre non potero opprobrium meum, 
et tu eris quasi unus de Jinsipientibus in Israél. Quin potius loquere ad 
regem, et non negabit me tibi. 14 Noluit autem adquiescere precibus 
eius, sed praevalens viribus oppressit eam et cubavit cum ea. 

15 Et exosam eam habuit Amnon odio magno nimis, ita ut maius 
esset odium, quo oderat eam, amore quo ante dilexerat. Dixitque ei 
Amnon: Surge et vade. 16 Quae respondit ei: Maius est hoc malum, 
quod nunc agis adversum me, quam quod ante fecisti, expellens me. 
Et noluit audire eam; 17 sed vocato puero, qui ministrabat ei, dixit: 
Eice hanc a me foras et claude ostium post eam. 18 Quae induta 
erat “talari tunica; huiuscemodi enim filiae regis virgines vestibus 
u.ebantur. Ejiecit itaque eam minister illius foras clausitque fores 
post eam. 19 Quae /adspergens cinerem capiti suo, scissa talari tunica 
"impositisque manibus super caput suum, ibat ingrediens et clamans. 
20 Dixit autem ei Absalom frater suus: Nunquid Amnon frater tuus 
concubuit tecum? Sed nunc, soror, tace: frater tuus est; neque 
adfligas cor tuum pro hac re. Mansit itaque Thamar contabescens in 
domo Absalom fratris sui. 21 Cum autem audisset rex David verba 
haec, contristatus est valde et °noluit contristare spiritum Amnon 
filii sui, quoniam diligebat eum quia primogenitus erat ei. 22 Porro 
non est locutus Absalom ad Amnon ?nec malum nec bonum; oderat 
enim Absalom Amnon, eo quod violasset Thamar sororem suam. 

23 Factum est autem post tempus biennii ut 2tonderentur oves Ab- 
salom in Baalhasor, quae est iuxta "Ephraim; et vocavit Absalom 
omnes filios regis 24 venitque ad regem et ait ad eum: Ecce ton- 
dentur oves servi tui; veniat, oro, rex cum servis suis ad servum 
suum. 25 Dixitque rex ad Absalom : Noli, fili mi, noli rogare ut ve- 
niamus omnes et gravemus te. Cum autem cogeret eum, et noluisset 
ire, benedixit ei. 26 Et ait Absalom: Si non vis venire, veniat, obse- 
cro, nobiscum saltem Amnon frater meus. Dixitque ad eum rex: Non 
est necesse ut vadat tecum. 27 Coégit itaque Absalom eum et dimisit 
cum eo Amnon et universos filios regis. 

8Feceratque Absalom convivium quasi convivium regis. 28 Praece- 
perat autem Absalom pueris suis dicens: Observate: cum temulentus 
fuerit Amnon vino, et dixero vobis : tPercutite eum et interficite, 
nolite timere, ego enim sum qui praecipio’ vobis: “roboramini et 
estote viri fortes. 29 Fecerunt ergo pueri Absalom adversum Amnon 
sicut praeceperat eis Absalom. Surgentesque omnes filii regis ascen- 
derunt singuli Ymulas suas et fugerunt. 

30 Cumque adhuc pergerent in itinere, fama pervenit ad David di- 
cens: Percussit Absalom omnes filios regis, et non remansit ex eis 


| saltem unus. 31Surrexit itaque rex et “scidit vestimenta sua et 4cecidit 


super terram, et omnes servi illius, qui adsistebant ei, sciderunt vesti- 
menta sua. 32 Respondens autem @Ionadab filius Semmaa fratris Da- 
vid dixit: Ne aestimet dominus meus rex quod omnes pueri filii regis 
occisi sint; Amnon solus mortuus est, quoniam in ore Absalom erat 
positus ex ‘die qua oppressit Thamar sororem eius. 33 Nunc ergo 2ne 
ponat dominus meus rex super cor suum verbum istud dicens: Omnes 
regis occisi sunt, quoniam Amnon solus mortuus est. 

34 bFugit autem "Absalom. 

Et elevavit puer speculator oculos suos et adspexit, et ecce populus 
multus veniebat per iter devium ex latere montis. 35 Dixit autem 





ecf. Gn 45, 1 


f cf. Gn 39, 7-9. 


§ oa 34, 23-Dt-2m. 14H 
ue "5/0, £15.20. 675,275 
— cf. Ez De hase 
i Gn’ 34,7; Jd 19, 23; 20, 6; 
Jr 29, 33. 
Ach CD. 3) 33. 


k Gn 37,3; Jd 5,30; Ps 44,15. 


bch-E2272 30: 
MV. cp. I, II. 
102). 39. 


2ar1-* ‘cf.Catech. R. HI. $;.22. 

eet. 1 Res; 207) 3 Reis 6 

22-23] LL. in fr. 2p. D, 6 >. 
Put. 

pb Gn 24, 50; 31, 24, 29. 

19; 38, 12,43; 4: Rg 

25, 4, 36. 

72 Var 13, 19;: Jo 14,54 G?) 


q Gn 31, 


$ci..1. Re25,:96. 


tch:LV 20,559: 
“CD: 2, 77. tT  Re"4,:9 ete. 


VCDs 18; 05:73'‘RE 1,733 


HiMESCD; 1, II. 
ycp. 12, 16. 


ZVI. 3. 


acp. 19, 19. 


b vr. 37, 38. 





aa 


(17) 











LIBER II REGUM 
13, 36 — 14, 23 


Absalom. Hic a Gessur, quo post fratricidium perpetratum fugerat 
(34-39), loabo per mulierem quandam thecuitem suadente, revocatus a 
rege (14, 1-24), et tandem biennio post ad videndum vultum patris 








CVE 34: 
OCD. 30 3° °L' Par 3; 2: 
CCD 14, 23.32 80 55 ue. 


f Gn 24, 67; 38, 12. — cf. Gn 
37, 35- 

@cp: 13, 39. 

bi) Parirr, 65): 267 205. Ama, 
1; 1 McQ, 33. 

CCl. “pi (12). 207 ab sy Se 


dvr. 19. — cf. Ex 4, (3 

4-21] LL. in fr. 3 pb. D. 69. 
Put. 

BOD. Loe TRS 20, ATs 25.593 

f4 Rg 6, 26. [etc. 

PN CD la, As 


Acf.-cp,.3,'30; Nm 35, 19; 

i Dt 19, 11-13. 

Ate At 20, %30.° MIE 22; 94 De 
20,14, 

k cf. Gn 45, 7. 


LTRS 25.124. 


mNm 35, 19, 21; Dt 19, 12. 

AV; Rt 3513. 

or Rg 14, 45; 3 Rg 1, 52; Le 
21, 18; Ac 27, 34. —cf. Mt 
IO, 30. 

p Jd 20, 2. 

q cf. cp. 13, 37, 38. 


r Jb 14, 10-12.— cf. 1 Rg 7,6. 
SEZ 1S, 325) 945. Lr: 
tNm 35; 15; 25, 28. 


uv. i Rg 20, 19. 
Y Vt.. 203 Cp; 40;- 295.2 Re 20, 
9. — cf. Zc 12, 8. 


18] Ant. in fs. s. Jo. Nepom. 
%2x-Rg 1, 26% 
a hk ae Pe 


20]1:* Catech. R. Pe; 47. 
Zvr. 18. 


a3 Rg 8, 66. 


Ded, 33; 39: 





Ionadab ad regem: Ecce filii regis adsunt; iuxta verbum servi tui sic 
factum est. 8 Cumque cessasset loqui, apparuerunt et filii regis et 
intrantes levaverunt vocem suam et fleverunt; sed et rex et omnes 
servi eius fleverunt ploratu magno nimis. 37 ¢Porro Absalom fugiens 
abiit ad 2Tholomai filium Ammiud regem @Gessur. 

Luxit ergo David filium suum cunctis diebus. 

38 Absalom autem, cum fugisset et venisset in Gessur, fuit ibi tribus 
annis. 39 Cessavitque rex David persequi Absalom, feo quod conso- 
latus esset super Amnon interitu. 

] Intelligens autem Ioab filius Sarviae quod %cor regis versum 

esset ad Absalom 2 misit “Thecuam et tulit inde mulierem sa- 
pientem dixitque ad eam: Lugere te simula et induere veste lugubri 
et “ne ungaris oleo, ut sis quasi mulier iam plurimo tempore lugens 
mortuum. 3 Et ingredieris ad regem et loqueris ad eum sermones 
huiuscemodi, 4Posuit autem Ioab verba in ore eius. 4Itaque, cum 
ingressa fuisset mulier thecuitis ad regem, cecidit coram eo super 
terram et adoravit et dixit: /Serva me, rex. 5 Et ait ad eam rex: 
Quid causae habes? Quae respondit: 9Heu, mulier vidua ego sum; 
mortuus est enim vir meus. 6 Et ancillae tuae erant duo filii, qui 
rixati sunt adversum se in agro, nullusque erat qui eos prohibere 
posset, et percussit alter alterum et interfecit eum. 7Et ecce con- 
surgens universa cognatio adversum ancillam tuam dicit: "Trade 
eum qui percussit fratrem suum, ‘ut occidamus eum pro anima 
fratris sui quem interfecit et Jdeleamus heredem. Et quaerunt ex- 
stinguere scintillam meam quae relicta est, ut non supersit viro meo 
nomen et “reliquiae super terram. 8 Et ait rex ad mulierem: Vade 
in domum tuam, et ego iubebo pro te. 9% Dixitque mulier thecuitis 
ad regem: /In me, domine mi rex, sit iniquitas et in domum patris 
mei; rex autem et thronus eius sit innocens. 10 Et ait rex: Qui con- 
tradixerit tibi, adduc eum ad me, et ultra non addet ut tangat te. 
11 Quae ait: Recordetur rex Domini Dei sui, ut non multiplicentur 
mproximi sanguinis ad ulciscendum, et nequaquam interficiant filium 
meum. Qui ait: “Vivit Dominus, °quia non cadet de capillis filii tui 
super terram. 

12 Dixit ergo mulier: Loquatur ancilla tua ad dominum meum re- 
gem verbum. Et ait: Loquere. 13 Dixitque mulier: Quare cogitasti 
huiuscemodi rem contra ?populum Dei et locutus est rex verbum 
istud, ut peccet et non reducat Yeiectum suum? 14 QOmnes morimur 
et ‘quasi aquae dilabimur in terram, quae non revertuntur, ‘nec 
vult Deus perire animam, sed retractat cogitans ‘ne penitus pereat 
qui abiectus est. 15 Nunc igitur veni, ut loquar ad dominum meum 
regem verbum hoc, praesente populo. Et dixit ancilla tua: Loquar 
ad regem, si quo modo faciat rex verbum ancillae suae, 16 et audi- 
vit rex ut liberaret ancillam suam de manu omnium qui volebant 
ude hereditate Dei delere me et filium meum simul. 17 Dicat ergo 
ancilla tua ut fiat verbum domini mei regis sicut sacrificium. YSicut 
enim angelus Dei, sic est dominus meus rex, ut nec benedictione 
nec mailedictione moveatur; unde et Dominus Deus tuus est tecum. 

18 Et respondens rex dixit ad mulierem: Ne abscondas a me ver- 
bum quod te interrogo. Dixitque ei mulier: Loquere, domine mi 
rex. 19 Et ait rex: Nunquid manus Ioab tecum est in omnibus istis? — 
Respondit mulier et ait: “Per salutem animae tuae, domine mi rex, 
nec ad sinistram nec ad dexteram est ex omnibus his quae locutus 
est dominus meus rex; servus enim tuus Ioab Yipse praecepit mihi 
et ipse posuit in os ancillae tuae omnia verba haec, 29 ut verterem 
figuram sermonis huius, servus tuus Ioab praecepit istud; *tu autem, 
domine mi rex, sapiens es sicut habet sapientiam angelus Dei, ut 
intelligas omnia super terram. 

21 Et ait rex ad Ioab: Ecce placatus feci verbum tuum; vade ergo 
et revoca puerum Absalom. 22 Cadensque Ioab super faciem suam 
in terram adoravit et ®benedixit regi. Et dixit Ioab: Hodie intellexit 
servus tuus quia inveni gratiam in oculis tuis, domine mi rex; feci- 
sti enim sermonem servi tui. 

23 Surrexit ergo Ioab et abiit in Gessur et adduxit Absalom in 





— 258 — 








admissus (25-33), penitus excors et parentis humanitate abutens im- 
piam seditionem machinatur (15, 1-6), eam in Hebron multorum 
concursu consummat (7-12) patrem paucis tantum ministris et sociis 


LIBER II REGUM 
14, 24 — 15, 19 








Ierusalem. 24 Dixit autem rex: Revertatur in domum suam et “faciem 
meam non videat. Reversus est itaque Absalom in domum suam et 
faciem regis non vidit. 

25 Porro sicut Absalom vir non erat pulcher in omni Israél et de- 
corus nimis; %a vestigio pedis usque ad verticem non erat in eo 
ulla macula. 26 Et quando tondebat capillum (semel autem in anno 
tondebatur, quia gravabat eum “caesaries), ponderabat capillos capi- 
tis sui ducentis siclis pondere publico. 

27 Nati sunt autem /Absalom filii tres et filia una nomine Thamar 
elegantis formae. 28 Mansitque Absalom in Ierusalem duobus annis 
et faciem regis non vidit. 

29 Misit itaque ad Ioab ut mitteret eum ad regem; qui noluit ve- 
nire ad eum. Cumque secundo misisset, et ille noluisset venire ad 
eum, 20 dixit servis suis: Scitis agrum loab iuxta agrum meum ha- 
bentem messem hordei; ite igitur et succendite eum igni. Succen- 
derunt ergo servi Absalom segetem igni. Et venientes servi Ioab, 
scissis vestibus suis, dixerunt: Succenderunt servi Absalom partem 
agri igni. 31Surrexitque Ioab et venit ad Absalom in domum eius 
et dixit: Quare succenderunt servi tui segetem meam igni? 32 Et re- 
spondit Absalom ad Ioab: Misi ad te obsecrans ut venires ad me, 
et mitterem te ad regem, et diceres ei: Quare veni de 9Gessur? 
Melius mihi erat ibi esse. Obsecro ergo ut videam faciem regis; 
*quod, si memor est iniquitatis meae, interficiat me. 33 Ingressus ita- 
que loab ad regem nuntiavit ei omnia; vocatusque est Absalom et 
intravit ad regem et adoravit super faciem terrae coram eo; toscu- 
latusque est rex Absalom 
] 5 Igitur post haec “fecit sibi Absalom grit et equites et quin- 

quaginta viros, qui praecederent eum. 2 Et mane consurgens 
Absalom stabat iuxta Yintroitum portae et omnem virum, qui ha- 
bebat negotium ut veniret ad regis iudicium, vocabat Absalom ad 
se et dicebat: De qua civitate es tu? Qui respondens aiebat: Ex una 
tribu Israél ego sum servus tuus. 3 Respondebatque ei Absalom: 
Videntur mihi sermones tui boni et iusti; sed non est qui te audiat 
constitutus a rege. Dicebatque Absalom: 4 Quis me constituat iudi- 
cem super terram, ut ad me veniant omnes qui habent negotium, et 
iuste iudicem? 5Sed et, cum accederet ad eum homo ut salutarct 
illum, extendebat manum suam et apprehendens osculabatur eum. 
6 Faciebatque hoc omni Israél venienti ad iudicium, ut audiretur a 
rege, et sollicitabat corda virorum Israél. 

74Post quadraginta autem annos, dixit Absalom ad regem David: 
Vadam et reddam vota mea, quae vovi Domino, in Hebron. 8 €Vo- 
vens enim vovit servus tuus, /cum esset in Gessur Syriae, dicens: 
Si reduxerit me Dominus in Ierusalem, sacrificabo Domino. 9 Dixitque 
ei rex David: 9Vade in pace. Et surrexit et abiit in Hebron. 1° Misit 
autem Absalom exploratores in universas tribus Israél dicens: Sta- 
tim ut audieritis clangorem bucinae, dicite: Regnavit Absalom in 
Hebron. 11 Porro cum Absalom ierunt ducenti viri de Ierusalem 
hyocati, euntes ‘simplici corde et causam penitus ignorantes. 12 Accer- 
sivit quoque Absalom /Achitophel gilonitem ‘consiliarium David de 
civitate sua ™Gilo. Cumque immolaret victimas, facta est coniuratio 
ee populusque concurrens “augebatur cum Absalom. 

13 Venit igitur nuntius ad David dicens: °Toto corde universus 
Israél sequitur Absalom. 14 Et ait David servis suis qui erant cum 
eo in Ierusalem: Surgite, ?fugiamus; neque enim erit nobis effugium 
a facie Absalom. Festinate egredi, ne forte veniens occupet nos et 
impellat super nos ruinam et percutiat civitatem in ore gladii. 15 Di- 
xeruntque servi regis ad eum: Omnia, quaecumque praeceperit do- 
minus noster rex, libenter exsequemur servi tui. 

16 Egressus est ergo rex et universa domus eius pedibus suis; et 
dereliquit rex %decem mulieres concubinas ad custodiendam domum. 
17 Egressusque rex et omnis Israél pedibus suis stetit procul a domo. 
18 Et universi servi eius ambulabant iuxta eum, et legiones "Cerethi 
et Phelethi et omnes gethaei pugnatores validi sescenti viri, qui 
secuti eum fuerant de *Geth, pedites praecedebant regem. 19 Dixit 





cvr. 32. — v. Est 1, 14. 


d Dt 28, 35; Jb 2, 7; Is 1, 6. 


ecf. cp. 18, 9. 


f-cf. cp. 18; #8. 


g cp. 13, 38. 


hi Rg 20, 8. 


i Gn 29, 13; 31, 55; 33, 4; Le 
I5, 20 etc. 


tag), LE nt ft, 2. bs De 6. dp. 
Lage PRE 8, TX 3p SCRE 5 
bv. Rt 4, 1. 

¢Jd 9, 29. 

acl. It Re 16,. 1%. 

e Gn 28, 20, 21; 1 Rg 1, 11 

f Cp. 13;, 38. 

gt Rg rt} 17. 

kcf..1 Re 9 13; 16, 3; 5 


i cf. Gn 20455 S$ Rekee. i 
12) 5 0.360. TAT 


j Vr. 3%3- cp) 16; 207 17-7; 24, 
a3: 25, Shy 

11 Par 27,33. — cf. Ps 40, 10; 
54, 13-15. 

m JS 15, 51. — cf. cp. 23, 34. 

RES 3; < 

ojd 9, 


p cp. Me ‘9; Ps 3,1 


@'cp. 16;: 2%, 22 :-+20,+39-. 
rv. cp. 8, 18. 


SIRE 47,4 











LIBER II REGUM 
15, 20 — 16,9 








E'Cp TB 2% 


eet, tT Re 23533. 


OV) Rio 3 e83. 
S Cio Att, 26, 1s 


» 3 Rg 2, 37; 15, 13; 4 Rg 28, 


4; Oe 323 If 3%5740: etc. 
gets Jo. 28, or, 
oD 16; 23°37; 16,20; 
8, 17: 20, 
Ae 4, 15. — Ht & fi oe 
dt Rg 22, 20. Rg 2, Ps 
e Ps 42, 3. 


f Ex 15, 13; Jr 25, 30. 


BCle CD; 22;, 207 NM 24.0843 
Rg 10, 9; 2 Par 9, 8; Ps 17, 
20; 21, 9; Is 62, 4. 

hcp. 10, 12; 1 Rg 3, 18; 4 Rg 

iv. bens [20, 18. 

33 Rg 1, 

k cp. 17, Ba 

cps 17,1 


es 14, 4; Ac 1, 2. — v. Mt 
n oh Ps 125, 6; Le 19, 41 etc. 


ols 20, 2-4. 

pcp. ee 4:">Bst 6, ¥2° arta, 
3, 4. — cf. Ez 24, 17, 72; 

g cp. “6, 23; 17; 14, 23. 

rJs 16, 2. 

SV, J85956 

Ecp. 19, 35. 

6. CD. 10; 19; 


ry, x5, 16. 
1 eee Oy J 


v cp. 
x cp. 


16, 16: 
fcp; 16; 45; 
@'eD. -15,. 30,426 
OM. CDs.:'9, 2-13. 
oct. 1 Re 2s, 28. 
dz: Par. 12; 40; Jdt 10, 5, — 
cf. Mic 7, 1. 
é.ct, Jd.5, 20: 
fvr. 143 cp. 17, 29; 
B ef; scp¢ 195, 265 27 


V cp. t Pati27, 334 


10, 4. 


f-12] LL. in fr. 6 p. D. 6 d. 
[Pnt. 


de a6, ae + 3 Rg 2, 8. — cf. 
x 


22, 28 


iv. Dt £3; °r3. 

m Jd 9, 24, 56, 57: 3 Rg 2, 32, 
mV.cCp. 1, 16, [33. 
14. — cf. 


ocp. 9, 8; 1 Rg 24, 


Op) 2405 


comitantibus, fugam arripere cogit (13-37), ipsumque, qui clivum 
Olivarum ascendens a Semei viro quodam de domo Saul acerbis sed 
patienter toleratis conviciis vexatur (16, 1-14), 


maxima iniuria | 





itv. 63, Rgoa,y 





autem rex ad ‘Ethai gethaeum: Cur venis nobiscum? Revertere et 
habita cum rege, quia peregrinus es et egressus es de loco tuo. 
20 Heri venisti et hodie compelleris nobiscum egredi? “Ego autem 
vadam quo iturus sum; revertere et reduc tecum fratres tuos, et 
Dominus faciet tecum misericordiam et veritatem, quia ostendisti 
gratiam et fidem. 21 Et respondit Ethai regi dicens: “Vivit Dominus 
et vivit dominus meus rex, quoniam “in quocumque loco fueris, 
domine mi rex, sive in morte sive in vita, ibi erit servus tuus. 22 Et 
ait David Ethai: Veni et transi. Et transivit Ethai gethaeus et om- 
nes viri, qui cum eo erant, et reliqua multitudo. 23 Omnesque flebant 
voce magna, et universus populus transibat; rex quoque transgre- 
diebatur Ytorrentem *Cedron, et cunctus populus incedebat contra 
viam quae respicit “ad desertum. . 

24 Venit autem et “Sadoc sacerdos et universi levitae cum eo “por- 
tantes arcam foederis Dei, et deposuerunt arcam Dei. Et ascendit 
¢Abiathar donec expletus esset omnis populus, qui egressus fuerat 
de civitate. 25 Et dixit rex ad Sadoc: Reporta arcam Dei in urbem. 
Si invenero gratiam in oculis Domini, “reducet me et ostendet mihi 
eam et /tabernaculum suum; 26 si autem dixerit mihi: ¢Non places, 
praesto sum: “faciat quod bonum est coram se. 27 Et dixit rex ad 
Sadoc sacerdotem: O ‘videns, revertere in civitatem in pace, et 
Achimaas filius tuus et JIonathas filius Abiathar, “duo filii vestri, 
sint vobiscum. 28 Ecce ego abscondar ‘in campestribus deserti, donec 
veniat sermo a vobis indicans mihi. 29 Reportaverunt ergo Sadoc et 
Abiathar arcam Dei in Ierusalem et manserunt ibi. 

30Porro David ascendebat ™clivum olivarum scandens et “flens 
°nudis pedibus incedens et ?operto capite; sed et omnis populus, 
qui erat cum eo, operto capite ascendebat plorans, 31 Nuntiatum est 
autem David quod et Achitophel esset in coniuratione cum Absalom. 
Dixitque David: ¢Infatua, quaeso, Domine, consilium Achitophel. 

32Cumaque ascenderet David summitatem montis, in quo adoraturus 
erat Dominum, ecce occurrit ei Chusai rarachites, §scissa veste et 
terra pleno capite. 33 Et dixit ei David: Si veneris mecum, eris mihi 
‘oneri; 34si autem in civitatem revertaris et dixeris Absalom: Servus 
tuus sum, rex; “sicut fui servus patris tui, sic ero servus tuus, dis- 
sipabis consilium Achitophel. 35 Habes autem tecum Sadoc et Abia- 
thar sacerdotes et omne verbum, quodcumque audieris de domo 
regis, Yindicabis Sadoc et Abiathar sacerdotibus. 36 Sunt autem cum 
eis “duo filii eorum Achimaas filius Sadoc et Ionathas filius Abiathar, 
et mittetis per eos ad me omne verbum quod audieritis. 

37 Veniente ergo Chusai Yamico David in civitatem, “Absalom quo- 
que ingressus est Ierusalem. 

i Cumque David transisset paululum montis *verticem, apparuit 

>Siba puer Miphiboseth in occursum eius cum duobus asinis, qui 
onerati erant ducentis panibus et °centum alligaturis uvae passae et 
centum massis ¢palatharum et utre vini. 2 Et dixit rex Sibae: Quid 
sibi volunt haec? Responditque Siba: Asini edomesticis regis ut 
sedeant; panes et palathae ad vescendum pueris tuis; vinum autem 
fut bibat, si quis defecerit in deserto, 3 Et ait rex: Ubi est. filius 
domini tui? 9Responditque Siba regi: Remansit in Ierusalem dicens: 
Hodie restituet mihi domus Israél regnum patris mei. 4 Et ait rex 
Sibae: Tua sint omnia quae fuerunt Miphiboseth, Dixitque Siba: Oro 
ut inveniam gratiam coram te, domine mi rex. 

5 Venit ergo rex David usque ’Bahurim, et ecce egrediabatur inde 
vir de cognatione domus Saul nomine ‘Semei filius Gera; procede- 
batque egrediens et jmaledicebat 6 mittebatque lapides contra David 
et contra universos servos regis David. Omnis autem populus et 
universi bellatores a dextro et a sinistro latere regis incedebant. 
7Ita autem loquebatur Semei, eum malediceret regi: Egredere, egre- 
dere, vir sanguinum et 'vir Belial: §”reddidit tibi Dominus universum 
"sanguinem domus Saul, quoniam invasisti regnum pro eo, et dedit 
Dominus regnum in manu Absalom filii tui; et ecce premunt te 
mala tua, quoniam vir sanguinum es. 9 Dixit autem Abisai filius 
Sarviae regi: Quare maledicit °canis hic mortuus domino meo regi? 








— 260 — 








| publice adficit (15 - 23). 


ee 


Interea Achitophel quasi suae_ proditio- 
nis poenas soluturus, videns Absalom sui ipsius sprevisse consilium 


(17, 1-4) et Chusai sententiae adhaesisse (5-14), qui secreto Davidi 


LIBER II REGUM 
16, 10 — 17, 14 





| Pvyadam et amputabo caput eius. 


Lm. r 10 Et ait rex: @Quid mihi et vobis 
est, “tilii Sarviae? *Dimittite eum ut maledicat; ‘Dominus enim prae- 


- cepit ei ut malediceret David, et quis est qui-audeat dicere quare 





sic fecerit ? 

11 Et ait rex Abisai et universis servis suis: “Ecce filius meus, qui 
egressus est de utero meo, quaerit animam meam; quanto magis 
nunc filius Iemini. Dimittite eum ut maledicat iuxta praeceptum Do- 
mini; 12 si forte respiciat Dominus acflictionem meam et reddat mihi 
Dominus bonum pro maledictione hac hodierna. 13 Ambulabat itaque 
David et socii eius per viam cum eo; Semei autem per iugum montis 
ex latere contra illum gradiebatur maledicens et mittens lapides ad- 
versum eum terramque spargens. 14 Venit itaque rex et universus 
populus cum eo lassus, et refocillati sunt ibi. 

15 Absalom autem et omnis populus eius ingressi sunt lerusalem, 
sed et Achitophel cum eo. 16 Cum autem venisset Chusai arachites 
amicus David ad Absalom, locutus est ad eum: “Salve, rex! salve, 
rex! 17 Ad quem Absalom, Haec est, inquit, gratia tua ad amicum 
tuum? YQuare non ivisti cum amico tuo? 18 Responditque Chusai ad 
Absalom: Nequaquam, quia illius ero quem elegit Dominus et omnis 
hic populus et universus Israél et cum eo manebo. 19 Sed, ut et hoc 
inferam, cui ego serviturus sum? nonne filio regis? *Sicut parui patri 
tuo, ita parebo et tibi. 

20 Dixit autem Absalom ad Achitcphel: “Inite consilium quid agere 
debeamus. 21 Et ait Achitophel ad Absalom: Ingredere ad concubinas 
patris tui, 29quas dimisit ad custodiendam domum, ut cum audierit 


' omnis Israél quod °foedaveris patrem tuum, “roborentur tecum ma- 


nus eorum. 22 Tetenderunt ergo Absalom tabernaculum in ¢solario; 
Jingressusque est ad concubinas patris sui coram universo Israél. 
23 Consilium autem Achitophel, quod dabat in diebus illis, quasi si 
quis consuleret Deum; sic erat omne consilium Achitophel, et 9cum 
esset cum David et cum esset cum Absalom. 
| Dixit ergo Achitophel ad Absalom: Eligam mihi duodecim milia 
virorum et consurgens “persequar David hac nocte 2 et irruens 
super eum, quippe qui blassus est et solutis manibus, percutiam eum; 
cumque fugerit omnis populus, qui cum eo est, Cpercutiam regem 
desolatum et reducam universum populum, quomodo unus homo 
reverti solet; unum enim virum tu quaeris, et omnis populus erit 
a pee: 4 Placuitque sermo eius Absalom et cunctis ¢maioribus natu 
sraél. 

5 Ait autem Absalom: Vocate @Chusai arachiten, et audiamus quid 
etiam ipse dicat. 6 Cumque venisset Chusai ad Absalom, ait Absa- 
lom ad eum: Huiuscemodi sermonem locutus est Achitophel: facere 
debemus an non? quod das consilium? 7 Et dixit Chusai ad Absa- 
lom: Non est bonum consilium, quod dedit Achitophel hac vice. 
8 Et rursum intulit Chusai: Tu nosti patrem tuum et viros, qui cum 
eo sunt, esse fortissimos et /amaro animo, Yveluti si ursa, raptis 
catulis, in saltu saeviat; sed et pater tuus vir bellator est nec mo- 
rabitur cum populo. 9 F orsitan nunc latitat in foveis aut in uno quo 
voluerit loco; et, cum ceciderit unus quilibet in principio, audiet 
quicumque audierit et dicet: Facta est plaga in populo qui seque- 
batur Absalom, #%et fortissimus quisque cuius cor est quasi leonis, 
NMpavore solvetur; scit enim omnis populus Israél fortem esse patrem 
tuum, et robustos omnes qui cum eo sunt. 11 Sed hoc mihi videtur 
rectum esse consilium: congregetur ad te universus Israél a ‘Dan 
usque Bersabee jquasi harena maris innumerabilis; et tu eris in medio 
eorum; 12 et irruemus super eum in quocumque loco inventus fuerit, 
et operiemus eum, sicut cadere solet ros super terram, et non relin- 
quemus de viris, qui cum eo sunt, ne unum quidem. 13 Quod si 
urbem aliquam fuerit ingressus, circumdabit omnis Israél civitati illi 
funes, et trehemus eam in torrentem, ut non. reperiatur ne calculus 
quidem ex ea. 14 Dixitque Absalom et omnes viri Israél: Melius est 
consilium Chusai arachitae consilio Achitophel. *Domini autem nutu 
cdissipatum est consilium Achitophel utile, ut induceret Dominus super 
Absalom malum. 





ae 1 Rg 26, 8. — v. Ex 22, 


ie * cf. Catech. Il 6,47: 
@ ChOCD; 180,22 Mi 8, 29; Jo 
WW 26, 6. 25Ae 
Scr. Ps 48;' TO". Pro-26; 4, 

tcf. Gn 45, 8; Jb! 1,37 "Am 
4 CD; 125 ER. [3, 6 


vcp. 15, 37. 


%2.Re 10,24; 3; Re 1; 
4 Rg 11, 12 


¥ Of; Cp. /19,325% 


25, 39; 


$ Cb 15;-34) 
@Ct id 20. 7% 


bd cp. 153776: 
ccf. Lv 18, 8. 
ey as 75 as 859, 13. 
1 Rg 9, 2 
fin t?, if 
g cp. 15, 12. 


20, 3. 


‘r2. — cf. FY 2,76: 


aPs 70, Tt. 
bcp. 16, 14. — cf. Dt 25, 18. 
ocf..3 Re 22,32. 


dvr. 15. 


ecp. 16, 16-18. 


f-X%_ Rye 22, 23: 30;.6; Belis6727:. 
¢: Pro: 17, (123° Is: ‘59,2733 Os 
T3,°6 


Ay, Jsu2, 11. 


$V. cp. 3, 10 
j Goose 27.6 J@-7, 123 1 
13, 5. 


Rg 


WN -CD:.28; 35; 34. 





— 261 — 








LIBER II REGUM 
17, 15 — 18, 10 


Javebat (15-21), intelligensque regi transeundi lordanem et tutum 
locum petendi temporis spatium dari, suspendio se _ interimit 
(22-29). Tune Absalom Israélem congregat et contra patrem, qui 








Icp. 15, 27, 28, 35, 36. 


mcp. 15, 28. 

HCP. 20, 19. 

@-cp. 15, 27; 36. 

p Js 15, 7; 18, 19; 3 Rg 1, 9. 


qv. cp. 3, 16. 
of Cle J8'2,,0 


Svr. 15, 16. — cf. Ps 10, 2, 3. 


tcp. 15, 12. 
uci. 4 Rg 20, 1. 
v cf. tb 7, 15; Mt 27, 5. 
ert Gn 32, 2; Js 13, 26.) 

‘ Ie 13; 20,9,12; 3 Rg 2, 

ar 2, 16, r7. LS;.32. 

= % Par 2, ‘13,26, 
east 2, 13, 18. — v. x Par 2, 


ect. cp. £0, '%, 2. 
dcp. sr 26, 29. 
as 9, 
cp. +g 31, 32; 3 
cf. x Es 2, 61; ys Be 1; 63. 


7. ¥0;°2; 

cp. 15, 23. 

aJd 9, 43; 1 prs II, 22; 13, 
17. — ct. J b tI, 17. 

bcp. 15, 19. 


Cccp. 21, 17. 


dcf. x Rg 18, 7. 


ecfi. r Rg 29, 2 
fivr. 12. 


6-17] LL. sb. p. D. 6 p. Pat. 
gvr. 17. — cf. Js 17, 15, 18. 


hcp. 13, 29; 3 Rg tr, 33. 


$ci. cp. 14), 26. 





15/Et ait Chusai Sadoc et Abiathar sacerdotibus: Hoc et hoc 
modo consilium dedit Achitophel Absalom et senioribus Israél, et 
ego tale et tale dedi consilium. 16 Nunc ergo mittite cito et nuntiate 
David dicentes: “Ne moreris nocte hac in campestribus deserti, 
sed absque dilatione “transgredere, ne forte absorbeatur rex et omnis 

populus qui cum eo est. 17°Ionathas autem et Achimaas stabant 
iuxta fontem ?Rogel. Abiit ancilla et nuntiavit eis, et illi profecti 
sunt ut referrent ad regem David nuntium; non enim poterant videri 
aut introire civitatem. 18 Vidit autem eos quidam puer et indicavit 
Absalom. Illi vero concito gradu ingressi sunt domum cuiusdam viri 
in YBahurim, qui habebat puteum in vestibulo suo, et descenderunt 
in eum. 19 ‘Tulit autem mulier et expandit velamen super os putei 
quasi siccans ptisanas,et sic latuit res. 

20 Cumque venissent servi Absalom in domum, ad mulierem di- 
xerunt: Ubi est Achimaas et Ionathas? Et respondit eis mulier: 
Transierunt festinanter, gustata paululum aqua. At hi qui quaerebant, 
cum non repperissent, reversi sunt in Ierusalem. 21 Cumque abissent, 
ascenderunt illi de puteo et pergentes nuntiaverunt regi David et 
dixerunt: ‘Surgite et transite cito fluvium, quoniam huiuscemodi 
dedit consilium contra vos Achitophel. 

22 Surrexit ergo David et omnis populus qui cum eo erat, et trans- 
ierunt Iordanem donec dilucesceret; et ne unus quidem residuus 
fuit qui non transisset fluvium. 

23 Porro Achitophel videns quod non fuisset factum consilium suum 
stravit asinum suum surrexitque et abiit in domum suam et “in ci- 
vitatem suam; et, “disposita domo sua, *suspendio interiit, et sepultus 
est in sepulcro patris sui. 

24 David autem venit in “castra et Absalom transivit Iordanem 
ipse et omnes viri Israél cum eo. 25 YAmasam vero constituit Absalom 
pro Ioab super exercitum. *Amasa autem erat filius viri, qui voca- 
batur Ietra de Iezraheli, qui ingressus est ad Abigail filiam Naas 
sororem Sarviae, ’quae fuit mater Ioab. 26 Et castrametatus est Israél 
cum Absalom in terra Galaad. 

27 Cumque venisset David in castra, °Sobi filius Naas de @Rab- 
bath filiorcum Ammon et @Machir filius Ammihel de Lodabar et /Ber- 
zellai galaadites de Rogelim 28 obtulerunt ei stratoria et tapetia et 
vasa fictilia, frumentum et hordeum et farinam et polentam et fabam 
et lentem et frixum cicer 29 et mel et butyrum, oves et pingues vi- 
tulos, dederuntque David et populo, qui cum eo erat, ad vescendum; 
suspicati enim sunt populum 9fame et siti fatigari “in ‘deserto. 

Igitur, considerato David populo suo, constituit super eos tri- 

bunos et centuriones, 2%t dedit populi tertiam partem sub manu 
Ioab et tertiam partem sub manu Abisai filii Sarviae fratris Ioab 
et tertiam partem sub manu °Ethai, qui erat de Geth. Dixitque rex 
ad populum: Egrediar et ego vobiscum. 3°Et respondit populus: 
Non exibis. Sive enim fugerimus, non magnopere ad eos de nobis 
pertinebit ; sive media pars ceciderit e nobis, non satis curabunt, 
quia tu unus pro ddecem milibus computaris. Melius est igitur ut 
sis nobis in urbe praesidio. #Ad quos rex ait: Quod vobis videtur 
rectum hoc faciam. Stetit ergo rex iuxta portam; egrediebaturque 
populus per turmas suas “centeni et milleni. 5 Et praecepit rex loab 
et Abisai et Ethai dicens: Servate mihi puerum Absalom. Et fomnis 
populus audiebat praecipientem regem cunctis principibus pro 
Absalom. 

6 Itaque egressus est populus in campum contra Israél, et factum 
est proelium in Ysaltu Ephraim. 7 Et caesus est ibi populus Israél 
ab exercitu David, factaque est plaga magna in die illa viginti mil- 
lium, 8 Fuit autem ibi proelium dispersum super faciem omnis terrae, 
et multo plures erant, quos saltus consumpserat de populo, quam 
hi quos voraverat gladius in die illa. 

9 Accidit autem ut occurreret Absalom servis David sedens hmulo; 
cumque ingressus fuisset mulus subter condensam quercum et ma- 
gnam, adhaesit ‘caput eius quercui et, illo suspenso inter caelum et 
terram, mulus cui insiderat pertransivit. 10 Vidit autem hoc quispiam, 





— 262 — 








| pariter exercitum instruxerat movet (18, 1-4), et in proelio a loab 
| regis mandata contemnente 
| parta victoria regi et populo in amarissimum luctum vertitur 


transfigitur (5-15). Tanto pretio 


LIBER II REGUM 
18,11 — 19, 








et nuntiavit Ioab dicens: Vidi Absalom pendere de quercu. 11 Et ait 
loab viro qui nuntiaverat ei: Si vidisti, quare non confodisti eum 
cum terra et ego dedissem tibi decem argenti siclos et unum balteum ? 
12 Qui dixit ad Ioab: Si appenderes in manibus meis mille argenteos, 
nequaquam mitterem manum meam in filium regis; Jaudientibus 
enim nobis, praecepit rex tibi et Abisai et Ethai dicens: Custodite 
mihi puerum Absalom. 13 Sed et si fecissem contra animam meam 
audacter, nequaquam hoc regem latere potuisset, et tu stares ex 
adverso. 14 Et ait Ioab: Non sicut tu vis, sed adgrediar eum coram 
te. Tulit ergo tres lanceas in manu sua et infixit eas in corde Ab- 
salom; cumque adhuc palpitaret haerens in quercu, 15 cucurrerunt 
decem armigeri Ioab et percutientes interfecerunt eum. 

16 Cecinit autem Ioab bucina et retinuit populum, ne persequeretur 
fugientem Israél, volens parcere multitudini. 17 Et tulerunt Absalom 
et proiecerunt eum in saltu in foveam grandem et comportaverunt 
super eum “acervum lapidum magnum nimis. Omnis autem Israél 
fugit in tabernacula sua. 18 Porro Absalom erexerat sibi, cum adhuc 
viveret, titulum, qui est in ™ valle regis; dixerat enim: “Non habeo 
filium, et hoc erit monimentum nominis mei. Vocavitque titulum 
nomine suo, et appellatur manus Absalom usque ad hanc diem. 

19 OAchimaas autem filius Sadoc ait: Curram et nuntiabo regi quia 
Piudicium fecerit ei Dominus de manu inimicorum eius. 2 Ad quem 
Ioab dixit: Non eris nuntius in hac die, sed nuntiabis in alia; hodie 
nolo te nuntiare, filius enim regis est mortuus. 21 Et ait Ioab Chusi: 
Vade et nuntia regi quae vidisti. Adoravit Chusi Ioab et cucurrit. 
22 Rursus autem Achimaas filius Sadoc dixit ad Ioab: Quid impedit 
si etiam ego curram post Chusi? Dixitque ei Ioab: Quid vis currere, 
fili mi? non eris boni nuntii baiulus. 2% Qui respondit: Quid enim si 
cucurrero? Et ait ei: Curre. Currens ergo Achimaas per viam %com- 
pendii transivit Chusi. 

24 David autem ‘sedebat inter duas portas. *Speculator vero, qui 
erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem 
currentem solum 25et exclamans indicavit regi, dixitque rex: Si 
solus est, bonus est nuntius in ore eius. Properante autem illo et ac- 
cedente propius, 26 vidit speculator hominem alterum currentem; et 
vociferans in culmine ait: Apparet mihi alter homo currens solus. 
Dixitque rex: Et iste bonus est nuntius. 27 Speculator autem, Con- 
templor, ait, cursum prioris ‘quasi cursum Achimaas filii Sadoc. Et 
ait rex: “Vir bonus est et nuntium portans bonum venit. 28 Clamans 
autem Achimaas dixit ad regem: Salve, rex. Et adorans regem coram 
eo pronus in terram ait: “Benedictus Dominus Deus tuus, qui con- 
clusit homines, qui levaverunt manus suas contra dominum meum 
regem. 29Et ait rex: “Estne pax puero Absalom? Dixitque Achimaas: 
Vidi tumultum magnum cum mitteret Ioab servus tuus, 0 rex, me 
servum tuum; nescio aliud. 30Ad quem rex, Transi, ait, et sta hic. 
Cumque ille transisset et staret, *1 apparuit Chusi et veniens ait: Bo- 
num apporto nuntium, domine mi rex; Yiudicavit enim pro te Domi- 
nus hodie de manu omnium, qui surrexerunt contra te. 

32Dixit autem rex ad Chusi: Estne pax puero Absalom? Cui respon- 
dens Chusi, *Fiant, inquit, sicut puer inimici domini mei regis et 
universi, qui consurgunt adversus eum in malum. 33 Contristatus 


_itaque rex ascendit cenaculum @portae et flevit. Et sic loquebatur 


vadens: YFili mi Absalom, Absalom fili mi: quis mihi tribuat ut ego 

moriar pro te, Absalom fili mi, fili mi Absalom? 

] 9 Nuntiatum est autem Ioab quod rex fleret et lugeret filium suum, 
2 et versa est victoria in luctum in die illa omni populo; audivit 

enim populus in die illa dici: Dolet rex super filio suo. 3 Et declinavit 

populus in die illa ingredi civitatem, quomodo declinare solet populus 

versus et fugiens de proelio. 

4 Porro rex “operuit caput suum, et clamabat voce magna: ?Fili mi 
Absalom, Absalom fili mi, fili mi. 5 Ingressus ergo Ioab ad regem in 
domum dixit: Confudisti hodie vultus omnium servorum tuorum, qui 
salvam fecerunt animam tuam et animam filiorum tuorum et filiarum 
tuarum et animam uxorum tuarum et animam concubinarum tuarum. 





P00. §; 


£4,151)" Catech.: R, lll 5, 20. 


kJs 7, 26; 8, 29. 


Bop: ¥195"8 3540, 1; 22:2 Red, 


10; 4 Rg 8, 21. 


m Gn 14, 17., 


0 Cl. CD:. 14:27: 


ocp. 15, 36; 17, 17. 


pvr. 31. 


q (cf. Dt 34, 3.) 


rcp. 19, 8. — cf. 1 Rg 4, 13. 
$ cf. cp. 13, 34; 4 Rg 9, 17. 


Ect. 4 RE-9, 20, 
ucf. 3 Rg 1, 42: 


vv. Gn 14, 20. 


¥'CP.,.20,09. 


y vr. I9. 


21 Re 25,°26: 


avr. 
b cp. 


24. 
19, 4- 


.“E'5, 30. 
6 085.336 





— 263 — 








LIBER II REGUM 
19, 6-32 


(19-33), Tandem excitatus David (19, 1-10) lerusalem revertitur se 
misericors exhibens in eos qui vel Absalom adhaeserant (11-15) vel 
se fugientem contumeliis adfecerant (16-23), vel sibi non faverant 








c (cf. Gn 50, 21.) 


dcp. 18, 4, 24, 33. — v. Rt 
4, I. 


év. cp. 18, 17. 


fv. cp. 8, 1-14. 
CD:. '$,°202 8; 2, 
cp. 15, 14. 


#cp. 15, 29. 
j1 Rg 30, 26. 


kcp. 5, 1. — cf. Gn 29, 14. 
LCP LF, 28%720,° 10. 

mv. Rt 1, 17. 

n3 Rg 2, 32. — cf. cp. 8, 16. 
ocf. Jd 20, x. 


pcp .16, 5; 3 Rg 2, 8. 


qcp. 9, 2, 10. — v. cp. 16, 
1-4. 


a. 
scp. 


tne 22. 1s. 
16, 5-13. 


P ch.ccpe'16;. Si 

Ex 22, 28. 

16, 6. 

x cp. 16, 10. 

y cf. Mt 16, 23; Mr 8, 32. 
2c. % Tz, 23; 

acf. 3 Rg 2, 8, 9, 37, 46. 
bcp. 9, 6 


u cf. 
v cp. 


Kercp. 16, 175 


dcp. 
c cp. 


9, 3- 

¥6,, 3. 

f cp. 14, 17, 20; 
g ci. cp: \2t,. 7. 
#D."0s 7; £0; 23, 23. 


t Rg, 29, 9 


$l. CD...9): 7519, YO; 126; 4. 


SD. 23; 2953-3; Y 


kv. cp. 17, 28, 29. 





6 Diligis odientes te et odio habes diligentes te, et ostendisti hodie 
quia non curas de ducibus tuis et de servis tuis; et vere cognovi 
modo quia, si Absalom viveret, et omnes nos occubuissemus, tunc 
placeret tibi. 7 Nunc igitur surge et procede et adloquens “satisfac 
servis tuis; iuro enim tibi per Dominum, quod si non exieris, ne unus 
quidem remansurus sit tecum nocte hac, et peius erit hoc tibi quam 


omnia mala, quae venerunt super te ab adulescentia tua usque in — 


praesens. 

8 Surrexit ergo rex et dsedit in porta, et omni populo nuntiatum 
est quod rex sederet in porta, venitque universa multitudo coram 
rege. Israél autem fugit in tabernacula sua. 

9 Omnis quoque populus certabat in cunctis tribubus Israé] dicens: 
fRex liberavit nos de manu inimicorum nostrorum, Jipse salvavit nos 
de manu Philisthinorum et nunc hfugit de terra propter Absalom ; 
10 Absalom autem, quem unximus super nos, mortuus est in bello. 
Usquequo siletis et non reducitis regem? 

11 Rex vero David misit ad *Sadoc et Abiathar sacerdotes dicens: 
Loquimini ad /maiores natu Iuda dicentes: Cur venitis novissimi ad 
reducendum regem in domum suam? (Sermo autem omnis Israél per- 
venerat ad regem in domo eius.) 12 Fratres mei vos, “os meum et caro 
mea vos; quare novissimi reducitis regem? 15£t ‘Amasae dicite: Nonne 
Kos meum et caro mea es? ™Haec faciat mihi Deus et haec addat, 
si non "magister militiae fueris coram_me omni tempore pro Ioab. 
14 Et inclinavit cor omnium virorum Iuda, °quasi viri unius, mise - 
runtque ad regem dicentes: Revertere tu et omnes servi tui. 15 Et 
reversus est rex et venit usque ad Iordanem, et omnis luda venit 
usque in Galgalam, ut occurreret regi et traduceret eum Iordanem. 

16 Festinavit autem ?Semei filius Gera filii Iemini de Bahurim et 
descendit cum viris Iuda in occursum regis David 17 cum mille viris 
de Beniamin; et YSiba puer de domo Saul et quindecim filii eius ac 
viginti servi erant cum eo, et irrumpentes lordanem ante regem 
18 transierunt vada ut traducerent domum regis et facerent iuxta 
iussionem eius. 

Semei autem filius Gera prostratus coram rege, cum iam transisset 
Iordanem, 19 dixit ad eum: "Ne reputes mihi, domine mi, iniquitatem 
neque memineris ‘iniuriarum servi tui in die, qua egressus es, domine 
mi rex, de Jerusalem, neque ponas, rex, in corde tuo; 20 agnosco 
enim servus tuus peccatum meum, et idcirco hodie primus veni a 
omni domo Ioseph descendique in occursum domini mei regi 
21 Respondens vero Abisai filius Sarviae dixit: “Nunquid pro 
verbis non occidetur Semei, quia Ymaledixit christo Domini? 22 Et 
ait David: “Quid mihi et vobis, filii Sarviae? Cur effcimini mihi 
hodie in Ysatan? *Ergone hodie interficietur vir in Israél? An ignoro 
hodie me factum regem super Israél? 2% Et ait rex Semei: Non mo- 
rieris. Iuravitque ei. 

24>Miphiboseth quoque filius Saul descendit in occursum regis, illotis 
pedibus et intonsa barba; vestesque suas non laverat a die qua egres- 
sus fuerat rex usque ad diem reversionis eius in pace. 25 Cumque 
Terusalem occurrisset regi, dixit ei rex: “Quare non venisti mecum, 
Miphiboseth? 26 Et respondens ait: Domine mi rex, servus meus con- 
tempsit me. Dixique ei ego famulus tuus, ut sterneret mihi asinum, 
et ascendens abirem cum rege: 4%claudus enim sum servus tuus. 
27 Insuper et “accusavit me servum tuum ad te dominum meum regem. 
Tu autem, domine mi rex, /sicut angelus Dei es, fac quod placitum 
est tibi. 28 Neque enim fuit domus patris mei %nisi morti obnoxia 
domino meo regi; “tu autem posuisti me servum tuum inter convivas 
mensae tuae; quid ergo habeo iustae querelae? aut quid possum ultra 
vociferari ad regem? 29 Ait ergo ei rex: Quid ultra loquesise fixum 
est quod locutus sum: ‘tu et Siba dividite possessiones. 30 Respon- 
ditaue Miphiboseth regi: Etiam cuncta accipiat, postquam reversus 
est dominus meus rex pacifice in domum suam. 

31 jBerzellai quoque galaadites descendens de Rogelim traduxit 
regem Iordanem paratus etiam ultra fluvium prosequi eum. 32 Erat 
autem Berzellai galaadites senex valde, id est octogenarius; et *ipse 








— 264 — 








- prout debuerant (24-30), largiterque remunerans qui auxilium prae- 
_stiterant (31 41). Denique, pacatis animis Israélitarum (42, 43) novam 
Sebae seditionem per loabum - qui tamen dolosa Amasae occisione 


LIBER II REGUM 
19, 33 — 20, 12 





—— 


praebuit alimenta regi, cum moraretur in castris; fuit quippe vir 
dives nimis. %3 Dixit itaque rex ad Berzeilai: Veni mecum, ui re- 
Quiescas securus mecum in Ierusalem. 34 itt ait Berzellai ad regem: 
-4Quot sunt dies annorum vitae meae, ut ascendam cum rege in leru- 

salem? 35 "QOctogenarius sum hodie. Nunquid vigent sensus mei ad 

"discernendum suave aut amarum? aut delectare potest servum tuum 
_cibus et potus? vel audire possum ultra vocem cantorum atque can- 
tatricum ? Quare servus tuus sit 9°oneri domino meo regi? 36 Paululum 


tudine; 27sed obsecro ut revertar servus tuus et moriar in civitate 
mea et ?sepeliar iuxta sepulcrum patris mei et matris meae. Est autem 
servus tuus 2Chamaam; ipse vadat tecum, domine mi rex, et fac ei 
quidquid tibi bonum videtur. 38 Dixit itaque ei rex: Mecum transeat 
-Chamaam, et ego faciam ei quidquid tibi placuerit, et omne quod 
_ petieris a me impetrabis. 39 Cumque transisset universus populus et 
rex Iordanem, ‘osculatus est rex Berzellai et benedixit ei, et ille re- 
_ versus est in locum suum. 4° Transivit ergo rex in Galgalam et Cha- 
maam cum eo. 
_ Omnis autem populus Iuda straduxerat regem, et media tantum pars 
_adfuerat de populo Israél. 41 Itaque omnes viri Israél concurrentes ad 
-regem dixerunt ei: Quare te furati sunt fratres nostri viri Iuda et 
_traduxerunt regem et domum eius Iordanem omnesque viros David 
cum eor 
42 Et respondit omnis vir Iuda ad viros Israél: Quia mihi ‘propior 
est rex. Cur irasceris super hac re? “Nunquid comedimus aliquid ex 
rege, aut munera nobis data sunt? 43 Et respondit vir Israél ad viros 
luda et ait: “Decem partibus maior ego sum apud regem, magisque 
ad me pertinet David quam ad te; cur fecisti mihi iniuriam, et non 
_mibi nuntiatum est priori, ut reducerem regem meum? “Durius autem 
-responderunt viri Iuda viris Israél. 
1 2 Accidit quoque ut ibi esset “vir Belial nomine Seba filius Bochri 
vir iemineus, et cecinit bucina et ait: 
’Non est nobis pars in David, 
neque hereditas in filio Isai. 
¢Revertere in tabernacula tua, Israél. 
_  2£Et separatus est omnis Israél a David secutusque est Seba filium 
- Bochri, viri autem Iuda adhaeserunt regi suo a Iordane usque Ierusalem. 
. 3 Cumque venisset rex in domum suam in Ierusalem, tulit decem 
_mulieres “concubinas, quas dereliquerat ad custodiendam domum, et 
_tradidit eas in custodiam alimenta eis praebens et non est ingressus 
ad eas, sed erant clausae usque in diem mortis suae in viduitate 
_ viventes. 
41Dixit autem rex “Amasae: Convoca mihi omnes viros Iuda in diem 

_tertium et tu adesto praesens. 5 Abiit ergo Amasa ut convocaret 
-Iudam et moratus est extra placitum quod ei constituerat rex. §6 Ait 
autem David ad Abisai: Nunc magis adflicturus est nos Seba filius 
_Bochri, quam Absalom; tolle igitur ‘servos domini tui et persequere 

eum, ne forte inveniat civitates munitas et effugiat nos. 7 Egressi sunt 
ergo cum eo viri Ioab, 9Cerethi quoque et Phelethi et omnes robusti 

exierunt de Ierusalem ad persequendum Seba filium Bochri. 
 8Cumaue illi essent iuxta “lapidem grandem, qui est in Ga- 
_baon, Amasa veniens occurrit eis. Porro Ioab vestitus erat tunica stri- 
_cta ad mensuram habitus sui, et desuper accinctus gladio dependente 

usque ad ilia in vagina, qui fabricatus levi motu egredi poterat et 

percutere. 9Dixit itaque Ioab ad Amasam: ‘Salve, mi frater. Et tenuit 

manu dextera mentum Amasae Jquasi osculans eum. 1° Porro Amasa 
non observavit gladium quem habebat Ioab, *qui percussit eum in 
_latere et effudit intestina eius in terram, nec secundum vulnus ap- 

posuit et mortuus est. Ioab autem et Abisai frater eius persecuti 

sunt Seba filium Bochri. 11 Interea quidam viri, cum stetissent iuxta 
cadaver Amasae, de sociis Ioab dixerunt: Ecce qui esse voluit pro 

Ioab comes David. 12 Amasa autem conspersus sanguine iacebat in 

media via. Vidit hoc quidam vir, quod subsisteret omnis populus ad 
_videndum eum, et amovit Amasam de via in agrum operuitque eum 


=a 


Sak Gee ee 


Sees oe 








_procedam famulus tuus ab Iordane tecum. Non indigeo hac vicissi- 





! Gn 47, 8. 
m cf. Ps 89, 10. 
nef. Dt 1, 39; Is 7, 15. 


ocp. 15, 33. 


bcf. cp. 1, 23; Gn 47, 30; 
50, 27; Ex 13, 19. 
a3 Rg 2, 7; Jr ar, 17. 


PN. CD. B49) 33% 


SVP. BS: 
41-43] cf. Jd 8, 1-3. 


OVE LY, Rey 
@ ct... 2 Re'22, 7. 


vcf. 3 Rg 11, 30, 31. 

BASSO, (213.3%; 488. 

av. aDt-13, 13. 

b 3 Rg 12, 16. 

CNT 233 Cp. 18, 307.2 Parra: 


16, 


dcp. 15, 16; 16, 21, 22. 


- 17, 25; 19, 13. 


Scr"? ILS 3° Rea, BB. 
. 23. — Vv. cp. 8, 18. 


1 Rg 6, 14. 


+ Ps'27,..3. 
jcf. Mt 26, 49; Mr 14, 45; Le 
k 3 Rg2, 5. [22, 47. 





— 265 — 








LIBER II REGUM 
20, 13 — 21, 14 


etiam atque etiam exosus regi factus est - compescit, victorque 
exsistens (20, I-22) in regni gubernationem totus incumbit (23-26). 
Appendices 1. Saulis crimen in posteris punitum (21, I-14). 








lcf. 3 Rg 15, bie 4 Rg 15, 29 
m4 Kg 19, 32; IS 37, 33; JT 
0:02:24, 2; 26, 8 


nm cp. tf 16. 
ov. 1 Rg 26, 19. 


Pv. Js 24, 33. 


q vr. 16. — cf. Ec 9, 14, 15. 
iV. TRE“, 10. 


23-26] cp. 8,16-18; 3 Rg 4, 3-6. 
Sct. 3 Retxe,0e8; 


ECDI5; 24; 459; 12. 
uw cf. cp. 23, 38. 


acf. Nm 27, 21. 

bcf. 1 Rg 22, 18, 19 (?) 
c Js 9, 3. 

dJs 9 ,15, 19. 


ev. 1 Rg 26, 19. 


f cf. Nm 25, 4. 

gi Rg 10, 26; 11, 4. 

hx Rg 10, 24. 

#1 Rg 18, 3; 20, 8, 15, 42; 23, 
8. ef. Bx 22, 22; § 2, 
jcp. 3, 7: 43. 


k cf. 1 Rg 18, 19. 


BN. GD':20, -345\ Ly 23, 10:88:° 
Dt 16, 9:ss:3- Rt 1,)'222 roRe 
m cf. Dt 21, 23. (12, 27. 


ncfi. 4 Rg 9g, 10. 


O:Cl. FRR St 5°13. 
pi Rg 31, 12. 
@js 17, 11. 


r (Js 18, 28). 
SCD. 245225: 





vestimento, ne subsisterent transeuntes propter eum. 13 Amoto ergo 
illo de via, transibat omnis vir sequens Ioab ad persequendum Seba 
filium Bochri. * 

14 Porro ille transierat per omnes tribus Israél in Abelam et Beth- 
maacha; omnesque viri electi congregati fuerant ad eum. 15Venerunt 
itaque et oppugnabant eum in ‘Abela et in Bethmaacha et ™circum- 
dederunt munitionibus civitatem, et obsessa est urbs; omnis autem 
turba, quae erat cum Ioab, moliebatur destruere muros. 

16 Et exclamavit mulier sapiens de civitate: Audite, audite: dicite 
Ioab: Appropinqua huc, et loquar tecum. 17 Qui cum accessisset ad 
eam, ait illi: Tu es Ioab? Et ille respondit: Ego. Ad quem sic locuta 
est: Audi sermones ancillae tuae. Qui respondit: Audio. 18 Rursum- 
que illa, Sermo, inquit, dicebatur in veteri proverbio: Qui interrogant 
interrogent in Abela, et sic perficiebant. 19 Nonne ego sum quae 
respondeo veritatem in Israél? Et tu quaeris subvertere civitatem et 
evertere matrem in Israél. Quare “praecipitas °hereditatem Domini? 
20 Respondensque Ioab ait: Absit, absit hoc a me: non praecipito ne- 
que demolior: 21 non sic se habet res; sed homo de ?monte Ephraim, 
Seba filius Bochri cognomine, levavit manum suam contra regem 
David: tradite illum solum, et recedemus a civitate. Et ait mulier 
ad Ioab: Ecce caput eius mittetur ad te per murum. 22 Ingressa est 
ergo ad omnem populum et Ylocuta est eis sapienter. Qui abscissum 
caput Seba filii Bochri proiecerunt ad Ioab. Et ille cecinit tuba, et 
recesserunt ab urbe "unusquisque in tabernacula sua; loab autem 
reversus est Jerusalem ad regem. 

23 Fuit ergo Ioab super omnem exercitum Israél, Banaias autem 
filius Ioiadae super Cerethaeos et Phelethaeos, 24 SAduram vero super 
tributa; porro Iosaphat filius Ahilud a commentariis, 25 Siva autem 
scriba, ‘Sadoc vero et Abiathar sacerdotes; 26“Ira autem iairites 
erat sacerdos David. 


2 [ Facta est quoque fames in diebus David tribus annis iugiter. Et 
4consuluit David oraculum Domini, dixitque Dominus: Propter 
Saul et domum eius sanguinum, quia Yoccidit Gabaonitas. 2 Vocatis 
ergo. Gabaonitis, rex dixit ad eos (porro °Gabaonitae non erant de 
filiis Israél, sed reliquiae Amorrhaeorum. Filii quippe Israél 4iura- 
verant eis, et voluit Saul percutere eos zelo, quasi pro filiis Israél et 
Iuda); 3 dixit ergo David ad Gabaonitas: Quid faciam vobis? et quod 
erit vestri piaculum, ut benedicatis “hereditati Domini? 

4 Dixeruntque ei Gabaonitae: Non est nobis super argento et auro — 
quaestio, sed contra Saul et contra domum eius; neque volumus ut 
interficiatur homo de Israél. Ad quos rex ait: Quid ergo vultis ut 
faciam vobis? 5Qui dixerunt regi: Virum, qui attrivit nos et oppressit 
inique, ita delere debemus, ut ne unus quidem residuus sit de stirpe 
eius in cunctis finibus Israél. 6 Dentur nobis septem viri de filiis eius, 
ut fcrucifigamus eos Domino in 9Gabaa Saul quondam “electi Domini. 
Et ait rex: Ego dabo. 7 Pepercitque rex Miphiboseth filio Ionathae 
filii Saul propter ‘iusiurandum Domini, quod fuerat inter David et 
inter Ionathan filium Saul. 8 Tulit itaque rex duos filios */Respha 
filiae Aia, quos peperit Sauli, Armoni et Miphiboseth et quinque filios | 
kKMichol filiae Saul, quos genuerat Hadrieli filio Berzellai, qui fuit de | 
Molathi, 9 et dedit eos in manus Gabaonitarum, qui crucifixerunt eos | 
in monte coram Domino. Et ceciderunt hi septem simul occisi in 
ldiebus messis primis, incipiente messione hordei. 

10™Tollens autem Respha filia Aia cilicium substravit sibi supra 
petram ab initio messis donec stillaret aqua super eos de caelo, et 
non dimisit aves “lacerare eos per diem neque bestias per noctem. 

11 Et nuntiata sunt David quae fecerat Respha filia Aia concubina 
Saul. 12Et abiit David et tulit °ossa Saul et ossa Ionathae filii eius a viris 
Iabes Galaad, ?qui furati fuerant ea de platea YBethsan, in qua suspen- 
derant eos Philisthiim, cum interfecissent Saul in Gelboé, 12et asporta- 
vit inde ossa Saul et ossa Ionathae filii eius; et colligentes ossa eorum, — 
qui adfixi fuerant, 14sepelierunt ea cum ossibus Saul et Ionathae filii eius 
in terra Beniamin “in latere in sepulcro Cis patris eius; feceruntque 
omnia quae praeceperat rex. Et Srepropitiatus est Deus terrae post haec. 





— 266 — 











2. Bella quibus Davidvires Philisthinorum fregit (15-22). 
3. Canticum petrae, in quo post exordium (22,2-4) psalmista suas 
angustias terroresque describit (5-7), a quibus ostensione divini 


LIBER II REGUM 
21, 15 — 22, 18 








15 Factum est autem rursum proelium Philisthinorum adversum 
Israél, et descendit David et servi eius cum eo, et pugnabant contra 
Philisthiim. Deficiente autem David, 16Iesbibenob, qui fuit de genere 
fArapha, “cuius ferrum hastae trecentas uncias appendebat, et ac- 
cinctus erat ense novo, nisus est percutere David. 17 Praesidioque ei 
fuit YAbisai filius Sarviae et percussum Philisthaeum interfecit. Tunc 


-iuraverunt viri David dicentes: “lam non egredieris nobiscum in bel- 


lum, Yne exstinguas lucernam Israél. 

18 Secundum quoque bellum fuit in Gob contra Philisthaeos. Tunc 
ercussit *Sobochai de *%Husathi Saph de stirpe ‘Arapha, de genere 
gigantum. 

9Tertium quoque fuit bellum in Gob contra Philisthaeos, in quo 
percussit Adeodatus filius saltus polymitarius bethlehemites Goliath 
gethaeum, “cuius hastile hastae erat quasi liciatorium texentium. 

20 Quartum bellum fuit in Geth, in quo vir fuit excelsus, qui senos 
in manibus pedibusque habebat digitos, id est viginti quattuor, et 
erat de origine *Arapha 21 4%et blasphemavit Israél. Percussit autem 
eum Jonathan filius Samaa fratris David. 22 Hi quattuor nati sunt de 
Arapha in Geth et ccciderunt in manu David et servorum eius. 


2 Locutus est autem David “Domino verba carminis huius in die 
gua liberavit eum Dominus de manu omnium inimicorum suo- 
rum et de manu Saul, 2 et ait: 


/Dominus petra mea et robur meum et salvator meus; 
3 Deus “fortis meus: %sperabo in eum; 
€éscutum meum et ‘cornu salutis meae, 
Yelevator meus et refugium meum. 
Salvator meus, de iniquitate liberabis me. 
4iLaudabilem invocabo Dominum 
et ab inimicis meis salvus ero. 
5 Quia circumdederunt me /contritiones mortis, 
torrentes Belial terruerunt me, 
6 *funes inferni circumdederunt me, 
praevenerunt me laquei mortis. 
7J%n tribulatione mea invocabo Dominum, 
et ad Deum meum clamabo, 
et exaudiet de “templo suo vocem meam, 
et clamor meus veniet ad aures eius. 
8 nCommota est et contremuit terra, 
°fundamenta montium concussa sunt 
et conquassata, quoniam iratus est eis. 
9 Ascendit fumus de naribus eius, 
et ignis de ore eius vorabit, 
Pcarbones succensi sunt ab eo. 
10 @Inclinavit caelos et descendit, 
et ‘caligo sub pedibus eius. 
11 Et ascendit super cherubim et volavit 
et lapsus est super *pennas venti. 
12 Posuit ‘tenebras in circuitu suo latibulum, 
cribrans aquas de nubibus caelorum; 
13 Prae fulgore in conspectu eius 
Usuccensi sunt carbones ignis. 
14 vTonabit de caelo Dominus, 
et Excelsus dabit vocem suam; 
15 misit “sagittas et dissipavit eos, 
fulgur et consumpsit eos; 
16 et apparuerunt effusiones maris, 
et revelata sunt fundamenta orbis 
ab Yincrepatione Domini, 
ab *inspiratione spiritus furoris eius. 
17 GMisit de excelso et adsumpsit me, 
et extraxit me de Yaquis multis. 
18 Liberavit me ab inimico meo potentissimo 
et ab his qui oderant me, quoniam ¢robustiores me erant. 





tvr. 18, 20, 22 (. — v. Gn 14, 
ucf, x Rg 17, 7. [5). 
vcp. 23, 18. 


“:chi eps 1r8y 3. 

ycp. 22, 29; 3 Rg 11, 36; 15, 
; 4 Rg 8, 19; 2 Par 21, 7; 
S 131,: 17% 

18-22] 1 Par 20, 4-8. 

27 Parrett 26° 275 3%. 

acp. 23, 27. — cf. 1 Par 4, 4. 

bv. vr. 16. — v. Dt 3, 11. 

oY Rg’17,°7;-1Par 20,-5:; 


di Rg 17, 10, 25, 26, 36, 45. 


a Ps 17, 1. — cf. Ex 15, 1; Jd 
5,.13,1 Par 16,7. 


2-51] Ps 17, 3-51. 

b Dt 32, 4; Jr 16, 19. 
CVI. 32, 47. 

d (all) Heb 2 “4. 

evr. 31. — cf. Gn 15, 2: 
¥ Lee's; ‘60. 


g Ps 45, 8 ,12; 58, 10, 17, 18; 
61, 3. — cf. Pro 18, ro. 
h Ps 13, 7. 


$¥ Par 16; 253 -Pa‘47; 2:°95, 

aA EtG, 

J Ps 59, 4; 114, 3; Jr 10, 19. 

k Ps 114, 3; 118, 61. — cf. Jb 
36, 8. 


iPs °F I4; II4, 4; 119, I. — 
er. “Fir 2.2 


MmiCl-PS-167°5; 


mjd 5, 4; Ps 67, 9; 76, 19; 
o cf. Jb 26, 11. [96, 4. 
PVE I: 


q Ps 143, 5; Is 64, 5. 
fF EX 320; 3024, 0855- Bet Sue 
8, 12; Ps 96, 2. 


PSPS: 1O8y..32 


t Jb 36, 29; Ps 96, 2 ss. 


uvYr. 9. ; 
v Jb 37, 4; Ps 28, 3; Is 30, 30 
etc. ; 


x Dt 32, 23: P6.7,%ta° 96, 28s 
143, 6; Hab 3, 11. 


SPS 1OS¢ of Nh 2; 4. 
z Ex 15, 8. 


QUES: 143, 7. 
b Jb 22, 11. — v. Ps 31, 6. 


GPs 145573 





— 267 — 





ee ae een eee 





LIBER II REGUM 
22, 19-48 


auxilii liberatus (8-16) gratias Deo agit (17 20), eumque exaltat, qui 
iuxta uniuscuiusque meritum retribuens (21-30) regi David favet 
(31-43) eiusque hostes debellans salutem parat (44-51). 








a Fs' 30; 93117," 5. 
eNODs 5 5,26> *Fsiet::'@, 


as Re'.26; 23; 3 Revs. 230) pe 


g ch Ps 23, 4. — V. Jb 22, 30. 
Gn 18, 19; Pro 8, 32. 


Ps 118, 30, 102, 
j Dt 18, 13. — cf. Gn 6, 9; 


17,183 JD fy tse, 3 RA, 
Oy ES pe 


kyr. 21. — cf. Mt 5, 7 


1 Lv 26, 23 ss.; Pro 3, 33, 34; 
Ac 7, 42; Rmt, 28. 
mcf, EX 3,93 Ps 71, 12, 13. 


Meoiois 2, 1458-19: "Ly 51. 
o Jb 20, 3; Ps 26 Ai 4 pri | Wb 
18, 3, 6. == VCD. 28,27. 

P ct;1s. 35, 6. 


qv. cp. 5, 6-9. 

r Dt 32, 4; Dn 4, 37; Mt 5s, 
48. — cf. Ap. 15, 3. 

$:Ps'x3,; 2 Pro 30, 5. 

bye RCPS 53 iad 

u cf. Ps 85, 8 


vi Rg 2, 4; Is 45, 5. 

25993 (Psitoo, 2,6; 118, x. 
y Hab 3, 19. — v. cp. 2, 18. 
£ Dt 1390333 < 33,29; 1S:58,4. 


aPs 143; \2. 


b Ps 30, 9; Pro 4, 12. — cf. Jb 
18, 7. — V. vY. 20. 


ccf. Mia, 3 


d Ps 43, 6; 58, 2. 
éEx 23, 27; Ps 20; 337 


fv. Jb 27, 9. 

gi Rg 28, 6; Pro 1, 28. — cf. 
WSig: 15; Mic 2, ee 

h4 Rg 13, 7. 

ils 10, a "Mic 7, TO> Zerrojss. 
a Dt 28, . 

fick chs $y 25530, 9, 43; 20, I. 
lcf. Ps 2, 8. — v. cp. 8, 1-14. 
m Is 55, 5. — cf. Ps 22, 28. 

n Dt 33, 29. — Ps 65, 4; 80, 
15. 


@ Mic 7,16; 57. 


pvr. 3, 32. 
q Ps 94, 1. 


VRS FAS / Ss 15-452. 





19 Praevenit me in die adflictionis meae 

et factus est Dominus firmamentum meum 
20 et Yeduxit me in latitudinem : 

liberavit me, quia “complacui ei. 


21 /Retribuet mihi Dominus secuz.dum iustitiam meam 

et secundum Ymunditiam manuum mearum reddet mihi; 
22 hquia custodivi vias Domini 

et non egi ‘mpie a Deo meo; 
23 iomnia enim iudicia eius in conspectu meo, 

et praecepi- eius non amovi a me, 
24 et ero Jperfectus cum eo 

et custodiam me ab iniquitate mea. 
25 Et restituet mihi Dominus secundum iustitiam meam, 

et secundum munditiam manuum mearum in conspectu 
26 kCum sancto sanctus eris [oculorum suorum. 


et cum robusto perfectus, 
27 cum electo electus eris 
et cum /perverso perverteris. 
28 Et ™populum pauperem salvum facies, 
Noculisque tuis excelsos humiliabis. 
29 oQuia tu lucerna mea, Domine, 
et tu, Domine, illuminabis tenebras meas. 
30 In te enim curram accinctus, 
in Deo meo ?transiliam %murum. 


31 Deus, "immaculata via eius, 
Seloquium Domini igne examinatum, 
tscutum est omnium sperantium in se. 
32 uQuis est Deus praeter Dominum? 
et quis fortis praeter Deum nostrum? 
33 Deus, qui Yaccinxit me fortitudine 
et complanavit “perfectam -viam meam 
34 Ycoaequans pedes meos cervis 
et “super excelsa mea statuens me, 
35 @docens manus meas ad proelium 
et componens quasi arcum aereum bracchia mea 
36 Dedisti mihi clipeum salutis tuae, 
et mansuetudo tua multiplicavit me; 
37 bdilatabis gressus meos subtus me, 
et non deficient tali mei; 
38 persequar inimicos meos et conteram 
et non convertar donec consumam eos; 
39 consumam eos et confringam, ut non consurgant: 
cadent “sub pedibus meis. 


40 Accinxisti me fortitudine ad proelium, 
incurvasti @resistentes mihi subtus me; 
41 einimicos meos dedisti mihi dorsum, 
odientes me, et disperdam eos. 
42 fClamabunt, et non erit qui salvet, 
ad Dominum, et 9non exaudiet eos. 
43 Delebo eos ut “pulverem terrae, 
tquasi lutum platearum comminuam eos atque confrin- 


44 Salvabis me a Jcontradictionibus populi mei, gam 


custodies me in ‘caput gentium. 
™Populus quem ignoro serviet mihi, 
45 nfilii alieni resistent mihi, 
auditu auris oboedient ‘mihi; 
46 filii alieni defluxerunt 
et °contrahentur in augustiis suis. 


47 Vivit Dominus et benedictus Deus meus, 
et exaltabitur ?Deus fortis @salutis meae. 
48 Deus, qui das vindictas mihi 
et “deicis populos sub me, 





— 268 — 














4. Verba David novissima (23, 1-7). 
5. Catalogus heroum, qui intres ordines distribuuntur, quorum ad 
primum spectant tres praestantissimi viri (8-12) ; ad alterum tres ex tri- 


LIBER II REGUM 
22, 49 — 23, 20 





49 squi educis me ab inimicis meis 
et a resistentibus mihi elevas me; 
ta viro iniquo liberabis me. 


59 uPropterea confitebor tibi, Domine, in gentibus 
Yet nomini tuo cantabo 

51 *magnificans salutes regis sui, 
et faciens misericordiam Ychristo suo David 
et semini eius *in sempiternum. 


Haec autem sunt verba David novissima: 
@Dixit David filius Isai, 
dixit “vir, cui constitutum est de christo Dei Iacob, 
egregius psaltes Israél ; 
2 cSpiritus Domini locutus est per me, 
et sermo eius per linguam meam. 


3 Dixit Deus Israél, 
mihi locutus est %fortis Israél 
dominator hominum, iustus 
dominator “in timore Dei, 

4 fsicut lux aurorae, Yoriente sole, 
mane absque nubibus rutilat, 
et sicut pluviis germinat herba de terra. 


5 Nec tanta est domus mea apud Deum, 

ut pactum aeternum iniret mecum 

firmum in omnibus atque munitum. 
Cuncta enim salus mea et omnis voluntas; 

nec est quidquam ex ea quod non germinet. 


6 iPraevaricatores autem quasi spinae evellentur universi, 
quae non tolluntur manibus, 

7 et si quis tangere voluerit eas, 
armabitur ferro et ligno lanceato, 
igneque succensae comburentur usque ad nihilum. 


23 


8 Haec nomina fortium David: /Sedens in cathedra sapien- 
tissimus princeps inter tres, ipse est quasi tenerrimus ligni 
vermiculus, qui octingentos interfecit impetu uno. 9% Post hunc 
Eleazar filius patrui eius “ahohites, inter tres fortes, qui erant cum 
David quando exprobraverunt Philisthiim et congregati sunt illuc in 
proelium. 1° Cumque ascendissent viri Israél, ipse stetit et percussit 
Philisthaeos, donec deficeret manus eius et obrigesceret cum gladio; 
fecitque Dominus salutem magnam in die illa, et populus, qui fu- 
gerat, reversus est ad caesorum spolia detrahenda. 11 Et post hunc 
Semma filius Age ‘de Arari. Et congregati sunt Philisthiim in sta- 
tione; erat quippe ibi ager lente plenus; cumque fugisset populus a 
facie Philisthiim, 12 stetit ille in medio agri et tuitus est eum percus- 

sitque Philisthaeos, et fecit Dominus salutem magnam. 
3 Necnon et ante descenderant tres, qui erant principes inter tri- 
ginta et venerant tempore messis ad David in ™speluncam Odollam; 
castra autem Philisthinorum erant posita in “valle gigantum. IMEt 
David erat in °praesidio; porro ?statio Philisthinorum tunc erat in 
Bethlehem. 15 Desideravit ergo David et ait: O si quis mihi daret 
potum aquae de cisterna, quae est in Bethlehem iuxta portam! 
16 Irruperunt ergo tres fortes castra Philisthinorum et hauserunt 
aquam de cisterna Bethlehem, quae erat iuxta portam, et attulerunt 
ad David. At ille noluit bibere, sed Ylibavit eam Domino 17 dicens: 
Propitius sit mihi Dominus ne faciam hoc. "Num sanguinem ho- 
minum istorum, qui profecti sunt, et animarum periculum bibam? 
Noluit ergo bibere: haec fecerunt tres robustissimi. 
__ 18 s8Abisai quoque frater Ioab filius ‘Sarviae princeps erat de tribus. 

Ipse est qui levavit hastam suam contra trecentos, quos interfecit. 
_Nominatus in tribus 19 et inter tres nobilior eratque eorum princeps; 
_ sed usque ad “tres primos non pervenerat. 29 Et Banaias filius Io- 
iadae viri fortissimi magnorum operum de “Cabseel. Ipse percussit 





SAP SUES. 


FeES-030;2% 

uw (all) Rm 15, 9. 

Bs .65;. 4. 

x cf. Ps 143, 10. 

ycf. 1 Rg 16, 12, 13; Ps 88. 
21. — v. Ps 2, 2. 

Z.CPp. 7, 12, 133-Ps 88, 30. 


ack; Nm: 24, 3;.%5. 
b cf. cp. 7 ,8, 9; Ps 77, 70, 71. 


é ch Mt 22, 443 2 Pt. 27.255 


dcp. 22, 3, 32, 47. 


e Ex 18, 21; 2 Par 19, 7, 9. 


fv. Ps 71, 5, 6. ; 
gcf. Jd 5, 31; Pro 4, 18; Ecli 
50, 7; Os 6, 5. 


hcp. 7, 15-18; Ps 88, 30; Is 
55, 3+ 


$V. Dt 135 23s 


8-39] 1 Par 11, 10-47. 
Pel. t Pores) pis (27, 22 32 


Rk vr. 27 (. — cf. 1 Par 27, 4). 


ivr. 33. — cf. 1 Rg 38, 28. 


WEN 4 TORge 2294a 
nV) CDy §, 38° 


OT Re; 325 4.8% 
peiivt Re 13) 23: 


Zcit Re 7-6, 
RL. 17) 10. 


Or Pan Fr, 2; 
tcp, 8, 18; 20, 33; 1 Par 27,5. 
CNIS LS, She ISS. TIS 25; 








— 2690 — 








LIBER II REGUM 
23, 21 — 24, 17 





ginta nobilioribus (13-23); ad tertium ceteri omnes (24-39). 
6. Census populi (24, 1-10) et pestilentia inde secuta (11-15), necnon 
sacrificium post eius cessationem in area Areunae oblatum (16-25). 








y 1 Rg 22, 14. 

2.0.25, 382 T Par 27,7. 
a (cp. 21, 19). 

bio Parari2 7:3; 

6% bar 27:9, 10, 

dv: cp. 14, 2. 


£ yr, 9... 
Rg 25, 23; 1 Es 2, 22; 2 Es 
its 18, 28; sd Pale £ 26. 
jJd 12, 13, 15; 1 Par 27, 14; 


FED. 155.42. 
sJs 15, 55; 1 Rg 25, 2. 
ra Hae egy 


‘Cp, 5-3. 

vcp. 4, 2. 

xz Rg 30, 27. — cf. cp. 20, 
26°53 Par-2. 53; 

Vv Cp. 11, 3, 


1-25] 1 Par 21, 1-28. 

acies Bar et; .:% 

b ci; 2 Par 27,.23, 24, 

ty Be ee So RE 2 32 ieee, 
N 21, 22. 

dvr. 15. — V. Cp. 3, 10. 

Pak ak ane & § 


ft 2. 36s Js 453, .8,: 26. 
g Nm 21, 32; 32, 1, 3. 


h Jd 18, 29 (?). 

i Js 19, 28; Jd 18, 28. 
jcf. Js 19, 29. 

kJs 11, 3; Jd 3, 3. 
bcis.Js- 1659: 


m ct, XsPar ag,, 34. 

# CE.’ 2 Par-ts. 3s 

o Jd 8, to. 

pi Rg 24, 6. 

Qcp. 12, 13. — cf. Ex 30, 12. 
TVCO TRE: L350 28; 


Sya5t Re 245 's: 
tv. 1 Rg 9, 9. 


git 2430; 29, 175 zo, 12. 
v ci. 1 Par 23,333; 


a Byte & ee i 
y 1 Par 21, 13; Ecli 2, 22. — 


cf. Heb 10, 31. 

siPs.rx8, 156. 

6. Par 37, 24. » 

15-25] L. in Mis. pro vitanda 
vr. 2 [mortal. 


C4 Rg 19, 35; 27P Or 32-ats 
Cc 


13/3: 
ecf. 2 Par = pe 
17 b] v. ur. 16. 
f.ch Nm 16, 22. 





duos leones Moab et ipse descendit et percussit leonem in media ci- 
sterna in diebus nivis. *1Ipse quoque interfecit virum aegyptium virum 
dignum spectaculo, habentem in manu hastamsItaque cum descen- 
disset ad eum in virga, vi extorsit hastam de manu Aegyptii, et inter- 
fecit eum hasta sua. 22 Haec fecit Banaias filius Ioiadae, 23 et ipse 
nominatus inter tres robustos, qui erant inter triginta nobiliores; 
veruntamen usque ad tres non pervenerat. Fecitque eum sibi David 
Yauricularium a secreto. 

24zAsaél frater Ioab inter triginta, “Elehanan filius patrui eius de 
Bethlehem, 25 0Semma de Harodi, Elica de Harodi, 26°Heles de 
Phalti, Hira filius Acces de 4Thecua, 27 Abiezer de ¢Anathoth, Mo- 
bonnai de /Husathi, 28Selmon Yahohites, Maharai netophathites, 
29 Heled filius Baana et ipse ‘netophathites, Ithai filius Ribai de *Ga- 
baath filiorum Beniamin, 329 Banaia jpharathonites, Heddai de tor- 
rente “Gaas, 3lAbialbon /arbathites, Azmaveth de ™Beromi, 32Eliaba 
de ”Salaboni. Filii Iassen Jonathan, 33 “Semma de Orori, Aiam filius 
Sarar arorites, 34 Eliphelet filius Aasbai filii ?Machati, YEliam filius 
TAchitophel gelonites, 35Hesrai de *Carmelo, Pharai de ‘Arbi, 36 Igaal 
filius Nathan de “Soba, Bonni de Gadi, 37 Selec de Ammoni, Naharai 
vberothites armiger Ioab filii Sarviae, 38 Ira iethrites, Gareb et ipse 
iethrites, 39 YUrias hethaeus: omnes triginta septem. 

? 4 Et “addidit furor Domini irasci contra Israél, commovitque Da- 
vid in eis dicentem: °Vade, numera Israél et Iudam. 2 Dixit- 
que rex ad Ioab “principem exercitus sui: Perambula omnes tribus 
Israél 4a Dan usque Bersabee, et numerate populum, ut sciam nu- 
merum eius. 3 Dixitque Ioab regi: ‘Adaugeat Dominus Deus tuus ad 
populum tuum quantus nunc est, iterumque centuplicet in conspectu 
domini mei regis; sed quid sibi dominus meus rex vult in re huiusce- 
modi? 4Obtinuit autem sermo regis verba Ioab et principum exer- 
citus; egressusque est Ioab et principes militum a facie regis, ut 
numerarent populum Israél. 5 Cumque pertransissent Iordanem, ve- 
nerunt in /Aroér ad dexteram urbis quae est in valle Gad, et per 
9lazer transierunt in Galaad et in terram inferiorem Hodsi, et ve- 
nerunt in “Dan silvestria. Circumeuntesque iuxta ‘Sidonem 7trans- 
ierunt prope Jmoenia Tyri et omnem terram “Hevaei et Chananaei 
veneruntque ad meridiem Iuda in Bersabee; 8 et, lustrata universa 
terra, adfuerunt post novem menses et viginti dies in Ierusalem. 
9™Dedit ergo Ioab numerum descriptionis populi regi; et inventa 
sunt de Israél “octingenta milia virorum fortium, °qui educerent gla- 
dium, et de Iuda quingenta milia pugnatorum. 

10 pPercussit autem cor David eum, postquam numeratus est po- 
pulus; et dixit David ad Dominum: ¢@Peccavi valde in hoc facto, 
sed precor Domine ut transferas iniquitatem servi tui, quia “stulte 
egi nimis. 11 Surrexit itaque David mane, et sermo Domini factus est 
ad 8Gad prophetam et ‘videntem David dicens: 12 Vade et loquere 
ad David: Haec dicit Dominus: Trium tibi datur optio; elige unum 
quod volueris ex his ut faciam tibi. 13 Cumque venisset Gad ad Da- 
vid, nuntiavit ei dicens: “Aut Yseptem annis veniet tibi fames in terra 
tua, aut tribus mensibus fugies adversarios tuos et illi te persequentur, 
aut certe tribus diebus erit pestilentia in terra tua. Nunc ergo de- 
libera et vide quem respondeam ei, qui me misit, srrmonem. 14 Di- 
xit autem David ad Gad: Coartor nimis; sed *melius est ut inci- 
dam in manus Domini (Ymultae enim misericordiae eius sunt), quam 
in manus *hominum. 15 4Jmmisitque Dominus pestilentiam in Israé! 
de mane usque ad tempus constitutum, et mortui sunt ex populo 2a 
Dan usque ad Bersabee septuaginta milia virorum. 

16 Cumque extendisset manum suam Cangelus Domini super Ieru- 
salem ut %disperderet eam, misertus est Dominus super adflictione 
et ait angelo percutienti populum: Sufficit: nunc contine manum 
tuam. Erat autem angelus Domini iuxta aream ¢Areuna iebusaei. 
17 Dixitque David ad Dominum, cum vidisset angelum caedentem po- 
pulum: /Ego sum qui peccavi, ego inique egi; isti, qui oves sunt, 
quid fecerunt? Vertatur, obsecro, manus tua contra me et contra 
domum patris mei. 








Bl IA pie, 








— 270 — 








1 Regnum Salomonis (1, 1-11, 48). David, iam senuerat, et quia Adonias 
primogenitus suus adiuvantibus loab et Abiathar thronum arri- 
pere moliebatur (1, 1-10), rogatus a Bethsabee et prophetae mo- 


LIBER II REGUM 
24, 18-25 











18 Venit autem Gad ad David in die illa et dixit ei: Ascende et 
constitiue altare Domino in area Areuna iebusaei. 19 Et ascendit 
David iuxta sermonem Gad, quem praeceperat ei Dominus. 2 Con- 
spiciensque Areuna animadvertit regem et servos eius transire ad se; 
2l et egressus adoravit regem prono vultu in terram et ait: 9Quid 
causae est ut veniat dominus meus rex ad servum suum? Cui David 
ait: Ut emam a te aream et aedificem altare Domino, et cesset in- 
terfectio, quae grassatur in populo. 22 Et ait Areuna ad David: Acci- 
piat et offerat dominus meus rex, sicut placet ei: habes boves in 
holocaustum et “plaustrum et iuga boum in usum lignorum. 28Omnia 
dedit Areuna rex regi. Dixitque Areuna ad regem: Dominus Deus 
tuus ‘suscipiat votum tuum. 24 Cui respondens rex ait: Nequaquam 
ut vis; sed emam pretio a te et non offeram Domino Deo meo 
holocausta gratuita. Emit ergo David aream et boves argenti siclis 
quinquaginta. 25 Et aedificavit ibi David altare Domino et obtulit 
holocausta et pacifica. Et Jpropitiatus est Dominus terrae, et cohibita 
est plaga ab Israél. 





19-25] cf. Gn 23, 3-18. 


gNm 16, 48, 50. — cf. Le 1, 
43. 


h3 Rg 19,21.— cf. 1 Rg 6,14. 


t Dt 33, 11. — cf. Ps 109, 4. 


JiCD, 28, 14s 


Moe hEGU Me TERTIUS 


SECUNDUM HEBRAEOS “PRIMUS MALACHIM ,, 


ree AT rex David senuerat: habebatque aetatis plurimos 
gahi| dies: cumque operiretur vestibus, non calefiebat. 
2 Dixerunt ergo ei servi sui: Quaeramus domino 
nostro regi adulescentulam virginem, et stet coram 
rege et foveat eum dormiatque in sinu suo et ca- 
lefaciat dominum nostrum regem. 3 Quaesierunt 
igitur adulescentulam speciosam in omnibus finibus 
emai }) Israél et invenerunt Abisag “sunamitidem et addu- 
xerunt eam ad regem. 4Erat autem puella pulchra nimis dormie- 
batque cum rege et ministrabat ei; rex vero non cognovit eam. 

5 SAdonias autem filius Haggith elevabatur dicens: Ego regnabo. 
¢Fecitque sibi currus et equites et quinquaginta viros, qui currerent 
ante eum. §& Nec corripuit eum pater suus aliquando dicens: Quare 
hoc fecisti? Erat autem et ipse pulcher valde, %secundus natu post 
Absalom. 7 Et sermo ei cum “Ioab filio Sarviae et cum /Abiathar 
sacerdote, qui adiuvabant partes Adoniae. 8Sadoc vero sacerdos et 
9Banaias filius Ioiadae et “Nathan propheta et ‘Semei et Rei et 
jrobur exercitus David non erat cum Adonia. 9 Immolatis ergo Ado- 
nias arietibus et vitulis et universis pinguibus iuxta lapidem Zoheleth, 
| qui erat vicinus “fonti Rogel, vocavit universos fratres suos filios 
regis et omnes viros Iuda servos regis. 10 Nathan autem prophetam 
et Banaiam et robustos quosque et ‘Salomonem fratrem suum non 
- vocavit. : 

11 Dixit itaque Nathan ad Bethsabee matrem Salomonis: Num au- 
disti quod regnaverit Adonias filius Haggith, et dominus noster Da- 
vid hoc ignorat? 12 Nunc ergo veni, accipe consilium a me et salva 
animam tuam filiique tui Salomonis. 13 Vade et ingredere ad regem 
David et dic ei: Nonne tu, domine mi rex, iurasti mihi ancillae tuae 
dicens: “Salomon filius tuus regnabit post me et ipse sedebit in 
solio meo? Quare ergo regnat Adonias? 14 Et, adhuc ibi te loquente 
cum rege, ego veniam post te et complebo sermones tuos. 

Ingressa est itaque Bethsabee ad regem in cubiculum. Rex 
autem senuerat nimis, et Abisag sunamitis ministrabat ei. 16Inclinavit 
se Bethsabee et adoravit regem. Ad quam rex, Quid tibi, inquit, 








LIBER III REGUM 
34-16 








1-15] LL. in D. 7 p. Pat. 


aJs 19, 18; 4 Rg 4, 12. — cf. 
CisO;57a 4%; -¥. 


b2 Rg 3, 4. 
CeRe 1s. 3: 


62 Rg 3, 3.4; 1 Par 3,2. 
Ge Rega, 13; 18; 
f2 Rg’20, 25. 
§2 Rg 8, 18. 
QR Qt 2. Ts 
icp. 4,38 ‘ 
JV. 2 KE 23, 5-39. 
k Js.15,.7; 2 Rg 7, 17. 


lL 2 ‘Rgeyx2,;243 


m vr. 30. — cf. 1 Par 22, 9. 





— 271 — 








LIBER III REGUM 
1 17-48 


nitu permotus (11-27) Salomonem Israélitarum regem ungi iu- 
bet (28-37) quod ilico per Sadoc sacerdotem et Nathan prophe- 
tam factum est (38-40). Tune Adonias veniam impetrat (41-53); 








nv¥. 9, 10. 


ocp. 2, 10; 2 Rg 7, 12. — cf. 
Dt 31, 16. 


Pick, 2 Reo16,: 16. 
d vr. 8, (FO) 32. 


28-40] LL. in fr. 2 ~. D.7 >. 
Put, 

T Vv. Rt 3; 13. 

RAE SAS) ee, 


t1 Par 23,1.—cf.1 Par 28,5. 


RE Tis OF We eee es) ie ee Be ene SR 
TO*:'6550, 2: 


C2 Reve 17° 20;"6; 

2 NET S20?) Fo, 0. 

y 2 Par 32, 30; 33, 14. 

z2 Rg 15, 10; 4 Rg 9g, 13; 11, 
14. 


acf. vr: 25. — v. 1 Rg 10, 24. 
bv. 1 Rg 20, 13. 
C vr. 47. 


dv, 2 Rg 8, 18. 


Pet, Ps 88) a5. 
7 1. Par‘ap; 23: 


— v. Ex 30, 
[23-32. 


g2 Rg 15, 27, 36; 17, 17. 
h2 Rg 18, 27. 


45) Ant. in sb. a. D. 7 p. Put. 
#1 Par. 29;.23; 
TEs SH 


kcf. Gn 47, 31. 
icp. 3, 6. — cf. Ps 131, 11,12. 





vis? 17 Quae respondens ait: Domine mi, tu iurasti per Dominum 
Deum tuum ancillae tuae: Salomon filius tuus regnabit post me et 
ipse sedebit in solio meo; 18 et ecce nunc Adonias regnat, te, domine 
mi rex, ignorante. 19”Mactavit boves et pinguia quaeque et arietes 
plurimos et vocavit omnes filios regis. Abiathar quoque sacerdotem 
et Ioab principem militiae; Salomonem autem servum tuum non vo- 
cavit. 29 Veruntamen, domine mi rex, in te oculi respiciunt totius 
Israél, ut indices eis quis sedere debeat in solio tuo, domine mi rex, 
post te. 21 Eritque, cum °dormierit dominus meus rex cum patribus 
suis: erimus ego et filius meus Salomon peccatores. 

22 Adhuc illa loquente cum rege, Nathan propheta venit. 23 Et 
nuntiaverunt regi dicentes: Adest Nathan propheta. Cumque introisset 
in conspectu regis et adorasset eum pronus in terram, 24dixit Nathan: 
Domine mi rex, tu dixisti: Adonias regnet post me et ipse sedeat 
super thronum meum? 25Quia descendit hodie et immolavit boves et 
pinguia et arietes plurimos et vocavit universos filios regis et prin- 
cipes exercitus, Abiathar quoque sacerdotem; illisque vescentibus et 
bibentibus coram eo et dicentibus: PVivat rex Adonias! 26 me ser- 
vum tuum et Sadoc sacerdotem et Banaiam filium Ioiadae et Salo- 
monem famulum tuum non vocavit. 27 Nunquid a domino meo rege 
exivit hoc verbum, et mihi non indicasti servo tuo quis sessurus esset 
super thronum domini mei regis post eum? 

28 Et respondit rex David dicens: Vocate ad me Bethsabee. Quae 
cum fuisset ingressa coram rege et stetisset ante eum, 29 iuravit rex 
et ait: *Vivit Dominus, qui eruit animam meam de omni angustia, 
30 8quia, sicut iuravi tibi per Dominum Deum Israél dicens: Salomon 
filius tuus regnabit post me et ipse sedebit super solium meum pro 
me, ‘sic faciam hodie, %1 Summissoque Bethsabee in terram vultu 
adoravit regem dicens: “Vivat dominus meus David in aeternum. 

32 Dixit quoque rex David: Vocate mihi Sadoc sacerdotem et Na- 
than prophetam et Banaiam filivm Ioiadae. Qui cum ingressi fuissent 
coram rege, 33 dixit ad eos: Tollite vobiscum “servos domini vestri 
et imponite Salomonem filium meum super “mulam meam et ducite 
eum in YGihon, 34 et ungat eum ibi Sadoc sacerdos et Nathan pro- 
pheta in regem super Israél. *Et canetis bucina atque dicetis: ®Vi- 
vat rex Salomon! 35 Et ascendetis post eum et veniet et sedebit super 
solium meum et ipse regnabit pre me, illique praecipiam ut sit dux 
super Israél et super Iudam. 36 Et respondit Banaias filius Ioiadae 
regi dicens: Amen, sic loquatur Dominus Deus domini mei regis. 
27 6Quomodo fuit Dominus cum domino meo rege, sic sit cum Salo- 
mone “et sublimius faciat solium eius a solio domini mei regis David. 

38 Descendit ergo Sadoc sacerdos et Nathan propheta et Banaias 
filius Ioi dae et ¢Cerethi et Phelethi, et imposuerunt Salomonem 
super mulam regis David et adduxerunt eum in Gihon. 39 Sumpsitque 
Sadoc sacerdos cornu “olei de tabernaculo et funxit Salomonem, et 
cecinerunt bucina, et dixit omnis populus: Vivat rex Salomon! 49 Et 
ascendit universa multitudo post eum et populus canentium tibiis et 
laetantium gaudio magno, et insonuit terra a clamore eorum. 

41 Audivit autem Adonias, et omnes qui invitati fuerant ab eo: 
iamque convivium finitum erat; sed et Ioab, audita voce tubae, ait: 
Quid sibi vult clamor civitatis tumultuantis? 42 Adhuc illo loquente, 
9lonathas filius Abiathar sacerdotis venit. Cui dixit Adonias: Ingre- 
dere, quia vir fortis es et "bona nuntians. 43 Responditque Ionathas 
Adoniae: Nequaquam; dominus enim noster rex David regem con- 
stituit Salomonem 44 misitque cum eo Sadoc sacerdotem et Nathan 
prophetam et Banaiam filium Ioiadae et Cerethi et Phelethi, et im- 
posuerunt eum super mulam regis, 45 unxeruntque eum Sadoc sacer- 
dos et Nathan propheta regem in Gihon, et ascenderunt inde laetantes, 
et insonuit civitas: haec est vox quam audistis. 46 ‘Sed et Salomon 
sedet super solium regni; 47 et ingressi servi regis benedixerunt do- 
mino nostro regi David dicentes: /Amplificet Deus nomen Salomo- 
nis super nomen tuum et magnificet thronum eius super thronum 
tuum; et “adoravit rex in lectulo suo 48 et locutus est: Benedictus 
Dominus Deus Israél ‘qui dedit hodie sedentem in solio meo, vi- 








— 272 — 











at, cum, mortuo David, qui Salomoni commiserat tum punitionem 


foab et Semei (2, 1-9), tum gratiarum redditionem Berzellai galaaditi 


(10-12), Abisag petisset uxorem morti traditur (13-25), de ipsius vero 


LIBER III REGUM 
1, 49 — 2, 23 





dentibus oculis meis. 49 Territi sunt ergo ei surrexerunt omnes qui 
invitati fuerant ab Adonia, et ivit unusquisque in viam suam. 5 Ado- 
eg autem timens Salomonem surrexit et abiit ™tenuitque “cornu 
altaris. 

_ 51 Et nuntiaverunt Salomoni dicentes: Ecce Adonias timens regem 
Salomonem tenuit cornu altaris dicens: Iuret mihi rex Salomon 
hodie, quod non interficiat servum suum gladio. 52 Dixitque Salo- 


‘mon: Si fuerit vir bonus, °non cadet ne unus quidem capillus eius 


in terram; sin autem malum inventum fuerit in eo, morietur. 53 Mi- 
sit ergo rex Salomon et eduxit eum ab altari, et ingressus adoravit 
regem Salomonem, dixitque ei Salomon: Vade in domum tuam, 

Appropinquaverunt autem “dies David ut moreretur, praecepit- 

que Salomoni filio suo dicens: 2 ¥Ego ingredior viam universae 
terrae: “confortare et esto vir 3 et observa custodias Domini Dei 
tui, ut ambules in viis eius, ut custodias caeremonias eius et prae- 
cepta eius et iudicia et testimonia, dsicut scriptum est in lege Moysi; 
eut intelligas universa quae facis et quocumque te verteris; 4/ut 
confirmet Dominus sermones suos, quos locutus est de me dicens: 
9Si custodierint filii tui vias suas et “ambulaverint coram me in ve- 
ritate in omni corde suo et in omni anima sua, ‘non auferetur tibi 
vir de solio Israél. 

Tu quoque nosti quae /Jfecerit mihi Ioab filius Sarviae, quae fe- 
cerit duobus principibus exercitus Israél, kAbner filio Ner et ‘Amasae 
filio Iether, quos occidit et effudit sanguinem belli in pace et posuit 
cruorem proelii in balteo suo, qui erat circa lumbos eius, et in calcea- 
mento suo, quod erat in pedibus eius. §”Facies ergo iuxta sapientiam 
tuam, et non “deduces canitiem eius pacifice ad inferos. 7 Sed et filiis 
°Berzellai galaaditis ?reddes gratiam, eruntque 2comedentes in mensa 
tua; “occurrerunt enim mihi quando fugiebam a facie Absalom fratris 
tui. 8 Habes quoque apud te Semei filium Gera filii Iemini de Bahu- 
rim, ‘qui maledixit mihi maledictione pessima ‘quando ibam ad 
castra; “sed, quia descendit mihi i in occursum cum transirem Iorda- 
nem, et. iuravi ei per Dominum dicens: Non te interficiam gladio. 
9Tu noli pati eum esse innoxium. “Vir autem sapiens es, ut scias 
quae facies ei “deducesque canos eius cum sanguine ad inferos. 

10 yDormivit igitur David cum (patribus suis et “sepultus est in ci- 
vitate David. 11 Dies autem, quibus regnavit David super Israél, 
4quadraginta anni sunt: in Hebron regnavit septem annis, in Ieru- 
salem triginta tribus. 

12 Salomon autem sedit super thronum David patris sui, et fir- 
pert est regnum elus nimis. 

3 Et ingressus est Adonias filius Haggith ad Bethsabee matrem 
“yaad Quae dixit ei: °Pacificusne est ingressus tuus? Qui re- 
spondit: Pacificus. 14 Addiditque: Sermo mihi est ad te. Cui ait: 
Loquere. Et ille, 15 Tu, inquit, nosti quia 4¢meum erat regnum, et 
me praeposuerat omnis Israél sibi in regem; sed translatum est re- 
gnum et factum est fratris mei; ¢a Domino enim constitutum est 
ei. 16 Nunc ergo petitionem unam precor a te: /ne confundas facien 
meam. Quae dixit ad eum: Loquere. 17 Et ille ait: Precor ut dicas 
Salomoni regi (neque enim negare tibi quidquam potest) ut det 
mihi 9Abisag sunamitidem uxorem. 18 Et ait Bethsabee: Bene, ego 
loquar pro te regi. 

19 Venit ergo Bethsabee ad regem Salomonem ut loqueretur ei 
pro Adonia; et surrexit rex in occursum eius adoravitque eam et 
sedit super thronum suum; positusque est thronus matri regis, “quae 
sedit ad dexteram eius. 29 Dixitque ei: Petitionem unam parvulam 
ego deprecor a te: /ne confundas faciem meam. Et dixit ei rex: 
Pete, mater mea; neque enim fas est ut avertam faciem tuam. 
21 Quae ait: Detur Abisag sunamitis Adoniae fratri tuo uxor. 22 Re- 
sponditque rex Salomon ‘et dixit matri suae: Quare postulas Abisag 
sunamitidem Adoniae? Postula ei et regnum: ‘ipse_est enim frater 
meus maior me, et Jhabet Abiathar sacerdotem et Ioab filium Sar- 
viae. 23 IJuravit itaque rex Salomon per Dominum dicens: *Haec fa- 
ciat mihi Deus et haec addat, quia contra animam suam locutus est 





m™ Cp. 2, 28, 
n.EX 27, .2 


ov. i Rg 14, 45; 2 Rg 14, 11. 


OP LL. in fr. 3b. DE? pert. | 
acf. Gn 47, 29. 
b Js 23, 14. 

GViK JS Be 63:75 


d Dt 17, 14-20. 

e Dt 29, 9 EP ar: 32s. 53s es 
— cf. 1 Rg 18, 5, 14. 15, 30. 

f2Rg 7, 25- 

g Ps 3131, 


h cf. cp. 3, 6: 9, 4; Bes Bagh 3 


j2 Rg 18, §, 12, ra. 2 
Rg 3, 39 

RIVES 32 2 Re 327 

ge Rg 20, 10. 

WEG. MT Oey 

n cf. Gn Aa, ae 

ov. 2 Rg i 


pcf. Pro a oe ” Ecli 30, 6. 
q2 Rg 9, 7, 10. 

2 Rg 17, 27-29. 
s2 Rg 16, 5. — cf. Ex 22, 28. 


ho2 RR 275 24, 

“u2 Rg 19,18. 

v cf. vr. 6. 

% ci. Gn 42, 38; 44, 37. 

WCp.. 1620s A€i2,) Sot Bae sor 
BCP 35.28 3.9; 243 2). RES, 77 ete; 


@2.RE.5, 4, $2 1 Par 20;:26, 27. 


Bb 4 Pario0, 23°) 9\Par ti 


cr Rg 16, 4. 
Cth cps 55.25% 


é 1 Par 22,9; 106:-.28; 15-9. 
fvr. 20. — cf. Ps 131, 10 


€ Oh 47:37 4. — ch. 2 RE 83°75 
8: 


1-] * cf. Catech. R. Ill 5, 10. 


BCte.2 ES"2,"67 ‘Ps 44;10;' 1095 
1; Mt 25, 34. 


HED; st OF¢ 1 +PRar. 3o 25.5. 
jcp. 1, 7. 
RY, GRE 1, ‘7. 





‘ (18) 











LIBER III REGUM 
2, 24 — 3,4 


fautoribus Abiathar et loab, alter sacerdotio privatur, alter occidi- 
tur, Sadoc et Bonania pro eis electis (26-35) ; Semei quoque capi*e dam- 
natur (36-46). Interea Salomon filiam Pharaonis ducit uxorem (3, 1); 








bv. RE. 33003. 

m cf. 1 Rg 25, 28. 

m2 Re 7; 11, 13: 1shar,.22..10. 
o2 Rg 8, 18. 


pb Js 21, 18; 2 Rg 23, 27; Jrt, 

dcp. 1, 7; i Rg 26, 16. ix. 

r Dt 31, 9; 1 Rg 23, 6; 2 Rg 
I5, 24, 29. j 

Sv. 1 Rg 22, 20-23. 

Ect. VEi 35. 

uv. 1 Rg 2, 27-36. 

Pepe, 1s Fe 

x (2 Rg 17, 35; 18, 2). 

Sep: 1-50; SX. 


2.Ccf,, BX: 22,. 24. 

aNm 35, 33; Dt 19, 13; 21, 8, 
bv. Jdo9, 24. [9. 
reset Bash sh 

da Par 2%, 23, 

evr. 36. at Re’ 14; 50: 2 Re 2, 


8; 3, 27. 
f2 Rg 20, 9, 10. 


gcp. 4, 4. 

At Par'29,"'22. 
EVE. 29. 

jvr. 8. 

k2 Rg 15, 23. 
l2 Rg, 16. 


mcf. 1 Rg 27, 2. 


nvr. 38. 


ov. 2 Rg 16, 5-14. 
p vr. 8. 


Iv. t Rg 25, 39. 
rer. Prov'as,'s. 


1-13) LL. in fr.4 p.D.7 p. Pnt. 

@.V¥5\12..— Ci.s2 Bar AP x. 

OCP 27s Bs O, 16,245-.2 Par 
a 

CN: CD. 2% 10; 

ad. cpl %,) 38 

év. cp. 6, 1-38. 

fp. 9, 15. 

§ 22, 43. — cf. Dt 12, 3: 

t 6, 5; 30, 16, 20. — cf. Ps 
2 80, 44. 
tvr. 6, 14. 





Adonias verbum hoc. 24Et nunc /vivit Dominus, qui firmavit me 
et collocavit me super solium David patris mei, et qui ™fecit mihi 
domum “sicut locutus est, quia hodie occidetur Adonias. 

25 Misitque rex Salomon per manum °Banaiae filii Ioiadae, qui 
interfecit eum et mortuus est. 26 Abiathar quoque sacerdoti dixit rex: 
Vade in ?Anathoth ad agrum tuum, equidem vir mortis es; sed 
hodie te non interficiam, "quia portasti arcam Domini Dei coram 
David patre meo et sustinuisti laborem in omnibus in quibus la- 
boravit pater meus. 27 ‘Eiecit ergo Salomon Abiathar, ut non esset 
sacerdos Domini, ut impleretur sermo’ Domini, “quem locutus est 
super domum Heli in Silo. 

28 Venit autem nuntius ad Ioab, quod Ioab Ydeclinasset post Ado- 
niam et “post Salomonem non declinasset; fugit ergo loab in taber- 
naculum Domini et Yapprehendit cornu altaris. 29 Nuntiatumque est 
regi Salomoni, quod fugisset Ioab in tabernaculum Domini, et esset 
iuxta altare. Misitque Salomon Banaiam, filium Ioiadae dicens: Vade, 
interfice eum. 30 Et venit Banaias ad tabernaculum Domini et dixit 
ei: Haec dicit rex: Egredere. Qui ait: Non egrediar, sed hic moriar. 
Renuntiavit Banaias regi sermonem dicens: Haec locutus est Ioab, 
et haec respondit mihi. 31 Dixitque ei rex: *Fac sicut locutus est 
et interfice eum et sepeli; et *amovebis sanguinem innocentem, 
qui effusus est a loab, a me et a domo patris mei. 32 Et %reddet 
Dominus sanguinem eius super caput eius, quia ‘interfecit duos 
viros iustos 4melioresque se et occidit eos gladio, patre meo David 
ignorante, “Abner filium Ner principem militiae Israél et /Amasam 
filium Iether principem exercitus Iuda; 3% et revertetur sanguis il- 
lorum in caput Ioab et in caput seminis eius in sempiternum. David 
autem et semini eius et domui et throno illius sit pax usque in 
aeternum a Domino. 34 Ascendit itaque Banaias filius Ioiadae, et ad- 
gressus eum interfecit; sepultusque est in domo sua in deserto.. 
35 Et Yconstituit rex Banaiam filium Ioiadae pro eo super exercitum 
et “Sadoc sacerdotem posuit ‘pro Abiathar. %6 Misit quoque rex et 
vocavit JSemei dixitque ei: Aedifica tibi domum in Ierusalem et 
habita ibi; et non egredieris inde huc atque illuc. %7 Quacumque 
autem die egressus fueris et transieris *torrentem Cedron, scito te 
interficiendum; ‘sanguis tuus erit super caput tuum. 38 Dixitque 
Semei regi: Bonus sermo. Sicut locutus est dominus meus rex, sic 
faciet servus tuus. Habitavit itaque Semei in Ierusalem diebus 
multis. 

39 Factum est autem post annos tres, ut fugerent servi Semei ad 
™Achis filium Maacha regem Geth: nuntiatumque est Semei, quod 
servi eius issent in Geth. 40Et surrexit Semei et stravit asinum 
suum ivitque ad Achis in Geth ad requirendum servos suos et 
adduxit eos de Geth. 41 Nuntiatum est autem Salomoni, quod isset 
Semei in Geth de Ierusalem et redisset. 42 Et mittens vocavit eum 
dixitque illi: Nonne testificatus sum tibi per Dominum et praedixi 
tibi: Quacumque die egressus ieris huc et illuc, scito te esse mori- 
turum? Et respondisti mihi: “Bonus sermo quem audivi. 4% Quare 
ergo non custodisti iusiurandum Domini et praeceptum, quod prae- 
ceperam tibi? 44 Dixitque rex ad Semei: Tu nosti 90mne malum, 
cuius tibi conscium est cor tuum, quod fecisti David patri meo; 
Yreddidit Dominus malitiam tuam in caput tuum; 45 et rex Salomon 
benedictus, et “thronus David erit stabilis coram Domino usque in 
sempiternum. 46 Jussit itaque rex Banaiae filio Ioiadae, qui egressus 
percussit eum, et mortuus est. 

3 4Confirmatum est igitur regnum in manu Salomonis, et Yadfinitate 

coniunctus est Pharaoni regi Aegypti, accepit namque filiam eius 
et adduxit in “civitatem David, donec compleret “aedificans domum 
suam et ¢domum Domini et /murum Ierusalem per circuitum. 

2 Attamen 8populus immolabat in excelsis, non enim aedificatum 
erat templum nomini Domini usque in diem illum. 3 /Dilexit au- 
tem Salomon Dominum ‘ambulans in praeceptis David patris sui, 
excepto quod in excelsis immolabat et accendebat thymiama. 

4 Abiit itaque in Gabaon ut immolaret ibi, illud quippe erat 





— 274 — 

















et in Gabaon ad recte populum iudicandum sapientiam postulat (2-9). 
Hanc cum divitiis et gloria impetrasse (10-15), conicimus sive 
ex causa proposita a duabus meretricibus (16-28), sive ex ordi- 








jexcelsum maximum. Mille hostias in holocaustum obtulit Salomon 
super altare illud in Gabaon. 

5 Apparuit autem 'Dominus Salomoni ™per somnium nocte dicens: 
Postula quod vis ut dem tibi. 6® Et ait Salomon: Tu fecisti cum 
servo tuo David patre meo misericordiam magnam, “sicut ambulavit 
in conspectu tuo in veritate et iustitia et recto corde tecum; custo- 
disti ei misericordiam tuam grandem et °dedisti ei filium sedentem 
super thronum eius, sicut est hodie. 7 Et nunc, Domine Deus, ?tu 
regnare fecisti servum tuum pro David patre meo. @Ego autem 
sum puer parvulus et ignorans “egressum et introitum meum; §8 Set 
servus tuus in medio est populi quem elegisti, populi infiniti, ‘qui 
numerari et supputari non potest prae multitudine. 9 “Dabis ergo 
servo tuo cor docile, ut populum tuum Viudicare possit et discer- 
nere inter bonum et malum. Quis enim poterit iudicare populum 
istum, populum tuum hunc multum? 

10 Placuit ergo sermo coram Domino, quod Salomon postulasset 
huiuscemodi rem. 11 Et dixit Dominus Salomoni: Quia postulasti 
verbum hoc, et non petisti tibi dies multos nec divitias aut animas 
inimicorum tuorum, sed postulasti tibi sapientiam ad discernendum 
iudicium: 12 ecce Yfeci tibi secundum sermones tuos, et dedi tibi 
cor sapiens et intelligens, in tantum ut nullus ante te similis tui 
fuerit nec post te surrecturus sit. 13 Sed et haec, quae non postu- 
lasti, dedi tibi, °divitias scilicet et gloriam, ut nemo fuerit similis 
tui in regibus cunctis retro diebus. 14Si autem ambulaveris in viis 
meis et custodieris praecepta mea et mandata mea “sicut ambulavit 
pater tuus, “longos faciam dies tuos. 15 Igitur ¢evigilavit Salomon 
et intellexit quod esset somnium. Cumque venisset lerusalem, stetit 
coram arca foederis Domini et obtulit holocausta et fecit. victimas 
pacificas et grande convivium universis famulis suis. 

16'T'unc venerunt duae mulieres meretrices ad regem /steterunt- 
que coram eo. 17 Quarum una ait: Obsecro, mi domine: ego et 
mulier haec habitabamus in domo una, et peperi apud eam in cu- 
biculo; 18 tertia autem die, postquam ego peperi, peperit et haec, 
et eramus simul, nullusque alius nobiscum in domo, exceptis nobis 
duabus. 19 Mortuus est autem filius mulieris huius nocte, dormiens 
quippe oppressit eum; 29 et consurgens intempestae noctis silentio 
tulit filium meum de latere meo ancillae tuae dormientis et colloca- 
vit in sinu suo, suum autem filium, qui erat mortuus, posuit in 
sinu meo. 21 Cumque surrexissem mane ut darem lac filio meo, ap- 
paruit mortuus; quem diligentius intuens clara luce deprehendi non 
esse meum quem genueram. 22 Responditque altera mulier: Non 
est ita ut dicis, sed filius tuus mortuus est, meus autem vivit. E 
contrario illa dicebat: Mentiris: filius quippe meus vivit, et filius 
tuus mortuus est. Atque in hunc modum contendebant coram rege. 

23 Tunc rex ait: Haec dicit filius meus vivit et filius tuus mortuus 
est, et ista respondit: Non sed filius tuus mortuus est, meus autem 
vivit. 24 Dixit ergo rex: Adferte mihi gladium. Cumque attulissent 
gladium coram rege, 26 Dividite, inquit, infantem vivum in duas 
partes et date dimidiam partem uni et dimidiam partem alteri. 
6 Dixit autem mulier, cuius filius erat vivus, ad regem (%commota 
sunt quippe viscera eius super filio suo): Obsecro, domine, date illi 
infantem vivum et nolite interficere eum. E contrario illa dicebat: 
Nec mihi nec tibi sit, sed dividatur. 27 Respondit rex et ait: Date 
huic infantem vivum, et non occidatur; haec est enim mater eius. 
28 Audivit itaque omnis Israél iudicium, quod iudicasset rex, et ti- 
muerunt regem videntes “sapientiam Dei esse in eo ad faciendum 
iudicium. 

Erat autem rex Salomon regnans super omnem Israél. 2 Et hi 

principes quos habebat: %Azarias filius Sadoc sacerdotis, 3 Eliho- 
reph et Ahia filii Sisa scribae, 9Iosaphath filius Ahilud a commentariis, 
4cBanaias filius Ioiadae super exercitum, %Sadoc autem et Abia- 
thar sacerdotes, 5 Azarias filius Nathan super “eos qui adsistebant 
regi, Zabud filius Nathan sacerdos famicus regis et Ahisar praepo- 
situs domus 6 et %Adoniram filius Abda super “tributa. 


LIBER III REGUM 








3,5 — 4,6 

j2 Par x, 8, 13. — cf. 1 Par 
16, 39; 21, 29. 

STAN 9 bat Ly Frc 

Cpl -9,''2; SET, 9. 

m cf. Nm 12, 6; Mt’ 'x; 20; °2; 
73,50; 

mCD. 2, 43 9, 4. — cf. Ps 
BAS 22 

ocp. 1, 48. 


pcf. 1 Par 28, 5. 
oct, 1 Par 205.1% 


r Nm 27, 17 
s Dt 7, 
tcp. 4, 20. — v. Gn 13, 16; 


15,_5- 

Cl. PtO:2;6;-93: Je x, 5; 

WPS 7 E4, 

x cf. 2 Rg 14, 17; Is 7,15; Heb 
5, 14. 


MOL. DB Je, 24,005. 


SCD. 4, 29-3135, 123, 10723, 
24; Ec.1, 16. — v. Pro 2, 
3-6. 

aSap 7, 11. — cf. Mt 6, 29, 
33- 

bcp. 4, 21-24; 10, 23, 27. — 
cf. Pro 3, 16. 


CVE. -62hcps 15, ° 5: 

dcp; Ps''90;..26;> Bro: 3; 2% 
ev. Gn qt, 7. 

16-28] L. in fr. 2 p. D. 4 Qdg. 
f Nm 27, 2. 


g Gn 48, 30; Ir 31, 20. —- cf. 
Is 49, 15. 


hvr. 9, 11, 12. — cf. 1 Es 7, 
o— Cc. ‘Cp.-2, 


evr. 7. [27, 35. 
fet. 2 Reis, 373.16, 16; Par 











LIBER III REGUM 
4,7—5,6 


nata gubernatione regni per principes vel toti rei publicae vel sin- 
gulis provinciis ad annonam praesertim aulae ministrandam praefectos 
(4, 1-28), necnon ex tis quae de ipsius encyclopaedica scientia traduntur 


o_o, 








bVids 2434332. 


j cf. 125 25 17y wh: Jd 127% 
1 Mc 15, ‘ir, 13. 


Reis 4S 67. ae. 


het. ep: 22, 3. 
mNm 32, 41. 
n Dt 3, 4. 


OLDE, Bs 

p Dt 3, 8-10. 

q Gn 22, 17. 
2 Par’ ie - 

Pct ics 

21-341 Lh. in jr. § p. D. 7b. 


— cf. cp. 5, 8; 


s2 Par 9, 26; Ecli 47, 15. 
t Gn 15» 18; gx 23, 313.0 7, 


4: Psizr, 
ME SOF, 2 30 2B, 10) 3s 


v Gn 10, 19. 

* 3" Par 22, 9. 

aa 23, 6 3 32, 37; Ex 28, ts 
Tic 4, 4; Zc 3, 10. — "cf. 
Rg 18, 31; Is 36, 6. 


av. 2 Rg 3, 10. 
bcp. 10, 26; 9 Par’ 224350, 
25. — cf. Dt 18, 16. 


CED. 23) 022) 65 74.0-—— Ech ge, 


e jd 6, 3. 
f Ac 7, 22. — cf. Is 19, 11 


£ Pro. 75°23: Be-22,:08 Ecli 47, 
18. 
h cf. cp. 10, 6. 
CD. 126, 13° Par goes. 
1-9| LL. in fr.6 p.D. 7 p. Pnt. 
.@: 2. ar35.3. 
b2 Rg 5, 11; y Parra. 


3-11] 2 Par 2, 3-16. 
6? Par 32; 8+ 28,3: 
dcf. Dt 33, 29; Ps 109, 2 
éci. cp. .4,:24p2 Par 2259. 
f2:Reito;t225"% Par-ers Tr: 


g.2 KRe'7, 133% Par 17,°%2; 22, 
FO.” 25. Gin 





7Habebat autem Salomon duodecim praefectos super omnem Israél, 
qui praebebant annonam regi et domui eius; per singu!os enim menses 
in anno singuli necessaria ministrabant. 8kt haec-nomina eorum: Ben- 
hur ‘in monte Ephraim, 9% Bendecar in Macces et in Salebim et in 
Bethsames et in Llon et in Bethhanan, 19Benhesed in Aruboth: ipsius 
erat Socho et omnis terra Epher; 11 Benabinadab, cuius omnis /Ne- 
phath Dor, Tapheth fitiam Salomonis habebat uxorem; 12 Bana filius 
Ahilud regebat “Thanac et Mageddo et universam Bethsan, quae 
est iuxta Sarthana subter Iezraél a Bethsan usque Abelmehula e re- 
gione lecmaan; 13 Bengaber in ‘Ramoth Galaad habebat ™Avoth 
Tair filii Manasse in Galaad: ipse praeerat in omni."regione Argob, 
quae est in Basan, sexaginta civitatibus magnis atque muratis, quae 
habebant seras aereas; 44 Ahinadab filius Addo praeerat in Manaim, 
15 Achimaas in Nephthali, sed et ipse habebat Basemath filiam Sa- 
lomonis in coniugio; 16 Baana filius Husi in Aser et in Baloth, 
17 Iosaphat filius Pharue in Issachar, 18 °Semei filius Ela in Benia- 
min, 19 Gaber filius Uri in terra Galaad, Pin terra Sehon regis Amor- 
rhaei et Og regis Basan, super omnia quae erant in illa terra. 

20 Juda et Israél innumerabiles, “sicut harena maris in multitudine, 
%comedentes et bibentes atque laetantes. 

21 sSalomon autem erat in dicione sua habens omnia regna a ‘flu- 
mine terrae Philisthiim usque ad terminum Aegypti Uo fferentium 
sibi munera et servientium ei cunctis diebus vitae eius. 

22 Erat autem cibus Salomonis ‘per dies singulos triginta cori si- 
milae, et sexaginta cori farinae, 23 decem boves pingues et viginti 
boves pascuales et centum arietes, excepta venatione cervorum, ca- 
prearum atque bubalorum et avium altilium. 24 Ipse enim obtinebat 
omnem regionem, quae erat trans flumen, a Thaphsa usque ad 


*Gazam et cunctos reges illarum regionum, et “habebat pacem ex > 


omni parte in circuitu. 

25 vHabitabatque Iuda et Israél absque timore ullo, “unusquisque 
sub vite sua et sub ficu sua 2a Dan usque Bersabee cunctis diebus 
Salomonis. 


26 LEt habebat Salomon quadraginta milia praesaepia equorum cur- 
27 Nutriebantque eos supra- — 


rilium et duodecim milia equestrium. 
dicti regis praefecti; sed et necessaria mensae regis Salomonis cum 
ingenti cura praebebant in tempore suo. 28 Hordeum quoque et pa- 
leas equorum et iumentorum deferebant in locum, ubi erat rex, 
iuxta constitutum sibi. 

29 cDedit quoque Deus sapientiam Salomoni et prudentiam mul- 
tam nimis et latitudinem cordis, 4quasi harenam quae est in litore 
maris. 39Et praecedebat sapientia Salomonis sapientiam omnium 
€orientalium et /Aegyptiorum; 31 et °erat sapientior cunctis homini- 
bus, sapientior Ethan ezrahita et Hemam et Chalcol et Dorda filiis 
Mahol, et erat nominatus in universis gentibus per circuitum. %2 9Lo- 
cutus est quoque Salomon tria milia parabolas, et fuerunt carmina 
eius quinque et mille. 33 Et disputavit super lignis a cedro, quae est in 
Libano, usque ad hysopum quae egreditur de pariete; et disseruit de 
iumentis et volucribus et reptilibus et piscibus. 34 Et veniebant de 
cunctis populis had audiendam sapientiam Salomonis, et ab univer- 
sis ‘regibus terrae, qui audiebant sapientiam eius. 


Misit quoque ¢Hiram rex Tyri servos suos ad Salomonem; au- 

divit enim quod ipsum unxissent regem pro patre eius; bquia 
amicus fuerat Hiram David omni tempore. 2 Misit autem Salomon ad 
Hiram dicens: 2 Tu scis voluntatem David patris mei, et quia non 
potuerit aedificare domum nomini Domini Dei sui °propter bella im- 
minentia per circuitum, donec daret Dominus eos dsub vestigio pe- 
dum eius. 4¢Nunc autem requiem dedit Dominus Deus meus mihi 
per circuitum, et non est /satan neque occursus malus. 5 Quamob- 
rem cogito aedificare templum nomini Domini Dei mei, 9sicut lo- 
cutus est Dominus David patri meo dicens: Filius tuus, quem dabo 
pro te super solium tuum, ipse aedificabit domum nomini meo. 
6 Praecipe igitur ut praecidant mihi servi tui cedros de Libano, et 
servi mei sint cum servis tuis; mercedem autem servorum tuorum 








a 


TS 
Die iF 





(29-34). Eandem insuper sapientiam loculenter ostendunt: 
A) Praeclara opera publica, nempe: a) templum, pro cuius 
aedificatione Hiram rex Tyri commodat ligna, operarios et magi- 


LIBER III REGUM 
5, ar 6, 16 











dabo tibi quamcumque petieris; scis enim quomodo non est in po- 
pulo meo vir qui noverit ligna caedere sicut Sidonii. *% Cum ergo 
audisset Hiram verba Salomonis, laetatus est valde et ait; “Bene- 
dictus Dominus Deus hodie qui dedit David filium sapientissimum 
super populum hunc plurimum. 

8 Et misit Hiram ad Salomonem dicens: Audivi quaecumque man- 
dasti mihi: ego faciam omnem voluntatem tuam in lignis cedrinis 
et abiegnis. 9% Servi mei deponent ea de Libano ad mare, et ego 
componam ea in ratibus in mari usque ad locum quem significave- 
ris mihi: et applicabo ea ibi, et tu tolles ea praebebisque necessaria 
mihi ut detur cibus domui meae. 19 Itaque ‘Hiram dabat Salomoni 
ligna cedrina et ligna abiegna iuxtaomnem voluntatemeius. 11 Sa- 
lomon autem praebebat Hiram coros tritici viginti milia in cibum 
domui eius et viginti coros purissimi olei: haec tribuebat Salomon 
Hiram per singulos annos. 12 Dedit quoque Dominus sapientiam Sa- 
lomoni, /sicut locutus est ei. Et erat pax inter Hiram et Salomonem, 
et percusserunt ambo foedus. 

13 Elegitque rex Salomon operarios de omni Israél, et erat indictio 
triginta milia virorum. 14 Mittebatque eos in Libanum decem milia 
per menses singulos vicissim, ita ut duobus mensibus essent in do- 
mibus suis; et “Adoniram erat super huiuscemodi indictione. 15 Fue- 
runtque Salomoni ‘septuaginta milia eorum qui onera portabant et 
octoginta milia latomorum in monte, 16absque ™praepositis qui 
praeerant singulis operibus numero trium milium et trecentorum 
"praecipientium populo et his qui faciebant opus. 17 Praecepitque 
rex ut “tollerent lapides sishercins lapides: pretiosos in fundamentum 
templi, et quadrarent eos; 18 quos dolaverunt caementarii Salomonis 
et caementarii Hiram. Porro ?Giblii praeparaverunt ligna et lapides 
ad aedificandam domum. 

*Factum est ergo quadringentesimo et octogesimo anno egres- 

sionis filiorum Israél de terra Aegypti, 2in anno quarto, mense 
zio (ipse est mensis secundus) regni Salomonis super Israél °aedi- 
ficari coepit domus Domino. 

2 dDomus autem, quam aedificabat rex Salomon Domino, habebat 
sexaginta cubitos in longitudine et viginti cubitos in latitudine et 
triginta cubitos in altitudine. 3 Et porticus erat ante templum viginti 
cubitorum longitudinis iuxta mensuram latitudinis templi, et habe- 
bat decem cubitos latitudinis ante faciem templi. 4 ¢Fecitque in 
templo fenestras obliquas. 5/Et aedificavit super parietem templi 
tabulata per gyrum, in parietibus domus per circuitum templi et Yora- 
culi, et fecit latera in circuitu. 6 Tabulatum, quod subter erat, quin- 
que cubitos habebat latitudinis, et medium tabulatum sex cubitorum 
latitudinis, et tertium tabulatum septem habens cubitos latitudinis. 
Trabes autem posuit in domo per circuitum forinsecus, ut non hae- 
rerent muris templi. 7”Domus autem, cum aedificaretur, de lapi- 
dibus dolatis atque perfectis aedificata est; et malleus et securis et 
omne ferramentum non sunt audita in domo, cum aedificaretur. 
8 Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae, et per cocleam 
ascendebant in medium cenaculum, et a medio in tertium. 9% ‘Et 
aedificavit domum et consummavit eam, texit quoque domum la- 
quearibus cedrinis. 19 Et aedificavit tabulatum super omnem domum 
quinque cubitis altitudinis et operuit domum lignis cedrinis. 


11 Et factus est sermo Domini ad Salomonem dicens: 12 Domus 


haec, quam aedificas, Jsi ambulaveris in praeceptis meis et iudicia 


mea feceris et custodieris omnia mandata mea gradiens per ea, fir- 
mabo sermonem meum tibi, ‘quem locutus sum ad David patrem 





A Cp: 10;. 9. 


$ci:.¥ Es’, 73°EzZ 24, a7 F-At 
12, 20. 


J CP. $5 12; 45 29- 


k cp. 4, 6. 


i2 Par-.2, 
20-22. 
mcp. 4, 5. 


CD; 9; 23- 
Occ. Gh 7 Fr Pat 22,2; 


p (Js 13, 53) Ez 27, 9 


QZ PaV 2211: oes 
b vr. 37. 
¢ACi4, 47. 


d2 Par 3, 3, 4. — v. Ez 40-42. 


2.52.40>.16; 41, 16,26: 
f Bz 413. 6. 
g vr. 16, 19, 23, 31; CP. 7, 49; 


8:63 282.2. Par 3) 1025470; 
5, 7, 9. 


Bcp;.-§; 183 Dt 29,2550: 


VE: 14° AC 747s 


Cp. °0r-4.. = Ch. cp. 2,4. 


&eRg 7, 13,17. 





tuum, 13 /et habitabo in medio filiorum Israé] et “non derelinquam | / Ex 25, 8; 29, 45; 1 Par 22, 
populum meum Israél. 10. ; 
14 n[gitur aedificavit Salomon domum et consummavit eam. 15 Et viper ay ar zur 
aedificavit parietes domus intrinsecus tabulatis cedrinis; a pavi- acs ; 
mento domus usque ad summitatem parietum et usque ad laquearia 
operuit lignis cedrinis intrinsecus; et texit °pavimentum domus ta- | °?¢f. cp. 7, 7. 
bulis abiegnis. 16 PAedificavitque viginti cubitorum ad posteriorem | ?2 Par 3, 8 
partem templi tabulata cedrina a pavimento usque ad superiora, et 











LIBER III REGUM 
6,17 — 7, 10 


stros operum (5, I-8), et quod describitur secundum partes suas exterio- 
res (6, 1-13), secundum interiorem distributionem et ornatus (14-36) 
et secundum tempus ad opus perficiendum insumptum (37, 38); b) do- 





acp. 7, $0; 8-6; Ez 26, $3, 
oa 2 Par 3, 8; Ez 45, 3; 
9; : 


745% 30, 5 

29,241." Careck. Ri Lika23 27. 
23-27] 2 Par 3, 10-12. 

s Ez 37, 7-9. 


tcp. 8, 7; Ex 25, 20; 37, 19: 
2 Par 5, 9. 


é cf; Ez 41, ‘24. 


vCD. 7, 12. 


“x vr, I. 


MCD. 3f. Ts":0, ‘10s a Pars. 4. 
b-cp..10, 17, 21; Is 22, 8. 


Cit Vr. T2. 


dcp." 6; 1's5,:'16. 


@¢p.l3y &5 4a: Pat 83x 





fecit interiorem domum oraculi Yin sanctum sanctorum. 17 Porro 
quadraginta cubitorum erat ipsum templum pro foribus oraculi. 18Et 
cedro omnis domus intrinsecus vestiebatur habens tornaturas et iun- 
cturas suas fabrefactas et caelaturas eminentes. Omnia cedrinis ta- 
bulis vestiebantur, nec omnino lapis apparere poterat in pariete. 

19 Oraculum autem in medio domus in interiori parte fecerat, ut 
poneret ibi arcam foederis Domini. 2° Porro oraculum habebat vi- 
ginti cubitos longitudinis et viginti cubitos latitudinis et viginti cubi- 
tos altitudinis. Et operuit illud atque vestivit auro purissimo; sed et 
altare vestivit cedro. 24 Domum quoque ante oraculum operuit auro 
purissimo et adfixit laminas clavis aureis. 22 Nihilque erat in tem- 
plo quod non auro tegeretur; “sed et totum altare oraculi texit auro. 

23 Et fecit in oraculo ‘duos cherubim de lignis olivarum decem 
cubitorum altitudinis. 24 Quinque cubitorum ala cherub una et quin- 
que cubitorum ala cherub altera, id est decem cubitos habentes a 
summitate alae unius usque ad alae alterius summitatem. 25 Decem 
quoque cubitorum erat cherub secundus in mensura pari, et opus 
unum erat in duobus cherubim, 26 id est altitudinem habebat unus 
cherub decem cubitorum, et similiter cherub secundus. 27 Posuitque 
cherubim in medio templi interioris: ‘extendebant autem alas suas 
cherubim et tangebat ala una parietem, et ala cherub secundi tan- 
gebat parietem alterum; alae autem alterae in media parte templi se 
invioges contingebant. 28 Texit quoque cherubim auro. 

9 Et omnes parietes templi per circuitum sculpsit variis caelatu- 
ris ie torno; et fecit in eis cherubim et palmas et picturas varias 
quasi prominentes de pariete et egredientes. 30Sed et pavimentum 
domus texit auro intrinsecus et extrinsecus. 

31 Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis olivarum postesque 
angulorum quinque 32 et duo ostia de lignis olivarum, et sculpsit 
in eis picturam cherubim et palmarum species et anaglypha valde 
prominentia et texit ea auro et operuit tam cherubim quam palmas 
et cetera auro. 33 Fecitque in introitu templi postes de lignis oliva- 
rum quadrangulatos %4et duo ostia de lignis abiegnis altrinsecus, 
et “utrumque ostium duplex erat et se invicem tenens aperiebatur. 
36 Et sculpsit cherubim et palmas et caelaturas valde eminentes 
operuitque omnia laminis aureis opere quadro ad regulam. 36 %Et 
aedificavit atrium interius tribus ordinibus lapidum politorum, et 
uno ordine lignorum cedri. 

177Anno quarto fundata est domus Domini in mense zio, et in 
anno undecimo mense bul (ipse est mensis octavus) 38 perfecta_est 
domus in omni opere suo et in universis utensilibus suis: aedifica- 
vitque eam annis septem. 

7 Domum autem suam @aedificavit Salomon tredecim annis, et ad 

perfectum usque perduxit. 2 Aedificavit quoque °domum saltus 
Libani centum cubitorum longitudinis et quinquaginta cubitorum 
latitudinis et triginta cubitorum altitudinis et quattuor deambulacra 
inter columnas cedrinas; ligna quippe cedrina exciderat in columnas. 
3 Et tabulatis cedrinis vestivit totam cameram, quae quadraginta 
quinque columnis sustentabatur. Unus autem ordo habebat columnas 
quindecim 4 contra se invicem positas 5 et e regione se respicientes, 
aequali spatio inter columnas et super columnas quadrangulata ligna 
in cunctis aequalia. 

6 Et °porticum columnarum fecit quinquaginta cubitorum longi- 


tudinis et triginta cubitorum latitudinis, et alteram porticum in facie 


maioris porticus et columnas et epistylia super columnas, 7 Porticum 
quoque solii, in qua tribunal est, fecit et dtexit lignis cedrinis a 
pavimento usque ad summitatem. 8 Et domuncula, in qua sedebatur 
ad iudicandum, erat in media porticu simili opere. 

Domum quogque fecit filiae Pharaonis, quam uxorem duxerat Sa- 
lemon, tali opere quali et hanc porticum. 

9 Omnia lapidibus pretiosis, qui ad normam quandam atque men- 
suram tam intrinsecus quam extrinsecus serrati erant, a fundamento 
usque ad summitatem parietum, et extrinsecus usque ad atrium 
maius. 10Fundamenta autem de lapidibus pretiosis, lapidibus ma- 





— 278 — 

















mus saltus Libani et domus filiae Pharaonis (7, 1-8); c) supellex 
ad templi usum aptata et ab artifice quodam tyrio aut ex aere, ut 
duae columnae, mare fusile, lavacra, lebetes et pelves aliaque vasa 


LIBER III REGUM 
7, 11-37 








gnis decem sive octo cubitorum. 11 Et desuper lapides pretiosi ae- 
qualis mensurae secti erant, similiterque de cedro. 12/Et atrium 
maius rotundum trium ordinum de lapidibus sectis et unius ordinis 
de dolata cedro, necnon et in atrio domus Domini interiori et in 
Yporticu domus. 

13 Misit quoque rex Salomon et tulit “Hiram de Tyro, 14 filium 
mulieris viduae ‘de tribu Nephthali, patre tyrio, artificem aerarium 
et Jplenum sapientia et intelligentia et doctrina ad faciendum omne 
opus ex aere. Qui, cum venisset ad regem Salomonem, fecit omne 
opus eius. 

15 Et finxit duas “columnas aereas, ‘decem et octo cubitorum 
altitudinis columnam unam, et linea duodecim cubitorum ambiebat 
columnam utramque. !6 Duo quoque capitella fecit, quae ponerentur 
super capita columnarum, fusilia ex aere; quinque cubitorum altitu- 
dinis capitellum unum et quinque cubitorum altitudinis capitellum 
alterum, 17 et quasi in modum retis et catenarum sibi invicem miro 
opere contextarum. Utrumque capitellum columnarum fusile erat, 
septena versuum retiacula in capitello uno et septena retiacula in 
capitello altero. 18 Et perfecit columnas et duos ordines per cir- 
cuitum retiaculorum singulorum, ut tegerent capitella quae erant 
super summitatem, malogranatorum; eodem modo fecit et capi- 
tello secundo. 19 Capitella autem, quae erant super capita colum- 
narum, quasi opere lilii fabricata erant in porticu quattuor cubito- 
rum. 29Et rursum alia capitella in summitate columnarum desu- 
per, iuxta mensuram columnae contra retiacula; malogranatorum 
autem ”ducenti ordines erant in circuitu capitelli secundi. 21 "Et 
statuit duas columnas in porticu templi. Cumque statuisset colum- 
nam dexteram, vocavit eam nomine [achin, similiter erexit colum- 
nam secundam et vocavit nomen eius Booz. 22 Et super capita co- 
lumnarum opus in modum lilii posuit. Perfectumque est opus co- 
lumnarum. 

23 Fecit quoque mare °fusile decem cubitorum a labio usque ad 
labium, rotundum in circuitu, quinque cubitorum altitudo elus, et 
resticula triginta cubitorum cingebat illud per circuitum. 24 Et sculp- 
tura subter labiuri circuibat illud decem cubitis ambiens mare: 
duo ordines sculpturarum striatarum erant fusiles. 25 Et stabat super 
Pduodecim boves, e quibus tres respiciebant ad aquilonem et tres 
ad occidentem et tres ad meridiem et tres ad orientem et mare super 
eos desuper erat, quorum posteriora universa intrinsecus latitabant. 
26 Grossitudo autem luteris trium unciarum erat, labiumque eius quasi 
labium calicis et folium repandi lilii. Duo milia batos capiebat. 

27 Et fecit Ydecem bases aeneas, quattuor cubitorum longitudinis 
bases singulas et quattuor cubitorum latitudinis et trium cubitorum 
altitudinis. 28 Et ipsum opus basium interrasile erat, et sculpturae 
inter iuncturas. 29 Et inter coronulas et plectas leones et boves et 
cherubim, et in iuncturis similiter desuper; et subter leones et bo- 
ves, quasi lora ex aere dependentia. 30 Et quattuor rotae per bases 
singulas et axes aerei, et per quattuor partes quasi umeruli subter 
luterem fusiles contra se invicem respectantes. 210s quoque luteris 
intrinsecus erat in capitis summitate, et quod forinsecus apparebat 
unius cubiti erat totum rotundum; pariterque habebat unum cubitum 
et dimidium; in angulis autem columnarum variae caelaturae erant 
et media intercolumnia quadrata non rotunda. 32 Quattuor quoque 
rotae, quae per quattuor angulos basis erant, cohaerebant sibi subter 
basim: una rota habebat altitudinis cubitum et semis. 33 Tales au- 
tem rotae erant quales solent in curru fieri, et axes earum et radii 
et canthi et modioli omnia fusilia. 34. Nam et umeruli illi quattuor 
per singulos angulos basis unius ex ipsa basi fusiles et coniuncti 
erant. %5In summitate autem basis erat quaedam rotunditas dimidii 
cubiti, ita fabrefacta, ut luter desuper posset imponi habens caela- 
turas suas variasque sculpturas ex semetipsa. 36 Sculpsit quoque in 
tabulatis illis, quae erant ex aere, et in angulis cherubim et leones 
et palmas, quasi in similitudinem hominis stantis, ut non caelata 
sed apposita per circuitum viderentur. 27 In hunc modum fecit de- 





Pcp. 6,36. 


cf. vr. 6. 
2°. Pars. 353) 
icf. 2 Par 2, 14. 
She EX 24 13-52 38 St. 


15-21] 2 Par 3, 15-17. 
R4 Retdas, 272 r'Par’ 18°83" 2 
SP 4-122 e Jr §2, 21-23. 


CL. VY OAs? cd Par ut, Oy aay 
ES; Jt'52, 23. 
tia Par '3so17. 


23-26] 2 Par 4, 2-5. 
O@ BRO-16,- 09<-25; V4s 7h ar 


18. 8: Jr. 23% 217. — chix 
30, 18. 
O42 525; 20. 


g4 Rg 7§,/13; 2 Pat gs ta5.Jr 
tae B 





— 2790 — 








LIBER III REGUM 
4 38 —_— 8, 16 


(9-47), aut ex auro, veluti altare thymiamatis, mensa panum proposi- 
tionis, candelabra decem, hydriae, phialae, turibula etc., conflata (48-51). 
B) Religiosa exercitia et praecipue templi dedicatio, quae 








r2 Par 4, 6. — cf. Ex 30, 18. 


40-52] 2 Par 4, 133-5, 1 
s Ex 27, 3; 38, 3. 


t vr. 17, 18. 


u cf. vr. 20. 


VI; 23, 25; 
2 Ex 27, 3; 38, 3. 


y S13, 27: 
Ss 3, 16. 


iG 52, 20. — cf. 1 Par 22, 3. 


14. 
bv. Ex 37, 25-29. 
ccf. 2 Par 4, 8. — v. Ex 37, 
10-16. 
d Ex 25, 30. — v. Lv 24, 5-8. 
é2 Par 4, 7. 
fv. Ex 31-38. 
its 27; 3 
Vv. cp. 16 


Ae 12) LL. in sb: .p. D: 7 9: 


42 Re 8, TX) ar sit 


1-9] 2 Par 5, 2-10. 

aNm 1, 16. 

b cf. 2 Rg 6, 17. 

ova Revs, 7. 

dvr. 65; Lv 23,34. — Vv. 2 Par 
7, 8-10. 

eDt 3, 9; Js 3, 3; — cf. Nm 
4, 15; Dt 31, 25; 2 Rg 15, 
24°) % Par v5. 24) TS. 

Met. CD: 3,-4.2) Eat 1, 3: 

gcf. 2 Rg 6, 1 

h2 Rg 6, 17. 

i Ex 26, 33, 34. 


m Ex 25, 13-15. 


WR 26> art 40; 20° Dtix0,. 2% 
; Heb 9, 4. 
ORK. 34, 27, 30; Dt 4, 23: 


pb Ex 40, 32, 33; 2 Par 2, 13, 


TAS. 9, 3.2. —— Ch. EX 10,3, 
12-50] 2 Par 6, 1-39. [4. 
gq Ps 17, 12; 96, 2. — cf. Ex 

36.953 Vv 16; 2, 

7.2 RE 928 

s Ex 15, 17. — cf. Ps 131, 14. 
tvr. 55; 2 Rg 6, 18. 

Wie 2X; 

PCD. 05/E2. 


xv.2 Rg 7, 4-16, 25. 
vr 2o3 DE TS, 1T. 





cem bases fusura una et mensura sculpturaque consimili, 38 Fecit 
quoque ‘decem luteres aeneos: quadraginta batos capiebat luter 
unus, eratque quattuor cubitorum; singulos quoque luteres per sin- 
gulas, id est decem bases posuit. 39 Et constituit decem bases, 
quinque ad dexteram partem templi et quinque ad sinistram; mare 
mn posuit ad dexteram partem templi contra orientem ad me- 
ridiem. 

40 Fecit ergo Hiram ‘lebetes et scutras et hamulas. Et perfecit 
omne opus regis Salomonis in templo Domini: 41! columnas duas 
et funiculos capitellorum super capitella columnarum duos et ‘retia- 
cula duo, ut operirent duos funiculos, qui erant super capita colum- 
narum, 42et “malogranata quadringenta in duobus retiaculis, 
duos versus malogranatorum in retiaculis singulis ad operiendos 
funiculos capitellorum, qui erant super capita columnarum; 4% et 
bases decem et luteres decem super bases 44et Y“mare unum et 
boves duodecim subter mare ‘45 et “lebetes et scutras et hamulas. 
Omnia vasa, quae fecit Hiram regi Salomoni in domo Domini, de 
aurichalco erant- 46In campestri regione Iordanis fudit ea rex in 
argillosa terra, inter YSochoth et *Sarthan. 47 Et posuit Salomon 
omnia vasa: propter multitudinem autem nimiam %non erat pon- 
dus aeris. 

48 Fecitque Salomon omnia vasa in domo Domini: Yaltare aureum 
et “mensam, super quam ponerentur dpanes propositionis, auream ; 
49 et “candelabra aurea, quinque ad dexteram et quinque ad sini- 
stram contra oraculum ex auro puro et /quasi lilii flores et lucernas 
desuper aureas et forcipes aureos 5% et hydrias et fuscinulas et phia- 
las et mortariola et Yturibula de auro purissimo. Et cardines ostio- 
rum domus interioris “sancti sanctorum et ostiorum domus templi 
ex auro erant. 

51 Et perfecit omne opus, guod faciebat Salomon in domo Do- 
mini, et tintulit quae sanctificaverat David pater suus, argentum et 
aurum et vasa, reposuitque in thesauris domus Domini. 

8 Tunc congregati sunt omnes maiores natu Israél cum 4principi- 

bus tribuum et duces familiarum filiorum Israél ad regem Salo- 
monem in Ierusalem, !ut deferrent arcam foederis Domini de “ci- 
vitate David, id est de Sion. 2 Convenitque ad regem Salomonem 
universus Israél in mense ethanim jn “sollemni die (ipse est mensis 
septimus). 3% Veneruntque cuncti senes de Israél, et “‘tulerunt arcam 
sacerdotes 4et portaverunt arcam Domini fet tabernaculum foederis 
et omnia vasa sanctuarii, quae erant in tabernaculo, et ferebant ea 
sacerdotes et levitae. 5 Rex autem Salomon et omnis multitudo Israél, 
quae convenerat ad eum, gradiebatur cum illo ante arcam, et gim- 
molabant oves et boves absque aestimatione et numero. 6 Et in- 
tulerunt sacerdotes arcam foederis Domini in ‘locum suum, jin 
oraculum templi in sanctum sanctorum ‘subter alas cherubim; 
7siquidem cherubim expandebant alas super locum arcae et prote- 
gebant arcam et vectes eius desuper. 8”™Cumque eminerent vectes, 
et apparerent summitates eorum foris sanctuarium ante oraculum, non 
apparebant ultra extrinsecus; qui et fuerunt ibi usque in praesentem 
diem. 9%In arca autem non erat aliud nisi “duae tabulae lapideae, 
quas posuerat in ea Moyses in Horeb, °quando pepigit Dominus foe- 
dus cum filiis Israél cum egrederentur de terra Aegypti. 

10 Factum est autem, cum exissent sacerdotes de sanctuario, ?ne- 
bula implevit domum Domini, 1! et non poterant sacerdotes stare 
et ministrare propter nebulam; impleverat enim gloria Doming do- 
mum Domini. 

12Tunc ait Salomon: Dominus dixit ut dhabitaret in nebula. 13”Ae- 
dificans aedificavi domum in habitaculum tuum, ‘firmissimum solium 
tuum in sempiternum. 14 Convertitque rex faciem suam et ‘bene- 
dixit omni ecclesiae Israél; omnis enim ecclesia Israél stabat. 15 Et 
ait Salomon: uBenedictus Dominus Deus Israél, “qui locutus est 
ore suo ad David patrem meum, et in manibus eius perfecit dicens: 
167A die qua eduxi populum meum Israél de Aegypto, non elegi 
civitatem de universis tribubus Israél ut aedificaretur domus et Yes- 








— 280 — 





translatione arcae praeparata (8, 1-10), illustrata ostensione gloriae 
divinae (11-12), et praeclara oratione Salomonis gratias Deo agen- 
tis qui sedem stabilem sibi eligere dignatus est (13-21), enixeque pe- 


LIBER III REGUM 
8, 17-41 








set nomen meum ibi; sed “elegi David ut esset super populum 
meum Israél. 17 4Voluitque David pater meus aedificare domum no- 
mini Domini Dei Israél, 18 et ait Dominus ad David patrem meum: 
Quod cogitasti in corde tuo aedificare domum nomini meo, bene fecisti 
hoc ipsum mente tractans; 19 “yeruntamen tu non aedificabis mihi 
domum sed filius tuus, qui egredietur de renibus tuis, ipse aedifi- 
cabit domum nomini meo. 29 Confirmavit Dominus sermonem suum 
quem locutus est; stetique pro David patre meo et sedi super thro- 
num Israél, “sicut Jocutus est Dominus; et aedificavi domum nomini 
Domini Dei Israél, 21 et constitui ibi locum arcae, %4in qua foedus 
Domini est, quod percussit cum patribus nostris quando egressi sunt 
de terra Aegypti. 

22 eStetit autem Salomon ante altare Domini in conspectu eccle- 
siae Israél et fexpandit manus suas in caelum 23et ait: Domine 
Deus Israél, Ynon est similis tui Deus in caelo desuper et super 
terram deorsum, “qui custodis pactum et misericordiam servis tuis, 
qui ambulant coram te in toto corde suo; 24 qui custodisti servo 
tuo David patri meo, quae locutus es ei; ‘ore locutus es et mani- 
bus perfecisti, ut haec dies probat. 25 Nunc igitur, Domine Deus 
Israél, conserva famulo tuo David patri meo quae locutus es ei 
dicens: JNon auferetur de te vir coram me qui sedeat super thro- 
num Israél, ita tamen, si custodierint filii tui viam suam, ut am- 
bulent coram me sicut tu ambulasti in conspectumeo. 26 *Et nunc, 
Domine Deus Israél, firmentur verba tua, quae locutus es servo tuo 
David patri meo. 37 Ergone putandum est quod vere Deus habitet 
super terram? Si enim /‘caelum et caeli caelorum te capere non 
possunt, quanto magis domus haec quam aedificavi. 28 Sed respice 
ad orationem servi tui et ad preces eius, Domine Deus meus; audi 
hymnum et orationem, quam servus tuus orat coram te hodie, 29 “ut 
sint oculi tui aperti super domum hanc nocte ac die, super domum 
de qua dixisti: “Erit nomen meum ibi; ut exaudias orationem quam 
orat in loco isto ad te servus tuus; 29 ut exaudias deprecationem 
servi tui et populi tui Israél, quodcumque oraverint in loco isto; 
et exaudies in loco habitaculi tui in caelo et, cum exaudieris, pro- 
pitius eris. 

31 Si peccaverit homo in proximum suum et °habuerit aliquod 
iuramentum, quo teneatur adstrictus, et venerit propter iuramentum 
coram altari tuo in domum tuam, 22 tu exaudies in caelo et facies 
et iudicabis servos tuos ?condemnans impium et reddens viam suam 
super caput eius iustificansque iustum et retribuens ei secundum 
iustitiam suam. 

33 @Si fugerit populus tuus Israél inimicos suos (quia peccaturus 
est tibi), "et agentes paenitentiam et confitentes nomini tuo venerint 
et oraverint et deprecati te fuerint in domo hac, 34 exaudi in caelo, 
et dimitte peccatum populi tui Israél, et reduces eos in terram, 
quam dedisti patribus eorum. 

35 sSi clausum fuerit caelum et non pluerit propter peccata eorum, 
et orantes in loco isto paenitentiam egerint nomini tuo, et a pec- 
catis suis conversi fuerint propter adflictionem suam, 36 exaudi eos in 
caelo, et dimitte peccata servorum tuorum et populi tui Israél, et 
tostende eis “viam bonam per quam ambulent, et da pluviam 
super terram tuam quam dedisti populo tuo in possessionem. 

37Fames si oborta fuerit in terra aut pestilentia aut corruptus 
aér aut aerugo, aut locusta vel robigo, et adilixerit eum inimicus eius 
portas obsidens, omnis plaga, universa infirmitas, 38cuncta devotatio et 
imprecatio, quae acciderit omni homini de populo tuo Israel: si quis 
cognoverit plagam cordis sui et expanderit manus suas in dome 
hac, 39 tu exaudies in caelo, in loco habitationis tuae, et repropitiaberis 
et facies ut des unicuique secundum omnes vias suas, sicut videris 
cor eius (“quia tu nosti solus cor omnium filiorum hominum), 49 ut 
timeant te Ycunctis diebus quibus vivunt super faciem terrae quam 
dedisti patribus nostris. 

41 Insuper et alienigena, qui non est de populo tuo Israél, cum 
évenerit de terra longinqua propter nomen tuum (audietur enim no- 





zr Rgst6,02322 Rg: 73.8; 1° Par 
28, 4. 
FORE 745 Foe Var 37, 15° 2: 


bcp. 5, 3, 5; 2 Rg 7, 5, 12,13. 


Cx. Par, 28: "8; 6. 
dvr. 9; Dt 31, 26. 


ex 22-43] LL. in fs. 
Dom. Lauret. 


evr. 54; 2 Par 6, 12, 13. 
Pct Ex .o333¢ is; op, se: Is 
T5 


transl. 


t} ? 
iy ESS 19342: Re 9) ats 
Vet 7 ot 


icp. 6, 12. 


iV¥eCcpe2; 4; 2 Re F,-*2. 


ha: Rey, 25. 


l2 Par 2. 6. — cf. Is 66, reir 
23, 24; Ac 7, 49; 17, 24. 

28,209] R. in fr. 2 p. D. 3 p. 
Pnt. — v. Ps. 45, 5. 

m vr. §2. — cf. 2 Par 7, 15; 2 
Es 1, 6. 

nvr 36% eps. 9) 35 Dt £27 5; 
11; 4 Rg 21, 4 etc. 


OCl EX 23551 Fs 


P Dt 745, "1. 


33] R. in fs. ded. Eccl. 
ag Ly 26, 17: Dt 28, 255. 45- 
r Lv 26, 40. — cf. 2 Es 1, 9. 


$ cp... 573. 1; Dt 14,517: Lee 
25. — cf. Lv 26, 17; Dt 28, 


25. 
36). v. Ur. 33. 


t ch Psio4. 4s 26,001: 855. 23: 
ur Rg 12, 23. 


0 cf. Ly 26;- 164,25, 26; Dt 28; 


21, 22, 37, 38, 42, 52; 2 Par 
20, 9. 


39] R. in fr. 2 ». D. 1 Aug. 


1° Par 28,.0; Ps'7,:20: Ac‘, 
24, — cf. 1 Rg 16, 7; Ps 


s cf. Ac’ 8, 27. 





— 281 — 








LIBER III REGUM 
8, 42-66 


tentis ut omnes eo venientes ac Dominum deprecantes exaudiantur 
(22-53), benedictione in universum populum (54-61) et sollemni victi- 
marum mactatione celebrata (62-66), denique a Deo secundo regi ap- 








a Dt 3024252) Par6,:32; 


b vr. 60. — cf. Js 4, 24. 
é*Ps'102,. 26, 


dv. vr. 48. 
46) * cf. Catech. R. IV 14, 5 


tJOi 75: 8, ).10. 3,23; Je 3 32; 

f Lv 26, 34, 44; Dt 28, 36, 64. 

aie 26, YY 

Ps 105, 6; Dn g, 

iRg “1 "3: Tt 29, 12-14. [5. 

jvr. 44; Dn 6, 10. — cf. Ps 5, 
8; Jn 2, 4. 


k Ps 105, 46. 


1 Dt 9, 29; 32, 9. — cf. 2 Es 
X, TO? Est 23,125, 26, 

m Dt An 20% JE isd: 

n cf, vr. 29. 

o Ex 19, 5, 6; Dt 9, 26, 29; 
14, 2 


» 2 Par 2, % 


q 2° Pat 6; x 
rvr. 14. — cf. 2 Rg 6, 18. 


S$ Js 21, 43; 23, 14. 


fect, Doge, 65) Fst 


12), 22 
u Ps 118, 36. 


5; 1 Rg 


Vv Vr. 43. 
Dt 4,35, 39. — cf. cp. 18, 39. 
v4 ates 3. — cf. cp. 11, 4; 


62-66)" 2 “Par 7, 4-10. 
8, 9. — cf. 1 Es 6, 


aned Par4 se, 


beyr. 23:Lv: 23) 34. 
C2°Par-7,°8: 


dNm 34, 5; 4 Rg 24, 7. 
e cf. 1 Mc 4, 56; 2 Mc 2, 12. 





men tuum magnum et “manus tua fortis et bracchium tuum 4? ex- 
tentum ubique); cum venerit ergo, et oraverit in hoc loco, 4% tu 
exaudies in caelo, in firmamento habitaculi tui; et facies omnia pro 
quibus invocaverit te alienigena; but discant universi populi terra- 
rum nomen tuum ¢timere, sicut populus tuus Israél, et probent 
quia nomen tuum invocatum est super domum hanc, quam aedi- 
ficavi. 

44 Si egressus fuerit populus tuus ad bellum contra inimicos suos, 
per viam quocumque miseris eos, orabunt te %contra viam civitatis, 
quam elegisti, et contra domum, quam aedificavi nomini tuo, 45 et 
exaudies in caelo orationes eorum et preces eorum et facies iudi- 
cium eorum. 

46 Quod si peccaverint tibi (¢non est enim homo qui non peccet), 
et iratus tradideris eos inimicis suis, et captivi ducti fuerint Jin ter- 
ram inimicorum longe vel prope, 47 Jet egerint paenitentiam in corde 
suo in loco captivitatis, et conversi deprecati te fuerint in captivitate 
sua dicentes: “Peccavimus, inique egimus, impie gessimus; 4% ‘te 
reversi fuerint ad te in universo corde suo et tota anima sua in. 
terra inimicorum suorum, ad quam captivi ducti fuerint, et ora-- 
verint te Jcontra viam terrae suae, quam dedisti patribus eorum, 
et civitatis, quam elegisti, et templi, quod aedificavi nomini tuo; 
49 exaudies in caelo in firmamento solii tui orationes eorum et preces 
eorum et facies iudicium eorum 59 et propitiaberis populo tuo, qui 
peccavit tibi, et omnibus iniquitatibus corum, quibus praevaricati 
sunt in te, et “dabis misericordiam coram eis, qui eos captivos ha- 
buerint, ut misereantur eis, 

51 /Populus enim tuus est et hereditas tua, quos eduxisti de terra 
Aegypti, "de medio fornacis ferreae, 52”ut sint oculi tui aperti ad 
deprecationem servi tui et populi tui Israél, et exaudias eos in uni- 
versis, pro quibus invocaverint te; 53 tu enim separasti eos tibi in 
hereditatem de universis populis terrae, °sicut locutus es per Moysen 
olde tuum, quando eduxisti patres nostros de Aegypto, Domine 

eus. 

54pFactum est autem, cum complesset Salomon orans Dominum 
omnem orationem et deprecationem hanc, surrexit de conspectu 
altaris Domini; Yutrumque enim genu in terram fixerat et manus 
expanderat in caelum. 55 Stetit ergo et “*benedixit omni ecclesiae 
Israél voce magna dicens: 56 Benedictus Dominus, qui dedit requiem 
populo suo Israél, iuxta omnia quae locutus est; 8non cecidit ne 
unus quidem sermo ex omnibus bonis, quae locutus est per Moysen 
servum suum. 57 Sit Dominus Deus noster nobiscum sicut fuit cum 
patribus nostris ‘non derelinquens nos neque proiciens, 58 “sed in- 
clinet corda nostra ad se, ut ambulemus in universis viis eius et 
custodiamus mandata eius et caeremonias eius et iudicia, quae- 
cumque mandavit patribus nostris. 59 Et sint sermones mei isti, qui- 
bus deprecatus sum coram Domino, appropinquantes Domino Deo 
nostro die ac nocte, ut faciat iudicium servo suo et populo suo 
Israél per singulos dies, 6 ut Ysciant omnes populi terrae quia “Do- 
minus ipse est Deus et non est ultra absque eo. 61 ¥Sit quoque 
cor nostrum perfectum cum Domino Deo nostro, ut ambulemus in 
decretis eius et custodiamus mandata eius sicut et hodie. 

62 Tgitur *rex et omnis Israél cum eo immolabant victimas coram 
Domino. 638 Mactavitque Salomon hostias pacificas, quas immolavit 
Domino, boum viginti duo milia et ovium centum viginti milia. Et 
dedicaverunt templum Domini rex et filii Israél. 

64 In die illa sanctificavit rex medium atrii, quod erat ante domum 
Domini; fecit quippe holocaustum ibi et sacrificium et adipem pa- 
cificorum, quoniam “altare aereum, quod erat coram Domino, minus 
erat et capere non poterat holocaustum et sacrificium et adipem 
pacificorum. 65 Fecit ergo Salomon in tempore illo °festivitatem 
celebrem, et omnis Israél cum eo, multitudo magna ab “introitu 
Emath usque ad /rivum Aegypti, coram Domino Deo nostro ¢sep- 
tem diebus et septem diebus, id est quattuordecim diebus. 66 Et in 
die octava dimisit populos; qui benedicentes regi profecti sunt in 





— 282 — 








| parente benignissime acceptata et commendata (9-19). 
C) Politica studia quibus et foedera confirmavit (10-14) et 
urbes munivit (15-19) et cives in classes quasdam distribuit (20-23) et 


LIBER III REGUM 
9, I-27 








tabernacula sua laetantes et alacri corde super omnibus bonis, quae 
fecerat Dominus David servo suo et Israél populo suo. 

Factum est autem, cum perfecisset Salomon aedificium domus 

Domini et %aedificium regis et 20mne quod optaverat et vo- 
luerat facere, 2 apparuit ei Dominus “secundo, sicut apparuerat ei 
in Gabaon. 3 Dixitque Dominus ad eum: Exaudivi orationem tuam 
et deprecationem tuam, quam deprecatus es coram me; sanctificavi 
domum hanc, quam aedificasti, ut 4ponerem nomen meum ibi in 
sempiternum; et erunt “oculi mei et cor meum ibi cunctis diebus. 
4Tu quoque, si /ambulaveris coram me, J9sicut ambulavit pater 
tuus in simplicitate cordis et in aequitate, et feceris omnia quae 
praecepi tibi et legitima mea et iudicia mea servaveris, 5 ”ponam 
thronum regni tui super Israél in sempiternum, sicut locutus sum 
David patri tuo dicens: Non auferetur vir de genere tuo de solio 
Israél. 6‘Si autem aversione aversi fueritis vos et filii vestri non 
sequentes me nec custodientes mandata mea et caeremonias meas, 
quas proposui vobis; sed abieritis et colueritis deos alienos et ado- 
raveritis eos, 7 Jauferam Israél de superficie terrae quam dedi eis, 
et *templum quod sanctificavi nomini meo proiciam a conspectu 
meo, ‘eritque Israél in proverbium et in fabulam cunctis popuiis, 
Set ™domus haec erit in exemplum: omnis qui transierit per eam 
stupebit et sibilabit et dicet: “Quare fecit Dominus sic terrae huic 
et domui huic? 9Et respondebunt: Quia °dereliquerunt Dominum 
Deum suum, qui eduxit patres eorum de terra Aegypti, et secuti 
sunt deos alienos et adoraverunt eos et ccluerunt eos; idcirco in- 
duxit Dominus super eos omne malum hoc. 


19 Expletis autem Yannis viginti postquam aedificaverat Salomon 
duas domos, id est domum Domini et domum regis 11 (Hiram rege 
Tyri praebente Salomoni ligna cedrina et abiegna et aurum iuxta 
omne quod opus habuerat), tunc dedit Salomon Hiram viginti oppida 
in terra Galilaeae. 12 Et egressus est Hiram de Tyro ut videret op- 
pida, quae dederat ei Salomon, et non placuerunt ei, 13 et ait: Hae- 
cine sunt civitates, quas dedisti mihi, frater? Et appellavit eas ter- 
ram %Chabul usque in diem hanc. 14 Misit quoque Hiram ad regem 
Salomonem centum viginti talenta auri. 15 Haec est summa expen- 
sarum, quam obtulit rex Salomon ad aedificandam domum Domini 
et domum suam et “Mello et murum Ierusalem et *Heser et *Ma- 
geddo et Gazer. 

16 Pharao rex Aegypti ascendit et cepit Gazer succenditque eam 
igni, et “Chananaeum, qui habitabat in civitate, interfecit, et dedit 
eam in dotem “filiae suae uxori Salomonis. 17 Aedificavit ergo Sa- 
lomon Gazer et “Bethoron inferiorem 18 et Baalath et Palmyram in 
terra solitudinis, 19 Et omnes vicos, qui ad se pertinebant et erant 
absque muro, munivit, et Ycivitates curruum et civitates *equitum et 
quodcumque ei @placuit ut aedificaret in Ierusalem et in Libano et 
in omni terra potestatis suae. 

20 Universum populum, qui remanserat de Amorrhaeis et Hethaeis 
et Pherezaeis et Hevaeis et Iebusaeis, qui non sunt de filiis Israél, 
21 bhorum filios, qui remanserant in terra, °quos scilicet non po- 
tuerant filii Israél exterminare, fecit Salomon “tributarios usque in 
diem hanc. 22 ¢De filiis autem Israél non constituit Salomon servire 
quemquam; sed erant viri bellatores et ministri eius et principes et 
duces et praefecti curruum et equorum. 23 Erant autem principes 
super omnia opera Salomonis praepositi /quingenti quinquaginta, 
Iqui habebant subiectum populum, et statutis operibus imperabant. 

24 hFilia autem Pharaonis ascendit de civitate David in idomum 
suam, quam aedificaverat ei Salomon. /Tunc aedificavit “Mello. 
25 Offerebat quoque Salomon tribus vicibus per annos_singulos 
holocausta et pacificas victimas super altare, quod aedificaverat 
Domino, et adolebat thymiama coram Domino. Perfectumque est 
templum. 

_ 26Classem quoque fecit rex Salomon in ‘Asiongaber, quae est 
juxta Ailath in litore maris Rubri in terra Idumaeae. 27 Misitque 
Hiram in “classe illa servos suos viros nauticos et gnaros maris 





1-9] 2 Par 7, 11-22. 
1-14) LL. in D. 8 pb. Punt. 
6 Cp: 7; 1342 Par 8558. 
b-vr. 19%.2 Par:8,.9. 


Cccp. 3, 5. — Vv. cp. II, 9. 
(3)] R. in fr. 2 p. D. 8 p. Pat. 


d cp. 78, 26,29: 4-Re21):4; 2 
4. 


gcp. 11, 4, 6, 38; 14, 8; 15,5. 
hcp. 6, 12: 2 Rg 7, 12-16; 1 
Par 22, 10. — v. cp. 2, 4. 


$ef, 2): Rei7, 25, .1632-Ps 88; 
30, 32. 


j Dt 4, 26; 4 Rg 17, 23; 25,21. 

kJr 7, 14. — cf. Mt 23, 38. 

1 Dt 28, 37. — cf. Tb 3, 4; P: 
43, 14. 

m ef Sph 2, 15. 

# Dt"26, 24-20: Jr'22, 9; 9. 

ocp. 18, 18. 


10-28} 2 Par 8, 1-18. 
Pl cp. 6°37,.385 7, I 


g cf. Jsto, ‘27: 


rvr. 24. —v. 2 Rg 5,9. 
SUS 5%; 7. 
t-Js. 27, 11. 


4 Js'*16, °10. 


Y Cp, 3; 1728. 
€'V3>)5: 10; 50: 


10,265: -2 “Par 13-34s-<0: 


Orel AA 20s 2720s a gcr: 

C:Ci |S: 28> 63% Resa, 

d1 Es 2, 55-58: 2.Es 7, 57-60. 
— cf. Js 16, 10; Jd 1, 28. 

é Lv’ 25; ‘39. 


f cf.-a-PRar 8;. 10, 
cp: 5,026. 

Cp. 3, 1; 7, 8. 

CD. 7; 8. 

PCs EE 27 — Clo 2 Res; -08 
2>-Par'$2!/"s. 

RVENT 15. 

$9 22, 49; Nm 33, 35; Dt 2, 


m cp. 10, II. 





pe 283 A 








LIBER III REGUM 


observantiam sacrorum curavit (24, 25) et aerarium locupletavit (26-28). 
D) Fama, quae ubique terrarum de eo tam late difjusa est, ut 
mirabundam reginam Sabam lerusalem attraxerit (10, 1-13). 





9, 28:—~ 10, 28 
RCD. 102 Lt uy 


4 
29; I "Par 29, 4 oy 22, 24; 
28, 16; (Ps 44, 9; Ecli 7, 
20;) Is £3," 12. 


hie tas in fr 2 ~. D. 8D. 
B-iply2 Par 9, 112. 


Mt 12 eo a" II, 
b Ps 71, 10; Is 6 i "20; 
_ 27522, 23° Ye, 13; 


ae Jd 14, 12, 
Cc vr. 


ect) Pro. 8:°24% Le. x) 23. 
Peps) F 


g2 Par 2, 11. — cf. Sap 12, 7. 


h2 Rg 8, 15. — cf. Ps 71, 2 
FUE. 2 


j cp. 9, 27. 
kv. cp. 9, 28. 


14-28] 2 Par 9, 13-38. 


lep. 14, 26. 


mcp..7, 2% Is-go,-8, 


nN CP. 22, 49. 

o Gn 10, 4; 1 Par 1, 7; Par 20, 
365 339-" Ps 47, Brot: FO as 
WES CR A » 6, Io etc. 

23,24] Anit. ra Nativ. Dit. 

Pcp. 3, 12, 13; 4.0902 =e e8. 
Ec 2,. 9. 


26-29] 2 Par 1, 
oct Cpe 4.'26: 


Pas 05025. 
r Ecli 47, 20. — cf. Zc 9, 3 


sd: Paros SS. 
$3 Paro, 28..— ef, “Dt 77, 26, 





cum servis Salomonis. 28 Qui, cum venissent in “Ophir, sumptum 
inde aurum quadringentorum vigintitalentorum detulerunt ad regem 
Salomonem. 
| Sed et “regina Saba, audita fama Salomonis in nomine Po- 
mini, venit “tentare eum in aenigmatibus. 2 Et ingressa leru- 

salem multo cum comitatu et divitiis, camelis 4portantibus aromata 
et aurum infinitum nimis et gemmas pretiosas, venit ad regem Sa- 
lomonem et locuta est ei universa quae habebat in corde suo. 
docuit eam Salomon omnia verba quae proposuerat; non fuit sermo 
qui regem posset latere, et non responderet ei. 4 Videns autem 
regina Saba omnem sapientiam Salomonis et domum, quam a 
caverat, Set cibos mensae eius et habitacula servorum et ordities 
ministrantium vestesque eorum et pincernas et holocausta, quae 
offerebat in domo Domini, non habebat ultra spiritum; 6 dixitque 
ad regem: Verus est sermo, quem audivi in terra mea 7 super ser- 
monibus tuis et super sapientia tua, et non credebam narrantibus 
mihi, donec ipsa veni et vidi oculis meis et probavi quod media 
pars mihi nuntiata non fuerit. Maior est sapientia et opera tua quam 
rumor quem audivi. 8 ¢Beati viri tui et beati servi tui, qui stant 
coram te semper et audiunt sapientiam tuam. 9 /Sit Dominus Deus 
tuus benedictus, cui complacuisti, et posuit te super thronum Israél, 
Yeo quod dilexerit Dominus Israél in wi iternum et constituit te 
regem “ut faceres iudicium et iustitiam. 10¢Dedit ergo regi centum 
viginti talenta auri et aromata multa nimis et gemmas pretiosas. Non 
sunt allata ultra aromata tam multa quam ea quae dedit regina 
Saba regi Salomoni. 11 (Sed et Jclassis Hiram, quae portabat kaurum 
de Ophir, attulit ex Ophir ligna thyina multa nimis et gemmas pre- 
tiosas, 12F ecitque rex de lignis thyinis fulcra domus Domini et do- 
mus regiae et citharas lyrasque cantoribus. Non sunt allata huiusce- 
modi ligna thyina neque visa usque in praesentem diem). 13 Rex 
autem Salomon dedit reginae Saba omnia quae voluit et petivit ab 
eo, exceptis his quae ultro obtulerat ei munere regio. Quae reversa 
est et abiit in terram suam cum servis suis. 

14 Frat autem pondus auri, quod afferebatur Salomoni per annos 
singulos, sescentorum sexaginta sex talentorum auri, 15 excepto eo 


3 Et. 


quod adferebant viri, qui super vectigalia erant, et negotiatores uni- | 


versique scruta vendentes et omnes reges Arabiae ducesque terrae. 

16 Fecit quoque rex Salomon ducenta 'scuta de auro purissimo, 
sescentos auri siclos dedit in laminas scuti unius: 17 et trecentas 
peltas ex auro probato, trecentae minae auri unam peltam vestiebant; 
posuitque eas rex ”in domo saltus Libani. 

18 Fecit etiam rex Salomon thronum de ebore grandem et vestivit 
eum auro fulvo nimis. 19 Qui habebat sex gradus, et summitas 
throni rotunda erat in parte posteriori, et duae manus hinc at ue 
inde tenentes sedile, et duo leones stabant iuxta manus singulas et 
duodecim leunculi stantes super sex gradus hine atque inde. ~—s est 
factum tale opus in universis regnis. 

21 Sed et omnia vasa, quibus potabat rex Salomon, erant aurea, 
et universa supellex domus saltus Libani de auro purissimo; non 
erat argentum, nec alicuius pretii putabatur in diebus Salomonis, 
22 quia "classis regis per mare cum classe Hiram semel per tres 
annos ibat in °Tharsis deferens inde aurum et argentum et dentes 
elephantorum et simias et pavos. 

23 »Magnificatus est ergo rex Salomon super omnes reges terrae 
divitiis et sapientia. 24 Kt universa terra desiderabat vultum Salo- 
monis, ut audiret sapientiam eius, quam dederat Deus in corde eius. 
25 Et singuli deferebant ei munera vasa argentea et aurea, vestes et 
arma bellica, aromata quoque et equos et mulos per annos singulos. 
26 Congregavitque Salomon ¢currus et equites, et facti sunt ei mille 
quadringenti currus et duodecim milia equitum, et disposuit eos per 
civitates munitas et cum rege in Jerusalem 27 "fecitque ut tanta 
esset abundantia argenti in lerusalem quanta et lapidum, et cedro- 
rum praebuit multitudinem quasi ‘sycomoros, quae nascuntur in 
campestribus. 28 Et educebantur tequi Salomoni de Aegypto et de 











— 284 — 


q 


acai 





E) Abundantia denique divitiarum, aulae magnificentia 


et rerum omnium copia, quae undique adfluebant (14-25). Ab uxori- 
bus tamen ad idololatriam conversus senex a Domino recedit (11, 1-10). 


LIBER IIIT REGUM 
10, 29 — 11, 28 





| gyptum ; erat autem Adad puer parvulus. 
_ de Madian, venerunt in *Pharan tuleruntque secum viros de Pha- 


| dedit ei domum et cibos constituit et terram delegavit. 
_ Adad gratiam coram Pharaone valde, in tantum ut daret ei uxorem 
} sororem uxoris suae germanam Taphnes reginae. 
_soror Taphnes Genubath filium, et nutrivit eum Taphnes in domo 
| Pharaonis; eratque Genubath habitans apud Pharaonem cum filiis 
| eius. 
| patribus suis et mortuum esse Ioab principem militiae, dixit Pha- 
| raoni: Dimitte me ut vadam in terram meam. 22 Dixitque ei Pharao: 





; Coa; negotiatores enim regis emebant de Coa et, statuto pretio, per- 


ducebant. 29 Egredicbatur autem quadriga ex Aegypto sescentis 


| siclis argenti, et equus centum quinquaginta. Atque in hunc modum 


cuncti reges “Hethaeorum et Syriae equos venundabant. 

| ] @Rex autem Salomon adamavit muliercs alienigenas multas, filiam 
quoque Pharaonis et moabitidas et ammonitidas, idumaeas et 

sidonias et hethaeas, 2de gentibus super quibus dixit Dominus 

filiis Israél: 2Non ingrediemini ad eas, neque de illis ingredientur 

ad vestras; certissime enim avertent corda vestra ut sequamini devs 

earum. His itaque copulatus est Salomon ardentissimo amore: 3 fue- 


- runtque ei uxores quasi reginae septingentae et concubinae trecentae; 
| et averterunt mulieres cor eius. 


4 Cumque iam esset senex, depra- 
vatum est cor eius per mulieres ut sequeretur deos alienos; nec 
erat cor eius perfectum cum Domino Deo suo 4sicut cor David 
atris eius. 5Sed colebat Salomon ¢Astarthen deam Sidoniorum et 

oloch idolum Ammonitarum. §& Fecitque Salomon quod non pla- 
cuerat coram Domino, et non adimplevit ut sequeretur Dominum 
sicut David pater eius. 7 Tunc aedificavit Salomon fanum 2Chamos 
idolo Moab in monte, qui est contra Ierusalem, et “Moloch idolo 
fiiorum Ammon. 8 Atque in hunc modum fecit universis uxoribus 
suis alienigenis, quae adolebant tura et immolabant diis suis. 

9Igitur iratus est Dominus Salomoni, quod aversa esset ‘mens 
eius a Domino Deo Israél, Jqui apparuerat ei secundo 19 et “prae- 
ceperat de verbo hoc ne sequeretur deos alienos, et non custodivit 
quae mandavit ei Dominus. 11 Dixit itaque Dominus Salomoni: 
Quia habuisti hoc apud te et non custodisti pactum meum et prae- 
cepta mea quae mandavi tibi, ‘disrumpens: scindam regnum tuum 
et dabo illud servo tuo. 12 ™Veruntamen in diebus tuis non faciam 


_ propter David patrem tuum; de manu filii tui scindam illud. 13 “Nec 


totum regnum auferam, sed °tribum unam dabo filio tuo propter 
David servum meum et Ierusalem ?quam elegi. 

14 Suscitavit autem Dominus adversarium Salomoni Adad idu- 
maeum de semine regio, qui erat in Edom. 15¢9Cum enim esset 


| David in Idumaea, et ascendisset Ioab princeps militiae ad sepelien- 
' dum eos qui fuerant interfecti, et occidisset omne masculinum in 


Idumaea (16 sex enim mensibus ibi moratus est loab et omnis Israél, 
donec interimeret omne masculinum in Idumaea), 17 fugit Adad ipse 
et viri Idumaei de servis patris eius cum eo, ut ingrederetur Ae- 
18 Cumque surrexissent 


ran et introierunt Aegyptum ad Pharaonem regem Aegypti; ‘qui 
19 Et invenit 


20 Genuitque ei 
21 Cumque audisset Adad in Aegypto ‘dormisse David cum 


Qua enim re apud me indiges, ut quaeras ire ad terram tuam? At 
ille respondit: Nulla, sed obsecro te ut dimittas me. 

23 Suscitavit quoque ei Deus adversarium Razon filium Eliada, 
qui fugerat “Adarezer regem Soba dominum suum; 24 et congre- 
gavit contra eum viros et factus est princeps latronum “cum inter- 
ficeret eos David, abieruntque Damascum et habitaverunt ibi et con- 
stituerunt eum regem in Damasco; 25 eratque adversarius Israéli 


_ cunctis diebus Salomonis. Et hoc est malum Adad et odium contra | 
Israél; regnavitque in Syria. 


26 2Jeroboam quoque filius Nabat Yephrathaeus de Sareda servus 


| Salomonis, cuius mater erat nomine Sarva mulier vidua, “levavit 


manum contra regem. 27 Et haec est causa rebellionis adversus eum, 


| quia *Salomon aedificavit Mello et coaequavit voraginem civitatis 
| David patris sui. 


28 Erat autem "Ieroboam vir fortis et potens; vidensque Salomon 





u Jd 1, 26. 

Pete EL. hires bs De SB: 
Put. 

. — cf. Dt 17, 


17; -Ecli 47, 21. 
6 Dt 7, 2. — v. Ex 34, 16. 


4l *.cf. Catech. R. Hi -7,.9: 
Gi0t.. CD, 85. OT. 

dcp. 9, 4. 

6 V0; 3354)0.2,'23° 4 Re-23, 13. 
fv. vr. 7: 


g Nm 21, 29; 4 Rg 23, 13; Jr 


46, 7. 
h Lv 18, 21; 20, 2-4; 4 Rg 23, 
10; Ac 7, 43. 


as wine Pay 


ECDs Be $17 9e-% 
Reps 0; 2 F2-50,"'6 


ivr. 31. — cf. 1 Rg 15; 28; 
Dn 5, 28. ; 

mcf. cp. 12, 16-19. 

ncf.2Rg 7; 15; Ps 88, 33-37: 

O vr. ‘32, 36. — cf. cp. 12, 20. 

P-Dt-125 '§ 211. 


G2. Ke'8,.14; 1 Par 18,123 132 


Wri: x0, .§23- Dt 8 34 2, 
§ cf.: Gn'47, 11,125 


CD 2) 0. 


ucf. 2 Rg ro, 16. 
Uv teRe8 33° 10-8; 18: 


26-43] LL. in fr. 4 p. D. 8 p. 
Put. 

Bony £24.32 -Par13, 40, 

22 Rg 20, 21. 


acp. 9, 24. — cf. 2 Rg 5, 9. 


6)2 Par 10,15. 





— 285 — 








-LIBER III REGUM 
11, 29 — 12, 11 


ab eoque punitur, suscitatis contra eum adversariis (11-43). 


2. Regnorum luda et Israél synchronistica historia (Ill, 12, 14V,17, 41).— Roboam © 


filius et successor Salomonis, cum populi petitionem de minuen-— 








C CD. 12,15: 24,2 728S3293-2 
Par 10, 15. 

d cf. 1 Rg 15;.27. 

é vr. 11-13. 

IVES 235 Cp) £2543; 

gcp. 14, 21. — v. Dt 12, 5. 


hvr. 5, 7. 
scf. Jd 11, 24. 


j2 Rg 7, 12. 


BVY..32: Lp.aka, 16, 37. 


Icp. 15, 4; 2 Rg 21, 17; 4 Rg 
85:10}, 2) Parozr) 17. 


m cf. cp. 9, 4. 


#53 3, §. 
or Rg 2, 35; 2 Rg 7, 11, 27. 


Pcp. 14,25; 2 Par 12, 2, 5, 
41-43] 2 Par 9, 29-31. — cf. 
© Moo; 22° 216,-33, 34, 


@CD. 2; TO: Lay.'20. 


rMt 1, 7. 
1-16] LL. in fr. 5 ». D. 8 d. 


a-t94 2 Par 10, I-19. [Pat. 
oct.’ Jd. 9,.6, 
bcp. 11, 26. 
CCD. 11; 40. 
9, 15. —v. I 


SCP. 4,7; 22s 
Re 8, 11-18. 


évr. 12. 





adulescentem bonae indolis et industrium constituerat eum praefec- 
tum super tributa universae domus Ioseph. 

29 Factum est igitur in tempore illo, ut Ieroboam egrederetur de 
Ierusalem, et inveniret eum ¢Ahias silonites propheta in via opertus 


pallio novo; erant autem duo tantum in agro. 30 Apprehendensque 


Ahias pallium suum novum, quo coopertus erat, %scidit in duode- 
cim partes 3let ait ad Ieroboam: Tolle tibi decem scissuras; 
haec enim dicit Dominus Deus Israél: ¢Ecce ego scindam regnum 
de manu Salomonis et dabo tibi decem tribus. 322 Porro funa tribus 
remanebit ei propter servum meum David et Ierusalem 9civitatem, 
quam elegi ex omnibus tribubus Israél; 33 eo quod dereliquerit me 
et ‘adoraverit Astarthen deam Sidoniorum et Chamos deum Moab 
et ‘Moloch deum filiorum Ammon et non ambulaverit in viis meis, 
ut faceret iustitiam coram me et praecepta mea et iudicia sicut 
David pater eius. 24 Nec auferam omne regnum de manu eius, sed 
ducem ponam eum cunctis diebus vitae suae Jpropter David ser- 
vum meum quem elegi, qui custodivit mandata mea et praecepta 
mea; %5*aguferam autem regnum de manu filii eius et dabo tibi 
decem tribus; 36 filio autem eius dabo tribum unam, /ut remaneat 
lucerna David servo meo cunctis diebus coram me in Ierusalem, 
civitate quam elegi ut esset nomen meum ibi. 37 Te autem adsu- 
mam et regnabis super omnia quae desiderat anima tua, erisque rex 
super Israel. 38Si igitur audieris omnia quae praecepero tibi, et 
Mambulaveris in viis meis et feceris quod rectum est coram me cu- 
stodiens mandata mea et praecepta mea, sicut fecit David servus 
meus, “ero tecum et °aedificabo tibi domum fidelem, quomodo ae- 
dificavi David domum, et tradam tibi Israél 39 et adfligam semen 
David super hoc, veruntamen non cunctis diebus. 

40 Voluit ergo Salomon interficere Ieroboam, qui surrexit et au- 
fugit in Aegyptum ad ?Sesac regem Aegypti et fuit in Aegypto usque 
ad mortem Salomonis. 

41 Reliquum autem verborum Salomonis et omnia quae fecit, et 
sapientia eius, ecce universa scripta sunt in libro verborum dierum 
Salomonis. 

42 Dies autem, quos regnavit Salomon in Ierusalem super omnem 
Israél, quadraginta anni sunt. 43 YDormivitque Salomon cum patri- 
bus suis et sepultus est in civitate David patris sui regnavitque ™Ro- 
boam filius eius pro eo. 


] Venit autem Roboam in ¢Sichem; illuc enim congregatus erat 
omnis Israél ad constituendum eum regem. 

2 At vero °Ieroboam filius Nabat, “cum adhuc esset in Aegypto 
profugus a facie regis Salomonis, audita morte eius, reversus est de 
Aegypto. % Miseruntque et vocaverunt eum. 

Venit ergo Ieroboam et omnis multitudo Israél, et locuti sunt ad 
Roboam dicentes: 44Pater tuus durissimum iugum imposuit nobis: 
tu itaque nunc imminue paululum de imperio patris tui durissimo et 
de iugo gravissimo, quod imposuit nobis, et serviemus tibi. 5 Qui 
ait eis: ¢Ite usque ad tertium diem et revertimini ad me. 

Cumque abisset populus, 6 iniit consilium rex Roboam cum se- 
nioribus, qui adsistebant coram Salomone patre eius, cum adhuc 
viveret, et ait: Quod datis mihi consilium ut respondeam populo 
huic? 7 Qui dixerunt ei: Si hodie oboedieris populo huic et servie- 
ris et petitioni eorum cesseris locutusque fueris ad eos verba lenia, 
erunt tibi servi cunctis diebus. S%Qui dereliquit censilium senum, quod 
dederant ei, et adhibuit adulescentes, qui nutriti fuerant cum eo et 
adsistebant illi, 9 dixitque ad eos: Quod mihi datis consilium ut 
respondeam populo huic qui dixerunt mihi: Levius fac iugum quod 
imposuit pater tuus super nos? 10 Et dixerunt ei iuvenes qui nutriti 
fuerant cum eo: Sic loqueris populo huic, qui locuti sunt ad te di- 
centes: Pater tuus adgravavit iugum nostrum, tu releva nos; sic 
loqueris ad eos: Minimus digitus meus grossior est dorso patris 
mei. 11 Et nunc pater meus posuit super vos iugum grave, ego 
autem addam super iugum vestrum; pater meus cecidit vos flagellis, 
ego autem caedam vos scorpionibus. 








— 286 — 





| dis oneribus durius reiceret (12, 1-15), a decem tribubus deseritur et 


a Deo prohibetur quominus rebelles eorumque regem ad oboedientiam 
redigat (16-24). leroboam vero regnum novum instaurans, erectis vitulis 


LIBER III REGUM 
12,12 — 13, 4 





| David. Et abiit Israél in tabernacula sua. 


die ¢’signum dicens: 





12 Venit ergo Ieroboam et omnis populus ad Roboam die tertia, 
sicut locutus fuerat rex dicens: /Revertimini ad me die tertia. 
13 Responditque rex populo dura, derelicto consilio seniorum quod 
ei dederant, 14 et locutus est eis secundum consilium iuvenum di- 
cens: Pater meus adgravavit iugum vestrum, ego autem addam 
iugo vestro; pater meus cecidit vos flagellis, ego autem caedam 
vos scorpionibus. 15 Et non adquievit rex populo, ¥quoniam aver- 
satus fuerat eum Dominus, ut suscitaret verbum suum, “quod locu- 
tus fuerat in manu Ahiae silonitae ad Ieroboam filium Nabat. 

16 Videns itaque populus, quod noluisset eos audire rex, ‘respondit 
ei dicens: /Quae nobis pars in David? vel quae hereditas in filio 
Isai? Vade in tabernacula tua, Israél; nunc vide domum tuam, 
17 kSuper filios autem 
Israél, quicumque habitabant in civitatibus Iuda, regnavit Roboam. 
18 Misit ergo rex Roboam /Aduram, qui erat super tributa; et 
lapidavit eum omnis Israél, et mortuus est. Porro rex Roboam fe- 
stinus ascendit currum, et fugit in Ierusalem. 19 ”Recessitque Israél 
a domo David usque in praesentem diem. 

20Factum est autem, cum audisset omnis Israél quod reversus 
esset Ieroboam, miserunt et vocaverunt eum, congregato coetu, et 
constituerunt eum regem super omnem Israél; nec secutus est quis- 
quam domum David praeter tribum Iuda solam. 

21 Venit autem Roboam Ierusalem et congregavit universam do- 
mum Iuda et tribum Beniamin, centum octoginta milia electorum 
virorum bellatorum, ut pugnarent contra domum Israél et reduce- 
rent regnum Roboam filio Salomonis. 

22 Factus est autem sermo Domini ad ”Semeiam virum Dei di- 
cens: 23 Loquere ad Roboam filium Salomonis regem Iuda et ad om- 
nem domum Iuda et Beniamin et reliquos °de populo dicens: 24 Haec 
dicit Dominus: Non ascendetis neque bellabitis contra fratres ve- 
stros filios Israél; revertatur vir in domum suam: ?a me enim factum 
est verbum hoc. Audierunt sermonem Domini, et reversi sunt de iti- 
nere, sicut eis praeceperat Dominus. 

25 dAedificavit autem Ieroboam Sichem in monte Ephraim et ha- 
bitavit ibi: et egressus inde aedificavit "Phanuel. 

26 Dixitque leroboam in corde suo: Nunc revertetur regnum ad 
domum David, 27 ssi ascenderit populus iste ut faciat sacrificia in 
domo Domini in Jerusalem; et convertetur cor populi huius ad do- 
minum suum Roboam regem Juda; interficientque me et revertentur 
ad eum. 28 7Et excogitato consilio fecit duos vitulos aureos et dixit 
eis: Nolite ultra ascendere in Ierusalem; “ecce dii tui, Israél, qui 
te eduxerunt de terra Aegypti. 29 Posuitque unum in Bethel et alte- 
rum in VDan. 

307Et factum est verbum hoc in peccatum; ibat enim populus 
ad adorandum vitulum usque in Dan. 

31 Et fecit Yfana in excelsis et *sacerdotes de extremis populi, 
qui non erant de filiis Levi. 32 Constituitque diem sollemnem in 
mense octavo quintadecima die mensis in similitudinem 4sollemni- 
tatis quae celebrabatur in Iuda. Et ascendens altare similiter fecit 
in Bethel, ut immolaret vitulis quos fabricatus fuerat, constituitque 
in Bethel Ysacerdotes excelsorum quae fecerat. 33 Et ascendit super 
altare, quod exstruxerat in Bethel, quintadecima die mensis octavi, 
quem finxerat de corde suo, et fecit sollemnitatem filiis Israél et 
ascendit super altare ut °adoleret incensum. 

Et ecce “vir Dei venit de Iuda in sermone Domini in Bethel, 

Ieroboam stante super altare et tus iaciente, 2°et exclama- 
mavit contra altare in sermone Domini et ait: Altare, altare, haec 
dicit Dominus: Ecce filius nascetur domui David, @Iosias nomine, 
et immolabit super te sacerdotes excelsorum, qui nunc in te tura 
succendunt, et ossa hominum super te incendet. 3 Deditque in illa 
Hoc erit signum quod locutus est Dominus: 
Ecce altare scindetur, et effundetur cinis qui in eo est. 

4 Cumque audisset rex sermonem hominis Dei, quem inclamaverat 
contra altare in Bethel, extendit manum suam de altari dicens: 





PNY. Ss 


gvr. 24. 


BWCp: 21; £15 Sk; 


ticki: Pro-&5..% 
jv. 2 Rg 20, 1. 


RCD. 34.° 13, 32,365 


Lep. 4, 6; 5, 14. 


m4 Rg 17, 21. 


21-24] 2 Par 11, 1-4, 


#3.Par 12,55 7e0 Sk 


o efy vr. 27. 


pvr. 15. 


qcf. Jd 9, 45. 
"Gn 32, 21.—~ icf. Jd 8, 17% 


$ Dt r2, *§; 6. 


t4 Re 710, '208..19;. 162" 2 bar 
af. 25, 3%, 9; O86: oS. ns 
10; 5: 13, 2..— cf. cp: {r4, 

CLO EX 32448" [9. 

D1 FS-asOs 

% Cp...13,°34; 14, 163 
ARR T7921, 

ycp. 13, 32. 

a £37° 38; ‘@ RE 27, 35503 
ail; 14, 155 135-98 


a Lv 23, 33, 34; Nm 29, 12. 


22, 58; 


bcp. 13, 2. — cf. Am 7, 13. 


CCD. ts, h 

GA Re 33-17, 
6b: CD..136°33% 

C vr. 32. 


d4 Rg 23, 15-17. 


@Vv. Jd 6,12: 





— 287 — 








' | aureis in Bethel et in Dan, peccare facit Israél (25-33), et ne a malo 
LIBER'! 1 REGUM quidem incepto desistit, etsi admonitus a Deo per prophetam 
13, 5-33 verba et minas plurimis miraculis honestantem (13, 1-34). Ex quo 








Apprehendite eum. Et exaruit manus eius, quam extenderat contra 
eum, nec valuit retrahere eam ad se. 5 Altare quoque scissum est 
et effusus est cinis de altari iuxta signum, quod praedixerat vir Dei 
f Ex 8, 8; 9, 28; 10,17; Nm | in sermone Domini. §& Et ait rex ad virum Dei: /Deprecare faciem 

21, 7; Ac 8, 24. Domini Dei tui et ora pro me, ut restituatur manus mea mihi. Ora- 
vitque vir Dei faciem Domini, et reversa est manus regis ad eum 
et facta est sicut prius fuerat. 

7 Locutus est autem rex ad virum Dei: Veni mecum domum ut 


gcf. 1 Rg 9, 8; 4 Rg 5, 15. prandeas, Yet dabo tibi munera. 8 Responditque vir Dei ad regem: 
hNm 22, 18; 24, 13. 4Si dederis mihi mediam partem domus tuae, ‘non veniam tecum, 
ivr. 16, 17. nec comedam panem neque bibam aquam in loco isto; 9%sic enim 


mandatum est mihi in sermone Domini praecipientis: Non comedes 
panem neque bibes aquam nec reverteris per viam qua venisti, 
9 Abiit ergo per aliam viam, et non est reversus per iter yuo venerat 
in Bethel. , 

jvr. 25. — cf. 4 Rg 23, 18. 11 /Prophetes autem quidam senex habitabat in Bethel; ad quem 
venerunt filii sui et narraverunt ei omnia opera quae fecerat vir Dei 
illa die in Bethel, et verba, quae locutus fuerat ad regem, narrave- 
runt patri suo. 12 Et dixit eis pater eorum: Per quam viam abiit? 
Ostenderunt ei filii sui viam per quam abierat vir Dei qui venerat 
de Iuda. !3Et ait filiis suis: Sternite mihi asinum. Qui cum stra- 
vissent, ascendit 14 et abiit post virum Dei et invenit eum seden- 
tem subtus terebinthum et ait illi: Tune es vir Dei qui venisti de 
44 luda? Respondit ille: Ego sum. 15 Dixitque ad eum: Veni mecum 





kyr. 8, 9. domum ut comedas panem. 16 Qui ait: *Non possum reverti neque 
venire tecum, nec comedam panem neque bibam aquam in loco 
ivr. 1; Cp. 20, 35. isto, 17 quia locutus est Dominus ad me Jin sermone Domini di- 


cens: Non comedes pancm et non bibes aquam ibi nec reverteris 
per viam qua ieris. 18 Qui ait illi: Et ego propheta sum similis tui, 
et angelus locutus est mihi in sermone Domini dicens: Reduc eum 
tecum in domum tuam, ut comedat panem et bibat aquam. Fe- 
fellit eum 19 et reduxit secum; comedit ergo panem in domo eius 
et bibit aquam. 

20 Cumque sederent ad mensam, factus est sermo Domini ad pro- 
phetam, qui reduxerat eum, 21 et exclamavit ad virum Dei, qui ve- 
nerat de Iuda, dicens: Haec dicit Dominus: Quia non oboediens 
fuisti cri Domini et non custodisti mandatum, quod praecepit tibi 
Dominus Deus tuus, 22 et reversus es et comedisti panem et bibisti 
aquam in loco, in quo praecepit tibi ne comederes panem neque 
biberes aquam, non inferetur cadaver tuum in sepulcrum patrum 


tuorum. 
23 Cumque comedisset et bibisset, stravit asinum suum prophetae 
m cp. 20, 36. quem reduxerat. 24 Qui cum abisset, ™invenit eum leo in via et 


occidit. Et erat cadaver eius proiectum in itinere; asinus autem stabat 
iuxta illum, et leo stabat iuxta cadaver. 25 Et ecce viri transeuntes 
viderunt cadaver proiectum in via et leonem stantem iuxta cadaver, 
Vr, IT. et venerunt et divulgaverunt in civitate, in qua “prophetes ille se- 
nex habitabat. 26 Quod cum audisset propheta ille, qui reduxerat 
eum de via, ait: Vir Dei est, qui inoboediens fuit ori Domini, et tra- 
didit eum Dominus leoni et confregit eum et occidit iuxta verbum 
Domini, quod locutus est ei. 

27 Dixitque ad filios suos: Sternite mihi asinum. Qui cum stra- 
vissent, 28 et ille abisset, invenit cadaver eius proiectum in via et asi- 
num et leonem stantes iuxta cadaver: non comedit leo de cadavere, 
nec laesit asinum. 29 Tulit ergu prophetes cadaver viri Dei et po- 
suit illud super asinum et reversus intulit in civitatem prophetae 
senis, ut plangeret eum. 30 Et posuit cadaver eius in sepulcro suo, 


o Jr 22, 18. et planxerunt eum: °Heu, heu, mi frater! 31 Cumque planxissent 
eum, dixit ad filios suos: Cum mortuus fuero, sepelite me in se- 
pcf. 4 Rg 23, 17, 18. pulcro in quo vir Dei sepultus est: Piuxta ossa eius ponite ossa 
q vr. 2. — v. 4 Rg 23, 16-19. mea; 324profecto enim veniet sermo, quem praedixit in sermone 
Domini contra altare, quod est in Bethel, et contra omnia fana excel- 
rcf. cp. 16, 24. sorum, quae sunt in urbibus *Samariae. 


33 Post verba haec non est reversus Ieroboam de via sua pessima, 


——_— 











— 288 — 





Jactum est ut in peccati poenam eidem adnuntietur, per Ahiam mors 
filii, et interitus ipsius domus regnique Israél praedicetur (14, 1-18). 
Tandem impius rex, cum regnasset 22 annos, moritur (19-20). Interea 


LIBER III REGUM 
13, 34 — 14, 25 





sed e contrario fecit ‘de novissimis populi sacerdotes excelsorum. 
- Quicumque volebat ‘implebat manum suam et fiebat sacerdos excel- 
sorum. 34¥Et propter hanc causam peccavit domus Ileroboam, et 
Veversa est et deleta de superficie terrae. 
] In tempore illo aegrotavit Abia filius Ieroboam, 2 dixitque Ie- 
roboam uxori suae: Surge et commuta habitum, ne cognoscaris 
quod sis uxor Ieroboam, et vade in 4Silo, ubi est Ahias propheta, 
bqui locutus est mihi, quod regnaturus essem super populum hunc. 
3 ¢Tolle quoque in manu tua decem panes et crustulam et vas mellis 
4 vade ad illum: ipse enim indicabit tibi quid eventurum sit puero 
uic. 

4Fecit ut dixerat uxor Ieroboam et consurgens abiit in Silo et 
venit in domum @Ahiae. At ille non poterat videre, quia &caliga- 
verant oculi eius prae senectute. 5 Dixit autem Dominus ad Ahiam: 
Ecce uxor leroboam ingreditur ut consulat te super filio suo, qui 
aegrotat: haec et haec loqueris ei. Cum ergo illa intraret et dissi- 
mularet se esse quae erat, Saudivit Ahias sonitum pedum eius in- 
troéuntis per ostium et ait: Ingredere, uxor Ieroboam; quare aliam 
te esse simulas? Ego autem missus sum ad te durus nuntius. 7 Vade 
et dic Ieroboam: Haec dicit Dominus Deus Israél: /Quia exaltavi 
te de medio populi et dedi te ducem super populum meum Israél 
8 et Iscidi regnum domus David et dedi illud tibi, et non fuisti "si- 
cut servus meus David, qui custodivit mandata mea et secutus est 
me in toto corde suo, faciens quod placitum esset in conspectu meo; 
9sed operatus es mala super omnes qui fuerunt ante te, et ‘+fe- 
cisti tibi deos alienos et /conflatiles, ut me ad iracundiam pro- 
vocares; “me autem proiecisti post corpus tuum; 19 idcirco ecce 
ego inducam mala super domum Ieroboam et /percutiam de Iero- 

-boam mingentem ad parietem et ”clausum et novissimum in Israél; 
et mundabo reliquias domus Ieroboam, sicut mundari solet fimus 

usque ad purum. 11”Qui mortui fuerint de Ieroboam in civitate, 
comedent eos canes; qui autem mortui fuerint in agro, vorabunt 
eos aves caeli: quia Dominus locutus est. 12 Tu igitur surge et vade 
in domum tuam, et °in ipso introitu pedum tuorum in urbem mo- 
rietur puer, 1% et planget eum omnis Israél et sepeliet; iste enim 
solus inferetur de Ieroboam in sepulcrum, quia ?inventus est super 
eo sermo bonus a Domino Deo Israél in domo Ieroboam. 14 2Con- 
stituet autem sibi Dominus regem super Israél, qui percutiet domum 

_Ieroboam in hac die et in hoc tempore, 15 et percutiet Dominus 
Deus Israél, sicut moveri solet harundo in aqua, et ‘evellet Israél 
de terra ‘bona hac, quam dedit patribus eorum, et ventilabit eos 
“trans flumen, quia fecerunt sibi “lucos ut irritarent Dominum, 16 et 
tradet Dominus Israél propter peccata Ieroboam, qui peccavit et 
Ypeccare fecit Israél. 

17 Surrexit itaque uxor Ieroboam et abiit et venit in “Thersa. 
YCumque illa ingrederetur limen domus, puer mortuus est. 18 Et 
sepelierunt eum, et planxit eum omnis Israél *iuxta sermonem Do- 
mini, quem locutus est in manu servi sui Ahiae prophetae. 

19 Reliqua autem verborum Ieroboam, “quomodo pugnaverit et 
quomodo regnaverit, ecce scripta sunt in libro verborum dierum re- 
gum Israél. 29Dies autem quibus regnavit Ieroboam viginti duo 

anni sunt, et dormivit cum patribus suis, regnavitque Nadab filius 

 eius pro eo. 

; 21¢cPorro Roboam filius Salomonis regnavit in %Iuda. Quadra- 

_ginta et unius anni erat Roboam, cum regnare coepisset; decem et 
septem annos regnavit in Ierusalem civitate, ¢quam elegit Dominus 
ut poneret nomen suum ibi ex omnibus tribubus Israél. Nomen au- 
tem /matris eius Naama ammanitis. 22 9Et fecit Iudas malum co- 
ram Domino, et “irritaverunt eum super omnibus, quae fecerant pa- 
tres eorum in peccatis suis quae peccaverunt; 23 aedificaverunt enim 
et ipsi sibi aras et ‘statuas et /lucos “super omnem collem excel- 
sum et subter omnem Jarborem frondosam. 24Sed et “effeminati 
fuerunt in terra, feceruntque omnes abominationes gentium, quas 
attrivit Dominus ante faciem filiorum Israél. 25”In quinto autem 


a 





Sep; 12, 3%3-4 ‘Re 23,32. 

tid 1735. 53 

ucp. cp. 12, 30; 4 Rg 17, 21. 

PCD. 314,730. — cf; cp. 55, 
29-30. 


av. Js 18, 1. 
bv. cp. II, 20-31. 
ocfs. rR gio, 728% 


dcp. 11, 29. 

ecf. Gn 27, 1. 

5-13] LL. in fr. 6 pb. D..8 fh. 
Put. 


fcf. 2 Rg 12, 7, 8. 
125.758: 


£:Cp,_ EX, 31. 


Be. 260 0835528: 254 6c Chi 
cp. 9, 4. 


icp. EX 2Sieo sParsrr01G 

Jcp. LX 34, 17. 

b Ex 23, 35. — cf. 2 Es 9, 26; 
Ps 49, 17. 

icp. 15, 29; 21,- 21%) ef! 4 


£9, 5. 
m Dt 32, 36; 4 Rg 14, 26. 
ncp. 16, 4; 21, 24. 


ovr. 17. 


Di2e bar 137 120) 10." 3: 
dv. cp. 15, 27-29. 


’ 


VCP. 12, 30; 13, 34; 16, 2, 19, 
26 etc. 

¥Cp. 15, 21, 33; 16, 6, 8, 15, 

yvr. 12. [23. 

SNENE3 « , 


av. 2 Par 13, 2-20. 


bicpé 2S; 28. 


G2=P ar: 125) 23. 
dcp. 12, 17. 


é. Cp. 31,°32,. 36: 
f 2. Gare 3 295% 3. 
Ch.4 Far 12; te 14. 
hv, Nm 25, 11. 
iv. Ex 23, 24. 
PVECTS. 
k4 Rg 16, 4. — v. Dt 12, 2,3. 


PAS. Gaon. JY!2) 208 

m Cp. 15, 12; 22, 47. — cf. Dt 
23. 77. 

2) Par 12,2, 9-11: 





(19) 


— 289 — 








LIBER III REGUM 
14, 26 — 15, 23 


— 


Roboam, qui ab idololatria populum non averterat (21-24), a Sesac de- 
vincitur (25-28) eique cum Israél continuo dimicandum est (29-31). Pa- 
tris exempla secutus non meliorem sortem cbtinet Abia (15, 1-8). Asa 








ocp. II, 40. 
PO Cp; 15,18; 
qgcp. 10, 16. . 


ft Re 23,17. 


29-31[ 2 Par 12, 15, 16. 
Scp. 15, 6. — cf. cp. 12, 21-24. 


t ch. Mt 27-9; 
Go" Pars 23. 2. 


Oct 2 Par: 23,2, 


Cccp. If, 4. — cf. vr. 14; cp. 
8, 61. 


@V. ep. 11;-36: 


ecp. 9, 4; 14, 8. 
$2 Retr, 4,27; 22,9, 
g cp. 14, 30. 


hf. 2 Par 13,-22. 


tv. 2 Par 13, 2-20. 
j 2iPar-24; 2. 


Rk vr. 2. 


ba Par. t4., 3: 

Mcp. 14, 24; 22, 47; 4 Rg 
23, 7: 

“act, ‘2 Par: ve. 8. 

13-15] 2 Par 15, 16-18. 


ocp. Ex 32, 20. 
pcp. 22, 42. — cf. 4 Rg 12 3; 


17-22 2 Par 26, 1-6. 
BVP. 2%, 29. 
uct. cp. 12, 27. 


vcf. 4 Rg 12, 18; 
“Cp, E4.. 26. 


16, 8. 


y cp. II, 24. 
pictsa Par. 16,°:7. 


a4 Rg ts, 29. 

b fd 18, 29. 

c2 Rg 20, 14; 4 Rg 15, 29. 
OV. 15-1 Bs 2. 

évr. 17. 

fcp. 14, 17; 16, 6, 9. 


§ Js 21, 14. 
Js 18, 26. 





anno regni Roboam ascendit °Sesac rex Aegypti in Ierusalem 26 et 
tulit thesauros domus Domini et thesauros regios et ?universa diri- 
puit, %cuta quoque aurea, quae fecerat Salomon; 27 pro quibus — 
fecit rex Roboam scuta aerea et tradidit ea in manum ducum scuta- — 
riorum et “eorum qui excubabant ante ostium domus regis. 28 Cum- — 
que ingrederetur rex in domum Domini portabant ea qui praeeundi 
habebant officium et postea reportabant ad armamentarium scuta-— 
riorum. 

29 Reliqua autem sermonum Roboam et omnia quae fecit ecce 
scripta sunt in libro sermonum dierum regum Iuda. 3° sFuitque 
bellum inter Roboam et Ieroboam cunctis diebus, %1 Dormivitque 
Roboam cum patribus suis et sepultus est cum eis in civitate David; 
nomen autem matris eius Naama ammanitis. Et regnavit *Abiam 
filius eius pro eo. 
| 5 “Igitur in octavo decimo anno regni Ieroboam filii Nabat re- 

gnavit Abiam super Iudam. 2 Tribus annis regnavit in Ierusalem. 
Nomen matris eius Maacha filia “Abessalom. 3 Ambulavitque in om- 
nibus peccatis patris sui, quae fecerat ante eum, “nec erat cor eius 
perfectum cum Domino Deo suo sicut cor David patris eius. 4# Sed 
propter David dedit ei Dominus Deus suus 4lucernam in Ierusalem, 
ut suscitaret filium eius post eum et statueret Ierusalem; 5eo0 quod 
fecisset David rectum in oculis Domini et non declinasset ab om- 
nibus quae praeceperat ei cunctis diebus vitae suae, /excepto ser- 
mone Uriae hethaei. 6 9Attamen bellum fuit inter Roboam et Iero- 
boam omni tempore vitae eius. 

7hReliqua autem sermonum Abiam et omnia quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum Iuda? ‘Fuitque 
proelium inter Abiam et inter Ieroboam. 8 Et jJdormivit Abiam cum 
patribus suis, et sepelierunt eum in civitate David, regnavitque Asa 
filius eius pro eo. 

9In anno ergo vicesimo Ieroboam regis Israél regnayit Asa rex 
Iuda, 19 et quadraginta et uno anno regnavit in Jerusalem. “Nomen 
matris eius Maacha filia Abessalom. 

11 /Et fecit Asa rectum ante conspectum Domini sicut David pater 
eius. 12 Et abstulit “effeminatos de terra purgavitque universas ”sor- 
des idolorum, quae fecerant patres eius. 13 Insuper et Maacham ma- 
trem suam amovit, ne esset princeps in sacris Priapi et in luco eius 
quem consecraverat, subvertitque specum eius et confregit simulacrum 
turpissimum et °combussit in torrente Cedron; 14 Pexcelsa autem 
non abstulit. Veruntamen @%cor Asa perfectum erat cum Domino 
cunctis diebus suis, 15 et intulit ea, quae sanctificaverat pater suus 
et voverat, in domum Domini argentum et aurum et vasa. 

16 sBellum autem erat inter Asa et Baasa regem Israél cunctis 
diebus eorum. 17 Ascendit quoque Baasa rex Israél in ludam et ae- 
dificavit ‘Rama, “ut non posset quispiam egredi vel ingredi de parte 
Asa regis luda. 

18 vTollens itaque Asa omne argentum et aurum, “quod reman- 
serat in thesauris domus Domini et in thesauris domus regiae, dedit 
illud in manus servorum suorum et misit ad Benadad filium Tabre- 
mon filii Hezion regem Syriae, Yqui habitabat in Damasco, dicens: 
19zFoedus est inter me et te et inter patrem meum et patrem 
tuum; ideo misi tibi munera argentum et aurum, et peto ut venias 
et irritum facias foedus, quod habes cum Baasa rege Israél, et rece- 
dat a me. 20 Adquiescens Benadad regi Asa misit principes exerci- 
tus sui in civitates Israél, et percusserunt “Ahion et ?Dan et °Abel - 
domum - Maacha et universam ?%Cenneroth, omnem scilicet terram 
Nephthali. 21 Quod cum audisset Baasa, “intermisit aedificare Rama 
et reversus est in /Thersa. 22 Rex autem Asa nuntium misit in om- 
nem Iudam dicens: Nemo sit excusatus. Et tulerunt lapides de Rama 
et ligna eius, quibus aedificaverat Baasa, et exstruxit de-eis rex Asa 
9Gabaa Beniamin et ”Maspha. ; 

23 Reliqua autem omnium sermonum Asa et universae fortitudines 
eius et cuncta, quae fecit, et civitates, quas exstruxit, nonne haec 
scripta sunt in libro verborum dierum regum luda? Veruntamen in 


—_— 





— 290 — 





| vero et removet idola et repellit Baasam (9-22), et pio losaphat auctum 
prosperumque regnum transmittit (23-24). In regno autem Israél Nadab 
suam et patris improbitatem expiat (25-32), Baasa vero impie agens in 


LIBER III REGUM 
15, 24 — 16, 18 








tempore senectutis suae doluit pedes 24et dormivit cum patribus 
suis et sepultus est cum eis in civitate David patris sui ‘regnavit- 
que Iosaphat filius eius pro eo. 

25 jNadab vero filius Ieroboam regnavit super Israél anno secundo 
Asa regis luda, regnavitque super Israél duobus annis. 26 Et fecit 
quod malum est in conspectu Domini et “ambulavit in viis patris 
sui et in peccatis eius, quibus "peccare fecit Israél. 27 ™Insidiatus 
est autem ei Baasa filius Ahiae de domo Issachar et percussit eum 
in “Gebbethon, quae est urbs Philisthinorum; siquidem Nadab et 
omnis Israél obsidebant Gebbethon. 28 Interfecit ergo illum Baasa 
in anno tertio Asa regis Iuda et 9"regnavit pro eo. 29 Cumque re- 
gnasset, ?percussit omnem domum Ieroboam: non dimisit ne unam 
quidem animam de semine eius, donec ‘deleret eum iuxta verbum 
Domini, quod @ocutus fuerat in manu servi sui Ahiae silonitis 
30 propter peccata Ieroboam, quae peccaverat et quibus peccare fecerat 
Israél, et propter delictum, quo irritaverat Dominum Deum Israél. 

31 Reliqua autem sermonum Nadab et omnia, quae operatus est, 
nonne haec scripta sunt in libro verborum dierum regum Israél? 
327’Fuitque bellum inter Asa et Baasa regem Israél cunctis diebus 
eorum. P15 

33 sAnno tertio Asa regis Iuda regnavit Baasa filius Ahiae super 
omnem Israél in Thersa viginti quattuor annis, 24 et fecit malum 
coram Domino ‘ambulavitque in via Ieroboam et in ‘peccatis eius, 
quibus peccare fecit Israél. 
| Factus est autem sermo Domini ad @Iehu filium 2Hanani con- 

tra Baasa dicens: 2Pro eo quod “exaltavi te de pulvere et 
posui te ducem super populum meum Israél, 4tu autem ambulasti 
in via Ieroboam et peccare fecisti populum meum Israél, ut me irri- 
tares in peccatis eorum; ecce ego ‘demetam posteriora ‘Baasa 
et posteriora domus eius et faciam domum tuam Jsicut domum 
Teroboam filii Nabat. 4/”Qui mortuus fuerit de Baasa in civitate, 
comedent eum canes, et qui mortuus fuerit ex eo in regione come- 
dent eum volucres caeli. 

5iReliqua autem sermonum Baasa et quaecumaue fecit et proe- 
lia eius nonne haec scripta sunt in libro verborum dierum regum 
Israél? 6 Dormivit ergo Baasa cum patribus suis supultusque est in 
jThersa, et regnavit Ela filius eius pro eo. 

7 Cum autem in manu Iehu filii Hanani prophetae verbum Domini 
factum esset contra Baasa et contra domum eius et contra omne 
malum, quod fecerat coram Domino ad irritandum eum in operibus 
manuum suarum, ut fieret sicut domus Ieroboam, ob hanc causam 
koccidit eum, hoc est, Iehu filium Hanani prophetam. 

8 Anno vicesimo sexto Asa regis Iuda regnavit Ela filius Baasa 
super Israél in Thersa duobus annis. 9% Et rebellavit contra eum 
servus suus /Zambri dux mediae partis equitum. Erat autem Ela in 
Thersa bibens et temulentus in domo Arsa praefecti Thersa. 10 ™Ir- 
ruens ergo “Zambri percussit et occidit eum anno vicesimo septimo 
Asa regis Iuda et regnavit pro eo. 

11 Cumque regnasset et sedisset super solium eius, percussit om- 
nem domum Baasa et non dereliquit ex ea °mingentem ad parietem 
et propinquos et amicos eius. 12 Delevitque Zambri omnem domum 
Baasa iuxta verbum Domini ?quod locutus fuerat ad Baasa @in 
manu Iehu prophetae, 13 propter universa peccata Baasa et peccata 
Ela filii eius, qui peccaverunt et peccare fecerunt Israél "provocantes 
Dominum Deum Israél in vanitatibus suis. 

14 Reliqua autem sermonum Ela et omnia quae fecit nonne haec 
scripta sunt in libro verborum dierum regum Israél? — 

15 Anno vicesimo septimo Asa regis Iuda regnavit Zambri septem 
diebus in Thersa. Porro exercitus obsidebat *Gebbethon urbem Phi- 
listhinorum. 

16 Cumque audisset ‘rebellasse Zambri et occidisse regem, fecit 
sibi regem omnis Israél Amri, qui erat princeps militiae super Israéi 
in die illa in castris. 17 Ascendit ergo Amri et omnis Israél cum 
eo de Gebbethon, et obsidebant Thersa. 18 Videns autem Zambri 





icp. 22, 41. 
jcp. 14, 20. 
k cf. vr. 34. 


ENT. 307.:CDe. 225/30) 14, 16. 
m Cp. 14, 14. 


m cp. 16, 13; JS 19, 44; 21, 23. 


OVYr. 33. 
pcp. 14, 10; 21, 22. 


qcp. 14, 10, 11. 


rvr. 16. 
Svr. 28. 


t cf. vr. 26. 


@:Vr.°7 3a: Par 19, 2% 20; 34. 
62 Par 16, 7. 

¢ cf..cp. 14, 7. 

dcp. 15, 34. 


ecf. cp. 14 ,10; 21, 21. 
fi VEL ts. 
cc p.*'5, 29. 

ci. cp. 14, 113.2%, 24% 


$2 Par 16° x 


jcp. 14, 17; 15, 2%. 


Rcp. 15, 27, 29. — cf. Os 1,4. 


14 Rg 9, 31. 
m cf, vr. 3. 
n 4 Rg 15, 10, 14, 25, 30. 


0 Vet RQi25, 22: 


pvr. 2-4. 
q:2' Pat-19.: 2°" 20,-34: 


rvr. 26; Dt 32,721. 


Scp. 15, 27. 


EVE. 9, 10. 








— 2901 — 








LIBER III REGUM 
16, 19 —17, 14 


filio Ela punitur (16, 1-14). Post hune regnat Zambri cui succedit 
Amri, qui aulam regiam in Samariam a se exstructam transfert et 
successorem habet Achab (15-33). Eo regnante lericho reaedificatur (34) 








u4 Rg 15, 25. 


vu cf. cp. 15, 26, 34. 


#.01:7ep.43; 142. 


y vr, 28, 29, 32. 
z Mic 6, 26. 


avr. 30. 
Ot. 213. 


Cccp. 21, 25. — cf. vr. 25. 

4G ci. Ex. 34, 16: Dt 9," 

e Jd 18, 7. 

fp. 20, 25, 26. — cf. 4 Rg 3, 
2°. 3078; 17,30. 

54 Ro. 16; 27. 36, 99. 
CD. 385530. 4 Rg + FR Hee a 08 
10; 9% 3°°a Par re, %; — 
Cre 34, 23%. Jr 17,2 

iv. 4 Rg 2, 4, 18, 19-22. 

jJs 6, 26. 


a Ecli 48, 1; Jc 5, 17. 

b cf. Jd 12, a 

CCD. EB. £0, TSs 92, 143 4 Re 
3, 14; §, 16. — v, Rt 3, 13. 

ae 18, 15. — cf. Dt 10, 8. 
cli 48, 2 Le 4, 25; Jc 5, 


17. — cf. Ap 11, 6. 


8-16] L. in fr. 3 p. D. 2 Qdg. 
f:Ab 20; Le 4, 26. 


cf. 4 Rg 4, 8 
tie E53 Zo 


tcp. TB. 10. 





quod expugnanda esset civitas ingressus est “palatium et succendit 
se cum domo regia, et mortuus est 19 in peccatis suis quae pecca- 
verat faciens malum coram Domino et Yambulans in via leroboam 
et in peccato eius, quo fecit peccare Israél. 

20 Reliqua autem sermonum Zambri et insidiarum eius et tyran- 
erat Bae pa haec scripta sunt in libro verborum dierum regum 
sraé 

21 Tunc divisus est populus Israél in duas partes: media pars po- 
puli sequebatur Thebni filium Gineth, ut constitueret eum regem, 
et media pars Amri. 22 Praevaluit autem populus, qui erat cum Amri, 
populo, qui sequebatur Thebni filium Gineth; mortuusque est Thebni, 
et regnavit Amri. 

23 Anno tricesimo primo Asa regis Iuda regnavit Amri super 
Israél duodecim annis; in Thersa regnavit sex annis, 24 emitque 
montem “Samariae a Somer duobus talentis argenti et aedificavit 
eum et vocavit nomen civitatis, quam exstruxerat, nomine Somer do- 
mini montis YSamariam. 25 Fecit autem #Amri malum in conspectu 
Domini et operatus est nequiter “super omnes qui fuerunt ante 
eum. 26 Ambulavitque in omni via Ieroboam filii Nabat et in pec- 
catis eius, quibus peccare fecerat Israél, ut Yirritaret Dominum 
Deum Israél in vanitatibus suis. 

27 Reliqua autem sermonum Amri et proelia eius quae gessit nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum Israél? 28 Dor- 
mivitque Amri cum patribus suis et sepultus est in Samaria, regna-. 
vitque Achab filius eius pro eo. 

29 Achab vero filius Amri regnavit super Israél anno tricesimo 
octavo Asa regis Iuda. Et regnavit Achab filius Amri super Israél 
in Samaria viginti et duobus annis, 3%et fecit Achab filius Amri 
malum in conspectu Domini “super omnes qui fuerunt ante eum. 
31 Nec suffecit ei ut ambularet in peccatis Ieroboam filii Nabat: 4in- 
super duxit uxorem Iezabel filiam Ethbaal regis *Sidoniorum, et 
abiit et /servivit Baai et adoravit eum 32et posuit aram Baal in 
Jtemplo Baal, quod aedificaverat in Samaria, 33 et plantavit “lucum. 
Et addidit Achab in opere suo irritans Dominum Deum Israél super 
omnes reges Israél, qui fuerunt ante eum 

34 In diebus eius aedificavit Hiel de Bethel ‘Tericho: ’in Abiram 
primitivo suo fundavit eam, et in Segub novissimo suo posuit portas 
pao iuxta verbum Domini, jquod locutus fuerat in manu Iosue 

filii Nun. 

17 Et ¢dixit Elias thesbites °de habitatoribus Galaad ad Achab: 
eVivit Dominus Deus Israél, cuius conspectu sto, ¢si erit 
annis his ros et pluvia, nisi iuxta oris mei verba. 

2 Et factum est verbum Domini ad eum dicens: 2 Recede hinc et 
vade contra orientem et abscondere in torrente Carith, qui est con- 
tra Iordanem; 4 et ibi de torrente -bibes, corvisque praecepi ut pa- 
scant te ibi. 5 Abiit ergo et fecit iuxta verbum Domini. Cumque 
abisset, sedit in torrente Carith, qui est contra Iordanem. §& Corvi 
quoque deferebant ei panem et carnes mane, similiter panem et car- 
nes vesperi, et bibebat de torrente. 7 Post dies autem siccatus est 
torrens; non enim pluerat super terram. 8 Factus est ergo sermo Do- 
mini ad eum dicens: 9Surge et vade in /Sarephta Sidoniorum, et 
manebis ibi; praecepi enim ibi mulieri viduae ut pascat te. 14 Sur- 
rexit et abiit in Sarephta. Cumque venisset ad portam civitatis, ap- 
paruit ei 9mulier vidua hcolligens ligna, et vocavit eam dixitque ei: 
Da mihi paululum aquae in vase ut bibam. 1! Cumque illa pergeret ut 
adferret, clamavit post tergum eius dicens: Adfer mihi, obsecro, et 
buccellam panis in manu tua. 12 Quae respondit: iVivit Dominus 
Deus tuus, quia non habeo panem, nisi quantum pugillus capere 
potest farinae in hydria et paululum olei in lecytho. En colligo duo 
ligna ut es et faciam illum mihi et filio meo, ut comedamus 
et moriamur. 13 Ad quam Elias ait: Noli timere, sed vade et fac 
sicut dixisti; veruntamen mihi primum fac de ipsa farinula subcine- 
ricilum panem parvulum et adfer ad me; tibi autem et filio tuo facies 
postea. 14 Haec autem dicit Dominus "Deus Israél: Hydria farinae 





— 292 — 








et Elias prophetat. Hic post tres annos in quibus, invalescente fame, 
secus torrentem Carith commoratus erat (17, 1-8) et apud viduam sareph- 
tanam, cuius oleum mutltiplicaverat et filium a mortuis suscitaverat 


LIBER III REGUM 
17, 15 — 18, 21 








non deficiet, Jnec lecythus olei minuetur usque ad diem in qua 
Dominus daturus est pluviam super faciem terrae. 15 Quae abiit et 
fecit iuxta verbum Eliae, et comedit ipse et illa et domus eius; et 
ex illa die 16 hydria farinae non defecit, et lecythus olei non est im- 
minutus iuxta verbum Domini, quod locutus fuerat in manu Eliae. 

17 Factum est autem post haec, aegrotavit filius mulieris matris 
familias, et erat languor fortissimus, ita ut non remaneret in eo ha- 
litus. 18 Dixit ergo ad Eliam: “Quid mihi et tibi, ‘vir Dei? Ingres- 
sus es ad me ut rememorarentur iniquitates meae, et interficeres 
filium meum? 19 Et ait ad eam Elias: Da mihi filium tuum. Tulit- 
que eum de sinu eius et portavit in cenaculum, ubi ipse manebat, 
et posuit super lectulum suum 29 et clamavit ad Dominum et dixit: 
Domine Deus meus, etiamne viduam, apud quam ego utcumque 
sustentor, adflixisti ut interficeres fillum eius? 21™Et expandit se 
atque mensus est super puerum tribus vicibus et clamavit ad Domi- 
num et ait: Domine Deus meus, revertatur, obsecro, anima pueri huius 
in viscera eius. 22 Et exaudivit Dominus vocem Eliae, et reversa est 
anima pueri intra eum et “revixit. 23 Tulitque Elias puerum et de- 
posuit eum de cenaculo in inferiorem domum et °tradidit matri 
suae et ait illi: En vivit filius tuus. 24 Dixitque mulier ad Eliam: 
"Nunc in isto cognovi quoniam vir Dei es tu, et verbum Domini in 
ore tuo verum est. 
| 8 4Post dies multos factum est verbum Domini ad Eliam in anno 

tertio dicens: Vade et ostende te Achab, ut dem pluviam super 
faciem terrae. 2Ivit ergo Elias ut ostenderet se Achab. Erat autem 
fames vehemens in Samaria. 

3 Vocavitque Achab Abdiam, °dispensatorem domus suae. Abdias 
autem timebat Dominum valde; ‘4nam, “cum interficeret Iezabel 
prophetas Domini, tulit ille centum prophetas et abscondit eos quin- 
quagenos et quinquagenos in speluncis et pavit eos pane et aqua. 
5 Dixit ergo Achab ad Abdiam: Vade in terram ad universos fontes 
aquarum et in cunctas valles, si forte possimus invenire herbam et 
salvare equos et mulos, et non penitus iumenta intereant. 6 Divise- 
runtque sibi regiones ut circuirent eas: Achab ibat per viam unam, 
et Abdias per viam alteram seorsum. 

7 Cumque esset Abdias in via, Elias occurrit ei; qui cum cogno- 
visset eum, cecidit super faciem suam et ait: Num tu es, domine 
mi, Elias? 8 Cui ille respondit: Ego. Vade et dic domino tuo: Adest 
Elias. 9 Et ille, Quid peccavi, inquit, quoniam tradis me servum 
tuum in manu Achab ut interficiat me? 10 ¢Vivit Dominus Deus 
tuus, quia non est gens aut regnum, quo non miserit dominus meus 
te requirens; et, respondentibus cunctis: Non est hic, adiuravit 
regna singula et gentes, eo quod minime reperireris. 11 Et nunc tu 
dicis mihi: Vade et dic domino tuo: Adest Elias. 12 Cumque re- 
cessero a te, “spiritus Domini asportabit te in locum, quem ego 
ignoro, et ingressus nuntiabo Achab, et non inveniens te interficiet 
me; servus autem tuus /timet Dominum ab infantia sua. 13 Nun- 
quid non indicatum est tibi domino meo quid fecerim, cum interfi- 
ceret Iezabel prophetas Domini: quod absconderim de _ prophetis 
Domini centum viros quinquagenos et quinquagenos in speluncis et 
paverim eos pane et aqua? 14 Et nunc tu dicis: Vade et dic domino 
tuo: Adest Elias, ut interficiat me. 15 Et dixit Elias: 9Vivit Do- 
minus exercituum, ante cuius vultum sto, quia hodie apparebo ei. 

16 Abiit ergo Abdias in occursum Achab et indicavit ei. 

Venitque Achab in occursum Eliae; 17 et, cum vidisset eum, ait: 
*Tune est ille ‘qui conturbas Israél? 18 Et ille ait: Non ego turbavi 
Israél, sed tu et domus patris. tui, jqui dereliquistis mandata Do- 
mini et “secuti estis Baalim. 19 Veruntamen nunc mitte et con- 
grega ad me universum Israél in monte 'Carmeli et prophetas Baai 
™quadringentos quinquaginta prophetasque “lucorum quadringentos 
°qui comedunt de mensa Iezabel. 

20 Misit Achab ad omnes filios Israél.et congregavit prophetas in 
monte Carmeli. 

21 Accedens autem Elias ad omnem populum ait: Usquequo #clau- 





jc. 4 Rg 4, 2-4. 


17-24] L. in fr. 6 p. D. 4 Qdg. 


Rk ct. Lie 45 (343 8,8; 
ly. Dt 33, 1. — cf. Mt 8, 34. 


m4 Rg 4, 34, 35; Ac 20, 10. 


22] * cf. Catech. R. I 6,9. 
n cf. Heb 11 ,35. 
o Le 7, 15. 


pci. Jo 3; 2. 


av. cp. 17, Ie 


bcp. 16, 9. 
OVE E255E3. 


dcp. 17, 12. 


€4 Rg 2, 16; Ez‘3, 12, 14; 8 
3; Ac 8, 39. 
f vr. 3, 4- 


£.CD.i2b7 eT. 


h cf. cp. 21, 20. 

$¢t..J8'7, 25; Ac 26, 20, 

jcp. 9, 9; 2 Par 15, 2; 24, 20. 

R'Cd;.-16, 31, 32. 

bVenJS. 16,26. 

NE. 22. 

nvr. cp. 16, 33. 

O Ch. 4 RE. 35523. 

27-27] LL. ‘in sb. $F D. BD. 
Put. 

&ct. 4 Re 175 41. 














LIBER III REGUM 
18, 22 — 19, 2 


(9-24), ingressus ad Achab (18, 1-18) sacerdotes Baal congregat (19-24), 


guos ad holocaustum provocat ignemque de caelo obtinere non valentes, 
postquam sacrificium suum mirabiliter consummatum est, occidi iubet 





qJs 24, 15. — cf. Mt 6, 24. 


rcp. 19, 10, 14. 
Svr.° 30; 


OV. VES 38. 


a.cf, Mtx6, ‘9: 


v'cl. Ly, ro, 28; Dt 14, 2. 


x cf. 1 Rg 18, ro. 
y cf. Ex 29, 39, 41; Nm 28, 
4, 5. 


SCD. 52O,. £0, TA. 


acf. Ex 24, 4; Js 4, 3-8. 
Gn 35, 10. — cf. Gn 32, 29; 


Rg 17, 34. 
c Gn°22,'9; Lv, 7. 


dct, Jd 6; 20; 2 Mc ‘1, 32. 


evr. 29. 

{vu Ex: 3; 6. 

§ Js 4, 24; 1 Rg 17, 46. 
cf. Nm 16, 28. 

ivr. 24. — v. Lv 9, 24. 


jvr. 24; 2 Par 33, 13. — cf. 
Dn 4, 25. 

RU. Wt 155 0; 

LJd 4, 7. 

m cf. 4 Rg 10, 25. 


#.cl.. Jc. §, 17, 18. 
OCA Le 19, Sst 


pJs 17, 16. 

74 Rg 35253; eS] gto se. 

o Ex 12, 11; 4 Rg 4, 29; 9, 1; 
WT x52 %, 


acp. 18, 40. 





dicatis in duas partes? YSi Dominus est Deus, sequimini eum: si au- 
tem Baal, sequimini illum, Et non respondit ei populus verbum. 22 Et 
ait rursus Elias ad populum: *Ego remansi propheta Domini solus; 
prophetae autem Baal *quadringenti et quinquaginta viri sunt. 23 Den- 
tur nobis duo boves; et illi eligant sibi bovem unum, et in frusta cae- 
dentes ponant super ligna; ignem autem non supponant; et ego fa- 
ciam bovem alterum et imponam super ligna, ignem autem non sup- 
ponam. #4 Invocate nomina deorum vestrorum et ego invocabo no- 
men Domini mei; et Deus, qui ‘exaudierit per ignem, ipse sit Deus. 
Respondens omnis populus ait: Optima propositio. 

25 Dixit ergo Elias prophetis Baal: Eligite vobis bovem unum et 
facite primi, quia vos plures estis, et invocate nomina deorum ve- 
strorum, ignemque non supponatis. 26 Qui, cum tulissent bovem 
quem dederat eis, fecerunt, et invocabant nomen Baal “de mane 
usque ad meridiem dicentes: Baal, exaudi nos. Et non erat vox nec 
qui responderet. Transiliebantque altare quod fecerant. 27 Cumque 
esset iam meridies, illudebat illis Elias dicens: Clamate voce maiore. 
deus enim est et forsitan loquitur, aut in deversorio est aut in iti- 
nere aut certe dormit, ut excitetur. 28 Clamabant ergo voce magna 
et Vincidebant se iuxta ritum suum cultris et lanceolis, donee per- 
funderentur sanguine. 

29 Postquam autem transiit meridies, et, illis *prophetantibus, ve- 
nerat tempus Yquo sacrificium offerri solet, nec audiebatur vox, nec 
aliquis respondebat, nec attendebat orantes, 30 dixit Elias omni po- 
pulo: Venite ad me. Et, accedente ad se populo, curavit altare bo - 
mini, quod @destructum fuerat, 31 et %tulit duodecim lapides, iuxta 
numerum tribuum filiorum Iacob, ad quem factus est sermo Domini 
dicens: °Israél erit nomen tuum, 32 et aedificavit de lapidibus altare 
in nomine Domini, fecitque aquaeductum quasi per duas aratiunculas 
in circuitu altaris, 33 ¢et composuit ligna divisitque per membra 
bovem et posuit super ligna 34et ait: Implete quattuor hydrias 
aqua et “fundite super holocaustum et super ligna. Rursumque 
dixit: Etiam secundo hoc facite. Qui cum fecissent secundo, ait: 
Etiam tertio idipsum facite. Feceruntque tertio %5 et currebant aquae 
circum altare, et fossa aquaeductus repleta est. 

36 Cumque iam tempus esset ut offerretur holocaustum, accedens 
Elias propheta ait: Domine, /Deus Abraham et Isaac et Israél, ostende 


hodie quia 9tu es Deus Israél et ego servus tuus, et “iuxta prae-_ 


ceptum tuum feci omnia verba haec. 37 Exaudi me, Domine, exaudi 
me, ut discat populus iste quia tu es Dominus Deus, et tu conver- 
tisti cor eorum iterum. 38 ‘Cecidit autem ignis Domini et voravit 
holocaustum et ligna et lapides, pulverem quoque et aquam, 
quae erat in aquaeductu lambens. %9 Quod cum vidisset omnis 
populus, cecidit in faciem suam et ait: /Dominus ipse est Deus, 
Dominus ipse est Deus. #9 Dixitque Elias ad eos: “Apprehendite 
prophetas Baal, et ne unus quidem effugiat ex eis. Quos cum 
apprehendissent, duxit eos Elias ad ‘torrentem Cison et 4inter- 
fecit eos ibi, ( 
41 Kt ait Elias ad Achab: Ascende, comede et bibe, quia sonus 
multae pluviae est. i 
42 Ascendit Achab ut comederet et biberet; Elias autem ascendit 
in verticem Carmeli et “pronus in terram posuit faciem suam inter 
genua sua 4% et dixit ad puerum suum: Ascende et prospice contra 
mare. Qui, cum ascendisset et contemplatus esset, ait: Non est 
quidquam. Et rursum ait illi: Revertere septem vicibus. 44 In sep- 
tima autem vice %ecce nubecula parva quasi vestigium hominis 
ascendebat de mari. Qui ait: Ascende et dic Achab: Iunge currum 
tuum et descende, ne occupet te pluvia. 45 Cumque se verteret huc 
atque illuc, ecce caeli contenebrati sunt, et nubes et ventus, et facta 
est pluvia grandis. Ascendens itaque Achab abiit in ?Iezrahel; 46 Yet 
manus Domini facta est super Eliam, ‘accinctisque lumbis currebat 
ante Achab, donec veniret in Iezrahel. : 3 
19 Nuntiavit autem Achab Iezabel omnia quae fecerat Elias, et 
quomodo “occidisset universos prophetas gladio. 2 Misitque Ie- 








— 204 — 





eS ee el 








(25-40), regi vero pluviam praedicit et obtinet (41-46). Quaesitus autem ad 
mortem fugit in montem Horeb (19, 1-8) ibique a Deo sibi apparente 
(9-14) mandatum accipit Hazaél et lehu in reges, Eliseum vero in-pro- 


LIBER III REGUM 
19, 3 — 20, 7 








zabel nuntium ad Eliam dicens: ¥Haec mihi faciant dii et haec ad- 
pant nisi hac hora cras posuero animam tuam sicut animam unius 
ex illis. 

3 Timuit ergo Elias et surgens abiit quocumque eum ferebat vo- 
luntas, venitque in °Bersabee Iuda et dimisit ibi puerum suum. 4 Et 
perrexit in desertum viam unius diei. Cumque venisset et sederet 
subter unam iuniperum, %petivit animae suae ut moreretur et ait: 
Sufficit mihi, Domine: tolle animam meam, ¢neque enim melior sum 
quam patres mei. 5 Proiecitque se et obdormivit in umbra iuniperi. 
Et ecce angelus Domini tetigit eum et dixit illi: Surge et comede. 
6 Respexit, et ecce ad caput suum subcinericius panis et vas aquae; 
comedit ergo et bibit et rursum obdormivit. 7 Reversusque est an- 
gelus Domini secundo et tetigit eum dixitque illi: Surge, comede, 
grandis enim tibi restat via. 8 Qui, cum surrexisset, comedit et bibit 
et ambulavit in fortitudine cibi illius /quadraginta diebus et qua- 
draginta noctibus usque ad montem Dei 9Horeb. 

_9Cumque venisset illuc, mansit in spelunca. Et ecce “sermo Do- 
mini ad eum dixitque illi: Quid hic agis, Elia? 10 At ille respondit: 
‘Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt 
pactum tuum filii Israél, Jaltaria tua destruxerunt, *prophetas tuos 
occiderunt gladio: derelictus sum ‘ego solus, et quaerunt animam 
meam ut auferant eam. 11 Et ait ei: Egredere et “sta in monte co- 
ram Domino, et ecce “Dominus transit. Et 9°spiritus grandis et 
fortis subvertens montes et conterens petras ante Dominum; non in 
spiritu Dominus, Et post spiritum ?commotio; non in commotione 
Dominus. 12 Et post commotionem ignis; non in igne Dominus. Et 
post ignem 4sibilus aurae tenuis. 13 Quod cum audisset Elias, "ope- 
ruit vultum suum pallio et egressus stetit in ostio speluncae; et 
ecce ‘vox ad eum dicens: Quid hic agis, Elia? 14 Et ille respondit: 
‘Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, “quia dereliquerunt 
pactum tuum filii Israél, altaria tua destruxerunt, prophetas tuos oc- 
ciderunt gladio: derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam 
ut auferant eam. — . 

15 Et ait Dominus ad eum: Vade et revertere in viam tuam per 
desertum in Damascum; cumque perveneris illuc, Yunges *Hazaél 
regem super Syriam, 16et YIehu filium Namsi unges regem super 
Israél, *Eliseum autem filium Saphat, qui est de Abelmehula, un- 
ges prophetam pro te. 17 Et erit: quicumque fugerit “gladium Ha- 
zaél Yoccidet eum Iehu, et quicumque fugerit gladium Iehu ¢inter- 
ficiet eum Eliseus. 18 4Et derelinquam mihi in Israél septem milia 
virorum, quorum genua non sunt incurvata ante Baal, et omne os 
quod non “adoravit eum osculans manus, 

19 Profectus ergo inde Elias repperit Eliseum filium Saphat aran- 
tem in duodecim iugis boum, et ipse in duodecim iugis boum aran- 
tibus unus erat; cumque venisset Elias ad eum, misit /pallium suum 
super illum. 2 Qui statim, Yrelictis bobus, cucurrit post Eliam et ait: 
tOsculer, oro, patrem meum et matrem meam, et sic sequar te. 
Dixitque ei: Vade et revertere, quod enim meum erat feci tibi. 

21 Reversus autem ab eo tulit par boum et mactavit illud et ‘in 
aratro boum coxit carnes et dedit populo, et comederunt; consur- 
gensque abiit et secutus est Eliam et Jministrabat ei. 

2 Porro *Benadad rex Syriae congregavit omnem exercitum 

suum et triginta duos reges secum, et equos et currus et 
ascendens pugnabat contra “Samariam et obsidebat eam. 2 Mittens- 
que nuntios ad Achab regem Israél in civitatem ?ait: Haec dicit 
Benedad: Argentum tuum et aurum tuum meum est, et uxores 
tuae et filii tui optimi mei sunt. 4 Responditque rex Israél: Iuxta 
verbum tuum, domine mi rex, tuus sum ego. et omnia mea. 5 Re- 
vertentesque nuntii dixerunt: Haec dicit Benadad, qui misit nos ad 
te: Argentum tuum et aurum tuum et uxores tuas et filios tuos da- 
bis mihi. 6 Cras igitur hac eadem hora mittam servos meos ad te, 
et scrutabuntur domum tuam et domum servorum tuorum et ¢omne, 
quod eis placuerit, ponent in manibus suis et auferent. 7 Vocavit 
autem rex Israél omnes ¢@seniores terrae et ait: /Animadvertite et 





b cf. cp. 20, 10. — v. Rt 1, 18. 


3-8] L. in fr. 4 0. T. Qdg. 
c'vy. Gn 2¥, 37. 


dcf. Nm 11, 15; Tb 3, 9; Jb 
7, 15, 16; Jn 4, 3, 
ecf. 1 Mc 13; 75. 


6,8] R. in fs. Corp. Christi. - 
8] * cf. Conc. Trid. s. XIII ch. 
8&8. —* Catech. R. Il 4, 54. 


f Ex 24, 18; 34, 28; Dt 9, 9, 
18; Aut 4, 2%sMz+1,543735 be 
ver of 


§ 5 a ee 
Avr. 13. 
t Nm 25, 11, 13. — cf. Is 49,4. 
Moats m II, 3. — cp. 18, 30. 


i 18, 22 

m EX 24, 12: 34, 2. 
CK ES F829; 
0.Bz 5, 4: 


p Ez 37, 7- 


q Jb 4, 16. 
cal Goa D> Gee, Na 


Svr. 9. 
t ae 10; Ps 68, 18. — cf. Ecli 


46, 7. 
“.T,-105 Ritts 4: 


v-cf. -Ecli, 48, 8. - 

NCI: A RY 6,13; 15. 

y cf. 4 Rg g, 1-6. 

Zvr. 19-21; 4 Rg 2, 9, 15. 

4 R278; 123" 33;. 3 22: 

bv. 4 Rg 9 et Io. 

ef; -O3.6;. 5. 

d (all) Rm 11, 4. — cf. vr. 10. 


e Jd 32, 37. — cf. Os 13, 2. 


f a& Re: 2,283 

© cf; Mt -4;-20; 

hick, Mt 8, 21,22: Le*9, 61; 
62: 


4:6f.°f- Re 6) 142.0 Ra24.22. 


ick. 4 Re 6,. 2s. 


a4 Rg 6, 24; 8, 7. — cf. cp. 
¥5,; 13: 

BD cpwe2 rar: 

EG,> 241 


C5224, (56; 21,25: 


é'cp, 21, 871%. 
pct 4 RES, 7. 





—(295°— 








LIBER III REGUM 


20, 8-33 


phetam inungere (15-21). Porro Achabo, qui auxilio Dei fretus Bena- 
dad semel atque et devicerat (20, 1-2) eidemque anno insequente 
gravissimam cladem intulerat (22-26), quia ipsius vitae contra Dei vo- 











&cp. 19, 2 


hJd 4, 10. — cf. Ex 11, 8. 


icf. cp. 16, 9. 


jvr. 28. 
k cf. cp. 18, 36. 


lvr. 13. 
m2 Rg rt, I. 


nm VY. 25. 


or Rg 20, 26; 4 Rg 13, 17. 


ONY. 4258 Chi... 18. 


qd vr. 23. 
WINE; 1S. 


Scp. 22, 25; 4 Rg 9, 
18, 24. 


fV.. 2: Re3,) Sx; 


ar 2 Par 





videte quoniam insidietur nobis; misit enim ad me pro uxoribus meis 
et filiis et pro argento et auro, et non abnui. 8 Dixeruntque omnes 
maiores natu et universus populus ad eum: Non audias neque ad- 
quiescas illi. 9 Respondit itaque nuntiis Benadad: Dicite domino meo 
regi: Omnia, propter quae misisti ad me servum tuum in initio, fa- 
ciam, hanc autem rem facere non possum. 10 Reversique nuntii ret- 
tulerunt ei. Qui remisit et ait: 9%Haec faciant mihi dii et haec ad- 
dant, si suffecerit pulvis Samariae pugillis omnis populi “qui sequi- 
tur me. 11 Et respondens rex Israél ait: Dicite ei: Ne glorietur ac- 
cinctus aeque ut discinctus. 12 Factum est autem, cum audisset Be- 
madad verbum istud, ‘bibebat ipse et reges in umbraculis et ait ser- 
vis suis: Circumdate civitatem. Et circumdederunt eam. 

13 Et ecce propheta unus accedens ad Achab regem Israél ait ei: 
Haec dicit Dominus: Certe vidisti omnem multitudinem hance ni- 
miam; ecce Jego tradam eam in manu tua hodie, “ut scias quia 
ego sum Dominus. 14 Et ait Achab: Per quem? Dixitque ei: Haec 
dicit Dominus: Per pedissequos principum provinciarum. Et ait: 
Quis incipiet proeliari? Et ille dixit: Tu. 15 Recensuit ergo pueros 
principum provinciarum, et repperit numerum ducentorum triginta 
duorum; et recensuit post eos populum, omnes filios Israél, septem 
milia. 16 Et egressi sunt meridie. Benedad autem bibebat temulentus 
in umbraculo suo et reges triginta duo cum eo, qui ad auxilium 
eius venerant. 17 Egressi sunt autem pueri principum provinciarum 
in prima fronte. Misit itaque Benadad, qui nuntiaverunt ei dicentes: 
Viri egressi sunt de Samaria; 18 et ille ait: Sive pro pace veniunt, 
apprehendite eos vivos; sive ut proelientur, vivos eos capite. 19 Egressi 
sunt ergo pueri principum provinciarum, ac reliquus exercitus 
sequebatur; 29 et percussit unusquisque virum qui contra se venie- 
bat; fugeruntque Syri, et persecutus est eos Israél. Fugit quoque 
Benadad rex Syriae in equo cum equitibus suis. 21 Necnon egres- 
sus rex Israél percussit equos et currus et percussit Syriam plaza 
magna. 

22 lAccedens autem propheta ad regem Israél dixit ei: Vade et 
confortare, et scito et vide quid facias; ™sequenti enim anno rex 
Syriae ascendet contra te. 

23 Servi vero regis Syriae dixerunt ei: Dii montium sunt dii en- 
rum, ideo superaverunt nos; sed melius en ut “pugnemus contra 
eos in campestribus et obtinebimus eos. 24Tu ergo verbum hoc 
fac; amove reges singulos ab exercitu tuo et pone principes pro 
eis 25 et instaura numerum militum, qui ceciderunt de tuis, et equos 
secundum equos pristinos et currus secundum currus quos ante ha- 
buisti, et “"pugnabimus contra eos in campestribus, et videbis quod 
obtinebimus eos. Credidit consilio eorum, et fecit ita. 

26 Igitur, postquam annus transierat, recensuit Benadad Syros et 
ascendit in °Aphec ut pugnaret contra Israél, 27 Porro filii Israél 
recensiti sunt et, acceptis cibariis, profecti ex adverso castraque me- 
tati sunt contra eos, quasi duo parvi greges caprarum ; Syri autem 
repleverunt terram. (28 Et accedens ?unus vir Dei dixit ad regem 
Israél: Haec dicit Dominus: Quia dixerunt Syri: %Deus montium 
est Dominus et non est Deus vallium, “dabo omnem multitudinem 
hanc grandem in manu tua, et scietis quia ego sum Dominus). 
29 Dirigebantque septem diebus ex adverso hi atque illi acies, septima 
autem die commissum est bellum; percusseruntque filii Israél de 
Syris centum milia peditum in die una. 30 Fugerunt autem qui re- 
manserant: in Aphec in civitatem; et cecidit murus super viginti 
septem milia hominum qui remanserant. Porro Benadad fugiens in- 
gressus est civitatem, in *cubiculum quod erat intra cubiculum. 31 Di- 
xeruntque ei servi sui: Ecce audivimus quod reges domus Israél 
clementes sint; ‘ponamus itaque saccos in lumbis nostris et funicu- 
los in capitibus nostris, et egrediamur ad regem Israél; forsitan 
salvabit animas nostras. 32 Accinxerunt saccis lumbos suos et posue- 
runt funiculos in capitibus suis veneruntque ad regem Israél, et di- 
xerunt ei: Servus tuus Benadad dicit: Vivat, oro te, anima mea. 
Et ille ait: Si adhuc vivit, frater meus est. 33 Quod acceperunt viri 





as 20906 eles 








luntatem pepercerat (30-34), a propheta mors violenta praedicitur (35-43), 
et guia avaritia ductus vineam Naboth concupiverat, immo etiam 
ad eam occupandam, viro innoxio per lezabelem damnato ac lapidato 


LIBER III REGUM 
20, 34 — 21, I5 








pro omine et festinantes rapuerunt verbum ex ore eius atque dixe- 

runt: Frater tuus Benadad. Et dixit eis: Ite et adducite eum ad 
me. Egressus est ergo ad eum Benadad, et “levavit eum in currum 
suum. 34 Qui dixit ei: “Civitates, quas tulit pater meus a patre tuo, 
reddam, et plateas fac tibi in YDamasco, sicut fecit pater meus in 
Samaria, et ego foederatus recedam a te. Pepigit ergo foedus et di- 
misit eum. 

35 Tunc vir quidam “de filiis prophetarum dixit ad socium suum 
in Ysermone Domini: Percute me. At ille noluit percutere. 36 Cui 
ait: Quia noluisti audire vocem Domini, ecce recedes a me, et per- 
cutiet te leo. Cumque paululum recessisset ab eo, *invenit eum leo 
atque percussit 37 Sed et alterum inveniens virum dixit ad eum: Per- 
cute me. Qui percussit eum et vulneravit. 

38 Abiit ergo propheta et occurrit regi in via et “mutavit adsper- 
sione pulveris os et oculos suos. 39 Cumque rex transisset, clamavit 
ad regem et ait: Servus tuus egressus est ad proeliandum commi- 
nus; cumque fugisset vir unus, adduxit eum quidam ad me et ait: 
Custodi virum istum; qui si lapsus fuerit, Yerit anima tua pro anima 
eius, aut talentum argenti appendes. 49Dum autem ego turbatus 
huc illucque me verterem, subito non comparuit. Et ait rex Israél 
ad eum: Hoc est iudicium tuum, quod ipse decrevisti. 41 At ille 
statim abstersit pulverem de facie sua, et cognovit eum rex Israél quod 
esset de prophetis. 42 Qui ait ad eum: Haec dicit Dominus: Quia di- 
misisti virum dignum morte de manu tua, “erit anima tua pro anima 
eius, et populus tuus pro populo eius, 43¢Reversus est igitur rex Israél 
in domum suam audire contemnens et furibundus venit in Samariam. 
2 Post verba autem haec, tempore illo vinea erat Naboth 1ezrahe- 

litae, quae erat in @Iezrahel iuxta palatium Achab regis Sama- 
riae. 2 Locutus est ergo Achab ad Naboth dicens: Da mihi vineam 
tuam ut faciam mihi hortum holerum, quia vicina est et prope do- 
mum meam; daboque tibi pro ea vineam meliorem, aut, si commo- 
dius tibi putas, argenti pretium, quanto digna est. 3 Cui respondit 
Naboth: Propitius sit mihi Dominus, °ne dem hereditatem patrum 
meorum tibi. 4%Venit ergo Achab in doumum suam indignans et 
frendens super verbo, quod locutus fuerat ad eum Naboth iezrahe- 
lites dicens: Non dabo tibi hereditatem patrum meorum. Et proi- 
ciens se in lectulum suum avertit faciem suam ad parietem et non 
comedit panem. 

5 Ingressa est autem ad eum Iezabel uxor sua dixitque ei: Quid 
est hoc unde anima tua contristata est? et quare non comedis pa- 
nem? §6 Qui respondit ei: Locutus sum Naboth iezrahelitae et dixi 
ei: Da mihi vineam tuam, accepta pecunia; aut, si tibi placet, dabo 
tibi vineam meliorem pro ea; et ille ait: Non dabo tibi vineam 
meam. 7 Dixit ergo ad eum Iezabel uxor eius: Grandis auctoritatis 
es et bene regis regnum Israél. Surge et comede panem et aequo 
animo esto; ego dabo tibi vineam Naboth iezrahelitae. 

8 eScripsit itaque litteras ex nomine Achab et signavit eas anulo 
eius et misit fad maiores natu et optimates, qui erant in civitate 
eius et habitabant cum Naboth. 9% Litterarum autem haec erat sen- 
tentia: Praedicate ietunium et sedere facite Naboth inter primos 
populi 1%et 9%submittite duos viros “filios Belial contra eum, et 
falsum testimonium dicant: ‘Benedixit Deum et regem; et educite 
eum et lapidate sicque moriatur. 11 Fecerunt ergo cives eius maio- 
res natu et optimates, qui habitabant cum eo in urbe, sicut praece- 
perat eis Iezabel et sicut scriptum erat in litteris, quas miserat ad 
eos. 12 jPraedicaverunt ieiunium et sedere fecerunt Naboth inter pri- 
mos populi 1% et, adductis duobus viris filiis diaboli, fecerunt eos 
-sedere contra eum; at illi, scilicet ut viri diabolici, dixerunt contra 
eum testimonium coram multitudine: ‘Benedixit Naboth Deum et 
regem. Quamobrem “eduxerunt eum extra civitatem et lapidibus 
interfecerunt. 14 Miseruntque ad Iezabel dicentes: Lapidatus est Na- 
both et mortuus est. 

15 Factum est autem, cum audisset Iezabel lapidatum Naboth et 
mortuum, locuta est ad Achab: Surge et posside vineam Naboth 





ues, ‘Ac’8; sr. 
wep. 15,20. 
Wl. CDs hl, 2A. 


x4 Rg 2, 3, 5, 7, 15. 
y cp. 13, 17, 18. 


schcp. 13,124: 


at Rg 28, 8. 


b cf. 4 Rg 10, 24. 


CCD; 22, SSs-— cl. 1 Re 15; 23. 
dcp. 21, 4. 


acp. 18, 45, 46. 
bcf. 1 Rg 8, 14. 


Cc - 25, 23; Nm 36, 7; Ex 46, 
18, 
dcp. 20, 43. 


@ Cli Est. gare. 
ficp: 20,72 R452 3 


gcf. Mt 26, 59; Ac 6, 11. 
Av. Dt 13, 13. — V. Vr. 13. 
10] * cf. Catech. R. III 3, 29. 
i Ex 22, 28; Lv 24, 16. — cf. 
Jb 1, 5; Ac 6, 11; 23, 5. 


I Che 192885 4, 
k cf. Ac 7, 57. — v. Lv 24, 23. 











LIBER III REGUM 
21, 16 — 22, 14 


(21, 1-16), accesserat, ab Elia funus insuper ignobile sibi praenun- 
tiari audit (17-26); quae tamen poena ob regis paenitentiam (27-29) 
aliquantulum mitigatur. lamvero in Ramoth Galaad quo pseudopro- 








Vict, Ps:9; 33. 
mcp. 16, 24. 


ncf. 2 Rg 12, 9; Mt 21, 38. 
ocp. 22, 38; 4 Rg 9g, 26. 


pcf. cp. 18, 17. 
@ vt. 28: 4 RE 29, 975 23 Mec 
Ir, 16; Rm 7, 14. 


r3 Rg 16, 3. 


s4 Rg 9, 8. — v. cp. 14, 10. 
tcp. 15, 29. 
ucp. 16, 3, 11; 4 Rg 9, 9. 


vcp. 14, 16. 

x3 Rg og, 36. 

y(@2 20, 15.) 

¢ci, ep. 14, 145 16, 4. 


av. cp. 16, 30-33. 

b cf. cp. 15, 12; 4 Rg 17, 12; 
21, 11. 

c Gn 15, 16. 

d4 Rg 6, 30. 

CV. 2; BE .3,, 3k 


f2 Rg 12, 16. 

2-35] 2 Par 18, 2-34. 

aCD. IS, 24; 

b Dt 4, 43; Js 21, 38; 4 Rg 8, 
BOAO, 5545. 2. Par 22; -5. 


c4 Rg 3,7. — cf. 1 Mc 12,23. 


dcp. 18, 19. 


e4 Rg 3, 11. 


fv: Rt 4,’ 3. 


g cf: Ze°15°18;"19: 
kei." Dt 33. 47>) 1 Me 7, .46. 


$V. CD. 17, 23 
yNm 22; 18) 24) 23. 





iezrahelitae; qui noluit tibi adquiescere et dare eam, accepta pecu- 
nia; non enim vivit Naboth, sed mortuus est. 14 Quod cum audisset 
Achab, mortuum videlicet Naboth, surrexit, et descendebat in vi- 
neam Naboth iezrahelitae ut possideret eam. 

17 /Factus est igitur sermo Domini ad Eliam thesbiten dicens: 
18 Surge et descende in occursum Achab regis Israél, “qui est in 
Samaria; ecce ad vineam Naboth descendit ut possideat eam. 19 Et 
loqueris ad eum dicens: Haec dicit Dominus: ”Occidisti, insuper 
et possedisti. Et post haec addes: Haec dicit Dominus: 9In loco 
hoc, in quo linxerunt canes sanguinem Naboth, lambent quoque 
sanguinem tuum. 29 Et ait Achab ad Eliam: ?Num invenisti me 
inimicum tibi? Qui dixit: Inveni, Yeo quod venundatus sis ut face- 
res malum in conspectu Domini. 21 Ecce ego inducam super te ma- 
lum et "demetam posteriora tua et interficiam de Achab mingentem 
ad parietem et clausum et ultimum in Israél. 22 Et dabo domum 
tuam ssicut domum Ieroboam filii Nabat et ‘sicut domum Baasa 
filii Ahia, quia egisti ut me ad iracundiam provocares et “peccare 
fecisti Israél. 

23 Sed et de Iezabel locutus est Dominus dicens: %Canes come- 
dent Iezabel “in agro Iezrahel. 24¥Si mortuus fuerit Achab in ci- 
vitate, comedent eum canes; si autem mortuus fuerit in agro, come- 
dent eum volucres caeli. 25Igitur “non fuit alter talis sicut Achab, 
qui venundatus est ut faceret malum in conspectu Domini; conci- 
tavit enim eum Iezabel uxor sua, 26 et abominabilis factus est, in 
tantum ut 4sequeretur idola, “quae fecerant Amorrhaei, quos con- 
sumpsit Dominus a facie filiorum Israél. 

27 Itaque, cum audisset Achab sermones istos, ¢scidit vestimenta 
sua et %operuit cilicio carnem suam “ieiunavitque et dormivit in 
sacco et ambulavit demisso capite. 28 Et factus est sermo Domini 
ad Eliam thesbiten dicens: 29 Nonne vidisti humiliatum Achab co- 
ram me? Quia igitur humiliatus est mei causa, non inducam malum 
in diebus eius, fsed in diebus filii sui inferam malum domui eius. 

2 Transierunt igitur tres anni absque bello inter Syriam et Israél. 

2In anno autem tertio descendit “Iosaphat rex luda ad re- 
gem Israél. (% Dixitque rex Israél ad servos suos: Ignoratis quod 
nostra sit “Ramoth Galaad, et negligimus tollere eam de manu re- 
gis Syriae?) 4 Et ait ad Iosaphat: Veniesne mecum ad proeliandum 
in Ramoth Galaad? 5 Dixitque Iosaphat ad regem Israél: °Sicut 
ego sum ita et tu: populus meus et populus tuus unum sunt, et 
equites mei equites tui. 

Dixitque Iosaphat ad regem Israél: Quaere, oro te, hodie sermo- 
nem Domini. 6 %Congregavit ergo rex Israél prophetas, quadringen- 
tos circiter viros, et ait ad eos: Ire debeo in Ramoth Galaad ad 
bellandum an quiescere? Qui responderunt: Ascende, et dabit eam 
Dominus in manu regis. 7? ¢Dixit autem Iosaphat: Non est hic pro- 
pheta Domini quispiam, ut interrogemus per eum? 8 Et ait rex Israél 
ad Iosaphat: Remansit vir unus, per quem possumus interrogare 
Dominum; sed ego odi eum, quia non prophetat mihi bonum, sed 
malum, Michaeas filius Iemla. Cui Iosaphat ait: Ne loquaris ita rex. 

9 Vocavit ergo rex Israél eunuchum quendam et dixit ei: Festina 
adducere Michaeam filium Iemla. 1! Rex autem Israél et Iosaphat 
rex Iuda sedebant unusquisque in solio suo vestiti cultu regio in 
area fiuxta ostium portae Samariae; et universi prophetae prophe- 
tabant in conspectu eorum. 

11 Fecit quoque sibi Sedecias filius Chanaana 9%cornua ferrea et 
ait: Haec dicit Dominus: His “ventilabis Syriam donec deleas eam. 
12 Omnesque prophetae similiter prophetabant dicentes: Ascende in 
Ramoth Galaad et vade prospere, et tradet Dominus in manus 
regis. 

13 Nuntius vero, qui ierat ut vocaret Michaeam, locutus est ad 
eum dicens: Ecce sermones prophetarum ore uno regi bona praedi- 
cant; sit ergo sermo tuus similis eorum, et loquere bona. 14 Cui 
Michaeas ait: ‘Vivit Dominus; quia jquodcumque dixerit mihi Domi- 
nus hoc loquar. 








— 2908 — 





phetis fausta vaticinantibus descenderat ut bellaret contra Syriam (22-16). 
iuxta praedictionem Michaeae (7-28) Israél profligatur, ipse vero 
sagitta transfossus misere perit (24-40). losaphat tune lerusalem re- 


LIBER HI REGUM 
22, 15-44 








15 Venit itaque ad regem, et ait illi rex: Michaea, ire debemus 
in Ramoth Galaad ad proeliandum, an cessare? Cui ille respondit: 
Ascende et vade prospere, et tradet eam Dominus in manus regis. 
16 Dixit autem rex ad eum: Iterum atque iterum adiuro te, ut non 
loquaris mihi. nisi quod verum est in nomine Domini. 17 Et ille ait: 
Vidi cunctum Israél dispersum in montibus “quasi oves non haben- 
tes pastorem, et ait Dominus: Non habent isti dominum, revertatur 
unusquisque in domum suam in pace. 

18 Dixit ergo rex Israél ad Iosaphat: ’Nunquid non dixi tibi quia 
non prophetat mihi bonum sed semper malum? 

_ 19 Tile vero addens ait: Propterea audi sermonem Domini: ™Vidi 
Dominum sedentem super solium suum et “omnem exercitum caeli 
adsistentem ei a dextris et a sinistris, 29 et ait Dominus: Quis de- 
cipiet Achab regem Israél, ut ascendat et cadat in Ramoth Galaad? 
Et dixit unus verba huiuscemodi et alius aliter. 21 Egressus est au- 


-tem spiritus et stetit coram Domino et ait: Ego decipiam illum. 


Cui locutus est Dominus: In quo? 22 Et ille ait: Egrediar et °ero 
spiritus mendax in ore omnium prophetarum eius; et dixit Dominus: 
Decipies et praevalebis: egredere et fac ita. 23 Nunc igitur ecce de- 
dit Dominus spiritum mendacii in ore omnium prophetarum tuorum, 
qui hic sunt, et Dominus locutus est contra te malum. 

24 Accessit autem Sedecias filius Chanaana et ?percussit Michaeam 
in maxillam et dixit: Mene ergo dimisit spiritus Domini et locutus 
est tibi? 25 Et ait Michaeas: Visurus es in die illa, quando ingre- 
dieris cubiculum intra cubiculum ut abscondaris. 26 Et ait rex 
Israél: Tollite Michaéam, et maneat apud Amon principem civitatis 
et apud Ioas filium Amelech, 27 et dicite eis: Haec dicit rex: *Mit- 
tite virum istum in carcerem et sustentate eum pane tribulationis 
et aqua angustiae, ‘donec revertar in pace. 28 Dixitque Michaéas: 
Si reversus fueris in pace, ‘non est locutus in me Dominus. Et 
ait: “Audite, populi omnes. 

29 Ascendit itaque rex Israél et Iosaphat rex Iuda in Ramoth 


Galaad. 39 Dixit itaque rex Israél ad Iosaphat: Sume arma et ingre-- 


dere proelium et induere vestibus tuis. Porro “rex Israél mutavit 
habitum suum et ingressus est bellum. 31 Rex autem Syriae praece- 
perat “principibus curruum triginta duobus dicens: Non pugnabitis 
contra minorem et maiorem quempiam, nisi contra regem Israél so- 
lum. #2Cum ergo vidissent principes curruum Iosaphat, suspicati 
sunt quod ipse esset rex Israél, et impetu facto pugnabant contra 
eum. Et exclamavit Iosaphat. 33 Intellexeruntque principes curruum 
quod non esset rex Israél, et cessaverunt ab eo. 

34 Vir autem quidam tetendit arcum in incertum sagittam dirigens 
et casu’ percussit regem Israél inter pulmonem et stomachum. At 
ille dixit aurigae suo: Verte manum tuam et eice me de exercitu, 
Yquia graviter vulneratus sum. 

35 Commissum est ergo proelium in die illa, et rex Israél stabat in 
curru suo contra Syros et mortuus est vespere. Fluebat autem san- 
guis plagae in sinum currus. 36 Et praeco insonuit in universo exer- 
citu, antequam sol occumberet, dicens: Unusquisque revertatur in 
civifatem et in terram suam. 37 Mortuus est autem rex et perlatus 
est in Samariam. Sepelieruntque regem in Samaria 38 et laverunt 
currum in piscina Samariae, et linxerunt canes sanguinem eius, et 
habenas laverunt *iuxta verbum Domini quod locutus fuerat. 

39 Reliqua autem sermonum Achab et universa, quae fecit ,et @do- 
mus eburnea, quam aedificavit, cunctarumque urbium, quas exstruxit, 
nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél? 
49 Dormivit ergo Achab cum patribus suis, et °regnavit Ochozias 
filius eius pro eo. 

41 Tosaphat vero filius “Asa regnare coeperat super Iudam anno 
quarto Achab regis Israél. 42 Trigintaquinque annorum erat cum 
regnare coepisset, et vigintiquinque annis regnavit in Ierusalem. 
Nomen matris eius Azuba filia Salai. 434Et ambulavit in omni via 
Asa patris sui et non declinavit ex ea: fecitque quod rectum erat in 
conspectu Domini. 44 Veruntamen ¢excelsa non abstulit; adhuc 





kNm 27. 17; .Jdt 13; 25:.Mt 


Evt.3. 


m Is 6, 1; Dn 7, 9; Ap 4, 2. 
ncf. Dt 335.8 1b 1, 6; : 

Ps 102, 20, 21; 
eb 12, 22. 


> 2, 1; 
Dn 7, 10; 


o Jo 8, 44. — cf. Jd 9, 23; Is 
19, 14; Ez 14, 9; 2 Th 2, 
11; Ap 16, 14. 


pcf. Lm re 30; Mic 5, 1; Mt 
5, 39; AC 23, 2. 


dcp. 20, 30. 

rcf. 2 Par 16, 10; Jdt 5, 28, 
29. 

$f; Jd!'8,"9. 

tcf. Nm 16, 29; Dt 18, 22. 

u Mic 1, 2. 

v.2-Par 35 ,22. 


¥ CP. CD. 40," 2, 20, 4a 


y cf. 2.Par 35, 23. 


Zcp. 21, 19. 
acf, Am 3, 15. 


b vr. 52. 
41-43] 2 Par 20, 31-33. 
ONE. St. 


@er, 2 Pater 9; °3- 


ech, Cp..18,- 145-4 Re 135.8: 











LIBER III REGUM 
22, 45-53 


vertitur et septem annis post moritur, relicto successore loram (41-51). 
Ochoziae autem, qui regnavit pro patre suo Achab (52-54) et aegro- 
tans miserat qui Beelzebub consulerent (IV, 1, 1-3), Elias mortem vati- 





Pct. 2 Par wey 22 


gcf. 2 Par 20, 34. 
nCD. th, FAL 45, 12. 


tcf. 2 Rg 8, 143 4B Sy ” 
_ 3, 20. — v. Gn 36,"31. 
9¥.. Cps 05124: 

RN. cp. 9; 28. 

lv. cp. 9, 26. 


m2 Par 21, 1. 
na Rg 8, 16. 
0 vr. 40. 


p cf. cp. 5, 26. 
gv. cp. 12, 30 


dos 16, 32: 4 Rg 11, ‘38; 


Scp. 16, 30-33. 


Ly LOEB, 


20, 35, 36. 





enim populus sacrificabat et adolebat incensum in excelsis. 45 /Pa- 
cemque habuit Iosaphat cum rege Israél. 

46 Reliqua autem verborum losaphat et opera eius, quae gessit, 
et proelia nonne haec scripta sunt in 9libro verborum dierum regum 
Iuda? 47 Sed et reliquias “effeminatorum, qui remanserant in diebus 
Asa patris eius, abstulit de terra. 48 ‘Nec erat tunc rex constitutus 
in Edom. 49 Rex vero Iosaphat fecerat jclasses in mari, quae naviga- 
rent in “Ophir propter aurum; et ire non potuerunt, quia confractae 
sunt in /Asiongaber. 5° Tunc ait Ochozias filius Achab ad Iosaphat : 
Vadant servi mei cum servis tuis in navibus. Et noluit Iosaphat. 

51 ™Dormivitque Iosaphat cum patribus suis et sepultus est cum 
eis in civitate David patris sui; “regnavitque Ioram filius eius pro eo. 

52 Ochozias autem filius Achab °regnare coeperat super Israél in 
Samaria anno septimodecimo Iosaphat regis Iuda, regnavitque super 
Israél, duobus annis. 53 Et fecit malum in conspectu Domini et 
Pambulavit in via patris sui et matris suae et Yin via Ieroboam filii 
Nabat, qui peccare fecit Israél. 54*Servivit quoque Baal et adora- 
vit eum, et irritavit Dominum Deum Israél, siuxta omnia quae fece- 
rat pater eius. 


REGUM QUARTUS 


SECUNDUM HEBRAEOS “ MALACHIM SECUNDUS,, 


LIBER IV REGUM 
1, 1-12 








1-10] LL. in D. 9 p. Pent. 
2 Cl. 25S Os25 


2 oS» ‘i Ae 

22, 40, 

a yd 3,20. 

6ch. Mt 70; -26* 785 24,277 
Mf 3,° 22; Le rr, 15; 18} x9. 

J:C4..€). 


g3 Rg 17,1; 21, 17. 
h vr. 6, 16; Is 8, 19. 


4 cf. Mt to, 28°: 12, 24, 27. 


jek. ze 13, 4; Mt 3, 4; Mr 


k “3 33,1 
> 9s 
bre 9, 


1; Jd 13, 
54. “Sack. Ap tt, 5. 


6; r Rg 2, 


10] * cf. prop. 51 M. Molinos 
ab Inn. XI damn. 
m Jb 1, 16. 





iJRAEVARICATUS est autem Moab in Israél, »postquam 
yi mortuus est Achab. 
| 2 Ceciditque °Ochozias per cancellos %cenaculi 
sui, quod habebat in Samaria, et aegrotavit; mi- 
sitque nuntios dicens ad eos: Ite, consulite eBeel- 
zebub deum Accaron, futrum vivere queam de in- 
firmitate mea hac. 

: 3 Angelus autem Domini locutus est ad Eliam 
Ythesbiten dicens: Surge et ascende in occursum nuntiorum regis Sa- 
mariae et dices ad eos: “Nunquid non est Deus in Israél, ut eatis ad 
consulendum Beelzebub deum Accaron? 4Quam ob rem haec dicit 
Dominus: De lectulo, super quem ascendisti, non descendes, sed morte 
morieris. Et abiit Elias. 5 Reversique sunt nuntii ad Ochoziam. Qui 
dixit eis: Quare reversi estis? 6 At illi responderunt ei: Vir occurrit 
nobis et dixit ad nos: Ite et revertimini ad regem, qui misit vos, et 
dicetis ei: Haec dicit Dominus: Nunquid quia non erat Deus in Israél, 
mittis ut consulatur ‘Beelzebub deus Accaron? Idcirco de lectulo, 
super quem ascendisti, non descendes, sed morte morieris. 7 Qui 
dixit eis: Cuius figurae et habitus est vir ille, qui occurrit vobis et 
locutus est verba haec? S8At illi dixerunt: /Vir pilosus et zona pel- 
licea_accinctus renibus. Qui ait: Elias thesbites est. 

9 Misitque ad eum quinquagenarium principem_ et quinquaginta 
qui erant sub eo. Qui ascendit ad eum sedentique in vertice montis 
ait: ‘Homo Dei, rex praecepit ut descendas. 10 Respondensque 
Elias dixit quinquagenario: Si homo Dei sum, ‘descendat ignis de 
caelo et devoret te et quinquaginta tuos. Descendit itaque ignis de 
caelo et devoravit eum et quinquaginta qui erant cum eo. 

11 Rursumque misit ad eum principem quinquagenarium alterum 
et quinquaginta cum eo. Qui locutus est illi: Homo Dei, haec dicit 
rex: Festina, descende. 12 Respondens Elias ait: Si homo Dei ego 
sum, descendat ignis de caelo et devoret te et quinquaginta tuos. 
mDescendit ergo ignis de caelo, et devoravit illum et quinquaginta eius. 








— 300 — 








_cinatur ; quod vaticinium rei exitus probavit (9-18). Interea Elias Gal- 
galis profectus trans lordanem rapitur in caelum, Eliseo comiti et 
_ministro suum ipsius duplicem spiritum impetrans (2, 1-12). Doni ac- 


LIBER IV REGUM 
1,13 —2,:19 








13Iterum misit principem quinquagenarium tertium et quinquaginta 

- qui erant cum eo. Qui cum venisset, curvavit genua contra Eliam et 

| precatus est eum et ait: Homo Dei, "noli despicere animam meam 

‘| et animas servorum tuorum qui mecum sunt. 14 Ecce descendit ignis 
_ de caelo et devoravit duos principes quinquagenarios primos et quin- 

| quagenos qui cum eis erant; sed nunc obsecro ut miserearis animae 

-meae. 15 Locutus est autem angelus Domini ad Eliam dicens: Descen- 

_ de cum eo, ne timeas. 

Surrexit igitur et descendit cum eo ad regem 16 et locutus est ei: 
Haec dicit Dominus: °Quia misisti nuntios ad consulendum Beelze- 
bub deum Accaron, quasi non esset Deus in Israél, a quo posses 
interrogare sermonem, ideo de lectulo, super quem ’ascendisti, non 
descendes, sed morte morieris. 

17 Mortuus est ergo iuxta sermonem Domini, quem locutus est 
Elias; et regnavit loram frater eius pro eo anno secundo Ioram 
filii Tosaphat regis Iudae; non enim habebat filium. 

18 Reliqua autem verborum Ochoziae, quae operatus est, nonne 
haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél ? 

Factum est autem, cum “levare vellet Dominus Eliam per turbi- 

nem in caelum, ibant Elias et "Eliseus de °Galgalis. 2 Dixitque 
Elias ad Eliseum: “Sede hic, quia Dominus misit me usque in 

- Bethel. Cui ait Eliseus: @Vivit Dominus, et vivit anima tua: quia 

non derelinquam te. Cumque descendissent Bethel, 3 egressi sunt 

‘filii prophetarum qui erant in Bethel ad Eliseum’ et dixerunt ei: 

- Nunquid nosti quia hodie Dominus tollet dominum tuum a te? Qui 

_ respondit: Et ego novi: silete. 4 Dixit autem Elias ad Eliseum: Sede 

hic, quia Dominus misit me in YIericho. Et ille ait: Vivit Dominus, 

et vivit anima tua; quia non derelinquam te. Cumque venissent Jericho, 
> accesserunt iilii prophetarum qui erant in lericho ad Eliseum et dixe- 
runt ei: Nunquid nosti quia Dominus hodie tollet dominum tuum 

a te? Et ait: Ego novi: silete. & Dixit autem ei Elias: Sede hic, 

- quia Dominus misit me usque ad Iordanem. Qui ait: Vivit Dominus, 

et vivit anima tua, quia non derelinquam te. Ierunt igitur ambo pari- 

ter. 7 Et quinquaginta viri de filiis prophetarum secuti sunt eos, qui 
et steterunt econtra longe; illi autem ambo stabant super Iordanem. 

8 Tulitque Elias ’pallium suum et involvit illud et percussit aquas, 
iquae divisae sunt in utramque partem, et transierunt ambo per 
siccum. 9 Cumque transissent, Elias dixit ad Eliseum: Postula quod 
vis ut faciam tibi, antequam tollar a te. Dixitque Eliseus: Obsecro 
ut fiat in me /duplex spiritus tuus. 10 Qui respondit: Rem difficilem 
postulasti; attamen si videris me, quando tollar a te, erit tibi quod 
petisti; si autem non videris, non erit. 

11 Cumque pergerent, et incedentes sermocinarentur, ecce *currus 
igneus et equi ignei diviserunt utrumque; et /ascendit Elias per 
turbinem in caelum. 12 Eliseus autem videbat et clamabat: Pater mi, 
pater mi! ™currus Israél et auriga eius! Et non vidit eum amplius. 
Apprehenditque vestimenta sua et “scidit illa in duas partes. 13 Et 
levavit °pallium Eliae, quod ceciderat ei. Reversusque stetit super 
ripam Jordanis; 14 et pallio Eliae, quod ceciderat ei, percussit 
aquas, et non sunt divisae; et dixit: Ubi est Deus Eliae etiam nunc? 
Percussitque aquas, et divisae sunt huc atque illuc, et transiit Eli- 
seus. 15Videntes autem ?Pfilii prophetarum, qui erant in Iericho 
econtra, dixerunt: Requievit Qspiritus Eliae super Eliseum. 

Et venientes in occursum eius adoraverunt eum proni in terram 
16 dixeruntque illi: Ecce, cum servis tuis sunt quinquaginta viri for- 
tes, qui possunt ire et quaerere dominum tuum, ne forte tulerit 
eum ‘spiritus Domini et proiecerit eum in unum montium aut in 
unam vallium. Qui ait: Nolite mittere. 17 Coégeruntque eum, donec 
adquiesceret et diceret: Mittite. Et miserunt quinquaginta viros; qui, 
cum quaesissent tribus diebus, non invenerunt, et reversi sunt ad 
eum. At ille habitabat in Tericho et dixit eis: Nunquid non dixi vobis: 
Nolite mittere ? 

19 Dixerunt quoque viri civitatis ad Eliseum: Ecce habitatio civi- 
tatis huius optima est, sicut tu ipse, domine, perspicis; sed aquae 





ncf. 1 Rg 26 21; Ps 71, 14. 


ovr. 3, 6 


p cf. cp. 3, 13 8, 16. 


acf. Gn 5, 24. 
bv. 3 Rg 19, 19-21. 
ccp. 4, 38. — = Js 5, 9 


hep.2m 2% 383 46;.226 Heo, 
1; 3 Rg 20, 35. 


gcf. Js 6, 26; 3 Rg 16, 34. 


3-13] LL. in fr. 2 6. D. 9 d. 
nt. 


A cf. 3 Rg 19, 19. 
ef. Ex. t4, 227 Js 3, 16. 


jcf. Dt 21, 17. 


kv. c U0. 
11} 32 Oy atech. R. Y RE ee; 
— Ant. in sb. a. D. 9 p. Pnt. 

me 3 in fr. 57 D. 9 p. Pnt. 

lEcli 48, 13; 1 Mc 2, 58. — 
cf. Gn 5, 24. 

CD. 138, 14- 

n cf. 3 Re 11; 30. 


ovr. 8. 
14] * cf. Catech. R. III 2, 15. 


PY. VP3, 
Q’el see: 1, 77. 


f Vi. 3 Re i¥8, 112. 





om 320 Le 





\ 





LIBER IV REGUM 
2, 20 — 3, 25 


cepti autem huec sunt signa: flumen ab Eliseo transmissum eius aquis 
pallio Eliae «ivisis (13-18), aqguae amarae sanatae (19-22), pueri illu- 
dentes horrendum in modum ab uarsibus lacerati (23-25), regibus luda 








Sch; CO. 4,48: ES 25; 25. 


23-25] * cf. prop. 51 M. Moili- 
nos ab ud. I Hg 


tcf. 2 Es 13, 25. 


uJs 19, 26; 3 Rg 18, 19, 20. 
@ c{.-cp. 3; 27; 


f cf. 56, X52. 


£Cp.- 35-1: 


6-28] LL. in fr. ae, Ds ; 
ity uf 32 9? 
h3 Rg 22, 5; 1 Mc 12, 23. 


cf. 3 Rg 22, 47. 


cf. Je 7, 7. 
k cf. 3 Rg 22, 7. 
1 cf. cp. 


2, 25. 
mcf. 3 Rg 19, 21; Jo 13, 4, 5. 


ncf. Ez 14, 3. 
03 Re ay 6 

23 Kg 18, 19. 
qcp. 5, 16; 3 Rg 17,3; 18,15. 


Tcl, PS: 24 A. 


sel, zs Recto, $3, 1.2 ar. 25,.2. 


t3 Rg 18, 46; Ez 1, 3; 3, 14, 
22; 8, I; 37, 1; 40, t. 


ucf. vr. 25: Is 25, 2. 
tcf. Ex 29, 39. 40. 





pessimae sunt et terra sterilis. 29 At ille ait: Adferte mihi vas novum 
et *mittite in illud sal. Quod cum attulissent, 21 egressus ad fontem 
aquarum misit in illum sal et ait: Haec dicit Dominus: Sanavi aquas 
has, et non erit ultra in eis mors neque sterilitas. 22 Sanatae sunt 
fe a usque in diem hanc iuxta verbum Elisei, quod locu- 
us est. 

23 Ascendit autem inde in Bethel. Cumque ascenderet per viam, 
pueri parvi egressi sunt de civitate et illudebant ei dicentes: Ascen- 
de, calve; ascende, calve! 24 Qui, cum respexisset, vidit eos et tma- 
ledixit eis in nomine Domini: egressique sunt duo ursi de saltu et 
laceraverunt ex eis quadraginta duos pueros. 25 Abiit autem inde 
in “montem Carmeli et inde reversus est in Y“Samariam. 

3 Ioram vero filius Achab regnavit super Israé] in Samaria “anno 

decimo octavu Iosaphat regis Iudae: Regnavitque duodecim annis, 
2 et fecit malum coram Domino, sed non sicut pater suus et mater; 
tulit enim 2%statuas Baal, “quas fecerat pater eius. 3 Veruntamen 
in “peccatis Ieroboam filii Nabat, @qui peccare fecit Israél, adhae- 
sit, nec recessit ab eis. 

Porro Mesa rex Moab nutriebat pecora multa et /solvebat regi 
Israél centum milia agnorum et centum milia arietum cum velleri- 
bus suis. 59Cumque mortuus fuisset Achab, praevaricatus est foe- 
dus, quod habebat cum rege Israél. 6 Egressus est igitur rex Iloram 
in die illa de Samaria et recensuit universum Israél. 

7 Misitque ad Iosaphat regem Iuda dicens: Rex Moab recessit a 
me; veni mecum contra eum ad proelium. Qui respondit: Ascendam: 
Aqui meus est tuus est; populus meus populus tuus, et equi mei 
equi tui. 8 Dixitque: Per quam viam ascendemus? At ille respondit: 
Per desertum Idumaeae. 

9 Perrexerunt igitur rex Israél et rex Iuda et trex Edom et cir- 
cuierunt per viam septem dierum; nec erat aqua exercitui et iumen- 
tis, quae sequebantur eos. 

10 Dixitque rex Israél: Heu, heu, heu! jcongregavit nos Dominus 
tres reges, ut traderet in manus Moab. 11 Et ait Iosaphat: Estne 
hic propheta Domini, ut deprecemur Dominum per eum? Et respon- 
dit unus de servis regis Israél: Est hic 'Eliseus filius Saphat, "qui 
fundebat aquam super manus Eliae. 12 Et ait Iosaphat: Est apud 
eum sermo Domini. Descenditque ad eum rex Israél, et Iosaphat 
rex Iuda et rex Edom. 13 Dixit autem Eliseus ad regem Israél: 
"Quid mihi et tibi est? Vade ad °prophetas patris tui et ?matris tuae. 
Et ait illi rex Israél: Quare congregavit Dominus tres reges hos? ut 
traderet eos in manus Moab? 14 Dixitque ad eum Eliseus: %Vivit 
Dominus exercituum, in cuius conspectu sto, quod, si non vultum 
Iosaphat regis Iudae erubescerem, non attendissem quidem te, “nec 
respexissem. 15 Nunc autem “adducite mihi psaltem. Cumque cane- 
ret psaltes, ‘facta est super eum manus Domini, et ait: 16 Haec 
dicit Dominus: Facite alveum torrentis huius fossas et fossas: 17 haec 
enim dicit Dominus: Non videbitis ventum neque pluviam, et alveus 
iste replebitur aquis, et bibetis vos et familiae vestrae et iumenta 
vestra. 18 Parumque est hoc in conspectu Domini; insuper tradet 
etiam Moab in manus vestras. 19 Et percutietis omnem civitatem 
munitam et omnem urbem electam et universum lignum fructiferum 
succidetis, cunctosque fontes aquarum obturabitis et “omnem agrum 
egregium operietis lapidibus. 29 Factum est igitur mane, “quando 
sacrificium offerri solet, et ecce aquae venicbant per viam Edom, et 
repleta est terra aquis. 

21 Universi autem Moabitae audientes quod ascendissent reges ut 
pugnarent adversum eos convocaverunt omnes qui accincti erant 
balteo desuper et steterunt in terminis. 22 Primoque mane surgentes 
et orto iam sole ex adverso aquarum viderunt Moabitae econtra 
aquas rubras quasi sanguinem: 23 dixeruntque: Sanguis gladii est; 
pugnaverunt reges contra se et caesi sunt mutuo; nunc perge ad 
praedam, Moab. 24 Perrexeruntque in castra Israél. Porro consu 
Israél percussit Moab; at illi fugerunt coram eis. Venerunt igitur 
qui vicerant et percusserunt Moab 25 et civitates destruxerunt et 


Ts 


PO OT Ty a a 








— 302 — 





| et Israél contra Moab proeliantibus et aqua obtenta et comparata vi- 
ctoria (3, 1-27). Haec etiam ostendunt: oleum viduae mirabiliter auctum 


(4, 1-7). filius Sunamitidi impetratus (8-17) idemque a morte repentina 


LIBER IV REGUM 
3, 26 — 4, 26 








®omnem agrum optimum mittentes singuli lapides repleverunt et 
universos tontes aquarum obturaverunt et omnia ligna fructifera suc- 
ciderunt, ita ut Ymuri tantum fictiles remanerent; et circundata est 
civitas a fundibulariis et magna ex parte percussa. 26 Quod cum 
vidisset rex Moab, praevaluisse scilicet hostes, tulit secum septin- 


-gentos viros educentes gladium, ut *irrumperent ad regem Edom, 


27 Arripiensque filium suum primogenitum, qui 
2obtulit holocaustum super murum; et facta 


et non potuerunt. 
regnaturus erat pro eo, 


est indignatio magna in Israél, statimque recesserunt ab eo et reversi 


sunt in terram suam. 

Mulier autem quaedam de uxoribus prophetarum clamabat ad 

Eliseum dicens: Servus tuus vir meus mortuus est, et tu nosti 
quia servus tuus fuit timens Dominum; et “ecce creditor venit ut 
tollat duos filios meos ad serviendum sibi. 2Cui dixit Eliseus: 
Quid vis ut faciam tibi? Dic mihi, quid habes in domo tua? At illa 
respondit: Non habeo ancilla tua quidquam in domo mea nisi parum 
olei, quo ungar. 3Cui ait: Vade, pete mutuo ab omnibus vicinis 
tuis vasa vacua non pauca; 4et ingredere et claude ostium tuum, 
cum intrinsecus fueris tu et filii tui, et mitte inde in omnia vasa 
haec; et, cum plena fuerint, tolles. 5Ivit itaque mulier et clausit 
ostium super se et super filios suos: illi offerebant vasa, et illa infun- 
debat. 6 Cumque plena fuissent vasa, dixit ad filium suum: Adfer 
mihi adhuc vas. Et ille respondit: Non habeo. Stetitque oleum. 
7Venit autem illa et indicavit “homini Dei. Et ille, Vade, inquit, 
ofa oleum et redde creditori tuo; tu autem et filii tui vivite de 
reliquo. 

8 Facta est autem quaedam dies, et transibat Eliseus per °Sunam. 


_ Erat autem ibi mulier magna, quae ¢“tenuit eum ut comederet 
_panem; cumque frequenter inde transiret, divertebat ad eam ut come- 


deret panem. 9% Quae dixit ad virum suum: Animadverto quod vir 
Dei sanctus est iste, qui transit per nos frequenter: 10 faciamus 
ergo ei cenaculum parvum et ponamus ei in eo lectulum, et mensam 
et sellam et candelabrum, ut, cum venerit ad nos, maneat ibi. 

11 Facta est ergo dies quaedam, et veniens divertit in cenaculum 
et requievit ibi. 12 Dixitque ad /Giezi puerum suum: Voca Suna- 
mitidem istam. Qui, cum vocasset eam et illa stetisset coram eo, 
13 dixit ad puerum suum: Loquere ad eam: Ecce sedule in omni- 
bus ministrasti nobis, quid vis ut faciam tibi? Nunquid habes nego- 
tium et vis ut loquar regi sive %principi militiae? Quae respondit: 
In medio populi mei habito. 14 Et ait: Quid ergo vult ut faciam ei? 
Dixitque Giezi: Ne quaeras, filium enim non habet, et vir eius senex 
est. 15 Praecepit itaque ut vocaret eam; quae cum vocata fuisset et 
stetisset ante ostium, 16dixit ad eam: “In tempore isto et in hac 
eadem hora, si vita comes fuerit, habebis in utero filium. At illa 
respondit: Noli, quaeso, domine mi, vir Dei, ‘noli mentiri ancillae 
tuae. 17 Et concepit mulier et peperit filium in tempore et in hora 
eadem, qua dixerat Eliseus. 

18 Crevit autem puer et, cum esset quaedam dies, et egressus 
isset ad patrem suum, ad messores, 19 ait patri suo: Caput meum 
doleo, caput meum doleo. At ille dixit puero: Tolle et duc eum ad 
matrem suam. 29 Qui cum tulisset et duxisset eum ad matrem suam, 
posuit eum illa super genua sua usque ad meridiem, et mortuus 
est. 21 Ascendit autem et Jcollocavit eum super lectulum hominis 
Dei et clausit ostium; et egressa 22 vocavit virum suum et ait: 
Mitte mecum, obsecro, unum de pueris et asinam, ut excurram usque 
ad hominem Dei et revertar. 2% Qui ait illi: Quam ob causam vadis 
ad eum? hodie non sunt “calendae neque sabbatum. Quae respon- 
dit: Vadam. 24 Stravitque asinam et praecepit puero: Mina et pro- 
pera, ne mihi moram facias in eundo; et hoc age quod praecipio 
tibi. 

25 Profecta est igitur et venit ad virum Dei in lmontem Carmeli. 
Cumque vidisset eam vir Dei econtra, ait ad Giezi puerum suum: 
Ecce Sunamitis illa: 26 vade ergo in occursum eiuset dic ei: Rec- 
tene agitur circa te et circa virum tuum et circa filium tuum? Quae 





x cf. vr. 19. 


y (Is 16, 7;) Jr 48, 31, 36. 


z cf. Jd 20, 2 


a Am 3, i. 77 cf. Mic ok: 
I-7 in fr 
I-I 7 Br at © aM iS 


a cf. Lv 25, 39-41; 1 neces hap 2; 
2x38 “By: Sos E10; 3323 "Mt 
18, 25. 


bv; Dt 3453 


cJs 18. 
eg — cf. 1 Rg 25, 2 
a Re 17, 9; Mt to, 41. 


J cp,.§, 20,322,923; 8, 4, 5. 
g2 Rg 19, 13. —cf. cp. 5, 1. 


hk Gn 18, 10, 14. — cf. Gn 17, 
21. 


ivr. 28. 


20] v. Mr 15, 43. 


j VE. 32. 
kcf. Nm 28, 11; 


1 Rg 20, 5. 


Icp. 2, 25. 











LIBER IV REGUM 
4,27—5,8 


revocatus (18-38), pulmenti amaritudo per additam farinam sub- 
lata (38-41), panes primitiarum multiplicati (42-44), Naaman syrus 
vost septemplicem in aquis lordanis ablutionem a lepra mundatus 








25-38] - in fr. 5 p. D. 4 Qdg. 
m vr. 25. 


nvY. “5 8, 
ov. 3 Rgt 
? cf. Ex 7, 18; 


46. 
14, 10° "AC. 20; 
qc 10, 4. [12. 


TN. KRU 3; 136 


Sel. co Lt, Ti: 


tvr. 4; Is 26, 20; Mt 6, 6. — 
cf, Mt 9 ,25; Mr 5, 37, 40; 
Le 8, byt 

u Rg 17, 20; Ac 9, 4 

v3 Rg 17, 21. — ef. Ac 20, 
10. 


mck: Isc 7, 28% 


93 Re 17, 23; Heb 11, 35. — 
er. cp. 8, 1,5. 
FAS 0 Fa 


acp. 8, I. 
b (bt 331,33 Le 10, $93 Ac 22, 


« —— CE. Cp. 25 35-5 
c Ez 24, 3. 


d cf. cp. 2, 21; Ex 15, 25. 


ecf. 1 Rg 9, 4 


fcf. x Rg 9,7 

gcf. Mt 14, 16-21; 15, 32-38; 
Mr 6, 37-44; 8, 4-9; Le 9, 
12-17; » 5-13. 


1-15] L. in fr. 2 p. D. 3 Qdg. 
aLc 4, 27. 
6 ci. cp. 4, 13. 


CCD, 6,923; 24,83 


Petey. ayaa) 8, 8, 9; 2 Re 
9, 7- 

€ vr. 22, 23. — cf. Jd 14, 12. 

fv. Gn 44, 13. 

ch en Bp 2; Dt 2. 39; 1 Rg 
13, 2; Sap 16, 13. 

er 3 Rg 20, 7. 

PCE. Dt $3;5:2 





respondit: Recte. 27 Cumque venisset ad virum Dei in ™montem, 
apprehendit pedes eius, et accessit Giezi ut amoveret eam. Et ait 
homo Dei: Dimitte illam, anima enim eius in amaritudine est, et 
Dominus celavit a me et non indicavit mihi. 28 Quae dixit illi: Nun- 
quid petivi fililum a domino meo? nunquid non dixi tibi: “Ne illu- 
das me? 29 Et ille ait ad Giezi: 
baculum meum in manu tua et vade. Si occurrerit tibi homo, non 
salutes eum; et, si salutaverit te quispiam, non respondeas illi; et 
pones baculum meum super faciem pueri. 329 Porro mater pueri ait: 
rVivit Dominus, et vivit anima tua, non dimittam te. Surrexit ergo 
et secutus est eam. 

31 Giezi autem praecesserat ante eos et posuerat baculum super 
faciem. pueri, et non erat vox neque sensus: reversusque est in occur- 
sum eius, et nuntiavit ei dicens: *Non surrexit puer. 32 Ingressus 
est ergo Eliseus domum, et ecce puer mortuus iacebat in ports eg 
eius: %3ingressusque ‘clausit ostium super se et super puerum et 
“oravit ad Dominum. 34 Et ascendit et incubuit super puerum posuit- 
que os suum super os eius et oculos suos super oculos eius et manus 
suas super manus eius et Vincurvavit. se super eum, et calefacta est 
caro pueri. 35 At ille reversus deambulavit in domo semel huc atque 
illuc. Et ascendit et incubuit super eum, et oscitavit puer septies 
aperbitque oculos. 

36 At ille vocavit Giezi et dixit ei: Voca Sunamitidem hanc. 
Quae vocata, ingressa est ad eum. Qui ait: ’Tolle filium tuum. 

Venit illa et corruit ad pedes eius et adoravit super terram; 
Ytulitque filium suum et egressa est. 38] Et Eliseus reversus est in 
*Galgala. 

@Krat autem fames in terra, et filii prophetarum “habitabant coram 
eo. Dixitque uni de pueris suis: “Pone ollam grandem, et coque 
pulmentum filiis prophetarum. 39 Et egressus est unus in agrum ut 
colligeret herbas agrestes; invenitque quasi vitem silvestrem et col- 
legit ex ea colocynthidas agri, et implevit pallium suum et reversus 
concidit in ollam pulmenti; nesciebat enim quid esset. 49 Infude- 
runt ergo sociis ut comederent. Cumque gustassent de coctione, 
clamaverunt dicentes: Mors in olla, vir Dei. Et non potuerunt come- 
dere. 41 At ille, Adferte, inquit, farinam. Cumque tulissent, %misit 
in ollam et ait: Infunde turbae, ut comedant. Et non fuit amplius 
quidquam amaritudinis in olla. 

42 Vir autem quidam venit de ©Baal Salisa fdeferens viro Dei 
panes primitiarum viginti panes hordeaceos et frumentum novum in 
pera sua. At ille dixit: 9Da populo, ut comedat. 4% Responditque 
ei minister eius: Quantum est hoc, ut apponam centum viris? Rur- 
sum ille ait: Da populo, ut comedat; haec enim dicit Dominus: 
Comedent, et supererit. 46 Posuit itaque coram eis; qui comederunt, 
et superfuit iuxta verbum Domini. 
5 a@Naaman Yprinceps militiae regis Syriae erat vir magnus apud 

dominum suum et honoratus, per illum enim dedit Dominus salu- 
tem Syriae; erat autem vir fortis et dives, sed leprosus. 2 Porro de 
Syria egressi fuerant ¢latrunculi et captivam duxerant de terra Israél 
puellam parvulam, quae erat in obsequio uxoris Naaman; 2 quae 
ait ad dominam suam: Utinam fuisset dominus meus ad prophetam, 
qui est in Samaria! Profecto curasset eum a lepra quam habet. 
4 Ingressus est itaque Naaman ad dominum suum et nuntiavit ei 
dicens: Sic et sic locuta est puella de terra Israél. 5 Dixitque ei rex 
Syriae: Vade et mittam litteras ad regem Israél. Qui, cum profec- 
turus esset et “tulisset secum decem talenta argenti et sex milia aureos 
et decem mutatoria vestimentorum, © detulit litteras ad regem 
Israél in haec verba: Cum acceperis epistulam hanc, scito quod mi- 
serim ad te Naaman servum meum, ut cures eum a lepra sua. 
7 Cumque legisset rex Israél litteras, /scidit vestimenta sua et ait: 
9Nunquid Deus ego sum, ut occidere possim et vivificare, quia iste 
misit ad me, ut curem hominem a lepra sua? hAnimadvertite et 
videte quod occasiones quaerat adversum me. 

8 Quod cum audisset Eliseus ‘vir Dei, scidisse videlicet regem 


°Accinge lumbos tuos et Ptolle - 





— 304 — 








(5, 1-19) Giezi vero in poenam avaritiae leprosus factus (20-27), fer- 
rea securis aguis supernatans (6, 1-7), milites syri, qui ut Eliseum 
caperent advenerant (8-13), obcaecati, in mediam Samariam ducti, in- 


LIBER IV REGUM 
5, oir 6, 9 








Israél vestimenta sua, misit ad eum dicens: Quare scidisti vestimenta 
tua? Veniat ad me et sciat esse prophetam in Israél. 

9Venit ergo Naaman cum equis et curribus et stetit ad ostium 
domus Elisei. 19 Misitque ad eum Eliseus nuntium dicens: /Vade 
et lavare septies in lordane, et recipiet sanitatem caro tua, atque 
mundaberis. 11Iratus Naaman recedebat dicens: Putabam quod 
egrederetur ad me et stans invocaret nomen Domini Dei sui et tan- 
geret manu sua locum leprae et curaret me. 12 Nunquid non melio- 
res sunt “Abana et Pharphar, fluvii ‘Damasci, omnibus aquis Israél, 
ut laver in eis et munder? Cum ergo vertisset se et abiret indignans, 
13 accesserunt ad eum servi sui et locuti sunt ei: “Pater, et si rem 
grandem dixisset tibi propheta, certe facere debueras; quanto magis 
quia nunc dixit tibi: Lavare et mundaberis. 

14 Descendit et lavit in Iordane septies iuxta sermonem viri Dei, 
et “restituta est caro eius sicut caro pueri parvuli, et °munda- 
tus est. 

15 Reversusque ad virum Dei cum universo comitatu suo venit et 
stetit coram eo et ait: Vere scio ?quod non sit alius Deus in uni- 
versa terra, nisi tantum in Israél. Obsecro itaque ut Yaccipias bene- 
dictionem a servo tuo. 16At ille respondit: *Vivit Dominus, ante 
quem sto, quia ‘non accipiam. Cumque vim faceret, penitus non 
adquievit. 17 Dixitque Naaman: Ut vis; sed, obsecro, concede mihi 
servo tuo, ut tollam onus duorum burdonum de terra; non enim 
faciet ultra servus tuus holocaustum aut victimam diis alienis, nisi 
Domino. 18 Hoc autem solum est, de quo depreceris Dominum pro 
servo tuo quando ingredietur dominus meus templum *Remmon ut 
adoret, et “illo innitente super manum meam: si adoravero in templo 


Remmon, adorante eo in eodem loco, ut ignoscat mihi Dominus 


servo tuo pro hac re. 19 Qui dixit ei: “Vade in pace. Abiit ergo ab 
eo electo terrae tempore. 

20 Dixitque %Giezi puer viri Dei: Pepercit dominus meus Naaman 
syro isti, ut non acciperet ab eo quae attulit. Vivit Dominus, quia 
curram post eum et accipiam ab eo aliquid. 21Et secutus est 
Giezi post tergum Naaman. Quem cum vidisset ille currentem ad 
se, desiliit de currt' in occursum eius et ait: ’Rectene sunt omnia? 
22 Et ille ait: Recte. Dominus meus misit me ad te dicens: Modo 
venerunt ad me duo adulescentes *de monte Ephraim ex filiis pro- 
pectarum da eis talentum argenti et “vestes mutatorias duplices. 


3 Dixitque Naaman. ¥Melius est ut accipias duo talenta. Et coégit ° 


eum ligavitque duo talenta argenti in duobus saccis et duplicia ve- 
stimenta, et imposuit duobus pueris suis, qui et portaverunt coram eo. 

24 Cumque venisset iam °vesperi, tulit de manu eorum et repo- 
suit in domo dimisitque viros; et abierunt. 25 Ipse autem ingressus 
stetit coram domino suo. Et dixit Eliseus: Unde venis, Giezi? Qui 
respondit: Non ivit servus tuus quoquam. 26 At ille ait: Nonne cor 
meum in praesenti erat, quando reversus est homo de curru suo in 
occursum tui? Nunc igitur accepisti argentum et accepisti vestes, ut 
emas oliveta et vineas et oves et boves et servos et ancillas; 27 sed 
et lepra Naaman adhaerebit tibi et semini tuo usque in sempiternum. 
Et egressus est ab eo 4leprosus quasi nix. 

Dixerunt autem filii prophetarum ad Eliseum: Ecce locus in 

quo habitamus coram te angustus est nobis. 2 Eamus usque ad 
Iordanem, et tollant singuli de silva materias singulas, ut aedifice- 
mus nobis ibi locum ad habitandum. Qui dixit: Ite. 3 Et ait unus 
ex illis: Veni ergo et tu cum servis tuis. Respondit: Ego veniam. 
4 Et abiit cum eis. Cumque venissent ad Iordanem, caedebant ligna. 
5 Accidit autem ut, cum unus materiam succidisset, caderet ferrum 
securis in aquam; exclamavitque ille et ait: Heu, heu, heu, domine 
mi, et hoc ipsum mutuo acceperam. 6 Dixit autem homo Dei: Ubi ce- 
cidit? At ille monstravit ei locum. °Praecidit ergo lignum et misit 
illuc, natavitque ferrum. 7Et ait: Tolle. Qui extendit manum et 
tulit illud. 

8 Rex autem Syriae pugnabat contra Israél, consiliumque iniit 
cum servis suis dicens: In loco illo et illo ponamus insidias. 9 Misit 





fer NO: 9. 7: 


Rect, Cnt 4;"'8. 

bCi.c3 REET A, 

13) * ef. ‘Catech, Ro Ill ‘5,'2) 8; 

mcp. 6, 21; 13, 15. — cf. cp. 
8, 9; Jd 18, 19. 

tg) * CatecheR, 111229: 


nvr. 10. — cf. Jb 33, 25. 
OaLc.As 27 


p cf. Dn 2, 473.3, 293°6'26..2 7. 
q Gn 33, 11. — cf. vr. 5. 

rcp. 3, 14; 3 Rg 17, 1. 

scf. Gn 14, 23. 


fel. 3 Revs, 18° Ze 12;-1 3 
“CD: 7,2, 17. 


vr. Rez: 17. 


LiCD.. 4, 12s 


ycp. 4, 26; 9, Ir. 
3 v. Js 24; 33. 


avr. 5. 
OO. 3s 


€ (ef.42. Par 27,-3). 


d Ex ii 6% Nm 12, 10. — cf. 
cp. 15, 5 
@ Wop. 2.3. 


6 cp. -2, 21. 





(20) 








LIBER IV REGUM 
6, 10 —.7, 2 


columesque ad suum regem remissi, (14-23), pro fame adeo urbem va- 
stante ut matres filios suos comederent (24-29) promissa maxima 
Srumenti copia ab hostibus mirabiliter fugatis relinquenda (7, 1-20), 








6. 27, 37: Jat 4, &: 2. S 


dcp. 4, 33. 
e2 Par 32, 7. — cf. Nm 14, 
:i P$i2197,. 06° Km 8, 37; 2 

O 4, 4. 
f vr. 20. ‘ip P 
g 2, WE» aR aM, S 33, > 
67,18 2 Mc 3, 25, 26. — 

c Pi 8. 10; 6, I-7. 


het. Gn 19, I1. 


ar] “* cf: Catech«R. Ik: 658. 
icp. 5, 13; 8, 9; Jd 18, 19. 
j Gn 48, 22. 
kPro 25; 21; 
Rm 12, 20. 


2, Par .38; 253 
Lvr. 8, 9; cD. 5, 2; 24, 2 


ae" b 1] LL. in fr. 5 ». D. gd. 
nt. 
m3 Rg 20, I. 


n cf. Lv 26, 29; Dt 28, 53, 57; 
EZ-5. IO» 


0:3’ Rg 22,-27; 

pcf..3 Rg 19,2. — v, Rt 1,17. 

Giz 8, -22 ta. yes ry: 

rcf. 3 Rg 18, 4; 21, 13; Ecli 
48, 13. 

scf. Am 3, 6. 

£ ct. Jb 2, ‘6: 


avr. 16, 18. 
b vr. 17, 19. — cf. cp. 5, 18. 


c Ml 3, 10. — cf. Gn 7, Ir. 


'mavit ad eum dicens: Salva me, domine mi rex. 





itaque vir Dei ad regem Israél dicens: Cave ne transeas in locum 
illum, quia ibi Syri in insidiis sunt. 10 Misit itaque rex Israél ad 
locum, quem dixerat ei vir Dei, et praeoccupavit_ eum et observavit 
se ibi non semel neque bis. 

11 Conturbatumque est cor regis Syriae pro hac re, et, convocatis 
servis suis, ait: Quare non indicatis mihi quis proditor mei sit apud 
regem Israél? 12 Dixitque unus servorum eius: Nequaquam, do- 
mine mi rex, sed Eliseus propheta, qui est in Israél, indicat regi 
Israél omnia verba quaecumque locutus fueris in conclavi tuo. 13 Di- 
xitque eis: Ite et videte ubi sit, ut mittam et capiam eum. Adnun- 
tiaveruntque ei dicentes: Ecce in “Dothan. 14 Misit ergo illuc equos 
et currus et robur exercitus. Qui cum venissent nocte, circumdede- 
runt civitatem. 15 Consurgens autem diluculo. dminister viri Dei 
egressus vidit exercitum in circuitu civitatis et equos et currus, nun- 
tiavitque ei dicens: Heu, heu, heu, domine mi, quid faciemus? 16 At 
ille respondit: Noli timere, eplures enim nobiscum sunt, quam cum 
illis. 1% Cumque orasset Eliseus, ait: Domine., /aperi oculos huius, 
ut videat. Et aperuit Dominus oculos pueri, et vidit, et ecce mons ple. 
nus Jequorum et curruum igneorum in circuitu Elisei, 18 Hostes vero 
descenderunt ad eum; porro Eliseus oravit ad Dominum dicens: Percu- 
te, obsecro, gentem hanc caecitate. “Percussitque eos Dominus ne vi- 
derent iuxta verbum Elisei. 19 Dixit autem ad eos Eliseus: Non 
est haec via neque ista est civitas: sequimini me et ostendam vobis 
virum, quem quaeritis. Duxit ergo eos in Samariam. 20 Cumque in- 
gressi fuissent in Samariam, dixit Eliseus: Domine, aperi oculos 
istorum, ut videant. Aperuitque Dominus oculos eorum, et viderunt 
se esse in medio Samariae. 21 Dixitque rex Israél ad Eliseum, cum 
vidisset eos: Nunquid percutiam eos, ‘pater mi? 22 At ille ait: Non 
percuties neque enim cepisti eos igladio et arcu tuo, ut percutias; 
sed kpone panem et aquam coram eis, ut comedant et bibant et 
vadant ad dominum suum. 23 Appositaque est eis ciborum magna 
praeparatio, et comederunt et biberunt, et dimisit eos, abieruntque 
ad dominum suum; et ultra non venerunt. /atrones Syriae in ter- 
ram Israél. 

24 Factum est autem post haec, congregavit ”Benadad rex Syriae 
universum exercitum suum et ascendit et obsidebat Samariam. 

25 Factaque est fames magna in Samaria, et tandiu obsessa est, 
donec venundaretur caput asini octoginta argenteis, et quarta pars 
cabi stercoris columbarum quinque argenteis. 

26 Cumque rex Israél transiret per murum, mulier Toc excla- 

Qui ait: Non 
te salvat Dominus, unde te possum salvare? de area vel de torcu- 
lari? Dixitque ad eam rex: Quid tibi vis? Quae respondit: 28 Mulier 
ista dixit mihi: Da filium fui ut comedamus eum hodie, et filium 
meum comedemus cras. 29”Coximus ergo filium meum et come- 
dimus; dixique ei die altera: Da filium tuum ut comedamus eum; 
quae abscondit filium suum. 

30 Quod cum audisset rex, %scidit vestimenta sua, et transibat 
per murum; viditque omnis populus cilicium, quo vestitus erat ad 
carnem intrinsecus. 31 Et ait rex: ?Haec mihi faciat Deus et haec 
addat, si steterit caput Elisei filii Saphat super ipsum hodie. 32 Eli- 
seus autem sedebat in domo sua, et %senes sedebant cum eo. Prae- 
misit itaque virum; et antequam veniret nuntius ille, dixit ad senes: 
Nunquid scitis quod miserit ‘filius homicidae hic ut praecidatur 
caput meum? Videte ergo, cum venerit nuntius, claudite ostium et 
non sinatis eum introire; ecce enim sonitus pedum domini eius post 
eum est. 33 Adhuc illo ‘loquente eis, apparuit nuntius qui veniebat 
ad eum. Et ait: Ecce, stantum malum a Domino est; ‘quid am- 
plius exspectabo a Domino? 

Dixit autem Eliseus: Audite verbum Domini: haec dicit Domi- 

nus: In tempore hoc @cras modius similae uno statere erit, et 
duo modii hordei statere uno in porta Samariae. 2 Respondens °unus 
de ducibus, super cuius manum rex incumbebat, homini Dei ait: 
¢Si Dominus fecerit, etiam cataractas in caelo, nunquid poterit esse 








— 306 — 


) 








novum beneficium mulieri sunamitidi praestitum (8, 1-6), prophetia 
eventu comprobata de morte Benadad regis Syriae et de impio Hazaél 
in ipsius locum provecto (7-15). Quibus omnibus descriptis, resumi- 


LIBER IV REGUM 
7,3—8,5 








quod loqueris. Qui ait: Videbis oculis tuis et inde non comedes. 

3 Quattuor ergo viri erant leprosi 4iuxta introitum portae; qui 
dixerunt ad invicem: Quid hic esse volumus donec moriamur? 4 Sive 
ingredi voluerimus civitatem, fame moriemur; sive manserimus 
hic, moriendum nobis est; venite ergo et transfugiamus ad castra Sy- 
riae. Si pepercerint nobis, vivemus; si autem occidere voluerint, 
nihilominus moriemur. 5 Surrexerunt ergo vesperi, ut venirent ad 
castra Syriae. Cumque venissent ad principium castrorum Syriae, nul- 
lum ibidem reppererunt. 

6 Siquidem Dominus /sonitum audiri fecerat in castris Syriae 
Ycurruum et equorum et exercitus plurimi; dixeruntque ad invicem: 
Ecce mercede conduxit adversum nos rex Israél “reges Hethaeorum 
et Aegyptiorum, et venerunt super nos. 7 ‘Surrexerunt ergo et fu- 
gerunt in tenebris et dereliquerunt tentoria sua et equos et asinos 
in castris fugeruntque animas tantum suas salvare cupientes. 

8Igitur, cum venissent leprosi illi ad principium castrorum, in- 
gressi sunt unum tabernaculum et comederunt et biberunt, tulerunt- 
que inde argentum et aurum et vestes et abierunt et absconderunt; 
et rursum reversi sunt ad aliud tabernaculum, et inde similiter aufe- 
rentes absconderunt. 9% Dixeruntque ad invicem: Non recte faci- 
mus; haec enim dies boni nuntii est: si tacuerimus et noluerimus 
nuntiare usque mane, sceleris arguemur; venite, eamus et nuntie- 
mus in aula regis. 10 Cumque venissent ad portam civitatis, narra- 
verunt eis dicentes: Ivimus ad castra Syriae et nullum ibidem reppe- 
rimus hominem nisi equos et asinos alligatos et fixa tentoria. 

11 Jerunt ergo portarii et nuntiaverunt in palatio regis intrinse- 
cus. 12 Qui surrexit nocte et ait ad servos suos: Dico vobis quid 
fecerint nobis Syri. Sciunt quia fame laboramus, et idcirco egressi 
sunt de castris et latitant in agris dicentes: Cum egressi fuerint de 
civitate, capiemus eos vivos, et tunc civitatem ingredi poterimus. 
13 Respondit autem unus servorum eius: Tollamus quinque equos 
qui remanserunt in urbe (quia ipsi tantum sunt in universa multitu- 
dine Israél, alii enim consumpti sunt), et mittentes explorare pote- 
rimus. 14 Adduxerunt ergo duos equos, misitque rex in castra Sy- 
rorum dicens: Ite et videte. 15 Qui abierunt post eos usque ad 
Iordanem: Ecce autem omnis via plena erat vestibus et vasis, quae 
proiecerant Syri cum turbarentur. Reversique nuntii indicaverunt 
regi. 

16 Et egressus populus diripuit castra Syriae; factusque est mo- 
dius similae statere uno, et duo modii hordei statere uno /iuxta ver- 
bum Domini. 

17 Porro rex *ducem illum, in cuius manu incumbebat, constituit 
ad portam; quem conculcavit turba in introitu portae, et mortuus 
est, iuxta quod locutus fuerat vir Dei, ‘quando descenderat rex ad 
eum. 18 Factumque est secundum sermonem viri Dei, quem dixerat 
regi, quando ait: Duo modii hordei statere uno erunt, et modius 
similae statere uno, hoc eodem tempore cras in porta Samariae; 
19 quando responderat dux ille viro Dei et dixerat: Etiamsi Domi- 
nus fecerit cataractas in caelo, nunquid poterit fieri quod loqueris? 
Et dixit ei: ™Videbis oculis tuis, et inde non comedes. 29 Evenit 
ergo ei, sicut praedictum fuerat et conculcavit eum populus in porta, 
et mortuus est. 

Eliseus autem locutus est ad mulierem, “cuius vivere fecerat fi- 

lium, dicens: Surge, vade tu et domus tua et peregrinare ubi- 
cumque reppereris; !vocavit enim Dominus famem, et veniet super 
terram “septem annis. 2 Quae surrexit et fecit iuxta verbum hominis 
Dei; et vadens cum domo sua peregrinata est in terra Philisthiim 
diebus multis. 3 Cumque finiti essent anni septem, reversa est mulier 
de terra Philisthiim et egressa est ut Anterpellaret regem pro domo 
sua et pro agris suis. 4 Rex autem loquebatur cum dGiezi puero 
viri Dei dicens: Narra mihi omnia magnalia, quae fecit Eliseus. 
5 Cumque ille narraret regi quomodo mortuum suscitasset, apparuit 
mulier, cuius vivificaverat filium, clamans ad regem pro domo sua 
et pro agris suis. Dixitque Giezi: Domine mi rex, haec est mulier, 





d cf. Lv 13, 46. 
ecf. Est 4, 14, 16. 


oe ©. 19, 7; 2 Rg 5, 24; Jb 
2I. 


g cl "cp. 7. 
ie O, 29. 
i cf. Foe Beles: Pro 28, 1. 


Lep. 6, 32. 


mvr. 2. 
1-10] LL. in fr. 6 b. D. 9 d. 
Pat. 


acp. 4, 35- 


b Ps 104, 16; Ag 1, 11. 
ccf. Gn 41, 27. 


dv. cp. 4, 12. 





— 307 — 








LIBER IV REGUM 
8,6—9,5 


tur regum Israél et luda historia. Narrantur itaque pii losaphat 
degenerum successorum, res gestae nempe loram (16-24) et Ochoziae 
(25-29) et domus Achabi interitus, adnitente Iehu rege Israél constituto 








ecf. 3 Rg rz, 24. 
f cp. $ 24; 8, Rg.20, Za 
e2* Rg ne se 17. 
Rg 9, 7. 
HCL, a Cee 


CE: CD. Bi 133% 163.2%; 


kvr. 14. 

SS 6 alg A 

mCP. 2, 17. 

n cf. Le 19, 41. 

ocp. 10, 32; 12, 1 te 7) 3 
22; Am 1, 3, 4. £ydt 


16, 6. 

pls 3, 103:-Os (135,26; Nhs, 
10. — cf. Ps 136, 9; Os 10, 
14. 

qv. 1 Rg 24, 15. 

ret. '3°Rg 19} +15. 


Svr. 10, 


Bh 0) ier © PS pe Gy ithe Pee 
17-24] 2 Par 21, 5-10. 
Oy he 22, 2%. 


uv cf. vr. 26. 

x2 Rg 7, 16-20. 

pa Re 7,12, 135 Os :23x,; 17. 

23 Rg 11, 36; 15, 4. — cf. 2 
Rg 2i,. 17: 


acp. 3, 9. — cf. 3 Rg 22, 48. 


bv. 2 Rg 18, 17. 
ccf. Gn 27, 40. 


d Js 10, 29, 30. 


ecf. 2 Par 21, 20. 
f cf. 2 Par 21 17: 32,6; 25,23. 
25-29] 2 Par 22, 1-7. 


ket. cp. 9, 29. 
cr. 2 Rar 23, 2. 


icp. 11, 1. — vr. 18. 


ncp. 9, 16. 


1-13] LL. in sb. ». D. 9 p.Pnt. 
@V.- cps 45.3 
bv. 3 Rg 18, "46. 
cz Rg 10, fr. 
dcp. 8, 28. 
e3 Rg 19, 15, 16. 
vr. 14. — cf. vr. 20. 
ect Vr, Si 2 t. 
cf. ‘3 Rg 19, 16; 2 Par 22, 7. 





et hic est filius eius quem suscitavit Eliseus. 6 Et interrogavit rex 
mulierem, quae narravit ei, deditque ei rex eunuchum unum dicens: 
Restitue ei omnia quae sua sunt et universos reditus agrorum a die 
nia reliquit terram usque ad praesens. 

7Venit quoque Eliseus *Damascum, et ‘Benadad rex Syriae ae- 
grotabat. Nuntiaveruntque ei dicentes: Venit vir Dei huc. 8 Et ait 
rex ad YHazaél: “Tolle tecum munera et vade in occursum viri Dei 
et ‘consule Dominum per eum dicens: Si evadere potero de infir- 
mitate mea hac? 9 Ivit igitur Hazaél in occursum eius, habens se- 
cum munera et omnia bona Damasci onera quadraginta camelorum. 
Cumque stetisset coram eo, ait: /Filius tuus Benadad, rex Syriae, 
misit me ad te dicens: Si sanari potero de infirmitate mea hacr 
10 Dixitque ei Eliseus: “Vade, dic ei: Sanaberis. Porro ostendit 
mihi Dominus ‘quia morte morietur. 11 Stetitque cum eo et contur- 
batus est ”usque ad suffusionem vultus, "flevitque vir Dei. 12 Cui 
Hazaél ait: Quare dominus meus flet? At ille dixit: Quia scio %quae 
facturus sis filiis Israél mala: civitates eorum munitas igne succen- 
des et iuvenes eorum interficies gladio et ?parvulos eorum elides et 
praegnantes divides. 13 Dixitque Hazaél: Quid enim sum servus 
tuus Ycanis, ut faciam rem istam magnam? Et ait Eliseus: “Ostendit 
mihi Dominus te regem Syriae fore. 14 Qui, cum recessisset ab 
Eliseo, venit ad dominum suum. Qui ait ei: Quid dixit tibi Eliseus? 
At ille respondit: Dixit mihi: *Recipies sanitaiem. 15 Cumque ve- 
nisset dies altera, tulit stragulum et infudit aquam et expandit super 
faciem eius. Quo mortuo, regnavit Hazaél pro eo. 

16 Anno quinto ‘Ioram filii Achab regis Israél et Iosaphat regis 
Iuda “regnavit loram filius Iosaphat rex luda. 17 Triginta duorum 
annorum erat cum regnare coepisset et octo annis regnavit in Ieru- 
salem. 18 Ambulavitque in viis regum Israél, sicut ambulaverat do- 
mus Achab; “filia enim Achab erat uxor eius, et fecit quod malum 
est in conspectu Domini. 19*Noluit autem Dominus disperdere Iu- 
dam propter David servum suum, Ysicut promiserat ei ut daret illi 
*lucernam et filiis eius cunctis diebus. 

20 In diebus eius recessit Edom, ne esset sub Iuda, et “constituit 
sibi regem. 21 Venitque Ioram Seira et omnes currus cum e0; et 
surrexit nocte percussitque Idumaeos, qui eum circumdederant, et 
principes curruum ; ’populus autem fugit in tabernacula sua. 22 cRe- 
cessit ergo Edom, ne esset sub Iuda, usque ad diem hanc. Tunc 
recessit et “Lobna in tempore illo. 

23 Reliqua autem sermonum Ioram et universa, quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum Iuda? 34 Et dor- 
mivit Ioram cum patribus suis sepultusque est cum eis in civitate 
David. Et regnavit /Ochozias filius eius pro eo. 

25 Anno Yduodecimo Ioram filii Achab regis Israél regnavit Ocho- 
zias filius Ioram regis Iudae. 26/”Viginti duorum annorum erat 
Ochozias cum regnare coepisset, et uno anno regnavit in Ierusalem. 
Nomen matris eius ‘Athalia filia Amri regis Israél. 27 Et ambulavit 
in viis domus. Achab, et fecit quod malum est coram Domino sicut 
domus Achab; gener enim domus Achab fuit. 

28 Abiit quoque cum loram filio Achab ad proeliandum contra 
jHazaél regem Syriae in *Ramoth Galaad; et vulneraverunt Syri 
Ioram. 29 Qui reversus est ut curaretur in Iezrahel, quia vulnera- 
verant eum Syri in ”™Ramoth proeliantem contra Hazaél regem Syriae. 
Porro "Ochozias filius Ioram rex Iuda descendit invisere Joram 
filium Achab in Iezrahel, quia aegrotabat ibi. 

Eliseus autem prophetes vocavit unum de @filiis prophetarum et 

ait illi: bAccinge lumbos tuos et tolle Clenticulam olei hanc in 
manu tua et vade in @Ramoth Galaad. 2¢Cumque veneris illuc, 
videbis Iehu /filium Iosaphat filii Namsi; et ingressus suscitabis 
eum de medio 9fratrum suorum et introduces in interius cubiculum. 
3 Tenensque lenticulam olei fundes super caput eius et dices: Haec 
dicit Dominus: *Unxi te regem super Israél. Aperiesque ostium et 
fugies et non ibi subsistes. 4 Abiit ergo adulescens puer prophetae 
in Ramoth Galaad 5et ingressus est illuc. Ecce autem principes 





— 308 — 




















| (9, 1-15). Ipse enim in lezrahel ascendens primo loram filium 
Achabi et Ochoziam huius nepotem (16-29), dein lezabelem cuius 
cadaver canes devorant, necat (30-37); filios porro Achabi ut in 


LIBER IV REGUM 
9, 6-28 








exercitus sedebant et ait: Verbum mihi ad te, o princeps. Dixitque 
Iehu: Ad quem ex omnibus nobis? At ille dixit: Ad te, o princeps. 
6 Et surrexit et ingressus est cubiculum; at ille fudit oleum super 
caput eius et ait: Haec dicit Dominus Deus Israél: Unxi te regem 
super populum Domini Israél, 7 et percuties domum Achab domini 
tui, et ulciscar sanguinem servorum meorum prophetarum et san- 
guinem omnium servorum Domini ‘de manu Iezabel. 8 Perdamque 
omnem domum Achab et Jinterficiam de Achab *mingentem ad 
parietem et ‘clausum et novissimum in Israél. 9 Et dabo domum 
Achab ™sicut domum Ieroboam filii Nabat et “sicut domum Baasa 
filii Ahia. 19 °Jezabel quoque comedent canes in agro lezrahel, nec 
erit qui sepeliat eam. 

Aperuitque ostium et fugit. 

11 Jehu autem egressus est ad servos domini sui, qui dixerunt 
ei: PRectene sunt omnia? quid venit Yinsanus iste ad te? Qui ait 
eis: Nostis hominem, et quid locutus sit. 12 At illi responderunt: 
Falsum est, sed. magis narra nobis. Qui ait eis: Haec et haec locu- 


tus est mihi, et ait: Haec dicit Dominus: Unxi te regém super 


Israél. 

13 Festinaverunt itaque et “unusquisque tollens pallium suum po- 
suerunt sub pedibus eius in similitudinem tribunalis et cecinerunt 
tuba atque dixerunt: *Regnavit Iehu! 

14 Coniuravit ergo Iehu filius Iosaphat filii Namsi contra Ioram. 

tPorro Ioram obsederat Ramoth Galaad ipse et omnis _Israél 
contra “Hazaél regem Syriae; 15 Yet reversus fuerat ut curaretur 
in Iezrahel propter vulnera, quia percusserant eum Syri proeliantem 
contra Hazaél regem Syriae. Dixitque Iehu: Si placet vobis, nemo 
egrediatur profugus de civitate, ne vadat et nuntiet in lezrahel. 

16 Et ascendit et profectus est in Iezrahel; loram enim aegrota- 

bat ibi, et Ochozias rex Iuda descenderat ad visitandum loram. 
17 Igitur speculator, qui stabat super turrim Iezrahel vidit globum 
Iehu venientis et ait: Video ego globum. Dixitque Ioram: Tolle 
currum et mitte in occursum eorum, et dicat vadens: Rectene sunt 
omnia? 18 Abiit ergo qui ascenderat currum in occursum eius et 
ait: Haec dicit rex: Pacatane sunt omnia? Dixitque Iehu: Quid tibi 
et paci? Transi et sequere me. Nuntiavit quoque speculator dicens: 
Venit nuntius ad eos et non revertitur. 19 Misit etiam currum equo- 
rum secundum; venitque ad eos et ait: Haec dicit rex: Nunquid 
pax est? Et ait Iehu: Quid tibi et paci? Transi et sequere me. 
® Nuntiavit autem speculator dicens: Venit usque ad eos et non 
revertitur. Est autem “incessus quasi incessus Ylehu filii Namsi; 
praeceps enim graditur. 21 Et ait loram: “lunge currum. Iunxerunt- 
que currum eius, et “egressus est Ioram rex Israél et Ochozias rex 
luda singuli in curribus suis; egressique sunt in occursum Iehu et 
invenerunt eum in Yagro Naboth iezrahelitae. 22 Cumque vidisset 
Ioram Iehu, dixit: Pax est Iehu? At ille respondit: Quae pax? 
Adhuc ¢fornicationes Iezabel matris tuae et veneficia eius multa vi- 
gent. 23 Convertit autem Joram manum suam et fugiens ait ad Ocho- 
ziam: Insidiae, Ochozia. 

24 Porro Iehu tetendit arcum manu et percussit Ioram inter sca- 
pulas, et egressa est sagitta per cor eius, statimque corruit in curru 
suo. 25 Dixitque Iehu ad Badacer 4ducem: Tolle, proice eum in 
agro Naboth iezrahelitae; memini enim, quando ego et tu sedentes 
in curru sequebamur Achab patrem huius, quod “Dominus /onus 
hoc levaverit super eum dicens: 26 9Si non pro sanguine Naboth et 
pro sanguine filiorum eius, quem vidi heri, ait Dominus, reddam 
tibi in “agro isto, dicit Dominus. Nunc ergo tolle et proice eum in 
agrum iuxta verbum Domini. 

277Ochozias autem rex Iuda videns hoc fugit per viam domus 
horti, persecutusque est eum Iehu et ait: Etiam hunc percutite in 
curru suo. Et percusserunt eum in ascensu Gaver, qui est iuxta 
jIeblaam. Qui fugit in Mageddo et mortuus est ibi. 28 Et *“impo- 
suerunt eum servi eius super currum suum et tulerunt in Ierusalem 
sepelieruntque eum in sepulcro cum patribus suis in civitate David. 





icf. 3 Rg 18, 4. — v. 3 Rg 21, 
eee Ds ¢ 
1 cD. LO; 07 $0.2 IS OP Oe ow 


UDt- 32: 36, 

m3 Rg 14, 10; 15, 29; 21, 22. 

m3 Rg 16, 3, 11; 21, 22. 

ONT -35, 365 3° Re 275342 

2 'CD,. S328. 

q Jr 29, 26; Os 9, 7. — cf. Jo 
Io, 20; Ac 26, 25. 


rcf. Mt 21, 7, 8; Mr rz, 8. 
Sch: 32: Ret. 34, 


tcf. cp. 8, 28. 


ucf. 3 Rg 19, 17. 
vcp. 8, 29. 


xcf. 2 Rg 18, 27. 
¥ 3 Rg 19, 17. — cf. vr. 2, 14. 
23 Rg 18, 44. 


@.22Par 22,>7. 
63 Rg 21, 1. — cf. vr. 26. 


E Cr, 3, Bar 2;°13; 


ad cl Gp.:7,; 2. 


é3 Re-21, 19,49. 
bee Ei & sae 
g 2 Re ot; 22: 


Avr. 21, 19. 


Ch, 2: Par 22% Oy 


jcp. 23, 29; Js 17, 33. 
Ct, CO. Las 20° 23:30:32 ‘Par 
35, 24. 











LIBER IV REGUM 
9, 19 — 10, 29 





Samaria occidantur optimatibus insinuat (10, 1-11); regisque Ocho- | 
ziae fratres sibi in Samariam pergenti obviantes interfici iubet | 
(12-17). Cultum Baal etiam exterminat, interfectis eius sacerdotibus | 








29-10, 7] LL. in D. 10 p. Pnt. 
bch. Cp.8,'253 2. Par 22, 17-39% 
mcf. Jr 4, 30; Ez 23, 40. 
nv. 3 Rg 16, 9-20. 


03 Rg 16, 31. 


p vr. 10, 26; 3 Rg 21, 23. 

Cel. Ps S2cres Irs, 825 oO, 4a 
16, 4; 25, 33. 

a3 Rg 16, 24. 


b cf. Est 2, 7. 


co ysig, 8, rt. 


d cf. 3 Rg 21, 21. 


ecp. 9, 14, 24. 


f cf. z Rg 3,.a9. 


g3 Rg 21, 19, 21, 22, 29. 


h cf. cp. 8, 29; 9, 16; 2 Par 
2%,. £73:122,' 8. 


BN: PS. 90523, J8..38—_ 6-20; 14, 
_ 16, 18. 
ji Par 2, 85. 


kx Es ro, 19; Ez ‘17, -18.' — 
cf. x Par 29, 24. 


lcf. 3 Rg 19, ro. 
mcp. 9, 8; 2 Par 22, 8. 


"3 Re 16, $2, 32. 





29Anno /undecimo Joram filii Achab regnavit Ochozias super Iudam, | | 
30 venitque Iehu in Iezrahel. Porro Iezabel,-introitu eius audito, | | 
mdepinxit oculos suos stibio et ornavit caput suum et respexit per 
fenestram 31 ingredientem Iehu per portam et ait: "Nunquid pax 
potest esse Zambri, qui interfecit dominum suum ? 9 
32 Levavitque Iehu faciem suam ad fenestram et ait: Quae: est | 
ista? Et inclinaverunt se ad eum duo vel tres eunuchi. At ille |. 
dixit eis: Praecipitate eam deorsum; et praecipitaverunt eam, adsper- 
susque est sanguine paries, et equorum ungulae conculcaverunt eam. 
34 Cumque introgressus esset ut comederet biberetque, ait: Ite et vi- 
dete maledictam illam et sepelite eam, °quia filia regis est. Cum- |. 
que issent ut sepelirent eam, non invenerunt nisi calvariam et pedes | 
et summas manus. 36 Reversique nuntiaverunt ei. Et ait Iehu: te) 
Domini est, quem locutus est per servum suum Eliam thesbiten 
dicens: ?In agro Iezrahel comedent canes carnes Iezabel, 37 et erunt | 
carnes Jezabel Ysicut stercus super faciem terrae in agro Tezrahel, 
ita ut praetereuntes dicant: Haecine est illa Iezabel? 
10 Erant autem Achab septuaginta filii in *Samaria. Scripsit ergo — 
Iehu litteras et misit in Samariam ad optimates civitatis et ad | 
maiores natu et ad °nutricios Achab dicens: 2Statim ut acceperitis | 
litteras has, qui habetis filios domini vestri et currus et equos et 
civitates firmas et arma, eligite meliorem et eum qui vobis pla- | 
cuerit de filiis domini vestri, et eum ponite super solium patris sui | 
et pugnate pro domo domini vestri. 4 Timuerunt illi vehementer et | 
dixerunt: Ecce duo reges non te hee stare coram eo, et quo- | 
modo nos valebimus resistere? 5 Miserunt ergo praepositi domus et | 
praefecti civitatis et maiores natu et nutricii ad Iehu dicentes: “Servi | 
tui sumus: quaecumque iusseris faciemus, nec constituemus nobis | 
regem: quaecumque tibi placent fac. . 4 
6 Rescripsit autem eis litteras secundo dicens: Si mei estis et | 
oboeditis mihi, tollite capita filiorum domini vestri et venite ad me | 
hac eadem hora cras in Jezrahel. Porro filii regis, septuaginta viri, | 
apud optimates civitatis nutriebantur. 7 Cumque venissent litterae ad | 
eos, tulerunt filios regis et Yocciderunt septuaginta viros et posue- 
runt capita eorum in cophinis. et miserunt ad eum in Iezrahel. 
8 Venit autem nuntius et indicavit ei dicens: Attulerunt capita filio- | 
rum regis. Qui respondit: Ponite ea ad duos acervos iuxta introitum | 
portae usque mane. 9% Cumque diluxisset egressus est, et stans dixit 
ad omnem populum: Iusti estis: si ego coniuravi contra dominum 
meum et interfeci eum, quis percussit omnes hos? 1° Videte ergo 











nunc quoniam /non cecidit de sermonibus Domini in terram, quos 
nunc locutus est Dominus super domum Achab, et Dominus fecit 


9Yquod locutus est in manu servi sui Eliae. 11 Percussit igitur Tehu 
omnes, qui reliqui erant de domo Achab in Iezrahel, et universos 
optimates eius et notos et sacerdotes, donec non remanerent ex eo 
reliquiae. 

12 Et surrexit, et venit in Samariam. Cumque venisset ad came- 
ram pastorum in via, 13 invenit “fratres Ochoziae regis Iuda dixit- 
que ad eos: Quinam estis vos? Qui responderunt: Fratres Ochoziae 
sumus et descendimus ad salutandos filios regis et filios inae. 
14 Qui ait: Comprehendite eos vivos. Quos cum comprehendissent 
vivos, iugulaverunt eos in cisterna iuxta cameram, quadraginta 
duos viros, et non reliquit ex eis quemquam. ; 

15 Cumque abisset inde, invenit ‘Ionadab filium SRechab in oc- 
cursum sibi et benedixit ei. Et ait ad eum: Nunquid est cor tuum 
rectum sicut cor meum cum corde tuo? Et ait Ionadab: Est. Si est, 
inquit, *da manum tuam. Qui dedit ei manum suam. At ille levavit | 
eum ad se in currum 16 dixitque ad eum: Veni mecum et vide | 
'zelum meum pro Domino. Et impositum in curru suo 17 duxit in |_ 
Samariam. Et ™percussit omnes, qui reliqui fuerant de Achab in | 
Samaria usque ad unum, iuxta verbum Domini quod locutus est | — 
per Eliam. 

18 Congregavit ergo Iehu omnem populum et dixit ad eos: 
"Achab coluit Baal parum, ego autem colam eum amplius. 19 Nunc 














(18-27). Attamen, quia vitulorum cultum non aufert, ipsemet cum 
filiis suis reprobatur et ab Hazaéle devincitur (28-36). Sequuntur faci- 
nora et interitus Athaliae (11, 1-16), cui in regnum succedit loas 





LIBER IV REGUM 
10, 20 — 11,9 











igitur omnes °prophetas Baal et universos servos eius et cunctos 
sacerdotes ipsius vocate ad me; nullus sit qui non veniat, sacrificium 
enim grande est mihi Baal: quicumque defuerit non vivet. Porro 
Tehu faciebat hoc insidiose, ut disperderet cultores Baal. 2° Et dixit: 
PSanctificate Ydiem sollemnem Baal. "Vocavitque 21et misit in 
universos terminos Israél, et venerunt cuncti servi Baal: non fuit re- 
siduus ne unus quidem qui non veniret. Et ingressi sunt *templum 
Baal, et repleta est domus Baal a summo usque ad summum. 
22 Dixitque his ‘qui erant super vestes: Proferte vestimenta univer- 
sis servis Baal. Et protulerunt eis vestes. 23 Ingressusque Iehu et 
Ionadab filius Rechab templum Baal ait cultoribus Baal: Perquirite 
et videte, ne quis forte vobiscum sit de servis Domini, sed ut sint 
servi Baal soli. 24 Ingressi sunt igitur ut facerent victimas et holo- 
causta; Iehu autem praeparaverat sibi foris octoginta viros et dixe- 
rat eis: Quicumque fugerit de hominibus his, quos ego adduxero 
in manus vestras, “anima eius erit pro anima illius. 

. 25 Factum est autem, cum completum esset holocaustum, prae- 
cepit Iehu “militibus et ducibus suis: Ingredimini et Ypercutite eos: 
nullus evadat. Percusseruntque eos in ore gladii et proiecerunt mi- 
lites et duces et ierunt in civitatem templi Baal 26 et protulerunt 
éstatuam de fano Baal et combusserunt 27 et comminuerunt eam. 
Destruxerunt quoque “aedem Baal et fecerunt pro ea %latrinas usque 
in diem hanc. . 

28 Delevit itaque Iehu Baal de Israél. 29 Veruntamen a °peccatis 
- Teroboam filii Nabat, qui peccare fecit Israél, non recessit nec de- 
Religuit vitulos aureos, qui erant in Bethel et in Dan. 

30 Dixit autem Dominus ad Iehu: Quia studiose egisti quod 
rectum erat et placebat in oculis meis et omnia quae erant in corde 
meo fecisti contra domum Achab, éfilii tui usque ad quartam gene- 
rationem sedebunt super thronum Israél. 

31 Porro Iehu non custodivit ut ambularet in lege Domini Dei 
Israél in toto corde suo; ‘non enim recessit a peccatis Ieroboam, 
qui Bec ane fecerat Israél. 

32 In diebus illis %coepit Dominus taedere super Israél; “percus- 
sitque eos Hazaél in universis finibus Israél, %3a Iordane contra 
orientalem plagam omnem terram Galaad et Gad et Ruben et Ma- 
Seale ab tAroér, quae est super torrentem Arnon, et jGalaad et 

asan. 

34 Reliqua autem verborum Iehu et universa, quae fecit, et for- 
titudo eius nonne haec scripta sunt in libro verborum dierum regum 
Israél? 35 Et dormivit Iehu cum patribus suis, sepelieruntque eum in 
Samaria; et “regnavit Ioachaz filius eius pro eo. 36 Dies autem, 
quos regnavit Iehu super Israél, viginti et octo anni sunt, in Sa- 
maria. 
| Athalia vero “mater Ochoziae videns "mortuum filium suum sur- 

rexit et interfecit omne semen regium. 2 Tollens autem Iosaba 
filia regis Ioram soror Ochoziae “Ioas filium Ochoziae furata est 
eum de medio filiorum regis, qui interficiebantur, et nutricem eius 
de triclinio et abscondit eum a facie Athaliae, ut non interficeretur. 
3 Eratque cum ea sex annis clam in domo Domini; porro Athalia 
regnavit super terram. 

4Anno autem septimo misit %Ioiada, et adsumens centuriones 
et milites introduxit ad se in templum Domini pepigitque cum eis 
foedus; et adiurans eos in domo Domini ostendit eis filium regis 
5 et praecepit illis dicens: Iste est sermo quem facere debetis: 6 ter- 
tia pars vestrum “introéat sabbato, et observet excubias domus 
regis; /tertia autem pars sit ad portam Sur, et tertia pars sit ad 
portam, quae est post habitaculum scutariorum, et custodietis excu- 
bias domus Messa. 7 Duae vero partes e vobis omnes egredientes 
sabbato custodiant excubias domus Domini circa regem. 8 Et valla- 
bitis eum habentes arma in manibus vestris; si quis autem ingres- 
sus fuerit saeptum ten-pli interficiatur; eritisque cum rege Yintroéunte 
et egrediente. 9% Et fecerunt centuriones iuxta omnia quae praece- 
perat eis Ioiada sacerdos, et adsumentes singuli viros suos, qui in- 





03 Rg 18, 19; 22, 6. 


rcf. Ex 32, 5. 
ScD. 11,18; 3 Rg x6,-32. 


tcp. 22, 14. 
“vr. 15. 


vcf. 3 Rg 20, 39, 42. 


cp. 


x cp. 11, 4, 6; t Rg 22, 17. 
VC. 3 Rg 8 


18, 40. 


2 Cp. 3, 2: 3 Rg: 84,23. 


acp. 11, 18; 3 Rg 16, 32. 

Sct. x Es 6, tz, Dn 2, 5; 3 
29. 

v. 3 Rg 12, 28-31. 

Vv. 


c 
dv. 3 Rg 14, 16. 


e (all) cp. 15, 12.— cf. vr. 35; 
Cp. 13, Is FOS 14,335.28; 8. 


fvr. 209. 


cf. Gn 6, 6. 
cf. cp. 8, 123-4 Reg 19; 57. 


i Dt 2, 36. 
jcf. Am 1, 3, 4. 


Rep. 13, f. 


1-12] LL. in fr. 2 p. D. 10 Dd. 
Pnt. 
1-3] 2 Par 22, 10-12. 

acp. 8, 26, 

bcp. 9, 27. 

6.ch.) VE. 25s CD. 32, Ts 


4-20] 2 Par 23, 1-21. 


dvr. 9. 


€ cf; :¥ Par 9}. 25: 
j Ch: 2°Par'23, 5: 


gel Nm. 27; 17. 








— 311 — 








LIBER IV REGUM 
11, 10 — 12, r5 


Ochoziae filius natu minimus (17-21). Is templum instaurat ad hoc 
impendens oblationes quae in eo fieri solent (12, 1-16). Bellum tamen 
contra Hazaélem regem Syrorum haud feliciter gerit (17-21). Narrantur 








eo Re $92) Par 18557, 


icf. 2 Rg 1, 10. 
beer 25, 16; 31, 18. —v. Dt 
18-20. 


: he 10, 24; 2 Rg 16, 16; 3 
Seat: 39. 
lcp. 23, 3. — cf. 2 Par 34, 31. 
m3 Rg i, 34. 


nv. Gn 44, 13. 


02 Es 3, 28; Jr 31, 40. 

p cf. Js 24, 25. 

q2 Rg 5,3 

rcp. 10, 26, 27. — cf. Jd 6,25. 
$cl. Dt. %2,,.2: 


t (vr. 4.) 


uvr. 6, — cf. 2 Par 23, 20. 


2I- cay 15] 2 Rear 24, I-14. 


Vv Vr. ro CF, 5. 

1-8] ti. in fr. 3 a 10 p. er 

2] Ant. in sb. a. D. 10 p. Pnt 

acp. 14, 4; 15, 35; 3 Rg 15, 
14; 22, 44. — Ch 3 3, 
2, 3. 

bcp. 22, 4. 


c-cf, Ex 35,°5; 1 Patraq; 92 


acl, Mr.12;. 423 Legars x: 


e3 Rg 4, 3 
f ef. 'ep..22, a 


gcl.1ep 422,55. 6; 


Aci. 2 Par 24\:34. 
i3 Rg 7, 50. 


$, CD22 5.7% 





grediebantur sabbatum, cum his qui egrediebantur sabbato, vene- 
runt ad Ioiadam sacerdotem, 1 qui dedit eis hastas et arma regis 
David, quae erant in domo Domini, 1! Et steterunt singuli habentes 
arma in manu sua a parte texapitis dextera usque ad partem sinistram 
altaris et aedis circum regem. 12 Produxitque filium regis et posuit 
super eum ‘diadema et /testimonium, feceruntque eum regem et 
unxerunt et plaudentes manu dixerunt: *Vivat rex! 

13 Audivit autem Athalia vocem populi currentis, et ingressa ad 
turbas in templum Domini 14 vidit regem stantem ‘super tribunal 
iuxta morem et cantores et tubas prope eum omnemque populum 
terrae laetantem et ™canentem tubis; et “scidit vestimenta sua cla- 
mavitque: Coniuratio, coniuratio! 15 Praecepit autem Ioiada centu- 
rionibus, qui erant super exercitum, et ait eis: Educite eam extra 
saepta templi, et quicumque eam secutus fuerit feriatur gladio. Di- 
xerat enim sacerdos: Non occidatur in templo Domini. 16 Imposue- 
runtque ei manus et impegerunt eam per viam 9“introitus equorum 
iuxta palatium, et interfecta est ibi. 

17 pPepigit ergo Ioiada foedus inter Dominum et inter regem et 
inter populum, ut esset populus Domini, et Yinter regem et popu- 
lum. 18 Ingressusque est omnis populus terrae templum Baal, et "de- 
struxerunt Saras eius et imagines contriverunt valide; Ma quo- 
que sacerdotem Baal occiderunt coram altari. Et posuit sacerdos 
custodias in domo Domini. 19 Tulitque centuriones et *Cerethi et 
Phelethi legiones et omnem populum terrae; deduxeruntque regem 
de domo Domini et venerunt per viam uportae scutariorum in pa- 
latium, et sedit super thronum regum. 2 Laetatusque est omnis po- 
pulus terrae, et civitas conquievit; Athalia autem occisa est gladio 
in domo regis. 

21 vSeptemque annorum erat Ioas, cum regnare coepisset. 

12 Anno septimo Iehu regnavit Ioas et quadraginta annis regnavit 
in Ierusalem. 2 Nomen matris eius Sebia de Bersabee. 

Fecitque Ioas rectum coram Domino cunctis diebus quibus docuit 
eum Ioiada sacerdos; 3 veruntamen “excelsa non abstulit; adhuc 
enim populus immolabat et adolebat in excelsis incensum. 

4 Dixitque Ioas ad sacerdotes: Omnem pecuniam sanctorum, ?quae 
illata fuerit in templum Domini a praetereuntibus, quae offertur pro 
pretio animae, et quam “sponte et arbitrio cordis sui inferunt in tem- 
plum Domini, 45accipiant illam sacerdotes iuxta ordinem suum et 
instaurent sartatecta domus, si quid necessarium viderint instaura- 
tione. §Igitur usque ad vicesimum tertium annum regis Ioas non 
instauraverunt sacerdotes sartatecta templi. 

7 Vocavitque rex Ioas Ioiadam pontificem et sacerdotes dicens 
eis: Quare sartatecta non instauratis templi? Nolite ergo amplius acci- 
pere pecuniam iuxta ordinem vestrum; sed ad instaurationem templi 
reddite eam. 

8 Prohibitique sunt sacerdotes ultra accipere pecuniam a populo 
et instaurare sartatecta domus. 9% Et tulit Ioiada pontifex 4gazophy- 
lacium unum aperuitque foramen desuper et posuit illud iuxta altare 
ad dexteram ingredientium domum Domini; mittebantque in eo 
sacerdotes, qui custodiebant ostia, omnem pecuniam quae deferebatur 
ad templum Domini. 1° Cumque viderent nimiam pecuniam esse in 
gazophylacio, ascendebat ¢scriba regis et pontifex, eiundeoeny ue 
et ‘numerabant pecuniam, quae inveniebatur in domo Domini, et 
dabant eam iuxta numerum atque mensuram in manu passe qui 
praeerant caementariis domus Domini; qui impendebant eam in 
fabris lignorum et in caementariis, iis qui operabantur in domo Do- 
mini 12 %et sartatecta faciebant, et in iis, qui caedebant saxa, et ut 
emerent ligna et lapides qui excidebantur ; ita ut impleretur instau- 
ratio domus Domini in universis quae indigebant expensa ad mu- 
niendam domum. 13/Veruntamen non fiebant. ex eadem pecunia 
ihydriae templi Domini et fuscinulae et turibula et tubae et omne 
vas aureum et argenteum, de pecunia quae inferebatur in templum 
Domini; 14iis enim qui faciebant opus dabatur, ut instauraretur 
templum Domini. 15 Et jnon fiebat ratio iis hominibus qui accipie- 





— 312 — 








— 


praeterea res gestae loachaz (13, 1-9) et loas eius filii cui tres de 
Syris profligatis victorias vaticinatur Eliseus (10-19) paulo ante quam 


ultimum obiret diem (20, 21); necnon brevis historia regnorum Ioas 


LIBER IV REGUM 
12, 16 Joa! 13, 21 





rus et decem milia peditum; 


— 


-bant pecuniam, ut distribuerent eam artificibus; sed in fide tracta- 
bant eam. 

-  16Pecuniam vero “pro delicto et pecuniam /pro peccatis non 
inferebant in templum Domini, “quia sacerdotum erat. 

17 Tunc ascendit “Hazaél rex Syriae et pugnabat contra Geth, 
pepriaue eam et °direxit faciem suam ?ut ascenderet in Ierusalem. 

18 Quam ob rem 4tulit loas rex Iuda omnia sanctificata, quae conse- 
craverant losaphat et Ioram et Ochozias patres eius reges Luda, et 
quae ipse obtulerat, et universum argentum, quod inveniri potuit in 
thesauris templi Domini et in palatio regis, misitque Hazaéli regi 
Syriac et recessit ab Jerusalem. 

19 Reliqua autem sermonum Ioas et universa, quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum luda? 

20 Surrexerunt autem servi eius et coniuraverunt inter se percus- 
seruntque loas in domo *Mello in descensu Sella. 21 ‘Iosachar nam- 
que filius Semaath et Iozabad filius Somer servi eius percusserunt 
eum, et mortuus est; et sepelierunt eum cum patribus suis in civi- 
tate David; regnavitque “Amasias filius eius pro eo. 

] Anno vicesimo tertio Ioas filii Ochoziae regis Iuda @regnavit 
Toachaz filius Iehu super Israél in Samaria decem et septem an- 
nis. 2 Et fecit malum coram Domino secutusque est peccata Iero- 
poam filii Nabat, 2qui peccare fecit Israél; et non declinavit ab eis. 
3 cIratusque est furor Domini contra Israél et tradidit eos in manu 
@Hazael regis Syriae et in manu ¢Benadad filii Hazaél /cunctis 
diebus. 49Deprecatus est autem Ioachaz faciem Domini, et audivit 
eum Dominus: “vidit enim angustiam Israél, quia attriverat eos 
rex Syriae. 5 Et dedit Dominus ‘salvatorem Israéli, et liberatus est 
de manu regis Syriae; habitaveruntque filii Israél in /tabernaculis 
suis sicut heri et nudiustertius. 6 Veruntamen non recesserunt a pec- 
catis domus Ieroboam, qui peccare fecit Israél, sed in ipsis ambu- 
laverunt: siquidem et “lucus permansit in Samaria. 7 Et non sunt 
derelicti Ioachaz de populo nisi quinquaginta equites et decem cur- 
interfecerat enim eos rex Syriae et 
redegerat quasi pulverem in “tritura areae. 

8 Reliqua autem sermonum Ioachaz et universa quae fecit et for- 
titudo eius nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum 
Israél P 9 Dormivitque Ioachaz cum patribus suis, et sepelierunt eum 
in Samaria; regnavitque Ioas filius eius pro eo. 

10 Anno tricesimo septimo Ioas regis Iuda regnavit Ioas filius 
Toachaz super Israél in Samaria sedecim annis 11 et fecit quod ma- 
lum est in conspectu Domini: non declinavit ab omnibus peccatis 
Ieroboam filii Nabat, qui peccare fecit Israél, sed in ipsis ambulavit. 

12 ™Reliqua autem sermonum Ioas et “universa quae fecit et 
°fortitudo eius, quomodo pugnaverit contra Amasiam regem Iuda, 
nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél? 
13 Et dormivit Ioas cum patribus suis; ?Ieroboam autem sedit super 
solium eius. Porro Ioas sepultus est in Samaria cum regibus Israél. 

14 Eliseus autem aegrotabat infirmitate, qua et mortuus est; de- 
scenditque ad eum Ioas rex Israél et flebat coram eo dicebatque: 
qPater mi, pater mi, currus Israél et auriga eius! 15 Et ait illi Eli- 
seus: Adfer arcum et sagittas. Cumque attulisset ad eum arcum et 
sagittas, 16 dixit ad regem Israél: Pone manum tuam super arcum. 
Et, cum posuisset ille manum suam, superposuit Eliseus manus suas 
manibus regis 17 et ait: Aperi fenestram orientalem. Cumque ape- 
tuisset, dixit Eliseus: Iace sagittam. Et iecit. Et ait Eliseus: Sagitta 
salutis Domini, et sagitta salutis contra Syriam; percutiesque Sy- 
riam in *Aphec donec consumas eam. 18 Et ait: Tolle sagittas. Qui 
cum tulisset, rursum dixit ei: Percute iaculo terram. Et, cum per- 
cussisset tribus vicibus et stetisset, 19 iratus est vir Dei contra eum 
et ait: Si percussisses quinquies aut sexies sive septies, percussisses 
Syriam usque ad consumptionem; nunc autem ‘tribus vicibus per- 
cuties eam. 

20 Mortuus est ergo Eliseus, et sepelierunt eum. Latrunculi au- 
tem de ‘Moab venerunt in terram in ipso anno. 21 Quidam autem 





R-LVeS 25 38; 

LLy 4, 24, 29. 

m Lv 7, 7; Nm 18, 19. 

ncp. 8, oe 10, 32.— cf. 3 Rg 
roca} 

ev. EC -9;. SX: 

Di, 2 Far 24)°23.¢2 

gcp. 16, 8; 283, 3s. ye 3 Rg 
Ts, 78, ae @f. €D.. 24, 1%3:3 
Rg 14, 26. 


20-21] 2 Par 24, 25-27. 
x CD. ,14035- 


Sch 2 RY 5,9: 
Ecp, 2° Par 24,’ 26. 


$6 CDs! TA, Bs 
acp. 10, 35. 


bv. 3 Rg 14, 16. 

ect: Jd 23.14! 

dcp. 8, 12; 10, 32. — cf. 3 Rg 
19, 17. 

OV 24035. 

f Vr.(22, 

gc Ps77,' 34: 

A cp. 14, 26; Ex 3, 7, 9 

icf. cp. 14, 27; Jd 3, 9; 2 Es 

ane tee 

fv 25Rg 18, rz: 

R-3 RE-16; 33. 


Gcts Amot 3. 


m cp. 14, 15. 
NV.VY. 14-19, 25. 
Ov. cp. 14, 8-14. 


PCD: $4, 23 
14-25] LL. in fr. 4 p. D. 10 . 
Put. 


Qcp. 2, 12. — cf. cp. 5, 13. 


r 3 Rg 20, 26. 


Svr. 25. 


PCpe Pi %339 73 1943-2 














LIBER IV REGUM 
13, 22 — 14, 23 


filii Toachaz (22-25), et Amasiae, qui cum alterna fortuna pugnavit 
contra Idumaeos ('4, 1-7) et contra Israél (8-16), et in coniuratione con- 
JSossus periit (17-22). Narrantur praeterea res gestae leroboam, qui pri- 











“uEcli 48, 14, 15. 
21] * v. cp. 2, 14. 
acp. 8,22. 


4 cp..04;-2 75 
y cf. Ex 2, 24, 25; Ly: 26) 42. 
¢ EX 332, 33. 


@ chi.cp; 10; 333 DE; a5. 


6 vr. 18, 19. — cf. Am 1, 3. 
1-6] 2 Par 25, 1-4. 

acti. cp. 12, 13. 13,/207 
Oop... 12, 3%. 

ccf. cp. 15, 4. — V. Cp. 12, 3. 
d ck. cp. 16, 43 2: Rea; 23g 
Eck. CD. 15519; 

f'Cp. 12, 20, 233 


g Dt 24, 16. — cf. Jr 31, 30; 
Ez 18, 4, 20. 
h2 Par 25, 11. 
i2 Rg ~ A Oe 
jJd x ne 
k cf. bra I 
8-14] 2 
fre c 


1 Par 18, 12. 
16, I. 


ire oe 15-24. 
. 23, 29. 
d 9, 8-15. 


VY. 7. 
0 Dt By t4:..2: Par 26, 16; .32, 
253 eg 98. -2)°5; £7. 


pb cf. cp. 23, 29. 
q Js x15,.1¢. 
rv. 1 Rg 4, 10. 


s:2° Es’8,; 263 22,539. 

t2 Par 25, 293.90. 530 yr vst, 
38; Zc i4, 20: 

CD. 12, 183; Sas St. 


V'CD.. 13; 42, ‘T4e 


X Vr. 23. Am 


I, I. 


— cf. Os 1, 1; 


17-294. 2-Lar'i2's, 2§-26,.2. 
ViGE. Op, 12,91, 22. 


2Ve48 10," 3. 
acf: cp. 9, 28. 


bcp. 15, 1 


ccp. 16, 6; Dt 2, 8. — cf. 2 
Pat:3,;. 393) 205°2. 


NE. 16°" CO 235.13 





sepelientes hominem viderunt latrunculos et proiecerunt cadaver in 
sepulcro Elisei. Quod cum tetigisset ossa Elisei, “revixit homo et 
stetit super pedes suos. 

22 Igitur YVHazaél rex Syriae adflixit Israél cunctis diebus Ioachaz; 
23 et misertus est Dominus eorum et Yreversus est ad eos propter 
*pactum suum, quod habebat cum Abraham et Isaac et lacob, et 


noluit siepeveere eos neque proicere penitus usque in praesens tem-— 


pus. 24 Mortuus est autem Hazaél rex Syriae, et regnavit Benadad 
filius eius pro eo. 25 Porro Ioas filius Ioachaz tulit urbes de manu 


Benadad filii Hazaél, *quas tulerat de manu Ioachaz patris sui iure 


oe Ytribus vicibus percussit eum lIoas et reddidit civitates 
raél. 
| 4 In “anno secundo Ioas filii foachaz regis Israél regnavit >Ama- 


sias filius Ioas regis luda. 2 Viginti quinque annorum erat cum 


= 


regnare coepisset; viginti autem et novem annis regnavit in Ieru-— 


salem. Nomen matris eius Ioadan de Ierusalem. %Et fecit rectum 
coram Domino, veruntamen non ut David pater eius. luxta omnia 
quae fecit Ioas pater suus fecit, 4nisi hoc tantum quod excelsa 
non_abstulit; dadhuc enim populus immolabat et adolebat incen- 
sum in excelsis. 

5eCumque obtinuisset regnum, percussit servos suos, ‘qui. in- 
terfecerant regem patrem suum; 6 filios autem eorum qui occiderant 
non occidit, iuxta quod Scriptum est in libro legis Moysi, sicut prae- 
cepit Dominus dicens: ’9Non morientur patres pro filiis, neque filii 
ence otage pro patribus; sed unusquisque in peccato suo morietur ’. 

7AIpse percussit Edom in ‘valie salinarum decem milia, et 
apprehendit /Petram in proelio, vocavitque nomen eius kJectehel 
usque in praesentem diem. 

8 Tunc misit Amasias nuntios ad Ioas filium Ioachaz filii Iehu 
regis Israél] dicens: ‘Veni et videamus nos. 9% Remisitque loas rex 
israé] ad Amasiam regem Iuda dicens: mCarduus Libani misit ad 
cedrum, quae est in Libano, dicens: Da filiam tuam filio meo uxo- 
rem; transieruntque bestiae saltus, quae sunt in Libano, et concul- 
caverunt carduum. 10 Percutiens "invaluisti super Edom, et °suble- 
vavit te cor tuum. Contentus esto gloria et sede in domo tua; 
quare provocas malum, ut cadas tu et Iudas tecum? 11 Et non 
adquievit Amasias. 


Ascenditque loas rex Israél et pyiderunt se ipse et Amasias rex 


luda in @Bethsames oppido Iudae. 12 Percussusque est Iuda coram 
{sraél, “et fugerunt unusquisque in tabernacula sua. 138 asiam 
vero regem Iuda filium Ioas filii Ochoziae cepit Ioas rex Israél in 
Bethsames et adduxit eum in Ierusalem. Et interrupit murum Ieru- 
ities 8a porta Ephraim usque ad ‘portam anguli quadringentis cu- 
itis ; 


14 tulitque “omne aurum et argentum et universa vasa, quae | 


inventa sunt in domo Domini et in thesauris regis, et obsides, et 
4 


reversus est in Samariam. 

15 vReliqua autem verborum Ioas, quae fecit, et fortitudo eius, qua 
pugnavit contra Amasiam regem Iuda, nonne haec scripta sunt in 
libro sermonum dierum regum Israél? 16 Dormivitque Ioas cum pa- 
tribus suis et sepultus est in Samaria cum regibus Israél “et regna- 
vit Ieroboam filius eius pro eo. 

17 Vixit autem Amasias filius Ioas rex luda, postquam mortuus 
est Ioas filius Ioachaz regis Israél, quindecim annis. 

18 Reliqua autem sermonum Amasiae nonne haec scripta sunt in 
libro sermonum dierum regum Iuda? 19 ¥Factaque est contra eum 


coniuratio in Ierusalem; at ille fugit in Lachis. Miseruntque post | 


eum in *Lachis et interfecerunt eum ibi, 29 et 2asportaverunt in equis, 
sepultusque est in Ierusalem cum patribus suis in civitate David. 
21 Tulit autem universus populus Iudae Azariam annos natum 


sedecim, et %constituerunt eum regem pro patre eius Amasia. 22 Ipse — 


aedificavit CAelath et restituit eam ludae, postquam dormivit rex 
cum patribus suis. 

23 Anno quintodecimo Amasiae filii Ioas regis Tuda 4regnavit 
Ieroboam filius Ioas regis Israél in Samaria quadraginta et uno anno. 





— 314 — 








a 


stinos fines Israél restituit (23-29), necnon historia Azariae filii 
Amasiae, qui principatum luda duos et quinguaginta annos obti- 
nuit (15, 1-7), et quo regnante, in Israél succedunt Zacharias 


LIBER IV REGUM 
14, 24 — 15, 24 








24 Et fecit quod malum est coram Domino: non recessit ab omni- 
bus peccatis Ieroboam filii Nabat, qui peccare fecit Israél. 

25/Ipse restituit terminos Israél Yab introitu Emath usque ad 
mare solitudinis iuxta sermonem Domini Dei Israél, quem locutus 
est per servum suum ‘Ionam filium Amathi prophetam, qui erat 
de JGeth, quae est in Opher. 26*Vidit enim Dominus adflictionem 
Israél amaram nimis, et quod ‘consumpti essent usque ad clausos 
carcere et extremos, et non esset qui auxiliaretur Israéli. 27 Nec lo- 
cutus est Dominus ut deleret nomen Israél de sub caelo; sed ™sal- 
vavit eos in manu Ieroboam filii Ioas. 

28 Reliqua autem sermonum Ieroboam et universa, quae fecit, et 
fortitudo eius, qua proeliatus est, et quomodo restituit “Damascum 
et °Emath Iudae in Israél, nonne haec scripta sunt in libro sermo- 
num dierum regum Israél? 29 Dormivitque Ieroboam cum patribus 


suis regibus Israél, et ?regnavit Zacharias filius eius pro eo. _ 
5 4Anno vicesimo septimo Ieroboam regis Israél °regnavit Aza- 


rias filius Amasiae regis Iuda. 2°¢Sedecim annorum erat cum 
regnare coepisset, et quinquaginta duobus annis regnavit in Ierusa- 
lem. Nomen matris eius Iechelia de Ierusalem. 3 Fecitque quod erat 
placitum coram Domino, iuxta omnia quae fecit Amasias pater eius. 
4dVeruntamen excelsa non est demolitus: adhuc populus sacrifi- 
cabat et adolebat incensum in excelsis. 5 Percussit autem Dominus 
regem, et fuit leprosus usque in diem mortis suae et ¢habitabat in 
domo libera seorsum. Ioathan vero filius regis gubernabat palatium 

et iudicabat populum terrae. 
6 Reliqua autem sermonum Azariae et universa quae fecit, nonne 


_haec scripta sunt in libro verborum dierum regum luda? 7 Et dor- 


mivit Azarias cum patribus suis; sepelieruntque eum cum maioribus 
suis in /civitate David, et 9regnavit Ioathan filius eius pro eo. 

8 Anno tricesimo octavo Azariae regis Iuda “regnavit Zacharias 
filius Ieroboam super Israél in Samaria sex mensibus. 9 Et fecit quod 
malum est coram Domino, sicut fecerant patres eius. Non recessit 
a peccatis Ieroboam filii Nabat, ‘qui peccare fecit Israél. 10 /Coniu- 
ravit autem contra eum Sellum filius Iabes “percussitque eum palam 
et interfecit regnavitque pro eo. 

11 Reliqua autem verborum Zachariae, nonne haec scripta sunt 
in libro sermonum dierum regum Israél? 12 Iste est sermo Domini 
quem locutus est ad Iehu dicens: /Filii tui usque ad quartam gene- 
rationem sedebunt super thronum Israél. Factumque est ita. 

13 Sellum filius Iabes regnavit tricesimo nono anno ™Azariae 
regis luda: regnavit autem uno mense in “Samaria; 14 et ascendit 
Manahem filius Gadi de °Thersa, venitque in Samariam, et per- 
cussit Sellum filium Iabes in Samaria, et interfecit eum regnavitque 
pro eo. 

15 Reliqua autem verborum Sellum et coniuratio eius, per quam 
tetendit insidias, nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum 
regum Israél? 16 Tunc percussit Manahem ?Thapsam et omnes qui 
erant in ea et terminos eius de Thersa, noluerant enim aperire ei; 
Tet interfecit omnes praegnantes eius et scidit eas. 

17 Anno tricesimo nono Azariae regis Iuda regnavit Manahem 
filius Gadi super Israél decem annis in Samaria. 18 Fecitque quod 
erat malum coram Domino, non recessit a peccatis Ieroboam filii 
Nabat, qui peccare fecit Israél cunctis diebus eius. 19 Veniebat *Phul 
rex Assyriorum in terram, et dabat Manahem Phul mille talenta ar- 
genti, ut esset ei in auxilium et ‘firmaret regnum eius. 29 “Indixit- 
que Manahem argentum super Israél cunctis potentibus et divitibus, 
ut daret regi Assyriorum, quinquaginta siclos argenti per singulos. 
Reversusque est rex Assyriorum, et non est moratus in terra. 

21 Reliqua autem sermonum Manahem et universa quae fecit, 
nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél? 
22 Et dormivit Manahem cum patribus suis, regnavitque Phaceia 
filius eius pro eo. 

Anno quinquagesimo Azariae regis Iuda regnavit vPhaceia 
filius Manahem super Israél in Samaria biennio. 24 Et fecit quod 





ev. 3 Rg 14, 16. 
f ch icp: 20,323 (33,28. 
fv. 3 Re 8, 65. 
Av. Dt 3, 17. 
#Jn 1, 1. — cf. Mt 12, 39, 40. 
jJs 19, 13. 
Ex 3, 7. — cf. cp. 13. 4. 
by Dt 225-36; 


m cl. cp.-13,'5, 23. 


ncf. 2 Rg 8, 6; 3 Rg 11, 24; 


t Paktj78;- 5, 
23 Pat. 8 *3. 
pcp. 15, 8. 
acf. ep. 14, 17. 
bcp. 14, 21. — cf. vr. 13, 30, 


32, <34;~ 2 “Par ‘26, 1. 
¢'2.¥ar 26; '3,. A: 


dv. cp. 12, 3. 
5-7] 2 Par 26, 21-23. 
ev. Lv 13, 46. 


fcf. 2 Par 26, 23. 
vr. 32. 
cp. 14, 29. 


iv. 3 Rg 12, 26. 
PCL VI. Lays, 80: 
kcf. Am 7, 9. 


lcp. 10, 30. 
m cf. vr. 1. 
n3 Rg 16; 24. 


0.3, Rge-14,.17;, 16, 17. 
pb cf, vr. 10. 


a3 Rg 4, 24 (?). 


7M.ICD; 1, 132 


$2) Par :5,:26. 


tefecmtras 8s. 
urct.. cp.°33 «8B. 


vvr. 9, 18, 28. 











LIBER IV REGUM 
15, 25 — 16, 12 


ultimus de stirpe Iehu, cui occiso succedit Sellum, qui et ipse a Mana- 


Ahem inter ficitur (8-15). Manahem primus tributum solvit regi Assyriorum 


(16-22) et successorem habet Placeiam (23-26) ; iste autem Phacee (27-31). 








x cf, Vr. 10, 2%. 30; 


y 3 Rg 16, 18 (?). 


Z Vr. 9, 24. 


. 16, 7, 10. — cf. x Par 


£2 Rg 20, T4,. 15; 

s 16, tp 

$s 19, 3 

Is, es f bee 3 Rg 9, 15. 
aes : 
cp. 17,1 
Ae a ry. 36 
a -34 2 Par ON ite: te & 
jvr. 7 


kvr. 3, 4. — cf. 2 Par 27, 6. 


L2 Par 23, 20; 27, 3 


mcp. 16, 5; Js 7,12 


nw cp. 16, I. 


2-4] 2 Par 28, 1-4. 


a cf. cp. 21; 6; Ps 10s,-37),38. 
—v. Lv 18, 21. 

6 cp. 2%, 2. — t Dt 2, 3r; 
x8, 9. 

o2cf. cp. TAS As 

d ¢cp.:r7; YO: Dt #2, 
14, 23. 

els 7, a 

$Co: rs 

gcf. 2 ea 28, 5, 6. 

hv. cp. 14, 22. 


a; Re 


iv. 2 Par 28, 16. 
jv. cp. 15, 29. 
Reel.‘ cp. 18, 7: 


lcf. 3 Rg 15, 8. — v. cp. 12, 
18. 
m Cl. 2° Par 28,32; 


nAmtz, 5. — cf. Is 8, 4. 
oAm I, 5; 9,7 


pis 8, 2. 





erat malum coram Domino: non recessit a peccatis Ieroboam filii 
Nabat, qui peccare fecit Israél. 25 *Coniuravit autem adversus eum 
Phacee filius Romeliae dux eius et percussit eum in Samaria in 
Yturre domus regiae iuxta Argob et iuxta Arie, et cum eo quinqua- 
ginta viros de filiis Galaaditarum; et interfecit eum regnavitque 
pro eo. 

26 Reliqua autem sermonum Phaceia et universa quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél? 

27 Anno quinquagesimo secundo Azariae regis Iuda regnavit Pha- 
cee filius Romeliae super Israél in Samaria viginti annis, 28 “et 
fecit quod erat malum coram Domino; non recessit a peccatis Iero- 
boam filii Nabat, qui peccare fecit Israél. 

29 In diebus Phacee regis Israé] venit “Theglathphalasar rex Assur 
et cepit “Aion et “Abel domum Maacha et %Ianoé et ¢Cedes et 
‘Asor et Galaad et 9Galilaeam et universam terram Nephthali et 
transtulit eos in Assyrios. 

30 Coniuravit autem et tetendit insidias ”Osee filius Ela contra 
Phacee filium Romeliae, et percussit eum et interfecit regnavitque 
pro eo ‘vicesimo anno loatham filii Oziae. 

31 Reliqua autem sermonum Phacee et universa quae fecit nonne 
haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Israél? 

32 Anno secundo Phacee filii Romeliae regis Israél jregnavit Ioa- 
tham filius Oziae regis Iuda. 33 Viginti quinque annorum erat cum 
regnare coepisset, et sedecim annis regnavit in Ierusalem. Nomen 
matris eius lerusa filia Sadoc. 34 Fecitque quod erat placitum coram 
Domino; “iuxta omnia quae fecerat Ozias pater suus operatus est. 
35 Veruntamen excelsa non abstulit: adhuc populus immolabat et 
adolebat incensum in excelsis. ‘Ipse aedificavit portam domus Do- 
mini sublimissimam. 

36 Reliqua autem sermonum Ioatham et universa quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum Iuda? 37 In die- 
bus illis coepit Dominus mittere in Iudam ”Rasin regem Syriae et 
Phacee filium Romeliae. 38 Et dormivit Ioatham cum patribus suis 
sepultusque est cum eis in civitate David patris sui, et “regnavit 
Achaz filius eius pro eo. 

16 Anno decimo septimo Phacee filii Romeliae regnavit Achaz 

filius Ioatham regis Iuda. 2 Viginti annorum erat Achaz cum 
regnare coepisset et sedecim annis regnavit in Ierusalem. Non fecit 
quod erat placitum in conspectu Domini Dei sui, sicut David pater 
eius, %sed ambulavit in via regum Israél. Insuper et ¢filium suum 
consecravit transferens per ignem secundum idola gentium, quae 
dissipavit Dominus coram filiis Israél. 4°Immolabat quoque victimas 
et adolebat incensum in excelsis et in collibus et sub omni ligno 
frondoso. 

5¢Tunc ascendit /Rasin rex Syriae et Phacee filius Romeliae 
rex Israél in Jerusalem ad proeliandum. Cumque obsiderent Achaz, 
ARO valuerunt superare eum. 

6In tempore illo restituit Rasin rex Syriae hAilam Syriae, et 
eiecit Iudaeos de Aila; et Idumaei venerunt in Ailam et habitave- 
runt ibi usque in diem hanc. 

7 tMisit autem Achaz nuntios ad /Theglathphalasar regem Assyrio- 
rum dicens: *Servus tuus et filius tuus ego sum: ascende et salvum me 
fac de manu regis Syriae et de manu regis Israél, qui consurrexerunt 
adversum me. 8 Et, ‘cum collegisset argentum et aurum quod in- 
veniri potuit in domo Domini et in thesauris regis, misit regi Assy- 
riorum munera. 9 "Qui et adquievit voluntati eius; ascendit enim 
rex Assyriorum in Damascum et "vastavit eam et transtulit habi- 
tatores eius °Cyrenen; Rasin autem interfecit. 

10 Perrexitque rex "Achaz in occursum Theglathphalasar regi As- 
syriorum in Damascum. Cumque vidisset altare Damasci, misit rex 
Achaz ad ?Uriam sacerdotem exemplar eius et similitudinem iuxta 
omne opus eius. 11 Exstruxitque Urias sacerdos altare. Iuxta 
omnia, quae praeceperat rex Achaz de Damasco, ita fecit sacerdos 
Urias, donec veniret rex Achaz de Damasco.. 12 Cumque venisset 





— 316 — 








Mortuo Azaria in Juda succedit loatham (32-38), eique filius Achaz, qui 
ad idololatriam reficiendam multum confert (16, 1-20) et adventum solli- 
citat regis Assyriae, a quo non multo post, nempe regnante Osea, re- 


LIBER IV REGUM 
16, 13 — 17, 18 








rex de Damasco, vidit altare et Yveneratus est illud ascenditque 
et immolavit holocausta et sacrificium suum 1% et libavit libamina, 
et fudit sanguinem pacificorum, quae obtulerat super altare. 14 Porro 
raltare aereum, quod erat coram Domino, transtulit ‘de facie templi 
et de loco altaris et de loco templi Domini posuitque illud ex latere 
altaris ad aquilonem. 

15 Praecepit quoque rex Achaz Uriae sacerdoti dicens: Super 
altare maius offer ‘holocaustum matutinum et sacrificium vesperti- 
num et holocaustum regis et sacrificium eius et holocaustum universi 
populi terrae et sacrificia eorum et libamina eorum et omnem san- 
guinem holocausti et universum sanguinem victimae super illud 
effundes; “altare vero aereum erit paratum ad voluntatem meam. 
16 Fecit igitur Urias sacerdos iuxta omnia quae ‘praeceperat rex 
Achaz. 17 Tulit autem rex Achaz Ycaelatas bases et luterem, qui 
erat desuper, et “mare deposuit de bobus aereis, qui sustentabant 
illud, et posuit super pavimentum stratum lapide. 18 ¥Musach quoque 
sabbati, quod aedificaverat in templo, et ingressum regis exterius 
convertit in templum Domini propter regem Assyriorum. 

19 Reliqua autem verborum Achaz quae fecit, nonne haec scripta 
sunt in *libro sermonum dierum regum Iuda? 2 Dormivitque Achaz 
cum patribus suis, et “sepultus est cum eis in civitate David, et 
bregnavit Ezechias filius eius pro eo 
] 7 Anno duodecimo Achaz regis Iuda “regnavit Osee filius Ela in 

Samaria super Israél novem annis. 2 Fecitque malum coram 
Domino, sed non sicut reges Israél qui ante eum fuerant. 

3 0Contra hunc ascendit °Salmanasar rex Assyriorum, et factus 
est ei Osee servus reddebatque illi tributa. 4 Cumque deprehendisset 
rex Assyriorum QOsee, quod rebellare nitens misisset nuntios ad Sua 
regem Aegypti, ne praestaret tributa regi Assyriorum, .sicut singulis 
annis solitus erat, obsedit eum et vinctum misit in carcerem. 5 Per- 
vagatusque est omnem terram et uscendens Samariam obsedit eam 
tribus annis. 64Anno autem nono Osee ¢cepit rex Assyriorum Sa- 
mariam et /transtulit Israél in Assyrios 9posuitque eos in Hala et in 
Habor iuxta fluvium ”Gozan, in civitatibus ‘Medorum. 

7Factum est enim, cum peccassent filii Israél Domino Deo suo, 
jqui eduxerat eos de terra Aegypti, de manu Pharaonis regis Aegypti, 
coluerunt deos alienos. 8 Et “ambulaverunt Jiuxta ritum gentium, 
quas consumpserat Dominus in conspectu filiorum Israél et regum 
Israél, quia similiter fecerant. 9 Et offenderunt filii Israél verbis 
non rectis Dominum Deum suum et aedificaverunt sibi excelsa in 
cunctis urbibus suis, “a turre custodum usque ad civita- 
tem munitam. 10Feceruntque sibi “statuas et °lucos ?in omni 
colle sublimi et subter omne lignum nemorosum, 11 et adolebant ibi 
incensum super aras in morem gentium, quas transtulerat Dominus a 
facie eorum, feceruntque verba pessima irritantes Dominum 12 et co- 
luerunt immunditias, %7de quibus praecepit eis Dominus ne facerent 
verbum hoc. 

13 Et ‘testificatus est Dominus in Israélet in Iuda *per manum 
omnium prophetarum et ‘videntium dicens: “Revertimini a viis 
vestris pessimis et custodite praecepta mea et caeremonias, iuxta 
omnem legem, quam praecepi patribus vestris, et Ysicut misi ad vos 
in manu servorum meorum prophetarum. 14 Qui non audierunt, sed 
“induraverunt cervicem suam iuxta cervicem patrum suorum, qui 
noluerunt oboedire Domino Deo suo; 15 et abiecerunt legitima eius et 
Ypactum, quod pepigit cum patribus eorum, et testificationes, qui- 
bus contestatus est eos *secutique sunt vanitates et “vane egerunt 
et secuti sunt gentes, quae erant per circuitum eorum, super quibus 
bpraeceperat Dominus eis ut non facerent sicut et illae faciebant, 
16 et dereliquerunt omnia praecepta Domini Dei sui feceruntque sibi 
conflatiles “duos vitulos et “lucos et “adoraverunt universam mili- 
tiam caeli /servieruntque Baal 17 %et consecraverunt filios suos et 
filias suas per ignem et /divinationibus inserviebant et ‘auguriis, et 
itradiderunt se ut facerent malum coram Domino, ut irritarent eum. 

18 Tratusque est Dominus vehementer Israéli et abstulit eos a 





qv. 2 Par 26, 16-19. 


7.2 Par Ae 33 
Scf. Ex 40, 6, 29. 


t Ex 29, 30°41. 


uvr. I4. 


v3 Rg 7, 27, 28, 38. 
“3 Rg 7, 23, 25. 
y (cf. Ez 46, 1, 2). 


zcf. 2 Par 28, 26. 


acf. 2 Par 28, 27. 
b:epr-38, 25 


acf. cp. 15, 30. 


3-7] cp. 18, 9-12. 
6 Tb gt, 2. 
Cccp. 18, 9-12. — cf. Os 10, 14. 


6-210] LL. in fr. 5 ~.D. 10 D. 
FRE: 3 


d cfs: vr; 1, 

éetr Os 4. 16. 

f cf. Lv 26, 32) 33; Dt 28, 36, 
64; 20, 27). 28. 

o. 18, 11. — ef. a Par 5,26. 

2Is 37, 12. 


#1 Es 6, 2; Is ng, 7; 021,/2: 


’ 


Jr 51, 11, 28; Dnoss,1e8; 
, ostete, 
jvr; 36; Lv 25, 38.,— v., Ex 


20,512 

k Lv 18, 3, Dt 18, 9. 

EVFrowOreCD, 16. 3; 

mcp. 18, 8. 

mv, Ex 23, 24, 

ocf. Ex 34, 13; 3 Rg 14, 23; 
Mic 4, 14 etc. 

Pcp; 16, 3: 

qv. Ex 20, 4. 


7.2-ES 9; 30: 

Syr...23. 

tv. r Rg 9, 9. 

u Jr 18, 11; 25, 5; 35, 15. 

v VI. 23, 

x Dt\o, 6.72) Parvo, -8.°= ct, 
Dt aan 29s Aeoy, sr. 

y Dt 29, 25. 

z Dt 32, 21. — cf. 3 Rg 16, 13. 

G. Ff 25.5) Rm Ww, a2. 

6 Ex 33,24; Dt 12, 30, 32. 

OVS Re t2 28. 

d3 Rg 14, 15, 23; 15, 133; 16, 
33 


ecp. 21, 3; 23, 5. — cf. Dt 


4, 19. 

fcp. 11, 183.3 Rg 26} 32§+22, 
54. 

gcp. 16, 3. — cf. Lv 18, 21; 
Ex: 23, 27, 

hk cf. Dt 18, ro. 

icf. Lv 109, 26. 

jv. 3 Rg 21, 203 m Me ryi26. 











LIBER IV REGUM 
17, 19 — 18, 4 


gnum Israél subvertitur (17, 1-6), populus in praevaricationum poenam 
(7-23) transportatur in Assyriam, terra autem traditur gentibus ido- 
latris, a quibus Samaritanorum genus traxit origincm (24-41). 








Rf. 3 Rg®try 13) 37% 12, 20: 
Left<jr=3,_ 8; 


m Jd 2, 14. — cf. cp. 13, 33 
I5, 29. 

21 b-27] LL. in fr. 6 $. D. 10 
p. Pnt 


n3 Rg II, TL, SUC 8Ss 2. 
03 Rg 12, 20. 

pv. 3 Rf 14, 16. 

g jt 25, 9. 

rvr. 13. — Vv. Dt 28, 63, 64. 
Svr. 6. 

ti Es 4, 2, 10 

“VY. 30 


v.cf. cb. TS, 345 10, 13. 
xv. 3 Rg 8, 65. 
y vr. 31; cp. 18, 34; 19, 13. 


5.2 Rei 12,26, 


as Rair2, 317) 33,33, 
b vr. 24. 


C vr. 243) 190; 13. 
dv. vr. 17. 


iGn 32, 28; 35, 10; 3 Rg 18, 
31. 

jJs 24, 15; Jd 6, 10. 

kv. Ex 20, 5. 

lyr. 7. 

m Ex 6, 6; Dt 4, 34. 

n. Dt 6.43% 


0 Dt §; 32. 
pb Dt 4, 23. 
gq Dt 6, 13; 10, 20. 


1-12] LL. in sb. p.D.10 p. Put. 


@¢Ct cp. 16, 23 17, ¥. 

b cp..16, 20. 

¢ 2: Par: 28, 27: Mt.1,-9% 
2:31] <2, Par ‘a0, 2. 

@ Cp. 20;: 3°. 2: Par 31,20. 
fivr..22; V2, Pat 31, 4x. 
Kak cp. 15, 4, 35. 


hcp. 17, 10. — Vv .Ex 23, 24. 
ARs 17, 16. — v. Dt 16, 21. 
j Nm 2z, 8, 9. 





conspectu suo; et non remansit nisi “tribus Iuda tantummodo. 
19 ‘Sed nec ipse Iuda custodivit mandata Domini Dei sui, verum 
ambulavit in erroribus Israél, quos operatus fuerat. 20 Proiecitque 
Dominus omne semen Israél et adflixit eos et ™tradidit eos in manu 
diripientium, donec proiceret eos a facie sua 2lex eo iam tempore, 
"quo scissus est Israél a domo David, et °constituerunt sibi regem 
Teroboam filium Nabat; separavit enim Ieroboam Israél a Domino 
et Ppeccare eos fecit peccatum magnum. 22 Et ambulaverunt filii 
Israél in universis peccatis Ieroboam, quae fecerat, et non recesse- 
runt ab eis 23 Yusquequo Dominus auferret Israél a facie sua, “sicut 
locutus fuerat in manu omnium servorum suorum prophetarum; 
ig 9 ea est Israél de terra sua in Assyrios usque in diem 
anc. 

24tAdduxit autem rex Assyriorum de “Babylone et de Cutha 
et de YAvah et de 7Emath et de YSepharvaim, et collocavit eos in 
civitatibus Samariae pro filiis Israél, qui possederunt Samariam, et 
habitaverunt in urbibus eius. 25 Cumque ibi habitare coepissent, non 
timebant Dominum, et immisit in eos Dominus leones, qui interfi- 
ciebant eos. 26 Nuntiatumque est regi Assyriorum et dictum: Gen- 
tes, quas transtulisti et habitare fecisti in civitatibus Samariae, igno- 
rant legitima Dei terrae, et immisit in eos Dominus leones, et ecce 
interficiunt eos, eo quod ignosent ritum Dei terrae. 27 Praecepit 
autem rex Assyriorum dicens: Ducite illuc unum de sacerdotibus. 
quos inde captivos adduxistis; et vadat et habitet cum eis et doceat 
eos legitima Dei terrae. ; 

28 Igitur, cum venisset unus de sacerdotibus his, qui captivi ducti 
fuerant de Samaria, habitavit in *Bethel et docebat eos quomodo 
colerent Dominum. 29 Et unaquaeque gens fabricata est deum suum, 
posueruntque eos in “fanis excelsis, quae fecerant Samaritae, gens 
et gens in urbibus suis, in quibus habitabat. 30 Viri enim °babylonii 
fecerunt Sochoth Benoth, viri autem chutaei fecerunt Nergel, et viri de 
Emath fecerunt Asima; 31 porro Hevaei fecerunt Nebahaz et Thar- 
thac, hi autem qui erant de °Sepharvaim *4comburebant filios suos 
igni ¢Adramelech et Anamelech diis Sepharvaim. 32/7Et nihilominus 
colebant Dominum. 9Fecerunt autem sibi de novissimis sacerdotes 
excelsorum et ponebant eos in “fanis sublimibus 33 et, cum Domi- 
num colerent, diis quoque suis serviebant iuxta consuetudinem gen- 
tium, de quibus translati fuerant Samariam. 

34 Usque in praesentem diem morem sequuntur antiquum: non 
timent Dominum neque custodiunt caeremonias eius, iudicia et legem 
et mandatum, quod praeceperat Dominus filiis Iacob, ‘quem cogno- 
minavit Israél, 35 et percusserat cum eis pactum et mandaverat eis 
dicens: JNolite timere deos alienos, et *non adoretis eos neque 
colatis eos et non immoletis eis; %6sed Dominum Deum vestrum, 
‘qui eduxit vos de terra Aegypti in fortitudine magna et ™in brac- 
chio extento, “ipsum timete et illum adorate et ipsi immolate. 
37 Caeremonias quoque et iudicia et legem et mandatum, quod scripsit 
vobis °custodite ut faciatis cunctis diebus, et non timeatis deos 
alienos. 38 Et pactum, quod: percussit vobiscum, P?nolite oblivisci, 
nec colatis deos alienos: %9sed 7Dominum Deum vestrum timete, 
et ipse eruet vos de manu omnium inimicorum vestrorum. 4 Illi 
vero non audierunt, sed iuxta consuetudinem suam pristinam perpe- 
trabant. 41 Fuerunt igitur gentes istae timentes quidem Dominum, 
sed nihilominus et idolis suis servientes; nam et filii eorum et 
nepotes, sicut fecerunt patres sui, ita faciunt usque in praesentem diem. 


] Anno “tertio Osee filii Ela regis Israél !regnavit °Ezechias filius 

Achaz regis Iuda. 2 Vigintiquinque annorum erat, cum regnare 
coepisset et vigintinovem annis regnavit in Jerusalem. Nomen ma- 
tris eius %Abi filia Zachariae. ?¢Fecitque quod erat bonum coram 
Domino iuxta omnia quae fecerat David pater eius. 

4Ipse /dissipavit %excelsa et contrivit “statuas et succidit ‘lucos 
confregitque Jserpentem aeneum, quem fecerat Moyses: siquidem 
usque ad illud tempus filii Israél adolebant ei incensum: vocavitque 





— 318 — 











8. Regni ludae novissima usque ad eius excidium (18, 1-25, 30). /mzpio Achaz succedit 
Ezechia, qui Assyriae iugum excutit (18, 1-8). Capta enim Samaria et 
impos tum munera largiendo tum tributa impendendo arrogantiam 


LIBER [V REGUM 
18, 5-31 





nomen eius Nohestan. 5In Domino Deo Israél speravit; itaque 
post eum non fuit similis ei de cunctis regibus Iuda, sed neque in 
nis qui ante eum fuerunt. §™Et adhaesit Domino et non recessit a 
vestigiis eius fecitque mandata eius, quae praeceperat Dominus 
Moysi. 7"Unde et erat Dominus cum eo et in cunctis, ad quae pro- 
.edebat, sapienter se agebat. °Rebellavit quoque contra regem Assy- 
riorum et ?non servivit ei. 8Ipse Ypercussit Philisthaeos usque ad 
Gazam et omnes terminos eorum, a turre custodum _ usque 
ad civitatem munitam. 

9Anno quarto regis Ezechiae, qui erat annus septimus Osee 
filii Ela regis Israél, ascendit Salmanasar rex Assyriorum in Sama- 
‘riam et oppugnavit eam 1%et cepit; nam post annos tres anno 
sexto Ezechiae, id est nono anno Osee regis Israél, capta est Sama- 
ria. 11 Et Stranstulit rex Assyriorum Israél in Assyrios, ‘collocavit- 
que eos in Hala et in Habor fluviis Gozan, in civitatibus Medorum, 
12 quia non audierunt vocem Domini Dei sui, sed praetergressi sunt 
pactum eius; omnia, quae praeceperat Moyses servus Domini, non 
audierunt neque fecerunt. 

13 Anno quartodecimo regis Ezechiae ascendit “Sennacherib rex 
Assyriorum ad universas civitates Iuda munitas et cepit eas. 14 Tunc 
misit Ezechias rex Juda nuntios ad regem Assyriorum in Lachis 
dicens: YPeccavi, recede a me, et omne quod imposueris mihi feram. 
Indixit itaque rex Assyriorum Ezechiae regi Iudae trecenta talenta 
argenti et triginta talenta auri. 15 *Deditque Ezechias omne argen- 
tum, quod repertum fuerat in domo Domini et in thesauris regis. 
16 In tempore illo confregit Ezechias valvas templi Domini et lami- 
nas auri, quas ipse adfixerat, et dedit eas regi Assyriorum. 

7 Misit autem rex Assyriorum YTharthan et Rabsaris et Rabsa- 
cen de Lachis ad regem Ezechiam cum manu valida Ierusalem. Qui, 
cum ascendissent, venerunt Jerusalem et steterunt “iuxta aquaeduc- 
tum piscinae superioris, quae est in via agri fullonis, 18 vocave- 
runtque regem. Egressus est autem ad eos %Eliacim filius Helciae 
praepositus domus et 2Sobna scriba et Ioahe filius Asaph a com- 
mentariis. 

19 Dixitque ad. eos Rabsaces: Loquimini Ezechiae: Haec dicit 
rex magnus, rex Assyriorum: Quae est ista fiducia qua niteris? 
20 Forsitan inisti consilium ut praepares te ad proelium. In quo con- 
fidis, ut audeas rebellare? 21An speras “in baculo harundineo atque 
confracto, Aegypto, super quem, si incubuerit homo, comminutus 
ingredietur manum eius et perforabit eam? Sic est Pharao rex Aegypti 
omnibus qui confidunt in se. 22 Quod si dixeritis mihi: In Domino 
Deo nostro habemus fiduciam; nonne iste est, %cuius abstulit Eze- 
chias excelsa et altaria, et praecepit Iudae et Ierusalem: ¢Ante 
altare hoc adorabitis in Jerusalem? 23 Nunc igitur transite ad domi- 
num meum regem Assyriorum, et dabo vobis duo milia equorum; 
et videte an habere valeatis ascensores eorum, 24 Et quomodo pote- 
stis resistere ante unum satrapam de servis domini mei minimis? 
An fiduciam habes in Aegypto propter currus et equites? 25 Nun- 
quid sine Domini voluntate ascendi ad locum istum ut demolirer 
eum? Dominus dixit mihi: Ascende ad terram hanc et demo- 
lire eam. 

26 Dixerunt autem fEliacim filius Helciae et Sobna et Ioahe 
Rabsaci: Precamur ut loquaris nobis servis tuis 9syriace, siquidem 
intelligimus hanc linguam, et non loquaris nobis iudaice, audiente 
populo, qui est super murum. 27 Responditque eis Rabsaces dicens: 
Nunquid ad dominum tuum et ad te misit me dominus meus, ut 
loquerer sermones hos, et non potius ad viros, qui sedent super 
murum, ut comedant stercora sua et bibant urinam suam vobiscum? 
28 Stetit itaque Rabsaces et exclamavit voce magna iudaice et ait: 
Audite verba regis magni, regis Assyriorum. 29 Haec dicit rex: Non 
vos seducat Ezechias, non enim poterit eruere vos de manu mea; 
30 neque fiduciam vobis tribuat super Dominum dicens: Eruens 
liberabit nos Dominus, et non tradetur civitas haec in manu regis 
Assyriorum. 31 Nolite audire Ezechiam; haec enim dicit rex Assy- 





Rcp. 19, 10. 
ECh.. 235 25% 


mcf. Dt 10, 20; Js 23, 8. 
n2 Par 15, 2. 
ovr. 14. — cf. cp. 24, I. 
Pet cope%6357. 


qcf. Is 14, 29. 
FED TT). C3 


Re, 


9-12] cp. 17, 3-7. 
s-TEb x5. 2. 
f.cp..17,663¢4 Par:§, 26, 


13-37] ‘2, Par ‘32;. 1-20; sls.36, 
I-22. 


“4 Ecli 48, 20. 
v vr. 7. — cf. cp. 23, 33. 


x cf. cp. 12, 18; 16, 8. 


y Is 20, 1. 
zIs 7, 3. — cf. cp. 20, 20. 


als 22, 20. 
6b Is 22, 15. 


c Ez 29, 6, 7. — v. Is 30, 2, 
3,7. 


dct, Wro 4° 2,Par 38s F 
@W, Ex 40,’ 24..-Dt.37; 74. 


fvr. 18. 
eros 4, F: Dh "2, 4. 











LIBER IV REGUM 
18, 32 — 19, 22 


inimicorum compescere (9-37) petit a Deo auxilium (19, 1-19), quod iuxta 
promissionem factam per Isaiam prophetam (20-34) non multo post con- 
ceditur, et ob Sennacherib veteres novasque blasphemias eius exercitus 





hcf. 3 Rg 4, 25. 
i Dt 8, 7, 8. 


jv. Ex 3,48. 
kcp. 19, 12. — cf. Is 10, 10, 
Vet. ep: 19; 13. (rr. 


mv. 3 Rg 8, 65. 
n Is 10, 9. 
OCh. CD. 17, ‘242 


pict. Dn 3, 15. 


Q.V¥r. 18% 263 ep. 19302 

iNT 435.7; 6; 

1-37] 2 Par 32, 20-22; Is 37, 
1-38. 


av.2 Rg 3, 31. 


b cf. 2 Rg 16, 12. 


cvr. 16, 23. — cf. 1 Rg 17, 
IO, 26. 
Ach, vI8':ts 9; 


€v. cp. 18, 22-25, 30-35. 
Pep: 18) 17. 

ev. 9. — ef. cp. 6, 6. 
vr. 37 


i js Bs 29. 

dcp. 18, 14; Js 10, 3. 

Uctk. « Rg 23,27. 

mcp. 18, 5. 

ncp. 18, 30. 

ocp. 18, 

Pcp. 17, é° "y Par 5, 26; Is 37. 


q Gn 11, 31; Ez 27, 23. Cx. 
¢ Ez 27, 23: Am 1, 5. 
Sclt-cb, 18, 34, 


ff 2 ‘Par’ 32, 17: 


u Ex 25, 22; Be ae 

v3 Rg 18, a s 9,6: Ps 
&5;. 20° Ts 39,16, 205 144,06% 
Jt 10, TO, eee 


x Ps 30, e7 ; Dn % 18. 
y 2 Par sy Dn 9, I 
nis ten i 


G2: Parse. 105 PS: Tr3.\ 4. 


bJs 4, 24; Ps 82, 19. 
CMR TES 


dick; cp; a Si 

e Lm 2, 13 

f Jb 16, 4°) Ps: 21s 8% 
vr. 4. 
vr. 6. 


108, 25; 
m 2,15. 








rior'um: Facite mecum quod vobis est utile et egredimini ad me, 
et “comedet unusquisque de vinea sua et de ficu sua et bibetis 
aquas de cisternis vestris, %2donec veniam et transferam vos in 
terram, quae similis est terrae vestrae, in tterram fructiferam et 
fertilem vini, terram panis et vinearum, terram olivarum et olei ac 
jmellis, et vivetis, et non moriemini. Nolite audire Ezechiam, qui 
vos decipit dicens: Dominus liberabit nos. 23 *Nunquid liberaverunt 
dii gentium terram suam de manu regis Assyriorumr 34/Ubi est 
deus ™Emath et “Arphad? ubi est deus Sepharvaim, Ana et °Ava? 
Nunquid liberaverunt Samariam de manu mea? 5 Quinam illi sunt 
in universis diis terrarum, qui eruerunt regionem suam de manu 
mea, Put possit eruere Dominus Ierusalem de manu mea? 

36 Tacuit itaque populus et non respondit ei quidquam; siquidem 
praeceptum regis acceperant ut non responderent ei. 37 Venitque 
qEliacim filius Helciae praepositus domus et Sobna scriba et Ioahe 
filius Asaph a commentariis ad Ezechiam ‘scissis vestibus, et nuntia- 
verunt ei verba Rabsacis. 

Quae cum audisset Ezechias rex, scidit vestimenta sua et “oper- 

tus est sacco ingressusque est domum Domini. 2 Et misit Elia- 
cim praepositum domus et Sobnam scribam et senes de sacerdotibus 
opertos saccis ad Isaiam prophetam filium Amos. . 2 Qui dixerunt: 
Haec dicit Ezechias: Dies tribulationis et increpationis et blasphemiae 
dies iste; venerunt filii usque ad partum, et vires non habet partu- 
riens. 4%Si forte audiat Dominus Deus tuus universa verba Rab- 
sacis, quem misit rex Assyriorum dominus suus, ut Cexprobraret 
Deum viventem et argueret verbis, quae audivit Dominus Deus 
tuus; et fac orationem pro dreliquiis quae repertae sunt. 

5 Venerunt ergo servi regis Ezechiae ad Isaiam. § Dixitque eis 
Isaias: Haec dicetis domino vestro: haec dicit Dominus: Noli timere 
a facie sermonum quos audisti, quibus ¢“blasphemaverunt /pueri 
regis Assyriorum me. 7Ecce ego immittam ei spiritum et Yaudiet 
nuntium et revertetur in terram suam, et /deiciam eum gladio in 
terra sua: 

8 Reversus est ergo Rabsaces et invenit regem Assyriorum é 
gnantem ‘Lobnam; audierat enim quod recessisset de /Lac is. 

‘Cumque audisset de Tharaca rege Aethiopiae dicentes: Ecce 
egressus est ut pugnet adversum te, et iret contra eum, misit nun- 
tios ad Ezechiam dicens: 19 Haec dicite Ezechiae regi luda: Non 
te seducat Deus tuus, in quo habes fiduciam, neque dicas: Non 
tradetur “Ierusalem in manus regis Assyriorum ; 11tu enim ipse 
audisti quae fecerunt reges Assyriorum universis terris, quomodo 
vastaverunt eas. Num ergo solus poteris liberari? 12 °Nunquid libera- 
verunt dii gentium singulos quos vastaverunt patres mei, PGozan 
videlicet et Haran et Reseph et filios "Eden, qui erant in Thelas- 
sar? 13sUbi est rex Emath et rex Arphad et rex civitatis Sephar- 
vain, Ana et Ava? 

14 Ttaque, cum accepisset Ezechias Hlitteras de manu nuntiorum 
et legisset eas, ascendit in domum Domini et expandit eas coram 
Domino 15 et oravit in conspectu eius dicens: Domine, Deus Israél, 
UYqui sedes super cherubim, “tu es Deus solus regum omnium ter- 
rae, tu fecisti caelum et terram. 167Inclina aurem tuam et audi: 
Yaperi, Domine, oculos tuos et vide: audi omnia verba Sennacherib, 
qui misit ut *exprobraret nobis Deum viventem. 17 Vere, Domine, 
dissipaverunt reges Assyriorum gentes et terras omnium 18 et mise- 
runt deos eorum in ignem; non enim erant dii, sed “opera manuum 
hominum ex ligno et lapide; et perdiderunt eos. 19 Nunc igitur, 
Domine Deus noster, salvos nos fac de manu eius, °ut sciant om- 
nia regna terrae quia “tu es Dominus Deus solus. 

20 Misit autem Isaias filius Amos ad Ezechiam dicens: Haec 
dicit Dominus Deus Israél: Quae deprecatus es me super Sen- 
nacherib rege Assyriorum @audivi. 21 Iste est sermo, quem locutus 
est Dominus de eo: Sprevit te et subsannavit te, ¢virgo filia Sion; 
post tergum tuum fcaput movit filia Ierusalem. 22 Cui 9exprobrasti 
et quem “blasphemasti? contra quem exaltasti vocem tuam we ele- 





— 320 — 











ab angelo ingenti strage opprimitur, rex autem a filiis trucidatur 
(35, 37), Ezechias vero, qui ad mortem aegrotans vitae prolongationem 
supplici deprecatione a Deo obtinuerat (20, 1-11) quia superbiens 








vasti in excelsum oculos tuos? ‘Contra sanctum Israél, 23 %Per ma- 
num servorum tuorum exprobrasti Domino et dixisti: *In multitu- 
dine curruum meorum ascendi excelsa montium in summitate /Li- 
bani et succidi sublimes cedros eius et electas abietes illius. Et in- 
gressus sum usque ad terminos eius, et saltum ™carmeli eius 24 ego 
succidi et bibi aquas alienas et “siccavi vestigiis pedum meorum 
omnes aquas clausas. 25 Nunquid non audisti °quid ab initio fece- 
rim? Ex diebus antiquis plasmavi illud et nunc adduxi; eruntque 
in ruinam collium pugnantium civitates munitae. 26 Et qui sedent 
in eis humiles manu contremuerunt et confusi sunt; facti sunt ?velut 
faenum agri et virens herba tectorum, quae arefacta est antequam 
veniret ad maturitatem. 27 Habitaculum tuum et Yegressum tuum 
et introitum tuum et viam tuam ego praescivi, et furorem tuum 
contra me. 28 Insanisti in me, et superbia tua ascendit in aures 
meas; *ponam itaque circulum in naribus tuis et camum in labiis 
tuis et ‘reducam te in viam per quam venisti. 29 Tibi autem, Eze- 
chia, *hoc erit signum: comede hoc anno quae reppereris, in secundo 
autem anno quae sponte nascuntur; porro in tertio anno seminate 
et metite, plantate vineas et comedite fructum earum, 304Et quod- 
cumque reliquum fuerit de domo Iuda mittet radicem deorsum et 
faciet fructum sursum; 31 de Ierusalem quippe egredientur reliquiae 
et “quod salvetur de monte Sion: “zelus Domini exercituum faciet 
hoc. 32 Quamobrem haec dicit Dominus de rege Assyriorum: Non 
ingredietur urbem hanc nec mittet in eam sagittam nec occupabit 
eam clipeus nec Ycircumdabit eam munitio. 33 Per viam qua venit 
revertetur et civitatem hanc non ingredietur, dicit Dominus. 34 ¢Pro- 
tegamque urbem hanc et salvabo eam propter me et propter David 
servum meum. 

35 Factum est igitur in nocte illa, venit °angelus Domini et 
percussit in castris Assyriorum centum octoginta quinque milia. 
Cumque diluculo surrexisset, vidit omnia corpora mortuorum: et 
recedens abiit 36et reversus est Sennacherib rex Assyriorum et 
mansit in 4Ninive. 

37 Cumque adoraret in templo Nesroch deum suum, @Adramelech 
et Sarasar filii eius /percusserunt eum gladio fugeruntque in terram 
Armeniorum; et regnavit 7Asarhaddon filius eius pro eo. 

2 In diebus illis aegrotavit Ezechias usque ad mortem, et venit 

ad eum Isaias filius Amos propheta dixitque ei: Haec dicit 
Dominus Deus: “Praecipe domui tuae, morieris enim tu et non vi- 
ves. 2Qui convertit faciem suam ad parietem et oravit Dominum 
dicens: %QObsecro, Domine: !memento, quaeso, quomodo ambula- 
verim coram te in veritate et in °corde perfecto et quod placitum 
est coram te fecerim. ¢Flevit itaque Ezechias fletu magno. 

4Et antequam egrederetur Isaias mediam partem atrii, factus 
est sermo Domini ad eum dicens: 5 Revertere et dic Ezechiae /duci 
populi mei: Haec dicit Dominus Deus David patris tui: 9Audivi 
orationem tuam et “vidi lacrimas tuas et ecce sanavi te: die tertio 
iascendes templum Domini, 6 et addam diebus tuis quindecim annos; 
sed et de manu regis Assyriorum liberabo te et civitatem hanc et 
‘protegam urbem istam propter me et propter David servum meum. 

7 Dixitque Isaias: Adferte massam ficorum. Quam cum attulissent et 
posuissent super ulcus eius, curatus est. 8 Dixerat autem Ezechias 
ad Isaiam: Quod erit signum quia Dominus me sanabit, et quia 
ascensurus sum die tertia templum Domini? 9% Cui ait Isaias: Hoc 
erit *signum a Domino, quod facturus sit Dominus sermonem quem 
locutus est: ‘vis ut ascendat umbra decem lineis, an ut revertatur 
totidem gradibus? 10 Et ait Ezechias: Facile est "umbram crescere 
decem lineis, nec hoc volo ut fiat; sed ut revertatur retrorsum de- 
cem gradibus. 11 Invocavit itaque Isaias propheta Dominum, et “re- 
duxit umbram per lineas, quibus iam descenderat in horologio Achaz, 
retrorsum decem gradibus. 

12JIn tempore illo misit °Berodach Baladan filius Baladan rex 
Babyloniorum ?litteras et munera ad Ezechiam; audierat enim quod 
aegrotasset Ezechias. 1% @Laetatus est autem in adventu eorum Eze- 


LIBER IV REGUM 
19, 23 — 20, 13 








i Ps 70, 22; Is 5, 34, 60, 9; Jr 


51, 5. 
jcp. 18, 17 
k Ps 19, 
ivi Jd'9; 88. 
m2 Par 26, 10. — cf. Js 10, 
n cf, Jdt 16, 5. [18. 


acr-is’45, 6,9. 


b Ps 128, 6. 


¢g. cf: 1 -Rg, 29;° 6; 


r Ez 29, 4; 38, 4. — cf. Jb 41, 
2 Is 30, 28; Am 4, 2. 

SNP... 33536; 

bcp. 20, .8;.0°) 1 Re 2,345 Is 
4 lar ipg th LESS: Tez. etc. 

ucf. 2 Par 39t 22,423. 


v cf. Is 10, 20. 
x1s 9; 7. 


y 2 Rg 20; 25. 
Zvr. 28. 


acp. 20, 6. — cf. Is 31, 5. 
OF *Re rt: 14: 


c Tb 1, 21; Ecli 48, 24; Is 37, 
36; 1 Mc 7, 41; 2 Mc 8, 19. 
—cf, Ex 12,.23;: 2 Re 24526, 


I, 24. 

gi Es 4, 2. 

1-10] LL. in D. 11 f: Put. 
1-11] 2 Par 32, 24; Is 38, 1-22. 


a‘cf.:2 Rg 17, 23. 
3] Ant. in Af a? DD: tr’ fa Pat. 


Bick. 2) Es i$, 19; 33;234,022;31- 
cv. 3 Rg 8, 61. 

dcp. 18, 3. 

ecp. Ps 38, 13, 14. 

$3 Reo, 36: 10; a: 

gcp. 19, 20. — cf. Ps 64, 3. 
h Ps 38, 13; 55, 9. 

4 Ps 121, 42 Le 38; to; Ac: 3,3. 


jcp. 19, 34. 


kv. cp. 19, 29. 
l Ecli 48, 26. 
MCic ES 10k, 12. 


# chs Is).30,, 125, 13s 


12-19] Is 39, 1-8. 
och Is* 49:77; 
pici.2' Pay 32°37. 
@'2 Par 32, 25. 








(21) 


— 321 — 








LIBER IV REGUM 
20, a. 21, 18 


legatis Chaldaeorum thesauros suos ostentat (12, 13), graviter reprehendi- 
tur eique poena denuntiatur (14-20). Filius Manasses, qui ei in regnum 
succedit (21), propter revocatam idololatriam et innoxii sanguinis 








7.2 0Par’ 32.29, 28: 


Gcp. 24, 13; Jr 20, 5. — cf. 
cp. 25, 13. — V.Jr 27, 19-22. 

ECD. 24,12: a Per as, 12; 

aclADn At, 33. 

v1 Rg 3, 18; 2 Rg 10, 12; 15, 
26. — cf. 2 Par 32, 26. 


#-cf.125 Par 32532; 


y cp. 18, 17; 2 Es 2, 4; 3, 16. 
z2 Par 32, 30. — cf. Is 22, 9, 
rr: 


@ 2) Par 42.33; 


1-9]2 Par 33, 1-9. 
acf. cp. 16, 3. 


3. Rg 8, 29; 9, 3; 11, 36. — 
OF Dt 12, Bi. 28, an 

hcp. 17, 16; 23, 5. — cf. Dt 
4, I 


» 19. 
icp. 23, 12; 3 Rg.6, 36; 7, 12. 
jcf. cp. 16,°3. —< ve. Lv 28, 


nv. Dt 16, 21. 

02 Rg 7, 26; 3 Rg 8, 16; 9,3. 
a> Vie VIIa CA 

pci. 2 Rg 7, 10. 


qd vr. 2; cp. 23, 26; 24, 3, 43 


r3 Rg 21, 26. 

Svr. 16. 

t vr. 21 

ux Rg 3, 11; Jr 19, 3. 

vIs 34, 11. — cf. Is 28, 27; 


Lm 2; 8; Am 7, 75 8. 


¥ Cp. 24, 4. 
Vy vr. Tt. 


sv. 2 Par 33,-11-19. 





chias et ostendit eis "domum aromatum et aurum et argentum et 
pigmenta varia, unguenta quoque et domum vasorum suorum et 
omnia quae habere poterat in thesauris suis..Non fuit quod non 
monstraret eis Ezechias in domo sua et in omni potestate sua. 

14 Venit autem Isaias propheta ad regem Ezechiam dixitque ei: 
Quid dixerunt viri isti? aut unde venerunt ad te? Cui ait Ezechias: 
De terra longinqua venerunt ad me, de Babylone. 15 At ille respon- 
dit: Quid viderunt in domo tua? Ait Ezechias: Omnia quaecumque 
sunt in domo mea viderunt: nihil est quod non monstraverim eis in 
thesauris meis. 

16 Dixit itaque Isaias Ezechiae: Audi sermonem Domini: 17 Ecce 
dies venient, et ‘auferentur omnia, quae sunt in domo tua et quae 
condiderunt patres tui usque in diem hanc, in Babylonem; non re- 
manebit quidquam, ait Dominus. 18 *Sed et de filiis tuis, qui egre- 
dientur ex te, quos generabis, tollentur et “erunt eunuchi in palatio 
regis Babylonis. 19 Dixit Ezechias ad Isaiam: “Bonus sermo Domini 
quem locutus es: sit pax et veritas in diebus meis. 

20 *Reliqua autem sermonum Ezechiae et omnis fortitudo eius, 
et quomodo fecerit Ypiscinam et aquaeductum et *introduxerit aquas 
in civitatem, nonne haec scripta sunt in libro sermonum dierum re- 
gum Iuda? 21 4Dormivitque Ezechias cum patribus suis, et regnavit 
Manasses filius eius pro eo. 

? Duodecim annorum erat Manasses cum regnare coepisset; et 

quinquagintaquinque annis regnavit in Ierusalem. Nomen ma- 
tris eius Haphsiba. 2 Fecitque malum in conspectu Domini, “iuxta 
idola gentium, quas delevit Dominus a facie filiorum Israél. 3 Con- 
versusque est et aedificavit excelsa, Pquae dissipaverat Ezechias 
pater eius, et erexit aras Baal et fecit ‘lucos, “sicut fecerat Achab 
rex Israél, et “adoravit omnem militiam caeli et coluit eam. 4/Ex- 
struxitque aras in domo Domini, de qua dixit Dominus: ’ 9In Ieru- 
salem ponam nomen meum’. 5 /Et exstruxit altaria universae militiae 
caeli tin duobus atriis templi Domini 6 Jet traduxit filium suum 
per ignem et “hariolatus est et observavit auguria et ™fecit pytho- 
nes et haruspices multiplicavit, ut faceret malum coram Domino, 
et irritaret eum. 7 Posuit quoque “idolum luci, quem fecerat in 
templo Domini, °super quod locutus est Dominus ad David et ad 
Salomonem filium eius: In templo hoc et in Ierusalem, quam elegi 
de cunctis tribubus Israél, ponam nomen meum in sempiternum; 
8 Pet ultra non faciam commoveri pedem Israél de terra, quam dedi 
patribus eorum, si tamen custodierint opere omnia, quae praecepi 
eis, et universam legem, quam mandavit eis servus meus Moyses. 
9Tlli vero non audierunt, sed seducti sunt a Manasse, ut face- 
er Magee super gentes, quas contrivit Dominus a facie filiorum 
sraél. 

10 Locutusque est Dominus in manu servorum suorum prophe- 
tarum dicens: 11 9Quia fecit Manasses rex Iuda abominationes istas 
pessimas "super omnia, quae fecerunt Amorrhaei ante eum, et ‘pec- 
care fecit etiam Iudam tin immunditiis suis; 12 propterea haec dicit 
Dominus Deus Israél: Ecce ego inducam mala super Jerusalem et 
Iudam, ut quicumque audierit “tinniant ambae aures eius; 1% Yet 
extendam super Ierusalem funiculum Samariae et pondus domus 
Achab et delebo Ierusalem, sicut deleri solent tabulae, et delens 
vertam et ducam crebrius stilum super faciem eius. 14 Dimittam 
vero reliquias hereditatis meae et tradam eas in manus inimicorum 
eius, eruntque in vastitatem et in rapinam cunctis adversariis suis. 
15e0 quod fecerint malum coram me, et perseveraverint irritantes 
me, ex die qua egressi sunt patres eorum ex Aegypto usque ad 
hanc diem. . 

16 Insuper et “sanguinem innoxium fudit Manasses multum nimis, 
donec. impleret Ierusalem usque ad os, absque peccatis suis, Yquibus 
peccare fecit Iudam, ut faceret malum coram Domino. 

17 zReliqua autem sermonum Manasse et universa quae fecit et 
peccatum eius quod peccavit, nonne haec scripta sunt in libro ser- 
monum dierum regum Iuda? 18 Dormivitque Manasses cum patribus 








—— wes> 





effusionem iram Dei provocat (21, 1-17) et successorem habet Amon 
pariter malum imo peiorem (18-22). Eo vero a coniuratis occiso, losias 
regnare coepit (23-26), qui ob zelum domus Dei (22, 1-7) studiumque legis, 


LIBER IV REGUM 
21, 19 — 22, 20 








suis et sepultus est in horto domus suae, “in horto Oza. Et regnavit 
Amon filius eius pro eo. 

19 Viginti duorum annorum erat Amon cum regnare coepisset; 
duobus quoque annis regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius 
Messalemeth filia Harus de Ieteba. 29 Fecitque malum in conspectu 
Domini, Ysicut fecerat Manasses pater eius, #1 et ambulavit in omni 
via, per quam ambulaverat pater eius, servivitque °immunditiis, 
quibus servierat pater eius, et adoravit eas 22et 4%dereliquit Do- 
minum Deum patrum suorum et non ambulavit in via Domini. 
23 Tetenderuntque ei insidias servi sui et interfecerunt regem in 
domo sua. 24 Percussit autem populus terrae omnes qui coniurave- 
rant contra regem Amon et constituerunt sibi regem Iosiam filium 
eius pro eo. 


25 Reliqua autem sermonum Amon quae fecit, nonne haec scripta 


sunt in libro sermonum dierum regum Iuda? 26 Sepelieruntque 
eum in sepulcro suo fin horto Oza, et regnavit, Iosias filius eius 
pro eo. 
2? 4Octo annorum erat Iosias cum regnare coepisset. Triginta et 
uno anno regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius Idida 
filia Hadaia de °Besecath. 2 Fecitque “quod placitum erat coram Do- 
mino et ambulavit per omnes vias David patris sui: %non declinavit 
ad dexteram sive ad sinistram. 

3 Anno autem octavo decimo regis Iosiae misit rex Saphan filium 
Aslia filii Messulam scribam templi Domini dicens ei: 4 Vade ad 
eHelciam sacerdotem magnum, ut confletur pecunia, /quae illata 
est in templum Domini, quam collegerunt Yianitores templi a po- 
pulo, 5/deturque fabris per praepositos domus Domini; qui et dis- 
tribuant eam his qui operantur in templo Domini ad instauranda 
sartatecta templi, 6 tignariis videlicet et caementariis et iis qui in- 
terrupta componunt; et ut emantur ligna et lapides de lapicidinis 
ad instaurandum templum Domini. 7 Veruntamen non supputetur 
eis argentum quod accipiunt, sed in potestate habeant et in fide. 

8 Dixit autem Helcias pontifex ad Saphan scribam: ‘Librum 
legis repperi in domo Domini. Deditque Helcias volumen Saphan, 
qui et legit illud. -9 Venit quoque Saphan scriba ad regem et renun- 
tiavit ei quod praeceperat et ait: Conflaverunt servi tui pecuniam, 
quae reperta est in domo Domini, et dederunt ut distribueretur 
fabris a praefectis operum templi Domini: 19 Narravit quoque Saphan 
scriba regi dicens: Librum dedit mihi Helcias sacerdos. Quem cum 
legisset Saphan coram rege, 11 et audisset rex verba libri legis Do- 
mini, Jscidit vestimenta sua. 

12 Ft praecepit Helciae sacerdoti et *Ahicam filio Saphan et 
‘Achobor filio Micha et Saphan scribae et Asaiae servo regis di- 
cens: 13 Ite et consulite Dominum super me et super populo et 
super omni Iuda de verbis voluminis istius, quod inventum est; 
magna enim ”ira Domini succensa est contra nos, quia non audie- 
runt patres nostri verba libri huius, ut facerent omne quod scriptum 
est nobis. 

14 Jerunt itaque Helcias sacerdos et Ahicam et Achobor et Saphan 
et Asaia ad Holdam prophetidem uxorem Sellum filii ”“Thecuae 
filii Araas °custodis vestium, quae habitabat in Ierusalem in ?secunda, 
locutique sunt ad eam. 15 Et illa respondit eis: Haec dicit Dominus 
Deus Israél: Dicite viro qui misit vos ad me: 16 Haec dicit Do- 
minus: Ecce ego adducam mala super locum istum et super habi- 
tatores eius omnia verba legis, quae legit rex Iuda, 17 %quia dere- 
liquerunt me et sacrificaverunt diis alienis irritantes me in cunctis 
operibus manum suarum, et succendetur indignatio mea in loco 
hoc et non exstinguetur. 18 Regi autem Juda, qui misit vos ut con- 
suleretis Dominum, sic dicetis: Haec dicit Dominus Deus Israél: 
Pro eo quod audisti verba voluminis, 19 et perterritum est cor 
tuum, et *humiliatus es coram Domino, auditis sermonibus contra 
locum istum et habitatores eius, quod videlicet fierent in “‘stuporem 
et in “maledictum, et Yscidisti vestimenta tua et flevisti coram me, 
et ego audivi, ait Dominus; 2% idcirco colligam te ad patres tuos, 





18-24] 2 Par 33, 20-25. 
avr. 26. 


bv. vr. 2-6, 11. 
PBs ath 
dcp. 22, 17. — cf. 3 Rg 11, 33. 


60f. A€p../ 35, £0; 12'S; 30. 


fvr. 18. 


1-13] LL. in fr. 2 p. D. rr pb. 
Put. “ 


OV; 2 Var 34550525 
b Js 15, 39. 

¢ Ch cp-18,.-3. 

dv. Dt 5, 32. 


€-€f. + CD22, 20x 
JCD: (32 Ax 

ep. "12, !0: 

Ci. £2, 25,14, 384i 


$v; Dt 31, 24-263'2 Par’ 345,34. 


jcf. Jr 36, 24. — v. Js 7, 8. 

RCP. 28s 22;-4Jr° 26, 24; "30; 
14; 40, §. 

Let. ab Pat 340-20. 


m Dt 29, 27. 


n.ci, 2 Par 34, 223 
ocp. 10, 22. 
p Sph 1, 10. — cf. cp. 20, 4. 


Gieps 21; -22%,,.Dt ,20, - 269 26: 
32,:21, 23. 


rc. Ps 50, 19; Ig 533 25: 

s cfs 2; Rg 2a %-20. 

t Lv 26, 31, 32; Jr 25, 18; 44, 
22. — cf. 2 Par 29, 8; Jr 25, 
9; 29, 18. 

u Jr 24, 9; 26, 6; 44, 22. 

OWE ZI. 














LIBER IV REGUM 
23, 1-22 


praesertim post Moysi librum inventum (8-14) et lectum (15-20), ob re- 
novatum foedus cum Deo (23, 1-3) et idololatriam penitus exstirpatam 
in luda (4-14), in Bethel et civitatibus Samariae (15-20), necnon ob 





xIs 57, 1, 2. — cf. Ps 36, 37; 
Sap 4, II. 


1-3] 2 Par.34, 28-32 


2-8] LL. in fr. 3p. “D. 11 Dp. 
Put. 

@V¥.-Dt 31,: 112, 

bcp. 22, 8. 


Cccp. 11, 14. — cf. 2 Par 6,13. 
a ct..cp. 11; 27, 
e Dt 13, 4 


f ck cpl 25, . 183 0)rs2; 24; 
g Ecli 49, 3 

Acp. 21, 3. 

iv. Dt 16, 21. 

PNT LS. 


RCDi22T5 13% 


lvr. 15. — cf. 2 Par 15, 16. 

mcf. 2 Par 34, 4. 

m3 Rg 14, 24; 15, 12; 22, 47. 
— v. Dt 23, 17. 

ocf. Ez 16, 16. 

b3 Rg 15, 22. 


qv. Ez 44, 10-14. 


CUS 80579343; J09. St) $45 tO, 
4 


git, 7. 2r. 
v cl..t)-Par:o, 26; 33° 28, 72° 
2 Parigy: 13% 
4 Cl. 2 Pare ao. 24. 
y cf. Jr 19, 13; 32, 29; Sph_t, 
Z cp. 21, §. [s. 
avr. 4, "6. 
bcf. 3 Rg it, 7. 
CV, -3¢Re 18,8. 
dcf. Nm 21, 29. 
ect. 8 Rg 11, 5 
X 23,) 34. 

ts Rg 12, 28- 733: 13, 32. 

Vv. 3 Re 14, 1 6. 
é vr. 


33 Rg 13, 2 


k3 Rg 13, 30. 


4 Re- rs; rr) 's2, 
ws Rg 13, 32. — Vv. 2 Par 34, 


> 


"Cl. Cp, 21,183) Ex 22,20: 3 


18, 40. 
02 Par 34, § 
pv. 2 Par 35, 1-17 
q2 Par 35, 7. — v. Ex 12, 
2-11; Lv 23, 5-8; Nm 9g, 


2-4; Dt 16, 2-8. 
r2 Par 35, 18, 19. 





et “colligeris ad sepulcrum tuum in pace, ut non videant oculi tui 
omnia mala, quae inducturus sum super locum istum. 
2 3 Et renuntiaverunt regi quod dixerat. Qui misit, et congregati 
sunt ad eum omnes senes luda et Ierusalem. 2 Ascenditque 
rex templum Domini et omnes viri Iuda universique, qui habitabant 
in Ierusalem cum eo, sacerdotes et prophetae et omnis populus a 
parvo usque ad magnum; 4legitque cunctis audientibus omnia verba 
libri foederis qui inventus est in domo Domini. 3 Stetitque rex ¢su- 
per gradum et %foedus percussit coram Domino, @ut ambularent 
post Dominum et custodirent praecepta eius et testimonia et caere- 
monias in omni corde et in tota anima, et suscitarent vera foederis 
buius, quae scripta erant in libro illo. Adquievitque populus pacto. 
4Et praecepit rex Helciae pontifici et /sacerdotibus secundi or- 
dinis et ianitoribus, %ut proicerent de templo Domini omnia vasa, 
quae facta fuerant ”’Baal et in fluco et universae militiae caeli, et 
jcombussit ea foris Ierusalem in convalle Cedron et tulit pulverem 
eorum in Bethel. 5 Et delevit haruspices, quos posuerant reges Iuda 
ad sacrificandum in excelsis per civitates luda et in circuitu Ileru- 
salem, et eos qui adolebant incensum Baal et soli et lunae et duo- 
decim signis et “omni militiae caeli. §& Et efferri fecit lucum de domo 
Domini foras Ierusalem in convalle Cedron, et combussit eum _ibi 
et ‘redegit in pulverem et proiecit super sepulcra ™vulgi. 7 De- 
struxit quoque aediculas "effeminatorum, quae erant in domo Do- 
mini, °pro quibus mulieres texebant quasi domunculas luci. 8 Con- 
gregavitque omnes) sacerdotes de civitatibus Iuda et contaminavit 
excelsa, ubi sacrificabant sacerdotes, de ?Gabaa usque Bersabee, et 
destruxit aras portarum in introitu ostii Iosue principis civitatis, 
quod erat ad sinistram portae civitatis. %@Veruntamen non ascen- 
debant sacerdotes excelsorum ad altare Domini in Ierusalem, sed 
tantum comedebant azyma in medio fratrum suorum. 1° Contami- 
navit quoque ‘Topheth, quod est in Sconvalle filii Ennom, ‘ut nemo 
consecraret fillum suum aut filiam per ignem “Moloch. 1! Abstulit 


-quoque equos, quos dederant reges Iuda soli in introitu templi Do- 


mini iuxta Yexedram Nathan Melech eunuchi, qui erat in Pharurim; 
currus autem solis combussit igni. 12 Altaria quoque, quae erant 
Ysuper tecta cenaculi Achaz, quae fecerant reges luda, et altaria, 
*quae fecerat Mianasses in duobus atriis templi Domini, destruxit 
rex; et cucurrit inde et dispersit cinerem eorum 4in torrentem Ce- 
dron. 13 Excelsa quoque, quae erant in Ierusalem ad dexteram par- 
tem montis offensionis, quae aedificaverat Salomon rex Israél 
cAstaroth idolo Sidoniorum et %Chamos offensioni Moab et *Mel- 
chom abominationi filiorum Ammon, polluit rex. 14 Et contrivit /sta- 
Pugs: et succidit lucos replevitque loca eorum ossibus mortuorum. 

15 JInsuper et Yaltare, quod erat in Bethel, et excelsum, quod 
fecerat Ieroboam filius Nabat “qui peccare fecit Israél et altare 
illud et excelsum destruxit atque ‘combussit et comminuit in pul- 
verem succenditque etiam lucum. 16 Et conversus Iosias vidit ibi 
sepulcra, quae erant in monte; misitque et tulit ossa de sepulcris 
et combussit ea super altare et polluit illud iuxta verbum Domini, 
jquod locutus est vir Dei qui praedixerat verba haec. 17 Et ait: 
Quis est titulus ille quem video? Responderuntque ei cives urbis 
illius: *Sepulcrum est hominis Dei, qui venit de Iuda et praedixit 
verba haec, quae fecisti super altare Bethel. 18 Et ait: Dimittite 
eum, nemo commoveat ossa eius. Et intacta manserunt ossa illius 
cum ossibus 'prophetae, qui venerat de Samaria. 19 Insuper et momnia 
fana excelsorum, quae erant in civitatibus Samariae, quae fecerant 
reges Israél ad irritandum Dominum, abstulit Iosias et fecit eis secun- 
dum omnia opera, quae fecerat in Bethel 2%et occidit universos 
sacerdotes excelsorum, qui erant ibi super altaria, et °combussit ossa 
humana super ea. 

Reversusque est Ierusalem 21 Pet praecepit omni populo dicens: 
Facite Phase Domino Deo vestro, Ysecundum quod scriptum est in 
libro foederis huius. 22 Nec enim factum est Phase tale a diebus 
Iudicum, qui iudicaverunt Israél, et omnium dierum regum Israél 





— 324 — 








celebrationem paschatis et alia plura maxime commendatur ac proba- 
tur (21-27); ruina vero luda propter ipsius antecessorum scelus de- 
creta, intuitu regis pietatis paulisper retardatur, post ipsius scilicet mor- 


LIBER IV REGUM 
23, 23 — 24, 10 











et regum Iuda, 2%sicut in octavo decimo anno regis Iosiae factum 
est Phase istud Domino in Ierusalem. 

24 sSed et pythones et hariolos et ‘figuras idolorum et_“immun- 
ditias et abominationes, quae fuerant in terra luda et Ierusalem, 
abstulit Iosias, ut statueret Yverba legis, quae scripta sunt in libro, 
quem invenit Helcias sacerdos in templo Domini. 

25 ySimilis illi non fuit ante eum rex, qui reverteretur ad Domi- 
num in omni corde suo et in tota anima sua et in universa virtute 
sua iuxta omnem legem Moysi, neque post eum surrexit similis illi. 
26 Veruntamen *non est aversus Dominus ab ira furoris sui magni, 
quo iratus est furor eius contra Iudam @propter irritationes, quibus 
Btovocaverat eum Manasses. 27 Dixit itaque Dominus: Etiam Iludam 

auferam a facie mea, “sicut abstuli Israél, et proiciam civitatem 
hanc, quam elegi, Ierusalem %et domum de qua dixi: ¢Erit nomen 
meum ibi. 

28 Reliqua autem sermonum Tosiae et universa, quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro verborum dierum regum luda ? 

29In diebus eius ascendit /Pharao Nechao rex Aegypti contra 
regem Assyriorum ad flumen Euphraten, et abiit Iosias rex in oc- 
cursum eius et occisus est in MMageddo, cum vidisset eum. 3° Et 
’portaverunt eum servi sui mortuum de Mageddo, et pertulerunt 
in Ierusalem et sepelierunt eum in sepulcro suo. Tulitque populus 
terrae Ioachaz filium Iosiae, et unxerunt eum et constituerunt eum 
mae pro patre suo. 

31 Viginti trium annorum erat *‘Ioachaz, cum regnare coepisset, 
et tribus mensibus regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius /Amital 
filia Ieremiae de Lobna. 32 Et fecit malum coram Domino “iuxta 
omnia quae fecerant patres eius. 

33 Vinxitque eum Pharao Nechao in 'Rebla, quae est in terra 
mEmath, ne regnaret in Ierusalem; et ti stone multam terrae cen- 
tum talentis argenti et talento auri. 34 Regemque constituit Pharao 
Nechao Eliacim filium Iosiae pro Iosia patre eius vertitque nomen 
eius “Joakim. Porro Ioachaz tulit et °duxit in Aegyptum, et mor- 
tuus est ibi. 35 2Argentum autem et aurum dedit Ioakim Pharaoni, 
cum indixisset terrae per singulos ut conferretur iuxta praeceptum 
Pharaonis; et unumquemque iuxta vires suas exegit tam argentum 
quam aurum de populo terrae, ut daret Pharaoni Nechao. 

36 Viginti quinque annorum erat ®%loakim cum regnare coepisset; 
et undecim annis regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius Zebida 
filia Phadaia de "Ruma. 37 Et fecit malum coram Domino, iuxta 
omnia quae fecerant patres eius. 
ed 4 “Jn diebus eius ascendit Nabuchodonosor rex Babylonis, et 

factus est ei Joakim servus tribus annis et rursum brevellavit 
contra eum. 2¢Immisitque ei Dominus latrunculos ¢Chaldaeorum 
et ¢latrunculos Syriae et latrunculos Moab et latrunculos filiorum 
Ammon, et immisit eos in Iudam ut disperderent eum, /iuxta ver- 
bum Domini, quod locutus fuerat per servos suos prophetas. 

3Factum est autem hoc per verbum Domini contra Iudam, ut 
Yauferret eum coram se /propter peccata Manasse universa quae 
fecit 4et propter sanguinem innoxium quem effudit et implevit 
Terusalem cruore innocentium, et ob hanc rem noluit Dominus pro- 
pitiari. 

5 tReliqua autem sermonum Joakim et universa quae fecit, nonne 
haec scripta sunt in libro sermonum dierum regum Iuda? Et jdor- 
mivit Ioakim cum patribus suis. . 

6 Et regnavit Ioachin filius eius pro eo. 7*Et ultra non addidit 
rex Aegypti ut egrederetur de terra sua; tulerat enim /rex Babylonis 
a ™rivo Aegypti usque ad fluvium Euphraten omnia quae fuerant 
regis Aegypti. 

8”Decem et octo annorum erat *Ioachin cum regnare coepisset, 


‘et tribus mensibus regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius Nohesta 


filia Elnathan de Ierusalem. 9 Et fecit malum coram Domino, Yiuxta 
omnia quae fecerat pater eius. 
10JIn tempore illo ascenderunt servi YNabuchodonosor regis Ba- 





24-34) LL. in fr. 4 p. D. 11 9. 
Put. 


ic . 21, 6. — v. Lv 19, 31. 


. Gn 31, 19. 
bem 3T,, BL, 21. 
v Lv 19. 33; 20;°27°" Dt' 18,13. 


x cp. 
Zhe 26) “tg. Catech. R. III 2, 
y cf. cp. 18, 5. [31 


zcf. Dt 13, 17; Jr 4, 8 


acp. 21, 11-16; 24, 3, 4; vy 15, 
b cp. 24, 2, 3. [4. 
o gkOs aks A 
dv. cp. 21, 4. 

Hits 5, II, 21; 3 Rg 8, = 


29, 30] 2 Par 35, 20-24. 
f Jr 46, 2. 


§ cp. 9, 27. — cf. Jd 7, 19; Zc 


II 
$0- pea 2 dot’ 36, I-4. 
cf. cp. 9, 2 


ef. t Par 3, xS jr.'22, 18. 
jcp. 24, 18. 


kcf. cp. 24, 9, 19. 

Lcp. 25, 6, 20, 21; Jr 39, 5, 6; 
52, 9, 10, 20, 27. 

mv. 3 Rg 8, 65 


“cf. cD. 24, 17; -Dn 1,°7. 
oJjr 22, 11, 12. — cf. Ge 19, 


3, 4. 
pvr. 33. — cf. cp. 15, 20. 


36-24, 7] LL. wm fr. 5 ». D. 11 
p. Pnt. 


0.2; Par 36, 5. 
f 38'S, -$25 


a 2'Par’36,.6;, Jr'.25,.1,,903 Da 
Tak, 

Diet cps. 28; 4: 

ct, Bar 2, 4+ 


dcp. 25, 4; Jr 32, 28, 29; 35, 
11. — cf. Ez 19, 8. 

éJr' 38, 21. 

fcp. 20, 17; 21, 12-14. 
cp. 23, 27. 
cp. 21, 11-16; 27, 26. 


42 Par: 36, 8. 
jcfio2 Par 29}36; Jr 22,°18,-19% 
36, 30 


kJr 37, 5-7. 
kckatJt :46,%2,-20, -24,°26. 
mv. Nm 34, 5. 


ore) LE. tee a2. Pat S 
n cf. 2 Par 36, 9. iF 
o cf. Annes x6 Jr 22; iat te 


24, 13°37, 1; -Bst 2, 
pcp. 23, 37. 
qDn tq, ft. 











‘-LIBER IV REGUM 
24, 11 — 25, 19 


tem (28-30), et post infaustum loachaz (31-37) ,et loackim seu Elia- 
cim regnum (24, 1-7) postque abductionem Ioachin: (8-16). Enimvero, re- 
gnante Sedecia (17-20), urbs capitur et cum templo diripitur ac devastatur 








fe Jt.24; 33 20) 5.2.70 2.305 

ak "2 Par 36, I0. 

tcf. cp. 25. 27. 

4 ch,-Jri20, 8; .28, 3. 

PEP; 20,175. 18.3 ey f 

x2 Par 36, te I $ I, 9: Dn 
1 ae UE 

yv. 3 Rg 7 48- -50. 

g Jr 24, 1. 

act. vr. 16: Jr 52, 28. 

6 Jr-24, 13°29, 2 2. — ef. 1 Rg 
13, 19, 225 

€cp. 25, 1 

ee Par og 10; Est 2:°O;: 42; 

Vv. Jr 22; 24-26. 
e (iz 1 17, 13.) 
FCEOVTS Tf 


17-20] 2 Pas 36, 10-13. 
ict. JT. 37%» 15. 525/10 
ee T-Par'3,"¥s: Pai 36 
tcf. cp. 23, 34; 2 Par 3 ae 
18-25,131 LL. in sb. p. D. 
p 


18-25, 21] Jr 52, 
CD, 23, 3%. 
Rcp. 23, 37. 
LEz 17, 18. 
1-7] 2 Par 36, 17-20; Jr 309, 
I-7; 52, 4-11. 
a Jr 34,1 
DB Ch. “b2 25,.32° 
CCEEELM +45 60510. 


I-27. 


d2 Es 3, 15. 
é€v. cp. 24, 2. 


fz Mc 16, rr. 


Sa cp. er 33. 
$f Ez t2,.°13% 


8-12] Jr 39, 8-12; 52, 12-16. 

jcf. Jr 52, 12 

kGn 21, 22; 39, 1; Jd 4, 73 
2 Rg *3: 8: 24;°2:°a Par 27, 

ad etc. 

b'2 Par'.36,- 190; 28 73» 7 

mcf. Os 8, 14; Am 2, 5. 

"2 ES 3. 

o2 Par 36, 20. 


pcp. 24, 14; Jr 40, 

13-17] 2 Par 36, 18- ys Jr 52, 
17-23. 

qcf. Jr 27, 19-22. 


“Ex 27, 3; 3 Rg 7, 45, 50. 


v3 Rg 7, 47. 


xcf. 3 Rg 7, 15-18; .2 Par 3, 
rs¢ 


18-21] Jr 52, 24-27. 
via Par iS) 1tas 2 siiye <P 
8 Jr: 28, :%} $80, Bs a7 8. 


a Est 1, 14. — cf. Jr 52, 25. 





bylonis in Ierusalem, et circumdata est urbs munitionibus; 11 ve- 
nitque NADU ROnOnneOE rex Babylonis ad civitatem cum servis suis 
ut oppugnarent eam. 12 Egressusque est *Ioachin rex Iuda ad regem 
Babylonis, ipse et mater eius et servi eius et principes eius et eu- 
nuchi eius, et ‘suscepit eum rex Babylonis ‘anno octavo regni sui. 
13 Et uprotulit inde omnes thesauros domus Domini et “thesauros 
domus regiae et “concidit universa vasa aurea, Yquae fecerat Salo- 
mon rex Israél in templo Domini iuxta verbum Domini, 14 et @trans- 
tulit omnem Ierusalem et universos principes et omnes fortes exer- 
citus “decem milia in captivitatem: %et omnem artificem et cluso- 
rem, nihilque relictum est, “exceptis pauperibus populi terrae. 15¢Trans- 
tulit quoque Ioachin in Babylonem et matrem regis et uxores regis 
et eunuchos eius, et “iudices terrae duxit in captivitatem de Ieru- 
salem in Babylonem 16 et omnes viros robustos /septem milia et 
artifices et clusores mille omnes viros fortes et bellatores, duxitque 
eos rex Babylonis captivos in Babylonem, 17 et 9constituit Mattha- 
niam /patruum eius pro eo timposuitque nomen ei Sedeciam. 

18 Vicesimum et primum annum aetatis habebat Sedecias cum 
regnare coepisset, et undecim annis regnavit in Ierusalem. Nomen 
matris eius erat /Amital filia Ieremiae de Lobna. 19 Et fecit malum 
coram Domino, “iuxta omnia quae fecerat Ioakim; 20 irascebatur 
enim Dominus contra Ierusalem et contra Iudam, donec proiceret 
eos a facie sua; /recessitque Sedecias a rege Babylonis. 

2 Factum est autem anno nono regni eius mense decimo decima 

die mensis, “venit Nabuchodonosor rex Babylonis ipse et omnis 
exercitus eius in Ierusalem, et circumdederunt eam et Yexstruxerunt 
in circuitu eius munitiones, 2 et clausa est civitas atque vallata usque 
ad undecimum annum regis Sedeciae %nona die mensis; °“praeva- 
luitque fames in civitate, nec erat panis populo terrae. 4 Et interrupta 
est civitas, et omnes viri bellatores nocte fugerunt per viam portae, 
quae est inter duplicem murum 4ad hortum regis. Porro @Chaldaei 
obsidebant in circuitu civitatem. Fugit itaque Sedecias per viam, 
quae ducit ad campestria solitudinis. 5 Et persecutus est exercitus 
Chaldaeorum regem comprehenditque eum in /planitie Iericho; et 
omnes bellatores, qui erant cum eo, dispersi sunt et reliquerunt eum. 
6 Apprehensum ergo regem Yduxerunt ad regem Babylonis in /Re- 
blatha, qui locutus est cum eo iudicium. 7 Filios autem Sedeciae 
occidit coram eo et ‘oculos eius effodit vinxitque eum catenis et 
adduxit in Babylonem. 

8 Mense quinto /septima die mensis, ipse est annus nonus de- 
cimus regis Babylonis, venit Nabuzardan kprinceps exercitus servus 
regis Babylonis in lIerusalem 9et ‘succendit domum Domini et 
mdomum regis et domos Ierusalem, omnemque domum combussit 
igni. 10Et ™muros Ierusalem in circuitu destruxit omnis exercitus 
Chaldaeorum, qui erat cum principe militum. 1! °Reliquam autem 
populi partem, quae remanserat in civitate, et perfugas, qui transfu- 
gerant ad regem Babylonis, et reliquum vulgus transtulit Nabuzardan 
princeps militiae et ?de pauperibus terrae reliquit vinitores et 
agricolas. 13@Columnas autem ‘aereas, quae erant in templo Do- 
mini, et *bases et ‘mare aereum, quod erat in domo Domini, con- 
fregerunt Chaldaei et transtulerunt aes omne in Babylonem. 14 “Ollas 
quoque aereas et trullas et tridentes et scyphos et mortariola et 
omnia vasa aerea, in quibus ministrabant, tulerunt, 145 necnon et 
turibula et phialas, quae aurea aurea et quae argentea argentea, 
tulit princeps militiae; 16 id est columnas duas, mare unum et bases 
quas fecerat Salomon in templo Domini: Ynon erat pondus aeris 
omnium vasorum. 17#Decem et octo cubitos altitudinis habebat 
columna una et capitellum aereum super se altitudinis trium cubi- 
torum: et retiaculum et malogranata super capitellum columnae 
omnia aerea; similem et columna secunda habebat ornatum. 

18 Tulit quoque princeps militiae YSaraiam sacerdotem primum 
et *Sophoniam sacerdotem secundum et tres ianitores 1% et de ci- 
vitate eunuchum unum, qui erat praefectus super bellatores viros, 
et %quinque viros de his, qui steterant coram rege, quos repperit 





— 326 — 








(25, 1-3), rex vero et optimates in captivitatem transferuntur (8-21), relicto 
tantum vulgo (22-26), concessa tamen spe futurae instaurationis (27-30). 
1. Brevis ab Adam ad David regem historia (1 Par I, 1-9, 34). Descriptis Patriarcha- 


LIBER IV REGUM 
25, 20-30 








in civitate, et Sopher principem exercitus, qui probabat tyrones de 
populo terrae, et sexaginta viros e vulgo, qui inventi fuerant in ci- 
vitate: 2 quos tollens Nabuzardan princeps militum duxit ad regem 
Babylonis in Reblatha, 21 percussitque eos rex Babylonis et inter- 
fecit eos in Reblatha in terra Emath. 

Et ¢translatus est Iuda de terra sua. 

22 Populo autem, qui relictus erat in terra Iuda, quem dimiserat 
Nabuchodonosor rex Babylonis, praefecit @Godoliam filium eAhicam 
filii Saphan. 2% Quod cum audissent omnes duces militum ipsi et 
viri, qui erant cum eis, videlicet quod _constituisset rex Babylonis 
Godoliam, venerunt ad Godoliam in /Maspha Ismahel filius Na- 
thaniae et Iohanan filius Caree et Saraia filius Thanehumeth neto- 
phathites et Iezonias filius Maachathi ipsi et socii eorum. 4 Tura- 
vitque Godolias ipsis et sociis eorum dicens: Nolite Bien servire 
oe manete in terra et servite regi Babylonis, et bene erit 


25 9Factum est autem in mense septimo venit "Ismahel filius 
Nathaniae filii Elisama de semine regio et decem viri cum eo; per- 
cusseruntque Godoliam, qui et mortuus est, sed et Iudaeos et ‘Chal- 
daéos qui erant cum eo in Maspha. 26 4Consurgensque omnis popu- 
lus a parvo usque ad magnum et principes militum venerunt in 
Aegyptum timentes Chaldaeos. 

27 Factum est vero in anno tricesimo septimo /transmigrationis Io- 


achin regis Iuda mense duodecimo vicesimaseptima die mensis, “suble- | 


vavit Evilmerodach rex Babylonis, anno quo regnare coeperat, caput 
loachin regis Iuda de carcere. 28 Et locutus est ei benigne et posuit 
thronum eius super thronum regum, qui erant cum eo in Babylone, 
29 et mutavit vestes eius, quas habuerat in carcere, et ‘comedebat 
panem semper in conspectu eius cunctis diebus vitae suae. 30 ™An- 
nonam quoque constituit ei sine intermissione, quae et dabatur ei 
a rege per singulos dies omnibus diebus vitae suae. 


LIBER 





bcp. 23, 33. 


€ chs cp; | 233; 273: Lv. 26;,.333 Dt 
28, 64. 
22-24] Jr 40, 7-9. 
d Jr 39, 14; 40, 5. 
ecp. 22, 12. 


fJs 18, 25. 


gq 41, I, 2. 
Jr 40, 14, 15. 


iv. Jr 43, 4-7. 


27-30] Jr 52, 31-34. 
iy 24, «8208S 
n 40, 13, 20. 


ef. 2°Rg 9, 7,. 13: 
m cf. Jr 40, 5. 


Pe Ale be) EN ON 


HEBRAICE “ DIBRE HAIAMIM ,, 


YY. Nant; Seth, Enos, 2 Cainan, Malalee!, Tared, 3% He- 
44|, noch,, Mathusale, Lamech, 4 Noé, ’Sem, Cham et 
ai\| Lapheth. 

OX: 5 Filii Iapheth Gomer et Magog et Madai et 
4.||| lavan, Thubal, Mosvch, Thiras; §& porro filii Go- 
B¥A|’ mer Ascenez et Riphath et Thogorma; 7 filii 

¢ Hess “@| autem Iavan Elisa et Tharsis, Cethim et Do- 
8 SF ili Ghan: Chus et Mesraim et Phut et Chanaan; 9 filii autem 

Chus Saba et Hevila, Sabatha et Regma et Sabathacha; porro filii 

Regma Saba et Dadan. 10 Chus autem genuit Nemrod; iste coepit 

esse potens in terra; 11 Mesraim vero genuit Ludim et "Anamim et 

Laabim et Nephthuim, 12 Phetrusim quoque et Casluim, de quibus 

egressi sunt Philisthiim et °Caphtorim; 1% Chanaan vero genuit Si- 

donem primogenitum suum Hethaeum quoque 14et Iebusaeum et’ 

Amorrhaeum et Gergesaeum 15 Hevaeumque et Aracaeum et Si- 

naeum, 16 Aradium quoque et Samaraeum et Hamathaeum. 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
1, 1-16 








eines +; 4, 25, 26; 5, 3, 6,9. 
a4) 


5-10] vere: 10, 2-8. 


t1-16] Gn 10, 13-18. 


OCDt 2243): 











LIBER 
I PARALIPOMENON 
1,17 — 2, 16 


rum nominibus, qui vel ante (1-4) vel post diluvium (5-27) fuere, prae- 
sertim eorum qui sunt ex genere Abraham( 28-33), Esau (34-54) et lacob 
(2, 1, 2) texitur genealogia ludae (3-5) filiorumque eius Zarae (6-8) 








17-23] Gn 10, 22-29. 
Gn 11, I0. 


24-27] Gn 11, 10-26; Le 3, 
34-36. 

Cv. vr. 17-19. 

f Gn 17, 5. 

eee at, 2, 3, 
Gn 16, II, 15. 

29-31] Gn 25, 13-16. 


32, 33] Gn 25, 1-4. 


i Gn 25, 4. 

jv. vr. 28; Gn 25, 19. 
k Gn 27, 5, 26. 

1 Gn 32, 28. 


35-37] Gn 36, 4, 5, 9-13. 


38-42] Gn 36, 20-28. 


43-54] Gn 36, 31-43. 


mis 34, 6; 63, 1; Jr 49, 13, 
@ Br Ib Jj 

nGn 36, 11; 254002 JE 49; 
7, 20; Ez 25, 13; Ab getc. 


o'cf. 36,37 


acp. I, 34. — v. Gn 29, 32; 
O, 5; 35, 23. 
N 29, 32-35. 

c Gn 20, 18-20. 

d Gn 30, 6. 

e Gn 30, 22-24. 

f Gn 35, 18. 

Gn 30, 8. 

h Gn 30, 10-13. 

fa 4, 1; Gn 38, 2-5; 46, 12; 
Ae a 


jGn 38, 7. 


k Gn 38, 11, 14, 29, 30; Rt 4, 
1 Gn 46, 12; Rt 4, 18. [12. 
mcf. Js 7, 1. 


9°59;,0;18 35 7,-:2: 
o Rt 4, 19; Mitt I, 3, 4. 


Rt. 4,.22; 22; Mt: x; 5; :6. 

8; 17, 13. — cf. 
2 \ Par! tt x5. 

vcf. 1 Rg 16, 9; 17, 13. — cf. 
1 Rg 21, 21. 

SCT Re. 16, 7103 427, 525-104: 





17 4Filii Sem Aelam et Assur et Arphaxad et Lud et Aram et 
Hus et Hul et Gether et Mosoch. 18 Arphaxad autem genuit Sale, 
qui et ipse genuit Heber; 19 porro Heber nati sunt duo filii: nomen 
uni Phaleg, quis in diebus eius divisa est terra, et nomen fratris 
eius Iectan. 29 Iectan autem genuit Elmodad et Saleph et Asarmoth 
et Iare 21 Adoram quoque et Huzal et Decla, 22 Hebal etiam et Abi- 
maél et Saba, necnon 23 et Ophir et Hevila et Iobab: omnes isti 
ee hy Say i 

eSem, axad, Sale, Heber, Phaleg, Ragau, 26 Serug, Na- 
chor, There et Abram: fiste est Abraham. a : ne 

28 Filii autem Abraham 9Isaac et “Ismahel, 29 et hae genera- 
tiones eorum: primogenitus Ismahelis Nabaioth et Cedar et Adbeel 
et Mabsam 30 et Masma et Duma, Massa, Hadad et Thema, 31 Ie- 
tur, Naphis, Cedma: hi sunt filii Ismahelis. 

32 Filii autem Ceturae concubinae Abraham, quos genuit, Zamran, 
Iecsan, Madan, Madian, Iesboc et Sue; porro filii Iecsan Saba et 
Dadan; filii autem Dadan Assurim et Latussim et Laomim; 33 filii 
autem ‘Madian Epha et Epher et Henoch et Abida et Eldaa: omnes 
hi filii Ceturae. 

He SE ise autem Abraham Isaac, cuius fuerunt filii *Esau et 
raél. 

35 Filii Esau Eliphaz, Rahuel, Iehus, Ihelom et Core; 36 filii 
Eliphaz Theman, Omar, Sephi, Gathan, Cenez, Thamna, Amalec; 
37 filii Rahuel Nahath, Zara, Samma, Mera; 38 filii Seir Lotan, So- 
bal, Sebeon, Ana, Dison, Eser, Disan; 39 filii Lotan Hori, Homam. 
Soror autem Lotan fuit Thamna; 49 filii Sobal Alian et Manahath 
et Ebal, Sephi et Onam; filii Sebeon Aia et Ana; filii Ana Dison; 
41 filii Dison Hamram et Eseban et Iethran et Charan; 42 filii Eser 
Balaan et Zavan et Iacan; filii Disan Hus et Aran. 

43 Isti sunt reges, qui imperaverunt in terra Edom antequam 
esset rex super filios Israél: Bale filius Beor, et nomen civitatis eius 
Denaba. 44 Mortuus est autem Bale, et regnavit pro eo Iobab filius 
Zare de ™Bosra. 45 Cumque et Iobab fuisset mortuus, regnavit pro 
eo Husam de terra “Themanorum. 46 QObiit quoque et Husam, et 
regnavit pro eo Adad filius Badad, qui percussit Madian in terra 
Moab, et nomen civitatis eius Avith. 47 Cumque et Adad fuisset 
mortuus, regnavit pro eo Semla de Masreca. 48 Sed et Semla mor- 
tuus est, et regnavit pro eo Saul de °Rohoboth, quae iuxta amnem 
sita est. 49 Mortuo quoque Saul, regnavit pro eo Balanan filius Acho- 
bor. 5®Sed et hic mortuus est, et regnavit pro eo Adad, cuius urbis 
nomen fuit Phau, et appellata est uxor eius Meetabel filia Matred 
filiae Mezaab. 

51 Adad autem mortuo, duces pro regibus in Edom esse coepe- 
runt: dux Thamna, dux Alva, dux Ietheth, 52 dux Oolibama, dux 
Ela, dux Phinon, 53 dux Cenez, dux Theman, dux Mabsar, 54 dux 
Magdiel, dux Hiram: hi duces Edom. 

Filii autem @Israél “Ruben, Simeon, Levi, Iuda, °Issachar et Za- 

bulon, 24Dan, ¢Ioseph, /Beniamin, INephthali, "Gad et Aser. 

3 iFilii Iuda Her, Onan et Sela. Hi tres nati sunt ei de filia Sue 
chananitide. Fuit autem ‘Her primogenitus Iuda malus coram Do- 
mino, et occidit eum. . 

4kThamar autem nurus eius peperit ei Phares et Zara; ‘omnes 
ergo filii Iuda quinque. 5*Filii autem Phares Hesron et Hamul. 
6 Filii quoque Zarae Zamri et Ethan et Eman, Chalchal quoque et 
Dara: simul quinque. 

7 Filii Charmi "Achar, qui turbavit Israél et peccavit in furto 
anathematis. 8 Filii Ethan Azarias. 9% °Filii autem Hesron, qui nati 
sunt ei, Ierameel et Ram et ?Calubi. : 

10 Porro Ram genuit Aminadab. ?Aminadab autem genuit Na- 
hasson principem filiorum Iuda. 11 Nahasson quoque genuit *Salma, 
de quo ortus est ‘Booz, 12 Booz vero genuit Obed, qui et ipse ge- 
nuit Isai. 13 “Isai autem genuit primogenitum Eliab, secundum Abi- 
nadab, tertium *Simmaa, 14 quartum Nathanaél, quintum Raddai, 
15 sextum Asom, septimum “David; 16 quorum sorores fuerunt Sar- 





— 328 — 








pet anhcns t 


oo cla 











et Phares vel potius Hesron primogeniti istius (9-17), cuius generis recen- LIBER 

sentur nobilissimae familiae (18-55), inter quas facile excellit familia I PARALIPOMENON 
David. Huius praeter filios (3, 1-9) describuntur reges (10-16) et ceteri qui Dy p77 18's 

via et Abigail. YFilii Sarviae Abisai, Ioab et Asaél, tres; 17 Abigail | 2 Rg 2, 18. 


autem genuit *Amasa, cuius pater fuit Iether “ismahelites. 

18 bCaleb vero filius Hesron accepit uxorem nomine Azuba, de 
qua genuit Ierioth; fueruntque filii eius Iaser et Sobab et Ardon. 
19 Cumque mortua fuisset Azuba, accepit uxorem Caleb °Ephratha, 
meas, peperit ei 7Hur; 29 porro Hur genuit Uri, et Uri genuit ¢Be- 
zeleel. 

21 Post haec ingressus est Hesron ad filiam fMachir patris Ga- 
laad et accepit eam, cum esset annorum sexaginta; quae peperit ei 
Segub. 22 Sed et Segub genuit Iair et possedit 9viginti tres civitates 
‘in terra Galaad 23% ‘cepitque Gessur et Aram, oppida Iair, et Ca- 
pail - viculos eius sexaginta civitatum. Omnes isti filii Machir patris 

alaad. 

24Cum autem mortuus esset Hesron, ingressus est JCaleb ad 
Ephratha. Habuit quoque Hesron uxorem Abia, quae peperit ei “Ashur 
patrem Thecuae. 

25 Nati sunt autem filii ‘Ierameel primogeniti Hesron Ram pri- 
mogenitus eius et Buna et Aram et Asom et Achia. 26 Duxit quo- 
que uxorem alteram lerameel nomine Atara, quae fuit mater Onam. 
27Sed et filii Ram primogeniti Ierameel fuerunt Moos, Iamin et 
Achar. 28 Onam autem habuit filios Semei et Iada; filii autem Semei 
Nadab et Abisur; 29nomen vero uxoris Abisur Abihail, quae pe- 
perit ei Ahobban et Molid; 29 filii autem Nadab fuerunt Saled et 
Apphaim. Mortuus est autem Saled absque liberis. 31 Filius vero Ap- 
phaim Iesi, qui Iesi genuit Sesan; porro ™Sesan genuit Oholai. 
32 Filii autem Iada fratris Semei Iether et Ionathan. Sed et Iether 
mortuus est absque liberis; %3porro Jonathan genuit Phaleth et 
Ziza: isti fuerunt filii Ierameel. 34Sesan autem “non habuit filios 
sed filias et °"servum aegyptium nomine Ieraa; 35 deditque ei filiam 
suam uxorem, quae peperit ei Ethei. 36 Ethei autem genuit Nathan, 
et Nathan genuit ?Zabad, 37 Zabad quoque genuit Ophlal et Ophlal 
genuit {Obed, 38 Obed genuit Iehu, Iehu genuit Azariam, 39 Azarias 
genuit Helles, et Helles genuit Elasa, 49 Elasa genuit Sisamoi, Si- 
samoi genuit Sellum, 41Sellum genuit Icamiam, Icamia autem ge- 
nuit *Elisama. 

42 Fijii autem ‘Caleb fratris Ierameel Mesa primogenitus eius, 
ipse est pater *Ziph et filii Maresa patris “Hebron; 43 porro filii 
Hebron Core et Thaphua et Recem et Samma; 44Samma autem 
genuit Raham patrem Iercaam, et Recem genuit Sammai. 45 Filius 
Sammai Maon et Maon pater Bethsur. 

46 Fpha autem concubina Caleb peperit Haran et Mosa et Ge- 
zez; porro Haran genuit Gezez. 47 Filii autem Iahaddai Regom et 
Ioathan et Gesan et Phalet et Epha et Saaph. 

48 Concubina Caleb Maacha peperit Saber et Tharana. 49 Genuit 
autem Saaph pater Madmena, Sue patrem Machbena et patrem Gabaa. 
VFilia vero Caleb fuit Achsa: 59 hi erant filii Caleb. 

Filii Hur *primegeniti Ephratha Sobal pater Cariathiarim, 51¥Sal- 
ma pater Bethlehem, *Hariph pater Bethgader. 52Fuerunt autem 
filii Sobal patris Cariathiarim, qui videbat dimidium requie- 
tionum. 53 Et de cognatione Cariathiarim Iethrei et Aphuthei et 
Semathei et Maserei. Ex his egressi sunt %Saraitae et Esthaolitae. 
54 Filii Salma Bethlehem et “Netophathi, coronae domus Ioab et 
dimidium requietionis Sarai. 55 Cognationes quoque scribarum 
habitantium in Iabes canentes atque resonantes et in taber- 
naculis commorantes. Hi sunt °Cinaei, qui venerunt de calore 
patris ¢?domus Rechab. 

David vero hos habuit filios, qui ei nati sunt in Hebron: primo- 

genitum Amnon ex Achinoam iezrahelitide, secundum ®#Daniel de 
Abigail carmelitide, 2 tertium Absalom filium Maacha filiae Tholmai 
regis Gessur, quartum Adoniam filium Aggith, 3 quintum Saphatiam 
ex Abital, sextum Iethraham de Egla uxore sua. 4Sex ergo nati 
sunt ei in Hebron, °ubi regnavit septem’ annis et sex mensibus. 
¢Triginta autem et tribus annis regnavit in Ierusalem. 

5 Porro in Ierusalem nati sunt ei filii 2Simmaa et Sobab et Nathan 





zv. 2 Rg 17, 25. 
act, 2 Re 17, 25. 
b cf. vr. 9. 
ccf. vr. 50. 


a EX 17, 10,123.24, 435i 2. 
— cf. vr. 50 Ss. 

ect, EX-31,;2; 355.30. 

f Nm 27, 1. 


gcf. Jd 10, 4. 

hNm 32, 41; 3 Rg 4, 13. 

ici; Nm32, 42, 423 Dte3, 214; 
Js 13, 30. 

HL VEI510,, $0. 

k(c. 4, 5-13). 


lvr. 9. — v. 1 Rg 27, 10; 30, 
29. 


m cf. vr. 34, 35. 


Cl. Vr. 31. 
ocf. 1 Rg 30, 13 Ss. 


Pep. EI; 41; 
Get;.2° Rav 24; x3 


r4 Rg 25, 25 (?) 
Sic @Nr.>9. 


£Y:. Js £5, 55: 
UV... 35°14, 13% 


oor Js. £5,926, "8950-1, 125 
% VP! 19%; cD: 44.74% fr3. 
y cf. Cp. 4, a4; 

ey. -¥- KS 25° 18: 


a (ep. ‘4}2). 
5b cp:; 9,26; 1 Es 2,227 2s 
97, 26. 


Cnr, 10% 4, Fk. 
@4 Re 10, 15; Jr 35; 2, 6. 


1-4] 2 Rg 3, 2-5. 
@ci.°2 Rg-3, 3: 


632" Rg’ 2, ‘rr 

c2 Rg 5, 5 

5-8 cp. 14, 4-7; 2 Rg 14-16. 
ach cp. 14, 4; 2 Rg §;, 14. 











LIBER 
I PARALIPOMENON 
3,6 —4, 23 


etiam post exsilium aavidica progenie gloriabantur (17 - 24). Dein, 
additis quibusdam supplementis de familiis ab eodem Hesron ortis 
(4, 1-20) et de filiis Sela filii pariter luda (21-23), sequuntur 








€o Re to. 24: 

$i. 25 Rees 35 

es CD. 24, 532 Res, 15; 
Ai. CD. 14, 

t2 Rg 5, 13. 

Ji 2: RE TST: 

10-17] Mt 1, 7-12. 

13 Rg 11, 43. 

W2.C1:-3 RE TAY CTs ES as 


Rg 8, 16. 
Rg 8, 24. — cf. 2 Par 11, 
42092, Oe 
Pit, 2, 
Re: 12; et. 
542. RETES 20, 
Rg 15, 7. 
Rg 15, 38. 
R 


Qs 


Pea Qhhopaan 


SARLRELGGEN 


£4 Re 23,30. 
34. 
17. 


ea 
SRC IRS age 
paak 
Wan 
ERS 

wb 
vb 
POS OQ 


ben 3 
N 
N 
Lal 
Lal 
. 


fect Mite: 

. 4° Re 24, 6 WF 22; 24. 
Clon Re 24, 359, 

4(4 Re 24,°15;.2 Par 36, 10). 

JUES 3, 2585.2; A Ty Bp U2. 
TAs 2,).2 aes NET: Yaya 


5,27: , 

Pet S69, 2s 3°39, 8st OM AO, 
13° Ag 15.3, 12, TASC a. 

m2 Es 3, 29. 

WX ESS, -2% 


G\ eke. ORs 25/52; 
e (ep, 12, 53): 
f cl. vr. 18; 
vr. 18, 39. — Js 15, 58. 
hcf. cp. 2, 50, 51; Gn 35, 19. 
ACP. 2, 24. 
jcf. Gn 34, 19. 
k cf. Gn 28, 20. 


A Ke at te 
wm Jd 2) 33: 35 05 2%. 


"mV. 2 ES 11, 33% 
oNm 13, 6; 14, 6. 
Dv; Jerr8. 724: 


qv. JS 15, 50; 21, 14. 
FiCTS Vee 


Scp. 2, 3; Gn 38, 1, 5; 46, 12; 
Nm 26, 20. 


t (cf. Gn 38, 5). 





et “Salomon, quattuor de /Bethsabee filia Ammiel; 6 Iebaar quoque 
et 9Elisama ‘et Eliphaleth et Noge et Nepheg et Iaphia 8 necnon 
Elisama et “Eliada et Elipheleth, novem. 9%Omnes hi filii David 
absque filiis ‘concubinarum; habueruntque sororem /Thamar. 

10 kFilius autem Salomonis 'Roboam, cuius “Abia filius genuit 
"Asa; de hoc quoque natus est °Iosaphat 11 pater ?loram; qui 
Ioram genuit ¢Ochoziam, ex quo ortus est "Ioas, 12 et huius *Ama- 
sias filius genuit “Azariam; porro Azariae filius “Ioathan 13% pro- 
creavit VAchaz patrem “Ezechiae, dee quo natus est YManasses. 
14Sed et Manasses genuit “Amon patrem @losiae; 15 filii autem 
Iosiae fuerunt primogenitus CIohanan, secundus ‘“loakim, tertius 
dSedecias, quartus @Sellum. 16/De Ioakim natus est 9lechonias et 
hSedecias. : 

17 Filii Iechoniae fuerunt ‘Asir, JSalathiel, 18 Melchiram, Phadaia, 
Senneser et Iecemia, Sama et Nadabia. 19 De Phadaia orti sunt *Zo- 
robabel et Semei. ‘Zorobabel genuit Mosollam, Hananiam et Salomith 
sororem eorum, 29 Hasaban quoque et Ohol et Barachian et Hasa- 
dian, Iosabhesed, quinque. 21 Filius autem Hananiae Phaltias pater 
Ieseiae, cuius filius Raphaia; huius quoque filius Arnan, de quo natus 
est Obdia, cuius filius fuit Sechenias. 22 Filius Secheniae ”Semeia, 
cuius filii "Hattus et Iegaal et Baria et Naaria et Saphat, sex nu- 
mero. 23 Filius Naariae Elioénai et Ezechias et Ezricam, tres. 24 Filii 
Elioénai Oduia et Eliasub et Pheleia et Accub et Iohanan et Dalaia 
et Anani, septem. 

4 4Filii Iuda “Phares, Hesron et “Charmi et Hur et Sobal. 2 4Raia 

vero filius Sobal genuit Iahath, de quo nati sunt Ahumai et 
Laad: hae cognationes °Sarathi. 3 Ista quoque stirps Etam: Iezrahel 
et Iesema et Iedebos; nomen quoque sororis eorum Asalelphuni. 
4/Phanuel autem pater 9Gedor et Ezer pater Hosa: isti sunt filii 
Hur “primogeniti Ephratha patris Bethlehem. 

54Assur vero patri Thecuae erant duae uxores Halaa et Naara. 
6 Peperit autem ei Naara Oozam et Hepher et Themani et Ahasthari: 
isti sunt filii Naara; 7 porro filii Halaa Sereth, Isaar et Ethnan. 

8 Cos autem genuit Anob et Soboba et cognationem Aharehel 
filii Arum. 

9Fuit autem Iabes /inclitus prae fratribus suis, et mater eius 
vocavit nomen illius Iabes dicens: Quia peperi eum in dolore. 19 In- 
vocavit vero Iabes Deum Israél dicens: “Si benedicens benedixeris 
mihi et dilataveris terminos meos, et fuerit manus tua mecum, et 
feceris me a malitia non opprimi. Et praestitit Deus quae preca- 
tus est. 

11 Caleb autem frater Sua genuit Mahir, qui fuit pater Esthon. 
12 Porro Esthon genuit Bethrapha et Phesse et Tehinna patrem urbis 
Naas: hi sunt viri Recha. 

13 Filii autem €Cenez ”Othoniel et Saraia; porro filii Othoniel 
Hathath et Maonathi, 14 Maonathi genuit Ophra; Saraia autem ge- 
nuit Ioab patrem “vallis artificum: ibi quippe artifices erant. 

15 Filii vero °Caleb filii Iephone Hir et Ela et Naham; filii quo- 
que Ela Cenez. 16 Filii quoque Ialeleel ?Ziph et Zipha, Thiria et 
Asraél. 17 Et filii Ezra Iether et Mered et Epher et Ialon; genuitque 
Mariam et Sammai et Iesba patrem %Esthamo. 18 Uxor quoque eius 
tIudaia peperit Iared patrem Gedor et Heber patrem Socho et 
Icuthiel patrem Zanoé. Hi autem filii Bethiae filiae Pharaonis, quam 
accepit Mered. 19 Et filii uxoris Odaiae sororis Naham patris Ceila, 
Garmi et Esthamo, qui fuit de Machathi. 20 Filii quoque Simon 
Amnon et Rinna filius Hanan et Thilon. Et filii Iesi Zoheth et Ben- 
zoheth. 

21 sFilii Sela filii Iuda Her pater Lecha et Laada pater Maresa et 
cognationes domus operantium byssum in domo iuramenti. 22 Et 
qui stare fecit solem virique ’mendacii et securus et incen- 
dens, qui principes fuerunt in Moab, et qui reversi sunt in 
Lahem: haec autem verba vetera. 23 Hi sunt figuli habitantes in 
plantationibus et in saepibus, apud regem in operibus eius, 
commoratique sunt ibi. 











genealogiae Simeonis, qui in media tribu luda sedes obtinuit (24-43) ; 
Ruben, cuius primogenita in loseph et luda transierant (5, 1-10), 
necnon Gad et illius dimidiae Manasse partis, quae trans lordanem 








24 uFilii Simeon Namuel et Iamin, Iarib, Zara, Saul; 25 Sellum 
filius eius, Mapsam filius eius, Masma filius eius. 26 Filii Masma 
Hamuel filius eius, Zachur filius eius, Semei filius eius. 27 Filii Semei 
sedecim et filiae sex; Yfratres autem eius non habuerunt filios mul- 
: et universa cognatio “non potuit adaequare summam filiorum 
uda. 

28 Habitaverunt autem in Bersabee et Molada et Hasarsuhal 
29 et in YBala et in Asom et in *Tholad 329 et in Bathuel et in Horma 
et in Siceleg 31 et in Bethmarchaboth et in @Hasarsusim et in Beth- 
berai et in Saarim. Hae civitates eorum usque ad regem David. 
32 Villae quoque eorum 2Etam et Aén, Remmon et Thochen et 
Asan, civitates quinque. 33 Et universi viculi eorum per circuitum 
civitatum istarum usque ad ¢Baal. Haec est habitatio eorum et se- 
dium distributio. 

34 Mosobab quoque et Iemlech et Iosa filius Amasiae 35 et Ioél 
et Iehu filius Iosabiae filii Saraiae filii Asiel 36 et Elioénai et lacoba 
et Isuhaia et Asaia et Adiel et Ismiel et Banaia, 37 Ziza quoque 
filius Sephei filii Allon filii Idaia filii Semri filii Samaia. 38 Isti sunt 
nominati principes in cognationibus suis, et in domo adfinitatura 
suarum “2multiplicati sunt vehementer. 29 Et profecti sunt ut ingre- 
derentur in @Gador usque ad orientem vallis, et ut quaererent pascua 
gregibus suis. 49Inveneruntque pascuas uberes et valde bonas et 
terram latissimam et /quietam et fertilem, in qua ante habitaverant 
de stirpe Cham. 41 Hi ergo venerunt, quos Ysupra descripsimus no- 
minatim, “in diebus Ezechiae regis luda, et percusserunt taberna- 
cula eorum et habitatores, qui inventi fuerant ibi, et deleverunt eos 
usque in praesentem diem, thabitaveruntque pro eis, quoniam uber- 
mimas pascuas ibidem reppererunt. 

2 De filiis quoque Simeon abierunt in /montem Seir viri quin- 
ne habentes principes Phaltiam et Naariam et Raphaiam et Oziel 
filios Iesi, 43 et percusserunt “reliquias, quae evadere potuerant, 
Amalecitarum, et habitaverunt ibi pro eis usque ad diem hanc. 

Filii quoque Ruben primogeniti Israél (4ipse quippe fuit primo- 

genitus eius; sed, cum violasset torum patris sui, data sunt 
primogenita eius ‘filiis Ioseph filii Israél, et non est ille reputatus 
in primogenitum. 2 Porro 4Tudas, qui erat fortissimus inter fratres 
suos, de stirpe eius °principes germinati sunt; primogenita autem 
reputata sunt Ioseph). 3/Filii ergo Ruben primogeniti Israél He- 
noch et Phallu, Esron et Charmi. 

4 Filii Ioél Samia filius eius, Gog filius eius, 9Semei_filius eius, 
5 Micha filius eius, Reia filius eius, Baal filius eius, 6 Beera filius 
elus, quem captivum duxit “Thelgathphalnasar rex Assyriorum, et 
fuit princeps in tribu Ruben. 7Fratres autem eius et universa co- 
gnatio eius, ‘quando numerabantur per familias suas, habuerunt 
principes Iehiel et Zachariam. § Porro Bala filius Azaz filii /Samma 
filii Ioél ipse habitavit in *Aroér usque ad ’Nebo et ™Beelmeon. 
® Contra orientalem quoque plagam habitavit usque ad introitum 
eremi et flumen Euphraten; multum quippe iumentorum numerum 
possidebant in “terra Galaad. 10 In diebus autem Saul proeliati sunt 
contra °Agareos et interfecerunt illos habitaveruntque pro eis in 
tabernaculis eorum in omni plaga, quae respicit ad orientem Galaad. 

11 Filii vero Gad e regione eorum habitaverunt in terra Basan 
usque ?Selcha: 12 ]Ioél in capite et Saphan secundus, Ianai autem 
et Saphat in Basan; 13 fratres vero eorum secundum domos cogna- 
tionum suarum, Michaél et Mosollam et Sebe et Iorai et Iachan et 
Zie et Heber, septem. 14 Hi filii Abihail filii Huri filii Iara filii Ga- 
| laad filii Michaél filii Iesesi filii Ieddo filii Buz. 15 Fratres quoque 
filii Abdiel filii Guni princeps domus in familiis suis. 16 Et habita- 
verunt in Galaad et in Basan et in viculis eius et in cunctis subur- 
banis YSaron usque ad terminos. 17 Omnes hi numerati sunt in "die- 
bus Ioathan regis Iuda et in Sdiebus Ieroboam regis Israél. 

18 Filii Ruben et Gad et dimidiae tribus Manasse viri bellatores 
scuta portantes et gladios et tendentes arcum eruditique ad proelia, 
quadraginta quattuor milia et septingenti sexaginta ‘procedentes ad 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
4, 24 — 5, 18 








uNm 26, 12, 13. — cf. Gn 


46; t0;: Ex 6; 25. 


v cf. vr. 38. 
xcf. Nm 2, 4, 13; 26, 14, 22. 


phi a Js 19, 2-8. 
S$ 19, 3. 
3 of $ 19, 4 


acf. Js 19,6. 
6 cf. Js 19, 7. 


ect; Js: 19; 8. 


d cf. vr. 27. 
ONE=4, 18: 


f cf,Jd38,47,..27. 
ZV. vr. 34-38. 
ha Rg 18, 1 ss. 


icf. cp. 5, 22. 


j Gn 38, 8. 


k cf. Ex 17, 14. — v. 1 Rg 14, 
48; 18, 75 8F 3P,c£77 2 
2. 


’ 


a Gn 29, 32; 49, 3. 
6 Gn 48, 15-22. — cf. Dt 33, 
13-17 
dv. ah 49, 8-10. 
ay 28, 4; Dt 33, 7; eh 77% 
8. — cf. Mic Sint: 
j Gn 46, 9; Ex:-6,. 14; Nm: 26, 


g ft. vr. 8. 


k vr. 26; 2 Par 28, 20. —‘ef. 
4 Rg 15, 29. 

ivr. 17. 

PiClevr. 


k Dt 2, PCE Js 13, 9, 16. 
UNm 32, 3, 38; 33, 47. 
mNm 32,-38;3. JS 135.17: 


u Js'22, 9. 


OVES 19;: 20S tep. Ty, 38% .27; 
39. Ps 82, 7° Bar.3:.33: 


pjJs 12, 4; 13, 11. — cf. Dt 
20: 


q cp. 27, 29. 
r4 Rg 15, 5; 32. 
$4 Rg 14, 16-29. 


ENm. 13-3. 








ee 








' “Cp. 23, 





LIBER possessionem sortita erat (11-26). Quibus dictis, post accuratiorem de- 

I PARALIPOMENON scriptionem stirpis Levi, tum quoad genus aaroniticum (6, 1-15), tum 
5, 19 — 6, 47 quoad ceteras familias (16-30) et classes levitarum (31-53), postque 

uu cp. 1, 31. —cf. Gn 25,15. | pugnam; 19 dimicaverunt contra Agareos; “Ituraei vero et Naphis 
et Nodab 20 praebuerunt eis auxilium. Traditique sunt in manus 


vcf. 2 Par 14, 11; 18, 31. — 
We2ZCD: 4:10. 
x Ps-21, 5,6. 


ycp. 4, 41. 
zvr. 6; 4 Rg 15, 29; 17, 6. 


ajd Lye 
b cf. Dt 2:°9° IZ 2757s 


fv. vr. 

cs Rg 17, 6; 

4 Rg 19, 12; 

avr. 16; cp. 23, 6; Gn 46, 11; 

Ex 6, 16; m 26, 57- 

b Ex 6, 18. — cf. vr. 22. 

Cx 6, 20;. 15,20. 

dvr. 50-53; Lv 10, I, 12. 

4-6, II-14 "1 Es 7, 1 

€ vr. 50-53. — V. Ex 6, 25. 

fete. 0, 12; 2 Es 11, ¥i: 

gy Rg 8, 17 6: Fe 
155, “27, 3 3. NE 4, 

yates 


18, II. 
Is 37, 12. 


idk 
ar + ae 18 (? 
ete 3 Re 6; 2\Par-3; 
¥ 2 Parsro,n1I; 1 Es gee 
m cf. 2 Es 11, 11. 
RA RS 22, 4° 1 Esi7, i. 
peat Hs 18: ‘Je §2; 24 

Sas 282 Es 12°26; 


qv. y' he: 25, 8-21; 1 Es 5, 2 


fa fe 

16-19] Ex 6, 16-19. 

SCD. Cp. 935.07. 

BCD. 23; 32: 

21. — cf. vr. 44, 47. 
20-21] vr. 41-43. 

v vr. 43. 

CCl vro Ar: 

y Ex 6, 24. 

22-28] vr. 33-38. 


#7 Re ysiz, 

@ ef. VPI sss Po Res, Ss 

b cf. vr. 19, 44-47. 

cv. cp. 16, 4-6. 

dv. cp. 15, 25-16, 1; 
12-17. 


2 Rg 6, 


ecp. 15, 17, 19; 16, 41, 42; 2 
Par. 5, 12 etc. 
fi Rg 8, 2. — cf. cr. 28. 


a TS.) 205 20: Pa:4g; 13.9 
Sree T9e0 0S 2 ArT: 2 ES 
4, ahs 


BCLs 15,019, 205 





eorum Agarei et universi qui fuerant cum eis, quia “Deum invoca- 
verunt cum proeliarentur, et exaudivit eos, eo quod credidissent in eum. 
al Ceperuntque omnia quae possederant, camelorum quinquaginta mi- 
lia et ovium ducenta quinquaginta milia et asinos duo milia et animas 


hominum centum milia, 22 Vulnerati autem multi corruerunt; fuit enim. 


bellum Domini. YHabitaveruntque pro eis usque ad *transmigrationem. 

23 Filii quoque dimidiae tribus Manasse possederunt terram a 
finibus Basan usque “Baal Hermon et °Sanir et montem Hermon; 
ingens quippe numerus erat. 24 Et hi fuerunt principes domus co- 
gnationis eorum Epher et Iesi et Eliel et Ezriel et leremia et Odoia 
et Iediel viri fortissimi et potentes et nominati duces in familiis suis. 

25 Reliquerunt autem Deum patrum suorum et ¢fornicati sunt 
dpost deos populorum terrae, quos abstulit Deus coram eis. 26 Et 
suscitavit Deus Israél spiritum °Phul regis Assyriorum et spiritum 
/Thelgathphalnasar regis Assur, et transtulit Ruben et Gad et dimi- 
diam tribum Manasse, et adduxit eos in 9Lahela et in Habor et Ara 
et fluUvium ”Gozan usque ad diem hanc. 

4Filii Levi Gerson, Caath et Merari. 2 °Filii Caath Amram, 

Isaar, Hebron et Oziel. 3 °Filii Amram Aaron, Moyses et Maria. 
@Filii Aaron Nadab et Abiu, Eleazar et Ithamar: 4 Eleazar genuit 
Phinees, et @Phinees genuit Abisue; 5Abisue vero genuit Bocci, et 
Bocci genuit Ozi; 6QOzi genuit Zaraiam, et Zaraias genuit /Me- 
raioth; 7 porro Meraioth genuit Amariam, et Amarias genuit 9Achi- 
tob; S8Achitob genuit Sadoc, et “Sadoc genuit Achimaas, 8 Achi- 
maas genuit ‘Azariam, Azarias genuit Iohanan; 1¢Iohanan genuit 
Azariam: jJipse est qui sacerdotio functus est in domo, “quam aedi- 
ficavit Salomon in Ierusalem. 11 Genuit autem Azarias ‘Amariam, 
et Amarias genuit Achitob; 12 Achitob genuit Sadoc, et Sadoc ge- 
nuit ”Sellum; 13 Sellum genuit “Helciam, et Helcias genuit Aza- 
riam; 14 Azarias genuit °Saraiam, et Saraias genuit ?Iosedec 15 Porro 
Tosedec egressus est, quando %transtulit Dominus Iudam et Ierusa- 
lem per manus Nabuchodonosor. 

16 Filii ergo Levi Gersom, Caath et Merari. 17 Et haec nomina 
filiorum Gersom: *Lobni et Semei. 18 ‘Filii Caath Amram et Isaar 
et Hebron et Oziel. 19 “Filii Merari Moholi et Musi. 

20 Hae autem cognationes Levi secundum familias eorum: 

%Gersom, Lobni filius eius, Iahath filius eius, Zamma_ filius eius, 


21 Toah filius eius, Addo filius eius, Zara filius eius, “Iethrai filius eius. ! 


22 Filii Caath Aminadab filius eius, Core filius eius, /Asir filius eius, 
23 Elcana filius eius, Abiasaph filius eius, Asir filius eius, 24 Thahath 
filius eius, Uriel filius eius, Ozias filius eius, Saul filius eius. 25 Filii 
Elcana Amasai et Achimoth 26 et Elcana. Filii Elcana Sophai filius 
eius, Nahath filius eius, 27 Eliab filius eius, Ieroham filius eius, 
Elcana filius eius. 28 Filii Samuel primogenitus ¢Vasseni et Abia. 

29 OF ilii autem Merari Moholi, Lobni filius eius, Semei filius eius, 
Oza filius eius, 30Sammaa filius eius, Haggia filius eius, Asaia 
filius eius. 31 Isti sunt quos constituit David super cantores domus 
Domini, ex quo collocata est arca, 32 et ministrabant coram taberna- 
culo testimonii canentes, donec aedificaret Salomon domum Domini 
in Ierusalem; stabant autem iuxta ordinem suum in ministerio. 

33 Hi vero sunt, qui adsistebant cum filiis suis: de filiis Caath 
eHeman cantor filius ‘Ioél filii Samuel 34 filii Elcana filii Ieroham 
filii Eliel filii Thohu 35 filii Suph filii Elcana filii Mahath filii Amasai 
36 filii Elcana filii Iohel filii Azariae filii Sophoniae 37 filii Thahath 
filii Asir filii Abiasaph filii Core 38 filii Isaar filii Caath filii Levi 
filii Israél. 39 Et frater eius 9Asaph, qui stabat a dextris eius, Asaph 
filius Barachiae filii Samaa 40 filii Michaél filii Basaiae filii Melchiae 
41 filii Athanai filii Zara filii Adaia 42 filii Ethan filii Zamma filii 
Semei 48 filii Ieth filii Gerson filii Levi. 

44 Filii autem Merari fratres eorum ad sinistram, “Ethan filius Cusi 
filii Abdi filii Maloch 45 filii Hasabiae filii Amasiae filii Helciae 
46 filii Amasai filii Boni filii Somer 47 filii Moholi filii Musi filii Merari 











recensitas urbes sacerdotales et leviticas, a losue Aaronitis aliisque 


| familiis leviticis adsignatas (54-81), reliquarum tribuum, nempe Issa- 


char (7, 1-5), Beniamin (6-12), Nephthali (13), Manasse occiden- 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
6, 48 —7, 5 








filii Levi. 48 Fratres quoque eorum levitae, qui ordinati sunt in cun- 
ctum ministerium tabernaculi domus Domini. 

49iAaron vero et filii eius adolebant incensum super Jaltare holo- 
causti et super “altare thymiamatis in omne opus sancti sanctorum; 
et ut precarentur pro Israél, iuxta omnia quae praeceperat Moyses 
lservus Dei. 

50 Hi sunt autem filii Aaron: ”Eleazar filius eius, Phinees filius eius, 
Abisue filius eius, 51 Bocci filius eius, Ozi filius eius, Zarahia filius 
eius, 52 Meraioth filius eius, Amarias filius eius, Achitob filius eius, 
53 Sadoc filius eius, Achimaas filius eius. 

54 Et haec habitacula eorum per vicos atque confinia, filiorum 
scilicet Aaron iuxta ™cognationes Caathitarum, ipsis enim sorte con- 
tigerant. 55 Dederunt igitur eis Hebron in terra Iuda et suburbana 
eius per circuitum; 56 °agros autem civitatis et villas Caleb filio 
Iephone. 57 Porro filiis Aaron dederunt civitates ad confugiendum, 
Hebron et Lobna et suburbana eius. 58 Iether quoque et Esthemo 
cum suburbanis suis, sed et Helon et Dabir cum suburbanis suis, 
59 Asan quoque et Bethsemes et suburbana eorum. 6? De tribu 
autem Beniamin Gabee et suburbana eius et Almath cum suburba- 
nis suis, Anathoth quoaue cum suburbanis suis: omnes civitates tre- 
decim per cognationes suas. 61?Filiis autem Caath residuis de cognatio- 
ne sua dederunt ex dimidia tribu Manasse in possessionem urbes decem. 
62¢Porro filiis Gersom per cognationes suas de tribu Issachar et de tri- 
bu Aser et de tribu Nephthali et de tribu Manasse in Basan urbes trede- 
cim. 63fFiliis autem Merari per cognationes suas de tribu Ruben et 
de tribu Gad et de tribu Zabulon dederunt sorte civitates duodecim. 

64 sDederunt quoque filii Israél levitis civitates et suburbana 
eorum; 65 dederuntque per sortem ex tribu filiorum Iuda et ex tribu 
filiorum Simeon et ex tribu filiorum Beniamin ‘urbes has, quas 
vocaverunt nominibus suis; 66et his, qui erant de cognatione filio- 
rum Caath, fueruntque civitates in terminis eorum de tribu Ephraim. 
67 Dederunt ergo eis urbes ad confugiendum Sichem cum suburbanis 
suis in monte Ephraim et Gazer cum suburbanis suis, 68“Iecmaam quo- 
que cum suburbanis suis et Bethoron similiter, 69necnon et Helon cum 
suburbanis suis et Gethremmon in eundem modum. 79 Porro ex di- 
midia tribu Manasse Aner et suburbana eius, Balaam et suburbana 
eius: his videlicet, qui de cognatione filiorum Caath reliqui erant. 

71 Filiis autem Gersom de cognatione dimidiae tribus Manasse, 
Gaulon in Basan et suburbana eius et YAstharoth cum suburbanis 
suis. 72 De tribu Issachar Cedes et suburbana eius et Dabereth cum 
suburbanis suis 73 Ramoth quoque et suburbana eius et Anem cum 
suburbanis suis. 74 De tribu vero Aser Masal cum suburbanis suis 
et Abdon similiter, 75 Hucac quoque et suburbana eius et Rohob 
cum suburbanis suis. 76 Porro de tribu Nephthali Cedes in Galilaea 
et suburbana eius, Hamon cum suburbanis suis et Cariathiarim et 
suburbana eius. 

77 Filiis autem Merari residuis de tribu Zabulon *7Remmono et 
suburbana eius et Thabor cum suburbanis suis. 78 ¥YTrans Iordanem 
quoque ex adverso Iericho contra orientem Iordanis de tribu Ruben 
Bosor in solitudine cum suburbanis suis et Iassa cum suburbanis 
suis, 79 Cademoth quoque et suburbana eius et Mephaat cum subur- 
banis suis; 8 necnon et de tribu Gad *Ramoth in Galaad et subur- 
bana eius et *Manaim cum suburbanis suis, 81sed et 2Hesebon cum 
suburbanis suis et “Iezer cum suburbanis suis. 

7 Porro filii 2Issachar Thola et “Phua, Iasub et Simeron quattuor. 

2 Filii Thola Ozi et Raphaia et Ieriel et Iemai et Iebsem et 
Samaul, principes per domos cognationum suarum. De stirpe Thola 
viri fortissimi numerati sunt 4in diebus David vigintiduo milia se- 
scenti. 3 Filii Ozi Izrahia, de quo nati sunt Michaél et Obadia et Ioél 
et Iesia, quinque omnes principes. 4 Cumque eis per familias et popu- 
los suos accincti ad proelium viri fortissimi triginta sex milia; multas 
enim habuerunt uxores et filios; 5 fratres quoque eorum per omnem 
cognationem Issachar robustissimi ad pugnandum octoginta septem 
milia numerati sunt. 





icp. 23, 13; Ex 28, 1; Lv 16, 
jlLv1, 7,9. [2 ss. 
Rk Ex, 30, 7. 


2. Par 2459; 2 Es 10, 29. 
mv. vr. 4-8. 


1:JS' 21,4, -10; 


o-JS.'14, ST3 5°15) 134-27 prs 
57-60] Js 21, 13-19. 


p cf. vr. 66-70; Js 21, 5. 


qd vr. 71-79. 


rjJs 21, 7. — v. vr. 77-81. 


S-Js=2t, 3. 


tv. vr. 57-60. 
66-70] Js 21, 20-26. - 


59°92 523.03 Be As Yat 


71-76] Js 21, 27-33. 
v Js 9, 10. 


77-81] Js 21, 34-39. 
x ct. JS ro; 12. 1g: 
¥ J4- 23, 32. 


23 Rg 22,3, 4; 4 Rg 9, 1, 14. 
av. Gn 32, 2. 

DJS 8, F759, 37: 

¢ Nn)22,. 32. 

a Gn 46, 13. 

a Jdet0<1, 2 Cr): 

ccf. Nm 29, 23, 24. 


d.2 Ke 24,. 1,-2,°-92 





Ker 


=> Gao t 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
7,6— 8,11 


talis (14-19), Ephraim (20-29) atgque Aser (30-40) cognationes enume- 
rantur. Tandem ad Beniamin revertitur, ad cuius territorium civitas san- 
cta pertinebat, et ex eiusdem genealogia quaedam accuratius traduntur 








e Gn 46, 21; Nm 26, 38, — v. 
c. 8, I-40. 


f cf. cp. 6, 60. 


gcf. Nm 26, 39. 
Aci. ‘cp. 8, 1. 
j 24. — v. Nm 26, 


mNm 27, 1% 36, 11; Js 17; 3. 
nm Re-22, 82-02); 


o Nm 26, 35. 


PN. JS 10, 10, 2; 
q Nm 1, 10; 7, 48. 


rNm 13, 8, 16. 
iy 16,3; 2. 
bgS20y so 


UNS 7 
VD IS ito or dt. 


x Gn 46, 17; Nm 26, 44. 


ace 7, 6; Gn 46, 21; Nm 26, 
38. 
Deh CDs: 75.42% 


cNm 26, 40. 
ach cp. :9,.-12. 


€'cis/ Cp. 23-825 54. 





6 eFilii Beniamin Bela et Bechor et Iadihel tres. 7 Filii Bela Esbon 
et Ozi et Oziel et Ierimoth et Urai quinque principes familiarum et 
ad pugnandum robustissimi; numerus autem eorum vigintiduo milia 
et trigintaquattuor. §& Porro filii Bechor Zamira et Ioas et Eliezer 
et Elioénai et Amri et Ierimoth et Abia et fAnathoth et Almath: 
omnes hi filii Bechor. 9 Numerati sunt autem per familias suas prin- 
cipes cognationum suarum ad bella fortissimi viginti milia et ducenti. 
10 Porro filii Iadihel Balan, filii autem Balan Iehus et Beniamin et 
Aod et Chanana et Zethan et Tharsis et Ahisahar; 11 omnes hi 
filii Iadihel principes cognationum suarum viri fortissimi decem et 
septem milia et ducenti ad proelium procedentes. 12 9Sepham quoque 
et Hapham filii Hir et Hasim filii “Aher. 

13 4Filii autem Nephthali /jIasiel et Guni et Ieser et Sellum, 
filii Bala. 

14 Porro filius Manasse *“Esriel, concubinaque eius Syra peperit 
Machir patrem Galaad; 15/Machir autem accepit uxores filiis suis 
Happhim et Saphan et habuit sororem nomine Maacha. Nomen 
autem secundi Salphaad, nataeque sunt ”Salphaad filiae. 16 Et pepe- 
rit Maacha uxor Machir filium vocavitque nomen eius Phares; porro 
nomen fratris eius Sares, et filii eius Ulam et Recen. 17 Filius autem 
Ulam “Badan: hi sunt filii Galaad filii Machir filii Manasse. 18 Soror 
autem eius regina peperit virum decorum et Abiezer et Mohola. 
19 Erant autem filii Semida Ahin et Sechem et Leci et Aniam. 

20 OF jlii autem Ephraim Suthala, Bared filius eius, Thahath filius 
eius, Elada filius eius, Thahath filius eius; huius filius Zabad 21 et 
huius filius Suthala et huius filius Ezer et Elad; occiderunt autem 
eos viri Geth indigenae, quia descenderant ut invaderent possessio- 
nes eorum, 22 Luxit igitur Ephraim pater eorum multis diebus, et 
venerunt fratres eius ut consolarentur eum. 23 Ingressusque est ad 
uxorem suam, quae concepit et peperit filium et vocavit nomen eius 
Beria, eo quod in malis domus eius ortus esset. 24 Filia autem eius 
fuit Sara, quae aedificavit ?Bethoron inferiorem et superiorem et 
Ozensara; 25 porro filius eius Rapha et Reseph et Thale, de quo natus 
est Thaan, 26qui genuit Laadan; huius quoque filius *Ammiud, 
qui genuit Elisama, 27de quo ortus est Nun, qui habuit filium 
rIosue. 28 8Possessio autem eorum et habitatio Bethel cum filiabus 
suis et contra orientem Noran, ac occidentalem plagam ‘Gazer et 
filiae eius, Sichem quoque cum filiabus suis usque ad Aza cum 
filiabus eius 29 “Iuxta filios quoque Manasse “Bethsan et filias eius, 
Thanach et filias eius, Mageddo et filias eius, Dor et filias eius. In 
his habitaverunt filii Ioseph filii Israél. 

30 2Filii Aser Iemna et Iesua et Iessui et Baria et Sara soror 
eorum. 31 Filii autem Baria Heber et Melchiel: ipse est pater Bar- 
saith. 32 Heber autem genuit Iephlat et Somer et Hotham et Suaa 
sororem eorum. 33 Filii Iephlat Phosech et Chamaal et Asoth: hi 
filii Iephlat; 34 porro filii Somer Ahi et Roaga et Haba et Aram; 
35 filii autem Helem fratris eius Supha et Iemna et Selles et Amal. 
36 Filii Supha Sue, Harnapher et Sual et Beri et Iamra, 37 Bosor 
et Hod et Samma et Salusa et Iethran et Bera. 38 Filii Iether Iephone 
et Phaspha et Ara. 39 Filii autem Olla Aree et Haniel et Resia; 
40 omnes hi filii Aser principes cognationum, electi atque fortissimi 
duces ducum; numerus autem eorum aetatis, quae apta esset ad 
bellum, vigintisex milia. 

*4Beniamin autem genuit Bale primogenitum suum, Asbel secun- 

dum, °Ahara tertium, 2Nohaa quartum et Rapha quintum. 
3 Fueruntque filii Baie Addar et Gera et Abiud 4 Abisue quoque et 
¢Naaman et Ahoé, 5sed et Gera et 4Sephuphan et Huram. 

6 Hi sunt filii Ahod principes cognationum habitantium in Gabaa, 
qui translati sunt in (Manahath. 7 Naaman autem et Achia et Gera 
ipse transtulit eos et genuit Oza et Ahiud. 

8 Porro Saharaim genuit in regione Moab, postquam dimisit Husim 
et Bara uxores suas. 9% Genuit autem de Hodes uxore sua lobab et 
Sebia et Mosa et Molchom 10 Iehus quoque et Sechia et Marma: hi 
sunt filii eius principes in familiis suis. 11 Mehusim vero genuit 











(8, 1-28), et in primis Saulis maiores et posteri recensentur (29-40). 
Porro describuntur familiae quae ante exsilium lerusalem incolue- 
runt (9, 1-16), variaque ministeria quibus levitae in templo vel 


LIBER 
I PARALIPOMENON 


8, 12 — 9, 20 








Abitob et Elphaal. 12 Porro filii Elphaal Heber et Misaam et Samad: 
hic aedificavit /Ono et 2Lod et filias eius. 

13 Baria autem et “Sama principes cognationum habitantium in 
tAialon: hi fugaverunt habitatores Geth. 14 Et Ahio et Sesac et 
Jerimoth 15et Zabadia et Arod et Heder, 16Michaél quoque et Iespha 
et Ioha filii Baria. 17 Et Zabadia et Mosollam et Hezeci et Heber. 
18 Et Iesamari et Iezlia et Iobab filii /Elphaal. 19 Et Iacim et Zechri 
et Zabdi 2%et Elioénai et Selethai et Eliel 21 et Adaia et Baraia et 
Samarath filii *Semei. 22 Et Iespham et Heber et Eliel 23 et Abdon 
et Zechri et Hanan 24et Hanania et Aelam et Anathothia 25 et 
Iephdaia et Phanuel filii Sesac. 26 Et Samsari et Sohoria et Otho- 
lia 27 et Iersia et Elia et Zechri -filii Ieroham: 28 hi patriarchae et 
eenationim principes, qui habitaverunt in lerusalem. 

29In Gabaon autem habitaverunt “Abigabaon, et nomen uxoris 
eius Maacha, 29 filiusque eius primogenitus Abdon et Sur et Cis 
et Baal et Nadab, 31 Gedor quoque et Ahio et “Zacher et Macelloth. 
32 Et Macelloth genuit Samaa. Habitaveruntque ex adverso fratrum 
suorum in Ierusalem cum fratribus suis. 

33 Ner autem genuit Cis, et Cis genuit Saul; porro Saul genuit 
°Tonathan et Melchisua et ?Abinadab et @Esbaal. 34Filius autem Iona- 
than Meribbaal, et "Meribbaal genuit *Micha. 35 Filii Micha Phithon 
et Melech et Tharaa et Ahaz. 36Et Ahaz genuit ‘Ioada, et Ioada genuit 
Alamath et Azmoth et Zamri; porro Zamri genuit Mosa, 37 et Mosa 
-genuit Banaa, cuius filius fuit “Rapha, de quo ortus est Elasa, qui 
genuit Asel; 38 porro Asel sex filii fuerunt his nominibus: Ezricam, 
Bocru, Ismahel, Saria, Obdia et Hanan: omnes hi filii Asel. 39 Filii 
autem Esec fratris eius Ulam primogenitus et Iehus secundus et 
Eliphalet tertius. 49 Fueruntque filii Ulam viri robustissimi et magno 
robore “tendentes arcum et muitos habentes filios ac nepotes usque 
-ad centum quinquaginta: omnes hi filii Beniamin. 

Universus ergo Israél dinumeratus est, et summa eorum scripta 

est in “ibro regum Israél et Iuda. °Translatique sunt in Babylo- 
nem propter delictum suum. 

2 Qui autem habitaverunt primi in possessionibus et in urbibus 
suis: Israél et sacerdotes et levitae et %Nathinaei. 3 &Commorati 
sunt in Jerusalem de filiis Iuda et de filiis Beniamin, de filiis quoque 
Ephraim et Manasse: 4 Othei filius Ammiud filii Amri filii Omrai 
filii Bonni de filiis /Phares filii Iuda; 5 et de Siloni Asaia primoge- 
nitus et filii eius; ®de filiis autem Zara Iehuel et fratres eorum sescenti 
nonaginta. 

7 Porro de filiis Beniamin Salo filius Mosollam filii Oduia filii Asana 
8 et Iobania filius Ieroham et Ela filius Ozi filii Mochori et Mosollam 
filius Saphatiae filii Rahuel filii Iebaniae 9% et fratres eorum per fami- 
lias suas Ynongenti quinquagintasex: omnes hi principes cognatio- 
num per hdomos patrum suorum. 

10 De sacerdotibus autem Iedaia, Ioiarib et Iachin; 11 Azarias 
quoque filius ‘Helciae filii Mosollam filii Sadoc  filii Maraioth filii 
Achitob jJpontifex domus Dei. 12 Porro Adaias filius Ieroham filii 
Phassur filii Melchiae et Maasai filius Adiel filii Iezra filii Mosollam 
filii Mosollamith filii Emmer, 1% fratres quoque eorum principes per 
familias suas mille septingenti sexaginta, fortissimi robore ad fa- 
Peadum opus ministerii in domo Dei. 

4De levitis autem Semeia filius Hassub filii Ezricam filii Ha- 
a de filiis Merari, 15 Bacbacar quoque carpentarius et Galal et 
Mathania filius Micha filii Zechri filii Asaph 16 et Obdia filius Se- 
meiae filii Galal filii Idithun et Barachia filius Asa filii Elcana, qui 
habitavit in atriis *Netophati. 

17 Tanitores autem Sellum et Accub et Telmon et Ahimam, et 
frater eorum Sellum princeps. 18 Usque ad illud tempus ‘in porta 
regis ad orientem observabant per vices suas de filiis Levi; 19 Sel- 
lum vero filius Core filii Abiasaph filii Core cum fratribus suis et 
domo patris sui, hi sunt “Coritae, super opera ministerii, custodes 
vestibulorum tabernaculi, et familiae eorum per vices ocastrorum 
Domini custodientes introitum. 29 ?Phinees autem filius Eleazari erat 





BP ate B42 Egc6,23 


g Ac’ Py “ha, 35, 38. 
Ch: vr; 
i Js 10, vat 


7, 37; 


jvr. 12. 
Ril Nes 


lvr. 14. 


29-32] cp. 9, 35-38. 
mci. cp. 9, 35. 


"Ci. CD: 9, 37. 


33-38] cp. 9, 39-44.— cf. 1 Rg 
G; 35 (34, $k. 


Ocp. 10, 2; 1 Rg 31, 2. 


¢ clin2: Ree; 

WCL.: 2 Rg 4, 4; 9, 6, Io. 
$2 Re 'o;:/12. 

B Cfi- cpl. 9,- 42% 

wef. Ep: 94 43% 


TCD. Paes 


28) 265° 39,75 
;2 Par 20,34: 33, 18). 
— cf. cp. 5, 


a2), Par 16.°T1ts 
36,8 ( 
b4 Rg 24, 15, I 


Ct Es. 2,:70; 73 
dz Es 2, 43, 58; 7, 73 8, 17, 


20; 2 Es 3, 26; 7, 60, 73: 
10, 2836581, 37.21. = cfi-Js 
9,233.27 


FOE MCh. 24-8 57-0. 


g ct, 2 Es-r1;-8. 

heck.-2 Par 36 4j05s 

10-17] 2 Es 11, 10-19. 

40D 210,53) 

PCE. IT ZOOSK 
4, I. 


2 Me. 3,245:2Ac 


Rep. 2, 54. 


FES! 46,’ T, ‘22 
m cf. cp. 26, I. 


nmcp. 12, 6; Nm 26, 58; 2 Par 
20, 19. 

ocf. Nm 4, 18-20. 

pef. Nm 25, 11-13. 





ot mae 








LIBER 
I PARALIPOMENON 


9, 21 — 10, 13 


praeerant vel vacabant (17-34). 
2. Historia religiosa regni davidici (9, 35-11, 36, 21) A) Historia David (9, 35-29, 30). Post re- 
petitum Saulis (35-44), etiam eius mors in memoriam revocatur (10, 1-12), 








OG... 26;.'2) 


7Cl; CD;°20" 1) 2. 


SV, 0 RE <0, 0) 12. 
2° Par 313055, 18. 


uvr. 16. 
Oct a Re 1; 6; 


TC. i Re6,. 5, 8. 
yv. Nm 1, 53. 


Z.Cp:' 23, 20; Lv. 6, 20,:2%. 


av. Ex 30, 23-25. 

bvr. 19. 

C Cp. 23, 29. 

d Lv 24, 5-8. — cf. 1 Rg 21, 6. 


33-44] cp. 8, 29-38. 
Cp. 6). 303. 255.78 
FES IRS, BAS. 


39-44] v. cp. 8, 33-38. 
gcf. 2 Rg 4,4; 9, 6, 10. 


hcp. 8, 35. 
Ch. ‘Cp .18; 30. 


jcf. cp. 8, 37. 


1-12] 1 Rg 31, 1-13. 


4:2 Re 2; 8. 


Or Re 13,13, Ths: TOV s\ 
OT Rais, 33 11, — cf. Ex 17, 
14. 





dux eorum coram Domino. 21 Porro @Zacharias filius Mosollamia 
ianitor portae tabernaculi testimonii. 22 Omnes hi electi in ostiarios 
per portas ducenti duodecim, et descripti in villis propriis, quos 
constituerunt "David et Samuel ‘videns ‘in fide sua, 23 tam ipsos 
quam filios eorum in ostiis domus Domini et in tabernaculo vicibus 
suis. 24 Per quattuor ventos erant ostiarii, id est ad orientem et ad 
occidentem et ad aquilonem et ad austrum. 25 Fratres autem eorum 
“in viculis morabantur et veniebant in Ysabbatis suis de tempore 
usque ad tempus. 26 His quattuor levitis creditus erat omnis nu- 
merus ianitorum, et erant super “exedras et thesauros domus Do- 
mini, 27 Per gyrum quoque templi Domini ¥Ymorabantur in custodiis 
suis ut, cum tempus fuisset, ipsi mane aperirent fores. 

28 De horum genere erant et super vasa ministerii; ad numerum 
enim et inferebantur vasa et efferebantur. 29 De ipsis et qui credita 
habebant utensilia sanctuarii, praeerant *similae et vino et oleo 
et turi et aromatibus. 

30 Filii autem sacerdotum ®unguenta ex aromatibus conficiebant. 
31 Et Mathathias levites, primogenitus 2Sellum coritae, praefectus erat 
eorum quae in sartagine frigebantur. 32 Porro de filiis Caath fra- 
tribus eorum “super panes erant propositionis, ut semper novos per 
singula sabbata praepararent. 33 Hi sunt ¢principes cantorum per 
familias levitarum, qui in exedris morabantur, ut /die ac nocte 
iugiter suo ministerio deservirent. 34 Capita levitarum per familias 
suas principes manserunt in Ierusalem. 


35In Gabaon autem commorati sunt pater Gabaon Iehiel et no- 
men uxoris eius Maacha. 36 Filius primogenitas eius Abdon et Sur 
et Cis et Baal et Ner et Nadab. 37 Gedor quoque et Ahio et Za- 
charias et Macelloth; 38 porro Macelloth genuit Samaan: isti habi- 
taverunt e regione fratrum suorum in Ierusalem, cum fratribus suis. 
39 Ner autem genuit Cis, et Cis genuit Saul, et Saul genuit Ionathan 
et Melchisua et Abinadab et Esbaal. 4° Filius autem Ionathan 9Me- 
ribbaal, et Meribbaal genuit Micha. 41 Porro filii Micha Phithon et 
Melech et Tharaa et “Ahaz; 42 Ahaz autem genuit ‘Iara, et Iara 
genuit Alamath et Azmoth et Zamri; Zamri autem genuit Mosa; 
43 Mosa vero genuit Banaa, cuius filius JRaphaia genuit Elasa, de 
quo ortus est Asel. 44 Porro Asel sex filios habuit his nominibus: 
Ezricam, Bocru, Ismahel, Saria, Obdia, Hanan: hi sunt filii Asel. 
10 Philisthiim autem pugnabant contra Israél, fugeruntque viri 
Israél Palaestinos et ceciderunt vulnerati in monte Gelboé. 2Cum- 
que appropinquassent Philisthaei persequentes Saul et filios eius, 
percusserunt Ionathan et Abinadab et Melchisua filios Saul. 32 Et 
adgravatum est proelium contra Saul; inveneruntque eum sagittarii 
et vulneraverunt iaculis. 4 Et dixit Saul ad armigerum suum: Eva- 
gina gladium tuum et interfice me, ne forte veniant incircumcisi isti 
et illudant mihi. Noluit autem armiger eius hoc facere timore per- 
territus; arripuit ergo Saul ensem et irruit in eum. 5 Quod cum vi- 
disset armiger eius, videlicet mortuum esse Saul, irruit etiam ipse 
in gladium suum et mortuus est. § Interiit ergo Saul et tres filii eius, 
et omnis domus illius pariter concidit. 7 Quod cum vidissent viri 
Israél, qui habitabant in campestribus, fugerunt et, Saul ac filiis 
eius mortuis, dereliquerunt urbes suas et huc illucque dispersi sunt: 
veneruntque Philisthiim et habitaverunt in eis. 8 Die igitur altero 
detrahentes Philisthiim spolia caesorum invenerunt Saul et filios 
eius iacentes in monte Gelboé. 9 Cumque spoliassent eum et ampu- 
tassent caput armisque nudassent, miserunt in terram suam, ut cir- 
cumferretur et ostenderetur idolorum templis et populis. 1° Arma 
autem eius consecraverunt in fano dei sui et caput adfixerunt in tem- 
plo Dagon. 11 Hoc cum audissent viri Iabes Galaad, omnia scilicet 
quae Philisthiim fecerant super Saul, 12 consurrexerunt singuli viro- 
rum fortium et tulerunt cadavera Saul et filiorum eius attuleruntque 
ea in Iabes et %sepelierunt ossa eorum subter quercum, quae erat in 
Iabes, et ieiunaverunt septem diebus. . 
13 Mortuus est ergo Saul propter iniquitates suas, eo quod prae- 
varicatus sit “mandatum Domini, quod praeceperat, et non custo- 








Eo 





ut innotescat quibus in rerum adiunctis David salutetur rex in He- 
bron sedemque Hierosolymis figat (13-11, 9). In confirmando au- 
tem regno multos habuit socios, quorum taud pauci ei adhaese- 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
10, 14 —11, 34 








dierit illud; sed insuper etiam dpythonissam consuluerit, 14 ¢nec spe- 
raverit in "Domino ; propter quod interfecit eum et itranstulit re- 
gnum eius ad David filium Isai. 
] ] Congregatus est igitur omnis Israél ad David in Hebron dicens: 
2QOs tuum sumus et caro tua. 2 Heri quoque et nudiustertius, 
cum adhuc regnaret Saul, tu eras qui educebas et introducebas 
Israél; tibi enim dixit Dominus Deus tuus; “Tu pasces populum 
meum Israél et tu eris princeps super eum. 3 Venerunt ergo omnes 
maiores natu Israél ad regem in Hebron, et iniit David cum eis 
foedus coram Domino. Unxeruntque eum regem super Israél Ciuxta 
sermonem Domini, quem locutus est in manu Samuel. 

4 Abiit quoque David et omnis Israél in Ierusalem: haec est 
@dJebus, ubi erant @Iebusaei habitatores terrae. 5 Dixeruntque qui 
habitabant in Iebus ad David: Non ingredieris huc. Porro David 
cepit arcem Sion, quae est civitas David, 6 dixitque : Omnis qui 
percusserit Iebusaeum in primis erit princeps et dux, Ascendit 
igitur primus Ioab filius Sarviae et /factus est princeps. 7 Habitavit 
autem David in arce, et idcirco appellata est civitas David. 8&8 Aedi- 
ficavitque urbem in circuitu a Mello usque ad gyrum; loab autem 
reliqua urbis exstruxit. 9 9Proficiebatque David vadens et crescens, 
et Dominus exercituum erat cum ec. 

10 Hi principes virorum fortium David, qui adiuverunt eum ut 
rex fieret super omnem Israél “iuxta verbum Domini, quod locutus 
est ad Israél, 11 et iste numerus robustorum David: ‘Iesbaam filius 
jHachamoni ‘princeps inter triginta. Iste levavit hastam suam super 
trecentos vulneratos una vice. 12 Et post.eum “Eleazar filius patrui 
eius ahohites, qui erat inter tres potentes. 13 Iste fuit cum David 
in ‘Phesdomim, “quando Philisthiim congregati sunt ad locum 
illum in proelium. Et erat ager regionis illius plenus hordeo; fuge- 
ratque populus a facie Philisthinorum. 14 Hi steterunt in medio agri 
et defenderunt eum; cumque percussissent Philisthaeos, “dedit Do- 
minus salutem magnam populo suo, 15 Descenderunt autem tres de 
triginta principibus ad petram, in qua erat David, ad °speluncam 
Odollam, quando Philisthiim fuerant castrametati in ’pyalle Raphaim. 
16 @Porro David erat in praesidio, et statio Philisthinorum in Beth- 
lehem. 17 Desideravit igitur David et dixit: O si quis daret mihi 
aquam de cisterna Bethlehem, quae est in porta! 18 Tres ergo isti 
per media castra Philisthinorum perrexerunt et hauserunt aquam de 
cisterna Bethlehem, quae erat in porta, et attulerunt ad David ut 
biberet. Qui noluit, sed magis libavit illam Domino 19 dicens: Absit 
ut in conspectu Dei mei hoc faciam et sanguinem istorum virorum 
bibam, quia in periculo animarum suarum attulerunt mihi aquam. 
Et ob hanc causam noluit bibere. Haec fecerunt tres robustissimi. 

20 Abisai quoque frater Ioab ipse erat princeps trium, et ipse 
levavit hastam suam contra trecentos vulneratos, et ipse erat inter 
tres nominatissimus 21 et inter tres secundos inclitus et princeps 
eorum; veruntamen usque ad tres primos non pervenerat. 

22rBanaias filius Ioiadae viri robustissimi, qui multa opera perpetra- 
rat, de *Cabseel. Ipse percussit duos Ariel Moab; et ipse descendit et 
interfecit leonem in media cisterna tempore nivis. 23 Et ipse percus- 
sit virum aegyptium, cuius statura erat quinque cubitorum, et habe- 
bat lanceam ut “4liciatorium texentium. Descendit igitur ad eum “cum 
virga et rapuit hastam, quam tenebat manu, et interfecit eum hasta 
sua. 24 Haec fecit Banaias filius Ioiadae; qui erat inter tres robustos 
nominatissimus, inter triginta primus, veruntamen ad tres usque non 
pervenerat. 25 VPosuit autem eum David ad auriculam suam. 

26 Porro fortissimi viri in exercitu *Asahel frater Ioab, et EI- 
chanan, filius patrui eius de Bethlehem, 27 ¥YSammoth arorites, Hel- 
les phalonites, 28 Ira filius Acces thecuites, Abiezer anathothites, 
29 Sobbochai husathites, *Ilai ahohites, 3 Maharai netophathites, 
Heled filius Baana netophathites, 31 Ethai filius Ribai de Gabaath 
filiorum Beniamin, Banaia pharathonites, 32 %Hurai de torrente 
Gaas, “Abiel arbathites, Azmoth bauramites, Bliaba salabonites, 
33 filii Assem gezonites, “Ionathan filius Sage ararites, 34 Ahiam 





di Rg 28, 8. 


ecf. 1 Re 28, 6. 

Be ite 12, be TRE E5s 2608 
£3 

1-9] Agreed 1-3, 6-10. 

a Gn 29, 14. 

UZ? 24523. 

6NT. 103 Cp, 145.239 YP Re--36, 


I, 3,12; D8 


ats 15, 8 


5 ee 
f2 Rg 8, 16. 


g Est 9, 4 


10-41] 2 Rg 23, 8-39. 

Avr. ¥5 

icp. 27, 2. — cf. 2 Rg 23, 8. 
9 CE: Cpe 12; 18. 

k (cf. cp. 27, 4.) 


7x1 Rg 17 
m cf. 2 Ke Bs. Ti, sb2y 


8-232 £0. 2 


o1 Rg 22,1. 
pcp. 14, 9; 2 Rg 5, 18, 22. 
Oct. VO RETO; Ss. 


rcp.'27,'5;: 6. 
SAS-T5, 2% 


é cp, 20,5$3) Rg 17,75 2) Rg 
21,29; 
TR) 17... 40: 


v-cf 1 Rg 22, 14;.2 Rg’ 23,23. 
X€D.127, <7 

yict..cp.:27,-8 22 Rg 23) 25. 

3 cf. 2: Re 23, 26; 27. 

ocf. 2 Rg 23, 28. 


bch. 2 Re 23;-30;:32. 
cick: Js:24,. 303" Jd 25-96 
d cf: 2.Rg 23, 32. 
6€i.:2 RE 23; 33: 





(22) 


eset? *.Y Sead 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
11, 35 — 12, 32 


rant ab initio (10-46), alii in Siceleg et deinceps ante Saulis mor- 
tem (12, 1-22), alii demum post mortem Saulis qui venerant ut eum 
regem constituerent in Hebron (23-40). Eorum nomina describuntur. 








fect. 2c Re23, 34, 
gcf. 2 Rg 23, 35. 


h2 Rg it, 3. 
Cl. scp. 25°36: 


av. 1 Rg 27, 2-6. 

bcp. 8, 40. — cf. Ps 77, 9. 
6 cl. Jd35352-20, ao. 
dvr. 29. 

eJs 18, 28. 

fCp. 11,283 29 5°%2. 

&Js 9, 3 


hcp. 25, 18. 

tv..1 Rg 22, 2. 

PAL Ja:3, 307 AD. 9, 19 
k2 Rg 2, 18. 

ick. Lv. 26,.8; 


mvV..Js. 33158 


nv. Jd 3, 10. 
oct. 2 Rg 17, 25. 
PCp.2 1S, 34. 
Q ci. 1 Re 2s5, 6. 


ri Rg 209, 2-9. 


si Rg 29, 4. 


t1 Rg 30, 1; 4 Rg 4, 24. 


ect; Gn 23, 6:.1 Re 4,5. 
PCD, Ti, 13 2RS 2303,0%05 Sod. 
X Cp. 10, 14. 

$ CH: 43, 3.10; TF RF x6, 1, 3. 


2 cp. 6; 8;,2 Rg 8, 17; 15, 24. 


avr. 2. 
b cf. Rg 2, 8, 9. 


ov. Noid 17: 





filius /Sachar ararites, 35 Eliphal filius Ur, 26 Hepher mecherathites, 
Ahia phelonites, 37 Hesro carmelites, 9Naarai filius Asbai, 38 Ioél 
frater Nathan, Mibahar filius Agarai, 39 Selec ammonites, Naharai 
berothites armiger Ioab, filii Sarviae, 4 Ira iethraeus, Gareb iethraeus, 
41 Urias hethaeus, ‘Zabad filius Oholi, 42 Adina filius Siza rubeni- 
tes princeps Rubenitarum, et cum eo triginta, 4% Hanan filius Maa- 
cha et Iosaphat mathanites. 44 Ozia astarothites, Samma et Iehiel 
filii Hotham arorites, 45 Iedihel filius Samri, et Ioha frater eius tho- 
saites, 46 Eliel mahumites, et Ieribai et Iosaia filii Elnaém et Iethma 
moabites, Eliel et Obed et Iasiel de Masobia. 
12 4Hi quoque venerunt ad David in Siceleg cum adhuc fugeret 
Saul filium Cis, qui erant fortissimi et egregii pugnatores 2 °ten- 
dentes arcum et Cutraque manu fundis saxa iacientes et dirigentes 
sagittas: %de fratribus Saul ex Beniamin 32 princeps Ahiezer et loas 
filii Samaa ¢gabaathites et Iaziel et Phallet filii Azmoth et Baracha 
et Iehu /anathothites, 4Samaias quoque %gabaonites fortissimus 
inter triginta et super triginta, Ieremias et Ieheziel et Iohanan et 
Iezabad gaderothites, 5 et Eluzai et Ierimuth et Baalia et Samaria et 
Saphatia haruphites, 6 Elcana et Iesia et “Azareel et Ioézer et Ies- 
baam de Carehim, 7 Ioéla quoque et Zabadia filii Ieroham de Gedor. 

8 Sed et de Gaddi ‘transfugerunt ad David, cum lateret in de- 
serto, viri robustissimi et pugnatores optimi tenentes clipeum et 
hastam. JFacies eorum quasi facies leonis, et veloces “quasi capreae 
in montibus: 9 Ezer princeps, Obdias secundus, Eliab tertius, 1° Mas- 
mana quartus, Ieremias quintus, 11Ethi sextus, Eliel septimus, 
12 Tohanan octavus, Elzebad nonus, 1% Ieremias decimus, Machbanai 
undecimus. 14 Hi de filiis Gad principes exercitus. 'Novissimus cen- 
tum militibus praeerat et maximus mille. 15 Isti sunt qui transierunt 
Iordanem mense primo, “quando inundare consuevit super ripas 
suas; et omnes fugaverunt, qui morabantur in vallibus ad orientalem 
plagam et occidentalem. 

16 Venerunt autem et de Beniamin et de Iuda ad praesidium, in 
quo morabatur David. 17 Egressusque est David obviam eis et ait: 
Si pacifice venistis ad me ut auxiliemini mihi, cor meum iungatur 
vobis; si autem insidiamini mihi pro adversariis meis, cum ego ini- 
quitatem in manibus non habeam, videat Deus patrum nostrorum 
et iudicet. 18 "Spiritus vero induit °Amasai principem Pinter triginta, 
et ait: Tui sumus, o David, et tecum, fili Isai, pax. Pax tibi, et 
pax adiutoribus tuis; te enim adiuvat Deus tuus. Suscepit ergo eos 
David et constituit principes turmae. 

19 Porro de Manasse transfugerunt ad David, "quando veniebat 
cum Philisthiim adversus Saul, ut pugnaret; et non dimicavit cum 
eis, quia, “inito consilio, remiserunt eum principes Philisthinorum 
dicentes: Periculo capitis nostri revertetur ad dominum suum Saul. 
20 Quando igitur reversus est in Siceleg, transfugerunt ad eum de 
Manasse Ednas et Iozabad et Iedihel et Michaél et Ednas et Ioza- 
bad et Eliu et Salathi principes milium in Manasse. 21 Hi praebue- 
runt auxilium David adversus ‘latrunculos; omnes enim erant viri 
fortissimi, et facti sunt principes in exercitu. 22Sed et per singulos 
dies veniebant ad David ad auxiliandum ei usque dum fieret gran- 
dis numerus, quasi “exercitus Dei. 

23 vIste quoque est numerus principum exercitus, qui venerunt ad 
David, cum esset in Hebron “ut transferrent regnum Saul ad eum 
Yiuxta verbum Domini: 24 filii Iuda portantes clipeum et hastam 
sex milia octingenti expediti ad proelium. 25 De filiis Simeon virorum 
fortissimorum ad pugnandum septem milia centum. 26 De filiis Levi 
quattuor milia sescenti. 27 Ioiada quoque princeps de stirpe Aaron 
et cum eo tria milia septingenti. 28 *Sadoc etiam puer egregiae in- 
dolis, et domus patris eius principes viginti duo. 29 De filiis autem 
Beniamin @fratribus Saul tria milia; “magna enim pars eorum adhuc 
sequebatur domum Saul. 39 Porro de filiis Ephraim viginti milia 
octingenti, fortissimi robore viri nominati in cognationibus suis. 31 Et 
ex dimidia tribu Manasse decem et octo milia, singuli “per nomina 
sua venerunt ut constituerent regem David. 32 De filiis quoque Is- 











Porro lerusalem vix occupata, David cogitat de transferenda in Sion 
arca foederis (13, 1-4), sed subita morte Ozae perterritus (5 - 11) 
eam in domo Obededom gethaei collocat. At, cum huic Deus benedixe- 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
125337 14,10 








sachar viri Zeruditi, qui noverant singula tempora ad praecipiendum 
quid facere deberet Israél, principes ducenti. Omnis autem reliqua 
tribus eorum consilium sequebatur. 33 Porro de ¢Zabulon, qui egre- 
diebantur ad proelium et stabant in acie instructi armis bellicis, 
quinquaginta milia venerunt in auxilium ‘non in corde duplici. 34 Et 
de Nephthali principes mille, et cum eis instructi clipeo et hasta 
triginta et septem milia. %5 De Dan etiam praeparati ad proelium 
vigintiocto milia sescenti. %6 Et de 9Aser “egredientes ad pugnam 
et in acie provocantes quadraginta milia. 37 Trans Iordanem autem 
de filiis Ruben et de Gad et dimidia parte tribus Manasse instructi 
armis bellicis centum viginti milia. 

38 Omnes isti viri bellatores expediti ad pugnandum ‘corde per- 
fecto venerunt in Hebron, ut constituerent.regem David super uni- 
versum Israél; sed et omnes reliqui ex Israél Juno corde erant ut 
rex fieret David. 39 Fueruntque ibi apud David tribus diebus come- 
dentes et bibentes; praeparaverant enim eis fratres sui. 4 Sed et 
qui iuxta eos erant, usque ad Issachar et Zabulon et Nephthali, ad- 
ferebant panes in asinis et camelis et mulis et bobus ad vescendum: 
kfarinam, palathas, uvam passam, vinum, oleum, boves, arietes ad 
omnem copiam; gaudium quippe erat in Israél. 
| 3 @Jniit autem consilium David cum tribunis et centurionibus et 

universis principibus 2 et ait ad omnem coetum Israél: Si pla- 
cet vobis, et a Domino Deo nostro egreditur sermo quem loquor, 
mittamus ad fratres nostros reliquos in universas regiones Israél et 
ad sacerdotes et levitas, qui habitant in suburbanis urbium, ut con- 
gregentur ad nos, et reducamus arcam Dei nostri ad nos; 2non 
enim requisivimus eam in diebus Saul. 4 Et respondit universa mul- 
titudo ut ita fieret; placuerat enim sermo omni populo. 5 °Congre- 
gavit ergo David cunctum Israél a 4Sihor Aegypti usque dum in- 
grediaris Emath, ut adduceret arcam Dei de ¢Cariathiarim. § Et 
ascendit David et omnis vir Israél ad f/collem Cariathiarim, qui est 
in Iuda, ut adferret inde arcam Domini Dei 9sedentis super cheru- 
bim, ubi invocatum est nomen eius. 7 Imposueruntque arcam Dei 
super plaustrum novum, de domo “Abinadad. Oza autem et frater 
eius minabant plaustrum. | 

8 Porro David et universus Israé] ludebant coram Deo omni vir- 
tute “3 canticis et in ‘citharis et psalteriis et tympanis et cymbalis 
et tubis. 

9Cum autem pervenissent ad aream /Chidon, tetendit Oza ma- 
num suam ut sustentaret arcam, bos quippe lasciviens paululum 
inclinaverat eam; 1%iratus est itaque Dominus contra Ozam, et 
percussit eum, “eo quod tetigisset arcam, et ‘mortuus est ibi coram 
Domino. 

11 Contristatusque est David, eo quod divisisset Dominus Ozam; 
vocavitque locum illum divisio Ozae usque in praesentem diem. 
12 Et timuit Deum tunc temporis dicens: Quomodo possum ad me 
introducere arcam Dei? 13 Et ob hanc causam non adduxit eam ad 
se, hoc est in civitatem David, sed avertit in domum ”“Obededom 
gethaei. 14 Mansit ergo arca Dei in domo Obededom tribus mensi- 
bus; et “benedixit Dominus domui eius et omnibus quae habebat. 

] 4 Misit quoque Hiram rex Tyri nuntios ad David et ligna cedrina 

et artifices parietum lignorumque, ut aedificarent ei domum. 
2 Cognovitque David quod confirmasset eum Dominus in regem 
oe Israél et sublevatum esset regnum suum super populum eius 
sraél. 

3 Accepit quoque David alias uxores in Ierusalem genuitque fi- 
lios et filias. 4Et haec nomina eorum qui nati sunt ei in Ierusa- 
lem: “Samua et Sobad, Nathan et Salomon, 5Iebahar et Elisua et 
Eliphalet, 6 Noga quoque et Napheg et Iaphia, 7 Elisama et 2Baa- 
liada et Eliphalet. 

8 cAudientes autem Philisthiim, eo quod unctus esset David in 
regem super universum Israél, ascenderunt omnes ut quaererent 
eum; quod cum audisset David, egressus est obviam eis. 9 Porro 
Philisthiim venientes @diffusi sunt in @valle Raphaim. 19 Consuluitque 








dcf. 2 Par 2, 12. 

éVry. 30,38: 

fvr. 38. — cf. Ps 11, 3. 
cf. 2-Re 2; io. 
VI; 33% 


ivr. 33. — cf. 3 Rg 8, 61. 


Wh Vio 33s 


kcf. 1 Rg 25, 18; 30, 12. 


act.“14oRg:3 rr 


Pek tT Re. 1a. 


ECL CDs TS sT6: 
jcf. 2 Rg 6, 6. 


MCL CD: 155 13°75" ° Nm aes: 
I Lv 10, 2. 


mci, 2° Par 25,24. 


n cf: ‘cp. 26; 4;'§2 
1-16] 2 Rg 5, 11-25. 


4-7] cp. 3, 5-8. 
acl, cp.'3;°S. 
bck <cp. 3.8. 


62) Reis ore. 


a-vr. 13. 
é.ep. EI; ‘15: 





ee 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
14, 11 — 15, 28 


rit (12-14), cumque ipse inspexerit Deum sibi domi (14, 1-7) bellique 
(8-17) propitium esse, arcam magna pompa et populi celebritate, 
ipseque exsultans et psallens, per levitas in illum locum quem eidem 








IDC9, 75,83. 


gvr. 9. 


Bit. Dt3.- 28, 


50,03. 

15, 26; Nm 4, 2, 15; Dt 
TO; 33 233, 353) Pes Oot se 
— cf. Js 3, ee moi 

ccp. 13, 5. — cf. 3 Rg 8, 1. 

GNtL-13 12%)'2; BE-6,. 175 

év. cp. 6, 16-30. 


acf. 
b vr. 


A cps 6, 8; 16, 39. — cf. 2 Rg 
I 


» 17. 
gt Rg 22, .203:3 Reet, 20: 
12] R. in consecr. Altaris. — 
cf. 2 Par 19,7. 
h2 Par 35, 6. — v. Ex 19, 10, 
ivr. 1, 3. hz 5. 
J cp. 13, 7, 10; 6, 3. 
ee 12) 323; 9 Re:'O,: 3. 
1Nm 4, 15. 
14] V: Uf. 27. 


mNm 7, 9. 

n Ex 25, 14. 

Ch, ichiktsp. Ob GS §s5433-'S5, 
t'Gs 


pcp. 6, 33. 
qcp. 6, 39. 
rcp. 6, 44. 


Svr. 17. 


tcf. vr. 18. 
UVES 45; Te 
vcp. 26, 4. 
MN. PSG, 2. 


ycp. 26, 29. 
3 .vr..27. 


av. Nm 10, 1-10; Js 6, 45s. 
bvr. 21. 
25-29] 2 Rg 6, 12-16. 


ce Nm: 23; 13 Jb: 42,.8: . 
27-28] R. in D. 3 p. Psch. 


dvr. 22. 


in aeternum. 





David Dominum dicens: Si ascendam ad Philisthaeos et si trades 
eos in manu mea? Et dixit ei Dominus: Ascende, et tradam eos 
in manu tua. 11 Cumque illi ascendissent in Baalpharasim, percussit 
eos ibi David et dixit: Divisit Deus inimicos meos per manum 
meam, sicut dividuntur aquae. Et idcirco vocatum est nomen illius 
loci Baalpharasim. 12 Dereliqueruntque ibi deos suos, ‘quos David 
iussit exuri. 

13 Alia etiam vice Philisthiim irruerunt et 9diffusi sunt in valle. 
14 Consuluitque rursum David Deum, et dixit ei Deus: Non ascen- 
das post eos, recede ab eis et venies contra illos ex adverso py- 
rorum. 15 Cumque audieris sonitum gradientis in cacumine pyrorum, 
tunc egredieris ad bellum; egressus est enim Deus ante te, ut per- 
cutiat castra Philisthiim. 16 Fecit ergo David, sicut praeceperat ei 
Deus, et percussit castra Philisthinorum de Gabaon usque Gazera. 
17 Divulgatumque est nomen David in universis regionibus, et Do- 
minus dedit “pavorem eius super omnes gentes. 
| Fecit quoque sibi domos in civitate David et aedificavit locum 

arcae Dei “tetenditque ei tabernaculum. 2 Tunc dixit David: 
Illicitum est ut a quocumque portetur arca Dei nisi a %levitis, quos 
elegit Dominus ad portandum eam et ad ministrandum sibi usque 
3 cCongregavitque universum Israél in Ierusalem, ut 
adferretur arca Dei 4in locum suum, quem praeparaverat ei; #necnon 
et filios Aaron et levitas. 5 De filiis Caath Uriel princeps fuit et 
fratres eius centum viginti, 6 de filiis Merari Asaia princeps et fra- 
tres eius ducenti viginti, 7 de filiis Gersom Ioél princeps et fratres 
eius centum triginta, 8de filiis Elisaphan Semeias princeps et fra- 
tres eius ducenti, 9%de filiis Hebron Eliel princeps et fratres eius 
octoginta, 19 de filiis Oziel Aminadab princeps et fratres eius centum 
duodecim. 11 Vocavitque David /Sadoc et 9Abiathar sacerdotes et 
levitas Uriel, Asaiam, loél, Semeiam, Eliel et Aminadab 12 et dixit 
ad eos: Vos, qui estis principes familiarum leviticarum, “sanctifica- 
mini cum fratribus vestris et adferte arcam Domini Dei Israél ad 
djocum, qui ei praeparatus est; 1%Jne, ut a principio, quia non 
eratis praesentes, “percussit nos Dominus, sic et nunc fiat, Jillici- 
tum quid nobis agentibus. 14 Sanctificati sunt ergo sacerdotes et 
levitae, ut portarent arcam Domini Dei Israél. 

15 Et tulerunt filii Levi arcam Dei, sicut praeceperat Moyses 
iuxta verbum Domini, “umeris suis “in vectibus. 16 Dixitque David 
principibus levitarum ut constituerent de fratribus suis cantores °in 
organis musicorum, nablis videlicet et lyris et cymbalis, ut resonaret 
in excelsis sonitus laetitiae. 

17 Constitueruntque levitas ?Heman filium Ioél et de fratribus 
eius YAsaph filium Barachiae; de filiis vero Merari fratribus eorum 
rEthan filium Casaiae, 18 et cum eis fratres eorum. In secundo or- 
dine Zachariam et Ben et Iaziel et Semiramoth et Iahiel et Ani, 
Eliab et Banaiam et Maasiam et Mathathiam et Eliphalu et Mace- 
niam et Obededom et Iehiel ianitores. 19 Porro cantores *Heman, 
Asaph et Ethan in cymbalis aeneis concrepantes; 29 Zacharias au- 
tem et tOziel et Semiramoth et Iahiel et Ani et Eliab et Maasias 
et Banaias in “nablis arcana cantabant; 21 porro Mathathias et Eli- 
phalu et Macenias et *Obededom et Iehiel et Ozaziu in citharis 
“pro octava canebant epinicion; 22 ¥Chonenias autem princeps le- 
vitarum prophetiae “praeerat ad praecinendam melodiam, erat quippe 
valde sapiens. 23 Et Barachias et Elcana ianitores arcae. 24 Porro 
Sebenias et Iosaphat et Nathanaél et Amasai et Zacharias et Ba- 
naias et Eliezer sacerdotes %clangebant tubis coram arca Dei, et 
bObededom et Iehias erant ianitores arcae. 

25 Igitur David et omnes maiores natu Israél et tribuni ierunt ad 
deportandam arcam foederis Domini de domo Obededom cum lae- 
titia. 26 Cumque adiuvisset Deus levitas, qui portabant arcam foe- 
deris Domini, immolabantur “septem tauri et septem arietes. 27 Porro 
David erat indutus stola byssina, et universi levitae, qui portabant 
arcam, cantoresque et Chonenias @princeps prophetiae inter cantores ; 
David autem etiam indutus erat ephod lineo. 28 Universusque Israél 





ee a 








— 340 — 


nl 





excipiendae destinaverat defert (18-16, 3). Hisce peractis levitas 
constituit quibus cum ceteris muneribus committit laudare Deum hym- 
nis et canticis. Horum specimen adfertur, quod compositum ex Pss. 








deducebant arcam foederis Domini in iubilo et sonitu bucinae et 
etubis et cymbalis et /nablis et citharis concrepantes. 

9 Cumque pervenisset arca foederis Domini usque ad civitatem 
David, Michol filia Saul prospiciens per fenestram vidit regem David 
saltantem atque ludentem et despexit eum in corde suo. 

cifica coram Deo. 


et 
Cumque complesset David offerens holocausta et pacifica, be- 
nedixit populo in nomine Domini. 3 Et divisit universis per singulos 
a viro usque ad mulierem tortam panis et partem assae carnis bu- 
balae et frixam oleo similam. 
4Constituitque coram arca Domini de levitis, qui ministrarent 
et recordarentur operum eius et glorificarent atque laudarent Domi- 
num Deum Israél, 5 2Asaph principem et secundum eius Zachariam, 
porro Iahiel et Semiramoth et Iehiel et Mathathiam et Eliab et Ba- 
naiam et Obededom, Iehiel super organa psalterii et lyras, Asaph 
autem ut cymbalis personaret, 6 Banaiam vero et Iaziel sacerdotes 
canere tuba iugiter coram arca foederis Domini. 
7 In illo die fecit “David principem ad confitendum Domino Asaph 
et fratres eius. 
8 dConfitemini Domino et invocate nomen eius, 
€notas facite in populis adinventiones eius. 
9 Cantate ei et psallite ei 
et narrate omnia mirabilia eius. 
10 Laudate nomen sanctum eius, 
laetetur cor quaerentium Dominum. 
11 /Quaerite Dominum et virtutem eius, 
quaerite faciem eius semper. 
12 9Recordamini mirabilium eius quae fecit, 
hsignorum illius et iudiciorum oris eius. 
13 Semen Israél servi eius, 
filii Iacob electi eius. 
14 Ipse Dominus Deus noster : 
tin universa terra iudicia eius. 
15 Recordamini in sempiternum pacti eius, 
sermonis, quem praecepit in mille generationes, 
16 jquem pepigit cum Abraham, 
et iuramenti illius cum Isaac. 
17 kEt constituit illud Iacob in praeceptum, 
et Israél' in pactum sempiternum. 
18 Dicens: ‘Tibi dabo terram Chanaan, 
funiculum hereditatis vestrae, 
19 cum essent pauci numero, Mparvi et “coloni eius. 
20 Et transierunt de gente in gentem 
et de regno ad populum alterum. 
21 Non dimisit quemquam calumniari eos, 
°sed increpavit pro eis reges: 
22 Nolite tangere christos meos, 
et in ?prophetis meis nolite malignari. 


23 Cantate Domino. omnis terra, 
adnuntiate ex die in diem salutare eius; 
24 narrate in gentibus gloriam eius, 
in cunctis populis mirabilia eius; 
25 quia Ymagnus Dominus et laudabilis nimis 
et horribilis “super omnes deos. 
26 Omnes enim dii populorum ‘idola, 
tDominus autem caelos fecit; 
27 coniessio et magnificentia coram eo, 
fortitudo et gaudium in loco eius. 
28 Adferte Domino, familiae populorum, 
“uadferte Domino gloriam et imperium. 
29 Date Domino gloriam nomini eius, 
levate sacrificium et venite in conspectu eius 


bernaculi, quod tetenderat ei David, et obtulerunt holocausta 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
15, 29 — 16, 29 





Attulerunt igitur arcam Dei et constituerunt eam in medio “ta- 





écl. Vr. 24. 
f vr. 16. 


1-3] 2 Rg 6, 
acp.15,1 


17-19. 


bcp. 9, 39- 


¢ Gf. 2 Re 22, 14)233 2° 
8-22] Ps 104, I-15. 
Gls 72524: 

ecf. Ps 144, 12. 


{Ps 23, 6; 26, 8. — cf. 3 Rg 
10, 24; 2 Par 9, 23. 


& Ps-76,)-52)) 1425 5; 
ket. Ps.-77; 43. 


iIs 26, 9. 


7 Gn 17, 2:92, 16; 265-335-236, 
13. —- cf. Lc 1, 73. 
k Gn 36, 11, 12. 


] Gn 13, 15; 15, 18-21. 

m Dt 4,27; 7,7; 26, 5; 28, 62. 
n Heb 11, 9. 

ocf. Gn 12, 17; 20, 3; 26, 9. 


p cf. Gn 20, 7. 
23-33] Ps 95, 1-13. 


aslo Ry: ons: 88., Trin. et Ss. 
qa Ps 144, 3. [Cordis J. 
fC. E5 94,03. 

s Lv 19, 4. 


Bcf (Ps: £435. 2930-48: 42; 53748; 


2A ¢ AT IO, LE Ls. 


Ul Ps-28, 15) 2% 





seh, 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
16, 30 — 17, 16 


104, 95, 105, in ipsa translatione verisimilius est decantatum (4-43). 
Cum vero cogitaret etiam de templo Deo exstruendo, per Natham pro- 
phetam arcetur (17, 1-6); at in signum bene accepti propositi, promis- 








v Ps 28, 2; 95, 9. — cf. 2 Par 
20; 235) /FS 100, +34 


x cf. Is 49, 13. 
y Ps 92, 1; 96, 1; 98, 1. — cf. 
+ 53, 7; AD II, 15, 173 19, 


F4 Ps 97, 7- 


a2 Par 5, 13; Ps 105, 1; 106, 


Fe BLY, «Dp oko 55- 2 etc. 
34, 36] Ps 105, 1, 47, 48. 


6 Ps 40, 14. — cf. 3 Rg 8, 15. 


ccf. Dt 27, 15. — v. 1 Cor_14, 

GONE A; 35. [16. 

e2 Par 31, 16. 

SiCD, 20504. 

gcp. 26, 10, 16. 

Kep..35, 1%. 

icp. 21, 29; 2 Par 

RE 3, 4 

4 eX 29,. 2. 

lv. Ex 29, 38-41; 

mv. cp. 6, 33. 

cls CD; 255%; 

oNm 1, 17. 

p2 Par 5, 13; 7, 3, 6; 20, 21; 
res 73, 12 hi}o 33,012 


vr. 34. 
geci. t Par 25, 932 Parry, 0; 


I, 3. — V. 


Nm 28, 3-8. 


20, 27¢ 
52 Re 6, 19, 20. 


1-27] 2 Rg 7, 1-29. 
7a 0 MMR er ta: A 


5 cp, 28, 3. 


@cke 2°Re-9}. 65 "7s 


Oct. 2 Re 7, 11. 


ecp. 22, 10; 28; °6. 

f (all) Heb g, s. 
gcf.:2 Rg 7,14. 
Rcit RES, 235.28. 





et Yadorate Dominum in decore sancto. 
30 Commoveatur a facie eius omnis terra; 
ipse enim fundavit orbem immobilem. 
31 <Laetentur caeli et exsultet terra, 
et dicant in nationibus: YDominus regnavit. 
32 Tonet mare et plenitudo eius; 
exsultent agri et omnia quae in eis sunt. 
33 Tunc laudabunt ligna saltus coram Domino, 
quia venit iudicare terram. 
34 @Confitemini Domino quoniam bonus, 
quoniam in aeternum misericordia eius. 
35 Et dicite: Salva nos, Deus salvator noster, 
et congrega nos et erue de gentibus, 
ut confiteamur nomini sancto tuo 
et exsultemus in carminibus tuis. 
36 UBenedictus Dominus Deus Israél, 
ab aeterno usque in aeternum; 
Cet dicat omnis populus: Amen et hymnum Domino. 

37 Reliquit itaque ibi 4coram arca foederis Domini Asaph et fra- 
tres elus, ut ministrarent in conspectu arcae iugiter eper singulos 
dies et vices suas. 38 Porro /Obededom et fratres eius sexaginta 
octo et Obededom filium Idithun et 9Hosa constituit ianitores; 
39 iSadoc autem sacerdotem et fratres eius sacerdotes coram taber- 
naculo Domini tin excelso, quod erat in Gabaon, 4% ut offerrent 
holocausta Domino super Jaltare holocautomatis liugiter, mane et 
vespere, iuxta omnia quae scripta sunt in lege Domini, quam prae- 
cepit Israéli. 41 Et post eum ™Heman et Idithun et Mreliquos elec- 
tos °Punumquemque vocabulo suo ad confitendum Domino: 

PQuoniam in aeternum misericordia eius. 

42 Heman quoque et Idithun canentes tuba et quatientes cymbala 
et omnia musicorum organa ad Ycanendum Deo; filios autem Idi- 
thun fecit esse portarios. 

43 TReversusque est omnis populus in domum suam et David, 
ut benediceret etiam domui suae. 

Cum autem habitaret David in “domo sua, dixit ad Nathan 

prophetam: Ecce ego habito in domo cedrina, arca autem foe- 
deris Domini sub pellibus est. 2 Et ait Nathan ad David: Omnia, 
quae in corde tuo sunt, fac; Deus enim tecum est. 

3 Igitur nocte illa factus est sermo Dei ad Nathan dicens: 4 Vade 
et loquere David servo meo: Haec dicit Dominus: Non aedificabis 
tu mihi domum ad habitandum, 5neque enim mansi in domo ex 
eo tempore, quo eduxi Israél usque ad diem hanc; “sed fui semper 
mutans loca tabernaculi et in tentorio 6 manens cum omni Israél. 
Nunquid locutus sum saltem uni iudicum Israél, quibus praeceperam 
ut pascerent populum meum, et dixi: Quare non aedificastis mihi 
domum cedrinam? 7 Nunc itaque sic loqueris ad servum meum Da- 
vid: Haec dicit Dominus exercituum: Ego tuli te, cum in pascuis 
sequereris gregem, ut esses dux populi mei Israél, Set fui tecum 
quocumque perrexisti et interfeci omnes inimicos tuos coram te fe- 
cique tibi nomen quasi unius magnorum qui celebrantur in terra. 
9 Et dedi locum populo meo Israél: plantabitur et habitabit in eo 
et ultra non commovebitur, nec filii iniquitatis atterent eos sicut a 
principio 1%ex diebus, quibus dedi iudices populo meo Israél et 
dhumiliavi universos inimicos tuos. Adnuntio ergo tibi, quod aedi- 
ficaturus sit tibi Dominus domum. 11 Cumque impleveris dies tuos, 


ut vadas ad patres tuos, suscitabo semen tuum post te, quod erit 
de filiis tuis, et stabiliam regnum eius. 12 &Ipse aedineabit mihi 
domum et firmabo solium eius usque in aeternum. 3 fEgo ero ei 


in patrem, et ipse erit mihi in filium, et Imisericordiam meam non 
auferam ab eo, "sicut abstuli ab eo qui ante te fuit, 14 et statuam 
eum in domo mea et in regno meo usque in sempiternum, et thro- 
nus eius erit firmissimus in perpetuum. 15 Iuxta omnia verba haec 
et iuxta universam visionem istam sic locutus est Nathan ad David. 

16 Cumque venisset rex David et sedisset coram Domino, dixit: 





— 342 — 














sionem accipit sibi Deum aedificaturum domum et stabiliturum impe- 
rium (7-14). Tanti beneficii, de quo gratias agit (15-27), sunt ve- 
luti praeludium devictae per circuitum gentes (18, 1-13) prosperumque 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
17, 17 — 19, 3 








‘Quis ego sum, Domine Deus, et quae domus mea, ut praestares 
mihi talia? 17Sed et hoc parum visum est in conspectu tuo; ideo- 
que locutus es super domum servi tui etiam in futurum, et fecisti 
me spectabilem super omnes homines, Domine Deus. 18 Quid ultra 
addere potest David, cum ita glorificaveris servum tuum et cogno- 
veris eum? 19 Domine, propter J/famulum tuum iuxta cor tuum fe- 
cisti omnem magnificentiam hanc et nota esse voluisti universa ma- 
gnalia. 20 Domine, non est similis tui, et non est alius Deus absque 
te, ex omnibus quos audivimus auribus nostris. 21 Quis enim est 
alius ut populus tuus Israél, gens una in terra, ad quam perrexit 
Deus, ut liberaret et faceret populum sibi, et magnitudine sua atque 
terroribus eiceret nationes a facie eius, quem de Aegypto liberarat? 
22 Et posuisti populum tuum Israél tibi in populum usque in aeter- 
num, et tu, Domine, factus es Deus eius. 23 Nunc igitur, Domine, 
sermo quem locutus es famulo tuo et super domum eius, confir- 
metur in perpetuum, et fac sicut locutus es. 24 Permaneatque et ma- 
gnificetur nomen tuum usque in sempiternum et dicatur: Dominus 
exercituum Deus Israél; et domus David servi eius permanens co- 
ram eo. 25 Tu enim, Domine Deus meus, “revelasti auriculam servi 
tui, ut aedificares ei domum; et idcirco invenit servus tuus fiduciam, 
ut oret coram te. 26 Nunc ergo, Domine, tu es Deus et locutus es 
ad servum tuum tanta beneficia 27 et coepisti benedicere domui 
servi tui, ut sit semper coram te; te enim, Domine, benedicente, 
benedicta erit in perpetuum. 
l Factum est autem post haec, ut percuteret David Philisthiim et 
humiliaret eos, et tolleret Geth et filias eius de manu Philisthiim, 
2 percuteretque Moab, et fierent Moabitae servi David offerentes ei 
munera. 

3 Eo tempore percussit David etiam Adarezer regem “Soba re- 
gionis "Hemath, quando perrexit ut dilataret imperium suum usque 
ad flumen Euphraten. 4 Cepit ergo David mille quadrigas eius et 
Cseptem milia equitum ac viginti milia virorum peditum, subnerva- 
vitque omnes equos curruum, exceptis centum quadrigis, quas re- 
servavit sibi. 5Supervenit autem et Syrus damascenus, ut auxilium 
praeberet Adarezer regi Soba; sed et huius percussit David viginti 
duo milia virorum et posuit milites in Damasco, ut Syria quoque 
serviret sibi et offerret munera. Adiuvitque eum Dominus in cunctis 
ad quae perrexerat. 7 Tulit quoque David pharetras aureas, quas 
habuerant servi Adarezer, et attulit eas in Ierusalem. 8 Necnon de 
@Thebath et Chun urbibus Adarezer aeris plurimum, @de quo fecit 
Salomon mare aeneum et columnas et vasa aenea. 9 Quod cum au- 
disset Thou rex Hemath, percussisse videlicet David omnem exerci- 
tum Adarezer regis Soba, 19 misit /Adoram filium suum ad regem 
David, ut postularet ab eo pacem et congratularetur ei, quod_per- 
cussisset et expugnasset Adarezer; adversarius quippe erat Thou 
Adarezer. 11Sed et omnia vasa aurea et argentea et aenea conse- 
cravit David rex Domino cum argento et auro, quod tulerat ex uni- 
versis gentibus, tam de 9Idumaea et Moab et filiis Ammon, quam 
de Philisthiim et Amalec. 12 ”Abisai vero filius Sarviae percussit 
Edom in ‘valle salinarum decem et octo milia. 13 Et constituit 
in Edom praesidium, ut serviret Idumaea David; salvavitque Do- 
minus David in cunctis, ad quae perrexerat. 

14 Regnavit ergo David super universum Israél et faciebat iudi- 
cium atque iustitiam cuncto populo suo. 15 Porro JIoab filius Sar- 
viae erat super exercitum, et Iosaphat filius Ahilud a commentariis, 
16 kSadoc autem filius Achitob et Ahimelech filius Abiathar sacer- 
dotes et Susa scriba; 17 Banaias quoque filius Ioiadae super legio- 
nes Cerethi et Phelethi, porro filii David primi ad manum regis. 

Accidit autem ut moreretur Naas rex filiorum Ammon et re- 
gnaret filius eius pro eo. 2 Dixitque David: Faciam misericor- 
diam cum Hanon filio Naas, praestitit enim mihi pater eius gratiam. 
Misitque David nuntios ad consolandum eum super morte patris sui. 
Qui, cum pervenissent in terram filliorum Ammon ut consolarentur 
Hanon, 2 dixerunt principes filiorum Ammon ad Hanon: Tu for- 





4 cl; Gn-42, 10; 


jef. 2 Rg 7, 22. 


ki Rg 9, 15; 20, 13; 2 Rg 7, 
27% 


1-17] 2 Rg 8, 1-18. 


@ VF.: 103 ‘cp. 19,6; 


b vr. 9. — v. Nm 34, 8: 1 Mc 
12, 25. 


¢ cf. 2 Rgi8ity. 


dcf. 2 Rg 8, 8. 
OS IRR 7, 15,.:235.9 Dar @ orl 
15.76; 


f cf. 2 Rg 8, 10. 


gcf. 2 Rg 8, 12 

hcp. 19, aa 1 Rg 26, 6. — cf. 
2 Rg 8, 

iv. 4 Rg Ph ”, 


Pcivepe T3156; 


kcp. 24, 6. — cf. 2 Rg 8, 1 
3 Rg 4, 3. 

Fef. 2° Re 8,38. 

I-19] 2 Rg 10, I-19. 





ow 643 = 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
19, 4 21, 2 


regnum ( 4-17) necnon in bellis strenue gestis contra filios Ammon ac 
Syros in eorum auxilium accitos (19, 1-20, 3), et contra Philisthaeos 
in Gazer convocatos relatae victoriae (4-7). Quae nunc adduntur: 








acf. 2 Rg ro, 6. 
D485 3, 13; 
€CD;. 18, 5,0. 


dv. Nm 21, 30; 1 Mc 9, 36. 


6 cp.: 18,12. 


fv. 2 Rg 3, 18. 


gcf. 2 Rg ro, 16, 18. 


h.cf.:2) Re to, 18, 


a2 Rg 10, 7; 11, 1. 


62 Rg 12, 26. 
3,3] 2' Rg 12, .30;. $3; 


¢3 Rg 11, 5, 33; 4 Rg 23, 13. 


dci. 2°Rg 12,°3r. 


4-8] 2 Rg 21, 18-22, 
cp: 24; 21. 


f cf. 2 Rg 21, 19. 
gi Rg 17, 7. 
ck. RE 17,80. 


icp. 2, 13; 2 Rg 13, 3. — cf. 


1 Rg 16, 9; 17, 13. 


1-28] 2 Rg 24, 1-25. — cf. cp. 


29. 23,24. 
1] * cf. Catech. R. IV_r5, 6. 
a Zc 3, 1, 2. — cf. 2 Rg 24, 1; 
Le 13, 19. — v. Jb 1, 6-12; 
as er 





sitan putas quod David honoris causa in patrem tuum miserit qui 
consolentur te, nec animadvertis quod, ut explorent et investigent et 
scrutentur terram tuam, venerint ad te servi eius. 

4 Tgitur Hanon pueros David decalvavit, et rasit et praecidit tu- 
nicas eorum a natibus usque ad pedes et dimisit eos. 5 Qui cum 
abissent et hoc mandassent David, misit in occursum eorum (gran- 
dem enim contumeliam sustinuerant) et praecepit ut manerent in 
Iericho, donec cresceret barba eorum, et tunc reverterentur. 

6 Videntes autem filii Ammon, quod iniuriam fecissent David, 
tam Hanon quam reliquus populus miserunt mille talenta argenti, 
ut conducerent sibi de “Mesopotamia et de Syria Maacha et de 
¢Soba currus et equites. 7 Conduxeruntque triginta duo milia cur- 
ruum et regem Maacha cum populo eius. Qui cum venissent, ca- 
strametati sunt e regione @Medaba. Filii quoque Ammon congregati 
de urbibus suis venerunt ad bellum. 

8 Quod cum audisset David, misit Ioab et omnem exercitum 
virorum fortium. 9% Egressique filii Ammon direxerunt aciem iuxta 
portam civitatis; reges autem, qui ad auxilium eius venerant, se- 
paratim in agro steterunt. 10 Igitur Ioab intelligens bellum ex ad- 
verso et post tergum contra se fieri elegit viros fortissimos de uni- 
verso Israél et perrexit contra Syrum. 11 Reliquam autem partem 
populi dedit sub manu @Abisai fratris sui et perrexerunt contra filios 
Ammon; _ 12 dixitque: Si vicerit me Syrus, auxilio eris mihi; si 
autem superaverint te filii Ammon, ero tibi in praesidium. 13 Con- 
fortare et agamus viriliter pro populo nostro et pro urbibus Dei 
nostri; Dominus autem fquod in conspectu suo bonum est, faciet. 

14 Perrexit ergo Ioab et populus, qui cum eo erat, contra Syrum 
ad proelium et fugavit eos. 15 Porro filii Ammon videntes quod 
fugisset Syrus, ipsi quoque fugerunt Abisai fratrem eius et ingressi 
sunt civitatem; reversusque est etiam Ioab in Ierusalem. 16 Videns 
autem Syrus quod cecidisset coram Israél, misit nuntios et adduxit 
Syrum, qui erat trans fluvium; 9Sophach autem princeps militiae 
Adarezer erat dux eorum. 17 Quod cum nuntiatum esset David, con- 
gregavit universum Israél et transivit Iordanem irruitque in eos et 
direxit ex adverso aciem, illis contra pugnantibus. 18 Fugit autem 
Syrus Israél, et interfecit David de Syris “septem milia curruum et 
quadraginta milia peditum et Sophach exercitus principem. 

19 Videntes autem servi Adarezer se ab Israél esse_superatos 
transfugerunt ad David et servierunt ei. Noluitque ultra Syria auxi- 
lium praebere filiis Ammon. 

2 () “Factum est autem post anni circulum, eo tempore quo solent 

reges ad bella procedere, congregavit Ioab exercitum et robur 
militiae et vastavit terram filiorum Ammon, perrexitque et obsedit 
Rabba. Porro David manebat in Ierusalem, quando Ioab percussit 
Rabba et dextruxit eam. 2 Tulit autem David coronam “Melchom de 
capite eius et invenit in ea auri pondo talentum et pretiosissimas 
gemmas fecitque sibi inde diadema; manubias quoque urbis plurimas 
tulit. 3 Populum autem, qui erat in ea, eduxit et “fecit super eos 
tribulas et trahas et ferrata carpenta transire, ita ut dissecarentur et 
contererentur. Sic fecit David cunctis urbibus filiorum Ammon et 
reversus est cum omni populo suo in Ierusalem. 

4Post haec initum est bellum in Gazer adversum Philisthaeos, 
in quo percussit @Sobochai husathites, Saphai de genere Raphaim, 
et humiliavit eos. 5 Aliud quoque bellum gestum est adversus Phi- 
listhaeos, in quo percussit Adeodatus filius saltus bethlehemites 
fratrem ‘Goliath gethaei, %cuius hastae lignum erat quasi liciato- 
rium texentium. 6 Sed et aliud bellum accidit in Geth, in quo fuit 
homo longissimus senos habens digitos, idest simul vigintiquattuor, 
qui et ipse de Rapha fuerat stirpe generatus. 7 Hic “blasphemavit 
Israél, et percussit eum Ionathan filius ‘Samaa fratris David. Hi 
sunt filii Rapha in Geth, qui ceciderunt in manu David et servorum 
eius. 

? Consurrexit autem Satan contra Israél et concitavit David ut 
numeraret Israél. 2 Dixitque David ad Ioab et ad principes po- 








— 344 — 





ee 





a) de censu populi, de peste triduana idcirco immissa (21, 1 17), 
et de area Ornan Deo consecrata ut altare et postea templum ibi 
exstruatur (18-30): b) de operariis convocatis ut materiam ad 


LIBER 
I PARALIPOMENON 


21, 3-30 








puli: Ite et numerate Israél a Bersabee usque Dan et adferte mihi 
numerum ut sciam. 3 Responditque Ioab: Augeat Dominus populum 
suum centuplum, quam sunt. Nonne, domine mi rex, omnes servi 
tui sunt? Quare hoc quaerit dominus meus, quod in peccatum re- 
putetur Israéli? 4Sed sermo regis magis praevaluit; egressusque est 
Ioab et circuivit universum Israél et reversus est Ierusalem. 5 De- 
ditque David numerum eorum, quos circuierat; et inventus est 
‘omnis numerus Israél, “mille milia et centum milia virorum educen- 
tium gladium; de luda autem quadringenta septuaginta milia bella- 
torum. 64Nam Levi et Beniamin non numeravit, eo quod Ioab in- 
vitus exsequeretur regis imperium. 

7 Displicuit autem Deo quod iussum erat et percussit Israél. 
8 Dixitque David ad Deum: Peccavi nimis ut hoc facerem: obsecro, 
faufer iniquitatem servi tui, quia insipienter egi. 9% Et locutus est 
Dominus ad Gad /videntem Davidis dicens: 19 Vade et loquere 
ad David et dic ei: Haec dicit Dominus: Trium tibi optionem do: 
unum, quod volueris, elige et faciam tibi. 11 Cumque venisset Gad 
ad David, dixit ei: Haec dicit Dominus: Elige, quod volueris: 
12 aut %tribus annis famem, aut tribus mensibus te fugere hostes 
tuos et gladium eorum non posse evadere aut tribus diebus gladium 
Domini et pestilentiam versari in terra et angelum Domini interfi- 
cere in universis finibus Israél. Nunc igitur vide quid respondeam 
ei qui misit me. 13 Et dixit David ad Gad: Ex omni parte me an- 
gustiae premunt; sed melius mihi est ut “incidam in manus Do- 
mini, quia multae sunt miserationes eius, quam in manus hominum. 
14 Misit ergo Dominus pestilentiam in Israél; et ceciderunt de Israél 
septuaginta milia virorum. 15 Misit quoque angelum in Ierusalem, 
ut percuteret eam. Cumque percuteretur, vidit Dominus et ‘misertus 
est super magnitudine mali: et imperavit angelo qui percutiebat: 
Sufficit, iam cesset manus tua. Porro angelus Domini stabat iuxta 
aream Ornan iebusaei. 16 Levansque David oculos suos vidit ange- 
lum Domini stantem inter caelum et terram et evaginatum gladium 
in manu eius et versum contra Ierusalem. Et ceciderunt tam ipse 
quam maiores natu /vestiti ciliciis proni in terram. 17 Dixitque David 
ad Deum: Nonne ego sum, qui iussi ut numeraretur populus? ego 
qui peccavi: ego qui malum feci. Iste grex quid commeruit? Do- 
mine Deus meus, vertatur, obsecro, manus tua in me et in domum 
patris mei; populus autem tuus non percutiatur. . 

18 kAngelus autem Domini praecepit Gad, ut diceret Davidi ut 
ascenderet exstrueretque altare Domino Deo in area Ornan iebusaei. 
19 Ascendit ergo David iuxta sermonem Gad, quem locutus ei fuerat 
ex nomine Domini. 29 Porro Ornan, cum suspexisset et vidisset an- 
gelum, quattuorque filii eius cum eo absconderunt se; nam eo tem- 
pore terebat in area triticum. 21 Igitur, cum veniret David ad Ornan, 
conspexit eum Ornan et processit ei obviam de area et adoravit eum 
pronus in terram. 22 Dixitque ei David: Da mihi locum areae tuae, 
ut aedificem in ea altare Domino, ita ut quantum valet argenti acci- 
pias, et ‘cesset plaga a populo. 23 Dixit autem Ornan ad David: Tolle 
et faciat dominus meus rex quodcumque ei placet; sed et boves do 
in holocaustum et tribulas in ligna et triticum in sacrificium: omnia 
libens praebebo. 24 Dixitque ei rex David: Nequaquam ita fiet, sed 
argentum dabo quantum valet, neque enim tibi auferre debeo et sic 
offerre Domino holocausta gratuita. 25 Dedit ergo David Ornan pro 
loco ™siclos auri iustissimi ponderis sescentos. 26 Et "aedificavit ibi 
altare Domino, obtulitque holocausta et pacifica et invocavit Domi- 
num et %exaudivit eum in igne de caelo super altare holocausti. 
27 Praecepitque Dominus angelo, et convertit gladium suum in va- 
ginam. 28 Protinus ergo David videns quod exaudisset eum Dominus 
in area Ornan iebusaei immolavit ibi victimas. 

29 Tabernaculum autem Domini ?quod fecerat Moyses in deserto 
et altare holocaustorum %ea tempestate erat in excelso Gabaon. 
30 Et non praevaluit David ire ad altare, ut ibi obsecraret Deum; 
ule enim fuerat in timore fperterritus "videns gfadium angeli 

omini. 





6 cf. Ex 30, 12. 


ccf. 2 Rg 24, 9. 
ad CD. 27, :24. 
7] Ant. in sb. a. D. 6 p. Pnt. 


6 Chy, B RE22;,/' 33: 
fcp. 29, 29. — v. 1 Rg 9, 9. 


gcf. 2 Rg 24, 13. 


h Ecli 2, 22; Dn 13, 23. 
ESIOR. 9. fr..2 pb. Di 39. Bent 
i (v. Gn 6, 6). 


15 (,17)] cf. 2 Rg 24, 16. 


j3 Rg 20, 31. — v. 2 Rg 3, 
T. 
ry 6f2Re24, 17: 


K¢i5.5-2: Rar, k. 


l1Nm 25, 8. 


m cf. 2 Rg 24, 24. 
3:2 «Par, 3447. 


ocf. 3 Rg 18, 38, v. Lv 9, 24. 


p Ex 36, 2. 

a@cp. 16, 39; 2 Par 1, 3. — cf. 
3 Rg 3, 4. 

rvr. 16. 





== 3a 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
22; —.23, 12 


templum aedificandum parant (22, 1-5) et de Salomone et princi- 
pibus ad opus suscipiendum exoratis (6-19); c) de censu levita- 
rum nempe stirpium Gersom, Caath et Merari (23, 1-24), de di- 








69-2: Par2. 1. 

BiCD, :21..18,: 26,28. 

Ct. -4° RS 0.20, 203" 3 Pat.'2% 
a ci. g Res, 17: {17 


die 14; 3 Rg 7, 47; 4 Rg 25, 
10. 


fcf. zs Re 5, 6: 
gp. 29, 1. — cf. 3 Rg 3, 7; 
TO 4, 3. 


hep. 17, 1-14; 28, 2-7; 2 Rg 
7,2, 33,3. BS8, 12, —~ ¥. 38 

93) ToS; 

icp. 28, 3. — cf. 3 Rg 5, 3. 


j3 Rg 5,4. — cf. vr. 18; 3 Rg 
4, 25. 
Rk (2° Re 12,24); 


9, tes RTs 33-38 RE 

§).5; Heb 2, §. 

mcp. 28, 6; 2 Rg 7, 14. — v. 
CD. EF, 23. 

nvr. 16.— cf. 1 R 

ocf. 3 Rg 3, 9, 12; 


Pep. 285 7. 


BG 533. 
Si7E 2. 


qcp. 28, 20; 3 Rg 2, 2, 3. — 
civ Dh.313'6, 7>tJs ix, 6,. 979. 

7ci.. Cpi29, 2. 

¥ct.-cpe20).\ 4: 

i NT.°36 


“uv. cp. 28, 1-6. 


2 CD, 23, :.25.475- cl. Dt 12, 10° 
fs 2I, 44; 23, 3; 2 Rg 7, 3; 
— v. vr. 9. 

eich. a Par 96}. 3; 


9.8 RES, 0. Oks. 2 Pars, Fy 
Oo Tt. 

S vr. 7; 3 Rg.s, 3. 

acp. 29, 28. 

6 cf. cp. 28, §; 29,°22,: 283 — 
v. 3 Rg 1, 33-39. 

c Nm 4, 3, 47. 

dcf. Nm 4, 47, 48. 

eaer. @ FOr 2, 2, 28: 345° 34% 


1 Es 3; 8,9). 

f cp. 26, 29. — cf. Dt 16, 18; 
2 Par ro, +8: 

g2 Par 20, 25, 26; 2"Es 32, 
36; Am 6, 5 


Aci. 2° Par 8, 4; 23, 18° 35; 
(si Paes 6, 28 


tcp. 6, 1, 16; Ex 6, 16; Nm 

J cp. 26, 21. [26, 57. 

kcp. 15, 18; 29, 8. — cf. cp. 
26521; 


Tcp, 6, 18; 26, 23; Ex 6, 18; 
Nm 3, 19. 





2 Dixitque David: *Haec est domus Dei et “hoc altare in holo- 
caustum Israél. 

2 Et praecepit ut congregarentur omnes “proselyti de terra Israél 
et constituit ex eis latomos ad 4%caedendos lapides et poliendos, ut 
aedificaretur domus Dei. 3 Ferrum quoque plurimum ad clavos ianua- 
rum et ad commissuras atque iuncturas praeparavit David et “aeris 
pondus innumerabile. 4 Ligna quoque cedrina non poterant aesti- 
mari, quae /Sidonii et Tyrii deportaverant ad David. 5 Et dixit Da- 
vid: 9Salomon filius meus puer parvulus est et delicatus, domus au- 
tem, quam aedificari volo Domino, talis esse debet ut in cunctis regio- 
nibus nominetur. Praeparabo ergo ei necessaria. Et ob hanc causam 
ante mortem suam omnes praeparavit impensas. 

6 Vocavitque Salomonem filium suum et praecepit ei ut aedifica- 
ret domum Domino Deo Israél. 7 Dixitque David ad Salomonem: 
Filii mi, “voluntatis meae fuit ut aedificarem domum nomini Domini 
Dei mei, &sed factus est sermo Domini ad me dicens: ‘Multum 
sanguinem effudisti et plurima bella bellasti: non poteris aedificare 
domum nomini meo, tanto effuso sanguine coram me. 9 Filius qui 
nascetur tibi erit vir quietissimus; Jfaciam enim eum requiescere ab 
omnibus inimicis suis per circuitum, et ob hanc causam *pacificus 
vocabitur, et pacem et otium dabo in Israél cunctis diebus eius. 
10 lIpse aedificabit domum nomini meo, et ™ipse erit mihi in filium, 
et ego ero illi in patrem firmaboque solium regni eius super Israél in 
aeternum. 11 Nunc ergo, fili mi, “sit Dominus tecum, et prosperare 
et aedifica domum Domino Deo tuo, sicut locutus est de te. 12 °Det 
quoque tibi Dominus prudentiam et sensum, ut regere possis Israél 
et custodire legem Domini Dei tui. 1% ?Tunc enim proficere poteris, 
si custodieris mandata et iudicia, quae praecepit Dominus Moysi 
ut doceret Israél: Yconfortare et viriliter age, ne timeas neque 
paveas. 14 Ecce ego “in paupertate mea praeparavi impensas domus 
Domini, “auri talenta centum milia et argenti mille milia talentorum, 
taeris vero et ferri non est pondus, vincitur enim numerus magni- 
tudine; ligna et lapides praeparavi ad universa impendia. 15 Habes 
quoque plurimos artifices latomos et caementarios pkgs ligno- 
rum et omnium artium ad faciendum opus prudentissimos 16 in auro 
et argento et aere et ferro, cuius non est numerus. Surge igitur et 
fac, et erit Dominus tecum. 

17 Praecepit quoque David “cunctis principibus Israél, ut adiuva- 
rent Salomonem filium suum, 18 Cernitis, inquiens, quod Dominus 
Deus vester vobiscum sit et Ydederit vobis requiem per circuitum 
et tradiderit omnes inimicos vestros in manus vestras, et subiecta 
sit terra coram Domino et coram populo eius. 19 @Praebete igitur 
corda vestra et animas vestras, ut quaeratis Dominum Deum vestrum; 
et consurgite et aedificate sanctuarium Domino Deo, ut Yintroduca- 
tur arca foederis Domini et vasa Domino consecrata in domum, quae 
*aedificatur nomini Domini. ’ 

2 3 Igitur David %senex et plenus dierum ¥regem constituit Salomo- 
nem filium suum super Israél, 2 et congregavit omnes princi- 
pes Israél et sacerdotes atque levitas. 

3 Numeratique sunt levitae a ¢triginta annis et supra, et inventa 
sunt “triginta octo milia virorum. 4 Ex his electi sunt et distributi 
in ¢ministerium domus Domini vigintiquattuor milia; /praepositorum 
autem et iudicum sex milia. 5 Porro quattuor milia ianitores et toti- 
dem psaltae canentes Domino in organis, 9quae fecerat ad canendum. 

6 Et distribuit eos David ‘per vices filiorum Levi, Gersom videli- 
cet et Caath et Merari. 

7 JFilii Gersom Leedan et Semei. 8 *Filii Leedan princeps Iahiel 
et Zethan et Ioél, tres. 9 Filii Semei Salomith et Hosiel et Aran, 
tres: isti principes familiarum Leedan. 1° Porro filii Semei Leheth 
et Ziza et Iaus et Baria: isti filii Semei quattuor. 11 Erat autem 
Leheth prior, Ziza secundus; porro Iaus et Baria non habuerunt 
plurimos filios, et idcirco in una familia unaque domo computati 


unt. 
12 /Filii Caath Amram et Isaar, Hebron et Oziel, quattuor. 











stributione sacerdotum in vigintiquattuor classes deque muneribus eo- 
rum (24, 1-19) et levitarum inferioris ordinis, gui vel sacerdotibus 
adsistunt (20-31) vel adnumerantur sive inter cantores - pariter 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
23, 13 — 24, 26 








13 mFilii Amram Aaron et Moyses. “Separatusque est Aaron ut mi- 
nistraret in sancto sanctorum ipse et filii eius in sempiternum et °ado- 
leret incensum Domino secundum ritum suum ac Pbenediceret nomini 
eius in perpetuum. 

14 Moysi quoque Yhominis Dei "filii adnumerati sunt in tribu Levi. 

15 sFilii Moysi Gersom et Eliezer. 16 Filii Gersom ‘Subuel primus; 
17 fuerunt autem filii Eliezer Rohobia primus, et non erant Eliezer 
filii alii; porro filii Rohobia “multiplicati sunt nimis. 18 Filii Isaar 
Salomith primus. 19 YFilii Hebron Ieriau primus, Amarias secundus, 
Iahaziel tertius, lecmaam quartus. 29 Filii Oziel Micha primus, Iesia 
secundus. 21 ¥Filii Merari Moholi et Musi. Filii Moholi Eleazar et 
Cis. 22 Mortuus est autem Eleazar, et 2non habuit filios sed _ filias; 
bacceperuntque eas filii Cis fratres earum. 23 ¢Filii Musi Moholi et 
Eder et Ierimoth, tres. 244Hi filii Levi in cognationibus et familiis 
suis, principes per vices et numerum capitum singulorum, qui fa- 
ciebant opera ministerii domus Domini “a viginti annis et supra. 
5 Dixit enim David: /Requiem dedit Dominus Deus Israél populo 
suo et Yhabitationem Ierusalem usque in aeternum; 26 nec erit officii 
levitarum, “ut ultra portent tabernaculum et omnia vasa eius ad 
ministrandum. 

27 Tuxta praecepta quoque David novissima, supputabitur numerus 
filiorum Levi a viginti annis et supra. 28 Et erunt sub manu filiorum 
Aaron in cultum domus Domini in vestibulis et in exedris et in loco 
purificationis et in sanctuario et in universis operibus ministerii tem- 
pli Domini. 29 Sacerdotes autem ‘super panes propositionis et jad 
similae sacrificium et ad lagana azyma et “sartaginem et /ad torren- 
dum et “super omne pondus atque mensuram. 29 Levitae vero ut 
stent “mane ad confitendum et canendum Domino, similiterque ad 
vesperam 31 tam in oblatione holocaustorum Domini, quam in °sab- 
batis et ?calendis et Ysollemnitatibus reliquis iuxta numerum et cae- 
remonias uniuscuiusque rei iugiter coram Domino. 32 Et *custodiant 
observationes tabernaculi foederis et ritum sanctuarii et Sobservatio- 
nem filiorum Aaron fratrum suorum, ut ministrent in domo Domini. 
2 Porro filiis Aaron hae %partitiones erant: ?filii Aaron Nadab 

et Abiu et Eleazar et Ithamar. 2°Mortui sunt autem Nadab 
et Abiu ante patrem suum absque liberis, sacerdotioque functus est 
Eleazar et Ithamar. 2? Et 4divisit eos David, id est ¢Sadoc de filiis 
Eleazari et Ahimelech de filiis Ithamar, secundum vices suas et 
ministerium. 4 Inventique sunt multo plures filii Eleazar in principi- 
bus viris, quam filii Ithamar. Divisit autem eis, hoc est filiis Elea- 
zar principes per peeeian sedecim, et filiis Ithamar per familias et 
domos suas octo. 5 Porro divisit utrasque inter se familias fsortibus ; 
erant enim principes sanctuarii et principes Dei tam de filiis Elea- 
zar quam de filiis Ithamar. § Descripsitque eos Semeias filius Natha- 
naél scriba levites coram rege et principibus et Sadoc sacerdote et 
9Ahimelech filio Abiathar, principibus quoque familiarum sacerdota- 
lium et leviticarum: unam domum, quae ceteris praeerat, Eleazar; et 
alteram domum, quae sub se habebat ceteros, Ithamar. 7 Exivit autem 
sors prima Ioiarib, secunda Iedei, §&tertia Harim, quarta Seorim, 
9 quinta Melchia, sexta Maiman, 10%septima Accos, octava “Abia, 
11 nona Iesua, decima Sechenia, 12undecima Eliasib, duodecima Iacim, 
13 tertiadecima Hoppha, decimaquarta Isbaab, 14 decimaquinta Belga, 
decimasexta Emmer, 15 decimaseptima Hezir, decimaoctava Aphses, 
16 decimanona Pheteia, vicesima Hezechiel, 17 vicesimaprima Iachin, 
vicesimasecunda Gamul, 18 vicesimatertia Dalaiau, vicesimaquarta 
Maaziau. 19 Hae vices eorum secundum ministeria sua, ut ‘ingredian- 
tur domum Domini, et iuxta ritum suum sub manu Aaron patris 
eorum, sicut praeceperat Dominus Deus Israél. 

20 Porro filiorum Levi qui reliqui fuerant, de /filiis Amram erat 
Subaél et de filiis Subaél Iehedeia. 21 De filiis quoque *Rohobiae prin- 
ceps Iesias. 22Isaari vero filius Salemoth filiusque Salemoth Iahath; 
23 lfiliusque eius Ieriau primus, Amarias secundus, Iahaziel tertius, lec- 
maam quartus. 24™Filius Oziel Micha, filius Micha Samir; 25 frater 
Micha lesia, filiusque Iesiae Zacharias. 26”Filii Merari Moholi et Musi. 





m Cp. 6,°3;3 Ex 6,20: 

0 Po 6, 493 Ex 28, 1. — cf. 
eb 5, 4. 

o Ex 30, 7; Nm 16, 40; 1 Rg 

p Nm 6, 23; Dt 10, 8. [2, 28. 

q Dt 33, 1. 

7ci. cp. 26, 23-25. 

CLES. 22° 38, 35-4 

tcp. 26, 24. 

- 24, 21-30. 

vcp. 24, 23. — cf. cp. 26, 31. 

“Cp. 24, 24, 25. 


y cp. 6, 19, 29; 24, 29; Ex 6, 
19. — ci. Nm 26, 58. 

Z CPx (24; 20: 

acp. 24, 28. 


b cf. Nm 36, 6, 8. 

Cccp. 24, 30; Ex 6, 19. 

dcf. Nm 10, 17, 21. 

EVI: 27522 Par P, 273 s¥: 8:3; 
8. f, Vr 3 “Nm 4.33083 24. 

fa Cps22,) 88: 


Jl 20. 
i 2 Sar 34,3.— v. Nm 4, 5-15. 


iv. Lv 24, 5-8. 

CD. .0; 202 LY 6; 20921. 
Rk cp. 9 sf. 
1] Lv 6 


sv. Nm 3, 6-9. 


“Cp. 223, 26. 
bcp. 6.) 333 LVor16,.7, 65 Nm 
26, 60. 


C Ly 10; 2°: Nm°3,4; 26; OF. 
d2° Par 8, 14. 

CVS }22 Re-8, 17. 

PEL SI. 


g2 Rg 8, 17. — cf. cp. 18, 16; 
t Re 22;°20322356; 


h Lc 1, 5. — cf. 2 Es 10, 3 (?). 


#cp. 9, 25. 


i CD: 23, 13. 
Rep. 23, 17. — cf. cp. 26, 25. 
bch. cp.- 23; 19. 


M CP. 23, 30. 
#iCP.% 23, 2%- 





—— sen 











LIBER 
I PARALIPOMENON 
24, 27 — 26, 11 


in vigintiquattuor classes divisos (25, 1-31) - sive inter ianitores (26, 
1-19) sive denique inter thesaurarios (20-28), doctores, iudices et prae- 
fectos (29-32); d) de re publica tandem ordinata, nempe de exercitu 





OCD. 23, 22. 
Pcp. 23, 23. 


q vr. 5; cp. 25, 8; 26, 13, 14; 
2) SeS TT, Fe 


rvr. 6. 


av. cp. 6, 39; 15, 19. 

OV. CDs 65.33% 

ccp. 16, 41. 

d cf. Ex 15, 20; 4 Rg 3, 15. 
ecp. 15, 16; 2 Es T4527: 


i chicp. 23,9; 2° Rg'a4, 123\2 
Pariss, 1S. 


g cp. 15, 16; 2 Es 12, 27. 


hci. ‘Cp.'2'3; 3: 
#cp. 26, 13. 


acf. 2 Par 8, 14; 35, 15. 
6 cf. vr. 14. 
GCP. 9;..21. 


dpi. 15, \18, 245°: 16,538, 


cp. 83, 4; 72; Re:6, 23: 


fcp. 16, 38. 





Filius Oziau Benno. 27 Filius quoque Merari Oziau et Soam et Za- 
chur et Hebri. 28 Porro Moholi filius Eleazar, °qui non habebat 
liberos. 29 Filius vero Cis Ierameel. 39 9Filii Musi Moholi, Eder et 
Terimoth: isti filii Levi secundum domus familiarum suarum. 31 Mi- 


-seruntque et ipsi sortes contra fratres suos filios Aaron coram David — 


rege et *Sadoc et Ahimelech et principibus familiarum sacerdotalium 
et leviticarum tam maiores quam minores: omnes sors aequaliter 
dividebat. 
2 5 Igitur David et magistratus exercitus segregaverunt in ministe- 
rium filios “Asaph et 2Heman et ¢Idithun, qui ¢prophetarent 
in ¢citharis et psalteriis et cymbalis secundum numerum suum dedi- 
wel sibi officio servientes. 2 De filiis Asaph Zacchur et Toseph et 
Nathania et Asarela filii Asaph sub manu Asaph prophetantis iuxta 
regem. % Porro Idithun, filii Idithun Godolias, Sori Teseias et Ha- 
sabias et Mathathias, sex sub manu patris sui Idithun, qui in cithara 
prophetabat super confitentes et laudantes Dominum. rs Heman quo- 
que, filii Heman Bocciau, Mathaniau, Oziel, Subuel et Ierimoth, 
Hananias, Hanani, Eliatha, Geddelthi et Romemthiezer et Tesbacassa, 
Mellothi, Othir, Mahazioth: 5 omnes isti filii Heman /videntis regis 
in sermonibus Dei ut exaltaret cornu: deditque Deus Heman filios 
quattuordecim et filias tres. 6 Universi sub manu patris sui ad can- 
tandum in templo Domini distributi erant in %cymbalis et psalteriis 
et citharis in ministeria domus Domini iuxta regem, Asaph videlicet 
et Idithun et Heman. 7Fuit autem numerus eorum cum fratribus 
suis, qui erudiebant canticum Domini, cuncti doctores “ducenti octo- 
gintaocto. 

8 Miseruntque sortes per vices suas tex aequo tam maior quam 
minor, doctus pariter et indoctus. 9 Egressaque est sors prima Io- 
seph, qui erat de Asaph; secunda Godoliae, ipsi et filiis eius et fra- 
tribus eius duodecim; io tertia Zachur, filiis et fratribus eius duo- 
decim; 11 quarta Isari, filiis et fratribus eius duodecim, 12 quinta 
Nathaniae, filiis et fratribus eius duodecim; 13 sexta Bocciau, filiis 
et fratribus eius duodecim; 14 septima Isreela, filiis et fratribus eius 
duodecim; 15 octava Iesaiae, filiis et fratribus eius duodecim; 16nona 
Mathaniae, filiis et fratribus eius duodecim; 17 decima Semeiae, filiis 
et fratribus eius duodecim; 18 undecima Azareel, filiis et fratribus 
eius duodecim; 19 duodecima 7 Hoetie filiis et fratribus eius duo- 
decim; 2%tertiadecima Subaél, filiis et fratribus eius duodecim; 
21 quartadecima Mathathiae, filiis et fratribus eius duodecim; 22 quin- 
tadecima Ierimoth, filiis et fratribus eius duodecim; 23 sextadecima 
Hananiae, filiis et fratribus eius duodecim; 24 septimadecima Iesba- 
cassae, filiis et fratribus eius duodecim; 25 octavadecima Hanani, 
filiis et fratribus eius duodecim; 26nonadecima Mellothi, filiis et 
fratribus eius duodecim; 27 vicesima Eliatha, filiis et fratribus eius 
duodecim; 28 vicesimaprima Othir, filiis et fratribus eius duodecim; 
29 vicesimasecunda Geddelthi, filiis et fratribus eius duodecim; 3° vi- 
cesimatertia Mahazioth, filiis et fratribus eius duodecim; "31 vice- 
simaquarta Romemthiezer, filiis et fratribus eius duodecim. 

Divisionem autem “ianitorum de Coritis 2Meselemia filius Core 

de filiis Asaph. 2Filii Meselemiae “Zacharias primogenitus, Ia- 
dihel secundus, Zabadias tertius, Iathanaél quartus, 3 Aelam quintus, 
Iohanan sextus, Elioénai septimus. 4 Filii autem %Obededom Se- 
meias primogenitus, Iozabad secundus, Ioaha tertius, Sachar quar- 
tus, Nathanaél quintus, 5 Ammiel sextus, Issachar septimus, Phol- 
lathi octavus, quia benedixit illi Dominus. 6 Semei autem filio eius 
nati sunt filii praefecti familiarum suarum, erant enim viri fortissimi; 
7 filii ergo Semeiae Othni et Kaphaél et Obed, Elzabad, fratres eius 
viri fortissimi, Eliu quoque et Samachias: 8 omnes hi de filiis Obede- 
dom: ipsi et filii et fratres eorum fortissimi ad ministrandum sexa- 
ginta duo de Obededom. 9% Porro Meselemiae filii et fratres eorum 
robustissimi decem et octo. 1%De fHosa autem, id est de filiis 
Merari, Semri princeps (non enim habuerat primogenitum, et idcirco 
posuerat eum pater eius in principem). 11 Helcias secundus, Tabelias 
tertius, Zacharias quartus: omnes hi filii et fratres Hosa tredecim. 











in duodecim turmas distributo (27, 1-15), de principibus constitutis su- 
per singulas tribus Israél (16-24), de administratoribus thesaurorum re- 
gis et de eiusdem consiliariis 25-34): haec, inqguam, omnia illam abdica- 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
26, 12 — 27, 15 








12 Hi divisi sunt in ianitores, ut semper principes custodiarum sicut 
et fratres eorum ministrarent in domo Domini. 138 Missae sunt ergo 
sortes Yex aequo et parvis et magnis per familias suas in unamquam- 
que portarum. 14 Cecidit ergo sors orientalis “Selemiae; porro Za- 
chariae filio eius viro prudentissimo et erudito sortito obtigit plaga 
septentrionalis; 15 Obededom vero et filiis eius ad austrum, in qua 
parte domus erat seniorum concilium; 16 Sephim et ‘Hosa ad occi- 
dentem, iuxta portam quae ducit ad viam ascensionis: custodia con- 
tra custodiam. 17Ad orientem vero levitae sex et ad aquilonem 
quattuor, per diem, atque ad meridiem similiter in die quattuor et, 
ubi erat concilium, bini et bini. 18 In cellulis quoque ianitorum ad 
occidentem quattuor in via, binique per cellulas: 19 hae sunt divisio- 
nes ianitorum filiorum Core et Merari. 

20 Porro Achias erat super jthesauros domus Dei et vasa sancto- 
rum. 21*Filii Ledan filii Gersonni: de Ledan principes familiarum 
Ledan et Gersonni ‘Iehieli. 22 ™Filii Iehieli Zathan et Ioél fratres 
eius super thesauros domus Domini, 23 ”Amramitis et Isaaritis et 
Hebronitis et Ozihelitis. 24 °Subaél autem filius Gersom filii Moysi 
praepositus thesauris. 25 Fratres quoque eius ?Eliezer, cuius filius 
Rahabia et huius filius @Isaias et huius filius Ioram, huius quoque 
filius Zechri et huius filius “Selemith. 26Ipse Selemith et fratres 
eius super thesauros sanctorum, quae: ‘sanctificavit David rex, et 
principes familiarum et tribuni et centuriones et duces exercitus 
27 de hellis et manubiis proeliorum, quae consecraverant ad instaura- 
tionem et supellectilem templi Domini. 

28 Haec autem universa sanctificavit ‘Samuel videns et Saul filius 
Cis et Abner filius Ner et Ioab filius Sarviae: omnes qui sanctifi- 
caverant ea per manum Selemith et fratrum eius. 

29 Isaaritis vero praeerat Chonenias et filii eius ad “opera forin- 
secus super Israél ad Ydocendum et iudicandum eos. 39 Porro de He- 
bronitis “Hasabias et fratres eius viri fortissimi mille septingenti 
praeerant Israél trans Iordanem contra occidentem in cunctis operibus 
Domini et in ministerium regis; 31 Hebronitarum autem princeps 
fuit YIeria secundum familias et cognationes eorum. Quadragesimo 
anno regni David -recensiti sunt et inventi sunt viri fortissimi in 
@lazer Galaad 32 fratresque eius robustioris aetatis duo milia septin- 
genti principes familiarum. Praeposuit autem eos David rex Rubeni- 
tis et Gaditis et dimidiae tribui Manasse, in omne ¢ministerium Dei 
et regis. . 

7 7 Filii autem Israél secundum numerum suum, principes familia- 

rum, tribuni et centuriones et praefecti, qui ministrabant regi 
iuxta turmas suas ingredientes et egredientes per singulos menses 
in anno, vigintiquattuor milibus singuli praeerant. 2 Primae turmae 
in primo mense “Iesboam praeerat filius Zabdiel, et sub eo vigin- 
tiquattuor milia. 3 De ®filiis Phares princeps cunctorum principum 
in exercitu mense primo. 4Secundi mensis habebat turmam °Dudia 
ahohites, et post se alter nomine Macelloth, qui regebat partem 
exercitus vigintiquattuor milium. 5 Dux quoque turmae tertiae in 
mense tertio erat “Banaias filius Ioiadae sacerdos, et in divisione sua 
vigintiquattuor milia. §6Ipse est Banaias ¢fortissimus inter triginta 
et super triginta. Praeerat autem turmae ipsius Amizabad filius eius. 
7 Quartus, mense quarto, /Asahel frater Ioab et Zabadias filius eius 
post eum, et in turma eius vigintiquattuor milia. 8 Quintus, mense 
quinto, princeps 9Samaoth iezerites et in turma eius vigintiquattuor 
milia. _ 9 Sextus, mense sexto, Hira filius Acces thecuites, et in 
turma eius vigintiquattuor milia. 10 Septimus, mense septimo, ‘Hel- 
les phallonites de filiis Ephraim, et in turma eius vigintiquattuor 
milia. 11 Octavus, mense octavo, /Sobochai husathites de stirpe Za- 
rahi, et in turma eius vigintiquattuor milia. 12 Nonus, mense nono, 
‘Abiezer anathothites de filiis Iemini, et in turma eius vigintiquat- 
tuor milia. 13 Decimus, mense decimo, “Marai et ipse netophathi- 
tes de stirpe Zarahi, et in turma eius vigintiquattuor milia. 14 Unde- 
cimus, mense undecimo, “Banaias pharathonites de filiis Ephraim, 
et in turma eius vigintiquattuor milia. 15 Duodecimus, mense duo- 





£cp. 25, 8. 
Aei> VE: 3,2. 


icp. 16, 38. 


jvr. 22, 24, 26; cp. 28, 12; 1 
Es 2, 69; 2 Es 10, 38. — cf. 
M1 3, 10, etc. 

e’ cp. 23, 8. 

tL chtp' 29.8. 

m cf. cp. 23, 8. 

WCD.-292)52- 

ocp. 23, 16. — cf. cp. 24, 20. 

P ck..cp, 23, 17. 

OCs CD .224,.'2T. 

as Dias ee & on @ 

s2 Rg 8, 11. — cf. Nm 31, 50. 


tcp. 29, 29. — v. 1 Rg 9g, 9. 


u2Es 11, 16. 
v.cp. 23, 4. — v. Dt 16, 18. 
LCDs 375k He 


y cp. 24, 23. — cf. cp. 33, 19. 
Z.cp. 6, 813; Nm'215 '325 Joe, 
39. 


@ 2: Par -19;. 1% 


acp. 11, 11. —cf. 2 Rg 23, 8. 
bNm 26, 20. 
c¢2 Rg 23, 9. —.ef.. ep. st1, 212. 


d2 Rg 8, 18. 


€ Cp. 11, 24,25; 2 Rg 23, 20-33. 
f chez 2r AaOe DERG 03.02 45 


Biche cr. BI, 27352 Re 23, 725% 
A cpiry: 28. 
4 Cp. FI, (27. 


CPM 29% 20; 437-2 Re 21, 
18. 


Lép. 11,28. 
m cp. II, 30. 


R'CDy TI; 31. 





SAO: 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
27, 16 — 28, 12 


tionem Davidis in manus filii Salomonis quodammodo praenuntiant. 
Ea. facta est post convocationem principum (28, 1-10), verborum 
Dei commemorationem (11-21), traditionem thesaurorum et earum re- 








oct. 2,Re 22.29. 
OCD...) 435 (36. 15, 27; Ids; 
13; 3, 9. 


qgcp. 26, 30. 
P£Di245; 3 


SiCD.n2 83° Be 
by. Gn 5. .§* 225.79. 
C1. CD. DL. 2.45, Os 


VT CDi 235 7yrt43h2 Re 24812=15. 


“Cp. II, 32; 2 Rg 23,31 Ce). 


¥-cp.*5; 16. 
Z.cp. 5, 10 


PV. 2RE TS, 12% 
bv. 2 Rg 15, 37. 


Cts, Ves 

d3 Rg 1, 7. — cf. cp. 24, 6. 
ecf. cp. 11, 6. — v. 4 Rg 25, 
a cp. 23, 2. [8. 


6-V.-cp) 2'7,. 16-22. 
Cepia 7571-5. 

dv. cp. 27, 25-32. 
ev. cp. It, 10-46. 


fv.-cp. 22; 7-10. 


PPS: .O8 css tats, 18 60e-o7: 
Lm 2, 1. — cf. Ps 109, 1 
hcp. 22. 8; 2 Rg 7, 5, 13. — 

cf. 3 Rg 5, 3. 


472 - Ry. 26,10 s 58 


j cp. righ 23 
cp. $30? een 49, 8-10; Ps 591, 
s -- 68. 


lz Rg 16, 1. 
mt Re 16, 12}. 13; 
NV. CP. 3, 1-9; 14, 3-7; Sap 


Rg 7, 13, 14. 
CCl 7) 126022, 1s 
Fict. Cp. 22.713. 


9] v. 3 Rg 8, 39. 
S01... 2° Re-8, 61. 
fa: Re.26, 9: Ps 7, IO; 39, 16. 
uv. 2 Par 15, 2 : 


v vr. 20; 1 Es 10, 4; Ag 2, 4. 
x vr. 19. — cf. Ex 25, 9, 40. 
y 3 Rg 6, 3; 2 Par 3, 4 





decimo, °Holdai netophathites de stirpe ?Gothoniel, et in turma eius 
vigintiquattuor milia. 

6 Porro tribubus praeerant Israél: Rubenitis dux Eliezer filius 
Zechri, Simeonitis dux Saphatias filius Maacha, 17 Levitis @Hasabias 
filius Camuel, Aaronitis “Sadoc, 18 Iuda Eliu frater David, Issachar 
Amri filius Michaél, 19 Zabulonitis Iesmaias filius Abdiae, Nephtha- 
litibus Ierimoth filius Ozriel, 2° filiis Ephraim Osee filius Ozaziu, 
dimidiae tribui Manasse Ioél filius Phadaiae, 21 et dimidiae tribui 
Manasse in Galaad Iaddo filius Zachariae, Beniamin autem [Iasiel 
filius Abner, 22 Dan vero Ezrihel filius Iercham: ‘shi principes filio- 
rum Israél. 23 Noluit autem David numerare eos a viginti annis 
inferius, ‘quia dixerat Dominus ut multiplicaret Israél quasi stellas 
caeli. 24¥Ioab filius Sarviae coeperat numerare nec complevit, “quia 
super hoc ira irruerat in Israél; et idcirco numerus eorum, qui fuerant 
recepaltl, non est relatus in fastos regis David. 

25Super thesauros autem regis fuit *Azmoth filius Adiel; his 
autem thesauris, qui erant in urbibus et in vicis et in turribus, prae- 
sidebat Ionathan filius Oziae; 26 operi autem rustico et agricolis, 
qui exercebant terram, praeerat Ezri filius Chelub; #7 vinearumque 
cultoribus Semeias romathites; cellis autem vinariis Zabdias aphoni- 
tes; 28nam super oliveta et ficeta, quae erant in campestribus, 
Balanan gederites; super apothecas autem olei Ioas; 29 porro armen- 
tis, quae pascebantur in YSaron, praepositus fuit Setrai saronites, et 
super boves in vallibus Saphat filius Adli; super camelos vero 
Ubil ismahelites, et super asinos Iadias meronathites; 3%! super 
gure. aavadve Iaziz *agareus: omnes hi principes substantiae regis 

avid. 

32 Tonathan autem patruus David consiliarius, vir prudens et lit- 
teratus; ipse et Iahiel filius Hachamoni erant cum filiis regis. 33 ¢Achi- 
tophel etiam consiliarius regis, et Chusai arachites amicus regis. 
34 Post Achitophel fuit Ioiada filius °Banaiae et ¢Abiathar. ¢Prin- 
ceps autem exercitus regis erat Ioab. 

? 8 *Convocavit igitur David omnes principes Israél, duces tribuum 

et °praepositos turmarum, qui ministrabant regi, tribunos quo- 
que et centuriones et %qui praeerant substantiae et possessionibus 
regis filiosque suos cum eunuchis et “potentes et robustissimos quos- 
que in exercitu Ierusalem. 2 Cumque surrexisset rex et stetisset, 
ait: Audite me, fratres mei et populus meus: /cogitavi ut aedifi- 
carem domum, in qua requiesceret arca foederis Domini et 9scabel- 
Jum pedum Dei nostri, et ad aedificandum omnia praeparavi ; 
3 Deus autem dixit mihi: “Non aedificabis domum nomini meo, eo 
quod sis vir bellator et sanguinem fuderis. 4 Sed ‘elegit Dominus 
Deus Israéi me de universa domo patris mei, ut essem rex super 
Israél jin sempiternum; “de Iuda enim elegit principes, porro de 
domo luda ‘domum patris mei, et de ™filiis patris mei placuit ei 
ut me eligeret regem super cunctum Israél. 5 Sed et "de filiis meis 
(filios enim mihi multos dedit Dominus) °elegit ?Salomonem filium 
meum ut sederet in throno regni Domini super Israél. 6 Dixitque 
mihi: %Salomon filius tuus aedificabit domum meam et atria mea; 
ipsum enim elegi mihi in filium et ego ero ei in patrem 7 et firmabo 
regnum eius usque in aeternum, ‘si perseveraverit facere praecepta 
mea et iudicia, sicut et hodie. 8 Nunc ergo coram universo coetu 
Israél, audiente Deo nostro, custodite et perquirite cuncta mandata 
Domini Dei nostri, ut possideatis terram bonam et relinquatis eam 
filiis vestris post vos usque in sempiternum. 

9 Tu autem, Salomon fili mi, scito Deum patris tui et servito ei 
Scorde perfecto et animo voluntario; ‘omnia enim corda scrutatur 
Dominus et universas mentium cogitationes intelligit. “Si quaesieris 
eum, invenies; si autem dereliqueris eum, proiciet te in aeternum. 
10 Nunc ergo, quia elegit te Dominus ut aedificares domum sanctuarii, 
vconfortare et perfice. 

11 Dedit autem David Salomoni filio suo “descriptionem Ypor- 
ticus et templi et cellariorum et cenaculi et cubiculorum in ady tis 
et domus propitiationis 12 necnon et omnium quae cogitaverat, atrio- 











rum quae paratae sunt ad templum aedificandum (29, 1-5), post exhor- 
tationem principibus factam ut opus Dei promoveant (6- 9) postque 
gratiarum actionem et petitionem divini auxilii (10-19). Itaque Salo- 


LIBER 
I PARALIPOMENON 
28, 13 — 29, 17 








rum et exedrarum per circuitum *in thesauros domus Domini et in 
thesauros sanctorum 18 4divisionumque sacerdotalium et °leviticarum 
in omnia opera domus Domini et in universa vasa ministerii templi 
Domini; 14aurum in pondere per singula vasa ministerii, argenti 
quoque pondus pro vasorum et operum diversitate, 15 sed et in °can- 
delabra aurea et ad lucernas eorum _aurum pro mensura uniuscu- 
iusque candelabri et lucernarum, similiter et in candelabra argentea 
et in lucernas eorum pro diversitate mensurae, pondus argenti tra- 
didit. 16Aurum quoque dedit in mensas propositionis pro diversitate 
mensarum}; similiter et argentum in alias mensas argenteas. 17 Ad 
fuscinulas quoque et phialas et turibula ex auro purissimo et leunculos 
aureos pro qualitate mensurae pondus distribuit in leunculum et 
leunculum; similiter et in leones argenteos diversum argenti pondus 
separa vit. 18 dA}tari autem, in quo adoletur incensum, aurum puris- 
simum dedit, ut ex ipso fieret similitudo ¢quadrigae fcherubim 
extendentium alas et velantium arcam foederis Domini. 19 Omnia, 
inquit, venerunt scripta manu Domini ad me, Y%ut intelligerem uni- 
versa opera exemplaris. 

20 Dixit quoque David Salomoni filio suo: "Viriliter age et con- 
fortare et fac: ne timeas et ne paveas; Dominus enim Deus meus 
tecum erit et ‘non dimittet te, nec derelinquet donec perficias omne 
opus ministerii domus Domini. 21 Ecce Jdivisiones sacerdotum et 
levitarum in omne ministerium domus Domini adsistunt tibi et kpa- 
rati sunt, et noverunt tam principes quam populus facere omnia 
praecepta tua. 

2 Locutusque est David rex ad omnem ecclesiam: Salomonem 

filium meum unum elegit Deus “adhuc puerum et tenellum; 
opus namque grande est; neque enim homini praeparatur habitatio, 
sed Deo. 2 Ego autem totis viribus meis praeparavi impensas do- 
mus Dei mei: aurum ad vasa aurea et argentum in argentea, aes 
in aenea, ferrum in ferrea, ligna ad lignea et “lapides onychinos et 
quasi stibinos et diversorum colorum omnemque pretiosum lapidem 
et marmor parium abundantissime. 3 Et super haec, quae obtuli in 
domum Dei mei, de peculio meo aurum et argentum do in templum 
Dei mei exceptis his quae praeparavi in aedem sanctam, 4 “%tria milia 
talenta auri de auro “Ophir et septem milia talentorum argenti pro- 
batissimi ad deaurandos parietes templi; 5et ubicumque opus est 
aurum de auro, et ubicumque opus est argentum de argento, opera 
fiant per manus artificum. Et, si quis ‘sponte offert, impleat manum 
sep hodie, et offerat quod voluerit Domino. 

6 9Polliciti sunt itaque principes familiarum et proceres tribuum 
Israél, tribuni quoque et centuriones et hprincipes possessionum 
regis. 7 Dederuntque in opera domus Dei auri talenta quinque milia 
et ‘solidos decem milia, argenti talenta decem milia et aeris talenta 
decem et octo milia; ferri quoque centum milia talentorum. 8 Et 
apud quemcumque inventi sunt lapides, dederunt in thesauros domus 
Domini per manum Jlahiel Gersonitis. 9 Laetatusque est populus, 
cum vota sponte promitterent, quia Kkcorde toto offerebant ea Do- 
mino; sed et David rex laetatus est gaudio magno. 

10 Et benedixit Domino coram universa multitudine et ait: "Be- 
nedictus es, Domine Deus Israél patris nostri, ab aeterno in aeter- 
num. 11™Tua est, Domine, magnificentia et potentia et gloria atque 
victoria, et tibi laus; cuncta enim, quae in caelo sunt et in terra, tua 
sunt; tuum, Domine, regnum, et tu es super omnes principes. 12”Tuae 
divitiae et tua est gloria; tu dominaris omnium, °in manu tua virtus 
et potentia, in manu tua magnitudo et imperium omnium. 

13 Nunc igitur, Deus noster, confitemur tibi et laudamus nomen 
tuum inclitum. 14 Quis ego, et quis populus meus, ut possimus haec 
tibi universa promittere? Tua sunt omnia, et quae de manu tua 
accepimus dedimus tibi; 15 ?peregrini enim sumus coram te et adve- 
nae, sicut omnes patres nostri’ YDies nostri quasi umbra super 
terram, et nulla est mora. 16 Domine Deus noster, omnis haec copia 
quam paravimus, ut aedificaretur domus nomini sancto tuo, de manu 
‘tua est et tua sunt omnia. 17 Scio, Deus meus, quod ‘probes corda 





z Mt 7, 7. — v. cp. 26, 20. 


acp. 24,1 
bcp. 23, 6. 


cv. Ex 25, 31-37. 


Ove EX.30.- ¥: 

ecf. Ecli 49, 10. 

fv. Ex 25, 18-22; 3 Rg 6, 
23-38. 

2c LT; 125° Exess. 40. 


ANS cp: 22°23. 
4-Js x, *S. 


j vr. 13. — V. cpp. 24-26. 
h ck. Ex'35; 25,26; 35, 1, 2. 


@cp, 23, §. — ct..3:Re-3,07 
b vr. 10. 


ccf, Is 54,11,12; Ap 21, 19-21. 


d cf. cp. 22, 14. 
ev. 3 Rg og, 28. 


Fer oe Oh, 3545, 5. 


Bcp. 127) 1; 28) 2. 
hcp. 27, 25-31. 


i1 Es 2, 69; 8, 27 (; 2 Es 6, 
40-72). 


jcp. 23, 8. — cf. cp. 26, 2r. 
kcf. 4 Rg 12,4382 Cor 9, 7 


et ow: Cn. ad ll, in fr. 2 per 


PECL [ann. 
11) R. in D. x Oct. — Ant. 
in sb: D. 5.:Oct: 


m ci.-t. cm 1, 17? -Ap-s5, 13. 

# cl. 3‘ Re 3, 13; 2-Par £, 125 
Rm 11, 36. 

o2 Par 20, 6. 


14] * Conc. Araus. II (an. 529) 
can, IT. ; 

bp Ps 38, 13; Heb 11,13. — v. 
4; Sap 2, 53°S;°9 


rcp. 28, 9; Bio 2 ee —cf.1 
16, VE 





— 35m — 








LIBER 
I PARALIPOMENON 
29, 18-30 


mon, regia unctione accepta, ab omnibus rex salutatur (20-25); David 
autem non multo post in senectute bona moritur (26-30). 
B) Salomonis historia (2 Par 1, 1-8, 30). Sapientiam, quam a Deo in Gabaon 





scf. Pro 11, 20. 


17,18] Of. in Ded. Ecel. 


PPS. GE. Fo 


“&VY.1. 2. 
VCP. 22, 14. 
CVs. 1S 22.33 


WAS 4,316 


z Gn 35, 14. 


av, 3 Rg I, 33-39. 
desi ik 22-2, 

c€3 heg 2, 35. 

d3 Rg 2, 12. 

ecp. 28, 5. — cf. 2 Paro, 8. 


f2 Par 1, 1. — cf. Js 3, 7. 


g3 Rg 3, 13; 2 Par 1, 12. — 
cf. Ec 2, 9. 


h2 Rg 5, 4, 5; 3 Rg 2, 11. 


$cf. Gn18, 5: 25, 8. 
jcp. 23, 1. 


Rk cp. 26, 28. — cf. 1 Rg 9, 9. 
BV; 2 R232, 12: 

m cp. 21, 9. —'v. 1 Rg 22, 5. 
mcf. Dn 4, 23, 25: 





et ‘simplicitatem diligas, unde et ego in simplicitate cordis mei 
laetus obtuli universa haec, et populum tuum, qui hic repertus est, 
vidi cum ingenti gaudio tibi offerre donaria. 18 Domine Deus Abra- 
ham et Isaac et Israél patrum nostrorum, custodi in aeternum hanc 
voluntatem cordis eorum, et semper in venerationem tui mens ista 
permaneat. 19 *Salomoni quoque filio meo da cor perfectum, ut cu- 
stodiat mandata tua, testimonia tua et caeremonias tuas et faciat 
universa et “aedificet aedem, Ycuius impensas paravi. 

20 Praecepit autem David universae ecclesiae: “Benedicite Domino 
Deo nostro. Et benedixit omnis ecclesia Domino Deo patrum suo- 
rum, et Yinclinaverunt se et adoraverunt Deum et deinde regem. 
21 Immolaveruntque victimas Domino et obtulerunt holocausta die 
sequenti, tauros mille, arietes mille, agnos mille cum 4libaminibus - 
suis et universo ritu abundantissime in omnem Israél. 22 Et come- 
derunt et biberunt coram Domino in die illo cum grandi laetitia. 
Et @unxerunt, °secundo Salomonem filium David. Unxerunt autem 
eum Domino in principem et °Sadoc in pontificem. 23 4Seditque 
Salomon super ¢solium Domini in regem pro David patre suo, et 
cunctis placuit, et paruit illi omnis Israél. 24 Sed et universi prin- 
cipes et potentes et cuncti filii regis David dederunt manum et su- 
biecti fuerunt Salomoni regi. 25 7Magnificavit ergo Dominus Salo- 
monem super omnem Israél et %dedit illi gloriam regni, qualem 
nullus habuit ante eum rex Israél. 

26 Tgitur David filius Isai regnavit super universum Israél. 27 Et 
Mdies, quibus regnavit super Israél, fuerunt quadraginta anni; in 
Hebron regnavit septem annis et in Ierusalem annis triginta tribus. 
28 Et mortuus est “in senectute bona /plenus dierum et divitiis et 
gloria. Et regnavit Salomon filius eius pro eo. : 

29 Gesta autem David regis priora et novissima scripta sunt in 
libro ‘Samuelis videntis, et in libro ,Nathan prophetae atque in vo- 
lumine "Gad videntis, 3° universique regni eius et fortitudinis et tem- 
porum, “quae transierunt sub eo sive in Israél sive in cunctis regnis 
terrarum. 


LIBER 


IT PARALIPOMENON 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
1, 1-6 








we Hw 
Pda 
iti] 
Ww 
Le | 


@°35°F3, Th 


fi Par 16, 39; 271;°29; 

g Ex 29, 10; Lv 10, 7; Nm 14, 
10; Js 18, x etc. 

k2 Rg'6, 2,12; 1. Par) 13; 6, 

83 1S, 3, 275-16, 1. 

$ Ex 27,\1,.2; 38, 1-8. 

7 EX 315/94 

PC, Yea recs. 


m 3 Rg 3, 4. 





HEBRAICE “ DIBRE HAIAMIM,, 


ONFORTATUS est ergo “Salomon filius David ®in re- 

gno suo, et Dominus Deus eius erat cum eo et 
Cmagnificavit eum in excelsum. 2 Praecepitque 
Salomon universo Israéli, %tribunis et centurioni- 
bus et ducibus et iudicibus omnis Israél et prin- 
cipibus familiarum 3 et abiit cum universa multi- 
tudine in excelsum Gabaon, fubi erat %taberna- 
1 = culum foederis Dei, quod fecit Moyses famulus Dei 
in solitudine. 4”Arcam autem Dei adduxerat David de Cariathiarim 
in locum, quem praeparaverat ei et ubi fixerat illi tabernaculum, hoc 
est in Ierusalem. 5 Altare quoque aeneum, quod ‘fabricatus fuerat 
jBeseleel filius Uri filii Hur, ibi erat 4coram tabernaculo Domini; 
quod et requisivit Salomon et omnis ecclesia. § Ascenditque Salo- 
mon ad altare aeneum coram tabernaculo foederis Domini et ™obtu- 
lit in eo mille hostias. 




















Salomon postulat, una cum divitiis et gloria obtinet (1, 1-17). 
Hoc demonstrat in primis templum, quod aedificandum  suscepit, 
ab Hiram rege Tyriorum impetratis architecto, lignis et opera- 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
1,7—2, 14 





10¢@Da mihi sapientiam et inteiligentiam, 








7Ecce autem in ipsa nocte apparuit ei Tisits dicens: Postula 
quod vis ut dem tibi. 8 Dixitque Salomon Deo: Tu fecisti cum 
David patre meo misericordiam magnam et “constituisti me regem 
pro eo. 9% Nunc ergo, Domine Deus, *impleatur sermo tuus, quem 
pollicitus es David patri meo; tu enim me fecisti regem super po- 
pulum tuum multum, ?qui tam innumerabilis est quam pulvis terrae. 
ut ingrediar et egrediar 
coram populo tuo; quis enim potest hunc populum tuum digne, 
qui tam grandis est, iudicare? 11 Dixit autem Deus ad Salomonem: 
Quia hoc magis placuit cordi tuo, et non postulasti "divitias et sub- 
stantiam et gloriam neque animas eorum qui te oderant, sed nec 
dies vitae plurimos; petisti autem sapientiam et scientiam, ut iudi- 
care possis populum meum, super quem constitui te regem: 12 sa- 
pientia et scientia data sunt tibi, divitias autem et substantiam et 
gloriam dabo tibi, ‘ita ut nullus in regibus nec ante te nec post te 


- fuerit similis tui. 


13 Venit ergo Salomon ab excelso Gabaon in Ierusalem coram 
ttabernaculo foederis et regnavit super Israél. 14 Congregavitque 
sibi currus et equites, et “facti sunt ei mille quadringenti currus 
et duodecim milia equitum, et fecit eos esse in Yurbibus quadriga- 
rum et cum rege in Jerusalem. 15*”Praebuitque rex argentum et 
aurum in Ierusalem Yquasi lapides et cedros quasi sycomoros quae 
nascuntur in campestribus multitudine magna. 16 <Adducebantur 
autem ei equi de Aegypto et de Coa a negotiatoribus regis, qui 
ibant et emebant pretio, 17 quadrigam equorum sescentis argenteis 
et equum centum quinquaginta, similiter de universis regnis Hethaeo- 
rum et a regibus Syriae emptio celebrabatur. 

2 @Decrevit autem Salomon aedificare domum nomini Domini et 

palatium sibi. 2 Et °numeravit septuaginta milia virorum por- 
tantium umeris et octoginta milia qui caederent lapides in montibus 
praspositosque eorum “tria milia sescentos. 

3 Misit quoque ad Hiram regem Tyri dicens: dSicut egisti cum 
David patre meo et misisti ei ligna cedrina, ut aedificaret sibi do- 
mum in qua et habitavit, 4 sic fac mecum, ut aedificem domum no- 
mini Domini Dei mei, ut consecrem eam ad adolendum ¢incensum 
coram illo et fumiganda aromata, et fad propositionem panum sem- 
piternam et ad Yholocautomata mane et vespere, “sabbatis quoque 
et neomeniis et sollemnitatibus Domini Dei nostri in sempiternum, 
quae mandata sunt Israéli. 5 Domus enim, quam aedificare cupio 
magna est; ‘magnus est enim Deus noster super omnes deos. 6 JQuis 
ergo poterit praevalere, ut aedificet ei dignam domum? Si caelum 
et caeli caelorum capere eum nequeunt, quantus ego sum ut possim 
aedificare ei domum? Sed ad hoc tantum ut adoleatur incensum 
coram illo. 7 Mitte ergo mihi virum eruditum, qui noverit operari 
in auro et argento, aere et ferro, purpura, coccino et hyacintho, et 
qui sciat sculpere caelaturas cum his artificibus, quos mecum habeo 
in Iudaea et Ierusalem, ”quos praeparavit David pater meus. 8 Sed 
et ligna cedrina mitte mihi et arceuthina et pinea de Libano; scio 
enim quod servi tui noverint caedere ligna de Libano, et “erunt 
servi mei cum servis tuis, 9 ut parentur mihi ligna plurima; domus 
enim quam cupio aedificare magna est nimis et inclita. 10 Praeterea 
°operariis, qui caesuri sunt ligna, servis tuis, dabo in cibaria tritici 
coros viginti milia et hordei coros totidem et vini viginti milia me- 
tretas, olei quoque sata viginti milia. 

11 Dixit autem Hiram rex Tyri per litteras, quas miserat Salo- 
moni: ?Quia dilexit Dominus populum suum, idcirco te regnare 
fecit super eum; 12et addidit dicens: Benedictus Dominus Deus 
Israél, Yqui fecit caelum et terram, qui dedit David regi filium sa- 
pientem et eruditum et sensatum atque prudentem, “ut aedificaret 
domum Domino et palatium sibi. 

13 Misi ergo tibi virum prudentem et scientissimum ‘Hiram 
patrem meum, 14 filium mulieris de filiabus Dan, cuius pater fuit 
Tyrius, ‘qui novit operari in auro et argento, aere et ferro et mar- 
more et lignis, in purpura quoque et hyacintho et bysso et coccino, 





7-12] 3 Rg 3, 5-14. 
mt Par 28, 5. 
0¢D. 6,475 3 Re-8;. 26. 


p Gn 13, 16. 
qcf. Nm 27, 17; Dt 31, 2; Sap 
8, 4; 9, 10. 


fUX 8,936, 46 


Scp. 9, 22. — cf. 1 Par 29, 25. 

t vr. °3. 

14-17) Cp. 29; 28; So RE. 26, 
26-29. 


u cf. "3 Re 4, 26. 
v cf. 3 BE 9 19. 


be 
cf. Sip. 7, 
5 cp 9, 2 


a3 Rg5, 5 

bvr. 17; 3 Rg 5, 15, 16. — cf. 
cp. 8, 7, 8; 3 Rg 9, 29, 21. 

CGE sREuRs 76; 

dz Par 14; 1. 

3-16] 3 Rg 5, 2-11 


ev. Ex 30, 7. 
fv. Lv 24, 5-8. 


he. a 28, 3-8. 
8,137 Nm. 28;.0;) TE; 20; 


4 Povrz4, 5. + ch. Ex 15, ‘120% 
Pat-16;;25: Ps 85,8: 

jcp. 6, 18 eRe S 27; Is 66, 
1; Ac 7, 49. 


b vrets ta. 


it Par22 > 15. 


$CD: 9; LO¢ ET 


och. 3° Res: Ty 


pcp. 9, 8; 3 Rg 10, 9 


OVE Gn: 47. 

ELA VET: 

$3 Rg 7, 13, 14. — cf. Ex 31, 
4-6. 


Bcte-Vvt.-7. 





(23) 


ae Cae 











LIBER 
II PARALIPOMENON 
2,15 — 4,5 


riis, qui cum Israélitis et advenis opus exsequuntur (2, 1-18). Idip- 
sum vero in singulis eius partibus perfectum (13, 1-17) pretiosis- 
simisque omnis generis vasis per atrium et in sanctuario distributis 





uvr. I0. 
vcf. 3 Rg 5,9 
xv. Js 19, 46. 


NCh, Y ar-az, 2. 
2V. Vr. 2. 


acf. Js 9, 27. 


1-4] 3 Rg 6, 1-3. 
a Gn 22, 2, 14. 
beck, -2 Re 24y-2g4 
15 528))-2'5,,.28. 
Ccir: Ws 35 3rr: 
dcfu wr. 83.3. Re. 6, 27. 


+. Par 21, 


ecf. 3 Rg 5, 8; 6, 9. 
f 3 Rg 6, 29, 32. 


gcf. 3 Rg 6, 16. 


hz Par 28, 11. 
10-13] 3 Rg 6, 23-28. 


i Ex 40, 9. 
jv. Ex 26, 31; Mt. 27, 5%. 
15, 16] 3 Rg 6, 75 15-20. 


Lcf. 3 Rg 7. 15; 4 Rg 25, 17; 
Jt 2535520. 


m3 Rg 7, 2%. 


om 7, 8, 12. — cf. cp. 15, 
4 Re 8 8, 44; 4 Rg 16, 14. 
v. Ez 43, 13-17. 
2-5] 3 Rg 7, 23-26. 





et qui scit caelare omnem sculpturam et adinvenire prudenter quod- 
cumque in opere necessarium est cum artificibus tuis et cum artifi- 
cibus domini mei David patris tui. 15 Triticum ergo et hordeum et 
oleum et vinum “quae pollicitus es, domine mi, mitte servis tuis. 
16’¥Nos autem caedemus ligna de Libano, quot necessaria habueris, 
et applicabimus ea ratibus per mare in “loppe; tuum autem erit 
transferre ea in Jerusalem. 

17 Numeravit igitur Salomon omnes viros proselytos, qui erant 
in terra Israél, Ypost dinumerationem quam dinumeravit David pater 
eius, et zinventi sunt centum quinquaginta milia et tria milia ses- 
centi. 18 4Fecitque ex eis septuaginta milia qui umeris onera por- 
tarent et octoginta milia qui lapides in montibus caederent, tria au- 
tem milia et sescentos praepositos operum populi. 

Et coepit Salomon aedificare domum Domini in Terusalem in 

*monte Moria, qui demonstratus fuerat David patri eius, in loco 
quem paraverat David in area Ornan iebusaei. 2Coepit autem 
aedificare mense secundo, anno quarto regni sui. 

3 Et haec sunt “fundamenta quae iecit Salomon ut aedificaret do- 
mum Dei: longitudinis cubitos in mensura prima 4sexaginta, lati- 
tudinis cubitos viginti. 4 Porticum vero ante frontem, quae tende- 
batur in longum iuxta mensuram latitudinis domus, cubitorum viginti ; 
porro altitudo centum viginti cubitorum erat, et deauravit eam in- 
trinsecus auro mundissimo. 

5 Domum quoque maiorem texit ¢tabulis ligneis abiegnis et la- 
minas auri obrizi adfixit per totum; ‘sculpsitque in ea palmas et 
quasi catenulas se invicem complectentes, 6 stravit quoque pavimen- 
tum templi pretiosissimo marmore decore multo. 7 Porro aurum 
erat probatissimum de cuius laminis texit domum et trabes eius et 
postes et parietes et ostia, et caelavit cherubim in parietibus. 

89Fecit quoque domum sancti sanctorum: longitudinem iuxta 
latitudinem domus cubitorum viginti, et latitudinem similiter viginti 
cubitorum, et laminis aureis texit eam quasi talentis sescentis. 9 Sed 
et clavos fecit aureos, ita ut singuli clavi siclos quinquagenos ap- 
penderent. ’Cenacula quoque texit auro. 

10 Fecit etiam in domo sancti sanctorum cherubim duos opere 
statuario et texit eos auro. 11 Alae cherubim viginti cubitis extende- 
bantur, ita ut una ala haberet cubitos quinque et tangeret parietem 
domus, et altera quinque cubitos habens alam tangeret alterius che- 
rub. 12 Similiter cherub alterius ala quinque habebat cubitos et tan- 
gebat parietem, et ala eius altera quinque cubitorum alam cherub 
alterius contingebat. 13 Igitur alae utriusque cherubim expansae erant 
et extendebantur per cubitos viginti; ipsi autem stabant erectis pe- 
dibus, et facies eorum erant versae ad ‘exteriorem domum. 

14 jFecit quoque velum ex hyacintho, purpura, cocco et bysso et 
intexuit ei cherubim. 

15 /Ante fores etiam templi duas columnas quae triginta et quin- 
que cubitos habebant altitudinis ; porro capita earum quinque cu- 
bitorum. 16 Necnon et quasi catenulas in oraculo, et superposuit eas 
capitibus aia malogranata etiam centum quae catenulis in- 
terposuit. 17Ipsas quoque columnas ™posuit in vestibulo templi 
unam a dextris et alteram a sinistris; eam quae a dextris erat vo- 
cavit Iachin et quae ad laevam Booz. 

4 Fecit quoque “altare aeneum viginti cubitorum longitudinis et 
viginti cubitorum latitudinis et decem cubitorum altitudinis. 
2Mare etiam fusile decem cubitis a labio usque ad labium ro- 
tundum per circuitum; quinque cubitus habebat altitudinis, et funi- 
culus triginta cubitorum ambiebat gyrum eius. 
boum erat subter illud, et decem cubitis quaedam extrinsecus cae- 
laturae quasi duobus versibus alvum maris circuibant. Boves autem 
erant fusiles. 4 Et ipsum mare super duodecim boves impositum 
erat, quorum tres respiciebant ad aquilonem et alii tres ad occiden- 
tem, porro tres alii meridiem et tres qui reliqui erant orientem ha- 
bentes mare superpositum, posteriora autem boum erant intrinsecus 
sub mari. 5 Porro vastitas eius habebat mensuram palmi, et labium 


3 Similitudo quoque — 


Ne ceeec eee ree 








prec. eas 


I i 





instruitur et ornatur (4, 1-22), sollemniterque Deo dicatur, et, trans- 
lata in illud de urbe David foederis arca (5, 1-12), totum im- 
pletur gloria Domini (13, 14). Tunc Salomon gratias agit eo quod 








illius erat quasi labium calicis vel repandi lilii, 9capiebatque tria milia 
metretas. 

6 cFecit quoque conchas decem et posuit quinque a dextris et 
quinque a sinistris, ut lavarent in eis omnia quae in holocaustum 
oblaturi erant, porro in mari sacerdotes lavabantur. 

7Fecit autem et candelabra aurea decem, ¢secundum_ speciem 
qua iussa erant fieri, et posuit ea in templo quinque a dextris et 
quinque a sinistris. 8 eNecnon et mensas decem et posuit eas in 
templo quinque a dextris et quinque a sinistris; phialas quoque au- 
reas centum. 

9Fecit etiam ‘atrium sacerdotum et Ybasilicam grandem et ostia 
in basilica, quae texit aere. 

10%Porro mare posuit in latere dextro, contra orientem ad me- 
ridiem. 

11 Fecit autem ‘Hiram lebetes et creagras et phialas, et com- 
plevit omne opus regis in domo Dei: 1!2hoc est columnas duas 
et Jepistylia et capita et quasi quaedam retiacula quae capita tege- 
rent super epistylia, 13 /malogranata quoque quadringenta et retiacula 
duo, ita ut bini ordines malogranatorum singulis retiaculis iunge- 
rentur, quae protegerent epistylia et capita columnarum. 14 ™Bases 
etiam fecit et conchas quas superposuit basibus; 15 mare unum, 
boves quoque duodecim sub mari; 16et lebetes et “creagras et 
phialas. Omnia vasa °fecit Salomoni Hiram pater eius in domo Do- 
mini ex aere mundissimo. 17In regione Iordanis fudit ea rex in 
argillosa terra inter Sochot et Saredatha. 18 ?Erat autem multitudo 
vasorum innumerabilis, ita ut ignoraretur pondus aeris. 

19 Fecitque Salomon omnia vasa domus Dei et altare aureum 
et Ymensas et super eas panes propositionis, 29 candelabra quoque 
cum lucernis suis, “ut lucerent ante oraculum iuxta ritum, ex auro 
purissimo 21et florentia quaedam et lucernas et forcipes aureos: 
omnia de auro mundissimo facta sunt. 22 Thymiateria quoque et 
turibula et phialas et mortariola ex auro purissimo. Et ostia cae- 
Javit templi interioris, id est in sancta sanctorum, et ostia templi 
forinsecus aurea. Sicque completum est omne opus quod fecit Sa- 
lomon in domo Domini. 

Intulit igitur Salomon omnia “quae voverat David pater suus, 

argentum et aurum et universa vasa posuit in thesauris domus Dei. 

2 Post quae congregavit maiores natu Israél et cunctos prin- 
cipes tribuum et capita familiarum de filiis Israél in Ierusalem, ut 
adducerent arcam foederis Domini de °civitate David, quae est 
Sion. 3 Venerunt itaque ad regem omnes viri Israél in die sollemni 
mensis septimi. 4 Cumque venissent cuncti seniorum Israél, °porta- 
verunt levitae arcam ‘et intulerunt eam et omnem paraturam ta- 
bernaculi. Porro vasa sanctuarii, quae erant in tabernaculo, “porta- 
verunt sacerdotes cum levitis. 6 Rex autem Salomon et universus 
coetus Israél] et omnes qui fuerunt congregati ante arcam immola- 
bant arietes et boves absque ullo numero: tanta enim erat multitudo 
victimarum. 7 Et intulerunt sacerdotes arcam foederis Domini in lo- 
cum suum, id est ad oraculum templi in sancta sanctorum subter 
alas cherubim, 8 ita ut cherubim expanderent alas suas super locum, 
in quo posita erat arca, et ipsam arcam tegerent cum vectibus suis. 
9Vectium autem quibus portabatur arca, quia paululum longiores 
erant, ‘capita parebant ante oraculum; si vero quis paululum fuis- 
set extrinsecus eos videre non poterat. Fuit itaque arca ibi usque 
in praesentem diem. 19/fNihilque erat aliud in arca nisi duae ta- 
bulae, 9quas posuerat Moyses in Horeb quando legem dedit Do- 
minus filiis Israél egredientibus ex Aegypto. 11 Egressis autem sa- 
cerdotibus de sanctuario (omnes enim sacerdotes, qui ibi potuerant 
inveniri, sanctificati sunt, nec adhuc in illo tempore “vices et mini- 
steriorum ordo inter eos divisus erat), 12 tam levitae quam cantores, 
id est et qui ‘sub JAsaph erant et qui sub *Eman et qui sub Idi- 
thun, filii et fratres eorum vestiti byssinis, 4cymbalis et psalteriis et 
citharis concrepabant stantes ad orientalem plagam altaris, et cum 
eis ™sacerdotes centum viginti canentes tubis. 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
4, 6— 5, 13 








13 Tgitur cunctis pa- 


b cf. 3 Rg 7, 26. 


c3 Rg 7, 38. 39. 


dvr. 20; 3 Rg 7, 49. — Ex 25, 
31-39; 27, 20, 21. 


evr. 19, — cf. 3 Rg 7, 48. 


f3 Rg 6, 36. 
gcf. cp. 6, 13; 4 Rg 21, 5. 


h3 Rg 7, 39. 
11-5, 1] Rg 7, 40-51. 
icf. 3 Rg 7, 13, 14. 


33 Rg 7, 41. 
b.cf?-3 Re 7, 20, 


m3 Rg 7, 38, 39. 


WORE ET Pari ass 29°: ar 
SA 18; 
03 Rg 7, 14. 


p3 Rg 7, 46. 


q vr. 8. 
TNT. 7< 


2-10] 3 Rg 8, 1-9. 
at Par 28, 14-18. 


b2 Rg 6, 12. 
6 Char. 9: 3 Rg 8, 3. 


ECD. 23598 5°30, 270: 


ecf. 3 Rg 8, 8. 
f Heb 9, 4 
g Dt 10, 2, 5. — cf. cp. 6, 11. 


hi Par 24, 1, 5.— cf. Lez, 5. 
iv. 1 Par 25, 1-4. 


gv. ¥ Par 6. ie 


R.V.-%.Par: 6; 
ki. Paris, i >bs 150, 3-5. 


m cp. 7, 6; 1 Par 15, 24. 





—= 955 = 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
5, 14 — 6, 24 


promissiones Davidi factae impletae sint (6, 1-11), et coram omni 
multitudine supplex Deum exorat ut propitius respiciat et fidelium 
preces benignus exaudiat (12-42); quam quidem precationem sibi bene 








2.1. Par 16, 41% 


OCD. 7;.3;,— ¥.. 1 Par 16, 34. 


p Ex 40, 32, 33- 


gcp. 7, 2; 3 Rg 8, 10. — cf. 
Ez 


£0),.20, .3,),4- 
1-39] 3 Rg 8, 12-5 


°. 
2] RR. in cons. et dedic. Eccl. 


acf. Ex 20, 21. Heb 12, 21. 


bck: Ps 134,..22. 


CaCps, v2; 33. Pa o7.768. 


di Par 28, 4 — v. 1 Rg 16. 


II-13. 


@ 2 Rg 7, 2; x Par x7, 1; 28, 2. 


(10)] R. in fr.2p.D.3 p. Pnt. 


f cf. cp. 5, 10. 


g.cl. 3: Rg 8, sa, 


14] v. vr. To. 


iv. Dt 7, 9. 
$i: Par 32,9; 10. 


Rep. 7, 18; 2 Rg 7, 16. — v. 


3 Rg 2, 4. 
IPs 131, 12. 


mv. cp. 2, 6. 


(20)] v. Ps 45, 5. 
mcf, vr. 40. 
o Ex 20, 24. 


pcf. Dn g, 19. 
a Cl. Be 225-13. 


24,25) R. in fr. 3 p. D. 3 Dd. 
[Put. 


Cl. Dt 28: 78. 





riter et tubis, et voce et “cymbalis et organis et diversi generis mu- 
sicorum concinentibus et vocem in sublime tollentibus, longe so- 
nitus audiebatur; ita ut, cum Dominum laudare coepissent et di- 
cere: 
Confitemini Domino, °quoniam bonus, 
quoniam in aeternum misericordia eius, 

Pimpleretur domus Dei nube, 14 nec possent sacerdotes stare et mi- 
nistrare propter caliginem; Ycompleverat enim gloria Domini do- 
mum Dei. 
6 Tunc Salomon ait: Dominus pollicitus est ut habitaret in caligine; 

2ego autem aedificavi “?domum nomini eius, ut habitaret ibi in 
perpetuum. 

3 Et convertit rex faciem suam et benedixit universae multitudini 
Israél (nam omnis turba stabat intenta) et ait: 4 Benedictus Domi- 
nus Deus Israél, qui quod locutus est David patri meo opere com- 
plevit dicens: 5A die qua eduxi populum meum de terra Aegypti, 
non elegi civitatem de cunctis tribubus Israél, ut aedificaretur in ea 
domus nomini meo neque elegi quemquam alium virum, ut esset 
dux in populo meo Israél, 6 “sed elegi Ierusalem ut sit nomen meum 
in ea et %elegi David ut constituerem eum super populum meum 
Israél. 7 ¢Cumque fuisset voluntatis David patris mei, ut aedificaret 
domum nomini Domini Dei Israél, 8 dixit Dominus ad eum: Quia 
haec fuit voluntas tua ut aedificares domum nomini meo, bene qui- 
dem fecisti huiuscemodi habere voluntatem; 9 sed non tu aedificabis 
domum, verum filius tuus qui egredietur de lumbis tuis, ipse aedi- 
ficabit domum nomini meo. 1° Complevit ergo Dominus sermonem 
suum quem locutus fuerat, et ego surrexi pro David patre meo et 
sedi super thronum Israél, sicut locutus est Dominus, et aedificavi 
domum nomini Domini Dei Israél 11! et posui in ea arcam, fin qua 
est pactum Domini quod pepigit cum filiis Israél. 

12 Stetit ergo coram altari Domini ex adverso universae mul- 
titudinis Israel et extendit manus suas; 12 9siquidem fecerat Sa- 
lomon basim aeneam et posuerat eam in medio basilicae haben- 
tem quinque cubitos longitudinis et quinque cubitos latitudinis et 
tres cubitos altitudinis; stetitque super eam et deinceps, flexis 
genibus contra universam multitudinem Israél et palmis in cae- 
lum levatis, 14 ait: Domine Deus Israél, “non est similis tui Deus 
in caelo et in terra, ‘qui custodis pactum et misericordiam cum 
servis tuis; qui ambulant coram te in toto corde suo, 15 jqui praesti- 
tisti servo tuo David patri meo, quaecumque locutus fueras ei; et 
quae ore promiseras opere complesti, sicut et praesens tempus 
probat. 16 Nunc ergo, Domine Deus Israél, imple servo tuo patri 
meo David quaecumque locutus es dicens: “Non deficiet ex te vir 
coram me, qui sedeat super thronum Israél, ‘ita tamen si custo- 
dierint filii tui vias suas et ambulaverint in lege mea, sicut et tu 
ambulasti coram me. 17 Et nunc, Domine Deus Israél, firmetur 
sermo tuus, quem locutus es servo tuo David. 18 Ergone credibile 
est ut habitet Deus cum hominibus super terram? Si caelum et 
™caeli caelorum non te capiunt, quanto magis domus ista quam 
aedificavi. 19Sed ad hoc tantum facta est ut respicias orationem 
servi tui et obsecrationem eius, Domine Deus meus, et audias preces 
quas fundit famulus tuus coram te, 29 "ut aperias oculos tuos super 
domum istam diebus ac noctibus, super locum in quo 9pollicitus es 
ut invocaretur nomen tuum, 21 et exaudires orationem quam servus 
tuus orat in eo, et exaudias preces famuli tui et populi tui Israél. 
Quicumque oraverit in loco isto exaudi de habitaculo tuo, id est de 
caelis, et ?propitiare. 

22 Si peccaverit quispiam in proximum suum et @iurare contra 
eum paratus venerit seque maledicto constrinxerit coram altari in 
domo ista, 23 tu audies de caelo et facies iudicium servorum tuorum, 
ita ut reddas iniquo viam suam in caput proprium et ulciscaris 
iustum retribuens ei secundum iustitiam suam. 

24rSi superatus fuerit populus tuus Israél ab inimicis (peccabunt 
enim tibi), et conversi egerint paenitentiam et obsecraverint nomen 











| probari Deus manifestat misso de caelo igne ad sacrificium comburen- 
dum (7, 1-3). Itaque consecratione completa, Salomon populum dimittit 


(4-10) ; ipse vero a Domino sibi iterum in visione apparente de divino 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
6, a eae 7,6 





| 





tuum et fuerint deprecati in loco isto, 
_propitiare peccato populi tui Israél et reduc eos in terram quam 


_ peccatis suis, cum eos adflixeris, 
mitte peccata servis tuis et populi tui Israél et doce eos viam bonam, 
per quam ingrediantur, et da pluviam terrae quam dedisti populo 


- tuo quamvis 


| salutem et sancti tui ¢laetentur in bonis. 


| Domini, eo quod implesset maiestas Domini templum Domini. 


25 8tu exaudies de caelo et 


dedisti eis et patribus eorum. 

26 tSi clauso caelo pluvia non fluxerit propter peccata populi, et 
deprecati te fuerint in loco isto et confessi nomini tuo et conversi a 
27 exaudi de caelo, Domine, et di- 


tuo ad possidendum. 

28 uFames si orta fuerit in terra et pestilentia, aerugo et aurugo 
et locusta et bruchus et hostes, vastatis regionibus, portas obsede- 
rint civitatis, omnisque plaga et infirmitas presserit; 29si quis de 


_populo tuo Israél fuerit deprecatus cognoscens plagam et infirmita- 


tem suam et expanderit manus suas in domo hac, 39tu exaudies 
de caelo, de sublimi scilicet habitaculo tuo, et propitiare et redde 


_unicuique secundum vias suas, quas nosti eum habere in corde suo 


(“tu enim solus nosti corda filiorum hominum), 31 ut timeant te et 


-ambulent in viis tuis, cunctis diebus quibus vivunt super faciem 
} terrae, quam dedisti patribus nostris. 


32 Externum quoque, qui non est de populo tuo Israél, si venerit 


| de terra longinqua propter nomen tuum magnum et propter manum 


tuam robustam et bracchium tuum extentum, et adoraverit in loco 


_ isto, 33 tu exaudies de caelo firmissimo habitaculo tuo et facies cuncta, 
pro quibus invocaverit te ille peregrinus; 


; ut sciant omnes populi 
terrae nomen tuum et timeant te sicut populus tuus Israél et co- 
gnoscant “quia nomen tuum invocatum est super domum hanc quam 


 aedificavi. 


34Si egressus fuerit populus tuus ad bellum contra adversarios 


suos per viam in qua miseris eos, adorabunt te Ycontra viam, in 
| qua civitas haec est quam elegisti et domus quam aedificavi nomini 
tuo, 


35 tu exaudies de caelo preces eorum et obsecrationem et ulci- 


scaris. 36Si autem peccaverint tibi (“neque enim est homo qui non 


 peccet), et iratus fueris eis et tradideris hostibus, et captivos duxe- 


rint eos in terram longinquam, vel certe quae iuxta est, %7 et con- 


| versi in corde suo in terra, ad quam captivi ducti fuerant, egerint 


paenitentiam et deprecati te fuerint in terra captivitatis suae dicen- 


_ tes: Peccavimus, inique fecimus, iniuste egimus, 38 et reversi fuerint 


ad te in toto corde suo et in tota anima sua in terra captivitatis 
suae ad quam ducti sunt, adorabunt te contra viam terrae suae, 


_ quam dedisti patribus eorum, et urbis quam elegisti et domus quam 


aedificavi nomini tuo, 39 tu exaudies de caelo, hoc est de firmo ha- 
bitaculo tuo, preces eorum et facias iudicium et dimittas populo 
eccatori; 49 tu es enim Deus meus. “Aperiantur, quaeso, 
oculi tui, et °aures tuae intentae sint ad orationem quae fit in loco 
isto. 

41 cNunc igitur consurge, Domine Deus, in requiem tuam tu et 
arca fortitudinis tuae. Sacerdotes tui, Domine Deus, 4induantur 
42Domine Deus, /ne aver- 
ere faciem christi tui; %memento misericordiarum David servi 
ui. 

@Cumque complesset Salomon fundens preces, Yignis descendit 
de caelo et devoravit holocausta et victimas, et °maiestas Do- 
mini implevit domum. 2Nec poterant sacerdotes ingredi eonsum 

e 
et omnes filii Israél videbant descendentem ignem et gloriam Do- 
mini super domum et corruentes proni in terram super pavimentum 
stratum lapide adoraverunt et laudaverunt Dominum: 

Quoniam bonus, ¢quoniam in saeculum misericordia eius. 
4¢Rex autem et omnis populus immolabant victimas coram Do- 
mino. 5 Mactavit igitur rex Salomon hostias, boum viginti duo milia, 
arietum centum viginti milia, et dedicavit domum Dei rex et uni- 
versus populus. 6 Sacerdotes autem stabant in officiis suis, et /le- 
vitae in organis carminum Domini, quae fecit David rex ad laudan- 





scf. Dn 9g, 19. 


— cf. Dt 28, 23, 
17; 4 


eCpz Fy. 334 
24; 3 


u cf. cp. 20, 9. 
29, 30] v.. orr. 2, 37, 38: 


30] v. 3 Rg 8, 28. 


vy <¢ Rg 16,-7: 1 Par 29; 17: Ps 
v BAS Ye 


% CP: 375.34. > Ch. Jc 2,7 
y cf. Dn 6, ro. 


ZV. 3 Re 8, 46; 36-7, 203. Jc 
3,2; 1 Jor, 8 


37, 38) V. Ur. 2, 29, 30. 


a2 Es 1, 6, 11. — cf. vr. 20; 


6 Ps 126, 2. 

c Ps 131, 8, 9. — cf. 1 Par 28; 
d cf. Is 61, 10. [2. 
ecf. cp. 7, 30; 2 Es#6, 25: 
FES TSX; ‘TO. 

£.Ps:331,. 1 


1-16] LL. in fs. ded. Eccl. 


a3 Rg 8, 54. 

b Lv 9, 24; 3 Re -18;'38>" 2° Par 
21, 26; 2- Mc 2;. ro. 

c Ex 40, 32;,2 Mc 2, 8. — Vv. 


Cp.7 5.33 
3\cf. 3 Rg 8, 33. 


ep). s 132: Ps 135; 2. 
e3 Rg 8, 62, 63. 


feck. x Par. 15, 16. 





_ Dominum: 





wee SS 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
7,7 — 8, 11 


auxilio in posterum accipiendo certior fit, dummodo divinam legem 
Sidelissime adimpleat (11-22). Idem etiam demonstrant res gestae Salo- 
monis, veluti oppida et aedificia ab eo munita et exstructa (8, 1-10), 








g-€p., 5, 32. 
7-10]3 Rg 3, 62-66. 


hs Rg 8, 65; 4 Rg 14, 25; Am 
uk 5% 

t Lv 33. 36. 

jv. Nm 7, 10. 


11-22] 2 Rg 9, 1-9. 


iN. Dt 127° 52 
icf. cp) +6, 26; 28, 


mcl..CD. 12, Je 


n CD. 33, 7. — V. cp. 6, 40. 


16] Ant. in fs. ss. Cordis J. 


0:2 Rey, 12. 10.3: Res, aK: 
—v.cp 16. 


6, 
pcf. Lv oe 14; Dt 28, 15. 
acf. Dt 29, 28. 


Vv. Dt 28,37: 


$:Dtc20, 23-26; Jr 22, 8; 9. 


1-18] 3 Rg 9, 10-28. 


oa. Fe &.-93 4: Re-2933°33s 2s; 
bv. Js 1 6, 3, 5. [21 . 
Cp. 24,07; Dt 3, §. 


dv. Gn 15, 18-21. 


€cp..10, 18;:3 Re: 4,:6; 6, 2x? 
12, 18. — cf. Js 16, 10. 
f3 Rg 3; 13.9 8) 9,24. 





Quoniam in aeternum misericordia eius; 

hymnos David canentes per manus suas. Porro 9sacerdotes ca- 
nebant tubis ante eos, cunctusque Israél stabat. 7 Sanctificavit quo- 
que Salomon medium atrii ante templum Domini; obtulerat enim 
ibi holocausta et adipes pacificorum, quia altare aeneum quod fe- 
cerat non poterat sustinere holocausta et sacrificia et adipes. 8 Fecit 
ergo Salomon sollemnitatem in tempore illo septem diebus, et omnis 
Israél cum eo, ecclesia magna valde “ab introitu Emath usque ad 
torrentem Aegypti. 9% Fecitque die octavo ‘collectam, eo quod jde- 
dicasset altare septem diebus et sollemnitatem celebrasset diebus 
septem. 10 Igitur in die vicesimotertio mensis septimi dimisit populos 
ad tabernacula sua laetantes atque gaudentes super bono quod fecerat 
Dominus Davidi et Salomoni et Israéli populo suo. 

11 Complevitque Salomon domum Domini et domum regis et 
omnia quae disposuerat in corde suo, ut faceret in domo Domini 
et in domo sua, et prosperatus est. 

12 Apparuit autem ei Dominus nocte et ait: Audivi orationem 
tuam et “elegi locum istum mihi in domum sacrificii. 13 'Si clausero 
caelum, et pluvia non fluxerit, et mandavero et praecepero locustae 
ut devoret terram et misero pestilentiam. in populum meum, 14 con- 
versus autem populus meus, super quos invocatum est nomen meum, 
™deprecatus me fuerit et exquisierit faciem meam et egerit paeni- 
tentiam a viis suis pessimis, et ego exaudiam de caelo et propitius 
ero peccatis eorum et sanabo terram eorum. 15”Qculi quoque mei 
erunt aperti et aures meae erectae ad orationem eius qui in loco 
isto oraverit; 16 elegi enim et sanctificavi locum istum, ut sit no- 
men meum ibi i in sempiternum, et permaneant oculi mei et cor meum 
ibi cunctis diebus. 17 Tu quoque, si ambulaveris coram me, sicut 
ambulavit David pater tuus, et feceris iuxta omnia quae praecepi 
tibi et iustitias meas iudiciaque servaveris, 18 suscitabo thronum re- 
gni tui, sicut pollicitus sum David patri tuo dicens: 9Non auferetur 
de stirpe tua vir qui sit princeps in Israél. 19 ?Si autem aversi fue- 
ritis et dereliqueritis iustitias meas et praecepta mea, quae proposti 
vobis, et abeuntes servieritis diis alienis et adoraveritis eos, 2° %evel- 
lam vos de terra mea, quam dedi vobis, et domum hanc quam 
sanctificavi nomini meo proiciam a facie mea et "tradam eam in 
parabolam et in exemplum cunctis populis, 21 et domus ista erit 
in proverbium universis transeuntibus; et dicent stupentes: *Quare 
fecit Dominus sic terrae huic et domui huic? 22 Respondebuntque: 
Quia dereliquerunt Dominum Deum patrum suorum, qui eduxit 
eos de terra Aegypti, et apprehenderunt deos alienos et adoraverunt 
eos et coluerunt; idcirco venerunt super eos universa haec mala. 

Expletis autem viginti annis, postquam aedificavit Salomon do- 

mum Domini et domum suam, 2 civitates, quas dederat Hiram 
Salomoni, aedificavit et habitare ibi fecit filios Israél. 3 Abiit quoque 
in Emath Suba et obtinuit eam. 4 Et aedificavit Palmyram in deserto 
et alias civitates munitissimas aedificavit in Emath. 5 Exstruxitque 
‘Bethoron superiorem et Bethoron inferiorem, ‘civitates muratas 
habentes portas et vectes et seras, 6 Balaath etiam et omnes urbes 
firmissimas, quae fuerunt Salomonis, cunctasque urbes quadrigarum 
et urbes equitum. Omnia quaecumque voluit Salomon atque disposuit 
wecttoavit) in Ierusalem et in Libano et in universa terra potestatis suae. 

74QOmnem populum qui derelictus fuerat de Hethaeis et Amor- 
rhaeis et Pherezaeis et Hevaeis et Iebusaeis, qui non erant de stirpe 
Israél, §de filiis eorum et de posteris, quos non interfecerant filii 
Israél, subiugavit Salomon ¢in tributarios usque in diem hanc. 9Porro 
de filiis Israél non posuit ut servirent operibus regis; ipsi enim erant 
viri beilatores et duces primi et principes quadrigarum et equitum 
eius. 10 Qmnes autem principes exercitus regis Salomonis fuerunt du- 
centi quinquaginta, qui erudiebant populum. 

11/Filiam vero Pharaonis transtulit de civitate David in domum 
quam aedificaverat ei; dixit enim rex: Non habitabit uxor mea in 
domo David regis Israél, eo quod sanctificata sit, quia ingressa est 
in eam arca Domini. 








_renovata patris instituta de sacerdotibus et levitis (12-16), ad compa- 
_randas divitias maritimae expeditiones (17, 18), reginae Sabae adven- 


tus in lerusalem (9, ach); ipsius regni denique gloria et opes (13-28). 


LIBER 
II PARALIPOMENON 


8, 12 — 9, 20 





et °ianitores in divisionibus suis per portam et portam: 
_ praeceperat David ?homo Dei. 
_datis regis tam sacerdotes quam levitae ex omnibus quae praecec- 
perat et in custodiis thesaurorum. 





12 Tunc Yobtulit Salomon holocausta Domino super altare Do- 


mini "quod exstruxerat ante porticum, 13 tut per singulos dies offer- 
retur in eo, /iuxta praeceptum Moysi, in sabbatis et in calendis et 
in festis diebus, “ter per annum, id est in sollemnitate azymorum 
et in sollemnitate hebdomadarum et in sollemnitate tabernaculorum. 
14Et constituit, iuxta dispositionem David patris sui, /officia sacer- 


dotum in ministeriis suis et “levitas in ordine suo, ut laudarent et 
ministrarent coram sacerdotibus “iuxta ritum uniuscuiusque diei, 
sic enim 
15 Nec praetergressi sunt de man- 


16 Omnes impensas praeparatas 
habuit Salomon, ex eo die quo fundavit domum Domini, usque in 
diem quo perfecit eam. 

17 Tunc abiit Salomon in ¢Asiongaber et in ‘Ailath ad oram 
maris Rubri, quae est in terra Edom. 18 Misit autem ei Hiram per 
manus servorum suorum naves et nautas gnaros maris, et abierunt 
cum servis Salomonis in Ophir tuleruntque inde ‘quadringenta quin- 
quaginta talenta auri et attulerunt ad regem Salomonem. 

9 “Regina quoque Saba, cum audisset famam Salomonis, venit ut 

tentaret eum in aenigmatibus in Ierusalem cum magnis opibus 
et camelis, qui portabant aromata et auri plurimum gemmasque 
pretiosas. Cumque venisset ad Salomonem, locuta est ei quaecumque 
erant in corde suo, 2et exposuit ei Salomon omnia quae propo- 
suerat, nec quidquam fuit quod non perspicuum ei fecerit. %Quae 
postquam vidit, sapientiam scilicet Salomonis et domum, quam aedi- 
ficaverat, 4necnon et cibaria mensae eius et habitacula servorum et 
officia ministrorum eius et vestimenta eorum, pincernas quoque et 
vestes eorum et victimas, quas immolabat in domo Domini, non erat 
prae stupore ultra in ea spiritus. % Dixitque ad regem: Verus est 
sermo, quem audieram in terra mea, de virtutibus et sapientia tua: 
6 non credebam narrantibus, donec ipsa venissem, et vidissent oculi 
mei, et probassem vix medietatem sapientiae tuae mihi fuisse nar- 
ratam. Vicisti famam virtutibus tuis. 7 9Beati viri tui et beati servi 
tui, qui. adsistunt coram te omni tempore et audiunt sapientiam 
tuam. 8Sit Dominus Deus tuus benedictus, qui voluit te “ordinare 
super thronum suum regem Domini Dei tui. %Quia diligit Deus 
Israél ct vult servare eum in aeternum, idcirco posuit te super eum 
regem, ut facias iudicia atque iustitiam. 9% Dedit autem regi centum 
viginti talenta auri et aromata multa nimis et gemmas pretiosissimas. 
Non fuerunt aromata talia ut haec, quae dedit regina Saba regi 
Salomoni. 19Sed et servi Hiram cum servis Salomonis “attulerunt 
aurum de Ophir et ligna thyina et gemmas pretiosissimas, 11 de 


_quibus fecit rex, de lignis scilicet thyinis, /gradus in domo Domini 
et in domo regia, citharas quoque et psalteria cantoribus. Nunquam 


visa sunt in terra Iuda ligna talia. 12 Rex autem Salomon dedit re- 


ginae Saba cuncta quae voluit et quae postulavit, et 9multo plura 
quam attulerat ad eum; quae reversa abiit in terram suam cum 
servis suis. 


los annos, sescenta sexaginta sex talenta auri, 
quam legati diversarum gentium et negotiatores adferre consueve- 


) 


13 Erat autem pondus auri, quod adferebatur Salomoni per singu- 
4excepta ea summa 


rant “’omnesque reges Arabiae et satrapae terrarum qui compor- 


tabant aurum et argentum Salomoni. 15 Fecit igitur rex Salomon 


_ducentas hastas aureas de summa sescentorum aureorum, qui in 


solium eburneum grande et vestivit illud auro mundissimo. 


singulis hastis expendebantur, 16 ‘trecenta quoque scuta aurea trecen- 
torum aureorum, quibus tegebantur singula scuta, posuitque ea rex 
in armamentario quod erat consitum nemore. 17 Fecit quoque rex 
18 Sex 


_ quoque gradus, quibus ascendebatur ad solium, et scabellum aureum 
et bracchiola duo altrinsecus et duos leones stantes iuxta bracchiola, 


19sed et alios duodecim leunculos stantes super sex gradus ex 
utraque parte: non fuit tale solium in universis regnis. 29 Omnia 
quoque vasa convivii regis erant aurea, et vasa domus saltus Libani 





i 1, 6. 
p.-4, 1; p! 8. 
A erie ° 6: 
jNm 28, 3, 9 es 2 oe 12. 
k Ex 23, 14; Dt 1 
bv.-3. Par-24,-1 sq? 
mv. 1 ee 25, 1 sq. 
Dr mks 
ar 9, 17-23. ; 
Ae Es 12, 24, 36. — cf. cp. 
275,24 Dt Ree 


q3R 
Ct #e.7s 8; 4 Reta; 38. 


Scp. 9, 10. — cf. 1 Par 9, 28. 


Pl Ow Urs 3% 
1-12] 3 Rg 10, I-13. 
acl, Mt 122425 *Le 12°34: 


2] Of. in fs. S. Joannae Val. 


0 ci. LC. 10; 223. 


é'r Par’20;:23. 


8] v. ur. 3. 
d cp: 2, 11. 


@Vvr. 2%; cp. 8, 18. 


ich: 3 RZ xO,,'T2: 

2 ch. J /Rg-10;!13- 
13-28] 3 Rg 10, 14-28. 
h Ps 67, 30; 71, 10. 


icf. 3 Rg 10, 17. 





a ea 








LIBER 
II PARALIPOMENON 


9, 21 — 10, 19 


Paucis de fontibus regum luda historiae delibatis (29-31), sequuntur: 
C) Res gestae Reboam, Abia et Asa (10, 1-16, 14). Roboam filius et successor Salomo- 


nis, tuvenum morem gerens ut decem tribus Israél deficiant causa est 








j vr. 27. 
Rk cp. 20, 36, 37. 
VE. 105200. 8; Pes 


22] Ant. in Nat. Dini. 
m3 Rg 3, 13. 


ncf. cp. 1, 143 3 Rg4,' 26; 
Io, 26. 


03 Rg 4, 21. 
p Gn Is, TS 3. X23, ors 05 


29-31] 3 Rg 11, 41-43. 

$1P ar 20, 29; 

Po uRe T3257. 

u3 Rg 11, -29. 

U CDe 229 15350 Ss 220 

x2 Rg 24, 11. — v. 1 Rg9Q, 9. 
y cf. 2 Rg 2, 10. 

1-19] 3 Rg 12, 1-20. 


a3 Rg 11, 40. 


D.CE. SeRGTR ERs 


CCTs 5 RES Fe 


d cf. 3 (RE =125 10. 


ecp:-1t, 43 
fv. 3 Rg 11, 29-39. 


gv. 2 Rg 20, f. 


hcf. 3 Rg 4, 6; 5, 14. 





ex auro purissimo. JArgentum enim in diebus illis pro nihilo repu- 
tabatur; 21siquidem naves regis ibant in *Tharsis cum servis Hi- 
ram semel in annis tribus et ‘deferebant inde aurum et argentum 
et ebur et simias et pavos. 


22 ™Magnificatus est igitur Salomon super omnes reges terrae | 


prae divitiis et gloria; 2% ommesque reges terrarum desiderabant 
videre faciem Salomonis, ut audirent sapientiam quam dederat 
Deus in corde eius; 24et deferebant ei munera, vasa argentea et 
aurea et vestes et arma et aromata, equos et mulos per singulos 
annos. 25 Habuit quoque Salomon “quadraginta milia equorum in 
stabulis et curruum equitumque duodecim milia. Constituitque eos 
in urbibus quadrigarum et, ubi erat rex, in Ierusalem. 26 °Exercuit 
etiam potestatem super cunctos reges ?a flumine Euphrate usque ad 
terra Philisthinorum et usque ad terminos Aegypti. 27 ¢Tantamque 
copiam praebuit argenti in Ierusalem quasi lapidum, et cedrorum tan- 
tam multitudinem velut sycomororum, quae gignuntur in campestribus. 
28 rAdducebantur autem ei equi de Aegypto cunctisque regionibus. 

29 Reliqua autem operum Salomonis “priorum et novissimorum 
scripta sunt in verbis ‘Nathan prophetae et in libris “Ahiae silonitis, 
in visione quoque YAddo “videntis contra leroboam filium Nabat. 
30 Regnavit autem Salomon in Ierusalem super omnem Israél qua- 
draginta annis 31 dormivitque cum patribus suis, et sepelierunt eum 
in Ycivitate David; regnavitque Roboam filius eius pro eo. . 
] Profectus est autem Roboam in Sichem; illuc enim cunctus 

Israél convenerat ut constituerent eum regem. 2 Quod cum 
audisset Ieroboam filius Nabat, qui erat in Aegypto (*fugerat quippe 
illuc ante Salomonem), statim reversus est. Vocaveruntque eum, 





et venit cum universo Israél, et locuti sunt ad Roboam dicentes: 


4vPater tuus durissimo iugo nos pressit; tu leviora impera patre 
tuo, qui nobis imposuit gravem servitutem, et paululum de onere 
subleva, ut serviamus tibi. 5Qui ait: Post tres dies revertimini ad me. 

Cumque abisset populus, 6 iniit consilium cum senibus, qui ste- 
terant coram patre eius Salomone dum adhuc viveret, dicens: ic 
datis consilii ut respondeam populo? 7 Qui dixerunt ei: °Si placueris 
populo huic et leniveris eos verbis clementibus, servient tibi omni 
tempore. 
tare coepit, qui cum eo nutriti fuerant et erant in comitatu illius. 


9 Dixitque ad eos: Quid vopbis videtur? vel respondere quid debeo © 


populo huic qui dixit mihi: Subleva iugum quod imposuit nobis 
pater tuus? 10At illi responderunt ut iuvenes et nutriti cum eo in 


deliciis atque dixerunt: Sic loqueris populo, qui dixit tibi: Pater 


tuus adgravavit iugum nostrum, tu subleva, et sic respondebis ei: 
Minimus digitus meus grossior est Yumbis patris mei; 11 pater 


meus imposuit vobis grave iugum, et ego maius pondus apponam; ~ 


pater meus cecidit vos flagellis, ego vero caedam vos scorpionibus. 

12 Venit ergo Ieroboam et universus populus ad Roboam die 
tertio, sicut praeceperat eis. 13 Responditque rex dura, derelicto 
consilio seniorum; 14locutusque est iuxta iuvenum voluntatem: 
Pater meus grave vobis imposuit iugum, quod ego gravius faciam; 


pater meus cecidit vos flagellis, ego vero caedam vos scorpionibus. — 


15 Et non adquievit populi precibus; “erat enim voluntatis Dei ut 


compleretur sermo eius, ‘quem locutus fuerat per manum Ahiae 


silonitis ad Ieroboam filium Nabat. 


16 Populus autem universus, rege duriora dicente, sic locutus est — 


ad eum: : . : 
cag INon est nobis pars in David 


neque hereditas in filio Isai. 

Revertere in tabernacula tua Israél. 

Tu autem pasce domum tuam David. 
Et abiit Israél in tabernacula sua. 17Super filios autem Israél, qui habi- 
tabant in civitatibus Iuda, regnavit Roboam. 18Misitque rex Roboam 
hAduram qui praeerat tributis, et lapidaverunt eum filii Israél, et mor- 


tuus est. Porro rex Roboam currum festinavit ascendere et fugit in 


Terusalem; 19 recessitque Israél a domo David usque ad diem hanc. 


8 At ille reliquit consilium senum et cum iuvenibus trac- — 








— 360 — 


4 
G 


Jey. 
“5 








| (10, 1-19), easque quominus ad oboedientiam vi redigat a Deo prohibetur 
| (11, 1-4). Vexatione prudens factus, urbes luda et Beniamin mu- 
| mit (5-12), levitas e finibus Israél expulsos suscipit (13-17) et rei 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
41/5 — 12, a 





] Venit autem Roboam in Ierusalem et convocavit universam do- 
mum luda et Beniamin, centum octoginta milia electorum atque 
_bellantium, ut dimicaret contra Israél et converteret ad se regnum 


| suum. 2Factusque est sermo Domini ad *“Semeiam hominem Dei 
| dicens: 3 Loquere ad Roboam filium Salomonis regem Iuda et Ben- 
jamin: “4 Haec dicit Dominus: Non ascendetis neque pugnabitis 


contra °fratres vestros. Revertatur unusquisque in domum suam, 
quia mea hoc gestum est voluntate. Qui, cum audissent sermonem 
Domini, reversi sunt, nec perrexerunt contra Ieroboam. 

5 Habitavit autem Roboam in Ierusalem et aedificavit ¢civitates 
muratas in Iuda. 6 Exstruxitque Bethlehem et Etam et Thecue, 
7 Bethsur quoque et Socho et Odollam, 8necnon et Geth et @Ma- 
resa et Ziph, 9sed et Aduram et Lachis et Azeca, 19 Saraa quoque 
et Aialon et Hebron, quae erant in Iuda et Beniamin civitates mu- 
nitissimas. 11 Cumque clausisset eas muris, posuit in eis principes 
ciborumque horrea, hoc est olei et vini. 12 Sed et in singulis urbibus 
fecit armamentarium scutorum et hastarum, firmavitque eas summa 
diligentia et imperavit super Iudam et Beniamin. 

13 Sacerdotes autem et levitae, qui erant in universo Israél, ve- 
nerunt ad eum de cunctis sedibus suis 14 ¢relinquentes suburbana 
et possessiones suas et transeuntes ad Iudam et Ierusalem, feo 

quod abiecisset eos Ieroboam et posteri eius, ne sacerdotio Domini 
fungerentur. 15 Qui constituit sibi %sacerdotes excelsorum et daemo- 
niorum /vitulorumque quos fecerat. 16 Sed et de cunctis tribubus 
israel, quicumque dederant cor suum ut quaererent Dominum Deum 
Israél, venerunt in Jerusalem ad immolandum victimas. suas coram 
Domino Deo patrum suorum. 174Et roboraverunt regnum Iuda et 
confirmaverunt Roboam filium Salomonis per tres annos; ambula- 
_verunt enim in viis David et Salomonis annis tantum tribus. 
18 Duxit autem Roboam uxorem Mahalath filiam Ierimoth filii 
_ David, Abihail quoque filiam /Eliab filii Isai, 19 quae peperit ei 
filios Iehus et Somoriam et Zoom. 29 Post hanc quoque accepit 
mMaacha filiam Absalom, quae peperit ei “Abia et Ethai et Ziza 
et Salomith. 21 Amavit autem Roboam Maacha filiam Absalom super 
omnes uxores suas et concubinas; nam uxores decem et octo duxe- 
rat, concubinas autem sexaginta. Et genuit viginti octo filios et 
sexaginta filias. 22 °Constituit vero in capite Abiam filium Maacha 
ducem super omnes fratres suos; ipsum enim regem facere cogi- 
tabat, 23 quia sapientior fuit et potentior super omnes filios eius et 
in cunctis finibus Iuda et Beniamin et in universis civitatibus mu- 
ratis: ?praebuitque eis escas plurimas et multas petivit uxores. 
| 2 4Cumque roboratum fuisset regnum Roboam et °confortatum, 
¢dereliquit legem Domini, et omnis Israél cum eo. 
2dAnno autem quinto regni Roboam, ascendit @Sesac rex Aegypti 
in Ierusalem (quia peccaverant Domino) ?2cum mille ducentis cur- 
ribus et sexaginta milibus equitum; nec erat numerus vulgi quod 
venerat cum eo ex Aegypto, /Libyes scilicet et Troglodytae et 
Aethiopes. 4 9Cepitque civitates munitissimas in Iuda et venit usque 
in Ierusalem. 5"Semeias autem propheta ingressus est ad Roboam 
et principes Iuda, qui congregati fuerant in Ierusalem fugientes 
Sesac, dixitque ad eos: Haec dicit Dominus: ‘Vos reliquistis me, 
_ et ego reliqui vos in manu Sesac. 6 Consternatique principes /Israél 
_ et rex dixerunt: ‘Iustus est Dominus. 7 Cumque vidisset Dominus 
quod humiliati essent, factus est sermo Domini ad Semeiam dicens: 
™Quia humiliati sunt, non disperdam eos daboque eis pauxillum 
auxilii, et non stillabit “furor meus super Ierusalem per manum 
Sesac. 8 Veruntamen servient ei °ut sciant distantiam servitutis meae 
et servitutis regni terrarum. 9% Recessit itaque Sesac rex Aegypti ab 
Terusalem, sublatis thesauris domus Domini et domus regis; om- 
niaque secum tulit et ?clipeos aureos quos fecerat Salomon, 1° pro 
quibus fecit rex aeneos et tradidit illos principibus scutariorum, qui 
custodiebant vestibulum palatii. 11 Cumque introiret rex domum 
Domini, veniebant scutarii et tollebant eos iterumque referebant eos 
ad armamentarium suum. 12 Veruntamen, quia humiliati sunt, aversa 








1-4] 3 Rg 12, 21-24. 


@cp. %2, §, 15. 


bcp. 28, 8, 11. 


ONT. 235 CDs Os Gs ter 49. 14s 
GFT FR TY, Shs S 


dcp. 14,.9. 


e Nm 35, 2. 
CD. XS, Oo 


§3 Rg? 325 ,3%5, 13, 33- 
hv. 3 Rg 12, 28. 
tcp. 15, 9. 


Wir. @p; 12, i. 


11 Rg 16, 6; 17, 13, 28. — cf. 
t Par.27, 18. 

m3 Rg 1s, 2. 

H:C1. CD. 133 1%; ZIRRiT4, STs 


o'ci. ‘Dt 27;..25-17; 


P Ch cps. 27 43: 
2-Cp. ep. 1k, 17. 
bcp. 26, 16. 

CVa3 BE 14, 22-24: 
d3.Re 14, -25. 

213, RE TL, 40; 


f cp. 16, 8; Nh 3, 9. — cf. Dn 
It, 43. 

PV. CD. 11, 28-82 

Acp. 1%, 2% 3.Reiz2,.:22. 


Hck cp. Ts 27 

7 choch: 2%; 2. 

LEx 9, 27. — cf. 1 Rg 3, 18. 

8} *:CatéchiiR. IT 1, 13. 

MCl.aCD« & 14: 3. Re’ 27,29; 
Jc 4; 10. 

# CL. ED! 34,25: 

ocf.. Dt 28, 47, 48; Is. 26, 13. 

9-11] 3 Rg 14, 26-28. — 


Pp ep.-9,' 15, 16; 3 Rg'to, 16, 
I7. 








— 361 — 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
12, 13 — 13, 21 


publicae Abiam praeficit (18-23). Quoniam vero legem dereliquerat, 
a Deo punitur per manus Sesac regis Aegyptiorum (12, 1-16). Succes- 
sorem habet Abiam, qui verbis non valens (13, 1-12) armis conatur 








qcp. 19, 3. — cf. Gn 18, 24. 
7-3 RE 14, 26 


SiCl. Cp, 10; 3s 

tcf. 3 Rg 14, ay 

ucCp. 9, 29; I Far 29, 29. 
DVI. 5° 3° RE *h2,7 22 
OV. Cp. 0, 295: F355 222 


y cf. 3 Rg 14, 31. 

@2RE TS, °F, 2. 

bv. cp. 12, 16. 

ccf. cp. 11, 20, 22; 3 Rg 15,2. 
a3 Re 19; 7: 


ecp. 14, 10; Jd 30, 22; 1 Rg 
Ty 2. 

Js 18, 22. 

gv. Js 16, 5 SS. 


h2 Re 7, 12, 13, 16. 

i Nm 18, 19. — v. Lv 2, 13. 
j3 Rg 11, 26; 12, 19, 20. 
L(v. Jd 9, 4). 

mV. Dt 135523. 


nv. 3 Rg 12, 28. 
ocp. 11, 14, 15; 3 Rg 12, 31. 


“Pip 220715 


q jr 5,-%. 


rcp. 2, 4. — v. Nm 28, 3-8. 
sv. LY 24,5538:0- 


tv. Ex 25, 31-39. 
u Ex 27, 20, 21; Lv 24, 2-4. 
vNm I, 53. 


x Nm 10, 9. 
y cf. Ac 5; 39. 


3 ef. .J§°850. 


a cf. cp. 44, 28. 


beet. ap; Aa; 12s 
oct, cpa 16}, 8: 


dct: cps Ta, 11:..16;°9, 8. 


ecf. cp. P50Bs S75 e. 
fJs 15, 9 (?). 


ie Rz:-25.. 38. 
3 Rg 14, 20. 





est ab eis ira Domini, nec deleti sunt penitus, si quidem et in 
Iuda Yinventa sunt opera bona. 

13 rConfortatus est ergo rex Roboam in Jerusalem atque regnavit. | 
Quadraginta autem et unius anni erat cum regnare coepisset, et 
decem et septem annis regnavit in Ierusalem urbe, quam elegit 
Dominus, ut confirmaret nomen suum ibi, de cunctis tribubus Israél. 
Nomen autem matris eius Naama ammanitis. 14 Fecit autem malum 
et non praeparavit cor suum ut quaereret Dominum. 

15‘Opera vero Roboam “prima et novissima scripta sunt fin 
libris “Semeiae prophetae et “Addo videntis et diligenter exposita. 
Pugnaveruntque adversum se Roboam et Ieroboam cunctis diebus. 
16 Et dormivit Roboam cum patribus suis sepultusque est in civi- 
tate David; et regnavit YAbia filius eius pro eo. 

3 4Anno octavo decimo regis Ieroboam regnavit °Abia super 

Iudam. 2 Tribus annis regnavit in Ierusalem, nomemque matris 
eius “Michaia filia Uriel de Gabaa. 

4Et erat bellum inter Abiam et Ieroboam. 3 Cumque inisset Abia 
certamen et haberet bellicosissimos viros et electorum quadringenta 
milia, Ieroboam ¢instruxit econtra aciem octingenta milia virorum, 
qui et ipsi electi erant et ad bella fortissimi. 

4 Stetit ergo Abia super montem /Semeron, qui erat in 9Ephraim, 
et ait: Audi, Ieroboam et omnis Israél: 5 Num ignoratis quod Do- 
minus Deus Israél, “dederit regnum David super Israél in sempi- 
ternum, ipsi et filiis eius, in tpactum salis? 6 Et surrexit Ieroboam 
filius Nabat servus Salomonis filii David Jet rebellavit contra do- 
minum suum, 7 congregatique sunt ad eum viri /vanissimi et ”filii 
Belial et praevaluerunt contra Roboam filium Salomonis. Porro Ro- 
boam erat rudis et corde pavido, nec potuit resistere eis. 8 Nunc 
ergo vos dicitis quod resistere possitis regno Domini, quod possidet 
per filios David, habetisque grandem populi multitudinem atque 
"vitulos aureos quos fecit vobis Ieroboam in deos. 9 °Et eiecistis 
sacerdotes Domini filios Aaron atque levitas et fecistis vobis sacer- 
dotes sicut omnes populi terrarum. Quicumque venerit et Pinitiaverit 
manum suam in tauro de bobus et in arietibus septem fit sacerdos 
eorum Yqui non sunt dii. 1° Noster autem Dominus Deus est, quem 
non relinquimus, sacerdotesque ministrant Domino de filiis Aaron, — 
et levitae sunt in ordine suo. 11 Holocausta quoque offerunt Domino — 
per singulos dies, “mane et vespere, et thymiama iuxta legis prae- — 
cepta confectum, et *proponuntur panes in mensa mundissima; — 





estque apud nos ‘candelabrum aureum et lucernae eius, “ut accen- — 
dantur semper ad vesperam; nos quippe) “custodimus praecepta 
Domini Dei nostri, quem vos reliquistis, 12 Ergo in exercitu nostro — 
dux Deus est et sacerdotes eius, “qui clangunt tubis et resonant 
contra vos. Filii Israél, Ynolite pugnare contra Dominum Deum — 
patrum vestrorum, quia non vobis expedit. 

13 Haec illo loquente, Ieroboam retro *moliebatur insidias; cum- 
que ex adverso hostium staret, ignorantem Iudam suo ambiebat — 
exercitu. 14 Respiciensque Iudas vidit instare bellum ex adverso et 
post tergum et “clamavit ad Dominum, ac sacerdotes tubis canere 
coeperunt, 15 omnesque viri Iuda vociferati sunt; et ecce, illis cla-— 
mantibus °perterruit Deus Ieroboam et omnem Israél, qui stabat 
ex adverso Abia et Iuda. 16 Fugeruntque filii Israél Iudam, et °tra-_ 
didit eos Deus in manu eorum. 17 Percussit ergo eos Abia et po- ; 
pulus eius plaga magna, et corruerunt vulnerati ex Israél quingenta 
milia virorum fortium. 18 Humiliatique sunt filii Israél in tempore ; 
illo, et vehementissime confortati filii Iuda, %e0 quod sperassent in 


19 Persecutus est autem Abia fugientem Ieroboam et ¢cepit ci- 
vitates eius, Bethel et filias eius et Iesana cum filiabus suis, /Ephron 
quoque et filias eius; 29nec valuit ultra resistere Ieroboam in die- 
bus Abia. 9Quem percussit Dominus et “mortuus est. 

21 Tgitur Abia, confortato imperio suo, accepit uxores quattuor- 
decim, procreavitque vigintiduos filios et sedecim filias. 





— 362 — 


Domino Deo patrum suorum. 


Fy 








contra te homo. 
et luda; fugeruntque Aethiopes. 


} 


% 


sibi decem tribus Israél subigere; at frustra, Deo non adeo auxi- 
liante (13-22). Asa qui ei succedit, cum legis observantiam pro- 


_movisset, contra Zaram aethiopem roboratur (14, 1-15) et, suadente 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
13, 22 — 15, 14 





‘14 


22 Reliqua autem sermonum Abia viarumque et operum eius scri- 
pta sunt diligentissime in ‘libro Addo prophetae. 
“Hormivit autem Abia cum patribus suis, et sepelierunt eum 
in civitate David; _regnavitque Asa filius eius pro eo; in cuius 


_diebus quievit terra annis decem. 


2 Fecit autem Asa quod bonum et placitum erat in conspectu 
Dei sui, et subvertit altaria peregrini cultus et Yexcelsa, 3 et con- 
fregit “statuas 4lucosque succidit, 4et praecepit Iudae ut quaereret 
Dominum Deum patrum suorum et faceret legem et universa man- 
data, Set abstulit de cunctis urbibus Iuda aras et fana et *regnavit 
in pace. © Aedificavit quoque /urbes munitas in Iuda, quia quietus 
erat, et nulla temporibus eius bella surrexerant, 9pacem Domino 
largiente, 7Dixit autem Iudae: Aedificemus civitates istas et "vallemus 
muris et roboremus turribus et portis et seris, donec a bellis quieta 
sunt omnia, eo quod quaesierimus Dominum Deum patrum nostro- 


rum, et dederit nobis pacem per gyrum. Aedificaverunt igitur, et 


nullum in exstruendo impedimentum fuit. 8 Habuit autem Asa in 


_exercitu suo portantium scuta et hastas de luda “trecenta milia; 
de Beniamin vero scutariorum et sagittariorum ducenta octoginta 
_milia, omnes isti viri fortissimi. 


9 Egressus est autem contra eos JZara aethiops cum exercitu suo, 
decies centena milia et curribus trecentis, et venit usque “Maresa. 


10Porro Asa perrexit obviam ei et linstruxit aciem ad bellum in 


valle Sephata, quae est iuxta Maresa, 
Deum et ait: 


1let ™jnvocavit Dominum 
"Domine, non est apud te ulla distantia, utrum in 


_ paucis auxilieris an in pluribus; adiuva nos, Domine Deus noster ; 
in te enim et ?in tuo nomine habentes fiduciam venimus contra 


hanc multitudinem. Domine, Deus noster tu es; non praevaleat 
12 gExterruit itaque Dominus Aethiopes coram Asa 
13 Et persecutus est eos Asa et 


. populus, qui cum eo erat, usque ‘Gerara; et ruerunt Aethiopes 
-usque ad internecionem, quia Domino caedente contriti sunt et 


_exercitu illius proeliante. Tulerunt ergo spolia multa 
_serunt civitates omnes per circuitum Gerarae; 


14 et percus- 
S8grandis quippe cun- 
ctos terror invaserat, et diripuerunt urbes et multam praedam aspor- 
taverunt. 15Sed et caulas ovium destruentes tulerunt pecorum in- 
finitam multitudinem et camelorum reversique sunt in Ierusalem. 
] 5 @Azarias autem filius Oded, facto in se spiritu Dei, 2 egressus 
est in occursum Asa et dixit ei: Audite me, Asa et omnis Iuda 
et Beniamin: “Dominus vobiscum, quia fuistis cum eo. ¢Si quaesie- 


_ritis eum, invenietis; ¢si autem dereliqueritis eum, derelinquet vos. 
_3/Transibunt autem multi dies in Israél absque Deo vero et absque 


_9sacerdote doctore et absque lege. 


4 iCumque reversi fuerint in an- 
gustia sua ad Dominum Deum Israél et ‘quaesierint eum, reperient 


eum. 5In tempore illo non erit pax jegredienti et ingredienti, sed ter- 
_ rores undique in cunctis habitatoribus terrarum; © *pugnabit enim gens 
contra gentem et civitas contra civitatem, quia Dominus conturbabit 
eos in omni angustia. 7 Vos ergo confortamini et non dissolvantur ma- 


nus vestrae; ‘erit enim merces operi vestro. 

8 Quod cum audisset Asa, verba scilicet et prophetiam Azariae 
filii “Oded prophetae, confortatus est et abstulit idola de omni terra 
luda et de Beniamin et ex “urbibus quas ceperat ?montis Ephraim. 
Et dedicavit altare Domini, Yauod erat ante porticum Domini. 

2 Congregavitque universum Iudam et Beniamin et advenas cum 
eis de Epnraim et de Manasse et de Simeon; plures enim ad eum 


confugerant ex Israél videntes quod Dominus Deus illius esset cum 


Pco. 


¢ 0 Cumque venissent in Ierusalem mense tertio, anno decimo- 
quinto regni Asa, 11immolaverunt Domino in die illa sde manu- 


_biis et praeda quam adduxerant, boves septingentos et arietes septem 


milia. 12¢Et intravit ex more ad corroborandum foedus, ut quae- 
rerent Dominum Deum patrum suorum in toto corde et in_tota 
anima sua. 13 Si quis autem, inquit, non quaesierit Dominum Deum 
Israél, “moriatur a minimo usque ad maximum, a viro usque ad 
mulierem. 14 *Iuraveruntque Domino voce magna in iubilo et in 








$Cp. 24, 27. 
4 CD. 9, 20; 22, 25. 
acf. 3 Rg 15, 8. 


6 cf. cp. 15, 17; 3 Rg 15, 14. 
CV. EX'23, 24. 


d Ex 34, 13. 

@ cf. Vr:- 9% cpy 16; 9% 
F VACDiAtks- 5. 

£ Cp. 1S,. BOy'20, 730: 
Rk Cp738; 5. 

108. OU, 94:4. 


#.CD:282, .3:°%6;8. 


RCD. tts St IS 15,44! 
Pcp. 3,3. 
MCD: 13,- 143. EX 14; T0:,, Ps 


23; 6: 
WV: 1 Re 14, 6; 


oO CP, 13} 18t 
pcf. 1 Rg 17, 45. 


qci. cp.-20;: 6. 


CDs, 13). £52 


s Gn 10,193.:20, 1 5 2931, '6: 


tcp. 17, 10; 20, 29; — cf. Gn 
A LY eee 

acf. vr. 8. 

b-cp. 20, 14; 24; 20; Nm 24, 
2; Jd 3, 10 

Cp; 20, 17 

dt Par 28, 9; Ig:e8> 62 Jr 29, 

€ cp. 13, 57 rh 20. 13. 

fcf. Os 3, 4 


& cp. re 8,9; 35, 3- — cf. Lv 


jJd 5 
k cf. ne 24,73 Lear. tox 
L Js 1,26,.7,.9% 


m Gn 15, 4. — cf. Ps 36, 37; 


Agix, 63-1: Cor'1'5; 58 
ge Cho WIL. 
ocp. 17, 2. — cf. cp. 13, 19 
pv. Js 24, 33 
qcp. 8, 12 


7: CD; 15520. 


SV. CP. 14 ,13-15. 


tcp. 29, 10; 34, 31; 4 Rg 23, 
29. 


3: 2 Es 10, 2 


Cp. 23, 16. 
v Dt 13, 6-9. 











LIBER 
II PARALIPOMENON 
15, 15 —17,.9 


Azaria (15, 1-7), etiam atque etiam idololatriam impugnat | et foe- 
dus cum Deo renovat (8-19). Tamen, cum Syros in auxilium vocas- 


set et in prophetam, qui eum reprehenderat, crudeliter animadvertisset 








20, 30. 
£ 15, 13-15. | 
¥ cl.) 3: R15; 3; .10- 
z Ex 34, 13. 

acf. cp. 30, 14; 4 Rg 23, 6, 
} cf. cp. 14, 35 5 irs. 


x cp. 14, 7; 
16-18] 1 


e-ef, ‘ep: 14, 1 63 


1-6] 3 Rg 15, 17-22. 
act. 3 Rg 16, 3,:22. 
BO ct: ep. £5570: 


6.3, Par 15:8, 


dcp. 19, 2; 3 Rg 16, 1. 
é€ct. Is 32, 132 5t: 0958. 
fcp. 14, 8-12. 
gc aes 4 OP 
cf. “Cp 13,016; to. 
iZc 4, 10. — cf. Pro 15, 3. 
PCF, 5 Re SOT: 
ki Rg 13, 13. 
EZ Ress: 16). 32. 
mcf. vr. 7; 1 Rg 9, 9. 
ncf. cp. 18, 26; Mt 14, 3. 
ote $3,°22; Jt 20, 2, 35,29) 
26. 


r1-14] 3 Rg 15, 23, 24. 


p cf. Ecli 28 9. 


q Gn 50, 2; Mr 16, 1; Jo 19, 
39-40. 

r-cl;. cp. 21,.193 Jr 34;%s: 

a3 Rg 5, 24. 

BFAD. tT. Be 

ccp. 15, 8. 


d cf. 3 Rg 12, 28. 

ect, ep; 32,23. 

FiCD S18, 26 

OC. Cp. 15, 47; 20, 33; 3 Rg 
22, 43. 


Becp. 35, 3- 
_ tep. 19, 8. 


requiem per circuitum. 





clangore tubae et in sonitu bucinarum 15 omnes qui erant in Iuda 
cum exsecratione; in omni enim corde suo iuraverunt et in tota vo- 
luntate quaesierunt eum et invenerunt. “Praestititque eis Dominus 

16 Sed et Maacham Ymatrem Asa i 
augusto deposuit imperio, eo quod fecisset in *“luco simulacrum 
Priapi; quod omne contrivit et %in frusta comminuens combussit in 


torrente Cedron. 17 °Excelsa autem derelicta sunt in Israél. Attamen 


cor Asa erat perfectum cunctis diebus eius. 18 Eaque, quae voverat 
pater suus et ipse, intulit in domum Domini, argentum et aurum 
vasorumque diversam supellectilem. 
ad tricesimum quintum annum regni Asa. 

Anno autem “tricesimosexto regni eius, ascendit Baasa rex 

Israél in Iudam et muro circumdabat Rama, °ut nullus tute 
posset egredi et ingredi de regno Asa. 2 Protulit ergo Asa argentum 
et aurum de thesauris domus Domini et de thesauris regis misitque 
ad Benadad regem Syriae, qui habitabat in °Damasco, dicens: 
3 Foedus inter me et te est, pater quoque meus et pater tuus ha- 
buere concordiam; quamobrem misi tibi argentum et aurum, ut, 
rupto foedere quod habes cum Baasa rege Israél, facias eum a me 
recedere. 4 Quo comperto, Benadad misit principes exercituum suo- 
rum ad urbes Israél; qui percusserunt Ahion et Dan et Abelmaim 
et universas urbes Nephthali muratas. 5 Quod cum audisset Baasa, 
desiit aedificare Rama et intermisit opus suum. 6Porro Asa rex 


adsumpsit universum Iudam, et tulerunt lapides de Rama et ligna, 


quae aedificationi praeparaverat Baasa, aedificavitque ex eis Gabaa 
et Maspha. 

7In tempore illo venit ¢7Hanani propheta ad Asa regem Iuda et 
dixit ei: “Quia habuisti fiduciam in rege Syriae et non in Domino 
tuo, idcirco evasit Syriae regis exercitus de manu tua. 8Nonne /Aethio- 
pes et 9Libyes multo plures erant quadrigis et equitibus et multitudine 


nimia, “quos, cum Domino credidisses, tradidit in manu tua? 9 Oculi 


enim Domini contemplantur universam terram, et praebent fortitu- 
dinem his /qui corde perfecto credunt in eum. “Stulte igitur egisti, et 
propter hoc ex praesenti tempore ‘adversum te bella consurgent. 
16 Tratusque Asa adversus ™videntem “iussit eum mitti °%in nervum. 
valde quippe super hoc fuerat indignatus, et interfecit de populo in 
tempore illo plurimos. 

11 Qpera autem Asa prima et novissima scripta sunt in libro 
regum Juda et Israél. 12 Aegrotavit etiam Asa anno tricesimo nono 
regni sui dolore pedum vehementissimo et ?nec in infirmitate sua 
quaesivit Dominum, sed magis in medicorum arte confisus est, 13 dor- 
mivitque cum patribus suis et mortuus est anno quadragesimo primo 
regni sui. 14 Et sepelierunt eum in sepulcro suo, quod foderat sibi 
in civitate David; posueruntque eum super lectum suum 2%plenum 
aromatibus et unguentis meretriciis, quae erant pigmentariorum arte 
confecta et “combusserunt super eum ambitione nimia. 

17 ?Regnavit autem Iosaphat filius eius pro eo et invaluit contra 

Israél. 2 Constituitaue militum numeros in cunctis urbibus luda, 
bquae erant vallatae muris, praesidiaque disposuit in terra Iuda et 
in civitatibus Ephraim, °quas ceperat Asa pater eius. 

3 Et fuit Dominus cum Iosaphat, quia ambulavit in viis David 
patris sui primis et non speravit in Baalim, 4sed in Deo patris sui, 
et perrexit in praeceptis illius %et non iuxta peccata Israél. 5 Con- 
firmavitque Dominus regnum in manu eius, et ¢dedit omnis Iuda mu- 
nera Iosaphat: /factaeque sunt ei infinitae divitiae et multa gloria. 

6 Cumque sumpsisset cor eius audaciam propter vias Domini, etiam 
Yexcelsa et lucos de Iuda abstulit. 

7Tertio autem anno regni sui misit de principibus suis Benhail 
et Obdiam et Zachariam et Nathanaél et Michaeam, “ut docerent 
in civitatibus Iuda, 8 “et cum eis levitas Semeiam et Nathaniam et 
Zabadiam, Asaél quoque et Semiramoth et Ionathan Adoniamque 
et Thobiam et Thobadoniam levitas et cum eis Elisama et Ioran sa- 
cerdotes. 9% Docebantque populum in Iuda habentes librum legis 
Domini et circuibant cunctas urbes Iuda atque erudiebant populum. 


ex | 


19 cBellum vero non fuit usque 











(16, 1-10), a Deo punitur et paulo post moritur (11-14), 
D) losaphat, loram et Ochoziae historia (17, 1-22, 12), Josaphat cultum et notitiam 
Dei promovet (17, 1-19), sed ab Achab seductus contra Syros, Michaea 








10 jItaque factus est pavor Domini super omnia regna terrarum, 
quae erant per gyrum luda, nec audebant bellare contra Tosaphat. 
11 Sed et Philisthaei Iosaphat *munera deferebant et vectigal argenti; 
Arabes quoque adducebant pecora, arietum septem milia septingenta 
et hircorum totidem. 

12 Crevit ergo losaphat et magnificatus est usque in sublime, 
atque aedificavit in Iuda domos ad instar turrium urbesque muratas. 
13 Et multa opera paravit in urbibus Iuda; viri quoque bellatores et 
robusti erant in Jerusalem, 14 quorum iste numerus per domos atque 
familias singulorum: in Tuda principes exercitus, Ednas dux et cum 
eo robustissimi viri trecenta milia. 15 Post hunc Iohanan princeps 
et cum eo ducenta octoginta milia. 16 Post istum quoque Amasias 
filius Zechri, ‘consecratus Domino, et cum eo ducenta milia viro- 
rum fortium. 17 Hunc sequebatur robustus ad proelia Eliada et cum 
eo ™tenentium arcum et clipeum ducenta milia. 18 Post istum etiam 
Iozabad et cum eo centum octoginta milia expeditorum militum. 
19 Hi omnes erant ad manum regis, exceptis “aliis, quos posuerat 
in urbibus muratis in universo Iuda. 

] 8 Fuit ergo Iosaphat “dives et inclitus multum et Fadfinitate con- 

iunctus est Achab. 2 Descenditque post annos ad eum in Sa- 
mariam, ad cuius adventum mactavit Achab arietes et boves plu- 
rimos ipsi et populo qui venerat cum eo, persuasitque illi ut ascen- 
deret in Ramoth Galaa 

3 Dixitque Achab rex Israél ad Iosaphat regem Iuda: Veni me- 
cum in Ramoth Galaad. Cui ille respondit: Ut ego, et tu; sicut popu- 
lus tuus, sic et populus meus, tecumque erimus in bello. 

4 Dixitque Iosaphat ad regem Israél: Consule, obsecro, imprae- 
sentiarum sermonem Domini. 3 Congregavit igitur rex Israél prophe- 
tarum quadringentos viros et dixit ad eos: In Ramoth Galaad ad 
bellandum ire debemus, an quiescere? At illi, Ascende, inquiunt, et 
tradet Deus in manu regis. §® Dixitque Iosaphat: “Nunquid non est 
hic prophetes Domini, ut ab illo etiam requiramus? 7 Et ait rex 
Israél ad Iosaphat: Est vir unus a quo possumus quaerere Domini 
voluntatem; sed ego odi eum, quia non prophetat mihi bonum, sed 
malum omni tempore; est autem Michaeas filius Iemla. Dixitque 
Iosaphat: Ne loquaris, rex, hoc modo. 8 Vocavit ergo rex Israél 
unum de eunuchis et dixit ei: Voca cito Michaeam filium Iemla. 
9 Porro rex Israél et Iosaphat rex Iuda uterque sedebant in solio 
suo vestiti cultu regio; sedebant autem in area ‘4iuxta portam Sama- 
riae, omnesque prophetae vaticinabantur coram eis. 1% Sedecias vero 
filius Chanaana fecit sibi cornua ferrea et ait: Haec dicit Dominus: 
His ventilabis Syriam, donec conteras eam. 11 Omnesque prophetae 
similiter prophetabant atque dicebant: Ascende in Ramoth Galaad 
et prosperaberis, et tradet eos Dominus in manu regis. 

12 Nuntius autem qui ierat ad vocandum Michaeam ait illi: En 
verba omnium prophetarum uno ore bona regi adnuntiant, quaeso 
ergo te ut et sermo tuus ab eis non dissentiat, loquarisque prospera. 
13 Cui respondit Michaeas: ¢Vivit Dominus, ‘quia, quodcumque 
dixerit mihi Deus meus, hoc loquar. 14 Venit ergo ad regem. Cui 
rex ait: Michaea, ire debemus in Ramoth Galaad ad bellandum an 
quiescere? Cui ille respondit: Ascendite, cuncta enim prospera eve- 
nient, et tradentur hostes in manus vestras. 15 Dixitque rex: Iterum 
atque iterum te adiuro, ut mihi non loquaris nisi quod verum est 
in nomine Domini. 16 At ille ait: Vidi universum Israél dispersum 
in montibus 9Ysicut oves absque pastore, et dixit Dominus: Non ha- 
bent isti dominos: revertatur unusquisque in domum suam in pace. 
17 Et ait rex Israél ad Iosaphat: Nonne dixi tibi quod non prophe- 
taret iste mihi quidquam boni, sed ea quae mala sunt? 18 At ille, 
| Idcirco, ait, audite verbum Domini: "Vidi Dominum sedentem in 
solio suo et omnem exercitum caeli adsistentem ei a dextris et a 
sinistris, 19 et dixit Dominus: Quis decipiet Achab regem Israél, ut 
ascendat et corruat in Ramoth Galaad? Cumque diceret_unus hoc 
modo et alter alio, 29 processit spiritus et stetit coram Domino et 
ait: Ego decipiam eum. Cui Dominus, In quo, inquit, decipies? 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
17, 10 — 18, 20 








i CD.-14, 14; .20, 29. 


# cf:-ep.-26, 8: 2° Re: 8,72: 


LJjd 5; 2;°9; 2 Es’ rr, 2. 
mcf. 1 Par-312;°2. 


nvr. 2. 


acp. 17, 5. 
bcp. 21, 6; 4 Rg 8, 18. 
2-34] 3 Rg 22, 2-35. 


c4 Rg 3, 8 


dv. Rt 4, 2% 


re Rg 17,1 


cf. Nm 22, LS; 24 Ts. 


g Nm 27, 17; Mt 9, 36. 


h3 Rg 20, 19. — cf. Jb 1, 6; 
25°55 














LIBER 
II PARALIPOMENON 
18, 21 — 20, 2 


guamvis dissuadente (18, 1-27), bellum suscipit (28-34), in quo Achab de- 
lictorum suorum poenam luit, et propter quod ipse graviter a propheta 
reprehenditur (19, 1-3). Reversus tamen et in legis studio perseverans 








£V. 3° Re 22, 22. 


jvr. 10. 
RV 3 RE 22.024, 


m cp: 34,8. 
ncf. cp. 16,.10; Jats, 28,720. 


o Mic 1, 3. 


acp. 7 34°03 Re. 165-2, 


Be 16, y 

OC CO te. T2320, 2972258138) 
aT) 

d vr. 10; cp. 24, 18; 32, 25. 

ecp. 12, 12; 3 Rg 14, 13. — 
V..-Cp. 27, 3-6. 
Cpe; 30, 105-1) bs 9520: 

A cp. 17, 7-9. 

tv. Js 24s 33% 

jcf. Dt 16, 18. 

Rk cp. II, 5. 

EDtir;: 9% 


PY Ot EOF bere: 

m Dt 32, 4, Sb 8). 32°34, 10. 
— cf. Gn 18, 25, Ex 18, 
25s Rin O; a4. 

n Dt 10, ae ap 6, 8; Ecli 
$5,158. AC Ee, $4; Rm 2 
11: Gal 2, 6; Eph 6, 9; Col 
WA SA a a ee te OY 

OCD. T9850. 

pv. Dt 17, 8, 9; 19, 17. 

q2 Rg 23, 3. 

r3 Rg 8, 61. 


t2° Par726;530," 32% 


U0 Par 28, to: °— cf, + Es 
10, 4. 


a4 Rg 1,1; 3, 4 7. 


6 Gn 14, 7. 
CNicY Re24;° 3% 





21 At ille respondit: Egrediar et ‘ero spiritus mendax in ore omnium 
prophetarum eius. Dixitque Dominus: Decipies et praevalebis. Egre- 
dere et fac ita. 22 Nunc igitur, ecce Dominus dedit spiritum men- 
dacii in ore omnium prophetarum tuorum, et Dominus locutus est 
de te mala. 23 Accessit autem /Sedecias filius Chanaana et “percus- 
sit Michaeae maxillam et ait: Per quam viam transivit spiritus Domini 
a me, ut loqueretur tibi? 24 Dixitque Michaeas: Tu ipse videbis in 
die illo, quando ingressus fueris cubiculum de cubiculo ut abscon- 
daris. 25 Praecepit autem rex Israél dicens: Tollite Michaeam et 
ducite eum ad Amon ™principem civitatis et ad Ioas filium Amelech, 
26 et dicetis: Haec dicit rex: “Mittite hunc in carcerem et date ei 
panis modicum et aquae pauxillum, donec revertar in pace. 27 Dixit- 
que Michaeas: Si reversus fueris in pace, non est locutus Dominus 
in me. Et ait: °Audite, omnes populi. 

28 Tgitur ascenderunt rex Israél et Iosaphat rex Iuda in Ramoth 
Galaad. 29 Dixitque rex Israél ad Iosaphat: Mutabo habitum et sic 
ad pugnam vadam; tu autem induere vestibus tuis. Mutatoque rex 


Israél habitu venit ad bellum. 30 Rex autem Syriae praeceperat duci- 


bus equitatus sui dicens: Ne pugnetis contra minimum aut contra 
maximum, nisi contra solum regem Israél. 31 Itaque, cum vidissent 
principes equitatus Iosaphat, dixerunt: Rex Israél est iste. Et cir- 
cumdederunt eum dimicantes; at ille clamavit ad Dominum, et auxi- 
liatus est ei atque avertit eos ab illo. 32 Cum enim vidissent duces 
equitatus quod non esset rex Israél, reliquerunt eum. 3% Accidit 
autem ut unus e populo sagittam in incertum iaceret et percuteret 
regem Israél inter cervicem et scapulas. At ille aurigae suo ait: 
Converte manum tuam et educ me de acie, quia vulneratus sum. 
34 Et finita est pugna in die illo. Porro rex Israél stabat in curru 
suo contra Syros usque ad vesperam et mortuus est, occidente sole. 

Reversus est autem Iosaphat rex Iuda in domum suam pacifice 

in Ierusalem. 2 Cui occurrit “Iehu filius 9Hanani videns et ait 
ad eum: Impio ¢praebes auxilium et his, qui oderunt Dominum, 
amicitia iungeris, et idcirco 4iram quidem Domini merebaris; 2 sed 
ebona opera inventa sunt in te, eo quod /abstuleris lucos de terra 
Iuda et 9praeparaveris cor tuum ut requireres Dominum Deum patrum 
tuorum. 

4 Habitavit ergo Iosaphat in Ierusalem; “rursumque egressus est 
ad populum de Bersabee usque ad ‘montem Ephraim et revocavit 
eos ad Dominum Deum patrum suorum. 5 Constituitque /Jiudices 
terrae in cunctis *civitatibus Iuda munitis per singula loca. 6 Et 
praecipiens iudicibus, Videte, ait, quid faciatis; ‘on enim homi- 
nis exercetis iudicium sed Domini; et quodcumque iudicaveritis in 
vos redundabit. 7Sit timor Domini vobiscum et cum diligentia 
cuncta facite; ’non est enim apud Dominum Deum nostrum iniqui- 
tas "nec personarum acceptio nec cupido munerum. 

8In Ierusalem quoque °%constituit Iosaphat levitas et sacerdotes 
et principes familiarum ex Israél, ?ut iudicium et causam Domini 
iudicarent habitatoribus eius. 9 Praecepitque eis dicens: @Sic agetis 
in timore Domini fideliter et "corde perfecto; 19omnem causam 
quae venerit ad vos fratrum vestrorum, qui habitant in urbibus suis, 
inter cognationem et cognationem, ubicumque quaestio est de lege, 
de mandato, de caeremoniis, de iustificationibus, ostendite eis, ut 
non peccent in Dominum, et ne veniat ‘ira super vos et super fra- 
tres vestros: sic ergo agentes, non peccabitis. 11 Amarias autem 
sacerdos et pontifex vester ‘in his quae ad Deum pertinent praesi- 
debit; porro Zabadias filius Ismahel, qui est dux in domo Iuda, 
super ea opera erit quae ad regis officium pertinent; habetisque 
magistros levitas coram vobis. “Confortamini et agite diligenter, et 
erit Dominus vobiscum in bonis. 

2 Post haec congregati sunt @filii Moab et filii Ammon et cum 

eis de Ammonitis ad Iosaphat, ut pugnarent contra eum. 2 Ve- 
neruntque nuntii et indicaverunt Iosaphat dicentes: Venit contra 
te multitudo magna de his locis, quae trans mare sunt et de Syria, 
et ecce consistunt in 0Asasonthamar, quae est °“Engaddi. 











i i OM 





(4-11) de Moabitis et Ammonitis, auxiliante Deo, splendidam victo- 
riam reportat et terrorem in omnes finitimos populos infert (20, 1-29). 
Demum propter societatem cum Ochozia impio rege Israél classem 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
20, 3-26 








3 Josaphat autem timore perterritus totum se contulit 4ad_ rogan- 
dum Dominum et ¢praedicavit ieiunium universo Iuda. 4 Congre- 
gatusque est Iudas ad deprecandum Dominum; sed et omnes de 
urbibus suis venerunt ad obsecrandum eum. 

5 Cumque stetisset Iosaphat in medio coetu Iuda et Ierusalem 
in domo Domini ante atrium novum, ait: /Domine Deus patrum 
nostrorum, tu es Deus in caelo et “dominaris cunctis regnis gen- 
tium, ‘in manu tua est fortitudo et potentia, jnec quisquam tibi 
potest resistere. 7 Nonne tu, Deus noster, “interfecisti omnes habi- 
tatores terrae huius coram populo tuo Israél et dedisti eam semini 
lAbraham amici tui in sempiternum? §&8 Habitaveruntque in ea et 
exstruxerunt in illa sanctuarium nomini tuo dicentes: 9 Si irruerint 
super nos mala, gladius iudicii, pestilentia et fames, stabimus coram 
domo hac in conspectu tuo, in qua invocatum est nomen tuum, et 
“acon gS ad te in tribulationibus nostris, et exaudies salvosque 
acies. 
quos 9non concessisti Israél ut transirent quando egrediebantur de 
Aegypto, ?sed declinaverunt ab eis et non interfecerunt illos, 
11 econtrario agunt, et Ynituntur eicere nos de possessione quam tradi- 
disti nobis. 12 Deus noster, ergo non “iudicabis eos? In nobis qui- 
dem non est tanta fortitudo, ut possimus huic multitudini resistere 
quae irruit super nos; sed, cum ignoremus quid agere debeamus, 
hoc solum habemus residui ut ‘oculos nostros dirigamus ad te. 
13 tOmnis vero Iuda stabat coram Domino cum parvulis et uxoribus 
et liberis suis. 

14 Frat autem Iahaziel filius Zachariae filii Banaiae filii Iehiel filii 
Mathaniae levites de filiis Asaph, “super quem factus est spiritus 
Domini in medio turbae, 15 et ait: Attendite, omnis Iuda et qui habi- 
tatis Ierusalem et tu rex Iosaphat: haec dicit Dominus vobis: YNolite 
timere nec paveatis hanc multitudinem; “non est enim vestra pugna, 
sed Dei. 16Cras descendetis contra eos; ascensuri enim sunt per 
clivum nomine Sis, et invenietis illos in summitate Ytorrentis qui 
est contra solitudinem Ieruel. 17*Non eritis vos qui dimicabitis; sed 
tantummodo confidenter state, et videbitis auxilium Domini super vos, 
o Iuda et Ierusalem: nolite timere nec paveatis, cras egrediemini 
contra eos, et “Dominus erit vobiscum. 18 Iosaphat ergo et Iuda 
et omnes habitatores Ierusalem °ceciderunt proni in terram coram 
Domino, et adoraverunt eum. 19 Porro levitae de (filiis Caath et 
de %filiis Core laudabant Dominum Deum Israél voce magna in 
excelsum. 

20 Cumque mane surrexissent, egressi sunt per desertum Thecue; 
profectisque eis, stans Iosaphat in medio eorum dixit: Audite me, 
viri Iuda et omnes habitatores Ierusalem; ‘credite in Domino Deo 
vestro, et securi eritis; credite prophetis eius, et cuncta evenient 
prospera. 21 Deditque consilium populo et statuit cantores Domini, 
ut laudarent eum in turmis suis et antecederent exercitum ac voce 
consona dicerent: 

9Confitemini Domino, quoniam in aeternum misericordia eius. 

22 Cumque coepissent laudes canere, “vertit Dominus insidias 
eorum in semetipsos, filiorum scilicet Ammon et Moab et montis 
Seir qui egressi fuerant ut pugnarent contra Iudam, et percussi 
sunt. 23 Namque filii Ammon et Moab consurrexerunt adversum 
habitatores montis Seir, ut interficerent et delerent eos; cumque hoc 
opere perpetrassent, etiam in semetipsos versi *mutuis concidere 
vulneribus. 24 Porro Iuda, cum venisset ad speculam, quae re- 
spicit solitudinem, vidit procul omnem late regionem plenam cada- 
veribus, nec superesse quemquam qui necem potuisset evadere. 
25 Venit ergo Iosaphat et omnis populus cum eo, ad detrahenda 
spolia mortuorum, inveneruntque inter cadavera variam supellectilem, 
vestes quoque et vasa pretiosissima et diripuerunt; ita ut omnia 
portare non possent nec per tres dies spolia auferre prae praedae 
magnitudine. 

26 Die autem quarto congregati sunt in valle benedictionis ; 
etenim, quoniam ibi benedixerant Domino, vocaverunt locum illum 


10 Nunc igitur ecce filii “Ammon et Mcab et mons Seir, per 





d cp. 19,.3: — cf. x Par 22, 109: 
er Es 8, 21; Jr 36, 9; Jn 3, 


5. == cl, Jl 2,284 233, 28S 
fPESt 23,20. 
v. Dt 4, 39. 


hcf. Dn 4, 17, 25, 32. 

ti Par 29, 12. 

jv. Gn 50, 19. 

k Ps 43, 3. 

bejdt-3, 22; As rer? '8s- Jc 2523: 


mc. 6, 28- 30; 3 Rg 8, 33, 37. 
— cf. Ez 14, 21. 


PNY OTS B25, 23S CD. 2S TCT A. 
or Dt... 23: 33 45.5, 9; 5e0: 

pb Nm 20, 21. 

@. Ps 82, 5, .83: 

Pel. 1 -Re* 3513. 


SPS: 24, 25s: $2 26+ 3h722GEAGHS: 


f cf, Jdt 4,95" Jo 3,5; Jl, 
14; 2: Mc-3,°18; 


0%. Cp. 53-2. 


vcp. 32, 7. — cf. Dt 1, 29,30; 
x1Rg 17, 47. — v. Ex 14, 14. 


y Nm 13, 22. 
17] R. etc. in vig Nativit. Dii. 


§ Ch. Ex TZ: 33; TA; 

. 15, 2; 32, 8. — cf. Nm 
14, 9. 

bcp. 29, 29, 39; Ex 4, 38} 2 
Es 8, 6. 

G Ex 6; 16; 318. 

dv. 1 Par 9, 19. 


. €1Mc 9,33.— cf. 2 Rg 14,2. 


fis 7, 6. — cf. Is 28, 16. 


g Ps 105,1. — v. 1 Par 16, 34. 


i-G& cp. 84,-:83- 


t ch. Jd 729223 21. Rents, 20: 


i 











quam paraverat perdit (35-37). Successorem habuit Iloram qui et fratrum 
occisione et impio cum Athalia coniugio regnum inaugurat (21, I-6). 
Propterea Idumaet ab eo deficiunt (7-11) et clades totius familiae et 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
20, 27 — 21, 17 
j 2Es (12; 43: 


kcp. 14, 14; 17, 10. 


Lick: cp2i47 6; Fs mses: 
31-33] 3 Rg 22, 41-43. 


mcf. cp. 17, 6. 
#CP. 12,/ 14. 


0. CPD. 19382. 

p3 Rg 16, tI, 7. 
73 Rg 22, 48, 46. 
7: C8: ‘CD. 05°25 


S.Cf.ep) (20) 2% 


a3 Rg 22, 51. 


ig Lt oR 8 a, 


ict. Che 2s, 3. 


5-10] 4 Rg 8, 17-22. 
d cf. vr. 20. 
ON: SMR U2 28; 305 326, 81, 


33. 
fep. 18, 1; 4 Rg 8, 18. 
g2 Rg 7, 12. 


hv. 3 Rg 11, 36. — cf. 2 Rg 


i gn ey, eB LSt, '2F, 
ivr. 10. — cf. Gn 27, 40. 


j Ex 34, 16; Lv 17, 7; 10, 5. 


k cp. 17, 3. 
lcp. 14, 2-5. 


mv. 3 Rg 16, 31-33. 
NVY. 4. 

ovr. 18, 19. 

pci. 3 Rg 11, 14, 23. 


Wild. TO, Li aay es 36) a, 


rcp. 25, 23. — cf. cp. 22, 6. 





vallis benedictionis usque in praesentem diem. 27 Rever- 
susque est omnis vir Iuda et habitatores Ierusalem et Iosaphat ante 
eos in Jerusalem cum laetitia magna, Jeo quod dedisset eis Domi- 
nus gaudium de inimicis suis. 28 Ingressique sunt in Ierusalem cum 
psalteriis et citharis et tubis in domum Domini, 29 *Irruit autem 
pavor Domini super universa regna terrarum, cum audissent quod 
pugnasset Dominus contra inimicos Israél. 

9 Quievitque regnum Iosaphat, et ’praebuit ei Deus pacem per 
circuitum. 31 Regnavit igitur Iosaphat super Iudam, et erat triginta 
quinque annorum cum regnare coepisset; viginti autem et quinque 
annis regnavit in lerusalem, et nomen matris eius Azuba filia Se- 
lahi. 32 Et ambulavit in via patris sui Asa nec declinavit ab ea 
faciens quae placita erant coram Domino. 33 Veruntamen ”excelsa 
non abstulit, et adhuc populus non direxerat cor suum ad Domi- 
num Deum patrum suorum. 

34 Reliqua autem gestorum Iosaphat priorum et novissimorum 
scripta sunt in verbis °Iehu filii Hanani, ?quae digessit in libros 
regum Israél. 

35 Post haec iniit amicitias Iosaphat rex Iuda cum Ochozia rege 
Israél, cuius opera fuerunt impiissima, °6 et particeps fuit ut face- 
rent naves, quae irent in “Tharsis, feceruntque classem in Asionga- 
ber. 37 Prophetavit autem Eliezer filius Dodau de Maresa ad Io- 
saphat dicens: *Quia habuisti foedus cum Ochozia, percussit Domi- 
nus opera tua: contritaeque sunt naves nec potuerunt ire in Tharsis. 
2 2Dormivit autem losaphat cum patribus suis et sepultus est 

cum eis in civitate David; regnavitque Ioram filius eius pro 
eo. 2 Qui habuit fratres filios Iosaphat Azariam et Iahiel et Zacha- 
riam et Azariam et Michaél et Saphatiam: omnes hi filii Iosaphat 
regis Iuda. 3 Deditque eis pater suus multa munera argenti et auri 
et pensitationes cum °civitatibus munitissimis in Iuda; regnum au- 
tem tradidit Ioram, eo quod esset primogenitus. 

4 Surrexit ergo Ioram super regnum patris sui; “cumque se con- 
firmasset, occidit omnes fratres suos gladio et quosdam de princi- 
pibus Israél. 

5 ¢Trigintaduorum annorum erat Ioram, cum regnare coepisset, 
et octo annis regnavit in Ierusalem 6 “ambulavitque in viis regum 
Israél, sicut egerat domus Achab; /filia quippe Achab erat uxor 
eius. Et fecit malum in conspectu Domini. 7 Noluit autem Dominus 
disperdere domum David propter pactum %quod inierat cum eo, et 
quia promiserat ut daret ei “lucernam et filiis eius omni tempore. 

8In diebus illis ‘rebellavit Edom, ne esset subditus Iudae, et 
constituit sibi regem. 9% Cumque transisset Ioram cum principibus 
suis et cuncto equitatu qui erat secum, surrexit nocte et percussit 
Edom qui se circumdederat et omnes duces equitatus eius; 10 atta- 
men rebellavit Edom, ne esset sub dicione Iuda usque ad hanc 
diem. Eo tempore et Lobna recessit ne esset sub manu illius; de- 
reliquerat enim Dominum Deum patrum suorum. 11 Insuper et 
excelsa fabricatus est in urbibus Iuda, et ffornicari fecit habitatores 
Terusalem et praevaricari Iudam. 

12 Allatae sunt autem ei litterae ab Elia propheta, in quibus 
scriptum erat: Haec dicit Dominus Deus David patris tui: Quoniam 
non ambulasti in “viis Iosaphat patris tui et in /viis Asa regi 
Iuda, 13 sed incessisti per iter regum Israél et fornicari fecisti lu- 
dam et habitatores Ierusalem “imitatus fornicationem domus Achab, 
insuper et fratres tuos, domum patris tui, meliores te “occidisti; 
14 ecce Dominus percutiet te plaga magna cum populo tuo et filiis 
et uxoribus tuis universaque substantia tua; 
pessimo languore uteri tui, donec °egrediantur vitalia tua paulatim 
per singulos dies. 

16 PSuscitavit ergo Dominus contra Ioram spiritum Philisthinorum 
et YArabum, qui confines sunt Aethiopibus, 17 et ascenderunt in 
terram Juda et vastaverunt eam diripueruntque cunctam substan- 
tiam, quae inventa est in domo regis, insuper et filios eius et uxo- 
res nec remansit ei filius nisi "Ioachaz, qui minimus natu erat. 


15tu autem aegrotabis . 








—— 





denuntiatur et consummata est (12-20). Etenim Ochozia eius successor cum 
Sratribus a lehu interficitur (22, 1-9); Athalia vero omnes filios regis 
trucidat, uno excepto loas, qui ereptus et in templo absconditus (10-12) 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
21, 18 —— 23, 8 








18 Kt super haec omnia ‘percussit eum Dominus alvi languore 
insanabili. 19 Cumque diei succederet dies et temporum spatia vol- 
verentur, duorum annorum expletus est circuitus; et sic longa con- 
sumptus tabe, ita ut egereret etiam viscera sua, languore pariter et 
vita caruit. Mortuusque est in infirmitate pessima;et non fecit ei popu- 
Jus secundum morem ‘combustionis exsequias, “sicut fecerat maio- 
ribus eius. 

20 vTrigintaduorum annorum fuit cum regnare coepisset et octo 
annis regnavit in Ierusalem. “Ambulavitque non recte Yet sepelie- 
runt eum in civitate David, veruntamen non in sepulcro regum. 

2 Constituerunt autem habitatores Ierusalem Ochoziam filium 

eius minimum regem pro e0; omnes enim maiores natu, qui 
ante eum fuerant, interfecerant “latrones Arabum qui irruerant in 
castra. Regnavitque Ochozias filius Ioram regis Iuda. 

2 bQuadragintaduorum annorum erat Ochozias, cum regnare coe- 
pisset, et uno anno regnavit in Ierusalem. Et nomen matris ejus 
Athalia ‘filia Amri. %Sed et ipse ingressus est per vias domus 
Achab; mater enim eius impulit eum ut impie ageret. 4 Fecit igitur 
malum in conspectu Domini sicut domus Achab; ipsi enim fuerunt 
ei consiliarii post mortem patris sui in interitum eius; 5 ambulavit- 
que in consiliis eorum et perrexit cum Ioram filio Achab rege Israél 
in bellum contra Hazaél regem Syriae in Ramoth Galaad; vulnera- 
veruntque Syri Ioram. 6 Qui reversus est ut curaretur in Iezrahel, 
multas enim plagas acceperat in supradicto certamine. Igitur Ocho- 
zias filius Ioram rex Iuda descendit ut inviseret Ioram filium Achab 
in Iezrahel aegrotantem. 7 Voluntatis quippe fuit Dei adversus 
Ochoziam ut veniret ad Ioram et, cum venisset, et %egrederetur 
cum eo adversus Iehu filium Namsi, quem unxit Dominus ut deleret 
domum Achab. 8/Cum ergo everteret Iehu domum Achab, invenit 
principes luda et filios fratrum Ochoziae, qui ministrabant ei, et 
interfecit illos. 99Ipsum quoque perquirens Ochoziam comprehendit 
latitantem in Samaria "“adductumque ad se occidit. ‘Et sepelierunt 
eum, eo quod esset filius Iosaphat, Jqui quaesierat Dominum in toto 
corde suo. 

Nec erat ultra spes aliqua, ut de stirpe quis regnaret Ochoziae. 
10 Siquidem Athalia mater eius videns quod mortuus esset filius suus 
surrexit et interfecit omnem stirpem regiam domus Ioram. 11 Porro 
Iosabeth filia regis tulit Ioas filium Ochoziae et furata est eum de 
medio filiorum regis, cum interficerentur, absconditque eum cum 
nutrice sua in cubiculo lectulorum. Iosabeth autem, quae absconde- 
rat eum, erat filia regis Ioram uxor Ioiadae pontificis, soror Ocho- 
ziae; et idcirco Athalia non interfecit eum. 12 Fuit ergo cum eis in 


domo Dei absconditus sex annis, quibus regnavit Athalia super 


terram. 
2 3 4Anno autem septimo, confortatus Ioiada adsumpsit centurio- 
nes, Azariam videlicet filium Ieroham et Ismahel filium Ioha- 
nan, Azariam quoque filium Obed et Maasiam filium Adaiae et Eli- 
saphat filium Zechri, et iniit cum eis foedus. 2 Qui circumeuntes 
Iudam congregaverunt levitas de cunctis urbibus Iuda et principes 
familiarum OIsraél veneruntque in Ierusalem. 3 Iniit ergo omnis 
multitudo pactum in domo Dei cum rege, dixitque ad eos Ioiada: 
Ecce filius regis regnabit °sicut locutus est Dominus super filios 
David. 4 Iste est ergo sermo quem facietis; 5 %tertia pars vestrum, 
equi veniunt ad sabbatum, sacerdotum et levitarum et ianitorum 
erit in portis, tertia vero pars ad domum regis et tertia ad portam 
quae appellatur-fundamenti; omne vero reliquum vulgus sit in 
atriis domus Domini, 4 nec quispiam alius ingrediatur domum 
Domini, nisi sacerdotes et qui ministrant de levitis; ipsi tantum- 
modo ingrediantur, quia sanctificati sunt. Et omne reliquum vulgus 
observet custodias Domini. 7 Levitae autem circumdent regem ha- 
bentes singuli arma sua (et si quis alius ingressus fuerit templum, in- 
terficiatur), sintque cum rege et intrante et egrediente. 8Fecerunt ergo 
levitae et universus Iuda iuxta omnia quae praeceperat Ioiada pon- 
tifex et adsumpserunt singuli viros, qui sub se erant, et veniebant 





S VEL TS: 


Poh Jeose,: 8. 
ucp. 16, 14. 


Cf .4 VEiaS. 
« cf: Jr 22; x8. 


VCE Chi. 245°25 2 28,29. 
1-6] 4 Rg 8, 24-28. 
‘9. CharT. TG. 


b cf. 4 Rg 8, 26. 


6 C8 0D. «21,0634 Re 8,18: 


d4 Rg 9, 21. 

e3 Rg 19, 16; 4 Rg 9, 6, 7. 
fv. 4 Rg 10, 1I1-14. 

# Cl, CD. 245524. 

hcf. 4 Rg 9, 27. 


14 Rg og, 28. 
JCD. 17, 4. 


10-12] 4 Rg 11, 1-3. 


1-21] 4 Rg 11, 4-20. 
a4 Rg 8, 25. 


6 cf,. cp. 21, +24 


CVE Cpe 65:56) 
Awaba sak 
é Cha tB Paro). 35% 


fWiu Par. 23, 27-20. 





(24) 








LIBER | 
II PARALIPOMENON 
23, 9 — 24,.12 


loiade auctore, se: timo aetatis suae anno ungitur rex (23, 1-11). 
E) De regibus luda a loas ad Ezechiam (23, 12-28, 27). Athalia gladio inte- 
rempta, exstirpato cultu Baal, renovatoque foedere populi cum Deo 








gv. 1 Par 24; :1:Ss. 


ADE 17, 183279, 


iv. 1 Rg 10, 24. 


j2 Es 3, 28; Jr 31 40. — cf. 
TI.3O. 


4 Rg 
Rep. 38, T2. 


] Dt 13, 9 


mcp. 5, 5; 30, 27. 

ni Par 9733 6, 30,315 24, 2 
o Nm 28, 2. 

pct. 1 Par 22. 2. 

qv. t Par 26, 1-19. 


7 Chi4 Re 12,6,-193: 15,35. 
1-41] 4 Rg 11, 21-12, 15. 


act. cpe-26; Ss; 


b vr. 16. 


cv. Ex 30, 12-16. 
dv. Nm 17, 7, 8. 
BIC. 225.30 

Fes 3° Re rs, 15: 


pets t Bs ty3s 





per ordinem sabbati cum his qui impleverant sabbatum et egressuri 
erant; siquidem Ioiada pontifex non dimiserat abire 9turmas, quae 
sibi per singulas hebdomadas succedere consueverant. 9 Deditque 
Ioiada sacerdos centurionibus lanceas clipeosque et pe'tas regis Da- 
vid, quas consecraverat in domo Domini. 1° Constituitque omnem 
populum tenentium pugiones a parte templi dextra usque ad partem 
templi sinistram coram altari et templo per circuitum regis, 11 Et 
eduxerunt filium regis et imposuerunt ei diadema et /testimonium 
dedcruntque in manu eius tenendam legem et constituerunt eum 
regem. Unxit quoque illum Ioiada pontifex et filii eius; impreca- 
tique sunt ei atque dixerunt: ‘Vivat rex! 

12 Quod cum audisset Athalia, vocem scilicet currentium atque 
laudantium regem, ingressa est ad populum in templum Domini. 
13 Cumque vidisset regem stantem super gradum in introitu et prin- 
cipes turmasque circa eum omnemque populum terrae gaudentem 
atque clangentem tubis et diversi generis organis concinentem vo- 
cemque laudantium, scidit vestimenta sua et ait: Insidiae, insidiae. 
14 Egressus autem loiada pontifex ad centuriones et principes exer- 
citus dixit eis: Educite illam extra saepta templi, et interficiatur 
foris gladio. Praecepitque sacerdos ne occideretur in domo Domini. 
15 Et imposuerunt cervicibus eius manus; cumque intrasset Jportam 
equorum domus regis, interfecerunt eam ibi. 

16 Pepigit autem Ioiada *foedus inter se universumque populum 
et regem, ut esset populus Domini. 17 Itaque ingressus est omnis 
populus domum Baal et destruxerunt eam et altaria ac simulacra 
illius confregerunt; ‘Mathan quoque sacerdotem Baal interfecerunt 
ante aras. 18 Constituit autem Ioiada praepositos in domo Domini 
sub manibus ™sacerdotum et levitarum, “quos distribuit David in 
domo Domini, ut offerrent holocausta Domino, °sicut scriptum est in 
lege Moysi, in gaudio et canticis Piuxta dispositionem David. 
19 Constituit quoque dianitores in portis domus Domini, ut non in- 
grederetur eam immundus in omni re. 2 Adsumpsitque centuriones 
et fortissimos viros ac principes populi et omne vulgus terrae, et 
fecerunt descendere regem de domo Domini et introire "per me- 
dium portae superioris in domum regis, et collocaverunt eum in 
solio regali. 21 Laetatusque est omnis populus terrae, et urbs quievit. 
Porro Athalia interfecta est gladio. 

? 4 Septem annorum erat Ioas cum regnare coepisset et quadra- 

ginta annis regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius Sebia 
de Bersabee. 2 @Fecitque quod bonum est coram Domino cunctis die- 
bus Ioiadae sacerdotis. Accepit autem ei Ioiada uxores duas, e 
quibus genuit filios et filias. 

4 Post quae placuit Ioas ut instauraret domum Domini. 5 Con- 
gregavitque sacerdotes et levitas et dixit eis: Egredimini ad civi- 
tates Iuda et colligite de universo °Israél pecuniam ad sartatecta 
templi Dei vestri per singulos annos, festinatoque hoc facite. Porro 
levitae egere negligentius; 6 vocavitque rex Ioiadam principem et 
dixit ei: Quare tibi non fuit curae ut cogeres levitas inferre de Iuda 
et de Ierusalem pecuniam, “quae constituta est a Moyse servo Do- 
mini ut inferret eam omnis multitudo Israél ¢in tabernaculum te- 
stimonii? 7 Athalia enim impiissima et ¢filii eius destruxerunt domum 
Dei et de universis ‘quae sanctificata fuerant in templo Domini or- 
naverunt fanum Baalim. 8 Praecepit ergo rex, et fecerunt arcam po- 
sueruntque eam iuxta portam domus Domini forinsecus. 9 Et 9prae- 
dicatum est in Juda et Ierusalem, ut deferrent singuli pretium Do- 
mino, quod constituit Moyses servus Dei super omnem Israél in 
deserto. 10Laetatique sunt cuncti principes et omnis populus, et 
ingressi contulerunt in arcam Domini atque miserunt ita, ut imple- 
retur. 11 Cumque tempus esset ut deferrent arcam coram rege per 
manus levitarum (videbant enim multam pecuniam), ingrediebatur 
scriba regis et quem primus sacerdos constituerat, effundebantque 
pecuniam quae erat in arca, porro arcam reportabant ad locum suum: 
sicque faciebant per singulos dies. Et congregata est infinita pecunia, 
12 quam dederunt rex et Ioiada his qui praeerant operibus domus 














; 
{ 
] 


a, 





(12-21), loas bene et pie regnum inaugurat (24, 1-14); at, mortuo 
loiada, a recta via deflectit et Zachariam, qui restaurandae idolola- 
triae cum aliis obstiterat, occidit et iram Dei provocat (15-27). Etiam 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
24, 13 — 25,9 








Domini; at illi conducebant ex ea caesores lapidum et artifices 
operum singulorum ut instaurarent domum Domini, fabros quoque 
ferri et aeris, ut quod cadere coeperat fulciretur. 13 Egeruntque hi 
qui operabantur industrie, et “obducebatur parietum cicatrix per 
manus eorum, ac suscitaverunt domum Domini in statum pristinum 
et firmiter eam stare fecerunt. 14 Cumque complessent omnia opera, 
detulerunt coram rege et Ioiada reliquam partem pecuniae, de qua 
ifacta sunt vasa templi in ministerium et ad holocausta, phialae 
quoque et cetera vasa aurea et argentea; et offerebantur holocausta 
in domo Domini iugiter cunctis diebus Ioiadae. 

15 Senuit autem Ioiada plenus dierum et mortuus est cum esset 
-centum triginta annorum. 16 Sepelieruntque eum in civitate David 
jcum regibus, eo quod fecisset bonum cum JIsraél et cum domo 
eius. 

17 Postquam autem obiit Ioiada, ingressi sunt principes luda et 
adoraverunt regem, qui delenitus obsequiis eorum adquievit eis. 18 Et 
dereliquerunt templum Domini Dei patrum suorum servieruntque ™lu- 
cis et sculptilibus, et facta est “ira contra Iudam et Jerusalem propter 
hoc peccatum. 19 °Mittebatque eis prophetas ut reverterentur ad Do- 
minum, ?quos protestantes illi audire nolebant. 29 @Spiritus itaque Dei 
induit Zachariam ‘filium Ioiadae sacerdotem, et stetit in conspectu 
populi et dixit eis: Haec dicit Dominus Deus: ‘Quare transgre- 
dimini praeceptum Domini, quod vobis non proderit, et ‘dereliqui- 
stis Dominum, ut derelinqueret vos? 21 “Qui congregati adversus eum 
miserunt lapides iuxta regis imperium in atrio domus Domini. 22 Et 
non est recordatus Ioas rex misericordiae quam fecerat loiada pater 
illius secum, “sed interfecit filium eius. Qui, cum moreretur, ait: 
Videat Dominus et “requirat. 

23 Cumque evolutus esset annus, Yascendit contra eum exercitus 
Syriae venitque in Iudam et Ierusalem et interfecit cunctos principes 
populi, atque universam praedam miserunt regi in Damascum. 24 Et 
certe, cum permodicus venisset numerus Syrorum, @tradidit Dominus 
in manibus eorum infinitam multitudinem, eo quod dereliquissent 
Dominum Deum patrum suorum; in Ioas quoque ignominiosa 
exercuere iudicia. ~25 Et abeuntes dimiserunt eum in Ylanguoribus 
magnis. Surrexerunt autem contra eum servi sui in ultionem san- 
guinis °filii Ioiadae sacerdotis et occiderunt eum in lectulo suo et 
mortuus est. %Sepelieruntque eum in civitate David, sed non in 
‘sepulcris regum. 26 Insidiati vero sunt ei Zabad filius Semmaath 
ammanitidis et Iozabad filius Semarith moabitidis. 27 Porro filii eius 
ac summa pecuniae, quae adunata fuerat sub eo, et “instauratio 
domus Dei scripta sunt diligentius in ‘libro regum; regnavit autem 
Amasias filius eius pro eo. 

2 Viginti quinque annorum erat Amasias cum regnare coepisset 
et viginti novem annis regnavit in Ierusalem. Nomen matris 
eius Ioaden de Ierusalem. 2Fecitque bonum in conspectu Domini, 
veruntamen “non in corde perfecto. 2 Cumque °roboratum sibi vi- 
deret imperium, iugulavit servos Cqui occiderant regem patrem 
suum, ‘4sed filios eorum non interfecit, sicut scriptum est in libro 
legis Moysi, ubi praecepit Dominus dicens: @Non occidentur patres 
pro filiis neque filii pro patribus suis, sed unusquisque in suo peccato 
morietur. 

5 Congregavit igitur Amasias Iudam et constituit eos per fami- 
lias tribunosque et centuriones in universo Juda et Beniamin; et 
recensuit “a viginti annis supra invenitque /trecenta milia iuvenum, 
qui egrederentur ad pugnam et 9tenerent hastam et clipeum. & Mer- 
cede quoque conduxit de Israél centum milia robustorum centum 
talentis argenti. 7 Venit autem “homo Dei ad illum et ait: O rex, 
ne egrediatur tecum exercitus Israél; non est enim Dominus cum 
Israél et cunctis filiis Ephraim. 8 Quod si putas in ‘robore exercitus 
bella consistere, superari te faciet Deus ab hostibus; /Dei quippe 
est et adiuvare et in fugam convertere. 9 Dixitque Amasias ad homi- 
nem Dei: Quid ergo fiet de centum talentis quae dedi militibus 
Israél? Et respondit ei homo Dei: Habet Dominus unde tibi dare 





h'2 Es: 4,.7. 


4cfi.'4 Rg 12: 23. 


POE. SRE 2, FO; - 25, ADAG 
tc. 


mv. Dt 16, 21. 

% CDi19, -24..10%-298,, 12,°13529, 

o[r-25,. 4: — cf. Mt 23, 36; 
ag II, 49. — V. cp. 36, I5. 

p2 Es 13, 15, 21. 

q cp. 15, 1; 20, 14; Jd 6, 34. 

f ch. Mt 23,25. 

S'creNin 45°41: 

f Cp=trsw 2. 

ucf..2 Es 9, 26: 


ROhi2 VEE 235 380. ee EI, STS 


Heb 11, 37. 
x Gn 9,.5: Ps 9,. 13. .cf. Le 


23, 34- 
9 ct..4: Rg 12, 17,18. 


gIs 30, 17. — cfs Lv 26,8, 
36, 37. 

O.clCp;: 22% 8. 

25-24]. 4 Rg.12, 20, 21. 

dick Dt 28535. 


cl: Vre ZT, 27: 
d cf.. epi 2%, -205428;: 27% 


evr. 12. 
Che 135,22 


1-4] 4 Rg 14, 1-6. 


a Ch Vie tA. 
b cf. CD.21,-A- 
Cepi- 245526; 


d Dt 24, 16. — cf. Jr 31, 30; 
Bs, 58.520; 


fef. cp. 11, 13 13, 33 17; 


gi Parr? 


$Cf.;1' Re 14; 6: 
jcf. cp. 20, 6. — v. 1 Rg 2,4. 














LIBER 
II PARALIPOMENON 
25,:t0 — 26, 10 


Amasia qui Deo et prophetis obsequens optime regnare coeperat (25, 1-13), 
ad cultum idolorum transgressus a loachaz rege Israél devincitur 
et ab urbe profugus misere perit (14-28). Loco ipsius regnat Osia, qui 





k4 Rg 14, 7. 
/ cps 20; 10. 


m cf. cp. 15, 8; 19, 4. 
# cl..cp. 28,23. 

o.c{; vr. 11. 

pci. JS 11 ,20. 


17-24] 4 Rg 14, 8-15. 


ont. Jd: 9,8, 
xr. cp. 26, 16. 
SVE: Lay 15) 


cps 2 yar 7s 
u2 Es 8, 16. 
vx) Par: 26718. 


25-26, 2] 4 Rg 14, 17-22. 


@ cl, Cp: 24). 25. 


av. 4. Rg 15,.2,-8. 


bcp. 5, 2. 
ect. cpiv24;' 2. 
d cf. Da 2 Bee fh US Te Fone cs 


@ct..4S 14,. 29. 


fepiet 9 16; 
CD. 20; “Es 
Ct Cp.at9, 1 53/2 Res: 2. 


iv. 4 Rg 14, 13. 
9 2°Es 2,33; 38335. 58% 


k Dt 6, 11; 2 Es 9, 25. 





possit multo his plura. 10Separavit itaque Amasias exercitum qui 
venerat ad eum ex Ephraim ut reverteretur in locum suum. At illi 
contra Iudam vehementer irati reversi sunt in regionem suam. 

11 Porro Amasias confidenter eduxit populum suum et abiit in 
kvallem salinarum percussitque ‘filios Seir decem milia. 12 Et 
alia decem milia virorum ceperunt filii Iuda et adduxerunt ad prae- 
ruptum cuiusdam petrae praecipitaveruntque eos de summo in prae- 
ceps, qui universi crepuerunt. 13 At ille exercitus, quem remiserat 
Amasias ne secum iret ad proelium, diffusus est in civitatibus Iuda, 
ma Samaria usque ad Bethoron; et, interfectis tribus milibus, diripuit 
praedam magnam. 


14 Amasias vero, post caedem Idumaeorum et “allatos deos filio- 


rum Seir, statuit illos in deos sibi, et adorabat eos et illis adolebat 
incensum. 15Quamobrem iratus Dominus contra Amasiam misit ad 
illum prophetam, qui diceret ei: Cur adorasti deos °qui non libe- 
raverunt populum suum de manu tua? 16 Cumque haec ille loque- 
retur, respondit ei: Num consiliarius regis es? Quiesce, ne interfi- 
clam te. Discedensque propheta, Scio, inquit, quod Pcogitaverit 
Deus occidere te, quia fecisti hoc malum et insuper non adquievisti 
consilio meo. . 

17 Igitur Amasias rex Iuda, inito pessimo consilio, misit ad Ioas 
filium Ioachaz filii Iehu regem Israél dicens: Veni, videamus nos 
mutuo. 18 At ille remisit nuntios dicens: @Carduus, qui est in Li- 
bano, misit ad cedrum Libani dicens: Da filiam tuam filio meo 
uxorem. Et ecce bestiae, quae erant in silva Libani, transierunt et 
conculcaverunt carduum. 19 Dixisti: Percussi Edom, et idcirco ‘eri- 
gitur cor tuum in superbiam: sede in domo tua, cur malum adversum 
te provocas, ut cadas et tu et Iuda tecum? 29 Noluit audire Ama- 
sias, eo quod Domini esset voluntas ut traderetur in manus ho- 
stium ‘propter deos Edom. 21 Ascendit igitur Ioas rex Israél, et 
mutuos sibi praebuere conspectus. Amasias autem rex luda erat in 
Bethsames Iuda. 22 Corruitque Iuda coram Israél et fugit in taber- 
nacula sua. 23 Porro Amasiam regem Iuda filium Ioas filii ‘loachaz 
cepit Ioas rex Israél in Bethsames et adduxit in Ierusalem destru- 
xitque murum eius a “porta Ephraim usque ad portam anguli, 
quadringentis cubitis. 24 Omne quoque aurum et argentum et universa 
vasa quae reppererat in domo Dei et apud *Obededom in thesauris 
etiam domus regiae necnon et filios obsidum reduxit in Samariam. 

25 Vixit autem Amasias filius Ioas rex Iuda, postquam mortuus 
est Ioas filius Ioachaz rex Israél, quindecim annis. 26 Reliqua autem 
sermonum Amasiae priorum et novissimorum scripta sunt in libro 
regum Iuda et Israél. 27 Qui postquam recessit a Domino, “teten- 
derunt ei insidias in Ierusalem; cumque fugisset in Lachis, mise- 
runt et interfecerunt eum ibi. 28 Reportantesque super equos sepe- 
lierunt eum cum patribus suis in civitate David. . 
2 6 Omnis autem populus Iuda filium eius Oziam annorum sedecim 

constituit regem pro Amasia patre suo. 

2Ipse aedificavit Ailath et restituit eam dicioni Iuda postquam 
dormivit rex cum patribus suis. 3 %Sedecim annorum erat Ozias cum 
regnare coepisset et quinquagintaduobus annis regnavit in Ierusalem. 
Nomen matris eius Iechelia de Ierusalem. 4 Fecitque quod erat 
rectum in oculis Domini “iuxta omnia quae fecerat Amasias pater 
eius. © Et exquisivit Dominum “in diebus Zachariae “intelligentis et vi- 
dentis Deum; cumque requireret Dominum, direxit eum in omnibus. _ 

6 Denique egressus est et @pugnavit contra Philisthiim et de- 
struxit murum Geth et murum Iabniae murumque Azoti; aedifica- 
vit quoque oppida in Azoto et in Philisthiim. 7 Et adiuvit eum Deus 
fcontra Philisthiim et contra Arabes, qui habitabant in Gurbaal, 
et 9%contra Ammonitas. 8”Appendebantque Ammonitae munera 
Oziae; et divulgatum est nomen eius usque ad introitum Aegypti 
propter crebras victorias. 9% Aedificavitque Ozias turres in Ierusalem 
super ‘portam anguli et super 'portam vallis et reliquas in 
eodem muri latere firmavitque eas. 10 Exstruxit etiam turres in so- 
litudine et “effodit cisternas plurimas, eo quod haberet multa pe- 








atte 














etiam, dum fidelis est, contra Philisthaeos et alias gentes prosperatur 
(26, 1-15), at more sacerdotum incensum adolere volens lepra corripi- 
tur (16-22); loathan autem eius filius pro eo feliciter regnat (23-27, 9), 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
26, 11 — 28, 5 








cora tam in campestribus quam in eremi vastitate. Vineas quoque 
habuit et vinitores in montibus et in Carmelo; erat quippe homo 
agriculturae deditus. 11 Fuit autem exercitus bellatorum eius, qui 
procedebant ad proelia, sub manu Iehiel scribae Maasiaeque docto- 
ris et sub manu Hananiae, qui erat de ducibus regis. 12 Omnisque 
numerus principum per familias virorum fortium, ‘duorum milium 
sescentorum. 13 Et sub eis universus exercitus ltrecentorum et sep- 
tem milium quingentorum, qui erant apti ad bella et pro rege contra 
adversarios dimicabant. 14 Praeparavit quoque eis Ozias, id est 
cuncto exercitui, clipeos et hastas et galeas et “loricas arcusque et 
fundas ad iaciendos lapides. 15 Et fecit in Ierusalem diversi generis 
machinas, quas in turribus collocavit et in angulis murorum, ut 
mitterent sagittas et saxa grandia; egressumque est nomen eius 
procul, eo quod auxiliaretur ei Dominus et corroborasset illum. 

16 Sed, cum “roboratus esset, °elevatum est cor eius in interi- 
tum suum, et neglexit Dominum Deum suum ?Pingressusque tem- 
plum Domini, adolere voluit incensum super altare thymiamatis. 
17 Statimque ingressus post eum ¢Azarias sacerdos et cum e€0 sa- 
cerdotes Domini octoginta viri fortissimi 18 restiterunt regi atque 
dixerunt: “Non est tui officii, Ozia, ut adoleas incensum Domino, 
sed sacerdotum, ‘hoc est filiorum Aaron, qui consecrati sunt ad 
huiuscemodi ministerium; egredere de sanctuario, ne contempseris, 
quia non reputabitur tibi in gloriam hoc a Domino Deo. 19 Iratusque 
Ozias tenens in manu turibulum ut adoleret incensum minabatur 
sacerdotibus. Statimque orta est ‘lepra in fronte eius coram sacer- 
dotibus in domo Domini super altare thymiamatis. 2 Cumque re- 
spexisset eum Azarias pontifex et omnes reliqui sacerdotes, viderunt 
lepram in fronte eius et festinato expulerunt eum; sed et ipse per- 
territus acceleravit egredi, eo quod sensisset ilico’ plagam Domini. 
21 Fuit igitur Ozias rex leprosus usque ad diem mortis suae et ha- 
bitavit in “domo separata plenus lepra, ob quam eiectus fuerat de 
domo Domini. Porro Ioatham filius eius rexit domum regis et iudi- 
cabat populum terrae. 

22 Reliqua autem sermonum Oziae priorum et novissimorum scripsit 
vIsaias filius Amos propheta. 23 Dormivitque Ozias cum patribus 
suis; et sepelierunt eum in agro regalium sepulcrorum, eo quod esset 
leprosus; regnavitque Ioatham filius eius pro eo. 

2 Vigintiquinque annorum erat Ioatham cum regnare coepisset 

et sedecim annis regnavit in Ierusalem. Nomen matris eius 
Ierusa filia Sadoc. 2 Fecitque quod rectum erat coram Domino iuxta 
omnia quae fecerat Ozias, pater suus, “excepto quod non est in- 
gressus templum Domini, et adhuc populus delinquebat. 

3Ipse aedificavit portam domus Domini excelsam et in muro 
bOphel multa construxit. 4Urbes quoque aedificavit in montibus 
Iuda et in saltibus “castella et turres. 5Ipse pugnavit contra regem 
fiiorum Ammon et vicit eos, dederuntque ei filii Ammon in tem- 
pore illo centum talenta argenti et decem milia coros tritici ac to- 
tidem coros hordei: haec ei praebuerunt filii Ammon in anno se- 
cundo et tertio. 6 Corroboratusque est Ioatham, eo quod direxisset 
vias suas coram Domino Deo suo. 

74Reliqua autem sermonum Ioatham et omnes pugnae eius et 
opera scripta sunt in libro regum Israél et Iuda. 8 Vigintiquinque 
annorum erat cum regnare coepisset et sedecim annis regnavit in 
Ierusalem. 9 Dormivitque Ioatham cum patribus suis, et sepelierunt 
eum in civitate David; et regnavit Achaz filius eius pro eo. 

2 Viginti annorum erat Achaz cum regnare coepisset et sedecim 

annis regnavit in Terusalem. Non fecit rectum in conspectu 
Domini sicut David pater eius, 2 sed ambulavit in viis regum Israél. 
Insuper et statuas “fudit °Baalim. 3Ipse est qui adolevit incensum 
in %valle Benennom et élustravit filios suos in igne iuxta /fritum 
gentium, quas interfecit Dominus in adventu filiorum Israél. 4 Sacri- 
ficabat quoque et thymiama succendebat Yin excelsis et in collibus et 
sub omni ligny frondoso. 

5 Tradiditque eum Dominus Deus eius in manu regis Syriae, qui 





bef. cp. 25, 5. 


m2 Es 4, 16. 


# Cisicp. 12, 22 Dé 32; oS. 

OCD 5732-2 Ke Ez 28, ree 8 
== Cf, Cp, 255.295 Di eS Ft 
4 Rg 14, ro. 

pcf. 4 Rg 16, 12, 13. 

g.t-Par6; 10; 

rNm 16, 40; 


$ Ex’ 30, 7, 8. 


18,7; 


19] * cf. Catech. R. II 7, 24. 


tcf. Ex 4, 6; Nm 12, 10; 4 Rg 
5, 27. 


21-23] 4 Rg 15, 5-7. 
u cf. Lv 13, 46; Nm 5, 2 


Cal Tio eae AEN sah 
1-3] 4 Rg 15, 33-35. 
acf. cp. 26; 16 


O:CD;.. 335 14% 2) BS.3, 207 ort, 
c cp. 26, 10. tax 


dcf. 4 Rg 15, 36. 


1-4] 4 Rg 16, 2-4. 


act. Ex 334,17. 


b:Jd: 2,..11. 

CVIs 25: 

dv. Js:15} 8 

écp. 33, 6. — cf. Lv 18, 21 
Dt 18, 9 





ema (oars 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
28, 6 — 29, 4 


Huius filius et successor, Achaz, quippe qui cultum omnis generis idolo- 
rum provexerit (28, 1-4), in manus hostium traditur, undique angu- 
stiis premitur, impaenitens moritur et regali sepultura privatur (5-27). 





kis 7, 1%. — cf. 4 Rg 16, 5, 6. 


#4) RQ-15; 257 26,5. 


1ODe Ts. Ae 


k cf. Ab 1. 
lIs 47, 6; Ez 25, 12,15; 26,2 


m Gn 18, 21; 1 Es 9, 6; Ap 


1S,. 5. 

nvr. 12. — cf. cp. 31, 19; Nm 
ae oe 

Ola Re '6,..22°-Pro- 45, 21,225 
Rm 12, 20. 


p Dt 34, 3; Jd 1, 16. 
qcf. 4 Rg 16, 7, 8. 


ref. bz, 16,997,187. 


sv. Js 15, 33-36. 
tcf. Nm 21, 25. 


wich :4 Re 25,29; 16, 7, ro. 


v4 Rg 16, 8, 9. 


“cf. cp. 28, 14. 
y cf. Jr 44, 17, 18. 


gcf,'4 Rg 16, 17. 


@CL CD: 20,3, 7. 
b cf. cp. 30, 34. 
ENE 3. 


26,27] 4 Rg 16, 19, 20. 


d'cf. ‘cp. 21, 20%) 24, 25; 
é cf... vr.y i. 


T,°971G-4 sae 18;. -3. 


acf. 4 Rg 18, 2 

bcp. 24, .20; 26, § C2). 
ccf. cp. 34, 2 

d cf. vr. 7; cp. 28, 24. 








percussit eum magnamque praedam cepit de eius imperio et adduxit 
in Damascum. Manibus quoque regis Israél traditus est et percussus 
plaga grandi. 6 Occiditque *Phacee filius Romeliae de Iuda centum 
viginti milia in die uno, omnes viros bellatores; eo quod reliquis- 
sent Dominum Deum patrum suorum. 7 Eodem tempore occidit 
Zechri vir potens ex Ephraim Maasiam filium regis et Ezricam ducem 
domus eius, Elcanam quoque secundum a rege. 8 Ceperuntque filii 
Israél jde fratribus suis ducenta milia mulierum, puerorum et puel- 
larum et infinitam praedam pertuleruntque eam in Samariam. 

9 Ea tempestate erat ibi propheta Domini nomine “Oded, qui 
egressus obviam exercitui venienti in Samariam dixit eis: Ecce Jira- 
tus Dominus Deus patrum vestrorum contra Iuda tradidit eos in 
manibus vestris et occidistis eos atrociter, “ita ut ad caelum per- 
tingeret vestra crudelitas. 1®Insuper filios Iuda et Jerusalem vul- 
tis vobis subicere in servos et ancillas, quod nequaquam facto 
opus est; peccastis enim super hoc Domino Deo vestro. 11 Sed au- 
dite consilium meum et reducite captivos quos adduxistis de fratri- 
bus vestris, quia magnus furor Domini imminet vobis. 12 Steterunt 
itaque viri de principibus filiorum Ephraim, Azarias filius Iohanan, 
Barachias filius Mosollamoth, Ezechias filius Sellum et Amasa filius 
Adali, contra eos qui veniebant de proelio 13 et dixerunt eis: Non 
introducetis huc captivos, ne peccemus Domino. Quare vultis adicere 
super peccata nostra et vetera cumulare delicta? Grande qainee pec- 
catum est, et ira furoris Domini imminet super Israél. 14 Dimise- 
runtque viri bellatores praedam et universa quae ceperant coram 
principibus et omni multitudine. 15 Steteruntque “viri, quos supra 
memoravimus, et apprehendentes captivos omnesque qui nudi erant 
vestierunt de spoliis; cumque vestissent eos et calceassent et °re- 
fecissent cibo ac potu unxissentque propter laborem et adhibuissent 
eis curam, quicumque ambulare non poterant et erant imbecillo cor- 
pore, imposuerunt eos iumentis et adduxerunt Iericho ?civitatem 
palmarum ad fratres eorum, ipsique reversi sunt in Samariam. 

16 Tempore illo misit rex Achaz ad regem Assyriorum postulans 
auxilium. 17 Veneruntque Idumaei et percusserunt multos ex Iuda 
et ceperunt praedam magnam. 18 7Philisthiim quoque diffusi sunt per 
Surbes campestres et ad meridiem Iuda, ceperuntque Bethsames et 
Aialon et Gaderoth, ‘Socho quoque et Thamnan et Gamzo cum 
viculis suis, et habitaverunt in eis. 19 Humiliaverat enim Dominus 
Iudam propter Achaz regem Iuda, eo quod nudasset eum auxilio 
et contemptui habuisset Dominum. 29 Adduxitque contra eum “Thel- 
gathphalnasar regem Assyriorum, qui et adflixit eum et, nullo resistente, 
vastavit. 21 vIgitur Achaz, spoliata domo Domini et ‘domo regum ac 
prpaipam, dedit regi Assyriorum munera et tamen nihil ei profuit. 

22 Insuper et tempore angustiae suae auxit contemptum in Do- 
minum. Ipse per se rex Achaz 2% immolavit diis Damasci victimas 
percussoribus suis et dixit: *Dii regum Syriae auxiliantur eis, quos 
ego placabo hostiis et aderunt mihi; cum econtrario ipsi fuerint 
ruinae ei et universo Israél. 24 Direptis itaque Achaz omnibus vasis 
domus Dei atque “confractis, clausit ianuas templi Dei et fecit 
sibi Oaltaria in universis angulis Ierusalem. 25In omnibus quoque 
urbibus Iuda exstruxit aras Cad cremandum tus; atque ad iracundiam 
provocavit Dominum Deum patrum suorum. 

26 Reliqua autem sermonum eius et omnium operum suorum 
priorum et novissimorum scripta sunt in libro regum luda et Israél. 
27 Dormivitque Achaz cum patribus suis, et sepelierunt eum in ci- 
vitate Ierusalem %neque enim receperunt eum in sepulcra regum 
eIsraél; regnavitque Ezechias filius eius pro eo. 


2 Igitur Ezechias regnare coepit cum vigintiquinque esset anno- 
rum et vigintinovem annis regnavit in Ierusalem. Nomen ma- 
tris eius %Abia filia bZachariae. c cFecitque quod erat placitum in 
conspectu Domini, iuxta omnia quae fecerat David pater eius. 
3Ipse anno et mense primo regni sui Yaperuit valvas domus 
Domini et instauravit eas. 4 Adduxitque sacerdotes atque levitas et 








mere. Phere 


a ae 





F) Regnum Ezechiae (29, 1-32, 33). Patris impietati haud obsequens Ezechia 
templum iterum aperit, expiat (20, 1-19) et pluribus a se et a populo im- 
molatis hostiis sollemni cultu dedicat (20.36). Curat quoque ut non modo 


LIBER 
Il PARALIPOMENON 
29, 5-30 








congregavit eos in plateam orientalem 5 dixitque ad eos: Audite 
me, levitae, et ¢sanctificamini: mundate domum Domini Dei patrum 
vestrorum et auferte omnem immunditiam de sanctuario. & Pecca- 
verunt patres nostri et fecerunt malum in conspectu Domini Dei 
nostri derelinquentes eum; faverterunt facies suas a tabernaculo 
Domini et praebuerunt dorsum, 7 9clauserunt ostia quae erant in 
porticu et exstinxerunt lucernas incensumque non adoleverunt et ho- 
locausta non obtulerunt in sanctuario Deo Israél. 8 “Concitatus est 
itaque furor Domini super Iudam et Ierusalem, tradiditque eos in 
icommotionem et in interitum et in Jsibilum, sicut ipsi cernitis 
oculis vestris. 9 En, corruerunt “patres nostri gladiis, filii nostri et 
filiae nostrae et coniuges captivae ductae sunt propter hoc scelus. 
10 Nunc ergo 'placet mihi “ut ineamus foedus cum Domino Deo 
Israél, et avertet a nobis furorem irae suae. 11 Filii mei, nolite ne- 
gligere; ™vos elegit Dominus ut stetis coram eo et ministretis illi 
colatisque eum et cremetis ei incensum. 

12 Surrexerunt ergo levitae, °Mahath filius Amasai et Ioél filius 
Azariae de filiis Caath, porro ?de filiis Merari Cis filius Abdi et 
Azarias filius Ialaleel; de filiis autem Gersom Ioah filius Zemma et 
Eden filius Ioah, 12 at vero de filiis %Elisaphan Samri et Iahiel; 
de filiis quoque "Asaph Zacharias et Mathanias, 14necnon de filiis 
sHeman Iahiel et Semei, sed et de filiis “Idithun Semeias et Oziel. 
15 Congregaveruntque fratres suos et “sanctificati sunt et ingressi sunt 
iuxta mandatum regis et “imperium Domini, “ut expiarent domum Dei. 
16 Sacerdotes quoque ingressi templum Domini, ut sanctificarent il- 
lud, extulerunt omnem immunditiam, quam intro reppererant in 
vestibulo domus Domini, quam tulerunt levitae et asportaverunt 
Yad torrentem Cedron foras. 17 Coeperunt autem prima die men- 
sis primi mundare, et in die octavo eiusdem mensis_ ingressi 
sunt porticum templi Domini expiaveruntque templum diebus octo, 
et in die sexta decima mensis eiusdem, quod coeperant impleve- 
runt. 18 Ingressi quoque sunt ad Ezechiam regem et dixerunt ei: 
Sanctificavimus omnem domum Domini et altare holocausti vasaque 
eius necnon et mensam propositionis cum omnibus vasis suis 19 cunc- 
tamque templi supellectilem, “quam polluerat rex Achaz in regno suo, 
postquam praevaricatus est; et ecce exposita sunt omnia coram altare 
Domini. 

20 Consurgensque diluculo Ezechias rex adunavit omnes principes 
civitatis et ascendit in domum Domini, 21 obtuleruntque "simul tau- 
ros septem et arietes septem, agnos septem et hircos septem pro 
peccato, pro regno, pro sanctuario, pro Iuda; dixitque sacerdotibus 
filiis Aaron, ut offerrent super altare Domini. 22 Mactaverunt igitur 
tauros et susceperunt sanguinem sacerdotes et °fuderunt illum su- 
per altare; mactaverunt etiam arietes et illorum sanguinem super 
altare fuderunt immolaveruntque agnos et fuderunt super altare san- 
guinem; 23 applicuerunt hircos pro peccato coram rege et universa 
multitudine 4imposueruntque manus suas super eos 24 et immola- 
verunt illos sacerdotes et adsperserunt sanguinem eorum coram al- 
tare ’pro piaculo universi Israélis; pro omni quippe Israél praece- 
perat rex ut holocaustum fieret et pro peccato. 25 Constituit quoque 
levitas in domo Domini cum cymbalis et psalteriis et citharis /se- 
cundum dispositionem David regis et Gad %videntis et “Nathan 
prophetae; siquidem Domini praeceptum fuit per manum propheta- 
rum eius. 26Steteruntque levitae tenentes Jorgana David et “sa- 
cerdotes tubas. 27 Et iussit Ezechias ut offerrent holocausta super 
altare; cumque offerrentur holocausta, coeperunt 4audes canere 
Domino et clangere tubis atque in diversis organis, quae David 
rex Israél praeparaverat, concrepare. 28 Omni autem turba adorante, 
cantores et ii qui tenebant tubas erant in officio suo, donec comple- 
retur holocaustum. 29 Cumque finita esset oblatio, ™incurvatus est 
rex et omnes qui erant cum eo et adoraverunt. 30 Praecepitque 
Ezechias et principes levitis ut laudarent Dominum sermonibus ”Da- 
vid et Asaph videntis. Qui laudaverunt eum magna laetitia et incur- 
vato genu adoraverunt. 





@vr. 15, 343. cp. 35, 6; 1 Par 
15, 12; 1 Es 6, 20. 


£Jr 25.27; Ez 8; 16. 
gcp. 28, 24. 


hv. cp. 24, 18. ‘ 

i Dt 28, 25; Is 28,19; Jr 15,9. 

jJr 19, 8; 25, 9, 18; 29, 18; 
Mic 6, 16. — cf. 3 Rg 9, 
8 etc. 

RCD. : 28, 5570, (O82 7% 

UNE bat 22) 25 

MMe CDS AS 6X25 


n Nm 3, 6; 8, 14; 18, 2, 6. 


OCD BI wits. 
p Nm 3, 17. 


gi Par 15, 8. 
rz Par 6, 39. 
$1 7bar'o,..16. 
“uv. vr. 5. 

Vv Cp. 30, 12. 


xcf. 2 Es 13, 9. 
y Vr. 3 


2v. 2 Rg 15$ 233 


a cts cp. 29.24. 
DLV AS Ta. 


C,LW.8,-15, 19; 24; Heb'9, 21. 
— cf. cp. 35, II. 


GIEV.45:.15% 
c Lv +4, 26. 


fx Par 16, 4; 25, 6. — cf. 1 
Par: 1s;. x6; 

§ cD. S$. ta:¢r Par 23,53" 2593. 
V. 2@Rg9,° 9. 

*V.-@2 RE 12,2, 

jx Par 23, 5. — cf. Am 6, 5. 

BV tobar 15,24. 

PGR ED 623.518) 


m cf. cp. 20, 18. 


ncf. cp. 7, 6. 





Ee ve 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
29, 31 — 30, 21 


in luda et Beniamin, sed et in Ephraim et Manasse, una cum paschatis, 
iuxta legis constitutum, celebratione, idolorum cultus eorumque luci et 
altaria abs stirpe tollantur et destruantur, (30, 1-31, 1) et ut sacerdo- 








ocp. 13, 9. — cf. Ex 28, 41. 


p Ex 35, 5, 22. 


g:cl..-Cp; 35, 2% 

‘cf. cp. 30, 16, 17. — v. Nm 
8, 5-19. 

Sv 34 30k Oy 17, 

t Nm 15, 5, 7, 10. 


acp. 35, I. 


b vr. 13, 15; Nm 9, 10, 11. 


eck. cp. 20; 173+ Bx £26, 38. 
dcp. 29, 34. — cf. vr. 24. 


OV. 2: Re 3,20: 


fcf. Est 3, 13, 15; 8, 10, 14; 
af St, $f. 


Bind, 2; J) 29.22 48S- 


ha Rg 15, 19. 29. 

459 Ez 20, Ag Re 

¥/ct. cp. 39,8: 4 22, 19. 

REX 32,03 Dt..9, 64 16, 26; 

Re t97,- 74: -2 Es 9, 16, 29; 

r9-36* 27, 23. —'ct. Ac 
7.51. 

Lx Par 29, 24. 

Mcp. 29, I0. 

ncf. Ps 105, 46. 


o Ex 34, 6; Dn 9g, 9. 
pv. 1 Rg 7, 3. 
qv. vr. 6. 


NT. I. 
scf..cp. 36, 16. 
E vr.. 18, 21, 25. 


uct; cp.'20, 15. 


v vr. 2. 

%:Cp:°28) 24. 

VCH. CDs 816° 4 Re 2356. 
Zcp. 35, 11. —v. Nm 9g, 11. 
acf. cp. 29, 34. 

bic. sx Es 6, 20. 

eco: 35,10. 

Ppt ss." 2. 

ecf. cp. 29. 34. 


ENE TT 2S. 
gv. Ex 12, 43-49. 


R'cp. 19, 3: 


SEX 10, 26%).23, G2 1258s 6; 22. 





31 Ezechias autem etiam haec addidit: °Implestis manus vestras 
Domino, accedite et offerte victimas et laudes in domo Domini. 
Obtulit ergo universa multitudo hostias et laudes et holocausta 
Pmente devota. 32 Porro numerus holocaustorum, quae obtulit mul- 
titudo, hic fuit: tauros septuaginta, arietes centum, agnos ducentos. 
33 Sanctificaveruntque Domino boves sescentos et oves tria milia. 
34 Sacerdotes vero pauci erant nec poterant sufficere ut pelles ho- 
locaustorum detraherent; unde et levitae %fratres eorum adiuverunt 
eos, donec impleretur opus et sanctificarentur antistites; ‘levitae 
quippe faciliori ritu sanctificantur quam sacerdotes. 35 Fuerunt ergo 
holocausta plurima, ‘adipes pacificorum et ‘libamina holocaustorum, 
et completus est cultus domus Domini. 36 Laetatusque est Ezechias 
et omnis populus, eo quod ministerium Domini esset expletum; de 
repente quippe hoc fieri placuerat. 

3 () Misit quoque Ezechias ad omnem Israél et Iudam scripsitque 
epistulas ad Ephraim et Manassen, ut venirent ad domum 
Domini in Jerusalem et ¢facerent Phase Domino Deo Israél. 

2Inito ergo consilio regis et principum et universi coetus Ieru- 
salem, decreverunt ut facerent Phase 9mense secundo; %non enim 
potuerant facere “in tempore suo, %quia sacerdotes, qui possent 
sufficere, sanctificati non fuerant, et populus nondum congregatus 
fuerat in Ierusalem. 4 Placuitque sermo regi et omni multitudini, 
5 et decreverunt ut mitterent nuntios in universum Israél, “de Ber- 
sabee usque Dan, ut venirent et facerent Phase Domino Deo Israél 
in Ierusalem; multi enim non fecerant sicut lege praescriptum est. 
6 /Perrexeruntque cursores cum epistulis ex regis imperio et princi- 
pum eius in universum Israél et Iudam, iuxta id quod rex iusserat, 
praedicantes: Filii Israél, 9revertimini ad Dominum Deum Abraham 
et Isaac et Israél, et revertetur ad reliquias quae effugerunt manum 
hregis Assyriorum. 7‘Nolite fieri sicut patres vestri et fratres, qui 
recesserunt a Domino Deo patrum suorum, qui tradidit eos /in in- 
teritum, ut ipsi cernitis: 8nolite “indurare cervices vestras sicut 
patres vestri, ‘tradite manus Domino et venite ad sanctuarium eius, 
quod sanctificavit in aeternum, servite Dcmino Deo patrum vestro- 
rum, “et avertetur a vobis ira furoris eius. 9% Si enim vos reversi 
fueritis ad Dominum, fratres vestri et filii “habebunt misericordiam 
coram dominis suis, qui illos duxerunt captivos, et revertentur in 
terram hanc; °pius enim et clemens est Dominus Deus vester et 
non avertet faciem suam a vobis, Psi reversi fueritis ad eum. 1° Igi- 
tur Ycursores pergebant velociter de civitate in civitatem per “ter- 
ram Ephraim et Manasse usque ad Zabulon, 4illis irridentibus et sub- 
sannantibus eos. 11Attamen ‘quidam viri ex Aser et Manasse 
et Zabulon adquiescentes consilio venerunt Ierusalem. 12In Iuda 
vero facta est manus Domini, ut daret eis cor unum ut facerent iuxta 
praeceptum regis et principum “verbum Domini. 

13 Congregatique sunt in Ierusalem populi multi, ut facerent sol- 
lemnitatem azymorum in Ymense secundo, 14 et surgentes destru- 
xerunt “altaria, quae erant in Ierusalem, atque universa in quibus 
idolis adolebatur incensum subvertentes Yproiecerunt in torrentem 
Cedron. 152Immolaverunt autem Phase quarta decima die mensis se- 
cundi. *Sacerdotes quoque atque levitae tandem sanctificati obtu- 
lerunt holocausta in domo Domini. 16 ¢Steteruntque in ordine suo 
iuxta dispositionem et legem Moysi “hominis Dei; sacerdotes vero 
suscipiebant effundendum sanguinem de manibus ‘levitarum, 17 eo 
quod multa turba sanctificata non esset; et idcirco immolarent le- 
vitae Phase his qui non occurrerant sanctificari Domino. 18 Magna 
etiam pars populi ‘de Ephraim et Manasse et Issachar et Zabulon, 
quae sanctificata non fuerat, comedit Phase non Yiuxta quod scriptum 
est; et oravit pro eis Ezechias dicens: Dominus bonus, propitia- 
bitur 19 %cunctis qui in toto corde requirunt Dominum Deum patrum 
suorum, et non imputabit eis quod minus sanctificati sunt. 20 Quem 
exaudivit Dominus et placatus est populo. 

21 Feceruntque filii Israél, qui inventi sunt in Ierusalem, ‘sol- 
lemnitatem azymorum septem diebus in laetitia magna laudantes 











tibus et levitis pristini tribuantur honores et munera nec modo iis 


gui lerusalem degunt, sed et ceteris omnibus (2-21). Quapropter Deus 
ei bene dicit et contra Sennacherib, qui maximos belli impetus in 





LIBER 
II PARALIPOMENON 
30, 22 — 81, 18 








Dominum per singulos dies, levitae quoque et edceitilotes per or- 
gana quae suo officio congruebant. 22 Et locutus est Ezechias jad 
cor omnium levitarum, qui habebant intelligentiam bonam super 
Domino; et comederunt septem diebus sollemnitatis immolantes 
victimas pacificorum ket laudantes Dominum Deum patrum suorum. 
23 Placuitque universae multitudini ut celebrarent etiam Jalios 
dies septem, quod et fecerunt cum ingenti gaudio. 24 Ezechias enim 


rex Iuda “praebuerat multitudini mille tauros et septem milia ovium, 


principes vero dederant populo tauros mille et oves decem milia; 
sanctificata est ergo sacerdotum plurima multitudo. 25 Et hilaritate 
perfusa omnis turba Iuda, tam sacerdotum et levitarum quam °uni- 
versae frequentiae, quae venerat ex Israél, proselytorum quoque de 
terra Israél et habitantium in luda. 26 F actaque est grandis celebritas 
in Ierusalem, ?qualis a diebus Salomonis filii David regis Israél in 
ea urbe non fuerat. 27 Surrexerunt Yautem sacerdotes atque levitae 
rbenedicentes populo; et exaudita est vox eorum, pervenitque oratio 
in Shabitaculum sanctum caeli. 
3 Cumque haec fuissent rite celebrata, egressus est omnis Israél, 
qui inventus fuerat in urbibus Iuda, et “fregerunt "simulacra suc- 
cideruntque Clucos, demoliti sunt excelsa et altaria destruxerunt non 
solum de universo Iuda et Beniamin, sed et de Ephraim quoque et 
Manasse, donec penitus everterent ; reversique sunt omnes filii Israél 
in possessiones et civitates suas. 

2 Ezechias autem constituit d4turmas sacerdotales et leviticas per 
divisiones suas, unumquemque in officio proprio tam sacerdotum 
videlicet quam levitarum, “ad holocausta et pacifica, ut ministrarent 
et confiterentur canerentque in portis castrorum Domini. 

3/Pars autem regis erat ut de propria eius substantia offerretur 
holocaustum mane semper et vespere, sabbatis quoque et calendis 
et sollemnitatibus ceteris, Ysicut scriptum est in lege Moysi. 4 Prae- 
cepit etiam populo habitantium Ierusalem ut darent “partes sacer- 
dotibus et levitis, ut possent vacare legi Domini. 5 Quod cum per- 
crebruisset in auribus multitudinis, plurimas obtulere ‘primitias filii 
Israél frumenti, vini et olei, mellis quoque et omnium, quae gignit 
humus Jdecimas obtulerunt. §6Sed et filii Israél] et Iuda, qui habi- 
tabant in urbibus Iuda, obtulerunt “decimas boum et ovium, deci- 
masque sanctorum, quae voverant Domino Deo suo; atque universa 
portantes fecerunt acervos plurimos. 7 Mense tertio coeperunt acer- 
vorum iacere fundamenta et mense septimo compleverunt eos. 

8 Cumque ingressi fuissent Ezechias et principes eius, viderunt 
acervos et benedixerunt Domino ac populo Israél. 9 Interrogavitque 
Ezechias sacerdotes et levitas cur ita iacerent acervi. 19 Respondit 
illi Azarias sacerdos primus lde stirpe Sadoc dicens: Ex quo coe- 
perunt offerri primitiae in domo Domini comedimus et saturati su- 
mus et remanserunt plurima, “eo quod benedixerit Dominus populo 
suo; reliquiarum autem copia est ista quam cernis. 

11 Praecepit igitur Ezechias ut praepararent “horrea in domo 
Domini. Quod cum fecissent, 12 intulerunt tam primitias quam de- 
cimas et quaecumque voverant fideliter. °9Fuit autem praefectus eo- 
rum Chonenias levita et ?Semei frater eius secundus, 13 post quem 
Iahiel et Azarias et Nahath et Asaél et Ierimoth, lozabad quoque 
et Eliel et Iesmachias et Mahath et Banaias, praepositi sub manibus 
Choneniae et Semei fratris eius ex imperio Ezechiae regis et %Aza- 
riae pontificis domus Dei, ad quos omnia pertinebant. 14 Core vero 
filius Iemna levites et ianitor orientalis portae praepositus erat iis 
quae sponte offerebantur Domino primitiisque et consecratis in sancta 
sanctorum. 15 Et sub cura eius Eden et Beniamin, Iesue et Semeias, 
Amarias quoque et Sechenias in ‘civitatibus sacerdotum, ut fideliter 
distribuerent fratribus suis partes, minoribus atque maioribus, 16 ex- 
ceptis maribus ab annis tribus et supra, cunctis qui ingrediebantur 
templum Domini; et *quidquid per singulos dies conducebat in mi- 
nisterio atque observationibus iuxta divisiones suas, 17 sacerdotibus 
per familias et levitis # a vicesimo anno et supra per ordines et tur- 
mas suas 18 universaeque multitudini, tam uxoribus quam liberis 





j ep. 32, 6; Is 40,:2 


eCe ES. 8° XY: Be: foe ss: 
lLcf. 3 Rg 8, 65. 


mcf. cp. 35, 7-9. 


"VY. 33 CD. 29, 34. 
OVI? TT 18; 


pecf. cp. 35, 18. — v. cp. 7, 
8-10. 


acp. 5, 5; 23, 18. 

rv. Nm 6, 23-27. 

S$ Dt :26,° 15: Is.-632, 165" Z2e-2, 
13. 


Rg 18,4. —. cf. Dt 7, 5. 
X 23, 24. — v. Dt 16, 22. 
EVO Dt 16; 21 


di Par'23, 6:24, 2 


6 1. Paris 30,38. 


J Cl. CD: -35,-7: 


gv. Nm 28, 3-29, 40. 

hcf. 2 Es 13, 10. — v. Nm 18, 
8-24. 

iV. Ex 23; ‘10; 


j2 Es. 13,' t9. 
hk Lv 27, 30; Dt 14, 22, ‘23,28. 


1-2’ Par.6;°8: 
mcf. MI 3, 10 
nt Par 9, 29, 33. — cf. 4 Rg 


23,. 113.2) BS£0;.39: 


O'CE CDs 385.0842" Sal S21 03. 
’-cf. cp. 29, 12, 14: 


q vr. 10. 


rv. Js 21, 9-19. 


§g Re 8, 59; 1 Es 3, 4; 2 Es 
TV C253 12). 472 


& PPar+23;. 24, 27: 





mary Vk cua 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
31, 19 — 32, 22 


sanctam civitatem paraverat (32, 1-8), regi insuper et Domino super- 
bissime exprobraverat (9-19), roborat et, mirum in modum destructo 
Assyriorum exercitu, liberat et servat (20-23). Illum praeterea sanat 





“Lv 25, 34. 
UV. VI. 13-15. 


x4 Rg 18, 3; 20, 3. 
WPS tS, 


1-22] 4 Rg 18, 
1-37, 30. 
b Ecli 48, 20. 


C vr. 30. 
ev. 2 Rg 5,9 


f cp. 30, 22; Is 40, 2. 
aS Dt. 31, 6, 

A cp. 20, 15. 

ia Rg 6, 16. 

30 37; 5, ¥2 

RCD. 25,.25.20, 7 


B83 CDy) 339-35 


21] Ant. in fs. ss. Ang. c. 
m Tb 1, 21. 


nci. Ps 43, 16% Jerry; iho. 
o Tb ft, 24. 





13-10; Is 36, 


dcp. 25, 23. — cf. Is 22, 9, 10. 





eorum utriusque sexus, fideliter cibi de his, quae sanctificata fuerant, 
praebebantur. 19Sed et filiorum Aaron “per agros et suburbana 
urbium singularum dispositi erant viri, “qui partes distribuerent 
universo sexui masculino de sacerdotibus et levitis. 

20 Fecit ergo Ezechias universa quae diximus in omni Iuda, 
Zoperatusque est bonum et rectum et verum coram Domino Deo 
suo, 21lin universa cultura ministerii domus Domini iuxta legem et 
caeremonias volens requirere Deum suum in toto corde suo: Yfe- 
citque et prosperatus est. 

3 Post quae et huiuscemodi %veritatem °venit Sennacherib rex 

Assyriorum; et ingressus Iudam obsedit civitates munitas vo- 
lens eas capere. 2 Quod cum vidisset Ezechias, venisse scilicet Sen- 
nacherib, et totum belli impetum verti contra Ierusalem, 3 inito cum 
principibus consilio virisque fortissimis ut obturarent capita fontium 
qui erant extra urbem, et, hoc omnium decernente sententia, 4 con- 
gregavit plurimam multitudinem, et obturaverunt cunctos fontes et 
¢rivum, qui fluebat in medio terrae, dicentes: Ne veniant reges As-. 
syriorum, et inveniant aquarum abundantiam. 5 Aedificavit quoque 
agens industrie 47omnem murum qui fuerat dissipatus et exstruxit 
turres desuper et forinsecus alterum murum instauravitque’ €Mello 
in civitate David et fecit universi generis armaturam et clipeos, 
6 constituitque principes bellatorum in exercitu et convocavit uni- 
versos in platea portae civitatis ac locutus est fad cor eorum dicens: 
7 9Viriliter agite et confortamini: /nolite timere nec paveatis regem 
Assyriorum et universam multitudinem, quae est cum e0; ‘multo 
enim plures nobiscum sunt quam cum illo. 8Cum illo enim est 
jJbracchium carneum, “nobiscum Dominus Deus noster, qui auxi- 
liator est noster pugnatque pro nobis. Confortatusque est populus 
huiuscemodi verbis Ezechiae regis Iuda. 

9Quae postquam gesta sunt, misit Sennacherib rex Assyriorum 
servos suos in lerusalem (ipse enim cum universo exercitu obsidebat 
Lachis) ad Ezechiam regem Iuda et ad omnem populum qui erat in 
urbe dicens: 19Haec dicit Sennacherib rex Assyriorum: In quo haben- 
tes fiduciam sedetis obsessi in Ierusalem? 11Num Ezechias decipit vos, 
ut tradat morti in fame et siti adfirmans cone Dominus Deus vester 
liberet vos de manu regis Assyriorum ? 12 ‘(Nunquid non iste est Eze- 
chias qui destruxit excelsa illius et altaria et praecepit Iuda et Ieru- 
salem dicens: Coram altari uno adorabitis et in ipso comburetis i incen- 
sum? 13An ignoratis quae ego fecerim et patres mei cunctis ter- 
rarum populis? Nunquid praevaluerunt dii gentium omniumque ter- 
rarum liberare regionem suam de manu mea? 14 Quis est de uni- 
versis diis gentium, quas vastaverunt patres mei, qui potuerit eruere 
populum suum de manu mea, ut possit etiam Deus vester eruere 
vos de hac manu? 15Non vos ergo decipiat Ezechias nec vana 
persuasione deludat, neque credatis ei. Si enim nullus potuit deus 
cunctarum gentium atque regnorum liberare populum suum de manu 
mea et de manu patrum DICOFUNG), souscqaenter nec Deus vester 
poterit eruere vos de manu mea. 16Sed et alia multa locuti sunt 
servi eius contra Dominum Deum et contra Ezechiam servum eius. 

17 Epistulas quoque scripsit plenas blasphemiae in Dominum Deum 
Israél et locutus est adversus eum: Sicut dii gentium ceterarum non 
potuerunt liberare populum suum de manu mea, sic et Deus Eze- 
chiae eruere non poterit populum suum de manu ista. 18 Insuper 
et clamore magno, lingua iudaica contra populum qui sedebat in 
muris Jerusalem personabat ut terreret eos et caperet civitatem. 
19 Locutusque est contra Deum Ierusalem, sicut adversum deos po- 
pulorum terrae opera manuum hominum. 

20 Oraverunt igitur Ezechias rex et Isaias filius Amos prophetes 
adversum hanc blasphemiam ac vociferati sunt usque in caelum. 
21mEt misit Dominus angelum, qui percussit omnem virum robu- 
stum et bellatorem et principem exercitus regis Assyriorum; rever- 
susque est cum "ignominia in terram suam. Cumque ingressus esset 
domum dei sui, °filii, qui egressi fuerant de utero eius, interfecerunt 
eum gladio. 22 Salvavitque Dominus Ezechiam et habitatores Ieru- 











a gravi infirmitate (24-26); at, cum propter elationem cordis iram 
Dei provocasset, corripitur et, quia paenitentiam egit, excidium ipsius 
domus nonnisi post eius mortem infertur (27-33). 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
32, 23 — 33, 15 








salem de manu Sennacherib regis Assyriorum et de manu omnium ; 
et praestitit eis quietem per circuitum. 23 Multi etiam ?deferebant 
hostias et sacrificia Domino in Ierusalem et munera Ezechiae regi 
luda, qui exaltatus est post haec coram cunctis gentibus. 

24 @In diebus illis aegrotavit Ezechias usque ad mortem et oravit 
Dominum; exaudivitque eum et dedit ei signum. 25 Sed “non, iuxta 
beneficia quae acceperat, retribuit; *quia elevatum est cor eius; et 
tfacta est contra eum ira et contra Iudam et Ierusalem. 26 “Humi- 
liatusque est postea, eo quod exaltatum fuisset cor eius, tam ipse 
quam habitatores Ierusalem; et idcirco non venit super eos ira Do- 
mini in diebus Ezechiae. 

27 Fuit autem Ezechias dives et inclitus valde; et thesauros sibi 
plurimos congregavit argenti et auri et lapidis pretiosi, aromatum et 
armorum universi generis et “vasorum magni pretii. 28 A pothecas 
quoque frumenti, vini et olei et praesaepia omnium iumentorum 
caulasque pecorum 29 et urbes aedificavit sibi; habebat quippe gre- 
ges ovium et armentorum innumerabiles, eo quod dedisset ei Domi- 
nus substantiam multam nimis. 

30 Ipse est Ezechias Yqui obturavit superiorem fontem aquarum 
*Gihon et avertit eas subter ad occidentem urbis David. In omni- 
bus operibus suis fecit prospere quae voluit. %1 Attamen in legatione 
principum Babylonis, “qui missi fuerant ad eum ut interrogarent 
de °portento quod acciderat super terram, dereliquit eum Deus, 
Cut tentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde eius. 

32 Reliqua autem sermonum Ezechiae et misericordiarum eius 
scripta sunt 4in visione Isaiae filii Amos prophetae et @in libro 
regum Iuda et Israél. 33 Dormivitque Ezechias cum patribus suis, et 
sepelierunt eum super sepulcra filiorum David; et /celebravit eius 
exsequias universus Iuda et omnes habitores Terusalem ; regnavitque 
Manasses filius eius pro eo. 


3 Duodecim annorum erat Manasses cum regnare coepisset, 

et quinquagintaquinque annis regnavit in Ierusalem. 2 Fecit 
autem malum coram Domino 4iuxta abominationes gentium, quas 
subvertit Dominus coram filiis Israél. %Et conversus instauravit 
excelsa, quae demolitus fuerat Ezechias pater eius, construxitque 
aras Baalim et fecit ‘lucos et ¢adoravit omnem militiam caeli et 
coluit eam. 4 Aedificavit quoque altaria in domo Domini, de qua 
dixerat Dominus: In Ierusalem erit nomen meum in aeternum. 
5 Aedificavit autem ea cuncto exercitui caeli in duobus atriis domus 
Domini, /transireque fecit filios suos per ignem in 9valle Benen- 
nom. Observabat somnia, “sectabatur auguria, maleficis artibus inser- 
viebat, habebat secum magos et incantatores multaque mala ope- 
ratus est coram Domino, ut irritaret eum. 7‘Sculptile quoque et 
conflatile signum posuit in domo Dei de qua locutus est Deus ad 
David et ad Salomonem filium eius dicens: In domo hac et in Teru- 
salem, quam elegi de cunctis tribubus Israél, ponam nomen meum in 
sempiternum. 8 Et moveri non faciam pedem Israél de terra Jquam 
tradidi patribus eorum, ita dumtaxat si custodierint facere quae prae- 
cepi eis, cunctamque legem et caeremonias atque iudicia, per manum 
Moysi. 9 Igitur Manasses seduxit Iudam et habitatores Ierusalem, 
ut facerent malum super omnes gentes, quas subverterat Dominus. a 
facie filiorum Israél. 

10 Locutusque est Dominus ad eum et ad populum illius, et 
attendere noluerunt. 11 /Idcirco superinduxit eis principes exercitus 
regis Assyriorum; ceperuntque Manassen et ™vinctum catenis atque 
compedibus “duxerunt in Babylonem. 12 Qui, postquam coangusta- 
tus est, oravit Dominum Deum suum et Yegit paenitentiam valde 
coram Deo patrum suorum. 13% Deprecatusque eum et Pobsecravit 
intente et exaudivit orationem eius reduxitque eum Ierusalem in re- 
gnum suum; et Ycognovit Manasses quod Dominus ipse esset Deus. 

14 Post haec aedificavit murum extra civitatem David ad occi- 
dentem *Gihon in convalle ab introitu ‘portae piscium per circui- 
tum usque ad ‘Ophel et exaltavit illum vehementer constituitque 
principes exercitus in cunctis civitatibus Iuda munitis. 15 “Et abstulit 





POL CDs. 17, 5% 


qv. 4,Re 20, 1-11; Is 38, 1-8. 
1 PA TS ge oe 

SV. Cp. 26,26, 

tcp. 19, 27°24, 182 

u jr 26, 18, 19. — cf. cp. 33, 
12, 


P-cp,. 36; 10. 
CLA CDs u3 ig TE 


Rg 20, 20. — 


ycp. 32, 3; 4 
46-0) 1S 22.0.0 FR, 


cf. Ecli 48, 
23 Rg 1, 33. 
a4 Rg 20, 12; 
b vr. 24. 
¢ Dt. 8:3; 


Is 39, I. 


dv. Is 36-39. 
ev. 4 Rg 18-20. 


fei.sep, -16,. 1 


1-9] 4 Rg 21, I-9. 


acp. 28, 3; 36, 14; Dt 18, 9. 
bcp. 30, 14; 31, 1; 4 Rg 18, 
cv. Dt 16, 21. [4. 
deh: Dtirg; 3. 
ecp. 6, 6; 2 Rg:7,al@% FRE 
95.3. — ch. Dt 12,'5, Br. 
f cp. 28, 3 
v. Js 15» - 
Dt 18, 


$vr. IS; 3 ge 8, 18. 


j2 Rg 7, 10. 


lcf. Dt 28, 36. 

mcf. cp. 36, 6. — cf. Jd 16, 
21. 

"WCio& RE 20; 17. 

0 ChAeps: 32; 26, 

fez Pars, 20:51 68:8, 33: 

q3 Rg 18, 39.—cf. Dn 4, 25. 


r3 Rg 1, 33. 
$7 ES: 3,333: 12,-303-5ph: 1; ro. 
FED. 245° 3% 
uvr. 3, 5, 7 





es 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
33, 16 aR 34, 18 


G) Manasses, Amon, losia et successorum eius res gestae (33, 1-36, 21). Post im- 
pium Manassen, qui tandem in fine vitae paenitentiam egit (33, 
I-20) et post Amon, paternae impietatis non paenitentiae imitatorem 








O cii'cp.'s2" 12; 


“Vr. 13, 19. 


yv. 1 Rg9, 9. 
g cf. cp. 28, 26. 


avr. 3. 
20-25] 4 Rg 21, 19-24. 


b vr. 7. — cf. cp. 34, 3, 4- 


cCvr. 12. 


1,2] 4 Rg 22, 1,2: 
acf. cp. 29, 2. 
bv. Dt 28, 14. 


CV. cp. 14, 3. 

dcf. 4 Rg 23, 6. 

e4 Rg 23, 20. — cf. 3 Rg 13, 
2; 

f4 Rg 23, 15, 19. 

gcf. Dt 9, 21. 

8-28] 4 Rg 22, 3-20. 

hcp. 18, 25. 


i2 Rg 8, 16. 
jcp. 33, 8. 


R-2.Es 2, 8. 


Ey ary23:.Ss 
mcp. 2, 2, 18; 2 Es 4, 10. 





deos alienos et simulacrum de domo Domini, aras quoque, quas 
fecerat in monte domus Domini et in Ierusalem, et proiecit omnia 
extra urbem. 16 Porro instauravit altare Domini et immolavit super 
illud victimas et pacifica et laudem, praecepitque Iudae ut serviret 
Domino Deo Israél. 17 VAttamen adhuc populus immolabat in excel- 
sis Domino Deo suo. 

18 Reliqua autem gestorum Manasse et “obsecratio eius ad Deum 
suum, verba quoque Yvidentium, qui loquebantur ad eum in nomine 
Domini Dei Israél, continentur in sermonibus regum Israél. 19 Oratio 
quoque eius et exauditio et cuncta peccata atque contemptus, loca 
etiam %in quibus aedificavit excelsa et fecit lucos et statuas, antequam 
ageret paenitentiam, scripta sunt in sermonibus Hozai. 29 Dormivit 
ergo Manasses cum patribus suis, et sepelierunt eum in domo sua; 
regnavitque pro eo filius eius Amon. 

21 Vigintiduorum annorum erat Amon cum regnare coepisset et 
duobus annis regnavit in Ierusalem. 22 Fecitque malum in conspectu 
Domini, sicut fecerat Manasses pater eius, et cunctis idolis, 2quae 
Manasses fuerat fabricatus, immolavit atque servivit. 23 Et non est 
reveritus faciem Domini, “sicut reveritus est Manasses pater eius, 
et multo maiora deliquit. 24 Cumque coniurassent adversus eum 
servi sui, interfecerunt eum in domo sua. 25 Porro reliqua is 
multitudo, caesis iis qui Amon percusserant, constituit regem losiam 
filium eius pro eo. 

3 4 Octo annorum erat Iosias cum regnare coepisset et triginta et 

uno anno regnavit in Ierusalem. 2 “Fecitque quod erat rectum 
in conspectu Domini et ambulavit in viis David patris sui: !non 
declinavit neque ad dextram neque ad sinistram. 

3QOctavo autem anno regni sui, cum adhuc esset puer, coepit 
quaerere Deum patris sui David et duodecimo anno, postquam 


‘regnare coeperat, mundavit Iudam et Ierusalem ab excelsis et “lucis 


simulacrisque et sculptilious. 4 Destruxeruntque coram eo aras Baa- 
lim et simulacra, quae superposita fuerant, demoliti sunt, lucos etiam 
et sculptilia “%succidit atque comminuit et super tumulos eorum, 
qui eis immolare consueverant fragmenta dispersit. 5 ¢Ossa praeterea 
sacerdotum combussit in altaribus idolorum mundavitque ludam et 
Ierusalem. 6Sed et in furbibus Manasse et Ephraim et Simeon 
usque Nephthali cuncta subvertit. 7 Cumaue altaria dissipasset et 
lucos et sculptilia %contrivisset in frusta cunctaque delubra demolitus 
esset de universa terra Israél, reversus est in Ierusalem. 

8Igitur anno octavo decimo regni sui, mundata iam terra et 
templo Domini, misit Saphan filium Eseliae et Maasiam “principem 
civitatis et Ioha filium Ioachaz ‘a commentariis ut instaurarent domum 
Domini Dei sui. 9% Qui venerunt ad /Helciam sacerdotem magnum, 
acceptamque ab eo pecuniam, quae illata fuerat in domum Domini 
et quam congregaverant levitae et ianitores de Manasse et Ephraim 
et universis reliquiis Israél, ab omni quoque Iuda et Beniamin et 
habitatoribus Ierusalem, 1% tradiderunt in manibus eorum, qui prae- 
erant operariis in domo Domini, ut instaurarent templum et infirma 
quaeque sarcirent. 11 At illi dederunt eam artificibus et caementariis, 
ut emerent lapides de lapicidinis et ligna ad commissuras aedificii 
et kad contignationem domorum, quas destruxerant reges luda. 12Qui 
fideliter cuncta faciebant. Erant autem praepositi operantium Iahath 
et Abdias de filiis Merari, Zacharias et Mosollam de filiis Caath, qui 
urgebant opus: ‘omnes levitae scientes organis canere. 13 Super eos 
vero, “qui ad diversos usus onera portabant, erant scribae et magistri 
de levitis ianitores. 

14 Cumque efferrent pecuniam, quae illata fuerat in templum 
Domini repperit Helcias sacerdos librum legis Domini per manum 
Moysi 15et ait ad Saphan scribam: Librum legis inveni in domo 
Domini. Et tradidit ei. 16 At ille intulit volumen ad regem et nun- 
tiavit ei dicens: Omnia quae dedisti in manu servorum tuorum ecce 
complentur: 17 argentum quod repertum est in domo Domini con- 
flaverunt, datumque est praefectis artificum et diversa opera fabri- 
cantium. 18 Praeterea tradidit mihi Helcias sacerdos hunc librum. 





— 380 — 








_ (21-25), losias regnat et totis viribus idololatriam impugnat (34, 1-7) le- 


gisque obsequium, praesertim post librum Moysi inventum (8-18), pro- 


| movet auferens abominationes de cunctis regionibus Israél (19-33) et ma- 


LIBER 
II PARALIPOMENON 
34, 19 — 35, S 





s 5 








_ templi, quod aedificavit Salomon filius David rex Israél ; 


Quem cum rege praesente recitasset 19 audissetque ille verba legis, 
"scidit vestimenta sua 29 et praecepit Helciae et Ahicam filio Saphan 
et Abdon filio Micha, Saphan quoque scribae et Asae servo regis 
dicens: 21 Ite et orate Dominum pro me et pro reliquiis Israél et 
Iuda super universis sermonibus libri istius, qui repertus est; %ma- 
gnus enim furor Domini stillavit super nos, eo quod non custodie- 
rint patres nostri verba Domini, ut facerent omnia quae scripta sunt 
in isto volumine. 

22 Abiit ergo Helcias et hi qui simul a rege missi fuerant ad 
Oldam prophetidem uxorem Sellum filii Thecuath filii Hasra custo- 
dis vestium, quae habitabat in Ierusalem in secunda, et locuti sunt 
ei verba quae supra narravimus. 23 At illa respondit eis: Haec dicit 
Dominus Deus Israél: Dicite viro qui misit vos ad me: 24 Haec 
dicit Dominus: Ecce ego inducam mala super locum istum et super 
habitatores eius ?cunctaque maledicta quae scripta sunt in libro 
hoc, quem legerunt coram rege Iuda; 25 quia dereliquerunt me et 
Ysacrificaverunt diis alienis, ut me ad iracundiam provocarent in 
cunctis operibus manuum suarum; idcirco stillabit furor meus super 
Jocum istum et non exstinguetur. 26Ad regem autem Iuda, qui 
misit vos pro Domino deprecando, sic loquimini: Haec dicit Domi- 
nus Deus Israél: Quoniam audisti verba voluminis, 27 atque emolli- 
tum est cor tuum, et *humiliatus es in conspectu Dei super his 
quae dicta sunt contra locum hunc et habitatores Ierusalem, reveri- 
tusque faciem meam scidisti vestimenta tua et flevisti coram me, 
ego quoque exaudivi te, dicit Dominus. 28 Iam enim colligam te ad 
patres tuos, et infereris in sepulcrum tuum in pace; nec videbunt 
oculi tui omne malum, quod ego inducturus sum super locum istum 
¢ super habitatores eius. Rettulerunt itaque regi cuncta quae 

ixerat. 

29 At ille, convocatis universis maioribus natu Iuda et Ierusalem, 
30 ascendit in domum Domini, unaque omnes viri luda et habita- 
tores Ierusalem, sacerdotes et levitae et cunctus populus a minimo 
usque ad maximum. Quibus audientibus, in domo Domini legit rex 
omnia verba voluminis 321 et stans in tribunali suo ‘percussit foe- 
dus coram Domino, ut ambularet post eum et custodiret praecepta 
et testimonia et iustificationes eius in toto corde suo et in tota anima 


sua faceretque quae scripta sunt in volumine illo quod legerat. 


32 Adiuravit quoque super hoc omnes qui reperti fuerant in lerusa- 
lem et Beniamin; et fecerunt habitatores lerusalem iuxta pactum 
Domini Dei patrum suorum. 33 Abstulit ergo Iosias “cunctas abo- 
minationes de universis regionibus filiorum Israél et fecit omnes qui 
residui erant in Israél servire Domino Deo suo. Cunctis diebus eius 
non recesserunt a Domino Deo patrum suorum. 
3 5 “Fecit autem Iosias in Ierusalem Phase Domino, quod immo- 
latum est bquarta decima die mensis primi. 2 Et constituit 
sacerdotes in officiis suis “hortatusque est eos ut ministrarent in 
domo Domini. 3 Levitis quoque, 4ad quorum eruditionem omnis 
Israél sanctificabatur Domino, locutus est: Ponite arcam in sanctuario 
€nequa- 
quam enim eam ultra portabitis. Nunc autem ministrate Domino 
Deo vestro et populo eius Israél 4et praeparate vos ‘per domos 
et cognationes vestras in divisionibus singulorum, 9sicut praecepit 
David rex Israél, et "descripsit Salomon filius eius. 5 Et ministrate 
in sanctuario *per familias turmasque leviticas 6 et Jsanctificati im- 
molate Phase; fratres etiam vestros, ut possint iuxta verba quae 
locutus est Dominus in manu Moysi facere, praeparate. 7 *Dedit 
praeterea Iosias omni populo, qui ibi fuerat inventus in sollemnitate 
Phase, agnos et haedos de gregibus et, reliqui pecoris triginta milia, 
boum quoque tria milia: ‘haec de regis universa substantia, 8 Duces 
quoque eius sponte qu uod voverant obtulerunt, tam populo quam sacer- 
dotibus et levitis. Porro ™Helcias et Zacharias et Lahiel principes 
domus Domini dederunt sacerdotibus ad faciendum Phase pecora 
commixtim duo milia sescenta et boves trecentos. 9 Chonenias autem 
et Semeias, etiam Nathanaél fratres eius necnon Hasabias et Iehiel 





VN IAS87, (Os 


ocp. 12, 7. 


p Lv 26, 14-39; Dt 28, 15-68. 


qcp. 28, 3, 4, 25. 


rcp. 33, 12. 


28-32] 4 Rg 23, 1-3. 


$cp. 6, 13; 4 Rg 11, 14. — cf. 
cp. 30, 16. 
tcp. 15, 12. — cf. Js 24, 25, 


#Cp..28, 33.335.2- 


a4 Rg 23, 21-23. 

b Ex 12, 6; Es 6, 19. 

CcCp..29, 1%: 

dcp. 17, 9; 2 Es 8, 7, 9. — 
i oo L5, 3° 30; 23s) kev, 10; 

t Bea 10; 2 Es 7, 20% 

MI phably Rie 

e1 Par 23, 26. 

fz Par.’9;:9: 

gv. 1 Par 23-26. 

hcp: 8,754: 

icf. 1 Es 6, 18 

JV. Cp. 29, 5. 

Rk cp. 30, 24. 


Lot ep. 31; 3- 


mCP. 34, 9, 14. 





Sega & 


— 381 — 








LIBER 
II PARALIPOMENON 
35, 10 — 36, 9 


gna cum sollemnitate paschale festum agens (35, 1-19). Attamen occiditur 
in bello contra Nechao regem Aegyptiorum suscepto, et a leremia cum 
universo populo amarissime comploratur (20-26). Ipsius successores fue- 








n cp. 30, 16. 


o1 Es 6, 18. ;j 

pcp. 30, 15; 1 Es 6, 20, 
qv. cp. 29, 22. 

rcf. cp. 29, 34. 


s Ex 12, 8, 9; Dt 16, 7. 
tcf. 1 Rg 2, 13-35. 


uve y Par 25, 1. 
vv. 1 Rg 9g, 9. 
xv. 1 Par 9, 17-29; 26, I-19. 


¥ Vv. Cp. 30, 21. 


24 Rg 23, 22, 23. — cf. cp. 
30,526, 


a4 Rg 23, 29, 30. 
bIs 10, 9. — cf. Jr 46, 2. 


ccf. 2 Rg 2, 20-23. 


d Jd 5, 19. 
Ci. ere 22,34. 


fick, ZC-a9; 31. 


g Lm 4, 20. — cf. 2 Rg 1, 17; 
JT cA 2p LOy EDs 

We Resto. Ss TeRS 2, ‘65512 
Es 7, 67. — cf. Mt 9, 23. 


1-4] 4 Rg 23, 30-34. 


a Dt 22, 19. 
bMt 1, 11. 


c4 Rg 23, 36, 37. 


ad4 Re a4, -X. 

ech. Cp; 33. 32 

fcf. 4 Rg 24, 6; Jr 22, 18, 19; 
36, 30. 

g4 Rg 24, 13; 1 Es 1, 7; Dn 
I, 2; 5, 2. — cf. vr. ro, 18. 


9,10] 4 Rg 24, 8-17. 





——— 


et Iozabad principes levitarum dederunt ceteris levitis ad celebrandum 
Phase quinque milia pecorum et boves quingentos. 

10 Praeparatumque est ministerium, et “steterunt sacerdotes in 
officio suo, Ylevitae quoque in turmis iuxta regis imperium. 11 2Et 
immolatum est Phase; Yadsperseruntque sacerdotes manu sua sangui- 
nem, et “levitae detraxerunt pelles holocaustorum 12 et separave- 
runt ea ut darent per domos et familias singulorum, et offerrentur 
Domino, sicut scriptum est in libro Moysi; de bobus quoque fece- 
runt similiter. 13 %Kt assaverunt Phase super ignem, iuxta quod in 
lege scriptum est; pacificas vero hostias ‘coxerunt in lebetibus et 
cacabis et ollis et festinato distribuerunt universae plebi. 14 Sibi 
autem et sacerdotibus postea paraverunt; nam in oblatione holocau- 
storum et adipum usque ad noctem sacerdotes fuerunt occupati; 
unde levitae sibi et sacerdotibus filiis Aaron paraverunt novissimis. 
15 Porro cantores filii Asaph stabant in ordine suo, “iuxta praecep- 
tum David et Asaph et Heman et Idithun Yprophetarum regis, 
vjanitores vero per portas singulas observabant, ita ut nec puncto 
quidem discederent a ministerio; quamobrem et fratres eorum levitae 
paraverunt eis cibos. 16 Omnis igitur cultura Domini rite completa 
est in die illa, ut facerent Phase et offerrent holocausta super 
altare Domini, iuxta praeceptum regis Iosiae. 17 Feceruntque filii 
Israél, qui reperti fuerant ibi, Phase in tempore illo et Ysollemnita- 
tem azymorum septem diebus. 18 *Non fuit Phase simile huic in Israél 
a diebus Samuelis prophetae; sed nec quisquam de cunctis regibus 
Israél fecit Phase sicut Iosias sacerdotibus et levitis et omni ludae 
et Israél, qui repertus fuerat, et habitantibus in Ierusalem. 19 Octavo- 
decimo anno regni Iosiae hoc Phase celebratum est. 

20 ¢Postquam instauraverat Iosias templum, ascendit Nechao rex 
Aegypti ad pugnandum in °Charcamis iuxta Euphraten. Et proces- 
sit in occursum eius Iosias. 21 At ille, missis ad eum nuntiis, ait: 
CQuid mihi et tibi est rex Iuda? Non adversum te hodie venio, 
sed contra aliam pugno domum, ad quam me Deus festinato ire 
praecepit: desine adversum Deum facere qui mecum est, ne inter- 
ficiat te. 22 Noluit Iosias reverti; sed praeparavit contra eum bellum, 
nec adquievit sermonibus Nechao ex ore Dei; verum perrexit ut 
dimicaret in campo @Mageddo. 23 Ibique vulneratus a sagittariis 
dixit pueris suis: @Educite me de proelio, quia oppido vulneratus 
sum. 24Qui transtulerunt eum de curru in alterum currum, qui 
sequebatur eum more regio, et asportaverunt eum /in Ierusalem; 
mortuusque est et sepultus in mausoleo patrum suorum; et univer- 
sus Iuda et Ierusalem luxerunt eum; 25 9leremias maxime, cuius 
homnes cantores atque cantatrices usque in praesentem diem lamen- 
tationes super Iosiam replicant, et quasi lex obtinuit in Israél: ecce 
scriptum fertur in lamentationibus. 

26 Reliqua autem sermonum Iosiae et misericordiarum eius, quae 
lege praecepta sunt Domini, 27 opera quoque illius prima et novis- 
sima scripta sunt in libro regum Iuda et Israél. 2 
3 Tulit ergo populus terrae Ioachaz filium Iosiae et constituit 

regem pro patre suo in Ierusalem. 2 Vigintitrium annorum 
erat Ioachaz cum regnare coepisset et tribus mensibus regnavit in 
Ierusalem. % Amovit autem eum rex Aegypti, cum venisset in leru- 
salem, et “condemnavit terram centum talentis argenti et talento 
auri. 4Constituitque pro eo regem EFliakim fratrem eius super 
Iudam et Ierusalem et vertit nomen eius Ioakim, ipsum vero Ioachaz 
tulit secum et abduxit in Aegyptum. 

5 cVigintiquinque annorum erat Ioakim, cum regnare coepisset, 
et undecim annis regnavit in Ierusalem; fecitque malum coram 
Domino Deo suo. 6 4Contra hunc ascendit Nabuchodonosor rex Chal- 
daeorum et ¢vinctum catenis /duxit in Babylonem, 7 9%ad quam et 
vasa Domini transtulit et posuit ea in templo suo. 

8 Reliqua autem verborum Ioakim et abominationum eius, quas 
operatus est, et quae inventa sunt in eo, continentur in libro regum 
Tuda et Israél. Regnavit autem Ioachin filius eius pro eo. 

9Octo annorum erat Ioachin cum regnare coepisset et tribus 





— 382 — 


— 





runt loachaz in Aegyptum abducius (36, 1-4). loakim in huius locum suf- 
Jectus et Babylonem translatus (5-8), Ioachin (9-10) et Sedecia, quo regnan- 
te, templum evertitur, populusque in servitutem abducitur (11-23). 


LIBER 
II PARALIPOMENON 


36, 10-23 








mensibus ac decem diebus regnavit in Ierusalem; tecitque malum 
in conspectu Domini. 10Cumque anni circulus ’ volveretur, misit 
Nabuchodonosor rex qui adduxerunt “eum in Babylonem, asportatis 
simul pretiosissimis vasis domus Domini; regem vero constituit ‘Se- 
deciam patruum eius super Iudam et Terusalem. 

11 Viginti et unius anni erat Sedecias cum regnare coepisset, et 
undecim annis regnavit in Ierusalem. 12 Fecitque malum in oculis 
Domini Dei sui, nec erubuit faciem JIeremiae prophetae loquentis ad 
se ex ore Domini. 13 *A rege quoque Nabuchodonosor recessit, qui 
adiuraverat eum per Deum, et Jinduravit cervicem suam et cor ut 
non reverteretur ad Dominum Deum Israél. 14 Sed et universi prin- 
cipes sacerdotum et populus praevaricati sunt inique iuxta universas 
abominationes gentium, et polluerunt domum Domini, quam sancti- 
ficaverat sibi in Ierusalem. 15”Mittebat autem Dominus Deus patrum 
suorum ad illos per manum nuntiorum suorum de nocte consurgens 
et cotidie commonens, eo quod parceret populo et habitaculo suo. 
16 "At illi subsannabant nuntios Dei et °parvipendebant sermones 
eius illudebantque prophetis, ?donec ascenderet furor Domini in 
populum eius, et esset nulla curatio. 17 Adduxit enim super eos 
regem Chaldaeorum et interfecit iuvenes eorum gladio in domo san- 
ctuarii sui; non est misertus adulescentis et virginis et senis nec 
decrepiti quidem, sed omnes tradidit in manibus eius. 18 QUniversa- 
que vasa domus Domini tam maiora quam minora et thesauros 
templi et regis et principum transtulit in Babylonem. 19 "Incenderunt 
hostes domum Dei, destruxeruntque murum Ierusalem, universas tur- 
res combusserunt et quidquid pretiosum fuerat, demoliti sunt. 29 Si 
quis evaserat gladium, ‘ductus in Babylonem ‘servivit regi et filiis 
eius, donec imperaret rex Persarum, 2let compleretur “sermo Domini 
ex ore Ieremiae, et Ycelebraret terra sabbata sua; cunctis enim die- 
bus desolationis “egit sabbatum, usque dum complerentur septua- 
ginta anni. 

22 Anno autem primo Cyri regis Persarum Yad explendum sermo- 
nem Domini, quem locutus fuerat per os Ieremiae, “suscitavit Domi- 
nus spiritum Cyri regis Persarum, qui iussit praedicari in universo 
regno suo etiam per scripturam dicens: 23 Haec dicit Cyrus rex 
Persarum: Omnia regna terrae dedit mihi Dominus Deus caeli, et 
ipse praecepit mihi ut aedificarem ei domum in Ierusalem, quae est 
in Iudaea. Quis ex vobis est in omni populo eius? Sit Dominus 
Deus suus cum eo, et ascendat. 





h Jr 22, 24-30. 
$ Jr 37, 1. — ci. 4 Rg 24, 17, 
22. 


11-13] 4 Rg 24, 18-20; Jr 52, 

seas 

IN eo J 21) 3273-39, 12-22: 32; 
1-5; 37, 6-10; 38, 2 

R852), 34 Bz, FS) 18. 

LV. CD. $30,..8% 


m Jr. 7, 13; 25; °25,°3,74;. 26, 
By 30;. 39; aH 15: Pi 4. — 


Gt 5 SY eee 
ai 5,12, 74% ie: 20, 10- 2: 
5152's 
ocf. Pro 1-257 30: 
pcf. 1 Es 5, 12. 
17-20] 4 Rg 25, 1-7. — Dt 28, 
49; 1 Es 9, 7. 


q4 Rg 25, 13-15. — cf. vr. 7, 
Io. 


r4 Rg 25,9 


$4 nd oe Tr. 

t Jrv2 

u Jr 29, Se. — v. Jr 25, 9-12. 
ba 26, 44; 38,43. cf. Da 


re tv 25 mS. 

22-23] 1 Es 1, 1-3; 6, 3. 

y Je. 25, 12, 33; :29,,10; 33, 
10, II, 14. 

zIs 44, 28. 


LIBER PRIMUS ESDRAE 





a||N anno primo Cyri regis Persarum, ut compleretur 
fi; ¢verbum Domini ex ore Ieremiae, suscitavit Domi- 
nus spiritum Cyri regis Persarum, et btraduxit 
vocem in omni regno suo etiam per scripturam 
dicens: 2 Haec dicit “Cyrus rex Persarum: Omnia 
regna terrae dedit mihi Dominus Deus caeli, et 
ipse praecepit mihi ut aedificarem ei domum in 

a =| Ierusalem, quae est in Iudaea. 3Quis est in 
vobis de universo populo eius? Sit Deus illius cum ipso: ascendat 
in Ierusalem, quae est in Iudaea, et aedificet domum Domini Dei 
Israél: 4ipse est Deus qui est in Ierusalem. 4Et omnes reliqui in 














LIBER I ESDRAE 
i, 3-4 








T=2'|-2. Par 36, 22, "23. 
at 25,.42; 135-29; 10; 
biCp2 $313. 


cls 44, 28. — cf. Is 45, 1, 13. 


d Dn 6, 26. 











LIBER I ESDRAE 
1,5 — 2, 59 


1. De templo aedificato et moribus restitutis ab Esdra (1, 1-10, 44), Temporea Deo iam 
constituto (1-4) ludaei, ducibus Zorobabele et losua, cum sacerdotibus, 
levitis et Nathinaeis revertuntur ut templum iterum aedificent (5-2, 70). 








evr. 1. — cf. Ph 2, 13. 


fcf. cp..4, 4; Jr 38, 4. 


cp. 5, 14; 6, 5. 
ha Rg 24, 13; 2 Par 36, 7. 


icp. 4, 7- 
jcp. 5, 14. ; 
bef.: cp.¢8,227; 2% Par 28,:27% 


1-70] 2 Es 7, 6-73. 

a4 Rg 24, 14-10; 25, II; 2 
Par 36, 20. 

Bb cps'3)) 29832 2 Par 3, 417-295 
Beatie, 13; Ag 1, 12. 143 Ze 
4, : 

Ca es 7 oe West’ 2,5. 6. 

Gch: 8,713,750; 2S. 


ecf. vr. 7. 


36-39] 1 Par 24, 7-18. 
x Par:9, 9,.2@ 

g.ci; 2. Bs 10, 93-02, -8: 
Ve. x Part 6,40; 

oir Par o./37- 25. 


#op:.-8;. 20;h-a Par ‘9, (2; Es 


ry, 3: 


k2Esu1, 3. — cf. 3 Rg 9,21. 


Ucf. 1. Par 9, t 





cunctis locis ubicumque habitant adiuvent eum viri de loco suo 
argento et auro et substantia et pecoribus, excepto quod voluntarie 
offerunt templo Dei, quod est in Jerusalem. - 

5 Et surrexerunt principes patrum de Iuda et Beniamin et sacer- 
dotes et levitae, et “omnis cuius Deus suscitavit spiritum, ut ascen- 
derent ad aedificandum templum Domini, quod erat in Ierusalem. 
6 Universique qui erant in circuitu /adiuverunt manus eorum in 
vasis argenteis et aureis, in substantia et iumentis, in supellectili, 
exceptis his quae sponte obtulerant. 

79Rex quoque Cyrus protulit vasa templi Domini, “quae tulerat 
Nabuchodonosor de Ierusalem, et posuerat ea in templo dei sui. 
8 Protulit autem ea Cyrus rex Persarum per manum ‘Mithridatis 
filii Gazabar et adnumeravit ea JSassabasar principi Iuda. 9% Et hic 
est numerus eorum: /phialae aureae triginta, phialae argenteae mille, 
cultri vigintinovem, scyphi aurei triginta, 1scyphi argentei secundi 
quadringenti decem, vasa alia mille. 11 Omnia vasa aurea et argentea 
quinque milia quadringenta. Universa tulit Sassabasar, cum his qui 
ascendebant de transmigratione Babylonis in Ierusalem. 

Hi sunt autem provinciae filii, qui ascenderunt de captivitate, 

*quam transtulerat Nabuchodonosor rex Babylonis in Babylonem, 
et reversi sunt in Ierusalem et Iudam, unusquisque in civitatem 
suam. 2Qui venerunt cum °Zorobabel, Iosue, Nehemia, Saraia, 
Rahelaia, “Mardochai, Belsan, Mesphar, Beguai, Rehum, Baana. 

Numerus virorum populi Israél: 3 dfilii Pharos duo milia centum 
septuagintaduo, 4 filii Sephatia trecenti septuagintaduo, 5 filii Area 
septingenti septuagintaquinque, 6 filii Phahath Moab, filiorum Iosue 
foab, duo milia octingenti duodecim “ filii Aelam mille ducenti quin- 
quagintaquattuor, 8 filii Zethua nongenti quadragintaquinque, 9 filii Za- 
chai septingenti sexaginta, 1° filii Bani sescenti quadragintaduo, 1+ filii 
Bebai sescenti vigintitres, 1% filii Azgad mille ducenti vigintiduo, 1% fi- 
lii Adonicam sescenti sexagintasex, 14 filii Beguai duo milia quinqua- 
gintasex, 15filii Adin quadringenti quinquagintaquattuor, 16filii Ather, 
qui erant ex Ezechia, nonagintaocto, 17 filii Besai trecenti vigintitres 
18 filii Iora centum duodecim, 19 filii Hasum ducenti vigintitres, 
20 filii Gebbar nonagintaquinque, 2! filii Bethlehem centum viginti- 
tres, 22 viri Netupha quinquagintasex, 23 viri Anathoth centum My 2 
tiocto, 24filii Azmaveth quadragintaduo, 25filii Cariathiarim, Cephi 
et Beroth septingenti quadragintatres, 26 filii Rama et Gabaa sescenti 
viginti unus, 27 viri Machmas centum vigintiduo, 28 viri Bethel et 
Hai ducenti vigintitres, 29 filii Nebo quinquagintaduo, 39 filii Megbis 
centum quinquagintasex, 31 filii Aelam ¢alterius mille ducenti quin- 
quagintaquattuor, 32 filii Harim trecenti viginti, 33 filii Lod, Hadid 
et Ono septingenti vigintiquinque, %4 filii Iericho trecenti quadragin- 
taquinque, ' 35 filii Senaa tria milia sescenti triginta. 

36 Sacerdotes: filii Iadaia in domo Iosue nongenti septuagintatres, 
37 filii Emmer mille quinquagintaduo, 38 /filii Pheshur mille ducenti 
quadragintaseptem, 39 filii Harim mille decem et septem. 

40 Levitae: filii 9Iosue et Cedmihel filiorum Odoviae septuagin- 
taquattuor. 41 Cantores: filii “Asaph centum vigintiocto. 42 ‘Filii 
ianitorum: filii Sellum, filii Ater, filii Telmon, filii Accub, filii Hatita, 
filii Sobai: universi centum trigintanovem. 

43 jNathinaei: filii Siha, filii Hasupha, filii Tabbaoth, 44 filii Ceros, 
filii Siaa, filii Phadon, 45 filii Lebana, filii Hagaba, filii Accub, 46 filii 
Hagab, filii Semlai, filii Hanan, 47 filii Gaddel, filii Gaber, filii Raaia, 
48 filii Rasin, filii Necoda, filii Gazam, 49 filii Aza, filii Phasea, filii 
Besee, 59 filii Asena, filii Munim, filii Nephusim, 5! filii Bacbuc, filii 
Hacupha, filii Harhur, 52 filii Besluth, filii Mahida, filii Harsa, 5$filii 
Bercos, filii Sisara, filii Thema, 54 filii Nasia, filii Hatipha. 55 KFilii 
servorum Salomonis: filii Sotai, filii Sophereth, filii Pharuda, 56 filii 
Tala, filii Dercon, filii Geddel, 57 filii Saphatia, filii Hatil, filii Pho- 
chereth, qui erant de Asebaim, filii Ami. 58 Omnes Nathinaei et filii 
servorum Salomonis trecenti nonagintaduo. 

59 Et hi qui ascenderunt de Thelmala, Thelharsa, Cherub et 
Adon et ‘Emer, et non potuerunt indicare domum patrum suorum 











Ab eo tamen exstruendo post festum tabernaculorum (3, 1-6), paene ia- 
ctis fundamentis (7-13), a Samaritanis et a gentibus, quae lerusa- 
lem commorantur impediuntur (4, I-5), et quominus urbem reficiant 


LIBER I ESDRAE 
2, 60 — 4, 2 








et semen suum, utrum ex Israél essent: 69 filii Dalaia, filii Tobia, 
filii Necoda, sescenti quinquagintaduo. 

61 Et de filiis sacerdotum: filii Hobia, filii Accos, filii Berzellai, 
qui accepit de filiabus ™Berzellai Galaaditis uxorem et vocatus est 
nomine eorum. 62 Hi quaesierunt scripturam genealogiae suae et non 
invenerunt, “et eiecti sunt de sacerdotio. 63 Et dixit °Athersatha 
eis ut non comederent de sancto sanctorum, donec surgeret sacer- 
gy vk atque perfectus. 

647Omnis multitudo quasi unus, quadragintaduo milia trecenti 
sexaginta, 65 exceptis servis eorum et ancillis, qui erant septem milia 
trecenti trigintaseptem, et in ipsis Scantores atque cantatrices ducenti. 
66 Equi eorum septingenti trigintasex, muli eorum ducenti quadragin- 
taquinque, 67 cameli eorum quadringenti trigintaquinque, asini eorum 
sex milia septingenti viginti. 

68 “Et de principibus patrum, cum ingrederentur templum Domini, 
quod est in Ierusalem, sponte obtulerunt in domum Dei ad exstruen- 
dam eam in loco suo. 69 Secundum vires suas, dederunt impensas 
operis, auri solidos “sexaginta milia et mille, argenti mnas quinque 
milia et vestes sacerdotales centum. 

70 Habitaverunt ergo sacerdotes et levitae et de populo et can- 
tores et ianitores et Nathinaei in urbibus suis, universusque Israél 
in civitatibus suis. 

aJamque venerat mensis septimus, et erant filii Israél in civita- 

tibus suis. Congregatus est ergo populus quasi’ vir unus in Ieru- 
salem. 2 Et surrexit °Iosue filius Iosedec et fratres eius sacerdotes 
et ©Zorobabel filius %Salathiel et fratres eius et aedificaverunt altare 
Dei Israél, ut offerrent in eo holocautomata, ¢sicut scriptum est in lege 
Moysi fyiri Dei. 3 Collocaverunt autem altare Dei super bases suas, 
deterrentibus eos per circuitum Ypopulis terrarum, = Xobtulerunt su- 
per illud holocaustum Domino mane et vespere. 4*Feceruntque sol- 
lemnitatem tabernaculorum, Jsicut scriptum est, et Tholocaustum 
diebus singulis per ordinem, secundum praeceptum opus diei in die 
suo. 5 Et post haec holocaustum iuge, tam in calendis quam “in 
universis sollemnitatibus Domini, quae erant consecratae, et in omni- 
bus in quibus ultro. offerebatur munus Domino. 

6A primo die mensis septimi coeperunt offerre holocaustum Do- 
mino. Porro templum Dei nondum fundatum erat. 7 Dederunt autem 
pecunias latomis et caementariis; °cibum quoque et potum et oleum 
Sidoniis Tyriisque, ?ut deferrent ligna cedrina de Libano ad mare 
Ioppe, Ziuxta quod praeceperat Cyrus rex Persarum eis. 

8 Anno autem secundo adventus eorum ad templum Dei in leru- 
salem mense secundo, coeperunt "Zorobabel filius Salathiel et Iosue 
filius Losedec et reliqui de fratribus eorum sacerdotes et levitae et 
omnes, qui venerant de captivitate in Ierusalem, et ‘constituerunt 
levitas a viginti annis et supra, tut urgerent opus Domini. 9 Ste- 
titque Iosue et filii eius et fratres eius, Cedmihel et filii eius et filii 
Iuda quasi vir unus, ut instarent super eos qui faciebant opus in 
templo Dei: “filii Henadad et filii eorum et fratres eorum levitae. 

10 Fundato igitur a caementariis templo Domini, steterunt sacer- 
dotes in ornatu suo cum tubis, et levitae filii Asaph in cymbalis, 
ut laudarent Deum Vper manus David regis Israél. 11 Et *concine- 
- bant in hymnis et confessione Domino: 

YQuoniam bonus, quoniam in aeternum misericordia eius 
super Israél. Omnis quoque populus vociferabatur clamore magno in 
laudando Dominum, eo quod fundatum esset templum Domini. 

12 Plurimi etiam de sacerdotibus et levitis et principes patrum 
et “seniores, qui viderant templum prius, cum fundatum esset, et 
hoc templum in oculis eorum, flzbant voce magna; et multi vocife- 
rantes in laetitia elevabant vocem. 13 Nec poterat quisquam agno- 
scere vocem clamoris laetantium et vocem fletus populi; commixtim 
enim populus vociferabatur clamore magno, et vox audiebatur procul. 
4 Audierunt autem “hostes Iudae et Beniamin, quia filii captivitatis 

aedificarent templum Domino Deo Israél, 2 et accedentes ad Zo- 
robabel et ad principes patrum dixerunt eis: Aedificemus vobiscum, 








m2 RE 17,°27;. 19, 32. 


ich; Nm ‘3, to. 


02 Es 7, 65, 70. — cf. 2 Es 8, 
fo EO 4he 

PD LY" .22;;..2,°1O2-95,- 36. 

qv. Ex ‘28, 30; Nm 27, 21. 

6 I eas ee Es 7, 66, 67. 


$v. 2: Par: 352 2's. 


t2 Es 7, 70-72. 


uct. 2°Eso, 72. 


U 248s 9, 73. 


a@2 Es 7, 73; 8, £; 


62 Es 12, 1, 7. — cf. Ag 1, 1, 


12, 14; 2, 2,49 Ze 3, 3393) 
O28). 9k 
cMt 1, rig Le’ 3, 929; \-= "Nv, 
cp 
dt j i.) T7: Mt, t 12° bess; 
eDirra. 5. 6; [27 
f Dt 33, 1 
ee. CDi. 4h: 4. 
Ex 29, 38; Nm 28, 3,°4. 
4 Zc 14, 16. — v. 2 Es 8, 14-17. 
PEX 23, 26; EV 293; 44. 
iv. Nm 29, 12-38. 
mv. Nm 28, 11-15; 1 Rg 20, 
nNm 29, 39. [5. 


0.3, KZ, 546,93 2 Par 2, 10; 
ip 2: Par--2,.:56; 


Opes. Sy 436;.:3: 
PCD S25 25 AY Se VERE es 


Sit Part’ 33,-24; 
tiz Par.23;5 4 


u2 Es 10, I0. 


wr Parvo. 31% ine OSS 5 rs: 
KCl. Ue Re 18, 7, cf. 2 Es 
12; 34. 


YI Pariyo: 34.413 2 Pars. 
E357 3 PS 1092 


BAG. 25:3, 


av. vr. 7, 10. 





(25) 








LIBER I ESDRAE 
4, B= 5, 4 


variis machinationibus apud Assuerum et Artaxerxem prohibiti sunt 
(6-24). Templi tamen aedificatio resumitur anno II° Darii, qui, post 
repertum pristinum Cyri decretum (5, 1-17), satrapis praecipit ut Iu- 








b4 Rg 17, 24, 32, 33. 
C4 Rg 19, 37. 


k cf. 4 Rg 18, 26. 


bef.4 Re 17, 245 30) Bi% 
1G. Cp. 55202 6, 6. 


siisedr; re 
Orch. Wri 


Pcp. 5, 3, 9. 


qd vr. 20; CDP. 7, 24. 


rcf. 2 Es 8, 8. 


s3 Rg 4, 21; Ps 71, 8. — cf. 
Gn 15. TOe” Jets, 7as 
tvr. 13. — cf. cp. 7, 24. 


SVT $3 CD. 6; 22,174; 2S. 


a Ag tI, ft. 
OL t,t. 


ccp. 3, 2. 


ach cp. 6,724. 
eco. 6; 6;°T3. 


i ae ae 





quia ita ut vos quaerimus Deum vestrum: ecce nos immolavimus 
victimas %a diebus “Asorhaddan regis Assur, “qui adduxit nos huc. 
3 Et dixit eis Zorobabel et Iosue et reliqui principes patrum Israél: 
Non est vobis et nobis ut aedificemus domum Deo nostro; sed 
nos ipsi soli aedificabimus Domino Deo nostro, /sicut praecepit 
nobis Cyrus rex Persarum. 4Factum est igitur ut %populus terrae 
impediret manus populi Iudae et turbaret eos in aedificando. 5 Con- 
duxerunt autem adversus eos consiliatores, ut destruerent consilium 
eorum omnibus diebus Cyri regis Persarum et “”usque ad regnum 
Darii regis Persarum. 

6In regno autem ‘Assueri, in principio regni eius scripserunt 
accusationem adversus habitatores Iudae et Ierusalem. 7 Et in diebus 
Artaxerxis scripsit Beselam, JMithridates et Thabeel et reliqui, qui 
erant in consilio eorum, ad Artaxerxem regem Persarum. Epistula 
autem accusationis scripta erat “syriace, et legebatur sermone syro. 

8 Reum Beelteem et Samsai scriba scripserunt epistulam unam 
de Ierusalem Artaxerxi regi huiuscemodi: 9% Reum Beelteem et 
Samsai scriba et reliqui consiliatores eorum, 'Dinaei et ™Aphar- 
sathachaei, Terphalaei, Apharsaei, Erchuaei, Babylonii, Susanechaei, 
Dievi et “Aelamitae 1% et ceteri de gentibus, quas transtulit °Ase- 
naphar magnus et gloriosus et habitare eas fecit in civitatibus Sa- 
mariae et in reliquis regionibus trans flumen in pace. 

11 (Hoc est exemplar epistulae quam miserunt ad eum:) Artaxerxi 
regi servi tui, viri, qui sunt trans fluvium, salutem dicunt. 12 Notum 
sit regi quia Iudaei, qui ascenderunt a te ad nos, venerunt in Ierusalem 
civitatem rebellem et pessimam, quam aedificant exstruentes ?muros 
elus et parietes componentes. 13 Nunc igitur notum sit regi, quia, 
si civitas illa aedificata fuerit et muri eius instaurati, %tributum et 
vectigal et annuos reditus non dabunt; et usque ad reges haec noxa 
perveniet. 14 Nos autem memores salis, quod in palatio comedimus, 
et quia laesiones regis videre nefas ducimus, idcirco misimus et 
nuntiavimus regi, 15 ut recenseas in libris historiarum patrum tuorum 
et invenies scriptum in commentariis et scies quoniam urbs illa urbs 
rebellis est et nocens regibus et provinciis, et bella concitantur in 
ea ex diebus antiquis; quamobrem et civitas ipsa destructa est. 
16 Nuntiamus nos regi, quoniam, si civitas illa aedificata fuerit et 
muri ipsius instaurati, possessionem trans fluvium non habebis. 

17 Verbum misit rex ad Reum Beelteem et Samsai scribam et 
ad reliquos, qui erant in consilio eorum, habitatores Samariae et 
ceteris trans fluvium salutem dicens et pacem. 18 Accusatio, quam 
misistis ad nos “manifeste lecta est coram me, 19et a me prae- 
ceptum est, et recensuerunt inveneruntque quoniam civitas illa a 
diebus antiquis adversum reges rebellat, et seditiones et proelia 
concitantur in ea; 29nam et reges fortissimi fuerunt in Ierusalem, 
Squi et dominati sunt omni regioni quae trans fluvium est, ‘tribu- 
tum quoque et vectigal et reditus accipiebant. 21 Nunc ergo audite 
sententiam: Prohibeatis viros illos ut urbs illa non aedificetur, donec 
si forte a me iussum fuerit. 22 Videte ne negligenter hoc impleatis 
et paulatim crescat malum contra reges. 

23 Itaque exemplum edicti Artaxerxis' regis lectum est, coram 
Reum Beelteem et Samsai scriba et consiliariis eorum. Et abierunt 
festini in Ierusalem ad Iudaeos et prohibuerunt eos in bracchio et 
robore. 

24Tunc intermissum est opus domus Domini in Ierusalem et 
non fiebat usque ad annum secundum regni “Darii regis Persarum. 

Prophetaverunt autem *Aggaeus propheta et Zacharias filius 

Addo prophetantes ad Iudaeos, qui erant in Iudaea et Ierusalem, 
in nomine Dei Israél. 2 Tunc surrexerunt °Zorobabel filius Salathiel 
et Iosue filius Iosedec et coeperunt aedificare templum Dei in Ieru- 
salem; et 4cum eis prophetae Dei adiuvantes eos. 

3In ipso autem tempore venit ad eos “Thathanai, qui erat dux 
trans flumen, et Stharbuzanai et consiliarii eorum sicque dixerunt 
eis: ‘Quis dedit vobis consilium ut domum hance aedificaretis et 
muros eius instauraretis? 4Ad quod respondimus eis quae essent 











daeis aedificantibus auxilio adsint (6, 1-12). Quod factum est, ita 
ut anno VI° eiusdem Darii regis, filii Israél templum dedicent et 
consecrent, primumque Pascha quam solemnissime celebrent (13 - 22). 


LIBER I ESDRAE 
5, 5 —6,'23 








nomina hominum auctorum aedificationis illius. 59%Oculus autem 
Dei eorum factus est super senes Iudaeorum, et non potuerunt inhi- 
bere eos. Placuitque ut res ad Darium referretur, et tunc satisface- 
rent adversus accusationem illam. 

6 Exemplar epistulae quam misit Thathanai dux regionis trans 
flumen et Stharbuzanai et consiliatores eius “Arphasachaei, qui 
erant trans flumen, ad Darium regem. 7Sermo, quem miserant ei, 
sic scriptus erat: Dario regi pax omnis. 8 Notum sit regi isse nos 
ad Iudaeam provinciam, ad domum Dei magni, quae aedificatur 
lapide impolito, et ligna ponuntur in parietibus, opusque illud dili- 
genter exstruitur et crescit in manibus eorum. 9 Interrogavimus ergo 
senes illos et ita diximus eis: ‘Quis dedit vobis potestatem ut do- 
mum hanc aedificaretis et muros hos instauraretis? 19Sed et no- 
mina eorum quaesivimus ab eis, ut nuntiaremus tibi; scripsimusque 
nomina eorum virorum qui sunt principes in eis. 11 Huiuscemodi 
autem sermonem responderunt nobis dicentes: Nos sumus servi Dei 
caeli et terrae et aedificamus templum, quod erat exstructum ante 
hos annos multos, quodque /Jrex Israél magnus aedificaverat et ex- 
struxerat. 12/’Postquam autem ad iracundiam provocaverunt patres 
nostri Deum caeli, ™tradidit eos in manus Nabuchodonosor regis 
Babylonis chaldaei. Domum quoque hanc destruxit et populum eius 
transtulit in Babylonem. 13”"Anno autem primo Cyri regis Baby- 
lonis Cyrus rex proposuit edictum ut domus Dei haec aedificaretur. 
14 0Nam et vasa templi Dei aurea et argentea, quae Nabuchodonosor 
tulerat de templo, quod erat in Ierusalem, et asportaverat ea in 
templum Babylonis, protulit Cyrus rex de templo Babylonis, et data 
sunt ?Sassabasar vocabulo, quem et principem constituit 15 dixitque 
ei: Haec vasa tolle et vade et pone ea in templo, quod est in Ie- 
rusalem, et domus Dei aedificetur in loco suo. 16 Tunc itaque Sas- 
sabasar ille venit et %posuit fundamenta templi Dei in Ierusalem; 
et ex eo tempore usque nunc aedificatur et “necdum completum 
est. 17 Nunc ergo, si videtur regi bonum, ‘recenseat in bibliotheca 
regis, quae est in Babylone, utrumnam a Cyro rege iussum fuerit 
ut aedificaretur domus Dei in Ierusalem, et voluntatem regis super 
hac re mittat ad nos. 

Tunc Darius rex praecepit, et ‘recensuerunt in bibliotheca libro- 

rum, qui erant repositi in Babylone, 2 et inventum est in “Ecba- 
tanis, quod est castrum in “Medena provincia, volumen unum, talisque 
scriptus erat in eo commentarius: 

3 Anno primo Cyri regis Cyrus rex decrevit ut domus Dei aedi- 
ficaretur, quae est in Ierusalem, in loco ubi immolent hostias, et 
ut ponant fundamenta supportantia altitudinem cubitorum sexaginta 
et latitudinem cubitorum sexaginta, 4 “ordines de lapidibus impolitis 
tres, et sic ordines de lignis novis; sumptus autem de domo regis 
dabuntur. 5Sed Yet vasa templi Dei aurea et argentea, quae Nabu- 
chodonosor tulerat de templo Ierusalem et attulerat ea in Babylonem, 
reddantur et referantur in templum in Ierusalem in locum suum, 
quae et posita sunt in templo Dei. 6 Nunc ergo, “Thathanai dux 
regionis quae est trans flumen, Stharbuzanai et consiliarii vestri 
Apharsachaei, qui estis trans flumen, procul recedite ab illis 7 et 
dimittite fieri templum Dei illud a duce Iudaeorum et a senioribus 
eorum, ut domum Dei illam aedificent in loco suo. 8 Sed “et a me 
praeceptum est quid oporteat fieri a presbyteris Iudaeorum illis ut 
aedificetur domus Dei; scilicet ut de arca regis, id est de tributis 
quae dantur de regione trans flumen, studiose sumptus dentur viris 
illis, ne impediatur opus. 9 Quod si necesse fuerit, et vitulos et agnos 
et haedos in holocaustum Deo caeli, frumentum, sal, vinum et oleum, 
secundum ritum sacerdotum qui sunt in Jerusalem, detur eis per 
singulos dies, ne sit in aliquo querimonia, 19 et offerant oblationes 
Deo caeli Yorentque pro vita regis et filiorum eius. 11 A me ergo 
positum est decretum, ut omnis homo, qui hanc mutaverit iussio- 
nem, °tollatur lignum de domo ipsius et erigatur et configatur 
in eo, 4domus autem eius publicetur. 12 Deus autem, equi habi- 
tare fecit nomen suum ibi, dissipet omnia regna et populum, qui 





g Ps 32, 18. — cf. Dt 11, 12; 
3 Rg 8, 29. 


hcf. cp. 45 9- 
$V NE. 8s 
43 Re 6, 1. 
l 2ePar.36,, 56,.1 7. 
m4 Rg 24, 2. — v. 4 Rg 25, 
8-11. 
Ok © a eae 
Ocp. 1,7, 8; 6,5. 
"DP Cp. 1,58. Hel. Vt.~2 5. CD. 2, 
2 etc. 
qcp. 3, 8, 10. 
Ch. CD. 63-75. 


eC Ge te 2; 


eps 's, 27. 
u2 Mc 9, 3. 
vcf. 4 Rg 17, 6. 


x3 Rg 6, 36. 


MCPs 15° 7, Os Sa das 


scp: 53:3; 6. 


@Cpi 7, 133° 2i- 


b jr 29, 7. — cf. 1 Tm 2, 2. 


ccf. Est 7, 9, 10. 


@Dn 2, $3 :3, 29. 
e3 Rg 9, 3. 











LIBER I ESDRAE 
6, 13 — 7, 20 


Regnante Artaxerxe, etiam Esdras impetrat facultatem captivos in pa- 
triam reducendi (7, 1-10). Itaqgue, opibus et cuiuscumque generis do- 
nariis undique collectis (11-28) congregatisque ex populo et sacer- 








J cp. §, 2,2. 


VES ECD. 45: BS. Seeks 
vr. 12. — cf. cp. 4, 5, 24. 


ECO. 9, fs 
j Est 5, 7: 


kNm 7, 10; 3 Rg 8, 63; 2 Par 
79:50 
Eck, cpi8)..35. 


ms Par a4, ¥35:2' Par 3§,) s. 
{ Parw23,.0 

Nm 3, 6; 8, 9, 24. 

p 6. 

2 

2 


Par, 45,. 11. 


s2 Es 9, 2; 10, 28. — cf. cp. 
9, I 


£iCD.-9; Tle 

wER 12, 15% 13; 63. 2- Par 30, 
21; 35, 17. 

vcp. 7, 27. — cf. Pro 21, 1. 

ycp. 5, 1. — Jdt 1, 5. 

1-5] 1 Par 6, 4-14. 


G2 S402, 
ot (Par 6; t4. 


CNT TI. ke, 27°: 2 BS 8,.3574, 


2 Es 2. 8, 18. — cf. cp. 5,5. 
ev. cp. 8, I-14 
f cp. 8, 15-19. 
gcp. 8, 17,20. — cf. cp. 2,43. 


hv. vr. 6. 

ro) R. in fs. s. Vincentii a P. 
r.). 

ivr. 25. — cf. Dt 33, 10; 2 


Par 17, 7: Ml.2,.7;: Mt 13, 
2, 3. — v. 2 Es 8, 1-8. 


jEz 26; 7; Dn 2, 37. 
kv. vr. 6. 


mvr. 15, 28; cp. 8, 25. — cf. 
ES. 2 5kas 


n2 Par 6, 2. — cf. Ps 134, 21. 
OCh. CO.23) 28. 


pi Par 29, 6, 9. 


qv. Nm 15, 4-13. 
7: DE 12515, 225 





extenderit manum suam, ut repugnet et dissipet domum Dei illam 
quae est in lerusalem. Ego Darius statui decretum, quod studiose 
impleri volo. 

13 Igitur Thathanai dux regionis trans flumen et Stharbuzanai et 
consiliarii eius, secundum quod praeceperat Darius rex, sic diligenter 
exsecuti sunt. 14/Seniores autem Iudaeorum aedificabant et prospe- 
rabantur, iuxta prophetiam Aggaei prophetae et Zachariae filii Addo; 
et aedificaverunt et construxerunt, iubente Deo Israél et %iubente 
Cyro et "Dario et ‘Artaxerxe regibus Persarum, 15 et compleverunt 
domum Dei istam usque ad diem tertium /mensis adar, qui est 
annus sextus regni Darii regis. 

16 Fecerunt autem filii Israél sacerdotes et levitae et yeligui filio- 
rum transmigrationis “dedicationem domus Dei in gaudio 17 et ob- 
tulerunt in dedicationem domus Dei vitulos centum, arietes ducentos, 
agnos quadringentos, "hircos caprarum pro peccato totius Israél duo- 
decim, iuxta numerum tribuum Israél. 18 Et statuerunt sacerdotes in 
Mordinibus suis et levitas in ™vicibus suis super opera Dei in Ieru- 
salem, “sicut scriptum est in libro Moysi. 

19 Fecerunt autem filii Israél transmigrationis Pascha ?quarta- 
decima die mensis primi. 2° %Purificati enim fuerant sacerdotes: et 
levitae quasi unus: omnes mundi ‘fad immolandum pascha universis 
filiis transmigrationis et fratribus suis sacerdotibus et sibi. 21 Et co- 
mederunt filii Israél, qui reversi fuerant de transmigratione, et omnes 
qui se separaverant a ‘coinquinatione gentium terrae ad eos ut quae- 
rerent Dominum Deum Israél. 22 Et fecerunt sollemnitatem azymo- 
rum “septem diebus in laetitia, quoniam laetificaverat eos Dominus 
et Yconverterat cor Yregis Assur ad eos, ut adiuvaret manus eorum 
in opere domus Domini Dei Israél. 

7 Post haec autem verba, in %regno Artaxerxis regis Persarum, 
Esdras filius 0Saraiae filii Azariae filii Helciae 2filii Sellum filii Sadoc 
filii Achitob 3filii Amariae filii Azariae filii Maraioth 4filii Zarahiae filii 
Ozi filii Bocci 5 filii Abisue filii Phinees filii Eleazar filii Aaron sa- 
cerdotis ab initio, © ipse Esdras ascendit de Babylone, et ipse ¢scriba 
velox in lege Moysi, quam Dominus Deus dedit Israél. Et dedit ei 
rex, %4secundum manum Domini Dei eius super eum, omnem peti- 
tionem eius. 7 Et “ascenderunt de filiis Israél et de filiis sacerdotum 
et fde filiis levitarum et de cantoribus et de ianitoribus et de 9Na- 
thinaeis in Ierusalem; anno septimo Artaxerxis regis. 8 Et venerunt 
in Ierusalem mense quinto, ipse est annus septimus regis. 9% Quia 
in primo die mensis primi coepit ascendere de Babylone et in primo 
die mensis quinti venit in Ierusalem, “iuxta manum Dei sui bonam 
super se. 10Esdras enim paravit cor suum, ut investigaret legem 
Domini et faceret et ‘doceret in Israél praeceptum et iudicium. 

11 Hoc est autem exemplar epistulae edicti, quod dedit rex Ar- 
taxerxes Esdrae sacerdoti, scribae erudito in sermonibus et praeceptis 
Domini et caeremoniis eius in Israél: 

12 Artaxerxes jrex. regum Esdrae sacerdoti, “scribae legis Dei 
caeli doctissimo, salutem. 13 /’A me decretum est ut cuicumque pla- 
cuerit in regno meo de populo Israél et de sacerdotibus eius et 
de levitis ire in Ierusalem tecum vadat. 114A facie enim regis et 
Mseptem consiliatorum eius missus es, ut visites Iudaeam et Ierusa- 
lem in lege Dei tui, quae est in manu tua, 15 et ut feras argentum 
et aurum quod rex et consiliatores eius sponte obtulerunt Deo 
Israél “cuius in Jerusalem tabernaculum est. 16°Et omne argentum 
et aurum, quodcumque inveneris in universa provincia Babylonis et 
populus ?offerre voluerit, et de sacerdotibus quae sponte obtulerint 
domui Dei sui quae est in Ierusalem, 17 libere accipe et studiose 
eme de hac pecunia vitulos, arietes, agnos et %sacrificia et libamina 
eorum et ‘offer ea super altare templi Dei vestri, quod est in Ie- 
rusalem. 18 Sed et, si quid tibi et fratribus tuis placuerit de reliquo 
argento et auro ut faciatis iuxta voluntatem Dei vestri, facite. 19Vasa 
quoque, quae dantur tibi in ministerium domus Dei tui, trade in con- 
spectu Dei in Ierusalem. 29Sed et cetera quibus opus fuerit in domum 
Dei tui, quantumcumque necesse est ut expendas, dabitur de thesauro 





— 388 — 








_ dotibus plurimis, ex levitis et Nathinaeis nonnullis (8, 1-20), Ierusalem 
| ascendit (21-30), et non modo templi splendorem promovet (31-36), 
| sed bonos mores praeterea instaurat. Etenim ad legis constitutum ma- 


LIBER I ESDRAE 
7, 21 — 8, 23 








ean cere Bo a 





et de fisco regis 21 et a me. Ego Artaxerxes rex statui atque decrevi 
omnibus custodibus arcae publicae, qui sunt trans flumen, ut quod- 
cumque petierit a vobis Esdras sacerdos, scriba legis Dei caeli, absque 
mora detis 22 usque ad argenti talenta centum et usque ad frumenti 
coros centum et usque ad vini batos centum et usque ad batos olei 
centum, sal vero absque mensura. 23 Omne quod ad ritum Dei caeli 
pertinet tribuatur diligenter in domo Dei caeli, ne forte irascatur 
contra regnum regis et filiorum eius. 24 Vobis quoque notum faci- 
mus de universis sacerdotibus et levitis et cantoribus et ianitoribus, 
Nathinaeis et ministris domus Dei huius, ut ‘vectigal et tributum 
et annonas non habeatis potestatem imponendi super eos. 

25Tu autem, Esdra, secundum sapientiam Dei tui, quae est in 
manu tua, ‘constitue iudices et praesides, ut iudicent omni populo, 
qui est trans flumen, his videlicet qui noverunt legem Dei tui; “sed 
et imperitos docete libere. 26 Et omnis qui non fecerit legem Dei 
tui et legem regis diligenter, iudicium erit de eo sive in mortem 
sive in exsilium sive in condemnationem substantiae eius vel certe 
in carcerem. 

27 vBenedictus Dominus Deus patrum nostrorum, “qui dedit hoc 
in corde regis ut glorificaret domum Domini, quae est in Ierusalem, 
28 Yet in me inclinavit misericordiam suam coram rege et consilia- 
toribus eius et universis principibus regis potentibus. Et ego confor- 
tatus manu Domini Dei mei, quae erat in me, congregavi de Israél 
principes qui ascenderent mecum. 

*Hi sunt ergo principes familiarum et genealogia eorum qui 

ascenderunt mecum in regno Artaxerxis regis de Babylone: 2de 
filiis Phinees Gersom, de filiis Ithamar Daniel, de filiis David 
bHattus, de filiis “Secheniae filiis 7Pharos Zacharias, et cum eo 
numerati sunt viri centum quinquaginta; 4 de filiis ePhahath Moab 
Elioénai filius Zarehe, et cum eo ducenti viri: 5de filiis Secheniae 
filius Ezechiel, et cum eo trecenti viri; §de filiis Adan Abed filius 
Ionathan, et cum eo quinquaginta viri; 7 de filiis Alam Isaias filius 
Athaliae, et cum eo septuaginta viri; 8de filiis Saphatiae Zebedia 
filius Michaél, et cum eo octoginta viri; 9 de filiis Ioab Obedia filius 
Iahiel, et cum eo ducenti decem et octo viri; 1%de filiis Selomith 
tilius Iosphiae, et cum eo centum sexaginta viri; 11/de filiis Bebai 
Zacharias filius Bebai, et cum eo vigintiocto viri; 12 de filiis Azgad 
fohanan filius Eccetan, et cum eo centum et decem viri; 13 de filiis 
Adonicam, qui erant novissimi, et haec nomina eorum: Elipheleth et 
[ehiel et Samaias, et cum eis sexaginta viri; 14de filiis Begui Uthai 
et Zachur, et cum eis septuaginta viri. 

15 Congregavi autem eos ad fluvium, qui decurrit ad 9Ahava, 
et mansimus ibi tribus diebus, quaesivique in populo et in sacer- 
dotibus de filiis Levi “et non inveni ibi. 16 Itaque misi Eliezer et 
Ariel et Semeiam et Elnathan et Iarib et alterum Elnathan et Nathan 
et Zachariam et ‘Mosollam principes et Ioiarib et Elnathan sapientes. 
17 Et misi eos ad Eddo, qui est primus in Chasphiae loco, et posui 
in ore eorum verba quae loquerentur ad Eddo et fratres eius jNa- 
thinaeos in loco Chasphiae, ut adduceret nobis ministros domus Dei 
nostri. 18 Et adduxerunt nobis “per manum Dei nostri bonam super 
nos virum doctissimum de filiis ‘Moholi filii Levi filii Israél et Sa- 
rabiam et filios eius et fratres eius decem et octo 19 et ™Hasabiam 
et cum eo Isaiam “de filiis Merari fratresque eius et filios eius viginti 
20 oet de Nathinaeis, quos dederat David et principes ad ministe- 
ria levitarum, Nathinaeos ducentos viginti. Omnes hi suis nominibus 
vocabantur. 

21 PEt praedicavi ibi ieiunium iuxta fluvium qAhava, ut adflige- 
remur coram Domino Deo nostro et "peteremus ab eo viam rectam 
nobis et filiis nostris, universaeque substantiae nostrae. 22 Erubui 
enim petere a rege auxilium et equites, qui defenderent. nos ab ini- 
mico in via, quia dixeramus regi: *Manus Dei nostri est super 
‘omnes qui quaerunt eum in bonitate, et imperium eius et fortitudo 
eius et furor super omnes qui derelinquunt eum. 23 Ieiunavimus 
autem et rogavimus Deum nostrum per hoc, et evenit nobis pro- 





SCp. 4, 13, 20. 


¢ Ex 18, 21, 22; Dt 16, 18. 


uv. vr. I0. 


v1 Par 29, 10. 
£00246, 22; 


y cp. 9, 9. 


a.ep.' 7, 3,6, -9% 


br Par’ 24,, 3524 
écicx Par 3,22. 
Cp. 2 3s 
6D 9,762.20; 30; 


tO. Sa. 


ay Soph Se 
- Cp. 7, 7. 
icp. 10, 


jcp. 2, 43. 

RV..cp.-¥, 6. 

ir Par: 6itzro0; 

m2 Es 12, 24. 

ni Par 6, 1, 16. 

OCD. As se. LY Par 9.i2 


PM. 2: Par.'20,. 3. 


OvVows; 5x: 
7 Gh PS. 5; 9 


$v. cp. 7; 6. 
Pefs2 Par 15; .2 











LIBER I ESDRAE 


trimonia cum gentibus non toleranda praedicat, populique peccatum 
coram Deo deflens et divinam misericordiam implorans (9, 1-15), sa- 








8,24 — 9, 11 cerdotes, levitas, plerosque de populo ad paenitentiam provocat et ut 
spere. 24 Et separavi de principibus sacerdotum duodecim, Sarabiam 
et Hasabiam et cum eis de fratribus eorum decem, 25 appendique 

uCcD. 7, 15, 16. eis Y“argentum et aurum et vasa consecrata domus Dei nostri, quae 


VV.-CPp. 7; 14. 
¥'cl, Cp.21;.05L2. 


aay. 29,6, 
SAV 22; 2,.3. 


acf. cp. 10, 6. 
bets cpt 2340," 21; 


ccl. cp. 7,0. 
OV: Cp. 77.0. 
C20 Ss 2; fT. 


| ey Fe Oa ee ee 
G2 Es 12," 16. 

1) See eh Ox, Shae Y. 
#H:ED, 25 iT 

PCP Cp Bi) IF 


LDC; 28. 

LEst 3, 12; 8, 9; 9, 3; Dn 3, 
2, 3.27; O, 2, 3. 

aci. cp. 6, 21; 2 Es 9, 2 

Drei? RK Fo; 29, 30. 

cv. Ex 13, Ss; 

@CD. 340,52: 49 Bs 13, 23; a, 
— cf, Ex 34, 16; Nt PY Le 
Es 10, 3e: — v. vr. II, 12. 

€ V;\-Dt 75.6. 

f Ps 105, 35. — cf. 2 Cor 6, 
14. 


gNm 14, 6. -- v. Js 7, 6 


HCD. 10:23 18.66, 2,.\5. 


i Ex 29, 39, 41. 


33 Rg 8, 22. 

ect. “Dnug. 3328, 

LeisrPs) 375" 8: 

MNT; 713, 153 CDiskO, COsAOs 
2°Par. 24, 18: 

vcl..'2- Par. 28,9: Ap 28s, 

o Ps 105, 6; Dn 9, 5, 6. 


p Dn 9, 7, 8. 


GU. 3, 14, XS. 
7:18 °92) 23! 
SPsr12. 4s 
t cfz.:2., Es. 9, 6. 
ucp. 7, 28. 


vcf. Is 5, 5. 


xv. LV 18,224; 25: 





obtulerat rex et Yconsiliatores eius et principes eius universusque 
Israél eorum qui inventi fuerant. 267Et appendi in manibus eorum 
argenti talenta sescenta quinquaginta et vasa argentea centum, auri 
centum talenta 27 et crateres aureos viginti, qui habebant solidos 
millenos, et vasa aeris fulgentis optimi duo pulchra ut aurum. 28 Et 
dixi eis: ¥Vos sancti Domini: et *vasa sancta et argentum et aurum 
quod sponte oblatum est Domino Deo patrum nostrorum, 29 vigi- 
late et custodite,donec appendatis coram principibus sacerdotum 
et levitarum et ducibus familiarum Israél in Ierusalem in “thesaurum 
domus Domini. 29 Susceperunt autem sacerdotes et levitae »pondus 
argenti et auri et vasorum, ut deferrent Ierusalem in domum Dei 
nostri. 

31 Promovimus ergo a flumine Ahava “duodecimo die mensis 
primi, ut pergeremus Ierusalem: et 4manus Dei nostri fuit super 
nos et liberavit nos de manu inimici et insidiatoris in via. 32 ¢Et 
venimus Ierusalem et mansimus ibi tribus diebus. 33 Die autem 
guarta appensum est argentum et aurum et vasa in domo Dei nostri 
per manum /Meremoth filii Uriae sacerdotis et cum eo Eleazar 
filius Phinees, cumque eis %lozabed filius Iosue et Noadaia filius 
hBennoi levitae, 34 iuxta numerum ot t pandas omnium ; descriptumque 
est omne pondus in tempore illo. 35 ‘Sed et qui venerant de captivi- 
tate filii transmigrationis Serie holocautomata Deo Israél jvi- 
tulos duodecim pro omni populo Israél, arietes nonagintasex, agnos 
septuagintaseptem, hircos pro peccato duodecim; omnia in holo- 
caustum Domino. 36*Dederunt autem edicta regis ‘satrapis, qui 
erant de conspectu regis et ducibus trans flumen, et elevaverunt 
populum et domum Dei. 

9 Postquam autem haec completa sunt, accesserunt ad me principes 

dicentes: %Non est separatus populus Israél, sacerdotes et le- 
vitae a populis terrarum et 2abominationibus eorum, °Chananaei 
videlicet et Hethaei et Pherezaei et Iebusaei et Ammonitarum et 
Moabitarum et Aegyptiorum et Amorrhaeorum; 2 %tulerunt enim de 
filiabus eorum sibi et filiis suis et “commiscuerunt ‘semen sanctum 
cum populis terrarum; manus etiam principum et magistratuum fuit 
in nn ahi ites hac prima. 

3 Cumque audissem sermonem istum, Yscidi pallium meum et 
tunicam et evelli capillos capitis mei et barbae et sedi maerens. 
4Convenerunt autem ad me omnes hkqui timebant verbum Dei 
Israél, pro transgressione eorum qui de captivitate venerant, et ego 
sedebam tristis usque ad ‘sacrificium vespertinum. 
vespertino surrexi de adflictione mea et, scisso pallio et tunica, cur- 
vavi genua mea et Jexpandi manus meas ad Dominum Deum meum 
Set dixi: Deus meus, kconfundor et erubesco levare faciem meam 
ad te, quoniam iniquitates nostrae ‘multiplicatae sunt super caput 
nostrum, et ”delicta nostra ™creverunt usque ad caelum 7% diebus 
patrum nostrorum. Sed et nos ipsi peccavimus graviter usque ad 
diem hanc, et in iniquitatibus nostris traditi sumus ipsi et reges 
nostri et sacerdotes nostri in manum regum terrarum et in gladium 
et es captivitatem et in rapinam et in ?confusionem vultus, sicut et 
die hac. 


5 Et in sacrificio ) 





8 Et nunc quasi parum et ad momentum facta est depre- 


catio nostra apud Dominum Deum nostrum, ut dimitterentur nobis — 
Greliquiae, et daretur nobis "paxillus in loco sancto eius, et illu- 
minaret oculos nostros Deus noster et daret nobis vitam modicam > 


in servitute nostra. 


9¢Quia servi sumus, et in servitute nostra non > 


dereliquit nos Deus noster; sed “inclinavit super nos misericordiam — 
coram rege Persarum, ut daret nobis vitam et sublimaret domum > 
Dei nostri et exstrueret solitudines eius et daret nobis Ysaepem in — 


Iuda et Ierusalem. 
haec? quia dereliquimus mandata tua, 
servorum tuorum prophetarum dicens: Terra, ad quam vos ingredi- 
mini ut possideatis eam, “terra immunda est, iuxta immunditiam 





-——- 4300 (-— 


10 Et nunc quid dicemus, Deus noster, post — 
11 quae praecipisti in manu | 


a 
Hs 





; 


uxores alienigenas dimittant, inducit (10, 1-14). Huic operi qui prae- 
sint (15-17) et quorum huiuscemodi matrimonia dissoluta sint re- 
censentur (18-44). 





ete 





terrae et “heredes habeatis filios vestros usque in saeculum. 
_ post omnia quae venerunt super nos in operibus nostris pessimis et 


iniquitate nostra et dedisti nobis salutem sicut est hodie, ) 
_converteremur et irrita faceremus mandata tua, 2neque matrimonia 


| populorum ceterarumque terrarum, abominationibus eorum qui re- 


pleverunt eam ab ore usque ad os in Ycoinquinatione sua. 12 Nunc 


ergo filias vestras ne detis filiis eorum et filias eorum ne accipiatis 
 filiis vestris et non quaeratis pacem eorum et prosperitatem eorum 


usque in aeternum, ut confortemini et comedatis quae bona sunt 
13 Et 


in °delicto nostro magno, quia tu, “Deus noster, liberasti nos de 
14 ut non 


iungeremus cum populis abominationum istarum. ¢Nunquid iratus 


¢3 nobis usque ad consummationem, ne dimitteres nobis reliquias 
ad salutem? 
_licti sumus, qui salvaremur sicut die hac. Ecce coram te sumus in 
_delicto nostro; 2non enim stari potest coram te super hoc. 


15 Domine Deus Israél, fiustus es tu, quoniam dere- 


@ic ergo orante Esdra et implorante eo et flente et Yiacente 
fante templum Dei, collectus est ad eum de Israél coetus gran- 


dis nimis virorum et mulierum et puerorum, et flevit populus fletu 


multo. 2 Et respondit Sechenias filius Iehiel de filiis Aelam et dixit 


| Esdrae: %Nos praevaricati sumus in Deum nostrum et duximus 
_uxores alienigenas de populis terrae; et nunc, si est paenitentia in 


Israél super hoc, 3% ¢percutiamus foedus cum Domino Deo nostro, 


ut proiciamus universas uxores et feos qui de his nati sunt: iuxta 


voluntatem Domini et Yeorum qui timent praeceptum Domini Dei 
nostri, "secundum legem fiat. 4 Surge: tuum est decernere, nosque 
erimus tecum: ‘confortare et fac. 5 Surrexit ergo Esdras et adiuravit 
principes sacerdotum et levitarum et omnem Israél, ut facerent se- 
cundum verbum hoc; et Jiuraverunt. 6 Et surrexit Esdras ‘ante 


_domum Dei et abiit ad “cubiculum “Iohanan filii °Eliasib et ingres- 


sus est illuc: 9panem non comedit et aquam non bibit; lugebat enim 


_ transgressionem eorum qui venerant de captivitate. 


7Et missa est vox in Iuda et in Ierusalem, omnibus filiis trans- 
migrationis, ut congregarentur in Ierusalem; 8et omnis qui non 


_ venerit in tribus diebus iuxta consilium principum et seniorum, au- 


feretur universa substantia eius, et ipse abicietur de coetu transmi- 
grationis. 9 Convenerunt igitur omnes viri Iuda et Beniamin in Ieru- 
salem tribus diebus, ipse est mensis nonus, vicesimo die mensis, et 
sedit omnis populus in platea domus Dei, trementes pro peccato et 
@pluviis. 1° Et surrexit Esdras sacerdos et dixit ad eos: Vos trans- 
gressi estis et duxistis uxores alienigenas, ut adderetis super de- 
lictum Israél. 11 Et nunc ‘date confessionem Domino Deo patrum 
vestrorum et facite placitum eius et ‘separamini a populis terrae et 
ab uxoribus alienigenis. 12 Et respondit universa multitudo dixitque 
voce magna: Iuxta verbum tuum ad nos sic fiat. 13 Veruntamen quia 
populus multus est et tempus pluviae, et non sustinemus stare foris, et 
opus non est diei unius vel duorum, vehementer quippe peccavimus 
in sermone isto, 14 constituantur principes in universa multitudine, et 
omnes in civitatibus nostris qui duxerunt uxores alienigenas veniant 
in ‘temporibus statutis, et cum his seniores per civitatem et civitatem 
et iudices eius, “donec avertatur ira Dei nostria nobis super peccato hoc. 

15 Igitur Ionathan filius Azahel et laasia filius Thecue steterunt 
super hoc, et “Mesollam et *Sebethai levites adiuverunt eos: 16 fe- 
ceruntque sic filii transmigrationis. Et abierunt Esdras sacerdos et 
viri principes familiarum in domos patrum suorum et omnes per 
nomina sua, et sederunt in die primo mensis decimi ut quaererent 
rem. 17 Et consummati sunt omnes viri qui duxerant uxores alie- 
nigenas, usque ad diem primam mensis primi. 

18 Et inventi sunt de filiis sacerdotum qui duxerant uxores alie- 
nigenas: de filiis YIosue filii Iosedec et fratres eius Maasia et Elie- 
zer et Jarib et Godolia; 1%et *dederunt manus suas, ut eicerent 
uxores suas et pro delicto suo “arietem de ovibus offerrent; 20 Yet 
de filiis Emmer Hanani et Zebedia; 21 et de filiis Harim Maasia et 
Elia et Semeia et Iehiel et Ozias; 22 et de filiis Pheshur Elioénai, 
Maasia, Ismaél, Nathanaél, Iozabed et Elasa; 23 et de filiis levitarum 


LIBER I ESDRAE 
9, 12 — 10, 23 








YVe-Cp.; 6, 21. 
SVai vEgsas Dt 9502314. 


acf. Pro 12, 22. 


bvr. 6, 7. 

c¢ Jb. 11;.9;° Ps i162; ro. 

dv. vr. 2. 

é-cf. Dt -9,.8. 

f2-Es 9, 33: Ps 128, 137; Jr 
ve Ps Steaiel BY eco ryan Be 

g Ps 129, 3. 


a2 Es 1, 4; 5. 
Dt 9.38. 
Gci.2 Rar.20,. 9; 


A ACDs:.9,42¢ 


€:2. Par. 45.37%, 
PCR Ve 4as 

& cp. 9, 4. 

fesD to7s 12543: 


i1 Par 28, 10. — cf. 2 Par 16, 
rr 


$52y 95,52 T2813, 25. 
tre T. 


23. 
Osi 37 38% 
2 Dt 9, 18. 


acf:'1 Rg 12, 18, 


ICL Ss 7esBOz 
SVE. 3. 


2 Es 73 03%: 


u.2° Par 20; 1034330, -$71—..cf. 
Nm 25, 4 


vcp. 8, 16. 
X 2 Beiter, 2 Gs 


y Cp. 3, 2. 
Sw Ve. 4. KE 10x. 15. 
a Lv 6, 6. 


20-43] cp. 2, 3-41. 
Bch, “er: -33)) 











LIBER I ESDRAE 
10, 24-44 


— 


2. De urbe Jerusalem restaurata et de foedere cum Deo restituto (2 Esd 1, 1-12, 42). 
Nehemia in Susis castro a rege, cui pincernae munere fungitur, petit 
et obtinet facultatem in Palaestinam proficiscendi et civitatis sanctae 





c (vr. 21). 


d cf. vr. 29. 


ecf. vr. 3. 





reg et nse et mp ipse * Calita, erm Tuda se 2 precornet 
et de cantoribus Eliasih: et de ianitoribus Sellum et Telem et 
Uri; 25 et ex Israél de filiis Pharos Remeia et Iezia et Melchia Miamin 
et Eliezer et Melchia et Banea; 26 et de filiis Aelam Mathania, Zacha- 
rias et Iehiel et Abdi et Ierimoth et Elia; 27 et de filiis Zethua Elioénai, — 
Eliasib, Mathania et Ierimuth et Zabad et Aziza; 28 et de filiis Bebai 
Iohanan, Hanania, Zabbai, Athalai; 2%et de filiis Bani Mosollam et 
Melluch et Adaia, Iasub et Saal et Ramoth; 3%et de filiis Phahath 
Moab Edna et Chalal, Banaias et Maasias, Mathanias, Beseleel, Bennui 
et Manasse; let de filiis “Herem Eliezer, losue, Melchias, Semeias, 
Simeon, 32 Beniamin, Maloch, Samarias; 33 et de filiis Hasom Ma- 
thanai, Mathatha, Zabad, Eliphelet, Iermai, Manasse, Semei; 34 de 
filiis “Bani Maaddi, Amram et Uel, 35 Baneas et Badaias, Cheliau, 


36 Vania, Marimuth et Eliasib, 37 Mathanias, Mathanai et Iasi 38 et 
Bani et Bennui, Semei 39 et Salmias et Nathan et Adaias 40 et Mech- 


nedebai, Sisai, Sarai, 41Ezrel et Selemiau, Semeria, 42 Sellum, 
Amaria, Ioseph; 43% de filiis Nebo Iehiel, Mathathias, Zabad, Za- 
bina, Ieddu et Ioél et Banaia. 

44 Omnes hi acceperant uxores alienigenas; et fuerunt ex eis mu- 
lieres quae pepererant filios. 


LIBER NEHEMIAE 


QUI ET “ESDRAE SECUNDUS,, DICITUR 


LIBER II ESDRAE 


1, I-21 








acp. 10, I. 

OLE Pore ot. MC: 3, $4: 

CLD. asks 

d¥Est 1, 2, 5; 2, 3, 5; Dn 8, 
2 etc. 

€CD. 9.2 

f' Cp. 258% 


gcp. 2, 13; 4 Rg 25, 10; 2 Par 


4. 
Lcp. 4, 14; 9, 32; Dn 9, 4. — 


cf." Dr7; a1. 

61 R. in fs. Orat. DNJC. 

mDn 9, 18. — cf. 3 Rg 8, 29; 
2 Par 6,.40; Ps rao,.@. 

nt Es 10, 1; Dn 9g, 20. 

O-cfz.'Ps-10s: 6. 

p Dn 9g, 5. 

q Dt 18, 15. 


rLv 26, 33; Dt 28, 64. —v. 
Dt (47-25-29. 
s Lv 26, 39, 42; Dt 4, 29-31; 





ERBA 2Nehemiae filii Helchiae. 


simo, et ego eram in %Susis castro. 2 Et venit 
¢Hanani unus de fratribus meis, ipse et viri ex 
Iuda; et interrogavi eos de Iudaeis, qui remanse- 





dixerunt mihi: Qui remanserunt et relicti sunt de 
eo captivitate ibi in provincia, in /adflictione magna 
sunt et in opprobrio; et %murus Ierusalem dissipatus est et "portae 
eius combustae sunt igni. 3 

4 Cumque audissem verba huiuscemodi, ‘sedi et flevi et luxi die- 
bus multis: ieiunabam et orabam ante faciem Dei caeli. 5 Et dixi: 
Quaeso, Domine /Deus caeli ‘fortis, magne atque terribilis, qui 
custodis pactum et misericordiam cum his qui te diligunt et custo- 
diunt mandata tua, §fiant aures tuae auscultantes et oculi tui aperti, 
ut audias orationem servi tui, quam ego oro coram te hodie, nocte 





et die, pro filiis Israél servis tuis; “et confiteor pro peccatis filiorum — 


Israél, quibus peccaverunt tibi. °9Ego et domus patris mei peccavi- 
mus, 7 Pvanitate seducti sumus et non custodivimus mandatum tuum 
et caeremonias et iudicia, {quae praecepisti Moysi famulo tuo. 8 Me- 
mento verbi, quod mandasti Moysi servo tuo dicens: Cum transgressi 
fueritis, "ego dispergam vos in populos; 9% ¥%et si revertamini ad 
me et custodiatis praecepta mea et faciatis ea, ‘etiam si abducti 
fueritis ad extrema caeli, inde congregabo vos et reducam in “locum 
quem elegi, ut habitaret nomen meum ibi. 

10 VEt ipsi servi tui et populus tuus, quos redemisti in fortitu- 
dine tua magna et in manu tua valida. 11 Obsecro, Domine, “sit 
auris tua attendens ad orationem servi tui et ad orationem servorum 


Et factum est in mense ?casleu, anno vice- 


rant et supererant de captivitate, et Ierusalem. 3Et 








instaurandae (1, 1-2, 10). Eo ubi pervenit Iudaeis persuadet ut dis- 
sipatos muros reficiant (11-20), et ut singulae familiae singulas par- 
tes murorum cum turribus ac portis aedificandas suscipiant (3, 1-31). 


LIBER II ESDRAE 
2, oo 3, 6 





: 


7 


j 


My 
a 





a 


tuorum, qui volunt timere nomen tuum. Et dirige servum tuum hodie, 
et da ei misericordiam ante virum hunc. 
Ego enim eram Ypincerna regis. 
Factum est autem in mense “nisan, %anno vicesimo °Artaxer- 
xis regis et vinum erat ante eum, et 4levavi vinum et dedi regi. 
Et eram quasi languidus ante faciem eius. 2 Dixitque mihi rex: 
Quare vultus tuus tristis est, cum te aegrotum non videam? non est 


| hoc frustra; sed ¢malum, nescio quod, in corde tuo est. Et timui valde 


ac nimis ?et dixi regi: ‘Rex, in aeternum vive! Quare non maereat 


/ vultus meus, quia Ycivitas domus sepulcrorum patris mei deserta 


est, et portae eius combustae sunt igni? 4 Et ait mihi rex: Pro qua 


re postulas? Kt oravi “Deum caeli 5et dixi ad regem: Si videtur 


regi bonum, et si placet servus tuus ante faciem tuam, ut mittas 


me in Judaeam ad civitatem sepulcri patris mei, et aedificabo eam. 


6 Dixitque mihi rex et ‘regina quae sedebat iuxta eum: Usque ad 


' quod tempus erit iter tuum et quando reverteris? Et placuit ante 


vultum regis et misit me. JEt constitui ei tempus. 7 Et dixi regi: 
Si regi videtur bonum, epistulas det mihi ‘ad duces regionis trans 
flumen, ut traducant me donec veniam in Iudaeam; $8et epistulam 


_ad Asaph custodem saltus regis, ut det mihi ligna ut tegere possim 


portas ”turris domus et muros civitatis et domum quam ingressus 
fuero. Et dedit mihi rex °iuxta manum Dei mei bonam mecum. 

9 Et veni ad duces regionis trans flumen deditque eis epistulas re- 
gis. Miserat autem rex mecum principes militum et equites. 

10 Et audierunt ?Sanaballat horonites et YTobias servus amma- 


nites et contristati sunt adflictione magna quod venisset homo qui 


quaereret prosperitatem filiorum Israél. 

11rEt veni Ierusalem et eram ibi tribus diebus. 12 Et surrexi 
nocte ego et viri pauci mecum, et non indicavi cuiquam quid Deus 
dedisset in corde meo ut facerem in Ierusalem, et iumentum non 
erat mecum, nisi animal cui sedebam. 13 Et egressus sum per Spor- 
tam vallis nocte et ante fontem draconis et ad ‘portam ster- 
coris; et considerabam murum Ierusalem “dissipatum et Yportas 
eius consumptas igni. 14 Et transivi ad “portam fontis et ad Yaquae- 
ductum regis, et non erat locus iumento cui sedebam ut transiret. 
15 Et ascendi *per torrentem nocte et considerabam murum et reversus 
veni ad portam vallis et redii. 

16 Magistratus autem nesciebant quo abissem aut quid ego face- 
rem; sed et Iudaeis et sacerdotibus et optimatibus et magistratibus 


et reliquis qui faciebant opus, usque ad id loci nihil indicaveram. 


17 Et dixi eis: Vos nostis adflictionem in qua sumus, @quia Ierusa- 
lem deserta est, et portae eius consumptae sunt igni: venite, et.aedi- 
ficemus muros Ierusalem et non simus ultra “opprobrium. 18 Et indi- 
cavi eis “manum Dei mei, quod esset bona mecum, et verba regis 
quae locutus esset mihi et aio: Surgamus et aedificemus. Et %con- 
fortatae sunt manus eorum in bono. 

19 Audierunt autem Sanaballat horonites et Tobias servus amma- 
nites et °Gosem arabs. et /subsannaverunt nos et despexerunt dixe- 
runtque: Quae est haec res quam facitis? 9nunquid contra regem 
vos rebellatis? 29 Et reddidi eis sermonem dixique ad eos: ”Deus 
caeli ipse nos iuvat, et nos servi eius sumus. Surgamus et aedifice- 
mus; vobis autem ‘non est pars et iustitia et memoria in Jerusalem. 

Et surrexit %Eliasib sacerdos magnus et fratres eius sacerdotes, 
et aedificaverunt Sportam gregis: ipsi sanctificaverunt eam et 
“statuerunt valvas eius et usque ad “turrim centum cubitorum 
sanctificaverunt eam, usque ad “turrim Hananeel. 2 Et iuxta eum 


- aedificaverunt /viri Iericho; et iuxta eum aedificavit. Zachur filius 


Amri. 39Portam autem piscium aedificaverunt filii Asnaa; ipsi 
Mexerunt eam et statuerunt valvas eius et seras et vectes. Et iuxta 
eos aedificavit *Marimuth filius Uriae filii Accus. 4 Et iuxta eum 
aedificavit JMosollam filius Barachiae filii Mesezebel. Et iuxta eos 
aedificavit Sadoc filius Baana. 5 Et iuxta eos aedificaverunt 'The- 
cueni; optimates autem eorum non supposuerunt colla sua in opere 
Domini sui. 6 Et portam veterem aedificaverunt Ioiada filius Pha- 





¥ Che cpi.22%; Gniigop's; 


a Ex 12,2. 

OCDE wR ILA: 

c:r Es9. 7, 

Gch. CD. 1, EP: 

@ Pro ‘55/233 

} 3 Bet, 303s, 43. 5,’ 28; 
6, 21. — cf.Bar 1, 11. 


PVE. 334° 275° CDs Ey, ae 


NTs 203° Cp. 1,4, $3 2e ESV St 
12; Dn 2, 18. 


$icf. Ps °44,¥0; 


FOL. CD. bi LAs obser Op 
lr Es 8, 36. 


mck Bc,2, 08, 6. 
RCDs 9:2: 
ovr. 18. — v..1 Es;7, 6. 


PNG 205.0). As. 2, 7; 6, X52; 
S58 2s SASHES 2%: 
q cp. 13, 4. 


rp ds 8.33% 


i272. Par 26; "9. 
13, 14; 12, 31. 
“Cp. I, 3: 
17. 
: 15; 
¥.4. Rg: 20,.°20. 

12'S: ,Pars3. 23. 40; 
2 2aRo TR. 25. 


@Nvr. 13; 135 Cp.21, 3. 


bcp. X,.3%. PS 435, 2k Gee 45 
fr 24, 9; Ez §,, 14.055: 8254 

cvr. 8. 

sch 27 RS 2, (7 


ecf. cp. 6, 6. 
PCD. .4, 25, E944. 04. 
cp, "6; 6: 


hvr. 4. 
icf. Ep: B12; 


G VE;326¢ SE? Cp. £2, 10° 13; 4, 
7,° 283 

b v¥s3285 Cp524.397 Jo. 5, 2. 

CiCDs. Gyebe, oF, 1s 

d (cp. 12, 38). 


CCD: 224-38 Ir ar, 38% 20 14, 
f1Es2, 34. 10. 
33; 2 Pat 33, 24; 
Io. 


PUT 2 1 8; 8,33. 
IVE: 30°-1 ES 8,10; 
lvr. 27. — cf. 2 Rg 14, 2. 
m cp. 


T2, 39. 





ame BOG 








LIBER II ESDRAE 
3,7—4,4 


Itaque, licet hine gentes finitimae non modo operariis irrideant (4. 1-3), 
sed etiam aperta vi eos deturbare conentur (4-23) ; inde vero usuris a 
divitibus oppressi pauperes tumultum faciant (5, 1-5), Nehemias, gui 








mCP. 2, 7, 9. 


OCl CD. 15 -S7. 
pvr. 12. 


Qcp. 12; 37. 

rvr. 9. 

Scp. 2): 135-1842 Par'26} "9. 
BN. VERE 

6 CD. 25: 235 512299 


v jr 6, 
XCD. 2; 14; 12, 36. 


y cf. Lv 13, 4; Jo 9, 7, 11. 
24 Rg 25, 4. 


acp. 12, 36. 
63 Rg 2, 10; Ac 2, 29. 
CaiR2520.590%. 18.22, Ek. 


d cf. 4 Rg 14, 13; 2 Par 26, 9. 


evr. I. 
f vr. 33°% Es 8,°33: 


4h 20:29, 
Jt 32, St i33s08s ($7, 275738, 
6, 23, 383-39, 14. — cf. cp. 


$s 
Rep. 8, 14:3) POs 32,86. 


lvr. 5. 
A RET Tole Par 235° 35% 
r 31, 40. 


nvr. 4. 
O-CL CDs 12) AACE TS 4 ee 
DY, Vt. 2X: 


@ vt. 7; Cp. 2, 10, rQ. 


bch Ems, 218. 
c Ps 122, 3, 4. — cf. cp. 6, 13. 
d Ps.7, 17:78, 18 





sea et Mosollam filius Besodia; ipsi texerunt eam et statuerunt valvas 
eius et seras et vectes. 7 Et iuxta eos aedificaverunt Meltias gabaonites 
et Iadon meronathites, viri de Gabaon et Maspha, pro “duce qui 
erat in regione trans flumen. 8 Et iuxta eum aedificavit Eziel filius 
Araia aurifex. Et iuxta eum aedificavit Ananias filius pigmentarii, 
et dimiserunt Ierusalem usque ad °murum plateae latioris. 9% Et 
iuxta eum aedificavit Raphaia filius Hur ?princeps vici Ierusalem. 
10 Et iuxta eum aedificavit Iedaia filius Haromaph contra domum 
suam. Et iuxta eum aedificavit Hattus filius Haseboniae. 11 Mediam 
partem vici aedificavit Melchias filius Herem et Hasub filius Phahath 
Moab et @%turrim furnorum. 12 Et iuxta eum aedificavit Sellum 
filius Alohes "princeps mediae partis vici Ierusalem ipse et filiae eius. 
13 Et Sportam vallis aedificavit Hanun et habitatores Zanoé; ipsi 
aedificaverunt eam et ‘statuerunt valvas eius et seras et vectes et 
mille cubitos in muro usque ad “portam sterquilinii. 14 Et por- 
tam sterquilinii aedificavit Melchias filius Rechab princeps vici 
vBethacharam; ipse aedificavit eam et statuit valvas eius et seras 
et vectes. 15 Et *portam fontis aedificavit Sellum filius Cholhoza, 
princeps pagi Maspha; ipse aedificavit eam et texit et statuit valvas 
eius et seras et vectes et muros Ypiscinae Siloé, in *hortum regis 
et usque ad “gradus qui descendunt de civitate David. 16 Post eum 
aedificavit Nehemias filius Azboc princeps dimidiae partis vici Beth- 
sur, usque contra Ysepulcrum David et usque ad “piscinam quae 
grandi opere constructa est, et usque ad domum fortium. 
17Post eum aedificaverunt levitae, Rehum filius Benni; post eum aedifi- 
cavit Hasebias princeps dimidiae partis vici Ceilae in vico suo. 18 Post 
eum aedificaverunt fratres eorum, Bavai filius Enadad, princeps dimi- 
diae partis Ceilae. 19 Et aedificavit iuxta eum Azer filius Iosue prin- 
ceps Maspha, mensuram secundam contra ¢ascensum firmissimi an- 
guli. 20 Post eum in monte aedificavit Baruch filius Zachai mensuram 
secundam, ab “¢angulo usque ad portam domus °Eliasib sacerdotis 
magni. 21 Post eum aedificavit /Merimuth filius Uriae filii Haccus 
mensuram secundam, a porta domus Eliasib donec extenderetur 
domus Eliasib; 22et post eum aedificaverunt sacerdotes viri de 
campestribus Iordanis. 23 Post eum aedificavit Beniamin et Hasub 
contra domum suam; et post eum aedificavit Azarias filius Maasiae 
filii Ananiae contra domum suam. 24 Post eum aedificavit Bennui 
filius Henadad mensuram secundam, a domo Azariae usque ad 
¢flexuram et usque ad angulum. 25 Phalel filius Ozi contra flexu- 
ram et 9turrim quae eminet de domo regis excelsa, id est in “atrio 
carceris. Post eum Phadaia filius Pharos. 26 iNathinaei autem habi- 
tabant in JOphel usque contra “portam aquarum ad orientem et 
turrim quae prominebat. 27 Post eum aedificaverunt ’Thecueni 
mensuram secundam e regione, a turre magna et eminente usque 
ad murum templi. 28Sursum autem a ™porta equorum aedifica- 
verunt sacerdotes, unusquisque contra domum suam. 29 Post eos 
aedificavit Sadoc filius Emmer contra domum suam; et post eum 
aedificavit Semaia filius Secheniae custos portae orientalis. 30 Post 
eum aedificavit Hanania filius Selemiae et Hanun filius Seleph se- 
xtus mensuram secundam. Post eum aedihcavit ”Mosollam filius Bara- 
chiae contra °gazophylacium suum. Post eum aedificavit Melchias 
filius aurificis usque ad domum Nathinaeorum et scruta vendentium, 
contra portam iudicialem et usque ad cenaculum anguli; 31 et 
inter cenaculum anguli in ?porta gregis aedificaverunt aurifices et 
negotiatores. 

Factum est autem, cum audisset *Sanaballat quod aedificaremus 

murum iratus est valde et motus nimis subsannavit ludaeos 
2et dixit coram fratribus suis et frequentia Samaritanorum: Quid 
TIudaei faciunt imbecilles? num dimittent eos gentes? num sacrifica- 
bunt et complebunt in una die? nunquid aedificare poterunt lapides 
de acervis pulveris qui combusti sunt? 3Sed et Tobias ammanites 
proximus eius ait: Aedificent: °si ascenderit vulpes, transiliet murum 
eorum lapideum. 


4cAudi, Deus noster, quia facti sumus despectui; 4%converte 





a 








—— 


prioribus viriliter obstiterat, divitum compescit avaritiam (6-19), et 
superatis insidiis, quas sibi non modo externi, sed vel domestici hostes 
moliuntur, maxima alacritate murum perfecit (6, 1-19). Praeterea, urbe 


LIBER II ESDRAE 
4, 5 —5, 10 








opprobrium super caput eorum, et da eos in es SeaiotieN in terra 


| captivitatis. 


5 ¢Ne operias iniquitatem eorum, et peccatum eorum 
coram facie tua non deleatur, quia irriserunt aedificantes. 6 Itaque 
aedificavimus murum et coniunximus totum usque ad partem dimi- 


| diam, et provocatum est cor populi ad operandum. 


7Factum est autem, cum audisset Sanaballat et Tobias et Ara- 
bes et Ammanitae et Azotii quod obducta esset /cicatrix muri 
lerusalem et quod coepissent interrupta concludi, irati sunt nimis; 
8 Jet congregati sunt omnes pariter, ut venirent et pugnarent contra 
Jerusalem et molirentur insidias. 9 Et oravimus Deum nostrum et 
posuimus custodes super murum die ac nocte contra eos. 10 Dixit 
autem Judas: Debilitata est fortitudo portantis, et humus nimia est 
et nos non poterimus aedificare murum. 1! Et dixerunt hostes nostri: 
Nesciant et ignorent, donec veniamus in medium eorum et interfi- 
clamus eos et cessare faciamus opus. 12 Factum est autem, venien- 
tibus Iudaeis, qui habitabant iuxta eos, et dicentibus nobis per de- 
cem vices ex omnibus locis quibus venerant ad nos, 1%statui in 
loco post murum per circuitum populum in ordinem cum gladiis 
suis et lanceis et arcubus. 14 Et perspexi atque surrexi @t aio ad 
optimates et magistratus et ad reliquam partem vulgi: “Nolite ti- 
mere a facie eorum: ‘Domini magni et terribilis mementote et /pu- 
gnate pro fratribus vestris, filiis vestris et filiabus vestris et uxoribus 
vestris et domibus vestris. 

15 Factum est autem, cum audissent inimici nostri nuntiatum 
esse nobis, dissipavit Deus consilium eorum. Et reversi sumus 
omnes ad muros, unusquisque ad opus suum. 16Et factum est a 
die illa, media pars iuvenum eorum faciebat opus, et media parata 
erat ad bellum, et lanceae et scuta et arcus et loricae et principes 
post eos in omni domo Iuda 17 aedificantium in muro et portan- 
tium onera et imponentium: una manu sua faciebat opus et altera 
tenebat gladium; 18 aedificantium enim unusquisque gladio erat ac- 
cinctus renes, et aedificabant et clangebant bucina iuxta me. 19 Et 
dixi ad ‘optimates et ad magistratus et ad reliquam partem vulgi: 
Opus grande est et latum, et nos separati sumus in muro, procul 
alter ab altero. 2%In loco quocumque audieritis clangorem tubae, 
illuc concurrite ad nos; ™Deus noster pugnabit pro nobis. 21 Et 
nos ipsi faciamus opus: et media pars nostrum teneat lanceas ab 
ascensu aurorae donec egrediantur astra. 22 In tempore quoque illo 
dixi populo: Unusquisque cum puero suo maneat in medio Ieru- 
salem, et sint nobis vices per noctem et diem ad operandum. 23 Ego 
autem et fratres mei et pueri mei et custodes, qui erant post me, 
non deponebamus vestimenta nostra; unusquisque tantum nudabatur 
ad ™baptismum. 

Et factus est %clamor populi et uxorum eius magnus Yadversus 

fratres suos Iudaeos. 2 Et erant qui dicerent: Filii nostri et filiae 
nostrae multae sunt nimis: accipiamus pro pretio eorum frumentum 
et comedamus et vivamus. 3Et erant qui,dicerent: Agros nostros 
et vineas et domos nostras opponamus et accipiamus frumentum in 
fame. 4 Et alii dicebant: Mutuo sumamus pecunias “in tributa regis 
demusque agros nostros et vineas. 54Et nunc, sicut carnes fratrum 
nostrorum, sic carnes nostrae sunt, et, sicut filii eorum, ita et filii 
nostri. Ecce nos subiugamus filios nostros et filias nostras in ser- 
vitutem, et de filiabus nostris sunt famulae, nec habemus unde 
possint redimi: et agros nostros et vineas nostras alii possident. 

6 Et iratus sum nimis, cum audissem clamorem eorum secundum 
verba haec. 7 Cogitavitque cor meum mecum et increpavi optima- 
tes et magistratus et dixi eis: °Usurasne singuli a fratribus ve- 
stris exigitis ? Et congregavi adversum eos contionem magnam 
8 et dixi eis: Nos, ut scitis, fredemimus fratres nostros Iudaeos, 
qui venditi fuerant gentibus secundum possibilitatem nostram; et 
vos igitur vendetis fratres vestros, et redimemus eos? Et siluerunt, 
nec invenerunt quid responderent. 9 Dixique ad eos: Non est bona 
res quam facitis; quare non 9in timore Dei nostri ambulatis, “ne 
exprobretur nobis a gentibus inimicis nostris? 19 Et ego et fratres 





€ Ps68,.27, 28: 


108, 14, 15; 
Jr 38, 23. 


f2"Par 24; Y3: 


gv. Ps 82, 3-5. 


hcf. Nm 14, 9; Dt 1, 209. 
$Ch.24, $2 DE7] Ss -10;. £7. 
j2 Rg’ Io. 12. — cf. 1 Mc 3, 


Az Tt) (Cor sG. Jr. 


Met. Ip 2S, 122 


bvreiP4; 


m Ex 14, 14, 25; Dt 1, 303.3; 
29:°0.20;-420 S233 10: 


n Jdt 12, 7. -— cf. Mr 7, 4 


UCL EX <3, 0021945 
WL¥'25;,. 35, 373 Be foe 


er Esa, 135 202% o47 — ch. 
Gn 47, 13-22. 

d cf. = OT hugs: LE 252-305" 4 
Rg T% 

eofe Ex 225625%,LY, 25, 36;. Ps 
py Ooi Waa OY Aa Sea oy pe 


f Lv 25, 48, 49. 


g Lv 25, 36. 


kicp.-4, 4. — cf. 2 Re 12, ra. 





305 “= 








LIBER II ESDRAE 
5, Li 6, 16 








mcp. 8, 6. — cf. Dt 27, 15; 
1 Par 16, 36; Ps 105, 48. 


n (Vv. oe 8, 9). 
ecg of 


: 
16 3, 8. 


rvr. 9. 


scf. 2 Rg 9, 7, 10; 3 Rg 18, 
19. 


fvr. 17. 
CDi SES, LAs 220 Ske 


acp. 2, 10, 19; 4, I, 7. 
b cf. vr. 6. 


COP. Chl s 71533 


dt Par-85 13; 


e.cf.. t Esa: 22. 


fep. 2, 19. 


g Jr 36, 5. 


hf. Ez 13, x7, 22 


icf. Nm 18, 7, 22. 


j cpt 13, 29..— Cf..cp. 4, 45S. 


Rich, Ez 33,37; 


lLx.Mec 14, 27. 
Mm Cp. 2,10; 4; 1,49. 


communita et singularum portarum custodibus constitutis (7, 1-3), 
Nehemiae cordi est ut in civitatem pro incolarum numero spatiosio- 
rem aliunde cives arcessat, inventumque catalogum eorum qui, duce 








mei et pueri mei commodavimus plurimis pecuniam et frumentum; 
non repetamus in commune istud: aes alienum concedamus quod 
debetur nobis. 11 Reddite eis hodie agros suos et vineas suas et 
oliveta sua et domos suas; quin potius et centesimam pecuniae, 
irumenti, vini et olei, quam exigere soletis ab eis, date pro illis. 
12 Et dixerunt: Reddemus et ‘ab eis nihil quaeremus, sical e fa- 
ciemus ut loqueris. Et vocavi sacerdotes et Jadiuravi eos, “ut fa- 
cerent iuxta quod dixeram. 13 Ansuper lexcussi sinum meum et 
: Sic excutiat Deus omnem virum, qui non compleverit verbum 
istud, de domo sua et de laboribus suis; sic excutiatur et vacuus 
fiat. mEt dixit universa multitudo: Amen. Et laudaverunt Deum. 
Fecit ergo populus sicut erat dictum. 
14A die autem illa, qua praeceperat rex mihi ut essem “dux in 
terra luda, ab anno °vicesimo usque ad annum ?Ptricesimumsecun- 
dum Artaxerxis regis, per annos duodecim, ego et fratres mei Yan- 
nonas, quae ducibus debebantur, non comedimus. 15 Duces autem 
primi, qui fuerant ante me, gravaverunt populum et acceperunt ab 
eis in pane et vino et pecunia, cotidie siclos quadraginta; sed et 
ministri eorum depresserunt populum. Ego autem non feci ita "prop- 
ter timorem Dei; 16 quin potius in opere muri aedificavi et agrum 
non emi, et omnes pueri mei congregati ad opus erant. 17 Iudaei 
quoque et magistratus, centum quinquaginta viri, et qui veniebant 
ad nos de gentibus, quae in circuitu nostro sunt, *in mensa mea 
erant. 18 Parabatur autem mihi per dies singulos bos unus, arietes 
sex electi, exceptis volatilibus; et inter dies decem vina diversa et 
alia multa tribuebam. Insuper et tannonas ducatus mei non quae- 
sivi; valde enim attenuatus erat populus. 19“Memento mei, Deus 
meus, in bonum, secundum omnia quae feci populo huic. 
Factum est autem, cum audisset *Sanaballat et Tobias et >Gos- 
sem arabs et ceteri inimici nostri, quod aedificassem ego murum, 
et non esset in ipso residua interruptio (Cusque ad tempus autem, 
illud valvas non posueram in portis), 2 miserunt Sanaballat et Gos- 
sem ad me dicentes: Veni et percutiamus foedus pariter %in viculis, 
in campo Ono. Ipsi autem cogitabant ut facerent mihi malum. ? Misi 
ergo ad eos nuntios dicens: Opus grande ego facio et non possum 
descendere, ne forte negligatur cum venero et descendero ad vos. 
4 Miserunt autem ad me secundum verbum hoc per quattuor vices, 
et respondi eis iuxta sermonem priorem. 5Et misit ad me Sana- 
ballat iuxta verbum prius quinta vice puerum suum, et epistulam 
habebat in manu sua scriptam hoc modo: 6¢In gentibus auditum 
est, et Gossem dixit quod tu et /Iudaei cogitetis rebellare, et prop- 
terea aedifices murum et levare te velis super eos regem; propter 
quam causam 7 et prophetas posueris, qui praedicent de te in Teru- 
salem dicentes: Rex in Iudaea est. Auditurus est rex verba haec; 
idcirco nunc veni, ut ineamus consilium pariter. 8 Et misi ad eos 
dicens: Non est factum secundum verba haec, quae tu loqueris; 
de corde enim tuo tu componis haec. 9% Omnes enim hi terrebant 
nos cogitantes quod cessarent manus nostrae ab opere et quiesce- 
remus; quam ob causam magis confortavi manus meas. 
10 Et ingressus sum domum Semaiae filii Dalaiae filii 9Metabeel — 
secreto. Qui ait: Tractemus nobiscum in domo Dei, in medio templi, 


et claudamus portas aedis; quia venturi sunt ut interficiant te et | 


nocte venturi sunt ad occidendum te. 11 Et dixi: Num quisquam 
similis mei fugit? Et quis, ut ego, ingredietur templum et vivet? 
Non ingrediar. 12 Et intellexi quod Deus non misisset eum, 
quasi vaticinans locutus esset ad me, et Tobias et Sanaballat con- 
duxissent eum; 1% acceperat enim pretium, ut territus facerem et 
ipeccarem, et haberent malum quod exprobrarent mihi. 14 /Me- 
mento mei, Domine, pro Tobia et Sanaballat, iuxta opera eorum 
talia sed et *Noadiae prophetae et ceterorum prophetarum qui ter- 
rebant me. 

15 Completus est autem murus vicesimoquinto die mensis ‘elul 
quinquagintaduobus diebus. 16Factum est ergo, ™cum audissent 
omnes inimici nostri, ut timerent universae gentes, quae erant in 























Zorobabele, reverterant de servitute, in commentarium suum refert 
(4-73). Porro in rem religiosam instaurandam totus incumbit, sibi 
auxilium praebente Esdra sacerdote et scriba. Qui a festo tabernacu- 


LIBER II ESDRAE 
6,17 — 7, 59 








circuitu nostro, et conciderent intra semetipsos “et scirent quod a 
Deo factum esset opus hoc. 

17 Sed et in diebus illis, multae optimatum LIudaeorum epistulae 
mittebantur ad Tobiam et a Tobia veniebant ad eos: 18 multi enim 
erant in Iudaea habentes iuramentum eius, quia gener erat Seche- 
niae filii °Area, et Iohanan filius eius acceperat filiam ?Mosollam 
filii Barachiae; 19sed et laudabant eum coram me, et verba mea 
nuntiabant ei; et Tobias mittebat epistulas ut terreret me. 

7 Postquam autem aedificatus est murus, et “posui valvas, et re- 
censui ianitores et cantores et levitas, 2 praecepi 0Hanani fratri 


meo et Hananiae principi domus de Ierusalem, ipse enim quasi vir 


¢yerax et timens Deum plus ceteris videbatur, 3et dixi eis: Non 
aperiantur portae Jerusalem usque ad calorem solis. Cumque adhuc 
adsisterent, clausae portae sunt et oppilatae; et posui custodes de 
habitatoribus Ierusalem, singulos per vices suas et unumquemque 
contra domum suam. 

4 Civitas autem erat lata nimis et grandis, et populus parvus in 
medio eius, et non erant domus aedificatae. 5 Deus autem dedit in 
corde meo, et congregavi optimates et magistratus et vulgus, ut 
recenserem eos; et inveni librum census deorum qui ascenderant 
primum, et inventum est scriptum in eo: §& Isti filii provinciae, qui 
ascenderunt de captivitate migrantium, quos transtulerat Nabucho- 
donosor rex Babyionis, et reversi sunt in Ierusalem et in Iudaeam, 
unusquisque in civitatem suam; 7 qui venerunt cum Zorobabel, 
Iosue, Nehemias, ¢Azarias, Raamias, Nahamani, /Mardochaeus, Bel- 
sam, Mespharath, Begoai, Nahum, Baana. 

Numerus virorum populi Israél: 8 filii Pharos duo milia centum 
septuagintaduo, 9 filii Saphatia trecenti septuagintaduo, 1° filii Area 
sescenti quinquagintaduo, 11 flii Phahath Moab, filiorum Iosue et 
Ioab, duo milia octingenti decem et octo, 12 filii 9Aelam mille du- 
centi quinquaginta quattuor, 18 filii Zethua octingenti quadraginta 
quinque, 14 filii Zachai septingenti sexaginta, 15 filii *Bannui se- 
scenti quadragintaocto, 16 filii Bebai sescenti vigintiocto, 17 filii 
Azgad duo milia trecenti vigintiduo, 18 filii Adonicam sescenti 
sexagintaseptem, 49 filii Beguai duo milia sexagintaseptem, 29 filii 
Adin sescenti quinquagintaquinque, 2! filii Ater filii Hezeciae nona- 
gitaocto, 22 filii Hasem trecenti vigintiocto, 2% filii Besai trecenti 
vigintiquattuor, 24 filii ‘Hareph centum duodecim, 25 filii {Gabaon 
nonagintaquinque 26 filii Bethlehem et Netupha centum octoginta- 
octo, 27 viri Anathoth centum vigintiocto, 28 viri /Bethazmoth qua- 
dragintaduo, 29 viri ™Cariathiarim, Cephira et Beroth septingenti 
quadragintatres, 29 viri Rama et Geba sescenti vigintiunus, 3! viri 
Machmas centum vigintiduo, 32 viri Bethel et Hai centum viginti- 
tres, 33 viri Nebo alterius quinquagintaduo, 34 viri “Aelam alterius 
mille ducenti quinquagintaquattuor, 35 filii Harem trecenti viginti, 
36 filii Iericho trecenti quadragintaquinque, 37 filii Lod, Hadid et 
Ono septingenti vigintiunus, 38 filii Senaa tria milia nongenti tri- 
ginta. 

39 Sacerdotes: filii °Idaia in domo Iosue nongenti septuaginta- 
tres, 40 filii ?9Emmer mille quinquagintaduo, 41 filii 7Phashur mille 
ducenti quadragintaseptem, 42 filii "Arem mille decem et septem. 

Levitae: 43 filii Iosue et Cedmihel filiorum 44 *Oduiae septuaginta- 
quattuor. Cantores: 45 filii Asaph centum quadragintaocto. 46 Iani- 
tores: filii Sellum, filii Ater, filii Telmon, filii Accub, filii Hatita, 
filii Sobai centum trigintaocto. 

47 Nathinaei: filii Soha, filii Hasupha, filii Tebbaoth, 48 filii 
Ceros, filii *Siaa, filii Phadon, filii Lebana, filii “Hagaba, filii Selmai, 
49 filii Hanan, filii Geddel, filii Gaher, 50 filii Raaia, filii Rasin, filii 
Necoda, 51 filii Gezem, filii Aza, filii Phasea, 52 filii Besai, filii Mu- 
nim, filii “Nephussim, 58 filii Bacbuc, filii Hacupha, filii Harhur, 
54 filii 7Besloth, filii Mahida, filii Harsa, 55 filii Bercos, filii Sisara, 
filii Thema, 56 filii Nasia, filii Hatipha. 57 Filii servorum Salomonis: 
filii Sothai, filii Sophereth, filii YPharida, 58 filii Iahala, filii Darcon, 
filii Ieddel, 59 filii Saphatia, filii Hatil, filii Phochereth, qui erat 





ncf. Ps 125, 2 


o1 Es 2; 5. 
pr Es 8, 16. 


acf. cp. 6, 1; Ecli 49, 15. 
otp. 4, 4. 


Gch Cp. 53," ¥3. 


OES ®, 22: 
6-73] 1 Es 2, 1-70. 


e cf. 


I 2°23 Est 2; 2); 
fcf. 1 Es 2 5 (4) 


BR Oh: Ver sa. 


hci. 1 Es 2, ro. 


$ of. TvEs:2, 27. 
jefe 1 Es 2, 20. 
Gtr Eso, 24. 
mclit Es:a, 25. 


"Cf. VI. 12. 


o1 Par 9, 10; 24, 7. 


p 1. Par.9;'12% 24, Ta: 
gi Paro; 12: 

§$ 1 >Par 2428, 

$ Cf} 2 Es 2)':403:3)'9 


tcf. 1 Es 2, 44. 
“uch. t. Es 2, 46. 


» Cle TES: 2, 50. 
© Cts T 165.9) §2. 


y ci. Es 2,55. 





Sane 








LIBER II ESDRAE 
7, 60 — 8, 13 


lorum rite agendo sumens principium, legem coram universo populo, 


quem convocaverat, magna animorum commotione perlegit (8, I-18) ; 


eiusque ab alienigenis aversionem confirmat (9, 1-3); deinde, longa 








Sci. 1.8 2, §7% 


at Es 2, 59. 
bict: Bs 2,59; 


cr Es 2, 63. 
dvr. 70; cp. 8, 9; 10, I. 


ecf. 1 Es 2, 69. 


Ei E33, 3s 


B5.vr. 3,26. 
CV t's 7; 6) 


dv. Dt 31, 10-13. 
e Lv 23, 24. 


| fs oe Sak oe 
VE sks 


hv. cp. 5, 13; 
4 Ps 133, 2 

r Tm 2, 8. 
jv. 2 Par’ 20, 18. 
tcl.cp.. oO} @ 
mV. 2-Par 35, 3 
NCP. 9, 3. 


Ocp. 10, 1. — cf. cp. 7, 65, 70; 
1-Es. 2, 63. 


pcp. 12, 26. 
q vr. #3 "Lv pot 24; Nm 29, 1 
P:Cl< 


Cc 3; 
10] Com. in I 4 OT. Spbr. 
$ Ez 9;.19, 22% 


Lm 3, 41. — cf. 





ortus ex Sabaim filio “Amon: 60 omnes Nathinaei et filii servorum 
Salomonis trecenti nonagintaduo. 

61¢Hi sunt autem qui ascenderunt de Thelmela, Thelharsa, 
Cherub, “Addon et Emmer, et non potuerunt indicare. fomum pa- 
trum suorum et semen suum, utrum ex Israél essent: 62 filii Dalaia, 
filii Tobia, filii Necoda, sescenti quadragintaduo; 63 et de sacer- 
dotibus filii Habia, filii Accos, filii Berzellai, qui _accepit de filiabus 
Berzellai galaaditis uxorem et vocatus est nomine eorum. 64 Hi 
quaesierunt scripturam suam in censu et non invenerunt, et eiecti 
sunt de sacerdotio. 65 ¢Dixitque ¢Athersatha eis, ut non mandu- 
carent de sanctis sanctorum, donec staret sacerdos doctus et eruditus. 

66 Omnis multitudo quasi vir unus quadragintaduo milia trecenti 
sexaginta, 7 absque servis et ancillis eorum, qui erant septem milia 
trecenti trigintaseptem ; et inter eos cantores et cantatrices ducenti 
quadraginta quinque. 68 Equi eorum septingenti trigintasex, muli 
eorum ducenti quadragintaquinque, 69 cameli eorum quadringenti 
trigintaquinque, asini sex milia septingenti viginti. 

Hucusque refertur quid in commentario scriptum fuerit; 
exin Nehemiae historia texitur. 

70 Nonnulli autem de principibus familiarum dederunt in opus: 
Athersatha dedit in thesaurum auri drachmas mille, phialas quinqua- 
ginta, tunicas sacerdotales quingentas triginta. 71 Et de ay: 
familiarum dederunt in thesaurum operis auri drachmas viginti 
et argenti mnas duo milia ducentas. 72 Et quod dedit reliquus omit 
lus auri drachmas viginti milia et argenti mnas duo milia et tunicas 
sacerdotales “sexagintaseptem. 

73 Habitaverunt autem sacerdotes et levitae et ianitores et can- 
tores et reliquum vulgus et Nathinaei et omnis Israél in civitatibus suis. 

aEt venerat mensis septimus, filii autem Israél erant in civita- 

tibus suis; congregatusque est omnis populus quasi vir unus 
ad plateam, quae est ante “~portam aquarum, et dixerunt °Esdrae 
scribae ut adferret librum legis Moysi, quam praeceperat Dominus 
Israéli. 2 4Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram multitudine vi- 
rorum et mulierum cunctisque qui poterant intelligere “in die prima 
mensis septimi; 3/et legit in eo aperte in platea, quae erat Yante 
portam aquarum, de mane usque ad mediam diem in conspectu 
virorum et mulierum et sapientium, et aures omnis populi erant 
erectae ad librum. 

4 Stetit autem Esdras scriba super gradum ligneum, quem fecerat 
ad loquendum; et steterunt iuxta eum Mathathias et Semeia et 
Ania et Uria et Helcia et Maasia ad dexteram eius, et ad sinistram 
Phadaia, Misaél et Melchia et Hasum et Hasbadana, Zacharia et 
Mosollam. 5Et aperuit Esdras librum coram omni populo (super 
universum quippe populum eminebat), et, cum aperuisset eum, stetit 
omnis populus. 6 Et benedixit Esdras Domino Deo magno et re- 
spondit omnis populus: “Amen, amen, ‘elevans manus suas. Et 
jincurvati sunt et adoraverunt Deum proni in terram. 7 /Porro 
Iosue et Bani et Serebia, Iamin, Accub, Septhai, Odia, Maasia, Ce- 
lita, Azarias, Iozabed, Hanan, Phalaia, levitae “silentium faciebant 
in populo ad audiendam legem. ”Populus autem stabat in gradu 
suo. 8 Et legerunt in libro legis Dei distincte et aperte ad intelli- 
gendum; et intellexerunt cum legeretur. 

9 Dixit autem Nehemias (ipse est °Athersatha) et Esdras ?sa- 
cerdos et scriba et levitae interpretantes universo populo: Dies 
sanctificatus est Domino Deo nostro: nolite lugere et ‘nolite flere ; 
flebat enim omnis populus, cum audiret verba legis. 10 Et dixit eis: 
Ite, comedite pinguia et bibite mulsum et ‘mittite partes his qui 
non praeparaverunt sibi, quia sanctus dies Domini est; et nolite 
contristari, gaudium etenim Domini est fortitudo nostra. 11 Levitae 
autem silentium faciebant in omni populo, dicentes: Tacete quia dies 
sanctus est, et nolite dolere. 12 Abiit itaque omnis populus, ut come- 








tvr. 7, 8. deret et biberet et mitteret partes et faceret laetitiam magnam, quia 
‘intellexerant verba quae docuerat eos. 
3 Et in die secundo congregati sunt principes familiarum universi 
eit 3908 —s 











oratione a levitis facta, qua misericordia Dei celebratur, populi vero 
malitia describitur, ad paenitentiam cunctos adstantes provocat (4-35), 
cohortaturque ut foedus cum Deo feriant (36, 37) ; eoque publice icto et a 


LIBER II ESDRAE 
8,14 — 9, 18 








populi, sacerdotes. et levitae ad Esdram scribam, ut interpretaretur 
eis verba legis. 4 t invenerunt scriptum in lege praecepisse Do- 
minum in manu “Moys, “ut habitent filii Israél in tabernaculis in 
die sollemni, mense septimo, 15et Yut praedicent et divulgent vo- 
cem in universis urbibus suis et *in lerusalem dicentes: Egredi- 
mini in montem et adferte Yfrondes olivae et frondes ligni pulcher- 
rimi, frondes myrti et ramos palmarum et frondes ligni nemorosi, 
ut fiant tabernacula, sicut scriptum est. 16 Et egressus est populus, 
et attulerunt feceruntque sibi tabernacula_unusquisque “in domate 
suo et in atriis suis et in atriis domus Dei et in platea “portae 
aquarum et in platea “portae Ephraim. 17 Fecit ergo universa ec- 
clesia eorum, qui redierant de captivitate, tabernacula, et habitave- 
runt in tabernaculis. “Non enim fecerant a diebus Iosue filii Nun 
taliter filii Israél usque ad diem illum; et fuit daetitia magna ni- 
mis. 18 ¢Legit autem in libro legis Dei per dies singulos, a die 
primo usque ad diem novissimum; et fecerunt sollemnitatem septem 

diebus et in /die octavo collectam iuxta ritum. 
In die autem vicesimo quarto “mensis huius, convenerunt filii 

Israél in Yieiunio et in “saccis, et “humus super eos. 2 &Et sepa- 
ratum est semen filiorum Israél ab omni filio alienigena; et stete- 
runt et confitebantur peccata sua et iniquitates patrum suorum. 3 Et 
consurrexerunt ad standum et legerunt in volumine legis Domini 
Dei sui quater in die, et quater confitebantur et adorabant Domi- 
num Deum suum. 

4 Surrexerunt autem super gradum levitarum 9Iosue et Bani et 
Cedmihel, Sabania, Bonni, Sarebias, bani et Chanani et clamaverunt 
voce magna ad Dominum Deum suum. 5 Et dixerunt levitae Iosue 
et Cedmihel, Bonni, Hasebnia, Serebia, Odaia, Sebnia, Phathahia: 
Surgite, benedicite Domino Deo vestro ab aeterno usque in aeter- 
num, et “benedicant nomini gloriae tuae excelso in omni benedi- 
ctione et laude. 6‘’Tu ipse, Domine, solus; tu /fecisti caelum et 
lcaelum caelorum et ™omnem exercitum eorum, “terram et uni- 
versa quae in ea sunt, maria et omnia quae in eis sunt; et tu 
vivificas omnia haec, et exercitus caeli te adorat. 7 Tu ipse, Do- 
mine Deus, °qui elegisti Abram et eduxisti eum de ?igne Chal- 
daeorum et %posuisti nomen eius Abraham. $%7Et invenisti cor 
eius fidele coram te et *percussisti cum eo foedus, ut dares ei ter- 
ram Chananaei, Hethaei et Amorrahaei et Pherezaei et Iebusaei et 
Gergesaei, ut dares semini eius; et “implesti verba tua, quoniam 
iustus es. 

9 Et Yvidisti adflictionem patrum nostrorum in Aegypto, “clamo- 
remque eorum audisti super mare Rubrum. 1°¥YEt dedisti signa 
atque portenta in Pharaone et in universis servis eius et in omni 
populo terrae illius; cognovisti enim *quia superbe egerant contra 
eos; et %fecisti tibi nomen, sicut et in hac die, 11 %et mare divi- 
sisti ante eos, et transierunt per medium maris in sicco; persecu- 
tores autem eorum proiecisti in profundum, quasi lapidem in aquas 
validas. 12 4Et in columna nubis ductor eorum fuisti per diem et in 
columna ignis per noctem, ut appareret eis via per quam ingredie- 
bantur. 13¢Ad montem quoque Sinai descendisti et flocutus es cum 
eis de caelo et dedisti eis Yiudicia recta et legem veritatis, caere- 
monias et praecepta bona. 14/Et sabbatum sanctificatum tuum 
ostendisti eis et mandata et caeremonias et legem praecepisti eis in 
manu Moysi servi tui. 15*Panem quoque de caelo dedisti eis in 
fame eorum et Jaquam de petra eduxisti eis sitientibus et “dixisti 
eis ut ingrederentur et possiderent terram, super quam levasti ma- 
num tuam ut traderes eis. 

16Tpsi vero et patres nostri superbe egerunt et Jinduraverunt 
cervices suas et non audierunt mandata tua 17et noluerunt audire 
et "non sunt recordati mirabililum tuorum quae feceras eis. Et in- 
duraverunt cervices suas et “dederunt caput, ut converterentur ad 
servitutem suam quasi per contentionem. Tu autem, Deus propitius, 
%lemens et misericors, longanimis et multae miserationis, non de- 
reliquisti eos, 18 et quidem %cum fecissent sibi vitulum conflatilem 





LY 23,°34, 40, 446 
ULV 23,4 

x Dt 16, 16. 

y ch: Lv 23,-40. 


Sv. ¥: Re oy 28: 


Evie 1,.32°Cp.37.26: 
ie te, 39; 4 Rg 14, 13; 2 
ar 25, 26. 


ia: :. Rg 8 ue tee Sia et as at «J 
8, 1 Es 3, 4 

d cf. ? gs 20,25 

eDt 2110;,11. 

f Lv 23, 36; Nm 29, 35. 

GCis: C8; 2. 

bcf. 1 Rg 7, 6. 


6, 2&2 -10,251. 
fcp. 8, 7, 8 


gcf. cp. 8, 7. 


h cf. 1 Par 29, 13. 
av. 2 Rg 19, 15. 


mer. PS: 380-7 

ov. Gn It, 31. 
pcf. Gn 11, 31. 

q Gn 17, 5. 

7, Gh Ts416, 
S'Gherz 7. Seto: 
twe EX .13¢°5. 

Ch. IsP2's5 14: 


17, 7-9. 


6 1S163).22 $149 212 32,52652Dn 
9. 15. — cf. Ex 9, 16. 
PEs L4, 21, 22, 07,228: ' Psy ye, 


ry’; ea] R. #2. D: 5, ote. Ant. 
in fs. s. Andr. Ap. 

CEX 15; 5.20. 

d Wr. 193: ExX.133- 28, 22° -Nm 
t4,! 144° 1.Cor 10;- I. 

¢ EX 19; -20; 

fv. Ex 20, 1-17. 

hte 8, 9: — cf. Rm 7, 12. 
Ex 16, 23; 20, 8-11. — cf. 

Gn 2 he 533 Ez 20, 12,°20. 

i (all) 31. — cf. Ex 16, 
14, is: Bs 77s 253; 104, 40; 
T ‘Cor gop 
m 20, 10; Ps 77, 


j Ex 17, 6 
15-17; 104, 41; I Cor 10, 4. 
k Dt 1, 8. 
ivr. 29. — cf. Ex 32, 9; Dt31, 
2759:Par:30,8; Ac 7, 5z,etc. 
m Ps 77, II, 42, 43. 
nNm 14, 4. 
ovr. 31; Ex 34, 6; Nm 145 18; 


7) at. 





fee 








LIBER II ESDRAE 
9, 16 — 10,5 


Nehemia, optimatibus et plerisque de populo subscripto (38-10, 27), omnes 
sollemniter spondent se velle mandatis Dei obsequi, iis maxime quae de 


vitandis conubiis illicitis, de sabbatis, de annis sabbaticis, de oblatio- 








qvr. 36; Ps 78, 41, 58. — cf 
Heb 3, 15. 

TNE 295° 353" PS TGR 45, 

SV. VY. -12% 


tIs 63, 1. — cf. Nm 11,17,25. 
u cf. Ex 19, 35. — V. vr. I5. 
v Dt 2, -7. 

w Dt 8, 4; 29, 5. 


LViONM 23,.22, $1. 


yv. Nm 21, 33-35. 
gGn 15, 5; 22, 27: 


av. Js 1-12. 
b Ps 43,3. 4 


¢ Dt 13) 5¢"6; "tor 4s*20,” Zor 
9 IE, & 3 
dvr. 35. — cf. Nm 13, 20, 27; 


Dt 8, 7; 8;. Ez 20,°6 

e Dt 6, 11. 

{Dt-32 8 
VP. 353,408.87 & 

ei 2, 1%, 123, £2420,’ 27, 

+ Ps 49, 17. — cf. 3 Rg 14, 9. 

33 Rg 18, 4; 19, 10; 2 Par 
24; 20,27; Mt 28;.<97;\3Ac 
7, 52. 

lv. vr. 30 

mv 


1) in fs. Ss. 
ac. 
n 2tras: Ps ‘10S,, AEs <4 de 


45. 
pid 2,0; 3,°9, ‘15, etc, 
@ JA.3, 5055. 1%%_30; 4).15./$, $25 
— v. Jd 2, 19. 


\ Ink 18> 
27] Int. Ss 32 
App. Phil. et 


x Jr 7, 25, 26; 44, 4-6. 
4 cf. ‘Ac 13, 18: 
2 Vr.. 26; 30; 342" "4 RT 7D a> 


63 Pt. iz; 26... 212 2-Pt-4, a: 
hee oe Pp 

c1 Es og, 7. — cf. Is 42, 24. 

d vr. 19, 27. 

Jr 4502 75> $3410, 285 Lm, 22. 


VI. LPs 

€p.i1, 25; a3 2a; DE 25 ati 
h4 Rg 17, 3. 
iv. 1 Es 9, 15; Dn 9, 5, 7. 
7 Ps 105, 6; Dn 9g, 5. 
1 Dt 28, 47. 

mvr. 25. 

nt Es 9, 9. 


o Dt 28, 33, 51. 


p4 Rg 23, 3; 2 Par 29, 10; 
34, 31; 1 Es 10, 3. — cf. 
sp TO):20% 

Uict.. cp, 10, 1: 

acp. 9, 38. 

OV. cp? 8s 6: 

CCHF T,.O 

2-27] cp. 12, 2-21, 





et dixissent: Iste est Deus tuus, qui eduxit te de Aegypto, %fece- 
runtque blasphemias magnas. 19 Tu autem in ‘misericordiis tuis 
multis non dimisisti eos in deserto. *Columna nubis non recessit 
ab eis per diem, ut duceret eos in viam, et columna ignis per noctem, 
ut ostenderet eis iter per quod ingrederentur, 2° ‘et spiritum tuum 
bonum dedisti, qui doceret eos, et “manna tuum non prohibuisti 
ab ore eorum et aquam dedisti eis in siti. 21 %Quadraginta annis 
pavisti eos in deserto, nihilque eis defuit, “vestimenta eorum non 
inveteraverunt, et pedes eorum non sunt attriti. 22 Et dedisti eis 
regna et populos, et partitus es eis sortes; et “possederunt terram 
Sehon et terram regis Hesebon Yet terram Og regis Basan. 23 2Et 
multiplicasti filios eorum sicut stellas caeli et adduxisti eos ad ter- 
ram, de qua dixeras patribus eorum ut ingrederentur et possiderent. 
24aEt venerunt filii et possederunt terram; et “humiliasti coram eis 
habitatores terrae, Chananaeos, et dedisti eos in manu eorum et 
reges eorum et populos terrae, ut facerent eis sicut placebat illis. 
25 Ceperunt itaque Curbes munitas et 4humum pinguem et posse- 
derunt “domos plenas cunctis bonis, cisternas ab aliis fabricatas, 
vineas et oliveta et ligna pomifera multa, et comederunt et saturati 
sunt et ‘impinguati sunt et abundaverunt deliciis in %bonitate tua 
magna. 26/Provocaverunt autem te ad iracundiam et recesserunt a 
te et ‘proiecerunt legem tuam post terga sua et Jprophetas tuos 
occiderunt, qui ‘contestabantur eos ut reverterentur ad te, ™fece- 
runtque blasphemias grandes. 27”Et dedisti eos in manu hostium 
suorum, et adflixerunt eos. Et °in tempore tribulationis suae clama- 
verunt ad te, et tu de caelo audisti et secundum miserationes tuas 
multas dedisti eis salvatores, qui salvarent eos de manu hostium 
suorum. 28 Yumque requievissent, reversi sunt ut facerent malum 
in conspectu tuo, et dereliquisti eos in manu inimicorum suorum, 
et possederunt eos. Conversique sunt et clamaverunt ad te; tu 
autem de caelo exaudisti et “liberasti eos in misericordiis tuis multis 
temporibus. 29 sEt contestatus es eos ut reverterentur ad legem 
tuam; ipsi vero ‘superbe egerunt et non audierunt mandata tua et 
in iudiciis tuis peccaverunt, “quae faciet homo et vivet in eis, et 
tdederunt umerum recedentem et “cervicem suam induraverunt, 
nec audierunt. 30 Et Yprotraxisti super eos annos multos et *con- 
testatus es eos “in spiritu tuo per manum prophetarum tuorum, Yet 
non audierunt, “et tradidisti eos in manu populorum terrarum, 
31 4In misericordiis autem tuis plurimis ¢non fecisti eos in consum- 
ptionem nec dereliquisti eos, fquoniam Deus miserationum et cle- 
mens es tu. 

32 Nunc itaque, Deus noster 9magne, fortis et terribilis, custo- 
diens pactum et misericordiam, ne avertas a facie tua omnem laborem 
qui invenit nos, reges nostros et principes nostros et sacerdotes nostros 
et prophetas nostros et patres nostros et omnem populum tuum “a die- 
bus regis Assur usque in diem hanc. %3 Et tu tiustus es in omnibus 
quae venerunt super nos, quia veritatem fecisti, /nos autem impie egi- 
mus. 34 Reges nostri, principes nostri, sacerdotes nostri et patres nostri 
non fecerunt legem tuam et non attenderunt mandata tua et testimo- 
nia tua, quae testificatus es in eis. 35 Et ipsi in regnis suis et “in boni- 
tate tua multa, quam dederas eis, et in terra latissima et pingui, quam 
tradideras in conspectu eorum, non servierunt tibi nec reversi sunt 
a studiis suis pessimis. 36 Ecce "nos ipsi hodie servi sumus, et terra, 
quam dedisti patribus nostris, ut comederent panem eius et quae 
bona sunt eius, et nos ipsi servi sumus in ea. 37 °Et fruges eius 


- multiplicantur regibus, quos posuisti super nos propter peccata nostra, 


et corporibus nostris dominantur et iumentis nostris secundum volun- 
tatem suam; et in tribulatione magna sumus. 4 
38 Super omnibus ergo his ?nos ipsi percutimus foedus et scri- 
bimus, et %signant principes nostri, lewitae nostri et sacerdotes 
nostri. 
aSignatores autem fuerunt: Nehemias ?Athersatha ¢filius Hache- 
lai et Sedecias, 2Saraias, Azarias, Ieremias, 3Pheshur, Amarias, 
Melchias, 4 Hattus, Sebenia, Melluch, 5 Harem, Merimuth, Obdias, 








Pee et a ee ee 





nibus et primitiis statuta sunt (28-29). Quibus peractis, rem politicam 
reficiendam curat et ad augendum lerusalem incolarum numerum sta- 


LIBER II ESDRAE 








tuit ut totius populi decima pars civitatem sanctam inhabitet (11, 1-3), 10,6— 11,8 
6 dDaniel, Genthon, Baruch, 7 Mosollam, Abia, Miamin, 8 Maazia, | d1 Es 8, 2. 

Belgai, Semeia: hi sacerdotes. 9% Porro levitae ¢Iosue filius Azaniae, | e1 Es 2, 40. 
Bennui de filiis /Henadad, Cedmihel 1% et fratres eorum Sebenia, | f1 Es 3, 9. 


Odaia, Celita, Phalaia, Hanan, 11 Micha, Rohob, Hasebia, 12 Zachur, 
Serebia, Sabania, 13 Odaia, Bani, Baninu; 14 capita populi 9Pharos, 
Phahath Moab, Aelam, Zethu, Bani, 15 Bonni, Azgad, Bebai, 16 Ado- 
nia, Begoai, Adin, 17 Ater, Hezecia, Azur, 18 Odaia, Hasum, Besai, 
19 Hareph, Anathoth, Nebai, 2 Megphias, Mosollam, Hazir, 21 Me- 
sizabel, Sadoc, Ieddua, 22 Pheltia, Hanan, Anaia, 2% Osee, Hanania, 
Hasub, 24 Alohes, Phalea, Sobec, 25 Rehum, Hasebna, Maasia, 
26 Echaia, Hanan, Anan, 27 Melluch, Haran, Baana. 

28 Et reliqui de populo, sacerdotes, levitae, ianitores et cantores, 
Nathinaei et ‘omnes qui se separaverunt de populis terrarum ad legem 
Dei, uxores eorum, filii eorum et filiae eorum, 29 omnes qui poterant 
sapere, Jspondentes pro fratribus suis, optimates eorum et qui venie- 
bant ad pollicendum et iurandum, “ut ambularent in lege Dei, quam 
dederat in manu Moysi servi Dei, ut facerent et custodirent universa 
mandata Domini Dei nostri et iudicia eius et caeremonias eius, 
30 /et ut non daremus filias nostras populo terrae et filias eorum 
non acciperemus filiis nostris. %1%Populi quoque terrae, qui impor- 
tant venalia et omnia ad usum per diem sabbati “ut vendant, non 
accipiemus ab eis in sabbato et in die sanctificato. Et °dimittemus 
annum septimum et ?exactionem universae manus. 32 Et statuemus 
super nos praecepta, ut demus 2tertiam partem sicli per annum ad 
‘opus domus Dei nostri, 33"ad panes propositionis et Sad sacrifi- 
clum sempiternum et in holocaustum sempiternum in sabbatis, in 
calendis, in sollemnitatibus et in sanctificatis et pro peccato, ut exo- 
retur pro Israél, et in omnem usum domus Dei nostri. 

34 tSortes ergo misimus “super oblationem lignorum inter sacer- 
dotes et levitas et populum, ut inferrentur in domum Dei nostri 
per domos patrum nostrorum, per tempora, a temporibus anni usque 
ad annum, ut arderent super altare Domini Dei nostri, Ysicut scrip- 
tum est in lege Moysi, 35 “et ut adferremus primogenita terrae nostrae 
et primitiva universi tructus omnis ligni ab anno in annum in domo 
Domini, %6et primitiva filiorum nostrorum et pecorum nostrorum, 
Ysicut scriptum est in lege, et primitiva boum nostrorum et ovium 
nostrarum, ut offerrentur in domo Dei nostri sacerdotibus, qui mini- 
strant in domo Dei nostri, 37et primitias ciborum nostrorum et 
libaminum nostrorum et poma omnis ligni, vindemiae quoque et 
olei adferemus sacerdotibus ad %gazophylacium Dei nostri, et deci- 
mam partem terrae nostrae levitis. Ipsi levitae %decimas accipient 
ex omnibus civitatibus operum nostrorum. 38 Erit autem sacerdos 
filius Aaron cum levitis in “decimis levitarum, et levitae offerent 
decimam partem decimae suae in domo Dei nostri ad gazophylacium 
in domum thesauri; 39ad gazophylacium enim 4deportabunt filii 
Israél et filii Levi primitias frumenti, vini et olei, et ibi erunt vasa 
sanctificata et sacerdotes et cantores et ianitores et ministri; et @non 
dimittemus domum Dei nostri. 

| “Habitaverunt autem principes populi in Ierusalem; reliqua vero 

plebs °misit sortem, ut tollerent unam partem de decem, qui 
habitaturi essent in Ierusalem ¢civitate sancta, novem vero partes in 
civitatibus. 2 Benedixit autem populus omnibus viris, ¢qui se sponte 
obtulerant ut habitarent in Ierusalem. 3 Hi sunt itaque principes 
provinciae qui habitaverunt in Ierusalem; et in civitatibus Iuda 
ehabitavit autem unusquisque in possessione sua, in urbibus suis, 
Israél, sacerdotes, levitae, /Nathinaei et 9filii servorum Salomonis. 

4 Et in Ierusalem habitaverunt de filiis Iuda et de filiis Beniamin. 
De filiis Tuda Athaias filius Aziam filii Zachariae filii Amariae filii 
Saphathiae filii Malaleel; de filiis “Phares 5 Maasia filius Baruch, 
filius Cholhoza, filius Hazia, filius Adaia, filius Ioiarib, filius Zachariae, 
filius Silonitis: 6 omnes hi filii Phares, qui habitaverunt in Ierusa- 
lem, quadringenti sexagintaocto viri fortes. 7Hi sunt autem filii Benia- 
min: Sellum filius Mosollam, filius Ioéd, filius Phadaia, filius Colaia, 
filius Masia, filius Etheel, filius Isaia; 8%et post eum Gebbai, Sellai 





ZV<cp. 758-42; 1 Es, 2; 3635: 


hv. 1 Es 2, 36-68. 
iv. cp. 9, 2. 


jcp. §, 12, 13; Dt 209,°12, 14. 
cf. Ps 118, 106. 
Rk cf. 4 Re 23, 3; 2: Par'34, 31. 


LEs 34, 16; Dt 7, 3; 1 Es 9, 
12, A. 

m EX 20,10; Ly +23; 3%. Dt -s5; 

> PS282: 

OR 23°50. EES OLY 285.4. 

o> Dt 25,°f) 2. -— cf. cp, 5; 22: 

qcf. Mt 17, 24. 

f2 Par '2,"'4.°— cf; x. Par 9, 
32. — v. Lv 24, 5-9. 


sv. Nm 28-29. 

£ Of 60, SEr ats 

ucp. 13, 13. — cf. Is 40, 16. 
v Lv 6, 12. 


x Ex 23, 19; 34, 26; Lv 19, 
23,242: Nmer8, 12: Dt:26>2. 


TEX 13502, 12; 13; EV. 27,18 
2975 Nm '26, 15, 576. 


SVG ea Pes NM TS) 20 are 
ES;s: 29 x Mt. 29,, 4 


@-¥\*Pat*9;726; 32° Par {31,, tx, 
b Nm 18, 21. 


c1 Par 26, 20. — v. vr. 37. 

a cf ¥in3; 2228 7 Dthits Ons 2 
Par 31) 12; 

ch, CD. 18x Tks 

@Cios1+ Par oe BF 

bcp. 10, 34. 

CNT 183 ISL ASy B82. 7 Mt 
4, 5; 27, 53. 

d cf. td Sore Par 17, £0. 

3-19] 1 Par 9, 2-34. 


évr. 20. 


ft BS! o:..43; 
pcp.37, 57; % Es.2, 5s. 


hcf. Gn 28, 29. 





(26) 


— 401 — 








LIBER II ESDRAE 
11, 9 — 12, 24 


arreptaque occasione, et familias lerusalem incolentes (4-24) et civitates 
a filiis luda et Beniamin occupatas (25-36) et sacerdotes et levitas, qui 
vel cum Zorobabele vel cum Nehemia reversi sunt, recenset (12, 1-26), 








i 
j 


t Es 8, 33. 
t Par.26,) 29. 


hep. °22,08, 246 


mv. VY. I. 


nvr. 3. 
ocp. 3, 26. 


pr Es: 6,°8,:'93 “F} 26.7° 
UZ Cpiti2, Ay, 2-Par gr. x16. 


r 


5 


?’ Cr. 27 ;/ 25. 

uJjs 15, 31. 

vJs 15, 8. 

~-18 UB) Bs 

y cp. 6, 2461 Par 8,13, 
OT MS 2,405 26 

b vr. 47. — v. 1 Par 3, 19. 
OND. 106 — VAIsz 823.0%. 


cli zx Par) 23; 28: 


Js 4, £55. 2057 9 "Sx 49T 
m 


1-7] vr. 12-21; cp. 10, 2-8. 


dt ‘Par-24;. ‘10: Let, 3 C?). 


é 


fvr. 24; cp. 11, 17. — cf. 2 


h 


CD:.10, 0; ‘tEs"2, 46: 


Pare et £3. 
cf. vr. 24. 
cp. 3, I, 20; 13, 4, 7» 


ivr. 26. 


TNS. FO. PT. 


k 


Cr To 8u0> ae. 


lv. 1 Par 9, 14-16. 
mcp. 10, 9; 1 Es 2, 40. 


WNT... 245 CD. 1X7 17. — ick. 2 


0 
d 


Eat. 3.04» 
t. Par..2's,2 Par 8, x4. 
vr, 36. 





nongenti vigintiocto, 9%et Ioél filius Zechri praepositus eorum, et 
Iudas filius Senua super civitatem secundus. 

10 Et de sacerdotibus Idaia filius Ioarib, Iachin, 11 Saraia filius 
Helciae, filius Mosollam, filius Sadoc, filius Meraioth, filius Achitob 
princeps domus Dei. 12 Et fratres eorum facientes opera templi octin- 
genti vigintiduo. Et Adaia filius Ieroham, filius Phelelia, filius Amsi, 
filius Zachariae, filius Pheshur filius Melchiae, 13 et fratres eius, prin- 
cipes patrum, ducenti quadragintaduo; et Amassai filius Azreel, fi- 
lius Ahazi, filius Mosollamoth, filius Emmer, 14 et fratres eorum po- 
tentes nimis centum vigintiocto, et praepositus eorum Zabdiel filius 
potentium. 

15 Kt de levitis Semeia filius Hasub, filius Azaricam, filius Hasa- 
bia, filius Boni; 16et Sabathai et ‘Iozabed jsuper omnia opera 
quae erant forinsecus in domo Dei a principibus levitarum: 17 et 
‘Mathania filius Micha, filius Zebedei, filius Asaph princeps ad lau- 
dandum et ad confitendum in oratione, et Becbecia secundus de 
fratribus eius, et Abda filius Samua, filius Galal, filius Idithun: 
18 omnes levitae in civitate sancta ducenti octogintaquattuor. 19 Et 
ianitores Accub, Telmon et fratres eorum, qui custodiebant ostia, 
centum septuagintaduo. 

20 Et "reliqui ex Israél sacerdotes et levitae in universis civi- 
tatibus Iuda, unusquisque in possessione sua. 21 °Et Nathinaei, qui 
habitabant in Ophel et Siaha et Gaspha de Nathinaeis. 22Et episcopus 
levitarum in Ierusalem Azzi filius Bani, filius Hasabiae, filius Matha- 
niae, filius Michae. De filiis Asaph cantores in ministerio domus Dei. 

23 pPraeceptum quippe regis super eos erat, et ordo in canto- 
ribus %per dies singulos. 24 Et Phathahia filius Mesezebel de filiis 
Zara filii Iuda “in manu regis iuxta omne verbum populi. 25 Et in 
domibus per omnes regiones eorum de filiis Iuda habitaverunt in 
8Cariatharbe et in ‘filiabus eius et in Dibon et in filiabus eius et 
in Cabseel et in viculis eius 26 et in Iesue et in Molada et in Beth- 
phaleth 27 et in Hasersual et in Bersabee et in filiabus eius 28 et in 
uSiceleg et in Mochona et in filiabus eius 29 et in Remmon et in 
Saraa et in Ierimuth, 3 Zanoa, Odollam et in villis earum, Lachis 
et regionibus eius et Azeca et filiabus eius. Et manserunt in Ber- 
sabee usque ad vallem Ennom. 31 Filii autem Beniamin a Geba, 
Mechmas et Hai et “Bethel et filiabus eius; 32 Anathoth, Nob, Ana- 
nia, 33 Asor, Rama, Gethaim, 34 Hadid, Seboim et Neballat, Lod 
35et YOno, valle artificum. 36 Et de levitis portiones Iudae et 
Beniamin. 

H 2 @Hi sunt autem sacerdotes et levitae qui ascenderunt cum 2Zo- 

robabel filio Salathiel et “Iosue: Saraia, Ieremias, Esdras, 2Ama- 
ria, Melluch, Hattus, %Sebenias, Rheum, Merimuth, 4 Addo, Gen- 
thon, 2Abia, 5 Miamin, Madia, Belga, 6 Semeia et Ioiarib, Idaia, 
Sellum, Amoc, Helcias, 7 Idaia: isti principes sacerdotum et fratres 
eorum in diebus Iosue. 8 Porro levitae “Iesua, Bennui, Cedmihel, 
Sarebia, Iuda, Mathanias super hymnos, ipsi et fratres eorum; 9 et 
Becbecia atque Hanni et fratres eorum, unusquisque in 9officio suo. 
10Tosue autem genuit Ioacim, et Ioacim genuit “Eliasib, et Eliasib 
pesut Ioiada, let Ioiada genuit Ionathan, et Ionathan genuit 
eddoa. 

12iJIn diebus autem Ioacim erant sacerdotes et principes fami- 
liarum Saraiae Maraia, Ieremiae Hanania, 13 Esdrae Mosollam, 
Amariae Iohanan, 14 Milicho Ionathan, Sebeniae Ioseph, 15 Haram 
Edna, Maraioth Helci, 16 Adaiae Zacharia, Genthon Mosollam, 
17 Abiae Zechri, Miamin et Moadiae Phelti, 18 Belgae Sammua, 
Semaiae Ionathan, 19Ioiarib Mathanai, Iodaiae Azzi, 2° Sellai 
Celai, Amoc Heber, 21 Helciae Hasebia, Idaiae Nathanaél. 22 Le- 
vitae in diebus JEliasib et Ioiada et Iohanan et Ieddoa scripti prin- 
cipes familiarum et sacerdotes in regno Darii *persae; 2% filii Levi 
principes familiarum scripti in Jibro verborum dierum et usque 
ad dies Ionathan filii Eliasib. 24 Et principes levitarum Hasebia, 
Serebia et ™Iosue filius Cedmihel et fratres eorum per vices suas, 
mut laudarent et confiterentur °iuxta praeceptum David ?viri Dei, et 








— 402 —: 








et dedicaiionem murorum victimis et choris celebratam describit (27-42). 
Brevis appendix (12,43-13,31) refert quomodo Esdra et Nehemia res ad 
culium oertinentes apte ordinaverint et ab alienigenis populum  sepa- 


LIBER Il ESDRAE 
12, 255= 13, 7 











_ Yobservarent aeque per ordinem. 25 ”Mathania et Becbecia, Obedia, 
| Mosoilam, Telmon, Accub custodes portarum et ‘vestibulorum ante 
-portas: 26hi in diebus ‘Ioacim filii Iosue filii “Iosedec et in diebus 
| Nehemiae ducis et Esdrae sacerdotis scribaeque. 

2/ vin dedicatione autem muri Ierusalem requisierunt levitas de 
omnibus locis suis, ut adducerent eos in Ierusalem et facerent dedi- 
cationem et laetitiam in actione gratiarum et cantico et “in cymba- 
lis, psalteriis et citharis. 28 Congregati sunt autem filii cantorum de 
Ycampestribus circa Ierusalem et de villis Nethuphati 29 et de domo 
Galgal et de regionibus Geba et Azmaveth, quoniam villas aedifica- 
verunt sibi cantores in circuitu Jerusalem. 

30 Et *mundati sunt sacerdotes et levitae, et mundaverunt popu- 
lum et portas et murum. 21 Ascendere autem feci principes Iuda 
super murum et statui duos magnos choros laudantium. Et “ierunt 
ad dexteram super murum ad Yportam sterquilinii. 32 Et ivit 
post eos Osaias et media pars principum Iuda 3% et Azarias, Esdras 
et Mosollam, Iudas et Beniamin et Semeia et Ieremias; 324 et de filiis 
sacerdotum “in tubis Zacharias filius Ionathan, filius Semeiae, filius 
Mathaniae, filius Michaiae, filius Zechur, filius Asaph 35 et fratres 
eius Semeia et Azareel, Malalai, Galalai, Maai, Nathanaél et Iudas 
et Hanani in %vasis cantici David ¢viri Dei; et Esdras scriba ante 
eos in /Jporta fontis. 36Et contra eos ascenderunt in gradibus 
civitatis David in Yascensu muri super domum David et usque ad 
Xportam aquarum ad orientem. 

37 Et ‘chorus secundus gratias referentium ibat ex adverso, et 
ego post eum et media pars populi super murum et super /turrim 
furnorum et usque “ad murum latissimum 38 et super /portam 
Ephraim et super ™portam antiquam et super “portam piscium 
et °turrim Hananeel et turrim Emath et usque ad Pportam gregis, 
et steterunt in Yporta custodiae; 329 steteruntque duo chori lau- 
dantium in domo Dei, et ego et dimidia pars magistratuum mecum. 
40 Et sacerdotes Eliachim, Maasia, Miamin, Michea, Elioénai, Zacha- 
ria, Hanania in tubis; 4let Maasia et Semeia et Eleazar et Azzi 
et Iohanan et Melchia et Aelam et Ezer. Et clare cecinerunt canto- 
res et Iezraia praepositus. 42 Et immolaverunt in die illa victimas 
magnas et laetati sunt; Deus enim laetificaverat eos laetitia magna; 
sed et uxores eorum et liberi gavisi sunt, et audita est laetitia leru- 
salem procul. 

43rRecensuerunt quoque in die illa viros super gazophylacia 
thesauri ad libamina et ad primitias et ad decimas, ut introferrent 
per eos principes civitatis in decore gratiarum actionis, sacerdotes 
et levitas; quia laetificatus est Iuda in sacerdotibus et levitis adstan- 
tibus. 44Et custodierunt observationem Dei sui et observationem 
expiationis et cantores et ianitores ‘iuxta praeceptum David et Salo- 
monis filii eius; 45 quia in diebus David et ‘Asaph ab exordio erant 
principes constituti cantorum in carmine laudantium et confitentium 
Deo. 46 Et omnis Israél in diebus Zorobabel et in diebus Nehemiae 
dabant partes cantoribus et ianitoribus “per dies singulos; et Vsan- 
ctificabant levitas, et “levitae sanctificabant filios Aaron. 
| In die autem illo “ectum est in volumine Moysi, audiente po- 

pulo, et inventum est scriptum in eo, quod !non debeant introire 
Ammonites et Moabites in ecclesiam Dei usque in aeternum; 2e0 
quod non occurrerint filiis Israél cum pane et aqua et “conduxerint 
adversum eos Balaam ad maledicendum eis, et convertit Deus noster 
maledictionem in benedictionem. 3 Factum est autem, cum audissent 
legem, “separaverunt “omnem alienigenam ab Israél. 

4Et super hoc erat /Eliasib sacerdos, qui %fuerat praepositus in 
gazophylacio domus Dei nostri et proximus ”Tobiae. 5 Fecit ergo 
sibi gazophylacium grande, et ibi erant ante eum reponentes munera 
et tus et vasa et decimam frumenti, vini et olei, ‘partes levitarum et 
cantorum et ianitorum et primitias sacerdotales. 6 In omnibus autem 
his non fui in Ierusalem, quia Janno tricesimosecundo Artaxerxis 
regis *“Babylonis veni ad regem et in fine dierum rogavi regem. 
7 Et veni in Ierusalem et intellexi malum, quod fecerat Eliasib To- 





OCEeyr. 92° 1-884, 035 
fCO.utt, 17,19. ci, 2 Pat’ $..14. 
St. tear.26; ts: 

t vr. 10. 

ucp. 8, 9. — cf. 1 Par 6, 14, 


ae 
v Nm 7, 10. 
¢V..x Parersete, 


yYcp. 3, 22. 


2 Cp. 13, 22; 30. 


acf. vr. 38. 
Diep. 27 wae) 35. 


ONa& Prats; 224, 


dy. te Par. 234.5. 
evr. 24. 
f Cp) °2,°°243"* 35 2S: 
€p: 3; <18. 
hcp. 3, 26; 8, 1, 3, 16. 
icf. vr. 31. 
4 CDi ,2 TI. 


qv. cp. 3, 256 


rcp. 13, §, 12, 13. — cf. 2 Par 
CTU SS Gilgh 


SV, 4 Par 253: 26. 
ty Par 25, 13.2 Par.29-30: 


af Il; 233 2 Pargyx,<16. 

v Nm 18, 21, 24. 

x cp. 10, 38, 39. — v. Nm 128, 
26-28. 


acp. 8, 3, 8, 9, 18; 9, 3. — 
che DE : 32,23: er rae 4ORE 


23,2: 
b:V, 7 Dt 2357 3-8. 


cNm; 22, 5, 6: 
dv. ‘cpio, 2. 
ecf. Ex 12, 28; Nm rt, 4. 


fF N1.228¥ Cp..3,-.1,20; 12,10. 
sc. cp. 12, 44. 

cp. 2, 10. 
iNm 18, 22, 24. 


icp. 5, 14. 
Rctos. Es*6,-22. 











LIBER II ESDRAE 
13, 8-31 


raverint (43-1, 3), necnon quomodo Nehemia a Babylone, quo revocatus 
Juerat a rege Artaxerxe, in ludaeam reversus populum ad legis obser- 
vationem iterum revocaverit (4-31), 








Eyres: 


m2: Par’ 209, 95:36, 183 


ncp. 10, 37; 2 Par 31, 4. — 
ck. Mil 358. 

Ocp. I2, 28,929, 

p vr. 17, 25. 

Gct. ‘epsio, 


¥- cf. \cpicro, 2 ee 12-14; 
SCisiaePar 31, 125.33; 


tcp. 7, 2. — cf. 1 Cor-4, 2 


Al ae 

29]. 
UNL. 22," 352 -Cp. Ss. 204 
vcf. Ex’ 20, IO. 


%V. cp. 10, 3x3 
yvr. 21. 


2 Vr. LI. 


act, Mt 12>. 
bv. Js 17, 19- 23, 


CLV 23)! 32. 


ONY. 183 


€ Cp. £27130; 


iV. V0. X4; 315 cp. 2, 19. 


gi Es 9; 2; a 10. 

Cf. Ch ay 9%: 

icf. vena: 2 Eso, 2 

tee Ree 

kt Es 10, 5. — cf. cp. 10, 20, 
30. 

Lv. 3 Rg 3, 1. 

m3 Rg 3, 23/612) Pars, 2; 

ncf. 2 Rg 12, 24. 

o3 Rg 11, t, 4. 


PIAESs210;°2} 

CCp.i 12; 10,-2%,, 22. 

FV 4, 7. Cp. By ¥F RSs al Fz! 
S'CD,. 2,070) TO. 


v cp. 10, 40. 
1 ES 10, 14: 
VV LAS 23's Cp, Bao. 


in D. 5 Spbr. [v. vr. 





biae, ‘ut faceret ei thesaurum in vestibulis domus Dei. 8 Et malum 
mihi visum est valde, et proieci vasa domus Tobiae foras de ga- 
zophylacio 9 praecepique, et ™emundaverunt gazophylacia; et ret- 
tuli ibi vasa domus Dei, sacrificium et thus. 

10 Et cognovi quod “partes levitarum non fuissent datae, et fu- 
gisset unusquisque °in regionem suam de levitis et cantoribus et 
de his qui ministrabant; 11 et egi causam adversus magistratus et 
dixi: ¢Quare dereliquimus domum Dei? Et congregavi eos et feci 
stare in stationibus suis. 12Et omnis Iuda apportabat "decimam 
frumenti, vini et olei in horrea. 13 Et Sconstituimus super horrea 
Selemiam sacerdotem et Sadoc scribam et Phadaiam de levitis et 
iuxta eos Hanan filium Zachur, filium Mathaniae, tquoniam fideles 
comprobati sunt; et ipsis creditae sunt partes fratrum suorum. 
14uMemento mei, Deus meus, pro hoc; et ne deleas miserationes 
meas quas feci in domo Dei mei et in caeremoniis eius. 

15In diebus illis vidi in Iuda calcantes torcularia Yin sabbato, 
portantes acervos et onerantes super asinos vinum et uvas et ficus 
et omne onus “et inferentes in Ierusalem die sabbati; et Yconte- 
status sum, ut in die, qua vendere liceret, venderent. 16Et Tyrii 
habitaverunt in ea inferentes pisces et omnia venalia, et vendebant 
in sabbatis filiis Iuda in Ierusalem. 17?Et obiurgavi optimates Iuda 
et dixi eis: Quae est haec res mala quam vos facitis, et “profanatis 
diem sabbati? 18 SNunquid non haec fecerunt patres nostri, et ad- 
duxit Deus noster super nos omne malum hoc et super civitatem 
hanc? Et vos additis iracundiam super Israél violando sabbatum. 

19 Factum est autem, “cum quievissent portae Ierusalem in die sab- 
bati, dixi, et clauserunt ianuas, et praecepi ut non aperirent eas 
usque post sabbatum, et de pueris meis constitui super portas ut 
nullus inferret onus in die sabbati. 2 Et manserunt negotiatores et 
vendentes universa venalia foris Ierusalem semel et bis. 21 4Et 
contestatus sum eos et dixi eis: Quare manetis ex adverso muri? 
Si secundo hoc feceritis, manum mittam in vos. Itaque ex tempore 
illo non venerunt in sabbato. 22 Dixi quoque levitis, ut mundaren- 
tur et venirent ad custodiendas portas et sanctificandam diem sab- 
bati. Et ‘pro hoc ergo memento mei, Deus meus, et parce mihi 
secundum multitudinem miserationum tuarum. 

23 Sed et in diebus illis vidi Iudaeos %ducentes uxores “azoti- 
das, ‘ammonitidas et moabitidas, 24 et filii eorum ex media parte 
loquebantur azotice et nesciebant loqui iudaice et loquebantur iuxta 
linguam Populi et populi. 25 Et jobiurgavi eos et maledixi. Et ce- 
cidi ex eis viros et decalvavi eos et “adiuravi in Deo, ut non darent 
filias suas filiis eorum et non acciperent de filiabus eorum filiis suis 
et sibimetipsis, dicens: 26 /N unquid non in huiuscemodi re peccavit Sa- 
lomon rex Israél? Et ™certe in gentibus multis non erat rex similis 
ei et “dilectus Deo suo erat, et posuit eum Deus regem super omnem 
Israél; °et ipsum ergo duxerunt ad peccatum mulieres alienigenae. 
27 Nunquid et nos inoboedientes faciemus omne malum grande hoc, 
Put praevaricemur in Deo nostro et ducamus uxores peregrinas? 
28 De filiis autem @Ioiada filii "Eliasib sacerdotis magni, gener erat 
sSanaballat horonites, quem fugavia me. 29 ‘Recordare, Domine Deus 
meus, adversum eos qui polluunt sacerdotium “iusque sacerdotale et 
leviticum. 

30 Tgitur mundavi eos ab omnibus alienigenis et constitui ordines 
sacerdotum et levitarum, unumquemque in ministerio suo let in 
voblatione lignorum 7in temporibus constitutis et in primitivis. YMe- 
mento mei, Deus meus, in bonum. Amen. 





— 404 — 















— 











Pelee tC BPA E 


~ Hlopras ex tribu et civitate Nephthali, quae est in 
i; superioribus Galilaeae supra’ Naasson, post viam 
quae ducit ad occidentem in sinistro habens civi- 
tatem Sephet, 2cum captus esset in diebus @Sal- 
manasar regis Assyriorum, in captivitate tamen 
positus °viam veritatis non deseruit; ?ita ut om- 
nia, quae habere poterat, cotidie concaptivis fra- 
—_—=_ 1) tribus, qui erant ex eius genere, impertiret. 4Cum- 
que esset i1unior omnibus in tribu Nephthali, nihil tamen puerile 
gessit in opere. 5 Denique, cum irent omnes ad vitulos aureos, 
Cquos Ieroboam fecerat rex Israél, hic solus fugiebat consortia om- 
nium; sed %pergebat in Ierusalem ad templum Domini et ibi ado- 
rabat Dominum Deum Israél, “omnia primitiva sua et fdecimas suas 
fideliter offerens; 7 ita ut in %tertio anno proselytis et advenis mi- 
nistraret omnem decimationem. 8 Haec et his similia secundum le- 
gem Dei puerulus observabat. 

9Cum vero factus esset vir, “accepit uxorem Annam ‘de tribu 
sua genuitque ex ea fillum Jnomen suum imponens ei. 10 Quem ab 
infantia *timere Deum docuit et abstinere ab omni peccato. 

11 Tgitur cum per capitivitatem devenisset cum uxore sua et filio 
in civitatem 'Niniven cum omni tribu sua, 12cum omnes ederent 
Mex cibis gentilium, iste custodivit animam suam et “nunquam con- 
taminatus est in escis eorum. 

13 Et quoniam memor fuit Domini in toto corde suo, dedit illi 
Deus gratiam in conspectu Salmanasar regis, 14 et dedit illi pote- 
statem quocumque vellet ire, habens libertatem quaecumque facere 
voluisset. 15 Pergebat ergo ad omnes, qui erant in captivitate, et 
monita salutis dabat eis. 16 Cum autem venisset in 9Rages civita- 
tem ?Medorum, et ex his quibus Yhonoratus fuerat a rege habuisset 
Tdecem talenta argenti, 17 et cum in multa turba generis sui Ga- 
belum egentem videret, qui erat ex tribu eius, sub chirographo dedit 
ili memoratum pondus argenti. 

18 Post multum vero temporis, mortuo Salmanasar rege, ®*cum 
regnaret Sennacherib filius eius pro eo, et filios Israél exosos habe- 
ret in conspectu suo, 19 Tobias cotidie pergebat per omnem cogna- 
tionem suam et consolabatur eos dividebatque unicuique prout po- 
terat de facultatibus suis. 2*Esurientes alebat nudisque vestimenta 
praebebat et “mortuis atque occisis sepulturam sollicitus exhibebat. 
21 YDenique, cum reversus esset rex Sennacherib fugiens a Iudaea pla- 
gam, quam circa eum fecerat Deus “propter blasphemiam suam, et ira- 
tus multos occideret ex filiis Israél. Tobias scpeliebat corpora eorum. 
22 At, ubl nunuatum est regl, iussit eum occidi et tulit omnem 
substantiam eius. 23 Tobias vero cum filio suo et cum uxore fugiens 
nudus latuit, quia multi diligebant eum. 

24vPost dies vero quadraginta quinque occiderunt regem filii 
ipsius; 25 et reversus est Tobias in domum suam, omnisque facultas 
eius restituta est ei. 

2 Post haec vero, cum esset dies festus Domini, et %factum esset 

prandium bonum in domo Tobiae, 2 dixit filio suo: 2Vade et 
adduc aliquos de tribu nostra timentes Deum, ut epulentur nobiscum. 
3 Cumque abisset, reversus nuntiavit ei unum ex filiis Israél iugula- 
tum iacere in platea. Statimque exsiliens de accubitu suo relinquens 
prandium, ieiunus pervenit ad corpus, 4 tollensque illud portavit ad 
domum suam occulte, ut, dum sol occubuisset, caute sepeliret eum. 





LIBER TOBIAE 
1 1—2, 4 








1-14] LL. in D 3 Spbr. 
a4 Rg 17, 3; 18, 9-11. 
b Ps 118, 30. 


c 3 Rg 12, 28-30. 
dv. Dt 16, 16. 


ev. Ex 23, IQ. 

6] * cf. Conc. Trid. s. XXV cp. 
12 de Ref. 

f lw 297,530; Dt\44,°22:2 


qi 14, 28, 29. 

ep; 2; Is 

tcf. Nm 36, 6, 7. 

jck. Loter6t. 

k Pro 3, 7. — cf. 2 Tm 3, 15. 

aap 10, aK. 

m ihZ 4, 13; US YQ, 3- 

a fat ir2)ae4Dni1,:/8; 
10, 148. 


1 Cor 


ocp. 4, 21. — Jdt 1, 9. 

Gn 10, 2; 4 Rg 17, 6; 18, 
Ir. — cf. cp. 9, 5. 

gq Sap 10, 10, II. 

rcp. 4, 21. — v. Ex 38, 24, 25. 


8.4: Re 18, 13. 


top. 4, 273 ‘Jb. 91, '27;-193- Is 
58, 70 Chi Bb: 95s iS5,¢200. 

ucp. 2, 7, 8; 8, 14. — cf. Ecli 
38, 16. 

v + Rg 19, 35. 36; Ecli 48, 24; 
S 37,.36;%3 Me 8,29)" FS, 


22. 
x4 Rg 18, 13; Ec]i 48, 20; Is 
30,18, 20; 2EUMC. Fe Als 


¥4/ES 39; 37;_2 Par 32, 21; 
Is'37,:38; 2 Me 8, 19. 


1-18] LL. in fr. 2 p. D. 3 Spor. 
acf. Dt 16, 9-11. 
bv. Ecli 9, 22. 





— 205 — 








LIBER TOBIAE 
2,5 — 3, 16 


Tobiae et Sarae in Deum pietas et fiducia (1, 1-3, 25) eorumque solacium et praemium (4, 1-14, 
17). Tobias exsul in Assyria a lege Dei non recedit, concaptivis subvenit 
(/, 1-2, 18) et, quamvis aerumnis vexatus, non amittit substinentiam 








oes Gn st. 54. 


d Am 8, 10. — cf. 1 Mc Tt, 41. 
ON: CPi, 20: 


JiCDe-%523e.285 
cli an 26ar: 
frcf. Ac 5, 29. 


Op; 65.95 (1350 45 


7 chi Jost e318 
RAD" 15/3226 


Ubi 1402 3% 
m Jb 6, 23, 26; 13, 4; 19, 2 


n Jb 12, 4; Sap 5, 3. 
o Jb 4, 6. 


8, 5. — cf. Ac 3, 25. 

q 2 Mc 7, 4st Heb, i137. 

Mee a5; Heb 12, 2. 

rt Mc 10 

19-3, 6] LL oes 5.0. L...3 
Spor. 


S3Dt 22,02: 
ticf.’ Jb'2, 9;' Ecli rz, 25, 
CD? L20. 


aEc 7, 8. 

bi. £33 35: Ps 227856737: 

¢ Ps 24, 10. 
3] v. or. 15 

3 Ant. in MS a. D. 3 Spbr. ad 
Pss. Paenit. et ad praep. ad 
Ms. 

d Ecli 23, ES Re 

ron 8. 18. + Va, Dt -28,. 215, 


f cf. Nm 11, 
ie L¢.16, 
73 Rg 19 

ae 
f. 15. 


13: 3 Rg 19, 4 


G "Jb i: 15; Ecli 
- 17; Si02 Cor 1, 
oan, € 


lv. cp. 6, 14. 

mcp. 6, 14; 8, 3. 

mcl. ES 2, 14. 

02 Rg 18, 33; 3 Rg 17, 19. — 
cf. Jdt 9, 1. 


pep. r1,17; Is 54,8; Hab 3,2 
qSap 11, 245 Cis? 13 3, 
47; Is’ 52, 


13] Cp. in me ‘ss. Redempt, — 
R. in s. ss. nom. J. et in D. 
5 Spor. 

Ft VIO. 





5 Cumque occultasset corpus, “manducavit panem cum luctu et tre- 
more §& memorans illum sermonem, quem dixit Dominus per Amos 
prophetam : ’dDies festi vestri convertentur in lamentationem et 
luctum’. 7Cum vero sol occubuisset, abiit et ¢sepelivit eum. 8 Ar- 
guebant autem eum omnes proximi eius dicentes: Iam huius rei 
causa /interfici iussus es et vix effugisti mortis Yimperium; et ite- 
rum sepelis mortuos? 9Sed Tobias “plus timens Deum quam 
regem rapiebat corpora occisorum et occultabat in domo sua et 
mediis noctibus sepeliebat ea. 

10 Contigit autem ut quadam die fatigatus a sepultura, veniens 
in domum suam iactasset se iuxta parietem et obdormisset, 11 et 
ex nido hirundinum dormienti illi calida stercora inciderent super 
oculos eius ‘fieretque caecus. 12 Hanc autem tentationem ideo per- 
misit Dominus evenire illi, ut pposteria daretur exemplum patientiae 
eius, Jsicut et sancti Iob. 3.Nam, cum ab infantia sua semper 
Deum timuerit et mandata eius custodierit, *non est contristatus 
contra Deum quod plaga caecitatis evenerit ei; 14sed immobilis in 
Dei timore permansit /agens gratias Deo omnibus diebus vitae 
suae. 15 Nam sicut beato Iob “insultabant reges, ita isti parentes 
et cognati eius “irridebant vitam eius dicentes: 16 °Ubi est spes tua, 
pro qua elemosynas et sepulturas faciebas? 17 Tobias vero incre- 
pabat eos dicens: Nolite ita loqui; 18 quoniam ?filii sanctorum su- 
mus et %vitam illam exspectamus, quam Deus daturus est his qui 
"fidem suam nunquam mutant ab eo. 

19 Anna vero uxor eius ibat ad opus textrinum cotidie et de 
labore manuum suarum victum, quem consequi poterat, deferebat. 
20 Unde factum est ut haedum caprarum accipiens, detulisset domi: 
21 cuius cum vocem balantis vir eius audisset, dixit: Videte, ne 
forte furtivus sit; reddite eum dominis suis, quia snon licet nobis 
aut edere ex furto aliquid aut contingere. 22Ad haec ‘uxor eius 
irata respondit: Manifeste vana facta est spes tua et Yelemosynae 
tuae modo apparuerunt. 23Atque his et aliis huiuscemodi verbis ex- 
probrabat ei. 

Tunc Tobias “ingemuit et coepit orare cum lacrimis 2 dicens: 

bTustus es, Domine, et omnia iudicia tua iusta sunt, et “omnes 
viae tuae misericordia et veritas et iudicium., 3 Et nunc, Domine, 
memor esto mei et %ne vindictam sumas de pencalils meis neque 
reminiscaris delicta mea vel parentum meorum. 4 °Quoniam non 
oboedivimus praeceptis tuis, ideo traditi sumus in direptionem et 
captivitatem et mortem et in fabulam et in improperium omnibus 
nationibus, in quibus dispersisti nos. 5 Et nunc, Domine, magna 
iudicia tua, quia non egimus secundum praecepta tua et non ambu- 
lavimus sinceriter coram te. 6 Et nunc, Domine, secundum volun- 
tatem tuam fac mecum et Spraecipe in pace 9recipi spiritum meum; 
hexpedit enim mihi mori magis quam _vivere. 

7iKadem itaque die contigit ut JSara filia Raguelis, in “Rages 
civitate Medorum, et i audiret improperium ab una ex ancillis 
patris sui; 8 quoniam ‘tradita fuerat septem Viris, et ™daemonium 
nomine Asmodaeus occiderat eos, mox ut ingressi fuissent ad eam. 
9 Ergo, cum pro culpa sua increparet puellam, respondit ei dicens: 
Amplius ex te non videamus filium aut filiam super terram, inter- 
fectrix virorum tuorum. 10”Nunquid et occidere me vis, sicut iam 
occidisti septem viros? Ad hanc vocem perrexit in °superius cubi- 
culum domus suae et tribus diebus et tribus noctibus non mandu- 
cavit neque bibit, 11 sed in oratione persistens cum lacrimis depre- 
cabatur Deum, ut ab isto improperio liberaret eam. 

12 Factum est autem die tertia, dum compleret orationem, bene- 
dicens Dominum 13 dixit: Benedictum est nomen tuum, Deus pa- 
trum nostrorum, ?qui, cum iratus fueris, misericordiam facies et Yin 
tempore tribulationis peccata dimittis his qui invocant te. 14 Ad te, 
Domine, faciem meam converto, ad te oculos meos dirigo. 15 Peto, 
Domine, ut de vinculo improperii huius absolvas me, aut certe ‘de- 
super terram eripias me. 16 Tu scis, Domine, quia nunquam con- 
cupivi virum et mundam servavi animam meam ab omni concupi- 





— 406 — 








(19-3, 6). Quapropter Deus eum una cum Sara, quae contumeliis affecta 
(7-10) divinum auxilium expetierat (11-23), mittens angelum suum exau- 
dit (24,25). Etenim Tobiae filio edocto a patre (4, 1-23), at nescienti quo- 


LIBER TOBIAE 
3, 17— 5, 6 








17 Nunquam cum ‘ludentibus miscui me neque cum his 
qui in levitate ambulant participem me praebui. 18 Virum autem 
cum timore tuo non cum libidine mea consensi suscipere. 19 Et, 
aut ego indigna fui illis, aut “ili forsitan me non fuerunt digni, 
quia forsitan viro alii conservasti me. 20“Non est enim in hominis 
potestate consilium tuum. 21 Hoc autem pro certo habet omnis qui 
te colit, quod vita eius, “si in probatione fuerit, coronabitur; si 
autem in tribulatione fuerit, liberabitur et, si in correptione fuerit, 
ad misericordiam tuam venire licebit. 22*Non enim delectaris in 
perditionibus nostris; quia Ypost tempestatem tranquillum facis et 
post lacrimationem et fl2ztum exsultationem infundis. 23 Sit nomen 
tuum, Deus Israél, benedictum in saecula. 

24 2Jn illo tempore exauditae sunt preces amborum in conspectu 
gloriae summi Dei, 25et ¢missus est angelus Domini sanctus ?Ra- 
phaél, “ut curaret eos ambos, quorum uno tempore @sunt orationes 
in conspectu Domini recitatae. 

Igitur, cum Tobias putaret “orationem suam exaudiri ut mori 

potuisset, vocavit ad se Tobiam filium suum 2 dixitque ei: Audi, 
fili mi, verba oris mei, et ea in corde tuo quasi fundamentum con- 
strue. % Cum acceperit Deus animam meam, corpus meum sepeli, et 
bhonorem habebis matri tuae omnibus diebus vitae eius; 4 ¢memor 
enim esse debes quae et quanta pericula passa sit propter te in 
utero suo. 5Cum autem et ipsa compleverit tempus vitae suae, 
dsepelias eam circa me. 

6 Omnibus autem diebus vitae tuae “in mente habeto Deum, et 
cave ne aliquando peccato consentias et praetermittas praecepta Do- 
mini Dei nostri. 7/Ex substantia tua fac elemosynam, et 9noli aver- 
tere faciem tuam ab ullo paupere; ita enim fiet ut "nec a te aver- 
tatur facies Domini. 8 *Quomodo potueris, ita esto misericors. 
9Si multum tibi fuerit, abundanter tribue; Jsi exiguum tibi fuerit, 
etiam exiguum libenter impertiri stude. 10*Praemium enim bonum 
tibi thesaurizas in die necessitatis; 11 /quoniam elemosyna ab 
omni peccato et a morte liberat et non patietur animam ire in te- 
nebras. 12™Fiducia magna erit coram summo Deo elemosyna omni- 
bus facientibus eam. 13 ”Attende tibi, fili mi, ab omni fornicatione 
et, praeter uxorem tuam, nunquam patiaris crimen scire. 14 CSuper- 
biam nunquam in tuo sensu aut in tuo verbo dominari permittas; 
Pin ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. 15 @Quicumque tibi 
aliquid operatus fuerit statim ei mercedem restitue, et merces mer- 
cennarii tui apud te omnino non remaneat. 167Quod ab alio oderis 
fieri tibi, vide ne tu aliquando alteri facias. 178’Panem tuum cum 
esurientibus et egenis comede et de vestimentis tuis nudos tege. 
18 ’Panem tuum et vinum tuum super sepulturam iusti constitue et 
“noli ex eo manducare et bibere cum peccatoribus, 19 “Consilium sem- 
per a sapiente perquire. 20 “Omni tempore benedic Deum, et Ypete ab 
eo ut vias tuas dirigat, et omnia consilia tua in ipso permaneant. 

21 Indico etiam tibi, fili mi, *dedisse me decem talenta argenti, 
dum adhuc infantulus esses, Gabelo in Rages civitate Medorum, et 
chirographum eius apud me habeo. 22 Et ideo perquire quomodo ad 
eum pervenias et recipias ab eo supra memoratum pondus argenti 
et restituas ei chirographum suum. 

23 Noli timere, fili mi: *pauperem quidem vitam gerimus, sed 
multa bona habebimus, si timuerimus Deum et recesserimus ab 
omni peccato et fecerimus bene. 

5 Tunc respondit Tobias patri suo et dixit: Omnia quaecumque 
praecepisti mihi faciam, pater. 2 Quomodo autem pecuniam hanc 
requiram, ignoro. Ille me nescit, et ego eum ignoro; quod signum 
dabo ei? Sed neque viam, per quam pergatur illuc, aliquando co- 
gnovi. * Tunc pater suus respondit illi et dixit: *@Chirographum qui- 
dem illius penes me habeo; quod dum illi ostenderis, statim resti- 
tuet. 4Sed perge nunc et inquire tibi aliquem fidelem virum, qui 
eat tecum, salva mercede sua, ut, dum adhuc vivo, recipias eam. 
5Tunc egressus Tobias invenit iuvenem splendidum stantem 
praecinctum et quasi paratum ad ambulandum. 6 Et ignorans quod 


scentia. 





sJr 15, 17. — cf. Ex 32, 6; 1 
Cor 10, 7. 


tet. ‘ep.77, 112% 

‘CD.9s T2; Jb 15,88, 
4; Sap 9, 13. 

vJc 1, 12. — cf. Rm 8, 28. 


a2)" Cateck: Ri Til ‘3; 30. 

x Sap 1, 13. — cf. Sap 2, 23. 

¥ PS .03,. 195, 748, $: Prose, 
Io. 


§ ci? Dn 6; 20, 27. 

24,25] R. etc. in fs. s. Raph. 
aet, LC 3;-26: Larch. 
OCD: Sa. 59,12, 8: 

OCpP.2 8,535 EL ESS 

@ cp. 12). 123 Ap? 8x5. 


@ V3..cpt' 376. 
2] * cf. Catech. R. Il, 18, 23; 


WIT, $522; 
] * cf. Catech. R. Ill, 549. 
b'ex 20> 12° Dt 5,6; Beli 3. 


emt 8; 21% 
6] v. ur. 23. ? 
i Dt.255.7,.05 Pro's; 94273 Ecli 


oy I; 7,10; 14, 13; LC 14,13. 
f Cil 4, 4. 

Mt 5, 7; Le.6, 37; Je 2,:13. 
i Ecli 35, 10-12. — cf. 1 Cor 16, 


pea San ON aaa» Rs oe 

9 OF Mito; 42%: Lc 21,°:2. 

k Ecli 29, 15; Mt 10, 2x3; Le 
EQS Saeny Tm 6, 19. 

+e 12, 9; Ecli 3, 33; 29, 15; 

NA: eae ; 

m Pro 19, 17; Ecli 35, 13. 

n Ac 15, 29; I Cor 6, 9; 1 Th 

o cf. Ecli 3, 20. [4. 3, etc. 

5-3] * Catech, R. III 7, 4. 

p Gn 3, 5; Ecli ro, 15. 

q Lv 19, 13; Dt 24, 14, 15. 

rMt 7, 12; Le 6, 31. — cf. 
Ecli 31, 18. 

sIs 58, 7; Ez 18, 7, 16; Mt 25, 
35, 36; Le 14, 13. — cf. Jb 


3I, 17-19. 
£ct. Beli: 30; 183) Jr46,-7. 
“ Ecli 12, 13;-33,:2, 
v Pro.39, 20:_Ecli 32, 24. 
© ¢p. 2;° 14: Echt 37. 77%0- 
aa R. in D. 3 Spbr 
yes: 24,°4) TIB, 5: 
S.CDxclg) LOpaT ye 
15,16] * cf. Catech. R.1II 8,'10. 
23] R. in D. 3 Spbr. 


@ OMGLI, 22% ; 

& Bs} err ar; 2) 3° -Ecli-ro, ‘23, 
a4 cfz Rms; 27352 Tm 
6, 


acp. 9, 3. 


ig t6 ora nt. et. R. ete. in Ise's. 
Raph. arch. 





— 407 — 








LIBER TOBIAE 
5,7 — 6) rg 








8 VE. 
CCP 13 175 Ay 22 


di: Es 6; 242 Jdtea;'1;..2 Me 
9, 3. 


11-13] ut sug. vr. 5. 
ECe Ch 2, 13° Jd*6; 1258S 


v5] * cf. Catech. <R. LV 30. 
fick. CD. ty 2 S% 
16-18] ut sup. vr. 5. 


&§ cp. 3, 25. 


21] * cf. Catech R.IV 9; 4. 
20] ut sup. vr. 5. 


21] Ant. in off. ss. Ang. cust. et 
V. in absol. Cordi 
fcep. 10, 11. — cf. Jdt 13, 20. 


gv. cp. 6, 6. 


hcp. 10, 4. 
2438) R. in D. 3 Spbr. 


iPs 90, 11. — cf. Gn 24, 7; 
_ Mt 18, ro. 
ep. LB, 121. 


acp. II, 9. 
b Gn 2, 14; Ecli 24, 35; Dn 


re vane 

ex ch. 6] plura in fs. s. Raph. 
archang. 

ccf. Mt 8, 25. 


dof, wr. 293 cep. 8; 2. 


CCD. 3: Fs 
f Nm 27, 8; 30, 8: Dt 25, 5; 
Rt 4, 4. 


gcp. 3, 8 ,10. 


hcf. Gn 42, 38. 


modo pecuniam Gabelo commodatam recuperet (5, 1-4) Raphaél adstat, 
eique itineris se comitem praebet (5-28). Quod iter cum una faciunt 
a pisce invadente et arcanis virtutibus praedito iuvenem servat (6, 1-9). 





. S. Franc, | 





bangelus Dei esset, salutavit eum et dixit: Unde te habemus, bone 
iuvenis? 7At ille respondit: Ex filiis Israél. Et Tobias dixit ei: 
Nosti viam quae ducit in regionem Medorum? 8 Cui respondit: 
Novi, et omnia itinera eius frequenter ambulavi et mansi apud %Ga- 
belum fratrem nostrum, qui moratur in Rages civitate Medorum, 
quae posita est in monte Ecbatanis. 9 Cui Tobias ait: Sustine me, 
obsecro, donec haec ipsa nuntiem patri meo. 

10 Tunc ingressus Tobias indicavit universa haec patri suo, super 
quae admiratus pater rogavit ut introiret ad eum. 11 Ingressus 
itaque salutavit eum et dixit: Gaudium tibi sit semper! 12 Et ait 
Tobias: @Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo et lumen 
caeli non video? 138 Cui ait iuvenis: Forti animo esto; in proximo 
est ut a Deo cureris. 14 Dixit itaque illi Tobias: Nunquid poteris 
perducere filium meum ad Gabelum in Rages civitatem Medorum, 
et, cum redieris, /restituam tibi mercedem tuam? 15 Et dixit ei an- 
gelus: Ego ducam et reducam eum ad te. 16 Cui Tobias respondit: 
Rogo te, indica mihi de qua domo aut de qua tribu es tu? 17 Cui 
SRaphaél angelus dixit: Genus quaeris mercennarii, an ipsum mer- 
cennarium qui cum filio tuo eat? 18Sed ne forte sollicitum te red- 
dam, ego sum Azarias Ananiae magni filius. 19 Et Tobias respondit: 
Ex magno genere es tu; sed peto ne irascaris quod voluerim co- 
gnoscere genus tuum. 20 Dixit autem illi angelus: Ego sanum ducam 
et sanum tibi reducam filium tuum. 21 Respondens autem Tobias 
ait: Bene ambuletis, et sit Deus in itinere vestro, et fangelus eius 
comitetur vobiscum. 

22 Tunc, paratis Yomnibus quae.erant in via portanda, fecit To- 
bias vale patri suo et matri suae, et ambulaverunt ambo simul. 
23 Cumque profecti essent, coepit mater eius “flere et dicere: Ba- 
culum senectutis nostrae tulisti et transmisisti a nobis. 24 Nunquam 
fuisset ipsa pecunia, pro qua misisti eum! 25 Sufficiebat enim nobis 
paupertas nostra, ut divitias computaremus hoc quod videbamus 
filium nostrum. 26 Dixitque ei Tobias: Noli flere: salvus perveniet 
filius noster et salvus revertetur ad nos, et oculi tui videbunt illum; 
27 credo enim quod ‘angelus Dei bonus comitetur ei et bene dispo- 
nat omnia quae circa eum geruntur, ita ut jcum gaudio revertatur 
ad nos. 28 Ad hanc vocem cessavit mater eius flere et tacuit. 

Profectus est autem Tobias, et %canis secutus est eum, et mansit 
prima mansione iuxta fluvium Tigris. 2 Et exivit ut lavaret 
pedes suos, et ecce piscis immanis exivit ad devorandum eum. 
Quem expavescens Tobias clamavit voce magna dicens: “Domine, 
invadit me. 4Et dixit ei angelus: Apprehende branchiam eius et 
trahe eum ad te. Quod cum fecisset, attraxit eum in siccum, et pal- 
pitare coepit ante pedes eius. 5 Tunc dixit ei angelus: Exentera 
hunc piscem et cor eius et fel et iecur repone tibi; sunt enim haec 
necessaria ad medicamenta utiliter. 6Quod cum fecisset, assavit 
carnes eius, et secum tulerunt in via: cetera salierunt, quae suffi- 
cerent eis quousque pervenirent in Rages civitatem Medorum. 7 Tunc 
interrogavit Tobias angelum et dixit ei: Obsecro te, Azaria frater, 
ut dicas mihi quod remedium habebunt ista, quae de pisce servare 
iussisti? 8 Et respondens angelus dixit ei: Cordis eius particulam, 
si super carbones ponas, fumus eius extricat omne genus daemonio- 
rum sive a viro sive a muliere, ita ut ultra non accedat ad eos; 
ba fel valet ad ungendos oculos in quibus fuerit albugo, et sana- 
untur. 

10 Et dixit ei Tobias: Ubi vis ut maneamus? 11 Respondensque 
angelus ait: Est hic Raguel nomine, vir propinquus de tribu tua; 
et hic habet filiam nomine Saram, sed neque masculum neque fe- 
minam ullam habet aliam praeter eam. 12/fTibi debetur omnis sub- 
stantia eius, et oportet eam te accipere coniugem. 
a patre eius, et dabit tibi eam in uxorem. 

14 Tunc respondit Tobias et dixit: Audio quia 9%tradita est septem 
viris, et mortui sunt; sed et hoc audivi, quia daemonium occidit 
illos. 15 Timeo ergo ne forte et mihi haec eveniant, et, cum sim 
unicus parentibus meis, *deponam senectutem illorum cum tristitia 


13 Pete ergo eam 





— 408 — 





palin i Tite ea 











eique suadet ut Raguelis filiam in uxorem petat (10-13), et quosiodo 
daemonem, qui priores Sarae maritos occiderat, fugare possit re- 
velat (14-22). Postquam a Raguele suscepti sunt, Tobias cum Sara 


LIBER TOBIAE 
6, 16 — 8, 9 








ad inferos. 16Tunc angelus Raphaél dixit ei: Audi me, et osten- 
dam tibi qui sunt, quibus praevalere potest daemonium. +47 Hi nam- 


og) dye) 6 ie 


non est intellectus; habet potestatem daemonium super eos. 
autem, cum acceperis eam, ingressus cubiculum /per tres dies con- 


tinens esto ab ea, et nihil aliud nisi orationibus vacabis cum ea. 


19Ipsa autem nocte, incenso iecore piscis, fugabitur daemonium. 
20 Secunda vero nocte, in copulatione sanctorum patriarcharum ad- 
mitteris. 21 Tertia autem nocte, benedictionem consequeris, ut filii 
ex vobis procreentur incolumes. 22 Transacta autem tertia nocte, 
accipies virginem cum timore Domini, “amore filiorum magis quam 
libidine ductus, ut 4in semine Abrahae benedictionem in filiis con- 
sequaris. 

Ingressi sunt autem ad Raguelem, et suscepit eos Raguel cum 

gaudio. 2Intuensque Tobiam Raguel dixit Annae uxori suac: 
4Quam similis est iuvenis iste consobrino meo! 3Et, cum haec 
dixisset, ait: Unde estis, iuvenes fratres nostri? At illi dixerunt: 
Ex tribu Nephthali sumus ex captivitate Ninive. 4 Dixitque illis 
Raguel: Nostis Tobiam fratrem meum? Qui dixerunt: Novimus. 
5 Cumque multa bona loqueretur de eo, dixit angelus ad Raguelem: 
Tobias, de quo interrogas, pater istius est. Et misit se Raguel, 
et %cum lacrimis osculatus est eum et plorans supra collum eius 
7 dixit: °Benedictio sit tibi, fili mi, quia boni et optimi viri filius 
es. 8 Et Anna uxor eius et Sara ipsorum filia lacrimatae sunt. 

9Postquam autem locuti sunt, praecepit Raguel occidi arietem 
et parari convivium. Cumque hortaretur eos discumbere ad prandium, 
10 Tobias dixit: “Hic ego hodie non manducabo neque bibam, nisi 
prius petitionem meam confirmes et promittas mihi dare Saram 
filiam tuam. 11 Quo audito verbo, Raguel expavit sciens “quid eve- 
nerit illis septem viris, qui ingressi sunt ad eam, et timere coepit 
ne forte et huic similiter contingeret. Et, cum nutaret et non daret 
petenti ullum responsum, 12 dixit ei angelus: Nol timere dare eam 
-isti, quoniam /‘huic timenti Deum debetur coniux filia tua; 9%prop- 
terea alius non potuit habere illam. 13 Tunc dixit Raguel: “Non 
dubito quod Deus preces et lacrimas meas in conspectu suo admi- 
serit, 14 et credo quoniam ideo fecit vos venire ad me, ut ista coniun- 
geretur cognationi suae ‘secundum legem Moysi, et nunc noli dubium 
gerere quod tibi eam tradam. 

15 Et apprehendens dexteram filiae dextrae Tobiae tradidit dicens: 
Deus Abraham, /Deus Isaac et Deus Iacob vobiscum sit et ipse coniun- 
gat vos impleatque benedictionem suam in vobis. 16Et accepta charta 
fecerunt conscriptionem coniugii. 17 Et post haec epulati sunt benedi- 
centes Deum. 18 Vocavitque Raguel ad se Annam uxorem suam et 
praecepit ei ut praepararet alterum cubiculum. 19 Et introduxit illuc 
Saram filiam suam et lacrimata est. 29 Dixitque ei: “Forti animo 
esto, filia mea. Dominus caeli det tibi gaudium pro taedio quod per- 
pessa es. 

8 Postquam vero cenaverunt, introduxerunt iuvenem ad eam. 2 Re- 

cordatus itaque Tobias ‘sermonum angeli protulit de cassidili 
suo partem iecoris posuitque eam super carbones vivos. 3 Tunc 
Raphaél angelus apprehendit daemonium et “religavit illud in “de- 
serto superioris Aegypti. 4Tunc hortatus est virginem Tobias dixit- 
que ei: Sara exsurge, et deprecemur Deum hodie et cras et secundum 
cras, quia his tribus noctibus Deo iungimur, tertia autem transacta 
nocte, in nostro erimus coniugio; 5 °filii quippe sanctorum sumus et 
non possumus ita coniungi sicut gentes quae ignorant Deum. §& Sur- 
gentes autem pariter instanter orabant ambo simul, ut sanitas dare- 
tur eis. 7 Dixitque Tobias: ?Domine Deus patrum nostrorum, 
dbenedicant te caeli et terrae mareque et fontes et flumina et omnes 
creaturae tuae, quae in eis sunt. 8*Tu fecisti Adam de limo terrae 
dedistique ei adiutorium Hevam. 9 Et nunc, Domine, tu scis quia 
8non Juxuriae causa accipic sororem meam coniugem, sed sola 
posteritatis dilectione, in qua benedicatur nomen tuum in saecula 








Vel, Fas. 7,°8; Ez 23, 20. 


jcf. Mt 17, 20. 


Rkcp. 8, 9. 
t-Gn 34,16: 22, 47.) 28: 


a cf. Ecli 30, 4. 


6 Gn 45, 14. 
€ cp: 05-9. 


dcf. Gn 24, 33. 


ecp. 3, 8. 


i Nm 36, 6-8. 


15] Int. (Ps. 127, 1) et Or. in 


_ Mis. pro Sponsis. 
2¢1; Gn24, 60%: RE ay tis Fee 


eO:"S, ‘We 


Icp. 6, 18, 19. 


3] Gr. et V. in fs. s. Raph. 
arch.. Catech. R. IV, ¢, 5. 

m Ap 20, 2. 

WC ONS £3 ae? bar 33356 Mt 
1250425 AD 18, 2: 


ocp. 2, 18. — cf. 1 Th 4, 4, 5. 
Prp.3,23: 1%,: 273. Da'3s'57. 
qDn 3, 57-88. 
*Gn' 2, 7, 18. 


$ cf; cp. 6,)'17° 





— 409 — 








LIBER TOBIAE 


feliciter sancteque matrimonium contrahit (7, 1-8, 24), angelum 
verc ad Gabelum mittit ut resumpta pecunia, ipsum ad nuptias adducat 
(9, 1-12). Tunc Tobia, qui ne longiori commoratione parenti suum ad- 








8, 10 — 10,4 
te Mr 33; 35: 
UV NT.. Fe 


“- 12, 6; 13, 8; jdt 8, 17; 
S 118,124. 
19] v. cp. 7, T5. 


ye 4 6, 11, ‘TS. 
YES 49, 14, 23. 


zcf. cp. 12, 21; Gn 29, 27; Jd 
14, 12-17. 


acp. 5, 18. 
6 cf. Rm 8, 18. 


6:ci. cp. 35-7. 
EGD.. 4; 453 5,3: 


€.CD..8; axe 


OD. 9; 7: 

Cr. Leu Fle 29; 

Fs of [ie oy Sage ae a 

hcf. Gn 50, 22; Jb 42, 6. 
PVECD.: £4, 75. 


j (Ecli 9, 22). 


acp. §, 23-25. 
vr. 7. 
4] UCD. §,. 23. 
ccf. :Pro rs, 307 Bak 35-4: 
dcp. 5, 23. 
e Ecli 30, 4-7. 
fcf. cp. 5, 23-25. 





saeculorum. 1° Dixit quoque Sara: Miserere nobis, Domine, miserere 
nobis, et consenescamus ambo pariter sani. . 

11 Et factum est circa ‘pullorum cantum, accersiri iussit Raguel 
servos suos; et abierunt cum eo pariter ut foderent sepulcrum; 
12 dicebat enim: Ne forte simili modo evenerit ei, quo et ceteris 
illis septem viris, qui sunt ingressi ad eam. 13 Cumque parassent 
fossam, reversus Raguel ad uxorem suam dixit ei: 14 Mitte unam 
ex ancillis tuis, et videat si mortuus est, ut sepeliam eum antequam 
illucescat dies. 15 At illa misit unam ex ancillis suis, quae ingressa 
cubiculum, repperit eos salvos et incolumes secum pariter dormien- 
tes. 16 Et reversa nuntiavit bonum nuntium, et benedixerunt Domi- 
num, Raguel videlicet et Anna uxor eius, 17 et dixerunt: “Benedi- 
cimus te, Domine Deus Israél, quia non contigit quemadmodum 
putabamus; 18 Yfecisti enim nobiscum misericordiam tuam et exclu- 
sisti a nobis inimicum persequentem nos; 19 misertus es autem 
“duobus unicis. Fac eos, Domine, plenius benedicere te et Ysacri- 
ficium tibi laudis tuae et suae sanitatis offerre, ut cognoscat univer- 
sitas gentium, quia tu es Deus solus in universa terra. 2 Statimque 
praecepit servis suis Raguel, ut replerent fossam, quam fecerant, 
priusquam elucesceret. 

21 Uxori autem suae dixit ut instrueret convivium et praepararet 
omnia quae in cibos erant iter agentibus necessaria. 22 Duas quoque 
pingues vaccas et quattuor arietes occidi fecit, et parari epulas 
omnibus vicinis suis cunctisque amicis. 23 Et adiuravit Raguel To- 
biam, ut *duas hebdomadas moraretur apud se. 24 De omnibus autem 
quae possidebat Raguel, dimidiam partem dedit Tobiae; et fecit 
scripturam, ut pars dimidia quae supererat, post obitum eorum Tobiae 
dominio deveniret. 

) Tunc vocavit Tobias angelum ad se, quem quidem hominem 

existimabat, dixitque ei: %Azaria frater, peto ut auscultes verba 
mea. 2 Si meipsum tradam tibi servum, °non ero condignus provi- 
dentiae tuae. 3 Tamen obsecro te ut adsumas tibi animalia sive ser- 
vitia et °vadas ad Gabelum in Rages civitatem Medorum reddasque 
ei @chirographum suum et recipias ab eo pecuniam et roges eum 
venire ad nuptias meas. 4Scis enim ipse quoniam numerat pater 
meus dies, et, si tardavero una die plus, contristatur anima eius. 
5 Et certe vides quomodo “adiuravit me Raguel, cuius adiuramen- 
tum spernere non possum. 6’ITunc Raphaél adsumens quattuor ex 
servis Raguelis et duos camelos in Rages civitatem Medorum per- 
rexit et inveniens Gabelum reddidit ei chirographum suum et recepit 
ab eo omnem pecuniam 7 indicavitque ei de Tobia filio Tobiae 
omnia quae gesta sunt, fecitque eum secum venire ad nuptias. 

8 Cumque ingressus esset domum Raguelis, invenit Tobiam discum- 
bentem, et exsiliens osculati sunt se invicem, et flevit Gabelus bene- 
dixitque Deum 9%et dixit: /Benedicat te Deus Israél, quia filius es 
optimi viri et iusti et timentis Deum et elemosynas facientis: 14 et 
dicatur benedictio super uxorem tuam et Ysuper parentes vestros; 11 et 
'videatis filios vestros et filios filiorum vestrorum *usque in tertiam et 
quartam generationem, et sit semen vestrum benedictum a Deo Israél, 
qui regnat in saecula saeculorum. 12 Cumque omnes dixissent: Amen, 
accesserunt ad convivium; sed et jJcum timore Domini nuptiarum 
convivium exercebant. 

Cum vero moras faceret Tobias causa nuptiarum, sollicitus 

erat pater eius Tobias dicens: Putas quare moratur filius meus 
aut quare detentus est ibi? 2 Putasne Gabelus mortuus est, et nemo 
reddet illi pecuniam? 3 Coepit autem contristari nimis ipse et Anna 
uxor eius cum eo, et coeperunt ambo simul flere, eo quod die sta- 
tuto minime reverteretur filius eorum ad eos. 4 4Flebat igitur mater 
eius Yirremediabilibus lacrimis atque dicebat: Heu, heu me, fili mi, 
ut quid te misimus peregrinari, “lumen oculorum nostrorum, “bacu- 
lum senectutis nostrae, solacium vitae nostrae, ¢spem posteritatis 
nostrae? 5/Omnia simul in te uno habentes te non debuimus dimit- 
tere a nobis. §6 Cui dicebat Tobias: Tace et noli turbari; sanus est 
filius noster; satis fidelis est vir ille, cum quo misimus eum. 7 Illa 








— AIO — 





ventum praestolanti (10, 1-7) causa anxietatis sit, a socero veniam profi- 
ciscendi impetrarat (8-13), et recto itinere domum petit edoctusque ab an- 
gelo patris caecitati medetur (11, 1-17). Quod cum factum sit, cumque ad- 








autem nullo modo consolari poterat; sed cotidie exsiliens %circum- 
spiciebat et circuibat vias omnes, per quas spes remeandi videbatur, 
ut procul videret eum, si fieri posset, venientem. 

8 At vero Raguel dicebat ad generum suum: Mane hic, et ego 
mittam nuntium salutis de te ad Tobiam patrem tuum. 9% Cui To- 
bias ait: Ego novi quia pater meus et mater mea modo dies com- 
putant, et cruciatur spiritus eorum in ipsis. 19 Cumque verbis multis 
rogaret Raguel Tobiam, et ille eum nulla ratione vellet audire, tra- 
didit ei Saram et Jdimidiam partem omnis substantiae suae in pueris, 
in puellis, in pecudibus, in camelis et in vaccis et in pecunia multa; 
et salvum atque gaudentem dimisit eum a se J1dicens: “Angelus 
Domini sanctus ‘sit in itinere vestro perducatque vos incolumes, et 
inveniatis omnia recte circa parentes vestros, et videant oculi mei 
filios vestros priusquam moriar. 12 Et apprehendentes parentes filiam 
suam osculati sunt eam et dimiserunt ire 13 monentes eam hono- 
rare soceros, “diligere maritum, regere familiam, gubernare domum 
et seipsam irreprehensibilem exhibere. 

Cumque reverterentur, pervenerunt ad “Charan, quae est in me- 

dio itinere contra Niniven, undecimo die. 2 Dixitque angelus : 
Tobia frater, scis quemadmodum reliquisti patrem tuum. 3 Si placet 
itaque tibi, praecedamus, et lento gradu segquantur iter nostrum fa- 
miliae simul cum coniuge tua et cum animalibus. 4Cumque hoc 
placuisset ut irent, dixit Raphaél ad Tobiam: Tolle tecum ex °felle 
piscis, erit enim necessarium. Tulit itaque Tobias ex felle illo, et 
abierunt. 

5¢Anna autem sedebat secus viam cotidie in supercilio montis, 
unde respicere poterat de longinquo. 6 Et, dum ex eodem loco spe- 
cularetur adventum eius, ¢vidit a longe et ilico agnovit venientem 
filium suum currensque nuntiavit viro suo dicens: Ecce venit filius 
tuus. 7 Dixitque Raphaél ad Tobiam: At, ubi introieris domum 
tuam, statim “‘adora Dominum Deum tuum et gratias agens ei ac- 
cede ad patrem tuum et osculare eum. 8 Statimque lini super oculos 
eius ex felle isto piscis, quod portas tecum; scias enim quoniam 
mox aperientur oculi eius, et videbit pater tuus lumen caeli et in 
adspectu tuo gaudebit. 9% Tunc praecucurrit /canis, qui simul fuerat 
in via, et quasi nuntius adveniens blandimento suae caudae gaudebat. 
10 Et consurgens caecus pater eius, coepit offendens pedibus currere 
et, data manu puero, occurrit obviam filio suo 11let suscipiens 
osculatus est eum cum uxore sua, et coeperunt ambo flere 9prae 
gaudio. 12 Cumque adorassent Deum et gratias egissent, consederunt. 

13 Tunc sumens Tobias de felle piscis linivit oculos patris sui, 
14 et sustinuit quasi dimidiam fere horam, et coepit albugo ex oculis 
eius, quasi membrana ovi, egredi. 15 Quam apprehendens Tobias 
traxit ab oculis eius, statimque visum recepit. 16Et glorificabant 
Deum, ipse videlicet et uxor eius et omnes qui sciebant eum. 17 Di- 
cebatque Tobias: Benedico te, Domine Deus Israél, quia “tu cas- 
tigasti me et tu salvasti me; et ecce ego video Tobiam filium 
meum. 

18 Ingressa est etiam post septem dies Sara uxor filii eius et 
omnis familia sana et pecora et cameli et pecunia multa uxoris, sed 
et illa pecunia quam receperat a Gabelo. 19 Et narravit parentibus 
suis omnia beneficia Dei, quae fecisset circa eum per hominem qui 
eum duxerat. 20 Veneruntque Achior et Nabath consobrini Tobiae 
gaudentes ad Tobiam et congratulantes. ei de omnibus bonis, quae 
circa illum ostenderat Deus. 21 Et ‘per septem dies epulantes 
omnes cum gaudio magno gavisi sunt. 

Tunc vocavit ad se Tobias filium suum dixitque ei: Quid pos- 

sumus dare viro isti sancto, qui venit tecum? 2 Respondens 
Tobias dixit patri suo: Pater, quam %mercedem dabimus ei? aut 
quid dignum poterit esse beneficiis eius? 36Me duxit et reduxit 
sanum, pecuniam a Gabelo ipse recepit, uxorem ipse me habere 
fecit et daemonium ab ea ipse compescuit, gaudium parentibus eius 
fecit, meipsum a devoratione piscis eripuit, te quoque videre fecit 
lumen caeli, et bonis omnibus per eum repleti sumus. Quid illi ad 


LIBER TOBIAE 
10,8 — 12,3 








gctacp. ri, 5: 


Acf: Gn'24,-°55. 


i clvnsm 

jep. 8, 24. 

Rep. 5, 21. — cf. Ex 28, 20; 
32, 34; Jdt 13, 20. 

14 Rg 4, 26. 


MV Ere Ss LEU. oe BeSe 


a Gn 11, 31 (?). 


3] v. vr. 7. 
bcp. 6, 9. 


CCE. ep. £0, 7; 
ad cf: Le’ rs: 20: 


7,71 R. in fs. s. Raph. arch. 
ect, cp.) 6,728. 


fep. 5, I. 
gcp. 5, 27. 
Ps 77).™ Catech RAV 6 te 


WODs 3, 13, 233.53. ae Ne 
32, 39; 4 Re 5, 7; Sap 16, 13. 


*Gr 20)°27:- Jd 't4) 122 — ‘cf. 
CD ie eae a se 

1-17] LL. in fr. 5 p. D. 3 Spor. 
1-22] LL. in fs. s. Raph. ack: 

acp. 5, 14. 

Pcp. §;' 20. 





— AII — 








LIBER TOBIAE 
12,4 —13, 14 


ventante uxore tota domus magno gaudio repleta esset (18-21), pater et 
filius de praemio comiti benemerenti dando consulunt, at Raphaél se ma- 
nifestans disparet (12, 1-22). Mirantibus omnibus, Tobias gratias Deo 








c] R. ete. “ . s. Raph. arch, 
in Os 3 Sp etc. 
c ep. 18. 
71 V. of Fe fs. s. Jo. Nepom. 
. Mt 6, 1-18. 


ven 4: £85 0-cli 29, 15. 
7-151 FA vt Ce, (12, 14) in fs. 
Raph. 
#-131 L; a fs “On. DNIC. 
Ecli 40, £7. 
11 0). in fs. Ss. Hier. Aem. 
' Ps 10, 6. — cf. Pro 14, 343 
Rm 6, 23. 
hcp. I, 20. 
icp. 2, 3-7. 
rs] Catech. R. IV 15,9. 
jc 
1s-10} Amt. in fs. s. Raph. arch. 
* Ja Pros3, 22; Sap. rn, 
an 2, i; 2 Tm ES 
Heb 12, 6, 7; IG %,: es 
Ap 3, 


19. 
lAp 1, 4. — cf. Est 1, ro. 
m Js 5, 14. — Vv. Jd 13, 20. 
Cc 23, 36. 


ocf. Jd “4 “es 


pcf. Jo 

20] R. i ». - Spbr. et Cp. ut 
sup. vr. 12. 

qv. vr. 22; cp. 13, I sq. 


1-10] Cn. ad Ld. in y; = 


BYES CD: 3, 33 A 17; 
Dt 32, 39: 1 Rg 2, 6; Sap 
16, 13-15. 

bots cp. i344. 


cv. vr. 2, 10. 


Oth Teh, 27: 


eAm 5, 15; Jn 3, 9 


Pie x1, 46,47. 
g Pr 104, 42. 


ro] Ant. in fs. SS. Omn. et in 
ord. sepel. parvulos. 


kevre §. 

£3 VuNE Tas 

ex 13-22] plura in consecr. Eccl. 
i Is 60, I- sy 

jis 49, 23 

k Ps 85, 9: - Mic 4,2 LE 8188: 





haec poterimus dignum dare? 4Sed peto te, pater mi, ut roges 
eum, si forte dignabitur medietatem de omnibus quae allata sunt 
sibi adsumere. % Et vocantes eum, pater scilicet et filius, tulerunt 
eum in partem et rogare coeperunt ut dignaretur dimidiam partem 
omnium, quae attulerant, acceptam habere. 

6 Tunc dixit eis occulte : Benedicite Deum caeli et coram omnibus 
viventibus confitemini ei, “quia fecit vobiscum misericordiam suam. 
7Etenim sacramentum regis abscondere bonum est, opera autem 
Dei revelare et confiteri honorificum est. 8 7Bona est oratio cum 
ieiunio, et “elemosyna magis quam thesauros auri recondere; 9 fquo- 
niam elemosyna a morte liberat, et ipsa est quae purgat peccata, 
et facit invenire misericordiam et vitam aeternam ; 10 9qui autem 
faciunt peccatum et iniquitatem hostes sunt animae suae. 11 Mani- 
festo ergo vobis veritatem et non abscondam a vobis occultum ser- 
monem. 12/Quando orabas cum lacrimis et ‘sepeliebas mortuos et 
derelinquebas prandium tuum et mortuos abscondebas per diem in 
domo tua et nocte sepeliebas eos, Jego obtuli orationem tuam Do- 
mino. 13 *Et quia acceptus eras Deo, necesse fuit ut tentatio probaret 
te. 14 Et nunc misit me Dominus ut curarem te et Saram uxorem filii 
tui a daemonio liberarem; 15 ego enim sum Raphaél angelus, unus 
ex septem ‘qui adstamus ante Dominum. 

16 Cumque haec audissent, turbati sunt et trementes mceciderunt 
super terram in faciem suam. 17 Dixitque eis angelus: “Pax vobis, 
nolite timere. 18 Etenim, cum essem vobiscum, per voluntatem Dei 
eram. Ipsum benedicite et cantate illi. 19 Videbar quidem vobiscum 
manducare et bibere, sed ego °cibo invisibili et potu, qui ab homi- 
nibus videri non potest, utor. 2°”Tempus est ergo ut revertar ad 
eum qui me misit; vos autem benedicite Deum et @narrate omnia 
mirabilia eius. 

21 Et cum haec dixisset, ab adspectu eorum ablatus est, et ultra 
eum videre non potuerunt. 22 Tunc prostrati per horas tres in fa- 
ciem benedixerunt Deum, et exsurgentes narraverunt omnia mira- 
bilia eius. 

3 Aperiens autem Tobias senior os suum benedixit Dominum et 
dixit : [tuum ; 
Magnus es, Domine, in aeternum et in omnia saecula regnum 

2 @quoniam tu flagellas et salvas, deducis ad inferos et re- 
et non est qui effugiat manum tuam. [ducis, 
3 Confitemini Domino, filii Israél, 
et in conspectu gentium laudate eum; 
4 quoniam “ideo dispersit vos inter gentes, quae ignorant eum, 
ut vos enarretis mirabilia eius, et faciatis scire eos, 
quia non est alius Deus omnipotens praeter eum. 
5 cIpse castigavit nos propter iniquitates nostras; 
et ipse salvabit nos propter misericordiam suam. 
6 Adspicite ergo, quae fecit nobiscum 
et cum timore et tremore confitemini illi 
dregemque saeculorum exaltate in operibus vestris. 
7 Ego autem in terra captivitatis meae confitebor illi, 
quoniam ostendit maiestatem suam in gentem peccatricem, 
8-Convertimini itaque, peccatores, et facite iustitiam coram Deo, 
credentes quod faciat vobiscum misericordiam suam. 
9 /Ego autem et anima mea in eo laetabimur. 
10 Benedicite Dominum, omnes Jelecti eius, 
agite dies laetitiae et confitemini illi. 
11 Jerusalem, civitas Dei, 
heastigavit te Dominus in operibus manuum tuarum. 
12 Confitere Domino in bonis tuis 
et benedic Deum saeculorum; 
ut reaedificet in te tabernaculum suum et revocet ad te omnes 
et gaudeas in omnia saecula saeculorum. captivos, 
13 iLuce splendida fulgebis 
jet omnes fines terrae adorabunt te. 
14 kNationes ex longinquo ad te venient. 








— 412 — 





agit (13, 1-10) et futuram gloriam instauratae sanctae civitatis praedi- 


cit (11-23). Tandem plenus dierum moritur, relictis filio et nepotibus 
suarum virtutum et misericordiarum Dei heredibus (14, 1-17). 


LIBER TOBIAE 
13, 15 — 14, 17 








et ‘munera deferentes adorabunt in te Dominum, 
et terram tuam in sanctificationem habebunt; 
15 ™pnomen enim magnum invocabunt in te. 
16 nMaledicti erunt qui contempserint te, 
et condemnati erunt omnes qui blasphemaverint te, 
“benedictique erunt qui aedificaverint te. 
17 Tu autem laetaberis in filiis tuis, 
quoniam omnes benedicentur et congregabuntur ad Do- 
13 Beati omnes qui diligunt te [minum. 
et Pqui gaudent super pace tua. 
19 d@Anima mea, benedic Dominum; 
quoniam liberavit Ierusalem civitatem suam 
a cunctis tribulationibus eius, Dominus Deus noster. 
20 Beatus ero si fuerint reliquiae seminis mei 
ad videndam claritatem Ierusalem. 
21 rPortae Jerusalem ex sapphiro et smaragdo aedificabuntur, 
et ex lapide pretioso omnis circuitus murorum eius. 
22 sEx lapide candido et mundo omnes plateae eius sternentur, 
et per vicos eius alleluia cantabitur. 
23 Benedictus Dominus qui exaltavit eam, 
et sit regnum eius in saecula saeculorum super eam. Amen. 
4 Et consummati sunt sermones Tobiae. Et postquam 4illumina- 
tus est Tobias, vixit annis quadraginta duobus et vidit filios 
nepotum suorum. 2 Completis itaque annis centum duobus, sepultus 
est honorifice in Ninive. 3 Quinquaginta namque et sex annorum 
‘lumen oculorum amisit, sexagenarius vero  recepit. 4 Reliquum 
vero vitae suae in gaudio fuit, et cum bono 4profectu timoris Dei 
pares in pace. 

5 ¢In hora autem mortis suae /vocavit ad se Tobiam filium suum 
et septem iuvenes filios eius nepotes suos dixitque eis: § Prope erit 
Yinteritus Ninive; “non enim excidit verbum Domini: et ‘fratres 
nostri, qui dispersi sunt a terra Israél, revertentur ad eam. 7 Omnis 
autem deserta terra eius replebitur, et domus Dei, jquae in ea in- 
censa est, “iterum reaedificabitur, ibique revertentur omnes timentes 
Deum, 8 et relinquent gentes idola sua et venient in Ierusalem et 
inhabitabunt in ea, %et gaudebunt in ea omnes reges terrae ado- 
rantes regem Israél. 10 Audite ergo, filii mei, patrem vestrum: ser- 
vite Domino in veritate et inquirite ut faciatis quae placita sunt illi; 
llet filiis vestris mandate ut faciant iustitias et elemosynas, ut 
sint memores Dei et benedicant eum in omni tempore in veritate 
et in tota virtute sua. 12 Nunc ergo, filii, audite me et nolite ma- 
nere hic; sed quacumque die 'sepelieritis matrem vestram circa me 
in uno sepulcro, ex eo dirigite gressus vestros ut exeatis hine; 13yideo 
enim quia iniquitas eius finem dabit ei. 

14 Factum est autem post obitum matris suae, Tobias abscessit 
ex Ninive cum uxore sua et filiis et filiorum filiis et reversus est 
ad ™soceros suos 15invenitque eos incolumes in senectute bona, 
et curam eorum gessit et ipse “clausit oculos eorum et omnem he- 
reditatem domus Raguelis ipse percepit viditque °quintam genera- 
tionem, filios filiorum suorum. 16 Et, completis annis nonaginta no- 
vem in timore Domini, cum gaudio sepelierunt eum. 17 Omnis au- 
tem cognatio eius et omnis generatio eius in bona vita et Yin sancta 
conversatione permansit, ita. ut accepti essent tam Deo quam homi- 
nibus et cunctis habitantibus in terra. 





# Ps 71, ‘10; 95, 7, 8. — v. Is 
60, 6-10. 

m Ex 6, 3. 

nm Gn 12, 3; 27, 29; Nm 24, 9 

OF SATS 0/65 

17] V. All. in fs. BMV. div. 
Prov. matris. 

pcf. Ps 121, 6. 

q Ps 102, I. 

F 1S: ($4, U2,:12..— Vs AD 233 


ToO-21. 


22] R. in fr. 4 p.D. 3 p. Pasch. 
s Ap 19, I. 


Gp. 11, Ta) 1s. 


cpl 231%: 
CCporkd, 15, 1A. 
d Cire: 2, S37, 
$ fe a 7s Se SR 1 SR St BY 
sch Gn 49, Ti 50, 23. 
Nh 3; fetes) iy Oak ds CR ae 
[Bot ova & aE ‘Le 21, 33 
i1 Es 2, 1; Jr 50, 4, 5; Bars, 
5-9. — Vv. Jr 31, 1-14 
14 Rg ob fe 


10,11] Vv. cp. 4, 20. 


lcop. 4, 5. — cf. Ecli 38, 16. 


MT. CD:-3, 7s 
nv. Gn 46, 4. 
ocp. 9, 11. — cf. Jb 42,15. 


Sock wr Pi 2 oh2s! 35. 80; 











-LIBER JUDITH. 


LIBER IUDITH 
1,1 — 2, 13 








1-2, 3] LL. in D. 4 Spbr. 


av. Tb 5, 8. 
61 Mc 10, 11. 


Col. CD: 45139 'S..28s" PS sa, 202 


dcf. 1 Es 6, 22. 
CoM. 2528, Ss. 8},:45. ERs 
fier. Titers 


Gn 14, I. 
4, Tb 645. 


tcp; 2, 12: 
jv. Js 19, 26. 
(GN) 25,. 23, 
Ex Mc 12, 49. 
mcp. 4, 5. 
iGO Ay 3 « 
o (Gn 45, 10). 


av. cp. I-12. 


DCD. 1;.10. 
€ Js°13,° x8. 


dvr. 5. 


e'cf. cp:: 7)" 2. 


fJd 7, 12; Nh 3, 15. 


@ vt. 153 ep, 1,7: 2 Mca; 36; 
Ac 6, 9; 15, 23, 41; 21, 


i Ac 9, 30 (?). 





RPHAXAD itaque rex Medorum subiugaverat multas 
_ gentes imperio suo, et ipse aedificavit civitatem 
potentissimam, quam appellavit %Ecbatanis, 2 ex 
lapidibus quadratis et sectis. Fecit muros eius 
in altitudinem cubitorum septuaginta et in latitu- 
dinem cubitorum triginta; turres vero eius posuit 
in altitudinem cubitorum centum. 3 Per quadrum 
= ——# vero earum latus utrumque vicenorum pedum 
spatio tendebatur; posuitque portas eius in altitudinem turrium; 
4et °gloriabatur quasi potens in potentia exercitus sui et in gloria 
quadrigarum suarum. 

5 Anno igitur duodecimo regni sui Nabuchodonosor “rex Assy- 
riorum, qui regnabat in ¢Ninive civitate magna, pugnavit contra 
Arphaxad et obtinuit eum 6in campo magno qui appellatur /Ragau, 
circa 9Euphraten et "Tigrin et ladason, in campo Erioch regis Eli- 
corum. 

7Tunc exaltatum est regnum Nabuchodonosor, et cor eius ele- 
vatum est; et misit ad omnes, qui habitabant in ‘Cilicia et Da- 
masco et Libano, 8et ad gentes, quae sunt in Carmelo et “Cedar 
et inhabitantes 'Galilaeam in campo magno ™Esdrelon 9 et ad omnes, 
qui erant in “Samaria et trans flumen Iordanem usque ad lIeru- 
salem, et omnem terram °lesse, quousque perveniatur ad terminos 
Aethiopiae. 

10 Ad hos omnes misit nuntios Nabuchodonosor rex Assyriorum; 
11 qui omnes uno animo contradixerunt et remiserunt eos vacuos 
et sine honore abiecerunt. 12 Tunc indignatus Nabuchodonosor rex 
adversus omnem terram illam, iuravit per thronum et regnum suum, 
quod defenderet se de omnibus regionibus his. 

2 Anno tertio decimo Nabuchodonosor regis, vicesima et secunda 

die mensis primi factum est ¢verbum in domo Nabuchodonosor 
regis Assyriorum, ut defenderet se. 2 Vocavitque omnes maiores 
natu omnesque duces et bellatores suos, et habuit cum eis myste- 
rium consilii sui 3 dixitque cogitationem suam in eo esse, ut omnem 
terram suo subiugaret imperio. 4 Quod dictum cum placuisset omni- 
bus, vocavit Nabuchodonosor rex Holofernem principem militiae 
suae 5et dixit ei: Egredere adversus omne regnum occidentis et 
contra eos praecipue qui contempserunt imperium meum: 6 non 
parcet “oculus tuus ulli regno, omnemque urbem munitam subiu- 
gabis mihi. 

7Tunc Holofernes vocavit duces et magistratus virtutis Assyrio- 
rum, et dinumeravit viros in expeditionem, “sicut praecepit ei rex, 
centum viginti milia peditum pugnatorum et equitum sagittariorum 
eduodecim milia. 8 Omnemque expeditionem suam fecit praeire in 
multitudine innumerabilium camelorum, cum his quae exercitibus 
sutticerent copiose, boum quoque armenta gregesque ovium, quorum 
non erat numerus. 9 Frumentum ex omni Syria in transitu suo pa- 
rari constituit. 10 Aurum vero et argentum de domo regis adsumpsit 
multum nimis. 11 Et profectus est ipse et omnis exercitus cum qua- 
drigis et equitibus et sagittariis, qui cooperuerunt faciem terrae /sicut 
locustae. 

12 Cumque pertransisset fines Assyriorum, venit ad magnos mon- 
tes Ange, qui sunt a sinistro 9Ciliciae, ascenditque omnia castella 
eorum et obtinuit omnem munitionem. 1% Effregit autem civitatem 
opinatissimam ’Melothi praedavitque omnes filios ‘Tharsis et filios 








— 414 — 








Gens Hebracorum ab imminenti periculo (1, 1-7, 25) per ludith liberata 8,1-16,31). Nabu- 
chodonosor, ut gentes ad oboedientiam redigat, mittit Holofernem qui mul- 
tis expugnatis locis(1, 1-3, 13) ad fines Palaestinae pervenit, contri Israéli- 


LIBER IUDITH 
2,14 — 4, 13 








Ismaél, /qui erant contra faciem deserti et ad austrum terrae Cellon. 
14 Kt transivit Euphraten et venit in Mesopotamiam; et fregit omnes 
civitates excelsas, quae erant ibi, a torrente Mambre usquequo per- 
veniatur ad mare. 15 Et occupavit terminos eius a Cilicia usque ad 
fines Iapheth, qui sunt ad austrum; 16 abduxitque omnes filios 
mMadian et praedavit omnem locupletationem eorum omnesque resl- 
stentes sibi occidit in ore gladii. 

17 Et post haec descendit in campos Damasci “in diebus messis 
et succendit omnia sata omnesque arbores et vineas fecit incidi; et 
cecidit timor illius super omnes inhabitantes terram. 

Tunc miserunt legatos suos universarum urbium ac provinciarum 

reges ac principes, @Syriae scilicet Mesopotamiae et 2Syriae So- 
bal et Libyae atque ¢Ciliciae, qui venientes ad Holofernem dixe- 
runt: 2 Desinat indignatio tua circa nos; ¢melius est enim ut vi- 
ventes serviamus Nabuchodonosor “regi magno et subditi simus 
tibi, quam morientes cum interitu nostro ipsi servitutis nostrae 
damna patiamur. % Omnis civitas nostra omnisque possessio, omnes 
montes et colles et campi et armenta boum gregesque ovium et ca- 
prarum equorumque et camelorum et universae facultates nostrae 
atque familiae in conspectu tuo sunt: 4sint omnia nostra sub lege 
tua. 5 Nos et filii nostri servi tui sumus. 6 Veni nobis pacificus do- 
minus et utere servitio nostro, sicut placuerit tibi. 

7Tunc descendit de montibus cum equitibus in virtute magna 
et obtinuit omnem civitatem et omnem inhabitantem terram. 8 De 
universis autem urbibus adsumpsit sibi auxiliarios viros fortes et 
electos ad bellum. 9% Tantusque metus provinciis illis incubuit, ut 
universarum urbium habitatores, principes et honorati simul cum 
populis, exirent obviam venienti 19 excipientes eum Jcum coronis 
et lampadibus, ducentes choros in %tympanis et tibiis. 11 Nec ista 
tamen facientes ferocitatem eius pectoris mitigare potuerunt; 12 nam 
et *civitates eorum destruxit et ‘lucos eorum excidit; 13 praece- 
perat enim illi Nabuchodonosor rex, ut jomnes deos terrae extermi- 
naret, videlicet “ut ipse solus diceretur deus ab his nationibus quae 
potuissent Holofernis potentia subiugari. 14 Pertransiens autem ‘Sy- 
riam Sobal et omnem Apameam omnemque Mesopotamiam venit 
ad Idumaeos in terram Gabaa 15 accepitque civitates eorum et 
sedit ibi per triginta dies, in quibus diebus adunari praecepit uni- 
versum exercitum virtutis suae. 

Tunc audientes haec filii Israél, “qui habitabant in terra Iuda, 

timuerunt valde a facie eius; 2tremor et horror invasit sensus 
eorum, ne hoc faceret Ierusalem et templo Domini, quod fecerat 
ceteris civitatibus et templis earum. 3 Et miserunt in omnem 2Sa- 
mariam per circuitum usque Iericho, et °praeoccupaverunt omnes 
vertices montium 4et muris circumdederunt vicos suos et %congre- 
- gaverunt frumenta in praeparationem pugnae. 5¢Sacerdos etiam fElia- 
chim scripsit ad universos qui erant contra 9Esdrelon, quae est contra 
facilem campi magni iuxta ”Dothain, et universos per quos viae 
transitus esse poterat, 6 ut obtinerent ‘ascensus montium, per quos 
via esse poterat ad Ierusalem, et illic custodirent ubi angustum 
iter esse poterat inter montes. 7 Et fecerunt filii Israél secundum 
quod constituerat eis sacerdos Domini Eliachim. 

8 Et jclamavit omnis populus ad Dominum instantia magna, et 
kKhumiliaverunt animas suas in ieiuniis et orationibus ipsi et mulieres 
eorum. 9% Et induerunt se sacerdotes ciliciis, et ‘infantes prostrave- 
runt “contra faciem templi Domini, et altare Domini operuerunt 
cilicio, 19 et clamaverunt ad Dominum Deum Israél unanimiter, ne 
darentur in praedam infantes eorum et uxores eorum in divisionem, 
et civitates eorum in exterminium et sancta eorum in pollutionem, 
et fierent opprobrium gentibus. 

11 Tunc Eliachim sacerdos Domini magnus circuivit omnem Israél 
allocutusque est eos 12dicens: Scitote quoniam “exaudiet Dominus 
preces vestras, si manentes permanseritis in ieiuniis et orationibus 
in conspectu Domini. 13 Memores estote Moysi servi Domini, °qui 
Amalec ?confidentem in virtute sua et in potentia sua et in exercitu 








jv. cf. Gn 25, 18. 


lv. Gn 10, 2-5. — Js 19,46 (?). 
m Jd 6, 1, 5; Hab 3, 7. 


ncti. cp. 4, 4. 


2 Re S."3.°5: 50,6: 
Con orto. 

a:cp: 7, 16. 

€ 4. Re 18, 83. is 367.179. 


fcf. 1 Mc 10, 29; Ac 14, 13. 


LCP US Ss 16) 2 EES 20! 
if Il, 34. 
hcp 


Rect. ‘cp. 6, 2 fa oF belie me 1 


1-12] LL. in fr. 2 p D. 4 Spor. 

Gi ayPar.tt. 3° 

(1-3)] R. in D. 3 Spor. 

bcp. 1, 9. 

C Cha §, Tt 

Po ya eh 

é:cl. Jd 6, 35. 

f Is 22, 20. — cf. cp. 15, 9. 
cp.?9,° 3.) —. v.Gn' 37,183 4 
Rg 6, 13. 

¢cp. 7, 1, 5. — cf. cp. 5, I. 


(8)] v. vr. r-3. 

feb. Jar 3,75) r Meg,; 47: 
et Pts, 6: 

ia Par 20.2357] 2, 46. 
mz Es 10, I. 


WiC. TT;-.0,: £0. 


o Ex 17, 9-13. 
PV. Cp. Tyas 





— 4r5°— 








LIBER IUDITH 
4,14 — 5, 25 


tas terrore perculsos at in Deum confidentes dimicaturus (14-4, 17). Tanta 
autem superbia effervet ut Achior, qui Dei in Israél providentiam narra- 
verat (5, 1-25) in manu Israélitarum tradat volens suae et. Nabuchodo- 








ples, ass 


rcp. 7:43 9 t. — Vv. Js 7, 6 


acp. 14, 6. 


Bef epi 355) 10 
Cccp. 6, 5-20; 13, 27-31; 


dv. Gn 11, 31. 
eAc 47.72. 


Tis AS Aye 
4 Gn Pee. 7) Wiese ae. 
Gn 12, 1 Ge, Cel Be Wie 
iGn 42, 5. 
iy, Gn 46, 6. 
jv. Gn 15, 13; Ac 7, 6, — cf. 


p Ex 7-11; 12, 29, 30. 
qv. Ex 12, 31-33. 
Y'EX TA, al, 22. 


s Ex 14, 23-28. 


tcf. 1 Rg 27, 11; Jb 1, 15-19. 


u Ex 19, I. 

» Vv: Dt 8, 1S; 32, 
2% Te oe. 

* EX 155525. 

y Ex 16, 35. — cf. Js 5, 12. 

zcf. Js 6, 2 20. 


av. Dt 28, 7. 


10; Sap 11, 


o> 8,.10; Dt 28, 37+ 1b53, 
— cf. 2, 11-15 etc. 

te “Jd 3.9, 153 4,72 em 

ay; ISi04, 1494. 

e Nm 21, 26. 


f Ps 5, 7; 44, 8: 118, 104, 128. 


i; Ps 105, at 42. 
4 Rg 17, 6; 18, IO-12. 
42. Par 33, FI-13; 
$J6-:4,' 3S. 


evel, icp... 72528. 


BV VEER LY: 26cm 


14, 6. 





suo et in clipeis suis et in curribus suis et in equitibus suis non 
ferro pugnando sed precibus sanctis orando deiecit. 14Sic erunt 
universi hostes Israél, si perseveraveritis in hoc opere quod coepis- 
tis. 15 Ad hanc igitur exhortationem eius deprecantes Vominum 
permanebant in conspectu Domini, 16 ita ut %etiam hi qui offerebant 
Domino holocausta, praecincti ciliciis offerrent sacrificia Domino, et 
Terat cinis super capita eorum. 17 Et ex toto corde suo omnes ora- 
bant Deum, ut visitaret populum suum Israél. 
5 Nuntiatumque est Holoferni principi militiae Assyriorum, quod 

filii Israél pracpaparent. se ad resistendum ac “montium itinera 
conclusissent; 2et furore nimio exarsit in iracundia magna voca- 
vitque omnes principes Moab et duces Ammon 32et dixit eis: Di- 
cite mihi quis sit populus iste, qui montana obsidet, aut quae et 
quales et quantae sint civitates eorum, quae etiam sit virtus eorum, 
aut quae sit multitudo eorum, vel quis rex militiae illorum; 4et 
quare, prae omnibus qui habitant in oriente, isti contempserunt nos 
et “non exierunt obviam nobis, ut susciperent nos cum pace? 

5Tunc °’Achior dux omnium filiorum Ammon respondens ait: 
Si digneris audire, domine mi, dicam veritatem in conspectu tuo de 
populo isto, qui in montanis habitat, et non egredietur verbum 
falsum ex ore meo. 64Populus iste ex progenie Chaldaeorum est. 
7 Hic primum ¢in Miesopotamia habitavit, /quoniam noluerunt sequi 
deos patrum suorum, qui erant in terra Chaldaeorum. 8 Deserentes 
itaque caeremonias patrum suorum, quae in multitudine deorum 
erant, 9 unum 9Deum caeli coluerunt, qui et praecepit eis ut exirent 
inde et habitarent in “Charan. Cumque operuisset omnem terram 
‘fames, Jdescenderunt in Aegyptum illicque per /‘quadringentos 
annos sic ”multiplicati sunt, ut dinumerari eorum non posset exer- 
citus. 10 Cumque "gravaret eos rex Aegypti atque in aedificationibus 
urbium suarum in luto et latere subiugasset eos, Yclamaverunt ad 
Dominum suum, et Ppercussit totam terram Aegypti plagis variis. 
11 gdCumque eiecissent eos Aegyptii a se, et cessasset plaga ab eis, 
et iterum eos vellent capere et ad suum servitium revocare, 12 rfu- 
gientibus his Deus caeli mare aperuit, ita ut hinc inde aquae quasi 
murus solidarentur, et isti pede sicco fundum maris perambulando 
transirent. 13 8In quo loco, dum innumerabilis exercitus Aegyptio- 
rum eos persequeretur, ita aquis coopertus est, ‘ut non remaneret 
vel unus qui factum posteris nuntiaret. 14 Egressi vero mare Ru- 
brum “deserta Sina montis occupaverunt, Vin quibus nunquam 
homo habitare potuit, vel filius hominis requievit. 
amari obdulcati sunt eis ad bibendum, et Yper annos quadraginta 
annonam de caelo consecuti sunt. 16 Ubicumque ingressi sunt “sine 
arcu et sagitta et absque scuto et gladio, Deus eorum pugnavit pro 
eis et vicit. 17 Et “non fuit qui insultaret populo isti, nisi quando 
recessit a cultu Domini Dei sui. 18 Quotiescumque autem, praeter 
ipsum Deum suum, alterum coluerunt, bdati sunt in praedam et in 
gladium et in opprobrium, 19 eQuotiescumque autem paenituerunt 
se recessisse a cultura Dei sui, dedit eis Deus caeli virtutem resis- 
tendi. 204Denique Chananaeum regem et Iebusaeum et Pherezaeum 
et Hethaeum et Hevaeum et Amorrhae et omnes potentes in ‘He- 


sebon prostraverunt et terras eorum et civitates eorum ipsi possede- — 
runt. 21 Et, usque dum non peccarent in conspectu Dei sui, erant cum — 


illis bona; 7Deus enim illorum odit iniquitatem. 22 Nam et ante 
hos annos cum recessissent a via, quam dederat illis Deus ut am- 
bularent in ea, %Yexterminati sunt proeliis a multis nationibus; et 
plurimi eorum heaptivi abducti sunt in terram non suam. 23 ‘Nuper 
autem reversi ad Dominum Deum suum ex. Jdispersione, qua di- 
spersi fuerant, adunati sunt et ascenderunt montana haec omnia, et 
iterum possident Terusalem, ubi sunt sancta eorum. 

24 Nunc ergo, mi domine, perquire: si est aliqua iniquitas eorum 
in conspectu Dei eorum, ascendamus ad illos, quoniam *tradens 
tradet illos Deus eorum tibi, et subiugati erunt sub iugo potentiae 
tuae; 25 /si vero non est offensio populi huius coram Deo suo, 


15 <]]lic fontes © 


ee ee 





— 416 — 








nosor potentiae testem constituere et tandem cum ipsis hostibus per- 
dere (26-6, 7). Quod ubi factum est, Achior in Bethuliam adducitur et, 
omnibus quae sibi occurrerant narratis, benigne excipitur (8-21). Porro 








™non poterimus resistere illis, quoniam Deus eorum defendet illos, 
et erimus in opprobrium universae terrae. 

26 Et factum est, cum cessasset loqui Achior verba haec, irati 
sunt omnes magnates Holofernis et cogitabant interficere eum di- 
centes ad alterutrum: 27 Quis est iste, qui filios Israél posse dicat 
resistere regi Nabuchodonosor et exercitibus eius, homines inermes et 
sine virtute et sine peritia artis pugnae? 28 Ut ergo agnoscat Achior 
quoniam fallit nos, ascendamus in montana, et, cum capti fuerint po- 
tentes eorum, tunc cum eisdem gladio transverberabitur, 29 ut sciat 
omnis gens quoniam “Nabuchodonosor deus terrae est, et praeter ip- 
cum alius non est. 

Factum est autem cum cessassent loqui, indignatus Holofernes 

vehementer dixit ad *Achior: 2Quoniam prophetasti nobis di- 
cens quod gens Israél °defendatur a Deo suo, ut ostendam tibi 
quoniam “non est deus nisi Nabuchodonosor, 34%cum percusserimus 
eos omnes sicut hominem unum, tunc et ipse cum illis Assyriorum 
gladio interibis, et omnis Israél tecum perditione disperiet, 4 et pro- 
babis quoniam ¢Nabuchodonosor dominus sit universae terrae. Tunc- 
que gladius militiae meae transiet per latera tua, et confixus cades 
inter vulneratos Israél et non respirabis ultra donec extermineris 
cum illis. 5 Porro autem, si prophetiam tuam veram existimas, non 
fconcidat vultus tuus, et pallor, qui faciem tuam obtinet, abscedat 
a te, si verba mea haec putas impleri non posse. 6 Ut autem no- 
veris quia simul cum illis haec experieris, ecce ex hac hora illorum 
populo sociaberis ut, dum dignas mei gladii poenas exceperint, ipse 
simul ultioni subiaceas. 

7Tunc MHolofernes praecepit servis suis, ut comprehenderent 
Achior et perducerent eum in Bethuliam et traderent eum in manus 
filiorum Israél. 8 Et accipientes eum servi Holofernis profecti sunt 
per campestria; sed, cum appropinquassent ad montana, exierunt 
contra eos fundibularii. 9% Illi autem divertentes a latere montis li- 
gaverunt Achior ad arborem manibus et pedibus; et sic vinctum resti- 
bus dimiserunt eum et reversi sunt ad dominum suum. 

10 Porro filii Israél descendentes de Bethulia venerunt ad eum; 
quem solventes duxerunt ad Bethuliam; atque in medium populi 
illum statuentes percunctati sunt quid rerum esset, quod illum vin- 
ctum Assyrii reliquissent. 

11Jn diebus illis erant illic 9%principes "“Ozias filius Micha de 
tribu Simeon et Charmi qui et Gothoniel. 

12In medio itaque ‘seniorum et in conspectu omnium Achior 
dixit jomnia, quae locutus ipse fuerat ab Holoferne interrogatus; et 
qualiter populus Holofernis voluisset propter hoc verbum interficere 
eum, 13 et quemadmodum ipse Holofernes iratus iusserit eum Israé- 
litis hac de causa tradi, ut, dum vicerit filios Israél, tunc et ipsum 
Achior diversis iubeat interire suppliciis, propter hoc quod dixisset: 
kDeus caeli defensor eorum est. 

14 Cumque Achior universa haec exposuisset, omnis populus ceci- 
dit in faciem adorantes Dominum et communi lamentatione et fletu 
unanimes preces suas Domino effuderunt 15 dicentes: Domine 'Deus 


caeli et terrae, intuere superbiam eorum et respice ad nostram humi- | 


litatem et faciem sanctorum tuorum attende et ostende quoniam non 
‘derelinquis praesumentes de te et ™praesumentes de se et de sua 
virtute gloriantes humilias. 16 Finito itaque fletu, et per totam diem 
oratione populorum completa, consolati sunt Achior 17 dicentes: 
Deus patrum nostrorum, cuius tu virtutem praedicasti, ipse tibi hanc 
dabit vicissitudinem, ut eorum magis tu interitum videas. 18"Cum 
vero Dominus Deus noster dederit hanc libertatem servis suis, sit 
et tecum Deus in medio nostri, ut sicut placuerit tibi, ita cum tuis 
omnibus converseris nobiscum. 19 Tunc Ozias, finito consilio, susce- 
pit eum in domum suam et fecit ei cenam magnam, 2° et, vocatis 
omnibus presbyteris, simul expleto ieiunio refecerunt. 21 Postea vero 
convocatus est omnis populus, et per totam noctem intra ecclesiam 
oraverunt petentes auxilium a Deo Israél. 


LIBER IUDITH 
5, 26 — 6, 21 








m Rm 8, 31. — cf. Est 6, 13. 


RY. CD:.3, 135 Osea, 


SY. co. 8; 3. 

bcp. 5, 25. 

ccf. cp. 3, 13. 

dcp. 5, 28. — cf. 3 Rg 22, 26, 
27, 


ecf. cp. 5, 29. 


fcf. Gn 4, 6. 


Chi? bate 24.14 °* Dns £aee 5: 
cp. 7, 30; 8, 3. 


icp. 8, 9; 13, 12. 
Jcp. 5, 5-25. 


kep. 5, 8. 


15) 0. CONTOR TO. 
LPs 21, 6; 14, 3 etc. — cf. cp. 
9, 17. 


Mm ViCp: 2,4: 


mcp. 14, 6. — cf. Dt 23, 3; 
2.Es 13, I. 





(27) 


—AlT— 








LIBER IUDITH 
7,1 — 8,3 


Holofernes urbem obsidet (7, 1-5) et, interciso aquaeducto fontibus- 
que diligenter custoditis, eo obsessos artat (6 21), ut Ozia populo tu- 
multuanti deditionem urbis intra dies quinque promittere cogatur 








och. Cp. 2,7 


bcp. 3, 8. 


CV. CD. Ay §- 


dcp. 4, 16; 9, 1.— v. Js 7, 6. 


ecp. 4, 6. 


PEz 251%, 26. 


g Gn _16, 5; 31, 53; Ex 5, 21; 
1 Rg 24, 12. 


RGD. B59. 


ivi Dt 4-26. 


19] * cf, Catech. a IV 14, 11. 


10) V. in D. 3 Spbr. 
7 Ps 105, 6; Dn g, 8. 
Rkcf. 2 Rg 23, 14; Jl 2,373, Ps 


78, 9, 10. 
LPs 113,2.—cf.Nm 14, 13-16. 
mcp. 8, 9. 
wef. TRI, 3. 


r-rr] LL. in fr. 3 p. D. 4 Spbr. 
acp. 16, °8. 


bicl-Cp,.-9, 2% 
CRt 3,22: 45:23: 2° Re st. 0: 
dcf. 4 Rg 5, 18, 19. 





7 Holofernes autem altera die praecepit exercitibus suis, ut ascen- 
derent contra Bethuliam. 2 Erant autem pedites bellatorum cen- 
tum viginti milia et equites “vigintiduo milia, praeter praeparationes 
virorum illorum, quos occupaverat captivitas, et abducti fuerant de 
provinciis et urbibus universae iuventutis. %@Ommnes paraverunt se 
pariter ad pugnam contra filios Israél, et venerunt per crepidinem 
montis usque ad apicem, qui respicit super °Dothain, a loco qui 
dicitur Belma usque ad Chelmon qui est contra Esdrelon. 4 Filii 
autem Israél, ut viderunt multitudinem illorum, prostraverunt se 
super terram °mittentes cinerem super capita sua, unanimes orantes 
ut Deus Israél misericordiam suam ostenderet super populum suum. 
5 Et adsumentes arma sua bellica 4sederunt per loca, quae ad angusti 
itineris tramitem dirigunt inter montosa, et erant custodientes ea 
tota die et nocte. ) 

6 Porro Holofernes, dum circuit per gyrum, repperit quod fons, 
qui influebat, aquaeductum illorum a parte australi extra civitatem 
dirigeret; et incidi praecepit aquaeductum illorum. 7 Erant tamen 
non longe a muris fontes, ex quibus furtim videbantur haurire aquam 
ad refocillandum potius quam ad potandum. §8 Sed filii Ammon et 
Moab accesserunt ad Holofernem dicentes: Filii Israél non in lancea 
nec in sagitta confidunt, sed montes defendunt illos, et muniunt 
illos colles in praecipitio constituti. 9 Ut ergo sine congressione 
pugnae possis superare eos, pone custodes fontium, ut non hauriant 
aquam ex eis, et sine gladio interficies eos; vel certe fatigati tra- 
dent civitatem suam, quam putant in montibus positam superari non 
posse. 10 Et placuerunt verba haec coram Holoferne et coram satel- 
litibus eius, et constituit per gvrum centenarios per singulos fontes. 
11 Cumque ista custodia per dies viginti fuisset expleta, defecerunt 
cisternae et collectiones aquarum omnibus habitantibus Bethuliam, 
ita ut non esset intra civitatem unde satiarentur vel una die, quon- 
iam Jad mensuram dabatur populis aqua cotidie. 

12 Tunc ad Oziam congregati omnes viri feminaeque, iuvenes et 
parvuli, omnes simul una voce 13 dixerunt: 9Iudicet Deus inter nos 
et te, quoniam fecisti in nos mala nolens loqui pacifice cum Assy- 
riis; et propter hoc vendidit nos Deus in manibus eorum. 14 Et 
ideo non est qui adiuvet, cum prosternamur ante oculos eorum in 
siti et perditione magna. 15 Et nunc congregate universos, qui in 
civitate sunt, ut sponte tradamus nos omnes populo Holofernis. 
16 Melius est enim ut captivi benedicamus Dominum viventes, quam 
moriamur et simus opprobrium omni carni, cum viderimus uxores 
nostras et infantes nostros mori ante oculos nostros. 17 ‘Contesta- 
mur hodie caelum et terram et Deum patrum nostrorum, qui ulci- 
scitur nos secundum peccata nostra, ut iam tradatis civitatem in 
manu militiae Holofernis, et sit finis noster brevis in ore gladii, qui 
longior efficitur in ariditate sitis. 18 Et cum haec dixissent, factus 
est fletus et ululatus magnus in ecclesia ab omnibus, et per multas 
horas una vece clamaverunt ad Deum dicentes: 19 /Peccavimus cum 
patribus nostris, iniuste egimus, iniquitatem fecimus. 20*Tu, quia 
pius es, miserere nostri, aut in tuo flagello vindica iniquitates nostras, 
et noli tradere confitentes te populo qui ignorat te, 21 4ut non dicant 
inter gentes: Ubi est Deus eorum? 

22 Et, cum. fatigati his clamoribus et his fletibus lassati siluissent, 
23 exsurgens Ozias infusus lacrimis dixit: Aequo animo estote, fra- 
tres, et hos ™quinque dies exspectemus a Domino misericordiam. 
24 Forsitan enim indignationem suam abscindet et dabit gloriam 
nomini suo. 25”Si autem, transactis quinque diebus, non venerit 
adiutorium, faciemus haec verba quae locuti estis. 

Et factum est, cum audisset haec verba Iudith vidua, *quae erat 

filia Merari filii Idox filii Ioseph filii Oziae filii Elai filii Iammor 
filii Gedeon filii Raphaim filii Achitob filii Melchiae filii Enan filii 
Nathaniae filii Salathiel filii Simeon °filii Ruben, 2 et vir eius fuit 
Manasses, qui mortuus est “in diebus messis hordeaceae; 3 insta- 
bat enim super alligantes manipulos in campo, et “venit aestus 
super caput eius, et mortuus est in Bethulia civitate sua et sepultus 





— 418 — 














(22-25). ludith (8, 1-8) vero civium consultum, quippe quod Deo 
iniuriosum, improbat (9-20) principibusque suadet ut illum placa- 
tum sibi ad inimicorum castra exeunti propitium impetrent (28-34). 


LIBER IUDITH 
8,4—9, 2 











est illic cum patribus suis. 4 Erat autem Iudith relicta eius vidua 
jam annis tribus et mensibus sex. 5 Et in “superioribus domus suae 
fecit sibi secretum cubiculum, ‘in quo cum puellis suis clausa mora- 
batur. 6 Et habens Ysuper lumbos suos cilicium, “ieiunabat omnibus 
diebus vitae suae praeter ‘sabbata et neomenias et festa domus Israél. 
7 Erat autem eleganti adspectu nimis; cui vir suus reliquerat divitias 
multas et familiam copiosam ac possessiones armentis boum et gre- 
gibus ovium plenas. 8 Et erat haec in omnibus famosissima, quoniam 
timebat Dominum valde, nec erat qui loqueretur de illa verbum 
malum. 

9 Haec itaque, cum audisset quoniam Ozias promisisset ‘quod, 
transacto quinto die, traderet civitatem, misit ad presbyteros Chabri 
et Charmi. 1° Et venerunt ad illam, et dixit illis: Quod est hoc 
verbum, in quo consensit Ozias, ut tradat civitatem Assyriis, si 
intra quinque dies non venerit vobis adiutorium? 11Et qui estis 
vos, “qui tentatis Dominum? 12 Non est iste sermo, qui misericor- 
diam provocet, sed potius qui iram excitet et furorem accendat. 
13 Posuistis vos tempus miserationis Domini, et in arbitrium vestrum 
diem constituistis ei. 14Sed quia /patiens Dominus est, in hoc ipso 
paeniteamus, et indulgentiam eius fusis lacrimis postulemus; 15”non 
enim quasi homo sic Deus comminabitur neque sicut filius hominis 
ad iracundiam inflammabitur. 16 Et ideo humiliemus illi animas no- 
stras, et in spiritu constituti humiliato servientes illi 17 dicamus 
flentes Domino, ut “secundum voluntatem suam sic faciat nobiscum 
misericordiam suam; ut sicut conturbatum est cor nostrum in su- 
perbia eorum, ita etiam de nostra humilitate gloriemur; 18 quoniam 
non sumus secuti peccata patrum nostrorum, qui dereliquerunt Deum 
suum et adoraverunt deos alienos. 19 Pro quo scelere 9dati sunt in 
gladium et in rapinam et in confusionem inimicis suis; nos autem 
alterum Deum nescimus praeter ipsum. 29 ?Exspectemus humiles 
consolationem eius, et exquiret sanguinem nostrum de adflictionibus 
inimicorum nostrorum, et humiliabit omnes gentes quaecumque in- 
surgunt contra nos, et faciet illas sine honore Dominus Deus noster. 

21 Et nunc, fratres, quoniam vos estis presbyteri in populo Dei, 
et ex vobis pendet anima illorum, ad eloquium vestrum corda eorum 
erigite, ut memores sint quia %tentati sunt patres nostri, ut proba- 
rentur si vere colerent Deum suum. 22 Memores esse debent "quo- 
modo pater noster Abraham tentatus est et per multas tribulationes 
probatus *Dei amicus effectus est. 23Sic ‘Isaac, sic “Iacob, sic 
vMoyses et “omnes qui placuerunt Deo, per multas tribulationes tran- 
sierunt fideles. 24 Illi autem, “qui tentationes non susceperunt cum 
timore Domini et impatientiam suam et improperium murmurationis 
suae contra Dominum protulerunt, 25 Yexterminati sunt ab extermi- 
natore et %a serpentibus perierunt. 26 Et nos ergo non ulciscamur 
nos pro his quae patimur, 27 sed reputantes peccatis nostris haec 
ipsa supplicia minora esse, flagella Domini, quibus quasi servi cor- 
ripimur, 2ad emendationem et non ad perditionem nostram eve- 
nisse credamus. 

28 Et dixerunt illi 2Ozias et presbyteri: Omnia quae locuta es 
vera sunt, et non est in sermonibus tuis ulla reprehensio. 29 Nunc 
ergo ora pro nobis, “quoniam mulier sancta es et timens Deum. 
30 Et dixit illis Iudith: Sicut, quod potui loqui, Dei esse cognoscitis, 
31 ita quod facere disposui probate, si ex Deo est, et orate ut fir- 
mum faciat Deus consilium meum. 32 4Stabitis vos ad portam nocte 
ista, et ego exeam cum “abra mea; et orate ut, /sicut dixistis, in 
diebus quinque respiciat Dominus populum suum Israél. 33 Vos 
autem nolo ut scrutemini actum meum, et, usque dum renuntiem 
vobis, nihil aliud fiat nisi oratio pro me ad Dominum Deum no- 
strum. 34 Et dixit ad eam Ozias princeps Iuda: 9Vade in pace, et 
kDominus sit tecum in ultionem inimicorum nostrorum, Et rever- 
tentes abierunt. 

Quibus abscedentibus, Iudith ingressa est oratorium suum et in- 
duens se cilicio “posuit cinerem super caput suum et prosternens 
se Domino clamabat ad Dominum dicens: 2 Domine Deus patris 





ev. 1 Rg 9g. 25. 
fchak Lot S, 5, 


ef; -Cpe 12, 9; 2°°Re 15°92 
» 35. 
ick! i £23, 145 


jv. Cp. 7, 23-25. 


kMt 4, 7. — cf. Ac 15, 10. 


LPs 102,°8. 


mcf. Nm 23, 19; 1 Rg 15, 29. 
14, 16] v. vr. 19, 20. 


ncf. 1 Mc 3, 60. 


oc. cp. RES. 


16,20] R. in D. 4 Spbr. 
p cf. Lm 3, 26. 


g Dt 13, 3; Jc 1, 2-12. — cf. 
“1D. 125. Fae Ecli 2521, 

7 ‘Gn*32, ‘t-20; 1 Mc 2,’§2. 

$v, 2c Par'20, 7. 

é£Gn 25, 21. 

u Gn 28, 7 etc. 

v cf. Heb 11, 24-28. 


w cf. TH T9, 13. 
x Nm 11, 13 14, 10-523 (20, 
4-6; 21, 5. 


yi Wnt 22, 33; _T4, 20, 37: 

#Nm: 21, 6; Sap 26, 53. 2° Ger 
TO, 9. 

acf. Rm 8, 28. 

6 cf. vr. 9. 


¢ ci. Je §; 10; 


d cf. cp. 10, 6. 
éCp. 10,52; §;. cp.cz3, 288 iq76, 
8 


26. 

firey. 7, 23,28. — “ch. ep.” 12; 
10. 

gi Rg 17, 37. 

hCD. 13, 134: — £80cDt of 3; 
31, 3. 


QCD. 4s 365.9). 4 





— 419 — 








LIBER IUDITH 
9, 7— 10, 12 


Itaque ferventi oratione obtestata ut deiciendo hostes per manus fe- 
minae Deus se omnipotentem exhibeat (9, 1- 9), omnibusque ad opus 
necessariis comparatis, ex urbe egreditur (10, 1-10) et ad Holofernem ve- 








b cheepe By. 7 
c Gn 34, 25, 26. — cf. Gn 49, 


-7. 
d en SA, 28, aCe 


ecf, Ps 73, 1@% Js' 42, 22,523; 


44, 7. 
f Ps 113, 3; 134, 6; Sap 12,-28. 
g ci. Is 46, 10, 1%. 


h Ex 14, 9, 24. 


icf. Ps 19, 8. — cf. 1 Rg 17, 


ae 47. 
J EX 14, 19. 
h Ex 14, 25-28. 


1 Ez 39, 9. 


mcp. 16, 3; Ps 45, 10; 2 Mc 
12, 28. 
10,11] R. in D. 4 Spor. 


nv. Ex 27, 2. 


ocp. 13, 19; 16, 7. — cf. Jd 
4,9, 21; 5, 20: 9, By 

p11 Rg 14, 6. — cf. 2 Par 14, 
Il; Ca, . 


o Le teen: 

16, 17) R. in D. 4 Spbr. 

scl: chit. 15: A : 

10] Int. (Ps. 70, 2) in Mis. pro 
vit. mortal. 

t'Is 27520, 

u Dt 3, 24: Ps 85, 8; 88, 7. 

1-4] 1 L. in fr. 4 p. D. 4 Spbr. 


acp. 6, 5; 9, 2-19. 

DEP. Bus Ge 

ccp. 16, 9. — cf. cp. 8, 6. 

dcp. ‘16, 103, Est 2, 12; Cn s, 
5. — cf. Is 3, 18-23. 

ecf. Ex 34, 29. 

ict. z Re 25, 18; 

gcp. 8, 32. 


MONT. TA TP. 


icp. 15, 10. 
jv. cp. 13, 26. 


11-20] 2 L. et 3 L. tn fr. 4 BD. 
D. 4 Spor. 
RCD. a, 3. 





mei 'Simeon, °qui dedisti illi gladium in defensionem alienigenarum, 
qui violatores exstiterunt.in coinquinatione sua et denudaverunt fe- 
mur virginis in confusionem, 3 et %dedisti mulieres illorum in prae- 
dam et filias illorum in captivitatem et omnem praedam in divisio- 
nem servis tuis, qui zelaverunt zelum tuum: subveni, quaeso te, 
Domine Deus meus, mihi viduae. 4¢Tu enim fecisti priora et illa 
post illa cogitasti, et hoc factum est quod ipse voluisti. 5 9O0mnes 
enim viae tuae paratae sunt, et tua iudicia in tua providentia 
posuisti. 

6 Respice castra Assyriorum nunc, sicut “tunc castra Aegyptio- 
rum videre dignatus es, quando post servos tuos armati currebant 
tconfidentes in quadrigis et in equitatu suo et in multitudine bel- 
latorum. 7 Sed adspexisti super castra eorum, et jtenebrae fatigave- 
runt eos. 8*Tenuit pedes eorum abyssus, et aquae operuerunt eos. 
9Sic fiant et isti, Domine, qui confidunt in multitudine sua et in 
curribus suis et in ‘contis et in scutis et in sagittis suis et in lan- 
ceis gloriantur, 1et nesciunt quia tu ipse es Deus noster, ™qui 
conteris bella ab initio, et Dominus nomen est tibi. 11 Erige brac- 
chium tuum sicut ab initio et allide virtutem illorum in virtute tua; 
cadat virtus eorum in iracundia tua, qui promittunt se violare sancta 
tua et polluere tabernaculum nominis tui et deicere gladio suo 
"cornu altaris tui. 12 Fac, Domine, ut gladio proprio eius superbia 
amputetur. 13 Capiatur laqueo oculorum suorum in me; et percuties 
eum ex labiis caritatis meae. 14Da mihi in animo constantiam ut 
contemnam illum, et virtutem ut evertam illum. 15 Erit enim hoc 
memoriale nominis tui, °cum manus feminae deiecerit eum. 16 Non 
enim in multitudine est virtus tua, Domine, neque Yin equorum vi- 
ribus voluntas tua est, "nec superbi ab initio placuerunt tibi; sed 
humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio. 

17 Deus caelorum, creator aquarum et Dominus totius creaturae, 
exaudi me miseram deprecantem et de tua misericordia ‘praesu- 
mentem. 18 Memento, Domine, testamenti tui et da verbum in ore 
meo et in corde meo consilium corrobora, ut domus tua in sancti- 
ficatione tua permaneat, 19%et ‘omnes gentes agnoscant quia tu es 
Deus, et non est “alius praeter te. 
| Factum est autem, cum cessasset clamare ad Dominum, sur- 

rexit de “loco, in quo iacuerat prostrata ad Dominum, 2 voca- 


vitque abram suam et descendens in domum suam abstulit a sc 


bcilicium et °exsuit se vestimentis viduitatis suae 3 et lavit corpus 
suum et ¢unxit se myro optimo et discriminavit crinem capitis sui 
et imposuit mitram super caput suum et induit se vestimentis iucun- 
ditatis suae induitque sandalia pedibus suis adsumpsitque dextraliola 
et lilia et inaures et annulos et omnibus ornamentis suis ornavit se. 
4 Cui etiam Dominus contulit splendorem, quoniam omnis ista com- 
positio non ex libidine sed ex virtute pendebat; et ideo Dominus 
hanc in illam pulchritudinem ampliavit, ut incomparabili decore 
omnium oculis appareret. 5 Imposuit itaque abrae suae fascoperam 
vini et vas olei et polentam et palathas et panes et caseum et pro- 
fecta est. 

6 Cumque venissent ad portam civitatis, invenerunt %exspectan- 
tem Oziam et presbyteros civitatis. 7 Qui, cum vidissent eam, stu- 
pentes mirati sunt nimis “pulchritudinem eius; 8&8 nihil tamen inter- 
rogantes eam dimiserunt transire dicentes: Deus patrum nostrorum 
det tibi gratiam, et omne consilium tui cordis sua virtute corroboret, 
ut ‘glorietur super te Ierusalem, et sit nomen tuum in numero 
sanctorum et iustorum. 9 /JEt dixerunt hi, qui illic erant, omnes una 
voce: Fiat, fiat. 19 Judith vero orans Dominum transivit per portas 
ipsa et abra eius. 

11 Factum est autem, cum descenderet montem circa ortum diei, 
occurrerunt ei *exploratores Assyriorum et tenuerunt eam dicentes: 
Unde venis aut quo vadis? 12 Quae respondit: Filia sum Hebraeo- 
rum; ideo ego fugi a facie eorum, quoniam futurum agnovi quod 
dentur vobis in depraedationem, pro eo quod contemnentes vos no- 
luerunt ultro tradere seipsos, ut invenirent misericordiam in con- 





——— oS 








— 420 — 











niens (11-20) narrat cur a suis effugerit (11, 1-20), sicque eum adlicit ut 
inter alia plura facultatem obtineat singulis noctibus cum abra de ca- 
stris egrediendi (12, 1-9). Quarto itaque die cum invitata ad cenam, quam 


LIBER IUDITH 
10, 13 — 12,3 





spectu vestro. 13 Hac de causa cogitavi mecum dicens: Vadam ad 
faciem principis Holofernis, ut indicem illi secreta illorum et osten- 
dam illi quo aditu possit obtinere eos, ita ut non cadat vir unus de 
exercitu eius. 14 Et, cum audissent viri illi verba eius, considera- 
bant faciem eius; et erat in oculis eorum ‘stupor, quoniam pulchri- 
tudinem eius mirabantur nimis. 15 Et dixerunt ad eam: Conservasti 
animam tuam, eo quod tale repperisti consilium, ut descenderes ad 
dominum nostrum. 16 Hoc autem scias quoniam, cum steteris in 
conspectu eius, bene tibi faciet, et eris gratissima in corde eius. 
Muxemntane illam ad tabernaculum Holofernis adnuntiantes eam. 

17 Cumque intrasset ante faciem eius, statim ™captus est in suis 
oculis Holofernes. 18 Dixeruntque ad eum satellites eius: Quis con- 
temnat populum Hebraeorum, gui tam decoras mulieres habent, ut 
non pro his merito pugnare contra eos debeamus? 19 Videns itaque 
Iudith Holofernem sedentem in “conopeo, quod erat ex purpura et 
auro et smaragdo et lapidibus pretiosis intextum, 29 et, cum in fa- 
ciem eius intendisset, °adoravit eum prosternens se super terram; 
et elevaverunt eam servi Holofernis, iubente domino suo. 

Tunc Holofernes dixit ei: Aequo animo esto et noli pavere in 

corde tuo 2quoniam ego nunquam nocui viro qui voluit servire 
Nabuchodonosor regi; 2 populus autem tuus, si non contempsisset 
me, ’non levassem lanceam meam super eum. 3%Nunc autem dic 
mihi qua ex causa recessisti ab illis, et placuit tibi ut venires ad nos? 

4Et dixit illi Iudith: Sume verba ancillae tuae, quoniam si se- 
cutus fueris verba ancillae tuae, perfectam rem faciet Dominus te- 
cum. 5°¢Vivit enim Nabuchodonosor rex terrae, et vivit virtus eius, 
quae est in te ad correptionem omnium animarum errantium, quon- 
iam non solum homines serviunt illi per te, %sed et bestiae agri 
obtemperant il. 6 Nuntiatur enim animi tui industria universis gen- 
{ibus, et indicatum est omni saeculo, quoniam ¢tu solus bonus et 
potens es in omni regno eius, et disciplina tua omnibus provinciis 
praedicatur. 7 Nec hoc latet /quod locutus est Achior, nec illud 
ignoratur %quod ei iusseris evenire; 8constat enim Deum nostrum 
sic peccatis offensum, ut mandaverit per prophetas suos ad populum, 
quod tradat eum pro peccatis suis. 9 Et, quoniam Asciunt se offen- 
disse Deum suum filii Israél, tremor tuus super ipsos est. 10 Insu- 
per etiam fames invasit eos, et ‘ab ariditate aquae iam inter mor- 
tuos computantur: 11 denique hoc ordinant, /ut interficiant pecora 
sua et “bibant sanguinem eorum, 12et lsancta Domini Dei sui, 
quae praecepit Deus non contingi, in frumento, vino et oleo, haec 
cogitaverunt impendere et volunt consumere, quae nec manibus de- 
berent contingere. Ergo quoniam haec faciunt, certum est quod in 
perditionem dabuntur: 1% quod ego ancilla tua cognoscens fugi 
ab illis, et *"“misit me Dominus haec ipsa nuntiare tibi. 14 Ego enim, 
ancilla tua, Deum colo etiam nunc apud te, et exiet ancilla tua et 
orabo Deum, 15et dicet mihi quando eis reddat peccatum suum, 
et veniens nuntiabo tibi, ita ut ego adducam te per mediam Ieru- 
salem, et habebis omnem populum Israél "sicut oves quibus non 
est pastor; et °non latrabit vel unus canis contra te, 16 quoniam 
haec mihi dicta sunt per providentiam Dei. 17 Et quoniam iratus 
est illis Deus, haec ipsa missa sum nuntiare tibi. 

18 Piacuerunt autem omnia verba haec coram Holoferne et coram 
pueris eius ,et mirabantur sapientiam eius et dicebant alter ad al- 
terum: 
tudine et in sensu verborum. 29 Et dixit ad illam Holofernes: Bene 
fecit Deus, qui misit te ante populum, ut des illum tu in mani- 
bus nostris. 2! Et quoniam bona est promissio tua, si fecerit mihi 
hoc Deus tuus, Yerit et Deus meus, et tu in domo Nabuchodonosor 
magna eris, et nomen tuum nominabitur in universa terra. 

Tunc iussit eam introire ubi repositi erant %thesauri eius et 

iussit illic manere eam et constituit quid daretur illi de convivio 
suo. 2 Cui respondit Iudith et dixit: Nunc non potero manducare 
ex his quae mihi praecipis tribui, ne venlat super me offensio; ex 
his autem, “quae mii detuli, manducabo. 3 Cui Holofernes ait: Si 


19 Non est talis mulier super terram in adspectu, in ?pulchri- - 





lv. vr. 4, 7, 18. 


m Cp: 3658; 22. 
#4 CD:...%3,;.40;- 29% 


o-cf. ep. £3530. 


CEE OCD: ° 35-82, (59. 


62 Rg 23, 18. 


rsst'e Re t4, 27. 
rop. 51 M. Molinos. 
I damn. 

L173 Dn) 2; 38: 


ye on ¢ 
4-17) *¢ 

ab Inn. 
d Bar 3, 16, 


é ci: Le’ 22,' 28. 


fcp. §, 5-25. 
gcp. 6, 2-6. 


AVS Dt 33;-29. 


$a cp. 3; %4,,.17; 16, 3. 
jcf. 1 Rg 14, 32, 33. 


Rk cf, Ly £7, 10. 
1 Lv 22, 1-16; Nm 18, 8-19. — 
cf. r Rg 14, 31-33. 


mvr. 17. 


n3 Rg 22,17. — Vv. Nm 27,17. 
o Ex 11, 9% Js 10; 2k. 


pcp. 10, 7, 18. 


q Rt iz, 16°" Dab, 26. —=) cf. 
CP..33 13; 654m. 


av. Cp. F55 T4s 


ANKE 


eEst: 14,17; Dp..4, 
8. — cf. I 


"Ac 10, 


Cccp. 10,5. 





— 42I — 








LIBER IUDITH 
12, 4 — 13, 19 


Holofernes servis suis fecerat, venisset, et sola cum duce temulento relingue- 
retur (10-20), capta occasione, pugione de lectulo pendente caput Holofernis 
amputat traditumque abrae in Bethuliam adfert (13, 1-21). Magno gaudio 








dv. 1 Rg 1, 26. 
ecf. cp. 10, 8. 
PVT: X 1Cp. 145. 05s 
gcf. Ps 118, 148. 


h2 Es 4, 23. — cf. Mr 7, 4. 
icp. 7, 6, 7, 10. 
1cp. 9, 14. 


RCt.-9 Re 177 123°5;'35- 

posto) Lb. in: fr. 75. 9. D. 4 
Spor. 

Ucf. cp. 7, 23: 

mcf. Est 1, 12, 15. 


n cf. Ecli 9, 7. 
OCcp. 10, 173; 16,8, 2X. 


pcf. vr. 2. 
qcp. 13, 2. — cf. Ecli 10, 2. 


1-11] LL. 2 et 3 in fr. 5 p. D. 
4 Spbr. 


a cp. 12, 20. — cf. Ecli31, 30-41. 
b cf. 1 Rg 1, 13. 


c3 Rg 9, 3; 4 Rg 19, 34. 


a-9:-ep:. 8; 3X. 


ecf. r Rg 17, 51; Mc 7, 47; 
2 Mc 15, 30. 
f vr. 10, 19. 


CP. 10, §# 12; 2. 
Ck cb, 12, ‘Ss. 


icp. 12, 7. 


jcp. 8, 34. 
kcp. 8, 9, 28. — cf. cp. 8, 32. 


18,20] v. Ecli 24, 26. 
bct.. Lv'36; 7518; 





defecerint tibi ista quae tecum detulisti, quid faciemus tibi? 4 Et 
dixit Iudith: ¢Vivit anima tua, domine meus, quoniam non expen- 
det omnia haec ancilla tua, ‘donec faciat Deus in manu mea haec 
quae cogitavi. Et induxerunt illam servi eius in /tabernaculum quod 
praeceperat. 5 Et petiit, dum introiret, ut daretur ei copia Ynocte et 
ante lucem egrediendi foras ad orationem et deprecandi Dominum. 
6 Et praecepit cubiculariis suis, ut, sicut placeret illi, exiret et in- 
troiret ad adorandum Deum suum per triduum. 7 Et exibat noctibus 
in vallem Bethuliae et “baptizabat se in ‘fonte aquae. 8 Et, ut ascen- 
debat, orabat Dominum Deum Israél, jut dirigeret viam eius ad 
liberationem populi sui. 9 Et introiens munda manebat in taberna- 
culo, usque dum acciperet escam suam in “vespere. 

10 Et factum est, in ‘quarto die Holofernes fecit cenam servis 
suis et dixit ad Vagao eunuchum suum: Vade et suade Hebraeam 
illam ut sponte consentiat habitare mecum. 11” Foedum est enim 
apud Assyrios, si femina irrideat virum agendo ut immunis ab eo 
transeat. 

12 Tunc introivit Vagao: ad Iudith et dixit: Non vereatur bona 
puella introire ad dominum meum, ut honorificetur ante faciem eius. 
ut manducet cum eo et bibat vinum in iucunditate. 13 Cui Iudith 
respondit: Quae ego sum, ut contradicam domino meo? 14 Omne, 
quod erit ante oculos eius bonum et optimum, faciam; quidquid 
autem illi placuerit, hoc mihi erit optimum omnibus diebus vitae 
meae. 15 Et surrexit et ornavit se vestimento suo et ingressa stetit 
ante faciem eius. 16”"Cor autem Holofernis concussum est, °erat 
enim ardens in concupiscentia eius, 17 et dixit ad eam Holofernes: 
Bibe nunc et accumbe in iucunditate, quoniam invenisti gratiam 
coram me. 18 Et dixit Iudith: Bibam, domine, quoniam magnificata 
est anima mea hodie prae omnibus diebus meis. 19 Et accepit et 
manducavit et bibit coram ipso, ?ea quae paraverat illi ancilla eius. 
20 Et iucundus factus est Holofernes ad eam %ibitque vinum mul- 
tum nimis, quantum nunquam biberat in vita sua. 
| Ut autem sero factum est, festinaverunt servi illius ad hospitia 

sua; et conclusit Vagao ostia cubiculi et abiit. 2 Erant autem 
omnes fatigati a vino; %eratque Iudith sola in cubiculo. 4 Porro 
Holofernes iacebat in lecto “nimia ebrietate sopitus. 

5 Dixitque Iudith puellae suae ut staret foris ante cubiculum et 
observaret. § Stetitque Iudith ante lectum orans cum lacrimis et %la- 
biorum motu in silentio 7 dicens: Confirma me, Domine Deus Israél, 
et respice in hac hora ad opera manuum mearum, ut, “sicut promi- 
sisti, Ierusalem civitatem tuam erigas, et hoc, quod credens per te 
posse fieri cogitavi, perficiam. 8 Et, cum haec dixisset, accessit ad 
columnam, quae erat ad caput lectuli eius, et pugionem eius, qui in 
ea ligatus pendebat, exsolvit. 9 Cumque evaginasset illum, apprehen- 
dit comam capitis eius et ait: ?Confirma me, Domine Deus, in hac 
hora. 10Et percussit bis in cervicem eius et abscidit caput eius 
et abstulit /conopeum eius a columnis et evolvit corpus eius truncum. 

11 Et post pusillum exivit et tradidit caput Holofernis ancillae suae 
et iussit ut mitteret illud in 9peram suam. 12 Et exierunt duae “se- 
cundum consuetudinem suam quasi ad orationem et transierunt 
castra et gyrantes ‘vallem venerunt ad portam civitatis. 

13 Et dixit Iudith a longe custodibus murorum: Aperite portas. 
quoniam jnobiscum est Deus, qui fecit virtutem in Israél. 14Et 
factum est, cum audissent viri vocem eius, vocaverunt “presbyteros 
civitatis, 15et concurrerunt ad eam omnes, a minimo usque ad 
maximum, quoniam sperabant eam iam non esse venturam. 16 Et ac- 
cendentes luminaria congyraverunt circa eam universi; illa autem a- 
scendens in eminentiorem locum iussit fieri silentium. Cumque omnes 
tacuissent, 17 dixit Iudith: Laudate Dominum Deum nostrum, qu 
non deseruit sperantes in se 18et in me ancilla sua adimplevit 
misericordiam suam ’quam promisit domui Israél et interfecit in 
manu mea hostem populi sui hac nocte. 19 Et proferens de pera 
caput Holofernis ostendit illis dicens: Ecce caput Holofernis principis 
militiae Assyriorum, et ecce conopeum illius, in quo recumbebat in 





= A22: -—— 











excepta, ut irruant repente in Assyrios cives hortatur (22-31), qui oriente 
sole caput Holofernis suspendunt muris et magno cum strepitu impetum 
| faciunt (14, 1-7). Interea hostes comperiunt ducem suum per mulierem 


LIBER IUDITH 
13, 20 — 14, 16 





—_— 


ebrietate sua, ubi “per manum feminae percussit illum Dominus 
Deus noster. 2° “Vivit autem ipse Dominus, quoniam 2°custodivit 
me angelus eius et hinc euntem et ibi commorantem et inde huc 
revertentem, et non permisit me Dominus ancillam suam coinqui- 
nari, sed sine pollutione peccati revocavit me vobis gaudentem in 
victoria 7, in evasione mea et in liberatione vestra. 
1’ pConfitemini illi omnes, quoniam bonus, 

quoniam in saeculum misericordia eius’. 

22 Universi autem adorantes Dominum dixerunt ad eam: 
Benedixit te Dominus in virtute sua, 

quia per te ad nihilum redegit inimicos nostros. 

23 Porro Ozias @princeps populi Israél dixit ad eam: "Benedicta 
es tu, filia, a Domino Deo excelso, prae omnibus mulieribus super 
terram. 24 Benedictus Dominus qui creavit caelum et terram, qui 
te direxit in vulnera capitis principis inimicorum nostrorum; 25 quia 
hodie nomen tuum ita magnificavit, ut non recedat laus tua de ore 
hominum, qui memores fuerint virtutis Domini in aeternum, pro 
quibus non perpecisti animae tuae propter angustias et tribulationem 
generis tui, sed subvenisti ruinae ante conspectum Dei nostri. 26 Et 
Sdixit omnis populus: Fiat, fiat. 

27 Porro Achior vocatus venit et dixit ei Iudith: Deus Israél, 
cui tu ‘testimonium dedisti, quod ulciscatur se de inimicis suis, ipse 
caput omnium increduJorum incidit hac nocte in manu mea. 28 Et, 
ut probes quia ita est, ecce caput Holofernis, qui in contemptu su- 
perbiae suae Deum Israél contempsit et tibi interitum minabatur 
dicens: “Cum captus fuerit populus Israél, gladio perforari praeci- 
piam latera tua. 29Videns autem Achior caput Holofernis, angu- 
stiatus prae pavore cecidit in faciem suam super terram et aestuavit 
anima eius. 29 Postea vero quam resumpto spiritu recreatus est, 
procidit ad pedes eius et adoravit eam et dixit: 31”Benedicta tu 
a Deo tuo in omni tabernaculo Iacob, quoniam in omni gente, quae 
audierit nomen tuum, magnificabitur super te Deus Israél. 

{ Dixit autem Iudith ad omnem populum: Audite me, fratres: 
Asuspendite caput hoc super muros nostros. 2 Et erit, cum ex- 
ierit sol, accipiat unusquisque arma sua et exite cum impetu, non 
ut descendatis deorsum, sed quasi impetum facientes. 3Tunc ex- 
ploratores necesse erit ut fugiant, ad principem suum excitandum 
ad pugnam. 4Cumque duces eorum cucurrerint ad tabernaculum 
Holofernis et invenerint eum truncum in suo sanguine volutatum, 
bdecidet super eos timor. 5 Cumque cognoveritis fugere eos, ite 
post illos securi, quoniam Dominus conteret eos sub pedibus vestris. 
6Tunc Achior videns virtutem, quam fecit Deus Israél, relicto 
gentilitatis ritu, credidit Deo et “circumcidit carnem praeputii sui 
et dappositus est ad populum Israél, et omnis successio generis eius 
usque in hodiernum diem. 

7 Mox autem ut ortus est dies, suspenderunt super muros caput 
Holofernis, accepitque. unusquisque vir arma sua, et egressi sunt 
cum grandi strepitu et ululatu. 8 Quod videntes exploratores ad ta- 
bernaculum Holofernis cucurrerunt. 9% Porro hi, qui in tabernaculo 
erant, venientes et ante ingressum cubiculi perstrepentes excitandi 
gratia inquietudinem arte moliebantur, ut non ab excitantibus, sed 
a sonantibus Holofernes evigilaret. 19 Nullus enim audebat cubiculum 
virtutis Assyriorum pulsando aut intrando aperire. 11 Sed, cum ve- 
nissent eius duces ac tribuni et universi maiores exercitus regis As- 
_ syriorum, dixerunt cubiculariis: 12 Intrate et excitate illum, quoniam 
egressi mures de cavernis suis ausi sunt provocare nos ad proelium. 

13 Tunc ingressus Vagao cubiculum eius stetit ante cortinam et 
plausum fecit manibus suis, suspicabatur enim illum cum Iudith 
dormire; 14sed cum nullum motum iacentis sensu aurium caperet, 
accessit proximans ad cortinam et elevans eam vidensque cadaver 
absque capite Holofernis in suo sanguine tabefactum iacere super 
terram exclamavit voce magna cum fletu et /scidit vestimenta sua. 
15 Et ingressus 9tabernaculum Iudith non invenit eam et exsiliit 
foras ad populum 16 et dixit: Una mulier hebraea fecit confusionem 





mv. ti 9, 15; 15, 7. — cf. Jd 


20k R. in fs. ss. Ang. cust. 
n ve £X:23, 207" RUZ13% 1b 3; 


Dn 10, 15. 
2 bb 10, II. 2 
& Ps 135, 1; 105, 1; 106, 1. — 
cf. 2 Par 5 13; — 252 
22-25] in pbbr 
22-25] L. in fs. ; dol. BMV. 
qa cf. cp. 


Sit a att i fc ae 7 


ae ¥6, 9°. 15, 32° — cf. 1 Par 
6, 36; Ps 40, I4. 
by. Cp. 5, 5-25. 


“cp. 5, 28; 6, 4-6. 


v vr... 23. 


acf. 2 Mc 15, 35. 


bch. cp. 15; 1-2. 


c Gn 17, 23; Ex 12, 48. — cf. 
Dt (239.33! 2. Hews a, 12. 

d cf. Gn 49, 32; Dt 32, 50; Ac 
13, 36. , 


eich. 2 Re rae o47y 


fv. Gn 37, 29. 
iV. CP./22,. 4% 





— 423 — 








LIBER IUDITH 
14, 17 — 16,9 


occisum (8-18), trementesque fugam arripiunt et a filiis Israél insequen- 
tibus et magna praeda rclicta, penitus profligantur (15, 1-4). ludith au- 
tem ab loachim summo pontifice et populo laudibus et Holofernis spoliis 








BeDtcrt, 25, 
1-12] LL. in fr. 6 p. D. 4 Spbr. 


a.cf;' 4. Rg -% 73) 2 Pat.1g,°%5¢ 
TAt 3 25 


Dich: Jd: 7,24. 


cock. cp. 2,10) 20. 


G:ct:€p.. 4;.S. 
10] R. etc. in fss. BMV. et 
Sctar. 


ecp. 2, 8. 


PLD381O; 93 13, 26. 


gcf. Ex 15, 20-21. 


@ck EX 45,71-3d.5, 2. 
b Ps 150, 4, 5. — cf. cp. 3, 10. 


Ps 95, 1; 97, 1; Is 
42, 10. 
POS Le TF ay 3 
cp: 9; 10; Ps 45220; 2, Mc 
L228. 
e Ps 67, 5. 
Poe Seas, 7, 8. 
Vv. cp. 2, 12-17; Is 49, 12. 
eV Cp. 42, Tt, 
icf. 4 Rg 19, 24. 


CVE. AESS 


gciag Re 8, 12. 


7] v. vr. 16. 

kcf. 2 Rg 3, 33, 34. 

lcf. Jd 4, 9. — v. cp. 9, 15; 
13, 79. 

mci. Bar 3, 26. 

ncp. 8, I. 

O:CP. 10, 17; vTs 16: 


PCD. “10525235 





in domo regis Nabuchodonosor: ecce enim Holofernes iacet in terra 
et caput eius non est in illo. 17 Quod cum audissent principes vir- 
tutis Assyriorum, sciderunt omnes vestimenta_ sua; et “intolerabilis 
timor et tremor cecidit super eos, et turbati sunt animi eorum 
valde, 18 et factus est clamor incomparabilis in medio castrorum 
eorum. 
j 5 Cumque omnis exercitus decollatum Holofernem audisset, “fugit 
mens et consilium ab eis, et solo tremore et metu agitati fugae 
praesidium sumunt, 2 ita ut nulius loqueretur cum proximo suo, sed 
inclinato capite, relictis omnibus, evadere festinabant Hebraeos, quos 
armatos super se venire audiebant, fugientes per vias camporum et 
semitas collium. 3 Videntes itaque filii Israél fugientes, secuti sunt 
illos descenderuntque clangentes tubis et ululantes post ipsos. 4 Et 
quoniam Assyrii non adunati in fugam ibant praecipites, filii autem 
Israél uno agmine persequentes, debilitabant omnes quos invenire 
potuissent. 
5 bMisit itaque Ozias nuntios per omnes civitates et regiones 
Israél. 6 Omnis itaque regio omnisque urbs electam iuventutem ar- 


‘matam misit post eos, et persecuti sunt eos in ore gladii, quousque 


pervenirent ad extremitatem finium suorum. 7 Reliqui autem, qui 
erant in Bethulia, ingressi sunt castra Assyriorum et “praedam, 
quam fugientes Assyrii reliquerant, abstulerunt et onustati sunt valde. 
8 Hi vero qui victores reversi sunt ad Bethuliam, omnia quae erant 
illorum attulerunt secum, ita ut non esset numerus in pecoribus et 
iumentis et universis mobilibus eorum, ut a minimo usque ad ma- 
ximum omnes divites fierent depraedationibus eorum. 

9dloachim autem summus pontifex de Ierusalem venit in Be- 
thuliam cum universis presbyteris suis, ut videret Iudith. 1 Quae 
cum exisset ad illum, benedixerunt eam omnes una voce dicentes: 
€Tu gloria Ierusalem, tu laetitia Israél, tu honorificentia populi 
nostri. 11 Quia fecisti viriliter, et confortatum est cor tuum, eo quod 
castitatem amaveris et post virum tuum alterum nescieris, ideo et 
manus Domini confortavit te, et ideo eris benedicta in aeternum. 
12 Et /dixit omnis populus: Fiat, fiat. 

13 Per dies autem triginta vix collecta sunt spolia Assyriorum a 
populo Israél. 14 Porro autem universa, quae Holofernis peculiaria 
fuisse probata sunt, dederunt Iudith in auro et argento et vestibus 
et gemmis et omni supellectili, et tradita sunt omnia illi a populo. 
15 Et omnes populi gaudebant cum Ymulieribus et virginibus et iuve- 
nibus in organis et citharis. 
| Tunc “cantavit canticum hoc Domino Iudith dicens: 

2Incipite Domino in °tympanis, 
cantate Domino in cymbalis, 
Cmodulamini illi psalmum novum, 
exaltate et invocate nomen eius. 
3 dDominus conterens bella. (Dominus nomen est illi. 
4 Qui posuit castra sua in medio populi sui, 
ut /eriperet nos de manu omnium inimicorum nostrorum. 
5 9Venit Assur ex montibus ab aquilone 
hin multitudine fortitudinis suae, 
tcuius multitudo obturavit torrentes, 
et equi eorum cooperuerunt valles. 
6 JDixit se incensurum fines meos 
et iuvenes meos occisurusn gladio, 
infantes meos dare in praedam 
et virgines in captivitatem. 
7 Dominus autem omnipotens nocuit eum 
et *tradidit eum in ‘manus feminae et confodit eum. 
§™Non enim cecidit potens eorum a iuvenibus, 
nec filii Titan percusserunt eum, 
nec “excelsi cigantes opposuerunt se illi: 
sed Iudith filia Merari in °specie faciei suae dissolvit eum. 
§PExuit enim se vestimento viduitatis, sraél. 
et induit se vestimento laetitiae in exsultatione filiorum 





— 424 —- 











_honestata (9'-15), Dei potentiam contra innumerabiles hostes per mulierem 
ostensam carmine triumphali celebrat (16, 1-21). Tantum autem facinus 
etiam post ludith mortem quotannis memorandum constitutum est (22-31). 





10 Unxit faciem suam unguento 
et colligavit cincinnos suos mitra, 
accepit stolam novam ad decipiendum illum. 
11 dSandalia eius rapuerunt oculos eius, 
pulchritudo eius captivam fecit animam eius. 
rAmputavit pugione cervicem eius. 
12 Horruerunt Persae constantiam eius, 
et Medi audaciam eius. 
13 Tunc ‘ululaverunt castra Assyriorum 
quando apparuerunt humiles mei ‘arescentes in siti. 
14 vFilii puellarum Ycompunxerunt eos, 
et sicut pueros fugientes occiderunt eos. 
Perierunt in proelio a facie Domini Dei mei. 
157Hymnum cantemus Domino; | 
hymnum novum cantemus Deo nostro. 
16 Adonai Domine, Ymagnus es tu et praeclarus in virtute tua, 
et quem superare nemo potest. 
17 Tibi serviat omnis creatura tua; 
*quia dixisti, et facta sunt; 
%pisisti spiritum tuum, et creata sunt; 
et non est qui resistat voci tuae. 
18 Montes a fundamentis movebuntur cum aquis, 
petrae sicut cera liquescent ante faciem tuam; 
19 dqui autem timent te magni erunt apud te per omnia. 
20 €Vae genti insurgenti super genus meum! 
fDominus enim omnipotens vindicabit in eis, 
in die iudicii visitabit illes. 
21 9Dabit enim ignem et vermes in carnes eorum, 
ut urantur et sentiant usque in sempiternum. 

22 Et factum est post haec, omnis populus post victoriam venit 
in Ierusalem adorare Dominum; et mox, "ut purificati sunt, obtu- 
lerunt omnes holocausta et vota et repromissiones suas. 23 Porro 
Iudith universa vasa bellica Holofernis, ‘quae dedit illi populus, et 
jconopeum, quod ipsa sustulerat de cubili ipsius, “obtulit in ana- 
thema oblivionis. 24 Erat autem populus iucundus secundum faciem 
sanctorum; et per tres menses gaudium huius victoriae celebratum 
est cum Iudith. 

25 Post dies autem illos unusquisque rediit in domum suam, et 
Iudith magna facta est in Bethulia et praeclarior erat universae ter- 
rae Israél. 26 Erat etiam virtuti castitas adiuncta, ita ut non cogno- 
_ sceret virum omnibus diebus vitae suae, ex quo defunctus est Manas- 
ses vir eius. 27 Erat autem, diebus festis, procedens cum magna 
gloria. 28 Mansit autem in domo viri sui annos centum quinque, 
et dimisit abram suam liberam et defuncta est ac sepulta ‘cum viro 
suo in Bethulia. 29 ™Luxitque illam omnis populus diebus septem. 

30 In omni autem spatio vitae eius non fuit qui perturbaret Israél, 
et post mortem eius annis multis. 31"Dies autem victoriae huius 
festivitatis ab Hebraeis in numero sanctorum dierum accipitur et 
colitur a Iudaeis ex illo tempore usque in praesentem diem. 


LIBER IUDITH 
16, 10-31 








qcp. 10, 17; 12, 16. — v. Cn 
Fae 


rcp. 13; 9. 30. 


$-CPi--E4y-- E2185 

Ev. cp. 11, 10. 

uv. Cp. 5, 27. — (cf. 1 Rg 17, 
g7%ita Par-20}.15). 

vcp. 15, 4, 5. 

15-21] Cn. ad ll, in fr. 4. 

15] Ant. in Sxg. 

LV ZIWESOSPA } 20-7, AS 42 
10 


y Ex. 15, It. f 

16] R. in D. 4 Spbr. et Ant. in 
sb. praec. 

zcp. 9, 4; Gn 1r, 3; Ps 32, 9. 

a Ps 103, 30. 

b Est 13, 9,11. — v.Gn 50, 19. 

C.4e 22) 8. 163 3Ps.906,/ $5, is 
64, 1. — cf. Ps 67, 3. 

d Ps 102, 13. 

ecw: 2. 8. 


S CEQ 24.08 49. 


g Ecli 7, 16: Is 66, 24; Mr 9g, 
43, 45, 47, 48. 


h Nm 19, 11; 31,19. — cf. Nm 
co ie ke 

22-31] LL. in sb. p. D. 4 Spor. 

icp. 15, 14. 

jcp. 13, 10. 

Ret. -t Reet. 03) :32, 10: 


cf. Gn.23, 193. TD ¥4,. 22. 


mcf. Gn 50, 10; 1 Rg 31. 13; 
Eeli:22, 12. 


act. Est 9,. 23273) 16, 22. 





egret 0. SP 











L, BoE Ror Lekaieed of tae 


LIBER ESTHER 
1, 1-20 





1-9] LL. in D. 5 Spbr. 
at Es 4, 25 
bcp. 8, 9; 9, 30.— cf. Dn 6, 1. 


c3 Rg, 46. 

3,0] v. > Pe 53 4. 

dv. 2 Es1,t. 

ecp. 2, 18. — cf. Gn 40, 20; 
3 Rg 3, 15; Mr 6, 21. 


rem ¥,°75.8. 


gcf. Es 23, 41; Am 6, 4. 


Act; JOt6;-25;2 Rg 13, 28. 
icp. 7, 9. 
J Cp. 52, 25506, 8. 


bed. 2) 275368. 


m cf, Jde 22; 31: 

mIs 44, 25: 47, 10; Jr 10, 7; 
50, 35; Dn 2, 12; 5, 15; Mt 
oe 


One BOs als 

pt Es 7, 14. 

q4 Rg 25, 19. — cf. 2°Rg 14, 
aa, 62> 


iC. s,.4° 2 Es:oyee: 
scp. 83.8; Duce. Ss, 12, 2 


Col 3, 
tay. 2. 


tcf. Eph. 8; 22,24, 33; 
76: 2 Prise; 125 
cf. Gn 3,1 


ZS |~ diebus 7Assueri, qui regnavit ab India usque 
1, Aethiopiam super centum viginti septem provin- 
cias, quando ¢sedit in solio regni sui, ?Susan 
civitas regni eius exordium fuit. 3 Tertio igitur 
anno imperii sui, fecit ‘grande convivium cunctis 
principibus et pueris suis fortissimis Persarum et 
Medorum inclitis et praefectis provinciarum coram 
se, 4ut ostenderet divitias gloriae regni sui, ac 

















magnitudinem atque iactantiam potentiae suae, multo tempore, cen- 
tum videlicet et octoginta diebus. 5 Cumque implerentur dies con- 
vivii, invitavit omnem populum, qui inventus est in Susan a maximo 
usque ad minimum; et iussit septem diebus convivium praeparari 
in vestibulo /horti et nemoris, quod regio cultu et manu consitum 
erat. 6 Et pendebant ex omni parte tentoria aérii coloris et carbasini 
ac hyacinthini sustentata funibus byssinis atque purpureis, qui ebur- 
neis circulis inserti erant et columnis marmoreis fulciebantur. 9Le- 
ctuli quoque aurei et argentei super pavimentum smaragdino et pario 
stratum lapide dispositi erant, quod mira varietate pictura decora- 
bat. ‘7 Bibebant autem, qui invitati erant aureis poculis et aliis 
atque aliis vasis cibi inferebantur. Vinum quoque, ut magnificentia 
regia dignum erat, abundans et praecipuum ponebatur. §& Nec erat 
qui nolentes cogeret ad bibendum, sed, sicut rex statuerat praepo- 
nens mensis singulos de principibus suis, ut sumeret unusquisque 
quod vellet. 

9 Vasthi quoque regina fecit convivium feminarum in palatio, ubi 
a aegerus manere consueverat. 

10 Itaque die septimo, “cum rex esset hilarior et post nimiam 
potationem incaluisset mero, praecepit Maumam et Bazatha et ‘Har- 
bona et jBagatha et Abgatha et Zethar et Charchas, septem eunuchis, 
qui in conspectu eius ministrabant, 11 ut introducerent reginam 
Vasthi coram rege, 'posito super caput eius diademate, ut ostende- 
ret cunctis populis et principibus pulchritudinem illius: erat enim 
pulchra valde. 12 Quae renuit et ad regis imperium, quod per eunu- 
chos mandaverat, venire “contempsit. 

Unde iratus rex et nimio furore succensus 13 interrogavit "sapien- 
tes, qui ex more regio semper ei aderant et illorum faciebat cuncta 
consilio scientium leges ac iura maiorum (14erant autem primi et 
proximi Charsena et Sethar et Admatha et Tharsis et Mares et 
Marsana et "Mamuchan, ?septem duces Persarum atque Medorum, 
@qui videbant faciem regis, et primi post eum residere soliti erant), 
15 cui sententiae Vasthi regina subiaceret, quae Assueri regis impe- 
rium, quod per eunuchos mandaverat, facere noluisset. 16 Respon- 
ditque Mamuchan, audiente rege atque principibus: Non solum re- 
gem laesit regina Vasthi, sed et omnes populos et principes, qui 
sunt in cunctis provinciis regis Assueri. 17 Egredietur enim sermo 
reginae ad omnes mulieres, ut contemnant viros suos et dicant: 
Rex Assuerus iussit ut regina Vasthi intraret ad eum et illa noluit; 
18 atque hoc exemplo omnes principum coniuges Persarum atque 
Medorum parvipendent imperia maritorum; unde regis iusta est 
indignatio. 19*Si tibi placet, egrediatur edictum a facie tua et scri- 
batur iuxta legem Persarum atque Medorum, ‘quam praeteriri illici- 
tum est, ut nequaquam ultra Vasthi ingrediatur ad regem, sed regnum 
illius altera, quae melior est illa, accipiat; 2° et hoc in omne (quod 
latissimum est) provinciarum tuarum divulgetur imperium, et ‘cunctae 
uxores, tam maiorum quam minorum, deferant maritis suis honorem. 





— 426 — 





4; Ate 
aes 2 | 





Esther in reginam adsumpta populum suum liberat (1, 1-10,3), Ad convivium princi- 
pibus et populo paratum Assuerus advocat Vasthi reginam (1-11), in eius- 
que locum sibi detrectantis et ideo repudiatae (12-22) Esther adsumit in- 


LIBER ESTHER 
1, 21 — 2, 20 











21 Placuit consilium eius regi et principibus, fecitque rex iuxta 
consilium Mamuchan; 22 et misit epistulas “ad universas provincias 
regni sui, ut quaeque gens audire et legere poterat, diversis linguis 
et litteris, esse viros principes ac maiores in domibus suis, et hoc 
per cunctos populos divulgari. 

His ita gestis, %postquam regis Assueri indignatio deferbuerat, 

recordatus est Vasthi, et quae tecisset vel quae passa esset. 2 Dixe- 
runtque pueri regis ac ministri eius: Quaerantur regi puellae virgi- 
nes ac speciosae, 3et mitiantur qui considerent per universas pro- 
vincias puellas speciosas et virgines et adducant eas ad civitatem 
Susan et tradant eas in domum feminarum sub manu oEgei eunuchi, 
qui est praepositus et custos mulierum regiarum ; et accipiant “mun- 
dum muliebrem et cetera ad usus necessaria. 4 Et quaecumque inter 
omnes oculis regis placuerit, ipsa regnet pro Vasthi. Placuit sermo 
regi; et ita, ut suggesserant, iussit fieri. 

5 Erat vir iudaeus in Susan civitate vocabulo ¢Mardochaeus, filius 
lair filii “Semei filii /Cis de stirpe Iemini, 6 qui translatus fuerat 
de Ierusalem Yeo tempore quo Iechoniam regem Iuda Nabuchodono- 
sor rex Babylonis transtulerat. 7 Qui fuit nutritius filiae “fratris sui 
Edissae, quae altero nomine vocabatur Esther, et utrumque parentem 
amiserat: pulchra nimis et decora facie. Mortuisque patre eius ac 
matre, Mardochaeus sibi eam adoptavit i in filiam. 

8 Cumque percrebruisset regis imperium, et iuxta mandatum illius 
multae pulchrae virgines adducerentur Susan et ‘Egeo traderentur 
eunucho, Esther quoque inter ceteras puellas ei tradita est, ut ser- 
varetur in numero feminarum. 9% Quae placuit ei et invenit gratiam 
in conspectu illius, et praecepit eunucho ut acceleraret mundum 
muliebrem et traderet ei /partes suas et septem puellas speciosissi- 
mas de domo regis, et tam ipsam quam pedisequas eius ornaret 
atque excoleret. 10Quae ‘noluit indicare ei populum et patriam 
suam; Mardochaeus enim praeceperat ei, ut de hac re omnino reti- 
ceret. 11 Qui deambulabat cotidie ante vestibulum domus, in qua 
electae virgines servabantur, curam agens salutis Esther et scire volens 
quid ei accideret. 

12 Cum autem venisset tempus singularum per ordinem puellarum, 
ut intrarent ad regem, expletis omnibus quae ad cultum muliebrem 
pertinebant, mensis duodecimus vertebatur; ita dumtaxat, ut sex 
mensibus oleo ungerentur myrrhino et aliis sex quibusdam pigmentis 
et aromatibus uterentur. 13 Ingredientesque ad regem quidquid postu- 
lassent ad ornatum pertinens accipiebant et, ut eis placuerat, com- 
positae de triclinio feminarum ad regis cubiculum transibant. 14 Et 
quae intraverat vespere egrediebatur mane, atque inde in secundas 
aedes deducebatur, quae sub manu Susagazi eunuchi erant, qui con- 
cubinis regis praesidebat; nec habebat potestatem ad regem ultra 
redeundi, nisi voluisset rex et eam venire iussisset ex nomine. 

15 Evoluto autem tempore per ordinem, instabat dies quo Esther 
mfilia Abihail fratris Mardochaei, quam sibi adoptaverat in filiam, 
deberet intrare ad regem. Quae non quaesivit muliebrem cultum, 
sed quaecumque voluit "Egeus eunuchus custos virginum, haec ei 
ad ornatum dedit; erat enim formosa valde et incredibili pulchritu- 
dine: omnium oculis gratiosa et amabilis videbatur. 16 Ducta est 
itaque ad cubiculum regis Assueri mense decimo, qui vocatur te- 
beth, septimo anno regni eius. 17 Et adamavit eam rex plus quam 
omnes mulieres, habuitque gratiam et misericordiam coram eo super 
omnes mulieres, et posuit °diadema regni in capite eius fecitque 
eam regnare in loco Vasthi 18 et iussit convivium praeparari per- 
magnificum cunctis principibus et servis suis, pro Pconiunctione et 
nuptiis Esther et dedit requiem universis provinciis ac dona largitus 
est Yiuxta magnificentiam principalem. 

19 Cumque “secundo quaererentur virgines et congregarentur Mar- 
dochaeus manebat ad ianuam regis, 29necdum prodiderat Esther 
patriam et populum suum ‘iuxta mandatum eius; quidquid enim 
ille praecipiebat observabat Esther et ita cuncta faciebat, ut eo 
tempore solita erat, quo eam parvulam “nutriebat. 





UCD. 3, 325 38;793 


acf. cp. 7, 10. 


b vr. 8, 15. 
C vr: 9, 12. 


5-11] LL. x et 2 in fr. 2 ». 
D. 5 Spor. 

di Es 2, 2 (?),. — v. cp. It, 

€2 Rg 16, 58; 3 Rg 2, 8, 36-48 

ha: Rg 9, 1; 84, $2; ar 


33. 

Scp. 11, 4; 4 Rg 24, 14, 15; 
2 Par 36,10, 20% o5r 247 T° 
29, I, 2. 

hy. vr. 15. 

ivr. 3. 


jc& BRge irs; 5 


Lvr.2z0. — cf. cp. 7, 2-4. 


Peele) 3 LD. te eee se... Dos 
Spor. 

Mm Nt. 7; CD. 9,220. 

WYT. 33 


OVE CD: Ts (Se 

pcf. Dt 7, 3. 

id CDec3,. 7. 

Md Pe he 

Svr. 21; cp. 3, 2, 33 5, 9, 13; 


6, 10;*%2. 
tf vr. 10. 


“vr. 7. 





— 427 — 








LIBER ESTHER 
2,21 — 4,7 


ter puellas, quae ei of feruntur (2, 1-18). Mardochaeus vero reginae patruus 
stans ad portam palatii detectam coniurationem regi manifestat (19-23) ; 
sed, cum renuat genuflectere coram Aman, eius in se et in gentem suam 








21-23] cp. 12, I-4. 
Vil. CDi. I 10s Os +e 


*. cl icons) Gist, a: to, 2: 1 Es 
Pies ye 

1-7] LL. in fr. 3 ». D. 5 Spbr. 

acp. 5S, II. 


PINT SIO? CD68, 39-6800; .242 27 
Rg 15, 8. — cf. cp. 16, 10, 
14. 

CCUG S19; 


Of. Cp..13,. 84; 


e Dn 3, 19. 


fep. 9, 24, 26. 


px Es-6, 15, 

BCD. 155.2: 

scl. tEBs 4, 12,1133 Ac 16, 20, 
21. -— cf. Sap. 2, 15. 


jep. 8, 2. — cf. Gn 41, 42; 1 
Mc 6, 15. 
ae 


ChE OES, ks 9, 24. 


m cp. 8, 9. 
#.Cl. Chet; 82: 
ov. 1 Es 8, 36. 


pcp. 8, 8,10.— cf. 3 Rg 21, 8. 
qv. cp. 13, I-7. 


rcp. 8, 10. — cf. 2 Par 30, 6. 
SCD. Fy Os Oy Bake 

tcp. 8, 12. — cf. cp. 9, 1. 
ucp. 8, Il. — Vv. Cp. 13, I-7. 
vvr. 13. 

Larry Bier. 


1-17] LL. in fr. 4p. D. § Spbr. 
Ne een CCH By ot 

bcp. 14, 2. — v. Jdt 4, ro. 
cv. Gn 27, 34. 


d Ac 16, 4. 

evr. 36: CD. 9, 3zs 

f Dn 9, 3. — cf. Is 58, 5. 
£ CD. 2,9. 





21 Ko igitur tempore quo Mardochaeus ad regis ianuam morabatur, 
irati sunt “Bagathan et Thares, duo eunuchi regis, qui ianitores erdant 
et in primo palatii limine praesidebant, volueruntque insurgere in re- 
gem et occidere eum. 22 Quod Mardochaeum non latuit, statimque 
nuntiavit reginae Esther, et illa regi ex nomine Mardochaei, qui ad 
se rem detulerat. 23 Quaesitum est et inventum, et appensus est uter- 
que eorum in patibulo, “mandatumque est historiis et annalibus tra- 


- ditum coram rege. 


3 Post haec rex Assuerus %exaltavit Aman filium Amadathi, qui 
erat de stirpe “Agag, et posuit solium eius super omnes prin- 
cipes quos habebat. 2 Cunctique servi regis, qui in foribus palatii 
versabantur, flectebant genua et adorabant Aman; sic enim praece- 
perat eis imperator. Solus Mardochaeus “non flectebat genu neque 
adorabat eum. 3 Cui dixerunt pueri regis, qui ad fores palatii prae- 
sidebant: Cur praeter ceteros non observas mandatum regis? 4 Cum- 
que hoc crebrius dicerent, et ille nollet audire, nuntiaverunt Aman 
scire cupientes utrum perseveraret in sententia; dixerat enim eis %se 
esse Iudaeum. pag 

5 Quod cum audisset Aman et experimento probasset quod Mar- 
dochaeus non flecteret sibi genu nec se adoraret, “iratus est valde 
€ et pro nihilo duxit in unum Mardochaeum mittere manus suas; au- 
dierat enim quod esset gentis iudaeae, magisque voluit omnem Iu- 
daeorum, qui erant in regno Assueri, perdere nationem. ; 

7Mense primo, cuius vocabulum est nisan, anno duodecimo 
regni Assueri, missa est sors in urnam, quae hebraice dicitur /phur, 
coram Aman, quo die et quo mense gens Iudaeorum deberet inter- 
fici; et exivit mensis duodecimus %qui vocatur adar. §8 Dixitque 
Aman regi Assuero: “Est populus per omnes provincias regni tui 
dispersus et a se mutuo separatus, ‘novis utens legibus et caere- 
moniis insuper et regis scita contemnens; et optime nosti quod 
non expediat regno tuo ut insolescat per licentiam. 9 Si tibi placet, 
decerne ut pereat, et decem milia talentorum appendam arcariis 
gazae tuae. 10 /Tulit ergo rex anulum, quo utebatur, de manu sua 
et dedit eum Aman filio Amadathi “de progenie Agag, "hosti Iu- 
daeorum; 11dixitque ad eum: Argentum, quod tu polliceris, tuum 
sit; de populo age quod tibi placet. 

12™Vocatique sunt scribae regis. mense primo nisan, tertia- 
decima die eiusdem mensis, et “scriptum est, ut iusserat Aman, ad 
cmnes °satrapas regis et iudices provinciarum diversarumque gen- 
tium, ut quaeque gens legere poterat et audire pro varietate lin- 
guarum, Pex nomine regis Assueri. Et @itterae signatae ipsius anulo, 
13 missae sunt per cursores regis ad universas. provincias, ut “occi- 
derent atque delerent omnes Iudaeos a puero usque ad senem, par- 
vulos et mulieres ‘uno die, hoc est tertiodecimo mensis duodecimi 
qui vocatur adar, et “bona eorum diriperent. 14Summa autem 
epistularum haec fuit, ut omnes provinciae scirent et pararent se 
ad praedictam diem. 15 %Festinabant cursores, qui missi erant, regis 
imperium explere. Statimque in Susan pependit “edictum, rege et 
Aman celebrante convivium, et cunctis Iudaeis, qui in urbe erant, 
flentibus. 

Quae cum audisset Mardochaeus, “scidit vestimenta sua et indu- 

tus est sacco °spargens cinerem capiti; et in platea mediae ci- 
vitatis “voce magna clamabat ostendens amaritudinem animi sui, 
2et hoc heiulatu usque ad fores palatii gradiens; non enim erat 
licitum indutum sacco aulam regis intrare. %In omnibus quoque 
provinciis, oppidis ac locis, ad quae crudele regis “dogma perve- 
nerat, planctus ingens erat apud Iudaeos, “ieiunium, ululatus et 
fletus, /sacco et cinere multis pro strato utentibus. 

4 Ingressae autem sunt Ypuellae Esther et eunuchi nuntiaveruntque 
ei. Quod audiens consternata est et vestem misit, ut, ablato sacco, 
induerent eum: quam accipere noluit. 5 Accitoque Athach eunucho, 
quem rex ministrum ei dederat, praecepit ei ut iret ad Mardochaeum 
et disceret ab eo cur hoc faceret. 6 Egressusque Athach ivit ad 
Mardochaeum stantem in platea civitatis ante ostium palatii. 7 Qui 








— 428 — 














concitat iram (3, 1-15). Metu perculsus ad neptem recurrit eique sua- 
det ut sibi et populo suo salutem intercedat (4, 1-16). Itaque, in- 
vocato Dei auxilio (17), Esther ad regem venit eumque cum Amano 








_indicavit ei omnia quae acciderant, quo modo “Aman promisisset, 
ut in thesauros regis pro Iudaeorum nece inferret argentum; 8 exem- 
plar quoque edicti, quod *pendebat in Susan, dedit ei ut reginae 
_ostenderet et moneret eam ut intraret ad regem et deprecaretur eum 
| pro populo suo. 

9 Regressus Athach nuntiavit Esther omnia quae Mardochaeus 
dixerat. 10Quae respondit ei et iussit ut diceret Mardochaeo: 
11 Omnes servi regis et cunctae, quae sub dicione eius sunt, norunt 
provinciae, quod sive vir sive mulier non vocatus /interius atrium 
regis intraverit, absque ulla cunctatione statim interficiatur, nisi “forte 
rex auream virgam ad eum tetenderit pro signo clementiae, atque ita 
possit vivere. Ego igitur quomodo ad regem intrare potero, quae 
triginta iam diebus non sum vocata ad eum? 12 Quod cum audisset 
Mardochaeus, 13 rursum mandavit Esther dicens: Ne putes quod 
animam tuam tantum liberes, quia in domo regis es, prae cunctis 
Iudaeis; 14si enim nunc silueris, per aliam occasionem liberabuntur 
ludaei, et tu et domus patris tui peribitis. Et ‘quis novit utrum 
idcirco ad regnum veneris, ut in tali tempore parareris? 

15 Rursumque Esther haec Mardochaeo verba mandavit: 16 Vade 
et congrega omnes Iudaeos, quos in Susan reppereris, et orate pro 
me. Non comedatis et non bibatis ™tribus diebus et tribus noctibus, 
et ego cum ancillis meis similiter ieiunabo; et tunc ingrediar ad regem 
contra "legem faciens non vocata tradensque me morti et periculo. 

17 [vit itaque Mardochaeus, et fecit omnia quae ei Esther prae- 
ceperat. 

5 Die autem tertio “induta est Esther regalibus vestimentis et stetit 

in °atrio domus regiae, quod erat interius contra basilicam regis. 
At ille sedebat super solium suum in consistorio palatii contra ostium 
domus. 2 Cumque vidisset Esther reginam stantem, ¢placuit oculis 
eius et %extendit contra eam virgam auream, quam tenebat manu. 
Quae accedens osculata est summitatem virgae eius, 3dixitque ad 
eam rex: Quid vis, Esther regina? quae est petitio tua? °Etiam si 
dimidiam partem regni petieris, dabitur tibi. 4 At illa respondit: 
TSi regi placet, obsecro ut venias ad me hodie et Aman tecum ad 
convivium quod paravi. 5 Statimque rex, Vocate, inquit, cito Aman 
ut Esther oboediat voluntati. 

Venerunt itaque rex et Aman ad convivium, quod eis regina pa- 
raverat. 6 9Dixitque ei rex, postquam vinum biberat abundanter: 
tQuid petis ut detur tibi, et pro qua re postulas? °Etiam si dimi- 
diam partem regni mei petieris, impetrabis. 7 Cui respondit Esther: 
Petitio mea et preces sunt istae: 8 ‘si inveni in conspectu regis gra- 
tiam, et si regi placet ut det mihi quod postulo et meam impleat 
petitionem, veniat rex et Aman ad /convivium quod paravi eis, et 
cras aperiam regi voluntatem meam. 

9Egressus est itaque illo die Aman “laetus et alacer. Cumque 
vidisset Mardochaeum. 'sedentem ante fores palatii, et “non solum 
non adsurrexisse sibi, sed nec motum quidem de loco sessionis suae, 
indignatus est valde 19 et, dissimulata ira, reversus in domum suam 
convocavit ad se amicos suos et "Zares uxorem suam_ 1let expo- 
suit illis magnitudinem divitiarum suarum °filiorumque turbam et 
Pquanta eum gloria super omnes principes et servos suos rex ele- 
vasset. 12 Et post haec ait: Regina quoque Esther Ynullum alium 
| vocavit ad convivium cum rege, praeter me, apud quam etiam cras 
' cum rege pransurus sum; 18 et, cum haec omnia habeam, nihil me 
| habere puto, quandiu videro Mardochaeum Iudaeum sedentem ante 
fores regias. 14 Responderuntque ei Zares uxor eius et ceteri amici: 
tlube parari excelsam trabem habentem altitudinis quinquaginta 
cubitos, et dic mane regi ut appendatur super eam Mardochaeus; 
et sic ibis cum rege laetus ad convivium. Placuit ei consilium et 
iussit excelsam parari crucem. 

Noctem illam duxit rex insomnem iussitque sibi adferri “historias 

et annales priorum temporum. Quae cum, illo praesente, legeren- 
tur, 2 ventum est ad illum locum, ubi scriptum erat quomodo nun- 
tiasset Mardochaeus Yinsidias Bagathan et Thares eunuchorum re- 


LIBER ESTHER 
4,n—6,2 








hcp. 3, 9. 


$C 3, 1S 


jcp. 5, 1. — cf. cp. 6, 4. 
R CDi. 5,2:27 854s 


é-cf, Gn 4857; 


Cl: ED, 8 4. 


MULL: 
OV. cp. 13, 8-18, 


1-14) LL. in fr. 5 ».D. 5 Spbr. 
Tt, @hCp. TS: 4-19; 

@ Gf ep. 4; 16. 

bcp. 4, 11. — cf. cp. 6, 4. 

¢ cl;Cp: 4, 9. 


eps 4, F1;.8, 4: 
ecp. 7, 2. — cf. Mr 6, 23. 


Peps t.19; 


£ ep. 2,3, 

ANE. 3s Cp. 7; 2: 9, 12% 
CD. 7, 238, 5. 

icp. 6, 14. 

k3 Rg 8, 66. 


PCDe 25.1905 
CDs 3,558: 


2. CD. 6,83: 
ocp. 9, 7-10. 
? CD, 3; 1%: 
qvr. 4. 


rcp. 6, 4; 7, 9, 10. — cf. cp. 
8, 7; 9, 13, 25. 


1-13] LL. fr. 6 p. D. 5 Spor. 
@ CD. 25323 10, 2: 


bcp. 2, 21-23. 





— 429 — 








LIBER ESTHER 
6,3 —8,4 








eef.ccp;, 12,-5. 
OCD. eR 5, ok: 


ecp. 5, 14. 


fvr. 7,9, 1%. 


gcp. SS — cf. Gn 41, 42, 


43; UN 5, 29. 
Act. 3 Rg 1, 33. 
opera, 24, 2, 17; 


jvr. 8. 
EV.ACp..\'2;.. 19. 


mv. 2 Rg 15, 30. 
ncp. 5, 10, 14. 


ov. Jdt 5, 25. 


pcp. 5, 8. 
1-10] LL. in sb. p. D. 5 Spbr. 
acp. 5, 6; 9, 12. 


5 cps $5.3,16% 
c-cp. §,>8. 


dcp. 3, 9, 13. 


é€v. cp. 3, 10. 


ficoe 1, $2 


gcp. I, 10. 

Ys CO.c5, Tas 

ScD. 2523. 

PiChey aioe, £0; Pro 2k 
Ecli 27, 28, 29; Dn 6 

becki cpheag: x. 

acf. 1 Es 6, 11. 

bv. Chie 7, 6. 

& cp. 45, 10. 


Ss, bo: 
ney 


ad cenandum semet et bis invitat (5, 1-8). Aman inflatus et Mardo- 
chaeo etiam atque etiam iratus, de eo suspendendo cogitat (9-14) ; at, sic 
Deo disponente, invitus eum honorat (6, 1-14) et a regina accusatur quod 








gem Assuerum iugulare cupientium. %Quod cum audisset rex ait: 
Quid pro hac fide honoris ac praemii Mardochaeus consecutus est? 
Dixerunt ei servi illius ac ministri: Nihil omnino mercedis accepit. 
4 Statimque rex, Quis est, inquit, in atrio? Aman quippe 4interius 
atrium domus regiae intraverat, ut suggereret regi et iuberet Mar- 
dochaeum ¢adfigi patibulo, quod ei fuerat praeparatum. 5 Responde- 
runt pueri: Aman stat in atrio. Dixitque rex: Ingrediatur. 

6 Cumque esset ingressus, ait illi: Quid debet fieri viro, quem 
frex honorare desiderat? Cogitans autem in corde suo Aman et 
reputans quod nullum alium rex nisi se vellet honorare 7 respondit: 
Homo quem rex honorare cupit $8debet Yindui vestibus regiis et 
timponi super equum, qui de sella regis est, et accipere ‘regium 
diadema super caput suum, 9% et primus de regiis principibus ac ty- 
rannis teneat equum eius et per plateam civitatis incedens clamet 
et dicat: Sic honorabitur quemcumque voluerit rex honorare. 1° Di- 
xitque ei rex: Festina et, sumpta /stola et equo, fac, ut locutus es, 
Mardochaeo iudaeo, 'qui sedet ante fores palatii. Cave ne quid- 
quam de his quae locutus es praetermittas. 11 Tulit itaque Aman 
stolam et equum, indutumque Mardochaeum in platea civitatis et 
impositum equo praecedebat atque clamabat: Hoc honore condignus 
est quemcumque rex voluerit honorare. 

12 Reversusque est Mardochaeus ad ianuam palatii, et Aman fe- 
stinavit ire in domum suam lugens et “operto capite. 13 Narravitque 
~Zares uxori suae et amicis omnia quae evenissent sibi. Cui respon- 
derunt sapientes, quos habebat in consilio, et uxor eius: Si de se- 
mine Iudaeorum est Mardochaeus, ante quem cadere coepisti, °non 
poteris ei resistere, sed cades in conspectu eius. 

14 Adhuc illis loquentibus, venerunt eunuchi regis et cito eum 
fad convivium, quod regina paraverat, pergere compulerunt. 

7 Intravit itaque rex et Aman, ut biberent cum regina. 2 @Dixitque 

ei rex etiam secunda die, postquam vino incaluerat: Quae est 
petitio tua, Esther, ut detur tibi, et quid vis fieri? “Etiam si dimi- 
diam partem regni mei petieris, impetrabis. 3 Ad quem illa respon- 
dit: °Si inveni gratiam in oculis tuis, 0 rex, et si tibi placet, dona 
mihi animam meam, pro qua rogo, et populum meum pro quo ob- 
secro. 44Traditi enim sumus ego et populus meus, ut conteramur, 
iugulemur et pereamus. Atque utinam in servos et famulas vende- 
remur: esset tolerabile malum et gemens tacerem; nunc autem ho- 
stis noster est cuius crudelitas redundat in regem. 
rex Assuerus ait: Quis est iste et cuius potentiae, ut haec audeat 
facere? 6 Dixitque Esther: ¢Hostis et inimicus noster pessimus iste 
est Aman. Quod ille audiens ilico obstupuit vultum regis ac reginae 
ferre non sustinens. 

7 Rex autem iratus surrexit et de loco convivii intravit fin hor- 
tum arboribus consitum. Aman quoque surrexit ut rogaret Esther 
reginam pro anima sua; intellexit enim a rege sibi paratum malum. 
8 Qui cum reversus esset de horto nemoribus consito et intrasset 
convivii locum, repperit Aman super lectulum corruisse in quo iace- 
bat Esther et ait: Etiam reginam vult opprimere, me praesente, 
in domo mea. Necdum verbum de ore regis exierat, et statim ope- 
ruerunt faciem eius. 9 Dixitque 9Harbona unus de eunuchis qui 
stabant in ministerio regis: En “lignum, quod paraverat Mardo- 
chaeo, ‘qui locutus est pro rege, stat in domo Aman habens altitu- 
dinis quinquaginta cubitos. Cui dixit rex: Appendite eum in eo. 10 /Su- 
spensus est itaque Aman in patibulo, quod paraverat Mardochaeo, 
et ‘regis ira quievit. 

Die illo %dedit rex Assuerus Esther reginae domum Aman Yad- 

versarii Iudaeorum, et Mardochaeus ingressus est ante faciem 
regis: confessa est enim ei Esther quod esset patruus suus. 2 ¢Tu- 
litque rex anulum, quem ab Aman recipi iusserat, et tradidit Mar- 
dochaeo. Esther autem constituit Mardochaeum super domum suam. 

3 Nec his contenta procidit ad pedes regis flevitque et locuta ad 
eum oravit ut malitiam Aman agagitae et machinationes eius pessi- 
mas, quas excogitaverat contra Iudaeos, iuberet irritas fieri. 4 At 


5 Respondensque - 











aes 





se et gentem suam perdere vult (7, 1-6). Ideo fit ut ipse ligno su- 


spendatur, Mardochaeus vero in eius locum succedat (7-8, 2), et a rege 
obtineat ut Iudaei de inimicis suis ulciscantur eo ipso die quo ex ia- 





_sandatha et Delphon et Esphatha 


 relatus est. 





ille ex more “sceptrum aureum protendit manu,:quo signum clemen- 
tiae monstrabatur. Illaque consurgens stetit ante eum ‘Set ait: Si 
placet regi, et si inveni gratiam in oculis eius, et deprecatio mea 
non ei videtur esse contraria, obsecro ut novis epistulis veteres 
Aman litterae insidiatoris et hostis ludaeorum, quibus eos in cunctis 
regis provinciis perire praeceperat, corrigantur. 6 Quomodo enim po- 
tero sustinere /necem et interfectionem populi mei? 

7 Responditque rex Assuerus Esther reginae et Mardochaeo iu- 
daeo: $Domum Aman concessi Esther et ipsum iussi adfigi cruci, 
quia ausus est manum mittere in Iudaeos. 8 Scribite ergo Iudaeis 
sicut vobis placet regis nomine, "signantes litteras anulo meo. Haec 
enim consuetudo erat, ut epistulis, quae ex regis nomine mittebantur 
et wave anulo signatae erant, ‘nemo auderet contradicere. 

9 jAccitisque scribis et librariis regis (erat autem tempus tertii 
mensis, qui appellatur ‘siban, vicesima et tertia die illius) scriptae 
sunt ”epistulae, ut Mardochaeus voluerat, ad Iudaeos et ad principes 
procuratoresque et iudices qui “centum viginti septem provinciis ab 
India usque ad Aethiopiam praesidebant, °provinciae atque provin- 
ciae, populo et populo, iuxta linguas et litteras suas, et Iudaeis, 
prout legere poterant et audire. 19 Ipsaeque epistulae, ?quae regis 
nomine mittebantur, Yanulo ipsius obsignatae sunt et missae per 
veredarios, qui per omnes provincias discurrentes ‘veteres litteras 
novis nuntiis praevenirent. 11 Quibus imperavit rex ut ‘convenirent 
Tudaeos per singulas civitates et in unum praeciperent congregari, 
ut starent pro animabus suis et ‘omnes inimicos suos cum coniu- 
gibus ac liberis et universis domibus interficerent atque delerent et 
Uspolia eorum diriperent. 12 Et constituta est per omnes provincias 
una _ultionis dies, id est tertiadecima mensis duodecimi adar. 
13 USummaque epistulae haec fuit, ut in omnibus terris ac populis, 
qui regis Assueri subiacebant imperio, notum fieret paratos esse 
Iudaeos ad capiendam vindictam de hostibus suis. 14 Egressique 
sunt veredarii celeres nuntia perferentes, et edictum regis pependit 
in Susan. 

15 Mardochaeus autem de palatio et de conspectu regis egrediens 
fulgebat *vestibus regiis, hyacinthinis videlicet et aériis, coronain 
auream portans in capite et amictus serico pallio atque purpureo. 
Omnisque “civitas exsultavit atque laetata est. 16Iudaeis autem 
“nova lux oriri visa est, gaudium, honor et tripudium. 17 Apud omnes 
populos, urbes atque provincias, quocumque regis iussa veniebant, 
mira exsultatio, epulae atque convivia et “festus dies, in tan- 
tum ut plures alterius gentis et sectae, eorum religioni et caere- 
moniis iungerentur; °grandis enim cunctos iudaici nominis terror 
invaserat. 

Igitur duodecimi mensis, quem adar vocari ante iam diximus, 

“tertiadecima die, quando cunctis Iudaeis interfectio parabatur, 
et hostes eorum inhiabant sanguini, versa vice Iudaei superiores 
esse coeperunt et se de adversariis vindicare, 2 %Congregatique sunt 
per singulas civitates, oppida et loca, ut extenderent manum contra 
inimicos et persecutores suos; nullusque ausus est resistere, °eo 
quod omnes populos magnitudinis eorum formido penetrarat. 3 ‘Nam 
et provinciarum iudices et duces et procuratores omnisque dignitas, 
quae singulis locis ac operibus praeerat, extollebant Iudaeos timore 
Mardochaei, 4 quem principem esse palatit et plurimum posse cogno- 
verant. Fama quoque nominis eius @crescebat cotidie et per cuncto- 
rum ora volitabat. 

5 Itaque percusserunt Iudaei inimicos suos plaga magna et occi- 
derunt eos “reddentes eis quod sibi paraverant facere; “6 in tantum 
ut etiam in Susan quingentos viros interficerent extra fdecem filios 
Aman agagitae Yhostis Iudaeorum, quorum ista sunt nomina: 7 Phar- 
8et Phoratha et Adalia et Ari- 
datha %et Phermestha et Arisai et Aridai et Iezatha. 19 Quos cum 
occidissent, “praedas de substantiis eorum tangere noluerunt. 

11 Statimque numerus eorum qui occisi erant in Susan ad regem 
12 Qui dixit reginae: In urbe Susan interfecerunt Iudaei 


LIBER ESTHER 
8,5 —9,;13 





NSiCrsPS OO,1%. 12° 





d¢p.. 4; 21 F¢%s, 2 
ecp. 5, §5°9, 3 


fcf. cp. 7, 4. 
TA) eee 


AVI. 10; Cp; 3, -¥4: 


Pel-Cp. ais 
ACB 33 E22 
1 Bar 1, 8. 
mv. cp. 16, 
rt Og ae 
ocp. I, 22 


19; Dn 6, 8,512, 15: 


I-24. 
> 3, 12. 


8 CO; 3.12, -E3: 

q vr. 8. 

7:0p3 73.12% 

S'ED: 95.25 ES 82607 8z 


Ech.-cp. $5 337 75.6%. 


ucf. cp. 9, 10, 15,-16. 


v cfi.cp. 33:14: 


x cr: ‘Gn. 41, 42:° Dn 5, 29. 


y cf. cp. 3, 15. — v. Pro 11,10. 

T11, 4° Pro 
T3550. 

acDp. 9, 193.22. 

6b cp..9, 27. 

ccp. 9, 2. — cf. Gn 15, 16; Ex 


tS, 14, 15; Dt rije@s5.a08s 
104, 3 

avr. 17; cp. 8, 12. — cf. 2 Mc 
15, 37. 


b vr: 15,, 160; 183 ep ower. 


CMe CO. 407 


@ i323 *Re 3, Y? x Par’ t1,. 9. 


ect... Ex 21, 23227: 
fvr.-33, 14. — ‘be cp. 5, Eke 
iV: -Cpii3.. 10. 


Ack. Cp. 8, 1x 





— 43I — 





/ 
j 


/| 


, 
/ 





LIBER ESTHER 
9,.13 — 10, 2 


ctis ab Amano sortibus delendi forent (3-17). Quod summo gaudio He- | 


braeorum factum est in Susa et provinciis (9, 1-16) et, ne memoria 
intereat, dies festus Purim instituitur quotannis celebrandus (17-32). 








#cp. 5, 6; 7, 2. 
jcf. Dt 21, 23; Gal 3, 13. 


kcf. 2 Mc 15, 37. 
LSE AT0; 


mcf. cp. 8, It. 


nVY. 21. 
o Dt 3, 5; Ez 38, 11; Zc 2, 4. 
p 2 Es 8, 10, 12. 

q cf. vr. 29. 


rcf. cp. 16, 21; Jdt 16, 31. 


SV. Cp. 3, 10. 
tcp. 3, 7. 


ucp. 7, 9, 10; 8, 3, 7. 
v cf. Ps 7, 16, etc. 


“vr. 32. 


y cf. Is 56 ,3, 6; Ze stake 
gvr. 21. 


acf. vr. 20. 


bcp. 4, 3. 
c vr. 26. 


@Is 1%; 33¢424, 15. 





quingentos viros et alios decem, filios Aman. Quantam putas eos 
exercere caedem in universis provinciis? Quid ultra postulas et quid 
vis, ut fieri iubeam? 18 Cui illa respondit: Si regi placet, detur po- 
testas Iudaeis, ut sicut fecerunt hodie in Susan, sic et ‘cras faciant, 
et decem filii Aman Jin patibulis suspendantur. 14 Praecepitque rex 
ut ita fieret. Statimque in Susan pependit edictum, et decem filii 
Aman suspensi sunt. 15 *Congregatis Iudaeis quartadecima die men- 
sis adar, interfecti sunt in Susan trecenti viri, Mec eorum ab illis 
direpta substantia est. 

16 Sed et per omnes provincias, quae dicioni regis subiacebant, 
pro animabus suis steterunt Iudaei, interfectis hostibus ac persecu- 
toribus suis, in tantum ut septuaginta quinque milia occisorum im- 
plerentur, et "nullus de substantiis eorum quidquam contingeret. 

17 Dies autem tertiusdecimus mensis adar, primus apud omnes 
interfectionis fuit, et quartadecima die caedere desierunt. Quem con- 
stituerunt esse sollemnem, ut in eo omni tempore deinceps vacarent 
epulis, gaudio atque conviviis. 18 At hi qui in urbe Susan caedem 
exercuerant, tertiodecimo et quartodecimo die eiusdem mensis in 
caede versati sunt; quintodecimo autem die “percutere desierunt. 
Et idcirco eundem diem constituerunt sollemnem epularum atque 
laetitiae. 19 Hi vero Iudaei, qui in °oppidis non muratis ac villis 
morabantur, quartumdecimum diem mensis adar conviviorum et 
gaudii decreverunt, ita ut exsultent in eo et ?mittant sibi mutuo 
partes epularum et ciborum. 

20 dScripsit itaque Mardochaeus omnia haec et litteris compre- 
hensa misit ad Iudaeos, qui in omnibus regis provinciis morabantur, 
tam in vicino positis quam procul, 21*ut quartamdecimam et quin- 
tamdecimam diem mensis adar pro festis susciperent et, revertente 
semper anno, sollemni celebrarent honore 22 (quia in ipsis diebus 
se ulti sunt Iudaei de inimicis suis, et luctus atque tristitia in hila- 
ritatem gaudiumque conversa sunt); essentque dies isti epularum 
atque laetitiae, et mitterent sibi invicem ciborum partes et pauperibus 
munuscula largirentur. 23 Susceperuntque Iudaei in sollemnem ritum 
cuncta quae eo tempore facere coeperant, et quae Mardochaeus lit- 
teris facienda mandaverat. 24Aman enim filius Amadathi stirpis 
Agag, ‘hostis et adversarius Iudaeorum, cogitavit contra eos malum, 
ut occideret illos atque deleret; et ‘misit phur, quod nostra lingua 
vertitur in sortem. 25 Et postea ingressa est Esther ad regem 
obsecrans ut “conatus eius litteris regis irriti fierent, et malum, quod 
contra Iudaeos cogitaverat, Yreverteretur in caput eius. Denique et 
ipsum et filios eius adfixerant cruci. 26 Atque ex illo tempore dies 
isti appellati sunt phurim, id est sortium, eo quod phur, id 
est sors, in urnam missa fuerit. Et “cuncta, quae gesta sunt, epi- 
stulae, id est libri huius volumine continentur; 27 quaeque sustinue- 
runt, et quae deinceps immutata sunt, susceperunt Iudaei super se 
et semen suum, et super Ycunctos qui religioni eorum voluerunt co- 
pulari ut nulli liceat *duos hos dies absque sollemnitate transigere; 
quos scriptura testatur, et certa expetunt tempora, annis sibi iugiter 
succedentibus. 28 Isti sunt dies quos nulla unquam delebit oblivio, 
et per singulas generationes cunctae in toto orbe provinciae celebra- 
bunt; nec est ulla civitas in qua dies phurim, id est sortium, 
non observentur a Iudaeis et ab eorum progenie, quae his caere- 
moniis obligata est. 

29 Scripseruntque Esther regina filia Abihail et Mardochaeus iu- 
daeus etiam %secundam epistulam, ut omni studio dies ista sollem- 
nis sanciretur in posterum. 30Et miserunt ad omnes Iudaeos, qui 
in centum viginti septem provinciis regis Assueri versabantur, ut 
haberent pacem et susciperent veritatem 31 observantes dies sor- 
tium et suo tempore cum gaudio celebrarent: sicut constituerant 
Mardochaeus et Esther, et illi observanda susceperunt a se et a se- 
mine suo, Yieiunia et clamores et sortium dies 32 ¢%et omnia 
quae libri huius, qui vocatur Esther, historia continentur. 

10 Rex vero Assuerus omnem terram et “cunctas maris insulas 
fecit tributarias; 2 cuius fortitudo et imperium et dignitas atque 












— 432 — 








Additamenta deuterocanonica (10, 4-16,24). A) Quasi totius libri prooemium, 
interpretatio somnii Mardochaei (10, 4-11, 1), immo ipsius somnii de- 
scriptio (2-12). B) Denuntiatio eunuchorum qui coniuraverant in regem 








sublimitas, °qua exaltavit Mardochaeum, scripta sunt in libris Me- 
dorum atque Persarum, %et quomodo Mardochaeus iudaici generis 
dsecundus a rege Assuero fuerit et magnus apud Iudaeos et ac- 
ceptabilis plebi fratrum suorum, °quaerens bona populo suo et lo- 
quens ea quae ad pacem seminis sul pertinerent. 
Quae habentur in hebraeo plena fide expressi. Haec autem, 
quae sequuntur, scripta repperi in editione vulgata, quae 
Graecorum lingua et litteris continentur; et interim post 
finem libri hoc capitulum ferebatur; quod iuxta consuetu- 
dinem nostram obelo, id est veru praenotavimus. 


4 Dixitque Mardochaeus: A Deo facta sunt ista. 
sum somnii, /quod videram, haec eadem significantis, nec eorum 
quidquam irritum fuit. 6 9Parvus fons, qui crevit in fluvium et in 
lucem solemque conversus est et in aquas plurimas redundavit, 
Esther est, quam rex accepit uxorem et voluit esse reginam; 7 duo 
autem dracones ego sum et Aman; 8 gentes, quae convenerant, hi 
sunt qui conati sunt ‘delere nomen Iudaeorum; 9% gens autem mea 
Israél est, quae clamavit ad Dominum et salvum fecit Dominus 
populum suum liberavitque nos ab omnibus malis et /fecit signa 
magna atque portenta inter gentes, 10*%et duas sortes esse prae- 
cepit, unam populi Dei et alteram cunctarum gentium. 11 Venitque 
utraque sors in statutum ex illo iam tempore diem coram Deo uni- 
versis gentibus. 12 Et recordatus est Dominus populi sui ac miser- 
tus est "hereditatis suae. “Et observabuntur dies isti in mense adar, 
quartadecima et quintadecima die eiusdem mensis, cum omni stu- 
dio et gaudio in unum coetum populi congregati, in cunctas dein- 
ceps generationes populi Israél. 

Anno quarto, regnantibus *Ptolemaeo et Cleopatra, attulerunt 

Dosithaeus, qui se sacerdotem et levitici generis ferebat, et Pto- 
lemaeus filius eius “!hanc epistulam phurim, quam dixerunt inter- 
pretatum esse Lysimachum Ptolemaei filium in Ierusalem. 


Hoc quoque principium erat in editione vulgata, quod nec 
in hebraeo, nec apud ullum fertur interpretum. 


2cAnno secundo, regnante Artaxerxe maximo, prima die mensis 
nisan 4%vidit somnium ¢@Mardochaeus filius Iairi filii Semei filii 
Cis de tribu Beniamin, %homo iudaeus, qui habitabat in urbe /Su- 
sis, vir magnus et inter primos aulae. 4Erat autem de eo numero 
captivorum, %quos transtulerat Nabuchodonosor rex Babylonis de 
Ierusalem cum Iechonia rege Iuda. 5 Et hoc eius somnium fuit: 
apparuerunt voces et tumultus et tonitrua et terraemotus et con- 
turbatio super terram; ‘Set ecce "duo dracones magni paratique 
contra se in proelium. 7 Ad quorum clamorem cunctae concitatae sunt 
nationes, ut pugnarent contra ‘gentem iustorum. 8 Fuitque dies 
illa Jtenebrarum et discriminis, tribulationis et angustiae, et ingens 
formido super terram.. 9 Conturbataque est gens iustorum timentium 
mala sua et praeparata ad mortem, 1% clamaveruntque ad Deum; et, 
illis vociferantibus, fons parvus crevit in ‘fluvium maximum et in 
aquas plurimas redundavit; 11”lux et sol ortus est, et “humiles 
exaltati sunt et devoraverunt inclitos. 

12 Quod cum vidisset Mardochaeus et surrexisset de strato, co- 
gitabat quid Deus facere vellet; et fixum habebat in animo scire 
cupiens quid significaret somnium. 

Morabatur autem eo tempore in aula regis cum Bagatha et 

Thara eunuchis regis, qui ianitores erant palatii. 2 Cumque in- 
tellexisset cogitationes eorum et curas diligentius pervidisset, di- 
dicit quod conarentur in regem Artaxerxem manus mittere et nun- 
tiavit super eo regi. 3 Qui, de utroque habita quaestione, confessos 
iussit duci ad mortem. 4 Rex autem quod gestum erat scripsit in 
commentariis; sed et Mardochaeus rei memoriam litteris tradidit. 
5 Praecepitque ei rex ut in aula palatii moraretur, %datis ei pro de- 
latione muneribus. 6 Aman vero filius Amadathi bbugaeus erat glo- 
riosissimus coram rege et “voluit nocere Mardochaeo et populo eius 
pro duobus eunuchis regis qui fuerant interfecti. 


LIBER ESTHER 
10, 3 —- 12,6 





5 Recordatus 





G60. 83, 35 38; 
GtU.-4, 235°C, 1%; 


4 @. 13, 3; 2 Par 28, 7. — cf. 
n 


41, 40. 
6 Cl. 2 bs 2, 10; Ps:r27, 8.0; 


F Vi CPLTY, 5-72. 
2 Cp;--Lt, 10: 


hcp. 11, 6. 
#€f, Ps- 82, ‘5. 


jcf. Dt 4, 32,34. — v. Ex 7,3. 
Rcf. cp. 3, 73 9, 24. 


Icp. 13, 15; 14, 9: Jb 31, 2. 
mcp. 9, 15, 21, 28. 


art Mc I, 19; 10, 51, 55, 57; 
ELS Seve 15; EF; BS. 


b cf. cp. 9, 20, 26. 


C\Cf.Cp. 2). 26, 10> 


dcp. 2," §, 
écp. 10, 5. 
FY 2 BS. Bd 


gv. cp. 2, 6; 4 Rg 24, 15. 


hcp. 10, 7. 


icf. Sap 10, 15. — cf. Ex 19, 
jcf. Jl 2, 2; Sphi zpos 


lcp. 10, 6. 


mcf. Sap 5, 6. 
#8 t Rero,o8; Ibs, 11;3-E2 2%; 
r6e Lesa, 53). 


1-4] cp. 2, 21-23; 6, 2. 
a cf. cp. 6, 3. 


6 cf. cp. 3, 5 16; 10% 
é cf cp.43,: 6: 





(28) 


ome A332 








LIBER ESTHER 
13, 1 — 14,4 


Assuerum (12, 1-6). C) Ad cp. 3, 14: exemplar epistulae qua rex, insti- 
gante Amano, iussit omnes ludaeos interfici die XIV mensis adar 
(13, 1-7). D) Ad cp. 4, 17: deprecationes, quas cum Mardochaeus (8-18) 








A:cp. 343% 


t= CL CD. 43 2 Ss 


ecf. Jdt 2, 3. 


dv. cp. 16, 8. 


evr. 6; cp. 16, 11. — cf. cp. 


50:53. 
Hep: ..3; 8. 


gcp. 16, rr. — cf. Gn 45, 8; 
2 Par 2,413;:2 Mec 21,<3%% 
Act. cp; 3, 13. 


sb. praec. 
9-11] Int. (Ps 118, 1) in D. 21 
_ b. Put. 
j2 Par 20, 6. 


b.Vs X29;) Be 
m Jdt 16, 17. — v. Gn 50, 29. 


2 CD. T4, 28% 
0:ct. Rm:9;'3. 


OED.*3;. 2 

qa Gn 31, 42; Ps 46, 10. 

rjl 2, 17. 

s Dt 32, 9; 3 Rg 8, 51. — v. 
cp. 10, 12. 

17] v. UF. 9. 

176] v. Jl 2, 17. 

t Dt o,, 26. 

WC. 30,38, 23. 

v cp. 14, 9. — Ps 6, 6. 


Wet. ch. 4. Be 


61 Es,9,.3. 


ccf. Jdtco;. x. 

Dt Estor4: 

ccf. Jats, 1. 

d Ps 118, 109. — v. Jd 12, 3. 
e Dt 4, 20, 34; 32, 9; Jl 2, ro, 


20. 
f cf. Js 24, 2, 3; Jdt 5, 7, 8. 
gv. cp. 10, 12. 

CHa 2, 08, 2as 04 URES. 
g Sty 32. 
OY. 1 ‘BS O¢)25. 





Hucusque prooemium. Quae sequuntur, in eo loco posita 
erant, ubi scriptum est in volumine: 4Et diripuerunt bona 
vel substantias eorum. Quae in sola vulgata editione rep- 
perimus. 


Epistulae autem hoc exemplar fuit: 
3 “Rex maximus Artaxerxes “ab India usque Aethiopiam centum 
viginti septem provinciarum principibus et ducibus, qui eius 
imperio subiecti sunt, salutem. 2 Cum plurimis gentibus imperarem 
et ‘universum orbem meae dicioni subiugassem, volui nequaquam 
abuti potentiae magnitudine, sed clementia et lenitate gubernare su- 
biectos, ut absque ullo terrore vitam silentio transigentes, Yoptata 
cunctis mortalibus pace fruerentur. % Quaerente autem me a consi- 
liariis meis quomodo posset hoc impleri, unus, qui sapientia et fide 
ceteros praecellebat et erat %post regem secundus, Aman nomine, 
4indicavit mihi in toto orbe terrarum /populum esse dispersum, 
qui novis uteretur legibus et contra omnium gentium consuetudinem 
faciens regum iussa contemneret et universarum concordiam natio- 
num sua dissensione violaret. 5Quod cum didicissemus videntes 
unam gentem rebellem adversus omne hominum genus perversis uti 
legibus nostrisque iussionibus contraire et turbare subiectarum nobis 
provinciarum pacem atque concordiam, iussimus ut quoscumque 
Aman, qui omnibus provinciis praepositus est et secundus a rege et 
quem Ypatris loco colimus, monstraverit cum coniugibus ac liberis 
deleantur ab inimicis suis, nullusque eorum misereatur, “quartade- 
cima die duodecimi mensis adar anni praesentis; 7 ut nefarii ho- 
mines uno die ad inferos descendentes, reddant imperio nostro pa- 
cem, quam turbaverant. . 


Hucusque exemplar epistulae. Quae sequuntur, post eum lo- 
cum scripta repperi, ubi legitur: *Pergensque Mardochaeus 
fecit omnia quae ei mandaverat Esther. Nec tamen habentur 
in hebraico, et apud nullum penitus feruntur interpretum. 


8 Mardochaeus autem deprecatus est Dominum memor omnium 
operum eius, 9%et dixit: /Domine, Domine rex omnipotens, Jin di- 
cione enim tua cuncta sunt posita, et ’non est qui possit tuae resi- 
stere voluntati, si decreveris salvare Israél. 1° Tu fecisti caelum et 
terram et quidquid caeli ambitu continetur. 11 Dominus omnium es, 
"nec est qui resistat maiestati tuae. 12 Cuncta nosti et scis quia non 
pro superbia et contumelia et aliqua gloriae cupiditate fecerim hoc, 
“ut non adorarem Aman superbissimum (13 °libenter enim pro sa- 
lute Israél etiam vestigia pedum eius deosculari paratus essem); 
14sed Ptimui ne honorem Dei mei transferrem ad hominem et ne 
quemquam adorarem, excepto Deo meo. 15 Et nunc, Domine rex, 
Weus Abraham, "miserere populi tui, quia volunt nos inimici nostri 
perdere et *hereditatem tuam delere. 16*Ne despicias partem tuam 
quam redemisti tibi de Aegypto. 17 Exaudi deprecationem meam, 
et propitius esto sorti et funiculo tuo; et “converte luctum nostrum 
in gaudium, ut viventes laudemus nomen tuum, Domine, et Yne 
claudas ora te canentium. 18 Omnis quoque Israél pari mente et obse- 
cratione clamavit ad Dominum, eo quod eis certa mors impenderet.. 
| 4 Esther quoque regina confugit ad Dominum pavens periculum 

quod imminebat; 2cumque deposuisset vestes regias, fletibus 
et luctui apta indumenta suscepit et pro unguentis variis cinere et 
stercore implevit caput et corpus suum humiliavit ieiuniis; omniaque 
ek in quibus antea laetari consueverat, °crinium laceratione com- 
plevit. 

3 Et deprecabatur Dominum Deum Israél dicens: “Domine mi, 
qui rex noster es solus, adiuva me solitariam et cuius praeter te 
nullus est auxiliator alius. 44¢Periculum meum in manibus meis est. 
5 Audivi a patre meo quod tu, Domine, tulisses Israél de cun- 
ctis gentibus et /patres nostros.ex omnibus retro maioribus suis, ut 
possideres %hereditatem sempiternam; fecistique eis sicut locutus 
es. 6 Peccavimus in conspectu tuo, et idcirco “tradidisti nos in ma- 
nus inimicorum nostrorum; 7coluimus enim deos eorum. ‘lustus 








Some 


a ne a a i 








tum, antequam ad regem ingrediatur, Esther ad Dominum faciunt ut 
misereatur populi sui et eruat eum ab imminenti discrimine (14, 1-19). 
E) Ad cp. 4, 8-14: monitum Mardochaei ad Esther (15, 1-3). 


LIBER ESTHER 
14, 8 — 15, 19 








es, Domine. 8 Et nunc non eis sufficit quod durissima nos oppri- 
munt servitute; sed /robur manuum suarum idolorum potentiae de- 
putantes 9%volunt tua mutare promissa et delere hereditatem tuam 
et claudere “ora laudantium te atque exstinguere gloriam templi et 
altaris tui, 19 ut aperiant ora gentium et laudent idolorum fortitu- 
dinem et lpraedicent carnalem regem in sempiternum. 

11 Ne tradas, Domine, sceptrum tuum “his qui non sunt, ne ri- 
deant ad ruinam nostram; sed “converte consilium eorum super 
eos et eum, qui in nos coepit saevire, disperde. 12 Memento, Do- 
mine, et ostende te nobis in tempore tribulationis nostrae et da 
mihi fiduciam, Domine °rex deorum et universae potestatis. 13 Tri- 
bue sermonem compositum in ore meo in ?conspectu leonis et 
%transfer cor illius in odium hostis nostri, ut et ipse pereat et ce- 
teri qui ei consentiunt. 14 Nos autem libera manu tua et adiuva me 
nullum aliud auxilium habentem nisi te, Domine, qui habes omnium 
scientiam 15et ‘nosti quia oderim gloriam iniquorum et detester 
cubile incircumcisorum et omnis alienigenae. 16 Tu scis necessitatem 
meam, quod abominer signum superbiae et gloriae meae, ‘quod est su- 
per caput meum in diebus ostentationis meae, et detester illud ‘quasi 
pannum menstruatae et non portem in diebus silentii mei, 17 et 
quod “non comederim in mensa Aman, nec mihi placuerit convi- 
vium regis et non Ybiberim vinum libaminum, 18 et nunquam lae- 
tata sit ancilla tua, ex quo huc translata sum usque in praesentem 
diem, nisi in te, Domine Deus Abraham. 19 Deus fortis super omnes, 
exaudi vocem eorum, qui nullam aliam spem habent, et libera nos 
de manu iniquorum et erue me a timore meo. 


Haec quoque addita repperi in editione vulgata: 


| Et mandavit ei (haud dubium quin esset Mardochaeus) ut “in- 

grederetur ad regem et rogaret pro populo suo et pro patria 
sua. 2 Memorare, inquit, dierum humilitatis tuae, 9quomodo nutrita 
sis in manu mea, quia Aman ‘secundus a rege “locutus est contra 
nos in mortem, ?et tu invoca Dominum et loquere regi pro nobis 
et libera nos de morte. 


Necnon et ista quae subdita sunt: 


4Die autem tertio deposuit ¢vestimenta ornatus sui et circum- 
data est gloria sua. 5 Cumque regio fulgeret habitu et invocasset 
omnium rectorem et salvatorem Deum, adsumpsit duas famulas, § et 
super unam quidem innitebatur, quasi /prae deliciis et nimia tene- 
ritudine corpus suum ferre non sustinens; 7 altera autem famularum 
sequebatur dominam defluentia in humum indumenta sustentans. 
8 Ipsa autem roseo colore vultum perfusa et gratis ac nitentibus oculis 
tristem celabat animum et Ynimio timore contractum. 9 Ingressa igi- 
tur cuncta per ordinem ostia stetit contra regem, ubi ille residebat 
super solium regni sui indutus vestibus regiis auroque fulgens et 
pretiosis lapidibus eratque terribilis adspectu. 1 Cumque elevasset 
faciem et ardentibus oculis furorem pectoris indicasset, regina cor- 
ruit et, in pallorem colore mutato, lassum super ancillulam reclina- 
vit caput. ; 

11 AConvertitque Deus spiritum regis in mansuetudinem, et festi- 
nus ac metuens exsilivit de solio et sustentans eam ulnis suis, donec 
rediret ad se, his verbis blandiebatur: 12 Quid habes, Esther? Ego 
sum ‘frater tuus: noli metuere. 13 Non morieris; non enim pro te, 
sed pro omnibus /Jhaec lex constituta est: 14 accede igitur et “tange 
sceptrum. 15 Cumque illa reticeret, tulit auream virgam et posuit 
super collum eius et osculatus est eam et ait: Cur mihi non lo- 
queris? 16Quae respondit: Vidi te, domine, ‘quasi angelum Dei, 
et conturbatum est cor meum prae timore gloriae tuae. 17 Valde 
enim mirabilis es, domine, et facies tua plena est gratiarum. Cum- 
que loqueretur rursus corruit et paene exanimata est. 19 Rex autem 
turbabatur, et omnes ministri eius consolabantur eam. 

Exemplar %pistulae regis Artaxerxis, quam pro Iudaeis 
ad totas regni sui provincias misit; quod et ipsum in hebraico 
volumine non habetur. 








jcf. x Par 29, 24; 1.Es 10, 19. 

Kicps- 24, 17. 

biel. Jdt53, 13. 

11-13] Of. in D.22 p. Pnt. et R. 
in D. 4 Spor. 


mcf. 1 Cor 8, 4. 
WCI OPS 34; 18 


o Ps 94, 3. 


bck; (Pro.19; £23 728Em: 4, 17: 
qcf. Pro 21, 6. 


f Cp. 13; 12. 


SCreico. 2. 27. 
£18" 30;-22° 64, 6: 


UNS Jat. 12542: 
v Dtr32,: 38. 


acp. 4, 3. 


Lisonrancr. 


c Vi eps 135-3. 
dcp. 3, 8. 
3) R. in fs. App. BMV, Imm. 


4-19] COs.§, 1, 2. 
é¢h- Cpe 14} 2 


fof. Dt: 28; °33. 


ef} cp;.4, 11. 


h cf. Pro 21, 2. 


#cfz Pro: 7, 4; Gh 4; 9.etc. 


PCT: 4511. 
Rk cf. cp:-8, 4. 


BPef:"Gn :335 Fo: 1 Rg 20; 93:2 
34;.17,°40; 19, 27. 


av. cp. 3, 9. 





—=QhSSac 








LIBER ESTHER 
16, 1-24 


F) Ad cp. 5, 1-3 : congressus Esther cum rege (4-19). G) Ad cp. 8, 11-13): 
exemplar alterius epistulae ab Assuero missae, ut priorum effectum mitiget 











bcp. 13; 8 


CV; CD. 3,\%35 13; 1-7 


dvr. 14. — cf. cp. 3, I. 
eV. Cp. ts, 6. 


7 VP CpY29,) 3; 
gv. cp. 12, 16. 


hDn 14, 4; 2 Mc 5, 4. 
s I, 


icf. 1 ¢° Ie gees, 
jv. cp..13, 1-7. 

Rk cp. 7; 10. 

bCp,!!98 20% 


m cf. cp. 8, 13; 1 Es 7, 25, 26. 
Wel. cp. O73: 


ocf. cp. 9, 21; Jdt 16, 30. 


pcf. Dn 3, 29. 


qcf. Jr 4, 25; 32, :433,E2z)24, 
x3. 





et ludaeos vel servet vel facultatem eis concedat ut se defendant (16, 1-24). 
16 bRex magnus Artaxerxes ab India usque Aethiopiam centum 

viginti septem provinciarum ducibus ac principibus, qui nostrae 
iussioni oboediunt, salutem dicit. i 

2 Multi bonitate principum et honore, qui in eos collatus est, 
abusi sunt in superbiam; et non solum subiectos regibus nituntur 
opprimere, sed datam sibi gloriam non ferentes in ipsos qui dede- 
runt moliuntur insidias. 4 Nec contenti sunt gratias non agere be- 
neficiis et humanitatis in se iura violare, sed Dei quoque cuncta 
cernentis arbitrantur se posse fugere sententiam. 5 Et in tantum ve- 
saniae proruperunt, ut eos, qui credita sibi officia diligenter obser- 
vant et ita cuncta agunt ut omnium laude digni sint, mendaciorum 
cuniculis conentur subvertere, dum .aures principum simplices et 
ex sua natura alios aestimantes callida fraude decipiunt. 7 Quae res 
et ex veteribus probatur historiis et ex his quae geruntur cotidie, 
quomodo malis quorundam suggestionibus regum studia depraventur. 
® Unde providendum est paci omnium provinciarum: 9% nec putare 
debetis, “si diversa iubeamus, ex animi nostri venire levitate, sed 
pro qualitate et necessitate temporum, ut rei publicae poscit utilitas, 
ferre sententiam. : 

10 Et ut manifestius quod dicimus intelligatis, Aman filius Ama- 
dathi et animo et 4gente Macedo alienusque a Persarum sanguine 
et pietatem nostram sua crudelitate commaculans peregrinus a nobis 
susceptus est 11 et tantam in se expertus humanitatem, ut ¢pater no- 
ster vocaretur et adoraretur ab omnibus /post regem secundus. 12Qui 
in tantum arrogantiae tumorem sublatus est, 9ut regno privare nos 
niteretur et spiritu. 13. Nam Mardochaeum, cuius fide et beneficiis 
vivimus, et consortem regni nostri Esther cum omni gente sua novis 
quibusdam atque inauditis machinis expetivit in mortem 14 hoc co- 
gitans, ut, illis interfectis, insidiaretur nostrae solitudini et regnum Per- 
sarum transferret in Macedonas. 15 Nos autem, a pessimo mortalium 
Iudaeos neci destinatos, in nulla penitus culpa repperimus, sed e 
contrario iustis utentes legibus 16 et filios altissimi et maximi sem- 
perque /viventis Dei, ‘cuius beneficio et patribus nostris et nobis 
regnum est traditum et usque hodie custoditur. 17 Unde Jeas lit- 
teras, quas sub nomine nostro ille direxerat, sciatis esse irritas; 
18 pro quo scelere ante portas huius urbis, id est Susan, et “ipse 
qui machinatus est et ‘omnis cognatio eius pendet in patibulis, non 
nobis sed Deo reddente ei quod meruit. 

19™Hfoc autem edictum, quod nunc mittimus, in cunctis urbibus 
proponatur, ut liceat Iudaeis uti legibus suis. 29”Quibus debetis 
esse adminiculo ut eos, qui se ad necem eorum paraverant, possint 
interficere tertiadecima die mensis duodecimi, qui vocatur adar; 
21 hanc enim diem Deus omnipotens maeroris et luctus, eis vertit 
in gaudium. 22 Unde et vos %inter ceteros festos dies hanc habetote 
diem, et celebrate eam cum omni laetitia, ut et in posterum cogno- 
scatur 23 omnes qui fideliter Persis oboediunt dignam pro fide reci- 
pere mercedem; qui autem insidiantur regno eorum perire pro sce- 
lere. 24”?Omnis autem provincia et civitas, quae noluerit sollemni- 
tatis huius esse particeps, gladio et igne pereat, et sic deleatur, ut 
non solum hominibus, Ysed etiam bestiis invia sit in sempiternum, 
pro exemplo contemptus et inoboedientiae. 














ED E Rae GDB 





fen @e\IR erat in terra *Hus nomine PIob, et erat vir 
@ Pse4|' ille ‘simplex et rectus ac “timens Deum et ¢re- 
H cedens a malo. 2Natique sunt ei septem filii et 

tres filiae. 3Et fuit possessio eius septem milia 
ovium et tria milia camelorum, quingenta quoque 
iuga boum et quingentae asinae ac familia multa 
nimis: eratque vir ille magnus inter omnes Torien- 

—— tales. 4Et ibant filii eius et faciebant convivium 
per aonids unusquisque in die suo. Et mittentes vocabant tres so- 
rores suas, ut comederent et biberent cum eis. 5 Cumque in orbem 
transissent dies convivii, mittebat ad eos Iob et 9sanctificabat illos 
consurgensque diluculo “offerebat holocausta pro. singulis; dicebat 
enim: Ne forte peccaverint filii mei et ‘benedixerint Deo in cordi- 
bus suis. 

Sic faciebat Iob cunctis diebus. 

6 Quadam autem die, cum venissent /filii Dei ut adsisterent coram 
Domino, adfuit inter eos etiam /Satan. 7 Cui dixit Dominus: Unde 
venis? Qui respondens ait: ™Circuivi terram et perambulavi 
eam. 8 Dixitque Dominus ad eum: Nunquid “considerasti °servum 
meum Iob, quod non sit ei similis in terra, homo simplex et rectus 
ac. timens Deum et recedens a malo? 9 Cui respondens Satan ait: 
Nunquid Iob Pfrustra timet Deum? 19Nonne tu @vallasti eum ac 
domum eius universamque substantiam per circuitum: operibus ma- 
nuum eius “benedixisti, et possessio eius crevit in terra? 11Sed 
Sextende paululum manum tuam et ‘tange cuncta quae possidet, 
nisi in faciem ‘benedixerit tibi. 12 Dixit ergo Dominus ad Satan: 
Ecce universa, quae habet, in manu tua sunt; tantum in eum ne 
extendas manum tuam. Egressusque est Satan a facie Domini. 

13 Cum autem quadam die filii et filiae eius comederent et bibe- 
rent vinum in domo fratris sui primogeniti, 14 nuntius venit ad Iob, 
qui diceret: Boves arabant et asinae pascebantur iuxta eos, 15 et 
irruerunt “Sabaei tuleruntque omnia et pueros percusserunt gladio, 
Vet evasi ego solus ut nuntiarem tibi. 

16 Cumque adhuc ille loqueretur, venit alter et dixit: 7Ignis Dei 
cecidit e caelo et tactas oves puerosque consumpsit, et Yeffugi ego 
solus ut nuntiarem tibi. 

17 Sed, et illo adhuc loquente, venit alius et dixit: ¥Chaldaei 
fecerunt 2tres turmas et invaserunt camelos et tulerunt eos, necnon 
et pueros percusserunt gladio, et “ego fugi solus ut nuntiarem tibi. 

18 Adhuc loquebatur ille, et ecce alius intravit et dixit: Filiis 
tuis et filiabus vescentibus et bibentibus vinum in domo fratris sui 
primogeniti, 19 repente ventus vehemens irruit a regione °deserti 
et concussit quattuor angulos domus, quae corruens oppressit liberos 
tuos, et mortui sunt, et Yeffugi ego solus ut nuntiarem tibi. 

20 Tunc surrexit Iob et ¢scidit dvestimenta sua et, @tonso ca- 
pite, /corruens in terram adoravit 21 et dixit: 9Nudus egressus sum 
de utero matris meae et nudus “"revertar illuc. Dominus ‘dedit, Do- 
minus abstulit; sicut Domino placuit, ita factum est: ‘sit nomen 
Domini benedictum. 22 In omnibus his non peccavit Iob labiis suis 
neque stultum quid contra Deum locutus est. 

Factum est autem, cum quadam die @venissent filii Dei et sta- 
rent coram Domino, venisset quoque Satan inter eos et staret in 
conspectu eius, 2ut diceret Dominus ad Satan: Unde venis? Qui 


LIBER IOB 
pA I— 2, 2 








r-11] LL. in D. 1 Spbr.. 
T) Of: tn D. 255: 0, Pre, 
aGn 22,:21% Jr 2§;- 20; Lm 4, 


b Ez 14, 14, 20; Boh Biss 4s Aulinans hk 

6.Vr, 8° CD. °2;.:3..<— i CL-cps 9, 
20, 21. 

dcp. 4, 6; Pro 16, 6. 


CCl CD; 26, 20h be as tds 
fv. Jd 6, 3 


51 * cf. Catech. R. II 8, 23. 
gi Rg 16, 5. 

Acf. cp. 42, 8; Gn 8, 20. 
#CD. 2,°5. 2 9tRE1215310;5733 


6-8] cp. 2, 1-3. 
jcp. 38; 7; re 2 Pee DP 
92. = ch: 3 Rg 22, 19-22; Ps 


lef. 1 Par 7h Ng Sah A cc bags Aen Fe 
245 40 CAP 1220). 10: 

mcp. 2, 2. — cf. Zc I, 10, 11; 
I oe 3 8 


ann 
a a: 2, Rg. 7; 53 pa 
o.Ps'92; 13: 


qcp. 30, 2. — cf. Ps 3, 3; 4 
. Ps 127, 1, 2. - if 

S$ cp. 2. 5. 

Bep,/to¢/21% 18353, 4 


121] ™ Catech. R. IV 15; 8. 
13-22] LL. in fr. 2 ».D. 1 Spor. 


“cp. 6, 19; Gn 10, 7, 28 (?); 
25, 3 (?). — v. 3 Rg 10, f. 


Any F 16, 17, 19 
Rg 1, 12. — ‘cf. Gn 19, 24; 
S$ 10, 7 etc. 

y Gn 11, 28; 4 Rg 24, 2; Dn 
I, 4.ete. 

zcf. Jd 7. 16:9, 433; 2 Rg xr, 
Pie a 18, 2. 

avr. 4, 1 

b Is 21, : ‘Jr 4, 11; Os 13, 15. 

cv. Gn 37, 30, 34. 

dt Es 9, 3. 

eJr 7, 29. — cf. Is 15, 2; 22, 

ZEUS CD. 2:50. [12. 

ich. B Pt s76 

gEc 5, 14. — cf. Ps 48, 18; 
Echt 11,.20:/.1 Tm 6, 7. 

kGn. 36+ EG 12: 

sig CE feet Oe oh t4, 1 Cor 
4, 7; Je i, 17. 

jPs 112, 2; Dna ge, — cf. 
Eph 5, 20: i Pes, 


22] Ani. in sb..a D. pe. 
Vv. CD. = Io. 

bcp.: 2. 

I-13] LL. oon 3 bp. D. 1 Spbr. 


acp. tI, 6. 





— 48ee— 








LIBER IOB 
2,3 — 3, 19 


Protasis historica (1, 1-2, 13). Quia lob erat vir simplex et rectus (1-5), a 
Satan, Deo permittente, impetitur in facultatibus suis (6-22) et in in- 
columttate sua (2, I-10), ei relicta uxore quae dicteriis lacessat. 











6 cp; ty ks 

Cc vr. 9. — cf. cp. 27, 5, 6. 
d €p..105. 37: 

€.cl.Lic. 85-43; 

J CDatt, 17. 

gcp. 1, itt. 

Act: x-Cor 6; 5; 


74-V5-CD.- 15 Ts 
i Ex 9, 9; Lv 13, 18. — cf. Dt 


(80, Boa 

£Dt 28,.'38* Is 51:6. 

kcp. 19, 17. — cf. Tb 2, 22. 

l vr. % 

10] R. in D. 1 Bf 8 — Ant. 
in sb. a. D. 1 Spor. 

mcf. Ps 73, 18. 

nel, EA 2, 4: 

ocp. 1, 22. — cf. Ps 38, 1; Jc 
> 10,481. 

pcf. Pro 17, 17. : 

qv. Gn 36, 15; 1 Pari, 45; Jr 
49, 7; Bar 22, 23; Ab 8. 

PON 28 es) Part." 32, 

sJs 15, 41 

tcf. Rm 12, 15, 16. 

uv. Gn 37, 29. 

vv. Js 7, 6; 2 Es 9, 1; Jdt 4, 
16°: Est 4, 12334,.2) LM. 4, 
10; EZ 27,'30. 

colt Or ae oe Ce 

ycf. Gn 20, 10; 1 Rg 31, 13; 
Jdt 16, 29; Ecli 22, 13. 

1-16] LL. in fr. 4 p. D. 1 Spor. 

aPs 77, 2: Mt 5,:2. 

b cf. cp. 10, 18, 19; Tb 3, 6. 
oo : Ecli 23, 19; Jr 20, 
14-18. 

3] * cf. Catech. R. III 5, 8. 

CCp. 10, 21, 222 29,° 92: 94, 
17; 28, 3; 34, 22; 38, 17; 
Ps 22, 4; Is 9, 2; Mt 4, 16; 
Le 1, 79 etc. 


dcp. 40, 20. 


ecp. 41, 9. 


fcp. 10, 18, 19. 


g Gn 30,-3; 50, 23; Is 66, 12. 


AYs.§8; 12; EZ,36, 20. 


iEc 6, 3. — cf. 1 Cor 15, 8. 


jv.-18, 57 20. 
k cp. 17,16. 


Be op, ab ale 





respondens ait: Circuivi terram et perambulavi eam. 3 Et dixit Do- 
minus ad Satan: Nunquid considerasti servum meum lob, quod 
non sit ei similis in terra, °vir simplex et rectus ac timens Deum 
et recedens a malo et “adhuc retinens innocentiam? Tu autem com- 
movisti me adversus eum, ut adfligerem eum “frustra. 4 Cui respon- 
dens Satan ait: Pellem pro pelle, et “cuncta, quae habet homo, dabit 
pro anima sua. 5 Alioquin /mitte manum tuam et tange os eius et 
carnem; et tunc videbis quod in faciem 9benedicat tibi. 6 Dixit ergo 
Dominus ad Satan: “Ecce in manu tua est, veruntamen animam 
illius serva. 

7 Egressus igitur Satan a facie Domini percussit Iob ‘ulcere pes- 
simo Ja planta pedis usque ad verticem eius; 8 qui testa saniem rade- 
bat sedens in sterquilinio. 

9 Dixit autem illi *uxor sua: Adhuc tu /permanes in simplici- 
tate tua? Benedic Deo et morere. 1 Qui ait ad illam: Quasi una 
de “stultis mulieribus locuta es: "si bona suscepimus de manu Dei, 
mala quare non suscipiamus? In omnibus his °non peccavit Iob 
labiis suis. 

11 Tgitur audientes tres Pamici Iob omne malum quod accidisset 
ei, venerunt singuli de loco suo, Eliphaz %themanites et Baldad 
rsuhites et Sophar ‘naamathites. Condixerant enim ut pariter ve- 
nientes ‘visitarent eum et consolarentur. 12 Cumque elevassent 
procul oculos suos, non cognoverunt eum et exclamantes plorave- 
runt, “scissisque vestibus sparserunt “pulverem super caput suum 
in caelum 13 et “sederunt cum eo in terra Yseptem diebus et septem 
noctibus, et nemo loquebatur ei verbum; videbant enim dolorem 
esse vehementem. 


Post haec “aperuit Iob os suum et maledixit diei suo 2 et lo- 
cutus est: 
3 bPereat dies in qua natus sum, 
et nox in qua dictum est: Conceptus est homo. 
4 Dies ille vertatur in tenebras: 
non requirat eum Deus desuper, 
et non illustretur lumine: 
5 obscurent eum ¢tenebrae et umbra mortis; 
occupet eum caligo, et involvatur amaritudine. 
6 Noctem illam tenebrosus turbo possideat; 
non computetur in diebus anni 
nec numeretur in mensibus. 
7 Sit nox illa solitaria nec laude digna; 
8 maledicant ei qui maledicunt diei, 
qui parati sunt suscitare “leviathan. 
9 Obtenebrentur stellae caligine eius, 
exspectet lucem et non videat, 
nec “ortum surgentis aurorae; 
10 quia non conclusit ostia ventris, qui portavit me, 
nec abstulit mala ab oculis meis. 
11 Quare non in vulva /mortuus sum? 
Egressus ex utero non statim perii? 
12 Quare Yexceptus genibus? cur lactatus uberibus? 
13 Nunc enim dormiens silerem 
et somno meo requiescerem 
14 cum regibus et consulibus terrae, 
qui “aedificant sibi solitudines, 
15 aut cum principibus qui possident aurum, 
et replent domos suas argento; 
16 aut sicut ‘abortivum absconditum non subsisterem, 
vel qui concepti non viderunt lucem. 
17 Ibi impii cessaverunt a Jtumultu 
et ibi *requieverunt fessi robore; 
18 et quondam vincti pariter sine molestia 
non audierunt vocem /exactoris. 
19 Parvus et magnus ibi sunt, 
et servus liber a domino suo. 











1, Causa inquiritur cur in hac vita iusti nonnunquam malis obruantur (3,1-31,40 Adven- 
tantibus amicis, lob effundit amaritudinem cordis sui maledicens diei na- 
tivitatis suae (3, 1-26). Ei respondet Eliphaz adserens mala praesentia 








20 Quare misero data est lux, 
et vita his “qui in amaritudine animae sunt? [saurum., 
21Qui . expectant mortem, et non venit, quasi °effodientes the- 
22 gaudentque vehementer cum invenerint sepulcrum. 
23 Viro, cuius Pabscondita est via, 
et circumdedit eum Deus tenebris ? 
24 @Antequam comedam suspiro, 
et tanquam inundantes aquae sic “rugitus meus; 
25 squia timor, quem timebam, evenit mihi, 
et quod verebar accidit. 
26 Nonne dissimulavi? nonne silui? nonne quievi? 
Et venit super me indignatio. 
Respondens autem Eliphaz themanites dixit: 
2 Si coeperimus loqui tibi, forsitan moleste accipies ; 
sed conceptum sermonem tenere quis poterit ? 
3 Ecce docuisti multos et manus lassas roborasti, 
4 vacillantes confirmaverunt sermones tui 
et Ugenua trementia coniortasti. 
5 Nunc autem venit super te plaga, et defecisti; 
tetigit te, et conturbatus es. 
6 CUbi est timor tuus, fortitudo tua, 
patientia tua et perfectio viarum tuarum ? 
7 Recordare, obsecro te, 4quis unquam innocens periit ? 
aut quando recti deleti sunt? 
8 Quin potius vidi eos, qui “operaniur iniquitatem 
et seminant dolores et metunt eos, [ptos. 
9/flante Deo, perisse et Yspiritu irae eius esse consum- 
10 Rugitus leonis et vox leaenae et "dentes catulorum leonum 
11tigris periit,eo quod non haberet praedam,[contriti sunt; 
et catuli leonis dissipati sunt. 
12 Porro ad me dictum est verbum absconditum. 
et quasi furtive suscepit auris mea ‘venas susurri eius. 
13 In horrore Jvisionis nocturnae, 
quando solet sopor occupare homines, 
14navor tenuit me et tremor, et omnia ossa mea perterrita sunt, 
15et cum spiritus, me praesente, transiret, inhorruerunt pili 
16Stetit quidam, cuius non agnoscebam vultum, [carnis meae. 
kimago coram oculis meis, et "vocem quasi aurae lenis au- 
17™Nunquid homo Dei comparatione iustificabitur?  [divi: 
aut factore suo purior erit vir? 
18 "Ecce qui serviunt ei non sunt stabiles, 
et in angelis suis repperit pravitatem ; 
19 quanto magis hi, qui habitant domos Pluteas, 
qui terrenum habent fundamentum, 
Yconsumentur velut a tinea: 
20 rde mane usque ad vesperam succidentur 
et, quia nullus intelligit, in aeternum peribunt. 
21 Qui autem reliqui fuerint, auferentur ex eis: 
‘morientur, et non in sapientia. 
5 1 Voca ergo, si est qui tibi respondeat, 
et ad aliquem “sanctorum convertere. 
2 Vere stultum interficit iracundia, 
et parvulum occidit invidia. 
3 bEgo vidi stultum firma radice, 
et maledixi pulchritudini eius statim. 
4cLonge fient filii eius a salute, 
et Zconterentur in porta, et non erit qui eruat; 
5 cuius messem famelicus comedet, 
et ipsum rapiet armatus, et bibent sitientes divitias eius. 
6 Nihil in terra sine causa fit, et de humo non oritur dolor; 
Thomo @nascitur ad laborem, et avis ad volatum. 
8 Quamobrem ego deprecabor Dominum, 
et ad Deum ponam eloquium meum, [mero; 
9 qui /facit magna et inscrutabilia et mirabilia absque nu- 








LIBER IOB 
3, 20 — 5, 9 
m Pro 31, 6. — cf. cp. 10, 1; 


r Rg x, 10; 4 Rg 4, 27. 

nAp 9g, 6. 

o Pro 2, 4. 

Pcp. 19, ‘gf Is 40, 27; Lm 3, 
7,93 » 6. 

24-26] x i D. Spor. 

qPs ‘e 3: 79, 6; IOI, 10. 

TES. 47 8. 

sci. Pfo 16, 2743 


1-18 LL. in fr. 5 p. D. 1 Spor. 


@V5iCpy 250,18, 2T; 


Db is°35, 35. Eclijas,22..-—.cf. 
Heb’ 12, 12; 


c Tb 2, 16. — v. cp. 1, I 


Acie Ps036, -25 - Edit 2.0%2.5— 
v. Jo 9, 2 

e Os 8, 7; 10, 13. — cf. Ps 7, 
TS) PLO! 22, 8° SC a oe 
Gal 6, 8 

f. Sapissl, 21 37 1seo; 33. 

£ Ex rs. 83. Ps: %7,71 6... User, 
Ase Ve 2, 10: 

h.Ps §7, 7. — Ch. cp. 29,575 
P 8. 


icp. 26, 14. 


PCP. 33,5182! Gite, ft 15) 22; 
t Rg°?28,°6; Is (29; 10. 


15] v. cp. 9, 17. 


k Nm 12, 8. 

Pai Re vot 12. 

WECP.19, 12; 16, 4; 15, 14-16; 
25,145 2P9 1295.33 142; 2. 
cf Cepsege , i2. 

# CD. 15;-153225, 5. 

O.21Pt 254 3 Ju 6, 

Pcp. 10, 9; 33, 6; Sap 9. 15; 
2. Cor 4, 73: 53 hee chs 
64, 8 

d.Gp..13;°28 -icls -§0,'0. 
cf: Ps 80. 631s" 48, “t2 

Ct TS Sek 


tep. 36;-12¢>Pio:s, 29200; 42. 
— cf. Os 4, 6. 
acp. 15, 15; Ps 88, 6. 


b Jr 12, 2, 3. — cf. Ps 36, 35, 
36; 72, 18-20. 
crs £38) FSS. 


d Pro 22, 22. — cf. Js 20, 4; 
Aan $12: 


e Gn 3, 17-19. 


T ep. 9," 10% (39. $3 Ps: 36, 6; 
7218" 2oMe ts ars Rm 
II, 33; Ap 15; 3 





a ae 








LIBER IOB 
5, 10 — 6, 15 


semper in poenam et ad mensuram peccatorum immitti (4, 1-21); ideo 
ad visionem Dei provocans, lob exhortatur ut ad Deum iustum iudi- 
cem confugiat (5, 1-16) sicque correptus novam felicitatem obtineat 








gcp. 36, 37; Ps 64, 10, 11; 
146, 8; Jr 5, 24; 14, 22; Ac 
14, oF — cf. Ps 103, 10, 
13; tS, 45: 

h2 Rg 2, 7, 8. — cf. Est 11, 

S72 Pe aig, 7y Lo’ t, §2, 

PRS so) pron Cf, 22R8 4 4 
Ecli 10, 16; Is 8, 10; Dn 4, 


34. 
j (all) 1 Cor 3,19. — cf. Ps 9, 
56,) 192 


fo I2, 25; Dt 28, 29. — cf. 

BuSOn Fors Jr 335578: 

m Ps 34, 10. 

18] * Catech. R. IV 2. is 

n Ps 106, 42. — cf. Ps 62, 12. 

o Ps 93, 12; Pro 3, 12. — cf. 
Oa SN he 2. sea 

PPro. 3, ve; Hebrtas ss: Ap 


3, 19. 

qIs 30, 26; 61, 1; Os 6, 1. 

® Dt 32): 30: Th i ee de Oe 
2. — cf. cp. 9, 23. — v. I 


Rg 2, 6. 

Fe. Pro’ 6,267) 30, 15,18, 22: 
Am 1, 6, 9, 11 etc. 

t Bs'33) 16° 90,73; 2) Cor’ x0, 
13. 

u Ps 90, 10. — cf. Pro 24, 16. 

v Ps 32, 19; 36, 19; Jr_39, 18. 

wef. Ps 56, 5; 63, 4; Ecli 18, 
or ;) Rt, 3; Jt Oo; 7. 

x P3360; 27. 

y Pro 31, 25. — cf. Mt 6, 34. 

zIs 11, 8, 9; 35, 9; 65, 25: 
Ez 34, 25; Os 2, 18. 


acf. cp. 21, 9. 

bcp. 21, 8; Ps hy ee ak 

CPs 47526, 

acp. 42; (76; “Gn 49508 59, 
29; Pro 9, 11; 10, 27. — cf. 
Ps 54, 24; Is 38, 10. 

ct. Ps Tro, 2. 


1-13] LL. in fr. 6 ». D. 1+ Spor. 
2] R. in fr. 2 p. D. 1 Spor. 
act; Das, 27. 


b cf. Pro 27, 3. 


c Ps 37, 2. — ef. cp. 16, 13; 
34, 6 
dPs 87, 17. 


ect, Nm tz, 25% 3. Re! 1044. 
FAs, 38,12. 
ts: ir0;,2%. 
ncf. Is 30. 14. 
Is 40; 30; Bar,.4, 32: Hab 
3, 3. 


13] v. Cp. 3, 24-26. 
jcp. 19, 14, 15. — cf. Pro 19, 
%. 


kcf. Ps 37% 283 40, 10: 





10 qui dat Ypluviam super faciem terrae, 
et irrigat aquis universa; 
11 gui “ponit humiles in sublime, 
et maerentes erigit sospitate; 
12 iqui dissipat cogitationes malignorum, 
_ he possint implere manus eorum quod coeperant; 
13 jqui apprehendit sapientes in astutia eorum, 
et consilium pravorum dissipat. 
14 Per diem incurrent tenebras 
et, quasi in nocte, sic \palpabunt in meridie. 
15 Porro ™salvum faciet egenum a gladio oris eorum, 
et de manu violenti pauperem, 
16 et erit egeno spes; “iniquitas autem contrahet os suum. 
17 OBeatus homo qui corripitur a Deo; 
Pincrepationem ergo Domini ne reprobes, 
18 quia ipse vulnerat et %medetur, 
rpercutit et manus eius sanabunt. 
19 sIn sex tribulationibus ‘liberabit te, 
et in septima non “tanget te malum; 
20 vIn fame eruet te de morte 
et in bello de manu gladii; 
21 wa flagello linguae “absconderis 
et non timebis calamitatem, cum venerit; 
22 vin vastitate et fame ridebis 
et *bestias terrae non formidabis; 
23 sed cum lapidibus regionum pactum tuum, 
et bestiae terrae pacificae erunt tibi, 
24 ct scies quod “pacem habeat tabernaculum tuum, 
et visitans speciem tuam non peccabis; 
25 scies quoque, quoniam ?multiplex erit semen tuum, 
et progenies tua quasi “herba terrae. 
26 Ingredieris in 4”abundantia sepulcrum, 
sicut infertur acervus tritici in tempore suo. 
27 Ecce hoc, ut “investigavimus, ita est; 
quod auditum mente pertracta. 
Respondens autem Iob dixit: 
2 Utinam “appenderentur peccata mea, quibus iram merui, 
et calamitas, quam patior, in statera. 
3 Quasi harena maris haec gravior appareret, 
unde et verba mea dolore sunt plena; 
4 quia °sagittae Domini in me sunt, 
quarum indignatio ebibit spiritum meum, 
et %terrores Domini militant contra me. 
5 Nunquid rugiet onager, cum habuerit herbam? 
aut mugiet bos, cum ante praesaepe plenum steterit? 
6 Aut poterit comedi insulsum, quod non est sale conditum ? 
aut potest aliquis gustare, quod gustatum adfert mortem? 
7 Quae prius nolebat tangere anima mea, 
nunc prae angustia cibi mei sunt. 
8 Quis det ut veniat petitio mea, 
et quod exspecto tribuat mihi Deus? 
9 Et qui coepit “ipse me conterat, 
solvat manum suam et /succidat me? 
10 Et 9haec mihi sit consolatio, ut adfligens me dolore “non 
nec contradicam sermonibus ‘Sancti. [parcat, 
11 Quae est enim fortitudo mea, ut sustineam ? 
aut quis finis meus, ut patienter agam? 
12 Nec fortitudo lapidum fortitudo mea, 
nec caro mea aenea est. 
13 Ecce non est auxilium mihi in me, 
et Jnecessarii quoque mei recesserunt a me. 
14 Qui tollit ab amico suo misericordiam, 
timorem Domini derelinquit. 
15 kFratres mei praeterierunt me 





— 440 — 








(17-27). Ei reponens lob questus editos excusat, eo quod dolores quibus ad fi- 
citur humanas vires superent (6, 1-12), et quia ab omnibus suis relictus vi- 
deatur (13-20) et qui advenerint vanis increpationibus lacessant (21-30), 


LIBER IOB 
6, 16 — 7, 17 











sicut torrens, qui raptim transit in convallibus. 

16 (Qui timent pruinam, irruet super eos nix. 

17 Tempore, quo fuerint dissipati, peribunt 
et, ut incaluerit, solventur de loco suo. 

18 Involutae sunt semitae gressuum corum, 
ambulabunt in ”vacuum et peribunt. 

19 Considerate semitas “Thema, 
itinera °Saba, et exspectate paulisper. 

20 pConfusi sunt, quia speravi; 
venerunt quoque usque ad me, et pudore cooperti sunt. 
21Nunc venistis; et modo videntes plagam meam, timetis. 

22 Nunquid dixi: Adferte mihi 
et de substantia vestra donate mihi? 

23 vel: Liberate me de manu hostis, 
et de manu 2robustorum eruite me? 

24 Docete me, et ego tacebo; 
et, si quid forte ignoravi, instruite me. 

25 Quare detraxistis sermonibus veritatis, 
cum e vobis nullus sit, qui possit arguere me? 

26 Ad increpandum tantum eloquia concinnatis 
et in "ventum verba profertis. 

27.Super pupillum irruitis 
et subvertere nitimini amicum vestrum. 

28 Veruntamen quod coepistis explete; 
praebete aurem et videte an mentiar; 

29 respondete, obsecro, absque contentione 

- et loquentes id, quod iustum est, iudicate. 

30 Et non invenietis in lingua mea iniquitatem, 
nec in faucibus meis stultitia personabit. 

7 1 @Militia est vita hominis super terram, 

et, sicut dies mercennarii, “dies eius. 

2 Sicut servus desiderat “umbram, 
et sicut ¢mercennarius praestolatur finem “operis sui, 

3 sic et ego habui menses vacuos 
et /noctes laboriosas enumeravi mihi. 

4 9Si dormiero, dicam: Quando consurgam ? 

Et rursum exspectabo vesperam, 
et replebor doloribus usque ad tenebras. 

5 Induta est caro mea “putredine, 
et sordibus ‘pulveris cutis mea aruit et contracta est. 

6 Dies mei jvelocius transierunt ‘quam a texente tela succi- 
et consumpti sunt absque ulla spe. [ditur, 

7 Memento quia /ventus est vita mea, 
et non revertetur oculus meus ut videat bona. 

8 ™Nec adspiciet me visus hominis; 
oculi tui in me, et “non subsistam. 

9 oSicut consumitur nubes et pertransit, 

Psic qui descenderit ad Yinferos non ascendet 

10 nec revertetur ultra in domum suam, 
neque Scognoscet eum amplius locus eius. 

11 Quapropter et ego ‘non parcam ori meo; 
loquar in tribulatione spiritus mei, 
“confabulabor cum Yamaritudine animae meae. 

12 Nunquid “mare ego sum aut cetus, 
quia circumdedisti me carcere ? 

13 Si dixero: Consolabitur me lectulus meus, 
et relevabor loquens mecum in strato meo; 

14 terrebis me per somnia, 
et per visiones horrore concuties. 

15 Quamobrem “elegit suspendium anima mea, 
et mortem Yossa mea. 

16 zDesperavi: nequaquam ultra iam vivam, 
@parce mihi, nihil enim sunt dies mei. 

17 Quid est homo, quia magnificas eum ? 





lv. cp. 20, 24. 


mt. Gnez, 2; Jr 4.423% 

gon 75," 56" r Par te 30" ks 
2t, 14; Jr 25, 23. 

ocp. I,.15. — v. 3 Rg 10, 1. 

pis 1, 29; Jr 14, 3. 


Och 1S.020:'' 27, 13. 
25-30] R. in O. 1 Spor. 


7NS AT 20. 


1)" Catech. RB. AV- 15, 45 14% 
1-12] LL. in sb. p. D. 1 Spbr. 


6.ch ope r4, 6:° P38 38, .5; 
éGn 2, 17,4, 6;' Je 6, 4 
dcp. 14, 6 


€*CT.. AsV" 193-15; 


f cf. cpd 36,417: 
gcf. Dt 28, 67. 


72 R. in D. 1 Spor. 
de tA: TY. 
éOf..cp..2,, 8, 12. 
jcp. 9» 25. 
Rcr. Is’ a8; 12. 

8] R. in off. Df. 

FS. 77, 89: 
mcp. 20, 9, — cf. cp. 8, 18; 

Ps. 36, 36. 
nf Che V0. 215: Pses8iere. 
0 cp. 30, 153 Sap 29.45 


23; 2 Rg 12, 23; 14, 14. 
Scp. 20, 91; Ps 102, 16..— cf. 


t Ps 39, 10. 


# CD. IO, 1 
vcp. 24.295; Rg -1,) 10; Is 


zcp. 8, 21; 10, 1. — cf. 3 Rg 


ben: 146858 Ps Be 5. 
17] Ant. in fs. ss. Cord. J. 





— 441 — 








concludit quaerens a Deo cur tantis et incessantibus malis in eum 








LIBER IOB animadvertat (7, 1-21). Tune accedit Baldad qui acerbe increpat 
7,18 — 9, 6 lob et exemplis et auctoritate sententiam iam ab Eliphaz propo- 
ccf. Ex 7, 23. aut quid “apponis erga eum cor tuum? 
d Ps 16, 3. 18 dVijsitas eum diluculo et subito @probas illum. 
e Ps ro, 5, 6. 19 Usquequo non parcis mihi, 


Fete BE 355. 95. 1827s: Bs 
Lit 34 32s 


kDn. 12, 2 
icf. cp. 8, 5; Pro 1, 28. 
j ef. vr. 8. 


BCD, 2, CET. 

63 Rg 19, 11. — cf. cp. 15, 2. 

Cccp. 34, 10, 12. — cf. Gn 18, 
25;. Dt"32,'4; 2: Par 193.7; 
1 Es 9, 15; Ps 9, 5,9; Dn 


9, 14; Rm 3, 5. 
dcp. 1, 5, 18, 19. — Vv. cp. 4, 
10, II; 5, 4- 


6tt.ep: 5, 8: 11, 133 etc. 


fick. Pro 3,33; 


ecircpii2: 124 Je seat. 
hDt 4, 32; 32, 7. — cf. ep. 
TS28; 


#CD. 14, 23.17, 7; 1 Par. 20, 
15; Bs zorzirzst 108,.433g% 
143, 4; Ec 7, 1; Sap 2, 5. 


VEX 2,43. 


k cf. Ps 36, 2;-128, 6: 
b ViPS Oo.) 28. 


mcp. II, 20; 18, 14; Pro ro, 
29.73; “we 


nSap 5, 15; Is 59, 5, 6. 
Ocp. ‘27; 38; 


’ cp. 7, 8; fo, 


qc.f cp. 34, 24; 1 Rg 2, 7, 8; 
Ps 112, 7. 

rcfi. cp. 9,)'22: 

$Ps"125, :26 

t Ps 34, 26; 131, 18. — cf. cp. 
Ps ‘108, 29> Le“53)t9: 


1-17] LL. in D. 2 Spbr. 


acp. 25, 4. — Vv. cp. 4, 17-19. 

b Jr 2, 29. — cf. cp. 10, 2; Ps 
T42.,2° Rin’ 4:.'26;.. 

cocl, Bec ,- 13%. 2000 4< 

a cf: €p,. 12, 13: 

ec. EX. 7,. 333:+32,9. 


fis 2, 19, 2% 2, 33; Ag22, 
7, 22; Heb 12, 26. 
gcp. 26, 11; Ps 74; 4. 





nec dimittis me ut glutiam salivam meam? 
20 Peccavi: quid faciam tibi, o /custos hominum? 

Quare 2posuisti me contrarium tibi, 

et factus sum mihimetipsi gravis? 
21 Cur non tollis peccatum meum? 

et quare non aufers iniquitatem meam? 
Ecce nunc “in pulvere dormiam; 

et, si mane ‘me quaesieris, non subsistam. 


Respondens autem %Baldad suhites dixit: 


2 Usquequo loqueris talia, 
et spiritus multiplex sermones oris tui? 
3 CNunquid Deus supplantat iudicium, 
aut Omnipotens subvertit quod iustum est? 
4 Etiam 4si filii tui peccaverunt ei, 
et dimisit eos in manu iniquitatis suae, 
5 tu tamen, si diluculo consurrexeris ad Deum 
et Omnipotentem ¢fueris deprecatus, 
6 si mundus et rectus incesseris, 
statim evigilabit ad te 
et ‘pacatum reddet habitaculum iustitiae tuae; 
7in tantum ut, si priora tua fuerint parva, 
et Ynovissima tua multiplicentur nimis. 
8 hInterroga enim generationem pristinam 
et diligenter investiga patrum memoriam 
9 (hesterni quippe sumus, et ignoramus, 
quoniam sicut ‘umbra dies nostri sunt super terram), 
10 et ipsi docebunt te, loquentur tibi 
et de corde suo proferent eloquia: 
11 Nunquid virere potest Jscirpus absque umore, 
aut crescere carectum sine aqua? 
12 Cum adhuc sit in flore, nec carpatur manu, 
kKante omnes herbas arescit. 
13 Sic viae omnium ‘qui obliviscuntur Deum, 
™et spes hypocritae peribit. 
14 Non ei placebit vecordia sua, 
et “sicut tela aranearum fiducia eius. 
15 Innitetur super °domum suam, et non stabit; 
fulciet eam, et non consurget. 
16 Umectus videtur antequam veniat sol, 
et in ortu suo germen eius egredietur. 
17 Super acervum petrarum radices eius densabuntur, 
et inter lapides commorabitur. 
18 Si absorbuerit eum de loco suo, 
negabit eum et dicet: ?Non novi te. 
19 Haec est enim laetitia viae eius, 
ut rursum @de terra alii germmentur. 
20Deus "non proiciet simplicem, nec porriget manum malignis, 
21 donec Simpleatur risu os tuum, et labia tua iubilo. 
22 Qui oderunt te ‘induentur confusione, 
et tabernaculum impiorum non subsistet. 


Et respondens Iob ait: 


2 Vere scio quod ita sit, 
et quod non iustificetur homo “compositus Deo. 
3 Si voluerit “contendere cum eo, 
non poterit ei respondere unum pro mille. 
4 dSapiens corde est et fortis robore. 
eQuis restitit ei et pacem habuit? 
5 Qui transtulit montes, et nescierunt 
hi quos subvertit in furore suo; 
6 qui /commovet terram de loco suo, 
et %columnae eius concutiuntur; 





— 442 — 








sitam illustrat (8, 1-22). Ipsi quoque Iob respondit adseverans nul- 
lum quidem apud Deum esse iustum, nec se cum Deo contendere velle 


LIBER IOB 
9, 7—10, 3 








(9, 1-21); at, cum nec soli nec semper impii adfligantur, et quanquam 


10 


7 qui praecipit soli, et non oritur, 
et stellas claudit quasi sub signaculo; 
8 hqui extendit caelos solus 
et graditur super fluctus maris; 
9 qui ‘facit /Arcturum et Oriona 
et Hyadas et interiora austri, 
10 qui facit ‘magna et incomprehensibilia 
et mirabilia, quorum non est numerus. 
11 Si venerit ad me, ‘non videbo eum; 
si abierit, non intelligam; 
12 si repente interroget, quis respondebit ei? 
vel “quis dicere potest: Cur ita facis? 
13 Deus, ™cuius irae nemo resistere potest, 
et sub quo curvantur qui portant orbem; 
14 oquantus ergo sum ego, ut Prespondeam ei 
et loquar verbis meis cum eo? 
15 Qui, Yetiam si habuero quippiam iustum, non respondebo, 
sed meum iudicem "deprecabor. 
16 Et, cum invocantem exaudierit me, 
non credo quod audierit vocem meam. 
17 In turbine enim conteret me, 
et multiplicabit vulnera mea, etiam sine causa. 
18 Non concedit requiescere spiritum meum, 
et implet me amaritudinibus. 
19 Si fortitudo quaeritur, ‘robustissimus est; [cere; 
si aequitas iudicii, “nemo audet pro me testimonium di- 
20 vsi justificare me voluero, “0s meum condemnabit me; 
si innocentem ostendero, pravum me comprobabit. 
21 Etiam si Ysimplex fuero, hoc ipsum ignorabit anima mea, 
et *taedebit me vitae meae. 
22 Unum est quod locutus sum: 
et “innocentem et impium ipse consumit. 


23 Si >flagellat, occidat semel 


et non de poenis innocentum rideat. 
24 cTerra data est in manus impii, 
‘vultum iudicum eius operit. 
@Quod si non ille est, quis ergo est? 
25 eDies mei velociores fuerunt ‘cursore: 
fugerunt et non viderunt bonum, 
26 pertransierunt quasi 9naves poma portantes, 
sicut “aquila volans ad escam. 
27 Cum dixero: Nequaquam ita loquar, 
commuto faciem meam et dolore torqueor. 
28 Verebar omnia opera mea 
sciens ‘quod non parceres delinquenti. 
29 Si autem et sic impius sum, quare frustra laboravi? 
30 Si lotus fuero quasi aquis nivis, 
et jfulserint velut mundissimae manus meae, 
31 tamen sordibus intinges me, 
et “abominabuntur me vestimenta mea. 
32 Neque enim viro, qui similis mei est, respondebo, 
nec qui ‘mecum in iudicio ex aequo possit audiri. 
33 Non est qui utrumque valeat arguere 
et ponere manum suam in ambobus. 
34 mAuferat a me “virgam suam, 
et °pavor eius non me terreat. 
35 Loquar et non timebo eum, 
neque enim possum metuens respondere. 
1¢Taedet animam meam vitae meae; 
dimittam adversum me Y2eloquium meum, 
loquar “in amaritudine animae meae. 
2 Dicam Deo: Noli me condemnare: 
Indica mihi cur me ita iudices. 
3 dNunquid bonum tibi videtur, si calumnieris me, 





k cp. 26, 7; Ps 103,:2;  Is..40, 
926. JE UIO. (12s See a ee 
12, 1. — cf. Gn 1, 6, etc. 

i Gn 1, 16. 

jcp. 38, 31, 32; Am 5, 8. 

kv. cp. 5, 9. 


é cps! 233 87 9: 


m Ec 8, 4; Is 45, 9; Dn 4, 32. 
— cf. Jr 18; 67 Rinso..20; 
nNh 1, 6. — cf. Jdt 16, 17: 
Est 13, 11; Ps 75, 8; Sap 


; j 
ocp. 15, 16. — cf. 2 Rg 7, 18. 


17, 18] R. in fs. ss. col. Flagel. 
DNIC. 
$ cpit2, 3:.— cficp: 34, 6. 


betes we: 4. 

u Jr 49, 19. 

v.Echi: 75 5% 

LiED.. 285,016; 2 Rg .s, .%63-"Le 
19, 22. 

a Mary oe Pe: 38 

scp.’ 75°16. 


BUC 6x02) 236) 2 37, 30 Ve 
34, 9. 
2h. 


cp. 
b Is 10, — cf. cp. 5, 18. 


ccf. cp. 10, 3. 

d tis cp: 24, 25. 

ecp. 7, 6. 

ict a. Par. 30, 6: Sap $93" Ir 
Le SPM Bi 

es Is 12, 2. — v. Pro 30, 19. 
Hab 1, 8. — cf. cp. 39, 30. 


# Cp: ‘10, 14. 


jJr 2, 22. — v. cp. 22, 30. 
Bcpe7195219%. 303.10; 


t Ec'65, 207'"Rm‘ 9, 20. 


m Ps 38, 11. 
WCDis Sty O° Ps.t88,733¢Pro 
10; 13°" Is ‘10 24. 


OOF, “eps t3y"2 5 G3, 7). 


gota LE. .2- et 34n.:0f,. Df. 
@clcps 75162 94 213 Nm rr, 
15; 3 Rg 19, 4. 
CD. 323,12 
CVECD! 7, 281s 


cps 13,59 





et A 











LIBER IOB 
10, 4 — 11, 12 





CLD. 84, 45>. on 25°72 Ps t497 
8; Is 64, 8. 

fef..cp. 9,24. 

Ke Jo 8, 15. 
1 Rg 16, 7. 

5-7] U. Cp. 14, 13. 

icp. 36, 26. — cf. Ps 89, 4: 
2 Pt 


3, 9. 
HCL. -CDsul4, (26. 


k cf. cp. 2,3,9.— V. Cp. 33,9. 
£ Dt 32,397: Sap/16, 25°71: 48, 
8] v. vr. 20. [13. 
m Ps 118, 73: 138, 13. 


ncp. 33, 6. — cf. cp. 4, 19. 


ee. 84,5; “Gn 2, F7'3549; 
Ps O25 2427 Ee S27: 
pcf. Ec 11, 5: 


Sap 7,542,253 
Mc 7, 22. 


q Le 19, 44. — cf. Lv 26, 16; 
Pro 19, 23; Ecli 34, 6. 


rath Eh BRIM gy 


Scp. 9, 15. — V. Cp. 34, 
iPs 36, 1. — cf. cp. Pg "26. 
u Os 5 Pe Ae J: — cf. Is 38, 


v ee ie’ 


18-22] 9 L. in of. Dj. 
PCs Se TPs ITO, Td. 
y Ab 16. 


SVCD 14,11. 
oer R. in D. 1 Spor. 


@V. Cp. (7, °26. 

Dcp.. 0 27% Ps 38,13; 

OCl. ip. 201-33; 2 RE -i2, 23. 
dv. cp. 9, 5. 


WEN. 2 1 Bee 
b Pro’ 10; 29e 00s; a2. 


ccp. 10. 7. — cf. cp. 9, 21. 
d ve icp)<33i2 9: 


ecf. Nm 12, 6, — v. cp. 38,1. 
Es sO. '8. 


w Ci. 3. COTY 4,4 


kcp. 5,9; 8,7; Ecli 43. 30-36; 
Rmsts,. 63. 

$5CD,. ABs) F255 TsO, Ot raed: 
24. 


PVACPs Of VIAIOLM AIS 14. 
R-cDi 9, 12: 143, 8858 
iPs 5,4; 38,6; toa; try. 


WES 945, 29 C3, 18. 
nv. Cp. 39, 5-8. 


ipse omnino iustus non sit, neque adeo impius sibi esse videatur 


(22-35), ut Dei miserationem sperare non possit, divinam severitatem 


avertere satagit (10, 1-22); sed Sophar eum exprobrat loquacitatis et 








[ 


et opprimas me “opus manuum tuarum, 
et /consilium impiorum adiuves? 

4 Nunquid Yoculi carnei tibi sunt, : 
aut, sicut videt homo, et “tu 'videbis? 

5 Nunquid sicut dies hominis dies tui, 
et ‘anni tui sicut humana sunt tempora, 

6 ut /quaeras iniquitatem meam, 
et peccatum meum scruteris ? 

7 Et *scias quia nihil impium fecerim, 
cum ‘sit nemo, qui de manu tua possit eruere. 

8 Manus tuae fecerunt me, 
et plasmaverunt me totum in circuitu; 
et sic repente praecipitas me? 

$ Memento, quaeso, quod sicut “lutum feceris me, 
et in °pulverem reduces me. 

10 PNonne sicut lac mulsisti me, 
et sicut caseum me coagulasti? 

11 Pelle et carnibus vestisti me, 
ossibus et nervis compegisti me, 

12 vitam et misericordiam tribuisti mihi, 
et 2visitatio tua custodivit spiritum meum. 

13 Licet haec celes in corde tuo, 
tamen scio quia universorum memineris. 

14 Si peccavi, et ad horam pepercisti mihi, 
cur ab iniquitate mea mundum me esse non pateris? 

15 Et, si impius fuero, "vae mihi est; 
et, ssi iustus, ‘non levabo caput, saturatus adflictione et 

16Et propter superbiam quasi “leaenam capies me, _ [miseria. 
reversusque mirabiliter me crucias. 

17 Instauras “testes tuos contra me, 
et multiplicas iram tuam adversum me. 
et poenae militant in me. 

18 -Quare de vulva eduxisti me? 
qui utinam consumptus essem, ne oculus me videret. 

19 yFuissem quasi non essem, de utero translatus ad tumulum. 
20 <Nunquid non paucitas dierum meorum finietur brevi? 
2Dimitte ergo me, °ut plangam paululum dolorem meum, 

21 antequam vadam et non revertar 
ad ¢terram tenebrosam et opertam mortis caligine, 

22 terram miseriae et tenebrarum, {inhabitat. 

ubi umbra mortis et nullus ordo, sed sempiternus horror 


Respondens autem “Sophar naamathites dixit: 


2 Nunquid qui °multa loquitur non et audiet? 
aut vir verbosus iustificabitur ? 
3 Tibi soli tacebunt homines? 
et, cum ceteros irriseris, a nullo confutaberis? 
4 Dixisti enim: Purus est sermo meus, 
et 4mundus sum in conspectu tuo. 
5 Atque “utinam Deus loqueretur tecum, 
et aperiret labia sua tibi, 
6 ut fostenderet tibi secreta sapientiae, 
et quod multiplex esset lex eius, 
et Yintelligeres quod multo minora exigaris ab eo, 
quam meretur iniquitas tua. 
7 %Forsitan vestigia Dei comprehendes, 
et usque ad perfectum Omnipotentem reperies ? 
8 iExcelsior caelo est, et quid facies? 
profundior inferno, et unde cognosces? 
9 Longior terra mensura eius et latior mari. 
10 Si subverterit omnia vel in unum coartaverit, kanis 
11 Ipse enim novit 4-hominum vanitatem; [contradicet ei? 
et videns iniquitatem nonne considerat ? 
12 Vir vanus in superbiam erigitur, 
et ™tanquam pullum “onagri se liberum natum putat. 





— 444 — 





SN ey rag 








arrogantiae (11, 1-6) atque, celebrata Dei sapientia, lob ad paenitentiam 
invitat (7-20). lob ei nihil respondet, sed ad amicos conversus eos 
carpit quod, ut eum fatigent, ea quae evidentia sunt non videant, Deum 


LIBER IOB 
11, 13 — 12, 24 








I 


13 oTy autem firmasti cor tuum 
Pet expandisti ad eum manus tuas. 
14 Si iniquitatem, quae est in manu tua, abstuleris a te, 
et non manserit in tabernaculo tuo iniustitia, 
15 tunc @Ylevare poteris faciem tuam absque “macula, 
et eris stabilis et non timebis. 
16 8Miseriae quoque oblivisceris 
et ‘quasi aquarum, quae praeterierunt, recordaberis; 
17 et “quasi meridianus fulgor consurget tibi ad vesperam, 
et, cum te consumptum putaveris, orieris ut lucifer 
18 et habebis fiduciam, proposita tibi spe, 
et defossus Ysecurus dormies, 
19 requiesces, et non erit qui te exterreat; 
et “deprecabuntur faciem tuam plurimi. 
20¥Oculi autem impiorum deficient, et *effugium peribit ab eis, 
et “spes illorum abominatio animae. 
Respondens autem Iob dixit: 
2 Ergo vos estis soli homines, 
et vobiscum morietur sapientia ? 
3 4Et mihi est cor sicut et vobis, nec inferior vestri sum; 
quis enim “haec, quae nostis, ignorat? 
4cQui deridetur ab amico suo, sicut ego, 
dinvocabit Deum, et exaudiet eum; 
deridetur enim “iusti simplicitas. 
5 fLampas contempta apud cogitationes divitum, 
parata ad tempus statutum. 
6 9Abundant tabernacula praedonum, 
et audacter provocant Deum, 
cum /ipse dederit omnia in manus eorum. 
7 Nimirum interroga iumenta, et docebunt te; 
et volatilia caeli, et indicabunt tibi. 
8 Loquere terrae, et respondebit tibi, 
et narrabunt pisces maris. 
® (Quis ignorat quod omnia haec manus Domini fecerit ? 
10 jJn cuius manu anima omnis viventis 
et spiritus universae carnis hominis. 
11 'Nonne auris verba diiudicat, 
et fauces comedentis saporem ? 
12 ™Jn antiquis est sapientia, 
et in multo tempore prudentia, 
13 nApud ipsum est sapientia et fortitudo 
ipse habet consilium et intelligentiam. 
14 oSi destruxerit, nemo est qui aedificet; 
si incluserit hominem, nullus est qui aperiat; 
15 dsi continuerit aquas, omnia siccabuntur, 
et, “si emiserit eas, subvertent terram. 
16 Apud ipsum est fortitudo et sapientia, 
Sipse novit et decipientem et eum qui decipitur. 
17 Adducit ‘consiliarios in stultum finem 
et “iudices in stuporem, 
18 vbalteum regum dissolvit 
et praecingit fune renes eorum, 
19 ducit sacerdotes inglorios 
et optimates supplantat 
20 commutans labium veracium 
et “doctrinam senum auferens; 
21 teffundit despectionem super principes 
eos, qui oppressi fuerant, relevans. 
22 yQui revclat profunda de tenebris 
et producit in lucem *umbram mortis; 
23 Gqui multiplicat gentes, et perdit eas 
et subversas in integrum restituit, 
24 qui immutat Ycor principum populi terrae 
et “decipit eos, ut frustra incedant per invium: 





OV. EDi*G,. TS; 10,.. 2,9, 2Ov 

pb Ex 9, 29; Ps 43, 21; 87, 10: 
142,'6;.2 Mc 14, 34; 1, Im 
3; 


Jee 22, 26; Le 21, 28. — cf. 

SDYS207 130: 3,, 3%. 

Dn cae he yw Dt 25 04. 

$'ct. 18 65,26; 

BCE: CO: £40282 Ps $7; 8 

uPs 36, 6; Is 58, 8-10. — cf. 
1c 7,8 


v Lv 26, 6; Ps 3, 6; 4, 9; Pro 
3, 24; Is 17, 2; Sph 3, 13. 

xv. Ps 44, Ae cf. Pro 19, 6. 

Vicpe Las $3 Lv 26,16. 

z Ps 141, 5. 


ZV. Cp. 8, "83s 


acf. cp. 13, 2; 15, 9. — cf. 
cpi*20}* 21 

Oye pe ::% 65 62s 

ecp. 21, 3; 30, 1. — cf. cp. 


6, 14; Pro 14, 2; Ecli 7, 12. 
d Ps 90, 15. 


ecp. 33, 9- 
ict. a 5, 1 sqq. 
VTC 2%, 7. 


hicf. Cort 4;*7. 


iIs 41, 20. — cf. cp. 1, 21. 


j Nm...16,, 22; “Dn"'s, 23%.,Ac 
17, 28. 


Icp. 34, 3. 

Mcp. 32 ,7. — cf. cp..8,. 8; 
Ps 118, 100. 

ncp. 9, 4. 1 Rg 2, 3: Eph 3, 


10. — cf. Pro 21, 30. 
epi e10: Psaye eee 

. Pskpa6r ory 

Oct. Is 12).22;'-Apr2. 9, 
Gel Dt sri 19s see ss: 


7, Uy 7s 
ref. Gn 7, 11-24; Ps 147, 18; 
A 6. 


$ Ch. cpl, sia 

t cf. ar Reel 5g. ae. 

uls 40, 23. — cf. Is 29, 14; 
44,12522% Cor tot9. 

vcf. Ecli 11, 6; Is 23, 10; Dn 
Dn?2,..21. 


Ml. Ch. 32,07 .Mt it; 25. 
©. Ps .106,-40; Eclisro,, 16: 


y Dn 2, 22; 1 Cor 4, 5. — cf. 
PS.t7, 20. 

ZV. Cp. 3, 5. 

aPsit1, 9; Is 9,.°3; 26, 15. — 
cf. Ecli 10, °8. 

b cf. ‘Pro 21; 1; Js 19,'13. 14. 

c Ps 106, 40. — cf. cp. 6, 18. 





~~ aa = 








LIBER IOB 
12, 25 — 14, s 


nempe non semper ad normam iustitiae vindicantis omnia disponere (12, 
1-25); quapropter eos ad silentium redigit (13, 1-13), ipse vero ad 
Deum confugiens (14-22), ut eius misericordiam moveat, describit sui de- 








dSph 1, 17. — Vv. cp. 5, 14. 
e Ps 106, 27; Is 19, 14. 
acf, Is 6, 9. 


OCS CO. ta sie ©, 


Cccp. 23, 4; 31, 35- 


dci: Pro 17, 28. 


OVAL, 0, 184 


f Heb 4, 15. 

g Gal 6, 7. 

h cf. re 30, 30; Jr 30, 23; Nh 
Ies0: 


iPs 15, 4; Pro 10, 6. — cf. Jr 
17, 15; Nh, 14. 


VCE. Cp. 26;-323. $10 Sx, 
LvizJd 12,3. 


m cp. 14, 14. — cf. Pro 14, 32. 
HVE; 32 CD. Oiua Se 
Ocp. 2%, 2. 


p cf. 1 Cor 11, 3. 


qv. CD. 33, 9. 

ris 50, 8, 9. 

s Ecli 4, 2. 

20,21] R. in D. 1 Spbr. 

beck. Gn 3, Bt 

“°CD}. 0) 345 (P8338 )12. 

v CD.37, 7: , 

ex 22-14, 16] LL. 4 et 6 in 
off. D 


£.CD. Ids ; 15. 


et. PS. Tsk Ss 
s. Dt 32,20;" Ps.32,".337483,524;5 
87, 15 etc. — cf. Ps 29, 8. 
@cp.e49, 225: 392 10% Ini 3555. 
b Lv 26, 36, — cf. Is 42, 3. 
cep. 22, 18; Ps 83; ras 
d cf. Ps 149, 9. 
e Ps 24, 7. 
j cf. cp.o20,t ¥a°) 33;22%, 
pied 3,:.86 
“Ds 4, 19. 
GeO TS, T4295, 42: Me ex. Yt. 
6 cp: 10, 20; 16, 22; Gn, 47, 
9; Ps 38, 5, 6; 88, 46; Sap 


Pt ity ean? 
810° Ps 207, 225 
; 143, 4. 
fEc 1, 4; Ecli 14, 19. 
cf, Fs..8; §< 749 "4, 
hcp. 22, 4; Ps 142, 2. 
i Ps 50, 4, 7; Ecli 22, 33; Jo 


108, 


, 3, 6; Rm 3,523, 
FAD. 127, 0 MEsl Ht Ch Ha38}5 5, 
6; Ecli 37, 28. 





13 


14 


25 dPalpabunt quasi in tenebris et non in luce, 
et “errare eos faciet quasi ebrios. 

1¢Ecce omnia haec vidit oculus meus,- 
et audivit auris mea, et intellexi singula. 

2 OSecundum scientiam vestram et ego novi: 
nec inferior vestri sum, 

3csed tamen ad Omnipotentem loquar 
et disputare cum Deo cupio, 

4 prius vos ostendens fabricatores mendacii 
et cultores perversorum dogmatum. 

5 dAtque utinam taceretis ut putaremini esse sapientes! 

6 Audite ergo correptionem meam a 
et iudicium labiorum meorum attendite. 

7 Nunquid Deus indiget vestro mendacio, 
ut pro illo loquamini dolos? 

8 Nunquid ¢faciem eius accipitis 
et pro Deo iudicare nitimini? 

9 Aut placebit ei /quem celare nihil potest? 
aut 9decipietur, ut homo, vestris fraudulentiis? 

10Ipse vos arguet, quoniam in abscondito taciem eius accipitis. 
11 1Statim ut se commoverit, turbabit vos, 
et terror eius irruet super vos. 

12 iMemoria vestra comparabitur cineri, 
et redigentur in lutum cervices vestrae. 

13Tacete paulisper, ut loquar quodcumque mihi mens sugges- 
14 Quare lacero carnes meas dentibus meis, [serit. 
et animam meam porto in manibus meis? 

15™Etiam si occiderit me, in ipso sperabo; 
“veruntamen vias meas in conspectu eius arguam. 

16 Et ipse erit salvator meus; 
non enim veniet in conspectu eius omnis hypocrita. 

17 OAudite sermonem meum, 
et aenigmata percipite auribus vestris. 

18 pSi fuero iudicatus, scio quod Yiustus inveniar. 

19 rQuis est qui iudicetur mecum? 
Veniat: ‘quare tacens consumor? 

20 Duo tantum ne facias mihi, 
et tunc ‘a facie tua non abscondar: 

21“manum tuam longe fac a me, 
et “formido tua non me terreat. 

22 ZVoca me, et ego respondebo tibi; 
aut certe loquar, et tu responde mihi. 

23 Quantas habeo iniquitates et peccata, 
scelera mea et delicta Yostende mihi. 

24 Cur *faciem tuam abscondis, 
et %arbitraris me inimicum tuum? 

25 Contra >folium, quod vento rapitur, ostendis potentiam 
et °stipulam siccam persequeris; [tuam, 

26 dscribis enim contra me amaritudines, 
et “consumere me vis peccatis adulescentiae meae. 

27 fPosuisti in nervo pedem meum, 
et observasti omnes semitas meas, 

et vestigia pedum meorum considerasti, 

8 9qui, quasi putredo consumendus sum, 
et quasi vestimentum quod comeditur a tinea. 

1 Homo 2natus de miiiere, “brevi vivens tempore ¢repletur 
2¢Qui quasi flos egreditur et conteritur, [multis miseriis. 
et fugit velut umbra, et /nunquam in eodem statu permanet. 

3 Et dignum ducis super huiuscemodi Yaperire oculos tuos, 
et ‘adducere eum tecum in iudicium ? 

4iQuis potest facere mundum de immundo conceptum semine ? 
Nonne tu qui solus es ? [est : 

5 Breves dies hominis sunt: jnumerus mensium eius apud te 
constituisti terminos eius, qui praeteriri non poterunt. 








oon BAG) 





iectionem (23-28), humanae naturae infinitam miseriam (14, 1-6), bre- 


vitatem 


catis suis Deus parcere velit (16-22). Nova hic disceptatio instruitur 


vitae et eius irremeabilem cursum (7-15) obtestaturque ut pec- 


-LIBER IOB 
14, 6 — 15, 16 








i” 


6 KRecede paululum ab eo ut quiescat, 
donec optata veniat, /sicut mercennarii, dies eius. 

7mLignum habet spem, si praecisum fuerit: 
rursum virescit et rami eius pullulant. 

8 Si senuerit in terra radix eius, 
et in pulvere emortuus fuerit truncus illius, 

9 ad odorem aquae germinabit 
et faciet comam, quasi cum primum plantatum est. 

10 Homo vero, cum mortuus fuerit et nudatus 
atque consumptus, “ubi, quaeso, est? 

11 0Quomodo si recedant aquae de mari, 
et fluvius vacuefactus arescat; 

12 sic homo, ?cum dormierit, non resurget, %Ydonec atteratur 
non evigilabit nec * consurget de somno suo. [caelum ; 

13 Quis mihi hoc tribuat, ut in Sinferno protegas me 
et ‘abscondas me, “donec pertranseat furor tuus, 
et constituas mihi tempus, in quo recorderis mei? 

14 vPutasne mortuus homo rursum vivat? 

Cunctis diebus, quibus nunc “milito, 
exspecto, donec veniat “immutatio mea. 

15 YVocabis me, et ego respondebo tibi; 

“operi manuum tuarum porriges dexteram. 

164Ty quidem gressus meos dinumerasti, 
sed parce peccatis meis. 

17 bSignasti quasi in sacculo delicta mea, 
sed curasti iniquitatem meam. 

18 Mons cadens defluit, et “saxum transfertur de loco suo; 
19]apides excavant aquae, et alluvione paulatim terra con- 
et hominem ergo similiter perdes. [sumitur ; 

20 Roborasti eum paululum, ut in perpetuum transiret ; 
immutabis faciem eius et emittes eum. 

21 Sive nobiles fuerint filii eius sive ignobiles, ¢non intelliget; 
22 attamen ‘caro eius, dum vivet, dolebit, 
et anima illius super semetipso lugebit. 

espondens autem 2Eliphaz themanites dixit: 

2 Nunquid "sapiens respondebit quasi “in ventum loquens, 
et implebit ardore stomachum suum ? 

3 Arguis verbis eum, qui non est aequalis tibi, 
et loqueris quod tibi non expedit. 

4 Quantum in te est evacuasti timorem, 
et tulisti preces coram Deo. 

5 @Docuit enim iniquitas tua os tuum, 
et imitaris linguam blasphemantium. 

6 ¢Condemnabit te os tuum et non ego, 
et labia tua respondebunt tibi. 

7 Nunquid primus homo tu natus es 
et fante colles formatus? 

8 Nunquid 9consilium Dei audisti, 
et inferior te erit eius sapientia ? 

9 Quid nosti quod ignoremus? 
quid intelligis quod nesciamus ? 

10 7Et senes et antiqui sunt in nobis, 

multo vetustiores quam patres tui. 

11 Nunquid grande est ut Jconsoletur te Deus? 

Sed *verba tua prava hoc prohibent. 

12 Quid te elevat cor tuum. 
et quasi magna cogitans attonitos habes oculos? 

13 Quid tumet ‘contra Deum spiritus tuus, 
ut proferas de ore tuo huiuscemodi sermones ? 

14 Quid est homo ut ”immaculatus sit, 
et ut iustus appareat ™natus de muliere? 

15 OF cce inter sanctos eius nemo immutabilis, 
et caeli non sunt mundi in conspectu eius. 

16 Quanto magis abominabilis et Pinutilis homo, 





Rep. 7, 19; 10, 20. 
Lop. 7, 1;°1s-20, 2 
= rs 2% ro }-1st §6,49,, 4° 


7] TOF. i ras s. Jo. Damasc. 


ncp. 20, 7. — cf. Zc x, §. 
O2(Re 14; ta* Ps ae Pi Ts 
19, 5. — cf. cpu 


pcp. 7, 10. —c ‘Dp. ee 25. 

q Dt 11, 21. — cf. | Se Pel Se 
L's, 2 

Pct. 38-82 BI. 

13] R. in D. 1 Spbr. 


$V. (CDs. 27,133 

tects Psi268,5% 30, zi. 
ucf. Is 20, 23. 

v cf. cp. 19, 25, 26. 
wep. 7, I. 

MEIC 1S, ST: 

WEDGE 3; +22: 

Sve cp. YO: 3. 


OChe 34,21) eres) 2 
Chea Pind: 

bck; Dt. 32. 34;..Bz 18, 22; 
13H! ita. 


c¢ cpe"18,4. 


Lx “TH. 


Us 


2. 
OO) | aT eR OE ST 


d Mt 12, 34. 


ecp. 9, 20; 2 Rg 1, 163° Mt 


1% G75 Be Lor 22. 


f cf... Ps. 89, 2y; Pro Bins. 

gcp. 11, 7; Sap 9, 13; Jr 23. 
18: Rm 11, 34: x4 Con 211. 
— cf. Gn 1, 26; 3, 22. 

k'cDi: £2, 33) F3, 82 

iclicp. 12, 12: 32, G % = 
CE CH aloes Os 

ij Ps 93, 19. 

Rk’ Psy rr 3. 


lcfieep.sar,) 4. 


14-16] cp. 25, 4-6. 
MCD. .14,°4:-Ps 132 3:..Pro@o, 


of Ke. 7p ais Jorr, 8dr 
WEN ICD:. TA, 1. 
ocp. 4, 18, 19. — cf. Ecli 17, 
30; Mr 10, 18. 
p Ps 13, 3 





bh he 








LIBER IOB 
16, £7: 16/94 


et dum Eliphaz lob arguit rebellionis, insolentiae ct superbiae (15, 1-13), 
declarat impios semper internis cruciatibus adfligi (14-24) eosque 
vindex Dei iustitia exagitare (25-35); lob pari vehementia con- 





q . 34, 72° hielo Ps ram; 
ro 10, 285. 26,6. 


rss 25, Bo JL 3, 27. 


s Pro 28, 1. — cf. Gn 4, 14; 
ASSIS" EN" 26096.) Dt a8, 
65, 66: Sap 17, 4, 17. 

A ek eas nm aa 

u cf; Sap 17, 2-20. 


v'cf. Is 23; 515. 2Ez: e529. 


x Pro 1, 19; Is 59, 7. — cf. 
D 6 


n 3, 0, 

yIs 3, 16. — cf. Ps 74, 6. 

zPs 72, 7. — cf. Dt 32, 15; 
Ps" 16,70, 


aSph 3, 6. 


Pet ep? Shis, 4s 


Ccp64i0s 18 12,42 De bea S. 


dcp. 22, 16: Ec 7, 18. — cf. 
Psi's4; 24; TOT, 24. 
€.Ps'57, 10. 


J 5aDs8: 11,018. 
gcf. cp. 20, 26. 


hk Ps 7, 15; Is 59, 4. — cf. Os 
rO;\ (62. 


OCI: COs 12, 3. 
bch ep. 8 $2: 


c4 Rg 19, 21; Ps 21, 8; 108, 
2507 Edlinga,stoesrg) 83> Ts 
397 "age ae 18, 16; Lm 2, 15; 

t 27, 39. 
act, cp. 6: 3% 9,38. 


8] Ant. iv fs. 7 dol. BMV. — 
VE Or. 78. 


em 7s; 714; 


f2Ps 194. 763) 36-128) rxr, 520: 
Lm 2, 16; Ac 7. 54. 
11] R.infs. ss. col. Flag. DNJC. 
| Ay 255-24: 34, 22. 
Is $6, 62: Ismi3, :30; (Mic 3,5. 


—cf. 3 Rg 22, 24; Ac 23,2. 
12-14] Of. in eod. fs. 


i Bar 4, 25. 

jLm 3, 12. — cf. cp. 7, 20. 
k (Jr 50, 29). 

¢ Lim's.) te: 

mCP. 27, 22. 

#.cf Limo; 1X) 








I 


Wqui bibit quasi aquam iniquitatem ? 
17 Ostendam tibi, audi me; quod vidi narrabo tibi. 
18 Sapientes confitentur et non abscondunt patres suos: 
19 quibus solis data est terra, et “non transivit alienus per 
20 Cunctis diebus suis impius superbit, {eos. 
et numerus annorum incertus est tyrannidis cius. 
21 sSonitus terroris semper in auribus illius; 
et, “cum pax sit, ille semper insidias suspicatur. 
22 ¢Non credit quod reverti possit de tenebris ad lucem 
circumspectans undique gladium. 
23 Cum se moverit ad quaerendum panem, 
novit quod paratus sit in manu eius tenebrarum dies. 
24 Terrebit eum tribulatio, et angustia vallabit eum, 
sicut regem qui praeparatur ad proelium. 
25 vTetendit enim adversus Deum manum suam 
et contra Omnipotentem roboratus est, 
26 cucurrit adversus eum Yerecto collo 
et pingui cervice armatus est, 
27 operuit faciem eius crassitudo, 
et de lateribus eius arvina dependet. 
28 Habitavit in “civitatibus desolatis 
et in domibus desertis, quae in tumulos sunt redactae. 
29 Non ditabitur, nec perseverabit substantia eius, 
nec °mittet in terra radicem suam. 
30 Non recedet de tenebris; 
ramos eius arefaciet flamma, et “auferetur spiritu oris sui. 
31 Non credet frustra errore deceptus, 
quod aliquo pretio redimendus sit. [arescent. 
32dAntequam dies eius impleantur peribit et manus eius 
33 eLaedetur, quasi vinea in primo flore, botrus eius, 
et quasi oliva proiciens florem suum. 
34 /Congregatio enim hypocritae sterilis, | 
et Zignis devorabit tabernacula eorum, qui munera liben- 
35%Concepit dolorem et peperit iniauitatem, [ter accipiunt. 
et uterus eius praeparat dolos. 


Respondens autem Iob dixit: 


2 Audivi frequenter “talia: consolatores onerosi omnes vos 
3 Nunquid habebunt finem °verba ventosa? [estis. 
aut aliquid tibi molestum est, si loquaris? 

4 Poteram et ego similia vestri loqui; 
atque utinam esset anima vestra pro anima mea! 

5 Consolarer et ego vos sermonibus 
et “moverem caput meum super vos, 

6 roborarem vos ore meo 
et moverem labia mea quasi parcens vobis. | 

7Sed quid agam? Si Yocutus fuero, non quiescet dolor meus | 
et, si tacuero, non recedet a me. | 

8 Nunc autem oppressit me dolor meus, 
et in nihilum redacti sunt omnes artus mei. 

9 eRugae meae testimonium dicunt contra me, 
et suscitatur falsiloquus adversus faciem meam contradi- 

10 Collegit furorem suum in me [cens mihi. 
et comminans mihi /infremuit contra me dentibus suis; 
hostis meus terribilibus oculis me intuitus est. 

11 9Aperuerunt super me ora sua, 
et exprobrantes “percusserunt maxillam meam, ‘ 
satiati sunt poenis meis. 

12 Conclusit me Deus apud iniquum 
et manibus impiorum me tradidit. 

13 Ego ille quondam opulentus repente contritus sum: 
ttenuit cervicem meam, confregit me 
et Jposuit me sibi quasi in signum. : 

14 KCircumdedit me lanceis suis, ‘convulneravit lumbos meos — 
™non pepercit et “effudit in terra viscera mea. 














queritur, quod sui consolatores semper eadem recoquentes (16, 1-6), ad suam 
ipsius miseriam animum non advertant (7-17) ; ideo Deo iudici et testi in 
paucis qui supersunt diebus confidit (18-17,3) amicos vero tanquam iudi- 


LIBER IOB 
16, 15 — 18,8 








[7 


[ 


15 eConcidit me vulnere super vulnus, 
irruit in me quasi gigas. 

16 ySaccum consul super cutem meam 
et Yoperui cinere carnem meam, 

17 Facies mea intumuit a fletu, 
et "palpebrae meae caligaverunt. 

18 Haec passus sum “absque iniquitate manus meae, 
cum haberem mundas ad Deum preces. 

19’Terra, ne operias sanguinem meum, 

“neque inveniat in te locum latendi clamor meus; 
20 ecce enim Yin caelo testis meus, 
et “conscius meus in excelsis. 
21 Verbosi amici mei, ad Deum stillat oculus meus; 
22 atque Yutinam sic iudicaretur vir cum Deo, 
quomodo iudicatur filius hominis cum collega suo! 
23 Ecce enim breves anni transeunt, 
et semitam, *per quam non revertar, ambulo. 
1 Spiritus meus attenuabitur, dies mei breviabuntur, 
et “solum mihi superest sepulcrum: 
2>non peccavi, et in amaritudinibus moratur oculus meus, 
3 Libera me, Domine, et “pone me iuxta te, 
et cuiusvis manus pugnet contra me. 
4dCor ecrum, ionge fecisti a disciplina; 
propterea non exaltabuntur. 
5 Praedam pollicetur sociis, 
et oculi filiorum eius deficient. 
6 /Posuit me quasi in proverbium vulgi, 
et 9exemplum sum coram eis. 
7 hCaligavit ab indignatione oculus meus, 
et membra mea quasi in nihilum redacta sunt. 
§ ‘Stupebunt iusti super hoc, 

et innocens contra hypocritam suscitabitur. 
9 et tenebit iustus viam suam 

et jmundis manibus addet fortitudinem. 

10 Igitur omnes vos convertimini et venite, 
et non i inveniam in vobis ullum sapientem. 

11 [Dies mei transierunt, 


cogitationes meae dissipatae sunt torquentes cor meum. 


12 ™Noctem verterunt in diem, 
et rursum post tenebras spero lucem. 
13 Si sustinuero, “infernus "domus mea est, 
et in tenebris stravi lectulum meum. 
14 pPutredini dixi: Pater meus es; 
dmater mea et soror mea, vermibus. 
15rUbi est ergo nunc praestolatio mea? 
et patientiam meam quis considerat ? 
16 In profundissimum sinfernum descendent omnia mea. 
Putasne saltem ibi erit requies mihi? 


Respondens autem @Baldad suhites dixit: 


2 Usque ad quem finem verba iactabitis? 
Intelligite prius, et sic loquamur. 

3 Quare reputati sumus ut %iumenta 
et “sorduimus coram vobis? 

4 dQui perdis animam tuam in furore tuo, 
enunquid propter te derelinquetur terra, 
et transferentur rupes de loco suo? 

5 JNonne lux impii exstinguetur, 
nec splendebit flamma ignis eius? 

6 Lux obtenebrescet in tabernaculo illius; 
et lucerna, quae super eum est, exstinguetur. 

7 9Artabuntur gressus virtutis eius, 
et *praecipitabit eum consilium suum. 

8 ‘Immisit enim in rete pedes suos, 
et in maculis eius ambulat. 





Ocp. 2,73 Ps 63, 27; Jr 8, 18. 


p Gn 37, 34; 3 Rg 21, 27; Ps 
34, 13; 68, a 


71 Vin’ fs. OR B. M. V. 
R. Parase. 


er yim '* Prop. 49 M. Molinos 
nn. XI damn, — Ant. ut 


(18-291 OF, in vig. s. Laur. 

Sct "1s 53, — Vv. cp. 33, 9. 

tIs 26, 21; en yy Ee 

ucf. Gn 4, 10. 

v Ps 88, 38; Rm 1, 9 
Heb 11, 4. 

CPS’ £12; 5. 

ycp. 9, 32, 33. 


9. — cf. 


ZV. cp. 
ex sah : tH ‘ie off. Df. 
aPs 48, 12. 

Dt. 6) 9 ete: 

3] Ant. in fr. of. T. Pass. 
eds’ 50,782. Rms; Fx. 
dcf.. Mt 11, 25. 


ecp. 11, 20; Ps 87, 10; Jr 14, 
16; Bar 2, 18. 

f cp, 3% 9; Dt 28, 37; Ps 43, 

4. 

gNm 5, 273; 3 Re 9, 8; . Par 
, 20; Ez 5, 15; Nh 3, 6. 

h Ps 6, 8. — cf. cp. 16, 17. 

iIs 52, 14. 


jPs 83, 8 


. — cf. Pro 3, 


ki Cor 3, 18, 1 
m 12, 26. 


7; vis78, 2It 
lcp. 9, 25. 


VEC. CD ITs 17. 


(ON SCP, 225 13. 

oEc 12, 5. 

PCD. 13628: 2t;*26: 

acf. cp..25, 6; Ecli 19, 3 
rPs 38, 8. 


G-Cp; 25° 8E* 85%; 


BD cp. 125. 7483209 Ps 72,/23. 

ccp. 16, 2, 3 ete. 

d Ecli 1, 28; 30,10. — cf. Ecli 
27.28. 

ecp. 14, 18. 


Pp 22s E73 Pros 135,03. 20; 
20; 24, 10. — cf. vr. 18; Ps 
17, 29; 72, 18-20. 


gcf. Ps 118, 32. 


ECL. CDi S573. 
4 Ps 9, 16; (10), 19 34 8 te ae 
7; 140, 10. — cf. s 6 





(29) 


— 449 — 








LIBER IOB 
18, 9 — 19, 21 





jcp. 15,:20-24;.27, 20; Lv 26, 
36; rea! bi Tot 6 46, 5.— 
Cho Mititas. 7 

k ls 8, “fr 22° 14,160. 


L.cps'8;. 23 1; “20; Pro: 16; 28. 


mv. Ps 10;. 73. Ez 18, 22. 

nOs 9, 16; Am 2,9; MI 4, 
1-etc, 

o Ps 33, 17;_Pro 10, 7; Sap 9, 
5. — cf. Ecli 30, 4; 41, 14. 

pcp. 10, 21, 22; Pro 2, 22. — 
Gr <2 BE 2. - 35. 

qIs 14, 22. 


rcp. 21, 306 Ps.36, 13 517250, 
27. — cf. 1 Rg 26, 10. 


#J0°2,:20;. Jt 9,:33 10,25; 2 
Th 1, 8. 


2,3] R. in fs.ss.col. Flag. DNJC. 


a Gn 31, 7; Nm 14, 22. 
6b Ps 34, 26. 


C-Ps-39: 17. 
6] v. ur. 2, 3. 
dcp. 6, 2 


cep. so, 2 ‘a bs G8. 421m: $s. 


fLm 3, Mes He ‘Os 2, 6. 


Rei. Cp: 29; 14, 25. 
i Lm. §; 76. 


11] U. UF. .2, 3 

jJcp. 14, 7. 

kcp. 13, 24; 33, 10. 

lIs 51, 23. — cf. 2 Rg 12, 31; 
t*Par':20,- 3% 

m Ps 68, 9. — cf. cp. 6, 12. 

WES: 30; 12° 87, 0,20. 


13-14] R. in D. Palm. 
6 cp, 6;°13°° 2s 37, 12. Ve 


vr. 19. 

74] R. in hada the 

p Gn 17, 27; Mt ro, 36. 
15] Com. in fs. s. Alexii. 


WC. 25 Os 
rf cp. 30, 1. — cf. 4 Rg 2, 23. 


19b] v. ur. 14. 

s Ecli 6, ye — cf. Ps 40, 10; 
54, 14, 

20-27] 3 L. Ds off. Df. 

t Ps Jor, 6. — cf. Lm 4, 8. 

arL* cf. Catech. R. IV" 9, 12. 





ces prorsus recusat (4-16). In erroneae sententiae subsidium tunc subvenit 


Baldad qui impiorum ruinam, ait, iuxta Dei consilia, ad eorum proge- 


niem extensuram fore (18, 1-21) ; sed lob de amicorum opp robriis conque- 








[ 


9 Tenebitur planta illius laqueo, 
et exardescet contra eum sitis. 

10 Abscondita est in terra pedica eius, 
et decipula illius super semitam. 
11 JUndique terrebunt eum formidines et involvent pedes 

12 kAttenuetur fame robur eius, Leius. 
et inedia invadat costas illius. 

13 Devoret pulchritudinem cutis eius, 
consumat bracchia illius primogenita mors. 

14 /Avellatur de tabernaculo suo fiducia eius, 
et calcet super eum, quasi rex interitus. 

15 Habitent in tabernaculo illius socii eius, qui non est; 
madspergatur in tabernaculo eius sulphur. 


16 Deorsum “radices eius siccentur ; 


sursum autem atteratur messis eius. 
17 OMemoria illius pereat de terra, 
et non celebretur nomen eius in plateis. 
18 pExpellet eum de luce in tenebras 
et de orbe transferet eum. 
19 Non erit semen eius neque progenies in populo suo, 
nec ullae reliquiae in regionibus eius. 
207In die eius stupebunt novissimi, 
et primos invadet horror. 
21 Haec sunt ergo tabernacula iniqui, 
et iste locus eius *qui ignorat Deum. 


Respondens autem Iob dixit: 


2 Usquequo adfligitis animam meam 
et atteritis me sermonibus? 
3En @decies confunditis me, 
et non erubescitis opprimentes me. 
4Nempe, et si ignoravi, mecum erit ignorantia mea. [meis. 
5¢cAt vos contra me erigimini, et arguitis me opprobriis 
6Saltem nunc intelligite quia Deus dnon aequo iudicio adflixe- 
et flagellis suis me cinxerit. [rit me, 
7 ¢Ecce clamabo vim patiens, et nemo audiet; 
vociferabor, et non est qui iudicet. 
8 /Semitam meam circumsaepsit, et transire non possum ; 
et in calle meo tenebras posuit. 
9 9Spoliavit me Bloria mea 
et abstulit “coronam de capite meo. 
10 iDestruxit me undique, et pereo, 
et quasi evulsae arbori abstulit spem meam. 
11 Tratus Jest contra me furor eius, 
et sic me habuit quasi hostem suum. 
12 Simul venerunt latrones eius 
et ‘fecerunt sibi viam per me 
et obsederunt in gyro tabernaculum meum. 
13 ™Fratres meos longe fecit a me, 
et “noti mei quasi alieni recesserunt a me. 
14 °Dereliquerunt me propinqui mei, 
et qui me noverant obliti sunt mei. 
15 PInquilini domus meae et ancillae meae sicut alienum ha- 
et quasi peregrinus fui in oculis eorum. [buerunt me, 
16 Servum meum vocavi, et non respondit; 
ore proprio deprecabar illum. 
17 dHalitum meum exhorruit uxor mea, 
et orabam filios uteri mei. 
18 rStulti quoque despiciebant me 
et, cum ab eis recessissem, detrahebant mihi. 
19 Abominati sunt me quondam consiliarii mei, 
et, §quem maxime diligebam, aversatus est me. 
20 tPelli meae, consumptis carnibus, adhaesit os meum, 
et derelicta sunt tantummodo labia circa dentes meos. 
21 Miseremini mei, miseremini mei saltem vos, amici mei, 








— 450 — 


ae 





stus (19, 1-5), eos obtestatur, ut animadvertentes ipsum nullatenus or- 
dinaria lege tractari (6-20), sui misereantur (21, 22): porro nihil ex eis 
exspectans, redemptori se committit (23-29). Ei Sophar denuo decla- 


LIBER IOB 
19, 22 — 20, 26 








2 


quia “manus Domini tetigit me. 
22 Quare “persequimini me sicut Deus 
et “carnibus meis saturamini ? 
23 Quis mihi tribuat ut scribantur sermones mei? 
Quis mihi det Yut exarentur in libro ¢stilo ferreo, 
24 et plumbi lamina vel celte sculpantur in silice? 
25 ¢Scio enim quod Yredemptor meus vivit, 
et in novissimo die °de terra surrecturus sum. 
26 Et 4rursum circumdabor pelle mea 
et in carne mea ¢videbo Deum meum. 
27 Quem visurus sum ego ipse, 
et oculi mei conspecturi sunt, et non alius: 
reposita est haec spes mea in sinu meo. 
28 Quare ergo nunc dicitis: /Persequamur eum 
et radicem verbi inveniamus contra eum? 
29 Fugite ergo a facie gladii, [iudicium. 
quoniam ultor iniquitatum gladius est, et 9scitote esse 


Respondens autem “Sophar naamathites dixit: 


2 Idcirco cogitationes meae variae succedunt sibi, 
et mens in diversa rapitur. 
3 Doctrinam, qua me arguis, audiam, 
et spiritus intelligentiae meae respondebit mihi. 
4 Hoe scio a principio, 2ex quo positus est homo super terram, 
PH uod laus impiorum brevis sit, 
gaudium hypocritae ad instar puncti. 
6 eSi prem usque ad caelum superbia eius, 
et caput eius nubes tetigerit, 
7 quasi /sterquilinium in fine perdetur, 
et qui eum viderant dicent: 9Ubi est? 
8 kVelut somnium avolans non invenietur, 
transiet sicut visio nocturna; 
9ioculus, qui eum viderat, Jnon videbit, 
neque ultra intuebitur eum locus suus. 
10 KFilii eius atterentur egestate, 
et ‘manus illius reddent ei dolorem suum. 
11 Ossa eius implebuntur ™vitiis adulescentiae eius 
et “cum eo in pulvere dormient. 
12 Cum enim °dulce fuerit in ore eius malum, 
abscondet illud ?sub lingua sua. 
13Parcet illi, et non derelinquet illud et celabit in gutture suo. 
14 gPanis eius in utero illius vertetur in fel “aspidum in- 
15 Divitias, quas devoravit, evomet, [trinsecus. 
et de ventre illius extrahet eas Deus. 
16 sCaput aspidum suget, et occidet eum lingua viperae. 
17Non videat rivulos fluminis, ‘torrentes “me'lis et butyri. 


18 vLuet quae fecit omnia, nec tamen consumetur; 


iuxta multitudinem adinventionum suarum sic et sustine- 
19 Quoniam confringens nudavit pauperes, [bit. 
domum rapuit et non aedificavit eam, 
20 *nec est satiatus venter eius; 
et, Yum habuerit quae concupierat, possidere non po- 
21 2non remansit de cibo eius; [terit : 
et propterea nihil permanebit de bonis eius. 
22 aCum satiatus fuerit, artabitur, 
aestuabit, et omnis dolor irruet super eum. 
23 Utinam impleatur venter eius, 
ut Semittat in eum iram furoris sui, 
et pluat super illum bellum suum. 
24 cFugiet arma ferrea 
et irruet in ¢arcum aereum : 
25 eeductus et egrediens de vagina sua 
et fulgurans in amaritudine sua; 
vadent et venient super eum horribiles. 
26 Omnes tenebrae absconditae sunt in occultis eius; 








“cp. I, IT; Rt. 1e%32tPs'er, 


37 3; Is 53, 4 
v cf. 435° “2 275 ; 
£'cp.131; ri $0,725 A; 
ge tise 3 
2 £D.. 3%; 38; ig 30, 8. 
g.Jr 17,2. 


vr; 25-27] Ph 3; 202 TE 2912. 

fcr oa tm tra: 

bIs 41, hes ob 14; 44, 6 24; 
49, s 14..-> cf. G 
48, 16; bs <A: TS" "TO?" o 


Ps ry, °R. " off. Df. 
é Ch. Cp2-7;-21: 4, 8 etc. 
d2Mc7,1.—-c Ez: 37;°3-8: 
ie 16, 753: 2. Cor:43, «2: a Jo 


fot Ps 68 ,27. 
£EC:12,14° Rm 74, ‘12; : Pt 
4, 5. — Vv. Ps 57, tI, r2. 


@'cp: 2, 1. 


Bct Dt-4,. 32. 

c Ps 36, 35, 36. 

dcpye2t7 13 Proits, irs 

ecf. Ps 36,° 3'§;.. Is14; 12-16; 
Ab 3-4. 


APs 7825 125 :Sph* 31,27. 38. 
cf. 3 Rg 14, Ea; 4 Rg 9, 3: 
£-cp. 4; 10° ~Ps 36, niOs 


Ps 38, 7. 

£¥..' ep. 4%. 8,.20. 

4 PS. 46, 10, 36. 

R.Cp.- 295 245 °Ps 108, 

Lef. Is 3,310. 

mcp. 13, 26; Ps 24, 7. — cf. 
Pro 22, 

phe fe 3 20%: 21.-26. 

oc TO. 957 1:73 203. 47: 

b Ps (10), 7 


Gcte: Pro 4, §: 
,-Dt7395. 33% bs 139, 4 


sis 59, 5. — cf. Pro 23, 32. 


t Fx 3, 8 etc. — cf. cp. 29, 6. 
4 Dt: 32, 13,. 14 TREAT ATS: 
vo Dt. 28; 30-38: Jr ¥2,.73; 


* Ec §;.9 


y Ec 5, 14; Le 12, 20. — cf. 
1 Tm 6, 9. 
geht cp. 31, 17. 


acp. 15, 20, sqq. 


bP s-30, 7: Ez 38, 22. 





— ASI — 








LIBER IOB 
20, 27 — 21, 32 


rat impiorum ruinam et iustam et futuram esse completam (20, 1-29). 
Contra vero lob dicit sententiam non omnes comprehendere casus 
(21, 1-5) neque omnium peccata statim a Deo puniri (16-26), cum 











f Dt 132, 22. 


gcf. Sap 5, 18; 2%. 


hep. 27, 13. — cf. cp. 18, 213 
31, 2, 3. 


GOP. 113,57 

bcp. 29, 9; 39,34; Zz x8, 19; 
Pro 30, ri aye , 12; Ecli 
5, 2: e 3) 


ome 12,6" S36; Asc 92,° 3s 

c 8, 14, Jr 12, Sele He Hab 
I, 3, 13, 16; Mt 3 ,14, 15. 

d cf. cp. 17- 25; Ex 20, 12; Ps 
127, 3-5. 

€v. CD. 9, 34. 

J Ps 143, 13, 14. — cf. Ex 23, 
26. 


g Ps 16, 14. 
i * Catech. R. IV 16, 18. 
hEx 15, 20. 
tSD. TEE 
S27, 4,/'5: 
ic cp. 34; E° — cf. Ecli 5, 9; 
m 4, 6. 
mcp. 7, 9; 14, 13; 17, 13; 
Gn 37, 35. — V. Ps 15, ro. 
ncp. 22, 17; Mt 8, 34; Ac 16, 
$9: —cf. Ps 72, 27; Eph 3, 


oMi 3, 14. — cf. Ex 5, 2; Dn 
3, 15. — V. Cp. 34, 9 

pcp. 22, 18. 

qv. cp. 18, 516° Pro. 23,0) 

@. +4 25; Ps 1, 4; 82, 14; 
ap 5, 15. — cf. Mt Hoe tS 

sIs 17, "13; Dn 2, 35. 

tcp. 20, 10; Ez 18, 2.—V. 
x20, 5; 

Ps 25, 14. . 

v 4 5% 5; 74,9; 4S 51, 17, 

Jr 25, 16; Ab 16; Ap 


a. Io. 

xCp. 14, 

y Is 40, et Rm 11, 34; 1 Cor 
2, 16: 

BCD; 25.18% 25,255 

acf. Lc 16, 25. 

b Pro 3, 8. 

Ce COu-9, ats 

6.46.2, 283) :95):26 

eIs 14, 11. — cf. cp. 17, 143 
25, 6 

f cf. cp. 20, 6, 7. 

2 Ct; Cp.'8;° 32: 15, 34. 


hk cf. Pro 16, 4; Ecli 5, 4; 2 Pt 
2, 9. 
— 3 hig 13, 4; Jr 38, 6; Mr 


jDt ss “ro. 
R'Cp.£ 10, FO. 





2 


Tdevorabit eum ignis, qui non succenditur; 
adfligetur relictus in tabernaculo suo. 


27 9Revelabunt caeli iniquitatem eius, g 


et terra consurget adversus eum. 

28 Apertum erit _germen domus illius; 
detrahetur in die furoris Dei. 

29 hHaec est pars hominis impii a Deo, 
et hereditas verborum eius a Domino. 


Respondens autem Iob dixit: 


2 ¢Audite, quaeso, sermones meos et agite paenitentiam: 
3 sustinete me, et ego loquar; 
et post mea, si videbitur, verba ridete. 

4 Nunquid contra hominem disputatio mea est, 
ut merito non debeam contristari? 

5 Attendite me et obstupescite 
et “superponite digitum ori vestro. 

6 Et ego, quando recordatus fuero, pertimesco, 
et concutit carnem meam tremor. 

7 cQuare ergo impii vivunt, sublevati sunt confortatique divi- 
8 dSemen eorum permanet coram eis, [tiis ? 
propinquorum turba et nepotum in conspectu eorum. 

8 Domus eorum securae sunt et pacatae, 
et non est “virga Dei super illos. 

10/Bos eorum concepit et non abortivit, 
vacca peperit et non est privata fetu suo. 

11 Egrediuntur quasi greges Yparvuli eorum, 
et infantes eorum exsultant lusibus. Corgani. 

12 Tenent “tympanum et ‘citharam, et gaudent ad sonitum 
13 jDucunt in bonis dies suos, et in 4puncto ad ™inferna 

14 Qui dixerunt Deo: ™Recede a nobis, [descendunt. 
et scientiam viarum tuarum nolumus; 

15 Oquis est Omnipotens, ut serviamus ei? 
et quid nobis prodest si oraverimus illum? 

16 Veruntamen, quia non sunt in manu eorum bona sua, 
Pconsilium impiorum longe sit a me. 

17 @Quoties lucerna impiorum exstinguetur, 
et superveniet eis inundatio, et dolores dividet furoris 

18 rErunt sicut paleae ante faciem venti [sui? 
et sicut *favilla, quam turbo dispergit. 

19 ‘Deus servabit filiis illius dolorem patris, 
et, cum reddiderit, tunc “sciet. 

20 Videbunt oculi eius interfectionem suam, 
et de furore Omnipotentis “bibet. 

21 Quid enim ad eum pertinet de domo sua post se, 
et “si numerus mensium eius dimidietur? 

22 yNunquid Deum docebit quispiam scientiam, 

*qui excelsos iudicat? 
23 aJste moritur robustus et sanus, dives et felix; 
24 viscera eius plena sunt adipe. 
et “medullis ossa ulus irrigantur; [bus; 
25alius vero moritur in Camaritudine animae absque ullis opi- 
26 et tamen “simul in pulvere dormient, et @vermes ope- 

27 Certe novi cogitationes vestras [rient eos, 
et sententias contra me iniquas. 

28 Dicitis enim: /Ubi est domus principis? 
et ubi Ytabernacula impiorum ? 

29 Interrogate quemlibet de viatoribus, 
et haec eadem illum intelligere cognoscetis : 

30 hquia in diem perditionis servatur malus, 
et ad diem furoris ducetur. 

31 iQuis arguet coram eo viam eius? 
et Squae fecit quis reddet illi? 

32 Ipse “ad sepulcra ducetur 
et in congerie mortuorum vigilabit. 





OE Le 





— 452 — 








etiam post mortem impii quandoque in honore esse videantur (27-34). 
Nova hic initur disceptatio, in gua Eliphaz multorum lob scelerum 
criminatur (22, 1-11), propter quae Deus, ut solet — calamitates 


LIBER IOB 
21, 33 — 23, 3 











LE ace LADa nd Ss oe SA 








33 Dulcis fuit glareis Cocyti, 
et ‘post se omnem hominem trahet, 
et ante se innumerabiles. 
34 Quomodo igitur consolamini me frustra, 
cum responsio vestra repugnare ostensa sit veritati? 


? 2 Respondens autem 2Eliphaz themanites dixit: 


2 


Respondens autem Iob ait: 


Nunquid Deo potest comparari homo, 
etiam cum perfectae fuerit scientiae? 
3 Quid prodest Deo, si iustus fueris? 

aut quid ei confers, dsj immaculata fuerit via tua? 
4 Nunquid timens arguet te et @veniet tecum in iudicium? 

5 Et non propter malitiam tuam plurimam, 

et infinitas iniquitates tuas? 

6 fAbstulisti enim pignus fratrum tuorum sine causa, 
et Ynudos spoliasti vestibus; 

7 haquam lasso non dedisti, 
et ‘esurienti subtraxisti panem; 

8 jin fortitudine bracchii tui possidebas terram, 
et potentissimus obtinebas eam; 

9 kviduas dimisisti vacuas, 
et 4acertos pupillorum comminuisti: 

10 propterea ™circumdatus es laqueis, 
et conturbat te formido subita. 

11 Et putabas te “tenebras non visurum, 

et impetu °aquarum inundantium non oppressum iri. 
12 An non cogitas quod ?Deus excelsior caelo sit, 

et super stellarum verticem sublimetur ? 

13 Et dicis: @Quid enim novit Deus, 
et quasi per caliginem iudicat? 
14 rNubes latibulum eius, nec nostra considerat 
et 8circa cardines caeli perambulat. 
15 Nunquid semitam saeculorum custodire cupis. 
quam calcaverunt viri iniqui, 
16 qui sublati sunt ‘ante tempus suum, 
et “fluvius subvertit fundamentum eorum? 
17 qui dicebant Deo: YRecede a nobis? 

et, “quasi nihil posset facere Omnipotens, aestimabant 

18 xcym ille implesset domos eorum bonis? [eum. 
vQuorum sententia procul sit a me. 

19 zVidebunt iusti et laetabuntur, . 

et “innocens subsannabit eos. 

20 Nonne succisa est erectio eorum, 
et reliquias eorum devoravit ignis? 
21 bAdquiesce igitur ei et habeto pacem, 
et per haec habebis fructus optimos. 
22 cSuscipe ex ore illius legem 

et pone sermones eius in corde tuo. 

23 ¢Si reversus fueris ad Omnipotentem, /aedificaberis, 
et Ylonge facies iniquitatem a tabernaculo tuo. 

24 Dabit pro terra silicem, 
et pro silice torrentes aureos. 

25 hEritque Omnipotens contra hostes tuos, 

et argentum coacervabitur tibi. 
267Tunc super Omnipotentem deliciis adflues, 

et Jelevabis ad Deum faciem tuam. 

27 TRogabis eum, et exaudiet te, et ™vota tua reddes. 

28 Decernes rem, et veniet tibi, et “in viis tuis splende- 
29 oQui enim humiliatus fuerit erit in gloria, [bit lumen. 

et qui inclinaverit oculos, ipse salvabitur. 

30 pSalvabitur innocens: salvabitur autem in %munditia 
[manuum suarum, 
2 Nunc quoque in amaritudine est sermo meus, [meum, 

et manus plagae meae Yadgravata est super gemitum 
3 Quis mihi tribuat ut cognoscam et inveniam illum, 





icf. cp. 30; 23; Heb-9; 27: 


@ cp. 2,6 
D CHL 0, 2. 


Cccp. 35. 7. — ef. Le 17, 10. 
dv. Ps 17, 33. 
ecp. 14, 3. — cf. Ps 142, 2. 


f 24, 3, 9; 2 3%,'26, 275 

‘Bt 24,6 wear 18, 12, 16. 
s 58, 3. 

cp. Ae 77 = Ch Cp. 32, I9. 
v. Gn 18, 4. 

t ch. Cp.” 31,7872 IV ES 1s, 7; 
16; Is 58 ae (MEI2 5.742% 

jcf. Js 5, 8. 

k Dt 24, 173'275 19; Is 16, 2; 
Ez 22, 7. — cf. cp. 29, 13: 


he 16 

ict. .cp.. 20, £2°.33;228) 

mcp. 18, 8-10; Ps 10, 6. 

n PS: 84, (65: 189-2754: 

rel e.g 17; a 2; Cn 8, 7. — 


qPs Go, Lu 63, 6: 72 
93, 7; Ecli 23, 35-29; ls 29; 
Is bz 8 8, 12; spn 3 

12; MI 2, pens? S$ 32. 
133° Ac: 27,)17. 

Y Ps 17, i2; 

s Pro 8, 26. 


bv. cp. 15, 32. 


uci. Ez 13, 113 Mt .3, 27. 

V9 Cp. 21; 14. 

wSph 1, 12. — cf. 1 Rg 2, 7. 
x08 2; 8. 


ycp. 21, 16. 


me Ps gry. 831§8; > 12s 63, hres 
106, 42. 


acf. Ps 2, 4; Pro 1, 26-28, 
b Ps rr8, 165: Pro 4,.r,. 2. 


ccf. Ps 2, 2: Mi’2, ‘7. 
d Ps 39;/9°3 178, 38% 


-ecf. cp. 8, 5, 6; MI! 3, 7 


EJs. 24,:65° 34, 
£ Ch. If, Ya; ts: 


hk Ex 23, 22. 

#cp 27,10; Ps 36,4; Is 58. ra. 

yep. 10, 15; Le 21, 28. — cr. 
cp. 10, 15 

Lep. 33, 26; "Ps 49, 14, 15; Is 


m BS 45, 14; Hegel 14, 18. —- 

n Pro 4, 1B. 

O93: E5;'283-137, 6%: Pro. 6,-76; 
af 9 23; (334: 123 
I ¢ 4, TO} BoP s715 

p cf. Ga 18 


dcp. 17, 9; Ps B7, (22,1253. 24, 

4: 25,,6. cf. cn. 0. 20. 
2] ey eT . off. 5 vuln. DNIC. 
a Ps 31, 








=). 453. 








LIBER IOB 
23, 4 — 24, 17 


immisit, eumque ad paenitentiam hortatur (21-30). lob autem respon- 
dens ad Deum, quippe qui omniscius sit, se refert (23, 1-17) suoque 
ingenio explicat cur in praesenti vita pauperes ab impiis vexentur 











b cf. Ps 9, 8, 9; Is 57, 15; Ac 
17,527. 


ccf. Cp. 9; 343 15,20, ia 


dcp. 9, 41; 35, 14. 


ePs 1, 6; 138, 3-4; Jo 10, 14. 
— cf. Mt 25, 12. — v. cp. 


31, 4. 

f Ps 16, 3; 25, 2; 65, 10; 738 
23; Pro'17,'3; Zc 13,9; Ml 
3, 30.0 2t 2,72 Apo s, 26. 
df. fe 1, 12. 

i s 16, 5. 
Ps' 30, ‘9; 118, 145 Pro 4,23. 

> cf. Le 2, 19. 

# Gn 50, 19; Ts 14, 27. 

sb 42, 2; Ps 113, 3; 134, 6; 

ce 3-3, 


RAC. 20,7. 
icf: Ps 23, 15. 


mcf. cp. 22, Il. 


acf. cp. 22, 13, 14. 

bcf. Mt 24, 36. 

cJs 2,.12; 13, 6, 9; Jl 1,25; 
2, 1,.2; Am 5, 18: 

dcf. Dt 27, 17; Sap 2, 10-12. 
— v. Dt 19, 14. 

ecf. 2 Rg 12, 2-5. 

fcf. 1 Rg 12, 2.— v. cp. 22,9. 

oie 2, 7. — cf. Is 10, 2. 

h Ps 75, 10; Sph 2, 3. 

«2. 0,252 ay Te: 

j Ps 103, 23. 

k cf. Is 1, 7; Mic 6, 15. — cf. 
2 oF 6. 


m 2; 
lcf. 3 Rg 21, 19. 
m cp. 22, 6. — cf. Dt 24, 13. 


2M. A; So. eh eis 90,05 
Heb 11, 38. 


ocf. Is 58, 7. 
pcf. Mt 12, 2. 
¢gCn-1,°7. 
rcf. Mic 6, 15. 


s Jr 51, 52; Ez 30, 24. 

EBC: 22,34: 

u jo 3, 19, 20. — cf. cp. 21, 
Tao: Pro 2, 3%. RM N37 ERS 
Eph Stee 

vcf. Ps (10), 8. 


x Pro 7, 9. 

y Ecli 23, 25 sqq.; Dn 13, 20. 
— cf. cp. 22, 13. 

z Mt 24, 43; Le 12,39. 





et veniam usque ad °solium eius? 
4 Ponam coram eo iudicium 
et os meum replebo increpationibus; 
5 ut sciam verba, quae mihi respondeat, 
et intelligam quid loquatur mihi. 
6 ¢Nolo multa fortitudine contendat mecum, 
nec magnitudinis suae mole me premat. 
7 Proponat aequitatem contra me, 
et perveniat ad victoriam iudicium meum. 
84Si ad orientem iero, non apparet; 
si ad occidentem, non intelligam eum; 
9 si ad sinistram, quid agam? non apprehendam eum; 
si me vertam ad dexteram, non videbo illum. 
10 €Ipse vero scit viam meam 
et /probavit me quasi aurum, quod per ignem transit. 
11 9Vestigia eius secutus est pes meus, 
viam eius custodivi et non declinavi ex ea. 
124A mandatis labiorum eius non recessi 
et in sinu meo abscondi verba oris eius. 
13 iIpse enim solus est, et nemo avertere potest cogitationem 
et anima eius Jquodcumque voluit hoc fecit. [eius, 
14 Cum expleverit in me voluntatem suam, 
et alia multa similia praesto sunt ei; 
15 et idcirco a facie eius turbatus sum 
et considerans eum timore sollicitor. 
16 Deus /mollivit cor meum, 
et Omnipotens conturbavit me. 
17™Non enim perii propter imminentes tenebras, 
nec faciem meam operuit caligo. 
2 4 14Ab Omnipotente non sunt abscondita tempora; 
qui autem noverunt eum ignorant ‘dies illius. 
2 Alii %terminos transtulerunt, 
diripuerunt greges et paverunt eos, 
3 €asinum pupillorum abegerunt 
et abstulerunt pro /pignore bovem viduae, 
4 9subverterunt pauperum viam, 
et oppresserunt pariter ”“mansuetos terrae. 
5 Alii, ‘quasi onagri in deserto, Jegrediuntur ad opus suum: 
vigilantes ad praedam praeparant panem liberis, 
6 kagrum non suum demetunt 
et ‘vineam eius, quem vi oppresserint, vindemiant; 
7™nudos dimittunt homines indumenta tollentes, 
quibus non est operimentum in frigore, 
8 quos imbres montium rigant, 
et non habentes velamen “amplexantur lapides; 
39 vim fecerunt depraedantes pupillos 
et vulgum pauperem spoliaverunt, 
10 Onudis et incedentibus absque vestitu 
et esurientibus tulerunt spicas, 
11 inter acervos eorum %meridiati sunt, 
Tqui calcatis torcularibus sitiunt; 
12 de civitatibus fecerunt viros gemere, 
et Sanima vulneratorum clamavit; 
et ‘Deus inultum abire non patitur. 
13 Ipsi fuerunt “rebelles lumini, nescierunt vias eius 
nec reversi sunt per semitas eius. 
14 vMane primo consurgit homicida, 
interficit egenum et pauperem; 
per noctem vero erit quasi fur. 
15 7Oculus adulteri observat caliginem 
Ydicens: Non me videbit oculus, et operiet vultum suum. 
16 2Perfodit in tenebris domos, sicut in die condixerant sibi; 
et ignoraverunt lucem. 
17 Si subito apparuerit aurora, 








—ee 





(24, 1-12) et cur impii tantorum scelerum rei non semper debitas poe- 
nas luant (13-25); deinde, postquam Baldad, enarravit tum Dei ma- 
gnitudinem cum hominis humilitatem (25, 1-6), lob respondit et, 


LIBER IOB 
24, 18 — 27,4 





2 


2 


27 





@arbitrantur umbram mortis; 
et sic in tenebris, quasi in luce, ambulant. 
18 bLevis est super faciem aquae; 
maledicta sit pars eius in terra, 
nec ambulet per viam vinearum. 
19 cAd nimium calorem transeat ab aquis nivium, 
et usque ad inferos peccatum illius. 
20 eObliviscatur eius misericordia, /dulcedo illius vermes; 
non sit in recordatione, sed conteratur quasi lignum in- 
21 Pavit enim sterilem, quae non parit, | fructuosum. 
et viduae bene non fecit. 
22 Detraxit fortes in fortitudine sua, 
et, cum steterit, non credet vitae suae. 
23 9Dedit ei Deus locum paenitentiae, 
et ille “abutitur eo in superbiam; 
toculi autem eius sunt in viis illius. 
24 /Elevati sunt ad modicum et non subsistent, 
et humiliabuntur sicut omnia et auferentur, 
et sicut summitates spicarum /conterentur. 
25 Quod si non est ita, quis me potest arguere esse mentitum, 
et ponere ante Deum verba mea? 


Respondens autem @Baldad suhites dixit: 


2 Potestas et terror apud eum est, 
qui facit concordiam in sublimibus suis. 
3 Nunquid est numerus ?militum eius, 
et “super quem non surget lumen illius? 
4 dNunquid iustificari potest homo comparatus Deo, 
aut apparere “mundus /fnatus de muliere? 
5 9Ecce luna etiam non splendet, 
et stellae non sunt mundae in conspectu eius: 


6 quanto magis homo putredo, et filius hominis “vermis! 
Respondens autem Iob dixit: 


2 4Cuius adiutor es? nunquid imbecillis ? 
et sustentas bracchium eius qui non est fortis? 

3 Cui dedisti consilium forsitan illi, qui non habet sapien- 
et prudentiam tuam ostendisti plurimam. [tiam, 

4 Quem docere voluisti? 
nonne eum qui fecit spiramentum ? 

5 Ecce gigantes gemunt sub aquis, et qui habitant cum eis; 
6 dnudus est “infernus coram illo, 
et nullum est operimentum /perditioni. 

7 Qui Yextendit aquilonem super “vacuum, 
et appendit terram super nihilum; 

8 qui ‘ligat aquas in nubibus suis, 
ut non erumpant pariter deorsum; 

9 qui tenet vultum solii sui, 
et Jexpandit super illud nebulam suam. 

10 ’Terminum circumdedit aquis, 
usque dum finiantur lux et tenebrae. 

11 ™Columnae caeli contremiscunt et pavent ad nutum eius; 
12 "in fortitudine illius repente maria congregata sunt, 
et prudentia eius percussit superbum. 

13 OSpiritus eius ornavit caelos, 
et obstetricante manu eius, eductus est ?coluber tortuo- 

14 7Ecce haec ex parte dicta sunt "viarum eius; [sus. 
et, cum vix parvam stillam sermonis eius audierimus, 
quis poterit tonitruum magnitudinis illius intueri? 


a@Addidit quoque Iob adsumens parabolam suam et dixit: 


2 Vivit Deus, qui 2abstulit iudicium meum, 
et Omnipotens, “qui ad amaritudinem adduxit animam 
3 Quia, donec superest halitus in me, [meam, 
et “spiritus Dei in naribus meis, 
4 enon loquentur labia mea /iniquitatem, 
nec lingua mea meditabitur mendacium. 


| @cp. 29, I. -—— V. 





G05, 1s) 5). 20: 


6 cf. Gn 49, 4; Os 10, 7. 


eek. Mts; 22 >-183:'9. 
act. Mt 22, 13. 


eOs 1, 6. 
#CES PEO. 10, -7.2 


eRm'2, 465; -Ap 2, 2%. 

Wei Ex.8} 15. 

P5533 33595 > Pert 2555 3 Ch 
ie oe: 

Vs 36, 10, 35, 36. 

ECparlAy 2 


acp. 2, It. 


6 Js spor ss Ni oi3352 . Moire, 
29; Mt’26#'53-2Lc 25.13;-Ap 


9, 47. 
pe MS) Abe GENE, OEY: 


ecp. 14, 4 

ffv¥ecp. tay FE 

x cp. 15, 15. — cf: cp. 4, 18 
cp. 4, 19; 5, 16. 
Ps oa). 931s qte* rat 


@ ci. ‘Cp? 3357. 


o Ges 7: AC 37, 25. 

¢ Pro_9, 18. — cf. Am 9, 3: 

d Ps 138, 7-12; Pro 15,11; Heb 
4, 13. 

GN. COo 21-13%) IS: TAL 

fcp. 28; 22: Ps 89,: 22.°-—ef. 


PES 422 
EEL ch ateck, Ri fh 4,8, 2 
mcp. 9, 6. — cf. Ps 103, 32; 
Nh 1, 5. 
nis §1, 153.31, 35+ 


13 MEAL in sb soo aL: 
o-Ps 32,6. 

DAS 27,3, is 

qg Ecli 43, 36. — cf. Ecli 18, 2. 


SCic cps 4,12. 

1-13] LL. in fr. 2 p. D. 2 Spor. 

¢ Nm 23, 7. 
cp. 34, 5. 

eck. Rt 1,-20:+4 Rg 4, 27. 


dcp. 33, 4. — ef. Gn 2, 7. 


@ Psra'3s°T4. 
PCh. 43: 7, 





— €55 = 








LIBER IOB 
27, 5 — 28, 15 


celebrata Dei magnificentia ubique manifesta (26, 1-14), duo- 
bus sermontbus disputationi, quae tamen insoluta remanet, finem 
imponit. In priori innocentiam suam denuo praedicat (27, 1-10), 








£ CD.3473,.9..-+ Cfcp. 13,:238. 
— V, Cp. 33; 9. 
Acf. Ecli 14, 1-2; Ac 23, ¥3 

, 24, 16; r Cor 4, 4. 

SVi Cp: 8,'-33% 

j Mt 16, 26. — cf. Le 12, 20. 

k Sap 15, 8. 

LPs 17,42; Pro 1, 28; 15, 29; 
Is.z,. 05; Jn ii, 225 84,7823 
Ez 8, 18; Mic 3, 4; Zc 7, 
13. — cf. cp. 35, 12. — V. 
Ps 65, 18-20. 

mcf. 2 Mc 9, 13. 

ncf. Dn 13, 22. 

@'¥.. CD: 225.26: 


pcp. 20, 29. — cf. cp. 18, 21; 


3 
@.cp.’ 6; 23;:45, 20, 
“rD : “Os 9, 13, 16. — 
Cf: Cp.eZh, 19: 


Ps 77, 64. 

uZc 9, 3. — cf. cp. 22, 243 3 
Rg 10, 27; Sap 7, 9. 

OV SOE TO..1 3422s 

wef. Pro 22, 16; Ec 2, 26. 

xcp. 8, 14, 15. 

yIs 1, 8; Lm 2, 6. 

z Ps 48, 18; 75, 6. — cf. Ecli 


5, I. 


act. Le 16, 23: 

bls 8, 7. — v. cp. 22, 11. 
wich. Lc ra; °20; 1° This: 3: 
d Ex 17, 10. 


e (Lm 2, 15; Ez 25, 6; Nh 8, 


IO). 

fcf. 2 Par 29, 8; Jr 25, 9; 49, 
17; Ez 27, 36; Sph 2, 15. — 
cf. Pro 1, 26. 


d Ps 103, 14. 
evr. 16; Ex 24, 10; 28, 18. — 
cf. Lm 4, 7. 


fvr. 20. — cf. Pro 16, 16; Ec 
7,_24;_ Bar 3, 14-38. 

12-28] LL. in fr. 3 gp. Diva 
Spor. 

§ Ys Ps 26, 13. 

h Gn 49, 25. 

$-Pro. 3, 143-8, 20,22, 192526, 
16; Sap 7, 7-11. — cf. Ph 3, 
8. — Vv. Ps z8,. 37, 





28 


5 Absit a me, ut iustos vos esse iudicem; 
donec deficiam, non recedam Yab innocentia mea. 
6 Tustificationem meam, quam coepi tenere, non deseram ; 
neque enim /“reprehendit me cor meum in omni vita mea. 
7 Sit ut impius inimicus meus, 
et adversarius meus quasi iniquus. 
8 iQuae est enim spes hypocritae, Jsi avare rapiat, 
Ket non liberet Deus animam eius : 
9’Nunquid Deus audiet clamorem eius, “cum venerit super 
10 Aut poterit in Omnipotente °delectari, [eum ”angustia? 
et invocare Deum omni tempore? 
11 Docebo vos per manum Dei 
quae Omnipotens habeat, nec abscondam. 
12 Ecce vos omnes nostis, et quid sine causa vana loqui- 
13 pHaec est pars hominis impii apud Deum, [mini? 
et hereditas Yviolentorum, quam ab Omnipotente susci- 
14rsj multiplicati fuerint filii eius, in ¢gladio erunt, [pient: 
et nepotes eius non saturabuntur pane; 
15 qui reliqui fuerint ex eo sepelientur in interitu, 
et ‘viduae illius non plorabunt. 
16 Si “comportaverit quasi terram argentum 
et sicut lutum praeparaverit vestimenta, 
17 Upraeparabit quidem, sed iustus vestietur illis, 
et “argentum innocens dividet. 
18 Aedificavit sicut tinea domum suam, 
et Ysicut custos fecit umbraculum. 
19 zDives, cum dormierit, nihil secum auferet; 
“aperiet oculos suos et nihil inveniet. 
20 Apprehendet eum, 2quasi aqua, inopia, 
nocte opprimet eum tempestas. 
21 Tollet eum %ventus urens et auferet, 
et velut turbo rapiet eum de loco suo. 
22 Et mittet super eum, et non parcet; 
de manu eius fugiens fugiet; 
23 yore super eum manus suas 
et /sibilabit super illum intuens locum eius. 
1 Habet argentum venarum suarum principia, 
et auro locus est, “in quo conflatur. 
2 OFerrum de terra tollitur, 
et lapis solutus calore in aes vertitur. 
3 Tempus posuit tenebris, et universorum finem ipse consi- 
lapidem quoque caliginis et °umbram mortis. [derat, 
4 Dividit torrens a populo peregrinante 
eos, quos oblitus est pes egentis hominis, et invios. 
5 Terra, 4de qua oriebatur panis, in loco suo igni sub- 
6 Locus ¢sapphiri lapides eius, versa est, 
et glaebae illius aurum, 
7 Semitam ignoravit avis, 
nec intuitus est eam oculus vulturis. 
8 Non calcaverunt eam filii institorum, 
nec pertransivit per eam leaena. 
9 Ad silicem extendit manum suam, 
subvertit a radicibus montes. 
10 Jn petris rivos excidit, 
et omne pretiosum vidit oculus eius. 
11 Profunda quoque fluviorum scrutatus est 
et abscondita in lucem produxit. 
12 fSapientia vero ubi invenitur ? 
et quis est locus intelligentiae? 
13 Nescit homo pretium eius, 
nec invenitur Yin terra suaviter viventium. 
14 hAbyssus dicit: Non est in me, 
et mare loquitur: Non est mecum. 
15iNon dabitur aurum obrizum pro ea. 











er 





_amicis autem veram sapientiam deesse ostendit (11-23), illam nempe 
| sapientiam, quae non natura et arte comparatur (28, 1-11), sed ab 


omnibus timentibus Deum caelitus conceditur (12-28). In altero ele- 


LIBER IOB 
28, 16 — 29, 21 








29. 


nec appendetur argentum in commutatione eius; 
16 non conferetur tinctis Indiae coloribus 
nec Jlapidi sardonycho pretiosissimo vel ksapphiro, 
17 non adaequabitur ei aurum vel vitrum, 
nec commutabuntur pro ea vasa auri. 
18 /Excelsa et eminentia non memorabuntur comparatione 
trahitur autem sapientia de occultis. _Leius; 
19 Non adaequabitur ei "topazius de Aethiopia, 
nec tincturae mundissimae componetur. 
20 "Unde ergo sapientia venit? 
et quis est locus intelligentiae ? 
21 Abscondita est ab oculis omnium viventium, 
volucres quoque caeli latet. 
22 oPerditio et mors dixerunt: Auribus nostris audivimus 
23 Deus intelligit viam eius [famam eius. 
et ?ipse novit locum illius; 
24 dipse enim fines mundi intuetur 
et omnia, quae sub caelo sunt, respicit. 
25 Qui fecit ventis *pondus 
et aquas appendit in mensura. 
26 sQuando ponebat pluviis legem 
et viam procellis sonantibus, 
27 tunc vidit illam et enarravit 
et praeparavit et investigavit. 
28 Et dixit homini: Ecce ‘timor Domini, ipsa est sapientia, 
et “recedere a malo intelligentia. 
saddidtt quoque Job adsumens parabolam suam et dixit: 
2 Quis mihi tribuat, ut sim iuxta menses pristinos, 
secundum dies, bquibus Deus custodiebat me, 
3 Cquando splendebat lucerna eius super caput meum, 
et ad lumen eius ambulabam in tenebris? 
4 Sicut fui in diebus adulescentiae meae, 
quando secreto Deus erat in tabernaculo meo; 
5 quando erat Omnipotens mecum, 
et “in circuitu meo pueri mei; 
6 quando /lavabam pedes meos Ybutyro, 
et “petra fundebat mihi rivos olei; 
7 quando procedebam ‘ad portam civitatis, 
et in platea parabant cathedram mihi? 
8 Videbant me Jiuvenes et abscondebantur, 
et senes adsurgentes stabant; 
9 lprincipes cessabant loqui 
et “digitum superponebant ori suo; 
10 yocem suam cohibebant duces, 
et “lingua eorum gutturi suo adhaerebat; 
11 auris audiens beatificabat me, 
et oculus videns testimonium reddebat mihi. 
12 Eo quod °liberassem pauperem vociferantem 
et pupillum cui non esset adiutor, 
13 Phenedictio perituri super me veniebat, 
et Yor viduae consolatus sum. 
14rTustitia indutus sum et vestivi me, 
sicut vestimento et ‘diademate, iudicio meo. 
15 ‘Oculus fui caeco et pes claudo, 16 “pater eram pauperum, 
et Ycausam, quam nesciebam, diligentissime investigabam. 
17 Conterebam molas iniqui 
et de dentibus illius auferebam praedam 
18 vdicebamque: In “nidulo meo moriar 
et %icut palma multiplicabo dies; 
19 bradix mea aperta est secus aquas, 
et ros morabitur in messione mea; 
20 gloria mea semper innovabitur, 
et Carcus meus in manu mea 4instaurabitur. 
21 Qui me audiebant exspectabant sententiam, 





jcf. aya, 12. 
kvr. 6. 


t-<#..Pro 24, 732 Ecli. 6,221 


m Ex 28,17; 39, 10; Ez 28,13. 


NTs) T25 'T4e 


ov. cp. 26, 6. 
23-28] Pro 8, 22-31. 


pb Pro 2, ig Sap 7; 1s; ‘Ecli-x; 
¥°. Jers, : 5. 

qcf. Pro 4s as Bar 3¢38 9328 
Zc 4, 10. 

fF SapZIT; 223,13 40;, 12. 


$ cp. 38; 253 Pro..3,' 26. 
28] * Catech. R. III 1, 9. 


ED 4, 62 Ps 110, 10; Froc1 
73 3s. 735%, 302 Belt, 26, 
34. — cf. Ec 12, 13. 

u Pro 3, 7: 14, 16; 16, 16. 

acp. 27, I. — Vv. Nm 284 74 

bcp. 1, 10. — cf. Ps 126, 1. 

oo 18, 6. — cf. 2 Rg 21, pir 

S$ 17, 29. 


d Pro 3, 32. 


nos xe 126. 3% 22% 
‘ek. Gn 4 49,1 (4. 


2 oe 

t $2, $3, 24> 38: Ses0a8 
80, 17. 

a: I, 43 32, .213::Ps-126;. 63 
ro sf s 

Vv. Lv 

8-10] L wb a. s..J0, B, deoRi 


LSap 8, 10-12. 

mv. cp. 21, §;: Pro 30, 22; 
Ecli 5, 14. 

nEz 3, 26. — cf. Ps 21, 16; 
136, 6; Lm 4,4 


aPs 91, 12: Jr 22: 3. — cf. 
Pro 21. 13. 

12-13] Of. in fs. s. Petri ae 

13] Of. in fs. s. Froke R. 

Pcp. 31, 20. 

@ ct. Rt 2, 20% 

r Ps: 13%, 9% Is 50, .57 2061, G20) 

— cf. Is 11, 5; Eph 6, pai 

I «Thy, S47 ™ 33. 9 

1436) FORGES: Be qo. ant. 

Ss mh: Sy QC. 3s Be eo clat Ds 
1g, 


z Nm 24, 21; a 49, 16: Ab. nh 
[H 


a Pst, 3. ab 2,9. 
o 14, 9. — cf. cp. 18, 16. 
Nn 49, 24. 


d cf. Is 40, 31. 








ma eat 








LIBER IOB 
29, 22 — 30, 24 


giaco quodam modulo, sua pristina prosperitate (29, 1-10), et in pauperes 
misericordia (11-17) honoribusque, quibus fruebatur, decantatis (18-25), 
describit statum in quo nunc tabescit et in quo sibi a quogue vilissimo de- 











ects: Dt:.32)2* (33° ees Cnea 
14: 18-655 0, 17:2 en, 2s 
Am 7, 16; Mic 2, 11. 

p:Bs. 318, Lar, 

g Pro! £6,°183Jr ‘5, 243° 20-50; 
t; Jc 3,.7.--—— cf. Dt 11, x4. 

h Pro 16, 15. 


$cp. 15, 24. 
@V CD» 1245 


bcp. 19, 18. — cf. cp. 29, 8; 
32, 6. 


cSph 1, 15. 


d cf. 1 Rg 13, 6. 


6 cp..6375. 


Fick tp. 2879. 

g Ps 68, 13; Lm 3, 14, 63. 

hv. cp. 17, 6. 

i Ps 87, 9. 

j Nm 12, 14; Is 50, 6; Mt 26, 
67:727.° 30: 


RCD: *T9, 12% 
Lm 3, 9. 


m Ps 72, 21. 
n Sap 2, 3. — cf. cp. 7, 9. 


owt. cp. to,'192Ps ix, 25, 16% 


POT; Epl7y 3% a: 
qcp. 33, 19; Ps 21, 5; Is 38, 
rcf.cp. 19, 22. [13. 


$ cf; Sap..28:.10° x Cora, a3. 


fen. 42, 6. — cf..Gn 128, 275 
Ecli 10, 9, etc. 
“cD. 19; 7. 


OCs. 62, to. 


wPs ror, 18. 

2 CE Cpe 29 20. 

y Ec 12, 5; Rm 5, 22; Heb 9, 
27. 

z Ps 48, 12. — cf. ep. 3, 19. 


OCl Sap ig, Ja oe 
6b Ps. 34, 143 Belin? 38% Km 
12} 0 5ue Thy 


cIs 59, 9; Jr 8, r 5314, I9. 


d Jr 4,19; Lm 2,11; Hab 3,16. 





30 


et intenti tacebant ad consilium meum, 
22 verbis meis addere nihil audebant, 
et super illos ¢stillabat elogquium meum; 
23 exspectabant me sicut pluviam, 
et Jos suum aperiebant %quasi ad imbrem serotinum. 
24 Si quando ridebam ad eos, non credebant, 
et “lux vultus mei non cadebat in terram; 
25 si voluissem ire ad eos, sedebam primus; 
cumque sederem ‘quasi rex, circumstante exercitu, 
eram tamen maerentium consolator. 
1 Nunc autem “derident me Yiuniores tempore, 
quorum non dignabar patres ponere cum canibus 
2 quorum virtus manuum mihi erat pro nihilo ~ 
et vita ipsa putabantur indigni; 
3 egestate et fame steriles, qui rodebant in solitudine 
squalentes “calamitate et miseria 
4 et mandebant herbas et arborum cortices, 
et radix iuniperorum erat cibus eorum; 
5 qui de convallibus ista rapientes, 
cum singula repperissent, ad ea cum clamore currebant; 
6 din desertis habitabant torrentium 
et in cavernis terrae vel super glaream; 
7 equi inter huiuscemodi laetabantur, 
et esse sub sentibus delicias computabant: 
8 filii stultorum et ignobilium- 
et fin terra penitus non parentes. 
9 Nunc Yin eorum canticum versus sum 
et factus sum eis in “proverbium; 
10 ighominantur me et longe fugiunt a me 
et faciem meam /conspuere non verentur. 
11 Pharetram enim suam aperuit et adflixit me, 
et frenum posuit in os meum. ; 
12 Ad dexteram orientis calamitates meae ilico surrexerunt; 
pedes meos subverterunt, et oppresserunt quasi fluctibus 
13 [Dissipaverunt itinera mea, [semitis suis. 
insidiati sunt mihi et praevaluerunt, 
et non fuit qui ferret auxilium. 
14 Quasi rupto muro et aperta ianua irruerunt super me 
et ad meas miserias devoluti sunt. 
15 ™Redactus sum in nihilum; 
Nabstulisti, quasi ventus, desiderium meum, 
et velut nubes pertransiit salus mea. 
16 Nunc autem in memetipso °marcescit anima mea, 
et possident me dies adflictionis; 
17 Pnocte 4os meum perforatur doloribus, 
et “qui me comedunt non dormiunt: 
18 in multitudine eorum consumitur vestimentum meum, 
et quasi capitio tunicae succinxerunt me. 
19 sComparatus sum luto 
et ‘adsimilatus sum favillae et cineri. 
20 uClamo ad te, et non exaudis me; 
sto, et non respicis me. 
21 VMutatus es mihi in crudelem 
et in duritia manus tuae adversaris mihi. 
22 wElevasti me, et “quasi super ventum ponens elisisti 
23 vyScio quia morti trades me, [me valide. 
2ubi constituta est domus omni viventi. 
24aVeruntamen non ad consumptionem eorum emittis ma- 
et, si corruerint, ipse salvabis. [num tuam; 
25 bFlebam quondam super eo, qui adflictus erat 
et compatiebatur anima mea pauperi. 
26 cExspectabam bona, et venerunt mihi mala; 
praestolabar lucem, et eruperunt tenebrae. 
27 dInteriora mea efferbuerunt absque ulla requie, 


egis 
mei; 














specto (30, 1-10), omni destituto auxilio (11-15) totque malis oppresso, 
nulla spes relinquitur (16-31) ; quamvis nunquam vel libidinibus (31, I-10), 
vel iniustitiis in proximos et praesertim in pauperes (9-23), vel avari- 








31 


epraevenerunt me dies adflictionis. 
28 /Maerens incedebam sine furore, 
consurgens in turba clamabam. 
29 9Frater fui draconum et socius struthionum. 
30 Cutis mea “denigrata est super me, 
et “ossa mea aruerunt prae caumate. 
31 Versa est in luctum ‘cithara mea, 
et ‘organum meum in vocem iflentium. 
1 Pepigi foedus cum 4oculis meis, 
ut ne cogitarem quidem de virgine. 
2 (Quam enim partem haberet in me Deus desuper, 
et hereditatem Omnipotens de excelsis? 
3 CNunquid non perditio est iniquo, 
et alienatio operantibus iniustitiam ? 
4 dNonne ipse considerat vias meas 
et cunctos gressus meos dinumerat ? 
5 Si ambulavi in vanitate, 
et festinavit in dolo pes meus, 
6 Cappendat me in statera iusta, et sciat Deus simplicita- 
7 Si declinavit gressus meus de via, [tem meam. 
et si secutum est oculos meos cor meum, 
et si manibus meis adhaesit “macula, 
8 iseram, et alius comedat, et progenies mea eradicetur. 
9 Si deceptum est cor meum super muliere, 
et si Jad ostium amici mei insidiatus sum, 
10 scortum alterius sit uxor mea, 
ket super illam incurventur alii. 
11 /Hoc enim nefas est et iniquitas maxima; 
12 mignis est usque ad perditionem devorans 
et omnia eradicans genimina. 
13 Si contempsi subire iudicium cum servo meo et ancilla mea, 
cum disceptarent adversum me: 
14 quid enim faciam, cum surrexerit ad iudicandum Deus? 
et, °cum quaesierit, quid respondebo illi? 


15 pNunquid non in utero fecit me, qui et illum operatus est ? 


et formavit me in vulva unus? 

16 dSi negavi, quod volebant, pauperibus, 
et oculos viduae exspectare feci, 

17 si comedi buccellam meam solus, 
et non comedit pupillus ex ea 

(18 squia ab infantia mea crevit mecum miseratio 
et de utero matris meae egressa est mecum); 

19 si despexi ‘pereuntem, eo quod “non habuerit indumentum, 
et absque operimento pauperem; 

20 si non Ybenedixerunt mihi latera eius, 
et de velleribus ovium mearum calefactus est; 

21 si levavi super “pupillum manum meam, 
etiam cum viderem me “in porta superiorem, 

22 umerus meus a iunctura sua cadat, 
et bracchium meum cum suis ossibus confringatur. 

23 Semper enim, quasi tumentes super me fluctus, timui Deum, 
et Ypondus eius ferre non potui. 

24 2Si putavi aurum robur meum, 
et “obrizo dixi: Fiducia mea; 

25 bsi laetatus sum super multis divitiis meis, 
et “quia plurima repperit manus mea; 

26 dsj vidi solem cum fulgeret et “lunam incedentem clare, 
27 et laetatum est in abscondito cor meum, 
et fosculatus sum manum meam ore meo: 

28 9quae est iniquitas maxima, 
et “negatio contra Deum altissimum. 

29 iSi gavisus sum ad ruinam eius, qui me oderat, 
et exsultavi, quod invenisset eum malum; 

30 non enim dedi ad peccandum guttur meum, 


LIBER IOB 
30, 28 — 31, 30 








e€2 Rg 22, 6. 

f Ps 37, 7; 41, 10; 42, 2. 

g Mic 1, 3 chy sis’ 23, 255 
4, 13; JY 50, 39. 

h Ps 118, 82; Lm 4, 8. — cf. 
Pro 17, 22; Nh 2, 10. 

31,30) R. in fr. 2 p.D. 1 Spor. 

1 Ps rot, 3. 

jLm 5, 15; Ps 137, 2; Am 8, 
10. — cf. Ps 29, 12. 

hcp: 2%, 12. 

1-(8] LL. in fr. 4 p.D. 2 Spbr. 

a Ecli 9, 5, 8. — cf. Ps 39, 5; 
1x8, 3973. Ech 4254924 clseaa; 
15; Mt 5, 28; r Jo 2, 16. 

Dec Ps 33.42. Mt o. 8+ 5. Cor 


6, 19. 

c Pro Pe 255. Ecliv9,33, °5:. Mt 
5, 28. 

4 chi °145 516+ 23, 107 33, 321; 
Bay. 25s. 2 Par-16, oc .2s. 138; 
SEW 829%) 155 37 Eli 1s, 
20; Jr 16, 17; 32, 10; Amg, 


CESCp: TF, B55 


i Lv 26,16; Dt 28, 30, 38; Mic 
, 6,15; Ag 1,6.— cf. Jo 4,37. 
Pcl Ae. D4, 75. 


Richy 2 Rei a2 st: iat 

lvr. 28. — cf. Gn 16, 10; Lv 
20,.:103: Dt }22;:22: 

mv. Pro 6, 27-29; Ecli 9, 8, 9. 


n cf. Sap 6, 6. 
o (Ps 16, 3). 


pcp. 34, 19: Pro 22, 2; Sap 6, 
8; 7, 6; Ml 2, 10; Eph 6, 9. 


Ochecps-22, 7,-95720,;3 12. 


r Th 4, 17. — cf. Is 58, 7; Ez 
18, 7, 16; Mt 25, 25. 


Siicli-T, 16: 


tcp. 29, 13. — cf. Is 58, 7. 
“CD. 24, 7, 10. 


VLPs 20, 13; Dt weaera 


wcf. cp. 22, 9. 
X VLiCDsh 2955-7 


4 .CE2) Core. ny, 

2 Cp. 13, If. 

aPs 51, 9; Mr 10, 24. — cf. 
Ecli 31, 8. 

bef Ean '§: 53 °Col. 4,5. 

6 Ps 51, 9; 61, 11. — cf. Ecli 
ph ets ae cael Mira eae a a 


e Dt 4, 19. — cf. Dt 17, 3; 4 
Rg 23,;75,.11, Sap.13, 2; Ez 
8.16: 

fv. Jr 44, 17-19. 

£3 Re 19, 18. 


j Pro-24,172 -Ecli:8,. 8. —-cf. 
Ba 23, ‘4, Ys.2; 4°53; Pro 
25, 21; Mt 5, 44; Lc 6, 27; 
Rin 2, 143 4: Pt.3t0; 





it aa 








LIBER IOB 
31, 31 — 32, 19 


tiae, vel idolatriae, vel odio inimicorum, vel hypocrisi (24-34), indul- 
serit, et de hoc ipsum Deum testem invocat et iudicem (35-40). 
2. Intervenientibus Eliu et Deo, centroversia dirimitur (32,1-42,6). Elia (32, 1-6), qui 











kcf. 1 Rg 25, 11. 

j2)”. Mt 26, 26. 

efi Gn Toy 2, 9; 4Jd 418)<20; 
ar; Mt 2s; 35; Rm. 197 235 

D133 .2: 

m Pro 28, 1 


Cp. 23, 3-7- 
@ Cf: Cp." 19, Fs: 


f Cl Pro. 3,.:3%: 6, 20-224 


scf. 2 Rg 21, 16, 19. 


tict..icp.: 23; "8:'a4,- 12, 1808784 

u Jr 22, 13; 5, 4. — cf. Le 10, 
ze 2 Tm 2; 6 

v cf. Gn 3, 18; 4, 12. 

40] Ant, in fs. ss. spin. Cor. 


av. Cp. 33, 9. 


6 Gn 22,.:223 *Jr,.25, 123. 
Cccp. 13, 18; 27, 6; 34, 5; 25, 
2. — cf. cp. 4, 17; 9, 20; 
40, 8. 
dcp. 22, 5. — v. cp. 15, 6. 
e Ecli 7, 15; 32, 4, 13. 


f cf. Ecli 32, 9-11. 
cf. cp. 29, 8. 

hcp. 12, 12. 

icp. 20, 3. 

icp. 33, 43.35, 11; 38, 36; Gn 
2. 7; é Rg 3, 12 4, 29; Pro 
2, 6°. 30c.426r Darr 173) 2, 
¥0, 21°" Je: 2; 5: 

kcf. Ps 118, 9; Sap 4, 8; Is 
65,203. (ME tres 


1Ps 38, 4; Jr 20, 9. — cf. cp. 
4, 2 


m Mt 9,.17- — cf. Jo 7, 38. 
# cf. :Ecli: ‘19,’ 10. 





ut expeterem maledicens animam eius; 
31 si non dixerunt viri tabernaculi mei: 

jQuis det de carnibus eius, ut saturemur? 
32 kForis non mansit peregrinus; . 

ostium meum viatori patuit. 
33 Si ‘abscondi, “quasi homo, peccatum meum 

et celavi in sinu meo iniquitatem meam; 
34 Osi expavi ad multitudinem nimiam, 

et despectio propinquorum terruit me; 

et non magis tacui, nec egressus sum ostium. 
35 PQuis mihi tribuat auditorem, 

ut desiderium meum audiat Omnipotens, 

et Wlibrum scribat ipse, qui iudicat, 
36 yt in umero meo portem illum, 

et “circumdem illum quasi coronam mihi? 
37 Per singulos gradus meos pronuntiabo illum, 

et quasi principi offeram eum. 
38 sSi adversum me terra mea clamat, 

et cum ipsa sulci eius deflent; 
39 tsi fructus eius comedi absque pecunia, 

et Y“animam agricolarum eius adflixi; 
40 pro frumento oriatur mihi tribulus, 

et pro hordeo spina. 
Finita sunt verba Iob. 
3 7 Omiserunt autem tres viri isti respondere Iob, eo quod iustus 

sibi videretur. 2 Et iratus indignatusque est Eliu filius Bara- 

chel °buzites de cognatione Ram. Iratus est autem adversum Iob, 
Ceo quod iustum se esse diceret coram Deo; 2porro adversum 
amicos eius indignatus est, eo = non invenissent responsionem 
rationabilem, sed tantummodo %condemnassent Iob. 4Igitur Eliu 
exspectavit Iob loquentem, eo quod ¢seniores essent qui loqueban- 


tur. 5Cum autem vidisset quod tres respondere non potuissent. 
age est vehementer. § Respondensque Eliu filius Barachel buzi- 
tes dixit: 


fIunior sum tempore, vos autem antiquiores; [sententiam 
idcirco demisso capite %veritus sum vobis indicare meam 
7 hSperabam enim quod aetas prolixior loqueretur, 
et annorum multitudo doceret sapientiam; 
8 sed, ut video, ‘spiritus est in hominibus, 
et Jinspiratio Omnipotentis dat intelligentiam. 
9 kNon sunt longaevi sapientes, 
~ nec senes intelligunt iudicium. 
10 Jdeo dicam: Audite me, 
ostendam vobis etiam ego meam sapientiam. 
Exspectavi enim sermones vestros, 
audivi prudentiam vestram : 
donec disceptaremini sermonibus, 
12 et donec putabam vos aliquid dicere, considerabam ; 
sed, ut video, non est qui possit arguere Iob, 
et respondere ex vobis sermonibus eius. 
13 Ne forte dicatis: Invenimus sapientiam ; 
Deus proiecit eum, non homo. 
14 Nihil locutus est mihi; : 
et ego non secundum sermones vestros respondebo illi. 
15 Extimuerunt, nec responderunt ultra 
abstuleruntque a se eloquia. 
16 Quoniam igitur exspectavi, et non sunt locuti, 
steterunt nec ultra responderunt; 
17 respondebo et ego partem meam 
et ostendam scientiam meam. 
18 Plenus sum enim sermonibus, 
et ‘coartat me spiritus uteri mei. 
19 En venter meus ™quasi mustum absque spiraculo, 
quod lagunculas novas "disrumpit. 








— 460 — 











tres amicos insipientiae et irreverentiae in Deum obiurgaverat (7-22), 
ad lob conversus, eius audaciam carpit (33, 1-13) eumque docet Deum 
multifariam docere homines eosque a pravis viis avertere, per visiones 


LIBER IOB 
32, 20 — 33, 28 








33 


20 Loquar et respirabo paululum, 
aperiam labia mea et respondebo. 
21 0Non accipiam personam viri 
et Deum homini non aequabo. 
22 Nescio enim quandiu subsistam, 
et si post modicum tollat me factor meus. 
1 Audi igitur, Iob, eloquia mea 
et omnes sermones meos ausculta. 
2 Ecce ®aperui os meum, 
loquatur lingua mea in faucibus meis. 
3 Simplici corde meo sermones mei 
et sententiam puram labia mea loquentur. 
4 bSpiritus Dei fecit me, 
et °spiraculum Omnipotentis vivificavit me. 
5 dSi potes, responde mihi 
et adversus faciem meam consiste. 
6 ¢Ecce, et me sicut et te fecit Deus, 
-et de eodem /luto ego quoque formatus sum; 
7 veruntamen miraculum meum non te terreat, 
et eloquentia mea non sit tibi gravis. 
8 Dixisti ergo in auribus meis, 
et vocem verborum tuorum audivi: 
9 9Mundus sum ego et absque delicto, 
immaculatus et non est iniquitas in me. 
10 Quia querelas in me repperit, 
ideo “arbitratus est me inimicum sibi. 
11 iPosuit in nervo pedes meos, 
Jcustodivit omnes semitas meas. 
12 Hoc est ergo, in quo non es iustificatus. 
Respondebo tibi, quia maior sit Deus homine. 
13 /Adversum eum contendis, 
quod non ad omnia verba responderit tibi? 
14 Semel loquitur Deus 
et secundo idipsum non repetit. 
15 ”Per somnium, in visione nocturna, 
quando irruit sopor super homines, et dormiunt in le- 
16 OTunc aperit aures virorum ~  [ctulo. 
et erudiens eos instruit disciplina, 
17 ut avertat hominem ab his, quae facit, 
et liberet eum de superbia, 
18 eruens animam eius a corruptione 
et vitam illius, ut non transeat in gladium. 
19 Increpat quoque per dolorem in lectulo, 
et omnia Yossa eius marcescere facit; 
20 rabominabilis ei fit in vita sua panis, 
et animae illius cibus ante desiderabilis; 
21 tabescet caro eius, 
et ossa, quae tecta fuerant, *&nudabuntur; 
22 appropinquavit ‘corruptioni anima eius, 
et vita illius “mortiferis. 
23 Si fuerit pro eo Yangelus loquens, “unus de milibus. 
ut adnuntiet hominis aequitatem, 
24 miserebitur eius et dicet: Libera eum, 
ut non descendat in corruptionem; 
inveni in Yquo ei propitier. 
25 Consumpta est caro eius a suppliciis; 
@revertatur ad dies adulescentiae suae. 
26 @Deprecabitur Deum, et placabilis ei erit, 
et Ovidebit faciem eius in iubilo, 
et “reddet homini iustitiam suam. 
27 Respiciet homines et dicet: %Peccavi 
et vere deliqui et, ut eram dignus, non recepi. 
28 Liberavit @animam suam, ne /pergeret in interitum, 
sed vivens lucem videret. 





OVEN 16,55; 


GiCpy SL, 


}'Ps 132, 63 103, 36; 

¢ cp. 32; 8; Gn 2; 73° PS: 10; 33 
30. — cf. Ez 37, 5, 9; Ac 
17,25, 

WNT 32: 

Cp BE; E58: 

fV-0-Cp. .4, 119. 


CCD 10: fF; :-¥2, 4% ey) YB 3°76, 
48; 27,5, 6; (29, 14;'32, 1; 
34, 84 


hcp. 13, 24; 19, Il. 


icp. 13, 27. — v. 2 Par 16,10. 
I VaCDis ga, 4. 
Ech. 13,:33.31,,383 40, 4.—-ct. 


Is 45, 9; Jr 18, 6; Rm 9,20. 
m Ps 61, 12. — cf. Ps 94, 8. 


. — cf. t Rg 3, 4, 6. 
mira, 6 Dni2, id. 
ols 50, 5. — cf. cp. 36, 10, 
5; 2 Rg 9, 15; 1, Par,:17, 
a6? PS 15,:7, 11; Lean; 33; 


ROD: 4; 
— v. 


’cf. Is 1, 20. 


q cp. 30,.17. 


VCD. (3-24: 65°75" Psytog.- 28. 


=_ 


$cf. cp. 19, 20;°Ré2 Es 28: 
vr. 24, 28. 

“2 Rg 24, 16, 17; Ps 77, 40. 
vo Gn 48; ?16; Ex. 23. 263:¥Ps 


3, 8; Is 63,9.— cf. MI 3,1. 
*% Ec: 7% 26; Cn 5, 10. — cf. 
Ecli 6, 
y Ps 48, 8, 9. 


se, 4. Res," 145 Ps: 102, 5: 


GV. Cp. 22, 27. 

& Ps: 16/215! 

eck; 2 Rg raji13s Tic’ss5, 27-24: 
e000, OF 

ad Ps to0s,. 6. 

éve'vr. 18° Is.38, 17% 

fivt: 22, 2A, 








— 461 — 








LIBER IOB 
33, 29 — 34, 29 


nempe nocturnas (14-18), per aerumnas (19-22) et per nuntios (23-33). 
Resumens deinde quaedam ab Iob prolata verba, ea quasi blasphema 
reprehendit (34, I-9) et contra illa iustitiam Dei demonstrat cum ex 











¢ cf. Cp. 5,10. 
APS 853033: 802,74. 


ivr. 5. 
j Ps 33, 12. 
@ cp: 12, 32% 


01 Th’ Ss; 21, 32. 


CV. Cp. 33,9 
dcp. 27, 2. — ‘cf. vr..12; cp. 


& Vv. cp. 15, 10. 

hk Ps 49, 18. — cf. Ps 1, 1. 

icp. 9, 22, 23, 30, 31: 10, 15; 
CE RE 353. ef. Ml 3,14. 

7 ck. Gn 6, 9; ee 

Rkcp. 36, 23; Gn 18, 25; Dt 
32, 4; 2 Par rg,°7; 'Ps'ot, 
16; Rm 9g, 14. 

UPs 61, 13; Pro 24, 12; Ecli 
2,°83; Mt 16, 273 ‘Rm‘?,; 67-7 


Cor 15387 2-Cor-s,°10° £ Ft 
4, 5; Ap 22, 12. 
MIE 17, 103 32, 197° Ez oe 20. 
n cf. vr. 5. — v. cp. 8, 
ov. cp. 38, 4-7. 
pcp. 7, 15. 


qa Ps 103, 29. — cf. Ps 143. 4. 


rv. cp. 10, 9. 


scf. Mt 5, 6. 
+ Ex 22, 28. 


“Dt 10, 17; 2 Par 19, 7; Sap 
6, 7,.8; Ecli 355 285 Ac Ke 
343 Rm 2. 13° Gal 2 6; Eph 
6,203" Col':3; 25; Yo Ptr sy. 

v Ecli 35, 12. 

W'CD: 31,183 Pro 22,2: 

B COS Vs 313: 

y Ex 11, 4. — cf. cp. 27, 20, 
Lm 4, 6. 

z Dn 2, 34; 8, 25. — cf. 2 Me 
9, 5. 


acf. Ecli 15, 20. 

bv. cp. 31, 4; Pro 5, 21. 

ch. 9Ps.:238, 32; Am 6, S543; 
Heb 4, 13. 

dv. cp. 3, 5. 

ecp. 14. 

f Ps 2, 4 75, 4; 2 Mc 12, 28. 

£vi- cp. 8), 19: 

A-Pro 12,. 7. 

aE RET TT. 

jPs 27, 5; Is 5, 12, 

k Ps 9, 13; Jc 5, 4. — cf. Gn 
4,203 TS. ze oe 

ia FO uae eb 

mIs 50, 9; itm’ 8,:33,: Sa. 





29Ecce haec omnia operatur Deus %tribus vicibus per singulos, 
30 hut revocet animas eorum a corruptione 
et illuminet luce viventium. = 

31 Attende, lob, et audi me 
et tace, dum ego loquor. 

52 «Si autem habes quod loquaris, responde mihi: 
loquere; volo enim te apparere iustum. 

33 Quod si non habes, Jaudi me: 
tace, et docebo te sapientiam. 

3 4 Pronuntians itaque Eliu etiam haec locutus est: 

2 Audite, sapientes verba mea 
et, eruditi, auscultate me. 

3 4Auris enim verba probat, 
et guttur escas gustu diiudicat. 

4 bTudicium eligamus nobis, ~ 
et inter nos videamus quid sit melius. 

5 Quia dixit Iob: “Iustus sum, 
et 4Deus subvertit iudicium meum. 

6 In iudicando enim me “mendacium est, 

/violenta sagitta mea absque ullo peccato. 

7 Quis est vir, ut est Iob, qui 9bibit subsannationem quasi 
8 Qui graditur cum operantibus iniquitatem [aquam ? 
tet ambulat cum viris impiis? [eo. 

9 ‘Dixit enim: Non placebit vir Deo, etiam si Jcucurrerit cum 
10 Tdeo, viri cordati, audite me: Absit a Deo impietas, 
ket ab Omnipotente iniquitas. 

11 ‘Opus enim hominis reddet ei 
et ™iuxta vias singulorum restituet eis. 

12 Vere enim Deus non condemnabit frustra, 
™ec Omnipotens subvertet iudicium. 

13 Quem constituit alium super terram? 
aut quem posuit super °orbem, quem fabricatus est? 

14 Si Pdirexerit ad eum cor suum, 

Yspiritum illius et flatum ad se trahet. 

15 Deficiet omnis caro simul, 

et “homo in cinerem revertetur. 

16 Si habes ergo intellectum, audi quod dicitur, 
et ausculta vocem eloquii mei. 

17 sNunquid qui non amat iudicium sanari potest? 
et quomodo tu eum, qui iustus est, in tantum condem- 

18 (Qui dicit regi: Apostata, [nas? 
qui vocat duces impios, 

19 Uqui non accipit personas principum 
Ynec cognovit tyrannum, cum disceptaret contra paupe- 
Wopus enim manuum eius sunt universi. rem; 

20 <Subito morientur et in Ymedia nocte 
turbabuntur populi et pertransibunt 
et auferent violentum, *absque manu. 

21 @Oculi enim eius super 2vias hominum, 
et omnes gressus eorum considerat. 

22 cNon sunt tenebrae, et non est 2umbra mortis, 
ut abscondantur ibi qui operantur iniquitatem. 

23 Neque enim ultra in hominis potestate est, 
ut veniat ad Deum 4in iudicium. 

24 fConteret multos et innumerabiles, 
et 9stare faciet alios pro eis. [conterentur : 

25 Novit enim opera eorum, et idcirco hinducet noctem, et 
26 Quasi impios percussit eos, in loco videntium ; 

27 Qui quasi de industria ‘recesserunt ab eo 
et omnes vias eius Jintelligere noluerunt; 

28 ut pervenire facerent ad eum *clamorem egeni, 

t ‘audiret vocem pauperum. 

29 Ipso enim concedente pacem, quis est qui condemnet ? 

ex quo absconderit vultum, quis est qui contempletur eum 





— 462 — 

















amore guo omnia a se procreata (10-20) prosequitur, tum ex ipsius 
omniscientia et potentia (21-30). Tacente autem lob (31-37), sermonem 
resumit eique ostendit quae sit patientiae et iustitiae utilitas (35, 1-8) 


LIBER IOB 
34, 30 — 36, 11 











et super gentes et super omnes homines? [ puli. 
30~Qui regnare facit hominem hypocritam propter peccata po- 
31 Quia ergo ego locutus sum ad Deum te quoque non 

32 Si erravi, tu doce me; [prohibebo. 
°si iniquitatem locutus sum, ultra non addam. 

33 Nunquid a te Deus expetit eam, quia displicuit tibi? 

Tu enim coepisti loqui, et non ego: 
Pquod si quid nosti melius, loquere. 

34 Viri intelligentes loquantur mihi, 
et vir sapiens audiat me. 

35 @Iob autem stulte locutus est, 
et verba illius non sonant disciplinam. 

36 Pater mi, probetur Iob usque ad finem; 
ne desinas ab homine iniquitatis. 

37 Quia addit super peccata sua blasphemiam, 
rinter nos interim constringatur; 
et tunc ad iudicium provocet sermonibus suis Deum. 

3 5 Igitur Eliu haec rursum locutus est: 

2 Nunquid aequa tibi videtur tua cogitatio, 
ut diceres: “Iustior sum Deo? 

3 Dixisti enim: Non tibi placet quod rectum est; 
bvel quid tibi proderit, si ego peccavero? 

4 Itaque ego respondebo sermonibus tuis et amicis tuis tecum. 
5 cSuscipe caelum et intuere; 
et contemplare aethera, quod altior te sit. 

6 dSi peccaveris, quid ei nocebis? 
et si multiplicatae fuerint iniquitates tuae, quid facies 

7Porro, &si iuste egeris, quid donabis ei? [contra eum ? 
aut quid de manu tua accipiet? 

8 Homini, qui similis tui est, nocebit impietas tua, 
et filium hominis adiuvabit iustitia tua. 

9Propter multitudinem calumniatorum 9clamabunt, 
et “heiulabunt propter vim bracchii tyrannorum. 

10 Et non dixit: Ubi est Deus, ‘qui fecit me, 
jqui dedit carmina in nocte, 

11 qui “docet nos ‘super iumenta terrae 
et super volucres caeli erudit nos? 

12 Tbi ™clamabunt, et non exaudiet propter superbiam malo- 
13 Non ergo frustra audiet Deus, [rum. 
et Omnipotens causas singulorum intuebitur. 

14 Etiam “cum dixeris: Non considerat; 
iudicare coram illo et °exspecta eum. 

15 ~Nunc enim non infert furorem suum 
nec ulciscitur scelus valde. 

16 Ergo Iob frustra aperit os suum 
et Yabsque scientia verba multiplicat. 

3 6 Addens quoque Eliu haec locutus est; 

2 Sustine me paululum, et indicabo tibi; 
adhuc enim habeo quod pro Deo loquar. 

3 Repetam scientiam meam “%a principio 
et 20peratorem meum “probabo iustum. 

4 Vere enim absque mendacio sermones mei, 
et %perfecta scientia probabitur tibi. 

5 ¢Deus potentes non abicit, cum et ipse sit potens; 

6 fsed non salvat impios et iudicium pauperibus tribuit. 
79Non auferet a iusto oculos suos, 
et “reges in solio collocat in perpetuum, ‘et illi eriguntur. 

8 Et jsi fuerint in catenis et *vinciantur funibus paupertatis, 
9 indicabit eis opera eorum 
et scelera eorum, quia violenti fuerunt. 

10 JRevelabit quoque aurem eorum, ut corripiat; 
et loquetur, ut ™revertantur ab iniquitate. 

11”Si audierint et observaverint, complebunt dies suos in bono 
et annos suos in gloria; 





n Os 13, 11; Zc 11, 16. 
ocf. cp. 39, 35. 
Pcp. 33, 32. 


Qcp. 35, 16; 42, 3. — cf. cp. 
38, 2. 


ONE CDi 275235 


AV CDs 32) 25 


bcp. 21, 15. — v. ep. 34, 9. 
ccf. cp. 22. 12. 


@ Por: 8, 36; Jr’ 22 192 ~<-.cfi 
Gn 4, 7. 

ECDs 7a, 3; ,Pro<0;.12:3Le 2%, 
IO# R11, 35. : 


Pcp. Mir essPar 26, 14% 35Ps 
T57'2% 
g Ex 2, 32. — cf. cp. 24, 12; 


34, 206. 
h cf. cp, 22, 8. 
tcp. 4, 17; 36, 3. 
j Ps '41, 9. — cf>.Ac:165" 25. 
k.Psi94,: 127 Is 28, °26;' Jor x, 
1 Ps 31, 9. [o. 
m™ Cp. 27, 9; Pro 15, 29. — cf. 
JO'9, 32; Je 4, 3. 


ncp. 19, 7; 23, 8, 9. 
OC. Cp. 3; 155° E58; rere: 
pcf. Nm 16, 29; Ps 88, 33. 


@CD; 345,35; 38,45: 42, 3: 


avcf. P8797, 2% 


b cp. 35, 10. 
CAD 'I5, 3, 43) 16,255°75 719; 2. 
2:cp. 47: "16; 
e Sap ‘12,° 16; ‘Belt-34, xo. 
SPS 785. Tay PS: 
PSH33U7T6sea PE 357.122 
1 Rg 2, 6-8; Ps 112, 7, 8. — 
Cio’ Psat. 12°" Bar: 6,52; 
Ps 74) 39. 
jcf. Gm 42, 21. 
k Ps 106, 10. 


hCD. -33;..50. 
mA 18, HEY, 
# Is: 35..30;5720. 








y, 





LIBER IOB 
36, 12 — 37, 11 


et quare aliquando miseri a Deo derelicti videantur (9-16). Tandem 
virtutem medicinalem tribulationum ex eo desumit quia memoriam 
peccatorum et humilitatem et timorem Dei inducunt (36, 1-2/). Quam 








0 Os 4, 6. 
OP PS.'52,: Os 


qa Ps 54, 24, Sap 5, 15. 

r Dt 23, 17; 3 Rg 14, 24; 15, 
12522,: 475 Os 4, 24: 

SPS A LO5 92," T2) 

FRE TOs: PS 18, 67; 25. 

u Ps 17, 19; 30, 9; 117, 5. 


v Ps 22, 5; 35, 9- 


w cf. cp.33,8-11; 34,5Sqq. 37. 


x Ps 146, 5. 


y Ps 24, 9; 93, 12. 
zIs 40, 13, 14; Rm 11, 34; 1 
Cor 2, 16. 
acf. cp. 34, 10. 
Oct. cps Ps or 67" Led, 465 
Ap 15, 3. 
c¢ Rm 1, 2. cf. 1 Tm 6, 16. 
di Cor 13, 12, 13. — cf. 2 Cor 
e Ps 144, 3. [(3, 18. 
f cf. cp. 37, 5; Ps 138, 6. 
g Ps 80, Ss 101, °27, 28: 
sia 89, 2; 101, 27, 28. 
cp. '§; fo: ‘Ps 146, 8; Pros, 





20. 
#Ps 17, 12; 103, 3. — cf. Ex 
_ 16, 10; Mt 17, §; Aci, 9. 
jcf. cp. 37, 3. 


kcf. Gn 7, 9; Ex 9, 24 etc. 

lLcf. Ps 146, 8; Ec 11, 3; Ecli 
43, 24; Is 5, 6. 

m cf. Ex ro, 22; Mt 27, 45. 


act. cp. 38; 2° Ps 67, 34: 


bcp. 36, 30, 32. 
écp.. 38, 13. — cf. Is 22,538. 


dcp. 40, 4; Ps 17, 14; 67, 34. 
— v. Ps 28, 3-9. 

eV..Cp, 5:9, 

Cp. 986; :20.°- 

€ Ps st47, 163. '148; 8: 

7) * cf. can. 7 Conc. Milev. II. 

hk Dn 12, 9. — cf. cp. 14, 17. 


icp. 38, 40; Ps 103. 22. 


jcp. 9, 9. — cf. Is 21, 1. 
kcp. 9, 9; 38, 31; Am 5, 8. 
PES TAs. TL 7. 

mcp. 38, 29, 30. 

nPs 147, 17-18. 





37 


12 sj autem non audierint, transibunt per gladium 
et °consumentur in stultitia. 
13 pSimulatores et callidi provocant iram Dei 
neque clamabunt cum vincti fuerint. 
14 qMorietur in tempestate anima eorum, 
et vita eorum inter ‘effeminatos. 
15 sEripiet de angustia sua pauperem 
et ‘revelabit in tribulatione aurem eius. 
16 Tgitur “salvabit te de ore angusto latissime, 
et non habente fundamentum subter se; ’ 
requies autem “mensae tuae erit plena pinguedine. 
17 Causa tua, quasi impii, iudicata est: 
causam ludiciumque recipies. 
18 Non te ergo superet ira, ut aliquem opprimas; 
nec multitudo donorum inclinet te. 
19 Depone magnitudinem tuam absque tribulatione 
et omnes robustos fortitudine. 
20 Ne protrahas noctem, ut ascendant populi pro eis. 
21 Cave ne declines ad iniquitatem; 
hanc enim coepisti sequi post miseriam. 
22 Ecce “Deus excelsus in fortitudine sua, 
et nullus Yei similis in legislatoribus. 
23 eQuis poterit scrutari vias eius? 
aut quis potest ei dicere: ®Operatus es iniquitatem ? 
24 Memento quod ignores “opus eius, de quo cecinerunt viri. 
25 cOmnes homines vident eum, 
dynusquisque intuetur procul. 
26 Ecce, (Deus magnus /vincens scientiam nostram; 
Mumerus annorum eius inaestimabilis. 
27 hQui aufert stillas pluviae 
et effundit imbres ad instar gurgitum, 
28 qui de nubibus fluunt, quae praetexunt cuncta desuper. 
29 Si voluerit extendere nubes ‘quasi tentorium suum 
30 et fulgurare Jlumine suo desuper, 
cardines quoque maris operiet. 
31 kPer haec enim iudicat populos 
et ‘dat escas multis mortalibus. 
32™In manibus abscondit lucem 
et praecipit ei ut rursus adveniat. 
33 Adnuntiat de ea amico suo, quod possessio eius sit 
et ad eam possit ascendere. 
1 Super hoc expavit cor meum 
et emotum est de loco suo. 
2 Audite auditionem in “terrore vocis eius 
et sonum de ore illius procedentem. 
3 Subter omnes caelos ipse considerat, 
et lumen illius super °terminos terrae. 
4 Post eum rugiet sonitus, 
tonabit voce magnitudinis suae; 
et non investigabitur, cum audita fuerit vox eius. 
5 @Tonabit Deus in voce sua mirabiliter, 
equi facit magna et /inscrutabilia, 
6 9qui praecipit nivi, ut descendat in terram, 
et hiemis pluviis et imbri fortitudinis suae; 
7 qui in manu omnium hominum “signat, 
ut noverint singuli opera sua. 
8 Ingredietur bestia ‘latibulum 
et in antro suo morabitur. 
9 Ab Jinterioribus egredietur tempestas, 
et ab “Arcturo “frigus. 
10 Flante Deo, concrescit ™gelu, 
et rursum latissimae “funduntur aquae. 
11 Frumentum desiderat nubes, 

















- 





ee eo ea 


animi dispositionem in Iob ut inducat, ad divinam sapientiam et poten- 
tiam provocat (22-37, 14); eique ostendit quomodo cuncta Deo subesse 
oporteat (15-24). Tandem Deus ipse intervenit et argumenta Eliu com- 


LIBER IOB 
37, 12 — 38, 20 





38 





et nubes spargunt lumen suum. [bernantis duxerit, 
12 Quae lustrant per circuitum, °quocumque eas voluntas gu- 
ad omne quod praeceperit illis super faciem ?orbis ter- 
13 dsive in una tribu, sive in terra sua, [rarum: 
sive in quocumque loco misericordiae suae eas “iusserit 
14 Ausculta haec, Iob, [inveniri. 
sta, et considera mirabilia Dei: - 
15 Nunquid scis quando praeceperit Deus pluviis, 
ut ostenderent lucem nubium eius? 
16 Nunquid nosti semitas nubium magnas, 
et ‘perfectas scientias ? 
17 Nonne vestimenta tua calida sunt, 
cum perflata fuerit terra austro? 
18 ?Ty forsitan cum eo fabricatus es caelos, 
qui solidissimi, quasi aere, fusi sunt. 
19 Ostende nobis quid dicamus illi; 
“nos quippe involvimur tenebris. 
20 Quis narrabit ei quae loquor ? 
Etiam si locutus fuerit homo, devorabitur. 
21 At nunc non vident lucem: subito aér cogetur in nubes, 
et ventus transiens fugabit eas. 
22 Ab aquilone aurum venit, 
.et ad Deum formidulosa laudatio. 
23 Digne eum invenire “non possumus: “magnus fortitudine 
_. et Yiudicio et iustitia, et enarrari non potest. 
24 Tdeo *timebunt eum viri, [esse sapientes. 
et non audebunt contemplari omnes, qui “sibi videntur 


@Respondens autem Dominus Iob °de turbine dixit: 


2 Quis est iste involvens sententias sermonibus imperitis? 
3 CAccinge, sicut vir, lumbos tuos; 
interrogabo te et responde mihi. 
4 Ubi eras quando 2ponebam fundamenta terrae 
Indica mihi, si habes intelligentiam. 
5 ¢Quis posuit mensuras eius, si nosti? 
vel quis tetendit super eam lineam ? 
6 Super quo bases illius solidatae sunt? 
aut quis demisit lapidem angularem eius, 
7 fcum me laudarent simul astra matutina, 
et iubilarent omnes filii Dei? 
8 Quis %conclusit ostiis mare, 
quando erumpebat quasi de vulva procedens, 
9cum ponerem nubem vestimentum eius, 
et caligine illud, quasi pannis infantiae, obvolverem? 
10 Circumdedi illud terminis meis et posui vectem et ostia 
11 et "dixi: Usque huc venies et non procedes amplius 
et hic ‘confringes tumentes fluctus tuos. 
12 Nunquid post ortum tuum Jpraecepisti diluculo 
et ostendisti aurorae locum suum? 
13 Et tenuisti concutiens ‘extrema terrae 
et “excussisti impios ex ea? 
14 Restituetur ut lutum signaculum, 
et stabit sicut vestimentum: 
15 auferetur ab impiis “lux sua, 
et °bracchium excelsum confringetur. 
16 Nunquid ?ingressus es profunda maris 
et in novissimis abyssi deambulasti ? 
17 Nunquid Yapertae sunt tibi portae mortis, 
et ostia tenebrosa vidisti? 
18 Nunquid considerasti latitudinem terrae? 
Indica mihi, si nosti, omnia. 
19 In qua via lux habitet, 
et tenebrarum quis locus sit; 
20 ut ducas unumquodque ad terminos suos 
et intelligas "semitas domus eius. 








o Ps 148, 8; Sap 19, 6. — cf. 
Ps 64, 10. 

bck: ‘Pro. 8,32. 

qAm 4, 7. 

FA.S Re wy Be 187455 


Scp. 36, 4. — cf. 1 Rg 2, 3. 


EIs 42, 53.44, 24. — cf. Gn 
7,26. 


uIs 60, 2. — cf. Eph 4, 18, 


v1 Tm 6, 16. 

x cp. 36, ‘5. 

y» Ps 98, 4. 

zcf. Mt 1o, 28. 

act.” Pro 26, §; 12% Is*§,'‘2t: 
Mt*rz, 25; 1 Cor! 1/726. 

1-20] LL. in fr. 5 ». D. 2 Spbr. 

acp. 40, 6. — cf. cp. 13, 22. 

bcp. 37, 2. — cf. Ex 19, 18; 
3) Re" 8) to. 

Cccp. 40, 2; 3 Rg 18, 46; Jr 1, 
ry. 

d Ps 103, 5. — cf. Pro 30, 4; 
Is 40, 12-14. — v. Pro 8, 
24-29. 

é cf. Sap’ 11,° 21. 


f cf. 2 Es 9,6; Ps 18, 2-5; 248; 
3° Pro 8; 293. Is; 14, 323 


Scp,.-26, 10; Gnj1,.9;3; Ps..39: 
7: 103,)9; Jr 5, 28. 


hcf. Ps 103, 9; Mt 8, 16. 
i Ps 88, ro. 
iPS 73, 265. Dae" S$, 2s. 


Bp. 37, °3s 
m cl. 2 ES°s;, 83; 


ncp. 18, 5. — cf. Mt 6, 23. — 
Vv. Cp. 24, 13-17. 

o Ps 9, 15; 36, 17; Ez 30, 21, 
22 


p Ps 76, 20. 

aPs 9, 15; 106, 18: :—- cf. Is 
38, 10; Mt 16, 18. — v. Ap 
15.25. 


ecp. 24, I3. 





(30) 











LIBER IOB 
38, 21 — 39, 12 


plet ac perficit enumerans plura quae humanae intelligentiae impervia 
sunt in ipso naturali rerum ordine, nec modo in prima creatione (38, 1-11) 
aut in ipsa ordinaria procreatarum rerum gubernatione (12-38), immo 








§ cf. Ps:124, 7. 
EJs 10, 113 Ecli 39;' 35; Is 28; 


17; 30,30; Ez 13,11,13; 38, 
20° “Ap 16, 27. 


ucp 28, 26. 
Vict. Jdt §; t4:' Sap 12,3: 


*% FS 106,35; 
y2 Rg 23, 4. 
z Ps 146, 8, Jr 14, 22. 


a Ps 147, 16, 17. 


PiCheCDs S97; TO; 
ccp. 9, 9; Am §, 8. 


d Jr 31, 35. 
Cp, 22 at E 
f Ps 148, 8. 


&cp. 35, 8; Ps 50, 8. 


hcf. Ps 18, 2. 


icp. 4, 11; Ps 103, 21. 

jcp. 37, 8. 

k Ps 16, 12. 

LPs 146, 9; Le 12, 24. — cf. 
Mt 6, 26. 


m cf. Ps 103, 21, 27; 144, 15; 


I, 20. 
ar Rg 24, 3 (; Ps 103, 18). 
b Ps 28, 9. — cf. Jr 14, 5. 


ccf. r Rg 4, 19. 


ACD.424,.53)5r 2;, 24. 

e Ps 106, 34; Jr 17, 6. — cf. 
Dt 20, 23; Jd 9, 45. 

fitl. CD, 3.83 


gv. Nm 23, 22. 
Pro i4,- 4° ts 3, $: 





39 


21 Sciebas tunc quod nasciturus esses 
et numerum dierum tuorum noveras? 
22 Nunquid ingressus es *thesauros nivis 
aut thesauros grandinis adspexisti, 
23 quae praeparavi in ‘tempus hostis, in diem pugnae 
24 Per quam viam spargitur lux, Let bellir 
dividitur aestus super terram? 
25 Quis dedit vehementissimo imbri cursum, 
et “viam sonantis tonitrui, 
26 ut plueret super Yterram absque homine in deserto, 
ubi nullus mortalium commoratur, 
27 Sut impleret inviam et desolatam 
et Yproduceret herbas virentes ? 
28 zQuis est pluviae pater, 
vel quis genuit stillas roris? 
29 De cuius utero egressa est @glacies, 
et gelu de caelo quis genuit? 
30 In similitudinem lapidis aquae durantur, 
et “superficies abyssi constringitur. 
31 Nunquid coniungere valebis micantes stellas °Pleiadas 
aut gyrum Arcturi poteris dissipare ? 
32 Nunquid producis luciferum in tempore suo 
et vesperum super filios terrae consurgere facis? 
33 Nunquid nosti ¢ordinem caeli 
et pones rationem eius in terra? 
34 Nunquid elevabis in nebula vocem tuam, 
et “impetus aquarum operiet te? 
35 fNunquid mittes fulgura, et ibunt, 
et revertentia dicent tibi: Adsumus? 
36 9Quis posuit in visceribus hominis sapientiam, 
vel quis dedit gallo intelligentiam ? 
37 Quis enarrabit caelorum rationem, 
et *concentum caeli quis dormire faciet? 
38 Quando fundebatur pulvis in terra, 
et glaebae compingebantur ? 
39 Nunquid capies leaenae praedam, 
et animam ‘catulorum eius implebis, 
40 quando /cubant in antris, 
et in *specubus insidiantur ? 
41 Quis praeparat ‘corvo escam suam, [non habeant cibos? 
quando pulli eius ™clamant ad Deum vagantes, eo quod 


-1 Nunquid nosti tempus partus “ibicum in petris, 


vel parturientes °cervas observasti ? 

2 Dinumerasti menses conceptus earum 
et scisti tempus partus earum ? 

3 cIncurvantur ad fetum et pariunt et rugitus emittunt. 
4 Separantur filii earum, et pergunt ad pastum; 
egrediuntur, et non revertuntur ad eas. 

5 Quis dimisit onagrum liberum, 
et vincula eius quis solvit? 

6 Cui dedi in 4solitudine domum 
et tabernacula eius in terra ¢salsuginis. 

7 Contemnit multitudinem civitatis; 
fclamorem exactoris non audit. 

8 Circumspicit montes pascuae suae, 
et virentia quaeque perquirit. 

9 Nunquid volet Yrhinoceros servire tibi 
aut morabitur ad “praesaepe tuum ? 

10 Nunquid alligabis rhinocerota ad arandum loro tuo, 
aut confringet glaebas vallium post te? 

11 Nunquid fiduciam habebis in magna fortitudine eius, 
et derelinques ei labores tuos? 

12 Nunquid credes illi quod sementem reddat tibi, 
et aream tuam congreget ? 


a 

















_in vivendi etiam ratione animalium ex. gr. leaenae et corvi (39-41), ibi- 


| cis, onagri et rhinocerotis (39, 1-12), struthionis (13-18) et equi (19-25), 


_accipitris et aquilae (26-30). Quibus lob commotus hine fatetur se incon- 


LIBER IOB 
39, 13 — 40, 13 





13 Penna ‘struthionis similis est pennis /herodii et laccipitris. 
14 Quando derelinquit ova sua in terra, 
tu forsitan in pulvere calefacies ea? 
15 Obliviscitur quod pes conculcet ea, 
aut bestia agri conterat. 
16 ™Duratur ad filios suos, quasi non sint sui; 
frustra laboravit, nullo timore cogente. 
17%Privavit enim eam Deus sapientia, 
nec dedit illi intelligentiam. 
18 Cum tempus fuerit, in altum alas erigit ; 
deridet equum et ascensorem eius. 
19 Nunquid praebebis equo fortitudinem, 
aut circumdabis collo eius hinnitum ? 
20 Nunquid suscitabis eum quasi locustas ? 
°Gloria narium eius terror ; 
“1 terram ungula todit, exsultat audacter, 
in Poccursum pergit armatis, 
22 contemnit pavorem, nec cedit gladio, 
23super ipsum sonabit pharetra, vibrabit hasta a clipeus ; 
24 fervens et tremens sorbet terram, 
nec reputat tubae sonare clangorem. 
25 Ubi audierit Ybucinam, dicit: Vah, procul odoratur bellum, 
exhortationem ducum et ululatum exercitus. 
26 Nunquid per sapientiam tuam plumescit accipiter, 
expandens suas ad austrum? 
27 Nunquid ad praeceptum tuum elevabitur aquila, 
et “in arduis ponet nidum suum? 
28 In petris manet et in praeruptis silicibus 
commoratur atque inaccessis rupibus; 
29 inde contemplatur escam, 
et de longe oculi eius prospiciunt. 
30 Pulli eius lambent sanguinem, 
et, Subicumque cadaver fuerit, statim adest. 
31 Et adiecit Dominus et locutus est ad ‘lob: 
32 Nunquid qui ‘contendit cum Deo, “tam facile conquiescit ? 
Utique qui arguit Deum debet respondere el. 
33 Respondens autem Iob Domino dixit: 

34 VQui leviter locutus sum, respondere quid possum ? 
*Manum meam ponam super os meum. 

35 YUnum locutus sum, quod utinam non dixissem! 
et alterum, quibus ultra non addam. 

@Respondens autem Dominus Iob de turbine dixit: 

2 bAccinge sicut vir lumbos tuos; 
¢interrogabo te, et indica mihi. 

3 Nunquid irritum facies iudicium meum 
et 4condemnabis me, ut tu iustificeris ? 

4 Et, ¢si habes fbracchium sicut Deus,et, si voce simili tonas 
5 9circumda tibi decorem et in sublime erigere, 
et esto gloriosus et speciosis induere vestibus ; 

6 disperge superbos in furore tuo 
et respiciens omnem /arrogantem humilia, 

7 respice cunctos superbos et confunde eos, 
et ‘contere impios in loco suo, 

8 jabsconde eos in 4pulvere simul, 
et facies eorum demerge in foveam, 

9 et ego confitebor quod ™salvare te possit dextera tua. 

10 Ecce behemoth, quem feci tecum, 
faenum, “quasi bos, comedet. 

11 Fortitudo eius in lumbis eius, 
et virtus illius in umbilico ventris eius; 

12 stringit caudam suam quasi cedrum, 
nervi testiculorum eius perplexi sunt, 

13 ossa eius velut fistulae aeris, 
cartilago illius quasi laminae ferreae. 


4() 





4 Lv 11,16; Is 135425 Lm 433: 
PIV -1%,.-19°-PS 1033 17. 
tar. 26; Lv 11, -16: 


mLm 4, 3 


#:° Cl (Ch 38: kr. 


oJjr 8, 16. 


Pick. Jr 3; 6% 


q cf. he 10, 9; Jr 4, 19; Am 


rcf. Nm 24, 21; Jr 49, 16; Ab 


4; Hab 2, 9. 


s Mt 24, 28; Le 17, 37. — cf. 
CD: 0,20. 


bV3ICD. 33, 13. 
WEIS 45: 9: 


v'ci:’ cp. 142;°6° 1 Es*9,.7.6. 
Cpt 274: $320, 93 Jd 18;<% 
— cf. Ps 38, ro. 


Vice 33, 14; Ps 61,11 


rerzr) ‘LLS et <2: in’ fez 
. 2 Spor. 

acp;.38, T 

D.NitCDs,. 3843. 

ec cp. 42, 4. 

d cf. Ez 18, 25. — V. cp. 39.2% 

6 Ps'88; +845 Is 53.50 03.7. 52" 

fv. cp. 37, 5. 

ct) PS o3;. 35 


OF pi 


1035-1. 


hcf. Dn 4,34.— v. Is 2, 11-17. 


iIs 63, 3 


Pp is25-ro; 
UCDie2 2s 1205 


m Ps 97,'1; Is 59, 16; 63,:5 


nN. 22; 451s. 13, -7. 











LIBER IOB 
40, 14 — 41, 19 


siderate locutum esse (31-35), inde vero increpatur quod vix Deum non 
condemnaverit (40, 1-9), et, ut plenius suam imbecillitatem comprehendat 
duo animalia describuntur, behemoth (10-19) et leviatham, quae Deus qui- 








ocf. Pro 8, 22. 
pep. 26, 14. 


q (cf. Ps 103, 26). 


fCt. EEO. T 176 
SED. 2.287" 18 37). 2. 


tcf. 4 Rg 19, 28; Is 37, 29. 


MEX 23, 6) Dt 15; x7. 


@N. Cp; 35,7; Rm 1z,-35: 
6b Dt 10, 14; Ps 23, 1; 49, 12. 


Cc vr. 14. 


dcf: ‘Sap:rt, £9: 


ePs 17, 9. 


Fp. 25; 26. 


gvr. 8. 





4] 


14 Ipse est °principium ?viarum Dei: 
qui fecit eum applicabit gladium eius. 
15 Huic montes herbas ferunt; 
omnes bestiae agri Yludent ibi. 
16 Sub umbra dormit, in secreto calami et in locis umentibus; 
17 protegunt umbrae umbram eius; 
circumdabunt eum salices torrentis. 
18 Ecce absorbebit fluvium, et non mirabitur, 
et habet fiduciam quod influat Iordanis in os eius. 
197Jn oculis eius quasi hamo capiet eum, 
et in sudibus perforabit nares eius. 
20 An extrahere poteris ‘leviathan hamo, 
et fune ligabis linguam eius? 
21 Nunquid pones ‘circulum in naribus eius 
aut armilla perforabis maxillam eius? 
22 Nunquid multiplicabit ad te preces 
aut loquetur tibi mollia? 
23 Nunquid feriet tecum pactum, 
et accipies eum “servum sempiternum ? 
24 Nunquid illudes ei quasi avi, 
aut ligabis eum ancillis tuis? 
25 Concident eum amici? 
divident illum negotiatores ? 
26 Nunquid implebis sagenas pelle eius, 
et gurgustium piscium capite illius? 
27 Pone super eum manum tuam; 
memento belli, nec ultra addas loqui. 
28 Ecce spes eius frustrabitur eum, 
et videntibus cunctis praecipitabitur. 
1 Non quasi crudelis suscitabo eum; 
quis enim resistere potest vultui meo? 
2 4Quis ante dedit mihi, ut reddam ei? 
‘Omnia, quae sub caelo sunt, mea sunt. 
3 Non parcam ei et verbis potentibus 
et ad deprecandum compositis. 
4 Quis revelabit faciem indumenti eius? 
et in medium oris eius quis intrabit? 
5 Portas vultus eius quis aperiet ? 
Per gyrum dentium eius formido. 
6 Corpus illius quasi scuta fusilia, 
compactum squamis se prementibus. [eas. 
7 Una uni coniungitur, et ne spiraculum quidem incedit per 
8 ¢Una alteri adhaerebit, et tenentes se nequaquam sepa- 
9 Sternutatio eius splendor ignis, [rabuntur. 
et oculi eius ut palpebrae diluculi. 4 
10 dDe ore eius lampades procedunt, 
sicut taedae ignis accensae. 
11 De naribus eius procedit fumus, 
sicut ollae succensae atque ferventis. 
12 eHalitus eius prunas ardere facit, 
et flamma de ore eius egreditur. 
13 fIn collo eius morabitur fortitudo, 
et faciem eius praecedit egestas. 
14 Membra carnium eius 9cohaerentia sibi: 
mittet contra eum fulmina et ad locum alium non fe- 
15 Cor eius indurabitur tanquam lapis [rentur. 
et stringetur quasi malleatoris incus. 
16 Cum sublatus fuerit, timebunt angeli, 
et territi purgabuntur. 
17 Cum apprehenderit eum gladius, subsistere non poterit 
neque hasta neque thorax; 
18 reputabit enim quasi paleas ferrum 
et quasi lignum putridum aes. 
19 Non fugabit eum vir sagittarius; 


{ 


ee ie 














| demcreavit, homo autem gubernare nequit (20-41, 25). Porro lob adducitur 


ad suam ignorantiam profitendam et Dei sapientiam exaltandam (42, I-6). 
Accedit epilogus historicus, guo ultimus rei exitus narratur (7-16). 


—_—— 


LIBER IOB 
41, 20 — 42, 16 





in stipulam versi sunt ei lapides fundae. 
20 Quasi stipulam aestimabit malleum 
et deridebit vibrantem hastam. 
21 Sub ipso erunt radii solis, 
et sternet sibi aurum quasi lutum. 
22 Fervescere faciet, quasi ollam, profundum mare 
et ponet quasi cum unguenta bulliunt. 
23 Post eum lucebit semita; 
aestimabit abyssum quasi senescentem. 
24 Non est super terram potestas, quae comparetur ei, 
qui factus est ut nullum timeret. 
25 Omne sublime videt: 
ipse est rex super universos filios superbiae. 
Respondens autem Iob Domino dixit: 
2 Scio quia “omnia potes, et nulla te latet cogitatio. 
3 OQuis est iste qui celat consilium absque scientia ? 
Ideo “insipienter locutus sum, 
et 4quae ultra modum excederent scientiam meam. 
4 Audi, et ego loquar; 
einterrogabo te, et responde mihi. 
5 Auditu auris audivi te; 
nunc autem oculus meus videt te. 
6 Idcirco ipse me reprehendo, 
et ago paenitentiam in /favilla et cinere. 


7 Postquam autem locutus est Dominus verba haec ad Iob, dixit 
ad Eliphaz %themanitem: Iratus est furor meus in te et in duos 
amicos tuos, quoniam non estis locuti coram me rectum, sicut servus 
meus Iob. &Sumite ergo vobis “septem tauros et septem arietes 
et ite ad servum meum Job et ‘offerte holocaustum pro vobis; Iob 
autem servus meus /Jorabit pro vobis. *Faciem eius suscipiam, ut 
non vobis imputetur stultitia; neque enim locuti estis ad me recta, 
sicut servus meus Iob. 9 Abierunt ergo /Eliphaz themanites et Baldad 
suhites et Sophar naamathites, et fecerunt sicut locutus fuerat Domi- 
nus ad eos, et suscepit Dominus faciem Iob. 

10 Dominus quoque “conversus est ad paenitentiam Iob, cum 
oraret ille pro amicis suis, et addidit Dominus omnia, quaecumque 
fuerant Iob, “duplicia. 11 Venerunt autem ad eum omnes @fratres 
sui et universae sorores suae et cuncti, qui noverant eum prius, et 
comederunt cum eo panem in domo eius et moverunt super eum 
caput et ?consolati sunt eum super omni malo, quod intulerat Do- 
minus super eum, et dederunt ei unusquisque Yovem unam et ‘inau- 
rem auream unam. 

12 Dominus autem benedixit *novissimis Iob magis quam princi- 
pio eius, et facta sunt ei ‘quattuordecim milia ovium et sex milia 
camelorum et mille iuga boum et mille asinae, 13 et fuerunt ei 
Useptem filii et tres filiae, 14 et vocavit nomen unius diem et nomen 
secundae cassiam et nomen tertiae cornu stibii. 15 Non sunt 
autem inventae mulieres speciosae sicut filiae Iob in universa terra; 
deditque eis pater suus hereditatem Vinter fratres earum. 

16 Vixit autem Iob post haec centum quadraginta annis, et “vidit 
filios suos et filios filiorum suorum usque ad quartam generationem; 
et mortuus est senex et “plenus dierum. 


42 





25] * Catech. R. IV 14,7. 


1-6] 3 L. in fr. 6 p. D. 2 Spor. 

@ cp. / 237°"'53;.-Gn° 183 114% Ps 
yey 5; Jr 32, ht eae 

4) * cf. prop. 44 M. Molinos a 
Inn, £7 damn. 

bcp 238, 2: 

CCP. 34, 35; 35, 16. 

d Ps 39, 6; 138, 6. — cf. Pro 
25; 27. 

6. CPs 3851307 40,7. 


f cp. 30, 19; Gn 18, 27. — v. 
Cp. 2,286 

7-16] LL. in sb. p. D. 2 Spbr. 

£Vicpl-45'3. 

8] cf. Catech. R. III 2, 13. 

hNm 23, 1; 1 Par 15, 26. 

es b Pa 

jEz 14, 14. — cf. Gn 20, 7; 
Y Reza; 294 Je svetOsrsvJo 
5, 10. 

RMI 1, 9. 

b Csi 25)i1 Bee 


m Ecli 11, 13. 


WCDer05. 61.18) 40s, BOE, 22: 
ocp. 19, 13. 


DCN Fan st he 


qcf. Gn 33, 19; Js 24, 32. 
r Gn 24, 22. 


scp. 8, 7. — cf. Ez 36, 11. 
EGiNE. EON Cp 5 38 


“cp. I, 2. 


vcf. Nm 27, 1-8. 

w Gn 50, 22; Tb 9, 11. — cf. 
Ps 127,76 3.01S 3 pilxo: 

xv. Gn 25, 8. — v. cp. 5, 26. 





feos al eae 








LIBER PSALMORUM 
1, i 3, 4 





Ad mt. in Dd. et Psch. (1, 2), 
in cm. Cf. (1-3) et Mm. (2, 
3); in fs. Corp. Ch., de spin. 

or. (3), et SS. Omn. (6). 

1; 2].* ofi Ceteck: R. HI,2,12; 


a Pro 4, 14, 15. LIV 15, 10. 
b Jn 2, 16. [106, 32. 
c Ps 25, 4; Jr 15, 175 —=ictaks 
d Ps 111, 1; 118, 2. — cf. Ecli 


43,2. [22. 
ePs 118, 35, 47, 92; Rm 7, 
/ Ps 118, 97; Dt.6; 73: Js23, 62: 
g Jr 17, 8; Ez 19,10.— cf.Nm 
24, 6. — v. Ps g1, 13-16. 

h Ez 47, 12. 

icf. Gn 39, 3, 23; Ps 127, 1, 2. 

7N, JD.21,,28; Sap $;° 15 

kSap 5, 1. — cf. Le 21, 36; 

lef. Ez 13, 9. [Eph 6, 13: 

m Ps 36, 18; Jb 23, 10; Nmr, 
7. — cf. Ps 138, 2-13; Jo 10, 
ra; 2 Dm. 2;°7T0. 

* cf. § v. decreti commiss. pont. 
de re bibl. o Mai 1910. 

Ad mt. in Dd. (11) in Parasc. 
(2) in cm. Mm. et Cf. (6) et 
in Psch. (8). 

a (all) Ac 4, 25, 26.— Ps 45, 7; 
Ap 11, 18. — cf. Ps 101, -5. 

6 Ap 19, 19. 

¢Ps 17, 51; 19, 7. — cf. Ps 
44, 8; 88, 21. — v. Jo 1, 41. 

d Jr 2, 20; 5, 5. 

ect. Leo; ta. 

f Ps 10, 5. — cf. Is 40, 22. 

g Ps 36, 13; 58, 9; Pro 1, 26; 
Sap 4, 18. 

h Ap 6,'16, 17. — v. Is 34, 1-17. 

6] 2 Catech. R. IV 11, 8. 

$VciRs47,:3} Heb-12,<22% 

PO. PS: 93,°2°' Fe ae son, £8: 

k Ps 77, 54; Sap9, 8. = [24, 23. 

I (all) Ac 13, 33; Heb 1, 5; 5, 
5,.— cf. MP's, 22; £788 
acPtot. 37; 8. J07S,5.9. 

8] * Catech. R. I 10, 16. 

mect. Ps a2, 82 DA. 92343526 
9, 10; Ap I, 20. 

n (all) Ap 2, 27; 12, 5; 19, 15. 

oO FS: 30,°84: cr £0, 21 

p Sap 1, 1; 6, 2-6. 

gq Heb 12, 28. — cf. Ph 2, 12. 

rcf{. Mt 28, 6. Svr. 5: 

PPs-335-9; 83; 133: Pro 16, 20; 
Is)30,. 205 32.27, 7222 Cor z; 
9 etc. 

Ad mt. in Dd. (7), in off. de 
Pass. etc. (2) in cm. Cf. 4, 
5) et Mm. (5), et in Psch. 

). — in ritu exorcismor. 

2-35-71) “Cateck RAV 1375 3. 

@2 Rg rs,.12, 13: 

b 2 Rg 18, 31,32. — v. Ps 58, 2. 

c Ps 70, 11. — cf. 2 Rg 16, 8. 

d Ps 27, 7; 118, 14. — cf. Gn 
cS) Es 





LIBER PS .Agisiene 











#@2|EATUS vir, qui non “abiit in °consilio impiorum 
et in via peccatorum non stetit 
et in cathedra pestilentiae non sedit; 
2 sed 4in lege Domini @voluntas eius, 
et in ‘lege eius meditabitur die ac nocte. 
3Et Yerit tanquam lignum, quod plantatum 
est secus decursus aquarum, 











quod fructum suum dabit in tempore suo, 


et “folium eius non defluet, 


et ‘omnia quaecumque faciet prosperabuntur. 
4 Non sic impii, non sic; 

sed jtanquam pulvis, quem proicit ventus a facie terrae. 
5 Ideo “non resurgent impii in iudicio, 

meque peccatores in concilio iustorum; 
6 quoniam ”novit Dominus viam iustorum, 

et iter impiorum peribit. 


1 aQuare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania ? 
2 Adstiterunt reges terrae, 
et Oprincipes convenerunt in unum 
adversus Dominum et adversus °Christum eius. 
3 dDirumpamus vincula eorum 
et “proiciamus a nobis iugum ipsorum. 
4 /Qui habitat in caelis J%irridebit eos, 
et Dominus subsannabit eos. 
5 Tunc loquetur ad eos in “ira sua 
et in furore suo conturbabit eos. 
6 Ego autem ‘constitutus sum rex ab eo super JSion *montem 
praedicans praeceptum eius. [sanctum eius, 
7 Dominus dixit ad me: /Filius meus es tu: 
ego hodie genui te. 
8 Postula a me, et dabo tibi gentes hereditatem tuam 
et ™possessionem tuam terminos terrae. 
9 ”Reges eos in virga ferrea 
et °tanquam vas figuli confringes eos. 
10 Et Pnunc, reges, intelligite: 
erudimini, qui iudicatis terram. 
11 @Servite Domino in timore, 
et *exsultate ei cum tremore. 
12 Apprehendite disciplinam, nequando irascatur Dominus, 
et pereatis de via iusta, — 
13 cum Sexarserit in brevi ira eius. 
tBeati omnes qui confidunt in eo! 


Psalmus David, cum fugeret a facie Absalom filii sui. 


2 Domine, 2quid multiplicati sunt qui tribulant me? 
multi 2insurgunt adversum me: 

3 multi dicunt animae meae: 
¢Non est salus ipsi in Deo eius. 

4 Tu autem, Domine, “susceptor meus es, 








— 470 — 


et 





Liber I: Pss. 1-40. 1. Pii beati, impii miseri esse dicuntur. — 2. Po- 


puli et reges ut Messiam revereantur monentur. — 3. David a Deo 
opem flagitat. — 4. Hostes ad paenitentiam, amicos ad cultum Dei in- 


LIBER PSALMORUM 
3,4— 6, 2 








4 


gloria mea et °exaltans caput meum. 
5 /Voce mea ad Dominum clamavi, 
et exaudivit me 2%de monte sancto suo. 
6 4Ego dormivi et soporatus sum 
et exsurrexi, quia Dominus suscepit me. 
7*Non timebo milia populi Jcircumdantis me. 
kExsurge, Domine, salvum me fac, Deus meus; 
8 quoniam tu percussisti omnes adversantes mihi sine 
ldentes peccatorum contrivisti. [causa, 
9 ™Domini est salus, et super populum tuum benedictio tua. 


@In finem, in °carminibus. Psalmus David. 


2 Cum invocarem exaudivit me Deus “iustitiae meae, 
in tribulatione @dilatasti mihi. 
éMiserere mei et exaudi orationem meam. 

3 Filii hominum, usquequo gravi corde ? 
ut quid diligitis /vanitatem et 9quaeritis mendacium ? 

4 Et scitote quoniam /mirificavit Dominus sanctum suum; 
Dominus exaudiet me, cum clamavero ad eum. 

5 i[rascimini, et nolite peccare ; [compungimini. 
jJquae dicitis in cordibus vestris “in cubilibus vestris 

6 Sacrificate ‘sacrificium iustitiae et ™sperate in Domino. 
Multi dicunt: Quis ostendit nobis bona? 

7 Signatum est super nos “lumen vultus tui, Domine; 

_ dedisti laetitiam in corde meo. 

8 OA fructu frumenti, vini et olei sui multiplicati sunt. 
9 In pace in idipsum ?dormiam et requiescam, 

10 quoniam tu, Domine, Ysingulariter in spe constituisti me. 


In finem, pro ea quae hereditatem consequitur. Psalmus David. 


2 Verba mea auribus percipe, Domine; 
intellige clamorem meum. 
3 Intende voci orationis meae, “rex meus et Deus meus. 
4 Quoniam ad te orabo, 
Domine, ?mane exaudies vocem meam. 
5 Mane adstabo tibi, et videbo: 
quoniam non Deus volens iniquitatem tu es; 
6 neque habitabit iuxta te malignus, 
‘neque permanebunt iniusti ante oculos tuos. 
7 @Qdisti omnes qui operantur iniquitatem, 
perdes omnes qui loquuntur mendacium: 
évirum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus. 
8 Ego autem in multitudine misericordiae tuae ‘introibo in 
domum tuam; 
adorabo ad %templum sanctum tuum in timore tuo. 
9h%Domine, deduc me in iustitia tua, 
propter inimicos meos dirige in conspectu tuo viam meam. 
16 Quoniam non est in ore eorum veritas; cor eor'um vanum 
11 ‘sepulcrum patens est guttur eorum; [est ; 
inguis suis dolose agebant: 
iudica illos, Deus: 
mdecidant a cogitationibus suis; 
secundum multitudinem impietatum eorum expelle eos, 
quoniam irritaverunt te, Domine. 
12 Et “laetentur omnes qui sperant in te: 
in aeternum exsultabunt, et habitabis in eis. 
Et °gloriabuntur in te omnes qui diligunt nomen tuum, 
13 quoniam Ptu benedices iusto. 
Domine, ut Yscuto bonae voluntatis tuae coronasti nos. 


In finem, in carminibus. Psalmus David, pro “octava. 
2 b-Domine, ne in furore tuo arguas me 








eel Jou re) 152 

fJr'2*3, 

g Ps 2, 6; 14, 23142, 3 etc, 

BPS:A, 0. Cf. Lv 26, 6; Jb 
18, 19%: F1013,.24, 

45634, 45, 20, 4s 

dick... 3 Rg 203. 12% 

ks 9, 7: 9 20; (10), 12; Nm 

LPs 57,7; Jb29,16. | [10,35. 

m Ps 36, 39; 61, 8; Jr3, 23 etc. 


Ad mt. in sb. s. (9); ss. SS. 
Omn. etc. (4), Corp. h. (8), 


5] * Caiech, R. re Op -12: 

z (all) Eph 4, 26. 

7s 76, "7. 

k cf. Ps 15, 7. — v. Ps 41, 9. 

i Ps"\s0: 27 Bt 33, "To: 

m Ps 36, 3; 61 9. 

n Ps 31, 16; 06;-8-705' 4.8. 20: 
118, nay — cf. Nm 2B oe 

ojl2 

ol * Catech. Das | kp age & 

pcf. Lv 26, 6. — v. Ps 3, 6. 

q@ (cf. Lv 28,78? 19; 26, 3-6: 
Dt 33, 28). 


Ad mt. in cm. Cf. (12-13) et 

m. et in off. ss. spin. Cor. 

(3). — ad ll. in fr. 2 (3, 9) 
et in off. Df. 

3] V. All. in. D. 1 b Pht. 

2-4] Int et Cm. in T. Adv. 

a Ps 83, 4. 

b Ps 56, 9; 58, 17; 62, 7; 76, 
5; 87, 14; 91, 3; 118, 148; 
2397, 6. — cf. Lv 6. 12; Nm 
28, 4; Sap_16, 28; Dn 6, To 

3-4] Of. ee. é p. Pnt. et fr. 


5] e losicse R Sv 19 58: 

Bs IycSt.74,: 42 2 +Jdti 5628; 
19. -—“cf. Ha tT, 33. 

aap 34, 98 Mt 7, 237. Ap: 23; 


p]*Catech. ®: TT 0, 7 31V 25, 8% 
e Ps 54, 24; 58, 5; 138, 19. 

3] Of. in fs. transl. Domus 1. 

All. in fs. s. Alexii. 

(BS. 13 cw Ecli 52 4x10. 

SPS 202183127, (2; 79,43 ISN 
2° Jn 2, 8, etc. 

h Ps 22,3; 26, 21. 

ir Es 8. or. —v. Ps 24, 4. 

j (all) Rm 3, 13. — Ps 13, 3. 
— cf. Jr 5, 16. 

BPS tad | 83, <A. 

m cf. 2 Rgvrss<3h5 4Y,, 34,-23. 

12] R. in fs. ss. nom, J. 

WPS 233: 32; Re’ 393; 17 


72, 73] Of. in fss. recast Mm. 
> Ps 1335 13; Ecli 10, 23. 
@ cf... Psi-34, 23.102, 4. 


Ad mt. hg 7 dol. BMV. (4), 
et in o f. (5,6). — ad 
cmpl. in fr. 2 (5). — in pro- 
ces. T. mort. et pest. 

a Ps 11, 1. — cf. r Par 15, 20. 

DES. 27.22" Ir 10, 24: 





— A4A7I"— 








LIBER PSALMORUM 
6,3 — 8,2 








pat * Catech. Ri dVi1623 5073 
Bro 3 R. in D. 2 . Epiph. 
c 4 3. \Ik, 2a 98 Zor 18s 4G. 
8. — v. Heb I2, 5-11. 

d Ps 29,33 40,5; 102,3 3146, 3; 
Jr 17, 14. — cf. Os 6, 1,2 etc. 


30, 
3, 4] Gr. in Ms. pro infir. et in 
fe pb. D. 3 Odg. 
fcf. Jo 12, 27. 
g Ps 12, 1-3; 89, 
4] poke in fr. hes D. Pass. 
29, 10; o7 EE-13§. p2T3; 

od S 38, 18, 

ian 17, 265 OF Sea tees 
17. — v. Gn 37, 35. 

7] Popa, Trid.Sess. XIV cp. 4. 
* Catech. R. Il 5, 23; IV 14, 22. 
i Ps 37, 9; 68, 4; Jr 45, 3 
Ram ¥2: 
LPS 80," 106-3 7,.2 B70 I) 103 

17, 7; LM 2, II; 5, 7. 
m Ps 118, 115; 138, 19; Mt 7, 

233°35, 43; Lc 13,:29: 

Ps 3, 5- f. 3 Re 8, 
OLS 54, 2.—C 39. 
70) . in fs. ster SONIC. 

p Ps 34, 4; 39, 1 
rH) Ce. EE Dor OdE 


Ad mt. in off. Df. (2). — ad 

av. Ps 10,2. [cmpl. in fr. 2. 

21 V: All. in D. 2 p. Punt. — 
Cm, in sb. QT. Qdg. 


h cf. Dn 8,6, 7. [19; Dn12,2. 
Eat II; 21, 26. — cf. Is 26. 

j $03.2 Is33, 10. —V. PS 3,7. 

0] R. in Ir. 3 mai. hebd. 

k Ps” 9, 9; 57, 12; 109, 6; Gn 
18, 25, As 3, 13. 

Ps 25) 25.34, 24342, r.— ‘cf. 

9, 10] v. vr. 8. Ps gv ax 27. 


Par 28, 9; 23, 10; vba 23, 


n Mis. v i remis. pec. 
pet. Nh 1, 
q Dt 32,41, aa fe gsisita\ 
"PS. 16; 33. 36, Xa; Is ig, es 
$Ps 17, 15; 375°3; Jb 6,. 4. 
tcf. Eph 6, 16. 
u Jb Jb 15, 355, ; 7 oy Ay. 59, 4 
s 8,73 Ri 4.0) 
a'r 6,\7% Pro M es Ec 10, 
cli Exp 29; Jr 18, 20, 22. 
— cf. Ps 9, 1 
x Ps 93, 26) 140; -10;''3 ce 
32%: Pro. §, 22,3° 28,' 10; Ecli 
27, 28; Dn 6, 24 
yz Rg 25, 39; Est 7, 10; 9, 
3 Ps 9,72, [[25; Ez17, 19. 


Ad mt. % Da. (2); in fss. ss. 
Cord. Bp SS. eh “ansSe 
nom. sc. (2) et Trans}. 
Dat 6, a), in cm. oI. et Cf. 


(2, 6) et Sctar., in fss. ss. Spin, ‘er (Os SS. rege * et SS.Omn. (6,7). — in bapt. adult. aPs 80, 1 


Ir 4, 26. — Cm. in fr. 2 p. 





vitat. — 5. Confidens se exauditum iri, precatur ut sibi tandem templum 
Dei pateat. — 6. Paenitent. |. Rogat ut morbo et peccatis liberetur : exau- 
ditus hostibus insultat. — 7. Falso accusatus, insontem se clamat, Deo- 





2 


neque in ira tua ecorripias me. 
3 Miserere mei, Domine, quoniam infirmus sum; 
dsana me, Domine, quoniam ¢conturbata sunt ossa mea, 
4et anima mea /turbata est valde; sed tu, Domine, 
5 Convertere, Domine, et eripe animam meam, [9usquequo? 
salvum me fac propter misericordiam tuam. 
6 Quoniam “non est in morte qui memor sit tui; 
in ‘inferno autem quis confitebitur tibi? 
7 ebseere) in gemitu meo, 
Klavabo per singulas noctes lectum meum, 
lacrimis meis stratum meum rigabo. 
8 'Turbatus est a furore oculus meus, 
inveteravi inter omnes inimicos meos. 
9mDiscedite a me omnes qui operamini iniquitatem, 
quoniam “exaudivit Dominus vocem fletus mei. 
10 oBxaudivit Dominus deprecationem meam; 
Dominus orationem meam suscepit. 
11?Erubescant et conturbentur vehementer omnes inimici mei; 
convertantur et erubescant valde velociter. 


Psalmus David, quem cantavit Domino pro verbis Chusi filii Iemini. 


2 Domine Deus meus, “in te speravi: 
bsalvum me fac ex omnibus persequentibus me et libera 
3¢ne quando rapiat %ut leo animam meam, [me; 
dum non est qui redimat neque qui salvum faciat. 
4 Domine Deus meus, ¢si feci istud, 
fsi est iniquitas in manibus meis, 
5 si Yreddidi retribuentibus mihi mala, 
decidam merito ab inimicis meis inanis; 
6 ’persequatur i inimicus animam meam et comprehendat 
et conculcet in terra vitam meam 
et gloriam meam tin pulverem deducat. 
7 Exsurge, Domine, in ira tua 
et Jexaltare in finibus inimicorum meorum 
et Camere, Domine Deus meus, in praecepto quod mandasti, 
8 et synagoga populorum circumdabit te: 
et propter hanc in altum regredere. 
9kDominus iudicat populos; 
liudica me, Domine, secundum iustitiam meam 
et secundum innocentiam meam super me. 
10 Consumetur nequitia peccatorum; et diriges iustum, 
Mscrutans “corda et renes Deus. 
11 Tustum adiutorium meum a Domino, 
. qui salvos facit rectos corde. 
12 Deus iudex %iustus, fortis et patiens, 
nunquid Pirascitur per singulos dies? 
13 Nisi conversi fueritis, Ygladium suum vibrabit, 
‘arcum suum tetendit et paravit illum. 
14 Ft in eo paravit vasa mortis; 
8sagittas suas ‘ardentibus effecit. 
15 Ecce parturiit iniustitiam, 
Uconcepit dolorem et peperit iniquitatem. 
16 VLacum aperuit et effodit eum 
et incidit in foveam quam fecit. 
17 ®Convertetur dolor eius in caput eius, 
et in Yverticem ipsius iniquitas eius descendet. 
18 z2Confitebor Domino secundum iustitiam eius, 
et psallam nomini Domini altissimi. 


In finem, pro “torcularibus. Psalmus David. fin yniversa terra! 


2Domine Dominus noster, quam admirabile est (nomen tuum, 
quoniam Celevata est magnificentia tua yay caelos. 


2] v. 
Ps 148, 13; Is 12, 4. — cf. Is 6, 2 c Ps rr2, 4. ae tis 6 6, 3. 





— 472 — 











<4 que pro iustitia facienda laudes pollicetur. — 8. Dei magnitudinem prae- 


dicat. — 9 (10). De contritis hostibus Deum laudat et ad laudandum in- 
vitat (2-13), atque ut ipse contra eos (14-21) et contra gentes vicinas 


LIBER PSALMORUM 
8, 3 — (10),4 








3 dEx ore infantium et lactentium perfecisti laudem 
propter inimicos tuos, ut destruas inimicum et ultorem. 
4 Quoniam videbo caelos tuos, “opera /digitorum tuorum, 
lunam et stellas 9quae tu fundasti. 
5 AQuid est homo, quod tmemor es eius? 
aut filius hominis, quoniam jvisitas eum? 
6 Minuisti eum paulo minus ab angelis, 
kgloria et honore coronasti eum 
7 et ‘constituisti eum super “opera manuum tuarum, 
8 "omnia subiecisti sub pedibus eius, 
oves et boves universas, insuper et pecora campi, [maris. 
9 volucres caeli et pisces maris qui perambulant semitas 
10°Domine Dominus noster, sage admirabile est nomen 
[tuum in universa terra! 


In finem, pro occultis filii. Psalmus David. 


2 Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo; 
@narrabo omnia mirabilia tua. 
3 bLaetabor et exsultabo in te, 
psallam nomini tuo, CAltissime, 
4In convertendo inimicum meum retrorsum 
infirmabuntur et peribunt a facie tua. 
5 Quoniam fecisti iudicium meum et causam meam, 
sedisti super thronum, aqui iudicas iustitiam. 
6 eIncrepasti gentes, et periit impius : 
fnomen eorum delesti in aeternum et in saeculum saeculi. 
7 Inimici defecerunt frameae in finem, 
et civitates eorum destruxisti: periit memoria eorum cum 
8 et 9Dominus in aeternum permanet: [sonitu ; 
paravit in iudicio thronum suum; 
9 et ipse “iudicabit orbem terrae in aequitate, 
iudicabit populos in iustitia. 
10 Et factus est Dominus refugium pauperi, 
adiutor in ‘opportunitatibus, in tribulatione. 
11 Et Jsperent in te qui noverunt nomen tuum, 
quoniam non dereliquisti quaerentes ‘te. Domine. 
12 Psallite Domino *qui habitat in Sion, 
adnuntiate inter gentes studia eius; 
13 quoniam /requirens sanguinem eorum recordatus est, 
non est oblitus clamorem pauperum. 
14 Miserere mei, Domine: vide humilitatem meam de inimi- 
15 qui exaltas me de ™portis mortis, [cis meis, 
ut “adnuntiem omnes laudationes tuas in portis °filiae Sion: 
16 Pexsultabo in salutari tuo. 
@Infixae sunt gentes in interitu quem fecerunt ; 
in laqueo isto, quem absconderunt, comprehensus est pes 
17 Cognoscetur Dominus iudicia faciens; [eorum, 
in operibus manuum suarum comprehensus est peccator. 
18 sConvertantur peccatores in infernum, 
omnes gentes quae ‘obliviscuntur Deum. 
19 Quoniam non in finem oblivio erit pauperis, 
Upatientia pauperum non peribit in finem. 
20 vExsurge, Domine; non confortetur homo; 
iudicentur gentes in conspectu tuo. 
21 Constitue, Domine, legislatorem super eos, 
“ut sciant gentes quoniam homines sunt. 


(| ()) 1 ¥Ut quid, Domine, recessisti longe, 
despicis in *opportunitatibus, in tribulatione? 
2 Dum superbit impius, incenditur pauper: 
@omprehenduntur in consiliis quibus cogitant. 
3 Quoniam blaudatur peccator in desideriis animae suae. 
et iniquus benedicitur. 
4 Exacerbavit Dominum peccator; 





3] Int. in fs. ss. Innoc. 
otal) Mt 21, 16.,— cf. Sap ro, 
MCU 8%,./255.1 Cor x, 27. 
ore 18, 2, 
f Ex 8, 19; 31, 18; {ge II, 20. 
— cf. Ps IOI, 2 
4. Gs I, 16. 
(all) ae 2, 6-8. — cf. Ps 
pe 3 3 Jb 8, 17; 25, 6. 
icf. Gn 8 [Jdt 4,17,, etc. 
i Ps 64, to: 79, 15; Gn 50, 23; 
4] Int. (Ps ites 2) in fs. 
Alois. G., Of. in vg. s. Jo. B. 
k Ps 20, At 50, 6. 
1 Gn 1, 26, 28; Sap 9, 2. 
mv. Ps 76, 12. 
nt sal) 1 Cor 15, 27. — igh Mt 
7. 26, ‘Os: Eph: 7, 
she 2. 


Ad mt. in Dd. (5,20, [ro], 1; 'F2): 
2,3] Cm. in D. 1 I p. etc. 
a Ps 25, 7; 74, 2 its au "95,3; 
104, 5; 144, §. 
b Ps 30, 8 344, 16. 
3) els..57;:75'. Ps. 58; te 
ra 7, 18. — v. Ps 82, 
4] v. vr, 20. 


f Ps 33, 17; Bie 14; 29, 20: 
32, 26. — cf. Pro 10, 7; Ecli 
IO, 203 41, 14. 


g Ps ror, 13, 27; 144, 13; Lm 
5, 19. 


rie 95, 10, 13; 97, 9; Is 42, 
; Ac 17,31.— v. Ps 57, na 

1 Pe" (10), . 36, 39; Jr 14, 8 

ro] v. vr. 

10, 11) Gr? in D. Shtg. 

j Ps 90, 14. 

11] R. in fs. ss. nom. J. [etr. 

11, 73] vee an fr. 3. D; Pass: 

k Ps "73, 2; 75, 3. — v. Ps 67. 
P75. 1995 73,) 14. 

1 Gn 4, 10; 9, 5. — cf. Ps (10), 
4, 13. — v. 3 Rg 21, 17-19. 


mPs°106, .16, 88-7 -1s-738, | Los 
Mt 16, 18. — v. Jb 38, 1 

# Ps 2%) 2335 39,080. 

0.4 Rg''19,' 20; Is: 377 82: 

P Ps 19, 6; 20, 2; 34, 9; 1 Rg 


qv. Ps 7, 16. [v. Jb 18, 8. 
rPs 34, 7, 8; Ecli 17, 29. — 


sIs 14, 15-17. — cf. Gn 3, 19. 
t Ps 49, 223: Jb 8, 13; Ig 51, 13. 


u Pro 23, 18; 24, 14. — cf. Pro 
Io, 28. 

19,20] ¥. vr. 10, IT. 

20] Gr. " D. 3 QOdg. 

v Ps 81, 8. — v. Ps 3, 

xcf. Ps 58, 14. — cf. P's, i. 

@Raerats a. 82, 20;..34, 225,137, 
22; 43, 24; 7O, 12. — cf. Jb 


4 cls Psi7,  ¥5, 026; 
b Pro 28, 4. 





<1 ag 








LIBER PSALMORUM 


((10), 1-11) exsurgat et pauperes ulciscatur obsecrat (12-16). — 10. Se 
suosque, qui Deo fidunt, securos; impios vero perituros adfirmat. — 
11. Periculo grassante, auxilium et solacium, quod implorat, obtinet. 








Cvr. 13. — v. Ps 9, 13. 

@Ps323,. 2; Di 135 04 

€Ps 12,45. 

7:Ps.13,°5:3 4. 5: 162° , 8 
etc. — cf. Ap 18, 7. 

g (all) Rm 3, 14. — Ps 13, 3. 

h Ps 139, 4; Jb 20, 12. — cf. 
Ca ay 25. 

ga my 12; 63, 5. — cf. Hab 


ja Pro 9, 11-13. — v. Ps 36, 


£232, 
k Ps 16, 12.— cf. Jb 38, 39,40. 
1 Ps 7, 3; 58, 4; Mic 7, 2 


mect..Wech 1250123 

VE. $3. PS°72, 135; 93973: JP 
22, 12st ace HCl 23,-25,: 20:18 
29, 15; Ez 8, 12; 9, 9. — cf. 
vr. Ty Ps 57, II; Sph 1, 12. 

12] V. All. in fs. s. Pt. Clav. 

ov. Ps Ba 


~ Mic 5, 9 
q Ps 9, 13, 19. 
VI. 4. 


14] v. vr. 12; Ps 0, 5. —Gr. in 

S . 4 Qdg. 

s Ps 67, 6 - T45, 9: Os 14, 4. — 

Koad, 257 4rd, te, 

tv. Ps 36, 17 

ucf. Ps 36, 46; 

v Ps 98, 1; Ex 
10; Dn / ele a 
c; TPR AD TY. BS, 
144, 13; 145, 10. 

x 


, 20. 

17] Of. in fs. s. Jos. Calas. 
yci. i Par 29, 18. 

z Ps 81, 3. — cf. Is 1, 17. 
a Ps g, 20. 


Is 41, 

rs: 18; i: 10, 
6, 26; 1 Tm 

— cf. Ps 


Ad mt. in Dd. (8), in S55, Fas rcg 
et ss. Rdmpt. (5),7 dol. BMV. 
et: ss. spin. Cor. etc. (2); in in 
cm. M. et fss. Ang. (8 
in ritu exorcism. 

a Ps:7,2;12, 63:24, 2.; 55, 24; etc. 

b cf. 1 Rg 23504; 207 1941 23° 26; 
19,20; 1Mc2,28; Mt24, 16. 

cPs 7, 13; 36, 14. — cf. Jr9, 

d Ps 63, 5. 3: 

e Ps 17, 7: Is. 38,-495:66,2%5 2% 
Hab 2, 20; Mic 1, 2. 

f Ps 2,4; 102,19; 113, 3 (bis); 
Is 66, a Mt 5,34; 23,22 etc, 

g Ps 32, 13, th Pro IS» 3; 32, 


hTb El; e os cf P: Pro 14, 343 
Rm 6, 23 


i Ps 139,11; Gn 19, 24; Ez 38, 
j Ps 74, 9. [22 
ks 325. 83, 36, 28°. 48, 38° 98, 


4; 145, 9; Is 61, 


Ad “or in fr. 3 (8). 

aPs°6, f; 

1; Mic 7, 2. — ef. 
Ps £3,:0=3e 

c Ps 40, 7; 143, 8; Pro 23, 7 

ad eli 29,49: 

é Pore. s £%9 428% {765 

f Dn 7, 8; Ap ts tet: Ps 
16, 10; 73) 

eck; Sap vis Beli iS, 3 





secundum multitudinem irae suae “non quaeret: 
5 ¢non est Deus in conspectu eius, 
inquinatae sunt viae illius in omni tempore, 
‘auferuntur iudicia tua a facie eius, 
omnium inimicorum suorum dominabitur. 
6 Dixit enim in corde suo: /Non movebor a generatione in 
generationem, sine malo. 
7 9Cuius maledictione os plenum est et amaritudine et 
Asub lingua eius labor et dolor. [dolo: 
8 Sedet ‘in insidiis cum divitibus, 
in occultis ut interficiat innocentem, 
9 JOculi eius in pauperem respiciunt, 
Insidiatur in abscondito, “quasi leo in spelunca sua: 
insidiatur ut rapiat pauperem; 
rapere pauperem dum attrahit eum. 
10 In laqueo suo humiliabit eum, 
™inclinabit se et cadet, cum dominatus fuerit pauperum. 
11 Dixit enim in corde suo: "Oblitus est Deus, 
avertit faciem suam, ne videat in finem. 
12 OFxsurge, Domine Deus, ?exaltetur manus tua, 
Yne obliviscaris pauperum. 
13 Propter quid irritavit impius Deum? 
dixit enim in corde suo: "Non requiret. 
14 Vides, quoniam tu laborem et dolorem consideras, 
ut tradas eos in manus tuas. 
Tibi derclictus est pauper; Sorphano tu eris adiutor. 
15 tContere bracchium peccatoris et maligni: 
Uquaeretur peccatum illius et non invenietur. 
16 VDominus regnabit in aeternum et in saeculum saeculi; 
®peribitis, gentes, de terra illius. 
17 Desiderium pauperum exaudivit Dominus, 
Ypraeparationem cordis eorum audivit auris tua: 
18 2judicare pupillo et humili, 
ut non “apponat ultra magnificare se homo super terram. 


| In finem. Psalmus David. 


2 4In Domino confido: quomodo dicitis animae meae: 
bTransmigra in montem sicut passer ? 
3 Quoniam ecce peccatores cintenderunt arcum; 
paraverunt sagittas suas in pharetra, 
ut 4sagittent in obscuro rectos corde. 
4 Quoniam quae perfecisti destruxerunt; 
iustus autem quid fecit? 
5 eDominus in templo sancto suo, 
Dominus, fin caelo sedes eius. 
Oculi eius in pauperem respiciunt, 
palpebrae eius Yinterrogant filios hominum. 
6 Dominus interrogat iustum et impium; 
Aqui autem diligit iniquitatem odit animam suam. 
7 Pluet super peccatores laqueos; 
tignis et sulphur et spiritus procellarum /pars calicis 
8 Quoniam iustus Dominus et “iustitias dilexit; [eorum. 
aequitatem vidit vultus eius. 


| In finem, %pro octava. Psalmus David. 


2Salvum me fac, Domine; quoniam defecit sanctus, 
quoniam diminutae sunt veritates a filiis hominum. 
3 cVana locuti sunt unusquisque ad proximum suum; 
@abia dolosa in corde, et corde locuti sunt. [gniloquam, 
4 eDisperdat Dominus universa labia dolosa et linguam fma- 
5 qui dixerunt: Linguam nostram magnificabimus, 
labia nostra a nobis sunt: %quis noster dominus est? 





— 474 — 








— 12. A morte imminenti ereptus laetus gratias agit. — 13. Questus 
quod impii ubique grassentur, a Deo, quem se vidisse putat in medio 
populi, expetit salutem. — 14. Contubernales Dei quales esse oporteat 


LIBER PSALMORUM 
14}6 =! 4473 








6 hPropter miseriam inopum et gemitum pauperum, 
‘nunc exsurgam, dicit Dominus: 
__ ponam in salutari, fiducialiter agam in eo. 
7 JEloquia Domini eloquia casta; 
argentum igne examinatum, probatum terrae, purgatum 
8 Tu, Domine servabis nos [septuplum. 
et custodies nos a generatione hac in aeternum. 
9In circuitu impii ambulant 
secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum. 


] In finem. Psalmus David. 
@Usquequo, Domine, Yoblivisceris me in finem? 

usquequo “avertis faciem tuam a me? 

2 Quandiu “ponam consilia in anima mea, 
dolorem in corde meo per diem? 
3 Usquequo exaltabitur inimicus meus super me? 

4 €Respice et exaudi me, Domine Deus meus: 
fillumina oculos meos, ne unquam Yobdormiam in morte; 

5 ’ne quando dicat inimicus meus: Praevalui adversus eum. 
Qui tribulant me exsultabunt, ‘si motus fuero; 

6 ego autem in misericordia tua speravi: 
exsultabit cor meum in salutari tuo. 

Cantabo Domino qui bona /tribuit mihi 
et psallam nomini Domini altissimi. 


| In finem. Psalmus David. 


Dixit “insipiens in corde suo: “Non est Deus. 
¢Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in studiis suis: 
; don est qui faciat bonum, non est usque ad unum. 
2 eDominus de caelo prospexit super filios hominum, 
ut videat si est intelligens aut frequirens Deum. 
3 Omnes declinaverunt, simul Yinutiles facti sunt: 
Anon est qui faciat bonum, non est usque ad unum. 
4Sepulcrum patens est guttur eorum, 
linguis suis dolose agebant, 
jvenenum aspidum sub labiis eorum, 
Iquorum os maledictione et amaritudine plenum est; 
™mvyeloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. 
Contritio et infelicitas in viis eorum, 
et viam pacis non cognoverunt: 
"on est timor Dei ante oculos eorum. 
4 oNonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem, 
qui ?devorant plebem meam sicut escam panis? 
5 Dominum non invocaverunt, 
illic trepidaverunt timore, @ubi non erat timor. 
6 Quoniam Dominus “in generatione iusta est, 
consilium inopis confudistis, 
Squoniam Dominus spes eius est. 
7 Quis dabit ex Sion salutare Israél ? 
Cum ‘faverterit Dominus captivitatem plebis suae, 
exsultabit Iacob, et laetabitur Israél. 


] Psalmus David. 


Domine, quis habitabit in ¢tabernaculo tuo, 
aut guis requiescet in monte sancto tuo? 
2 cQui ingreditur sine macula et %operatur iustitiam, 
3 qui loquitur veritatem in corde suo, 
qui non fegit dolum in lingua sua 
nec fecit proximo suo malum 
et Yopprobrium non accepit adversus proximos suos. 





Acf. Ps (10), 12. 
#Is 33, 10. 


71 * cf. Catech. R. II 8, 33. 

J Ps 17, 31; 18, 8, 9; 118, 140; 
Pro 30, 5. 

8] Cm. in fr. 6 p. D. 2 Qdg. 


Ad mt. in fss. Orat. DNIC., ss. 
col. Flag., 7 dol. BMV. (5,6). 
— ad cmpl. in fr. 3.— in ritu 
exorcism, [— Ap 6, ro. 

aPs 78, 5; 88, 47; Hab 1, 2. 

b Ps (10), 12; 41, 10; 73, 19, 
23%:..bm Ԥ,::20. 

¢ Ps 43, 24; 87, 15; Hab 1, 2. 

2] * Catech. R. Il 5, 24. 

d cf. Ps 76, 7. , 

3-6] R. in D. Pas. 

€ Ps-5, 2; 128) 257. 

f Ps 18, 9; 1 Es 9, 8; Pro 29, 
13% Ecli 34,:20;,cBar.iz, 142): 
Eph 1,18.— cf. 1 Rg 14,27. 

gv. Ps 75,6. [bene mor. etc. 

4, 5] Int. Mss.v. ad postul. gr. 
Ps 24, 3; Dt 32); 27. 


6] Int. in D. 1 p. Pnt. 
6c] Cm. in D. 2 p. Pnt. 
J Ps 9,°153:118,:27. 


Ad mt. in fr. 2 (2). 

1-7] Ps 52, 1-6. 

a Jb 2, 10; Sap 13, 1. — cf. Jr 

6 Ps (10), 5. [45 22. 

CGH 6,5). Dr. 125 S21! 

dv.vr.3.  [50.—cf. Ps 32,13. 

éewseror,.205 Is 63). 55; Lme3, 

fio) Par’ 1a> 2% t0,\3. 

g Jb 15, 16. aA 

; * Catech. R. Ill 6,15; IV 14, 
(all) Rm 3, 10-12. — Gn 6, 


3] Rm 3, 13-18. [12; Ec 7, 21 

tv. Ps 5, 11. 

jv. Ps 139, 4. 

ty.-Ps (ro), 7. 

mv. Pro 1, 16; Is 59, 7, 8. 

WN; PS 35:2. 

ocf. Is 1, 3. — v. vr. 1. ‘ 

pNm 14, 9; Pro 30, 14; Mic 
3, 3. — cf. Ps 26, 2. — v. 
Ps 43. ES 78x 63.7003 29} 
25; 


6: 9757. 

51 * Catech. R. III 3, 28. 

qPs 52, 6 sv "ZO -¥%.; 
36: Pro: 28,13. Sap: -lgy 250: 


—ri Gk. 


70, 5. 
7) Cm. in fr. 2 p. D. 3 Qdg. 
ERS, 84562 ( ol2 S058 eA; 110.30), 
"fs, 239,25; OS 6,11; Jl 3,T. 


Ad mt. in 2 fr. et in sb. s. (1), 
in fss. ss. Ang., SS. Omn. et 
ss. spin. Cor. (2,1) in cm. 
Mm. et Cf. (2). 

E-5] Ps 23, 3-5; Is 33, 14-16. 

1,2] Cm. in fr. 3 p. D. 3 Qdg. 

1-4] * Catech. R. III 9,20; 3,12. 


bvV2Ps 2, °6. 
c Pro 28, 18. — cf. ease 27. 


Jo 1, 47; Col 3, 9 
f Lv 19, 16. — cf. Ps 33, 13-15. 
g Ex 23, 1. — cf. Pro 30, to. 








eae — 








LIBER PSALMORUM 
14, 4 —— 16, I4 


dicit. — 15. Justus petit ut piorum studiosus et pravorum osor evadat, 
deque gratias agit, quod sit a morte excitandus et perpetua felicitate 
donandus. — 16. Obsecrat ne ab hostibus opprimatur et vindictam in eos 








hk cf. Est 3, 2. — v. Ps 100, 3. 

cae $2, \25t LY: 25. 20" Ot aa. 

- Ez ¥8, 8:22; 12; Lc6,'3§- 

jEx 23, 8; Dt 16, 19. — cf. 
Pro 7,\ 23’. 

k Pro 10, 25, — v. Ps (10), 6 


Ad mt. in sb. s. (9); in fs. Corp. 
Ch. (4), in cm. Mm (3), ad 
cmpl. in fr. 2 et in ritu (PR) 
de clerico (5). 

1] Catech. i Ax IS. 

a Ex 15, 2; Is 25, 1; 2 Mc 14, 
of. ei Ca es 49, 7-13; 72, 

bce. Ex barat De #7, 62 OF Ptla, ©. 

c (Ex 23, 13. —) cf. Eph 5,3 

4] Catech. R. IV 6, 12. 

d Ps 72,26; 118,57; 141,6; Nm 
18,20; Jr 10, 16; Lm. 3 24.— 

e Ps22,5;Apr14,10. [cf. Dt32,9. 

fi vr. vr. 8 et as 
S 17, 5, 14; Mic 2, 5. 

get. (Le'ro, 42; .Col2,' 123 


j Ps-7, 10. qe fs. s. Bontf. M. 
7,81 vs ee 2p. D: 2 QOdg etc. 
8,6] R. in fs. ss. Rdmpt. etc. 
l (ail) Ac 2, 25-28. 

m Ps 108, 313; 109, 5; 120, 5; 

nv. Ps to), {r4t, 5. 

0, 10] Ant. in fs. ss. Sind. 

0. P8132 ,.6° 39) 12, 13 etc. — 
cf. 1 T 5, 

p (all) Ac 2, ai; par, ,13; Jb 
33, 24, 25. — cf. Ecli 25, 4; 
Os 3, 145.1. Pt7s, £80) @.4. 

g (all) oh 13; 35: 7, Ps: 86, 

28: 16; 102, 
a £ Catech. R. I's, 
11] R. in D. 2 p. Bpiph.s Cm. 


in fr.4 b. D. 
rcf. Bar 3, 13, 2° 
s Mt 7, 14. [Ps 62, 6. 


t Ps 20, 7; 35, 9; 64,, 5. —V. 
Ad mt. in 2 fr. (6) et in fss. 
Orat. et ss. col. Flag. (9, 12) 
et s. Laur. M. (3). 
a Ps 61, 23, 41,7. OF, Jr 4, 
b cf. Sap I, 6-8. [16. 
CiPS8:25: FP 48,09. 
d Ps 138, 1; Jr 12, 3. — v. Jb 
2] v. ur. 8. [23, 10. 
ecf. Gn 46, 2; 1 Rg m5, 16; Jb 
~ 12-16; 33, 14, 15; Is 29, 
: Dn 2, 19; Ac 16, 9 etc 
3] "int. etc. in fs. s. Laur. M. 
Ps 65, 10-12; Sap 3, 6: Zc 13, 
o.—cf. M1 3,2, 3. [118, 133. 
g Jb 32, 12. — cf. Ps 43, 19; 
5] Of. in Ms, pro ge ie etc. 
6] Int. in fr. 3 p 3 QOdg. 
Cm. in D. 22 p. 


kh Ps 30, 3; 87, 3. 

7] V. ad mt. in fr. 2. 

4: Psrgo; .22% 

8] v. vr. 6. — Gr. owe 5’. D. 
1 Qdr. etc. — V. ad cmpl. 

7 Ps 138, 21. [v. Ps 62, 8. 

k Dt 23, Ae) Pro: 7;:23:Zc ‘2, 8. 


1 Ps 35, 8; 56,2; 60,5; 62, 7; 
90, 4; bi 325.51, 0002 phe. 
— cf. Mt aon, 37 etc. 

m cf. 1 Rg 23, 26 

n Ps118, 70; Is6, 10; Mt13,15; 
Ac 28, 27. — cf. Dt 32, 15. 

o Ps (10), 9. — cf. Ez 32, 2. 

pcf. Ps (10), 8,9. 

gitet; Is x6,-'s). 

rv. vi. 8. 





I 


I 


9 OPropter hoc laetatum est cor meum, 


4 Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus; 
timentes autem Dominum glorificat. 
Qui jurat proximo suo et non decipit, 
5 qui ‘pecuniam suam non dedit ad usuram, 
et Jmunera super innocentem non accepit: 
qui facit haec non *movebitur in aeternum. 


Tituli inscriptio ipsi David. 


Conserva me, Domine, quoniam speravi in te. 
2 Dixi Domino: *Deus meus es tu, 
quoniam bonorum meorum non eges. 
3 OSanctis, qui sunt in terra eius, 
mirificavit omnes voluntates meas in eis. 
4 Multiplicatae sunt infirmitates eorum, 
postea acceleraverunt. 
Non congregabo conventicula eorum de sanguinibus; 
nec memor ero nominum eorum per labia mea. 
5 Dominus “pars hereditatis meae et ¢calicis ries 
tu es qui restitues hereditatem meam 
6 /Funes ceciderunt mihi in 9praeclaris; 
etenim hereditas mea praeclara est mihi. 
7 Benedicam Dominum, "qui tribuit mihi intellectum; 
insuper et ‘usque ad noctem increpuerunt me jrenes mei. 
8 /Providebam Dominum in conspectu meo semper, 
quoniam a ™dextris est mihi, "ne commovear. 
[in spe. 
et exsultavit lingua mea, insuper et caro mea requiescet 
10 Quoniam ?non derelinques animam meam in inferno 
nec dabis sanctum tuum videre corruptionem. 
11 rNotas mihi fecisti *vias vitae, 
tadimplebis me laetitia cum vultu tuo, 
delectationes in dextera tua usque in finem. 


Oratio David. 


Exaudi, Domine, iustitiam meam; 
dintende deprecationem meam, 
auribus percipe orationem meam °non in labiis dolosis. 
2 ¢De vultu tuo iudicium meum prodeat, 
oculi tui videant aequitates. 
3 @Probasti cor meum et @visitasti nocte; 
figne me examinasti, et non est inventa in me iniquitas. 
4 Ut non loquatur os meum opera hominum, 
propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras. 
5 9Perfice gressus meos in semitis tuis, 
ut non moveantur vestigia mea. 
6 Ego clamavi, quoniam exaudisti me, Deus; 
hinclina aurem tuam mihi et exaudi verba mea; [te. 
7 imirifica misericordias tuas, qui salvos facis sperantes in 
8A Jjresistentibus dexterae tuae *custodi me ut pupillam oculi: 
lsub umbra alarum tuarum protege me 
9a facie impiorum qui me adflixerunt. 
Inimici mei animam meam ™circumdederunt, 
10 nadipem suum concluserunt, 
os eorum locutum est superbiam; 
11 proicientes me nunc circumdederunt me, 
oculos suos statuerunt declinare in terram. 
12 Susceperunt me 9sicut leo paratus ad praedam, 
_ et sicut catulus leonis habitans in abditis. © 
13 Exsurge, Domine; praeveni eum et supplanta eum, 
eripe animam meam @ab impio, 
frameam tuam 14 ab ‘inimicis manus tuae; 
Domine, a paucis de terra divide eos in vita eorum; 








{ 





De ftacitat —1%. Invocato Deo, terrores describit (2-7), quibus, ipso mirum 
_ in modum auxiliante exsolutus est (8-16); ideo gratias agit (17-20), Deum- 
| que laudibus effert, qui iuxta uniuscuiusque meritum retribuens (21-30), 


LIBER PSALMORUM 
16, 15 — 17, 26 





ape Nee tt ne ee ee ee 





de absconditis tuis adimpletus est venter eorum, 
saturati sunt filiis et dimiserunt reliquias suas parvulis 

15 Ego autem in iustitia ‘apparebo conspectui tuo, [suis. 
Usatiabor cum apparuerit gloria tua. 


] In finem. Puero Domini David, qui locutus est Domino verba 
cantici huius, in die qua eripuit eum Dominus de manu omnium 


 inimicorum eius et de manu Saul, et dixit: 


2 Diligam te, Domine, fortitudo mea. [liberator meus. 
3¢Dominus firmamentum meum et refugium meum et 
Deus meus adiutor meus, et “sperabo in eum; 
eprotector meus et %cornu salutis meae et susceptor meus. 
4 Laudans invocabo Dominum, et ab inimicis mei salvus 
5 eCircumdederunt me dolores mortis, [ero. 
et torrentes iniquitatis conturbaverunt me, 
6 fdolores inferni circumdederunt me, 
praeoccupaverunt me laquei mortis. 
7 9In tribulatione mea invocavi Dominum 
et ad Deum meum clamavi; 
et exaudivit de ’templo sancto tuo vocem meam, 
et clamor meus in conspectu eius introivit in aures eius. 
8 iCommota est et contremuit terra, 
fundamenta montium conturbata sunt 
et commota sunt, quoniam iratus est eis. 
9 jAscendit fumus in ira eius, 
et ignis a facie eius exarsit, carbones succensi sunt ab eo. 
10 kInclinavit caelos et descendit, et ™caligo sub pedibus eius. 
11 Et “ascendit super cherubim et volavit; 
°volavit super pennas ventorum. 
12 Et Pposuit tenebras latibulum suum, 
in circuitu eius Ytabernaculum eius, 
tenebrosa aqua in nubibus aéris. 
13 Prae fulgore in conspectu eius nubes transierunt, 
"grando et carbones ignis. 
14 Et Sintonuit de caelo Dominus, 
et Altissimus ‘dedit vocem suam, grando et carbones 
15 et misit “sagittas suas et dissipavit eos, [ignis ; 
fulgura multiplicavit et conturbavit eos. 
16 Et Yapparuerunt fontes aquarum, 
et revelata sunt “fundamenta orbis terrarum 
ab “increpatione tua, Domine, 
ab inspiratione spiritus irae tuae. 
17 Misit de summo et accepit me 
et Yadsumpsit me de aquis multis. 
18 Eripuit me de inimicis meis fortissimis 
et ab his qui oderunt me, 
quoniam confortati sunt super me. 
19 Praevenerunt me in die adflictionis meae, 
et factus est Dominus protector meus 
20 et eduxit me in 4latitudinem, 
salvum me fecit, quoniam voluit me. 
21 Et ¢retribuet mihi Dominus secundum iustitiam meam, 
et secundum °puritatem manuum mearum retribuet mihi; 
22 quia °custodivi vias Domini 
nec impie gessi a Deo meo ; 
23 quoniam ¢omnia iudicia eius in conspectu meo. 
et iustitias eius non reppuli a me. 
24 Et ero “immaculatus cum en 
et observabo me ab iniquitate mea. 
25 Et retribuet mihi Dominus secundum iustitiam meam 
et secundum puritatem manuum mearum 
in conspectu oculorum eius. [eris 
26 fCum sancto sanctus eris et cum viro innocente innocens 





Bs 62, 33 Da 12) 2. 
“uPs 15, 11. — cf. Is 26, 19; 


Ad mt. in fr. 2 (2,21, 47). 


2-51] 2 Rg 22, 2-51. 

2,3] R. etc. in D. 2 p. Epiph. 

a’Ps 45,1; 70, 3. [ete. 

b (all) Heb 0 13. 

c vr. 30; Gn 15 [Ph 4, 13. 

dt Rg 2, 1; tes: 69) oe f. 

41 -¥. Ps 17g, 12;°73 Ch 

e Ps 54, 5; 87, 18; 114,3; 117, 
II, 12. — cf. Ps TI, 13,17. 

5] Ant. in fs. ss. col. Flag. 

5-S] Int. in Sptg. 

ies Pro 13, 14; 14, 27; 2 Tm 

26..— v. Gn 37, 35. 
Ps 8, 2950808; (A 100) Be; 
5 eres Pa EIA se 

a; 3] Tné in cL maj. 

hv. Ps 10 

8] Int. (Ps >, 15) in fs. Me E. 

4. Ps 28, 83:76, 193 113, 7. —— 
cf. Ps 103, 32; Jd 5, 4; Jr 
10, 10. 

jis 30, 27. — cf. Ez 38, 18. 


k Ps 14 

1 Ex hae Pe Is 64, 1. — v. Gn 
£Ty 7% 

mv, Ex: 19). 93:20; 21, 

nm Ps 67, 34; 98, 1; Is 19, 1; 


o Ps 103, 3. [Ez 1, 4. 
pcf. Is 50, 3. 

q Jb 36, 29. — cf. Ps 96, 2. 
rcf. Ps 148, 7. 


s Ps 103, 7; 1 Rg 7, 10; Ecli 
46, 20. — cf. Ps 76, 18. 
al Of. in fre: 2 2. Pack ec 

tIs 30, 30. — v. Ps 

02347-94596, 183 ory 6: 

32, 42; Sap 5, 22; 6h, 
Tig, ZC Opel 

Y-Cl. (EX 345; 21 55 185 28s 

w cf; Ps:23, 2; 135, 6. 

16] v. vr. I4. 

* Ps 103, 7; Is 50, 2; Nh 1, 4. 
— cf. Ps 105, 9; Ex 15. 8; 
Mt 8, 26. [68, 3. 

cf, Ex 2, 10. +i V,teS 62,2; 

17] Gr. in fs. s. Fel. a Cant. 

18,10] v. 062 337° Rm: 5, F2. 


19] Ant. in fs. ss. col. Flag. 
19,20] Int. in D. 2 p. Pnt. 


zvr. 37; Ps 4, 2; 30, 9: 117, 
Jb 


5; Pro 4, 12. — Vv. 36, 
Phyl 
a Ps\¥;-93. 1 Rg. 24, 20:.26, 13; 
b Jb 22, 30. [3 Rg 7, 32. 


2rb] v. vr. 17. 

c cf. 3 Rg 14, 63> Pro 8; 32. 

d Ps 118, 30, 102. — "cf. Dt 
17, 19. 

ePs 14, 2. — cf. Gn 17, 1 


fcf. Mic 2, 7; Mt 5, 7. 





— Ane 





£ 





LIBER PSALMORUM 
17, 27 — 18, 6 


servo suo favebit (31-43), eius vero hostes debellans salutem parabit 
(44-51). — 18. Deum cum creatione rerum tum revelatione sese mani- 
Sestantem extollit ab eoque veniam suorum delictorum petit. — 19. Re- 











Ecli 39, 29; he Be! > Se Rin 
hv. Jb 22, 29. [x, 28. 
28] Of. in Ms. contra oa et 


belli. 
201 V . in Dd ad m 
33 Rg 11, 36; 15, _ 4 Rg 8, 
19. — cf g 2I, 17. —V. 
Jb 18, 36: 
k cf. Is Pf 16; Eph 6, 16. 
1Dt 32, 4; Dn 4, 34; Mt 5, 


ncf. Ps 85, 8. 
93)0% in fs. s. Jo. D. — V. in 


or Rg 2, a4 Is 45, 5. — cf. 
Eph 6, 

p2 Rg 2, 18; Hab 3 gs ae 

q Dt S4, | i a Is 58, 18 Cehig. 

35 

35, 36] * Cateck. R:.1Y,.2 §;-19. 

r Ps Pansy 

36] R. et v in Jos. —V. 
All. in fs. s. z ‘ben. 

s Ps 70, 20-21; 118, 71. 


tcf. Ps 4, 2; Gn 26, 22. —v. 
vr.°20) ; 


38, 39] Tr. in fs. s. Jo. Dam. 
uct. Ly 26, 7; 


v vr. 49; Lm 3, 62. 
2 EBX 623, 27, 


x Pro 1, 28. — v. Jb 27, 9 


9 Pst, 4. — cf. 4,Rg 33, 7 
zIs 10, 6; Mic 7, 10; Zc 10, 5. 


a2 Rg 3, 13; 19,'9; 20, 1. — 


b cf. Ps 2,8.— v. 2 Rg 8,1-14. 
cIs 55, 5. — cf. Ps ai y+a8. 


d Ps 65, 3; 80, 16. — cf. Dt 
33, 29. 


48, 49) Int. in fr. 4 p. D. Pass. 
— v. Ps 142, 9, 10. 

e Ps 46, 4; 143, 2. — cf. Is 4s, 

f Ps 58, 2. [r. 

g (all) Rm 15, 9. 


50] eee in fr. 2. — v. 
h Ps 65, 2, Lor. 38, 39. 
eg 543 ro. 


feck. Ps 38, 36; 2 Rei'7,.12, 

ete lo 
Ad mt. in Dd. (4), Nativ. (6) 
et Asc. Dini (7), in cm. Ap. 
a et nee wh et "fss. ss. Cord. 
e ss. Ang. — ad prm., in 


a ea 88, 8; 96, 6. — cf. 
Sap 13, 4, 6: Mm I, 19, 20. 

2] Int. in D. 4 Adv. 

6 (all) Rm 1o, 18. 


i 43, 
6] Ans in - Imm. Conc. 





27 et cum electo electus eris et cum perverso perverteris. 
28 kQuoniam tu populum humilem salvum facies, 
et ‘oculos superborum humiliabis; 
29 quoniam tu illuminas /lucernam meam, Domine; 
Deus meus, illumina tenebras meas; 
30 quoniam “in te eripiar a tentatione 
et in Deo meo transgrediar murum. 
31 Deus meus, ‘impolluta via eius, 
meloquia Domini igne examinata : 
protector est omnium sperantium in se. 
32 Quoniam “quis deus praeter Dominum ? 
aut quis deus praeter Deum nostrum ? 
33 Deus, qui °praecinxit me virtute 
et posuit immaculatam viam meam, 
34 qui Pperfecit pedes meos tanquam cervorum 
et super Yexcelsa statuens me, 
35 rqui docet manus meas ad proelium, 
et posuisti, ut arcum aereum, bracchia mea 
36 et dedisti mihi protectionem salutis tuae, 
et dextera tua suscepit me; 
et ‘disciplina tua correxit me in finem 
et disciplina tua ipsa me docebit. 
37 tDilatasti gressus meos subtus me, 
et non sunt infirmata vestigia mea. 
38 uPersequar inimicos meos et comprehendam illos 
et non convertar donec deficiant. 
39 Confringam illos nec poterunt stare, 
cadent subtus pedes meos. 
40 Et praecinxisti me virtute ad bellum 
et supplantasti Yinsurgentes in me subtus me. 
41 Et “inimicos meos dedisti mihi dorsum 
et odientes me disperdidisti. 
42 «Clamaverunt, nec erat qui salvos faceret; 
ad Dominum, nec exaudivit eos. 
43 Et comminuam eos Yut pulverem ante faciem venti, 
ut *lutum platearum delebo eos, 
44 Eripies me de “contradictionibus populi; 
’constitues me in caput gentium. 
45 cPopulus, quem non cognovi, servivit mihi, 
in auditu auris obvedivit mihi, 
46 dfjlii alieni mentiti sunt mihi, 
filii alieni inveterati sunt et claudicaverunt a semitis suis. 
47 Vivit Dominus, et benedictus Deus meus 
et exaltetur Deus salutis meae: 
48 Deus qui das vindictas mihi et ¢subdis populos sub me; 
liberator meus de inimicis meis iracundis, 
49 fet ab insurgentibus in me exaltabis me, 
a viro iniquo eripies me. 
50 9Propterea confitebor tibi in nationibus, Domine, 
et ‘nomini tuo psalmum dicam: 
51 magnificans ‘salutes regis eius 
et faciens misericordiam ichristo suo, 
kDavid et semini eius usque in saeculum. 


| In finem. Psalmus David. 
2 @Caeli enarrant gloriam Dei, 

et opera manuum eius adnuntiat firmamentum. 

3 Dies diei eructat verbum, 
et nox nocti indicat scientiam. [voces eorum. 

4 Non sunt loquelae neque sermones, quorum non audiantur 

bIn omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis 

6 In sole posuit tabernaculum suum; [terrae verba eorum. 

et Cipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo, 








| gi in bellum proficiscenti populus fausta et de hostibus victoriam in Do- 
| mino ominatur. — 20. Victoriam adeptus, populus gratias agit alias- 
| gue denuo victorias a Deo invocat. — 21. Conqueritur servus Det 


LIBER PSALMORUM 
18, 7 — 20, 10 





I 


2 





dexsultavit ut gigas ad currendam viam. 
7¢A summo caelo egressio eius, 
et occursus eius usque ad summum eius, 
nec est qui se abscondat a calore eius. 
8 /Lex Domini immaculata %convertens animas; 
htestimonium Domini ‘fidele /sapientiam praestans par- 
9 Iustitiae Domini rectae 4aetificantes corda; [vulis. 
praeceptum Domini lucidum ™milluminans oculos. 
10 Timor Domini sanctus permanens in saeculum saeculi, 
jiudicia Domini “vera, iustificata in semetipsa, 
11 Odesiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum 
et ?dulciora super mel et favum. 
12 Etenim servus tuus custodit ea: 
Gin custodiendis illis retributio multa. 
13 rDelicta quis intelligit? Ab occultis meis *munda me 
14 et ab alienis “parce servo tuo. 
uSi mei non fuerint dominati, tunc Yimmaculatus ero 
et emundabor a delicto maximo. 
15 Et “erunt ut complaceant eloquia oris mei, 
et meditatio cordis mei in conspectu tuo semper. 
Domine, adiutor meus et Yredemptor meus. 


In finem. Psalmus David. 


2 a@Exaudiat te Dominus in die tribulationis, 
bprotegat te nomen Dei Iacob. 
3 ¢Mittat tibi auxilium de sancto 
et de Sion tueatur te; 
4¢memor sit omnis sacrificii tui, 
et holocaustum tuum pingue fiat. 
5 ¢Tribuat tibi secundum cor tuum 
et omne consilium tuum confirmet. 
6 /Laetabimur in salutari tuo 
et in nomine Dei nostri magnificabimur. 
7 Impleat Dominus omnes petitiones tuas. 
Nunc cognovi quoniam salvum fecit Dominus christum 
exaudiet illum 9de caelo sancto suo, [suum : 
hin potentatibus salus dexterae eius. 
8 ‘Hi in curribus, et hi in equis; 
jnos autem in nomine Domini Dei nostri invocabimus. 
9 Ipsi obligati sunt et ceciderunt, 
nos autem surreximus et erecti sumus. 
10 Domine, salvum fac “regem 
et exaudi nos in die qua invocaverimus te. 


In finem. Psalmus David. 


2 Domine, in virtute tua laetabitur rex, 
et “super salutare tuum exsultabit vehementer. 
3 bDesiderium cordis eius tribuisti ei 
et voluntate labiorum eius non fraudasti eum. 
4 Quoniam °praevenisti eum in benedictionibus dulcedinis, 
posuisti in capite eius dcoronam de lapide pretioso. 
5 Vitam petiit a te, et ¢tribuisti ei, 
longitudinem dierum in saeculum et in saeculum saeculi. 
6 fMagna est gloria eius in salutari tuo, 
gloriam et magnum decorem Yimpones super eum, 
7 quoniam “dabis eum in benedictionem in saeculum saeculi, 
aetificabis eum in gaudio cum vultu tuo. 
8 Quoniam rex sperat in Domino 
et in misericordia Altissimi non /commovebitur. 
9kInveniatur manus tua omnibus inimicis tuis; 
dextera tua inveniat omnes qui te oderunt. 
10 7Pones eos ut clibanum ignis in tempore vultus tui: 





dcf. Jd 5 
eEc 1, 5 eli 434 St Jestg Bt. 
8] inl . te - d. 2 Qdg. 
Rm Vv. D2 1 ay 
8-12] WGaleah. R. III 1, # 10. 
g Ps 22, 3. — cf. 2 Tm 16. 
h Ps 24, L075 025-834 He a 16. 
i Ps 110, 8. —v.Ps 77,5. 


~~ oF 21; i oar [Put. 
(-12 in D. 3 2. Ck OD. 
9] * Conc. VIE ‘oecum. can. tr. 
i Ps 118, 50. 
mv. Ps 12, 4. [Ps r10, 8. 
nm Ps 118, 142, 151, 160. — cf. 
0. Ps..338)'54,.:72, 27,4025 5650 
3s: 13-2558, 20, 193 Sap 9, 
. Jb 28, 12-19. 
p Ps 118, 103: Pro 16, 24; Ez : 
4.38 ane Ecli 24,27. (24,14. 
q ch. Ps 118, 112; Pro 23, 18; 
1;] * Conc. Trid. Sess. 7 Cp. 5. 
13, 14] Gr. in fr. 3 p.D. 3 Bae: 
— Cm. ie NL ce Ny es g. 


tcf. (Gn 20, 6; 1 Rg 25,33, 34, 
4 PS. T18,. 133 Rm: 6,::12, + 
v Ps 14, 2. — 17,24. racks 
x Ps 103, 34. . 
15] Int. tn fr. 6... D. t "Ode. 
y Lm 3, 58. — v. Jb 19, 25. 


4s _ in fr. 2 (2), in fss. Corp. 
- (4) et ss. Rampt. — in 

bi infirm. et in qcq. trib. 

a ch: Ps 76, 3; Gn’ 355-3 

b cf. Pro 18, ro. 

c Ps 40, 4. -- v. 2 Par 20, 8-12. 

3] V.All. in Mis. pro Spons. et 
Saepe in prec. CR. et PR.). 

dcf. Ac 10, 4. 

e Ps 20, 3; 36, 4; 54, 23 

6] Cm. in & SD Ds A Ode. 


8] v. Ps 08, 3. 

tIs 31, 1; 36, 9. — cf. i 33, 
T7 Ze 10; §; 2 -Mc.8 

j Dt 20, 1; Pro 21, 31. — cf. 
1 Rg 17,.45; 2 Par'32,°8, 

@] V. ad prec. fri. 
Rk. Ps"20,1' 2549, "8 


Ad mt. in fr, 2 (2), in fss. Asc. 
(14) et ae spin. Cor. (4) et 
in cm. M.(4) et Cf. (5,6, 4). 

ex vrr. 2-6] “plura cm et pr. 


2] V. All. in D. 5 ».P [Ss. 
av. Ps 9g, 1 
b Ps 19, 5, 7; 36, 4 
3 fae in fs. s. Elis. reg. Por- 
Gr. in fs. S. tan. K. 
4] % Catach RykV 19443 v. 
Ecli 45, 14. — R. in fs. aod. 
GPS 58.253. [Imm. 


ePs 60, 7; 90. 16: Dt 6:23: 
3 Rg 3, 14; Pro 3, 1, 2, 16; 
Eeli: 1572, 


6] »v. i 4. — V. in Transf. 
f Ps 8, [Dit. 
OCR. mb, ae [34, 26. 


f# cha Gn: 12, 3;,-1s 19, .24;' Ez 

#Ps. 455-8. — Vv. Ps-15; 214 

jw Ps= (20), 4. 

o cf. Is 10, 10. — cf. Sap 3, 1 

1 Ps 82, 14; Is 31, 9; Ml 4, 1 
— cf. 2 Rg 12, 31. 





—4901— 





i, 








LIBER PSALMORUM 
20, Iti — 21, 26 


se plane 


angustiis versanti, 


solum relinqui sed omnia a Deo sperans obsecrat, ut sibi in 
quas enumerat, adsit (1-22); vitae autem ite- 


rum datus, divinas laudes toto mundo praedicandas proponit (23-32). 


-- 





m Ps 17, 9; 49, 3; Ecli 21, 10; 


Is 26, 11. — cf. 20, 26; 
nIs 26, 11. Dn 7, 10. 
oct. Ps:33,'1 73.36; 285 108) 033 


Jb 18, 16; Is 14, 20-22; Os 
9, 16. 
i PSc2, es 
q (Ps 7, 13. — cf. Ps 10, 3). 
14] Ant. et V. in Dd. 


Ad mt. in Parasc. ip cnie et in 
fs. ss. Cord. ad 
6 on ke in rit. 


prm. in fr. 
exorcis. 
ex vrr. 2-22] plura in maj. hebd. 
a (all) Mt 27, 46; Mr 15, 34. 
i vif 12. 

Ps 37,0% Jb-824: Is 59,11). 


a s 87, 2; Jb 40, 26; Lm 3, 
8. — cf. TS, 57> 

@:Dt 30, 235) Jrr7, Bai 

F¥2 Jas 3;:9: 

WClUES 20, 25:90, fs" AR 40,29, 
— v. Ps 24, 2, 3, 20. 

h Jb 25, 6; Is 41, 14. [33, 


4 Ps 68, 9, 20, 21; 108, 25; i 
jcf. Mt 27, 39-44; Mr 15, 29. 
k Ps 108, 25. — cf. Ps a3, 24; 
4 R 10,20: Fol '2; 19° 33, 
m 2, 15, € 
1 Gal ip Me 27 
16-18 cf. 
m Ps 17, 20. 
n Ps 70, 5, 6; Is 46, 1. 


— Sap 2, 
a 90, I4. 


0. Ps.°x39,: 7 

pvr. 2. — v. Ps (10), 1 

q Ps 196, 12; 4 Rg 14, 26; Is 
63, 5. 

ris 34, 7— cf. Am 4, 1 


$.2$' 34; eT 5 Lim *3, 16+" 3,46. 


er 2; ss — cf. Is 7, 5; PRs 
A yi (Ps 72,1) in fs. s. Franc. 


u cf. Le 22, 44. — v. Ps 67, 4. 
vcf. Jb 23, 16; Nb 2, 10. — 
ae [Tee tet fe 


w cf. Pro. 37, 2 


x Lm 4, 4. i Ps 67, 43 Jo. 
Jb 


19, 28. — Vv. 20, 10. 
y vr, 21 
zPs 67, 18 
aMt 27, 35 etc. — cf. Zc 12, 


bwyeri«8: Lc 23,38. 
c (all) Mt eh 35 etc. 


so Tms Se 
"22. v. Ps 


ae: 

(cf. — 

231 Rin in D. 4 >. Psch.—v.Mt. 

22; Jo dong 6, 26. 

i Gall) "Fieb F132; SiLOTy 

jcf. Mt 28, 10: Rm 8, 29 
75} Gr. in fs. Ss. 3°; a Cap. 

] in fs. s. Jo. B. La Salle 
Ps pe 20. 

m 9, 13. — cf. Is 53, 3 

Hiab Lae ie 

Ovr. 23, 25, 32; Ps 34, 18; 


m Se 





21 In 


™Dominus in ira sua conturbabit eos, et “devorabit eos 
11 °Fructum eorum de terra perdes, [ignis. 
et semen eorum a filiis hominum,_ 
12 quoniam declinaverunt in te mala, 
Pcogitaverunt consilia quae non potuerunt stabilire. 
13 Quoniam pones eos dorsum; 
in @reliquiis tuis praeparabis vultum eorum. 
14 Exaltare, Domine, in virtute tua, 
cantabimus et psallemus virtutes tuas. 


finem pro susceptione matutina. Psalmus David. 


2 4Deus, Deus meus, respice in me, quare me dereliquisti? 
bLonge a salute mea verba ¢delictorum meorum. 
3 Deus meus, %clamabo per diem, et non exaudies, 
et nocte, et non ad insipientiam mihi. 
4 Tu autem in sancto habitas, ¢laus Israél. 
5 In te speraverunt patres nostri, speraverunt et liberasti eos ; 
6 ad te /clamaverunt et salvi facti sunt, 
in te Ysperaverunt et non sunt confusi. 
7 Ego autem sum /'vermis et non homo, 
iopprobrium hominum et abiectio plebis. 
8 Omnes videntes me /deriserunt me, 
locuti sunt labiis et *moverunt caput: 
9 /Speravit in Domino, eripiat eum, 
msalyum faciat eum, quoniam vult eum. 
10 Quoniam tu es qui extraxisti me de ventre, 
spes mea ab uberibus matris meae. 
11 In te proiectus sum ex utero, 
de ventre matris meae °Deus meus es tu; 
12 Pne discesseris a me, quoniam tribulatio proxima est, 
quoniam @2non est qui adiuvet. 
13 Circumdederunt me ‘vituli multi, 
tauri pingues obsederunt me, 


14 saperuerunt super me os suum, 


sicut leo rapiens et rugiens. 
15 ¢Sicut aqua effusus sum, et dispersa sunt omnia ossa mea: 


factum est cor meum “tanquam cera liquescens in medio — 


16 wAruit tanquam testa virtus mea, {ventris mei. 
et “lingua mea adhaesit faucibus meis, 
et in pulverem mortis deduxisti me. 
17 Quoniam circumdederunt me Ycanes multi, 
concilium malignantium “obsedit me, 
“foderunt manus meas et pedes meos. 
18 Dinumeraverunt omnia ossa mea, 
ipsi vero °consideraverunt et inspexerunt me. 
19 cDiviserunt sibi vestimenta mea 
et super vestem meam miserunt sortem. 
20 Tu autem, Domine, ¢ne elongaveris auxilium tuum a me; 
ead defensionem meam conspice. 
21 Erue a framea, Deus, animam meam, 
et fde manu canis unicam meam; 
22 salva me Yex ore leonis, 
et a cornibus “unicornium humilitatem meam. 
23 iNarrabo nomen tuum /fratribus meis: 
in medio ecclesiae laudabo te. 
24 /Qui timetis Dominum laudate eum; 
universum semen Iacob, glorificate eum: 
25 timeat eum omne semen Israél, 
quoniam ”non sprevit neque despexit deprecationem pau- 
nec avertit faciem suam a me [peris ; 
et, "cum clamarem ad eum, exaudivit me. 
26 oApud te laus mea in ecclesia magna, 
Pyota mea reddam in conspectu timentium eum. 








Oe a pe th 





22. Beneficia a Deo accepta celebrat, cuius opera semper tutum se fuisse 
| et fore dicit. — 28. Ad templum Dei omnium dominatoris quibusnam 


ascendere liceat declarat. — 24. Protestatus suam in Deo fiduciam 


LIBER PSALMORUM 
21, 27 — 24, 4 





ee ee eS tee” a” I 








27 9Edent pauperes et saturabuntur 
et laudabunt Dominum qui requirunt eum; 
Tyivent corda eorum in saeculum saeculi. [terrae, 
28 Reminiscentur et convertentur ad Dominum ‘universi fines 
et ‘adorabunt in conspectu eius universae familiae gen- 
29 quoniam “Domini est regnum. [tium ; 
et ipse dominabitur gentium. 
30 Manducaverunt et adoraverunt omnes “pingues terrae. 
“in conspectu eius cadent omnes qui descendunt in ter- 
31 Yet anima mea illi vivet, [ram ; 
et *semen meum serviet ipsi. 
32 Adnuntiabitur Domino “generatio ventura, 
et adnuntiabunt caeli iustitiam eius 
bpopulo qui nascetur, quem fecit Dominus. 


2 - Psalmus David. 
Dominus “regit me, et nihil mihi deerit; 
2 Cin loco pascuae ibi me collocavit, 
super aquam refectionis educavit me, 

3 danimam meam convertit, 
édeduxit me super fsemitas iustitiae propter nomen suum. 

4 Nam, et 9si ambulavero in medio “umbrae mortis, 
tinon timebo mala, quoniam tu mecum es: 
jvirga tua et baculus tuus, ipsa me consolata sunt. 

5 kParasti in conspectu meo mensam, adversus eos qui tri- 
limpinguasti in oleo caput meum, [bulant me: 
et ™calix meus inebrians quam praeclarus est! [meae, 

6 Et “misericordia tua subsequetur me omnibus diebus vitae 
et ut °inhabitem in domo Domini in longitudinem dierum., 


? Prima sabbati. Psalmus David. 


¢Domini est terra et plenitudo eius, 
orbis terrarum et universi qui habitant in eo. 
2 Quia ipse “super maria fundavit eum 
et super flumina praeparavit eum. 
3 Quis ascendet in montem Domini? 
aut quis stabit in loco sancto eius? 
4¢Innocens manibus et 4mundo corde, 
qui non accepit in vano animam suam 
nec iuravit in dolo proximo suo. 
5 “Hic accipiet fbenedictionem a Domino 
et misericordiam a Deo salutari suo. 
6 Haec est %generatio quaerentium eum, 
Xquaerentium faciem Dei Iacob. 
7 +Attollite portas, principes, vestras, 
et elevamini, portae aeternales, et introibit rex gloriae. 
8 Quis est iste frex gloriae ? 
Dominus fortis et potens, Dominus Kpotens in proelio. 
9 Attollite portas, principes, vestras, 
et elevamini, portae aeternales, et introibit rex gloriae? 
10 Quis est iste jrex gloriae? 
‘Dominus virtutum ipse est rex gloriae. 


? In finem. Psalmus David. 


2Ad te, Domine, levavi animam meam, Deus meus: 
2in te °confido: “non erubescam, 
3 dneque irrideant me inimici mei. 

Etenim ¢universi qui sustinent te non confundentur: 
4 confundantur omnes iniqua agentes supervacue. 

fVias tuas, Domine, demonstra mihi, 





q Is 25,6; 55,1; 65,13.— cf. Lv 
27] V. in bened. mensae. [7, 16. 
r Ps 68, 33. — v. Jo 6, 52. 
£Ps 2,8: 47,11; 64,6; 66,8.— 
cf. Ps 71, 8- “11; 85,9; Is 40,6, 
t Ps65,4; 85,9;95, 7-9. Lete. 
u Ab 21. —cf. "Ps 46, 8, 9; Zc 
v cf. Ps 44,13; Is 25,6. [14,9. 
x Ph 2, 10. — cf. Jo 5, 25. 
y cf. Ez 18, 27, z Is 53, 10. 
a Ps 47, 14; 79, 18. 
6 Ps ror, 19. — cf. Ps 77, 6-8. 


Ad mt. in fss, Corp. Ch. et ss. 
spin. Cor. (5) et in ‘off. Df. (2). 
—ad prm. in fr. 5 (2) et ad 
prec. T. penur. et f. Lad sxt. 

1,2] Cm in sb. p. D.4Qdg.—V. 

rh tCatechic Re IV 17; 2;-8. 

a Ps 77, 52; 79, 2; Is 40, 10, 
11; Jr 23, 4; 31, 10 Ez 34, 
£I+16,, 23° /JO 10; 1250)" 1 Pt 
Bi 9StS.08s Biz, -T 

b Ps 33, Io, 11.— cf. Mt 6, Ss: 

c Ez 34, 14. — cf. Jo 10, 9. 

ach Pats, 3 

e. Ps5,:0% oe a4 142, 10 etc. 

f Pre 4 12; 

4) Gr. in ‘ite go perce, et ad 

g Pro 137,7, [postul. gr. b. mor. 

46) V. im fs. s. Elis. vid. — v. 

kv. Jb 3, 5. [Gal 6, 14. 

4 cf, hx 3, Tk, 123 1s ase ee 
v.- Psr26ai. 

Fiat 143 Se 34. 


9, 9; Sap 2, 7; Le 7, 46. 
m Ps Tee) 28 Ou Pk Ola tt. 
o Ps 26, 4. — cf. Ps $3, 455 


se mt. in Circ. in fss. ss. Cord. 
9), ss. Rdmpt. (Ps 43, 5), 
iy mE SS.Omn. (6); in cm. 
. Cf. (5, 6),Sctar.,in ded. 
eccl. — ad prm. in fr. 2 (4). 
— in ritu de cler. fac. in ord. 
sepel. parvulos ve in ben. 
mulieris p. part. (5, 6). 
1] ae Catech. R. IV. Ep 14: 
1,21 Rit D. 2 oe B 
a (all) t Cor 10, 26. — ‘ 49, 
12; Ex 9, 29; 1b B 5; Lv 25, 


f Gn 33, w1.— cf. Gn 22, r7, 18. 
Ps 13, 6. — cf. Rm 2, 28, 29. 
Ps 26, 8; 104, 4: Ls 40, 3, 


Hee 6: OO 5S Bs. AsOO, Qs 

m. in fr. 2 p. D. Pass. 

Ad mt. in off. Df. (7), et in fs. 
ss. col. Flag. (19).— ad prm. 


1-3] R. mm D. 2 p.Epiph. —Of. 
1-4] Int, etc. in D. 1 Adv, 
aPs.85.\4;.1425 83 Lm... 41. 
bv. Ps to, 3 a oh ta iy Loe aCe Bil of 
d cf, Ps 12,. 5. 
“fs AS, 233 Dn 3, 40, 95; Rm 
I, 20. cf. 'Jr.39, 18. 
1¥. on Itin. cler. 33: 142, 8. 
fe Ps‘; 03 26,12, 85, II; £18, 12, 








— 481 — 





£ 








LIBER PSALMORUM 
24, 5 — 25, 12 


(1-3), eum rogat, ut, qui bonus est in iustos (4-15) et in eos qui paeni- 
tentiam agunt (16-19), sibi quoque auxilio sit (20, 21). — 25. Rogat 
etiam ne se innocentem in improborum numero habeat. — 26. Quamquam 





g Ps 85, 11; Ecli 37, 19. 


h Ps 88, 50; Ps 102, 1 

6] Int. im Ms. T. belli, in D. 2 
Qdg. eos 

i Jb 13, 26, 20, rr; Jr 3, 35. 

j- Beli 23% 3. 


BV. ES OOS 4. 


Et, 124. PS 34, 84°, Provasvae. 
— cf. Ps 72, 24. 


m Tb 3, 2; Os 14, 10. 


aca 14;. Dn. 93:19: 
11] V. in fs. ss. nom. Jesu. 


o Rm 5, 20. 
bck, -Proviz, 1335 107 26% 


OV. ES 1112: 
rv. Ps 36, 9. 


15,16] Ant. in D. 3 Qdg. 
SS: L709, 15122). 2}. 24 .140,38. 
— cf. 2 Par 20, 12. 


t Ps 30, 4. 
“Ps 68, 17; ad 118, 53. 
17,18] Gr., Tr. Co, oe 2) et 


Int. in frr. OT. 
vct...2: Re 165,33. 


wPs 34, 19; Jo 15,.25. — 
FS 6S, §: 


2 V.- VE 2. 


yv. Ps 1209, 8. 
22] v. vr. 6. — R. in prec. frl. 


Ad ie. in fr. 4 (3). 

av. 

1] Of. in fs. s. Mich de S. 

6 vr. 11; Pro Ae; 13; Pro 19,1. 

é eh. Ps t7, 3 ve 

d Ps 16,3; 138, 23. — cf. Ps 7. 
10. — v. Pro 17, 3 


OVOPS ¥, rie es, 2a. 


51 * cf. Catech. R. J ro, 2. 
j-Ps 03\.'3 


6,7] Cm. in fr. 4 p. D. Pass. 
BP.-PS. 9.) 2. 


8] Ant. in cons. eccl. 

of Ps 26, 4. 

7 Ps oy SS 

ol] V. et R. tn T. Pass. 

k cf. 23, @ Dt 16, 19; hee 

rr] v. v7. lite & 3s 

rr reg vy. ‘in fs-7 $5. Rdmpt. Be 
sxt. et ad nn. — Int. in fr. 2 
p. D. 2 Odg. et in Ms. pro Pe- 

tv: PS a6, 8s [regr. 

we PS er, ax. 





et semitas tuas edoce me, 

5 Idirige me in veritate tua et doce me, 
quia tu es Deus salvator meus, et te sustinui tota die. 

6 Reminiscere miserationum tuarum, Domine, 
et misericordiarum tuarum, "quae a saeculo sunt. 

7 ‘Delicta iuventutis meae et /ignorantias meas ne memineris, 
secundum misericordiam tuam memento mei tu, 
propter bonitatem tuam. Domine. 

8 kDulcis et rectus Dominus; 
propter hoc egem dabit delinquentibus in via. 

9 Diriget mansuetos in iudicio, 
docebit mites vias suas. 

10 ™Universae viae Domini misericordia et veritas 
requirentibus testamentum eius et testimonia eius. 

11 ”Propter nomen tuum, Domine, 
propitiaberis peccato meo; multum est enim. 

12 Quis est homo qui timet Dominum? 

“legem statuit ei in via quam elegit. 

13 Anima eius ?in bonis demorabitur, 
et Ysemen eius "hereditabit terram. 

14 Firmamentum est Dominus timentibus eum; 
et testamentum ipsius ut manifestetur illis. 

15 sOculi mei semper ad Dominum, 
quoniam ipse ‘evellet de laqueo pedes meos. 

16 uRespice in me et miserere mei; 
quia unicus et pauper sum ego. 

17 Tribulationes cordis mei multiplicatae sunt: 
de necessitatibus meis erue me. 

18 VVide humilitatem meam et laborem meum 
et dimitte universa delicta mea. 

19 Respice inimicos meos, quoniam multiplicati sunt 
et “odio iniquo oderunt me. 

20 Custodi animam meam et erue me; 

*non erubescam, quoniam speravi in te. 

21 Innocentes et recti adhaeserunt mihi, quia sustinui te. 

22 yLibera, Deus, Israél ex omnibus tribulationibus suis. 


2 In finem. Psalmus David. 


2Tudica me, Domine, quoniam ego "in innocentia mea ingres- 
et in Domino sperans non infirmabor. [sus sum, 
24¢Proba me, Domine, et tenta me, 
ure renes meos et cor meum. 
3 Quoniam misericordia tua ante oculos meos est, 
et complacui in veritate tua: 
4 non sedi cum concilio vanitatis 
et cum iniqua gerentibus non introibo, 
5 odivi /ecclesiam malignantium 
et cum impiis non sedebo, 
6 9lavabo inter innocentes manus meas 
et circumdabo altare tuum, Domine; 
Tut audiam vocem laudis 
et “enarrem universa mirabilia tua. 
8 Domine, ‘dilexi decorem domus tuae 
et jlocum habitationis gloriae tuae. 
9 Ne perdas cum impiis, Deus, animam meam, 
et cum viris sanguinum vitam meam 
10 in quorum manibus iniquitates sunt, 
dextera eorum repleta est kmuneribus. 
11 Ego autem in innocentia mea ingressus sum: 
redime me et miserere mei. 
12 Pes meus stetit ‘in directo, 
in ™ecclesiis benedicam te, Domine. 





— 482 — 





| se acunctis periculis evasisse fatetur (1-3), tamen expetit ut inhabitare in 


| templo possit (4-6) et ne Deus, adversantibus omnibus, sibi adversetur 
| (7-14). — 27. In augustiis positus ad Deum se animo convertit et exaudiri 


LIBER PSALMORUM 
26, 1 — 27,9 








2 ¥ 


7 


salmus David, “priusquam liniretur. 
Dominus Yilluminatio mea et salus mea: “quem timebo? 
Dominus protector vitae meae: a quo trepidabo? 
2 Dum appropiant super me nocentes, ut “edant carnes meas. 
Qui tribulant me inimici mei, 
ipsi infirmati sunt et ceciderunt. 
3 eSi consistant adversum me castra, non timebit cor meum. 
Si exsurgat adversum me proelium, in hoc ego sperabo. 
4/Unam petii a Domino, hanc requiram, [meae, 
Yut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae 
ut videam voluptatem Domini et visitem templum eius. 
5 Quoniam abscondit me in tabernaculo suo “in die malorum, 
protexit me in abscondito tabernaculi sui. 
‘In petra exaltavit me; 
et nunc Jexaltavit caput meum super inimicos meos. 
Circuivi et immolavi in tabernaculo eius *hostiam vocifera- 
lcantabo et psalmum dicam Domino. [tionis, 
7 Exaudi, Domine, vocem meam, qua clamavi ad te, 
miserere mei et exaudi me. 
8 Tibi dixit cor meum, Mexquisivit te facies mea: 
faciem tuam, Domine, requiram. 
9”™Ne avertas faciem tuam a me, 
ne declines in ira a servo tuo; 
adiutor meus esto: ne derelinquas me 
neque despicias me, Deus salutaris meus. 
10 Quoniam °pater meus et mater mea dereliquerunt me, 
Dominus autem Padsumpsit me. 
11 qLegem pone mihi, Domine, in via tua 
et dirige me in Tsemitam rectam propter inimicos meos. 
12 Ne tradideris me in animas tribulantium me, 
quoniam sinsurrexerunt in me testes iniqui, 
et mentita est iniquitas sibi. 
13 Credo videre bona Domini in ‘terra viventium 
14 uExspecta Dominum, “viriliter age, 
et confortetur cor tuum, et %sustine Dominum. 


salmus ipsi David. 


Ad te, Domine, clamabo: Deus meus, ne 4sileas a me; [lacum. 
ne quando taceas a me, et adsimilabor descendentibus in 
2 CExaudi, Domine, vocem deprecationis meae, dum oro ad te, 
dum dextollo manus meas ad “templum sanctum tuum. 
3/Ne simul trahas me cum peccatoribus 
et cum operantibus iniquitatem ne perdas me; 
Iqui loquuntur pacem cum proximo suo, 
mala autem in cordibus eorum. 
4 hDa illis secundum opera eorum © 
et secundum nequitiam adinventionum ipsorum. 
iSecundum opera manuum eorum tribue illis, 
jredde retributionem eorum ipsis. 
5 Quoniam “non intellexerunt opera Domini 
et in opera manuum eius; 
destrues illos et non aedificabis eos. 
6Benedictus Dominus, quoniam exaudivit vocem deprecationis 
7/Dominus adiutor meus et protector meus: [meae. 
in ipso speravit cor meum, et adiutus sum, 
et refloruit caro mea; et ex voluntate mea confitebor ei. 
8 Dominus fortitudo plebis suae, 
et protector salvationum christi sui est. [tati tuae 
9Salvum fac populum tuum, Domine, et ™benedic “heredi- 
et “rege eos et ?extolle illos usque in aeternum. 





Ad mt. in sb. s. et off. Df. (73). 
— ad trt. in fr. 2 
1] * Catech. R. III 2, 27. 
av.2Rg2,4 Pig: 
5 Is 60, 20; aic’y 8. ee $ 
c Ps 22, 4; 55, 5, 11; 117, 6; 
Is 12, 2 Rr: dg m 8, 31. 
Ty ive te a D. Pat ke 
3 in js biteoee ‘s. osep 
d jb b 19, 22; -Mic#3; 63 TZcurs; 
v. Ps gw! [ 
ha Fg 
fet Slee Be 1637374743 
3] Gr. in Ph transl. Dom. ie te 
Cin. etc. —V. All. in 
el. aC. 
I; 22, 6; 41, §; 60, 5; 
seer Oke Cc 2, 37. 
h Ps 30, 21. — cf. Ps 90, 1; Is 
i Ps 39, 3. [4, 6 


ik yh se 193. Col 3 

Soh Tk, in D. inf. “oct ya etc. 
a Catech. 
m Ps 23,6; ak ep. “Dt 4,209. 


n Ps 68, 18; ld SEAS Vas 

9] R. in fr. 2 p. D. 2 pd. Epiph 

10b] v. Jr. 21, 7. ae, Ke trt 

ols 63, 16. — cf. BS 9a 

p cf.Is 49,15; pF c $53 

q Ps 88, 19. — v. Is 40, 11. 

7 Ps 25; '12*-Pro: 33<6" Is 26, 7. 
— cf. Ps 142, 10; Is 40;°3% 
Mt 3, 3, etc. Palm. etc. 

12] Cm. etc. in fr. 6 et sb.aD. 


pt 24; 4; 85, Ir etc. 

t Ps RL Cleis sR. 21; 
aS! t 26, 59, 60 etc. 

u Ps 51, 7;_114, 9; 141, 6; Jb 
28,133 Is 38;, 11: Ex «20, 
26° 32.23: [Pro 20, 22. 

v Ps 36, 34; SI, a II4, 93 

14) Int. in fr. 3 DP: Pass. 
x Pro 20, 22. — v. Ps 36,2255 
Dt 31, 7; Js 1, 6; 9, 1 


Ad mt in Orat. DNJC. et off. 


ss, Cord. J. (7). — ad trt. in 
a Ps 34,223 82, 2; 108,2. [fr.2. 
b Ps 29, 4; 87, 4, 5; 142, 7; Pro 
Ty} v.ure-7. 1,jt2 3 Bar 3P271% 
¢ Ps 30, 23; 129, 2; pie. 7. 
ars 62,5; 118,48; ¥2* TAO, 
-Lm2, 1933, 4r° Q Tm 2, 
Ps 137, 2. — ch gcRg8s, 29, 
2 Par £ 34, 3 Abi Dn 6 
ancesth, Ps 5, 8 li 5, 19. 


f Ps 25, 9. — cf. Gn 19, 23-32. 

g Ps 54, 22; 61, 3 Pro 26, 25; 
Ecli 12, 15; r 9, 

Rick. le: 507, 29; 51, we 136, 8; 


2 Tm 4, 14. 


LPs ats ef 3: 30, 3, 4; 39, 18, 


7] (cr .. r. 6 ~.D dg. — 
All. f ws pro tt —v. 

Pi 114, 
9] Int. zs . 6 p. Pnt. etc. 


8 Y. in hymn. «Te Deum» et 
mv. Ps 28, 11. [in i 
n Dt 9, 29; 32, 9; 3 Rg 8 le 5? 
OCs PS: 77,2715; 12% etc. 
pis 63, 9 








f. 





LIBER PSALMORUM 
28, 1 — 30, 5 


efflagitat. —28.Piosad Deum colendum hortatur, cuius potentiam descri- 
bit. — 29. Exauditus a Deo, penes quem est vita et mors et a quo derelictus 


iterum adsumptus est, gratias agit. —30.Cum rogasset ut a periculis eva- | 








Ad. mt. in Epiph. (1, 2) et 
Transf. (9); ad Ul. fr. 2 (3, 
Ir). — im bened. campanae 
(3). et bapt. adul. 
s 81, 6. — cf. Ps 88, 7. 

2] V. in fs. ss. Nom. Isms 
LS ORs 7% 

6b Ps 95, "97-6. — cf. Ps 67, 35. 

ech: Ps -27)62 

d Jb 37, 4, 5. 


é Ps 67, 34. — v. Ps 45, 7 
f Ps 103, 16; Jd 9, ie Is 2, 


sD Ps 113, 4, 6. etc. 
Dt 3, 9). 


j Nm 13,2 
Lcf. Jb 39, Pg 
9] v. Ps aire 10) 
m cf. Ps 6 ( oh 6,17 (?). 
10, 11] i in NIC. regis. 
: (10), I . h 5 

7,3 Sey Ts 40, 29. 


> Ps 27, 9; Nm 6, 24-26; Ph 
4, 7. 


Ad mt. in fr. 2 (2), in sb. s. 4 
in Asc, (2), ae ss. Cord. 
(22), in fs. ss. col. Flag. 

a2 2 Re s, Fin’. Fiseasces >... 

2] V. in off. Imm. Conc. BMV. 

2,3] a. in fr. 4 eS i 
2-4] G . in fr. 4p. 


b Ps 24, 3; 34, 19, ct 37, 173 
Li 


. Pass. 


Ecli 23, 3. — 12, 5; 
cv. Ps 6,3 Lm 2, 17. 
aM, 2S 35) 110. 


¢.V. Ps. 27,1.-— cf. Ps £13,:%7. 
51 Vz pe mt, in fr. 2. : 


f Ps 96, 12. 

cf. Is 54, 7-9 

2 14, 14. — cf. Ez 18, 

$2,334 II [Cor 4, 17, 18 
ic Di 3; 225) 0S 27, r4°" 52 
og 29, 18; Pro 1, 32 

v. Ps (10), 6 


m Ps 103, 20. — cf. Dt ert, 
Ege Bp, ti 
n cf, 2 24 ,10 
hog B's, ~— — cf. Ps 15, 10. 


os 

11) Ini. a € 6 et sb. p. Cin. 

F244... 07... 3; 

r Jo 16, 20. hays | Jb 30, 31; 
Lm 5, 15. 

s Ps 56, 9. — cf. Gn 409, 6 


Ad mt, in fs. 7 dol. BMV. (11). 
ad § xt. in fr. 2 (2), et 

ritu “pencggs 

2-4] Ps 70, 

2] V. in fit “Te Deum. 

aDn pe 

2,3] All. in D. :§ Put. 

b a 


"Ps 385, as iG P32, "26, 
3] Gr. in DJS 
3, 4] ig in i —- gg in fs. 
manif. M. Imm. a s. numis. 
eIs25;'4% Jr x6, 26; 
d Ps 22, 3. 
€Ps24, x5. 





2 Psalmus David in consummatione tabernaculi. 


*Adferte Domino, filii Dei, 

adferte Domino filios arietum, : 
2 badferte Domino gloriam et honorem, 

adferte Domino gloriam nomini eius: 

_adorate Dominum in atrio sancto eius. : 
3 Vox Domini “super aquas, Deus maiestatis 4intonuit; 

Dominus super aquas multas, 
4 Vox Domini “in virtute, vox Domini in magnificentia, 

5 vox Domini confringentis cedros. 
Et confringet Dominus /cedros Libani 

6 et comminuet eas tanquam 9vitulum Libani, 

et “dilectus quemadmodum filius unicornium. 
7 Vox Domini intercidentis flammam ignis, 

8 vox Domini concutientis desertum, 

et commovebit Dominus desertum iCades. 
® Vox Domini praeparantis ‘cervos, et revelabit condensa, 

et in templo eius omnes dicent gloriam. 
10 Dominus “diluvium inhabitare facit, 

et sedebit Dominus “rex in aeternum; 
11 Dominus °virtutem populo suo dabit, 

Dominus ?benedicet populo suo in pace. 


2 Psalmus cantici in *dedicatione domus David. 


2 Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me, 
nec ?delectasti inimicos meos super me. 

3 Domine Deus meus, clamavi ad te et °sanasti me, 
4 Domine, eduxisti ab 4inferno animam meam, 
salvasti me a ¢descendentibus in lacum. 

5 Psallite Domino, sancti eius ; 
et /confitemini memoriae sanctitatis eius. 

6 Quoniam Jira in indignatione eius, 
et “vita in voluntate eius. 

iAd vesperum demorabitur fletus, 
et ad matutinum laetitia ; [aeternum. 
7ego autem dixi in jabundantia mea: ’Non movebor in 

8 Domine, in voluntate tua praestitisti decori meo virtutem ; 
mavertisti faciem tuam a me, et factus sum “conturbatus. 

9 Ad te, Domine, clamabo 
et ad Deum meum deprecabor. 

10 Quae utilitas in sanguine meo, dum °descendo in corruptio- 
PNunquid confitebitur tibi pulvis, [nem ? 
aut adnuntiabit veritatem tuam? 

11 gAudivit Dominus et misertus est mei, 

Dominus factus est adiutor meus. 

12 rConvertisti planctum meum in gaudium mihi, 
conscidisti saccum meum et circumdedisti me laetitia, 

13 ut cantet tibi *gloria mea, et non compungar. 

Domine Deus meus, in aeternum confitebor tibi. 


3 In finem. Psalmus David, pro ecstasi. 
@ 


2In te, Domine, speravi, non confundar in aeternum: 
%n iustitia tua libera me. 

3 bInclina ad me aurem tuam, accelera ut eruas me, 
esto mihi in Deum protectorem 
et in domum refugii, ut salvum me facias: 

4 quoniam Cfortitudo mea et refugium meum es tu 
et 2propter nomen tuum deduces me et enutries me. 

5 eEduces me de laqueo hoc quem absconderunt mihi, 
quoniam tu es protector meus. 














| Infelici impiorum condicione proposita, ad iustitiam fideles provocat. 


LIBER PSALMORUM 
30, 6 — 31, 5 





‘ 6 /In manus tuas commendo epititum meum: 
: redemisti me, Domine Deus veritatis. 

7 Odisti Yobservantes vanitates supervacue; 
ego autem in Domino speravi. 

8 Exsultabo et laetabor in misericordia tua, 
quoniam respexisti humilitatem meam, 
salvasti de necessitatibus animam meam 

9 nec “conclusisti me in manibus inimici; 
statuisti in ‘loco spatioso pedes meos. 

10 Miserere mei, Domine, /quoniam tribulor; 

‘ kconturbatus est in ira oculus meus, anima mea et ven- 

; 11 (Quoniam defecit in dolore vita mea, [ter meus. 

4 et anni mei in gemitibus; 

7 infirmata est in paupertate virtus mea, 

j et “ossa mea conturbata sunt. 

12 Super omnes inimicos meos “factus sum opprobrium, 
et vicinis meis valde, et timor notis meis: 
qui videbant me ?foras fugerunt a me. 

13 @Oblivioni datus sum, tanquam mortuus a corde; 
factus sum tanquam “vas perditum. 

14 Quoniam audivi vituperationem multorum commorantium 
in eo dum ‘convenirent simul adversum me [in circuitu: 
“accipere animam meam consiliati sunt. 

15 Ego autem in te speravi, Domine; 

dixi: Deus meus es tu; 

16in manibus tuis sortes meae. 

Eripe me de manu inimicorum meorum et a persequenti- 

+ _ 17 J]lustra faciem tuam super servum tuum, [bus me. 

P salvum me fac in misericordia tua. 

18 7Domine, non confundar, quoniam invocavi te. 
Erubescant impii et deducantur in infernum; 

19 Ymuta fiant labia dolosa, [et in abusione. 
quae loquuntur adversus iustum iniquitatem, in superbia 

29¢Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, 

q quam abscondisti timentibus te! 

Perfecisti eis qui sperant in te, 
in conspectu filiorum hominum. [hominum, 

21 bAbscondes eos in abscondito faciei tuae a conturbatione 

proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum. 
22 Benedictus Dominus, quoniam mirificavit misericor- 
; diam suam mihi in @civitate munita. 
23 ¢Ego autem dixi in excessu mentis meae: 
roiectus sum a facie oculorum tuorum; 
ideo exaudisti vocem orationis meae, dum clamarem ad 

24 Diligite Dominum, omnes 9sancti eius, [te. 

i quoniam veritatem requiret Dominus 
et *retribuet abundanter facientibus superbiam. 

25 iViriliter agite, et confortetur cor vestrum, 
omnes Jqui speratis in Domino. 


Ivsi David intellectus. 


i 
. 3 “Beati, quorum °remissae sunt iniquitates 
et quorum tecta sunt peccata. 
2 Beatus vir, cui non ‘imputavit Dominus peccatum, 
i Mec est in spiritu eius dolus. 
a 3 Quoniam tacui, “inveteraverunt o3s2 mea, 
j dum clamarem tota die. 
4 Quoniam die ac nocte fgravata est super me manus tua, 
conversus sum in aerumna mea, dum configitur spina. 
5 9Delictum meum cognitum tibi feci 
et iniustitiam meam non abscondi. 
Dixi: ”Confitebor adversum me iniustitiam meam Domino, 
et tu remisisti impietatem peccati mei. 








f (all Le 23, 46. — cf. Ac 7 
] Rbr. ad compl. [59 
ig ere 9. — cf. Dt 32, 21; Jr 
7,8] Int. in fr. 4 p. D. dg. 
8] Int. in fs. b. tn P Dosa — 

V. All. in Mis. pro qcq. necess. 


hef. Dt 32, 30. 

tv. Ps 17, 20, 

10, 11) Int. in he % p. D. Pas. 
— Tr. in Ms. pro inf. 

jLm 1, ae; 

kv. Ps 6 

1-141 zB ;. fs. ss. col. Flag. 

lcf. Jr 20, 18. 


m Ps 6,3: 31.5; 37,43 59, 19. 


‘eS a, Pe IOI, 43 30,) 30. 
1 3, 14: 78. 4; 79, t 

ci. Ib 19, 23, 14.— V. Ps 68, 
bce Mt 26. 56 etc. hats 


@ciwPs 87,6;Ec 6; 4; 

rIs 30, 14: Jr 19, 10, te Ecli 
PEt 75, Seay 285 48, 38. — 
cf. Rm 9, 21 
r 20, 10, 

t S42, vias 

ke? qe 27, I. — Vv. 2 Rg 17, 


I 761 O A bp D. 1 
5,31 ar Ms. Fe uP etc. 


UPS 4.6: .35;, Te, 100, 25. 705 


4; 88, 16; 138, 135; Nm 6, 25, 
17, 18] Cm. in Shig. et Ms. pro 

inf. ser. 
17.20] V. in prec. ad postul. 
x Jr 17, 18. — cf. Ecli 2, 11. 
yr Rg 2, 9 
zcf. Ju rs. 
20] K. in fr. 2 £. Epiph. 

Or. in fs. Cord. J. euch. — 


Cm. in fs. s. Franc. Car. 
@.cfevls369,.'43. 1 Cor, 2, ,9. 
bv. Ps 26, 5. 


22] V. a. in fs. s. Fel. a C. 


dcf. 1 ded 
e Ps haat} a aoe 2 Rg 15,14. 
fJn 2, 


g Ps 29, § 


hDt 32, 41. 
iv. Ps 26, 14. 
j Ps 32,18; 146, rr; Is 49, 23. 


Ad mt. fs. SS. Ce (rr). — 
ad nn. in fr. 

1] * Catecn. R. iv cP ie 

a es Bey 4, 7, 8. — cf. Ps 


bat ie 34, 7; Is 38, 17; Mic 
7, 18, 19. 
@.cf.)2 Rg 19, 19; 2 Cor S339. 


@ Sph 3, I3; c =, 47. 
¢ Pro 17, 22. — v. Ps 30; It 
j cf. ard 7,33 1 Rg 5, 6, 12 


s I, a: b 33, 27: Pro 28, 
gi te £2.18. 38 I Jo 1,9. 
ig fe ateok il 5, 34. 
Is 65, 24. 

















LIBER PSALMORUM 
31, 6 — 33,3 


-- 32. Ut laudes divinas promoveat (1-5), mirabile mundi opificium et 
providentiam, qua omnia gubernantur, enarrat (9-22). — 33. Adhorta- 
tur ad Dominum pie colendum (2-4), quoniam ipse ab omnibus malis 





i Ps 29, 5. — cf. Heb 4, 16. 

jis 55, 6. 

k cf. PS 17, 5,17; 41,8; 68, 2-3. 
15,16; 123,5; 143,7; Jb 22,11; 
27,20; Is 28,2; 30,28; Lm 3, 

iv. Psoo,1,sq. _ [54; Jn2,4. 

m Ps118, 34, 73; Pros,i1.— cf. 
Ps 24, 12. 

n Tb 6,17; Pro26,3, — cf. Jb 

A ETOOR he ss. $5 ;tapay 

? a Pro 13,21; Eee [17,7. 

7 IS 33,9; 63,13; FrO1I9,20; Jr 

11] ey et p: ae ip et cm, Ss. 

r Ps 32,1; 63,11; 67,4; 96,11,12. 

sPs 7, 11; 35, 11; 63, 11; 96, 
rz, etc. — cf. Ac 8, 21. 


Ad mt. in cm. Mm. — ad nn. 
1n- fh 3 Cr); : 
av. Ps 31,11. 5 cf. Ecli 15,9. 
as jh ae etc. in fss. Ss. 
ers 1,9; 70,22; 91,4; 143,9, 
3,2] k in D.1 >. Pasch. [150,3. 
d Ps 30, 4; 95, 13 97, 1; 143, 
9; 149, 1; Jdt 16, 2, 15; Is 
42, 10; Ap 5, 9; 14, 3 etc. 
ecf. Dt 32, 4; Dn 4, 34; Ap 
f Ps 10, 8; Mt 23) 23. ey 
5,6] Int, in D. 2 p. Psch. 
O1V. in fs. ss. Trin. —v. vr. 12. 
g Ps (103, 24;) 118, 64; Is 6, 
3; 11, 9; Hab 3, 3. 
6] * Catech. R. I 2, 23. 
hk Gn 1, 6, 7; Jdt 16, 7; Sapo, 
, 1; Heb 11, 3. — cf. Jot, 3. 
icf. Jb 26, 13. 
jPs 77, 13; 103, $3 Ex 15, 8. 
— cf. Jb 38, 8; Ecli 39, 22. 
8] Cm. in fs. s. Emigdi. 
k Ps 66, 8. [147, 15, 18. 
1Ps 148, 5; Gn 1, 3. — cf. Ps 
mIs 19, 3; Ler, 51. — cf. 2 
Rg 15, 34; 17, 14; 2 Es 4, 15; 
Tb 5,12; Pro 21,30; Is 8,10. 
n Jb23, 13; Pro1g, 21; Is 46, 10. 
o Ps 143,15; Dt 4,9, 8; 33, 29. 
12] Gr. in Ms. de Sp. S. — v. 
Is 10, 25. [cf. Ex 19, 5. 
D Ps 64, 5; Dt 7, 6; 37,9 =a 


a Ps 6s, 7; 2 Par 16, 9: 28, 
24, — v. Ps 10, 5. [2c 2,13 
r3 Re 8, 39; 43, 49; Is 63, 15; 


g cf. Ps-48, 7: 3 Re-Be7 4s, 
t Ps 146, 10; Pro 21, 31; Ostz, 
7. — cf. Ps 19, 8; Am 2, 15 


vcf. Ac 12, If. 

x Ps 38,10,11: 36,139,253 110, 
5; Jb 5, 20; Le1,58. [s Jos. 

26,37] Int. (Ps 79, 3 in fs. Patr, 

HPS 34, 35° YOR, 33, 2D, a3 
Is 8, 17. — cf. Ps 61, 2. 

sPs 113, 9-21. 

aPs 30, 7, 8. — v. Jo 16, 22. 

22] V. Jn hymn. «Te Deum» 
et in prec. frl. 


Ad mt. in cm. Ap. (18) et Mm, 
(0), in fss. ss. Cord. J. (9). 
SS. Omn. (10, 16), ss. Ang. 
(8) ad cmpl. in & 4 (8) et 


bcf.1 Rg2z,10. [p. Pant. etc. 

2] Rbr. ad sxt. — Gr. in D. 2 

2] * Catech. R. III 3, 6. 

2-4] Vv. in ben. mensae. 

c Ps 43, 9. — cf. Eph 5, 20; 1 
Ssh { 1° Cow -1,°35; 

dIs 45, 26.— cf. Jr 9, 23, 243 





6 Pro hac ‘orabit ad te omnis sanctus jin tempore opportuno, 

veruntamen in “diluvio aquarum multarum ad eum non 
approximabunt. L 

7!Tu es refugium meum a tribulatione quae circumdedit me: 
exsultatio mea, erue me a circumdantibus me. 

8 ™Intellectum tibi dabo et instruam te in via hac qua gra- 
firmabo super te oculos meos [dieris, 

§”Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus: 
in “camo et freno maxillas eorum constringe, qui non ap- 

10 PMulta flagella peccatoris; [proximant ad te. 
Ysperantem autem in Domino misericordia circumdabit. 

11 rLaetamini in Domino et exsultate, iusti, 
et gloriamini, omnes ¢recti corde. 


3 Psalmus David. 


2F xsultate, iusti, in Domino: °rectos decet collaudatio. 
2 Confitemini Domino in “cithara; 
in psalterio decem chordarum psallite illi; 
3 cantate ei 4canticum novum, 
bene psallite ei in vociferatione. 
4 Quia rectum est verbum Domini, 
et “omnia opera eius in fide: 
5 /diligit misericordiam et iudicium, 
9misericordia Domini plena est terra. 
6 *Verbo Domini caeli firmati sunt, 
et ‘spiritu oris eius omnis virtus eorum. 
7 jCongregans sicut in utre aquas maris, 
ponens in thesauris abyssos. 
8 kTimeat Dominum omnis terra; 
ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem. 
9 (Quoniam ipse dixit, et facta sunt; 
ipse mandavit, et creata sunt. 
10 Dominus “dissipat consilia gentium, 
reprobat autem cogitationes populorum 
et reprobat consilia principum; 
11 "consilium autem Domini in aeternum manet: 
cogitationes cordis eius in generatione et generationem. 
12 OBeata gens, cuius est Dominus Deus eius, 
Ppopulus, quem elegit in hereditatem sibi. 
13 @De caelo respexit Dominus: vidit omnes filios hominum. 
14rDe praeparato habitaculo suo respexit super omnes, 
15 qui finxit sigillatim cordaeorum, [qui habitant terram, 
qui intelligit omnia opera eorum. 
16 sNon salvatur rex per multam virtutem, 
et gigas non salvabitur in multitudine virtutis suae: 
17 tfallax equus ad salutem. 
in abundantia autem virtutis suae non salvabitur. 
18 Ecce “oculi Domini super metuentes eum, 
et in eis qui sperant super misericordia eius; 
19 yt Yeruat a morte animas eorum et “alat eos in fame. 
20 Anima nostra Ysustinet Dominum, 
@quoniam adiutor et protector noster est; 
21 quia in eo laetabitur cor nostrum. 
et in nomine sancto eius speravimus. [speravimus in te. 
22 Fiat misericordia tua, Domine, super nos, quemadmodum 


3 Davidi, ¢cum immutavit vultum suum coram °Achimelech et 


dimisit eum et abiit. 


2 Benedicam Dominum ‘in omni tempore, 
semper laus eius in ore meo. 

3 4In Domino laudabitur anima mea; 
audiant mansueti et laetentur. 














tustos (5-11), qui vere tales sunt, custodit (12-13), impios autem di- 
sperdit (16-22). — 34. Ut Deus, arreptis armis, hostes dissipet et con- 


| terat in eosque mala convertat quae aliis inferre velint (1-10); ab 


LIBER PSALMORUM 
33, 4 — 34, 10 








3 


4 ¢Magnificate Dominum mecum, 
et exaltemus nomen eius in idipsum. 
5 /Exquisivi Dominum, et exaudivit me 
et ex omnibus tribulationibus meis eripuit me. 
6 9Accedite ad eum et illuminamini, 
et facies vestrae non confundentur, 
7 6 es clamavit, et Dominus exaudivit eum 
de omnibus tribulationibus eius salvavit eum. 
8 as eante: angelus Domini in circuitu timentium eum 
ket eripiet eos. 
9 ‘Gustate et videte quoniam ™suavis est Dominus: 
“beatus vir qui sperat in eo. 
10 Timete Dominum, omnes sancti eius, 
quoniam °non est inopia timentibus eum. 
11 Divites eguerunt et esurierunt, 
inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. 
12 PVenite, filii, audite me, 
timorem Domini docebo vos. 
13 dQuis est homo qui vult vitam, 
diligit dies videre bonos? 
14 rProhibe linguam tuam a malo, 
et labia tua ne loquantur dolum; 
15 sdiverte a malo et fac bonum, 
tinquire pacem et persequere eam. 
16 “Oculi Domini super iustos, 
Yet aures eius in preces eorum; 
17 Zyyltus autem Domini super facientes mala, 
ut Yperdat de terra memoriam eorum. 
18 Clamaverunt iusti, et Dominus exaudivit eos 
et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos. 
19 zJuxta est Dominus iis, qui “tribulato sunt corde, 
et humiles spiritu salvabit. 
20 bMultae tribulationes iustorum, 
et “de omnibus his liberabit eos Dominus. 
21 Custodit Dominus omnia ossa eorum, 
dynum ex his non conteretur. 
22 eMors peccatorum pessima, 
et qui oderunt iustum delinquent. 
23 fRedimet Dominus animas servorum suorum, 
et non delinquent omnes qui sperant in eo. 


Ipsi David. 


“Iudica, Domine, nocentes me, 
bexpugna impugnantes me; 

2 apprehende arma et “scutum et exsurge in adiutorium mihi; 
3 effunde frameam et conclude adversus eos qui perse- 
dic animae meae: Salus tua ego sum. [quuntur me: 

4¢dConfundantur et revereantur quaerentes animam meam; 
favertantur retrorsum et confundantur cogitantes mihi 

5 /Fiant tanquam pulvis ante faciem venti, [mala. 
et angelus Domini coartans eos; 

6 9fiat via illorum tinebrae et lubricum, 
et angelus Domini persequens eos. 

7 Quoniam “gratis ‘absconderunt mihi interitum laquei sui, 
supervacue exprobraverunt animam meam. 

8 jVeniat illi laqueus quem ignorat, 
et captio, quam abscondit, apprehendat eum, 
et in laqueum cadat in ipsum. 

9kAnima autem mea exsultabit in Domino 
et delectabitur super salutari suo. 

10 ‘(Omnia ossa mea dicent: Domine, “quis similis tibi, 
Neripiens inopem de manu fortiorum eius, 
egenum et pauperem a diripientibus eum ? 





4] Ant. et V. in fs. ss. nom. J. 
ev. Ps 34, 27; Lc 1, 46. 
$2 Par ae 2. ree Mt 7, 7 etc. 


pak Eph 
vr. ze 18> Ae: Ecli 21,6.—cf. 
icf. Dn 3, 95. [2 Rg 22, z. 
j Ps 90,11; Gn 32):1,:2; Ex 23, 
20. — cf. Js 5; 13, 14; 4 Rg 
ee oe cy 17, 10; Ac 12, 15; 
nt. 


Heb 1 is 
. B Of. ‘in D. 143 p: Lge 


a od. pes sag K oe IF; 2 
6, oi r Pt, 2,23. 
ce 99, 4. 
rs we 3 » 135 3, 39 5; 83,13; Jr 
z. cli 34, 14, 19. 
is: Te] Int. m Gr. in fs. s. Cy- 
riact. — Gr. in fs. SS. Omn. 
pms $ peas ae ro 10, 3. — 


137. Gr. Se vy ‘Ss. Phil. N. etc. 
— cf. rit. cons. virginum, et 
re yey pecc. (PR. 

s 65, 16. — cf. Pro I, 8. 

f fay T5P bh 37270-12: 

r Ps 14,3; 38, 2; 140,3,4; Pro 
£3; Fait I; 21, athe Ecii 23% 

€4,-5,/22. 


m. in 


Rh ‘t2,. 18 
u cf. Sap i — v. Ps 32,18. 
v vr. 5,7; Pro 1s5,29.— Jog, t. 
x Lv 17,10; Jr 44,11; Am 9g, 
y Ps bree! 153 Pro 10, 7. caiie™ 
Ps Lin fis. Mm. 
18] * Catech. R.IV 16,5. —Int. 
28S 42°35 °2S 718° 66, 2.— cf. 
Ps 144,18; 148, 14; Dt 4,7. 
18,19] Gr. in cm. Mm. 
a Ps 50, 19; 108, 17; 146,3.— 
ji 2,'13; Le 15, 17-24; 
be sh Sea 5. [18, 13, 14. 
20,12] Int. in fs. ss. Relig. et 
in fss. Mn. 
Cvr. §, 23. — cf. Ac 12, 11. 
Yao. Fs:tx5, 150 EviJo 40;36. 
d cf. r Rg 14,45, Mt 10,30.— 
e Pro 24, 19; Sap 3, 19. — cf. 
Ps 7, 15, 16; 36, 36, 38. 
{nc Psv24y 22: 


Ad mt. in fr. 3 (1, 17, 23). — 
in ritu exorcism. 

cIs 49, 25; Lm 3, 58. 

1-2] V, UF. 13 

1-3] Int. in fr. 2 maj. hebd. 

b cf. Ex 14, 25 

2] Ror. in fs. ss. Lanc. et Clav. 

cef.. Bs pris 90, 5; Eph 6,16. 
oe IS aoe Sy 

-8] cf. Ps &, 23° “a8 108, 6-15. 


vr. 26; Ps 6, I ; 30,15 2°70, 

£33 ee, 37, 18: 128;. 5;.- Jr 
e Ps 128, [195% 
£5 ry x ve 


V. in Rts T. belli. 
aie Jr 0, 1, 4. 
Y 23, 12. 
Sve. 19. — v. Ps 68, 5. 


+ Ps % 16: 139, 6. —- cf. Ps 


kIs 61, 10; Hab 3, 35 “Le “3, 
47. — Vv. Ps 9g, 1 

1 Ps 50, I0. 

m Ps 70,19; 76,14; 82, 2; 85, 
8; 88, 7-9; 112, $3 Ex 15,11. 

#% PSi 41, 12; Jb 36 5) £85 





— 487 — 





/ 


] 





LIBER PSALMORUM 
34, 11 — 35, 12 


lis vero, qui se iniuste accusant sibique irrident (11-18), ne unquam vin- 
catur vehementer exorat (19-28). — 35. Malitiae impiorum (2-5) boni- 
tatem et fidelitatem Dei, qua iustos prosequitur, opponit (6-10) eumque 





ov. Ps 26, 12. 


13 * Jr 18, 20. — cf. Jo 10, 
q (jb 31, 29; up 12, 15). (32. 
rPs 68, 11, 

13] Gr. in py 1.3 maj. hebd., Tr. 


oe hoa et Of. in fs. s. 
Jos. 

s Ps foni on Nm 29, 7. 

tv. Ps 78, 12. 

uct. Jr 18, 18. 

vy Ps. 36, 123 [322;-203/7JD* 16, 


10; Lm 2, 16; Ac 7, 54. 


wPs 21, 21, 22. 
* Ps 21; 26. 


9 yaa 4s 2255. 

z Ps 24,19; 37,20; 118, 78, 86. 
a (all) Jo 15, 25. — Ps 68, 5. 
5 Pro 6, 13; 10,10; Ecli 27,25. 
cls 57, 14. — v. Ps 21, 14. 
ENE. 25; Bs 39, 16; 69, 4; Lm 


221'V : 7 Gr. et 6 p. D. Pess. 
¢ “3 fab 1, "bs —v, 
Vv. © 43, 2 29, 1. 
23] Gr. in ot 2 maj. hebd. 


gPs 7,9 


» LO tea 
2 Rg 17,1 


4. 

261 Cm. ut sup. 

jv. +s. 

kv. Ps 3 

TPs £98 hs ‘te: §<. Pro.26, 16. 
StS,’ Tawi, 

m Ps 


281 533 rt mt. in fr. 3 — Uv. 
Ps 23, 24 
n Ps 50, ibs 96,8, 2S, 24s 


h 36. 193; Lm 2, 


OF 


Ad ll. M9 Pt 5 (6). 


av. 

b (all pan 33 ses. — cf. Gn 20, 

ccf. Dt 29, ro. [11 

d ch. Ps tt, °35°%s8,) 43. 

ecf. Jr 4, 22. 

f Mic 2, 1. — cf. Pro 4, 16. 
Ts’ 68; 2: 


+88) 3,08S§ 100, 2x5 
307; “33 sre: 9 etc. 


LPs or 6: ‘Rm ‘Tr, °33: 
in ben. Mee 
m Lc 12, 24. cf. 
8-10] Tr. in fs. Chass yi eich. 
pra > Ir. — v. Rt 2, 12. 
s 64, 5; Is 25, 6; Jr 31, 
I2-14. 25. 
pPs 45 5; Ap 22, 1. — cf. Ps 


22, 
10] Sp in ig ge ae 


it * cf. Catech. R, > 9. 
10] V. in ben. Fe apt. 
RR.). 
qJr 2, 13, Jo 4, 10, 14; 5, 26. 
im Cf, Tie £0, 173 
01, 9; Ac 26, We Be 4h 
‘ re 225.116: cf. Ps 135 
HLS 7,122. 6, 9. 


108, 4, 5; Pro 17, 





|3 


110Surgentes testes iniqui, quae ignorabam, interrogabant me; 
_ 12 Pretribuebant mihi mala pro bonis, sterilitatem animae 
13Eg0 autem, cum mihi molesti essent, ”induebar cilicio, [meae. 
shumiliabam in ieiunio animam meam, 
et oratio mea ‘in sinu meo convertetur. 
14Quasi proximum et quasi fratrem nostrum sic complacebam, 
quasi lugens et contristatus sic humiliabar. 
15 Et adversum me laetati sunt et “convenerunt, 
congregata sunt super me flagella et ignoravi. 
Dissipati sunt nec compuncti, 
tentaverunt me, subsannaverunt me subsannatione, 
vfrenduerunt super me dentibus suis. 
17 Domine, quando respicies? 
Restitue animam meam a malignitate eorum, 
a leonibus unicam meam. 
18 *Confitebor tibi i in ecclesia magna, 
in populo gravi laudabo te. 
19 yNon supergaudeant mihi *qui adversantur mihi inique, 
@qui oderunt me gratis et “adnuunt oculis. 
20 Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur, 
et in iracundia terrae loquentes dolos cogitabant; 
21 et Cdilataverunt super me os suum, 
dixerunt: Euge, euge, viderunt oculi nostri. 
22 eVidisti, Domine: ne sileas; 
Domine, ne discedas a me. 
23 /Exsurge et intende iudicio meo: 
Deus meus et Dominus meus, in causam meam. 
24 9Tudica me secundum iustitiam tuam, Domine Deus meus, 
et non supergaudeant mihi. 
25 Non dicant in cordibus suis: Euge euge, animae nostrae, 
nec dicant: *Devoravimus eum. [meis ; 
26‘Erubescant et revereantur simul qui gratulantur malis 
jinduantur confusione et reverentia qui *magna loquun- 
tur super me. 
27 [Exsultent et laetentur qui volunt iustitiam meam; 
et dicant semper: ™Magnificetur Dominus, 
qui volunt pacem servi eius. 
28 Et “lingua mea meditabitur iustitiam tuam, 
tota die laudem tuam. 


In finem. “Servo Domini ipsi David. 


2 Dixit iniustus ut delinquat in semetipso, 
bnon est timor Dei ante oculos eius; 
3 Cquoniam dolose egit in conspectu eius, 
ut inveniatur iniquitas eius ad odium. 
4 @Verba oris eius iniquitas et doilus: 
€noluit intelligere ut bene ageret. 
5 fIniquitatem meditatus est in cubili suo, 
adstitit Yomni* viae non bonae, hmalitiam autem non 
6 Domine, ‘in caelo misericordia tua, . [odivit. 
et veritas tua usque ad nubes. 
7 SIustitia tua sicut montes Dei, 
liudicia tua abyssus muita: 
homines et ”iumenta salvabis, Domine. 
8 Quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam, Deus: 


filii autem hominum “in tegmine alarum tuarum spera-_ 


9 Inebriabuntur ab °ubertate domus tuae, {bunt. 
_ et Ptorrente voluptatis tuae potabis eos; 
10 quoniam apud te est %fons vitae, 
et “in lumine tuo videbimus lumen. 
11 sPraetende misericordiam tuam scientibus te 
et iustitiam tuam his ‘qui recto sunt corde. 


12 Non veniat mihi pes superbiae. 














Ml rogat ut semper iustos de manibus eruat impiorum (11-13). — 36. Plu- 
| rimis exemplis sententiam propositam illustrat, non esse nempe a pietate 
| discedendum, eo quod impii floreant; nam tempore suo impii plagas, 


LIBER PSALMORUM 
35, 13 — 36, 28 





|eoco 


|3 


et manus peccatoris non moveat me. 
13 Ibi ceciderunt qui “operantur iniquitatem, 
expulsi sunt “nec potuerunt stare. 


Psalmus ipsi David. 


4Noli aemulari in malignantibus, 
neque 2zelaveris facientes iniquitatem; 
2 quoniam °tanquam faenum velociter arescent 
et quemadmodum holera herbarum cito decident. 
3 @Spera in Domino et fac bonitatem 
et “inhabita terram ¢t pasceris in divitiis eius. 
4 fDelectare in Domino, et 9dabit tibi petitiones cordis tui; 
5 trevela Domino viam tuam et spera in eo, et ipse fasint 
6 et ‘educet quasi lumen iustitiam tuam 
et iudicium tuum tanquam /meridiem. 
7 ‘Subditus esto Domino et ora eum; 
noli aemulari in eo “qui prosperatur in via sua, 
in homine faciente iniustitias. 
8 Desine ab ira et derelinque furorem, 
noli aemulari ut maligneris. 
9°Quoniam qui malignantur exterminabuntur, 
sustinentes autem Dominum Pipsi hereditabunt terram. 
10 Et Yadhuc pusillum et non erit peccator, 
et quaeres locum eius et non invenies; 
11 “mansueti autem hereditabunt terram 
et delectabuntur in *multitudine pacis. 
12 ¢Observabit peccator iustum 
et “stridebit super eum dentibus suis. 
13 Dominus autem Virridebit eum, 
quoniam prospicit quod veniet “dies eius. 


14 Gladium evaginaverunt peccatores, 


Yintenderunt arcum suum, 

ut deiciant pauperem et inopem, 
ut trucident rectos corde; 

15 gladius eorum intret in corda ipsorum, 
et *arcus eorum confringatur. 

16 @Melius est modicum iusto super divitias peccatorum mul- 
17 quoniam “bracchia peccatorum conterentur. [tas; 
confirmat autem iustos Dominus. 

18 CNovit Dominus dies immaculatorum, 
et hereditas eorum in aeternum erit; 

19 non confundentur in tempore malo 
et “in diebus famis saturabuntur. 

20 5 Quia peccatores peribunt ; [tati, 
inimici vero Domini, mox ut honorificati fuerint et exal- 
édeficientes quemadmodum fumus deficient. 

21 /Mutuabitur peccator et non solvet, 

Jjustus autem miseretur et tribuet. 

22 Quia benedicentes ei “hereditabunt terram, 

maledicentes autem ei disperibunt. 


23 fApud | Dominum gressus hominis dirigentur, 


et viam eius volet; 
24 cum Jjceciderit non collidetur, 
quia ‘Dominus supponit manum suam. 
25 Junior fui, etenim senui, et non vidi iustum derelictum, 
nec semen eius ™quaerens panem. 
26 Tota die “miseretur et commodat, 
et semen illius in benedictione erit. 
27 ODeclina a malo et fac bonum 
et inhabita in saeculum saeculi; 
28 quia Dominus 2amat iudicium 
et non derelinquet sanctos suos: 
in aeternum conservabuntur; iniusti punientur. 





“Ps 93, 4. 
Py. hCPsar pes): 


Ad mt. in fr. 3 (1, 17, 37). 

avr. 7, 8. 

b Ps 72, 3 Pro 3, 31; 23, 17; 
24, I, 19. — cf. Ec'10, 4. 

é Ps or, 8; 10I,-§; 102, 15; 
128, 6; Jb 14,2; Ecli 14,18; 
Is ih '273 40, §-8.— ch. Jb 
27, 13-23; Jc 1, 10, 11. — Vv. 

jlv. Mic. &, 8. [Ps 89, 6. 
Ps 61,9; 113, 9-11; Pro 3,5; 
e535 2: Bcly cy 6; 32,28: 

oNhs 25; 29; Lv 26, 5; P=o0 if 


fb 22, af ets 58, 14. — Ph 


Coes 

Ps 19. 5, x — cf. Ts 26, 

A Pre 36, 33) Pts, 9: 
Ps 118, 26. — v. Ps 54, os. 

4 Ecli 32, 20; Is 58, 8, 10: Os 
6; 5; Mic 7, 9. we ch Ps 90, 
TiS TIT! 


PID URS Bf 

¢ Ps 67, 2, Ea; 

m Jr oe ce. 255. 73 ‘Hab 

n Ps 4, 5. — cf. Eph 4, 26, 31. 

Ovr. 2, 22. 

P Ps 44,133: Fro 23, ar: iSap, 
I, 29; Is §7, rT; — -v. vr. 


TT} 22s (99,734) 
q vr. 36; ay 2, oe Is 41, 12. 


r (all). Mts +8 soe II} 29. 
s 


$ VI. 373 rr3s'T65* Pro’'3; 
2. — cf. Is 22, 17. 

tSap 3, 17; 18. — cf. Sap 2, 
12-20. — Vv. VY. 32. 


uv. Ps 34, 16. 

vv. Ps 2, 4: 

xv. Jb 18, 20. 
Pas y, 133" 30;-t5. 


2 4. 
sine TS, 16° 26,-8:51%, We 
mPSs of, Lt: trim’ 6s: 6; 
pes (10), 515 "Jb 38, 15° SHz 


21, R 
mh Che in ie. s. Jo. Dam. 
E.VePs T.' 6 


dvr. 25; Pro 10, 3. — v. Ps 
54 TG. 


e Ps 67, 3% 191 Py Sas 5, 15:3 
Os 13. 3 

2irdur’ itech. Io4 Ir 8, To 

f cf. Ecli 8, 15; 29, 2, 4-9. 

gvr. 26. 

Av. vr 9. 


Ps 39, 3: 128,.53 3 Re_3, 0; 
PCO 116; (95.26, 24° Jr 10, 255 
— cf. 2, Les, 

24] Gr. in cm. M. 

j Pro 24, 16; Mic 7, 8. —cf. 
Ps 90, 12; 2 Cor 4, 9 


b chs Beli ay; rz mi Me2; 161. 
— v. Ps 33, 10, If. 

mPro 19, 3. — cf. Ps 108, 
50% JO. Behe. 33 

PESHTTE, 75, (6: Dt e Se zeros 
Ecli 29, 1; i St 42% 

Ov. Us ah 

28] V. All. as "fs. 7 ss. Fund. 

py. Ps to;"3 

















LIBER PSALMORUM 
36, 29 — 37, 18 


7 


iusti vero praemia accipient. — 37. Paenitent. 3. Ut iustitiae Dei severita- 
tem mitiget enarrat quot malis cum corpore (2-8) tum animo (9-13) 
adfligatur, atque enixe rogat ne hostes de suo ipsius interitu laetentur 








ONE. 20508 20; 10? E10 2522. 


30, 31) Int.'Gr., V. in cm. Ss: 
VChy PLO Bs 92°10; 25, 132s 


$s Psi30,:05 E28; rr; Dt; 6; 
Is-352,° 97% Jr -3%,. 337 he 
m7, °22¢ 
t Ps (10), 9. — v. vr. 12. 


u Ps 33,\23; 2 Pt 2; 9) —‘cf. 
sy 108, 31. 

34] V~. ad mt. in KE 

v vr. 6; Ps 26, 14. 

w Ps 51, 75500; 8° 

x Ps 72, 18-20; p 3 
a° Pro 13: 7; Ecli 16, 6: Jr 
1252-35 Ez 31, 3-16; Dn 4, 
sf 8, 17-20. — cf. 1 Mc 2,63. 

y vr. 10; Jb 20, 36; Eso 24,22. 
a a S 102, 16; Jb ‘7; 10. 

37) v. Ps r2r, 3. 

zIs 3, 10, — cf. Gn 39, 8, 9; 
AL AAs? E20 235.99 ,:0S. 

GES 92, 1074 103,.°355 Pro2; 
22; 24, 20; Sap 3: 16. 


ee 29), 16. 


3 (2, Sy. in Pa- 


Ad mt. in 
end et fs. ss. col. Flag. 


rasc. (13 


3). 
ges 89 69, Zz. Pa a 1. Par 16, 4. 
Vv 
cI “ Em 3, 13, — v. Ps 
v. Ps [7, 14. 
aie Ceitke "R.IV 14, 8. > 
é 
icon G 38, 13. — v. Ps 30, 11. 
ay 39, 10:4 Es 9, 6; 
Lm, ras 
$Jr: 30,29, °83. 


7,8) R. in D. Pass. 


j Ps 41, 10; 42, 2; Jb 30, 28. 


kIs 59, 11; Bar 6, 31. 


1 Pro 15, 30. — v. Ps 6, 8. 


mcf. Jb 19, 13-20. — v. Ps 68, 

12,13] v. vr. 7,8 [o. 

n Ps 87, 9, 19; Pro 19, 7. — 
cf. Mt 27, 55 etc. 

oPs 70. Io, 11. — cf. Mt 22, 
15 etc. 


14) -* -ef. :Catech. Ri IV’ 14;°8; 
b Ps 38, 3, 10; Is 53, 7; Dn3, 
30; 10, 15; ': Pt 2, 23.— cf. 
Mr 14, 60, 61; 1s, 4, 5 etc. 

qa cf. 2 Rg 16, 6- 10. 


r Ps 38, ete, Rg 18, 12. 
s cf. sie 17. — v. Ps 29, 2 

# Ps 93, 18. 

uPs 34, 26; 54, a 72, 8; I 


2,3; Ap 13 
18] V. in Js. ss, SS. ‘ol. Flag. 
OP. 54) (15; < FS8.90;: 10. 





3 


et semen impiorum peribit. 

29 Tusti autem hereditabunt terram 
et inhabitabunt in saeculum saeculi super eam. 

307Qs iusti meditabitur sapientiam, 

et lingua eius loquetur iudicium ; 

31 slex Dei eius in corde ipsius, 
et non supplantabuntur gressus eius. 

32 tConsiderat peccator iustum 
et quaerit mortificare eum; 

33 “Dominus autem non derelinquet eum in manibus eius 
nec damnabit eum cum iudicabitur illi. 

34 VExspecta Dominum et custodi viam eius, 
et exaltabit te, ut hereditate capias terram: 
“cum perierint peccatores, videbis. 

35 “Vidi impium superexaltatum et elevatum sicut cedros Li- 
36 et transivi, et Yecce non erat; [bani; 
et quaesivi eum et non est inventus locus eius. 

37 zCustodi innocentiam et vide aequitatem, 
quoniam sunt reliquiae homini pacifico ; 

38 Giniusti autem disperibunt simul, 
reliquiae impiorum interibunt. 

39 bSalus autem iustorum a Domino, 
et protector eorum in “tempore tribulationis; 

40 et adiuvabit eos Dominus et 4liberabit eos, 
et “eruet eos a peccatoribus et salvabit eos, 
quia speraverunt in eo. 


Psalmus David, “in rememorationem de sabbato. 


2 ’-Domine, ne in furore tuo arguas me 
neque in ira tua corripias me. 
3 Quoniam “sagittae tuae infixae sunt mihi, 
et @confirmasti super me manum tuam., 
4 Non est sanitas in carne mea a facie irae tuae, 
‘non est pax ossibus meis a facie peccatorum meorum. 
5 Quoniam JYiniquitates meae supergressae sunt caput meum, 
et “sicut onus grave gravatae sunt super me, 
6 ‘putruerunt et corruptae sunt cicatrices meae a facie insi- 
pientiae meae; 
7 miser factus sum ‘et curvatus sum usque in finem, 
tota die /contristatus ingrediebar. 
8 Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus, 
et non est sanitas in carne mea, 
9 adflictus sum et humiliatus sum nimis, 
krugiebam a gemitu cordis mei. 
10 Domine, ante te omne desiderium meum, 
et gemitus meus a te non est absconditus. 
11 Cor meum conturbatum est, dereliquit me virtus mea, 
et lumen oculorum meorum et ipsum non est mecum. 
12mAmici mei et proximi mei adversum me appropinquave- 
runt et steterunt; 
et qui iuxta me erant nde longe steterunt, 
13 et “vim faciebant qui quaerebant animam meam, 
et qui inquirebant mala mihi locuti sunt vanitates 
et dolos tota die meditabantur. 
14 Ego autem tanquam surdus non audiebam, 
et ?sicut mutus non aperiens os suum. 
15 Et factus sum sicut homo non audiens 
et Ynon habens in ore suo redargutiones. 
16 Quoniam “in te, Domine, speravi: 
tu exaudies me, Domine Deus meus. 
17 Quia dixi: *Nequando supergaudeant mihi inimici mei, 
et, ‘dum commoventur pedes mei, super me “magna lo- 
18 Quoniam ego in flagella paratus sum, » [cuti sunt. 
et dolor meus in conspectu meo semper. 





— 490 — 


is 












(14-18) neve ipse divino auxilio destituatur (19-23). — 38. Diuturnum si- 
lentium (1-4) abrumpens, Deum rogat ne vita privetur (5-7), sed, 


remissis peccatis, sanitati reddatur (8-14). — 39. Eos beatos appellat 


LIBER PSALMORUM 
37, 19 — 39, 8 








3 


3 


19 Quoniam iniquitatem meam adnuntiabo 
et cogitabo pro peccato meo. 
20 Inimici autem mei vivunt et confirmati sunt super me, 
et multiplicati sunt qui oderunt me inique. 
21 yQui retribuunt mala pro bonis detrahebant mihi, 
quoniam *sequebar bonitatem. 
22 Ne derelinquas me, Domine; 
Deus meus, ne discesseris a me. 
23 bIntende in adiutorium meum, Domine Deus salutis meae. 


In finem, ipsi *Idithun. Canticum David. 


2 Dixi: °Custodiam vias meas, ut non delinquam in lingua 
@posui ori meo custodiam, [mea : 
cum consisteret peccator adversum me. 

3 eObmutui et humiliatus sum et silui a bonis, 
et dolor meus renovatus est. 

4/Concaluit cor meum intra me, 
et in meditatione mea exardescet ignis. [finem meum 

5 9Locutus sum in lingua mea: Notum fac mihi, Domine, 
et numerum dierum meorum quis est, ut sciam ‘quid desit 

6 Ecce /mensurabiles posuisti dies meos, {mihi. 
et ‘substantia mea tanquam nihilum ante te; 
jveruntamen universa vanitas omnis homo vivens. 

7 Veruntamen /in imagine pertransit homo; 
sed et frustra conturbatur, 
mthesaurizat et ignorat cui congregabit ea. 

8 Et nunc quae est exspectatio mea? Nonne Dominus? 

Et substantia mea apud te est. 
9 Ab omnibus iniquitatibus meis erue me, 
Nopprobrium insipienti dedisti me. 

10 OObmutui et non aperui os meum, quoniam tu fecisti. 
11 pPAmove a me plagas tuas: 

12 a fortitudine manus tuae %ego defeci in increpationibus, 
propter iniquitatem corripuisti hominem, 

et “tabescere fecisti sicut araneam animam eius; 
8veruntamen vane conturbatur omnis homo. 

13¢Exaudi orationem meam, Domine, et deprecationem meam, 
auribus percipe lacrimas meas. 

Ne sileas, quoniam “advena ego sum apud te 
et Yperegrinus sicut omnes patres mei. 

14 *Remitte mihi ut refrigerer 
priusquam abeam et Yamplius non ero. 


In finem. Psalmus ipsi David. 
? cExspectans exspectavi Dominum, et intendit mihi 
et exaudivit preces meas 
et eduxit me de “lacu miseriae et de “luto faecis 
et statuit super petram pedes meos 
et direxit gressus meos 
4et immisit in os meum /canticum novum, 
carmen Deo nostro. 
9Videbunt multi et timebunt et sperabunt in Domino. 
5 }Beatus vir cuius est nomen Domini spes eius, 
tet non respexit in vanitates et insanias falsas. 
6 Multa fecisti tu, Domine Deus meus, Jmirabilia tua ; 
et kcogitationibus tuis non est qui similis sit tibi: 
‘Adnuntiavi et locutus sum, multiplicati sunt super nu- 
7™§Sacrificium et oblationem noluisti, [merum. 
"aures autem perfecisti mihi; 
°holocaustum et pro peccato non postulasti, 
8 tunc dixi: ?Ecce venio, 
Zin capite libri scriptum est de me; 





PN PSeZ152 8s 


gE Ps'a4 12, 
2 ch: Mts, 10: 
22,23} Unt: in fro-4 o.-Dio2 


av. Ps (£6), 25 
bN2 Ps\'39; 14. 


= oa by be ‘3 Ckr)a-2 [25;a5-2. 
76, I; ¥Pat 16,48: 
a] V. “oO a s. Jo. Nepom. 


b3 Rg 2, 4; 4 Rg 10, 21. 

cJb 2, 10. — cf. Ecli 22, 33; 
Jc 3, 3-10. 

d Ps 140, 3. — v. Ps 33, 14. 

ev. Ps 37, 14. 

4]. V. All. in fs. s. Phil. N. et 

Jo. M. Vianney. 
J Jr 20, 9. — cf. Jb 32, 18,19; 


Ps 89, 12; Ior, 24° Jb '6;) 1%. 
5 BXLO: 20° (34,259 ide — eS 


— cf. Ps 93, 
oy td ¥47 12": t "€or 7, BIS Jc 
m Bs ay 11; Le 12, 20. — cf. 
Ecetz,’ 38, .10,. 205726545, 8*,-6; 

(Jt. 875° 2% 

9]? v. Ps 40, 5 


7,9. — cf t: 26, 39. 
P Jp Pay om 5 
qc S 79, : 
r (Jb 4, 19; 13, 28; Is 50, 9; 
Svr. 6 8); Dm 3.-20: 


51 
13] V. All. in fs. "s. B. Jos. La- 


UV 25, 94°, 1 Par 20, 152.8s 
TLS, 193 Heb Ti 132 -*k EE 3; 
Ir. — cf. Gn 47, 9 

v Jb 7, 16, 19; Jl 2, 7. 

x Th’ 10," 20, 22. 


y Ib 7, 8, 21; 14,-10-12; 20, 9. 
ac. mt. in Parasc. (15), in off. 


(14). — ad gs in fr. 2 
this 5 10]). Li29, 4:55. 
a Ps 26 14; 38, 34.77, &D s 


2-4] Of. in D. 15 pb. 
b Ps 33, Oe ae 13. 


D. 2 p. 
[Epip 
g Ps St, cies se ar get Bt 
Vv Ps 2, gi 33 


5] Gr. in fs. Si Boe Jos. ire. 
#'vi Ps200,.:3. 


j Ps 9,2; Ex 15,11; Jb 5,9, etc. 
Bs: 91426 $38,~-6: 41s; §5, 8. 
lL ¢Ps.138,"1 


8; 50, Lis 88, 32; 1 Rg 15, 

22. — 66, 3; Jr 6, 20. — 
v. Pro 33, 

3-0] Tr. in "fs. SS. sbaacgaee 

n Is..50,-§. — Vi JB:33}'2 

orci. I Lv. 14,4. ‘ete, 

’ Zc 2, 10. 

gq Le 24,44.— cf. 4 Rg 22,13. 





— 491 — 











LIBER PSALMORUM 
39, 9 — 41, 4 


gui Dro confidunt (2-4), eique pro sacrificiis oboedientiam profert (5-11) 
et, protectione expetita, laudes tribuit (12-18). — 40. Precatus pro iis 
qui miseris benefaciunt (2-4) et pro se, cui hostes et falsi amici 





r Ps 118, 16, 24, 35, 92. — cf. 
Jo 4, 34; 8, 29. 

SN: PsisGy) 3a 

t-Ps: ar, 26: 

u Ps 118, 13. — cf. Ac 20, 20, 

PAS 32,922. [27. 

St) 9 Ps 7183 $2. 


Ps. 56;'45. 60,4871 84, 222 88, 
15; Pro 20, 28. — v. Ps 35, 
y Ps 114, 3. iz: 


acf. Ps 37, 11. 

o Ps 68, 5. — cf. Ps 37, 5. 
CPS 37,;317.-72, 320, 

14-18] Ps 69, 2-6. 

14] v. Ps 38, 13. 

14,15} Of in D. 16 p. Put. ete. 
AViGP2 OVID 34,4, 202: 70, 13. 
OVE PS 34,222, °25. 


fv. Ps 34, 27. 

g PS 85,13 108, 22. 

h Sap 6, 8. — cf. 1 Pt 5, 7. 
18] v. ur._5. — R. in_ fs. ss. 
¢Ps27,7; Eclis1,2. [Famil. 
j Dn 9, 19. 


Ad mt. in off. Pass. etc. (6) et 
Di... — ad sxt. in fr. 3 
TS); 


Pe'30, 9%, tee, She lect 
3] R. in prec. p. Litanias. 
GPs 36, 12. 
GN ORE LS. 
41 V.in visit. inf. CRR.). 
e Ps 4, 2. [irt. in Dd. etc. 
5] Gr.in D.1 p. Pnt. — V.ad 
f Ps 146, 3. — cf. 2 Par 30, 
20. — v. Ps 6, 3. 
g Ps t%, 3}. 143,,8. 
f 2] OIF IT, 19. 


10] V. in Cen. Dii. 
Jd 19, 13 14, 


19; JF 9, 4; 20, 10; 


Mic 7, 5. Mt ro, 36; Ac 1, 
17.—cf. 2 Rg 15,12; 16,23. 
j (all) Jo 13, 18. — cf. Dn rr, 


rz] V.in sb. s. [26. 
RE ray eh Te, ae 

72} V. 1m fs. Imm. Concpt. 
chi 2 Re FG. 28. Oe 

135 °%. Ps 70, §. 


Ad mt. in fr. 3 in fs. Corb. Ch. 
(5), 7 dol. BMV. (4) in off. 
Df. (3) in bapt. adul. etc. 


aPs 43, 
b 1 Par 6, 37 [6: Jo 7, 37. 
c Ps 142, 6. — Jl 1. 20; x ki 


d Ps 62, 2; Jo 7, 37. — cf. Ps 
84,3; 142.6: Is 42,17; 55,1. 
3] Int. in fs. s. Cath. Flis. 


e Ps 83, 3; Jo 3, 10; Jr 10, 10; 
23, 36; 1 Tm 4, 10 etc. — 
v. Mt 16, 16 


f Ps 26, 4; 83, 8. — cf. Ez 23, 
£7398, ss 
g Ps 79, 6; ror, 10; Lm 2, 18. 





4 


4 


9rut facerem voluntatem tuam, Deus meus, 
volui, et ‘legem tuam in medio cordis mei. 
10 Adnuntiavi iustitiam tuam in ‘ecclesia magna, 
“ecce labia mea non prohibebo: *Domine, tu scisti. 
11 Tustitiam tuam non abscondi in corde meo; 
veritatem tuam et salutare tuum dixi: [concilio multo. 
non abscondi misericordiam tuam et veritatem tuam a 
12 Tu autem, Domine, ne longe facias miserationes tuas a me; 
*misericordia tua et veritas tua semper susceperunt me. 
13Quoniam Ycircumdederunt me mala quorum non est numerus, 
“comprehenderunt me iniquitates meae, et non potui ut 
bmultiplicatae sunt super capillos capitis mei, [viderem ; 
et “cor meum dereliquit me. 
14 Complaceat tibi, Domine. ut eruas me; 
Domine, ad adiuvandum me respice. 
15 dConfundantur et revereantur simul, 
qui quaerunt animam meam, ut auferant eam. 
Convertantur retrorsum et revereantur, 
qui volunt mihi mala, ; [ge, euge: 
16 Ferant confestim confusionem suam, @qui dicunt mihi: Eu- 
17 Exsultent et laetentur super te omnes quaerentes te, 
et fdicant semper: Magnificetur Dominus, qui diligunt 
18 Ego autem Ymendicus sum et pauper; [salutare tuum, 
4Dominus sollicitus est mei. 
‘Adiutor meus et protector meus tu 6s, 
Deus meus, ne tardaveris. 


In finem. Psalmus ipsi David. 
2 aBeatus qui intelligit super egenum et pauperem: 
bin die mala liberabit eum Dominus. 
3 Dominus conservet eum et vivificet eum 
et beatum faciat eum in terra 
et “non tradat eum in animam inimicorum eius. 
4 dDominus opem ferat illi super lectum doloris eius: 
universum stratum eius versasti in infirmitate eius. 
5 Ego dixi: Domine, miserere mei, 
fsana animam meam, quia peccavi tibi. 
6 Inimici mei dixerunt mala mihi: 
Quando morietur et peribit nomen eius? 
7 Et, si ingrediebatur ut videret, 9vana loquebatur; 
cor eius ccngregavit iniquitatem sipi, 
egrediebatur foras et loquebatur 8in idipsum. 
Adversum me susurrabant omnes inimici mei, 
adversum me cogitabant mala mihi. 
9 Verbum iniquum constituerunt adversum me: 
hNunquid qui dormit non adiciet ut resurgat? 
10 Etenim homo pacis meae, in quo speravi, [tationem. 
jqui edebat panes meos, magnificavit super me supplan- 
11Tu autem, Domine, miserere mei et resuscita me, et re- 
12 In hoc cognovi quoniam /voluisti me, [tribuam eis. 
quoniam non gaudebit inimicus meus super me. . 
13 Me autem propter “innocentiam suscepisti 
et ™confirmasti me in conspectu tuo °in aeternum. 
14 FBeredictus Dominus Deus Israél. 
a saeculo et usque in saeculum. Fiat, fiat. 


In finem. @Intellectus bfiliis Core. 


2 COuemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum, 
ita desiderat anima mea ad te, Deus. 

3 dSitivit anima mea ad @Deum fortem vivum: 
quando veniam et fapparebo ante faciem Dei? 

4 9Fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac nocte, 





— 492 — 














insidiantur, tempus ulciscendi invocat (5-14). 
Liber Il: Pss 41-71. — 41, 42. Domus Dei recordatus, ingemiscit (2-6) 
et meliorem sortem sperans Deum precatur (7-12), qui suam causam 


LIBER PSALMORUM 
41, 5 — 43, 12 








dum “dicitur mihi cotidie: Ubi est Deus tuus? 
5 Haec recordatus sum et ‘effudi in me animam meam, 
quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis, usque 
ad Jdomum Dei, 
in voce exsultationis et confessionis, sonus ‘epulantis. 
6 ™Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? 
Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: 
salutare vultus mei 7et Deus meus. 
Ad meipsum anima mea conturbata est; [a monte modico. 
propterea memor ero tui “de terra Tordanis et °Hermoniim, 
8 Abyssus abyssum invocat in voce cataractarum tuarum; 
Pomnia excelsa tua et %fluctus tui super me transierunt. 
9In die *mandavit Dominus misericordiam suam, et ¢nocte 
apud me oratio Deo vitae meae. [canticum eius; 
10 Dicam Deo: Susceptor meus es; ‘quare oblitus es mei? 
et quare “contristatus incedo, dum adfligit me inimicus? 
11 Dum confringuntur ossa mea, exprobraverunt mihi qui 
tribulant me inimici mei, 
Ydum dicunt mihi per singulos dies: Ubi est Deus tuus? 
12 <Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? 
Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: 
salutare vultus mei et Deus meus. — 


Psalmus David. 


“Iudica me, Deus, et discerne causam meam de gente non 
ab homine iniquo et doloso erue me. [sancta ; 
2 Quia tu es, Deus, fortitudo mea, quare me “reppulisti? 
et ¢quare tristis incedo, dum adfligit me inimicus? 
3 ¢Emitte lucem tuam et veritatem tuam: 
ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum 
4 Et introibo ad altare Dei, [tuum et in /tabernacula tua. 
ad Deum, qui laetificat iuventutem meam; 
confitebor tibi in cithara, Deus Deus meus. 
5 9Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? 
Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: 
salutare vultus mei et Deus meus. 


In finem. @Filiis Core ad intellectum. 


2 Deus, "auribus nostris audivimus, 
patres nostri adnuntiaverunt nobis 
opus “quod operatus es in diebus eorum et in diebus 
3 Manus tua %gentes disperdidit, et plantasti eos, [antiquis. 
adflixisti populos et expulisti eos. 
4 Nec enim /in gladio suo possederunt terram, 
et bracchium eorum non salvavit eos; 
sed 9dextera tua et bracchium tuum et “illuminatio vultus tui, 
quoniam ‘complacuisti in eis. 
5 jTu es ipse, rex meus et Deus meus, 
*qui mandas salutes Iacob. 
6 In te inimicos nostros ventilabimus cornu 
et “in nomine tuo spernemus insurgentes in nobis. 
7”Non enim in arcu meo sperabo, 
et gladius meus non salvabit me; 
8 salvasti enim nos de adfligentibus nos 
et °odientes nos confudisti. 
9 ?In Deo laudabimur tota die 
et in nomine tuo confitebimur in saeculum. 
10 Nunc autem reppulisti et confudisti nos 
et “non egredieris, Deus, in virtutibus nostris, 
11 savertisti nos retrorsum post inimicos nostros, 
et qui oderunt nos diripiebant sibi; 
12 dedisti nos tanquam foves escarum 


4 





h vr. 11; Ps 78, 10; 113, 2 (bis); 
12 5.42732 Mich.7;- 10. —, cf 
I 


x 32, 12; -Nm: 143) 2 
1 Rg 


#Ps 61, 9; 141, 3. — cf. 
t 25: irs 2, XO. 

j Ps 54, 15. [etc. 

Kei Dtiraxg 7,12) 383126; "2r 2, 

MVY. 12; Ps 42, 5. — cf. Mt 
26, 38: jour; 29. 


eae, 
oD. 3, * Js 22% 


[3; 
g Ps 87, 5. — cf. as re 3468" 
r Ps 43, 5; 67, 29; 132, 3. 
SJbS 35) 708 = cf.oPsrasei73 
U6; ‘S55 62> 1491 5 
tIs 49, 14. —c Mt 27, 46. 
#.v.iPs 37, 


vv. vr. 4. 
BV vr. 


Ad mt. in fs. Corp, Ch. et orat. 
DNJC.—ad Il. in fr. 35) et 
sb. s. — in ord. Ms. — in rit. 
coms. alt. et eccl. (4) et in 
ai reconc. (PR). [24, 16. 
S 7,9; 25, Pett;+~cf. rRe 
-7] Int. etc. in D. et T. Pass. 
S$ 30, 4. 
c Ps 43, 10, 23; 59 
I; 107,12.— v. Pp 
dv. Ps 41, _- 
e ct® Psi 56; 
; a? 5 8, v5 Of. j 
4] Cm. in Sxg. — in fs. s. 
Stan. K. 
NM Ps 4,''6, 32. 


ne & or 73» 
S 78, 39-46. 


Ad nn. in fr. 3 (8, 9). 
av. Ps 41, I. 
O'Ps 77,3: Ex 10,225:)302126; 


27 etc.; Jd 6, 13. — v. Dt 6, 
20-23. 
cick, Is’ $3.10. 


dis 725 543 79s 9; Ex 23, 31; 


7 cl 20;. 125:2 Pari2o; 
cli 10, 18-20. 


pi Exit, 17: 

S38 345 ay Os. 8, 9; 

ge 36. 
pe: 


iDt 4, 373 ‘ar oe: 
i Ps 73 
i] Ant. in "fs. ss. Rdmpt. 


s-PSaat S90 
lv. Dt Sia 17. 
m Ps 14. 
n cf, Gan: ¥0;-0¢° LE TIA 7s 
ov. Ps 34, 4. 
8,09] Gr. in . 23 p. Pnt. et Ms. 
DY. PE 33, 2 [pro qcq. necess. 


q Ps 88, 39. — v. Ps 42, 2. 
r Ps 59, 12. — cf. Jd 4, i 2 


Rg 5, 24. [8 412. 
$Lv126; 173 Dt 28,25; Js ai; 
tv. vr. 22. — cf. Ps 13, 45°73, 

14; Is 49, 2 





seed <<, Sian 








LIBER PSALMORUM 


definiat (42, 1-5). — 43. Recordans beneficia patribus praestita (2-6), in’ 
Deum, tot ingruentibus malis fidit,— 44. Vates, post celebratam pulchri- 
tudinem et potentiam regis (2-10), ipsius sponsae ingressum in intimas 








“Ps: 1055: 273ev. 26)! 335: Dt 4, 
27; (28, 64; Is.'52, 13; Zz 20, 
233 36, 24. — cf. Jo 7, 15; 

Oi Es 
oir 15, 13. — cf. Dt 32, 30; 
254. 

*% Ps 38, 9; 78,4; 79,7; 88,42; 
118, 22; 3 Rg 9, 7, 8; Jr 20, 

7.—cf.2 Es 2, 17; Dn 9g, 16. 

y cf. Jo 124» 9. — v. Jb 17, 6 

sv. J + Ss 


a Ps 68, : Jr 7, 19. — cf. Bar 
7 TG* - 6. 
bDn 9g, 
oon a 31, 157, JD.23,: 11). 
Vv 
e Ps 87, 10; 142, 6; 3 Rg 8, 22, 
Ww Sac -aePar 6, 29; Bi Il, 
& Be 3, 10. £ r- etc. 
z¥s 10), 13. — Cc Seer 
Bar 6, 34; Ez 34, 16. 
Heb 4, 13. — v. Ps 7, 10. 
+o0 oC 42. — cf. Jo 2, 35; 
13. — v. Ps 7, 10. 
ical) Rim 8, 36. — vr. 12; Ps 
; Jr 1S, 15. 
jv. i¢ Fa, 23,58) 63 77) 65. 
23-26] Int. in ’Sxg. et Ms. cont. 
ivr. 10. [paganos. 
m Ps 12, 1. — Vv. Jb 13, 24. 
mPs x38, 25. yg Jat 4.8 : 
: Est 14 
26] ‘Gp in fr, 3 ’?. *D. 4 Odg. etc. 
horas et in prec. 
belli etc. — v. Ps oO, ir 
ocf. Nm 10, 35, 36. 


Ad mt. nsf 4, (3.18), in Nat. 
ae Transf. Dini 0; 3) etc. in cm. 
(17,18) et Sctar. (5). — 

‘P rit. cons. eccl. et alt. (8). 


dcf. Cn 5, 10-16. 
ecf. Le 4, 22. — v. Is 61, 1-3. 


— Ant. ad ben. novi mil. 
f Ex 32, 27. [(PR). 
gcf. Is 49, 2; Heb 4, 12; Ap 

tT, 163 19) I5. 3 
4] In rit. ben. et coron. Regis 


hf. Ps ES 8; Is 9, 6. 

icf. Ps 2, 

6] Ant. in a: gifts Cord. J, 

j (all) Heb 1, 8, 9. — Ps 92, 2. 
— cf. 2 Rg ox 233 

k cf. Ps 66, 5; 95, 10; 109, 2 

8] Catech. R. af 3 os II 3 3, 8 

lcf. Ps (10), 8 

m Ps 2, 2; Is 6 61, 1; Dn 9, 24; 
Ac 4, 26, 27; — cf. Ac 10, 38. 

ncf. Ps 103, 15; Is 61, 3. — 

o cf. 3 Rg 3, 13. [v. Ps 22, 

p Pro 7, 17; Jo 19, 39. — cf. 

“Be ¥x} R 

73 KS 22, 39; Am 3, I5. 

10] Int. in fs. BMV. de cons. 

PCs \PS6i00, 11;°3 Re 2,‘ Tos 3 

Sv. vr. 15. Es 2, 6 

t cf. Gn 2, 24; Lc 9, 62; Ph3, 13. 

FI, 725 Or; Gn THs 

u Ps 94, 7; Is 54, 5, 6. 

v.Ps 71, If. {a,-3% 

w cf. Ps 67;:'36: 72; (103. 3 Re 

xcf. Ps 118, 58; Jb 11, ro. 

a8 be pen in fs. puriss. cordis 


y cf. Cn ck ; Ap 19, 7; 11, 9. 
£01.22. Pt 8) 4. 
acf. Ez 16, 10-13. 





et “in gentibus dispersisti nos; 
13 vvendidisti populum tuum sine pretio, 
et non fuit multitudo in commutationibus eorum; 
14 Zposuisti nos opprobrium vicinis nostris, 
subsannationem et derisum his qui sunt in circuitu no- 
15 Yposuisti nos in similitudinem gentibus, [stro ; 
*commotionem capitis in populis; 
16 tota die verecundia mea contra me est 
et %confusio faciei meae cooperuit me 
17 a voce exprobrantis et obloquentis, 
a facie inimici et persequentis. 
18 bHaec omnia venerunt super nos, nec obliti sumus te 
et inique non egimus in testamento tuo, 
19 et non recessit retro cor nostrum, 
et °declinasti semitas nostras a via tua; 
20 quoniam humiliasti nos in loco adflictionis, 
et cooperuit nos 4umbra mortis. 
21 Si obliti sumus nomen Dei nostri 
et “si expandimus manus nostras ad /deum alienum, 
22 nonne Deus Yrequiret ista? 
Ipse enim “novit abscondita cordis. 
‘Quoniam propter te mortificamur tota die ; 
aestimati sumus sicut oves occisionis. 
23 jExsurge, quare obdormis, Domine? 
exsurge et /ne repellas in finem. 
24 Quare ™faciem tuam avertis, 
oblivisceris inopiae nostrae et tribulationis nostrae? 
25 Quoniam “humiliata est in pulvere anima nostra, 
conglutinatus est in terra venter noster. 
26 ORxsurge, Domine, adiuva nos 
et redime nos propter nomen tuum. 


‘14 In finem, “pro iis qui commutabuntur. °Filiis Core ad intel- 
lectum. Canticum pro dilecto. 


2 Eructavit cor meum verbum bonum, 
dico ego opera mea regi: 
lingua mea calamus scribae °velociter scribentis. 
3 dSpeciosus forma prae filiis hominum, 
édiffusa est gratia in labiis tuis; 
propterea benedixit te Deus in aeternum. 
4 fAccingere 9gladio tuo super femur tuum, “potentissime: 
5 specie tua et pulchritudine tua 
intende, prospere procede et regna 
propter veritatem et mansuetudinem et iustitiam, 
et deducet te mirabiliter dextera tua. 

6 iSagittae tuae acutae, _populi sub te cadent in corda inimi- 
7 jsedes tua, Deus, i in saeculum saeculi, {corum regis, 
kyirga directionis virga regni tui. 

8 'Dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem; 
propterea “unxit te Deus Deus tuus 
"oleo laetitiae, prae °consortibus tuis. [eburneis, 
3 PMyrrha et gutta et casia a vestimentis tuis, ¢a domibus 
ex quibus delectaverunt te 10 filiae regum in honore tuo. 
rAdstitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, 
Scircumdata varietate. 
11 Audi, filia, et vide et inclina aurem tuam; 
et ‘obliviscere populum tuum et domum patris tui; 
12 et concupiscet rex decorem tuum, 
quoniam ipse est “Dominus Deus tuus, 
et Yadorabunt eum 1% et filiae Tyri in “muneribus, 
®yultum tuum deprecabuntur omnes divites plebis. 
14 Omnis gloria eius Yfiliae regis “ab intus, 
din fimbriis aureis, 15 circumamicta varietatibus. 


a 








7 ee 





| aedes (11-15) et eius posteritatem enarrat (16-18). — 45. In maximis quo- 
| gue periculis (2-4) ad Deum, qui in medio Israél habitat (5-8), laudandum 
_invitat (9-12). — 46. Divinam potentiam hostibus subiectis manifestam 


LIBER PSALMORUM 
44, 16 — 47,6 








4 


4 


4 ! 


Adducentur regi virgines post eam, 
proximae eius adferentur tibi; 
16 adferentur in laetitia et exsultatione, 
adducentur in templum regis. 
17 Pro patribus tuis nati sunt tibi filii; 
constitues eos “principes super omnem terram. [tionem: 
18 CMemores erunt nominis tui in omni generatione et genera- 
propterea populi confitebuntur tibi in aeternum et in sae- 
culum saeculi. 


In finem, @filiis Core, "pro arcanis. Psalmus. 


2 cDeus noster refugium et virtus, 
adiutor in tribulationibus quae invenerunt nos nimis. 
3 Propterea non timebimus dum “turbabitur terra, 
et “transferentur montes in cor maris. 
4 /Sonuerunt et turbatae sunt aquae eorum, 
conturbati sunt montes in fortitudine eius. 
5 9Fluminis impetus “laetificat civitatem Dei: 
sanctificavit ‘tabernaculum suum Altissimus. 
6 jDeus in medio eius: non commovebitur; 
adiuvabit eam Deus mane diluculo. 
7 /Conturbatae sunt gentes, et inclinata sunt regna, 
mdedit vocem suam, mota est terra. 
8 "Dominus virtutum nobiscum, 
susceptor noster Deus Iacob. 
9 °Venite et videte opera Domini, 
quae posuit prodigia super terram: 
10 Pauferens bella usque ad finem terrae: 
Yarcum conteret et confringet arma et scuta comburet 
11 rVacate et videte quoniam ego sum Deus: [igni. 
Sexaltabor in gentibus et exaltabor in terra. 
12 (Dominus virtutum nobiscum, 
susceptor noster Deus Iacob. 


In finem, pro @filiis Core. Psalmus. 


2 Omnes gentes, “plaudite manibus, 
iubilate Deo in voce exsultationis: 
3 quoniam Dominus excelsus, ¢terribilis, 
drex magnus super omnem terram. 
4 eSubiecit populos nobis et gentes ‘sub pedibus nostris: 
5 elegit nobis Yhereditatem suam; 
Aspeciem Iacob quam dilexit. 
6 7Ascendit Deus in iubilo, 
et Dominus in voce tubae. 
7 Psallite Deo nostro, psallite, 
psallite regi nostro, psallite; 
8 quoniam Jrex omnis terrae Deus, “psallite sapienter. 
9 'Regnabit Deus “super gentes; 
Deus sedet super sedem sanctam suam. 
10 Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham, 
*quoniam dii fortes terrae vehementer elevati sunt. 


Psalmus cantici @filiis Core, secunda sabbati. 


2 (Magnus Dominus et laudabilis nimis, 
in “civitate Dei nostri, in ¢monte sancto eius. 
3 Fundatur ¢exsultatione universae terrae mons Sion, 
latera aquilonis, /civitas regis magni. 
4 Deus in domibus eius cognoscetur cum suscipiet eam. 
5 Quoniam ecce Yreges terrae congregati sunt, convenerunt 
6 Ipsi videntes sic admirati sunt, [in unum. 





15] Ant. in fs. B. Mariae de 
Socos. 

17, 18] Gr. etc. in fss. Ap. 

6x Pt 2, 0}: Apt, 0638, 13 
20; OF20. 3 

18] Ant. in fs, ss. nom. J. 

ad. MI 1x, es 

mt. in fr. 4 (2) in Epiph. 
Diii. (5) in fss. ss. Cord. J. 
(5), ss. Rdmpt., 7 dol. BMV. 
2), in cm, Mm. et Sctar. 

(6), in ded. eccl etc. et in 
prec. T. belli (10). 

OV. PS 45,82 

b cf. 1 Par 15, 20, 

2] V. in proc. pro qcq. necess. 

cv. Ps 17, 3; 36, 39. 

d:cho-Ps.17, 8: 

e Ez 27, 26. — cf. Mt 17, 19; 
21s 127s te Cor. ER 4: 

fick. BS oats 43 

g Ps 35, 9; 64, 10; Ez 47, 1; 
Jl 3, 18. — cf. Is 8, 6; 12, 
2: 335-212 AD 122, its: 2. 

h Ps 47, 2, 3, 9; 86, 4; 100, 8. 
— cf. Is 60, 14. [Sctar. 

5, 6] Gr. etc. in fss. BMV. et 
] Ant. in cons. eccl. etc. 

t Ps 42, 3; 83, 2. [9. 

IV. DU 230-14" ‘Is \t2,.6: Os 11, 
Ps 2, 1. — cf. Hab 3, 12. 

m Ps 17, 14; 28,4; 67, 34; 75, 
9; Jr 25,30; Jb'a:a1; 3, 163 


_wvr.12; 2 Par13,12; 20,17.— 


o Ps 65, 5, 16. [cf. Nm 14, 9. 
p Jdt 16, 3; Is 2, 4; Os 2, 18; 
Mic 4, 3; Zc 8, ro. 

q Ps 36, 15; 75, 4; 1 Rg 2, 4. 
~~ cf, E239, 9; Nh 2,, 13; 
10b] Ant. in a s. Elis. reg. Port. 

r.cf. Ex 14, °13. 
S189, Tl. 225 8739 3t. TO. 


tv. vr. 8. 

Ad ll. in fr. 2 (2). — Ad mt. 
in Epiph.(7,8). Asc. (6), fs. 
ss. Trin, et cm. Ap. (10). 

eG t; ' 

4 TI, 12° 39. S52: 

2, 6] 4 Catech. R. I WT. 

2, 3] Int. etc. in D. 7 p. Pnt. 

c Ps 65, 5; 75, 8; 88, 8; 95, 4; 
Berg, tis Dt aa 0522s 
5; 9, 32; Ecli 1, 8; Dn 9, 4. 
— cf. 2 Par 20, 29. 

& Ps" 1645. 19;,..Ml ‘1; ta: 

3] v. Ps 94, 3. 

ev. Ps 17, 48. xr 

f Ps 8, 8; 17, 39.— cf. Ps 100, 
Ps 2, 8; Is 19, 25.— cf. 1 Pt 


MI'r, 2. EY, S04. 
6] Of etc. in Asc. Diii. 
iPs 67, 19. — v. 2 Rg 6, 15; 


t Par 16, 31: 

9] V. All. in D. inf. oct. Asc. 

wm PS: 77, TT IS 40,9, (35: 

ncf. Ps 88, 19. 

Ad mt. in fr.4 (1), in Nat. Ditt 
(10), Put. et fs. ss. Trin., in 
cm. Sctar., in ded. eccl. et in 
tied Abatis (10). [ 

@Qrs4i,4; 45,1. 43, 31, 

b Ps 95,4; 144, 3; 146,5; Ecli 

2] V. All. in D. 8 p. Pnt. — v. 


3. — cf. Is 2, 3 Mic 4, I. 
e Lm 2, 15. — cf. Ez 20, 6. 
fMts5,35. gcf.2Rg r1o,6-19. 





—>-495>-- 





/ 





LIBER PSALMORUM 
47, 7 — 48, 21 


celebrat. — 47. Ab hostibus mirabiliter territis lerusalem liberata (2-9),, d 


populum cohortatur ad Dei laudes celebrandas (10-15). — 48. Non divitiis, 
quae contra mortem non valent (6-15), sed iustitiae fidendum est (16-21). 





h cf. Ex I5, 15. 

¢v. I8°13,'3: 

j Ez 27, 26. — cf. 3 4 22, 49. 

k3 Rg 22, 48; Jn 1 

13 Rg 9g, 28; 10 223 “is 2°16 
. | EG Ez 27, 28). 


nPs 39, 12. 

10] Ant. in fs. pot Rdmpt. etc. 
10, 11] Int. et Gr. in fs. Purif. 
BMV. et in D. 8 pb. Punt. 
11] *Catech. R. I 2, 6. —Ant. 

in fs. ss. nom. J. 
0: Ps 132,33: MI £, té; 
pv. Ps 21, 28; 
q gr , 8. 
13] Ant. in cons. eccl. 
¥-PS"221,.-9: 
s Ps tor, 19. — cf. Ps 77, 4-6. 


tIs 25, 9. — v. Ps 94, 7 


uPs 22, I-4. 


Ad mt. in fr. 4 (4, 17). 

am. Ps ‘4x; 2: 

5 Ps 49, 7; 77, 1; Dt 32, 1; Jb 
34; 23 18 45123) 54; BS BRR 


: yal Be 
3] *V. in R. D. 1 Adv. 
c Pro 1, 20. — cf. Pro 24, 7. 


sad 7% 2; Nm 21, 27; Mt 13, 


sy Ps 26,4; 

¥ PS..98, 33. 

zg Ps 32, 16,:%7: 

h Ps 51, 9; Pro rr, 28; Mr 10, 
24. — cf. Jb 31, 24. 

oct. Lv 25, 48, 49. 
cf. Mt 16, 26; “Sieb 10, 4:5. 2 
Pet, 25: 


kv. Ps 15, 10.— cf. Ps 88, 49. 
lEc 2, 14, 16 


m Ec 6, 2; Ecli 11, 20; 14, 4, 
5. — v. Ps 38, 7 


MVY. 21. 

ocf. Ps 81, 6. 

p Ec 3, 18, 19; 2 Pt 2, 12. — 
cf, Dn 4, 22. 

q Jb 21, bs 33%, US. T4, sX 25 


rcf. Jb 18, 14. 

scf. Sap 3, 7-8; MI 4, 3; Le 
22, 30; 1 Cor 6, 2. — v. Sap 
4, 16-5, 24. 

# Ps 15, 10; 29, 4; 55. 1 ; 85, 
X35 202, 43 I14, 8; I 
25-27; Dn 3, 88; ja 2, rhs 


13, 14. — cf. Dn 12, 9% 
uPs 72, 24. — cf. Gn s, 24. 
v cf. 21, 7-15. 
w Jo “i 31°°27.:19: ‘Ecli zt, 20; 
7. ct. Ec 5, 12-16; 
e iF 19-31 
“i (10), x Dt 20.ro; Lc 't2, 


vGR 15 

z Ps cera. Xt 8, 12. — cf. Ps 
35, 10; 55, 13; Jb 33, 30. 

avr. 13. 





hconturbati sunt, commoti sunt: 7 tremor apprehendit eos; 
ibi ‘dolores ut parturientis. 
8 In spiritu vehementi jconteres Mmaves Tharsis. 
9 Sicut audivimus, sic vidimus, 
in civitate Domini virtutum, in civitate Dei nostri. 
™Deus fundavit eam in aeternum. [tui. 
10 ”Suscepimus, Deus, misericordiam tuam in medio templi 
11 Secundum °nomen tuum, Deus, sic et laus tua in ?fines 
Iustitia plena est dextera tua. [terrae. 
12 Q].aetetur mons Sion, et exsultent filiae Iudae 
propter iudicia tua, Domine. 
13 Circumdate Sion et complectimini eam, 
narrate ‘in turribus eius; 
14nonite corda vestra in virtute eius et distribuite domos eius, 
ut Senarretis in progenie altera. 
15 Quoniam thic est Deus Deus noster 
in aeternum et in saeculum saeculi; 
ipse “reget nos in saecula. 


4 In finem, @filiis Core, Psalmus. 


2 bAudite haec, omnes gentes; 
auribus percipite, omnes qui ‘abitatis orbem; 
3 quique terrigenae et filii hominum, 
simul in unum dives et pauper. 
4QOs meum loquetur “sapientiam, 
et meditatio cordis mei prudentiam. 
5 Inclinabo in 4parabolam aurem meam, 
apériam in psalterio propositionem meam. 
6 eCur timebo in /die mala? 
iniquitas calcanei mei circumdabit me, 
7 qui %confidunt in virtute sua 
et in ’multitudine divitiarum suarum gloriantur. 
8iFrater non redimit, tedimet homo: 
jnon dabit Deo placationem suam 
9 et pretium redemptionis animae suae. 
Et laborabit in aeternum, 1° et vivet adhuc in finem, 
11knon videbit interitum, cum /viderit sapientes mo- 
Simul insipiens et stultus peribunt [rientes. 
et “relinquent alienis divitias suas, 
12 et sepulcra eorum domus illorum in aeternum, 
tabernacula eorum in progenie et progerie; 
vocaverunt nomina sua in terris suis. 
13 Et homo, °cum in honore esset, non intellexit: 
Pcomparatus est iumentis insipientibus, et similis factus 
14 @Haec via illorum scandalum ipsis ; [est illis. 
et postea in ore suo complacebunt. 
15 rSicut oves in inferno positi sunt: ‘mors depascet eos: 
et dominabuntur eorum iusti in matutino, 
et auxilium eorum veterascet in inferno a gloria eorum; 
16 yveruntamen *Deus redimet animam meam de manu 
inferi, “cum acceperit me. 
17 UNe timueris cum dives factus fuerit homo, 
et cum multiplicata fuerit gloria domus eius: 
18 “quoniam, cum interierit, non sumet omnia, 
neque descendet cum eo gloria eius. 
19 Quia Zanima eius in vita ipsius benedicetur, 
confitebitur tibi cum benefeceris ei. 
20 yIntroibit usque in progenies patrum suorum, 
et usque in aeternum “non videbit lumen. 
21 @Homo, cum in honore esset, non intellexit, [est illis. 
bcomparatus est iumentis insipientibus, et similis factus 











i 

















a 4 


CE ee eee Se 


LS aretses > ogy 


— 49. Deum iudicantem gentes (1-6) atque arguentem eos qui vel ex- 


terna tantum sacrificia faciunt (7-15) vel legem ore non opere observant 
(16-21), utrosqgue etiam minitantem inducit (22, 23). — 5V. Pasnitent. 4. Ad 


LIBER PSALMORUM 
49, 1 — 50, 7 





‘« - 4 >, 
ee Peay 





4 


5 


Psalmus “Asaph. 


bDeus deorum Dominus locutus est et vocavit terram 
Ca solis ortu usque ad occasum. 
2 Ex Sion %species decoris eius: 
3 ¢Deus manifeste veniet, Deus noster, et /non silebit. 
9Iznis in conspectu eius exardescet, 
et in circuitu eius tempestas valida. 
4hAdvocabit caelum desursum et terram, 
discernere populum suum. 
5 iCongregate illi Jsanctos eius, 
lqui ordinant testamentum eius super sacrificia, 
6 Et “adnuntiabunt caeli iustitiam eius, 
quoniam ”Deus iudex est. 
7 °Audi, populus meus, et loquar, Israél et testificabor tibi, 
PDeus Deus tuus ego sum, 
8 dnon in sacrificiis tuis arguam te, 
holocausta autem tua in conspectu meo sunt semper ; 
9 non accipiam de domo tua vitulos 
neque de gregibus tuis hircos; 
10 quoniam meae sunt omnes ferae silvarum, 
iumenta in montibus et boves; 
11 fcognovi omnia volatilia caeli, 
et pulchritudo agri mecum est. 
12 Si esuriero, non dicam tibi, 
8meus est enim orbis terrae et plenitudo eius. 
13 Nunquid manducabo carnes taurorum ? 
aut sanguinem hircorum potabo? 
14 t]mmola Deo sacrificium laudis 
et “redde Altissimo vota tua 
15 et Yinvoca me in die tribulationis: 
Weruam te, et “honorificabis me. 
16 Peccatori autem dixit Deus: YQuare tu enarras iustitias 
et adsumis testamentum meum per os tuum? [meas ? 
17 Tu vero odisti disciplinam 
et *proiecisti sermones meos retrorsum. 
18 Si videbas furem, “currebas cum eo 
et cum adulteris portionem tuam Pomel as, 
19 Qs tuum abundavit malitia, 
et Slingua tua concinnabat dolos; 
20 sedens adversus fratrem tuum loquebaris 
et adversus filium matris tuae ponebas scandalum. 
21 Haec fecisti, et °tacui: 
existimasti inique quod ero tui similis: 
darguam te et statuam contra faciem tuam. 
22 Intelligite haec “qui obliviscimini Deum; 
fnequando rapiat, et non sit qui eripiat. 
23 9Sacrificium laudis honorificabit me, 
et Aillic iter quo ‘ostendam illi salutare Dei. 


In finem. Psalmus David, 2 ¢cum venit ad eum Nathan prophe- 
ta, quando intravit ad Bethsabee. 


[tuam ; 
3 bMiserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam 
et secundum Cmultitudinem miserationum tuarum dele 
4eAmplius lava me ab iniquitate mea [iniquitatem meam. 
et a fpeccato meo munda me; 
5 Iquoniam iniquitatem meam ego cognosco, 
et peccatum meum contra me est semper. 
6 Tibi soli peccavi et malum ‘coram te fec1, 
jut iustificeris in sermonibus tuis 
et vincas cum iudicaris. 
7 Ecce enim Jin iniquitatibus conceptus sum, 
et in peccatis concepit me mater mea. 





Ad mt. (1,22) et ad ll. (1, 14,22) 


in fr. 4 [39; 2 Par 29, 30. 
aPs 72, 13°73, I.—v. 1 Par 6, 
6 Dt 10, 17; Is 2 22, 22. 
c¢ Ps i112, 3 
2,31 Gh HV. in T. Adv. etc. 

‘Im 2, 15; eae 12. [8-16. 
pS ble aie pie 2.—v. Ps 17, 
f Is 6. Ex 19, 16; 2 

“ 4 10-12. 
g Ps 96, 3.— cf. Lv ro, 2; Nm 


h Dt 4, 26; 31, 29; 32, 2; Is 
Bard. MUC.O. Is 2, 
i Mt 13,047; 


24, 31. 
5] v. vr. 2. 


n Ps’ 57, 12% 74, 8; Feli 2 355 Is. 
o Ps 77, 1; 80, 9; Am 3, 13; 
p Ex 20, 2. 1c. 1728 


qcf. Is 1, 11. — v. Ps 39, 7 

rch. Be r2,-6. 

sv. Ps Bs 

t vr. 4 s 26, 6;° 68, -3%,' 32% 
eo ITS, 17; Heb 13555: 


14, 3; Rm 72, 1. 
14] Ant. in fs, ss. Rdmpt. "et V. 


3 Ost 34, 75, 
"Dt 33, 21; 


wt Vie 


151 be Catech. ie Ill 3, 6 ;1V 


“ ul) ae ahs Pie 
6)’ * : Colecks R. il 1, 26. 

s 80, 8; Zc 13, 9. — cf. Ps 
w Ps 90, rs. (76, 3° 100,;6, 
Sep: o's Para S24. 

y cf. Mt 23, 3-28; Rm 2, 22-23. 
32 Rg 14, 9; 2 Es 9, 2 


acf.Pro 29,24; Rm 1,32; Eph 
eee T AT RIN -55,.22)) rt Pt 4,4. 
b cf. Ps 8t74; 
cls 42, 14; 57, 11.— cf. Ec 8, 
d cf. 5, I. {11, Ecli 5,4 
ev. Psg, 18. [rs,—cf $753 
f Dt 3? 99; Jb 10, 7; Sap 16, 
23] V. ad mt. in fr. 4. 
vr. 14, 15 
cf. Gal 6, 16 
i Ps 90, 16. 


Ad mt. in fr. 4(21).— ad ll. a. 
Sptg. ad D, Palm, etc. in ben. 
campanae, prim. lap, et con- 

a2Rgi2,1. [secr. alt.(9). 


PS. dy 2: 
in fr. 3 p. D. 2 Qdg. 


ab 38 43, 283 Me 22; Ac 


3; 19; 
$M 9 Is , 16; a 4,14; Ac 


1 rig aia? RB. 5 9, OF. 
Th a ; Heb “rat fo 1, 
She atech. es, 7,9. 
£au Ke 1S. 50, I2. 4. 
61* onc. Trid. ain XIV, cp. 
A.GN.-20,. 051,39 92, 2 Rg 12, 
¥3 jr 14, 7,20.— cf. 1 Cor 
¢cf. Le rs,' 18,27: (8, 12: 


14,22. 


j (all) Rm 3, 4. — Ecli 18, 1. 
Rm 5, 12, 19; Eph 2, 3. — 
cf -Pst.§9547 1Gn 8,, (a1 Jb 
143 4} 15, 34: 








— 497 — 








LIBER PSALMORUM 


misericordiam Dei sibi conciliandam peecata et infirmitatem suam fa- 


tetur (3-9) rogatque ut, delictis purgatus et laetitia impletus, debitas gra- . 








50, 8 — 52, 6 tias rependere possit (10-21). — 51. lis qui peccant interitum (3-7), 
m (Jb 38, 36). 8 Ecce enim veritatem dilexisti, 
egg 4, 4 . mincerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. 
19, 183 eb 9 2 wees 9 Adsperges me "hysopo, et mundabor; 
ols 1 t x8. =o Ap i, 14. lavabis me, et °super nivem dealbabor. 
ps Sirsad eames ag ih 10 Auditui meo dabis gaudium et laetitiam, 
7 Cpt aie VV. “in prec. frit. ad et exsultabunt ?ossa humiliata. 


q cf. Jr Se ay prm. 
rPs 23° ye it gt Ge Ac 15, 
be Rg 10, 9; Ecli 6, 37; Ne 


7° 
tEz It, 195 36,26.— cf. Eph 


4 23-25 

“PS 21, 2: ee 1 Rg 16, 14; 
fe 13, 333.17; 20; 24,:203 

13 


« Catech. R. 60; 2. 
VI C Beat 13. — cf. Rm 8, 9; 


tale Coben. R. 44 16353. 
2: Ps:2%, 23; foe 
f, 


15-17] R. in p. D.z Pass. 
ais 4 4. — cf. See 9. 
8:vi PS/34, 28. 

acf. 1 Jor, 9. 


17] V. in initio off. 
18,19] * Catech. R. II 4, 60; 


» 34, > 7 23. 

b Ps 39, 7. — cf. Bs 9, 8-13. 
Camb 39, 40. — v. Ps 33,19. 
dcf. Ps 68, 36; 121, 6. — cf. 
ecf. Dng, nD. [Ps 146, 2. 
21] Cm. - 10 p. Pnt. et fr. 

5 p. cin 
i Ps 4,6. Dt 33,19; MI 3,3 
g Lv 6, 22, 
Ad prm. fr. 4. 

aPs 32, .¥) 


is t Rg 22, 9-18. 
6 Ch 1s"s; 21, 22 
d Ps 49, 19. 

ecf. Ps 56, 5. 


fer Jeo," 49s. 


g Pro’ 2,3. 

h Jb 18, 17, 18; Pro 2, 22. 
#¥, Ps-26; 33: 

j Ps 90, 8. — v. Ps 39, 4. 


kv. Ps 48, é 
lJb x11, 16; Os 14,.7. — cf. Ps 
I, 35 5 08s 13, 14; 127, 3; Pro 


r0] oP (Ps rrt; rs fs. s. Jac. 
eM. —V. n fs. s. Leo- 
chi a 2 Int. in vg. “AD. [nardi. 
oR. “i fs. ss. nom, J. 
pig“ 53, 8. 
Ne 29, 5; 4983 78, 2; 149, 
9; x 16, cli 24, 56,00 
cf. Ps 134, 3; Is 4, 3 


Ad prm. in fr. 4. 


a Ps87. 3. 
1-6a] Ps 13, 1-5. 


4] * Catech. R. IV 12, 3 


6 Lv 26, 17; Pro 28, 1. — cf. 
Sap 17, 17-18. — v. Ps 13,5. 





11 dAverte faciem tuam a peccatis meis 
et omnes iniquitates meas dele; 
12 rcor mundum crea in me, Deus, 
et ‘spiritum rectum innova in visceribus meis; 
13 Une proicias me a facie tua 
et “spiritum sanctum tuum ne auferas a me; 
14 redde mihi laetitiam salutaris tui 
et spiritu principali confirma me. 
15 *Docebo iniquos vias tuas, 
et impii ad te convertentur. 
16 Libera me de Ysanguinibus, Deus Deus salutis meae, 
et *exsultabit lingua mea “iustitiam tuam. 
17 Domine, labia mea aperies, 
et os meum adnuntiabit laudem tuam. 
18 bQuoniam, si voluisses sacrificium, dedissem utique: 
holocaustis non delectaberis. 
19 Sacrificium Deo “spiritus contribulatus: 
_cor contritum et humiliatum, Deus, non despicies. 
20 dBenigne fac, Domine ,in bona voluntate tua Sion, 
ut aedificentur muri Jerusalem. 
21 Tunc acceptabis /sacrificium iustitiae, oblationes et %holo- 
tunc imponent super altare tuum vitulos. [causta ; 


5 In finem. “Intellectus David, 2 %cum venit Doég idumaeus et 
nuntiavit Sauli: ’ Venit David in domum Achimelech ’. 


3 cQuid gloriaris in malitia, qui potens es in iniquitate ? 
4 Tota die “iniustitiam cogitavit lingua tua; 
€sicut novacula acuta fecisti dolum. 
5 Dilexisti malitiam super benignitatem ; 
finiquitatem magis quam loqui aequitatem. 
6 Dilexisti omnia verba praecipitationis, lingua dolosa. 
7 9Propterea Deus destruet te in finem, 
hevellet te et emigrabit te de tabernaculo tuo 
et radicem tuam de ‘terra viventium. 
8 /Videbunt iusti et timebunt 
et super eum ridebunt et dicent: 
9 Ecce homo qui non posuit Deum adiutorem suum, 
sed *speravit i in multitudine divitiarum suarum 
et praevaluit in vanitate sua. 
10 Ego autem, sicut loliva fructifera i in domo Dei, 
speravi in misericordia Dei in aeternum et in saeculum 
11 Confitebor tibi in saeculum, quia fecisti; [saeculi. 
et exspectabo nomen tuum, ”quoniam bonum est, 
in conspectu “sanctorum tuorum. 


5 In finem, “pro maéleth intelligentiae, David. 


Dixit insipiens in corde suo: Non est Deus. 
2 Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in iniquitati- 
non est qui faciat bonum. [bus: 
3 Deus de caelo prospexit super filios hominum, 
ut videat si est intelligens aut requirens Deum. 
4 Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: 
non est qui faciat bonum, non est usque ad unum. 
5 Nonne scient omnes qui operantur iniquitatem, 
qui devorant plebem meam ut cibum panis? &Deum non 
dillic trepidaverunt timore, ubi non erat timor, [invocaverunt, 








— aos — 











iustis prosperitatem praenuntiat (8-11). — 52. Malorum impietas et 
clades idcirco illata describuntur. — 5%. Hostes cum adversario suo con- 
gregatos (3-5) Deum rogat ut compescat, certusque se exauditum iri gra- 


LIBER PSALMORUM 
52, 7— 54, 21 








quoniam Deus “dissipavit ossa eorum qui hominibus 

confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. [placent ; 
7 Quis dabit ex Sion salutare Israél? 

Cum converterit Deus captivitatem plebis suae, 

exsultabit Iacob, et laetabitur Israél. 


5 In finem, in carminibus, *Intellectus David, 2 cum venissent 
Ziphaei et dixissent ad Saul: ’Nonne David absconditus est 
apud nos?’ 
3 Deus, “in nomine tuo salvum me fac 
et in virtute tua iudica me. 
4 Deus, Zexaudi orationem meam, 
auribus percipe verba oris mei. 
5 ¢Quoniam /alieni insurrexerunt adversum me, 
et fortes Yquaesierunt animam meam, 
et non “proposuerunt Deum ante conspectum suum. 
6 Ecce enim Deus ‘adiuvat me, 
et Dominus susceptor est animae meae. 
7 Averte mala inimicis meis 
et Jin veritate tua *disperde illos. 
8 Voluntarie sacrificabo tibi 
et confitebor nomini tuo, Domine, ‘quoniam bonum est; 
9 quoniam ex omni tribulatione eripuisti me, 
et “super inimicos meos despexit oculus meus. 


e 
In finem, in “carminibus. "Intellectus David. 


2 cExaudi, Deus, orationem meam 
et ne despexeris deprecationem meam; 
3 intende mihi et exaudi me. 
Contristatus sum in exercitatione mea et conturbatus sum 
44 voce inimici et a tribulatione peccatoris; 
quoniam declinaverunt in me iniquitates et 2in ira mo- 
5 Cor meum conturbatum est in me, [lesti erant mihi, 
et ‘formido mortis cecidit super me; 
6 ftimor et tremor venerunt super me, 
et contexerunt me tenebrae; [et requiescam. 
7 et dixi: 9Quis dabit mihi pennas sicut columbae, et volabo 
8 hEcce elogavi fugiens et mansi in solitudine. 
9 Exspectabam eum qui salvum me fecit 
a pusillanimitate spiritus et tempestate. 
10 Praecipita, Domine, ‘divide linguas eorum; 
quoniam/vidi iniquitatem et contradictionem in civitate. 
11 Die ac nocte circumdabit eam super muros eius iniquitas, 
et labor in medio eius 12 et iniustitia; 
et *non defecit de plateis eius usura et dolus. [utique; 
13 Quoniam, si inimicus meus maledixisset mihi, sustinuissem 
et, si is qui oderat me super me ‘magna locutus fuisset, 
abscondissem me forsitan ab eo: 
14™ty vero homo “unanimis, dux meus et notus meus, 
15 qui simul mecum dulces capiebas cibos, 
in °9domo Dei ambulavimus cum consensu. [ventes, 
16 Veniat mors super illos, et Pdescendant Yin infernum vi- 
quoniam nequitiae in habitaculis eorum, in medio eorum. 
17 Ego autem ad Deum clamavi, et Dominus salvabit me. 
18 rVespere et ‘mane et ‘meridie narrabo 
et adnuntiabo, et exaudiet vocem meam. 
19 Redimet in pace animam meam ab his qui appropinquant 
quoniam inter “multos erant mecum. mihi, 
20 Exaudiet Deus et humiliabit illos, Yqui est ante saecula. 
*Non enim est illis commutatio, et non timuerunt Deum. 
21 Extendit manum suam in retribuendo. 
Contaminaverunt testamentum eius. 


5 





c Ps 140, 7; Jr 8, 1, 2; Ez 6,5. 


Ad mt. in Parasc. etc. (5), in 


sb. s. (6); ad prm. in Dd. a 
Spig. ad D. Palm. — ad trt 
tm fr. 4 (16). — in ben. cam- 
an.; in ritu Exorcis. 
a Ps 51, ti. 
b 1 Rg 23, 19; 26, 1. 
3] V.in R. in off. Df. 


ch. Eh 44.6: 
6, 7] Int. in D. 9 p. Pnt. 
iPs 117, 7, 7. 
jcf. Ps 88, 50. 

k Ps 142, 12. 
tPs siz 
m PS 91,12; 111, 83 127,47: 


Ad trt. in fr. 4. 
GPS £.chs- S455. 
AS Ch sins & ‘ ge % 
CES.5, 25 53,.4;, 00, ‘15. '65,5._9. 
2, 3] Int. et Of. in Mis. pro in- 


r. etc, 
3b, 4] Tr. in fs. s. Jo. Leonardi. 
dct. 2. Re. 16, 758 
acho. Ps 34, 20. 


CZ -9,5.185,.— Ch. PS 37 SG 
I2@y, 3. i 

' 5,6] Int. (Ps 68, 2) in fs. Orat. 

OT .cPs 6; 2. [DNJC. 

f Jb. 22 ,.670Is 27, 35422207, 78: 

pes PS:t0, 13 18. 603:85 
Chuijrso; 2: 

8] v. Mt 2 19. 

# cf, “Gn 21, :9. 


j cio Jr. .6,°7; 220, 48. 


Rk cf. Ps (10), 7, 8. 


EG. PS!-37, 17 


m cf. 2 Rg 15,12; 16, 23; Mic 
7, 5. — v. Ps 40, 10. 

n cf. Ph 2} 20. 

a Psraiz ts. 

p Nm _16, 30, 33; Pro 1, 12. 


7 PS T40,°23 AC 3; 1: 20, 35730: 
— cf. Dn 6, 10. 

17] v. ur. 3. — Ant. in fs. ss. 
Rdmbpt. 


fr. 5, p. Cin. 


vv. Ps tor, 28. 
xcl. Jr-13,-23: 





— 459°—— 








LIBER PSALMORUM 
54, 22 — 56, 11 


tias agit (6-9). — 54. Exsul (1-8) inimico cuidam, qui urbem perturbave- 
rat (9-15), male precatur (16-24). — 55. Etsi confidit a Deo defendi, 
rogat ut hostes sui abscindantur seque laudes persoluturum promittit. 








PVPs oy, 335 Reli, 125769 29, 
26 P 


. — cf. Pro 2, 16; 5, 3. 
zcf. Ps 56, 53 4T 0,73. 
aPs 36, 5; Pro 16, 3; Mt 6, 


25; LC 12.29% arbre. ge 

23] * Catech. R. Iv Re ST EE op 
— Gr. in D. 3 p. Punt. — v. 
vr. 17-20. 

6 Ps 111, 6. — cf. Ps (10), 6. 

cvr. 16; Ps 58, 11. 

d Ps 68, 16; 93, 13. 

e’Ps''5, 7;. 58, 3. 

f Pro 10, 27; Jr 17, 11. — cf. 
Ps 101, 25. — v. Jb 15, 32. 

S'V.Ps 10,23: 

Ad mt. in of. de Pass. (3) et 
in fs. 7 dol. BMV. (6). — ad 
sxt. in fr. 4 (5). 

@Ps 2§) 1% 56, *xé 

6 cf. x Rg 21, 10, 1137 22, ri 

c Ps'56,' 2% 

d Ps 56, 4. — cf. Am 2, 7. 

2] v. ur. 0. 

2, 3] Int. in fr. 2 p. D. Pass. 


é€ Ps 54, 19. 
fvr. 11. —v. Ps ro, 2. 
vr. 11. — cf. Is 12, 2; 51, 12. 


Avr. 11; Ps 117,6.—v. Ps 26, 

t Gn 6,5; Mt9,4; Mr7,21. [r. 

6b] v. ur. 3. 

7 Ps'7/ 7. 

Rk Ps 2, 9. 

icf. Jb 31, 4 saqq.; Ecli 15, 20. 

91_Gr, in fr.2 p. D. 3 Odg. — 
V. in fr. 4. 

m (M1 3, 16). 

# Pscror;' 3% 26.1 82. 

11] Int. in fr. 5 p. D. 3 Qdg. 


r3] 0. Rms, 32. 

d Ps 48, 16; 114, 8; Jb 33, 30. 
q Ps 114, 9. 

rcf. Ps 48, 20. 


Ad mt. in off. vt. Pass. et fs. 7 
dol. BMV, (5). — ad sxt. in 
r. 4. — in ben. campan. 

ars 'S7.k. 

61 Rg 22, r. — cf. Ps rqr, x. 

cPs 55, 2. — v. Ps 4, 2. 

2] Gr. in fr. 4 Cin. 

d Ps 90, 1, 2. — v. Ps 16, 8. 

e (Is 26, 20). 

f Gn 14, 18; Nm 24, 16; Lc 1, 


a. 

Bs 143; 5s.7. —reche Psi rz, 
f Ps 55, 2. {17; Ecli 51, 34. 
4] v. vr. 2. 

4,5] v. 1 Rg 17, 37; Dn 6, 22. 
i Fs 39, 12; 42, $. 

3Ps 57, 7. 

Riel. Pro ‘30,: Ta. 

LPs 58, 8; 63, 4; Pro 12, 18. 

— cf. Ps 51, 4; Jr, 8. 

m Ps 107, 6. — cf. Ps 112, 4. 
nm Ps 34, 7;_118, 110; 139, 6; 

141, 43. Ecli:27,.°293) Jr-28, 

20, 22: 

Oct. Is.2, 29gui5 07 65h265 5: 
PPPs 7;.163\ Jr 18, 20: 
8-12] Ps 107, 2-6. 

qPs 111, 7. 


t'el. Jd Ss; 22° 
scf, Ps 62, 7; Sap 16,.28. 
ro}-0. Pser5"'23: 


Evi Ps’ 35; 6: 





22 divisi sunt ab ira vultus eius, et appropinquavit cor illius; 
Ymolliti sunt sermones eius super oleum, et *ipsi sunt ia- 

23aJacta super Dominum curam tuam, et ipse te eautriet; [cula. 
‘non dabit in aeternum fluctuationem iusto. 

24 Tu vero, Deus, “deduces eos in “puteum interitus: 
€viri sanguinum et dolosi ‘non dimidiabunt dies suos; 
ego autem Ysperabo in te, Domine. 


5 In finem, pro populo qui a sanctis longe factus est. David in — 


tituli inscriptionem, cum tenuerunt eum allophyli in Geth. 


2 cMiserere mei, Deus, quoniam %conculcavit me homo, 
tota die impugnans tribulavit me. 
3 Conculcaverunt me inimici mei tota die; 
quoniam multi bellantes adversum me. 
4 Ab altitudine diei timebo, fego vero in te sperabo. 
5 9In Deo laudabo sermones meos, 
in Deo speravi: “non timebo quid faciat mihi caro. 
6 Tota die verba mea exsecrabantur, 
adversum me omnes ‘cogitationes eorum in malum. 
7 Inhabitabunt et abscondent, 
ipsi calcaneum meum observabunt. 
Sicut sustinuerunt animam meam, 8 pro nihilo salvos facies 
in ira populos confringes. [illos, 
Deus, 9 ‘vitam meam adnuntiavi tibi; 
posuisti lacrimas meas in conspectu tuo, ™sicut et in pro- 
10 Tunc convertentur inimici frei retrorsum: [missione tua. 
Nin quacumque die invocavero te, 
ecce cognovi quoniam Deus meus es. 
11 In Deo laudabo verbum, in Domino laudabo sermonem; 
in Deo speravi: non timebo quid faciat mihi homo. 
12 OIn me sunt, Deus vota tua, quae reddam, laudationes tibi; 
13 quoniam Peripuisti animam meam de morte et pedes 
meos de lapsu, 
ut @placeam coram Deo in lumine viventium. 


5 In finem, %ne disperdas. David in tituli inscriptionem, %cum 
fugeret a facie Saul in speluncam. 
2 CMiserere mei, Deus, miserere mei; 
quoniam in te confidit anima mea,’ 
et 4in umbra alarum tuarum sperabo @donec transeat ini- 
3 Clamabo ad Deum /altissimum, [quitas. 
Deum qui benefecit mihi. 
4 9Misit de caelo et liberavit me, 
dedit in opprobrium “conculcantes me. 
*Misit Deus misericordiam suam et veritatem suam 
5 et eripuit animam meam de medio catulorum /leonum; 
dormivi conturbatus. 
Filii hominum, “dentes eorum arma et sagittae, 
et Jingua eorum gladius acutus. 
6 ™FExaltare super caelos, Deus, 
et in omnem terram gloria tua. 
7”Laqueum paraverunt pedibus meis 
et °incurvaverunt animam meam; 
Pfoderunt ante faciem meam foveam 
et inciderunt in eam. ; 
8 gParatum cor meum, Deus, paratum cor meum: 
cantabo et psalmum dicam. 
9rExsurge, gloria mea; 
exsurge, psalterium et cithara: exsurgam ‘diluculo. 
10 Confitebor tibi in populis, Domine, 
et psalmum dicam tibi in gentibus; 
11 tquoniam magnificata est usque ad caelos misericordia tua, 


















— 500 — 








— 56. Expetens manifestationem divinam (2-6), se ad laudes Dei cele- 
brandas excitat (7-12). — 57. It aemulos sibi insidiantes (2-6) a Deo 
iusto poenam exspectat (7-12). — 58. Inimicos undique more canum 


LIBER PSALMORUM 
56, 12 — 58, 15 








5) 


5) 


et usque ad nubes veritas tua. 
12 Exaltare super caelos, Deus, 
et super omnem terram gloria tua. 


In finem, ne disperdas. David in tituli inscriptionem. 


2 cSi vere utique iustitiam loquimini, 
recta iudicate, filii hominum, 

3 etenim in corde iniquitates operamini in terra, 
iniustitias manus vestrae concinnant. 

4 dAlienati sunt peccatores a vulva, 
erraverunt ab utero, “‘locuti sunt falsa. 

5/Furor illis secundum similitudinem serpentis, 
sicut aspidis surdae et obturantis aures suas, 

6 9quae non exaudiet vocem incantantium 
et venefici incantantis sapienter. 

7 Deus “conteret dentes eorum in ore ipsorum, 
tmolas leonum confringet Dominus. 

8 jJAd nihilum devenient tanquam aqua decurrens, 
kintendit arcum suum donec infirmentur. 

9 Sicut cera, quae fluit, auferentur, 

Msupercecidit ignis, et non viderunt solem. 

10”Priusquam intelligerent spinae vestrae °rhamnum, 
sicut viventes, sic in ira absorbet eos. 

11 pLaetabitur iustus cum viderit vindictam, 
@manus suas lavabit in sanguine peccatoris. 

12 Et dicet homo: Si utique est fructus iusto, 
utique est Deus iudicans eos in terra. 


In finem, %ne disperdas. David in tituli inscriptionem, ¢quando 
misit Saul et custodivit domum eius, ut eum interficeret. 


2 dEripe me de inimicis meis, Deus meus, 

et €ab insurgentibus in me libera me. 

3 Eripe me de Joperantibus iniquitatem 
et de 9viris sanguinum salva me. 

4 Quia ecce “ceperunt animam meam, 
irruerunt in me fortes: 

5 neque iniquitas mea neque peccatum meum, Domine; 
sine iniquitate cucurri et direxi: 

6 jexsurge in occursum meum et vide, 
et tu, “Domine Deus virtutum, Deus Israél, 

intende ad visitandas omnes gentes: 
non miserearis omnibus qui operantur iniquitatem. 

7 Convertentur ad vesperam et famem patientur ut canes 
et circuibunt civitatem. 

8 Ecce loquentur in ore suo, et ™gladius in labiis eorum; 
quoniam quis audivit? 9 Et tu, Domine, “deridebis eos, 
ad nihilum deduces omnes gentes. 

10 Fortitudinem meam ad te custodiam, 
°quia, Deus, susceptor meus es. 

11 Deus meus, misericordia eius ?praeveniet me; 

12 Deus ostendet mihi super inimicos meos. 

Ne occidas eos, nequando obliviscantur populi mei: 
disperge illos in virtute tua 
et depone eos, protector meus Domine; 

13 @delictum oris eorum, sermonem labiorum ipsorum; 
et comprehendantur in superbia sua. 

Et ‘de exsecratione et mendacio adnuntiabuntur 14 in con- 
in ira consummationis, et non erunt; [summatione, 
et 8scient quia Deus dominabitur Iacob et finium terrae. 

15 Convertentur ad vesperam et famem patientur ut canes 
et circuibunt civitatem. 





Ad sxt. in fr. 4. 


OES 35; Ts 66. -¥: 
ccf. Ps’ 81, 2-4. 


dv. Ps 50, 7; Gn 8, 21; Sap 
I2, 10. 

6:PS) 115502, 

f Ps 139, 4. — cf. Dt 32, 33. 


g Jr 8, 17. — cf. Ec 10, 11; 
Ecli 12, 13. 

ete 3,8: Jb 30,17; Lm: 3,26: 

i Jb 4, 10. — cf. Jb 20, 17. 

j 14, 10, 11. — cf. Js 7, 5; 


Ps 93, y. Jb 2 ie os 


sPs 7 9, 12; 66, 5; 81, I; 3: 
23 Gn 18, ah "19, 29; 
TI, BS; Ecli 36 Ss — ef, P 


(10), 11. — v. Ps 9, 9. 
Admt. in Parasc. (2, 4). — ad 
mn, in bel 4 (10). 
aPs 56, 
b aig 57, a 
t Rg ro, rr. 


ad Ps 142, 9. — cf. Ps 17, 49. 
2] V. All. in D. 9D. _ et T. 
mee Of. si fr 4b. D. Pass. 


2, 31 vv. or es in fr. off. 
e Ps 3,2 J 17,40, 49; Lm 3, 62. 
TA3 93; 4: 
iP ah 24: 
ae (10), 9, Io. 
PS7,'4,. 5. Chor’ Rg on, er. 
iv. Ps 43, 23. 
k Ps 79, 5; 83, 9. — v. Ps. 23, 
TOs 


BVT ATE: 


mv. Ps 56, 5. 

7 Ps 2, 4336, f3) Pro't,” 26: 
11] * Conc. Araus. II (an. 5209) 
ovr. 17. [can. 14. 
p Ps 20, 4. 

12] v. Ecli 36, 12; Ps 55, 6. 


qv. Pro 12, 13. 
rPs 35, 4 


SPs 93. 29" $2) 10% Di 3.088 
PeMC4, Er? EMC 12,° 27: 





— 5oI — 








LIBER PSALMORUM 
58, 16 — 61, 2 


allatrantes (2-8) Deum sperat puniturum (11-14) et ab iis se liberatum 
iri (15-18). — 59. Contra Idumaeos (3-6) a Deo semper fideli (7-11) 
auxilium postulat (12-14). — 60. Spem domum redeundi longamque vi- 








t Ps 108, 10; Jb 15, 23. 
17] V. All. in fs. s. Jo. a Cap. 


48s 19 35'S" 00; 2. 
vv. PS 37.7: 
18] R. in fr. 4 p.D. 2 p. Epiph. 


“vr. If. 


Ad nn. ei 4. 

a Ps 44, 1; 79, 1. 

b'P3.75: 3°" Se> x. i6tc, 

¢ ch. Dt.3%; 20: 

d 2 Rg 8) 2, 833. 10;.13; 18. 

evr. 12; Ps 70, 20. — v. Ps 
42, 2. 


fis 24, 19; Jr 8, 
4] Tr. in Sag. — OH. in fs. $. 
Emigdi. 


Li Par 7,4. 

Ps 70, 20, 

i Jb 21, 20. — v. Jr 25, 15. 
j AS: 17, 22, 

k( $228 EI;i.%25,1%3¢.8)- 
6-1 1 s 107, 7-13. 

6b] v. vr. 4. 

6,7] Gr. in fs. ut s. 

1 Ps 88, 36; Pigs 4,8 

mcf. Js 

n (Gn a Pe "3 18; Js 17, 7). 
o Gn 33, 17; fs 13, 27. 

b Js 13, 31. 


sR hee ice 8, 
Ss Bye Rey rPar 28, 4: 


een is 18: 2 Rg 8, 14; Is 


of’ ia" Rg 8, 1). 
WNT = 13; 
y Ps 43, 10. 


sicf..Ps 145,53 


aNm 24, 18. — cf. Ps 117, 16. 
b Ps 43, 6. 


Ad mt. in cm. Ap. (5) et fss. 
ss. Rdmpt. et SS.Omn. (4-6). 
— ad cmpt. in fr. 4. 

aPs 54, 2, 3. 


b Is 33, 16. 

@ Ps; 61;. 8; 

d Ps 70, 3; Pro 18,10; Jl 3,16. 

4] V. in itin. cler. et saepe in 
prec.. (R. et J: ri 

Yn ra thi 1: 

5,6] mee in fs. * Tiwioies Val. 

fv. Ps 16, 8. 

6] Ant. in comm. Summ. Pont. 

es Ps 20, 5. — cf. 4 Rg 20, 6. 
2 Rg 7, 13-16. 


#v.. PS 30,° 12. 
9] V. ad prm. in fr. off. 
giv. (Psid9; 14: 


Ad mt. in fr. 5 (8). 
aPs 38, 1. 





16 ‘Ipsi dispergentur ad manducandum; 

si vero non fuerint saturati, et murmurabunt. 
17 Ego autem cantabo fortitudinem tuam 

et exsultabo mane misericordiam tuam: 
quia factus es “susceptor meus 

et refugium meum “in die tribulationis meae, 
18 Adiutor meus, tibi psallam, 

quia Deus susceptor meus es. 

*Deus meus, misericordia mea. 


5 In finem. 2Pro his qui immutabuntur, in tituli inscriptionem 

ipsi David, “in doctrinam, 24%cum succendit Mesopotamiam 
Syriae et Sobal, et convertit Ioab et percussit Idumaeam in valle 
salinarum duodecim milia. 


3 Deus, “reppulisti nos et dextruxisti nos, 
iratus es et misertus es nobis. 
4/Commovisti terram et conturbasti eam; 
9sana contritiones eius, quia commota est. 
5 AOstendisti populo tuo dura, 
ipotasti nos Jvino compunctionis. 
6 Dedisti metuentibus te *significationem, 
ut fugiant a facie arcus, ut liberentur dilecti tui: 
7salvum fac dextera tua et exaudi me. 
8 Deus locutus est in 'sancto suo: 
Laetabor et ™partibor “Sichimam 
et convallem °"tabernaculorum metibor. 
9 Meus est ?Galaad, et meus est Manasses, 
et Ephraim ‘fortitudo capitis mei, *Iuda rex meus, 
10 (Moab olla spei meae: 
in Idumaeam extendam calceamentum meum, 
mihi Valienigenae subditi sunt. 
11 Quis deducet me in civitatem munitam? 
quis deducet me usque in Idumaeam? 
12 Nonne tu, Deus, qui “reppulisti nos? 
et Ynon egredieris, Deus, in virtutibus nostris? 
13 Da nobis auxilium de tribulatione, 
quia *vana salus hominis. 
14a]n Deo faciemus virtutem, 
et ipse ad nihilum deducet tribulantes nos. 


6 In finem, in hymnis David. 
2 aExaudi, Deus, deprecationem meam, 
intende orationi meae. 
3 A finibus terrae ad te clamavi, dum anxiaretur cor meum; 
bin petra exaltasti me. 
Deduxisti me, 4 “quia factus es spes mea, 
Murris fortitudinis a facie inimici. 
5 ¢Inhabitabo in tabernaculo tuo in saecula; 
protegar in fvelamento alarum tuarum. 
6 Quoniam tu, Deus meus, exaudisti orationem meam, 
dedisti hereditatem timentibus nomen tuum. 
7 9Dies super dies regis adicies ; 
hannos eius usque in diem ieee ore et generationis. 
8 Permanet in aeternum in conspectu 
tmisericordiam et veritatem eius wets ‘requiret ? 
9 Sic psalmum dicam nomini tuo in saeculum saeculi, 
ut reddam vota mea de die in diem. 


6 In finem, pro %Idithun. Psalmus David. 


2 Nonne Deo subiecta erit anima mea? 
ab ipso enim salutare meum; 





— 502 — 








tam obtinendi exprimit. — 61. In manus Dei se tradens et una 
cum iustis adiuvari cupiens (2-9), impiis iustum iudicium minatur 
(10-13). — 62. Exsul laudibus Dei, a quo nunquam relinquendus est, 


LIBER PSALMORUM 
61, 3 — 63, 6 








3nam et Yipse Deus meus et salutaris meus: 
susceptor meus, “non movebor amplius. 
4 Quousque irruitis in hominem? 
interficitis universi vos, 
tanquam dparieti inclinato et maceriae depulsae? 
5 Veruntamen pretium meum cogitaverunt repellere: 
cucurri in siti; 
€ore suo benedicebant et corde suo maledicebant. 
6 Veruntamen ‘Deo subiecta esto, anima mea, 
quoniam ab ipso patientia mea. 
7 Quia ipse Deus meus et salvator meus, 
adiutor meus: non emigrabo. 
8In Deo 9salutare meum et gloria mea; 
Deus auxilii mei, et 'spes mea in Deo est. 
9 iSperate in eo, omnis congregatio populi; 
jeffundite coram illo corda vestra; 
Deus adiutor noster in aeternum. 
10*Veruntamen vani filii hominum, 
lmendaces filii hominum in stateris, 
ut decipiant ipsi de vanitate in idipsum. 
11 Nolite ™sperare in iniquitate, 
et rapinas nolite concupiscere ; 
Ndivitiae si adfluant, nolite cor apponere. 
12 OSemel locutus est Deus; duo haec audivi: 


Pquia potestas Dei est, 13 et %tibi, Domine, misericordia ; 


quia “tu reddes unicuique iuxta opera sua. 


6 Psalmus David, “cum esset in deserto Idumaeae. 


2 Deus Deus meus, ad te de luce vigilo. 
eSitivit in te anima mea; 
quam multipliciter tibi caro mea, 
3 in terra 4deserta et invia et inaquosa, 
sic in sancto apparui tibi, 
ut viderem virtutem tuam et gloriam tuam. 
4 Quoniam /melior est misericordia tua super vitas, 
labia mea laudabunt te. 
5 9Sic benedicam te in vita mea 
et “in nomine tuo ‘levabo manus meas. 
6 Sicut adipe et pinguedine /repleatur anima mea, 
et labiis exsultationis laudabit os meum. 
7Si memor fui tui ‘super stratum meum, 
in ™matutinis meditabor in te, 8 quia fuisti adiutor meus, 
et in “velamento alarum tuarum exsultabo. 
9 oAdhaesit anima mea post te; 
me suscepit dextera tua. 
10Ipsi vero in vanum quaesierunt animam meam, 
introibunt in Pinferiora terrae, 
11 @tradentur in manus gladii, partes vulpium erunt. 
12 Rex vero laetabitur in Deo; 
laudabuntur omnes qui iurant in eo, 
quia *obstructum est os tloquentium iniqua. 


6 In finem. Psalmus David. 


2 aExaudi, Deus, orationem meam cum deprecor ; 
a timore inimici eripe animam meam. 
3 Protexisti me a °conventu malignantium, 
a multitudine operantium iniquitatem. 
4 Quia °exacuerunt ut gladium linguas suas; 
dintenderunt arcum rem amaram, 
5 ut sagittent “in occultis immaculatum: 
6 fsubito sagittabunt eum et Ynon timebunt. 
Firmaverunt sibi srrmonem nequam, 





b Ps 94, 1. — cf. Ps 17, 3. 
cv. Ps (10), 6. 


ad ch. Is*30," 53; 


6. VIEPS 29,3 4: 
b 2 oiler PR 


gv. Ps pe 9. 

8] V. All. in fs. s. Jo. Leonardi. 
h Aes “ nh 

iv. 6, 3. [Ecli 14, 16. 
0 ® Cate R. IV 3, 4. — v. 
ji Rg 1,15; Lm 2, 19. — cf. 

Ps pot ;: 
i =. 6; 93, 11. — cf. Is 


Jb. be rt Dn 5, 27. — cf. Ps 
TDS +51; °Rm. 3;. 4. 

m Is 30, 12, — v. Pro 1, 10-19. 
aie 48, +, JO EX, 24; Sa - : 
ic 12, 1sj 1 
sip : Caltch: "RO UI per ‘A WV 
0 Jb 33, 14; 39, 35. Py 

Fas t Pole Valent. Cn 
ry Ap 19;:1. [855) can. 2. 
g Ps 85, 5; 102, 8; 114, 5; Dn 


9, 9. 4 
rjJb 4, X13, PTO .24;, L3s.eC8 
16, 15; Rm 2, 6-11 etc. 


Ad ll. in Dd (5) etc. et in ben. 
tobal. et vas. (P. R.). 

az Rg 23, 14; 24, 1. — (cf. 2 
Rg 19, 14; qo a: ee. 

2] Of. in D. 

b Ps 77, 34; Js "36, 9. 

c Ps -47,* 2% 83, 3 

a-Ps 342; 6; $ 32, ; 

e Ps 133, 2. — cf. Ps 16, 15 
225-6; 

fcf. Ps 68, 17. 

g Ps 103, 333 144, 2; 145, 2 

i? v. UP. % 
eS 10,52, 

iv. Ps 27, 2 

PPS5O4;° 65. Jf 31,146 one Is 
32, 18. — Vv. Ps 35, 

LPs 4, 5, 76, 3; 149, s Is 26, 
Pp 9. [9. 


m Vv: Psi 415 

7% V5PS: 165.8 

0.Ps'\72,,7' 283" Dtv4jaa sete; 
nS fas Js 22, 5. — cf. 1 Cor 


ody * Catech, R. IV 15, 19. — 
Ant. in off. Df. 

p Ps 87.7: 138,15; Ecli 14,45; 
Ez 26, 20; 31, 14; Eph 4,9 

q Fcli 26, 27. 

7.Dt65..%45 1S A> aie 65, 16. 

12] * Catech. a. rs. 

$s Ps 106, 42; “4 5, 16. — cf. 

t Ps 40, 6-9. [Rm 3, 19. 


Ad mt. in cm, Ap. (10), in of. 
sae (4-5) etc. — ad ll. i 
aay: 
a By 54,2 
3! Int. in cm. Ap. et Mm. TP. 
S259 525) 5. 


cJr 9, 3. — v. Ps 56, 5. 


d Ps 10, 3. — cf. Ps 110, 2-4. 
ERS Gro), 8-104 <r56 3:7-Pro 1, 
f Ps 54, 20. [11, 18. 


wc, Jr 23; 145. BZ 13, 22. 





— 503 — 





{ 








LIBER PSALMORUM 
63, 7 — 65, 9 


gaudet. — 63. Contra calumniatores imploratum auxilium, quasi stu- 
porem videntium et bonorum laetitiam, extollit. — 64. Hortatur gentes 
ad Deum laudandum, qui peccata remittit suosque ditat, atque omnia 





h Ps 93, 7.—Vv. Jb 24, 15; Ecli 
22. 28" Ea eo, 

icf. Jror7, "9. 

J APS-7, 23,°44). 


kcf. Pro 18, 7. 

EV. oS 3O)"'A2 

nPs 2, 10. 

Ow. Ps sre: 

11] Int. et Cm in cm. et fss. 
M. et Cf. 


Ad ll. in fr. 4 (2) et in off. Df. 
(3). 


2] V. All. in D. 10 p. Pnt. 
av. Ps 49, 14. 
5 Ps 144, 21. — v. Ps 85, 9 


c (v. Ps 37, 5). 
ginal ee 9; Is 6, 7. — v. Ps 


3 vy. Pe 9, in ie s. Alois. G. etc. 
a Si, 5° oda Ps 26, 4 


iy Ps 23, 28. 

4 Ps 92; 1. 

j (Ps 88, 10; 106, 25, 29; Mt 
8, 26. — cf. t'53. 222 

lIs 17, 12-14; Le 21, 25° 


m Dt 11, 12, — v. Ps 
To} Cm, in fs. app. BMV. ei 
n Ps 67, 9; zt, 6; 103, 13; Lv 


26, S$. 5, 10. 

pie Ps 45, 

pcf. Ps 67, 7. 147, 14. 

g. Dt 332502. 

12] V. in ben. popul. et agror. 

rcf. Dt 30, 0. 

sJr 9, 10; Ji 2, 22. oat Jb 
ge 26, 27; Is Seer, @: Am 


tPs ay 8° -Ig_ es ras 
uls 44, 23. 


Ad mt. in fr. 5 (5,16) et Epiph. 
(4).— in prec. pro grat. act. 

OV: Vr. 0, Ts. 

b Ps 80, 2; 94, 1; 97, 43 99, I; 
Is 44, 23. 

Ta] Of. in D. 4 ?. pe etc. 
7] Int. in D. 3 >. 


v. Ps 67, are 
ccf. Js 7, 19; $42, 12. [2r. 
d Ps 144, 6; Ex 34, 10; Dt 10, 
se bi 46; 80, 16. — cf. Dt 


jPs ¥) 78: 85, 

4] Ant. in cons. oly {Pi RA, 
— Int et V. in Epiph. etc. 

pee 16, Re 45- 9. 


i cf. le ee PS 518,73. 
Ay 73. s eV, JS 8; 140% 


ig hey 


8,9] Oj. aay 3 p. Psch. etc. 


mcf. Dt 30, 20; Jo 11, 25. 





64 


6 


narraverunt ut absconderent laqueos, 

dixerunt: “Quis videbit eos? 
7 Scrutati sunt iniquitates, ‘defecerunt scrutantes scrutinio : 

accedet homo ad cor altum, 8 Jet exaltabitur Deus. 
Sagittae parvulorum factae sunt plagae eorum, 

‘et infirmatae sunt contra eos linguae eorum. [homo : 

1Conturbati sunt omnes qui videbant eos, 1° et timuit omnis 

et “adnuntiaverunt opera Dei et facta eius Nintellexerunt. 
11 oOLaetabitur iustus in Domino et sperabit in eo, 

et laudabuntur omnes recti corde. 


In finem. Psalmus David, canticum Ieremiae et Ezechielis po- 
pulo transmigrationis, cum inciperent exire. 


2 Te decet hymnus, Deus, in Sion, 

et tibi “reddetur votum in Ierusalem. 

3 Exaudi orationem meam, ¥ad te omnis caro veniet. 

4 cVerba iniquorum praevaluerunt super nos, 

et impietatibus nostris 2tu propitiaberis. 
5 ¢Beatus quem elegisti et adsumpsisti : 

finhabitabit in atriis tuis. 
9Replebimur in bonis domus tuae; 

sanctum est templum tuum, 6 mirabile in aequitate. 
Exaudi nos, Deus, salutaris noster, 

spes “omnium finium terrae et in mari longe. 
7 Praeparans montes in virtute tua, taccinctus potentia ; 

8 qui /conturbas profundum maris, sonum fluctuum eius. 
'Turbabuntur gentes, 9 et timebunt qui habitant terminos a 

exitus matutini et vespere delectabis. [signis tuis; 
10 ™Visitasti terram et “inebriasti eam, 

multiplicasti locupletare eam. 
°Flumen Dei repletum est aquis, 

Pparasti cibum illorum, quoniam ita est praeparatio eius, 
11 Rivos eius inebria, multiplica genimina eius; 

din stillicidiis eius laetabitur germinans. 
12 Benedices coronae anni benignitatis tuae, 

et "campi tui replebuntur ubertate. 
13 Pinguescent Sspeciosa deserti, 

et texsultatione colle; accingentur. 
14 Induti sunt arietes ovium, 

et valles abundabunt frumento; 

“clamabunt, etenim hymnum dicent. 


In finem. Canticum psalmi “resurrectionis. 


bTubilate Deo, omnis terra, 
2 psalmum dicite nomini eius, 
Cdate gloriam laudi eius; 
3 Dicite Deo: 4Quam terribilia sunt opera tua, Domine! 
In multitudine virtutis tuae ¢mentientur tibi inimici tui. 
4/Omnis terra adoret te et psallat tibi, 
psalmum dicat nomini tuo. 
5 9Venite et videte opera Dei, 
hterribilis in consiliis super filios hominum. | 
6 ‘Qui convertit mare in aridam, 
jin flumine pertransibunt pede: 
ibi laetabimur i in ipso, 
7k qui dominatur in virtute sua in aeternum. 
Wculi eius super gentes respiciunt, 
qui exasperant non exaltentur in semetipsis. 
8 Benedicite, gentes, Deum nostrum 
et auditam facite vocem laudis eius; 
9 ™qui posuit animam meam ad vitam 
et non dedit in commotionem pedes meos. 














creat et fecunditatem praebet. — 65. Deum laudat qui perpetuo populum 
suum tuetur (I-12) eique vota offert et gratias agit (13-20). — 66. Gen- 
tium ad Deum conversio expetitur et de ef fectu secuto gratiae aguntur, — 


LIBER PSALMORUM 
65, 10 — 67, 10 








10”Quoniam probasti nos, Deus, 
gne nos examinasti °sicut examinatur argentum. 
11 pInduxisti nos in laqueum, 
posuisti tribulationes in dorso nostro, 
12 dimposuisti homines super capita nostra; 
‘transivimus per ignem et aquam, 
et ‘eduxisti nos in refrigerium. 
13 ‘Introibo in domum tuam in holocaustis, 
' “reddam tibi vota mea, 14 Yquae distinxerunt labia mea, 
et locutum est os meum in tribulatione mea: 
15 holocausta medullata offeram tibi cum incenso arietum, 
offeram tibi boves cum hircis. : 
16 @Venite, audite, et narrabo, omnes qui timetis Deum, 
quanta fecit animae meae. 
17 Ad ipsum ore meo clamavi 
_ et exaltavi sub lingua mea. 
18 yIniquitatem si adspexi in corde meo, 
non exaudiet Dominus. 
19 Propterea “exaudivit Deus 
et attendit voci deprecationis meae. 
20 Benedictus Deus, qui non amovit orationem meam 
et misericordiam suam a me. 


6 In finem, %in hymnis. Psalmus cantici David. 


2 bDeus misereatur nostri et benedicat nobis, 
‘illuminet vultum suum super nos et misereatur nostri. 
3 Ut cognoscamus in terra 4viam tuam, 
in omnibus gentibus ¢salutare tuum. 
4 fConfiteantur tibi populi, Deus, 
confiteantur tibi populi omnes. 
5 Laetentur et exsultent gentes 
quoniam Yiudicas populos in aequitate 
et gentes in terra dirigis. 
6 tConfiteantur tibi populi. Deus. 
confiteantur tibi populi omnes. 
7*Terra dedit fructum suum. 
Benedicat nos Deus Deus noster, 8 benedicat nos Deus, 
et Jmetuant eum “omnes fines terrae. 


6 7 In finem. Psalmus cantici ipsi David. 
2 aExsurgat Deus, et °dissipentur inimici eius, 

et fugiant qui oderunt eum a facie eius. 

3 cSicut deficit fumus, deficiant; 
sicut %fluit cera a facie ignis, 
sic pereant peccatores a facie Dei, 

4 et “iusti epulentur et exsultent in conspectu Dei 
et delectentur in laetitia. 

5 Cantate Deo, fpsalmum dicite nomini eius, 
Yiter facite ei qui “ascendit super occasum: ‘Dominus 
exsultate in conspectu eius. [nomen illi: 

Turbabuntur a facie eius, 

' 6ijpatris orphanorum et 4iudicis viduarum: 

Deus in loco sancto suo. 

7 Deus, qui “inhabitare facit unius moris in domo, 
“qui educit vinctos in fortitudine, ; 
similiter eos qui °exasperant, qui habitant in sepulcris. 

8 Deus, cum egredereris in conspectu populi tui, 
%cum pertransires in deserto, ; N 

9 terra mota est, etenim caeli distillaverunt a facie Dei Sinai, 
a facie Dei Israél. 

10 rPluviam voluntariam segregabis, Deus, hereditati tuae: 
et infirmata est; tu vero perfecisti eam. 





m Pro 27, 21; Sap 3, 6. — ef. 
Ps 16, 3. — v. Jb 23, ro. 

oPro 17, 3. 

pLm 1, 13; Ez 12, 13. — ef. 


33°73; 

qcf. Is 26, 13; 51, 23. 

12] Ant. in fs. s. Jo. Ne sions. 

ris 43, 2. — cf. Dt 4, 20; 3 
Rg 8, 51; Dn 3, 17; Zc 133, 
£94 't- Coe g5-25; 

$ cf. P8127, %47,, 18.29 Pe 

t Ps 42, 4; 99, 4. [32, 6. 

uv. Ps 49, 14. 

wf. Jd-12z, 30,' 35. 


%vt..5. — ci. Mr 5, 19; Ie 8; 


39. 
16] Int. in_vg. Imm. Concpt. 
a Gr. in fs. s. Mich. 


zcf. Jb 27, 9; Pro 28, 9; Is 1, 
15, 59, 2; Jo 9, 31; Jc 4, 7. 


CB ig ip 7 Oe Oe 


Ad ll. in fr. 3 (2). — in ben. 
campan. in prec. ad postul. 
Seren, 

a Ps 60, 1. 

bv. Nm 6, 24-26. 

2-4] Int. in Ms. pro Fidei prop. 

CVE PS’ 30, 17. 


‘dcf, Ac 18, 25. 


G°PS 97,7°22..LC. 2; (303 ‘AC 28" 
26:° Ft 2 tr, 

EPS'T16;. Tr. 

BNLTES S9.°T2. 


hvr. é: 

6-8] Gr. ut sup. vr. 2-4. 

$ Ps'64, 207 :84,:.133 (LV. 26 4: 
EZ-34, 27:. ZC 8, 12.— cf. Os 
2,22; 1 Mc 14, 8: Ac 14,16. 

9%, 81].R. in fs. ss. Trin. 

a Psi32, 

RNGES Al, 20; 


Ad mt. in fr. 5 (1, 21,27) et in 
fs. Pnt., in ben. Abbatis (29, 
30), et ritu exorcis. 

a Nm 10, 35. — cf. Is 33, 3. 

2] Ant. in cons. eccl. (P. R.). 

b cf. Ps 88, 113 91, ro. 

éviPs 736,20. ‘ 

d Ps 23}. 15%'.963 97 Micuz,<4. 
— cf. Dt 4, 24. 

ev. Ps 31, 11. 

4] V. in fs. SS. Omn. etc. 

5] Ant. in fs. ss. nom. J. 

f Ps 65, 4. 

fu A023 « 157,.1 84 O24 BO; 

h cf. vr. 34. 

t Ps 82, 19; Ex 15, 3. 

j Ps (10), 14; 145, 9. 

6-7] Int. in D. 11 p. Pnt. 

S 145, 9; Dt ro, 18. 

m Ps 132, 1. — cf. Ecli 25, 2. 

#2 Ps. 106, 10, 14; 145,73. Ac 
Ti. Peto, 26. 

oPs 65, 7. — cf. Nm 14, 29; 
Heb 3, 17. 

p Ex 3, 21; Jd 4, 14; Hab 3, 
D370 


4, 3- 
8,0] Int. in fr. 4 OT. Pnt. 
q Ex 19, 16-18. — v. Jd 5,4,5. 
rcf. Dt 11, 11-14. 











LIBER PSALMORUM 
67, 11 — 68, 3 


67. Dum post relatam victoriam arca foederis in templum reducitur, 
psaltes virtutes Dei enarrat Sion inhabitantis et inde populum protegen- 
tis (2-24) ; solemnemque pompam describit precesque effundit (25-36). — 








ay, All. in fs. s. Fel. a C. 
cf. ie a4 20. — v. Ps 64,10. 

ey in fs. s. Franc. R. 

tct. Ps 22 10. 

Wis 52, 7; er (cf. Ex 15, 20; 
I 

v.(Ps Poy ’s. — cf. Nm 31, 8; 
Js 10, 5, 19. — Vv. Js 

x cf. Jd 5 [12, 7-24). 

y (cf. Gh 49, 14; Jd 5, 16). 

zcf. Os pf X25 s11, 381. 


aJjd 9, 48. 
b (vr. 23. — v. Nm 21 Bo 
"ee er 135 Me a ch. 


: rue 3, a eb bi 
n 7, 10; Mt 26, 53. 

i % Catech. RT 7500. 
é (all) = 4, 8. — cf. Ac x; 0; 


s 46, 
fJd §. 12, — ‘cf. Col 
cf. Caelest. I epivk. ~re 
Semipel. cp. 12. 
fo. TCR to pame died Wee Wie arp a 
“s 29, 45, 46; Ap 21, 3. — 
f. Jo 14, 23. 
20]V. in itin. cler. 
¢ (Is 53, 4; Mt 11, 28). — cf. 


jv. Dt 32, 39 [x phi te 
k Ps 109, 5; Ecli 36, Hab 
1Nm 21, 33. “ts, 13. 


mv. Am 9, 2-4. 

nPs 57, 11. — cf. Dt 32, 42. 

o cf. 3 Rg 21, 19; 22, nee 14. 

pci, Ps 23, Z 93 2 aS 6, 13, 

TIPE 15,10; S137,.2, 
Sena Par''t3; 8 

s Ex 15, 20; Jd 11, 34. — v. vr. 

27] R. in D. 4p. Pnt L132. 

27-26] in cons. alt., eccl., et 

tv. Ps21,26. [coem.reconc. (2). 

u cf. Pro S, 6; Is 485 °%. 

v1 Rg og, 21. 

bak ¢ Ff 18. 

yv. 

29] * of Catech. Rat oh 

29, 30] Of. in Pnt. Ant. in ritu 
Confirm. V.in celeb. Matr. oh. 

SE8::7T; LOTS. irae r a 
10, 27; 2 hed 32, 2 


[Sph 3, 10. 
éPs 86, 4:;Is 28; 98 45;°12; 
f Ps 87, 14; 118, 148. —ef. Ps 


g Ps 101, 23. [43, 21. 
42; 34) 34) Cm. « Asc. Diit. 
Dt 33, 2 


34.3512. ra r. [27;2Eso,6. 
4 Ps 148, 4; Dtro, 14; 3 Rg 8, 
i. Ps 45, 7, — cf. Ps 76, 18. 


m Ps ae 6; 56, 113 107, 5. 
n (Vv. Boe 
36] Of. toms in cm. et fssSs.— 
o cf. Ex 395% . LV.ad mt. in fr. 5. 
pv. Ps iy Tz. 


pro vit. mort. arty vr. 18. 
2,3] V. All. in fs. ss. col. Flag. 
b vr. 15,16; Lm _ 3,54.—v. ¥y 
3] R. in fs. Orat. DN. 31, 6 

c Ps 39, 3. — cf. Ps 129, 1 
d (Ps 123,’ §). 





11 Animalia tua habitabunt in ea; 
8parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. 
12 Dominus dabit ‘verbum “evangelizantibus virtute multa. 
13 VRex virtutum dilecti, 
dilecti et speciei domus @dividere spolia. 
14 Si dormiatis inter medios ¥cleros, 
pennae *columbae deargentatae, 
et posteriora dorsi eius in pallore auri. 
15 Dum discernit caelestis reges super eam, 
nive dealbabuntur in ?Selmon. 
16 Mons Dei mons “pinguis, 
mons coagulatus, mons pinguis. 
17 Ut quid suspicamini montes coagulatos? 
Mons, “in quo beneplacitum esi Deo habitare in eo; 
etenim Dominus habitabit in finem. 
18 dCurrus Dei decem milibus multiplex, 
milia laetantium ; 
Dominus in eis in Sina in sancto. 
19 cAscendisti in altum, /cepisti captivitatem, 
accepisti dona in hominibus, 
etenim Ynon credentes hinhabitare Dominum Deum. 
20 Benedictus Dominus die cotidie! 
‘Prosperum iter faciet nobis Deus salutarium nostrorum. 
21 Deus noster Deus salvos faciendi, 
et Domini Domini exitus mortis. 
22 Veruntamen Deus “confringet capita inimicorum suorum, 
verticem capilli perambulantium in delictis suis. 
23 Dixit Dominus: ’Ex Basan convertam, 
™convertam in profundum maris; 
24 nyt intingatur pes tuus in sanguine, 
“lingua canum tuorum ex inimicis, ab ipso. 
25 Viderunt ingressus tuos, Deus, 
Pingressus Dei mei regis mei, qui est in sancto. 
26 Praevenerunt “principes coniuncti psallentibus, 
in medio “iuvencularum tympanistriarum. 
27In tecclesiis benedicite Deo Domino de “fontibus Israél. 
28 Tbi Beniamin Yadulescentulus in mentis excessu, 
principes luda duces eorum, 
principes “Zabulon, principes Nephthali. 
29 yManda, Deus, virtuti tuae, 
confirma hoc, Deus, quod operatus es in nobis. 
30 A templo tuo in Ierusalem 
tibi *offerent reges munera. 
31 Increpa %feras harundinis ; 
congregatio btaurorum in vaccis populorum 
ut Cexcludant eos qui probati sunt argento: 
dissipa gentes quae bella volunt. 
32 Venient legati %ex Aegypto, 
eAethiopia /praeveniet manus eius Deo. 
33 9Regna terrae, cantate Deo, psallite Domino. 
Psallite Deo, 34 hqui ascendit super ‘caelum caeli ad 
ecce Jdabit voci suae vocem virtutis. [orientem : 
35 Date gloriam Deo: super Israél magnificentia eius 
et virtus eius in ”nubibus. 
36 Mirabilis Deus in °sanctis suis; 
Deus Israél ipse dabit virtutem 
et fortitudinem plebi suae. Benedictus Deus. 


In finem, “pro iis qui commutabuntur. David. 


2Salvum me fac, Deus, quoniam bintraverunt aquae usque 
ad animam meam. 
3 Infixus sum in ¢limo profundi, et non est substantia; 
veni in altitudinem maris, et ¢tempestas demersit me. 








— 506 — 








68. Tribulationum mari demersus, vates timet ne sua ipsius sorte iusti 
turbentur (2-13) ; ut autem cito de malis eripiatur gravitatem malorum 
suorum proponit (14-22) exoratque ut hostibus poena, iustis autem lae- 


LIBER PSALMORUM 
68, 4-33 








4 ¢Laboravi clamans, /raucae factae sunt fauces meae, 
9defecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. [igratis; 


5 hMultiplicati sunt super capillos capitis mei ‘qui oderunt me- 


contortati sunt ‘qui persecuti sunt me inimici mei iniuste; 
quae non rapui, tunc exsolvebam. 
6 Deus, tu scis insipientiam meam, 
et delicta mea a te non sunt abscondita. {virtutum. 
7™Non erubescant in me qui exspectant te, Domine, Domine. 
Non confundantur super me qui quaerunt te, Deus Israél. 
8 Quoniam “propter te sustinui opprobrium, 
operuit contusio faciem meam, 
9 Cextraneus factus sum fratribus meis 
et peregrinus filiis matris meae; 
10 quoniam ?zelus domus tuae comedit me, 
et Yopprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me. 
11 Et operui in “ieiunio animam meam, 
et factum est in opprobrium mihi; 
12 et posui vestimentum meum cilicium 
et factus sum illis in parabolam. 
13 Adversum me loquebantur ‘qui sedebant in porta, 
et “in me psallebant Yqui bibebant vinum. 
14 wEgo vero orationem meam ad te, Domine: 
“tempus beneplaciti, Deus: 
in Ymultitudine misericordiae tuae 
exaudi me in veritate salutis tuae. 
15 Eripe me de luto, ut non infigar; 
“ibera me ab iis, qui oderunt me, et de profundis aqua- 


16 6Non me demergat tempestas aquae, [rum. 
neque absorbeat me profundum, 
neque urgeat super me “puteus os suum. [tua; 


17 Exaudi me, Domine, quoniam 4benigna est misericordia 
secundum multitudinem miserationum tuarum /respice 
18 et Ine avertas faciem tuam a puero tuo; [in me 
quoniam tribulor, “velociter exaudi me. 
19 Intende animae meae et libera eam, 
propter inimicos meos eripe me. 
20 Tu scis ‘improperium meum 
et confusionem meam et reverentiam meam; 
21 in conspectu tuo sunt omnes qui tribulant me. 
Improperium exspectavit cor meum et miseriam, 
et Jsustinui qui simul contristaretur, et non fuit, 
et “qui consolaretur, et non inveni. 
22 Et dederunt in escam meam /fel 
et in siti mea ™potaverunt me aceto. 
23 Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum 
et °in retributiones et in scandalum; 
24 Pobscurentur oculi eorum ne videant, 
et Ydorsum eorum semper incurva; 
25 effunde super eos iram tuam, 
et furor irae tuae comprehendat eos. 
26 rFiat habitatio eorum deserta, 
et in tabernaculis eorum non sit qui inhabitet; 
27 quoniam *quem tu percussisti tpersecuti sunt 
et “super dolorem vulnerum meorum addiderunt. 
28 tAppone iniquitatem super iniquitatem eorum, 
et non intrent in iustitiam tuam; ~ 
29 «deleantur de libro viventium 
et cum iustis “non scribantur. 
30 Ego sum pauper et dolens, 
salus tua, Deus, suscepit me. 
31 YLaudabo nomen Dei cum cantico 
et magnificabo eum in laude; 
32 zet placebit Deo super vitulum novellum, cornua pro- 
* aVideant pauperes et laetentur, [ducentem et ungulas. 





ePs 6, 7. 
pCl,. Ps 21536. 

Ps 118, 82,' 123; Dt 28, .32; 
A Ps 39, 13. [Is 38, 14. 
4 (all) Jo 15, 25. [16r. 
jcf. Ps 34, 7, 19; 108, 3; 118, 
LPs 24, 19; 344 19; 37, 20. 
51] * Catech. R. JV 14, 12. 


mcf: Psi24, 3. 
7-10] R. in fr. mai. hebd. 


nm Jr 15, 15. — v. Ps 43, 22. 


o Ps 30, 12; 37, 12; 87, 9, 19; 
79,).135, Cny 3,95; Jour, 


ILs1:9, :20. 
ro] * Catech. R. Ill 2, 29. 
p (all) Jo 2, 17. — cf. Ps 118, 


q (all) Rm 15, 3. — cf. Ps 88, 
r Ps 34, 13. [42, 51, 52. 
scf. Dt 28, 37. — v. Jb 17,6 
tcf. Dt 16, 18. — v. Rt 4, 1. 
13, 14] Cm. in fr. 3 mai. hebd. 
u Jb 30, 9; Lm 3, 14, 63. 

ris 22, 13; Am 6, 6. 

wv. Ps 108, 4. 

xIs 49, 8. 

y Ecli 51, 4. 


.vrie3. —— cf. Jr .38,. 6. 
aPs 143, 7. 


bicfa.vri.3), 

c Ps 54, 24. — Nm 16, 32. 
17) Ant. ad ben. Ciner. 

d Ps 62,:.4: 108, 22. 

6 2.PS* 1055 45. 

fv. Ps 24, 16. 

17,18] Tr. in fs. Orat. DNJC. 
gv. Ps 26, 9. ; 

18] Gr. in fr. 4 mai. hebd. 

hk Ps 101, 3; 142, 7. — cf. Ps 


69, 6. 

18, 19] R. in D. Pass. 

vr. 11, 12. — cf. Heb 12, 2. 
— v. Ps 21, 7. 

21,22] Gr. Cm. Ant. Cp. etc. 
in fss. ss. Cordis J. et in off. 

AE Pass. as 3 

j Psitax, §;  Ecli 51, z0s $s 
63, 5; Jr 15, 5. — cf. Mt 
20, 37-40. 

Rick 2Kicw4; 1° Limes iti kos 

lLJb 20, 14; Mt 27, 34. — cf. 
40: 95.353. 23) 25. 

m Mt. /27;.48;.; Lo<23,%363 290 
19, 29. — cf. Mr 15, 23. 

n (all) Rm 11, 9, 10. — v. Ps 

o (cf. 1 Ths, 3). [34, 4-8. 

pls 6, 10. — cf. 2 Cor 3, 14, 

q cf. 2, 10. [15. 

rf (all) Ac 1, 20. — cf. Mt 23, 

SIs 53, 4. [38; Le 13, 35. 


4, 5. 
w Ps 138, 16; Ex 32, 33; Ap 
f,, En. At 3. 
MCh. 1s-42 3° E27, 23.9% L170; 
20; Heb 12, 23. — cf. Ps 
30] c. Ur 21, 22. [86, 6. 
30, 311 Cm. in. fs. s. Jos. a C. 
31) V. ad mt. in fr. 5. 
y Ps 60, 9. 
zPs 39, 7; 50, 18, 19. — V. 
Ps 49, 9-15. 
GPSL ar, 277539504. 
33; 34] UV. I NEg 2, 7, 











LIBER PSALMORUM 
68, 34 — 70, 17 


titia concedatur (23-37). — 69. Addita invocatione repetitur Psalmus 
39, 15-18. — 70. Jam senescens psaltes fiduciam in Deum protestatur 








b cf. Ps 67, 7 
c Ps 95, 11; Is 44, 13; 49, 13. 
ani Ps 148, 1-13; Dn 3, 


dc. Is 44, 26. — v. Ps 50, 20. 


ePs 1o1, 29; Is 65, 9. — cf. 
Ps 36, 29. 


Ad mt. in Cena Diii (4), in fs. 


ss. Trin. — post Litanias. in 
vt cart — ad cmpl. in 
Pe 

aPs 37, 1 


: Ps 30, 3. — cf. Mt 8, 
25. — v. Ps 68, 18. 
3] v. Jr 17, 17, 18. 


66] Gr. in fr. 2 p. D. 2 Qdg. 


¢ V." VE." 2. 


Ad mt. in Cen. Diii (4). — ad 
rig Ay in fr. 5. 
Sraats 10, 15, 23; Jr 35, 6,10, 
13] . ‘ym ae pte 
7.52 in fr. 5 PD. 2 nt, 
6 Dn 9, 16. 2 


62s '60,'43) J) 37 26; 

d Ps 139, 2 

4,5] i. ‘2 p. D. Pass, 

e Pro 3, §; 22, 19; ‘Ecli 34, 
16; Jr 14, 8; 17, 7. — cf. 
Tm ue 

fv. Ps on het 11; Ecli 50, 
24; Is 4 

5,6] Gr. i he S. Alois. G. 

g Ps 4, 4; Is 8, 18. ci; 2 
Cor 4 

6, ey Ps 2 


71V Al. in a = Jo. Leon. 
Avr, oa 24; Ps 39, 4, 6; 50, 


I 
8] Vin in prec. ad eda — Int. 
in fr. 6 OT. Pnt 

8,9] R. in fr. 5 p. “D. 2p. E- 
i vr. 18. [piph. 
jv. Ps 37, 13 

£0,772) R. in yt 2 p. D. Pass. 
kPs 82, 4, 5. — cf. Ps 40, 


»_9. 
liv Ps ¢ro)s, x 
2}. 0. Ure ai $i 
m vr. 24. — Vv. 
n Ps 86, 46; 108, 29; Jb 8, 22. 
— cf. Est Oy,.2% 
ovr. 24; Ps 69, 3 
p cf. Jb 15, 15. 
qv. vr. 8. 


Ps 34, 4, 26. 


16-18] Cm. in Ms. ad postul, 
Ht ges? moriendi, et in D. 16 


a v. P35 65, 16. 





(1-12), petitque, ut tot periculis servatus illaesus (13-21), potentias quo- 


quaerite Deum, et vivet anima vestra. 

34 Quoniam exaudivit pauperes Dominus 
et Svinctus suos non despexit. 

35 cLaudent illum caeli et terra, 

mare et omnia reptilia in eis. 
36 Quoniam @Deus salvam faciet Sion, 

et aedificabuntur civitates Iuda, 

et inhabitabunt ibi et hereditate adquirent eam; 
37 eet semen servorum eius possidebit eam, 

et qui diligunt nomen eius habitabunt in ea. 


6 In finem. Psalmus David in *rememorationem, quod salvum 
fecerit eum Dominus. 


2 Deus, in adiutorium meum intende; 
Domine, ad adiuvandum me ?festina. 

3 Confundantur et revereantur qui quaerunt animam meam, 
4avertantur retrorsum et erubescant qui volunt mihi mala, 
avertantur statim erubescentes qui dicunt mihi: Euge, 

5 Exsultent et laetentur in te omnes qui quaerunt te, [euge! 
et dicant semper: Magnificetur Dominus, qui diligunt sa- 

lutare tuum. 

6 Ego vero egenus et pauper sum: Deus, adiuva me; [ris. 
7adiutor meus et liberator meus es tu: “Domine, ne more- 


7 Psalmus David, filiorum *Ionadab et priorum captivorum. 


In te, Domine, speravi, non confundar in aeternum. 
2 >In iustitia tua libera me et eripe me, 
inclina ad me aurem tuam et salva me. 
3 Esto mihi in Deum protectorem 
et in “locum munitum, ut salvum me facias; 
-quoniam firmamentum meum et refugium meum es tu. 
4dDeus meus, eripe me de manu peccatoris 
et de manu contra legem agentis et iniqui: 
5 quoniam tu es patientia mea, Domine; 
éDomine, spes mea a iuventute mea. 
6 fIn te confirmatus sum ex utero: 
de ventre matris meae tu es protector meus; 
in te cantatio mea semper. 
7 Tanquam 9prodigium factus sum mulltis, 
et tu adiutor fortis. 
8 hRepleatur os meum laude, ut cantem gloriam tuam, 
tota die magnitudinem tuam. 
9 iNe proicias me in tempore senectutis ; 
cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me. 
10 Quia dixerunt inimici mei mihi, 
et Jqui custodiebant animam meam 
kconsilium fecerunt in unum 11 dicentes: Deus dereliquit 
persequimini et comprehendite eum, [eum: 
quia non est qui eripiat. 
12 Deus, ‘ne elongeris a me, 
Deus meus, in auxilium meum respice. 
13 ™Confundantur et deficiant detrahentes animae meae, 
Noperiantur confusione et pudore °qui quaerunt mala 
14 Ego autem ?semper sperabo [mihi. 
et adiciam super omnem laudem tuam, 
15 90s meum adnuntiabit iustitiam tuam, 
tota die salutare tuum, — 
quoniam non cognovi litteraturam. 
16 Introibo in potentias Domini; 
Domine, memorabor iustitiae tuae solius. 
17 Deus, docuisti me a iuventute mea, 
et usque nunc pronuntiabo mirabilia tua; 





— 508 — 





a 
a 








que Dei et consummatam victoriam celebrare possit (22-24), — 71. Re- 
gi pacificum prosperumque regnum ominatur (2-11), unde iustitia in 


LIBER PSALMORUM 





pauperes sempiternaque subditorum prosperitas effluat (12-17). 70, 18 — 72, 2 
_ 18 et Tusque in senectam et senium, Deus, ne derelinquas me, | “Is 46, 4. 
donec adnuntiem ‘tbracchium tuum generationi omni quae | { p; 5, I 
19 u We crass 8 54~ ¥. 
potentiam tuam et “iustitiam tuam, (ventura est, | 4 Ps 35) 7, [Le 1, 49. 
Deus, usque in altissima, quae fecisti, Ymagnalia. v Ps 125, 2, 3; 1 Rg 12, 24; 
Deus, wquis similis tibi? w Ex 15, 11. — v. Ps 34, to. 


7 


7 


20 zQuantas ostendisti mihi tribulationes multas et malas! 
et Yconversus vivificasti me 
et de *abyssis terrae iterum reduxisti me; 
21 multiplicasti magnificentiam tuam 
et conversus consolatus es me. 
22 Nam et “ego confitebor tibi in vasis psalmi veritatem tuam, 
psallam tibi in cithara, °sanctus Israél. [Deus; 
23 Exsultabunt labia mea cum cantavero tibi, 
et anima mea quam ¢redemisti. 
24 Sed et “lingua mea tota die meditabitur iustitiam tuam, 
cum econfusi et reveriti fuerint qui quaerunt mala mihi. 


Psalmus in *Salomonem. 


2 Deus, %iudicium tuum regi da, 
et iustitiam tuam filio regis; 
Cjudicare populum tuum in iustitia 
et pauperes tuos in iudicio. 
3 Suscipiant montes 4pacem populo, et colles iustitiam: 
4iudicabit pauperes populi 
et “salvos faciet filios pauperum et humiliabit calumnia- 
5 et /permanebit cum sole [torem; 
et ante lunam in 9generatione et generationem. 
6 Descendet sicut “pluvia in ‘vellus 
et sicut sstillicidia stillantia super terram. 
7kOrietur in diebus eius iustitia 
et Jabundantia pacis, ™donec auferatur luna. 
8 Et dominabitur “a mari usque ad mare 
et a flumine usque ad terminos orbis terrarum. 
® Coram illo °procident ?Aethiopes, 
et inimici eius %terram lingent; 
10 reges “Tharsis et insulae tmunera offerent, 
reges “Arabum et “Saba dona adducent; 
11 et “adorabunt eum omnes reges terrae, 
omnes gentes servient ei. 
12 Quia liberabit pauperem a potente, 
et pauperem cui non erat adiutor. 
13 Parcet pauperi et inopi 
et animas pauperum salvas faciet ; 
14 ex usuris et iniquitate redimet animas eorum, 
et honorabile nomen eorum coram illo. 
15 Et vivet et “dabitur ei de auro Arabiae; 
et adorabunt de ipso semper, 
tota die benedicent ei, 
16 Et erit firmamentum in terra in summis montium ; 
superextolletur super Libanum fructus eius 
et Yflorebunt de civitate sicut faenum terrae. 
17 zSit nomen eius benedictum in saecula, 
ante solem permanet nomen eius; 
et “benedicentur in ipso omnes tribus terrae, 
omnes gentes magnificabunt eum. 
18¢Benedictus Dominus, Deus Israél, qui facit mirabilia solus. 
19 Et benedictum nomen maiestatis eius in aeternum, 
et “replebitur maiestate eius omnis terra. /Fiat, fiat. 


20 4Defecerunt ‘laudes David filii Iesse. 


Psalmus 2Asaph. 


®Quam bonus Israél Deus, his qui recto sunt “corde! 
2 dMei autem paene moti sunt pedes, 





x Ps'59; 3 [rr. — cf. Os 6,3. 
y Ps 84,7; 118,50; 137,73 142, 
zcf.Ps 68,2,3.— v. 1Rg 2,6. 


OV. P3'32;°2: 
b Ps 77, 41; 
23] v. ur. 8. 
23,24) KR. it fr: 5 P:2D Dp. 
€.C£=P3'34, 23% Lipiph: 
dvr. 8, 155 as 34, 28. 

evr. 13 


[50, 29; 51, 15. 
88,19; Is 60, 9; Jr 


Ad mt. in Nativ. (6), 
(10) et Cen. Dii 12) et in 
of. ss. Cord. J. (2)..— ad 

a Ps 126, 1. [Lprm. in fr. 5. 

b cf. 1 Par 22, 12; Jo 5, 22,27. 

cls. 87; 2,33- "— cf. Ps os PRS 

dcf. Ps 84, 9-143 Ss 32 17. 

3] R. in fr. 3 Dd. 1 Adv. — 

€ VE 12. a inh vr. 18. 

fvr. 17; Ps 88, 38. — cf. Dt 
LY, 215 “|r-33,. 20-26; 

ha 88, re LC’ x, 33- 

2 Rg 23 43 Os 6 


Epiph. 


ig 32, 2. — cf. (“3 10; Is 
6-8] syibe in T. Adv. [4s, 8 
k cf. Is 45, 8. 


m cf. Jr 33, 20. [2,14 
n Ps 88, 26; Zc 9, 10. Ste 


79, 9-12. — v. Ex 23, 31. 
OPS "21; 30; 
p Ps 73, 14. 
q ls 49 23; M 
10, 11] Ant. abe: s Epiph. Dii. 
r 3 Rg ro, 22; Ez 38,13. [60,9. 
Ss § 96 ti Ts AEOTOLT 25. Shoes 
tv s 67, 30. — cf. t 2, 13. 


ucf. Gn Io, v7 3 Rg ro, ‘ 

v Gn 10, 28; Is 43, 3; 60, 6 

w Ps 2, 8, PH 33; 
13, 13; 418 49, 7, 2 

12-10] Gr. in fs. § Bi. Cl. 


Rg 10, 10. 
y Jb 5, 25. [38. 
$ 103, 31. — cf. Ps 88, 37, 


pie Is 9, 9, 7; Rm 15, 12. 
a Gn 12, 33 x 8, 281.22, 182 
b cf, Le 1, 48 

c Dn 2, 20. any Ps 40, 14. 
18] G. . D. inf. oct. Epiph. 


18, 19] R. in fs. ss. Trin. et ss. 
Cordis J. — v. Tb Mab & F 
dPs 76, 15; 85, 10; 135, 4; 
138, 143 Ex ie ng Ecli 50, 

24; — Vv. 

eNm 14, 21; in 6° 33 Hab 2, 
14. — cf. Ps 8, 2, 10. 

f Ps 40, 14. 

WCE FORS ce 


i (Ps se r* a t). 
Ad mt. in Cen. Dit (8) et fs. ss. 


col. Flag. (14) etc. — ad trt. 
av. Ps 49, I. [in fr. 5 (1). 
b cf. 2 Rg 7,23.—-v. Ps 99,5; 
1-3] ¥. UF. 24. Sap 12, 1. 
63, II; 93, 


o Ps 23,4335, I23 
T5 etc.; 8. 


5; 
d Ps 93, 18. — cf. Ps 37, 17. 











LIBER PSALMORUM 
72, 3 — 73,4 


Liber Ill: Pss. 72-88, — 72. Quamvis felicitas impiorum tanta aliquando 
videatur ut piis offendiculo sit (1-14), eam tamen fallacem esse a Deo 
cognovit et ostendit (15-18). — 73. Pius Israélita templum dirutum et 








e Jb 21, 7; us 12, 1 sqq.; Hab 
q oY —-“cf. Ps 36, 1; EBcli 


ta jc 2%, 9, 
¢-cf.’ Jb 275;: 26) 


h cf. Ps 108, 18. 
ficf.. Jb 15; 29; Is.17, 4 


jcf. 2 Pt 2, 18; Ju 16. — v. 
Ps 373 T7. ‘ 

kis 3, 8. — cf. Ps 11, 4; Ecli 
13, 28. 


EPs (x0), 15; 93, 7..— v..Jb 
22,° 13. 


m MI 3, 14. — V. 
13, gal Ant. in HE ol SS. SGordis J. 
Vr: 
ay. "Ps 25 Pier 
; S 37, I S 53, 4 
C 3, 19. — cf. Heb 12, 5. 


re 8,27. 

SPs 36, ‘35; 

t (Ps 34, 6). 

ucf. Nm 16, 21. 

v Sap. 4, 19 

7. b 30, 8; Is 29 8. y 

Gr. in fs. s. Jo. ttle elas 

rhe 1 Mc 2, 24. 

y Ps 48, 13, 21; 4b II, 12; 18, 
3. — cf. Ec aa 18, 19. 

2 Ps 24, 8, 9; 

24] Int. in hy ty Jo. Dam. et 
Gr. in D. Palm. 

6.Ci.; PS..405 12, are — Ps e 4 

bPs 15, 2. — cf. As 

25,26] Tr. in fs. 2 iw a 
he 


261 V vA + fs. s. Franc. Car. 


els 1, 28; Os 7 7, 13. 

f Ps 105, 493 Ex 34, 15; Nm 
fT | ok BE 

28] v. ur. 25, 20; Jr 12, 3. — 
Int. in fs. s. Tharsicii. — V. 
in fs. ss. Cordis J. 

ay c 4, 8. — cf. Heb 10, 22. 
C53. 67 29t0 3, 4. 
$.PS_9,°2. 


Ad mt. et in Cen, Ne (22). 
—ad sxt. in bie 5 (2) 

2] V. in prec penuriae et f., 
in ben. Abbatis etc. (PR.). 

aPs 41, I. 

b Ps:40; (1s 

cv. Ps 42, 

d Ps 79, 5. Lae § Is 64, 9. 

ePs 78, 13; 99, 3; Jr 23, 1. 
ch, Pso4\" 7. 

fvr. 18, 22. 

eux ts rs, oe Dt 33, 6. — cf. 

s 

h Ps sat 6: “Is 63, 9. 

4 (Is 63, 17); Jr. 10,:163° §3, 19. 

j Ps 131, 13. — v. Ps 67, 17. 

kLm 2, 7 





paene effusi sunt gressus mei; 
3 ¢quia zelavi super iniquos pacem peccatorum videns; 
4 /quia non est respectus morti eorum, 
et firmamentum in plaga eorum; — 
5 in labore hominum non sunt 
et cum hominibus non 9flagellabuntur. 
6 Ideo tenuit eos superbia, 
hoperti sunt iniquitate et impietate sua. 
7 Prodiit quasi ex ‘adipe iniquitas eorum, 
transierunt in adfectum cordis; 
8 Cogitaverunt et locuti sunt nequitiam, 
Jiniquitatem in excelso locuti sunt; 
9 kposuerunt in caelum os suum, 
et lingua eorum transivit in terra. 
10 Tdeo convertetur populus meus hic, 
et dies pleni invenientur in eis. 
11 Et dixerunt: ‘Quomodo scit Deus, 
et si est scientia in Excelso? 
12 Ecce i ipsi peccatores et abundantes 
in saeculo obtinuerunt divitias. 
13 Et dixi: "Ergo sine causa “iustificavi cor meum 
et Slavi inter innocentes manus meas 
14 et Pfui flagellatus tota die, 
et Ycastigatio mea in matutinis. 
15 Si dicebam: Narrabo sic, 
ecce nationem filiorum tuorum reprobavi. 
16 Existimabam ut cognoscerem hoc, 
Ylabor est ante me, 
17 donec intrem in sanctuarium Dei, 
et intelligam in ‘novissimis eorum. 
18 Veruntamen ‘propter dolos posuisti eis; 
deiecisti eos dum allevarentur. 
19 Quomodo facti sunt in desolationem, 
“subito defecerunt; Yperierunt propter iniquitatem suam 
20 Velut “somnium surgentium, Domine, 
in civitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. 
21 Quia inflammatum est cor meum, 
et “renes mei commutati sunt; 
22 et ego ad nihilum redactus sum et nescivi, 
23 ut Yiumentum factus sum apud Hs 
et ego semper tecum. 
24 Tenuisti manum dexteram meam 
et “in voluntate tua deduxisti me, 
et cum gloria %suscepisti me. 
25 bQuid enim mihi est in caelo? 
et a te quid volui super terram? 
26 cDefecit caro mea et cor meum, Deus cordis mei, 
et 2pars mea Deus in aeternum. 
27 Quia ecce “qui elongant se a te peribunt; 
perdidisti omnes /qui.fornicantur abs te. 
28 Mihi autem Yadhaerere Deo bonum est, 
ponere in Domino Deo “spem meam, 
ut ‘adnuntiem omnes praedicationes tuas in portis filiae Sion. 


7 3 @Intellectus Asaph. 
Ut quid, Deus °reppulisti in finem, 

diratus est furor tuus super “oves pascuae tuae? 

2fMemor esto congregationis tuae, Y7quam possedisti ab ini- 
hredemisti ‘virgam hereditatis tuae, [tio ; 
jmons Sion, in quo habitasti in eo. 

3 Leva manus tuas in superbias eorum in finem. 
‘Quanta malignatus est inimicus in sancto! 

4 Et gloriati sunt qui oderunt te in medio sollemnitatis tuae, 





— 510 — 





populum derelictum conqueritur (1-11), revocatisque mirabilibus Dei 
(12-17), precatur ut Ditus memor foederis sui hostes compescat (18-23). 
— 74. Propheta, ut a male faciendo absterreat, iudicium Dei instare 


LIBER PSALMORUM 
73, ¢ — 74, 77 








if 


tposuerunt signa sua, signa; 
5 et non cognoverunt sicut in exitu super summum. 
"Quasi in silva lignorum securibus 6 exciderunt °ianuas eius, 
in idipsum in securi et ascia deiecerunt eam. 
7 PIncenderunt igni sanctuarium tuum, 
Yin terra polluerunt tabernaculum nominis tui. 
8 rDixerunt in corde suo cognatio eorum simul: 
Quiescere faciamus omnes dies festos Dei a terra. 
9 sSigna nostra non vidimus; 
‘iam non est propheta, et nos non cognoscet amplius. 
10 Usquequo, Deus, “improperabit inimicus? 
irritat adversarius nomen tuum in finem? 
11 Ut quid Yavertis manum tuam 
et dexteram tuam de medio sinu tuo in finem? 
12 Deus autem “rex noster ante saecula 
operatus est salutem in medio terrae. 
13 Tu “confirmasti in virtute tua mare, 
Ycontribulasti capita draconum in aquis; 
14 tu confregisti capita *draconis, 
dedisti eum escam populis ¢Aethiopum; 
15 ty Odirupisti fontes et torrentes, 
tu °siccasti fluvios Ethan. 
16 Tuus est dies et tua est nox, 
tu%fabricatus es auroram et solem; 
17 tu &fecisti omnes terminos terrae, 
faestatem et ver tu plasmasti ea; 18 9memor esto huius: 
inimicus improperavit Domino, 
et populus “insipiens incitavit nomen tuum. 
19*Ne tradas bestiis animas confitentes tibi 
et animas Jpauperum tuorum ne obliviscaris in finem. 
20 Respice in ‘testamentum tuum, 
quia repleti sunt “qui obscurati sunt terrae domibus ini- 
21 Ne avertatur humilis factus confusus; [quitatum. 
“pauper et inops laudabunt nomen tuum. 
22 Exsurge, Deus, °iudica causam tuam; 
Pmemor esto improperiorum tuorum, 
eorum quae ab insipiente sunt tota die. 
23 Ne obliviscaris voces inimicorum tuorum; 
superbia eorum, qui te oderunt, ascendit semper. 


In finem, ¢ne corrumpas. Psalmus cantici >Asaph. 


2 Confitebimur tibi, Deus, 
confitebimur et invocabimus nomen tuum; 
Cnarrabimus mirabilia tua, 3 %cum accepero tempus, 
ego iustitias iudicabo. 
4 eLiquefacta est terra et omnes qui habitant in ea; 
ego confirmavi fcolumnas eius. 
5 Dixi iniquis: 9Nolite inique agere, 
et delinquentibus: Nolite exaltare cornu; 
6 Mnolite extollere in altum cornu vestrum, 
nolite loqui adversus Deum iniquitatem. 
7 Quia neque ab oriente neque ab occidente 
neque a ‘desertis montibus, 8 quoniam /Deus iudex est: 
"hunc humiliat et hunc exaltat: 
9 quia “calix in manu Domini vini meri, plenus mixto, 
et inclinavit ex hoc in hoc; veruntamen faex eius non est 
°bibent omnes peccateres terrae. {exinanita ; 
10 Ego autem adnuntiabo in saeculum; 
cantabo Deo Iacob; 
11 Pet omnia cornua peccatorum confringam, 
et Yexaltabuntur cornua iusti. 





cf. 1 Mer, 57. 

mNm 2, 2. 

n cf. Jr 46, 22. 

oLm 2, 9. — (v. 3 Rg 6, 29). 


P4 Re 25, 9. — cf. Ps 78, 1; 
mM 2, 2. (2,12; 4, 38. 
a Ps 78, 1; 88, 40. — cf. 1 Mc 
rcf. (Ps 82, 5;) Lm x, 7. 


scf. vr. 4; Ecli 36, 6. 

Fick) 1 Reiss 22 Par 15, a Is 
3,2; J; 5,31; Lm 2,9; AG 
26; Dn 3, 38; Os 3,4; Am8, 


Fr-135, 1 Me 4, 46: 6.99: 
14, 41. 
uvr. 18, 22; Ps 78, 12; 88, 
v Lm 2, 3. [s35°03,'3, 43 


wPs 43, 5. 
12) Vz “iN. in fs. ss. Rdmpt. 


Eh pl OS aa Te 3 

yIs (27, 1;) 51, 9; Ez 29, 3; 
32, 2 etc. — cf. Ps 90, 13. 

ZV Jb 40, 20. 


aPs 71, 9. [6. 
b Ps 77, 15; 104, 41.— Ex 17, 
cv. Js 3, 13-17; 4, 22, 23. 


d Ps 103, 19; 135, 7, 8. — v. 
Gn 1, 14-16. 
e Dt 32, 8. — cf. Ac 17, 26. 


Ps 38, 9; Dt 32, 6, 21; Ecli 

, Vv i Dy [50, 28. 

6 Ps 78,2. 

7Ps 9, t9. -——. ch; Ps 67, tr. 

20, 19] Int. et Gr. in D. 13 pb. 
nt. etc. 

lPs 105, 45; Gn 17, 7, 8; Lv 
26, 44, 45; Jr 33, 21. 

mcf. 1 Mc ft, 56. 

21] V. All. in fs. s. Jo. B. de 
Rossi. 

n Ps 85, 1, 5-10; Bar 2, 18. 

22] v. vr. 20, 19. 

o cl. ir Reza, 15. 

pvr. 2, 18. 


Ad mt. in Cen. Diii (5, 6) in 
cm. Ap. (11) et fs. ss. Rdmpt. 
— ad nn. in fr. 5 (2). 

a (Ps 56, 1; 57, 1). 

D:PS*Ag. 5: 

cv. -Ps 9, 2 

dcf. Ex 32 
a T: ea 

e (Is 24, 19). 

fJb 9, 6. — cf. x Rg 2, 8. 

£ NI. 1OsGZc, zr, “21. 


34; Dn 8, 19; I 
b Cee 


Biche PS 03.3.4. 


icf. Js 1, 4. 

v.. Ps: 49; 6. 

1 Rg 2, 7; Jb 5,11; Dn 2, 21. 
— v. Lc 1, 52. 

m cf, Jb 21, 20. 

nm Ps 10, 7; Jr 25, 15; 51, pi 
Ez 23, 31, 33, 35. — cf. Ps 


59, 5. 
o Jr 25, 15-29; Jr 51, 17; Ab 


16; 3,11.— cf. Is 19, 14. 
rr] Ant. in comm. Summ. Pont. 
b Jr 48, 25. 


@¥r) 57 Ps 88, 18, .25:ox;' x; 
LTT, 0: F Re sy: 











LIBER PSALMORUM 
75, 1 — 76, 19 


praedicat. — 75. Ob cladem a Deo hostibus mirum in modum illatam 
(1-9) summae gratiae persolvuntur (10-13). — 76. Ut semper (2-4) sic nunc 
instante calamitate (5-10) animum in Deum erigit, pristina eius mira- 








Ad mt. in Cen. Di (0, 10), sb. 
s. (3) et Transf. (5, 6). — ad 


a (Ps 4, J [nn. in fr. 5. 

b Ps 49, 1 : 

¢ Ps tas ng [schisma etc. 
r. in Ms. ad tollendum 

3 ba 14, 18). 

€F$ 9,12: 73, 2; 13%5.13% Jl 

TES A£5,,10, L3e07;:245 

g Hab 3, 6. — v. Dt 33. 15. 


h Ps 12, 4; 4 Rg 19, 35; Jr 31, 
39; 3, 18. 


£cf, EX 285525 22, 
jv. Ps 46, 3 
axe 199 $n? 2 ded 20, 6; Sap 


9, ca “O}. in D a 
dig sapoh 20, 29, 30. — cf. Hab 


ack: *Ps Pi 8, 9; Is 2, 19. 


nis 11 ate 

o (cf. Bx 9, 16) 

py. Ps 49, 34 

908) m. in D. 17 p. Pnt. 
s 67, 

Parts cc: rae [3. 


s Ml 1, 14. — v. vr. 8; Peak’ 


Ad mt. in Cen. Diii (3). — ad 
cmpl. in fr. 6 (2). 

a Ps 38, 1; 

6 Ps 49, 1. 

CRS 35:8. 

d Ps 43° 7.— cf. Ps 19, 

é Ps 142, 6; 2 Par 6, 12; 


OLsiTs 


ae 


LPs ry ‘s; 118, 54, 62. — cf. 
Gn 24, 63. 
mPs 78, 5; 84, 6. — cf. Ps 


S49, I5. 
10] * Catech. R. IV 9, 9. 
10,77), Int. in fs. s. if een 
o cf. Hab 3 [can. 15. 
| * Cone Aral. IT (an. 520) 
p vr. 4; Ps 104, 5. — cf. Dt 4, 
a Ps 8, 8, he ; 63, 10; 3 7; 89, 
"$s 94, 9; C'32y 45 
Ecli “cd rss Hab 3, 2. — cf. 
Nm 14, 22. 


7 CT. 18, 12). 4, 
aid ibs 10. — v. Ps 34, 10; 


14- ay R. in fs." $8. st 

¢ Ex 15, 11. — v. 18. 

15,16] Gr. in Ms. T. “palli et in 
D.Qng.—V.in fs. ss. Rdmpt. 


u Ps 105, 8. [Dt 9, 29. 
vo Ps 73, 23 775383 Ex 15,35; 
x Ps 113,3; Ex 14,21; pes 3,16. 


I7-10] R. in D. 4 d. 
17-21] in ben. pe a, 
ycf. Ps 17, 14; 67, 34. 


gv. Ps ia ES: 

aPs 10 

79) Int: Bs 83, 2) in bse 
nian [Dii. 
s 17, 8 % 





7 


7 


In finem, in “laudibus. Psalmus Asaph, canticum ad Assyrios. 


2¢Notus in Iudaea Deus; 
in Israél magnum nomen eius. = 
3 Et factus est in pace locus eius, 
et “habitatio eius in Sion. 
4 Ibi fconfregit potentias arcuum, 
scutum, gladium et bellum. 
5 luminans tu mirabiliter a Ymontibus aeternis. 
6 Turbati sunt omnes insipientes corde; 
hdormierunt somnum suum et nihil invenerunt 
omnes viri divitiarum in manibus suis. 
7 Ab increpatione tua, Deus Iacob, 
dormitaverunt ‘qui ascenderunt equos. 
8 jTu terribilis es, et *quis resistet tibi? ex tunc ira tua. 
9 De caelo auditum fecisti iudicium: 
terra tremuit et quievit, 1°9™cum exsurgeret in iudicium 
ut salvos faceret omnes “mansuetos terrae. Deus, 
11 Quoniam °cogitatio hominis confitebitur tibi, 
et reliquiae cogitationis diem festum agent tibi. 
12 pVovete et reddite Domino Deo vestro 
omnes qui in circuitu eius Yadfertis munera, 
fterribili 13 et ei qui aufert spiritum principum, 
sterribili apud reges terrae. 


In finem, pro @Idithun. Psalmus Asaph. 


2¢Voce mea ad Dominum clamavi, 
voce mea ad Deum, et intendit mihi. 

8 dIn die tribulationis meae Deum exquisivi; 
émanibus meis /nocte contra eum, et non sum deceptus: 
Jrenuit consolari anima mea. 

4hMemor fui Dei et delectatus sum 
et exercitatus sum et defecit spiritus meus. 

5 iAnticipaverunt vigilias oculi mei; 
Jturbatus sum et non sum locutus. 

6 Cogitavi *dies antiquos 
et annos aeternos in mente habui 

7 et ‘meditatus sum nocte cum corde meo et exercitabar 
et scopebam spiritum meum. 

8 ™Nunquid in aeternum proiciet Deus? 
aut non apponet ut complacitior sit adhuc ? 

9 aut in finem misericordiam suam abscindet a generatione 
10 aut “obliviscetur misereri Deus? [in generationem ? 
aut °continebit in ira sua misericordias suas? 

11 Et dixi: Nunc coepi; 
haec mutatio dexterae Excelsi. 

12 pMemor fui Yoperum Domini, 
quia memor ero ab initio mirabilium tuorum 

13 et meditabor in omnibus foperibus tuis 
et in radinventionibus tuis exercebor. 

14 Deus, in sancto via tua: 
8quis Deus magnus sicut Deus noster? 

15 Tu es Deus ‘qui facis mirabilia : 
tnotam fecisti in populis virtutem tuam; 

16 vredemisti in bracchio tuo populum tuum, 
filios Iacob et Ioseph. 

17 “Viderunt te aquae, Deus; 
viderunt te aquae et timuerunt, 
et turbatae sunt abyssi, 18 multitudo sonitus aquarum; 

Yvyocem dederunt nubes, etenim “sagittae tuae transeunt; 

19 @vox tonitrui tui in rota; 
billuxerunt coruscationes tuae orbi terrae, 
“commota est et contremuit terra. 








— 512 — 








cula recordans (11-21). — 77. Antiquae historiae utilitatem vates proponit 


(1-12), ostenditque quomodo Israélitae divina beneficia parvipenderint, 


LIBER PSALMORUM 











tum ea quibus in deserto aucti erant, ubi tentantes Deum (13-20) manna 76, 20 — 77, 25 
20 dIn mari via tua, et semitae tuae in aquis multis, d cf. Sap. 14, 3; Is 43,16; Hab 
et “vestigia tua non cognoscentur. 304 gt in D. 4 Qdg. (3, 15. 
21 /Deduxisti sicut oves populum tuum in manu Moysi et fPs 77 vod 7. 99,4; EX 12, 
[Aaron. : Ts 63, 11, 12: OS 12, 13. 


17 


2Intellectus Asaph. 


bAttendite ,popule meus, legem meam, 
inclinate aurem vestram in vetba oris mei. 
2 CAperiam in parabolis os meum, 
loquar propositiones ab initio, 
3 dquanta audivimus et cognovimus ea, 
et “patres nostri narraverunt nobis. 
4 Non sunt occultata a filiis eorum in generatione altera, 
narrantes laudes Domini 
et virtutes eius et mirabilia eius quae fecit. 
5 Et suscitavit 9testimonium in *Iacob 
et legem posuit in Israél, 
quanta mandavit patribus nostris 
nota facere ea filiis suis: 
6 ut cognoscat ‘generatio altera; 
filii qui nascentur et exsurgent et narrabunt filiis suis, 
7 ut ponant in Deo spem suam 
et non obliviscantur Joperum Dei 
et ‘mandata eius exquirant; 
8 ne fiant, sicut patres eorum, 
ngeneratio prava et exasperans: 
generatio quae non °direxit cor suum, 
et non est creditus cum Deo spiritus eius. 
9 Filii Ephrem intendentes et mittentes arcum 
Pconversi sunt in die belli, 
10 dnon custodierunt testamentum Dei 
et in lege eius noluerunt ambulare 
11 ret obliti sunt benefactorum eius 
et S‘mirabilium eius, quae ostendit eis. 
12 Coram patribus eorum ‘fecit mirabilia 
in terra Aegypti, in “campo Taneos: 
13 Vinterrupit mare et perduxit eos 
et “statuit aquas quasi in utre 
14 et Ydeduxit eos in nube diei 
et tota nocte in illuminatione ignis; 
15 zinterrupit petram in eremo 
et adaquavit eos velut in abysso multa 
16 et eduxit aquam de petra 
et deduxit tanquam flumina aquas. 
17 Et apposuerunt adhuc peccare ei, 
in “4iram excitaverunt Excelsum in inaquoso 
18 et Stentaverunt Deum in cordibus suis, 
ut peterent escas animabus suis, 
19 et male locuti sunt de Deo. 
Dixerunt: Nunquid °poterit Deus 4parare mensam in deserto 7? 
20 Quoniam “percussit petram, et fluxerunt aquae, 
et torrentes inundaverunt. 
Nunquid et panem poterit dare 
aut parare mensam populo suo? 
21 Tdeo audivit Dominus et distulit, - 
et /ignis accensus est in Jacob, 
et ira ascendit in Israél ; 
22 quia 9non crediderunt in Deo 
nec speraverunt in salutari eius. 
23 Et mandavit nubibus desuper 
et “ianuas caeli aperuit 
24 et ‘pluit illis manna ad manducandum © 
et Jjpanem caeli dedit eis. 
25 Panem angelorum manducavit homo, 





Ad ag ad Bes 6 (5, 12, 23-24, 


1-2] R. Pe D. 4 QOdg. 

bcf. Is 51, 4. — v. Ps 48, 2 

c (all) Mt 13, 35. — Mt 5, 2; 
Ac 8, 35; 10,40.—v.P 


te Ye 

ecf. Ex ¥2,.26,.27%.13, 5; I4; 
Dt 4, 9, as 6, 7 2071-23, 
10: 38. 45.64.73 J) 1s. 

PVE CPY 132) 

gPs 18, 8. — fi Ps 80, 6; 
118, 2; 121 

hk Ps 147, 19. ct Ps 76, 16. 


ivr. 4; Ps ror, 19. 


jPs 76, 13. 

1 Ps 104, 45. 

mcf. 4 Rg 17, 14-19; 2 Par 
30,75 °B2 20; 18. 

n Ex 32, 9; 33, 3; Dt-o, Ld 


$2,293 32, °S5..67 JUS, 2 
ovr. 37. — cf. Ps-72, 1. 
p vr. 57. — cf. 1 Par 7, 21,22. 


Och 4°Re 39.4 


r¥; Ps 105; 28; Dt 8; 2 
SVP. 4. 
tvr. 43. — v. Ex 7-12. 


uvr. 43; Nm. 13, 237 Is 19, 
II, 133 30, 4; Ez 30, 14. 


VES T35, 13, 

2 ER T4; 2i; 33: =tS 

y Sap 18, 3. ek > he ae 

S:VE.20°: Ps 104, if By: 106, 35; 
113,8: Ex 17, 6; Nm 20, a: 

Dt 8, 15;. Sap, 13, 4: 
Ps' 73, 35. 

avr. 40, 56; tes 9, 7; Is 63, 
10; Lm 3, 42; Heb 3, 16. 

b vr. 41, 56; 3° 94, 9; 105,14; 

x .16,. 3§"Dt.65 36@: 3Cor 

10, 9. — cf. Is 7, 12. 

oNth{r1; 4) 23'S: 

dct; Psi 22; §: 

evr. 15, 16. 

20] V. ad mt. in fr. 6. — v 
Sap, I9, 5-7 

jNm 11, 1. — cf. Ps 78, 5; 
Ecli 16, 7; Nh 1 

g vt,’ 8, 32,37. er “Nm L4, 


II. 

23-25] Of. in frr. 4 p. Psch. et 
3 dD. Put. : 

yr Gn 7, rr; Is 24, 18; Ml 


3: 35x 

iv. Ex 16, 4, yt 15. 

24] »v. Dt 29, § 

24,25] Cm. , fs. s. Alois. G. 
et V. in fs. Corp. Ch. 

j Ps 104, 40; + s 9, 15; Sap 
ee o — cf. Jo 6, 31; 1 Cor 


ean e 20. — cf. Tb 12, 10. 
Ze * oon Trid. sess. XIII 
cp. 8 





(33) 








LIBER PSALMORUM 
77, 26-54 


quidem et coturnices obtinuerant (21-28) sed etiam puniti fuerant et, quia 
eos suae pravitatis non paenituerat, in deserto perierant (29-40); tui 
ea quae concessa sunt in exitu de Aegypto (41-52) et in terra Chanaan 











mcf. vr. 29. 
WNW Tig. 32. 


oct..Gn; 13, 16; 
bet Gh..22; 17. 
q Ex 16, 16; Nm 11, 31. 


r Nm 11, 19, 20. 
- 29, 30] Cm. in D. Qng. 
sNm Il, 4, 34... 


$Nm 11, 33. — cf. Jb 20, 
20-23. 


uls ro, 16. 
vv. Nm 14; 16; 17. 
ON. NI. 22% 


yNm 14. 23, 35; 26, 64, 65. 
— v. Dt 2, 14. 


2522, -95 Sap. 16, 6, 

SER OS Begs 

QCt.: Fe 7, 25, 

35) . mt fs. ss. Rdmpt. 
Vi>Ps FO 16s 1S 41, ta: 54,5. 

C.18°:20; 93655 2.-335" Sts lt 
£558, 

As: $7511 

evr. 8. — cf. Os 7, 14; Ac 8, 21. 

f Ex 34, 6. — cf. Nm 14, 20. 

g Jr 31, 34; Dn 9g, 24. 


h cf. Ps 102, 14; Jb 10, 9. 

i Gn 6, 3. 

jJb 7, 7. — cf. Jb 10, 21, 22; 
form des 

hvr. 1} 56; Ps 105, 33; 106, 
11; Is 63, 10. — cf. Nm 14, 
22: Eph: 4, 30. 

ly. vr. 18. 

mV. PS 70; 22. 

nJd 8, 34. 

43-51] Ps 104, 27-36. 

o Ex 7, 3. — cf. Ps 105, 21; Ac 
7, 36. 

5 eis ee 

av. Ex 7, 17-24. 

rv. Ex 8, 21-24. 

sv. Ex 8, 2-14. 

cf. 3.Re 8,37; 2 Par 6,:28; 
1d, &; 25-25. 

uv. Ex 10, 12-15. 

vv. Ex 9, 23-15. 

cf, T Me¢s6;034:: Lc 7.2 

y v. Ex 9, 19-21. 


SEX 30, 24. 


Gch. hz 525788: . 2 Re 34,726: 
Sap 18, 15, 16. 

b Ex 9, 15. — v. Ps 9, 3-6. 

c Ex A, 29- — cf. Ps 104, 36; 
134, 6; 135, 10. 

d (cf. Gn 49, 3). 

ePs 104, 23, 27: 106, 22. — 
cf. Gn 10, 

LEV OSES 96.02% 

gcf. Ex 14, 22. 

53) Int. in fr. 6. Psch. 

hk Ex 14,27, 28; 15, 10.. 

SCE TS, PF is LT. Os. 57) 
13. — v. Ps 67, 17. 

7.ct. PS 43h 4. 

EPs 43, 3. 





cibaria misit eis in ”abundantia. 
26”Transtulit austrum de caelo 
et induxit in viriute sua africum 

27 et pluit super eos “sicut pulverem carnes 
et Ysicut harenam maris volatilia pennata; 

28 et Yeciderunt in medio castrorum eorum, 
circa tabernacula eorum. 

29 Et "manducaverunt et saturati sunt nimis, 
et ‘desiderium eorum attulit eis; 

30 non sunt fraudati a desiderio suo. 
‘Adhuc escae eorum erant in ore ipsorum, 
31 et ira Dei ascendit super eos 
et occidit “~pingues eorum et electos Israél impedivit. 

32 In omnibus his “peccaverunt adhuc 
et “non crediderunt in mirabilibus eius, 

23 et Ydefecerunt in vanitate dies eorum, 
et anni eorum cum festinatione. 

°4 Cum occideret eos, *quaerebant eum 
et revertebantur et ¢diluculo veniebant ad eum; 

35 et rememorati sunt, quia Deus adiutor est eorum, 
et Deus excelsus bredemptor eorum est. 

36 Et dilexerunt eum in ore suo 
et lingua sua “mentiti sunt ei; 

37 €cor autem eorum non erat rectum cum eo, 
nec fideles habiti sunt in testamento eius. 

38 Ipse autem est /misericors 
et Ypropitius fiet peccatis eorum et non disperdet eos 

et abundavit ut averteret iram suam 
et non accendit omnem iram suam 

39 et "recordatus est quia ‘caro sunt, 
jspiritus vadens et non rediens. 

40 Quoties *exacerbaverunt eum in deserto, 
in iram concitaverunt eum in inaquoso! 

41 Et conversi sunt et ‘tentaverunt Deum 
et “sanctum Israél exacerbaverunt! 

42 Non sunt recordati manus eius, 
die qua redemit eos de manu tribulantis. 

43 Sicut posuit in Aegypto °signa sua 
et prodigia sua in Pcampo Taneos, 

44 et Yconvertit in sanguinem flumina eorum 
et imbres eorum, ne biberent, 

45 misit in eos "coenomyiam, et comedit eos, 
et ‘ranam, et disperdidit eos, 

46 et dedit ‘aerugini fructus eorum 
et labores eorum “locustae 

47 et occidit in Y’grandine vineas eorum 
et “moros eorum in pruina 

48 et tradidit Ygrandini iumenta eorum 
et possessionem eorum “igni, 

43 misit in eos iram indignationis suae, 
indignationem et iram et tribulationem, 
immissiones per “angelos malos, 

50 viam fecit semitae irae suae, 
non pepercit a morte animabus eorum 
et “iumenta eorum in morte conclusit 

51 et percussit omne primogenitum in terra Aegypti. 
dprimitias omnis laboris eorum in tabernaculis Cham, 

52 et abstulit sicut oves populum suum 
et /perduxit eos tanquam gregem in deserto 

5° et 9deduxit eos in spe, et non timuerunt, 
et “inimicos eorum operuit mare. 

54 Et induxit eos in ‘montem sanctificationis suae, 
montem quem adquisivit Jdextera eius, 

et leiecit a facie eorum gentes 





— 514 — 








| (53-56), ubi idololatriae studentes iram Dei provocaverunt (57-64). Con- 
_cludit exhortans ut ad Deum et ad politicam unitatem redeant (65-72). 
_—%8. Videns civitatem sanctam dirutam, Deum orat ut in hostes iam iram 


LIBER PSALMORUM 
77, 55 — 78, rr 








7 


et “sorte divisit eis terram in funiculo distributionis 
55 et habitare fecit in tabernaculis eorum tribus Israél. 
56 Et “tentaverunt et °exacerbaverunt Deum excelsum 
et testimonia eius non custodierunt 
57et averterunt se et non servaverunt pactum, quemadmodum 
conversi sunt in ?arcum pravum, [patres eorum: 
58 din iram concitaverunt eum in ‘collibus suis 
et in ‘sculptilibus suis ad ‘aemulationem eum provoca- 
59 Audivit Deus et “sprevit [verunt. 
et ad nihilum redegit valde Israél 
60 Yet reppulit tabernaculum Silo, 
- tabernaculum suum, ubi habitavit in hominibus, 
61 et tradidit in captivitatem virtutem eorum 
~ et “pulchritudinem eorum in manus inimici 
§2 et Yconclusit in gladio populum suum 
et hereditatem suam sprevit. 
63 Tuvenes eorum comedit ignis, 
et “virgines eorum non sunt lamentatae; 
64 bsacerdotes eorum in gladio ceciderunt, 
et “viduae eorum non plorabantur. 
65 Et Yexcitatus est tanquam dormiens Dominus, 
tanquam potens crapulatus a vino, 
66 et “percussit inimicos suos in posteriora, 
opprobrium sempiternum dedit illis. 
67 Et reppulit tabernaculum /Ioseph 
et tribum Ephraim non elegit, 
68 sed Yelegit tribum Iuda, montem Sion, quem “dilexit. 
69 Et ‘aedificavit sicut unicornium sanctificium suum 
in terra, quam fundavit in saecula, 
70 et Jelegit David servum suum 
et sustulit eum de “gregibus ovium, 
de post fetantes accepit eum, 
71 Ipascere Iacob servum suum et Israél “hereditatem 
72 Et pavit eos in “innocentia cordis sui, [suam. 
et in °intellectibus manuum suarum deduxit eos. 


Psalmus Asaph. 


Deus, venerunt °gentes in Chereditatem tuam, 
¢polluerunt templum sanctum tuum, 
@posuerunt Ierusalem in pomorum custodiam; 
2posuerunt /morticina servorum tuorum escas volatilibus caeli, 
Icarnes "sanctorum tuorum bestiis terrae; 
3 feffuderunt sanguinem eorum tanquam aquam in circuitu 
et jnon erat qui sepeliret. {Ierusalem, 
4 kFacti sumus opprobrium vicinis nostris, 
subsannatio et illusio his qui in circuitu nostro sunt. 
5 [Usquequo, Domine, irasceris in finem? ~— 
maccendetur velut ignis “zelus tuus ? 
6 OF ffunde iram tuam in gentes, quae te ?non noverunt, 
et in regna, quae 2nomen tuum non invocaverunt; 
. __? quia comederunt Iacob et locum eius desolaverunt. 
8rNe memineris iniquitatum nostrarum antiquarum; 
tcito anticipent nos misericordiae tuae, 
quia ‘pauperes facti sumus nimis. 
9 “Adiuva nos, Deus salutaris noster, 
et propter gloriam nominis tui, Domine, libera nos 
et “propitius esto peccatis nostris “propter nomen tuum; 
10 Yne forte dicant in gentibus: Ubi est Deus eorum? 
et “nnotescat in nationibus coram oculis nostris 
ultio sanguinis servorum tuorum qui effusus est. 
11 Introéat in conspectu tuo Sgemitus compeditorum, 
secundum magnitudinem “bracchii tui posside filios mor- 
tificatorum 





mJs 14, 2; 23, 11. — cf. Ps 
134.2124" 035;.22, 22° AGTH 
nvr. 18. [19. 


ovr. 17,40; Dt 9, 22; Jd 2,12. 


pOs 7, 16. 

q Dt 31, 29; 32, 16, 21, 22. 

KL 26, 30; .Dt.is 3°" 
PL, (7; IZ. 31. oz 20; 28. 

$s Dt-7, 25;-\83, 53; 

tNm 25, 11. — cf. Ps 78, 5. 

uvr. 62; Ps 105, 40. 


vi Rg 4, 11; Jr 7, 11-14; 26, 
6.—c 518,. 7: 

x1 Mc 2, 12. — cf. x Rg 4,22. 

¥ Ch. 1 Rela 0d 

zcf. Ps 78, 5; 88, 47. 

arct;: Jre7}.334.>" + 

bx Rg 4, 11, 18: 

c Jb 27, 15. — ci. Jr 16, 4-8: 
225 «Os 

dv. Ps 43, 23. 

emPs:ig9%"1 53 

f Ps 79, 2: 80, 6. — cf. vr. 9. 

gi Par 28, 4. 

68] V. ad mt. in fr. 6. 

h Ps 86, 3. — cf. Ps 67, 17. 

iv. 2 Rg 6 sqq. 


Ad mt. am 6 (9). — in ord. 


ad Synodum (9, 10), in prec. 
a Ps ag, 1. [T. belli (6). 
68°63, 183° 9re Sr2-8 12" Lin. 1, 
6 Vv..PsS 73, 2% 10; Le 21, 24. 


d Ez 25, 3. — v. Ps 73, 7. 
2] Cm. in vg. ss. Sim. et Ju. et 


in fss. plur. Mm. — v. vr. 3, 
eel... Ist re 78" [ro. 
fv Dt 28, 26 
g (all) 1 Mc 7, 17. — Dt 28, 

26. — cf. Ps 73, 19. 

BN: PS: 5%. UT: 
3] R. et Tr. in fs. ss. Innoc. 


iSph 1, 17; 1 Mc 7, 16. 

j Jr 14, 16. — cf. 4 Rg 9g, 10; 
Ras 17214 4,9: Daphte Sok Dee S 
: Jr 24,9; Ez 5, 14; Dn 9g, 16. 
ok Ress eaupk. R. IV 1.62). FEN. 
LPs 73, 1; 79, 5; 84, 6; Is 6, 
m.PS 77,°2%: 88,2472 LM 2 se 
n Sphr, 18; 3,8.—cf. Ps 77, 58. 
o (all) Jr ro, 25.— cf. Ecli 36, 


p 2 Thr, [2; Eph 3, 8 
q Ps 13, 5. — cf. Nm 14, 9. 
ris 64 


» 9. 

8-11] V. etc. in T. tribul. et 
8, 9] v. Ps 102, 10. [paenit. 
© b\* Conc. Araus. II (an. 529) 
s° Ps rape 9 [can. 14. 
toch Psy §8, 7-43 
“2 Par t4, 11. 
g-11) Tr. in Ms. c. paganos. 
9b] V. in fs. ss. nom. J. 
vv. Ps 64, 4; Le 18, 13. 
£EPS 208 39394; BE 3 Fr A, FF: 
y Ps 41, 4; 113, 2 (bis); Jl 2, 

17. — v. Ex 42, 12. 
10] Gr. ut sup. vr. 2. — v. Ap. 


» 9. 
10-12] Int. in cm. Mm. 


c Ps 70, 18. 





— sr -— 








LIBER PSALMORUM 
78, 12 — 80, 7 


suam vertat et populum exaudiat. — 19. Vates queritur quod populum 
quasi vineam hostes vastentur (2-14), postulatque a Deo auxilium (15-20). 
— 80. /sraélem, quem vates ad exitum de Aegypto celebrandum incitat 








@cf.'-Ps* 236, 7. 

e Gn 4, I5, ha Lv 26, 21, 28; 
Pro:6, 31° Ecli-7;35240/58; 

f Ps 34, 13; 128, 7; Is £5 6, 
rk Kae. AE 8 i Le 6, 38 

‘+ Ps:'73710. 

h Ps 99, 3 

$:Is 43,° 27. 


Ad trt. in fr. 6 (3). 


e Ps 99; 67° 80, 6. 

£Ps-08, x2 A gig 23; F Reo 
4;.2 Rg 6 Ae — v. Is 37, 16. 

gY. ae Pine 

giv in Ms. c. paganos. 
v. Nm 2 +i -24. 

tcf. Ps 43, 2 

jvr. 8, 20; Pe 84, 5; Jr 31,18; 
Lm’ §,): 2% 

1Nm 6, 25. — v..Ps 4, 7 

mv. Ps 58, 6. 

nPs 73, 1; 78, 5. 
oPs 41, 4; 126, 2. — cf. Ps 
IOI, 10; 3 Rg 22',.29: I 9, 

py. Bs 43, 14. [15. 

Qvr. 4. 

7 vr. 15; Is 5, 193.297, 23.38 2; 
20%: 47,. 10% Bar 49. §; 6; Os 
10, 1. — cf. Mt 21, 33; Jo 


Seat 22. 

¥ of, Ps. 7%,. 8. 

wv. Ps 88, 41, 42; Is 5, 5; Jr 
2. 


9, 9; 
«Jb 21,20; Lm Feo 
CE. JE S306 
15,16]:ut sup. vr. 3. —V. 
off. s. Joseph. 
zIs 63, 15.. 


@clourhe 3. 0s 


bck; “Js 33; °%2. 
c Ps 75, 7. — cf. Ps 38, 12. 
d Ps 88, 22; Ic 1, 66; Ac 11, 


f Ps 70, 20. 
19,20] R. in D. 4 Adv. 
BE: 4,33, ¢35, 
20] Tr. pa ss. nom, J. — Gr. 
. sb, . Ad 
T. Adv. et in prec. frl. 


Corp. t . (7). = in prec 


4 
Oe OR. in D. 1% or 
2-6] Int. in fr. 4 OT. 

6 VER SiS. 7, 33 


3, 3,41 K . in fs. ss. ros. BMV. 
Lv. ‘23, 24; 235;°Nm (10, 

10;) 29, 1; 1 Mc 10, 34. 

iEs 121, °4. —— cf, Ps 77,. 5. 
] R. in D. 3 Qdg. 
S 70, es: 77, 67; 79, 2 

tcf, Dt 28, 49. 

i Is 9, 4; 10, 27. 

jE ds a ae o a 


v. — V. ad nn, 





12 et Yredde vicinis nostris ‘septuplum in /sinu eorum 
Jimproperium ipsorum, quod exprobraverunt tibi, Do- 
13 Nos autem, populus tuus et oves pascuae tuae, [mine. 
confitebimur tibi in saeculum, 
in generationem et generationem fadnuntiabimus — 
tuam. 


7 9 In finem, pro iis qui commutabuntur. Testimonium °Asaph, 
psalmus. 


2 cQui regis Israél intende, 

qui deducis ¢velut ovem ¢Ioseph; 
qui Isedes super cherubim 9manifestare 

3 coram “Ephraim, Beniamin et Manasse: 

texcita potentiam tuam et veni, ut salvos facias nos. 
4 Deus, converte nos et Jostende faciem tuam,. 

et salvi erimus, 5”Domine Deus virtutum. 
"Quousque irasceris super orationem servi tui? 

6 cibabis nos °pane lacrimarum 

et potum dabis nobis in lacrimis in mensura? 
7 PPosuisti nos in contradictionem vicinis nostris, 

et inimici nostri subsannaverunt nos. 
8 Deus virtutum, @Yconverte nos 

et ostende faciem tuam, et salvi erimus. 
9rVineam de Aegypto transtulisti 

Seiecisti gentes et plantasti eam; 
10 dux itineris fuisti in conspectu eius, 

plantasti radices eius, et timplevit terram. 
11 Operuit montes umbra eius, 

et arbusta eius cedros Dei. i“ 
12uExtendit palmites suos usque ad mare 

et usque ad flumen propagines eius. 
13 Ut quid “destruxisti maceriam eius, 

et vindemiant eam omnes qui “praetergrediuntur viam. 
14 Exterminavit eam, Yaper de silva, 

et singularis ferus depastus est eam. 
15 Deus virtutum, convertere, *respice de caelo 

et vide et visita vineam istam 
16 et @perfice eam quam plantavit dextera tua, 

et super filium hominis quem confirmasti tibi. 
17 bIncensa igni et suffossa, 

ab “increpatione vultus tui peribunt. 
18 dFiat manus tua super @virum dexterae tuae 

et super filium hominis quem confirmasti tibi; 
19 et non discedimus a te; 

fvivificabis nos, et nomen tuum invocabimus, 
20 9Domine Deus virtutum ,converte nos 

et ostende faciem tuam, et salvi erimus. 


8 In finem. @Pro torcularibus. Psalmus ipsi 0Asaph. 


2 Exsultate Deo adiutori nostro, 
Cjubilate Deo Iacob. 
3 Sumite psalmum et date ¢tympanum, 
psalterium iucundum cum cithara; 
4 bucinate in ¢neomenia tuba, 
in insigni die sollemnitatis vestrae; 
5 quia praeceptum in Israél est, 
et iudicium Deo Iacob ; 
6 ftestimonium in 9Ioseph posuit illud, 
cum exiret de terra Aegypti. 
hLinguam quam non noverat audivit, 
7 idivertit ab Joneribus dorsum eius, 
manus eius in cophino servierunt. 


‘hake tied ieee: 





— 56 








(2-7), Deum semper protexisse ait, nec unquam ab illo recessisse, 


| nisi ut paenitentem artius ad se traheret (8-17). — 81. Deus iniustos LIBER PSALMORUM 








iudices arguens et minitans inducitur. — 82. Ut hostes Deus foederatos 80, 8 — 82, 13 
8 /In tribulatione invocasti me, et liberavi te; lv. Ps 49, 15. — cf. Ex 2, 23; 
Mexaudivi te in abscondito tempestatis, tr Fe Pp 
mprobavi te apud aquam contradictionis. oe a tae ee 
9 °Audi, populus meus, et contestabor te; ov. Ps 49, 7. : 
Israél, si audieris me, 19 non erit in te deus ?recens, 9-1 rH v. Be’: 23, 20. 
neque adorabis deum alienum. pe a ty Lae po bs ZN} Dt 
11 @Ego enim sum Dominus Deus tuus q Ex 20, 2: Dt 5 é id 
b] ’ > , ° 


8 


82 © 


qui eduxi te de terra Aegypti: 
‘dilata os tuum et implebo illud. 
12 Et non audivit populus meus vocem meam, 
_ et Israél &non intendit mihi; 
13 et tdimisi eos secundum desideria cordis eorum: 
ibunt in adinventionibus suis. 
14 uSi populus meus audisset me, 
Israél “si in viis meis ambulasset, 
15 pro nihilo forsitan inimicos eorum humiliassem 
et super tribulantes eos “misissem manum meam. 
16 Inimici Domini Ymentiti sunt ei, 
et erit tempus eorum in saecula; 
17 et cibavit eos ex *adipe frumenti 
et 2de petra melle saturavit eos. 


Psalmus *Asaph. 


Deus bstetit in synagoga °deorum; 
in medio autem 4deos diiudicat. 
2 Usquequo iudicatis iniquitatem 
et @facies peccatorum sumitis ? 
3 fTudicate egeno et pupillo, 
humilem et pauperem iustificate ; 
4 Jeripite pauperem et egenum, 
de manu peccatoris liberate. 
5 kNescierunt neque intellexerunt, tin tenebris ambulant; 
SJmovebuntur omnia fundamenta terrae. 
6 [Ego dixi: Dii estis et filii Excelsi omnes; 
7™vyos autem sicut homines moriemini 
et sicut unus de principibus cadetis. 
8 Surge, Deus, iudica terram; 
quoniam tu hereditabis in omnibus gentibus. 


anticum psalmi ¢Asaph 

2 Deus, °quis similis erit tibi? 
cNe taceas neque compescaris, Deus: 

3 quoniam ecce inimici tui ¢sonuerunt, 
et qui oderunt te “extulerunt caput, 

4super populum tuum /malignaverunt consilium 
et cogitaverunt adversus sanctos tuos. 

5 Dixerunt: 9Venite et disperdamus eos de gente, 
et non memoretur nomen Israél ultra; 

6 quoniam cogitaverunt unanimiter, 
simul adversum te testamentum disposuerunt, 

7 tabernacula “Idumaeorum et ‘Ismahelitae, 
Moab et JAgareni, 8 *Gebal et Ammon et sliding: 
malienigenae cum habitantibus "Tyrum. 

9 Etenim °Assur venit cum illis, 
facti sunt in adiutorium Pfiliis Lot. 





r Ps 118, 131. — cf. Jb 29, 23. 


sPro 1, 25, 30. — cf. Ex 32, 
re Dt's2- 153-78; 
t Jb 8, ig at OF Ex 21, a3; Mie 
‘4, 5; Ac 7, 42; 14, 16; 


I, 14, 26. 
uw Dt 5, 29; 32, 29; Is 48, 18. 
v Ps 94,11; Dt 5,33; Bar3,13. 
x cf. Am 1, 8. 


3. — cf. Dt 
33, 29. 

zPs 147, 14; Nm 18, 12; Dt 
pede ot 

ri Int. etc. in fs. Corp. Ch. 
et fr. 2 p. Pnt 


a Dt 32, 13. ee 1 Rg 14,25; 
Jb 20, 6; Ez 16, 19. 


Ad sxt. in fr. 6. 
@e&s 49, I. 


I 
Fs vie. 21, 2Ga+ tack: 1 Rg 


y Ps 17, 46; 65, 


c vr. 

28, fh 2 am 19, 5, 6. 
dv. Ps 57, 1 
e Pro 18, 5. se te. Dt 16, 19. 


ff Ps (10); 18; Dt 1, 17; Is 1, 
17. — cf. Ps 40, 2. 
g Jb 29, 12. — cf. Pro 24, 1 


ce Is 1, 3; Mic 

# Pro 2, 13. — cf. #633: 3, 19, 20; 
ote 4, 17-19. 

Haus 4. — vr. a 

es. jo.io, 34, R. 1 2, 8. 

6] os 48,12; > 21, 32; Ez 31, 
14. — v. Ez 28, 2-10. 

o Ps 2, 8. — cf. Ap £1.35. 


Ad mt. in fr. 6 (2). 


EmePsr27. 2 
ad cif Ps 2; sr. 


e Jd 8, 28. 
fcf. Ps 21, 17; 2 Es 4, 8. 


g Jr 48, 2. — cf. Js 7, 9; Est 
< 62° Jr 22, 20, 
h Ps 130, 7. — V. 2 Par 20,10, 
bt 
. Gn 25, 12-16. 
tx Par 5, 10; Bar 3, on 
k 3 Re 5, 18; Ez 27, 9 
lx Rg 15, 2 
m Ps 59, 10; 86, 4; 107, 10. 
—v. (2 Rg 8, 1). 
n Ez 27, 3. — cf. Am 1, 9. 





10 Fac illis sicut Madian et Sisarae, » Dt 2, 9, 19 
sicut ‘Iabin in torrente Cison. PEPE 85.02. OoN- 8: 00:4 
11 Disperierunt in *Endor, ‘a re ae 
facti sunt ut “stercus terrae. ts 17, 11; t Rg 28, 7 
12 Pone principes eorum sicut YOreb et Zeb, uSph 1, 7. — v. Jb 20, 7. 
et “Zebee et Salmana omnes principes eorum han 7,25; 8, * = S 10, 26. 
13qui dixerunt : 7Hereditate possideamus sanctuarium Dei. | x cf. 2 Par ris 11. 








LIBER PSALMORUM 
82, 4 84, II 


disperdat et ideo solus Dfius agnoscatur, vates rogat. — 88. In tem- 
plum, quod super omnia diligit, sperat se reversurum, idque a Deo ef- 
Jlagitat. — 84. Deus exoratur ut, populo, quem ex exsilio reduxerat, 











yi Rg 25, 29. 

s Ps 34,5; Jb. 13; 2353-21, 183 Is 
17, 13; 40, 24 — cf. Ps 1,4. 

a cf. Is 9, 18. —v. Is ro, 16-19. 


Jb 9, 17. 

17] *Calech. R.AV"%6;-2. 
d Ps 58, 14: Dn 

rEx 6, 2, 3: jr 16, 2 38, 


Am9g , 6. a’ 
1 Ps 9, 3: 17, 14: 96, 9; 98, 2; 


Ad mt. in fss. Corp. Ch., ss. 
Cord. (12), Transf, (71). 
Rdmpt. (10) et “ ded. eccl. 
~— ad sxt. in fr. 6 (5). — in 
prec. ad Ms., in pty prim, 
2 et cons. alt. 

* Catech. R. I 13, 12. 

; 5:3, 25 60,:.4. 

b Ps 41, I. 

d Ps 42, 3; 131, 5, 7 

e Ps 41, 2, 3. — cf. Bs 62 2, 

3] Of. in "fs. s. Clarae a C, 

36) Cm. in fs. s. Phil. N. etc. 


ccf. 26, 4. 


§Ps 72,°26;\118, 81; 142, 7.-— 
gv. Ps 41, 3. cf. Ec 5, 19 
4,5] Cm. in D. 3 Qdg. 

at iv. Ps 64, 5 


jPs ar, 5, 12; 42, 5. 
Bs fe % 123. 1+. Prova, 282 


mEz 34, 26. n (Jl 2, 23) 
ocf. Pro 4, 18; Is 40, 31; 2 
pv. Ps 41, 3. [Cor 3, 18. 
qv. Ps 58 ‘6. 354. 
OK $i Sap s, 3 17. — v. Ps 
10, Gr. in D. 5 ‘. Put. etc. 


$Ps°79, 15. 

10, ms "Int. in D. 14 p. Pnt. 
t Ps 36, 16; Pro 15, 16, £6, 8; 
u Ps 26, 4. 

11] Gr. in fs. s. Peregr. te 

v cf. xr Par 26,19. [1; Ml 142). 
w (Is 60, 19, 20. — v. 

rat“ cf. Caleck. R. Il he 
“Cf. Palisa) go, os 

v Ps 14, 2; Pro 2, 

13] V. in "prec. ad repell. a4 
SPs 23192, Je7er7, Fi 


Ad mt. in Nativ. Di (12) ete.. 
fs off. fg bP ill J, (13). = ad 
in fr 2-3), in o arv. 
BMV. ad - 


prm, — in ‘pra ‘aep. 

ad Ms. in rit. ben. popul. et 
agr. 

a Ps 41, I. 

2] v. vr. 8. 

2,3] Of. in D. 3 Adv 

bv. Ps 13, 7. 

éPs: 37. 


dPs 77, 38. — cf. Ps ros, 23; 
Ex 32, Nery Dt 13,17; Jn-3,9. 

ev. Ps7 

j Ps 76, 3. 78, 5; 88, 47. 

gv 79; 

7, 8] Of. in D. 2 Adv. etc. VV. 
in ord Ms. Side Penney: etc. 

h Ps 89, 1 

8] Gr. in a6 * Or. Adv. etc. 

icf. Heb 2, 

2! Int. in fs. oi Gerv. et Prot. 
hg gig 8: etd ro. — cf. Ag 
mv. Ps 40, 5 ; 7.62%.  E2ex6, 

ro) V. All. in on + Petri Cl. 

nm Ps 144, 18; Is 46, 13. 





8 


8 


14 Deus meus, Ypone illos ut rotam 
et *sicut stipulam ante faciem venti. 
15 aSicut ignis qui comburit silvam 
et sicut flamma comburens montes, 
16 ita persequeris illos %in tempestate tua 
et in ira tua turbabis e0s. 
17 CImple facies eorum ignominia, 
et quaerent nomen tuum, Domine. 
18 Krubescant et conturbentur in saeculum saeculi 
et confundantur et pereant 
19 et Icognoscant quia nomen tibi ‘Dominus; 
tu solus /Altissimus in omni terra. 


In finem. ¢Pro torcularibus ?filiis Core. Psalmus. 


7 Quam dilecta “tabernacula tua, Domine virtutum! 
3 eConcupiscit et deficit anima mea in atria Domini; 
cor meum et caro mea exsultaverunt in Deum 9vivum. 
4 Etenim passer invenit sibi domum, 
et turtur nidum sibi, ubi ponat pullos suos. 
Altaria tua, Domine virtutum, “rex meus et Deus meus. 
5 ‘Beati qui habitant in domo tua, Domine: 
in saecula saeculorum /laudabunt te. 
6 Beatus vir cuius est auxilium abs te, 
lascensiones in corde suo disposuit 
7in valle lacrimarum, in loco quem posuit. 
8 Etenim ™benedictionem dabit “legislator ; 
%ibunt de virtute in virtutem, 
Pyidebitur Deus deorum in Sion. 
9 ZDomine Deus virtutum, exaudi orationem meain, 
auribus percipe, Deus Iacob. 
10 ‘Protector noster, Sadspice, Deus, 
et respice in faciem christi tui. 
11 ‘Quia melior est dies una in atriis tuis super milia ; 
“elegi vabiectus esse in domo Dei mei, 
magis quam habitare in tabernaculis peccatorum. 
12 wQuia misericordiam et veritatem diligit Deus, 
gratiam et gloriam dabit Dominus. 
13 =Non privabit bonis eos qui Yambulant in innocentia. 
Domine virtutum, *beatus homo qui sperat in te. 


In finem, @filiis Core. Psalmus. 


2 Benedixisti, Domine, terram tuam, 
bavertisti captivitatem Iacob; 
3 cremisisti iniquitatem plebis tuae, 
operuisti omnia peccata eorum; 
4 dmitigasti omnem iram tuam, 
avertisti ab ira indignationis tuae. 
5 eConverte nos, Deus salutaris noster, 
et averte iram tuam a nobis. 
6 /Nunquid in aeternum irasceris nobis? 
aut extendes iram tuam a generatione in generationem ? 
7 Deus, tu 9conversus vivificabis nos, 
et plebs tua “laetabitur in te; 
8 ostende nobis, Domine, misericordiam tuam 
et salutare tuum da nobis. 
9 ‘Audiam quid loquatur in me Dominus Deus, 
quoniam loquetur pacem in plebem suam 
et super ™sanctos suos et in eos qui convertuntur ad cor. 
10 Veruntamen “prope timentes eum salutare ipsius, 
ut °inhabitet gloria in terra nostra. 
11 PMisericordia et veritas obviaverunt sibi, 
Yustitia et pax osculatae sunt. 


a 


ae 








— 518 — 


a 








misericordiam ostendat et promissiones adimpleat. — 85. Psaltes Deum, 
quippe qui misericors et potens est, precatur, ut sibi auxilium praebeat, 
eique gratias pollicetur. — 86. Sion et incolis eius gloriam et gaudium 


LIBER PSALMORUM 
84, 12 — 87,3 








12 Veritas de terra orta est, 
et “iustitia de caelo prospexit. 
13 Etenim *Dominus dabit benignitatem, 
et ‘terra nostra dabit fructum suum. 
14 uJustitia ante eum ambulabit, 
et ponet in via gressus suos. 


8 @Oratio ipsi David. | 
‘Inclina, Domine, aurem tuam et exaudi me, 
quoniam “inops et pauper sum ego. 
2 Custodi animam meam, 2quoniam sanctus sum; 
salvum fac servum tuum, Deus meus, ¢sperantem in te. 
3 /Miserere mei, Domine, quoniam ad te clamavi tota die; 
4 laetifica animam servi tui, 
quoniam Yad te, Domine, animam meam levavi; 
5quoniam tu, Domine, suavis et mitis 
et multae misericordiae omnibus invocantibus te: 
6 iguribus percipe, Domine, orationem meam 
et intende voci deprecationis meae. 
7JIn die tribulationis meae clamavi ad te, “quia exau- 
8 Non est similis tui in diis, Domine, [disti me. 
et ”non est secundum opera tua. 
9”Omnes gentes, quascumque fecisti, venient 
et adorabunt coram te, Domine, 
et glorificabunt nomen tuum; 1° quoniam °magnus es tu 
et ?faciens mirabilia %tu es Deus solus. 
11 rDeduc me, Domine, in via tua, 
et ingrediar in veritate tua; 
laetetur cor meum, ut timeat nomen tuum. 
12 Confitebor tibi, Domine Deus meus, in toto corde meo 
et glorificabo nomen tuum in aeternum; 
13 8quia misericordia tua magna est super me, 
et ‘eruisti animam meam ex inferno inferiori. 
14 Deus, “iniqui insurrexerunt super me, 
et synagoga potentium quaesierunt animam meam 
et non proposuerunt te in conspectu suo. 
15 Et tu, Domine Deus, “miserator et misericors, 
patiens et multae misericordiae et verax, 
16 wrespice in me et miserere mei; 
da imperium tuum “puero tuo 
et salvum fac Yfilium ancillae tuae, 
17 fac mecum signum in “bonum, 
ut videant qui oderunt me et confundantur, 
quoniam tu, Domine, adiuvisti me et consolatus es me. 


“Filiis Core. Psalmus cantici. 


oF uindamenta eius in “montibus sanctis; ; 
2 ddiligit Dominus portas Sion super omnia tabernacula 
3 *gloriosa dicta sunt de te /civitas Dei. [Iacob : 
4 Memor ero 9Rahab et Babylonis “scientium me: 
ecce alienigenae et *Tyrus et populus jAethiopum, hi 
fuerunt illic. 
5 Nunquid Sion dicet : Hote et homo natus est in ea, 
et ipse ‘fundavit eam Altissimus? 
6 Dominus ™narrabit in scripturis populorum 
et principum, horum qui fuerunt in ea. 
7 Sicut laetantium omnium habitatio est in te. 


86 


Canticum psalmi, @filiis Core, in finem, pro maheleth ad re- 

spondendum. “Intellectus 4Eman ezrahitae. 
2 Domine ¢Deus salutis meae, fin die clamavi et nocte co- 
3 Jintret in conspectu tuo oratio mea, [ram te; 


87 





r Ps 6, ie Is 45) 8. 

Sct. 

13] ”. Mas 1 Adv. etc. — 
V. in prec T. penuriae et f. 

t Lv 25, 19. — v. Ps 66, 7. 

u Ps 88, 15; Is 52, 12; 58, 8. 

Ad mt. in Epiph. (8) et fs. ss. 
Cord. J.(5).— ad cmpl. in fr. 
6.— in praep. ad Ms. et ben. 


a (cf. Ps 71, 20). [campan. 
b.Ps 30, 3; 87, 3. 
ex 1-4] Int. in D. 15 p. Pnt. 


c Ps 39, 18; 108, 22 

2] Gr. in fr. 6 OT, Qdg. — V. 
pequenter in prec. 

d cf. Ps Xs: 21-27. — v. Ps 493 
ev. Ps1o 

f vr. 16; ae 
3,5) Int. in hdl, iw le 


tke 8, 9: 
i Ps” 6205120, 23 "—'v. Ps 54, 2 
j Fs 70, 3.— Ch. P$463S2 <3. 
k Ps 16, 6. 
1 ot Ps 88, 7? 04, 337X 2S, TI 
6, 7. — v. Ps 34, 10. 
t 3, 24. 
, i Ps 65, 4. — cf. Ps 64, 3; Is 
10" 935°Z20-24, cits ae 15, 4 
7] v. Ur. 12, 13; » 57. 
ex 9-10] Ant., En 
Fo ss. nom. J. etc. 
s 76, 14. 
a Dt 6, 


in fr. 6 ?. D. Ps 

scf. vr. 5. [ 

t Ps 29, a — cf. Ps 87, 7; Ez 

1s Es 53) 5- f26, 20. 

13] in fr. 2 mai. hebd. 

vvr. 5; Ps 102, 8; 110, 4; Nm 
4; 129, 7; Ex 34, 6; Nm 14; 
18342.Es.9; 17: Ecli‘2, £3: 
Jn 4, 2. — v. Ps 61, 13. 

Vv. Ps 24, 10. 

x Sap 9, 5. — v. Ps 115, 16. 

y cf. Jd 6, 

17) Int. an 6 p. D. 3 Qdg. 

z2 Es 5, 193. 13, 31. 


Ad _ mt. in Cue, Epiph. (5). 
Teens. ate s. ss. Cord. J. 
a = ark et of. BMV. 
in fr. 6. — in ben. 

fin aif .» cons. alt. etc, 

S AI, I 

b Is 28, 
CMe PSI47 2 
ig = sont 


16. — ef. Is 14, 32, 
d Ps 77, a 
8 sqq. — Vv. i 54 


» 5- 
5 (Ps $8 11. — cf. Is 30, C3 
1 Ps gs: 11. — cf. Jo 10, 14. 
+.Ps 82,8, 
jcf. Is 37, 9. — v. Ps 67, 33; 
t Ps 7,9; Is 14, 32. — cf. Is 
53 * Catech.R.I 10,21. [28,16. 
m cf. Ps 68, 20. 


Ad mt. in Parasc. (8, 9), in fs. 
dol. BMV. et ed. eccl, — 
[ad cwighs in < (3). 


om i 26, Aa 4;°3 is 117, a 
. All. i 34,3 


2g Pf, fe in if, or "Ode. 


jPs"2i, pi “te ee 7. 
2 Par 30, 27; 
Si 5] R. R. ot Gr. in is ‘Or. DNIC. 











LIBER PSALMORUM 


ominatur. — 87.Vates malis obrutus et morti proximus (2-7) Deum invo- 
cat ut, qui humilium precibus delectatur, sibi subveniat (8-19). — 88. Deum 








87, 4 — 88, 14 Sidelem (2-5) dicunt ipsius magnitudo et benignitas(6-19);quapropter rogat | 
h Ps 30, 3; 85, 1 hinclina aurem tuam ad precem meam; 
AES 98, 18: b 33,22. BR ia 4 quia repleta est malis anima mea, 
jv. Ps $27, et ‘vita mea inferno appropinquavit. 
57] # ap tye 3 s. ete, 5 Aestimatus sum cum /descendentibus in lacum, [4iber ; 


* cf. Catech. R. 1 6, e 


feat 3,19; Rm -6;..6, 

m vr. 13. — cf. Ps 30, EY 

mcf. Ps 85, 13. — V. 8 62, 
10; Jn 2, 4. 

OVE. €3:3. Ps 142, 3° Em '3;: 6. 
geet fought 22. 

pb cf: Ps 


8] Ant. el Tr. in fs. ss. col. Flag. 

q Ps 41, 

rvr.19; Ps 37,12.— v. Ps 68, 
; Le 23, 49. 

s ” 30 10. 

f (cf... Jr 33-2). 

“Lm 3, 7. 

vv. Ps 9, Bi 

wv. Ps 4 

x cf. Ps é ’: “ty 38, 18; Bar 

¥y cf. Ps 88, 6. [2, 17. 

zvr. 6; Ec 6, Yee « Filly fe 


a Ps 29, 3. 
14] vy ‘in prec. ad prm. 


b Ps 118, 147, 148. — cf. Jdt 
12, 5; Sap 16, 28 etc. — v. 
Be. $5145.05. 

c Ps 29, 8. — v. Ps 12, 1. 

16] V. in fs. Ss. Famil. — v. 

17] v. v7.8. [Mt 8, 20. 

d Jb 6, as % 34 

ev. Ps 

fcf. Ps 68. Hy 230 5; 143, 
Ps 84, 3 7; Lm 3, 54. 
Vv. vr. 9. 


19] vr. vr. 8. 


Ad mt. in Nativ. (27) et Transf. 
Ditt (13, 14).— ad ae in 

a Ps 31, 1. 6 (15) 

b3 Re 4, 31; 1 Par 2,6.—c 
1 Par 6, 29; 25, 17. 

C vr. 3, 15, 25, 29, 34, 50; Ps 
SF, TEP OG. 2, 35 100, i: 

2) wv. vr. 6. 

oN 2,6, 05534; 50; Ps:87, 235 

v. Ps 35, 6. [118, 90. 
ve. 29, 35, 40. 
gvr. 20; 3 Rg 8, 16. — cf. Is 


-16; 1 
. 55,33 Jv 33, 17-22; _Ac 2,30. 
$ vr. 39, 7; Is 9, 7; Jt 33,.17. 

: 3 


fosee CT. 12, 34 3. 
jvr. 30, 38; Is 9, 7;Le 1, 32, 
k Ps 18, 2; 49, 6; 96, 6. — cf. 


vr. 8; 5,15: —c I, 

m vr. 9. — cf. Ps 85, 

ncf. 2 Th 10, ro. 

ov. Ps 46, 3. 

pcf. Ps 102, 20, 21. — v. Ex 

qv. Lc tr, 49. Crs, 33; 

r cf. 38, Ir. — v. Mt 8, 26; 

scf. Ex 14, 30. [14, 32. 

tIs 51, 9. — cf. Is 30, 7. — 
(v. Ps 86, 4). 

“ux Par 29, 11. — V. Ps 23, 1 


12] * Catech. R. I 2, 20. — Of. 
in Nat. “Ahi 


3 b 26, 7. 
d 4, 6; Jr 46, 18. 
’ v. 3,9. 
z Ps 97, 8. : [etc. (P. R.). 
14, aA Ant, in consecr. Episc. 





88 


factus sum sicut homo sine adiutorio, 6 inter mortuos 
sicut vulnerati dormientes in sepulcris, quorum ™non es me- 
et ipsi de manu tua repulsi sunt. [mor amplius, 
7Posuerunt me in lacu inferiori, 
in °tenebrosis et in umbra mortis. 
8 Super me ?confirmatus est furor tuus, 
et Yomnes fluctus tuos induxisti super me. 
9 rLonge fecisti notos meos a me; 
posuerunt me *abominationem sibi: 
‘traditus sum et “non egrediebar, 
10 Voculi mei languerunt prae inopia: 
clamavi ad te, Domine, tota die, 
Wexpandi ad te manus meas. 
11 rNunquid mortuis facies mirabilia ? 
aut medici suscitabunt et confitebuntur tibi? 
12 Nunquid narrabit aliquis in sepulcro misericordiam tuam, 
et veritatem tuam in perditione ? 
13 Nunquid cognoscentur in tenebris Ymirabilia tua, 
et iustitia tua in terra “oblivionis? 
14 Et Hy 2 dad te, Domine, clamavi, 
mane oratio mea praeveniet te. 
15 Ut tan Domine, repellis orationem meam, 
Cavertis faciem tuam a me? 
16 Pauper sum ego et in laboribus a iuventute mea; 
exaltatus autem humiliatus sum et conturbatus. 
17In me transierunt irae tuae, 
et “terrores tui conturbaverunt me; 
18 ¢circumdederunt me /sicut aqua 9tota die, 
circumdederunt me simul. 
19 hEjongasti a me amicum et proximum 
et notos meos a miseria. 


@Jntellectus “Ethan ezrahitae. 


: ¢Misericordias Domini in aeternum cantabo ; 
in generationem et generationem adnuntiabo dveritatem 
tuam in ore meo. 
3 Quoniam dixisti: “In aeternum misericordia aedificabitur in 
praeparabitur veritas tua in eis. [caelis, 
4 Disposut / ftestamentum Jelectis meis, 
iuravi David servo meo: 
5 ‘Usque in aeternum praeparabo semen tuum 
et jaedificabo in generationem et generationem sedem 
6 kConfitebuntur caeli mirabilia tua, Domine, [tuam. 
etenim veritatem tuam in lecclesia sanctorum. 
7 Quoniam "quis in nubibus aequabitur Domino ? 
Similis erit Deo in filiis Dei 
8 Deus, qui "glorificatur in consilio sanctorum, 
magnus et °terribilis super omnes ?qui in circuitu eius 
° Domine Deus virtutum, quis similis tibi? {sunt. 
@Potens es, Domine, et veritas tua in circuitu tuo. 
109rTy dominaris potestati maris, 
motum autem fluctuum eius tu mitigas. 
11 Tu *humiliasti, sicut vulneratum, ‘superbum, 
in bracchio virtutis tuae dispersisti inimicos tuos. 
12 vwTui sunt caeli, et tua est terra; 
orbem terrae et plenitudinem eius tu *fundasti, 
13 Waquilonem et mare tu creasti, 
*Thabor et “Hermon in nomine tuo “exsultabunt. 
14 Tuum bracchium cum potentia, 
firmetur manus tua, et exaltetur dextera tua. 

















| ut, quomodo electum suum confortavit (20-26) eique regnum aeternum pro- 
| misit (27-34) iureiurando (35-38), in tanta animorum deiectione et ho- 
| stium iactantia (39-46) populo quogue suo auxilium praestet (47-52). 


LIBER PSALMORUM 
88, 15-47 











15 aJustitia et iudicium praeparatio sedis tuae, 
bmisericordia et veritas praecedent faciem tuam. 
16 Beatus populus qui scit “iubilationem ; 
Domine, in Qumine vultus tui ambulabunt 
17 et “in nomine tuo exsultabunt tota die 
et in iustitia tua /exaltabuntur. 
18 Quoniam 9gloria virtutis eorum tu es, 
et in beneplacito tuo hexaltabitur cornu nostrum; 
19 quia Domini est 4adsumptio nostra et Jsancti Israél 
20 ’Tunc locutus es in visione sanctis tuis [regis nostri. 
et dixisti: Posui adiutorium in ™potente 
et exaltavi “electum de plebe mea. 
21 OInveni David servum meum, 
oleo sancto meo unxi eum; 
22 Pmanus enim mea auxiliabitur ei, 
et bracchium meum confortabit eum. 
23 nihil proficiet inimicus in eo, 
et @filius iniquitatis non apponet nocere ei. 


24 Et Tconcidam a facie ipsius inimicos eius 


et odientes eum in fugam convertam. 
25 Et veritas mea et misericordia mea cum ipso, 
et in nomine meo sexaltabitur cornu eius; 
26 et ‘ponam in mari manum eius 
et in fluminibus dexteram eius. 
27 Ipse invocabit me: “Pater meus es tu, 
Deus meus et susceptor salutis meae; 
28 et ego Yprimogenitum ponam illum, 
Wexcelsum prae regibus terrae. 
29 ZIn aeternum servabo illi misericordiam meam 
et Ytestamentum meum fidele ipsi; 
39 Zet ponam in saeculum saeculi semen eius 
et thronum eius sicut @dies caeli. 
31 Si autem dereliquerint filii eius legem meam 
et in iudiciis meis non ambulaverint; 
32 si iustitias meas profanaverint 
et mandata mea non custodierint, 
33 visitabo in °virga iniquitates eorum 
et in verberibus peccata eorum; 
34 dmisericordiam autem meam non dispergam ab eo 
neque nocebo in veritate mea 
35 neque profanabo testamentum meum 
et quae procedunt de labiis meis non faciam irrita. 
36 Semel iuravi in sancto meo, si David /mentiar: 
37 9semen eius in aeternum manebit, 
38 et thronus eius “sicut sol in conspectu. meo 
et sicut luna perfecta in aeternum, 
et ‘testis in caelo fidelis. 
39 Tu vero Jreppulisti et despexisti, 
distulisti *christum tuum, 
40 levertisti testamentum servi tui, 
™profanasti in terra sanctuarium eius, 
41 ndestruxisti omnes saepes eius, 
posuisti firmamentum eius formidinem. 
42 Diripuerunt eum omnes transeuntes viam, 
factus est °opprobrium vicinis suis. 
43 pExaltasti dexteram deprimentium eum, 
laetificasti omnes inimicos eius, 
44 avertisti adiutorium gladii eius 
et non es auxiliatus ei in bello. 
45 Destruxisti eum ab emundatione 
et sedem eius in terram collisisti, 
46 dminorasti dies temporis eius, 
Tperfudisti eum confusione. 
47 sUsquequo Domine, avertis in finem? 





aPs 96, 2. 
15] v. vr. 12, 
vr. 3. is 8 Ps 30; 37: Sa, 


a "Ps 70, 22. 

CE: +2 ve 4-16. 
20-21] R. ath in cm. Ss. 
mcf. 2 Rg 17, 10. 

nvr. 4; Ecli 47, 24. 

o (all) Ac 13, 21. — 1 Rg 16, 
12, 13. — cf. 1 Rg 13, 14. 
’Ps 79, 18: Pro 8,14; Ec 7,20. 
23] V.in prec. p. litanias maior. 

acf. 2 Rg 7, 10. 
rcf. 2 Rg 7, 9. — v. Ps 2, 9. 


23] Of. in cm. Ss. 

Svr.18; Ps 131,17; 1 Rg 2,10. 

ty. Ps 7x, 8. 

27-301 Tr. in fs. DNJIC. regis. 
Rg 7, 14. rfl a of Be Bie 


bgt. 9; Heb 1x, 
PY 8, 29; Col ¥ 15; Heb 
28] v. Ecli 45, 4 4: [1, 6. 


yv. vr. 4. 

SV. vr. 53° IS 66" 32; 

a Ecli 45, 19; Bar I, 11. — cf. 
Ps 71, 17; 101, 28. 

o cf: Lv 26,-14* Dt 28, 15. 

31-38] 2 Rg 7, 14-16. 


ccf. Is 10, 5. — v. Jb 21, 9. 


34, 35) * Catech. IV 9, 12. 
d cf. Bati 47,243 ¥. 33, 21. 


36-38] Cm. in cm. Ss. 
e Ps 59, 8; Am 4, 2 
fcf. Heb 6, 18. 

vr. 30. 

vo Ps: 31, §;. 17. 
icf. Gn 9, 13. — v. Jb 16, 20. 
j Ps 43, 10-25. 
Rewe.:2,, $2. 
lcf. Lm 2, 1-12. 
mv. Ps 73,7 
nv. Ps 79, 13. 


42-44) Cm. in fs. ss. col. Flag. 
ovr. $1. — v. Ps 43, 14; 68, 
I 


oO. 
Lm 2, 17. — cf. Ps 29, 2 


@ Gf. Ps $3; 24:° ror, :2S. 

r Ps 70, 13; 108, 29. 

sPs 12. 1; Is 6, 11. — v. Ps 
84, 6 











LIBER PSALMORUM 
88, 48 — 90, 5 


Liber IV: Pss. 89-105, — 89. Aeternus Deus (1-6), cuius ira tot in Israél 
interierunt (7-12), rogatur ut reliquiis misericordiam exhibeat (13-17), 
— 90. Deum iustos a periculis eripientem glorificat, eoque iuvante, 








$25 775.03 2078, — cf. Dt 4, 

24; oe 22; ‘B je 16. 
at 38, D 2, 75588) 
Ps. 


14, . 

oer Ecli 40, II; 41, §; Rm 5, 

With Le 42, ud "Heb Ties 

xcf. Sap 1, 1; Ecli 38, 22. — 
Vv. Ps.2%, Ms. 


yLm 5, 1. — v. Ps 73, 18, 22. 
2 Pst 9S,ua 2. 

ac. 2° Par 12; 3. 

b (cf. Ps 55, 7). 

C Vr. 21, 39. 

dv. Ps 40, 14. 


Ad ll. in dr. 5 (1). 
aPs 16, 


b Dt 33% ‘s Js 14,16; 1Es 3,2 

c Ps 9, 10; 93, 22. — cf. Ps 
17, 3: 45, 2; 70, 3. ete. 

1] Ve in fs. ss. Rdmpt. — v. 


oF Ge in D. arets Pnt. — 
Int. in fr. 3 p. D. 1 Qdg. 
ie 25. — cf. Dt 33, 15; 
15, 7. 

e Ps 92, 2; 101, 45° Hab 1, 12, 
— Vv. Jb 26, 36. 

f (cf. Gn 3,19; Ec 1,43 12,7). 

g2 Pt 3, 8. — cf. Ecli 18, 8. 
A ct. yk st. 6; mm fe 9: 


m cf. Is 38, 12; Jc ARO & 

n Jr 16,17; Os 7,2 Heb 4, 13. 
—cf. Ps 108,15; Ecli 15, 20. 

ocf. Nm 14, 

p cf. Gn 47,93 “tb 14,05 Be 22, 
q Ps 38,1 (x. 

ae 2 Re 

$68 Ecli> = $: Is 65, 20. 

cf. jst 14; 10. 


u (v. Ps 38, 5). 


y Ps. 6. 618-63. 19, 

xv. Ps 73, 10, TI. 

13] Gr. in D. 6 pb. Pnt. etc. — 
V.in prec. fri. 


be 
Dt 32, 36: Jn 3 
14) V. ad ll. in fr. 
2 Ps 84, 7 
a cf. ae T4,. 34: 
76,17] V. ad prm. 
b: Hab: 3,22. 


¢ cf. 18:26, 125 165, 9-23. 


Ad mt, in ded. eccl.— ad cmpl. 
in Dd. —in cons. alt. (1). 
1-7, 11-16] Tr. etc. in D.1 Qdg. 


a Ps 120, 5. — cf. Is 25, 4 

5 Ps 58, 17, 18. 

C.vr.-9..— Vv. Ps;to, 2. 

ad Ps 118, t10; 123, 7; 230, 6: 
140, 9: Pro '..5. —'cf.1Tm 

ecf. 3 Rg 8, 7. (6, 9. 
t 2, 12. — v. Ps 16, 8. 

Ps. 56,. 24 

Vides Bay 3s 

icf. Jb 5, 19-23; Pro 3, 23-26; 

Pon's, 8: LIS. Bo. 





texardescet sicut ignis ira tua? 
48 “Memorare quae mea substantia; 
nunquid enim vane constituisti Omnes filios hominum? 
49 vQuis est homo qui vivet et non “videbit mortem ? 
®eruet animam suam de manu inferi? 
50 Ubi sunt misericordiae tuae antiquae, Domine, 
sicut iurasti David in veritate tua? 
51 YMemor esto, Domine, opprobrii servorum tuorum, 
quod continui in *sinu meo, 4multarum gentium; 
52 quod exprobraverunt inimici tui, Domine, 
quod exprobraverunt bcommutationem ¢christi tui. 
53 dBenedictus Dominus in aeternum. Fiat, fiat! 


8 @ratio Moysi “hominis Dei. [tionem. 


Domine, “refugium factus es nobis a generatione in genera- 
24Priusquam montes fierent, aut formaretur terra et 
€a saeculo et usque in saeculum tu es Deus. Lorbis. 

3 Ne avertas hominem in humilitatem, 
et dixisti: /Convertimini, filii hominum. 

4 Quoniam 9mille anni ante oculos tuos 
tanquam “dies hesterna, quae praeteriit, et ‘custodia in 

5 quae pro nihilo habentur, eorum anni erunt: [nocte: 
6 mane Jsicut herba transeat; ‘mane floreat et transeat; 
mvyespere decidat, induret et arescat. 

7 Quia defecimus in ira tua 
et in furore tuo turbati sumus. 

8 »Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo, 
saeculum nostrum in illuminatione vultus tui. 

9 Quoniam omnes dies nostri defecerunt, 
et °in ira tua defecimus: 

Panni nostri Ysicut aranea meditabuntur; 

10 rdies annorum nostrorum in ipsis *septuaginta anni, 
si autem ‘in potentatibus octoginta anni, 

et amplius eorum labor et dolor; 
quoniam supervenit mansuetudo, et corripiemur. 

11 Quis novit potestatem irae tuae, 
et prae timore tuo iram tuam 12 dinumerare ? 

uDexteram tuam sic notam fac, 
et eruditos corde in sapientia. 

13 VConvertere, Domine; “usquequo ? 
et Ydeprecabilis esto super servos tuos. 

14 Repleti sumus mane misericordia tua [stris. 
et *exsultavimus et delectati sumus omnibus diebus no- 

15 Laetati sumus “pro diebus quibus nos humiliasti, 
annis quibus vidimus mala. 

16 Respice in servos tuos et in 2opera tua 
et dirige filios eorum. ; 

17 Et sit splendor Domini Dei nostri super nos; 
et Copera manuum nostrarum dirige super nos 
et opus manuum nostrarum dirige. 


9 Laus cantici David. 


Qui habitat in adiutorio Altissimi, 
in ¢protectione Dei caeli commorabitur. 
2 Dicet Domino: °Susceptor meus es tu 
et refugium meum, Deus meus: “sperabo in eum. 
3 Quoniam ipse liberavit me de 4laqueo venantium 
et a verbo aspero. 
4 Scapulis suis ¢obumbrabit tibi, 
et ‘sub pennis eius Ysperabis. 
5 ’Scuto circumdabit te veritas eius, 
tnon timebis a /timore nocturno, 





— 522 — 


ST 











sperat sibi nihil nocere posse. — 91. Bonitate Dei, quam stulti non 
| intelligunt, quia interdum impios florere vident, sancti crescunt et 
exsultant. — 92. Deum eiusque legis praestantiam extollit. — 93. Quia 


LIBER PSALMORUM 
90, 6 — 92,1 





9 


92 


6 a sagitta volante in die, 
a negotio perambulante in tenebris, 
ab incursu et daemonio meridiano. 
7 Cadent a latere tuo ‘mille, 
et decem milia a dextris tuis; 
ad te autem non appropinquabit; 
8 lyeruntamen oculis tuis considerabis 
et ™retributionem peccatorum videbis. 
$ Quoniam tu es, Domine, spes mea; 
Naltissimum posuisti refugium tuum. 
10 oNon accedet ad te malum, 
et ?flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo. 
11 @Quoniam angelis suis mandavit de te, 
ut custodiant te in omnibus viis tuis. 
12 In manibus portabunt te, 
ne forte “offendas ad lapidem pedem tuum. 
13 sSuper aspidem et basiliscum ambulabis 
et ‘conculcabis leonem et draconem. 
14 vQuoniam in me speravit, liberabo eum, 
protegam eum, quoniam cognovit nomen meum. 
15 vClamabit ad me, et ego exaudiam eum; 
Zcum ipso sum in tribulatione, 
eripiam eum et Yglorificabo eum. 
16 2Longitudine dierum replebo eum 
et “ostendam illi salutare meum. 


Psalmus cantici, in die sabbati. 


2 a@Bonum est confiteri Domino 
et psallere nomini tuo, °Altissime. 
3 Ad adnuntiandum “mane misericordiam tuam 
et veritatem tuam per noctem 
4 in ¢decachordo psalterio, cum cantico, in cithara. 
> Quia delectasti me, Domine, in ¢factura tua, 
et in operibus manuum tuarum exsultabo. 
6 /Quam magnificata sunt opera tua, Domine! 
__9Nimis profundae factae sunt “cogitationes tuae. 
77Vir insipiens non cognoscet, 
et stultus non intelliget haec. 
8 jCum exorti fuerint peccatores ‘sicut faenum, 
et apparuerint omnes ”qui operantur iniquitatem, 
ut intereant in saeculum saeculi; 
3”tu autem Altissimus in aeternum. Domine; 
10 \quoniam ecce inimici tui, Domine, 
Squoniam ecce inimici tui peribunt, 
et ?dispergentur omnes qui operantur iniquitatem. 
11 Et exaltabitur sicut Yunicornis "cornu meum, 
et Ssenectus mea in misericordia uberi. 
12 Et tdespexit oculus meus inimicos meos, 
et in insurgentibus in me malignantibus audiet auris mea. 
i3 “Justus ut palma florebit, 
sicut Ycedrus Libani multiplicabitur. 
14 Plantati in domo Domini, 
in “atriis domus Dei nostri florebunt. 
15 Adhuc multiplicabuntur in Ysenecta uberi 
et bene patientes erunt: 
16 yt adnuntient *quoniam rectus Dominus Deus noster, 
et non est iniquitas in eo. 


Laus cantici ipsi David, in “die ante sabbatum, quando fun- 
data est terra. 


->Dominus regnavit, ¢decorem indutus est: ; 
dindutus est Dominus fortitudinem et praecinxit se. 
¢Etenim firmavit orbem terrae, qui non commovebitur. 





kcf. Lv 26, 8; Dt 32, 30; 2 
Rg 2%; tr: 


¢Ps 51, 8; Ml yg, 5. 
mPs 36, 34-36. 


nm Ps 70, 2. 
o Pro 12, 21; Ecli 33, 1. 
p cf. Ex 12,23.— v. Ps 37,18. 


11) * Catech. R. IV 9, 4. 

q (all) Mt 4, 6; Le 4, ro, 11. 
— Ps 33, 8; Ex 23, 20; Is 
63, 9. — cf. Zc 3, 7. 

11-13] Ant. R., Gr., in fs. ss. 
Ang. c. — V. in Qdg. et in 
Itin. cler. — Gr. in fs. Fugae 
DN. in Aegyp. —Tr. in Ms. 
pro peregr. 

r Pro 3, 23. — cf. Ps 36, 24. 

scf. Mr 16, 18; Le 10, 19; Ac 


28, 5. 
tcf. Ps 73, 13; Dn 6, 22. 
u Ps 9, 11. — cf. Pro 8, 17. 
v Jb 12, 4; 22, 27; Is 58, 9; 
xv. Ps 49, 15. (Jr 33, 3. 
yz Rg 2, 30; Jo 12, 26. 
2 Pro 3, 16 etc. — v. Ps 20, 5. 
a Ps 49, 23. —cf. Ps 117, 14,21. 


Ad ll. in sb. (6).— in cons. alt. 


aPs 146,.1. — cf. Ps 70, 23. 

b cf. Ps 56, 3; Gn 14, 10. 

2-4] Of. in Sptg. — Gr. in sb. 
?. D. 2 Qa. etc. — R. in D. 


4 &; Psch. 
ccf. Ps 118, 147, 148. — v. Ps 
dv. Ps 32, 2. [§; 5. 
ev..Ps 76, 12. 
f Ps 103, 24; 110, 2; Is 55, 9; 


P15, 3. 

gcf. Ps 35, 7; Sap 17, 1; Rm 

hv. Ps 39, 6. T1339. 

icf. Sap 13, 1, sqq. 

Cie IS 37, 295 ki MeO, 3% 

iv. Ps 36, 2; 80,..6. 

m Ps 93, 4; 124, 5. 

nPs 9, 8; 101, 13, 27. 

ocf. Nh yg, 2. 

b Ps 67, 2; 93, 23. 

qcf. Ps 77, 69; Is 34, 7. 

f ViPS. 3433 X15 

£Ps 22, 6 

bv Bs: 53.0; 

uu Ps ¥: 35514 10; Pro 11, 28. 
— cf. Nm 24, 6; Ecli 24, 
17-19; Os 14, 5-8. 

13,14] V., Of. etc. in cm. et 
prop. Ss 


DSS: KY 
v Ps 83,3.— v.Ecli 24,17; 50 
& PS 00, 35188 ,2 20%, 2935.20 


134, 2: 
y cf. Gers, 15:25; 8; Jd'8, 32. 
& DG3325 24: 34, 10. — cf. 


Rm 9, 14. ; 
Ad ll. in Dd. (1) et ad prm. in 
Dd. a Sptg. ad D. Palm. 

acf. Ps gr,r. 
& Ps 95; 10; 96; %3.'98;- 1: Ex 
15, 18; Is 52, 7. — v. 1 Par 


165-4. 
1,2] V. All. etc. in Nat. Dit. — 
V.in Dd. et fs. ss. Sind. etc. 
€ PS) 103;.°4. 
dIs 51, 9. — cf. Ps 64, 7. 
ecf. Ps 95, 10. 





— §23 — 








LIBER PSALMORUM 


etiam occultae machinationes malorum Deo iudici apertae sunt, satius 
est ei confidere qui pios semper tuetur et adiuvat. — 94. Invitantur 








92, 2 — 94, 3 omnes ad Deum creatorem et pastorem ney poenis quoque 
{Ps 44, 7 2/Parata sedes tua ex tunc, 9a saeculo tu es. 


g Ps 89, 2: Hab 1, 


hcf. Ps 97, 8; a 3, 10. 
pPe ce 8. hel & 
PES I — cf. Ap. 19 
za as Conc. Trid. sess. V's in 
decr. de invoc. SS. 
V. et Inv. in of. ded. foc 
lcf. 1 Par 16, 29. — v. 2 Par 
7, 1 


Ad mt. Parasc. (21). — ad prm, 
in sb. (2). 

acf. Ps 92, 1. 

6 Dt 32;:35; 43; Ecli:28, r; Is 
32,43 jr sr, 56; Nh 1,2; Rm 

1,2] v. 1s 65, 2 z. {12, 19. 

ccf. Ps re 

d Gn 18, 25. — v. Ps 57, 12. 

ecf. Jb 20, 5. 

f Ps 30, wr ne 15 


g Ps 91, 8, tad, 5; 140, 4, 
93 Is he 
hcf. Is 10, 2. — v. Ex 22, 21, 


22; 

s:Ps (10), 11+ -63, 6:72. 32°°Jb 
-t 33; 3 Ecli 16, 16; Sphi, 12. 
j Pro 8, 5. — cf. Ps OI, 7. 


1 Ex 4, 11; Pro sf 12. — cf. 
Sap 13, 3, 4, 9 

mPs 9, 6. 

10] v. lt 55.0 Si 


rob] * MA Bond.) Milev. II can. 4. 
o (all) x Cor 3, 20. 

p Ps 61, 10. 

Ryo 9 a a, a ae we S54: 


Jo 5,17. 
12] Of. in i. " ‘Pheest. 
cf. Ps 84, 4 
8, 6. 
bcti Pet 7," 26" ‘562 9. 
“i Rg 12, 22; Rm 1%; 3; 
eet, & 293 3 Re 8, 51: 2 Es 
s 


42, 3, I, 10. 
ycf. Ps rr, 6. 
e Ps: 323513; 


aPs 37, 17. — cf. Ps 72, 2. 

b cf. Ps 12, # rs 

c Chea) Cort: 

aoe R WV - 8. — 
Ant. in fs. ss. Cord. rs 

hn 3. — cf. Ap 2, 

ecf. Mt 23,4 


f Mt 27, 1. — cf. Pro 17, 15; 
Dn 13, 53.- 
g Ps 9, 10. — v Ps. 89, 1 


hv. Ps 7, 17. 


i Ps 67, 2; 88, 11; 91, 10. 


sag ad mt. in fs. pak. 
6, 7). — in consecr. alt 
1] V. All. in D. 14 p. Put. 


95, 4; 1 
ita ns 1 2, a, 
e Ps 85, 8; 95, 4; 96, 9; 2 Par 
2, 5. 





3 Elevaverunt flumina, Domine, 
elevaverunt flumina “vocem suam,> 
elevaverunt flumina fluctus suos. 

4 A vocibus aquarum multarum mirabiles elationes maris; 
tmirabilis in altis Dominus. 

5 /Testimonia tua credibilia facta sunt nimis: {dierum. 
idomum tuam decet sanctitudo, Domine, in longitudinem 


9 Psalmus ipsi David, ¢quarta sabbati. 


Deus °ultionum Dominus, Deus ultionum libere egit. 
2 cExaltare %qui iudicas terram, 
redde retributionem superbis. 
3 €Usquequo peccatores, Domine, 
usquequo peccatores gloriabuntur ? 
4 Effabuntur et floquentur iniquitatem, 
loquentur omnes 9qui operantur iniustitiam ? 
5 Populum tuum, Domine, humiliaverunt 
et hereditatem tuam vexaverunt, 
6 kyiduam et advenam interfecerunt et pupillos occiderunt 
7 et dixerunt: ‘Non videbit Dominus, 
nec intelliget Deus Iacob. 
8 Intelligite, jinsipientes in populo, 
et, stulti, aliquando sapite. 
9/Qui plantavit aurem non audiet? 
aut qui finxit oculum non considerat? 
10 ™Qui corripit gentes non arguet ? 
“qui docet hominem scientiam ? 
110oDominus scit cogitationes hominum, quoniam ?vanae sunt. 
12 gBeatus homo quem tu erudieris, Domine, 
et de lege tua docueris eum; 
13 ut Tmitiges ei a 8diebus malis, 
donec fodiatur peccatori tfovea; 
14 quia “non repellet Dominus plebem suam 
et Vhereditatem suam non derelinquet. 
15 "Quoadusque iustitia convertatur in iudicium, — 
et qui iuxta illam omnes qui recto sunt corde. 
16 vQuis consurget mihi adversus malignantes ? 
aut quis stabit mecum adversus operantes iniquitatem ? 
17 2Nisi quia Dominus adiuvit me, 
paulo minus habitasset in inferno anima mea. 
18 Si dicebam: *Motus est pes meus, 
bmisericordia tua, Domine, adiuvabat me. 
13cSecundum multitudinem dolorum meorum in corde meo, 
consolationes tuae laetificaverunt animam meam. 
20 Nunquid adhaeret tibi ¢sedes iniquitatis, 
equi fingis laborem in praecepto? 
21 Captabunt in animam iusti 
et /sanguinem innocentem condemnabunt. 
22 Et 9factus est mihi Dominus in refugium 
et Deus meus in adiutorium spei meae 
23 et “reddet illis iniquitatem ipsorum 
et in malitia eorum disperdet eos; 
tdisperdet illos Dominus Deus noster. 


9 Laus cantici ipsi David. 


Venite, exsultemus Domino, . 
@jubilemus Deo ?salutari nostro; 

2 Cpraeoccupemus faciem eius in confessione 
et in psalmis iubilemus ei. 

3 Quoniam Deus %magnus Dominus 
et rex magnus super “omnes deos. 





— 524 — 




















in refragantes propositis. — 95. Vates omnes invitat ad Deum in 
gentibus nuntiandum, quem creaturae quoque ratione carentes lau- 
dant. — 96. ludicium Dei, quasi tempestatem supervenientem, in gen- 


LIBER PSALMORUM 
94, 42> 96, 6 








95 


9 


4 Quia in manu eius sunt omnes fines terrae, 
et altitudines montium ipsius sunt; 
5 quoniam ipsius est mare, et /ipse fecit illud, 
et siccam manus eius formaverunt. 
6 Venite, adoremus et 9procidamus 
et ploremus ante Dominum “qui fecit nos; 
7 quia tipse est Dominus Deus noster, 
et nos populus /pascuae eius et oves manus eius. 
8 'Hodie, si ™vocem eius audieritis, 
nolite “obdurare corda vestra sicut in °irritatione, 
secundum diem ?tentationis in deserto; 
9ubi @%tentaverunt me patres vestri, 
probaverunt me et *viderunt opera mea. 
10 sQuadraginta annis ‘offensus fui generationi illi 
et dixi: Semper hi errant corde; 
11 et isti non cognoverunt “vias meas; 
ut Yjuravi in ira mea: Si introibunt in “requiem meam. 


Canticum ipsi David, *quando domus aedificabatur post capti- 
vitatem. 


bCantate Domino canticum novum, 
cantate Domino omnis terra; 

2 cantate Domino et benedicite nomini eius, 
adnuntiate de die in diem salutare eius. 

3 cAdnuntiate inter gentes gloriam eius, 

~ in omnibus populis mirabilia eius. 

4 Quoniam ¢magnus Dominus et laudabilis nimis, 
terribilis est super omnes /deos; 

5 quoniam Yomnes dii gentium daemonia, 

Dominus autem "caelos fecit. 

6 Confessio et pulchritudo in conspectu eius, 
sanctimonia et magnificentia in ‘sanctificatione eius. 

7 jAdferte Domino, ’patriae gentium, 
adferte Domino gloriam et honorem; 

8 adferte Domino gloriam nomini eius, 
tollite “hostias et introite in “atria eius. 

9 Adorate Dominum in atrio sancto eius; 
°commoveatur a facie eius universa terra; 

10 dicite in gentibus, quia ?Dominus regnavit, 
etenim correxit orbem terrae, qui non commovebitur; 
Yiudicabit populos in aequitate. 

11 rLaetentur caeli, et %exsultet terra, 
tcommoveatur mare et plenitudo eius; 

12 “gaudebunt campi et omnia quae in eis sunt. 

Tunc Yexsultabunt omnia ligna silvarum 
13 a facie Domini, quia venit, 
quoniam “venit iudicare terram. 

YIudicabit orbem terrae in aequitate 
et populos in veritate sua. 


Huic David, quando terra eius restituta est. 


2Dominus regnavit, "exsultet terra, 
laetentur Cinsulae multae. 
2 dNubes et caligo in circuitu eius, 
justitia et iudicium correctio sedis eius. 
3 /Ignis ante ipsum praecedet, 
et inflammabit in circuitu inimicos eius. 
4 9Tlluxerunt fulgura eius orbi terrae, 
__vidit et "commota est terra.. 
5iMontes Jsicut cera fluxerunt a facie Domini, 
a facie ‘Domini omnis terra. 
6 mAdnuntiaverunt caeli iustitiam eius: 





f Gn 1, 9, 10; Jn 1x, 9. 

6, 7] Int. in sb. T. Spor. [10. 

g Gn 24,52; 2 Par 6,13; Dn6, 

Paes: 33 32% 14; 149, 2; 
2 6: I, 15; 35, 10. 

7k Cateck. R. iii Hp. Ei 

i PS 47, 15; 99, 3. 

j Jo 10, 21> 28. — v. Ps 73, 1. 


3; 7-11, 15; 4, 7. 
— Ecli 5, 8; Is 55, 6. 


x P mh isa Shoal 
, 13. — cf. Pro 28, 14. 
o (N 


sNm 14, 34. — cf. Dt 2, 14. 

tcf. Dt 9, 7. ucf. Ps 80, 14. 

Siu 
Nm 14, 28-30; Dt 1, 34,35. 

x Ex 33,14; Dt 12, 9; Heb 4, 3. 

Ad mt. in Nativ. et Circ. (12, 
19), in Epiph. (9); in fss. ss. 

om. et Cord. J. (2), Imm. 

Conc. (6, 3) et ss. Ang., in 
transl. Dom. l. (8, 9), in cm. 
Sctar. — ad ll. in fr. 3 (2). 
—in prec. pro gr. act. 

av. i ‘o a4, 

big) (omar = 50,5293, 33. 

1,2] Cm. in D. 5 . Pics. 

YT, 3) UaPS 80, 3, 4. (32, 3. 

b&b Ps 97,.1; 149, 1. — v. Ps 

ccf. Is ag 60, 6. 

3-3) Tr. in Ms. proFid. propag. 
$47, 2; 144, 3; Ex 15, 11; 2 


ev. Ps 46, 3. [Rg 22, 4, etc. 
fv. Ps 94, 3. 
gx Cor 10, 20. — cf. Ps -105, 


B27: Lyi27; 7; 1s-41,: 29. 

he Ps. 10%; 9622363, 15; Is 44, 
20. — cf. Jr 10, 11, 12. 

6] Int. et Of. in fs. s. Laur. m. 

icf. Is 60, 13. 

7'C.i Psi 38,1, 2. i Ps 21,. 28:3 

7-9] Ui. ut vr. 3-5. 

8,9] Cm. in D. 18 p. Pnt. etc. 

mcf. Ps 67, 30; 71, 10. 

n Ps 83, 3; 99,4.— cf. 3 Rg7, 


AO-PS'G8.. 1 ETS, 


we 12. 
All. in fs. Inv. s. Cruc. et 


10] 
V.in comm, de Cruc. — v.Is 
pv. Ps 92, 1. [9, 6. 


qd Vr. 13. — V. PS 9, 9. 

ris 49, 13. — v. Ps 68, 35. 
11, 13] Of. in Nativ. Dit. 

s Ps 96, 1. # Ps 97, 7. 

“Cr. 15. 38. TX: v cf. Is 55: ¥2. 
x cf. Ps 97,9; 109,6.— v.Is rr 
y Ac 17, 31.—v.vr.10. [1-9. 


Ad mt, in Epiph. (7), Asc. (9) et 
Transf. (11), in fss. ss. Cord. 
J. et ss. Ang. (7,8) SS. Omn. 
(10), Imm. Conc. (12), in cm. 
Ap. (10) et Sctar. — ad ll. in 

av. Ps 92 rf Ur. 4 (1). 

1] V. AU. in D. 3 p. Epiph. 

¢ v..Ps.74; to. 

e Ps 88, 15 


f cf. Hab 3, 3-6. — v. Ps 20, 10. 
3] *‘V. in fs. s. Elis. reg. Port. 


, Big 76, 19. 

Ps 95, 9; Is 6, 

Jd 5, : Is 4, I, 3. — cf. Nh 
jv. 


mPs 49, 6. 3 
6] Ant. ut sup. vr. 3. 








[ 





LIBER PSALMORUM 
96, 7 — 99, 2 


tium confusionem et sanctorum laetitiam adumbrat. — 972. Creaturae 
omnes exhortatur ut Deum celebrent protectorem et iudicem. — 98. Ut 


Deus in Sion rite colatur, sanctorum exempla proponuntur. — 9%, Va- 


a 








nIs 40,5; 64,18. ma Ps 96, 3. 
ols 42, 17: 44, Jr 10, 14; 
Bar 8, 38." ef x 20/2: 


Dt 
m.F Catech. R. 57 3, 
Ant. in transl. Dom. yi 
p (all) Heb 1, 6. 
q Ps 47,11. — cf. Ph 4, 4, 5 
7Vs Ps $2746. 
SPs 94, 3; 95, 4. 
t Pro 8, 135, Am 5. 15; Rm 12, 
7 an v. Ps 33, 15. 
u Ps 36, 28; 130, 3,5; 144,20; 
a bs 8; Ecli 31, 30. — Dna 


mae: a: 13, 44, 60; Ac 12, 11. 
x Ps 111, 4; 117, 27; Pro 4, 18. 

— cf. Jb 11, 17; Is 58, 8; 
yv. Ps “ I. 60, 1-3. 
6:Ps 29,5 


Ad mt. in fr. 5, in Nativ. (2), 
in fs. ss. Cord. J. (3) et ri 
Sctar. — ad li. = =. 

1] * Catech.R. 1 6, hi. 
in D. 16 pd. Pate -— - Ant. in 
transl. Dom. laur. 

aPs 95, 1. — v. Ps 

6 Ps117,16; Ex1s,6; of hy t, Sa. 
Ac'2,33.>— cf. Jb 40, 4, 9. 

1,2] Ini. in D. 4. Psch. 

cls 49, 6; 52,10; Le 2, 30,31. 

2] Ant. in fs. Imm. Conc. 

d Ps 95, 3. — cf. Le 2, 31. 

e Rm 3, 25, 26. 


f 
bes 49, 6; 52, 10: Le 3, 6. — 
* , 


4) Cm., V., et Gr. in Nativ. 
# Nm 1ro,10; 1 Par15,24. [Dfi. 
F cf. 2 Par 15, 14. 

LPs os, 11. — cf. Ps 23, 1. 

m Is BS, 12° ay 25, 6. — cf. Ps 
A [92, 3. 


Rb] ee ci rs s. Elis. reg. Port. 


Ad mt. in Asc. Diii (2) et cm. 
Ap. (7). — ad ll. in fr. 6 (5). 

a Ps 92,1. — cf. Is 24, 23: 

bv. Ps 79, 2. 4, 7. 

¢.Ps 212, 4..—> V,. Ps'82, £0. 

3) R. in "fs. ss. nom. J. 

d Ps 110, 9; Dt 28, 58; Is $7, 
€5¢5.Cp3 40. — cf. Ps ; 

ev. Ps 10, 


f cf. Is 9, 7. {2; Is 25,1 
, ¥ 106, 32; a2 28; Ex 15, 

Orr Psrrss I Par 2g, 2° 

Is 60, 13; ¥9i 55 ¥ Ez 73,7. 
iv. Lv 8, 1-30. [Ps 115,13. 
jr Rg 7, 9;Ecli 46, 19. ey ki. 
REX 17. UE: 22,329 33,223 Nm 

16, 48; 1 Rg 12, 18. — cf. Jr 
LEx 33,9; Nmi2,5. [15,1 
mcf. Ps 65, 18. 


nNm 14, 20. 

Aen 32, 35; Nm 235 1-9; 20, 
Dt £47. 

Ser. Ps 131,°9. 


Ad mt. in sb. (2). — ad Ul. in 
Dd 


. (2). — In prec. pro gr. 
acf. Be eae a aS: 


bv. Ps 

ey I] V. sin ‘et Of. in Ms. pro 
Fidei prop. et 3 D. inf. oct. 
Epiph. --- Tr. in Qng. 

éct. Psa, 42. 


9 


9 


9 


, 


et “viderunt omnes populi gloriam eius. 
7 oConfundantur omnes qui adorant sculptilia, 
et qui gloriantur in simulacris suis’: 
Padorate eum, omnes angeli eius. 
8 Audivit et Ylaetata est Sion, 
et exsultaverunt filiae Iudae propter iudicia tua, Domine; 
9 quoniam tu Dominus “altissimus super omnem terram, 
nimis exaltatus es super ‘omnes deos. 
16 Qui diligitis Dominum, ‘odite malum; 
“custodit Dominus animas sanctorum suorum: 
Yde manu peccatoris liberabit eos. 
11 Lux orta est iusto, et rectis corde laetitia. 
12 yLaetamini, iusti, in Domino 
et *confitemini memoriae sanctificationis eius. 


Psalmus ipsi David. 


*Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit : 
salvavit sibi ’dextera eius, 
et bracchium sanctum eius. 
2¢Notum fecit Dominus salutare suum, 
din conspectu gentium revelavit ¢iustitiam suam. 
3 Recordatus est misericordiae suae 
et veritatis suae domui Israél: 
9viderunt omnes termini terrae salutare Dei nostri. 
4 hTubilate Deo, omnis terra, cantate et exsultate et psallite. 
5 Psallite Domino in cithara, in cithara et voce psalmi, 
6 in tubis ductilibus et voce tubae Jcorneae: 
iubilate in conspectu regis Domini. 
7 'Moveatur mare et plenitudo eius, 
orbis terrarum et qui habitant in eo. 
8 Flumina ™plaudent manu simul, 
"montes exsultabunt 9a conspectu Domini, 
quoniam °venit iudicare terram. 
Iudicabit orbem terrarum in iustitia 
et populos in aequitate. 


Psalmus ipsi David. 


2Dominus regnavit, irascantur populi; 

bqui sedet super cherubim, moveatur terra. 
2 Dominus in Sion magnus et °excelsus super omnes populos. 

, Confiteantur nomini tuo magno, ¢quoniam terribile et 

4et honor regis “iudicium diligit. [sanctum est, 

Tu parasti directiones, 

fiudicium et iustitiam in Iacob tu fecisti. 
5 9Exaltate Dominum Deum nostrum 

et adorate *scabellum pedum eius, quoniam sanctum est. 

6 ‘Moyses et Aaron in sacerdotibus eius, 

et Samuel inter eos Fqui invocant nomen eius: 
kinvocabant Dominum, et ipse exaudiebat eos, 

7 lin columna nubis loquebatur ad eos. 
mCustodiebant testimonia eius 

et praeceptuin quod dedit illis. 
8 Domine Deus noster, tu exaudiebas eos; 

Deus, tu “propitius fuisti eis 

et °ulciscens in omnes adinventiones eorum. 
3 PExaltate Dominum Deum nostrum 

et adorate in Ymonte sancto eius, 

quoniam sanctus Dominus Deus noster. 


Psalmus “in confessione. 


2 bIubilate Deo, omnis terra, | 
Cservite Domino in laetitia, 








a oe. 








ae 526 — 





i 





tes omnes ad Det laudes et cultum cohortatur. — 100. Cupiens malorum 
vitare contagium, cum iustis habitare vult, et ab impiis abstinere.. — 
101. Paenitent. Y. Suis Dfio explanatis aerumnis (2-6), conqueritur se ab 


LIBER PSALMORUM 
99, 3 —101, 19 








100 


10 


dintroite in conspectu eius in exsultatione. 
3 Scitote quoniam eDominus ipse est Deus; 
ipse /fecit nos et Ynon ipsi nos, 
Apopulus eius et oves pascuae eius. 
4iIntroite portas eius in confessione, 
Jatria eius in hymnis, confitemini illi: 
laudate nomen eius, 5 quoniam ‘suavis est Dominus, 
in aeternum misericordia eius 
et usque in generationem et generationem veritas eius. 


Psalmus ipsi David. 
@Misericordiam et iudicium cantabo: tibi, Domine, psallam 
2et Yintelligam in “via immaculata: quando 4venies ad me? 
€Perambulabam in innocentia cordis mei, in medio domus 
3 Non /proponebam ante oculos meos rem iniustam, [meae. 
9facientes praevaricationes odivi, non adhaesit mihi 4’cor 
declinantem a me malignum tnon cognoscebam, [pravum, 
5 jdetrahentem secreto proximo suo, hunc persequebar, 
Kksuperbo oculo et insatiabili corde, cum hoc non edebam; 
6 oculi mei ad fideles terrae, ut sedeant mecum; 
ambulans in via immaculata, hic mihi ministrabat; 
7non habitabit in medio domus meae qui facit superbiam, 
lqui loquitur iniqua non direxit in conspectu oculorum 
meorum. 
8 In matutino ”interficiebam omnes peccatores terrae, 
ut disperderem de “civitate Domini omnes operantes 
iniquitatem. 


Oratio pauperis, cum “anxius fuerit et. in conspectu Domini 
beffuderit precem suam. 


2 ¢Domine, exaudi orationem meam, 
et clamor meus 4ad te veniat. 
3 eNon avertas faciem tuam a me; 
fin quacumque die tribulor Yinclina ad me aurem tuam; 
in quacumque die invocavero te “velociter exaudi me. 
4 Quia defecerunt ‘sicut fumus dies mei, 
et Jossa mea sicut cremium aruerunt. 
5 Percussus sum “ut faenum, et /aruit cor meum, 
quia ”“oblitus sum comedere panem meum. 
6 A voce gemitus mei adhaesit “os meum carni meae. 
7 Similis factus sum 9°pellicano solitudinis, 
factus sum sicut Pnycticorax in domicilio, 
8 dvigilavi et factus sum sicut passer solitarius in tecto. 
9 Tota die exprobrabant mihi inimici mei, 
et “qui laudabant me adversum me ‘iurabant. 
10 Quia scinerem tanquam panem manducabam, 
et ‘tpotum meum cum fletu miscebam, 
11 q facie irae et indignationis tuae, quia elevans “allisi- 
12 VDies mei sicut umbra declinaverunt, [sti me. 
et ego “sicut faenum arui. 
13 Tu autem, Domine, in aeternum Ypermanes, 
et *memoriale tuum in generationem et generationem. 
14 ¢Tu exsurgens misereberis Sion, 
quia tempus miserendi eius, quia bvenit tempus: 
15 quoniam placuerunt servis tuis “lapides eius, 
et terrae eius miserebuntur; 
16 et “%imebunt gentes nomen tuum, Domine, 
et omnes reges terrae gloriam tuam; 
17 quia eaedificavit Dominus Sion 
et /videbitur in gloria sua. 
18 9Respexit in orationem humilium 
et non sprevit precem eorum. 
19 /Scribantur haec in ‘generatione altera. 





dv. Ps 94, 2. €3 Rg 18, 39. 
ah Antt. in fs. ss. nom. V. 

t 32. yO IS 39) 23: Eph 2,10, 

ict Z 29, 3. —v. Ps 94, 6. 


By x2: Zo - 16. — cf. Ez 

icf. Ps 65,13. [34, 31. 
i 95, 8. 

PS 24,583 -92,° 1s 308; Eo PIS, 

68; 134, 3; 2 Par 5 16-5 

a 3, 11; Sap 12, Jr 33, 


: Nh r, Ts: 1 Me 4, 24. 


Ad ll. re = 4 (753). 
av. Ps 

b cf. Ba ay Dt 29, 

c vr. 6. — cf. Ps 118, I; ea 
d Ex 20, a4; Jo 14, 23. [20. 
€3 Rg 9g, 4. 

fors “Soy 5. — cf. Pro 20, 8. 
fet: Shane 40 Sin, XFS 104; 138, 


—c Pro 20, 26; 
+ Corde 11. — v. Ps 96, 10. 
h Pro 11, ae 17, 20, 
i cf. 2205.0, 33.) 


Mt 
srt Catech. R. III 9, 8 
j Pro 4, 24; 30, 10; Sap 1, 11; 
Ecli 28, 28. 


k Ps 17, 28; 130, 2; Pro 6, 17; 
2T At 302 33: Ecli 23. 45; Is 

1 (Pro 13, 5). ETS 5 & 

m Pro 26. — cf. vr. se 

Sy] = Catech. R. Ill 6 

nv. Ps 45, 5. — cf. cf 52, 

Ad mt. in sb. (2, 3). 

a Ps 60, 3. 

b Ps 141, - — v. Ps 41, 5. 

c Ps 39, 1 

d Ps 17 


1 Rg 

2) °Vs ye in ite: ie: Gf et D. 

oft Pnt. — V. saepius ante 

hus vobsscum ». 

273 4:OF. in Ms. pro remis. pec. 
2. 8bar: Of. 
ev. Ps 26, 9. 
PVPS 27,9: 
5 Ps por 3 Se 70. 2. 


icf. ie — v. Ps 36 2 
[Ps 30; fn 13. — cf. P 
vr. 12. — V. Ps 36, pe 31 
m Ps 106, 18. —c.1R 

2 Rg 12, 17; so Passe 43 eet 


in fr. 4 mai. 
[hebd 


a 
o (Lv 11, 18; is 34. 41° i TS, 
Les Lm 3, 28; Sph 2, 
» (Lv 11, 17). 
q Ps 76, 5. 
r (el. 2c Re 26° 9); 
sLm 3, 16. — cf. Ps 79, 6. 
ey iy? ] Cm. - fr. 4 mai. hebd. 
S 4I, 4. u Tb 30, 22. 
; Ps 108, 23; 143, 4; Jb 8,9; 14, 
a5 Sap 2,5; Jr 6,4; Bar 3,3. 
VE VP. §: 
y vr. 27; Pso, 8. [8; Os 12,5 
“Pserg4p-rge Ex 3,7153 16°26. 
a Ecli 20) 15; IS 314, 2" 60, ‘Io: 
Psr5o: 26; 68, 36. 
14) v. ur. 2-5. [2. —cf. Is 40, 2. 


b Jr is, 32; 29, 10; oes 19; 9, 
eee ie 4,2 a : nd : 

16] ye I wt ‘indo tre p. Pant. 
16. 17] Gr. in Od Epee. et 
aes sah 7 — cf. Ps 8 

S 

18] * Catech. RIV 9,7 
g2Rgr, 6,11. [10, rr. 
k Dt 31, 19; Rm 15, 4; 1 Cor 


iPs 47, 14. — cf. Ps 77, 4-6. 











LIBER PSALMORUM 
101, 20 — 102, 20 


omnibus derelictum ira Dei consumi (7-12), at sperat se cum ginthus 
Sion veneraturum nec penitus populum sanctum periturum (24-29) — 
102. Misericordiam, qua Deus sciens fragilitatem nostram peccata = 








jcf. Is 43, 1. — v. Ps 21, 32. 
lcf. Is 63, 15. — v. Ps 13, 3. 


m Ps 78, 11. 


nv. Pe 21, 23: 


ols 45, 14; Zc 8, 22. — cf. Ps 
Cpe for fe 


bPs 88, 46. 

q cf. Ps re 24; Is 38, 10. 

rv. Ps 89, [48, x 

s (all) Heb I, 10-12. — cf. a 

t Is 5 35. 4; 51, 6; Mt 24, 35; 
t ted 7, 10-12; Ap 20, II. 

— cf. Heb 12, 27. -|- 

“Vr. 13 

v (Ecli> 14, 4 Ser 33,8 

x Nm 2 mn 

28 tC. Catech. III 2 

yv. Ps 68, 3 

3°Ps: 11#5"2: 1 Jo 2, 17. 


Ad mt. in Asc. (9) et fs. ss. Ang. 
(20, 21). - ad cmpl. in sb. - in 
prec. pro fs. orf (cf. 2). 

avr. 22; 

1] V. All. in rs, 5. Re h. arch. 


I, 3]. Gr. in fs. BMV. salus 
infirm. 
15] VV. in g ad prm. 
* Catech, 
; 5] sel in Js. 85 ‘Cord. Je r. 
a .€ : A 
b Dt 6, 12; 8, 5 (a7, 8. 
c Ex a 2, ao cf. Mt 9 v. 
h cf. Caelest. I apie. ‘adv. 
Ne cp. 12. 


d Ps 146, 3 Ex 15, 26; Is 53, 
5. — cf. Mt 8; 17. 


41,0. 7.— Vz. "Ps 48, 16. 
v. US 53, 3 


oh 2 tm 4. 8 C23, 2S. 
gPst1 
it E pert vp cm. Min. 
Is 40, 31. 
iPs 145, 7 
j (Ex_33, Ta). — cf. Ps 24. 4. 
Bcf. Ps: 97,20. 
regia: 
8] V. in ie: ss. Cord. J. 
shee 57, 16; Jr 3, 5, 12; 
ic 7, 18. 
vee 20, 44. 
10] Tr. in fr. 4 Cin. etc. — V. 
Saepius in prec. 
ois 55, 9. —v. Ps 35, 6. 
QV OT9 6775 ek, $0. 
rcf. Is 38, 17; Mic 7, 19. 


Lm 3, 


sJl 2, 18; Ml 3, 17. — cf. Le 
15, 11-24. 

tJo°1t, 11. ef, Heb 4, ts. 

u Ps 77, 39. [15; a 10, 9. 


v Gn 3, 19; Jb 10,95. 3 Sap 9; 
x1 Pt 24, 25. — v. Ps 36, 
V.Vic JO: 2a, -23. Is: 40; 6-8. 

zi 

a 


S 40, 7. 

Ps 36, 36; Jb 7. ro. 
bLc 1, 50. — v. Ps 24 
17] v: in fs. ss. Cord. ie 
c Ex ae, a. 
dvpt 


9. 
c cf. Xm 15, 39, 40. 
fv: ae x. 


hee f. 

20-22] saepe saepius iz ri) 
Ms. ss. pe 5 eae 3 

hk Ps 148, 2; ‘Dn <: MS ae 


12.—v. Ps 85,15; 144. 8. 





102 


et ‘populus qui creabitur laudabit Dominum. | 
20 Quia ‘prospexit de excelso sancto suo, 
Dominus de caelo in terram adspexit, 
21 ut audiret ™gemitus compeditorum, | 
ut solveret filios interemptorum; 
22 ut "adnuntient in Sion nomen Domini 
et laudem eius in Terusalem, 
23 in “conveniendo populos in unum, 
et reges ut serviant Domino. 
24 Respondit ei in via virtutis suae: 
PPaucitatem dierum meorum nuntia mihi, 
25 Qne revoces me in dimidio dierum_meorum. 
‘In generationem et generationem anni tui. 
26 sInitio tu, Domine, terram fundasti, 
et opera manuum tuarum sunt caeli: 
27 tipsi peribunt, “tu autem permanes, 
et omnes “sicut vestimentum veterascent, 
et sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur; 
28 tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. 
29 vFilii servorum tuorum habitabunt, 
et “semen eorum in saeculum dirigetur. 


Ipsi David. 
4Benedic, anima mea, Domino, 
et omnia quae intra me sunt nomini sancto eius. 
2 Benedic, anima mea, Domino, 
et ’noli oblivisci omnes retributiones eius, 
3 ¢qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, 
@qui sanat omnes infirmitates tuas, 
4 equi redimit de interitu vitam tuam, 
Tqui coronat te in misericordia et miserationibus, 
5 Iqui replet in bonis desiderium tuum: 
renovabitur ut “aquilae iuventus tua. 
6 Faciens misericordias Dominus. 
et 4iudicium omnibus iniuriam patientibus. 
7 Notas fecit jvias suas Moysi, 
filiis Israél ‘voluntates suas. 
8 ™Miserator et misericors Dominus, 
longanimis et multum misericors. 
"Non in perpetuum irascetur 
neque in aeternum comminabitur. 
10 ONon secundum peccata nostra fecit nobis 
neque secundum iniquitates nostras retribuit nobis. 
11 PQuoniam, secundum altitudinem caeli a terra, 
corroboravit misericordiam suam super ?timentes se. 
12 rQuantum distat ortus ab occidente, 
longe fecit a nobis iniquitates nostras. 
13 sQuomodo miseretur pater filiorum, 
misertus est Dominus timentibus se; 
14 quoniam tipse cognovit figmentum nostrum, 
trecordatus est quoniam “pulvis sumus. 
15 7Homo, sicut faenum dies eius, 
tanquam “flos agri sic efflorebit. 
16 Quoniam ¢spiritus pertransibit in illo et non subsistet. 
et on cognoscet amplius locum suum. 
17 bMisericordia autem Domini ab aeterno 
et usque in aeternum super timentes eum; 
et Ciustitia illius in filios filiorum, 
8 dhis qui servant testamentum eius 
et €memores sunt mandatorum ipsius ad faciendum ea. 
19 Dominus in caelo paravit sedem suam, 
et 9regnum ipsius omnibus dominabitur. 
20 hBenedicite Domino, omnes angeli eius, 





— 528 — 

















; - scit (1-14), ad celebrandum omnes excitat (15-22). — 103. Vates ex crea- 
tione universa, nempe ex luce et firmamento (1-4), ex stabilitate terrae, 
| discretione et divisione aquarum (5-18), ex luna et sole (19-33), ex 


LIBER PSALMORUM 
102, 21 — 103, 25 





103 





potentes virtute, ‘facientes verbum illius, 
ad audiedam vocem sermonum eius; 
21 benedicite Domino, omnes jvirtutes eius, 
Iministri eius qui facitis voluntatem eius; 
22. mbenedicite Domino, omnia opera eius, 
in omni loco dominationis eius: 
“benedic, anima mea, Domino. 


Ipsi David. 
*Benedic, anima mea, Domino: 
Domine Deus meus, "magnificatus es vehementer. 
Confessionem et °decorem induisti 
damictus lumine sicut vestimento, 
fextendens caelum sicut pellem. 
3/Qui tegis aquis superiora eius, 
Jqui ponis nubem ascensum tuum, 
qui “ambulas super pennas ventorum, 
4iqui facis angelos tuos spiritus 
et jministros tuos ignem urentem; 
5 kqui fundasti terram super stabilitatem suam: 
‘non inclinabitur in saeculum saeculi. 
6 mAbyssus sicut vestimentum amictus eius; 
super montes stabunt aquae. 
7 Ab “increpatione tua fugient, 
a °voce tonitrui tui formidabunt. 
8 Ascendunt montes, et descendunt campi 
in locum quem fundasti eis; 
9 Pterminum posuisti quem non transgredientur. 
neque convertentur operire terram. 
10 @Qui emittis fontes in convallibus, 
inter medium montium pertransibunt aquae; 
11 potabunt omnes bestiae agri, 
exspectabunt onagri in siti sua. 
12 Super ea volucres caeli habitabunt, 
de medio petrarum dabunt voces. 
13 rRigans montes de Ssuperioribus suis, 
de fructu operum tuorum satiabitur terra 
14 tproducens faenum iumentis 
et herbam servituti hominum; 
ut “educas panem de terra, 15et Yvinum laetificet cor hominis; 
ut “exhilaret faciem in oleo, 
et Ypanis cor hominis confirmet. 
16 Saturabuntur ligna campi, 
et *cedri Libani quas “plantavit; 
17 illic passeres nidificabunt ; 
vherodii domus dux est eorum; 18 montes excelsi cervis, 
petra refugium “%herinaciis. 
19 ¢Fecit lunam in tempora, 
fsol cognovit occasum suum, 
20 9Posuisti tenebras, et facta est nox, 
in ipsa pertransibunt omnes bestiae silvae: 
21 hcatuli leonum rugientes, ut rapiant 
et ‘quaerant a Deo escam sibi. 
22 Ortus est sol et congregati sunt 
et in Jcubilibus suis collocabuntur. 
23 Exibit homo ad Fopus suum 
et ad operationem suam usque ad vesperum. 
24 Quam magnificata sunt opera tua, Domine! 
Omnia in ‘sapientia fecisti: 
impleta est terra possessione tua. 
25 Hoc mare magnum et spatiosum manibus, 
illic ™reptilia, quorum non est numerus, 





#Ps 148, 8; Dn 7, 10. — cf. 
Mt 6, 10. 


jPs 148, 3; Dn 3, 6. 
1 Ps 103, 4; Dn 7, 10; Heb 1, 


14. 
m Ps 144, 10; Dn 3, 57. 


% VE. I, 26 


Ad mt. in fs. Pnt. (30), et Trans}. 
is Ne em ap) Pr 


nt (1,2). — ad sxt. in sb. 
eG — in ben. telegraphi 
3; 


@ vr. 35; Ps 102, 1, 2, 22. 
bv. 2 7, 22, 

c Ps 92, 1. — cf. Jb 
dct... Jr 43, 32: 


A Ps 17, 11. 

§ (all) Heb 1, 7. — cf. Ps 148, 
8+ 266. ¢. 

j Ps 102, 20. 


kv. Ps 23, 2. 

1 Ps 118, 90; Ec 1, 4: 

mGn 1, 2. — cf. Gn 7, 19; 
Am 5, 8. 

# Ps 17, 16; Is '50,.2: — cf. Ps 
105, 9; Mt 8, 26; Mr 4, 39 

o Ps 17, 14. — cf. 26, II 


S, 205 “row 22: 
acf. Ps 73, 15; 77, 16; 148, 6. 


7’ Psi246,; 8% Jrr4, 22, > v. Ps 
Ss To ‘ [64, 10. 
13] . in proces. ad pet. pluv. 

e€ 


C 
13-15] Cm. in D. 12 ». Pnt. 
# Ps 146, 8, 9; Gn 1x, 29, 30; 

3, 18; Dt zz, 25; Jb 383-27. 


— cf. Ps 135, 25. 
14, 15} V. in Te Corp. Ch. 


; Jd 9, 9. 

5; Lv 22, 26. 

zv. Jd 9, 15; Ps 148, 9. 

acf. Nm 24, 6. 

b Ew 41,/ 30. 

CV. FD 26. ¥- 

d@ Ly 11,2 5h Pra 30,2266 

e Gn 1, 14; Ecli 43, 6-8. — cf. 
Ps 73, 16. 

fct, Ys" 186.7: 


j Jb 37, 8. 
kcf. Gn 3, 19 
1 Pro 3, 19. 


m Ps 68, 35; Ecli 43: 27. 





» (34) 











LIBER PSALMORUM 
103, 26 — 104, 21 


cunctis animantibus, quae omnia creator alit conservatque (24-30), ar- 


gumentum ad Deum laudandum sumit (31-35). — 104. Populus invitatur 
ad laudandum Deum qui Israél dilexit (1-7) eumque non oblitus foede- 













¥ 40, 20) 

o cf. b 40, IS. 

27-29 * Catech. R. IV ba Fb 

at 144, 15, 16; Jb 36, 31. 
cf. Mt 6, 26. 

Ps 29, 8. — v. Dt 31, 27. 

s Ps 145, 4. — V. Jb 34, 14,15. 

tv. Gn 3, a9: Sap 2; ;.3 

uv. Jb 33, 


30] V. etc. ji, Pnt. et invoc. 
pir, S. 

30, 31] = in vg. Pnt. 

v Ps 72, 


x cis lett “31; Pro 8, 30. 

y Am 9, 5. — cf. Hab 3, 10. 

sa Saar 143, 5; Ex 19, 18; Ecli 
I 

aPs “te ry —v. Ps 145, 2 


b Po 18) 15. 
ccf. Is 13, 9. — v. Ps 36, 38. 
— cf. Ps 112, 2; 


OV. NEAT, 
113, 18. 


Ad mt in sb. (8, 25, 37). 

aPs 105, 1; 106, I; 110, If, 
118. I etc 

1] V.' Al. in D. 19 p. Pnt. 


1-15] 1 Par 16, 8-22. 

b Ps 98, 6; 115, 13, 17. — cf. 
Gn 4, 26. 

5.4) It S, x 25 Od 

3, 4] Int. in 4 Qdg. 
et fr. of sph 

d Ps 23, 2 26 

e Ps 76,2. abs Ps 71, 18. 

5] ve ° fs. rte BMV.as. 

4x 6, 6: 7; 4: [nuin. 
vr. 42. 


ms Pa Ps 105, 5. — cf. Ps 


best * a Catech. R. III 1, rt. 
ils 26, 9. 


jvr. 42; Ps 105, 45; I10, 5: 
Lv 26, 426° Le. 13272; 

1Dt 7, 9. 

m Gn 17, 2. — v. Gn 22, 15-18. 

n Gn 26, 3. 

o Gn 28, 13, 143; 35, II, 12. 

p Gn 12, 7; 15, 18. 


acf. Ps 77, 54; Lm §, 2 
r Gn 34, 30; Dt.7, 7; 26, 5. 
s cf. Heb rr, 9. 


tats Gni'35}i5. 
Gn 125 <1 7s: 2051 3,59. 


v Gn 20, 6, 7; 2 Rg tr, 14; 1 
Par 16, 22. — ef. n 26, I1. 


x Gn 41, 4 Rg 8, 1. — cf. 


ra: 
ie — cf. Ps 145, 7 
g Gn 41, 40-44; 42, 6. 
21] V. in fs. s. Joseph. 





104 


animalia pusilla cum magnis; 26illic naves pertransibunt; 
"draco iste quem formasti °ad illudendum ei: 


27 omnia a te Pexspectant, ut des illis escam in tempore. 


28 gDante te illis, colligent; 
aperiente te manum tuam, omnia implebuntur bonitate; 
29 ravertente autem te faciem, turbabuntur: 
Sauferes spiritum eorum, et deficient 
et in ‘pulverem suum revertentur. 
30 uEmittes spiritum tuum, et creabuntur, 
et renovabis faciem terrae. 
31 Sit gloria Domini in saeculum; 
Zlaetabitur Dominus in operibus suis. 
32 yQui respicit terram et facit eam tremere, 
@qui tangit montes et fumigant. 
33 «Cantabo Domino in vita mea, 
psallam Deo meo quandiu sum. 
34 bTucundum sit ei eloquium meum; 
ego vero delectabor in Domino. 
35 ‘Deficiant peccatores a terra, 
et iniqui, ita ut non sint. 
4Benedic, anima mea, Domino. 


@Alleluia. 


1 bConfitemini Domino et invocate nomen eius, 
‘adnuntiate inter gentes opera eius. 

2 Cantate ei et psallite ei, 
narrate omnia mirabilia eius. 

3 Laudamini in nomine sancto eius; 
laetetur cor quaerentium Dominum. 

4dQuaerite Dominum et confirmamini, 
quaerite faciem eius semper. 

5 eMementote mirabilium eius quae fecit, 
prodigia eius et /iudicia oris eius. 

6 Semen 2Abraham servi eius, 
filii Iacob “electi eius. 

7 Ipse Dominus Deus noster: in universa terra ijudicia eius. 
8 jMemor fuit in saeculum testamenti sui, 
verbi, quod mandavit in ‘mille generationes, 

§™quod disposuit ad Abraham, 
et “iuramenti sui ad Isaac; 

10 et °statuit illud Iacob in praeceptum, 
et Israél in testamentum aeternum 

11 dicens: Tibi dabo terram Chanaan 
@funiculum hereditatis vestrae. 

12 Cum essent "numero brevi, paucissimi et incolae eius, 
13 et 8pertransierunt de gente in gentem 
et de. regno ad populum alterum. 

14 ¢Non reliquit hominem nocere eis, 
et “corripuit pro eis reges: 

15 vNolite tangere christos meos 
et in prophetis meis nolite malignari. 

16 Et “vocavit famem super terram 
et omne “Yfirmamentum panis contrivit. 

17 <Misit ante eos virum, 
in “servum venundatus est Ioseph. 

18 bHumiliaverunt in compedibus pedes eius, 
ferrum pertransiit animam eius; 

19 donec veniret “verbum eius, 
deloquium Domini ¢inflammavit eum. 

20 /Misit rex et solvit eum, 
princeps populorum et dimisit eum. 

21 Constituit eum dominum domus suae 

















ij 


Se 


= 





| 
" | ris cum patribus constituti ab hostibus semper servavit (8-15). Hoc LIBER PSALMORUM 


demonstrant historiae Ioseph (16-25) et Moysi educentis Israél de Aegypto 
(26-38) eumque usque ad terram promissionis deducentis (39-45). — 


104, 22 — 105, 6 








et principem omnis possessionis suae. 
22 Ut erudiret principes eius sicut semetipsum 
et senes eius prudentiam doceret. 
23 ‘Et intravit Israél in Aegyptum, 
et Iacob ‘accola fuit in Jterra Cham. 
24 Et “auxit populum suum vehementer 
et firmavit eum super inimicos eius, 
25 Iconvertit cor eorum, ut odirent populum eius, 
et ™dolum facerent in servos eius. 
26 NMisit Moysen servum suum, 
Aaron, quem %elegit ipsum: 
27 Pposuit in eis verba signorum suorum 
et prodigiorum in terra Cham. 
28 @Misit tenebras et obscuravit 
et non exacerbavit sermones suos. 
29 rConvertit aquas eorum in sanguinem, 
et Soccidit pisces eorum; 
30 tedidit terra eorum ranas in penetralibus regum ipso- 
31 Dixit, et “venit coenomyia {rum. 
et “cinifes in omnibus finibus eorum. 
32 Posuit pluvias eorum grandinem, 
ignem comburentem in terra ipsorum. 
; 33 Et Ypercussit vineas eorum et ficulneas eorum 
et contrivit lignum finium eorum. 
34Dixit, et *venit locusta et bruchus cuius non erat numerus; 
35 et comedit omne faenum in terra eorum 
et comedit omnem fructum terrae eorum. 
36 Et %percussit omne primogenitum in terra eorum, 
bprimitias omnis laboris eorum, 
87 et eduxit eos cum “argento et auro, _ 
et non erat in tribubus eorum infirmus. 
38 dLaetata est Aegyptus in profectione eorum, 
quia incubuit ¢timor eorum super eos. 
39 /Expandit nubem in protectionem eorum 
et igném, ut luceret eis per noctem. 
40 9Petierunt, et “venit coturnix, 
et ‘pane caeli saturavit eos. 
41 jDirupit petram, et fluxerunt aquae, 
abierunt in sicco flumina. 
42 Quoniam ”memor fuit verbi sancti sui, 
quod habuit ad “Abraham puerum suum, 
43 et eduxit populum suum in exsultatione 
et electos suos in °laetitia 
44 et Pdedit illis regiones gentium, 
et Yabores populorum possederunt, 
45 ut "custodiant iustificationes eius 
et ‘legem eius requirant. 


| 0 5 aA}leluia. 
1 b>Confitemini Domino, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum misericordia eius. 
2 cQuis loquetur potentias Domini, 
auditas faciet omnes laudes eius? 
3 Beati qui custodiunt iudicium 
et %faciunt iustitiam in omni tempore. 
4 ¢Memento nostri, Domine, in beneplacito populi tui; 
visita nos in salutari tuo, 
5 ad videndum in bonitate /electorum tuorum, 
ad laetandum in laetitia gentis tuae, 
ut lauderis cum hereditate tua. 
6 9Peccavimus cum patribus nostris, 
iniuste egimus, iniquitatem fecimus. 





h Gn 46, 6: Ac 7, 15. 

3 Ac 13, 17. 

jvr. 27; Ps 105, 22. — cf. Ps 
k Ex 1,7; Dt 26, 5. [77, 51. 


lcf. Ex 9, 12; Rmur, 8. — v. 
Ex 1, 8-14. 

m Ex 1, 10; Ac 7, 19. 

# ISX 35480. 4, 32. 

oNmi16; 363 229,55. 

27-36] Ps 78, 43-51. 

pv. Ex 3-12. 

27] V., Gr. et Ant. ut s. vr. 5. 

q Ex 10, 21-23; Sap 17, 2. 


| # EX 7,:20-25. 


SEX, 2%! 
EEX 8;°3;, 6: 
u Ex 8, 24. 
w ES S217. 
x. Ex..9;':2'3; 


v Ex 93253 


zcf. Jl 1, 4; 2,25. — v. Ex 10, 
12-15. 


a@ Ex 12, 29; Sap 18, 12. 
5 (cf. Gn 49, 3). 
CX 12535536: 


PLEX 12, 33: 

e-Ex 15, 16. 

f Ex 13, 21. — cf. Jb 36, 29; 
S 4, 5. 

g Ps 77, 18: 

Kh Ps i749, 1775) Ex: 16, -1325Nm 
TY, 3%; 

i Ps 77, 24-26; Ex 16. 14, 15; 


‘Es (9,15. cf. Jo 6,31. 
FPs 79, 25 

lt cfi {Ps''62,: 33 

mvr. 8,9; EX 2} 24 


avr. 6; Gn 15, 14. 
42] V. ad mt. in sb. 
43) Int. in sb. in Albis. 
ocf. Is 35, 10. — v. Ex 15, 
I-21. 
p Js 24,13.— cf, Ps 77, $4/ 55. 
J 38. 


-q Dt 6, 10. — cf. Jo 4, 


ry Dt 4, I, 40. 
SIPS 99 no 2 


Ad mt, in sb. (8, 51, 44). 

av. Ps 104, I. 

6 Ps x06,. 13 1EFF EPG 1s 
Par 16, 34; Jdt 133 21: Jr33. 
rz; -Dn-3,.892 12Me%4):24. 

1-4] Tr. in D. 2 Qdg. 

eels Eecy, 163 (EClicrSi24.. 27-43; 
29, 35. 

deci. *Ps14..2. 

écf.. Ps*r18; 132: ‘ 

G1. SPS 79, 79, 20. — B.S tn 
frr. Adv. et in fs. ss. Rdmpt. 

46, 5] Ant. in sb. p. D. 1 Adv. 

f Ps 104. 43. 

g°3 Rg 8. 473° 1 Es: 9, 6; °2: Es : 
1, 6, 7; 9,19; Jdt 7, 19; Jr3, 
25 +543520. Lm'3;:424 Bar 2, 
B2' Dn-9; So 

6jv. Jdt 4, 1-3. 

















LIBER PSALMORUM 
105, 7-39 


105. Misericordiam Dei magnam esse ostendunt defectiones, quibus 
Israél in Aegypto (I-12), in peregrinatione per desertum (13-33), nec-— 
non in terra Chanaan, tempore praesertim ludicum (34-46), iram 












hvr. 13, 21. 
PUX 3A, 13, 12% 
'jEz 20, 9, 14. 


1 Ex 9, 16. 
m Nh 1, Ng — cf. es 16; 


103 

nPs “is. oa Ex 14, 21. — cf. 
Ps 50, 2; 51, 10. 

oSap 19, 7; Is 63, 13. 

p Ex 14, 30; Let, 71. 

q Ps 106, 2. 

FEL 14,285 15,: 5: 

$ EX:14,3% ; 

tv. Ex 15, I-21. 

ucf. Ex 15, 22-24; 16, 2; 17, 
2: Is 17, 10. — V. Vr. 21. 

vv. Ps 32, 20. 

x ci... Ps 106, Il. 

y Nm 11, 4; 1 Cor 10, 6. 

SEX. 09; 2° Ps 99; 18; 433 eM 

a Ps 77, 29. 


bv. Nm 16, 1-3. 
c Nm 16, 31, 32; Dt 11, 6. 


d Nm 16, 35. — cf. Nm1t, 1 
e Ex 32, 4; Dt 9, 16; Ac 7,41. 


fJs 2, 11. — cf. Sap 12, 24; 


m I, as. 

20] * Catech. R. III 2, 18. 

ove 7, 133 Pe oe IT PU 32 
Is 17, 10. —v. Jr 2, 32. 

Le ae i 

i Dt 10, 21. — cf. Ps 77, 43. 

§ Ps 104, 23, 27 

k Ex s3, a De 93°53) 143° Ez 

IPs 10 [20, 8 


“> 6 Nm ae 30) Dt 32, 
rin. 44, S 94, 
ce —v. Gn ae 
FY. PS 435. 22. 
sNm 25, 3; Os 9, 10. 
tIs 8, 19. 
u Nm 


2 
30] v. Nae iy’ 46 48; 25, 8. 
vcf. Gn 15, 6 > Nm 25, 10-13. 


z\v. Nm 20, 12, 13; Dt'1, 37. 


y Ps 77, 40; 106,11; Is 63, 10. 
z (Nm 20, 10). 

“ee 21, 27-36. — ef. Dt 7, 
£, 12 }.582; 

oes As. 24; Nm 334 $93. Dt, 


ca. Me 5 6. — cf. 1 Es 9, 2; 


q 12, £2, 08 5402.7: 
33; Dt 7, 16; Js 23, 
ae ea 2, 33208D 14,) 13: 

f4 Re'16, 3: Is $7, §; Ez 16, 
20°30; 20. 

im 22, de ja 1 Cor 10, 20. 
9. 0-2; 

icf. Jr 7, Se 


$18 24,5330: 2M 





7 Patres nostri in Aegypto non intellexerunt niixaliilia tua, 
tnon fuerunt memores multitudinis misericordiae tuae, 
et lirritaverunt ascendentes in mare, mare Rubrum. 

8 Et salvavit eos Jjpropter nomen suum, 

ut ‘notam faceret potentiam suam. 

9 Et increpuit “mare Rubrum, et “exsiccatum est, 
et °deduxit eos in abyssis sicut in deserto 

10 et Psalvavit eos de manu odientium 
et 9redemit eos de manu inimici 

11 et Toperuit aqua tribulantes eos: 
unus ex eis non remansit. 

12 Et Scrediderunt verbis eius 
et ‘laudaverunt laudem eius. 

13 Cito fecerunt, “obliti sunt operum eius 
et non Ysustinuerunt “consilium eius 

14 et Yconcupierunt concupiscentiam in deserto 
et *tentaverunt Deum in inaquoso. 

15 Et @dedit eis petitionem ipsorum 
et misit saturitatem in animas eorum. ; 

16 Et virritaverunt Moysen in castris, Aaron sanctum Domini. 

17 cAperta est terra et deglutivit Dathan, 
et operuit super congregationem Abiron; . 

18 et 4exarsit ignis in synagoga eorum, 
flamma combussit peccatores. 

19 Et fecerunt vitulum in Horeb 
et adoraverunt sculptile 
20 et /mutaverunt gloriam suam in similitudinem vituli_ 

21 9Qbliti sunt Deum "qui salvavit eos, [comedentis faenum. 
gu ui fecit ‘magnalia in Aegypto, 

mirabilia in /terra Cham, terribilia in mari Rubro. 

23 Et dixit ut disperderet eos, si non Moyses ‘electus eius 
™stetisset in confractione in conspectu eius, 
ut averteret iram eius, ne disperderet eos; : 

24 et “pro nihilo habuerunt terram desiderabilem, 
°non crediderunt verbo eius 

25 et Pmurmuraverunt in tabernaculis suis, 
non exaudierunt vocem Domini. 

26 Et Yelevavit manum suam super eos, 
ut prosterneret eos in deserto 

27 et ut deiceret semen eorum in nationibus, 
et "dispergeret eos in regionibus. ! 

28 Et Sinitiati sunt Beelphegor . 7 
et comederunt sacrificia tmortuorum 

29 et irritaverunt eum in adinventionibus suis, 
et multiplicata est in eis ruina. 

30 Et “stetit Phinees et placavit, et cessavit quassatio. 

31 Et Yreputatum est ei in iustitiam 
in generationem et generationem usque in sempiternum. 

32 Et irritaverunt eum ad aquas contradictionis, 
et vexatus est Moyses propter eos; 

33 quia Yexacerbaverunt spiritum eius, 
et *distinxit in labiis suis. 

34 aNon disperdiderunt gentes, quas ?dixit Dominus illis; 
35 et “Ccommixti sunt inter gentes : 
et didicerunt opera eorum 

36 et 4servierunt sculptilibus eorum, { 
et factum est illis ¢in scandalum; 7 

37 et Simmolaverunt filios suos et filias suas 9daemoniis | 
38 et *effuderunt sanguinem innocentem, 

sanguinem filiorum suorum et filiarum suarum, 
quas sacrificaverunt sculptilibus Chanaan. 

Et ‘infecta est terra in sanguinibus 
39 et contaminata est in operibus eorum, 
et Jfornicati sunt in adinventionibus suis. 


















“ipsius provocavit. Nova igitur protectio speranda ab eo est (47-58). 
Liber v: Pss. 106-150. — 106. Ut bonitas Dei exaltetur ab iis, qui ab 


eo servati sunt, vates enarrat mala quibus iter in deserto facientes 


LIBER PSALMORUM 
105, 40 — 106, 20 











106 


40 Et *iratus est furore Dominus in 'populum suum 
et abominatus est hereditatem suam — 
41 et “tradidit eos in manus gentium; 
et dominati sunt eorum “qui oderunt eos, 
42 et tribulaverunt eos inimici eorum, 
et humiliati sunt sub manibus eorum. 
43 OSaepe liberavit eos; 
ipsi autem exacerbaverunt eum in ?consilio suo 
et %humiliati sunt in iniquitatibus suis. 
44 Et vidit, cum tribularentur, 
et ‘audivit orationem eorum 
45 et 8&memor fuit testamenti sui, [suae, 
et ‘paenituit eum “secundum multitudinem misericordiae 
46 et Ydedit eos in misericordias in conspectu omnium qui 
47 Salvos nos fac, Domine Deus noster, [ceperant eos. 
et “congrega nos de nationibus; 
ut confiteamur nomini sancto tuo 
et gloriemur in laude tua. 
48 yBenedictus Dominus Deus Israél 
a saeculo et usque in saeculum: 
et dicet omnis populus: Fiat, fiat. 


@Alleluia. 


1 bConfitemini Domino, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum misericordia eius. 
2 Dicant “qui redempti sunt a Domino, 
quos redemit de manu inimici 
et de “regionibus “congregavit eos 
3 a solis ortu et occasu, ab aquilone et mari. 
4 fErraverunt in solitudine, in inaquoso, 
viam 9civitatis habitaculi non invenerunt, 
5 esurientes et sitientes, anima eorum in ipsis defecit. 
6 Et *clamaverunt ad Dominum cum tribularentur, 
et de necessitatibus eorum eripuit eos 
7et deduxit eos in viam ‘rectam, 
ut irent in jJcivitatem habitationis. 
8 |Confiteantur Domino misericordiae eius, 
et mirabilia eius filiis hominum, 
§ quia “satiavit animam inanem 
et “animam esurientem satiavit bonis. 
10 oSedentes in tenebris et ?umbra mortis, 
@vinctos in mendicitate et ferro, 
11 quia “exacerbaverunt eloquia Dei 
et ‘consilium Altissimi irritaverunt, 
12 et humiliatum est in laboribus cor eorum, 
infirmati sunt, ‘nec fuit qui adiuvaret. 
13 Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur, 
et de necessitatibus eorum liberavit eos 
14 et “eduxit eos de tenebris et umbra mortis 
et “vincula eorum disrupit. 
15 *Confiteantur Domino misericordiae eius, 
et mirabilia eius filiis hominum, 
16 quia Ycontrivit portas aereas 
et vectes ferreos confregit. 
17 Suscepit eos de via iniquitatis eorum; 
propter iniustitias enim suas humiliati sunt. 
18 <Qmnem escam abominata est anima eorum, 
et “appropinquaverunt usque ad °portas mortis. 
19 Et “clamaverunt ad Dominum cum tribularentur, 
et de necessitatibus eorum liberavit eos, 
20 dmisit verbum suum et @sanavit eos 
et feripuit eos de interitionibus eorum. 





Rev. P3 72,27; 


22. — cf. 


Jd 2, -143..3;. 85 eae 2, eee, 


nlLv 26, 17. 


ov. Jd 2, 16 

pcf. Ps ex 33. 

q Lv 26, 

r Ps 106, 3° ‘Jd 3,9, 15; 4, 3; 
t 


6, 7 etc. 
sPs 104, 8; Lv 26, 42; 2 Mc 


t.1r 26, 3.33, 19: ee 

BVr.' 9°: Ps’ 50,3268, 173) 38 
63, 7; Lm 3, 32.. 

y 3° Re’ 8,''s0: 2- Par 30; 952-2 
Es 9,9; 2 Es rin fe 42,12, 
— cf. Gn 39, 215° Dan 1,9: 

47)Gr. in fs. ss. nom, J. — Int 
in Ms. ad toll. schisma. — 0. 
PS) 76; So STH IT. 


47, 48] « Par 16, 35, 36. 
£)t 30, 3: — cf. 2 Mc 1, 27. 
— v. Ps 106, 2. 

yv. Ps 40, 14. 


Ad mt. in sb. (6, 24, 42). 
av. Ps 104, I. 
bye Ps:165,°2 

c Ps 105, 10; ‘Ts 62, 


2) V6, Psir77; 3% ao TR. in fr. 
2p. D. 4 p. Pascha. 

dcf. 4 Rg 17, 6; 24, 14; Tb 1, 
16, 17; Est 2, 5; Is 44, 28. 

e Ps 105, 47; Dt 30,3; Ecli 36, 
13; Is 11, 12; 43, & 56, 8; 
Jr 29, 14; 31, 8, 10; Ez 20, 
34, 41; 39, 27. 

fvr. 40. — cf. bt 33, 10 
V3 3 St 
vr, to: Ps. 76, 4) 105, 44. 

é Vr: 13; 19, 28: Ps 105, 44; = 
cf. hh ECE 

Be Es. 8, a 


lyr. 15 
8] Cm gi He. es Rdm 
All. in fs. cath. s. 


mgt. — V. 


8,0] Gr. in fs. s. Jo. Cantit. 
m ch Ps a II; 145, 7. — cf. 
Mt Ss 
nLet LGH; 
0. jot Ter (vr. 8) in fs. s. Petri 
olc 1, 79. — cf. Is 42, 7; 49, 
9; Mic 7, 8. 
pvr..14. — v. Jb 3, § 
gict.. Jo:.36;.-8. 
“me Ps 105, 33. 
s Pro 1, 30. — cf. Dt 31, 20: 


Le _7, 30. 

£VePS ST 43: 

ucf. vr. 10. 

7 Ch. -RS 2, 33. 225, 40; 

Bs 8. 

yis A5+p 

16, 14] R. in fs. ss. Cord. J. 

(16, 14)] R. in off. Df. 

zv. Ps 102, 5: 

av. Ps 87, ‘4. 

b Ps 9, 15. — v. Jb 38, 17. 

cvr. 6. 

d Ps 147, 15, 18; Ex 15, 26; 
Sap 16, 12; Ac 10, 36. righ, 
Mt 8, 8, 23. 

e Ps 2 &.4 4 Rg 

30, 211 r. in ‘p. 2 4 Epiph. 


Jr 5, S- 


et in Ms. pro vit. mort. 
f Ps 102, 4; 33, 28, 30. — 
v. Ps 48, 16. 





— hag 











LIBER PSALMORUM 


(1-9), morbo vel carcere detenti (10-22), periclitantes in mari (23-32) aliis- 
gui tribulationibus laborantes immunes evaserunt (33-43). — 107. Psal- 
morum 56, 8-12, et 59, 6-14 verbis postulatur a Deo auxilium. — 








OV... PS 49, 146 

kh Ps 9, 2. — V. 117, 17. 

i Js 42, 10: Jn 1, 3. — v. Sap 
14, 3; Ecli 43, 27. 


j Ps 104, gr 

tPs 148, eas eg 
8, 25 

mis 24, 20. — v. Jb 12, 25. 

mvr. 6, 19. 


ocf. Mt 8, 16. 


pvr.- 8; 38.27. 

qPs aie 23,20. 

33,31] Gr. et V. in fs. cath. s. 
trt 


Pe 

32) V.in sb. ad mt. et in comm. 
omn. ss. Pont. 

ris 42, 15; 50, 2 


sv. Gn 19, 24-28; Dt 29, 33. 


t Ps 113, 8; Is 41, 18. — cf. Is 
6, 7: 43, 19, 20. — Vv. Ps 
7% ES; 2 
38, 26, 27. — cf. Is 30, 35. 
or. £29; 


g Gn 12; 2; <17, 20; Ex 1, 7. 


y Jb 12, 21. 
z Jb 12, 24; Sap 5, 7 
a Ps 112, 7, 8; 1 Rg 2, 8; Le 


S 33, 3; 34, 27; 118, 74; Jb 
32,. I9, ‘20% 
av. Ps 62, 12. 


e Jr 9, 12; Os 14, 10. 


Ad prm,. in sb. 

2-6] Ps 56, 8-12. 

2] V. All. in D. 20 p. Pnt. ad 
in Ms. ad postul. grat. b. 
riendi. 
23) Ryvin, find 0 <Bt, 2, 
Epiph. 

acf. Ps x1 

5] V. in in 2 tan mt. 


7-13] Ps 59, 6-13. 





107 


21 Confiteantur Domino misericordiae eius, 
et mirabilia eius filiis hominum, 
22 et Ysacrificent sacrificium laudis =~ 
et ‘adnuntient opera eius in exsultatione. 
23 Qui ‘descendunt mare in navibus 
facientes operationem in aquis multis, 
24 ipsi viderunt opera Domini 
et mirabilia eius in profundo. 
25 jDixit, et stetit ‘spiritus procellae, 
et exaltati sunt fiuctus eius: 
26 ascendunt usque ad caelos 
et descendunt usque ad abyssos; 
anima eorum in malis tabescebat. 
27 Turbati sunt et “moti sunt sicut ebrius, 
et omnis sapientia eorum devorata est. 
28 Et “clamaverunt ad Dominum cum tribularentur, 
et de necessitatibus eorum eduxit eos 
29 et °statuit procellam eius in auram, 
et siluerunt fluctus eius. 
30 Et Jaetati sunt quia siluerunt, 
et deduxit eos in portum voluntatis eorum. 
31 pConfiteantur Domino misericordiae eius, 
et mirabilia eius filiis hominum 
32 et exaltent eum in Yecclesia plebis 
et in cathedra seniorum laudent eum. 
33 Posuit flumina in desertum 
et exitus aquarum in sitim, 
34 sterram fructiferam in salsuginem 
a malitia inhabitantium in ea. 
35 tPosuit desertum in stagna aquarum 
et “terram sine aqua in exitus aquarum 
36 et collocavit illic esurientes, 
et constituerunt “civitatem habitationis 
37 et seminaverunt agros et plantaverunt vineas 
et fecerunt fructum nativitatis. 
38 Et “benedixit eis, et multiplicati sunt nimis; 
et iumenta eorum non minoravit, 
39 et pauci facti sunt et vexati sunt a tribulatione malo- 
40 vEffusa est contemptio super principes; [rum et dolore. 
et *errare fecit eos in invio et non in via 
4let “adiuvit pauperem de inopia 
et Sposuit sicut oves familias. 
42 cVidebunt recti et laetabuntur, 
et 4omnis iniquitas oppilabit os suum. 
43 eQuis sapiens et custodiet haec 
et intelliget misericordias Domini? 


Canticum psalmi ipsi David. 
2 Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum, 
cantabo et psallam in gloria mea: 


3 Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara; 


4 Confitebor tibi in populis, Domine, 
et psallam tibi in nationibus; 

5 quia magna est “super caelos misericordia tua, 
et usque ad nubes veritas tua. 

6 Exaltare super caelos, Deus, 
et super omnem terram gloria tua; 

7 ut liberentur dilecti tui, 
salvum fac dextera tua et exaudi me. 

8 Deus locutus est in sancto suo: 
Exsultabo et dividam Sichimam 
et convallem tabernaculorum dimetiar. 

§ Meus est Galaad, et meus est Manasses, 


[exsurgam diluculo. 
















27834. — 





108. Impietate et calumnia oppressus (1-5) hosti cuidam mala gravis- 
sima in re familiari (6-10), in bonis fortunae et in eius progenie (6-15) 
0b cordis duritiam imprecatur (16-20); sibi misero autem Dfium suc- 


LIBER PSALMORUM 
107, 10 — 108, 27 








108 


et Ephraim susceptio capitis mei; 
Iuda, rex meus, 19 Moab ®lebes spei meae; 
in Idumaeam extendam calceamentum meum; 
mihi Yalienigenae amici facti sunt. 
11 Quis deducet me in civitatem munitam? 
quis deducet me usque in Idumaeam? 
12 Nonne tu, Deus, qui reppulisti nos? 
Et non exibis, Deus, in virtutibus nostris? 
13 Da nobis auxilium de tribulatione, quia vana salus hominis. 
14In Deo faciemus virtutem, 
et ipse ad nihilum deducet inimicos nostros. 


In finem. Psalmus David. 


2 @Deus laudem meam ?ne tacueris; 
quia os peccatoris et os “dolosi super me apertum est: 

3 locuti sunt adversum me lingua dolosa 
et sermonibus odii circumdederunt me 

et expugnaverunt me %gratis. 

4 c¢Pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, fego autem ora- 
5 et posuerunt adversum me mala pro bonis [bam; 
et odium pro dilectione mea. 

6 Constitue super eum peccatorem, 
et Ydiabolus stet a dextris eius; 

7 cum iudicatur, exeat condemnatus, 
et “oratio eius fiat in peccatum: 

8 fiant ‘dies eius pauci, et Jepiscopatum eius accipiat alter; 

9 Ifiant filii eius orphani, et uxor eius vidua; 

10 ™putantes transferantur filii eius et "mendicent 
et eiciantur de habitationibus suis; 

11 Oscrutetur faenerator omnem substantiam eius, 
et diripiant alieni labores eius; 

12 non sit illi adiutor, 

Pnec sit qui misereatur pupillis eius; 

13 @fiant nati eius in interitum; 
in generatione una “deleatur nomen eius; 

14 8in memoriam redeat iniquitas patrum eius in conspectu 
et peccatum matris eius ‘non deleatur; Domini, 

15 ufiant contra Dominum semper, 
et Ydispereat de terra memoria eorum. 

16 Pro eo quod non est recordatus facere misericordiam, 

17 et persecutus est “hominem inopem et mendicum 
et Ycompunctum corde mortificare, 

18 et 2dilexit maledictionem, et veniet ei; 
et noluit benedictionem, et elongabitur ab eo, 
et induit maledictionem sicut vestimentum, 
et intravit sicut aqua in interiora eius 
et sicut oleum in ossibus eius. 

19 aF iat ei sicut vestimentum, quo operitur, 
et sicut zona, qua semper praecingitur. 

20 Hoc opus eorum ‘qui detrahunt mihi apud Dominum 
et qui loquuntur mala adversus animam meam. 

21 Et tu, Domine Domine, fac mecum 4propter nomen tuum, 
quia °suavis est misericordia tua; /libera me, 

22 quia egenus et pauper ego sum, 
et cor meum conturbatum est intra me. 

23 9Sicut umbra, cum declinat, ablatus sum 
et “excussus sum sicut locustae. 

24 Genua mea infirmata sunt ‘a ieiunio, 
et Jcaro mea immutata est propter oleum, 

25 et ego factus sum /opprobrium illis; 
viderunt me et ™moverunt capita sua. 

26 Adiuva me, Domine Deus meus. 
salvum me fac secundum misericordiam tuam, 

27 et "sciant quia manus tua haec, 





b cf. Ps 59, 10. 


Ad nn. in sb. (2, 3). 
a (Dt 1o, 21. — cf. Ps 70, 6: 
Jt-27,; 4). 
b\v~-Ps:27;21. 
c Ps 51, 4. 
3) V. in Parasc. — v. vr. 25. 
dv. Ps 68, 5. 
3-5] R. in fr. 4 mai. hebd. 
ev. Ps 34, 12. 
4] V. in R. s. Luciae Virg. 
Ps 68, 14; 119, 7: — cf. Ps 
140, §; Lc 6, 42; Heb s, 7. 
6 sqq.] * cf. Catech. R. 1V 5,6. 
6-15] cf. Ps 34, 4-8: 68, 23-20. 
g ct. 1 -Par32;513"Jb*z, -6" Zc 


2: T,25. 
k Pro 15, 8; 21, 27; 28, 9. — 
aes Is 1, 15. pag 
tis 54, 24. —CI. Sap 4, 3, 4. 
j ca Ac 1, 20. — cf. je 77, 
Ex 22, 24. vr2. 
m Ps 58, 16. — cf. Le 13, 35. 
a 18, 21. — cf. Ps 36, 35. 
o Lv 26, 16; Dt 28, 43, 44. — 
cfePsiit2 702s FAg ir 11 


PCis EX *32, 23°25" JS, 4: 
Gv Ps'20, 29; Belr-ar, 14. 
rvr. 15. 

S$ Ex..20, 5; Lm:1, 22. 

ir Es 4, 5; Jr 18, 23. 


u cf. Ps 80, 8. 

v vr. 13; _Ps 33, 17: Pro 10, 7. 
— v. Ecli 41, 14. 

xvr. 22; Ps 39, 18. — cf. 2 
Cor 8, 9. 


AP PSs 2 ES: 
scl. Provi4, 142° EZ & 5-4: 


acf. vr. 29; Ps 72, 6. 

bNm 5. 22. — cf. Jb 15, 16; 
$45 .7;:.136. 28; Be 

C vr. 29.. 

21) Of. in fr. 4 6. D. 3 QOdg. 

d Ps 22, 3. — cf. Jr 14, 7. 

e Ps 68, 17. — cf. Ps 62, 4; 


EI75°756. 

fcf. Is 66, 2. 

gv. Ps ror. 12, 

hacks 45, 3. Jo. 38, 23% 

it Ps 34, 13. 

j (cf. Jb 16, 8). 

ft 26] R. in fr. 2 mai. hebd. 
Ps 2%) 7 os. 20. 


mv. Ps 21, 8. 
26) 0. (Ps 018,' 23. 


ncf. Ex 8, 19; Jb 37, 7. 





aoe = ae 








LIBER PSALMORUM 


currentem sperat (21-31). — 109. Messiae dignitas, officium, potentia 
et triumphus describuntur. — 110. Laudantur opera Dei praesertim 


| miracula et legislatio. — 111. Religiosi et benefici beati dicuntur, 








108, 28 — 111, 5 
ocf. 2 Rg 16, 12; 


at 
p cf. Is 65, 14. aes 22. 
q vr. 18; Ps 34, ‘8 “76, 13. — 
30, 31] Of. in Litanits. 
Viel FS) ak, 20. 
$2345; 8: 109, 5. 


Ad vsp. in D. (1), in fs. Corp. 
Ch. ‘Si SS. a fs (7) etc. 
a 948 44 etc.; 


Mt 22, G12; 
b Gali eb 1,13. — cf. Mt 26, 
(SOs) COhmaor. 
iy (> Hey EA © 
- Ps 44, a 


25; Eph 1, 22% 
ior rs o 
tits; 29: $ 10, 24. — 

Ps 8, 8. 


2] Ant. in Ee ss. Rdmpt. 
14. — cf. Ps 


3 rag ty a. Ant. in Natio. 

icf. x Cor 6, 2. dw Bs mi 

l (all) Heb 7, 21: Ps 131, 

4] * Catech. R. ll 5, 15. Ant. 
etc. in His et pr. Ss. 

m Ps 131, 1 Rg 15, 29. 

n (all) Heb oh 6; 7, 13, 21. — 
ZC 4 ass Heb 7, 24. — cf. 


abet * Catech. Ru lI 3,.7;-11 475. 
o Gn 14, 4 04 


pv. Ps15. 8.q Ps 2, 9; 88, 24. 
rIs 2, 4; Jl 3, 12; Mic 4, 3.— 
v. Ps 7, 9 etc. ra). 


TG. Ez 39, 17-19; Ap 195 a7, 


écf. Ps 67, a Eel a 

ucf. Jd 7, 5,6 Ha 3, 1: 

vcf. Ph 2, 9 

Ad vsp. in Dd. (2), in Nativ. 
(9), in fs. Corp. Ch. (4, 5), 
ss. Cordis (4,9) et nom. J. 

@ Ps 104, 1 [(9, ro) etc. 

5 Ps 137, t. 


c Ps 149, 1. — v. Ps 21, 26. 


d Ps 91, 6; 103, 24; 138, 143 
Ap 15, 3. [Ps 111, 1. 
ePs 118, 45; hae deta ee ak 
el Pcaech. a 

Ps he ee Py S 


gcf. Ex 12, 2457 
4) hep 5 Conc rid. Me ditt cp. 


— V. in heated: mensae. 
$e: Ps 85, 15. ; 
icf. Ps 33, 10,11; Mt 6, 31-33. 
jv. Ps 104, 8. —*. Ps 32, 30. 
'Dn 4, 34; Ap 15, 3 
m Ps F ig 
nis Mt 5, 18. 
och 4 a 10. — Ps 118, 142. 


pci. Mt 1, 21; Le'z, 
Pa Sara's: y 
oy. s 9 CI, 4 
Dt 4, 6 "Tb 28 abby Ey 73 
10; Ecli i oy — cf. Ecli 


s: in D. f; Aug. [25, 16. 
sJo 7, 17. — cf. Pro 13, 15. 


Ad usp. in Dd. (1), in Nativ. 
a Ps 104, ft. [Dini (4) tc, 
5 Ps 145,1 


[15; 
™ 113, 13; 127,1,4} 4 78 25, 
] saepe in cm, et pr. Ss. 





et tu, Domine, fecisti eam. 
28 oMaledicent illi, et tu benedices: _ 
qui insurgunt in me confundantur,. 
Pservus autem tuus laetabitur. 
29 gInduantur qui detrahunt mihi pudore, 
et operiantur sicut diploide confusione sua. 
30 Confitebor Domino nimis in ore meo 
et Tin medio multorum laudabo eum; 
31 quia adstitit 8a dextris pauperis, 
ut salvam faceret a persequentibus animam meam. 


Psalmus David. 
@Dixit Dominus Domino meo: bSede a dextris meis, 
¢donec ponam inimicos tuos dscabellum pedum tuorum. 
2 eVirgam virtutis tuae emittet Dominus /ex Sion: 
9dominare in medio inimicorum tuorum. 
3 Tecum principium in die "virtutis tuae, 
tin splendoribus sanctorum; 
ex utero Jante luciferum genui te. 
4 iTuravit Dominus, et “non paenitebit eum: [sedech. 
"Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem °Melchi- 
5 Dominus ?a dextris tuis Yconfregit in die irae suae reges; 
6 rjudicabit in naticnibus, *implebit ruinas, 
tconquassabit capita in terra multorum. 
7 De torrente in via bibet; 
vpropterea exaltabit caput. 


:| 10 


| | 0 @Alleluia 
1 bConfitebor tibi, Domine, in toto corile meo, 

in °consilio iustorum et congregatione. 

2dMagna opera Domini, 
€exquisita in omnes voluntates eius: 

3 confessio et magnificentia opus eius, 
et /iustitia eius manet in saeculum saeculi. 

4 9Memoriam fecit mirabilium suorum 
hmisericors et miserator Dominus: 

5 4escam dedit timentibus se, 
jmemor erit in saeculum testamenti sui. 

6 Virtutem operum suorum adnuntiabit populo suo, 
7 ut det illis hereditatem gentium, 

‘Opera manuum eius veritas et iudicium, 
8 fidelia omnia mandata eius, 

"confirmata in saeculum saeculi, 
°facta in veritate et aequitate. 

9 PRedemptionem misit populo suo, 
mandavit in aeternum testamentum suum: 
dsanctum et terribile nomen eius. 

10 rInitium sapientiae timor Domini, 
8intellectus bonus omnibus facientibus eum. 
Laudatio eius manet in saeculum saeculi. 


@Alleluia. Reversionis “Aggaei et Zachariae. 


1 cBeatus vir qui timet Dominum, 
din mandatis eius volet nimis: 
2 epotens in terra erit semen eius, 
generatio rectorum benedicetur ; 
3 fgloria et divitiae in domo eius, 
et iustitia eius manet in saeculum saeculi. 
4hExortum est in tenebris lumen rectis, 


II] 


. a’? I; : pha ad ik. pa imisericors et miserator et iustus. 
; ap. 9; 5 i mi 

11,21 20,7. 1 "Ps 36, 6. i hes eget homo ae miseretur et err 
v. Pro 3, 16. . in Trans ni. g >! ¥ro; $s. Se Steet of 8. — v. Ps 96, rr. 4] v. 
2 Cor 4, 6. 719 S$ IIO, 4. j Ps 36, 6; 96, 11.— cf. Pe ie: S$: 5] * Catch! ae Of ae. Paes & 2 
























| impii non item. — 112. Deus, cui omnia cordi sunt, quique pauperes 
| et miseros ditat et beatos reddit, laudandus est. — 113. Miracula in 
| exitu de Aegypto patrata enarrantur (1-8) ; Deoque, non inanibus vero 


LIBER PSALMORUM 
111, 6 — 113, 9 








disponet sermones suos in iudicio; 
6 quia “in aeternum non commovebitur. 
7 In memoria aeterna erit iustus, 
ab auditione mala “non timebit. 
“Paratum cor eius sperare in Domino: 
8 confirmatum est cor eius, °non commovebitur 
Pdonec despiciat inimicos suos. 
9 @Dispersit, dedit pauperibus, 
iustitia eius manet in saeculum saeculi, 
‘cornu eius exaltabitur in gloria. 
10 Peccator videbit et irascetur, 
Sdentibus suis fremet et tabescet: 
tdesiderium peccatorum peribit. 








: | i2 2A}leluia 
‘ 1 bLaudate, pueri, Dominum; laudate nomen Domini 
7 2 cSit nomen Domini benedictum 
ex hoc nunc et usque in saeculum. 
3A “solis ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini. 
4 ¢Kxcelsus super omnes gentes Dominus, 
a et /super _caelos gloria eius. 
| 5 9Quis sicut Dominus Deus noster, Aqui i in altis habitat 
6 et humilia respicit in caelo et in terra? 
_ 7Suscitans a terra inopem et de stercore erigens pauperem, 
4 8 ut Jcollocet eum cum principibus, cum principibus po- 
9 Qui habitare facit sterilem in domo [puli sui. 
matrem filiorum laetantem. 


$ 1] 3 @Alleluia. 

i 1JIn Yexitu Israél de PONY SY 

. domus Iacob de “populo barbaro 

, 2 facta est Iudaea “sanctificatio eius, 

: Israél potestas eius. 

3 ¢Mare vidit et fugit, 

4 fIordanis conversus est retrorsum: 

hs 4 9montes exsultaverunt ut arietes, 

i et colles sicut agni ovium. 

5 Quid est tibi, mare, quod fugisti? 
et tu, Iordanis, quia conversus es retrorsum ? 

6 montes, exsultastis sicut arietes ? 

; et, colles, sicut agni ovium? 

y 7A facie Domini ‘mota est terra, a facie Dei Iacob; 
8 qui convertit jpetram in stagna aquarum 
et rupem in fontes aquarum. 

1 !Non nobis, Domine, non nobis; 
sed nomini tuo da gloriam 
2 super misericordia tua et veritate tua. 

Nequando dicant gentes: ™Ubi est Deus eorum? 


; 

= 3”Deus autem noster in caelo: °omnia quaecumque voluit 
ui 4Simulacra gentium argentum et aurum, [fecit. 
fd Popera manuum hominum. 


590s habent et non loquentur, 

; Toculos habent et non videbunt, 

6 aures habent et non audient, 

. nares habent et non odorabunt, 

* 7 manus habent et non palpabunt, 
pedes habent et non ambulabunt, 
non clamabunt in gutture suo.. 

8 sSimiles illis fiant qui faciunt ea, 
et omnes qui confidunt in eis. 

9 Dominus Israél speravit in Domino: 
tadiutor eorum et protector eorum est. 








i) 2. f Pro 5, 16. 
23. — cf. Ps 126, 5. 
1 cf. ro He 7: ls DE 


gas 

m Pro : 3 

nPs 56, 8; 11, 7. 

oPs se ze — cf. Ecli 22, 19. 
p Ps 


g (all “ Cor 9, 9. 
9] _Gr., V. etc. in fs. s. Laur. 
. et plurim. Ss. — V. in 
ben. mensae. 
rv. Ps 74, 11. 
s cio Ps 34; 1679 Mt: 8,227 Le 
13, 28. — Vv. 16, 10. 


Ad usp. in Dd.(2), in fs. ss. nom. 
3) etc. — in ord. sepel. 
a Ps 104, tr. [parv, (2). 
1] V. All. in fs. ss. Innoc. et sb. 
6 Ps 134, 1; Dn 3, 85. [p. Pschk. 
T, AF St. 4" 82 (ss. * 97 ratr. et 
Rufinae Mm. etc. 
c Dn 2, 20. — v. Jb 1, 21; Ps 
2V.. saepiss. occurrens. [40,14 i+ 
d Ps 49, 1; Is 59, 19; 
Ir. — cf. Ps 47, 11. 
FS, 68579: 1939" %6: 
f-Ps 8, 2: 55 6, 12; 148, i. 
gv. Ps 34, 
5-7], Gr. Bie, OT. Spbr. et V. 
| Nae Sh Pj Bee Jos cL 
hk Dt 33, 27. — cf. Ps 10, § 
4 Ps 10, 6; 137, 6. 
jcf. Ps rap 23. — v. Ps 566, 


ay [Lo 
‘aap ag ie cm. Ap. et f yy. 
Li Squad 1Rg 1,20.— cf. Ex 


ol] v. ur. rr. EX;21 3 Is’ $42. 
Ad vsp. in Dd. (3 bis) 

a Ps 104, I. 

b Ex or 


set All. ae 21 p. Pnt. et in 
Ms. ad postul. grat. b. mor. 
c (Ps 80, 9. — cf. Gn 42, 23). 
dPs 77, 68, 69. — cf. Ex I5, 
oy BR 8. 
ce Ex 14 ,21, 22.— v. Ps 76,17. 
f cf. Js 3, 13-16. 
Sis gs 17, 8; Ex 19; 18. 
cf. Hap -3 <3. 
+ Ps 67, 9; 95, 9. 
j Ps 106, 35; Ex 17, 6: Nm 20, 
11; Is 48,21.— v. Ps 77, 16 


lick. Is 48, 115;2x 46, 223: Dn3, 
43: 9, 18, 19. cf, AG 22, 23. 
1] V. in gratiar. act. pd. 


nv. PS 10; §:° [32% Jnr, 14. 
o Ps 134, 6; Jdt 9, 4; Dn 4, 
4-8] sist 134, 15-18. — cf. Bar 


p Dt x ee 4 Rg 19, 18; Dn 14, 
4; Ac 19, 26. — v. ‘Sap 13, 
11-16; Is 44, 10-20; Jr 10, 3-5. 

q Sap 13, 17; Bar 6, 7; Hab 2, 

r Sap 15, 15. [ro. 


sef.. Dt. 27, :%5;:Sap 14, 8: Is 
44, 9. 

tcf. Ps 117, 2-4; 134, 19, 20. 

uPs 32, 20. 








saa ¥ Oe: 








LIBER PSALMORUM 
113, 10 — 117, 3 


idolis, gloria tribuenda est (1-8 bis), ab eoque solo sperandum auxilium 
(9-18). — 114. Post grave discrimen, Deo auxiliante, superatum quies 
facta est. — 115. Gratias et vota Deo reddit de quodam superato pe-— 











ht 21, 24; 102, II, 13 
V. All. in D. 22 Spat et 
Gn fe. s. Jo B. Lasalle. 

x Ecli 10, 23. — v. Ps 111, 1. 

y r 31, 34. — cf. Sab fe 7. 
tera; 2oRg 24, 3 

av. Rt.2, 20: 

O-PS 120, (20 4237-83148, i 
145, 6; Gn 1, I; 14, 19; c 

Ap 14, 7. — cf. Jr 


5. 
dis 38° 18; Bar 2, 17. — cf. 
Ecli 14, 13,17. — v. Ps 6,6. 
e Ecli 17, 25. — v. Ps 103, 35. 


Ad vsp. in fr. 2 (2) et in o 
‘ ‘ (Df. és 


bPs 27,35 

CiEs $5. TO<° 317,955 

Oct nr s-30,.. 3: 

ev. Ps1 

4] R. in js. ss. nom. J. 

}Ps 98, 162-104, £7). 145).13,17; 
117, ee Ch Gn 4, 26. — 
v..Ps 19, 7. 

ee Ps:-855..75. 

Ps 118, 1375, 128, 4; 4 AW 
Ex 9, 27; 1 Es 9, 15; 2 
8, 33: te 1; Dng, 7 

iv. Ps ae T3< 

i Ps 141, 7. 

1 Jr 6, 16. — cf. Mt 11, 39. 


m Ps 12, 

n Dn 3, 88. — v. Ps 48, 16. 

0Ps°26, 13:i-—— cf. Ps §§, 13. 

Ad vsp, in fr. 2. (14); in Cen. 
Dis (13) etc. in cm. Ap. (16. 
17) et Mm. — in praep. ad 

av. Ps 104, 1. [Ms. 

10, 11] Calech. Keil a; 42 Wi 


y Gall a Cor'4, 13; {9,7 
: ee 15, 16. 

d PS 30, 2 h 

e Ps 61 is! Rm 35,14: 

fet: 2 Par 32, 2 ee P 2; 5. 

12, 13) * Catech. R. Il 5, 63. 


— in ord. Ms. 
i? rs'x5; 35 1 Cor 10, 16. 
v. Ps 114, 4 
iv. Ps.114, 4. [6, ro. 
j Sap 2, 16. — cf. Ps 9, 13: Ap 
15) V. rag Aig — R. et V. in 
Ap. et Mm. TP. 


kv. Ps 50, 5. 
[Ps 118, 125; se 7 ; Sap 8, 
i: Ps 11 

16° 17] V. in fs. te Cord. J. 
Of: in fs. s. Jo Berchm. 

m Ps 85, 16; Sap 9, 5. — cf. 
Ot Ge) ae 

nv. Ps 106, oa 

ov. Ps 49, 

17] Ant. in fs. ss. nom. J. 

pv. Ps or, 14. 

Ad ll. in fr. i tod etc.; ad prm. 


in off. p. 

av. Ps 104, “9 

5 (all) Rm 15, rr. 

1,2\Tr. in sb. s. etc. —Cm. in 
Ms. pro Fidei prop. 

¢ PS 162, :¥12 

dc. Ps 99, 5; 145, 7 

Ad ll. in Dd. a Sptg. ad D. 
Palm.; ad prm. in Dd. 

a Ps 104, Ts 

b vr. 29. — v. Ps 99, 5. 

1] V. All. in sb. by etc. 

c Ps 134, 19; Dn 3, 83, 84. — 
cf. Ps 113, 9-11. 

Py 2) Vent l2d. 





10 Domus Aaron speravit in Domino; 
adiutor eorum et protector eorum est. 
11 “Qui timent Dominum speraverunt in Domino; 
adiutor eorum et protector eorum est. 
12 Dominus memor fuit nostri et benedixit nobis, 
“benedixit domui Israél, benedixit domui Aaron. 
13 Benedixit omnibus qui timent Dominum, 
Ypusillis cum maioribus. [vestros: 
14 zAdiciat Dominus super vos, super vos et super filios 
15 4benedicti vos a Domino, °qui fecit caelum et terram. 
16 Caelum caeli Domino; °terram autem dedit filiis ho- 
17 Non mortui laudabunt te, Domine, [minum. 
neque omnes qui descendunt in infernum ; 
18 ésed nos, qui vivimus, benedicimus Domino 
ex hoc nunc et usque in saeculum. 


@Alleluia. 


1 bDilexi, quoniam Cexaudiet Dominus vocem orationis meae, 

2 quia “inclinavit aurem suam mihi, 
et in diebus meis invocabo. 

3 €Circumdederunt me dolores mortis, 
et pericula inferni invenerunt me; 

tribulationem et dolorem inveni 
4 et ‘nomen Domini invocavi: 
O Domine, libera animam meam. 

5 9Misericors Dominus et “iustus et Deus noster ‘miseretur. 
6 Custodiens parvulos Dominus; 
jhumiliatus sum, et liberavit me. 

7 Convertere, anima mea, in ‘requiem tuam, 
quia Dominus ™benefecit tibi, 

8 quia “eripuit animam meam de morte, 
oculos meos a lacrimis, pedes meos a lapsu. 
9 Placebo Domino °in regione vivorum. 


114°, 


aAlleluia. 


10 Credidi, °propter quod locutus sum; 
ego autem humiliatus sum nimis. 
Ego dixi 4in excessu meo: ©Omnis homo mendax. 
12 /Quid retribuam Domino pro omnibus quae retribuit mihi? 
13 9Calicem salutaris accipiam et "nomen Domini invoca- 
14 ‘Vota mea Domino reddam coram omni ae ee eius; [bo 
15 pretiosa in conspectu Domini mors Jsanctorum eius. 
16Q Domine, quia ego *servus tuus, 
ego ‘servus tuus et filius ancillae tuae. 
mDirupisti vincula mea: 17 "tibi sacrificabo hostiam laudis, 
et °nomen Domini invocabo. 
18 PVota mea Domino reddam in conspectu omnis populi eius 
19 in atriis domus Domini, in medio tui, Ierusalem. 


115 


aAlleluia. 


1 bLaudate Dominum, omnes gentes, 
laudate eum, omnes populi. 

2 Quoniam ‘confirmata est super nos misericordia eius, 
et 2veritas Domini manet in aeternum. 


116 


@Alleluia. 
1 bConfitemini Domino, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum misericordia eius; 
2 cdicat nunc Israél, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum misericordia eius; 
3 dicat nunc domus Aaron, 
quoniam in saeculum misericordia eius: 


117 














: riculo. — 116. Deus ab omnibus laudandus. — 117. Divinae bonitati lau- 


| dibus persolutis (1-4), psaltes a Dito, a quo semper adiutus est (5-9), SEER ane 


117, 4 — 118, 12 


| de novo periculo obtinet salutem (10-18), atque, invitis hostibus, ut tém- 





4 dicant nunc qui timent Dominum, 
quoniam in saeculum misericordia eius. 
5 ¢De tribulatione invocavi Dominum, 
et exaudivit me @in latitudine Dominus. 
6 Dominus mihi adiutor, 9non timebo quid faciat mihi homo; 
7 Dominus mihi adiutor, het ego despiciam inimicos meos. 
8iBonum est confidere in Domino, Jquam confidere in homine ; 
9 bonum est sperare in Domino, quam sperare in princi- 
10 ‘Omnes gentes circuierunt me, [pibus. 
et in nomine Domini quia ultus sum in eos. 
11 Circumdantes circumdederunt me, 
et in nomine Domini quia ultus sum in eos; 
12 mcircumdederunt me sicut apes 
et exarserunt sicut “ignis in spinis, 
et in nomine Domini quia ultus sum in eos. 
13 OImpulsus eversus sum ut caderem, 
et Dominus suscepit me. 
14 pFortitudo mea et laus mea Dominus, 
et factus est mihi in salutem. 
15 Vox exsultationis et salutis in tabernaculis iustorum. 
16 @Dextera Domini fecit virtutem, 
dextera Domini exaltavit me, 
dextera Domini fecit virtutem. 
17rNon moriar, sed vivam et ¢narrabo opera Domini. 
18 tCastigans castigavit me Dominus et morti non tradi- 
19 “Aperite mihi portas iustitiae: [dit me. 
ingressus in eas confitebor Domino. 
20 Haec porta Domini, Viusti intrabunt in eam. 
21 Confitebor tibi, quoniam “exaudisti me 
et factus es mihi in salutem. 
22 “Lapidem, quem reprobaverunt aedificantes, 
hic factus est Yin caput anguli: 
23a Domino factum est istud 
et est mirabile in oculis nostris. 
24 aHaec est dies quam fecit Dominus: 
bexsultemus et laetemur in ea. 
25O Domine, “salvum me fac; 
o Domine, bene prosperare. 
26 dBenedictus qui venit in nomine Domini: 
¢benediximus vobis de domo Domini. 
27 Deus Dominus et /illuxit nobis: 
constituite diem sollemnem in condensis, usque ad 9cornu 
28 Deus meus es tu et confitebor tibi; [altaris. 
Deus meus es tu, et ”exaltabo te: 
confitebor tibi, quoniam exaudisti me 
et factus es mihi in salutem. 
29 iConfitemini Domino, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum miisericordia eius. 


@.Ps: ita; F. 1h25: 34 


ev. Ps 17, 20. 
f (all) Heb 13, 6. — Ps 53, 6. 
gPs 55, 11. — cf. Is 51, 12; 


Jr 1, 8; Rm 8, 31. 
hy. Ps §3, 9. av 9. 
$ Ps 145, 3.—= cf. Ps'39,.5; 61, 


8, 0] Gr. in D. 14 ?p. Pnt. etc. 

1 PS -445,°2, 3: — Che Jr 17, 5; 

1 Ps 21,13. — cf. 1 Es 4, 9,10. 

m Dt 1, 44; Is 7, 18. 

n Is 33, 12. ‘Mik Ps 57, 9, 10. 

ocf. Ps 139, : 

pv. Ex 15 § 

q Ex ts, Le T [v. vr.24. 

16] V. Mii. in D> 4 p. Psch. — 

16,17] Of.in fs. s. Cruc. et in 

rcf. Hab1,12. [D. 3 eeey 

sPs'9, 2; 72, 28; 106, 22. — 
Cf, 2Fs 6. 6. : 

tcf? Jr*30,rr 2: Cér-8: 

19,22] Int. in fs. s. Ritae a 
ass. 

ulIs 26, 2. — cf. Ps 23, 7, 9. 

v Ap 21, 27; 22, 14. — cf. Is 


w Ps 114, I. 35, 5. 
x.(ali) Mt 21, As ete? © Pr, 
7. — cf. Is 16; Ac 4, 113 


na 9, 33; Eph 2403/E Pt 2, 
zal %. ad ben. prim, bap. AP. 
22, 23) v. UF. 24. 
xe c 8, 

23} '0.0F. 26; Eph 2, aS, 14. 
a cf. eo te 2-2 Oto, 2% 


b Ap 

24] Py. re Gr. in Psch. 
Ae 93/JO:12,13);.J8 3%, 7- 

d (all) Mt 21, 9; 23, bg etc. 

a9 27] v. ur. 24 in sb. 

n Albis: Gr. in Wath. et R. 

ie 128, 8. [in Circ. Dini. 

f Ps 17, 29; 96, 11. — cf. Est 
SO 16e Tt. PE 2: 6. 


In Dd. ad horas: 1-32 ad prm. 
(1); 33-80 ad trt. (35); 81- 
i Sieh Se Ger 7): aos “176 ad 
mn. (132). 

1) ~ Ueoulk, R. IV 72, Pst > 

a Ps ro4, 1. — cf. Ps 83, 13. 

6 Pro 11, 20; 13, 6. — cf. Ps 
100, 2, 6. 

c Ps 127, 1. — cf. Gn 17, 1 

d cf. Ps / 


aAlleluia. Ale bh ePs 18, at cf. Ps 77, § 
1 Beati ?immaculati in via, qui ‘ambulant in lege Domini. f vr. 10; bt 4, ra 4 cas 15,2 
2 Beati qui “scrutantur ¢testimonia eius, fin toto corde exquirunt g “ 1 J0 33°97 3 f 
3 9 t it t b ] [ re ™m™ ou peregr. etc. 
non enim qui Yoperantur iniquitatem in viis eius ambulaverunt. [eum; | % v, Ps 36, 23. tin. cleric. 
4Tu mandasti mandata tua custodiri nimis. 5] * Catech. R "12, ae 
_5%Utinam dirigantur viae meae ad custodiendas iustificationes tuas ! i an $0. a ae Jo 2, 28. 
_ , §*Tunc non confundar, cum perspexero in jomnibus mandatis tuis. ye v. oF. 27 
7 Confitebor tibi in directi di d didici 4iudi - 62, 106; 
oniitebor i in directione cor is, in eo quo idici ‘iudicia iusti UveEe:%627:%06; Rx 27s 21t 94573. 
o A tiae tuae. m Ps 37, ae , 18. 
. ; ° : je : NE, 2.) = Chia “Met, 3. 
Iustificationes tuas sgtagigy: non me ™derelinquas usquequaque. 10] v. Ps 85, 11. —R. in D. 4 
et [nes tuos. | ocf. vr. 21, 118. [p. rats. 


9%In quo corrigit adulescentior viam suam? In custodiendo sermo- 
. 10 In “toto corde meo exquisivi te: ne °repellas me a mandatis tuis. 
11 ?TIn corde meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi. 
12 Benedictus es, Domine; %doce me iustificationes tuas. 


p Lc 2, 19, 51. — cf.Tb 4, 6. 

Ir] V. Ur. 3r. [v. Ps 36, 31. 

12] v. ur. 10. 

qd vr. 26. 64, 68; 108, 124, 135, 
171; Psrq42, 10.-v. Ps 24,4, 5. 














=e Sa9 





LIBER PSALMORUM 
118, 13-54 


plum ingredi possit et dies festos agere enixe rogat (19-29). — 118. Peat) 
mus est didacticus et, ut dicunt, alphabeticus. Vates enim omnes homines 
ad legem observandam docet eamque testimonium (vr. 2, 14, 22, 24, 31, 








12, 15) or in D. eee: et in fr. 
6e oo. D. Pass, 

r Ps oo rey — cf. Dt 6, 7. 

S vr. 111, 162. — cf. Rm 7,223 

tv. Ps 18, 11. 

# Ps 24; '4. 

Uvr. 24, 47, 

w vr. 61, 83. 


[2, 3. 


re 14. 

22,24] Cm. in fr. : QT. oe 

dvr. 16r. —— ct. 

23] Gr. et Int. in phe S. toe te, 

é vr. 15» 27; 78, 97. 

fvr. 1 

g at 28. 

23] Ant. 3 fs. Orat. DNJIC. 

h vr. 37, 40, 50, 88, 107, 149. 

4, 156, 159; Ps 142, It. 

AB; Vv. Ur. 17. 

ivr. 42, 58, 65, 76, 116, 170. 

#Ci. PS .36, .5- 

26) v. ur. 18, 

eee & 

MV. VT. 23 

34) Gr. in fs. b. Joannae V. 

mvr. 110. 

32] Of. in fs. s. Phil. N. — V. 
in fs. puriss. Cord. BM v. 

03 Re 4, 29; Js 60, §; 2 Cor 


13. 

33; gi '* Cutech. R R. Ill $2: 2. 
p vr. 73, 125,144.169.— € 

PR Aa ais aR Pro 2, 6; Sat 

[7, 7; Jc, 5. 

35 5-52) * Catech. R. Vv i? 13; 


S 24, 5. Lr, 5- 

ae. 112; 3 Rg 8, 58. —c s 
39. B71 R Rir.ad trt.in D. (140, 4. 

« WoCTE2 $5.2) Lm.6; . 10; 

Heb 13, 5. 
ucf. Pro 23, 5; Is 33 
v Ps 24, 12. — cf. Sy Re 
% vr. 20. 
y cf. vr. 149, 156. 
zvr. 77. — cf. Ps 105, 4 


a Pro 27, It. 42] v. a. 12. 
431 * Catech. R. 4V 15, 35. 
vr. 74, 81, 114,147. — cf. Ps 


g Bre a, 12. — v. Ps 17, 10. 

d vr. 

46) Ant. + inte s. Jo. Nepom, — 
V. All. etc. in fs. s. gs a 
et s. Luciae. — v. 

46,47] Int. in fs. s. "Fr. Win. 
(Bs 116) et decoll. s. Jo. B. 

Ps 91) et in cm. Virg. et M. 
t 10, 18-20; Ac 26, 1, 2 


j Rm z. 1x0, 

g vr. 16; Rm 7 

47, 48 48) Of. in hb. ~ Odg. etc. 

Ps 27, 2. 

49,50] Cm. in Ms. pro qcq. ne- 
cessitate, in D.20 p.Pnt. etc. 

ivr: 41-43. 

7 Ps 18,40: Jr2ks,:.2 


16. — cf. 1 
Mc 12, 9; Rm 15, 4 
lvr. 25. — v. Ps 70. 20, 2. 

m vr. y+ 78, 122. — cf. Ps 

122, 

nvr.1 Ti (Ps 43, 19; Oe 
52, 53) Gr. in fs. M. 
o (cf. 2 Es 13, 25). ots, dus 
pvr. 19. — v. Ps 38, 13. 


70, 77, 92, 143, 
[174. 





13 In labiis meis “pronuntiavi omnia iudicia oris tui. [divitiis. 
14 In via testimoniorum tuorum ‘delectatus sum, ‘sicut in omnibus 
15In mandatis tuis exercebor et considerabo “vias tuas; 
16in iustificationibus tuis Benionets: “non obliviscar sermones tuos. — 
ime. 
17 Retribue servo tuo, vivifica me, et custodiam sermones tuos. 
18 Revela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua. 
19 yIncola ego sum in terra, ‘non abscondas a me mandata tua. 
20 ¢Concupivit anima mea desiderare iustificationes tuas in omni 
tempore. 
se 1 Increpasti superbos: Ymaledicti qui declinant a mandatis tuis. 
22 Aufer a me - Copprobrium et contemptum, quia testimonia tua 
exquisivi. 
23 Etenim sederunt “principes et adversum me loquebantur; servus 
autem tuus “exercebatur in iustificationibus tuis. 
24.Nam et testimonia tua /meditatio mea est et consilium meum 
iustificationes tuae. 
Daleth [tuum. 


25 9Adhaesit pavimento anima mea; /vivifica me ‘secundum verbum 
267Vias meas enuntiavi, et exaudisti me; ‘doce me iustificationes 
tuas; 
27 viam iustificationum tuarum instrue me, 
libus tuis. 
28 Dormitavit anima mea prae taedio; confirma me in verbis tuis. 
29 Viam iniquitatis amove a me, et de lege tua miserere mei. 
30 Viam veritatis elegi; iudicia tua non sum oblitus. 
31 Adhaesi testimoniis tuis, Domine, noli me “confundere. 
32 Viam mandatorum tuorum cucurri, cum °dilatasti cor meum. 


et ™exercebor in mirabi- 


e 
33 Legem pone mihi, Domine, viam iustificationum tuarum, et ex- 
quiram eam semper. 
34 pDa mihi intellectum, et scrutabor legem tuam et custodiam il- 
lam in ¢toto corde meo. 
35 rDeduc me in semitam mandatorum tuorum, quia ipsam volui. 
36 sInclina cor meum in testimonia tua et ‘non in avaritiam. 
37 uAverte oculos meos, ne videant vanitatem; in via tua vivifica me. 
38 vStatue servo tuo eloquium tuum in timore tuo. - {iucunda. 
39 Amputa opprobrium meum quod suspicatus sum, quia iudicia tua 
40 Ecce “concupivi mandata tna Yin aequitate tua vivifica me. 
au 
42 Et *veniat super me misericordia tua, Domine; salutare tuum se- 
cundum eloquium tuum. 
42 Et “respondebo exprobrantibus mihi verbum, quia speravi in ser- 
monibus tuis. 
43 Et ne auferas de ore meo verbum veritatis usquequaque, quia in 
iudiciis tuis “supersperavi. 
44 Et ak legem tuam semper, in saeculum et in saeculum 
saeculi 
45 Et ambulabam in “latitudine, quia mandata tua 4exquisivi. 
46 Et loquebar de testimoniis tuis in “conspectu regum et /non con- 
47 Et 9meditabar in mandatis tuis, quae dilexi. {fundebar. 
48 Et “levavi manus meas ad mandata tua, quae dilexi, et exer- 
cebar in iustificationibus tuis. 
Zain 
49 Memor esto ‘verbi tui servo tuo, in quo mihi spem dedisti. 
50 Haec jme consolata est in humilitate mea, quia eloquium tuum 
lyivificavit me. 
51 Faber inique agebant usquequaque, a lege autem tua non nde- 
clinavi. 
52 agnor fui iudiciorum tuorum a saeculo, Domine, et consolatus 
53 oDefectio { tenuit me, pro peccatoribus derelinquentibus legem tuam. 


54 Cantabiles mihi erant iustificationes tuae in loco Pperegrinatio- 
nis meae. 





— 540 - 








36, 40 etc.), mandatum (vr. 4, 6, 10, 15, 19, 21 etc.), iudicium (vr. 7, 
| 13, 30, 39, 43, 52 etc.), verbum (vr. 25, 28, 43, 74, 81, 101 etc.), iustifi- 
| cationem (vr. 5, 8, 12, 16, 20 etc.), sermonem (vr. 9, 16, 17, 43, 130), 





























| 55 @Memor fui nocte nominis tui, Domine, et custodivi legem tuam. 
956 Haec facta est mihi, quia ones tuas exquisivi. 
et 
} 57 8Portio mea, Domine, dixi custodire legem tuam. 
58 ‘Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo, miserere mei 
“secundum eloquium tuum. 
‘| 59 UCogitavi vias meas et converti pedes meos in testimonia tua. 
60 Paratus sum et non sum turbatus, ut custodiam mandata tua. 
| 61 7Funes agalng circumplexi sunt me, et legem tuam Ynon sum 
: 7 oblitus. 
62 zMedia nocte surgebam ad confitendum tibi super iudicia iusti- 
a ficationis tuae. 
| 63 Particeps ego sum omnium timentium te et custodientium man- 
ata tua. 
64 bMisericordia tua, Domine, plena est terra; iustificationes tuas 
x Teth [°doce me. 
| ®5 Bonitatem fecisti cum servo tuo, Domine, secundum verbum tuum. 
66 dBonitatem et disciplinam et scientiam doce me, quia mandatis 
* tuis credidi. 
| 67 ae geared fhumiliarer ego deliqui, propterea eloquium tuum cu- 
ca stodivi. 
7 68 9Bonus es tu et in bonitate tua doce me iustificationes tuas. 
| 69 *Multiplicata est super me iniquitas superborum; ego autem in toto 
eS corde meo scrutabor mandata tua. 
_ 70 iCoagulatum est sicut lac cor eorum; ego vero legem tuam medi- 
| tatus sum. 
| 71jBonum mihi quia humiliasti me, ut discam iustificationes tuas. 
72 Bonum mihi lex oris tui beri milia auri et argenti. 


| 73™Manus tuae fecerunt me et plasmaverunt me; “da mihi intelle- 
j ctum et discam mandata tua. 
74 Qui timent te videbunt me et °laetabuntur, quia ?in verba tua 
a supersperavi. 

15 aprons, coming, quia aequitas iudicia tua, et in veritate tua hu- 

ti me: 
769F iat misericordia tua ut consoletur me, secundum eloquium tuum 
: | servo tuo. 
| 77'Veniant mihi miserationes tuae et vivam, quia lex tua meditatio 
7 mea est. 
a 78 sConfundantur ‘superbi, quia iniuste iniquitatem fecerunt in me; 
ego autem “exercebor in mandatis tuis. 

79 vConvertantur mihi timentes te et qui noverunt testimonia tua. 

; 80 Fiat cor meum “immaculatum in iustificationibus tuis, ut non 





1 ae Caph : [confundar. 
| 81 ’Defecit in salutare tuum anima mea, et in verbum tuum super- 
ic speravi. 

a 82 zDefecerunt oculi mei in eloquium tuum dicentes: ®Quando con- 


z solaberis me? 
|} 83 Quia °factus sum sicut Cuter in pruina; iustificationes tuas @non 
| sum oblitus. 
84 eQuot sunt dies servi tui? ‘quando facies de persequentibus me 
: iudicium ? 
85 Narraverunt mihi iniqui fabulationes, sed non ut lex tua. [me. 
| 87 Paulo minus consummaverunt me in terra; ego autem non dereli- 
qui mandata tua. 
88 Secundum misericordiam tuam vivifica me, et custodiam testi- 
| Lamed {[monia oris tui. 
| 892In aeternum, Domine, verbum tuum permanet in caelo. 
| 9%%In generationem et generationem veritas tua; jfundasti terram 
et permanet. 
| §1™Ordinatione tua perseverat dies, quoniam omnia serviunt tibi. 
92 Nisi quod lex tua meditatio mea est, tunc forte periissem in 
humilitate mea. 


LIBER PSALMORUM 
118, 55-92 





86 Omnia mandata tua veritas; Yinique persecuti sunt me, adiuva . 





Vv 
ss Vin tug et 
f vr. 22, 100. 
$v. Ps £5538): 
tcf. Ps 44, 13. 
“Vr. 25. 
v chi Le rs: x9. 


“vr. 110.:— cf. Jb 36; ‘8; Pro 
§,. 22; 

y vr. 16, 83. 

aa. o° 41, 9; Ac 16,25, 


62] V. a ‘mt. in Dd. 


b Ps 32, 5. — cf. Sap 11, 24; 
‘Ecit 18, 12. % $ 
6Ur e125 


dcf. Ph 1, 9; Jey, s. 


ecf.Jr $1548, 993 Heb 12, 5-11. 


iV 5.18: 265 :76%2 28; 30% 
fvt. 71, 75, 107. 
£%e 105, 1. 

vr. 78. 


RViIPS 165.10; 


jcf. vr. 67. 

lvr. 14, 127. — v. Ps 18, 11: 
Pro 8, 90. 

FOR VEU. 37 : 

m Jb e, hi Sap 7 1. — v. Ps 

731 4 Bi de,3 R. Vv 12, 13. — 
D2 9R 718. 

MNVY. 34. 

o Ps 33, 3; 38,27; 68,33; 106. 

p Ps 129, 4. —V. Vr. 43. 42 

75] Int. pro nec Virg. nec M. 

acf. Ps 108, 21. 


rch: Lm 3, 22. 


sPs 2 4, 4- 

78, Bol m.in Ms. pro Virg. et 

Pvt. Si [Af. 

VI... 23: 

v ci. Jr 25, 19, 

80] Ant. etc. in fs. s. Caeciliae. 

“vr. I. — zt vr. 

WETS: Oa; 

81)Cm., in "ahs. c. paganos et in 
D..21 p. Pnt 

Zvr. 123. — Vv. "Ps 68, 4. 


acf. Ps 93, 19. 

db cf. A 30, o.: Lm 4, 8. 
¢ ci. Mt 9,.:17. 

dvr. 91, 93, 141. 

e Ps 38, 5. 

84] v. vr. 81. 

Ap 6,-10. — cf: Zc 2:12: 
85[ Unt. in fs.2s: Justini M. 
red v. A Be 81 


78; 34, 19. 
Sol * Cee Re: iV TI, §2 
89-90] Rbr. ad sxt. in Dd. 
k 1s 40, 8; Mt 24, 25; Le 21, 
333-1 Pt 1, 23, 2§o°c— ela 


jcf. Ps 148, ‘6. 

EPS 7034" i 1, 43 

m cf. Jr 

out * Cale. °R. 1 Vix 32; 23: 








— 541 — 








LIBER PSALMORUM 
118, 93-132 


eloquium (vr. 11, 38, 41, 59, 58, 67 etc.), viam (vr. 1, 3, 14, 27, 32, 33, 37, 


_151 etc.), esse dicit; ideoqgue eam summis laudibus extollit, congerens 


guamplurimas sententias nullo quidem inter se evidenti idearum nexu 








nvr. 83. 


oDn 5. 23; Ac 27, 23. 

pvr. 45. 

05, 6] Int. pro una M. et in 
fs. s. M. Magd. 


77Cis PS:33).20. 


rivy. ¥13) 
$8" 2° 
scf. Dt 4, 6 


tcl: MeGreis. 

6 er.. 2T NY 3; -¥4, 1S: 

Mech. JD'12, 12% Eclix6::3'5 383-0. 
— Vv. 32, 7-9; Sap 8, 10. 

© POs 1554 8 Fa 


140, tof ae — cf. 


y Ps 18, 11; 
vr. 14, 72; 
Zvr. 128. 


Ecli 23, 37. — of. 
Ecli 24, 27. 


avr. 130; Pro 6, 23. — cf. Ps 
3s 9; we — 4; Ecli 32, 


Pt 
es * Synod VIII oecum, 989 
5 2 Es ro, 
107] Of. in oi: 6 et sb. p. Cine. 
cvr. 67, 71. [res. 
d vr. 25. 
e Am 4,.5.— cf. Ps 18, 15; 49, 


ivr. 14, 162; 
112] * Conc. 
i vr. 

oe ine rO)22° 


otc. Heb Ir, 26. 
n Ps 30 
113-115] R. in fr. 3 p. D. Pass. 


15, 16. 
rid. cP Vi cp. TI. 


p PS 3;..4;, 37.-3: 
OV. FS$ 6,405 
rT. 3X5" BOS, Bsa 2, 20. 


— v. Ps 24, 3. 
116] in ben Abe. et cons. Virg. 
(PR). 


scf. Jb 4. 14; Hab 3, 16. 
126] v. vr. 75. 


r21, 122] Cm. ut s. ur. 95. 

r2rb] Vv. Ur. 12 

tv. Jb 17, 3 

uvr. 51. 

v vr. 82. — cf. vr. 166. 

124] v. uF. 137 

SAPS TI ke: 

wae1* Cilech R. IV 12, 
— v. ur. 107. 

y vr. 34. 

z cf. pe IOI, 14. 


avr. 72; Ps 18, 11; 
128] v. vr. 21. 
b vr. 104. 


13. 


Pro 8, 10. 


cvr. 18, 27. 
dvr. 105; Ps 18, 


Heb 3, 6; Ap 





93 In aeternum “non obliviscar iustificationes tuas, quia in ipsis vivi- 


ficasti me. 
94°Tuus sum ego, salvum me fac, quoniam Piustificationes tuas 
exquisivi. 
95 Me exspectaverunt peccatores ut perderent me, testimonia tua in- 
tellexi. 
96 Omnis consummationis vidi finem, Matum mandatum tuum ni- 


Mem [mis. 
97 Quomodo rdilexi legem tuam, Domine; tota die meditatio mea est. 
98 Super inimicos meos %prudentem me fecisti mandato tuo, quia 
in aeternum mihi est. 
29 ‘Super omnes docentes me intellexi, quia “testimonia tua medita- 
tio mea est. 
100 Super senes intellexi, quia mandata tua quaesivi. 
101 2Ab omni via mala prohibui pedes meos, ut custodiam verba tua. 
102 A iudiciis tuis non declinavi, quia tu legem posuisti mihi. 
103yQuam dulcia faucibus meis eloquia tua! super mel ori meo. [tatis. 
104 A mandatis tuis intellexi; oe 2odivi omnem viam iniqui- 
un 
105 GLucerna pedibus meis verbum tuum et lumen semitis meis. 
106>Turavi et statui custodire iudicia iustitiae tuae. [verbum tuum. 
107 CHumiliatus sum usquequaque; Domine, 4vivifica me secundum 
108 She ce oris mei beneplacita fac, Domine, et iudicia tua 
oce me 
109 fAnima sey in manibus meis semper, et legem tuam non sum 
oblitus. 
110 Posuerunt peccatores Ylaqueum mihi, et de mandatis tuis non 
erravi. 
111 hHereditate adquisivi testimonia tua in aeternum, quia ‘exsultatio 
cordis mei sunt. 
112 jInclinavi cor meum ad /faciendas iustificationes tuas in aeter- 
num ™propter retributionem. 
amech 
113 »Iniquos odio habui et “legem tuam dilexi. 
114 pAdiutor et susceptor meus es tu, et in verbum tuum superspe- 
115 @Declinate a me, maligni, et scrutabor mandata Dei mei. [ravi. 


116 Suscipe me secundum eloquium tuum et vivam, et "non con- 


fundas me ab exspectatione mea. : ; , 
117 Adiuva me, et salvus ero et meditabor in iustificationibus tuis 


semper. HOE 
118 Sprevisti omnes discedentes a iudiciis tuis, quia iniusta cogi- 
tatio eorum. 
119 Praevaricantes reputavi omnes peccatores terrae; ideo dilexi testi- 
monia tua. 
120 sConfige timore tuo carnes meas; a iudiciis enim tuis timui. 


Ain 
121 Feci iudicium et iustitiam; non tradas me calumniantibus me. 
122 tSuscipe servum tuum in bonum; non calumnientur me “superbi. 
123 UOculi mei defecerunt in salutare tuum et in eloquium iustitiae 


tuae. 
124 Fac cum servo tuo secundum misericordiam tuam et iustifica- 
tiones tuas doce me. 
125 Servus tuus sum ego; ¥da mihi intellectum, ut sciam testimonia 
126 Tempus faciendi, Domine; dissipaverunt legem tuam. [tua. 
127 Tdeo dilexi mandata tua “super aurum et topazion; : 
128 propterea ad omnia mandata tua dirigebar, 90mnem viam ini- 
quam odio habui. 
Phe 


129 cMirabilia testimonia tua, ideo scrutata est ea anima mea. _ [vulis. 
130 Declaratio serrmonum tuorum 4illuminat et @intellectum dat par- 








e pag mee A "4. — cf.Sap | 131/Qs meum aperui et attraxi spiritum, quia 9mandata tua deside- 
es 80, 11; Jb 29, 23 rabam. - E Sere ae 4 

cf. Ps 41, 2 132 hAdspice in meet miserere mei secundum iudicium diligentium 
i Ps 24, 16. nomen tuum. 
— 542 — 





_colligatas easque distribuens vigintaduobus strophis octonarum sen- 
tentiarum, quarum unaquaeque in textu originali, in quo strophae 
seriem litterarum in alphabeto hebraicarum sequuntur, eadem lit- 








133 1Gressus meos dirige secundum eloquium tuum, et non Jdomi- 
netur mei omnis iniustitia. 
134 KRedime me a calumniis hominum, ut custodiam mandata tua. 
} 135 /Faciem tuam illumina super servum tuum et doce me iustifica- 
tiones tuas. 
136 ™Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia “non custodierunt 
Sade [legem tuam. 
137 OTustus es, Domine, et ?rectum iudicium tuum. 
138 Mandasti diustitiam testimonia tua et veritatem tuam nimis, [mei. 
139 rTabescere me fecit zelus meus, quia obliti sunt verba tua inimici 
140sTonitum eloquium tuum vehementer, et servus tuus ‘dilexit illud. 
141 Adulescentulus sum ego et contemptus; iustificationes tuas “non 
sum oblitus. 
142 Justitia tua iustitia in aeternum, et lex tua Uveritas. Lest. 
143 Tribulatio et angustia invenerunt me; mandata tua meditatio mea 
144 Aequitas testimonia tua in aeternum; “intellectum da mihi et 
Cobh [vivam. 
145 Clamavi in Ytoto corde meo, exaudi me, Domine, iustificationes 
tuas requiram. 
146 Clamavi ad te, salvum me fac, ut custodiam mandata tua. 
147 Praeveni in *maturitate et clamavi, quia in verba tua supersperavi. 
148 @Praevenerunt oculi mei ad te diluculo, ut meditarer eloquia tua. 
149 Vocem meam audi secundum misericordiam tuam, Domine, et se- 
cundum iudicium tuum °vivifica me. 
150 Appropinquaverunt persequentes me iniquitati, a lege autem tua 
longe facti sunt. 
151 cPrope es tu, Domine, et omnes viae tuae veritas. 
152 Initio cognovi de testimoniis tuis, quia in aeternum @fundasti ea. 
Res Loblitus. 
153 Vide “‘humilitatem meam et eripe me, quia /legem tuam non sum 
154 yTudica iudicium meum et redime me, “propter eloquium tuum 


vivifica me. 
155 ‘Longe a peccatoribus salus, quia iustificationes tuas non exqui- 
sierunt. 
156 jMisericordiae tuae multae, Domine; secundum iudicium tuum 
vivifica me. 
157 Multi qui persequuntur me et tribulant me; a testimoniis tuis non 
™declinavi. 
158 Vidi praevaricantes et “tabescebam, quia eloquia tua non custo- 
dierunt. 
159 Vide quoniam °mandata tua dilexi, Domine; in misericordia tua 
vivifica me. 
160 Principium verborum tuorum Pveritas, in aeternum omnia iudi- 
Sin [cia iustitiae tuae. 
161 @Principes persecuti sunt me “gratis, et a verbis tuis formidavit 
cor meum. 


162 sLaetabor ego super eloquia tua, ‘sicut qui invenit spolia multa. 
| 163Tniquitatem odio habui et abominatus sum, legem autem tuam dilexi. 
164 uSepties in die laudem dixi tibi super iudicia iustitiae tuae. 

—165vPax multa diligentibus legem tuam, et non est illis “scandalum. 
166 yExspectabam salutare tuum, Domine, et mandata tua dilexi. 
167 Custodivit anima mea testimonia tua et dilexit ea vehementer. 
168 Servavi mandata tua et testimonia tua, quia omnes viae meae 
Tau [in conspectu tuo. 
169 dAppropinquet deprecatio mea in conspectu tuo, Domine; Yiuxta 
: eloquium tuum ¢da mihi intellectum. 
170 @Intret postulatio mea in conspectu tuo, secundum eloquium 
fl tuum eripe me. 
| 171 eEructabunt labia mea hymnum, cum fdocueris me iustificationes 


tuas. 
172 Pronuntiabit lingua mea eloquium tuum, quia omnia mandata 
4 tua aequitas. 
_ 173 Fiat manus tua ut salvet me, quoniam 9mandata tua elegi. 
174hConcupivi salutare tuum, Domine, et ‘lex tua meditatio mea est. 


LIBER PSALMORUM 
118, 133-174 








icf. Pro 20, ahs Mi Ps 16, 5. 
133] V.All. in “ peregrin. 
— Of. in sb. p. 3 Odg. 

j Ps 18, 14. — Vv. Rin — 12 

k cf. Le I,o74. 
LPs 30,237: 66,. 2:5 
20; Nm 6, 25. 


Mt ARNO; -T.:18%. 4, obs 
48. — cf. Ez 9, 4; Ps 3, 13" 

nvr. 158. 

ov. Ps 114, 5. 

b Ps 18, 9, aa crs eS 


76, 4, 8, 
— cf. Ps 4, 


137] Int. in iy 21 

g vr.-75, Bas — 24 s 18, 8-10. 
rvr. 158. — v. Ps 68. ro. 

SNE PS ia 272 

évr. 97. 

“vr. 83. 

vvr. 151, 160; Jo 17, 16. — 


cf, Ps. 18,: 203 220, 
143] pi in fs. Orat. SONIC. 
Xx vr. 
145] Ror. ad mn. in Dd. — v. 


PSO, 10; 
y vr. a 10; Sap 8, 21. 
2 (vr. 62). 
av. Ps 76, 5. —v. Ps 5) 4y 5 
148] V. in Dd. ad mt. 
b vr. 25. 


c Ps 33, 19; 144, 18; Dt 4, 7; 
Jt223;.23; Ac 39.28. 

1531 ee in ir 6 ‘OT. Adv. 
Age . All. in fs._s. Stanisl. K. 


f. Mt 5, T8ce7 Pte 16252 

ach Jb 36, 15. 
frr. 61; 83; 199: 
gre 34,734 

VI. 25% 
ijJb 5, 4 
j2 Rg 24, 14. — v. Ex 22, 27. 
EPS 23570 3. 
mvr. §1. 
2 Ps 138, 21. — cf. vr. 136. 
Ovr. 97. 
pvr. 142. 
qd vr. 23. — cf. 1 Rg 26, 18. 


161, 162] * Catech. R. IV 16, 
12.—Cm. in fs. s. Luciae M. 
et in Ms. pro M. non Virg. 

fF Ss; 68) 75; 


Scf. vr.i-14,'72, 127. — Vv..Ps 
te & & 
tz Rg 30, 16; Is 9, 3. — cf. 
t_13, 
%& Chic. PS.§44 18. 
v Ps 36, 11: Pro 3, 2. — cf. Is 
32,17; 48,22: 54,13; 57.21. 
x Proms, °23:; 1sJo.2,-r0: -—+-cf. 
ME. 13% 47. 


v vr. 174: Gn 49, 18. 

166-168] Tr. in fs. s. Joannae V. 

2.Ps°5138; 3,<43 Pro. 5,21. Cf. 
Ny E7, ni. 

acf. vr. 145. 

b vr. 65. 

CV Vio 3 


re 
dPs 340, 2. — v. cf. Ecli 35, 


. — cf. Pro 1, 29. 





=i §43— 








LIBER PSALMORUM 
118, 175 — 123, 2 


tera exorditur, — 119-133: Psalmi graduales. — 119. Ab hominibus litigio- 


sis, quibuscum versatur, vates liberationem postulat. — 120. Auxilium a 
Deo et iugem protectionem exspectat. — 121. Qui ascendunt lerusalem 








j Is §3; 6; Mt -x0,°6;°%: Pt o 
25.— cf. Mt 18,12; td 15,4 

lvr. 83. 

Ad vsp. in fr. 2 (1) in off. Df. 
(8), in Cena pi etc. 7). --- 
ad trt. in off. p. BMV. — in 
ben. novae eccl. 

a Is 30, 29. — cf. Ex 34, 24; 3 
Rg 12, 27. — * Ps 119-133. 

b Ps 3, 5 3: Jaa 

1,2] Gr. ‘in D. HM Pnt. etc. 

ccf. Ecli 1s ub 

a (cist Res; 27% 2'5,°22 etry. 

AS 3° 35 73, 45 55 7 43 

ph 


3, 6; Jb 3, ze 7 ‘Phx, 
as pe ti; Pro-3$; 22. (23. 
Gn 25, 13; Curia; aes i 
eri =) fr 25 10;"40,-28° 


7] 2 Catech. R. Ill 5, 16, 78. 
— v. Ml 2, 6. 
a. usp. in fr.2 (2) et in off. Df. 
Ks — ad mt. in at Dini 
N. pate tri. in off. p. BMV. 
— in ben. novae eccl. 
P3322, <. 
5 Ps 86, 1; 132, 3. — cf. Jr3, 
23, — v. Ps 47, 2. 
cPs 123, 8. — cf. Ps 19, 3- 
d Ps 65, 9; Pro 3, 23, 26. — cf. 


2.9. 
ePs or 3; 126, 1; Nm 6, 14; 
7, 20. — cf. Is 27, 3. — 
Ps 96, i 
If 3 Re 8, poe 26, '27.' 
j Psi60;) ©, 
beg 49, 10; Ap 7 
4 Re ‘ 18- hae rat 8, 3; 
a 18 
1a Re’ - = of. “40g a7 17; 


=. 
8] TRS in 5 og AbD. Re “P. R.). 
Ad vsp. in fr. 2 (1), cm. Sctar. 
etc. — ad trt. in of. p. BMV. 
— in rs prim. sy foe consecr. 
oct Ps 25, & altaris etc. 
1] V. All. in Ms. te ego 
etc. — Gr. in D. 4 Qdg. et 
18 p. Pnt 
bIs 2, Rie Mic 4. 2220 By 2%. 
cPs 


Si Dt 16, TO. Reo, eas. Fe, 


{Ps 77,5 10 etc. 

g Dt 17,8 x RE tS, 2: 3 Rg 7, 
OE pi 19, 8. 

hk cf. Ps 50, 20; 10% 

6] * cf. Conc. Tid. k "VIII 


decr. de libr. delectu etc. 

7] Gr. in Ms. pro pace etc. 
7h 2 vr.I.—V.in prec. frl. etc. 
s Ps 47, 13 
8] Gr ‘in a s. Irenaei. 

Awe 1 Rg 25, 6. 
0] Ant. in transl. Domus. 1. 
l cf. 2 Es 2, 10; Est 10, 3. 


Ad vsp. in Sag Cr. 3): 


sxt. in off wif — in = ben. 
ejusdem imag. 

@.Ps 220, 2. wet Pog 140, 8. 
— v. Ps 


2 
1-3) Tr. in S C) Odg. 
89, 4.30, S$: 108: 102-373. 
3 (bis): Is_ 40, 7 2 Mc 3; 
39; Mt 5, 34e 
2,3] Int. im fr. po D. 1 QOdg. 
et ad prm. Jl ORs eo 4: 





175 Vivet anima. mea et laudabit te, et iudicia tua adiuvabunt me. 
176 Erravi sicut ovis quae periit; quaere servum tuum, quia iean- 
data tua non sum oblitus. 


| | 9 ¢Canticum graduum. 
bAd Dominum cum tribularer clamavi, et exaudivit me. 
2 cDomine, libera animam meam 
a labiis iniquis et a lingua dolosa. [sam ? 


3 Quid ¢detur tibi, aut quid apponatur tibi ad linguam dolo- | 


4eSagittae potentis acutae cum /carbonibus desolatoriis. 
5 9Heu mihi, quia incolatus meus prolongatus est! 
Habitavi cum habitantibus "Cedar; 6 multum incola fuit 
7 Cum his qui oderunt pacem eram pacificus; {anima mea. 
cum loquebar illis, impugnabant me gratis. 


| 2 0 Canticum graduum. 
1 4Levavi oculos meos in “montes, unde veniet auxilium mihi. 
2 cAuxilium meum a Domino, qui fecit caelum et terram. 
3 @Non det in commotionem pedem tuum 
neque dormitet qui custodit te. 
4 Ecce non fdormitabit neque dormiet qui custodit Israél. 
5 Dominus custodit te, 
Dominus 9protectio tua super manum dexteram tuam. 
6 Fer diem “sol non ‘uret te, neque luna per noctem. 
7 Dominus custodit te ab omni malo; 
custodiat animam tuam Dominus. 
8 Dominus custodiat jintroitum tuum et exitum tina’, 
ex hoc nunc et usque in saeculum. 


| 2 | Canticum graduum. 
1 cLaetatus sum in his quae dicta sunt mihi: 
6In domum Domini ibimus: 
2 stantes erant pedes nostri in atriis tuis, Ierusalem. 
3 Ierusalem, quae Caedificatur ut civitas, 
cuius participatio eius 4in idipsum. 


4 Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini, ftestimonium | 


ad confitendum nomini Domini. [Israél, 
5 Quia illic sederunt 9sedes in iudicio, 

sedes super domum David: 
6 trogate quae ad pacem sunt Ierusalem 

et abundantia diligentibus te. 
7 Fiat pax in virtute tua 


et abundantia in ‘turribus tuis. [de te. | 


8 Propter fratres meos et proximos meos loquebar /pacem 
9 Propter domum Domini Dei nostri ‘quaesivi bona tibi. 


| 2 2 Canticum graduum. 
1 4Ad te levavi oculos meos, qui habitas in catia: 


2 Ecce sicut Coculi servorum in manibus dominorum suo-— 
sicut Zoculi ancillae in manibus dominae suae; {rum, 


ita oculi nostri ad Dominum Deum nostrum 
donec misereatur nostri. 

3 Miserere nostri, Domine, miserere nostri, 
quia multum repleti sumus fdespectione ; 

4 quia multum repleta est anima nostra, 
Yopprobrium “abundantibus et despectio ‘superbis. 


| 2 3 entice graduum. 


@Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Israél, 
2 nisi quia Dominus erat in nobis; 


see ‘ P48 15; Ecli 33,3 22. dPs a. e Bar 2, 13. 3] * * < Te eee 7 
$2 ,5r : 


, 19. cf. Is 32, an ote Am 6, 1. tv. Ps 118 


Ad vsp. in fr. 3 (8). — ad sxt. in off. . ae: a Ps 93, or 6 Ps 128, 1. 





- 





oreo S44 oor 











eam laudant eique bona adprecantur. — 122. Psaltes Deo confidit et 
‘| petit ut ab irridentibus liberetur. — 123. Deo soli adiutori gratiae agun- 
| tur. — 124. Deus oppressos protegit. — 125. Actis gratiis de fine captivi- 


LIBER PSALMORUM 
123, 3 — 127, 2 





124 


125 


126 


127 


cum exsurgerent homines in nos, 3 forte vivos edeglutissent 
cum irasceretur furor eorum in nos, | [nos; 
4 forsitan 4aqua absorbuisset nos. 
5 Torrentem pertransivit anima nostra; 
forsitan pertransisset anima nostra aquam intolerabilem. 
6 ¢Benedictus Dominus, qui non dedit nos in captionem den- 
tibus eorum. 
7 Anima nostra ‘sicut passer erepta est de laqueo venan- 
laqueus contritus est, et nos liberati sumus, [tium ; 
8 9Adiutorium nostrum in nomine Domini, 
qui fecit caelum et terram. 


Canticum graduum. 


4Qui confidunt in Domino, sicut mons Sion: [salem. 
’non commovebitur in aeternum, qui habitat 2 in Ieru- 
Montes in circuitu eius; et Dominus in circuitu populi sui, 
ex hoc nunc et usque in saeculum. {tem iustorum, 
3Quia non relinquet “Dominus dvirgam peccatorum super ¢sor- 
ut non /extendant iusti ad iniquitatem manus suas. 
4 *Benefac, Domine, bonis et hrectis corde; 
5 ideclinantes autem in obligationes, 
jJadducet Dominus cum “operantibus iniquitatem. 
‘Pax super Israél! 


Canticum graduum. 


2In convertendo Dominus captivitatem Sion, 
facti sumus sicut consolati. 
2 Tunc °repletum est gaudio os nostrum, 
et lingua nostra exsultatione; 
tunc °dicent inter gentes: 
agnificavit Dominus facere cum eis. 
3 Magnificavit Dominus facere nobiscum, 
facti sumus laetantes. 
4 ¢Converte, Domine, captivitatem nostram 
sicut torrens in austro. 
5/Qui seminant in lacrimis, in exsultatione metent. 
6 9Euntes ibant et flebant mittentes semina sua. 
hVenientes autem venient cum exsultatione 
portantes manipulos suos. 


Canticum graduum @Salomonis 


Nisi Dominus aedificaverit domum, 
bin vanum laboraverunt qui aedificant eam. 
Nisi Dominus ¢custodierit civitatem, 
frustra vigilat qui custodit eam. 
2 Vanum est vobis ante lucem surgere, 
surgite postquam sederitis, 
dqui manducatis panem doloris, 
‘cum dederit dilectis suis somnum. 


3 Ecce Shereditas Domini filii, 


Ymerces "fructus ventris. 

4 Sicut ‘sagittae in manu potentis, 
ita filii excussorum. 

5 jBeatus vir, qui implevit desiderium suum ex ipsis: 
mon confundetur, cum loquetur inimicis suis in porta. 


Canticum graduum. 
“Beati omnes qui timent Dominum, 

bqui ambulant in viis eius. f 
2 cLabores manuum tuarum quia manducabis, 





cPs 34, 25; Pro 1, 12. 
d Ps 41, 8; 68, 3; Is 8, 8. — v. 
Pa oe 


ecf, Ps 21, 14; Jdt 16, 2-4. 
7] wi in fs. ss. Innoc. et in fss. 
m. — V. All. in fs. s. 
EP et. os f-EA 
ro 6, §. —c S 90, 3. 
7,8) Gr. in fs. ss. Inn. " ete. 
g Ps 120, 2. J. etc. 
8] V. in Ord. Ms. in fs. ss. nom. 


Ad iets iz i Fae — ad sxt. 


a Ps ey 

1,2] Gr. g ‘D. 4 QOdg et in at- 
mtv. ded. ecc 

5 Ps 92, 13 aetgg : Jl 3, 20. — 
cf. Pro 10, 30. 


dis tA: 8: "Nh I, 15. 


Cla‘ Pro. 2, 1S, 

j Ch. ME 7,235 2487. 

RKO PS ox, 8, TO%0S, 23 
PP Se l2 90: Gal 6, 16. 


Ad vsp. in fr. 3 (3) et in_cm. 
Ag (6 _— ad ae. in off. p. 


a Os 6, It. — v. Ps 13, 7. 
b Jb 8, 2tr. 


re Ps> 113, 2° .Cbis). 


2, 21. — cf. Ez 36, 36. — 
weabs 70, 19. 

€V. J0°29, 124; 30; 3. 

f ¥ Es 6,%22° eset 9s. Mt 5,5; 
36, 26; '20°.Gal. 6,\93° Jc. §, 2 
+ Cl, ‘Ag 2, 3-1 

5,6] Tr. in We Plier. Mm. et 

g Je 50, 4. (Ss. 

Is 35, 10. 


ONS TS 2S 2. 


Ad vsp. in fr. 4 (1) et in cm. 

Sctar. — ad nn. in off. 
A — in ben. prim. lap. 

a Ps 

re ee Catech. R. IV 13, 6 . 

bch t ORE 3, 9- Les es" Jour, 
3-6; 1 oe uh, San 

cv. Ps 120 

2)] Invit. Py ‘Da. QOdg. 
Gm Rory; 19.4 ct. Fc 5, 16. 

ect. Mr 4, 26-29. 

ich, 6a. $3.38: 

Go 30, 18. — v. Ps 128, 3, 4 

: Dt 28, 4. — cf. Ps 131, 113 
Leer; 42. 

iv. Ps 119, 4. 

i Ecli 30, 2-5. 

!cf. Is 29, 21; Am 5, 10 


Ad vsp. . A 4 (1) et in fs. 
Corp. ch. (3). — ad nn. in 
off. p. Si — in ben. pere- 
grin. p. reditum (4). 

OV; PS -3XY, I; 

b Ps 1, 1,, 22 218,.2. onctyPs 
8, é2; ree, 

2] * Catech. R. IV 13, 12. — 
v. Ps 39, 18. — Ant. in fs. 
s. Isidori agric. 

cIs 3, ro. — cf. Ps 108, 11; Ag 
he 








(35) 


~~ $45 -- 








LIBER PSALMORUM 
127,64 180% 


tatis (1-3), vates rogat ut liberatio perficiatur (4, 5). — 126. Quidguid a 
Deo non est vanum est. — 12%. Piis domestica et diuturna felicitas pro- 
mittitur. — 128. lis gui persequuntur Israél psaltes mala imprecatur. — | 








3] Gr. in Ms. pro sponsis. 

d Ps126,3; Dt 28, 4 Pro 5,18. 

e Ez 19, 10. — (cf. Gn 49, 22). 

f Ps 143, 12. — cf. Ps 51, 10. 

4.5lin yf ee ritus Confirm. (PR). 

4-6] Tr. et Cm in Ms. pro spon- 
sis. 

er 133, 3. — cf. Pro 10, 22. 
PScr9;.23% 


Pci. Ps r27 0: 
j Pro 17, 6. — cf. Zc 8 a 
Lv. Ps. 124, 5. [v. ead 16. 


Ad vsp. in o° ? hig —ad cmpl. 
in off. p 


1-4] Tr. Pap te [3 etc. 
act; Ex 1, .1q¢SJd 67 8, 242 4, 
b 1s 47, 12: Jr 22, 21; Os2, 15. 
oP sri 23; Sh 
d cf. 2 se oh pn 
ercto as 51, 

3] Ant. a fe yo Col? Flag. 
f cf. -4; 6. 

v. Ps 34, 


4 Rg 19, ho Is 37, 27. — V. 
Ps 36, 2. 


ViPS 34" 32. 
PRED 4. 
1Ps 117, 26. 
Ad vsp. in 4 (1)), in off. et 
reuse ). 12 Nat. Dit 
fs. ss. Cord. J. et ss. 
Rimi (7). — ad cmpl. in 


off. p. V. — in praep. ad 
Ms et bon. cam pan. 

a Ps 68, 3; Lm 3, 55; Jp 2, re 

1,2] Of. et-V. Ali. <% ea 
Put. — v. Jb 7, 7, 8. 

1-4] Tr. in Sptg. a 4 Ms. pro 
remis. zerge 

b Ps he : 2 Par 6, 40. 

cPs 13 

d cf. PS bo. 8: 142,. 2; Ib 9, 3 ‘: 

3. 4] Int. in D. at i 

e-Ps 75, 8: Nh 1x ene “hs 
Ap 6, 17. — cf. Ps 142, i 

ee 7; Is 55, 7; Dn 9, 9; Rm 


“sues '™ s 85, 15. 
g Ps a ype 8, A736, .2. 

Ps 118, 74, 81. — v. Ps 32, 
OEP Sus, a 5. [20. 
1 PSI? 30,73. 
lEcli 5, é. Is 5 
m Ps 110, 9; ce es 768: Tb 2, 

14. — cf. Mt 1, 21. — v. Ps 

24, 22. 

Ad tsp. “ fr. BAY (1).— ad cnzpl. 

in of. p 
acf. Ps 137, 6; Vis 7,28. 

b cf. 2 Rg 6, 22, Tb 4, 14. — 

Ps 100, 5. 
ect. lr 4s;s: Rm pa 136: 
Me b 42, Ey 


Ad usp. in s 4 (13), in Nat. 
Dit etc. (rr) et in cm. CP. 
1] V. All. in fs. s. Urbani P. 


nt Y, Par, 295 aye 

b cf. Ps 49, 14. 

€NPI5S. 

d2 Rg 7, 2 

e Pro 6, 

fit Parj22, 37 %s-Ac  9;).463 

g Gn 35. 19; 1 Rg 17, 12. -- 
Cli RE Isso Reo, 20, 


Rect. t Res, 3: "ie 15, 9, 60. 





128 


129 


130 


131] 


beatus es et bene tibi erit. 
3 dUxor tua sicut @vitis abundans in lateribus domus tuae; 
filii tui, Tsicut novellae olivarum, i in circuitu mensae tuae. 
4 Ecce sic benedicetur homo qui timet Dominum. 
5 9Benedicat tibi Dominus “ex Sion, 
et videas ‘bona Ierusalem omnibus diebus vitae tuae 
6 et videas /filios filiorum tuorum, /pacem super Israél. 


Canticum graduum. 


Saepe “expugnaverunt me a Yiuventute mea, 
Cdicat nunc Israéi: 

2 saepe expugnaverunt me a iuventute mea; 
etenim “non potuerunt mihi. 

3 eSupra dorsum meum /fabricaverunt peccatores, 
prolongaverunt iniquitatem suam. 

4 Dominus iustus concidit cervices peccatorum. 

5 9Confundantur et convertantur retrorsum omnes qui ode- 
6 fiant “sicut faenum tectorum, [runt Sion, 
quod priusquam evellatur exaruit; 

7 de quo non implevit manum suam qui metit, 
et ‘sinum suum qui manipulos colligit. 

8 Et non dixerunt qui praeteribant: /Benedictio Domini super 
'benediximus vobis in nomine Domini. [vos: 


Canticum graduum. 


aDe profundis clamavi ad te, Domine: 
Domine, exaudi vocem meam; 
bfiant aures tuae intendentes in °vocem deprecationis 
3 dSi iniquitates observaveris, Domine, [meae. 
Domine, quis sustinebit ? 
4 Quia ‘/apud te propitiatio est, 
et propter legem tuam 9sustinui te, Domine; 
‘sustinuit anima mea in verbo eius; 
5 speravit anima mea in Domino. 
$iA custodia matutina usque ad noctem jsperet Israél in 
7 quia apud Dominum misericordia, Domino; 
et copiosa apud eum ”redemptio, 
8 et ipse “redimet Israél ex omnibus iniquitatibus eius. 


Canticum graduum David. 


Domine, @non est exaltatum cor meum, 
neque Yelati sunt oculi mei; 

neque ambulavi in “magnis 
neque in @mirabilibus super me. 

2 Si non humiliter sentiebam, 
sed exaltavi animam meam; 

sicut “ablactatus est super matre sua, 
ita retributio in anima mea. 

3 /Speret Israél in Domino 
ex hoc nunc et usque in saeculum. 


Canticum graduum. 


Memento, Domine, David et omnis ¢mansuetudinis eius; 
2 sicut iuravit Domino, ’votum vovit “Deo Iacob: 

3 dj introiero in tabernaculum domus meae, 
si ascendero in lectum strati mei, 

4 ¢si dedero somnum oculis meis et palpebris meis dormita- 
5 et requiem temporibus meis, [tionem 
fdonec inveniam locum Domino; tabernaculum Deo 

6 Ecce audivimus eam in 9Ephrata, [Iacob. 
invenimus eam in ’campis silvae. 











129. Paenitent. 6. Jn abysso malorum demersus redemptionem efflagitat. — 
130. Suam humilitatem ostentat. — 181. Cupiens arcam Dei in Sion re- 
ducere (1-9), a Dito petit ut illuc degat et regnum davidicum confirmet, — 


LIBER PSALMORUM 
131, 7 — 134, 10 








13 


13 


[34 


7 4introibimus in tabernaculum eius, 
adorabimus in loco Jubi steterunt pedes eius. 
8 ‘Surge, Domine, in “requiem tuam, 
tu et arca sanctificationis tuae: 
9 "sacerdotes tui °induantur iustitiam, 
et Psancti tui exsultent. 
10 Propter David servum tuum 
@non avertas faciem ‘christi tui. 
1lsTuravit Dominus David veritatem et ‘non frustrabitur 
“De fructu ventris tui ponam super sedem tuam. [eam: 
12 vSi custodierint filii tui testamentum meum 
et testimonia mea haec quae docebo eos, 
et filii eorum usque in saeculum “sedebunt super sedem 
13 Quoniam Yelegit Dominus Sion, [tuam. 
elegit eam in habitationem sibi; 
14 haec *requies mea in saeculum saeculi: 
hic “habitabo, quoniam elegi eam. 
15 Viduam eius benedicens benedicam, 
bpauperes eius saturabo panibus; 
16 sacerdotes eius induam salutari, 
et sancti eius exsultatione exsultabunt. 
17 Tuc producam cornu David, 
paravi “lucernam christo meo; 
18 inimicos eius “induam confusione; 
super ipsum autem efflorebit sanctificatio mea. 


Canticum graduum David. [unum ! 


4Ecce quam bonum et quam iucundum habitare “fratres in 
2eSicut unguentum in %capite, quod descendit in barbam, 
quod descendit “in oram vestimenti eius; [barbam Aaron, 
3 sicut ‘ros 9Hermon, qui descendit in *montem Sion; 
quoniam illic ‘mandavit Dominus benedictionem 
et vitam usque in saeculum. 


Canticum graduum. 


Ecce nunc benedicite Dominum, omnes 4servi Domini; 
bqui statis in domo Domini, 
in atriis domus Dei nostri. 
2In noctibus Cextollite manus vestras in 4sancta, 
et benedicite Dominum. 
3 €Benedicat te Dominus ex Sion, 
fqui fecit caelum et terram. 


aAlleluia. 


bLaudate nomen Domini, laudate, servi, Dominum: 
2 ¢qui statis in domo Domini, 4in atriis domus Dei nostri. 
3 Laudate Dominum, quia ¢bonus Dominus; 
psallite nomini eius, quoniam /suave; 
4 quoniam YIacob elegit sibi Dominus, 
Israél in *possessionem sibi. 
5 Quia ego cognovi quod ‘magnus est Dominus, 
_ et Deus noster prae omnibus diis: 
6 Jjomnia quaecumque voluit Dominus fecit, 
in caelo, in terra, in mari et in omnibus abyssis; 
7 leducens nubes ab extremo terrae 
fulgura in ™pluviam fecit; 
qui producit ventos de “thesauris suis. 
8 oQui percussit primogenita Aegypti 
Pab homine usque ad pecus; 
9 et Umisit signa et prodigia in medio tui, Aegypte, 
in Pharaonem et in omnes servos eius. 
10 Qui percussit. gentes multas et occidit reges fortes: 


dy. 2 Rye‘21, 17. 





7] ‘Vz. in transl. Domus Laur. 
#Ps 5, 8. 
ict. 


nvr. 16. 15. 
9] V. in prec. fri. 


5 
. in cm. Mm. T. P. 


a Be A 
v3 Rg 2, 4. 
x3 Rg 8, 25. — cf. Jb 36, 7. 
y Ps 25, 8; 73, 2; 77, 68; 3 Bg 

2. F 4Ps 


Cc 2, 20 


[67, 17. 


CPS 88,525; 9 Re 2, 1, 
29, 21. — cf. Le 1, 69. 


ecf. Lc 13, 17. — v. Jb 8, 22. 


- Ad vsp. in fr. 5 (1). — in cons. 


Episc. (2,3) et ben. Abbat. 
acf. Pro 18, 19: Ec 4, 9. 
1] Ant. in fs. 7 ss. Fund. — V. 
in R. etc. in fss. plur. Mm, 


1, 2] Gr. in D. 22 Fs Pat. —V. 
All. we Be s. Alphonsi. 

b 67, 7; Ecli 25, 2. — cf. Gn 13, 

c Ex 30,25,30. (8; Heb13,1. 

oy atech. R. II 3f.45t8. 

d Ex 29, 7; Lv 8, 22. 

e Ex 28, 32,33; 39,24. [(P.R.). 


3] Ant. in ritu de tond. barba 
f Pro 19,12; Os 14,6; Mic 5, 7. 
g Dt 3,9; 4, 48. 

h Ps 47, 2. [Ps 42, 8. 
Py ees Lars: ot "38 Si oy, 


Ad cmpl. in Dd. 

a-PSet34; J. 

b Dt "163,83: £8, 73 “i> Pati2B; 
20> ¥sPar 20, FT; ; ,5.—2 

CN. ES 27% S134, 2. 

d Ps 62, 3; 150, 2. 

e Ps 127, 5. — cf. Nm 6, 24. 

3] V. All. in Ms. pro sponsts. 

tv: Psixt3) 7S. 


Ad vsp. in fr. 3 (1,2). 


a Ps 104, 1. — 2. Ps 145, I. 
b Ps 112, 13.1133, 13° Dn 3; 85. 
C.PS8PE33, 1. 
dv. Psg1,1 


4. [ pace. 
3] Of. in D. Qdg. et Ms pro 
ev. Ps 99, 


5. 
f Ps 146, 1. — cf. Ps 51, ae 


i Ps 85, 8; 88, 7; 94, 3. 
AES 213.3 (bis); Sap 12, 18; 


Dn 4, 32; Jn 1, 14 

6] v. ur. 3 

EU. 10,, 837851, 16, 

m cf. 2554 25,- 26°77, 30m, 26° 
Zc 10, I 

n 984-22. 

o Ps 77, 51. — v. Ex 12, 29. 

PGs. IT: 80; 3,781: 62 

q Dt 6, 22; jr 395 20. 





ee EG soe 








LIBER PSALMORUM 
134, 11 — 135, 20 


132. Celebrat fidelium communionem. — 183. Ad Deum etiam nocte cele- 
brandum exhortatur.— 134. Deum, quem celebrant res creatae (1-7) et mi- 
racula in egressu Israél de Agypto (10-13) laudandum esse, idola autem 








10-12] Ps 135, 17-22. 

r Dt 29, 7. — v. Nm 21, 21-26. 
As Nm 21, 33-35. 
tv. Js 12, 7-24. 
“ Dt 29, 8. — v. Ps 77, pf 
DES TOT} 139.Dx 3} 153 II, 
5. 


x Dt 32, 36, 43. 

14) R. in cm. Mm. T. P. 

yv. Ps 89, 13. 

15-20] Ps 113, 4 (bis)-11. 

z Jr 10, 14; Bar 6, 24; Hab 2, 
19. 


@Ps 117, 2-4; Dn 3, 83, 84. 


b cf. Ps 127, 5. 
C.PSiT3x, 23," 43 


Ad vsp. in fr. 5 (1, 22), 
a Ps 104, 1. 

bv. Ps 105, 1 

ev. a», Par. 16; 41. 

d Dt 50, 194 


e Dn 4, 352 Mc 15, 23. — v. 


Sivan; s 
fyv.ePs, 32,:6. 
g Pro 3, 19; Jr 10, 12; 51, 15. 
— cf. Ps 103, 24. 
hIs 42, 5; _ 24. 
iv. Ps 23 


a I, ot "Ecli 43, I-I1. 


1 Ps 77, 51; 134, 8-10. 
MBVSL29E 1+ Nr get 3) 
n Dt 4, 34. — cf. Ex 15, 12,13. 
oPs 77, 13; Ex 14, 21. 

Dp Ex 14, 22. 


q Ex 14, 27. — cf. Ps 77, 53. 


Y 5 15:42 
Ps.26: 327% 


17-22] Ps 134, 10-12. 


Dt 8, 15. — cf. 





135 


11 rSehon regem Amorrhaeorum et 8Og regem Basan 
et ‘omnia regna Chanaan; 
12 et “dedit terram eorum hereditatem, 
hereditatem Israél populo suo. 
13 Domine, “nomen tuum in aeternum; 
Domine, memoriale tuum in generationem et generatio- 
14 fQuia iudicabit Dominus populum suum [nem. 
et Yin servis suis deprecabitur. 
15 <Simulacra gentium argentum et aurum, 
opera manuum hominum. 
16 Os habent et non loquentur, 
oculos habent et non videbunt. 
17 Aures habent et non audient ; 
2neque enim est spiritus in ore ipsorum. 
18 Similes illis flant qui faciunt ea, 
et omnes qui confidunt in eis. 
19 aDomus Israél, benedicite Domino; 
domus Aaron, benedicite Domino; 
20 domus Levi, benedicite Domino, 
qui timetis Dominum, benedicite Domino. 
21 bBenedictus Dominus ex Sion, 
qui habitat in Ierusalem. 


@Alleluia. 


6Confitemini Domino, quoniam bonus, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
2 Confitemini @Deo deorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
3 Confitemini Domino dominorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 

4 eQui facit mirabilia magna solus, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
5 fqui fecit caelos in Jintellectu, 

quoniam in aeternum misericordia eius: 
6 iqui firmavit terram ‘super aquas, 

quoniam in aeternum misericordia eius; 
7 Jqui fecit luminaria magna, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
8 solem in potestatem diei, ‘ 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
9 lunam et stellas in potestatem noctis, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
10 Qui percussit Aegyptum cum primogenitis eorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius; 
11 ™qui eduxit Israél de medio eorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
12nin manu potenti et bracchio excelso, 

quoniam in aeternum misericordia eius; 
13. qui divisit mare Rubrum in divisiones, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
14 et Peduxit Israél per medium eius, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
15 et Yexcussit Pharaonem et virtutem eius in mari Rubro, 

quoniam in aeternum misericordia eius; 
16 Tqui traduxit populum suum per desertum, 

quoniam in aeternum misericordia eius; 
17 qui percussit reges magnos, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
18 et occidit reges fortes, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
19 Sehon regem Amorrhaeorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
20 et Og regem Basan, 











.: 
a 
r 
s 
4 
~ 
‘ 

b. 

4 

* 


irridenda docet (14-21). — 185. Bonitas divina sive generatim (1-4) sive 
in creatione (5-9), sive in Aegypto et in terra Chanaan (10-22), sive in 
protectione populo iugiter concessa celebratur (23-26). — 186. Exsulum 


LIBER PSALMORUM 
135, 21 — 138, 3 








136 


137 


138 


quoniam in aeternum misericordia eius, 
21 et dedit terram eorum hereditatem, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
22 hereditatem Israél Sservo suo, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
23 Quia in humilitate nostra ‘memor fuit nostri, 

quoniam in aeternum misericordia eius, 
24 et “redemit nos ab inimicis nostris, — 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
25 vQui dat escam omni carni, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
26 Confitemini “Deo caeli, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 
Confitemini “Domino dominorum, 

quoniam in aeternum misericordia eius. 


Psalmus David, Hieremiae. 


1 Super “flumina Babylonis illic sedimus 
et flevimus cum recordaremur Sion: 
2 in salicibus in medio eius “suspendimus organa nostra, 
3 quia illic interrogaverunt nos, 
qui captivos duxerunt nos, verba cantionum; [cis Sion. 
et qui abduxerunt nos: Hymnum cantate nobis de canti- 
*Quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena ? 
5 dSi oblitus fuero tui, Ierusalem, 
€oblivioni detur dextera mea; 
6 fadhaereat lingua mea faucibus meis, si non meminero tui; 
si non proposuero Ierusalem in principio laetitiae meae. 
7 Memor esto, Domine, filiorum 9Edom in /'die Jerusalem, 
qui dicunt: ‘Exinanite, exinanite 
usque ad fundamentum in ea. 
8 jFilia Babylonis misera /beatus qui retribuet tibi 
™retributionem tuam, quam retribuisti nobis. 
9 Beatus qui tenebit et nallidet parvulos tuos ad petram. 


1 Tpsi David. 
*Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo, 
quoniam audisti verba oris mei: 
in conspectu angelorum psallam tibi. 
2 bAdorabo ad ¢templum sanctum tuum 
et confitebor nomini tuo 
super misericordia tua et veritate tua, 
quoniam magnificasti super omne nomen sanctum tuum. 
3 In quacumque die invocavero te, exaudi me; 
multiplicabis in anima mea virtutem. 
44Confiteantur tibi, Domine, omnes reges terrae, 
equia audierunt omnia verba oris tul; 
5 et cantent in /viis Domini, 
quoniam magna est gloria Domini; 
6 quoniam Yexcelsus Dominus et humilia respicit 
et “alta a longe cognoscit. 
7 iSi ambulavero in medio tribulationis, vivificabis me; 
et super iram inimicorum meorum /extendisti manum 
et *salvum me fecit dextera tua. [tuam, 
8 Dominus retribuet pro me. 
Domine, /misericordia tua in saeculum; 
Mopera manuum tuarum ne despicias. 


1JTn finem. Psalmus David. 


Done @4probasti me et cognovisti me; ‘ 
2tu bcognovisti sessionem meam et resurrectionem meam. 
3 CIntellexisti cogitationes meas de longe; 





SPs 104, 6, 25. 


tcf. Ps 113, 12; Gn 8, 1. 


u Ps 106, 2. 


v Ps 103, 37; 144, 15; 146, 9. 
Jb 36, 


#1 Es 5, 12° nb 4; Dn 2, 
I 


y vr. 3; 1 Tm 6, 15: Ap ro, 16. 


Ad vsp. in fr. 5 
1] OF in fr. 2. (}. leo et D. 
AE Pn 6. 


Ez 2% 12; . Ecli 

; Ez 25, 12- 14; 
-I4. 

ae 11. — cf. Jb 18, 20. 

aee 25 3.FfO I, 22: -Lm.2, 


j (Is 21, 9; 47, 1-15; Jr2 25, 12; 
50, 1-46; 51, 1-64. Is 


22). 
8, ol * Caicch. R. IV 
l cf. Ps 78, 12. (Pesota 


m Jr 25, 14; 51, 24, 56. — cf. 

na Rg 8, 12; Is 13, 16; Os 10, 
43: 14,;1 :'Nh 3y.20- 

Ad vsp. in § Ce); in" fso'ss. 
Cord, J. ‘ae 1), et ss. Ang. et 
in ad Df. (8). 

@PS'9;.-2 TIO, Fs. ell s5.c0 


2), V. All. etc. in fss. ss. Ang. 
Ps 
+t. V. di; in anniv. ded. eccl. 
$5, °8. 
$e oT Ge 3 Rg 8, 29: 


3L Ant. i “fs. ss. Rdmpt. 
d Ps 7, ri YOR 163.232;.23;3 


og Ps 130 1; Pro 3, 34; Le 
48; c 4, 6. — v. Ps 112, 
h bg $17, 28. [4-7. 


tcf. Ps 22, 4; 70; 20. 
7] Of. in Ms. pro qcq. necess., 
A Dig 2 Pet, ORE 


£, Pro 32;.20; 18-3, 23; Gplfiss 
4; Ac . 30. 

k Ps 59, 7. 

2 Ps 135, 1. — v. 1 Par 16, 41. 

#9; FS. 92; 5. 

Ad vsp. in fr. 6 (1,14) et cm. 
Ap. (17, 18). 

avr. 23; Jr 12, 3. — v. Ps 7, 


9}; 16," 33-43. 22. 
bLm 3, 63. — cf. 4 Rg 19, 27. 
cAm 4, 13. — cf. Dt. 31, 21; 
GG Ci am olay Bote yf ga thy MO 0s 
t 9, 4; Jo 2, 24, 25. 








ae» ier 








LIBER PSALMORUM 
138, 4 — 139, 8 


Slebilis querimonia et imprecatio. — 13%. Deus propter sua benefacta ab 
omnibus laudandum est.— 138. Sciens Deum nihil latere (1-12), eum testi- 
Sicari desiderat se a peccatoribus semper abhorruisse(13-24).—189. Deum 








d Ecli 42, 20; Heb 4, 13. 

S04 O. Po PNG 

Scr 1 Et 5; 6. 

fRm 11, 33. — cf. Jb 42, 3; 
Eph 3, ro. 

7] * Catech.R. I 9, 4; Ill 2,27. 

gcf. Sap 1, 7, 8; Jr 23, 24; Ac 
PY Mae ye 

hcf. Tb 13, 2; Sap 16, 15; Jn 

icf. Ama, 2. T 3: 

8] * Catech. R.1 2,6; IV 9, 19. 

WCls, JD 20, Gs EC 2 4, 200. 

1 Ps 22, 3. — cf. vr. 24. 


m cf. Jb 22, 13,14; Ecli 1s, 20. 


n Jb 34, 22. — cf. Dn 2, 12; 
13, 42. iyi 
(12,11)] in ben. cerei in Sb. s. 


o Dt 32, 6. 
bch. Jo 16; 16; '¥1: 


q Ecli 11, 4. — v. Ps 71, 18. 

not. Jb. 10, -8** Bev1t,. 53: 22Mic 
7,22, 23. 

‘ss Ps 62 5G: 

16] v. 3 Rg 8, 309. 

tv. Ps 68, 29; Ex 3352-824 


Pr cys Cavech, Kei 14,; hh. 
u(v. Ps 39, 6). 


18] Int. in D. Resurect. 


0G 23, 397) Jr 18, 

Zcf. Pst. 395.6: 

yIs 11, 4. — cf. Ps 9, 17. 
2 Ps-5,. 972 

av. Ps 6, 9. 

b (Ex 20, 7). 

GN. PS..8 55s 


d Ps 118, 158. 


é Ps.15,.2. — V. Ves fa 


fcf. vr. 10. 
g Jr 6, 16; 18, 15. — cf. Ps 1,6. 


Ad vsp. in fr. 6-(8, 9), in Cena 
Dit (5) etc. 

2-10, 14) Tr. in Ms. praesanctif. 

avr. 5; Ps 70,4; 118, 153, 170. 

6 Ps 17, 49. — cf. Pro 3, 3r. 

2] v. Ps 25, 9, 10. —V. ad prm. 
in off. frl. etc. 

c Ps 55 


d cf. st, 4; Mt.3)73. 


(19); 7 

5] Of. in fr. 3 mai. hebd. 

Acf. Ps 117, 5. 

i Ps 34. 7; 63, 6; 140, 9; r4r, 
4; Jr 18, 22. — cf. Jb 18, 
7-10. 

j Ps rar, 6. 

ers 31. 2r° 

LY. Ps 27" .2° 

OVS PS 38) Th ae 

mPs 27, 8. 





139 


semitam meam et funiculum meum investigasti 
4 et omnes vias meas praevidisti, 
quia non est sermo in lingua mea. > 
5 Ecce, Domine, tu ¢cognovisti omnia, novissima et anti- 
tu formasti me et posuisti super me manum tuam. [qua; 
6 ‘Mirabilis facta est scientia tua ex me; 
confortata est, et non potero ad eam. 
7 9Quo ibo a spiritu tuo? 
et “quo a facie tua fugiam? 
8 ‘Si ascendero in caelum, tu illic es; 
jsi descendero in infernum, ades. 
9 Si sumpsero pennas meas diluculo 
et habitavero in extremis maris, 
10 etenim illuc ‘manus tua deducet me, 
et tenebit me dextera tua. 
11 Et dixi: ”Forsitan tenebrae conculcabunt me, 
et nox illuminatio mea in deliciis meis; 
12 quia “tenebrae non obscurabuntur a te, 
et nox sicut dies illuminabitur; 
sicut tenebrae eius, ita et lumen eius. 
13 Quia tu °possedisti renes meos, 
Psuscepisti me de utero matris meae. 
14 Confitebor tibi, quia terribiliter magnificatus es; 
Ymirabilia opera tua, et anima mea cognoscit nimis. 
15 rNon est occultatum os meum a te quod fecisti in occulto, 
et substantia mea %in inferioribus terrae. 
16 Imperfectum meum viderunt oculi tui, 
et 4in libro tuo omnes scribentur; 
dies formabuntur, et nemo in eis. 
17 Mihi autem nimis honorificati sunt “amici tui, Deus; 
nimis confortatus est principatus eorum. 


18 Dinumerabo eos, et “super harenam multiplicabuntur ; 


exsurrexi et adhuc sum tecum. 
19 Si Yoccideris, Deus, peccatores, 
2viri sanguinum, @declinate a me; 
20 quia dicitis in cogitatione: 
baccipient in vanitate civitates tuas. 
21 cNonne qui oderunt te, Domine, oderam, 
et Ysuper inimicos tuos tabescebam ? 
22 Perfecto odio oderam illos, 
et inimici facti sunt mihi. 
23 ¢Proba me, Deus, et scito cor meum; 
interroga me et cognosce semitas meas 
24 et vide, si via iniquitatis in me est, 
et ‘deduc me in 9via aeterna. 


In finem. Psalmus David. 


2 aEripe me, Domine; ab homine malo, 
ba viro iniquo eripe me. 
3 Qui cogitaverunt iniquitates in corde, 
Ctota die constituebant proelia; 
4 dacuerunt linguas suas @sicut serpentis; 
Jvenenum aspidum 9sub labiis eorum. 
5 Custodi me, Domine, de manu peccatoris 
et ab hominibus iniquis eripe me, 
Aqui cogitaverunt supplantare gressus meos; 
6 tabsconderunt superbi laqueum mihi 
et funes extenderunt in laqueum; 
iuxta iter scandalum posuerunt mihi. 
7 jDixi Domino: Deus meus es tu; 
lexaudi, Domine, vocem deprecationis meae. 
8 Domine Domine, ™virtus salutis meae, 
obumbrasti super caput meum in die belli. 

















r 
| 
d 


; 


rogat ut calumniatores coérceat (2-4); ex hostium autem insidiis libe- 


| _ ratus (5-9), eos increpat (10-14). — 140. Periculis abreptus psaltes expo- 


scit auxilium. — 141. Quolibet destitutus auxilio liberationem implorat. 


LIBER PSALMORUM 
139, 9 — 142, 1 








‘140 


14] 


142 


9 Ne tradas me, Domine, a desiderio meo peccatori; 
cogitaverunt contra me, "ne derelinquas me, ne forte 
10 Caput circuitus eorum, [exaltentur. 
labor labiorum ipsorum operiet eos. 
11 Cadent super eos ?carbones, in ignem deicies eos, 
in miseriis non subsistent. 
12 Vir linguosus non dirigetur in terra, 
virum iniustum mala capient in interitu. 
13 Cognovi quia ¢faciet Dominus iudicium inopis 
et vindictam pauperum. 
14 Veruntamen ‘iusti confitebuntur nomini tuo, 
et *habitabunt recti cum vultu tuo. 


Psalmus David. 


Domine, clamavi ad te, exaudi me, 
intende voci meae, cum clamavero ad te. 

2 Dirigatur “oratio mea sicut incensum in conspectu tuo; 
belevatio manuum mearum ‘sacrificium vespertinum. 

3 Pone, Domine, “custodiam ori meo 
et “ostium circumstantiae labiis meis. 

4f/Non declines cor meum in verba malitiae, 
ad Yexcusandas excusationes in peccatis 

cum hominibus “operantibus iniquitatem, 
et ‘non communicabo cum electis eorum. 

5 iCorripiet me iustus in misericordia et increpabit me, 
Koleum autem peccatoris non impinguet caput meum, 
Tquoniam adhuc et oratio mea in beneplacitis eorum. 

6™mAbsorpti sunt iuncti petrae iudices eorum, 
audient verba mea, quoniam potuerunt. 

7 Sicut crassitudo terrae erupta est super terram, 
“dissipata sunt ossa nostra secus infernum. 

8 Quia °"ad te, Domine Domine, oculi mei, 

Pin te speravi, non auferas animam meam. 

9 Custodi me %a laqueo quem statuerunt mihi, 
et a scandalis operantium iniquitatem. 

107Cadent in retiaculo eius peccatores: 

Ssingulariter sum ego donec transeam. 


1 aJntellectus David, ®cum esset in spelunca, oratio. 


2c¢Voce mea ad Dominum clamavi, 
voce mea ad Dominum @deprecatus sum. 
3 e¢Effundo in conspectu eius orationem meam, 
et tribulationem meam ante ipsum pronuntio. 
4 In /deficiendo ex me spiritum meum, 
et tu cognovisti semitas meas. 
In via hac qua ambulabam Yabsconderunt laqueum mihi. 
5 hConsiderabam ad ‘dexteram et videbam, 
et Jnon erat qui cognosceret me. 
kPeriit fuga a me; 
et non est qui /requirat animam meam. 
6 Clamavi ad te, Domine; dixi: Tu es ™spes mea, 
™portio mea in °terra viventium. [nimis. 
7PIntende ad deprecationem meam, quia %humiliatus sum 
rLibera me a persequentibus me, quia ‘confortati sunt 
8tEduc de custodia animam meam, [super me. 
ad confitendum nomini tuo: 
me exspectant iusti donec retribuas mihi. 


Psalmus David, quando persequebatur eum Absalom filius 

@Domine, exaudi orationem meam, [eius. 
auribus percipe obsecrationem meam in °veritate tua, 
exaudi me in tua iustitia. 





nis 14, 21. 


ocf. Pro 12, 13; 18, 7. — Vv. 
Ps? 7) %6237. 

# Ps to, F527) 9, 235 34 ereh. 
Rm 12, 20. 


qa Ps 9, 5; 3 Rg 8, 45, 49, 59; 
Pro.22, 23: 


Hf. P3163 cis 
s Ps 15, 11. — cf. Mt 5, 8. 


Ad vsp. in fr. 6 (1), in Cena 
Dat ete bs. 
a@ Ps 87, 3;°Le £,(10;“Ap: 5,°8% 
. 3, 4. — cf. Ac 10, 4, 31. 
24% Catech:.R, £V «2, %.iVi0d 
usp. per annum. —Gr. in D. 
19 b. Punt. etc. — R. in cons. 


eccl. 
2-4] In Ord. Ms. ad incens. al- 
tarts. 
3! V.in fs. s. Jo Nepom, 
rie Ba eo 
CVs EX 20,'30- 47: : 
ad. Ps’ 38, ‘T::Pto° 16; 1* *Echt-23% 
3; ant af, * PSS, 18. 
eEcli 28, 28, 29; Mic 7, 5. — 
ficiePs 118; 36: cf fb 41, 5 
4] * Catech. R. IV 14, 15. 
cf. -Gn"3." 125-23. 
vy. ‘9? PS 93,°%". 
¢ (cf.Par 23,56): 
Per Lv" t9,, 175 BroO.9;. 8%, £9: 
25: 25, 12; 27, 6; Ec 7, ¢: 


Gal 6, 1. 
BL Catech! Ri TTT“, %21. 
Rel. Ps. 32,-.2. 
lv. Ps 108, 4. 
m (cf 2 Par 2 §.° 32). 
na Ps 52, 6. — cf. Ez 37, 1. 


o Ps 24, 15. 
p % Ps ‘ro; 2. 
q Ps 139, 9. 
f cl? P37, 16: Jr*s0; 4. 
S$ CL LCYAs, 30: 
Ad vsp. in fr. 6 (8), in Cena 
Dit etc. (5). — ad mt. in 
rat. Dni N. 
a.Ps' 3¥, §: Ar; & 27. weete: 
b cf. Ps 56, 1; 1 Rg 24, 4. 
CRS. 3}. 5 
a -PS§320" 9: 
3] * Catech: Re iv: 37-4. 
e Ps ror, 1. — cf. Is 26, 16. — 
fv. Ps 76, 4. ivi Ps 41, 5. 
5 Fs 430, ' 6. , 
cf: Ps°68)) 21-3 Ech as1; 103 
i Ps 15, 8 


FEUORS 30,012: 

k Jb 11,20; Jr 25,35: Am 2,14. 
l Pro 29, ro. — cf. 1 Rg 20, 1. 
MEV PSET3. 0%, 96-0: 

n-PS 75,°5. 

ovc Ps: 26, 13% 

BBS ts. py: 

7] Ant. in fs. ss. col. Flag. 
qaPs 78, 8. 

£ES09 5 28 30, "16: 

s Ps. 17, 18. 

tIs 42, 7. — cf. Ps 142, 11. 


Ad ll. in fr. 6 (9). 
GESHT 30, 7. 
61 Jo 1, 9. — cf. Ps 30, 2. 











LIBER PSALMORUM 
142, 2 — 143, 14 


— 142. Paenitent. 7. /n gravi periculo constitutus ad Deum confugit (1-6), ut 
liberationem obtineat et ut sibi viam qua ambulet demonstret (7-10). — 
143. Deo benedicit ab eoque petit, ut potentiam suam in hostes manifestans 








¢ cf. Jb 14,3; Jr 2,9, 35; Nh, 3. 
2] * cf. Conc, Milev: Il can, 7. 
— Oratio in exequtis adult. 

d Ps 129, 3; 3 Rg 8, 46; Jb og, 
2, 20, 15, 14; 25, 4; EC 7, 
97: BO? 3s Rin 3s execs 


or 4, 4., 
3,4] Antt. in Parasc. 
ev. Ps 87, 4-7. 
f Lm 3, 6. — cf. Ps 87, 5, 6. 
ig 76, 4. 
ES 80. Rh, Ft. Fae 
i Ps 76, 13; 110, 2. 
jv: Jb 11,13; Ps 87, 10; 2 Mc 


pg © 

8 PS52g) Tr 85,4) 
#Ps 58.2: \241, +7. 
9; ri Gr. in D. Pass. — Of. in 

r. 2 mai. hebd. 
wet Vs’ £73, "2. 
v2 Es 9,20; Sapit, 6°24 f. 
GS) 2.3154 3 
y Is 26, 10. — cf. Ps 26, rr. 
$.PS.22, 37) 24,32 %30n 43:52 35, 
av. Ps 70, 20. [25. 
ay 24, 17; Ps 141, 8. 
Crs $3, 7. 
dv. B3 IIs, 16. 


Ad usp. in sb. (1, 15). 

11 * Catech. R. IV 15, 19. —V. 
All. in fs. s. Jo. Dam. 

aPs ‘17, ‘35. ier, ht 

1, 2] in ben. novi militis (P. R.). 

6 Ps 58, 10, 11, 18; Jn 2, 

2] Ant. in fs. ss. Rdmpt. 

© PS" 39; 33290, 3. 


dPs 17, 48. 
évi Ps*8; §? 


fEc 1, 2. — cf. Rm 8, 20. — 
v. Ps 38, 6. 
g Ps ror, 12; 108, 23; Jb 8,9; 


14, 2. 
h Ps 17, 10. — cf. Is 64, 1. 

# Ps 103, 32. — cf. Ex 19, 18; 
, Am 9, 5. 

$V. PS.27q LB 

RV Ps 274075 


yer: 1H; 

m Ps 17, 65, 46. 

2.Ps 11, 3. — cf. Is 44, 20. 

o cf. Ps Ne fight Gn 14, 22; Dt 
32, 40; Is 62, 8. 

p Ps 32, 2, 3. — cf. Ps 149, 1. 


g Ps 27. §1. 


v cf. Ps 937,23. 
s Ip ir,..23. 123% 4230s: oF 225 
fict..Zc' 9. 2§). 


ucf. Dt 28, 52; Am 4, 3. 





2 Et “non intres in iudicium cum servo tuo, 
@quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens; 
3 quia persecutus est inimicus animam meam, 
¢humiliavit in terra vitam meam, 
fcollocavit me in obscuris sicut mortuos saeculi; 
4 et Yanxiatus est super me spiritus meus, 
in me turbatum est cor meum. 
54Memor fui dierum antiquorum, - 
imeditatus sum in omnibus operibus tuis, 
in factis manuum tuarum meditabar. 
6 jExpandi manus meas ad te; 
lanima mea “sicut terra sine aqua tibi. 
7 Velociter exaudi me, Domine: °defecit spiritus meus: 
?non avertas faciem tuam a me, 
et similis ero Ydescendentibus in lacum. 
8 Auditam fac mihi mane misericordiam tuam, 
quia in te speravi; 
Tnotam fac mihi viam in qua ambulem, 
quia *ad te levavi animam meam. 
9 ¢Eripe me de inimicis meis. 
Domine, ad te confugi. | 
10 “Doce me facere voluntatem tuam, quia Deus meus es tu; 
Vspiritus tuus bonus “deducet me in Yterram rectam. 
11zPropter nomen tuum, Domine, “vivificabis me in aequitate 
beduces de tribulatione animam meam [tua, 
12 et in misericordia tua °disperdes inimicos meos 
et perdes omnes qui tribulant animam meam; 
quoniam 4ego servus tuus sum. 


l 4 3 Psalmus David adversus Goliath. 


Benedictus Dominus Deus meus 
@qui docet manus mea ad proelium, 
et digitos meos ad bellum. 
2 bMisericordia mea et ‘refugium meum, 
susceptor meus et liberator meus, 
protector meus; et in ipso speravi, 
qui 4subdit populum meum sub me. 
3 Domine, quid est homo, quia innotuisti ei? 
aut filius hominis, quia reputas eum? 
4 fHomo vanitati similis factus est; 
Idies eius sicut umbra praetereunt. 
5 Domine, “inclina caelos tuos et descende, 
ftange montes et fumigabunt, 
6 fulgura coruscationem et dissipabis eos, 
Jemitte sagittas tuas et conturbabis eos, 
7 kemitte manum tuam de alto, 
eripe me et libera me de aquis multis, 
Ide manu “filiorum alienorum, 
8 quorum os “locutum est vanitatem, 
et °dextera eorum dextera iniquitatis. 
9 Deus, ?canticum novum cantabo tibi, 
in psalterio decachordo psallam tibi. 
10 @Qui das salutem regibus, 
qui redemisti David servum tuum de gladio maligno, 
11 eripe me et erue me de manu filiorum alienorum, 
quorum os locutum est vanitatem, 
et dextera eorum dextera iniquitatis; 
12 quorum filii sicut novellae *plantationes in iuventute sua; 
filiae eorum compositae, circumornatae ‘ut similitudo tem- 
13promptuaria eorum plena, eructantia ex hoc in illud, [pli; 
oves eorum fetosae, abundantes in egressibus suis, - 
_ 14 boves eorum crassae; 
“non est ruina maceriae neque transitus, 














4 
ee 


| eos in secundis rebus deturbet (11-15). — 144. Deum celebraturus, ipsius 


enarrat potentiam (1-7), misericordiam, regni gloriam (8-14) benigni- 


| tatemque in diligentes se (15-21). — 145. Non in principibus, sed soli 





i aed 





144 


145 


neque “clamor in plateis eorum. 
15Beatum dixerunt populum cui haec sunt: 
Ybeatus populus cuius Dominus Deus eius. 


“Laudatio ipsi David. 


bExaltabo te, Deus meus “rex, 
et benedicam nomini tuo in saeculum et in saeculum sae- 
2 per singulos dies benedicam tibi [culi; 
et “audabo nomen tuum in saeculum et in saeculum 
3 (Magnus Dominus et laudabilis nimis, [saeculi. 
_ et /magnitudinis eius non est finis. 
4 9Generatio et generatio laudabit opera tua, 
et potentiam tuam pronuntiabunt; 
5 hmagnificentiam gloriae sanctitatis tuae loquentur 
et ‘mirabilia tua narrabunt 
6 et virtutem terribilium tuorum dicent 
et magnitudinem tuam narrabunt; 
7jmemoriam abundantiae suavitatis tuae eructabunt 
et iustitia tua exsultabunt. 
8 kMiserator et misericors Dominus, 
patiens et multum  misericors, 
°‘suavis Dominus universis, 
et ™miserationes eius super omnia opera eius. 
10”Confiteantur tibi, Domine, omnia opera tua, 
et °sancti tui benedicant tibi. 
11 Gloriam regni tui dicent 
et potentiam tuam loquentur, 
12 Put notam faciant filiis hominum %potentiam tuam 
et “gloriam magnificentiae regni tui. 
13 sRegnum tuum regnum omnitm saeculorum, 
et dominatio tua in omni generatione et generationem. 
‘Fidelis Dominus in omnibus verbis suis; 
et sanctus in omnibus operibus suis; 
14 uallevat Dominus omnes qui corruunt 
et Yerigit omnes elisos. 
15 2Qculi omnium in te sperant, Domine, 
et Ytu das escam illorum in tempore opportuno, 
16 zaperis tu manum tuam et imples omne animal bene- 
17 2Justus Dominus in omnibus viis suis [dictione. 
et sanctus in omnibus operibus suis. 
18 bPrope est Dominus omnibus invocantibus eum, © 
omnibus invocantibus eum in ¢veritate. 
19 Voluntatem timentium se @faciet 
et “deprecationem eorum exaudiet et salvos faciet eos. 
20/Custodit Dominus omnes diligentes se 
et omnes peccatores disperdet. 


21 Laudationem Domini loquetur os meum, 


et 29benedicat omnis caro nomini sancto eius 
in saeculum et in saeculum saeculi. 


oAlleluia, bAggaei et Zachariae. 


2 Lauda, anima mea, Dominum: 
‘laudabo Dominum in vita mea, 
dpsallam Deo meo quandiu fuero. 
€Nolite confidere in principibus, 
3 fin filiis hominum, in quibus 2non est salus. 
4hExibit spiritus eius et revertetur in terram suam; 
in illa die peribunt omnes cogitationes eorum. 
5 iBeatus cuius Deus Iacob adiutor eius, 
jspes eius in Domino Deo ipsius, 
6 lqui fecit caelum et terram, 
mare et omnia quae in eis sunt. 
7mQui custodit veritatem in saeculum, 


LIBER PSALMORUM 
143, 15 — 145, 7 





t ro, 11) Int. etc. 





GAS 24s. Fetes 2 44H" Fz: 
x Dt 33,.29. 
y Ps 32, 18; 145, 5. 


Ad usp. in sb. (3, 9, 43) et in fs. 
SS. Lind. A Ns 3) j 


Se 


97, 0. 
1] V. All. in fs. ss. nom. J. 
fy, Ps 14, :2. 
2] V. in hymno «Te Deum ». 
é Ps 47, 2. 
3]_R. in fss. ss. Trin. et ss. 
Cord. J 


ord. J. 

fief. (1 Par 29,11); Jb 11, 7-9; 

(Is 40, 28). 

gis 38, 19. — cf. Is 12, 4. 

AVY. 12. 

¢v. Os 9, 2. 

icf. Is 63, 12. 

kv. Ps 85, 5, 15; Ps 102, 8. 

Lv. Ps 99, 5. 

m Ecli 18, 12. -— cf. Sap 6, 8. 

n Ps 192, 22; Dn 3, 57. — cf. 
cf. Ps 18, 2. 

10] V. in ben. mensae. 

in cm. et fs. 

o cf. Ps 139, 9, 16. [Mm. 

p Ps 104, 1, 2. 

qvr.4; Ps:1s0, 25 Dt 3, 24: 

rvr. 5. 

3 8; 101, 13. —- v. Ps 
(10), 16. 

13] Ant. in fs. ss. Red. 

Ovr. 174 

ucf. Ps 36, 17, 24. 

v Ps 145, 8. 

x cf. Ps 103, 233 1720. 

15] * Catech. R. IV 13,11. — 
in prec. T. penuriae et famis. 

15, 16] Gr. in fs. Corp. Ch., in 
D. 20 p. Pnt. et fr. 5 ~. D.3 

Oe, — V. in ben. mensae. 

16] * Catech. R. I 2,6.— V.in 
ben. animal. (R. R.). 

y Ps 103, 27; 110, 5; 135,25; 
146, 9. — cf. Mt 6, 31-33; 
Ac 14, 19. 

z Ps 103, 28. 

av. Dt 32, 4. 

b cf. Ps 29, 33 33,19; 118,151; 
Dt 4, 72 Ecli 2,142; Ac 47, 29. 

18] Gr. in D. 4g Adv. etc. 

C€jO 4, 23, 24. 

d Pro 10, 24. — cf. Jo 9, 31; 
{Jo 3, 33; "22. 

é Ps 30, 23. — cf. Ex 22, 23. 

f Ps 96, 10; Dn 14 37. 

21] v. vr. 18. — Ant. in fs. ss. 

g cf. Ps 150, 6. [nom. J. 

Ad ll. in fr. 4 (1) et in prec. off. 
Df. — in ben. campanae. 

av. Ps 134, 1. 

6 Psrrr,r. {fr. 6p. Pnt. 

1] Of. in D. 3 p. Psch. et in 

¢ Ps 62, 5; 103, 33; 344, 2. — 
Ps 6, 6. 

d Ps 103, 33. 

e Ps 117, 9. 

f Ps 117, 8. — cf. Is 2, 22; Jr 
Ps 59, 11; 107, 13. 37,5. 
Ps 103, 29; 1 Mc 2, 63. — 
cf. Ec 12, 7. — v. yb 10,9; 


, 34, 14, 15. . 
icf. Ps 143, 15. — v. Ecli 2, rr. 
i Ps 118, 116. — v. Ps 2, 13. 


lJr 1, 9. — v. Ps 113, 15. 
mCt. PS°99,°§; 116, 2. 





aaa) Sec 








Deo fidendum est. — 146. Deus celebrandus, qui dispersos congregat, 
congregatos suscipit eosque nutrit. — 147. Deum instaurantem lerusa- 
lem, reducentem ver, legem manifestantem vates celebrat. — 148. Crea- 


LIBER PSALMORUM 
145, 8 — 148, 2 








n Ps 102, 6. 

o Ps 103, 27; 106, 9; 144, I5. 
pI Is 61, 1. — cf. Ps 67, 7 

as 20, 18} “Mt 0, 30; 3x, 55; 


0 9, 7. 
r Ps 144, 14. — cf. Ps 146, 6. 
g's PS" 10.58 


tcf. Ex 22, ak Dt to, 18, 
19. — v. Ps (x0), 14. 

u Ps 67, 6. 

v cf. Ps 146, 6. 

MPS 02, 53 98, 1 etc — v. Ps 
(10), 1 

Ad ll. in fr. 5 ie in ben. cam- 
panae et ae ad pet. plu- 

av. Ps 134, 1 [viam (8). 

bPs or, 


cPs as. — cf. Ps 32, 1. 

d Ps 50, 20; Io1, 17. 

e Dt 39, 3; Is a oa net » TB 
s 


4018.63. 25. Ps 33, r9. 

i 34, 16. — cf. Le 10, 34. 
cf. Gn 15, Na 

iIs 40, 26; Bar 

5] + Simb. ‘fid. Corie: Polet. XI 

Bare — v.14 Par 16,25; 


Yb 9, mH ‘Nh a; 3: 
m Is 40, 28. 75 Bais ; 
ncf. Ps 145, 7-95, li 10, 17. 
o Ex 15, 21. — cf. Ps 94, 1, 2. 
» 1. Part 35} 06. 
he Jb 5, ie 5, 24: 

: Jris eae 


0] * Catech. R. IV 13, 11. 
$V. Ps 170 3y52 7%. 2 


tv. Jb 38, 4r. — cf. Lei? 24. 
u Ps 32,16,17.—cf. Pro 21, 31. 
v Ps 149, 4 


xcf. Ps 19, 8. — v. Ps 33, 18. 

Ad ll. in fr. 6 (12), in fs. Corp. 
Ch. (14), in cm. Sctar. et ded. 
eccl. —- in cons. altaris, jr 
ben. campan. et in vate 

av. Ps 134, 1 [repell. tem 

12,13] Of. in fss. Patr. s. Joseph. 

12,14] V. All. in Ms. pro pace 

13] v. Cn ceo etc. 

6b 2 Es.7, r-3. 

c Ex 34, 24; Pro 16, 7; Is 60, 

d Ps 80,17; Dt 32, 14. [17,18. 

ecf. Ps 131, 15. 

by te Ps 32, 9; 148, 5, 8. 

3 (Ex Me, 14. — cf. Jb 38, 29). 
i Jb 37, 9, 10; Ecli 43, 22. 

jvr. 15. — cf. 37, 12. — V. 
Ps 32, 9; 106, 20. 

IPs 77, 15; Ecli 17. 10s" par 
3, 37. Baty gehts: Rm 9, 


sof © Catech. 38 TT I, et 
Day Fs FF" TO} 15. — ef. 


cf. Rm 3, 2 mM 3, 2 

OV. PSs. 25a. B 

Ad ll. in Dd. (1), in bened. 
campanae et ord. sepel. par- 

av. Ps 134, 1 “Lvulos p12}. 


1,2] Gr. etc. in fs. et off. 
ss. Angelis. 

b cf. vr. 7. — v. Ps 68, 34. 

Rig? rT, 80; 2 2, 1%: 

2) V. All. in D. 2 Epiph. 





146 


147 


148 


"facit iudicium iniuriam patientibus, 

°dat escam esurientibus. 
PDominus solvit compeditos, 

8 dDominus illuminat caecos, 
rDominus erigit elisos, 

sDominus diligit iustos, 

9*Dominus custodit advenas: 
“pupillum et viduam suscipiet 

et “vias peccatorum disperdet. 
10 tRegnabit Dominus in saecula; 


Deus tuus, Sion, in generationem et generationem. 


@Alleluia. 


Laudate Dominum, quoniam bonus est psalmus, 
Deo nostro sit “iucunda decoraque laudatio. 
2 dAedificans Ierusalem Dominus, 
¢dispersiones Israélis congregabit, 
3 qui /sanat contritos corde 
et Yalligat contritiones eorum, 
4kqui numerat multitudinem stellarum 
et ‘omnibus eis nomina vocat. 
5 /Magnus Dominus noster et ‘magna virtus eius, 
et “sapientiae eius non est numerus. 
6 "Suscipiens mansuetos Dominus, 
humilians autem peccatores usque ad terram. 
7 OPraecinite Domino in confessione, 
psallite Deo nostro in ?cithara, 
8 qui operit caelum nubibus 
et parat terrae Ypluviam, 
rqui producit in montibus faenum 
et herbam servituti hominum, 
9 squi dat iumentis escam ipsorum 
et ‘pullis corvorum invocantibus eum. 
10 Non in “fortitudine equi voluntatem habebit, 
nec in tibiis viri beneplacitum erit ei. 
11 vBeneplacitum est Domino super timentes eum, 
et in eis qui “sperant super misericordia eius. 


@Alleluia. 


12 Lauda, Ierusalem, Dominum, 
lauda Deum tuum, Sion; 
13 quoniam °confortavit seras portarum tuarum, 
benedixit filiis tuis in te. 
14 Qui °posuit fines tuos pacem 
et 4adipe frumenti ¢satiat te, 
15 fqui emittit eloquium suum terrae: 
velociter currit sermo eius, 
16 9qui dat nivem sicut lanam, 
Anebulam sicut cinerem spargit, 
17 imittit crystallum suam sicut buccellas, 
ante faciem frigoris eius quis sustinebit ? 
18 jEmittet verbum suum et liquefaciet ea, 
flabit spiritus eius et fluent aquae. 
19 Qui adnuntiat verbum suum Iacob, 
liustitias et iudicia sua Israél. 
20 ™Non fecit taliter omni nationi 
et "iudicia sua non manifestavit eis. Alleluia. 


@Alleluia. 

Laudate Dominum ?de caelis, 
laudate eum “in excelsis. _ 

2 Laudate eum omnes angeli eius; 





aa ee 











| turae omnes (1-12) Deum laudent ipsiusque maiestatem exaltent (13-14). 
| — 149. Israél Deum regem et ducem post victoriam exaltare iubetur. 
— 150. In omnibus et ubique Deus est celebrandus. 


LIBER PSALMORUM 
148, 3 — 150, 6 








149 


150 


laudate eum omnes “virtutes eius. 
3 ¢Laudate eum, sol et luna, 
laudate eum, omnes stellae et lumen. 
4 Laudate eum, /caeli caelorum, 
et Yaquae omnes, quae super caelos sunt, 
5 Alaudent nomen Domini. 
Quia ipse dixit et facta sunt, 
ipse mandavit et creata sunt. 
6 iStatuit ea in aeternum et in saeculum saeculi 
jpraeceptum posuit et /non praeteribit. 
7 Laudate Dominum, "de terra “dracones et omnes abyssi, 
8 Cjgnis, grando, Pnix, glacies, Yspiritus procellarum, 
Tquae faciunt verbum eius, 
9 8montes et omnes colles, 
tligna fructifera et omnes “cedri, 
10 Ubestiae et universa pecora, 
serpentes et “volucres pennatae, 
11 reges terrae et Yomnes populi, 
principes et omnes iudices terrae. 
12 Tuvenes et virgines, senes cum iunioribus laudent nomen 
13 quia exaltatum est nomen eius solius; 
14 dconfessio eius super caelum et terram, 
et Lexaltavit cornu populi sui. 
¢Hymnus omnibus sanctis eius, 
filiis Israél, populo 4appropinquanti sibi. @Alleluia. 


@Alleluia. 


Cantate Dominum °canticum novum, 
laus eius in “ecclesia sanctorum. 

2 dLaetetur Israél in eo qui fecit eum, 
et filii Sion exsultent ‘in rege suo: 

3 Laudent nomen eius in 9choro, 
in "tympano et ‘psalterio psallant ei. 

4 Quia *beneplacitum est Domino in populo suo, 
et ‘exaltabit mansuetos in salutem. 

5 Exsultabunt sancti in gloria, 
m™aetabuntur in “cubilibus suis. 

6 oF xaltationes Dei in gutture eorum, 

et gladii ?ancipites in manibus eorum: 

Tad faciendam vindictam in nationibus, 
increpationes in populis, 

8ad Yalligandos reges eorum in compedibus 
et nobiles eorum in manicis ferreis; 

9 ut faciant in eis iudicium “conscriptum: 
8gloria haec est omnibus sanctis eius. Alleluia. 


aAlleluia. 


Laudate Dominum in 2sanctis eius, 
laudate eum in ‘firmamento virtutis eius; 
2 laudate eum in 4Vvirtutibus eius, 
laudate eum secundum multitudinem €magnitudinis eius; 
3laudate eum in sono /tubae, 
laudate eum in 9psalterio et cithara;. 
4laudate eum in “tympano et choro, 
laudate eum in chordis et ‘organo; 
5 laudate eum in Jcymbalis benesonantibus, 
laudate eum in cymbalis iubilationis: 
6 lomnis spiritus laudet Dominum. Alleluia. 


[ Domini. 


“mv. Jb 35, 10. 


‘o] v. 





dv. Ps 102, 20, 21. 


é Dn 3, 62, 63. 

Tet. 2 Cor nyt 2. — v. Ps 67, 

Ein a Be Dn 3, 60. (34. 
Or." 

i Ps 32, 6, 9. [42, 24. 

jPs 118, 90, O13 <ECli 16, 27; 


od: Jb 28, 26; ‘Ir Z¥,4°35,-302 


25. 
LPS 103, 9i;-JD, 74, §: Mt. 24, 
35. —- cf. Est. 1, 19. 
MNCL. Nig 1. 
nol, Gn it, 23° FS 08, 35° 146. 6: 
OWS, 197¢ 13% 104, 32. 
pPr 147, ve 
g Ps .— si Dn 3165. 
35] oy "Cabidl. 8 i ie Bo oo 
# Ps 172, 20. — = Ps £47545; 
18; Bar RGR 


SIs 44, 23; 49, 13; 55, 12; Dn 
t Dn 3, 75. [3, 75. 
u Ps 103, 16. v Gn 1, 24. 
x Gn r; re rick 

y cf. Ap 

12] Ant. ve iis. ss. nom. J. 

z Ps 8,1 

av. Ps 112 

14] Ant. int hi. ss. Omn. 


b Ps 131, 17. — 1 Rg 2, ft. 
cock Dt 10, ar; 3e 17, 14. 
dct2Dt:4..7; Eph 7 a 


é:vis Pasrsy,*t’ 


Ad ll. in sb. (1).— in cons. alt. 
(5), in ben. campanae. 

av. Ps 134. I. 

bP . 1. — cf. Ps 143, 9. — 

c Ps 88, 6, 8. [v:'Ps’32, 3. 

dP 

e 


4, 7. 
Ps 94, 6; 99, 3. [Ps 92, 1. 
PY Re rn ¥2° Te). G6) — ¥. 
g Ps_rso, 4. =, cf. Ex’ 15,20; 
d 11, 34; Jr 31, 4. 
hk Ps 150, 4; Exi15: 20: 
#-Ps‘1§0;'3i ps e46F "1x 
4] Ant. in R: $$. Cord. J. 
bet. 1sz6h3% 
5) V. etc. a cm. et pr. Mm. etc. 
—Ant.in cons. eccl.— v. Ap. 
[6, 9, 10. 
ft PS 425% 3625-7 ° . 
Orch? Pe:G6s5'. £7: 
p Heb eo r25 AD: ERG ater es: 
¢- cf. 1b-36;.8:. °° {— ef: ‘Proc 8 
8] Ant. in fr. 4 mat. hebd. 


26. — 
scf. Ps 148, 14. 


Ad ll. in sb. (6) etc. — im grat. 
act. p. Ms. — in cons. alteris, 
— in ben. campanae, orgaii 


av. Ps 134, I. 14) etc. 
1] v. Ps 67, 36. 
b Ps 67, 36; 133, 2. — Ps 67. 


$6;/133, 2. — ef, ee Fe 38, 
39, 42. 43, 48, 4 


¢ Dn 3335.06 Fi Ps 67,535. 
d Ps 144, 12. é Dts; 24; 
f Ps 80, 4; 97, 6. 

Biv Ps' 32; *2. 

4) Ant. in D. Sxg. 

h Ps 149, 3. 

i Jb 21, 12. [28 25, 7. 6. 


joo. Rei6; 52-2 Par “15,716, to; 
LPs 144, 21; Ap 14. 
6] Ant. in off. Dp. 





Nae to 








PROVERBIORUM LIBER 


QUEM HEBRAEI “ MISLE,, APPELLANT 














PROVERBIORUM 
LIBER 
1, 1-27 
5) |ARABOLAE Salomonis filii David regis Israél, 
: B. me ct ae Eis Te hi 23 | 2 ad sciendam sapientiam et disciplinam, 
3 ad intelligenda verba prudentiae 
a aes et suscipiendam pha Sirinincar doctrinae, 
: ; iustitiam et iudicium et aequitatem, 
_ si 358 eo ai cole as 4 ut detur °parvulis @astutia, 
d cp. 3. ei — cf. Mt ro, 16. adulescenti scientia et intellectus. 
ecp. 9, 9. — cf. Ecli 18, 29. — 5 Audiens sapiens ‘sapientior erit, 
et intelligens gubernacula possidebit: 
ia, cp. 22, toa 23). 6 animadvertet parabolam et interpretationem, 
EN ie oP i % 9 A an Sap 8, fverba sapientum et aenigmata eorum., 
hep: 9, 44 Ps'110, 10; Ecli x, 7kTimor Domini principium sapientiae. 
14, —— cf. cp. 15, 33. — v.Jb ‘Sapientiam atque doctrinam stulti despiciunt. 
i cf. Ecli 21, af C38, 28. 8 jAudi, ‘fili mi, disciplinam patris tui 
3] Catech. n, a aires Eph et ne dimittas legem matris tuae, 
j Sgt ages 9 mut addatur gratia capiti tuo et "torques collo tuo. 
Cp. 2,035.35, REx BEf 4.2, 10 Fili mi, si te Slactaverint peccatores, ne adquiescas eis: 
m CD. 4, 9. £G [10 etc. 11 si dixerint: Veni nobiscum Pinsidiemur sanguini, 
Pa Sowa nes dabscondamus tendiculas contra insontem frustra, 
ocp. 16, 29; 24, 28; Fuli 3¢ 30, 9. 12 rdeglutiamus eum 8sicut infernus viventem 
— cf. Gn 39) 10. et integrum quasi ‘deseendentem in lacum; 
p eye 18; cp. 12, 6. — cf. Ecli 13 omnem pretiosam substantiam reperiemus, 
avr. 34 ic 529. 8-10; 63, § implebimus domos nostras spoliis: 
Sap 2, 12. 14 sortem mitte nobiscum, 
- Gi 37, 20: Ps 54, 16; 123, 3. marsupium unum sit omnium nostrum; 
13, 137° gd Bg Sek 15 “fili mi, “ne ambules cum eis: 
oS : set ; 
s cf. cp. 27, 20; Js 5, 14. prohibe pedem tuum a semitis eorum; 
tv. Ps Ps 27, 1. 16 Ypedes enim illorum ad malum currunt, 
ihe ay hey pts ect 20. et festinant ut effundant sanguinem. 
vcf. 4, 14; 24, 1; Pst, 2. 17 yFrustra autem iacitur rete ante oculos pennatorum. 
wep. 4, 27; Ps 118, ror, 18 Ipsi quoque contra sanguinem suum “insidiantur 
xp, 6, 18; Is 59, 7.—cf. Rm 3, et moliuntur fraudes contra animas suas. 
Lest We Th To col. Flag. (x5. 19 aSic semitae omnis Pavari: 
Z vr. II. Canimas possidentium rapiunt. 
gb. ap “a 20 dSapientia foris praedicat, 
ccf. 3 Rg 21, 105s. in plateis dat vocem suam, 
dcp. 8, 1; 9, 3; Ecli 7%, - a 21in capite turbarum clamitat, 
2 oa} Mit 0, a Jo tf) . "4 te. in ¢foribus portarum urbis profert verba sua dicens: 
22 Usquequo, /parvuli,. diligitis infantiam, 
a2t- * Calich: 3 R. IV 12, 7. et stulti ea quae sibi sunt noxia cupient, 
fcf. 1 Cor 14, 20. — v. VE A et imprudentes Yodibunt scientiam ? 
eva ae,  Satth ae ete 23 Convertimini ad. correptionem meam: 
hJl 2, 28; Ac 2, 17. en pbrpietate eon ds Sa meum 
et ostendam vobis verba mea. 
ils 65, 2, 12; 66, 4; Jr 7, 133 |. 24 iQuia vocavi, et Jrenuistis, r 
ifs é; oY Rm Ps, we pier 53 lextendi manum meam, et non fuit qui adspiceret, 
we tt. Bs 106, 11. ; 25 mdespexistis omne consilium meum 
ncf. Ps 80, 12; Le 7, 3 et "increpationes meas neglexistis ; 
0 cD. 3, 34, Sap 4, 18. — eh. Dt 26 Cego quoque in interitu vestro ridebo et subsannabo, 
pan ee Pe teak a eee cum vobis id ?quod timebatis advenerit, 
gcp. 29.1. — cf. Is 30, 14: it 27 cum irruerit ¢repentina calamitas, 
19, It. et interitus quasi tempestas ingruerit; 
quando venerit super vos tribulatio et angustia. 








=- §56 — 











— 


Parabolae Salomonis (1, 1-22, 16) Sectio | (1, 1-9, 18). Auctor post titulum et argumen- 
tum (1-9) homines monet ut, vitantes impiorum consortium (10-19), digne 
sapientiam audiant (20-33), quaerant, adipiscantur (2, 1-9) utque a pra- 


PROVERBIORUM 
LIBER 
pF 28 — 3, 6 








28 rTunc invocabunt me, et non exaudiam; 
mane consurgent et non invenient me. 
29 Eo quod Sexosam habuerint disciplinam 
et ‘timorem Domini non susceperint 
30 vunec adquieverint consilio meo. 
et detraxerint universae correptioni meae; 
31 Ucomedent igitur fructus viae suae 
suisque consiliis “saturabuntur ; 
32 Yaversio parvulorum interficiet eos, 
et prosperitas stultorum perdet illos. 
33 zQui autem me audierit absque terrore requiescet, 
et “abundantia perfruetur, °timore malorum sublato. 


2 1 aFili mi, si susceperis sermones meos 
et mandata mea absconderis penes te, 
2 ut audiat sapientiam auris tua, 
inclina cor tuum ad cognoscendam prudentiam, 
3 Si enim sapientiam invocaveris 
et inclinaveris cor tuum prudentiae, 
4si quaesieris eam °quasi pecuniam, 
et 4sicut thesauros effoderis illam, 
5 tunc “intelliges timorem Domini 
et scientiam Dei invenies; 
6 quia ‘Dominus dat sapientiam, 
et Yex ore eius prudentia et scientia. 
7 Custodiet rectorum salutem 
et hproteget tgradientes simpliciter 8 servans semitas iu- 
et Jvias sanctorum custodiens. [stitiae 
9*Tunc intelliges ‘iustitiam et iudicium 
et aequitatem et omnem semitam bonam. 
10 Si intraverit sapientia cor tuum, 
et scientia animae tuae placuerit, 
1lmconsilium custodiet te, et prudentia servabit te; [quitur. 
12 ut eruaris a via mala et ab homine, qui perversa lo- 
13qui relinquunt iter rectum et °"ambulant per vias tenebrosas, 
14 qui Plaetantur cum malefecerint et Yexsultant in rebus 
15 rquorum viae perversae sunt, [pessimis, 
et Sinfames gressus eorum; 
16 tut eruaris a muliere aliena 
et ab extranea, quae “mollit sermones suos 
17 et Yrelinquit ducem pubertatis suae 
18 et “pacti Dei sui oblita est. 
YInclinata est enim ad mortem domus eius, 
et %ad inferos semitae ipsius; 
19 omnes qui ingrediuntur ad eam non revertentur 
nec apprehendent semitas vitae; 
20 ut ambules in via bona, 
et calles iustorum custodias. i 
21 Qui enim recti sunt “habitabunt in terra, 
et simplices permanebunt in ea; 
22 bimpii vero de terra perdentur, 
et qui inique agunt Cauferentur ex ea. 


3 1 4Fili mi, ne obliviscaris legis meae, 


et bpraecepta mea cor tuum custodiat; 
2 clongitudinem enim dierum 
et annos vitae et 4pacem apponent tibi. 
3 Misericordia et veritas te non deserant: 
€circumda eas gutturi tuo 
et ‘describe in tabulis cordis tui, 
4 et invenies gratiam 
et disciplinam bonam coram Deo et hominibus. 
5 Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo 
et ne innitaris prudentiae tuae; 
6 in omnibus viis tuis cogita illum, 








rv. 1 Rg 8,18; Jb 27, 9; Is $9, 
ae VE 21, PA oes OO; Mie 
3,4; 2 Mcg, 1 


bch Tb 2t3°k4, £5. 

uvr. 25 

v Jr 6, i. — cf. 5 4,105" Is 
3, 10, 11; Gal 6, 8. 

xcp. 14, 14; Jr 21, 14. — cf. 
b 4; 8. 

ycp. 8, 36. 

Zz cp. 4 P&I Rt — cf. Ps 24, 
12, 13; Ecli 4, 16. 

aPs 111, 9, 10. 

b Lv 26, 5 


av.cp. 1, 8. 
b icfs.cp.-4; 61, \20;. 20724) 


3, 5,6] R. in fs. BMV. de b. 
cons. 


¢ CDs 35.14; §,. £0,2195 30,36, 
—v. Ps 18, 11. 


oy Jp 3,2 2r. — cf. Mt. 13, 44. 
cf. Ps 24,14; Jo 7,17; 14, 21, 

i Jb 32, 8; Sap 7, 15, 25; Ecli 
t, 13°39, 8; Je 1,'5. 

§ Sap 7, 25; Ecli 24, 5. 
cf. cp. 30, 5. 

i Ps 83, 13; 118, 

J TeRE 22.0. —cf. Bushs 20. 

k cf. vr. 5. 

Eco 22 st. 


10-15] 1 L. et R.in fs. BMV.de 

m cp. 6, 22. [b. cons. 

n Cp. sh 14°" 10,831,327 £6; 30; 
23, 3 

o P3 ge 8 4 — ef. Sap. 5, 6; Jo 


143 * Oitech. RLlh .'$;'0;- 38s 

PAL TT, bS. phi tp, 16, ‘73. 

q cf. Ps 49, I 

7,CD. 735373. 

SCD EA 2 : 

tcp. 6, ie 7, ae Ecli 9, 12.— 
Cy 

u cp. 


vjr3.4 bag re 3, 4. 
rhe MI 2, 14, 15. 
(eee) bat Pats 10; Jo 
bcp. §, 5,6: 14,12. [8, s. 


oc cp. 10, 30. — v. Ps 36,9. 


eae 10, -7: JO°18. 47%. PS.0, 
20, 9-11; 26, 22, 38; a tee he 
c Dt 28, ap Ps 5347. [s. 


@V. cp.°1, 

rash CL. Po ‘fr.2 p.D. 1 Aug. 

b cp. 4, 4,10; Dt 8, r; 30, 16, 20. 

evr. 26: - ep: 4, TOt. Oo) TL: TO; 

bib te Dt 4 49 - Ecli 1, 12, 25; 
s 65. 


23, 28; 20; Bar 3, 14. 
—'v. Ps 90, 16. 
pas ee 33; Ps ee 165. 
cp. 6, 2 Jb 31, 36. 


Di 6,6. — ofs's Cor 3, 33 38 
17, 1; 31, 33. 

g cf. fy ea 360° Le: 2), 63%: Km 
To 245 39% 18; 2 Cor 8, 27. 

khPs 36, 3, So PEF. By 05 Ecli 


5, 

# cp. 7s 12; ob 265.57. 9,23 
243 Rm 12, 16 

CDs -£0;. 3% 





— SSR 








PROVERBIORUM 
LIBER 
3, fan 4, 4 


vis viris et mulieribus sese avertentes (10-19), una cum ipsa, quae om- 
nium bonorum summa est, bona omnia possideant (20-3, 20) atque protec- 
tione Dei fruantur, qui peccatores odit, iustos vero diligit (21-35). Quam 








Ris §, 21;'Rm‘*2zt,)25; 12, 36; 
Pua CU. 52) 15; 26,44 2 Ecli 


6, 
tcp, 16, 62-5 °3 15 aD 
28, 28. — cf. i a 12, 13. 

m cf. coe A. 22% 

ncf. cp. 17, 22.— v. Jb 21, 24. 

9,10] Cm. in D. 11 p. Pnt. et 
Of. in fs. s. Alph. de L. 

o cf. Lv 27, 30. 

p Ex 23, 19; 34, 26; Dt 26, 2; 
Ecli_7, 34; 14, 11; 35, 10. — 
ci: Tb" 3; 6. 

q Dt 28, 8; Jl 2, 24. — cf. ep. 


PASS x4. 4 
s ig pe 12, 5, 6. — v. Jb 


tT) is 12) By dst 8, 38: Ap 3, 
oF b 5,17; Sap 3, 5; 
Ecli 2, 

“Dt Sd. 5 Kk Il, 11, — cf. 1 
Cor :tt,. 32 

sf 8, eee, 353 Ecli 25, 13, — 


12-25] R. “ vhs BMV. de b. cons. 

wef. Mt 13, « — Vv. cp. 2, 4. 

x cp. Ey ri — v. Sap 7, 

y vr. 2. — cf. is ba O2. (8. 5% 

Zcp. 4, 18; 22, 4. — cf. 3 Rg 
3, I-14. 


acf. Mt 11, 29, 30. 
OCD.:12) 30; 13,0125 tS; 9; Gn 
acca See IR Ap 2, yan Tee 
186] A cp. I, 20,-2T. 
cep. 8, 27; Ps 103, 5, 24: 135, 
;‘Sap 7, 24; 8,1; Ecli 1, 10. 
n 7, RI. rae j 38, 8. 
e cf. ee 36, 28 
21-26 L. et R. ut Sup. Cp. 2, 
f cp. 4, 21. [ro 
cp. I, 9. — V. Cp. 4, 22. 
Cp.. 4, 12; 10,°9; 28, 18. — 
cr, ‘Ps 90. 5, II- 13. 
HCE ik FF 4,9.— 
chy 


1dr 2 b 11, 19. 
on: 14. — V. Ps 90, 5. 

ty Jb 5, 21. 

nv. 1 Rg 2, id 

ocf. Gal 6, 


27] v. vr. By: 

? Tb 4, 7; Ecli 4, 3. — cf. Lv 
19, 13. 

gicp.6,'143 12, 203 14, 223 Ecli 
7; 13. oo Jd 18, 7, 27; Jb 
19 

Pe ‘Ra 12, 18. 


SCP. 23, 173. 24, 24, I, 19. —— 
VPs 36, vx: 


# Mt rr, 25. 


ucf. Zc 5, 3, 4; MI 2, 2. — v. 
Lv 26, 14-39. 
vcf. Jb 8, 6. — v. Lv 26, 3-5. 


£'Cpi 1,26. 2 -Ghe PS 19, -27; 
Jc 4, 6; 1 Pt 5,5 
y Ecli 37, 29. 


acp. 1, 8.— cf. cp. 5 Cok 
8 33° 28°33, 22: di é 


Ovi: Par 42, 5; 29, r. 
c Zc 12, 10. — v. Ps 21, 22. 
d3 Rg 2, 2-9; 1 Par 28, 9. 
6:60. Cp. 35-2 





et ipse diriget gressus tuos. 
7kNe sis sapiens apud temetipsum, 
'time Deum et recede a malo; 
8 msanitas quippe erit umbilico tuo 
et “irrigatio ossium tuorum. 
8 °oHonora Dominum de tua substantia 
et ?de primitiis omnium frugum tuarum da ei; 
10 et dimplebuntur horrea tua saturitate, 
et vino ‘torcularia tua redundabunt. 
11 sDisciplinam Domini, filii mi, ne abicias, 
nec deficias cum ab eo corriperis ; 
12tquem enim diligit Dominus corripit, 
et quasi “pater in filio complacet sibi. 
13 VBeatus homo qui invenit sapientiam 
et qui adfluit prudentia. 
14 Melior est adquisitio eius negotiatione argenti, 
et auri primi et purissimi fructus eius; 
15 Zpretiosor est cunctis opibus, 
et omnia, quae desiderantur, huic non valent comparari; 
16 Ylongitudo dierum in dextera eius, 
et in sinistra illius *divitiae et gloria; 
17 aviae eius viae pulchrae, 
et omnes semitae illius pacificae; 
18 blignum vitae est his qui apprehenderint eam, 
et qui tenuerit eam beatus. 
19 bDominus sapientia fundavit terram, 
¢stabilivit caelos prudentia ; 
20 sapientia illius %eruperunt abyssi, 
et “nubes rore concrescunt. 
21 Fili mi, ‘ne effluant haec ab oculis tuis: 
custodi legem atque consilium, 
22 et Yerit vita animae tuae et gratia faucibus tuis. 
23 kTunc ambulabis fiducialiter in via tua, 
et pes tuus non impinget; 
24 isi dormieris non timebis, 
quiesces, et Jsuavis erit somnus tuus. 
25 Ne paveas repentino terrore, 
et “irruentes tibi potentias impiorum; 
26 Dominus enim erit in latere tuo 
et ™custodiet pedem tuum, ne capiaris. 
27 ONoli prohibere benefacere eum qui potest; 
si vales, et ipse benefac; 
28 Pne dicas amico tuo: Vade et revertere, 
cras dabo tibi, cum statim possis dare. 
29 @Ne moliaris amico tuo malum, 
cum ille in te habeat fiduciam; 
30 ne contendas. adversus hominem frusira, 
cum ipse tibi nihil mali fecerit; 
31 sne aemuleris hominem iniustum, 
nec imiteris vias eius. 
82 Quia abominatio Domini est omnis illusor 
et ‘cum simplicibus sermocinatio eius. 
33 uEgestas a Domino in domo impii, 
Vhabitacula autem iustorum benedicentur. 
34 zIpse deludet illusores et mansuetis dabit gratiam; 
35 yGloriam sapientes possidebunt, stultorum exaltatio 
[ignominia. 
4 1 ¢Audite, filii, disciplinam patris 
et attendite ut sciatis prudentiam. 
2 Donum bonum tribuam vobis, 
legem meam ne derelinquatis. 
3 Nam et ego filius fui patris mei °tenellus et Cunigenitus co- 
4 et Idocebat me atque dicebat: [ram matre mea, 
eSuscipiat verba mea cor tuum, 





— 558 — 

















| sapientiam a patribus traditam (4, 1-9) quicumque sequitur a contagione PROVERBIORUM 
| peccatorum sese custodit (10-19) et recto tramite ambulans nec ad dexte- LIBER 
| ram nec ad sinistram deflectit (20-27). Etenim per ipsam homo discit 4,~ 5,6 
fcustodi praecepta mea et vives. fvr. 22; cp. 7, 2; Lv 18, 5; Is 
5 9Posside sapientiam, posside prudentiam, 55, 3. — Cl. cp. 3, 2 
ne obliviscaris neque declines a verbis oris mei. wig raphe Mads 
6hNe dimittas eam, et custodiet te, h Ecli 51, 28. 
idilige eam, et conservabit te; icf. 2 Th 2, 10. 
7 jprincipium sapientiae, posside sapientiam, jcf. cp. 1, 7. 
et “in omni possessione tua adquire prudentiam. kcf. Mt 13, 46. 
8 Arripe illam, et ‘exaltabit te, Sa 6, 17. 


mglorificaberis ab ea, cum eam fueris apaplezatus: 
9 "dabit capiti tuo augmenta gratiarum 
et °corona inclita proteget te. 
10 pAudi, fili mi, et suscipe verba mea, 
@ut multiplicentur tibi anni vitae; 
11 ryjiam sapientiae monstrabo tibi, 
ducam te per semitas aequitatis, 
12 quas cum ingressus fueris, non artabuntur gressus tui, 
et ‘currens non habebis offendiculum. 
13 Tene disciplinam, ne dimittas eam, 
custodi illam, quia ipsa est “vita tua, 
14 UNe delecteris in semitis impiorum, 
nec tibi placeat malorum via; 
15 fuge ab ea, nec transeas per illam, 
declina et desere eam; — 
16 non enim dormiunt, nisi malefecerint, 
et rapitur somnus ab eis, nisi supplantaverint, 
17 comedunt panem impietatis 
“et vinum iniquitatis bibunt; 
18 Yjustorum autem semita 2quasi lux splendens, 
- @procedit et crescit usque ad "perfectam diem. 
19 cCVia impiorum tenebrosa, @nesciunt ubi corruant. 
20 ¢Fili mi, ausculta sermones meos, 
et ad eloquia mea inclina aurem tuam; 
21 ne recedant ab oculis tuis, 
fcustodi ea in medio cordis tui; 
22 gvita enim sunt invenientibus ea 
et ?universae carni sanitas. 
23 ‘Omni custodia serva cor tuum, 
quia jex ipso vita procedit. 
24 Remove a te “os pravum, 
et ‘detrahentia labia sint procul a te. 
25 mOculi tui recta videant, 
et palpebrae tuae praecedant gressus tuos: 
26 ndirige semitam pedibus tuis, 
et omnes viae tuae stabilientur; 
27 One declines ad dexteram neque ad sinistram, 
Paverte pedem tuum a malo; 
@vias enim, quae a dextris sunt, novit Dominus, 
perversae vero sunt quae a sinistris sunt; 
ipse autem rectos faciet cursus tuos, 
itinera autem tua in pace producet. 


1 oF ili mi, attende ad sapientiam meam 
et “prudentiae meae inclina aurem tuam, 
2 ut custodias cogitationes, 
et disciplinam labia tua conservent. 
Ne attendal fallaciae mulieris ; 
3 @favus enim distillans labia meretricis, 
et “nitidius oleo guttur eius; 
4 novissima autem illius f‘amara quasi Yabsinthium 
et "acuta quasi ‘gladius biceps; 
5 jpedes eius descendunt in mortem, 
et ad inferos gressus illius penetrant; 
6 ner semitam vitae non ambulant, 
vagi sunt gressus eius et investigabiles. 





cli 'r, 24. — cf. 1 Rg 2,30; 
jp Rg 10, 7; Ecli 44,7; Jo 12, 
- Ecli 21, 24. [26. 
in Is. 5S. spin. Cor. — 


Sap 5, 17; Ecli 6, 
31. — ad jt 13,: 78: 

10, 11] R, yet Vi. at SE CPH.253, 

pvr... 5,6 

qv. Cp. 3, 2. 

Le id xe II; 31, 8. — cf. 2 Rg 


¢Ps a 37; 118, 45. — cf. Jb 

58,27. 

ticph.3% 23% 

“vr. 22: cp. 3, 18. — cf. Jo 1, 
4515 Joo5, 912: 

Y cpus, 1g; “Ps 5, I. 

Roigt. 2Psrig's 4.5 x. Mic 25%. 

x cf. Am 2, 8. 


y Jb 11, ¥7;°222287) 15360;53; 
67; 192 2: Dn 22,1370 Mt 73, 
43; Sph s, 8. 


z2 Rg 23, 4. — cf. Mt 5, 14; 
2, 15. — v. Ps 96, 11. 

act. Ps 83, 8 

bcf. Rm 13, 12. 

cr Rg 2, 9; Is 59, 9,10; Jr 23, 
12 gi Jb ee 35. — cf. cp. 13, 

I 

PEL O Er; io; 1iJo- 2} 16; 

ph ee 

20] R. ut s. vr. ro, IT. 

ff cp. 25 7 

g vr. 4; cp. 8, 355 i2T: 21° Dt 


Paw tf — ef. 1 Tm 4, 8 
hep. 6p Oil 255183613, at 
Gt.. Sap’ 7, be 
i Dt 4. 9. i 
get Mt 12,353.75, BOs cl 
37, 21. 
kcp. 6 — cf. cp. 8, 13. 
hil Ecli febg Bs 
cf. ea 4 40° Heb 12,9: 
gtr 5, 21; .Ps-e1837 5: 
Heb 12, 33: 
0 Dtos, 322.28, t45 1s. 35° 872 
2 Re 15°58: Ts 40, 275 
» Bs 118, 101. 


q cf. Mt 25, 33. 


PV. Di CPL 2326. 

acp. 4, 20. — cf. ep. 2, 1. 2. 
1-2 LES in fr. Ay PD 1 Aug. 
bcp. re Ne 


cep: 2. 16. 
d Cn 4, 11. — cf. cp. 7, 5. 
e Ps 54, 22. — = at 3, 06: 
fcf. Dt 29. 18; 27. 
6 iE 9 15; Lm 4, ae lage II. 
Ps 56, 5. —c Ps's4, 22. 
a Rel » 4. — Vv. Ps 149, 6. 
a5. 18527, 27. 
. cp. 4, 19. 





~—~ $59 








PROVERBIORUM 
LIBER 
5, 6 — 6, 14 


meretricum consortium vitare, quae homines alliciunt et, ablatis hono- 
ribus, viribus, opibus, ad perniciem adducunt (5, 1-14). Sapiens contra, 
sua contentus uxore, Deum timet (15-23), levi animo pro alio non 


7 











MY. CD. 4, I. 


#ED.;7, 253-1 Corio; 28; 


oPs 127, 2; Ecli 9, 6. — ef. 
Cpt 233225 
p Ez 24, 23. — cf. 1 Cor 6, 18. 


qcp. 1, 22, 29. — Vv. cp. 12,1. 
rcp. I, 25. — v: Ps 106, 41. 


$s Ecli 1, 39. — cf. cp. 26, 26. 

tvr. 18. — cf. cp. 9, 17; Cn 
4;212,-183 Jr2, :23. 

uv. Ps 67, 27. 

16] Gr. in fs. s. Ricr. Aem., 


v cf. cp. 14, 10. 

wv. Dt 24, 5; Ec 9, 9. 
HM 3) Be. 

y Cn 2,9, 17; 8, 14. 

zcp. 7, 18. — cf. Jr 31, 34. 
GV. CD. 3, 16. 


6 Ecli 23, 28; Jr 16, 17; Os 7, 


2; Heb 4, 13. — v. Jb 14, 
16; Ps 10, § 

cPs 118, 168 

dcp. 6, 2 -—— cf. cp. 


3 OS Fed 
12. 14. — V. Ps ae co piae 
ev. Jb 4, 21. 
f cf. Jb 12,24. 


acf. Ecli 8, 16; 29, 19. — v. 

cp. £7, 35° 20, ‘36% ‘23; 26, 
bcf. 4 Rg 4, 1; Mt 38, 25. 
ccf. cp. 5, 22. 


dcf. Le rz, 8. 
2 ep. 20,13; Ps roa, % 


Jv. Ps.123, 75: Eclii 27 ax! 


tl JD; $2...73, 1S Bg 3cdr B.-9; 
A Cp. 30, 25. 

$ Gp. '10,;320%1.20,, 4. 

POS Cp 80, 227. 

Rcp. 10, §. 


icf. Jn 1, 6. — v. cp. 19, 15. 


m Cp. 24, 33. 
E : 


4. 
pcf. cp. 10, 4; 12, 24; 13, 4; 
20, 13; 21, § etc. 


qv. 
¢. (Cp. 49, 29). 
$cf. cp. 10, 3%, 32. — V. cp. 


4,°24. r 

$ cp: 16) 163. Ps .3¢@) 2890. “Ech 
27, 20: 

ucf. Mic 2, 1. — v. cp. 3, 29. 

vvr. 19. — cf. cp. 16, 28. 





7™Nunc ergo, fili mi, audi me, 
et ne recedas a verbis oris mei. 
8Longe fac ab ea viam tuam = 
et ne appropinques foribus domus eius; 
9 ne des alienis honorem tuum 
et annos tuos crudeli; 
10 ne forte impleantur extranei viribus tuis, 
et “labores tui sint in domo aliena, 
11 et Pgemas in novissimis, 
quando consumpseris carnes tuas et corpus tuum 
et dicas: 12 9Cur detestatus sum disciplinam, 
et “increpationibus non adquievit cor meum; 
13 nec audivi vocem docentium me 
et magistris non inclinavi aurem meam ? 
14 Paene fui in omni malo, 
Sin medio ecclesiae et synagogae. 
15 Bibe ‘aquam de cisterna tua 
et fluenta putei tui; 
16 deriventur “fontes tui foras, 
et in plateis, aquas tuas divide; 
17 habeto eas solus, 
nec sint alieni participes tui, 
18 sit vena tua benedicta, 
et tlaetare cum “muliere adulescentiae tuae; 
19 Ycerva carissima et gratissimus hinnulus, 
ubera eius *inebrient te in omni tempore, 
in amore eius delectare iugiter. 
20 Quare seduceris, fili mi, ab aliena 
et foveris in sinu alterius? 
21 bRespicit Dominus “vias hominis, 
et omnes gressus eius considerat: 
22 diniquitates suae capiunt impium, 
et funibus peccatorum suorum constringitur; 
23 eipse morietur, quia non habuit disciplinam, 
et in multitudine. stultitiae suae ‘decipietur. 


1 Fili mi, “si spoponderis pro amico tuo, 
bdefixisti apud extraneum manum tuam, 
2 cijlaqueatus es verbis oris tui 
et captus propriis sermonibus. 
8 Fac ergo quod dico, fili mi, et temetipsum libera, 
quia incidisti in manum proximi tui; 
discurre, festina %suscita amicum tuum: 
4¢ne dederis somnum oculis tuis, 
nec dormitent palpebrae tuae; 
5eruere quasi damula de manu 
et ‘quasi avis de manu aucupis. 
6 9Vade ad "formicam, o ‘piger, 
et considera vias eius et disce sapientiam; ‘ 
7 jiquae, cum non habeat ducem nec praeceptorem nec prin- 
8 kparat in aestate cibum sibi {cipem, 
et congregat in messe quod comedat. 
9 'Usquequo, piger, dormies? 
quando consurges e somno tuo? 
10™Paululum dormies, paululum dormitabis, 
paululum conseres manus ut dormias, 
11 Cet veniet tibi quasi viator egestas, 
et pauperies quasi vir armatus. 
aSi vero impiger fueris, veniet ut fons messis tua, 
et egestas longe fugiet a te. 


12 Homo apostata vir inutilis graditur *ore perverso, 
13 tadnuit oculis, terit pede, digito loquitur, 

14 pravo corde “machinatur malum 
et omni tempore Yiurgia seminat: 


eS ee ee ee 





— 560 -— 














Mspondet (6, 1-5), pigritiae non indulget (6-11) nec fraudibus quibus proxi- 
mo noceat (12-19). Pariter praeceptis parentum obsecutus, luxuriam et 
| adulterium fugit (20-35), quod, ut dictum est, peculiaris fructus verae 








15 whuic extemplo veniet perditio sua, 
et subito conteretur “nec habebit ultra medicinam. 
| 16ySex sunt quae odit Dominus, 
| ‘et septimum detestatur anima eius: 
1729culos sublimes, “linguam mendacem, 
| Smanus effundentes innoxium sanguinem, 
18 ccor machinans cogitationes pessimas, 
@pedes veloces ad currendum in malum, 
, 19 €proferentem mendacia testem fallacem, 
' 
; 
: 
: 





et eum qui seminat inter fratres discordias. 


20 /Conserva, fili mi, praecepta patris tui 
et ne dimittas legem matris tuae; 

21 Yliga ea in corde tuo iugiter 

et circumda gutturi tuo; 

) 22tcum ambulaveris, gradiantur tecum, 

| cum dormieris, ‘custodiant te, 

) et evigilans loquere cum eis; 

_ 23 quia mandatum Jlucerna est, 

f et lex lux, et “via vitae increpatio disciplinae; 

| 24 lut custodiant te a muliere mala 

‘et a blanda lingua extraneae. 

25 ™Non concupiscat pulchritudinem eius cor tuum, 
nec capiaris "nutibus illius; 

26 pretium enim scorti vix est Punius panis, 
¢mulier autem viri pretiosam animam capit. 

27 Nunquid potest homo abscondere ‘ignem in ‘sinu suo, 
ut vestimenta illius non ardeant? 

28 aut tambulare super prunas, 

ut non comburantur plantae eius? 

29 Sic “qui ingreditur ad mulierem proximi sui 

| non erit mundus, cum tetigerit eam. 

30 Non grandis est culpa, cum quis furatus fuerit, 
Vfuratur enim ut esurientem impleat animam: 

| 31 deprehensus quoque *reddet septuplum, 

| et omnem substantiam domus suae tradet ; [mam suam, 

| 327qui autem adulter est, propter Ycordis inopiam “perdet ani- 

. 33 4turpitudinem et ignominiam congregat sibi, 

et opprobrium illius non delebitur: 

| 34 quia zelus et furor viri non parcet in die vindictae; 
35 dnec adquiescet cuiusquam precibus, 
nec suscipiet pro redemptione dona plurima. 


7 14F ili mi, custodi sermones meos 
et praecepta mea reconde tibi; 
2 bfili, serva mandata mea et vives, 
et legem meam quasi “pupillam oculi tui; 
3 dliga eam in digitis tuis, 
escribe illam in tabulis cordis tui. 
4 Dic sapientiae: Soror mea es, 
et prudentiam voca amicam tuam, 
5 /ut custodiat te a muliere extranea et ab aliena, 
quae verba sua dulcia facit. 
l 6 9De fenestra enim domus meae per cancellos prospexi 
7 et video “parvulos, considero ‘vecordem iuvenem, 
8 qui transit per plateam /iuxta angulum 
et prope viam domus illius graditur 
$ kin obscuro, advesperascente die, 
in 'noctis tenebris et caligine. 
10 Et ¢ ecce ™occurrit illi mulier "ornatu meretricio 
°praeparata ad capiendas animas, 
Pgarrula et vaga, 11 quietis impatiens 
f nec valens in domo consistere pedibus suis: 
12 dnunc foris, nunc in plateis, nunc ‘iuxta angulos insi- 
13 sA pprehensumque deosculatur iuvenem [dians. 





PROVERBIORUM 
LIBER 
6,15 — 7, 13 








wcp. 1, 27; 29, 1; Is 30, 13, 
C7 Bais Fouls (Ss oe 
cp. 29, 1; 2 Par 39, 16. — cf. 


et ee & 2 

16-19] * Catech. R. III 9, 19. 

y cp. 30, 15, 18, 21, 24. — cf. 
fb 5, 19; Ecli 23, 21; 25, 2; 
26, 5, 28; 50, 27; Am I, 3; 
£013, 15+ 

zcf. cp. 8, 13; 16, 5; 51, 4; 
30, 13. — cf. Ecli 23, 5. — 
v. Ps 100, 5. 

acp. 12, 22. — cf. Ps 30, 19; 


119, 2. 
b Dt 19, 10; Is 1, 15; $9, 3, 7 
c Gn 6, 5. 

dv. ?. Ps 16. 

écp. pee, 19, a t 20; 125 


fep 8. 

SOY Tee in fe: P BMV. de b. 
cons. — Ant. in sb. a. D. 5 
Wied. 33.3% [Aug. 
an Seo 3, 23, 24. 


2p TE 
23 * Synod. VIIT oecum. can.1. 
j Ps 118, 105. — cf. Ps 12, 4; 
Sans. 0; (2,-10) 18, -4:. Bar 
pe cp. - 17; [4, 2 
cp. 2, 16; 7, 
ig 20,5; 49° Dt 5, 21. — cf. 
Ecli 9, 8; 25, 28; Mt 5, 28. 
m4 Rg 9, 30. — cf. Ecli 26, 12. 
ocf. cp. 29, 6. 
pct. cp. 28, 21; Ez 13, 19. 
q Ez 13, 18. ; 
: bats 72°" Ecit 9,9 
s 78. 12, 
tis 43,2. 
ucf. Ecli 9, 12-13. 


vcf. Jb 38. 39; Ps 103, 21. 
wok: Bx 22) t9-4. t Le 219)'8. 
— v. Ps 78. 12 
Bel Cor. 4. Ss 
VCDAF- 78 i451 68e 10,3 135 2% 
z cf. Lv 20, 10. etc. 
av. Ecli 23, 30. 
$7: 3 33) * Cabech Rd hoa;, & 
c 


37, 4; Cn 8, 6 
ccf. Lv 20, ay 
dcf. Cn 8.7. 


av. cp. 2, I. 


bv. cp. 4, 4. 
get ars 32, 10% ‘Ps"%6)*8;- Zc 


d Dt 6, 8. 
eCp 42s 


f cpar2,2655 6,). 24. 


g Jd 5, 28; Cn 2,9. 

AV. CDs 

iv. cp. 6, 32. 

JNY. 532. 

k cf. Jb 24, 15; Ecli 23, 26. 
lcp. 20, 20. 

mcf. Ecli 9, 3. 

ncf. Gn 38, 14. 

o Ez 16, 10. 

pep. 9, 13. — cf. 1 Tm, 13. 
qgcp. 23. 28. 

Puria. EC e248. 

scf. Gn 30; 12. 





(36) 


— 561 — 








PROVERBIORUM 
LIBER 
7,14 — 8, 18 


sapientiae habetur (7, 1-5). Etenim artibus meretricum allici (6-12), ea- 
rumque blanditiis facile creaere (13-20) et ruinae tum corporis tum ani- 
mae stupidi bovis instar occurrere, incauti hominis est (21-27). Conclu- 











tcp. 21, 29. — cf. Ecli 26, 12. 


“Lv 7, II ss. 
vv. Ps 49, 14 


wEz 27, 7. — cf. Is 19, 9. 


2c; 2 “Par 16. ia: 

y Ps 44, 9; Cn 4, 14. — v. Ex 
30. 20. 

z Ecli 24, 20. 


acp. §, 3; 6, 24. — v. Ps1r, 3. 


5b Ec 9, 12. 


CV. cp. 4, I. - 


dcf. 3 Rg 11, 1; 2 Es 13, 26; 
Ecli 19, 2. — v. Jd 16, 1-5. 


6-CD. 2) ky 194-7 Sy ihe 


1-17] LL. in fr. 4 p. D. 1 Aug. 
av. cp. I, 20-33. 


bcp. 9, 3, 14. — cf. Sap 6, 13. 


ccp. I, Pep ithy 
dcf. Ps “8. , x © 

e Ecli 51, 31. Sy. cp. I, 4. 
fiGf. pas, 283 

£3. cp. 22, 20. 

bE 


Sey 4 Pi 
Ps 36 
8] Ant. in le. BMV. de b. cons. 
j Dt 32, 5. 
lcf. cp. 14, 6; 1 Cor 2, 10. 
m vr. 19; cp. 3, 14. — v. Ps 
18, I 


tr] v. Sap. ¥, 7) #- 
mCP. 3, IS. —- Cf. cp. “26, 16. 


—v. I2- nee 
0 £P- 3, rs; "Sap 7, 8 
vi ut g. ur. 8s 
ahs 3 L. ut s. — v. cp. 2, 
ot) Lie L. in plur. fss 
12-25] 1 L. et 2 L. in plur. fss. 
iv. 
pcf. cp. te : 
qv. Ps 95, 
rcf. cp. 6, i: 76,°5;. Sap? t, 
4, 5; Ecli 15, 7 
meee 28, 15. — cf. cp. 2, 12; 
aa OF 22. 


ts Ir, 2. — cf. Is 9, 6. 
u Ec 7, 20. — cf. Ps 88, 22. 


v Sap 6, 4; 8, 14. — cf. om 
76, f209on 2, 20; Rm 13, J; 
6; Ap 19, 16 


x Jo 14, 21. — cf.or Rg 2,30. 
ex 17- ot Tr., Cp. etc. in plur. 


y vr. 34; sap 6, 15: Ecli 6, 28; 
a 1, 5. — cf. 3. Rg 3,9, 


£3 ‘ — cf. Ps 111, 3; 
ap 7, be $s. 





et ‘procaci vultu blanditur dicens: 
14 “Victimas pro salute vovi, 
hodie Yreddidi vota mea: 
15 idcirco egressa sum in occursum tuum 
desiderans te videre et repperi; 
16 intexui funibus lectulum meum, 
stravi “tapetibus pictis ex Aegypto; 
17vadspersi cubile meum Ymyrrha et aloé et cinnamomo. 
18 Veni, inebriemur uberibus 
et fruamur cupitis amplexibus, donec illucescat dies. 
19 Non est enim vir in domo sua, 
abiit via longissima ; 
20 sacculum pecuniae secum tulit, 
in die plenae lunae reversurus est in domum suam. 
21 Jrretivit eum multis sermonibus, 
et %blanditiis labiorum protraxit illum. 
22 Statim eam sequitur, quasi bos ductus ad victimam 
et quasi agnus lasciviens 
et ignorans quod ad vincula stultus trahatur, 
23 donec transfigat sagitta iecur eius; 
velut si avis festinet ad laqueum, 
et nescit quod de periculo animae illius agitur, 
24 cNunc ergo, fili mi, audi me et attende verbis oris mei; 
25 ne abstrahatur in viis illius mens tua; 
neque decipiaris semitis eius; 
26 dmultos enim vulneratos deiecit, 
et fortissimi quique interfecti sunt ab ea; 
27 eviae inferi domus eius penetrantes in interiora mortis. 


8 1 Nunquid non sapientia @clamitat, 
et prudentia dat vocem suam? 
2 bIn summis excelsisque verticibus supra viam, 
in mediis semitis stans, 
3 Cjuxta portas civitatis, 
in ipsis foribus loquitur dicens: 
4 dO viri, ad vos clamito, 
et vox mea ad filios hominum; 
5 ¢intelligite, parvuli, astutiam, 
et, /insipientes, animadvertite; 
6 audite, quoniam de /rebus magpie locutura sum, 
et aperientur labia mea, ut “recta praedicent. 
7Veritatem meditabitur guttur meum, 
et labia mea detestabuntur impium; 
8 justi sunt omnes sermones mei, 
non est in eis Jpravum quid neque perversum: 
9 lrecti sunt intelligentibus 
et aequi invenientibus scientiam. 
10 ™Accipite disciplinam meam et non pecuniam, 
doctrinam magis quam aurum eligite; 
11 "melior est enim sapientia cunctis pretiosissimis, 
et °omne desiderabile ei non potest comparari. 
12 Ego sapientia habito in consilio 
et eruditis intersum cogitationibus; 
13 Ptimor Domini Yodit malum, 
Tarrogantiam et superbiam et viam pravam 
et Sos bilingue detestor; 
14tmeum est consilium et aequitas, 
mea est prudentia, “mea est fortitudo; 
15 per me Yreges regnant, 
et legum conditores iusta decernunt; 
16 per me principes imperant, 
et potentes decernunt iustitiam; 
17 tego diligentes me diligo, 
et Yqui mane vigilant ad me invenient me. 
18zMecum sunt divitiae et gloria, 





— 562 — 











ay 





| dens auctor paraenesim suam, sapientiam extollit, et, prooemio praemisso 
(8, 1-11), bona enumerat, quae eam comitantur (12-21), ipsius origi- 
| nem praedicat (22-31) beatosque dicit qui eam invenerint (32 - 36). 


PROVERBIORUM 
LIBER 
8, 19 — 9, 15 





u opes superbae et iustitia ; 
19 dmelior est enim fructus meus auro et lapide pretioso, 
i et genimina mea bargento electo. 

" 20 ¢In viis iustitiae ambulo, in medio semitarum iudicii, 
f 21 ut ditem diligentes me et thesauros eorum repleam. 
| 22 dDominus “possedit me in initio viarum suarum, 

fantequam quidquam faceret a principio. 
23 9Ab aeterno ordinata sum 
et ex antiquis, “antequam terra fieret. 
24 Nondum erant ‘abyssi, et ego iam Jconcepta eram, 
necdum fontes aquarum eruperant, 
25 necdum montes gravi mole ‘constiterant, 
} mante colles ego parturiebar : 
26 adhuc terram non fecerat et flumina et cardines orbis 
27 *Quando praeparabat caelos aderam, ' (terrae. 
quando certa lege et gyro vallabat abyssos, 
28 quando Paethera firmabat sursum, 
et librabat fontes aquarum, 
29 quando ¢circumdabat mari terminum suum 
et legem ponebat aquis, ne transirent fines suos, 
quando appendebat *fundamenta terrae, 
30 scum eo eram cuncta componens 
. et ‘delectabar per singulos dies ludens coram eo, 
1. omni tempore 31 ludens in orbe terrarum, 

et “deliciae meae esse cum filiis hominum. 

$2 vNunc ergo, filii, audite me: 
®Beati qui custodiunt vias meas! 

33 vAudite disciplinam et estote sapientes 
et *nolite abicere eam. 

34 @Beatus homo qui audit me 
et qui vigilat ad fores meas cotidie 
et observat ad postes ostii mei; 

35 Cqui me invenerit “inveniet vitam 
et “hauriet salutem a Domino; 

36 qui autem in me peccaverit Ylaedet animam suam; 

omnes “qui me oderunt diligunt mortem. 


9 1 aSapientia aedificavit sibi domum, 
excidit Scolumnas °septem, 
2 dimmolavit victimas suas, ¢miscuit vinum 
et /proposuit mensam suam; 
3 ee ancillas suas ut Ayocarent ad arcem et ad ‘moenia 
4jSi quis est parvulus, veniat ad me. [civitatis : 
Et insipientibus locuta est: 
5 kVenite, comedite panem meum 
et 'bibite vinum quod miscui vobis, 
6 ™relinquite infantiam et ”vivite 
et °ambulate per vias prudentiae. 
7 PQui erudit derisorem ipse iniuriam sibi facit, 
et qui arguit impium sibi maculam generat. 
8 @Noli arguere derisorem, “ne oderit te; 
Sargue sapientem, et diliget te. 
9 Da sapienti occasionem, et ‘addetur ei sapientia; 
doce iustum, et festinabit accipere. 
10 uPrincipium sapientiae timor Domini, 
et “scientia sanctorum prudentia; 
11 per me enim “multiplicabuntur dies tui, 
et addentur tibi anni vitae. 
12 Si sapiens fueris, tibimetipsi eris; 
si autem illusor, solus portabis malum. 
13 Mulier stulta et clamosa plenaque illecebris 
et Ynihil omnino sciens 
14 sedit in foribus domus suae super sellam “in excelso ur- 
15 ut vocaret transeuntes per viam [bis loco, 











avr, 17;°ep. 33, 143 Eclitay, 33% 
b cp. 10, 20. 

c Mt 21. 32. [fss. BMV. 
ex 22-35] L., Cp. etc. in plur. 
2F]‘* Dionysii lI epistola adv. 


d cf. Sap 9, #3 Echt 1,5:43°24; 5; 
5% 28. 

e-Gn: 14, 22..— "ek: S 103, 24; 

23-26, 30) R. in D. 1 Aug. 

grey 6: vn 1,145 


ef. Jo 17 
24) in R. in 3 Imm. Concept. 


jJb 15,7 38, 6 
m Ps 89, 2 [Is 44, 24 
NCP. 3,:19; Ecli. 24, 6,07. —ef 
o jr 5, 22. — cf. Jb 26, 10 


PED} 6, 9. — cf. Jb 38, 10, 
Ps 103, 9; Jt 5, 22. 

Bat oh z,.0; 10: 

r Ps 103, 5. -_ [Jo x, 23. 

$Sav- 75° 21% 9; Ecli 1, 10; 

t Gn 1, 4315 bs 103, 31. ade 


Mt 3 
‘aT | * Catech. . dt i 92: 
u Dt F $ 15371 Jo 
32, 5 i etc. Por: ‘or.8. (16,27. 
vcp. 5, 73 17, 24. — Ecli 24, 
26. — cf. Ot 3,41 
aes 118, I, a 127, 1, 2.— cf. 
yv.cp. 4,1 [Lv 11, 28. 
ger cp. 1S, 32. 5 
acf. cp. 3,.13; Ecli 14, 22, 24. 
34-9, 51 3 L. in plur. fss. BMV. 
v. Ur. I2. 
b vr. 17; Sap 6,15; Ecli 14,24. 
Cccp. 3,:13-18..— Vv. cp. 4, 22. 
d Jo x, 4; 17, 3. 'V. Cp..35:2 
Sep Tah 25 188,6320 
fcf. Heb 6, 4-6. 
gcf. cp. 15, 32; 20, 2; 29, 24; 
Ecli 10, 32; 19, 4. [1, 12, 16. 
hcp. 2, 22; 5, 23. — cf. 


ack Mt ‘16,18; 2) Pti 25-5.3+= 
v. Eph 2, 20, 22. 

1] Gr. etc. in vg. Imm. C. 

1, 2] * Catech. le 1552 9854 
70. — Ant. in fs. Corp. Ch. 

b cf. 1 Em 35 25% 

ccf. Api, 4. d cf. Mt 22, 4. 

e Ps 74, 9. — cf. Cn 8, 2. 

f Ps 22, §. —.cf. Le 14,\17. 
cf. Tb 2,2; Est 6,14; Mt 22, 
cp: 8.1; 2, [3. 

i vr.14; a ,2.—cf. Mt 10, 27. 

jyr. 16; cli $1, 31- 33- —cf. Mt 
1 & ys ae a Cor 1, 26 [ Past. 


k cf. Is sox “F066; 27. 
ct: -Jo<7,7 37. mv. Cp. I, 4. 


Ct, Viz Ls Och, cp:'23,' 59. 
£ ep: 23; 9. Belitge,; "6. “ci. 
qcf. Mt 7, 6. [Mt 7, 6. 


reps) rs. er2e 337 9D: 
scp. 19, 25; Ecli 10, 28. — cf. 
2. RE FY2." 35; 
ts. 1, 5; Ecli 21, 16. — cf. 
t 


TR) ES 7 25.° 20. 
ae 7s 15, 33; fb 28, 28; 
$ II0, 10; li y:° 36.722 s 


40, 28; Is 33P 
10,11] R. in fs. MV. de b. cons. 
v Sap IO, 10. {16; 4, 10. 
wef. cp. 10, 27. — V._Cp. 3, 2, 
% Ck 22. 2° 39 *2*.Cor 3. ‘i 
13-18] cp. 7, ie 27: [Gal 6 
ycf. cp. 5, 6 3 vr: rts 














PROVERB IORUM 


Itaque, si ad convivium a se paratum cum sapientia (9, 1-12) tum insi- 








LIBER pientia advocant (13-18), illius non huius invitationi obsequendum est. 
9, 16 — 10, 27 Sectio altera (10, 1-22, 6). Continet proverbia, quae iuxta plures interpre- 
acf. vr. 6. et “pergentes itinere suo: 
bbvr. 4. 16 bQui est parvulus declinet ad me. 


CCl, CD54 25. 

d Ecli 23, 24. — cf. cp. 20, £7; 
30, 20. 

e (cp. 7, 27). — cf. Ps 87, 11. 


4 Ch. 2, 


20) —+ V7 €p.%2g5 J. 
aes TL. in fr. 5 ~. Dit dass 
ccp. 17, 25; 19, 13; 29, 15. 

i 1a ag tn a cf. cp. 21, 6; 
CH. 3) 80 20; Ez 3 a 
e cf. “ oy 105,12, , diclik 34 


15. 
}£ Poraas 33> 10; 36, 25. — cf. Mt 
fu. Ps, 111, 10. [6, 33. 
cf. cp. 6, II; ICL 24% 33; 
4; 18, 9; 20, 13; 28, 19. — 
1€ GE, re 14, 23. 


14, 15; ? Mc $. 7. 

pe. ; 4b 17; Ps 9, Sap 
4, 19; Edi 41, 14. — an cp. 
2,22. 

qvr. 9. — cf. Mt 7 

cr 3,743.8, 18” Ps 235-43 
S 33, 15, I 

scf. Mt ro, 26: 1 Tm $35 

tcp. 6, 13; Ps 34, 19; Ecli 27, 
25. 

WV. 315 Ch. 83,284) BAC AWS 
5, 10; Ecli 21, 26; Jo 4,103 

v Ps 36, 30. p 22,1. 


* Ecli 3, 33; 7, 36;_1 Pt 4, 8. 
cf. e- Corr 23, °9; Je. 5} 26: 

ycp. 19, 29; 26, 3. 

ZV. cp. 6, 32. 

avr. 8; cp. 12, 23; 14, 33. — 
cf. Ecli 20, 33. 

bcp. 18, 7. 

te 5 18, 11. — cf. alt 8,9; 

cli 8, 2 -haos = 
~~, Ir, 18, 19; Sap 3, 5. — 


19, 23. 
ech. ak , 16, 18. 
f cf. }. 332285; to. 


g Ec 5,2; ol 20, 8. — cf. Mt 


FS 5 ae <- C32 4 

#cp. 8, 19. — cl. cp. 16, 16. 

icf. Os 4, 6. 

k Gn 24, 35; 26, 12; Dt 8, 18; 
Ecli 11, 24. — cf. Ps 126, 
Ij 227, . 1-6. 

pie 2, - pry cl. cD. 5345.03 


wae 66, vt Heb 10 27. — cf. 
p 15, 21; Ecli 40, 13. 


n 
0 


D3. 5. — cf. cp. I, 26, 27. 
A rs. 19; Mt 5, 6; 1 Jos, 


pe th at, 18: Ps I, 43 Rep 5» 
15; Ecli 40 13. 


26, 275 

@cp. 13. 3; Ps..28.. 85.224, 2, 
—cf. Mt 1243 5. 

(0 E18, 2; 


SCD. 3, 2; 4, 10; 9, IT; 14, 27. 





Et vecordi locuta est: 
17 cAquae furtivae dulciores sunt,” 
et “panis absconditus suavior. 

18 Et ignoravit quod ibi sint gigantes, 
et in profundis inferni convivae eius. 


10 @Parabolae Salomonis. 


1 OF ilius sapiens Jaetificat patrem, 
Cfilius vero stultus maestitia 2st matris suae. 
2 dNihil proderunt thesauri impietatis, 
€justitia vero liberabit a morte. 
3/Non adfliget Dominus fame animam iusti, 
et Yinsidias impiorum subvertet. 
4 hEgestatem operata est manus remissa, 
‘manus autem fortium divitias parat. 
jQui nititur mendaciis, hic pascit ventos, 
idem autem ipse sequitur aves volantes. 
5 “Qui congregat in messe filius sapiens est, 
qui autem stertit aestate /filius confusionis. 
6 ™Benedictio Domini super caput iusti, 
Nos autem impiorum operit iniquitas. 
7 OMemoria iusti cum laudibus, 
et ?nomen impiorum putrescet. 
8 @Sapiens corde praecepta suscipit, 
stultus caeditur labiis. 
9rQui ambulat simpliciter ambulat confidenter, 
qui autem depravat vias suas *‘manifestus erit. 
10 fQui adnuit oculo dabit dolorem, 
et stultus labiis verberabitur. 
11 “Vena vitae Yos iusti, 
et “os impiorum operit iniquitatem. 
12 Odium suscitat rixas, 
et “universa delicta operit caritas. 
13 In labiis sapientis invenitur sapientia, 
et Yvirga in dorso eius *qui indiget corde. 
14 aSapientes abscondunt scientiam, 
bos autem stulti confusioni proximum est. 
15 cSubstantia divitis urbs fortitudinis eius, 
pavor pauperum egestas eorum. 
16 @Opus iusti ad vitam, 
€fructus autem impii ad peccatum. 
17 fVia vitae custodienti disciplinam, 
qui autem increpationes relinquit errat, 
18 Abscondunt odium labia mendacia, 
qui profert contumeliam insipiens est. 
19 9Jn multiloquio non deerit peccatum, 
Aqui autem moderatur labia sua prudentissimus est. 
20 ‘Argentum electum lingua iusti, 
cor autem impiorum pro nihilo. 
21 Labia iusti erudiunt plurimos, 
qui autem indocti sunt in cordis egestate jmorientur. 
22 kKBenedictio Domini divites facit, 
nec sociabitur eis adflictio. 
23 [Quasi per risum stultus operatur scelus, 
sapientia autem est viro prudentia. 
24 mQuod timet impius "veniet super eum, 
Odesiderium suum iustis dabitur. 
25 pQuasi tempestas transiens non erit impius. 
diustus autem quasi fundamentum sempiternum. 
26 rSicut acetum dentibus et fumus oculis, 
sic piger his qui miserunt eum. 
27 Timor Domini apponet dies, 


Ts RET a teen 

















Pee Th Ee Se ae 


tes, sunt promiscua nec certo oraine inter se disposita ; iuxta alios vero, 


ita se exhibent ut priora (10, 1-15, 33), quae secundum parallelismum 


antitheticum disponuntur, discrimen tillustrent inter hominem pium et 


PROVERBIORUM 
LIBER 








et ‘anni impiorum breviabuntur. 
28 uExspectatio iustorum laetitia, 
UVspes autem impiorum peribit. 
29 Fortitudo simplicis “via Domini 
et “pavor his qui operantur malum. 
30 yIustus in aeternum non commovebitur, 
@impii autem non habitabunt super terram. 
31 4Qs iusti parturiet sapientiam, 
lingua pravorum peribit. 
32 bLabia iusti considerant placita, 
et os impiorum perversa. 
| | 1 eStatera dolosa abominatio est apud Dominum, 
et “_pondus aequum voluntas eius. 
2 ¢Ubi fuerit superbia, ibi erit et contumelia; 
ubi autem est humilitas, ibi et sapientia. 
3 dSimplicitas iustorum diriget eos, 
et “supplantatio perversorum vastabit illos. 
4fNon proderunt divitiae in die ultionis, 
Jiustitia autem liberabit a morte. 
5 /Tustitia simplicis diriget viam eius, 
et in impietate sua corruet impius. 
6 Tustitia rectorum liberabit eos, 
et ‘in insidiis suis capientur iniqui. 
7 Mortuo homine impio, /nulla erit ultra spes, 
et ‘exspectatio sollicitorum peribit. 
8™Tustus de angustia liberatus est, 
et “tradetur impius pro eo. 
9 Simulator ore decipit amicum suum, 
iusti autem liberabuntur scientia. 
10 PIn bonis iustorum exsultabit civitas, 
et in perditione impiorum erit laudatio. 
11 Benedictione iustorum exaltabitur civitas 
et Yore impiorum “subvertetur. 
12 sQui despicit amicum suum indigens corde est, 
vir autem prudens tacebit. 
13 (Qui ambulat fraudulenter revelat arcana, 
qui autem fidelis est animi celat amici commissum. 
14 “Ubi non est gubernator populus corruet, 
Vsalus autem ubi multa consilia. 
15 Adfligetur malo qui fidem facit pro extraneo, 
qui autem cavet laqueos securus erit. 
16 yMulier gratiosa inveniet gloriam, 
et *robusti habebunt divitias. 
17 @Benefacit animae suae vir misericors, 
qui autem crudelis est etiam propinquos abicit. 
18 bImpius facit opus instabile, 
seminanti autem iustitiam merces fidelis. 
19 dClementia praeparat vitam, 
et “sectatio malorum mortem. 
20 fAbominabile Domino 9cor pravum, 
_ et “voluntas eius in iis ‘qui simpliciter ambulant. 
21 jManus in manu non erit innocens malus: 
semen autem iustorum salvabitur. 
22 Circulus aureus “in naribus suis 
lmulier pulchra et fatua. 
23 Desiderium iustorum omne bonum est, 
™praestolatio impiorum furor. 
24 nAlii dividunt propria et ditiores fiunt; 
alii rapiunt non sua et semper in egestate sunt. 
25 OAnima, quae benedicit, ?impinguabitur; 
et Yqui inebriat ipse quoque inebriabitur. 
26 Qui abscondit frumenta "maledicetur in populis, 
sbenedictio autem super caput ‘vendentium. 
27 Bene consurgit diluculo qui quaerit bona 





tv. Jb 15, 32, 33; Ps 54, 24. 
ub ne Leet; ee ' 
vy Ps*t1t, 10%. Sap: 3, .113,/18459, 
5-7. — v. Jb 8, 13; 18 14. 
w cf. cp. 3, 26; Ps 24, 12-14; 
14, 10. 
“cp. 21, 15. — cf. Le 23, 30. 
WT. 265 FS LES. 0, Sah ee 
Zvr. II. — V. Cp. 2, 22. 


acp. 8, 7; Ps 36, 30. 

3161 V.All. in'fs. 3. Jo. Nepom. 
b cf. Ec ro, 12; Eph 4, 29. 
Cccp. 2, 12. 


@ Cp ..16, BI ;.-20; 10,2233 Os:2, 


écp. 19, 3; Ps 51, 7. 


7» 
cf. cp. ro, 3; Gn’ 7, ‘4. 
cp. 28, 18. 


icp. 26, 27. — v. Ps 7, 15-17. 
J CD.il0, 28% Sap. 2438305, IBS 
LV= 4b 8, 83, 14; 

mvr. 6. — cf, cp. 21, 18; Is 


BY 2. 
nm st 7, 9; Is 43, 5; Dn 6, 24; 
1%, 672 
ocp. 29, 5. — cf. cp. 28, 23. 


pcp. 28, 12; Est 8, 15. — cf. 
cp. 28, 28; 29, 2. 


q ctPs (16), 7. 
? Of, ep. 4, Te 29, 8. 
§cp. 14, 21. — cf. Mt 7, 1. 


EER. 89 19; Lv 1 bes iar cf. 

cli 27,17, 24; Jr 6, 28; 9,4. 

13] Gr. in fs. s. Jo. Nepom, 

u“cp. 15, 22; 20, 18; 24, 6. —.- 
et. Ke 16, 16. 

v Sap 6, 26. 

REESCD. .0; sh; 10 Tava 


y of? ep. 315 30% 
ocr. Mt TT. ¥2:; 
acf. Mt 5, 7; 25, 34-40. 


& cp.;.20,. 16;. Sap .3, ,.2E: 

c vr. 25; Os r0,.12; 2 Cor 0, 6; 
Gal 6, 8, 9. —cf. Je 3, 18. 

d cf. cp. 10, 16. iA 

ecp. 19, 29. — cf. Rm 6, 23; 
Gal 6, 8 


PCD." 125 225° ES, 19s 4b. 2k. 

act. cp. 17, 20. 

2-2, Par 20; ° 07: 

icp. 13, 6; Ps rr8, 1. 

j cps 16;¢§3* Eclixo, 17. 

hoof. Gns 243.475 1S) 3; 2857 2 
46, “22, 

lcf. cp. 31, 30. 

mRm 2, 8, 9. 

#CD. 13/..75728,. $75 3 PS.136 42F, 
26; 112, 9. — cf. cp. 19, 17; 
Mt 19, 20. 

ov. 2 Cor 9, 6-11. 

Pcp. 13, 4. 

qct. Mt 7, 2: 

26] * Catech. R. Ill 8, 14. 








tno 565 rash, 








PROVERBIORUM 
LIBER 
11, 28 — 12, 27 


impium ; cetera (16, 1-22, lo) exhortationes coitineant ad Deum rite 
colendum ; utraque vero in capita distribuantur. Hanc analysim, prout 
valet, et quasi argumentorum enumerationem, proponimus. lamvero 








“cp. §, 22. — v. Ps 7, 17. 
v Ps 51, 9,10.— cf. Jb 31, 24; 
Ps 48, 7; Ecli 5, ro. 


x Jr'17,'7, 8; Os 14, 6. — Vv. 
SI, 3; 91, 13. 
£ ae oe oy 
Bore. 2S;- 16; 
ath cp. 15, 4. — V. cp. 3,38; 


6b Dn 12, 3; 2 2 ae, — Vv. 
Cor 9, 19-22 

OV 25,795 *2 Pt 4, 18. — ef. 
L0:23% 3% 

@ C0 13; 8? 35,-5: 

bcp. 5, 12; 15, 10; 29, 1; Ec! 
TO,! 5 228} 72 el epi is: 
C55, Se. 

CCl: cps Begs. 


d vr. 12; cp. 10, 25. — cf. Eph 
2 17. 
e Ecli 26, 1, 16. — v. cp. 37, 


fog Cor’ 22, 7: 10. 
145, 30; Gell 422,- 5; 


gcf. cp 
Hab 3, 16. 
hcf. cp. 10, § 


+; 

lef. Ps 36, 35. 

m cf. Cp.°16,- 25s sot Art 

*W cls cpt 27,937: 

o Ecli 10, 30. — cf. cp. 15, 16, 
17: 26, 6; ‘Waa. 5. 

P&B. 27, 23. — cf. Dt 25, 4; 
cli 7,24. 

qcf. Sap-2, 10-12. 

rcp. 28,19; ek 20, 30; 40,18. 

Sv. cp. 6, 


tcp. 18, 7. — cf. Ps 58. 13: 
63, 9; Mt 12, 37. 
“CP. 21, 23. — V. Cp. 13, 3. 
Cp. 55-95%, 14, T4; 18, 20. 
wep. 19, 17; Is 3, 10. — cf. 
Jb ; Rm 6 
— cl. cp. 14, 12: 16, 25. 
15] Ant. in fs. BMV. de b. cons. 
¥.cf. 6D, 293.27. 


cv. cp. 4; 22. 


dcp. 19, 9. — cf. Ps 51, 4-6. 
2ecp. 3, 29. 


f Ps 90, 10; Ecli 33, 1. — cf.1 
Pt 35-48 5 2 ree 2,59; 

ecf. Ap. 22, 15. — v. cp. 6, 17. 

hef. cp. 11. 1. 


4 ch cpi.-235 | 1653s 5a tag Arr. 
hefstep 284; 27: 


Rcp. 10, 4; 13, 4 
ict. Gn 40, FSi SoRS~O, aks 


m Cp: 45) 5182 29; 22 MBcH3S: 
19-25. 

nIs 50, 4. — cf. cp. 16, 24: 
Ecli 40, 21; Le 1, 44. 





12 


Uqui autem investigator malorum est opprimetur ab eis. 
28 vQui confidit in divitiis suis corruet, 
Zjusti autem quasi virens folium germinabunt. 
29 yQui conturbat domum suam “possidebit ventos, 
et qui stultus est serviet sapienti. 
30 Fructus iusti @lignum vitae, 
et qui suscipit animas sapiens est. 
31 cSi iustus in terra recipit, 
quanto magis impius et peccator! 
1aQui diligit disciplinam diligit scientiam, 
bqui autem odit increpationes insipiens est. 
2 Qui bonus est Chauriet gratiam a Domino, 
qui autem confidit in cogitationibus suis impie agit. 
3 Non roborabitur homo ex impietate, 
et ¢radix iustorum non commovebitur. 
4 ¢Mulier diligens corona est viro suo, 
et %putredo in ossibus eius quae Xconfusione res dignas 
5 iCogitationes iustorum iudicia, [gerit. 
et consilia impiorum fraudulenta. 
6 Verba impiorum /insidiantur sanguini, 
kos iustorum liberabit eos. 
7 Verte impios, et non erunt; 
mdomus autem iustorum permanebit. 
8 Doctrina sua noscetur vir, 
qui autem vanus et excors est “patebit contemptui. 
3 °Melior est pauper et sufficiens sibi, 
quam gloriosus et indigens pane. 
10 PNovit iustus iumentorum suorum animas, 
@viscera autem impiorum crudelia. 
11 7Qui operatur terram suam satiabitur panibus, 
Squi autem sectatur otium stultissimus est. 
Qui suavis est in vini demorationibus 
in suis munitionibus relinquit contumeliam. 
12 Desiderium impii munimentum est pessimorum, 
radix autem iustorum proficiet. 
13 tPropter peccata Jabiorum ruina proximat malo, 
“effugiet autem iustus de angustia. 
14 De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis, 
et “iuxta opera manuum suarum retribuetur ei. 
15 Via stulti recta in oculis eius, 
qui autem sapiens est audit consilia. 
16 vF atuus statim indicat iram suam, 
qui autem dissimulat iniuriam callidus est. 
17 2Qui quod novit loquitur index iustitiae est, 
@qui autem mentitur testis est fraudulentus. 
18 Est qui promittit et °quasi gladio pungitur conscientiae, 
lingua autem sapientium “sanitas est. 
19 Labium veritatis firmum erit in perpetuum, 
dqui autem testis est repentinus concinnat linguam men- 
20 eDolus in corde cogitantium mala; [{dacii. 
qui autem pacis ineunt consilia, sequitur eos gaudium. 
21fNon contristabit iustum quidquid ei acciderit, 
impii autem replebuntur malo. 
22 9Abominatio est Domino labia mendacia, 
Aqui autem fideliter agunt placent ei. 
23 iHomo /versutus celat scientiam, 
et cor insipientium provocat stultitiam. 
24 kManus fortium dominabitur, » 
quae autem: remissa est /tributis serviet. 
25. ™Maeror in corde viri humiliabit illum, 
et ™sermone bono laetificabitur. 
26 Qui negligit damnum propter amicum iustus est, 
iter autem impiorum decipiet eos. 
27 Non inveniet fraudulentus lucrum, 





— ‘566 — 








iustus et impius inter se vel generatim conferuntur (10, 1-32) vel quoad 
fructus, quos sibi comparant: a) cum tustitiam vel iniustiiiam erga 
proximos suos exercent (cf. cp. 11, 1-31); b) cum vitam domesticam 


PROVERBIORUM 
LIBER 
12, 28 — 14,4 








et substantia hominis erit auri pretium. 
28 OIn semita iustitiae vita, 
 ° iter autem devium ducit ad mortem. 
| 3 1 Filius sapiens doctrina patris, 
qui autem illusor est non audit cum arguitur. 
2 cDe fructu oris sui homo satiabitur bonis, 
danima autem praevaricatorum iniqua. 
3 ¢Qui custodit os suum custodit animam suam, 
fqui autem inconsideratus est ad loquendum sentiet mala. 
49Vult et non vult piger, 
hanima autem operantium ‘impinguabitur. 
5 Verbum mendax iustus detestabitur, 
impius autem confundit et confundetur. 
6 /Tustitia custodit “innocentis viam, 
impietas autem peccatorem supplantat. 
7 /Est quasi dives, cum nihil habeat, 
et “est quasi pauper, cum in multis divitiis sit. 
8 ”Redemptio animae viri divitiae suae, 
qui autem pauper est °increpationem non sustinet. 
9 PLux iustorum laetificat; 
Mucerna autem impiorum exstinguetur. 
107Inter superbos semper iurgia sunt, 
qui autem agunt omnia cum consilio reguntur sapientia. 
11 sSubstantia festinata minuetur, 
quae autem paulatim colligitur manu multiplicabitur. 
12 ‘Spes, quae differtur, adfligit animam; 
“lignum vitae desiderium veniens. 
13 Qui detrahit alicui rei ipse se in futurum obligat, 
qui autem timet praeceptum in pace versabitur. 
Animae dolosae errant in peccatis, 
iusti autem misericordes sunt et miserantur. 
14 VLex sapientis “fons vitae, 
ut declinet a ruina mortis. 
15 YDoctrina bona dabit *gratiam, 
in itinere contemptorum vorago. 
16 4Astutus omnia agit cum consilio, 
bqui autem fatuus est aperit stultitiam. 
17 Nuntius impii cadet in malum, 
Clegatus autem fidelis sanitas. 
18 dEgestas et ignominia ei qui deserit disciplinam, 
equi autem adquiescit arguenti glorificabitur. 
19 /Desiderium, si compleatur, delectat animam ; 
detestantur stulti eos qui fugiunt mala. 
20 9Qui cum sapientibus graditur sapiens erit, 
amicus stultorum similis efficietur. 
21 hPeccatores persequitur malum, 
et ‘iustis retribuentur bona. 
22 jBonus relinquit heredes filios et nepotes, 
et kcustoditur iusto substantia peccatoris. 
23 Multi cibi in novalibus patrum, 
et aliis congregantur absque iudicio. 
24 (Qui parcit virgae odit. filium suum, 
qui autem diligit illum instanter erudit, 
25 Justus comedit et replet animam suam, 
venter autem impiorum insaturabilis. 
] 4 1 aSapiens mulier Yaedificat domum suam, 
insipiens exstructam quoque manibus ¢destruet. 
2 dAmbulans recto itinere et timens Deum 
despicitur ab eo qui infami graditur via. 
3 In ore stulti ¢virga superbiae, 
flabia autem sapientium custodiunt eos. 
4 9Ubi non sunt boves praesaepe vacuum est [bovis. 
ubi autem plurimae ‘segetes ibi manifesta est fortitudo 





Ov. cp. I0, 2. 


acp. 10, 1. — cf. cp. 17, 6, 


2F2195. 
b Ch. Vrs. Ski “Reta; oe: 
CCDe.. 52} : 1435 183.20) 
@ Ch. ep. 22, 323 19636, 
ECR 28.25 Doe, Oi CDT? 13, 
18; cli +8, 29, 305 | 252 
f cpz. 18927520, m9: cf. 
5, 13. 
cp. 6, 9. — cf. cp. 21, 25. 
CD. OL. 355: 125 TES 525;-49 
Bop. 1, 26; 12, 24. 


Pep. a1, 37. $6: 
k cf. CD,.1T, 20¢ 


tcp. 11, 24. — cf. Le 12, 21; 


m cf ite “ye 033 ; . 2” Gore6,. 25 
ic 2, 53. AD 4, 1% 

Cie. EC 75 ESL 

O Ci NEL, 

pb cf. Jb 29, 3 

qd cp. 24,20; Jb 318. §,'Oer3Re 17: 
— cf. cp. 21, 4. 

yr cf. cp. 28, 25. 

SCD. 20; -203478r 20.02 25 


Ect cp 3; 28° 
“vr. 19. — V. cp. 3, 18. 


vcp. 14. 27. — cf. Ps 17, 6; 2 
Em *2; 26. 

tv. cp. 10, Ir. 

y cf. Le 2, 52. — v. Ps 110, 10. 
S Cpr 3y 4. "225° 

21Gb, Gh, Te. 23% 15:48. 20; Sah 
5 cf. Ec ro, 3. 


Cccp. 25, 13. — cf. cp. 14, 5. 
d cf. cp... 15h Sf.-32. 

ecp. 12, 1. — cf. cp. 15, 5. 
fvr. 12. 


gEcli 6, 35, 36; 8, 9, 10; 9, 
21. — cf. Che cls: 


h “ie 13,1, 2. — cf. Ecli 22, 


Po ag Ps 1 peo ae 

icf. ep ae 

Rcp. 28 8. — cf. Ps 36, 26; 
Ecli 44, Lt, 


lcp. 22, 16; 28, 10; Ecli 14, 4 
ai tor, Jb PE Pie 8 Paice Gy Arya 4 2 2, 
26; 94D. AO; 119; jr 17, 10. 

mcp. 19, 48; 22, 15; 23, 13, 
14; 29, 15; Ecli 7, 25; 30, I, 
8-13. — Vv. ety ee 

acf. cp. 9, I 

p46} LI. ge ie 453. D.1 Aug. 


dcp. 19,1; 28, 6: Sap 2, 10-20. 
— cf. Jb 12, 4; Jo 15, 18, 19. 
e On. Jk XS; 18. 

fep. 12, 6. 

yet. cp. 10, 4. 





— 567 — 








PROVERBIORUM 
LIBER 


14, 5-35 


et socialem rite vel perperam degunt (cf. cp. 12, 1-28); ¢c) cum bo- 
nis sive corporis sive animi utuntur aut abutuntur; d) cum bene 
vel male se gerunt in mutuis relationibus, quae inter sapientes et stul- 








keep. 12, 17. — cf. Ex 23, 1 

ivr. 25. — Vv. cp. 6, 19. 

jcf. Jo 18, 18. 

ocp. 15, 14: rt fo Sap 6, 13. 
— cf. Ps 14, 10. 


ket, Cp. -10,./23. 
mcf. 1 Rg 1, 10. 


ncf. cp. 3, 33; 11, 18; 15, 25; 
b 8, 15; 28. 
O.CPp, .12,..75 Ps gatas & 


pep. 16, 25; Ecil 21, 11. — cf. 


Mt 7, 13. — v. cp. 12, 15. 


qacf. cp. 5, 5; Rm 6, 21. —v. 


cp. 7, 


27. 
f40i4,.9..--.Ct. Ke 2; 28 LG; 
25. 
SEDAM, 32% OB 2, st — cf. 


COLA 12) A} Sep. & 7. 
Pcl. cp. 22; \ Basis 3, 10. 
uv. cp. I, 4. 


Cl. Cp. 22, $4 2a, 2 

w cf. cD. 3, 7. — V. jb 28, 28; 
Ps 33, 15. 

eOt. Vr, -20. 


y cf. Gn 42, 6; 1 Rg 2, 36. 


zZcp. 19, 4. 7. — cf. cp. 27, 10. 


acf. Ecli 6, 8-10; 13, 25. 
OCD, 255 339, 

c Ps 40, 2. — v. Dt 14, 29. 
d cf. 2 Cor 9, 10. 

ev. Sap 5, 6-13. 


fep. 3, 3; Sap 3, 9. 
gcf. cp. 10, 4. 


AcChoR £3,°20) -Jr 19," 2¥. 


i vr..5. 

jcp. 18, 10. 

kcf. cp. 1, 33; 18,10; Jb 3, 16. 

1 So) ea of YR a, VE 

m Ec 12, 13. — V. Cp. 10, 11; 
a ee 

ncp. 29, 12; Ecli 10, 3. — cf. 
3 Rg 4, 20, 21. 

0 cp. 16,732; 19, 11..— cf. 
vr, 17.3: Ec.7, 0, 103 Je 1,20. 

pef. cp. 4, 22 


Qcp. 12, 4. — ef. Ecli 30, 26. 


a. s & J s. a 34 Mt 25, AAS. 


as 22, Pia 

* cf. Catech. x A uA: 23. 
2 an: 19, 17. — cf. ? 
ucf. Jb 21, 16-18. 


v Ps 15, tri r6,51§5"'22, 4} 2 
f. N 


Cor 1, 9; 5, 8 —c 
23, 10. — v. Jb 19, 25-27. 
x CD. 10, v6 Sit cli 21, 29. 


33] v. Gn 
34] * Pde ‘XIV Encycl. 1 Nov. 


y tf Chas: 23.°°°S7, 23. 


z cf. cp. 16, 13; 22, 11. — V. 


Gn 41, 37, 38; 24, 45-47. 





5 Testis fidelis non mentitur, 
__ tprofert autem mendacium dolosus testis. 
6 sQuaerit derisor sapientiam et non invenit, 
Kdoctrina prudentium facilis. 
7 Vade contra virum stultum, 
et nescit labia prudentiae. 
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam, 
et imprudentia stultorum errans. 
9 'Stultus illudet peccatum, 
et inter iustos morabitur gratia. 
10 Cor, quod novit “amaritudinem animae suae, 
in gaudio eius non miscebitur extraneus. 
11 "Domus impiorum delebitur, 
otabernacula vero iustorum germinabunt. 
12 pEst via, quae videtur homini iusta, 
@novissima autem eius deducunt ad mortem. 
13 rRisus dolore miscebitur, 
et extrema gaudii luctus occupat. 
14 8Vijis suis replebitur stultus, 
et ‘super eum erit vir bonus. 
15 “Innocens credit omni verbo, 
astutus considerat gressus suos. 
Filio doloso nihil erit boni, 
servo autem sapienti prosperi erunt actus et dirigetur via 
16 Sapiens timet et “declinat a malo, [eius. 
stultus transilit et confidit. 
17 7Jmpatiens operabitur stultitiam, 
et vir versutus odiosus est. 
18 Possidebunt parvuli stultitiam, 
et exspectabunt astuti scientiam. 
19 vIacebunt mali ante bonos, 
et impii ante portas iustorum. 
20 zEtiam proximo suo pauper odiosus erit, 
@amici vero divitum multi. 
21 bQui despicit proximum suum peccat, 
ui autem miseretur pauperis °beatus erit. 
ui credit in Domino misericordiam diligit. 
22 ¢Krrant qui operantur malum; 
Smisericordia et veritas praeparant bona. 
23 9In omni opere erit abundantia, 
ubi autem verba sunt plurima ibi frequenter egestas. 
24%Corona sapientium divitiae eorum, 
fatuitas stultorum imprudentia. 
25 Liberat animas testis fidelis, 
et ‘profert mendacia versipellis. 
26 jIn timore Domini “fiducia fortitudinis, 
et /filiis eius erit spes. 
27 Timor Domini "fons -vitae, 
ut declinent a ruina mortis. 
28 In multitudine populi dignitas Tegis, 
et in paucitate plebis ignominia principis. 
29 oQui patiens est multa gubernatur_prudentia, 
qui autem impatiens est exaltat stultitiam suam. 
30 pVita carnium sanitas cordis, 
@putredo ossium invidia. 
31 rQui calumniatur egentem exprobrat *factori eius, 
thonorat autem eum qui. miseretur pauperis. 
32 In malitia sua expelletur impius, 
Usperat autem iustus in morte sua. 
33 2In corde prudentis requiescit sapientia, 
et indoctos quosque erudiet. 
84 Justitia elevat gentem, 
Ymiseros autem facit populos peccatum. 
35 zAcceptus est regi minister intelligens, 





— 568 — 















tos (cf. cp. 14, 1, 3, 9, 18, 19), inter divites et pauperes (cf. vr. 20, 
21, 31), inter dominos et servos intercedunt ; e) denique cum agitur de 
vartis vitae momentis et praesertim de divino servitio (cf. cp. 15, 1-33). 


PROVERBIORUM 
LIBER 
15, 1-30 





iracundiam eius inutilis sustinebit. 
| 5 1 ¢Responsio mollis frangit iram, 
‘bsermo durus suscitat furorem. 
2 Lingua sapientium ornat scientiam, 
Cos fatuorum ebullit stultitiam. 
8 “In omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos. 
4 ¢Lingua placabilis /lignum vitae, 
Jquae autem immoderata est hconteret spiritum. 
5 ‘Stultus irridet disciplinam patris sui, 
Jqui autem custodit increpationes astutior fiet. 
In abundanti iustitia virtus maxima est, ‘ 
cogitationes autem impiorum eradicabuntur. 
6 Domus iusti plurima fortitudo, 
et in fructibus impii conturbatio. 
7 kLabia sapientium disseminabunt scientiam, 
cor stultorum dissimile erit. 
8 'Victimae impiorum abominabiles Domino, 
™yota iustorum _placabilia. 
8 ”Abominatio est Domino via impii, 
qui sequitur iustitiam diligitur ab eo. 
10 Doctrina mala deserenti viam vitae, 
Pqui increpationes odit morietur. 
11 @Infernus et perditio coram Domino, 
quanto magis ’corda filiorum hominum! 
12 sNon amat pestilens eum qui se corripit, 
nec ad sapientes graditur. 
13 ‘Cor gaudens exhilarat faciem, 
“in maerore animi deicitur spiritus. 
14 vCor sapientis quaerit doctrinam, 
et os stultorum pascitur imperitia. 
15 Omnes dies pauperis mali, 
Wsecura mens quasi iuge convivium. 
16 7Melius est parum cum timore Domini, 
quam thesauri magni et insatiabiles. 
17 Melius est vocari ad holera cum caritate, 
quam ad Yvitulum saginatum cum odio. 
18 “Vir iracundus ¢provocat rixas, 
bqui patiens est mitigat suscitatas. 
19 cIter pigrorum quasi saepes “spinarum, 
via iustorum absque offendiculo. 
20 fFilius sapiens laetificat patrem, 
et stultus homo despicit matrem suam. 
21 9Stultitia gaudium stulto, 
et vir prudens dirigit gressus suos. 
22 iDissipantur cogitationes ubi non est consilium, 
ubi vero sunt plures consiliarii confirmantur. 
23 Laetatur homo in sententia oris sui, 
et Jsermo opportunus est optimus. 
: 24 lSemita vitae super eruditum, 
ut declinet de inferno novissimo. 
25 Domum “superborum demolietur Dominus 
et “firmos faciet terminos °viduae. 
26 pPAbominatio Domini cogitationes malae, 
et Ypurus sermo pulcherrimus firmabitur ab eo. 
: 27rConturbat domum suam Squi sectatur avaritiam, 
: tqui autem odit munera vivet. 
uPer misericordiam et fidem purgantur peccata, 
Uper timorem autem Domini declinat omnis a malo. 
28 “Mens iusti meditatur oboedientiam, 
7os impiorum redundat malis. 
{ 29 VLonge est Dominus ab impiis 
et “orationes iustorum exaudiet. 
39 Lux oculorum Jaetificat animam, 
bfama bona impinguat ossa. 











avr. 18; ee 6, 5. — cf. cp. 
25, 15. — d 8, 1-3. 

bv. 1 Rg Ad ‘ro- 1357-5 RUT 2: 
13-16. 

c Ec 10, 14. — cf. Pe 28; cp. 
59, 233-283; s1G) 18; 18 

dcp. 5, 21; 2 Par sf 9; Jb 14, 
16; 31, 4; 34, 21; Ps 33, 16, 
17: cli 17, 133 Jr 16, 5 oO 
325, 1A9iNOC4 

4h, cp. 12; 18: Edi 36, 25. 

fv. cp. 3, 18. 
GD. HEE. 4- 

44 65, 14. 

tcp. 13, I. 

HCEe CDe. 124 TE 3e 28> 


8] * cf. Caleck, R. II ’ 34. 
a's 21, 27; Gn 4,5: uC 4, 17; 
C. 


15. i; 11-15. — cf. cp Dest, 3: 
28, 9; Is 61, 8; 66, 3; Jr6, 
20; a r+ 23; Am 5, 22; Mic 


n VY. ‘Sap 14, 9. 
ocp. 20°> 2t, 2h. t Tm’ 6, 
bt ai hee: cp. II, 19. 

p Ecli 19, 5. — cf. vr. 5.— Vv. 
CO... 33,°%, 

GC. F7)) 202° '207 (x? Ecli- 42, 
18. — v. 26, 6. 

Ce. 17, 35 2 Par 6, 30; leciy 

3, 22; Sap 1, Jrie?, 

fe! 0 2, 25. —v. Batre eh 

sAm 5, 10. — V. cp, 12, I. 

§ VP. $8 cp: ue 22. — cf. Ecli 
17, 30 70; 

“CD. 12, 25; 20; Ecli 30, 
25; 38, I9. 

vecp. 14, 6; 19, 25; Ecli PLL 


wvr. 13; cp. 17, 22. —C 
30, 27 

* ep, 16. "8; 17, 1; Ps 36; 16; 
83, 11; Ec 4, 6. — cf. 1 Tm 

¥ ot. Le ts, 23% 


Zcp. 26, 21; 29, 22; Ecli 28, 
11. — cf. cp. 16, 28. 
4,¢p.i-16,_ 283, 28,. 25. 


ovr. 1 
6 Cp: 22, 13: -— cf. cp. ard,, 4 
dcp. 24, 30, 31, — cf. Jr 18, 
e Is 26, 7 ]r5. 
J cp. 10. 33° 270373 
§ cD. 10, 23 

cf. Eph 5, 15 
icp. 11, 14. — cf. cp. 20, 18. 


jcp. 25, 1 1144 Eey33, 73 bechia2e, 
On 75 ch. 18: $0, 4: 

le 9; ¥9: 2 ucte SP 3/1406; 
Col” eae ee 

mcf. cp. 29, 23. 

# cf. Cp. 23,.-10. 

ocf. Ps 67, 9; 145. 9. 

pcp. 6, 16, 18. 

qcp. 16, 24. 

rcp. II, 29. hse f 5; 24,°25. 

scp. 1,19.— Is 5, U7 hE. 

tcp. J. 233 Ps 14, 5.— cf. Ex 
23, 8; Ecli 20, 31. 

“CD. 16, 6; Dn 4,i 246 

iy Ecli 7, 40. 

re26,140. 

oe ‘'y Pt 3, 12. —— Va VE. 23 

y cf. Jb 5, 4;_Ps 17,42; 36, 16; 
TxG, “TSS: IS 7: 785 

2 vr. 8; S$ 233; 6263: $040,235 
Cc 5, 1 16. 
S37, Li. . 

bcp. 22, 1. — cf. Ecli 26, 16. 








= 





PROVERBIORUM 
LIBER 
15, 31 — 16, 28 


Aliis vero proverbiis (16, 1-22, 16), non modo iuxta antitheticum, 
sed plerumque iuxta synonymicum parallelismum compositis, auctor 
virtutes quae sequuntur, ut Deus digne serviatur, colendas inculcat: 








CVvr. §$ Cpe. TO; 12.95% 2224 


act.icp.°6; 23. 
eef.-cp. 8, .33% 
f cf. cp. 8, 36. 
Mah cp. 9, 8; 19, 25. 
Cp. at, 7: cli 1, 34. 
Cp.’ 18, G2, 
93 cp. 19, 21. — cf. Ecli 


I- un °EL. in $b. p. D. 1 Aug. 
abe = 7, 16. — cI. Mt 10, ly, 


2tCor3,:'§ 
ce. 3, 7 etc [12 
dcf. cp. 12, 15. — V. ep. 30, 
€-cf. Cp. :21, 2; 24;:52.52 93 9 


Rg 16, 7. 
fy. bs 36, 5. : 
a 11, 36. — cf. Ecli 39, 36. 
Jb 21, 30. — cf. Ex 9, 1 
icp. 6, uP: 17; 8533. Lo r6575, 
sh — cf. cp. 28, 20. 
Cc fo. 28. 


icky cp.'r§, °8 
ne rb 625 0c Pi. 4s 24s Lead, 
41. — V. Cp. 15, 27. 


ncp. 14, 16. — cf. vr. 173 Jb 
28, 28. 

och HGn) 264 283° 3%, 247 33,4: 
20. ails ue ao 17, 10; Jr 39. 
12° Dit; 

pv. cp. 15, tb 

(a) Jer cf. Caelest. 1 epistole 
adv. Semipel. cp. 8; et Conc. 
Araus. II can. 4. 

q cp. ie St 21; age 34 Tb 4, 20 

ae JEG o 8, 

f 2 Cor 3,5, s ean 2132 

rcf. 3 3, 

Sct. ‘ep. 22, f-oNng 6, 

tcp. 25. Bie one Chat cp. "3. Is: 
20;285. 25, si 29, 14; Edi 
10;. I Is 16, 5. 

OCD TAs - 35% 225 EPs 

vcp. 19, 12: 
40, 2, 

% CI... ¢ 

y cf. b 29, 24. 


zcp. 19, 12. — cf. Ps 71, 6 
— v. Jb 26, 23 

acp. 8, 10, 11, 19. — cf. ep. 
2. JAS. TO. 20, 

b vr. 6. 

€ tf. ep: 19,“ F0" 
CP. EI, 23.25, 333016 4580 > 


cf. Ecli 10, 15. 

ecp. 29, 23; Is.57, 15. 

fv. Ex 15, 9 

g vr. 24; cp. 15, 36. 

Bhcpen2 850350 Ps. 25.135". 39 0056 
JS'30,. Sy “Jn 17, 775 

‘ivr. 20, 24. 

jv. cp. 10, II. 


Lcf.-cp.:14;' 33% Ps 36;:30; ci 
20,8190 ,b1t 12,34, 

W ofp. 225 25>-Ps 18 seas 
Ez 3, 3. ; 

nvr. 21; cp. 15, 26. — cf. Ecli 

OCD. 2523 917) 23% [40, 21. 

pv. cp. 14, 12. 

qcp. 10, 4. — cf. Ecli 31, 4. 

rcf. Ec 6.7 , 

scf. cp. 6, ae 14; 19. 


ucp. 6, 14, 19; 15, 18. 4 
vcp. 17, 9; 26, 20, 22; Ecli 





16 


$1 cAuris, quae audit 4increpationes vitae, 
in medio sapientium commorabitur. 
32 eQui abicit disciplinam /despicit animam suam 
qui autem adquiescit increpationibus 9possessor est cor- 
33 Timor Domini disciplina sapientiae, . [dis. 
et ‘gloriam praecedit humilitas. 
1 @Hominis est animam praeparare, 
et “Domini gubernare linguam. 
2 Omnes ¢viae hominis 2patent oculis eius: 
€spirituum ponderator est Dominus. 
3 7Revela Domino opera tua, 
et dirigentur cogitationes tuae. 
4 9Universa propter ‘semetipsum operatus est Dominus, 
himpium quoque ad diem malum. 
5 ‘Abominatio Domini est omnis arrogans, 
etiamsi jmanus ad manum fuerit, non est innocens. 
i Tnitium viae bonae facere iustitiam, | 
laccepta est autem apud Deum magis quam immolare 
6 ™Misericordia et veritate redimitur iniquitas, [hostias. 
et in “timore Domini declinatur a malo. 
7 Cum placuerint Domino viae hominis, 
*inimicos quoque eius convertet ad pacem. 
8 PMelius est parum cum iustitia, 
quam multi fructus cum iniquitate. 
9¢Cor hominis disponit viam suam, 
sed Domini est dirigere gressus eius. 
10 rDivinatio in labiis regis, 
in iudicio non errabit os eius. 
11 sPondus et statera iudicia Domini sunt, 
et opera eius omnes lapides sacculi. 
12 Abominabiles regi qui agunt impie, 
quoniam “4iustitia firmatur solium. 
13 uVoluntas regum labia iusta, 
qui recta loquitur diligetur. 
14 vIndignatio regis nuntii mortis, 
et “vir sapiens placabit eam. 
15JIn Vhilaritate vultus regis vita, 
et clementia eius quasi *imber serotinus. 
16 aPosside sapientiam, quia auro melior est, 
et adquire prudentiam, quia pretiosior est argento. 
17 Semita iustorum °declinat mala, 
Ccustos animae suae servat viam suam. 
18 dContritionem praecedit superbia, 
et ante ruinam exaltatur spiritus. 
19 €Melius est humiliari cum mitibus, 
quam /dividere spolia cum superbis. 
20 9Eruditus in verbo reperiet bona, 
et ‘qui sperat in Domino beatus est. 
21 Qui sapiens est corde appellabitur prudens, 
et ‘qui dulcis eloquio maiora percipict. 
22 jFons vitae eruditio possidentis, 
doctrina stultorum fatuitas. 
23 lCor sapientis erudiet os eius, 
et labiis eius addet gratiam. 
24mFavus mellis “composita verba, 
Odulcedo animae sanitas ossium. 
25 pEst via, quae videtur homini recta, 
et novissima eius ducunt ad mortem. 
26 gAnima laborantis laborat sibi, 
quia ‘compulit eum os suum. 
27 sVir impius fodit malum, 
et in labiis eius tignis ardescit. 
28 “Homo perversus suscitat lites, 
et Yverbosus separat principes. 














a) fiduciam in Deum, a quo mundum et omnia quae in €0 sunt disponi et 
gubernari credimus (cf. cp. 16, 1-4, 9, 20, 23); b) moderationem pruden- 
tiam (cf.cp.17, 4,7, 24, 27) et studium pacis obtinendae (cf. vr. 9, 15, 23); 


PROVERBIORUM 
LIBER 
16, 29 — 17, 26 





ee ee ee 





29 “Vir iniquus Ylactat amicum suum, 
et ducit eum per viam non bonam. 
30 Qui attonitis oculis *cogitat prava, 
mordens labia sua perficit malum. 
31 2Corona Pdignitatis senectus, 
Cquae in viis iustitiae reperietur. 
32 dMelior est @patiens viro forti, 
et qui dominatur animo suo expugnatore urbium. 
33 fSortes mittuntur in sinum, 
sed %a Domino temperantur. 
17 1 4Melior est buccella sicca cum gaudio, 
quam domus plena ?victimis cum iurgio. 
2cServus sapiens dominabitur @filiis stultis 
et “inter fratres hereditatem dividet. 
3 /Sicut igne probatur argentum et aurum camino, 
ita 9corda probat Dominus. 
4 Malus oboedit linguae iniquae, 
et fallax obtemperat labiis mendacibus. 
5 AQui despicit pauperem exprobrat factori eius, 
et ‘qui ruina laetatur alterius non erit impunitus. 
6 ijCorona senum “filii filiorum, 
et ‘gloria filiorum patres eorum. 
7™™Non decent stultum “verba composita, 
nec principem °labium mentiens. 
8 pPGemma gratissima exspectatio praestolantis, 
quocumaue se vertit, prudenter intelligit. 
9 7Qui celat delictum quaerit amicitias, 
rqui “altero sermone repetit separat foederatos. 
10 Plus proficit correptio apud prudentem, 
quam centum plagae apud stultum. 
11 Semper iurgia quaerit malus, 
tangelus autem crudelis mittetur contra eum. 
12 Expedit magis “ursae occurrere, raptis fetibus, 
Yquam fatuo confidenti in stultitia sua. 
13 Qui reddit mala pro bonis 
Ynon recedet malum de domo eius. 
14 Qui dimittit aquam caput est iurgiorum, 
et, “antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit. 
15 aQui iustificat impium et qui condemnat iustum 
abominabilis est uterque apud Deum. 
16 Quid prodest stulto habere divitias, 
Ccum sapientiam emere non possit ? 
Qui altam facit domum suam quaerit ruinam, 
et qui evitat discere incidet in mala. 
-17¢Qmni tempore diligit qui amicus est, 
et frater in angustiis comprobatur. 
18 Stultus homo plaudet manibus, 
cum spoponderit pro amico suo. 
19 /Qui meditatur discordias diligit rixas, 
et Iqui exaltat ostium quaerit ruinam. 
20 hQui perversi cordis est non inveniet bonum, 
et qui vertit linguam incidet in malum. 
21 Natus est stultus in ignominiam suam, 
sed tnec pater in fatuo laetabitur. 
22 jAnimus gaudens aetatem floridam facit, 
kspiritus tristis ‘exsiccat ossa. 
23 ™Munera de sinu impius accipit, 
ut ™pervertat semitas iudicii. 
24 0In facie prudentis lucet sapientia, 
oculi stultorum in finibus terrae. 
25 Ira patris filius stultus 
et ?dolor Imatris, quae genuit eum. 
26 Non est bonum damnum inferre iusto, 
nec percutere principem qui recta iudicat. 





« cf, ,Eéli 17, :20}- 14: 
¥ Cp. £3 103: 24, 28. 


ZV. CD: 2: Da. 


a cf. cp. 17, 6. 

b cp. 20, 29. hepa 2 Mc 6, 23. 

at eo , 2. — cf. Sap 4, 

cli ery 6-9. 

ake 9, 18; Sap 6, x. 

écp. 14, 29. —ict, cp. 19, II; 

fcp. 18, 18; Is 7, 14. [25, 28. 

g cf. Ac ay 24, 26: 

a cpr ins: 16, 17; 16% 3 

bef. cps 7,214. 

ccf. Ecli 10, 28. 
Vio? te t25e5 Che IO¢ Si 

€-CL. 2 Rg 16, 4. 

fep. 27, 21; Ps 6s, ro. 

gcf. 15, II: 1 Par :20,87 40D 
2, 13; Ps 2§, 2; 65, 10; Sap 
oc 65 ? Relig’ 1523 Jr “29,- ok 
c 13, 9; Ml 3, 3. 

keep. 14, 31. — cf. Ecli 4, 3, 

Shas 7} aay 8 Cor, 27, a. 

#Jb 31, ‘ti ‘Ab 12. — cf. cp. 

es 


ober 7,38; Rm 12,15. 
j cp. 
k Ps Ung nae Cho LD TA, 4b Se 
Jb 42, 16; Ps 126, 3, 4; Ph 
l Ecii 3, 13. ,1 
mcp. 26, 7 
cf. as 32, 


6. 
oc , 287 2 Eclisase 4: 
Shenae 18, 162 I0, 63: :2.%;,)-14)% 
con 10, 12. — ef. Ecli od, 27. 
rcp. 19, 28; Ecli 19, 7 
scf. Ecli 28, 16, 42, 1 


tcf. 3. RE° 2, io. 

u2 Rg 17, 8; Os 13, 8 

Celi ep. 27s 

x Ps 36, 12; 108, 4, 5. — cf. 
CD. 20-,22- o-Ps ee 52 Jt 1s. 
19-23; Mt 5, 39. 

y Bo 23, 12. — cf. 2 Rg 12, 


Z (cf. cp. 25, 8; Mt 5, 255 40). 
Bs 24,24; Is 5, 23. cf. 
CLIT," 33; 
5b.Ex 23, 7: fs oe 21. — cf. 
Vr. 26; Cp: 
Ca.. Cp) 23, 33: Edi 6, 21: 


dcp. 18, 24; Ecli 6, 7, ro: 12, 
8,9. — cf. cp. 27, 10; Rt I, 
16; Jb 6,14.—v. 2Rg 16, 5. 


ecp. 6, 1; II, 15; 20, 16. — 
cf. Ecli 29, 20. 

fep. 15, 18: 16, 28. 
g vr. 16.—cl. ep: rt, °F a9. 23, 

h cf. Ecli 6, 37 7 Mt 6)°29% “Lc 
II, 34. 


tcp. 10, 3; a2 £35, RCH 2235 3. 
1 Se cp. Is, ate 
cp. 12, ee; cli 30, 24, 25. 
— cf. Ps 21, 163 
l cf. cp. 8. 
m cf. ce 12, 3; Ps 14, 5. — 


v. Ex. 23, 8. 

n Ecli 20, 31. — cf. Mic 3, rr; 
a, 3- 

oEc 8, 1. — cf. cp. 4, 8, 9; 


Ee.2, 83,24; Ech ao, 26. 
Pcp. 10, 1; 29, 15. 
@56D..423,+25s 
Bed cen Ga Oe 











PROVERBIORUM 
LIBER 
17, 27 —19, 4 


c) animorum unitatem (cf. cp. 18, 1, 6, 7, 18), moderationem linguae (cf. 
vr. 2, 4, 7, 18, 20, 21), fidelitatem (ef. vr. 1, 8, 22) aliasque virtutes civi- 


les (cf. vr. 5, 12, 24); a) humilitatem (cf. cp. 19, 1,22) et mansuetudinem 








scp. 
qT, 


t Jb. 13, §; Ecli 20, 5. 


10, 19; Ecli 1, 30. cf. Jc 
9. 


acf. Ju 19. 

bcp. 13, 16. — cf. 12, 23; 13, 
16;'15, 2; Ec 10, 3. 

Ott: Sap 16,715. 

dcp. 20, 5. 

ie 21, 16. — cf. Jo 4, 14; 


feb 2 24, 2 a ane Lv 19, 15; 
I, 7 P 2. 

g ct Dn 13, 53. ae cp.17, 15. 
cf. cp. 15, I 


$40). EO, c341 5126 SL3135 35-8 
63,9; 139, 10; Ec 10, 12; 

_ Ecli 20, 20. 

jcp. 26, 22; Ecli 28, 22. — cf. 
cp. 16, 28. 

kcp. 20, 27. — cf. Ecli 28, 21. 


* ef. oT h: 3 10.24 
Peto Cp: 10, 4 228, 24. 


m Ps 60, 4; 70, 3. — cf. Ps 19, 
INS, 34: 

10] v.. Ps $114.3. 

MV. CP. 10, 15. 

ocp. 11, 2; 16, 18; Ecli 10,15. 

pep. 15, 33. + cf. Mt 23, 12. 

q Ecli 11, 8. 


rcp. 21, 14; (17, 8). — cf. Gn 
32, 20; 43, 11; 1 Rg 25, 27. 


$f, cps 16-33% 


Hep.02; (14s (88; 2p 4) gi 

u Ecli 37, 21. — cf. cp. 4, 23; 
12, 435 

vcf. Mt 12, 36, 37. 

wep. 12, 4; 42), — v. cp. 
31, 10-31; Ecli Hah, 1; 26, 


i} 3 36, 26. 
x Ecli 26, 3. — cf. Gn 2, 18. 


y cf. Ecli 26, 16-10. — v. ep. 
i 8, 35. 

cp. 19, ft: 

4 hen 9 


ym tg 39 "Chiedh. R. II 8, 22. 
oop. 22, ay Ecli 13, 4. — cf. 
C 2, 3), 9: 


ecp. 17, 17. 

acp. 28, 6. — cf. cp. 12, 9. 

b cp. 14,.2;.20, 7; Ps 25, 1, II. 

ccf. cp. 16, 30. 

d cf. cp. 28. 20; 29, 20. 

ecf. cp. 11, 

£ eF.® 15-8; 
Ta 

gvr. 7; cp. 14, 20. — cf. Ecli 
¥3;. 25. 


3. 
21; Lm 3, 39; Ap 





18 


19 


27 sQui moderatur sermones suos doctus et prudens est, 
et pretiosi spiritus vir eruditus. 

28 tStultus quoque, si tacuerit, sapiens reputabitur 
et, si compresserit labia sua, intelligens. 


1 Occasiones quaerit qui vult recedere ab amico; 
?omni tempore erit exprobrabilis. 
2 Non recipit stultus verba prudentiae, 
nisi ea dixeris quae versantur in corde eius. 
3Impium, cum in profundum venerit peccatorum, SS nternnitd 
sed sequitur eum ignominia et opprobrium. 
4dAqua profunda verba ex ore viri, 
et “torrens redundans fons sapientiae. 
5 /Accipere personam impii non est bonum, 
ut 9declines a veritate iudicii. 
6 hLabia stulti miscent se rixis, 
et os eius iurgia provocat. 
74Qs stulti contritio eius, 
et labia ipsius ruina’ animae eius. 
8 iVerba bilinguis quasi simplicia 
et ipsa perveniunt usque ad kinteriora ventris. 
Pigrum deicit timor, 
Yanimae autem effeminatorum esurient. 
3 /Qui mollis et dissolutus est in opere suo 
frater est sua opera dissipantis. 
10™Turris fortissima nomen Domini, 
ad ipsum currit iustus et exaltabitur. 
11 "Substantia divitis urbs roboris eius, 
et quasi murus validus circumdans eum. 
12 oAntequam conteratur, exaltatur cor hominis, 
et, Pantequam glorificetur, humiliatur. 
13 qui prius respondet quam audiat, 
stultum se esse demonstrat et confusione dignum. 
14 Spiritus viri sustentat imbecillitatem suam, 
spiritum vero ad irascendum facilem quis poterit susti- 
15 Cor prudens possidebit scientiam, {nere? 
et auris sapientium quaerit doctrinam. 
16*Donum hominis dilatat viam_eius 
et ante principes spatium ei facit. 
17 Justus prior est accusator sui, 
venit amicus eius et investigabit eum. 
18 Contradictiones comprimit sors, 
et inter potentes quoque diiudicat. 
19 Frater, qui adiuvatur a fratre, quasi civitas firma, 
et iudicia quasi vectes urbium. 
20 ¢De fructu oris viri replebitur venter eius, 
et genimina labiorum ipsius saturabunt eum. 
21 “Mors et vita in manu linguae, 
vqui diligunt eam comedent fructus eius. 
22 wQui invenit mulierem bonam invenit “bonum, 
et Yhauriet iucunditatem *a Domino. 
“Qui expellit mulierem bonam expellit bonum, 
qui autem tenet adulteram stultus est et impius. 
23 bCum obsecrationibus loquetur pauper, 
et dives effabitur rigide. 
24 cVir amabilis ad societatem 
magis amicus erit, quam frater. 
1 @Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, 
quam dives °torquens labia sua et insipiens. 
2 Ubi non est scientia animae, non est bonum, 
et qui 4festinus est pedibus offendet. 
3 Stultitia hominis “supplantat gressus eius, 
et /contra Deum fervet animo suo. 
4 9Divitiae addunt amicos plurimos, 
a paupere autem et hi, quos habuit, separantur. 


set 


C2 a a Pa aoe ates 
: zc re 





Ear x + 


eet ee Sa 


= 


ih I am 


> 











20 


6 jJMulti colunt personam potentis 
et “amici sunt dona tribuentis. 
7/Fratres hominis pauperis oderunt eum, 
insuper et “amici procul recesserunt ab eo. 
Qui tantum verba sectatur nihil habebit; 
8 “qui autem possessor est mentis diligit animam suam, 
et custos prudentiae °inveniet bona. 
9 PpFalsus testis non erit impunitus, 
et qui loquitur mendacia peribit. 
10 @Non decent stultum deliciae, 
"nec servum dominari principibus. 
11 sDoctrina viri per patientiam noscitur, 
et gloria eius est iniqua praetergredi. 
12 tSicut fremitus leonis ita et regis ira, 
et “sicut ros super herbam ita et hilaritas eius. 
13 vDolor patris filius stultus, 
et “tecta iugiter perstillantia litigiosa mulier. 
14 yDomus et divitiae dantur a parentibus, 
“a Domino autem proprie uxor prudens. 
15 4Pigredo immittit 29soporem, 
et “anima dissoluta esuriet. 
16 dQui custodit mandatum custodit animam suam, 
qui autem negligit viam suam mortificabitur. 
17 ¢Faeneratur Domino qui miseretur pauperis, 
et fvicissitudinem suam reddet ei. 
18 9Erudi filium tuum, ne desperes; 
had interfectionem autem eius ne ponas animam tuam. 
19 Qui impatiens est sustinebit damnum, 
et, cum rapuerit, aliud apponet. 
20 Audi consilium et suscipe disciplinam, 
ut sis sapiens in novissimis tuis. 
21 iMultae cogitationes in corde viri, 
voluntas autem Domini permanebit. 
22 Homo indigens misericors est, 
et melior est pauper quam vir mendax. 


23 Timor Domini Jad vitam, 


et lin plenitudine commorabitur mags Mie visitatione pes- 
24nAbscondit piger manum suam 9%sub ascella, [sima. 
nec ad os suum applicat eam. 
25 pPestilente flagellato stultus sapientior erit ; 
si autem %Ycorripueris sapientem, intelliget disciplinam. 
26 "Qui adfligit patrem et fugat matrem 
ignominiosus est et infelix. 
27 8Non cesses, fili, audire doctrinam 
nec ignores sermones scientiae. 


28 Testis iniquus ‘deridet iudicium, 


et os impiorum devorat iniquitatem. 
29 Parata sunt derisoribus iudicia, 
et “mallei percutientes stultorum corporibus. 
1 aLuxuriosa res vinum et tumultuosa ebrietas: 
bquicumque his delectatur non erit sapiens. 
2 ¢Sicut rugitus leonis ita et terror regis: 
qui provocat eum @peccat in animam suam. 
3 Honor est homini “qui separat se a contentionibus; 
omnes autem stulti miscentur contumeiliis. 
4/Propter frigus piger arare noluit; 
Jmendicabit ergo aestate, et non dabitur illi. 
5 hSicut aqua profunda sic consilium i in corde viri, 
4sed homo sapiens exhauriet illud. 
6 Multi homines /misericordes vocantur, 
kvirum autem fidelem quis inveniet ? 
7 Justus, ‘qui ambulat in simplicitate sua, 





(ef. vr. 1-3, 6, 7, 11 etc.) ; e) temperantiam in cibis et potibus (cf. cp. 20, 1; PROVERBIORUM 
21,17) prudentiam in actionibus et in verbis (cf. vr. 2, 5, 15; cp. 21, 1, 2, LIBER 
1, 23, 30, 31), iustitiam in Deum et proximum (cf. vr. 8, 10, 17, 23 ; cp. 21, 19, 5 — 20, 7 
5 Testis falsus non erit impunitus, hcf. cp. 12, 19; 21, 28. — v. 
et ‘qui mendacia loquitur non effugiet. Dt 19; 16-19. 


icf. Dn 13, 61. — v. ep. 6, 19. 

jcp. 29, 26; Ec 4, 10. — cf. 
Cp. 24, 23. 

k (cp. 17, 8). 

lcf. vr. 4. 


m cf. Ps $7, 12; 
Ecli 13, 5 

prct;'cp. 15; 32. 

ocp. 16, 20. 

pv. vr. 5. 

qcp. 29, 1. 

rcp. 30, 22; Ec 10, 6, 7. 

SV. Cp. 14, 29. 


87, 9, 19; 


écp. 20, 2. —. cf..cp.. 16, 14, 
15; 28, 15; Est 15; 9, 10. 
u Ps 132, 3% Ecli a4. Is.78.: 
43 Os 14) 6: Mic 5, 7. 
vcp. 10, 1; 1 23) 26. 
Cc 


x cp. 27, 16; Ecli 26, 3. — cf. 

y cf. 2 Cor 12, 14. ‘Tep. 31, 9. 

zcp. 18, 22; Ecli 26, 3, (17, 
18); 4 19. 

av. cp. 6, 9-11. 

b Jb 4, 13. 


Cc CP..I0;,45 20, 4, 133,23, 23. 
ae ¢ 13, 33 16, 17; Dt 4, 
Mi c 10, 28, 

ecf. cp. 14, eg 2250; 28,27. 
- 40, 23 IIT, 5, 9; Ec “i; 

L 56-93 10, 42; Heb 6, 

oa —v. Dt 15, 7-10; Mt 25, 
fo; 2 Cor 9, 6- 

fc. Bcli.35, er Le 6, 38. — 
v. cp. 12, 1 

§ cb. 13, 24; Eph 6 

tcf. cp. 23, 13; Teli eek Z. 

20] Ant. in fs. BMV. de b. cons. 

icp. 16, 1, 9. — cf. Jr 44, 29. 
—v. Ps 325550) 324 


eg 105: 16; 731, 20. 


m Lv 26, 16. — cf. Jb 10, 12. 
.Y Pe 15. — cf. cp. 15, 19; 


ty) (of. Mt 26, 23; Mr 14, a) 


PP. 1%) 30s - 315. 1X5 ck 
m 5, ae 

g Ecli 10 — cf. cp. 9, 8. 
26] * Catech. _R. HT 5, 20. 


rcp. Ys, 20: Ecli. 3; 24,71 
S.c&uJ6. 1, 22 
a a 16; 34, 7. — cf. cp. 


29] * Conc. Valent. 
“ucp. 10, 13; 26, 3 
a cp. 23, 29-35; Os 4, 
Gn 9, 21: 19, 33, 33 Sap 2, 
Ey a Oy 239i) t0,:23 15228; 
ph 


18. 

b cp. rig 4, 8. fiche 3 Rg rr, 4. 

Cv. cp. 

dcp. 4 ci. Ecli 19; 4, 6. 
cf 1 Rg2, 25.— Vv. cp. 8, 36. 

ecf. cp..17, 14. 

i Mt 25, 26. — cf. vr. 13; cp. 
10, 4; - 24; 21, 25; 24,30; 
26, 13, 16. 

Le 1s AS: — cf. cp. 6, rr. 

hcp. 18 

i cp. 28, i? — cf. cp. 27, 19. 

Gtt. Chz 252 240* Mt 62+ she 
18) rr. 

Rk cp. 28, 20. — ef. Ps rr, 2. 

lv. cp. 19, I 


Att: 855) 














PROVERBIORUM 
LIBER 
20, 8 — 21, 9 





in Dt 5, 9, 103°7,9.— cf. 3 Rg 
15,4; PS 30,27-Ad bly 2 2(bcll 
LB, 303. dln33,490,cals 

wz Re rs, 3. 

o cf. vr. 26; cp. 16, 10; 25, 5; 
Ps 100, 6. 

p3 Rg 8, 46; 2 Par 3, 36; Ec 
O,(eacrtech $53: 2% Jo'x, 3s. 
— cf. cp. 30, 12. 

qd vr. 23. — V. cp. II, I. 

rcp. 22, 6. — cf. Mt 7, 16. 


SCP. 15, 31; 25, 12. — cf. Ps 


93, 9. 

“Of, EX 4-11; Ps: 93% 0: 

wef. cp. 62 43-10% “pr to; ies 
322153 Bm 02, ux. 

mel. VT. yas 

wep. 12, II. 

tet. bch +26; . 285 <3 70a: 

v Jb 28, 19. 

3 Che Cpe 3} ZARA: 

acp. 27, 13. — cf. cp. 6, 1; 


ecf. cp. 11, 14; 1s, 22° 
f. ve 14s he 
gcf. cp. 11, 13; 25, 9; Ecli 27, 


hy Pees e 

hcf. cp. 13, 3; Rm 16, 18. 

20] * v. cp. 19, 26. 

$ Cp. 30; 17, 172*ExX 27?-172P Lv 

_ 20, 9; Ecli 3, 18; Mt_1s, 4. 

jcf. cp. 31, 18. — v. 2 Rg 21, 
17; Jb 18, 5. 

lef. cp. 23, §. — Vv. cp. 13, II. 

MCD. 24, 29. — cf. cp. 17, 133 


n Ps 26, 14. — cf. Dt 32, 35. 
23] * Catech. R. III 8, 9. 
ovr. 10; cp. 16, 11; Mic 6, rr. 
bv. cp. 11, 1. 

q cf. cp. 21, 30. — v. cp. 16, 9. 
cf, © Rg2t; 6; 23, 48, 9. 
seel. Be sh 4S 

tvr. 8. — cf. Mt 3, 12. 

u (Is 28,27.— cf.2 Rg 12,31). 
Se{.92 Cor. 4, rt. 

vef. Sph 1, 12. 

ycp. 18, 8. 

z cp. 16, 12. —cf. 3 Rg 12, 16. 


acp. 16, 31. 
b.cp.* Is* §3;;* §. 


acf. r Es 6, 22; Est 14, 313. 
bcp. 4, 12. — cf. cp. 12, 15. 


ccp. 16, 2; 24, 12. — cf. Le 
16, 15; 1 Cor 4, 4. —v. 1 


& 10, 7. 
di Rg 15, 22; Os 6, 6. — v. 
Cp. F155 8. . 
ev. cp. 6, 17; Ps 100, 5; Ecli 


23, 5. 
feck. <p3a35 0: 
cp. 13, 4. — cf. cp. 22, 29. 
¥, 6p. 6, It; 
icp. 10, 2; Ps 61, 11. — cf. 
m 6, 9. 


jet. ‘cpa 2,a¥S- 

kcp. 25, 24. — cf. vr. 19; cp. 
15, 17; 19, 13; 27, 15; Ecli 
$5,599. 


6, 7, 21, 28), misericordiam praesertim in pauperes (cf. vr. 3, 6, 22, 28; 


cp. 21, 3, 10, 13), oboedientiam et reverentiam in parentes (cf. vr. 11; 12, 
20, 21), sedulitatem in opere exsequendo (cf. vr. 4, 13 ; cp. 21; 5, 25), pa- 








™beatos post se filios derelinquet. 
8 "Rex, qui sedet in solio iudicii, 
°dissipat omne malum intuitu suo, 
9 PQuis potest dicere: Mundum est cor meum, 
purus sum a peccato? 
10 7Pondus et pondus, mensura et mensura, 
utrumque abominabile est apud Deum. 
11 rEx studiis suis intelligitur puer, 
si munda et recta sint opera eius. 
12 sAurem audientem et oculum videntem 
‘Dominus fecit utrumque. 
13 “Noli diligere somnum, “ne te egestas opprimat; 
aperi oculos tuos et “saturare panibus. 
147Malum est, malum est, dicit omnis emptor, 
et, cum recesserit, tunc gloriabitur. 
15 Fst aurum et multitudo ¥gemmarum 
et *vas pretiosum labia scientiae. 
16 “Tolle vestimentum eius qui fideiussor exstitit alieni, 
et pro extraneis °aufer pignus ab eo. 
17 cSuavis est homini panis mendacii, 
et “postea implebitur os eius calculo. 
18 «Cogitationes consiliis roborantur, 
et /gubernaculis tractanda sunt bella. 
19 Fi, 9qui revelat mysteria et ambulat fraudulenter 
_ et Adilatat labia sua, ne commiscearis. 
20 ‘Qui maledicit patri suo et matri, 
Jexstinguetur lucerna eius in mediis tenebris. 
21 /Hereditas, ad quam festinatur in principio, 
in novissimo benedictione carebit. 
22 Ne dicas: ™Reddam malum: 
"exspecta Dominum, et liberabit te. 
23 oAbominatio est apud Dominum pondus et pondus, 
Pstatera dolosa non est bona. 
24¢A Domino diriguntur gressus -viri; 
quis autem hominum intelligere potest viam suam? 
25 Ruina est homini “devorare sanctos 
et *post vota retractare. 
26 ‘Dissipat impios rex sapiens, 
et “incurvat super eos fornicem. 
27 vLucerna Domini spiraculum hominis, 
Tquae investigat omnia Ysecreta ventris. 
28 -Misericordia et veritas custodiunt regem, 
et roboratur clementia thronus eius. 
29 Exsultatio iuvenum fortitudo eorum, 
et *dignitas senum canities. 
30 bLivor vulneris absterget mala, 
et plagae in secretioribus ventris. 
21 1 Sicut divisiones aquarum ita cor regis in manu Domini: 
@quocumque voluerit inclinabit illud. 
2!Omnis via viri recta sibi videtur, 
Cappendit autem corda Dominus. 
37Facere misericordiam et iudicium 
magis placet Domino quam victimae. 
4 eFxaltatio oculorum est dilatatio cordis; 
flucerna impiorum peccatum. 
5 9Cogitationes robusti semper in abundantia 
homnis autem piger semper in egestate est. 
6 ‘Qui congregat thesauros lingua mendacii vanus et excors 
et impingetur ad Jaqueos mortis. [est 
7 Rapinae impiorum detrahent eos, 
quia noluerunt facere iudicium. 
8 jPerversa via viri aliena est; 
qui autem mundus est, rectum opus eius. 
9 kMelius est sedere in angulo domatis, 








—- 574 — 








a aa 


| tientiam etc. ; f) studium de bono nomine comparando et servando (cf.cp. 


22, 1, 10, 16), munditiam cordis (cf. vr. 11, 12, 14) ceterasque virtutes 
huiusmodi, quarum commendatio multifariam et hinc inde recurrit. 


PROVERBIORUM 
LIBER 
21, 10 — 22, 9 








quam cum muliere litigiosa et in domo communi. 
10 Anima impii desiderat malum, 
non miserebitur proximo suo. 
11 ‘Multato pestilente sapientior erit parvulus 
et, si sectetur sapientem, sumet scientiam. 
12 mExcogitat iustus de domo impii, 
ut detrahat impios a malo. 
13 nQui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, 
et ipse clamabit et non exaudietur. 
14 0Munus absconditum exstinguit iras, 
et donum in sinu indignationem maximam. 
15 Gaudium iusto est facere iudicium, 
et ?pavor operantibus iniquitatem. 
16 Vir, qui erraverit a via doctrinae, 
in coetu ?gigantum rcommorabitur. 
17 sQui diligit epulas in egestate erit, 
‘qui amat vinum et pinguia non ditabitur. 
18 uPro iusto datur impius, 
et pro rectis iniquus. 
19 vMelius est habitare in terra deserta, 
quam cum muliere rixosa et iracunda. 
20 wThesaurus desiderabilis et oleum in habitaculo iusti, 
et Yimprudens homo dissipabit illud. 
_ 21 ¥Qui sequitur iustitiam et misericordiam 
inveniet vitam, iustitiam et gloriam. 
22 aCivitatem fortium ascendit sapiens 
et destruxit robur fiduciae eius. 
23 bQui custodit os suum et linguam suam 
custodit ab “angustiis animam suam. 
24 Superbus et arrogans vocatur indoctus, 
qui in ira operatur superbiam. 
25 dDesideria occidunt pigrum; 
€noluerunt enim quidquam manus eius operari: 
26 tota die concupiscit et desiderat ; 
qui autem iustus est /tribuet et non cessabit. 
27 9Hostiae impiorum abominabiles, 
quia offeruntur ex scelere. 
28 Testis mendax peribit, 
vir oboediens loquetur victoriam. 
29 Vir impius *procaciter obfirmat vultum suum, 
qui autem rectus est Jcorrigit viam suam. 
30 ’Non est sapientia, non est prudentia, 
non est consilium contra Dominum. 
31 mEquus paratur ad diem belli, 
"Dominus autem salutem tribuit. 
? 2 '14Melius est nomen bonum quam divitiae multae: 
super argentum et aurum gratia bona. 
2 bDives et pauper obviaverunt sibi: 
Cutriusque operator est Dominus. 
3 @dCallidus vidit malum et abscondit se, 
innocens pertransiit et adflictus est damno. 
4 Finis modestiae timor Domini, 
édivitiae et gloria et vita. 
5/Arma et gladii in via perversi, 
9Ycustos autem animae suae longe recedit ab eis. 
6 Proverbium est: “adulescens iuxta viam suam, 
etiam cum senuerit, non recedet ab ea. 
7 iDives pauperibus imperat, 
et qui accipit mutuum servus est faenerantis. 
8 ‘Qui seminat iniquitatem metet mala, 
et ‘virga irae suae consummabitur. 
§ Qui pronus est ad misericordiam benedicetur, 
de panibus enim suis dedit pauperi. 
Victoriam et honorem adquiret qui dat munera, 





lcp. 19, 25. 
m (Ps 36, 35, 36). 


13] * Catech. R. IV 7 

n cf. Jb 29, 12; Mt & fa 302, 
13. — Vv. Mt 18, 30-34; 25, 
42-45. 

ocp. 18, 16. — cf. 1 Rg 25, 18. 


pcp. 10, 29. — cf. Le 23, 30. 


qcp. 9, 18; Is 14, 9. 


ct. Ps 48, I 


$ Opi 235 AEs Fai 19, I 
cf. Am 6, 6. 
ucp. 11, 8. — cf. Is 43, 3. 


vic vr. 95. Ecli.2s5.o2 7% 


Wick. PS TI, 3. 

Het. th.205, 15; 38. 

y cp. 15,9; Mt 5, 6. — cf. cp. 
3, 3; II, 19. 

a me F653 Re 3, 113.Ps.23, 

{t 6; 33. — Vv. cp. 4, 22. 

aes rig 1. — cf. cp. 24, 5; 3 
Rg. 20,22: Ec 7, 20. — Vv. 
Ec 9, 14- 18. 

bcp. 13, 3. — cf. cp. 18, 21. 

Cep. £2.23 


d’ct? cp: 13; 4 
€ Vv. Cp. 20, 4. 


fv. Ps 36, 26; Mt 5, 42. 
g Ecli 34, 21, 23. — cf. Gn 4, 
5; Dt 23, 18. — v. cp. 15. 8. 


hcp. 19, 5, 9 


< Fee LBs 
| Ps TTB: 9; 

te" SO, 10" 14,’ 23% f Cor 3, 

19, 20. — cf. cp. 19, 21; Js 


E2,7E3:228 2, 10, Ul; Jr 9, 
23; Ac 5, 39. 
m Ps 19, 84.92. F972 36. 35 eS 
cp. 86, 93 20,4243 
n Dt 20, 122 PS53,29; jr a, 235 


a Ec 7, 2.— cf. Ecli 41, 15, 16. 

h-cf. cp. 29, 13: 

de 14, 31; Jb 31, 15; 34, 20; 
cli 11, 14. 

dcp. 27, 12. — cf. cp. 14, 16. 

oe CD..£3, 2862<8, 28s 2425,.120, 


fcf. Sap. ee 
£ cP. 24, 12; Ps 90, 1; 1 Jo 5, 


5) * Cateck. R: EF 22-62; 
hcp. 20, 11. — cf. Ecli 6, 18; 
z: ai Re 5; Lm 3, 27; Eph 
n.3, 25% 
iDi aS 6; fe; a, 6. 
bk * x 4, 1; Ecli 31,423 Mt 


Pe 53. 345 Oras Ps 8 ae 
— cf. Os 10, 12; Gal 6 

bef is re § ; 

mcp. 19, 17; Ps 111; 9; Ecli 
SY. 28: Js 68, 7105. .Le 4, 
$35. ©4. 





ei i cease 








PROVERBIORUM 
LIBER 
22, 10 — 23, 12 


Verba Sapientum (22, 17-24, 34). Sectio 1 (22, 17-24, 22). Post exordium (17-21) 
auctor varia hominis erga proximum officia et exercitium quarun- 
dam virtutum societati necessarias proponit amplectendum (22-23, 14), 








n cp. 26, 20. — cf. Gn 21. 9, 10. 


o Sap 6, 20; Mt 5, 8. — cf. cp. 
16, 13; Ps 100, 6. 

pcf. Ec 10, 12. 

qv. cp. 14, 35. 


rcp. 26,13. — cf. cp. 20, 4, 13. 


Sel. Cp. 9357472 


tEc 7, 27. — cf. Ecli 28, 27; 
REY % 3: 24552 72 
fod Pi 8, 21. 


76] =. Catech. Ki AY 820. 


x~3R , 8sqq. — cf. Is 33, 
a: fg a8, I 

V CD c5PSs 32% 28, 10; Ecli 14, 
4; Or 37, 4%. 

zcp. §, I. 


b cf. Ec 8. 16 
eck. Mtr 12,334. 
dcp. 3, 5; Jr 17, 7 


ect i-Le-s, <3; 74 


Pel. 26.7. 30. 
gv. Jb 31, 21. 
oe 23} 192 Res: 365: Ps 
6; 34, 10:67. 6; 139,13; 
Is sr 36. — cf. Ex 22, 22-24. 
i Ecli 8, 38, 19. 


jv. i Gites 
kp. 6, 1: Pe 7, £3: 26, 
a Ecli 8, 


UcCE cpr720; 16; Ex 22, 26°" Dt 
24, 10-13. 

m cp. 235 10; Dt “19,14: .27. 
17; Jb 24, 2; Os 5,110: 


n Ecli 31, 27. — cf. cp. 21, 5; 
Ec 9, 10. 


a Ecli 9, 19; 31, 12. — cf. Le 
14, 8-11. 

b (cf. Ecli 31, 12; 37, 29). 

cvr. 6. — cf. Ecli 13, 8. 

d cf. cp. 28, 20; Ecli 27,1; Mt 
6, 19; 1 Tm 6, 9, 10; 
B38 « 

ecf. Ecli 13, 8; Mt 6, 3r. — 
Vv. cp. 3, 5, 7. 

Pct. Bs “ 87:%5s 33,<E5. 

g Ps 104 


A cp. 28 woe 
14, 9, 10. 


§-cf; PsvzrS 3. 


Dt. 28, 54; Ecli 


jcp. 9, 7. = OEP 245 7; 8} 


lv. cp, 22, 28. 


mNm 35, 19, 24, 27. — cf. 
ep. 223.23. 





23 


animam autem aufert accipientium. 
10 "Kice derisorem, et exibit cum eo iurgium, 
cessabuntque causae et contumeliae. 
11 oQui diligit cordis munditiam, 
propter ?gratiam labiorum suorum habebit Yamicum re- 
12 Oculi Domini custodiunt scientiam [gem. 
et supplantantur verba iniqui. 
13 rDicit piger: Leo est foris, 
in medio platearum occidendus sum. 
14 sFovea profunda os alienae, 
‘cui iratus est Dominus incidet in eam. 
15 uStultitia colligata est in corde pueri, 
et Yvirga disciplinae fugabit eam. 
16 Qui calumniatur pauperem, ut augeat divitias suas, 
Ydabit ipse ditiori et egebit. 
17 zInclina aurem tuam et audi ¢verba sapientium, 
bappone autem cor ad doctrinam meam, 
18 quae pulchra erit tibi, cum servaveris eam in ventre tuo, 
et °redundabit in labiis tuis; 
19 dyt sit in Domino fiducia tua, 
unde et ostendi eam tibi hodie. 
20 Ecce descripsi eam tibi tripliciter, 
in cogitationibus et scientia, 
21 ut “ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis, 
respondere ex his illis qui miserunt te. 


- 22 Non facias violentiam pauperi, quia pauper est, 


neque Yconteras egenum in porta; 
23 quia ‘iudicabit Dominus causam eius, 
et configet eos qui confixerunt animam eius. 
24 iNoli esse amicus homini iracundo, 
neque ambules cum viro furioso, 
25 ne forte discas semitas eius 
et sumas scandalum animae tuae. 
26 Noli esse cum his qui /defigunt manus suas, 
et ‘qui vades se offerunt pro debitis; 
27si enim non habes unde restituas, 
quid causae est ut /tollat operimentum de cubili tuo? 
28 ™Ne transgrediaris terminos antiquos, 
quos posuerunt patres tui. 
29 Vidisti virum velocem in opere suo 
™coram regibus stabit nec erit ante ignobiles. 
1 cQuando sederis ut comedas cum principe, 
diligenter attende quae apposita sunt ante faciem tuam, 
2 et statue cultrum in gutture tuo, 
bsi tamen habes in potestate animam tuam. 
3 ¢Ne desideres de cibis eius in quo est panis mendacii. 
44Noli laborare ut diteris, 
sed ¢prudentiae tuae pone modum. 
5 {Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere, 
quia facient sibi pennas, quasi aquilae, 
et volabunt in caelum. 
6 9Ne comedas cum homine Finvido, 
et ne desideres cibos eius, [mat quod ignorat. 
7 quoniam, in similitudinem harioli et coniectoris, aesti- 
Comede et bibe, dicet tibi, et ‘mens eius non est tecum; 
8 cibos. quos comederas evomes 
et perdes pulchros sermones tuos. 
9 jIn auribus insipientium ne loquaris, 
quia despicient doctrinam eloquii tui. 
10 'Ne attingas parvulorum terminos, 
et agrum pupillorum ne introéas; 
11 ™propinquus enim illorum fortis est 
et ipse iudicabit contra te causam illorum. 
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, 





— 576 — 











tribus autem strophis septenorum versuum ad vitandam ebrietatem, quae 
_ sapientiae maxime contraria est, adhortatur (15-35) ostenditque sapien- 
tiae utilitatem, tam in praesenti quam in ea quae futura est vita (24, 1-22), 


PROVERBIORUM 
LIBER 
23, 13 — 24,9 





et aures tuae ad verba scientiae. 
13 »Noli subtrahere a puero disciplinam; 
°si enim percusseris eum virga, non morietur; 
14 Ptu virga percuties eum, 
et Yanimam eius de inferno liberabis. 
15 rFjli mi, si sapiens fuerit animus tuus, 
gaudebit tecum cor meum, 
16 et exsultabunt ‘renes mei, 
cum locuta fuerint ‘rectum labia tua. 
17 uNon aemuletur cor tuum peccatores, 
Ysed in timore Domini esto tota die, 
18 quia “habebis spem in novissimo, 
_ et praestolatio tua non auferetur. 
19 Audi, fili mi, et Yesto sapiens 
et *dirige in via animum tuum. 
20 Noli esse in conviviis “potatorum, [dum conferunt; 
nec in “comissationibus eorum qui carnes ad_ vescen- 
21 Gquia “vacantes potibus et dantes symbola 4consumentur, 
et vestietur pannis dormitatio. 
22 eAudi patrem tuum, qui genuit te, 
et ‘ne contemnas, cum senuerit mater tua. 
23 9Veritatem eme et noli vendere 
sapientiam et doctrinam, et intelligentiam. 
24 hExsultat gaudio pater iusti, 
qui sapientem genuit laetabitur in eo. 
25 Gaudeat pater tuus et mater tua, 
et exsultet ‘quae genuit te. 
26 Praebe, fili mi, cor tuum mihi, 
et oculi tui vias meas custodiant. 
27 jFovea enim profunda est meretrix, 
et puteus angustus aliena: 
28 kinsidiatur in via quasi latro 
et quos incautos viderit interficiet. 
29 ICui vae? cuius patri vae? cui rixae? cui foveae? 
cui “sine causa vulnera? cui “suffusio oculorum? 
39 Nonne his °qui commorantur in vino 
et student calicibus epotandis? 
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, 
cum splenduerit in vitro color eius. 
PIngreditur blande, 32 sed in novissimo Ymordebit ut coluber 
et sicut “regulus venena diffundet. 
33 sOculi tui videbunt extraneas, 
et cor tuum loquetur ‘perversa, 
34 et eris sicut dormiens in medio mari 
et quasi sopitus gubernator, amisso clavo; 
35 et dices: “Verberaverunt me, sed non dolui, 
traxerunt me, et ego non sensi; 
quando evigilabo et Yrursus vina reperiam ? 
2 4 1 4Ne aemuleris viros malos, 
nec desideres esse Scum eis; 
2 quia “rapinas meditatur mens eorum, 
et 4fraudes labia eorum loquuntur. 
3 eSapientia aedificabitur domus 
et prudentia roborabitur; 
4 fin doctrina replebuntur cellaria, 
universa substantia pretiosa et pulcherrima. 
5 9Vir sapiens fortis est, 
et vir doctus robustus et validus; 
6 hquia cum dispositione initur bellum, 
et ‘erit salus ubi multa consilia sunt. 
7 jExcelsa stulto sapientia, 
kin porta non aperiet os suum. 
8 [Qui cogitat mala facere stultus vocabitur: 
9 cogitatio stulti peccatum est. 








mY. CD. 13, 14. 

o cf. cp. 19, 18. 

pcp. 29, 15, 17. 

qcf. 1 Cor 5, 5; 2 Cor 7, 8-10. 


‘VY. 24, 25. — cf. cp. 29, 3; 
Ecli 25, 10. 


s.Ps 7, 10; .72, 21. 

# ct. ‘cp; 8, 6; 

“CD. 3, 31; 24, I, 19. — v. Ps 
a 

v cf. cp. 28, - 

Sep. iz4, O43: Ps 0,.39 7°18) 22. 

ycp. 6, 6. 

3 Crep. 6; SC: 


'@vr. 29, 30; Mt 24, 49; Te2h 
Pp 


34; Rm 173, 13; , 18. 
cp. 28, 7. 

C VY. 30-35; Cp. 21, 17. 

d cf. ch 19, I. 

é€v.cp. 1, 8. ot 

f cimon: 304 1730 Eli: 3,. 545 srg. 


gcf. cp. 18, 15; Mt 13, 44. 


Avr. 15; cp. 10, 1. — v. cp. 
29, ; : 
23,25] Int. (Ps 83) in fs. ss. 
amiliae. 


icp. 17, 25. 

264 Ve in fs BMV. de b. cons. 
— Cm. in fs. s. Mich. de S. 

_ — in fr. 3 p. D. 1 Aug. 

ject: cp: 22:14; 


kcp. 7, 12. — cf. Ec 7, 27; Jr 
sthay 


Tvr. 20, 21; Is 5, 11, 22. — cf. 
Ecli 31, 38-40. 

m cf. vr. 35. 

n Gn 49, 12. 

ocf. Ecli 19, 2; Os 4, 11. 


pcf. Ps 103, 14; Hab 2, 5. 
qcf. Jb 20, 16; Ecli 12, 13; 
255 2 
PAS eT, "Os. 5058: 
$V." Cp. 20, 1: 
fv. cp. 2, 12. 


wc, VE.°90°"Jr'§s 42 


vis 56, 12. 
@cp. 3, 31; 23, 17. — cf. Ec 
5, 7; Hcl. 21,422..— v. Ps 


oe ep. ¥,38- 
¢ ct. Is’§o%: 23; 
d Ps (10), 7. 

6 Cle CDs Tay. I. 


f cf. cp. 3, 10; 23, 23. — V. cp. 
31, 10-31. 

gcf. cp. 21, 22; Sap 6, r. — v. 
Ec 9, 16. 

A cp. 20, 18. 

iv. cp. 11, 14. 

j Ecli 6, 21. — cf. Jb 28, 18. 

k cf. Ecli 20, 6. 

icf. Km, 30, 32. 





(37) 


ct ila 








PROVERBIORUM 
LIBER 
24, 10 — 25, 5 


Sectio |i (23-34), in qua congeruntur quaedam sententiae iustitiam com- 
mendantes et pigritiam reprobantes. 
Nova parabolarum Salomonis collectio (25, 1-29, 28). ae quoque sententiae iuxta 








mcf. Heb 12, 3. 


n.cf, Ps 81; -43: 1s 58,. 6; 7 


ocp. 16, 2: — v. i Rg 16, 7. 
Pct. be 57, 
qcp. hoes iene PS ‘90; 2°" 


Jo 

er ie I var § 16, aS 
6 6, 27; GE se 

wats Ps 18, 11; 118, 103; Ecli 
49:23) 48: 24.45: 

tep. 23; 183Ps: 0, 20: 

ucf. Ps (10) 9, ro. 


vcf. Jb 5, 19 
xcf. Ps 36, 24; Ecli 3, 34; Mic 


yf 8: 23:; -1S} 33] Fs-$3;-28; 


sian va Wen 17: Jb 31, 29; Ps 
34, 15, 19; Ecli 8, 8; Mic 


SS.s ae See * 


Heer 
b cf. Jr 12, 1. — v. Ps 36, 1. 
CV. vr. I. 
d cf. cp. 23, 18. 
e op. 13, 9. — cf. cp. 4, 19. 
f 8.22: FPPC 3; 29..=— e853 


LO. 856) Dt. X,- B75 Pr te 195 
Hel 42, r° Jc'2,: 1, 03. ju. 16 
jv. cp. 17, 15. 


Rep. 11, 26. 

bcf..:¢p;4 282 23 3,:25;:' 28: Eli 
20, 29. 

mcp. 28, 19. — cf. Le 14, 28. 

WC. Le tt: BUR tr. 

ocf. cp. 3, 30; 25, 18. 

Pcp. 1%, 10; 16; 29; T0, °S. 

qaMt 5, 38-41: Rm 12, 17, 2: 


rcp. 20, 22; Ecli 28, 1. — cf. 
dirs, Br. 
scf. Ex 21. 24: Lv 24,°20; Dt 


TO: 23. 
® cf. cp. £5, 192::20,.'4. 
“CD. 20, 72: 
v Ps 79, 13; Is 5, 5. 
Ww cp. 22, 17. 


33. 34] cp. 6, 10, rr. 
¥ Gl.) CD. 1G, 24%. 80s, aes 
aN. Ch, 45° Be 


6b Tb 12, 7. — cf. Dt 29, 29; 
Ecli 16, 22; 43, 36; Rm 11, 


@ Ecx8, 19: 
ecf. cp. 26, 23; Ez 22, 18; 2 


¥.-€p.. 16; 82< 





23 Haec quoque “sapientibus: 


2 


Hae quoque %parabolae Salomonis, quas transtulerunt viri 
Ezechiae regis luda: 


et abominatio hominum detractor. 

10 mSi desperaveris lassus in die angustiae, 
imminuetur fortitudo tua, 

11 Frue eos qui ducuntur ad mortem ~ 
et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses. 

12 Si dixeris: Vires non suppetunt. 
°qui inspector est cordis Pipse intelligit, 

et Wservatorem animae tuae nihil fallit, 

Trreddetque homini iuxta opera sua. 

13 sComede, fili mi,.mel quia bonum est, 
et favum dulcissimum gutturi tuo: 

14 sic et doctrina sapientiae animae tuae, 
quam cum inveneris ‘habebis in novissimis spem, 
et spes tua non peribit. 

15 “Ne insidieris et quaeras impietatem in domo iusti, 
neque vastes requiem eius. 

16 vSepties enim “cadet iustus et resurget; 
¥impii autem corruent in malum. 

172Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas, 
et “in ruina eius ne exsultet cor tuum; 

13 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, 
et auferat ab eo iram suam. 

19 UNe contendas cum pessimis °nec aemuleris impios; 
20 quoniam 4non habent futurorum spem mali, 
et lucerna impiorum _exstinguetur. 

21/Time Dominum, fili mi, et regem 
et cum detractoribus non commiscearis ; 

22 Iquoniam repente consurget perditio eorum, 
et ruinam utriusque quis novit? 


iCognoscere personam in iudicio non est bonum. 
24 Qui dicunt impio: Iustus es, /maledicent eis populi, 
et detestabuntur eos tribus; 
25 qui arguunt eum laudabuntur, 
et super ipsos veniet benedictio. 
26 Labia “deosculabitur qui recta verba respondet. 
27 'Praepara foris opus tuum 
et “diligenter exerce agrum tuum, 
ut postea “aedifices domum tuam. 
28 ONe sis testis frustra contra proximum tuum, 
nec Plactes quemquam labiis tuis. 
29 dNe dicas: "Quomodo fecit mihi, sic faciam ei, 
8reddam unicuique secundum opus suum. 
20 ¢Per agrum hominis pigri transivi 
et per vineam viri stulti; 
31 et ecce totum repleverant uurticae, 
et operuerant superficiem eius spinae, 
et Ymaceria lapidum destructa erat: 
32 quod cum vidissem, “posui in corde meo, 
et exemplo didici disciplinam. 
33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis, 
“pauxillum manus conseres ut quiescas ; 
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, 
et mendicitas quasi vir armatus. 


2 bGloria Dei est celare verbum, 
et gloria regum “investigare sermonem. 
3 ¢@Caelum sursum et terra deorsum 
et cor regum inscrutabile, 
4 Aufer “robiginem de argento, 
et egredietur vas /purissimum. 
5 Aufer Yimpietatem de vultu regis, 
et “firmabitur iustitia thronus eius. 





= 1878 — 








_plures nullo inter se evidenti ordine connexae, iuxta alios vero sic dicuntur 
colligatae, ut priores (25, 1-28) agant de regibus et subditis, quibus om- 
_ nibus timor Dei et iustitia excolendi commendantur; ceterae vero (26, 1-28, 


PROVERBIORUM 
LIBER 
25, 6 — 26, 6 








26 


6 iNe gloriosus appareas coram rege 
et in loco magnorum ne steteris. 
7 /Melius est enim ut dicatur tibi: Ascende huc. 
quam ut humilieris coram principe. 
8 Quae viderunt oculi tui ne proferas in iurgio cito, 
ne postea emendare non possis, 
cum dehonestaveris amicum tuum. 
9 /Causam tuam tracta cum amico tuo 
et secretum extraneo ne reveles; 
19 ne forte insultet tibi, cum audierit, 
et exprobrare non cesset. 
Cratia et amicitia liberant; 
quas tibi serva, ne exprobrabilis fias. 
11 mMala aurea in lectis argenteis 
qui loquitur verbum in tempore suo. 
12”Jnauris aurea et margaritum fulgens 
qui arguit sapientem et °aurem oboedientem. 
13 Sicut frigus nivis in die messis, 
ita Plegatus fidelis ei qui misit eum: 
animam ipsius requiescere facit. 
14 dNubes et ventus et pluviae non sequentes 
vir gloriosus et promissa non compiens. 
15 rPatientia lenietur princeps, 
et ‘lingua mollis confringet duritiam. 
16 ‘Mel invenisti? comede “quod sufficit tibi, 
ne forte satiatus evomas illud. 
17 USubtrahe pedem tuum de domo proximi tui, 
nequando satiatus oderit te. 
18 wJaculum et gladius et sagitta acuta 
homo qui loquitur contra proximum suum falsum testi- 
19 Dens putridus et pes lassus [monium. 
qui sperat super infideli i in die angustiae 
20 et Yamittit pallium in die frigoris. 
*Acetum in nitro qui cantat carmina cordi pessimo ; 
Asicut tinea vestimento et vermis ligno, 
ita tristitia viri nocet cordi. 
21 oSi esurierit inimicus tuus, ciba illum; 
si sitierit, da ei aquam bibere: 
22 cprunas enim congregabis super caput eius, 
et Dominus reddet tibi. 
23 Ventus aquilo dissipat pluvias, 
et ¢facies tristis linguam detrahentem. 
24 fMelius est sedere in angulo domatis, 
quam cum muliere litigiosa et in domo communi. 
25 Aqua frigida 9animae sitienti, 
et ’nuntius bonus de terra longinqua. 
26 iFons turbatus pede et vena corrupta 
iustus cadens coram impio. 
27 jSicut, qui mel multum comedit, non est ei bonum, 
sic Kqui scrutator est maiestatis opprimetur a gloria. 
28 Sicut urbs patens et absque murorum ambitu, 
ita vir qui non potest in loquendo cohibere spiritum 
1 Quomodo nix in aestate et *pluviae in messe, [suum. 
sic indecens est stulto gloria. 
2 Sicut ¢avis ad alia transvolans et passer quolibet vadens, 
€sic maledictum frustra prolatum in quempiam_super- 
3 /Flagellum equo et %camus asino [ veniet. 
et “virga in dorso imprudentium. 
4 iNe respondeas stulto iuxta stultitiam suam, 
ne efficiaris ei similis. 
5 jResponde stulto iuxta stultitiam suam, 
kne sibi sapiens esse videatur. 
6 'Claudus pedibus et “iniquitatem bibens 
qui mittit verba per nuntium stultum. 





$ cf) Ecli 14; 13. 
jv. Le 14, 8-11. 


Riel Met's; (23: Le 42,58. 


lcf. Ecli 8, 21; Mt 18, x5. 


mcp. 15, 23: Ecli 20, 7. — cf. 
Isesor or. 


2 cf. Gn 24, 22. 
OCDSAS, 315° 205722: 


Dep. 13,,.17. —>.. cf. eps, 26,6. 
q 2 Pt.28 173*3t 105 "ct Jd 
9, 28-38. 


rcp. 15, I, 4; 16, 14. — cf. Ec 
10, 4. 
‘ae 8): 23):7. Rg 98, "24: 426, 


t cf. Jd 14,°8; x Rg 14; 25. 
uci. vr. 27. 
v Ecli- £33127 27225: 


WCp. 12, 18: —*cl. cp. 395 5: 
24,28.-—— v. Ps 34,22; 56,5. 
* ci.cp.228; a0 


WV Chex 22726893 
2 Ecli 22, 6. — cf. Rm 12, 5. 


oP 25; 15, 13; 17, 22; 
cli 2s, 17; 30, 24. 

2r) * Catech."R-IV.14, 18. 

6 (all) Rm 12, 20. — cp. 24, 


Clink 6, 22° 
— v. Ex 23, 4, 5. 

ccf. Ps 10, 7; 139, 11. — cf. 
Rim 32, (27; 

d cf. 1 Rg 24,,.20; 


26, 23, 
hag 7, 4; Ecli 19, 5. 


27] * Catech. R. I 2, 10. 
eee CAE yin 


wel. I ‘Re £2,527. 
bcp. 19, 10. 


dc . 27, 8; Ps 8 


cee? 
. Nm: 233 387 Dt 23,;°53!-2 
Re £65.-Fas 
fee 33, 25. 
Ps 31, 9. 


het. Eeli::33,- 2'§.-=*v: ‘cp., 20, 
130 19/529 

icf. 2 Rg ‘6. 10: 4 Rg 18, 39; 
Ecli 8,13; Le 23. 9. 

jv. Mt 16, 4% 2t;i24<2F. 

RB Ves (12: epi. 12,154 URMisS, 
16. — cf. vr. 16. — v. cp. 


Os 7s 
6] * cf. Catech. IV ra. 8. 
bef. cp) -25,- 13; 
mcf: cp. 19, 28;.Jb 15,51 














PROVERBIORUM 
LIBER 
26, 7 — 27, 11 


27) monita contineant : a) de iis, qui nullam merentur (cf. cp. 26, 1, 3-10) 
aestimationem, et praeterea de insensatis (cf. vr. 11, 12), de pigris (cf. 
vr. 12-16) et de perversis (cf. vr. 18-28); b) de superbia, ira, iactantia, 











“cp. 17, 7; Ecli 20, 22. 
ocf. Mt 7, 6. 
pcf. cp. 23, 35. 


g (all) 2 Pt 2, 22. — cf. Ecli 


4, 30. 31. 
fet. Bx. 8:25. 
SoS CD) 20, 20s 1S S, 2b ta Rie oe 
22. — V. Vr. 5. 
tcp. 22, 13. — cf. Ec 12, §. 


acl. Cp: 6; 9,: 10. 
vcp. 19, 24. — cf. cp. 24, 33. 


wcf. vr. 5, 12. 
x cf. vr. 25; cp. 6, 16. — v. 


Jb 5, 19. 
MACE CDs EF, £2; 


zcf. Ps 10, 3; Is 50, rr. 


a Ecli 28, 12. 

b cp.16,28; 22,10; Ecli 28,15. 
c Ecli 22, 30; 28, 12. 

dcp. 15, 18; 29, 22. 

ecp. 18, 8. 


fcf. Mt 23, 27% Le tr, ‘30. 
PCE cOp.. 28) igs 


hk Ecli 12, 10, 11; 27, 26; Jr 


280. 9, Sey Be eee, 
icf. vr. 16. 
j Ec 10, 8; Sap rz, 17; Ecli 27, 


28-30. — ct. cp. 18, 10; Dn 
6, 24. — v. Ps 7, 16. 


beet Ps’ 545° 72. 


aLc 12; 19; 20; Jea, 8, £2: 

52 Cor 10, 12, 18. ty: re 
26, 12; 29, 20; Jo 8, 54; 2 
Cor) 12," tT: 

c Ecli 22, 17,18. — Ecli 21,19. 

acl.-cp. 12, x6; 


é'cf; ‘cp. 28, 23. 

fv. Ps 140, 5. 

bay 2 Rg 20, 9,10; Mt 26, 49. 

A cf. cp. 25, 16. 

# Jb 6, 7; Le 15, 16. 

jcp. 26, 2. 

k cf. Ecli 29, 28-31; 36, 28. — 
Vrs ¥O;"2. 

bef... Ps .22,-5. 

m Ecli 37, 6. — cf. cp. 17, 17. 

nef. 3 Rg 12, 6-8; 2 Par ro, 
6-8. — v. 3 Rg 2, 7. 

o cf. Ecli 6, 7, 10. 

9] Catech. R. IV 7, 2. 

pcf. cp. 18, 24. 

qcp. 6, 6 

FCP. 23, 24; 29, FS 

s Ps 118, 42. — cf. cp. 26, 16; 
Ps 126; $2 





27 





7 Quomodo pulchras frustra habet claudus tibias, 
sic “indecens est in ore stultorum parabola. 

8 oSicut qui mittit lapidem in acervum Mercurii, 
ita Pqui tribuit insipienti honorem. 

8 Quomodo si spina nascatur in manu temulenti, 
sic parabola in ore stultorum. 

10 Judicium determinat causas, 
et qui imponit stulto silentium iras mitigat. 

11 Sicut Ycanis, qui revertitur ad vomitum suum, 

gic Timprudens qui iterat stultitiam suam. 

12 sVidisti hominem sapientem sibi videri? 
magis illo spem habebit insipiens. 

13 tDicit piger: Leo est in via, et leaena in itineribus. 
14 Sicut ostium vertitur in cardine suo, 

“ita piger in lectulo suo. 

15 vAbscondit piger manum sub ascella sua 
et laborat si ad os suum eam converterit. 

16 wSapientior sibi piger videtur 
Zseptem viris Yloquentibus sententias. 

17 Sicut qui apprehendit auribus canem, 
sic qui transit impatiens et commiscetur rixae alterius. 

18 Sicut *noxius est qui mittit sagittas et lanceas in mortem, 
19 ita vir, qui fraudulenter nocet amico suo 
et, cum fuerit deprehensus, dicit: Ludens feci. 

20¢Cum defecerint ligna exstinguetur ignis, 4 
et Ssussurrone subtracto, iurgia conquiescent. ; 

21 cSicut carbones ad prunas et ligna ad ignem, 
sic 4homo iracundus suscitat rixas. 

22 eVerba sussurronis quasi simplicia, 
et ipsa perveniunt ad intima ventris. 

23 fQuomodo si argento Ysordido ornare velis vas fictile, 
sic labia tumentia cum pessimo corde sociata. 

24 Labiis suis intelligitur inimicus, 
cum in corde tractaverit dolos; 

25 hquando submiserit vocem suam, ne credideris ei, 
quoniam ‘septem nequitiae sunt in corde illius. 

26 Qui operit odium fraudulenter, 
revelabitur malitia eius in consilio. 

27 jQui fodit foveam incidet in eam, 
et qui volvit lapidem revertetur ad eum. 

28 Lingua fallax non amat veritatem, 
et ‘os lubricum operatur ruinas. 

1 @Ne glorieris in crastinum ignorans quid superventura pa- 
2 bLaudet te alienus et non os tuum, [riat dies. 
extraneus et non labia tua. 

3 cGrave est saxum et onerosa harena, 
sed 4ira stulti utroque gravior. 

4Tra non habet misericordiam nec erumpens furor, 
et impetum concitati ferre quis poterit? 

5 ¢Melior est manifesta correptio quam amor absconditus. 

6 /Meliora sunt vulnera diligentis 
quam %fraudulenta oscula odientis. 

7Anima saturata calcabit favum, 
et ‘anima esuriens etiam amarum pro dulci sumet. 

8 jSicut avis. transmigrans de nido suo, 
ksic vir qui derelinquit locum suum. 

3 Unguento et variis odoribus delectatur cor, 
et bonis amici consiliis anima dulcoratur. 

10™Amicum tuum et “amicum patris tui ne dimiseris, 
et °domum fratris tui ne ingrediaris in die adflictionis 
PMelior est vicinus iuxta, quam frater procul. [tuae. 

11 @Stude sapientiae, fili mi, et “laetifica cor meum, 
ut possis *exprobranti respondere sermonem. 













— 580 — 








| ete. (27, 1-22). His adduntur exhortationes quaedam ad vilicos (23-27); 
; c) de iniustitiis (cf. cp. 28, 3, 5 etc.), quae maxime ab iis, qui praesunt, 
in eos, qui humiliores sunt, perpetrantur (cf. vr. 2, 16, 17, 28); d) de 


PROVERBIORUM 
LIBER 
27, 12 — 28, 15 





28 





12 tAstutus videns malum absconditus est, 
Uparvuli transeuntes sustinuerunt dispendia. 
13 vTolle vestimentum eius qui spopondit pro extraneo, 
et pro alienis aufer ei pignus. 
14 Qui benedicit proximo suo voce grandi 
de nocte consurgens maledicenti similis erit. 
15wTecta perstillantia i in die frigoris et litigiosa mulier compa- 
16 qui retinet eam, “quasi qui ventum teneat, [rantur; 
et oleum dexterae suae vocabit. 
17 Ferrum ferro exacuitur, 
et homo exacuit faciem amici sui. 
18 yQui servat ficum comedet fructus eius, 
“et qui custos est domini sui glorificabitur. 
19 Quomodo in aquis “resplendent vultus prospicientium, 
sic “corda hominum manifesta sunt prudentibus. 
20 cInfernus et perditio Nunquam implentur, 
similiter et ‘oculi hominum insatiabiles. 
21 /Quomodo probatur in conflatorio argentum et in fornace 
9sic probatur homo ore laudantis. [aurum, 
*Cor iniqui inquirit mala, 
cor autem rectum inquirit scientiam. 


- 22 4Si contuderis stultum in pila quasi Jptisanas, feriente de- 


non auferetur ab eo stultitia eius. [super pilo, 
23 kDiligenter agnosce vultum pecoris tui, 

tuosque greges considera ; 
24 non enim habebis iugiter potestatem, 

sed corona tribuetur in generationem et generationem. 
25 mAperta sunt prata, et apparuerunt herbae virentes, 

et collecta sunt faena de montibus. 
26 "Agni ad vestimentum tuum, 

et °haedi ad agri pretium. 

27 "Sufficiat tibi lac caprarum in cibos tuos 

et in necessaria domus tuae et ad victum ancillis tuis. 


1¢Fygit impius, nemine persequente ; 
biustus autem quasi leo confidens absque terrore erit. 
2 Propter peccata terrae multi Sprincipes eius; 
et propter hominis sapientiam et horum scientiam, quae 
dicuntur, vita ducis longior erit. 
3 @Vir pauper calumnians pauperes 
similis est imbri vehementi, in quo paratur fames. 
4 Qui derelinquunt legem elaudant impium, 
qui custodiunt ‘/succenduntur contra eum. 
5 Viri mali non cogitant iudicium, 
qui autem inquirunt Dominum hanimadvertunt omnia. 
6 iMelior est pauper jambulans in simplicitate sua, 
quam dives “in pravis itineribus. 
T Qui custodit le pcm filius sapiens est, 
qui autem ‘comissatores pascit confundit patrem suum. 
8 Qui coacervat divitias ™usuris et faenore 
‘liberali in pauperes congregat eas. 
9 Qui declinat aures suas ne audiat legem, 
oratio eius erit exsecrabilis. 
10 Qui decipit iustos in via mala ?in interitu suo corruet, 
et Ysimplices possidebunt bona eius. 
11 Sapiens ‘sibi videtur vir dives, 
&pauper autem prudens scrutabitur eum. 
12 tIn exsultatione iustorum multa gloria est, 
“regnantibus impiis ruinae hominum. 
13 eQui abscondit scelera sua non dirigetur, 
qui autem confessus fuerit et reliquerit ea misericordiam 
14 Beatus homo Yqui semper est pavidus, [consequetur. 
@qui vero mentis est durae corruet in malum. 
15 aLeo rugiens et Sursus esuriens 





Hép.$F2,1 3. Ret cp. 14, 16. 

“uv. cp. I, 

v CP. 20, 6 “cf. Cp: 22; 265 27; 
25, 26; Ecli 8, 16. 


wep. 19, 13. — cf. cp. 21, 9; 


25, 24. 
x-cf. Eli an; 2, 


yor Cor’s,:83°0,- 975 2 Tm.2, 6. 
2 icf.. Mt (25.2%. 

18b] v. cp. 28, 20. 

acf. Ecli 34, 3. 

bcp. 20, 5. — cf. Sap 7, 20. 
Cccp. 15, 11. — v. Jb 2 

dcp. 30, 15, 16; Is 5, 14: Hab 


c 6, 
Teh, "Edi ty *y: "Jr 2, 303 Ss 3 
j2 Rg 17, 19. 
kcp. 12, 10; Ecli 7, 24. — cf. 
a 10, » Sy Ac 20, 28; 1 
l cf. Sr Some 


5;) 1 Tm 6, 7. 
m Ci. FS. 84; 6, 8. 
n cf. - 29, 28:130..313 1;0m 


6, 
o cf. Gin 33, 19. 


a Gn 4, 14; re 3a 17, 36; -Ps 
52, ap 17, 10. — 
cb i 


3> 
cl. 3 Rg 16, 8-28; 4 Rg 15, 
15. 
dcp. 14, 31. — cf. Mt 18, 28. 
ée Ps (10), 3; Rm 1, 32. 
Tai 3 Re 18, 18, 21; 2 Es 13, 
11, 15; Mt 3, 7; 14, 4; Eph 


gP3 31, 7. — cf. Jo 33 39, 40. 
Pe 118, 99, 100; c 8, 5.ia 


f.oJO 95 °E7; 1 Cor 2, 14; Jc 
“J "§: 1 Jo 2, 20, 27. 
icp. 19, I. of, Cp.) 12/9: 


jvr. 18. — cf. cp. 31,235 10, 9. 

ket. Keli-23.14) JO.ts 8: 

heft. ep. 23, 204529," 35 

m Ex 22, 25; Lv 25), 30. 

nc 13, 22; Ec 2, 26. — v. 
Jb 27, Nh 17. 

0. Cp, 15. $5: 22, 2732PS spe a, 

hie a 1s) ee 15, 8 

01 * Catech. R 2% 

pat cp. 26,-27. es Ps '+16, 

qicp: °2, 22,3 +33,.22. — ¢f.ave, 
8; cp. 22, T6;5cli ta) As 

FCDe 2 6y..5,72 6; 

Sct. Cp. 20, 5. 

tcp. 29, 2. one xl CD; TY sckO;, 21. 

uvr. 28.— cf.vr.15; Ec 10, 6. 

vc. Jb'3r;,: 33; Ps 31, 3.— Vv. 
1 Jo 1, 8-10. 

6 Ps 132, °$; ‘Eclix20, 4; it: JO 2) 


9. — cf. Ecli 4, 2 

y cp. 23. 17; Is 66, 2; Ecli 18, 
27; Ph 2, 12. — ef. Ecli §; 
so aP€ x, Be 

av. Ps 94, 8; Ecli 3, 27. 

acp. 19, 12; 20, 2. — cf. Sph 
3, 3- 

bcf. 4 Rg 2, 24; Ecli 25, 24. 





— 581 — 











PROVERBIORUM 
LIBER 
28, 16 ae! 29, 18 


duritia (cf. cp. 29, 1 etc.), qua impii perseverant in opere malo, et quae 
continetur plerumque defectu correptionis (cf. vr. 15, 17, 19, 21), necnon 
de iis rebus quae vel nocent vel conferunt societati. 





c Ecli 4, 35. — cf. Ex 1, 14, 16, 
22:3 Rg 12, 10, 82364D¢4, 
18, 21; Sap 6, 26; Mt 2, 16. 

ONG Chic 05532). 

é ci. Gn 4,42, :%4; EX 21, 14. 


fv. vr. 6. f 
Te Cpe & Py © Seay Y Tae Anta es CE 
16; 20, 30 


Rep: 6. 11: 10, 4, 12, 174 24 


33, 34. 

20] Cp. in fs. s. Joseph. 

tcp. 20, 6 : 

ENY, 224 CDws 3. 33° 23: aoe 
PINT DINOS Os SC CD: 
20,- 21° Ech at7's; 

24, 23. — cf. cp. 19, 


0 CD. 20,-§. 

pcf. Mr 7, 11-73. 

gcf. Ecli 34, 25-27. 

rcp. 15, 18. 

S:Cp..:36,).203'29;°25% 

tec aes 3-5. Jae-16? 2 COE Fs; 
I 


u cp. 11, 24. — cf. Dt 15, 20; 


Ecli 29, 14; 2 Cor 9, 6-9. — 
Vv. cp. 19, 17. 

v cf. Ecli 4, 3-8. 

“Vr. 12; Cp. 29, 2. — cf. cp. 


221) 2. 

ycf. 3 Rg 18, 4. 

acp. 15, 10. — cf. 1 Rg 2, 25. 
— v. cp. I, 44777. 

bcp. 1, 27; 6, 13; Ec 9, 12. — 
cf. 1 Rg 4, 11. 

eS. II, 10; 28, 12, 28. — cf. 

st 8, 15. 
d cf. Est 3, 15. 
6 cl. GD. 10,1 = 2S, 202 97, °Et. 


28, 7. 

f.ct.“ep., §)-10) 6/26. 

hat ‘De as y4; Bo: , 
cf. vr. 14; 2 Par 9, 8; Ecli 


Let: *c:9; 22: 

MeO ES 15; tats Ps $4, 27. 

n Jb 29,16; Ps 40, 2. — ‘cI. 
Ecli 4, 9. 

ocf. cp. 28, 27. 

. II, 11. — cf. cp. 14, 1} 

cli 28, 16, 17. 

qgcf. Mt 11, 16-19. 

r cf. Ec 4, 6. 

scf. Gn 4, 5, 8. 

t Ps 141, 5. — cf. Ex 4, 19 etc. 

ucf. cp. 12, 16, 23; 14, 33; 25, 
28; Ecli 21, 29. 

v cf. Ecli 20, 7. 

wEcli ro, 2. 

* Cie Cp:"'225°2 3 

y Ps 13, 3. — v. Jb 25, 3. 

£Cl PS oes a. 


acf. vr. 4; Ecli 10, 1. — v. cp. 


16; «22, 
bcp. 22, 15; Ecli 22, 6; 30, 1. 
== ' cf. ¢p.2%3)\243 23 ,08s 214s 
c Ecli 30, 8. 
10, 13 27; 25. [o1, 12. 
$ 36, 34-36; 57, 11; 90, 8; 
1 Rg 3, 11. — cf 2 Par 15, 3; 
1 Mc 4, 46. — v. Ps 73, 9. 
Koto Jre12,7ahs 


hk Le 11328; Jo 13,17; Jc 1,25. 





29 


Cprinceps impius super populum pauperem. 
16 Dux 4indigens prudentia multos opprimet per calumniam; 
_ _qui autem odit avaritiam, longi fient dies eius. 
17 ¢Hominem, qui calumniatur animae sanguinem, 
si usque ad lacum fugerit, nemo sustinet. 
18 fQui ambulat simpliciter salvus erit, 
qui perversis graditur viis concidet semel. 
19 9Qui operatur terram suam satiabitur panibus, 
qui autem sectatur otium replebitur egestate. 
20 ‘Vir fidelis multum laudabitur, 
JQui autem festinat ditari non erit innocens. 
21 kKQui cognoscit in iudicio faciem non bene facit: 
iste et pro buccella panis deserit veritatem. 
22 Vir qui festinat ditari et aliis invidet 
ignorat quod “egestas superveniet ei. 
23 Qui corripit hominem gratiam postea inveniet apud eum, 
magis quam ille °qui per linguae blandimenta decipit. 
24 pQui subtrahit aliquid a patre suo et a matre 
et dicit hoc non esse peccatum, Yparticeps homicidae est. 
25 Qui se iactat et dilatat “iurgia concitat, 
8qui vero sperat in Domino sanabitur. 
26 ‘Qui confidit in corde suo stultus est, 
qui autem graditur sapienter ipse salvabitur. 
27 uQui dat pauperi non indigebit, 
Vqui despicit deprecantem sustinebit penuriam. 
28 zCum surrexerint impii, abscondentur homines; 
cum illi perierint, multiplicabuntur iusti. 
1 Viro, *qui corripientem dura cervice contemnit, 
brepentinus ei superveniet interitus, et eum sanitas non 
2cIn multiplicatione iustorum laetabitur vulgus; [sequetur. 
cum 4impii sumpserint principatum, gemet populus. 
3 Vir, “qui amat sapientiam, laetificat patrem suum, 
fqui autem nutrit scorta 2%perdet substantiam. 
4 Rex iustus “erigit terram, 
ivir avarus destruet eam. 
5 j/Homo, qui blandis fictisque sermonibus loquitur amico suo, 
krete expandit gressibus eius. 
6 Peccantem virum iniquum Jinvolvet laqueus, 
et “iustus laudabit atque gaudebit. 
7”Novit iustus causam pauperum, 
°impius ignorat scientiam. 
8 pHomines pestilentes dissipant civitatem, 
sapientes vero avertunt furorem. . 
¥ @Vir sapiens, si cum stulto contenderit, 
sive irascatur sive rideat, non inveniet "requiem. 
10 Viri sanguinum Soderunt simplicem, 
iusti autem ‘quaerunt animam eius. 
11 vTotum spiritum suum profert stultus, 
Vsapiens differt et -reservat in posterum, 
12 wPrinceps, qui libenter audit verba mendacii, 
omnes ministros habet impios. 
13 «Pauper et creditor obviaverunt sibi, 
utriusque Yilluminator est Dominus. 
14 Rex, *qui iudicat in veritate pauperes, 
4thronus eius in aeternum firmabitur. 
15 bVirga atque correptio tribuit sapientiam, [matrem suam. 
puer autem, Cqui dimittitur voluntati suae, “confundit 
16 In multiplicatione impiorum multiplicabuntur scelera, 
et iusti ruinas eorum videbunt. 
17 Erudi filium tuum, et refrigerabit te 
et dabit delicias animae tuae. 
18/Cum prophetia defecerit, 9dissipabitur populus; 
hqui vero custodit legem beatus est. 








— 582 — 







ferent ion Adee 






(unter ele war er vake. & nt 
ot a mere ep . “eos ee 


as 


ba a 





fe a RT ri AE 





See SAP Tas 


Pe ee ee a ee 


es a ces 


a 




















, 
i 


Verba Agur (30, 1-33), Descripta hominis insipientia comparate ad Deum 
(1-6), sententiae nonnullae traduntur peculiari quodam numerorum ar- 


tificio contextae (7-33). 


PROVERBIORUM 
LIBER 
29, 19 — 30, 18 





19 iServus verbis non potest erudiri. 
quia quod dicis intelligit et respondere contemnit. 
20 JVidisti hominem velocem ad loquendum? 
stultitia magis speranda est quam illius correptio. 
21 Qui delicate a pueritia nutrit servum suum, 
postea sentiet eum contumacem. 
22kVir iracundus provocat rixas, 
et ‘qui ad indignandum facilis est erit ad peccandum pro- 
23 mSuperbum sequitur humilitas, [clivior. 
et “humilem spiritu suscipiet gloria. 
24 oQui cum fure participat ?odit animam suam, 
@adiurantem audit et non indicat. 
25 rQui timet hominem cito corruet, 
Squi sperat in Domino sublevabitur. 
26 ‘Multi requirunt faciem principis, 
et “iudicium a Domino egreditur singulorum. 
27 vAbominantur iusti virum impium, 
et abominantur impii eos qui in recta sunt via. 
28 7Verbum custodiens filius extra perditionem erit. 


3 Verba congregantis filii vomentis. ¢Visio, quam locutus 
est vir, cum quo est Deus, et qui, Deo secum morante, con- 
fortatus ait: 


2 6Stultissimus sum virorum, 
et sapientia hominum non est mecum. 
3 Non didici sapientiam 
et non novi “scientiam sanctorum. 
4 dQuis ascendit in caelum atque descendit? 
€quis continuit spiritum in manibus suis? 
fquis colligavit aquas quasi in vestimento? 
quis suscitavit omnes terminos terrae? 
Jquod nomen est eius, et quod nomen filii eius, si nosti? 
5 hOmnis sermo Dei ignitus clipeus est sperantibus in se; 
6 ine addas quidquam verbis illius, 
et arguaris inveniarisque mendax. 
7 Duo rogavi te ne deneges mihi Jantequam moriar: 
8 vanitatem et verba mendacia longe fac a me; 
kmendicitatem et divitias ne dederis mihi: 
ltribue tantum victui meo necessaria ; 
9 ne forte "satiatus illiciar “ad negandum 
et. dicam: °Quis est Dominus? 
aut Pegestate compulsus furer et %periurem nomen Dei 
10 "Ne accuses servum ad dominum suum, [mei. 
8ne forte maledicat tibi et corruas. 
11 Generatio, ‘quae patri suo maledicit 
et quae matri suae non benedicit, 
12 generatio, “quae sibi munda videtur 
et tamen non est lota a sordibus suis, 
13 generatio, Ycuius excelsi sunt oculi, 
et palpebrae eius in alta surrectae, 
14 generatio, quae pro dentibus wgladios habet 
et commandit “molaribus suis, 
ut Ycomedat inopes de terra et pauperes ex hominibus. 
15 Sanguisugae duae sunt filiae dicentes: Adfer, adfer ; 
ria sunt insaturabilia, 
et quartum quod nunquam dicit: Sufficit: 
16 dinfernus et %0s vulvae, 
et terra, quae non satiatur aqua; 
ignis vero nunquam dicit: Sufficit. 
17 Oculum, oui “subsannat patrem 
et qui @despicit partum matris suae, 
ceffodiant eum /corvi de torrentibus, 
et %comedant eum filii aquilae ? 
18 Tria sunt difficilia mihi, 





icf. Ecli 33, 25- 28. 


jEc 5, 1; Ecli 4, 34; Jc 1, 19. 
— cf. cp. 26, 12. 


Ricp..5; 18; 26;,2%% 

lLepia Je i620: 

M CDi LX; 231 Th} 18%. 17, 10; 
18, 12; 2 Rg 22, 28; Ecli 10, 
17; Mt 23, 12; Jc 4, 6, 10; 
Er Pt's,' 5,’ 6. 
pa 15, 33; ae ie 29. 

Ps 49; 18, 

of, ChB) + 36% 1s; 32526. 2% 
Ecli -ig, 4. 
qcf. Jd 17,2. — v. Lv 5,1 

Ag Pe 12, 4 "cf. Gn 12,12, 13: 
20; 2, FF: 76,°7; Jo 12, 42, 43. 

S$ cp. x0, Pipe 28, 25. 


Ay ABs 6. 

S 49, 4; 1 Cor 4, 4, 5. — 
6f.. Ps 530, 16; 

0 Cr Sap 22° 285 Belg, 272 
Cor 6, 14, 15. 

XCD. 7,23. Mt 19, 17. 


acp. 31, 1. — cf. Nm 24, 2-4. 
5.26; 
bivs Ps: 48, It: 


ccp. 9, 10. 

d Jo 3, 13. — cf Ecli 1, 2 

e Jb 38, 4-11; Ps 103, 3-6. — 
Ci, 1S 40; 082: 

f cf. Jb 26, 8. 


gei, Ap,tr9, 1a 
h Ae Li, 22 395-37) 28.00%) rH8; 
40. 


iDt 4; 2; 12, 32. — cf. Ap 
8, a R in D. 1 Aug. 


j Gn 28. 
3] * Catech. R.IV 4, 3: 13.10. 
2 Ecli 40, 29. — cf. 1 jen 6. 6. 
1 Gn 28,20; Mt 6, 11,34; 1 Cor 
Ope Siok M 8. 
MADt28..12:, 31, 205 32-255. 
Es 9, 25. "— cf. vr. 22. 
ride 24, 27; Ecli 27 
0 % Ss At. — cf. $b 21, 14. 
bcPs ® 1 30 — cf. Ecli 27, 1. 
qlIs 8, 
rcf. Ps Ae 3° "100;25% 
sEc 7. 22. — cf. Edi ar, Gi 


tcp. 20, 20. — cf. vr. ne Ecli 
3, 11. — v. Ex 21, 

uch Ep. 20) 92 5 rs be Mt 
235-272 FE, 18; 


dcp. 6,°17% 0 Is2, ee Ba Ps 


x cf. Jb 29, 
Vive Ps. 13; “~ res 5; Iswpa2. 


zvr. 18, 21. 29. — cf. cp. 6, 
16; Am 1, Ly 

av. cp. 27 : 
cf. Gn aS 2 Ecli 26, 15. 


71 * Catech.-R. Tl 5, 20. 
Cclo vr 1b: Gn. 9, 38% 


f cl¥.Jrv16;. 45 
gcf. rt Rg 17, 44; 3 Rg 14, 
Hag 2, Mcio,: 15. 











PROVERBIORUM 
LIBER 
30, 19 — 31, 19 


Verba Lamuelis (31, 1-9) de iis quae praesertim regibus sunt facienda vel 


vitanda. 


Carmen de muliere forti ( 31), cuius fidelitatem, sollertiam et praeclaras 


Se harry re ee eee 








hk Sap 5, 10, 11; Jr 12, 26. 
#v. vr. 15, 18. 
Ch. ep. '9, 27; Beli 33. 24. 


k Jl 2, 10; Am 8, 8. 


icp. 19, 10; Ec 10, 6,:7. 
mcf. vr. 9. 


mcf, Dt 21, 15-17. 
Oct. Is $4, F562, 4. 
pGn 16, 3. 


qcp. 6, 6-8. — cf. cp. 10, 5. 


VIN XT, SPS 165, 28. 


s cf. ee 6, 7. 
bef. Jl 2; (9, 8)%25; 
uLv 11, 20. — cf. Lv 11, 27. 


vv. vr. 15, 18, 21. — cf. ep. 


6, 16. 


x Jd 18, 19; Sap 8. 12; Mic 7, 
16. ents Vig Jb 21, 5. 


av. cp. 30, I. 

6 Is 49, 15. — cf. 2 Me 7, 27. 

Oct Re x, 12,: 29. 

dcp. 5,9. — cf. Dt 17, 17; 3 
Rg 11, 1. 

ecp. 20, 1; Ec ro, 16; Os 7, 
5. — cf. 1 Rg 16, 9; 20, 16. 


f cf. Ecli 31, 38-40: Is 5, 22, 23. 
gcf. Mt 27, 34. 


h cf. Ps 103, 15; Ecli 40, 20. 


4 Jb 29, 12, 15, 16. — ef. Is 
17. 


. — ef, 
cp. 16, 10; 20, 8. 

lJr 22, 16. — cf. Is x, 17. 

mvr. 20; eet: 72383 8S, 3. 

mcp. 12, 4; Rt 3, 11. — cf. 
Cper8, 223 °%9\\ 145) 26) Bava 
Mc’, 2r. 

10-31] cf. Ecli 26, 1-3, 16-24. 

10-31] L. et LL. etc. in cm. 
Sctar. 

o Ecli 7, 21. — cf. Jb 28, 18. 

OCS. VEYOe 32.23. 24; 


qcf. cp. 20, 13. 
r Le 12, 42. — cf. Ps rro, 5. 


Sch. vr. 283 


tcf. cp. 20, 20; Jo 18, 5, 6; Jr 
25, 10. 

wef. cp..19,° 177 22} 9; Ecli°y, 
36; Rm 12, 13; Eph 4, 28. 





31 Ve 


et quartum penitus ignoro: 
19 hviam aquilae in caelo, viam colubri super petram, 
‘viam navis in medio mari et viam-viri in adulescentia. 
29 Talis est et via mulieris adulterae, jquae comedit 
et tergens os suum dicit: Non sum operata malum. 


21 Per tria *movetur terra 
et quartum non potest sustinere: 

22 Iper servum, cum regnaverit, 
per stultum, "cum saturatus fuerit cibo, 

23 per “odiosam mulierem, cum °in matrimonio fuerit adsum- 
et per Pancillam, cum fuerit heres dominae suae. [pta, 


24 Quattuor sunt minima terrae et ipsa sunt sapientiora sa- 
5 @formicae populus infirmus, ’ [pientibus : 
qui praeparat in messe cibum sibi, 
26 rlepusculus plebs invalida, 
qui collocat in petra cubile suum, 
27sregem locusta non habet et egreditur universa per ‘turmas 
28ustellio manibus nititur et moratur in aedibus regis. [suas 


29 Tria sunt quae bene gradiuntur, 

. et quartum quod incedit feliciter: 

30 leo fortissimus bestiarum Yad nullius pavebit occursum, 
31 gallus succinctus lumbos et aries, 
nec est rex qui resistat ei. 


32 Est qui stultus apparuit, postquam elevatus est in sublime; | 


si enim intellexisset, 7ori suo imposuisset manum. 

33 Qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac exprimit 
et qui vehementer emungit elicit sanguinem, [butyrum, 
et qui provocat iras producit discordias. 


rba Lamuelis regis. 2Visio qua erudivit eum mater sua: 
2 Quid, dilecte mi, quid, °dilecte uteri mei, 
quid, “dilecte votorum meorum? 
3 @Ne dederis mulieribus substantiam tuam 
et divitias tuas ad delendos reges. 
4 ¢Noli regibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum, 
quia nullum secretum est ubi regnat ebrietas; 
5 et ne forte bibant et obliviscantur iudiciorum 
et /mutent causam filiorum pauperis. 
6 9Date siceram maerentibus 
et vinum his qui amaro sunt animo: 
7 bibant et “obliviscantur egestatis suae 
et doloris sui non recordentur amplius. 


8 ‘Aperi os tuum muto, 
et causis omnium filiorum qui pertranseunt: 
9 Aperi os tuum, Jdecerne quod iustum est 
et liudica ™inopem et pauperem. 
10”Mulierem fortem quis inveniet? as 
Procul et de ultimis finibus °pretium eius. 
11 Confidit in ea cor viri sui, et spoliis non indigebit; 
12 reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vitae 
13 Pquaesivit lanam et linum {suae; 
et operata est consilio manuum suarum; 
14 facta est quasi navis institoris, 
de longe portans panem suum, 
15 et We nocte surrexit *deditque praedam domesticis suis 
et cibaria ancillis suis; 
16 consideravit agrum et emit eum, 
de fructu manuum suarum plantavit vineam. 
17 sAccinxit fortitudine lumbos suos 
et roboravit bracchium suum; 
18 pustavit et vidit quia bona est negotiatio eius, 
‘non exstinguetur in nocte lucerna eius. 
19uManum suam misit ad fortia, 


aida 





re 

















virtutes ab omnibus praedicandas vates commendat. PROVERBIORUM 
I, Rerum humanarum vanitas (1,1-7,1). Demonstratio desumitur: 1) ex gene- LIBER 
rali consideratione (1-11). 2) ex sua ipsius auctoris experientia, qua no- 31, 20-31 
et digiti eius apprehenderunt fusum; 20) Tr. et V. ee in bn Ss. Vine. 
20 manum suam aperuit Vinopi oe P. iy Jo. B. de R 
et palmas suas extendit ad pauperem, el) en ae ee 
21 non timebit domui suae a frigoribus nivis; : 
omnes enim domestici eius vestiti sunt duplicibus. 
22 *Stragulatam vestem fecit sibi, x cf. cp. 7, 16. 
Ybyssus et *purpura indumentum eius; y Gn 41, 42; Ap 19, 8, 14. 
23 Gnobilis in portis vir eius, quando sederit cum senatoribus | #Jb 8, 26. 
24 bSindonem fecit et vendidit [terrae. | a Rt 4, 1, 2; Jb 29, 7; Ps 126, 
et cingulum tradidit Chananaeo; fi 
25 ¢fortitudo et decor indumentum eius, b Jd an 12; Is 3, 23. — cf. Ac 
et 4ridebit in die novissimo. é cf! VE, 17; Jb 29, 14; Ps 92, 
26 eOs suum aperuit sapientiae, - 4: Is Us, 


d cf. nt, che: "Ps 58, 9. 
3. 


et lex clementiae in lingua eius; ect. tt 3. 


27 consideravit semitas domus suae 
et /panem otiosa non comedit. fcf. 2 Th 3, 9, 10. 

28 Surrexerunt filii eius et beatissimam praedicaverunt, 
vir eius et laudavit eam. 

29 9Multae filiae congregaverunt divitias, 


g Cn 6, 8. 
tu supergressa es universas. 20] R. in fs. Matern. BMV. 


30 hFallax gratia et vana est pulchritudo, hcp. 11, 22; 1 Tm 2, 9. 
¢mulier timens Dominum ipsa laudabitur. icp. 11, 16. 
31 Date ei de /fructu manuum suarum, jAc 9, 36; 1 Tm 2, 10. 





et laudent eam in portis opera eius. 


roe mest Peel A 


QUI AB HEBRAEIS “ COHELETH,, APPELLATUR 


LIBER ECCLESIASTES 





112+33 
AalERBA °Ecclesiastae filii David "regis Ierusalem. 1-17] LL. in D. 2 Aug. 
2 cVanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes ; | @vr. 12; cp. 7, 28; 12, 8, 9. 


vanitas vanitatum, et 2omnia vanitas. ag a : ep. 


12.23, 
3 eQuid habet amplius homo de universo labore | dcf. cp. 7, 20; Ps 143, 4; Rm 
suo quo laborat sub sole? 8, 20. — abs ne 38, 6. 
47Generatio praeterit, et generatio advenit; je. Pata Bal eee 
’ 4, 2 cli 14, 19. 

9terra autem in aeternum stat. [vertitur; gs x 103, 5 218, 90. 
= 5 ’AOritur sol et occidit et ad locum suum re- | ‘cf. Ps 18, 6, 7. 

Teiaue renascens &‘gyrat per meridiem et fiectitur ad | icf. cp. 11, 5; Jo 3, 8 








Lustrans universa in circuitu pergit spiritus [aquilonem. 
et in circulos suos revertitur. 
7 ‘Omnia flumina intrant in mare, et mare non redundat; j Ecli 40, 11. 
ad locum unde exeunt flumina revertuntur, ut iterum 
fluant. [mone. bs 8, 17; Ecli 43, 29. — cf. 
8Cunctae res difficiles: ‘non potest eas homo explicare ser- $ 105, 2. 
Non saturatur oculus visu, nec auris auditu impletur. mcp. 4, 8; Pro 27, 20. — ef. 
9 "Quid est quod fuit? Ipsum quod futurum est. Is 11, 3. 6 — 
Quid est quod factum est? Ipsum quod faciendum est. - a Pi TSO IOs Sw ae 
10 Nihil sub sole novum, ; 
nec valet quisquam dicere: Ecce hoc recens est; 
‘iam enim praecessit in saeculis quae fuerunt ante nos. ocp. 3, 15. 
11 PNon est priorum memoria; pep. 2. 16. — cp. Sap 2, 4. — 
sed nec eorum quidem, quae postea futura sunt, Vv. Cp. 9, 5. 


erit recordatio apud eos qui futuri sunt in novissimo. 











— 585 — 








LIBER ECCLESIASTES vit huius mundi rerum inquisitionem (12-18) et fruitionem, ipsas queque 
delicias sapienter comparatas omnino esse caducas (2, I-11); sapientia 


1,12 — 2,17 autem, quanquam stultitiae praestat (12-17), item copia divitiarum et 








qd vr. 17; cp. 7.25; 8, 9. — cf. 
ns € 33; Sap 7, 17; Ecli 


rep. 3 :  s1,25-- ef Ga ax 16% 
cli 40, I Ss. 


Tf Wine Bera) o Feme’ Baa & camies & ME Yar he 
4; 0, 9. 

tcf. cp. 7. The 

@cl.cEcliv 6 23 


vcp. 2, 9. — cf. 3 Rg 3, 12, 
13; 4, 30; 10, 7, 23. 

wvr. 13. — cf. cp. 2, 3, 123 
7, 24-26. 

XV. vr. 14. 

y cf..cp,-42, 12% Ect 23,15: 


1-11) LL. in fr. 2 p. D. 2 Aug. 
a'Sap'2,-6, ac 12,. 40 


b: chi. Prov ra, 53: 


C\Pro'20, 5. "Si, 4-9: 
aden. fy 7; 73-26; 


ev. 3 Rg 7, t-12. 
PCaB rT: 
GUN 45.23.75, TOs. 86: 


ie: ES 25,8. 
SG TAs 34: 15, 35 
ici. % RE 4; 22,1230 


13. Rg.o, 28 3:30,,00}, 14,0287. 

mcf. 3 Rg 4, 21; 10, 15. 

n'3, Re 20}.14)..m vei rs 2 
19, 8. 

ocf. 2 Rg ro, 35; 2 Par 35. 25. 

D.-3 -REu105-233-1-Par. 29,25. 


ne, cp. 11,°9; Sap: 2,.8; Ecli 
18, 30; Lm 3, sy: 


Cp. Se 24; Si t8:-9, o 


SV..Cp..I, Ba. 
EN CD UBL, £36 


ucp. I, 17; 7, 26. 


vcp. 8, 1; Pro 17, 24. 
“vr. 16; cp. 6, 8; Ps 48, rr. 


— cf. cp. 3, 19; 9, 2) 3- 
y cf. vr. 16. 


gcp.-%,atn;. Sap-2, 43 .Recliv44, 
oa = v. cp. 9, 5- 
av. vr. 14. 





12 Ego Ecclesiastes fui rex Israél in Ierusalem 
13 et Yproposui in animo meo quaerere 
et investigare sapienter de omnibus.quae fiunt sub sole. 
rHanc occupationem pessimam dedit Deus filiis hominum, 
ut occuparentur in ea. 
14 Vidi cuncta quae fiunt sub sole, 
et ecce *universa vanitas et adflictio spiritus. 
15 tPerversi difficile corriguntur, 
et “stultorum infinitus est numerus. 
16 Locutus sum in corde meo dicens: 
Ecce magnus effectus sum 
et Ypraecessi omnes sapientia qui fuerunt ante me in Ie- 
et mens mea contemplata est multa sapienter, [rusalem ; 
et didici 17 “dedique cor meum ut scirem prudentiam 
atque doctrinam erroresque et stultitiam 
et neue quod in his quoque esset “labor et adflictio spiritus; 
18e0 quod Yin multa sapientia multa sit ogy cmAt): 
et qui addit scientiam addit et laborem. ~ 


1 aDixi ego in corde meo: Vadam et adfluam deliciis et fruar 
et vidi quod hoc quoque esset vanitas. [bonis ; 
2 DRisum reputavi errorem 
et gaudio dixi: Quid frustra deciperis? 
3 ¢Cogitavi in corde meo abstrahere a vino carnem meam, 
dut animum meum transferrem ad sapientiam devitarem- 
donec viderem quid esset utile filiis hominum, [que stultitiam, 
quo facto opus est sub sole numero dierum vitae suae. 
4 Magnificavi opera mea, aedificavi mihi domos 
et plantavi /vineas, 5 feci Jhortos et pomaria 
et consevi ea cuncti generis arboribus 
6 et exstruxi mihi piscinas aquarum, 
ut irrigarem “silvam lignorum germinantium; 
7 possedi ‘servos et ancillas multamque familiam habui, 
jarmenta quoque et magnos ovium greges, 
ultra omnes qui fuerunt ante me in Ierusalem; 
8 coacervavi mihi argentum et ‘aurum 
et substantias “regum ac ™provinciarum; 
feci mihi °cantores et cantatrices et delicias filiorum hominum, 
scyphos et urceos in ministerio ad vina fundenda, 
9 et Psupergressus sum opibus omnes qui ante me fuerunt in 
sapientia quoque perseveravit mecum. [Ierusalem : 
10 Et omnia, @quae desideraverunt oculi mei, non negavi eis 
nec prohibui cor meum, quin omni voluptate frueretur 
et oblectaret se in his quae praeparaveram ; ; 
et hanc "ratus sum partem meam si uterer labore meo. 
11 Cumque me convertissem ad universa opera, quae fecerant 
et ad labores in quibus frustra sudaveram, [manus meae. 
vidi in omnibus ¢vanitatem et adflictionem animi 
et nihil ‘permanere sub sole. 


12 vTransivi ad contemplandam sapientiam 
erroresque et stultitiam. [suum ? 
Quid est, inquam, homo, ut sequi possit regem factorem 
13 Et vidi quod tantum praecederet sapientia stultitiam, 
quantum differt lux a tenebris. 
14 vSapientis oculi in capite eius, stultus in tenebris ambulat; 
et didici quod 7unus utriusque esset interitus. [erit, 
15Et dixi in corde meo: ¥YSi unus, et stulti et meus, occasus 
quid mihi prodest quod maiorem sapientiae dedi operam ? 
Locutusque cum mente mea, 
animadverti quod hoc quoque esset vanitas. {[petuum, 


16 Non enim erit memoria sapientis similiter ut stulti in per- 


et *futura tempora oblivione cuncta pariter operient: 
@moritur doctus similiter ut indoctus. 
17 Et idcirco taeduit me vitae meae. 














: 





| opes minime sunt anxie expetendae (18-23), cum satis sit bonis a Deo da- 
tis ut quisque fruatur (24-26). Ceterum suum cuique rei tempus est divini- 


LIBER ECCLESIASTES 








19¢quem ignoro utrum sapiens an stultus futurus sit [post me, 
et dominabitur in laboribus meis, quibus desudavi et sol- 
et est quidquam tam vanum? [licitus fui: 

20 Unde cessavi renuntiavitque cor meum 
ultra laborare sub sole; 

21 nam, cum alius laboret in sapientia et doctrina et sollici- 
homini otioso quaesita dimittit: {tudine, 
et hoc ergo vanitas et magnum malum. 

22 dQuid enim proderit homini de universo labore suo 
et “adflictione spiritus, qua sub sole cruciatus est ? 

23 fCuncti dies eius doloribus et aerumnis pleni sunt, 
nec per noctem mente requiescit : 
et hoc nonne vanitas est? 


24 9Nonne melius est *comedere et bibere 
et ostendere animae suae bona de laboribus suis? 
Et thoc de manu Dei est. 

25 Quis ita devorabit et deliciis adfluet ut ego? 
26 Homini bono in conspectu suo dedit Deus 
sapientiam et scientiam et laetitiam; 

peccatori autem dedit Jadflictionem et 'curam superfiuam, 
ut addat et congreget et tradat ei qui placuit Deo; 
sed et "hoc vanitas est et cassa sollicitudo mentis. 


1 Omnia tempus habent, 
et “suis spatiis transeunt universa sub caelo. 
2 Tempus nascendi et tempus ?moriendi, 
tempus plantandi et tempus evellendi quod plantatum est, 
3 tempus occidendi et tempus sanandi, 
tempus destruendi et tempus aedificandi, 
4 tempus °flendi et tempus ridendi, 
tempus plangendi et tempus 4saltandi, 
5 tempus ¢spargendi lapides et tempus /colligendi, 
tempus amplexandi et tempus Ylonge fieri ab amplexibus, 
6 tempus adquirendi et tempus “perdendi, 
tempus custodiendi et tempus ‘abiciendi, 
7 tempus scindendi et tempus consuendi, 
tempus ‘tacendi et tempus loquendi, 
8 tempus dilectionis et tempus /odii, 
tempus ™belli et tempus pacis. 
9”Quid habet amplius homo de labore suo? 
10 Vidi adflictionem, quam °dedit Deus 
filiis hominum, ut distendantur in ea. 
11 pCuncta fecit bona in tempore suo 
et mundum tradidit disputationi eorum, 
ut {non inveniat homo opus, 
quod operatus est Deus ab initio usque ad finem. 
12 Et cognovi quod ‘non esset melius nisi laetari - 
et *‘facere bene in vita sua; 
13 tomnis enim homo qui comedit et bibit 
et videt bonum de labore suo, hoc “donum Dei est. 
14 Didici quod omnia opera, quae fecit Deus, 
perseverent in perpetuum; 
Ynon possumus eis quidquam addere nec auferre, 
quae fecit Deus ut timeatur. 
15 wQuod factum est ipsum permanet, 
quae futura sunt iam fuerunt, 
et Deus instaurat quod abiit. 
16 “Vidi sub sole in loco iudicii impietatem 
et in loco iustitiae iniquitatem 
17 et dixi in corde meo: Iustum et 2impium iudicabit Deus, 





tus praestitutum (3, 1-11), ideoque consentaneum est Dei voluntati obsequi 2,18 — 3,17 
videntem mala universa esse sub sole, 
et cuncta vanitatem et adflictionem spiritus. 
18 Rursus detestatus sum omnem industriam meam, 
bqua sub sole studiosissime laboravi habiturus heredem | 4 cf. cp. 1, 3. 


ect. Ps 38,'7>' 48,:313° Ech rr, 
20:' Le-12, 20, 


dy. cp. 1, 3. 
é cf. ep. 45) r4: 
{Jb s, 7; 14,1. 


SCDA3, 12,723, 22; 5, 28, 8, 
1§./—“cf.:Sap 2, 7;" Ph. 3, 
re trl mb, 07. 

Aci cep. 9; 74.c 22, 19; .1,Cor 


, 15, 32. 
4CLi Cp. 3,148 385 7S 


jJb 32, 8; Sap 3, 9; Ecli 1, 
10; Jo 7, 17. 

L of. JD.27,:70 27 > PrOvks 2225 
23; th 

MV. Cp. I, 14. 

Tat ladcls. 1h : 3p. D. 2 Aug. 

@Nr.2%7° “cp. .8,. 6; 

b Heb 9g, 27. — cf. vr. 20; Jb 
14, 5 €tC. 


é cf. 1°Mc’ 1,*28;' Rm" tz, 15, 
dcf. 2 Rg 6, 14. — v. att 


ee 2,25; 20. 
ff Is 8; 2: 
cfouJ] 2, 26 


wef ich 29, 13; Mt 10, 30. 
$ ef, Pro. tt, @4< 


j Pro 13, 3; Ecli 18, 193): 26s 9. 
8, 22; 32, 4; Am ; 13. 

fb cf., Ps21383 21,222 .Le€14;. 26. 

mcf. Mt 10, 34; Le 12, 51. 

BV. CD. Vind 

ov. Gn 3, 17-19. 


pcp. 7, 30; Ecli 39, 21, 39. — 
cf. Gn 1, 31. 


gep: 8, 172612) §. —. cf. Pro 
25°) (2: 

r CENVI, 22. 

$ P9033, TS 36. 3s: 

ED CD 2242 

#:€f. €D. 2,, 2457S, 19; Ecli-.rr, 


14. 

14] * Conc. Valent. (an. 853) 
can. 3. 

v Ecli 18, 5. — cf. Jc 1, 17. 


wef. cp. 1, 9. 


xcp. 4, 1. — cf. cp. 5, 7. 

2cp..12, 14;' Mt 16,.27: 2°Cor 
5, ro, —.¥. Rm 2, O-113-2 
Th 1, 6-10. 





— 587 — 








LIBER ECCLESIASTES 
3, 18 — 5, 3 


(12-15), nec putandum est in praesenti vita omnia secundum iustitiam 
Jieri (16-22). 3) Cum ex calamitatibus quibus omnes (4, 1-17), reges non 
excepti premimur qui quandoque gratiam populi amittunt (13-16), Deum 








FWA equip odin oo Page «A « S 


b cf. Ps 48, 13, 21; 72, 23. 


é€ cp. 12, 7:'Gn 2, 7; 3, 20; Ps 
102, 14; Sap 2, 35 Ecli’ 10, 
g 17, I, 2340; 11 at as 

d Sap 2, 2. — cf. cp. 12, 7. 

é Vi ‘cDs.2, 24, 

se CD., 2, 30. 


3 75110, 3%. 

Big Vict r.4 6. D. 2 Aug. 
acp. 9, if 
bcp. 5, 7; Jb 3 
cPs 68, 21; te. 25:0, 27, 

21; Nh 3, 7. 
dcp. 7, 2. — v. Jb 3, r1-26. 
ev. cp. 6, 3 


fcf. Dn 6, 4. 

gv. cp. I, 14. 

h Pro 6, re — cf. Pro 28, r9. 

icf. Is 9,..2 

jct. Ps + 163 Pro iss er, 
50503509, 2. 


k cf. cp. x, if — v. Pro 27, 20; 
1 Jo 2, 16 

l cf. eee 2, 18; Ps.938,° 73 236; 

cli 11, II; 14, 4. 

fs a Pil x4 

ncf. Gn 25°r8F Pe ry, tz side 
10, I. 

o Pro 18, 1 


& ck 2 Re th. a 


qcf. cp. 9, 15, 16; Pro 10, 1; 
26, 


rcf. Gn 41, 14-43; 3 Rg rr, 
Ir, 12; 4 Rg 25, 27-30. 


SV Cps 2): 4s 

P's. AU 7% be oe tba Es 

ucf. Gn 28, 17. 

v1 Rg 15, 22. — v. Pro 1s, 8. 


1-13] LL. in fr. 5 p. D. 2 Aug. 
cf. Pro 29, 20; Ecli 4, 34; 
i°'%9) 


‘b cf. Ecli 7, 15; Mt 6, 7. 


ccp. 10, 14; Pro ro, 19. — cf. 
b. at, 42:2 Bell.) 255780, 18. 

d Nm 30, 3; Jb 22, 27. 

e Dt 23, 21, 23; Ps 49, 14. 


7 Pe 6S) 53,58: “285 22, 





et “tempus omnis rei tunc erit. 
18 Dixi in corde meo de filiis hominum, 
ut probaret eos Deus et ostenderet similes esse "bestiis. 
19 Tdcirco unus interitus est hominis et iumentorum, 
et aequa utriusque conditio. 
Sicut moritur homo, sic et illa moriuntur: [plius : 
similiter snirant omnia, et nihil habet homo iumento am- 
cuncta subiacent vanitati, 2%t omnia pergunt ad unum locum: 
cde terra facta sunt et in terram pariter revertuntur. 
2: dQuis novit si spiritus filiorum Adam ascendat sursum, 
et si spiritus iumentorum descendat deorsum? 
22 Et deprehendi nihil esse melius, quam laetari hominem in 
et ‘hanc esse partem illius. Lopere suo, 
Quis enim eum adducet ut Ypost se futard cognoscat?: 


4 1cVerti me ad alia et vidi calumnias, quae sub sole geruntur, 


et lacrimas innocentium et “neminem consolatorem, 
nec posse resistere eorum violentiae cunctorum auxilio 
2 etdlaudavi magis mortuos quam viventes [destitutos ; 
3 et efeliciorem utroque iudicavi qui necdum natus est 
nec vidit mala quae sub sole fiunt. 
4 Rursum contemplatus sum omnes labores hominum 
et industrias animadverti /patere invidiae proximi; 
et in hoc ergo 9vanitas et cura superflua est. 
5 Stultus “complicat manus suas et ‘comedit carnes suas 
dicens: 6 /Melior est pugillus cum requie, 
quam plena utraque manus cum labore et adflictione 
7 Cousiderans repperi et aliam vanitatem sub sole. 
8 Unus est et secundum non habet, non filium, non fra- 
et tamen laborare non cessat, {trem, 
knec satiantur oculi eius divitiis, 
nec recogitat dicens: ‘Cui laboro et fraudo animam meam 
In hoc quoque *”vanitas est et adflictio pessima. [bonis? 
9 ”Melius est ergo duos esse simul quam unum; 
°habent enim emolumentum societatis suae. 
10 Si_unus ceciderit, ab altero fulcietur. 
Vae soli, quia, cum ceciderit, non habet sublevantem se. 
11 PEt, si dormierint duo, fovebuntur mutuo: 
unus quomodo calefiet ? 
12 Et, si quispiam praevaluerit contra unum, duo resistunt ei; 
funiculus triplex difficile rumpitur. 
13 Melior est puer pauper et sapiens rege sene et stulto, 
qui nescit praevidere in posterum: 
14rquod de carcere catenisque interdum quis egrediatur ad 
et alius natus in regno inopia consumatur. [regnum ; 
15 Vidi cunctos viventes qui ambulant sub sole 
cum adulescente secundo, qui consurget pro eo. 
16 Infinitus numerus est populi omnium qui fuerunt ante eum, 
et qui postea futuri sunt non laetabuntur in eo; 
sed et hoc %vanitas et adflictio spiritus. 
17 tCustodi pedem tuum ingrediens “domum Dei, 
et appropinqua ut audias. 
vMulto enim melior est oboedientia quam stultorum victimae, 
qui nesciunt quid faciunt mali. 


5 1aNe temere quid loquaris, 
neque cor tuum sit velox ad proferendum sermonem co- 
Deus enim in caelo, et tu super terram; [ram Deo. 


bidcirco sint pauci sermones tui. 
2 Multas curas sequuntur somnia, 
et ‘in multis sermonibus invenietur stultitia. 
3 4Si quid vovisti Deo, *ne moreris reddere ; 
displicet enim ei infidelis et stulta promissio ; 
fsed quodcumque voveris redde; 





— 588 — 

















| in hoc imitantes, cui debitus cultus a creaturis nonnunquam negatur 
(17-5, 8) ; tum a sollicitudinibus, quae bona temporalia in causam laboris 
| et adflictionis (9-16) saepe convertunt. Concluditur utendum esse bonis a 


LIBER ECCLESIASTES 
5, A 6,8 








4 9multoque melius est non vovere, 
_ hquam post votum promissa non reddere. 
5 Ne dederis os tuum ut peccare facias carnem tuam; 
neque dicas coram ‘angelo: JNon est providentia; 
ne forte iratus Deus contra sermones tuos 
dissipet cuncta opera manuum tuarum. 
6 KUbi multa sunt somnia plurimae sunt vanitates 
et sermones innumeri; ‘tu vero Deum time. 
7mSi videris calumnias egenorum et violenta iudicia 
et subverti iustitiam in provincia, “non mireris super hoc 
quia °excelso excelsior est alius, [negotio ; 
et super hos quoque eminentiores sunt alii; 
8 et insuper universae terrae rex imperat scrvienti. 
9 pAvarus non implebitur pecunia, 
et %qui amat divitias fructum non capiet ex eis. 
Et hoc ergo vanitas. 
10rUbi multae sunt opes, multi et qui comedunt eas. _[suis? 
Et quid prodest possessori, nisi quod cernit divitias oculis 
11sDulcis est somnus operanti, sive parum sive multum come- 
tsaturitas autem divitis non sinit eum dormire. [dat; 
12 uEst et alia infirmitas pessima, quam vidi sub sole: 
divitiae conservatae in malum domini sui. 
13 Pereunt enim in adflictione pessima: 
generavit filium qui in summa egestate erit. 
14 vSicut egressus est nudus de utero matris suae, 
sic revertetur et “nihil auferet secum de labore suo. 
15 Miserabilis prorsus infirmitas: 
quomodo venit, sic revertetur. 
¥Quid ergo prodest ei quod “laboravit in ventum ? 
16 Cunctis diebus vitae suae “comedit in tenebris 
et in curis multis et in aerumna atque tristitia. [bat, 
17Hoc itaque visum est mihi bonum, ®ut comedat quis et bi- 
et fruatur laetitia ex labore suo, quo laboravit ipse sub 
numero dierum vitae suae quos dedit ei Deus; [sole, 
et Chaec est pars illius. 
18 Et omni homini, %cui dedit Deus divitias, 
atque “substantiam ‘potestatemque ei tribuit, 
ut comedat ex eis et fruatur parte sua 
et laetetur de labore suo: %hoc est donum Dei. 
19 Non enim satis recordabitur dierum vitae suae, 
eo quod Deus occupet deliciis cor eius. 


1 4Fst et aliud malum quod vidi sub sole, 
et quidem frequens apud homines: 
2 vir, Scui dedit Deus divitias et substantiam et honorem, 
et ‘nihil deest animae suae, ex omnibus quae desiderat; 


nec tribuit ei potestatem Deus ut comedat ex eo, 


sed “homo extraneus vorabit illud: 
hoc vanitas et miseria magna est. 
3 Si genuerit quispiam centum liberos 
et vixerit multos annos et /plures dies aetatis habuerit, 
et anima illius non utatur bonis substantiae suae 
Asepulturaque careat; 
de hoc ego pronuntio, quod ‘melior illo sit abortivus. 
4 jFrustra enim venit et pergit ad tenebras, 
et oblivione delebitur nomen eius. 
5 Non vidit solem neque cognovit distantiam boni et mali. 
6 Etiam si duobus milibus annis vixerit 
et *non fuerit perfruitus bonis, 
nonne ad unum locum properant omnia? 
7 ‘Omnis labor hominis in ore eius; 
sed anima eius non implebitur. 
8 mQuid habet amplius sapiens a stulto? 
et quid pauper, nisi ut pergat illuc ubi est vita? 





gcf. Pro 20, 25; Ac 5, 4. 
hef. Dt 23, 21; Mt 5, 33. 


icf. Ml 2, 7; 1 Cor 11, 10; Ap 
I, 20. — v. Lv 5, 6-8. 
22-26). 


j (Lv 4, 2; Nm 15, 

k Ecli 34, 5. — cf. Is 29, 8. 

Lcp. 12, 13; Dt 6, 2; 10, 12; 

pe Siler 

mCP. 3, 16; 4, I. 

nef. 1 Pt 4, 12; Ecli rx, 22. 

oct, Ps 11, 6; Sap 6, 6; Eph 
» 9. 


9] * Catech. R. III 10, 12; IV 


13; 73; 

ook Ps 51, 9; Pro 28, 22. — 
v. Pro 27, 20. 

q Por 28, 8; Ecli 14, 4. — cf. 
Le 12,20: 

rcf. Pro 14, 20; 19, 4, 6; Ecli- 
6, 10; 37, 5. 

$ Ecli 31, 24. — cf. Sap 8, 7. 

tcf. Ecli 31, 30; 37, 34. 

ucp. 6, 1. 


vz Tm 6; 7. — cf. Sap 7, 6. 
Vv 


— Vv. t, 27%. 

wJb 27, 19; Ps 48, 18; Ecli 
II, 20. 

x Ecli T4;3S: 


yp. 3, 3. A 
z cf. Pro rr, 29; Ecli 34, 2. 
acf. Ps 126, 2; Ecli 14, 10. 


bv. cp. 2, 24. 


CNV.< CD. 2, 10. 

dcp. 6, 2. — cf. cp. 2, 24. 

4: Part. ff. 

fcficn..6, i; 

gJb 1, 21; Ecli rr, 14. — V. 
cp. 3, 13. 


acp. 15, 12. — ef. Ecli 30. 
18-21. 

t-9] LL. in fr. 6 p. D. 2 Aug. 

Bb ep. 5, 29;: Eclisres 18-202 — 
cf cp. 5, 18, 19 


ech. JD 28, 7-83. ; 

4 cf: cp. $4253 te $2,,20. 
ecp. 2, 18, 19.— cf. Ecli 14,4. 
f Gn 47, 8, 9. 

Piers or. 6, 


h Is 14, 20: Jr 8, 2; 22, 19. — 
. cf. 4 Rg 9, 35. 
i cf. 3, 16; r Cor 15, 80. 
jcf. Sap 2, 3, 4. 


AVE. 3. 
Lcf. Pso 16, 26. 


MECH: CO. 2... 18: 





BS - 








LIBER ECCLESIASTES 
6, 9 — 7, 26 


Deo datis, nec vires sim pendewiias in aliorum tantum utilitatem (6, 1-7 )). 
ll, Praecepta ad tranquillam vitam agendam (7, 2-12,8).1) /n omnibus rebus est id, 
guod propositum est, respiciendum ex eoque omnia iudicanda (2-12). 











mcp. 11, 9. — cf. Pro 23, 5. 
OV.€p: ¥,, 24. 


p Jb 9, 32; is i6: 15; 45; 9..-- 
cf. 1 Cor 10,°22 


1-14] LL. in sb. p. D. 2 Ang. 
sy 25, 17; Ecli i 3, 22. — cf. 
Sap 9,:16; Rm 12, 3, 16. 
ec 83. F343 ra v. Ps’ IOI, 12. 

OD. 27-282" %, 92" 
avr 22 Ts Ecli 41, 1§, 16. — 
cf. Cn Te! Cli 98: 
OCDE A PAD 3, OO CliY BO, 
87 30 Bet, ee Els OD 12-25 
; se 19, 45 Sap 3, 1; Ap 


fore "Ely #385530: 
g Pro: 25, 23. — ef. 2 Cor 7,10. 


hk Pro 25, 23. — cf. Ecli 7, 26; 
2 Cor 7, 10. 


$Pro: 28; 18° 13; 375/320 29. 6. 
Ps 5. 


—v. 140, 
jEcli 21, oe 
Ricf. Jl 23-5. 
bot, Is's4, 14. 


91 * cf. Catech. R. 1V 17, 1 
mv. Pro 14, 29. 
i Provrd, mai £6, 32% Jo x; 


nae ‘Eph 4, 26. 
pcf. Ecli 39, 40. 


Wecp; 6, is? 17, ® 

ier 10, 19; Pro 13, 8; Ecli 
Sif. Pro -3,).2, 18558236: 
bethicps 3.222: 

Wek) cpr, rss Isvas Fy: 

v cf. cp. 3, 4, 22; Dt 28; 47. 


wEcli 33, 15. — cf. Ecli 39, 
39, 40. 

SCF. CDi. 3,42 Bs 7B, kas 

ycp. 9, 9. 

zcp. 8, os Ps Re $217 33 

acp. 8, 

b cf. Bia: 30; a 48 Rm 12, 3. 


ccf. Pro 10. 27. — v. Jb 15, 
32, 33; 22, 26. 


PACD ETEA6. 


é€v. cp. 9, 16, 
ae Cone. Miley. II can. 
* Catech. R. IV 14 

73 7 Re 8. 46; 2 Par 6, 36; te 
0,40: -15, 14; 25, 4° Pro a 
9: Ecli 7. 5 BR OGy Te Ouls 

, Shy 30,10: 
ef. (Gal 6.\:% 

$Ci. Rist. 238 

PIR TAR. 

Rtb 28, 12, 20: — cf. 1 Tm 
6, 16. 

BCD) 31, 273225 32. 

















9”Melius est videre quod cupias, quam desiderare quod ne-— 
sed et °hoc vanitas est et praesumptio spiritus. [scias; 

10 Qui futurus est, iam vocatum est nomen eius; 
et scitur quod homo sit 
et ?non possit contra fortiorem se in iudicio contendere. 

11 Verba sunt plurima multamque in disputando habentia va- | 

7 1 aQuid necesse est homini maiora se quaerere, [nitatem. 
cum ignoret quid conducat sibi in vita sua, 
numero dierum peregrinationis suae 
et tempore “quod velut umbra praeterit? [sole sit? 
Aut quis ei poterit indicare “quid post eum futurum sub 

2 dMelius est nomen bonum quam unguenta pretiosa, 

et “dies mortis die nativitatis. 

3 /Melius est ire ad domum luctus quam ad domum convivii; 
in illa enim finis cunctorum admonetur hominum, 
et 9vivens cogitat quid futurum sit. 

4 Melior est ira risu, 
quia per "tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis. 

° Cor sapientium ubi tristitia est, 
et cor stultorum ubi laetitia. 

6 iMelius est a sapiente corripi, 
quam stultorum adulatione decipi; 

7 quia /sicut *sonitus spinarum ardentium sub olla, 
sic risus stulti; sed et hoc vanitas. 

8 lCalumnia conturbat sapientem 
et perdet robur cordis illius. 

9 Melior est finis orationis quam principium, 
™melior est patiens arrogante. 

10”Ne sis velox ad irascendum, 
quia °ira in sinu stulti requiescit. 

11 PNe dicas: Quid putas causae est 
quod priora tempora meliora fuere quam nunc sunt? 
stulta enim est huiuscemodi interrogatio. 

12 Utilior est sapientia cum divitiis 
et magis prodest @videntibus solem. 

13 Sicut enim protegit sapientia, sic "protegit pecunia; 
hoc autem plus habet eruditio et sapientia, 
8quod vitam tribuunt possessori suo. 

14 Considera ‘opera Dei, 
quod “nemo possit corrigere quem ille despexerit. 

15 ein die bona fruere bonis et malam diem praecave; 
wsicut enim hanc, sic et illam fecit Deus, 
7yt non inveniat homo contra eum iustas querimonias. 

16 Haec quoque vidi in diebus Yvanitatis meae, 

“iustus perit in iustitia sua, 
et impius @multo vivit tempore in malitia sua. 

17 Noli esse iustus multum 
neque Oplus sapias quam necesse est, ne obstupescas. 

18 Ne impie agas multum et noli esse stultus, 

Cne moriaris in tempore non tuo. 

19 Bonum est te sustentare iustum; 
sed et ab illo 4ne subtrahas manum tuam; 
quia qui timet Deum nihil negligit. [vitatis ; 

20 eSapientia confortavit sapientem super decem principes ci- 
21 ‘non est enim homo iustus in terra 
qui faciat bonum et non peccet. {cor tuum, 

22 Sed et cunctis sermonibus qui dicuntur ne accommodes 
ne forte audias Yservum tuum maledicentem tibi; [alliis. 
23 scit enim conscientia tua quia et tu “crebro maledixisti 

24Cuncta tentavi in sapientia. ‘Dixi: Sapiens efficiar, 
et ipsa longius recessit a me 25 multo magis quam erat; 
et Jalta profunditas, *quis inveniet eam ? 

26 [Lustravi universa animo meo, ut scirem et considerarem. 








¥ 





3 Qui hoc modo se gesserit in adversis etiam solacium et laudemconsequetur 
(13-8, 1). 2) Regi Deo obsequendum in omnibus est; scire enim debemus, 


LIBER ECCLESIASTES 








quae Yaqueus venatorum est, et sagena cor eius, 
vincula sunt manus illius. 
Qui placet Deo effugiet illam; 
qui autem ‘peccator est capietur ab illa. 
28 Ecce hoc inveni, dixit *Ecclesiastes, 
unum et alterum, ut invenirem rationem, 
29 quam adhuc quaerit anima mea, et non inveni. 
tVirum de mille unum repperi; 
Umulierem ex omnibus non inveni. 
30 Solummodo hoc inveni, quod “fecerit Deus hominem re- 
et ipse se infinitis miscuerit quaestionibus. [ctum, 
Quis talis ut sapiens est? 
et quis cognovit solutionem verbi? 


1 aSapientia hominis lucet in vultu eius, 
et potentissimus faciem illius commutabit. 
2 “Ego os regis observo et praecepta iuramenti Dei. 
¢Ne festines recedere a facie eius 
neque permaneas in opere malo, 
quia 2omne quod voluerit faciet. 
4 Et sermo illius potestate plenus est, 
€nec dicere ei quisquam potest: Quare ita facis? 
5 Qui custodit praeceptum non experietur quidquam mali. 
fTempus et -responsionem cor sapientis intelligit. 
6 yOmni negotio tempus est et opportunitas, 
et multa hominis adflictio, 7 ”quia ignorat praeterita 
et futura nullo scire potest nuntio. 
8 Non est in hominis potestate ‘prohibere spiritum 
nec habet potestatem in die mortis, 
jnec sinitur quiescere ingruente bello, 
neque salvabit impietas impium. 
9 KOmnia haec consideravi et dedi cor meum 
in cunctis operibus quae fiunt sub sole. 
Interdum dominatur homo homini in malum suum. 
10 Vidi impios sepultos, 
qui etiam, cum adhuc viverent, in loco sancto erant © 
et laudabantur in civitate quasi iustorum operum. 
Sed et hoc vanitas est. 
11 Etenim, “quia non profertur cito contra malos sententia, 
mabsque timore ullo filii hominum perpetrant mala. 
12 oAttamen peccator ex eo quod centies facit malum 
et per patientiam sustentatur, 
Pego cognovi quod @Yerit bonum “timentibus Deum, 
qui verentur faciem eius. 
13 sNon sit bonum impio, nec prolongentur dies eius, 
sed quasi ‘tumbra transeant qui non timent faciem Do- 
14 Est et alia vanitas quae fit super terram: [mini. 
sunt iusti, “quibus mala proveniunt 
quasi opera egerint impiorum; 
et sunt impli, Yqui ita securi sunt 
quasi iustorum facta habeant. 
Sed et hoc vanissimum iudico. [sub sole, 
15 Laudavi igitur laetitiam; quod “non esset homini bonum 
nisi quod Ycomederet et biberet atque gauderet 
et hoc solum secum auferret de labore suo 
in diebus vitae suae, quos dedit ei Deus sub sole. 


16 Et apposui cor meum ut scirem sapientiam 
et intelligerem “distentionem quae versatur in terra. 

2Fst homo qui diebus et noctibus somnum non capit oculis. 
17 Et intellexi quod omnium operum Dei [sub sole; 
bnullam possit homo invenire rationem eorum, quae fiunt 





quamvis in hac vita plerumque eadem sors contingat iusto et iniusto, 7, 27 —8, 17 
et quaererem sapientiam et “rationem : mvr. 28. 
et ut cognoscerem impietatem stulti et errorem impru- 5 
27 et “inveni °amariorem morte ?mulierem, [dentium ; nae P5389 


pv. Pro 2, 16. 

q Pro 7, 12. — cf. Pro 23, 28; 
Jt 342: 

r Pro 22, 14. — cf. Sap 8, 21. 

SV+OD. *Py ¥: 


iE vEs 36: 


u Jb 33, 23. — cf. vr. 21; Ecli 
6, 6 


v3 Rg 11, 4. — cf. Pro 31, 10. 
*% Cp. 3,:11. — cf.. Gn°1, 27,31. 


acp. 2, 14; Pro 17, 24. — cf. 
Pro 4, 8, 9; Sap 7, 10; Ecli 
19, 26; Ac 6, 15. 

b Pro 24, 21. — cf. Ex 24, 7. 

e*ch. Cp:-26; 43 Ecli-rr; 32. 


dJdt 9, 4; Pro 113, 3 (bis); 
Jn 1, 14 etc. 

eSap 12, 12; Dn 4, 32. — cf 
Is 45, 9; Jr 18, 9. — v. Jb 
gin k 2 

{VPro'28;-s. 
cp. 3, 1, 17. — cf. Gal 6, ro. 
CD35 223.7, 1 IOs TH. 


icf. Jb 14, 5. 
jcf. Sap 2, 1 .— v. Dt 20, 5-8. 


k cf. cp. 1, 13. 


l.2 Es 11, 1; Mt 24, 15. 


m cf. Jb 35, 15; Ps 49. 21; Ecli 
5, 4; 2 Mc 6, 13; Rm 2, 4, 
5; 2 Pt 3, 9. 

net-Jr 44, 16, 17: 

oIs 65, 20. — cf. Sap 4, 8, 9. 
— v. Ps 72, 18-28. 

Dep. 7, 15. 

vee be 12, 25; Is 3,10; ‘Jr 
22, 15; Dn 8, 30. 

aio & gy 12, 19, 20; Pro 1, 
33; Mt 25, 34. 

sIs 3, 11. — cf. r Es 8, 22; 
Rm 8, 28. 

tcp. 7, 1; Sap.2, 5. =-v.' Jb 


9. 
ub if 7, 16. — cf. Jdt 8, 23, 
Cc 


¥V. Cp. 2, 24. 
er. 3° RE 4,20. 


Bt, 15435035 205 
a.cf..Ps 326, 2. 


b cf. Pro 25, 2. — V. cp. 3, II. 





— Rie 








LIBER ECCLESIASTES| 


9, 22-10; x 


divinum instare iudicium (2-14), nos autem ordinem a Deo statutam 
nec intelligere nec mutare posse (9, I-12). 3) Sapientia quaerenda sem- 
per est, quae fortitudini praestat, etsi non semper ab omnibus aeque 








6-1. PS. 72 U16. 


+ ie ae g 6. 

t 33,3: ap 3, I; 7,1 

c cf. Bei = Sg: ¥ Cora; é 

d Jd 9, 22; Ez 21, 3. — v. cp. 
Abs 


eZc 5, 3. — ccf. Ml 3, 5. 


fin. S28: 
g Jb 7, 6 


Acf. Jb 14, 21. 


icp. Bi: (Psi 30; 38° 87, 6, 
12% ghee 26, 14. 


jcp. 2, 1; 8, 1§; 11, 9. — Vv. 
cp. 2, 24. 

kcf. Ap 3,4 

LPs). 22/08). 

m Pro 5, 18. 


ncp. 7, 16. 
OV) CPai2,, <1: 


? Pro 22, 29; Ecli 14 id 
cf. Rm af 1r;. Gal 6, 10; 
Col 3, 23. 

acf. vr. 5. a Ps 6, 6; 113, 
17; Bar 2, 17, 18. 

rcp. 4, I, cf. Pro 3, 5; 
rh ee Fe fs Ses 10, 26. 

s Am 2, 14,15. —'cf. Rm 9,16. 

t2 Par’ 20; .053:Jt'O, 28 <10, 28. 

Ui. 3 OR a3 4. 


v cf. cp. 7; Le.12,.40. 

w Lec 21, 35. — ef. Pro Pe Ke 
¥s24,. &7. 

x cf. Pro 29, 6; Ez 12, 13; Os 
7, 12; Le 21, 34, 35; 1 Th 
5, 3. 

y cf. Jdt 1-15. 


Zz i 13, 27; 26, 26. — cf. Mr 

dict sep..4) 13. 

b vr. 18. — cf. 2 Rg 20, 22. 

¢cp.7, 20; Pro 16, 323, 21,:22' 
24, 5; Sap 6, 1. 


dcf. Js 7, 1-9. 


Scl.-cp.: 2," Te. 





9 


10 


' et quanto plus laboraverit ad quaerendum, tanto minus inveniat : 


etiam si dixerit sapiens se nosse, non poterit reperire. 

1 Omnia haec tractavi in corde meo, ut curiose intelligerem; 
4sunt iusti atque sapientes, et opera eorum Yin manu Dei; 
et tamen °nescit homo utrum amore an odio dignus sit. 

2 Sed omnia in futurum servantur incerta, 
eo quod universa Zaeque eveniant iusto et impio, 

bono et malo, mundo et immundo, 
immolanti victimas et sacrificia contemnenti. 

Sicut bonus, sic et peccator; 
ut periurus, ita et ille qui verum deierat. 

3 Hoc est pessimum inter omnia, quae sub sole fiunt, 
quia eadem cunctis eveniunt. [temptu i in vita sua, 

‘Unde et corda filiorum hominum implentur malitia et con- 
et post haec ad inferos deducentur. 

4 Nemo est qui semper vivat, et %qui huius rei habeat fidu- 
melior est canis vivus leone mortuo. [ciam ; 

5 Viventes enim sciunt se esse morituros; 
hmortui vero nihil noverunt amplius nec habent ultra 
quia ‘oblivioni tradita est memoria eorum. [mercedem, 

6 Amor quoque et odium et invidiae simul perierunt; 
nec habent partem in hoc saeculo 
et in opere quod sub sole geritur. 

7 Vade ergo et Jcomede in laetitia panem tuum 
et bibe cum gaudio vinum tuum, quia Deo placent 

8 kOmni tempore sint vestimenta tua candida, [opera tua. 
et Joleum de capite tuo non deficiat. 

9™Perfruere vita cum uxore quam diligis, 
cunctis diebus vitae instabilitatis tuae, 

qui dati sunt tibi sub sole omni tempore yanitatis tuae; 
haec est enim °pars in vita 
et in labore tuo, quo laboras sub sole. 

10 PQuodcumque facere potest manus tua, instanter operare, 
quia nec opus nec ratio nec sapientia 
nec scientia erunt apud inferos, quo tu properas. 

11 rVerti me ad aliud et vidi sub sole *nec velocium esse cur- 
tnec fortium bellum, nec sapientium panem, [sum, 

nec doctorum divitias, nec artificum gratiam; 

tempus “casumque in omnibus. 

12 vNescit homo finem suum; 

-sed “sicut pisces capiuntur hamo, 
et sicut aves laqueo comprehenduntur, 

sic “capiuntur homines in tempore malo, 
cum eis extemplo supervenerit. 

13Hanc quoque sub sole vidi sapientiam et probavi maximam: 
14 Ycivitas parva, et pauci in ea viri; 

venit contra eam rex magnus et vallavit eam 
exstruxitque munitiones per gyrum, et perfecta est obsi- 

15 <Inventusque est in ea @vir pauper et sapiens [dio. 
et liberavit urbem “per sapientiam suam, 
et nullus deinceps recordatus est hominis illius pauperis. 

16 Et dicebam ego, °meliorem esse sapientiam fortitudine. 
Quomodo ergo sapientia pauperis contempta est, 
et verba eius non sunt audita? 

17 Verba sapientium audiuntur in silentio, 
plus quam clamor principis inter stultos. 

18 oMelior est sapientia quam arma bellica ; 
et %qui in uno peccaverit multa bona perdet. 

1 Muscae morientes perdunt suavitatem unguenti, 

Pretiosior est sapientia et gloria, 
parva et ad tempus stultitia. 

2 «Cor sapientis in dextera eius, 
et cor stulti in sinistra illius. 

















 aestimatur (13-18). 4) Abstinendum est a vitiis (10, 1-3) et praesertim 
a iactantia (4-7), a malis machinationibus (8-10), a detractione et lo- 
| quacitate (11-15), ab imprudentia et ebrietate, quae principem praesertim 


LIBER ECCLESIASTES 
1064 — 14,6 








I] 


3 Sed et in via stultus ambulans, 
cum ipse insipiens sit, 2omnes stultos aestimat. 

4 cSi spiritus potestatem habentis ascenderit super te, 
diocum tuum ne dimiseris, 
quia €curatio faciet cessare peccata maxima. 

5 Est malum, quod vidi sub sole 
quasi per errorem egrediens a facie principis: 

6 /positum stultum in dignitate sublimi, 
et divites sedere deorsum. 

7 9Vidi servos in equis, 
et principes ambulantes super terram quasi servos. 

8 hQui fodit foveam incidet in eam, 
et qui dissipat saepem ‘mordebit eum coluber. 

% iQui transfert lapides adfligetur in eis, 
et qui scindit ligna vulnerabitur ab eis. 

10 Si retusum fuerit ferrum, et hoc non ut prius, 
sed hebetatum fuerit, multo labore exacuetur ; 
et post industriam sequetur sapientia. 

11 Si mordeat serpens ‘in silentio, 
™nihil eo minus habet qui occulte detrahit. 

12 Verba oris sapientis gratia, 

et "labia insipientis praecipitabunt eum; 

13 initium verborum eius stultitia, 
et novissimum oris illius error pessimus. 
14 pStultus verba multiplicat. 

@Ignorat homo quid ante se fuerit, 
et quid post se futurum sit quis ei poterit indicare ? 

15 Labor stultorum adfliget eos, 

Tqui nesciunt in urbem pergere. 


16 8Vae tibi, terra, ‘cuius rex puer est, 
et cuius principes mane comedunt. 
17 Beata terra cuius rex nobilis est, 
et cuius principes vescuntur in tempore suo 
ad reficiendum et non ad “luxuriam. 
18 In pigritiis humiliabitur contignatio, 
et in infirmitate manuum perstillabit domus. 
19JTn risum faciunt panem et Yvinum ut epulentur viventes; 
et “pecuniae oboediunt omnia. 
20 In cogitatione tua “regi ne detrahas, 
et in secreto Ycubiculi tui ne maledixeris diviti: 
quia et aves caeli portabunt vocem tuam, 
et qui habet pennas adnuntiabit sententiam. 


1 aMitte panem tuum super transeuntes aquas, 
quia post tempora multa Yinvenies illum. 
2c¢Da partem 4septem necnon et octo, 
€quia ignoras quid futurum sit mali super terram. 
3 Si repletae fuerint nubes, imbrem super terram effundent. 
Si ceciderit lignum ad austrum aut ad aquilonem, 
in quocumque loco ceciderit, ibi erit. 
4 Qui observat ventum non seminat, 
et qui considerat nubes nunquam metet. 
5 Quomodo ignoras /quae sit via spiritus, 
et qua ratione Scompingantur ossa in ventre praegnantis ; 
sic ’nescis opera Dei, qui fabricator est omnium. 
6 ‘Mane semina semen tuum, et vespere ne jcesset manus tua: 
quia nescis quid magis oriatur, hoc aut illud; 
et, si utrumque simul, melius erit. 
7 Dulce lumen et delectabile est oculis *videre solem. 
8 ISi annis multis vixerit homo et in his omnibus laetatus 
meminisse debet ™tenebrosi temporis [fuerit, 
et dierum multorum, qui, cum venerint, 
“yanitatis arguentur praeterita. 


9 OLaetare ergo, iuvenis, in adulescentia tua, 


-@ Ecli 29, 





6:ch Pre £3, 16%..18; 2, 
CCEPPS. 36; Ts Pro.-a 5793" t0. 
d Ecli 11, 22. — cf. cp. 8,3. 


ecf. 1 Rg 23, 24, 32, 33. — 
Vo EO 25, 135% 
f Pro 19, 10. — cf. Est 3, 1; 


Pro..28, 223° 29%:2 
gct. Pro 30, 22: 


h Pro 26, 27; Ecli 27, 28-30. 
P 6. 


—v.Ps7,1 

i Am 5, 19. 

i Ps 9,. 37%) ECh- 27,208; 
kf. Dt 19, 5. 


i (cf. Jr 8, 17). — cf. Ps §7, 6; 
Ecli 12, 13. 

m Gal 5, 15. — cf. Pro 26, 22. 

n Pro 10, 32; Ecli 21, 19. — 
cf. Pro 22,11; Le 4, 22; Eph 


4, 29- 
ov. Pro 18, 7. 
pep. 5, 2. — cf. Pro 10, 19; 


t4, °23:' £5, 94 Eelt20, 
qcp. 8, 7 


¢ et 1s 28, 


sIs 3, 4. 12. — cf. 2 Par 13, 7. 
t cf. Pro 33, 4; Is'sy +r. 


ucf. Pro 20, 1; 
Is: ¢, ‘¥3. 


Ecli 31, 35; 

v Jd 9, 13. — v. Ps 103, 15. 

wcf..cp.-7, 13; Ecli 8, 3. 

x Ex 22, 28; Ac 23, 25. — cf. 
2 Rg 16, 6-8. 


¥ vViigeRe: 6, 12;) Leia2; 3. 


15. 7 35..327),.20: 


: Ga ; 9, 10; 


ccf. Tb’ 4,” 9; Ps rrr, 9: Mt 
6, 42° (BC.6; 30; 1 Tm 6, 18. 


19. 
6 Mic 5, 5. — v. Jb 5, 19; Pro 


6, 
ecf. ie 16, 9; Eph Se EO: 
f cf. cp. 1, 6; Jo 3, 8 


g cf. Jb 10, 19; Sap 7, 2; 2 Mc 
7, 22. — Vv. Ps 138, 13-16. 

hcp. 8, 17. 

icf. Mr 4, 26, 27. 

jJcp. 7, 19. 


Rep 6, Ss. 93752. 
PCW IX, 275. 38. $25; 
C8. -Cpst2,: Ij 2: 
#%'CD. 2, 23. 


ocf. cp. 2,10; ed “yee o has 
2. 6. 





(38) 


—'$03->—~ 








LIBER ECCLESIASTES 
14,.46—d2pi4 


dedecet,a pigritia et dicteriis (16-20). Virtutes vero exercendae sunt, ma- 
xime misericordia (11, 1-6), temperantia (7-10) et pietas in Deum (12, 1-8). 
Epilogus contionem commendat et resumit (9-14). 





pcf. Nm 15, 39; Jb 31, 7 
qcp. 6, 9. 
r Ecli 7, 40. 


ce Lima; a 

bck. cp.-11; °8. 

ccf. Am 5, 13; Mic 2, 3; Eph 
Sy 202.:6,) 234 

dcf. Gn 47, 9; 2 Rg 19, 35; 


gcf.Gn 27,1; 48, 10; 1 Rg 3,2. 
kh cf. Jr 25, 10; Ap 18, 22. 


icf. cp. 2, 8. 
jcf. Pro 26, 13. 


0 Cf. Jb 37,: 13; -30; 23. 

lcf. 2 Par 35, 25; Jr 9, 17; Mt 
9, 23. 

mcf. Is 30, 14 

n Ps (89, 3) 103, "i — v. cp. 


& 20; 34, I 
$, 2%. 
bet t St 145709 S55 26> 2c 
C 17, 25. — v. Gn 
- 
qd cp. i 2 
Vix CPs XZ ,.- I 
Cp. 1, -10; 
Sa Re42'32:39.Pro: x, 
<< 22,59; 18. —' cf. Heb 4; 
dz "ks 9, 8; Is 22, 23. 
x Pro. £;''6: 6. 
y Ps 79), 23 Ex 34, 23; Jo ro, 
iz, 


zcf. 3 Rg 4, 32, 33. 

ai: Ta te. 
I 12, 4, 34; 17. ay 
Ecly I, 20. — © "Bro Sir F. 


i. 29; Ecli 11, 
28; Ac 17, 31; Rm 2, 16; 4, 
10; £2; 14, 193% Cor’ 4y:54 
Pt.a): 8) &— cf, Cones 22: Gn 
18, 25: Ps 57, 12. — v. Mt 
£6,027 





12 


et in bono sit cor tuum in diebus iuventutis tuae; 

et Pambula in viis cordis tui 
et Yin intuitu oculorum tuorum, {iudicium. 
et ‘scito qucd pro omnibus his “8adducet te Deus in 

10 Aufer iram a corde tuo et ‘amove malitiam a carne tua; 
“adulescentia enim et voluptas vana sunt. 

1 Memento creatoris tui “in diebus iuventutis tuae, 
vantequam veniat ‘tempus adflictionis, [cent; 
et appropinquent anni %de quibus dicas: Non mihi pla- 

fantequam 2 tenebrescat sol et lumen et luna et stellae, 
et revertantur nubes post pluviam; 

3 quando commovebuntur custodes domus, 
et /nutabunt viri fortissimi, 

et otiosae erunt molentes in minuto numero, 
et 9tenebrescent videntes per foramina, 

4 et claudent ostia in platea “in humilitate vocis molentis, 
et consurgent ad vocem volucris, 

et obsurdescent omnes ‘filiae carminis. 

5 Excelsa quoque timebunt et Jformidabunt in via. 

Florebit amygdalus, impinguabitur locusta,et dissipabitur cap- 
quoniam ibit homo in *domum aeternitatis suae, [paris, 
et circuibunt in platea /plangentes. 

6 Antequam rumpatur funiculus argenteus, 
et recurrat vitta aurea, et ™conteratur hydria super fon- 
et confringatur rota super cisternam, [tem, 

7 et “revertatur pulvis in terram suam unde erat, 
et °spiritus redeat ad Deum, ?qui dedit illum. 

8 7Vanitas vanitatum, dixit "Ecclesiastes, et omnia vanitas. 


9 Cumque esset *sapientissimus Ecclesiastes, 
docuit populum et enarravit quae fecerat 
et investigans composuit ‘parabolas multas. 
10 Quaesivit verba utilia 
et conscripsit sermones rectissimos ac veritate plenos. 


11 “Verba sapientium sicut stimuli 
et quasi “clavi in altum defixi, 
quae per magistrorum consilium *data sunt a Ypastore 
12 His amplius, fili mi, ne requiras. [uno. 
Faciendi “plures libros nullus est finis, 
4frequensque meditatio carnis adflictio est. 


13 Finem loquendi pariter omnes audiamus. 
bDeum time et mandata eius observa; 
hoc est enim omnis homo; 
14 et cuncta quae fiunt Cadducet Deus in iudicium 
pro omni errato, sive bonum sive malum illud sit. 








1994+ 





NF Letom St citing +O Ringe 











SALOMONIS 


CANTICUM ‘CANTICORUM 


QUOD HEBRAICE DICITUR “SIR HASIRIM,, 


SCULETUR me osculo oris sui, 
quia °meliora sunt ‘ubera tua vino, 
2 cfragrantia unguentis optimis. 

@Olum effusum nomen tuum; [me: 
ideo adulescentulae dilexerunt te. 3 °Trahe 
fpost te curremus in odorem unguentorum 

9Introduxit me rex in cellaria sua; {tuorum. 
hexsultabimus et laetabimur in te 

memores uberum tuorum super vinum. 

Recti diligunt te. 

4 Nigra sum, sed ‘formosa, /filiae Jerusalem, 
sicut ‘tabernacula Cedar, sicut pelles Salomonis. 
5 Nolite me considerare quod fusca sim, 
quia decoloravit me sol. 
™Filii matris meae pugnaverunt contra me, 
posuerunt me “custodem in °vineis, 
vineam meam non custodivi. 
6 Indica mihi ?quem diligit anima mea, 

ubi %pascas, ubi "cubes in meridie, 

ne vagari incipiam post greges *sodalium tuorum. 
7 Si ignoras te, o ‘pulcherrima inter mulieres, 

egredere et abi post vestigia gregum 

et pasce haedos tuos iuxta tabernacula pastorum. 

8 “Equitatui meo in curribus Pharaonis adsimilavi te, amica 


9 vPulchrae sunt genae tuae sicut turturis, [mea. 


collum tuum sicut monilia. 
10 Murenulas aureas faciemus tibi 
vermiculatas argento. 
11 Dum esset rex in “accubitu suo, 
Ynardus mea dedit odorem suum. 
12 Fasciculus *myrrhae dilectus meus mihi, 
inter ubera mea commorabitur. 
13 Botrus “cypri dilectus meus mihi in vineis 0Engaddi. 
14 cEcce tu pulchra es, ¢amica mea. 
ecce tu pulchra es; “oculi tui columbarum. 
15 Ecce tu pulcher es, fdilecte mi, et %decorus: 
lectulus noster floridus, 
16 Gigna domorum nostrarum “cedrina, 
aquearia nostra cupressina. 
1 Ego flos campi et @lilium convallium. 
2 Sicut lilium inter spinas, sic “amica mea inter filias. 
3Sicut malus inter ligna silvarum, sic “dilectus meus inter fi- 
@Sub umbra illius, quem desideraveram, sedi, [lios. 
et fructus eius dulcis gutturi meo. 
4 /Introduxit me in cellam vinariam, 
ordinavit in me caritatem. 


5 Fulcite me floribus, stipate me malis, 9quia amore langueo. 


6 hLaeva eius sub capite meo, 


CANTICUM 
CANTICORUM 
fo I— 2, 6 








a3 Rg 4, 32. 
rer 7) LL: ete: Hm. Jss3\, NOt 
Des Bs: et Adsump. BMV. 


hy: 10. 
“Ie 7. £26: BOf12,..83 
pay in fs. ss. nom. J. — v. 
§ 709, 20 
aah Ec. 7; 2. 


ecf. Os 11, 4; Jo 6, 44; 12, a 

f Ps 118, 32. — cf. 2 Cor 2, 14. 

g Ps 44, 15, 16. — ‘ch: cp. 2, 43 
0 14, 2; Eph 2, 6. 


icp. 2, 14 

KD? 27 2 Sp.'3,-, TO. RSS, 
Sea67e, 43 be-23,128 

1Ps 119,°5 

mcf. Ps 68, 


n Jb 27, 18; Tie 277 18. 
QED. 3, 27,32. 


pv. cp. 3, I-4. 

qcp. 2, 16;.6, 3. — cf. Ts 22, 
f=3), (12 -34,24,. 185 

fiat. AS 43,5205 It 38, a2. 


SCD Bees 

cps; 9: r7 

wotete Par’ rs r0s. 17: 

vcf. cp. §,.13. —.vV.. Ez -16, 
10-14. 

11] ut s. ur. 3, 2. 

MeL cvire 3. 


¥2',/:3, 
S 44, 9, = ci. 36. 29, 
ta) nt. in fs. ss. spin. oe et 
s. Tharsicit M. 


acp. 5, 1 
bx Rg ie 1°. 22 Par 20,..2: 


y cp. rule 13, 14. — cf. Mr 14, 
to) 


ex I- eich be ‘Th etc. om BR 
B et Sctarum. 

als 35, 1 1 14, 5. — cf. cp. 

bv. cp. PSxe3.. 

ar hx bn "ts. Patroc. s. Jos. 

3] Cm. in fs. puriss. C. BMV. 
— Int. (1 Rg 2, 1) in fs.’ s. 

M. Al. 


ccp. I, I 
dIs 25, 4; 

4,5) R. 4; 322 ss. Cord. J. — vv 
ecf. Ap bt 2. [cp. 7, ro. 
FED. 4, 


fe a 


6) leg = cm. Sctarum. 





7505 ~ 








CANTICUM 
CANTICORUM 
2,7—4,2 


Sponsa, id est Ecclesia, divinum sponsus exspectat (1-7), eoque ad- 
ventante gaudet et semper se fruituram sperat (8-2, 7). Dein in labo- 
rem, cui addicta est, incumbens (8-17) solitudine fatigatur, et cum per 








icp. 3, 5; id o7&, 4, 


cp. 8, 4. 

* $h-14] Di ut so 0F. F. 

Wet. ISs2,°-7: 

Ovr. 7, 17; - 4, 7, 3; 9; 
14.2 Be? SP NUE 
— cf. Ps i 34; Hab 3, 19. 

pb Jd 5, 28; Pro 7, 6 


qgvr. 13. 

7 cl. Jira; 

11-13] Tr. in of s. Marg. deC.; 
Ant. in cm. ae et in cons. 


v cp. 7, 12. 
“Vr. 10. he igh 

¥ CD. $). 23 — cf. cp. 4. 
z Ps $4» 7,8: Jr 48, 28; 4ou6i 


a ohig v. "Ds 79, 20. 
By: is 4.08 526, 33. 
cEX 13; 4;:Lm 5, 18. 
O95: VEH.IS; 
ecp. 6, 2; 7, 10. 
| Cm. in fs. s. Fel. a Cant. 
fcp. 4, 5; 6, 3. 
gc . 4, 6. — cf. Gn 3, 8. 
h Jr 6, 4. — v. Ps ror, 12. 
fia 9. — cf. 1 Par 12, 
1 ee in fs. s. M. Magd. 
a 26, 9. 
Rca: Rae f 
Cp. $5.0. — cf. Jo 
2-5) L. ut sup. et in sg ’s. ee: 
a Cort. etc. 
O0iS;.1: 
ecp. 5, 7 


46] Ant in fs. Tharsiciti M. — 
v. cp. 2, 16 et cp. 7, 10. 


fcf. Jb 27, 6 
£ cp. 8; (2. 

h cf. Os 2, 5. 
iv. cp. 2, 7. 
jv. cp. 1, 4. 
Lv... ep. :2;. 9. 


mcp. 8, 5.— cp. 6, 9; Is 60, 8. 
ncp. 4, 6, 14; Ps 44, 9; Pro 


7, 197° Mt. 2, 11; Jo 19, 30. 
7-4,1a] L. in "fs. ss. spin. Cor 


p2Rg 23, 8 8::3 Par T1i"10. 
q Ps 44, 4. 
r Ps 90, 5. 


oT Tale Bs S657 a. © Cop. 7 

- Ant. in fss. Ss. J 

PS ds ee 
S 3, 16, 173 

ucf. Pro ate 9; Sap 5- 

vcf. Is 62, 

av. CD...Y; 

ex 1-12) 1 L. po "fs. puriss. Cord. 
BMV 


1-16) LL. in die 4 Oct. Adsump. 
et in fs. BMV. = Consol. etc. 

bcp. 1, 14; §, 12. 

cPs 44, Pa 

dcp. — cf. cp. 7, §. 

ecp. e “x 





et dextera illius amplexabitur me. 


7 Adiuro vos, /filiae Ierusalem, 
per ‘capreas cervosque camporum ~ {usque ipsa velit. 
™ne suscitetis neque evigilare faciatis dilectam, quoad- 


8 Vox dilecti mei: 
ecce iste venit “saliens in montibus, transiliens colles. 
9 Similis est dilectus meus °capreae hinnuloque cervorum. 
En ipse stat post parietem nostrum 
Prespiciens per fenestras, prospiciens per cancellos. 
10 En dilectus meus loquitur mihi: et veni. 
qSurge, propera, amica mea, columba mea, formosa mea, 
11 Tam enim hiems transiit, timber abiit et recessit, 
12 sflores apparuerunt in terra nostra, 
tempus putationis advenit, 
tvox turturis audita est in terra nostra, 
13 “ficus protulit grossos suos, 
Yvineae florentes dederunt odorem suum. 
“Surge, amica mea, speciosa mea, 
et veni, 14 Ycolumba mea, in 2foraminibus petrae, 
in caverna maceriae, ostende mihi faciem tuam, 
“sonet vox tua in auribus meis: 
vox enim tua dulcis, et facies tua °decora. 
15 Capite nobis “vulpes parvulas, quae demoliuntur vineas; 
nam %vinea nostra floruit. 
16 eDilectus meus mihi, et ego illi, ‘qui pascitur inter lilia, 
17 donec Yadspiret dies, et hinclinentur umbrae. 
Revertere; similis esto, dilecte mi, ‘capreae 
hinnuloque cervorum super montes Bether. 

3 1 In lectulo meo “per noctes quaesivi bquem diligit anima 
Cquaesivi illum et non inveni. [mea ; 
2 Surgam et circuibo civitatem %per vicos et plateas, 

quaeram quem diligit anima mea: 
quaesivi illum et non inveni. 
3 Invenerunt me &vigiles qui custodiunt civitatem. 
Num quem diligit anima mea vidistis ? 
4 Paululum cum pertransissem eos, 
inveni quem diligit anima mea, 
ftenui eum, nec dimittam, 
donec Yintroducam illum in domum matris meae 
et in cubiculum “genetricis meae. 
5 tAdiuro vos, /filiae Ierusalem, : 
‘per capreas cervosque camporum, [velit. 
ne suscitetis neque evigilare faciatis dilectam, donec ipsa 


6 mQuae est ista quae ascendit per desertum 
sicut virgula fumi ex aromatibus "myrrhae 
et turis et universi pulveris pigmentarii? {simis Israél. 
7 En lectulum Salomonis °sexaginta ?fortes ambiunt ex fortis- 
omnes tenentes Ygladios et ad bella doctissimi: 
uniuscuiusque ensis super femur suum propter "timores 
§9Ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis Libani: [nocturnos. 
10 columnas eius fecit argenteas, 
reclinatorium aureum, ascensum purpureum; 
media caritate constravit, propter *filias Ierusalem. 
11 Egredimini et videte, tfiliae Sion, regem Salomonem 
in diademate, “quo coronavit illum mater sua 
in “die desponsationis illius et in die laetitiae cordis eius. 


4 1 2Quam pulchra es, amica mea, quam pulchra es! 
bOculi tui columbarum, absque eo quod “intrinsecus latet. 
@Capilli tui sicut greges caprarum 
quae ascenderunt de monte Galaad. 
2 eDentes tui sicut greges tonsarum 
quae ascenderunt de lavacro; 
omnes gemellis fetibus et sterilis non est inter eas. 


ai PS OP Os 


ee Se ee aes 











ay ee 





| noctis tenebras sponsum quaereret et inveniret (3, 1-5), cum eo suas lau- 





io tea 





CANTICUM 
des extollente (4, 1-5, 1) ad locum nuptialis convivii adducitur. Postea CANTICORUM 
tamen, quia sopita non statim sponso advocanti occurrerat, denuo et non 4,3—5,7 

: 3 Sicut /vitta coccinea labia tua, et %eloquium tuum dulce. fcf. Js 2, 18. 
hSicut fragmen mali punici, ita genae tuae, Pa) pe 
absque eo quod intrinsecus latet. a Gates 

4 iSicut turris David collum tuum, icf. cp. 7, 4 


quae aedificata est cum Jpropugnaculis: 
kmille clipei pendent ex ea, ‘omnis armatura fortium. 
5™Duo ubera tua sicut duo “hinnuli capreae gemelli, 
qui pascuntur in liliis. 
6 PDonec adspiret dies, et inclinentur umbrae, 
vadam ad montem @myrrhae et ad collem turis. 
7rTota pulchra es, amica mea, et ‘macula non est in te. 
8 Veni de ‘Libano, “sponsa mea, 
veni de Libano, veni, coronaberis; 
de capite Amana, de vertice YSanir et Hermon, 
de cubilibus leonum, de montibus pardorum. 
9 Vulnerasti cor meum, “soror mea sponsa ; 
vulnerasti cor meum in uno oculorum tuorum 
et in uno crine colli tui. 
10 ¥Quam pulchrae sunt mammae tuae, soror mea sponsa ! 
Pulchriora sunt ubera tua vino, 
et odor unguentorum tuorum super omnia aromata, 
11 bfavus distillans “labia tua, sponsa, 
mel et lac sub lingua tua; 
et odor vestimentorum tuorum ¢sicut odor turis. 
12 Hortus conclusus soror mea sponsa, 
hortus conclusus, %fons ¢signatus. 
13 Emissiones tuae / paradisus malorum punicorum 
cum 9Ypomorum fructibus, *cypri cum ‘nardo. 
14 Nardus et crocus, fistula et cinnamomum 
cum universis lignis Libani; 
kmyrrha et ‘aloé cum omnibus primis unguentis. 
15 Fons hortorum, puteus “aquarum viventium, 
quae fluunt impetu de Libano. 


16 Surge, aquilo, et veni, auster, 
perfla “hortum meum, et fluant aromata illius. 
5 1 @Veniat dilectus meus in hortum suum 
et Scomedat fructum pomorum suorum. 


Veni in hortum meum, soror mea sponsa, 
messui “myrrham meam cum aromatibus meis, 
comedi 4favum cum melle meo, 

eébibi vinum meum cum lacte meo. 
Comedite, famici, et bibite et inebriamini, carissimi. 


2 Ego dormio, et cor meum vigilat. 
Vox dilecti mei %pulsantis : 
Aperi mihi, soror mea, amica mea, 
columba mea, immaculata mea, 
quia i meum plenum est rore, 
cincinni mei guttis noctium. 
3 ‘Expoliavi me tunica mea, quomodo induar illa? 
jLavi pedes meos, quomodo inquinabo illos? 
4 Dilectus meus misit manum suam per foramen, 
et *venter meus intremuit ad tactum eius. 
5 Surrexi ut aperirem dilecto meo. 
Manus meae ‘stillaverunt myrrham, 
et digiti mei pleni myrrha probatissima. 
6 Pessulum ostii mei aperui dilecto meo; 
at ille declinaverat atque transierat. 
Anima mea “liquefacta est, ut “locutus est; 
°quaesivi et non inveni illum; 
Pyocavi, et non respondit mihi. 
7 Invenerunt me Icustodes, qui circumeunt civitatem, 
percusserunt me et vulneraverunt me; 
tulerunt “pallium meum mihi custodes murorum. 





jcf. 2 Es a 19. 

k cf. Ez 27, 10, 11. 

l cf. 2) Rg 1, 21: 

mcp. 7, 3. — cf. cp. 8,10; Pro 


Ast ey & 

66] Ant. in off. de Pass. 

q vr. 14. — cf. cp. 3, 6 

sin, Pe 

‘= DY 2.— cf. ‘Ps 44, 14; Eph 


81%. “e. ae . 
c St, Ciao len: a! 33- 
acti Is 62, 3; Sap 8 
O:Dt207F Par Ss, se te ae 


i 
b Pro 24, — cf. Pro 5, 3 
rr: KR: i 7 3 bp. Psch. 

c Os 14, 6 ,7. — cf. Gn 27,27. 


def. Pro.5,518, 28. 
écf.-Gn 209; 3; Dn: 6,237: 
f Bea... §: 
CD.29, 13. 
Acp. I, 13. 
i cp. i; 11. 
j Ex 30, 23. 
kcp.g; Gy Provy;, 17; 
LJo 19, 39. 
war 3,23. ruck. Ja.4; 10; ;7, 
35. 


RET OD. 8, Tr 6, 2. 


@xt. Cp."6; 7. 
bcp: 7, 13. 


ex 1-6] 2 L. ut ‘sup. cp. 4,. 1 
€ CE svre 55.33% CDu<id, BA; 
dD. 4, (1. 

ecf. Pro 9 

fer. Jd a se: JO. 15, 14:15. 


gcf. Ap. 3, 20. 


hkvr. 11. 
tcf. Le 11, 7. 
jv. Gn 18, 4. 


ket Jr $2320: 


Eyres 13: 


mcf. Ps 21, 15. 
pi 2% 


oof Bio. 28. 
Qcp. 3, 3. 


r Gn 24, 75; Rt 3, 15. 





a RE 








CANTICUM 
CANTICORUM 
5,8—7,5 


sine sui ipsius periculo eum, qui diverterat, quaerit (2-7), immo amicas 
quoque ut eum quaerant invitat (8-16). Interea sponsus rediens, dilectam 
laudat (17-6, 12) eique ostensione illius magnitudinis exterritae sodales 








2V, Op.2, %. 

8-12] 1 L. in die 5 Oct. Adsumpt. 

Cp. 2255 

ex 9-6, 8) 3 L. ut sup. vr. x 8. 

VERT: CD. By Fe. j 

10]Ant. in fs. ss. spin. Cor. 

vcp. I, 15. — ci. Ps 44, 3. 

wef. 1 Rg 16, 12. 

¥ ci. Ps ‘44,. 3. 

VES 2. 

Zcp. I, 14; 4, 1.— cf. cp. 7, 4. 

Zr cp, 3}, es 

bcp. 6,,.2. 

€cti Gp..2,»1- 

d (Ex 28, 20; 39. 13;) Ap 21, 20. 

e Ex 24, 10; Ez 1, 26; 10, 1; 
Ap 21, 19. 


fIs 35, 2; 60, 13. — cf. cp. 
7) 4- 
gcf. cp. 7, 9. 


Ro. 1,.7,.147 GF SS He 


r-r2] LL. 2 et 3 ut sup. cp. 


4s a iP t 495% 

3] ® cf. onc. Trid. s. XXIII 
_ Cp. 4. 

#cp. 4. I. 

7cp. 7, 2. 


ep:i-4;-3. 

m cf. cp. 3, 7. 

n cf. Re ZX 3s 

ocf. Ps 44, 10, I5. 

8] * Bonif. VII in bulla « U- 
nam Sanctam >. 

> Pro 4, 3. 

qacf. Gn 30, 13; Le 1, 48. 


rv. cp. 3, 6. Z 

go) * v. ur. 3. — R. in fs. transl. 
Dom. Laur. 

$:0p.-9; -42% 

eclita Re 2; 123 23,30. 

ucf. 3 Rg 1, 3; 4 Rg 4, 12. 


acl; Jd-23,*a2,. 
6 (Gn é?: 2; 2 Rg 17,) 24). 


icp. 4, 8. — v.3 Rg 4, 33. 


jcf. Jr 48, 45. 
13 11, 24; 4 Rg 5, 12; Is 
9 etc 


mIs 35, ay * cp. 5, 15. 
nv. Js 19, 26. 


OCD 4,53. , 
ay Ant. in fs. ss. spin. Cor. 





8 sAdiuro vos, filiae Ierusalem, si inveneritis dilectum meum, | 
ut nuntietis ei, quia ‘amore langueo. 
S%Qualis est dilectus tuus ex dilecto, o “~pulcherrima mulierum ? 
Qualis est dilectus tuus ex dilecto, quia sic adiurasti nos? 
10 “Dilectus meus candidus et “rubicundus; “electus ex mi- 
il Caput eius aurum optimum. {libus. - 
yComae eius sicut elatae palmarum, nigrae quasi corvus. 
12 zOculi eius sicut columbae super rivulos aquarum, 
quae lacte sunt lotae et resident iuxta fluenta plenissima. 
13 aGenae illius sicut “areolae aromatum consitae a pigmen- 
Labia eius ‘lilia distillantia myrrham primam, tariis. 
14 Manus illius tornatiles aureae, plenae %hyacinthis. 
Venter eius eburneus, distinctus “sapphiris. 
15 Crura illius columnae marmoreae, 
quae fundatae sunt super bases aureas. 
tSpecies eius ut Libani, electus ut cedri, 
16 9guttur illius suavissimum, et totus desiderabilis. 
Talis est dilectus meus 
et ipse est amicus meus, filiae Ierusalem. 


17 Quo abiit dilectus tuus, o "pulcherrima mulierum ? 
quo declinavit dilectus tuus, et quaeremus eum tecum? 


6 1 Dilectus meus descendit in “hortum suum ad Yareolam aro- 
ut ¢pascatur in hortis et lilia @colligat. [matum, 
2 ¢Ego dilecto meo, et dilectus meus mihi, 
qui pascitur inter lilia. 
3 /Pulchra es, amica mea, suavis et %decora sicut *Ierusalem, 
terribilis ut castrorum acies ordinata. 
4 Averte oculos tuos a me, quia ipsi me avolare fecerunt. 
iCapilli tui sicut grex caprarum 
quae apparuerunt de Galaad. 
5 jDentes tui sicut grex ovium 
quae ascenderunt de lavacro, 
omnes gemellis fetibus, et sterilis non est in eis. 
6/Sicut cortex mali punici, sic genae tuae, absque occultis 
7 mSexaginta sunt “reginae, et octoginta concubinae, tuis. 
et °adulescentularum non est numerus; 
8 Puna est columba mea, perfecta mea, 
una est matris suae, electa genetrici suae. 
qViderunt eam filiae et beatissimam praedicaverunt, 
reginae et concubinae et laudaverunt eam. 


- ¥rQuae est ista, quae progreditur quasi aurora consurgens, 
pulchra ut luna, electa ut sol, 
terribilis ut castrorum acies ordinata? 
10 Descendi in hortum nucum, ut viderem poma convallium 
et *inspicerem si floruisset vinea, 
et germinassent mala punica. {Aminadab. 
11 Nescivi: anima mea conturbavit me propter ‘quadrigas 


12 Revertere, revertere, “Sulamitis, 
revertere, reveretere, ut intueamur te. 


7 1 Quid videbis in Sulamite, nisi “choros °castrorum ? 
Quam pulchri sunt gressus tui in “calceamentis, @filia princi- 
Iuncturae femorum tuorum sicut monilia [pis ! 


quae fabricata sunt manu artificis; , 

2 umbilicus tuus crater tornatilis nunquam indigens poculis; 
venter tuus sicut acervus tritici vallatus 4liliis; 
3 fduo ubera tua sicut duo hinnuli, gemelli capreae; 

4 9collum tuum sicut turris eburnea ; 
hoculi tui sicut piscinae in ‘Hesebon, 
quae sunt in porta filiae smultitudinis ; 

nasus tuus sicut turris Libani, quae respicit contra "Dama- 
5™caput tuum ut ”Carmelus, [scum ; 
et °comae capitis tui sicut purpura regis vincta canalibus. 














Ee 





if 


adsistunt (7, 1-12). Denique, repetitis a sponso laudibus (7, 1-9), sponsa 
cum eo in hortum descendit, rogat ut ipse sibi sit frater et magister, 
votique compos eique innixa in caelestem thalamum dis Slo id (8, 5-14). 


CANTICUM 
CANTICORUM 
7,6—8, 14 








6 PQuam pulchra es et quam “%decora, carissima, in deliciis! 
7 Statura tua adsimilata est rpalmae, et ubera tua botris. 
8 Dixi: Ascendam in palmam et apprehendam fructus eius; 
et erunt ubera tua sicut *botri vineae, 
et odor oris tui sicut malorum. _ 
9 ¢Guttur tuum sicut vinum optimum, 
udignum dilecto meo ad potandum, 
labiisque et dentibus illius ad ruminandum. 


16 “Ego dilecto meo, et ad me conversio eius. 
1 tVeni, dilecte mi, egrediamur in agrum, 
commoremur in villis, 

12 mane surgamus ad vineas, vyideamus si floruit vinea, 
si *flores fructus parturiunt, si floruerunt mala punica; 
ibi dabo tibi ubera mea. 

13 aMandragorae dederunt odorem. 
In portis nostris omnia poma: 
bnova et vetera, dilecte mi, servavi tibi. 

& 1 Quis mihi det te fratrem meum sugentem ubera matris meae, 

ut inveniam te foris et deoscuier te, 
et iam me nemo despiciat ? 

2 Apprehendam te et “ducam in domum matris meae; 
ibi me docebis, et dabo tibi poculum ex vino condito 
et mustum malorum granatorum meorum. 

3 cLaeva eius sub capite meo, 
et dextera illius amplexabitur me. 


4 dAdiuro, vos, filiae Ierusalem, [velit. 
ne suscitetis neque evigilare faciatis dilectam, donec ipsa 


5 eQuae est ista, quae ascendit de deserto 
deliciis adfluens, i innixa super dilectum suum ? 


Sub arbore malo. suscitavi te, 
ibi corrupta est mater tua, ibi violata est genetrix tua. 


6 Pone me ut /signaculum super cor tuum, 
ut Ysignaculum super bracchium tuum, 
quia “fortis est ut mors dilectio, 
tdura sicut infernus aemulatio 
lampades eius lampades ignis atque flammarum. 
7 Aquae multae non potuerunt exstinguere caritatem, 
nec flumina obruent illam. 
Si dederit homo omnem substantiam domus suae, 
pro dilectione quasi nihil despiciet eam. 


8 Soror nostra parva et ubera non nope. Lest ? 

quid faciemus sorori nostrae in die quando “alloquenda 

9 Si murus est, aedificemus super eum propugnacula argentea ; 
si ostium est, compingamus illud 'tabulis cedrinis. 


10™Ego murus, et “ubera mea sicut turris, 
ex quo facta sum coram eo quasi pacem reperiens. 
11 Vinea fuit pacifico in ea quae habet populos; 
°tradidit eam ?custodibus ; 
vir adfert pro fructu eius 7mille argenteos. 
12 Vinea mea coram me est. 
Mille tui pacifici, et ducenti his "qui custodiunt fructus 
13 sQuae habitas in hortis, ‘amici auscultant. [eius. 


uFac me audire vocem tuam. 
14 Fuge, dilecte mi, et Yadsimilare capreae 
hinnuloque cervorum super “montes aromatum. 





Co: I,9t5, 16. 
dcp. 1,)153 fi 14. 


t ci,*cp.. §, 16; 
uiteis Pro-23'3 34). 


rs 2 S626; 
Tr. et Ant. ts fs. s. Fran- 
netics a5 vuln. et s. Marg. 
ae:C; 


MCh: CDs. a, 10; 4,18. 
V Cp. '0,, 10. 
Aitcs 8 Pee NE es 


a Gn 30, 1r4. 


b cf. Mt 13, 52. 


1-7] LL. 2 et 3 in fs. s. M. 
Magd. — v. ty 7. 


acp. 3, 4 

5 vi"Fro *9;*3, §. 
© <Ds72'y 10; 

AY. CP.2579. 
ev. cp 


3-14] Piy * in Oct. Adsumpt. 
BMV. 


6,7) L..et he: in fss. BMV., s. 
Mich. de S. et s. Clarue a M. 
— Cp. in fs. ss. Cord. J. 
[Ie 22, 24; Ag 2, 24. 
cf. Is 49, 16; Ap 13,16. 
i cf. Rm 8, 35: 1 Cor 13, 8. 


i Pro 6, 34. 


71 x. in fs. s. Jo, Nepom. et 
Cp. ef s. Cath. Fliscae. 
j cf. Pro 6 | 3% 


BCT (inter 280 30: 


Lich 3° Rees .75 


mick cpe4iiX2e, Fs. 
PAFR Bs 4, $3.25 32 


0. CESiMt at 33% 
OCD. 15.33 
g.ck. 1s, ae-28: 


#v.) Pro'27; 18; 


$ cf. \ep. 5,72: 
$ epar ty 

“ CDv 2,284. 
vv. Cp. 2, 9. 
# efccp? 4,"6. 





St ae a 








LIBER SAPIENTIAE 


LIBER SAPIENTIAE 
i, 5 ers 2, 3 








a@Dt 1 x6. Ter s Cc 
6, 1; 3_Rg 3, oy; Waly: 4, ‘6 


62 Par 15, 2-4. — v. te a: 29. 


G18: 89, 2. 
d Pro 8, 13; Ecli 15, 7. — cf. 
cp. 7, 22; Ecli 1, 20, 22. — 


cf. Jc aS 14,.: 258 


f cf. Eph’ 4, 30. 

gp. 7, 23. — cf. Jo 16, 26, 27. 
cli 42, 8-20; Jn *27;,420; 
al 5, 22. — att Ps 138, 4. 


43 Rg 8, 243 Pro 8, 31; Is 6, 
Ps 138, 8; Jr 23, 
243 Ac 17, 28. 
7] Inv., hg etc. in Pnt. 


Col 1, 17. — v. Nm 16, 22. 
k Pro 20, 12; Ecli 39, 24. 


lLJc 5, 4 
mcf. cp. 5, 17. — Ex 20, 5. 


ncf. Pro 21, 23; Ph 2, 14. — 
v. Ps 33, 14. 

ocf. Rm 1, 30; 2 Cor 12, 20. 

pcf. Mt 12, 36. 

q Pro 19 , 5,9. eth Dn 13, 61. 

r cf. vr. 16; Pro 8, 36. 


scf. cp. 2, 23, 24; Ecli rz, 14. 
tTb 3, 22. — cf. Ez 18, 23, 
32; 33, 3%; 2 Pt 3, 9. 


u cf. Jo z2, 31. 
vcf. cp. 6, 18, 19. 


x Pro 8, 36. 


y Is 28, 15, 18. 

2 Cp. 2,24. 

1] RR. etc. in D. Palm. etc. 
ae MG 47,9; Jb 14, 1; Ps 38, 


be "Re 8, 8. 

c Jb 7, 9; Ps 88. 49; Ecli 38, 
22. — cf. Mt 22, 23. 

d Ecli 44, 9; Ab 16. 

ect. Ps ror, 3, 4)280: 3,039, '2% 

f Ps 103, 29. — cf. Ecli 10, 9; 
t7, 31. — .v. Gn 3, 19. 


gcf. Jb 7, 9; Os 13, 3 


hcl. Je 4;. 14. 


i Ecli 44, 9. — cf. Ec 2, 16; 
9, 5. 











OR ItLIGITE iustitiam, qui iudicatis terram, 
& Xs sentite de Domino in bonitate 
a et in simplicitate cordis quaerite illum; ‘ 
2 qguoniam “invenitur ab his qui non tentant illum, | 
bapparet autem eis qui fidem habent in illum. | 
* ¢Perversae enim cogitationes separant a Deo, 
probata autem virtus corripit insipientes. f 
= 4¢dQuoniam in malevolam animam non introibit | 
nec habitabit in corpore subdito peccatis. [sapientia, 
5 eSpiritus enim sanctus disciplinae effugiet fictum 
et auferet se fa cogitationibus quae sunt sine intellectu 
et Scorripietur a superveniente iniquitate. 
6 Benignus est enim spiritus sapientiae 
et non liberabit maledicum a labiis suis; 
Aquoniam renum illius testis est Deus 
et cordis illius scrutator est verus et linguae eius auditor. 
77Quoniam spiritus Domini replevit orbem terrarum, 
et Jhoc quod continet omnia scientiam habet vocis. 
8 kPropter hoc qui loquitur i iniqua non potest latere, 
nec praeteriet illum corripiens iudicium. 
8 In cogitationibus enim impii interrogatio erit, 
sermonum autem illius auditio ‘ad Deum veniet 
ad correptionem iniquitatum illius. 
10 Quoniam auris ™zeli audit omnia, 
et tumultus murmurationum non abscondetur. 
11 *Custodite ergo vos a murmuratione, quae nihil prodest, 
et °a detractione parcite linguae: 
quoniam sermo obscurus ?in vacuum non ibit, 
Yos autem quod mentitur occidit animam. 
12 rNolite zelare. mortem in errore vitae vestrae 
neque adquiratis perditionem in operibus manuum ve- 
13 squoniam Deus ‘mortem non fecit, [strarum: 
tnec laetatur in perditione vivorum; 
14 creavit enim, ut essent omnia, 
et sanabiles fecit nationes orbis terrarum ; 
et non est in illis medicamentum exterminii, 
“nec inferorum regnum in terra; 
15 Vjustitia enim perpetua est et immortalis. 
16 Impii autem manibus et verbis accersierunt illam 
et “aestimantes illam amicam defluxerunt 
et sponsiones posuerunt ad illam, 
quoniam digni sunt qui sint ex parte illius. 
1 Dixerunt enim cogitantes apud se non recte: 
7Exiguum et cum taedio est tempus vitae nostrae, 
et non est refrigerium in fine hominis, 
et non est qui agnitus sit reversus ‘ab inferis. 
2 Quia ex nihilo nati sumus 
et post hoc %erimus tanquam non fuerimus; 
€quoniam fumus flatus est in naribus nostris, 
et sermo scintilla ad commovendum cor nostrum; 
3 qua exstincta, /cinis erit corpus nostrum, 
et spiritus diffundetur %tanquam mollis aér; 
et transibit vita nostra tanquam vestigium nubis 
et “sicut nebula dissolvetur, quae fugata est a radiis solis 
et a calore illius adgravata. 
4iFt nomen nostrum oblivionem accipiet per tempus, 








— 600 — 





1. Cohortatio ad sectandam sapientiam (1, 1-6, 23). Sapientiam qui vult possidere, 
a pravis cogitationibus, sermonibus et operibus (1-16) abstineat, Peccato- 
res enim (2, 1-9) et qui iustum opprimunt (10-20) oppido errant nescientes 


LIBER SAPIENTIAE 
2, *. 3, 8 








_ et nemo memoriam habebit operum nostrorum ; 
5 jumbrae enim transitus est tempus nostrum, 
et non est reversio finis nostri, 
quoniam consignata est; et nemo revertitur. 
6 'Venite ergo, et fruamur bonis quae sunt 
et utamur creatura tanquam in iuventute celeriter. 
7”Vino pretioso et unguentis nos impleamus, 
et non praetereat nos flos temporis: 
8 Scoronemus nos rosis antequam marcescant; 
Pnullum pratum sit, quod non pertranseat luxuria nostra : 
9 nemo nostrum exsors sit luxuriae nostrae; 
ubique relinquamus signa laetitiae ; 
Wquoniam haec est pars nostra et haec est sors. 
10 rOpprimamus pauperem iustum et non parcamus viduae, 
8nec veterani revereamur canos multi temporis; 
11 tsit autem fortitudo nostra lex iustitiae ; 
quod enim infirmum est inutile invenitur. 
12 vCircumveniamus ergo iustum quoniam inutilis est nobis 
et contrarius est operibus nostris 
et improperat nobis peccata legis 
et diffamat in nos peccata disciplinae nostrae. 
13 VPromittit se scientiam Dei habere 
et “fillum Dei se nominat; 
14 rfactus est nobis in traductionem cogitationum nostrarum, 
15 ygravis est nobis etiam ad videndum; 
2quoniam dissimilis est aliis vita illius, 
et immutatae sunt viae eius. 
16 @Tanquam nugaces aestimati sumus ab illo, 
et Labstinet se a viis nostris tanquam ab immunditiis 
et °praefert “novissima iustorum 
et gloriatur patrem se habere Deum. 
17 fVideamus ergo si sermones illius veri sint 
et tentemus quae ventura sunt illi 
et sciemus quae erunt novissima illius. 
18 9Si enim est verus filius Dei, suscipiet illum 
et liberabit eum de manibus contrariorum. 
19 hContumelia et tormento interrogemus eum, 
ut sciamus reverentiam eius et probemus patientiam 
20 *Morte turpissima condemnemus eum; [illius. 
erit enim ei respectus ex sermonibus illius. 
21 Haec cogitaverunt et erraverunt; 
jexcaecavit enim illos malitia eorum. 
22 Et nescierunt “sacramenta Dei, 
neque mercedem speraverunt iustitiae, 
nec iudicaverunt honorem animarum sanctarum. 
23 (Quoniam Deus creavit hominem inexterminabilem 
et "ad imaginem similitudinis suae fecit illum. 
24 nInvidia autem °diaboli mors introivit in orbem terrarum; 
25 Pimitantur autem illum qui sunt ex parte illius. 


3 1 @Jystorum autem animae %in manu Dei sunt, 


et non tanget illos tormentum mortis. 
2 cVisi sunt oculis insipientium mori, 
et aestimata est adflictio exitus illorum, 
3 et, quod a nobis est iter, exterminium ; 
ejlli autem sunt in pace; 
4 et si coram hominibus tormenta passi sunt, 
fspes illorum immortalitate plena est. 
5 9In paucis vexati in multis bene disponentur, 
__ quoniam Deus *tentavit eos et invenit illos ‘dignos se. 
6 /Tanquam aurum in fornace probavit illos, 
et quasi holocausti “hostiam accepit illos 
et in tempore erit respectus illorum. 
7lFulgebunt iusti et ™tanquam scintillae in harundineto di- 
8njudicabunt nationes et dominabuntur populis, [scurrent ; 





jcp. 5,9; Jb 8, 9. — v. 1 Par 
29, 15. 


L1s"23,; 33; §6, 123.2% Cor, 
32. 

mcf. Ec 11, 9. 

2 cf. Pro :20, 1; Ec 2, 24; Is 
§6,. 12: Os 4, Il. 

02 Mc 6, 7. — cf. Ecli 32, 3. 


b Ec 1, 10. 


a ch. ‘Ib..34;, 25 4: Pro’t2; *10; 
10] v. ur. I. [s 10, 2 
rcf. Pro 12, 10. 

s cf. cp. 4, 8: Lv 19, 32. 
CcrPs 485 °$t Echt. 5. 3 


“Ps (x10) 8,10; Pro:%, .t23Jf 
11, 19. — cf. Is 59, 15. 


vcf. Jo 7, 7, 29; 8, 54, 5 

w vr. 17. — cf. Mt 27, ase Jo 
10, 29-33. 

x cf. Mt 9, 4. 

ycf. Pro 29, 27; Ecli 13, 21; 
Is 53, 3; Jo 3, 20. 

2-cf. Aci24,)14;.-1 Cor 4,:3%3°2 
JO" 3; 232. 

acf. Jr 6, 30. 

b2 Pt 2, 20. — cf. Le 12, 1. 

c¢ Ps 115, 15; Mt 5; 10. — v. 
Nm 23, 10. 

d cf. Is 3, 10. 

evr. 13. — cf. cP. 5; 5; Mt 


a © P'Corech. R. oH z 
jJo 3, 19; Rm, 21; ad 4, 
18. — cf. cp. 4, 12. 
k cf. me roe rz; x. Cor*2;*1z0. 
fees 2 ft 
bith Ly. Gn 1, 26, 27. 
n.Gn 3,13; Jo 8, 44. —'cf. Rm 


pt 2) 21, 30; Mt 4, 5 etc. 
1 Jo 3, 8. — cf. Mt 13, ane 


8) Judit GP (7, 6), R. etc. 
rar] Ly LL. ret 2 in fr. 2 p. D. 


és pe 32, ZS. 

5 Dt 33, 3; Le 23, 36; Jo 10, 
28. — cf. Is 49, 2; 51, 16. 

Cccp. 4, 17; 534 

dcf. Le Fae 

ecp. 4, 8 5 

Pee eo Tr ae 13. — ef. 


2 Mc 7 ,6, 28: Ac 23, 6. 
Ps Rm 8, 8..2.. Cor +4; ams 
Heb 22; 11731 Pt.1 
h Tb 12, 13; Jdt 8, 23; Pro 2, 
12% . Ecli: 2; 1 
4 Ch. Mt, 10; 37. 
j Ecli 2, 5. —v. Pro 17, 3; Is 


1 Pro 4, 18; Da 12,3: Mtn: 


mck Is 5,24; Ab 18; Zc 12, 6. 

16 C0s5S30%7 : Ecli 4, 16; Dn 7, 
22; 1 Cor 6, 2. — cf. Mt 18, 
28: Ap 20, 4. 





— 601 — 








LIBER SAPIENTIAE 
3, 9 — 4, 16 


homineni ad aeteriiam vitam creatum esse; mortem autem nonnisi per 
diabolum inductam (21-25), Itaque iustorum mors est transitus ad vi- 
tam, impiorum vero est daninatio ad poenam (3, 1-12); iusti mercedem 








ocf. Ec 2, 26; Ecli 1, 10; Jo 
7, 17. 

P chi Jo .2§; 20; 

qcp. 4, 15. — cf. Le 18, 


s Pro 1, 29-31; Gal 6, 8. 
£ Pro 10, 164° 1%. 28. 


uwvr. 16-18; Ecli 41, 8. 

9 Ct. Cb. 13, -10,' 28, 

136] Ant. in cm. Virg. 

Sct. Is kay the aasg9. 

y Ap Pd 4. 

oN Ecli 15, 8. 

als By 3-5. — cf. Mt 19, 12. 


oct; Dt 23) 7. 
c Pro*ro, 16; 19, 23. 
dcf. cp. 15, 3; Ecli 1, 6, 25. 
e Ecli 41, 8, 9; Is 57, 3. — cf. 
Ecli 47, 22. 
fep. 4, 3, §; Ecli 23, 25. — cf. 
2° Rg 12734. 


2 ck. vr 4s 

hk Ecli 27, 9. — cf. MI 3, 17; 
Mt 13, 29, 49- POL 

ahs 33: 225 36; 38; Pro 2, 22; 


1] Ps etc. in fs. Pur. BMV. et 
cm. Sctar. 

acf. Ecli 16, 3: Ap 14, 

6Ps 1x11, 7; Pro 10, ‘ ” Ecli 
44, 13, 14. 

ccf. cn. 5, 16; 1 Cor 9, 24, 
25: fe zara: 


oS: bf Fe we Is, 13. 


re Bs3.26""3 5" 36\ 

gcf. Jb 22, 16: Ez 13, rr; Mt 
7, 27. 

A cf. Jo 15, 2, 6; Rm 11, 17,20. 


7-16] L. etc. in fs s. Stan. K. 
7-8. SELL. if. cmc Ef 
7b] <a ord. Ms. ad « memento 


8] * Caiech. Rel 73 a2 

<P. 8, 3% Is* 59, 1,2. 
pias? & » 7. — ef. Ec 8, 12; 
Is 65, 20; Dn 13, 50. 

k Pro 16, 31. 

lef. Gn 5, 21; Hebrr, 5. 

11] * cf. Catech. R. "TH 5, 19. 

m cf, $28 23) a0} Is 57, I. 

nPs 4, 3. Gal Ca 

ocp. 2, ae ae 1 Cor 15.3 

12, ral Gr. in fs. s. Jo. Berch. 
— Int. (Ps 112) in fs. s. 
Stan. K. 


pcp. Rm 11, 8. — v."Is:6) 9. 


qcp. 3, 9. 

16] Vv. vr. 13. 

rcf. Mt 12, 41. 42; Heb rr. 7. 
sIs 65, 20. — cf. Pro 3, 1, 2. 





et regnabit Dominus illorum in perpetuum. 
9 °Qui confidunt in illo intelligent veritatem, 
et ?fideles in dilectione adquiescent illi, 
Yquoniam donum et pax est electis eius. [habebunt, 
10 sImpii autem, secundum quae cogitaverunt, correptionem 
qui neglexerunt iustum et a Domino recesserunt. 
11 Sapientiam enim et disciplinam qui abicit infelix est; 
et ‘vacua est spes illorum, et labores sine fructu, 
et inutilia opera eorum. 


12 Mulieres eorum insensatae sunt, et “nequissimi filii eorum, | 


13 Umaledicta creatura eorum, quoniam “felix est sterilis; 
et Yincoinquinata, quae nescivit torum in delicto, 
habebit fructum in *respectione animarum sanctarum ; 
14 et %spado, qui non operatus est per manus suas iniquitatem, 
nec cogitavit adversus Deum nequissima ; 
dabitur soni illi fidei donum electum, 
et sors in templo Dei acceptissima. 
15 ¢Bonorum enim laborum gloriosus est fructus, 
et, 4quae non concidat, radix sapientiae. 
16 eFilii autem adulterorum fin inconsummatione erunt, 
et ab iniquo toro semen exterminabitur. 
17 Et, si quidem longae vitae erunt, in nihilum computabun- 
et sine honore erit novissima senectus illorum ; {tur, 
18 et, si celerius defuncti fuerint, 9non habebunt spem 
nec in “die agnitionis allocutionem ; 
19 nationis enim iniquae dirae sunt consummationes. 
4 1aQ quam pulchra est casta generatio cum claritate! 
bImmortalis est enim memoria illius, 
quoniam et apud Deum nota est et apud homines. 
2 Cum praesens est, imitantur illam, 
et desiderant eam, cum se eduxerit; 
et Cin perpetuum coronata triumphat 
incoinquinatorum certaminum praemium vincens. 
3 Multigena autem impiorum multitudo non erit utilis, 
ou dap vitulamina “non dabunt radices altas, 
6 stabile firmamentum collocabunt. 
4 Et si in ramis /in tempore germinaverint, 
infirmiter posita 9a vento commovebuntur 
et a nimietate ventorum eradicabuntur. 
5 tConfringentur enim rami inconsummati, 
et fructus illorum inutiles, 
et acerbi ad manducandum et ad nihilum apti. 
6 Ex iniquis enim somnis filii qui nascuntur, [sua. 
testes sunt nequitiae adversus parentes in interrogatione 
7 Justus autem, si morte praeoccupatus fuerit, in refrigerio 
8 jsenectus enim venerabilis est non diuturna erit; 
neque annorum numero computata; 
cani autem sunt sensus hominis, 
9 ket aetas senectutis vita immaculata. 
10 ‘Placens Deo factus est dilectus 
et vivens inter peccatores translatus est: 
11 ™yaptus est, ne malitia mutaret intellectum eius, 
aut ne fictio deciperet animam illius; 
12 *fascinatio enim nugacitatis °obscurat bona, 
et inconstantia concupiscentiae transvertit sensum sine 


13 Consummatus i in brevi explevit tempora multa; _[malitia. 


14 placita enim erat Deo anima illius, 
propter hoc properavit educere illum de medio iniqui- 
Ppopuli autem videntes et non intelligentes [tatum; 
nec ponentes in praecordiis talia, 
15 @quoniam gratia Dei et misericordia est in sanctos eius, 
et respectus in electos illius. 
167Condemnat autem iustus mortuus vivos impios, 
et Siuventus celerius consummata longam vitam iniusti. 


Se 6 TEE JRO. a CTE FETE ee a ee 


ig 








— 602 — 








i cailencn habebunt (13-15), impii decident sine honore (16-19); iusti 
_beati erunt (4, 1-16), impiorum vero mors contumeliosa (17-20), dum 


enim iusti praemium a Deo adipiscuntur, 


impii, in quos ira Dei 


LIBER SAPIENTIAE 
4,17 — 5, 19 





wes & 


17 ‘Videbunt enim finem sapientis 
et non intelligent quid cogitaverit de illo Deus, et quare 
13 vVidebunt et contemnent eum; [munierit illum ‘Dominus, 
Villos autem Dominus irridebit. 
13 Et erunt post haec decidentes sine honore 
et in contumelia inter mortuos in perpetuum; 
quoniam disrumpet illos inflatos sine voce 
et commovebit illos a fundamentis, 
et usque ad supremum desolabuntur, 
et erunt gementes, et “memoria illorum peribit. 
20 Venient in cogitatione peccatorum suorum timidi, 
et vtraducent illos ex adverso iniquitates ipsorum. 
1Tunc “stabunt iusti in magna constantia 
adversus eos, qui se angustiaverunt 
et qui abstulerunt labores eorum. 
2 Videntes °turbabuntur timore horribili 
et mirabuntur in subitatione insperatae salutis; 
3 dicentes intra se paenitentiam agentes 
et prae angustia spiritus gementes: 
Hi sunt, “quos habuimus aliquando in derisum 
et in similitudinem improperii: 4 ¢nos insensati! 
Vitam illorum aestimabamus ¢insaniam 
et /finem illorum sine honore: 
5 ecce pig uomodo computati sunt inter 9filios Dei, 
inter sanctos sors illorum est. 
6 Spek erravimus a via veritatis, 
et ‘tiustitiae lumen non luxit nobis, 
et sol intelligentiae non est ortus nobis. 
7 jLassati sumus in via iniquitatis et perditionis 
et ambulavimus “vias difficiles, 
viam autem Domini ignoravimus. 
8 (Quid nobis profuit superbia ? 
aut divitiarum iactantia quid contulit nobis? 
9 Transierunt omnia illa ™tanquam umbra 
et “tanquam nuntius percurrens 
10 et °tanquam navis quae pertransit fluctuantem aquam, 
cuius cum praeterierit non est vestigium invenire 
_ neque semitam carinae illius in fluctibus ; 
11 aut tanquam avis quae transvolat in aére, 
cuius nullum invenitur argumentum itineris, 
sed tantum sonitus alarum verberans levem ventum 
et scindens per vim itineris aérem: 
commotis alis transvolavit, 
et post hoc nullum signum invenitur itineris illius; 
12 aut tanquam sagitta emissa in locum destinatum, 
divisus aér continuo in se reclusus est, 
ut ignoretur transitus illius: 
13 Psic et nos nati continuo desivimus esse, 
et virtutis quidem nullum signum valuimus ostendere. 
in malignitate autem nostra consumpti sumus. 
14 Talia dixerunt in inferno hi qui peccaverunt ; [tollitur. 
15¢quoniam spes impii "tanquam lanugo est, quae a vento 
et tanquam spuma gracilis, quae a procella dispergitur, 
et *tanquam fumus, qui a vento diffusus est, 
et tanquam ‘memoria hospitis unius diei praetereuntis. 
16 Tusti autem in perpetuum vivent, 
et “apud Dominum est merces eorum 
et cogitatio illorum apud Altissimum. 
17Ideo accipient Yregnum decoris et “diadema speciei de manu 
quoniam Ydextera sua teget eos Domini; 
et bracchio sancto suo defendet illos. 
18 zAccipiet armaturam 2zelus illius 
~ et barmabit creaturam ad ultionem inimicorum. 
19 cInduet pro thorace iustitiam 





t-cis-ep. 13}: 2: 


ut Ps°36, 127413. 
v Ps 2, 4; Pro 1x, 26. 


e por 15; Pro 10, 7; 


20] Latin Re 11-65: 18: 
CH os 12, 19 
Zs Cop. et “ete. in cm. Ap et 


ac Te ai, 66 pa tye 6; Ap 
6. ie 13,28. 


os rp: 68, 12; Jr 20, 7; Lm 
dc. i 12, 20. 
ecf. Jo ro, 20; os 26, 24. 
f Ct. $p,°s, F743 
at Cp; 2 16, ike “Mt 5,9 
Ac 26, 18; Col 15°12? 


§ Cf. ep. 9; Tos Peo a5i233:6, 
23; Bar 4, 2; Jo 3, 19; 12, 
35; Eph 4, 18. 

jcf. Pro 14, 1 


Rk cf. Jb 12, 24; ‘Ps 106, 40; Pro 
225+5$ 28, Q 
lef. Ecli 11, 29. 


mcp. 2, 5; 1 Par 29, 15. 
nt cf. Jb ‘9, 25.°-. 
o Jb 9, 25. — cf. Pro 30, 109. 


Ae RE ¥4,.14: 7 Cor-73. 31. 
cf. 8, 14; Pro 10; 284 Js 
"keg es 

rae By. a8 oh — v. Jb 21, 

Pe 6, "hy 47. 3: Os 13, 3 

t cf. 46. 14, 8: 

16-20] L. etc. in cm. Mm. 

16-294. 3 LL. in fr. 2 %. D: 3 
Aug. — v. cp. 3. 1. 

u Gn 15, 1; Ap 22, 12. 

_ cp. ice ry fe 92, 1; Dn 7, 


¥, 

re 8 cate: in he ss. spin. Cor. 

x Pro:4.39; Is 28; 53-2) $4 Jr 
13. 28: 2 Tm 4, 8 — cf. 1 
Mc is ht 

y cp. 

18] V. i m,. SS. gee et Clav. 

ois sonrk7: G1; 

4 f < CPsnt, 10. 

bcp. 16, 24. — v. Ecli 39, 28- 
343 Ez 38, gt ee 

cls 59, 17, 18: Eph 6, 14. — 
efit: Ih 3. 





— 603 — 








LIBER SAPIENTIAE 
5, 20 — 6, 24 


exardescet, non item (5, 1-24). At si ab omnibus quaerenda est sapien- 
tia, a principibus est obtinenda, ne duriore poena adficiantur (6, 1-11) 
cum tpsis et facilior sit ipsius inquisitio et utilior eius possessio (12-23). 


4 








d cf. Eph 6, 17; 1 Th 5, 8. 
ecf. Eph 6, 16. 
fi cf. Eph 6, 17; Heb 4, 12. 


gcp. 16, 16; Ecli 395 35. cf. 
P; 7, 13, 14; 143, 6; Hab 3, 
xF. 


kh cf. Js ro, 11. 

$Cl.. BX £4, °29, 28°15, 107 Le 
21, 25% 

£ Ci ts -42,° 16; Fe 235-38; 

ocp. 11, 21. — cf. Ps 1, 4 etc. 


phe 16, "32 18 

1-13] Ti fob Die de. 

bicep. x, 1; Ps’ 2, 10; Echt 33; 
19. 


cPro 8, 15; Dn 2, 21; Jo 19, 
11; Rm 73, 1. 


dcf. 2 Par 10, 6. 


ecf. Jr 22, 15-17. 
f cf. The Hi 31. 


I 3 
Vier — cf. Le 12, 
ays js XIII encycl. r Ae oD. 
1885, « Immortale Dei ». 
§Ecli 35, 15. — v. Dt 10, 17. 


j Jb 31, 15; 54, 19; Pro 22, 2. 
sa 12, 13; 1 Pt 5, 7. — ef. 
S 144, 9; Ecli 18, 12. 

m cf. vr. 1. 

W.ClicCD. F2, 2. 

01 Jo 3,7 

pcf. Ecli 18, 20. 

12) * Catech. R. III 10, 9 

qcf. cp. 7, 10. 

r Pro 14, 6. — cf. Jo 7, 17. 

s Pro 8, 17; Ecli 6, 28; Jr 29, 
13. 


t Ecli 15. 2. — cf. Jo 65, 24. 
— v. Dt 30, 11-14. 

uw Pro 8, 17, 34; Ecli 4, 13; 
14, 24. 


vcf. cp. 7, 23. 
x Pro 8, 2-4. 


ycp. 3, 11; 7, 14. 

naka v. Ps 110, 10. 

z cf. Ex 20, 6; Dt 5, 10; 7, 9; 
{° 14, 15, ar; Rm 13, 10; 1 
0 5; 3. 


a Pro 22, rr; Mt 5, 8 

6 cf. Dn 7,.27. 

6 chide B, 27% 2 Fm< 2." 43. 
dv. Ps 2, 10-12. 


ect.) Th, 13.3:7< Mt 33) rr: Jo 
15, 1S. 





et Zaccipiet pro galea iudicium certum, 
20 ¢sumet scutum inexpugnabile aequitatem. 

21 fAcuet autem duram iram in lanceam, 
et pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos. 

22 9Ibunt directe emissiones fulgurum, . 
et tanquam a bene curvato arcu nubium exterminabun- — 
et ad certum locum insilient, [tur 

23 het a petrosa ira plenae mittentur grandines; y 
texcandescet in illos aqua maris, 
et flumina concurrent duriter; : 

24 jcontra illos stabit spiritus virtutis, 3 
et *tanquam turbo venti dividet illos ; 

et ad eremum perducet omnem terram iniquitas illorum, 
et malignitas evertet sedes potentium. 

6 1 @Melior est sapientia quam vires, 
et vir prudens quam fortis. , 

2 bAudite ergo, reges, et intelligite; 4 
discite, iudices finium terrae; 

3 praebete aures, vos qui continetis multitudines 
et placetis vobis in turbis nationum. q 

4 cQuoniam data est a Domino potestas vobis, " 
et virtus ab Altissimo, ; 
qui interrogabit opera vestra et Yih non scrutabitur ; 

5 quoniam, cum essetis ¢ministri regni illius, non recte iudica- ; 
nec custodistis legem iustitiae [stis 
neque secundum voluntatem Dei ambulastis. q 

6 fHorrende et 9cito apparebit vobis, q 
hquoniam iudicium durissimum his qui praesunt Set. 4 

7 Exiguo enim conceditur misericordia ; q 
potentes autem potenter tormenta patientur; ; 

8 inon enim subtrahet personam cuiusquam Deus : 
nec verebitur magnitudinem cuiusquam ; 1 

jquoniam pusillum et magnum ipse fecit, 

et ‘aequaliter cura est illi de omnibus; 
9 fortioribus autem fortior instat cruciatio. 

10m™Ad vos ergo, reges, sunt hi sermones mei, 
ut discatis sapientiam et “non excidatis. 

11 0Qui enim custodierint iusta iuste, iustificabuntur ; 

et, Pqui didicerint ista, invenient quid respondeant. 

12 @Concupiscite ergo sermones meos, 
diligite illos et habebitis disciplinam. 

13 rClara est et quae nunquam marcescit sapientia 
et ‘facile videtur ab his qui diligunt eam 

et invenitur ab his qui quaerunt illam; Lostendat. 
14‘tpraeoccupat qui se concupiscunt, ut illis se prior 

15 Qui de luce “vigilaverit ad illam non laborabit; 
adsidentem enim illam foribus suis inveniet. 

16 Cogitare ergo de illa sensus est consummatus, 
et qui vigilaverit propter illam Ycito securus erit. 

17 Quoniam dignos se ipsa circuit quaerens 
et “in viis ostendit se illis hilariter 
et in omni providentia occurrit illis. 

18 Initium enim illius verissima est Ydisciplinae concupiscen- 
19 cura ergo disciplinae dilectio est, [tia ; 

et *dilectio custodia legum illius est, 
custoditio autem legum consummatio incorruptionis est, 

20 aincorruptio autem facit esse proximum Deo; [perpetuum. 
21 bconcupiscentia itaque sapientiae “deducit ad regnum 

22 dSi ergo delectamini sedibus et sceptris, o reges pop i, 
diligite sapientiam, ut in perpetuum re etis. 

23 Diligite lumen sapientiae, omnes qui praeestis populis. 


24 Quid est autem sapientia et quemadmodum facta sit refe- 
et “non abscondam a vobis sacramenta Dei, {ram 








— 604 — 





2. Sapientia in se ipsa describitur (6, 24-9, 19). Post breve exordium (24-27) auctor 
declarat suam cum omnibus communem condicionem (7, 1-6) seque, ut 
sapientiam a Deo peteret, permotum esse, cum sciret omnia bona eidem 


LIBER SAPIENTIAE 
6, 25 — 7, 25 








sed Jab initio nativitatis investigabo 
et ponam in lucem scientiam illius 
et non praeteribo veritatem. 
25 9Neque cum invidia tabescente iter habebo, 
Xquoniam talis homo non erit particeps sapientiae. 
26 ‘Multitudo autem sapientium sanitas est orbis terrarum, 
et Jrex sapiens stabilimentum populi est. [{vobis. 
27 Ergo accipite. disciplinam per sermones meos, et proderit 
7 1 Sum quidem et ego mortalis homo similis omnibus 
et “ex genere terreni illius, 9qui prior factus est, 
et in ventre matris figuratus sum caro, 
2¢decem mensium tempore %coagulatus sum in sanguine 
ex semine hominis et delectamento somni conveniente ; 
3 et ego natus accepi communem aérem 
et in similiter factam decidi terram 
et primam vocem similem omnibus emisi plorans; 
4 cin involumentis nutritus sum et curis magnis. 
5 Nemo enim ex regibus aliud habuit nativitatis initium: 
6funus ergo introitus est omnibus ad vitam et. 9similis 
7 Propter hoc optavi, et “datus est mihi sensus; [exitus. 
et invocavi, et venit in me spiritus sapientiae; 
8 et praeposui illam regnis et sedibus 
et ‘divitias nihil esse duxi in comparatione illius. 
3 Nec comparavi illi lapidem pretiosum; [exigua, 
-Jquoniam omne aurum in comparatione illius harena est 
et tanquam lutum aestimabitur argentum in conspectu 
10 kSuper salutem et speciem ‘dilexi illam [illius. 
et proposui “pro luce habere illam, 
quoniam inexstinguibile est lumen illius. 
11”Venerunt autem mihi omnia bona pariter cum illa, 
et innumerabilis honestas per manus illius; [sapientia, 
12 et laetatus sum in omnibus, quoniam antecedebat me ista 
et ignorabam quoniam horum omnium °mater est. 
13 Quam sine fictione didici et ?sine invidia communico 
et honestatem illius non abscondo. 
14 Infinitus enim thesaurus est hominibus; 
quo qui usi sunt ¢participes facti sunt amicitiae Dei, 
propter ‘disciplinae dona commendati. 
15 sMihi autem dedit Deus dicere ex sententia 
et praesumere digna horum,. quae mihi dantur, 
quoniam ipse sapientiae dux est et sapientium emendator. 
16 ¢In manu enim illius et nos et “sermones nostri 
et Yomnis sapientia et operum scientia et disciplina. 
17z]Ipse enim dedit mihi horum quae sunt scientiam veram, 
ut sciam dispositionem orbis terrarum et virtutes elemen- 
18initium et consummationem et medietatem temporum,[torum, 
vicissitudinum permutationes et commutationes tempo- 
19 anni cursus et Ystellarum dispositiones, [rum, 
20 2naturas animalium et iras bestiarum, 
vim ventorum et “cogitationes hominum, 
differentias virgultorum et virtutes radicum. 
21 Et quaecumque sunt absconsa et improvisa didici; 
omnium enim Yartifex docuit me sapientia. 
22 cEst enim in illa spiritus intelligentiae, sanctus, unicus, 
dmultiplex, subtilis, ¢disertus, /mobilis, 
Jincoinquinatus, certus, suavis, amans bonum, Yacutus, 
quem nihil vetat, benefaciens, 23 humanus, 
tbenignus, stabilis, certus, securus, 
omnem habens virtutem, jomnia prospiciens [tilis. 
et ‘qui capiat omnes spiritus, intelligibilis, mundus, sub- 
24 Omnibus enim mobilibus mobilior est sapientia ; 
attingit autem ubique propter suam munditiam. 
25 ™Vapor est enim virtutis Dei, [cera; 
et emanatio quaedam est claritatis omnipotentis Dei sin- 





fcf .Is 53, 8. — v. Pro 8, 22- 
31. 


g.cfs cD. 7;; 13: 
hcf. Jc 3, 14, 15. 
$cf, Pro'2%;. 4. 
jcf. Pro 28, 15. 


1-14] LL. in fr. 4p. D. 5 Aug. 

@ Jo. 33,°6> -Ecli 173) ¥35°337 10. 
— cf. Ecli 40, 1; 1 Cor 15, 
47. —*v. Gn: 2, 9. +8 

bcp. ro, 1. 

ccf. 2 Mc 7, 27. 

d cf. Jb 10, 10;> Ec’ 1x,- 52% 2 
Mc 7, 22. 


g cf. Ex II, She 6: 34a. 
7-14) L. in fs. ss. Thom. Aq. et 
Phil 


7, 8) R, in fs. s. Elisabeth reg. 
Ant. in fs. BMV. de b. cons. 
Aa Bs $..9, 127 2,29. —~ el: 
ers, 75 Eeli.s§r, :18;-10> Jc 


; ae 

scp. 8, 5. — cf. 3 Rg 3, 11; Jb 
28, 15-19; Ps 18, 11; Pro 3, 

. 14, 15; 8, 11; 15, 16 

j Bar 3, 30. — cf. 2 Par 1, 15; 
Ecli 47, 20. 

k cf. Pro 4, 22. 

Fer Beli. 4,°r3. 

m cf. vr. 26; cp. 6.13: Bar 4, 2. 

11)V. in fs. BMV. de b. cons. 

m3 Rg 3. 13; Ps 33, 11; Pro 
3, 16. — cf. Ecli 51, 36; 1 
Tm 4, 8. 

o Ecli 24, 24. — cf. cp. 8, 7. 

? Ch, cp. <6, 25:4#ECcH 20, 133: 
41, 17; Ac 20, 10. 

a V..Vr. 27. 

rcp. 6, 18. — cf. 2 Cor 10, 18. 

scf. Ecli 51. 30; Eph 6, 20. 

15] * Greg. XVI encyadl. 15 Aug. 
1832 adv. Indiffer. etc. 

t Jb. 12,203. Pro’. 16; 493)20, 
24; Jr 10, 13: Dn 5, 23; Ac 
17, 28. — cf. Tb 4, 20; 2 Cor 


u Ex 4, 12. 
0 Cf; EX 128; 31,1386: 18 291020. 
vic; 3 Re 4, 29° Ee: 39937 


yvr. 29. 
2 ci 3 Re-4, 33. 


acf. Pro 27, 19. 
bcp. 8, 5; 14, 2. — cf. Pro 8, 


30. 

21b] V. in R. in fr. 6 p. Pnt. 
wore UCD. 13! 7 

fef, Joost 19. 
v. r Cor 12, 4-11. 

CE. CD:-20, 21. 

f vr. 24. 

Belcepe tas 

h cf. Heb 4, 12. 

2376]).¥. Ur. 21. 

4cp.. ¥;:6. — cf. Jo 16, 27. 

iY-COF:2, ro. 

kx Cor 15, 28. — cf. Ac 17, 


28; Heb 4, 13. } 
cf) cp: 8:32 Pro 3,tocli-r, 


10: ‘ 
mcf. Pro 2, 9;.Ecli 24, 5. 





— 605 — 








LIBER SAPIENTIAE 
7, 26 — 8, 20 


contungt (7-14); eamque obtinuisse una cum gratia de ea digne disse- 
rendi (15-21) testatur. Sapientiam idcirco describit iuxta ipsius attri- 
buta, qualitates et fructus (22-8, 1), additgue eam a se expetitam fuisse 











WNT. 22) npr Ap 21, ‘27. 

o cf. Heb 

256-266] a etc. in fs. Pur. 
ete: 


MV. 
gt Oat Fid. Conc. Tolet. 


I (an. 675 

26 4 V. "all sa Transf. DNJIC. 
pcf. Jo 14, 9; 2 Cor 4, 4; Col 

tS. 
qvr. 22. 
r Ps ror, 28; Jc 1, 17. 
s Ps 103, 30. — cf. Ap 21, 5. 
beyri: ta — Ch BK3 3051 £7 Je 


Bali 4 
uEcli 4, 15. 
vcf. Jo 14, 16. 


xcf. Mt 17, 5. 
y vr. 19. 
acp 


Bly Be YA 
ja bees ao Vat. s. III cp. tr. — 
* Catech. R. i 12, 22; ii =H 
16. — Ant. in die 17 Doris. 
bcf. Rg 3, 7, 9; Ecli 47, 14. 
ccf. vr. 9, 18; Ecli T5i°2 
dcf. cp. 9, 4; Jo1, ft. 
ecf. Pro 8, 30. f 
i V. in P. in fs. s. Luciae 
Vie — v. Ps 118, 46. 
fcf. Pro 8, 22-31. 
gcf. cp. 7, 8, 9; Pro 8, 18. 
ACD. 7, 2%. 


icf. Ecli 31, 34; 37, 34. 


Por. °$ tRe 26.''4, 


Bcf. Dn..2421: AC a, 7. 


lef. vr. 2, 
9- rit L. in ye b. Iohannae de 


m cf. 2 Re $3. 


ncf. 3 Rg 3, 28; 4, 34; Jb 29, 
7-11. 


ocf. Ecli 4, 7 

pcf. 3 Rg 3, 16-28. 

rr, 12] Ant. in fs. s. Jo. Nepom 
—Cm., in " s. Laur. a Brund. 

qv. Jb 29, 9 

7 Ch. ivri) SP. 

s Ps rr1, 7; Ecli 15,6; Is 56,5. 


t3 Rg 4, 21, 24. — cf. cp. 6, 
£5 RLO.8, £55 
ucf. Mr 6, 20. 


v cf. vr. 18; Pro 3, 17;. Ps 50, 
14. 
CE NEN IT3; P03; 18. 


y cf. vr. 2, 9. 


8 Cis-1670 325 





et ideo “nihil inquinatum in eam incurrit; 
26 Ocandor est enim lucis aeternae 
et speculum sine macula Dei maiestatis 
et Pimago bonitatis illius. 
27 Et, cum sit una, Yomnia potest 
et “in se permanens “omnia innovat 
et per nationes in animas sanctas se transfert, 
‘amicos Dei et prophetas constituit. 
28 uNeminem enim diligit Deus 
nisi eum “qui cum sapientia inhabitat. 
29 Est enim haec speciosior sole 
et super omnem “dispositionem stellarum, 
luci comparata, invenitur prior; 
30 illi enim succedit nox, 
sapientiam autem non vincit malitia. 
8 1 cAttingit ergo a fine usque ad finem fortiter 
et disponit omnia suaviter. 
2 UHanc amavi et exquisivi a iuventute mea 
et quaesivi “sponsam mihi eam adsumere 
et amator factus sum formae illius. 
3 Generositatem illius glorificat ¢contubernium habens Dei; 
sed et “©omnium Dominus dilexit illam. 
4 /Doctrix enim est disciplinae Dei et electrix operum illius. 
5 Et si divitiae appetuntur in vita, 
Iquid sapientia Jocupletius, “quae operatur omnia? 
6 Si autem sensus operatur, 
quis horum quae sunt magis quam illa est artifex? 
7 Et si iustitiam quis diligit, 
labores huius magnas habent virtutes; 
‘sobrietatem enim et prudentiam docet et iustitiam et virtu- 
quibus utilius nihil est in vita hominibus. {[tem, 
8 Et, si multitudinem scientiae desiderat quis, 
'scit praeterita et de futuris aestimat, 
scit versutias sermonum et /dissolutiones argumentorum, 
signa et monstra scit, antequam fiant, 
et Xeventus temporum et saeculorum. 
9 [Proposui ergo hanc adducere mihi ad convivendum 
sciens quoniam mecum communicabit de bonis, 
et erit “allocutio cogitationis et taedii mei. 
10 nHabebo propter hanc claritatem ad turbas 
et honorem apud seniores %juvenis, 
11 et acutus inveniar in iudicio 
et in conspectu potentium admirabilis ero, 
et facies principum mirabuntur me, 
12 dtacentem me sustinebunt et loquentem me respicient 
et, sermocinante me plura, manus ori suo imponent. 
13 Praeterea Thabebo per hanc immortalitatem {linquam. 
et ‘memoriam aeternam his, qui post me futuri sunt, re- 
14 tDisponam populos, et nationes mihi erunt subditae, 
15 Utimebunt me audientes reges horrendi; 
in multitudine videbor bonus et in bello fortis. 
16 Intrans in domum meam conquiescam cum illa; 
non enim habet amaritudinem conversatio illius, 
Ynec taedium convictus illius, sed laetitiam et gaudium. 
17 Haec cogitans apud me et commemorans in corde meo, 
Zquoniam immortalitas est in cognatione sapientiae, 
18 et in amicitia illius delectatio bona, 
et in operibus manuum illius honestas sine defectione, 
et in certamine loquelae illius sapientia, 
et praeclaritas in communicatione sermonum ipsius, 
circuibam quaerens, ut Ymihi illam adsumerem. 
19 Puer autem eram ingeniosus et sortitus sum animam bo- 
20 Et, *cum essem magis bonus, (nam. 
veni ad corpus incoinquinatum. 





— 606 — 








cum nosset ipsam a Deo ortam omnia bona vel continere vel superare, 
eamque praesertim regibus perutilem esse (2-21). Petitionis autem mo- 
dulus ad aedificationem nostram in sequentibus repetit (9, 1-19). 











10 


21 Et, ut scivi_ quoniam aliter non possem esse “continens, 
nisi Deus det ; 
(et “hoc ipsum erat sapientiae, scire cuius esset hoc do- 
adii Dominum et ¢deprecatus sum illum [num) 
et dixi ex totis praecordiis meis: 
1 *Deus patrum meorum et Domine misericordiae, 
qui fecisti omnia verbo tuo 
2 et sapientia tua constituisti hominem, 
dyt dominaretur creaturae, quae a te facta est; 
3 eut disponat orbem terrarum in aequitate et iustitia 
et in directione cordis iudicium iudicet; 
4 fda mihi 9sedium tuarum “adsistricem sapientiam 
et noli me reprobare a ‘pueris tuis, 
5 quoniam Jservus tuus sum ego et filius ancillae tuae, 
khomo infirmus et exigui temporis 
et ‘minor ad intellectum iudicii et legum. 
6 ™Nam, et si quis erit consummatus inter filios hominum, 
si ab illo abfuerit sapientia tua, in nihilum computabitur, 
7 Tu “elegisti me regem populo tuo 
et iudicem °filiorum tuorum et Pfiliarum 
8 et @dixisti me aedificare templum in “monte sancto tuo 
et in ‘civitate habitationis tuae altare, 
tsimilitudinem tabernaculi sancti tui, quod praeparasti ab 
* et “tecum sapientia tua, quae novit opera tua, [initio ; 
quae et Yadfuit tunc, cum orbem terrarum ‘faceres, 
et sciebat quid esset placitum oculis tuis 
et quid directum in praeceptis tuis. [tuae, 
10 <Mitte illam de caelis sanctis tuis et “a sede magnitudinis 
ut mecum sit et mecum laboret ut sciam quid acceptum 
11 agcit enim illa omnia et intelligit [sit apud te; 
et deducet me in operibus meis sobrie : 
et custodiet me in sua potentia. 
12 bEt erunt accepta opera mea, et disponam populum tuum 
et ero dignus sedium patris mei. [iuste 
13 cQuis enim hominum poterit scire consilium Dei? 
aut quis poterit cogitare quid velit Deus? 
14 dCogitationes enim mortalium timidae, 
et incertae providentiae nostrae ; 
15 corpus enim quod corrumpitur adgravat animam, 
et fterrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitan- 
16 Et difficile aestimamus quae in terra sunt, ‘Ttem. 
et quae in prospectu sunt invenimus cum labore; 
quae autem in caelis sunt quis investigabit ? 
17 Sensum autem tuum quis sciet, “nisi tu dederis sapientiam, 
et imiseris spiritum sanctum ‘tuum de jaltissimis, 
18 et sic correctae sint semitae eorum qui sunt in terris, 
et ‘quae tibi placent didicerint homines? 
19 Nam ™per sapientiam sanati sunt” 
quicumque placuerunt tibi, Domine, a principio. 
1 Haec illum, “qui primus formatus est a Deo pater orbis ter- 


bcum solus esset creatus, custodivit [rarum, 
2 et eduxit illum a delicto suo 
et “dedit illi virtutem continendi omnia. 
°4Ab hac, ut recessit iniustus in ira sua, 
per iram homicidii fraterni, deperiit. [pientia 


4 Propter quem, cum “aqua deleret terram, fsanavit iterum sa- 
per Icontemptibile lignum Aiustum gubernans. 

5 Haec, et in tconsensu nequitiae cum se nationes contulissent, 
iscivit iustum et conservavit sine querela Deo 
et Jin filii misericordia fortem custodivit. 

6 mHaec “iustum a pereuntibus impiis liberavit fugientem, 
descendente igne in °Pentapolim, 

7 quibus in testimonium nequitiae 
Pfumigabunda constat deserta terra, 


LIBER SAPIENTIAE 
8,21 — 10,7 








acf. Ecli 6, 28. 

bcf. Pro 2, 6; Ecli 39, 8, 9; 
JO By Ge =. GT. SS Fans 
4, 29. 

cct. Ecli 39, 6. 

d Ps 118, 145. 

av. 3 Rg 3, 6-9. 

b Ps 32, 6. 9; Jo 1, 3, 10. 

c Ecli*17; 3. 

dv. Gn-2; 26, 282 Ps' 8," 7. 

e cf. Le: apegs: 


f2 Par r, ap 


gv. vr. 
, 5) RR. in D. 1 Aug. 

h ‘ef. cp2s 3% 

$i BeI2s Loox 

j Ps 85, 16; irs awe "118, 25; 
$425.22. 

Rct: Jb 14, 1 

13 Re 3, 


m cf. 1 Cor 3, 1 : 

ncf. 2 Rg 7, eh 1: Par ‘28,5: 
2 Par T.20: 

o Dt 14, 1; Os 11, 1. 

PIs 43, i rte 18. 

qcf. 2 Rg 7, 13; 3 Rg 8, 19. 

r Ps.2, 6:3. 77, 54 etc. 

§PS-14r) 73% Mtus "25! 

t cf. Heb 8, a8. 6, hs. 

CET IOT, T.2. 

v jo 1, 3, 10. — v. Pro 8, 22- 


30. 

<'ci:" Jo 3.27; 2o%sr: 

¥PS.10%..7: 

10] v. fee ee 

Zvr. 4. -— cf. “cp. 18, 15; Mt 
5, 34. 

avr. 9; cp. 8, 8. 

b cf. 3 Rg 3, 9. 


c Jb 38, 4-37; Is 40, 13; Bar 
3, 15; Rm_it, 34; 1 Cor 2, 


13-10, 0] LL. in fr. ae ie 


ug 
d 1s 55, 8. — cf. Pro 14, 14, 
éct. (8m. 7, 24.2 Cots. .44 
Eph 4, 22. 
f Jb. A, 19; 2 — §,i I. 


gEc 1, 8. — cf. Jo 3, 12 
r7*’CatechR. ck G2. 
hc 10, 22. — cf. fo 7, 26; 1 


Cor 2, 10, II. 
i Jo 14, 26. — cf. Ac 2, 33. 
1 Leia) 3a: 
Bar 4, 4 
Mt Cf. «CD. FO;,.41 


Op. °F FF - GM 2= 7: 
¥Gnh'2; 38, — ef. 1 Tm 2; 83. 


ccf. cp. 9, 2. — v. Gn 1, 28. 
dv. Gn 4, 8-13. 

ev. Gn-7, 21-23. 

Lf. cp..9;-T9. 

£ CRACD. 1455.65 

tv Gn 7, I. 

Hel. Gn £T,,)3. 

jcf. Gn 12, 1. 


1 Ecli 44, 21. — cf. Gn 22, 10; 
Heb 11, 17-19. 

met. Gn i090, 16° 47,22. 

2 CH.-19, TO: Pt 249 

o Gn 14, 12; Dt 19, 23. 

p cf. Gn 19, 28. 





= 607 Sees 











LIBER SAPIENTIAE. 


8. Laudes Sapientiae ab historia haustae (10, 1-19, 20). Enarrantur opera sapien- 
tiae disponentis vel circa personas singulas, ut puta circa patriarchas 












10,8 — 11, 13 ab Adam ad Ioseph (10, 1-14), vel circa nationes nempe circa Hebraeos, \ 
et incerto tempore fructus habentes arbores, 
q ae : a $4 et incredibilis animae 4memoria stans ‘figmentum salis. 


be nb 5, 10. — v. Gn 27, 
iat ae: € 
lim. et Ch. 


10] Cp. in fs. s. Joseph. 

tv. Gn 28, 12-17. 

u Pro 9, 10. 

v Gn 30, 43. 

fpeigg I- ye 
alls 


etc. in cm. et fss. 


14. 
z Gn ae 


Cl ...0D. a6. I: Ex 19, 6. 
= A 12; 12, 51. — cf. Est 


iy. eek. II-I4. 


REx 14, 31; Nm 12, 7; Dt 34, 
5. — cf. 3 I. 

lL Ecli 45, 3. — cf. Ps 104, 30. 
— v. Ex 7, 10-12, 30. 

m cf. us 12, 3S;°3 

sat? Me Co. etc. in cm. et fss. 


m. 
nEx 13, 21; Ps 104, 39. 
18] v. cp. 17, 1; Ps 76, 20. 


OV. De 14, 21,22; PS. 37, .¥3- 
pcp. 18, 5. — v. Ex 14, 27. 
qv. Ex th oe 

rv. Ex 


20D, 43 Ars | Pr CPs 8) in fr. 5 p. 


s cf. oe Ey 10-12. 

tcf. Ps 8, 3; Mt 21, 16. — cf. 
Mt 11, 25. 

¢' CF CD. 9, 22. 


at 12, 13. — v. Dt 18, 15, 
if 


5 Ex 16, 1; Dt 8, a5: Jdt 5,14. 
— v4 Dt 32, Oo. 

¢ cf. Ex 17, 1. 

dv. Ex 17, 10-13; Nm 21, 1, 
23.33; 25, 17; 31, 2. 


ev. Ex 17 ,6; Nm 20, 11. 
f Dt 8, 15; Ps 113, 8 
g cf. cp. 16, 2 


h Ex 7, 17, 20. — cf. Is 49, 26. 
Cp. 38h "Ss EX yr," ae 


is 1 D> aay Bae be 
kcf. cp. 16, 3, 4 


- Been. a Pro 3, 12. — 


en. 16, i 
ncf. Ex 14, 4, 18. 





I] 





8 Sapientiam enim praetereuntes : 
non tantum in hoc lapsi sunt ut ignorarent bona, 
sed et insipientiae suae reliquerunt hominibus memoriam, 
ut in his quae peccaverunt nec latere potuissent. 
9 Sapientia autem hos qui se observant a doloribus liberavit. 
10 sHaec profugum irae fratris iustum 
deduxit per vias rectas et ‘ostendit illi regnum Dei 
et dedit illi “scientiam sanctorum, : 
vhonestavit illum in laboribus et complevit labores illius, | 
11 zijn fraude circumvenientium illum adfuit illi 
et Yhonestum fecit illum, 
12 2custodivit illum ad inimicis et a seductoribus tutavit illum 
et %certamen forte dedit illi, ut vinceret 
et sciret “quoniam omnium potentior est sapientia. 
13 ¢Haec venditum iustum non dereliquit, 
sed 4a peccatoribus liberavit eum 
édescenditque cum illo in foveam 
14 fet in vinculis non dereliquit illum 
donec adferret illi sceptrum regni 
et potentiam adversus eos qui eum deprimebant, 
et mendaces ostendit qui maculaverunt illum, 
et dedit illi claritatem aeternam. 
15 Haec 9populum iustum et semen sine querela 
hliberavit a ‘nationibus, quae illum deprimebant. 
16 jIntravit in animam “servi Dei 
et 4stetit contra reges horrendos in portentis et signis 
17 et reddidit iustis “mercedem laborum suorum 
et deduxit illos in via mirabili 
et “fuit illis in velamento diei et in luce stellarum per 
18 Otranstulit illos per mare Rubrum noctem ; 
et transvexit illos per aquam nimiam; . 
19 Pinimicos autem illorum demersit in mare 
et ab altitudine inferorum eduxit illos. 
@Ideo iusti tulerunt spolia impiorum 
20 et "decantaverunt, Domine, nomen sanctum tuum 
et victricem manum tuam laudaverunt pariter; 
21 quoniam sapientia aperuit 0s mutorum 
et ‘linguas infantium fecit “disertas. 
1 Direxit opera eorum in manibus *prophetae sancti. 
2 bIter fecerunt per deserta, quae non habitabantur, 
et “in locis desertis fixerunt casas; 
3 dsteterunt contra hostes et de inimicis se vindicaverunt; 
4 sitierunt et invocaverunt te, 
et data est illis aqua de petra altissima, 
et requies sitis de /lapide duro. [ctione potus sui, 
59Per quae enim. poenas passi sunt inimici illorum a defe- 
et in eis, cum abundarent, filii Israél laetati sunt, 
6 per haec, cum illis deessent, bene cum illis actum est. 
7 Nam pro fonte quidem sempiterni fluminis 
hhumanum sanguinem dedisti_ iniustis. 
8iQui cum minuerentur in traductione infantium occisorum, 
dedisti illis abundantem aquam insperate 
9 ostendens per sitim, quae tunc fuit, quemadmodum tuos 
et jadversarios illorum necares. [exaltares 
10kCum enim tentati sunt, 
et quidem cum misericordia disciplinam accipientes, 
scierunt, quemadmodum cum ira iudicati impii tormenta 
11Hos quidem tanquam pater ™monens probasti; [paterentur. 
nillos autem tanquam durus rex interrogans condemnasti. 
12 Absentes enim et praesentes similiter torquebantur. 
13 Duplex enim illos acceperat taedium, 
et gemitus cum memoria praeteritorum. 








— 608 — 





ee 





| 


; quos de servitute aegyptiaca liberavit et in desertum perduxit (15-11, 4), 
| vel circa Aegyptios (5-12, 2) et Chananacos, qucs percussit et quibus 


#, 


nihilominus misericordiam suam ostendit, dans tempus paenitentiae et 


LIBER SAPIENTIAE 
11, 14 — 12, 12 








12 


14 Cum enim audirent per sua tormenta bene secum agi, 
°commemorati sunt Dominum admirantes in finem exitus. 

15 PQuem enim in expositione prava proiectum deriserunt, 
in finem eventus mirati sunt non similiter iustis sitientes. 

16 Pro cogitationibus autem Yinsensatis iniquitatis illorum, 
‘quod quidam errantes colebant mutos serpentes 

et bestias supervacuas, {ctam; 
sjmmisisti illis multitudinem mutorum animalium in vindi- 
17 ut scirent, quia ‘per quae peccat quis, per haec et tor- 
18Non enim impossibilis erat omnipotens manus tua, [quetur. 
quae creavit orbem terrarum ex “materia invisa, 

Yimmittere illis multitudinem ursorum aut audaces leones 
19 aut novi generis “ira plenas ignotas bestias 

aut Yvaporem ignium spirantes aut fumi odorem proferentes 
aut horrendas ab oculis scintillas emittentes; 

20 quarum non solum laesura poterat illos *exterminare, 
sed et adspectus per timorem occidere. 

21 Sed et sine his “uno spiritu poterant occidi, 
’persecutionem passi ab ipsis factis suis 
et dispersi per spiritum virtutis tuae; 

sed “omnia in mensura et numero et pondere disposuisti; 

22 multum enim valere tibi soli supererat semper ; 
et ¢virtuti bracchii tui quis resistet ? 

23 Quoniam tanquam momentum staterae, 
sic est ante te orbis terrarum, 
et ‘tanquam gutta roris antelucani, quae descendit in 

24 Sed Imisereris omnium, quia omnia potes, [terram. 

et hdissimulas peccata hominum propter paenitentiam. 

25 iDiligis enim omnia quae sunt 
et nihil odisti eorum quae fecisti, . 
nec enim odiens aliquid constituisti aut fecisti. 

26 Quomodo autem posset aliquid permanere nisi tu voluisses ? 
aut, quod a te Jvocatum non esset, conservaretur ? 

27 Parcis autem omnibus, ‘quoniam tua sunt, 

Domine, qui amas animas. 
1¢Q quam bonus et suavis est, Domine, spiritus tuus ?in 

2 Tdeoque eos °qui exerrant partibus corripis {omnibus ! 
et, 4de quibus peccant admones et _alloqueris, 

ut, @relicta malitia, credant in te, Domine. 

3 Illos enim antiquos finhabitatores terrae sanctae tuae, 
9quos exhorruisti, 4 quoniam odibilia opera tibi faciebant 
per medicamina et sacrificia iniusta; 

5 et filiorum suorum /necatores sine misericordia 
et comestores viscerum hominum 
et devoratores sanguinis a medio sacramento tuo 

6 et auctores parentes animarum inauxiliatarum, 
iperdere voluisti per manus parentum nostrorum ; 

7 ut dignam perciperent peregrinationem puerorum Dei, 
jquae tibi omnium carior est terra. 

8 Sed et his tanquam hominibus /pepercisti 
et ™misisti antecessores exercitus tui vespas. 
ut illos *paulatim exterminarent. ~ 

9 Non quia impotens eras in bello subicere impios iustis 
aut °bestiis saevis aut ?verbo duro simul exterminare; 
10 sed partibus iudicans Ydabas locum paenitentiae, 

non ignorans quoniam "nequam est natio eorum, 
et naturalis malitia ipsorum, 
et quoniam non poterat mutari cogitatio illorum in per- 

11 sSemen enim erat maledictum ab initio [petuum. 
tnec timens aliquem veniam dabas peccatis illorum. 

12 uQuis enim dicet tibi: Quid fecisti? 
aut quis stabit contra iudicium tuum ? 

aut quis in conspectu tuo veniet vindex iniquorum hominum ? 





ocf. cp. 16, 8; .Ex 8, 8, 19 
pcp. 18, 5; Ex 2, 3. 


@cp. £2; 23; ‘Rin 1; 
f CPs'%24:245..25, 18. 


21, 22. 


sly 36, 22; Dt 32, 24. — cf. 
8, 17. a cp. 16, 1. 
ra pone fi 6; Pro 26, 27; Ecli 
s 


ih 7; Is 33, 1; Hab 2, 8; Mt 

§, 52. — V. Cp. 12, 23, 27. 

18] * cf. Rosmini prop. 19 damn. 
ucf. Gn. 1, 2. 


ve. cp. 12, 83'b<) 16:52. 8936: 
EC 20; 30% Jr 8, 17. 

x cD. 16, 5. 

y cf. Jb 41. 10, .12% 

zcf. Am 9, 9; Lc 20, 18. 


a Jb 4, 8; Is 30, 33. 
bcp. 14; 31. — cf. Ac 28, 4. 


c Jb 28, 25; colt t, 2 Is 40, 
12. — cf. Dn 

sy Par 20, 6; Ps tos) 8 Nh 1, 
6. — cf. Is 40, 26. 


e Is 40, 15. 

ff. Os 6, 43-13, 3. 

gCD..32, 10; Ps .144,.9; Ecli, 2, 
rn 4 18, 4 12. 

hcp. 32,2, 10; 
30; Rm 2, “, 27, See - Aen 


Ecl 
23- a Int. (es 56) in fr. 4 Cin. 
et in pro rem. pecc. 
évr. 27; Ps 144, 9. — cf. Mt 
? fo) 10, ai 
ict, Isat, 4; Kim a:.47. 
27] * Catech. Re I 2F+27. 
ax 2 — cf. Ez 18, 23; 


lcp. 12, 
fa ps he p.19 Ekkardi damn 
27) * cf. prop. : 
a Jo. He. 


aPstr 
1] VLAN ¢ in fr. 6 OF. Put. etc, 
— Ant. in fs. Corp. Ch. 


b cf. ep, ry. 7%.Nm -16, 2%. 

ccp. 6, 9. 

Ces 16. — V. vr. 23. 
Are. II, 24. 

fa M 


ve 
poe . a 12, 29; 18, 10-12. 
cp. 14, 23; Ps 105, 37, 38: 
Is 57, 5. — v. Le 18, 21. 


iNm 33, 51-56; Dt 20, 17. 


j ch Dt 15. 082. 
Ui. ‘ep. £1,577. 


wes 23,.28%,.Dt_7, 20°4)5. 24. 
eke 23, -30- Dt y ree 38 

0 Cl, "Ch. IP. 1s, 

pcf. Nm 16, 45. 

qcf. Rm 2, 4. — v. cp. 11, 24; 


Jb 24, 23; Ap 2, 21. 
ci, Cp..3; 12: 


scf. Gn 9, 25; Ecli 41, 12: 


bch Le fay 24. 

u Jb 9, 12; Ec 8, 4; Is 45, 9; 
Dn 4, 32. —- ‘cf. Jr 18, 6; 
Rm 9g, 20. 





(39) 


— 609 — 








LIBER SAPIENTIAE 
12, 13 — 13,9 


modum ad notitiam veri Dei perveniendi (3-27). At divinae scientiae stul- 
titiam praetulerunt illi qui ex magnitudine et pulchritudine rerum crea-— 
tarum non valuerunt pervenire ad ipsarum auctoris notitiam (13, 1-9), 








vcf. Dt 32, 39. 
xcp. 6, 8. — cf. 1 Pt 5,7 


y cf. Gn 18, 25; Jb 10, 2, 3. 


Scfl. cp. II, 24,27. 
Oct. Ex §,°23 ‘4° Rg’ 18,35. 


18] * Catech. R. I 2, 11. 


b:cf. Ps 2%3; 3 Chis); ‘£34; 63 
Dn 4, 32; Jn 1, 14. 

pile: Mt 5, 44, 45; Le 6, 35, 
36. 


dcf. cp. 11, 24. 
cvr. 10. — cf. Rm 9, 22-24. 


a 7,8; 13, 27. ~t; REED, 
£ fab i, 125° 2. Mies 6,23. 
cf. Mt 5, r 7, 2. 

icf. vr. 27. — Vv. 11, 27. 

Sect 2eDs, T4yet Ts 

Ev. cp. 16,22. 


mcf. Ps 105, 20; Rm 1, 23. 


"VV. VY. 23- 

min Pe be 28; 9, 275 10, 7, 16; 
22 

pep. ‘4 "16. —.idt. Ex £2? 

g Ex 14, 28. — cf.1 T 2, 16. 


1-15, 19] cf. Rm 1, 19-32. 
a Jr 10, 8, 14. — cf. 4 Rg 17, 
5; Eph 4, 17 


1-10] iL. in fr. 6 p. D. 3 Aug. 
60t. AC IA, 17. 

d cf. Ex 3, 14; Apr, 4, 8. 
ecf. Dt 4, 19; 17, 3; Jb 31, 


26-28. : 
f'cf: Ps 8, 4; 'Ecli*43;-10: 
gcf. Rm 1, 20. 


hf. Ac 17, 27. 





I3 


aut quis tibi imputabit, si perierint nationes quas tu fe- 

13 VNon enim est alius Deus quam tu, [cisti? 
“cui cura est de omnibus, 
ut ostendas quoniam non iniuste iudicas iudicium. 

14 Neque rex neque tyrannus in conspectu tuo 
inquirent de his quos perdidisti. 

15 Cum ergo sis iustus, iuste omnia disponis; 
ipsum quoque, qui non debet puniri, condemnare 
Yexterum aestimas a tua virtute. 

16 Virtus enim tua iustitiae initium est, [cere facis. 
et ob hoc, *quod omnium Dominus es, omnibus te par- 

17 4Virtutem enim ostendis tu, 
qui non crederis esse in virtute consummatus, 
et horum, qui te nesciunt, audaciam traducis. 

18 Tu autem, dominator virtutis, cum tranquillitate iudicas 
et cum magna reverentia disponis nos: 
bsubest enim tibi, cum volueris, posse. 

19 cDocuisti autem populum tuum per talia opera, 
ouoniam oportet iustum esse et humanum; 

et bonae spei fecisti filios tuos, 
quoniam iudicans ¢das locum in peccatis paenitentiae. 

20 «Si enim inimicos servorum tuorum et debitos morti 
cum tanta cruciasti attentione dans tempus et locum, 
per quae possent mutari a malitia; 

21 cum quanta diligentia iudicasti filios tuos, 
quorum parentibus iuramenta et conventiones dedisti bo- 

22 9Cum ergo das nobis disciplinam, [narum promissionum! 
inimicos nostros multipliciter flagellas, 

ut bonitatem tuam cogitemus “iudicantes 
et, cum de nobis iudicatur, speremus misericordiam tuam. 

23 Unde et ‘illis, qui in vita sua insensate et iniuste vixerunt, 
jper , quae coluerunt, ‘dedisti summa tormenta. 

24 Etenim in erroris via diutius erraverunt, [vacua, 
™deos aestimantes haec, quae in animalibus sunt super- 
infantium insensatorum more viventes. [dedisti. 

**Propter hoc, tanquam pueris insensatis, iudicium in derisum 

26 Qui autem ludibriis et increpationibus non sunt corre- 
dignum Dei iudicium experti sunt. 

27 In quibus enim patientes indignabantur, [rentur, 
"per haec, quos putabant deos, in ipsis, cum extermina- 

videntes °%illum, ?quem olim negabant se nosse, ~ 
verum Deum agnoverunt; [illos. 
@propter quod et finis condemnationis eorum venit super 

1 4Vani autem sunt omnes homines, 
bin quibus non subest scientia Dei; [qui est, 

et “de his, quae videntur bona, non potuerunt intelligere deum 
neque operibus attendentes a: 
2sed aut ignem aut spiritum aut tatum aérem 
aut ¢gyrum stellarum aut nimiam aquam aut solem et 
rectores orbis terrarum deos putaverunt. {lunam 

3 Quorum si ‘specie delectati, deos putaverunt, 
sciant quanto his dominator eorum speciosior est; 
speciei enim generator haec omnia constituit. 

4 Aut, si virtutem et opera eorum mirati sunt, 
dintelligant ab illis, quoniam qui haec fecit fortior est 

5a magnitudine enim speciei et creaturae illis ; 
cognoscibiliter poterit creator horum videri. 

6 Sed tamen adhuc in his minor est querela, [invenire. 
et hi enim fortasse errant, hDeum quaerentes et volentes 

7 Etenim, cum in operibus illius conversentur, inquirunt 
et persuasum habent quoniam bona sunt quae videntur. 
8 Iterum autem nec his debet ignosci. [culum, 

9Si enim tantum potuerunt scire, ut possent aestimare sae- 
quomodo huius Dominum non facilius invenerunt? 





overunt quis esset artifex; 








— 610 — 


oe 


te 
a 





| sed auxilium speraverunt a manuum suarum figmentis (10-19). Quae licet 
| interdum utilia sint, ut quidem rates a Noé parata, quae, favente Deo, 
| suum servavit auctorem (14,1-7), maledictionem e contra inducunt in eos 





LIBER SAPIENTIAE 
13, 10 — 14, 15 





14 





10 Infelices autem sunt, et inter ‘mortuos spes illorum est, 
qui appellaverunt deos Jopera manuum hominum, 
laurum et argentum, artis inventionem et ™similitudines ani- 
aut lapidem inutilem opus manus antiquae. {malium 
i1 "Aut, si quis artifex faber de silva lignum rectum secuerit, 
et huius docte eradat omnem corticem  [sationem vitae, 
et arte sua usus diligenter fabricet °vas utile in conver- 
12 Preliquiis autem eius operis ad praeparationem escae abu- 
13 et reliquum horum, quod ad nullos usus facit, [tatur, 
lignum curvum et vorticibus plenum 
sculpat diligenter per vacuitatem suam 
et per scientiam suae artis figuret illud 
et adsimilet illud imagini hominis - 
14 gut alicui ex Yanimalibus illud comparet 
fperliniens rubrica et rubicundum faciens fuco colorem illius 
et omnem maculam, quae in illo est, perliniens 
15 et faciat ei dignam habitationem et in pariete ponens illud 
et ‘confirmans ferro, 16 “ne forte cadat; . 
prospiciens illi, sciens quoniam “non potest adiuvare se: 
imago enim est et opus est illi adiutorium. 
17 “Et de substantia sua et de filiis suis 
et de nuptiis votum faciens inquirit. 
Non erubescit loqui cum illo, qui sine anima est: 
18 et pro sanitate quidem infirmum deprecatur [vocat. 
et pro vita rogat mortuum et in adiutorium inutilem in- 
19 Et pro itinere petit ab eo, Yqui ambulare non potest; 
et de adquirendo et de operando et de omnium rerum 
petit ab eo qui in omnibus est inutilis. [eventu 
1 Iterum alius navigare cogitans 
et per feros fluctus iter facere incipiens 
ligno portante se “fragilius lignum invocat. 
2Tilud enim cupiditas adquirendi excogitavit, 
et Sartifex sapientia fabricavit sua. 
3 Tua autem, Pater, providentia gubernat; 
Cquoniam dedisti et in mari viam 
et inter fluctus semitam firmissimam 
4 ostendens quoniam potens es ex omnibus salvare, 
etiam si sine arte aliquis adeat mare. 
5 Sed, ut non essent vacua sapientiae tuae opera, 
propter hoc etiam et %exiguo ligno credunt homines ani- 
et transeuntes mare per ratem liberati sunt. [mas suas, 


6 Sed et ab initio, “cum perirent superbi gigantes, 


spes orbis terrarum fad ratem confugiens [gubernata. 
remisit saeculo semen nativitatis, 9quae manu tua erat 
7 Benedictum est enim lignum, per quod fit iustitia; 
8 per manus autem quod fit idolum 
maledictum est et ipsum, et "qui fecit illud; 
quia ille quidem operatus est, 
__tillud autem, cum esset fragile, deus cognominatus est. 
9 JSimiliter autem odio sunt Deo impius et impietas eius; 
10 etenim quod factum est 
cum illo, qui fecit, tormenta patietur. 
11 Propter hoc et Jin idolis nationum non erit respectus, 
quoniam creaturae Dei in odium factae sunt 
et in tentationem animabus hominum 
et “in muscipulam pedibus insipientium. 
12 "Jnitium enim fornicationis est °exquisitio idolorum, 
et ?adinventio illorum corruptio vitae est; 
13 neque enim erant ab initio ¢neque erunt in perpetuum. 
14 Supervacuitas enim hominum haec advenit in orbem terra- 
et ideo brevis illorum finis est inventus. {rum, 
15 Acerbo enim luctu dolens pater 
cito sibi rapti filii fecit imaginem 





PCh, CDs 185. S537 

f Dt 4, 28; Bar 6, 4, 51. — v. 
Ps 113, 4 (bis). 

lIs 40, 18, 19, 25. — cf. Ac 
54, 20) 

mci. Dt 4, 16-18. 

n cf. Is 40, 20; 44, 10-17; Jr 2, 
27; 10, 3-5. 

o Bar 6, 58. — cf. 2 Tm 2, 20, 


22. 
bis 44, 15, 16. 


qcf. cp. 11, 16. 
Cl, Je22, 140 Ex 23¢243 


scf. Is 46, 7. 


ycp. 15, 15. — cf. Ps 113, 7 
dis): Jr 10, 5. 


é éf;*Jn 48. 


bcp. 7, 21; 8, 5. — cf. Pro 3, 


30. 

3] Of. in fs. BMV. div. Prov. 
matris. 

ccf. Ps 76, 20. — v. Ps 106, 
23°30. 


d cf. cp. 10, 4. 


eEcli 16, 8; Bar 3, 26-28. — 
cf. Gn 6, 4. 

fv. Gn 7, 1. 

gcf. Gn 7, 7, 18. 


hk Lv 19, 4; Dt 27, 15. — cf. 
CD; °15;0;° Ps 273," 8: 

icf. Rm 1, 23. 

SES 4, Fo Pts, 93 Mt 7,23; 
Ap 21, 8. — cf. Ps 113, 8 

(bis); Bar 6, 3. 


LEX 12,3272 Nm. 33. 4°.73t..30, 
IX, £5; 45, £25 40; 29. ae 
¥3) 4%: 


MOV. 21 JO52,) 33. PS 105; 
36. — v. Ex 23, 32. 

n Dtr31, 16; Jd 2: ° 173 Is" z; 
21; Ez 16, 8, 15; Os 2, 5. — 
cf, Ex 34, 15; Rm 1, 23, 24. 

0 clcp.'2§, 5: Ps 72;.27- 

Pet. vt. 27; F Ptr: 4: 

Gch. 1s. 25 38° Os. 22390 





— 611 — 








LIBER SAPIENTIAE 


qutea colunt (8-11). Idola enim, quae crassae cuiusdam ignorantiae sun 
fructus (12-20), rectis moribus magnopere officiunt (21-31), bonisquec 











14, 16 — 15,7 veri Dei cognitione nexis privant (15,1-3) ; tis vero, qui ea faciunt et colunt 
et illum, qui tunc quasi homo mortuus fuerat, 
nunc tanquam deum colere coepit Bb. 
rcf. vr. 23. et constituit inter servos suos “sacra et sacrificia. 


scf. Dn 3, 4-6; 1 Mc 1, 43, 50. 


t Ecli 38, 28. 
# Cl. Cp. 18,°4 
Dil. Beans, 4. 


Sch. Vr; tt: 
y cf. vr. 16. 
zcf. Is 42, 8. 


acl. Je:6;-74. 

bcp. 12, §; Is $7, $3 Jr 19, 4 
aes Kae T:) 

€.Cr..Vr. 18} Mth 3 S047 

dcf. 2 Mc 6, 4. 


a; Cor -82,92%: 


eRm 1, 28-31; 
¥ Lm: 15° 0,20, 


Gal 5, 19-21; 


fcf. Rm 
gcf. cp. 


1; 265. Dex 
16, 29. 


Act. Exsa3, 13°: Ps. 153038 Os 
* 2. BF, BS 18,20. 
$-cf. VF. Tas 


pve jt. § Ott 


icf. Bar 6,34; ficlisaair4- 


mcf, Ex 17, ‘18. 
mcp. 11, 20; Ac 28, 4. — cf. 
Nm 32, 23. 
1-8] LL. in sb. p. D. 3 Aug. 
v. Ex 34, 6. 
b cf. Is 63, 19. 


ect: Jo '%7* 3: Heb 11.26. 
acl ..2p, 3, 25. 
ecf. cp. 14, 20; Ac 17, 29. 


5 AC ace 5 Pat oe Pls 
CI. ‘CDA, -t2° 
vr. 173 Cp. 13, 10. 
FCl. VE Ts. 
ae cp. 14, 8: g == v.18: 44, 


-II 

he. Ecli $3, 13." 38,7 34%.93 
Is 29, 16; v5 9; 64,8; jr 18, 
4, 6. . Rm 9, 20-24. 





15 


16 Deinde, interveniente tempore, convalescente iniqua con- 
hic error tanquam lex custoditus est, [suetudine, 
et *tyrannorum imperio colebantur figmenta. 

17 Et hos, quos in palam homines honorare non poterant, 
propter hoc quod longe essent, 

e longinquo figura eorum allata, 

evidentem imaginem regis, quem honorare volebant, fecerunt, 
ut illum qui aberat, tanquam praesentem colerent sua 

18 Provexit autem ad horum culturam [sollicitudine. 
et hos qui ignorabant artificis eximia diligentia. 

19 Tlle enim volens placere illi, qui se adsumpsit, 
telaboravit arte sua, ut similitudinem in melius figuraret. 

20 4Multitudo autem hominum, abducta per speciem operis, 
eum, “qui ante tempus tanquam homo honoratus fuerat, 
nunc deum aestimaverunt. 

21 Et haec fuit vitae humanae “deceptio, 
quoniam aut adfectui Yaut regibus deservientes homines 
2incommunicabile nomen lapidibus et lignis imposuerunt. 

22 Et non suffecerat errasse eos circa Dei sciéntiam, 
sed et in magno viventes inscientiae bello 
“tot et tam magna mala pacem appellant. 

23 bAut enim filios suos sacrificantes 
aut obscura sacrificia facientes - 
aut 4insaniae plenas vigilias habentes, 

24 neque vitam neque nuptias mundas iam custodiunt, 
sed alius alium per invidiam occidit 
aut adulterans contristat; 

25 et omnia commixta sunt: sanguis, homicidium, 
furtum et fictio, corruptio et infidelitas, 

turbatio et periurium, tumultus bonorum, 

6/Dei immemoratio, animarum inquinatio, 

Jnativitatis immutatio, nuptiarum inconstantia, 
inordinatio moechiae et impudicitiae. 

27 kAInfandorum enim idolorum cultura 
iomnis mali causa est et initium et finis. 

28 Aut enim, dum laetantur, insaniunt 
aut certe /vaticinantur falsa 
aut vivunt iniuste aut peierant cito. 

29 Deum enim confidunt in idolis, quae sine anima sunt, 
lmale iurantes noceri se non sperant. 

39 Utraque ergo illis evenient digne, 
quoniam male senserunt de Deo attendentes idolis 
et ™iuraverunt iniuste in dolo contemnentes iustitiam. 

31 Non enim iuratorum virtus, sed “peccantium poena 
perambulat semper iniustorum praevaricationem, 

1aTy autem, Deus noster, suavis et verus es, 
patiens et in misericordia disponens omnia. 

2 Etenim, si peccaverimus, ?tui sumus 
scientes magnitudinem tuam; [computati. 
et, si non peccaverimus, scimus quoniam apud te sumus 

3 cNosse enim te, consummata iustitia est, tatis. 
et dscire iustitiam et virtutem tuam radix est immortali- 

4 ¢Non enim in errorem indixit nos 
hominum malae artis excogitatio, 

nec umbra /picturae labor sine fructu, 
effigies sculpta per varios colores, 

5 Icuius adspectus insensato dat concupiscentiam, . 
et diligit *mortuae imaginis effigiem isine anima. 

6 Malorum amatores digni sunt qui spem habeant in talibus, © 
et Jqui faciunt illos et qui diligunt et qui colunt. 

7 kSed et figulus mollem terram premens laboriose 














— 612 — 








derisum comparant et perniciem (7-19). Aegyptii namque qui bestias 
adorabant puniti sunt, Israél autem cui animalia usui erant, etiam de 
_ serpentibus, quibus vulnerabatur, a Deo medelum obtinuit (16, 1-14); 


LIBER SAPIENTIAE 
15, 8 — 16,8 








16 


fingit ad usus nostros unumquodque vas; 

et de eodem luto fingit, quae munda sunt in usum, vasa 
et similiter quae his sunt contraria; 

‘horum autem vasorum quis sit usus iudex est figulus. 

8 Et ™cum labore vano deum fingit de eodem luto ille, 
qui paulo ante de terra factus fuerat, 

et post pusillum “reducit se unde acceptus est, 

Orepetitus animae ?debitum quam habebat. 

9Sed cura est illi, non quia laboraturus est, 
nec quoniam brevis illi vita est; 

sed concertatur aurificibus et Yargentariis; 
sed et aerarios imitatur et gloriam praefert, 
quoniam res supervacuas fingit. 

10 rCinis est enim cor eius, et terra *supervacua spes illius, 
et ‘luto vilior vita eius; 

11 quoniam ignoravit qui se finxit 
et qui inspiravit illi animam, quae operatur, 
et qui “insufflavit ei spiritum vitalem. 

12 Sed et aestimaverunt lusum esse vitam nostram 
et conversationem vitae Ycompositam ad lucrum 
et oportere undecumque, “eliam ex malo, adquirere. 

13 Hic enim scit se super omnes delinquere, 

Yqui ex terrae materia fragilia vasa et sculptilia fingit. 

14 QOmnes enim insipientes et infelices supra modum animae 
sunt inimici populi tui et imperantes illi; [superbi 

15 quoniam “omnia idola nationum deos aestimaverunt, 
quibus “neque oculorum usus est ad videndum 

neque nares ad percipiendum spiritum 
neque aures ad audiendum 

neque digiti manuum ad tractandum, 
sed et “pedes eorum pigri ad ambulandum. 

16 Homo enim fecit illos, 
et qui spiritum @mutuatus est, is finxit illos. 

Nemo enim sibi similem homo poterit deum fingere. 

17 Cum enim sit mortalis, @mortuum fingit manibus iniquis. 
Melior enim est ipse his quos colit, 
quia ipse quidem vixit, cum esset mortalis, illi autem 

18 9Sed et animalia miserrima colunt; [nunquam. 
insensata enim comparata his, illis sunt deteriora. [spicere; 

19Sed nec adspectu aliquis ex his animalibus bona potest con- 
heffugerunt autem Dei laudem et benedictionem eius. 

1 Propter haec et per his similia “passi sunt digne tormenta 
et per multitudinem bestiarum exterminati sunt. 

2 Pro quibus tormentis bene disposuisti populum tuum, 
quibus dedisti concupiscentiam delectamenti sui novum 
bescam parans eis ortygometram: [saporem, 

3 ut illi quidem concupiscentes escam, 
propter ea quae illis ostensa et) missa sunt 
etiam °a necessaria concupiscentia averterentur. 

Hi autem 4in brevi inopes facti novam gustaverunt escam. 

4 Oportebat enim illis sine excusatione quidem 
supervenire interitum exercentibus tyrannidem; 

ehis autem tantum ostendere 
quemadmodum inimici eorum exterminabantur. 

5 Etenim, cum illis fsupervenit saeva bestiarum ira, 
Jmorsibus perversorum colubrorum exterminabantur; 

6 sed non in perpetuum ira tua permansit, 
sed ’ad correptionem in brevi turbati sunt _ [legis tuae. 
4signum habentes salutis ad commemorationem mandati 

7 Qui enim conversus est, jnon per hoc quod videbat sana- 
sed per te ‘omnium salvatorem. [batur, 

8 In hoc autem “ostendisti inimicis nostris, 
quia tu es qui liberas ab omni malo. 


9Tllos enim “locustarum et °muscarum occiderunt morsus, - 








lef. 2 Tm 2, 20. 
MVr. 13. 


nv. Gn 3, 19; Ec 12, 7. 


ocf. Jb 27, 8: Le 12, 20. 
pvr. 16. 


q@ef. “Aci ro, \24: 


ris 44, 20. 
Sci. Eph 2, 12; 1 Thea, 42 
tcf. Jb 30, 19. 


# Vs_Gni 252%. 


ViGl Cas 433. 
x cf. Ac:19, 24, .25 


yvr. 8: — cf. Dt 4, 16. 


zcf. cp. 13, 17-19. 

a Ps 113, 5-7 (bis); Bar 6, 18. 
6 chav. 6: “tab 2, 19. 

CH. CD. Loh 102 x Jr piols. 


d vr. 8 


€cp: 13; 11-16 


f ck 1: Cor'8; i; 


gcp. 11, 16; 12, 24. — cf. Dn 
14, 22. 


Ack. ‘Gw 30293155 3 7a; 


a cp. II, 16, 17: 12, 23, 27. — 
cf. vr. 02: EXx8; 2) 29/24, 


6 cf. ep. is T2. — v. Ex 
16, 13; Nm II, cp i 


ChE 853-377 oe 
d Ex 16, 3. 


Ch ep. BT 819: 


f Che Cpa tay - 15 
gv. Nm 21, 6. 


Acp. 11, 11. — cf. Tb 12, 13; 
ETO TF, 242: 
ae 21, 8, 9. — cf. Jo 3, 14, 


ict? 4 Reg 18. 4. 

$2, Pme4. 210: 

m vr. 18. — cf. cp. 11, 14. 

n Ap 9, 7. — v. Ex 10, 14-17. 
o Ex 8, 24; Ps 77, 45. 





— 613 — 











LIBER SAPIENTIAE 
16, 10 — 17, 3 


Aegyptii pluvia et grandine sunt castigati (15-19), Israélitis contra manna 
pluit de caelo (20-29); Aegyptii, qui peccata sua occultare posse putabant, 


maximo terrore perculsi et spissis tenebris adflicti sunt (17, 1-20), Israé- | 












pvr. 5; Nm 21, 6. 
qvr. 6. 7. 


fr Ac : deh 3, 23. .Heb.. g: 
2: 4 P'4, 2 


oe vr. 6: Ps 77, 34; Os 5, 1 
tcf. Pro 18, 35 S 
ucf. Is 1, 6. 

vcf. Ex 15, 26; Ps 106, 20; 

Mt 8, 

s Dti'432; 39. — cf. at cst 19. 
VI Rg 2. 6.— Vv. 

z Ps 9, Si 106, 18. — So “Mt 


» 45.85, 13. 
: 8 8. 
GLB 3, (2° Ps eres; Eisen cf. 


1 By alg Re 

ane 5, 2. — cf. 4 Rg 18, 35; 
Dn 3, 15. 

ev. Dt 4, 34. 

fv. Ex 9, 23. 

af cp. 19, i9. — cf. Ex 9, 24. 
Ch Vr. 243 Jd25,020; 

icp. 19, 20. 

jvr. 18. — cf. cp. 11; 14; Ex 
8, 8, 19. 

25. — cf. 
Tb 12. 

aot © Cateck R. Il 45 
Ant. V. etc. in fs. Corp. ‘Ch. 
— Cm, in D. 13 p. Pnt. 

n.Ps 77, 24; 104, 40; Jo 6, 31. 

o Ex 16, 13, 14; Nm Tr>:'7. 

ee = 16; 3%° > Nm‘ -f1,° 83 


Pi a 33/305 THe 


rcf. cp. 19, 20. 
$cf, Exi0,.35;..37% 
tects ovr. 193 Ex: 953 24. 


17; cp. 19, 6. 
5, 28, 21; Ecli 39, 30. 


u cf. vr. 
v cf. cp. 


xcf. cp. 19, 18. 


y Dt 4, 37; 10, 15. 
scl: -Pro:9, §: Jr 15, 16.1—— oN; 
Dt 8, 3. 


avr. 22. 
6 Ex 16, 21. 


ccf. Ps 56, 9; 62, 7. — v. Ps 
a8 21. 


e Le 6, 35. — cf. cp. 14, 26. 
{ct.cp..S,.35- 


a Ex 6, 6: 

1] I. Seale a: be D. 1 Aug. 
bch. PS 91, 63.75 Rin 81433. 
COL Che Ep aes Se 


d cf. vr..17; cp. 18, 43. Ex 10, 
22, 23. 

ecf. Jb 24, 15-17; Is 29, 15. 

fcp.: 18,27; 





17 


et non est inventa sanitas animae illorum, 
quia digni erant ab huiusmodi exterminari. [dentes; 

10 Filios autem tuos Pnec draconum venenatorum vicerunt 
misericordia enim tua adveniens Ysanabat illos. 

11 In memoria enim *sermonum tuorum %examinabantur 
et velociter salvabantur, 

ne ‘in altam incidentes oblivionem 
non possent tuo uti adiutorio. 

12 Etenim neque herba neque “malagma sanavit eos; 
sed tuus, Domine, sermo, “qui sanat omnia. 

13 Tu es enim, Domine, “qui vitae et mortis habes potestatem 
et Ydeducis ad *portas mortis et “reducis. 

14 Homo autem occidit quidem per malitiam, 
et, °cum exierit spiritus, non revertetur, 
nec revocabit animam quae recepta est. 

15 Sed tuam manum “effugere impossibile est; 
16¢negantes enim te nosse impii 
eéper fortitudinem bracchii tui flagellati sunt, 

novis aquis et /grandinibus et pluviis 
persecutionem passi et per ignem consumpti. 

17 Quod enim mirabile erat, in aqua, quae omnia exstinguit, 
9plus ignis valebat, hyindex est enim orbis iustorum. 

18 Quodam enim tempore mansuetabatur ignis, 
ine comburerentur quae ad impios missa erant animalia, 
jsed ut ipsi videntes scirent quoniam Dei iudicio patiun- 

19 et quodam tempore in aqua {tur persecutionem ; 
supra virtutem ignis exardescebat undique, 
ut Jiniquae terrae nationem exterminaret. 

20 Pro quibus “angelorum esca nutrivisti populum tuum 
et paratum “panem de caelo °praestitisti illis sine labore, 

Pomne delectamentum in se habentem et omnis saporis sua- 
21 Substantia enim tua ¢dulcedinem tuam, [vitatem. 
quam in filios habes, ostendebat 

et deserviens uniuscuiusque voluntati, 
ad quod quisque volebat, convertebatur. 

22 rNix autem et glacies sustinebant vim ignis, et non tabesce- 
ut scirent quoniam fructus inimicorum [bant: 
texterminabat ignis ardens in grandine et pluvia coru- 

23 Hic autem iterum, ut nutrirentur iusti scans. 
etiam suae virtutis oblitus est. 

24 uCreatura enim tibi Factori deserviens 
Vexardescit in tormentum adversus iniustos 
et lenior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. 

25 Propter hoc et tunc “in omnia transfigurata 
omnium nutrici gratiae tuae deserviebat, 
ad voluntatem eorum qui a te desiderabant; 

26 ut scirent filii tui, Y%quos dilexisti, Domine, 

*quoniam non nativitatis fructus pascunt homines, 
sed sermo tuus hos, qui in te crediderint, conservat. 

27 Quod enim “ab igne non poterat exterminari, 
>statim ab exiguo radio solis calefactum tabescebat, 

23 ut notum omnibus esset quoniam oportet 
Cpraevenire solem ad benedictionem tuam 
et ad ortum lucis “te adorare. 

29 eIngrati enim spes /tanquam hibernalis glacies tabescet 
et disperiet tanquam aqua supervacua. 

1 7Magna sunt enim iudicia tua, Domine, 
et %inenarrabilia verba tua; 
propter hoc Cindisciplinatae animae erraverunt. 

2 Dum enim persuasum habent iniqui posse dominari nationi 
dvinculis tenebrarum et longae noctis compediti, [sanctae, 
inclusi sub tectis, fugitivi perpetuae providentiae iacuerunt, 

3 Et, dum @putant se latere in obscuris peccatis, | [horrende 
"tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt /paventes 





es 








— 614 — 


ore 








litis autem lux fulgidissima resplenduit (18, 1-4) ; Aegyptii volentes filios 
Hebraeorum occidere una eademque nocte omnes primogenitos suos ami- 
serunt, Hebraeorum vero filii servati sunt (5-19) et si aliquando, cum 


. 


LIBER SAPIENTIAE 
17, | lem 18, 5 





et cum admiratione nimia perturbati. 
4Neque enim quae continebat illos spelunca sine timore custo- 
quoniam 9Ysonitus descendens pertubabat illos, [diebat, 
| et personae tristes illis apparentes pavorem illis praesta- 
| 5Et ignis quidem nulia vis poterat illis lumen praebere, [bant. 
| ec siderum limpidae flammae 
| - jlluminare poterant illam noctem horrendam. 
7 6 iApparebat autem illis subitaneus ignis timore plenus, 
sf et timore perculsi illius, quae non videbatur, faciei 
aestimabant deteriora esse quae videbantur. 
ai 7jEt magicae artis appositi erant derisus, 
| et 4Sapientiae gloriae correptio cum contumelia. 
8 Tili enim, qui promittebant timores et perturbationes expel- 
lere se ab anima languente, 
hi cum derisu pleni timore languebant. 
3 Nam, etsi nihil illos ex monstris perturbabat, 
™transitu animalium et serpentium sibilatione 
commoti tremebundi peribant 
et aérem, quem nulla ratione quis effugere posset, 
negantes se videre. [nationis ; 
10 Cum sit enim timida nequitia, °dat testimonium condem- 
Psemper enim praesumit saeva Yperturbata conscientia. 
11 rNihil enim est timor nisi proditio cogitationis auxilio- 
12 Et, dum ab intus minor est exspectatio, [rum. 
maiorem computat inscientiam eius causae, 
de qua tormentum praestat. 
13 T}li autem, qui impotentem vere noctem 
et ab infimis et ab altissimis inferis supervenientem, 
-eundem somnum dormientes, 
14 aliquando monstrorum exagitabantur timore, 
aliquando animae deficiebant traductione; 
subitaneus enim illis et insperatus timor supervenerat. 
15 Deinde, si quisquam ex illis decidisset, 
Scustodiebatur in carcere sine ferro reclusus. 
16 Si enim rusticus quis erat aut pastor 
aut agri laborum operarius preoccupatus esset, 
ineffugibilem sustinebat necessitatem ; . 
17 una enim ‘catena tenebrarum omnes erant colligati. 
Sive “spiritus sibilans, 
aut inter spissos arborum ramos avium sonus suavis, 
aut vis aquae decurrentis nimium, 
18 aut sonus validus praecipitatarum petrarum, 
aut ludentium animalium cursus invisus, 
aut mugientium valida bestiarum vox, 
aut resonans de altissimis montibus echo 
deficientes faciebant illos prae timore. 
19 V0mnis enim orbis terrarum limpido illuminabatur lumine, 
et non impeditis operibus continebatur. 
20 «Solis autem illis superposita erat gravis nox, 
imago tenebrarum, Yquae superventura illis erat; 
ipsi ergo sibi erant graviores tenebris. 
| 8 1 aSanctis autem tuis “maxima erat lux, [debant. 
et horum quidem vocem audiebant, sed figuram non vi- 
Et, quia non et ipsi eadem passi erant, magnificabant te, 
Cet qui ante laesi erant, quia non laedebantur, gratias 
et, ut esset differentia, donum petebant. [agebant 
3 Propter quod 4ignis ardentem columnam 
ducem habuerunt ignotae viae, 
et solem sine laesura boni hospitii praestitisti. 
4 Digni quidem illi carere luce et pati “carcerem tenebrarum, 
qui /inclusos custodiebant filios tuos, ~ 
Iper quos incipiebat incorruptum legis “lumen ‘saeculo 
5jCum cogitarent iustorum occidere infantes, [dari. 
et ‘uno exposito filio et liberato, in traductionem illorum, 








gvr. 10. — cf. Jb 15, 21-24. 


Ah cf. Ex 32, 7, 8. 


# Dt 28, 65-67. 


jcp. 18, 13. — v. Ex 7, 11. 
Cf Ex 8) 1855 of ari 


m.Vi.cep.:16, 1. 
a cf. Gn 4, 14; Pro 28, 1. — v. 


q vr. 4. 
r cf. Feli 40, 2. 


Scp. 18, 4. — cf. Ex 10, 23. 


tvr. 2. — cf. cp. 18, 4. 
# cf. Lv 26, 36; Ps 52, -6: 


vv. Ex 10, 24. 


LEX, 10; 23: 
9 cf:- Jb- £8, 183) 2" PES, ¥ 7: 
Ju 13. 


a Ex ro, 6. — cf. cp. 10, 15. 
6 Ex 10, 23. 


o Ex’ rz, 8; ¥2; 33, +36: 


€¥.. BX-13, 33} 245 9402 897, 

14; 104, 39. 
ecp. 17, 17. — cf. cp. °17,. 2. 
fcke Exii6 &: 4 

ef. Jo 4,227. Rm 3, 2. 

Ps 118, 105;. Pro 6, 23. — 
. cf. Ps 18, 9; 1 iru ag. 
icf. Is 2, 3, 5; Mic 4, 3,.2% 
Sep. PRS: BX 16s 22: 
cp. 11, 182*Ex' 2, 32:8: 





— 615 — 








LIBER SAPIENTIAE 


peregrinarentur in deserto, iram Dei experti sunt, eam sustulerunt non- 


nisi ad tempus (20-25) ; Israélitae mare Rubrum sicco pede transierunt, 


Aegyptii in eo misere periere; hi animantium molestia cruciati sunt, illi 








18, 6 — 19,3 

MCL EER 125 205 

mcp. 10, 19. — v. Ex 14, 27. 

o Ex 11, 4; 12, 12, 29. — cf. 
Vie 14g 3 Se 

Osh. Wr Oy Gok oes eee a 
33, I. 

act; Ex 14; 13: 

rv. Ex 12, 21-28. 


scf.'2 Par) 30; 273; Mt -26, 40. 


bi. EX 37;140: 


uv. Ex 12. 29. 


v cf. Nm 33, 4 
MOr eS 104,50. 


VCD. 617, Fao. EX ge 2k. 


Ex 4, a 23; a 26, nla! 6 

14, "r5) WP (Pe 92), ae in Adv, 
et in T. Nat. D 

a Ex 12, 20. 


b cf. Ps 147, 1S, 18. 
CCL 


: Apr, 26; 
, 16; kB eo 38, 


g Ecli 40, 6, 7. 
Cp. 17, 3, 4. 


ivr. 25. 
jNm 16, 41. 42. 


lNm 16. 46, 47. 
21] R. in tie. OF: 


mNm 16, 5; Ps 98, 6. — cf. 


cp. 10, 16; Nm 12, 7. — V. 
ES 14,31, 

WV. BX 32. 13: 

ov. Nm 16, 48. 

24)R. in i 4 <D, 33..0« Pek, 

p Ex 28, cli 27, 9; 45,9 
— cf. Ecli re Pile & 

q Ex 28, 17; cli 45, 13. 

rEcli 45, 14; Bar 5, 2. Vv. 
Ex 28, Sey 

scf. Heb rae 

évr. 20. 


acf. EX 144%. 


6 Ex 12, 33. 

c Ex 14, §, 8. 

d Ex 12, 30, 31. 
e.cf. cp. .18,. 20,4%2, 





19 


™multitudinem filiorum abstulisti 

et "pariter illos perdidisti in aqua valida. 
6 ollla enim nox ante cognita est a patribus nostris, 

ut vere scientes quibus ?iuramentis crediderunt animae- 
7 “Suscepta est autem a populo tuo [quiores essent. 


sanitas quidem iustorum, iniustorum autem exterminatio. 


8 Sicut enim laesisti adversarios, 
sic et nos provocans magnificasti; 

9 rabsconse enim sacrificabant iusti pueri bonorum, 
et iustitiae legem in concordia disposuerunt: 

similiter et bona et mala recepturos iustos 
8patrum iam decantantes laudes. 

10 Resonabat autem inconveniens ‘inimicorum vox, 
et flebilis audiebatur planctus ploratorum infantium. 

11 uSimili autem poena servus cum domino adflictus est, 
et popularis homo regi similia passus. 

12 Similiter ergo omnes uno nomine mortis 
mortuos habebant innumerabiles. 

VNec enim ad sepeliendum vivi sufficiebant, 
quoniam uno momento, “quae erat praeclarior, 
natio illorum exterminata est. 

13 De omnibus enim non credentes Ypropter. veneficia ; 
tunc vero primum, cum fuit exterminium primogenito- 
spoponderunt *populum Dei esse. {rum, 

14 Cum enim quietum silentium contineret omnia, 
et nox in suo cursu “medium iter haberet, 

15 omnipotens !sermo tuus de caelo, a regalibus sedibus, 
@durus debellator in mediam exterminii terram prosilivit, 

16 ¢gladius acutus insimulatum imperium tuum portans 
et stans replevit omnia morte 
et fusque ad caelum attingebat stans in terra. 

17 9Tunc continuo visus somniorum malorum turbaverunt il- 
et “timores supervenerunt insperati. [los, 

18 Et alius alibi proiectus semivivus, 
propter quam moriebatur, causam demonstrabat mortis. 

19 Visiones enim, quae illos turbaverunt haec praemonebant, 
ne inscii quare mala patiebantur perirent. 

20 Tetigit autem tunc et iustos ‘tentatio mortis, 
et Jcommotio in eremo facta est multitudinis; 
sed non diu permansit ira tua. 

21 /Properans enim homo sine querela deprecari pro populis, 
proferens servitutis suae scutum, 
orationem, et per incensum deprecationem allegans 

restitit irae et finem imposuit necessitati 
ostendens ™quoniam tuus est famulus. 

22 Vicit autem turbas non in virtute corporis nec armaturae 
sed verbo illum, qui se vexabat, subiecit [potentia ; 
"iuramenta parentum et testamentum commemorans. 

23Cum enim iam acervatim cecidissent super alterutrum mor- 
%interstitit et amputavit impetum [tui, 
et divisit illam quae ad vivos ducebat viam. 

24 pIn veste enim poderis, quam habebat, 
totus erat orbis terrarum, [sculpta, 

et parentum magnalia Yin quattuor ordinibus lapidum erant 
et magnificentia tua in "diademate capitis illius sculpta 

25His autem cessit qui exterminabat, et haec extimuit; [erat. 
erat enim ‘sola tentatio irae sufficiens. 

1 Impiis autem usque in novissimum sine misericordia ira su- 
@praesciebat enim et futura illorum, [pervenit ; 

2 quoniam cum ipsi permisissent ut se educerent 
et “cum magna sollicitudine praemisissent illos, 
consequebantur illos paenitentia acti. 

3 Adhuc enim inter manus habentes 4luctum 
et “deplorantes ad monumenta mortuorum 





— 616 — 











| avibus venientibus, saturati (19, 1-12); Aegyptii, ad instar Sodomita- 
rum, caecitate sunt perculsi, Israélitis demum verum Deum colentibus, 
omnia cesserunt in bonum (13-20). 


LIBER SAPIENTIAE 
19, 4-20 








aliam sibi adsumpserunt cogitationem inscientiae, 
et, /quos rogantes proiecerant, 
ghos tangquam fugitivos persequebantur. 
4 Ducebat enim illos ad hunc finem digna necessitas, 
et horum, quae acciderant, commemorationem amitte- 
ut, quae deerant tormentis, repleret punitio, [bant, 
5et “populus quidem tuus mirabiliter transiret, 
‘ili autem novam mortem invenirent. 
6 ‘Omnis enim creatura ad suum genus ab initio refigurabatur 
jdeserviens tuis praeceptis, 
ut pueri tui custodirentur illaesi. 
7’Nam nubes castra eorum obumbrabat, 
et ex aqua, quae ante erat, terra arida apparuit, 
et in mari Rubro via sine impedimento, 
et campus germinans de profundo nimio; 
8 per quem omnis natio transivit, quae “tegebatur tua manu, 
videntes tua mirabilia et monstra. 
9oTanquam enim equi depaverunt escam 
et ?Ptanquam agni Yexsultaverunt 
Tmagnificantes te, Domine, qui liberasti illos. 
10 Memores cnim erant adhuc eorum, 
quae in incolatu illorum facta fuerant, 
quemadmodum pro natione animalium %eduxit terra muscas, 
et pro piscibus eructavit fluvius ‘multitudinem ranarum; 
11 Unovissime autem viderunt novam creaturam avium, 
cum adducti concupiscentia postulaverunt escas epulatio- 
12 In allocutione enim desiderii [nis. 
ascendit illis “de mari ortygometra, 
' et vexationes peccatoribus supervenerunt, 
“non sine illis, quae ante facta erant, argumentis per vim ful- 
iuste enim patiebantur secundum suas nequitias. [minum: 
13 ¥Etenim detestabiliorem inhospitalitatem instituerunt: 
2alii quidem ignotos non recipiebant advenas, 
@alii autem bonos hospites in servitutem redigebant. 
14 Ft non solum haec, sed et alius quidam respectus illorum 
bquoniam inviti recipiebant extraneos. [erat; 
15 ¢Qui autem cum laetitia receperunt hos, 
qui eisdem usi erant iustitiis, 
saevissimis adflixerunt doloribus. 
16 dPercussi sunt autem caecitate, 
sicut ¢illi in foribus /iusti, 
cum subitaneis cooperti essent tenebris, 
unusquisque transitum ostii sui quaerebat. 
17 In se enim elementa dum convertuntur, 
9sicut in organo qualitatis sonus immutatur, 
et omnia suum sonum custodiunt; 
unde aestimari ex ipso visu certo potest. 
18 Agrestia enim in aquatica convertebantur, 
et quaecumque erant natantia in terram transibant. 
19 hIgnis in aqua valebat supra suam virtutem, 
et aqua exstinguentis naturae obliviscebatur. 
20 Flammae e contrario ‘corruptibilium animalium 
non vexaverunt carnes coambulantium, 
jnec dissolvebant illam, quae facile dissolvebatur, 
sicut glacies, bonam escam. 
In omnibus enim magnificasti populum tuum, Domine, et ho- 
et non despexisti in omni tempore fnorasti 
et in omni loco adsistens eis. 





fEX 13;. 8° 
g Ex 14, 5 


cf. 2 Mc 6, 14: Mt 23, 32. 
5-7] R. in cm. Mm. 


i Ex 14, 29-30. 
V'Cf. Cp.°105245.28- 


R ¢f;. Jb: 37.: 125; Ps: 148; <8. 
b Exe 73> 25s 14,20. 
inci. Ps 105, 9 


Gp. 5, 1.7 
OAS'63,:73: 
shh Ps°76,; 21: 77,82; 1s 63; 


a ct. "Ps rr3;) 4 
ry v. Ex 15, 1-18. 


5. Ex<8, 16; 
PEX 8:02, 3, 6: 
u cf. cp. 16, 2. — v. Ex 16, 13. 


vy Nm II, 31. 
xcf. Ps 76:28, 19 


y vi Ex 1,-13-14, 16, 22. 
zcf. Gn 19, 4-8; Jd 19. 15, 16. 
@ct: Gn: 41 56> EX 1, 11. 


bch: Mt 10; 14,15. 
¢ Gn 45, 17-20; 47, 5, 6. 


@ef. cps: £7;. 22 18, 43 Bx £0; 
2 


3. 
Vin(on, 10,~1T- 
f'ep: 86; 63-2. Pt 2:47. 


gck. Ech s4005 22- 


h ep: 16; 17 


i Cpe 10 25, 


i ciecpi163.225-27e7ER 16,374. 
20.0] Ch. E7238 





ee 








IN ECCLESIASTICUM 
PROLOGUS 


IN ECCLESIASTICUM IESU FILII SIRACH 





acf. Le 24, 44. 


B08. Lec 2:3; 3830 JOS; 25 19553, 
173.20; AG. 2%,- 405422, 2% 
26, 14. 


cL, 225° 28): 


LIBER ECCLESIASTICI 
1, 1-9 





BCCLES AS ian 





ac dP ts: Loe 3: 9; 4, 29; 
Base ap 8, 2 


bc 24, 145, . Pe Sy aa slag 9 
Sa 


P49 JO. Fick. 

I- oh | L. in D. 586, 

1] Ant. in sb. a. D: ae 

@ct. cp. 18, 8: Ps 138. 18; Is 
40, 12; jr Se. 22; 

dc. Pro 30, 4. 

ecp. 24, 5, 14; Pro 3, 19; 8, 
22, 23. — cf. Col 1, 15, 16. 

f Bar 3, 12. — cf. cp. 24, 5; 
Jr 2, 13; Jo 4, 10, 14. 


g vr: 25; Sap 3, 15; 15, 3. — 
cf. 38, 4, 37. 


h cf. Ps 46, 3; Dn 9, 4. 
9] * Catech. R. I 9, 2. 
#cf. vr. 4. 











PROLOGUS. 





ULTORUM nobis et magnorum per “legem et prophetas aliosque, | 
M qui secuti sunt illos, sapientia demonstrata est, in quibus opor- | 
tet laudare Israél doctrinae et sapientiae causa, quia non so- | 
lum ipsos loquentes necesse est esse peritos, sed etiam extraneos — 
posse et dicentes et scribentes doctissimos fieri. : 
Avus meus Iesus, postquam se amplius dedit ad diligentiam le- | 
ctionis legis et prophetarum et aliorum librorum, qui nobis a paren- | 
tibus nostris traditi sunt, voluit et ipse scribere aliquid horum quae }| 
ad doctrinam et sapientiam pertinent, ut desiderantes discere et | 
illorum periti facti magis magisque attendant animo et confirmentur | 
ad legitimam vitam. . 
Hortor itaque venire vos cum benevolentia et attentiori studio | 
lectionem facere et veniam habere in illis, in quibus videmur se- | 
quentes imaginem 5 apientiae deficere in verborum compositione. | 
Nam deficiunt verba °hebraica, quando fuerint translata ad alteram | 
linguam; non autem solum haec, sed et ipsa lex et prophetae cete- | 
raque aliorum librorum non parvam habent differentiam quando in- | 
ter se dicuntur. | 
Nam in octavo et tricesimo anno temporibus Ptolemaei cEver- | 
getis regis, postquam perveni in in Aegyptum et, cum multum tem- | 
poris ibi fuissem, inveni ibi libros relictos non parvae neque con- | 
temnendae doctrinae. Itaque bonum et necessarium putavi et ipse 
aliquam addere diligentiam et laborem interpretandi librum istum | 
et multa vigilia attuli doctrinam in spatio temporis ad illa, quae 
ad finem ducunt, librum istum dare et illis, qui volunt animum | 
intendere et discere quemadmodum oporteat instituere mores, qui | 
secundum legem Domini proposuerint vitam agere. 


éx1||MNIS %sapientia a Domino Deo est 
. et “cum illo fuit semper et est ante aevum. 
-2ceHarenam maris et pluviae guttas 
et dies saeculi quis dinumeravit ? 
dAltitudinem caeli et latitudinem terrae 
et profundum abyssi quis dimensus est? 
3Sapientiam Dei @praecedentem omnia quis 
——— 4Prior omnium creata est sapientia,[investigavit ? 
et intellectus prudentiae ab aevo. 
5 fFons sapientiae verbum Dei in excelsis, 
et ingressus illius mandata aeterna. 
6 9Radix sapientiae cui revelata est? 
et astutias illius quis agnovit? 
7 Disciplina sapientiae cui revelata est et manifestata? 
et multiplicationem ingressus illius quis intellexit? 
8 Unus est altissimus, creator omnipotens 
et rex potens et “metuendus nimis, 
_ sedens super thronum illius et dominans, Deus. 
9 iIpse creavit illam in Spiritu sancto 








— 618 — 








1. Collectanea sententiarum quae vel sapientiam commendant vel describunt (1, 1-43, 37). 
| Post interpretis prologum et exordium, quo origo sapientiae ipsiusque 
_| cum timore Dei relatio enarratur (1, 1-40), praecepta de omni virtutum et 


LIBER ECCLESIASTICI 
1, Io-— 2, 2 








et vidit et Jdinumeravit et mensus est. 
10 Ft “effudit illam super omnia opera sua 
et ‘Super omnem carnem secundum datum suum 
et ™praebuit illam diligentibus se. 
11”Timor Domini gloria et gloriatio 
et laetitia et °corona exsultationis. 
12 pTimor Domini delectabit cor 
et dabit laetitiam et gaudium et dlongitudinem dierum. 
13 Timenti Dominum bene erit in extremis 
‘et in “die defunctionis suae benedicetur. 
14 Dilectio Dei honorabilis sapientia ; 
15quibus autem apparuerit in visu diligunt eam in visione 
et in agnitione magnalium suorum. 
16 s[nitium sapientiae timor Domini, 
et cum fidelibus “in vulva concreatus est, 
7, cum electis feminis graditur 
et cum iustis et fidelibus agnoscitur. 
; \ 17 Timor Domini scientiae religiositas. 
y 18 Religiositas custodiet et iustificabit cor, 
iucunditatem atque gaudium dabit. 
19 Timenti Dominum bene erit 
et in diebus consummationis illius benedicetur. 
20 “Plenitudo sapientiae est timere Deum, 
et Yplenitudo a fructibus illius. 
21 7Qmnem domum illius implebit a generationibus, 
5 et receptacula a thesauris illius. 
eA 22 yCorona sapientiae timor Domini 
replens pacem et salutis fructum; 
23 et vidit et *dinumeravit eam: 
utraque autem sunt dona Dei. 
24aScientiam et intellectum prudentiae sapientia compartietur 
et Ogloriam tenentium se exaltat. 
‘ 25 CRadix sapientiae est timere Dominum, 
f et rami illius longaevi. 
26 In thesauris sapientiae intellectus et scientiae religiositas, 
- Gexsecratio autem peccatoribus sapientia. 
| 27 cTimor Domini expellit peccatum ; 
28 fnam qui sine timore est non poterit iustificari; 
. Jiracundia enim animositatis illius subversio illius est. 
23 Usque in tempus “sustinebit patiens, 
et postea redditio iucunditatis. 
30 7Bonus sensus usque in tempus abscondet verba illius, 
et labia multorum enarrabunt sensum illius. 
31 In thesauris sapientiae significatio disciplinae, 
32 jexsecratio autem peccatori cultura Dei. 
; 33 IFilii, concupiscens sapientiam conserva iustitiam, 
3 et Deus praebebit illam tibi. 
: 34 mSapientia enim et disciplina timor Domini, 
e et quod beneplacitum est illi 35 fides et mansuetudo, 
et adimplebit thesauros illius. 
36 Ne sis incredibilis timori Domini, 
| et ne accesseris ad illum nduplici corde. 
a 37 Ne fueris hypocrita in conspectu hominum 
et non scandalizeris in labiis tuis. 
i 38 cAttende in illis, ne forte cadas 
3 et adducas animae tuae inhonorationem, 
339 Pet revelet Deus absconsa tua 
et Yin medio synagogae elidat te; 
40 quoniam “‘accessisti maligne ad Dominum, 
: et cor tuum plenum est dolo et fallacia. 
: ? - 1 Fili, Yaccedens ad servitutem Dei sta in iustitia et timore, 
et praepara animam tuam ad tentationem. 
2 Deprime cor tuum et sustine, 
inclina aurem tuam et suscipe verba intellectus 














“ce 43; st 28, 25; Sap 11,21; 
kf. Bro 3, 19; Sap 7, 24; 8; 1. 


Pen 2X7 i$: 
mEc 2, 26. — cf. vr. 33; Sap 


10, 27. cl. .9r; 25% 

.€f.:€D.. 21,29; Ps, 36, -3925s 
57, 2. : 

#4, 15) dt: CPs 83)in Fes: 
Foss. Gs 


$.ur: 34; Cp. 19;'18) Jb 27; 28; 
Ps'210; 10; Pro‘1,: 93 6," 10. 


tJb 31, 18. — cf. Ps 57, 4; 
Sap 12, 10. 
ucf. Ec 12, 13. — v. vr. 16. 


v cf. Pro 8, 18, 1 
xv. Sap 7, 11. — cf. cp. 51, 36. 


22-40] LL. in fr. 2 ».D. 4Aug. 
22] V. in fs. BMV. de b. cons. 
wD, 41, 13: 

Zvr. 9. 

@cis cp; 88. § 

b Pro 4, 8. — cf. 1 Rg 2, 30. 
G vr..6. 


d Jo 3, 20. — cf. v ge 

27] * Conc. Trid. s. VI cp. 6. 
eek cp. 7, 40. — v. Gn 39, 9 
Lol -epe.38 527. 
Bas ro 29, 22: Mt 5, 22. 
chs Cp i3 3-93 Ps-36.10 


#cp: 20, 7. —.cf. cp: 95. 153. Pro 
10, 19; 17, 27; Je 1, 19. 


jvr. 26. 
lep. 21, 14. — cf. vr. ro. 


m vr. 16; Pro 15, 33. 


n ch, Je. 14-854, 8. 


oct, Mt .23,: 42: 


pr Cor 4, § 

q Pro 5, 14. — cf. Pro 26, 26. 

rSap 1, 1-4. 

eof. Ac 23; 10, 

a2 Tm 3, 12; 1 Pt 4, 12. — 
ov a Peis 13; Pro 3,:17+: Mt 


#63 iE: in fr. 3 p. D. 4 Aug. 





cate 


— 619 — 








officiorum genere proponuntur, nempe: 1. De apparatu ad verum Dei 
servitium et praesertim de fiducia in bonitate divina habenda (2, 1-22). 
— 2. De filiorum officiis erga parentes (3, 1-18). — 3. De moderatione 


LIBER ECCLESIASTICI 
2,3— 3, 11 











icf. Is 28, 16. 


c.f. -Jb-2"r0; 


d Pro 17, 13; Sap 3, 5, 6: 1 Pt 
I, 7; 4, 12. 

ecf. Tb 12, at 

f Ps 36, 3. — cf. Ps 54, 23; Mt 
6, 25; 2 Ftis, 2 


g cf. cp, 3, 20; 


hcp. 16, 1§; §1, 30. — v. Jb 
34, II. 


scf. Eph 5, 14. 


f-Ps. 36, 25%. 9 Mea. 65 


Ps 85, 15; Jn 4, 2. 
m cf. cp. §1, 14. 


ncp. 3, 28; 3 Rg 18, 21 — cf. 
is 28, 6, 10; Mt 6, 24. 


°: 41, 4. — cf. Heb ro, 36; 
c I, 3, 4. 
p Pro 28, 6. 


q Jo 14, 15, 21, 23. — cf. 1 Jo 
ca 

r jb x, 273 Jo 8; 229. 

scf. Ps 118, 974, 103. 


ta Rey 3; @Par..29,: $; 30 
19. — cf. Pro 16, 1, 9. , 


# Heb 10, 31. — cf. 2 Rg 24, 
14° “Dn.w3: 23. 
vecp. 18,4, 127 ‘Sap ' ¥r. 24. 


1-23] LL. in fr. 4 p. D. 4 Aug. 


@Vr.9; cp. 7, 29. — v. Ex 20, 
13; Dts, 36. 


bcf. Mt 6, 20; 1 Tm 6, 19. 


€¥) Ex 20.512; 


d Mt 21, 28-31. 
6 Ex 20, 12; Dt 5, 16; Mt rs, 
4; Mr 7, 10; Eph 6, 2. 


fcf. Gn 9, 25-27; 27, 27, 29; 
49, 2-27. 





et One festines in tempore obductionis. 

3 Sustine sustentationes Dei, coniungere Deo et sustine, 
ut crescat in novissimo vita tua. — 

4cOmne quod tibi applicitum fuerit accipe et in dolore su- 
et in humilitate tua patientiam habe; [stine 

5 ¢quoniam in igne probatur aurum et argentum, 
¢homines vero receptibiles in camino humiliationis. 

6 /Crede Deo, et recuperabit te, 
et dirige viam tuam et spera in illum: 
serva timorem illius et in illo veterasce. 

7 Metuentes Dominum, 9sustinete misericordiam eius 
et non deflectatis ab illo, ne cadatis. 

8 Qui timetis Dominum credite illi, 
et “non evacuabitur merces vestra. 

9 Qui timetis Dominum sperate in illum, 

_ et in oblectationem veniet vobis misericordia. 

10 ‘Qui timetis Dominum diligite illum, 
et illuminabuntur corda vestra. 

11 Respicite, filii, nationes hominum et scitote 
quia Jnullus speravit in Domino et confusus est. 

12 Quis enim permansit in mandatis eius et derelictus est? 
kaut quis invocavit eum, et despexit illum? 

13 (Quoniam pius et misericors est Deus 
et “remittet in die tribulationis peccata 
et protector est omnibus exquirentibus se in veritate. 

14 Vae duplici corde et labiis scelestis et manibus malefacien- 
et peccatori terram “ingredienti duabus viis! {tibus 

15 Vae dissolutis corde, qui non credunt Deo, 
et ideo non protegentur ab eo! 

16 Vae his qui °perdiderunt sustinentiam, [pravas! 
et qui dereliquerunt vias rectas et diverterunt in ?vias 
17 et quid facient, cum inspicere coeperit Dominus ? 

18 Qui timent Dominum non erunt incredibiles verbo illius, 
et qui diligunt illum ¢conservabunt viam illius. 

19 Qui timent Dominum ‘inquirent quae beneplacita sunt ei, 
et qui diligunt eum @replebuntur lege ipsius. 

20 Qui timent Dominum ‘praeparabunt corda sua 
et in conspectu illius sanctificabunt animas suas. 

21 Qui timent Dominum custodiunt mandata illius 
et patientiam habebunt usque ad inspectionem illius 

22 dicentes: Si paenitentiam non egerimus, 

“incidemus in manus Domini et non in manus hominum. 

23 vSecundum enim magnitudinem ipsius, 
sic et misericordia illius cum ipso est. 

1 Filii sapientiae ecclesia iustorum, 
et natio illorum oboedientia et dilectio. 

2 @Judicium patris audite, filii, et sic facite ut salvi sitis. . 

3 Deus enim honoravit patrem in filiis, 
et iudicium matris exquirens firmavit in filios. 

4 Qui diligit Deum exorabit pro peccatis 
et continebit se ab illis 
et in oratione dierum exaudietur. 

5 Et, sicut °qui thesaurizat, ita et qui honorificat matrem 
6qui honorat patrem suum iucundabitur in filiis [suam; 
et in die orationis suae exaudietur. 

7 Qui honorat patrem suum °vita vivet longiore, 
et qui oboedit patri refrigerabit matrem. 

8 Qui timet Dominum honorat parentes 
et quasi dominis serviet his qui se genuerunt. 

94In opere et sermone et omni patientia “honora patrem 
10 ut superveniat tibi benedictio ab eo, [tuum 
et benedictio illius in novissimo maneat. 

11 /Benedictio patris firmat domos filiorum, 
maledictio autem matris eradicat fundamenta. 








— 620 — 








| in omnibus habenda, praecipue in investigatione veritatis ( 9-32). — 


\ 4. De elemosynae fructibus, de officiis erga egenos, deque ratione qua cum LIBER ECCLESIASTICI 








| ipsis est agendum (3, 33-4, 11). — 5. De cautelis circa pudorem ma- 3,12 — 4,7 
12 9Ne glorieris in contumelia patris tui, gcf. Gn 9, 22. 
non enim est tibi gloria eius confusio. 
13 AGloria enim hominis ex honore patris sui, h Pro 17, 6. 
et ‘dedecus filii pater sine honore. icp. 41, 10. 
14 Fjli, Jsuscipe senectam patris tui iv. Mt 15, 4-6. 


et ‘non contristes eum in vita illius 
15 let, si defecerit sensu, veniam da 
et ”ne spernas eum in virtute tua; 
elemosyna enim patris non erit in oblivione; 
6”nam pro peccato matris restituetur tibi bonum, 
17 et in iustitia °aedificabitur tibi, 
et in die tribulationis commemorabitur tui, 
et sicut in sereno glacies solventur peccata tua. 
18 qQuam malae famae est qui derelinquit patrem ! 
Et ‘est maledictus a Deo qui exasperat matrem. 


' 19 Fili, in mansuetudine opera tua perfice, 
et super hominum gloriam diligeris. 
20 sQuanto magnus es, humilia te in omnibus 
et coram Deo invenies gratiam 
21 quoniam magna potentia Dei solius, 
et ab humilibus honoratur. 
22 tAltiora te ne quaesieris 
et fortiora te ne scrutatus fueris; 
sed, “quae praecepit tibi Deus, illa cogita semper 
et Yin pluribus operibus eius ne fueris curiosus; 
23 non est enim tibi necessarium 
ea quae abscondita sunt videre oculis tuis. 
24 In supervacuis rebus noli scrutari multipliciter, 
et in pluribus operibus eius non eris curiosus; 
25 plurima enim super sensum hominum ostensa sunt tibi; 
26 multos quoque supplantavit suspicio illorum 
et in vanitate detinuit sensus illorum. 
27 wCor durum habebit male in novissimo, 
et qui amat periculum in illo peribit. 
23 Cor “ingrediens duas vias non habebit successus, 
et pravus corde in illis scandalizabitur. 
29 Cor nequam gravabitur in doloribus, 
et Ypeccator adiciet ad peccandum. 
30 2Synagogae superborum non erit sanitas, 


frutex enim peccati radicabitur in illis et non intelligetur. 


31 Cor sapientis intelligitur in sapientia, 


et auris bona audiet cum omni concupiscentia sapientiam. 


32 Sapiens cor et intelligibile abstinebit se a peccatis 
et in operibus iustitiae successus habebit. 

33 Tynem ardentem exstinguit aqua, 
et 7elemosyna resistit peccatis ; 

34 Let Deus prospector est eius qui reddit gratiam, 
meminit eius in posterum, 
Cet in tempore casus sui inveniet firmamentum. 


1 aF ili, elemosynam pauperis ne defraudes 
et oculos tuos ne transvertas a paupere. 
2 Animam esurientem ne despexeris 
et non exasperes pauperem in inopia sua. 
3 Cor inopis ne adflixeris 
et non “protrahas datum angustianti. 
4 cCRogationem contribulati ne abicias 
et don avertas faciem tuam ab egeno. 
5 Ab inope ne avertas oculos tuos propter iram 
et non relinquas quaerentibus tibi retro maledicere ; 
6 fmaledicentis enim tibi in amaritudine animae, 
exaudietur deprecatio illius; 
exaudiet autem eum qui fecit illum. 
7 Congregationi pauperum adfabilem te facito 





k cf. vr. 18; Pro 19, 26. 
bef. Pro 23,°22. 
mcf. Pro 30, 11, 17. 


ncf. Dt 25, 9 
OiCh. EH, vo, °&. 


qd oe 30, I1, 17. — cf. Pro 19, 
26. 
r cf. Pro 28, 24. 


Sct. Ph 2, 3° Jc”, 6. te: anePt 
5, 5. 


22-34] LL. in 5p. D. 4 Aug. 

t Pro 25, 2 fe 9, 8. = s 
130, 1; Rm 12, 3, 1 

ucf. Dt 29, 29. 

vict. 2. Th 33-212 


w Pro 28, 14; Rm 2, 5. — V. 
Ex 4, 21. 


eur Ch. 2, 14. 


ycp. 5, 5, 7) 8; Ts 30, I. 
Zk. 0). 510, 13; Lb 4,2 


32] Ant. in fs. BMV. de b. 
cons. 

33] Vv. cp. 290, 15. — * Catech. 
RK. 1V ‘24523: 

acp. 7, 36; 29, 15; 35, 4; Ps 
40, 1, 2; Pro 10, 12; Dn 4, 
24:° Mts, 73. £6485 — 


b cf. Mt 6, 3, 
c cf. cp. 40, as ‘Ps 36, 


oe 2 ih 13% Tb” Yas hi 
c 14,1 ’ 


I- 1) LEn 2 ro 6»? 4 Aug. 
1) Gr.in fs. $. £0. te tae R : 


b Pro 3. 28. — cf. Lv 10, 13. 
ccp. 7. 12. — cf. Pro 17, 5. 
@ VE 3; 1D, 4,57 


é C&.. Dtv25, to. 
fep. 21, 6; 35, 16, Ri Ex 22, 


23, 24; Jb 34, 28; Jc 5, 4 
—' cf. Pro Tes; 





— 621 — 











LIBER ECCLESIASTICI 
4,8 — 5,3 






lum sive in agendo (12-22) sive in abstinendo ab opere (23-36). — 6. De 
peccato vitando et de commisso peccato expiando antequam ira Dei exar- 
descat (5, 1-10). — 7. De bono usu linguae comparando et faciendo, seu de 











gcp. 6, 35; 8, 9. — cf. Sap. 8, 
10. 

he2Cor.'o.27;. 

i Jb 29, 12; Jr 22, 3. — cf. Pro 
2 4 


jcp. 7 26322, 36. 

10) * Catech. R. III 5, 2 

k cf. Jb 29, 14, 16; Jc x, 27. 
PLe.6, 35. 


m cf. Is 49, 15. 


ncp. 6,.28. 

o Pro 3, 18; Sap 7, 10; 8, 17. 

p Pro 8, 17, 34; Sap 6, 15. — 
cf. cp. 14, 24; 32, 18. 


Ochs 2 Re ‘rs; 22. 
r>ap 7, 28. 


ect, Sap iz) 32 
t Sap 3, 8; Dn o Sage Cor 


6,-4 
MCI. PTO: T5333 
Wor..CD, 125 4% 


w Heb 12, 11 
“Cp. 14, 23; 38, 10; Ps 24, 14. 


23-26] LL. in sb. p: D. 4 Aug. 
y cf. Eph 5, on ol 4, 5. — 
v. Ee 3, 1-8 

Z Cp. 20, 24; 4t, 10; 42, 1-8. 


@v.cp. 41, 21-2 
bcp. 42, 1. — cf. vr. 27. 


Ctl. Lv 19; 27 


d Pro 28, 13; Jc 5, 16. — cf. x 
é€ cp. g, 22: 19, 8. — cf. Gal 


f Lc 13, 24; 1 Tm 6, 12. — Vv. 
7 ‘Cor. 6; 25. 


g cf. cp. 5, 13; 18, 19; Pro 29, 


icf. Eph 6, 
j Ac 20, 35. Beg Mt 10, 8. 


@'vr. 105 CDi: $2). 8558 8 OL, TE: 
Pro 10,2: -2%,* 63° x, Tm’ 6, 
17. — ‘ef. Jb 31, 24. 

1-14] LL. in D.-5 Aug 

bcp. 11, 26. — cf. 95 + Re 4 e 
19. 

¢vr. 10; Jb.27, 19; Pro 1, 43 
Ez 7, 19; Sph 1, 18. — cf. 
Mt 16, 26. 

dGn 4, 7 





et 9presbytero humilia animam tuam 
et magnato humilia caput tuum. 
8Declina pauperi “sine tristitia aurem ‘tuam et redde debitum | 
et responde illi pacifica in mansuetudine. [tuum 
9 iLibera eum, qui iniuriam patitur, de manu superbi 
et non /acide feras in anima tua. 
10 kIn iudicando esto pupillis misericors ut pater ; 
et pro viro matri illorum; | 
il let eris tu velut filius Altissimi oboediens, ‘| 
et miserebitur tui ™magis quam mater. 
12 Sapientia filiis suis vitam inspirat 
et "suscipit inquirentes se et praeibit in via iustitiae ; 
13 Cet qui illam diligit diligit vitam, . 
et Pqui vigilaverint ad illam complectentur placorem eius. — 
14 Qui tenuerint illam vitam hereditabunt, 
et quo introibit benedicet Deus. 
15 Qui serviunt ei Yobsequentes erunt sancto, 
et "eos qui ‘diligunt illam diligit Deus. 
16 Qui audit illam ‘iudicabit gentes, 
et qui intuetur illam “permanebit confidens. | 
17 Si crediderit ei, hereditabit illam, ( 
et erunt in confirmatione creaturae illius; . 
18 quoniam Yin tentatione ambulat cum eo 
et in primis eligit eum. 
19 wTimorem et metum et probationem inducet super illum, 
et cruciabit illum in tribulatione doctrinae suae, 
donec tentet eum in cogitationibus suis, et credat animae 
20Et firmabit illum et iter adducet directum ad illum __[illius. — 
et laetificabit illum 21 et *denudabit absconsa sua illi, | 
et thesaurizabit super illum scientiam et intellectum iu- 
22 Si autem oberraverit, derelinquet eum [stitiae. 
et tradet eum in manus inimici sui. 
23 Fili, Yconserva tempus et devita a malo. 
24 Pro anima tua ne confundaris dicere verum; 
25 zest enim confusio adducens peccatum, 
et est %confusio adducens gloriam et gratiam. 
26 ONe accipias faciem adversus faciem tuam 
nec adversus animam tuam mendacium. 
27 Ne reverearis proximum tuum in casu suo, 
28 nec retineas verbum in tempore salutis. 
Non abscondas sapientiam tuam in decore suo; 
29 in lingua enim sapientia dignoscitur, 
et sensus et scientia et doctrina in verbo sensati, 
et firmamentum in operibus iustitiae. 
30 Non contradicas verbo veritatis ullo modo 
et de mendacio ineruditionis tuae confundere. 
31 dNon confundaris confiteri peccata tua 
et ne subicias te omni homini pro peccato. 
32 Noli resistere contra faciem potentis, 
nec coneris contra ictum fluvii. 
33 /Pro iustitia agonizare pro anima tua 
et usque ad mortem certa pro iustitia, 
et Deus expugnabit pro te inimicos tuos. 
34 9Noli citatus esse in lingua tua 
et inutilis et remissus in operibus tuis.. 
35 ANoli esse sicut leo in domo tua 
fevertens domesticos tuos et opprimens subiectos tibi. 
36 jNon sit porrecta manus tua ad accipiendum 
et ad dandum collecta. 
5 1 @Noli attendere ad _possessiones iniquas 
et ne dixeris: bEst mihi sufficiens vita ; 
enihil enim proderit in tempore vindictae et obductionis. 
2 4dNe sequaris in fortitudine tua concupiscentiam cordis tui, 
3 et ne dixeris: Quomodo potui? 






” 





— 622 — 











: Dsninimoda sinceritate in verbis (11-18). — 8. De vera amicitia, de iis sci- 
| licet a quibus ipsa adhorret(6,1-14), deque iis quibus agnoscitur et com- 
| mendatur (5-13) necnon de ipsius commodis (14-17). Deinde, nonnul- 


LIBER ECCLESIASTICI 
5, 4 — 6, 16 





7 aut quis me subiciet propter facta mea? 
4 Deus enim vindicans vindicabit. 
3 4 fNe dixeris: Peccavi, et quid mihi accidit triste ? 
Altissimus enim est %patiens redditor. 
k 5 ’De propitiato peccato noli esse sine metu. 
i neque adicias peccatum super peccatum 
k 6 et ne dicas: J/Miseratio Domini magna est, 
. multitudinis peccatorum meorum miserebitur ; 
7 lmisericordia enim et ira ab illo cito proximant, 
et ”in peccatores respicit ira illius. 
8”™Non tardes converti ad Dominum 
et ne differas de die in diem; 
9 °subito enim veniet ira illius 
et in tempore vindictae disperdet te. 
10 PNoli anxius esse in @divitiis iniustis ; 
non enim proderunt tibi in die obductionis et vindictae. 
I1rNon yentiles te in omnem ventum et non eas in omnem 
sic enim omnis peccator probatur i in ‘duplici lingua. [viam : 
12 Esto firmus in via Domini et in veritate sensus tui et scien- 
et prosequatur te verbum pacis et iustitiae. [ tia ; 
13 t*Esto mansuetus ad audiendum verbum, ut intelligas, 
et “cum sapientia proferas responsum verum. 
14 Si est tibi intellectus, responde proximo; 
sin autem, Ysit manus tua super os tuum. 
ne capiaris in verbo indisciplinato et confundaris. 
15 Honor et gloria in sermone sensati; 
lingua vero imprudentis subversio est ipsius. 
16 Non appelleris “susurro, 
et lingua tua ne capiaris et confundaris; 
17 super furem enim est confusio et paenitentia, 
et denotatio pessima super Ybilinguem; 
susurratori autem odium et inimicitia et contumelia. 
18 zJustifica pusillum et magnum similiter. 
6 1 Noli fieri pro amico inimicus proximo; 
improperium enim et contumeliam malus hereditabit, 
et omnis peccator invidus et %bilinguis. 
2 \Non te extollas in cogitatione animae tuae velut taurus, 
Cne forte elidatur virtus tua per stultitiam, 
3 det folia tua comedat et fructus tuos perdat, 
et relinquaris velut ‘lignum aridum in eremo. 
4 Anima enim nequam disperdet qui se habet, 
et Jin gaudium inimicis dat illum 
et deducet in sortem impiorum. 
59Verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos, 
et lingua eucharis in bono homine abundat. 
6 Multi pacifici sint tibi, 
et *consiliarius sit tibi unus de mille. [cile credas ei; 





8 kest enim amicus secundum tempus suum, 
et ‘non permanebit in die tribulationis; 
9 et est amicus mqui convertitur ad inimicitiam, 
et est amicus qui odium et rixam et convicia denudabit. 
10 Est autem amicus socius mensae, 
et non permanebit i in die necessitatis. 
11 Amicus, si permanserit fixus, erit tibi quasi coaequalis 
et in domesticis tuis fiducialiter aget. 
12 Si humiliaverit se contra te, et a facie tua absconderit se, 
unanimem habebis amicitiam bonam. 
13 Ab inimicis tuis separare et ab amicis tuis attende. 
14 oAmicus fidelis protectio fortis; 
} Pqui autem invenit illum invenit thesaurum. 
15 Amico fideli nulla est comparatio, [nitatem fidei illius. 
et non est digna ponderatio auri et argenti contra bo- 
16 Amicus fidelis medicamentum vitae et immortalitatis, 





7iSi possides amicum, in tentatione posside eum et /Jne fa- 





OPS £3,-63 Dap: 2, 5i. 

fef. Ps 49, 16-21; Ec 8, 11; 
iA, X73 2 Mc 6, t2: 

g Py Be 243 i 2, 10: Rm 2, 


t 
hich Pro me 143 ja SER eS 
; Ay 4, 4 : 

61 PCateck. "R. I 11, 12. 

jIs 55, a — cf. Ex 34, 7. 
bcp. 36; 2232; 425%420,55,..0; 

m cf. Pal ca oT, 


8] * Catech. R. II 2 35. 
ncf. Ps 94, 8; Is 55, 6 


orcs -I8: 47k tree hi gaye 


"bh Be53 2 e Th 1x I, 
pvr. 1; re 14, 43 Pa is 4, 


r cf. Ebb 4s: 34: Ba 13, 9 
$Vvr.. 17; cp. 6, 13°28, ‘15; .Pro 
18, 8. —cé: Jc I, 


t cp. 4,34; Pro 29, 20; Jc 1,19. 
u cf. cp. 18, 19. 


v cf. Sap 8, 12. — v. Jb 21, 5. 


wef. Mt 12, 35. 


X CP. 21, 31; 28, 15: Pro 26, 
22; Rm 1, 29; 2 Cor 12, 20. 


17) * Catech. R. III 8, 22. 
yvr. Il. 


SV. LN 19, 5s 


EF COS §, 21: 
6-cf. Pro 3, 75 12, 15% ne 12; 


Is 5, 21; Rm 12, 16; Ph 2, 
ccf. Ps: 2. 3,4. [3. 
dcf. Dn 4, I1, 30. 
els 56, 3. 
fcp. 18, 31. 


g.ch. Cp. 20,33; FrO-15. 1; 3S; 
rhe 


| ACT CDu'37) 47-325 Ec 7, 20. 


cpl 32; 8, Oy 10 tg aa 
cf. cp. 22, 28; Le 22, 28. 


pei Mic’ 7%: 5. 

kcp. 37, 4. — cf. Ps 40, 10; 
’ Pyo'I4, 20%" 10, 247. 
Cpi,%3,,25. 

mcp. 37. 2. — cf. Jb 19, 19; 


Bs. eseniray x15. 
ncp. 37, 5. — cf. Ec 5, 10. 


o Pro 17, 17; 18, 24. — cf. 2 
Rg 15, 37; 16, 15, 16. 
$ ch icp: 2'§;.. 122 





— 623 — 














LIBER ECCLESIASTICI lis interiectis de studio et labore quibus sapientia comparanda est (18-37), 
sequuntur praecepta morum cum generalia tum specialia, scilicet de ca- 
6,17— 7,8 vendis peccatis in genere(7.1-3)necnon de ambitione et mendacio(4-13) ; 
et qui metuunt Dominum invenient illum. 
17 Qui timet Deum aeque habebit amicitiam bonam, 
qcf. Am 3, 3. @quoniam secundum illum erit amicus illius. 
r Pro 22, 6; Lm 3, 27. 18 rF ili, a iuventute tua excipe doctrinam 
et usque ad canos invenies sapientiam. 
pie: 5,.7; 19 sQuasi is qui arat et seminat, accede ad eam 
et sustine bonos fructus illius. 
tcf. cp. 51, 35; Sap 6, 13, 14. 20 tIn opere enim ipsius exiguum laborabis 
ucf. Pro 8, 18; Sap 7, 14. et “cito edes de generationibus illius. 
v Pro 24, 7. — cf. cp. 24, 7; 21 \Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus! 
I, 22, 29; 5, 12; 17, 16, et non permanebit in illa excors. 
Po aS 16; Ze ta, i 22 Quasi lapidis virtus probatio erit in illis, 
ycf. Pro 1. 7. et Ynon demorabuntur proicere illam. 
“° Sapientia enim doctrinae secundum nomen est eius, 
zcf. Ec 1, 15. et *non est multis manifesta; 
av. Pro 4 4- 6. quibus autem cognita est, 7permanet usque ad tig 
b cf. Su 24 bAudi, fili, et accipe consilium intellectus [tum Dei 
24] Ant. int fs. BMV. de b. cons. et ne abicias consilium meum. 
ccf. vr. 30. 25 eInice pedem tuum in compedes illius 
dcf. Pro tr, 9. et in “torques illius collum tuum. 
ecp. 51, 34. — cf. Mt 11, 29. 26 eSubice umerum tuum et porta illam 
fcp. 4, 9; cp. 22, 16. et ne /acedieris vinculis eius. 
gcf. Dt 6, 5; Pro 4, s. 27 9In omni animo tuo accede ad illam 
et in omni virtute tua conserva vias eius. 
hcp. 4, 12; Pro 2, 4, 5: Sap 6, 28 *Investiga illam, et manifestabitur tibi, 
i ee - Jr 29, 13. et continens factus ‘ne derelinquas eam; 
sir On 1h Peet Me, 29 jin novissimis enim invenies requiem in ea, 
a 4, 20. oT ca eae, et ‘convertetur tibi in oblectationem. 
MVE. 25. 30 Et erunt tibi "compedes eius in protectionem fortitudinis 
et torques illius in stolam gloriae; [et bases virtutis, 
n Pro 4, 9; Sap 5, 17. 31 mdecor enim vitae est in illa, 
et vincula illius alligatura salutaris. 
Gen. t, 94s 35m 32 OStolam gloriae indues eam 
pcp. 1, 12: Pro 4, 9. et Pcoronam gratulationis superpones tibi. 
33 Fili, si attenderis mihi, disces 
et, si accomodaveris animum tuum, sapiens eris. 
34 Si inclinaveris aurem tuam, excipies doctrinam 
et, si dilexeris audire, sapiens eris. 
oe 8, 9; 39, 4. — cf. Jb 35 @In eke intr eM padi heap. prudentium sta 
y tae et sapientiae illorum ex corde coniungere, 
290 CAR Rats $: SCR: Be ut omnem narrationem Dei possis audire, 
rcl. cp. 9, 9: 39, 3. et *proverbia laudis non effugiant a te; 
scf. cp. 37, 15. 36 Set, si videris sensatum, evigila ad eum, 
t Pro 8, 34. et ‘gradus ostiorum illius exterat pes tuus. 
u Ps 1, 2. — cf. Pro 2, 3-6. 37 uCogitatum tuum habe in praeceptis Dei 
et in mandatis illius maxime adsiduus esto; 
v Ps 50, 12. — cf. r Th 3, 13; et Vipse dabit tibi cor, 
c 5, 8. et concupiscentia sapientiae dabitur tibi. 
1-15] LL. in fr. 2 p. D. 5 Ant. 7 1 “Non facere mala, et non te apprehendent; 
a 7 7; Rao, ee 2 bdiscede ab iniquo, et deficient mala abs te. 
SDs bl il Beg oe 3 cFili, non semines mala in sulcis iniustitiae 
c Jb 4, 8; Pro 22, et non metes ea 4in septuplum. 
ie cf. $s 10, 12; §: 0 6,8 . 4 ¢Noli quaerere a domino ducatum, 
ae ee eee neque a rege cathedram honoris. 
e Gai 5, 26. — cf. 1 Tm 3, 1. 5/Non te iustifices ante Deum, quoniam agnitor cordis ipse est 
4) Ant. in fs. s. Jo. '‘Nepom. et 9penes RF fe noli velle videri sapiens. 
*. ol “ os 7 25, M wo: Jo 6 Noli quaerere fieri iudex, 
: Ec 7, 17, 21: Le 18, i: nisi valeas virtute irrumpere iniquitates; 
: 9, 2; t Jo th ¢* ‘ne forte extimescas faciem potentis 
gErO far 6. -- cf. cp. 6, 2. et ponas scandalum in aequitate tua. 
pe ; Re a2. 2 -7 ‘Non pecces in multitudinem civitatis 
* nec te immittas in populum 
jcf. cp. 3, 29. 8 neque alliges Jduplicia peccata, 
lef. cp. 12, 7. Inec enim in uno eris immunis. 











— 624 — 





\ 





de of ficiis hominumcommuanibus (14-20), de of ficiis patrisfamilias (21-40), 


ea nempe quae ipse habet erga uxorem (cf. vr. 21, 28), servos et filios 


(vr, 22-27), parentes (vr. 29-30), Deum (vr, 31-35), pauperes (3-39). 


LIBER ECCLESIASTICI 








9 Noli esse pusillanimis in animo tuo, 
10 exorare et “facere elemosynam ne despicias. 
11 ONe dicas: In multitudine munerum meorum respiciet Deus 
et, offerente me Deo altissimo, munera mea suscipiet. 
12 PNon irrideas hominem in amaritudine animae; 
Yest enim qui humiliat et exaltat, circumspector Deus, 
13 "Noli arare mendacium adversus fratrem tuum 
neque in amicum similiter facias. 
14 Noli velle mentiri omne mendacium ; 
adsiduitas enim illius non est bona. 
15 sNoli verbosus esse in multitudine presbyterorum 
et ‘non “iteres verbum in oratione tua. 
16 VNon oderis laboriosa opera 
et “rusticationem creatam ab Altissimo. 
17 Non te reputes in multitudine indisciplinatorum : 
18 memento irae, quoniam non tardabit. 
19 ¥YHumilia valde spiritum tuum ; 
quoniam vindicta carnis impli “ignis et vermis. 
20 Noli praevaricari in amicum pecuniam differentem 
“4neque fratrem carissimum auro spreveris. 
21 DNoli ‘discedere a muliere sensata et bona, 
quam sortitus es in timore Domini; 
dgratia enim verecundiae illius super aurum. 
22 eNon laedas servum in veritate foperantem 
neque mercennarium dantem animam suam. 
23 9Servus sensatus sit tibi dilectus quasi anima tua, 
hnon defraudes illum libertate neque inopem derelinquas 
24 #Pecora tibi sunt? Attende illis, illum. 
et, si sunt utilia, perseverent apud te. 
25 Filii tibi sunt? /Erudi illos 
et curva illos a pueritia illorum. 
26 kFiliae tibi sunt? Serva corpus illarum 
et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas. 
27 Trade filiam, et 4grande opus feceris, 
et homini sensato da illam. 
28 mMulier si est tibi secundum animam tuam, non proicias 
et odibili non credas te. [illam 
In toto corde tuo 29 “honora patrem tuum 
et °gemitus matris tuae ne obliviscaris : 
30 memento, quoniam nisi per illos natus non fuisses, 
et retribue illis quomodo et illi tibi. 
31 pIn tota anima tua time Dominum 
et Ysacerdotes illius sanctifica ; 
32 rin omni virtute tua dilige eum qui te fecit 
et ministros eius ne derelinquas ; 
33 Honora Deum ex tota anima tua 
et Shonorifica sacerdotes et propurga te cum bracchiis. 
34 7Da illis partem, sicut mandatum est tibi, 
“prinitiarum et purgationis 
et de negligentia tua purga te “cum paucis. 
35 Datum bracchiorum tuorum et 4sacrificium sanctificationis 
offeres Domino et initia sanctorum; 
36 et pauperi *porrige manum tuam, 
ut perficiatur @propitiatio et bbenedictio tua. 
37 Gratia dati in conspectu omnis viventis, 
et “mortuo non prohibeas gratiam; 
38 Inon desis. plorantibus in consolatione 
et “cum lugentibus ambula; 
39 Jnon te pigeat visitare infirmum, 
ex his enim in dilectione firmaberis. 
40 9In omnibus operibus tuis memorare novissima tua 
et in aeternum non peccabis. 
1 aNon litiges cum homine potente, 
ne forte incidas in manus illius. 





7,9—8,1 
mULc 18, 1. 
nTb 4, 7. — V. 
ocp. 34, ax 35, 4s Sead, Pro 
15, 8; 2I, iS 23. 
bcf. cp. 4, 3, ‘i Pro” 17, 5. 


gi Rg 2, 7. 
rch, Os -t0, "13. 


“he 2; 9-13. ace mg 20, 8. 
uC §, 2 

eek Ps 135, I- ey Nit 26, 443 
2° Cor 12; 

Em 20,30; Pro 24,27; 28, 19. 

M2, 15; 3, 19, 23. 

x cf. Ps 49 ,18. 

VL: Cp, 28; 2155-2 Pe s::.63 

z Jdt 16, 17; Is 66, 24; Mr g, 
43. 

4h. ep... 6, Fas 

6 Pro 12, 4; 18, 22. — cf. cp. 
25, If; 26, I- 


c Dt 24, 1. — cf. ‘vr. 28. 
dcp. 26, 29; Pro. 3%, 10; 
év. Cp. 33, 3 


Fel cep,'-34; > Lv 19,13. 


E cp. va 
Ex 2:3, : Di ite ¥2;.13..— 


r 34s 8-16 
ict. BS 12, 10; 27, 23, 
25] * Catech. R. II 8, 23. 


jcp. 30, 8-13. — cf. Pro 29, 
15, 17. 
kcf. cp. 42, 9-11. 


21 Cor 7, 38; Heb 13, 4 


m VY. 

28, eat "R. in fs. 7 dol ies A 

n cf. cp. 3, 2-9; 23, 18. —— Vv. 
Ex 20, 12. 

Get. Th 4..3. a} 2. Me 942 4 


q cf. = 23, 433% ‘Tm 5, oe 18. 
— v. Dt 12, 19. 


Ssh Citeck. ROWE 52 748 
sv. LV..47, 132: 
t Ex 29, 27; Lv 7, 32, 8, 25; 
9, 1255 Nm 16, 183"'Dt" 16, 


3-5. 
ucf. Pro 3, 9 
v ¥. Lv 7; 4- oe 
x Chy Lv 12, 18 58.45.28. 
seer Ly 4, 352ee 


366] v. ur. 28. 
— 2 Rg 2, 5; Tb 4, 18; 2 Mc 


43. 
d cf. "cp. 37, 16. 
ede 30, 25; Rm 12, 13, 15. — 
ag OMe ak 
{Mt 25, 35; Le 10, 33, 34. 
so heck. R. 16, 1; lll 6, 
a os fe 8, 6; 38, 
g Cp. 1, 27; 18, 24; - 3 
21; Dt 32, 29. — cf. Is 47. 
ms "Lm 1, 9. 
ect, cp: 28, 10. 





(40) 


— 625 — 











LIBER ECCLESIASTICI 
8,2—9%9 


Subsequuntur monita de quibusdam cavendis in conversatione proximi, 
scilicet de non litigando (8, 1-5), de non spernendis miseris (6-12), 
de tis qui non sunt arguendi vel consulendi (13-22); de quibusdam 















bef, Pro 10) 15;:18, 3r. 


ccp. 31, 6. — cf. Ec 10, 19. 
oa. cp. 20 ,31; Dt 16, 19. 
- 9, 25. 

rte 5 Vic LOS CD; 28; 12,428.13 
AL; PLO .20,° 20,, 254 sacs 
Oi Us 

BCD, 07 255 

h2 Cor 2, 6; Gal 6, 1, 2. — 
ct: De 25,7 

tfc: as, 21. 

j Lv 19, 

l cf. Tb’ 4 ge Ic 6, 3. 

mv. Jb 31. 29. 


‘MCD. 9, 21; 37, 183 39) 2, 3 — 
cf. Jb 8, 8; ie ie 

ocf. cp. 6, 35; 37, 12; Pro 13, 
20. 


p Col 4, 6; rt Pt 3, 15. — cf. 
1 Rg 25, 36; Pro 26, 4. 


q cf. cp. 28, 26. 


rcf. cp. 29, 4, 9, 10. 
Scp. 29, 19. — cf. Pro 22, 26. 


Bick.) Pro::6 443, 083 a2r 8S? 23, 
T835:20) 36; 27, 33. 


u Pro 22, 24. — cf. cp. 28, 
10, II. 
v cf. Gn 4, 8 


wef. cp. 9, 14. 

x Pro 25, 9. 

ycp. 19, 8. — cf. cp. 21, 29. 

a Dt 13, 6; 28, 54, 56. 

bcp. 25, 30. — cf. Pro 31. 3. 


CCE P1009 5) ¥Os 234 


d Mt 5, 28; Jb 21, 1. — cf. cp. 
19, 2; Gn 34, I, 2. 


2 Cts; Pra-7> 8. ta. 

8] *Catechi “Ri TH 3;:22 

Acf. cp. 41, 25. 

#cp. 25; 28:41, 27; Jb-ax, 1; 
Pro 6, 25. 

jcp. 19, 2. — cf. 2 Rg 11, 2; 
3 Rg 11, 1-8; Jdt 12, 16; Dn 
13, 8, 56. 

kei. x Cor 7:0) 





2 bNon contendas cum viro locuplete, 
ne forte contra te constituat litem tibi; 
3 Cmultos enim perdidit aurum et argentum, 
et usque ad “cor regum extendit et convertit. 
4 Non litiges cum “homine linguato 
et non strues in ignem illius ligna, 
5 non communices homini Yindocto, 
ne male de progenie tua loquatur. [properes ei, 
6 Ne despicias hominem /avertentem se a peccato neque im- 
tmemento quoniam omnes in correptione sumus. 
7/Ne spernas hominem in sua senectute, 
letenim ex nobis senescunt. 
8 ™Noli de mortuo inimico tuo gaudere [venire. 
sciens quoniam omnes morimur et in gaudium nolumus 
9”Ne despicias narrationem presbyterorum sapientium . 
et °in proverbiis eorum conversare; 
10 ab ipsis enim disces sapientiam et doctrinam intellectus 
et servire magnatis sine querela. 
11 Non te praetereat narratio seniorum, 
ipsi enim didicerunt a patribus suis; 
12 quoniam ab ipsis disces intellectum 
et in tempore necessitatis ?dare responsum. 
13 Non incendas carbones peccatorum arguens eos 
et Yne incendaris flamma ignis peccatorum illorum. 
14 Ne contra faciem stes contumeliosi, 
ne sedeat quasi insidiator ori tuo. 
15 Noli faenerari homini fortiori te; 
rquod, si faeneraveris, quasi perditum habe. 
16 8Non spondeas super virtutem tuam ; 
tquod, si spoponderis, quasi restituens cogita. 
17 Non iudices contra iudicem, 
quoniam secundum quod iustum est iudicat. 
184Cum audace non eas in via, 
ne forte gravet mala sua in te; 
ipse enim secundum voluntatem suam vadit, 
et simul cum stultitia illius peries. 
19 Cum iracundo non facias rixam 
et “cum audace non eas in desertum; 
quoniam quasi nihil est ante illum sanguis, 
et, ubi non est adiutorium, elidet te. 
20*”Cum fatuis consilium non habeas; 
non enim poterunt diligere nisi quae eis placent. 
21 «Coram extraneo ne facias consilium ; 
nescis enim quid pariet. 
22 yNon omni homini cor tuum manifestes, 
ne forte inferat tibi gratiam falsam et convicietur tibi. 
9 1 Non zeles *mulierem sinus tui, 
ne ostendat super te malitiam doctrinae nequam. 
2 ’Non des mulieri potestatem animae tuae, 
ne ingrediatur in virtutem tuam, et confundaris: 
3Cne respicias mulierem multivolam, 
ne forte incidas in laqueos illius; 
4 cum saltatrice ne assiduus sis nec audias illam, 
ne forte pereas in efficacia illius ; 
5 dyirginem ne conspicias, 
ne forte scandalizeris “in decore illius ; 
6 ne des fornicariis animam tuam in ullo, 
fne perdas te et hereditatem tuam; 
7 noli circumspicere Yin vicis civitatis, 
nec oberraveris in plateis illius; 
8 haverte faciem tuam a muliere compta 
et ne ‘circumspicias speciem alienam. 
94Propter speciem mulieris multi perierunt, 
et ex hoc concupiscentia *quasi ignis exardescit. 














— 626 — 








servandis in conversatione cum uxoribus, cum feminis (9, 1-13), cum 
amicis (14, 15) cumque aliorum hominum classibus (14-25). Veniunt 
praeterea quaedam de rei publicae regimine (10, 1-5), de malis et damnis 


LIBER ECCLESIASTICI 
9, 10 — 10, 15 








10 Omnis mulier, quae est fornicaria, 
quasi stercus in via conculcabitur. 
11 Speciem mulieris alienae multi admirati reprobi facti sunt, 
colloquium enim illius ‘quasi ignis exardescit. 
i2™Cum “aliena muliere ne sedeas omnino 
’ nec accumbas cum ea super cubitum 
13 ¢et non alterceris cum illa in vino, 
ne forte declinet cor tuum in illam 
et sanguine tuo labaris in perditionem. 
14 pNe derelinquas amicum antiquum; 
novus enim non erit similis illi. 
15 Vinum novum amicus novus: 
veterascet, et %cum suavitate bibes illud. 
16 7Non zeles gloriam et opes peccatoris ; 
non enim scis quae futura sit illius subversio. 
17 Non placeat tibi iniuria iniustorum 
sciens *quoniam usque ad inferos non placebit impius. 
18 Longe abesto ab homine potestatem habente occidendi 
et ‘non suspicaberis timorem mortis; 
19 et, “si accesseris ad illum, noli aliquid committere, 
ne forte auferat vitam tuam. 
20 Communionem mortis scito, quoniam in medio laqueorum 
et super dolentium arma ambulabis. [ingredieris 
2! Secundum virtutem tuam cave te a proximo tuo 
et “cum sapientibus et prudentibus tracta. 
22 ¢Viri iusti sint tibi convivae, 
et Yin timore Dei sit tibi gloriatio, 
_ 23 et in sensu sit tibi cogitatus Dei, 
et “omnis enarratio tua in praeceptis Altissimi. 
24 In manu artificum opera laudabuntur, 
et princeps populi in sapientia sermonis sui, 
in sensu vero seniorum verbum. 
25 Terribilis est in civitate sua “homo linguosus, 
et >temerarius in verbo suo odibilis erit. 
10 1 aJudex sapiens iudicabit populum suum, 
et oprincipatus sensati stabilis erit. 
2 cSecundum iudicem populi sic et ministri elus, 
et, qualis rector est civitatis, tales et inhabitantes in ea. 
3 dRex insipiens perdet populum suum, 
et “civitates inhabitabuntur per sensum potentium. 
4fIn manu Dei potestas terrae, 
et utilem rectorem suscitabit in tempus super illam. 
5In manu Dei prosperitas hominis, 
et Ysuper faciem scribae imponet honorem suum. 
6 ‘Omnis iniuriae proximi ne memineris 
et nihil agas in operibus iniuriae. 
7 iOdibilis coram Deo est et hominibus superbia, 
et exsecrabilis omnis iniquitas gentium. 
8 jRegnum a gente in gentem transfertur propter iniustitias 
et iniurias et contumelias et diversos dolos. 
8 kKAvaro autem nihil est scelestius. 
Quid superbit “terra et cinis? 
10 Nihil est iniquius quam amare pecuniam ; 
hic enim et animam suam venalem habet, 
mMquoniam in vita sua proiecit intima sua. 
11 Omnis potentatus brevis vita; 
languor prolixior gravat medicum, 
12 brevem languorem praecidit medicus; 
sic et “rex hodie est et cras morietur: 
| 13 cum enim morietur homo, 
% ' Ohereditabit serpentes et bestias et vermes. 
14 Tnitium superbiae hominis Papostatare a Deo; 
15 quoniam ab eo, qui fecit illum, recessit cor eius, 
@quoniam initium omnis peccati est superbia. 


Oe ell oli ay pe ree er el a 








1 Jb 31, 12; Pro 6, 27-29. 
mcf. cp. 41, 27. 
nm Pro 2, 16. 


ocf. Pro 20, 1. 
’cf. Pro 27, 10. 


act: LC-5, 30; 
r Ps 36, &, 2:. 72, 2; 19. cf, 
Jd'9, 35; 2 Rg 15, 10. 


sicf, Pro 13, oi, 


tcf. Pro 19, 12: 20, 2. 
u'Gt.: Proves: i> S. 


v cp. 6, 38; 8, 9; 27, 13;.Tb 
4, 193 Pro 13; 20. 

HCD. 37,21 b 2:2, 

ao 23] Oj.’ in fs. s. Jac. deM. 


ycp. I, 11; 10, 25. — cf. cp. 
25, 8; (Tb 9, 12). 

SPS. to 2. 

acp. 8, 4 


bcp. 20.. 5; 37, 23. 

1-16] LL. in fr. 3 p. D. 5 Aug. 
€ft, Sap. 3,4: 

5 Pro, 16, 12;..20, 28; 25; 5; 
ccf. Pro 20. 12. 


dcp. 47, 28; 3 Rg 12, 6-16. 
e Pro 14, 28; 20, 4. 
fiv. 1-Par’ 20,12. 


gcp. 38, 25. — cf. 1 Es 7, 5 

kcf. Lv 19, 18; Pro 20, 22; 
Mt) s3.-22 oT 8 527 22: 

iv. Est 16, 2-4. 


j Jb 12, 23; Dn 4, 14; Mt 21, 
43. -- Vv. Jr 18, 7-10; 27, 5-8. 

kr Tm 6, ro. 

2 17, 31; Gn 3, 19; 18, 27; 
ap: 2,'3;.1.Mc 2, 5% 63. — 
ch Siver224 ty 33. 6. 


mcf. 2 Par 21, 19. 


Ci. ¥ Mc: 275633 
oo ge 14; Is 14, 11; 1 Mc 


# cf. Catech. R. JI 5, 7 
ish ch: Calc “eee alae 
Jo 2, 16. 





— 627 — 








LIBER ECCLESIASTICI 
10, 16 — 11, 10 


superbiae, quam Deus cum in nationibus tum in individuis prae ceteris 
vitiis castigat (6-22); de vero honore, qui nonnisi cum timore Dei re 
potest (23-34), de eterna rerum specie et de modestia (11, 1-10), de 








¢ci. Pro18;.. £2; 


SNT: 235: JD: 32, 2405 Es 106,40. 


tPs 74, 8: 146, 6. — v. Le 


Tee 
ui Rg 2, 8: Jb 36, 7. 
v Ps 43, 3; 79, 9, 10. 


xcf. Dt 31, 45 PS) 435/33 
79340, LO. aS FS) 19, 
y cp. 41, 14; Dt 32. 26. — v. 


Ps 9,0, 34+33,37: 
2 ch. wh. QO: cf. Ec -7,-30. 


6 Ch cp--89;..2%; 
bcp. (1, 0s we Re a sos es 
{71 ;- Ti -C1. OD. 23, 352-08 


©, 24: 

oct.:.1 Rg 3;.30. 

dcp. 9, 22. -— cf. Jr 9, 23, 24. 
Claep, £3. 39-203, Je 2;-9;73- 


fcp. 25, 13. — cf. Jdt 16, 

g Pro 17; 2 

hk Pro 9, 8; 19, 25. — cf. 2 Rg 
12,778. 

tLe 17, 10. — cf. Tb 13, 6. 


jv. Pro 12.9. 


& Vv. Por-8,. 36° 26... 


Uvex 2st 2h 


TI) Row Js. $7 Vine. oF, 

acp. 39. — cf. Gn 41, 8 oe Dn 
Be AB Oise: ee ete 

b cf. 1 Rg 16, 7° s Corie: 10. 


ccf. Jd 14, 18; Ps 18, 11; 118, 
103%> Pro 16, 34+296.. 23. 

rie peel We eae Be 

ecf. Dn 4, 30; Ac 12, 21, 22. 

f- PS 2838.71 4, 


g.Ps.112,..7;, 8.—ef., Ps, 77, 


70, 71. 

& J\d''16,° 27, 36; 1° R: 
Est 7, 10. — cf. J 
Dn, 22. 

é cf. » aa. xa fo 7, “st Ac 


as, 6, 
7 Pro 18, 13 


re 30% 
147; 248: 


k:1 Tm 6 9g. 





II 


Qui tenuerit Ulam adimplebitur maledictis, 
et “subvertet eum in finem. 
16 Propterea *exhonoravit Dominus conventus malorum 
et destruxit eos usque in finem; 
17 tsedes ducum superborum destruxit Deus 
et “sedere fecit mites pro eis; 
18 Yradices gentium superbarum arefecit Deus 
et plantavit humiles ex ipsis gentibus; 
19“terras gentium evertit Dominus 
et perdidit eas usque ad fundamentum; 
20 arefecit ex ipsis et disperdidit eos 
et Ycessare fecit memoriam eorum a terra; 
21 memoriam superborum perdidit Deus 
et reliquit memoriam humilium sensu. 
22 -Non est creata hominibus superbia, 
neque iracundia nationi mulierum. 
23 dSemen hominum Yhonorabitur hoc, quod timet Deum; 
semen autem hoc exhonorabitur, quod praeterit mandata 
24Tn medio fratrum rector ilorum in honore, [Domini. 
et “qui timent Dominum erunt in oculis illius: 
25 dgloria divitum honoratorum et pauperum timor Dei 
26 €Noli despicere hominem iustum pauperem [est. 
et noli magnificare virum peccatorem divitem. 
27 Magnus et iudex et potens est in honore 
et fnon est maior illo qui timet Deum. 
28 9Servo sensato liberi servient, 
et “vir prudens et disciplinatus non murmurabit corre- 
_ et inscius non honorabitur. {ptus, 
29 iNoli extollere te in faciendo opere tuo 
et noli cunctari in tempore angustiae. 
30 JMelior est qui operatur et abundat in omnibus, 
quam qui gloriatur et eget pane. 
31 Fili, in mansuetudine serva animam tuam 
et da illi honorem secundum meritum suum. 
32 kPeccantem in animam suam quis iustificabit? 
et quis honorificabit exhonorantem animam suam? 
33 (Pauper gloriatur per disciplinam et timorem suum, 
et est homo qui honorificatur propter substantiam suam ; 
34qui autem gloriatur in paupertate, quanto magis in substan- 
et qui gloriatur in substantia paupertatem vereatur. [tia ; 
1 Sapientia humiliati exaltabit caput illius 
et “in medio magnatorum consedere illum faciet. 
2 bNon laudes virum in specie sua 
neque spernas hominem in visu suo. 
3 Brevis in volatilibus est apis, 
et “initium dulcoris habet fructus illius. 
4 “In vestitu ne glorieris unquam 
enec in die honoris tui extollaris; 
/quoniam mirabilia opera Altissimi solius, 
et gloriosa et absconsa et invisa opera illius. 
5 Multi tyranni sederunt in throno, 
et Yinsuspicabilis portavit diadema; 
6 multi potentes oppressi sunt valide, 
_ et gloriosi traditi sunt in manus alterorum. 
7 iPriusquam interroges, ne vituperes quemquam, 
et, cum interrogaveris, corripe iuste. 
8 iPriusquam audias, ne respondeas verbum, 
et in medio sermonum ne adicias loqui. 
9 De ea re, quae te non molestat, ne certeris 
et in iudicio peccantium ne consistas. 
10 Fili, ne in multis sint actus tui, 
et, “si dives fueris, non eris immunis a delicto. 
Si enim secutus fueris, non apprehendes 
et non effugies, si praecucurreris. 





— 628 — 

















| ratione gua Deus bona et mala tum corporis tum animae distribuit 


(11-30), de cautelis pro contubernio, a quo caute arcendus est dolosus, 


LIBER ECCLESIASTICI 








12 


et nunc manducabo de bonis meis solus; 
29 et nescit quod tempus praeteriet, et mors appropinquet, 
et “relinquat omnia aliis et morietur. 
21 Sta in Ytestamento tuo et in illo colloquere 
et in opere mandatorum tuorum veterasce. 
22 Ne manseris in operibus peccatorum, 
confide autem in Deo et mane in loco tuo; 
23 vfacile est enim in oculis Dei subito honestare paupe- 
24 2Benedictio Dei in mercedem iusti festinat, [rem. 
et in hora veloci processus illius fructificat. [bona ? 
25 Ne dicas: Quid est mihi opus, et quae erunt mihi ex hoc 
26 Ne dicas: “Sufficiens mihi sum et quid ex hoc pessi- 
27 bIn die bonorum ne immemor sis malorum [mabor? 
et in die malorum ne immemor sis bonorum ; 
28 quoniam facile est coram Deo in die obitus 
Cretribuere unicuique secundum vias suas. 
29 dMalitia horae oblivionem facit luxuriae magnae, 
et “in fine hominis denudatio operum illius. 
30 Ante mortem ne laudes hominem quemquam, 
fquoniam in filiis suis agnoscitur vir. 
31 Non omnem hominem inducas in domum tuam; 
multae enim sunt insidiae dolosi. 
32 Sicut enim eructant praecordia fetentium, 
et Ysicut perdix inducitur in caveam, 
et ut caprea in laqueum, sic et cor superborum, 
et sicut prospector videns casum proximi sui. 
33 KBona enim in mala convertens insidiatur 
_et in electis imponet maculam. 
344A scintilla una augetur ignis, 
et ab uno doloso augetur sanguis; 
jhomo vero peccator sanguini insidiatur. 
°5 kAttende tibi a pestifero, fabricat enim mala; 
ne forte inducat super te subsannationem in perpetuum. 
36 Admitte ad te alienigenam, et subvertet te in turbine 
et abalienabit te a tuis propriis. 
1 Si benefeceris, “scito cui feceris, 
et erit gratia in bonis tuis multa. 
2 )Benefac iusto et Cinvenies retributionem magnam. 
' et, 4si non ab ipso, certe a Domino; 
3 non est enim ei bene qui adsiduus est in malis 
et “elemosynas non danti; 
quoniam et fAltissimus odio habet peccatores 
et misertus est paenitentibus. 


. *Da misericordi et ne suscipias peccatorem, 


et impiis et peccatoribus reddet vindictam 
custodiens eos in diem vindictae. 
5 Da bono et non receperis peccatorem; 








_machinator malorum, extraneus et ignotus (31-36); de servandis quando 11, 11 — 12, 5 

11 Est homo laborans et festinans at dolens i impius, icf. Ps 126, 2; Ec 4, 8; 9, 11 
et tanto magis non abundabit. 

12 Est homo marcidus egens recuperatione, 
plus deficiens virtute et abundans paupertate; 

13 et ™oculus Dei respexit illum in bono \ mcf. Jb 4 
et erexit eum ab humilitate ipsius et exaltavit caput eius, 131 V. All in js. s. Jo. @ Cap. 
et mirati sunt in illo multi et honoraverunt Deum. 

14 Bona et mala, vita et mors, paupertas et °honestas a Deo | Jb r, 21; 2, 10. — ef. ae x, 
15Sapientia et disciplina et scientia legis apud Deum, [sunt. 18; Pro 22, 2; Jc ay 
dilectio et ?viae bonorum apud ipsum. Wt. 0. 33595, SF: | Sap 10, 

16 Error et tenebrae peccatoribus concreata sunt; p Ps 118, 5. 
qui autem exsultant in malis consenescunt in malo. q Jb 20, rr. 

17rDatio Dei permanet iustis, r Rm rr, 29. 
et profectus illius successus habebit in aeternum. 

18 sEst qui locupletatur parce agendo, SCP. 31, 3. 
et haec est pars mercedis illius 

19in/eo quod dicit: ‘Inveni requiem mihi fvr..26:;—— ¢f. Le 12, 19, 20. 


“CPD. Id, 4, 15. — V. Ps 38, 7; 
AS TE CEC: 5. Td 6 C25 -20; 
v EX 105: 5; 


MG. §;-7. = Ck.. Bs 727-33 Pro 
235.29. 
y.cf: ep. 18, 26. 


z Pro 10, 22. — cf. Ps 126, 1 
2; Mt 25, 34. 


aVE- 16. cp, 
bcp. 18, 25: 


Sy fs 
Be 23.8; 


ECDs, 17), 10). Lc 168.4 56 B12, 


4. 
d:ef;. Sap, 5,>8. 
éct, cp:.%, 133" 4b: 42,'12: 


fief? Pro} 20,29: 


g-ct. Jr's) 26,226: 


ket: Js: So 20; 234 
HiChi JC: -3% 45 


Fc Pro 1; 11. 
kcf. Pro 6, 12-14. 


aMt 7, 6; Peg 6, 10. — cf. Le 
- 27;,.3 °. 

6 cf. Mt = 41. 

Fiat ge S Fer F 

6 Mt.6, ay Be-6;. 33. 


ecf. Tb 4, 7 

f vr. q Ps‘ 5,95 20, 6; 73 
TA, 30: 

gcf. Tb 4. 18: Mt 5, 43-48. 


Sap 





— 629 — 








’ LIBER ECCLESIASTICI 
12, 6 — 13, 14 


proximo benefacimus (12, 1-7), de tis quae amicum verum et falsum 
manifestant (8-19), de ratione habenda in familiari commercio, quod 
cum inaequalibus vel nullum vel cautum habendum est (13, 1-18), cum 








351 * Catech. R. Il 5, 35. 


cp. 6, 7, 10; Pro 17, 17. — 
cf. cp. 23, 28. — v. 2 Rg 
16, 5. 


i cf. Pro 26,25; Jr 12, 6 


lep. 19° 23. — cf. Mt 6, 16. 
m cf. Ps (10), 10 


ncp. 14, I 
6 cf} °F s*'57, 6: c-70} 
Me Gy 
pcf. cp. 21, 


rre"-Jr 


2s ErOve 350 33- 


@ cf:*Pre*s}'3:"'6, 

rcf. cp. 27, 26; Ps 27, 3; 54, 
22°: Pro 26, 94, :252 Jr 05:8; 
Mt..22,: 75. 

Sci jriars: OF ge 


oie plop 13, 7. — cf. Ps 40, 10; 
m 
u cf. Bs 7 9; Ps‘21, 8;, Lm 


CES Ge 
0 cf. CD. (33,431: 


1-12] LL. in fr. 4. a Aug. 
ect. ¢p.9,72; 92,25; FT0 33, 
S53) 22. 


écf. Pro 18, 23. 


ccf. Pro 19, 7. 


Och Pro.2'3,. 3% 


ecp. 12, 19; Jb 16, 4; Is 37, 
22; Jr 18, 16. — v. Mt 27, 
39. : 


f Leb. 26, 33).335 41,38. 
2 cfi-ep: 27. 25% Brovas) 17 
Acf. 1 Rg 18, 18. 
4.cf; Pro: 255 6; 4: 


jcf. cp. 7, 53. 32, 9-13. 





13 


6 benefac humili et non dederis i impio, 
prohibe panes illi dari, ne in ipsis potentior te sit; 
7nam duplicia mala invenies in omnibus bonis quaecumque | 
quoniam et /Altissimus odio habet peccatores [feceris illi: | 
et impiis reddet vindictam. 
8 :Non agnoscetur in bonis amicus, 
et non abscondetur in malis inimicus. 
9 In bonis viri inimici illius in tristitia, 
et in malitia illius amicus agnitus ‘est. 
10 iNon credas inimico tuo in aeternum, 
sicut enim aeramentum aeruginat nequitia illius ; 
11 et, ‘si humiliatus vadat ™curvus, 
adice animum tuum et custodi te ab illo. 
12 Non statuas illum penes te, 
nec sedeat ad dexteram tuam, 
ne forte conversus in locum tuum 
inquirat cathedram tuam, 
et in novissimo agnoscas verba mea 
et in sermonibus meis “stimuleris. 
13 OQuis miserebitur incantatori a serpente percusso 
et omnibus qui appropiant bestiis ? 
et Psic qui comitatur cum viro iniquo 
et obvolutus est in peccatis eius. 
14 Una hora tecum permanebit; 
si autem declinaveris, non supportabit. 
15 @In labiis suis “indulcat inimicus 
et in corde suo insidiatur, ut subvertat te in foveam. 
16 8—n oculis suis lacrimatur inimicus 
et, si invenerit tempus, non satiabitur sanguine, 
17 et, si incurrerint tibi mala, invenies eum illic priorem. 
18 In oculis suis lacrimatur inimicus 
et quasi adiuvans ‘suffodiet plantas tuas. 
19 uCaput suum movebit et plaudet manu 
et multa susurrans Vcommutabit vultum suum. 
1 Qui tetigerit picem inquinabitur ab ea, 
et “qui communicaverit superbo induet superbiam. 
2 Pondus super se tollet qui honestiori se communicat, 
et ditiori te ne socius fueris. 
3 Quid communicabit cacabus ad ollam? 
quando enim se colliserint, confringetur. 
4 >Dives iniuste egit et fremet, 
pauper autem laesus tacebit. ~ 
5 Si largitus fueris, adsumet te 
et, “si non habueris, derelinquet te. 
6 Si habes, convivet tecum et evacuabit te, 
et ipse non dolebit super te. 
7 Si necessarius illi fueris, supplantabit te 
et subridens spem dabit narrans tibi bona 
et dicet: Quid opus est tibi? 
8 Et 4confundet te in cibis suis, donec te exinaniat bis et ter, 
et in novissimo deridebit te 
et postea videns derelinquet te 
et “caput suum movebit ad te. 
9 Humiliare Deo et exspecta manus eius; 
10 attende, ne seductus in stultitiam humilieris. 
11 Noli esse humilis in sapientia tua, 
ne humiliatus in stultitiam seducaris. 
12 9Advocatus a potentiore discede, 
hex hoc enim magis te advocabit. 
13 {Ne improbus sis, ne impingaris | 
et ne longe sis ab eo, ne eas in oblivionem. 
14 jNe retineas ex aequo loqui cum illo 
nec credas multis verbis illius; 
ex multa enim loquela tentabit te 





SwOSG > - 











aequalibus vero colendum est utpote natura ipsa et popolari aestima- 
tione commendatum (19-32) ; de vera hominis beatitudine (14, 1, 2) deque 
avari stultitia (3-10) et prudenti temporalium bonorum usu (11-21). 


LIBER ECCLESIASTICI 
13, 15 — 14, 17 





ey 





14 


et subridens interrogabit te de absconditis tuis. 

15 Jmmitis animus illius conservabit verba tua 
et non parcet de malitia et de vinculis. 

16 Cave tibi et attende diligenter auditui tuo, 
quoniam cum subversione tua ambulas; 

17 audiens vero illa quasi in somnis vide et vigilabis. 

18 ‘(Omni vita tua dilige Deum et invoca illum in salute 

19 ™Qmne animal diligit simile sibi, [tua. 
sic et “omnis homo proximum sibi; 

20 omnis caro ad similem sibi coniungetur, 

* et omnis homo simili sui sociabitur. 

21 oSi communicabit lupus agno aliquando, Psic peccator iusto. 
22 Quae communicatio sancto homini ad canem? 
aut quae pars diviti ad pauperem ? 

23 Venatio leonis Yonager in eremo, 
sic et *pascua divitum sunt pauperes; 

24 et sicut abominatio est superbo humilitas, 
sic et exsecratio divitis pauper. 

25 sDives commotus confirmatur ab amicis suis, 

‘humilis autem, cum ceciderit, expelletur et a notis. 

26 Diviti decepto multi recuperatores: 
locutus est superba et iustificaverunt illum; 

27 humilis deceptus est, insuper et arguitur; 

“locutus est sensate, et non est datus ei locus. 

28 vDives locutus est, et omnes tacuerunt 
et “verbum iilius usque ad nubes perducent; 

29 pauper locutus est, et dicunt: Quis est hic? 
et, si offenderit, subvertent illum. 

30 JBona est substantia, cui non est peccatum in conscientia, 
et nequissima paupertas in ore impii. 

31 zCor hominis immutat faciem illius sive in bona sive in 
32 Vestigium cordis boni et faciem bonam [mala. 
difficile invenies et cum labore. 

1 aBeatus vir, qui non est lapsus verbo ex ore suo 
et non est °stimulatus in tristitia delicti; 

2 felix qui non habuit animi sui tristitiam 
et “non excidit a spe sua. 

3 dViro cupido et tenaci sine ratione est substantia, 
et homini ¢livido ad quid aurum? 

4 /Qui acervat ex animo suo iniuste 9aliis congregat, 
et “in bonis illius alius luxuriabitur. 

5 Qui sibi nequam est cui alii bonus erit? 
et ‘non iucundabitur in bonis suis. 

6 Qui sibi invidet, nihil est illo nequius, 
et jhaec redditio est malitiae illius; 

7 et, si bene fecerit, ignoranter et non volens facit 
et in novissimo manifestat malitiam suam. 

8 Nequam est oculus “lividi | 
et avertens faciem suam et /despiciens animam suam. 

9 ™Insatiabilis oculus cupidi in parte iniquitatis non satiabitur, 
donec consumat arefaciens animam suam. 

10”Qculus malus ad mala et non satiabitur pane, 
°sed indigens et in tristitia erit super mensam suam. 

11Fili, si habes, Pbenefac tecum et 2Deo dignas oblationes 
12 Memor esto quoniam ‘mors non tardat, (offer. 

et &testamentum inferorum, quia demonstratum est tibi; 
testamentum enim huius mundi ‘morte morietur. 

13 Ante mortem “benefac amico tuo 
et “secundum vires tuas exporrigens da pauperi. 

142@Non defrauderis a Ydie bono, 
et particula boni doni non te praetereat. 

15 zNonne aliis relinques dolores et “labores tuos in divisione 
16 Da et accipe et iustifica animam tuam: [sortis ? 
17 bante obitum tuum operare iustitiam; 





bepe: 75° 327 Dt Oy. $3" Ait 24, 
37-40. 

mcf. cp. 27, 10. 

nels cp. 18; 13. 


o cf. Mt 7. 15. 

b Pro 29, 27; Sap 3, 12-20; 2 
Cor 6, 14, 15. 

ick. jr 2, 245.038, 

Ae Pp 3, 14, 15; Am 2, 7; 


oy 


scf. Pro 19, 4. 
tcp. 6, 8; Pro 14, 20. 


u CP. 10, 26; 26, 26; Ec 9, 10. 
v cf. Jb 29, 9. 
w cf. Ps ‘72, 9. 
x cf. Mt 13, 55-57; Mr 6, 2, 3. 


y cf. Pro 14, 24; Jr 17, 112. 


zcp. 26, 4; Pro 15, 13. — cf. 
cp. 12, 19. 


a@cp. 19, 17; 25, 11. — cf. Je 
x eae 

bcp. 12, 12.— cf. Ac 2, 37. 

6 Cit JO 37.47: 

d ch, Bc, 8: 

evr. 8. 


f cp. 5, ro. — cf. Pro rr, 4, 28. 
8 VP -155. cp. 13,7202 iPro 24 


22°° 22 360% 25, 8, 10; Be 4: 
21; 5, 12-15; etc. — v. Ps 
36, 7. 

k Ec 6, 2. 

tcf. Ec s, 18. 


jcf. Sap xz, 17. 


kvr. 3. — cf. cp. 31, 14. 

ZIs 58, 7. 

mEc 5, 9. — v. Pro 23, 4, 5; 
97. "20, 

Dt 15) 97 Mt 6,.23°":20, 216" 
Mr 7, 22. 

ocf. Pro 23, 6, 7. 

Pp Ec 3, 22; 5, 17. — cf. r Tm 

‘s 


4, 3 . 
dcp. 7, 33; 25, 6-15. — v. Pro 
pap fo De at. 


Ect Gn 2) spa a Yo, 

u Pro 3, 27, 28. 

FG 4. 1; Tbh 4,470 Lert6. ‘0: 
LC. 2, 24; 3). 37, 283. 9; 

7-9; 3, I. 

y cf. Est 9, 18. 

ZVr. 4. 

ect. \Ec:S, rg. 

5 Ecli 9, ro. — cf. ¢ 


S17, 25. 
— v. Ps 113, 17; 


ar27527. 





— 631 — 











LIBER ECCLESIASTICI 
14, 18 — 15, 18 


Altera interposita commendatione sapientiae, descriptaque via ad eam 


perveniendi (22-25) et fructu inde sumendo (26-15, 10), proponuntur 
monita quaedam de auctore peccati, qui non est Deus sed liberum homi- 











Cel Je76;' 27. 
dv. Is 40, 6. 


Ecux, 4: 
gi Cor 3, 12. — cf. 1 Jo 2, 17. 
] 6, 8: Ap 
TA, 13; 


$Ps1)02: 


icf. Pro 8, 34; Cn 2, 9% Je x, 
25. — cf. cp. 21, 26. 

mt Es 9, 8. — v. Is 22, 23. 

26,27). Rin fs._ eats, s. tos: 


n Sap 10, 17. — cf. cp. 34. 19; 
CD ae as 4, Ot a8 Ai 


i 4 8 Cop. Gi fs. s. Jo. A 
Z- om - HM IS. $. JO. . 
bcf. Is 66. . , 


ccf. Sap 8, 2. 
d Jo 6, 27. — cf. Pro 9, 5; Is 


$5.1 
ecf. Jo 4, 10, 14; 7, 38, 39. 
3] Cp. in cm. M. — Cm. 2 ive. 
Ss. Stan. K. —v. cp. 45, 9; 
0 6, 12. 
3, 4,6) Int. (Ps 104) in fr. 3 
b. Psch. 
f Sap. 8, ro-x5. 


6; © 5% 
£.¢f. Pro Ss r9%5 Sab! e604, 5. 


m Sap:3, 23. 
Ps >) 26. =~ oh Ps 39) x, 


(SCAN Feit iain ak eae 


Dcf. vr. 27. 


q Gn1, 26, 27. 
ref, Gn: 2, 16, 27. 
scf. Gn 16, 6. 


Dt 30, 15, 19; Jr 21, 8. — 
ct..'cn. 7-6: o 2,. 17°; Dt 
rte tbh Js 24, 15: 


’ 


Rm 2, 





15 


quoniam non est apud inferos invenire “cibum. 
18 (Omnis caro sicut faenum veterascet 
et sicut folium fructificans in arbore viridi. 
19 Alia generantur, et alia deiciuntur; 
sic generatio @carnis et sanguinis /alia finitur, et alia na- 
20 9Omne opus corruptibile in fine deficiet, [scitur. 
et "qui illud operatur ibit cum illo; 
21 et omne opus electum iustificabitur, 
_ et qui operatur illud honorabitur in illo. 
22 i(Beatus vir qui in sapientia morabitur 
et qui in iustitia sua meditabitur 
et in sensu cogitabit circumspectionem Dei; [intelligens, 
23 qui excogitat vias illius in corde suo et in absconditis suis 
vadens post illam quasi investigator 
et in viis illius consistens; 
24 Iqui respicit per fenestras illius et in ianuis illius audiens, 
5 qui requiescit iuxta domum illius 
et in parietibus illius “figens palum, 
statuet casulam suam ad manus illius, 
et requiescent in casula illius bona per aevum. 
26 Statuet filios suos sub tegmine illius, 
et sub ramis eius morabitur. 
27”Protegetur sub tegmine illius a fervore, 
et in gloria eius requiescet. 
1 “Qui timet Deum faciet bona, 
et qui continens est iustitiae apprehendet illam, 
2 et obviabit illi °quasi mater honorificata 
et “quasi mulier a virginitate suscipiet illum. 
3 ¢Cibabit illum pane vitae et intellectus 
et ‘aqua sapientiae salutaris potabit illum 
et firmabitur in illo et non flectetur 
4 et continebit illum et non confundetur: 
et Jexaltabit illum apud proximos suos 
5 et Jin medio ecclesiae aperiet os eius 
et adimplebit illum spiritu sapientiae et intellectus 
et *stola gloriae vestiet illum; 
6 ‘jucunditatem et exsultationem thesaurizabit super illum 
et Jnomine aeterno hereditabit illum, 
7 'Homines stulti non apprehendent illam, 
et homines sensati obviabunt illi; 
Homines stulti non videbunt eam, 
longe enim abest a superbia et dolo. 
8 Viri mendaces non erunt illius memores, 
et viri veraces invenientur in illa 
et successum habebunt usque ad ”inspectionem Dei. 
9 Non est speciosa laus in ore peccatoris, 
10 quoniam a Deo profecta est sapientia. 
Sapientiae enim Dei adstabit laus, 
et in ore fideli abundabit, et Dominator dabit eam illi. 
11 ONon dixeris: Per Deum abest; 
quae enim odit ne feceris. 
12 Non dicas: PIlle me implanavit; 
non enim necessarii sunt ei homines impii. 
13 Omne exsecramentum erroris odit Dominus, 
et non erit amabile timentibus eum. 
14 Deus Yab initio constituit hominem 
et reliquit illum in *manu consilii sui, 
15 adiecit mandata et praecepta sua: 
16 si volueris mandata servare, conservabunt te, 
et in perpetuum fidem placitam facere. 
17 tApposuit tibi aquam et ignem: 
ad quod volueris porrige manum tuam; 
18 ante hominem vita et mors, bonum et malum: 
quod placuerit ei dabitur illi; 





— 632 — 




















nis arbitrium (11-22) et de vindici peccatorum poena, quam a Deo pro- 
| cedere plura probant exempla (16, 1-11) divinaque attributa insinuant 
(12-23). Deinde, post enarratam totius universi creationem (24-31), 


LIBER ECCLESIASTICI 
15, 19 — 16, 25 








19 quoniam multa sapientia Dei, 
et fortis in potentia videns omnes sine intermissione. 

20 “uQculi Domini ad timentes eum, 
et Vipse agnoscit omnem operam hominis. 

21 @Nemini mandavit impie agere 
et nemini dedit spatium peccandi; [et inutilium. 
22non enim concupiscit multitudinem filiorum infidelium 

16 1 Ne iucunderis in filiis impiis, si multiplicentur, 
nec oblecteris super ipsos, si non est timor Dei in illis. 

2 ’Non credas vitae illorum 
et ne respexeris in labores eorum. 

3 ¢Melior est enim unus timens Deum, quam mille filii impii; 
4 et utile est mori sine filiis, quam relinquere filios impios. 

5 Ab uno sensato inhabitabitur patria, 
4ribus impiorum deseretur. 

6 ¢Multa talia vidit oculus meus, 
et fortiora horum audivit auris mea. 

7/In synagoga peccantium exardebit ignis, 
et in gente incredibili exardescet ira. 

8 Non exoraverunt pro peccatis suis Yantiqui gigantes, 
qui destructi sunt confidentes suae virtuti; 

9 et “non pepercit peregrinationi Lot, 
et ‘exsecratus est eos prae superbia verbi illorum. 

10 Non misertus est illis gentem totam perdens 
et extollentem se in peccatis suis. 

11 Et Jsicut *sescenta milia peditum, 
qui congregati sunt in duritia cordis sui; 
et, si unus fuisset cervicatus, mirum si fuisset immunis. 

12 TMisericordia enim et ira est cum illo: 
potens exoratio et effundens iram. 

13 Secundum misericordiam suam, sic correptio illius: 
™Mhominem secundum opera sua iudicat. 

_14 Non effugiet in rapina peccator, 
et non retardabit sufferentia misericordiam facientis. 

15 ”Qmnis misericordia faciet locum °unicuique 
secundum meritum operum suorum 
et secundum intellectum peregrinationis ipsius. 

16 Non dicas: ?A Deo abscondar, 
et ex summo quis mei memorabitur ? 

17In populo magno non agnoscar; 
quae est enim anima mea in tam immensa creatura ? 

18 @Ecce caelum et ‘caeli caelorum, 
abyssus et universa terra et quae in eis sunt, 
in conspectu illius commovebuntur; 

19 8montes simul et colles et ‘fundamenta terrae, 
cum conspexerit illa Deus, tremore concutientur. 

20 Et in omnibus his insensatum est cor, 

et “omne cor intelligitur ab illo. 

21 VEt vias illius quis intelligit 
et “procellam, quam nec oculus videbit hominis ? 
22 yNam plurima illius opera sunt in absconsis. 

Sed opera iustitiae eius quis enuntiabit, aut quis sustinebit ? 
Longe enim est testamentum a quibusdam, 
et *interrogatio omnium in consummatione est. 

23 Qui minoratur corde cogitat inania, 
et vir imprudens et errans cogitat stulta. 

24 a@Audi me, fili, et disce disciplinam sensus 
et in verbis meis attende in corde tuo, 

25 et dicam in aequitate disciplinam 
et scrutabor enarrare sapientiam, 
et in verbis meis attende in corde tuo, 
et dico in aequitate spiritus virtutes, 

quas posuit Deus in opera sua ab initio, 
et in veritate enuntio scientiam eius. 





ucp. 17, 16; 34, 19; Ps 33,16. 
—— Vi PSi32. th. 
eo. 17, 133 we 27, 28; 
24. — cf. Jb 34, 21; 2 6G 
7.5 9S30,-@. 
cf VP. 12; 


a Pro 17, 21; 19, 13. — cf. cp. 
22, 3. 


o'cf: Pro 16,727. 


coef. Sap%,2. 


d Ps 20, 9-11: Pro 2, 22. 
ev. Ps 36, 35. 


fcp: 21, 10..— cf. Ps 77, 21. 
—v. Nm 11, 1; 16, 1-35. 


giGn: 6.43. Sap 14; 6* Bar. .3,; 
26-28. 

hk Gn 19, 24, 25. 

4 Ez 16, 49, 50. 


jNm 14, 23-35: 15, 51; 26, 64. 
RNs EKG 2;. 39: 


PCD: 283.7. sch. 1s 5539. 


mvr. 15. — cf. cp. 2, 8; §1, 
Sen Vi JD 34, 32. 


n (cf. Mt 10, 42). 
ocp. 2, 8; 51, 38; Rm 2, 6. 


Pcp. 23, 28,.2763:Jb232, 24; 24, 
X05. P3803. 95 238, 75.2829, 
15, ot ‘A 23, 23, 24; Ez og, 
9; Dn 13, 20. 


q. Mic..t,.3°°43°3- Pt 35'9..%0. 
Pr. Dtero. 147-4 Reco 7, 


sPs 17, 8: 403.92: 
§Isi:24, x8, 


4 cf...cp. 23,.28. 
v-cf.aRm -3£, 33. 
x cf. Jb 38; 25:. Jo. 3.8. 


y cp. 43, 36; Dt 29, 29. — cf. 
Pro s552. 


$Te 12.41; 


a Pro 4, 20. 














LIBER ECCLESIASTICI 
16, 26 — 17, 27 


hominis formationem et dotationem (17, 1-9), post descriptam Hebraeo- 
rum gentis electionem (9-15) et omnium populorum gubernatricem 
rationem (16-20), postque adhortationem ad paenitentiam, ad perfectio- 













6 Gn 1, 4-10. 
6h) CD: 42; 27. 


d Ps 148, 6. — cf. cp. 42, 24. 


e Gn 1, 29-31. 


tGn x, 25. 

£cD. 40. 11. — v. Ec 3, 20. 
a Gn 2, 7. — v. Sap 7, 1. 
bcp. 40, 11; 41, 13. 

Cccp. 2, 23. 

d Gn 3, 19. 

e Jb 14, 15; Ps 89, 10. 

f Gn 1, 26, 28; Sap 9, 2, 3. 
g Gn 9, 2; Ps 8, 6-8; Jc 3, 7. 


h Gn 2, 18. 


tet): cp. E, £0; 
j-cf..r Jo. $, 20; 
1 Gn 2, 17. — v. cp. 15, 18. 


mcf. Lv 18, 5. 
ncf. Dt 5, 2-3. 
o Ps 147, 19. 

Pp Dt 4, 13,°12. 


qv. Ex 20, 1-11. 
rv. Ex 20, 12-17. 
SV. CP. 15, 20. 


tcf. Dn 10, 13, 20; Rm 73, 1. 


u Ex 19, 5; Dt 7, 6; 32,93 Is 
19, 25; Jr 10,.16; 2 Mc 1x, 
2 


16] v. Mt 13, 43. 

v cp. 15, 20; 34. 18; Ps 33, 16. 
— v. Ps 32, 18. 

x Rm 3, 3. 

ycp. 29, 15; Tb 4, 7. 

zcf. cp. 49, 13; Jr 22, 24. 

a Dt 32, 10; Ps 16, 8; Pro 7, 2. 

6 cf. Pro 11, 31; Rm 2, 6. 

cPs 7, 17; Jr 23, 19; Jb 3, 4, 


7; 15. 
@cf. At’s,\t9%"'3- Pt 3-0: 


é Jt’ 3,312; Ez_x14,+6. 


JCD. 2z, :%. 


gcf. 1 Cor 7, 20. 


hk Ps 6, 6; 113, 18; Is 38, 18, 
19; Bar 2, 17. 





17 


26 In iudicio Dei opera eius ab initio, 
et ab institutione ipsorum “distinxit partes ilorum, a 
et initia eorum in gentibus suis. ~ ; 

27 cOrnavit in aeternum opera illorum; 
nec esurierunt nec laboraverunt 
et %non destiterunt ab operibus suis; 

28 unusquisque proximum sibi non angustiabit usque in aeter- 
29 Non sis incredibilis verbo illius. [num. 

30 €Post haec Deus in terram respexit 
et implevit illam bonis suis, 

31 fanima omnis vitalis denuntiavit ante faciem ipsius, 
et Jin ipsam iterum reversio illorum. 

1 @Deus creavit de terra hominem 
et “secundum imaginem suam fecit illum 

2 det iterum convertit illum in ipsam 
et secundum se vestivit illum virtute; 

3 €numerum dierum et tempus dedit illi 
et /dedit illi potestatem eorum, quae sunt super terram; 

4 9posuit timorem illius super omnem carnem, 
et dominatus est bestiarum et volatilium. 

5 ACreavit ex ipso adiutorium simile sibi; 
consilium et linguam et oculos et aures et cor dedit illis 
et ‘disciplina intellectus replevit illos;  [excogitandi 

6 creavit illis scientiam spiritus, Jsensu implevit cor illorum 
et ‘mala et bona ostendit illis; 

7 posuit oculum suum super corda illorum, 
ostendere illis magnalia operum suorum, 

8 ut nomen sanctificationis collaudent, 

et gloriari in mirabilibus illius, 
ut magnalia enarrent operum eius. 

9 Addidit illis disciplinam et “legem vitae hereditavit illos, 
10 ntestamentum aeternum constituit cum illis 
et °iustitiam et iudicia sua ostendit illis. 

11 Et magnalia honoris eius vidit oculus illorum, 
et honorem vocis audierunt aures illorum. 

Et dixit illis: YAttendite ab omni iniquo; 

12 ret mandavit illis unicuique de proximo suo. 

13 sViae illorum coram ipso sunt semper, 
non sunt absconsae ab oculis ipsius. 

14 ¢tIn unamquamque gentem praeposuit rectorem, 

15 et pars Dei Israél facta est manifesta, | 

16 et omnia opera illorum velut sol in conspectu Dei, ‘ 
et Yoculi eius sine intermissione inspicientes in viis eorum. | 

17 Non sunt absconsa testamenta per iniquitatem illorum | 
et omnes iniquitates eorum in conspectu Dei. 

18 ¥Elemosyna viri quasi *signaculum cum ipso, 
et gratiam hominis “quasi pupillam conservabit. 

19 Et postea resurget et %retribuet illis 
retributionem unicuique “in caput ipsorum 
et convertet in interiores partes terrae. 

20 dPaenitentibus autem dedit viam iustitiae 
et confirmavit deficientes sustinere 
et destinavit illis sortem veritatis. 

21 eConvertere ad Dominum et relinque peccata tua, 

22 fprecare ante faciem Domini et minue offendicula; 

23 revertere ad Dominum et avertere ab iniustitia tua 
et nimis odito exsecrationem 

24 et cognosce iustitias et iudicia Dei Prep at 
et 9sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei. 

25 In partes vade saeculi sancti 
cum vivis et “dantibus confessionem Deo. 

26 Non demoreris in errore impiorum: ante mortem confitere ; 
a mortuo, quasi nihil, perit confessio. 

27 Confiteberis vivens, vivus et sanus confiteberis 


a Re ee a ee ae ee ee 


2 








— 634 — 











"nem vitae (24-27) et ad humilitatem (28-22), ad quam in nobismetipsis 
| fovendam maxime confert divinae magnitudinis nostraeque vilitatis con- 
_ sideratio (18, 1-14); praecepta et monita veniunt de elemosyna danda 


LIBER ECCLESIASTICI 
17, 28 — 18, 27 





et laudabis Deum et gloriaberis in miserationibus illius. 
28 iQuam magna misericordia Domini, 
et propitiatio illius convertentibus ad se! 
29 Nec enim omnia possunt esse in hominibus, 
quoniam non est immortalis filius hominis, 
et Jin vanitate malitiae placuerunt. 
30 kKQuid lucidius sole? et “hic deficiet ; 
aut quid nequius quam quod excogitavit “caro et sanguis ? 
31Virtutem altitudinis caeli ipse conspicit, [et hoc arguetur. 
et omnes homines “terra et cinis. 
1 Qui vivit in aeternum “creavit omnia simul. 
Deus solus iustificabitur et manet invictus rex in aeter- 
2 6Quis sufficit enarrare opera illius? [num, 
3 cQuis enim investigabit magnalia eius? 3 
4 dVirtutem autem magnitudinis eius quis enuntiabit? 
aut quis adiciet enarrare misericordiam eius ? 
5 Non est minuere neque adicere, . 
nec est invenire magnalia Dei: 
6 fcum consummaverit homo, tunc incipiet, 
et, cum quieverit, aporiabitur. 
7 JQuid est homo, et quae est gratia illius? 
et quid est bonum, aut quid nequam illius? 
8 Numerus dierum hominum, ut multum centum anni. 
‘quasi gutta aquae maris deputati sunt, 
et, sicut calculus harenae, sic exigui anni in die aevi. 
9 iPropter hoc patiens est Deus in illis 
et effundit super eos misericordiam suam. 
10 ‘Vidit praesumptionem cordis eorum, quoniam mala est, 
et cognovit subversionem illorum, quoniam nequam est. 
11 ™Jdeo adimplevit propitiationem suam in illis 
et ostendit eis viam aequitatis. 
12 "Miseratio hominis circa proximum suum, 
°misericordia autem Dei super omnem carnem. 
13 pQui misericordiam habet docet 
et erudit Yquasi pastor gregem suum. 
14rMiseretur excipientis doctrinam miserationis 
et ‘qui festinat in iudiciis eius. 
15 Fili, “in bonis non des querelam 
et “in omni dato non des tristitiam verbi mali. 
16 Nonne ardorem refrigerabit ros? 
Vsic et verbum melius quam datum. 
17 Nonne ecce verbum super datum bonum? 
sed 7utraque cum homine iustificato. 
18 yStultus acriter improperabit, 
et datus indisciplinati tabescere facit oculos. 
19 Ante iudicium para iustitiam tibi 
et, “antequam loquaris, disce. 
20 Ante languorem “adhibe medicinam 
et Oante iudicium interroga teipsum 
et in conspectu Dei invenies propitiationem. 
21 Ante languorem “humilia te 
et in tempore infirmitatis ostende conversationem tuam. 
22 dNon impediaris orare semper 
et ne verearis usque ad mortem iustificari, 
€quoniam merces Dei manet in aeternum. 
23 Ante orationem praepara animam tuam 
et noli esse quasi homo qui tentat Deum. 
24 {Memento irae in die consummationis 
et tempus retributionis in conversatione faciei. 
25 JMemento paupertatis in tempore abundantiae 
et necessitatum paupertatis in die divitiarum. 
26 hA mane usque ad vesperam immutabitur tempus, 
et haec omnia citata in oculis Dei. 
27 #Homo sapiens in omnibus metuet 


i Pss02;< 2&7 Is. -55,°'9- 


jcf. Gn 8, 2r. 


Rect Fooass oe 16; 

UGE AC. 23.04 5, 

mM 26, 27°) 1 Cor 2s. 507 
Gal 1; 36 ete. 

ncp. 10, 9; Gn 18, 27. 


av. Gat. ¥,' 37, 


b ch rcp, 425237; Jb 26, 4. 
€ Cpt2437..20-36; .Ps t05;, .2. 
d cf. cp. 2, 23; Sap 11. 24. 


écp. 42, 21, 22. — cf. Jb 5, 9: 
37, 23; Ps 144, 3; 146, 5S: 
Is 40, 28. 

fc Be t7. 10. 


BID 94,27. i Chi JB-22513.2°85, 
620.72 PS Pe 2. 
hcf. Ps 89, ro. 


4 Ps 89, 4; 2 Pt 3, 8. — cf. cp. 
I, 2. 


jie 18,°%. — cf. cp.335, 27; 


Sap Lf, 249 "12? 10:72" Pt:3; 9. 
1Gn 8, 21. 
mRm 5, 20. — cf. 1 Tm 1, 
eee 


ncp. 13, 19. 

T2; 03) int, (Ps 1).in-fs..$. Jo: 
Cant. 

oPs 144, 9; Sap 11, 24. 


pcf. Mt 11, 29. 
718,40); 112 Je 3h, 103-,J0%5 10, 


bo 
7 Mt'6, 14: Le 6;.37,. 38. 
SRE CD:.-32,. 14. 
Ech cn.-42,°28. 
Wil. KCDs 1203 -IGY 43;. 28: 


v cf. cp. 2, 15..i6; 


wef: Rm:-15,.42. 
¥ cp. 20, ¥4,. 15. 


s cfs cps, 24. 


@.ef:-€p;,"38,- 1, 4k 
5 efi: Saf 637 vs. 2,Con-r3, £98, 
4%: 


¢ cfz-ep; 7, 19611 Pew 6c 


d Lc. 18, 1; 21,36; Rm 12,12; 
Eph:6; 18;°Col:4, ‘2; 1-Th §; 


17. 
22] * Conc. Trid. s. VI cp. 10. 
22, 3] Ant. in fs. Orat. DNIC. 
e2 Cor 4, 17. 

agit Catech. RK. 1V-25 27. 
fep. 7, 18. — cf. cp. 7, 40. 
£ CP.sI1,527. 

Ack icps 11. 23. 


# Pro 28, 14. 














LIBER ECCLESIASTICI 
18, 28 — 19, 25 


(15-18), de prudentia in agendo (19-33), de ebrietate vitanda (19, 1-3) de- 
levitate cordis (4-6), de usu malo (7-12) vel bono linguae (13-18), de hone- 
state (19-21), de hypocrisi (22-27), de correptione proximi et de correpti 








Rb. eerOuiss S76: 


lcf. Ec 2, 10; Rm 13, 14; 1 Pt 
7 Youas & 


mcp. 6, 4. 
n (cf. Pro 23, 20, 21). 


a Pro 2%, 0973223631, 

bcp. 27, 4. — cf. Le 16, 10. 

c Pro 7, 26; Os 4, 11. — cf. cp. 
9, 5,9; Gn 19, 33; 3 Rg 11, 
1-4; Pro 20, 1; 31, 3-5; Dn 
13, 56. 

é'ct; Is 51,8. 

evr. 16. — cf. Js 9, 15-19; 22, 


II. 
f-cp. 10, 32:.Fro 8:36, 


g Pro 12, 1; 15, 10. — ef. cp. 
2%, 93 °32,04al. 
hk Pro 21, 23. — cf. Pro 25, 


237; Ec: 3, 4:56.38) 4 
icf. cp. 41, 28; Pro 17, 9. 


jcp. 8, 22. 
a cht -cpi:47°313* Pio: 28; 13% 


m cf. Jb 32. 19. 
cl. cp; 28. 277% 


o Lv 19, 17; Mt 18, 15;. Le 17, 
33 “Gak-O:n3. 


pvr. 4. 


gicf.acp. 14, ibs, Je 385.22 
r Mt 18, 15. 
18] * cf. Catech. R. II 5, 8. 


$Scp. I, 11, 16, 17. — Ps r10o, 
10; Pro 9, 10. 


tcf. Jr 4, 22; 3 Cor 14, 20. 
ucp. 25. 13. — cf. cp. 10, 23; 
23, 37- 


vcf. cp. 12, 115 Mt*6;"26: 


x cp. 20, 27. — cf. 2 Rg 13, 28. 





19 


et in diebus delictorum attendet ab inertia. | 
28 Qmnis astutus agnoscit sapientiam 
_et invenienti eam dabit confessionem. 
*9 JSensati in verbis et ipsi sapienter egerunt 
et intellexerunt veritatem et iustitiam 
et impleverunt proverbia et iudicia. 
30 Post concupiscentias tuas non eas 
_ _ et a voluntate tua avertere. : 
31 Si praestes animae tuae concupiscentias eius, 
™faciet te in gaudium inimicis tuis. 
32 "Ne oblecteris in turbis nec in modicis; 
adsidua enim est commissio illorum. 
33 Ne fueris mediocris in contentione ex faenore, 
et est tibi nihil in sacculo; eris enim invidus vitae tuae. 
1 “Operarius ebriosus non locupletabitur, 
et qui spernit modica paulatim decidet. 
2cVinum et mulieres apostatare faciunt sapientes et arguent 
3 et qui se iungit fornicariis erit nequam: [sensatos, © 
¢putredo et vermes hereditabunt illum, [anima eius. 
et extolletur in exemplum maius, et tolletur de numero 
4 Qui credit cito levis corde est et minorabitur, 
et ‘qui delinquit in animam suam insuper habebitur. 
5 Qui gaudet iniquitate denotabitur, 
et %qui odit correptionem minuetur vita, 
et “qui odit loquacitatem exstinguit malitiam. 
6 Qui peccat in animam suam paenitebit, 
et qui iucundatur in malitia denotabitur. 
7 Ne iteres verbum nequam et durum et non minoraberis, 
8 jamico et inimico noli narrare sensum tuum 
et, 'si est tibi delictum, noli denudare; ; 
9 audiet enim te et custodiet te 
et quasi defendens peccatum odiet te 
et sic aderit tibi semper. 
10 Audisti verbum adversus proximum tuum? commoriatur in 
fidens quoniam non te "dirumpet. [te 
11”A facie verbi parturit fatuus 
tanquam gemitus partus infantis. 
12 Sagitta infixa femori carnis, 
sic verbum in corde stulti. : 
13 0Corripe amicum, ne forte non intellexerit et dicat: Non — 
aut, si fecerit, ne iterum addat facere. [feci; 
14 Corripe proximum, ne forte non dixerit, 
et, si dixerit, ne forte iteret. 
15 Corripe amicum, saepe enim fit commissio, 
16 Pet non omni verbo credas. 
Est qui labitur lingua, sed non ex animo; 
17 dquis est enim qui non deliquerit in lingua sua ? 
‘Corripe proximum antequam commineris, 
18 et da locum timori Altissimi. 
Quia ‘omnis sapientia timor Dei et in illa timere Deum, 
et in omni sapientia dispositio legis. 
19 tEt non est sapientia nequitiae disciplina, 
et non est cogitatus peccatorum prudentia. 
20 Est nequitia et in ipsa exsecratio, 
et est insipiens qui minuitur sapientia, [in timore, 
21uMelior est homo qui minuitur sapientia et deficiens sensu 
quam qui abundat sensu et transgreditur legem Altissimi. — 
22 Est sollertia certa et ipsa iniqua, 
23 et est qui emittit verbum certum enarrans veritatem. 
vEst qui nequiter humiliat se, et interiora eius plena sunt dolo, 
24 et est qui se nimium submittit a multa humilitate, 
et est qui inclinat faciem suam 
et fingit se non videre quod ignoratum est; 
25 et, “si ab imbecillitate virium vetetur peccare, 


—— 

















paenitentia, de iudicio et de silentio, de successu variorum vario, de 
inopia et falsa verecundia, de mendacio et veracitate, seu de stultorum 
et sapientium inter se comparatione (28-20, 33), de peccatis in ge- 


LIBER ECCLESIASTICI 
19, 26 — 20, 29 








20 


si invenerit tempus malefaciendi, malefaciet. 
26 vEx visu cognoscitur vir, 
et “ab occursu faciei cognoscitur sensatus. 
27 Amictus corporis et @risus dentium 
et “ingressus hominis enuntiant de illo. 
28 Est correptio mendax in ira contumeliosi, 
et “est iudicium quod non probatur esse bonum, 
et 4est tacens et ipse est prudens. 
1 Quam bonum est arguere, quam irasci, 
et “confitentem in oratione non prohibere! 
2 bConcupiscentia spadonis devirginabit iuvenculam : 
3 sic qui facit per vim iudicium iniquum. 
4cQuam bonum est correptum manifestare paenitentiam ! 
sic enim effugies voluntarium peccatum. 
5 4Est tacens qui invenitur sapiens, 
et “est odibilis qui procax est ad loquendum; 
6 fest tacens non habens sensum loquelae, 
et Yest tacens sciens tempus aptum. 
7 hHomo sapiens tacebit usque ad tempus, 
ascivus autem et imprudens non servabunt tempus. 
8 iQui multis utitur verbis laedet animam suam, 
et “qui potestatem sibi sumit iniuste odietur. 
9 Est processio in malis viro indisciplinato, 
et est inventio in detrimentum. 
10 Est datum quod non est utile, 
et est datum cuius retributio duplex. — 
111Est propter gloriam minoratio, 
et “est qui ab humilitate levabit caput. 
12 Est qui multa redimat modico pretio 
et restituens ea in septuplum. 
13 Sapiens in verbis seipsum amabilem facit, 
gratiae autem fatuorum effundentur. 
14 oPatus insipientis non erit utilis tibi, 
Poculi enim illius septemplices sunt. 
15 @Exigua dabit et multa improperabit, 
et “apertio oris illius inflammatio est. 
16 Hodie faeneratur quis et cras expetit: 
odibilis est homo huiusmodi. 
17 Fatuo non erit amicus, 
et non erit gratia bonis illius; 
18 8qui enim edunt panem illius falsae linguae sunt. 
Quoties et quanti irridebunt eum! 
19 Neque enim quod habendum erat directo sensu distribuit, 
similiter et quod non erat habendum. 
20 Lapsus falsae linguae quasi qui in pavimento cadens; 
tsic casus malorum festinanter veniet. 
21 Homo acharis quasi fabula vana, 
in ore indisciplinatorum adsidua erit. 
22 uEx ore fatui reprobabitur parabola, 
Ynon enim dicit illam in tempore suo. 
23 wEst qui vetatur peccare prae inopia 
et in requie sua stimulabitur. 
24 Est qui perdet animam suam prae confusione 
et ab imprudenti persona perdet eam; 
personae autem acceptione perdet se. 
25 Est qui prae confusione promittit amico, 
et lucratus est eum inimicum gratis. 
26 yYOpprobrium nequam in homine mendacium, 
et in ore indisciplinatorum adsidue erit. 
27 Potior fur, quam adsiduitas viri mendacis, 
@perditionem autem ambo hereditabunt. 
28 Mores hominum mendacium sine honore, 
et confusio illorum cum ipsis sine intermissione. 
29 aSapiens in verbis producet seipsum, 





y cp. 13, 31. — cf. Is 3, 9. 
ZS ETO 17,24. 

@ eb, ‘cp: 21, 233° Ec y, 7. 
bef." 18/3, 16. 


pie E440 5°) IEA nee 
20, 5, 6, 7; Am §, 13. 


éct: 
dcp. 


a Pro 28, 13. — cf. cp. 19, 8. 
5 cf. cp. 30, 21. 


c Mt 21, 29. — cf. Pro 9, 8; 
19, 25. 

a 19, 28; , Prov 10,. 19°! ,27, 
28. 


€cp. 9, 25; 37, 23. 

f cf. Pro 24, 7. 

B Pre. 25,23; 25, (5; Be 3°75 
Am 5, 13. — cf. vr. 223; cp. 
18, 19. 

keep. 1, 30. — cf: cp. 32, 6; 
Pro 29, II. 

évr. 22. 


j Pro“10, ‘t9° "ef... (83 2° 


LEO NIU S227, 
18, 24. 
PsP 02125075 Lc ty s2, 


Say aay i aaa ay Seas & 


Rf icp. . 6} -5::5 21,19 P37, 26% 


ocp. 18, 18. 
Def. cp, 14,79. 
acp: 18, 1§; 41, 28. — cf. cp. 


35, II. 
y (cr. Mt 6," 2): 
§ Ps 40, 10: Jo 23,208; 


t Pro 12, 13; 18, 7. — cf. Bar 
3.25. 


ucf. Pro 26, 7, 9. 


v vr. 63 cp.. 22, 6..— Pro: 15; 
23% 
wep. 19, 25. 


x ef: CD. 4.25. 


ycp. 7, 14. — cf. cp. 25, 4; 
Proves: 17.289: 
1 Cor 6, 10; Ap 


$-F9353*7; 
ar3i8. 


acf. Gn 41, 39, 40. 





— 637 — 








LIBER ECCLESIASTICI 
20, 30 — 21, 28 


nere (21, 1-4) et praesertim de superbia sollicite vitanda (5-12). Porro 
discrimine inter sapientem et insipientem studiis (13-16), corde (17-18), 
sermone (19-21), gestibus et actionibus utriusque illustrato (22-31), 








6: cDp.75 36; VRLO. 1211s .2aero: 


Cccp. Me Ni —v. Ex 23, 8; Dt 


d cf. ‘a an 10. 

ecp. 41, 17. — cf. Mt 25, 26. 
f CDiz 210; yan3. 

gcp. ae 18. ne Ch. rs. ris 
s1.5 

isl Woh ene é es 5 £ A 
Kee 5, 5. —~ cf: oO 5, 14, 


b cf. ‘cp. 122135 PtO23 5 Sau 
C Ch. «Gp. Sen ite 2 tus oe 
ad cf, Ez: 13; 18, at 

e Jd 3, 16; Pros, 4 


f cf. Pro 16, 18. — v. 3 Rg12, 
4.15520 Par 10,,14 8s; 


gcp. 4, 6; Ex 3, 93 22, 23; Jb 
34, 28; Ps 33, 6. 


Jin 19, 5; 3%, 2%; Prod3cuts 
i cf Is ott 8. 
jJr 22, 13; Mic 3, 10. — cf. 


Pro 24, 27; Hab #: 


ZIs 1, 31; Ml 4, 1. — cf. Gn 
19, 24; Mt 13, 30; 1 Cor 3, 
£32" 75 

mv. Ps 20, 


ncf. Pro tg eet 16, :25;7-Mt 
7, 13. 


ocp. I, 22. — Pro g, 10. 

b Pro 1, 7 

Qcp. 19, 21, 22. 28; Jr 4, 22. 
— ci. Ec zs 

KCl. Ci. aes. Heb fa: %5> Jc 
a an engin is 9 

cp. 24, 35-47; Pro 1 

766) Aue ie fs, GUY ee B. 
cons, 

t Pro 10, 11; ep 33‘ 36' 4: £0; 

ucf. cp. 33, 

v cf. Ps 30, an ‘Jr 2, 13; 48, 38. 

0.01, CDi 32, ° 73 Pro 27, 22; 
Bar 6, iba 

a ee: 

y cf. Ez 23, 35. 


z cf. P- 22,.%%. 183, Pro: 27573. 

ac 14%. Bro (144 23; 194; 
bees 10, 12. — cf. Eph 4, 29. 

bcp. 15, 5; Jb 29, 7-23; Sap 
8, 10-12. 


Bt igo 6, 30; 2 Rg 3, 34; Ac 


16, 24 
dEc 7, 7 

eEc 7, 4, 5: 
f ef. Pro 4, 9 


CCS CHC 7 5,0: 33361 2M: §) 8s: 


hk cf. cp. 14, 24. 


26-31] L., 1 L. et 3 in fs. s. 
Jo Nepom. 
icp. 28, 29. 





21 


et homo prudens placebit magnatis. 

30 OQui operatur terram suam inaltabit acervum frugum, 
et qui operatur iustitiam ipse exaltabitur, 
qui vero placet magnatis effugiet iniquitatem. 

31 cXenia et dona excaecant oculos iudicum, 
et ¢quasi mutus in ore avertit correptiones eorum. 

32 *Sapientia absconsa et /thesaurus invisus, quae utilitas in 

IMelior est qui celat insipientiam suam, Lutrisque ? 
quam homo qui abscondit sapientiam suam. 

1 Fili, peccasti? ¢non adicias iterum, 
sed et de pristinis deprecare, ut tibi dimittantur. 

2 bQuasi a facie colubri fuge peccata 
et, si accesseris ad illa, suscipient te. 

3 cDentes leonis dentes eius 4interficientes animas hominum, 
4 quasi “romphaea bis acuta omnis iniquitas, 
plagae illius non est sanitas. 

5 Obiur, carpal et iniuriae annullabunt substantiam, 

t /domus, quae nimis locuples est, annullabitur superbia: 
a substantia superbi eradicabitur. : 

6 9Deprecatio pauperis ex ore usque ad aures eius perveniet, 
et iudicium festinato adveniet illi. 

7 'Qui odit correptionem vestigium est peccatoris, 
et qui timet Deum ‘convertetur ad cor suum. 

8 Notus a longe potens lingua audaci, 

__ et sensatus scit labi se ab ipso. 

9 Qui aedificat domum suam impendiis alienis, 
quasi qui colligit lapides suos in hieme. 

10 ‘Stuppa collecta synagoga peccantium, 
et ™consummatio illorum flamma ignis. 

11 "Via _peccantium complanata lapidibus, 
et in fine illorum inferi et tenebrae et poenae. 

12 Qui custodit iustitiam continebit sensum eius. 

13 oConsummatio timoris Dei sapientia et sensus. 

14 pNon erudietur qui non est sapiens in bono; 

15 dest autem sapientia quae abundat in malo, 
et non est sensus ubi est "amaritudo. 

16 sScientia sapientis tanquam inundatio abundabit, 
et consilium illius sicut ‘fons vitae permanet. 

17 uCor fatui quasi “vas confractum 
et “omnem sapientiam non tenebit. 

18 Verbum sapiens quodcumque audierit scius, 
laudabit et ad se adiciet; 

audivit luxuriosus, et displicebit illi, 
et Yproiciet illud post dorsum suum. 

19 zNarratio fatui quasi sarcina in via; 
nam “in labiis sensati invenietur gratia. 

20 6Os prudentis quaeritur in ecclesia, 
et verba illius cogitabunt in cordibus suis. 

21 Tanquam domus exterminata, sic fatuo sapientia, 
et scientia insensati inenarrabilia verba. 

22 ecCompedes in pedibus stulto doctrina, 
et quasi vincula manuum super manum dextram. 

23 dFatuus in risu exaltat vocem suam, 
évir autem sapiens vix tacite ridebit. 

24 /Ornamentum aureum prudenti doctrina 
et quasi bracchiale in bracchio dextro. 

25 9Pes fatui facilis in domum proximi, 
et homo peritus confundetur a persona potentis. 

26 AStultus a fenestra respiciet in domum, 
vir autem eruditus foris stabit. 

27 Stultitia hominis auscultare per ostium, 
et prudens gravabitur contumelia. 

28 Labia imprudentium stulta narrabunt, 
verba autem prudentium ‘statera ponderabuntur. 











hominis male morati et impii pluribus sententiis vilitate insuper exhi- 
bita, atque modo quo cum eo agendum est indicato (22, 1-23); enar- 
_ratis praeterea quae, inter amicos vel cavenda vel praestanda sunt 


LIBER ECCLESIASTICI 
21, 29 — 22, 29 











ZZ 


29 jIn ore fatuorum cor illorum, 
let in corde sapientium os illorum. 
30 Dum maledicit impius “diabolum, 
maledicit ipse animam suam. 
31 nSusurro coinquinabit animam suam et in omnibus odietur, 
et qui cum eo manserit odiosus erit: 
tacitus et sensatus honorabitur. 


Jn lapide luteo lapidatus est piger ; 


et omnes loquentur super adspernationem illius. 
2 De stercore boum lapidatus est piger; 
et omnis qui tetigerit eum excutiet manus. 
3 ¢Confusio patris est de filio indisciplinato ; 
filia autem in deminoratione fiet. 
4 bFilia prudens hereditas viro suo; 
nam “quae confundit in contumeliam fit genitoris. 
5 Patrem et virum %confundit audax, 
et ab impiis non minorabitur; 
ab utrisque autem inhonorabitur. 
6 (Musica in luctu ‘importuna narratio; 
9flagella et doctrina in omni tempcre sapientia. 
7hQui docet.fatuum, quasi qui conglutinat testam. 
8iQui narrat verbum non audienti, 
quasi qui excitat dormientem de gravi somno. 
9 Cum dormiente loquitur qui enarrat stulto sapientiam ; 
et in fine narrationis dicit: Quis est hic? 
10 jSupra mortuum plora, defecit enim lux eius; 
et supra fatuum plora, deficit enim sensus. 
11 IModicum plora supra mortuum, quoniam ™requievit ; 
12 nequissimi enim nequissima vita super mortem fatui. 
13 Luctus mortui septem dies, 
fatui autem et impii omnes dies vitae illorum. 
14 Cum stulto ne multum loquaris 
et °cum insensato ne abieris, 
15 Pserva te ab illo, ut non molestiam habeas 
et non coinquinaberis peccato illius. 
16 Defiecte ab illo et invenies requiem 
et non Yacediaberis in stultitia illius. 
17rSuper plumbum quid gravabitur? 
et quod illi aliud nomen quam fatuus? 


18 sHarenam et salem et massam ferri facilius est ferre, 


quam hominem imprudentem et fatuum et impium. 
19_oramentum ligneum colligatum in fundamento aedificii non 
sic et ‘cor confirmatum in cogitatione consilii. [dissolvetur, 
20Cogitatus sensati in omni tempore metu non depravabi- 
21Sicut pali in excelsis et caementa sine impensa posita_ [tur. 
contra faciem venti non permanebunt; 
22 sic et cor timidum in cogitatione stulti 
contra impetum timoris non resistet. 
23 Sicut cor trepidum in cogitatione fatui omni tempore non 
sic et qui in praeceptis Dei permanet semper. [metuet; 
24 Pungens oculum deducit lacrimas, 
et qui pungit cor profert sensum. 
25 Mittens lapidem in volatilia “deiciet illa ; 
Vsic et qui conviciatur amico dissolvit amicitiam. 
26 Ad amicum etsi produxeris gladium, 
- non desperes; est enim regressus. 
Ad amicum 27 si aperueris os triste, 
- non timeas; est enim concordatio: 
excepto “convitio et improperio et superbia et Ymysterii reve- 
in his omnibus effugiet amicus. [latione et plaga dolosa: 
28 2Fidem posside cum amico in paupertate illius, 
ut et in bonis illius Jaeteris. 
29 @In tempore tribulationis illius permane illi fidelis. 
ut et in hereditate illius coheres sis. 





jcf. cp. 8, 22. 

¥ Pro*10,° 14: 14)-33 5. 30;.73- 

mSap 2, 24; Mt 4, 5; Ap 
£24.-9s 

nep. 5, 16. 


a Pro 10, 13 17, 21, 253; 19, 133 
29; 15% 

6 Pro 18, 22; 31, 10. 

6 ci. €p. 425.10, 21. 

d cf. Pro 12, 4. 


e Pro 25, 20. 

f ¢£.cp+'20722% 
CD. 303.170.1029; rs 
Vr. 14336 21,°3 75) Pro o}-97 
— cf. Pro 27, 22. 

Pcl Cp.2377 65 Pro - 23,0. t 
9.0; 55795. 


jcp. 38, 16. — cf. Jr 22, ro. 


lep. 38, 18. — cf. Gn 50, 10; 
vat 16, 29. 
m Ap 14, 13. 


ovr. 7. — cf. Pro 14, 7. 
p Pro 13, 20. 


GC 755123 — Cl. cp. 13,1. 
rcp. 4, 9. 


s Pro 27, 3. — cf. cp. 21, 19. 


¢ Pro :1rr7; ‘8. 


ucf. Dt 28,-26; Jr 7, 33; Zc 


x vr. 25. 

y Cp. 27, 17, 24: 42, 1. — ef. 
iPro? £15 35°20, 19. 

zcf. cp. 6, 7-10; 12, 8, 9; Pro 
ToL 7? 2a tOds * 

Gite Le. 227-28, 20. 











LIBER ECCLESIASTICI 
22, 30 — 23, 23 


(24-32), interponitur Siracidis precatio ad Deum (23, 1-6), necnon 
exhortatio cum ad vitia linguae (7-20) tum ad peccata praesertim 
carnis cavenda, indicatis ial tribus hominum classibus, quae iis 








b.cfii Ps 140;,'-35 Protas, ts 


@-V0) 45) cp. §1, .14:/Sap 145.3 
1s 63,6. :—— ‘ch. Eb 3; "96 3. 
aes PME GSE, a 

BA Ri bi s28 Bee D2 1 AUS 


Dees 245) 9. 

36] v. ur. ©. 

c Ps 12, 5. — v. Ps 29. 2. 

d vr. 

4-6] R. in D. 1 Aug. 

ecfi. Pro 6, 16, 17. — v. Ps 


100; 'S° Pro.. 3%, 45 


9] * Catech. R. III 3, 19. 
FOR NEES ICDs 27. 155° EX-20, 


; Mt §, 34, Ss. 
oe Ex720; 9, 


Aci. cp. 28, az. 


icf. 2 Rg 12, 10. 

jv. Lv 5, 4-6. 

LLv 19, 12; Mt 5, 33. 
MN CDi- Ie 28387, 5. 


n LV 24, 16. 
OchintePt 2, 22 


P.cp. 3, 2-9; 7, 29. — v. Ex 
20, 12. 


ore 3 Rg Ag 4: Jb 3, 1-3; Jr 
14; Ju 2g 
vor 2 Te 
SCD. 25, 2, 9; 26, 5, 28. — v. 
Pro 6, 16. : 





30 Ante ignem camini vapor et fumus ignis inaltatur, 
sic et ante sanguinem maledicta et contumeliae et minae. 
31 Amicum salutare non confundar, _ 
a facie illius non me abscondam ~ 
et, si mala mihi evenerint per illum, sustinebo: 
32 omnis qui audiet cavebit se ab eo. 
33 bQuis dabit ori meo custodiam, 
et super labia mea signaculum certum, — 
ut non cadam ab ipsis, et lingua mea perdat me? 
23 1 ¢Domine pater et dominator vitae meae, 
ne derelinquas me in consilio eorum, 
nec sinas me cadere in illis. 
21 Quis superponet in cogitatu meo flagella 
et in corde meo doctrinam sapientiae, 
ut ignorationibus eorum non parcant mihi, 
et non appareant delicta eorum, 
3 et ne adincrescant °ignorantiae meae, 
et multiplicentur delicta mea, et peccata mea abundent, 
et incidam in conspectu adversariorum meorum, 
et “gaudeat super me inimicus meus? 
4 7Domine pater et Deus vitae meae, 
ne derelinquas me in cogitatu illorum. 
5 °Extollentiam oculorum meorum ne dederis mihi, 
et omne desiderium averte a me. 
6 Aufer a me ventris concupiscentias, 
et concubitus concupiscentiae ne apprehendant me, 
et animae irreverenti et infrunitae ne tradas me. 
7 Doctrinam oris audite, filii; 
et qui custodierit illam non periet labiis 
nec scandalizabitur in operibus nequissimis. 
8 In vanitate sua apprehenditur peccator, 
et superbus et maledicus scandalizabitur in illis. 
9 /Iurationi non adsuescat os tuum; 
multi enim casus in illa. 
10 9Nominatio vero Dei non sit adsidua in ore tuo, 
et nominibus sanctorum non admiscearis, : 
quoniam non eris immunis ab eis. (nuitur, 
11 Sicut enim servus interrogatus adsidue ha livore non mi- 
sic omnis iurans et nominans in toto a peccato non pur- 
12 Vir multum iurans implebitur iniquitate, ({gabitur. 
et ‘non discedet a domo illius plaga. 
13 Et jsi frustraverit, delictum illius super ipsum erit; 
et, 4si dissimulaverit, delinquit dupliciter; 
14 et, si in vacuum iuraverit, "non iustificabitur ; 
replebitur enim retributione domus illius. 
15 "Fst et alia loquela contraria morti: 
non inveniatur in hereditate Iacob. 
16 Etenim a misericordibus omnia haec auferentur, 
et °in delictis non volutabuntur. 
17 Indisciplinatae loquelae non adsuescat os tuum; 
est enim in illa verbum peccati. 
18 PMemento patris et matris tuae, 
in medio enim magnatorum consistis ; 
19 ne forte obliviscatur te Deus in conspectu illorum, 
et adsiduitate tua infatuatus improperium patiaris, 
et Ymaluisses non nasci et diem nativitatis tuae maledicas. — 
20 Homo ‘adsuetus in verbis improperii 
in omnibus diebus suis non erudietur. 
21 sDuo genera abundant in peccatis, 
et tertium adducit iram et perditionem. 
22 Anima calida quasi ignis ardens 
non exstinguetur, donec aliquid glutiat, 
23 et homo nequam in ore carnis suae 
non desinet, donec incendat ignem. 





— 640 — 





. sy a 





+ 


_ noxtis tudulgent (21-38), Sequitur magni ificum quoddam sawtentige enco- 


1 _ mium, quo ipsa sapientia suam a Deo originem describit et declarat 
4 (24, 1-16), suam incomparabilem praestantiam ef fert (17-23), locupletantes 


LIBER ECCLESIASTICI 
23, 24 — 24, 16 








24 


24 Homini fornicario tomnis panis dulcis: 
non fatigabitur transgrediens usque ad finem. 

25 Omnis homo qui transgreditur lectum suum 
Ycontemnens in animam suam et dicens: YQuis me videt ? 

26 tenebrae circumdant me, et parietes cooperiunt me, 
et nemo circumspicit me: quem vereor? 

*delictorum meorum non memorabitur Altissimus ; 

27 et non intelligit quoniam “omnia videt oculus illius, 
quoniam expellit a se timorem Dei huiusmodi hominis 
et oculi hominum timentes illum ; [timor, 

23 et non cognovit quoniam oculi Domini 
multo plus lucidiores sunt super solem, . 

Ycircumspicientes omnes vias hominum et zprofundum abyssi 

et hominum 4corda intuentes in absconditas partes. 
29Domino enim Deo, antequam crearentur, omnia sunt agnita ; 
sic et bpost perfectum respicit omnia. 

30 ¢Hic in plateis civitatis vindicabitur 
et quasi “pullus equinus fugabitur 

et, ubi non speravit, apprehendetur [rem Domini. 
31 et erit dedecus omnibus, eo quod non intellexerit timo- 

32 Sic et mulier omnis relinquens virum suum 
et statuens hereditatem ex alieno matrimonio; 

33 primo enim in ¢lege Altissimi /incredibilis fuit, 
secundo in virum suum deliquit, 

tertio in adulterio fornicata est 
et ex alio viro filios statuit sibi. 

34 9Haec in ecclesiam adducetur 
et “in filios eius respicietur ; 

35 inon tradent filii eius radices, 
et rami eius non dabunt fructum; 

36 derelinquet in maledictum memoriam eius, 
et dedecus illius non delebitur. 

37 Et agnoscent qui derelicti sunt, 
quoniam Jnihil melius est quam timor Dei, 
et “nihil dulcius quam respicere in mandatis Domini. 

38 Gloria magna est sequi Dominum ; 

Nongitudo enim dierum adsumetur ab eo. 

a Sapientia laudabit animam suam et in Deo honorabitur 
et in medio populi sui gloriabitur 

2 et in ecclesiis Altissimi aperiet os suum — 
et in conspectu virtutis illius gloriabitur 

3 %t in medio populi sui exaltabitur 
et in plenitudine sancta admirabitur 

4 et in multitudine electorum habebit laudem 
et inter benedictos benedicetur dicens: [creaturam ; 

5 bDEgo ex ore Altissimi prodivi, °primogenita ante omnem 
6 ego feci in caelis ut oriretur lumen indeficiens 
et sicut nebula texi omnem terram. 

7 Ego in altissimis habitavi, 
et 4thronus meus in columna nubis. 

8 eGyrum caeli circuivi sola et profundum abyssi penetravi, 
in fluctibus maris ambulavi 

9 et in omni terra steti et in omni populo 
10 et in omni gente primatum habui 

11 et omnium excellentium et humilium corda virtute calcavi 
fet in his omnibus requiem quaesivi 
et in hereditate Domini morabor. 

12 Tunc praecepit et dixit mihi 9Creator omnium, 
et *qui creavit me requievit in tabernaculo meo 

12 et dixit mihi: ‘In Iacob inhabita 
et in Israél hereditare et in Jelectis meis mitte radices. 

14 /Ab initio et ante saecula creata sum 
et usque ad futurum saeculum non desinam 
et “in habitatione sancta coram ipso ministravi. 


wep. 16, 





t Pro 9, 17. — cf. Pro 20, 17: 


30, 20 

uct. Lv 20. to; Dt’ 22; 22; Ez 
16, 40; Jo 8, 5. 

vJb 24, 15. — cf. Ps (10), 


11; ‘Is 209; 15°) Dni R3i 20; 


16; Ps 93, 7. 
“£:V. ep... 25%207-2 Mc 7: 35% 9; 
53-2 $,°:2 


CDs 1520; Pro 5,21. Jrar6, 


17; Heb 4, 13. 


FO: 370225) 22s 
va. jr. 8. 


ev. Ex 20, 14; Lv 18, 20; Dt 


a2. 32 
PV 50024636 3-18 >. 16.9 20: 


41; 42. Sap- 10, | 7. 
v. Gn 38, 24: Jo 8, 3. 
Acf. Sap 3, 16-19. 
tcp. 40, 15. — cf. Jb 18, 16 
Sap 3, 16; 4, 3, 6. 


25, 14; 40, 26. 
Ps 118, 103 


jcp. 19, 27; 
Rk cf. cp. 24, 27: 


t Cpe 52) 25: i 3, 2, 16-etc. 


1-47] Pro 8, 1- 


1-13] L.in fs. Biv. div. Prov. 
matris. 


a Pro 1, 20. 

5 Pro 2, 6. — cf. cp. 1, §; Sap 
“7, 25. 

ccp. 1, 4. —— cf. Col 1, 15. 

5-321 F., LL., Cpp. etc. in plur. 
fs. BMV. 


. in die 17 Dbris. 
7] Ant. in sb. a. D. 2 Aug. 
Ack Pst 9) 208 6704S: 885. 72 


ect. Jb 22, ha. 


fcp. 1, ro. — cf. 2 Cor 6, 16. 
& 25 MOST) 248 7, 23%. 135) 14. 
h cf. Col 2, 9. 

4 Ci. Bar, 3.376 

jDt 7, 6 

ENT SS CDist. As Pro. 8, 22,23; 


Pct HEX 353: 35) 4i. 





(41) 


— 641 — 








suos fructus enarrat (24-31) suamque ad revelationem et ad legem mosai-— ; 


a a nee cam relationem illustrat (32-47). Quod encomium tres sententiae exci- | 


24, 15-46 piunt numerorum artificio distinctae de tribus bonis, de tribus malis et |, 








8 ef03 RE 7 Ax 
oct. .Cpi-36,28 5. P S28 1,38. 


pvr. 13. 
q cis Dt aie. 
rcf. Ex 19, 6; Dt 32, 9. 


het $0,,. 3% ae d 9, 15; Ps 
a Ns 3, Fic 
Bs 4 Z Pui ry: 182255 435 ez 
$9; 285 3k5 3s 
u CP. 50, II. 


ie 
x Cp. 39; 475. 50,8. 
y Ex 30, 23; Pro 7, 17; Cn 4, 


2 Ex 30; 23, Cn, -33s ee 12: 
Est 2, 12; Mt-2}-21:* Jo 76, 


18 
rit gel be in fs. BMV. regina 


b cf. Jd 9, 13; Jo 15, 1. 

23] R. in D. 3 p. Psch. 

ccf. Pro 8, 10 

dv. cp. 11, 14. 

éSap 7) 12. 

fcf. Sap 7, 16. 

25,20). 0. DT .28 te 

26] * Catech. R: III 10, 9 

£ Pro: 23:245-0,. 4. §: 195555:2 
— cf. Mt 11, 28. 

hep. 23, 37. — cf. Ps 18, 11, 
118, 103; Pro 16, 24; 24, 13. 


tGfPro.:913 S$. 
pel Jo 4, 23. 


lDn 12, 3. 
mcf. Lv 18, 5; Gal 3, 12. 


n Ex 24, Dta, t. 20, 1." 3; 
33, 43 Jo 1, 17. 

o Ps 18, r: FAI ABOY 4) 20, 

p2 Rg 7, x 13: Ps 88, 30. 

acl. (ep. 2ars 26. 

r Gn 2, 11. 

§:Gn 2, 34. 

tcf. Nm 28, 26. 


ujJo 3, 15. — cf. Js 4, 19. 


v Gn 2, 13. 


met Rm tr 33. 


42] Ant. in fs. BMV. boni Pa- 
stor. Maitris. 


y cf. Ex 47, 1-8. 


44) Of. in fs. s. Iren. Ep. M. 
Fit. Esc2t.- 23: 


acf. cp. 46, 1-50. 


6 Jl 2, 28; Ac2, 18. 





15 ”Et sic in Sion firmata sum 
et in civitate sanctificata similiter °requievi, 
et in Ierusalem potestas mea. 
16 Et Pradicavi in populo Zhonorificato, 
et “in parte Dei mei hereditas illius, 
et in plenitudine sanctorum detentio mea. 
17 Quasi ‘cedrus exaltata sum in *Libano 
et quasi “cupressus in “monte Sion, 
18 quasi palma exaltata sum in Cades 
et quasi “plantatio rosae in Tericho, 
19 quasi oliva speciosa in campis 
et quasi platanus exaltata sum iuxta aquam in plateis, 
20 sicut Ycinnamomum et balsamum aromatizans odorem dedi, 
quasi *myrrha electa dedi suavitatem odoris; 
21 et quasi storax et galbanus et ungula et gutta 
et quasi “libanus non incisus vaporavi habitationem | 
et quasi balsamum non mixtum odor meus. {meam. 
22 Ego quasi terebinthus extendi ramos meos, 
et rami mei honoris et gratiae. 
23 Ego quasi bvitis fructificavi suavitatem odoris, 
et ‘flores mei fructus honoris et “honestatis. 
24 Ego emater pulchrae dilectionis et timoris et agnitionis et | 
25/In me gratia omnis viae et veritatis, [sanctae spei. | 
in me omnis spes vitae et virtutis. 
26 vTransite ad me, omnes qui concupiscitis me, 
et a generationibus meis implemini; 
27 spiritus enim meus “super mel dulcis, 
et hereditas mea super mel et favum. 
28 Memoria mea in generationes saeculorum. 
29 (Qui edunt me adhuc esurient, 
et Jqui bibunt me adhuc sitient. 
80 Qui audit me non confundetur, 
et qui operantur in me non peccabunt; 
31 (qui elucidant me vitam aeternam habebunt. 
32 Haec omnia “liber vitae 
et testamentum Altissimi et agnitio veritatis. 
33 nLegem mandavit Moyses in praeceptis iustitiarum, 
et hereditatem domui Iacob et Israél promissiones. 
34Posuit David °puero suo excitare regem ex ipso fortissimum, 
et Pin throno honoris sedentem in sempiternum. 
35 (Qui implet quasi *Phison sapientiam 
et sicut *Tigris in diebus ‘novorum, 
36 qui adimplet quasi Euphrates sensum, 
qui multiplicat quasi “Iordanis in tempore messis, 
37 qui mittit disciplinam sicut lucem 
et adsistens quasi “Gehon in die vindemiae. 
38 Qui perficit primus scire ipsam, 
et infirmior non investigabit eam. 
39 7A mari enim abundavit cogitatio eius, 
et consilium illius ab abysso magna. 
40 Ego sapientia effudi flumina, 
41 ego quasi trames aquae immensae de fluvio, 
ego quasi fluvii dioryx et sicut aquaeductus exivi de pa- 
42 Dixi: Rigabo hortum meum plantationum {radiso. 
et inebriabo prati mei fructum. 
43 vEt ecce factus est mihi trames abundans, 
et fluvius meus appropinquavit ad mare; 
44 quoniam doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus 
et *enarrabo illam usque ad longinquum. 
45 aPenetrabo omnes inferiores partes terrae 
et inspiciam omnes dormientes 
et illuminabo omnes sperantes in Domino. 
46 bAdhuc doctrinam quasi prophetiam effundam 
et relinquam illam quaerentibus sapientiam 





— 642 — 











de decem iucundis (25, I-16). Hinc auctor transit ad mulierem nequam, 
_veluti pessimum malum, vituperandam (17-36), et ad mulierem bonam 
| econtra laudandam (26, 1-4) ipsiusque, postquam mulieres nequam vitare 


LIBER ECCLESIASTICI 
24, 47 — 25, 34 








25 


et non desinam in progenies illorum usque in aevum 
47 ¢Videte quoniam non soli mihi laboravi, {sanctum, 
sed omnibus exquirentibus veritatem. 
1 @Jn tribus placitum est spiritui meo, 
quae sunt probata coram Deo et hominibus; 
2 beoncordia fratrum et “amor proximorum 
et “vir et mulier bene sibi consentientes. 
3 ¢Tres species odivit anima mea, 
et adgravor valde animae illorum: 
4 pauperem superbum, /‘divitem mendacem, 
Ysenem fatuum et insensatum. 
5 AQuae in iuventute tua non congregasti 
quomodo in senectute tua invenies ? 
6 (Quam speciosum canitiei iudicium 
et presbyteris cognoscere consilium ! 
7 Quam speciosa veteranis sapientia, 
et gloriosis intellectus et consilium ! 
8 Corona senum multa peritia, 
et gloria illorum timor Dei. 
9 /Novem insuspicabilia cordis magnificavi, 
et decimum dicam in lingua hominibus: 
10 ‘homo qui iucundatur in filiis, 
vivens et videns subversionem inimicorum suorum, 
11 ™beatus qui habitat cum muliere sensata, 
et °qui lingua sua non est lapsus, 
et qui non servivit indignis se, 
12 dheatus qui invenit amicum verum, 
et “qui enarrat iustitiam auri audienti, 
13 squam magnus qui invenit sapientiam et scientiam ! 
tsed non est super timentem Dominum ; 
14 utimor Dei super omnia se superposuit. 
15 vBeatus homo, cui donatum est habere timorem Dei! 
qui tenet illum, cui adsimilabitur ? 
16 “Timor Dei initium dilectionis eius; 
fidei autem initium adglutinandum est ei. 
17 Omnis plaga tristitia cordis est, 
et Yomnis malitia nequitia mulieris. 
18 Et omnem plagam et non plagam videbit cordis, 
19 et omnem nequitiam et non nequitiam mulieris, 
20 et omnem obductum et non obductum odientium, 
1 et “omnem vindictam et non vindictam inimicorum. 
22 Non est caput nequius super caput colubri, 
23 et °non est ira super iram mulieris. 
>Commorari leoni et draconi placebit, 
quam habitare cum muliere nequam. 
24 Nequitia mulieris immutat faciem eius [cum ostendit. 
et Cobcaecat vultum suum tanquam ursus et quasi 4%sac- 
In medio proximorum eius 25 ingemuit vir eius 
et audiens suspiravit modicum, 
26 ¢Brevis omnis malitia super malitiam mulieris: 
fsors peccatorum cadat super illam. 
37 9Sicut ascensus “harenosus in pedibus veterani, 
sic mulier linguata homini quieto. 
28 Ne respicias in mulieris speciem 
et non concupiscas mulierem in specie. 
29 Mulieris ira et irreverentia et confusio magna. 
30 iMulier, si primatum habeat, contraria est viro suo. 
31 Cor humile et facies tristis et plaga cordis mulier nequam ; 
32 jmanus debiles et genua dissoluta 
mulier, quae non beatificat virum suum. 
331A muliere initium factum est peccati, 
et ™per illam omnes morimur. 
34 "Non des aquae tuae exitum nec modicum 
nec mulieri nequam veniam prodeundi. 





ot Cnn in je "s. Iren. Ep. M. 
a Pro 6, 16. 


5 Ps 67, 7; 132, 1; Rm 12, 10; 
eb 13, 1. 

cv. Lv 19, 18. 

d cf. cp. 26, 1-3. 

ecfi-cp. 23, 21. 

f Pro 17, 7. 


¢ tcf. Dn''r3" '8), 


Acf. Pro 6, 6-11; 22, 6. 


# Sap 4, 8. — cf. Jb 32, 7; Pro 
16, 31. 


j Pro 6, 16. 


Pro 23, 15, 24-25. — cf. 3 
Jo 4. 
mcf. Pro 24, 17. 
ooh 7 24 5°26 "523° Pra 13. A> 
cf. Pro 19, 14. 
11] tad etc. in fs. s.Jo. Nepom. 
OCD. I4, 1; 19, 16,.37; Ps 14, 
z, 


a cp:*6, *'r4; TS. 

ret. cp. 22, 7:48. 

S103", 43° Say iz 

é cp. .10,°:27. TE Jat ae 19. 


~ WE. 26: «Cop, +42, 
7, 27. 


19); Es 


z Ps 63, 2. — cf. cp. 2, 22; 2 
R 


& 24, 14. 
avr. 29. 


b cf. Pro 19, 13; 21, 9, 19; 25, 
24; 27, 15. 


ccf. Gn 4, 6 
dcf. Ap 6, 1 


evr. 17. 
beh cp: 6,4 
Pro 21. 19. 
cp. 9, 8, 9. — cf. cp. 42, 12. 


icp. 9, 2. — cf. Gn 3, 16. 


jcf. Jb. 4, 3, 4: Is 35, 3; Ez 7, 
17; Heb 12, 12. 


1 Gn 3, 6; Ps 50, 7: 1 Tm 2,14. 
mcf. Rm 5, 12. 
ncf. Pro 17, 14. 














LIBER ECCLESIASTICI 
25, 35 — 27, 6 


lussit earumque varias classes aistinxit (5-15), virtutes enumerat et 
extollit (16-24). Deinde post quaedam de variis vitae statibus (25-28), 
cupiditatem damnat (27, 1-4), tentationis utilitatem extollit (5-8), iusti 













ocf. Gn 2, 24. 

pv. Dt:24, 1 

rs 2 ae alee Adi OS 6 
183222. 


5 Pro 31, 10. 


Pro'12.-4¢ 


ccp. 36, 26; Pro 18, 22; 19,14. 
dcp. 30, 23. — cf. Pro 15, 1 
e Pro 6, 16. — cf. cp. 25, 1, 2. 


f cf. Ac 19, 23-40. 


g Dt 8: 15. — cf. Ez 2, 6. 


A cf. Pro 7. 10-12. 
i (Pro 6, 25). 
jcp. 42, 11. 


Lct.-Pro:s,- rs7:18% 9, 17. 
m cf. Ez 16, 25. 


# V¥. "13 cp. 36, 244. oh SrraB, 
29. — cf. x Cor 11, 7. 

o Pro 15, 30. — ~ cf. "Pro <r P 

cf. Pro 31, 

qQcp. 7, 21. 


rLyv 24, 250430 MG-3) 239%: 4. 
49, 5 
s Mt é “yy. be “29,253 iors 


tcf. Mt.7,,24, 25. 


4E-OO. 23; 2ks 


vcp. 13, 27. — cf. 3 Rg 12, 8. 
¥ Ez 18, 24; 33, 12, 1St 
y Ps 62, 11 


z cf. cp. 27, 2; Pro 20, 14. 
acf. cp. 7, 20. 


bcp... 4, &; Pro: 33, 23s ae 
24: 98,920; ir°'Tm 6,-9. 


€cl. cp:-26, 28. 
dcp. 19, 1. — cf. Ez 33, 13. 


ecf. cp. 2. 532s 26, #7 Pro’ry, 
3; 27, 21. 





26 


27 


_ et ™contra omnem palum sedebit 


35 Si non ambulaverit ad manum tuam, 
confundet te in conspectu inimicorum: 
36 4 carnibus tuis abscinde illam, ne semper te abu- 
1a¢Mulieris bonae beatus vir; [tatur. 
numerus enim annorum illius duplex. 
2 bMulier fortis oblectat virum suum 
et annos vitae illius in pace implebit. 
3¢Pars bona mulier bona, 
in parte timentium Deum dabitur viro pro factis bonis; 
4 ddivitis autem et pauperis cor bonum, 
in omni tempore vultus illorum hilaris. 
5 €A tribus timuit cor meum, 
et in quarto facies mea metuit: 
6 delaturam. civitatis et fcollectionem populi, 
7 calumniam mendacem, super mortem omnia gravia; 
8 dolor cordis et luctus mulier zelotypa; [nicans. 
9in muliere zelotypa flagellum linguae omnibus commu- 
10 Sicut boum iugum, quod movetur, ita et mulier nequam; 
qui tenet illam quasi qui apprehendit 9scorpionem. 
11 Mulier ebriosa ira magna et contumelia. 
et turpitudo illius non tegetur. 
12 hFornicatio mulieris in extollentia oculorum 
et ‘in palpebris illius agnoscetur. 
13 jIn filia non avertente se firma custodiam. 
ne, inventa occasione, utatur se; 
14 ab omni irreverentia oculorum eius cave 
et ne mireris, si te neglexerit; 
15 sicut viator sitiens ad fontem os aperiet 
et ‘ab omni aqua proxima bibet 













et contra omnem sagittam aperiet pharetram donec defi- 
16”Gratia mulieris sedulae delectabit virum suum, [ciat. © 
et ossa illius °impinguabit 17 disciplina illius. 
Datum Dei est 18 ?mulier sensata et tacita, 
non est immutatio eruditae animae. 
19 dGratia super gratiam mulier sancta et pudorata. 
20Omnis autem ponderatio non est digna continentis | 
21 Sicut sol oriens mundo in altissimis Dei, [animae. 
sic mulieris bonae species in ornamentum domus eius; 
22 rlucerna splendens super candelabrum sanctum, 
et species faciei super ‘aetatem stabilem; 
23 columnae aureae super bases argenteas, 
et pedes firmi super plantas stabilis mulieris. 
24’Fundamenta aeterna supra petram solidam, 
et mandata Dei in corde mulieris sanctae. 
25 uIn duobus contristatum est cor meum, 
et in tertio iracundia mihi advenit: 
26 vir bellator deficiens per inopiam 
et “vir sensatus contemptus, 
27 et qui transgreditur a iustitia ad peccatum, 
YDeus paravit eum ad romphaeam. 
28 Duae species difficiles et periculosae mihi apparuerunt: 
‘difficile exuitur negotians a negligentia, 
et non iustificabitur caupo a peccatis labiorum. 
1 a@Propter inopiam multi deliquerunt, 
et “qui quaerit locupletari avertit oculum suum. 
2 Sicut in medio compaginis lapidum palus figitur, . 
sic et inter medium venditionis et emptionis angustiabi- 
3 conteretur cum delinquente delictum. [tur peccatum; 
4Si non in timore Domini tenueris te instanter, 
cito subvertetur domus tua. 
5 Sicut in percussura cribri remanebit pulvis, 
sic aporia hominis in cogitatu illius. 
6 €Vasa figuli probat fornax, 











et impii disparatas rationes enarrat (9-16), improbitatem eorum qui amici 
arcana pandunt vel amicitiam simulant vituperat (25-33) et motiva 
inculcat, quibus ulciscendi et litigandi libido (28, 1-14) aut detractio- 


LIBER ECCLESIASTICI 
27, 7 — 28, 4 








28 


et Jhomines iustos tentatio tribulationis. 
7 9Sicut rusticatio de ligno ostendit fructum illius, 
Agic verbum ex cogitatu cordis hominis. 
8 Ante sermonem non laudes virum; 
haec enim tentatio est hominum. 
9 Si sequaris iustitiam, apprehendes illam 
et tindues quasi Jpoderem honoris 
et inhabitabis cum ea, et proteget te in sempiternum, 
et ‘in die agnitionis invenies firmamentum. 
10 ™Volatilia ad sibi similia conveniunt, 
et “veritas ad eos qui operantur illam revertetur. 
11 0Leo venationi insidiatur semper, 
Psic peccata operantibus iniquitates. 
12 Homo sanctus in sapientia manet sicut sol, 
nam @stultus sicut luna mutatur. 
13 In medio insensatorum "serva verbum tempori, 
sin medio autem cogitantium adsiduus esto. 
14tNarratio peccantium odiosa, 
et risus illorum in deliciis peccati. 
15 Loquela multum iurans horripilationem capiti statuet, 
et irreverentia ipsius obturatio aurium. 
16 Effusio sanguinis in rixa superborum, 
et maledictio illorum auditus gravis. 
17 tQui denudat arcana amici fidem perdit 
et non inveniet amicum ad animum suum. 
18 Dilige proximum et coniungere fide cum illo; 
19 quod, si denudaveris absconsa illius, non persequeris 
20 Sicut enim homo, qui perdit amicum suum, [post eum. 
sic et qui perdit amicitiam proximi sui; 
21 et Ysicut qui dimittit avem de manu sua, 
sic dereliquisti proximum tuum et non eum capies. 
22 Non illum sequaris quoniam longe abest, 
effugit enim quasi caprea de laqueo; 
quoniam vulnerata est anima eius, 
23 ultra eum non poteris colligare. 
Et maledicti est concordatio : [%infelicis. 
24 2denudare autem amici mysteria desperatio est animae 
25 bAdnuens oculo fabricat iniqua, et nemo eum abiciet. 
26 In conspectu oculorum tuorum “condulcabit os suum 
_et super sermones tuos admirabitur; 
novissime autem pervertet os suum 
et in verbis tuis dabit scandalum. 
27 Multa odivi et non coaequavi ei, 
et 2Dominus odiet illum. 
28 ¢Qui in altum mittit lapidem, super caput eius cadet, 
et plaga dolosa dolosi dividet vulnera, 
29 Et fqui foveam fodit incidet in eam, 
et qui statuit lapidem proximo offendet in eo, 
et qui laqueum alii ponit peribit in ilo, 
30 9Facienti nequissimum consilium, super ipsum devolvetur, 
et non agnoscet, unde adveniat illi. 
31 Tilusio et improperium superborum, 
et vindicta “sicut leo insidiabitur illi. 
32 Laqueo peribunt qui oblectantur casu iustorum, 
tdolor autem consumet illos antequam moriantur. 
33 Tra et furor utraque exsecrabilia sunt, 
et vir peccator continens erit illorum. 
1 @Qui vindicari vult a Domino inveniet vindictam, 
et peccata illius servans servabit. 
2 bRelinque proximo tuo nocenti te, 
et tunc deprecanti tibi peccata solventur. 
3 ¢Homo homini reservat iram 
et a Deo quaerit medelam; 
4In hominem 4similem sibi non habet misericordiam 
et de peccatis suis deprecatur. 


i cp. 55: 7. EX.28, 2: 





fv. Tb 125.23. 
£cl.. Mt 7;'17>)' 22; 33. 


*hcf. Mt 12; 34-37; ‘ie 6, 43. 


$V. 


Jb 29, 14; Eph 6, 14. 

Sap 18, 
24. 

Sap 3, 18. — cf. Ml 3, 17. 

m cf. cp. 13, 19. 

ect. Jo 3,:21; 14, 23. 

Ovr. 31; cp. 28, 27. — cf. cp. 
ie ieee Pk 

b Gn 4, 17. 

qg cf. cp. 23.08. 

eT COi-4. 23 DC 3507 

Jicp.79," 27. 

tcf. Pro 2, 14. 


PSF VS cp. 23,5 07° 1 53 


i Cpr" F3ah6; 'T2’. 

ovis’ 24% *ept? ae. 127742, °° 1" 
Pro 11, 13. — cf. cp. 19, 10: 
‘Pro 20, 19. 


x cf. Pro 20, 19. 


y Pro 6, 5. — cf. Ps 123, 7. 


UVE. TF. CD...245 °26;"-2 


acf. cp. 6, 14. 

b Ps 34, 19; Pro 6, 133 30, 10; 
— cf. Pro 16, an 

ae 1 ae Ps 5 4, 22. — cf. 

ro 26, 24-26; Mi 22, '18;.16: 


a -Psets. 4. 
6V..Ps.7, 19° Ee.16: 3: 


f Pro’26; 27: 





v.. Ps 7} 16: 


g Ps.o¢ 16; 34, 74 8 


hcp. 28, 27. 


sof. PS 4s ge 


a Dt 32, 35. — cs x 19, z% 
Pro 20, 22; 24, 


bMt 6. 14; BE ei 7. Mr 11, 
25°: Rm 32, ve. 


cv. Mt 18; 23-35; Jc 2; 13. 


d cfs Mt 6; x2. 











LIBER ECCLESIASTICI 
28, 5 ‘a 29, 4 


nis et susurrationis vitium cohiberi potest (15-30). Additis praeterea 
plurimis de mutui merito, periculis et utilitate (2U, 1-18), de fideiussione 
(19-27), de frugalitate et de vitio quorundam qui ab hospitio in hospi- 








ECD. F407 438, 22. 


PCE ER 23h, 821-105-170: 


€P+:3§., 3314 4: 2, 22; B 17; 
Nm 15, pt ey 14, 4; Ps 24, 


ro 15, 18. — cf. cp. 8, 19; 
By 6, 14, 19; 16, 205 20; 22, 


j Pro 26, 20, 21. — cf. cp. 8, 4. 


Ucf.) Pre'x§,.43 18, 225: Je.3, 210, 
mcp. 5,16; 21, 31; Pro 26, 22; 
Rm 1, 29; 2 Se I2, 20. 


# Pro 8, 13. — cf. 1 Tm 3, 8 


ocf 1 Es 4, 12-24; Pro 29, 8. 


pcf. Sap 5. r. 


ars LL. 2 et 3 in fs. s. Jo. 
epom. — v. Cp. 21, 26. 
qacf. Pro 18, 8; 26, 22. 


7 cl Je 3,8 


sef, je: 3;-2 


Ecf: Mt: 1230, 


ucp. 8, 13. — cf. Ps 124, 3 
vcf. Pro 22, 14; Rm 1, 24, 27 
wef. Jc 3, 6 

FCP. 31, 35 36 SF, BAT $e: 

y cf. Os 13, 7 


tcf. cp. 22, 33; 36, 27. 
28-20 Cid. etc. im fs. s. Jo. 
Nepom. 


aPs 38, 2. — cf. cp. 22, 33; 
Ps ge Pro 16, 1. 
oo: 33 2 
. Pro 13, 3: 25.38. 


aDt 15, 8. — cf. Pro 19, 17. 
— v. Ps 36, 26. 

6 (Pro 31, 20). 

ccf. Mt 7, 12. — Vv. ihe! 

aby 22, 2 ; Dt 15, 8 t 5, 

Le , 35. —'cf. Lv 25: 

et 

ecf. cp. 8, 15; Ps 36, 21. 





29 


5 Ipse, cum caro sit, reservat iram et propitiationem petit a 
quis exorabit pro delictis illius? [Deo: 
6 (Memento novissimorum et desine inimicari; 
7 tabitudo enim et mors imminent in mandatis eius. 
8 fMemorare timorem Dei et non irascaris proximo. 
9 Memorare testamentum Altissimi et despice %ignoran- 
10 hAbstine te a lite et minues peccata; [tiam proximi. 
1lihomo enim iracundus incendit litem, 
et vir peccator turbabit amicos 
et in medio pacem habentium immittet inimicitiam. 
12 jSecundum enim ligna silvae sic ignis exardescit, 
et secundum virtutem hominis sic iracundia illius erit, 
et secundum substantiam suam exaltabit iram suam. 
13 Certamen festinatum incendit ignem, 
et lis festinans effundit sanguinem, 
et lingua testificans adducit mortem. 
14 ISi sufflaveris in scintillam, quasi ignis exardebit, - 
et, si exspueris super illam, exstinguetur: 
utraque ex ore proficiscuntur. 
15 ™Susurro et “bilinguis maledictus, 
multos enim turbabit pacem habentes. 
16 Lingua tertia multos commovit 
et dispersit illos de gente in gentem, 
17 Ocivitates muratas divitum destruxit 
et domos magnatorum effodit, 
18 yirtutes populorum concidit 
et gentes fortes dissolvit, 
19 lingua tertia mulieres viratas eiecit 
et Pprivavit illas laboribus suis. 
20 Qui respicit illam non habebit requiem 
nec habebit amicum in quo requiescat. 
21 Flagelli plaga livorem facit, 
Yplaga autem linguae comminuet ossa. 
22 Multi ceciderunt in ore gladii, 
‘sed non sic quasi qui interierunt per linguam suam. 
23 Beatus, qui tectus est a lingua nequam, 
qui in iracundiam illius non transivit, 
et *qui non attraxit iugum illius 
et in vinculis eius non est ligatus; 
24 tiugum enim illius iugum ferreum est 
et vinculum illius vinculum aereum est; 
25 mors illius mors nequissima, 
et utilis potius infernus quam illa. 
26 Perseverantia illius non permanebit, 
sed obtinebit vias iniustorum, 
“et in flamma sua non comburet iustos. 
27 \Qui relinquunt Deum incident in illam 
et “exardebit in illis et non exstinguetur 
et immittetur in illos “quasi leo 
et Yquasi pardus laedet illos. 
28 eSaepi aures tuas spinis, linguam nequam noli audire 
et “ori tuo facito ostia et seras. 
29 Aurum tuum et argentum tuum confla 
et verbis tuis facito bstateram et “frenos ori tuo rectos 
30 et attende, ne forte labaris in lingua 
et cadas in conspvectu inimicorum insidiantium tibi, 
et sit casus tuus insanabilis in mortem. 
1 aQui facit misericordiam faeneratur proximo suo: 
et qui praevalet manu Cmandata servat. 
2 dFaenerare proximo tuo in tempore necessitatis illius 
et iterum redde proximo in tempore suo. 
3 Confirma verbum et fideliter age cum illo, 
et in omni tempore invenies quod tibi necessarium est. 
4 ¢Multi quasi inventionem aestimaverunt faenus, 








| 











tium migrant (28-35), nonnulla circa institutionem vitae familiaris, 
nempe circa liberorum educationem (30, 1-13), circa corporis et ani- 
mi sanitatem (14-21), cuius multum interest fuga tristitiae (22-27), 


LIBER ECCLESIASTICI 
29, « — 30, 2 








30 


et praestiterunt molestiam his qui se adiuverunt: 
5 donec accipiant, osculantur manus dantis 
et in promissionibus humiliant vocem suam; 
6 et in tempore redditionis postulabit tempus 
et loquetur verba taedii et murmurationum et tempus 
7 Si autem potuerit reddere, adversabitur, [causabitur. 
solidi vix reddet dimidium 
et computabit illud ‘quasi inventionem; 
8 sin autem, fraudabit illum pecunia sua 
et possidebit illum inimicum gratis 
9 et convicia et maledicta reddet illi 
et pro honore et beneficio reddet illi contumeliam. 
10 Multi non causa nequitiae non faenerati sunt, 
sed fraudari gratis timuerunt; 
11 yeruntamen super humilem animo fortior esto 
et pro elemosyna non trahas illum; 
12 kpropter mandatum adsume pauperem, 
et ‘propter inopiam eius ne dimittas eum vacuum. 
13 jPerde pecuniam propter fratrem et amicum tuum, 
et ‘non abscondas illam sub lapide in perditionem. 
14 Pone thesaurum tuum in praeceptis Altissimi, 
et ™proderit tibi magis quam aurum. 
15 Conclude elemosynam in corde pauperis, 
et °haec pro te exorabit ab omni malo; 
16-18 super scutum potentis et super lanceam 
adversus inimicum tuum pugnabit. 
19 pVir bonus fidem facit pro proximo suo, 
et qui perdiderit confusionem derelinquet sibi. 
20 Gratiam fideiussoris ne obliviscaris, 
ddedit enim pro te ‘animam suam. 
21 Repromissorem fugit peccator et immundus. 
22 Bona repromissoris sibi adscribit peccator 
et ingratus sensu derelinquet liberantem se. 
23 Vir repromittit de proximo suo, 
et, cum perdiderit reverentiam, derelinquetur ab eo. 
24 sRepromissio nequissima multos perdidit dirigentes 
et commovit illos quasi fluctus maris: 
25 Viros potentes gyrans migrare fecit, 
et vagati sunt in gentibus alienis. 
26 Peccator transgrediens mandatum Domini 
incidet in promissionem nequam; 
et qui conatur multa agere incidet in iudicium. 
27 Recupera proximum secundum virtutem tuam 
et attende tibi ne incidas. 
28 tInitium vitae hominis aqua et panis et vestimentum 
et domus protegens turpitudinem. 
29 uMelior est victus pauperis sub tegmine asserum, 
quam epulae splendidae in peregre sine domicilio. 
30 VMinimum pro magno placeat tibi, 
et improperium peregrinationis non audies. 
31 2Vita nequam hospitandi ¥de domo in domum, 
et ubi hospitabitur non fiducialiter aget nec aperiet os; 
32 hospitabitur et pascet et potabit ingratos 
et ad haec amara audiet: 
33 Transi, hospes, et orna mensam 
et quae in manu habes, ciba ceteros; 
34 zexi a facie honoris amicorum meorum, 
necessitudine domus meae hospitio mihi factus est frater. 
35 Gravia haec homini habenti sensum, 
correptio domus et 2improperium faeneratoris. 
1 aQui diligit filium suum adsiduat illi flagella, 
_ ut laetetur in novissimo suo, et non palpet proximorum 
2 qui docet filium suum 2%laudabitur in illo, [ostia ; 
et in medio domesticorum in illo gloriabitur; 





PME. hs 


g cp. 4, 3. 

ht Lv fo;"107"23,"22 *Dt- 15; 8: 
eee Yi & 

cp: 4, 1-3; _Dt=15. 13..— ‘ck 

90.83, @: Mr 22,, 3. 

j Ec 3, 6. 

icp. 20, 32. — cf. Mt 6, 19; 
Lt 32, 33; JC S38. 

mm Dt. 25% 10; Pro 28, 27: — 
cf. Mt 19, 21. — v. 1 Tm 6, 
17-19. 

mcp. 17, 18, 19; Tb 4, 7, 11, 
22) -— Ch Ee TT, 

15] R. in dee: p. D. 1 Qdg. 

ocp. 40, 24; Tb 12, 9; Pro 16, 
6; Dn 4, 23. — v. cp. 3, 33. 

p vr. 23; cp. 8, 16. — cf. Pro 

, 1-5. 
2k PLO Ey. FS 77 28S 22-90: 
rcf. Mr 12, 44; Le 8, 43; 21,4 


s Pro 6. 1, 2; 11, 15. — cf. cp. 
8, rg. 


tcp. 39, 31. — cf. Pro 27, 27; 
t Tm 6, 8. 


uCP. 40, 30. 
v Pro 27, 26-27. 


x cl.-cp;. 363: 28% 
4. Loe. 10,7. 


s¢ck, Ibe 14; 9): 


acf. cp. 31, 42; Pro 22, 7; Mt 
8, 28 


LBA 28; ° 3 

@.cp..7.:26; Pro 13. 24%.23'-13; 
29, 15, 17. — cf. cp. 42, 5. 

b Pro 29, 17. — cf. cp. 42, 5: 











LIBER ECCLESIASTICI 
30, 3 — 31, 7 


circa studium et possessionem divitiarum (31, 1-11), circa ea quae con- 
vivam decent (12-29), circa usum vini, quod moderate, non in damnum 
mentis et corporis, sumendum est (30-42), circa symposia seu circa mo- 








cv. Dt 4, 9. 


d cf. 3 Rg 1, 48. 
ecf. Ps 126, 3-5. 


icf. 33. Re 2; 88; 
gro 27, 10. — cf. 3 Rg 2, 7. 


hk Pro 209, 15. 
# Pro 1, 10: 16, 29; 24, 28. 


jcf. Jr 31, 29; Ez 18, 2. 


kcp. 7, 25. — cf. Pro 22, 6. 


1 Pro 17, 21. 


nt cf. Ec §, 12. 


# CL.-CD, 4X5 3,°43 bb 306. sBSe 
JO 583: 5 38, te tid: Jn 
cas ;- 

o cf. Ec 6, 1-7. 

p Tb 4, 18. — cf. Dt 26, 14. 


q Dn 14, 6. | 

r Ps 113. 6 (bis). $ 

S¢f.. Bc:6,°2) 3. 

# cf. cp.20, 23 Is '§6, 3. 

“CD.. 38,212) Pro: 12,35 ts, 
13; 17, 22. 


vep. 26, 4. — cf. Pro 17, 22; 
Ee3,: ¥2. 


tcp. 25, 17; Pip #270as 3 37. 
22; 25, 20. 

x cp. 38, 19; Pro 15, 13; 2 Cor 
7, 10. 

v Pro 14, 30. — cf. Ec rr, 10. 

2 Pro 15, 15. — cf. Ec 8, 15; 
9, 7° 

4.¢1,-bG.5; 12; 1 Tm 6) 93416. 

Diy. CD. 21, 84. 


abe Pei 18,.19.— (cf. Mt 13, 


I2). 
det. 22; 40% 
ecf. Pro 16, 26. 


fcf. Pro 28, 20; 1 Tm 6, 9. 

gcp. I, 22; 27, 1. — cf. Pro 
30, 9. 

hcp. 8, 3. — cf. Eph 5, 5; Col 
3. 5. 





3 Cqui docet filium suum in zelum mittit inimicum, 
et in medio amicorum gloriabitur in illo. 
4 Mortuus est pater eius et quasi non est mortuus, 
dsimilem enim reliquit sibi post se. 
5 *In vita sua vidit et laetatus est in illo, 
in obitu suo non est contristatus 
nec confusus est coram inimicis; 
6 freliquit enim defensorem domus contra inimicos 
et Yamicis reddentem gratiam. 
7 Pro animabus filiorum colligabit vulnera sua, 
et super omnem vocem turbabuntur viscera eius. 
8 Equus indomitus evadit durus, 
_ et “filius remissus evadet praeceps. 
9 ‘Lacta filium et paventem te faciet, 
lude cum eo et contristabit te. 
19 Non corrideas illi, ne doleas, 
et in novissimo Jobstupescent dentes tui. 
11 Non des illi potestatem in iuventute 
et ne despicias cogitatus illius. 
12 kCurva cervicem eius in iuventute, 
et tunde latera eius dum infans est, ; 
ne forte induret et non credat tibi, et ‘erit tibi dolor ani- © 
13 Doce filium tuum et operare in illo, [mae. — 
ne in turpitudinem illius offendas. 
14™mMelior est pauper sanus et fortis viribus, 
quam dives imbecillis et flagellatus malitia. | 
15 Salus animae in sanctitate iustitiae melior est omni auro — 
et corpus validum, quam census immensus. [et argento, | 
16 Non est census super censum salutis corporis, 
et non est oblectamentum super cordis gaudium. 
17 ”Melior est mors, quam vita amara, 
et requies aeterna, quam languor perseverans. 
18 OBona abscondita in ore clauso 
quasi Pappositiones epularum circumpositae sepulcro. 
19 Quid proderit libatio idolo ? 
nec enim Ymanducabit nec odorabit ; 
20 ssic qui effugatur a Domino portans mercedes iniqui- | 
21 videns oculis et ingemiscens_ . [tatis; — 
tsicut spado complectens virginem et suspirans. a 
22 wTristitiam non des animae tuae 
et non adfligas temetipsum in consilio tuo. 
23 vIucunditas cordis haec est vita hominis 
et thesaurus sine defectione sanctitatis, 
et exsultatio viri est longaevitas. 
24 Miserere animae tuae placens Deo et contine, [repelle a te; 
congrega cor tuum in sanctitate eius et “tristitiam longe 
25 <Multos enim occidit tristitia, et non est utilitas in illa. | 
26 yZelus et iracundia minuunt dies, 
et ante tempus senectam adducet cogitatus. 
27 2zSplendidum cor et bonum in epulis est; 
epulae enim illius diligenter fiunt. 
3] 1 cVigilia “honestatis tabefaciet carnes, 
et cogitatus illius auferet somnum. 
2 Cogitatus praescientiae avertit sensum, 
et infirmitas gravis sobriam facit animam. 
3 cLaboravit dives in congregatione substantiae 
et 4in requie sua replebitur bonis suis. 
4 eLaboravit pauper in diminutione victus 
et in fine inops fit. 
5 /Qui aurum diligit %non iustificabitur, 
et qui insequitur consumptionem replebitur ex ea. 
6 Multi dati sunt in auri casus, 
et facta est in specie ipsius perditio illorum. 
7 Lignum offensionis est aurum sacrificantium ; 


















dum, quo praesertim adulescentes se gerere debeant in conviviis (32, 
1-17), circa principia agendorum, qualia timorem Dei (18-21), consi- 


lium, cautelam, rectum conscientiae dictamen (22-28), fiduciam in Deum 


LIBER ECCLESIASTICI 
$1, § — 32,1 








32 


iyae illis qui sectantur illud! 
et omnis imprudens deperiet in illo. 
8 jBeatus dives, qui inventus est sine macula {thesauris : 
et ‘qui post aurum non abiit nec speravit in pecunia et 
8 quis est hic et laudabimus eum? 
fecit enim mirabilia in vita sua. [terna; 
10 Qui probatus est in illo et perfectus est, erit illi gloria ae- 
qui potuit transgredi et non est transgressus, 
facere mala et non fecit; 
11 mideo stabilita sunt bona illius in Domino, 
et “elemosynas illius enarrabit omnis ecclesia sanctorum. 
12 oSupra mensam magnam sedisti? 
non aperias super illam faucem tuam prior; 
13 non dicas sic: Multa sunt quae super illam sunt. 
14 Memento quoniam ?malus est oculus nequam: 
nequius oculo quid creatum est? 
Ideo ab omni facie sua lacrimabitur, cum viderit. 
16 GNe extendas manum tuam prior 
et invidia contaminatus erubescas. 
17 Ne comprimaris in convivio, 
18 rintellige quae sunt proximi tui ex teipso; 
19 sytere, quasi homo frugi, his quae tibi apponuntur, 
ne, cum manducas multum, odio habearis. 
20 Cessa prior causa disciplinae 
et tnoli nimius esse, ne forte offendas; 
21 et, si in medio multorum sedisti, [bibere. 
prior illis ne extendas manum tuam, nec prior poscas 
22 «Quam sufficiens est homini erudito vinum exiguum! 
et Yin dormiendo non laborabis ab illo et non senties 
23 rvigilia, cholera et tortura viro infrunito; [dolorem : 
24 somnus sanitatis in homine parco; 
dormiet usque mane, et anima illius cum ipso delectabi- 
25 Et, si coactus fueris in edendo multum, [tur. 
surge e medio, evome et refrigerabit te, 
et non adduces corpori tuo infirmitatem. 
26 Audi me, fili, et ne spernas me 
et in novissimo invenies verba mea. 
27 ¥In omnibus operibus tuis esto velox, 
et omnis infirmitas non occurret tibi. 
28 <Splendidum in panibus benedicent labia multorum, 
et testimonium veritatis illius fidele; 
29 @nequissimo in pane murmurabit civitas, 
et testimonium nequitiae illius verum est. 
30 bDiligentes in vino noli provocare, 
Cmultos enim exterminavit vinum; 
31 ignis probat ferrum durum, 
ic vinum corda superborum arguet in ebrietate potatum. 
32 ¢Aequa vita hominibus vinum in sobrietate, 
si bibas illud moderate, eris sobrius. 
33 Quae vita est ei qui minuitur vino? 
34 Quid defraudat vitam ? Mors. [tatem, ab initio. 
35 9Vinum in iucunditatem creatum est et non in ebrie- 
36 9Exsultatio animae et cordis vinum moderate potatum, 
37 isanitas est animae et corpori sobrius potus. 
38/Vinum multum potatum irritationem et iram et ruinas mul- 
39 Amaritudo animae vinum multum potatum. [tas facit. 
40 Ebrietatis animositas imprudentis offensio, 
minorans virtutem et faciens vulnera. 
41 In convivio vini non arguas proximum 
et non despicias eum in iucunditate illius. 
42 ™Verba improperii non. dicas illi 
et non premas illum in repetendo. 
1 @Rectorem te posuerunt? noli extolli: 
esto in illis quasi unus ex ipsis. 





icf Eph s, 5; Col 3, 5, 6. 


jcf. Mt 19, 23-26. 

8-11) L., 1 L. et Cp. in cm. Cf. 
l 10. — cf. Jb 31, 24; 
tr. -a°Tm 6, 293 


° 
Ss 
wn 

- me 


mci. Pro 29, ee 


n cf. 2 Cor 9, 12, 13. 
11 b] Ant. in fs. s Thom. a K. 
0 CP. 37, 32- shay” i Pro '23,''%; 


pcp. 14, 8-10; Mt 20, 15. — 
CECB: 45, 11,12. 


2vr. 21. — cf. Le 14, 9. 


rick. Eb 4, 3264 Mt. 7, 12; Le 
3% 


Lo, 10, 8, 


ECD.537, 325 


4 V¥..32. 
ves... Bi.. 

Sap’8, #7. 
x Cp. 37, 33. 


— cf. cp. 37, 34; 


y Pro 22, 29. — cf. Pro 21, 5. 
z cf. Pro 22, 9. 
ache Jb. 315 £7: 


Be As: §,.:22¢ 
cCcp. 37, 34. — cf. Jdt 13, 2, 
10. 


tt cf3-Pro. 23,5; 20.230; Hab 2; §. 


€ vr. 22. 

fcissProt33.:4975. 

# Cp! AO. 207° PS. 103,35 FTO 
31, 6, 7. 

Weck B10, 1). 

#Tm 5, 


23. 
j cf. Pro 20, 1; 23, 29-35. 


isetenep.. 8. ¥35 
in CP. 29. 35. 


1-b9) LL. iin sb. p72 Dass Aug. 
acf. 2 Mc 2, 28; Jo 2, 8. 











LIBER ECCLESIASTICI 
32, 2 — 33, 8 


et prudentiam (33, 1-6), quam ut facilius adsequamur considerare praestat 
divinam providentiam omnia in mundo sapientissime disponentem, recen- 
set (7-15). Porro quaedam de se ipso praefatus (16-19) auctor monet ne 








b cf. Sap 2, 8. 


ccf. vr. 10. 
d2 Rg 109, 36; Is 5, 12. 
ee 7; 23, 9. — cf. cp. 20, 
c 7- 
is. 22° 3? 9; Pro 23, 9. —cf. 
cps. 25;: 123. Mt 7; 6: 15, 26. 


Zcp. 40, 20, 21; 49, 2. — cf. 
186,42). 


kv. cp. 7,-15. 
4vr. 3; Cp. 13, 14; Jb 32, 6. 


jep. 7: a5 3183, oa4e —~? chanbe 


2, 4 


k cf. cp. 7, 1§; Pro 17, 27. 


PCC Cp. 423, Be 

m Dt 8, 10. — cf. 1 Tm 4, 

nv. ao 35 

o cf. cp. i 

ex 18-34, 20] te. 2 et 3 im cm. 
Cf. — v. cb. 31, 8 


pci. cp. 4, 13; 39, 6. 
qg Ps 118, 45. —.0f cp. 2,19; 


rP3:36, 6: 118; 108: Pro“, 3: 
8, 10. — cf. Mt 5, 16. 
scf. Pro 12, 1, 15. — Vv. cp. 
ant 
tcp. 37, 20; 


24] Ant. in fs. Thy. +f b. cons. 


“cp. -. 20; Mic. 7;.5, 63) Mt 
10, 
v cf. sie 37, 20; Se 145 33 
xcf. x Cor 7, 19 
y cf. cp. 35, I, 2. 
€:Ps22; 2% 3a. 13 — cf. Ps 
s 8. 9 


36, 3-5; 2% Rm 8, 
aPs 2°: 0; Pro:347236 798,128. 
b2 Pt 2,9 
C6: Pst. 2: 778, oF 
ad Tt 3* 0; 


e(v. Ex 28, 30). 
f cf. cp. 4, 34; 18, 19. 


£ CEACD.. 2%, 390599. 22. 


Acf. Rm 14, 5. 


FOL. Gnit; 14°Re Tz ia20; 
8: =23,. 1@. 





33 


2 Curam illorum habe et sic conside 
et omni cura tua explicita recumbe, {ronam, 
3 ut laeteris propter illos et 2ornamentum gratiae accipias co- 
et dignationem consequaris corrogationis. 
4 cLoquere, maior natu; decet enim te 5 primum verbum di- 
et “non impedias musicam. [ligenti scientia, 
6 ‘Ubi auditus non est, non effundas sermonem 
et /importune noli extolli in sapientia tua. 
7 Gemmula carbunculi in ornamento auri, 
et Ycomparatio musicorum in convivio vini; 
8 sicut in fabricatione auri signum est smaragdi, 
sic numerus musicorum in iucundo et moderato vino. 
9 hAudi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia. 
10 ‘Adulescens, loquere in tua causa vix. 
if Si bis interrogatus fueris, habeat caput responsum tuum. 
12 jIn multis esto quasi inscius et audi tacens simul et 
13 In medio magnatorum non praesumas [quaerens. 
et, *ubi sunt senes, non multum loquaris. 
14 Ante grandinem praeibit coruscatio, 
et ante verecundiam praeibit gratia, 
et 4pro reverentia accedet tibi bona gratia. 
15 Et hora surgendi non te trices, 
praecurre autem prior in domum tuam et illic avocare 
et illic lude 16 et age conceptiones tuas 
et non in delictis et verbo superbo; 
17™et super his omnibus benedicito Dominum, qui fecit te, 
et “inebriantem te ab omnibus bonis suis, 
18 0Qui timet Dominum excipiet doctrinam eius, 
et ?qui vigilaverint ad illum invenient benedictionem ; 
19 dqui quaerit legem replebitur ab ea, 
et qui insidiose agit scandalizabitur in ea; 
20 qui timent Dominum invenient iudicium iustum 
et “iustitias quasi lumen accendent. 
21 sPeccator homo vitabit correptionem, 
et secundum voluntatem suam inveniet comparationem. 
22 Vir consilii non disperdet intelligentiam, 
alienus et superbus non pertimescet timorem, 
23 etiam postquam fecit cum eo sine consilio, 
et suis insectationibus arguetur. 
24 Fili, ‘sine consilio nihil facias 
et post factum non paenitebis. 
25 In via ruinae non eas et non offendes in lapides 
nec credas te viae laboriosae, ne ponas animae tuae scan- 
26et “a filiis tuis cave et a domesticis tuis attende. [dalum; 
27 UIn omni opere tuo crede ex fide animae tuae, 
fhoc est enim conservatio mandatorum. 
28 yQui credit Deo attendit mandatis, 
et *qui confidit in ilo non minorabitur. 
1 aTimenti Dominum non occurrent mala, 
sed Yin tentatione Deus illum conservabit et liberabit a 
2 cSapiens non odit mandata et iustitias [malis. 
et non illidetur quasi in procella navis. 
3 Homo sensatus %credit legi Dei, et lex illi @fidelis. 
4 Qui interrogationem manifestat /parabit verbum 
et sic deprecatus exaudietur 
et conservabit disciplinam et tunc respondebit. 
5 7Praecordia fatui quasi rota carri, 
et quasi axis versatilis cogitatus illius. 
6 Equus emissarius, sic et amicus subsannator: 
sub omni suprasedente hinnit. 
ThQuare dies diem superat, 
et iterum lux lucem et annus annum a sole? 
81A Domini scientia separati sunt, 
facto sole et praeceptum custodiente: 





— 650 — 











. 





{ 
7 


| pater familias bonorum suorum dominium aliis tradat (20-24), ne servis 


nimis indulgeat (25-33), neque somniis credat (34, 1-8); directio enim Sutu- 
rorum concredita est, praeterquam uniuscuiusque expertentiae, Dei provi- 


LIBER ECCLESIASTICI 
33, 9 — 34, 4 











34 


9 et immutavit tempora et dies festos ipsorum, 
et in illis dies festos celebraverunt ad horam. 

10 jEx ipsis exaltavit et magnificavit Deus 
et ex ipsis posuit in numerum dierum; 

ket omnes homines de solo 
et ex terra, ‘unde creatus est Adam. 

11 In multitudine disciplinae Dominus ”separavit eos 
et immutavit vias eorum. 

12 Ex ipsis "benedixit et °exaltavit 
et ex ipsis ?sanctificavit et ad se Gapplicavit 

et ex ipsis *maledixit et humiliavit 
et convertit illos a separatione ipsorum. 

13 tQuasi lutum figuli in manu ipsius, plasmare illud et dispo- 
14omnes viae eius secundum dispositionem eius; [nere, 

sic homo in manu illius, qui se fecit 
et reddet illi Janene iudicium suum. 

15 uContra malum bonum est, et contra mortem vita, 
sic et contra virum iustum peccator. 

Et sic intuere in omnia opera Altissimi, 

Yduo et duo, et unum contra unum. 

16 Et ego novissimus “evigilavi, 
et, Yquasi qui colligit acinos post vindemiatores, 

17 in benedictione Dei et ipse speravi 
et quasi qui vindemiat replevi *torcular. 

18 @Respicite quoniam non mihi soli laboravi, 
sed omnibus exquirentibus disciplinam. 

19 bAudite me, magnates et omnes populi, 
et, rectores ecclesiae, auribus percipite. 

20 cFilio et mulieri, fratri et amico non des potestatem super 
et non dederis alii possessionem tuam, [te in vita tua; 
ne forte paeniteat te et depreceris pro illis. 

21 Dum adhuc superes et adspiras, non immutabit te omnis 
22 melius est enim ut filii tui te rogent, [caro ; 
quam “te respicere in manus filiorum tuorum. 

23 In omnibus operibus tuis praecellens esto, 

24 ne dederis maculam in gloria tua. 

In ¢die consummationis dierum vitae tuae 
et in tempore exitus tui distribue hereditatem tuam. 

25 fCibaria et virga et onus asino, 

Mpanis et disciplina et opus servo. 

26 Operatur in disciplina et quaerit requiescere, 
laxa manus illi, et quaerit libertatem. 

27 Tugum et lorum curvant collum durum, 
et “servum inclinant operationes adsiduae ; 

28 servo malevolo tortura et compedes. 
Mitte illum in operationem, ne vacet; 
29 imultam enim malitiam docuit otiositas: 
30 in opera constitue eum, sic enim condecet illum. 

Quod /si non obaudierit, curva illum compedibus 
et non amplifices super omnem carnem, 
kyerum sine iudicio nihil facias grave. 

31 /Si est tibi servus fidelis, sit tibi "quasi anima tua, 
quasi fratrem sic eum tracta, 
quoniam in sanguine animae ‘comparasti illum. 

32 Si laeseris eum iniuste, in fugam convertetur; 

33 et, si extollens discesserit, "quem quaeras 
et in qua via quaeras illum nescis. 

1 Vana spes et mendacium viro insensato, 
et somnia extollunt imprudentes. 

2 Quasi qui apprehendit umbram et @persequitur ventum, 
sic et qui attendit ad bvisa mendacia. 

3 Hoc secundum hoc visio somniorum, 

Cante faciem hominis similitudo ‘hominis. 
4dAb immundo quid mundabitur? 





7 Gn 2, 3; Ex 20, 41. 


k Jb 33, 6; Sap 7, 1 
1 Gn 1, 27; 2, 7. 
mcf. Ac 17, 26. 


n Gn 2 1} 512/23 195, -28;. 28, 
I etc 

o Gn 40, 41; 1 Rg 16, 13. 

p Ex 19, 22; 28, 41. 

q Ex 29, 4; Nm 8, 9. 

r Gn 4, II; 9, ik 

$ éf:: r° Re 19; 5% 

tcp. 38, 2, 33: gor rs. 7° > 45 
45, 9} 18, 6: Rm 9, 20, 21. 


uEc 7, 15; Is 45, 7 


Y' CD47, 25. 
16,177) v. eee ig, F 
x cf. Sap 6, 15. 


y Is 24, ee Mic 7, 1. — cf. Lv 
9, 10; Dt 24, 21: 
zJs 5, 2; 63, 3; Mt 21, 33. 


acp. 24, 47. 
b Ps 2, 10; Sap 6, 2. 


ccp. 32, 26. — cf. Le 15, 32. 


ack? Ps 122, "2 144; ¥5. 


ect. 4 Rg 20,1; Is. 38) 2. 


7 e& Pro 26, 3: 
gcf. Pro 29, 19. 


ACh. CPA 5.82 


cli ExT6246%, 2° Ths, 1Y, 12: 


4 ci.” Pro 26; 19; 
. — cf. Eph 6, 9: 


m cf. Phi 12. 


#. Dt 23. 25, 16: 


a.Pro 27, 16. 
6 Jr 29. 8. 


éct. Pro 27,9. 
ad cf. Jb x4, 4 





— 651 — 











LIBER ECCLESIASTICI 
34, 5 — 35, 6 


dentiae (9-20). Sequuntur nonnulla de sacrificiis Deo ingratis (21-31) 
et de iis quae ei placent, inter quae primum locum obtinet praecepto- 
rum observatio (35, 1-5); sacrificia vero externa rite offerenda sunt 












7 dw Peaks fois ©” es oF. tet Ge: He 


f Nm 12, 6. — cf. Gn 28, 12; 
S965 43; 177 F BESS: 
33,..853- Ji-2, 283° MG ae-40; 
2, 12 etc. — v. Nm 12, 6 


gcp. 36, 22. 


kh cf. cp. 51, 18. 


iv. cp. 51, 12-17. 
7 Cet. Is 38,16). 


bC8 se PS 23). 45 Tes ee Be Pro 
85\.23-25; 28,-13°2"Et 3, Bae 

mv. Ps 70, 5. 

ncp. 15, 20etc. — v. Ps 32, 
4$0633;-1 


ocf. Is 4, 6. en Qs eps ta, 47. 


Ov. Ps 12,4: Bard: 12. 


@cp: 3%,. 24° Pro: 2%, 


27.— Vv. 
Pro 15, 8 


r Dt 24, 15. — cf. Tb 4, 15. 


scf. Pro 28, 24. 

tcf. Gn 3, 19. 

8 :CD.7,, 223240:4, 15..-~ We 
Dt 24, I4. 


PVM £9, Ir, 12. 
wef. Pro 26, rr. 


x cf. Is 58, 35 
y cf. Heb 6, 4-6. — v. 2 Pt 2, 
20-22. 


OVe LORE 54°29") PS co. 18. 


19; ay 4, 175 Isr, 11-18: 
Os 6, 6; Am 5, 21-24. 
bcp. 38, rr. — v. Lv 2, x. 


e * Es 33; Dn 4, 24: Heb 
dct. Is 66,223 \Jri95933726 83 


e ix 23, 15; 34, 20; Dt 16, 16. 





35 


et a mendace quid verum dicetur? 

5 eDivinatio erroris et auguria mendacia 
et somnia malefacientium vanitas est; 

6 et, sicut parturientis, cor tuum phantasias patitur. 

INisi ab Altissimo fuerit emissa visitatio, 
ne dederis in illis cor tuum; 

7 multos enim errare fecerunt somnia, 
et exciderunt sperantes in illis. 

8 Sine mendacio consummabitur verbum legis, 
et sapientia in ore fidelis complanabitur. 

9 Qui non est tentatus quid scit? 
9Vir in multis expertus cogitabit multa, 
et qui multa didicit enarrabit intellectum. 

10 Qui non est expertus pauca recognoscit, 
qui autem in multis factus est multiplicat malitiam. 

11 Qui tentatus non est qualia scit? 
qui implanatus est abundabit nequitia. 

12 AMulta vidi errando et plurimas verborum consuetudines. 
13 Aliquoties usque ad mortem periclitatus sum horum 
et ‘liberatus sum gratia Dei. [causa 

14 j$piritus timentium Deum quaeritur, 
et in respectu illius benedicetur. 

15 Spes enim illorum in salvantem illos, 
et oculi Dei in diligentes se. 

16 (Qui timet Dominum nihil trepidabit 
et non pavebit, quoniam "ipse est spes eius. 

17 Timentis Dominum beata est anima eius. 

18 Ad quem respicit? et quis est fortitudo eius? 

19 ™Oculi Domini super timentes eum: 
protector potentiae, firmamentum virtutis, 
°tegimen ardoris et umbraculum meridiani, 

29 deprecatio offensionis et adiutorium casus, 
exaltans animam et Pilluminans oculos, 
dans sanitatem et vitam et benedictionem. 

21 ¢dImmolantis ex iniquo oblatio est maculata, 
et non sunt beneplacitae subsannationes iniustorum, 
22 Dominus solus sustinentibus se in via veritatis et iusti- | 

23 Dona i iniquorum non probat Altissimus {tiae. | 
nec respicit in oblationes iniquorum H 
nec in multitudine sacrificiorum eorum propitiabitur pec- — 











24 Qui offert sacrificium ex substantia pauperum, catis. 
quasi qui victimat filium in conspectu patris sui. 

25 rPanis egentium vita pauperum est, 
qui defraudat illum homo sanguinis est; [suum ; 


26 squi aufert ‘in sudore panem, quasi qui occidit proximum 
27 “qui effundit sanguinem et qui fraudem facit mercen- 
“8 Unus aedificans et unus destruens. {nario fratres sunt. 
quid prodest illis, nisi labor? 
29 Unus orans et unus maledicens, 
cuius vocem exaudiet Deus? 
30 vQui baptizatur a mortuo et “iterum tangit eum, 
quid proficit lavatio illius? [ciens, 
31 sic homo qui “ieiunat in peccatis suis et Yiterum eadem fa- 
quid proficit humiliando se? orationem illius quis exau- 
1 Qui conservat legem multiplicat oblationem: [diet ? 
2 dsacrificium salutare est attendere mandatis 
et discedere ab omni iniquitate 
3 et propitiationem litare sacrificii super iniustitias, 
et deprecatio pro peccatis recedere ab iniustitia ; 
4 retribuet gratiam qui offert °similaginem, 
et “qui facit misericordiam offert sacrificium. 
5 Beneplacitum est Domino recedere ab iniquitate, 
et Zdeprecatio pro peccatis recedere ab iniustitia. 
6 €Non apparebis ante conspectum Domini vacuus: 





pom 652 ane 











a 
(6 14). Cum autem sciat preces pauperum et humilium Deo acceptas LIBER ECCLESIASTICI 
esse (15-26), Siracides postulat ut populi dispersi Deus misereatur 
(36, 1-19). Accedunt instructiones quaedam, quarum prima est de de- 35, 7 — 36, 14 
7 haec enim omnia propter mandatum Dei fiunt. 
8 Oblatio iusti impinguat altare, 
et odor suavitatis est in conspectu Altissimi. f Sp: 38, Ir; 50, 17. — v. Gn 
9 9Sacrificium iusti acceptum est, oe eee B90 3Sy IZA 
et "memoriam eius non obliviscetur Dominus. 1 cf. cp. 39, ‘33. 
10 ‘Bono animo gloriam redde Deo i (vr. 12). 
et Jnon minuas primitias manuum tuarum ; icp. ts hs. Eas ke Ex 23, 19. 
11 kin omni dato hilarem fac vultum tuum k2 Cor 9, 7; fi re ee 
et in exsultatione sanctifica ‘decimas tuas, cp. 18, 15; 20, 15;, 43,28 
12 mda Altissimo secundum datum eius 1 “ay Ex 15, 2. 
et in bono oculo adinventionem facito manuum tuarum; | jy op a4 t2. ct. Th 4 
13quoniam Dominus retribuens est et septies tantum red- | Pro 19, 17. — cf. 2 Cor - 8. 
149Noli offerre munera ?prava, non enim suscipiet illa. [det tibi. | o cp. 34, 21; Gn 4, 5; Pro ar, 
15 Et noli inspicere sacrificium iniustum. » dhina 7 ‘Dt os Naot 
q@Quoniam Dominus iudex est, et "non est apud illum gloria | q Ps 49, 6;'74, 8. — v. Ps 57, 
16non accipiet Dominus personam in pauperem, [ personae, 12. 

‘ et Sdeprecationem laesi exaudiet. r Dt ro, 17 2 Fats rex 7; Jb 
3 17 ‘Non despiciet preces pupilli See is an é Gal aprile oF a 
nec viduam, si effundat loquelam gemitus: 25; ee + 

18 nonne lacrimae viduae ad maxillam descendunt, sv. Ex 22, ah 
et exclamatio eius super deducentem eas? tv. Ex 22, 22. 
19 A maxilla enim ascendunt usque ad caelum, 
et Dominus exauditor non delectabitur in illis. 
20 Qui adorat Deum in oblectatione suscipietur, 
et deprecatio illius usque ad nubes propinquabit. 
21 uOratio humiliantis se nubes penetrabit, ucf. Lm 
et donec propinquet non consolabitur 21] * Catch: RW 7, ,1.— R. 
et “non discedet donec Altissimus adspiciat. § tt Gabo b65 Beds. 
22Et Dominus “non elongabit, sed iudicabit iustos et faciet iu- | x2 Pt 3, 9. 
et Fortissimus Ynon habebit in illis patientiam, [dicium, | » cf. cp. 18, 9. 
ut @contribulet dorsum ipsorum zcf. Dt 33, 11. 
23 et gentibus reddet vindictam, donec tollat plenitudinem su- 
et “sceptra iniquorum contribulet ; {[perborum | als 14, 5. 
24 bdonec reddat hominibus secundum actus suos bv. Jb 34, 11. 
et secundum opera Adae et secundum praesumptionem 
25 donec iudicet iudicium plebis suae [illius ; 
et oblectabit iustos misericordia sua. 
26 eSpeciosa misericordia Dei in tempore tribulationis, cIs 49, 13. 
dquasi nubes pluviae in tempore siccitatis. d Os 6, 3. 
’ 3 6 1 Miserere nostri, Deus omnium, et respice nos $453 32. 0 80: or. Ode 





et ostende nobis lucem miserationum tuarum 
2 ct %immitte timorem tuum super gentes, quae non exquisie- 

ut cognoscant quia non est Deus nisi tu [runt te, 
et Oenarrent magnalia tua. 

3 cAlleva manum tuam super gentes alienas, 
ut videant potentiam tuam. 

4 Sicut enim in conspectu eorum dsanctificatus es in nobis, 
sic in conspectu nostro magnificaberis in eis; 

5 cut cognoscant te, sicut et nos cognovimus 

quoniam non est Deus praeter te, Domine. 

6 Innova signa et immuta mirabilia, 
7 Jglorifica manum et bracchium dextrum, 

8 Yexcita furorem et effunde iram, 
9 tolle adversarium et adflige inimicum. 

10 kFestina tempus et ‘memento finis, 
ut enarrent mirabilia tua. 

11 In ira flammae devoretur qui salvatur, 
et qui pessimant plebem tuam inveniant perditionem. 

12 iContere caput principum inimicorum 
dicentium: *Non est alius praeter nos. 

13 1Congrega omnes tribus Iacob, 





reereb.'t7-10)] L. in ar de 
prop. Fid. 

1-16] Cn in sb. (1) ad ll. 

8 Cf: Ex*23, 27: y Party4, 27. 

bck. 2 Mcy3,: 34: 

cJr 10, 25. — cf. Ps 78, 6. 

d EZ- 20; 41; °28,--25: po 23° 

38, 23; 39, i’ —~ of. Jt 36, 

213 6, 

els 4, 24; 3 eg 8, 43, 60; 4 
Rg 19, a0. — cf. Mt 27, 54. 


f cf. Dt 5, 1 
gcf. Ps 78, :: TO. 225: 
ro] v. ur. ig 7. 


& cf; “Dt 32,.38: 

i cf. on 44, Me Sap 18, 22° Lec 
I, 73. 

jPs 6. 22; 109, 6; Hab 3, 13. 

T2 hs n D. 1 Ocbris. 

k cf. Is a 8. 10: 

EPs 106;: 2; is 40,«113 Jr -3; 


18; Am 9, 14, etc. — cf. cp. 
49;.:305..J0_ 12s Sl. $2: 





mut cognoscant quia non est Deus nisi tu he bes 2. 5. 
et enarrent magnalia tua, et "hereditabis eos sicut ab initio. | (Jp ry ‘9: Bar 2, 15: Dn 
140Miserere plebi tuae, super quam invocatum est nomen tuum, 18, 19. — v. 2 Mc 8, 1 








LIBER ECCLESIASTICI 
36, 15 — 37, 14 


lectu faciendo in cibis et verbis (20-22), in nuptiis et coniugio (23-28), 


in sodalibus et amicis, in consiliariis et intimis (37, /-21) et in candi- 


datis sapientiae (23-29); secunda de curando corpore est, quod, si 








p Ex 4, 22; Jr 31,.9. 

act: jdt 'S;:23; 

0 2. Par 6, 40. ES IGE. ae. AS 
Ts 66, 1. "of. cp. 24, 15. 


sIs 43, 15. — cf. Ex 19, 6; Dt 
76:05" F4, 2 ete! 

tcp. 44, 3. — cf. Jr 23, 2 

en 51,-12;- Ps: 36,.2¢. I8“40, 

18]. aed in fr. 3 p. D. 3 Adv. 

Int. (Ps 121), i: D. 18 p. 

Pnt. et in Ms. pro pace. 

vv. Nm 6, 23-27. 


w3 Rg 8, 60. 
x Jb 12, 11; 34, 3. 
y cp. 26, 16, 


$cp. 26, 1, 3.— cf. Pro 18, 22- 
b cf. Jr y, 

ccf. cp. 38, m3 

d cf. cp. 29, 28; Pro 27, 8. 


acf. Pro 20, 6. 


bcp. 6, 9. — cf. Ps 54, 13-15. 
C cp: '6;..63- Jb:.10, 20. 


dcp. 6, 8. — cf. Jb 19, 19. 
ecp. 6, Io. 


f cf Pro 27, 10: 


£cto2 Rg 17; % 


h cf. Pro 16, 29; Jb 19,19. 


icf. Pro 20, 14. 








37 


et Israél, ?quem coaequasti primogenito tuo. 
15 Miserere Ycivitati sanctificationis tuae, 
Ierusalem, ‘civitati requiei tuae. ~ 
16 Reple Sion inenarrabilibus verbis tuis 
et gloria tua populum tuum. 
17 Da testimonium his, *qui ab initio creaturae tuae sunt, 
et suscita ‘praedicationes, 
quas locuti sunt in nomine tuo prophetae priores. 
18 Da mercedem “sustinentibus te, 
‘ut prophetae tui fideles inveniantur, 
et exaudi orationes servorum tuorum, 
19 secundum Ubenedictionem Aaron de populo Eye, 
et dirige nos in viam iustitiae, 
et sciant omnes, qui habitant terram, 
quia tu es Deus conspector saeculorum. 
20 Omnem escam manducabit venter, 
et est cibus cibo melior. 
21 2Fauces contingunt cibum ferae, 
et cor sensatum verba mendacia. 
22 Cor pravum dabit tristitiam, 
et homo peritus resistet illi. 
23 QOmnem masculum excipiet mulier, 
et est filia melior filia. 
24 ySpecies mulieris exhilarat faciem viri sui, {siderium. 
et super omnem concupiscentiam hominis superducit de- 
25Si est lingua curationis, est et mitigationis et misericordiae ; 
non est vir illius secundum filios hominum. 
26 Qui possidet mulierem bonam inchoat possessionem, 
¢adiutorium secundum illum est et “columna ut requies. 
27 cUbi non est saepes diripietur possessio, 
et ubi non est mulier ingemiscit egens. 
28 Quis credit ei 4qui non habet nidum 
et deflectens ubicumque obscuraverit, 
guasi succinctus latro exsiliens de civitate in civitatem? 
1 7Omnis amicus dicet: Et ego amicitiam copulavi? 
sed est amicus solo nomine amicus. 
bNonne tristitia inest usque ad mortem ? 
2 cSodalis autem et amicus ad inimicitiam convertentur. 
30 praesumptio nequissima, unde creata es 
cooperire aridam malitia et dolositate illius? 
4 Sodalis amico coniucundatur in oblectationibus, 
et din tempore tribulationis adversarius erit. 
5 Sodalis amico condolet causa ventris 
et contra hostem accipiet scutum. 
6 Non obliviscaris amici tui in animo tuo 
et non immemor sis illius in opibus tuis. 
7 9Noli consiliari cum eo, qui tibi insidiatur, 
et a zelantibus te absconde consilium. 
8 Omnis consiliarius prodit consilium, 
sed est consiliarius in semetipso. 
9A consiliario serva animam tuam, 
prius scito quae sit illius necessitas, 
et ipse enim animo suo cogitabit, 
10 tne forte mittat sudem in terram et dicat tibi: 
_ et stet e contrario videre quid tibi eveniat. 
12 Cum viro irreligioso tracta de sanctitate 
et cum iniusto de iustitia 
et cum muliere de ea quae aemulatur, 
cum timido de bello, cum negotiatore de traiectione, [agendis, 
icum emptore de venditione, cum viro livido de gratiis 
13 cum impio de pietate, cum inhonesto de honestate, 
cum operario agrario de omni opere, 
4 cum operario annuali de consummatione anni, 
cum servo pigro de multa operatione. 


11 Bona est 
[via tua, 










+ Se aM MES Aree Nat ge Oi 

















sanum, iuvat temperantia (30-34); si infirmum, medicus, medicina et 
oratio ad Deum (38, I-15); si defunctum, honorant obsequia et luctus, 
qui moderatus esse oportet (16-24) ; tertia demum versatur circa scien- 


LIBER ECCLESIASTICI1 
37, 15 — 38, 12 








38 


Non attendas his in omni consilio ; 
15 sed ‘cum viro sancto adsiduus esto, 
quemcumque cognoveris observantem timorem Dei, 
16 cuius anima est secundum animam tuam 
et qui, cum titubaveris in tenebris, mcondolebit tibi. 
17 *Cor boni consilii statue tecum ; 
non est enim tibi aliud pluris illo. 
18 Anima viri sancti enuntiat aliquando vera 
quam septem °circumspectores sedentes in excelso ad spe- 
19 Et in his omnibus deprecare Altissimum, {culandum. 
ut dirigat in veritate viam tuam. 
20 Ante omnia opera verbum verax praecedat te, 
et Yante omnem actum consilium stabile. 
21 Verbum nequam immutabit cor, "ex quo partes quattuor 
bonum et malum, vita et mors; Loriuntur : 
et ‘dominatrix illorum est adsidua lingua. 
Est vir astutus multorum eruditor et ‘animae suae inutilis est. 
22Vir peritus multos erudivit et “animae suae suavis est. 
23 VQui sophistice loquitur odibilis est, 
in omni re defraudabitur. 
24 Non est illi data a Domino gratia, 
omni enim sapientia defraudatus est. ’ 
25 Est sapiens animae suae sapiens, 
et fructus sensus illius laudabilis : 
26 tyir sapiens plebem suam erudit, 
et fructus sensus illius fideles ‘sunt; 
27 vir sapiens implebitur benedictionibus, 
et videntes illum laudabunt. 
28 yVita viri in numero dierum; 
_ &dies autem Israél innumerabiles sunt. 
29 aSapiens in populo hereditabit honorem, 
et “nomen illius erit vivens in aeternum. 
30 Fili, in vita tua tenta animam tuam 
et, si fuerit nequam, non des illi potestatem ; 
31 non enim omnia omnibus expediunt, 
et non omni animae omne genus placet. 
32 @Noli avidus esse in omni epulatione 
et non te effundas super omnem escam; 
33 ein multis enim escis erit infirmitas, 
et aviditas appropinquabit usque ad choleram. 
34 fPropter crapulam multi obierunt; 
qui autem abstinens est adiciet vitam. 
1 aHonora medicum propter necessitatem, 
etenim Yillum creavit Altissimus; 
2a Deo est enim omnis medela, 
et a rege accipiet donationem. 
3 Disciplina medici exaltabit caput illius, 
et in conspectu magnatorum collaudabitur. 
4 °Altissimus creavit de terra medicamenta, 
et vir prudens non abhorrebit illa. 
5 dNonne a ligno indulcata est aqua amara? 
6 Ad agnitionem hominum virtus illorum; 
et dedit hominibus scientiam Altissimus honorari in mi- 
7e¢In his curans mitigabit dolorem, [rabilibus suis. 
et unguentarius faciet pigmenta suavitatis 
et unctiones conficiet sanitatis, 
et non consummabuntur opera eius; 
8 pax enim Dei super faciem terrae. 
9 Fili, in tua infirmitate ne despicias te ipsum, 
sed fora Dominum, et ipse curabit te. 
10 gAverte a delicto et dirige manus 
et “ab omni delicto munda cor tuum. [tionem 
11Da ‘suavitatem et memoriam Jsimilaginis et impingua obla- 
et da locum medico, 12 *etenim illum Dominus creavit; 





lL cf. cp. 6, 36; 8, 9; 9, 21; 39, 
te 


mcf. cp. 7, 

17] Ant. in ab BMV. de cons. 

4. Cl; CD. 32, 27: 

ocf. 2 Rg 13, 34; 18, 24; 4 Rg 
9, 17. 

p Tb 4, 20. — cf. Ps 24, 5 


qcp. 32, 24; Tb 4, 19. 
vi * 15, 18; Dt 30, 19. — cf. 
r 


0 4, 23. 
s Pro: 38;. 20> Mi 12, 37:.-Je 
iS: 7a. 
§ ct, Mt.23, 3; -1€or'o. 275 — 


v. Rm 2, 16-23. 
4% CD. 25, 12. 
a Cle Coy 05.255 "205 5s 


x Pro 15, 7. — cf. cp. 20, 32, 
33. 


y Ps 38, 6. — cf. cp. 41. 16; 
Jb 14, 5. 
3 Ch Ch. 44. 1B: 


@P104-35535% 
bcp. 39, 13. — ef. Ps 110, 10; 
FT 3. 


or €or 6;-12 5 10,23. 
dcp. 31, 20. 

ecp. 31, 23, 25. 

eH Hf — cf. Ec 5, 11; 


a cf. ve it 9, 10. 
Ore 12. 


4] * Catech. R. IV 16, 14. 
c Gn 1, 29: 9. 3. — cf. 4 Rg 
20, 4-7; Ez 47, 12. 


d Ex 15, 23-25; 4 Rg 2, 19-22. 
Pela he 22. 46, 1852515.8; 
¥ef1s-48.52, 


Ap Mt 9, 2; jos Rae: Os 2%: 
cp. 35, °§: —cf. Ps 50, 4-12. 
iv. cp. 35, 8. 

icp. 35, 4. — v. Lv 2, 1, 2, 9. 
Vr. T. 





— 655 — 











LIBER ECCLESIASTICI 
38, 13-38 


tiarum et mechanicharum artium discrimen et usum (25-39). Post quae 
et post descriptam viam, qua homo ad sapientiam perveniat (39, 1-7) et 
Sructus quos ex ipsa capessere valeat (8-16) auctor divinas perfectiones 











lcf. Jb 4, 7-9. 
MCL. JOS: F435 
mCP. 22, 10. 


0 TD. 2.24393 245222 

Oo ci cp. 22, 21: 

Gel iT Th ave: 

rcp. 30, 25. — cf. Pro 15, 13; 


17,22: 

$ Prosts; 237427. 22, 

Pro 12, 25; 15, 13. — cf. 2 
Cor 7, 10. 


“CD. 30. 22. 


vcp. 7, 40; 18, 24. — cf. Is 
47, 7. 

x Jb 7,9; Sap 2, 1. — cf. 2 Rg 
12, 22. 

ycp. 41, §. — v. Gn 3, 19. 


£:Cl, VC AT 3-48; 
av. 2 Rg 12, 20-23. 


6 cf. 2 Cor z,. 20. 


ccf. Sap 14. 19. 


@d ci: Is 44, 12. 


e (Sph 3, 17). 


fv. Sap 15, 7; Jr 18, 3. 


g cf. cp. 39, 11. 
kcf: cp. 39, 2. 





et non discedat a te, quia opera ejus sunt necessaria. 
13 Est enim tempus quando in manus illorum incurras; 
14 ipsi vero Dominum deprecabuntur, ut dirigat requiem 
et sanitatem propter conversationem illorum. [eorum 
15 Qui delinquit in conspectu eius, qui fecit eum, 
Mincidet in manus medici. 
1¢ Fili, “in mortuum produc lacrimas 
et quasi dira passus incipe plorare 
et “secundum iudicium contege corpus illius 
et "non despicias sepulturam illius. 
17 Propter delaturam autem amare fer luctum illius Puno die 
et Yconsolare propter tristitiam 
18 et “fac luctum secundum meritum eius 
uno die vel duobus propter detractionem; 
19 sq tristitia enim festinat mors et cooperit virtutem, 
et ‘tristitia cordis flectit cervicem. 
2© In abductione permanet tristitia, 
et substantia inopis secundum cor eius. 
21 uNe dederis in tristitia cor tuum, 
sed repelle eam a te et “memento novissimorum. 
22 Noli oblivisci, “neque enim est conversio; 
‘ et huic nihil proderis et te ipsum pessimabis. 
23 yMemor esto iudicii mei, sic enim erit et tuum: 
“mihi heri, et tibi hodie. 
24 47n requie mortui requiescere fac memoriam eius 
et consolare illum in exitu spiritus sui. 


25 bSapientia scribae in tempore vacuitatis, 
et qui minoratur actu sapientiam percipiet. 
Qua sapientia replebitur 26 qui tenet aratrum, 
et qui gloriatur in iaculo? 
Stimulo boves agitat et conversatur in operibus eorum, 
et enarratio eius in filiis taurorum; 
27 cor suum dabit ad versandos sulcos 
ct vigilia eius in sagina vaccarum. 
28 Sic omnis faber et architectus, 
qui noctem tanquam diem transigit; 
qui sculpit signacula sculptilia, 
et adsiduitas eius variat picturam: 
cor suum dabit in similitudinem picturae 
et vigilia sua perficiet opus. [opus ferri: 
29 dSic faber ferrarius sedens iuxta incudem et considerans 
vapor ignis uret carnes eius, 
et in calore fornacis concertatur; 
30 vox mallei “innovat aurem eius, 
et contra similitudinem vasis oculus eius. 
31 Cor suum dabit in consummationem operum 
et vigilia sua ornabit in perfectionem. 
32 /Sic figulus sedens ad opus suum, 
convertens pedibus suis rotam, 
qui in sollicitudine positus est semper propter opus suum, 
et in numero est omnis operatio eius. 
33 In bracchio suo formabit lutum 
et ante pedes suos curvabit virtutem suam; 
34 cor suum dabit ut consummet linitionem, 
et vigilia sua mundabit fornacem. 
35 Omnes hi in manibus suis speraverunt, 
et unusquisque in arte sua sapiens est; 
36 sine his omnibus non aedificatur civitas, 
37 et non inhabitabunt nec inambulabunt 
et in ecclesiam non transilient, 
38 super sellam iudicis non sedebunt 
et testamentum iudicii non intelligent 
Yneque palam facient disciplinam et iudicium 
et ?in parabolis non invenientur; 


] 


f 
: 
§ 
f 
iy 
E 






















et praesertim potentiam, bonitatem et iustitiam, qua bona bonis, 
| mala autem malis comparantur, enarrat (17-37) atque ad eas cele- 
| brandas omnes invitat (38-41). His autem perfectionibus hominum 


LIBER ECCLESIASTICI 
38, 39 — 39, 30 








Ss cea lee) dete 2:4 a tated Oe 





39 


39 sed creaturam aevi confirmabunt, 
et deprecatio illorum in operatione artis, 
accomodantes animam suam 
et conquirentes in lege Altissimi. 
1 aSapientiam omnium antiquorum exquiret sapiens 
et “in prophetis vacabit, 
2 Cnarrationem virorum nominatorum conservabit 
et 4in versutias parabolarum simul introibit, 
3 ¢occulta proverbiorum exquiret 
et Jin absconditis parabolarum conversabitur, 
4 ¥’in medio magnatorum ministrabit 
et in conspectu praesidis apparebit ; 
5 in terram alienigenarum gentium pertransiet ; 
4bona enim et mala in hominibus tentabit. 
6 Cor suum tradet jad vigilandum diluculo ad Dominum qui 
et ‘in conspectu Altissimi deprecabitur, [fecit illum 


% et ipse tanquam imbres mittet eloquia sapientiae suae 
et in oratione confitebitur Domino, 
10 et ipse diriget consilium eius et disciplinam 
et °in absconditis suis consiliabitur; 
11 Pipse palam faciet disciplinam doctrinae suae 
et Zin lege testamenti Domini gloriabitur ; : 
12 ‘collaudabunt multi sapientiam eius, 
et usque in saeculum non delebitur; 
13 snon recedet memoria eius, 
et ‘nomen eius requiretur a generatione in generationem. 
14 Sapientiam eius enarrabunt gentes, 
et laudem eius enuntiabit ecclesia. 
15 Si permanserit, nomen derelinquet plus quam mille, 
et, si requieverit, proderit illi. 
16 Adhuc “consiliabor ut enarrem ; 
ut furore enim repletus sum. 


17In voce dicit: Obaudite me, divini fence: 


et “quasi rosa plantata super rivos aquarum fructificate, 
18 quasi “libanus odorem suavitatis habete. 
19 Florete flores Yquasi lilium et date odorem 
et frondete in gratiam et collaudate canticum 
et benedicite Dominum in operibus suis, 
20 date nomini eius magnificentiam 
et confitemini illi in «voce labiorum vestrorum 


acf. Jb 12, 
1-14) LL. oa Sah. Doct. 
pee 44, 33 46, 1 

of. Ze Y Pee 


. 8, 9. 
d ch cp. 38, “38. 

, 35. — cf. Ps 50, 8. 
, 6. — cf. Sap 8, 8. 


£ Vi cp. II, I. 


kel. cp. .34,;42. 
PCr. se F543. 75 29 


Tvl. CD.292, ‘FS, 
6-14) L. in cm. Doct. 


: rs H - : 6) Cp. in cm. M. et Cf. 

7 aperiet os suum in oratione Matis, MVS div. Fast. 
d et ™pro delictis suis deprecabitur ; Matris. 

: 8 si enim Dominus magnus voluerit, l Sap 2.7: oe 21; Je 1, 5. — 
“spiritu intelligentiae replebit illum, mectacpiht ge: BkotiseiMt 


5 ae 
ncp. 18, 29. — cf. Jc 1, 5. 


gct. Jt 977324: 
F.6D: AG, “£5: 


Scf.sepi3 5; 9. 
tcp. 37, 29; 44, 14. 


uvr. 38. 


in fs. ss. Ros. 
8. — cf. Ps 


176] Ant. etc. 
BMV 


vcp. 24, 18; 50, 
I, 3. 

x cf. ep: 34; 

ate. et cp. in fs. ss. Ros. 

yep. 8; Os 

Cg) Sf. in ig Py et Mm. 


20] V. in fs..s. Vince. a P. etc. 


et in canticis labiorum et citharis z Ps 98, 4-6; 146, 7. 
et sic dicetis in confessione: 
21 aQpera Domini universa bona valde: a se 3 “ re The a 3. 


22 bin verbo eius stetit aqua sicut congeries, 


b cf. Gn 1, 6-10; Ex 14, 22; Js 


et in sermone oris illius sicut exceptoria aquarum ; 3, 13-16. — v..Ps 32, 7. 
23 quoniam in praecepto ipsius placor fit, 
et non est minoratio in salute ipsius. 
24 cOpera omnis carnis coram illo, ccf. Heb 4, 13. — V. cp. IS, 
et Mon est quidquam absconditum ab oculis eius; dSant 8. 


25 a saeculo usque in saeculum respicit, 
et nihil est mirabile in conspectu eius. 
26 ¢Non est dicere: Quid est hoc? aut quid est istud? 
omnia enim in tempore suo quaerentur. 
27 Benedictio illius ‘quasi fluvius inundavit: 
28 quomodo cataclysmus aridam inebriavit, [tabit. 
sic ira ipsius gentes, quae non exquisierunt cum, heredi- 


ecf. Pro 16, 4; Is 29, 19; 45, ' 
9; Rm 9g, 20. 


fcf. cp. 24, 35-37. 


29 Quomodo Yconvertit aquas in siccitatem et siccata est terra, | g Ex 14, 21; (Ps 106. 34; Jr 
et /viae illius viis illorum directae sunt, Res 


sic peccatoribus offensiones in ira eius. 
30 Bona bonis creata sunt ab initio, 











(42) 


— 657 — 








LIBER ECCLESIASTICI 
39, 31 — 40, 17 


vitae aerumnas, quas peccatum in mundum induxit (40, 1-11), op- 
ponit adfirmans omnes quidem homines eas 
stinere, impios vero eisdem cruciari insuper et torqueri (12-16). 


indiscriminatim su- 








j (cp. 40. 9, 10); Sap 16, 24. 


Rk cf. cp. 29. 28; Pro 27. 27. — 
Sap. 5; .26: 


Lcf. Rm 8, 28; 1 Tm 4, 4 

mcf. Sap 14, 11; 16, 24. 

NVI. 35; Cp..40, 9, 10. — cf. 
Ex -9, 233 ‘Ps.10,.7; 148:;°8: 
Jn t,c4okas 

Oo ch Ez '6)-13; 

Pcl. Ex 9%.18) 2492" Js. “To, *Er, 
Ps 17, 131.77, 47; Sap 5, 22, 


6. 
q Dt 28, 20; 2 Rg 24, 13; Pro 
10, 3. 
4 Lv 26. 26; Nm -14, 32;4-Dt 
28; 2143-30) 29-18, EZ 7,385. 
Rg 13, 24; 26, 


25. — cf. cp. 26, 10. 
u Ex 22, 343 v. a8, Pa 33;. Dt 
32, 25; sap I 


w Ps 48, 8. — cf. Ps 147, 


aJb 5,7; 7. 1; 14, 1; Ec 1,3, 
13; 2, 23 


6 cf. vr. AT; cD. a Rae Ge? > ORD Ke 
Sap?.7;: Ee 
Cx. "San $9.<-52'- JO. 05,25, 


18.12; 
dcf. Sap 7, 6. — v. Ex 11, 5. 


é:cf.. 6.7 34,72, -3 3° Sap 28, 77) 


f ict. Is209, -8;, 


gcf. Gn 7, 23%°Ex' 9, 25. 

hcp. 7, 3; Gn 4, 24; Ps 78, 
2; ' 

icp. 39, 35, 36. 

j (cp. 39, 30). 

Gn: 6.133 -7;- 38. 

atte I; cp. 4%, 13. — v. Gn 

n Be x n, 

OCD... 20, $1. Ex.23, 8. 

D'ch Dah, Lbs; 

qcf. Pro 10, 25. 


rect. Dt 15 ¢97-38,.72;.<R8. 108; 
28; 344, I 


aSOD: + 35; Sap 4, 3-5. cf. 
Jb 18, 16. 


tJb:-8, 12. 


uvr. 28. 





40) 


jsic nequissimis bona et mala. 


31 kTnitium necessariae rei vitae hominum aqua, ignis et fer- 


sal, lac et panis similagineus et mel 
et botrus uvae et oleum et vestimentum: 
32 thaec omnia sanctis in bona, 


sic et impiis et ™peccatoribus in mala convertentur. 


33 "Sunt spiritus qui ad vindictam creati sunt 
et in furore suo confirmaverunt tormenta sua, 
34 in tempore consummationis effundent virtutem 
et °furorem eius, qui fecit illos, placabunt. 
35 PIgnis, grando, ¢iames et "mors, 
omnia haec ad vindictam creata sunt; 
36 sbestiarum dentes et ‘scorpii et serpentes 
et “romphaea vindicans Yin exterminium impios. 
37In mandatis eius epulabuntur 
et super terram in necessitatem praeparabuntur 
et in temporibus suis “non praeterient verbum. 
38 Propterea ab initio confirmatus sum 
et consiliatus sum et “cogitavi et scripta dimisi. 
39 yOmnia opera Domini bona, 
et omne opus hora sua subministrabit ; 
40 2non est dicere : Hoc illo nequius est; 
omnia enim in tempore suo comprobabuntur. 
41 a@Et nunc in omni corde et ore collaudate 
et benedicite nomen Domini. _ 
1 4@Occupatio magna creata est omnibus hominibus, 
et iugum grave super filios Adam, 
a die exitus de ventre matris eorum 
usque in diem sepulturae in bmatrem omnium: 
2 ‘cogitationes eorum et timores cordis, 
adinventio exspectationis et dies finitionis; : 
3 da residente super sedem gloriosam, 
usque ad humiliatum in terra et cinere; 
4 ab eo qui utitur hyacintho et portat coronam, 
usque ad eum qui operitur lino crudo: 
furor, zelus, tumultus, fluctuatio et timor mortis, 
iracundia perseverans et contentio, 
5 et in tempore refectionis in cubili 
somnus noctis immutat scientiam eius. 
6 Modicum tanquam nihil in requie, 
€et ab eo in somnis, quasi in die respectus, 
7 conturbatus est in visu cordis sui 
tanquam qui evaserit in die belli; 
in tempore salutis suae /exsurrexit 
et admirans ad nullum timorem. 
8 Cum Yomni carne ab homine usque ad pecus, 
et super peccatores hseptuplum. 
9*Ad haec mors, sanguis, contentio et romphaea, 
oppressiones, fames et contritio et flagella, 
10 jsuper iniquos creata sunt haec omnia, 
et propter illos factus est ‘cataclysmus. 


11 Omnia, quae de terra sunt, in terram convertentur, 


et “omnes aquae in mare revertentur. 
12 0Omne munus et iniquitas delebitur, 
et fides in saeculum stabit. 
13 Substantiae iniustorum ?sicut fluvius siccabuntur 


et sicut tonitruum magnum in pluvia ¢personabunt. 


14 rIn aperiendo manus suas laetabitur, 
sic praevaricatores in consummatione tabescent. 
15 sNepotes impiorum non multiplicabunt ramos, 


et radices immundae super cacumen petrae sonant. 


16 Super omnem aquam viriditas, 
et ad oram fluminis ante omne faenum evelletur. 
17 Gratia sicut “paradisus in benedictionibus, 











| 
7 
' 
f 
E 





— 658 — 


EE LEE LO ROS ART PE EE RTT eT 





=e oem 





1 


4 Quibus malis bona quoque commixta sunt (17-28), et praeterea a quibus- 


dam malis liberari ex nostra sollertia fas est (29-32). Sequuntur quaedam 


de memoria mortis (41, 1-7), de infamia (8-14), de cura boni nominis 


LIBER ECCLESIASTICI 
40, 18 — 41, 17 








4l 


et “misericordia in saeculum permanet. 


18 2Vita Ysibi sufficientis operarii condulcabitur, 


et in ea invenies thesaurum. 

19 Filii et aedificatio civitatis confirmabit nomen, 
et *super haec mulier immaculata computabitur. 

20 @Vinum et musica laetificant cor, 
et super utraque dilectio sapientiae. 

21 ’Tibiae et psalterium suavem faciunt melodiam. 
et “super utraque lingua suavis. 

22 Gratiam et speciem desiderabit oculus tuus, 
et 4super haec virides sationes. 

23 Amicus et sodalis in tempore convenientes, 
et “super utrosque mulier cum viro. 

24/Fratres in adiutorium in tempore tribulationis, 
et %super eos misericordia liberabit. 

25 Aurum et argentum est constitutio pedum, 
et “super utrumque consilium beneplacitum. 

26 iFacultates et virtutes exaltant cor, 
et super haec timor Domini. 

27 INon est in timore Domini minoratio, 
et non est in eo inquirere adiutorium. 

28 !'Timor Domini ™sicut paradisus benedictionis, 
et super omnem gloriam operuerunt illum. 

29 Fili, in tempore vitae tuae ne indigeas ; 
°melius est enim mori quam indigere. 

30 PVir respiciens in mensam alienam, 
non est vita eius in cogitatione victus, 

alit enim animam suam cibis alienis; 

31 vir autem disciplinatus et eruditus custodiet se. 

32 In ore imprudentis condulcabitur inopia. 
et in ventre eius ignis ardebit. 

1Q mors, “quam amara est memoria tua 
homini pacem habenti in substantiis suis, 

2 viro quieto et cuius viae directae sunt in omnibus 
et adhuc valenti accipere cibum! 

3 +O mors, bonum est iudicium tuum 
homini indigenti et qui minoratur viribus, 

4 edefecto aetate | et cui de omnibus cura est 
et incredibili ¢qui perdit patientiam. 

5 Noli metuere iudicium mortis: 
memento quae ante te fuerunt et quae superventura 

Hoc iudicitum a Domino omni carni, [sunt tibi. 
6 et quid superveniet tibi in beneplacito Altissimi ? 

sive decem sive centum sive mille anni, 
7non est enim in inferno accusatio vitae. 

8 9Filii abominationum fiunt filii peccatorum, 
et qui conversantur secus domos impiorum; 

9 filiorum peccatorum periet hereditas, 
et cum semine illorum adsiduitas opprobrii. 

10/De patre impio queruntur filii, 
quoniam propter illum sunt in opprobrio. 

11 iVae vobis, viri impii qui dereliquistis legem Domini altis- 
12jEt, si nati fueritis, in maledictione nascemini, [simi! 
et, si mortui fueritis, in maledictione erit pars vestra. 

13 Omnia, *quae de terra sunt, in terram convertentur, 
sic impii a maledicto in perditionem. 

14 Luctus hominum in corpore ipsorum; 

Tnomen autem impiorum delebitur. 


-15™Curam habe de bono nomine hoc enim magis permane- 


quam mille thesauri pretiosi et magni. [bit tibi, 
16 "Bonae vitae numerus dierum, 

bonum autem nomen permanebit in aevum. 
17 Disciplinam in pace conservate, filii; 


°sapientia enim abscondita et thesaurus invisus, 





9 cli LD ¥2,-11: 


* Pr6712;" 177-38,‘ 79. 
9 ct. Ph 4, 115. 1 Tm:.6, 6. 


zcf. Pro 19, 14; 31, 30. 
a Ps 103, 15. — cf. cp. 32, 5; 
49, 2. 


bcp. 31, 35; Pro 16, 24. — cf. 
Sap 19, 17. 

cect, Pro 12; 25° 16,. 24: 

dcf. Mt 6, 28, 29. 


ct. Pro: 33,10, . 112 
$c. Proxy. 27. 


£ cp: 20, 18: Pro-116;:°6" Ee 
eres. 
ke Pro. 12, 14. 


#'cf.’ Pro 10, 15338 it 
i cD. 23,37; 25, 24; Ps 33, ro. 


19; 1185°205-93;5 
Pro 9, 10. 


Pcp. 2. 182 12; 
40, 28. — Vv. 

mvr. 17. 

n Lc 16, 3; 1 Tm 6, 6-8. 

Ocp. 30, 172: 41, 3; Pro 36; 8. 
— ef. Tb 3, 6; Jb" Fg9,° 23. 

p cf. cp. 29, 29, 31. 


ar Re rs. 32. — cf. Ec rr, 7, 
SSE 2: YO. 


Beh: 8p 30, 17° 40,729. 


ccf. Ps 89, 10. 
dcp. 2, 16. 


é-cp. 38, 23. 


f ep. 40, 1; 
Rm 5; 42. 


Ps 88. 49. — cf. 


g Sap 3, 12, 16-18. 


* 


kep. 3, 13. — cf. Pro 17, 


+ Dt#7, 36-28, 452 Jr 225,33 
jcf. Jb 20, 28, 29; Sap 12, 11. 


k cf. cp. 40, 11. — v. Gn 3, 19. 


lcp, 10, 20, 21; Ps o:373-D 70 
10327 Sap) 4,) 29% 
mict. Pra 22, bo BC 742: 


wel. t¢p. 37, 78; 


OCP. 20, 32. 











LIBER ECCLESIASTICI 
41, 18 — 42, 13 


(15, 16), de varietate pudoris (17-20), de rebus quibus nobis erubescen- 
dum est (21-42, 1) et e contra de rebus quibus nullo modo est eru- 
bescendum (2-8), atque de mediis quibus a nobis pudor malus est arcendus 








pcp. 20, 33. — cf. cp. 13, II. 


qcf. cp. 4, 25, 27; 42, I. 


FED 242 7s 


$ cD; 0, 87-25: 28. 
Pci, Is: 8.02. 


“ucp.9, 8; Mt 5, 28. 


_ uci. cp. 9, 12. 

“Cp. 19, 4; 22, 25. 

y cp. 18, 15; 20, 15. — cf. cp. 
35, Il. 


acf. cp. 19, 7; Pro 17. 9. 
1JOf in fs. s. Jo. Nepom. 
BOD. 42,5273 27, F752 395 24 
6 Chivepi..52, 'T4. 

dcf. cp. 4; 25, 273.42, 20. 
eve Pro .'24; 23. 

f ci t2Me x, 16. 


£ PTO - 23. as 


kh cf. cp. 30, 1-13. 
# cf. cp. 30,. ‘25-30. 


¥Cl. CD At. 24; 


Ect. Dn 135 8345; 163. 


mcf. cp. 7, 26, 27. 


‘nz Cor 7, 36. 


oct. Dt 7, 14; Jr 22, 30. 
pb (cp. 26, 13). 
Qcp. 22, 4. 


rcp. 9, 5, 8. — cf. Jb 31, 1. 


scf. cp. 9, 9. 





42 


quae utilitas in utrisque? 
18 PMelior est homo qui abscondit stultitiam suam, 
quam homo qui abscondit sapientiam suam. 
19 Veruntamen reveremini in his quae procedunt de ore meo: 
20 2non est enim bonum omnem reverentiam observare, 
et non omnia omnibus bene placent in fide. 
21 Erubescite a patre et a matre de fornicatione 
et a praesidente et a potente de mendacio, 
224 principe et a iudice de delicto, 
a synagoga et plebe de iniquitate, 
3a socio et amico de iniustitia 
et de loco in quo habitas, 24 de furto, 
de veritate Dei et testamento; 
de discubitu in panibus 
et ab obfuscatione "dati et accepti; 
25 a salutantibus de silentio, 
a ‘respectu mulieris fornicariae, 
et ‘ab aversione vultus cognati; 
26 ne avertas faciem a proximo tuo, 
et ab auferendo partem et non restituendo; 
27 Une respicias mulierem alieni viri 
et ne scruteris ancillam eius 
Yneque steteris ad lectum eius; 
28 tab amicis de sermonibus improperii, 
et, Ycum dederis, ne improperes. 
1 ¢Non duplices sermonem auditus 
bde revelatione sermonis absconditi; 
et °eris vere sine confusione, 
et invenies gratiam in conspectu omnium hominum. 
Ne pro his omnibus ¢confundaris - 
et ne accipias personam ut delinquas: 
2 /de lege Altissimi et testamento. 
et de iudicio iustificare impium, 
3 de verbo sociorum et viatorum 
et de datione hereditatis amicorum, 
4 9de aequalitate staterae et ponderum, 
de adquisitione multorum et paucorum, 
5 de corruptione emptionis et negotiatorum 
et “de multa disciplina filiorum 
et ‘servo pessimo latus sanguinare. 
6 Super mulierem nequam bonum est signum. 
7 Ubi manus multae sunt, claude 
et quodcumque trades numera et appende, 
jdatum vero et acceptum omne describe; 
8 de disciplina insensati et fatui 
et ‘de senioribus qui iudicantur ab adulescentibus ; 
et eris eruditus in omnibus 
et probabilis in conspectu omnium vivorum. 


9™Filia patris abscondita est vigilia, 


et sollicitudo eius aufert somnum; 
ne forte in adulescentia sua ”adulta efficiatur, 
et cum viro commorata odibilis fiat; 
10 ne quando polluatur in virginitate sua 
et in paternis suis gravida inveniatur; 
ne forte cum viro commorata transgrediatur, 
aut certe °sterilis efficiatur. 
11 pSuper filiam luxuriosam confirma custodiam, 
ne quando @faciat te in opprobrium venire inimicis, 
a detractione in civitate et obiectione plebis, 
et confundat te in multitudine populi. 
12 Omni homini noli intendere in specie 
et Tin medio mulierum noli commorari; 
13 de vestimentis enim procedit tinea, 
et a %muliere iniquitas viri. 





— 660 — 





‘ ae 





(9-14). Priorem partem quasi absolvens auctor magralia Dei extollit 
quueqgue considerat vel universim et generali modo (15-26), vel speciatim, 
prout nempe in supernis (43, 1-11), in regione aérea (12-17), in terra 





LIBER ECCLESIASTICI 
42, 14 — 43, 16 








43 


14 Melior est enim iniquitas viri, quam mulier ‘benefaciens, 
et mulier confundens in opprobrium. 
15 ”"Memor ero igitur operum Domini 
et quae vidi adnuntiabo: 
Yin sermonibus Domini opera eius. 
16 Sol illuminans per omnia respexit, 
et gloria Domini plenum est opus eius. 
17 “™Nonne Dominus fecit sanctos 
enarrare omnia mirabilia sua, 
quae confirmavit Dominus omnipotens 
stabiliri in gloria sua? 
18 Abyssum et cor hominum “investigavit 
et in astutia eorum excogitavit; 
19 cognovit enim Dominus omnem scientiam 
et inspexit in Ysignum aevi 
zadnuntians quae praeterierunt et quae superventura sunt, 
revelans vestigia occultorum. 
20 aNon praeterit illum. omnis cogitatus, 
et non abscondit se ab eo ullus sermo. 
21 CMagnalia sapientiae suae decoravit, 
qui est ante saeculum et usque in saeculum, 
dneque adiectum est, 22 neque minuitur 
et “non eget alicuius consilio. 
23 fQuam desiderabilia omnia opera eius, 
et Ytanquam scintilla quae est considerare! 
24 Omnia haec vivunt et manent in saeculum, 
et “in omni necessitate omnia obaudiunt ei. 
25 ‘4Omnia duplicia unum contra unum, 
et non fecit quidquam deesse; 
26 uniuscuiusque confirmavit bona, 
et Jquis satiabitur videns gloriam eius? 
1 Altitudinis firmamentum pulchritudo eius est, 
species caeli in visione gloriae. 
2 4Sol in adspectu adnuntians in exitu, 
vas admirabile opus Excelsi. 
3 6In meridiano exurit terram, 
et in conspectu ardoris eius quis poterit sustinere ? 
Fornacem custodiens in operibus ardoris, 
4 tripliciter sol exurens montes, radios igneos exsufflans, 
et refulgens radiis suis obcaecat oculos. 
5 Magnus Dominus qui fecit illum, 
et in sermonibus eius cfestinavit iter : 
6 et luna in omnibus in tempore suo, 
ostensio temporis et ¢signum aevi. 
7¢A luna signum diei festi, 
luminare quod minuitur in consummatione : 
8 mensis secundum nomen eius est, 
crescens mirabiliter in consummatione. 
9 Vas castrorum in excelsis, 
in firmamento caeli resplendens gloriose. 
10 Species caeli gloria stellarum, 
mundum illuminans in excelsis Dominus; 
11 9in verbis sancti stabunt ad iudicium 
et non deficient in vigiliis suis. 
i2 hVide arcum et benedic eum qui fecit iJlum, 
valde speciosus est in splendore suo: 
13 gyravit caelum in circuitu gloriae suae, 
manus Excelsi aperuerunt illum. 
14iJ]mperio suo acceleravit nivem, 
et accelerat /coruscationes emittere iudicii sui; 





PCr: Ero $::3;: .&. 265 oe 25. 


Ps 
oe rey oe (Pss 67, 95), 
fs. ss. Laur. a Brund. et hi. 
Leonardi. 
v cf. Gn 1, 3, 9, 11, 14, 26; Ps 
32, 6, 9. 
w cf. cp. 18, 2-4; 43, 29, 30. 


x Pro 15, 11. — cf. Jr 17, 9 
10: Dn 2. 22. — v. Ps 138. 
I sqq.; Sap 1, 6-8. 

y cf. cp. 43. 6. 

zIs 46, 10. — cf. Is 41, 22 


acf. Is 29, 15, 16. 

fs 39, 24; Ps 138, 5. — V. 
ap I, 6-10. 

C.ck! op. £0.27. 

dcp. 18, 5. 

e Rm 11, 34, 35. — v. Js 40, 


TR. 
fei PS 103, - 


gcf. Jb 26, 


h Ps 148, 8. — cf. cp. 16, 24: 
_ Bar 3, 35. 
# Cp) 33.) 15. 


jct. Ps 16, 15 


BV. PS 18. 6, 


Os. RS I; Tee TTT. 


cPs 18. 6. 


d cf. cp. 42, 19: Gn 1, 14; Bar 


6, 59. 
o Nm 28, Ii; .1, Re 20, Saee; 


Ps 80, 3 etc. — v. Lv #25 5. 
27, 34- 


fcf. Ps 8, 4; Sap /13,.3 
gcf. Bar 3, 34. 35. 


hcp. 50, 8: Gn 9, 13. 


4th 397: 6: Ps x47, 16. 
j Jb 28, 26; 38, 25. 





15 propterea aperti sunt thesauri, LDt 28, 12; Jb 38,-22: Jr 10, 
et evolaverunt nebulae sicut aves; 3; 51, 16. 
16 in magnitudine sua posuit nubes, 
et confracti sunt “lapides grandinis. mcf. Is to, 11; Ez 38, 22. 
— 661 — 











LIBER ECCLESIASTICI 


et mari conspiciuntur (18-28), atque concludit ea tam mirabilia esse, 
ut, prout decet, ab hominibus praedicari nequeant (29-37). 
2 Hymnus Patrum seu laudes sapientiae ex patriarcharum exempiis depromptae (44, 1-50, 23). 












43,17 — 44,9 
acl. Ps: 28: 8: ‘203; “32° 
oct, Jd 37. £7. 

D ch Ps 28,8; 
g Jb 37, 9. 


# cli Ex 2105: 4, 


Sich: Ps:147.. 17s 


t Jb 37, 9, 10. 


uv. Pro ‘19312: 
v cf. Jb 38, ro. 


wv. Ps 106, 23-27; Is 42, 10. 
x Ps 68, 35; 103, 24-26. 


y Ps 32, 6. — cf. Sap 1, 7: 132, 
t;-Col-z, 27. 

zcf. cp. 18, 2-43-41, 173.Ps 
105) 2; 


akc 1, 8. 

bv. Ac 17, 28. 

Cel. “Sap 13; 3,4: 
FS 47, 2; 95 243 
146, 5. 


144, 3; 
33] in hymi. « Lauda Sion... >. 


eck. Joo1;.'183 $3.37; 6, 46. 
f Ps tos, 2. 

cf. cp. 16; 22% 

h Jb 26, 14. . 

ty. Gn it. 7s 


1-15] LL. in cm. CP. 
1] Catech. R. III 5. 8. — cf. 
ib. 


T 2 12. — Ant. in fs. 
Ss. Jouchim. 
“Cp. 30, 13 


6 cf. cp. 47,10-12; 3 Rg 4, 32: 

1: Par 15. Oes2 bar’ 7, 6; 38. 

T53. 3° BS: 10,24: .2: Es x2, 
35;_Eph 5, 19. 

CCl. ECA ab: 

dcf. Pro 4, 8. 


e Ab 16; Sap 2, 4. 





44 


17In conspectu eius “commovebuntur montes, 
et in voluntate eius adspirabit °notus. 
18 PVox tonitrui eius verberabit terram, 
{tempestas aquilonis et congregatio spiritus. 
19 Et, sicut avis deponens ad sedendum, adspergit nivem, 
et, "sicut locusta demergens, descensus eius; 
28 pulchritudinem candoris eius admirabitur oculus, 
et super imbrem eius expavescet cor. 
21 sGelu sicut salem effundet super terram, 
et, dum gelaverit, fiet tanquam cacumina tribuli. 
22 tFrigidus ventus aquilo flavit, 
et gelavit crystallus ab aqua; . 
super omnem congregationem aquarum requiescet, 
et sicut lorica induet se aquis; 
23 et devorabit montes et exuret desertum, 
et exstinguet viride sicut igne. 
24 Medicina omnium in festinatione nebulae, 
et “ros obvians ab ardore venienti humilem efficiet eum. 
25 In sermone eius siluit ventus 
et cogitatione sua “placavit abyssum, 
et plantavit in illa Dominus insulas. 
26 Qui navigant mare enarrent pericula eius, 
et audientes auribus nostris admirabimur. 
27 2T]lic praeclara opera et mirabilia, 
varia bestiarum genera et omnium pecorum et creatura 
28 Propter ipsum doriiit iatus est itineris finis, [beluarum. 
et Yin sermone eius composita sunt omnia. 
29 Multa dicemus et @deficiemus in verbis, 
consummatio autem sermonum: ?Ipse est in omnibus. 
30 Gloriantes ad quid valebimus ? 
Cipse enim Omnipotens super omnia opera sua. 
31 éTerribilis Dominus et magnus vehementer, 
et mirabilis potentia ipsius. 
32 Glorificantes Dominum quantumcumque potueritis; 
supervalebit enim adhuc, 
et admirabilis magnificentia eius; 
33 benedicentes Dominum exaltate illum quantum potestis; 
maior enim est omni laude. 
34 Exaltantes eum replemini virtute; 
ne laboretis, non enim comprehendetis. 
35 eQuis videbit eum et /enarrabit? 
et quis magnificabit eum, sicut est ab initio? 
36 YMulta abscondita sunt maiora his, 
Apauca enim vidimus operum eius. 
377Qmnia autem Dominus fecit 
et pie agentibus dedit sapientiam. 
1 Laudemus viros. gloriosos, 
et parentes nostros in generatione sua. 
2 Multam gloriam fecit Dominus, 
magnificentia sua a saeculo. 
3 Dominantes in potestatibus suis homines magni 
virtute et prudentia sua praediti, 
nuntiantes “in prophetis dignitatem prophetarum 
4 et imperantes in praesenti populo 
et virtute prudentiae populis sanctissima verba; 
5 “in peritia sua requirentes modos musicos 
et narrantes carmina scripturarum; 
§ homines divites in virtute, “pulchritudinis studium habentes, 
pacificantes in domibus suis. 
7dOmnes isti in generationibus gentis suae gloriam adepti 
et in diebus suis habentur in laudibus. [sunt 
8 Qui de illis nati sunt reliquerunt nomen 
narrandi laudes eorum. 
9 eEt sunt quorum non est memoria: 





a TTS PN TI eRe ry 








— 662 — 








Universim et praevie ad viros illustres laudandos invitat (44, 1-15); deinde 


nominatim eos recensens ex aevo praemosaico laudat Henoch et Noé 


LIBER ECCLESIASTICI 








145 





(16-19), Abraham, Isaac et lacob (20-27) ; tempore Moysi Moysem ipsum 44, 10 — 45, 12 
fperierunt quasi qui non fuerint; f Sap 2, 2. 
et nati sunt quasi non nati, et filii ipsorum cum ipsis. 
10 Sed illi Yviri misericordiae sunt, | ae 
quorum pietates non defuerunt; 10- my L: in oct. $s. Ap. Pt. 


11 hCum semine eorum permanent bona, 
_ 12 hereditas sancta nepotes eorum, 
et tin testamentis stetit semen eorum, 
13 jet filii eorum propter illos usque in aeternum manent; 
semen eorum et “gloria eorum non derelinquetur. 
14 [Corpora ipsorum in pace sepulta sunt, 
et nomen eorum vivit in generationem et generationem. 
15 mSapientiam ipsorum narrent populi, 
et laudem eorum nuntiet ecclesia. 
16 "Enoch placuit Deo et translatus est in paradisum, 
ut det gentibus paenitentiam. 
17 ONoé inventus est perfectus iustus 
et in tempore iracundiae factus est reconciliatio 
18 Pideo dimissum est reliquum terrae, cum factum est di- 
19 @testamenta saeculi posita sunt apud illum, {luvium ; 
ne deleri_possit diluvio omnis caro. 
20rAbraham magnus pater multidinis gentium, 
et non est inventus similis ili in gloria, 
qui conservavit legem Excelsi 
et fuit in testamento cum illo. 
21 sIn carne eius stare fecit testamentum, 
et tin tentatione inventus est fidelis; 
22 uideo iureiurando dedit illi gloriam in gente sua, 
crescere illum “quasi terrae cumulum 
23 et Zut stellas exaltare semen eius 
et hereditare illos a mari usque ad mare 
- et Ya flumine usque ad terminos terrae. [eius : 
242Et in Isaac eodem modo fecit propter Abraham patrem 
25 benedictionem omnium gentium dedit illi Dominus 
et “testamentum confirmavit super caput Iacob. 
26 Agnovit-eum in benedictionibus suis et dedit illi heredi- 
et divisit illi partem “in tribubus duodecim [tatem 
27 et conservavit illi homines misericordiae 
dinvenientes gratiam in oculis omnis carnis. 
1 aDilectus Deo et hominibus Moyses, 
bcuius memoria in benedictione est: 
2 similem illum fecit in gloria sanctorum 
et magnificavit eum in timore inimicorum 
et “in verbis suis monstra placavit; 
3 dglorificavit illum in conspectu regum 
et iussit illi coram populo suo et fostendit illi gloriam 
4 in fide et %enitate ipsius sanctum fecit illum [suam; 
et elegit eum ex omni carne ; 
5raudivit enim eum et vocem ipsius, et ‘induxit illum in nubem 
Set jdedit illi coram praecepta et “legem vitae et discipli- 
ldocere Iacob testamentum suum et iudicia sua Israél, [nae, 
7m~Excelsum fecit Aaron fratrem eius 
et similem sibi de tribu Levi: 
8 statuit ei "testamentum aeternum 
et °dedit illi sacerdotium gentis et beatificavit illum in 
9 et circumcinxit eum zona gloriae [gloria 
et induit eum ?stolam gloriae 
et coronavit eum in vasis virtutis. ; 
10 @Circumpedes et ‘femoralia et Sumerale posuit ei 
et cinxit illum ‘tintinnabulis aureis plurimis in gyro 
11 “dare sonitum in incessu suo, 
auditum facere sonitum in templo 
in memoriam filiis gentis suae. 
12 vStolam sanctam auro et hyacintho et purpura, 
opus textile viri sapientis, iudicio et veritate praediti: 





10,13] V. in fs. ss. 7 Fund. 
hk Pro 13, 22. — v. bs TES) 2. 
ied ipa Ra aa ie ae 

jcf. cp. 36, 

k Pro 10, 7; gon 4, I. — cf. 


CD. 345-28 ; 

TA Vs All. et Ant. in cm. Mm. 
ue — re in cons. eccl. — 

. 1s 65, 

Lef. Gn sera a Sap. 6i 35%-Le 
as 20 5 

MCD. 39, 12-14 

15] V. All. jin gn ss. 7 Fund. 

15, 14) Int. (Ps 32) in cm. Mm. 
etc. 

, 22, 24; Heb 11, 5. — 
cf. Sap D 4, 

ex 16-45, 30] L 
cm. CP. 

o Gn 6, 8, 9; 7, I. 

pt Pt 3, 2072 Pt'2, $7 

q Gn 9, II, 19. 

rit Mc 2, 52. — v. Gn 12, 2; 
U5 5¢5is. 17; 45. 5- 


Pr. ‘ 
. et Cop. etc. in 


s Gn 17, 10, 13. 

t Gn 22,1, 12; 1 Mc 2, 52; Gal 
3, 0; Heb*ris 17: 

uv. Gn 22, 16-18; 26, 3. 

v (v. Gn 13, 16; Nm 23, 10). 

xv. Gn 15, 15. 


y Gn 15,18; Ex 23, Pee ie 4% 
ee 3 Boer 

pri on 26, 3-5. 

25-45, 9) L. in vg. unius Ap, 

a Gn 27, 28, 29; 28, 14. 

b Gn 32, 8, 9. 

c Gn 49, 2 


d Ex 11, 3. 


@ cf: Ex 33; tz; Nm 12,292 

1-6] L. et Cp. in fs. s. ‘Jos. et 
in cm. Ab. 

b cf. cp. 46, 14; 1 Mc 3, 7 


c Ex 8, 31; 9, 33; 19, 18, 19. 
3] aR in ord. ad recip. regem 
d Sap 10, "16. — cf. Nm 32, 33. 
ee ety 6,7 193° F0, 274 Dt 6, 
fEx 33, 23 233 34, 6. 

g Nm 

h Ex ab ne - 1r; Nm 12,8. 
i Ex_24, 18. 

pM. ExXe33oTls DtiSsi4: 34010. 
kv. Lv 18, 5. — cf. Dt 30, 19. 
Fer. Dts, aS 

mv. Ex 4, 14-16. 


ncf. Ex 40, 13; Nm 25, 13 
ov. Ex 28, 1-3. 
PCD... 50512. 


q Ex 28, 2; Sap 18, 24. 
7 1x28, -42. 

s Ex 28, 4. 

t Fx 28, 33, 34. 


ux 28, 35. 


v Ex 28,-15-30. 














LIBER ECCLESIASTICI 
45, ee 46, 6 


(45, 1-6), Aaron eius fratrem pontificali decore et auctoritate cl, a 


rum (7-27), et Phinees Eleazari filium et ideo Aaronis nepotem (28- 
31), losuem et Caleb, qui Deo oboedientes soli repromissionem ad 








14] V. in Gr. in fs. BMV. Reg. 
SS. Omn. 


xSap 18, 24; Bar 5, 2. — v. 
Ex 28, 36-38. 
9 ChALC'54; (20: 


14] Gr. etc. in fs. ss. spin. Cor. 


z Ex 28, 45: 40, 12, 13. 

av. Ex 29, 38, 42; Nm 28, 4,6 

bNm 3, 3; Jd.17. 5, 12; 3 Reg 
13, 33. — cf. Ex 29, 9, 24. 


d Ex 45 ¥2,. 33°) Nmi9s;:33;: 


LFS, 5 

e Ps 88, 30; Bar 1, 11. — cf. 
Dty1, sr Ps ror, 18: 

f (v. Nm 6, 23-27). 

gNm 17, 5; 1 Rg 2, 28. 

ih Lv 16, 24. 

i Dt 17, 9-11; 21, 5. 

j Dt 33, ro. — v. Lv Io, 11; 
5 UE rey 

ov. Nm 16, f, ss. 


lv. Nm 16, 23-35. 


mcf. Nm 17, 8. 

nav. Nm 18, 11-13. 

OV.-LY 95.31, 32; 23; 20; Nm 
6, 20 


p cf. 1 Cor rae $8 
q Nm 18, 20; Dt 10, 9. 


#:-Cf ci Ninw2s, £1=13%. Ps.105, 
30; Ml-2, 4, 5; 1 Mecho, 26, 
54. 


st Me 2, 54. 


bef. 5 Rye 2.126, 3s: 
uv. 2 Rg 7, 12-16. 


VPs-7%5:'FO74nAC. 135 22% 
t 4,22. 


— cf. 


a Ex 17, 9; Nm 27, 18; Dt 34. 
Ofi2 (Mci2i‘s5: Jo 12, 7 etc. 

bcp. 39, 1. — cf. t 18, 15. 

C-6r.. Mt ¥, 237 

d (cp. 47, 24). 


ev. Js 6-12. 
fv. Js 8, 18-26. 


g Js 10, 12-14. 
A cf. vr. 19, 

6] Of. etc. in fss. ss. Jo. a Cap. 
et Laur. a Brund. 

Js 10, 8-11. 





46 


13 torto cocco opus artificis, gemmis pretiosis figuratis 
in ligatura auri et opere lapidarii sculptis, 
in memoriam secundum numerum tribuum Israél. 

14 Corona aurea super mitram eius 
expressa Ysigno sanctitatis et gloria honoris, 
opus virtutis et desideria oculorum ornata. 

15Sic pulchra ante ipsum non fuerunt talia usque ad originem. 
16 Non est indutus illa alienigena aliquis, 
sed tantum *filii ipsius soli et nepotes eius per omne 

17 aSacrificia ipsius consumpta sunt igne cotidie. [tempus. 
18 b/Complevit Moyses manus eius, 
et unxit illum oleo sancto. 

19 Factum est illi in testamentum aeternum et %semini eius, 
fungi sacerdotio et habere laudem [sicut dies caeli, 
et /glorificare populum suum in nomine eius. 

20 9Ipsum elegit ab omni vivente 
offerre sacrificium Deo, incensum et bonum pderens, 
in memoriam placare "pro populo suo; 

21 et ‘dedit illi in praeceptis suis potestatem 
in testamentis iudiciorum : /docere Iacob testimonia 
et in lege sua lucem dare Israél. 

22 Quia “contra illum steterunt alieni, 
et propter invidiam circumdederunt illum 

hemines in deserto, qui erant cum Dathan et Abiron, 
et congregatio Core in iracundia. 

23 'Vidit Dominus Deus, et non placuit illi, 
et consumpti sunt in impetu iracundiae. 

24 Fecit illis monstra, et consumpsit illos in flamma ignis. 

25 Et ™addidit Aaron gloriam et dedit illi hereditatem 
et "primitias frugum terrae divisit illi, 

26 Onanem ipsis in primis paravit in satietatem ; 
nam et ?sacrificia Domini edent, 
quae dedit illi et semini eius. 

27 eCeterum in terra gentes non hereditabit, 
et pars non est illi in gente; 
ipse est enim pars eius et hereditas. 

28 rPhinees filius Eleazari tertius in gloria est, 
imitando eum in timore Domini, 

29 et stare in reverentia gentis; 
in bonitate et alacritate animae suae placuit Deo pro 

30 SIdeo statuit illi testamentum pacis, [Israél. 
principem sanctorum et gentis suae, 
ut ‘sit illi et semini eius sacerdotii dignitas in aeternum. 

31 Et “testamentum David regi filio Iesse de tribu Iuda, 
hereditas ipsi et semini elus: 

ut daret sapientiam in cor nostrum, 
iudicare gentem suam in iustitia, 

ne abolerentur bona ipsorum ; 
et gloriam ipsorum in gentem eorum aeternam fecit. 

1 Fortis in bello Iesus Nave successor Movsi in prophetis, 
qui fuit magnus secundum nomen suum, 

2 maximus Cin salutem 4electorum Dei, 
expugnare insurgentes hostes, 
ut consequeretur hereditatem Israél. 

3 eQuam gloriam adeptus est /in tollendo manus suas 
et iactando contra civitates romphaeas! 

4 Quis ante illum sic restitit ? 
nam hostes ipse Dominus perduxit. 

5 9An non in iracundia eius impeditus est sol, 
et una dies facta est quasi duo? 

6 kInvocavit Altissimum potentem 
in oppugnando inimicos undique, 

et ‘audivit illum magnus et sanctus Deus 
in saxis grandinis virtutis valde fortis. 





peva 664 sons 








sunt (46, 1-12); ex Iudicibus Samuelem Deo dilectum et ab homini- 
bus probatum (13-23); sub aetate Regum Nathan et David (47, 1-13) 


necnon Salomonem potentia, sapientia et divitiis conspicuum, qui 


’ LIBER ECCLESIASTICI 


46, 7 — 47,9 











47 


7 Impetum fecit contra gentem hostilem 
et Jin descensu perdidit contrarios, 
8 ut cognoscant gentes potentiam eius, 
quia contra Deum pugnare non est facile. 
Et “secutus est a tergo potentis, 
9 et in diebus Moysi misericordiam fecit 
ipse et 'Caleb filius Iephone, 
stare contra hostem et prohibere gentem a peccatis 
et perfringere murmur malitiae. 
10 Et ipsi duo constituti, a periculo liberati sunt 
a numero ™sescentorum milium peditum, 
"inducere illos in hereditatem, 
in terram °quae manat lac et mel. 
11 PEt dedit Dominus ipsi Caleb fortitudinem, 
et usque in senectutem permansit illi virtus; 
ut ascenderet in excelsum terrae locum, 
et semen ipsius obtinuit hereditatem, 
12 ut viderent omnes filii Israél, 
quia bonum est Yobsequi sancto Deo. 
13 Et iudices singuli suo nomine, 
Tquorum non est corruptum cor, 
qui non aversi sunt a Domino, 
14 ut ssit memoria illorum in benedictione, 
et tossa eorum pullulent de loco suo, 
15 et nomen eorum permaneat in aeternum, 
permanens ad filios illorum, sanctorum virorum gloria. 
16 uDilectus a Domino Deo suo Samuel 
Ypropheta Domini “renovavit imperium 
et Yunxit principes in gente sua. 
17 2In lege Domini congregationem iudicavit, 
et ¢vidit Deus Iacob, et Yin fide sua probatus est propheta 


18 et cognitus est in verbis suis fidelis, quia vidit Deum | 


19 Et “invocavit Dominum omnipotentem, [lucis. 
in Zoppugnando hostes circumstantes undique 
in oblatione agni inviolati. 

20 Et eintonuit de caelo Dominus 
et in sonitu magno auditam fecit vocem suam, [thiim; 


2let Scontrivit principes 7Tyriorum et omnes duces Philis_ 


22 et ante tempus finis vitae suae et saeculi 
htestimonium praebuit in conspectu Domini et christi; 
pecunias et usque ad calceamenta ab omni carne non accepit, 
et non accusavit illum homo; 23 et ‘post hoc dormivit 
et Jnotum fecit regi et ostendit illi finem vitae suae 
et exaltavit vocem suam de terra 
in prophetia, delere impietatem gentis. 
1 Post haec surrexit “Nathan propheta in diebus David, 
2 et quasi °adeps separatus a carne, 
Csic David a filiis Israél. 
3 4Cum leonibus lusit quasi cum agnis 
et in ursis similiter fecit sicut in agnis ovium. 
In iuventute sua 4 @nunquid non occidit gigantem 
et abstulit opprobrium de gente? [ Goliae ; 
5In tollendo manum saxo fundae deiecit exsultationem 
6 nam /invocavit Dominum omnipotentem 
et dedit in dextera eius tollere hominem fortem in bello 
et exaltare cornu gentis suae. 
7 9Sic in decem milibus glorificavit eum 
et laudavit eum in benedictionibus Domini, 
in offerendo illi coronam gloriae; 
8 tcontrivit enim inimicos undique, 
et ‘exstirpavit Philisthiim contrarios usque in hodiernum 
Jcontrivit cornu ipsorum usque in aeternum. [diem, 
9In omni opere dedit confessionem Sancto 
et Excelso in verbo gloriae; 


jJs 10, 7. 


Rk S14;. 82-93 


p< 1 Mc 2, 56. — v. Nm 14, 


-9. 


mv. Nm 1, 46. 
nNm 14, 38; 26, 65. 
o Ex 3, 8. 

pb Js 14, 6-14. 


qa Js 14, 8, 9, 14 


GEC nId 226; 


s cf. cp. 4§, 13 -32oMel3,-¥ 
t py. 40,7. 12°" Is‘ 66, ‘a4: 


fe Tel Vv. Cb Ont. $8 fs. 88.7 
Fund. 


acl Jr 75.7 


t Re 30, £3 -26521 
cf. r Rg 12, 3 sqq. 


; Ps 98, 6. 


ez Re 73-9, 207 °12; 78. 


fr Rg 7, 13. 
gcf. Ps 82, 8. 
kv. 1 Rg 12, 3-S. 


tx Rg 25, 
- 48, x5. 
7/1 Rg 28, 11-20. 


I; 28, 3. — cf. cp. 


av. 2 Rg 7, §-17; 12, I-15. 
6b Lv 3, 3 

cv. 1 Rg 16, 11-13. 

dv. 1 Rg 17, 34-36. 


ev. r Rg 17, 49-51. 
46] ¥. 1 Rg 18, 7 


f cf. cp. 46. 6, 19 


git Rg 18, 7. 


hv. 2 Rg 5, 6-10, 
I-14; 10, 7, 19. 


17; :253. 2 


jcf. Dn 8, 8. 
9, 10] Ant. in {SSO OC 8 Fe 














— 665 — 





LIBER ECCLESIASTICI 
47, 1i0— 48, 6 


tamen amore mulierum captum in posteros suos indignationem Dei con- 


citavit (14-25); ideo Roboam eius filius ob insipientiam suam, una 


cum leroboamo, qui peccare fecit Israél, vituperatur (26-31). Laudat 











k cf. cp. 44, 5. — v. 2 Rg 23, 


lcp. 50, 20; 
30-32; 25, 
TAN DANO. Os 


Pirar 16: 6572s; 
I-7. 


m2 Rg 12, 13. 
n Ps 88, 25. 


02 Rg 7, 122169" Ps1195-“s1; 
88, 27°SS. 

’3 Rg-2, 12. 

@3 Rg 5,7. — cl. 3 Rg 3; 212; 


4, 31. 
(cla 3 REOVE 72 13") ARE TO, 


34. 

$3 Re 4, 24, 253-5, 4. 

‘tv. 3 Rg, 5S. 

uz Rg 9, 3. 

v3 Rg 4, 29, 30. — cf. Sap 8, 
Io. 


ee cp. 24, 35-27. — cf. Pro 
I 3 


y (cf. cp. 39, 3). 
23. Re 4, 343.20,.-2. '— ch. Is 
16, 29. 


a(2 Rg 12, 25). — cf. 1 Rg 
b aa 
v. 3 Rg 4, 31, 34. 
c3 Rg 10, 22, 27. — cf. Sap 7, 
9; Bar 3, 30. 


d3 Rg 11, 1-13. — cf. Pro 
Sty3 


ecf. Sap 3, 16-18. 
f3 Re 22, 15-27. — v..3 Bg 
IT, Qa: 


g2 Rg 7, 15; Ps 88, 34-38. 


A387 Recri 13 
a Ps 88, 20. 


33 Rg 11, 43. 
23 Rg 12, 6-16. — cf. cp. 10, 3. 


m 3 Rg 12. 28-30. 


n4 Rg 17, 6-8, 18. 


1] V. All. in fs. b. Jo. M. Vian- 
e€ 


ney. 
aMl 4, 5; t Mc 2, 58. 
5:3 Re 27,1; Jes, 17 


c3 Rg 18, 40 (?). 
ON S38 BREST F Fo LC. 4.225% 
e3 Rg 18, 38; 4 Rg 1, 10, 12 


$3 Rg 17, 21, 22. 


£N. 3 Rg 21, 10,520 2 Par'33, 
12-15. 





48 


10 kde omni corde suo laudavit Dominum 
et dilexit Deum, qui fecit illum 
et dedit illi contra inimicos potentiam. 
11 /Et stare fecit cantores contra altare 
et in sono eorum dulces fecit modos 
12 et dedit in celebrationibus decus 
et ornavit tempora usque ad consummationem vitae, 
ut laudarent nomen sanctum Domini 
et amplificarent mane Dei sanctitatem. 
13 ™Dominus purgavit peccata ipsius 
et “exaltavit in aeternum cornu eius 
et °dedit illi testamentum regni et sedem gloriae in Israél. 
14 pPost ipsum surrexit @filius sensatus, 
et “propter illum deiecit omnem potentiam inimicorum. 
15 sSalomon imperavit in diebus pacis, 
cui subiecit Deus omnes hostes, 
tut conderet domum in nomine suo 
et pararet sanctitatem in “sempiternum. 
vVQuemadmodum eruditus es in iuventute tua 
16 et *impletus es quasi flumen sapientia, 
et terram retexit anima tua, 
17 et replesti in Ycomparationibus aenigmata ! 
“Ad insulas longe divulgatum est nomen tuum, 
et %dilectus es in pace tua. 
18 bIn cantilenis et proverbiis et comparationibus 
et interpretationibus miratae sunt terrae, 
19 et in nomine Domini Dei, cui est cognomen Deus Israél. 
20 ccollegisti quasi aurichalcum aurum 
et ut plumbum complesti argentum. 
21 Et 4inclinasti femora tua mulieribus, 
potestatem habuisti in corpore tuo; 
22 dedisti maculam in gloria tua et profanasti semen tuum, 
einducere iracundiam ad liberos tuos 
et incitari stultitiam tuam, 
23 ut ffaceres imperium bipartitum, 
et ex Ephraim imperare imperium durum. 
24 9Deus autem non derelinquet misericordiam suam 
et non corrumpet nec delebit opera sua, 
'neque perdet a stirpe nepotes ‘electi sui 
et semen eius, qui diligit Dominum, non corrumpet; 
25 dedit autem reliquum Iacob et David de ipsa stirpe. 
26 Et jfinem habuit Salomon cum patribus suis, 
27 et dereliquit post se de semine suo, 
gentis stultitiam 38 ‘et imminutum a prudentia, 
Roboam, qui avertit gentem consilio suo, 
29 et Ieroboam filium Nabat, qui peccare fecit Israél 
et dedit viam peccandi Ephraim. 
Et plurima redundaverunt peccata ipsorum: © 
30 valde “averterunt illos a terra sua. 
31 Et quaesivit omnes nequitias, 
usque dum perveniret ad illos defensio, 
et ab omnibus peccatis liberavit eos. 
1 Et ¢surrexit Elias propheta quasi ignis, 
et verbum ipsius quasi facula ardebat. 
2 Qui induxit in illos famem, 
et irritantes illum invidia sua °pauci facti sunt; 
non enim poterant sustinere praecepta Domini. 
3 7Verbo Domini continuit caelum et deiecit de caelo ignem 
4 Sic amplificatus est Elias in mirabilibus suis. [ter. 
Et quis potest similiter sic gloriari tibi? 
5 fqui sustulisti mortuum ab inferis, 
de sorte mortis in verbo Domini Dei; 
6 9qui deiecisti reges ad perniciem 
et confregisti facile potentiam ipsorum 


| 





—- 666 — 








vero Eliam zelo aestuantem (48, 1-12), Eliseum duplici Eliae spi- 
ritu repletum (13-18), Ezechiam regem cum Isaia propheta, gui tempore 
Sennacherib floruere (19-28), pariter losiam regem et leremiam, qui 


LIBER ECCLESIASTICI 
48, 7 — 49,5 





ty tayo eee 


} 





49 


et “gloriosos.de lecto suo, 

7 tqui audis in Sina iudicium 

_ et in Horeb iudicia defensionis, 

8 jqui ungis reges ad paenitentiam 
et prophetas facis successores post te, 

9 qui receptus es in turbine ignis, 
in curru equorum igneorum; 

19 qui scriptus es in iudiciis temporum 
lenire iracundiam Domini, 

lconciliare cor patris ad filium 
et restituere tribus Iacob ? 

11 Beati sunt qui te viderunt et in amicitia tua decorati sunt! 
12 Nam nos vita vivimus tantum, 
post mortem autem non erit tale nomen nostrum. 


13 Elias quidem “in turbine tectus est, 


et “in Eliseo completus est spiritus eius: 
in diebus suis °non pertimuit principem, 
et potentia nemo vicit illum. 
14 Nec superavit illum verbum aliquod, 
et ?mortuum prophetavit corpus eius: 
15 in vita sua fecit monstra 
et in morte mirabilia operatus est. 
16 dIn omnibus istis non paenituit populus, 
et non recesserunt a peccatis suis, 
usque dum “eiecti sunt de terra sua 
et ‘dispersi sunt in omnem terram, 
17et ‘relicta est gens perpauca, et princeps in domo Da- 
18 Quidam ipsorum fecerunt quod placeret Deo, [vid. 
alii autem multa commiserunt peccata. 
19 Ezechias “munivit civitatem suam 
et Vinduxit in medium ipsius aquam 
et fodit ferro rupem et aedificavit ad aquam puteum. 
20 vIn diebus ipsius ascendit Sennacherib 
et misit Rabsacen et sustulit manum suam contra illos 
et extulit manum suam in Sion 
et “superbus factus est potentia sua. 
21@Tunc mota sunt corda et manus ipsorum, 
et Sdoluerunt quasi parturientes mulieres 
22 cet invocaverunt Dominum misericordem 
et expandentes manus suas extulerunt ad caelum, 
et sanctus Dominus Deus audivit cito vocem ipsorum: 
3 don est commemoratus peccatorum illorum 
neque dedit illos i inimicis suis, 
sed purgavit eos in manu Isaiae sancti prophetae. 
24 eDeiecit castra Assyriorum et contrivit illos angelus Do- 
25 fnam fecit Ezechias quod placuit Deo, [mini; 
et fortiter ivit in via David patris sui, 
quam mandavit illi Isaias propheta 
magnus et fidelis in conspectu Dei. 
26 9In diebus ipsius retro rediit sol, et addidit regi vitam, 
27 spiritu_magno vidit ultima, 
et ?consolatus est lugentes in Sion. 
Usque in sempiternum 28 ‘ostendit futura 
et abscondita antequam evenirent. 
1 Memoria “Iosiae "in compositionem odoris 
facta opus pigmentarii. 
2 In omni ore quasi mel indulcabitur eius memoria 
et “ut musica in convivio vini. 
3 eIpse est directus divinitus in paenitentiam gentis 
et /tulit abominationes impietatis 
4et %gubernavit ad Dominum cor ipsius 
et in diebus peccatorum corroboravit pietatem. 
5 Praeter David et Ezechiam et Iosiam, 
homnes peccatum commiserunt; 








ha Reger, 4, 16, 17; 2 Par 22; 
d 15, IQ. 

tv. 3 Rg 19, 8-18. 

j3 Rg 19, 15, 16, 19. 


k4 Rg 2,°x13-2 Mc 2,:58. 


IMI 4, 6; Let, 17. 
to b] Ant. in ters "lis. reg.P. 
m cf. cp. 36, 13; Mt 19, 28. 


n4 Rg 2, 9, 15. 
04 Rg 3, 13, 14; 6, 16. 


p4 Rg 13, 21. — cf. cp 49, 18. 


gv. 2 Par 36, 15, 16, 


r4 Rg 15, 29; 18, 11, 12. 
Sich J0i7s 395 “Joxt, mex Pt 


1 Ie 
Ist, 6; Rm.9,;20, 


u2 Par 32, 5.—cf. Is 22, 10. 

uv 4 Rg 20, 20; 2 Par 32, 30. — 
cf. Nh 3, 14. 

AS 22,23?) 


y 4 Rg 18, 13, 17; Is 36, 1, 2. 


zcf. 4 Rg 18, 23, 24; Is 36, 
8, 9. 

a4 Rg 19, 1-3. 

bv. Is 13, 8. 

cv. 4 Rg 19, 15-20; Is 37, 15. 


4 15.37,..22-35. 


€4Rgtro9, 35; Tbr, 21; 
36; 1 Mc 7, 41; 2 Mc 10. 

#4 Rg 18, 3-7; 2 Par 29, 2; 
Is 38, 3. 


£4 ‘Regi20) 10, 223. Is 38,. ‘8. 

kv. Is 40, 1; 61, 2. 

ils 42,9; 46, 10; 48, 5. 

@ A Re .22)..0,123.,2- Par,g4;-2) 2. 

b.cf. Ex 30, 34, 35. 

ccf. Ps 18, 11; 118, 103. 

dcp. 32, 7. — cf. cp: ao, 20, 
21. 

ev. 4 Rg 23, 3; 2 Par 34, 31- 


33. 
% wd 53. G45 8. Par $4: -3, 


nal y: ay in fss. s. Alph. de 
i.Jo. M. Viahies. 


» 23. 
ek $ Rg fie ha 43; 4 Rg 








— 667 — 








LIBER ECCLESIASTICI 
49, 6 — 50, 15 


4 
urbis excidium praedixit et lamentatus est (49, 1-9); similiter laudan- 
tur Ezechiel cui 12 prophetis minoribus, Zorobabel cum lesu et Nehe- 
mia (10-15), quibus tamen praestare dicuntur Henoch, loseph, Seth, 








tci.4 Re. 165-7. 


} ch..4 Re 25; 11; 2 Par 36, re. 
k Jr 21,10; 34,2; 37, 8; 38, 23. 
lJr 37, 14; 38, 6. 

m Jr 1, 5. — cf. Gal 1, 15. 

n Jr 1, 10; 2 Cor 10, 4. 


OT? a 4S TS: 


DBZ, 13, 112-38; 9; 22: 
Ql 2 345. 12°. 36, 8-12. 
rcp. 46, 14; Is 66, 14. 


Sit Par:3):29;1-Es 3,:2° Ag 1, 
© PRE, Pear 

t Ag 2, 24. — cf. Cn 8, 6; Jr 
22° 28. 

uv. 1 Es 3, 8-11. 


v Ag 2, 7-10. 

Sale A) ae ee GM 0 File 

y 2 Ez 3, 1-31. — cf. 2 Es 2, 
17; 7, I. 

2:V GR S, 24. 

a Gn 41, 42-45. 

b cf. Gn 37, 5. 


ccf: Goede. 1 ss. 
a’Gne'§0,°24; Ez:°33, "2935 Js 


4, 32. 
cf. cp. 48, 14; 4 Rg 13, 21. 
4, 25; 6, I. 


] Cm. in fs. s. Alph. de L. 
x blesse,. 7) CP. 


b cf. Ap 2, 28; 21, 16. 

6, 8] Ant. in fs. s. Elis. reg. P. 
Oct..2 Rg 23, 4; 

dcp. 43, 12; °Gn'9,- 12: 

€cp. 24, 18; 39, 17. 

8] R.in fs. app. BMV.Imm. ei». 
fcp. 39, 19; Os 14, 6. 

Refs cp. 24,255 

i Se Ore 

h Lv 16, 12, 13. 

icp. 24, 19: Jr 11, 16. 

Jcp. 24, 17. 

lcf. cp. 45, 9.— v. Sap 18,24. 


Mm CD. 24,17; PS OY; 13214 





00) 


6 nam relinquerunt legem Altissimi reges Iuda 
_. et contempserunt timorem Dei; 

7 idederunt enim regnum suum aliis _ 
_ et gloriam suam alienigenae genti, | 

8 Jincenderunt electam sanctitatis civitatem, 
et desertas fecerunt vias ipsius *in manu Ieremiae; 

9 nam /male tractaverunt illum, 
™qui a ventre matris consecratus est propheta 

"Nevertere et cruere et perdere 
et iterum aedificare et renovare. 

10 oF zechiel, qui vidit conspectum gloriae, 
quam ostendit illi in curru cherubim; 

11 nam commemoratus est ?inimicorum in imbre 
Wbenefacere illis qui ostenderunt rectas vias. 

12 Et "duodecim prophetarum ossa pullulent de loco suo; 
nam corroboraverunt Iacob 
et redemerunt se in fide virtutis. 

13 Quomodo amplificemus *Zorobabel ? 
nam et ‘ipse quasi signum in dextera manu; 

14 sic et Iesum filium Iosedec, 

“qui in diebus suis aedificaverunt domum 

et exaltaverunt templum sanctum Domino 
Yparatum in gloriam sempiternam. 

15 Et “Nehemias in memoriam multi temporis, 
Yqui erexit nobis muros eversos et stare fecit portas et 
qui erexit domos nostras. [seras, 

16 Nemo natus est in terra qualis *Henoch, 
nam et ipse receptus est a terra, 

17 neque ut Ioseph, qui natus est homo princeps fratrum, 
°firmamentum gentis, rector fratrum, stabilimentum populi; — 
18det ossa ipsius visitata sunt et post mortem propheta- | 

19/Seth et 9Sem apud homines gloriam adepti sunt, [verunt. 
et ?super omnem animam in origine Adam. 

1 Simon @Oniae filius sacerdos magnus, 
qui in vita sua suffulsit domum 
et in diebus suis corroboravit templum. 

2 Templi etiam altitudo ab ipso fundata est, 
duplex aedificatio, et excelsi parietes templi. 

3 In diebus ipsius emanaverunt putei aquarum 
et quasi mare adimpleti sunt supra modum. 

4 Qui curavit gentem suam et liberavit eam a perditione, 

5 qui praevaluit amplificare civitatem, 

qui adeptus est gloriam in conversatione gentis 
et ingressum domus et atrii amplificavit. 

6 bQuasi stella matutina in medio nebulae - 
et quasi luna plena in diebus suis lucet 
7 et “quasi sol refulgens, sic ille effulsit in templo Dei; 

8 quasi 4arcus refulgens inter nebulas gloriae 
et “quasi flos rosarum in diebus vernis 

et /quasi lilia, quae sunt in transitu aquae, 
et 2quasi tus redolens in diebus aestatis, 

9 quasi ignis effulgens, et “tus ardens in igne; 

quasi vas auri solidum ornatum omni lapide pretioso, 

11 quasi oliva pullulans et Jcupressus in altitudinem se extol- 
in accipiendo ipsum ‘stolam gloriae [lens, 
et vestiri eum in consummationem virtutis, 

12 in ascensu altaris sancti gloriam dedit sanctitatis amictum; - 
13 in accipiendo autem partes de manu sacerdotum 

et ipse stans iuxta aram, et circa illum corona fratrum: 
mquasi plantatio cedri in monte Libano, 

14 sic circa illum steterunt quasi rami palmae 
et omnes filii Aaron in gloria sua, 

15 oblatio autem Domini in manibus ipsorum 
coram omni synagoga Israél, 





<< A668 = 





= 
4 





_ Sem et imprimis Adam (16-19). Coronidis gratia laudatur sacerdos Si- 
_mon Oniae filius, qui Siracidis tempore vixisse creditur (50, 1-23). 
Epilogus (50, 24-51, 88). Omnes homines auctor cohortatur ut Deo gratias 


LIBER ECCLESIASTICI 
50, 16 — 51, 12 








Ow ee eee 


et consummatione fungens in ara amplificare oblationem 
16 porrexit manum suam in libatione {excelsi regis, 
et “libavit de “sanguine uvae, 
17 Peffudit in fundamento altaris 
Yodorem divinum excelso principi. 
18 Tunc exclamaverunt filii Aaron, 
Tin tubis ‘productilibus sonuerunt 
et Sauditam fecerunt vocem magnam in memoriam coram 
19 Tunc omnis populus simul properaverunt [Deo. 
et ceciderunt in faciem super terram 
adorare Dominum Deum suum 
et dare preces omnipotenti Deo excelso; 
20 vet amplificaverunt psallentes in vocibus suis, 
et in magna domo auctus est sonus suavitatis plenus; 
21 et rogavit populus Dominum excelsum in prece, 
usque dum perfectus est honor Domini, et munus suum 
22 Tunc descendens manus suas extulit [perfecerunt. 
in omnem congregationem filiorum Israél. 
vdare’gloriam Deo a labiis suis, et in nomine ipsius glo- 
23 et iteravit orationem suam [riari; 
volens ostendere virtutem Dei. 
24 Et nunc orate Deum omnium, 
“qui magna fecit in omni terra, 
Yqui auxit dies nostros a ventre matris nostrae 
et fecit nobiscum secundum suam misericordiam. 
25 Det nobis iucunditatem cordis [ternos; 
et fieri pacem in diebus nostris in Israél per dies sempi- 
26 credere Israél nobiscum esse Dei misericordiam, 
ut liberet nos in diebus suis. 
27 Duas gentes odit anima mea, 
tertia autem non est gens quam oderim: 
28 zqui sedent in monte Seir et °Philisthiim 
et “stultus populus qui habitat in @Sichimis. 
29 Doctrinam sapientiae et disciplinae 
scripsit in codice isto Jesus filius Sirach ierosolymita, 
€qui renovavit sapientiam de corde suo. 
30 /Beatus qui in istis versatur bonis; 
qui ponit illa in corde suo sapiens erit semper; 
31 si enim haec fecerit, ad omnia valebit, 
quia 9lux Dei vestigium eius est. 


@Oratio Iesu filii Sirach. 


’Confitebor tibi, Domine rex, 
et collaudabo te Deum salvatorem meum. 
2 Confitebor nomini tuo, 
“quoniam adiutor et protector factus es. mihi 
3 det liberasti corpus meum a perditione, ¢a laqueo linguae 
et a labiis operantium mendacium, [iniquae 
et in conspectu adstantium factus es mihi adiutor 
4 et liberasti. me, /secundum multitudinem misericordiae no- 
a Yrugientibus praeparatis ad escam, [minis tui, 
5 de manibus quaerentium animam meam 
et de portis tribulationum, quae circumdederunt me, 
6 ha pressura flammae, quae circumdedit me, 
et in medio ignis non sum aestuatus; 
7 ide altitudine ventris inferi 
et Ja lingua coinquinata et a verbo mendacii, 
a rege iniquo et a lingua iniusta. 
8 Laudabit usque ad mortem anima mea Dominum, 
9 et ‘vita mea appropinquans erat in inferno deorsum. 
10 ™Circumdederunt me undique, et “non erat qui adiuvaret, 
°respiciens eram ad adiutorium hominum, et non erat. 
11 Memoratus sum misericordiae tuae, Domine, 
et operationis tuae quae a saeculo sunt, 
12 quoniam eruis ?sustinentes te, Domine, 





nNm 15, 5; 28, 7. 
o Gn 49, 11; Dt 32; 14; 1 Mc 


134. 

ci. Ex 20, 42; Lt 8 15: 
qcf. Nm 15, 7. — Vv. cp. 35,8. 
r Nm 10, 10; 2 Par 7, 6. 

s Nm 10, 2. 

Pett Par 16,3142 


“CD..47, IT. 


vcf. cp. 34, 19. — v. Nm 6, 
22-26. 


& Pa71; 285) Fl-3,-27- 
wy Ps ante. ire F076: 


25lin cmm. de pace ad ll. et 
ad vsp. 


oPS ¥36;°8 (2): 


a Dt 2, 12. — cf. Ez 35, 2 ss. 

b cf. 2 Es 13, 23-25. — v. Ez 
25, 15-17. 

o4, £17, 24. —v. Jo 4, 20, 22. 

d Gn 12, 6; 36, 8, 9; Jd 9, 7; 
3 Rg 12, 25 etc. 

é Cv. ep. 18, 20), 

fcf. Ap 1, 3.- 


€.Ci. 18.3). 3: 
acf. Dt 32, 1 sqq.; 2 Rg 22,2 


b Ps 137, 1, 2. i 
1-17] L. et LL. in fs. 5. Laur. 
M. et in cm. Sctar. 


c Ps 27, 7; 39, 18. 

2b] V. in fs. Patr. s. Joseph. 
3] v. Le 1, 54. 

é:vr.. 262.356; 4:""s2 
evr.'75)'Ps'§0,+3% 210;'2: 

f cf. Ps 68, 14. 

g Ps 8%. 24008252356. 


hPs 16, 3; 65, 10-12. — cf. 
Dn 3, 50. 

$3025 3: 

INT Sees) 53 7> 


EPs‘$7,° 4°" 93, 17: 106, 18. 

mt Ps 117, 10-12. 

HES) 21. 12; -106,. 32: 

oPs 141, 5. — cf._Ps 68, 21. 

D2 0s. LO 3,773: 

pcp. 36, 18. — cf. cp. 2, 11, 
12. 











agant atque serviant (24-31) ; ipse autem Deum celebrat a quo ex mul- | 


LIBER ECCLESIASTICI | 7. sribulationibus liberatus est (51, 1-17), suoque studio ad sapientiam 


51, 13-38 adsequendam descripto, ut omnes similiter faciant invitat (18-38). 








13] Ant. in fs. transl. alm. Do- 
mus 

13, 14] Cp. in cm. Virg. M. 

g-cf. Ps. 2, 7; 109, 1. —4Nuep. 
25; 3} 4 

¥ ch: Sf 2; 23. 

14] V. in fs. Patr. s. Jos. 

15] R. in fs. ss. nom. J. 


$ VPs 13: 
16,17] Gr. in fs. s. Marg. deC. 
17-25] L. in fs. s. Loh. Berchm. 


tcp. 34, 12. 
ucf. 3 Rg 3, 6-9; Sap 7, 7. 
v Ps 5; 8; 27, 2 


27,528,314 19. S$. UI. 17-25. 
xcf. Pro 4. 6, 8. 


y Sap 7, 15; Is 50, 4. — cf. 
Ex’4, rr Eph 6,2 

30] Int. (Ps 38) et a in fs. 
$: Te: Nepom. 

3:Pro'8,°$5' 9, 4-3 


a Pro 9, 4, §. — cf. Is 55, 5 


bcp. 6, 26. — cf. Mt 11, 29. 


Cit 20) 14ss te; 
d cf. cp. 6, 20. — Sap 6,13, 17. 


ecf. Pro 4, 7. 
fcf. Sap 7, 11, 14: Pro 8, 11 


£5.39 3 %8 f. Jb 
2, 8; 15h. —* cf, 
aac rts chs Eee 





et liberas eos de manibus gentium. 

13 Exaltasti super terram habitationem meam, 
et pro morte defluente deprecatus sum. 

14 Invocavi Dominum ¢patrem Domini mei, 
ut "non derelinquat me in die tribulationis meae 
et in tempore superborum sine adiutorio. 

15 Laudabo nomen tuum adsidue 
et collaudabo illud in confessione, 

et exaudita est oratio mea, 

16 set liberasti me de perditione 
et eripuisti me de tempore iniquo; 

17 propterea confitebor et laudem dicam tibi 
et benedicam nomini Domini. _ 


18 Cum adhuc iunior essem, ‘priusquam oberrarem, 
¢Uquaesivi sapientiam palam in oratione mea: 
19 vante templum postulabam pro illa 
et usque in novissimis inquiram eam, 
et effloruit tanquam praecox uva. 
20 Laetatum est cor meum in ea, 
ambulavit pes meus iter rectum, 
a iuventute mea investigabam eam. 
21 Inclinavi modice aurem meam et excepi illam, 
2 multam inveni in meipso sapientiam et multum pro- 
23 danti mihi sapientiam dabo gloriam. {feci in ea: 
24 Consiliatus sum enim ut facerem illam, 
zelatus sum bonum et non confundar. 
25 Colluctata est anima mea in illa, 
et in faciendo eam confirmatus sum ; 
26 manus meas extendi in altum et insipientiam eius luxi; 
27 animam meam direxi ad illam, 
et in agnitione inveni eam, 
28 possedi cum ipsa cor ab initio, 
“propter hoc non derelinquar; 
29 venter meus conturbatus est quaerendo illam. 
propterea bonam possidebo possessionem. 
30 yDedit mihi Dominus linguam mercedem meam, 
et in ipsa laudabo eum. 
31 :Appropiate ad me, indocti, 
et congregate vos in domum disciplinae. 
32 Quid pert te retardatis? et quid dicitis in his? 
@Animae vestrae sitiunt vehementer. 
33 Aperui os meum et locutus sum: 
Comparate vobis sine argento 
34 bet collum vestrum subicite iugo, 
et suscipiat anima vestra disciplinam ; 
‘in proximo est enim invenire eam. 
35 Videte oculis vestris, quia ¢modicum laboravi . 
et inveni mihi multam requiem. 
36 eAdsumite disciplinam in multo numero argenti 
et ‘copiosum aurum possidete in ea; 
37 laetetur anima vestra in misericordia eius, 
et non confundemini in laude ipsius; 
38 Zoperamini opus vestrum ante tempus, 
et ’dabit vobis mercedem vestram in tempore suo. 








— 670 soar 














BIBLIORUM SACRORUM 































sire ORNS ee oer ta Soh oases 





penetude akin aren ae é 
; “2647 Jeait mikp Deminde. 


okay th eee Meine sim 


ae ae EE Ne a ato a me, 


ui a a ud rae rebrndatie? et: 
: Apia westrad Sitiine 
a3 Actaernt as nveurt ef Ine 
Compnraw Sabis sine 
“#8 AG column veghtany § 
eh Sie 
Oy proxies 
a Videt uculisa 


ake - A Aen tte 
eee. ° feabiast 
$3 g¢tctir abil 
Pavel ¢ 

8 daiperamiat 











PROPHETAE MAIORES ET MINORES 


PRIMUS ET ALTER LIBER MACHABAEORUM 


ET 


-NOVUM TESTAMENTUM 














ee 


Ny pee sr 


Pena 


rviesspeclain Tole ea uth pron 
ts 


ap phar emeiableneh or) 








ater ee , 


1 
r 









re 


IM 79 





Pe ee 


I natpet men 





. » , j d 





EERO Med ey Aerie So oy PME 


















iitsto SIsaiae filii Amos, quam vidit super Iudam 
et Ierusalem “in diebus “Oziae, “loathan, fAchaz 
et 9Ezechiae, regum luda. 

2 hAudite, caeli, et auribus percipe, ‘terra, quo- 
niam Dominus jocutus est: JFilios enutrivi et 
exaltavi, ipsi autem spreverunt me. 3 *Cognovit 
bos possessorem suum, et asinus praesaepe domini 

——e sui; Israél autem me non cognovit, et populus 
meus non oregrmalyy 4Vae genti peccatrici, populo gravi iniquitate, 
Msemini nequam, filiis sceleratis. Dereliquerunt Dominum, “blasphe- 
maverunt %sanctum Israél, ?abalienati sunt retrorsum. 5 aSuper quo 
percutiam vos ultra addentes praevaricationem? Omne caput langui- 
dum, et "“omne cor maerens. 8A planta pedis usque ad verticem 
non est in eo sanitas: vulnus et livor et plaga tumens ‘non est cir- 
cumligata nec curata medicamine neque fota oleo. 7“Terra vestra 
deserta, civitates vestrae succensae igni, regionem vestram coram 
vobis alieni devorant, et desolabitur sicut in vastitate hostili. 8 Et 
derelinquetur “filia Sion ut 7umbraculum in vinea et sicut tugurium 
in Ycucumerario et sicut civitas quae vastatur. 9 *Nisi Dominus exer- 
cituum “reliquisset nobis semen, quasi Sodoma fuissemus et quasi 
¢Gomorrha similes essemus. 

10 Audite verbum Domini, principes Sodomorum; percipite auri- 
bus legem Dei nostri, populus Gomorrhae: 114Quo mihi multitudi- 
nem victimarum vestrarum? dicit Dominus: Plenus sum: ¢holocausta 
arietum et adipem pinguium et sanguinem vitulorum et agnorum et 
hircorum nolui. 12/Cum veniretis ante conspectum meum quis quae- 
sivit haec de manibus vestris, ut Yambularetis in atriis meis? 15 *Ne 
offeratis ultra sacrificium frustra: incensum abominatio est mihi; 
tneomeniam et sabbatum et /festivitates alias non feram; iniqui 
sunt coetus vestri; 14 Icalendas vestras et sollemnitates vestras odivit 
anima mea, facta sunt mihi molesta, laboravi sustinens. 15 Et, cum 
™Mextenderitis manus vestras, avertam oculos meos a vobis; et, cum 
Nmultiplicaveritis orationem, °non exaudiam; ?manus enim vestrae 
sanguine plenae sunt. 

16 dLavamini, mundi estote, auferte malum cogitationum vestra- 
rum ab oculis meis, “quiescite agere perverse, 17 Sdiscite benefacere, 
quaerite iudicium, subvenite oppresso, iudicate pupillo, defendite vi- 
duam 18 et venite et targuite me, dicit Dominus. Si fuerint peccata 
vestra ut coccinum, “quasi nix dealbabuntur; et, si fuerint rubra quasi 
vermiculus, velut lana alba erunt. 19 VSi volueritis et audieritis me, 
bona terrae comedetis; 29 quod, si nolueritis et me ad iracundiam 
provocaveritis, “gladius devorabit vos, “quia os Domini locutum 
est. 

21 Quomodo Yfacta est meretrix civitas fidelis, 2plena iudicii? Iu- 
stitia habitavit in ea, nunc autem “homicidae. 22 bArgentum tuum 
versum est in scoriam, vinum tuum mixtum est aqua, 23 eprincipes 
tui infideles socii furum. Omnes 4diligunt munera, sequuntur retri- 
Beene épupillo non iudicant, et causa viduae non ingreditur ad 

os. 

24 Propter hoc ait !Dominus Deus exercituum fortis Israél: Heu, 
consolabor super hostibus meis et “vindicabor de inimicis meis 25 et 
fconvertam manum meam ad te et excoquam ad purum /scoriam 
tuam et auferam omne stannum tuum 26 et restituam iudices tuos, 
ut fuerunt prius, et consiliarios tuos sicut antiquitus. Post haec !vo- 
caberis civitas iusti, urbs fidelis; 27 Sion in iudicio redimetur, et 
reducent eam in iustitia; .28 et xconteret scelestos et peccatores simul 


PROPHETIA: ISAIAE 


PROPHETIA ISAIAE 








E, 1-28 
1-9] L.in D.1 Adv. acp. 6,1. 
CO. 2 Te55 20S 20: x CLC: 


cOs 1, 1. 
d cf.4Rg 15,1, 7.—v. 2 Par26. 
e Mic 1, 1. — v. 4 Rg 15, 32-38. 
PCP ates; TO, &2: 14, 28. — Vv. 
4 Rg 16; 2 Par 28, [29-32. 
£ Xe Cpi3751° 39,8; 4Rg 20; 2Par 
q9t.39, 1: jr 2, — cf. Dt 
4 Mic’r; 2; 6,72. 4, 26. 
PCE Dt 32, 6, 10, 15; Bar 4,8 


k Pro 6. 6; r8, 7.— cf. Jr2, 32. 
I cp. 5,13; s 8r, 5: Jr4,22,; Os 
41. in fr. 3D. D. 1 Nbr. [2,9. 
m Mt 3, 7. 

n CD. 5,.24; 31,.1 etc. 

OVi,. CD. -Bi¢ ‘ 

p cp. 31, 6; Ex 34, 5. [Ex 21,14. 
qJrs,8. — cf. cp. 9,13; Jr2, 30; 


Lm .5;-17. 
6] Ant. in fss. ss. 5 vuln. DN. 


S$ Psi37; 4. [et 7 dol. BMV. 
# Che JE48; (22 

a.Ch.. 5: 6: 6, 12 ,.12*. Lv.26; 16. 
v cp. 10, $7) S226 Le 20: 
x Jb 27,1 m 2, 6. [9, 9. 
y Bar 

z (all) Rm. 9, 


29. — Lm 3, 22. 
@ CD.-10):12, 22. Pa Lm 4.6. 
b cp. 13,19; Gn 19, 24, 25; Dt 
6 .DU'sa7. 330 Ire ea Ie. 


| Fags 10. — cf. cp. 66, 3. — 
V... Retr, 22; 0 ¥5,28. 
e Jr 6, 20. — cf. 6,6; Am 5, 
21, 22; Mic 6, 6-8. Pe Ba oy eee 
f Ez 23, 17; be 23.— ci. Ps 41, 
ft Rg 2 
Jr\v4,.%2 “ta, 6; 1 Mc 10, 34. 
i Nm28.11%3 Par 23; - 375 Jat 
ex 12-162 LV 323,736 
‘ae A "MI 1, Io. 
154 nies: Ie .1V 7,2. (6,33. 


Rg 8, 22; Bait 10o.—ci. Jo 
a rir,%i: Z27, 13.— cf. Mt 6,7. 
0 aes 28; big 4. i 25. 


q cf. jX 2, 22; 
f Che: SS.572 "cf. 1 Pt 3, Il. 
sJr 7, 3-6; 22,3.—cf. vr. 23. 
t cf. cp.. 43, 26. [Ap 7, a: 
uPs 50, 9. — cf. cp. 44, 
v Lv 25, 18, 19; Dt 28, 3. 
w Lv 16, 25; Pr 2 20 Pay 12 
¥ Vl.2 cp. 24,3. - cf. Nm 23, i109. 

y Jr 2, 20. — cf. Ex sey 16; 

re Jr 31, 24. [Ez 16, 8, 15 
a Mt 23, 37. — cf. Jr 19, 4 


5 cf. 6, 30; Lm 44, 1; Ez 22, % 

a = Catech. R eT o.2 

C38 652 , 

d Mic 3, eH 3. — cf. ‘Ex 

e Jr 5, 28.— cf. vs 19S LOOP AO? 

fcp. 3,1; 10,33 etc. [49, ZA: 
n 


Ao 49, 26; 60, 16. eae 
f:. Dé 327) °4t: Jr 4G; 
icp. 5, 25; Amt, 8. [M! 3, Zz 
jvr. 22. — cf. Ez 22139520; 
Peps 60; 14% 62. 3: — ef. Se i 
m cp. 46, 3° Jr 22,3 4. 

n Jb 31, 3; Ps x, Give Irate 








— 675 — 








PROPHETIA ISAIAE 
1, 29 — 3, 12 





1. Pars prior (1, 1-39, 8). Vaticinia tempore Oziae et loathan (1 1-6, 13). Post descrip am 
politicam et moralem Israélitarum condicionem (1, 1-31) occurrit vati 
nium de luda, qui, gentibus ad montem Sion ascendentibus (2, 1-5), 











o Js 24,20; Ps 72,27; Os 7.13. 
PCP. 42, 17; 44,11.— cf. Os 4. 


qcp. 85. 35 tg 16. [19. 
rict. jr8, 17, 8 

sJd 16: s Sbcli 21, 10. — cf. 
tcp. 66, 2 


[cp. 43, 17. 
1-9] LL. a fr. 3 p. D. law’ 
@Ccpe:2, 33 13, ma 20, Pete, 
ei a , ‘Or. A 
2-5 in a Z 
3] R. in cons. 4 eels au etc. 
—v. Zc 14 
2,3] R. in aseer. “BUY. Imm. 
6b cf. Pp: ght 4, 133 25, 6. 
GWE 3:37 a 56, 7. 
ogg 5. c 8 20-23. 
3b] an Ant. in “fs. 7 dal BMV. 
Wl. in Adv. 
3c] PR ats Pig 3 Py etc. 
€ cp. 27, 13; Je Sos-8 50, 5. 
Pi 8 51,. 4. Tec 24, 47; 
o 22. 


co iat 42, 1. — cf. Jl 3, 12. 
ct. Jia} x0: [18; 9, 10. 
OM... °91 ES 95, 8: ai Os 2. 


jcp. 60, 1-3; Bar 4, 2. — ct. 
k ci. Mic matt [ ‘ph 5, 8. 
Ucf. 1 Rg 6; 1; 4 T} 2; 


m (cf. 4 Rg 16 op 

mCD. 39, 2. —C Dt ie a 

ocp. 30, 16. — cf. Dt 17, 16; 
Mic 5, 10. 

p vr. 18, 20; cp.10. 10.11: Jr 2, 


38, 7x0 Os 8, 11; Ac 16, 16. 
q Jr 1, 16. — v. cp. 44,.9-17. 
7 Cp. 5,15. [Ap 6, 15, 16. 


$vr. 19, 21. — cf. Sph tk 
FiCall): 2: Th ir-'-9: 

CO: 5. Tss Ps LS Cond Mic 
vvr. 17. [2. 2 at Mi 
wv.cf. Jb 40, 6-8. ty 31; Ml 


Zc 11, 2. —V. ©: Is. 
VEZ 27.° 6° Zeit, 2: 
Z'ci. Cp: 20,49: 47, 76. 
acf. cp. 30, 25; 2 Par 26, 9; 
27, 3, 4; Sph x, 16. 
5 (cp. 60, 9); 3 Re 10, 22; 2 
Cc cp. 33, [Par 20, 37; Jn re 
d vr. 8: r 10, II, 15. — cf. Tb 
14, 8; Sap 14, 13. 
é vr. 10; cp. 7, 19. - cf. 1 Rs 13, 


6; Os 10, 8; aS 633: 0; 

f Ps 75, 9, 10; ; ApS. 

Cp. 30, vg 3n ap 

cf. Ez 8 

i Lv 11, 19; "St 14 

jvr. 10, 19. — cf. Ex yee We 

k Ps 145, 2, 3. Ue 4, 14. 
ee Sap 2, 2, 3; 


cf. 
z-11] LL. in fr. 40. D. ‘Ady. 
a@cp. 1, 24 

b Lv 26, 26; Ps 104, 163 Ez r4. 


13. — cf. Dt 28, 20, 48. 
€4°Rg-24,.14; Ez 17, 13, 14. 
dct. Ps 93°90 ¢ Lin. 239. 
ecf. Dt 18, 10; Dn’ 4,7: 

f Ec 10, 16. — cf. vr. 12. 
gv. Mic -: 3- -6. - 

cf. cp. 4, I 


iv. Ps 72, 9, 49. — cf. cp. 1, ro. 
j Gn 13, 13; 18, 20; Ez 46, 48, 
Z . Rm 6, 23. 


k Os 13, 9. — cf. Rm 6, 23 
¢ Dt. 12,.253 Ps.36,.373 Ec 8, 
12; Dn 3, 30. — cf. cp. 32, 


Jin Ve Dt 28, 1-4. 










































et °qui dereliquerunt Dominum consumentur. 29 ?Confundentur enim 
ab idolis, quibus sacrificaverunt, et erubescetis super Yhortis, quos 
elegeratis, %o cum fueritis "velut quercus, defluentibus foliis, et velut 
hortus absque aqua. 31 Et erit fortitudo vestra “ut favilla stupa 
et opus vestrum quasi scintilla; et succendetur utrumque simul, 
‘non erit qui exstinguat. 4 
2 Verbum quod vidit ¢Isaias filius Aivies super Iuda et Terusalem, 

2 Et erit in novissimis diebus praeparatus "mons domus Domini 
in vertice montium et elevabitur super colles, et “fluent ad mn 
omnes gentes, 3et 4ibunt populi multi et dicent: °Venite et ascen- 
damus ad montem Domini et ad domum Dei Iacob, et docebit r 
vias suas, et ambulabimus in semitis eius, quia fde Sion exibit lex 
et verbum Domini de Ierusalem. 4 Et 9iudicabit gentes et arg 
populos multos; et *conflabunt gladios suos in vomeres et lance: as 
suas in falces. ‘Non levabit gens contra gentem gladium, nec exerc 
buntur ultra ad proelium. 

5 Domus Iacob, venite et ambulemus in lumine Domini. 6 Protest 
cisti enim populum tuum, domum Iacob, quia repleti sunt ut olim 
et augures habuerunt /ut Philisthiim et ™pueris alienis adhaeserunt. 
7”Repleta est terra argento et auro, et non est finis thesaurorum 
eius ; Set °repleta est terra eius equis, et innumerabiles quadriga 4 
eius; et ?repleta est terra eius idolis: opus manuum suarum ado- 
raverunt, quod fecerunt digiti eorum. 9 Et ‘incurvavit se homo, et 
humiliatus est vir: ne ergo dimittas eis. 19 *Ingredere in petram et 
abscondere in fossa humo ‘a facie timoris Domini et a gloria maie-— 
statis eius. 11 “Oculi sublimes hominis humiliati sunt, et incurvabitur ; 
altitudo virorum; Yexaltabitur autem Dominus solus in die illa. 
12 Quia “dies Domini exercituum super omnem superbum et excel-— 
sum et super omnem arrogantem, et humiliabitur; 13 et super omnes | 
*cedros Libani sublimes et erectas et super omnes Yquercus Basan | 
14et super omnes *montes excelsos et super omnes colles elevatos | 
15 et super omnem “turrim excelsam et super omnem murum muni- | 
tum 16et super omnes !naves Tharsis et super omne, quod visu 
pulchrum est; 17 et incurvabitur sublimitas hominum, et humiliabitur 
altitudo virorum, et °elevabitur Dominus solus in die illa, 18 et Gidola | 
penitus conterentur, 19 et “introibunt in speluncas petrarum et in vo- 
ragines terrae a facie formidinis Domini et a gloria maiestatis eius, 
fcum surrexerit percutere terram. 20 In die illa %proiciet homo idola 
argenti sui et simulacra auri sui, quae fecerat sibi ut adoraret, “tal- 
pas et ‘vespertiliones, 21 Jet ingredietur scissuras petrarum et in ca- 
vernas saxorum a facie formidinis Domini et a gloria maiestatis eius, 
cum surrexerit percutere terram. 22 (Quiescite ergo ab homine, ™cuius | 
sniritus in naribus eius est, quia excelsus reputatus est ipse. 

Ecce enim dominator 2Dominus exercituum auferet a Ierusalem 

et a Iuda validum et fortem, omne ¥robur panis et omne robur 
aquae, 2¢fortem et virum bellatorem, iudicem et 2prophetam et ¢hario- 
lum et senem, 3 principem super quinquaginta et honorabilem vultu 
et Gonsiiiarion et sapientem de architectis et prudentem eloquii my- 
stici ; 4 et dabo ‘pueros principes eorum, et effeminati dominabuntur 
eis; 5et Yirruet populus, vir ad virum et unusquisque ad proximum 
suum: tumultuabitur puer contra senem, et ignobilis contra nobilem ; 
6 happrehendet enim vir fratrem suum domesticum patris sui: Ve- 
stimentum tibi est, princeps esto noster, ruina autem haec sub manu | 
tua. 7 Respondebit in die illa dicens: Non sum medicus, et in domo 
mea non est panis neque vestimentum: nolite constituere me prin- 
cipem populi. 8 Ruit enim Ierusalem et Iudas concidit, quia 4ingua 
eorum et adinventiones eorum contra Dominum, ut provocarent ocu-— 
los maiestatis eius. 9 Agnitio vultus eorum respondit eis, et peccatum | 
suum jquasi Sodoma praedicaverunt nec absconderunt. Vae animae. 
eorum, “quoniam reddita sunt eis mala. 10 !Dicite iusto quoniam | 
bene, "quoniam fructum adinventionum suarum comedet. 11 ™Vae im-~ 
pio in malum: °retributio enim manuum eius fiet ei. 12 ?Populum 
meum exactores sui spoliaverunt, et /‘mulieres dominatae sunt eis. 





— 676 — 














= 


cabitur a Deo puniente praeprimis eos qui causa sunt perversionis po- 
puli, principes scilicet et mulieres (6-4, 1), reliquiis vero Iudaeorum 
misericordiam reservante (2-6). Ut autem Deus iustificetur proponitur 


PROPHETIA ISAIAE 
3: 13 Bj xa 








So 


ment 


ye ae 


‘| commolitis? dicit Dominus Deus exercituum. 


Fea Soe” oe Pee 


a 


| minalia et periscelidas et murenulas et olfactoriola et inaures 
; anulos et 9gemmas in fronte pendentes 
et linteamina et acus 23 et specula et sindones et °vittas et theristra. 


| spanti crine 9calvitium, et pro fascia pectorali “cilicium. 
_rimi quoque viri tui gladio cadent et fortes tui in proelio, 26 et imae- 
_rebunt atque lugebunt portae eius, et desolata in terra Jsedebit. 





bus eius; vos enim depasti estis ‘vineam, 


Popule meus, “qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt et viam gres- 
suum tuorum dissipant. 

13rStat ad iudicandum Dominus et stat ad iudicandos populos. 
14 Dominus ad iudicium veniet cum ‘senibus populi sui et principi- 
et “rapina pauperis in 
domo vestra. 15 Quare Yatteritis populum meum et facies pauperum 
16 Et dixit Dominus: 
Pro eo quod elevatae sunt “filiae Sion et ambulaverunt extento collo 
et nutibus oculorum ibant et plaudebant, ambulabant pedibus suis 
et composito gradu incedebant; 17 Ydecalvabit Dominus verticem filia- 
rum Sion, et Dominus crinem earum nudabit. 

18 Jn die illa auferet Dominus ornamentum calceamentorum et 
“lunulas 19 et torques et monilia et armillas et @mitras 29 et diccri 

et 
22 et mutatoria et palliola 


24 Et erit pro 4suavi odore fetor, et pro ©zona /funiculus, et pro cri- 
25 Pulcher- 


Et “apprehendent septem mulieres virum unum in die illa di- 
centes: Panem nostrum comedemus et vestimentis nostris ope- 


-riemur: tantummodo Pinvocetur nomen tuum super nos, “aufer oppro- 
_brium nostrum. 


2In die illa erit 4germen Domini in magnificentia et gloria et 


fructus terrae sublimis, et exsultatio his @qui salvati fuerint de Israél. 
| 3Et erit, omnis qui relictus fuerit in Sion et residuus in Teru- 


salem fsanctus vocabitur, omnis qui 9scriptus est in vita in lerusa- 
lem. 4Si “abluerit Dominus sordes filiarum Sion et isanguinem Ie- 
rusalem laverit de medio eius in spiritu iudicii et Jspiritu ardoris. 
5 Et creabit Dominus super omnem locum montis Sion et_ubi invo- 


- catus est, knubem per diem et fumum et splendorem ignis flammantis 


in nocte; super omnem enim gloriam protectio. 6 Et ‘tabernaculum 
erit in umbraculum diei ab aestu et in securitatem et absconsionem 
a turbine et a pluvia. 
1 Cantabo dilecto meo canticum patruelis mei vineae suae: 
@Vinea facta est dilecto meo in cornu filio olei. 
2Et saepivit eam et lapides elegit ex illa et plantavit eam electam 
et aedificavit turrim in medio eius et torcular exstruxit in ea 
et exspectavit ut faceret uvas, et fecit labruscas. 

3 Nunc ergo, habitatores Jerusalem et viri Iuda, iudicate inter me 
et vineam meam. 4 4%Quid est quod debui ultra facere vineae meae 
et non feci ei? “An quod exspectavi ut faceret uvas, et fecit labru- 
scas? 5Et nunc ostendam vobis quid ego faciam vineae meae: au- 
feram Tsaepem eius, et erit in direptionem; %diruam maceriam eius, 
et “erit in conculcationem, et ponam eam desertam; non putabitur 
et non fodietur, et ascendent tyvepres et spinae, et inubibus mandabo 
ne pluant super eam imbrem. 7 /Vinea enim Domini exercituum do- 
mus Israél est, et "vir Iuda germen eius deléctabile: et exspectavi 
ut faceret iudicium, et ecce iniquitas; et iustitiam, et ecce clamor. 

8 Vae, qui “coniungitis domum ad domum et agrum agro copu- 
latis usque ad terminum loci! Nunquid habitabitis vos soli in medio 
terrae? 9%In auribus meis sunt haec, dicit Dominus exercituum, nisi 


domus multae desertae fuerint, grandes et pulchrae absque habita- . 


tore. 19°Decem enim iugera vinearum facient "lagunculam unam, et 
triginta modii sementis facient modios tres. 

11 Vae, qui Yconsurgitis mane ad ebrietatem sectandam et potan- 
dum usque ad vesperam, ut vino aestuetis! 127Cithara et lyra et tym- 
panum et tibia et vinum in conviviis vestris, et opus Domini non respi- 
citis nec opera manuum eius consideratis. 13Propterea captivus ductus 
est populus meus, quia ‘non habuit scientiam, et “nobiles eius inte- 
rierunt fame, et multitudo eius siti exaruit. 14 Propterea Ydilatavit 
infernus animam suam et aperuit “os suum absque ullo termino; et 
descendent fortes eius et populus eius et sublimes gloriosique eius 


iP-s Ml os 





q Lm 2,14; Ez 13,10; Mic 3, 5. 


rcp. 2, 4; Ps 7, 7-9, Os 4, 1 


32; Ps a. 


Dt $34; 
om 3, to." — cf. Ecli 13, 24. 


$s 9 
wet. Pro x seus 1 Tm 2, 9. 


y cf. 1 Cor r On-34;. 28 
. ( * 8, 2%,: 2 
9, 26; 4, 18. 

tt. =o 24, b2720,.0%) 42: 

€cp. 62, 3; re 3, 5- 

d cf. Est 2, 12. 

e Jr 2, 32. 

f cf. cp. 22, 12. 

BCD; 18 26! 224.125 FY 7656: 
47, 5; Ez.7, 18; 27, 31; Am 
8, ps Mic 1, 16. — cf. Jb 

1 Gh ih, 34; 2 Rg 21, 10; Lm 

i Jr 14, 2 2; Lm bak: 2:50. 

gps 47, ; Jb 2,.13;. bm 2,10; 

— cf. Jn 3, 6. 


I- 6i Prph. in sb. s. et ah Put. 
+5, a th in fr. 5 p. D. 1 Adv. 


oa 
m 6, re Ac 15, 17. 
€ Gn; 20,..24. 0% Re 1,8, 6: 


d Jt 23, 5; 33, 15. — cf. cp. 
eae ya 


fA 
2 C 28 20; Heb 12, 23. — cf. 
Ex 32, 32; Ps 68, 29 

h Ez 38, 25; Jl Sails ~ ef. Zc 
s 

o MY 3, 12925003) .07. 

k Ex 13. 213 40, 32, 36. 

icp. 25, 4. — v. Ps 26, 5. 


1,2) Tr. p. Prph. 8 in sb. s. 


A? 3, 14; 27, 2; Ps 79, 9; 
Mr 12, 19. — ch yee Pa 9 
12, 103. Ez 15,:23°O8 93: 40. 


B1Av.r 2). ari 

bJr 2, -2%. 

ccf. Mt 21, x9 etc. 

d cf. Jr 2, 5, 31; Mic. 6, 2. 4. 

3) *V. in «Improperiis » in Pa- 
rasc. 


ech, { Dt. 3a, -6:, Mti3;4803;.21;, 

f-cf. Jr 5, ¥0; 43. 

fis 28 2 9 gi3 88, 41, 42; Pro 

(24,45. 

i cf. cp. . 23.1 25.) Gn 
3; 28. 


f ChB Re 7.) Tera) 22: 

Lcf. cp. 3,14.— v.Ps 79, 9-12. 

71 Vs. UF) te 2. 

ede La 15, 1, 5. — cf. Gn 49, 10; 
Cia. TAs TP aT 28, A. 

8] * Cottck R. IM 10; 533, 1V 


13 
wiok Mic 2, 2; Hab 2, 6. 


ocf. Lv 26, 20; Ag 1, 6, 2, 16. 
pef. Ez 45, 11. 


q vr. 22. — cf. Pro 23, 29, 30; 
Ee.10, 165:‘Ecli 3x, 30; Ac 

rAm 6, 5, 6; 8, 3. [2, 15 

ONTO! CD. 10, 127 Ps*27-5 
— Ci.cp. 22, rr; 26, 3. 

Pent, 4° Os 4.6% 

#CEEDt 32)°24; “Lm '4;'25:-7,)8; 

v Hab 2, 


5. 
w cf. Pro 30, 35,. 18: 





— 677 — 








PROPHETIA ISAIAE 
5,15 — 7,1 


(5, 1, 2) et explicatur parabola de vinea (3-30). Describitur denique visio, 
gua propheta muneris sui auctoritatem et fructum illustrat (6, 1-13). 
2. Vatioinia tempore Achaz, seu liber de Emmanuele (7, 1-12, 6). Achaz perterritum 











¥ Cp. 2,9. 
Zcp. 2, 11,17; 
acp. 7, 21. 


y cp. 2, It. 
33, §- 

b ct. Jd 6, 3. 
18] * cf. Catech. R. Il 5, 14. 
c Pro 5, 22. 

ses hag ; Jr -1,15.—cf.Sap 
Zz 12. Po OIE AS on 


ee « Catech. R. tir Out tv 
12, 4. [Am 5, 7. 


cp. 32, 5. — cf. Ecli r1, 33; 
cf. at 125 Mt 6.23 -Sh¢ 
E: 
g Pro i 7: Rm 12, 16. — cf. 
37, 24. 
Avr. i 


Bl Pasi a bas Lh fae hey © eee 
j Ecli TI; 33; 
Zep. 47, 15) Jl 2, 5;.Nh 1, ro. 


m Th 13,1 [— cf. Ex ts, 7. 
cp. oe Ocp. I, 4. 
D4 Re32, 15, 17. 

@ cd. 10, 4: Ez6, 14. ial 
Jr 4, 24. — cf. Ps 45, 43 ab 
scf. 4 Rg 9, 37, Jr 36, 

PEDO, 229-295 21s; TO; r 

CDi U4, 92s “133 22 

v Ze 10, 8. — cf. cp. 7, 18: 


+? 10, 3; Dt 28, 40. — cf. 
rs, 15, 17; Bar 4, 15. 
¥YV. Cp. 10, 28-32. 


4, 7, 49, 19. 
dv. 4 Rg 18, 13-14. 


fJr 4, 23. — cf. Lm Ae 


1-12] LL. in 4; yh Trin. et fr. 
6~. D. tr 
1-5] R. et rey ay t Nbr. etc. 
acp. I, 1; 2 Par.26, 26-21. 
on 12, i — cf. 3 Rg 22, IQ. 
ai? ¢ 8. cf. Dn 7, 20. 
ch. Catech, R. II 4, 57. — 
d. et in fs. ss. R mpt. 
pal ord. Ms. et in hymn. 
« Te Deum ». 
dcf. Jr 22, 29; Ez 21, 27; Le 
I, 2. Bis — cf. Ps 8,2 


eNm 14,21; Ps 71,19; Hab ; 
I cf. Ps 96, 4: Le " 3 
gam 9, 7} ph 2, is 

Ap 15, 8. — cf. Ex 19 


24, 18; Nm 16, 43; 3 Re 8, 

10, 11; Ez 10, 4. 
icf. Ex 33 3520. a fi Jd 6, 22; 
jcf. Jr 1, 6; Sph 3, 9. [13, 22; 
lcf. 33,17: Jr 10, 10. — cf. Zc 

9.9: Mt 25, 34, 40; Lc 5, 8. 
6,7) Cm. in fs. s. Jo. Nepom. 
#0 oh ip 9; Dn 10, 19. 

— cf. Zc 3, 4 9 
ay ¥ef.'C etiam. R. 10,4 
n 


26. 

Pp (all) Mt 13;. ¥4, 253 0Jo. 33% 
40; Ac 28, on ae 
4 14; my 5, 21; Ez 12, 2; Mr 

4, ae re 10; Rm’ II, 8; 


Cae 
ol ei Catch R. IV ae as £ 
qa cf. Dt 29.4. 


T2S:78, §; 18,47. 

scf. cp. 1, 7; 27, 10. — v. Lv 
tcp. 10, 23. [16, 31, 32. 
ucf.cp. 10, 22. 

v cf. go: 


xI 9. : 

1-15] ‘EL. es “sb. wd 3? 7. 
@cp. 

b4 Re 16, 37510, 3 





ad eum, 15et *incurvabitur homo, et humiliabitur vir, et Yoculi su- 
blimium deprimentur, 16 et *exaltabitur Dominus exercituum in iudi- : 
cio, et Deus sanctus sanctificabitur in iustitia. 17 Et “pascentur agni 
op ordinem suum, et deserta in ubertatem~ versa Yadvenae co- 
medent. 
18 Vae, qui trahitis iniquitatem in °funiculis vanitatis et quasi vin- 
culum plaustri peccatum; 19 qui dicitis: ¢Festinet et cito veniat opus 


eius, ut videamus; et appropiet et veniat ccnsilium sancti Israél, et | 


Scns illud ! 

20 Vae, “qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes tene-_ 
bras lucem et lucem tenebras, /ponentes amarum in dulce et dulce — 
in amarum! 

21 Vae, equt sapientes estis in oculis vestris et coram vobismet- | 
ipsis prudentes ! 

22 Vae, qui “potentes estis ad bibendum vinum et viri fortes ad — 
miscendam ebrietatem, 23 ‘qui iustificatis impium pro muneribus et 
iustitiam iusti aufertis ab eo! 


24 Propter hoc, ‘sicut devorat stipulam lingua ignis, et calor flam-— Me 
mae exurit, sic “radix eorum quasi favilla erit, et germen eorum |_ 


ut pulvis ascendet ; Nabiecerunt enim legem Domini exercituum et | 
eloquium sancti Israél °blasphemaverunt; 25 ideo Piratus est furor | 
Domini in populum suum, et %extendit manum suam super eum et 
percussit eum et "conturbati sunt montes, et facta sunt morticina 
eorum ‘quasi stercus in medio platearum. ‘In his omnibus non est 
aversus furor eius, sed adhuc manus eius extenta. 26 Et “elevabit 
signum in nationibus procul et Ysibilabit ad eum de “finibus terrae, 
et ecce Yfestinus velociter veniet. 27 Non est deficiens neque labo- 
rans in eo, non dormitabit neque dormiet, neque solvetur cingulum 
renum eius, nec *rumpetur corrigia calceamenti eius. 28 Sa. gittae 
elus acutae, et omnes arcus eius extenti, ungulae equorum eius ut 
silex, et rotae eius "quasi impetus tempestatis, 29 crugitus eius ut | 
leonis: rugiet ut catuli leonum et frendet et dtenebit praedam et 
amplexabitur, et non erit qui eruat. 30 Et sonabit super eum in die 
illa sicut sonitus maris: @Adspiciemus in terram,.et ecce tenebrae 
tribulationis, et flux obtenebrata est in caligine eius. 

In anno, quo mortuus est %rex Ozias, vidi Dominum sedentem 

super solium excelsum et elevatum, et ea, quae sub ipso erant, re- 
plebant templum. 2°Seraphim stabant super illud: sex alae uni et 


sex alae alteri: duabus velabant faciem eius et duabus velabant pedes | 


eius et duabus volabant, et clamabant alter ad alterum et dice- 
bant: @Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus exercituum: “plena 
est omnis terra gloria eius. 4 Et fcommota sunt 9superliminaria car- 
dinum a voce clamantis, et "domus repleta est fumo. 5 Et dixi: *Vae 
mihi, quia tacui, quia vir Jpollutus labiis ego sum et in medio populi 
pattute labia habentis ego habito et regem Dominum exercituum vidi 
oculis meis. SEt volavit ad me unus de seraphim et in manu eius cal- 
culus, quem forcipe tulerat de altari, 7et tetigit os meum et dixit: Ecce 
Mtetigit hoc labia tua, et nauferetur iniquitas tua, et peccatum tuum 
mundabitur. 8 Et audivi vocem Domini dicentis: Quem mittam? et 
quis ibit Onobis? Et dixi: Ecce ego, mitte me. 9 Et dixit: Vade et 
dices populo huic: ?Audite audientes et nolite intelli ere et videte 
visionem et nolite cognoscere. 10 %Excaeca cor populi uius et aures 
eius adgrava et oculos eius claude, ne forte videat oculis suis et auri- 
bus suis audiat et corde suo intelligat et convertatur, et sanem eum. 
11 Et dixi: “Usquequo, Domine? Et dixit: Donec desolentur civi- 
tates absque habitatore, et domus sine homine, et terra relinquetur 
deserta, 12 et longe faciet Dominus homines, et multiplicabitur quae 
derelicta fuerat ‘in medio terrae, 13 “et adhuc in ea decimatio, et 
convertetur et erit in ostensionem sicut terebinthus et sicut quercus, 
“quae expandit ramos suos. “Semen sanctum erit id quod steterit 
in ea. 

Et factum est in diebus ®Achaz filii Ioathan filii Oziae regis 

Iuda, ascendit Rasin rex Syriae, et Phacee filius Romeliae rex 
Israél in Ierusalem ad proeliandum contra eam, et non potuerunt 





— 678 — 











0b foedus a regibus Israélitarum et Syrorum initum Isaias iubet ponere 
_metum eique incredulo praedicit et Virginem Emmanuelem parituram 
| (1-17) et poenam regi inferendam (18-25). Hoc novo vaticinio confir- 


PROPHETIA ISAIAE 
7,2—8, 10 








— 


| ginta et quinque anni, et desinet Ephraim esse populus; 


_debellare eam. 
Syria super ¢Ephraim. Et commotum est cor eius et cor populi eius 


| malum Ephraim et filius Romeliae dicentes: 
| et suscitemus eum et avellamus eum ad nos et ponamus regem in 


et vocabitur nomen eius ‘Emmanuel: 


2 Et nuntiaverunt domui David dicentes: “Requievit 
sicut moventur ligna silvarum a facie venti. 
3 Et dixit Dominus ad Isaiam: Egredere in occursum Achaz tu 
et “qui derelictus est Iasub fillus tuus ad extremum /aquae- 
ductus piscinae superioris in via agri fullonis, 4et dices ad 
eum: 9Vide ut sileas: noli timere, et cor tuum ne formidet a duabus 
caudis *titionum fumigantium istorum, in ira furoris Rasin regis Sy- 
riae et filii Romeliae; 5eo quod consilium inierit contra te Syria in 
6 Ascendamus ad Iudam 


medio eius filium Tabeel. 

7 Haec dicit Dominus Deus: ‘Non stabit et non erit istud, 8sed 
caput Syriae Damascus et jcaput Damasci Rasin, et ladhuc sexa- 
9 et caput 
Ephraim Samaria, et caput Samariae filius Romeliae. “Si non cre- 
dideritis, non permanebitis. 

10 Et adiecit Dominus loqui ad Achaz dicens: 11 Pete tibi Nsignum 
a Domino Deo tuo in profundum inferni sive in excelsum supra. 
12 Et dixit Achaz: Non petam et non °tentabo Dominum. 13 Et dixit: 
Audite ergo, domus David: nunquid parum vobis est molestos esse 
hominibus, quia Pmolesti estis et Deo meo? 149Propter hoc dabit 
Dominus ipse vobis signum. "Ecce 8virgo concipiet et pariet filium, 
15 ubutyrum et mel comedet, 
ut sciat reprobare malum et eligere bonum; 16 quia, Yantequam sciat 
puer reprobare malum et eligere bonum, “derelinquetur terra, quam 
tu detestaris a facie duorum regum suorum. 17 ¥YAdducet Dominus 
super te et super populum tuum et super domum patris tui dies, 
qui non venerunt a diebus *separationis Ephraim a luda, cum rege 


Assyriorum. 


18 Et erit in die illa, “sibilabit Dominus muscae, quae est in 
extremo fluminum Aegypti, et api, quae est terra Assur, 19 et ve- 
nient et requiescent omnes in torrentibus vallium et in °cavernis petra- 
rum et in omnibus frutetis et in universis foraminibus. 20cIn die 


illa 4radet Dominus‘in “novacula conducta in his, qui trans /flumen 


sunt, in rege Assyriorum caput et pilos pedum et barbam universam. 
21 Et Yerit in die illa, nutriet homo vaccam boum et duas oves 22 et 
prae ubertate lactis comedet "butyrum; butyrum enim et mel mandu- 
cabit omnis qui relictus fuerit in medio terrae. 23 Et erit in die illa, 
omnis locus, ubi fuerint mille vites mille argenteis, in ‘spinas et in 
vepres erunt. 42 jCum sagittis et arcu ingredientur illuc, vepres enim 
et spinae erunt in universa terra. 25/Et omnes montes, qui in sar- 
culo sarientur, non veniet illuc terror spinarum et veprium, et erit 
in pascua bovis et in conculcationem pecoris. 

Et dixit Dominus ad me: Sume tibi librum grandem et ascribe 

in eo stilo hominis: Velociter spolia detrahe, cito praedare. 2 Et 
adhibui mihi °testes fideles, (Uriam sacerdotem et Zachariam filium 
Barachiae, 3 et accessi ad prophetissam et concepit et peperit filium. 
Et dixit Dominus ad me: 4Voca nomen eius: accelera spolia 
detrahere, festina praedari; ‘4quia, “antequam sciat puer 
vocare patrem suum et matrem suam, auferetur fortitudo /Damasci 
et spolia Samariae coram rege Assyriorum. 

5 Et adiecit Dominus loqui ad me adhuc dicens: 6 Pro eo quod 
abiecit populus iste aquas 9Siloé, quae vadunt cum silentio, et ad- 
sumpsit magis ‘Rasin et filium Romeliae, 7 propter hoc ecce Domi- 
nus jadducet super eos Kaquas ‘fluminis fortes et multas, regem As- 
syriorum et omnem gloriam eius, et ™ascendet super omnes rivos 
eius et fluet super universas ripas eius Set ibit per Iudam “inun- 
dans et transiens °usque ad collum veniet. PEt erit extensio alarum 
eius implens latitudinem @terrae tuae, o "Emmanuel. 

9 Congregamini, populi, et vincimini; et audite, universae procul 
terrae: confortamini et vincimini; accingite vos et vincimini: 1 sinite 
consilium, et dissipabitur; loquimini verbum, et ‘non fiet, quia no- 
biscum Deus. 





co Cef.cpy, 8342). 
d Os 4, 17; 5,9 


e (cf. cp. 8, 18). 

fep. 36, 2; uke sti 17. 
gcp. 36, 15. — cf. Ex 14, 13. 
A cf. Am 4, 11; Ze 3, 2. 


écp. 8, 10. 

jcf. 3 Rg 11, 24. 

Uctiicp._ 26, 143427, 16; 88,55 
Jr 28, 16; "3: 4. 


mcf. 2 Par 20, 20, 


10- 13] IL. et in fs. Adnunt. etc. 
BMV. et L. in fr. 4 QT. Adv. 

a1 Rg 24 34) 4 Rg 19, 29; 20, 
» 9; 12 

0.ck Ps..77, 18; , 7; Ac 5, 

a, Cp. 43, 24. 6; 15, 10. 

FP 37 30; ew. 7 8. 

ac * Catech. R. 4,4.—* cf. 

Pit VI brev. c. lsenbiehl. — 

RR. etc. in Adv. e ek BMV. 


r (all) Mt 1, 43 Ler; 
s Gn 24, 43; Cn 6 Te “ist 34. 
tcp. 8, 8, 10. 
uvr. 22. 

v cf. cp. 8, 4 [16, 9. 
x cp. 6, 12. —- cf. 4 Rg 15, 29; 
ycp. 8, 7. — cf. 2 Par 28, 20. 


ihe 2, 19; Jr 13, 4; 16, 16. 
24, I. — Vv. Rg 18, 13- 
ve (?); 2 Par 28, 20-22. 
d Ex 5, I. 


ecf. cp. 10, 5, 


f cp. 8, 73 It, 5: Gn 31, 21; 
Jr 2, 18 Gn 15, 18. 
cf. cp. 5, 17. 
vr. 15. 


jet fd gear 


i. So, 1%, kde 


acp. 3, 8. 


b cf. cp. 43, 1 

c4 Rg 16, Seg hr, 15, 16. 

dct. Os: 1, 4, 65.9. 

ecf. cp. 7, 16. 

fcp. 6, 8, 9; 4 Rg 16, 9. 

£4 Rg 15, 2 
Chi Ss 2, 
9; Ga 


icp. ee 4. 
jcf. Jr 51, 42, 55. 
k a oS. 


9. 
15; Le 13, 4; Jo 


20. 

m cf. jr 46, 8. 

ncf. Dn 11, 9. 

ocp. 30, 28. 

p cf. cp. 36, 1; Jr 48, 40. 

q cf. cp. et S 9, 3. 

cp. 7,14. 

§:Pro’21, ‘30. ee 2 CD. 94,279. 
Ac 5, 39. 

ECDS- 7527 














PROPHETIA ISAIAE 
8, 11 — 9,17 


mat simulque docet Deum, a quo, non a superstitiosa consultatione, libe- 
ratio pendet, solum timendum esse (8, 1-22). Sequitur praedictorum 
amplificatio et quattuor strophis ostenditur Israél poenam meruisse. 








wcf. vr. 8; Mt 1, 23; Rm 8,31. 
v cf. 8. 


» a Moty.:29. 

2 CP. 29, 23. — ef. Nm 20, 12; 

a Ez 11, 16. [Ez 20, 41. 

5 cp. 28, 16; Mt11,6; 21,44; Lc 
2, 34; 20, 18; Jo 9, 39; Rm 
cK sae Cor 1,235 Pte,.77 8) 


ccf. cp. 28, 13. [Ap 22, IO. 
@ Die 8, 567 59. 0. me et. 
ax hig se 32, 20; Mic 7, 7; 


17] y tie ri fr. 2. D. 1 Adv. 


fep 54, 8. a « € 9, 23 ne od 
z Cail) Heb 2, fe anc ¢2r, 37. 
Ave 3; cp. 7, 

e. 19, 3; pe debe 6; 235 24; 


m cf. Le 16, 29 {11- “14. 
n cf. Ps 118, 105, 143. 

oci. Ap 16, 9, 11. 

Pcp. 5, 30. 

a Nh 1, 8. — cf. Jr-13, 16. 


1) I te Nativ. oe 6, 
5, gh 2 Kar 10, 4. 

b ean Mt4: 185° % 

ccf. Nin 34, 12; Js 13, 27. 

d1 Mc 5, 15. 

(2)] Ant. mai. in die 21 Dor. 
; Eph 5, 8, 14. 


36. 

i Ps 118, T6r. — cf. 1 Rg 30,16. 

jcf. Jd 5, 30. 

OCD; 10, 27° 14,25. {r, Ni 

Ecp. 10,5, 24; 14,5; 30, 31; 

m cp. 10, 26; Ps 82, 10. — Vv. 
ceree 9. [7, 19-25; 8, ee 
Cc 2, Ir. — cf. cp. 7, 14. 

6] * Cateck, R. I 3, 6. — Int. in 
2 Ms. (Ps 92) et 3 Ms. (Ps 
97) Nativ. Dii. 

6,7] RR. etc. in Adv, et fss. 

[BMV. 


pcf. Jo 3, 16. 

acf. Mt 28, 18; xr Corrs, 25. 

f CD..22, 22. [18: 

SCP. 20, 29352 HS Oo. 32°" Jr 42. 

er 63, 16. — cf. . ; 22% 
t 32, 18. r4. 

ucf. Mic S, §¢: Ze 9, 16> *e 

v Ps\2, 8: 71, 11. — cf. Gn 


49, I0. 
x Ps 71, 3; Le 2, 14. — cf. cp. 


os 13. 
yLe 1, 32, 33. — cf. 2: Rg 7, 
er 23,5. [43;106, 
‘2 ii 32; 4 Rg 19, 31. — 
2, 18;° Zc YX,’ 24. 
ben 4,353, 8; 3” 47; One's; 
%2, 13; 6, 4, 1 
3 Re 10, 53h : “Par 24, 28: 
fer: amy Ye [Lc 19, 4. 
ecf. 2 Par fy 


fvr. 17, 21: cn. oF 26° 3.47 

fo Ex 6, 6: Dia. aa Jee ee 
el; Jr 15, 7; Ag 18. — cf. 
d 3.15; 4, 3 ete, 

icf. cp. 10, 3% 

jop. 19, 15; Dt 28, wi cf. 
cf. cp. 10, 17. [ 

Icp. 3, 2, 3. 

mcf. cp. 28, 7; Ez 13, 9, 10; 

2% V.CD.3, 12. ] Mic 3, 5. 

OC“ Ps 146, "16> 23% 


OVE; 125-215 Cp, 20; 8. 





11 Haec enim ait Dominus ad me, sicut in manu forti erudivit — 
me, “ne irem in via populi huius, dicens: 12 Non dicatis: *Coniuratio; 
omnia enim quae loquitur populus iste coniuratio est; et vtimorem q 
eius ne timeatis neque paveatis. 13 Dominum exercituum ipsum *san- 
ctificate, ipse pavor vester et ipse terror vester; 14 et erit vobis in 
sanctificationem, in blapidem autem offensionis et in petram scan . 
duabus domibus Israél, in laqueum et in ruinam habitantibus Ieru-— 
salem. 15 Et coffendent ex eis plurimi et cadent et conterentur et irre- 
tientur et capientur. 

16 Liga testimonium, %signa legem in discipulis meis. 17 Et %ex- 
spectabo Dominum, qui /abscondit faciem suam a domo Iacob, et — 
praestolabor eum, 18 9Ecce ego et *pueri mei, quos dedit mihi Do- 
minus, in signum et in portentum Israél a Domino exercituum, qui 
habitat in monte Sion. 

19 Et cum dixerint ad vos: Quaerite a ‘pythonibus et a_divinis 
qui Jstrident in incantationibus suis, *nunquid non populus a Deo suo 
requiret, pro vivis a ‘mortuis? 20™Ad legem magis et ad testimo- | 
nium ! Quod si non dixerint iuxta verbum hoc, “non erit eis matu- 
tina lux. 21 Et transibit per eam, corruet et esuriet et, cum esurierit, | 
irascetur et ’maledicet regi suo et Deo suo et suspiciet sursum 22 et | 
Pad terram intuebitur, et ecce tribulatio et tenebrae, dissolutio et an- | 
gustia et Ycaligo persequens, et non poterit avolare de angustia sua. 

Primo tempore “alleviata est terra Zabulon et terra Nephthali, | 
et nove adgravata est ‘via maris trans Iordanem dGalilaeae | 
gentium. 2 Populus, “qui ambulabat in tenebris, vidit lucem ma- | 
gnam, habitantibus in Wewane umbrae mortis lux orta est eis. 3 9Mul- 
tiplicasti gentem et non magnificasti laetitiam. Laetabuntur coram 
te, sicut "qui laetantur in messe, sicut ‘exsultant victores, capta praeda, 
jquando dividunt spolia. 4*Iugum enim oneris eius et 'virgam umeri 
eius et sceptrum exactoris eius superasti ”sicut in die Madian. 
5”Quia omnis violenta praedatio cum tumultu, et vestimentum 
mixtum sanguine erit in combustionem et cibus ignis. 6 °Parvulus 
enim natus est nobis et ?filius datus est nobis, et factus est Yprin- 
cipatus ‘super umerum eius, et vocabitur nomen eius admirabilis, 
consiliarius, *Deus fortis, ‘pater futuri saeculi, “princeps pacis. 7 ’Mul- | 
tiplicabitur eius imperium, et “pacis non erit finis; Ysuper solium 
David et super regnum eius sedebit, ut confirmet illud et *corro- 
boret in iudicio et iustitia amodo et usque in sempiternum. ®Zelus 
Domini exercituum faciet hoc. 
8 Verbum misit Dominus in Iacob, et cecidit in Israél. 
9 Et sciet omnis populus bEphraim et habitantes Samariam, 
in superbia et magnitudine cordis dicentes: 
10 Lateres ceciderunt, sed quadris lapidibus aedificabimus 
“sycomoros succiderunt, sed cedros immutabimus. 
11 Et elevabit Dominus hostes Rasin super eum 
et inimicos eius in tumultum vertet: 
12 dSyriam ab oriente et @Philisthiim ab occidente, . 
et devorabunt Israél toto ore. 
‘In omnibus his non est aversus furor eius, 
sed adhuc %manus eius extenta. 


13 Et populus “non est reversus ad percutientem se 
et Dominum exercituum non inquisierunt. 

14 Et tdisperdet Dominus ab Israél jcaput et caudam, 
incurvantem et refrenantem “die una. 

15 (Longaevus et honorabilis ipse est caput, 
et ™propheta docens mendacium i ipse est cauda. 

16 "Et erunt qui beatificant populum istum seducentes, 
et qui beatificantur praecipitati. 

17 Propter hoc super adulescentulis eius °non laetabitur Dominus 
et pupillorum eius et viduarum non miserebitur, 

quia omnis hypocrita est et nequam, 
et universum os locutum est stultitiam. 

‘In omnibus his ?non est aversus furor eius, 





— 680 — 













eamgue futuram esse gravissimam (9, 1-10, 4). Sed Assur quoque, qui 


superbia elatus munere suo adversus Israél abusus est, poenam susci- 


_piet (5-15), ipsiusque ruina in bonum luda cedet (16-34). In bonum 








sed adhuc manus eius extenta. [bit, 
18 Succensa est enim quasi dignis impietas, veprem et spinam vora- 
et succendetur in densitate saltus et convolvetur superbia 
19 Jn ira Domini exercituum conturbata est terra, {fumi, 
et Terit populus quasi esca ignis: ‘vir fratri suo non parcet. 
20 Et ‘declinabit ad dexteram et esuriet, 
et comedet ad sinistram et “non saturabitur: 
Yunusquisque carnem bracchii sui vorabit, 
*Manasses Ephraim et Ephraim Manassen, simul ipsi Y¥contra 
21 In omnibus his non est aversus furor eius, {[Iudam. 
sed adhuc manus eius extenta. 


| | 1 ¢Vae, qui condunt leges iniquas et scribentes °iniustitiam scripse- 


2 Cyt opprimerent in iudicio pauperes [runt, 
et vim facerent causae humilium populi mei, 

ut essent viduae praeda eorum, et pupillos diriperent ! 
3 dQuid facietis in edie visitationis et calamitatis /de longe venien- 

ad cuius confugietis auxilium ? [tis P 
et ubi derelinquetis gloriam vestram, 

4 ne incurvemini sub vinculo et cum interfectis cadatis? 
Super omnibus his Ynon est aversus furor eius, 

sed adhuc “manus eius extenta. 


5 Vae Assur, ‘virga furoris mei et baculus ipse est, in manu 
eorum indignatio mea. 6 Ad gentem fallacem mittam eum et /contra 
populum furoris mei mandabo illi, ut auferat *spolia et diripiat prae- 
dam et “ponat illum in conculcationem quasi lutum platearum. 
7™]pse autem non sic arbitrabitur, et cor eius non ita existimabit; 
sed ad conterendum erit cor eius et ad internecionem gentium non 
paucarum. 8 Dicet enim: 9 "Nunquid non principes mei simul °reges 
sunt? ?nunquid non ut %Charcamis sic "Calano? et ut *Arphad sic 
tEmath? “nunquid non ut Damascus sic Samaria? 19 Quomodo in- 
venit manus mea Yregna idoli, sic et simulacra eorum de Ierusalem 
et de Samaria. 11 Nunquid non @sicut feci Samariae et idolis eius, 
sic faciam Ierusalem et Ysimulacris eius? 

12 Et erit, “cum impleverit Dominus cuncta “opera sua in monte 
Sion et in Ierusalem, °visitabo super fructum magnifici cordis regis 
Assur et super gloriam altitudinis oculorum eius; 1% ¢dixit enim: In 
fortitudine manus meae feci et in sapientia mea intellexi et abstuli 
terminos populorum et principes eorum depraedatus sum et detraxi 
quasi potens in sublimi residentes, 14 et invenit quasi nidum manus 
mea fortitudinem populorum et, sicut colliguntur ova quae derelicta 
sunt, sic universam terram ego congregavi, et non fuit qui moveret 
pennam et aperiret os et ganniret. 15 4Nunquid gloriabitur securis 
contra eum qui secat in ea? aut exaltabitur serra contra eum a quo 
trahitur? Quomodo si elevetur °virga contra elevantem se, et exal- 
tetur baculus, qui utique lignum est. 

16 Propter hoc mittet dominator Dominus exercituum in /pinguibus 
eius tenuitatem, et subtus gloriam eius %succensa ardebit quasi com- 


| bustio ignis, 17 et “erit lumen Israél in igne, et sanctus eius in flamma, 


et “succendetur et devorabitur spina eius et vepres in /Jdie una. 
18 Ft gloria “saltus eius et carmeli eius ab anima usque ad car- 
nem consumetur, et erit terrore profugus, 19 et reliquiae ligni saltus 
eius prae paucitate numerabuntur et puer scribet eos. 

20 Et erit in ‘die illa, non adiciet residuum Israél, et hi qui fu- 
gerint de domo Iacob “inniti super eo qui percutit eos; sed °%inni- 
tetur super Dominum sanctum Israél in veritate. 21 Reliquiae con- 
vertentur, reliquiae, inquam, Iacob ad ?Deum fortem. 

22 aSi enim fuerit populus tuus, Israél, "quasi harena maris, *re- 
liquiae convertentur ex eo; ‘consummatio abbreviata inundabit iusti- 
tiam. 23 %“Consummationem enim et abbreviationem Dominus Deus 
exercituum faciet Yin medio omnis terrae. 

24 Propter hoc haec dicit Dominus Deus exercituum: 7Noli ti- 
mere, populus meus Yhabitator Sion, ab Assur: in virga percutiet te 
et baculum suum levabit super te in via “Aegypti; 25 adhuc enim 


PROPHETIA ISAIAE 
9, 18 — 10, 25 








QCD. 33, 11; Ps 82, 15. — cf. 
C3," 8 


rcp. 24, 6. 

scf. Mic 7, 5. 

be. 8, 21. 

uLv 26, 26. — cf. Mic 6, 14. 
vcp. 49, 26. — cf. Zc 11, 9. 


— v. Dt 28, 53-57. 
xcf. 4 Rg 15, 14. 30. 
y 0 a ek II, 13. — Vv. 2 Par 28, 


acf. Mic 2,. 1. 

b jr 8, 

ccp. 5, 23. — cf. Sap: 2, 10: 
Mic 3, 1-4. 


dcf..Os 9, 5. 
eJr 5, 28; Os 9, 7. — cf. Le 


19, 44. 
f:ck.) Capes; 36. 
cp." 5,25; 9, 12,37, 33, 
CDs5a 26e eG. TA. 
5,6] * cf. Catech. R. III 5, 15. 
tvr. 15, 24; Cp. 9, 4; 14, 5.—— 
cf. cp. 7, 20; Jr 50, 23; Mic 


5, I. 

jci. cp. 47,6; Zc ft, 15. 

Pe 4 Rg 18, 14-16. 

a ag 

m cf, Mic A; ata 

ncf. cp. 36, 8; 4 Rg 18, 24. 

o cf. 4 Re 25, 28. — cf. Ez 26, 
v7 


* no oy 7. 
p4 19, 12, 13. 
qcf. Gn 10, 10; Am 6, 2. 


r2 Rg 35, 20; Jr 46, 2. 
$4 Rg 18, 34. 
tcp. 11, 11; 36, 19; Am 6, 2; 


reg» alt 3 
ucf. 4 Rg 16, 9; 17, 6. 


v3 Rg 18, 34. — cf. cp. 7, 8. 

xcf. cp. 36, 18-20; 4 Rg 19, 
17, 18. 

¥y cp. ‘2,8. 

zcf. cp. 29, 4, 5; 30, 18; 4 Rg 
19, 31. 

acf. cp. 5, 12, 19 

bv. cp. 37, 36 


CCP. 37, 23-25; 4 Rg 19, 22-24. 

dcf. cp. 29, 16; 45, 9; Rm 9, 
17. 

@vr. 5, 24. 

3.PS .77...3%+ 
a 93, 7. 

gci. cp. 30, 33- 

h Dt 4, 24. — cf. Jr 5, 14, Ab 


10. 
17] Ant. in fs. s. Jo. Nepom. 
ich 27, 4. — cf. cp. 9, 18, Nh 
re to 
jcf. cp. 9, 14; 4 Rg 19, 35. 
Rkvr. 34. — cf. cp. 2, 13. 
EVES S9S Cp. PEs: 
mcDp. 4, 2. 
ncf. 4 Rg 16, 7; 2, Par, 28, 20, 
04 Rg 19, 14, 15. [21. 
pcp. 9, 6. 
q (all) Rm 9, 27, 28. 
rcp. 48,19; Gn 22,17; 32, 12. 
sor 48, 19; Gn 22, 173; 32, 12. 
tcf. 
32 


—' cf. Jd 315;. 27; 


op.°6, 13; Je st, 4; J! 2, 

+) 2G Gy ok 
“ucp. 28, 22. — cf. Lm 4, 18; 
z 7,2; Dno9, 27; Sph 1, 18. 





— 681 — 











PROPHETIA ISAIAE 


vero omnium Messias orietur ex Iesse (11, 1-10), et quoniam in eo omnes 
reliquiae Israél salutem gloriamque adipiscentur (11-16), propheta mu- 
nus ipsius et beneficia cantico effert (12, 1-6). 


aie comet a 


¢ Ayers, 


Fz 








10, 26 — 12, 2 
acp. 14, 24-27; 26, 20.— cf.cp. 
cp ata Or rr, 36. Cr7eus. 
C4 KE IQ, 35. 
dv. cp. 9, 4; Jd 7, 25. 
e Ex 14, 27, 28. 
f cf. Ex 14, 30. 4R 18, I4. 
ri mpagadng tig Nh rt, aS 


Ace Sig : tap Es 2, 28 
£14, 2 


€ Rg 13, 2, 232256. 35; 
lt Rg 13, 16. 


i cp. 1, 8: 37, 22. 

Jd 7, 19. — v. cp. 37, 36. 
soa 18. 

2 ct. Ez 31,3, Am 2¢:9: 


CODA Beas ae 

1-10] LL. in D. 2 Adv. 

gad 10; Ps 71, 20; Ecli 45, 

Ac Z ay. 

ce te: in fr. 6 hs Adv. et 2 
L. ut th if 

Cccp. 42,3; 
Mr 1, 10; Le 3, 
3] Ant. in fss5$) teh: Cor. 


act. O 9,784. 
€cl. EC. 1,+8; 
fp: 32} 123Ps Sits, 2, ft ‘12-14. 
5 bs 75, 10; Sp 
Ps 2, 9. — cf. i if 

icp. 30, 28; Jb 4, 9; 2Th 2, 8. 
j Ps 138, 109. 
5] v. ur. 1, 2. rane in fs. BMV. 
k cf. Eph 6, 1 [de Consol. 
lep. 65, 25. — cf. 2,28. 
m cp. 59, §; Pro 23, 32. 
ncp. 65, 25. Pe 77.4 18. 
ocp. 57, 13; ES 
bp Hab 2, 14. RR in in tie: etc. 
10] Ait. mai. u die 19 Dbr. — 
q le Rm 35, 12. 

. 49, 22.— cf. vr.12; cn.5, 


he is 42,4; Mt12,21. [26. 


tcp. 10, 20. [ro. 
“cp. 27, 13; Mic:7, 12; Zc ro, 
vJr 44, r I 3 Ez 29,14; 30, 14. 


a v. Gn 10, 6-12). 
n 10, a I ‘Es Re eae fe SF 
25; 49, 34-39; Dn 8, 2. 

z Gnir, t. [v. cp. 10, 9. 
at Mc 12, 25; 1 Par 18, 3. — 
bcp. 24, 15; 41, 1; 49, I; 51, 

5; Est ro, 1. 
12] Ant. in sb. pd. D. 2 Adv. 
ccp. 56, 8; Jr 30, 3. — cf. Zc 
oh OF Fe & Be Le [10, 6-10. 
ecf.2 Mc, 27; Jo 77:38: 
fcf. cp. 45, 22. 
g Ez 37, 16-22. — cf. cp. 9, 20; 
jet 3 18, 50, 4. 


S$ §9,10.— cf. 2 Rg 8,2,14. 
mv. 2 Rg 12, 26-31. 
oy TS, 2. —'cf. Zc 10, Il. 
o Zc 2, 9. — cf. cp. 19, 16; 30, 
pv. cp. 7, 20. 32 
a cp. 19, 23. — cf. cp. 35, 8. 
r Ex 14, 29: Mic 7, 15. 


1-6) L. et 1 L., Cop. etc. in fss. 
re Cord. J. et ss. Rdmpt. 
{2 6). Spe. in fr. 2 (1) ad 


aPs po 7 — cf. cp. 51, 12 
OEX 18,22: Pstre irae 





@paululum modicumque, et “consummabitur indignatio et furor meus 
super scelus eorum, 26 et “suscitabit super eum Dominus exercituum 
flagellum iuxta plagam %Madian in petra Oreb et “virgam suam su- 
per mare et levabit eam /in via Aegypti. 27 Et erit in die illa, au- 


feretur Yonus eius de umero tuo et “iugum eius de collo tuo et com- — 


putrescet iugum a facie olei. 

28 Veniet in ‘Aiath, transibit in /Magron, apud Machmas com- 
mendabit vasa sua. 29 Transierunt cursim, 'Gaba sedes nostra, ob- 
stupuit "Rama, "Gabaath Saulis fugit. 3®Hinni voce tua, filia °Gallim, 
attende ?Laisa, paupercula YAnathoth, 31 Migravit Medemena; ha- 
bitatores Gabim, confortamini. 32 Adhuc dies est, ut in "Nobe stetur, 
Sagitabit manum suam super montem “filiae Sion, collem Ierusalem. 

33 Ecce dominator Dominus exercituum “confringet lagunculam 

in terrore, et excelsi statura succidentur, et sublimes humiliabuntur, 
34 et subvertentur Y“condensa saltus ferro, et “%Libanus cum excelsis 
cadet. 
| ] 1Et %egredietur virga de radice "Iesse, 

et flos de radice eius ascendet, 
2 et requiescet super eum “spiritus Domini: 
spiritus sapientiae et intellectus, 
spiritus consilii et fortitudinis, 
spiritus scientiae et pietatis, 
3 et replebit eum spiritus timoris Domini. 
¢Non secundum ¢visionem oculorum iudicabit 
neque secundum auditum aurium arguet, 
4 sed fiudicabit in iustitia pauperes 
et arguet in aequitate pro Imansuetis terrae 
et *percutiet terram virga oris sui 
et ‘spiritu labiorum suorum /interficiet impium, 
5 et erit iustitia cingulum lumborum eius, 
et ‘fides cinctorium renum eius. 
6 'Habitabit lupus cum agno, 
et pardus cum haedo accubabit; 
vitulus et leo et ovis simul morabuntur, 
et puer parvulus minabit eos; 
7 vitulus et ursus pascentur, simul requiescent catuli eorum, 
et leo quasi bos comedet paleas. 
8 Et delectabitur infans ab ubere super foramine aspidis, 
et in caverna “reguli qui ablactatus fuerit manum suam mittet. 
9”Non nocebunt et non occident in universo monte °sancto meo, 
Pquia repleta est terra scientia Domini, sicut aquae maris ope- 
rientes. 

10 Jn die illa Yradix >Tesse, qui stat in “signum populorum, ‘ipsum 
gentes deprecabuntur, et erit sepulcrum eius gloriosum. 

11 Et erit ‘in die illa, adiciet Dominus secundo manum suam ad 
possidendum residuum populi sui, quod relinquetur ab “Assyriis et 
ab Aegypto et a ’Phetros et ab tAethiopia et ab YAelam et a *Sen- 
naar et ab “Emath et ab ®insulis maris. 12 Et “levabit signum in na- 
tiones et 4congregabit @profugos Israél et ‘dispersos Iuda colliget a 
quattuor plagis terrae, 13 et Yauferetur zelus Ephraim, et hostes Iuda 
peribunt; “Ephraim non aemulabitur Iudam, et Iudas non pugnabit 
contra Ephraim. 14 Et ‘volabunt in umeros Philisthiim per mare, 
simul praedabuntur /filios orientis, ‘—Idumaea et Moab praeceptum 
manus eorum, et "filii Ammon oboedientes erunt. 15 Et desolabit 
Dominus nlinguam maris Aegypti et %levabit manum suam super 
Pflumen in fortitudine spiritus sui et percutiet eum in septem rivis, 
ita ut transeant per eum calceati. 16 Et erit Yvia residuo populo meo, 
qui relinquetur ab Assyriis, “sicut fuit Israéli in die illa, qua ascen- 
dit de terra Aegypti. 

i Et dices in die illa: 
Confitebor tibi, Domine, quoniam iratus ‘es mihi; 
conversus est furor tuus, et consolatus es me. 
2 Ecce Deus salvator meus, fiducialiter agam et “non timebo, 
quia ?fortitudo mea et laus mea Dominus, 


~— 


elt fe ed OY 














| eal el 





iat Pg 
oy aE be so 








-~- 682 — 





3. Onera contra gentes (13, 1-27, 13). Onus Babylonis. Deus per congregatum 
exercitum terrore orbem concutit, cives in fugam convertit et excidit 
(13, 1-22). Quare liberati filii Israél ipsius ruinam epinicio cele- 


PROPHETIA ISAIAE 
12, 3 — 14,8 








et factus est mihi.in salutem. 

3 CHaurietis aquas in gaudio de fontibus salvatoris. 

4 dt dicetis in die illa 

€Confitemini Domino et invocate nomen eius, 
Mnotas facite in populis adinventiones eius, 
mementote quoniam excelsum est nomen eius. 

5 9Cantate Domino, quoniam magnifice fecit, 
adnuntiate hoc in universa terra. 

6 4Exsulta et lauda, habitatio Sion, 
quia magnus in ‘medio tui Jsanctus Israél. 


13 ¢Onus °Babylonis, quod vidit Isaias fillus Amos. 2 Super mon- 
. tem caliginosum ‘levate signum, seraltate vocem, levate ma- 
num, et ingrediantur portas duces. 3 Ego mandavi dsanctificatis 
meis et vocavi fortes meos in ira mea exsultantes in gloria mea. 
4 Vox multitudinis in montibus quasi Po pune frequentium, vox 
sonitus regum gentium “congregatarum. /Dominus exercituum prae- 
cepit militiae belli 5 9venientibus de terra procul, a sumpnsyate caeli; 
Dominus et hvasa furoris eius, ut disperdat omnem terram. 6 ‘Ulu- 
late, quia prope est jJdies Domini; quasi vastitas a Domino veniet. 
7 Propter hoc “omnes manus dissolventur, et omne cor hominis /con- 
tabescet 8 et conteretur. ”Torsiones et dolores tenebunt, “quasi par- 
turiens dolebunt, unusquisque ad proximum suum stupebit, facies 
combustae vultus eorum. 9 Ecce Jdies Domini veniet, crudelis et in- 
dignationis plenus et irae furorisque, ad ?ponendam terram in soli- 
tudinem et %peccatores eius conterendos de ea. 197Quoniam stellae 
caeli et splendor earum non expandent lumen suum, ‘obtenebratus 
est sol in ortu suo, et ‘luna non splendebit in lumine suo. 11 Et 
visitabo super orbis mala et contra impios iniquitatem eorum, et 
maiesoere. jagiam superbiam infidelium et arrogantiam fortium hu- 
miliabo. 12 Pretiosor erit vir auro, et homo mundo Vobrizo. 13 Super 
hoc rie il turbabo, et movebitur terra de loco suo propter indi- 
gnationem Domini exercituum et propter diem irae furoris eius. 
14 Et erit quasi damula fugiens et quasi ovis, et non erit qui con- 
greget: Yunusquisque ad populum suum convertetur, et singuli ad 
terram suam fugient. 15 Omnis qui inventus fuerit occidetur, et 
omnis aui supervenerit cadet in gladio; 16 2infantes eorum allidentur 
in oculis eorum, diripientur domus eorum, et uxores eorum viola- 
buntur. 17 Ecce %ego suscitabo super eos Medos, qui argentum non 
quaerant nec aurum velint, 18 sed sagittis parvulos interficient et 
lactantibus uteris non miserebuntur, et super filios non parcet oculus 
eorum. 19 Et erit Babylon illa °‘gloriosa in regnis, inclita superbia 
Chaldaeorum, 4sicut subvertit Dominus Sodomam et Gomorrham. 
20 €Non habitabitur usque in finem et non fundabitur usque ad ge- 
nerationem et generationem, /nec ponet ibi tentoria Arabs, 9nec pa- 
stores requiescent ibi. 21 Sed “requiescent ibi bestiae, et replebuntur 
domus eorum ‘draconibus, et babitabunt ibi struthiones, et jpilosi 
saltabunt ibi, 22 et respondebunt ibi wulae in aedibus eius, et sire- 
nes in delubris voluptatis. 


I Prope est ut veniat tempus eius, et dies eius non elongabun- 


tur. “Miserebitur enim Dominus Iacob et Yeliget adhuc de Israél 
et °requiescere eos faciet super humum suam; 4Zadiungetur advena 
ad eos et adhaerebit domui Iacob. 2 Et “tenebunt eos populi et ad- 
ducent eos in locum suum, et /possidebit eos domus Israél super 
terram Domini 9in servos et ancillas, et “erunt capientes eos qui se 
ceperant et “subicient exactores suos. 

3 Et erit in die illa, cum /Srequiem dederit tibi Deus a labore 
tuo et a concussione tua et a servitute dura, qua ante servisti, 4su- 
mes “parabolam istam contra regem Babylonis et dices: 

Quomodo cessavit exactor, quievit tributum ? [tium, 
5 Contrivit Dominus baculum impiorum, virgam dominan- 

6 ™caedentem populos in indignatione plaga insanabili, 
subicientem in furore gentes, persequentem crudeliter. 

7 Conquievit et "siluit omnis terra, °gavisa est et exsultavit; 
8 Pabietes quoque laetatae sunt super te et %cedri Libani. 





ccf. Ps 45, 5; Zc 13, 1; Jo 4, 


13, 14; 7, 37, 3 
@COs. T1,:/22; 
é.1 Par’ 16, 8:.-Ps: 104, °'1. 
fcf. Ps 144, 5, 6. 


g Ex 15,1; Ps i 
6] Gr. tn fs. ss. ord. J. euchar. 
hcp. 54, 1. — v. Sph 3, 14. 


$Ps 45, 5; Os 11, 9. — 'v. Dt 
23, 14. 

jep. 5, 245 * 14, bt eh 47- 

acp. 14, 15, 


b vr. 3: cp. 14, 4; 
Vv. am ea§t. 

Peg i in fr. 2p. D. 2 Adv. 

c cp. 

d cf. }; a ts, Jl a, R. — Uv. 


i cp. 14, 313 15, 2, 3, 8; 16, 7; 
ir Si; 8: E2120,7 2: 

ee 2, 12: Jr 46, 10; ‘Jl x, we‘ 
ph 


» ve 
k Jr 6, 24: | OF ae iy adie ee 
Lep. 19, 1; Ez 15, 14, 15; Js 


17> Dt 2.35; 


nCP. 21, 33 26, 
Jr 4, 


Ps475 98 Ecli 48, 21; 


317 6, 24; Mic “ 9% 10; Jo 
POSSE? Da ih 

ov. Lm 4, 
b Jr 50, 3; 51, 29. 

et: Ps 103, 35. 

Hel. MepB4j 235345. Aeron: 
Mt 24, 2 

§$hiz 34,7; l 2, 10, 34; 3.°35; 
Mt 24, 29 etc. 

£ep.':34,- 256 $e Cp. 25 yp BIGUL- 


v2 — §: Jb 28, 155° 3%, 24: 

x Ag 2, 

fp 50, A 51, 9.— cf. 3 Rg 
6. 


» 3 
pe 136, 9; Nh 3, 18. 


acp. 21, 9; Jr 51, 11, 28; Dn 
5, 26, 31. 

b Jr 50, 14, 29; SI, 3. 

ccf. CD. 47, 5. 

dcp. 1, 9; Gn 19, 24; Dt 29, 
23% Ecli 10, 19; Jr Ags 18; 


50, 40; Am 4, IT; 
c Jr 51, 37, 7, 433 Bar 4, 234. Sph 


1-15] LL. A" 7 et D. y ihidy. 
1] R. in D. 

acp. 60, 10; 3P5 10r, ¥47° ZC 1, 
bcf. cp. 44, 5. [17. 
c2 Par. 36, a AY 

2 ns 2, 2 66: 35°20 8, 22,23. 


f cp. 45, 14. g cp. 61, 5S. 

h 1735/18. 2 cp. 60, 14. 
jcf. Ss 93, 13; Hab 3, 16. 

k Mic 2, 4; Hab 2, 6. 

Ect: cp: 9; 43 Jr 48, 39; 
mcf. Je 50, 23. 

n Hab 2, 20. 

OCD. 44, 23; 49, 13; 55, 12 
pcf. Ez 31, 16. 


Q cp. 2, 13; 37, 24. 











PROPHETIA ISAIAE 
14, 9 — 15,4 


brant eiusdemque magnitudini praesentem abiectionem opponunt (14, 1-21), 


quam vero non esse temporaneam turamentum Dei manifestat (22-27). — 


Onus Philisthaeae, cui, gaudio prohibito de infortunio luda, de sua ruina 








ct: Bz’ 37°22: 
Sep. 26; 2: 
tcl. Jr Sx, 40; 


ucf. Ez 32, t8, 19. 

v Ecli 10, 13. 

w cf. cp. 24. 21; 34,.4¢ Mti24, 
29; Le 10, Fe "Ap Pek 


9, I. 
x cf. Jb.38,*7. 
13] * Catech. a Ae 15, 16. 
y ci. Cp. 47, 7, 9. 
z (all) Mt 11, 23. — Jr 51, 53; 


m 9, 3 ath 2 Beis sro. 

a Dn 3, ag" 23 Hab 2; 
9; 2 ns 
yr eh Ps - 4 3: Ez 28, 14-16. 
EG 
ha 4, oe Nh 24, 16: Ps 
—v. Mr a 

c He A 3 23°) Le. £0, 15 

ae 25, ik 30, 23 

T 50, 


m4 cp. a 3: Jr 22, 19. 


tcf. Jbi18 ir975Psi20;.26° 
T3+ UF TOV.10i-9. 


108, 


jcf. Ex 20, 5; Mt 23, 33. 

k Jr 51, 62. 

Jb 18, 19. — cf. Gn 21, 43. 
m cp. 34, 11; Sph 2, 44. 
#cf. Ps 32, 11; Pro 19, 21. 
Ocp. 37, 36. 


Pcp. 10, 27. — cf. cp. 9, 4 
acp. 9, 12, 17. — cf. Dt 4, 34. 
r 2 Par 20, 6; Jb 9, 13; Bd f 


30; Ac 5, 3 39. — cf. cp. 8,1 
s Dn 4, 32. 

t 4 Rg 16, 20; 2 Par 28, 27. 
“uv. CD. 13, I 


vcf..2 Rg r,-20. 

wEx 15, 14. — cf. Js gis; 2-6; 
Jd 3, 3; cp. Am f, 6, 8. 

x cf. cp. 10, 24. 

¥y cp. 30, 6. 

zcf. cp. 29, Bi Sph 3, 1 

acf. Jr 47 

biChi 14; 6... et. It 49; 2 

OCD. 24,°12, 

dvr. 29. 

CCl.) CD20; 1; 

PPS 580i 2. FOL. 
28, Ip. 

g cf. cp. 37, 32. 


17. — cf. cp. 


6 Jr 48, a7; : ag kt 8-11; Am 
ph 2, 8-11. 
cNm Yee 28: Dts, 265 "18 


t34y x. 
cp. 3, 243 yi 48, 37; Ez 7,18. 
rk 


1S 





Ex a dormisti, non ascendet qui succidat nos. 

; 9rInfernus subter conturbatus est in occursum adventus tui, 

suscitavit tibi *gigantes. Omnes tprincipes terrae 
surrexerunt de soliis suis, omnes principes nationum. 
10 Universi respondebunt et dicent tibi: 
et tu vulneratus es sicut et nos, nostri similis effectus es; 
' 11 “detracta est ad inferos superbia tua, concidit cadaver tuum; 
Vsubter te sternetur tinea, et operimentum tuum erunt vermes. 
12 “Quomodo cecidisti de caelo Lucifer, “qui mane oriebaris ? 
corruisti in terram, qui vulnerabas gentes? 
13 Yqui dicebas in corde tuo: “In caelum conscendam, 
super astra Dei “exaltabo solium meum; 
sedebo in monte testamenti, in lateribus aquilonis; 
- 14ascendam super altitudinem nubium, ¢similis ero dAltissimo? 
15 ¢Veruntamen ad infernum detraheris in profundum laci. 
16 Qui te viderint, ad te inclinabuntur teque prospicient : 
Nunquid iste est /vir, qui conturbavit terram, qui concussit regna, 
17 qui posuit orbem desertum et urbes eius destruxit, 
9vinctis eius non aperuit carcerem? {sua; 
18 Omnes reges gentium universi dormierunt in gloria, vir in domo 
' 19 tu autem proiectus es de sepulcro tuo, quasi stirps inutilis, 
pollutus et obvolutus cum his qui interfecti sunt gladio, 
et descenderunt ad fundamenta laci, quasi cadaver putridum. 
20 Non habebis consortium neque cum eis in sepultura; 
tu enim terram tuam disperdidisti, tu populum tuum occidisti. 
iNon vocabitur in aeternum semen pessimorum. 
21 Praeparate filios eius occisioni in iniquitate patrum suorum; 
non consurgent nec hereditabunt terram 
neque implebunt faciem orbis civitatum. 

22 Et consurgam super eos, dicit Dominus exercituum, et perdam 
Babylonis nomen et Kreliquias et 'germen et progeniem, dicit Do- 
minus 23 et ponam eam in possessionem "ericii et in paludes aqua- 
rum .et scopabo eam in scopa terens, dicit Dominus exercituum. 
24Turavit Dominus exercituum dicens : Si non, "ut putavi, ita erit, 
et, quomodo mente tractavi, 25 sic eveniet, °ut conteram Assy- 
rium in terra mea et in montibus meis conculcem eum, et auferetur 
ab eis Piugum eius, et onus illius ab umero eorum tolletur. 26 Hoc 
consilium, quod cogitavi super omnem terram, et haec est Ymanus 
extenta super universas gentes. 27 "Dominus enim exercituum de- 
crevit, et quis poterit infirmare? et manus eius extenta, et *quis 
avertet eam? 


28 In anno quo ‘mortuus est rex Achaz, factum est tonus istud: 
29 Ne laeteris, “Philisthaea omnis tu, 
quoniam “comminuta est virga percussoris tui; 
de radice enim colubri egredietur Yregulus, 
et semen eius absorbens volucrem. 
30 Et pascentur primogeniti *pauperum, 
et pauperes fiducialiter requiescent ; 
et interire faciam in fame radicem tuam 
et @rcliquias tuas interficiam. 
31 bUlula, “porta; clama, civitas, 
prostrata est @Philisthaea omnis; 
fab aquilone enim fumus veniet, 
et non est qui effugiet agmen eius. 
32 Et quid respondebitur nuntiis gentis ? 
Quia Dominus /fundavit Sion, 
et Jin ipso sperabunt pauperes populi eius. 
2Onus Moab. Quia nocte vastata est “Ar Moab, EOS quia 
nocte vastatus est 2murus Moab, conticuit. 2Ascendit domus et 
¢Dibon ad excelsa in planctum, super *Nabo et super Medaba Moab 
ululavit; in cunctis capitibus eius 9calvitium, et omnis barba radetur. 
37In triviis eius accincti sunt tsacco, super jtecta eius et in plateis eius 
omnis ululatus descendit in fletum. 4 Clamabit *Hesebon et Eleale, 
usque /Iasa audita est vox eorum: super hoc expediti Moab ululabunt, 
































. 






: luctus imperatur (28-32). — Onus Moab, quem undequaque vastatum 


propheta exhortatur ut Sioni subsit eique refraganti iudicium prae- 
nuntiat (15, 1-16, 14). — Onus Damasci, cui ob inita adversus Israél foe- 


PROPHETIA ISAIAE 
15,'5: — 17, 12 





a 





|} bunt. 


de nido avolantes, sic erunt filiae Moab in “transcensu Arnon. 


anima eius ululabit sibi. 5™Cor meum ad Moab clamabit, vectes 


eius usque ad Segor vitulam conternantem; per “ascensum enim 
Luith flens ascendet, et in via Oronaim clamorem contritionis leva- 
6 oAquae enim Nemrim desertae erunt, quia aruit herba, de- 
fecit germen, viror omnis interiit. 7 Secundum magnitudinem operis 
et visitatio eorum; ad torrentem salicum ducent eos. 8 Quoniam 
circuivit clamor terminum Moab, usque ad ?Gallim ululatus eius, et 
usque ad puteum Elim clamor eius. 9% Quia aquae @Dibon repletae 
sunt sanguine: ponam enim super Dibon additamenta, his "qui fu- 
gerint de Moab leonem et reliquiis terrae. 
] @Emitte agnum, Domine, dominatorem terrae de °Petra de- 
serti ad montem filiae Sion. 2 Et erit, sicut avis fugiens et ee 
ni 
consilium, coge concilium, pone quasi noctem umbram tuam in me- 
ridie, absconde fugientes et vagos ne prodas. 44%Habitabunt apud te 
profugi mei; Moab esto latibulum eorum a facie vastatoris; finitus 
est enim pulvis, consummatus est miser, defecit qui conculcabat 
terram. 
5 Et /praeparabitur in misericordia solium, et sedebit super illud in 


| veritate in tabernaculo David iudicans et quaerens iudicium et velociter — 


reddens quod iustum est. § JAudivimus superbiam Moab, superbus est 
valde: superbia. eius et arrogantia eius et indignatio eius plus quam 


-fortitudo eius. 7Idcirco ululabit Moab ad Moab, “universus ululabit: 


his qui laetantur super ‘muros cocti lateris loquimini plagas suas. 
8 Quoniam suburbana /Hesebon deserta sunt, et *vineam Sabama do- 
mini gentium exciderunt; flagella eius usque ad Iazer pervenerunt, er- 
raverunt in deserto; propagines eius relictae sunt, transierunt mare. 
9/Super hoc plorabo in fletu Iazer vineam Sabama, inebriabo te 
lacrima mea, Hesebon et Eleale, “quoniam super vindemiam tuam 
et super messem tuam “vox calcantium irruit. 10 Et °auferetur lae- 
titia et exsultatio de Carmelo, et Yin vineis non exsultabit neque 
iubilabit. YVinum in torculari non calcabit qui calcare consueverat, 
vocem calcantium abstuli. 11 Super hoc “venter meus ad Moab quasi 
cithara sonabit, et viscera mea ad ‘murum cocti lateris. 12 Et 
erit, cum apparuerit quod laboravit Moab super excelsis suis, ingre- 
dietur ad sancta sua, ut obsecret, et non valebit. 

13 Hoc verbum quod locutus est Dominus ad Moab ‘tex tunc. 
14 Et nunc locutus est Dominus dicens: In tribus annis, “quasi anni 
mercennarii, Yauferetur gloria Moab super omni populo multo, et 
relinquetur “parvus et modicus; nequaquam multus. 

i 7 «Onus “Damasci. Ecce Damascus desinet esse civitas, et erit sicut 

Cacervus lapidum in ruina. 2 Derelictae civitates ¢Aroér gregibus 
erunt et requiescent ibi, et “non erit qui exterreat. 3 Et cessabit adiu- 
torium ab /Ephraim et regnum a 2Damasco, et reliquiae Syriae sicut 
hgloria filiorum Israél erunt, dicit Dominus exercituum. 

4 Et erit in die illa, ‘attenuabitur gloria Iacob et Jpinguedo carnis 
eius marcescet. 5 Et erit “sicut congregans in messe quod restiterit, et 
bracchium eius spicas leget; et erit sicut quaerens spicas in ‘valle Ra- 
phaim. 6 Et ™relinquetur in eo sicut racemus et sicut excussio oleae 
duarum vel trium olivarum in summitate rami, sive quattuor aut quin- 
que in cacuminibus eius fructus eius, dicit Dominus Deus Israél. 7 In 
die illa inclinabitur homo ad factorem suum, et oculi eius ad san- 
ctum Israél respicient, 8 %et non inclinabitur ad altaria quae fecerunt 
manus eius, et quae operati sunt digiti eius non respiciet, ?lucos et 
delubra. 

94In die illa erunt civitates fortitudinis eius derelictae sicut ara- 
tra et segetes, quae derelictae sunt a facie filiorum Israél, et eris de- 
serta. 197Quia oblita es Dei salvatoris tui et “fortis adiutoris tui non 
es recordata, propterea plantabis plantationem fidelem et germen 
alienum seminabis; 11in die plantationis tuae labrusca, et mane 
semen tuum florebit; ablata est messis in die hereditatis et dolebit 
graviter. 

12 tVae multitudini populorum multorum, ut multitudo maris so- 
nantis! et tumultus turbarum sicut sonitus aquarum multarum; 





mcp. 16, 9-11; Jr 48, 36. 
n Jr 48, 5. 


ocf. Nm 32, 36. 


b (Ez 47, 10). | 
qd vr. 2. 
rcoaeRge 17; 25; Jt sop 17% 


a (4 Rg 3, 4). 
1-8 LL. in fr. 4». D. 2 Adv. 
t 


1] RR. etc. in. Adv. et fs. 
exspect. part. BMV. 
Rg 14, 7. 


oD. 42,21; 4 

é Jd: rt,. 78. 

@ chia Re '22;,. 3: 

€V.CD; 16, F: 

Sev ad Ro in D.:2: Add. 

Ms del 1, 2; Dn 7, 14, 27; 
i 


C 4, 7; LC I, 33. 
g Jr 48, 29-31; Sph 2, 8-10. 


hep. 15, 3, 4. 
ivr. 11. (— cf. cp. 15, 1; 16, 


17). 
j Nm 21, 25; Dt 2, 26; Js 21, 
k Jr 48, 32. [39. 


cil vep.-.28, '§: 
mcf. Jr 4, 19; Am 2, 2. 


ye 
g ep. 63,33 5 30. —._cf. 
rcp. 15, 5; Jr 4, 19; 48, 36. 


cp. 5, 2. 
Scp. 15, 2. — cf. Nm 22, 41; 
33. 3%as oS; 


tv. Am 2, 1-3. 


“cD. 21, 16. — cf. Jb 7, 13:14, 

v Jr 48, 13. [6. 

#Ofep.. 10; 22% 

4. V.5€D.;.13, 1: 

bcp. 7, 8; Zc 9, 1. — v. Jr 
49, 23, 27; Am r1, 3. 5 

5 a 78559", 

d Dt 2, 36; Js 13, 25. 

e Mic 4, 4; Nh 2, 11. — ef. Jr 
7, 33- 

fcps.7, 8; a7. 

§ cP. 7,16; 8, 4 
cf. x Rg 4, 21 


cf. Sph 2, rt. 


8 72, 7. 

RAS OS. ts Wess 3. 

LJs 15, 8; 2 Rg 5,18; (23, 13). 
m cp. 24, 13. — cf. cp. 65, 8. 
ncp. 2, 17, 18. — cf. Os 8. 14. 
o Mic §, 12, 13. 

p Ez 34, 13. — v. Dt 16, 21. 


@-cf.. cp. 27, 10;:E2 355-4: 

fo PS ton. 2° Jr is. 39," 32> Os 
8, 14. — | Dt ‘32,- 18: 

S:cf. cp; 26, ¢. Vi Jr..2, 32. 


Fiviecep: 28642. 





— 685 — 








PROPHETIA ISAIAE 
17, 13 — 19, 21 


dera excidium per hostes, ipsos quoque proxime perituros, minatur) 

(17, 1-14). — Onus Aethiopiae, quam increpat ob nimium de Assyriis t 

morem (18, 1-7).— Onus Aegypti, qui, etsi calamitatum, quas ei praedicit, 
j 











ZV. cp. 7 36. 
acf. cp. 8, 8; 
DCA S 
Cop: 30. 4: 
dct. Ex '2,:3. 
evr. 7. 


ih Bam 23S 
4 Rg 19,9 


PctKepss;.:26:. 
gPs:-10;55) 


Ach: Ez 31, 3; 19743: 


4 Ps.67, 39, 32.-— cf..2 
nate. 45, 

SVE 3 2 

ae cp. 25, 3. 


-13] LL. in fr. . 2 Adv. 
ral or ent IS. ‘at tuce DNIC. 
in te hi 

GN Cp. 33; 
b cf. Jl 3,1 


c cp. 66, 15: Dt 33, 26,27: Ps 
17, II; 103, 3. — cf. Mt t 26, 
64; Ap 1, 7. 

d Jr 43, 12. — cf. Jr 50, 2. 


éecp. 13, 7. — cf. Is 2, 11. 
Lo Jd 7, 22. 
Mt 24, 7. 


‘ BAS cp. 44, 27. — cf. Jr 


i icp. 8 3 
z'30,; tere: 


4 co. 20, 4; Jr 46, 13, 26; Ez 
29, 19 

lJb 14, ‘Ir. 
Ez 32, 2. 

MCD. 37, 25. 

mcf. Nm 11, - 

ocf. Ez 27, 

PCD. 30, 4; Nin 13,23; Ps.77, 
12; Jr 43, 7, 8. 


— cf. cp. 50, 2; 


sJr 2, 10; 44. 1; 14, 19; 
30, 13, 16; Os 9, 6. — cf. We 
12, 24 25. 

ae Bes 3: 14, 38. — cf. Zc 

en. 20, 10. — cf. cp. 6, 10; 
Rm rr, 8. 

vcf. 3 Rg 22, 22; Ps 74, 9. 

Bic. Cp; 24, 20; 2y, 9: 

¥y cp. 9, 14. 

3 Jr-s0, 37; 51, 30; Nh 3, 13. 
— cf. Ez 30, 13. 

acp. 10, 23. — cf. cp. 14, 15. 

b cf. Ex 14, 25. : 

C vr. 21. 

.< Sph 3, 9 

5, ee ‘Jr 12,16. 

ic. ‘Gn at, 45; Jr 43, 13. 

19- -15] L. ut sup. vr. 1. 
cf. 55,37. 
cf. Gn 28, 18. 

20b-22] L. ut sup. et in sb. 
T. Adv. 


21,20] R. et Of. 
DNIJC, in Eegypt. 
Rkcf. vr. 25. 


in fs. fugae 





13 Usonabunt populi sicut sonitus aquarum inundantium, et Yincre- 
pabit eum et fugiet procul et “rapietur sicut pulvis montium a facie 
venti et sicut turbo coram tempestate. 16¥%In tempore vespere et 
ecce turbatio, in ‘matutino et non subsistet. Haec est pars eorum 
qui vastaverunt nos, et sors diripientium nos. 
] Vae terra “cymbalo alarum, quae est trans flumina >Aethio- 
piae, 2qui “mittit in mare legatos et in vasis 4papyri super aquas. 
Ite, angeli veloces, ad “gentem convulsam et dilaceratam, ad popu- 
lum terribilem, post quem non est alius, ad gentem exspectantem 
et conculcatam, cuius diripuerunt flumina terram eius. 3 Omnes ha- 
bitatores orbis qui moramini in terra, cum /elevatum fuerit signum 
in montibus, videbitis et clangorem tubae audietis. 

4 Quia haec.dicit Dominus ad me: Quiescam et Yconsiderabo in loco 
meo, sicut meridiana lux clara est et sicut nubes roris in die mes- 
sis. 54Ante messem enim totus effloruit et immatura perfectio ger- 
minabit, et praecidentur ramusculi eius falcibus, et quae derelicta 
fuerint abscindentur et excutientur ‘et relinquentur simul avibus 
montium et bestiis terrae, et aestate perpetua erunt super eum vo- 
lucres, et omnes bestiae terrae super illum hiemabunt. 

74In tempore illo deferetur munus Domino exercituum a Jpopulo 
divulso et dilacerato, a “populo terribili, post quem non fuit alius, 
a gente exspectante, euasectents et conculcata, cuius diripuerunt flu- 
mina terram eius, ad locum ‘nominis Domini exercituum ”montem 


Sion. 
| 9 2Onus “Aegypti. Ecce Dominus “ascendet super nubem levem et 
ingredietur Aegyptum, et commovebuntur dsimulacra Aegypti a 
facie eius, et “cor Aegypti tabescet in medio eius. 2 Et concurrere fa- 
ciam Aegyptios adversus Aegyptios, et /pugnabit vir contra fratrem 
suum, et vir contra amicum suum, civitas adversus civitatem, Jregnum 
adversus regnum. 3 Et dirumpetur spiritus Aegypti in visceribus eius, 
et “consilium eius praecipitabo, et interrogabunt simulacra sua et divi- 
nos suos et ‘pythones et hariolos, 4et /tradam Aegyptum in manu 
kdominorum crudelium, et rex fortis dominabitur eorum, ait Dominus 
Deus exercituum. 5 Et larescet aqua de mari, et fluvius desolabitur 
atque siccabitur, Set deficient flumina, “attenuabuntur et siccabuntur 
rivi aggerum, calamus et iuncus marcescet. 7 Nudabitur alveus rivi 
a fonte suo, et omnis sementis irrigua siccabitur, arescet et non erit. 
8 Et maerebunt “piscatores, et lugebunt omnes mittentes in flumen 
hamum, et expandentes rete super faciem aquarum emarcescent. 
$ Confundentur °qui operabantur linum, pectentes et texentes subtilia. 
10 Et erunt irrigua eius flaccentia, omnes qui faciebant lacunas ad 
capiendos pisces. 11 Stulti principes 9Taneos, sapientes consiliarii 
Pharaonis %dederunt consilium insipiens. Quomodo dicetis Pharaoni: 
Filius sapientium ego, filius regum antiquorum? 12 Ubi nunc sunt 
‘sapientes tui? Adnuntient tibi et indicent quid cogitaverit Dominus ~ 
exercituum super Aegyptum, 13 Stulti facti sunt principes Taneos, 
emarcuerunt principes ‘Mempheos, deceperunt Aegyptum tangulum 
populorum eius. “Dominus miscuit in medio eius Yspiritum verti- 
ginis, et errare fecerunt Aegyptum in omni opere suo, “sicut errat 
ebrius et vomens. 15 Et non erit Aegypto opus quod faciat Ycaput 
et caudam, incurvantem et refrenantem. 16 In die illa erit Aegyptus 
quasi mulieres, et stupebunt et timebunt a facie %commotionis 
manus Domini exercituum, quam ipse movebit super eam. 17 vEt erit 
terra Iuda Aegypto in pavorem: omnis qui illius fuerit recordatus 
pavebit a facie consilii Domini exercituum, quod ipse cogitavit su- 
per eam. 

18 cIn die illa erunt ¢quinque civitates in terra Aegypti “loquentes 
lingua Chanaan et iurantes per Dominum exercituum, /civitas 
solis vocabitur una. 

19 In die illa erit 9altare Domini in medio terrae Aegypti et "titu- 
lus Domini iuxta terminum eius. 29 Erit in signum et in testimo- 
nium Domino exercituum in terra Aegypti; clamabunt enim ad Do- 
minum a facie tribulantis, et Jmittet eis salvatorem et propugnatorem 
qui liberet eos. 21 Et kcognoscetur Dominus ab Aegypto, et cogno- 





— 686 — 








| fructus erit verus Dei cultus, decretamtamensciatturpem per Assyrios cla- 
_ dem (19, 1-20, 6). — Onus deserti maris, seu dramatica de Babylonis ever- 
sione descriptio (21, 1-10).— Onus Duma(1I-12).— Onus Arabiae (13-17). — 








scent Aegyptii Dominum in die illa et ‘colent eum in hostiis et in 
muneribus et vota vovebunt Domino et solvent. 22 Et ™percutiet 
Dominus Aegyptum plaga et sanabit eam, et revertentur ad Domi- 
num, et placabitur eis et sanabit eos. 

23 In die illa erit via de Aegypto in Assyrios; et intrabit Assy- 
rius Aegyptum et Aegyptius in Assyrios, et “servient Aegyptii Assur. 

24In die illa erit Israél tertius Aegyptio et Assyrio; °benedictio 
in ?medio terrae, 25cui benedixit Dominus exercituum dicens: Be- 
nedictus Ypopulus meus Aegypti, et “opus manuum mearum Assy- 
rio; shereditas autem mea Israél. 

() In anno quo ingressus est 9Tharthan in 2Azotum, cum mi- 

sisset eum Sargon rex Assyriorum et pugnasset contra Azotum 
et cepisset eam, 2in tempore illo locutus est Dominus in manu 
Isaiae filii Amos dicens: Vade et solve saccum de lumbis tuis et 
Ccalceamenta tua tolle de pedibus tuis. Et fecit sic vadens ¢nudus 
et discalceatus. 

3 Et dixit Dominus: Sicut ambulavit servus meus Isaias nu- 
dus et discalceatus, trium annorum ¢signum et portentum erit su- 
per Aegyptum et super fAethiopiam; 4sic minabit Yrex Assyriorum 
captivitatem Aegypti et transmigrationem Aethiopiae iuvenum et 
senum, tnudam et discalceatam, discoopertis natibus ad ignomi- 
niam Aegypti. 5‘Et timebunt et confundentur ab Aethiopia spe sua 
et ab Aegypto gloria sua. 6 Et dicet habitator Jinsulae huius in die 
illa: Ecce haec erat spes nostra, ‘ad quos confugimus in auxilium, 
ut liberarent nos a facie regis Assyriorum; et quomodo effugere po- 
terimus nos? 

2 2Onus deserti ?maris. “Sicut turbines ab africo veniunt, de deserto 
venit, de terra horribili. 2 Visio dura nuntiata est mihi: qui in- 
credulus est infideliter agit, et qui depopulator est ¢vastat. Ascende, 
fAelam; obside, 9Mede; omnem gemitum eius cessare feci, 3% Propte- 
rea hrepleti sunt lumbi mei dolore, ‘angustia possedit me sicut angu- 
ata parturientis, corrui cum audirem, conturbatus sum cum viderem. 
4jEmarcuit cor meum, tenebrae stupefecerunt me. Babylon dilecta 
mea posita est mihi in miraculum. 5/Pone mensam, contemplare 
in specula comedentes et bibentes: surgite, principes, ”arripite cli- 
peum. 

6 Haec enim dixit mihi Dominus: "Vade et pone speculatorem, 
et quodcumaque viderit adnuntiet. 7 Et vidit currum duorum equitum, 
ascensorem asini et ascensorem cameli; et contemplatus est diligenter 
multo intuitu. 8 Et clamavit leo: "Super speculam Domini ego sum 
stans iugiter per diem et super custodiam meam ego sum stans totis 
noctibus. 9% Ecce iste venit ascensor vir bigae equitum et ?respondit 
et dixit: %Cecidit, cecidit Babylon, et romnia sculptilia deorum eius 
contrita sunt in terram. 1° *Tritura mea et filii areae meae, quae 
audivi a Domino exercituum Deo Israél, adnuntiavi vobis. 

11 ‘Onus “Duma. Ad me clamat ex YSeir: Custos, quid de nocte? 
custos, quid de nocte? 12 Dixit custos: Venit mane et “nox; si quae- 
ritis, Yquaerite, convertimini, venite. 

3Onus in “Arabia. In saltu ad vesperam dormietis in semitis 
“Dedanim. 14 Occurrentes sitienti ferte aquam, qui habitatis terram 
baustri; cum panibus occurrite fugienti; 15a facie enim gladiorum 
fugerunt, a facie gladii imminentis, a facie arcus extenti, a facie gra- 
vis proelii. 

16 Quoniam haec dicit Dominus ad me: Adhuc in uno anno, 
quasi in anno mercennarii ,et auferetur omnis gloria @Cedar. 17 Et 
reliquiae numeri sagittariorum fortium de filiis Cedar imminuentur; 
¢Dominus enim Deus Israél locutus est. 

2 *Onus >vallis visionis. Quidnam quoque tibi est, quia ascen- 

disti et tu omnis “in tecta? 2 Clamoris plena urbs frequens, aj i- 
vitas exsultans, interfecti tui “non interfecti gladio nec mortui in 
bello. %/Cuncti principes tui fugerunt simul dureque ligati unti 
omnes, qui inventi sunt, vincti sunt pariter, procul fugerunt. 4 Pro- 
pterea dixi: Recedite a me, %amare flebo: nolite incumbere ut con- 
solemini me super hyastitate filiae populi mei; 5 ‘dies enim inter- 


PROPHETIA ISAIAE 
19, 22 —- 22, 5 








1 Zc 14, 16, 18. — cf. cp. 2, 2. 
m Jr 46, 25, 26. 


23] v. cp. 11, 16. 


ea ri 3, 9). 
F it: 28 Se Gn 12, 2,3. 
ree | 


(25)] R. x D. "r Nor. et {si Ss. 
dmpt. 

Oct..O5:2., 24. 

rcp. 20, 


23. 
i 9% 3."Re"8: ‘sx Jr-10; 


04, 37. 

Mic 1, 8. — cf. 1 Rg 19, 24; 

2 Rg 6, 20. 

ecf. cp. 8, 18. 

poe: 18, 2. 

Le 19). 43 
cf. cp. 41, 2 . 

icp. 30, 3, 5. — cf. cp. 37,9. 


jct: cp. t4, 29, $1; Jt'47;°7 


lick: cpy 37; 6; 


av. cp. 13, I. 

b Jrus1,. 36, 42: 

C cps .328: Jb 3, io: 
13, 24; Os 

dcp. 34. 


4 “ 1% 
13, 15; 9, 
16°-633,. ‘1. Che 4. 


v. ce. 13;,27: 

ncf. Ps 37, 8; Nh 2, ro. 

tv. B. ¥3, .8: 

jcf. Dt 8, 66, 67. 

lL Jr 51, 39,57. — cf. Dn 5, 1. 

m (cf. 2 Rg I. 21. —) cf. 
5, 30. 

n cf. JES... 02 

o’Hab “2. x. 

p cf. Hab 2 

q (all) AD. 14, 4s 18, 23 
50, 23 5138 

7 Cp: 406: I. : 

s Jr 51, 33; Am 2, 3. — cf. cp. 
25, 10; Mic 4, 13. 

EVICD IZA 

u Gn 25, 45 r Par 1,130. 

Ut: D2. Acc Oh, ELAS. :2 

x cL. Jb 36, 20; Am 5, 8 

y cf. Ps 36, 36. 

* ae 10, 15; Jr 25,.24;-1 Mc 

16; Gal 1, °¥7. 

pica 25,35. 2 Par-t,.325.— cf: 
3825.24; 49,8; Ez 25, 13; 
29, 25,20; 38,.. 13: 

6 (Gn 25, 14; Jb 6, 19). 

CV. cp. 16, 14 


Ee 


dcp. 60, 7; Gr 25,133 Jr-2, 
10; 49, 28. — v. Ps r19, 5. 

ecp. I, 20. 

Wel vane X pias | 


b vr. 5. — cf. Jl 3, 12, 14. 

cep; 15; °-3; 

<2: 43, 13. icf. Ez 33,42, 
> i ¥: 

ct. 


ai dnt. in ie 7 dol. BMV. 


ae nee 
Jr 8, Ir, 


4cf.cp. say 











PROPHETIA ISAIAE 
22, 6 — 23, 15 


Onus vallis visionis, clade adflictae, humanis destitutae auxiliis et irae / 
Dei obnoxiae (22, 1-14), in cuius vaticinii confirmationem mortem Sobnae 
propheta denuntiat (15-25). — Onus Tyri, cuius tamen vastitatis imman 








PCP. . 80, 6) -73,.2 


icf Jr 49, 35. — V. cp. 11, II. 


MsClHEP 47 ee INS 28s 49 
107.1223, 20; Nh 3, 5 etc. 

23 Re 7°25 ,10,: 79 

ovr. 10. — cf. 2 Par 32, 5. 

pcf. 2 Es 4, I 

q cf. cp. us 

F Cl. jE. 33, 


$:2. Par 32, re Ecli 48, 19. 
F hes Patel «Pani Se 3; 4. Rg 20, {Ora 
Par 32, 3, Re Ecli 48, 19. 
Diet. Jig? 
LC ees song’ Mic 1, 16. 
yr 4,8. aps Rg 3, 31. 
sick. Ps 68, 
a (all) 1 oy ae 32. — cf. cp. 
Dep § 12; ene 6-8; Le 12,19. 
s 6 Oe 
cp. 27, 9; 1 Rg 3, 14. 
ack vr. 13. 
ecp. 36, 3; 37, + 4 Rg 18, 
18; 26, 37; 19, 2. 
fve-vr.o273°C2:-Par 26,21). 
§2 Par 16, 14. 
Mt 27. 60. 


i Jr 10, 18; 16, 13. 


jJr 22, 26. 
k cf. cp. 36, 9. 


21] Ant. in fs. BMV. de Cons. 


1 Gn 45, 8; Est 13, 6; 16, 11. 
m Ap 3, 7. — cf. Mt 16, 19. 
n cp. 
r2] ‘Ant. mai. in die 20 Dbr. 
beg D2; gk 

s 9, 8; Ecli 4, 24. — cf. 


os 33. 20: CY why Riad Oj osm & Be SE 

qcf. Ap 3, 21. - 

T'EZ 18, 3 

scf. vr. te 

OY. Che L3;2, 

b cf. Jr 25, 22; 27, 2, 3. — V. 
Ez 26, 2-28; 28, 2-24; JI 2, 
4-8; Am 1. 9. 10; Ze 9, 2-4. 


ce vr. 14: 3 Reg to, 22. 

d cf. Ez 27, 3 

e cf. cp. Fesey: 

£ Jr 286% Ga pd Compe eres shat 
5. — V. rn ie & 

her 20, 6. — cf. Gn ro, 5. 
WI. 4,12; —~ v. Gn fo, 38. 


n Ap 18, 23. 
ocf. Ez 26. 16. 
pcf. Ez 28, 7. 


re ee 2B 

i Cl. ez 14-255 15, 22, 

scf. Nm 13, 30; Js 5.1. — Gn 
10, I5. 

PZ 28s 871.22. 

ucf. Ez 26, 11; 

vcp. 47, 


29, 18. 
1; 48,14. 


Riel, Jri38, 11, $2020; 320; 


‘23 Et figam illum ?paxillum in loco fideli, et erit Yin solium gloriae 





fectionis et jconculcationis et fletuum Domino Des exercituum 
bvalle visionis, scrutans murum et magnificus super montem. 6 Et 
‘Aelam sumpsit pharetram, currum hominis. equitis, et parietem 
nudavit clipeus. 7? Et erunt electae valles tuae plenae quadri a- 
rum, et equites ponent sedes suas in porta. 8 Et ™revelabitur operi- 
mentum ludae, et videbis in die illa “armamentarium domus sal- 
tus. 9 Et °scissuras civitatis David videbitis, quia multiplicatae e ant 
Et ?congregastis aquas @piscinae inferioris 1%et domos Ie em 
numerastis et "destruxistis domos ad *muniendum murum 11 et lacum 
fecistis inter ‘duos muros ad aquam piscinae veteris, et “non suspe- 
xistis ad eum, qui fecerat eam, et operatorem eius de longe non vidi- 
stis. 12 Et Yvocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum 
et ad planctum, ad “calvitium et ad Ycingulum sacci; 1% et ecce gau- 
dium et laetitia; occidere vitulos et iugulare arietes, comedere car- 
nes et *bibere vinum. *%Comedamus et bibamus, cras enim moriemur. 
14 Et Orevelata est in auribus meis vox Domini exercituum: °Si di- 
mittetur iniquitas haec vobis, 4?donec moriamini, dicit Dominus Deus 
exercituum. 

15 Haec dicit Dominus Deus exercituum: Vade, ingredere ad 
eum qui habitat in tabernaculo, ad ¢Sobnam /praepositum templi et 
dices ad eum: 16 Quid tu hic, aut quasi quis hic? quia 9excidisti 
tibi hic sepulcrum, “excidisti in excelso memoriale diligenter, in petra 
tabernaculum tibi. 17 Ecce Dominus ‘asportari te faciet, sicut aspor- 
tatur gallus gallinaceus, et quasi amictum sic sublevabit te. 18 Co- 
ronans coronabit te tribulatione, quasi pilam mittet te in terram 
latam et spatiosam; /Jibi morieris et ibi erit “currus gloriae tuae, 
ignominia domus domini tui. 19 Et expellam te de statione tua 
et de ministerio tuo deponam te. t erit in die illa, vocabo 
servum meum Eliacim filium Helciae 2! et induam illum tunica 
tua et cingulo tuo confortabo eum et potestatem tuam dabo in 
manu eius; et erit quasi ‘pater habitantibus Ierusalem et domui 
Iuda. 22Et ™dabo clavem domus David "super umerum eius; et 
Caperiet, et non erit qui claudat; et claudet, et non erit qui aperiat. 


domui patris eius. 24 Et “suspendent super eum omnem gloriam do- 
mus patris eius; vasorum diversa genera, omne vas parvulum, a 
vasis craterarum usque ad omne vas musicorum. 25 In die illa, dicit 
Dominus exercituum, auferetur Spaxillus, qui fixus fuerat in loco fi- 
deli, et frangetur et cadet et peribit quod pependerat in eo, quia 
Dominus locutus est. 
2 @Onus >Tyri. Ululate, “naves maris, quia “vastata est domus 
unde venire consueverant; /de terra Cethim revelatum est eis. 
2 Tacete, qui habitatis in Yinsula; negotiatores "Sidonis transfretantes 
mare repleverunt te. 3In aquis multis semen Nili, messis fluminis fruges 
eius; et facta est tnegotiatio gentium. 4 Erubesce, Sidon! ait enim 
mare, J/fortitudo maris dicens: Non parturivi et non peperi et non enu- 
trivi iuvenes nec ad incrementum perduxi virgines. 5 Cum auditum 
fuerit in Aegypto, dolebunt cum audierint de Tyro. 6 Transite maria, 
ululate, qui habitatis in Jinsula. 7 Nunquid non vestra haec est, 
quae gloriabatur "a diebus pristinis in antiquitate sua? Ducent eam 
pedes sui longe ad peregrinandum. §& Quis cogitavit hoc super Ty- 
rum quondam coronatam, “cuius negotiatores oprincipes, institores 
eius incliti terrae? 9% Dominus exercituum cogitavit hoc, Put detra- 
heret superbiam omnis gloriae et ad ignominiam deduceret univer- 
sos inclitos terrae. 1° Transi terram tuam quasi flumen, filia maris: 
@non est cingulum ultra tibi. 117Manum suam extendit super mare, 
conturbavit regna. Dominus mandavit adversus *Chanaan, ut conte- 
reret fortes eius 12 et dixit: Non adicies ultra ut glorieris calum- 
niam sustinens virgo filia ‘Sidonis; in Cethim consurgens transfreta; 
ibi quoque non erit requies tibi. 13 “Ecce terra YChaldaeorum, talis 
populus non fuit, Assur fundavit eam; in captivitatem traduxerunt 
robustos eius, suffoderunt domos eius, posuerunt eam in ruinam. 
14 Ululate, naves maris, quia devastata est fortitudo vestra. 
15 Et erit, in die illa in oblivione eris, o Tyre, “septuaginta annis, 





— 683:— 








aver niear 


tras (23, 1-14) septuaginta annis post cessabit (15-18). Quae vatici- 
nia particularia excipiunt et resumunt cum praedictio de universali 
iudicio et de totius orbis eversione (24, 1-23), tum canticum triumphale 


PROPHETIA ISAIAE 
23, 16 — 25, 3 





E 


sicut dies regis unius. Post septuaginta autem annos erit Tyro quasi 
canticum meretricis : 
16 Sume “citharam, circui civitatem, 
meretrix oblivioni tradita; 
bene cane, frequenta canticum, 
ut memoria tui sit. 

17 Et erit, post septuaginta annos visitabit Dominus Tyrum et re- 

ducet eam ad mercedes suas, et Zrursum fornicabitur cum _ universis 
regnis terrae super faciem terrae, 18 et Yerunt negotiationes eius et 
mercedes eius “sanctificatae Domino, non condentur neque reponen- 
tur, quia his qui habitaverint coram Domino erit negotiatio eius, ut 
manducent in saturitatem et vestiantur usque ad vetustatem. 
Ecce Dominus “dissipabit terram et nudabit eam et adfliget 
faciem eius et disperget habitatores eius. 2 Et Perit sicut popu- 
lus sic sacerdos, et sicut servus sic dominus eius, sicut ancilla sic 
domina eius, “sicut emens sic ille qui vendit, dsicut faenerator sic 
is qui mutuum accipit, sicut qui repetit sic qui debet. % *Dissipa- 
tione dissipabitur terra et direptione praedabitur, ‘Dominus enim 
locutus est verbum hoc. 49Luxit et defluxit terra et infirmata est: 
defluxit orbis, infirmata est altitudo populi terrae. 5 Et terra “infecta 
est. ab habitatoribus suis, quia ‘transgressi sunt leges, mutaverunt 
ius, dissipaverunt foedus sempiternum. 6 Propter hoc /maledictio vo- 
rabit terram, et peccabunt habitatores eius, lideoque insanient cul- 
tores eius, et relinquentur homines pauci. 7mQLuxit vindemia, infir- 
mata est vitis, ingemuerunt omnes qui laetabantur corde; 8 ”ces- 
savit gaudium tympanorum, quievit sonitus laetantium, conticuit 
dulcedo citharae, %°cum cantico non bibent vinum, amara erit 
potio bibentibus illam. 19 ?Attrita est civitas vanitatis, %clausa est 
omnis domus, nullo introéunte. 11*Clamor erit super vino in pla- 
teis, ®deserta est omnis laetitia, translatum est gaudium terrae. 12 Re- 
licta est in urbe solitudo, et calamitas opprimet portas. 13 Quia 
haec erunt in medio terrae, in medio populorum, ‘quomodo si pau- 
cae olivae, quae remanserunt, excutiantur ex olea, et racemi cum 
fuerit finita vindemia. 14 Hi levabunt vocem suam atque laudabunt; 
cum glorificatus fuerit Dominus, hinnient de mari. 15 Propter hoc in 
re glorificate Dominum, “in insulis maris nomen Domini Dei 
sraé 

16 vA finibus terrae laudes audivimus, gloriam “iusti. Et dixi: 
Secretum meum mihi, secretum meum mihi. Vae mihi! Ypraevari- 
cantes praevaricati sunt et praevaricatione transgressorum praevari- 
cati sunt. 17*Formido et fovea et laqueus super te, qui habitator es 
terrae. 18 Et erit, *qui fugerit a voce formidinis cadet in foveam, et 
qui se explicaverit de fovea tenebitur laqueo; quia "cataractae de 
excelsis apertae sunt et °concutientur fundamenta terrae. 19 Confra- 
ctione confringetur terra, contritione conteretur terra, commotione 
commovebitur terra, 2% agitatione agitabitur terra %sicut ebrius et 
auferetur quasi tabernaculum unius noctis, et gravabit eam “iniquitas 
sua, et corruet et non adiciet ut resurgat. 

21 Et erit, in die illa fvisitabit Dominus super gmilitiam caeli in 
excelso et Asuper reges terrae qui sunt super terram, 
gabuntur in congregatione unius fascis in lacum et claudentur ibi 
in carcere et Jpost multos dies visitabuntur. 23 Et ‘erubescet luna, 
et confundetur sol, ‘cum regnaverit Dominus exercituum in monte 
Sion et in Ierusalem et in conspectu senum suorum fuerit glorificatus. 
2 1 Domine, *Deus meus es tu; 

bexaltabo te et confitebor nomini tuo, 
quoniam Cfecisti mirabilia 
cogitationes antiquas fideles. Amen. 
2 Quia posuisti civitatem in 4tumulum, 


22 et tcongre- | 





y Cp. 5; 32% 


I, 2» 


28. — cf. Mic 4, 13. 
36; Zc 14, 20. 


z Ap 17, 


a Lv 27, 
b Ez 28, 


acp. 13, 9. — cf. Rm 8, 


21% 
1-10) LL. in fr. 6 ». D. 2 Adv. 


20, 


b Os 4, 9. — cf. Lm 4, 16. — 
Vv. Cp. 3, I-3. 

ecf. Ez 7, 12, 13; 1 Cor 7, 29, 

d cf. Jr 15, 10. [30. 

evr. 1, 

fv. cp. 1, 20. 

& cp. 33, 9. — cf. cp. 16, 8; Jr 


4, 28; 12, 4; Os 4, 3; Nh 1, 
a, §. 
ag 3552365 4PS 205,: 383)-Je 
bey 
"cp. 236, «8; 


ioc 5, $4: ae Nm 5, 22; 
Ps 108, 18, 


m cf fi, j 
ray a ° — cf. Am 8, 10; 1 


aa, IY Sh 

o cf. Ain x 5, 6. 

p cf. cp. 34, #¥. 

qgcp. 23, 1 

Pvr: 92: Ps ta4.. 18! Jr; 415 

Seb. Jr 487 332h hor, 23. 

$cp.27, 6. —-ef.Ecli'93; 10; 
Mic 7, t 


TE ei as @ eat 


16] v. 2 Rg 14, 18. 
v cf. vr. 14. 


¢ ct. cp. 26, 2; $0, es a 

ycp. 21, 3; 33, 1 : 

zJr 43, 44. — cf. Jb 20, 24: 
Me S.uno. Le 27.20; 

0. Cis Sap.8,c2 re 

Ov5 Gp7i irk 8) ie 

c Ecli 16, 19. -— cf. Ps 17, 8. 


dicf. ep.. 19, 145°202 9: 
eck wrsis,6: 


if CDig TOs 22s 03s. TE 

Rs Eph 6, 12. 

nh Ps 75, 13. — cf. cp. 10, 
12; Ap 19, 18-21. 

i Mic 4, 11, 12. — cf. Mt 13, 
3, 40-42 

j Ez 38, 8 

RCD. -¥3, 10;.. $0, 26;. 60,. 19, 
FO. oe °24; 29 

1 Ps 98, 1, 3; Mic 4, 7.—c 


Ap 21, 23. — Vv. 
1-12] LL. in sb. p. D. 2 Adv. 








i J Qos ts. 2s) PS £5572 
urbem fortem in ruinam, bcf. Ps 106, 32. 
domum alienorum, ut non sit civitas E cf. cp. 37, 26. 
et in sempiternum non aedificetur. ee 9, 11. — cf. cp. 17, 15 Jr 
3 eSuper hoc laudabit te populus fortis, é me Tasty 7. 
civitas gentium robustarum timebit te; 
(44) — 689 — 








PROPHETIA ISAIAE 
25, 4 — 26, 21 


de debellatis hostibus (25, 1-12) et gratiarum actionis et laudis eorum 


gui salutem, auxilium Deo praebente, consecuturi sunt (26, I-19). Israél | 


interea Dfium patienter exspectet (20, 21), se in pristinam restituena 








fep.-14, 32; Jr 16, 19; Nh i, 
nga Ch OD. 08; 


&cp. 4, 6; 32, 2. 
heck, 2'-Par’ 32, 18. 
icp. 32, 2. — cf. Jr 51, 39. 


CE. ML 395-35 SG.c- eC AEA, 176: 
KeCp.: 2, 24.3% 35-05 24, 25s 
lcf. Ps 2, ee i! 6. 

mci. 2 

81 * Catech. 3° ‘I r2,h¢25° 1V 


% ay I i ase ve — cf. Os 


ce ve 
o (all) pie 7, f.. — Le 6, 21. 
Cf. CD. 30:10 
p Mic 6, 16. — cf. Cp. 37, 4. 
qv. cp. t, oe: 
r Ps 47, 
9g] Ant. in “at ie “Rdmpt. et in 
fs exspect. part. BMV. 


Scp. 26, 8; 33, 2. —cf. Gn 49, 
18; Ps 27, 14. 

tPs:.9,°. 367 36) 4 

“CD. 41, 15, 2 ‘Re 12, 31. — 


cf cp. 27,:10. 
OVO CDS): Ir. 
Sit CD.26., 12. 
y cf. cp. 16, 14. 


4 cf; cp: 27 

Pol gets L. ‘in fs. ss. Cord. J. 
1-14] LL. in D. 3 Adv. 

1,2] Ant. in D. 2 Adv. 


LErI8: 
d Ps 117, 19, 2 
2,4] Ant. in fone eccl. 
€cp. 30, 29. 
FED. 25, 327.32, 39; 
cS Cpt: 25. 4; 

1 Rg 2, 9; = 23; 


; BM y. “aig ’Pastoris 
Matris. 


Rt 2°Par..33, 1 
Lv. Ps 72, 5-8. 
m Mic 5, 9 
n cl. cp. : 
o Mic 7, 16. anaes Cp. 52, 265 
p Ps ad 10. — cf. 33 4Fa. 
12] ois Tsc55. a 
qcp. as MIG & 
13] » Caltech. R. np 14, 
rcf. 4 16, 3, 4 Z 
SPS 16; 4 Rg 18, 4-6. 
oe I4, 9. AG vr. 19. 
cp. 9, 3). 
vcf. cp. 54, 2, 3. 
“wep. 28, 19; Jr 2, 27; Os 6, x. 
— cf. 3, 9. — V. cp. 37, 


I-4. 

17] RC atech. Ri Tog; B 

x Ap 12, 2. — v. cp. 13, 8. 

y cf. Mic 4,10: 

2 cf. Ez 37, 1-14; Dn 12, 2; Os 
13. td ‘Ap 20, 12. 


eres 91; 27, 16; 


b cf. Os 14, 6. 
c4 Rg a, 33; Mt 6, 6. 
dcp. 2, Io. — cf, Sph 2, Bi . 
ecp. 10, 25. — cf. c aa ei 
Ps 56.3), Pp. 54, 7 
2r] Ant. et V.in Adv. in exspect. 
partus BMV. etc. 

tags 3. — cf. ae 

n 4, "10; 


20, ET, 22, 





“ f 
4 /quia factus es fortitudo pauperi, ahd 
fortitudo egeno in tribulatione sua, 
Ispes a turbine, umbraculum ab aestu ; 
Aspiritus enim robustorum, quasi turbo impellens parietem. 
5 iSicut aestus in siti, tumultum alienorum humiliabis 
et, quasi calore sub nube torrente, 
propaginem fortium marcescere facies. 

6 Et Jfaciet Dominus exercituum omnibus populis kin monte hoc 
convivium 'pinguium, convivium vindemiae, pinguium medullatorum, 
vindemiae defaecatae. 7 Et praecipitabit in monte isto faciem vin- 
culi colligati super omnes populos et ™telam quam orditus est super 
omnes nationes. 8 ”Praecipitabit mortem in sempiternum et auferet 
Dominus Deus lacrimam ab omni facie et ?opprobrium populi sui 
aeirk: de universa terra, quia Dominus locutus est. 9 Et dicet in 

ie 
rEcce Deus noster iste, °exspectavimus eum, et salvabit nos; 
iste Dominus, sustinuimus eum, 
texsultabimus et laetabimur in salutari eius. 
10 Quia requiescet manus Domini in monte isto, 
et “triturabitur “Moab sub eo, sicuti teruntur paleae in plau- 
llet *extendet manus suas sub eo, sicut extendit natans ad natan- 
et Yhumiliabit gloriam eius cum allisione manuum eius; [dum, 
12 et munimenta sublimium murorum tuorum concident 
et humiliabuntur et detrahentur in terram usque ad pulverem. 
2 In die illa *cantabitur canticum istud in terra Iuda: 
Urbs fortitudinis nostrae Sion; 
bsalvator ponetur in ea “murus et antemurale. 
2 dAperite portas, et ingrediatur gens iusta custodiens veritatem. 
3 Vetus error abiit, servabis pacem: pacem, quia in te speravi- 
4 Sperastis in Domino in saeculis aeternis, [mus. 
in Domino Deo @forti in perpetuum. [miliabit ; 
5 Quia incurvabit habitantes in excelso, fcivitatem sublimem hu- 
humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad pul- 
6Conculcabit eam pes, pedes Ypauperis, gressus egenorum. [verem. 
7Semita iusti recta est, rectus callis iusti ad ambulandum 
8 Et in semita iudiciorum tuorum, Domine, sustinuimus te; 
nomen tuum et memoriale tuum in desiderio animae. 
9 Anima mea desideravit te in nocte, 
sed et spiritu meo in praecordiis meis de mane vigilabo ad te. 


jiCum feceris iudicia tuain terra iustitiam discent habitatores orbis. 


10 KMisereamur i impio, et non discet iustitiam : [mini. 
in terra sanctorum iniqua gessit et non videbit gloriam Do- 
11 Domine, ‘exaltetur manus tua, et "non videant: "videant et 
confundantur zelantes populi, et °ignis hostes tuos devoret. 12 Do- 
mine, dabis Ypacem nobis, omnia enim opera nostra operatus es 
nobis; 13 Domine Deus noster, “possederunt nos domini absque te; 
tantum in te recordemur nominis tui. 14 Morientes non vivant, ‘gi- 
gantes non resurgant; propterea visitasti et contrivisti eos et perdi- 
disti omnem memoriam eorum. 15 “Indulsisti genti, Domine, indul- 
sisti genti; nunquid glorificatus es? Yelongasti omnes terminos terrae. 
16 Domine, in vangustia requisierunt te, in tribulatione murmuris 
doctrina tua eis. zSicut quae concipit, cum appropinquaverit ad 
partum, dolens clamat in doloribus suis, sic facti sumus a facie tua, 
Domine. 18 YConcepimus et quasi parturivimus et peperimus spiritum. 
Salutes non fecimus in terra; ideo non ceciderunt habitatores terrae. 
19 zVivent mortui tui, interfecti mei resurgent. Expergiscimini et lau- 
date, qui habitatis in pulvere, quia bros lucis ros tuus, et terram 
gigantum detrahes in ruinam. 
20 Vade, populus meus, Sintra in cubicula tua, claude ostia tua 
super te, Yabscondere “modicum ad momentum, /donec pertranseat 
indignatio. 21 9Ecce enim Dominus egredietur de loco suo, ut visitet 


[stro, 

















eee’ Ce 





cp. 24, ES — cf iniquitatem habitatoris terrae contra eum; et "revelabit terra sangui- 
Jb 16, nem suum et non operiet ultra interfectos suos. 








gloriam, futurum vineam vere benedictam (27, 1-5), et, sublata ubique 
terrarum idololatria, novum populum sanctum constituendum (6-13). 


PROPHETIA ISAIAE 








4. Vaticinia tempore Ezechiae (28, 1-39, 8). Vae contra Samariam, cuius pra- 27, 1 — 28, 17 
2 In die illa visitabit Dominus in %gladio suo duro et grandi | @cf. Jr 47, 6 
et forti super “Leviathan °serpentem vectem et super Levia- | } Jb 3, 8; 40, 20. — cf. Dn 7, 
than serpentem tortuosum et occidet cetum qui in mari est. 3 ib 4 Ap 13, Fy Pec, 9. 
2 In die illa 42vinea meri &cantabit ei: : ers - ie ly nib 


3 Ego Dominus qui servo eam, repente propinabo ei; 
ne forte visitetur contra eam, nocte et die servo eam. 
4 Indignatio non est mihi. /Quis dabit me spinam et veprem? 
In proelio gradiar super eam, succendam eam pariter. 
5 An potius tenebit fortitudinem meam? 
Faciet pacem mihi, pacem faciet mihi. 
6 9Qui ingrediuntur impetu ad Iacob, hflorebit et germinabit Israél, 
et ‘implebunt faciem orbis semine. 7 iNunquid kiuxta plagam per- 
cutientis se percussit eum? aut lsicut occidit interfectos eius, sic 
occisus est? 8”JIn mensura contra mensuram, cum abiecta fuerit, 
iudicabis eam; ”meditatus est in spiritu suo duro per diem aestus. 

9 Idcirco super hoc °dimittetur iniquitas domui Iacob et iste omnis 
fructus, ut auferatur peccatum eius, ?cum posuerit omnes lapides 
altaris sicut lapides cineris allisos, non stabunt @luci et delubra. 
10 Civitas enim munita desolata erit, speciosa relinquetur et dimit- 
tetur quasi desertum, ibi pascetur vitulus et ibi accubabit et con- 
sumet summitates eius. 11In siccitate messes illius conterentur; 
mulieres venientes et docentes eam, ‘non est enim populus sapiens; 
propterea non miserebitur eius qui fecit eum, et qui formavit eum 
non parcet ei. 

12 Kt erit, in die illa percutiet Dominus ‘ab alveo fluminis usque 
ad torrentem Aegypti, et vos congregabimini unus et unus, filii 
sraé 

i3 Et erit, in die illa “clangetur in tuba magna, et “venient qui 
perditi fuerant de terra Assyriorum, et qui eiecti erant in terra Aegy- 
pti et “adorabunt Dominum in monte sancto in Ierusalem. 


2 Vae coronae superbiae, “ebriis Ephraim et flori decidenti 

gloriae exsultationis eius, qui erant in vertice vallis pinguis- 
simae errantes a vino. 2 Ecce validus et fortis Dominus sicut ‘im- 
petus grandinis, turbo confringens, dsicut impetus aquarum multarum 
inundantium et emissarum super terram spatiosam. 3 Pedibus con- 
culcabitur “corona superbiae ebriorum Ephraim. 4 Et erit flos deci- 
dens gloriae exsultationis eius, qui est super verticem vallis pin- 
guium, /quasi temporaneum ante maturitatem autumni, quod, cum 
adspexerit videns, statim, ut manu tenuerit, devorabit illud. 

59In die illa erit Dominus exercituum corona gloriae et sertum 
exsultationis residuo populi sui 6 “et spiritus iudicii sedenti super iudi- 
cium et fortitudo revertentibus de bello ad portam. 7iVerum hi quoque 
prae vino nescierunt et prae /Jebrietate erraverunt; sacerdos et ‘pro- 
pheta nescierunt prae ebrietate, absorpti sunt a vino, erraverunt in 
ebrietate, nescierunt videntem, ignoraverunt iudicium. 8 Omnes enim 
mensae repletae sunt vomitu sordiumque, ita ut non esset ultra locus. 

~9mQuem docebit scientiam? et quem intelligere faciet audi- 

tum? ablactatos a lacte, avulsos ab uberibus. 19 Quia: “manda re- 
manda, manda remanda, exspecta reexspecta, exspecta_ reexspecta, 
modicum ibi modicum ibi. 11 In loquela enim labii et lingua altera 
loquetur ad populum istum, 12cui dixit: ?Haec est requies mea, 
reficite lassum; et hoc est meum refrigerium, et noluerunt audire. 
13 Et erit eis verbum Domini: Manda remanda, manda remanda, 
exspecta reexspecta, exspecta reexspecta, modicum ibi modicum 
ibi: ut Yvadant et cadant retrorsum et conterantur et illaqueentur 
et capiantur. 

14 Propter, hoc audite verbum Domini, viri ‘illusores, qui domi- 
namini super populum meum qui est in Ierusalem. 15 Dixistis enim: 
sPercussimus foedus cum morte et cum inferno fecimus pactum. 
‘Flagellum inundans, cum transierit, non veniet super nos, quia “po- 
suimus mendacium spem nostram et mendacio protecti sumus. 

16 Idcirco haec dicit Dominus Deus: %Ecce ego mittam in funda- 
mentis “Sion lapidem, “lapidem probatum, angularem, pretiosum, *in 
fundamento fundatum; qui crediderit 2non festinet. 17 Et ponam in 





cl. cp. 26,. Xs 


TC. tp. "10; 34: 


it CPi 52°38 st 4 AE. 
cf. p, 37, 31; 65, 9; Os 4, 


si Ps 79, 10; Dan 2, 35. 
4 OS 6; >, 


na cf. Jr 18, 

atech. %: IV 14, 2 

0.cl. 6p. 22, 14; 

pcf.4 Rg 18, 4. 

qv. Dt 16, 21. 

rcp. . es 17,9 14, 19. 
Ez 6;'9; ds? 4 14; Mic 


5, 
s Dt i 28. — Vv. cp. 30, 16-18. 
# Gn 15, 18. — cf. 2 Par 8, 26. 


u Le 25, 9. — cf. Mt 24, 31; 
Ap rr, an 

vcp. II, 123° Jr 73%; 365° DMlic®7, 
12 


%. cf. cp: 2, 2: ; 

ar LE in fr. 2-9. DD. 38 

gcf,.Os'9, *s. 

b cf. ay ’s, city 6, 4-6. 

ccf. Ez 38. 

ad vr,.15; 28. oat ct’ Cp=8 0°78 
17, 12, 13; Jr 47, 2; Ez 1, 
24; Ap i, 15. 

evr. I. 

apes % 10; Mic 7, 11. — cf. Jr 


3] °y. in fs. ss. spin. Coron. 


i Os 4, 11. 
UCDi-9; 457% 56;20,-2 25 


9] *'Catech. R. TIT. 1,23: 

m Jr 6, 10. 

#-VY. 13. 

o (all) 1 Cor 14, 21. — cf. cp. 
33, 19; Jr 5, 15. — Vv. cp. 5, 
26-29. f. Jr 6, 16 

pcp. 30, 15. — ch Jr 6, 16; 
Mt 11, 28, 29 


Jr S. H. 


16] * Catech. R. i fF; © 32: 
v (all) Rm 9, 3 t 2: 


. 
6; 


Zc 2; 9. — el. Pk ii6. 22 
Mt 22, 42; Ac 4, 11; Eph 2, 
20- ce 

x cp. 

y cf. Feli “6, 2a LOLS. 33. 


Fel. Ch. 33.6; 2"Cor's. 21. 
acti, Ech 2,°2. 





— 601 eat 








PROPHETIA ISAIAE 
28, 18 — 29, 17 


vos mores lerusalem cives imitantes nec verba prophetarum audiunt, | 
nec angulari lapide, in quo tantum est salus, innituntur (28, 1-29). Vae | 
contra lerusalem,.cui vexatio tandem intellectum dabit (29, 1-14). | 








b vr. 2; cp. 32) 103: Ex: 23 40%, 


c vr. 
d cf. 
écp. 


Wine df 
cp. 50, 4 
26, 16. — cf. Ps 118, 67. 


Flct. 2- Res 203.1 Par a4; £3). 
£e- Js 10, 10-14. 
L 


a Rg 6, 25; 1 Par 14, 16. — 


icf. ab i, 5. 

jvr. 14 

EGE cp. IO, 22, 23. 

MPS 77.1, 23 Pro 1,812 


ncf. cp. §5, 10, II. 


WPCC Do 280218; 


pb Jr 32, 19. — cf. cp. 9, 6. 


avr. 7, 8; no 43, 135 
b cf. 2 Rg 5. 9. 


€Cho@: Re 2s, 2: Bz 4) 290-Le 
19, 43. 

dcp. 37, 33; Ez 21,.223 26, 8. 

OCh: Cpl 2; hit? 

FV. cp.'8, “19. 

g cp. 17, 13; Ps 17, 43. 


khcf. cp. 17, 14; 37, 36; 4 Rg 
19, 35. 

scl; 3: Rei165 1k, 22. 

ECEOCD, 5.1258 Ps 17, 8-16. 

BO. AD. 2; :t07-OC (Fass. 

MCP. 30, 30. : 

a zc 12; 9. — v. Mic 4, 
II-13. . Jb 4 

ocp. 17, 14. — cf. 20, 8; 
Mic. 12:33 4; “Hab.3; 6: 

p-cl. Ps 72;-20: 


q Hab 1, 5 
r (all) Rm 11, 8. — cp. 6, 10; 
19, 14. 


scp. 8, 16. — cf. Dn 12, 4. 


Tt, 

6 “ally Mt re: 3° ny Mir cE 
Gflep. 2, 156K 
v Hab Ae. v, cp. 
x tails. Cory, 
255.55: 40,: 7 
RM 2, 203 24, 2 

15] * cf. Catec 


Vick Ch. SO, 'f> Ez x1; 3. 
Ez 82 12) 3 cl: Jb. 25,225: 
Sap 17, 


av. Ps (10), 11. 

bcp. 10, 15; 45. 9: 64, 8; Jr 
18, 4. 6. —_cf. Ecli 33, 13, 
14; 39, 26; Rm 9, 20. 





pondere iudicium et iustitiam in mensura, et °subvertet grando spem 
mendacii, et protectionem aquae inundabunt. 18 Et delebitur foedus 
vestrum cum morte, et pactum vestrum cum. inferno non stabit; 
‘flagellum imundans cum transierit, eritis ei in conculcationem. 
19 Quandocumque pertransierit, tollet’ vos; quoniam %mane diluculo 
pertransibit in die et in nocte, et “tantummodo sola vexatio intel- 
lectum dabit auditui. 2 Coangustatum est enim stratum, ita ut alter 
decidat, et pallium breve utrumque operire non potest. 21 Sicut 
enim in ‘monte divisionum stabit Dominus, sicut 9in valle quae 
est in “Gabaon irascetur, ut faciat ‘opus suum, alienum o opus eius ; 
ut operetur opus suum, peregrinum est opus eius ab eo. Et nunc 
nolite jilludere, ne forte constringantur vincula vestra; ‘consumma- 
tionem enim et abbreviationem audivi a Domino Deo exercituum 
super universam terram. 

23 ™Auribus percipite et audite vocem meam, attendite et audite 
eloguium meum. 24 Nunquid tota die arabit arans ut serat? pro- 
scindet et sariet humum suam? 25”"Nonne, cum adaequaverit fa- 
ciem eius, seret gith et cyminum sparget? et ponet triticum per ordi- 
nem et hordeum et milium et viciam in finibus suis? 26 Et °erudiet 
illum in iudicio, Deus suus docebit illum. 27 Non enim in serris tri- 
turabitur gith, nec rota plaustri super cyminge circuibit, sed in 
virga excutietur gith, et cyminum in baculo; 28 panis autem com- 
minuetur. Verum non in perpetuum triturans ace illum, neque 
vexabit eum rota plaustri, nec ungulis suis comminuet eum. 

29 Et hoc a Domino Deo exercituum exivit, ut ?mirabile faceret 
consilium et magnificaret iustitiam. 

1 Vae “Ariel, Ariel civitas, "quam expugnavit David. Additus 

est annus ad annum, sollemnitates evolutae sunt. 2 Et circum-— 
vallabo Ariel, et erit tristis et maerens et erit mihi quasi ariel. 
3 Et circumdabo quasi sphaeram in circuitu tuo et iaciam contra te 
daggerem et munimenta ponam in obsidionem tuam. 4 ¢Humiliaberis, 
de terra loqueris, et de humo audietur eloquium tuum; et erit 
quasi ipythonis de terra vox tua, et de humo eloquium tuum mus- 
sitabit; 5et erit sicut %pulvis tenuis multitudo ventilantium te, et 
sicut favilla pertransiens multitudo eorum "qui contra te praeva- 
luerunt: § ‘eritque Ae rice confestim; a Domino exercituum Jvisi- 
tabitur in tonitruo et ‘commotione terrae et voce magna turbinis et 
tempestatis et mflammae ignis devorantis. 7 Et "erit °sicut somnium 
visionis nocturnae multitudo omnium gentium, quae dimicaverunt 
contra Ariel, et omnes qui militaverunt et obsederunt et praeva- 
luerunt adversus eam. 8 Et Psicut somniat esuriens et comedit, cum 
autem fuerit expergefactus, vacua est anima eius; et sicut somniat - 
sitiens et bibit et, postquam fuerit expergefactus, lassus adhuc sitit 
et anima eius vacua est; sic erit multitudo omnium gentium quae 
dimicaverunt contra montem Sion. 

9 @Obstupescite et admiramini, fluctuate et vacillate, inebriamini 
et non a vino, movemini et non ab ebrietate. 1° Quoniam ‘*miscuit 
vobis Dominus spiritum soporis, claudet oculos vestros, prophetas 
et principes vestros, qui vident visiones, operiet. 11 Et erit vobis 
visio Omnium sicut verba libri ‘signati, quem cum dederint scienti 
litteras dicent: Lege istum, et respondebit: Non possum, signatus 
est enim. 12 Et dabitur liber nescienti litteras diceturque ei: Lege, 
et respondebit: Nescio litteras. ‘ 

13 Et dixit Dominus: Eo quod ‘appropinquat “populus iste ore 
suo et labiis suis glorificat me, cor autem eius longe est a me, et 
timuerunt me a IN hominum et doctrinis; 14 ideo ecce ego Yad- 
dam, ut admirationem faciam populo huic miraculo grandi et stu- 
pendo; “peribit enim sapientia a sapientibus eius, et intellectus pru- 
dentium eius abscondetur. 

15Vae Yqui profundi estis corde, ut a Domino abscondatis con- 
silium; quorum sunt in tenebris opera, et @dicunt: Quis videt nos? 
et quis novit nos? 16 Perversa est haec vestra cogitatio, quasi si 
blutum contra figulum cogitet, et dicat opus factori suo: Non fecisti 
me, et figmentum dicat fictori suo: Non intelligis. 17 Nonne adhuc 





-- 692 — 














- Vae contra populi seductores, qui suae prudentiae innixi non in Deum, 
sed in Aegyptios, quibuscum foedera clanculum inierant, con. fidunt et 
| populum a via salutis avertunt (29, 15-30, 33), a Deo nempe, gui 


PROPHETIA ISAIAE 
29, 18 — 30, 22 





ON ey 





in modico et in brevi “convertetur Libanus in carmel, et carmel 
in saltum reputabitur? 18 Et audient in die illa ¢surdi verba “libri, 
et ‘de tenebris et caligine oculi caecorum videbunt. 19 Et %addent 
mites in Domino laetitiam, et pauperes homines in sancto Israél 
exsultabunt; 2° quoniam defecit qui praevalebat, consummatus est 
hillusor, et succisi sunt omnes qui vigilabant super iniquitatem, 21 qui 
peccare faciebant homines in verbo et ‘arguentem in porta supplan- 
tabant et declinaverunt frustra a iusto. 

22 Propter hoc haec dicit Dominus ad domum Iacob, Jqui redemit 
Abraham: Non modo confundetur Iacob, nec modo vultus eius eru- 
bescet; 23 sed cum viderit filios suos, “opera manuum mearum, in 
medio sui sanctificantes nomen meum, et Jsanctificabunt sanctum 
Iacob et Deum Israél praedicabunt, 24 et scient “errantes spiritu 
intellectum, et mussitatores discent legem. 

3 Vae, filii “desertores, dicit Dominus, 2ut facerctis consilium 
et non ex me et ordiremini telam et non per spiritum meum, 
Cyt adderetis peccatum super peccatum; 2 4%qui ambulatis ut descen- 
datis in Aegyptum et “0s meum non interrogastis sperantes auxilium 
in fortitudine Pharaonis et habentes fiduciam in umbra Aegypti! 
37Et erit vobis fortitudo Pharaonis in confusionem, et fiducia um- 
brae Aegypti in ignominiam. 4 Erant enim in 9Tani principes tui, 
et ‘nuntii tui usque ad ‘Hanes pervenerunt. 5 Omnes confusi sunt 
super /populo, qui eis prodesse non potuit; non fuerunt in auxilium 
et in aliquam utilitatem, sed in confusionem et in opprobrium. 
6kOnus liumentorum austri. In terra tribulationis et angustiae 
leaena et leo ex eis, vipera et “regulus volans, portantes super ume- 
ros iumentorum divitias suas et super gibbum camelorum thesauros 
suos ad populum qui eis prodesse non poterit. 7 °Aegyptus enim 
frustra et vane auxiliabitur; ideo clamavi super hoc: ?Superbia tan- 
tum est, quiesce. 8 Nunc ergo ingressus scribe ei super buxum et 
in libro diligenter exara illud, et ‘erit in die novissimo in testimo- 
nium usque in aeternum. 9 ¢Populus enim ad iracundiam provocans 
est, et filii mendaces, filii ‘nolentes audire legem Dei, 19“qui dicunt 
vyidentibus: “Nolite videre, et adspicientibus: Nolite adspicere nobis 
ea quae recta sunt: loquimini nobis Yplacentia, videte nobis errores: 
11 auferte a me viam, declinate a me semitam, cesset a facie nostra 
sanctus Israél. 

12 Propterea haec dicit sanctus Israél: Pro eo quod reprobastis 
verbum hoc et sperastis in calumnia et in tumultu et innixi estis 
super eo, 13 propterea erit vobis iniquitas haec “sicut interruptio 
cadens et requisita in muro excelso, quoniam subito, dum non spe- 
ratur, veniet contritio eius. 14 Et comminuetur "sicut conteritur la- 
goena figuli contritione pervalida, et non invenietur de fragmentis 
eius testa, in qua portetur igniculus de incendio aut hauriatur parum 
aquae de fovea. : 

15 Quia haec dicit Dominus Deus sanctus Israél: °Si revertamini et 
dquiescatis, salvi eritis; in silentio et in spe erit fortitudo vestra. Et no- 
luistis 16 et dixistis: Nequaquam, sed “ad equos fugiemus; ‘fideo fugie- 
tis; et super veloces ascendemus, ideo velociores erunt qui persequentur 
vos. 17 9Mille homines a facie terroris unius, et a facie terroris quin- 
que fugietis, donec “relinquamini quasi malus navis in vertice montis 
et quasi signum super collem. 18‘Propterea exspectat Dominus ut 
misereatur vestri, et ideo exaltabitur parcens vobis, quia Deus iu- 
dicii Dominus: ‘beati omnes qui exspectant eum. 

19 Populus enim ‘Sion habitabit in Ierusalem; 'plorans nequaquam 
plorabis, miserans miserebitur tui, “ad vocem clamoris tui, statim 
ut audierit, respondebit tibi. 29 Et dabit vobis Dominus panem “ar- 
tum et aquam brevem et °non faciet avolare a te ultra doctorem 
tuum, et erunt oculi tui videntes praeceptorem tuum, 2! et aures 
tuae audient verbum post tergum monentis: Haec est %via: ambulate 
in ea et Tnon declinetis neque ad dexteram neque ad sinistram. 23 Et 
contaminabis ‘laminas sculptilium argenti tui et vestimentum confla- 
tilis auri tui et ‘disperges ea sicut “immunditiam menstruatae. Egre- 





Cccp. 32, 15. — cf. Ps 106, 33, 


35. 
@ cf. cp. 32, 3; 35, 5; Mt 11,5. 
évr. 12. 
f cf. cp, 35, 5; Mt rr, 5. 
gcp. 61,1.— cf. cp. 14, 30, 32. 


hcp. 28, 14, 22. 
#Am 5, 10. — cf. Ps 126, 5. 


{ chiucp.wS 1.2% 


59,225; 45, £13; 60,.28; 
Dt 32, ei eRn LAG. 

, 3; Mt.1s, 31. 
Se. Sue os Mi Aba pail Coke & Gu pe 
m Mt 15, 31; Lc 1, 68; Ac 13, 


17. 
ncf. cp. 28, 7. 


act, ep. 2, 23 4; 
b cf. cp. 29, 15. 
c Ecli 3, 29; 5, 5S. 


@ Seenats I; 36, 6. 

ect. Ex 4, 16; 7,:13° Je°1§}"ro. 

i cke vin 74. Cpe 20, 53.36, 02: Jr 
2 36; 

gy, Cp. 16; 14. 

hcf. Ez 17, 15. 

icf. Jr 43, 7. 

fOls Vrs we: Ft: 2, 36, 

RBRVS cp: 13, f. 

Lcf. cp. 51, 9; Ps 67, 31. 

mcf. Dt 8, 15. 

wCD. 14, 29. 

ocp. 36, 6. 

Peto cp. 515-9; Jr 46, \27. 

qcp. 8, 1; Hab 2, 2. — cf. Ap 


£; Bo. 
feos Dt.3't5)'26; 


S vr. I. 

Ecp. 5, 24. 

uAm 2, 12.— cf. Am 7,12.13. 

vv. 2 Rg 9 

% Je rr) 23: Am & 12 

y cf. 3 Rg 22, 13. — v. Jr 28, 
1-11; Ez 13, 8-16. 


£ch.cp: §; 20. 
a Ez 13, 13. — cf. Ps 6, 4. 


6 Ps 25/9. 


€. CB, 31:63, Osi ta. 2) 


dcp. 7, 4. — cf. Ex 14 14. 
éecp. 31, I, 3. — cf. Os 14, 4. 
ick cps 66,32. 


eiy 26, -17,1 367 Dt 425 30) 

hcf. 4 Rg 19, 1-3; Ecli 48, 21. 

$ cE. CpyvIG, 'T2. 

18-29] LL. in fr. 3 ». D. 3 Adv. 

iV. Je 17« 6. 

29] R. in D. 2 Adv. 

RB cpstras 32. 

Lich ép.-25;,° 8. 

mcp. 58, 9. 

wn (cf. ee 293° 2) Ps: 126,72. 
— cf. Ez 4, 10, 11. 

O GEACD) 37, 2-6, 21. 


pcf. Jr 31, 33, 34. 

gnp. $F, 8. — Cl. BC 6,.:7, 

r Dt é: Fa328,..%4; Pro“; 27: 
scf. Bar 6, 7, 50. 


ae 2,;20° 27; 95 33; 7. — ch. 
S 


14, 4, 2. 
ucp. 64,6; Lv 26, 3-5: Dt 28, 


12> Est 14, 16: 











PROPHETIA ISAIAE 
30, 23 — 32, 10 


solus ab hostibus, maxime ab Assyriis, liberare valet (31, 1-9). Porro 
eorum stultitiam reprobans veri Dei potentiam illustrat et ab eo vi- 
ctoriam exspectat (32, 1-9), cui tamen praeibit poena praesertim in 











WCl.- COs 92,5203 PS 143; 13034. 
# ci. v Si tee 
y cf. Ps 64, 14. 
zv. Gn 45, 6. 


@ Jl 3, 18. — cf. cp. 33, 21; Ps 


bcp. 2; 15. — cf. cp. 32, 19. 
26] Ant. in fs. ss. 5 vuln. 
DNIJC. 


i cp. Sf 29. 

gti Nk wo 16: 

11 Rg 10, 5; 3 Rg r, 40. 

#8. CD.'2, 3. 

Cp. 26, 4. 

o Ps 17. 14. 

pcp. 29, 6. 

qcp. 28, 2. — cf. Js ro, 11. 

rcp. 9, 4; 10, 5. 

Sox 1's, ) £5 

bch cp) BF55 430. 406: 

#4 Rg 23, 10; Jr 7, 31; 19. 
6, II-13. 

EZ 247 9,10. 

x Jb 4, 8; Sap rz, 21. — cf. 
Ps17,.03 E2720; 748. 


@.Cp. 30,°2,. 16; 36,.7. 

b Ps 19, 8. — cf. cp. 30, 16: 
36, 9. 

@ehcp: 22. XT: 

dcp. I, 4; 5, 19, 24; 10, 20. 

het t 6. — cf. Ps 93,, 8-11. 

fcf. Nm 23, 19. 

ao. CD.:24, tA. 

A Ps 93, 4. 

eae ie 28,2. 

Jef: Jr 27 

Rkcf. Jr 25, 30; Os 11, 10; Jl 
35,303 Alix, 28 3.78. 

lcf. cp. 42, 13. 


m Dt 32, 11. — cf. Ps go, 4; 
Mt 23, 37. 
Cf. "CD, 4303-1 §: 


OCD; 15° 4. 

P:Cp..2, 20%: 30; 22. 

Cp. 37, 36. 

im 1, 1. — cf. Gn 49, 15: 
Pro 12, 24. 


scf. cp. 30, 30; Dt 32, 30, 31. 
3 

4% Ps 20, 9; MI 4, x. 

acp. 16, 5; Ps 71, 2-4; Jr 23 


5. — V. Cp. 11, 2-4. 
bcp. 4, 6; 25,-4: 
Ccp. 33, 21. 
d cf. cp. 6, 10; 29, 10; 30, ro. 
é.Cp. 35,..0: 
fcp. 5, 20. 


gcf. 1 Rg 24, 14. 


h cf. cp. 3, 14, 15. 
i Pro 29, 4. 
j Mic*2. rT; 2; 





dere, dices ei. 23 “Et dabitur “pluvia semini tuo, ubicumque seminave- 
ris in terra; et panis frugum terrae erit uberrimus et pinguis; Ypascetur 
in possessione tua in die illo agnus spatiose, 24 et *tauri tui et pulli 
asinorum, qui operantur terram, commixtum migma comedent sicut in 
area ventilatum est. 25¢Et erunt super omnem montem excelsum 
et super omnem collem elevatum rivi currentium aquarum in die 
interfectionis multorum, cum ceciderint turres. 26 ¢Et erit lux lunae 
sicut lux solis, et lux solis erit semptempliciter sicut lux septem die- 
rum, in die qua “alligaverit Dominus ¢vulnus populi sui et percus- 
suram plagae eius sanaverit. 

27 Ecce nomen Domini venit de longinquo: fardens furor eius et 
gravis ad portandum, labia eius repleta sunt indignatione, et lingua 
eius quasi ignis devorans; 28 9spiritus eius velut torrens inundans 


husque ad medium colli ad perdendas gentes in nihilum, et ‘frenum 


erroris, quod erat in maxillis populorum. 29 /Canticum erit vobis 
sicut nox sanctificatae sollemnitatis, et laetitia cordis ‘sicut qui pergit 
cum tibia, ut intret in ’"montem Domini ad “fortem Israél. 30 Et 
°auditam faciet Dominus gloriam vocis suae et terrorem bracchii 
sui ostendet in comminatione furoris et ?flamma ignis devorantis: 
Yallidet in turbine et in lapide grandinis. 31A voce enim Domini 
pavebit Assur virga "percussus. 32 Et erit transitus virgae fundatus, 
quam requiescere faciet Dominus super eum in *tympanis et citharis, 
et in ‘bellis praecipuis expugnabit eos. 33 Praeparata est enim ab- 
heri Topheth, a rege praeparata, profunda et dilatata. “Nutrimenta 
eius ignis et ligna multa, Yflatus Domini sicut torrens sulphuris suc- 
cendens eam. 
Vae “qui descendunt in Aegyptum ad auxilium in equis spe- 
rantes et “habentes fiduciam super quadrigis, quia multae sunt, 
et super equitibus, quia praevalidi nimis, et “non sunt confisi super 
sanctum Israél et Dominum non requisierunt! 2 ¢Ipse autem sapiens 
adduxit malum et /verba sua non abstulit, et %consurget contra do- 
mum pessimorum et contra auxilium “operantium iniquitatem. 3 ‘Ae- 
yptus homo et non Deus, et equi eorum Jcaro et non spiritus; et 
hae inclinabit manum suam, et corruet auxiliator, et cadet cui 
praestatur auxilium, simulque omnes consummentur. 
4Quia haec dicit Dominus ad me: *Quomodo si rugiat leo et catulus 
leonis super praedam suam et, cum occurrerit ei multitudo pastorum. 
a voce eorum non formidabit et a multitudine eorum non pavebit; sic 
descendet Dominus exercituum ut proelietur super montem Sion et 
super collem eius. 5”Sicut aves volantes sic proteget Dominus 
exercituum Jerusalem protegens et liberans, transiens et salvans. 
6 ™Convertimini, sicut in °profundum recesseratis, filii Israél; 7 in 
die enim illa Pabiciet vir idola argenti sui et idola auri sui, quae fece- 
runt vobis manus vestrae in peccatum, 8 %et cadet Assur in gladio non 
viri, et gladius non hominis vorabit eum, et fugiet non a facie gladii, et 
iuvenes eius “vectigales erunt, 9 et *fortitudo eius a terrore transibit, 
et pavebunt fugientes principes eius: dixit Dominus, cuius ‘ignis est 
in Sion et “caminus eius in Ierusalem. 
3 2 @Ecce in iustitia regnabit rex, et principes in iudicio praee- 
runt. 2 Et erit vir sicut qui absconditur a vento et celat se a 
tempestate, “sicut rivi aquarum in siti et umbra petrae prominentis 
in terra deserta. 34Non caligabunt oculi videntium, et aures audien- 
tium diligenter auscultabunt, 4et cor stultorum intelliget scientiam, 
et ‘lingua balborum velociter loquetur et plane. 5 Non /vocabitur 
ultra is qui insipiens est princeps, neque fraudulentus appellabitur 
maior; §& 9stultus enim fatua loquetur, et cor eius faciet iniquitatem, 
ut perficiat simulationem et loquatur ad Dominum fraudulenter et 
hvacuam faciat animam esurientis et potum sitienti auferat. 7 ‘Frau- 
dulenti vasa pessima sunt, Jipse enim cogitationes concinnavit ad per- 
dendos mites in sermone mendaci, cum loqueretur pauper iudicium; 
8 princeps vero ea, quae digna sunt principe, cogitabit et ipse super 
duces stabit. 
9kMulieres ‘opulentae, surgite et audite vocem meam; filiae 
confidentes, percipite auribus eloquium meum. 1° Post dies enim et 

















mulieres luxuriantes (10-20). Vae contra Assur, qui tandem vastabitur 
(33, 1-6); Sion autem sub rege iusto secura erit (7-22) et victi hostis 
dividet spolia (23, 24). Quorum iudiciorum particularium quasi in 


PROPHETIA ISAIAE 
32, 11 — 34, x 








annum vos conturbabiminj confidentes; consummata est enim vin- 
demia, collectio ultra non veniet. 11 Obstupescite, opulentae; con- 
turbamini, confidentes; ”exsuite vos et confundimini, Naccingite 
lumbos vestros. 12 Super ubera plangite, super regione desiderabili, 
super vinea fertili, 1% ?Super humum populi mei spinae et vepres 
ascendent, Yquanto magis super omnes domos gaudii civitatis exsul- 
tantis! 14 Domus enim dimissa est, multitudo urbis relicta est, te- 
nebrae et palpatio factae sunt super speluncas usque in aeternum, 
gaudium onagrorum, pascua gregum; 15 donec effundatur super nos 
spiritus de excelso. Et erit ‘desertum in carmel, et carmel in 
saltum reputabitur, 16 et habitabit in solitudine iudicium, et iustitia in 
carmel sedébit, 17 et erit “opus iustitiae pax, et cultus iustitiae si- 
lentium et securitas usque in sempiternum. 18 Et Ysedebit populus 
meus in pulchritudine pacis et in tabernaculis fiduciae et in requie 
opulenta. 19 *Grando autem in descensione saltus, et Yhumilitate hu- 
miliabitur civitas. 2° *Beati, qui seminatis super omnes aquas, immit- 
tentes pedem bovis et asini. 

7Vae qui praedaris! nonne et ipse praedaberis? et qui sper- 

nis! nonne et ipse sperneris? Cum consummaveris depraeda- 
tionem, depraedaberis; cum fatigatus desieris contemnere, c contemneris. 

2 Domine, miserere nostri, ’te enim exspectavimus; esto bracchium 
nostrum in mane et salus nostra in tempore tribulationis. 3cA voce 
angeli fugerunt populi, et ab exaltatione tua dispersae sunt gentes. 
4¢dkt congregabuntur spolia vestra sicut colligitur bruchus, velut 
cum fossae plenae fuerint de eo. 5 “Magnificatus est Dominus, quo- 
niam habitavit in excelso, implevit Sion iudicio et iustitia. 6 Et erit 
fides in temporibus tuis; divitiae salutis sapientia et scientia; %timor 
Domini ipse est thesaurus eius. 

7Ecce videntes clamabunt  foris, hangeli pacis amare flebunt. 
8 iDissipatae sunt viae, cessavit transiens per semitam, Jirritum fa- 
ctum est pactum, proiecit civitates, non reputavit homines. 9 *Luxit 
et elanguit terra, confusus est Libanus et obsorduit, et factus est 
'Saron sicut desertum, et concussa est Basan et Carmelus. 

10™Nunc consurgam, dicit Dominus, nunc exaltabor, nunc suble- 
vabor. 11"Concipietis ardorem, parietis stipulam ; spiritus vester 

ut °ignis vorabit vos. 12 Et erunt populi quasi de incendio cinis: 
Pspinae congregatae igni comburentur. 

13 dAudite, qui longe estis, quae fecerim, et cognoscite, vicini, 
fortitudinem meam. 14 Conterriti sunt in Sion peccatores, possedit 
tremor hypocritas. Quis poterit habitare de vobis cum igne devo- 
rante? ‘quis habitabit ex vobis cum ardoribus sempiternis? 15 SQui 
ambulat in iustitiis et loquitur veritatem, qui proicit avaritiam ex 
calumnia et excutit manus suas ab omni munere, qui obturat aures 
suas, ne audiat sanguinem, et claudit oculos suos, ne videat malum. 
16Iste in excelsis habitabit, munimenta saxorum sublimitas eius; 
Upanis ei datus est, aquae eius fideles sunt. 17”Regem in decore 
suo videbunt oculi eius, “cernent terram de longe. 18 Cor tuum me- 
ditabitur timorem. YUbi est litteratus? ubi legis verba ponderans? 
ubi doctor parvulorum? 19#Populum impudentem non videbis, po- 
pulum alti sermonis, ita ut non _ possis intelligere disertitudinem 
linguae eius, in quo nulla est sapientia. -29 Respice Sion civitatem 
sollemnitatis nostrae, Yoculi tui videbunt Terusalem habitationem opu- 
lentam, tabernaculum quod nequaquam transferri poterit; nec aufe- 
rentur clavi eius in sempiternum, et omnes funiculi eius non rumpen- 
tur, 21 quia solummodo ibi magnificus est Dominus noster: locus flu- 
viorum, rivi latissimi et patentes; non transibit per eum navis remi- 
gum, neque trieris magna transgredietur eum. 22 Dominus enim 
djyudex noster, Dominus “legifer noster, /Dominus rex noster, ipse sal- 
vabit nos. 23 Laxati sunt funiculi tui et non praevalebunt; sic erit ma- 
lus tuus ut dilatare signum non queas. Tunc 9dividentur spolia praeda- 
rum multarum; claudi diripient rapinam. 24 Nec dicet vicinus: *Elan- 
gui. Populus qui habitat in ea, auferetur ab eo iniquitas. 

3 4 1 4Accedite, gentes, et audite; et, populi, attendite: 
baudiat terra et plenitudo eius, orbis et omne germen eius. 


$CP« 1; 


ey'Cp.- 627.8" 





mci. cp. 47, ao Se 

ncf. Jr 4, . 

ocf. cp. on a, 

Pcp. 7, 23; 34, 13; Os 9, 6 
@ Cl. CD, 245) EXsrB2< 


:5L2; a4, 

44, 3 Ez 36, 25; 
39, 29; “jl 2, 28. 

tcp. 35, I, 2. — cf. cp. 29, 17. 


18. — cf. cp. 1, 27; Ps 
71, 4; 118, 165 

v cp 33, 20. — cf. Jr 25, 37. 

18 eC aloch. eT Bax pes 

©’ Cp: 23,25 27: 


y cp. 26, 5. 

z Ec 11, 1. — cf. cp. 30, 23. 

@ CD; 22,2. — cf. cp. 79; 14: 
Cat. 


r 30, 19; Ez 39, ~s. 
ex I- -17] LL. in fr. 5 p. D..3 Adv. 
(1)jIn ord. Ms., 
bcp." 2539; 26, ; 
¢ cp. 57, 13; Ps.9, 6, 7; 67, 3; 
103, 7. — cf. 4 19;-7. 


dvr. 23. — cf. 4 Rg 7, 16. 
écf, Nir 3,.38. 

fep. 2, 83,727; 5,15, 26. 
gv. Pro 9, 10; Ecli 40, 28. 


in preci . etc. 


hk ef; ep:, “) 22° 

SCE Jat §36. 

jcf. vr. 1.— v. 

Rcp. 24, 4. pigs t 

lcp. 35, 2 

m Ps 11, 6. — cf. cp. 10, 26. 

ncf. cp. 59, 4; Ps 7, 15. 

a 9, 18; 10, 16, 17. — cf. 
S 79, 17. 

o-Ps 1175-32. 

qcp. 49, I. 


4 Rg 18, 37. 


4 Rg 18, 14-17. 
Nh I, 4-5. 


rcf. cp. 66, 15, 16; Heb 12, 29. 
s Ps 14, 2-6; 23, 3-5. 


#'Ps.2.18,° 3°97 (Pro 23, -§3 


UCP. 30, 23-25. 

— cf, cp: 32, 1; 
Zc 9, 9. 

£ Ch CD:094:-25°4. 

y ct. r Cor 12°20; 

zcf. 4 es 19, 32, 33. 


@cp.:28 vor Dtos8);40: Jr: §; 
15; Ez ee 5,8: 

es 2°58. 

cc S 45, 5: Ez me 

22)" Catech. Rel 8. — 


Ant. in fr. 5 p. D. is dd, oa 
Ant. maior in die 23 Dbr. 

d Jc 

e cf. ja 8, 23: T ReAr3) a 

fief. Gn 49, 27; Jd 5, Ps 

40 

gcf.'c pS 

S31” Celer R. 1 TIS 2) 

A cp. 1, 25, 26; Jr sc, 20. 

t Zc 3, 9. — V. Cp. 40, 2. 


@ Ps 48, 2./.— cf. Jb 3; mm) 23 
AIC. 1, 2. 
bcp. t,-2;. Dt. 323.2; Jr O79 











PROPHETIA ISAIAE 


sollemnem recapitulationem iudicium universale denuo describit, sumpta 
Edomitarum sorte in typum condemnationis malorum (34, 1-17), terra 








34, 2 — 35, 2 vero iustorum in typum restaurationis (35, 1-10). Tandem, in confir- 
2 Quia indignatio Domini super omnes gentes, 
et furor super universam militiam eorum ; 
ect. Js 6; 2%, Cinterfecit eos et dedit eos in occisionem. 


@ chs iep iit, 19. 

e Jl 2, 20; Am 4, Io. 

f cf. Ez 39, 4 

cp. 13, 10;. Jl 2, 3%; 3, 255 
Mt 24, 29; Ac 2; 20; Ap‘.6, 
13, 14. — cf. cp. 14, 12; Ps 
102;; 263: Heb. x iri 22: 

Acf. cp. 40, 22; Ps 103, 2 


iv. cp. 63, 1-6; Jr 49, 7-22; 
Ab 1-21; MI 1, 2-4. 


jJr 46, 16. — cf. 2 Rg 1, 22 


ocp. 63, 1. — cf. Jr 46, 10; 
Sph 


I, 7. 
lcep. 47, 1. — cf. Jr 51, 40. 
m Nm 23, 22. 


n Ps 21, 13. — cf. Am 4, I. 


O-CDR 350° OT, 2% 635.46)iRSs 
£36) F8-LC 217425 


p cf. Gn 19,:24; Dt_29,,:23. 


qcp. 66, 24. 

ref Api 14s 125.18; 28579393 

s Ml 1, 4. 

tcp. 14, 23; Sph 2, 14. — cf. 
Ap 18, @. 

u4 Rg 21, 13; Lm 2, 8. — 
Am 7, 7, 9. 


v cf. cp. 24, 10. 


* Cp. 32, 13: 


\ cp. 13,28, -220- Mic-4:' 83M 


t8) 
£ ci: -Ap:-18,: 3: 


a Dt 14, 13. 


b cf. Ps 77, 55. 


acp. 55, 12, 13. 
oe Cp;'-32, TS. 


eee oh in D. 4 Adv. 
aes be 335 Gn''s;35.. — cf, 


2] reer ro js. BMV. de monte 
Carm. 

eCn 7, 5 

f cp. 33, 9. 

&cp. 40, §. 





3 


3 Interfecti eorum “proicientur, 
et de cadaveribus eorum “ascendet fetor, 
ftabescent montes a sanguine eorum, 
4 et tabescet Jomnis militia caelorum, 
et “complicabuntur, sicut liber, caeli, , 
et omnis militia eorum defluet, 
sicut defluit folium de vinea et de ficu. 
5 Quoniam inebriatus est in caelo gladius meus: 
ecce super ‘Idumaeam descendet 
et super populum interfectionis meae ad iudicium. 
6 jGladius Domini repletus est sanguine, 
incrassatus est adipe, 
de sanguine agnorum et hircorum, 
de sanguine medullatorum arietum; 
kyictima enim Domini in Bosra, 
et interfectio magna in terra Edom. 
7Et ‘descendent “unicornes cum eis, 
et "tauri cum potentibus; 
inebriabitur terra eorum sanguine, 
et humus eorum adipe pinguium, 
8 quia °dies ultionis Domini, 
annus retributionum iudicii Sion. 
9 PEt convertentur torrentes eius in picem 
et humus eius in sulphur, 
et erit terra eius in picem ardentem. oa 
10 WNocte et die non exstinguetur, 
in "sempiternum ascendet fumus eius, 
8a generatione in generationem desolabitur, 
in saecula saeculorum non erit transiens per eam. 
11 Et ‘possidebunt illam onocrotalus et ericius, 
ibis et corvus habitabunt in ea, 
et “extendetur super eam mensura, 
ut *redigatur ad nihilum, et perpendiculum in desolationem. 
12 Nobiles eius non erunt ibi; 
regem potius invocabunt, 
et omnes principes eius erunt in nihilum. 
13 Et “orientur in domibus eius spinae et urticae, 
et paliurus in munitionibus eius, 
et erit Ycubile draconum et pascua struthionum, 
14 et “occurrent daemonia onocentauris, 
et pilosus clamabit alter ad alterum; 
ibi cubavit lamia et invenit sibi requiem, 
15 ibi habuit foveam ericius et enutrivit catulos 
et circumfodit et fovit in umbra eius, 
illuc congregati sunt ¢milvi alter ad alterum. 
16 Requirite diligenter in libro Domini et legite: 
unum ex eis non defuit, alter alterum non quaesivit; 
quia, quod ex ore meo procedit, ille mandavit, 
et spiritus eius ipse congregavit ea. 


17 bEt ipse misit eis sortem, 


et manus eius divisit eam illis in mensuram; 
usque in aeternum possidebunt eam, 
in generationem et generationem habitabunt in ea. 
1 a|_aetabitur deserta et invia, 
et Sexsultabit solitudo et florebit quasi lilium. 
2 Germinans germinabit 
et exsultabit laetabunda et laudans. 
@Gloria Libani data est ei, 
édecor Carmeli et /Saron; 
Jipsi videbunt gloriam Domini 





ee ee eee 











es ee 


itn 











‘ 
3 


| mationem veluti praedictorum, quaedam de invasione Sennacherib et 


de Ezechiae per Deum liberatione narrantur. Auctor enim ostendit Sen- 
nacherib Deum verum multis conviciantem blasphemiis, ut Israél terreret 


PROPHETIA ISAIAE 
35, 3 — 36, 15 





| homo, intrabit in manum eius et perforabit eam: 





et decorem Dei nostri. 
3 %Confortate manus dissolutas 
et genua debilia roborate; 
4 dicite pusillanimis : 
Confortamini et nolite timere; 
tecce Deus vester ultionem adducet retributionis: 
Deus ipse veniet et salvabit vos. 
5 /Tunc aperientur oculi caecorum, 
et Xaures surdorum patebunt; 
6 tunc saliet sicut cervus claudus, 
et aperta erit lingua mutorum ; 
lquia scissae sunt in deserto aquae, 
et torrentes in solitudine. 
7mEt quae erat arida erit in stagnum, 
et sitiens in fontes aquarum. 
In cubilibus, “in quibus prius dracones habitabant, 
orietur viror calami et iunci. 
8 OKt erit ibi semita et via, 
et via sancta vocabitur; 
non transibit per eam pollutus; 
et haec erit vobis directa via, 
ita ut Ystulti non errent per eam. 
9 Non erit ibi leo, 
et mala bestia non ascendet per eam nec inv enietur ibi; 
et ambulabunt qui liberati fuerint, 
10 et “redempti a Domino convertentur 
et ‘venient in Sion cum laude, 
et ‘laetitia sempiterna super caput eorum; 
Ugaudium et laetitiam obtinebunt, 
et fugiet dolor et gemitus. 
3 Et factum est in quarto decimo anno regis Ezechiae, ascen- 
dit *Sennacherib rex Assyriorum super omnes civitates Iuda 
munitas et cepit eas. 2 0Et misit rex Assyriorum Rabsacen de {Lachis 
in Ierusalem ad regem Ezechiam in manu gravi, et stetit in ¢aquae- 
ductu piscinae superioris in via agri fullonis. 3 Et egressus 
est ad eum °Eliacim filius Helciae, qui erat super domum, et Sobna 
scriba et Ioahe filius Asaph a commentariis. 
_4£Et dixit ad eos Rabsaces: Dicite Ezechiae: Haec dicit ‘rex 
magnus, rex Assyriorum: Quae est ista fiducia qua confidis? 5 Aut 
quo consilio vel fortitudine rebellare disponis? super quem habes 
fiduciam, quia recessistia.me? 6 9Ecce confidis super baculum arun- 
dineum confractum istum, super Aegyptum; cui, si innixus fuerit 
sic Pharao rex 
Aegypti omnibus qui confidunt in eo. 7 Quod si responderis mihi: 
In Domino Deo nostro confidimus; nonne ipse est ’cuius abstulit 
Ezechias excelsa et altaria et dixit Tudae et Ierusalem: Coram altari 
isto adorabitis? 8 Et nunc trade te domino meo regi Assyriorum, et 
dabo tibi duo milia equorum, nec poteris ex te praebere ascensores 
eorum. 9 Et quomodo sustinebis faciem tjudicis unius loci ex servis 
domini mei minoribus? Quod si jconfidis in Aegypto, in quadrigis 
et in equitibus, 1et nunc nunquid sine Domino ascendi ad terram 
istam, ut dispederem eam? 'Dominus dixit ad me: Ascende super 
terram istam.et disperde eam. 

11 Et dixit Eliacim et Sobna et Ioahe ad Rabsacen: Loquere ad 
servos tuos ™syra lingua, intelligimus enim; ne loquaris ad nos iu- 
daice in auribus populi, qui est super murum. 12 Et dixit ad eos 
Rabsaces: Nunquid ad dominum tuum et ad te misit me dominus 
meus, ut loquerer omnia verba ista? et non potius ad viros qui se- 
dent in muro, ut comedant stercora sua et bibant urinam pedum 
suorum vobiscum? 13 Et stetit Rabsaces et clamavit voce magna 
iudaice et dixit: Audite verba "regis magni regis Assyriorum. 14Haec 
dicit rex: Non seducat vos °Ezechias, quia non poterit eruere vos; 
15et non vobis tribuat fiduciam Ezechias super Domino dicens: 
Eruens liberabit nos Dominus, non dabitur civitas ista in manu regis 





Pai Ant. etc. T. Adv. 
(all) Heb 12 


72. <p & 5; 
Ecli 25.22" 


Sph 3, 


4, e ‘Ant. in exspect. part. BMV. 
i Ps 93, 1. — cf. cp. 40, 10, It. 


4. — cf. 


icp. 29, 18; 32, . AS Jr 31, 8. 
ci. Mt - Le 5 es Be 


| Jos, 8, 9; Dake "7; Ac 3, 2, 

bee Nr a, Bz, Fo 

Pick vien: ; ee , £8°°>43,:29% 
44, 3, 4; Jt 31, 9; Jo 7, 38,- 
39. 

mcp. 48, 21; 49, 10. — cf. Dt 
8,25; 

WVs CD. ¥3;5.-2T. 

ocp. 40, 3. — cf. cp. 62, 10 


£cp. 43, 19;. Jt 37,9 
7: Cp. {52, “Es 


fart err sprs 64, 12 

. 48, 20; 55, 12; Ps 125. 6. 
19) V. in cm. ge et Mm. TP. 
t cp. 6s, 100 nore CD. 225,483 

AD: 3, £7; 21). 4. 

UCD. $1, 33 60, 20. 
1-22] 4 Rg 18, eae 17-37. 
acf..2 Par 32 
b2 Par 33, 9: Ecli 48, 20. 
¢ Js 10, 3, 31, 34; 15, 39. 
dcp. 7, 3. 
6 CDi 22%) FS, 20, 2:1. 


fvr. 13. — cf. cp. 10, 8, 9-11. 


g Ez 29, 6, 7. — cf. cp. 30, 2, 
$54 Li 4,° 29. 


ha Rg 18, 4. — cf. Dt 12, 2-5. 


10, 8. 
20, 5; 30, 3. 7; 31, I. 


siete cp: 
icf. cp. 


i-cfscp. 10, 5, 6; 


MOBS 498 Di-2, 4. 


nvr. 4. 
oct: 2. Par..32., 6-8. 











PROPHETIA ISAIAE 
36, 16 — 37, 23 


(36, 1-22), Ezechiam autem enixe etiam per Isaiam prophetam Deum 
deprecantem ut sibi esset auxilio (37, 1-20); illum insuper mirabili et 
ingenti strage oppressum, in fugam conversum et tandem occisum; regem 








pcf. 3 Rg 4, 25; Mic 4, 4; Zc 
K Seay 6 oe 
q4 Rg 18, 11. 


rcf: Cp. 10; 103.37, x2. 


SCD. 37, 13. 

t Jr 49, 23. 

u4 Rg 16, 24. 
Ci, 4 Rg r7;.6 
eich: Z Par 32,10. 


yvr. 3. — cf. cp. 33, 73 Ecli 
48,221: 


1-33] 4 Rg 19, 1-37; 2 Par 32, 
20-23. 

acl. Gn 37, 20:50) Re (x, rt: 
Jr 36, 34;. Mt 26, 65. 

OV. CD45 8 

Cs cp. 22; 8. 


Ach cep. ct8\03 508137013. 
ecf. vr. 28, 29. 


fick: x Re 7; 83: Jrog7,' 33°46, 
3° ere ser6: 
£ CD. 2.9. 


h cf. cp. 19, 14. 
ivr. 9. 
jvr. 38. 


LJs 10, 30; 15, 42; 
mv. cp. 36, 2. 
mcp. 18, I, 2; 20, 5. 


1 Par 6, 57. 


acl. icp..36:)-34. 


Pcp. 36, 18, 19. 

q4 Rg 17, 6 

r(Gn 11, 31, 32). 
R 


v Ecli 48, 22. 


x Ex cee 22: 


rR 4; 40° 248 
6, 2; Ps 79, 2 e ; “ 


z 10,1; Dn 


4 55 

y Jr 32, 37; Ac 4, 24. — cf. Jr 
10; -E1: 

z cf. 2 Par 6, 40; Bar 2, 16; Dn 
9, 18. 

2° Par 32,19 

6b Nh 3,109. rage Cp. 10, 13, 14. 

Jr. 2; ¥1° 26,20. 

d cf. cp. 40, 5. 


ecf. Mic 4, 13. 
Peeps; 8. 
g Jb 16, 5; Ps 21, 8; 108 13 
Ecli 12, 19 etc. — v. Mt 2 
39. 


mLachis. 





Assyriorum. 16 Nolite audire Ezechiam. Haec enim dicit rex Assy- 
riorum: Facite mecum benedictionem et egredimini ad me et ?co- 
medite unusquisque vineam suam et ee ee ficum suam et bi- 
bite unusquisque aquam cisternae suae, Ydonec veniam et tollam 
vos ad terram, quae est ut terra vestra, terram frumenti et vini, 
terram panum et vinearum. 18 Nec conturbet vos Ezechias dicens: 
Dominus liberabit nos. "N unquid liberaverunt dii gentium unusquisque 
terram suam de manu regis Assyriorum? 19 sUbi est deus ‘Emath 
et Arphad? ubi est deus “Sepharvaim? *nunquid liberaverunt Sama- 
riam de manu mea? 20%2Quis est ex omnibus diis terrarum istarum 
qui eruerit terram suam de manu mea, ut eruat Dominus Ierusalem 
de manu mea? 

21 Et siluerunt et non responderunt ei verbum; mandaverat 
enim rex dicens: Ne respondeatis ei. 22 Et Yingressus est Eliacim 
filius Helciae, qui erat super domum, et Sobna scriba et Ioahe filius 
Asaph a commentariis ad Ezechiam scissis vestibus et nuntiaverunt 
ei verba Rabsacis. 

3 Et factum est, cum audisset rex Ezechias, “scidit vestimenta 
sua et obvolutus est sacco et intravit in domum Domini 2 et 
misit Eliacim, qui erat super domum, et Sobnam scribam et seniores 
de sacerdotibus opertos saccis ad °Isaiam filium Amos prophetam, 
3et dixerunt ad eum: Haec dicit Ezechias: °Dies tribulationis et 
correptionis et blasphemiae dies haec, ¢quia venerunt filii usque ad 
partum, et virtus non est pariendi. 4°Si quo modo audiat Dominus 
Deus tuus verba Rabsacis, quem misit rex Assyriorum dominus suus 
ad blasphemandum Deum viventem et exprobrandum sermonibus, 
quos audivit Dominus Deus tuus; ‘leva ergo orationem pro Yreliquiis 
quae repertae sunt. 

5 Et venerunt servi regis Ezechiae ad Isaiam. §& Et dixit ad eos 
Isaias: Haec dicetis domino vestro: Haec dicit Dominus: Ne ti- 
meas a facie verborum_ quae audisti, quibus blasphemaverunt pueri 
regis Assyriorum me. 7 Ecce “ego dabo ei spiritum, et audiet ‘nun- 
tium et revertetur ad terram suam, et Jcorruere eum faciam gladio 
in terra sua. 

8 Reversus est autem Rabsaces et invenit regem Assyriorum proe- 
liantem adversus ‘Lobnam; audierat enim quia profectus esset de 
9Et audivit de Tharaca rege "Aethiopiae dicentes: Egres- 
sus est ut pugnet contra te. Quod cum audisset, misit nuntios ad 
Ezechiam dicens: 10 Haec dicetis Ezechiae regi Iudae loquentes: 
°Non te decipiat Deus tuus, in quo tu confidis dicens: Non dabitur 
Icrusalem in manu regis Assyriorum. 11 Ecce tu audisti omnia quae 
fecerunt reges Ass syriorum omnibus terris quas subverterunt; et tu 
poteris liberari? 12 2Nunquid eruerunt eos dii gentium,, quos subver- 
terunt patres mei, 7%Gozam et "Haram et Reseph et filios Eden, qui 
erant in Thalassar? 13 Ubi est rex *Emath et rex tArphad et rex 
urbis “Sepharvaim, Ana et Ava? 

14Et tulit Ezechias libros de manu nuntiorum et legit eos et 
ascendit in domum Domini et expandit eos Ezechias coram Domino 
15 et Yoravit Ezechias ad Dominum dicens: 16 Domine exercituum 
Deus Israél, “qui sedes super cherubim, tu es Deus solus omnium 
regnorum terrae, Ytu fecisti caelum et terram. 17 zInclina Domine, 
aurem tuam et audi: aperi, Domine, oculos tuos et vide et audi 
4o9mnia verba Sennacherib, quae misit ad blasphemandum Deum 
viventem. 18 Vere enim, Domine, desertas fecerunt !reges Assyriorum 
terras et regiones earum 19 et dederunt deos earum igni; “non enim 
erant dii, sed opens manuum hominum, lignum et lapis, et commi- 
nuerunt eos. Et nunc, Domine Deus noster, salva nos de manu 
eius, et <cognoscant omnia regna terrae, quia tu es Dominus solus. 

21 Et misit Isaias filius Amos ad Ezechiam dicens: Haec dicit 
Dominus Deus Israél: Pro quibus rogasti me de Sennacherib rege 
Assyriorum, 22 hoc est verbum quod locutus est Dominus super eum: 

¢Despexit te et subsannavit te, ‘virgo filia Sion; 
post te %caput movit, filia Ierusalem. 
23 Cui exprobrasti? et quem blasphemasti ? 

















autem luda exauditum et liberationem consecutum (21-38). Cum tamen 
postea ipse Ezechias, qui sanitati, impetrante Isaia, restitutus (38, 1-8) 
laetus gratias egerat (9-22) superbia elatus legatis Chaldaeorum the- 


PROPHETIA ISAIAE 
37, 24 — 38, 12 





et super quem exaltasti vocem 
et levasti altitudinem oculorum tuorum? Ad “ Israél. 
24 In manu servorum tuorum exprobrasti Domino et dixisti: 
‘In multitudine quadrigarum mearum 
ego ascendi altitudinem montium, iuga Libani, 
et isuccidam excelsa cedrorum eius et electas abietes illius 
et introibo altitudinem summitatis eius, saltum carmeli eius; 
25 ego fodi et bibi aquam et ‘exsiccavi 
vestigio pedis mei omnes rivos aggerum. 
26 mNunquid non audisti, quae olim fecerim ei? 
ex diebus antiquis ego plasmavi illud, 
et nunc adduxi, et factum est in eradicationem, 
collium compugnantium et civitatum munitarum. 
27Habitatores earum breviata manu contremuerunt et confusi sunt ; 
facti sunt sicut faenum agri et gramen pascuae | 
et herba tectorum, quae exaruit antequam maturesceret. 
28 Habitationem tuam et egressum tuum et introitum tuum 
cognovi et insaniam tuam contra me. 
29nCum fureres adversum me, superbia tua ascendit in aures meas; 
°ponam ergo circulum in naribus tuis et frenum in labiis tuis, 
et Preducam te in viam per quam venisti. 

30 Tibi autem hoc erit signum: comede hoc anno quae sponte 
nascuntur et in anno secundo pomis vescere, in anno autem tertio 
seminate et metite et plantate vineas et comedite fructum earum. 
31 Et Ymittet id quod salvatum fuerit de domo Iuda et quod reliquum 
est radicem deorsum et faciet fructum sursum; 32 ’quia de Ierusa- 
lem exibunt reliquiae et salvatio de monte Sion; 8zelus Domini exer- 
cituum faciet istud. 33 Propterea haec dicit Dominus de rege As- 
syriorum: Non intrabit civitatem hanc et non iaciet ibi sagittam, et 
non occupabit eam clipeus, et non ‘mittet in circuitu eius aggerem. 
34uJIn via qua venit per eam revertetur et civitatem hanc non ingre- 
dietur, dicit Dominus. °5 YEt protegam civitatem istam, ut salvem 
cam propter me et “propter David servum meum. 

36 vEgressus est autem angelus Domini et percussit in castris 
_Assyriorum centum octogintaquinque milia. Et surrexerunt mane, 
et ecce omnes cadavera mortuorum. 37 Et egressus est et abiit et 
-reversus est Sennacherib rex Assyriorum et habitavit in *Ninive. 38Et 
-factum est, cum adoraret in templo Nesroch deum suum, Adrame- 
lech et Sarasar filii eius percusserunt eum gladio fugeruntque in ter- 
ram “Ararat. Et regnavit °Asarhaddon filius eius:pro eo. 

3 In diebus illis “aegrotavit Ezechias usque ad mortem, et in- 
troivit ad eum YIsaias filius Amos propheta et dixit ei: Haec 
dicit Dominus: Dispone domui tuae, quia morieris tu et non vives. 
2 Et convertit Ezechias faciem suam ad parietem et °oravit ad Do- 
minum et dixit: Obsecro, Domine: memento, quaeso, quomodo 
dambulaverim coram te in veritate et in corde perfecto et quod bo- 
nln est in oculis tuis fecerim. Et flevit Ezechias fletu magno. 
4Et factum est verbum Domini ad Isaiam dicens: 5 Vade et dic 
Ezechiae: Haec dicit Dominus Deus David patris tui: Audivi ora- 
tionem tuam et vidi lacrimas tuas; ecce ego adiciam super dies tuos 
equindecim annos ‘Set fde manu regis Assyriorum eruam te et ci- 
vitatem istam et protegam eam. 7 Hoc autem tibi erit signum a Do- 
mino, quia faciet Dominus verbum hoc quod locutus est: 8 Jecce 
ego reverti faciam umbram linearum per quas descenderat in ho- 
rologio Achaz in sole, retrorsum decem lineis. Et reversus est sol 
decem lineis per gradus quos descenderat. 

9 Scriptura Ezechiae regis Iuda, cum aegrotasset et convaluisset 
de infirmitate sua: 

10Ego dixi: "In dimidio dierum meorum vadam ad portas inferi: 
quaesivi residuum annorum meorum. 

11 Dixi: Non videbo Dominum Deum ‘in terra viventium; 
non adspiciam hominem ultra et habitatorem quietis. 

12 Generatio mea ablata est et Jconvoluta est a me 
Kquasi tabernaculum pastorum, 





Acp. 10, 17. 
icf. cp. 
PETA CH. Tay Se 
lLep. 19, 6. 


MCh CPevlO; <5 B57 850% 


, 


Ch CDs TO. 42) 
o cfs Dt.32;°26;.27. 
pvr. 34. 


qcp. 27, 6... : 

rf Cteps 14) 32: 

(32)] Ant. in fr. 5 p. D. 3 Adv. 
SV. Cp. 9, 7. 


eg 29, 3. — cf. Hab 1, 10 
c IQ, ‘43. 


“VY. 29. 
CDs 325: §3-38;. 6: 
cf. 3 Rg 11, 11-13, 9337393 15, 


2G T0.-22° Poor. Try ka 
Sh ae sa i Ts NR I ete. 


a(Gn 8, 4); Jr 51, 27. — cf. 
4 Rg 10, 37. 
61 Es 4, 2. 


4 Re 2 20, I-Il. 

in fr. 5 p. Cin. 

2 Pet 23.124, 

bv. cp. 1, I. 

ccf. Ecli 38, 9. 

d4 Rg 18, 5, 6; Ecli 48, 25; 
49, 5. 


I- 
I-6 
a 


ecf. 4 Rg 18, 2, 13. 
f op: B7i-452 


est 4 Rg 20, 9, 10; Ecli 48, 
26. 


10-20] Cn. ad ll. at r. I 
ECS sf aes f 3 (19) 
hk cf. Ps rox, 25. 
(ro), 17] Ant. in sb. s. — V. 
it of. Df. 
i Ps 26, 13. — cf. Ps 87, 5, 6. 
jf. (Hab. 1, 12% 
Reet. 2° Cor. §}51>~2- Pt 7r.°13)-34. 











PROPHETIA ISAIAE 
38, 13 — 40, 10 


sauros ostenderet, graviter reprehenditur et et poena in suos posteros” 
inferenda multatur (39, 1-8). ] 
Pars altera (40, 1-66, 24). - 1. De liberatione per verum Dike obtinendam (40, 1-48, 22). Post-— 








icf. 63°95 95. 6s52° Cores.c#s 
2 PET, 13.94; 
As re Ps 72, 14. 


. in fs. s. colum. 
NIC. 


o Jb 10, 16. 

p Lm 3) oe Ps 37, 4 
qcf.Jr: 8, 

fog Ne $9 i. — cf. Ez 7, 16; 


s Ps 68. me 118, 
146, 15] Ant. on es _ mai. hebd. 
fict; Heb 7 Ke 
156] * Conc. Trid. XIV cp. 
4 et can. 5. <* Caleek. 
tie ee Ape 
175] De O%e 10% 


Ecli_ 17, 26; Bar 2, 17, a 
x Ecli 17, ap, 3 
y Dt 4, 9; 6 Aye Ps 77, 4-6. 


z cf. Hab ah tot 


acf. 4 Rg 20, s. 
b2 Re 20,:9,:8: 


1-8] 4 Rg 20, 12-19. 
4.2 Par 325° 31%: 


bcf. 4 Rg 18, 15, 16. 

ect. ; Par '32,..28% 

d Jr 8, 19. 

v4 Rela, 13. — ¥, 4. BESS. 


f Da 1, “3. 
'g2 Par 32, 26. 


@cp. 51, 12; 57, 18; Ecli 48, 
27. — cf. Cie as. 
1-8] 2 L, in Nativ. Dai. 
1] Ant. in fr. 5 9. D. 4 Adv. 
6:08);2" ‘r4: 
c(2 Par 36; -223:4fr. asia); 
i Lm 4, 22 @. 
cp. 33,24; Zc 3, 
3] Ant. in fr. 3 pd. 
Ex. - 2 Jr 16, ¥7;\ 18; 
ly II. 


cf. 
J cay Mt 3, 3; Mra: 3e°Le 3, 
; Jo Hi ye 

g Mi 3, 1. — cf. cp. §7, 14. 
tcp. 62, 19; Os 67, 5. 
4] Ant. in T. Adv. -— V. in 

itiner. Cler. et ben. Peregr. 
_ et Viae ferreae. 
t (all) Le 3, 5. — Bar 5, 7. — 


B. 2 Adv. 


cl.7 cp, 49; f3°- Ze 7. 
5] Cm. in Natio. Dat 
jcp. 35, 2. — cf. Le 3, 6. 
eco. 58, 8:60, 1: "MI 4. 2 
lL Ez 20, 48. 

m cp. I, 20. 


n (all) x Pt 1, 24..'282 ; 
F522. cf. Jb 14, oe 
36, 2; 80, G3 -r0O1,. 32: Eli 
T45°18*: Jc-2,-1o. 

o (all) Jc Pre GR 

pPs 118, 89: Mt 24, 38° ‘Lc 
Ch Me i t 15°23;2 eae § 

q cf. cp. 59, 20. 20:3: 6. 

9,10] R. in fr. 4. D. Zale. 

ee §2, 7. 

59, 16, 17. — cf. Le ae 
v. ZC 14, §-9. 
hen. 62, 11. — cf. Ap 22, +h 





'praecisa est velut a texente vita mea; 
dum adhuc ordirer, succidit me. 

: De ™mane usque ad vesperam finies me. [mea; 

13 "Sperabam usque ad mane; °quasi leo sic ?contrivit omnia ossa 
de mane usque ad vesperam finies me. 
14 Sicut @pullus hirundinis sic clamabo, rmeditabor ut columba, 
Sattenuati sunt oculi mei suspicientes in excelsum. 
Domine, vim patior, ‘responde pro me. 
15 Quid dicam, aut quid respondebit mihi, cum ipse fecerit ? 
Recogitaho tibi omnes annos meos in amaritudine animae meae. 
6 Domine, si sic vivitur, et in talibus vita spiritus mei, 
orine me et vivificabis me. 
17 Ecce in pace amaritudo mea amarissima ; 
tu autem eruisti animam meam, ut non periret, 
“proiecisti post tergum tuum omnia peccata mea. 
18 vQuia non infernus confitebitur tibi, neque mors laudabit te: 
non exspectabunt qui descendunt in lacum veritatem tuam. 
19 zVivens, vivens ipse confitebitur tibi, sicut et ego hodie; 
’pater filiis notam faciet veritatem tuam. 

20Domine salvum me fac, et “psalmos nostros: cantabimus 

cunctis diebus vitae nostrae “in domo Domini. 

21 LEt iussit Isaias ut tollerent massam de ficis et cataplasmarent 
super vulnus, et sanaretur. 22 Et dixit Ezechias: Quod erit signum 
quia ascendam i in domum Domini? 

3 9 In tempore illo %misit Merodach Baladan filius Baladan, rex 
Babylonis, libros et munera ad Ezechiam; audierat enim quod 
aegrotasset et convaluisset. 2 Laetatus est autem super eis Ezechias 
et ostendit eis cellam aromatum et Yargenti et auri et odoramentorum 
et unguenti optimi et omnes apothecas supellectilis suae et universa 
quae inventa sunt in thesauris eius. ‘Non fuit verbum quod non 
ostenderet eis Ezechias in domo sua et in omni potestate sua. 

3 Introivit autem Isaias propheta ad Ezechiam regem et dixit ei: 
Quid dixerunt viri isti et unde venerunt ad te? Et dixit Ezechias? 
aDe terra longinqua venerunt ad me, de Babylone. 4 Et dixit: Quid 
viderunt in domo tua? Et dixit Ezechias: Omnia quae in domo mea — 
sunt viderunt; non fuit res quam non ostenderim eis in thesauris ~ 
meis. 

5 Et dixit Isaias ad Ezechiam: Audi verbum Domini exercituum: — 
6 Ecce dies venient, et auferentur omnia, quae in domo tua sunt et 
quae thesaurizaverunt patres tui usque ad diem hanc, in Babylonem: 
non relinquetur quidquam, dicit Dominus. 7°Et de filiis tuis, qui 
exibunt de te, quos genueris, tollent, et erunt eunuchi in palatio re- 
gis Babylonis. 8 9Et dixit Ezechias ad Isaiam: Bonum verbum Do- | 
at quod locutus est. Et dixit: Fiat tantum pax et veritas in die- 

bus meis. 


40) @Consolamini, consolamini, popule meus, dicit Deus vester. — 
2 ’Loquimini ad cor Ierusalem et advocate eam, quoniam “com- — 

pleta est malitia eius, 4dimissa est iniquitas illius, suscepit de manu — 
Domini ¢duplicia pro omnibus peccatis suis. 

37Vox clamantis in deserto: 9Parate viam Domini, “rectas facite ! 
in solitudine semitas Dei nostri. 4*Omnis vallis exaltabitur, et omnis 
mons et collis humiliabityr, et erunt prava in directa, et aspera 
in vias planas, Set Jrevelabitur “gloria Domini, et lvidebit omnis 
caro pariter ”quod os Domini locutum est. 

6 Vox dicentis: Clama. Et dixi: Quid clamabo? "Omnis caro 
faenum, et omnis gloria eius quasi flos agri. 7 Exsiccatum est fae- — 
num, et cecidit flos, quia spiritus Domini sufflavit in eo. Vere faenum 
est populus; 8 °exsiccatum est faenum et cecidit flos; ?verbum autem 
Domini nostri manet in aeternum. 

®qSuper montem excelsum ascende, tu "qui evangelizas Sion; 
exalta in fortitudine vocem tuam, qui evangelizas Ierusalem; exalta, 
noli timere, dic civitatibus Iuda: sEcce Deus vester, 1% ecce Domi- : 
nus Deus in fortitudine veniet, et bracchium eius dominabitur: tecce 





— 700 — 











guam Diitum populum suum liberare posse et velle ostendit et ideo 
ad fiduciam in eo habendam incitavit (40, 1-81), propheta, gloriam Cyri 
in exemplum adfert et demonstrat Israél, quamquam vermem et paene 


PROPHETIA ISAIAE 
40, 11 — 41, 13 








merces eius cum eo, et opus illius coram illo. 11 ”Sicut pastor gre- 
gem suum pascet, “in bracchio suo congregabit agnos et “in sinu suo 
levabit, fetas ipse portabit. 

2 vOuis mensus est pugillo aquas et caelos palmo ponderavit? 
quis appendit tribus digitis molem terrae et *libravit in pondere 
montes et colles in statera? 13 4Quis adiuvit spiritum Domini, aut 
quis consiliarius eius fuit et ostendit illi ? 14Cum quo iniit consi- 
lium, et instruxit eum et docuit eum semitam iustitiae et Oerudivit 
eum scientiam et viam prudentiae ostendit illi? 15 °Ecce gentes quasi 
stilla situlae et dquasi momentum staterae reputatae sunt; ecce “in- 
sulae quasi soo exiguus. 16Et Libanus non sufficiet ad succen- 
dendum; et /animalia eius non sufficient ad holocaustum. 

17 9Omnes gentes, quasi non sint, sic sunt coram eo, et quasi nihi- 
lum et inane reputatae sunt ei. 18 Cui ergo similem fecistis Deum ‘aut 
quam imaginem ponetis ei? 19 SNunquid sculptile conflavit faber aut 
aurifex auro figuravit illud, et laminis argenteis argentarius? 20*Forte 
lignum et imputribile elegit ; artifex sapiens quaerit quomodo sta- 
tuat simulacrum, quod non moveatur. 21 /Nunquid non scitis? nun- 
quid non audistis? nunquid non adnuntiatum est vobis ab initio? 
nunquid non intellexistis fundamenta terrae? 22 Qui sedet super 
gyrum terrae, et habitatores eius sunt “quasi locustae; “qui ex- 
tendit velut nihilum caelos et expandit eos sicut tabernaculum ad 
inhabitandum; 23 qui dat secretorum scrutatores quasi non sint, iu- 
dices terrae velut inane fecit. 24 Et quidem neque plantatus neque 
satus neque radicatus in terra truncus eorum; repente flavit in eos, 
et aruerunt, et ?turbo quasi stipulam auferet cos. . 

25 Et dcui adsimilastis me et adaequastis? dicit "sanctus. 26 Le- 
vate in excelsum oculos vestros et videte quis creavit haec, *‘qui 
educit in numero militiam eorum et omnes ex nomine vocat; prae 
multitudine fortitudinis et roboris virtutisque eius neque unum reli- 
quum fuit. 

27 Quare dicis, Iacob, et loqueris, Israél: ‘*Abscondita est via 
mea a Domino, et “a Deo meo iudicium meum transivit? 28 Nun- 
quid nescis, aut non audisti? Deus sempiternus Dominus, qui crea- 
vit terminos terrae, non deficiet, neque laborabit, “nec est investi- 
gatio sapientiae eius. 29 Qui dat lasso virtutem et his qui non sunt 
fortitudinem et robur multiplicat. 30 Deficient pueri et laborabunt, 
et iuvenes in infirmitate cadent; 31 qui autem sperant in Domino 
mutabunt fortitudinem, adsument pennas Ysicut aquilae, current et 
non laborabunt, ambulabunt et non deficient. 

#Taceant ad me Pinsulae, et gentes mutent fortitudinem: °acce- 
dant et tunc loquantur, simul ad iudicium propinquemus. 24Quis 
suscitavit ab oriente iustum, vocavit eum ut sequeretur se? *Dabit 
in conspectu eius gentes et reges obtinebit, dabit quasi pulverem 
gladio eius, fsicut stipulam vento raptam. arcui eius. 3 Persequetur 
eos, transibit in pace, semita in pedibus eius non apparebit. 4 9Quis 
haec operatus est et fecit "vocans generationes ab exordio? ‘Ego 
Dominus, primus et novissimus ego sum. 5 Viderunt insulae et timue- 
runt, extrema terrae. obstupuerunt, appropinquaverunt et accesserunt. 
6 Unusquisque proximo suo auxiliabitur et fratri suo dicet : Confortare. 
7iConfortavit faber aerarius percutiens malleo eum, qui cudebat tunc 
temporis dicens: Glutino bonum est; et “confortavit eum clavis, 
lut non moveretur. 

8Et tu, “Israél “serve meus, Iacob, quem elegi, semen Abraham 
Samici mei; 9% in quo apprehendi te ab extremis terrae et a Plongin- 
quis eius Yvocavi te et dixi tibi: Servus meus es tu, elegi te et non 
abieci te. 10*Ne timeas, quia ego tecum sum; ne declines, quia ego 
Deus tuus; confortavi te et auxiliatus sum tibi, et suscepit te ®dex- 
tera iusti mei. 11 ‘%Ecce confundentur et erubescent omnes qui pu- 
gnant adversum te; “erunt quasi non sint et peribunt viri qui con- 
tradicunt tibi. 12 ’Quaeres eos et non invenies viros rebelles tuos; 
erunt quasi non sint et veluti consumptio homines bellantes adver- 
sum te. 13 7Quia ego Dominus Deus tuus apprehendens manum tuam 
dicensque tibi: YNe timeas, ego adiuvi te. 





u Ez 34 23; Mic 5, 4; a Iti 9. 
Je 10,35; 275,75; Ac 


wa ie in fs. BMV. div. Pa- 
ene Matis. (18, 12. 
. 403322 66, 12. — cf. Mt 

Nm 11, 
bag 28,25. sis “Pro 30, 4; Sap 


12] v. Dn 3, 54, 55. [11, 21 
zcf.2 Mco, 8. 
a (all) Rm 11, 34-7 df 23,38. 
—cf. Sap 9, 13; 1 Cor 2, 16. 
6:-Jb.21, 22. 
Cap 11,23. 
ca 29, 5 
AY; he 
fick. "Ps 50, 10. (cp. 41,12. 
Ps 61, 10; Dn 4, 32. — cf. 
vr. AEE Ac 17, 29.— V. Cp. 44, 
tcf. Os 13, Cais: 46, 5-7. 


18] * Cattth. R. HT 2:70: 
j Sap 13, 11-16; Jr 10, 3-5. 
Jr 10, 3. — cf. cp. 44, 14. 
lvr. 28. — cf. Ac 14, 15; Rm 
I, 19, 20. 


mcf. Nm 13, 33. 

crs 52; 13;:90.9, 8s Ps 163;.2 
Cp. 34, 4. -V. Cp. 45, 12. 

oe Jb 12537 LGlY, St. S72 


pep. 41, 2. — cf. Ps 82, 14. 


q vr. 18. 

r-Jb 6,10; Bar:4, 22; Hab’3;- 5. 

Scp. 48, 13; Ps 146, 4; Bar 3, 
35. 


tcf. cp. 49, 14. 
%.cf. CD:\40, +4 


#3, °7:, Km Tr, 33. 
31) Ant. in cm. Mm. 
* CI; ‘Cp: 49). ‘23. 
y cf. x to, 42 Ps ‘102; °5: 


a cf. Hab 2, 20; Sap 1, 7; Zc 2, 
1-4] 3 L. in D.'5 Adv. [13. 
1] v. Mt 12, 78. 
bv. cp. T2,-17: 
cc: cp. 45, 20. 
dvr. 25. — cf. cp. 46, 11; 48, 
14, is — cf. cp. 45, e 
ecf. 2 Par 36, 23. 
f cp. 40. 24; 47, 14. 
ChVE. 26: 
cf. Sap 11, 26; Rm 4, 17. 
ep 43,10, TS 44, 6348512; 
t 32,39; Apr, 8,17: 22,18. 


jcp. 40, 19. — Vv. cp. 44, 10 
k Jr 36, 4. sqq. 
l cp. 49; 20; es 13, 15. — 


cf. Bar 6, 25, 2 
8-16] LL. in fr. 2 p. D. 4 Adv. 
mCP. 42, 19; 44, 4 2, a2;\ fr 

30: 105-46, 29, 2 


m ED. 43, 105 Dt'7, 6; 10, 15; 


14125) PS 104, 6; 134, 4. 
ch 3-Pt 2, 9: 
02 Par'20, 7; Jdt 8, 22: Dn 3, 
Pcp. 43, 6 [35; Jc 2, 23. 
q cp. 42, 
cp. 43, I; 50, 9 
Ci. Ps 47; 11. 
tcf. cp. 45, 25. —.v. 1 Rg 2, 
“CP. 40, 17. 20. 
v Ps 36, 10, 36. — v. Jb 20, 
-9. 
x Cf. cD: 
y cf. Dt os 6: Mt?.24;.27; Jb 
16, 33. 





— 701 -— 








PROPHETIA ISAIAE 
41, 14 — 42, 14 


mortuum, a Deo liberatum iri (41, 1-20), quod quidem ipsi soli, 
non diis gentium, antequam fiat perspicuum est (21-29). Deinde 
de Cyro ad eius antitypum, nempe ad servum Dei provocans ipsum 








2CH\ AF, kee. 
14] v. Mic 4, 8, 9. 
a cf. 25, 6032S. 31547- 
bcp. 54, So Cl. Ps 77,135--— 
Vv. Cp. 43, 14. 
ECD. 12, 6; , 
dcp. 25, 10; Mic 4, 13. — cf. 
2 Rg 12, 13. ; 
€Ci, CD: 2, 4. 
fJe 15, 7. — cf. Ps. 43,65 Jr 
Jp CO TORRE TE Se ty 
ch.vr 2. 
cp. 45, 26. 
iLm 5, 4. — cf. cp. 44, 3. 
jcp. 35, 6, 7; 43,19; 48, 21. 
1 Ps 106, 35. — cf. cp. 49, 9. 
mcp. 35, I, 2; 55, 12, 13. 
ncp. 60, 13. 
o Jb 12, 9. 


pb cf. vr. 26; cp. 43, 9; 44, 7; 
45, 21; 46, Io. 


q Jr 10, 5. — cf. cp. 45, 7; Bar 


Jim nOh. PS £938, 42% 
Singace 

Scp. 44, 9. — cf. Jr 50, 3. 
ENE 2 

ucp. 46, 10. — cf. vr. 22. 


vcp. 40, 9; 52, 7. — cf. Mt 
23, 34. 

¥V. VY. 21-24. 

Vick. VP. 12. 


¢ cf, Ps: 95,: 5. 


ul) ot 18, ae 

cp. 41, 5; 49, 3-0; 52, 13; 
53,12; , BS 4-28; GC 3 5; 
AC 3, 20% 4).273.¢ 2:2; 7; 

1-13] LL. in fr. 3 p. D. 4 Adv. 

Cop. 43,10; Mtg, .153'57,-S; 


Le :23; 35. 
GCP. 41, 242 6t 0% 
Cr. Cpe 24 
2: 41 v. Mt 21, 5. 
« CD SR ES3) FS) 33, RO: 


. — cf. 
CD. 22503 I MteFe, 2% 

icp. 44, 24; 45, 12, 18; Zc 12, 

j Ac’27,-25; ya 


Rk cp. as 
6).4v. kdli 24, 5,6. — V. in Tr. 


in fs. s. Emigdi. 


lcp. 49. 6, 8. — cf. cp. 60, 3. 
—v. Lc 2, 32; Jor, 9; 8,12. 


81-0, CP. 22; "22. 


m cp. 61, 1; Le 41,19. — cf.cp. 


35, 5; 49,9; Heb 2, 14, 15. 
WAC +I, <FO- 


o Ex 3, 1 


5. 
pep. 48, 11. — cf. Sap 14, 21. 


J cp. 43, 19; 46 


, 10. 
10] Ant. in fr. 6 p. D. 2 Adv. 


Pas ae 

s Ps 106, 23; Ecli 43, 26. 
EY. sep; 27; 316. 

CDT 67-3. 

vvr. 4. 

w cp. 40. 


RCPCD. Oy 7 GN5Os: hae 


WVOICD TS: Os 





14zNoli timere, “vermis Iacob, qui mortui estis ex Israél; ego 
auxiliatus sum tibi, dicit Dominus et ’redemptor tuus “sanctus Israél. 
15 dE go posui te quasi plaustrum triturans novum, habens rostra ser- 
rantia; triturabis “montes et comminues et colles quasi pulverem 
pones, 16/ventilabis eos, et %ventus tollet, et turbo disperget eos; 
et tu “exsultabis in Domino, in sancto Israél laetaberis. 

17 iE geni et pauperes quaerunt aquas, et non sunt; lingua eorum 
siti aruit. Ego Dominus exaudiam eos, Deus Israél non derelinquam 
eos, 18 Jjaperiam in supinis collibus flumina et in medio camporum 
fontes, ponam desertum in stagna aquarum et /terram inviam in ri- 
vos aquarum, 19dabo in solitudinem cedrum et spinam et myrtum 
et lignum olivae, ponam in deserto “abietem, ulmum et buxum simul, 
20 ut videant et sciant et recogitent et intelligant pariter, quia °manus 
Domini fecit hoc, et sanctus Israél creavit illud. 

21 Prope facite iudicium vestrum, dicit Dominus; adferte, si quid 
forte habetis, dixit rex Iacob. 22 Accedant et ?nuntient nobis quae- 
cumque ventura sunt; priora quae fuerunt nuntiate, et ponemus cor 
nostrum et sciemus .novissima eorum, et quae ventura sunt indicate 
nobis. 23 Adnuntiate quae ventura sunt in futurum, et sciemus quia 
dii estis vos; Ybene quoque aut male, si potestis, facite, et loqua- 
mur et videamus simul. 24 Ecce vos estis "ex nihilo et opus vestrum 
ex eo quod non est; abominatio est qui elegit vos. 

25sSuscitavi ab aquilone, et veniet ab ortu solis, vocabit nomen 
meum et tadducet magistratus quasi lutum et velut plastes concul- 
cans humum. 26 “Quis adnuntiavit ab exordio ut sciamus? et a prin- 
cipio ut dicamus: lustus es? Non est neque adnuntians neque prae- 
dicens neque audiens sermones vestros. 27 Primus ad Sion dicet: 
Ecce adsunt, et YIerusalem evangelistam dabo. 28 Et vidi, et non 
erat neque ex istis quisquam qui iniret consilium et interrogatus respon- 
deret verbum. 29 ¥Ecce omnes iniusti, et vana opera eorum, *ventus 
et inane simulacra eorum. 

4? “Ecce Yservus meus, suscipiam eum, Celectus meus, complacuit 

sibi in illo anima mea, @dedi spiritum meum super eum, “iudi- 
cium gentibus proferet. 2 Non clamabit neque accipiet personam, nec 
audietur vox eius foris. 3/Calamum quassatum non conteret et lmum 
fumigans non exstinguet, Yin veritate educet iudicium. 4 Non erit 
tristis neque turbulentus, donec ponat in terra iudicium; et legem 
eius “insulae exspectabunt. ) 

5 Haec dicit Dominus Deus creans caelos et ‘extendens eos, fir- 
mans terram et quae germinant ex ea, Jdans flatum populo, qui est 
super eam, et spiritum calcantibus eam. 6 Ego Dominus “vocavi te 
in iustitia et apprehendi manum tuam et servavi te et dedi te in 
foedus populi ‘in lucem gentium, 7ut aperires oculos caecorum 
et ™educeres de conclusione vinctum, de domo carceris “sedentes in 
tenebris. 8°Ego Dominus, hoc est nomen meum, ?gloriam meam 
alteri non dabo et laudem meam sculptilibus. 9 Quae prima fuerunt 
ecce venerunt; Ynova quoque ego adnuntio: antequam oriantur, au- 
dita vobis faciam. 

10rCantate Domino canticum novum, 
laus eius ab extremis terrae 
qui descenditis in mare, et plenitudo eius; 
insulae, et habitatores earum. 
11 Sublevetur desertum et civitates eius. 
In domibus habitabit ‘Cedar: 
laudate, habitatores “Petrae, 
de vertice montium clamabunt. 
12 Ponent Domino gloriam 
et laudem eius in Yinsulis nuntiabunt. 
13 wDominus sicut fortis egredietur, 
sicut vir proeliator “suscitabit zelum, 
vociferabitur et clamabit, 
super inimicos suos confortabitur. 
14 Tacui, semper silui, patiens fui; 
Ysicut parturiens loquar; 





—- 702 — 

















_ ostendit liberantem populum universum a peccato (42, 1-17). Hoc au- 
tem thema de duplici liberatore et liberatione plurimis animadversio- 
nibus et argumentis prosequitur et illustrat (18-43, 13): descriptis au- 


PROPHETIA ISAIAE 
42, 15 — 43, 23 








dissipabo et absorbebo simul, 
15 2desertos faciam montes et colles 
et omne gramen eorum exsiccabo 
et ponam flumina in insulas et stagna arefaciam 
16 et %ducam caecos in viam, quam nesciunt, 
et in semitis, quas ignoraverunt, ambulare eos faciam; 
bponam tenebras coram eis in lucem 
et °prava in recta. 
Haec verba feci eis et non dereliqui eos. 17 Conversi sunt retror- 
sum; ¢confundantur confusione qui confidunt in sculptili, qui dicunt 
conflatili: Vos dii nostri. 

18 eSurdi, audite; et, caeci, intuemini ad videndum. 19 /Quis caecus, 
nisi servus meus; et surdus, nisi ad quem nuntios meos misi? quis 
caecus, nisi qui venundatus est? et quis caecus, nisi servus Domini? 
209Qui vides multa, nonne custodies? “qui apertas habes aures, nonne 
audies? 21 Et Dominus voluit ut sanctificaret eum et magnificaret 
legem et extolleret. 22 Ipse autem populus direptus et vastatus; la- 
queus iuvenum omnes, et tin domibus carcerum absconditi sunt: 
jfacti sunt in rapinam, nec est qui eruat; in direptionem, nec est 
qui dicat: Redde. 23 *Quis est in vobis qui audiat hoc, attendat et 
auscultet futura? 24 Quis dedit in direptionem Iacob et Israél vastan- 
tibus? nonne Dominus ipse, cui peccavimus, et noluerunt in viis 
eius ambulare et non audierunt legem eius? 25 Et /effudit super eum 
indignationem furoris sui et forte bellum et combussit eum in cir- 
cuitu, et "non cognovit, et succendit eum, et non intellexit. 

Et nunc haec dicit Dominus “creans te, Iacob, et formans te, 
Israél: ONoli timere, quia “redemi te et 2vocavi te nomine tuo; 
meus es tu. 2¢Cum transieris per aquas, tecum ero, et flumina non 
operient te; cum ambulaveris in igne, ‘non combureris, et flamma 
non ardebit in te; 39quia ego Dominus Deus tuus sanctus Israél 
salvator tuus “dedi propitiationem tuam Aegyptum, Aethiopiam 
et ‘Saba pro te. 4Ex quo honorabilis factus es in oculis meis et 
gloriosus, Jego dilexi te et dabo homines “pro te et populos pro anima 
tua. 5/Noli timere, quia ego tecum sum; “ab oriente adducam se- 
men tuum et ab occidente congregabo te. 
austro: Noli prohibere, “adfer filios meos de longinquo et filias meas 
ab extremis terrae. 7 Et omnem, °qui invocat nomen meum, in glo- 
riam meam creavi eum, formavi eum et feci eum. 8Educ foras ?popu- 
lum caecum et oculos habentem, surdum, et aures ei sunt. 9 Omnes 
gentes congregatae sunt simul, et collectae sunt tribus. 2%Quis in vo- 
bis adnuntiet istud et quae prima sunt audire nos faciet? dent te- 
stes eorum, iustificentur et audiant et dicant: Vere. 19 Vos ‘testes 
mei, dicit Dominus, et 8servus meus quem elegi, ut sciatis et cre- 
datis mihi et intelligatis quia ego ipse sum: ‘ante me non est for- 
matus Deus et post me non erit. 
1 uEgo sum, ego sum Dominus, et non est absque me salvator. 
12 Ego adnuntiavi et salvavi, auditum feci, et non fuit in vobis alie- 
nus: "vos testes mei, dicit Dominus, et ego Deus. 13 Et “ab initio ego 
pees, ct non est qui de manu mea eruat. YOperabor et quis avertet 

u 

14 Haec dicit Dominus, *redemptor vester sanctus Israél: ¢Propter 
vos misi in Babylonem et detraxi vectes universos et °Chaldaeos in 
navibus suis gloriantes. 15 Ego Dominus sanctus vester, creans Israél, 
rex vester. 

16 Haec dicit Dominus, “qui dedit in mari viam et 4in aquis tor- 
rentibus semitam, 17 ¢qui eduxit quadrigam et equum, agmen et ro- 
bustum; simul obdormierunt nec resurgent, ‘contriti sunt quasi li- 
num et Yexstinti sunt. 18”Ne memineritis priorum et antiqua ne in- 
tueamini. 19*Ecce ego facio nova, et nunc orientur, utique cogno- 
scetis ea; Jponam in deserto viam et “in invio flumina. 2° Glorifi- 
cabit me bestia agri, ‘dracones et struthiones, ™quia dedi in deserto 
aquas, flumina in invio, ut darem potum populo meo, electo mco. 
21 Populum istum formavi mihi, “™laudem meam narrabit. 

22 ONon me invocasti, Iacob, nec laborasti in me, Israél. 23 9Non 


6 Dicam aquiloni: Da, et- 





- §0, 2. 


- 35, 5, 8. 


- 50, 10. — cf. Mic 7, 8. 
CCP. 40, 4. 
9 


dcp. 1, 29; 45, 16; Ps 96, 7; 

tt 10, 14; Bee 6, 38. — cf. 

é-Ch. cp: 43, 8: 50, :2% 
Mr é 


h (cf. Jr 6, ro). 

#cp. 14, 17. 

jSph 1, 13. 

kMt 13. 9. 

bPs.76,,. §: Lm 2, 3. 

25, 24] R. in fs. s. colum. Flag. 
DNIC. [11; Os 7, 9. 

m cf. CD. 47, 31; 57, 1; Jr 12, 

@ cD. 44,2, 21, 24. 

bcp. 41, 14. 

Cvr. 14; cp. 59, 20. — v. Lc © 


Sep. 43,;,10, 23, 143 44,.25 Jt 
30,. LO, ih. 

mcp. 49, 12; Bar 4, 37. — cf. 
cp. 11, 16; 60, 8, 9; Ps 106, 

n cf. 2 Cor 6, 18. fa 3. 

oct. Jr 14, 9. 

81%. C$. 42;, 58. 

Pcp. 42, 18, 19. — cf. Mt 13, 
13, 14; Mr 8, 18. 

aD. 41, :22,.26. 

10] Ant. in sb. a. D. 3 Adv. 

*VP.-525-Cp. 8, 25. 44,8 


Scp. 42, 1. — cf. 3 Rg 2, 24. 

ENMACD.c 43, 4 

“cp. 45, 21; Dt 32, 39; Os 13, 

vv. Vr. 10. [4. 

xcp. 41, 4; Ps 89, 2. — cf. J 
8, 58. 

y cf. Sb 9,412 

ZV. cp. 41, 14, 44, 6, 24; A. 
17; 49. 7, 20; JF 50, 34 etc. 

14, 2517-R: in D.2 Adv. 

avr. 4. 

bcp. 23, 13. 


€ cp. §1, 108 Exit4,7at)-22%'Ps 
76° roe 4Hab: 3. rs. 
Js 3, 16. 
16] v. Ps 76, (20, 21). 
ev. Ex 14, 4, 6-9. 
fctepaa? 3: 
cf. Ps'-75, 6-7. 
cp. 65, 16. — cf. Jr 16, 14; 


okies 
3 Cor 4s. OS) (2 Cor's, “295 


“FIO: 
nPs 78, 13. — cf. Ps 104, 1; 
Le 1, 74, 75; 1 Pt 2, 9. 
ocp. 64, 7. — cf. Mic 6, 3. 
iP ch. cp. 1; 11-152. 0am 1S; 25. 











PROPHETIA ISAIAE 
43, 24 — 44, 22 


tem modo et effectibus ipsius liberationis (14-44, 8), conclusionis instar 
adserit omnino chimaericum esse auxilium quod ab iis qui vocantur 
dit, quique sunt opera hominum, gentes adsequi sperant (9-23). 








aps oe 

ais]: * Catech. Rol 17,8: 

Scp. 44, 22; Jr 31, 34. — cf. 
Cp. 35, £7; Ez 30,25, 49; 
Heb 10, 27. 

Doky LO, bts? Ou aie 

Ez 16, 3. 

ech. Irs. 35 ns Os 028% 

x Lm 2, 2. 

SCL.” If 124,.05420)..22. 

av. cp. 41, 8. 

b vr. 24; cp. 49, 15. — cf. Ps 
70; 62 Jr 2,.$3 Le 5, 55 Gal 


d Dt 33,155. 26. 
ecp. 53» 1; Jo 4, 14. — cf. cp. 


fep. 32, 15; Jl 2, 28; Jo 7,39; 
AC 2\~ 18s 


OPS!) 4, 3: 
Nicl vps. Lagos 


BY. CD: aan mae 

6]* Catechi Rel 2,16, 

jcp. 48, 12; Dt 32, 39; Ap 1, 
8. 7 eh a 

Rkcp. 45, 5, 6. — cf. cp. 43, 11. 

ECD.A15 26,127. 

mcCDp. 41, 22. 


ocp. 45, 5; Dt 4 35: 39; 32, 

( Sae ee SN Bie Lael X28 

Pcp. 41, 24, 29. — cf. Dt 27, 
15; Sap 14, 8; Hab 2, 18, 
I 


9. 
qcf. cp. 41, 6, 7; 49, 6, 7. — 
v. Sap 13, 11-16; Jr 10, 35 
7 CDi 45,203 (PS I73;: ‘8: (isk 
Wwepwday EF. 
SCD. 42. 17. 
tcp. 40, 18-20. 


uv. Ps 113, 4-7 (bis). 
v cf. cp. 40, 20. 


x Sap 13, 12. 
CL. Bary, Sas 


z cf. cp. 45, 20; Sap 13, 17,18. 


2c. Dt 27; 45: 

6 Sap 15, 10. -— cf. Jb 13, 12. 

ccf. Ps t43, 8 — cf. Rm 1, 
2 


53 
dcp. 42, 19. — Vv. cp. 42, 8. 
ENT. sas 
fcf. cp. 40, 15: 
&cp. 43, 25; Mic 7, 19. — cf. 
CB. 22 vit8. 





obtulisti mihi arietem holocausti tui et victimis tuis non glorificasti 
me; non te servire feci in oblatione nec laborem tibi praebui in 
ture. 24 Non emisti mihi argento Ycalamum, et adipe victimarum tua- 
rum non inebriasti me; veruntamen servire me fecisti in peccatis 
tuis, "praebuisti mihi laborem in iniquitatibus tuis. 25 Ego sum, ego 
sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter me et peccatorum tuo- 
rum non recordabor. 26 Reduc me in memoriam, et tiudicemur simul; 
narra si quid habes ut iustificeris. 27 “Pater tuus primus peccavit, 
et Vinterpretes tui praevaricati sunt in me, 28 et *contaminavi prin- 
cipes sanctos, Ydedi ad internecionem Iacob et Israél in blasphemiam. 
4 1Et nunc audi, *lacob serve meus, 
et Israél, quem elegi. 
2 Haec dicit Dominus faciens et °formans te, 
ab utero auxiliator tuus: 
Noli timere, serve meus Iacob 
et 4rectissime, quem elegi. 
3 e¢Effundam enim aquas super sitientem 
et fluenta super aridam; 
feffundam spiritum meum super semen tuum 
et benedictionem meam super stirpem tuam, 
4et germinabunt inter herbas, 
quasi salices Yiuxta praeterfluentes aquas. 
5 ATIste dicet: Domini ego sum, 
et ille vocabit in nomine Iacob, 
et hic scribet manu sua: Domino, 
et in nomine Israél adsimilabitur. 

6 Haec dicit Dominus rex Israél et ‘redemptor eius, Dominus 
exercituum: JEgo primus et ego novissimus, et ‘absque me non est 
Deus. 7™Quis similis mei? vocet et adnuntiet et ordinem ee aie 
mihi, ex quo constitui populum antiquum; “ventura et quae futura 
sunt adnuntient eis. 8 Nolite timere neque conturbemini; ex tunc 
audire te feci et adnuntiavi; °vos estis testes mei. ?Nunquid est 
Deus absque me et formator quem ego non noverim? 9 @Plastae idoli 
omnes nihil sunt, et amantissima eorum non proderunt eis. Ipsi 
sunt testes eorum, quia non vident neque intelligunt, ut confundan- 
tur. 1°7Quis formavit deum et sculptile conflavit ad nihil utile? 
11 sEcce omnes participes eius confundentur, fabri enim sunt ex | 
ar), aa convenient omnes, stabunt et pavebunt et confundentur | 
simul. 

12 tFaber ferrarius lima operatus est, in prunis et in malleis for- 
mavit illud et operatus est in bracchio fortitudinis suae, esuriet et 
deficiet, non bibet aquam et lassescet. 13 Artifex lignarius extendit 
normam, formavit illud in runcina, fecit illud in angularibus et in 
circino tornavit illud et “fecit imaginem viri quasi speciosum homi- 
nem habitantem in domo; 14%succidit cedros, tulit ilicem et quercum, — 
quae steterat inter ligna saltus; plantavit pinum, quam pluvia nu- 
trivit 15et 7facta est hominibus in focum; sumpsit ex eis et cale- 
factus est et succendit et coxit panes; de reliquo autem operatus — 
est deum et adoravit: fecit sculptile et curvatus est ante illud. 
16 ¥Medium eius combussit igni et de medio eius carnes comedit, 
coxit pulmentum et saturatus est et calefactus est et dixit: Vah! 
calefactus sum, vidi focum; 17 reliquum autem eius deum fecit et 
sculptile sibi: curvatur ante illud et adorat illud et *obsecrat dicens: 
Libera me, quia deus meus es tu. 18 Nescierunt neque intellexerunt; 
obliti enim sunt ne videant oculi eorum, et ne intelligant corde suo. 
19Non recogitant in mente sua neque cognoscunt neque sentiunt, 
ut dicant: Medietatem eius combussi igni et coxi super carbones © 
eius panes, coxi carnes et comedi et de reliquo eius %idolum faciam? 
ante truncum ligni procidam? 20 Pars eius °cinis est; cor insipiens — 
adoravit illud et non liberabit animam suam neque dicet: Forte 
Cmendacium est in dextera mea. £ 

21¢dMemento horum, Iacob et Israél, quoniam servus meus es 


tu, *formavi te; servus meus es tu, Israél, ‘ne obliviscaris mei. | 


22 9Delevi ut nubem iniquitates tuas et quasi nebulam peccata tua: t 





— 704 — 








Sermo redit de liberatione per Cyrum facienda. Is a Deo vocatus (24-28) 


| et in subigendis regnis adiutus (45, 1-10) vincula captivorum solvet, 


regnum israéliticum restituet et gentium salutem praeparabit (11-26). 


PROPHETIA ISAIAE 
44, 23 — 45, 24 





revertere ad me, quoniam redemi te. 23 Laudate, caeli, quoniam 
misericordiam fecit Dominus; tiubilate, extrema terrae ; kresonate, 
montes, laudationem, saltus et omne lignum eius, quoniam /redemit 
Dominus Iacob et mIsraél gloriabitur. 

24Haec dicit Dominus "redemptor tuus et °formator tuus ex utero: 
PEgo sum Dominus faciens omnia, Yextendens caelos solus, stabi- 
liens terram, et nullus mecum, 25 irrita faciens signa divinorum et 
hariolos in furorem vertens, ‘convertens sapientes retrorsum et scien- 
tiam eorum stultam faciens, 26 ‘suscitans verbum servi sui et “con- 
silium nuntiorum suorum complens; qui dico Ierusalem: Habita- 
beris, et Ycivitatibus Iuda: Aedificabimini, et deserta eius suscitabo;. 
27¢qui dico profundo: Desolare, et Yflumina tua arefaciam; 28 qui 
dico *Cyro: “Pastor meus es et omnem voluntatem meam complebis; 
qui dico Ierusalem: Aedificaberis, et Stemplo: Fundaberis. 

4 Haec dicit Dominus “christo meo Cyro, °cuius apprehendi dex- 

teram ut subiciam ante faciem eius gentes et dorsa regum 
vertam et °aperiam coram eo ianuas, et portae non claudentur: 
2 Ego ante te ibo et “gloriosos terrae humiliabo, @portas aereas con- 
teram et vectes ferreos confringam 3 et fdabo tibi thesauros abscon- 
ditos et arcana secretorum, ut scias quia ego Dominus, 2qui voco 
nomen tuum, Deus Israél, 4 propter “servum meum Iacob et Israél 
electum meum, et vocavi te nomine tuo, adsimilavi te, et non co- 
gnovisti me. 5*Ego Dominus, et non est amplius; extra me non est 
Deus; accinxi te, et non cognovisti me; 6/Jut sciant hi qui ab ortu 
solis et qui ab occidente, quoniam absque me non est: ego Dominus, 
et non est alter; 7 formans lucem et creans tenebras, “faciens pacem 
et creans malum: ego Dominus faciens omnia haec. 

8 /Rorate, caeli, desuper, et ™nubes pluant iustum; aperiatur 
terra et Ngerminet Salvatorem, et iustitia oriatur simul: ego Dominus 
pM eum, 

90Vae qui contradicit Pfictori suo, %testa de samiis terrae! "Nun- 
quid dicet lutum figulo suo: Quid facis, et opus tuum absque ma- 
nibus est ? 

10 Vae qui dicit patri: Quid generas? et mulieri: Quid parturis? 

11 Haec dicit *Dominus sanctus Israél, plastes eius: “Ventura in- 
terrogate me super filios meos et super opus manuum mearum man- 
date mihi. 12¥%Ego feci terram et hominem super eam creavi ego, 
manus meae tetenderunt caelos, et Yomni militiae eorum mandavi, 
13 2ego suscitavi eum ad iustitiam et %omnes vias eius dirigam; 
bipse. aedificabit civitatem meam et ‘captivitatem meam dimittet, 
non in pretio neque in muneribus, dicit Dominus Deus exercituum. 

14 Haec dicit Dominus: ¢Labor Aegypti et negotiatio Aethiopiae 
et Sabaim viri sublimes ad te transibunt et “tui erunt, post te am- 
bulabunt, vincti manicis pergent et te adorabunt teque deprecabun- 
tur: Tantum in te est Deus, et ‘non est absque te Deus. 152Vere 
tu es Deus absconditus, Deus Israél salvator. 16”’Confusi sunt et 
erubuerunt omnes, simul abierunt in confusionem fabricatores erro- 
rum. 17 ]Israél salvatus est in Domino salute aeterna; ‘non confun- 
demini et non erubescetis usque in saeculum saeculi. 

18 jQuia haec dicit Dominus creans caelos, ipse Deus formans 
terram et faciens eam, ipse plastes eius; non in vanum “creavit eam, 
ut habitaretur formavit eam: Ego Dominus, et non est alius. 19 Non 
in abscondito locutus sum, in “Joco terrae tenebroso; non dixi se- 
mini Iacob: ™Frustra quaerite me; ego Dominus loquens “iustitiam, 
adnuntians recta. 29 °Congregamini et venite et accedite simul qui 
salvati estis ex gentibus: ?nescierunt qui Ylevant lignum sculpturae 
suae et rogant deum non salvantem. 21 Adnuntiate et venite et 
consiliamini simul. Quis auditum fecit hoc ab initio, ex tunc prae- 
dixit ilud? ‘tnunquid non ego Dominus, et non est ultra Deus absque 
me? Deus iustus et “salvans non est praeter me. 22 Convertimini ad 
me, et salvi eritis, Yomnes fines terrae, quia ego Deus, et non est 
alius. 237In. memetipso iuravi; egredietur de ore meo Yiustitiae ver- 
bum et non revertetur; 24*quia mihi curvabitur omne genu, et iu- 





hcp. 49, 13. — cf. cp. 55, 12; 
Ps 68, 353 95, 11; Jr 51, 48. 


‘ cf. Ps di 10). [7, 5. 
; Dn 3, 


7 Cie cp. Fe; 32 x45 

$cp. 29,14. ¢tcf.2 Par 36, 22. 
u%V. cp. 46, IO. 

PI. Jr’ 32, 15,. 44: 


x cp. 50, 2. — cf. cp. 43, 16; 
51, 10. — v: Ex 14, 21; Js 3, 

y cf. Jr 50, 38; 51,36. . [9-r7. 

2cp. 45, I 

acf, 2 Rg 5,723. Ps 77; 

bcp. 45, 1, 13. — v. 2 Par 36, 
24, 435. BEST, “453: 

acf. cp. 44, 28. 

1-8] L. in sb. OT. Adv. 

b cf. cp. 41, 13 

ccp. 60, 11. — cf. ep. 22, 22. 

dcf. 40, 

é Ps 106, 16. — cf. Jras1,..30. 

fcf. Jr 50, 37; 61, 13. 
cp. 43, ft ~. 08, GD..b2, 2. 
cp. 41, 8. 32, 39 

vr. 14; cp. 44, 6, 8. — Me Dt 
cl.20p.. 30, 20: Mi y, 

Ay atech, R. IV 16, z 
pS: 38; Am 3, 6. — cf. cp. 

lof. Dt 32, Ps. 71, -6: 

8] Int. in M3. v. de s. M. in 


Adv. (Ps 84), in D. 4 Adv. et 
exspect. partus. BMV. (Ps 18). 
— Antt., V., R. etc. T. Adv. 

m Ps 84, 11. — cf. Os 10, 12. 

mcp. 61, It. 

ocf. cp. 10, 15; Ec 6, ro. 

Pcp. 29, 16; 64, 

q Sap 15,7; ‘Jr 18, 6; Rm 9, 20. 
—cf. Sap 1?" ¥2) Ecli S35 13. 

r Ez 39, 7. 

scp. 64, 8. — cf. cp. 41, 23. 

PE ope f dite gs Ue 

ucp 29, ess 64, 8. 

cat b ae Sy St eh 

xc 40, 22; 
7 Gud, 3 

fe vr. 2. 

bv. cp. 44, 28. 

Cccp. 49, 25; 52, 3; 61. 1. 

d cf. cp. 43, 3. 

écp. 14, 2 

f VES; 25. x 

gcp. 57, 17. — cf. Rm Jt, 33. 

"R. et V. All in fs. ss. Fa- 

miliae J. M. Jos. 


42, 5; 44, 24. 
Zz cp. 41, 2. 


hep. 42, 17; 44, 9, 11; Jr_10 
# CD. 54, 4. [14. 
j Jr 10, 12. — v. cp. 42, 5. 


Ee cf. Ps 143. 25; 
l cp. 48. 16. ee: Dt 30, 11-14. 
m cf, Jr 29, 13.:¥4. 


#VY. 23 

o cf. a 41, 1; 43. 9; 66, 18. 
i cf. cp. 44, 18, 19; 48, 5, 7. 
dcp. 40, 20; 46,1 Jr 20, 5. 
rcp. 44. 17. cf. 5 2, 28 
Svr. 5, 14; CD. 41, 22, 26. 
tcp. 46, 9. 

u cp. 43; 11; Os 13, 4 

v cp. 12; 43, 5; os 


xv. Gn 22, 16. 

24] in Ant. in sb. a. °D. 3 Ad. 

z (all) Rm 14, 11. — cf. Ph-2 
10, TA. 








(45) 








PROPHETIA ISATAE 
45, 25 — 48, 2 


Momentis autem istius liberationis, ruina nempe et comminutione 


idolorum (46, 1-13) necnon vastatione Babylonis (47, 1-15), enarratis, 
Israélitae monentur ut Deo, a quo etsi indigni salvandi sunt (48, 1-11), 















a-cf. <¢p,°120,'945" Ps 32520)? Jr 
29,65. 
b cf. Cp. 41, 113. -§4;° 19> FRE 


Zs be 
ccf. Ps 33, 3; Jr 9, 23, 24; 1 
Cor 1). 32% 2°Cor' fo;" t7; 


a Jr 50, 2; 51, 44; Bar 6, 40; 
n 14, 21. — cf. cp. 21, 9. 

Ovr. 7: cp. 455.20: 

ccf. Sap 13,216; Bar 6;,.26: 

d cf. fr 48, 7; Os 10, 5, 6. 

@ ci. Dt 2, - 313 +32, 4e154Gal: a, 

f-Ps 70; 22. 129. 


gv. CD. 44, 9-20. 


hcp. 44, 15. 

tv. Cp. 45, 20; Jr 10, §. — cf. 
Ps 113, 7 (bis). 

Ci; Sapers 23s; 


8] * cf. Catech. R. IV 10, 6. 

mCP. 44, 6; 45, 5, 14, 18, 21. 

mcp. 42, 9. — cf. cp. 41, 26. 

Ocp. 44, 26, 28; Jb 23, 13; Ps 
32, 11; Pro 19, 21. — cf. Ac 
4, 28; Heb 6, 17. 

pjr 12, 9. — Vv. cp. 41, 2. 

q.cf. Nm 23, 19. 

12] * Catech. R. IV 14, 9. 

ah 5 51, 5. — cf. cp. 56, 1; Ps 

s cf. cp. 59 


59,9. : 
13] Antt. in T. Adv.; Cm. in 
fs. BMV. salus inf. — v. ch. 
66, 13, 14. 
tcf. Jl 2, 35; Ab r7. 
LES Bags, cae Riese Mo 
acf. Jr 48, 18. 
bcp. 3, 26; Lm 2, 10; Jn 3, 6. 
c Ps 136, 8. — cf. cp. 43, 14. 
dcp. 23, 13; 48, 14. 


evr. 8; Dt 28, 56; Jr 6, 2. — 
cf.vr.5; cp.13,19; Est 15, 6. 

fJd x6, 21. — cf. Ex 11, 5; 
Mt 24, 41. 


g’cp; 20; 3: Jr 23, 28, ,26j3bm 
1, 8, 9; Nh 3, 5 

hv. cp. 43, 14. 

a4 48, 2. — v. Jr 10, 16. 

he (:. JESS, B48. 

cf. vr.1; cp.13,19; Sph 2,15. 

m c£...ep..<ox 6: Zc 1%. .BS2 

6] v. ch. 42, 25, 24. 

RCL. CO. Td Ls Bioeee ir ees 

ocf. Dt 28, 50; Bar4,16. [7. 

pv. vr. I, 15. 

qim i, 9. — cf. Dt 32, 29. 


7Sph 2, 15. 

sJr 6, 2. — cf. vr. 1 

tAp 18, 7. 

uct. cp. 45, 6, 18; Jr 50 29. 
v Lm 1, 10. — cf. Ap 18, 7. 


Bicep. Se, 726. 

Pa. Ir. 50. 3%, 32. 

zcf. vr. 12, 13; Dt 18, 10; Dn 
2,2, Nh.3,%. 

acf. Jr 50, 29. 


bcp. 42, 25; Ps 34, 8; Ecli s, 
9; 1 Ths, 9. 

Cvr. 9. 

€ ses Fin 2: f; 1a } 

6 Cs DA 32, 35; EO, 4; Jty2, 
28: — cf. Bar 6, 36. 


fcp. 5, 243 40, 24% 43) aol 
2, 5;.Nh,1,/10; Ml 4, 1. 

gv. cp. 10, 17. 

acp. 43, t. 

b Ps 67, 27. — cf. cp. §1, 1. 

cjr 7,°9. 

@-2:.Es 14,18. 





rabit omnis lingua. 25¢Ergo in Domino, dicet, meae sunt iustitiae 
et imperium; ad eum venient et “confundentur omnes qui repugnant 
ei. 26In Domino iustificabitur et “laudabitur omne semen Israél. 

4 Confractus est “Bel, contritus est Nabo; facta sunt simulacra 

. eorum bestiis et iumentis, Yonera vestra gravi pondere usque 
ad lassitudinem. 2 ¢Contabuerunt et contrita sunt simul; non potue- 
runt salvare portantem, et anima eorum in 4captivitatem ibit. 

3 Audite me, domus Iacob, et omne residuum domus Israél; qui 
portamini a meo utero, qui gestamini a mea vulva. 4/Usque ad 
senectam ego ipse et usque ad canos ego portabo, ego feci et ego 
feram, ego portabo et salvabo. 

5 9Cui adsimilastis me et adaequastis et comparastis me et fe- 
cistis similem, 6 qui confertis aurum de sacculo et argentum statera 
ponderatis: conducentes aurificem ut faciat deum et “procidunt et 
adorant? 7‘Portant illum in umeris gestantes et 'ponentes in loco 
suo, et stabit ac de loco suo non movebitur; sed, et cum clamave- 
rint ad eum, non audiet, de tribulatione non salvabit eos. 

8 Mementote istud et confundamini; redite, praevaricatores, ad 
cor, %recordamini prioris saeculi, “quoniam ego sum Deus, et non 
est ultra Deus, nec est similis mei, 1° ”adnuntians ab exordio novis- 
simum et ab initio quae necdum facta sunt, dicens: °Consilium meum 
stabit, et omnis voluntas mea fiet, 11 ?vocans ab oriente avem, et 
de terra longinqua virum voluntatis meae, et Ylocutus sum et addu- 
cam illud, creavi et faciam illud. 

12 Audite me, duro corde, qui longe estis a iustitia, 1% ”Prope 
feci iustitiam meam, 8non elongabitur, et salus mea non morabitur. 
‘Dabo in Sion salutem et in “Israél gloriam meam. 

4 7 2Descende, "sede in pulvere, virgo °filia Babylon, sede in terra; 

non est solium filiae 7Chaldaeorum, quia ultra non vocaberis 
emollis et tenera. 2 Tolle /molam et mole farinam, %denuda turpi- 
tudinem tuam, discooperi umerum, revela crura, transi flumina. 
3 hRevelabitur ignominia tua, et videbitur opprobrium tuum; ultio- 
nem capiam, et non resistet mihi homo. : 

4 Redemptor noster, ‘Dominus exercituum nomen illius, sanctus 
Israél. 5 Sede tacens et intra in tenebras, filia Chaldaeorum, quia 
non vocaberis ultra ‘domina regnorum. 6”™Jratus sum super popu- 
lum meum, contaminavi hereditatem meam et dedi eos in manu 
tua; ™non posuisti eis misericordias, “super senem adgravasti iugum 
tuum valde 7 et dixisti: In sempiternum ero ?domina. Non posuisti 
haec super cor tuum neque @recordata es novissimi tui. 

8rEt nunc audi haec, ‘delicata et habitans confidenter, ‘quae 
dicis in corde tuo: “Ego sum, et non est praeter me amplius; Ynon 
sedebo vidua et ignorabo sterilitatem: 9% venient tibi duo haec su- 
bito Yin die una, sterilitas et viduitas; universa venerunt super te 
propter multitudinem *maleficiorum tuorum et propter duritiam in- 
cantatorum tuorum vehementem. 1° Et fiduciam habuisti in malitia 
tua et dixisti: Non est qui videat me. Sapientia tua et scientia tua 
haec decepit te. Et dixisti in corde tuo: “Ego sum, et praeter me 
non est altera. 11 >Veniet super te malum, et nescies ortum eius, et 
irruet super te calamitas, quam non poteris expiare, veniet super 
te repente miseria, quam nescies. 12°Sta cum 4incantatoribus tuis 
et cum multitudine maleficiorum tuorum, in quibus laborasti ab 
adulescentia tua, si forte quid prosit tibi aut si possis fieri fortior. 
13 Defecisti in multitudine consiliorum tuorum. @Stent et salvent te 
augures caeli, qui contemplabantur sidera et supputabant menses, 
ut ex eis adnuntiarent ventura tibi. 14/Ecce facti sunt quasi stipula, 
Jignis combussit eos, non liberabunt animam suam de manu flam- 
mae, non sunt prunae quibus calefiant, nec focus ut sedeant ad 
eum. 15Sic facta sunt tibi in quibuscumque laboraveras; negotia- 
tores tui ab adulescentia tua unusquisque in via sua erraverunt, non 
est qui salvet te. 

4 Audite haec, domus Iacob, qui *vocamini nomine Israél et®de 
aquis Iuda existis, “qui iuratis in nomine Domini et Dei Israél 
recordamini non in veritate neque in iustitia. 2¢De civitate enim 











— 706 — 


ae 





adhaereant eiusque bonitati attendentes (12-19) a vecordia abhorreant, 
ne in interitum, qui imptis instat, ipsi quoque incurrant (20-22). 
2. Servus Dei patiens et triumphans (49, 1-57, 21). Servo Dei, conquerenti se 


PROPHETIA ISAIAE 
48, 3 — 49, 11 





- sum in oculis Domini, et Deus meus factus est fortitudo mea. 





sancta vocati sunt et “super Deum Israél constabiliti sunt, ‘Dominus 
exercituum nomen eius. 

3 9Priora ex tunc adnuntiavi, et ex ore meo exierunt, et audita 
feci ea; repente operatus sum, et venerunt. 4“Scivi enim quia durus 
es tu, et mervus ferreus cervix tua, et frons tua aerea. 5 Praedixi 
tibi ex tunc; antequam venirent indicavi tibi, ne forte diceres: ‘Idola 
mea fecerunt haec, et sculptilia mea et conflatilia mandaverunt ista. 
6 Quae audisti, vide omnia; vos autem, num adnuntiastis ? jAudita 
feci tibi nova ex tunc, et conservata sunt quae nescis. 7 Nunc creata 
sunt et non ex tunc et ante diem, et non audisti ea, ne forte dicas: 
Ecce ego cognovi ea. 8 Neque audisti neque cognovisti neque ex 
tunc aperta est auris tua; scio enim quia Beacuaricans praevarica- 
beris, et “transgressorem ex utero vocavi te. 9 /Propter nomen meum 
longe faciam furorem meum et laude mea infrenabo te, ne intereas, 
10 Ecce excoxi te, sed ™non quasi argentum; “"elegi te in camino 
paupertatis, 11 oPropter me, propter me faciam, ut non blasphemer, et 
Pgloriam meam alteri non dabo. 

12 Audi me, Iacob et Israél quem ego voco: Yego ipse, ego 
primus et ego novissimus. 13 Manus quoque mea "fundavit terram, 
et dextera mea mensa est caelos; ‘ego vocabo eos, et stabunt simul. 
14 Congregamini, omnes vos, et audite: tquis de eis adnuntiavit 
haec? Dominus dilexit eum, “faciet voluntatem suam in Babylone 
et bracchium suum in YChaldaeis. 15 7Ego, ego locutus sum et vo- 
cavi eum, adduxi eum, et directa est via eius. 

_ 16 Accedite ad me et audite hoc: Non a principio in abscondito 
locutus sum, ex tempore antequam fieret ibi eram; et Ynunc Domi- 
nus Deus misit me, et spiritus eius. 

17 2Waec dicit Dominus “redemptor tuus sanctus Israél: Ego Do- 
minus Deus tuus docens te utilia, gubernans te in via, qua ambulas. 
18 bUtinam attendisses mandata mea! facta fuisset sicut flumen pax 
tua, et iustitia tua sicut gurgites maris; 19 det fuisset quasi harena 
semen tuum, et stirps uteri tui ut lapilli eius; non interisset et non 
fuisset attritum nomen eius a facie mea. 

20 ¢Keredimini de Babylone, fugite a Chaldaeis, fin voce exsulta- 
tionis adnuntiate; auditum facite hoc et efferte illud usque ad ex- 
trema terrae, dicite: 9Redemit Dominus servum suum Iacob. 21!"Non 
sitierunt in deserto, cum educeret eos; ‘aquam de petra produxit 
eis et scidit petram, et fluxerunt aquae. 224Non est pax impiis, dicit 
Dominus. 


4 Audite, 2insulae, et attendite, populi 9de longe: “Dominus ab 

utero vocavit me, de ventre matris meae recordatus est nominis 
mei 24et posuit os meum quasi gladium acutum, “in umbra manus 
suae protexit me et posuit me sicut sagittam electam, in pharetra 
sua abscondit me 3 et dixit mihi: /Servus meus es tu, Israél, 9quia 
in te gloriabor. 4”Et ego dixi: In vacuum laboravi, sine causa et 
vane fortitudinem meam consumpsi; ergo 4jiudicilum meum cum Do- 
mino, et jopus meum cum Deo meo. 

5 Et nunc, dicit Dominus “formans me ex utero servum sibi, ut 
reducam Iacob ad eum, et Israél non congregabitur, et a 

t 
dixit: Parum est ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Iacob et 
faeces Israél convertendas; “ecce dedi te in ™lucem gentium, 2°ut 
sis salus mea usque ad extremum terrae. 

7 Haec dicit Dominus ?redemptor Israél sanctus eius ad %ontemp- 
tibilem animam, ad abominatam gentem, ad servum dominorum: 
rReges videbunt, et consurgent principes et adorabunt propter Do- 
minum, quia fidelis est, et sanctum Israél qui elegit ‘te. 

8 Haec dicit Dominus: ‘In tempore placito exaudivi te et in die 
salutis auxiliatus sum tui et servavi te et “dedi te in foedus populi, 
ut suscitares terram et “possideres hereditates dissipatas, 97ut diceres 
his qui vincti sunt: Exite, et his qui in tenebris: Revelamini. ¥Su- 
per vias pascentur, et in omnibus planis pascua eorum. 10 zNon esu- 
rient neque sitient, et non percutiet eos aestus et sol, %quia mise- 
rator eorum breget eos et Cad fontes aquarum potabit eos. 11 4Et 





ecf. Mic 3, 11. 
ROD 874A. 


& vr. 5; cp. 41, 26. 
h cf. Ex 32, 9; Jr 5, 3. 


iv. Jr 44, 15, 17. 

jJr "By: arf cp. 43, I 

kcf. Ps 57, 4. ay 

MgB Mi 3,6 

m cf. 1 t 1, 7. 

ncf. Dt 4, 20; 3 Rg 8, 51; 
Ps 65, 10. 

Ocp. 43, 25; Ps 24, 11; Bar 1, 
14; X20, 9;:-30,.21; Da 9g, 

Pcp. 42, [19. 

q cp. oe. Ne CD. 41, & 

tP.s 51, 13. — cf. Ps tor, 25; 
eb 1, I0. 

$C). 405.-.20. 

& Ct... cp. 48:26: 

“OD. AY). -23 - 40 F485 

vcp. 23, 13; 47, I. 

XV. CD. 45, 1-3. 


Zcp. 61, 1. 

acp. 49, 7. 

b Dt 5, 29; 32, 29; Ps 80, 14; 
Bar 3,..13% Ic IQ, 42. 

Cccp. 66, 12. 

dcp. 10, 22; Gn 22, 17; Os 1, 
10. 

@cp. §2; -¥r* 55> 13°) Jr50,..8: 
51, 6, 4; Zc , 6, 7; 2 Cor 


6, Ap 
20] tie’ (Ps an in  D. 5 p. Psch. 


f cf. cp. 35, 19; $219 

EP. 4 44, i= — cf. Ex 19, 4-6. 
8, cf. cp. 35, 73 

‘gt, 284 neal s. ‘ Ost. 

icp. 43, 19; Ex 17, 6: Nm 


icp. 57, 213 59, 8. — cf. cp. 
66 “a 


’ 


av. cp. Il. 
ex 1-7] L pres in fs. s. Jo. B. 
bcp. 33, 13. 
cv. Cp. 44, 


rit af, 4; 6s 6, 5. — cf. Heb 


zr; 16. 
2] “Of. ‘tn ? s. Laur. a Br. 
a 16. — cf. Dt 33, 3; 
ap Pe I. 


fep. 41, 8; 44, 21; Le, 


faa Es A 
m4 cp. 65, 23. 


— v. cp. 50, 
6-8; 53, 10-12 
icf. 3 Rg 19, ro 
jcf. cp. 61, 8 
vr. ne 
I cp. ‘ky 
m Gail” "Ac. 13, 47. — cp. 42, 6. 
— cf. cp. 60, 
6Lc.2; 323 Jo 1, 9. — cf. Jr 
I, 5. 
o Jo ir, eriettes th tose 
pcp. 48, 17. 


qacp. 53, 3. — cf. cp. 50, 26) ;. 
rvr. 23. 


s cf. cp. a. Serbo 3y 35: 

t (all) 2 oe 2. — Ps 68, 14 
— cf. ic 19. 

8) E.-a'sb, >. D. 4 Odg 

“ucp. 42, 6. 

v cp. 61, x: 

xX Cp. 42, 7. 


y cf. cp. 41, 18. 
2 (ail) Ap 7, 16. — cf. cp. 35. 
acf. cp. 43, 20. (7. 
5 Ap 7, Ab — v. cp. 40, II. 
6 Jre'32... 9. 
d cf. cp. 40. 4. 











PROPHETIA ISAIAE 
49, Iz2— 51, 2 


Frusta laborasse, Ditus praedicit per ipsum liberandas fore univer- 
sas gentes (49, 1-13); Sioni aeque desolationem suam deflenti et populi 


undique accurrentes promittuntur (14-26) et peccatorum venia, quam 








écp. 43, 5; Ps 106,2,3; Ez 37, 
253 £0 8,75 Le7rs5" 20: 

fv. cp. 44, 23. 

13] R. in fr. 2 9. D. 1 Adv. 

gcp. 40, I. 


14-16] * Catech. R. 67 


Acf. cp. 40, 27; 54, 6; 62, 
jet 3 cp. et? rs Ps 26, 10; bai 
Vc 


15] a of isms Trid. s. XVUT. 
decret... de omn. ad Conc. in- 
vitandis. -— Gr. in fs. BMV. 
div. Prov. matris. 

k Jr 31, 20. 

1Cn 8, 6; Ap 13, 16. 

mcf. Zc I, 18-21. 

_acp. 60, 4; Bar 4, po 5, 5 

oNm 14, 21. — v. Ez 5, ie 


$-cl.: Jr 43; 1; cp. 61. 
rcp. 54, 1. — cf. Zc 10, ran 
$ cf. cp. 54, 2, 3. 
tcp. 11, 10, 12. 
ucf. cp. 66, 20. 
vcf. cp. 40, 11; -Le 15, 5. 


Lien; 60.16, Soe Ee Tithe 4. 
¥ cp. 60, 14. 

z Ps 71, 9. — cf. Mic 7, 17. 
acp. 50, 7; Ps 24, 3; Dn 3, 
40; Jie 2,26; fi mos: 
Ph Cr: 


I, 20. 2X, 22. 

ap ARTS < — ¢t Mt 12, 29; 
cp. 51, 

Te: a 9%: wes ‘Zc II, 


9. 

is a 6. — cf. Sap 135 9: 

pt. 

fir be aks — cf. cp. 52, 6. 
gcp. 43, 3. — v. Ex 20, 2. 


a Dt 24, 1. {2:3 
bcp. 54, 6; Jr 3, 8. — cf. Os 
ccf. 4 Rg 4, 1; Mt 18, 25. 
- cp. 52, 3. 
- 59, 2. 
fe . cp. 42, 
cp. 59, I; 
CD. 44, 27. 
i Ex 14, 21. — cf. cp. 19, 5, 6; 
, Ps 17, 16; 103, 7; 105, 3; 
As Js 3, 16 [Nh 1, 4. 


18-23. 
Nm 11, 23. 


en Mt 7, 28, 29; Jr 4, 28 6, 19. 
cf. Ex 4, .41;-Sap: 7, Ecli 
of Mt 11,28, 21, 30. 
Pp Ps 30. 7. —1RggQ, 15. 
5-10] L. in fr. 2 mats. mee 
1¢: Jo 14, ie Ph 2, 


* 10 
41C 6 29. SY cp. 53, 
26, 67. 68; Ts Sie ie as 


ger Ant. et V. in "fs. S. ts Flag. 
NIC. 


6b) Ant. in fr. 2 mai. hebd. 
6,7] L. br. ad prm. T. Pass. 
7] Ant. in D. Palm. 

S$ cp. 49,, 23; Ps 24, 3; Dn 3, 40. 


; Heb 


t Ez 3. 8,9. — cf. Jr 1, 18; Le 
u Rm 8, 33, 34. [9, 51. 
vcp. 41. I0. 

£CD,. $y, 8: Jl 23.428. 


ycp. 42, 16. — cf. Mic 7, 8. 
zcf. Jo 9, 39. 


avr 
1-8] TL. in fr. 3 p. D. 4 Adv. 
et in fs. ss. Rdmpt. 

B-cf; cp: 6s, 1. 

ccf. cp. 48, 1. 

d Rm 4, 1. 


e Ez 33, 24. — ef. Ac 7, § 





ponam omnes montes meos in viam, et semitae meae exaltabuntur. 


12 ¢Kcce isti de longe venient, et ecce illi ab aquilone et mari, et 
isti de terra australi, 13 fLaudate, caeli, et exsulta, terra, iubilate, 
montes, laudem, quia 9consolatus est Dominus populum suum et 
pauperum suorum miserebitur. 

14Et dixit Sion: *Dereliquit me Dominus, et Dominus oblitus 
est mei. 15 ‘Nunquid oblivisci potest mulier infantem suum, jut non 
misereatur filio uteri sui? Et si illa oblita fuerit, “ego tamen non 
obliviscar tui. 16 Ecce 4in manibus meis descripsi te, muri tui coram 
oculis meis semper. 17™Venerunt structores tui, destruentes te et 
dissipantes a te exibunt. 18 "Leva in circuitu oculos tuos et vide, 
omnes isti congregati sunt, venerunt tibi. °Vivo ego, dicit Dominus, 
quia omnibus his velut ornamento vestieris et ?circumdabis tibi eos 
quasi sponsa; 19 @quia deserta tua et solitudines tuae et terra ruinae 
tuae nunc angusta ‘erunt prae habitatoribus, et _longe fugabuntur 
qui absorbebant te. 20Adhuc dicent in auribus tuis filii sterilitatis tuae: 
Angustus est mihi locus, fac spatium mihi ut habitem. 21 Et dices in 
corde tuo: Quis genuit mihi istos? ego sterilis et non pariens, trasmi- 
grata et captiva; et istos quis enutrivit? ego destituta et sola; et isti 
ubi erant? 

22 Haec dicit Dominus Deus: Ecce levabo ad gentes manum 
meam et ad populos ‘exaltabo signum meum, et “adferent filios ah 
in ulnis et Yfilias tuas super umeros portabunt. 23 “Et erunt 
nutritii tui, et reginae nutrices tuae, Yvultu in terram demisso i 
rabunt te et *pulverem pedum tuorum lingent. Et scies quia ego 
Dominus, super quo “non confundentur qui exspectant eum. 

24 bNunquid tolletur a forti , prada? aut quod captum fuerit a ro- 
busto salvum esse poterit? Quia haec dicit Dominus: Equidem 
et captivitas a forti tolletur, et quod ablatum fuerit a robusto sal- 
vabitur; °eos vero qui iudicaverunt te ego iudicabo et filios tuos 
ego salvabo 26 et %cibabo hostes tuos carnibus suis, et quasi musto 
sanguine suo inebriabuntur; et /sciet omnis caro quia Yego Domi- 
nus salvans te et redemptor ‘tuus fortis Iacob. 

5 Haec dicit Dominus: Quis est hic “liber repudii matris vestrae, 

quo °dimisi eam? aut °quis est creditor meus, cui dyendidi vos? 
¢Ecce in iniquitatibus vestris venditi estis, et in sceleribus vestris di- 
misi matrem vestram. 2 Quia veni, et non erat vir; /vocavi, et non 
erat qui audiret. Nunquid Yabbreviata et parvula facta est manus mea, 
ut non possim redimere? aut non est in me virtus ad liberandum? 
Ecce in Mincrepatione mea ‘desertum faciam mare, jponam flumina 


in siccum; “computrescent pisces sine aqua et morientur in siti. 34In- ~ 


duam caelos tenebris et saccum ponam operimentum eorum. 

4Dominus “dedit "mihi linguam eruditam, ut sciam_ sustentare 
eum °qui lassus_ est verbo. Erigit mane, mane erigit mihi aurem, ut 
audiam quasi magistrum. 5?Dominus Deus aperuit mihi aurem, 
Yego autem non contradico; retrorsum non abii. 6 "Corpus meum 
dedi percutientibus et genas meas vellentibus; faciem meam non 
averti ab increpantibus et conspuentibus in me. 7 Dominus Deus 
auxiliator meus, ideo *non sum confusus, ‘ideo posui faciem meam 
ut petram durissimam et scio quoniam non confundar. 8 “Iuxta est 
qui iustificat me, quis contradicet mihi? Stemus simul, quis est ad- 
versarius meus? accedat ad me. 9%¥%Ecce Dominus Deus auxiliator 
meus, quis est qui condemnet me? Ecce omnes “quasi vestimentum 
conterentur, tinea comedet eos. 

10 Quis ex vobis timens Dominum, audiens ¥vocem servi sui? 
Qui ambulavit in tenebris, et non est lumen ei, speret in nomine 
Domini et innitatur super Deum suum. 11 Ecce vos omnes accen- 
dentes ignem accincti flammis, ambulate in lumine ignis vestri et 
in flammis quas succendistis: *de manu mea factum est hoc vobis, 
in doloribus dormietis. 

5] 4Audite me, qui sequimini quod iustum est et °quaeritis Do- 

minum; attendite ad petram Cunde excisi estis et ad cavernam 
laci de qua praecisi estis; 2 4attendite ad Abraham patrem vestrum 
et ad Saram, quae peperit vos; quia “unum vocavi eum et benedixi 











— 708 — 





ee era le 


I 





oboedientia sua servus Dei promeruit, largienda (50, I-11). Ideo propheta 
populum ad fiduciam in Ditum (51, 1-11), qui, sicut in antiguis, poten- 
tiam suam ostendet, et consolationem adferet (12-16); Sionem vero 


PROPHETIA ISAIAE 
51, 3 — 52, s 








ei et multiplicavi eum. %/Consolabitur ergo Dominus Sion et con- 
solabitur omnes ruinas eius et ponet desertum eius quasi delicias et 
solitudinem eius %quasi hortum Domini. “Gaudium et laetitia inve- 
nietur in ea, gratiarum actio et vox laudis. 

4iAttendite ad me, popule meus et tribus mea; me audite Jquia 
lex a me exiet, et iudicium meum in lucem populorum requiescet. 


3kPrope est iustus meus, egressus est salvator meus, et bracchia 
mea populos iudicabunt, me Jinsulae exspectabunt et bracchium 


meum sustinebunt. §”Levate in caelum oculos vestros et videte 
sub terra deorsum; “quia caeli sicut fumus liquescent, et terra sicut 
vestimentum atteretur, et habitatores eius sicut haec interibunt, °sa- 
lus autem mea in sempiternum erit, et iustitia mea non deficiet. 
7pAudite me, qui scitis iustum: Ypopulus meus, lex mea in 
corde eorum; ‘nolite timere opprobrium hominum et blasphemias 
eorum ne metuatis; 8 ssicut enim vestimentum sic comedet eos ver- 
mis, et sicut lanam sic devorabit eos tinea; salus autem mea in 
sempiternum erit, et iustitia mea in generationes generationum. 
9¢Consurge, consurge, “induere fortitudinem, “bracchium Do- 


‘mini: consurge “sicut in diebus antiquis, in generationibus saeculo- 


rum. Nunquid non tu percussisti Ysuperbum, vulnerasti *draconem ? 


10 ¢Nunquid non tu siccasti mare, aquam abyssi vehementis, °qui 


posuisti profundum maris viam, ut transirent liberati? 11°Et nunc 
qui redempti sunt a Domino, revertentur et venient in Sion laudan- 
tes, et laetitia sempiterna super capita eorum, gaudium et laetitiam 
tenebunt, fugiet dolor et gemitus. 

12 dEgo, ego ipse consolabor vos. @Quis tu, ut timeres ab homine 
mortali et a filio hominis, qui ‘quasi faenum ita arescet? 13 9Et obli- 
tus es Domini factoris tui, qui tetendit caelos et ‘fundavit terram, 
et formidasti iugiter tota die a facie furoris eius Jqui te tribulabat 
et paraverat ad perdendum. Ubi nunc est furor tribulantis? 14 Cito 
veniet “gradiens ad aperiendum et non interficiet usque ad interne- 
cionem nec deficiet panis eius. 15 Ego autem sum Dominus Deus 
tuus, ‘qui conturbo mare, et intumescunt fluctus eius; Dominus exer- 
cituum nomen meum. 16 ™Posui verba mea in ore tuo et “in umbra 
manus meae protexi te, ut °plantes caelos et fundes terram et dicas 
ad Sion: Populus meus es tu. 

17 pElevare, elevare, consurge, Ierusalem, Yquae bibisti de manu 
Domini calicem irae eius; usque ad “fundum calicis soporis bibisti 
et potasti usque ad faeces. 18 8Non est qui sustentet eam ex omnibus 
filiis quos genuit, et non est qui apprehendat manum eius ex omni- 
bus filiis quos enutrivit. 19*Duo sunt quae occurrerunt tibi; “quis 
contristabitur super te? Vastitas et Ycontritio et fames et gladius; 


quis consolabitur te? 29 “Filii tui proiecti sunt, dormierunt in capite. 


omnium viarum sicut “oryx illaqueatus, pleni indignatione Domini, 
increpatione Dei tui. 

21 Idcirco audi hoc, Ypaupercula et ebria non a vino. 

22 Haec dicit dominator tuus, Dominus et Deus tuus, *qui pu- 
gnabit pro populo suo: Ecce tuli de manu tua calicem soporis, fun- 
dum calicis indignationis meae; non adicies ut bibas illum ultra. 
23 @Et ponam illum in manu eorum qui te humiliaverunt et °dixerunt 
animae tuae: Incurvare, ut transeamus; et °posuisti ut terram corpus 
tuum et quasi viam transeuntibus. 

5? «Consurge, consurge, induere fortitudine tua, Sion: Oinduere 

vestimentis gloriae tuae, Ierusalem ‘civitas sancti, ¢quia non 
adiciet ultra ut pertranseat per te incircumcisus et immundus. 2 &@Ex- 
cutere de pulvere, consurge, sede, Ierusalem, ‘solve vincula colli 
tui, captiva filia Sion: %Quia haec dicit Dominus: 9Gratis venun- 
dati estis et “sine argento redimemini. 

4Quia haec dicit Dominus Deus: ‘In Aegyptum descendit po- 
pulus meus in principio, ut colonus esset ibi, et Assur absque ulla 
causa calumniatus est eum. 5Et nunc quid mihi est hic, dicit Do- 
minus, quoniam ablatus est populus meus gratis? Dominatores eius 
inique agunt, dicit Dominus, et Jiugiter tota die nomen meum Dla- 





NR. 125 CD. 41,) £5. ZG.1,.77- 

£,158:2,..10,.15: %3, I0..:1:2128, 
33, 3%. 9; U), 2,.3. 

Acp. 35, 10; Jr 33, 10, 11. 


iPs 77, 1. 

Jcp. 2, 3. 

Rep. 46, 13. 

bv. cp. 42, 4; 51, 5. 

mcp. 40, 26. 

m Ps 101, 27. — cf. Mt 24, 35: 
2 PC 3) 3O-D AD 2Ley ts 

ocf. Ps ror, 28, 29. 

6b] Ant. in fs. ss. Rdmpt. 

pvr. 1. qd Ps 36, 31. 

rcp. 41, 14.—\cf. Mt 5,11, 12; 

Scp. 50,9; Jh 13, 28. [10, 22. 

tvr. 17; cp, 52, 1; Ps 67. 2. 

9] Ant. in fr. 3 p. D. 4 Adv. 

u cf. Ps 92, 1. 

v Cp. 40, 10; 52, 10; §3, 13; Lc 


I, §I. 15¢°7: 
x Ps 43, 2. — cf. Ex 14, 14; 
y Ps 88, 11. — cf. cp. 30, 7. 


z Ez 29, 3; 32, 2. — cf. Ps 73, 


a Ex 4, 21, 22. — cf. cp. 44, 
27; 105, 9. 

bcp. 43, 16; Ps 76, 19. 

c cp. 35, 10. 

dcp. 40, 1; 66, 13. 

é cp..8; 12, 133 12,°2; “PS §5; 


ee 1y 8s We Mc 3% 62% 2a 
Cc 7, 29. — v. Mt 10, 28. 
fv. cp. 40, 6. 


cp. 17, 10; Dt 32, 18. 


tcp. 48, 13 

jcf. cp. 14, 4-6. 

Rcp. 61. 1; Ze 9, 11 

LJr 31, 35 

mCP. 59, 21. — cf. cp. §0, 4. 

ncp. 49, 2. — cf. Dt 33, 3, 

o cf. vr. 13. [Sap 3, I. 

PV. vr. 9. 

@.Jb 2%,, 20% "Jr :25, 3153: Bz.23. 
33.— cf. Ps 59, 5;_74,9; Mt 
26. 42° Le 22, 42; ‘JO .X18,_13% 

“vr. 22. [Ap 14, 10. 

S$cp. 59, 66; 63, 3, 5. — cf. cp. 
3, 2; 02, 5; Jr 5, 31. 

icp. 47, 9. 

u jr 15, 5. — cf. Nh 3, 7. 

v Lm 3, 4 


3, 10: 
ycp. 54, It. 

z Jr 50, 34. — cf. cp. 49, 25. 
a Jr 25, 17, 26, 28. 


Ps 109, I. 


1] * Catech. R. I 13, 4. 

@ cpii§1,%0, 27% 

1,2] Ant. in fr. 5 ». D. 3 Adv. 

1-6] 3 L. in Nativ. Diit. 

6 Bar 5 1. — cf. Ex 28, 2, 40. 
v. ZC 3, 4, 5. 

ccp. 48, 2; 2 Es 11; 1. 

oe 35, 8; 60, 21; Jl 3, 17; 
p 21, 27. — cf. Sap 7, 25. 

eci. cp. §1, 23. * 

jcf. cp. 49, 25. 

gcp. 45, 13; 50, 1. — cf. Bar 


4, 0. 
hcef. 1 Ptr, 18. 


i Gn 46, 6. 
j (all) Rm 2, 24. -- cf. Ez 36, 
20, 23. 





— 7Oo9O — 








PROPHETIA ISAIAE 
52, 6 — 54, 9 


ad resumendas vestes laetitiae (17-52, 6) et ad excipiendos cum gaudio 
legatos messianicam redemptionem adnuntiantes excitat (7-12). Cuius 
redemptionts fructus ipse, postquam humiliationes et passiones si- 








lcf. cp. 49, 

7] Cm. etc. ini $F s. Franc. Ass. 
R. in fs. ss. Cyvilli et M. 

m (all) Rm 10, ae —_— ae Tot 5, 


m Cp. 40, 9. > 
PP: V;. cp. 56, 10: aa, 6; Zz 3,17. 


9Cf 3. CD.:.33,:17, 225% Co 13; 
se Heat ys deal Ke Tacx WAY So Ap 42,4. 

7 cp. 48, 20. Scp. 58, 12. 

fcp. 40, 1; 51,.3; 12353, 1. 

u CD. 40, 10; 51,9; 53,1. _ [30. 

vcp 48, 6; Ps 97, 13; Le 2, 

x (all) 2 Cor 6, 17. — cf. Ap 


18, 4. — V. cp. 48, 20. 
yv. 1 Es 1, ¥ EY: 
Scf: ey [2 33 
@ Mic’ 2;-142 apt Ex? +h 19. 
5 cp. 58, 8 CVeCD:42; > 
d cp. 49,5; 53,12.—cf. Mic s, 4. 
14, 4 Ant. in fs. ss. Lanc et 
et CP. 835 .°25..33 [Clav. 


» 0, 17. 
15] in R. in fr. 4 p. D. 1 Adv. 
etc. — v. ch. TT, TO. 
cp. 49, 7, 23. 
h a) Rm x5, 21. — cp. 65,1; 


Rm 16, 25. 
a Cai) Moca 12, “38; Rm ro, 16. 


1-10] LL. 1 et 2 in fs. ss. 5 Vuln. 

1-12] L. in fr. 4 mai. hebd. et 
LL. etc. in fs. 7 dol. BMV. 
et ss. spin. Cor., etc. 

Oy, cp. $7, 10: “Cope g 2 see, 

4] R. in Cena Dni, in fs. s. 
Cord. J. etc. 

dco. i1,/%. ecp. 52 

f cp. 49, 7. — cf. Ps 21, >; Sap 
a. 15; Mr 9g, 12. 


g cf 01. 10, Il. [24 

t (all) Mt 8, 17. — cf. Pen 

t Ps 68, 27. — cf. vr. 10. 

ays Rm4,25. k (all) 1 Pt 2, 24. 
l (all) r Pt 2, 25. — cf. 
Ot v. Mt To, 6. 
6] V. in % ; : 

6-8] * Catech. R. I 3, 8; 5,7, 12. 


n Mt 26, 63: Mr 46k: 
o (all) Ac 8 32. — Mt § Ae SG 
7b] Ant. in Cena Dai. i in sb. 
s.et fs. ss. Cord. J.- v. ur. § etc. 
pjJor,29. 8] in R. in sb. s. 
scf. Mt 27, 57, 60. 
t (all) x Pt 2, 22. — cf. Heb 
u cf. vr. 4. U4, 153 3. x Jo 3, 5. 
vcp. vr. 6. — v. Mt 2 8. 
a 66, 22; 
y cf. cp. 44, 2 
11] v. ur. 7. Poor 5,21; Ph3,8. 
z Ac 13, 39; R 
acf.1r f 
6 (all) Pt 2, 
126] Ant. in hy ;. Sind. Jot. 38: 
ccp. 52, 13. — cf. Ph 2, 9. 
d cf. Mt 12, 29; Col 2, Is. 
e (all) Mr 15,28: Le22,37, f Ls 
f Le 23. 34; Rm 8, 34; Heb 7, 
ane Gal 4; 27. —cf.Le23, 29. 


ty 25°37} 88, 30. 





sphematur. §6/Propter hoc sciet populus meus nomen meum in die 
illa, quia ego ipse qui loquebar ecce adsum. 

7™Quam pulchri super montes pedes “adnuntiantis et praedicantis 
pacem, adnuntiantis bonum, praedicantis salutem, dicentis Sion: 
*Regnabit Deus tuus! 8 Vox ?speculatorum tuorum: levaverunt vo- 
cem, simul laudabunt, quia Yoculo ad oculum videbunt cum conver- 
terit Dominus Sion. 9 "Gaudete et laudate simul, Sdeserta Ierusalem, 
‘quia consolatus est Dominus populum suum, redemit Ierusalem. 
10 Paravit Dominus “bracchium sanctum suum in oculis omnium 
gentium, et Y“videbunt omnes fines terrae salutare Dei nostri. 

11 zRecedite, recedite, exite inde, pollutum nolite tangere, exite 
de medio eius, mundamini qui fertis Yvasa Domini. 12 Quoniam “non 
in tumultu exibitis nec in fuga properabitis; %praecedet enim vos 
Dominus, et °congregabit vos Deus Israél. 

13 Ecce intelliget °servus meus, %exaltabitur et elevabitur et su- 
blimis erit valde. 14 Sicut obstupuerunt super te multi, sic “inglorius 
erit inter viros adspectus eius, et forma eius inter filios hominum. 
15 fIste adsperget gentes multas, Ysuper ipsum continebunt reges os 
suum, quia "quibus non est narratum de eo viderunt, et qui non au- 
dierunt contemplati sunt. 

53 @Quis credidit auditui nostro? et “bracchium Domini cui reve- 
latum est? 2Et “ascendet sicut virgultum coram eo et 4sicut 
radix de terra sitienti. “Non est species ei neque decor, et vidimus 
eum, et non erat adspectus, et desideravimus eum; 3 /fdespectum, 
et novissimum virorum, virum dolorum et scientem infirmitatem, et 
quasi absconditus vultus eius et despectus, unde Ynec reputavimus 
eum. 4/Vere languores nostros ipse tulit et dolores nostros ipse 
portavit, et nos putavimus eum quasi leprosum et *percussum a Deo 
et humiliatum. 5JIpse autem vulneratus est propter iniquitates no- 
stras, attritus est propter scelera nostra, ciseipling pacis nostrae 
super eum, et livore eius sanati sumus. 6 /Omnes nos quasi oves 
erravimus, unusquisque in viam suam declinavit, et ™posuit Domi- 
nus in eo iniquitatem omnium nostrum. 7 Oblatus est quia ipse vo- 
luit et “non aperuit os suum, sicut ovis ad occisionem ducetur, et 
Pquasi agnus coram tondente se obmutescet et non aperiet os suum. 
8 De angustia et de iudicio sublatus est. Generationem eius quis 
enarrabit? quia abscissus est de terra viventium; ”propter scelus 
populi mei percussi eum. 9 Et dabit impios pro sepultura et ‘divitem 
pro morte sua, ‘eo quod iniquitatem non fecerit, neque dolus fuerit 
in ore eius. 10 Et “Dominus voluit conterere eum in infirmitate. YSi 
posuerit pro peccato animam suam, “videbit semen longaevum, et 
Yvyoluntas Domini in manu eius dirigetur. 11 Pro eo quod laboravit 
anima eius, videbit et saturabitur. In scientia sua “iustificabit ipse 
@ustus servus meus multos et Yiniquitates eorum ipse portabit. 
12cIdeo dispertiam ei plurimos, et ¢fortium dividet spolia, pro eo 
quod tradidit in mortem animam suam et “cum sceleratis reputatus 
est, et ipse peccata multorum tulit et /pro transgressoribus rogavit. 
5 4 «Lauda, sterilis quae non paris, decanta laudem et hinni quae 
non pariebas; °quoniam multi filii “desertae magis quam eius 
quae habet virum, dicit Dominus. 24%Dilata locum tentorii tui et 
pelles tabernaculorum tuorum extende, ne parcas, longos fac funi- 
culos tuos et clavos tuos consolida. 3¢Ad dexteram enim et ad lae- 
vam penetrabis et semen tuum gentes hereditabit et civitates desertas 








Rg2.5. ccf.cp. 62,4. | inhabitabit. 4 Noli timere quia non confunderis neque erubesces; non 
2, 3 5] * Catech. IV 11, 12. enim te pudebit, quia confusionis adulescentiae tuae oblivisceris et op- 
ot oo eat aa a Pepe probrii 9viduitatis tuae non recordaberis amplius. 5 hQuia dominabitur 
Pm 45. 17; Sph 3, rr. — cf, | tui qui fecit te, Dominus exercituum nomen eius, et iredemptor tuus 
cp. 60, 15; 62, 4. sanctus Israél Deus omnis terrae vocabitur. 6 “Quia ut mulierem dere- 
i: aoe S i hiteasis lictam et maerentem spiritu vocavit te Dominus, et luxorem ab adu- 
io. az. fe. PES Bios eae 4,9, | lescentia abiectam dixit Deus tuus. 7™Ad punctum in modico dere- 
lcep. 50, 1. —c ge re liqui te et in miserationibus magnis congregabo te. 8 In momento 
4 Rd bg Te — cf. Lm 3, 32; indignationis abscondi faciem meam parumper a te et “in misericordia 
to: eT R. in D. ; Bony tc 7, 33. sempiterna misertus sum tui. dixit redemptor tuus Dominus. , 
oGn 8, 21: 9, 11, 15. 9Sicvt in diebus Noé istud mihi est. °cui iuravi ne inducerem 
— 710 — 











gnificavit, quas servus Dei perpessurus erit (13-53, 12), accuratius 
enarrans, hinc Sioni miserae novam Sion opponit Deo dilectam, inex- 


PROPHETIA ISAIAE 








pugnabilem, ad quam omnes quaerentes Ditum convenient (54, 1-55, 5) - 54, 10 — 56, 9 
aquas Noé ultra supra terram; sic iuravi ut non irascar tibi et non 
increpem te. 1° Montes enim commovebuntur, et colles contremi- | »Nm 25, 12 


scent; misericordia autem mea non recedet a te, et ?foedus pacis 
meae non movebitur, dixit miserator tuus Dominus. 

11 @Paupercula, tempestate convulsa absque ulla consolatione, ecce 
rego sternam per ordinem lapides tuos et *fundabo te in sapphiris 
12 et ponam aspidem propugnacula tua et portas tuas in lapides 
desiderabiles, tuniversos filios tuos “doctos a Domino et Ymul- 
titudinem pacis filiis tuis, 14 et in iustitia fundaberis. Recede procul 
a calumnia, quia non timebis, et a pavore, quia non appropinquabit 
tibi. 15”Ecce accola veniet qui non erat mecum, advena quondam 
tuus adiungetur tibi. 16 Ecce ego creavi fabrum ‘sufflantem in igne 
prunas et proferentem vas in opus suum et ego creavi interfectorem 
ad disperdendum. 17Omne vas quod fictum est contra te non diri- 
getur, et omnem linguam resistentem tibi in iudicio iudicabis. Haec est 
hereditas servorum Domini et Yiustitia eorum apud me, dicit Dominus. 
5 “Omnes sitientes, venite ad aquas, et qui non habetis argen- 

tum properate, emite et comedite; venite, emite absque ar- 
gento et Cabsque ulla commutatione vinum et lac. 2 dQuare appen- 
ditis argentum non in panibus et laborem vestrum non in saturitate? 
Audite, audientes me, et comedite bonum, et delectabitur in crassi- 
tudine anima vestra. 3 Inclinate aurem vestram et venite ad me, 
eaudite, et vivet anima vestra, et /feriam vobiscum pactum sempi- 
ternum, 9misericordias David fideles. 4 Ecce testem populis dedi 
eum, “ducem ac praeceptorem gentibus. 5iEcce gentem quam ne- 
sciebas vocabis, et gentes quae te non cognoverunt ad te current 
propter Dominum Deum tuum et sanctum Israél, quia J/glorificavit te. 

6 *Quaerite Dominum ‘dum inveniri potest, invocate eum dum 
prope est. 7™Derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogita- 
tiones suas et revertatur ad Dominum, et miserebitur pea et ad 
Deum nostrum, quoniam ™multus est ad ignoscendum. 8 Non enim 
cogitationes A npg cogitationes vestrae, neque viae vestrae viae meae, 
dicit Dominus. 9 Quia, °sicut exaltantur caeli a terra, sic exaltatae 
sunt viae meae a viis vestris, et Pcogitationes meae a cogitationibus 
vestris. 10 Et quomodo descendit imber et nix de caelo et illuc ultra 
non revertitur, sed inebriat terram et infundit eam et germinare eam 
facit et %7dat semen serenti et panem comedenti; 11 "sic erit verbum 
meum quod egredietur de ore meo: non revertetur ad me vacuum, 
sed *faciet quaecumque volui et prosperabitur in his ad quae misi 
illud. 12 ¢Quia in laetitia egrediemini et in pace deducemini; “montes 
et colles cantabunt coram vobis laudem, et omnia ligna regionis 
tplaudent manu. 13 Pro saliunca ascendet abies, et pro urtica crescet 
myrtus, et erit Dominus nominatus in signum aeternum, quod non 
auferetur. 

5 Haec dicit Dominus: Custodite iudicium et facite iustitiam, 

quia “iuxta est salus mea ut veniat, et iustitia mea ut reveletur. 
2 Beatus vir qui facit hoc, et filius hominis qui apprehendet istud 
bcustodiens sabbatum: ne polluat illud, custodiens manus suas_ne 
faciat omne malum. 3 Et non dicat cfilius advenae, qui adhaeret Do- 
mino dicens: Separatione dividet me Dominus a populo suo; et 
non dicat eunuchus: ¢Ecce ego ¢lignum aridum. 4 Quia haec dicit 
Dominus feunuchis: Qui 9custodierint sabbata mea et elegerint quae 
ego volui et tenuerint foedus meum, 5dabo eis in "domo mea et in 
muris meis ocum et nomen melius a filiis et filiabus: jnomen sem- 
piternum dabo eis, quod non peribit. 

SEt *filios advenae, qui adhaerent Domino, ut colant eum et 
diligant nomen eius, ut sint ei in servos, omnem custodientem sab- 
batum ne polluat, illud et tenentem foedus meum, 7 /adducam eos 
in ™montem sanctum meum et laetificabo eos “in domo orationis 
meae; “holocausta eorum et victimae eorum placebunt mihi super 
altari mes quia ?domus mea domus orationis vocabitur cunctis po- 
pulis. 8 Ait Dominus Deus, %qui semencoat dispersos Israél: "Adhuc 
congregabo ad eum congregatos eius. 9% *Omnes bestiae agri, venite 
ad devorandum, universae bestiae saltus. 





; Ez 34, 25; 
26. — cf. Ml 2, 5. (y 


* Ap 21, 28-21. 
: ed eH ss. Famil. pS 


M. Jos. 
t (all) Jo 6, 4s. 
pe 31, 33, 34: Heb 8, 10, 11. 
cf. P % 7% Ps -rr8i E65. 
pee . — cf. Rm 5. 9e. 
ie bhg: ‘ Pee" in sb. Ss. 
ycp. 45, 25, 2 
1] Catech. R. II 2, o. 
acp. 44, 3: Jo 7, 37; Ap 22, 
17. — cf. Mt 5, 6. 
1-4) 7 L. in Epiph. "Dini. — L. in 
fs. BMV. on grat. nh. 
1] ae (Ps 77) in sb. p. 
St 


Odg. — v. 193%, 
fags Ant. in F Adv. 
+Fro 9, 4, 5, JCil SI, 32, ° 
ccf. Mt ro, 8; Ac 8, 20. 42 
Z 0 6, 27. — cf. Le 10, 42. 
TO 4, 4. 
j ep. 61, 8; Jr 31, 31-34; 32, 
ee 37, 2 26. — cf. cp. 54, 
8: [13, 34. 
g Ps 88, 3-536, 37. — cf. Ac 
Dn 9, 35; 


KGr5, 2c ACS, a35 
“AD i 14; 19, 10. — cf. cp. 


ben aay 15; Le: 8.3777 23: 
cor be 23; 60, 9. — cf. Ac 
. — v. 2 Par ie 
Ra: i 29, ys Mt 
6-11] L. in f 4 1, 
6] v. vr. 1. 
in Odg. 
LPs 31, 6; 94, 8; Am § 
mcp. I, 16-18; Ez 18,:213,°27: 
71 Cpe. ad sxt. in dg. (32, 11. 


nm Ps 129, 4, 7; Ecli 5, 6. 

o Ps 102, 11. 

p Ps o1, 6. — cf. Sap 17, 1; 
acf.2Corg,1ro. [Rmrr, 33. 
r Ez 12, 25. — cf. Mt 5, 18. 


scp. 40, 8. — cf. Mt 13, 8. 
bP. 35, 10. — cf. cp. 48, 20, 


#5 BT. cb ae in D. 2 Adv. 

“cp. 44; 243 Ps 148, 9; Dn3, 
fa. Pe ; (75. 

x cp. 


73] V. in rg ss. * Condi .y. 


av. cp. 46, 13. 
1b] v. cp. 54, 9, TO. 
Be 4; cp. 58, 13 
ccp. 14, I. pare ‘Dt 23, 7, 8. 
d Ecli 6, 3. — cf. Ez 17, 24; 
20, 47; Dn 4, 14, 15. 


e cf. Ecli 30,21. 

4, 6] * cf. "Chieth: R. III 4, 2. 

f Sap 3, 14. — cf. Mt 19, 12. 
Wri 2: 


cf. r Tm 3, 15; Ap 3, 12. 
icf. 2 Rg 18, 18; Jo 1, 12. 
jcf.2 Tm 2, 19. Rk vr. 3. 

l cp. 65, 1. wd mi 19, 24, 25. 
mCP. 2, 23 
7] Of. yy ‘A "> Funih —v. 


7 - Rm 15, 16 
’ Gil, Mtr tr, 17. — cf. 3 Rg 
8, 50; I C 7, 37- 


oe cp) rr, 2. 

r Jo 10,16. — v. Eph 2, rr-16. 

sJr fe 3 Ez 34) = — cf. Lv 
26, ;*Dt 32; 





ne 711 — 








PROPHETIA ISAIAE 
56, 10 — 58, 7 


et in qua populus Deo fidelis congregabitur (6-56, 8) ; inde impios osten- 
dit bestiarum praedam, gentesque idolatras a Deo reiciendas (9-57, 21). 
3. Regni messianici descriptio (58, 1-66, 24). Postquam significavit civibus novi 








Rep 2152 Ass Ih 6; 192-2 3527. 
— ci. Mt 15, 14; 23, 16, 24. 

cl. Ph 3; 2% 

v Ez 34, 2, 3. 

wel. ar 23, 7. 

ycp. 57, 17; Jr 6, 13-15. 

3 ci? cps 28/7. 

@ ch: :cp)’:22, .13 se Pré9235 35" 
Sap 2, 6-8; Le 12, 19; x Cor 
15, 32. 


aPs 1, 2; Mic 7: 2: 
of ches — cf. Jb 4, 20. 
ccf. 4 22, 20; Sap 4, 10, II. 
d Sap 3, 3; Dn 12, 13. — cf. 
ge yds Bie kB C230: 
f Sap 3, 16; Mt 12, 39; Mr 8, 
38. — cf. Jo 8, 41, 42. 
ABS 34, 21. 
ch cps aya: 
icf. 3 Rg 14, 23; 4 Rg 16, 4: 
t 25 20; 3; 6: 


j Ez 16, -20, 2%. 

& cf. '4 Re'i23; ros: Jeege, 35: 
i 3.Rg 14, 23; Ez 16, 16, 24. 
mcf. Ez 23, 17, 41. 

n Ez 16, 25. — cf. Os 1, 2. 


o Ez 16, 26, 28, 29. — cf. 4 Re 
Par, 25; 18, 42. [16, 7, 8. 
cf cio i$2, 1425: 23. 

r Ps 77, 36. 

SCpy 425° F432 Ps 40, Ft: 

¢ JPete,| 22. 

u Ps $¢ 9. — cf. Nm 14, 30. 
vcf. Mt 5, 4. ih-35 47. 
xcp. 11, 9; 56, 7; 65, I1, 25; 


ycp. 62, 10. — cf. Jr 18, 15; 
I, 21. : 
zDn 3, 93; Mic 6, 6. — ef. 


CCT. CD, 423.3: -PS 137, 

d Ps 302; 67 <Jr'355; 123° 2m 
3, 21. — cf. cp. 64, 9. 

ecf. Jr 38, 10. 

fcp. §6, Br; Jeb, t3. 


gc >: £854 Se 

Bat ee ie B02 ee Ok toy 
tcp. 25, 8; 61, 3; Mt 5, 5; Le 
j Heb 13, 15. (6, 21. 


k cf. Eph 2, 17. — cf. Ac 2. 39. 

l Zc 6, 15. — cf. Eph 2, 13, 19. 

mJu 13. — cf. b be ee i 
49, 23. {t2;;%2. 

mcp. 48, 22; 59, 8. — cf. Jr 

1-9] L. in fr. 6 p. Cin. 

1] Int. (Ps 67, 34, 35) in fs. s. 
Franc de Hieronymo. — cp. 
ad ll. in Qdg. 

a Lv 25, 9. — cf. } 258s 

b Mic 3, 8. — cf. Ez 23, 36. 

2] Ant. in sb. a. D. 1 dg. 

ccf. Mt 13, 20; Mr 6, 20. 
cp. 29, 13. 

eZc fe 5,6. — cf. Ml 3, 14, 

Cc 


f cf. Ecli 34, 31. 

§v. 2 Es 5, 1-8. 

a cf. cp. 1, 15. 

#Mt 6, 15. — cf. Zc 7, 5. 
jcf. Mic 6, 6. 

kLv 16, 29. 

lcf. Mt 6, 16. 


mcf. Jc 1, 27. 
nv. 2 Es 5, 10-12. 
s. Pet.Clav: 


6-10] L. in fs. 

o Lc 4, 19. — cf. Ex 21, 2; Lv 
25, 39, te 

pPivr..10; Ez 18, 7, 16. — cf. 


Mt 25, 35, 36. — v. Le 3, 11. 





10 ‘Speculatores eius caeci omnes nescierunt universi, “canes muti 


non valentes latrare, videntes vana, dormientes et amantes somuuia, 
il vet canes impudentissimi nescierunt saturitatem, *ipsi pastores 
ignoraverunt intelligentiam, omnes in viam suam deciinaverunt, Yunus- 
quisque ad avaritiam suam, a summo usque ad novissimum. *Venite, 
sumamus vinum et impleamur ebrietate, et %erit sicut hodie sic et 
cras et multo amplius. 
57 2Justus perit, et non est qui recogitet in corde suo; et viri 
misericordiae colliguntur, quia non est qui intelligat, °a facie 
enim malitiae collectus est iustus. 2¢Veniat pax, requiescat “in cu- 
bili suo qui ambulavit in directione sua. 

3 Vos autem accedite huc, filii auguratricis, /semen adulteri et 
fornicariae. 4Super quem lusistis? super quem Jdilatastis os et 
eiecistis linguam? Nunquid non vos /filii scelesti, semen mendax, 
5 qui consolamini in diis ‘subter omne lignum frondosum; /Jimmo- 
lantes parvulos in torrentibus subter eminentes petras? In partibus 
Ktorrentis pars tua, haec est sors tua, et ipsis effudisti libamen, ob- 
tulisti sacrificium, Nunquid super his non indignabor? 7 /Super mon- 
tem excelsum et sublimen posuisti ™cubile tuum et illuc ascendi- 
sti, ut immolares hostias, 8et post ostium et retro postem posuisti 
memoriale tuum; “quia iuxta me discooperuisti et suscepisti adul- 
terum, dilatasti cubile tuum et pepigisti cum eis foedus, dilexisti 
stratum eorum manu aperta 9 et ornasti te regi unguento et multipli- 
casti pigmenta tua. °Misisti legatos tuos procul et humiliata es usque 
ad inferos. 1°In multitudine viae tuae laborasti; ?non dixisti; Quie- 
scam. Vitam manus tuae invenisti; propterea non rogasti,. 11 4Pro 
quo sollicita timuisti, "quia mentita es et mei non es recordata neque 
cogitasti in corde tuo? quia s‘ego tacens et quasi non videns, et mei 
oblita es. 12 Ego adnuntiabo iustitiam tuam; et opera tua non pro- 
derunt tibi. 13 %Cum clamaveris, liberent te congregati tui, et omnes 
eos auferet ventus, tollet aura. “Qui autem fiduciam habet mei Yhe- 
reditabit terram et possidebit “montem sanctum meum. 

Et dicam: YViam facite, praebete iter, declinate de semita, au- 
ferte offendicula de via populi mei. ; 

15 Quia haec dicit *Excelsus et Sublimis habitans aeternitatem 
et “sanctum nomen eius, in excelso et in sancto habitans et cum 2con 
trito et humili spiritu, ut vivificet spiritum humilium et ¢vivificet cor 
contritorum: 164Non enim in sempiternum litigabo neque usque ad 
finem irascar, quia ¢spiritus a facie mea egredietur, et flatus ego 
faciam. 17 Propter iniquitatem /avaritiae eius iratus sum et percussi 
eum, Yabscondi a te faciem meam et indignatus sum, et abiit vagus 
in via cordis sui, 18 Vias eius vidi et *sanavi eum et reduxi eum 
et freddidi consolationes ipsi et lugentibus eius. 19JCreavi fructum 
labiorum pacem, ‘pacem ei ‘qui longe est et qui prope, dixit Do- 
minus; et ™sanavi eum. 29”Impii autem quasi mare fervens, quod. 
quiescere non potest, et redundant fluctus eius in conculcationem et 
lutum. 21 Non est pax impiis, dicit Dominus Deus. 


5 & 4Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam et %adnuntia 
populo meo scelera eorum et domui Iacob peccata eorum 
2 Me etenim de die in diem quaerunt et ¢scire vias meas volunt 
quasi gens quae iustitiam fecerit et iudicium Dei sui non dereliquerit: 
Rogant me iudicia iustitiae, 4appropinquare Deo volunt. Ces is. 
3 e¢Quare ieiunavimus, et non. adspexisti; humiliavimus animas 
nostras, et nescisti? ‘Ecce in die ieiunii vestri invenitur voluntas 
vestra, et JYomnes debitores vestros repetitis. 4 Ecce ad lites et con- 
tentiones ieiunatis et *percutitis pugno impie. *Nolite ieiunare sicut 
usque ad hanc diem, ut audiatur in excelso clamor vester, 5 iNun- 
quid tale est ieiunium quod elegi, per diem “adfligere hominem ani- 
mam suam? ‘nunquid contorquere quasi circulum caput suum et 
saccum et cinerem sternere? nunquid istud vocabis ieiunium et diem 
acceptabilem Domino? 
elegi: "dissolve colligationes impietatis, “solve fasciculos deprimentes, 
dimitte eos qui confracti sunt liberos et omne onus dirumpe? 7 Pfrange 
esurienti panem tuum,et egenos vagosque induc in domum tuam: 





6™Nonne hoc est magis ieiunium quod 





— 7i2 — 














_ regni veram, non apparentem iustitiam, tanquam germanae paeniten- 


tiaefructum requiri (58,I-59,21), auctor agit cum de novae Sionis gloria, 
ad quam luce divina refulgentem (60, I, 2) gentes adfluunt, dona de- 





= 


et loqui quod non prodest; - 
| animam adflictam repleveris, “orietur in tenebris lux tua et tenebrae 
| tuae erunt sicut meridies. 11 Et requiem tibi dabit Dominus semper et 


cum videris nudum, operi eum et %carnem tuam ne despexeris ? 
8rTunc erumpet quasi mane lumen tuum, et ‘sanitas tua citius orie- 
tur, et ‘anteibit faciem tuam iustitia tua, et “gloria Domini colliget 
b te; 


9 Ytunc invocabis, et Dominus exaudiet; clamabis, et dicet: Ecce 
adsum. Si abstuleris de medio tui catenam et desieris extendere digitum 
10”cum effuderis esurienti animam tuam et 


implebit splendoribus animam tuam et Yossa tua liberabit ; et eris quasi 
hortus irriguus et sicut fons aquarum, cuius non deficient. aquae. 12 Et 


aedificabuntur in te deserta saeculorum, fundamenta generationis et ge- 


nerationis suscitabis, et vocaberis aedificator saepium avertens semitas 


in quietem. 13 Si averteris a sabbato pedem tuum facere voluntatem 


tuam in die sancto meo et vocaveris sabbatum delicatum et sanctum 
Domini gloriosum et glorificaveris eum, dum non facis vias tuas, et 
*non invenitur voluntas tua, ut loquaris serrmonem; 1!4tunc delectabe- 
ris super Domino, et 4sustollam te super altitudines terrae, et cibabo 
te hereditate Iacob patris tui; fos enim Domini locutum est. 
59 Ecce “non est abbreviata manus Domini, ut salvare nequeat, 
neque adgravata est auris eius, ut non exaudiat. 2 Sed Yiniqui- 
tates vestrae diviserunt inter vos et Deum vestrum, et peccata vestra 
Cabsconderunt faciem eius a vobis, ne exaudiret. %%Manus enim 
vestrae pollutae sunt sanguine, et digiti vestri iniquitate, labia vestra 
locuta sunt mendacium, et lingua vestra iniquitatem fatur, 4 ¢non 
est qui invocet iustitiam, neque est qui iudicet vere, sed confidunt 
in nihilo et loquuntur vanitates, fconceperunt laborem et pepererunt 
iniquitatem, 5 ova aspidum ruperunt et telas araneae texuerunt. Qui 
comederit de ovis eorum morietur, et quod confotum est erumpet 
in Yregulum, &Telae eorum non erunt in vestimentum, neque ope- 
rientur operibus suis; opera 2orum opera inutilia, et ‘opus iniquitatis 
in manibus eorum. 7/Pedes eorum ad malum currunt et festinant 
ut effundant sanguinem innocentem, cogitationes eorum cogitationes 
inutiles, vastitas et contritio in viis eorum. 8 Viam pacis nescierunt, 
et non est iudicium in gressibus eorum; semitae eorum incurvatae 
sunt eis; ‘omnis qui calcat in eis ignorat pacem. 9%Propter hoc 
melongatum est iudicium a nobis, et non apprehendet nos iustitia. 
nExspectavimus lucem, et ecce tenebrae; splendorem, et in tenebris 
ambulavimus, 19 °palpavimus sicut caeci parietem et quasi absque 
oculis attrectavimus, impegimus meridie quasi in tenebris, in caligino- 
sis quasi mortui. 11 @Rugiemus quasi ursi omnes et “quasi columbae 
meditantes gememus, *exspectavimus iudicium, et non est; salutem, 
et elongata est a nobis. 12 ‘*Multiplicatae sunt enim iniquitates no- 
strae coram te, et peccata nostra responderunt nobis, quia “scelera 
nostra nobiscum, et iniquitates nostras cognovimus, 1% peccare et 
*mentiri contra Dominum, et aversi sumus ne iremus post tergum 
Dei nostri, ut “loqueremur calumniam et transgressionem; Yconcepi- 
mus et locuti sumus de corde verba mendacii. 14 Et “conversum est 
retrorsum iudicium, et iustitia longe stetit, quia corruit in platea 
veritas, et aequitas non potuit ingredi, 15 et facta est veritas in obli- 
vionem, et “qui recessit a malo praedae patuit. Et vidit Dominus 
et >malum apparuit in oculis eius, quia non est iudicium, 16 Et vidit 
quia ‘non est vir, et aporiatus est, quia @non est qui occurrat, et 
salvavit sibi bracchium suum, et iustitia eius ipsa. confirmavit eum. 
17 eJndutus est iustitia ut lorica, et /galea salutis in capite eius, in- 
dutus est vestimentis ultionis et opertus est quasi pallio 9zeli. 18 hSi- 
cut ad vindictam quasi ad retributionem indignationis hostibus suis 
et vicissitudinem inimicis suis; ‘insulis vicem reddet. 19 jEt timebunt 
qui ab occidente nomen Domini, et qui ab ortu solis gloriam eius, 
lcum venerit quasi fluvius violentus quem spiritus Domini cogit. 
20mEt venerit Sion “redemptor, et eis qui redeunt ab iniquitate in 
Iacob, dicit Dominus. 21 °Hoc foedus meum cum eis, dicit Dominus: 
Spiritus meus qui est in te, et Pverba mea %quae posui in ore tuo 
non recedent de ore tuo et de ore seminis tui et de ore seminis semi- 
nis tui, dicit Dominus, amodo et usque in sempiternum. 


PROPHETIA ISAIAE 
58, 8 — 59, 21 








. All, Page s. Jo. B. de R. 
R. in D. 1 _Qdg. 
Ex in "td s. Hieron. Aem. 


~ ie 
vr. 10; 60, 1; Ps 36, 6; MI 
4, 7. — cf. vr. 10; Jl 11, 17. 
8-14] * cf. Catech. R. III 4, 10. 
sJr op ays, 


aos 


>; Ps 84, 14. 


ran 

atech, R. oP 2: Pa 

9] Ant. in sb. a D. 1 Qadg. 

96] L. in sb. p. Cin 

v cp. 30, 19; Ps go, rs; Jr 33, 

w vr. 7; [Mt s, a 

x Ps 

rr] 

y cf. cp. 66, 14. 

SJE Sisk 2% 

acp. 5, 5, 6; 61, 4; 65, 21. — 
Cif 5 6, 14; 2 Es 4, 6. 

a ee, 56, re 4. — Vv. 2 Es 33, 


at % “Catech. R. III 4, 2, 70. 


po Ecli 32, 20. — cf. 
nt. Sint 80) in fs. s. Leo- 
[nardia P.M. 


€ Gl. vt 3 xs 
d Dt 32, 13; Am 4, 13; Mic1, 
eJr 50, 19. f cp. 1, 20. 
acp. $0.33 Lars rr,29, 
I-4] in "fs. b bateons 
b cf. cp. 50, 1; Jr ae. 
6. CEE cps .835°T7; 54, g> "Pro I, 
28. — v. Dt 31, 17. 
depicts 15. 
e cf. vr. I 
fvr. 1 tb ag, 35; FS 9s. 15: 
— cf. cp. 54, II. 
go. 11, 8. 
nig 8, as 
j Calls’ Rin 4h ¥52272iJb 15, 26; 
Pro 1, 16; 6, 18. 
lcp. 48, 22; 66, 24. 
m cf. vr. II, 14. 
n cp. 60, 2; Jr 13, 16. 
o Dt 28, 29; Jb 5, 14; 12, 25; 
Lm 4, I2. — V. cp. 42, 18-20. 
p cf. 1 Cor 4, 9 


qcf. 2 Rg 17, 8; Pro 17, 12; 
rcp. 38, 14. {Os 13, 8. 
5-cl. VE. Ae cp. 46, 13. 

tjr 5 


u cf. Shari 32, 23; Dn 13, 52. 
60. JE a os 
eye 25 
y vr. 4. 
aE. 92 
ap 2, 12-20. 
oct. Cb, 61, 8; Ps to, 8. 
ccp. §1, 18; 63, Clade 
ad Ch JT. 275. 102 
ecf. cp. 61, 10; Ap 19, II-17. 
— Vv. Sap 5, 18-20; Eph 6. 
fxr Ths,8 [13-17. 
aed cp. %, 73,63, 15. 
cp. 66, 6; Jr 51, 56. — cf. 
icf. cp. 41, fi 5. cp. 63, 4. 
jci. Ps 132, 3; Mt 8, 11. 
ch. cp, .309 27, 28. 
m (all) Rm 11, 26, 27. — cf. 


CD. 37 27.40, On 2; 32: 
#CD. 43, 14; Le 24, 21. — cf. 

Ps ph Re £20. .7::8: 
o Jr 31. 31: Heb 8, ro: ro, 16, 
21] J int. (Ps 111) in fs. s. Clem. 
bcp. 51, 16. — cf. Dt 4, 10. 
q Jr 1, 9. 














PROPHETIA ISAIAE 
60,1 — 61,8 


ferunt, aedificia murosque deiectos erigunt (3-17) et cui ipse Daus 
sanctitatem confert et exsultationem (18-22); tum de Messia qui 








acf. Eph 5, 14. — v. ‘LD 33); 


13 sqq. , : 

1-6] L. et 2 L. in Epiph. Dii. 

b-ep: 2;.5: UTransf. Dini. 

T5°31'-RK, in Epiph. et 

ccp. 40, 5; 58, 8.. 

2] Ant. R. br. etc. in T. Adv. 

d Bar 4, 36; 5, 5. — cf. 5 42, 

: 49, 6; Pro:.4)7F8342LeGe 

Kee 21, 14. : 

See tg Catech. zg LV rT; F2, 

4! v. CH Sit: ecp. 49, 18. 
vr. 9; cp. 66, 20. — cf. sp. 

ov 5° cpwel, 5. [42, 5. 


etc. 


CE.- Jd. 6) <5:97 34: 

#Gn 25, 4. [Dii. 
6b] Ant., V., R., Gr. in Epiph. 
Jcp. 43, 3; 3 Rg 10, 1; Ps 71, 
kci. Mt 2, 1-11. [1o. 
lv. cp. 21, 16. 

7] Ant. in Transl. alm. Dom. l. 
m Gn 25, 13; 28, 9; 36, 3. — 


ere z- Mos$"2 5:59," 35. 
nmcp. 56, 7. — oAg2,8 
pOs 11, 11. — cf. Gn 8, 9 
Qcp. 42, 4; SI, §. 
F C6pe- 2,5 [s. 


Svr. 43 cp. 14, 2. — cf. cp. 43, 


i ee [ct. 1 Mc 3, 36. 
“CD..45, I, 13:.Zc. 6, 15. — 
v.ci..cp. 14, I. £ CDs $4557 10% 


y cp. 45, 1. — cf. Ap. 21, 25,26. 
Z vr. 5. 

acf.Jr 12).075 Ag 2,23; Zc 14, 
bcp. 35,2; Cn5,15. [17-19. 
Cccp. 41, 19; 55, 13. 

d ci. Ps 98, 5; 131, 7; Ez 43,7. 
13). v..ur. 7. 

ecf. cp. 14, 1, 2: Zc 8, 23. 
14] Ant. in die 6 p. Epiph. 
PCD. 49, 25. 5 Ch YS: 72579; 


24; ES 131, 2, §. 
mV.CD. §2, 7 OC Co 58.3. 
pcp. 11,9 q cf. cp. 26, 1. 
Cy: 61; 1i3".62..7. Spy 3. 90. 
sZc 14, 6, 7; Ap 21, 23; 22, 

5. — cf. cp. 24, 23; 30, 26. 
tv. MI 4, 2. 


uw CP. 35, 10; 65, 19; Ap 21, 4. 
Pep. $2,135 Jrsz.35 Se 
xcp. 57, 13; Ps 36, 1. — v. Ez 


$9.25. [x Cor 3, 9. 
ycp. 61, 3. — cf. Jo Ts: sae se 
zv.cp. 64, 8 I 


. 3, 31. 
a.cf, Mic 4,°7; Ze 225:8; Mi 


a (all) Le 4, 18, 19. — cp. 11, 
as Ay 1; 48, 16; Mt 12, 18. 
1] * Catech. R. I 3, 7. — Of. 
in fs. s. Franc. de Hier. — 


LY. tats: Ss. Pets Cl: [27. 
bYD5 2, 2; 44, 8. — cf. Jo 2, 20, 
c Mt t1, 5. — cf. Mr 1, 38. 


d Ps 146, 3. — cf. Ps 33, 19. 


ECO. 5; 355.52, 33. F3 148, Ff. 
— cf. 3 19, 16. 

f cp. 63, 4. — cf. Lv 25, 10. 
cp. 34, 8. 
Mt 5, 5. (18; Jr 31, 13. 


ivr. 10. — cf. cp. 28, 5; 57, 


j Ps 44, 8; Heb'r, 9. lcp. 
— cf. cp. 49, 8. ocp. 14, 
LP ar Ve Ce: q cp. 60, §, 11. 


8. — cf. cp. 59, 14. 


urbem sanctam restituens ei dona duplicia confert eamque quasi 
60 “Surge, illuminare, Ierusalem, quia venit “lumen tuum, et ¢glo- 

ria Domini super te orta est. 2 Quia ecce tenebrae operient 
terram, et caligo populos; super te autem orietur Dominus, et gloria 
eius in -te videbitur. 3 Et ¢4ambulabunt gentes in lumine tuo, et reges 
in splendore ortus tui. 4 €Leva in circuitu oculos tuos et vide: omnes 
isti congregati sunt, venerunt tibi; /filii tui de longe venient, et 
filiae tuae de latere surgent. 5 Tunc videbis et adflues, mirabitur et 
dilatabitur cor tuum, quando conversa fuerit ad te multitudo maris, 
9fortitudo gentium venerit tibi, © “inundatio camelorum operiet te, 
dromedarii ‘Madian et Epha; omnes de /Saba venient “aurum et 
tus deferentes et laudem Domino adnuntiantes. 7 Omne pecus 'Ce- 
dar congregabitur tibi, arietes *"Nabaioth ministrabunt tibi, "offeren- 
tur super placabili altari meo, et °>domum maiestatis meae glorificabo. 
8 Qui sunt isti, qui ut nubes volant et ?quasi columbae ad fenestras 
suas? 94Me enim insulae exspectant, et "naves maris in principio, 
ut Sadducam filios tuos de longe, argentum eorum et aurum eorum 
cum eis nomini Domini Dei tui et sancto Israél, quia ‘glorificavit 
te. 10 Et “aedificabunt “filii peregrinorum muros tuos, et reges eorum 
ministrabunt tibi; 7in indignatione enim mea percussi te et in recon- 
ciliatione mea misertus sum tui. 11 Et Yaperientur portae tuae iugiter, 
die ac nocte non claudentur, ut adferatur ad te “fortitudo gentium, 
et reges earum adducantur. 124Gens enim et regnum, quod non 
servierit tibi, peribit, et gentes solitudine vastabuntur. 

13 bGloria Libani ad te veniet, “abies et buxus et pinus simul ad or- 
nandum locum sanctificationis meae, et 4locum pedum meorum glori- 
ficabo. 14 ¢Et venient ad te curvi filii eorum qui humiliaverunt te, et 
fadorabunt vestigia pedum tuorum omnes qui detrahebant tibi, et 9vo- 
cabunt te civitatem Domini Sion sancti Israél. 15”Pro eo quod fuisti 
derelicta et odio habita, et non erat qui per te transiret, ponam te in 
superbiam saeculorum, gaudium in generationem et generationem; 
16 et jsuges lac gentium et mamilla regum lactaberis et scies quia ‘ego 
Dominus salvans te et redemptor tuus, ”’fortis Iacob. 17 Pro aere 
adferam aurum et pro ferro adferam argentum et pro lignis aes et pro 
lapidibus ferrum et ponam visitationem tuam “pacem et °praepositos 
tuos iustitiam. 18 Non audietur ultra iniquitas in terra tua, vastitas 
et contritio in terminis tuis; et Yoccupabit salus muros tuos, et “por- 
tas tuas laudatio. 19 Non erit tibi amplius sol ad lucendum per diem, 
nec splendor lunae illuminabit te; sed erit tibi Dominus tin lucem 
sempiternam, et Deus tuus in gloriam tuam. 29 Non occidet ultra sol 
tuus, et luna tua non minuetur, quia erit tibi Dominus in lucem sempi- 
ternam, et “complebuntur dies luctus tui. 21 Populus autem tuus 
omnes iusti, “in perpetuum hereditabunt terram, ¥germen plantationis 
meae, “opus manus meae ad glorificandum. 22 4Minimus erit in mille, 
et parvulus in gentem fortissimam. Ego Dominus, in tempore eius 
subito faciam istud. 

61 @Spiritus Domini super me, eo quod °unxerit Dominus me, °ad 

adnuntiandum ¢mansuetis misit me, ut mederer contritis corde 
et @praedicarem captivis indulgentiam et clausis apertionem, 2 /ut 
praedicarem annum placabilem Domino et 9diem ultionis Deo nostro 
ut %consolarer omnes lugentes, 3 ut ponerem lugentibus Sion et ‘da- 
rem eis coronam pro cinere, Joleum gaudii pro luctu, pallium laudis 
pro spiritu maeroris et ‘vocabuntur in ea fortes iustitiae plantatio 
Domini "ad glorificandum. 4Et “aedificabunt deserta a saeculo et 
ruinas antiquas erigent et instaurabunt civitates desertas, dissipatas 
in generationem et generationem. 5 Et °stabunt alieni et pascent 
pecora vestra, et filii peregrinorum agricolae et vinitores vestri erunt; 
6 Pyos autem sacerdotes Domini vocabimini, ministri Dei nostri, 
dicetur vobis; @fortitudinem gentium comedetis et in gloria earum 
superbietis. 7*Pro confusione vestra duplici et rubore laudabunt 
partem suam; propter hoc in terra sua %duplicia possidebunt, lae- 





titia sempiterna erit eis. 8*Quia ego Dominus diligens iudicium et 


60, 21. — cf. Mt 15, 13. mJo1s, 8; Phi, rr. mcp. 58, 12° Am 9, 14. 
1. — cf. cp. 60 10. ey Pt it! A — cf. cp. 66, 21: Jl 1, 9; 2, 17. v. 
rcp. 40, 2. — cf. Sph 3, 19; Zc 9, 12. scf. Jo 42, 10, 11. ? Ps 10, 





sisi 


io i 





ar aD APTA re 














sponsam decorat (61, I-11). Quam quidem gloriam, quasi incitamen- 
tum ad Sion adfluentium, iterum proponit et extollit (62, 1-.2), et, 
proposito Messia sanguine adsperso (63, 1-6), ad gratias agendas 


PROPHETIA ISAIAE 
61, 9 — 63, 14 





A I RG a ET, te A 





odio habens rapinam in holocausto et “dabo opus eorum in veritate 
et “foedus perpetuum feriam eis. 9 Et scient in gentibus semen eorum 
et germen eorum in medio populorum. Omnes qui viderint eos cogno- 
scent illos, quia isti sunt semen, cui benedixit Dominus. 

10 <Gaudens gaudebo in Domino, et exsultabit anima mea in Deo 
meo, quia Yinduit me vestimentis salutis et *indumento iustitiae cir- 
cumdedit me quasi sponsum decoratum corona et “quasi sponsam 
ornatam monilibus suis. 11 Sicut enim terra profert germen suum et 
sicut hortus semen suum germinat, sic Dominus Deus germinabit 
bjustitiam et laudem coram universis gentibus. 

6 2 “Propter Sion non tacebo et propter Ierusalem non quiescam, 

bdonec egrediatur ut splendor iustus eius, et salvator eius ut 
lampas accendatur. 2°¢Et videbunt gentes iustum tuum et cuncti 
reges inclitum tuum, et vocabitur tibi nomen novum, quod os Do- 
mini nominabit. 3 Et eris 4corona gloriae in manu Domini, et diadema 
regni in manu Dei tui. 4¢@Non vocaberis ultra /derelicta, et terra 
tua non vocabitur amplius desolata; sed vocaberis %voluntas 
mea in ea, et terra tua inhabitata, quia complacuit Domino in 
te, et terra tua inhabitabitur. 5 Habitabit enim iuvenis cum virgine, 
et “habitabunt in te filii tui, et gaudebit sponsus super sponsam, 
et tzgaudebit super te Deus tuus. 

6 jSuper muros tuos, Ierusalem, constitui custodes; tota die et 
tota nocte in perpetuum /non tacebunt. Qui reminiscimini Domini 
ne taceatis, 7 et ne detis silentium ei, donec stabiliat et donec ponat 
Terusalem “laudem in terra. 

8 Iuravit Dominus in “dextera sua et in bracchio fortitudinis suae: 
oSi dedero triticum tuum ultra cibum inimicis tuis, et ?si biberint 
filii alieni vinum tuum in quo laborasti. 9 YQuia qui congregant illud 
comedent et laudabunt Dominum, et qui comportant illud bibent 
in atriis sanctis meis. 

10 Transite, transite per portas, "praeparate viam populo, planum 
facite iter, eligite lapides et Selevate signum ad -populos. 

11 Ecce Dominus auditum fecit in extremis terrae: ‘Dicite filiae 
Sion: Ecce Salvator tuus venit, “ecce merces eius cum eo, et opus 
eius coram illo. 12 Et vocabunt eos, Ypopulus sanctus, 7redempti a Do- 
mino; °tu autem vocaberis quaesita civitas et non derelicta. 

@Quis est iste qui venit de Edom tinctis vestibus de Bosra? 

iste formosus in &stola sua °gradiens in multitudine fortitudinis 
suae. Ego %qui loquor iustitiam et propugnator sum ad salvandum. 
2 Quare ergo “rubrum est indumentum tuum, et vestimenta tua sicut 
fealcantium in torculari? 3 9Torcular calcavi solus, et de “gentibus non 
est vir mecum; calcavi eos in furore meo et conculcavi eos in ira mea, 
et adspersus est sanguis eorum super vestimenta mea, et omnia indu- 
menta mea inquinavi. 4 ‘Dies enim ultionis in corde meo, annus redem- 
ptionig meae venit. 5 Circumspexi, et /non erat auxiliator; quaesivi et 
non fuit qui adiuvaret, et salvavit mihi bracchium meum, et indignatio 
mea ipsa auxiliata est mihi, 6 et conculcavi populos in furore meo et 
linebriavi eos in indignatione mea et detraxi in terram virtutem eorum. 

7 Miserationum Domini recordabor, laudem Domini super omni- 
bus, quae reddidit nobis Dominus et “super multitudinem bonorum 
domui Israél, quae largitus est eis secundum indulgentiam suam et 
secundum multitudinem misericordiarum suarum. 8 Et dixit: Verun- 
tamen populus meus est, “filii non negantes; et factus est eis sal- 
vator. 9°In omni tribulatione eorum non est tribulatus, et angelus 
faciei eius salvavit eos. ?In dilectione sua et in indulgentia sua 
ipse redemit eos et 2%portavit eos et elevavit eos cunctis die- 
bus saeculi. 10*Ipsi autem ad iracundiam provocaverunt et 8ad- 
flixerunt spiritum sancti eius; et ‘conversus est eis in inimicum et 
ipse debellavit eos. 11 Et “recordatus est dierum saeculi Moysi et 
populi sui. “Ubi est qui eduxit eos de mari *cum pastoribus gregis 
sui? ubi est qui posuit in medio eius spiritum sancti sui, 12 qui 
eduxit ad dexteram Moysen bracchio maiestatis suae, qui Yscidit 
aquas ante eos, “ut faceret sibi nomen sempiternum, 13 ¢qui eduxit 
eos per abyssos quasi equum in deserto non impingentem? 14 Quasi 


11-03, 7 





ucf. cp. 40, 10; 49, 4. 


23,°%1, 12. 

z Bar 5, 2. — V. vr. 3. 
roc] R. in fss. BMV. 
acp. 49, 18; Ap 21, 2. 
bd cf. cp. 60, 18; 62, 7. 


7] A ob %, f D. 3 Ad 
I nt. in fr. 4 p. D. 3 Adv. 
bcp. 60, 3. — of Pro 4, 18. 

ccp. 65, 15. — cf. Ap 2, 173 


3, ora 

2, 3) R. in fr. 5 ». D. 3 Adv. etc. 

ULC 3,98. ==. Pa Zt! 

3] V. im fs. ss. spin. Coron. 

évr. 12; cp. 60,15.— cf.Os1, 
10; 1 Pt 2,10.— v. cp. 54,6. 

by 2 49, 14; 54, I, 7; 60, 15. 

5 cf. 4 Rg 21, 1). 

h cf. ra 5X5 * 5 [x7. 

tcp. 05, 19; jr 32, 41; Sp ’ 

6] Ant. in sb. a. D. 5 et R. c 

OD. ae: be 

oa 52, 8; 56, 10; Jr 6,17 etc. 
vr. 


I. 
mcp. 60 18. — cf. cp. 61, 11; 
n cf. Heb 6. 13. [Sph 3, 20. 
ocf. Dt 28, 33; Jr 5, 17; Zc9, 
RD- 65, 21, 22. EE7. 
get. Dt. 12, 12° 146 22, 20. 
rcp. 57, 14. — cf. cp. 40, 3. 
SCDic $8). 105.249,. 22. 
| L. in fr. 4 mai. hebd. 
et in fs. ss. Si 


ind. 
11] Ant. in fr. 4 p. D. 3 Adv. 
et in exspect. part. BMV. — 


v. Mt 21, 5. [15. 
t Zc 9, 9. — cf. Mt 21, 5; Jo 12, 
ucp. 40, 10. — cf. Ap 22, 12. 


CD. 35,020; 51, 11. 


1-5] 3 L. etc. in fs. ss. 5 vpln. 
a cp. 34, §, 6 [DNIC. etc. 
b cf. 1 Mec 14, 9. 

ccf. Ps 67, 8. 

d cf. cp. 42, I, 3. 


. 6, 15. 

cp. 16, 10. — cf. Jl 3, 13; Ap 

cf. cp. 59, 16. [14, 19, 20. 
icp. 34, 8; Os 9, 7; Le 21, 22. 
_ oo Vv. cp. 61, 2. 
icp. 34, 8; 59, 16. 
lcp. 49, 26. — cf. cp. 51, 27. 
m Ps 144, 7. 


2 Dt 32, 5, 20. 

o Jd_tro, 16. 

9] R. in fs. ss. Ang. ec. 

pb Dt 7, 7, 8; Jr 31, 3.— cf. Ez 


v Jr 2, 
x Ps 76, 2%; 77, 52; 79, 2. 
y Ex 14, 21; Js 3. 16. 

2 Re 7; 23:2 Es*9; fo: 
a Ps 105, 9; Sap 19, 7. 
bSap 19, 9. 





— TiS 








PROPHETIA ISAIAE 
63, 15 — 65, 13 


incitat (7, 13) Deumque rogat ut complens suam misericordiam (14-19) 


dirutum templum erigat (64, 1-12), Cui Deus respondet populum, a- 


quo ipse toties derelictus est (65, I-7), nunquam se derelicturum esse 








ccf. Nm 10, 33. 

d Dt 26, 15; Bar 2, 16. 

OPS 22554" LC 3; 3 

fep. 59, 17. — cf. Zc 1, 14. 
g cp. 4, 8; Dt 32, 6; Jo 8, 41. 


$= OT. Jt. 3s 10>. $1, Ove Ve 
Mt 6, 1, 6. 

161 *:Catech.. RoTI1, §,' 6; -1V 
0, 2. — v. Ps 105, 47. 

hv. cp. 43, 14. 

scp. 6, 10. — cf. Jo 12, 40. 

i Ps 89, 13. 


bet. DRG 235-20. 
m Ps 78,1, Jr 51,51; Lm 1, to. 
ncf. Jr 14, 


aPs 17, 10; 143, 


5. 
bcf. Mt_1, 10; Ac 7, 56. 
1-11] LL. in fr. 5 p. D. 4 Adv. 
¢ vr. 3; -Jd.5,.§; Ps 96,:5;-Mic 
1, 4; Hab 3, 10 
d cf. Js 2, 9, 10. 
CCE EN Thy T3 7.15%. 2%. 
]:* Catech. R. IV 11, 16. [20. 
(all) x Cor 2, 9. — cf. Ps 30, 


jcp. 8, 17; 54, 8. 

Lep. 43, 22; a 

8] * v. cp. 63, 16. 

m cp. 63, 16; Dt 32, 6 [2r. 
n cD. 45,9; Jr 18,6; Rm 9, 20, 


OCD. 20323) 45; TE; 160,2h. 
p cf. cp. 57, 16; Ps: 73) 15° 2. 


q Ps _ 78, 

ri2° Es 1, 35°32, 

scf. Os 2, 12. — v. Jr 22, 5. 

~ 63, 11; Ag 1, 9. — cf. 4 
g 25, 9; 2 Par 36, 19; Ps 

73, 7; 78, 1; Mt 23, 38. 

“LMI, -7;°tO; 13% 

vcp. 42, 14. — cf. Zc 1, 12. 

a (all) Rm 10, 20. — cf. Eph 


‘ 2, 12, AES. ; 

Cf. Cd. 20,25 3 2c 284; 10. 

Ls Soar Araus. II (an. 529) 
can, 3. 

c Pro 1, 24; Rm 10, 21. 

2] R. in fs. s. Andr. Ap. 

dcf. Jr 33:27; 735242 Bar. 3,742. 

ecp. I, 29; 66, 17. — cf. cp. 
57, 5, 6. 

fep. 66, 17; 1 Mc 1, 47. — 
cf. Lv 11, 7; 2 Me 6, -18. 

— 18, 9. — cf. Pro 30, 2. 

ACD. I, 31; 9, 18. 

Sef. Jr 16, 277° 27,%2; 

7S £0; 3. (16, 18. 

k Ps 78, 12; Le 6, 38. — cf. Jr 

1 Ex 20, 5. — cf. Mt 23, 35. 

mcf. Ez-20, 27, 28. 


OCl. Cp; 6; 13; Gn 18, 26. 
pcf. cp. 27, 6; 37, 31. 


tJr 50, 

«Or... CD.. §¥i24 

uvcf. Js 24, 20. 

¥vr. 25; cp. 57, 13; Jl 3, 17. 

y Ez 23, 41; Dn 14, 13, 17, 20. 
— cf. 1 Cor 10, 21. 

z (cf. Gn 30, 12). 


acp. 66, 4; Pro 1, 24; Jr 7,13. 
bcp. 66, 4. 
CCl. Cp. $5,. XP Sa2l,.2 7 





animal in campo descendens ¢spiritus Domini ductor eius fuit. Sic | 
adduxisti populum tuum, ut faceres tibi nomen gloriae. 15 4Attende © 
de caelo et vide de *habitaculo sancto tuo et gloriae tuae. Ubi est — 
fzelus tuus et fortitudo tua, multitudo viscerum tuorum et misera- 
tionum tuarum? Super me continuerunt se. 16 9Tu enim pater noster, 


et Abraham nescivit nos, et Israél ignoravit nos; tu Domine, pater 
noster “redemptor’ noster, a saeculo nomen tuum. 


mus te? JConvertere propter servos tuos, tribus hereditatis tuae. 


18 (Quasi nihilum possederunt populum sanctum tuum, ”hostes nostri 
conculcaverunt sanctificationem tuam. 19"Facti sumus quasi in prin- — 
cipio, cum non dominareris nostri, neque invocaretur nomen tuum r+ 


super nos. 


6 4 defiuerent ! 


2Sicut exustio ignis tabescerent, aquae arderent igni, %ut notum 
fieret nomen tuum inimicis tuis, a facie tua gentes turbarentur. 
3¢Cum feceris mirabilia, non sustinebimus. Descendisti, et a facie 
tua “montes defluxerunt. 4/A saeculo non audierunt neque auribus per- 
ceperunt; oculus non vidit, Deus, absque te, quae praeparasti ex- 
spectantibus te. 5 Occurristi laetanti et facienti iustitiam, in viis tuis 
recordabuntur tui. Ecce tu iratus es, et peccavimus. In ipsis fuimus 
semper et salvabimur §& 9et facti sumus ut immundus omnes nos, et 
quasi pannus menstruatae universae iustitiae nostrae, et *cecidimus 
quasi folium universi, et iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt 
nos. ?JNon est qui invocet nomen tuum, qui consurgat et teneat te. 
'‘Abscondisti faciem tuam a nobis et allisisti nos in manu iniquitatis 
nostrae. 8 ™Et tunc, Domine, pater noster es tu, “nos vero lutum; et 
fictor noster tu, et Popera manuum tuarum omnes nos, 9 Ne irasca- 
ris, Domine, satis et @ne ultra memineris iniquitatis nostrae, ecce, 
respice, populus tuus omnes nos. 10*Civitas sancti tui ‘facta est 
deserta, Sion deserta facta est, Ierusalem desolata est. 11 *Domus 
sanctificationis nostrae et gloriae nostrae, ubi laudaverunt te patres 
nostri, facta est in exustionem ignis, et “omnia desiderabilia nostra 
versa sunt in ruinas. 12 YNunquid super his continebis te, Domine, 
tacebis et adfliges nos vehementer ? 

5 @Quaesierunt me qui ante non interrogabant, invenerunt qui 

non quaesierunt me. Dixi: Ecce ego, ecce ego ad gentem, 
quae non invocabat nomen meum, 24Expandi manus meas tota 
die ad populum incredulum, ¢qui graditur in via non bona post co- 
gitationes suas; %populus, qui ad iracundiam provocat me ante fa- 
ciem meam semper, /qui immolant in hortis et sacrificant super la- 
teres, 4 qui habitant in sepulcris et in delubris idolorum dormiunt, 
Jqui comedunt carnem suillam et ius profanum in vasis eorum, 
5 qui dicunt: Recede a me, non appropinques mihi, quia immundus 
es. “Isti fumus erunt in furore meo, ignis ardens tota die. 6 Ecce 
iscriptum est coram me: Jnon tacebo, sed “reddam et retribuam 
in sinum eorum 7 iniquitates vestras et ‘iniquitates patrum vestrorum 
simul, dicit Dominus, qui ™sacrificaverunt super montes et "super 
colles exprobraverunt mihi; et remetiar opus eorum primum in sinu 
eorum. 

8 Haec dicit Dominus: “Quomodo si inveniatur granum in botro 
et dicatur: Ne dissipes illud, quoniam benedictio est; °sic faciam 
propter servos meos, ut non disperdam totum. 9% Et Peducam de 
Iacob semen et de Iuda possidentem montes meos; et hereditabunt 
eam @electi mei, et servi mei habitabunt ibi. 1°*Et erunt campestria 
in caulas gregum, et S‘vallis Achor in ‘cubile armentorum populo 
meo “qui requisierunt me. 11 Et vos, qui Ydereliquistis Dominum, qui 
obliti estis 7montem sanctum meum, qui Yponitis *Fortunae mensam 
et libatis super eam; 12 numerabo vos in gladio, et omnes in caede 
corruetis. Pro eo quod vocavi, et non respondistis; locutus sum, 
et non audistis et °faciebatis malum in oculis meis et quae nolui 
elegistis, 13 propter hoc haec dicit Dominus Deus: °Ecce servi mei 
comedent, et vos esurietis; ecce servi mei bibent, et vos sitietis; 


redempte ..@ saeculo nome 17 Quare’errare 
nos fecisti, Domine, de viis tuis, ‘indurasti cor nostrum, ne timere- — 


°Utinam dirumperes caelos et descenderes! a °facie tua montes — 





IT RELIES TLE SUERTE OR i 











— 716 — 








(8-10), sed, reservatis in impios poenis (11-16), fidelibus omnimoda bona 
praeparasse (17-25). Epilogi instar propheta dicit Deum, qui nonnisi 


_ad cordis intima respicit (66, 1-4), piis largiri solacium (5-14), ma- 


PROPHETIA ISAIAE 
65, 14 — 66, 16 





-cordis et prae contritione spiritus ululabitis 
| vestrum “in iuramentum Telectis meis, et interficiet te Dominus Deus 
| et 9servos suos vocabit nomine alio, 
super terram benedicetur in Deo amen, et qui iurat in terra iurabit 
| in Deo amen; ‘quia oblivioni traditae sunt angustiae priores, et 
quia absconditae sunt ab oculis meis. 





14 ecce Pyare mei laetabuntur, et vos confundemini; ecce servi mei 
laudabunt prae exsultatione cordis, et vos clamabitis prae dolore 
15 et dimittetis nomen 


16in quo "qui benedictus est 
17 jEcce enim ego creo caelos 


novos et terram novam; et non erunt in memoria priora et non ascen- 
dent super cor. 18 Sed lgaudebitis et exsultabitis usque in sempi- 


| ternum in his quae ego creo. Quia ecce ego creo Ierusalem exsulta- 


tionem et populum eius gaudium. 19 Et "exsultabo in Ierusalem et 
gaudebo in populo meo, et “non audietur in eo ultra vox fletus et 
vox clamoris. 29°Non erit ibi amplius infans dierum et senex qui 
non impleat dies suos, quoniam *puer centum annorum morietur, 
et Ypeccator centum annorum maledictus erit. 2! Et ‘aedificabunt 
domos et habitabunt et *plantabunt vineas et comedent fructus ea- 
rum. 22 Non aedificabunt, et alius habitabit; non plantabunt, et 
alius comedet; ‘secundum enim dies ligni erunt dies populi mei, et 
opera manuum eorum inveterabunt. 23 “Electi mei non laborabunt 
frustra “neque generabunt in conturbatione, “quia semen benedicto- 
rum Domini est, et nepotes eorum cum eis. 24 Eritque antequam 
clament, ego exaudiam ; Yadhuc illis loquentibus, ego audiam. 25 #Lu- 
pus et agnus pascentur simul, leo et bos comedent paleas, et %ser- 
penti pulvis panis eius. 2Non nocebunt neque occident in omni “monte 
sancto meo, dicit Dominus. 
6 6 @Haec dicit Dominus: Caelum sedes mea, terra autem scabellum 
pedum meorum. Quae est ista domus, quam aedificabitis mihi? Et 
quis est iste locus quietis meae? 2 (Omnia haec manus mea fecit, et 
facta sunt universa ista, dicit Dominus. “Ad quem autem respiciam, ni- 
si ad pauperculum et contritum spiritu et trementem sermones meos? 
3/Qui immolat bovem %quasi qui interficiat virum, qui mactat 
cus quasi qui excerebret canem, qui offert oblationem quasi qui 
sanguinem suillum offerat, qui recordatur turis quasi qui benedicat 
idolo. ‘Haec omnia elegerunt an viis suis, et in abominationibus suis 
anima eorum delectata est. 4/Unde et ego eligam illusiones eorum 
et quae timebant adducam eis, ‘quia vocavi, et non erat qui respon- 
deret; locutus sum, et non audierunt; mfpoerunkaue malum in oculis 
meis et quae nolui elegerunt. 

5 Audite verbum Domini, qui tremitis ad verbum eius. Dixerunt 
fratres vestri odientes vos et “abicientes propter nomen meum: 9Glo- 
rificetur Dominus, et videbimus in laetitia vestra; ipsi autem con- 
fundentur. 6 Vox populi de civitate, vox de templo, vox Domini 
Preddentis retributionem inimicis suis. 7@Antequam parturiret pe- 
perit, antequam veniret partus eius peperit masculum. 8 Quis audi- 
vit unquam tale? et quis vidit huic simile? Nunquid parturiet terra 
in die una, aut parietur gens simul, quia parturivit et peperit Sion 
filios suos? 9% Nunquid ego, qui alios parere facio, ipse non pariam? 
dicit Dominus; si ego, qui generationem ceteris tribuo, sterilis ero? 
ait Dominus Deus tuus. 

10rLaetamini cum Ierusalem et exsultate in ea, omnes qui dili- 
gitis eam; gaudete cum ea gaudio, universi qui lugetis super eam, 11 ut 
sugatis et repleamini ab ubere consolationis eius, ut mulgeatis et 
deliciis adfluatis ab omnimoda gloria eius. 

12 Quia haec dicit Dominus: Ecce ego declinabo super eam ‘quasi 
fluvium pacis et quasi torrentem inundantem gloriam gentium, “quam 
sugetis; Yad ubera portabimini, et super genua blandientur vobis. 
13 Quomodo, si cui mater blandiatur, ita 7ego consolabor vos, et in 
Ierusalem consolabimini. 14 Videbitis, et ¥gaudebit cor vestrum, et 
“ossa vestra quasi herba germinabunt, et “cognoscetur manus Do- 
mini servis eius, et indignabitur inimicis suis. 15 Quia ecce bDominus 
in igne veniet, et quasi turbo quadrigae eius reddere in ingigna> 
tione furorem suum et dincrepationem suam in flamma ignis; 16 quia 
in igne Dominus diiudicabit et in gladio suo ad omnem carnem, et 





Oct. Ps §, 12; Le 6,.28. 
e cf ot 28, 37); Jr 260, 22% Zc 
f vr [8, 13. 
ts %. 2. 
Jr 4, 2. — v. ol 17. 
icf. cp. 43, 18, 
jcp. 66, 22; 2 Pt 2.. EgP AD 
rh ae 
l cf. 
He Shoe nt, Sis aa) in fs. s. Bonij. 
m cp. 4 5; 66, 


nm cp. 25, 8; 355 is RAB 21, 4. 
oct. Zc 8, 4. 

p Sap 4, 16. — cf. Pro 3, 1 

q Ec 8, 1 

rcp. 28, 4 — cf. Dt 28, 30. 
Scp. 62, 8; Jr 31, 5; Amo,14. 
tv. Ps 91, 12-14. 


ucf. cp. 49, 4. 

23] v. ur. 19. — Gr in fs. ss. 

v cf. Dt 28, a1. [7 Fundat. 

ae Re 9. — v. Ps 113, 12-15; 
t 


24] * Caltech, 7 CRD of ieee Sane. 


Y 6p. SG "Lor. <5, 29. — cf. Dn 
oo eg A [9, 21. 
a Gn 3, 14; Mic 7, 17. 

bcp. 11, 9. 

C vr. 11. 

a (all) Ac 7, 49, 50. — cf. 3 
Rg 8, Ac 17, 24. ——- V. 
Mt 5 

b cf. Mi 3 34, 353 


ccf. 1 Par 29, 14; re +s) a Jr 


dcp. §7, 15. — v. Ps 33, 19. 
e-Mt—§,=33--Le-4)-18. 

Pos epsit, Oz 

gcf. Lv 17, 4 

hv. cp. 65, 4 

i jr 7, 24. 

jcf. cp. 20, 16. 

lv. cp. 65, 12. 


mcf. Jr 7, 31. 
5-16] LL. in fr. 6 p. D. 4 Adv. 


6 0320 

5, 19. — cf. Sap 2, 17. 
59, 18; 65, 6; Ps 78, 12. 
Cp, 13; 8: f 


nm cf. 
ocp. 


pcp. 
g ct. 


19 Ps 121, 

Py, V. ih tn fs. Ss. Bovis. F 

— Ant. in fr. 5 Dp. Ads. 
ro. 11] Int. (Ps Ra a D. 4 
s Tb 13, 18. [Qdg. 
F210. USS 70. 
tcf. cp. 48, 18. 
ucp. 49, 23; 60, 16. 
vcf. cp. 40, 11. 
13, 14] R. in D. 2 Adv. 
¥ CD. 40; 83. §25,.12.'— cf. cp. 

35; ro. 
9 ¥ Jo FG, 22°. 
14] v. vr. 10. 
mE pS Ecli Ao. 14; 49. 

: 27. 

2 eb P.. Ce Ap 

=] ii, 


ccp. 19, 1. — v. Hab 3, 8 
d jr 4, 13; Nh 1, 3. — cf. cp. 
33, 14. 





— 717 — 








PROPHETIA ISAIAE 
66, 17-24 


lis poenam parare (15-17), ad Sion innumeras gentes sibi fideles addu- 
cere, cadaveritbus hostium extra muros relictis (18-24). 
Exordium, quo de vocatione (Jr 1, 1-10) et missione prophetae (11-19) agitur. 








ect: ch. ‘65,375. 

fv. cp. 65, 4. 

§ cp. 2522.59, 45; 2OVSLCcTAS LO; 
hcf. Mt 28, 19. 


o Gn 10, 5. 

pcp. 52, 15. — cf. Rm 15, 
20, 21. 

acf. cp. 49, 22; Bar 5, 6; Sph 


— v. cp. 60, 3-7. 


} 10. 
rct. Rm 15, 16. 


scp. 61, 6; Ex 190, 6. — cf. 1 
Pt a 9; Ap tr, 6. 

tv. cp. 65, 17. 

ae p2 10. — cf. Ps 88, 30. 

vc C 14; 16: 

wPs 85, 9. — cf. Ps 65, 4. 


x Mr 9, 43. — cf. Ecli 7, 109. 
ycp. 34, 10. — cf. Ap 21, 8 





multiplicabuntur interfecti a Domino, 17 qui sanctificabantur et mun- 
dos se putabant in hortis post ianuam intrinsecus, ‘qui comedebant 
carnem suillam et abominationem et murem: simul consumentur, 
dicit Dominus. 18 Ego autem opera eorum et cogitationes eorum 
venio Yut congregem cum “omnibus gentibus et linguis, et venient 
et videbunt gloriam meam. 19 Et ponam in eis signum et mittam 
ex eis ‘qui salvati fuerint ad gentes jin mare, in ‘Africam et ™Lydiam 
tendentes sagittam, “in Italiam et Graeciam, ad “insulas longe, ad 
eos ?qui non audierunt de me et non viderunt gloriam meam. Et 
adnuntiabunt gloriam meam gentibus 2et %adducent omnes fratres 
vestros de cunctis gentibus "donum Domino in equis et in quadri- 
gis et in lecticis et in mulis et in carrucis ad montem sanctum 
meum lIerusalem, dicit Dominus, quomodo si inferant filii Israél 
munus in vase mundo in domum Domini. 21 8Et adsumam ex eis 
in sacerdotes et levitas, dicit Dominus. 22 Quia sicut ‘caeli novi et 
terra nova, quae ego facio stare coram me, dicit Dominus, sic “stabit 
semen vestrum. 23 VEt erit mensis ex mense et sabbatum ex sabbato; 
*veniet omnis caro ut adoret coram facie mea, dicit Dominus. 24 Et 
egredientur et videbunt cadavera virorum, qui praevaricati sunt in 
me: “vermis eorum non morietur, Yet ignis eorum non exstinguetur; 
et erunt usque ad satietatem visionis omni carni. 


-PROPHETIA JEREMIAE 


PROPHETIA [EREMIAE — 


L, 1-15 








acp. ce 21; 25;-49% 2s 7 ‘y 


21; 28. 

1-19] LL. in D. Pass. et in fs. 

bv. 4 Rg 22, 1-23, 30. 

C.Cp. 2544. 

d cf. cp. 25, 1; 36, 1.— Vv. 4 
Rg 23, 34-24, 6. 

écp. 39, 2. — v. 4 Rg 24, 17 


25, 7. 
fv. Re 25, 8-11. 


4-10] L. etc. in vg. et fs. s. 
Jo. B. 49, I. 

cet 49, 9. — cf. Is 44. 2; 
ck, Gal’, Ys. 


tcf. Is 49, 6; Ac 9, 15. — Vv. 
_ Cp. 25, 15-29, 46-51. 

y ct, Ex: 4, 10;. 1s’ 6;' §=8. 
tcl. 3. Re 3.09; 

mvr. 17. — cf Ez 2, 7. 

uz Ps 117, 6; Is 8, 12, 13. —cf. 


Ez 2, 6; 3,°9; — v.-Mt.10, 

28. (35.42. 
OCp. TS, 20:°20, 11... — ef, Ex 
» cf. Ez 2, 93 


acf. Is 6, 7; Dn_10, 16. 

7 cp. 5, 14. — cf. Ez 4, 12, 15, 
ONES. {16; Dt 18, 18. 
tcp. 18, 7; 31, 28; 45, 4; Ecli 


49, 9. — cf. 2 Cor 10, 4, 5. 
“cp. 24, 3. — cf. Am 7, 8; 
pe i 
vcp. 31, 28. — cf. Bar 2, 9; 
Dn _9, 14; 13, 55, 59. 


BiCl. EZ 22,008? 3a. 3. 

¥.CD. 4,6; O57,.29*" 10, 22. — 
Cl. tps 3; 09, 88" 152 26°97. 

£:Cp, 49322: 18 74. 3Y, 

acf. cp: 25, 9. 

bcf. cp. 39, 3; 43, 10. 





géllERBA Ieremiae filii Helciae de sacerdotibus, qui 
fuerunt in “Anathoth in terra Beniamin. 2 Quod 
factum est verbum Domini ad eum in °diebus 
Iosiae, filii Amon regis Iuda, in ¢tertio decimo 
anno regni eius. 3 Et factum est in diebus 4loakim 
filii Iosiae regis Iuda, usque ad consummationem 
undecimi anni ¢Sedeciae filii Iosiae regis Iuda, 
fusque ad transmigrationem Ierusalem, in mense 








quinto. 

4Et factum est verbum Domini ad me dicens: 5 9Priusquam te 
formarem in utero, novi te; et antequam exires de vulva, “sanctificavi 
te et ‘prophetam in gentibus dedi te. 6 Et dixi: A a a, Domine Deus! 
ecce Jnescio loqui, quia spuer ego sum. 7 Et dixit Dominus ad me: 
Noli dicere: Puer sum; quoniam ad omnia quae mittam te ibis et 
Muniversa quaecumque mandavero tibi loqueris. 8 "Ne timeas a facie 
corum, °quia tecum ego sum ut eruam te, dicit Dominus? 9?Et misit 
Dominus manum suam et 4%tetigit os meum et dixit Dominus ad 
me: “Ecce dedi verba mea in ore tuo; 1% ecce constitui te hodie 
Ssuper gentes et super regna, ‘ut evellas et destruas et disperdas 
et dissipes et aeédifices et plantes. 

11 Et factum est verbum Domini ad me dicens: “Quid tu vides, 
Ieremia? Et dixi: Virgam vigilantem ego video. 12 Et dixit Do- 
minus ad me: Bene vidisti, quia “vigilabo ego super verbo meo, ut 
faciam illud. 

13 Et factum est verbum Domini secundo ad me dicens: Quid 
tu vides? Et dixi: Ollam succensam ego video et faciem eius a 
facie Yaquilonis. 14 Et dixit Dominus ad me: *Ab aquilone pandetur 
malum super omnes habitatores terrae; 15 quia ecce “ego convocabo 
omnes cognationes regnorum aquilonis, ait Dominus, et venient 
et Sponent unusquisque solium suum in introitu portarum TIerusalem 
et super omnes muros eius in circuitu et super universas urbes 











— 718 — 


en ee eee 





1. Reprobatur luda (2, 1-17, 27). 1. Gausae ipsius reprobationis (2, 1-11, 23). Prima causa 
| est infidelitas populi, qui idolorum servitutem, licet sibi omnia 
| mala nullum autem commodum attulerit, semper in deliciis habuit 


PROPHETIA IEREMIAE 
I, 16 — 2, 27 








Iuda, 16et ‘loquar iudicia mea cum eis super omnem malitiam 
eorum, “qui dereliquerunt me et ¢libaverunt diis alienis et ‘adorave- 
runt opus Manuum suarum. 

17Tu ergo Yaccinge lumbos tuos et surge et "loquere ad eos 
omnia quae ego praecipio tibi. Ne formides a facie eorum, ‘nec 
enim timere te faciam vultum eorum. 184Ego quippe dedi te hodie 
lin civitatem munitam et in ™columnam ferream et in “murum aereum 
super omnem terram regibus Iuda, principibus eius et sacerdotibus 
et populo terrae. 19 Et bellabunt adversum te et non praevalebunt, 
quia °ego tecum sum, ait Dominus, ut liberem te. 


Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Vade et clama 

in auribus Ierusalem dicens: Haec dicit Dominus: Recordatus 
sum tui miserans ?adulescentiam tuam et caritatem 2°desponsationis 
- tuae, “quando secuta es me in deserto, in terra quae non seminatur. 
3 dSanctus Israél Domino, ¢primitiae frugum eius: omnes qui devo- 
rant eum delinquunt; 2mala venient super eos, dicit Dominus. 

4 Audite verhum Domini, domus Iacob, et omnes cognationes 
domus Israél. 5 Haec dicit Dominus: hQuid invenerunt patres vestri 
in me iniquitatis, quia elongaverunt a me et tambulaverunt post 
jvanitatem et vani facti sunt? 6 Et non dixerunt: ‘Ubi est Dominus 
qui.ascendere nos fecit de terra Aegypti, “qui traduxit nos per 
desertum, per terram inhabitabilem et inviam, per terram sitis et 
imaginem mortis, per terram in qua non ambulavit vir neque ha- 
bitavit homo? 7 Et “induxi vos in terram carmeli, ut comederetis 
fructum eius et optima illius; et ingressi °contaminastis Pterram 
meam et hereditatem meam posuistis in abominationem. 8 Sacerdotes 
non dixerunt: Ubi est Dominus? et %tenentes legem nescierunt me, 
et “pastores praevaricati sunt in me, et %‘prophetae prophetaverunt 
in Baal et ‘idola secuti sunt. 9 Propterea “adhuc iudicio contendam 
vobiscum, ait Dominus et Ycum filiis vestris disceptabo. 19% Transite 
ad insulas “Cethim et videte et in ¥Cedar mittite et considerate ve- 
hementer et videte si factum est huiuscemodi: 11 si mutavit gens 
deos suos, et certe 2ipsi non sunt dii; populus vero meus ?mutavit 
gloriam suam in idolum. 12 cObstupescite, caeli, super hoc, et, portae 
eius, desolamini vehementer, dicit Dominus. 13 Duo enim mala fecit 
populus meus: ¢me dereliquerunt ¢fontem aquae vivae et foderunt 
sibi cisternas, cisternas dissipatas quae continere non valent aquas. 

14 fNunquid servus est Israél aut vernaculus? Quare ergo factus 
est in praedam? 15 9Super. eum rugierunt leones et dederunt vocem 
suam, posuerunt terram eius in solitudinem, civitates eius exustae 
sunt, et “non est qui habitet in eis. 16Filii quoque Mempheos et ‘Taph- 
nes constupraverunt te usque ad verticem. 17 JNunquid non istud fa- 
ctum est tibi, quia dereliquisti Dominum Deum tuum eo tempore ‘quo 
ducebat te per viam? 18™”Et nunc quid tibi vis in via Aegypti, ut 
bibas aquam turbidam? et "quid tibi cum via Assyriorum, ut bibas 
aquam °fluminis? 19 PArguet te malitia tua, et Yaversio tua increpabit 
te. Scito et vide, quia malum et Tamarum est ‘reliquisse te Dominum 
Deum tuum et non esse timorem mei apud te, dicit Dominus Deus 
exercituum. 2A saeculo ‘confregisti iugum meum, rupisti vincula 
mea et dixisti: “Non serviam. %In omni enim colle sublimi et sub 
omni ligno frondoso tu “prosternebaris meretrix. 21 YEgo autem pian- 
tavi te vineam electam, omne semen verum; *quomodo ergo conversa 
es mihi in pravum, vinea aliena? 22 Si laveris te nitro et multipli- 
caveris tibi herbam borith, bmaculata es in iniquitate tua coram me, 
dicit Dominus Deus. 23 ¢Quomodo dicis: Non sum polluta, post 
Baalim non ambulavi? Vide vias tuas in @convalle, scito quid feceris : 
cursor levis explicans vias suas. 24¢Onager adsuetus in solitudine 
in desiderio animae suae attraxit ventum amoris sui; nullus avertet 
eam; omnes qui quaerunt eam non deficient; in menstruis eius in- 
venient eam; 25prohibe pedem tuum a nuditate et guttur tuum a 
siti. Et /dixisti: Desperavi, nequaquam faciam; Yadamavi quippe 
alienos et post eos ambulabo. 26 Quomodo confunditur fur quando 
-deprehenditur, hsic confusi sunt domus Israél, ipsi et reges eorum, 
principes et sacerdotes et prophetae eorum 27 dicentes ‘ligno: Pater 





€ CD, A; [etc. 
dcp. Ve Ae: 22, 9; 4 Rg 22,17 
é€cp. 7, 9; 44, 3. 

f cp. 25;\6, 7;-Is'2, 8° Ac 7; o 


g cf. Rg. 18, 46; 1 Pt t,'3 
n rol L. in fe sort s. Jo. 
Akvr. 7; cp. 

i vr. g.— cf. Pots "49, 37: 
jcf. Ez 3, 8,9. 

icf. Is: 50, 7; 

m Ap 3, x9. — cf. Gal 2, 9. 
mcp. 15, 2 

ovr. 8. eet Ac 18, 9, 10. 


acp. 3,4.— cf. cp. 1,6; Ex 16, 
6b Ez 16, 60. Wi AAP 2, 4. [8. 
¢.Dt; 2577°.8,,2 
d Ex 28, 36. uh Ex 39 5, 6. 
e cf. Ex A 295 Jc, 1,-18. 
CD. L243 -I 0, 730 Ex 175, -12, 

13. — cf. Gn 12. 3. 

a Lc Bae 10. ‘ 
> Is 5, 4; Mic 6, 3. — 
t 32 » 4. 
ia Rg 17, 15; is Pea hee 
jfieps to, 1532 19; 1 Cor 
t Hab 2, 18 
lLIs 63, 11-13; Os 13, a5 $3 

Oo. 


ncf. Dt 8, 7-10. 

o Ps 105, 39. — cf. Lv 18, 24, 
pv. Lv 25 23. [25. 
qcf. MI 2, 7: Rm 2, 20. 
SCE. CD55: 

SOpe 237.15. —. chicm 5} Zt, 
8 Ch. VES. 


uvr. 35. — cf. Ez 17, 20; 20, 
v Ex 20, 5, 6. [35, 36. 
x Is 23, 1. — v. Gn io, 4. 

y cp. 49, 28. — v. Is 21, 16. 
y cf. Mic 4, 5 

a cp:.-16; 20% Dt\32;213 Is-37, 

19. — cf. 1 Cor 8, 7. 
b Ps 105, 20. — Rm 1, 23. 


ex 72-32] LL. in a Palm. 
6EDt37;. 17. Iso, 


dco. 77,233 Bar A 123. Jn 2, 
G. ef: Jo: 4; 103. 7, 37: 
e Ps 35, 10. — cf. Jo 4, 10. 
f cf. Ex 4, 22. 
gcp. 4, 7;_5, 6; 49, 19; Iss, 
29. — CI. z 19, » 7 
hep. 9, Oa cit” cp? “46, 190; 
icp. 44,1; 46,14; Ez 30, 16, 18. 
LCDnt, 18. — cf. Os 13, 9. 
lvr. 6. 
m vr. 36; Is 30, 1, 2; 
18] R.in fs. fuede DN. ecdcepon: 
01. OS 7-11. 
o Gn 31, 21; Is 7; 20% 8 9. 
ee 5, 5. — ¢ Eo 8 4, 20. 
7 Pa 
0 * Cutech. % iy itp 
pia 4, X8: 
SVEe at Sis 
tcp. 5, 5; 30, 8 
cl VE 31. 
wcp. 3,6; 17, 2; Is's7,' §3-Ez 
» 13. —_V t32,.2% 
“cp. 33-127 Is 528; 
y cp. 32, 41; Ex 15, 17; Ps 43, 


9; 4S 5, 2. sang 


5. I-4. — ef. Bea 32. 

a cf. "Ib 9, 3 é 

b cf. cp. wt 

Cvr. 35. 

2 CP. 7,: 31,,.324,.19,, 2, 6. 

ecp. 14, 6: s 8, 9. — cf. Ecli 


13, 23. 
ECD. £3,082 


TS .59 20. 
§ cD. 3, 13; Dt 32, 16. 
Ch Cp; 48,27. icp. 3,9. 














PROPHETIA IEREMIAE 
2; 28 — 3, 18 


(2, 1-28), et in ea perseveravit, quamvis Deus multimodis eum ad 
se allicere studeret paratus quoque ipsum adhuc résumere (29-3, 5). 
Alia causa est populi impaenitens cor ad cuius eruditionem nihil 











{e 32, 33. — cf. cp. 18, 17. 
J 3,93 10, 9, 10; Sap 13, 17, 
18; Is 26, 16; 44, 17. 

m cf. Dt 32, 37, 38; Jd 10, 24. 

mcp. II, 12, 13. — cf. Is 45, 
20; Bar 6, 36. 

oJjbo, 2. 

Pet. As" te 15397 Fas 

Qcp. 14,.32512 Es 9; 26; 48 3% 
20; Mt 23.34-37; 1 Th 2,15. 

rvr. 6. — cf. Dt 32, 5, 6 


Set. 18: :3,"28-24; 6% 26: 

g2] Cm. et V. in fs. BMV. de 
Cons. 

t Op. 35° 28s) £35257 98 eset 
32% 18% Ps T06,6202 IS 13033 
U7; 10; Be 22, 1273s s; 


47 Po 705, 38% 
CL. Bx 2o*. 28 
35] Catech. R. IV 14, 5. 
xvr. 9; Is 43, 26. — cf. Ps 


142, 3. 
ACh, Pro 282" 19 1-Jo FBS 76. 


zIs 30, 3. 
a2 aS oi, tases ¢ 


f Ez 16, 25. — cf. Gn 38, 14; 


4.Pro 7, 10 

Cp. 5,25: 0, 12°) DEUS. -24. 
—wt ch, CDs BAG ode 

ict. Am 4» 7, _ 

jci. cp. 0, 15; EZ 3, 7 

bets Lora si i182 


uwcp. I, 2. 
OV. CP. 2, 20. 


b.ci., BZ. 16; ae: 37. 4, 
a4 Rg 17, 18-20. — cf. Is 1, 


> 9. 
rIs 50, 1. — cf. Mt 19, 7; Mr 
Io, 4. — Dt 24, 1-4. 


u 7 Wee 

v Ez 16, §1, 52. 

# vr. 183 -ep.. 16,.153- 235 83% 
8. — v.. cp. I, 13. 

y cf. Pro 28, 13. — v. Dt 30, 
I-10. 


c vr. 22; Os:2 388 fia 26 Be 
d Os 2, 19, 20. — cf. Is 51, 6; 


2, 5. 
ecp. 23, 4; Ez 34, 23. — cf. 


h cf. Ez 48. 35. 
ils 2, 2, 3; 56, 7. 
jIs 60, 9. 

Lcf. cp. 7. 243 9, 14; 11. 8 etc.. 
—- cf. Dt Me ; Is 65. 2. 
mcp. §0, 4: 18 rr, 13; Ez 37, 

2t;-4245 Os-t;- 4%: 





meus es tu; et lapidi: Tu me genuisti. /Verterunt ad me tergum — 
et non faciem et ‘in tempore adflictionis suae dicent: Surge et li- 
bera nos. 28”Ubi sunt dii tui quos fecisti tibi? Surgant et “liberent 
te in tempore adflictionis tuae; secundum numerum quippe civitatum 
tuarum erant dii tui, Iuda. 

29 0Quid vultis mecum iudicio contendere? Omnes dereliquistis 
me, dicit Dominus. 32° Frustra P?percussi filios vestros, disciplinam 
non receperunt. “Devoravit gladius vester prophetas vestros: quasi 
leo vastator 31 generatio vestra. Videte verbum Domini: "Nunquid 
solitudo factus sum Israéli aut terra serotina? Quare ergo dixit 
populus meus: Recessimus, non veniemus ultra ad te? 32% Nunquid — 
obliviscetur virgo ‘ornamenti sui, aut sponsa fasciae pectoralis suae? 
‘populus vero meus oblitus est mei diebus innumeris. 33 Quid ui- 
teris bonum ostendere viam tuam ad quaerendam dilectionem, quae 
insuper et malitias tuas docuisti vias tuas, 34 et in alis tuis inventus 
est “sanguis animarum pauperum et innocentum? Y%Non in fossis in- 
veni eos, sed in omnibus quae supra memoravi. %5 Et dixisti: Abs- 
que peccato et innocens ego sum, et propterea avertatur furor tuus a 
me. “Ecce ego iudicio contendam tecum, eo quod dixeris: Non pec- 
cavi. 36*Quam vilis facta es nimis iterans vias tuas! et ab Aegypt 
confunderis, sicut confusa es ab Assur; 37 nam et ab ista egredieri 
et “manus tuae erunt super caput tuum, quoniam obtrivit Dominus 
confidentiam tuam, et nihil habebis prosperum in ea. 

Vulgo dicitur: ¢Si dimiserit vir uxorem suam. et recedens ab eo 

duxerit virum alterum, nunquid revertetur ad eam ultra? nunquid 
non polluta et contaminata erit mulier illa? Tu autem °fornicata es 
cum amatoribus multis; tamen °revertere ad me, dicit Dominus, et 
ego suscipiam te. 2 Leva oculos tuos 4in directum et vide “ubi non 
prostrata sis. /In viis sedebas %exspectans eos quasi latro in solitu- 
dine, et polluisti terram in fornicationibus tuis et in malitiis tuis. 
3hQuam ob rem prohibitae sunt stillae pluviarum, et ‘serotinus 
imber non fuit. Frons mulieris meretricis facta est tibi, /noluisti eru- 
bescere. 4 Ergo saltem amodo !'voca me: Pater meus, dux virgini- 
tatis meae tu es; 5 ™nunquid irasceris in perpetuum aut perseverabis 
in finem? Ecce locuta es et fecisti mala et potuisti. 

6 Et dixit Dominus ad me in diebus “Iosiae regis: Nunquid vi- 
disti quae fecerit aversatrix Israél? Abiit sibimet “super omnem 
montem excelsum et sub omni ligno frondoso et fornicata est ibi. 
7Et dixi, cum fecisset haec omnia: Ad me revertere, et non est 
reversa. Et vidit praevaricatrix ’soror eius luda, 8 quia, pro eo quod 
moechata esset aversatrix Israél, Ydimisissem eam et dedissem ei “li- 
bellum repudii, et non timuit praevaricatrix Iuda ‘soror eius, sed 
abiit et fornicata est etiam ipsa 9% et facilitate fornicationis suae con- 
taminavit terram et moechata est cum 4apide et ligno et in 
omnibus his non est reversa ad me praevaricatrix soror eius “luda 
in toto corde suo, sed in mendacio, ait Dominus. 11 Et dixit Do- 
minus ad me: VJustificavit animam suam aversatrix Israé] compara- 
tione praevaricatricis Iudae. 12 Vade et clama sermones istos contra 
taquilonem et dices: YRevertere aversatrix Israél, ait Dominus, et 
non avertam faciem meam a vobis, *quia sanctus ego sum, dicit 
Dominus, et “non irascar in perpetuum. 13 Veruntamen scito iniqui- 
tatem tuam, quia “in Dominum Deum tuum praevaricata es et di- 
spersisti vias tuas alienis “sub omni ligno frondoso et vocem meam 
non audisti, ait Dominus. 14 °¢Convertimini, filii revertentes, dicit 
Dominus, quia ego “vir vester; et adsumam vos unum de civitate 
et duos de cognatione et introducam vos in Sion 15 et dabo vobis pa- 
stores iuxta cor meum, et /pascent vos scientia et doctrina. 16 9Cum- 
que multiplicati fueritis et creveritis in terra in diebus illis, ait Do- 
minus, non dicent ultra: Arca testamenti Domini, neque ascendet 
super cor, neque recordabuntur illius, nec visitabitur nec fiet ultra. 
17In tempore illo *vocabunt Ierusalem solium Domini, et ‘congre- 
gabuntur ad eam omnes gentes jin nomine Domini in Ierusalem et 
non ambulabunt post pravitatem cordis sui pessimi. 

18™Jn diebus illis ibit domus Iuda ad domum Israél, et venient 





— 720 — 











Die 





| 


' 
| contulit Israélis reprobatio (6-11), nec exhortationes ut Israél memor 


salutis messianicae e via sua mala revertatur (12-4, 2). Quapropter 
ludam poena adficiet, quae ceu turbo ab aquilone eum percellat (3-22) 


PROPHETIA IEREMIAE 
3, 19 — 4, 26 








simul "de terra aquilonis ad °terram quam dedi patribus vestris. 
19 Ego autem dixi: Quomodo ponam te in filios et tribuam tibi ter- 
ram desiderabilem, Phereditatem praeclaram exercituum gentium? 
Et dixi: ¢Patrem vocabis me et post me ingredi non cessabis. 24 "Sed, 
quomodo si contemnat mulier amatorem suum, sic contempsit me 
domus Israél, dicit Dominus. 2! *Vox in viis audita est ploratus et 


_ululatus filiorum Israél, quoniam iniquam fecerunt viam suam, ‘obliti 
_ sunt Domini Dei sui. 
- aversiones vestras. “Ecce nos venimus ad te; tu enim es Dominus 


22 uConvertimini, filii revertentes, et Ysanabo 


Deus noster. 23 Vere mendaces erant Ycolles et multitudo montium; 
vere in Domino Deo nostro ¢salus Israél. 24 *Confusio comedit labo- 
rem patrum nostrorum ab adulescentia nostra, greges eorum et 
armenta ecorum, filios eorum et filias eorum. 25 0Dormiemus in con- 
fusione nostra, et operiet nos ignominia nostra, quoniam Domino 
Deo nostro “peccavimus nos et patres nostri 4ab adulescentia nostra 
usque ad diem hanc et non audivimus vocem Domini Dei nostri. 

Si reverteris, Israél, ait Dominus, “ad me convertere; si abstu- 

leris offendicula tua a facie mea, "non commoveberis. 2 ¢Et iura- 
bis. Vivit Dominus in veritate et in iudicio et in iustitia, et “bene- 
dicent eum gentes ipsumque laudabunt. 

3 Haec enim dicit Dominus viro Iuda et Terusalem: ¢€Novate 
vobis novale et /nolite serere super spinas. 4 9Circumcidimini Domino 
et auuferte praeputia cordium vestrorum, viri Iuda et habitatores Ieru- 
salem, “ne forte egrediatur ut ignis indignatio mea et succendatur, 
et non sit qui exstinguat ‘propter malitiam cogitationum vestrarum. 
5 Adnuntiate in Iuda et in Ierusalem auditum facite, loquimini et 
jcanite tuba in terra, clamate fortiter et dicite: “Congregamini et 
ingrediamur ™civitates munitas. 6 ”Levate signum in Sion, conforta- 
mini, nolite stare, °quia malum ego adduco ab aquilone et contritio- 
nem magnam. 7PAscendit leo de cubili suo, et praedo gentium se 
levavit: egressus est de loco suo, ut Yponat terram tuam in solitu- 
dinem; civitates tuae vastabuntur remanentes "absque habitatore. 
8 Super hoc accingite vos ciliciis, plangite et ululate, quia ‘non est 
aversa ira furoris Domini a nobis. 

9 Et erit in die illa, dicit Dominus: Peribit cor regis, et cor prin- 
cipum, et obstupescent sacerdotes, et prophetae consternabuntur. 
10 Et dixi: Heu, heu, heu, Domine Deus, Yergone decepisti populum 
istum et Ierusalem dicens: Pax erit vobis, et ecce pervenit gladius 
usque ad animam? 11JIn tempore illo dicetur populo huic et Ieru- 
salem: YVentus urens in viis, quae sunt in deserto viae filiae populi 
mei, non ad ventilandum et ad purgandum. 12 Spiritus plenus ex 
his veniet mihi, et nunc ego “*loquar iudicia mea cum eis. 13 Ecce 
“quasi nubes ascendet et quasi tempestas lcurrus eius, ¢°velociores 
aquilis equi illius. Vae nobis, ¢quoniam vastati sumus. 14 ¢Lava a 
malitia cor tuum, Ierusalem, ut salva fias; usqueque morabuntur in 
te cogitationes noxiae? 15 Vox enim /adnuntiantis a Dan et notum 
facientis idolum de 9monte Ephraim. 16 Dicite gentibus: Ecce audi- 
tum est in Ierusalem custodes venire "de*terra longinqua et dare 
super civitates Iuda vocem suam; 17 quasi custodes agrorum ‘facti 
sunt super eam in gyro, quia me ad iracundiam provocavit, dicit 
Dominus. 18 /Viae tuae et cogitationes tuae ‘fecerunt haec tibi; ista 
malitia tua, quia “amara, quia tetigit cor tuum. 

19”Ventrem meum, ventrem meum doleo, sensus cordis mei tur- 
bati sunt in me, non tacebo, quoniam °vocem bucinae audivit anima 
mea, clamorem proelii. 29 P?Contritio super contritionem vocata est, 
et vastata est omnis terra, Yrepente vastata sunt tabernacula mea, 
subito pelles meae. 21 Usquequo videbo fugientem, audiam vocem bu- 
cinae? 22 Quia *stultus populus meus me non cognovit: filii insipientes 
sunt et vecordes; *sapientes. sunt ut faciant mala, bene autem facere 
nescierunt. 

23 Adspexi terram, et ecce ‘vacua erat et nihili; et “caelos, et 
non erat lux in eis. 24 Vidi Y“montes, et ecce movebantur; et omnes 
colles conturbati sunt. 25 ¥%Intuitus sum, et non erat homo, et 
Zomne volatile caeli recessit. 26 Adspexi, et ecce %Carmelus de- 





nvr. 12. 

ocp. 7, 7; Am g, 15. 
pb cf. Ez 20, 
qvr. 4. — cf. Is 63, 16. 
i Yr B:- ep; 5, kts 


SCD. 34, 9; 50, 4.— cf. Is 22, 
EV ACD, 2,32. [12. 
UE. £6 T4s Ze 3. 

v cp, 30; 7; Is:5§7, 18:.Os 6, 
x Os 6, 1. f2*\ 475: 
y vr. 21. — cf. Ps 120, 1, 2. 
Fic fae Ea 

act. Dt 28, 18, 33,.°$33 


5 Jb 8, 22; 1 Es g, 6. 
2S 9 Fig ES. 22.53. 


dcp. 32, 30. 

a ji 2, 12. [s. 
b cf. 3 Rg 14, — v. Ps 14, 
c Dt 6, 13. * epi 2, a 


d is 65s, 16. — v. Ps 71, 

e Os 10, 12. — cf. Pro oe 23. 

fuck, Mt 14; 7a 22% 

g Dt 10, 16; Rm 2, 28, 29. — 
cf. cp. 9, 26; Dt 30, 6. 

hep. 21, 12; Am 6,. 0; 


icp. 4, 43 23, 2, 22; 26, 3; Dt 
25,°20%.03 2;710; 0s 9. 15. 

jcf. cp. 6, 1; Os 5, 8 “mil 20%, 

icp. 8, 14. 

mCP. 34, 7. 

7 Ch. CH.750, 24° S15. 30) 27 

OV Cp. Wy TA, AAs 

pcp. 2, 15, 3 3p: 38; hip 19; 50, 
17. — cf. Is 5, 26- 29. 

qcp. 6, 8. 

r vr. 29; cp. 26, 9; 33, 10; 
34 ade 18; Is 5, 9; 6, 


Bo es 

sp. 6, 26; cy 22, ie freer. © aes i 
m2, 10; Ez 7,;18%. Jl. 1,43. 

Nm 25, 4; Ps 77, 49. — 
"4 13, 9, 13. 


tke 
y Os 13, 35. — cf. cp. 51, I 


a cf. Ez 38, 9. 

61s 5, 28. 

c2 Rg 1, 23; Lm 4, 19. — cf.. 
dcp. 9, 19. [Hab 1, “4 
e Ps 50, 4, 9; Is 1, 16; Jc 4,8 
fcp. 8, 16. 


gv. i eat 33 

GD33:55,.% 

é coir, 15376, 3. "ys as 

jcf. Ps 106, 17. I-4. 

Uep. 448, TF. 

m Cp. 2, 19. 

nep. 48, 36; Is 16, 11; Lm 1, 
20; Hab 3, 16. — cf. cp. 9. 

ocp. 42,14; 49, 2. [1; Is 22, 4. 

pcf. Ez 7, 26. 

q cp. oh + 49, 2 

ise Rae 83°75 Dt 32, 28: Ps 
ad is 5°3°27, 25; Os 4, 


pie Ps 36, °3;-Is 3, 16,17: Rm 


16, 19. 

tGn 1, 2. — cf. Is 34, 11. 
“uIs 5, 30. 

(oayto. at 26, 27. 


6 a7i Ke ke. 3 ~p.D.1 Nor. 
acf. Lv 26, 33, 34. 





(46) 


—_— 721 











PROPHETIA IEREMIAE 
4,27 — 5, 25 


terribilis, indubia, indeprecabilis (23-31). Quoniam vero omnes, re ct 7 
via relicta (5, 1-9) despectisque prophetis (10-19), Deum coégerunt 
ut servorum suorum verba confirmans saeviret (20-29); cur ‘ 












bv. vr. 8. 


Cccp. §, 10, 18; 30, 11; 46, 28; 
2 Es 9, 21; Ez 11, 13. — cf. 


REO: 
32,°4; Os"4, 3; Jl, 10. 
els 50, 3. 
fcf. Nm 23, 19. 
gv. vr. 7. 
Ack; 1861; °10 
icf. 4 Rg 9, 30. 
JiCDs 30, 1450 mM. 2; 2S 30 ee 
23; 1222 
ees 6, 24. — v. Is 13, 8. 
§ 87, 109 Is Fy x5: Brrr) 
17. — v. Ps 43, 21. 
aAm 8, 12. — cf. 2 Par 16,9. 


dcp. 


bcf. Gn 18, 13-32. — Le 11, 
ret) ahd Ay [42. 
dcf. Tt 1, 16. 


ecp. 7, 9; Lv 19, 12. 

fv. cp. 2, 30. 

se 7, 28+ 17, 23; 35,13; Sph 
Is 48. 4; Ez 3, 8. [3, 2. 

icp. 15, 7; Is 9, 13; Ag 2, 18. 
Visi CD aye 22’ 


lef. Mic 3, 1. 
mcf. cp. 2, 8. 
n Mic 3, 1. — cf. Ez 23.29, 
yk 6, 28. 

ae a 203 4 2; 37"106,° 34° 

Os 13, 7, 8 [r1s, 16. 

op y FER 8 5 : 
Sap tS: gon. ass 
t Os 13, 7. 
“CD. ¥4, 177 30, 183° Is §9, 12. 
UCD, 2;° 19; 
x cf. vr. x. [9; Gal 4, 8 
y Ex 23, Ie 247: 2 Par 13, 
a? Coleck. II 7, 10. 


2 vr. oy aie 2s ad 


b Tb 6 

b 6. e) Beir. 9. — cf. Ez 
EZ 227 TT. [23, 20. 
dcp. 13, 27. — cf. cp. 50, If. 
é vr. 29; cp. 9, 9; Os 4, 14, € 

f cf. cp. 39, 8. [Rm 2, 2. 
hen 18; aoe a 37: 


6: Ap I 

m Dt 28, ee Hab 1, 6. — cf, 

mcp. 4,1 af 6, 22. [cep. 1, 15. 

ols $3, 2 

pcf. Is 5, "38. 

d.Bs-'s’, ae a" be? 

rLv 26, t 28, SE, ‘33, c52i 

scf. Os 8, 

tvr. 10. 

$.CD5513;: 225 26; 10;,:3I% 22,8, 
3 Dt 29, 24, 25; 3 Rg 9, 
> 9. 

vcp. 17, 4: Dt 4, 27, 28;.28, 

x VY. 4. Dt 32, 6; Is 6,9, ro. 

t 29, 4; Mt 13, 13, 14; 

Mr 8, 18. 

z.cf. cp. 10, 7. [o. 

a Jb 26, 10; 38, 10, 11; Ps 103, 


b cf. cp. 51, 55; Ps 45, 3 
ccf. cp. 6, 28. 


dcf. Sph 1x, 6. 

e Dt aa, 34: 28, 1a: Jb sero 
Ps 146, 8: Jl 2, 23; Ac 14, 
16. — cf. Bar 6, 52. 


J Co.. 3.33 Oe 22y atin 




















sertus, et omnes urbes eius destructae sunt ¥a facie Domini et a 
irae furoris eius. 

27 Haec enim dicit Dominus: Deserta erit omnis terra, °sed tz 
consummationem non faciam, 28 ¢Lugebit terra, et “maerebunt 
desuper, eo quod locutus sum. Cogitavi, et /non paenituit me, nec 
aversus sum ab eo. 29A voce equitis et mittentis sagittam fugit 
omnis civitas; ingressi sunt ardua et ascenderunt rupes, universae 
urbes derelictae sunt, et Ynon habitat in eis homo. 3 Tu autem, 
vastata, quid facies? Cum vestieris te coccino, “cum ornata fueris 
monili aureo et ‘pinxeris stibio oculos tuos, frustra componeris; 
Jcontempserunt te amatores tui, animam tuam quacrent. 31 Vocem . 
enim quasi parturientis audivi, angustias ut puerperae; vox filiae | 
Sion intermorientis “expandentisque manus suas: Vae mihi, quia 7 
defecit anima mea propter interfectos! 
5 2Circuite vias Ierusalem et adspicite et considerate et quaerite ia 

in plateis eius, 2an inveniatis virum facientem iudicium et quae- | 
rentem fidem; et propitius ero ei. 2 Quod si etiam, Vivit Dominus, — 
dixerint, et choc falso iurabunt. 3 Domine, oculi tui respiciunt fidem ;_ 
fpercussisti eos, et non doluerunt; attrivisti eos, et 9renuerunt ac-— 
cipere disciplinam; “induraverunt "facies suas supra petram et ino- 
luerunt reverti. 4Ego autem dixi: Forsitan pauperes sunt et stulti 
jignorantes viam Domini, Hudicium Dei sui. 5Ibo igitur ad ™opti- 
mates et loquar eis; “ipsi enim cognoverunt viam Domini, iudicium — 
Dei sui, et °ecce magis hi simul ?confregerunt iugum, ruperunt vin- — 
cula. éaldcirco, percussit eos ‘leo de silva, ‘lupus ad vesperam va- 
stavit eos, ‘pardus vigilans super civitates eorum: omnis qui egressus 
fuerit ex eis capietur, “quia multiplicatae sunt praevaricationes eorum, — 
confortatae sunt Yaversiones eorum. 7*Super quo propitius tibi esse — 
potero? Filii tui dereliquerunt me et Yiurant in his qui non sunt 
dii. *Saturavi eos, et moechati sunt et %in domo meretricis luxuria-_ 
bantur. 8 Equi amatores et emissarii facti sunt: Cunusquisque ad | 
uxorem proximi sui “hinniebat. 9% ¢Nunquid super his non visitabo, 1 
dicit Dominus, et in gente tali non ulciscetur anima mea? } 

10/Ascendite muros eius et dissipate, %consummationem alee 
nolite facere, auferte propagines eius, quia non sunt Domini. 11 1Prae- 
varicatione enim praevaricata est in me domus Israél et domus Iuda, 
ait Dominus. 12 Negaverunt Dominum et dixerunt: Non est ipse, 
‘neque veniet super nos malum, /gladium et famem non videbimus. 
13 Prophetae fuerunt in ventum locuti, et responsum non fuit in eis; 
haec ergo evenient illis. 

14 Haec dicit Dominus Deus exercituum: Quia locuti estis verbum 
istud, “ecce ego do verba mea in ore tuo Jin ignem et populum 
istum in ligna, et vorabit eos. 15 “Ecce ego adducam super vos gentem 
"de longinquo, domus Israél, ait Dominus, gentem robustam, gentem 
antiquam, gentem °cuius ignorabis linguam nec intelliges quid Joquatur, 
16 PPharetra eius quasi Ysepulcrum patens, universi fortes. 17 Et "co- 
medet segetes tuas et panem tuum; devorabit filios tuos et filias tuas; 
comedet gregem tuum et armenta tua, comedet vineam tuam et ficum 
tuam et conteret ‘urbes munitas tuas, in quibus tu habes fiduciam, gla- 
dio. 18 Veruntamen in diebus illis, ait Dominus, ‘non faciam vos in con- 
summationem. 19 Quod si dixeritis: “Quare fecit nobis Dominus Deus 
noster haec omnia? dices ad eos: Sicut dereiiquistis me et servistis deo 
alieno in terra vestra, sic “servietis alienis in terra non yestra. 

20 Adnuntiate hoc domui Iacob et auditum facite in Iuda dicen- 
tes: 21 Audi, popule stulte, qui non habes cor: Yqui habentes oculos 
non videtis et aures et non auditis. 22*Me ergo non timebitis, ait 
Dominus, et a facie mea non dolebitis? qui posui harenam “termi- 
num mari, praeceptum sempiternum, quod non praeteribit ; et com- 
movebuntur et non poterunt et Se ceenacanl fluctus eius et non 
transibunt illud? 23¢Populo autem huic factum est cor incredulum 
et exasperans; recesserunt et abierunt 24¢et non dixerunt in corde 
suo: Metuamus Dominum Deum nostrum, qui dat nobis pluviam 
temporaneam et serotinam in tempore suo, plenitudinem annuae 
messis custodientem nobis. 25 /Iniquitates vestrae declinaverunt haec, 


ee 














a 





| omnes pseudoprophetis et sacerdotibus impiis adhaesissent et ideo 
_imminentem calamitatem meruissent (6, 1-8), nunc fugere rogantur, 
si possint, ante hostem qui nemini parcet (9-15) et in Iuda, sicut in 





PROPHETIA IEREMIAE 
5, 26 — 6, 24 





B Ypeccata vestra prohibuerunt bonum a vobis, 26 quia taventi sunt 
‘In populo meo impii “insidiantes quasi aucupes, laqueos ponentes 
et pedicas ad capiendos viros. 27 Sicut decipula plena avibus, sic 
-domus eorum plenae dolo: ideo magnificati sunt et ditati, 28 tin- 
'crassati sunt et impinguati et praeterierunt sermones meos pessime. 
jCausam viduae non iudicaverunt, causam pupilli non direxerunt 
et iudicium pauperum non iudicaverunt. 29 Nunquid super his non 
_visitabo, dicit Dominus, aut super gentem huiuscemodi non _ ulci- 
scetur anima mea? 
_  30Stupor et ’mirabilia facta sunt in terra: 31 ”"prophetae prophe- 
| tabant mendacium, et %sacerdotes applaudebant manibus suis, et 
- Ppopulus meus dilexit talia. Quid igitur fiet in novissimo eius? 
Confortamini, “filii Beniamin, in medio Ierusalem et in ’Thecua, 
eclangite bucina et: super Bethacarem levate vexillum, quia ma- 
lum visum est ¢ab aquilone, et conte magna, 2 eSpeciosae et deli- 
catae adsimilavi /filiam Sion. 3 Ad eam venient pastores et greges 
eorum, 9fixerunt in ea tentoria in circuitu, pascet unusquisque eos 
qui sub manu sua sunt. 4 *Sanctificate super eam bellum, consurgite, 
| et ascendamus ‘in meridie: vae nobis, quia ideclinavit dies, quia 
| longiores factae sunt umbrae vesperi! 5 Surgite, et ascendamus in 
“nocte et dissipemus domos eius. 

6 Quia haec dicit Dominus exercituum: /Caedite lignum eius et 
™fundite circa Ierusalem aggerem. Haec est civitas ™visitationis, 
omnis °calumnia in medio eius. 7 Sicut frigidam fecit cisterna aquam 
| suam, sic frigidam fecit malitiam suam; Piniquitas et vastitas audietur 
in ea, coram me semper infirmitas et plaga. 8Erudire, Ierusalem, 
ne forte %recedat anima mea a te, ne forte "ponam te desertam, 
terram inhabitabilem. 

9 Haec dicit Dominus exercituum: SUsque ad racemum colligent 
quasi in vinea reliquias Israél. Converte manum tuam quasi vinde- 
miator ad cartallum. 1*’Cui loquar et quem contestabor ut audiat? 
“Ecce incircumcisae aures eorum et “audire non possunt; ecce Yver- 
bum Domini factum est eis in opprobrium, et non suscipient illud. 
11 Idcirco furore Domini plenus sum, *laboravi sustinens. ?Effunde 
super parvulum foris et super consilium iuvenum simul; vir enim 
cum muliere capietur, senex cum pleno dierum. 12 0Et ‘transibunt 
domus eorum ad alteros, agri et uxores pariter, quia extendam 
manum meam super habitantes terram, dicit Dominus; 13a minore 
quippe usque ad maiorem, omnes davaritiae student, eet a propheta 
usque ad sacerdotem cuncti faciunt dolum. 14 Et curabant contri- 
tionem filiae populi mei cum ignominia dicentes: ‘Pax, pax, Yet non e- 
rat pax. 15 Confusi sunt, quia abominationem fecerunt; quin potius 
*eontusione non sunt. confusi et erubescere nescierunt. Quamobrem ca- 
dent inter ruentes; ‘in tempore visitationis suae corruent, dicit Do- 
minus. 

16 Haec dicit Dominus: State super vias et videte et interrogate 
de Jsemitis antiquis, quae sit via bona, et ambulate in ea et /inve- 
nietis refrigerium animabus vestris, Et dixerunt : ™Non ambulabimus. 
17”Et constitui super vos speculatores: °Audite vocem tubae. Et 
dixerunt: ?Non audiemus. 18 Ideo Yaudite, gentes, et cognosce, con- 
gregatio, quanta ego faciam eis. 19 Audi, terra: Ecce ego adducam 
mala super populum istum, "fructum cogitationum eius, quia verba 
mea non audierunt et legem meam proiecerunt. 20 sUt quid mihi 
‘tus de “Saba adfertis et Ycalamum suave olentem de terra longinqua? 
*Holocautomata vestra non sunt accepta, et victimae vestrae non 
placuerunt mihi. 21 Propterea haec dicit Dominus: Ecce ego Ydabo 
in populum istum ruinas; et ruent in eis patres et filii simul, vicinus 
et proximus peribunt. 

22 Haec dicit Dominus: *Ecce populus venit de terra aquilonis, 
et gens magna consurget a finibus terrae. 23 Sagittam et scutum 
arripiet, Scrudelis est et non miserebitur, “vox eius quasi mare so- 
nabit, et super equos ascendent praeparati quasi vir ad proelium 
adversum te, filia Sion. 24 Audivimus famam eius, @dissolutae sunt 
manus nostrae, tribulatio apprehendit nos, “dolores ut parturientem. 














cf. Is 5 

4 Ps Cio), 9, 20 10; He 1,34, 
26-28] cf. Catech. R. TH 8, 20. 
i Dt 31, 303 igs 15; Ps 46, 10. 


—'cf.v i. 
4 Cf,’ cD, 6; 2213; *Is 2, 23% 
lyv.vr.9. Zc 7, 10. 
m Os 6, 10. 


mcp. 6, 13; 14, 14; 20, 6; 23, 
295) 27,1 10, 25; CEz 113; 6; 
Sap 14, 28. — cf. cp. 2, 


o Lc 6, 26. — cf. Is 30, 10. 

p cf. Mic 25-15 JOS; 30s 
acf. Jd 1, 21. 

by. 2 Rg 14, 2 5 

c cp e 53 Gs 5, 8; Jl.2, 5 
d2 Es 4. €v. cp. I. 14. 
tis aus hock: Dt 28, 56. 
cp. 4, 17. 

hcp. 22, 7; Jl 3, 9. — cf. cp. 


j ‘ [12535 $3){27- 

4-Leao, sa F245: 38: 

lcf. Dt 20, 20. 

m4 Rg 19, 32; Is 37, 33; e 
26, 8; Le 19, 43. cf. 

n Lc 19, 44. 37, 33. 

0 Ofs Ezey, 23: 

pcp. 20, 8. — cf. Ps 54, 10; 
$I, 5, 6; Ez 7, LY} 12'3. 

q Ez 3 18. cf. Os ee oF 

£V.C ae 

scf. Lv ie Yor. Dt) 34, Sr: 

rere 9. 

“uC X 3 

vcp. 7, 26; "jo 8 

x cp. 20, 8. [ 

y cf. Mic 3, 8. 

ZCDp. 20, =o 


acp. 9, Dt 32.25: Dy 2, 

13-15 ob. "6, 10-12. [21 

6 Dt 28, 30. 

ccf. cp. 31, 34; 42, 1; 44, 12; 
Bar 1,4; Jn 3, 5; 1 Mc 5,45. 

dIs 56, 5 ea Pa Gy 2 


Cor 2, 14. 


EL); £A;.133 23; “g Mic 3, 
IX. =2:ViED. 5, 3% 

fcp. 4,10; 14, 13; $3, ta: Ez | 
£3,.10, 16; Mic 3, 5. — cf. 
Jo 14, 27. 

gis 48, 22; 57,' 28; Ez 7,125 
—cf. 1 x 

kcp. 8, 12. — cf. cp. 3, 3 

icf. vr. 6. 

yep. 7 ep — cf. Is 8, 20; MI 
ee o Le ‘r6, 29; 

Lc E8, 12; 35 28, 

sw MC II, 29. — cf. Ps ca fs 
Ecli 6, 29 


ats .58;.tx: iam Sef: cp. 4, 19. 

p cf. cp. 42, 133 44, 16. Lz;2. 
q Dt 32,1; Is ‘1, yay a iy 
r Pro 1, 31. — cf. Gal 6 

s Igstz, Bre 

t Is 43, 23; 60, 6. 

# Vi.3. RE 10, 1. 


vIs 43, 24. 

SCH. Oe, 22% .14, Fae Isz, 
11; Am 5,22.— v.Pro 15,8. 

y Ez 3, 20. 

22-24] cp. 50, 41-43. 

war oa , 15. — cf. cp. 4, 6; 

t 28, 49; Bar 4, 15. 

@ CO. 37,02 

bv. Is 13, 15-18. 

C18, $7.82 > 13. 

fCp. 33. 4: 49, 24; Oa een 
—v.2 Rg 4, 1; Ez 7, 77. 

ecp. 4, 31. — v. Is 13, 8 











PROPHETIA IEREMIAE 
6, 25 — 7, 27 


argentum reprobum, quod Dftus proicit, terribile iudicium exercebit 
(16-30). Neque eis fas erit in templo confidere, cum notum sit Silo 
vastatum fuisse (7, 1-15), aut in sacrifictis, quae, Deum utpote ab idola- 








fcf. Lm 5, 9 


£:CD..25,: 345: £22 73330,.—=1f. 
Lm 3, 16; Mics; ro etc. 

h Am 8, 10; Zc 12, 10. 

icp. 9, 7. 

jap. 5,15; ds a, 2g. 

ri 9, 4. — cf. Pro. 20, 19. 
Z 22, 18, 20. — cf. Is 1, 25. 

n cf. Is ‘1, 25. 

ocp. 2, 16; is: Bx. 220 TEE 323; 
19, 20. — cf. Sap 3, 6. 


@ep. 20,°.2. 


bcp. 18,11; 26,13; Is 1, 16-18. 

c Mic 3, 11. — cf. Am 5, 14. 

dcf. vr. 8 

ecf. Mt 3, 9. 

F Cpz 22535 

gkx 22, 20, 21; Dt 24, 14. — 
cp. §;/28. 

hen. 13/302: 236 63 Dt>6, ere. 

CDS 3-188 ‘Am 07.115. 

j Os 4, ‘> 2. 

Reps $25 LV 265 (22% 

10D 8, my 


mcp. 19, 4; 44, 3; Dt 28, 64; 
ht e) 
.34; 34,15; Bar 2, 26. 


(ail) Ni 27, 13: —-:207, 122. 

pis 

qJs 18, ‘Jd 18;31;° Tr Re hs. 

rDt 12; Si 2% 

scn. 26, 6; Ps 77, 60.— v. 1 
Rg 4, 3-12. 


tvr. 25; cp. 35, 17; 2 Par 36, 


50, 2; 65, I 
v3. Rg 9, 7. — cf. Ez 7, 20; 
x4 Rg 17, 6, 23. [24, 21. 


y Ps 77, 67, OS 4, 17; 5, 3» 93 
’ A rip jai 4 


Sp. ‘1zf TAS Tay Yt Tsk, eS. 
~- ae BPx3210" Dt 9, 14; 
rifo sy 16, 

aOs 7, 4. 


bep. 44. 17, 1 

ecp. 4 Rg 23, 13. 

dcp. 19, 13. 

é€cp. 11, 17:'32, 20; Dti3a4n6, 
225.3 Re ta, 93 16, 25: 2-Par 
34,25; “ 8, 17; 16, 26. 


&cp. 51, 51; Ps 43, 16, 17; Bar 
FOES aut, 

Acp. 36, 29;-42,:183,46, 63 2 

i Fat -345. 985 Lm A, 82. 

Hohe oe 20s 

lv. cp. 6, 


m Os 6, ac iain Lv 1, 1-17. 
ncp. Xt, » ie 73 Ex 35, 26220; 
» 3- 


bp Dt 5, 33. 
d.cp:. 42,6; Dt 4, 405 Tyo ge 3° 2 
as 6, 20; 7, 23; 11, 8; Ps8 


Ps ‘cp. Kae & ee Re ee 80, 
13; Bar 1, 22; Os 4, 16. 
tcp. 2, 19; 8, §3 15, 6; 32,33. 

u Bar 1, 19. 

v 2 Par 36, 15; 16. 

TCD. 41,- Fs 

scp. 6, 76; 

22 Par 30, 8. — cf. Ex 32, 9. 
CO. 10. 37; 

Dien: -r}. 77, 





25 /Nolite exire ad agros et in via ne ambuletis, quoniam gladius 
inimici, pavor in circuitu. 26 Filia populi mei, accingere cilicio et 
Yconspergere cinere, Muctum unigeniti fac tibi, planctum amarum, 
quia repente veniet vastator super nos. 27 Probatorem dedi te in 
populo meo robustum, et scies et ‘probabis viam eorum. 28 /Omnes 
isti principes declinantes, ‘ambulantes fraudulenter, “aes et ferrum; 
universi corrupti sunt. 29 Defecit sufflatorium, in igne consumptum 
est ™plumbum; frustra conflavit conflator, malitiae enim eorum non 
sunt consumptae. 30 °Argentum reprobum vocate eos, quia Dominus 
proiecit illos 

Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino dicens: 2 4Sta 

' in porta domus Domini et praedica ibi verbum istud et dic: 
Audite verbum Domini, omnis Iuda, qui ingredimini per portas has 
ut adoretis Dominum. 

3 Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: “Bonas facite vias 
vestras et studia vestra, et °habitabo vobiscum in loco isto. 4 4Nolite 
confidere in verbis mendacii dicentes: Templum Domini, templum 
Domini, templum Domini est! 5 Quoniam si bene direxeritis vias 
vestras et studia vestra, si feceritis iudicilum inter virum et proxi- 
mum eius, 6 fadvenae et pupillo et viduae non feceritis calumniam 
nec sanguinem innocentem effuderitis in loco bas, et 9%post deos 
alienos non ambulaveritis in malum vobismetipsis, 7 habitabo vobi- 
scum in loco isto, in terra, quam dedi patribus vestris a saeculo et 
usque in saeculum. 8 Ecce vos confiditis vobis in sermonibus men- 
dacii, qui non proderunt vobis: 9%*furari, occidere, adulterari, jiurare 
mendaciter, ‘libare Baalim et “ire post deos alienos, quos ignoratis; 
10 et venistis et stetistis coram me in domo hac, “in qua invocatum 
est nomen meum, et dixistis: Liberati sumus, eo quod fecerimus 
omnes abominationes istas. 11 Nunquid ergo °spelunca latronum 
facta est Pdomus ista, in qua invocatum est nomen meum in oculis 
vestris? Ego, ego sum, ego vidi, dicit Dominus. 12 Ite ad dlocum 
meum in Silo, "ubi habitavit nomen meum a principio, et ‘videte 
quae fecerim ei propter malitiam populi mei Israél. 13 Et nunc, quia 
fecistis omnia opera haec, dicit Dominus, et 4ocutus sum ad vos 
mane consurgens et loquens, et non audistis, et “vocavi vos, et non 
respondistis; 14faciam domui huic, in qua invocatum est nomen 
meum et in qua vos habetis fiduciam, et loco, quem dedi vobis et 
patribus vestris, sicut feci Silo, 15 Yet proiciam vos a facie mea #sicut 
proieci omnes fratres vestros, universum semen ¥Ephraim. 

16 Tu ergo, “noli orare pro populo hoc nec adsumas pro eis lau- 
dem et orationem et non obsistas mihi, quia non exaudiam te. 
17 Nonne vides quid isti faciunt in civitatibus Iuda et in plateis 
Ierusalem? 18 Filii colligunt ligna, et patres succendunt ignem, 
et *mulieres conspergunt adipem, ut ?faciant placentas reginae caeli 
et “bent diis alienis et ¢me ad iracundiam provocent. 19 /Nunquid 
me ad iracundiam provocant? dicit Domus; nonne semetipsos 9in 
confusionem vultus sui? 2Ideo haec dicit Dominus Deus: *Ecce 
furor meus et indignatio mea conflatur super locum istum, super 
viros et super iumenta et super lignum regionis et super fruges 
terrae; et ‘succendetur et non exstinguetur. 

ra Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: 'Holocautomata 
vestra addite victimis vestris et comedite carnes; 22 quia non sum 
locutus cum patribus vestris et non praecepi eis in die, qua eduxi 
eos de terra Aegypti, de verbo “holocautomatum et victimarum; 
23sed hoc verbum praecepi eis dicens: *Audite vocem meam, et 
ero vobis Deus, et vos eritis mihi populus, et ?ambulate in omni 
via quam mandavi vobis, Yut bene sit vobis. 247Et non audierunt 
nec inclinaverunt aurem suam, sed “abierunt in voluntatibus et in 
pravitate cordis sui mali ‘factique sunt retrorsum et non in ante 
25a die qua egressi sunt patres eorum de terra Aegypti usque ad 
diem hanc. Et Ymisi ad vos omnes servos meos prophetas per diem 
Tconsurgens diluculo et mittens; 26et Ynon audierunt me nec in- 
clinaverunt aurem suam, sed zinduraverunt cervicem suam et @peius 
operati sunt.quam patres eorum. 27 Et %loqueris ad eos omnia verba 





— 724 — 














ne 
i 
ds 

i 


tris oblata (16-19), tamquam polluta et illegitima respicit et respuit 
(20-28), et ideo nequibunt perniciem avertere (29-8, 3). Eo minus in 
lege gloriari poterunt, propter quam maius potius incurrent suppli- 





PROPHETIA IEREMIAE 
7, 28 — 8, 19 











haec, et non audient te; et °vocabis eos, et non respondebunt tibi; 
28 et dices ad eos: Haec est gens quae non audivit vocem Domini 
Dei sui nec recepit disciplinam. ¢Periit fides et ablata est de ore 
eorum. 

29 /Tonde capillum tuum et proice et 9sume “in directum planctum, 
quia proiecit Dominus et reliquit generationem furoris sui; 3 quia 
“fecerunt filii Iuda malum in oculis meis, dicit Dominus, Jposuerunt 
offendicula sua in domo, ‘in qua invocatum est nomen meum, ut 
polluerent eam, let aedificaverunt excelsa "Topheth, quae est in 
*valle filii Ennom, ut °incenderent filios suos et filias suas igni, ?quae 
non praecepi nec cogitavi in corde meo. 

32 GIdeo ecce dies venient, dicit Dominus, et non dicetur am- 
plius Topheth et vallis filii Ennom, sed vallis interfectionis ; 
et "sepelient in Topheth, eo quod non sit locus. %3 Et ‘erit morti- 
cinum populi huius in cibos volucribus caeli et bestiis terrae, et ‘non 
erit qui abigat. 34 Et “quiescere faciam de urbibus Iuda et de plateis 
Ierusalem vocem gaudii et vocem laetitiae, “vocem sponsi et vocem 
sponsae; “in desolationem enim erit terra. 

In illo tempore, ait Dominus, 4eicient ossa regum Iuda et ossa 

principum eius et ossa sacerdotum et ossa prophetarum et ossa 
eorum, qui habitaverunt Ierusalem, de sepulcris suis, 2 et %expan- 
dent ea ad solem et lunam et omnem militiam caeli, quae dilexe- 
runt et quibus servierunt et post quae ambulaverunt et quae quae- 
sierunt et adoraverunt: “non colligentur et non sepelientur, “in ster- 
quilinium super faciem terrae erunt. 3°Et eligent magis mortem 
quam vitam omnes qui residui fuerint de cognatione hac pessima 
fin universis locis quae derelicta sunt, Yad quae eieci eos, dicit Domi- 
nus exercituum. 

4 Et dices ad eos: Haec dicit Dominus: *Nunquid qui cadit non 
resurget? et qui aversus est non revertetur? 5 Quare ergo aversus 
est populus iste in Ierusalem ‘aversione contentiosa? JApprehende- 
runt mendacium et noluerunt reverti. 6 /Attendi et ascultavi: nemo 
quod bonum est loquitur, nullus est qui agat paenitentiam super 
peccato suo dicens: Quid feci? Omnes conversi_ sunt ad cursum 
|} suum, “quasi equus impetu vadens ad proelium. 7”Milvus in caelo 
| cognovit tempus suum, °turtur et ?hirundo et ciconia custodierunt 
| tempus adventus sui; populus autem meus non cognovit iudicium 
Domini. 8 Quomodo dicitis: ¢Sapientes nos sumus, et lex Domini 
nobiscum est? vere mendacium operatus est stilus mendax scriba- 
rum! 9%7Confusi sunt sapientes, perterriti et *‘capti sunt; verbum 
enim Domini proiecerunt, et sapientia nulla est in eis. 

10 Propterea dabo mulieres eorum exteris, agros eorum heredibus, 
quia a minimo usque ad maximum ‘omnes avaritiam sequuntur, a 
propheta usque ad sacerdotem cuncti faciunt mendacium. 11 Et sa- 
nabant “contritionem filiae populi mei ad ignominiam dicentes: Pax, 
pax, cum non esset pax. 12%Confusi sunt, quia abominationem fe- 
cerunt; quinimmo confusione non sunt confusi et erubescere nescie- 
runt. “Idcirco cadent inter corruentes: in tempore visitationis suae 
corruent, dicit Dominus. 

13 yCongregans congregabo eos, ait Dominus; *non est uva in 
vitibus, et ®non sunt ficus in ficulnea, °folium defluxit, et dedi eis 
quae praetergressa sunt. 14 Quare sedemus? °Convenite, et ingredia- 
mur civitatem munitam et sileamus ibi, quia Dominus Deus noster 
silere nos fecit et 4potum dedit nobis aquam fellis, peccavimus enim 
Domino. 15 ¢Exspectavimus pacem, et non erat bonum; tempus 
medelae, et ecce formido. 16/A Dan auditus est 9fremitus equorum 
eius, a voce hinnituum “pugnatorum eius ‘commota est omnis terra, 
et venerunt et Jdevoraverunt terram et plenitudinem eius, urbem et 
habitatores eius. 17 Quia ‘ecce ego mittam vobis serpentes regulos, 
mquibus non est incantatio, et “mordebunt vos, ait Dominus. 

18 Dolor meus super dolorem, °in me cor meum maerens. 19 Ecce 
vox clamoris filiae populi mei de terra longinqua: Nunquid Domi- 
nus non est in Sion? aut Yrex eius non est in ea? Quare ergo me 
ad iracundiam concitaverunt in sculptilibus suis et in "vanitatibus 





€ ct; vr, +23. 
dv.cp. 5, 1 
e'cp, 05. SIs: ary 2: 
‘cl, jb I, 20. 
cf. Ez 19,1; Am 3} *13 
Cp. 3 2% 
fa Bi 4, 25, 26. 
jcp. 32, 34; Ez 5, 11. — cf. 
cp. 19, 5; 4 Rg 21, 4, 7; 1 
lv. vr. 10. [Mc 1, 47-50. 
31-33] cp. 19, 5-7. 
ma Rg 23, 10; Is 31, 33. 


nJs 15, 18. 

o Lv 18, 21. — cf. Ps 105, 38. 
pcp. 32, 35. — cf. Lv 18, 21; 
q cp. 19, 6. Pc Dts 71731. 
rcp. 10, 11. — cf. Ez 6, 5. 


50:4; 20," 7; (34, ZO Dt 

28, 26; 1 Rg 17, 44, 46; Ps 
78, 2; Is 18, 6. 

t2 Rg 21, 10. — cf. Is 17, 2; 

Mic 4, 4. — v. Ecli 22, 25. 

uw (all) Bar 2, 23. — cp. 16, 9; 

2%, ‘t0<4Tb 2,'62 18:24,°7,28: 

Am 8, 10; Ap 18, 22. — cf. 
Ez 262:13 7 Gs 2, 


¢ Os 2,12; Mic 7,13; Zc 7, 14; 
Mt 23, 38. — v. cp. 22, 5. 

a Bar 2, 24. 

6 Dt 4, 19; 4 Rg 21, 35 23, 5. 
— cf. Jb 31, 26-28; Ez 8, 16. 

ecp. 25, 33; Ez 29, 5. 

 . «22%, 267°45,958 33s 

e cf, ib 3is022i> 95-15, .1675iAp 


9, O. 
fep. 23, 3, 8; 29, 14, 18; 32, 
g Dn 6, f {37; Dnog, 7. 
eclssRmoirz31, 
# Cf. cp. 35, 22. 
# , EDO) 0. 
E2-Pt¢, f;.2. 
mv. Jb 39, 19-25. 
ncf. Is 1, 3. — V. cp. 4, 22. 
oCn 2, 12. 
pis 38, 14. 
acf. Rm 2, 17, 18. 
rct.. 2 Cor: B20 20. 
sJb 5, 13. 


10-12] cp. 6, 13-14. 
bch. ES $6; (203. S 95 25. 


19; Am ial: ie abe 
€cp. 14,193. B24, 28. =2£ 
f cp. 4,15. ib 30, 26. 
54 39, 20 
6d S54 292 
icp. 49, 21; $1, 29; Ps 59, 4. 
icp. 10, 25. — cf. cp. 47; 2. 


lcf. Lv 22, 23; Dt 32, 24; Sap 
m Ps 57, 6. [rr5-16. 
2zcf. Nm 2r, 6. 

0 cp.*4,200; As 1,-5.7 Lm 27273, 


22 $28,°273- Ea 3.555; 

ols 39, 3. 

q Mic 4, 9. 

rcp. 10, 8: 4. 22; 16. 19; 51, 
18. — v. Dt 32, 21. 





Se 








PROPHETIA IEREMIAE 
8, 20 — 9, 26 


cium (4-12). Rebus sic stantibus (13-22), propheta malitiam populi deplo- 


rans et poenam videns necessariam (9, 1-16) lamentatrices vocat, quae 
hine terrae desolationem et incolarum dispersionem et stragem complo-— 








Svr. If; cp. 14,17; Is 22,4 etc. 
tcp. 46, 11; 51, 8. — cf. Gn 
37, 25. 


TOR. tn: Dz Pass: 


@cp. 335. 173-Lm I, 16. — cf. 
2 Rg i, 19. 
bcf..cp. :§, 7, 851239: 50% Ome, 


c Ps 63, 4. — cf. cp, 7, 28. [4. 


gvr. 8; a 6, 28. — cf, Pro 
20, 19. 

Kictcpts, 5; 

2 Ry Be sh 

jcp. 6, 27. 

hcp. 18, 18. — cf. Ba S6: a 

EPs: 3%, 4; I19, 


m vr. ti Bs 27, ae Me ETEK) & 
5; Ecli 12, 15; Mic 6, 12. 
ncp. 5, 9, “Fi 
1 2, 22. — cf. cp. 


o Ps 64, 13; 

12, %45223 4010, 

P vr. 123. Jl 1,.10,: 20. 

dcp. 4, 25; 12, 4. 

ris 25, 2. — cf. cp. 26, 18 

SCP. 10, 22; 49, 33; 51, 37. 

tcp. 34, 22; 44, 2, 

ucp. 2, 15. 

v CD. 32; 18:7 Ps 110675435408 
EA, - 10, cf. Dt 32, 29; Bar 
3, a 

x cp 

ick Bt 33, 15; Ps 88, 31-33. 

BCD:.-7, 24. 

acp. 23, 15. — cf. Dt 29, 18; 

S79, 6; nag 3. FS: 

by. oF 8, 


cf. cp. 7, 9; 19, 4; 44, 3- 


ZS, 28 oe (ra. ee 
fcf. 2 Par 35, 25. 


gAm 5, 16. — cf. Mt 9, 23; 
Mr 5, 38. 
vr. I? Cp. 14, 195 

icp. % 13. 

TOlo Sl S09, 

Lcp. 6, 11; Dt 32, 25; Lm 1, 
20. 

m Cp. .7;°33. — cf. Ez 29,5. 

nv. cp. 8, 

ocf. Lv 23, 22; Jb 5, 26. 

p Pro 3;°§}'27,°303 - Ee '9, “Fr: 
Ecli 9, 22; 10, 25. 


g.ct, Fs" 33,.3, 9° TS ac" 36: 3 
Cor 1, 31; 2 Cor 10, 17. 


rIs 45, 25. — cf. Mic 6, 8. 
s cf. Is 24, 2r. 
E-cis. Cp, .25,. 87-26. 


ucp. 25, 23; 49, 32. — cf. Lv 
19, 27; 21, §. 





alienis? 20 Transiit messis, finita est aestas, et nos salvati non sumus. 
21 sSuper contritione filiae populi mei contritus sum et contristatus, — 


stupor obtinuit me. 22 Nunquid ‘resina non est in Galaad? aut me- 


dicus non est ibi? Quare igitur non est obducta cicatrix filiae po- — 


puli mei? 


9 2Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem lacrimarum, © 


et plorabo die ; ac nocte interfectos filiae populi mei? 
2 Quis dabit me in solitudine deversorium viatorum, et derelin- 
quam populum meum et recedam ab eis? quia “omnes adulteri sunt 


coetus praevaricatorum. 3 cEt extenderunt linguam suam quasi arcum | 


mendacii et non veritatis; confortati sunt in terra, quia de malo ad 
malum egressi sunt et dme non cognoverunt, dicit Dominus. 4 ¢Unus- 
quisque se a proximo suo custodiat et in omni fratre suo non habeat 
fiduciam, quia omnis frater Jsupplantans supplantabit, et omnis 
amicus 9fraudulenter incedet, 5et vir fratrem suum deridebit, et ve- 
ritatem non loquentur; docuerunt enim linguam suam loqui men- 
dacium, ut inique agerent laboraverunt. © Habitatio tua in medio 
doli; “in dolo renuerunt scire me, dicit Dominus. 

7 Propterea haec dicit Dominus exercituum: ‘Ecce ego conflabo 
et jprobabo eos; quid enim aliud faciam a facie filiae populi mei? 
8 kSagitta vulnerans lingua eorum, ‘dolum locuta est; ™in ore suo 
pacem cum amico suo loquitur et occulte ponit ei insidias. 9 ™Nun- 
quid super his non visitabo, dicit Dominus, aut in gente huiusmodi 
non ulciscetur anima mea? 

10 Super montes adsumam fietum ac lamentum et super °speciosa 
deserti planctum, ?quoniam incensa sunt, eo quod non sit vir per- 
transiens, et non audierunt vocem possidentis ; a Yvolucre caeli usque 
ad pecora transmigraverunt et recesserunt. ul rkt dabo Ierusalem in 
acervos harenae et ‘cubilia draconum, et tcivitates Iuda dabo in de- 
solationem, “eo quod non sit habitator. 

12 vQuis est vir sapiens qui intelligat hoc, et ad quem Verve 
oris Domini fiat, ut adnuntiet istud, quare “perierit terra et exusta 
sit Guast desertum, eo quod non sit qui pertranseat ? 

3Et dixit Dominus: YQuia dereliquerunt legem meam, quam 
dedi eis, et non audierunt vocem meam et non ambulaverunt in ea 
14zet abierunt post pravitatem cordis sui et post Baalim, quod di- 
dicerunt a patribus suis. 

15 Tdcirco haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: ¢Ecce 
ego cibabo populum istum absinthio et !potum dabo eis aquam fellis. 


16cEt dispergam eos in gentibus, 4quas non noverunt ipsi et patres — 


eorum, et “mittam post eos gladium, donec consumantur. 

17 Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: /Contemplamini 
et vocate lamentatrices, et veniant, et ad eas, quae sapientes sunt, 
mittite, et properent; 18 festinent et Yadsumant super nos lamentum, 
Ndeducant oculi nostri lacrimas, et palpebrae nostrae defluant aquis. 
19 Quia vox lamentationis audita est de Sion: *Quomodo vastati 


sumus et confusi vehementer! quia dereliquimus terram, quoniam — 


deiecta sunt tabernacula nostra. 

20 Audite ergo, mulieres, verbum Domini et adsumant aures vestrae 
sermonem oris eius, et docete filias vestras lamentum, et unaquaeque 
proximam suam planctum, 
stras ingressa est domos nostras, ‘disperdere parvulos deforis, iuvenes 
de plateis. ** Loquere: Haec dicit Dominus: Et ™cadet morticinum 
hominis "quasi stercus super faciem regionis et °quasi faenum post 
tergum metentis, et non est qui colligat. 

23 Haec dicit Dominus: ?Non glorietur sapiens in sapientia sua; 
et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur dives in 
divitiis suis; 249%sed in hoc glorietur qui gloriatur scire et nosse 
me, quia ego sum Dominus qui facio misericordiam et iudicium et 
iustitiam in terra; “haec enim placent mihi, ait Dominus. 

25 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et *visitabo super omnem 
qui circumcisum habet praeputium, 26*tsuper Aegyptum et super 
Iuda et super Edom et super filios Ammon et super Moab et super 
omnes, qui “attonsi sunt in comam habitantes in deserto; quia omnes 


21 jquia ascendit mors per fenestras no- — 


ames 


BS FP ae IT Re LL Re 





— 726 — 











rent (17-22), indeque in eos lugeant, qui vel humanis auxiliis confisi 
(23-26), vel idolis, quae contemptu solummodo digna sunt, nixi (10, 1-16) 
semperque rebelles, in exsilium pellentur, ubi tandem aliquando, stul- 





gentes habent praeputium, omnis autem domus Israél Vincircumcisi 
sunt corde. 
10 Audite verbum, quod locutus est Dominus super vos, domus 
Israél. 2 Haec dicit Dominus: Iuxta vias gentium nolite discere 
et %a signis caeli nolite metuere quae timent gentes, 3 quia leges 
populorum vanae sunt, “quia lignum de saltu praecidit opus manus 
artificis in ascia, 4%argento et auro decoravit illud, ¢clavis et mal- 
leis compegit, ut non dissolvatur; 5in similitudinem palmae fabri- 
cata sunt et fnon loquentur, Yportata tolientur, quia incedere non 
eBrenh inolite ergo timere ea, quia ‘nec male possunt facere nec 
ene. 

6jNon est similis tui, Domine; magnus es tu, et magnum no- 
men tuum in fortitudine. 7/’Quis non timebit te, o Rex gentium? 
tuum est enim decus: inter cunctos sapientes gentium et in universis 
regnis eorum nullus est similis tui. 8”Pariter insipientes et fatui 
probabuntur, doctrina vanitatis eorum lignum est. 9”Argentum in- 
volutum de °Tharsis adfertur, et aurum de ?Ophaz, Yopus artificis 
et manus aerarii, "hyacinthus et purpura indumentum eorum; opus 
artificum universa haec. 19’Dominus autem Deus verus est, ipse 
‘Deus vivens et “rex sempiternus. MAb indignatione eius commove- 
bitur terra, et non sustinebunt gentes comminationem eius. : 

11 Sic ergo dicetis eis: “Dii, qui caelos et terram non fecerunt, 
Ypereant de terra et de his quae sub caelo sunt! 

122Qui facit terram in fortitudine sua, praeparat orbem in sa- 
pientia sua et prudentia sua “*extendit caelos. 134Ad vocem suam 
dat multitudinem aquarum in caelo et Yelevat nebulas ab extremi- 
tatibus terrae, “fulgura in pluviam facit et educit ventum de “%the- 
sauris suis. 14 eStultus factus est omnis homo a scientia, fconfusus 
est artifex omnis in sculptili, quoniam falsum est quod conflavit, 
et non est spiritus in eis. 159Vana sunt, et opus risu dignum; in 
tempore visitationis suae peribunt. 16 ”Non est his similis pars Iacob; 
qui enim formavit omnia ipse est, et ‘Israél virga hereditatis eius: 
jJDominus exercituum nomen illi. 

17 Congrega de terra confusionem tuam, quae habitas in obsi- 
dione; 18 quia haec dicit Dominus: 'Ecce ego longe proiciam habi- 
tatores terrae in hac vice et ”tribulabo eos ita ut inveniantur. 

19 Vae mihi super contritione mea, ™pessima plaga mea; ego 
autem dixi: Plane haec infirmitas mea est, et portabo illam. 29 °Ta- 
bernaculum meum vastatum est, omnes funiculi mei dirupti sunt; 
filii mei exierunt a me et ?non subsistunt. Non est qui extendat 
ultra tentorium meum et erigat pelles meas. 21 Quia ‘stulte egerunt 
pastores et Dominum non quaesierunt; propterea non intellexerunt, 
et Somnis grex eorum dispersus est. 

22 Vox auditionis ecce venit, et commotio magna de terra aqui- 
lonis, ut ‘ponat civitates Iuda solitudinem et habitaculum draconum. 

23 Scio, Domine, quia “non est hominis via eius, nec viri est ut 
ambulet et dirigat gressus suos. 24¥%Corripe me, Domine, verunta- 
men in iudicio et non in furore tuo, ne forte ad nihilum redigas 
me. 25 *Effunde indignationem tuam super gentes, quae non cogno- 
verunt te, et super provincias, quae nomen tuum non invocaverunt, 
Yquia comederunt Iacob et devoraverunt eum et consumpserunt 
illum et decus eius dissipaverunt. 

] ] Verbum quod factum est a Domino ad Ieremiam dicens: 2 ¢Au- 

dite verba pace huius et loquimini ad viros Iuda et habita- 
tores Ierusalem, 3% et dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus Israél: 
bMaledictus vir qui non audierit verba pacti huius, 4 quod praecepi 
patribus vestris in die qua °eduxi eos de terra Aegypti, ¢de fornace 
ferrea dicens: @Audite vocem meam et facite omnia quae praecipio 
vobis et feritis mihi in populum, et ego ero vobis in Deum, 5 9ut 
suscitem iuramentum, quod iuravi patribus vestris, "daturum me eis 
terram fluentem lacte et melle, sicut est dies haec. Et respondi et 
dixi: ‘Amen, Domine. 

6 Et dixit Dominus ad me: /Vociferare omnia verba haec in ci- 
vitatibus Iuda et foris Ierusalem dicens: Audite verba pacti huius 


PROPHETIA IEREMIAE 
10, x — 11, 6 








v Dt 10,16; Ez 44,7: Ac 7,51; 
Rm 2, 28, 29. — cf. cp. 4, 4; 
6, 10; Lv 26, 41; Dt 30, 6. 


a Bar 6, 66. 


b cf. Is 44, 9. 

cIs 40, 20; 44, 13-15; 45, 20; 
Sup 135-11. 

dIs 40, 19. 

els 41, 7. 

f Ps 113, 5 (bis); Hab 2, 18. 

g Ps 113, 7 (bis); Is 46, 7. — 
cf. Sap 13, 15; 

h Bar 6, 15. 

“ ay, 23. — cf. Is 45, 7; Bar 


, OS. 
jcp. 49, 19: Ez 25, 11; Ps 85, 


Lcp. 5, 22; Apts, 4. [8-10. 

mvr. 14, 21. —~ cf. Is 41, 29, 
Be 103! 2 

nis 40, 19. 

o Gn 10, 4. — V. 3 Rg 10, 22. 

2 (Dn 10, 5). . 

qvr. 3, 4; Ps 113, 4 (bis). 

r Bar 6, 12. 


s Dt 32, 4; Ps 30, 6.-— cf. Jo 
575433" 2 I, 9. 

t Ps 41, 3; Dt 5, 26; Js 3, 10. 
Mt é 


— Vv. 16, 16 

uv. Ps (10) 16, 28. 

vv. Ps 17, 8 

x cf. Ps 95, 5. 

yvr. 15; cp. 46, 25; Sap 14, 
tf Is, 18; Zc%3, 2. 


12-16] cp. 51, 15-19. 
s Gn'1,°1, 6 9: Ps '103,.5 24; 
Pro 3; 19; Is 45, 18. 


a Jb 9, 8. 

b cf, Jb “38, 34; Ps 103, 6, 7. 

CES 334, ds 

d Jb 38, 22. 

evr. 8; Sap 13, 11. — cf. Rm 
%,.22¢ 

fis 42, 17; 45, 16. 

£ cD. 2, Ss 
cf. Dt 4, 20; Ps 15,5. 

icf. Dt 32, 9; Zc 2, 12. 


fp. 31, 38; 32, 18; 46, 18; 
o, 34; Is 47, 4 etc. 
lcf. 1 Rg 25, 29. — v. cp. 16, 


m Dt 28, 20; Sphr, 17. (13. 
"CD. 14, 17; 30, 12; Nh 3, 19. 


ocp. 4, 20. — cf. Is 54, 2. 
pcp. 31, 15. 

@-CD. 73, iF S34 a> 
rvr. 8. 

s Ez 34, 5, 6 

tv.cp. 9, II 


u Pro 16, I, 9; 20, 24; Sap 7, 
16; Dn 5, 23. — cf. Tb 4, 
20; C76, Wi,-¥23 

24] v. Jb 13, -20,.21. 

v cp. 30, 11; 46, 28; 6, 2; 37, 
2. — cf. Ps 142, 2; Is 27, 8; 

x Ps 78, 6, 7. {Hab 1, 12. 

y cp. 8, 16; 30, 16; Ps 13, 4. 


avr. 6, 8. — cf. 4 Rg 23, 3.— 
Vv. cp. 17, 24-26. 

5b Dt 27, 26; Gal 33-10. 

6-BZ 12,°4%,- $2. 

ad Dt 4, 20;..3 Re 8; -23. 

EcCD.y Fo 5232 

f Ex 19, 5; Lv 26, 12; Dt 27, 9. 

g Dt 8, 18; 9, 5; Ps 104. 8-10. 
cp. 32, 22. — v. Ex 3, 8; Nm 
46,73: 

scp. 28, 6; 2 Es 5, 13; 8, 9; 

_ 1 Cor 14, 16. 

Fle CD. 1Oy02. 











PROPHETIA IEREMIAE 
11, 7 — 12, 8 


titiam suam agnoscentes, se ad Deum convertent (17-25). Denique causis 
quae tantam ruinam adduxerunt additur foedus violatum, (Il, 


1-13) quod, ut Anathothitis accidit, plenum interitum adducet (14-23). 











lcp. 7, 25. — v. 2 Par 36, 15. 
Mm VY. 4. 

NCDe 75.28% 1 75. -233.2925 23 
OED. 7. 24s 

PNT..:2 


q Ez 22, 25. — cf. Is 8, 12. 
rick. Ps 77,8; Ez 20; 18 


s Dt 31, 16, 20. 


ivr. 14; Pro x, 28; Is 1, 15; 
Ez:8, 187°Mic 3-42 Ze 7, 13. 


ucp. 2, 28. — cf. Dt 32, 37, 
38. 


vcf. Jd 6, 25-32. 

xcp.-7, 16, 14, 11. — cf. Heb 
10, 26; 1 Jo 5, 16. 

y vr. II. 


wet. Ez) 165225. 
ex 15-12, 11] LL. in fr. 3 mai. 
heb. 


Wis ta. 

6 Ag: 2,1. 

c Pro 2, 14. — cf. Pro 10, 23. 
d Ps 51, 10. — cf. Os 14, 7. 
ecf. Rm 11, 17-20. 

PRD. 223 19 56> 2 


. in fr. 3 mai. hebd. 

Op — cf. Ap 5. 6. 

19,20] Cpp. ad ll. in T. Pass. 
— R. in Cen. Diii. — v. Sap 


2 iis 
icp. 18, 18; Lm 3, 60, 
j-Ps 82,5: Sap .2, 20; IS-saae: 


EVa PS 265713; 

20] Ant. ad sxt. in D. Palm. 

mcp. 17, 10; 20, 12. — v. Ps 
7, 10. 

tv. 1 Re 16; 7 

CCP. CIS FS Oke 1h530- +S 

RO. 1, Y.:—' CIS et Tee 

gcp. 12, 6. — cf. Mt 13, 57; 


Jo 7, 5. 
ris 30, 10; Am 2, 12. 
S.Cpy 20, 707 4Dt 28 70: 
tcp. 38, 9. 
CD. 23, 12. 


ai Es 9. 15; Ps 50, 6; Lm 1, 


: 18 Dp: 9.07 . 
b Jb 12. 6; Hab r, 13; M1 3,5. 
—v.Jb 21, 7-15; Ps 72, 3-12. 
Cth Is 21.2. 
d cf. Is 29, 13. 
ercp. c18, 15: PRs 2£38,:.2;-2: 
f Jb 23. 10; Ps 16, 3. 
ef:2 Pt 2,:22, 
h cf. cp. 6, 4. 
ijJc 5, 5. 
Jcp. 4, 28; 9, 10; 23, 10; Os 
4, 3. — cf. Rm 8, 22. 
mcp. 4, 25; 7, 20. 
MCD. 49, 19; 50, 44; Zc 11, 3. 
— cf. Js 3, 15. 
ocp. 9. 4. — cf. cp. 11, 19, 21. 
p cf. Pro 26, 25; Ecli 12, ro. 
7) Int. (Ps An in fs. s. Ben. Jos. 
Labre; et Gr. in fs. s.. Alexii. 
_ 9-11) R. in Parasc. 
q Is 19, 25. 





et facite illa, 7 quia contestans contestatus sum patres vestros in die 


qua eduxi eos de terra Aegypti usque ad diem hanc; ‘mane con- 
surgens contestatus sum et dixi: ™Audite vocem meam; %8™*et non 
audierunt nec inclinaverunt aurem suam, sed Yabierunt unusquisque 
in pravitate cordis sui mali; et induxi super eos ?omnia verba pacti 
huius, quod praecepi ut facerent, et non fecerunt. 

9 Et dixit Dominus ad me: @Inventa est coniuratio in viris Iuda 
et in habitatoribus Ierusalem. 1 Reversi sunt ad “iniquitates patrum 
suorum priores, qui noluerunt audire verba mea. Et hi ergo abie- 
runt post deos alienos, ut servirent eis; ‘irritum fecerunt domus 
Israél et domus Iuda pactum meum, quod pepigi cum patribus 
eorum. 

11 Quam ob rem haec dicit Dominus: Ecce ego inducam super 
eos mala, de quibus exire non poterunt; et ‘clamabunt ad me, et 
non exaudiam eos. 12 Et ibunt civitates Iuda et habitatores Ieru- 
salem et “clamabunt ad deos quibus libant, et non salvabunt eos 
in tempore adflictionis eorum. 13 Secundum numerum enim civitatum 
tuarum erant dii tui, Iuda; et secundum numerum viarum Ierusa- 
lem posuisti aras confusionis, Yaras ad libandum Baalim. 

14“Ty ergo noli orare pro populo hoc et ne adsumas pro eis 
laudem et orationem, Yquia non exaudiam in tempore clamoris eorum 
ad me, in tempore adflictionis eorum. 

152Quid est, quod dilectus meus in domo mea fecit “scelera 
muita? “Nunquid carnes sanctae auferent a te malitias tuas, “in qui- 
bus gloriata es? 164Olivam uberem, pulchram, fructiferam, speciosam, 
vocavit Dominus nomen tuum; ad vocem loqueins grandis exarsit 
ignis in ea, et “combusta sunt fruteta eius. 17 Et Dominus exerci- 
tuum, qui /plantavit te, locutus est super te malum pro malis domus 
spe et domus Juda, quae fecerunt sibi %ad irritandum me libantes 

aalim. 

18 Tu autem, Domine, demonstrasti mihi, et cognovi; tunc osten- 
disti mihi studia eorum. 19Et “ego quasi agnus mansuetus, qui por- 
tatur ad victimam, et non cognovi, quia ‘cogitaverunt super me con- 
silia dicentes: Mittamus tignum in panem eius et jeradamus eum de 
‘terra viventium et nomen eius non memoretur amplius. 

20Tu autem, Domine Sabaoth, qui iudicas iuste et ™probas re- 
nes et “corda, °videam ultionem tuam ex eis; tibi enim revelavi cau- 
sam meam. 

21 Propterea haec dicit Dominus ad viros ?Anathoth, %qui quae- 
runt animam tuam et dicunt: "Non prophetabis in nomine Domini 
et non morieris in manibus nostris: 22 %Propterea haec dicit Domi- 
nus exercituum: Ecce ego visitabo super eos: iuvenes morientur in 
gladio, filii eorum et filiae eorum morientur in tfame, 23 et reliquiae 
non erunt ex eis; inducam enim malum super viros Anathoth, “annum 
visitationis eorum. 


| 2 2Tustus quidem tu es, Domine, si disputem tecum; veruntamen 

iusta loquar ad te. °Quare via impiorum prosperatur? bene est 
omnibus “qui praevaricantur et inique agunt. 2 Plantasti eos et radi- 
cem miserunt: proficiunt et faciunt fructum; ¢prope es tu ori eorum 
et longe a renibus eorum. 3°Et tu, Domine, nosti me, vidisti me 
et fprobasti cor meum tecum; %congrega eos quasi gregem ad _ victi- 
mam et "sanctifica eos ‘in die occisionis. 4 Usquequo /lugebit terra, 
et herba omnis regionis siccabitur 4propter malitiam habitantium in 
ea? ™Consumptum est animal et volucre, quoniam dixerunt: Non 
videbit novissima nostra. 


5 Si cum peditibus currens laborasti, quomodo contendere poteris 


cum equis? cum autem in terra pacis securus fueris, quid facies in "su- 
perbia Iordanis? 6 Nam et °fratres tui et domus patris tui etiam ipsi 
pugnaverunt adversum te et clamaverunt post te plena voce. ?Ne cre- 
das eis, cum locuti fuerint tibi bona. 
7 Reliqui domum meam, dimisi %hereditatem meam, 
dedi dilectam animam meam in manu inimicorum eius. 
8 Facta est mihi hereditas mea quasi leo in silva; 
dedit contra me vocem, ideo odivi eam. 





; 
| 
j 








— 7238 — 











2. Reprobatio ultima (12, 1-17, 27). Prophetae quuerenti cur impii rebus se- 





ree so i hemos 2 





nunquid avis tincta per totum? 

8Venite, congregamini, omnes bestiae terrae, 
properate ad devorandum, 

10 ‘Pastores multi demoliti sunt vineam meam, 2 
Uconculcaverunt partem meam, [nis. 
dederunt portionem meam desiderabilem in desertum solitudi- 

Ji Posuerunt eam in dissipationem, luxitque super me; 
desolatione desolata est omnis terra, 
quia “nullus est qui recogitet corde. 

12 Super omnes vias deserti venerunt vastatores, 
quia gladius Domini devorabit ab extremo terrae usque ad 
“non est pax universae carni. [extremum eius; 

13 ySeminaverunt triticum et spinas messuerunt, hereditatem ac- 
ceperunt, et non eis proderit ; confundemini a fructibus vestris “propter 
iram furoris Domini. 

14 aHaec dicit Dominus adversum omnes vicinos meos pessimos, 
equi tangunt hereditatem, “quam distribui populo meo Israél:, Ecce 
ego extilam eos de terra sua et domum Iuda evellam de medio 
eorum. 15 Et cum evulsero eos, *convertar et miserebor eorum et 
por sa eos, virum ad hereditatem suam et virum in terram suam. 
16 Et erit: si eruditi didicerint vias populi mei, Yut iurent in nomine 
meo: Vivit Dominus, sicut docuerunt populum meum iurare in Baal, 
haedificabuntur in medio populi mei. 17‘Quod si non audierint, 
evellam gentem illam evulsione et perditione, ait Dominus. 

i Haec dicit Dominus ad me: Vade et posside tibi “lumbare li- 

neum et pones illud super lumbos tuos et in aquam non inferes 
illud. 2 Et possedi lumbare iuxta verbum Domini et posui circa 
lumbos meos. 

3 Et factus est sermo Domini ad me secundo dicens: 4 Tolle 
lumbare quod possedisti, quod est circa lumbos tuos, et surgens 
bvyade ad Euphraten et absconde ibi illud in °foramine petrae. 5 Et 
abii et abscondi illud in Euphrate sicut praeceperat mihi Dominus. 
6 Et factum est, post dies plurimos dixit Dominus ad me: Surge, 
vade ad Euphraten et tolle inde lumbare, quod praecepi tibi ut 
absconderes illud ibi. 7 Et abii ad Euphraten et fodi et tuli lumbare 
de loco ubi absconderam illud, et ecce 4computruerat lumbare, ita 
ut ¢nulli usui aptum esset. 

8 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 9% Haec dicit Do- 
minus: Sic putrescere faciam Jsuperbiam Iuda et superbiam Ierusa- 
lem multam, 10 populum istum pessimum, 9qui nolunt audire verba 
mea et ambulant in pravitate cordis sui “abieruntque post deos 
alienos, ut servirent eis et adorarent eos: et erunt sicut lumbare 
istud, quod nulli usui aptum est. 11Sicut enim adhaeret lumbare 
ad lumbos viri, sic adglutinavi mihi omnem domum Israél et omnem 
domum Iuda, dicit Dominus, ‘ut essent mihi in populum et fin no- 
men et in laudem et in gloriam, et non audierunt. 12 Dices ergo 
ad eos sermonem istum: Haec dicit Dominus Deus Israél: “Omnis 
laguncula implebitur vino. 

_Et dicent ad te: Nunquid ignoramus quia omnis laguncula im- 
plebitur vino? 13 Et dices ad eos: Haec dicit Dominus: ™Ecce ego 
implebo. omnes habitatores terrae huius et “reges, qui sedent de 
stirpe David super thronum eius, et %acerdotes et prophetas et 
omnes habitatores Ierusalem ebrietate, 14 Pet dispergam eos virum 
a fratre suo et patres et filios pariter, ait Dominus. Non parcam et 
non concedam neque miserebor, ut non disperdam eos. 

15 Audite et auribus percipite, nolite elevari, quia Dominus lo- 
cutus est. 16 Date Domino Deo vestro gloriam, ‘antequam contene- 
brescat, et antequam offendant pedes vestri ad montes caliginosos. 
Exspectabitis lucem, et ponet eam in Sumbram mortis et in ‘caligi- 
nem. 17 Quod si hoc non audieritis, in abscondito plorabit anima mea 


| a facie superbiae; “plorans plorabit et deducet oculus meus lacri- 


mam, quia captus est grex Domini. _ 
18 Dic regi et dominatrici: Humiliamini, sedete, quoniam de- 





cundis utantur (12, 1-4) Ditus declarat populum impium in manus PROPHETIA IEREMIAE 
hostium traditurum, ut tandem ad bonam frugem perveniat (5-17), 12, 9 — 13, 18 
9 Nunquid "avis discolor hereditas mea mihi? PRI 


scp. 7, 33; Is 56, 9. — cf. Ez 
39, 17; Ap 19, 17. 

tcp. 2, 8; 6, 3. — cf. cp. 5,10. 

ulIs 63, 18. 


vIs 57, I. 


x Cf. ds, 48.22% $95:2% 
ycf. Lv 26, 16; Dt 28, 38; Os 
83-95 Mic 6, ts; Ag I, 6. 


zcp. 4, 8, 26; 25, 37, 38; 30, 
24; 49, 37; 51, 45; Lm 1, 
12), 4,.02% 


a.6p...2, 3. 
b cf. Ps ee 7.—v. Ez 25, II. 


COCs 2, 

dcp. 3, 18 

e Mic 7; To. Zc x, 3 

fcp. 24, 

g Dt 6, 13; Is20%" tS" (65; 16 
— cf. cp. 4; 

hcp. 24, 6. — cf. 1 Pt 2, § 


icf. Is 60, 12. 


a Lv 16, 4. — cf. Ac 21, 11. 


b cf. cp. 51, 63. 
c cp. 16,°16; Is°7,.19% 


dcf. cp. 18. 4: 
ect. Ez ‘t's, “ge 5% 


f Lv 26, 19. — cf. Ez 30, 6. 
gcp. 11, 8. 


hcp. 9} G3 16; Er, 12. 


icf. Ex 19. 
J cp. 33, 9; 
lcf. cp. 48, 1 


Dt 26, 18, 19. 
Son 3, 20. 


mcf. cp. 25, 15-18; Is 51, 
Ez 23, 33. 

ncp. 17, 20; 19, 3; 

ocf. cp. 18, 18. 

pcf. cp. 19, 10, II. 


17; 


22.33 


iis 5, 30;.8, 22; Am 
feiJo-11. 103, 12,335: 

16, 29 Woes. 

P 18; 


14, 17 etc.; Lm 


vrcp7 2226; 4 Rg 24,.%2: 











PROPHETIA IEREMIAE 
13, 19 — 14, 21 


idque iubetur duobus symbolis, lumbarinempe (13, 1-11) et laguncula (12-17) 
adumbrare. Porro propheta regem et populum ut resipiscant exorat 


(18-27) ; at, conversus ad Deum ut eorum misereatur (14, 1-12), ne post 








Js fe 4, 9; Sap 5, 17; Lm 


wel, i 6, 

cp. Tr, ae 14; 6, 22. 
av. Is 13. 8. 

bcf. Dt-28; 24; Lm res. 


cv. cp. §, 19. 


d vr. 26; Is 47, 2, 3; eres 8; 
Ez 16. ars Nh 3 5. — cf. 


MV. Cp. 2, 20. 


B55. 


OCD. 1.57540, 

OLmt; 4. 

cIs 3, 26. — cf. Lm 2, 8. 
dcf. 1 Rg 5, 12. 

ecf. 2 Rg 15. 30 

f op. 373. 

sil GEE oe 

h Jb 39, 1; Ps 28, 9. 

$ep, 2° 

jDn ? -I 

7-9] L. in Ms. pro qcq. nec. 


UNT. 26 Seta, 15. 
mcp. 5, 6; Is 59, 12. 
BVT 205'E5: 50: 6 


O£D..17, 13; $0, 2; F3:90;-5; 
Ecli 34, 16; 1 Me 4, 30. 

pcf. Sap 5, 15. 

qcf. Is 59, 


5) Cp. ad creel, 
GRA LER. 200 AG ABicd 35-7 


SCpaTSatOs Dt 6.18, 28,10; 
— cf. Eph 3, 15. 
Ps 118, 127; 


u Os 8, 13; 9, 9. 

vcf. Ex 32, 10; Dt 9, 14. — 
VM. CD. Se WOs..11 kA. 

x.cf. Cp. 22, 10; 30,.16. 

4.¢D. 6, 20°: 7; 21; fs 7, 17343; 


Ml r, 10. — cf. Ps 39, 7; Is 
58, 3. 

$:C0-0.:. 56°94. 102 29, Bo 88% 
Ba -hBar'2, 25% ec FAs AT -etee 

acp. 5, 12; Lv 16, 6. — cf. cp. 
4, 10; 6, 14 

b:V. Cp. 8% 313420,° 22. 

ccp. 23; 2To -27, 262. Dts PB; 
207. Lm-2;) 14% Se var OF. 
NS U9; B53 34S5. 

d Ez 13, 7. — cf. cp: 27. 9. 

ecp. 23, 26. — cf. cp. 29, 8 

fcp. 23, 30-32 

‘cl VI 2s. 
cf. cp. 23, 34, 

bcp. 8,25. 2s “78, . 

jv. cp. 9, 18. 

BV. Gp. "6s 1k: 2*) 

mCP. 10, 19; 30, 12. 

Se OF Ay ly 6 

O-cf, icp. 23, 34. 

PV. cp. 15; 14. 

qim 5, 22. — cf. Lv 26, 11. 

19,20] R. in D. 1 Nbr. 

ae i A 18. 


per. Bs sud 6; Dng, 5s, 8. 
gh 7. 





scendit de capite vestro “corona gloriae vestrae. 19 yCivitates austri 
clausae sunt, et non est qui aperiat. Translata est omnis luda trans- 
migratione perfecta. 

20 Levate oculos vestros et videte qui winitis ab aquilone: ubi 
est grex, qui datus est tibi, pecus inclitum tuum? 2! Quid dices 
cum visitaverit te? tu enim docuisti eos adversum te et erudisti in 
caput tuum. ¥Nunquid non dolores apprehendent te quasi mulierem 
parturientem? 22¢Quod si dixeris in corde tuo: Quare venerunt 
mihi haec? Propter multitudinem iniquitatis tuae 4revelata sunt ve- 
recundiora tua, pollutae sunt plantae tuae. 3 ¢Si mutare potest 
Aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteritis 
benefacere, cum didiceritis malum. 24 Et disseminabo eos 9%quasi 
stipulam, quae vento raptatur in deserto. 25 “Haec sors tua, parsque 
mensurae tuae a me, dicit Dominus, quia ‘oblita es mei et confisa 
es in mendacio. 26 Unde et ego jnudavi femora tua contra faciem 
tuam, et apparuit ignominia tua, 27 ‘/adulteria tua et hinnitus tuus, 
scelus fornicationis tuae. ”Super colles in agro vidi abominationes 
tuas. Vae tibi, Ierusalem, non "mundaberis post me? usquequo adhuc? 
l Quod factum est verbum Domini ad Ieremiam de sermonibus 

dsiccitatis. 2 bLuxit Iudaea, et “portae eius corruerunt et obscu- 
ratae sunt in terra, et %lamor Ierusalem ascendit; 3 maiores mise- 
runt minores suos ad aquam: venerunt ad hauriendum, non inve- 
nerunt aquam, reportaverunt vasa sua vacua; confusi sunt et adflicti 
ct Coperuerunt capita sua. 4 Propter terrae vastitatem, /quia non venit 


pluvia in terram 9%confusi sunt agricolae, operuerunt capita sua. — 


> Nam et /cerva in agro peperit et reliquit, quia non erat herba. 
6 Et ‘onagri steterunt in rupibus, traxerunt ventum quasi dracones, 
defecerunt oculi eorum, quia non erat herba. 7 /Si iniquitates nostrae 
responderint nobis: Domine, fac 'propter nomen tuum; quon 

™multae sunt aversiones nostrae: "tibi peccavimus. 8 °Exspectatio 
Israél salvator eius in tempore tribulationis, quare quasi colonus 
futurus es in terra et ?quasi viator declinans ad manendum? 9 Quare 


futurus es velut vir vagus, Yut fortis qui non potest salvare? ‘Tu 


autem in nobis es, Domine, et *nomen tuum invocatum est super 
nos, ‘ne derelinquas nos. 


10 Haec dicit Dominus populo huic qui dilexit movere pedes | 
suos et non quievit et Domino non placuit: “Nunc recordabitur ini- | 


quitatum eorum et visitabit peccata eorum. 

11 Et dixit Dominus ad me: 
num. 
et fame et peste consumam eos. 13 Et dixi: A a a, 
vobis, sed pacem veram dabit vobis in loco isto. 
nus ad me: °Falso prophetae vaticinantur in nomine meo; “non misi 
eos et non praecepi eis neque locutus sum ad eos. Visionem men- 


dacem et @divinationem et fraudulentiam et ¢seductionem cordis sui 


prophetant vobis. 

15 fIdcirco haec dicit Dominus de prophetis, qui prophetant in 
nomine meo, quos ego non misi, dicentes: 9Gladius et fames non 
erit in terra hac: "In gladio et fame consumentur rophetae illi, 
16 et populi, quibus ood etant, erunt proiecti in viis Ierusalem prae 
fame et gladio, et ‘non erit qui sepeliat eos, ipsi et uxores eorum, 
filii et filiae eorum; et effundam super eos malum suum. 1!7Et dices ad 
eos verbum istud: /Deducant oculi mei lacrimam per noctem et diem 
et non taceant, quoniam ‘contritione magna contrita est virgo filia po- 
puli mei, ™plaga pessima vehementer. 18 "Si egressus fuero ad agros, 
ecce occisi gladio, et, si introiero in civitatem, ecce attenuati fame; 
*propheta quoque et sacerdos abierunt in ?terram quam ignorabant. 

19 @Nunquid proiciens abiecisti Iudam? aut Sion abominata est 
anima tua? Quare ergo percussisti nos ‘ita ut nulla sit sanitas? *Ex- 
spectavimus eck, et non est bonum; et tempus curationis, et ecce 
turbatio. tCognovimus, Domine, impietates nostras, iniquitates 
patrum nostrorum, quia “peccavimus tibi. 2! Ne des nos in oppro- 











Noli orare pro populo isto “in bo- | 
12 Cum ieiunaverint, non exaudiam preces eorum et, ¥si obtu- | 
lerint holocautomata et victimas, non suscipiam ea, quoniam *gladio | 
Domine Deus! | 
prophetae dicunt eis: Non videbitis gladium, et fames non erit in | 
14 Et dixit Domi- | 


Eee decuutinac tad ote anion 
pods siP +e s 














binam quidem et ternam deprecationem exauditur (13-15, 9); tristemque 
Deus consolatur (10-14), et exhortatur ut suo viriliter munere fun- 
gatur (15-21) eumque constituit velut conspicuum futurae populi sortis 


PROPHETIA IEREMIAE 
14, 22 — 16, 6 








brium Ypropter nomen tuum, neque facias nobis contumeliam solii 
gloriae tuae; “recordare, ne irritum facias foedus tuum nobiscum. 
22 yNunquid sunt in sculptilibus gentium qui pluant, aut caeli pos- 
sunt dare imbres? Nonne tu es Dominus Deus noster, quem exspe- 
ctavimus? “Tu enim fecisti omnia haec. 
| Et dixit Dominus ad me: @Si steterit “Moyses et “Samuel 2coram 
me, “non est anima mea ad populum istum; eice illos a facie 
mea, et egrediantur. 2 Quod si dixerint ad te: Quo egrediemur? 
dices ad eos: Haec dicit Dominus: /Qui ad mortem ad mortem, et 
qui ad gladium ad gladium, et qui ad famem ad famem, et qui ad ca- 
ptivitatem ad captivitatem. 3 Et 9visitabo super eos quattuor species, 
dicit Dominus: gladium ad occisionem et canes ad lacerandum et 
kyvolatilia caeli et bestias terrae ad devorandum et dissipandum; 
4%et dabo eos in fervorem universis regnis terrae propter /Manas- 
sen filium Ezechiae regis Iuda, super omnibus quae fecit in leru- 
salem. 5 Quis enim miserebitur tui, Ierusalem, aut quis contrista- 
bitur pro te, aut quis ibit ad rogandum pro pace tua? 6™Tu reli- 
quisti me, dicit Dominus, “retrorsum abisti, et extendam manum 
meam super te et interficiam te; laboravi rogans. 7 Et °dispergam 
eos ventilabro in portis terrae; interfeci et disperdidi populum meum, 
et tamen ?a viis suis non sunt reversi. 8 Multiplicatae sunt mihi 
viduae eius super Yharenam maris, induxi eis super matrem adu- 
lescentis vastatorem ‘meridie, misi super civitates repente terrorem, 
9 Sinfirmata est quae peperit septem, defecit anima eius, ‘occidit ei 
sol cum adhuc esset dies, confusa est et erubuit; et residuos eius in 
gladium dabo in conspectu inimicorum eorum, ait Dominus. 

10uVae mihi, mater mea, quare genuisti me virum rixae, virum 
discordiae in universa terra? YNon faeneravi, nec faeneravit mihi 
- quisquam; omnes maledicunt mihi. 11 Dicit Dominus: Si non reliquiae 
tuae in bonum, si non occurri tibi in tempore adflictionis et in tem- 
pore tribulationis adversus inimicum. 12 Nunquid foederabitur ferrum 
ferro “ab aquilone et aes? 1% ¥Divitias tuas et thesauros tuos *in di- 
reptionem dabo gratis in omnibus peccatis tuis et in omnibus ter- 
minis tuis. 14 Et adducam inimicos tuos de “terra, quam nescis, 
bquia ignis succensus est in furore meo; super vos ardebit. 

15¢Tu scis, Domine, 2recordare mei et visita me et “tuere me ab 
his qui persequuntur me, noli in patientia tua suscipere me, /scito 
quoniam sustinui 9propter te opprobrium; 16 inventi sunt sermones 
tui, et “comedi eos, et ‘factum est mihi verbum tuum in gaudium 
et in laetitiam cordis mei, /quoniam invocatum est nomen tuum super 
me, Domine Deus exercituum. 

17 Non sedi in concilio ludentium et gloriatus sum a facie manus 
tuae, ™solus sedebam, quoniam comminatione replesti me. 11 Quare 
factus est dolor meus perpetuus, et “plaga mea desperabilis renuit 
curari? Facta est mihi quasi mendacium aquarum infidelium. 

19 Propter hoc haec dicit Dominus: °Si converteris, convertam te 
et ante faciem meam stabis; et, si separaveris pretiosum a vili, ?quasi 
os meum eris: convertentur ipsi ad te, et tu non converteris ad eos. 
20 Et dabo te populo huic in 2murum aereum, fortem, et bellabunt 
adversum te et “non praevalebunt, *quia ego tecum sum ut salvem 
te et eruam te, dicit Dominus, 2! et liberabo te de manu pessimorum 
et redimam te de manu “fortium. 
| Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Non accipies 

uxorem, et non erunt tibi filii et filiae in loco isto, 3 quia haec 
dicit Dominus super filios et filias, qui generantur in loco isto, et 
super matres eorum, quae genuerunt eos, et super patres eorum, 
de quorum stirpe sunt nati in terra hac: 4%Mortibus aegrotationum 
morientur, “non plangentur et non sepelientur; ¢in sterquilinium 
super faciem terrae erunt et %gladio et fame consumentur, et erit 
cadaver eorum in escam volatilibus caeli et bestiis terrae. 

5 Haec enim dicit Dominus: @Ne ingrediaris domum convivii 
neque vadas ad plangendum neque consoleris eos, quia Pabstuli 
pacem meam a populo isto, dicit Dominus, misericordiam et mise- 
rationes; 6et morientur grandes et parvi in terra ista, “non sepe- 





UivY. 7. 
x Lv 26, 42; Ps 105, 45. 


y cf. cp. 10, 13; Jb 28, 26; 38, 
26285 Bart6,%5§2::-(Zc-Fr0, 
one ee 

zJb 12, 9; Is 66, 2. 

a Ps 98, 6. — cf. Ez 14, 14. 

bcf. Ps 105, 23. — v. Ex 32, 
II-13. 

oud. IRE 9.685 °6, 7; 53; 233 
15, 11;. Ecii 46, 16. 

dcp. 35, 19. 

ect. vr. 29. 

SiGp. 24,323.43; 113, Ez 5,09: 
6, E12 127%" ZC {TF 1St0: 

gct. Ez: 14,°21. :—. v.. Lv. 26, 
16-31. 

h Dt 28, 26. — cf. Ap 6, 8. 

CD. 24, 9; 29, 18; 34, 17; 2 
Par 29, 8; Ez 23, 46. — v. 

it. .28, 35, 

JQlicd. RG 25g" 2. 1155 16, 17; 
23, 26; 24, 3, 4. 

LIs 51, 19. — cf. Nh 3, 7. 

m Dt 32, 15. 

NV. CD. 7, 24. 

ols 41, 16. — cf cp. 51, 2; Ps 


43, 6; Am 9, 9; Mt 3, 12; 
Cr 8, ‘i7. 

Pcp. 5, 3; Js 9,.13;. Am 4, 6, 
8-11; Ag 2, 18. 


q Gn 22, 17; Ps 138, 18. 


3, 3. 
v Ex 22, 25; Ps 14, 5; Is 24,2. 


% Cp-«t.7 ia: 

¥.Cp. 17,..3- 

SIPS 24.3.7 F 3s 

QE. CeO i 10s 36,133. Tobi; 
22,28, Dt 28,36. 

Bat) 32.929 5 LM. 4,01 L 

GcDad2n 3. 

Oct 3 Jd.16;. 28. 

CCl. CD.. Fs; 20: 


frep. 17, 163 
Ps 66, 8. 
E23.0 Ws FTAD: 10, 9, 10.4 
cf. Sap 16, 26. 
iPs 118, 14, 111, 162. — cf. 
, Ex 3, 3. 
jcp, 14, 9; Gn 48, 16; Nm 6, 
27; 2 Par 7, 14. — cf. Is 63, 


19. — v. 2 Mc 8, 13. 

BPS: Th 112 53 4; 

mPs 10%: ,/7; Lm 3, 2%. 

ncf. Cp. 30, 12, 15h —:cfa-ep: 
14, 19. 

ocp. 3, 14; Os 14, 2, 3. — cf. 
See 

pcf. Ex 4, 15, 16. 

q-cloep.al,. 78s 53 29; 

? CD. E,: 19. 

Sepear 6-207 272 

21] V. in fs. s. Laur. M. 

#Is 13, 11; 25, 4, 5; 29, 5. 


OV. .Cpears, "2: 

DED 422,18. 19%°25, 33: 

CN: Cpizd,4 2; 

dv.icp. 14, 12: 

ecp. 7, 33. — v. Dt 28, 26. 
av. Ez 24, 16-23. 

bcf. Nm 6, 26. 


cv. Vr. 4. 





a 58 








PROPHETIA IEREMIAE 
16, 7 — 17, 12 


symbolum (16, 1-9), eumque iubet scelera, quorum causa exsilium de- 
cretum est (10-13), ostendere et futuram praedicare liberationem (14-18). 
Tandem tantae poenae causae iterum proponuntur, idololatria nempe 








d Lv 19, 28; Dt 14, 1. 

ee” I, 20. — v. Is 3, 24. 

f Ez 24, oy St, cf. Dt 26, 14; Tb 
r 


4,17; Pro 31, 6, 7; Os 9, 4. 


2 CDs 7in848212 835 10° Bate 733. 
— cf. Lm 5, 14, 15. 

hcf. 1 Mc 2, 28. 

10-13] cp. 9, 12-15. 

$Cp. §; Fo. 


71. Ch. .3, 195-34, 105 


lcep. 7, 24-26. 

CD: 10; ES; 22,4 26%; 19782, 
17,18. — v. Dt 4, 26-28; 28, 
64, 65. 


ocf. Ez 20, 32. 

14-16] Catech. R. III 2, r. 

14, 15] cp. 23, 7, 8 

? cp. 4, .2. 

qQ cp. 3, 12, 18. — cf. Is 43, 5, 6. 
rcp. 24, 6; 30, 3; 32, 37; Bar 


2134. 

scf. Ez 12, 13; Am 4, 2; Hab 
I, 15. 

tcp. 13, 4; Is'7, ro. 


u cp. 32,19; 2 Par 16, 9; Jb34. 
21; Pro 5,21; Ecli 23, 28 etc. 

vcf. Ps 50, 11; 89, &; Os 7, 2. 

xIs 65, 6, 7. 

¥.cp..17,. 1831s" 40, 2. 67,9. 

zcf. Is 65, 4. —v. Ez 43, 7-9. 

a2 Rg 22, 2, 3; Ps 27, 7; 8, 38, 
4; 4S 25, 4. 

bcp. 17, 17. 


Cl. 18:2} 25135 LCS, 42.2 
GCD.%2, Se tO; 1S: 
ecp. 2, 11. — cf. 1 Cor 8, 4. 
f cp. 33, 2; Ex 6, 3; Ps 82, 19; 

Am 9, 6. 
a cf. cpi saz: 

19, 24. 

oe 3, 3: 7, 3. — cf. 2 Cor 


J 3. 
“SA 27:22:25 1274, 
é€cp. 19, 5. 
Ja 3, 7. — Vv. Dt 16, 21. 
§ cD. 2, 20. — cf. Is 1, 29. 
hcp. 15, 13. 


lv. Dt_32, 22. 36. 

5-10) L. in fr. 5 p. D. 2 Qdg. 

m2 Par 32, 8; Ps 117, 8; 145, 
2.3%, 

ncp. 48, 6. 

ocp. 29, 32; Jb 20, 17; Ps 33, 
£3. 

> Dt 29, 23; Jb 30, 6. 

@ Ps 2, 13;.33,.9% 3055+ 8h 
133 145, 5; Pro 16, 20. — 
efi. vr. ®. 


7 Ps 70, §: Pro 22, 19; aes 


$25 I, 3; Ez 47, 12. I 
tcp. 24, % 
ucf. Ps 63, 7. 


veep. 11, 20; 1 Rg 16. 7; 1 Par 
28, 9; Ps 7, 10; Rm 8, 27. 


— cf. Ps 25, 2. 
* Cp. 32, 19; 34, 11; Ps 61, 
13; Pro 24, 12; Ecli pd ee ds 
m 2, 


y cf. 2 Rg 26, 20. 

3 -Pro-.13,. 223-22; 26% 98, 8s 
Ec 2, 18. — cf. Ps 38, 7. 

acf. Ps 38, 7; 54, 24. 

b 12, 20. 


eos de omni monte et de omni colle et ‘de cavernis 





lientur neque plangentur et %non se incident, neque ¢calvitium fiet 
pro eis, 7 et non /frangent inter eos lugenti panem ad consolandum 
super mortuo, et non dabunt eis potum calicis ad consolandum super 
patre suo et matre. 8 Et domum convivii non ingrediaris, ut sedeas 
cum eis et comedas et bibas. 

®Quia haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Ecce 9ego 
auferam de loco isto in oculis vestris et in diebus vestris vocem gaudii 
et vocem laetitiae, "vocem sponsi et vocem sponsae. 

10 Et, cum adnuntiaveris populo huic omnia verba haec, et di- 
xerint tibi: ‘Quare locutus est Dominus super nos omne malum 
grande istud? quae iniquitas nostra? et quod ‘peccatum nostrum, 
quod peccavimus Domino Deo nostro? 11 dices ad eos: jQuia de- 
reliquerunt me patres vestri, ait Dominus, et abierunt post deos 
alienos et servierunt eis et adoraverunt eos et me dereliquerunt et 
legem meam non custodierunt; 12sed et ‘vos peius operati estis 
quam patres vestri: ecce enim ambulat unusquisque post pravitatem 
cordis sui mali, ut me non audiat. 13 Et ™eiciam vos de terra hac 
in terram, “quam ignoratis vos et patres vestri, et °servietis ibi diis 
alienis die ac nocte, qui non dabunt vobis requiem. 

14Propterea ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non dicetur 
ultra: ?Vivit Dominus, qui eduxit filios Israél de terra Aegypti; 
15sed: Vivit Dominus, qui eduxit filios Israél %de terra aquilonis 
et de universis terris, ad quas eieci eos, et "reducam eos in terram 
suam quam dedi patribus eorum. 

16 Ecce ego mittam piscatores multos, dicit Dominus, et Spisca- 
buntur eos; et post haec mittam eis multos venatores, et venabuntur 
trarum ; 
17 quia “oculi mei super omnes vias eorum, “non sunt absconditae 
a facie mea, et non fuit occultata iniquitas eorum ab oculis meis, 
Wet *reddam primum Yduplices iniquitates et peccata eorum; quia 
contaminaverunt terram meam in morticinis idolorum suorum et 
“abominationibus suis impleverunt hereditatem meam. 

19 2Domine, fortitudo mea et robur meum et refugium meum in 
die tribulationis, “ad te gentes venient ab extremis terrae et dicent: 
Vere mendacium possederunt patres nostri, 2vanitatem quae eis non 
profuit. 20Nunquid faciet sibi homo deos, et “ipsi non sunt dii? 
21Tdcirco ecce ego ostendam eis per vicem hanc, ostendam eis 
manum meam et virtutem meam, et scient /quia nomen mihi Do- 
minus. 

17 @Peccatum Iuda scriptum est °stilo ferreo in ungue adamantino 
exaratum super “latitudinem cordis eorum et in “cornibus ararum 
eorum. 2 Cum recordati fuerint filii eorum “ararum suarum et /luco- 
rum suorum Ylignorumque frondentium in montibus excelsis 3sa- 
crificantes in agro, “fortitudinem tuam et omnes thesauros tuos in 
direptionem dabo, excelsa tua propter peccata in universis finibus 
tuis. 4 Et relinqueris sola ab hereditate tua, quam dedi tibi, et ‘ser- 
vire te faciam inimicis tuis in Jterra quam ignoras, ‘quoniam ignem 
succendisti in furore meo, usque in aeternum ardebit. ’ 

5 Haec dicit Dominus: Maledictus homo ”qui confidit in homine 
et ponit carnem bracchium suum, et a Domino recedit cor eius. 
6"Erit enim quasi myricae in deserto, et °non videbit cum venerit 
bonum; sed habitabit in siccitate in deserto, in ?terra salsuginis et 
inhabitabili. 

7 @Benedictus vir qui confidit in Domino, et "erit Dominus fidu- 
cia eius, Set Serit quasi lignum quod transplantatur super aquas, 
quod ad humorem mittit radices suas et non timebit cum venerit 
aestus, et erit folium eius viride et in ‘tempore siccitatis non erit sol- 
licitum nec aliquando desinet facere fructum. 9 “Pravum est cor om- 
nium et inscrutabile, quis cognoscet illud? 10 Ego Dominus scrutans 
cor et probans renes; “qui do unicuique iuxta viam suam et iuxta 
fructum adinventionum suarum. see ss Sa ek 

11 yPerdix fovit quae non peperit; *fecit divitias et non in iudicio, 
4in dimidio dierum suorum derelinquet eas et Pin: novissimo suo 
erit insipiens. 12 Solium gloriae altitudinis a principio, locus sancti- 








secu’ |) eam 





(19-17, 4), vana fiducia in hominibus (5-18) legisque violatio (19-27). 
2. Reprobatio confirmatur ct perficitur (18, 1-45,5). Denuo symbolis certam futu- 
ram esse poenam propheta ostendens, populi contra Deum et Dihum 


PROPHETIA IEREMIAE 
17, rz'— 18; 14 








ficationis nostrae. 13 °Exspectatio Israél Domine, 4omnes qui te de- 
relinquunt confundentur, recedentes a te “in terra scribentur, quo- 
niam /dereliquerunt 9venam aquarum viventium, Dominum. 

14hSana me, Domine, et sanabor, salvum me fac, et salvus ero, 
iquoniam laus mea tu es. 15/Ecce ipsi dicunt ad me: Ubi est 
verbum Domini? veniat. 16 Et ego non sum turbatus te pastorem 
sequens et “diem hominis non desideravi, ‘tu scis. Quod egressum 
est de labiis meis, rectum in conspectu tuo fuit. 17 Non sis tu mihi 
formidini, “spes mea tu in die adflictionis; 18 "confundantur qui me 
persequuntur, et non confundar ego; paveant illi, et non paveam 
ego; °induc super eos diem adflictionis et ?duplici contritione con- 
tere eos. 

19 Haec dicit Dominus ad me: Vade et sta in porta filiorum po- 
puli, per quam ingrediuntur Yreges Iuda et egrediuntur, et in cunctis 
portis Ierusalem, 2% et dices ad eos: Audite verbum Domini, reges 
Tuda et omnis Iuda cunctique habitatores Ierusalem, qui ingredimini 
per portas istas. 

21 Haec dicit Dominus: *Custodite animas vestras et nolite *por- 
tare pondera in die sabbati nec inferatis per portas Ierusalem 22 et 
nolite eicere onera de domibus vestris in die sabbati et ‘omne opus 
non facietis: “sanctificate diem sabbati, sicut praecepi patribus vestris. 
23 Et “non audierunt nec inclinaverunt aurem suam; sed “indurave- 
runt cervicem suam, ne audirent me et Yne acciperent disciplinam. 
24 Et erit, *si audieritis me, dicit Dominus, ut non inferatis onera 
per portas civitatis huius in die sabbati, et si sanctificaveritis diem 
sabbati, ne faciatis in eo omne opus, 25 ingredientur per portas. 


-civitatis huius reges et principes sedentes super solium David et 


ascendentes in curribus et equis, ipsi et principes eorum, viri Iuda 
et habitatores Ierusalem, et habitabitur civitas haec in sempiternum, 
26 et venient %de civitatibus Iuda et de circuitu Ierusalem et de terra 
Beniamin et °de campestribus et de montuosis et ab austro °portantes 
holocaustum et victimam et sacrificium et tus et inferent oblationem 
in domum Domini. 27 Si autem non audieritis me, ut 4sanctificetis 
diem sabbati et ne portetis onus et ne inferatis per portas Ierusalem 


in die sabbati, ¢succendam ignem in portis eius, et /devorabit domos 


Ierusalem et 9non exstinguetur. 


] Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino dicens: 2Surge 

et descende in “domum figuli et ibi audies verba mea. 3 Et de- 
scendi in domum figuli, et ecce ipse °faciebat opus super rotam. 
4Et Cdissipatum est vas, quod ipse faciebat e luto manibus suis, 
dconversusque fecit illud vas alterum, sicut placuerat in oculis eius 
ut faceret. : 

5 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 6 Nunquid sicut 
figulus iste, “non potero vobis facere, domus Israél, ait Dominus? 
a fsicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea domus 

raél. 

7 Repente loquar adversum gentem et adversus regnum, 9ut era- 
dicem et destruam et disperdam illud. 8 ”Si paenitentiam egerit gens 
illa a malo suo, quod locutus sum adversus eam, ‘agam et ego pae- 
nitentiam super malo quod cogitavi ut facerem ei. 

9 Et subito loquar de gente et de regno, ut aedificem et plantem 
illud. 1Si fecerit malum in oculis meis, ut non audiat vocem meam, 
jpaenitentiam agam super bono, quod locutus sum ut facerem ei. 

11 Nunc ergo dic viro Iuda et habitatoribus Ierusalem dicens: 
Haec dicit Dominus: Ecce ego fingo contra vos malum et cogito 
contra vos cogitationem: ‘revertatur unusquisque a via sua mala 
et “dirigite vias vestras et studia vestra. 12 Qui dixerunt: ™Despe- 
ravimus; post cogitationes enim nostras ibimus et unusquisque pra- 
vitatem cordis sui mali faciemus. 

13 Tdeo haec dicit Dominus: 

PInterrogate gentes, quis audivit %talia horribilia, 
quae fecit nimis virgo Israél ? 
14 Nunquid deficiet de petra agri nix Libani? 
aut evelli possunt aquae erumpentes frigidae et defluentes? 





cv. cp. 14, 8. — cf. Is 49, 23- 
d Ps e 27; Is 1, 28 


13-18] 1 L. in fr. 4 mai. hebd, 
L. tn fr. 6 p. D. Pass. et Cop. 
in T. Pass. 

ecf. Jo 8, 6. 


f Cpe 2°162>25 13. 

A Cp. in frr. ad trt. 

gcp. 2, 13; Ps 35, 10. — cf. Jo 
4 


4, 10, 14. 

bh Ps’ 6, 2;°Os 6," 2,2. 

#Dt 10, 21; Ps 21, 4. — cf. 
, i 52° UE, 

i As.S7fo.-a Pt" 5, "4. 

kcf. Am 5, 18. 

FED: TS j,205s- 9S 233225) Ps a5: 


10; 138, 5. 
mcp. 16, 19. : 
17,18) R. et Ant. in D. Palm. 
(18)] Ant. in fs. s. Thars. M. 
n Ps 30, 18; 34, 4, 6;-39, IS. 
o cf. cp. 11, 20. — cf. Ps 34,8. 
b cf. cp. 16, 18. 
OV. CPE 135523. 
21] * Catech. R. II 4, 3. 
T DATS 3 1S 23 nt F 
s cf. 4 Se ie x v. 2 Es 13, 
15-19. 
tcf. Nm 15, 32-36. 
4. EBX23, 122° 3 E253 2 38-365 225 
58, 13; Ez 20, 12, 20. — Vv. 
x 20, 8, 11; Dt 5, 12-15. 





vcp. 7, 24, 26; 11, 8. — v.cp 
34, *h 

x ¢f2''Par's0,°S* Ae 7, °51. 

¥3; Cp. 5, 3. 

S:epi225-4. 


@ CD32, 44; 33, 83.°— cfi*Zc 
YO 
OVS. T5522, 33; 40; 


c Ly"9, 32:32, 294° 2. ‘Par 337 
16. — ef: Cp: °41;2 5; Bar’: 
6, 10. 

dv. vr. 22. 

é6Cp. 7, 20; 21%, 14; 50, 32; Os 
S,-34; Am &, 34} 275: 


fcp. 39, 8; 52, 14; 4 Rg 25,9. 
gcp. 7, 20. 

@ CD: s20...%.. —— cf. 1. Par 4,523: 
6 Ecli 38, 32. 

CCl cep. 13,27. 

dcf. Rm g, 21. 


eIs 45, 9; Sap 15. 7. — v. Rm 
9, 20-24. 
f Jb 10, 9; Ecli 33,13; Is 64, 8. 


gcp. I, 10; 42, 10. 

BAS 85.7332 By ek ar: 

4 CDs 265.3528 35-19; JG 2,483 
22, 15; Jn 3, 10. — cf. Gn 


, 


jv. Gn 6, 6. 


Lop. 25, 5; 35, 15; 4 Rg 17. 
De ae hs ek caer, 

146,483; 36,: 3. 

. — cf. cp. 6, 1 

5 See A 


6. 
aq; 9, 18;°4%; 


: a 250, 18s 
7c. c 


: D- 5; 30. : : 
136-23] LL. 2 et 3 in fr. 4 mai. 
hebd. 





ee 








PROPHETIA IEREMIAE 
18, 15 — 19, 15 





pervicaciam illustrat (18,1-17), illumque ostendit insidias quoque in pro- 
phetam moliri(18-23).Symbolo vero a vase confracto desumpto sors populi adum- 
brat (19, I-15), quam quidem Phassur futura mors adhuc magis perspicuam | 








1No: CDE 2521351325 

Scp. 6, 16. 

tict. ls 287, 14: 

“cp. 19, 8; 25, 9, 11, 18; 49, 
13; 50, 13; 51, 37; 2 ar 
29;..8;' Lm: 2,° 353 

v Sph 2, 15. — cf. Mt 27, 39. 

x Jb 16, 4;,..Ps:21,, 8; 108; 25; 
Lnt72= 55; 

y Gn 41, 27; Ex 10, 13; Jb 27, 
21: OS 735.15 2)nd, (o. 


2. D. Pass. 
18] V. in fs. ss. col. Flag. DNJC. 


cp. 11, 19. — cf. Ps 34. 15, 
16; Sap 2, 10 sqq 

Ch. Cp, 2,8; §. 255 03) wee 
BZ 7626" Min 2.9) 

dcp. 9, 3, 8; Jb 5, 21. — cf. 
Ps 30, 21. 

19,20] R. in D. Palm. 

20a] Ant. in D. et T. Pass. 

e Ps 34, 12. 

f-Ps.-7. 16: 86, 7. 

206] Of. in fs. 7 dol. BMV. etc. 
— Cp. in T. Pass. 

ee 2-68. 935214. 

h Ps 108, 9, 10. 

icp. 9, 21 

f:Cl ep... 20°. t6 

kv. Ps 139, 6 


14. 
m2 Es 4, 5; Ps 108, 14, 15. 


CC). 218,22. 

64 Rg 19, 2; 23, 1. — cf. cp. 
26529. 

C vr. 62 ep. 39,1312 JS 15,205 

dcp. 11, 


jcp._7, 9; 44, 
R 


m Dt 17, 3. 


dcf. Lv 26, 17. 
qcf. Ps 78, 2. — v. cp. 7, 33. 

rcf. cp. 49, 17. — Vv. cp. 18, 16. 

sSph 2, 15. 

‘t Lv 26, 29; Dt 28, 53; Lm 4, 
10; ‘Bar 2."3¢-Ez75,:20. — 
cf. 4 Rg 6, 26-30. 

u Dt 28, 53, 55, 57. 

uvcf. cp. 51, 63, 64. 

ha: aa a 

y Ps 2, 9; Is 30, 14; Lm 4, 2. 
s,cl. -Pro.6; 245; 


OVE CDs%,” $2. 


5 cf. 4 Rg 23, 10; Is 30, 33. 

ccp. 32, 29; 4 Rg 23, 12. 

dSph 1, 5. — cf. Dt 4, 19; Ac 
7, 42. 

ecp. 7, 18; 44, 17, 18. 

fv S35 

&.cp. 26, 2, —.cf. 2 Par 30,.s. 


hcp. 7, 26; 2 Par 30, 8. 
Ep. 28% 3. 





15 Quia ‘oblitus est mei populus meus frustra libantes 
el impingentes in viis suis, in *semitis saeculi, 
ut ambularent per eas “in itinere non trito, 
16 ut fieret terra eorum “in desolationem 
et in sibilum sempiternum; [suum. 
Yomnis qui praeterierit per eam obstupescet et “movebit caput 
17 ySicut ventus urens *dispergam eos coram inimico; 
“dorsum et non faciem ostendam eis in die perditionis eorum. 

18 Et dixerunt: Venite, et cogitemus contra leremiam cogita- 
tiones; “non enim peribit lex a sacerdote, neque consilium a Sapiente, 
nec sermo a propheta. @Venite, et percutiamus eum lingua et non 
attendamus ad universos sermones eius. 19 Attende, Domine, ad 
me et audi vocem adversariorum meorum. 2 ¢Nunquid redditur pro 
bono malum, quia /foderunt foveam animae meae? 9Recordare quod 
steterim in conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum et averterem 
indignationem tuam ab eis. 21 Propterea “da filios eorum in famem 
et deduc eos in manus gladii, fiant uxores eorum absque liberis et 
viduae, et viri earum interficiantur morte, 4iuvenes eorum confodiantur 
gladio in proelio, 22 Jaudiatur clamor de domibus eorum; adduces 
enim super eos latronem repente, quia foderunt foveam ut caperent 
me et “iaqueos absconderunt pedibus meis. 23/’Tu autem, Domine, 
scis omne consilium eorum adversum me in mortem; “ne propi- 
tieris iniquitati eorum, et peccatum eorum a facie tua non deleatur, 
fiant corruentes in conspectu tuo, in tempore furoris tui abutere eis. 

] Haec dicit Dominus: Vade et accipe “lagunculam: figuli testeam 

a Ysenioribus populi et a senioribus sacerdotum 2 et egredere 
ad ¢vallem filii Ennom, quae est iuxta introitum portae fictilis, 
et 4praedicabis ibi verba, quae ego loquar ad te, 3 et dices: ¢Audite 
verbum Domini, /reges Iuda et habitatores Ierusalem: haec dicit 
Dominus exercituum Deus Israél: 9Ecce ego inducam adflictionem 
super locum istum, ita ut omnis qui audierit illam “tinniant aures 
eius, 4%teo quod dereliquerint me et alienum fecerint locum istum 
et Jlibaverunt in eo diis alienis, quos nescierunt ipsi et patres eorum 
et reges Iuda, et “repleverunt locum istum sanguine innocentum 
Set ‘aedificaverunt excelsa Baalim ad comburendos filios suos igni 
in holocaustum Baalim: “quae non praecepi nec locutus sum nec 
ascenderunt in cor meum. 

6 ™Propterea ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non vocabitur am- 
plius locus iste Topheth et vallis filii Ennom, sed vallis occisionis, 
7et °dissipabo consilium Iuda et Ierusalem in loco isto et ?subver- 
tam eos gladio in conspectu inimicorum suorum et in manu quae- 
rentium animas eorum et %dabo cadavera eorum escam volatilibus 
caeli et bestiis terrae 8 "et ponam civitatem hanc in stuporem et in 
sibilum; ‘omnis qui praeterierit per eam obstupescet et sibilabit 
super universa plaga eius; 9 et ‘cibabo eos carnibus filiorum suorum 
et carnibus filiarum suarum et unusquisque carnem amici sui co- 
medet in Vobsidione et in angustia, in qua concludent eos inimici 
eorum et qui quaerunt animas eorum. 10 Et Yconteres “lagunculam 
in oculis virorum, qui ibunt tecum, 11 et dices ad eos: Haec dicit 
Dominus exercituum: Ysic conteram populum istum et civitatem 
istam, sicut conteritur vas figuli, *quod non potest ultra instaurari; 
et in *Topheth sepelientur, eo quod non sit alius locus ad sepelien- 
dum. 12 Sic faciam loco huic, ait Dominus, et habitatoribus eius et 
ponam civitatem istam “sicut Topheth. 1% Et erunt domus Ierusalem 
et domus regum Iuda “sicut locus Topheth immundae, omnes do- 
mus in quarum domatibus 4sacrificaverunt omni militiae caeli et 
élibaverunt libamina diis alienis. 

14 Venit autem Ieremias de Topheth, ‘quo miserat eum Dominus 
ad prophetandunm, et 9stetit in atrio domus Domini et dixit ad omnem 
populum: 

15 Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Ecce ego indu- 
cam super civitatem hanc et super omnes urbes eius, universa mala 
quae locutus sum adversum eam, "quoniam induraverunt cervicem 
suam fut non audirent sermones meos. 








— 734 — 








exprimit (20, 1-6). Interea leremiam conquerentem de inutilitate et diffi- 
cultatibus in munere suo obeundo, ita ut mori optaret (7-18), Deus iubet 


PROPHETIA IEREMIAE 
20, 1 — 21,8 








versus eum et consequamur ultionem ex eo. 


Sedeciae regi nuntiare ipsius in manus Nobuchodonosor traditionem 
20 ‘Et audivit ¢Phassur filius *Emmer sacerdos, qui constitutus 

erat “princeps in domo Domini, Ieremiam prophetantem ser- 
mones istos 2et percussit Phassur Ieremiam prophetam et misit 


eum in 2nervum, quod erat “in porta Beniamin superiori in domo 
Domini. 3 Cumque illuxisset in crastinum, eduxit Phassur Ieremiam 


de nervo, et dixit ad eum Ieremias: Non Phassur vocavit Dominus 


nomen tuum, sed /pavorem undique. 

4 Quia haec dicit Dominus: Ecce ego dabo te in pavorem, te et 
omnes amicos tuos, et corruent gladio inimicorum suorum, et oculi 
tui videbunt, et omnem Iudam dabo in manum regis Babylonis, et 
traducet eos in Babylonem et percutiet eos gladio. 5 Et 9%dabo uni- 
versam substantiam civitatis huius et omnem laborem eius, omneque 
pretium et cunctos thesauros regum Iuda dabo in manu inimicorum 
eorum, et diripient eos et tollent et ducent in Babylonem; &tu 
autem, Phassur, et omnes habitatores domus tuae ibitis in captivi- 
tatem et in Babylonem venies et ibi morieris ibique sepelieris tu 


et omnes amici tui, quibus “prophetasti mendacium. 


7 4Seduxisti me, Domine, et seductus sum; /fortior me fuisti et 
invaluisti, factus sum in derisum tota die, omnes subsannant me. 
8 Quia iam olim loquor vociferans ‘iniquitatem et vastitatem clamito; 
et “factus est mihi sermo Domini in opprobrium et in derisum tota 
die. 9% Et dixi: Non recordabor eius neque loquar ultra in nomine 
illius, et “factus est in corde meo quasi ignis exaestuans claususque 
in ossibus meis, et °defeci ferre non sustinens. 19 PAudivi enim con- 
tumelias multorum et %terrorem in circuitu: Persequimini, et ‘per- 
sequantur eum: ab omnibus viris *qui erant pacifici mei et custo- 
dientes latus meum: ‘si quo modo decipiatur, et praevaleamus ad- 
11uDominus autem 
mecum est, quasi bellator fortis; idcirco qui persequuntur me ca- 
dent et infirmi erunt, Yconfundentur vehementer, quia non intelle- 
xerunt Zopprobrium sempiternum, quod nunquam delebitur. 12 Et 
tu, Domine exercituum probator iusti, Y’qui vides renes et cor, vi- 
deam, quaeso, ultionem tuam ex eis; tibi enim revelavi causam 
meam. 

13 zCantate Domino, laudate Dominum, quia liberavit animam pau- 
peris de manu malorum. 

14aMaledicta dies in qua natus sum; dies, in qua peperit me 
mater mea, non sit benedicta. 15 Maledictus vir qui adnuntiavit 
patri meo dicens: Natus est tibi puer masculus, et quasi gaudio 
laetificavit eum: 16sit homo ille ut sunt ‘civitates, quas subvertit 
Dominus, et non paenituit eum; ¢audiat clamorem mane et ululatum 
in tempore meridiano. 17 €Qui non me interfecit a vulva, ut fieret 
mihi mater mea sepulcrum, et vulva eius conceptus aeternus. 18 fQuare 
de vulva egressus sum, Yut viderem laborem et dolorem, et ”consu- 
merentur in confusione dies mei? 

2 Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino, quando misit 

ad eum rex Sedecias @Phassur filium ®Melchiae et “Sophoniam 
filium ¢Maasiae sacerdotem dicens: 2 @Interroga pro nobis Dominum 
quia /Nabuchodonosor rex Babylonis proeliatur adversum nos; si 
forte faciat Dominus nobiscum secundum Yomnia mirabilia sua, et 


recedat a nobis. 4 e 
3 Et dixit Ieremias ad eos: Sic dicetis Sedeciae: 4 Haec dicit Do- 


' minus Deus Israél: "Ecce ego convertam vasa belli, quae in mani- 


bus vestris sunt, et quibus vos pugnatis adversum regem Babylonis 
et Chaldaeos, qui obsident vos in circuitu murorum; et ‘congregabo 
ea in medio civitatis huius 5et debellabo ego vos jin manu extenta 
et in bracchio forti et 4in furore et in indignatione et in ira grandi 
6et percutiam habitatores civitatis huius, homines et bestiae pesti- 
lentia magna morientur. 7 Et post haec, ait Dominus, “dabo Sede- 
ciam regem Iuda et servos eius et populum eius et qui derelicti 
sunt in civitate hac a peste et gladio et fame in manu Nabucho- 
donosor regis Babylonis et in manu inimicorum eorum et in manu 
quaerentium animam eorum, et percutiet eos in ore gladii et “non 
flectetur neque parcet nec miserebitur. 8 Et ad populum hunc dices: 





@ cpa {1; 38) 734rs Pat ofr? 
— ‘cf. 1 Es 2, 38: 

61 Par 24, 14; 1 Es 2, 37. 

ccf. cp. 29, 26. 

dcp. 29, 26; Jb 13, 27; 33, 11. 
— cf. 2 Par 16, 10. 

6. cp .37'22" EZ_o, 2. 


fhcf.:6, 25; Lm-2, 22. 


gcf.\42Re.20, 2721s 39, 6. — 
v. 4 Rg 24, 12-16; 25, 13-17. 


Rk vicepi 25, 38+ 14, 14; 

icf. Ez 14, 9. — v. cp. 1, 7. 

J Ps 43, 14; 68, 12; 78, 4; ee 
3, 14; Dn 9, 16. — cf. Sap 
» 3. 

l cp. 6, '7. 

mcp. 6, 10. 

” jb 32, 18, to; Ps 38 ag — 
cf. Lv 24, 32. ‘ 

O-cpz6; 11: 

10-12] Ant. et RR. in D. Palm. 
et in mai. hebd. 

pb Ps 30, 14. 

q cf: PS 3.4; °15; ‘26. 

Vi Fép.= 6)" 2.53 

Scp. 38, 22; Ps 40, 10; 54, 14, 

f.. cp. 9, 4. 


+ PSS 202 

. 17, 18. — v. Ps 34, 4-8. 
x CD. 23, 40. 
Vo Cp. 32, 20° 


17, 10. 


#' cf) Ps: 34, 9, 10; 108, 30, 31. 


acp. 15, 10; Jb 3, 1-10; 10, 
18; Ecli 23, 19. — cf. 1 Me 


26 7. 
b cf. = 16, 21. 
c Gn 19, 25; Is 13, 9. 
d cf. cp. 18, 22. 
ecf. Jb 3, 10, 11; 10, 19. 
f.ck Ji-3)2s0: 
rcs Lm 35"J,./2. 

cf. Ps 30, 11. 
a.¥2 €p...20, _¥. 
bcp. 38, 1. — cf. cp. 20, 1. 
C cp. 29,25; 37, 3; 4 Rg 25,18. 
dcp. 35, 4; 2 Par 35, 8. 


fcf. 4 Rg 25, + 
g Ps 104, 2, 5. 


Acf. cp. 32,°53:37,.20; 


A) eo Ce oe 

PCR. 2%, $3. $4) 17, 273 EX 6, 
6; Dt 4. 34; 5, 15; Ex 20, 
33. 

lep. 32, 27; Dt 29, 28. 


MCD. 244, 21; (37; 16, 305-58; 
52, 9. 


# Dt.28>. 503. 2° Par 368 127 Ez 
5, 11. — cf. Is 47, 7. 





ig. 


amar ft me 





— Ss ik 





PROPHETIA IEREMIAE 
21, 9 — 22, 24 


(21,1-7), populo vero nullam patere viam salutis nisi dando manus victas 
Chaldaeis (8-14). Deinde monens ex observatione foederis pendere salutem 
domus regiae et regni (22, 1-5), sortem denuntiat Sellum, Ioakim et Iechonia re- 











o Dt 30, 15, 19. 

PCD. 38,24. Dt: 30) 15, 20; och 
15, 18. 

qgcp. 38, 2. — cf. cp. 

ti CDi 37,242 13: 

Scp. 39, 18; 45, 5. 

tcp. Fah Ds oe Rees Coolie Y= ee fe 
St Z 14, 8. — cf. Am 9, 4. 

“CD. 39, 16. — cf. cp. 14, 132; 
Ps 33,,15,, 26. 

vvr. 7; ah: 32, 28, 29; 34, 2 
38, 18, 23; 2 Par 36, 19. 

Bene 29>. 3° Ze 7, 9. — cf. cp. 
22. 16. 

ycp. 4, 4. — cf. cp. 7. 20. 

zvr. 10. — cf. Ps 124, 2; Is 
22, 1. — vy Ez 13, 8 

acf. cp. 49, 4. 

bcp. 9, 25. 

CPI6 (1 ate S53, 36; 

dcp. 17, 27; Ez 20, 47. 


@ Cp. 235 32: 
bcp. 13, 13; 29, 


Le +2 


CLO Ss a1; a Os 83-45 Is 
I, 17. 

d Ecli 4, 9 

e Lv 19, 33. 

fvr. 17. — cf. cp. 26, 15 


. & cp. 17, 24, 25. 


Acp. 49, 13; Gn 22, 16. — ~ 
Heb 6, 13. — v. cp. 51, 
oy 7, 343 25, 11, 18; 44, ws 
; Is 64, 10; i 5, 14; Os 
25 12; t 23,38 Re 
jvr. 20, 23.— cf. 3 7, 2-5. 
biG: Dik, Bs 


mcp. 6, 

na Rg 19, 23; Is 37, 2 

OLD 555493 wt 29, 8 -26; 3 
9, 8, 9. 


Pcp. 1,163 9,::4. 


qcf. 2 Par 35, 24, 25. 
fvr. Il. 


sci. 4 Rg 13, 34;.2 Par 36, 4; 
Ex 19, 4. 

t Hab 2, 12. — v. Is 5, 18-23. 

u cf. Mic 3, 10; Ecli 21, 09. 

vcf. Lv 19, 13; 25, 3: 40; Dt 


24, 14, 15; Jc 
x Ez 23, 14. — o's Sap 13, 14. 
y Ec 8, 12; Is 3, 10. — cf. 94 
Rg 23, 25. 


z Pro 31, 9. — cf. Is 1, 17. 


dvr. 3. — cf. cp. 26. 15. 

ecf. cp. 23. 10 

f cp. 16, 4- ae Ps 77, 64. — cf. 
2 Mc 5, 10. 

Lo cp. 34, 5; 3 Rg 13, 30. 
cf. we 34, 5. 

icp. 8, 2; 36, 30. — cf. Is 14, 

j (Nm 27, 12; Dt 32, 49). 

Lel.-tn, 3; ft. 

MCD. 3, 25. 

a Ps 320-323. 

ocp. . — cf. Ez 34, 10. 

Pcp. 3, 25. 

qvr. 6. — cf. Ez 17, 4. 

rcp. 245° 13 28'— Vv, Is 


13, 8. 
sIs 49, 18;:Ez 5, 11. 





°Haec dicit Dominus: ?Ecce ego do coram vobis viam vitae et 
viam mortis. 9 Qui habitaverit in urbe hac Ymorietur gladio et fame 
et peste, qui autem egressus fuerit et "transfugerit ad Chaldaeos, 
qui obsident vos, vivet ‘et Serit ei anima sua quasi spolium, 10 ?Posui 
enim faciem meam super civitatem hanc “in malum et non in bonum, 
ait Dominus: Yin manu regis Babylonis dabitur, et exuret eam igni. 
11 Et domui regis luda: Audite verbum Domini, 12 domus David: 

haec dicit Dominus: *Iudicate mane iudicium et eruite vil oppressum 
de manu calumniantis, Yne forte egrediatur ut ignis indignatio mea 
et succendatur, et non sit qui exstinguat propter malitiam studiorum 
vestrorum. 13 Ecce ego ad te, *habitatricem vallis solidae atque cam- 
pestris ait Dominus, qui dicitis: “Quis percutiet nos? et quis ingre- 
dietur domos nostras? 14 Et >visitabo super vos Ciuxta fructum stu- 


diorum vestrorum, dicit Dominus, et d4succendam ignem in saltu eius, 


et devorabit omnia in circuitu eius. 
2 Haec dicit Dominus: Descende in domum regis Iuda et lo- 
queris ibi verbum hoc 2 et dices: ¢Audi verbum Domini, brex 
Iuda, qui sedes super solium David, tu et servi tui et populus tuus, 
qui ingredimini per portas istas, 3haec dicit Dominus: °Facite iu- 
dicium et iustitiam et “liberate vi oppressum de manu calumniatoris 
et “advenam et pupillum et viduam nolite contristare neque oppri- 
matis inique et /sanguinem innocentem ne effundatis in loco isto. 
49Si enim facientes feceritis verbum istud, ingredientur per portas 
domus huius reges sedentes de genere David super thronum elus 
et ascendentes currus et equos, ipsi et servi et populus eorum. 5 Quod 
si non audieritis verba haec, “in memetipso iuravi, dicit Dominus, quia 
iin solitudinem erit domus haec. 

6 Quia haec dicit Dominus super domum regis Iuda: Galaad tu 
mihi, caput /Libani, si non posuero te solitudinem, ‘urbes inhabita- 
biles, ‘et ™sanctificabo super te interficientem virum et arma eius, 
et “succident electas cedros tuas et praecipitabunt in ignem, et 
pertransibunt gentes multae per civitatem hanc, et dicet unusquisquc 
proximo suo: °Quare fecit Dominus sic civitati huic grandi? 9 et re- 
spondebunt: ?Eo quod dereliquerint pactum Domini Dei sui et ado- 
raverint deos alienos et servierint eis. 





10 dNolite flere mortuum neque lugeatis super eum fletu; rplangite 
eum qui egreditur, quia non revertetur ultra nec videbit terram na-— 


tivitatis suae. 

11 Quia haec dicit Dominus ad Sellum filium Iosiae regem Iuda, 
qui regnavit pro Iosia patre suo, Squi egressus est de loco isto: 
Non revertetur huc amplius, 12 sed in loco, ad quem transtuli eum, 
ibi morietur et terram istam non videbit amplius. 

13 tVae qui aedificat domum suam “in iniustitia et cenacula sua 


non in iudicio, Yamicum suum opprimet frustra et mercedem eius — 


non reddet ei, 
cula spatiosa, qui aperit sibi fenestras et facit laquearia cedrina 
gitque “sinopide! 15 Nunquid regnabis quoniam confers te 


14 qui dicit: Aedificabo mihi domum latam et cena- 


ro? 


Pater tuus nunquid non comedit et bibit et Yfecit iudicium et iusti- . 


tiam tunc, cum bene erat ei, 16 judicavit causam pauperis et egeni 


in bonum suum, nunquid non ideo @quia comnoyit me? dicit Domi- — 


nus. 17 ’Tui vero oculj et “cor ad avaritiam et Yad sanguinem innocen- 
tem fundendum et ad calumniam et “ad cursum mali operis. 


18 Propterea hacc dicit Dominus ad Ioakim filium Iosiae regem — 
Iuda: JNon plangent eum: 9Vae, frater, et. vae, soror! non concre- — 


pabunt ei: "Vae, domine, et vae, inclite! 
lietur putrefactus et proiectus extra portas Ierusalem. 


20 Ascende Libanum et clama et in Basan da vocem tuam et 
clama Jad transeuntes, quia contriti sunt omnes ‘amatores tui. Glee 
m ec | 


cutus sum ad te in abundantia tua, et dixisti: Non audiam: 
est via tua ab “adulescentia tua, quia non audisti vocem meam. 
22 0Omnes pastores tuos pascet ventus, et amatores tui in_captivi- 
tatem ibunt, et ?tunc confunderis et erubesces ab omni malitia tua. 
23 Quae sedes in ¢Libano et nidificas in cedris, quomodo congemuisti, 
cum venissent tibi dolores "quasi dolores parturientis! 248Vivo ego, 


19 ‘Sepultura asini sepe- — 





eg 736 Sates 





gum luda ('6-30), promittit pro pastoribus qui gregeim disperdunt a 
Deo suscitandos pastores iustos ac praecipue germen David (23, 1-8) 
monetque ut omnes a pseudoprophetis, gui caeci caecos ducunt (9-15) et 


PROPHETIA IEREMIAE 
22, 25— 23, 20 








dicit Dominus, quia, si fuerit ‘Iechonias filius Ioakim: regis Iuda 
“vanulus in manu dextera mea, inde evelam eum 25 et Ydabo te in 
manu quaerentium animam tuam et in manu “quorum tu tormidas 
faciem et Yin manu Nabuchodonosor regis Babyionis et in manu 
Chaldaeorum 26et mittam te et *matrem tuam, quae genuit te, in 
terram alienam, in qua nati non estis, “ibique moriemini; 27 %et in 
terram, ad quam ipsi levant animam suam ut revertantur illuc, non 
revertentur. ’ 

28 Nunquid vas fictile atque contritum vir iste Iechonias? nun- 
quid “vas absque omn: voluptate? Quare abiecti sunt ipse et semen 
eius et proiecti in terram ¢quam ignoraverunt? 29 ¢Terra, terra, terra, 
audi sermonem Domini. 39 Haec dicit Dominus: Scribe virum istum 
/sterilem, virum, qui in diebus suis non prosperabitur; %nec enim 
erit de semine eius vir “qui sedeat super solium David et potestatem 
habeat ultra in luda. 

2 3 @Vae pastoribus qui disperdunt et dilacerant gregem pascuae 
meae, dicit Dominus; ideo haec dicit Dominus Deus Israél 
ad pastores qui pascunt populum meum: Vos dispersistis gregem 
meum et eiecistis eos et non visitastis eos: ecce ego visitabo super 
vos “malitiam studiorum vestrorum, ait Dominus. 3¢Et ego congre- 
gabo reliquias gregis mei de Zomnibus terris, ad quas eiecero eos 
illuc, et convertam eos ad rura sua, et “crescent et multiplicabuntur, 
4et /suscitabo super eos pastores, et pascent eos: non formidabunt 
ultra et non pavebunt, et nullus quaeretur ex numero, dicit Do- 
minus. . 
5 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et %suscitabo David germen 


_iustum; et “regnabit rex et sapiens erit et ‘faciet iudicium et iusti- 


tiam in terra. In diebus illis salvabitur Iuda, et /Israél habitabit 
confidenter, et hoc est nomen quod vocabunt eum: 'Dominus iustus 
noster. 

7Propter hoc ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non dicent 
ultra: Vivit Dominus, qui eduxit filios Israél de terra Aegypti, 8 sed: 
Vivit Dominus, qui eduxit et adduxit semen domus Israél "de terra 
aquilonis et de “cunctis terris, ad quas eieceram eos illuc, et habi- 
tabunt in terra sua. 

9 Ad prophetas: °Contritum est cor meum in medio mei, ?con- 
tremuerunt omnia ossa mea, factus sum quasi vir ebrius et quasi 
homo madidus a vino a facie Domini et a facie verborum sanctorum 
eius; 10 4%quia adulteris repleta est terra, quia a facie “maledictionis 


Sluxit terra, ‘arefacta sunt arva deserti, “factus est cursus eorum | 


malus, et fortitudo eorum dissimilis. 11 VPropheta namque et sacerdos 
polluti sunt, et “in domo mea inveni malum eorum, ait Dominus; 
12 idcirco Yvia eorum erit quasi lubricum “in tenebris; impellentur 
enim et corruent in ea; adferam enim super eos mala, “annum vi- 
sitationis eorum, ait Dominus. 


13 b0Et in prophetis “Samariae vidi fatuitatem: %prophetabant in 


Baal et decipiebant populum meum Israél; 14 et /in prophetis Ieru- 
salem vidi similitudinem adulterantium et iter mendacii, et %confor- 
taverunt manus pessimorum, ut non converteretur unusquisque a 
malitia sua, “facti sunt mihi omnes ut Sodoma, et habitatores eius 
quasi Gomorrha. iu 

15 Propterea haec dicit Dominus exercituum ad prophetas: tEcce 
ego cibabo eos absinthio et jpotabo eos felle; a prophetis enim Ieru- 
salem egressa est pollutio super omnem terram. 

16 Haec dicit Dominus exercituum: Nolite audire verba 'prophe- 
tarum, qui prophetant vobis et ”decipiunt vos, visionem_ cordis 
sui loquuntur non de ore Domini: 17dicunt his qui blasphemant 
me: Locutus est Dominus: “pax erit vobis; et omni qui ambulat 
in °pravitate cordis sui dixerunt: Non veniet super vos malum. 
18 Quis enim adfuit in consilio Domini et vidit et audivit sermonem 
eius? quis consideravit verbum illius et audivit ? 

19ri-cce turbo dominicae indignationis egredietur, et tempestas 
erumpens “super caput impiorum veniet, 29 ‘non revertetur furor Do- 
mini, usque dum faciat et usque dum compleat cogitationem cordis 








Ecpa24, | 3. 

u3 Rg 21, 8; Ecli'49, 13; Ag 

v Cp. 24, 20. (2324s 

% Cp. 395 37. 

y 4 Rg 24, .15: 2 Par 36, 10. — 
Cl.icp; 16, 13: 

zcf. 4 Rg 24, 8. 

als 22, 18. 

bcp. 44, 14. 


ccf. cp. 48, 38; Ps 30, 13; Ecli 
27, 173 Os 8, 3. 

a CDs: £8)" Va. 

ele Dt.-32,:37°18 8,35 340 f0 
Mic 1, 2. 

PCr TEAL 3, 17 jet 3; das 

£ &. 36, 30. 
Cf. 2. Re 7, r2,.33, 26- 


QCD. 705 3020, 28: 23,225 35 
34, 36; Is 56, 11; Ez 13, 3; 
34, 23 Ze. 11, s%7« el. . 
IG, 12, 13: 

DANY..'22°7 6D. 4,74. 

ccp. 29, 14; 32, 37; Dt 30, 3; 

b 13, §; Ez 20, 34, 41; 37, 
2I.—c » o 106, 2; peu 36, 
13. — v. Ex 34, 11, 16. 

aef.-cp. 8; 3. 

ecf. Gn 1, 28. 


Fc, 3, 15. — 5 Si ce hee 1 ¥ 

5; cp. 33, 14-10. 

5,6] Cop ad trt. et sxt. in Adv. 

gIs 4, 2; 11, 1. — Vv. 2 Rg 
7.12. 

hcp. 30, 9; Is_32, 1; Ez 37, 
24; Os 3, 5;_Mt2, 2; Ler, 

_ 32; 19, 38; Jo 1, 49. 

iDn 9, 24; Rm 3, 25, 26. — 
cf. 2 Rg 8, 15. 

jcp. 32, 37; Dt 33, 28; Ez 28, 
26. — cf. Zc-r4;T1: 

lcf. Ml 4, 2; Rm 10, 4; 1 Cor 

7, 8] cp. 16, 14, 15. [z, 30. 

mM CD. 3513s 

#CD.. 8: 3: 

o Ez 6, 9. — cf. cp. 4, 19, 20. 

o] Ant. in Cen. Diit. 

b Ps 6, 3; 30, 11; Hab 3, 16. 

qcp. 5, 7, 8; 9, 2. 

r Ps (10), 7; Os 4, 2, 3- 

S'Cps, 123° 4; 

§. Cis; 510; 22); 

u cf. Cp.j22, 17. 

vcf. vr. 33, 34; Sph 3, 4. — 
we: SD." Git. 

XCD. 7, 30; 32, 34; Ez 8, 16; 
23, 39. 


12; 45 


‘y Ps 34, 6. 


z Pro 4, 19: Jo 12, 35. — cf. 
ps; 13, 16. 


GCN TI, 23; 
bia 2° 14; 
eis: 7,9 Ez 16, 46. 
dcp. 2, 8. . <: 
CNP es 37. 13as.9, 165° Mic 
fv. cp. 29, 21-23. 
Ez 13, 22. — cf. Ps 63, 6. 
Is. 3:9; 107 43,195, ef. ‘Dt 


icp. ‘9, Is. — cf. Dt 29, 18; Ps 
[79, 6; Pro 5, 4. 
Bok Ce & Pe Me 

mvr. 21, 26; Nm 16, 28; Ez 


5h: gp LS fy 
n Zc 10, 2. — Vv. cp. 6, 14. 
OCD. 35:172 7..24:2 ‘1. 
pcp. 5, 12; Am 9, 10; Mic 3, | 
q Is 40 13, — cf. vr. 22. 


FCN. 20. 23; San §. 24. [3.9 
cf. ECH, 27.39: Tl Bo 4s Sob 
tcp. 30. 24. — cf. Is 55, rr. 





(47) 


aaa ft Scams 











PROPHETIA IEREMIAE 
23, 21 — 24,9 






sua auctoritate semetipsos mittunt, caveant (16-22), illorum somnia vati- 
cintis legitimorum prophetarum non permisceant (23-32) atque eis irri-— 
deant (33-40). Quibus omnibus de reprobationis causis praemissis, iam | 











271." Catechs Rid 7a 

“CD. 14, 14; 27, 15. —cf. cp. 
he Sat 

O Che WE 38. 

BU es sgt & oe ENR Hy 

2 vPi 22 epr 2 §, is. 


acf. Ps 93, 7, 9. — cf. Ps 138, 
8-13; Am-9, 2,35; AC 27, 27. 

+ 24] * Catech. R. I 2,6; 1V 9, i. 

b-cf,. Ps\-258, 8: -Sapere77tis 
6, 1; Ac 7, 49. ; 

CV CDi §5-3 ts 

d che: Ze. 10 2° 

ccf. ep. 14, 14. 

fvr. 11. 


£30357; S98; a, 
Act. Nm 12, 6 


icf. Le’ 3, x7. 
jcf. Dn 2, 34, 45: Os 6, 5; 
eet 4; 38: ‘ 
SUZ. 65 CL ep.t Tht SY 
Dt 18, 20. 


mEZ.13, 10; .Mic 3, 5. 
EVE. (F3; 
OVY,.2%, — V.-Cp. 14, 14. 


PIN b. Tz 304 j6-3-2 2. 
q Ml 1, 1. — cf. Lm 2, 14. 
rcf. Os 4, 6. 


icf Mt 15, 6. 
ECpe 40, FO; “Ps: et, 3. 


“Cp. 20, hts 


acf, Am 8, 1, 2. 
564 Rg 24, 15; 2 Par 36, ro. 
c Mt 1, 11. — cf. cp. 22, 18, 


dcp. 29, 2; 4 Rg 24, 12, 14. 
CCl, 1SaByta- 
fcp. 29, 17. — cf. vr. 8. 


Leps Ua rk, hs. 


hcp. 29, 20. 

icf. Am 9, 4. 

Jcp. 12, 15; 16, 15; 29, 10; 
See as Ss 

Zcp. 12, 16; 31, 28. — cf. ep. 
1 270S.AM-O2°3 s: 

Mm cp. 32, 39; Dt 30, 6; Bar 2, 
325.0% -2E,. FO, 207736- 26.79 7. 

# Cp. 30, 22; 31, 1, 33; 32, 38. 

Af ae Mn ee BS 

pcp. 29, 17. — cf. vr. 2. 

Cepe 21,35 

rv. CPP. 43-44. 

Scp. 29, 18. — cf. cp. 49, 13. 





sui: in novissimis diebus intelligetis consilium eius. 21¥%Non mitte- 
bam prophetas, et ipsi currebant; non loquebar ad eos, et ipsi pro- 
phetabant. 22 Si stetissent in consilio meo et nota fecissent verba 
mea populo meo, Yavertissem utique eos a via sua mala et a “cogi- 
tationibus suis pessimis. 

23 ¢Putasne Deus e vicino ego sum, dicit Dominus, et non Deus 
de longe? 24Si occultabitur vir in absconditis, et ego non videbo 
eum? dicit Dominus; °nunquid non caelum et terram ego impleo? 
dicit Dominus. 25 Audivi quae dixerunt prophetae °prophetantes in 
nomine meo mendacium atque dicentes: 4Somniavi, somniavi. 26 Us- 
quequo istud est “in corde /prophetarum vaticinantium mendacium 
et prophetantium seductiones cordis sui? 27 qui volunt facere ut 
obliviscatur populus meus nominis mei propter somnia eorum, quae 
narrat unusquisque ad proximum suum, sicut %obliti sunt patres 
eorum nominis mei propter Baal. 28”Propheta qui habet somnium 
narret somnium, et qui habet sermonem meum loquatur sermonem 
meum vere. ‘Quid paleis ad triticum? dicit Dominus; 29 nunquid non 
verba mea sunt quasi ignis, dicit Dominus, et /quasi malleus con- 
terens petram? 30/Propterea ecce ego ad prophetas, ait Dominus, 
qui furantur verba mea unusquisque a proximo suo; 31 ecce ego ad 
prophetas, ait Dominus, qui adsumunt linguas suas et aiunt: Dicit 
Dominus; 32ecce ego ad ™prophetas somniantes mendacium, ait 
Dominus, qui narravcrunt ea et "seduxerunt populum meum in 
mendacio suo et in miraculis suis, °cum ego non misissem eos nec 
mandassem eis, qui nihil profuerunt populo huic, dicit Dominus. 
33 PSi igitur interrogaverit te populus iste vel propheta aut sacerdos 
dicens: Quod est Yonus Domini? dices ad eos: Ves estis onus; 
‘proiciam quippe vos, dicit Dominus. 34 Et propheta et sacerdos 
et populus qui dicit: Onus Domini, visitabo super virum illum et 
super domum eius; 35 haec dicetis unusquisque ad proximum et ad 
fratrem suum: Quid respondit Dominus? et quid locutus est Domi- 
nus? 36Et onus Domini ultra non memorabitur; quia onus erit 
unicuique sermo suus, et *pervertistis verba ‘Dei viventis Domini 
exercituum, Dei nostri. 37 Haec dices ad prophetam: Quid respondit 
tibi Dominus? et quid locutus est Dominus? 38 Si autem onus Do- 
mini dixeritis, propter hoc haec dicit Dominus: Quia dixistis sermo- 
nem istum: onus Domini; et misi ad vos dicens: Nolite dicere onus 
Domini. 

39 Propterea ecce ego tollam vos portans et derelinquam vos et 
civitatem, quam dedi vobis et patribus vestris a facie mea, 4% et “dabo 
vos in opprobrium sempiternum et in ignominiam aeternam, quae nun- 
quam oblivione delebitur. 

2 Ostendit mihi Dominus, et ecce “duo calathi pleni ficis positi 

ante templum Domini, postquam transtulit !Nabuchodonosor 
rex Babylonis ‘Iechoniam filium Ioakim regem Iuda et %principes 
eius et fabrum et inclusorem de Ierusalem et adduxit eos in Baby- 
lonem. 2Calathus unus ficus bonas habebat nimis, ut ¢solent ficus 
esse primi temporis; et calathus unus /ficus habebat malas nimis, 
quae comedi non poterant, eo quod essent malae. 

3 Et dixit Dominus ad me: 9Quid tu vides, Ieremia? Et dixi: 
Ficus, ficus bonas, bonas valde; et malas, malas valde, quae comedi 
non possunt, eo quod sint malae. 

4 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 5 Haec dicit Do- 
minus Deus Israél: Sicut ficus hae bonae, sic cognoscam transmi- 
grationem Juda, “quam emisi de loco isto in terram Chaldaeorum, 
in bonum. §&‘Et ponam oculos meos super eos ad placandum et 
jreducam eos in terram hanc et Jaedificabo eos et non destruam et 
plantabo eos et non evellam. 7™Et dabo eis cor ut sciant me, quia 
ego sum Dominus; et “erunt mihi in populum, et ego ero eis in 
Deum, quia °revertentur acl me in toto corde suo. 

8 Et Psicut ficus pessimae, quae comedi non possunt, eo quod 
sint malae, haec dicit Dominus, sic dabo %Sedeciam regem Iuda et 
principes eius et reliquos de Ierusalem, qui remanserunt in urbe 
hac et ‘qui habitant in terra Aegypti, 9% et *dabo eos in vexationem 














de captivitate agitur, atque duobus calathis ficorum sors adumbratur 
cum captivorum qui salvandi, tum eorum qui e medio tollenai sunt 
(24, 1-10), atque, duratione captivatis definita (25, 1-14), allegorice iu- 


PROPHETIA IEREMIAE 
24, 10 — 25, 29 








adflictionemque omnibus regnis terrae, in ‘opprobrium et in “para- 
bolam et in proverbium et Vin maledictionem in universis locis, ad 
quae eieci eos. 1°9Et mittam in eis “gladium et famem et pestem, 
donec consumantur de terra, quam dedi eis et patribus eorum. 
2 Verbum, quod factum est ad Ieremiam de omni populo Iuda 
in “anno quarto Joakim filii Iosiae regis luda (ipse est annus 
primus Nabuchodonosor regis Babylonis), quod locutus est lere- 
mias propheta ad omnem populum Iuda et ad universos habitatores 
Ierusalem dicens: 2A tertiodecimo anno Iosiae filii Amon regis 
Iuda usque ad diem hanc, iste tertius et vicesimus annus, factum 
est verbum Domini ad me, et “locutus sum ad vos de nocte con- 
surgens et loquens, et “non audistis. 4Et misit Dominus ad vos 
omnes servos suos prophetas consurgens diluculo mittensque, et 
non audistis neque inclinastis aures vestras ut audiretis, 5cum di- 
ceret: “Revertimini unusquisque a via sua mala et /a pessimis cogi- 
tationibus vestris et habitabitis in terra, quam dedit Dominus vobis 
et patribus vestris a saeculo et usque in saeculum, et 9nolite ire 


post deos alienos, ut serviatis eis adoretisque eos, “neque me ad: 


iracundiam provocetis in operibus manuum vestrarum, et non adfli- 
gam vos. 7 Et non audistis me, dicit Dominus, ut me ad iracundiam 
provocaretis in operibus manuum vestrarum in malum vestrum. 

8‘Propterea haec dicit Dominus exercituum: Pro eo quod non 
audistis verba mea, %ecce ego mittam et adsumam universas co- 
gnationes aquilonis, ait Dominus, et Nabuchodonosor regem Baby- 
lonis Jservum meum et /adducam eos super terram istam et super 
habitatores eius et super omnes nationes, quae in circuitu illius 
sunt, et interficiam eos et ponam eos ”in stuporem et in sibilum 
et in solitudines sempiternas 1° ”perdamque ex eis vocem gaudii et 
vocem laetitiae, vocem sponsi et vocem sponsae, °vocem molaé et ?lu- 
men lucernae, 11 et erit universa terra haec in solitudinem et in stu- 
porem, et %ervient omnes gentes istae regi Babylonis “septuaginta an- 
nis. 12 Cumque impleti fuerint septuaginta anni, *visitabo super regem 
Babylonis et super gentem illam, dicit Dominus, iniquitatem eorum et 
super terram Chaldaeorum et “ponam illam in solitudines sempiternas 
13 et adducam super terram illam omnia verba mea, quae locutus 
sum contra eam, omne quod scriptum est “in libro isto, quaecumque 
prophetavit Ieremias adversum omnes gentes, 14 quia Vservierunt 
eis, cum essent gentes multae et reges magni, et “reddam eis secun- 
dum opera eorum et secundum facta manuum suarum. 

15 Quia sic dicit Dominus exercituum Deus Israél: ¥Sume calicem 
vini furoris huius de manu mea et “propinabis de illo cunctis gen- 
tibus, ad quas ego mittam te. 16 Et bibent et turbabuntur et insa- 
nient %a facie gladii, quem ego mittam inter eos. 17 Et accepi cali- 
cem de manu Domini et °propinavi cunctis gentibus, ad quas misit 
me Dominus, 18 °Jerusalem et civitatibus Iuda et regibus eius et 
principibus eius, ut 4darem eos in solitudinem et in stuporem et in 
sibilum et in maledictionem, sicut est dies ista; 19 @Pharaoni regi 
Aegypti et servis eius et principibus eius et omni populo eius 29 et 
universis generaliter cunctis regibus ‘terrae Ausitidis et cunctis re- 
gibus 9terrae Philisthiim et Ascaloni et Gazae et Accaron et reliquiis 

Azoti 21 et ‘Idumaeae et {Moab et filiis ‘Ammon 22 et cunctis re- 

gibus ™Tyri et universis regibus Sidonis et regibus terrae insularum, 
qui sunt trans “mare, 23 et °Dedan et ?Thema et 2Buz et universis, 
qui ‘attonsi sunt in comam, 24 et cunctis Sregibus Arabiae et cunctis 
regibus occidentis qui habitant in deserto, 25et cunctis regibus 
Zambri et cunctis regibus ‘Elam et cunctis regibus “Medorum, 
26 cunctis quoque regibus Yaquilonis de prope et de longe, unicuique 
contra fratrem suum, et omnibus regnis terrae, quae super faciem 
eius sunt; et rex “Sesach bibet post eos. 

27 Et dices ad eos: Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: 
YBibite et inebriamini et vemite et cadite neque surgatis %a facie 
gladii, quem ego mittam inter vos. 28 Cumque noluerint accipere 
calicem de manu tua, ut bibant, dices ad eos: Haec dicit Dominus 
exercituum: %Bibentes bibetis; 29 quia ecce in civitate, in qua in- 





t'v.-Ez 5; 14. 

bi. Dt. 26-377" F Lar 200 
v cp. 25, 18; 26, 6; 4 Rg 22, 19. 
MCHC TA. 12 BO.-1 a, 


@cp. 1; 33.36, 1; 45,1; 46, 2. 
— ci. 4 Rg 24, 1; Dn zg, 1. 

bcp. 1, 2. 

CED. 7, 2433: 3852 99.85 268 


29, 19; 35, 15; 2 Par 36, 15. 
GY. Coe EO, &5. 


ecp. 18, 11; 35, 15. — cf. Jn 
3, a 

f-cpi 23, 22. 

§ cp. 5 eb A bemey oe 

t GE). Cpi- 32; >30; 


i Bar 6, 1. 
jcp. 27, 6; 43, 10. —_cf. Is 
44, 28; 45, 1. — v. Ez 29, 


HCD. 7, 34; 16, 9 
OB. 12, 4; Ap 18, 22; 
pb Ap 18, 23 


qe oe 28, 14. — Vv. cp. 27, 


PCS. 202. 104\'2 Par 36, 27,22: 
1 Es 1, 1; Dng, 2. — cf. Is 
23, 15; Zc I, 12;.7, 35. 

Beis $20.cSO SAS Te 2a, 20, 02c 
Is 13, 19. — cf. cp. 29, 10. 

tIs 13, 20-22. 

“Vv. cpp. 46-51 

ee 27, 7; 50, 9, 41; 51, 27, 
26. 


Cp. 50,255 9x, GO 24.—- ch. 
Ps 136, 8 

¥ CDs.49) 123°: §1, 33 Fb 27,20: 
Ps 59, 5; 74, 9; Is 51, 17: 
Lm 4, 21; Ap 14, 10. — cf. 
€6.. 34, 23 5 EX-23;) 3827: 

zcf. Hab 2, 16. 

acf. cp. 47, 6. 

6 ci. Ts" §i,:22, 232 

"Es oa A ate he sre 

dvr. 9, 11. — v. cp. 18, 16. 

écp. 45, 25. 

fet bin re" ban 4eer 
cp. 47, I, 4, 5. 

Ot. 18° 3O.%, 

i cp..9,. 26. ——'V. CD. 49, 7, 22; 


Ets Cp. 49,2: 6. 

m Cp. 47,4; 48 23;.8;.2% 

WICD) 405,23 

ocn. 49, 8. — v. Is 21, 13. 

p Gn 25, 15; Jb 6, 19. 

qd ch, yb 92.1%, 6. 

rcp. 9, 26; 49, 32. 

$°2*-Part 9} 24. 

tIs 11, rr. —— Vv. cp. 49. 34-39. 

ucf. 4 Rg 17, 6 

vcp. 50, 9. 

wp. Wet, AY. 

y Ab 16: Hab 2, 16. — cf. cp. 
48, 26. 

ect. yre-16: 

acp. 49, 12. 

bcf. Ez 9, 6. 





tea 5 Maca 











PROPHETIA IEREMIAE 
25, 30 — 26, 18 


dicium universarum gentium describitur (15-38). Haec tamen vaticinia 
sacerdotes et pseudoprophetae aegre ferentes captum leremiam ad mor- 
tem damnant (26, 1-11), gui tamen ad suam missionem provocans, quomi- 








c Pro 11, 31; Am 3, 2; Ab 16, 


== Che f° PU ary. 
2 Ez 38, 21. 
é€Os 12; 103° Jl'S 163 Am ‘1, 2. 
1D 51, 14. — cf. Jd 9, 27; Is 


g:Is 3) 1450 084,565 ct, Is 


66; 56° 113.2: 


Acf. cp. 23, 19; 30, 23. 

scp. 6, 22. 

jcf. cp. 7, 33. 

Zv. cp. 16, 4: 

mcp. 8, 2; Ez 29, §. — Vv. cp. 


PK ees 
nop. 4, 8; Zc 11,2; — v. Is 
rs. ‘ 


ov. oy 23, 3 

pcp. 6, 26. 

acf. Am 2, 14. 

P.Cie 1643938; 

SV, CDi £2, X39. 

tcp. 4, 7. — cf. Jb 38, 40. 

ucp. 46, 16; 50, 16. 

@Cpar. it; 

64 Rg 23, 36; 2 Par 36, 5. 

ecp. z 2° 10,.24> 26,22 

d cf. Ez 3, 10. 

eDt 4, 2; 12, 32. — cf. Ac 
20, 27. 

fep. 36, 3. 

gvr. 13, 19; Ps 105, 45. — v. 
Cp. Tes: 

hcp. 4, 4. 

i Lv 26, 14; Dt 28, 15. 

NS CD. 285-4; 

Feps' 7) 12> Tht RE a asd. 

mV. CD. 24, 9. 


mCP. 23, 33. 


ocf. Mr 14, 58; Ac 6. 14. 
pvr .6. 
qv. Cp. 4, 7 


rcp. 36, ro. 


sci: ep. .38 a: Ac 6; °%3: 
tcf. Dt 18, 20. 


VLD, 7,3: 
v Dt 30, 2. 


xvVr. 3, 19. 
y Js 9, 25. — cf. Mt 27, 24. 


gvr. 8. 


a cf. vr. tr, 
6b cf. Ac 5, 24. 
ect. eb; 19): 2. 


d Mic 1, r. 





vocatum est nomen meum, ego incipiam adfligere, et vos quasi in- 
nocentes et immunes eritis? “Non eritis immunes; “gladium enim 
ego voco super omnes habitatores terrae, dicit Dominus exercituum. 
30 Et tu prophetabis ad eos omnia verba haec et dices ad illos: 
*Dominus de excelso rugiet et de habitaculo sancto suo dabit vocem 
suam: rugiens rugiet super decorem suum, /celeuma quasi calcan- 
tium concinetur adversus omnes habitatores terrae. %1 Pervenit so- 
nitus usque ad extrema terrae, quia Yiudicium Domino cum genti- 
bus; iudicatur ipse cum omni carne. Impios tradidi gladio, dicit 
Dominus. | 

32 Haec dicit Dominus exercituum: Ecce adflictio egredietur de 
gente in gentem, et “turbo magnus egredietur ‘a summitatibus ter- 
rae, 33 jet erunt interfecti Domini in die illa a summo terrae usque 
ad summum eius; /non plangentur et “non colligentur neque sepe- 
lientur, in sterquilinium super faciem terrae iacebunt. 34 ”Ululate, 
Opastores, et clamate et Padspergite vos cinere, optimates gregis, 
quia completi sunt dies vestri, ut interficiamini, et dissipationes vestrae, 
et cadetis quasi vasa pretiosa. 35 Et Yperibit fuga a pastoribus et sal- 
vatio ab optimatibus gregis. 36 Vox clamoris pastorum et ululatus 
optimatum gregis, quia vastavit Dominus pascua eorum. 37 Et ‘conti- 
cuerunt arva pacis *a facie irae furoris Domini. 38 ‘Dereliquit quasi 
leo umbraculum suum, quia facta est terra eorum in desolationem 
“a facie irae columbae et a facie irae furoris Domini. 
? 2In principio regni °Ioakim filii Iosiae regis Iuda factum est 

verbum istud a Domino dicens: 2 Haec dicit Dominus: °Sta 

in atrio domus Domini et loqueris ad omnes civitates Iuda, de 
quibus veniunt ut adorent in domo Domini, “universos sermones, 
quos ego mandavi tibi ut loquaris ad eos: *noli subtrahere verbum, 
3 fsi forte audiant et convertantur unusquisque a via sua mala, et 
IJpaeniteat me mali quod cogito facere eis "propter malitiam stu- 
diorum eorum. 4Et dices ad eos: Haec dicit Dominus: ‘Si non 
audieritis me, ut ambuletis in lege mea, quam dedi vobis; 5 ut 
audiatis sermones servorum meorum prophetarum, quos ego misi 
ad vos de nocte consurgens et dirigens, et non audistis, 6 ‘dabo 
domum istam sicut Silo et urbem hanc dabo in ™maledictionem 
cunctis gentibus terrae. 

7"Et audierunt sacerdotes et prophetae et omnis populus Iere- 
miam loquentem verba haec in domo Domini. 8 Cumque complesset 
feremias loquens omnia, quae praeceperat ei Dominus ut loqueretur 
ad universum populum, apprehenderunt eum sacerdotes et prophetae 
et omnis populus dicens: Morte moriatur. 9% °Quare prophetavit in | 
nomine Domini dicens: ?Sicut Silo erit domus haec, et urbs ista | 
desolabitur, %eo quod non sit habitator? Et congregatus est omnis | 
populus adversus Ieremiam in domo Domini. Et audierunt 
‘principes Iuda verba haec et ascenderunt de domo regis in domum 
Domini et sederunt in introitu portae domus Domini novae. 1! Et 
locuti sunt sacerdotes et prophetae ad principes et ad omnem po- 
pulum ‘dicentes: ‘Iudicium mortis est viro huic, quia prophesavit 
adversus civitatem istam, sicut audistis auribus vestris. 12 Et ait 
Ieremias ad omnes principes et ad universum populum dicens: Do- 
minus misit me ut prophetarem ad domum istam et ad civitatem 
hance omnia verba quae audistis. 13 Nunc ergo “bonas facite vias 
vestras et studia vestra et Vaudite vocem Domini Dei vestri, et 
“paenitebit Dominum mali; quod locutus est adversum vos. 14 ¥Ego 
autem ecce in manibus vestris sum, facite mihi quod bonum et re- 
ctum est in oculis vestris. 15 Veruntamen scitote et cognoscite quod, 
si occideritis me, sanguinem innocentem tradetis contra vosmetipsos 
et contra civitatem istam et habitatores eius; in veritate enim misit 
me Dominus ad vos, ut loquerer in auribus vestris omnia verba haec. 

16 Et dixerunt principes et omnis populus ad @sacerdotes et ad 
prophetas; *Non est viro huic iudicium mortis, quia in nomine Do- 
mini Dei nostri locutus est ad nos. 17 SSurrexerunt ergo viri de ¢se- 
nioribus terrae et dixerunt ad omnem coetum populi loquentes: 
18 @Michaeas de Morasthi fuit propheta in diebus Ezechiae regis 





— 740 — 















Me 





nus Uriae sortem incurreret, obtinuit (12-24) ; sed cum perseveraret sym- 
bolo quoque vinculorum in praedicanda abductione populi indeprecabili 
(27, 1-22) eamque morte Hananiae sibi contradicentis confirmaret (28, 


PROPHETIA IEREMIAE 
26, 19 — 27, 21 








Tuda et ait ad omnem populum Iuda dicens: Haec dicit Dominus 
exercituum: ’ &Sion quasi ager arabitur, et lerusalem in acervum la- 
pidum erit, et mons domus in excelsa silvarum’. 19 Nunquid morte 
condemnavit eum Ezechias rex Iuda et omnis Iuda? /nunquid non 
timuerunt Dominum et deprecati sunt faciem Domini, et 9paenituit 
Dominum mali quod locutus fuerat adversum eos? “Itaque nos fa- 
cimus malum grande contra animas nostras. 

20 Fuit quoque vir prophetans in nomine Domini, Urias filius Semei 
de ‘Cariathiarim, et prophetavit adversus civitatem istam et adversus 
terram hanc iuxta omnia verba Ieremiae. 21 Et audivit Jrex Ioakim ct 
omnes potentes et principes eius verba haec et quaesivit rex interficere 
eum, et audivit Urias et timuit fugitque et ingressus est Aegyptum. 
22 Et misit rex Ioakim viros in Aegyptum, /Elnathan filium ™Acho- 
bor et viros cum eo in Aegyptum, 23 et eduxerunt Uriam de Ae- 


_gypto et adduxerunt eum ad regem Ioakim, et "percussit eum gladio 


et proiecit cadaver eius in sepulcris vulgi ignobilis. 24 Igitur manus 
°Ahicam filii Saphan fuit cum Ieremia, ut non traderetur in manus 
ponuli, et interficerent eum. 
2 7 @In principio regni Ioakim filii Iosiae regis Iuda factum est ver- 
bum istud ad Ieremiam a Domino dicens: 2 Haec dicit Dominus 
ad me: Fac tibi vincula et “catenas et pones eas in collo tuo 3 et mit- 
tes eas ad regem %Edom et ad regem Moab et ad regem filiorum Am- 
mon et ad regem Tyri et ad regem Sidonis in manu nuntiorum, qui ve- 
nerunt Ierusafem ad ¢Sedeciam regem Iuda, 4et praecipies eis ut ad do- 
minos suos loquantur: Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: 
Haec dicetis ad dominos vestros: 5 fego feci terram et homines et iu- 
menta, quae sunt super faciem terrae, %in fortitudine mea magna et in 
bracchio meo extento et “dedi eam ei qui placuit in oculis meis, 6 *Et 
nunc itaque ego dedi omnes terras istas in manu Nabuchodonosor regis 
Babylonis /servi mei; insuper et "bestias agri dedi ei, ut serviant illi, 
7 Met servient ei omnes gentes et “filio eius et filio filii eius, ?donec ve- 
niat tempus terrae eius et ipsius; et Yservient ei gentes multae et reges 
magni, 8 "Gens autem et regnum, quod non servierit Nabuchodonosor 
regi Babylonis, et quicumque non ‘curvaverit collum suum sub iugo re- 
gis Babylonis, ‘in gladio et in fame et in peste visitabo super gentem il- 
lam, ait Dominus, donec consumam eos in manu eius. 9 Vos ergo “no- 
lite audire prophetas vestros et divinos et somniatores et Yaugures et 
maleficos, qui dicunt vobis: Non servietis regi Babylonis; 19 quia 
#mendacium prophetant vobis, ut longe vos faciant de terra vestra et 
eiciant vos, et pereatis. 11 “Porro gens quae subiecerit cervicem suam 
sub iugo regis Babylonis et servierit ei, dimittam eam in terra sua, di- 
cit Dominus, et colet eam et habitabit in ea. 12 Et ad YSedeciam regem 
Iuda locutus sum secundum omnia verba haec dicens: *Subicite colia 
vestra sub iugo regis Babylonis et servite ei et populo eius et vivetis. 
13 4Quare moriemini tu et populus tuus gladio et fame et peste, sicut 
locutus est Dominus ad gentem, quae servire noluerit regi Babylonis? 
14 Nolite audire verba prophetarum dicentium vobis: Non servietis re- 
gi Babylonis; quia mendacium ipsi loquuntur vobis, 15 quia non misi 
eos, ait Dominus, et ipsi prophetant in nomine meo mendaciter, ut ei- 
ciant vos, et pereatis tam vos quam prophetae qui vaticinantur vobis. 
16 Et ad sacerdotes et ad populum istum locutus sum dicens: Haec di- 
cit Dominus: Nolite audire verba prophetarum vestrorum, qui pro- 
phetant vobis dicentes: Ecce vasa Domini revertentur de Babylone 
nunc cito; mendacium enim prophetant vobis. 17 YNolite ergo audire 
eos, sed servite regi Babylonis, ut vivatis: quare “datur haec civitas in 
solitudinem? 18 Et, si prophetae sunt, et est verbum Domini in eis, 
doccurrant Domino exercituum, ut “non veniant vasa, quae derelicta 
fuerant in domo Domini et in domo regis Iuda et in Jerusalem, in Ba- 
bylonem, 19 /Quia haec dicit Dominus exercituum ad columnas et ad 
mare et ad bases et ad reliqua vasorum, quae remanserunt in civitate 
hac, 29 quae non tulit Nabuchodonosor rex Babylonis, %cum_ trans- 
ferret Iechoniam filium Ioakim regem Iuda de Ierusalem in Babylo- 
nem et omnes optimates Juda et Jerusalem. 
21 Quia haec dicit Dominus exercituum Deus Israél ad_ vasa, 





é Mic 3; 5, 12. 


“f-cf,:2 Pari 32; 26. 


£NT. 23, 33: cpl 18 6: Ex #2: 
14; 2 Rg 24, 16. — cf. 3 Rg 


1S,0. 

ils AC. 39 

7js 9, 17; 1 Rg 6, 22 etc. 
jvr.t. 


Pcp: 36, 82,25. 
m4 Rg 22, 12, 14. 


Ci Siep.122,: 2175+ 2 Beg; 26; 
Mt 21, 35; 23, 37: 

04 Rg 22, 12. 

@€D.°26, (1.82: 


bcp. 3 Rg 22, 11; Ez 7, 23. 


cep. 28, 10, 12, 13. — cf. Lv 
26, 13. 

dcp. 25, 21%, 22. 

€vr. 12, 20; cp. 28, 1. — cf. 
oc eee 


EPS LPS UTES AS 45.222. 

es, Cp. -215* Ss 

h Ps 113, 16; Dn 4, 14. 

§cf. Ez 30, 21, 25. 

cp. 25, 9, 14. 

lLep. 28. 14; Jdt 11, 5; Bar 3, 
‘16; Dn 2, 38. 

mcf. Dn 2, 37, 38; Hab 2, 5. 

NCD. §2, 31. 

oDn 5, 1, 30. 

Pv. cp. 25, 12. 

qv. cD. 25, 14. 

rv. Bar 2, 22. 

Svr. 1%, 12. — cf. cp. 30, 8. 


tvr. 13. — V. Cp. 14, 132 

uvr. 16: cp. 29, 8, 9. — cf. 
CD: 54, .84. 

pct: Dt 18;,.10574s, 225.6 

Wcp. 14, 14; 29, 9. — cf. ep. 
23, 21. — Vv. cp. 5, 3, 

x Bar 2. 21. — cf. vr. 2, 8. 

ycp. 28, 1. — cf. cp. 27, I. 


3vr. 17. — cf. cp. 38, 17. 
avr. 8; cp. 42, 17; Ez 18, 31. 


5 


bcp. 28, 3: 4 Re 24, 13: 2 Par 
36, 7, 10, 18. 


CV. CD. 7, 34- 

d cf. fs 59, 16. 

e Dn 1, 2. 

fep. 4 Rg 25, 13. 


g4 Rg 24, 14, 15: Mt #, 21, 
I2. — cp. 24, I. 





— 741 — 








PROPHETIA IEREMIAE 
27, 22 — 29, 10 


1-17), immo cum ad eos qui exsules erant in Babylonia litteras daret 
exhortans ut quieti viverent, neve pseudoprophetis, qui falso libera- 
tionem imminentem dictitabant (29, 1-15) et quibus gravem poenam 








Acp. 52, 17; 20,21} 4-Rgi2s, 
13; 2° Par: 36, 18. 

$i1CD7.49); Ss 

j2 Par 36, 23:' 22 sa, S10 
cf. cp. 29, 10. 

bg Es.1,. 7, 8; 5,. 149 2, -49- 


Vf... 
4 Rg 24, 13, 14. — cf. cp. 20. 


ich. CDi: 22, 20,282; 20577, 720. 
jcp. 11, 5; 3 Rg 1, 36. 


lcf. cp. 26, 18. 


m Dt 18, 22. — v. cp. 6, 14. 


SPO. 1277/2. 

Och. 3: Re -azsizt: 
1 deaf SAR ee, 2 

¢ Cp.:27;;7- 


y Dt 28, 48. 

SCD. 27 e se. 

icf. cp. 25,°21: 

€:V.- tp 25.2.6: 

vcp. 29, 32; Dt 18, 29. — cf. 


Z Cp. 29, 32: Dt 13, 1, 2. — cf. 
D 


LTS, 20: 


acf. Bar 6, 1. 
2-83) 1% 
CCl CD; 28,332 
OCD..24, 2: 4 Re -d4; 2%) Ad: 
ecp. 34, 19. — cf. Is 56, 3-5. 


f2 Par 34, 8. 
8-1-Par’ 6; 13: 
Avr. 28. 


icf. 1 Es 6, ro: Bar 1, 11; 1 
wae 9; 235% 


Ov. Cp. 25, It. 
’ cf. cp. 25, 12. 
Qcp. 33, 14. — cf. cp. 24, 6. 





quae derelicta sunt in domo Domini et in domo regis Iuda et Ie- 
rusalem: 22/In Babylonem transferentur ‘et ibi erunt Jusque ad 
diem visitationis suae, dicit Dominus, et. ‘adferri faciam ea et re- 
stitui in loco isto. > 
? Et factum est in anno illo, in principio regni ¢Sedeciae regis 

Iuda, in anno quarto; in mense quinto dixit ad me ?Hananias 
filius “Azur propheta de %Gabaon in domo Domini coram sacerdo- 
tibus et omni populo dicens: 2 Haec dicit Dominus exercituum Deus 
Israél: ¢Contrivi iugum regis Babylonis. 3/Adhuc %duo anni dierum, 
et ego referri faciam ad locum istum omnia vasa domus Domini, 
hkquae tulit Nabuchodonosor rex Babylonis de loco isto et transtulit 
ea in Babylonem. 4Et ‘Iechoniam filium Ioakim regem Iuda et 
omnem transmigrationem Iuda, qui ingressi sunt in Babylonem, ego 
convertam ad locum istum, ait Dominus; conteram enim iugum 
regis Babylonis. 5 Et dixit Ieremias propheta ad Hananiam prophe- 
tam in oculis sacerdotum et in oculis omnis populi, qui stabat in 
domo Domini, ®et ait Ieremias propheta: /Amen ! sic faciat Dominus: 
suscitet Dominus verba tua quae prophetasti, ut referantur vasa. 
in domum Domini et omnis transmigratio de Babylone ad locum 
istum. 7 Veruntamen audi verbum hoc, quod ego loquor in auribus 
tuis et in auribus universi populi: 8 /Prophetae, qui fuerunt ante 
me et ante te ab initio et prophetaverunt super terras multas et super 
regna magna de proelio et de adflictione et de fame, 9 ™propheta qui 
vaticinatus est pacem, cum venerit verbum eius, scietur propheta, 
quem misit Dominus in veritate. 1°Et tulit Hananias propheta 
“catenam de collo Ieremiae prophetae et confregit eam; Jet ait 
Hananias in conspectu omnis populi dicens : °Haec dicit Dominus: ?Sic 
confringam iugum Nabuchodonosor regis Babylonis post duos Yannos 
dierum de collo 7omnium gentium. 

12 Et abiit Ieremias propheta in viam suam, et factum est verbum 
Domini ad IJeremiam, postquam confregit Hananias propheta catenam 
de collo Ieremiae prophetae, dicens: 13 Vade et dices Hananiae: 
Haec dicit Dominus: Catenas ligneas contrivisti et facies pro eis 
catenas ferreas. 14 Quia haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: 
rIugum ferreum posui super collum ‘cunctarum gentium istarum, 
tut serviant Nabuchodonosor regi Babylonis, et servient ei, insuper 
Uet bestias terrae dedi ei. 15Et dixit Ieremias propheta ad Hananiam 
prophetam: Audi, Hanania; Ynon misit te Dominus, et “tu confi- 
dere fecisti populum istum in mendacio. 16 YIdcirco haec dicit Do- 
minus: Ecce ego mittam te a facie terrae: hoc anno morieris, *ad- 
versum enim Dominum locutus es. 17 Et mortuus est Hananias pro- 
pheta in anno illo mense septimo. 

2 Et haec sunt verba “libri, quem misit Ieremias propheta de 

Ierusalem ad reliquias °seniorum transmigrationis et ad °sacer- 
dotes et ad prophetas et ad omnem populum, quem traduxerat Na- 
buchodonosor de Iervsalem in Babylonem, 
@JJechonias rex et domina et “eunuchi et principes Iuda et Ierusa- 
lem et faber et inclusor de Ierusalem, 32 in manu Elasa filii /Saphan 
et Gamariae filii 7Helciae, quos misit Sedecias rex luda ad Nabu- 
chodonosor regem Babylonis in Babylonem, dicens: 4 Haec dicit 
Dominus exercituum Deus Israél omni transmigrationi, quam trans- 
tuli de Ierusalem in Babylonem, 5/“Aedificate domos et habitate 
et plantate hortos et comedite fructum corum, §&accipite uxores et 
generate filios et filias et date filiis vestris uxores et filias vestras 
date viris, et pariant filios et filias, et multiplicamini ibi et nolite 
esse pauci numero 7et quaerite pacem civitatis, ad quam transmi- 
grare vos feci, et ‘orate pro ea ad Dominum, quia in pace illius 
erit pax vobis. 8 Haec enim dicit Dominus exercituum Deus Israél: 
jNon vos seducant prophetae vestri, qui sunt in medio vestrum, 
et ‘divini vestri, et ne attendatis ad somnia vestra, quae vos som- 
niatis, 9% quia ™falso ipsi prophetant vobis in nomine meo, et "non 
misi eos, dicit Dominus. 

10 Quia haec dicit Dominus: Cum coeperint impleri in Babylone 
°septuaginta anni, Pvisitabo vos et Ysuscitabo super vos verbum meum 


2 postquam egressus est 





— 742 — 











ee ee 





Deus immissurus erat, crederent (16-23); poputus contra prophetam 
iterum excitatur (24-29); at frusta, nam, Deo interveniente, ipse 
|} Semeias turpiter interimitur (30-32). Pro vanis autem promissio- 


PROPHETIA IEREMIAE 
29, II — 30, 6 








_bonum, ut reducam vos ad locum istum. 1!17Ego enim scio cogita- 
tiones, quas ego cogito super vos, ait Dominus, cogitationes pacis 
et non adflictionis, *ut dem vobis tinem et patientiam. 12 ‘Et invo- 
cabitis me et ibitis et orabitis me, et ego exaudiam vos. 13 “Quae- 
retis me et invenietis, cum quaesieritis me in toto corde vestro. 
14 Et inveniar a vobis, ait Dominus, et Yreducam captivitatem ve- 
stram et Ycongregabo vos de universis gentibus et de Ycunctis locis 
ad quae expuli vos, dicit Dominus, et reverti vos faciam de loco, 
ad quem transmigrare vos feci, 15 quia dixistis: Suscitavit nobis 
Dominus prophetas in Babylone. 

16 Quia haec dicit Dominus ad *regem, qui sedet super solium 
David, et ad omnem populum habitatorem urbis huius, ad fratres 
vestros qui non sunt egressi vobiscum in transmigrationem, 17 haec 
dicit Dominus exercituum: Ecce mittam in eos “gladium et famem 
et pestem et ponam eos quasi ?ficus malas, quae comedi non pos- 
sunt, eo quod pessimae sint; 18 et persequar eos in gladio et in 
fame et in pestilentia et “dabo eos in vexationem universis regnis 
terrae, in maledictionem et in stuporem et in sibilum et in oppro- 
brium 4cunctis gentibus, ad quas ego eieci eos, 19%e0 quod non 
audierint verba mea, dicit Dominus, quae misi ad eos “per servos 
meos prophetas de nocte consurgens et mittens; et non audistis, 
dicit Dominus. 

20 Vos ergo audite verbum Domini, omnis transmigratio, ‘quam 
emisi de Ierusalem in Babylonem. 

21 Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél ad Achab filium 
Coliae et ad Sedeciam filium Maasiae, %qui prophetant vobis in 
nomine meo mendaciter: Ecce ego tradam eos in manus Nabucho- 
donosor regis Babylonis, et percutiet eos in oculis vestris; 22 et “ad- 
sumetur ex eis maledictio omni transmigrationi Iuda, quae est in 
Babylone, dicentium: Ponat te Dominus sicut Sedeciam et sicut 
Achab, ‘quos frixit rex Babylonis in igne; 23 pro eo quod fecerint 
stultitiam in Israél et /moechati sunt in uxores amicorum suorum 
et locuti sunt verbum in nomine meo mendaciter, quod non man- 
davi eis. ‘Ego sum iudex et testis, dicit Dominus. 

24Et ad ™Semeiam nehelamiten dices: 25 Haec dicit Dominus 
exercituum Deus Israél: Pro eo quod misisti in nomine tuo libros 
ad omnem populum, qui est in Ierusalem, et ad “Sophoniam filium 
OMaasiae sacerdotem et ad universos sacerdotes dicens: 26 Dominus 
-dedit te sacerdotem pro Ploiade sacerdote, ut sis 27dux in domo Do- 
mini super omnem "virum arreptitium et prophetantem, ut mittas 
eum ‘in nervum et in carcerem; 27 et nunc quare non increpasti 
Ieremiam tanathothiten, qui prophetat vobis? 28 Quia super hoc 
misit in Babylonem ad nos dicens: Longum est: “aedificate domos 
et habitate et plantate hortos et comedite fructus eorum. 29 *Legit 
one Sophonias sacerdos librum istum in auribus Ieremiae pro- 
phetae. 

30 zEt factum est verbum Domini ad Ieremiam dicens: 31 Mitte 
ad omnem transmigrationem dicens: Haec dicit Dominus ad YSe- 
meiam nehelamiten: Pro eo quod prophetavit vobis Semeias, et *ego 
non mist eum, et fecit vos confidere in mendacio, 32 idcirco haec 
dicit Dominus: Ecce ego visitabo super Semeiam nehelamiten et super 
semen eius: non erit ei vir sedens in medio populi huius, et @non 
videbit bonum quod ego faciam populo meo, ait Dominus, quia 
bpraevaricationem locutus est adversus Dominum. 

() Hoc verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino dicens: 

2 Haec dicit Dominus Deus Israél dicens: “Scribe tibi omnia 
verba, quae locutus sum ad te in libro; 3 ecce enim dies veniunt, 
dicit Dominus, et “convertam conversionem populi mei @Israél et Iuda, 
ait Dominus, et €convertam eos ad terram, quam dedi patribus eorum, 
et possidebunt eam. 

4 §t haec verba, quae locutus est Dominus ad Israél et ad Iudam: 
5 Quoniam haec dicit Dominus: Vocem terroris audivimus: formido 
et non est pax. &Interrogate et videte si generat masculus; /quare 
ergo vidi omnis viri manum super lumbum suum quasi parturientis, 





rt, FE) [nts (Ps 84) it. D239: 
Punt 


rcf. Is.5§, 8-11. 

yer £ cp.st, a: 
cp. 33, 3; Dn 9g, 3. 

r3)* Cetechi:R. 1L.5,.27. 

W2°>Pae1 6125: Sap 6, 33; 
Is 55, 6; Os 2, 5. — v. Lv 
26, 41, 42; Dt 4, 29; 30, 1-3. 


@N. Cp..- 14. “12% %24,- 10. 


5 cp. 24, 2, 8. 
ccp. 18, 16; 42, 18; Bar 2, 4; 
$5 - — cf. cp. 11, 21-23: 
t 18, 19. — Vv. cp. 24, 9. 
dcp. 8, 3. 
CN» CPt? $524 
fcp. 24, § 


gvr. 9. — cf. cp. 14, 14. 


Av. cp. 24, 9. 


ick ‘Dnt 37x6; 
JCD. Pee ed: 


LMI 3, 5. — cf. Dt 13, 10: 17, 
78 
MV. 31, 32. 


WNT 20. GD,.27, 13825. 24 aA 
Rg 25, 18. 

ocp. 35. 4. 

hia Ke-at. 4,.:153..2 Par 22° %15 
355 TCR)? 

a CL --Ch.'20,.-%: 

r cf..:Os' 9; °7. 

SICP;; 20,2 

ECPI TS. 32, 

uvr. §. 

be 452 CD H295 1 CAP ee ass 
18, 


xX vr. I, 20. 


yvr. 24. 
Zvr. 9. — V. cp. §, 31. 


avi. cp. 17; 6. 
bcp. 28, 16. 


ach. 36;': 45. Hab~9s ‘25 

6 Hab’ 7, 3% Jl %3;. x2 

eve. r83Scp. 20,-14¢ .3% 23); 
32, 44; 33. 7, 11, 36; Ez 39, 
BStc AM Ox 143 

als. 17,84; ‘¥3; Os. ré tz: 

E-GO. 5125 1185 146,85 153, 235° 538 
Bar 2, 34; Ez 20, 42. 


fcf. cp. 4, 31; 6, 24; 31. 10. 
— v. Is 13, 8 





eesdbe (: * Gina 








PROPHETIA IEREMIAE 
30, 7 — 31, 10 


nibus quibus pseudopropketae populum seducunt leremias iussus a Deo 
Israélitis promittit et adventum novi David, et Ditum sanaturum vulnera 
populi (30, I-17), et templum cum urbe reaedificandum impiosque coér- 











A ivasar:'S — cf, dn 6. 

. 27/425 Sphex, 

Dr at2a. cf. re 16;* 38; 
fy 231203 Is 10,27; Nht, Ts: 
EN ACD! 2955 53% 

m EZ 34, 27. 

n Ez 34, 23; 37, 24; Os 3, 5 
— cf. Le 1, 69, 70; Ac 13, 
22, 23, — V. Cp. 23, 5. 

OCD. 42) 31546; 27, 285718 ay. 
13,4; 43,53 4453 


pis 41, 8 QV ep: 35.18: 
£CD; 3%; 2; 

scp. 46, 28. — cf. Am 9, 8 

tv. ©. & a7. 

“cp. 10, 24; Ps x17, 18..— 


cf. : Cor 6, 9. 
OV: cp: 85, 18. 
xCDp. 10, 19; 
ycp. 46, 11. — cf. Ez 30, 21. 
¥ Cp..-22,°2@25) Lm. 15:2; 293 .-—- 

tf. cp. 4, 30. 

a Jb 13, 24; 19, 11; 

bcp. 5, 6. 4. 
Foe» alae aa te kiséisearwae es 
d cf. Ez 23,22. [cp. 10, 25. 
6.1833, °k. 

pes 33, 6. — cf. cp. 8, 22. 


2 YS 6s 62, 4, 12; Mic 4, 6; 
Sph 35.295 
icp. 31, 10. — cf. Am 9, 11. — 
V.- VIS. 
j Dt 13, 16. (70% Si, 22. 
Rep. 31, 12, 13; 33, 11: Is 35, 
i Ez 36, to, 37; Zc ro, 
mci As -¥;.°26: 
* CD. 25, 12. — cf. Ac 7, 7. 
ocf. vr .9; Gn 49, 10. 
bNm 16, 5. 
qcp. 49, 19. — cf. Hab 5, 4 
he 24, 7; 31. 2, 33; 32, 38; 
v 26, 12; Ez 11, 20. 
Scp. 23, 19. — cf. cp. 25, 32. 
écp. 23, 20. — cf. 6. FE: 
“Vv. CD. 12, 13. Te Le 
@ V0. 33¢4¢pi' 24; 7 Ez 17.30. 
— cf. 2 Cor 6, Boer Lv 
26,:12. oa 
b cf. cp. 30, 10; Ps aut o. s 


14, 2%: 


Is 63," 10; 
[Lm 


91.0... Un 27, @eoProa, 22; 
2, tt, 72.26%. in fs. S. phen 
a Jesu inf. 
cDt 7, 8; 7% 3} Is 43; 4; 
63, 93. Jo 3, 16. 

d Os 11, ay 44. 


ecf. Ps 38. fo: 
fvr. 28; i 33,7 
Is 61, 
VESTS Ex 18,20; Jdir, 34, 21. 
24. - cf. 


= Jl 2,325 

ocp. 23, 3. ag “ 20, 34. 
pcp. 3, 8 

av. cp. 6, 22. 

ris 35, 5, 6. 

sinc Ae 4. — cf. 1 Es 3,333 


us 35, Ta 43. : 
3 é, 17. 18. — 
cf. Ps 88, 27. — v. Dt 32, 6. 
xcf. Ex 4. 22: Ps 88. 28. 
to. 11] R. in D. 1 Adv. 
y cf. Is 42, 12. [ storis matris. 
106] Ant. in fs. BMV. div. Pa- 





et Yconversae sunt universae facies in auruginem? 7 Vae, "quia magna 
dies illa, ‘nec est similis eius, tempusque tribulationis est lacob, et 
ex ipso salvabitur. 8 Et erit, in die illa, ait Dominus exercituum, 
conteram /iugum eius de collo tuo et vincula eius dirumpam et “non 
dominabuntur ei amplius alieni; 9% sed servient Domino Deo suo et 
David regi suo, quem. suscitabo eis. 

10Tu ergo °ne timeas, Yserve meus Iacob, ait Dominus, neque 
paveas, Israél, quia ecce ego salvabo te de terra longinqua et Ysemen 
tuum de terra captivitatis eorum, et revertetur lacob et quiescet et 
cunctis adfluet bonis, et non erit quem formidet ; 11 sguoniam tecum 
ego sum, ait Dominus, ut salvem te. Faciam enim consummationem 
in cunctis gentibus, in quibus dispersi te; te autem ‘non faciam 


in consummationem, sed “castigabo te in iudicio, ut non videaris 


tibi innoxius. 

12 Quia haec dicit Dominus: *Insanabilis fractura tua, “pessima 
plaga tua; 13non est qui iudicet iudicium tuum ad alligandum, cu- 
rationum utilitas non est tibi. 14 #Omnes amatores tui obliti sunt tui 
teque non quaerent; *plaga enim inimici percussi te castigatione 
crudeli: °propter multitudinem iniquitatis tuae dura facta sunt pec- 
cata tua. 15 Quid clamas super contritione tua? insanabilis est dolor 
tuus; propter multitudinem iniquitatis tuae et propter dura peccata 
tua feci haec tibi. 16 Propterea omnes “qui comedunt te devorabun- 
tur, et Yuniversi hostes tui in captivitatem ducentur, et €qui te va- 
stant vastabuntur, cunctosque praedatores tuos dabo in praedam : 
17fobducam enim cicatricem tibi et %9a vulneribus tuis sanabo te. 
dicit Dominus. Quia "eiectam vocaverunt te, Sion; haec est quae 
non habebat requirentem. 

18 Haec dicit Dominus: Ecce ‘ego convertam conversionem ta- 
bernaculorum Iacob et tectis eius miserebor, et aedificabitur civitas 
jin excelso suo, et templum iuxta ordinem suum fundabitur, 1% et 
kegredietur de eis laus voxque ludentium; et ‘multiplicabo eos, et 
non minuentur; et glorificabo eos, et non attenuabuntur; 2° et 
Merunt filii eius sicut a principio, et coétus eius coram me perma- 
nebit, et “visitabo adversum omnes qui tribulant eum; 21 et erit 
dux eius ex eo, et °princeps de medio eius producetur; et Pappli- 
cabo eum, et accedet ad me. {Quis enim iste est qui applicet cor 
suum ut appropinquet mihi? ait Dominus. 227Et eritis mihi in po- 
pulum et ego ero vobis in Deum. 

23 sEcce turbo Domini, furor egrediens, procella ruens; in ca- 
pite impiorum conquiescet. 24*Non avertet “iram indignationis Do- 
minus, donec faciat et compleat cogitationem cordis sui; Yin novis- 
simo dierum intelligetis ea. 


3 In tempore illo, dicit Dominus, ero Deus universis cognationibus — 


Israél, et 2ipsi erunt mihi in populum. 

2 Haec dicit Dominus: Invenit gratiam in deserto populus, qui 
remanserat a gladio; ¥vadet ad requiem suam Israél. % Longe Do- 
minus apparuit mihi. CEt in caritate perpetua dilexi te; ideo %attraxi 
te ¢miserans, 4 /rursumque aedificabo te, et aedificaberis, virgo Israél: 
Yadhuc ornaberis tympanis tuis et egredieris in choro ludentium, 
5 hadhuc plantabis vineas in montibus Samariae, plantabunt plan- 
tantes et donec tempus veniat, non vindemiabunt; §& quia erit dies, 
in qua clamabunt custodes in jmonte Ephraim: kSurgite, et ascen- 
damus in Sion ad Dominum Deum nostrum. 

7Quia haec dicit Dominus: ‘Exsultate in laetitia, Iacob, et hin- 
nite contra “caput gentium; personate et canite et dicite: "Salva, 
Domine, populum tuum, reliquias Israél. 8 Ecce °ego adducam eos 
Pde terra aquilonis et congregabo eos Yab extremis terrae; inter quos 
erunt ’caecus et claudus, praegnans et pariens simul, coctus magnus 
revertentium huc. 9 *In fletu venient, et in misericordia reducam eos 
et tadducam eos per torrentes aquarum “in via recta, et non imnin- 
gent in ea, quia %factus sum Israéli pater, et Ephraim *primogenitus 
meus est. 

10 Audite verbum Domini, gentes et adnuntiate in Yinsulis, quae 
procul sunt, et dicite: Qui dispersit Israé] congregabit eum et cu- 











ee 





ie ee 





cendos (13-24). Id autem etiam Ephraim saluti profecturum adfirmat, 
nam et ipse adunabitur et adducetur (31, 1-14), ltaqgue Rachel, quae 
filios abductos defleverat, iam a fletu desistit (15-22), luda vero et 


PROPHETIA IEREMIAE 
31, 11-37 








stodiet eum “sicut pastor gregem suum. 11 ¢Redemit enim Dominus 
Iacob et liberavit eum ’de manu potentioris, 12 “et venient et lauda- 
bunt in monte Sion et “confluent ¢ad bona Domini /super frumento 
et vino et oleo et fetu pecorum et armentorum, Yeritque anima eo- 
rum quasi hortus irriguus, et “ultra non esurient. 18 ¢Tunc laetabitur 
virgo in choro, iuvenes et senes simul; et Jconvertam luctum eorum 
in gaudium et consolabor eos et laetificabo a dolore suo 14 /et ine- 
briabo animam sacerdctum pinguedine, et populus meus bonis meis 
adimplebitur, ait Dominus. 

15 Haec dicit Dominus: ™Vox in excelso audita est lamentationis, 
luctus et fletus “Rachel plorantis filios suos et °nolentis consolari 
super eis, ?quia non sunt. 

16 Haec dicit Dominus: Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui 
a lacrimis, quia est merces operi tuo, ait Dominus, et %revertentur 
de terra inimici, 17 et “est spes novissimis tuis, ait Dominus, et re- 
vertentur filii ad terminos suos. 18 Audiens audivi *Ephraim trans- 
migrantem: Castigasti me, et eruditus sum quasi iuvenculus indo- 
mitus; ‘converte me, et convertar, quia tu Dominus Deus meus. 
19 Postquam enim “convertisti me, egi paenitentiam et, postquam 
ostendisti mihi, %percussi femur meum. *Confusus sum et erubui, 
quoniam sustinui opprobrium adulescentiae meae. 29 YSi filius hono- 
rabilis mihi Ephraim, si puer delicatus, quia ex quo locutus sum de 
eo, “adhuc recordabor eius. Idcirco %conturbata sunt viscera mea 
super eum, miserans miserebor eius, ait Dominus. 

21 Statue tibi speculam, pone tibi amaritudines, "dirige cor tuum 
in viam rectam, “in qua ambulasti; revertere, virgo Israél, revertere 
ad civitates tuas istas. 22 4%Usquequo deliciis dissolveris, filia vaga? 
Quia ¢creavit Dominus novum super terram, femina circumdabit 
virum. 

23 Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Adhuc dicent 
verbum istud in terra Iuda in urbibus eius, /cum convertero captivi- 
tatem eorum: /Benedicat tibi Dominus, "pulchritudo iustitiae, ‘mons 
sanctus; 24 Jet habitabunt in eo Iudas et omnes civitates eius simul 
agricolac et minantes greges, 25 quia Jincbriavi animam lassam et 
omnem animam esurientem saturavi; 26 ideo quasi de somno susci- 
tatus sum et vidi, et somnus meus dulcis mihi. 

27™Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et “seminabo domum Israél 
et domum Iuda semine hominum et semine iumentorum. 28 Et, 
sicut vigilavi super eos, ?ut evellerem et demolirer et dissiparem et 
disperderem et adfligerem, sic vigilabo super eos, Yut aedificem et 
plantem, ait Dominus. 29*In diebus illis non dicent ultra: Patres 
comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum obstupuerunt; 3° ssed 
unusquisque in iniquitate sua morietur: omnis homo qui comederit 
uvam acerbam, obstupescent dentes eius. 

31¢*Ecce dies venient, dicit Dominus, et feriam domui Israél et 
domui Iuda “foedus novum, 32 non secundum pactum, quod pepigi 
cum patribus eorum in die qua Yapprehendi manum eorum, ut edu- 
cerem eos de terra Aegypti, pactum quod irritum fecerunt, et ego 
deminatus sum eorum, dicit Dominus; 33sed “hoc erit pactum, 


‘guod feriam cum domo Israél post dies illos, dicit Dominus: Ydabo 


legem meam in visceribus eorum et in corde eorum scribam eam 
et “ero eis in Deum, et ipsi erunt mihi in populum, 34 et “non do- 
cebit ultra vir proximum suum, et vir fratrem suum dicens: Cognosce 
Dominum; %omnes enim cognoscent me a minimo eorum usque ad 
maximum, ait Dominus; °quia propitiabor iniquitati eorum et peccati 
eorum non memorabor amplius. 

35 Haec dicit Dominus, %qui dat solem in lumine diei, ordinem 
lunae et stellarum in lumine noctis, “qui turbat mare, et sonant 
fluctus eius: Dominus exercituum nomen illi. 36 9Si defecerint leges 
istae coram me, dicit Dominus, tunc et semen Israél deficiet, “ut 
non sit gens coram me cunctis diebus. 

37 Haec dicit Dominus: Si mensurari potuerint caeli 
investigari fundamenta terrae deorsum, et ‘ego abiciam 
semen Jsraél, propter omnia quae fecerunt, dicit Dominus. 


sursum ct 
universum 


z Ecli 18, 13; Is 40, 11; Mic 2, 

as 43,1; 44,23; 48,20. [12. 

11,12] v. Is 19, 20. — R. in 
fr. 2 ’. D. 1 Nor. 

6 cf. Is 409,- 24,25: 

ccf. cp. 30, 19. 

GAs 23.221 Mic. 4, x. 

e Os 3 Lv 

fcf. Dt 395: 3934Z26.0 44. 

£18.58, “Iie 

hh Is 35, 10. 

ivr 4. 

j3s 61, 2, 3; Bar 4,.23. — cf. 
Jo 16, 20. 

41. °VE, 255 As. 5; ,2- 

15-23) LL. in fs. ss. Jini. 

m (all) Mt 2, 18. — cp. 3, 21. 

n Gn 35, 19, 20; 48, f; 1 Rg 

o Gn 37, 35; Ps 76,3. [19,2,3. 

Pcp. 10, 20; 49, 10. 

a1 Esz, 5; Ost, 11. 

rcp. 29, II. 

§ ch. vt. 63 OS: 105104 Fi 

18] * Cateck. R. IV 9, 12. 

t Ps 79, 4: Lm 5, 21. 

u Dt 30, I, 2. 

2 Ez 21, 12. —cf. cp. 30. 6: Jd 

{1rs. 8. 


y cf. vr. 9. 
zcf. Is 49, 15. 


acf. Cn 5, 4; Is 16, 11; Os 


11; 8. 

21] v. cp. 2, 18; Is 14, 1 
b cf. Is 57. 14; 62. 10. 
216,22] R. in D. 4 Adv. 
ccp. 50, 4, 5. 

d ef? ep. 2° 233 353 

é cf: Is 42,0348, - 39. 

J V¥i-Cp; 30; 3. 

cc. Ps ‘rar, 6; ° 9: 

tIs 1, 26. 

iDn 9, 16, 20; Zc 8, 3. 


Jcp. 33, 13. 
1 Ps 35, 9. — cf. Mt 11, 28. 


mCP. 9, 25. 

#i6x°36, 11; Os.2, 232 2-30, 9; 

ocp. 44. 27. — cf. cd. 32. 42. 

28] R. tn fs. BMV. div. Pasto- 
ris matris. 

p cf. vr. 40. — V. cp. a 10. 

Q vr. 4. — V. cp. 24, 6. 

r Ex 18, 2, 3. — cf. Lm 5. 7. 

s Ex 3, 18: 4, 18. — cf. Dt 24, 
r6: Jo..6, 21,"24° 

31-34] (all) Heb 8, 8-12. 

rap Seth 23, 3052.0 
2; 6: 

CE. Dt. 1, *sx- 

vIs 54, 5; 62, 4. 5. 

x (all) Heb 10, 16. — cp. 32, 
40:5 EZ, 39, 265 Rin I1..8 7% 

y Ps 36, 31; 2 Cor 3, 3. — ef. 
Ts 54, 13. 

8 vr..2' Os, 2, 233':Zc..8; 83-23, 


AG t0..432 Rm; ta; 275 
c (all) Heb ro, 17. — Is 43. 25. 
n 1, 16. — cf. Gn 8, 22. 
e:5s Sr, ‘rs. 


fV.-CpVi10,516. 

g Rm rr. 1, 2. — cf. Jb 28, 26; 
Ps 148, 6 

36, 37] cp. 33. 20-26. 

Brct. 2p.248,. 3% 

*#Rm 1; ¥. 








= Ga> 











PROPHETIA IEREMIAE 
31, 38 — 32, 27 


Ephraim perfectiori foedere et nunquam violando copulantur (23-40). 
Quam quidem liberationem et aeternum foedus symbolice propheta, 
empto agro a patruele, iubetur exprimere (32, 1-15), quod symbolum 








$Y 27. 3% 

ia Es-3, ty 52e:382 Zorg: iro: 

ma Rg 14, ie 

n Ez 40, t G BWrxrGs32 252; 
— cf. Ap 11, 1. 

ocf. cp. 7, 31, 32. — v. 4 Rg 
2320s 

pv. 2 Rg 15, 23. 

Q. 2 Pate 3515: 

PES 6357 Pee Py 

scp. 24, 6. — cf. vr. 28. 


acl. Cp. 37, §,:21;:39, 1j78 51900 
4, 4 Rg-25, 1, 2. 

b cf. cp. 52, 12; 4 Rg 25, 8. 

Cccp. 37, 5; 4 Rg 25, 1, 2. 

Ext. Boiss se, 34, 5° Baa 20: 
38, 6, 28; 39, 14. — cf. 2 Es 
3, 14. 

€ vr. 25, 36, 43; CP. 21, 7, 10; 
27; 0; 34,'2537,. 10; 38, 3. 

1. 34,03 CEL CD) Ba, OP Es 

Ane & Pe KD 

cp. 39, 7; 52, Il. 

ACD. 27, 22. 

$f.:0D;2 1.14" 33,55 

jcp. 35, 4 (?). 

ivr. 25. 

MCDAT; 15°29, 273-45 OT, the 

n Ly 25, 25,49.— cf. Rt 4, 4. 

OVE 2: 


p Gn 23, 16; Zc 11, 12. — 
ro) Ramen & te Yah ef 


OchovE aa: 

rTb 7, 16; Est: 3;: 12: 

SVISASs 

tcp. 36, 4, 8, 10; 14, 26, 32; 
43, 3,6; 45; t, 2; Bar 5, 2, 


30> Cp. 781; §. 
BO. AS Bee, : 
UVt,) 2: 


= ad SW Yonah, 

wis 39.36: 

SCPa 2%, 53529, +S: 

@vr. 27; Jb 42, 2; Zc 8, 6; Mt 
14, 36; 19, 26; t,.3i057 
v. Gn 18, 14. 

6 Ex 20, 6; 34, 73 ut S307 ° 70. 


€ Vs. CD: 10; 16; 

rol sCatech. Rice 2° s: 

fis 28, 29. — cf. 1 Tm 6, 16. 
WTC c L051 72 

h Rm 2, 6. — v. cp. 17, 10. 

i Ps 134, 9. 

j2 Rg 7, 23. — v. 2 Es g, 10. 

CEX::6; 6°. Dt 4,°34° 1: Par ‘17, 
a oi 

mith: ts; Dt 265 8. 

n Dt 26, 15. — Vv. Ex 3, 8. 

02 Es 9, 26, 27. — cp. 11, 8; 
Dn 9g, 10-14. 

Pcp. 33, 4; 1 Mc 6, 20, $1. — 

pe 67"6: 





38 jEcce dies veniunt, dicit Dominus, et aedificabitur civitas Do- 
mino a Aurre Hananeel usque ad “portam anguli 39 et exibit 
ultra norma mensurae in conspectu eius super-collem Gareb et cir- 
cuibit Goatha 4° et omnem °vallem cadaverum et cineris et univer- 
sam regionem mortis usque ad ?torrentem Cedron et usque ad an- 
gulum Yportae equorum orientalis, sanctum Domini, *non evelle- 
tur et non destruetur ultra in perpetuum. 

3 Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino @in anno de- 
cimo Sedeciae regis Iuda. Ipse est annus decimus octavus Na- 


buchodonosor. 2 Tunc exercitus regis Babylonis obsidebat Ierusalem, © 


et Ieremias propheta “erat clausus in atrio carceris, qui erat in domo 
regis Iuda. 3 Clauserat enim eum Sedecias rex Iuda dicens: Quare 
vaticinaris dicens: Haec dicit Dominus: “Ecce ego dabo civitatem 
istam in manus regis Babylonis, et capiet eam, 4et Sedecias rex 
Iuda non effugiet de manu Chaldaeorum, ‘sed tradetur in manus 
regis Babylonis, et loquetur os eius cum ore illius, et oculi eius ocu- 
los illius videbunt, 5et Yin Babylonem ducet Sedeciam, et ibi erit 
Adonec visitem eum, ait Dominus; ‘si autem dimicaveritis adversum 
Chaldaeos, nihil prosperum habebitis ? 

6 Et dixit Ieremias: Factum est verbum Domini ad me dicens: 
7 Ecce Hanameel filius jSellum patruelis tuus veniet ad te dicens: 
‘Eme tibi agrum meum, qui est in ™Anathoth, “tibi enim competit 
ex propinquitate ut emas. 8 Et venit ad me Hanameel filius patrui 
mei secundum verbum Domini ad °vestibulum carceris et ait ad me: 
Posside agrum meum qui est in Anathoth, in terra Beniamin, quia 
tibi competit hereditas, et tu abe ay iy es ut possideas. Intellexi 
autem quod verbum Domini esset et emi agrum ab Hanameel 
filio patrui mei, qui est in Anathoth, et ?appendi ei argentum septem 
stateres et decem argenteos. 19 Et 4scripsi in libro et “signavi et 
Sadhibui testes et appendi argentum in statera 11 et accepi librum 
possessionis signatum et stipulationes et rata et signa forinsecus 
12 et dedi librum possessionis ‘Baruch filio Neri filii Maasiae in ocu- 
lis Hanameel patruelis mei, in oculis “testium, qui scripti erant in 
libro emptionis et in oculis omnium Iudaeorum qui sedebant in 
vatrio carceris, 13 et praecepi Baruch coram eis dicens: 14 Haec 
dicit Dominus exercituum Deus Israél: Sume libros istos, librum 
emptionis hunc signatum et librum hunc qui apertus est, et pone 
illos in vase fictili, ut permanere possint diebus multis. 

15 Haec enim dicit Dominus exercituum Deus Israél: Adhuc pos- 
sidebuntur domus et “agri et vineae in terra ista. 

16 Et oravi ad Dominum, postquam tradidi librum_ possessionis 
Baruch filio Neri, dicens: 17 Heu heu heu, Domine Deus! ecce Ytu 
fecisti caelum et terram “in fortitudine tua magna et in bracchio tuo 
extento; @non erit tibi diffcile omne verbum, 18 qui facis misericor- 
diam in milibus et reddis iniquitatem patrum ‘in sinum filiorum 
eorum post eos; “fortissime, magne et potens, “Dominus exercituum 
nomen tibi, 19 fmagnus consilio et incomprehensibilis cogitatu, %cuius 
oculi aperti sunt super omnes vias filiorum Adam, ut “reddas uni- 
cuique secundum vias suas et secundum fructum adinventionum eius, 
20 ‘qui posuisti signa et portenta in terra Aegypti usque ad diem hanc 
et in Israél et in hominibus et /fecisti tibi nomen, sicut est dies haec, 
21 let eduxisti populum tuum Israél de terra Aegypti in signis et in por- 
tentis et “in manu robusta et in bracchio extento et in terrore magno 


22 et dedisti eis terram hanc, “quam iurasti patribus eorum ut dares eis, . 


terram fluentem lacte et melle; 2% et ingressi sunt et possederunt 
eam et °non oboedierunt voci tuae et in lege tua non ambulaverunt; 
omnia quae mandasti eis ut facerent non fecerunt, et evenerunt eis 
omnia mala haec. 24 Ecce ?munitiones exstructae sunt adversum ci- 











qv. vr. 3 vitatem ut capiatur, et Yurbs data est in manus Chaldaeorum, qui 
rvr. 36..— Vv. cp. 14,12 proeliantur adversus eam, ‘a facie gladii et famis et pestilentiae, et — 
quaecumque locutus es acciderunt, ut tu ipse cernis; 25 et tu dicis 
S054. mihi, Domine Deus: *Eme agrum argento et tadhibe testes, cum urbs 
eVE. 10,44 data sit in manus Chaldaeorum? 
26 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam dicens: 27 Ecce 





ee eS 





ei Sciscitanti (16-25) Deus ipse exponit atque illustrut (26-44). lisdem 
in adiunctis constitutus (33, 1-5) novum vaticinium Ieremias profert de 
urbe restauranda et de gaudio subsequenti (6-13), cum nempe Davidi 


PROPHETIA IEREMIAE 
32, 28 — 33, 10 








ego Dominus “Deus universae carnis; Ynunquid mihi difficile erit 
omne verbum? 28 Propterea haec dicit Dominus: “Ecce ego tradam 
civitatem istam in manus Chaldaeorum et in manus regis Babylonis 
et capient eam. 29 Et venient Chaldaei proeliantes adversum urbem 
hanc et Ysuccendent eam igni et comburent eam et *domos, in qua- 
rum domatibus sacrificabant Baal et libabant diis alienis libamina “ad 
irritandum me. 3 Erant enim filii Israél et filii Iuda iugiter facientes 
malum in oculis meis ab adulescentia sua, filii Israél, qui usque 
nunc “exacerbant me in opere manuum suarum, dicit Dominus. 
31 Quia in furore et in indignatione mea facta est mihi civitas haec 
a die, qua aedificaverunt eam, usque ad diem istam, qua “auferetur 
de conspectu meo, 32 propter malitiam filiorum Israél et filiorum 
Iuda, quam fecerunt ad iracundiam me provocantes “ipsi et reges 
eorum, principes eorum et sacerdotes eorum et prophetae eorum, viri 
Iuda et habitatores Ierusalem; 33 et /verterunt ad me terga et non fa- 
cies, cum docerem eos diluculo et erudirem, et nollent audire, %ut acci- 
perent disciplinam; 34 “et posuerunt idola sua in domo in qua invoca- 
-tum est nomen meum, ut polluerent eam; 35 ‘et aedificaverunt excelsa 
Baal, quae sunt in valle filii Ennom, nut initiarent filios suos et filias 
suas Moloch, ‘quod non mandavi eis, nec ascendit in cor meum ut 
facerent abominationem hanc et ”in peccatum deducerent Iudam. 

36 Et nunc propter ista haec dicit Dominus Deus Israél ad civi- 
tatem hanc, de qua vos dicitis quod “tradetur in manus regis Baby- 
lonis in gladio et in fame et in peste; 37 °Ecce ego congregabo eos 
de Puniversis terris, ad quas eieci eos 4in furore meo et in ira mea 
et in indignatione grandi, et *reducam eos ad locum istum et sha- 
bitare eos faciam confidenter; 38 ‘et erunt mihi in populum, et ego 
ero eis in Deum 39 et “dabo eis cor unum et viam unam, ut ti- 
meant me universis diebus, et “bene sit eis et filiis eorum post eos. 
40 Et *feriam eis pactum sempiternum et non desinam eis benefa- 
cere et Ytimorem meum dabo in corde eorum, ut non recedant a 
me, 41 et laetabor super eis, cum bene eis fecero, et “plantabo eos 
in terra ista in veritate, in toto corde meo et in tota anima mea. 

42 Quia haec dicit Dominus: bSicut adduxi super populum istum 
omne malum hoc grande, sic adducam super eos omne bonum, 
quod ego loquor ad eos; 43 et “possidebuntur agri in terra ista, ¢de 
qua vos dicitis quod deserta sit, eo quod non remanserit homo et 
iumentum, et data sit in manus Chaldaeorum. 44 ¢Agri ementur pe- 
cunia et scribentur in libro, et imprimetur signum, et testis adhi- 
bebitur fin terra Beniamin et in circuitu Ierusalem, in civitatibus 
Iuda et in civitatibus montanis et in civitatibus campestribus et in 
civitatibus quae ad austrum sunt, quia %convertam captivitatem eo- 
rum, ait Dominus. 

3 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam secundo, cum 

adhuc clausus esset in @atrio carceris, dicens: 2 Haec dicit /Do- 
minus, qui facturus est et formaturus illud et paraturus. “Dominus 
nomen eius: %34Clama ad me, et exaudiam te et “adnuntiabo tibi 
grandia et firma, quae nescis. 

4Quia haec dicit Dominus Deus Tsraél ad fdomos urbis huius 
et ad domos regis Iuda, quae destructae sunt, et ad %munitiones et 
ad gladium 5 venientium, “ut dimicent cum Chaldaeis et impleant 
eas cadaveribus hominum, quos percussi ‘in furore meo et in indi- 
gnatione mea Jabscondens faciem meam a civitate hac propter omnem 
malitiam eorum: §&Ecce ‘ego obducam eis cicatricem et sanitatem 
et curabo eos et revelabo illis deprecationem pacis et veritatis 7 et 
M™convertam conversionem Iuda et conversionem Ierusalem et “aedi- 
ficabo eos %sicut a principio 8et Pemundabo illos ab omni ini- 
quitate sua in qua peccaverunt mihi et %propitius ero cunctis iniqui- 
tatibus eorum, in quibus deliquerunt mihi et spreverunt me; 9 et 
rerit mihi in nomen et in gaudium et in laudem et in exsultationem 
cunctis gentibus terrae, quae audierint omnia bona, quae ego factu- 
rus sum eis, et *pavebunt et turbabuntur in universis bonis et in 
omni pace, quam ego faciam eis. 

19 Haec dicit Dominus: Adhuc audietur in loco isto, ‘quem vos 





uNm 16, 22 
vv. vr. 17. 
SVs VT. 3: 


ey Pak Le 


iV. Cp..t2 E10. 
ZV. CD. cEQU 28% 


av.cp. 7, 18. 
BGs 3,25: 
ERI Meps 2506, .- 73 


@ 4° Re 23, 27; -24. 23 
2y :26: 


e cp. 


fcp. 2, 27. — cf .Ez 8.16. — 
Vii CD. 7, 4H AS5_ 6 


V.° €D:, S03. 
cp. 7. 30; 23, 1%), 4-Rg.ar, 
4, S: 

£ VCR. 75531 20, $5 

ig 4 Rg er 3; 21, 6. — Vv. 
ny 7s. 2F. 

lep. 7, 31. 


mcf. 3 Rg 16, 19 

8 NY: 33 eCpaarysrOy 32,53: 

0. VAC. 23,53 504S 114-822 Pz 
TT ae 75 

fCp. 3; - 3s 

O-Cp.°21 Sy eDti 20, 28: 

r-cp; 14, 4S 

Sep. 24, a 33, z0, Dt 33, 28; 
Ez 34, 25; Os 2, 18. 


hi 
HCD, 243 72-152 11,49 ° 36427; 


¥ Ch. 150,05; Ps. 88;'34y, 15.55, 
3: ae or Ez 16, 60. 

VV. cp. 

z Is 62, 5: laeh %. 17. — cf. Dt 
28, 63. 


av. cp. 24, 6. 
6 ef. sep: 41, 28: 
CNES 25% 

dcp. 33, 10. 

é cf. Vr. 7=10: 


PV SCD. 17,20: 


&cp. 29, 4; 30, 3; 33, 7. 


O:V5* De 325-2, 9: 

b cf. Is 37, 26. 

Octo Cir 16; te Bz 6,54" Ps 
82,.19; Am 9, 6 


d.cpxy'20, '§23° Bs 90,2534 Is 
SO, Os 

els 48, 6. 

Pct. 58: 272%." 50. 
CD. 395234 *< FT IMC"6; 202 SF: 


ep. ars. es a CDs: 32.5: 
i Ez 22, 20. 
a Dt st. 29, 18: 
8; 103, 29. 
Lep. 80,099; <ls.57,.188: 
Mr. TLS “CY. 209, “Tah130)" 3: 


— cf. Ps 29, 


2, 44. 
nCPp. 31, 4. — V. cp. 24, 6. 
Gs Y4 
pEz 36, 25. — cf. Ps 50, 4, 


9; Heb 9, 13, 14. 
qv. cp. 31, 34. 
ry. . Voce Ge 
scf. Ps 129, 4; Is 


Sph 3, 19, 20. 
60, 5. 





— fe 








PROPHETIA IEREMIAE 
33, 11 — 34, 8 


germinabitur germen iustitiae, pactum ferietur in perpetuum duratu- 
rum et semen erit sicut stellae caeli (14-26). Nihilominus adhuc pervicacia 
populi perseverat et omnes praeceptum de liberandis servis hebraeis 








“CD. 4, 7. 
vcp. 30, 19; Is §1. 3. — v. c>. 
7, 34 


ex Parx6, 343 ess 84 Ps 
105, £5. 106, 15: Iscr2. 4. 

PNT. 72 CD. 30, 3. 

£797) Lm §;)2 7. 

acf. Ez 36, rr. 

6-cf. cp. 31, 243.505 19;--18 65, 
10; Ez 34, 14, 15. 

EN SCO. 29; 20532. 44. 

dcf. Lv 27, 32. 

écl.J0s10;-3: 


14-16] cp. 23, §. 6. 
14-16] R. in D. 1 Ady. 
fiep. 29; 10. 


a OS CY Be ae yes a 


hcp. 32, 37. — cf. Ez 48, 35. 

$2.R¢g 7, 12. 13: 3: Re 2s} 
9, 5; Ps 88, 4, 5. 

i Ps 88, 5. — cf. Is 66, 21. 


20-26] cp. 31, 36-37. 

lvr. 25. — cf. Is 54, 9. 
m Gn 8, 22; Ps 71, 6. 
ncf. Ps 88, 35. 


o.Gn. &S. 83499 177.-— cls 
10; 24° O97. 7, 


ONT. 520: Ng 93. 


19. — cf. Gn §, 22. 


qv". 7, 11. — V. Cp. 20, 3; 32, 
44. 
6.CP;.39, E3835 4 7 Re SS rr 


bcp. 1, 15. — cf. cp. 51. 28. 


ca Rg-25,.2. 
Ov. Cp. 21, 10;. 33, 3; 26. 


ecp. 32, 4. — cf..cp. §2, 11; 
2.52, 313. 


fcf_.cp.. $8, 17, 203’ 39, .4,,:%. 
SCC Ch. -§2, FI. 
4: Rg’g1, 12; 2. Par-22, 59} 


Kéti-cp; 22, 18. 





dicitis esse desertum, eo quod non sit homo nec iumentum in civi- 
tatibus Iuda et foris Ierusalem, quae desolatae sunt “absque homine 
et absque habitatore et absque pecore, 11 vox gaudii et vox laetitiae, 
Yyox sponsi et vox sponsae, vox dicentium: 
*Confitemini Domino exercituum, quoniam bonus Dominus, 
quoniam in aeternum misericordia eius; : 

et portantium vota in domum Domini; ¥reducam enim conversio- 
nem terrae *sicut a principio, dicit Dominus. 

12 Haec dicit Dominus exercituum: *Adhuc erit in loco isto de- 
serto absque homine et absque iumento. et in cunctis civitatibus 
eius habitaculum pastorum accubantium gregum. 18 €In civitatibus 
montuosis et in civitatibus campestribus et in civitatibus, quae ad 
austrum sunt, et in terra Beniamin et in circuitu lerusalem et in 
civitatibus luda adhuc transibunt greges ad manum numerantis, ait 
Dominus. 

14 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et /suscitabo verbum bonum, 
quod locutus sum ad domum Israél et ad domum Iuda. 15In die- 
bus illis et in tempore illo 9germinare faciam David germen iustitiae, 
et faciet iudicium et iustitiam in terra; 16in diebus illis salvabitur 
Iuda, et “Ierusalem habitabit confidenter, et hoc est nomen quod 
vocabunt eum: ‘Dominus iustus noster. 

17 Quia haec dicit Dominus: Non interibit de David vir, qui se- 
deat super thronum domus Israél, 18 fet de sacerdotibus et de le- 
vitis non interibit vir a facie mea, qui offerat holocautomata et in- 
cendat sacrificium et caedat victimas omnibus diebus. 

19 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam dicens: 2° Haec 
dicit Dominus: /Si irritum potest fieri pactum meum cum die, et 
pactum meum cum nocte, ”ut non sit dies et nox in tempore suo, 
21%et pactum meum irritum esse poterit cum David servo meo, ut 


non sit ex eo filius qui regnet in throno eius, et levitae et sacerdotes | 


ministri mei. 22 °Sicuti enumerari non possunt stellae caeli et metiri 
harena maris, sic multiplicabo semen David servi mei et levitas mi- 
nistros meos. 

23 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam dicens: 24 Nun- 
quid non vidisti quid populus hic locutus sit dicens: Duae cogna- 
tiones, quas elegerat Dominus, abiectae sunt et populum meum de- 
spexerunt, eo quod non sit ultra gens coram eis? 

25 Haec dicit Dominus: ?Si pactum meum inter diem et noctem, 
et leges caelo et terrae non posui, 26 equidem et semen Iacob et David 
servi mei proiciam, ut non adsumam de semine eius principes seminis 


Abraham, Isaac et Iacob; ¢reducam enim conversionem eorum et | 


miserebor eis. 
3 4 Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino, quando @Na- 


que regna terrae, quae erant sub potestate manus eius, et omnes 
populi bellabant contra Ierusalem et contra omnes urbes eius, dicens: 
2 Haec dicit Dominus Deus Israél: Vade et loquere ad °Sedeciam 
regem Iuda et dices ad eum: Haec dicit Dominus: 2Ecce ego tra- 
dam civitatem hanc in manus regis Babylonis, et succendet eam 
igni, 3 et tu non effugies de manu eius, sed comprehensione capieris 
et in manu eius traderis, et oculi tui oculos regis Babylonis vide- 
bunt, et os eius cum ore tuo loquetur, et Babylonem introibis. 4 Atta- 
men audi verbum Domini, Sedecia rex Iuda: fHaec dicit Dominus 
ad te: YNon morieris in gladio, 5sed in pace morieris, et secundum 
Acombustiones patrum tuorum, regum priorum qui fuerunt ante te, 
sic comburent te et, ‘Vae domine, plangent te; quia verbum ego 
locutus sum, dicit Dominus. 

6 Et locutus est Ieremias propheta ad Sedeciam regem Iuda uni- 
versa verba haec in Jerusalem. 7 Et-exercitus regis Babylonis /pu- 
gnabat contra Jerusalem et contra omnes civitates luda, quae reliquae 
erant, contra 'Lachis et contra “Azecha; "hae enim supererant de 
civitatibus Iuda °urbes munitae. 

8 Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino, postquam 
Ppercussit rex Sedecias foedus cum omni populo in Ierusalem prac- 


buchodenosor rex Babylonis et omnis exercitus eius Ouniversa- - 








shied diate 





eee ee 


rr 


ES 


“Lal Lee 





violantes (34, I-11) iram Dei non sint veriti provocare (12-22). Tan- 


tam pervicaciam propheta illustrat tum proposito exemplo Rechabi- 
tarum (35, 1-11), quorum oboedientiam praeceptis patris sui oppo- 


PROPHETIA IEREMIAE 
34, g — 35, 11 








dicans 9% @ut dimitteret unusquisque servum suum et unusquisque 
ancillam suam hebraeum et hebraeam liberos "et nequaquam domi- 
narentur eis, id. est in iudaeo et fratre suo. 10 Audierunt ergo omnes 
principes et universus populus, qui inierant pactum, ut dimitteret 
unusquisque servum suum et unusquisque anciliam suam liberos et 
ultra non dominarentur eis, audierunt igitur et dimiserunt; 11 et 
conversi sunt deinceps et retraxerunt servos et ancillas suas, quos dimi- 
serant liberos, et subiugaverunt in famulos et famulas. 

12 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam a Domino dicens: 
13 Haec dicit Dominus Deus Israél: Ego percussi foedus cum patri- 
bus vestris in die ‘qua eduxi eos de terra Aegypti, de domo ser- 
vitutis, dicens: 14’ *Cum completi fuerint septem anni, dimittat unus- 
quisque fratrem suum hebraeum, qui venditus est ei: et serviet tibi 
sex annis, et dimittes eum a te liberum’; et “non audierunt patres 
vestri me nec inclinaverunt aurem suam. 15 Et conversi estis vos 
hodie et fecistis quod rectum est in oculis meis, ut “praedicaretis 
libertatem unusquisque ad amicum suum; et “inistis pactum in con- 
spectu meo in domo, Yin qua invocatum est nomen meum super 
eam, 16et reversi estis et *commaculastis nomen meum et 2redu- 
xistis unusquisque servum suum et unusquisque ancillam suam, quos 
dimiseratis, ut essent liberi et suae potestatis, et subiugastis eos, ut 
sint vobis servi et ancillae. 

17 Propterea haec dicit Dominus: Vos non audistis me, ut "prae- 
dicaretis libertatem unusquisque fratri suo et unusquisque amico suo; 
becce ego praedico vobis libertatem, ait Dominus, “ad gladium, ad 
pestem et ad famem et %dabo vos in commotionem cunctis regnis 
terrae 18 et dabo viros, qui praevaricantur foedus meum et non obser- 
vaverunt verba foederis, quibus adsensi sunt in conspectu meo, vitu- 
lum, quem conciderunt in duas partes et °transierunt inter divisio- 
nes eius, 19 principes Iuda et principes Ierusalem, feunuchi et sacer- 
dotes et omnis populus terrae, qui °transierunt inter divisiones vituli, 
20 et Jdabo eos in manus inimicorum suorum et in manus quaeren- 
tium animam eorum, et “erit morticinum eorum in escam volatilibus 
caeli et bestiis terrae, 21 et iSedeciam regem Iuda et principes eius 
dabo in manus inimicorum suorum, et in manus quacrentium animas 
eorum, et in manus exercituum regis Babylonis, /qui recesserunt a 
vobis. 22 Ecce /ego praecipio, dicit Dominus: et ™reducam eos in 
civitatem hanc, et proeliabuntur adversus eam et capient eam et 
"incendent igni, et civitates Iuda dabo in solitudinem, °eo quod 
non sit habitator. 

3 Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino in diebus 

@Toakim filii Iosiae regis Iuda dicens: 2 Vade ad domum °Re- 
chabitarum et loquere eis, et introduces eos in domum Domini, in 
unam exedram thesaurorum, et dabis eis bibere vinum. 3 Et adsumpsi 
fezoniam filium Ieremiae filii Habsaniae et fratres eius et omnes 
filios eius et universam domum Rechabitarum 4 et introduxi eos in 
domum Domini ad gazophylacium filiorum Hanan filii Iegedeliae 
@hominis Dei, quod erat iuxta gazophylacium principum super the- 
saurum ¢Maasiae filii /Sellum, qui erat 9custos vestibuli, 5 et posui 
coram filiis domus Rechabitarum scyphos plenos vino et calices et 
dixi ad eos: Bibite vinum. 6 Qui responderunt: Non bibemus vinum, 
quia “Ionadab filius Rcechab pater noster praecepit nobis dicens: 
Non bibetis vinum vos et filii vestri usque in sempiternum 7 et 
domum non aedificabitis et sementem non seretis et vineas non 
plantabitis nec habebitis, sed in tabernaculis habitabitis cunctis die- 
bus vestris, tut vivatis diebus multis super faciem terrae in qua vos 
peregrinamini. 8 Oboedivimus ergo voci Ionadab filii Rechab patris 
nostri in omnibus, quae praecepit nobis, ita ut non biberemus vinum 
cunctis diebus nostris nos et mulieres nostrae, filii et filiae nostrae, 
%et non aedificaremus domos ad habitandum et vineam et agrum 
et sementem non habuimus, 1%sed habitavimus in tabernaculis et 
oboedientes fuimus iuxta omnia, quae praecepit nobis Ionadab pater 
noster. 114Cum autem ascendisset Nabuchodonosor rex Babylonis 
ad terram nostram diximus: Venite et ingrediamur Ierusalem a facie 





qv. Lv 25, 39-46. 
?'Cl:.:2 Es: 's,-8, 


S$ Ex 20, 2. 
BEX" 22,27 Dt ¥5,.12: 


MCD. 7224, 267. 11, 82 
25, 4; 35, 15; 44, 5. 

v vr. 9. — cf. Is 61, 1 

vr. 1735- Ex 2%; 2; Jov- 25,10. 
— ct. Is 61, 1. 

y vr. 8. — cf. 4 Rg 23, 3. 

3 Lv -18;-22% .19,-%2 MI 1; 


avr. If. 


17, 23; 


6cf. Mt 9, 
£3. 

CV. CDs £4). 12; 

dv.cp. 15, 4 


4; Gab. 6,96 Je. 2; 


é@cf.-Gn:. 18; 10, 19. 
fcp. 29, 2 


gv. Cp. 32,225. 
hv. cp. 7,. 33. 
£456 NE. Wo Va-CDnc2 ky, % 


oe. OD. 37; 
lIs 10, 6. 
m Cp. 37,7, 8; 38,3: 


5-11. 


Ecli 49, 8 


acp. : 
bs Par. 2,:-ss. 
cr Pare9, 26, 33 


rg 


Act sD 233;53. 
€cp. 21, 1; 29, 25; 37, 3 
fcp.-32,.7 a 

g4 Rg 12, 9 8, 

6-8] * cf. Cétech? "Rk. UI ‘eaekOs 
h4 Rg 10, 15-23. 


Eph6,.25.3¢ 


HCE 15X20; 12; 


jcp. 46, 2; 4 Rg 24, x. — cf. 
Vises 





i 








PROPHETIA IEREMIAE 
35, 12 — 36, 15 


nit inoboedientiae Israélitarum erga Dfium (12-19), tum allatis re- 
centioris historiae eventibus, nempe persecutione in semetipsum vel cum, 
regnante loakim, volumen vaticiniorum suorum igni traditum, ipse 








la Rg 24, 2. 
MC VE. 7; 


WV OCDS 55.3 


OV: KD. 2S, Se32 Par.36;- 15,26: 
PV. Cp. 25, 4-7. 
qacp. 7, 3; 18, 11; 4 Rg 17, 13. 


PS OD eos 
SN. Cp 234s TAs 


tcp. 7, 13. — cf. Is 50, 2. 


w:vr. 6. 
CAH Cp LTS; 


acp. 25, 1; 45, 1. — cf. vr. 9. 


| Je: Cag AST ey ae) OF A Pa) a Pe ht A w 
5, I, 2. 
. — cf. cp. 51, 60. 


OVescp.s5. TS aro 
TCR: 1,2}. 28.025 
3 


, 12. 

JCD. 51, 59. 

cp. 32, 2; 33, 13 39, 15. 
m cf. vr. 9. 

nvr. 3. 


O'cCis-Vee k. 


pvr. 22. 
a:ct.- 2° Par 20;.3. 


T-Cf. Cp. 45, 2% 

SED. 26,1242 40; S32. Yar 34, 
8) iS, 38.. 

tcf. 4 Rg 18, 18. 

“cp. 26, 10. 


cp..4%, 2¢ 4 Re 23. 


V Cpa 26;: 22. 
2 cp: 28; 1. 


FEEDS 33751237 235 2905 1 





exercitus Chaldaeorum et a facie 'exercitus Syriae et *mansimus in 
Ierusalem. 

12 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam dicens: 13 Haec 
dicit Dominus exercituum Deus Israél: Vade et dic viris Iuda et 
habitatoribus Ierusalem: Nunquid “non recipietis disciplinam, ut 
oboediatis verbis meis? dicit Dominus. 14 Praevaluerunt sermones 
Ionadab filii Rechab, quos praecepit filiis suis ut non biberent vinum, 
et non biberunt usque ad diem hanc, quia oboedierunt praecepto 
patris sui; ego autem locutus sum ad vos °de mane consurgens et 
loquens, et non oboedistis mihi. 15 ?Misique ad vos omnes servos 


meos prophetas consurgens diluculo mittensque et dicens: %Conver-_ 


timini unusquisqué a via sua -pessima et bona facite studia vestra 
et "nolite sequi deos alienos neque colatis eos, et habitabitis in terra, 
quam dedi vobis et patribus vestris; et non inclinastis aurem 
vestram neque audistis me. 16 Firmaverunt igitur filii Ionadab filii 
Rechab praeceptum patris sui, quod praeceperat eis; populus autem 
iste non oboedivit mihi. 

17 Tdcirco haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Ecce ego 
adducam super Iuda_ et super omnes habitatores Ierusalem univer- 
sam adflictionem, quam locutus sum adversum illos, ‘eo quod locu- 
tus sum ad illos, et non audierunt; vocavi illos, et non responderunt 
mihi. 18 Domui autem Rechabitarum dixit Ieremias: Haec dicit Do- 
minus exercituum Deus Israél: Pro eo quod oboedistis praecepto 
Ionadab patris vestri et custodistis omnia mandata eius et fecistis 
universa quae praecepit vobis, 19 propterea haec dicit Dominus exer- 
cituum Deus Israél: Non deficiet vir de stirpe “Ionadab filii Rechab 
Ystans in conspectu meo cunctis diebus. 

Et factum est in “anno quarto Ioakim filii Iosiae regis Iuda, 

factum est verbum hoc ad Ieremiam a Domino dicens: 2 Tolle 
byolumen libri et “scribes in eo omnia verba, quae locutus sum 
tibi adversum Israél et “Iudam et “adversum omnes gentes /a die, 
qua locutus sum ad te ex diebus Iosiae usque ad diem hanc, 3 9si 
forte, audiente domo Iuda universa mala quae ego cogito facere eis, 
revertatur unusquisque a via sua pessima, et /“propitius ero iniqui- 
tati et peccato eorum. 

4 Vocavit ergo Ieremias ‘Baruch filium /Neriae, et scripsit Baruch 
ex ore Ieremiae omnes sermones Domini, quos locutus est ad eum, 
in volumine libri, 5 et praecepit Ieremias 'Baruch dicens: Ego clau- 
sus sum nec valeo ingredi domum Domini. 6 Ingredere ergo tu et 
lege de volumine, in quo scripsisti ex ore meo verba Domini, audiente 
populo in domo Domini “in die ieiunii, insuper et audiente universo 
Iuda, qui veniunt de civitatibus suis; leges eis, 7”si forte cadat 
oratio eorum in conspectu Domini, et revertatur unusquisque a via 
sua pessima, quoniam magnus furor et indignatio est, quam locutus 
est Dominus adversus populum hunc. 8 Et fecit Baruch filius Neriae 
iuxta omnia, quae praeceperat ei Jeremias propheta, legens ex volu- 
mine sermones Domini in domo Domini. 

9 Factum est autem %in anno quinto Ioakim filii Iosiae regis Iuda, 
Pin mense nono, @praedicaverunt ieiunium in conspectu Domini 
omni populo in Ierusalem et universae multitudini, quae confluxerat 
de civitatibus Iuda in Ierusalem. 19 Legitque Baruch ex volumine 
sermones Ieremiae in domo Domini, "in gazophylacio Gamariae filii 
8Saphan ‘scribae, in vestibulo superiori, “in introitu portae novae 
domus Domini, audiente omni populo. 1! Cumque audisset Michaeas, 
filius Gamariae filii Saphan omnes sermones Domini ex libro 12 de- 
scendit in domum regis ad gazophylacium scribae, et ecce ibi omnes 
principes sedebant, YElisama scriba et “Dalaias filius Semeiae et 
Elnathan filius ’Achobor et Gamarias filius Saphan et Sedecias filius 
zHananiae et universi principes 1% et nuntiavit eis Michaeas omnia 
verba quae audivit, legente Baruch ex volumine in auribus populi. 
14 Miserunt itaque omnes principes ad Baruch Iudi filium Nathaniae 
filii @Selemiae filii Chusi dicentes: Volumen, ex quo legisti, audiente 
populo, sume in manu tua et veni. Tulit ergo Baruch filius Neriae 
volumen in manu sua et venit ad eos, 15 et dixerunt ad eum: Sede 











ae .ee ie Oe ee 


‘ws. 








vero cum Baruch ad mortem quaesitus est (36, 1-32); vel cum, Sedecia 
rege, quia praedixerat Chaldaeos reversuros, in durissimum carce- 
rem iniectus est; a quo, etsi ereptus (37, 1-15), et precibus Abdemelech 


PROPHETIA IEREMIAE 





. : 


et lege haec in auribus nostris. Et legit Baruch in auribus eorum. 
16 Tgitur, cum audissent omnia verba, obstupuerunt unusquisque 
ad proximum suum et dixerunt ad Baruch: °Nuntiare debemus regi 
omnes sermones istos. 17 Et interrogaverunt eum dicentes: Indica 
nobis quomodo scripsisti omnes sermones istos ex ore eius. 18 Dixit 
autem eis Baruch: Ex ore suo loquebatur quasi legens ad me omnes 
sermones istos, et “ego scribebam in volumine atramento. 

19 Et dixerunt principes ad Baruch: Vade et abscondere tu et 
Ieremias, et nemo sciat ubi sitis. 29 Et ingressi sunt ad regem in 
atrium; porro volumen commendaverunt in ¢gazophylacio Elisamae 
scribae et nuntiaverunt, audiente rege, omnes sermones. 21 Misitque 
rex Iudi ut sumeret volumen, qui tollens illud de gazophylacio Eli- 
samae scribae legit, audiente rege et universis principibus qui stabant 
circa regem. 22 Rex autem sedebat ¢in domo hiemali /in mense nono, 
et posita erat arula coram eo plena prunis. 23 Cumque legisset Iudi 
tres pagellas vel quattuor, scidit illud scalpello scribae et proiecit in 
ignem qui erat super arulam, donec consumeretur omne volumen 
igni qui erat in arula. 249Et non timuerunt neque “sciderunt vesti- 
menta sua rex et omnes servi eius, qui audierunt universos sermo- 
nes istos. 25 Veruntamen ‘Elnathan et Dalaias et Gamarias contra- 
dixerunt regi, ne combureret librum, et non audivit eos. 26 Et prae- 
cepit rex Ieremiel filio /Amelech et Saraiae filio Ezriel et 'Selemiae, 
filio Abdeel, ut comprehenderent “Baruch scribam et Ieremiam pro- 
phetam. Abscondit autem eos Dominus. 

27 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam prophetam, post- 
quam combusserat rex volumen et sermones, quos scripserat Baruch 
ex ore Ieremiae, dicens: 28 Rursum tolle volumen aliud et scribe in 
eo omnes sermones priores, qui erant in primo volumine, quod com- 
bussit Ioakim rex Iuda, 29 et ad Ioakim regem Iuda dices: Haec 
dicit Dominus: “Tu combussisti volumen illud dicens: Quare scrip- 
sisti in eo adnuntians: Festinus °veniet rex Babylonis et vastabit ter- 
ram hanc et ?cessare faciet ex illa hominem et iumentum? 

30 Propterea haec dicit Dominus contra Joakim regem Iuda: YNon 
erit ex eo "qui sedeat super solium David, et 8cadaver eius tproi- 
cietur ad aestum per diem et ad gelu per noctem, 31 “et visitabo 
contra eum et contra semen eius et contra servos eius iniquitates 
‘suas et adducam super eos et super habitatores Ierusalem et super 
viros Iuda omne malum, quod locutus sum ad eos, et non audierunt. 

32]Jeremias autem tulit volumen aliud et dedit illud “Baruch filio 
Neriae scribae, qui “scripsit in eo ex ore Ieremiae omnes sermones libri, 
quem combusserat Ioakim rex Iuda igni; et insuper additi sunt ser- 
mones multo plures quam antea fuerant. 

3 7 aE t regnavit rex Sedecias filius Iosiae pro °Iechonia filio Ioakim, 
“quem constituit regem Nabuchodonosor rex Babylonis in terra 
Iuda, 2 4%et non oboedivit ipse et servi eius et populus terrae, verbis 
Domini, quae locutus est in manu JIeremiae prophetae. 3 Et misit 
rex Sedecias €Iuchal filium ‘Selemiae et 9Sophoniam filium ’Maasiae 
sacerdotem ad Jeremiam prophetam dicens: ‘Ora pro nobis Domi- 
num Deum nostrum. 4Jeremias autem libere ambulabat in medio 
populi, ‘non enim miserant eum in custodiam carceris. Igitur exer- 
citus Pharaonis egressus est de Aegypto, et audientes ”Chaldaei, 
qui obsidebant Jerusalem, huiuscemodi nuntium “recesserunt ab 
Terusalem. 

5 Et factum est verbum Domini ad Ieremiam prophetam dicens: 
6 Haec dicit Dominus Deus Israél: Sic dicetis regi Iuda, °qui misit 
vos ad me interrogandum: PEcce exercitus Pharaonis, qui egressus 
est vobis in auxilium, Yrevertetur in terram suam in Aegyptum; 7 et 
fredient Chaldaei et bellabunt contra civitatem hanc et capient eam 
et succendent eam igni. 

8 Haec dicit Dominus: Nolite decipere animas vestras dicentes: 
Euntes abibunt et recedent a nobis Chaldaei; quia non abibunt; 
%8sed, et si percusseritis omnem exercitum Chaldaeorum, qui proelian- 
tur adversum vos, et derelicti fuerint ex eis aliqui ‘vulnerati, singuli 
de tentorio suo consurgent et incendent civitatem hanc igni. 








36, 16 — 37,9 
bvr. 20. 
C vr. 32. — cf. Rm 16, 22. 
d Vr.°12 


eAm 3, 1S. 
fvr.9; 1 Mc 1, 57, 62. — cf. 
§O.5T0;.,.22 


gécf. vr. 16. 
Aci. 4 Rg 27. 11. —v. Js 7, 6. 


4 WP. 12’. 


jcp. 38, 6. — cf. 3 Rg 22, 26: 
(Sph 1, 8). 
ivr. 14 


m VY. 4. — V. Cp. 45, I-3. 


ncf. cp. 26, 9. 
ocf. cp. 25, 9-11. 
?cf. cp. 7, '207"9, 
gd cf..Cp. 223; 30: 


fT Cl.. CB. 22k. 24. 43 
$ Cf. cp. 22,. 16. 
¢ci. Bar 32, 25. 
u'Ol..Cps 1, 16. 


Io. 


vv. Vr. 4. 
x vr; 18, 


acp *§2;' 154 Re 24, 17% 2 Par 


Gl. BZ 487,233. 

av. 2-Par 36, 12-14: 
@.CP: Cp...28. 21. 

fiVEe'T 32" Cp; 38; oi: 
£My, CD; al, -1- 

Av. cp. 35, 4. 

#cp. 42, 2. — cf. cp. 21. 2: Is 
 BYse-4 

JO OD; 32,22 2h Is 

Pick) Bz 97. 25; 

MECD. 532, 21 

NANI. FI2s CP. 34, 213. 

Ovr. 3. 

6 ci. iz 20, 2. 6. 

oLniias 17: 


€p.34, 22. 


scf. ‘cp. 214 °4. 
tcf. cp. 51,:4; Lar. 49: 





—— 51: — 








PROPHETIA IEREMIAE> 


37, 10 — 38, 16 


deductus a cisterna luto plena, in quam ut fame et sorde periret fue- 
rat immissus (16-38, 13), libertatem plenam non est adsecutus, sed in 
vestibulo carceris mansit donec urbs a Chaldaeis est capta (14-28). 








wvr. 5. 


vcp. I, 1; 32, 8. — cf._Js- 48; 
28. 

yo 8) EA ot RI, 

SCD. 20; 2%: 38,73. LC f4,. 20> 

BVESS° cp. 38, I. 

acf. cp. 21, 9; 38, 19; 39, 9; 
2:25. : 


bcp. 36, 12. 
eel. Bt 255 2% ae ai, 238. 
dct. Heb 11, 36. 
év. cp. 38, ‘6-14. 


fcp. 38, 16. 


&cp. 21, 7, 190; 32, 3; 34, 21. 


iets cp. 28, 2) 28,007: 
Hel. eps 38,126; 

jcf. cp. 38, 28. 
lv.‘CDp. 32, 2. 


mcp. 38, 9; 52, 6. — cf. Ez 4, 
10, 16. 
ncp. 38, 28. 


a cf. cp. 37, 3 

bv. cp. 20, : 

c cp. 21, 1. — cf. cp. 20, I. 
dcp. 21, 9. — cf. oy 17, 18. 
ecp. 27, 12; Bar 2. 21. 

fvr. 20; cp. 40. 9. 


&cp. 21, 10; 32, 3. 


hcp. 26, a: 


icp. 6. 24. -~ cf. Am 7, 10. 


jv. vr. 24-28. 


RCp 739 ta S62 
OS iis t 21, 35. 

iv. cp. 36, 26. 

MV. CD..32, 2. 

nvr. It, 13. 

o cf. Gn 39,248 


— cf. Ecli 49. 


Lm 3, 53; Zc 


9. 
pct. Ps 68, 15. 
" gcp. 39, 16. 
rc. Ac 8;. 2%: 
SEN. 20°95 37,> 82 
Cf Cp. .k44.20, 


ucf. cp. 37, 20. 





10 Ergo, “cum recessisset exercitus Chaldaeorum ab Ierusalem pro- 
pter exercitum Pharaonis, 11 egressus est leremias de Ierusalem, ut iret 
in “terram Beniamin et Tdivideret ibi possessionem in conspectu 
civium, 12 Cumque pervenisset ad Yportam Beniamin, erat ibi custos 
portae per vices nomine Ierias filius *Selemiae filii Hananiae et 
apprehendit Ieremiam prophetam dicens: Ad Chaldaeos profugis. 
13 Et respondit leremias: Falsum est, non fugio ad Chaldaeos. Et 
non audivit eum, sed comprehendit Terias leremiam et adduxit eum 
ad %principes; 14 quam ob rem irati °principes contra leremiam 
¢caesum eum miserunt in carcerem, qui erat in domo Ionathan 
scribae; ipse enim praepositus erat super carcerem. 15 €Jtaque ingres- 
sus est Ieremias in domum laci et in ergastulum et sedit ibi Iere- 
mias diebus multis. 16 Mittens autem Sedecias rex tulit eum et inter- 
rogavit eum in domo sua /abscondite et dixit: Putasne, est sermo a 
Domino? Et dixit Ieremias: Est. Et ait: 9In manus regis- Babylonis 
traderis. 17 Et dixit Ieremias ad regem Sedeciam: Quid peccavi tibi 
et servis tuis et populo tuo, quia misisti me in domum carceris? 
18hUbi sunt prophetae vestri, qui prophetabant vobis et dicebant: 
Non veniet rex Babylonis super vos et super terram hanc? 19 Nunc 
ergo audi, obsecro, domine mi rex: tvaleat deprecatio mea in con- 
spectu tuo, e et Jne me remittas in domum Jonathan scribae, ne moriar 
ibi. 20 Praecepit ergo rex Sedecias ut traderetur leremias in ‘vesti- 
bulo carceris et daretur ei torta panis cotidie, excepto pulmento, 
™donec consumerentur omnes panes de civitate; et “mansit leremias 
in vestibulo carceris. 

Audivit autém Saphatias filius Mathan et Gedelias filius Phas- 

sur et “Iuchal filius Selemiae et ’Phassur filius “Melchiae ser- 
mones, quos Ieremias loquebatur ad omnem populum dicens: 2 Haec 
dicit Dominus: ¢Quicumque manserit in civitate hac morietur gladio 
et fame et peste; “qui autem profugerit ad Chaldaeos /vivet et erit 
anima eius sospes et vivens. 

3 Haec dicit Dominus: #Tradendo tradetur civitas haec in manu 
exercitus regis Babylonis et capiet eam. 4 Et dixerunt principes regi: 
*Rogamus ut occidatur homo iste; de industria enim ‘dissolvit 
manus virorum bellantium, qui remanserunt in civitate hac, et manus 
universi populi loquens ad eos iuxta verba haec; siquidem homo 


iste non quaerit pacem populo huic, sed malum. 5 Et dixit rex Sede-. 


cias: Ecce ipse in manibus vestris est; nec enim fas est regem vobis 
quidquam negare. § Tulerunt ergo Teremiam et ‘proiecerunt eum in 
lacum Melchiae filii Amelech, qui erat in ”vestibulo carceris, et sub- 
miserunt Ieremiam “funibus in °lacum, in quo non erat aqua sed 
lutum; descendit itaque Ieremias ?in caenum. 

7 Audivit autem %Abdemelech ‘aethiops vir eunuchus, qui erat 
in domo regis, quod misissent Ieremiam in lacum. Porro rex sede- 
bat in &¢porta Beniamin, 8 et egressus est Abdemelech de domo regis 
et locutus est ad regem dicens: Domine mi rex, male fecerunt 
viri isti omnia quaecumque perpetrarunt contra Ieremiam prophetam 
mittentes eum in lacum, ut moriatur ibi ‘fame: “non sunt enini 
panes ultra in civitate. 1° Praecepit itaque rex YAbdemelech aethiopi 
dicens: Tolle tecum hinc triginta viros et leva Ieremiam prophetam 
de lacu, antequam moriatur. 11 Adsumptis ergo Abdemelech secum 
viris ingressus est domum regis, quae erat sub cellario, et tulit inde 
veteres pannos et antiqua, quae computruerant, et submisit ea ad 
Ieremiam in lacum per Yfuniculos. 12 Dixitque Abdemelech aethiops 
ad Ieremiam: Pone veteres pannos et haec scissa et putrida, sub 
cubito manuum tuarum et super funes. Fecit ergo Ieremias sic: 13 et 
extraxerunt Ieremiam funibus et eduxerunt eum de lacu; mansit 
autem Ieremias in “vestibulo carceris. 

14 Et misit rex Sedecias et tulit ad se leremiam prophetam ad 
ostium tertium, quod erat in domo Domini; et dixit rex ad tt we 
Intennoas ego te sermonem, ne abscondas a me aliquid. 15 Dixi 
autem Jleremias ad Sedeciam: Si adnuntiavero tibi, nunquid or 
interficies me? et, si consilium dedero tibi, non me audies? 16 Iura- 
vit ergo rex Sedecias Ieremiae Yclam dicens: #Vivit Dominus, aqui 














Matin 








Postquam dictum est quid mali, advenientibus Chaldaeis, regi urbi, populo, 
contigerit (39, 1-10) ; econtra quid boni acciderit cum leremiae, qui liber- 
tatem adeptus est (11-14), tum Abdemelech, cui promissa est salus (15-18), 





—— 


fecit nobis animam hanc, si occidero te et si tradidero te in manus 


byirorum istorum, qui quaerunt animam tuam. 





17 Et dixit Jeremias ad Sedeciam: Haec dicit Dominus exercituum 
Deus Israél: °Si profectus exieris ad %principes regis Babylonis, 
évivet anima tua, et civitas haec non succendetur igni, et salvus 
eris tu et domus tua; 18si autem non exieris ad principes regis Baby- 
lonis, /tradetur civitas haec in manus Chaldaeorum, et succendent 


eam igni, et tu non effugies de manu eorum. 


19 Et dixit rex Sedecias ad leremiam: Sollicitus sum propter Iu- 
daeos, %qui transfugerunt ad Chaldaeos; ne forte tradar in manus 
eorum, et “illudant mihi. 2° Respondit autem Ieremias: Non te tra- 
dent. Audi, quaeso, vocem Domini, quam ego loquor ad te, et ‘bene 
tibi erit, et. vivet anima tua. 21 Quod, si nolueris Jegredi, iste est 
sermo quem ostendit mihi Dominus: 22 Ecce omnes mulieres, quae 
remanserunt in domo regis Iuda, educentur ad principes regis Baby- 
lonis et ipsae dicent: Seduxerunt te et ‘praevaluerunt adversum te 
myiri pacifici tui, demerserunt in caeno et in lubrico pedes tuos et 
recesserunt a te. 23 Et omnes uxores tuae et "filii tui educentur ad 
Chaldaeos, et °non effugies manus eorum, sed ?in manu regis Baby- 
lonis capieris, et civitatem hanc comburet igni. 

24 Dixit ergo Sedecias ad IJeremiam: Nullus sciat verba haec, et 
non morieris. 25Si autem audierint %principes, quia locutus sum 
tecum, et venerint ad te et dixerint tibi: Indica nobis quid locutus 
sis cum rege, ne celes nos, et non te interficiemus, et quid locutus 
est tecum rex, 26dices ad eos: “Prostravi ego preces meas coram 
rege, ne me reduci iuberet in domum Jonathan et ibi morerer. 

27 Venerunt ergo omnes principes ad leremiam et interrogaverunt 
eum, et locutus est eis iuxta omnia verba, quae praeceperat ei rex, 
et cessaverunt ab eo, nihil enim fuerat auditum. 28 sMansit vero Ie- 
remias in vestibulo carceris usque ad diem, quo capta est Ierusalem. 
3 Et factum est ut caperetur Ierusalem. 1¢Anno nono Sedeciae 

regis luda mense decimo venit Nabuchodonosor rex Babylonis 
et omnis exercitus eius ad Ierusalem et obsidebant eam. 2 Undecimo 
autem anno Sedeciae mense quarto, quinta mensis aperta est civitas, 
2 et ingressi sunt omnes 2principes regis Babylonis et °sederunt in 
porta media: Neregel, Sereser, Semegarnabu, Sarsachim, ¢Rabsares, 
Neregel, Sereser, Rebmag et omnes reliqui principes regis Baby- 
lonis. 4 Cumque vidisset eos Sedecias rex Iuda et omnes viri bel- 
latores, fugerunt et egressi sunt nocte de civitate per viam horti 
regis et per portam quae erat inter duos muros et egressi 
sunt ad viam deserti. 5 Persecutus est autem eos exercitus Chal- 
daeorum, et comprehenderunt Sedeciam ¢in campo solitudinis ierichon- 


| tinae et fcaptum adduxerunt ad Nabuchodonosor regem Babylonis 


in 9Reblatha, quae est in terra Emath; et “locutus est ad eum 
iudicia. 6 Et ‘occidit rex Babylonis filios Sedeciae in Reblatha in 
oculis eius et omnes nobiles Iuda occidit rex Babylonis, 7 joculos 
quoque Sedeciae eruit et vinxit eum compedibus, ut duceretur in 
Babylonem. 8’Domum quoque regis et domum vulgi succenderunt 
Chaldaei igni et “murum [Ierusalem subverterunt. 9 Et reliquias 
populi, qui remanserant in civitate, et perfugas, "qui transfugerant 
ad eum, et superfluos vulgi, qui remanserant, transtulit °Nabuzardan 
Pmagister militum in Babylonem. 1° Et de plebe pauperum, qui nihil 
penitus habebant, Ydimisit Nabuzardan magister militum in terra 
Iuda et dedit eis vineas et cisternas in die illa. 11 Praeceperat 
autem Nabuchodonosor rex Babylonis de Ieremia Nabuzardan ma- 
gistro militum dicens: 12*Tolle illum et pone super eum oculos 
tuos nihilque ei mali facias, sed, ut voluerit, sic facias ei. 13 Misit 
ergo Nabuzardan princeps militiae, et Nabusezban et *Rabsares et 
Neregel et Sereser et Rebmag et omnes optimates regis Babylonis 
4 miserunt et tulerunt Ieremiam de ‘vestibulo carceris et tradiderunt 
eum “Godoliae filio Y“Ahicam filii “Saphan, ut intraret in domum et 
Yhabitaret in populo. 

15 Ad Ieremiam autem factus fuerat sermo Domini, *cum clausus 
esset in vestibulo carceris, dicens: 16 Vade et dic *Abdemelech ae- 


PROPHETIA IEREMIAE 
38, 17 — 39, 16 








by. vr. 4-6. _ 

OVE. 0, 23s: — chs: -27,454, 
13; 4 Rg 24, 12. 

dcp. 39, 3- 


ect. cp. 34, 4, 5. 
fv. cp. 21, 10. 


gv. cp. 37, 12. 

Acie x Re-s1, 2. 

ivr. 2; Cp. 40, 9. 

$v. 25 —— cl. cp. 27, 12,133 
AR 2A;..52: 


1 Ps ao, 10; Ab 7. — cf. Mic 


i 7s 5. 

mcp. 20, 10; Jb 19, 13, 14, 19. 
— cf. cp. 6, 14. 

mCP. 39, 6; 41, 10; 43, 6. 

OCP. 32, 4; 34, 3. 

pcp. 21, 10. 


@ ch. Vr. Ss. 


ciel. CPs. 3 719. 


Scp. 37, 20. — V. Cp. 32, 2. 


1-10] cp. §2, 4-16; 4 Rg 25, 
I-I2. 
@ef! ept 32; ©. 


6 cp. 38; 17, 18,: 22; 
O08 Ce T5318... 
dvr. 13; 4 Rg 18, 17. 


eJs §, 10. 
St: 98i7; 376-27 


ee 4 Rg 23, 33- 

cp. 4, 12. — cf. Ez 17, 15. 
ck. €D.. 52, TO. 

j chy iu 34, 45 Beer2i' Xa 


14 Rg.25, 9; Ez 16, 41. — cf. 


cp. 5, 10. — V. Cp. 21, 10-14; 
17, 27 

m2 Es 1, 3. — ef. Ps 79, 13; 
Is 5, 5 


cf. cp. ‘ox, fe Toe to Bis FPA 
ocp. 40, I. 

p Gn 37, 36. 

g cp. 40, 7. 


rcp. 40. 4. 


err. ay 

tcp. 38, 28. — Vv. cp. 32, 2. 

ucp. 43, 6. — V. cp. 40. 5-9, 
11-16; 4%, 1-4. 6; 4 Rg 25, 
22-25. 

v4 Rg 22, 12. 

wa Re -22, 3. 

ycp. 40. 6. 

ecp. 36, 5;. 38, 13. 

GA Cp. 38,7. 





(48) 


rere: X Tagua 








PROPHETIA IEREMIAE 


historia narratur ludaeorum, gui, Godolia praefecto, in Palaestina re- 
manserant (40, 1-12), quique, postguam Godolia ab Ismaéle ammonita 
dolo peremptus est (13-41, 3), et Ismaél suae ipsius iniquitatis fructu a 








39, 17 — 41, 3 
Oe PDnro; 12. 
Cep. 21, 10. citep, 14) -1 5: 


d-cp.<22, 25. 

CCl. JD: §; -207-"°Ps 32°19 236: 
40. 

7 ep; 235.95. 45, Bs 

g ci. Ps. 24, 3: 36; 40. 


\Cpen30, 14: 
b Js 18, 25. 
Se TAO; BS) 


, Dt 20; 24):28.2 


- 44, 3, 23; Dt 29, 25. — 
v. Dn 9g, 10-12. 


< CP. -39;-32% 
. SGH 13,40" a0 eel si 


Av. cp. 39, 14. 
Ha” 3p Otter Ee 


ROL Hep $2554; 


lop. 41, 6; Js 18, 26; Jd 20, 
1; 1 Re7, SP 20; 2751 Me 
3. 453 

Mm CD. 37, 12; 39, I4. 

“% CP. 39. 10. 

7-9] 4 Rg 25, 22-24. 

ovr. §. 


Pcp. 39, 10; 4 Rg 25, 12. 


qd vr. 14-16. — v. cp. 41, I-3. 

ENE 135-155 10 ep eae bis 
42, I, 

SiCD. 42521. 


tcp. 38, 20. 
cf, Vr.°12, 


vcf. Nm 22, 1; 2 Rg 8, 2. 
eer Re ix, ¢:. 12. zak 
y Gn 36, 8. 


Bi CASCps 2435-8 


a cf. vr. 10. 
O-vr..8, 15, 16. 
Gps 4p TE? 42; oh 
GUL Cp.. 41510, 


oC Cp,..42, 2. 


a4 Rg 23, 25. 

bcp. 40, 8, 14. 

ECp. 40,5: 
Vv. cp. 40, 6, 8, 10. 

ech. Ps40, 20: 

er Rg 13,.28} 263% Mc 116; 
16, 


& Cp. 40, 5. 





thiopi dicens: Haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Ecce 
ego inducam sermones meos super civitatem hanc “in malum et non 
in bonum, et erunt in conspectu tuo in die illa; 17 et liberabo te in 
die illa, ait Dominus, et non traderis in manus virorum, ¢quos tu 
formidas; 18sed ¢eruens liberabo te, et gladio non cades, sed /erit 
tibi anima tua in salutem, %quia in me habuisti fiduciam, ait Do- 


minus. 
4() Sermo qui factus est ad Ieremiam a Domino, %postquam di- 
missus est a Nabuzardan magistro militiae de 9Rama, quando 
tulit eum °vinctum catenis in medio omnium, qui migrabant de leru- 
salem et Iuda et ducebantur in Babylonem. 2 Tollens ergo princeps 
militiae Ieremiam dixit ad eum: “Dominus Deus tuus locutus est 
malum hoc super locum istum et adduxit et fecit Dominus sicut 
locutus est, ¢quia peccastis Domino et non audistis vocem eius; et 
factus est vobis sermo hic. 4 Nunc ergo ecce solvi te hodie de ca- 
tenis, quae sunt in manibus tuis; /si placet tibi, ut venias mecum in 
Babylonem, veni, et ponam oculos meos super te; si autem displicet 
tibi venire mecum in Babylonem, reside: Yecce omnis terra in con- 
spectu tuo est: quod elegeris, et, quo placuerit tibi ut vadas, illuc 
perge 5et mecum noli venire, sed habita apud “Godoliam filium 
Ahicam filii Saphan, ‘quem praeposuit rex Babylonis civitatibus 
Iuda; habita ergo cum eo in medio populi; vel, quocumque placue- 
rit tibi ut vadas, vade. Dedit quoque ei magister militiae Jcibaria et 
munuscula et dimisit eum. 6 Venit autem Ieremias ad Godoliam 
filium Ahicam in 'Masphath et habitavit cum eo “in medio populi, 
"qui relictus fuerat in terra. 

7Cumque audissent omnes principes exercitus, qui dispersi fue- 
rant per regiones, ipsi et socii eorum, quod °praefecisset rex Baby- 
lonis Godoliam filium Ahicam terrae et quod commendasset ei viros 
et mulieres et parvulos et ?de pauperibus terrae, qui non fuerant 
translati in Babylonem, §8venerunt ad Godoliam in Masphath et 
WIsmahel filius Nathaniae et *Iohanan et Jonathan filii Caree et 
Sareas filius Thanehumeth et filii Ophi, qui erant de Netophathi, 
et ‘Iezonias filius Maachathi, ipsi et viri eorum. 9% Et iuravit eis Go- 
dolias filius Ahicam filii Saphan et comitibus eorum dicens: Nolite 
timere servire Chaldaeis; habitate in terra et servite regi Babylonis, 
et ‘bene erit vobis. 19 Ecce ego habito in Masphath, ut respondeam 
praecepto Chaldaeorum, qui mittuntur ad nos; vos autem “colligite 
vindemiam et messem et oleum et condite in vasis vestris et manete 
in urbibus vestris, quas tenetis. 11 Sed et omnes Iudaei, qui erant 
in “Moab et in filiis 7Ammon et in YIdumaea et in universis regio- 
nibus, audito quod dedisset rex Babylonis reliquias in Iudaea et 
quod praeposuisset super eos Godoliam filium Ahicam filii Saphan, 
12 zreversi sunt: inquam, omnes Iudaei de universis locis, ad quae 
profugerant, et venerunt in terram Iuda ad Godoliam in Masphath 
et “collegerunt vinum et messem multam nimis. 

13 bJohanan autem filius Caree et “omnes principes exercitus, qui 
dispersi fuerant in regionibus, venerunt ad Godoliam in Masphath 
14et dixerunt ei: Scito quod Baalis rex %filiorum Ammon misit 
Ismahel filium Nathaniae percutere animam tuam. Et non credidit 
eis Godolias filius Ahicam. 15 ]Johanan autem filius Caree dixit ad 
Godoliam seorsum in Masphath loquens: Ibo et percutiam Ismahel 
filium Nathaniae, nullo sciente, ne interficiat animam tuam, et dis- 
sipentur omnes Iudaei, qui congregati sunt ad te, et “peribunt reliquiae 
Iuda. 16 Et ait Godolias filius Ahicam ad Iohanan filium Caree: Noli 
facere verbum hoc; falsum enim tu loqueris de Ismahel. 

4] 2Et factum est in mense septimo venit °Ismahel filius Natha- 

niae filii Elisama de semine regali, et optimates regis et decem 
viri cum eo ad °Godoliam filium Ahicam in @Masphath et comede- 
runt ibi panes simul in Masphath. 2/Surrexit autem Ismahel filius 
Nathaniae et decem viri, qui cum eo erant, et percusserunt Godo- 
liam filium Ahicam filii Saphan gladio et interfecerunt eum, 9quem 
praefecerat rex Babylonis terrae; 2 omnes quoque Iudaeos, qui erant 
cum Godolia in Masphath, et Chaldaeos, qui reperti sunt ibi, et 





74 














lohanan eiusque sociis est fraudatus (4-15), 0b metum Chaldaeorum non 
modo in Aegvptum fugere. statuunt (16-18), quamvis leremia, quem 
_ promittentes se Deo oboedituros esse (42, 1-6) interrogaverant, ab hoc 








viros bellatores percussit Ismahel. 4Secundo autem die, postquam 
occiderat Godoliam, nullo adhuc sciente, 5 venerunt viri de ’Sichem 
et de *Silo et de JSamaria, octoginta viri, /rasi barba et ™scissis ve- 
stibus et “squalentes, et munera et tus habebant in manu, ut offer- 
rent in domo Domini. 6 Egressus ergo Ismahel filius Nathaniae in oc- 
cursum eorum de °Masphath incedens et ?plorans ibat. Cum autem 
occurrisset eis, dixit ad eos: Venite ad Godoliam filium Ahicam. 
7Qui cum venissent ad medium civitatis, Yinterfecit eos Ismahel 
filius Nathaniae circa medium laci, ipse et viri qui erant cum eo. 
8 Decem autem viri reperti sunt inter eos, qui dixerunt ad Ismahel: 

Noli occidere nos, quia habemus thesauros in agro frumenti et hor- 
dei et olei et mellis; et cessavit et non interfecit eos cum fratribus 
suis. 9 Lacus autem, in quem proiecerat Ismahel omnia cadavera vi- 
rorum, quos percussit propter Godoliam, ipse est quem fecit “rex 
Asa propter Baasa regem Israél; ipsum replevit Ismahel filius Na- 
thaniae occisis. 1° Et captivas duxit Ismahel omnes reliquias populi, 
qui erant in Masphath, ‘filias regis et universum populum, qui re- 
manserat in Masphath, quos commendaverat ‘Nabuzardan princeps 
militiae Godoliae filio Ahicam; et cepit eos Ismahel filius Nathaniae 
et abiit ut transiret ad “filios Ammon. 

11 Audivit autem VIohanan filius Caree, et omnes principes bel- 
latorum, qui erant cum eo, omne malum, quod fecerat Ismahel filius 
Nathaniae, 12 et, adsumptis universis viris, profecti sunt ut bellarent 
adversum Ismahel filium Nathaniae et invenerunt eum ad Taquas 
multas quae sunt in YGabaon. 13Cumque vidisset omnis populus, qui 
erat cum Ismahel Iohanan filium Caree et universos principes bel- 
latorum, qui erant cum eo, laetati sunt; 14 et reversus est “omnis 
populus, quem ceperat Ismahel in Masphath, reversusque abiit ad 
Iohanan filium Caree. 15 Ismahel autem filius Nathaniae fugit cum 
octo viris a facie Iohanan et abiit ad filios Ammon. 

16 Tulit ergo Iohanan filius Caree et omnes principes bellatorum, 
qui erant cum eo, universas reliquias vulgi, quas reduxerat ab 
Ismahel filio Nathaniae de Masphath, postquam percussit Godoliam 
filium Ahicam: fortes viros ad proelium et “mulieres et pueros et 
eunuchos, quos reduxerat de Gabaon. 17 Et abierunt et sederunt pe- 
regrinantes in bChamaam, quae est iuxta °Bethlehem, @ut pergerent 
et introirent Aegyptum 18a facie Chaldaeorum: etimebant enim eos, 


quia percusserat Ismahel filius Nathaniae Godoliam filium Ahicam, . 


fquem praeposuerat rex Babylonis i in terra Iuda. 
2 Et %accesserunt omnes principes bellatorum et Iohanan filius 
Caree et Iezonias filius “Osaiae et reliquum vulgus °a parvo 
usque ad magnum 2dixeruntque ad Ieremiam prophetam: %Cadat 
oratio nostra in conspectu tuo, et “ora pro nobis ad Dominum Deum 
tuum pro universis freliquiis istis, %quia derelicti sumus pauci de 
pluribus, sicut oculi tui nos intuentur; 3et “adnuntiet nobis Domi- 
nus Deus tuus viam, per quam pergamus, et verbum, quod facia- 
mus. 4 Dixit autem ad eos Ieremias propheta: Audivi. Ecce ego oro 
ad Dominum Deum vestrum secundum verba vestra; ‘omne verbum 
quodcumque responderit mihi indicabo vobis nec celabo vos quid- 
quam. 5 Et illi dixerunt ad Ieremiam: /Sit Dominus inter nos “testis 
veritatis et fidei, ‘si non iuxta omne verbum, “in quo miserit te 
Dominus Deus tuus ad nos, sic faciemus; sive. bonum est sive 
malum, voci Domini Dei nostri, ad quem mittimus te, oboediemus, "ut 
bene sit nobis, cum audierimus vocem Domini Dei nostri. 
7°0Cum autem completi essent decem dies, factum est verbum 
Domini ad Ieremiam, 8 vocavitque PIohanan filium Caree et omnes 
principes bellatorum, qui erant cum eo, et universum populum a 
minimo usque ad magnum 9Yet dixit ad eos: Haec dicit Dominus 
Deus Israél, Yad quem misistis me, ut prosternerem preces vestras 
in conspectu eius: 19Si quiescentes manseritis in terra hac, ‘aedi- 
ficabo vos et non destruam, plantabo et non evellam, ‘iam enim 
placatus sum super malo quod feci vobis. 114Nolite timere a facie 
regis Babylonis, quem vos pavidi formidatis; “nolite metuere eum, 
dicit Dominus, quia vobiscum sum ego, ut salvos vos faciam et 


PROPHETIA IEREMIAE 








41, 4 — 42, 11 

hJs 17,7 

ijs 18,1 

33 Rg 16 24. — Vv. cp. 23, 13. 
PCh. Cp.h8 5373 Le to, 277 Dt 

14, Peds 5552 
mcp. 36, 24. 
ncp. 17, 26. — cf. 4 Rg 25, 9. 


ocp. 40, 6, 8, Io. 
Def? Ech= 12, Vo. 
qgcf. 1 Mc°7, 19. 


fa Reins’ =t6, 29°" 2 Par ro 6: 


SV, Cp. 38,523, 
t Giz Cpe 403-7. 


“el ep? to, 14. 
UN. cD. 40, 13: 


# Cl) 2 Re «2' 204 
#359, 3) 17: 


ENT TO,. 16: 


acp. 40, 7. 


bcf. 2 Rg 


19, 37, 38. 
Ger. Mit 2" 


I, 14. — v. Gn 35. 


19. 

Ot; Cp, Ate Ths 4309 

€ct--cp) 422013 

EN. 25 CD. 40,95. 

ex 1-12] L. in Ms. T. belli. 

@.V. Cp. 40, 13s Ax. Ets 

b cp. 43, 2. 

Cccp. 31, 34; fey 12. 
6, 13, Bar t 

dv. cp. 36, 7. 

Our 20 “tepr' s77 73" 
¥2, 119%: (Je .§ 26. 

fcf. cp. 40, 15; Is 37, 4. 

cl. Lv*265°32>" "Dir28s 52 Rar 
2, 13, 29; Dn 3, .37 

— Cpt 3474-19) 7r-Es 8, ar 

3, 18. — cf. Nm 22, 18. 

icf. 3M 31, 50. 

kf: Ap ¥, 5, 3, %4. 

t Jd 12,10 

m vr. 21. 

CD) ae 

@ ef. Biz 4; 16: 


As eae Os 


— cf. cp. 


—cf. 1 Rg 


ON8. 2; °S% 

rv. cp. 24, 6. 

Sof. cp. 28,58; 

écp. 41, 3x8. 

UCD; 13052 FO; 41s 
at: 


26, 3, 13, 19 


— cf. Rm 8, 





resale ives 








PROPHETIA IEREMIAE 
42, I2— 44, 2 


consilio averteret (7-22), sed ea pertinacia suae sententiae adhae- 
rent ut ipsum vatem cum Baruch secum abstrahant (43, 1-7). Illo 
ingressis leremias Aegyptum a Nabuchodonosor vastatum iri symbo- 








cl. a Es 1, 2%. 
x cp. 43, 4. — cf. cp. 44, 16, 
17. 


ycp. 41, 17. — cf. Dt 28, 68 
scp. 4, 19. 
BiCL-CD 37. 20. 


bop. 44,322 Bz 6.222041, 


17; Le'9, 51. — cf. vr. 19: 
Dt 17, 16. 

CCD: 44, 276 nN ep 4a 
12-14. 

d Ez 11, 8. 

évr. 22; cy. 44, 12. — cf. ep. 
20,3952 38: 

fcf. cp. 29, 17, 18. — vr. 22: 
Cp.) 27; 13. 

¢Lm*2, 22. 

AY. Cp. 7; 20. 


jv. cp. 18, 16. 
TCH; 44, 85/22. 


lcp. 43. 2. — cf. vr. 14-16. 
Ch ead Oe ae A 


NY. Bs 
ovr. 3. 
ae eT. §. 
q vr. 16, 17. 
acp. 42, 1. 
bv. cp. 40, 8, 13. 
ceh Is .%3,. :2¢-M i 
dcp. 42, 19. 


€V.. CD. 325-423 
icf. cp. $8. 2%: 


£:Cl. (CD, 40; FLEVS: 


Acp. 44, 20. — Vv. cp. 41, 16. 
icf. cp. 38, 23; 41, 10. 


2Cp. 39, 10; 40, 7. 
EV. CD, 39, 3a: 
m4 Rg 25, 26. — cf. cp. 4r, 


T9742 TAL 
WCOD...2, 163 (44, 7 "'46. Sacks 


30, 14. — cf. Nm 13, 22; Ps 
79. y23 1S 395 Tis. ——, Ve de 
30, 4. 


OV: CD. 25.9. 

Peclocp...%, rs: 

Qcp. 44, 13: 4%. 13. 

PNSCOs 15, 2, 

SiC CD., 175 3%: 

tcp. 46, 25; Ez 30, 13. — cf. 
Is219,, 2. 

u.Gf, Cp. 48; 27. 

WC; ES: £03,. 2; 18:40; 22. 

C1. ES 23, 24: 

© (cf..Gn. At, 458% Is.:x0,;18). 


acp. 46, 14, Ex 14, 2. 

bcp. 43, 7-9;_ 46, 14. 

¢ Cp. :.46, Tas 1s-16, “13. 

dvr. 15; Ez 29, 143 30, 14. — 
A goes (HG fe amb oe 





eruam de manu eius, 12 et dabo vobis misericordias et miserebor 
vestri et habitare vos faciam in terra vestra. 1° 7Si autem dixcritis 
vos: Non habitabimus in terra ista nec audiemus vocem Domini 
Dei nostri 14 dicentes: Nequaquam, Ysed ad terram Aegypti perge- 
mus, ubi non videbimus bellum et *clangorem tubae non audiemus 
et 4famem non sustinebimus et ibi habitabimus; 15 propter hoc nunc 
audite verbum Domini, reliquiae Iuda. Haec dicit Dominus exerci- 
tuum Deus Israél: %Si posueritis faciem vestram, ut ingrediamini 
Aegyptum, et intraveritis, “ut ibi habitetis, 16 4gladius, quem vos for- 
midatis, ibi comprehendet vos in terra Aegypti; et fames, pro qua 
estis solliciti, adhaerebit vobis in Aegypto, “et ibi moriemini. 17 Om- 
nesque viri, qui posuerunt faciem suam ut ingrediantur Aegyptum, 
ut habitent ibi, /morientur gladio et fame et peste; 9nullus de eis 
remanebit nec effugiet a facie mali, quod ego adferam super eos. 
18 Quia haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: "Sicut conflatus 
est furor meus et indignatio mea super habitatores Ierusalem, sic 
conflabitur indignatio mea super vos, cum ingressi fueritis Aegyptum, 
et ‘eritis in iusiurandum et in stuporem et Jin maledictum et in op- 
probrium et nequaquam ultra videbitis locum istum. 19 Verbum Do- 
mini super vos, reliquiae Iuda: ‘Nolite intrare Aegyptum. ”Scientes 
scietis, quia obtestatus sum vos hodie, 20 quia decepistis animas 
vestras. “Vos enim misistis me ad Dominum Deum nostrum di- 
centes: Ora pro nobis ad Dominum Deum nostrum, et “iuxta omnia | 
quaecumque dixerit tibi Dominus Deus noster, sic adnuntia nobis, | 
et faciemus. 21 Et adnuntiavi vobis hodie, et non audistis vocem | 
Domini Dei vestri super universis, ?pro quibus misit me ad vos. 
22 @Nunc ergo scientes scietis quia gladio et fame et peste morie- 
mini in loco, ad quem voluistis intrare ut habitaretis ibi. 
4 Factum est autem, cum complesset Ieremias loquens ad popu- 
lum universos sermones Domini Dei eorum, pro quibus miserat 
eum Dominus Deus eorum ad illos, omnia verba haec, 2 dixit Aza- 
rias filius ®Osaiae et OIohanau filius Caree et “omnes viri superbi 
dicentes ad Ileremiam: Mendacium tu loqueris, non misit te Domi- 
nus Deus noster dicens: 4Ne ingrediamini Aegyptum ut habitetis 
illic; %sed ¢Baruch filius Neriae /incitat te adversum nos, ut tradat 
nos in manus Chaldaeorum, ut interficiat nos et traduci faciat in 
Babylonem. 4 Et non audivit Iohanan filius Caree et omnes principes 
bellatorum et universus populus vocem Domini, ut manerent in | 
terra Iuda. 59Sed tollens Iohanan filius Caree et universi principes | 
bellatorum universos reliquiarum Iuda, qui reversi fuerant de cunctis 
gentibus, ad quas fuerant ante dispersi, ut habitarent in terra Iuda, 
6 hviros et mulieres et parvulos et ‘filias regis et omnem animam, 
jquam reliquerat Nabuzardan princeps militiae cum /Godolia filio 
Ahicam filii Saphan, et Ieremiam prophetam et “Baruch filium Ne- 
riae, 7et ingressi sunt terram Aegypti, quia non oboedierunt voci 
Domini, et venerunt usque ad ™Taphnis. 
8Et factus est sermo Domini ad Ieremiam in Taphnis dicens: 9Sume 
lapides grandes in manu tua et abscondes eos in crypta, quae est 
sub muro latericio in porta domus Pharaonis in Taphnis, cernentibus 
viris iudaeis, 1%et dices ad eos: Haec dicit Dominus exercituum 
Deus Israél: Ecce ego mittam et adsumam Nabuchodonosor regem 
Babylonis °“servum meum et ?ponam thronum eius super lapides 
istos, quos abscondi, et statuet solium suum super eos 11 @veniensque 
percutiet terram Aegypti, “”quos in mortem in mortem et quos in 
captivitatem in captivitatem et quos in gladium in gladium, 12 et 
succendet ignem ‘in delubris deorum Aegypti et comburet ea et 
“captivos ducet illos et Yamicietur terra Aegypti sicut amicitur pa- 
stor pallio suo et egredietur inde in pace 1% et conteret “statuas 
Ydomus solis, quae sunt in terra Aegypti, et *delubra deorum 
Aegypti comburet igni. 
4 4 Verbum quod factum est per Ieremiam ad omnes Iudaeos, qui 
habitabant in terra Aegypti habitantes in *Magdalo et in “Taph- 
nis et in “Memphis et in terra @Phatures, dicens: 2 Haec dicit Do- 
minus exercituum Deus Israél: Vos vidistis omne malum istud, 





— 756 — 

















_ lice praedicit (8-13), Israélitis autem pristinas calamitates in memo- 
riam revocans (44, 1-6) monet ut ab idolis se avertant (7-14), eisque 
nolentibus plenum interitum minatur (15-28) suorumque verborum 


PROPHETIA IEREMIAE 
44, 3-24 








quod adduxi super Ierusalem et super omnes urbes Iuda; et “ecce 
desertae sunt hodie, et non est in eis habitator, %propter malitiam 
quam fecerunt, /ut me ad iracundiam provocarent et Yirent ut sacri- 
ficarent et “colerent deos alienos, quos nesciebant et illi et vos et 
patres vestri. 4tEt misi ad vos omnes servos meos prophetas de 
nocte consurgens mittensque et dicens: Nolite facere verbum abomi- 
nationis huiuscemodi, quam odivi. 5 Et Jnon audierunt nec inclina- 
verunt aurem suam, ut converterentur a malis suis et non sacrifica- 
rent diis alienis. 6 Et ‘conflata est indignatio mea et furor meus et 
succensa est in civitatibus Iuda et in plateis Ierusalem, et ”versae 
sunt in solitudinem et vastitatem secundum diem hanc. 

7Et nunc haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Quare 
vos facitis malum grande hoc “contra animas vestras, ut intereat 
ex vobis °vir et mulier, ?parvulus et lactens de medio Iudae, nec 
relinquatur vobis quidquam residuum, 8 ¢provocantes me in operibus 
manuum vestrarum sacrificando diis alienis in terra Aegypti, in quam 
ingressi estis, ut habitetis ibi et dispereatis et sitis “in maledictio- 
nem et in opprobrium cunctis gentibus terrae? 9% Nunquid obliti 
estis mala patrum vestrorum et ‘mala regum Iuda et ‘mala uxorum 
eius et mala vestra et “mala uxorum vestrarum, quae fecerunt in 
terra Iuda et in regionibus lerusalem? 19 Non sunt mundati usque 
ad diem hanc; et “non timuerunt et non ambulaverunt in lege Domini 
et in praeceptis meis, quae dedi coram vobis et coram patribus vestris. 

11 JTdeo haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: *Ecce ego 
ponam faciem meam in vobis in malum et disperdam omnem Iu- 
dam 12et adsumam reliquias Iudae, qui “posuerunt facies suas ut 
ingrederentur terram Aegypti et habitarent ibi, et <consumentur omnes 
in terra Aegypti; “cadent in gladio et in fame et consumentur %a 
minimo usque ad maximum, in gladio et in fame morientur: et 
Cerunt in iusiurandum et in miraculum et in maledictionem et in 
opprobrium. 
visitavi super Ierusalem in gladio et fame et peste. 14¢Et non erit 
qui effugiat et sit residuus de reliquiis Iudaeorum, qui vadunt ut 
peregrinentur in terra Aegypti, et revertantur in terram /Iuda, ad 
quam ipsi elevant animas suas ut revertantur et habitent ibi; non 
revertentur, 9nisi qui fugerint. 

15 Responderunt autem Ieremiae omnes viri scientes, quod "sacri- 
ficarent uxores eorum diis alienis, et universae mulieres, quarum 
stabat multitudo grandis, et omnis populus habitantium in terra 
Aegypti in *‘Phatures dicentes: 16Sermonem, quem locutus es ad 
nos in nomine Domini, jnon audiemus ex te, 17 4sed facientes facie- 
mus omne verbum, quod egredietur de ore nostro, ut ™sacrificemus 
reginae caeli et libemus ei libamina, “sicut fecimus nos et patres 
nostri, reges nostri et principes nostri in urbibus Iuda et in plateis Ieru- 
salem ; et °saturati sumus panibus et bene nobis erat, malumque non vi- 
dimus, 18 PEx eo autem tempore, quo cessavimus sacrificare reginae 
cacli ct libare ei libamina indigemus omnibus et Ygladio et - fame 
consumpti sumus. 19 Quod si nos sacrificamus reginae caeli et liba- 
mus ei libamina, nunquid ‘sine viris nostris fecimus ei placentas ad 
colendum eam et libandum ei libamina ? 

20 Et dixit Ieremias ad omnem populum ‘adversum viros et ad- 
versum mulieres et adversum universam. plebem, qui responderant 
ei verbum, dicens: 2! Nunquid non ™sacrificium, ‘quod sacrificastis 
in civitatibus Iuda et in plateis Ierusalem vos et patres vestri, reges 
vestri et principes vestri et populus terrae, horum “recordatus est 
Dominus, et ascendit super cor eius? 22 %Et non poterat Dominus 
ultra portare propter malitiam studiorum vestrorum et propter “abo- 
minationes, quas fecistis; et Yfacta est terra vestra in *desolationem 
et in stuporem et in maledictum, %eo quod non sit habitator, sicut 
est dies haec. 23 Propterea quod sacrificaveritis idolis et “peccave- 
ritis Domino et non audieritis vocem Domini et in lege et in prae- 
ceptis et in testimoniis eius non ambulaveritis, “idcirco evenerunt vobis 
mala haec, sicut est dies haec. 

24 Dixit autem Ieremias ad omnem populum et ad universas mu- 


13 dEt visitabo super habitatores terrae Aegypti sicut . 





6 Ve Os ep. 7; 345° 90; EI. 


fvr. 8. — v. cp. 7, 18, 19. 
¥i- Cp. Ey 30. 
cp. 7, 9; 19, 4; Dt 6, 14. 


$Nco2 Par 36, 1S. 


jv. cp. 34, 14. 


Lv. cp. 7, 20. 
MANY, 22° sCp, 22, 
op a ai |? Re a 


s<" Bar 2542 


n Hab 2, 10. — cf. Nm 16, 38; 
Pro 20:72 


Oct Co: 38.23") Ln .er 18 

M2, Tr 4a 

qd vr. 3. 

fvr. 12, 22; cp. 42, 18. — cf. 
cp. 18, 16. 


Sick-ep. 155; X4: 

ESERR TIT 1, SB: 
EDs: 23; 

6 VETTE 25, 


vcf. Pro 28, 14. 


15, 3; 4 Rg 


X% vr. cp. 21. 10. 
y cp. 42, 15. 

SCF m4, 2435 

@Cp. 12," 36,27, 22. 

db cf. cp. 6, 13. — Vv. cp. 42, I. 
Gicps. 422, 28: 

@cp. 1S. 32°37) 133 49,018. 
éep. 42; 17: 


fics cpy 22,27. 


gcf. vr. 28. 
hr. 9, 25. 


ivr. 1. — v. Is xx, 11. 


fj chicpe6,°L7s) 44, 135 

icf. Ps 49, 16-21; Ee 8; E83 
Ecli 5, 4. 

mcp. 7. 18; 19, 13; Sph 1, 5. 

f. 3 Rg rr, 33; 4 Rg 21, 31. 

» O82) 085-17. 


oe MC 2. 12; 
Pim 4.94. 


rcf. Nm 30, 6, 7. 


Scp. 43. 6. 
. 17. — cf. Ez 8, ro, 11. 


ucf. Ez 21, 24. 

vcp. §, 9, 29. 

x Ez 8, 6. 

y-V. Cp. 22, 5. 

zvr. 8, 12. — v. cp. 18, 16. 
acp. 4, 7. 

bv. cp. 40, 3. 

eer, - Dt 31,29. 





pce <7 a 











PROPHETIA IEREMIAE 


veritatem vaticinio de Pharaonis Ephree clade confirmat (29, 30); Ba- 1 
ruch autem socio fideli salutem repromittit (45, 1-5). a 
3. Vaticinia contra gentes (46, 1-51, 64). 1. Contra Aegyptum, cuius exercitus 














44, a5 — 46, 16 
dvr. 15. — V. CP. 43, 5-7. 
6126. 
fvecore: 
EN CDpi22 7 &; 
Aecf.. Ez 30,130. 
4¢f. (Cpe. 42. 
VED. 3%, 2S. 
beep: 42,.16. 
mcp. §1, 50. — cf. vr. 14; Is 


TEs (HE 297 13: 

n Ez 6. 8. — cf. cp. 42, 2; Dt 
28, 62. 

ONT; T7,,.25, 26. 


p Pro: 19, 21. 


qcp. 46. 17. — cf. Ez 29, 2-5; 
30, 21-24. 

rcp. 46, 26. 

SCh Cpl 3200.5. 


OV. CD.) 32,4724 
ON Cp, 36;.4.,: 18. 


CCDs Soe Ts 

ack. cp. 36;. 26: 

ePs 6, 6. 

Fim -3, 35.8. Ss 

gcp. 31. 28. — cf. cp. 1, 10; 


Is f 5: 
Weck: “PS 130, 1, .2;"Rm 82,16. 
icf. cp. 25, 26, 29. 
JCP. 23; °O; 39,-18e.—< Cl ep, 
43, 6. 


Gcp. 25, 13. — V. Cp. 25; 15-26. 
b4 Rg 23, 29; 2 Par 35, 20. 


€Cp..25, 1; 36;.-13 :45, 2. 

2 -Cp 625 cnx, 

ecf, Nh @i.. 2% 

icf. a Bg £,.20; 28. 

ha 47, 3; Nn 2,8 

AcD. 6, 25; 49, 24, 29. 

bcfs -cp.-953 357 "Ps 89,73 Am 

>. “Te 

34 Rg 23, 29. — cf. Dn 11, 
II-I 


Ss 
icf. cp. 47, 2; Is 8, 7, '8; Dn 
£3510; 
M2 32-3, 
nNh 3, 2. — cf. Jd 5, 22. 
0 Ez 27, 10. 
p Is-13, 6,937 JE r2%5% 
Gop, 50;-15. 
PES P24. 
ac vr.-14;. Dt 32,749 °"s 34, 


tcf. Ez 39, 317h:193 Sphra 7 
“vr. 6. 
VU ceps 8, 4a: 52; 8: Gn.a7, 


2:5 
11] * Catech. R. IV. x6, 3. 
¥ Of (Bz 30.-4 7. 
y cf. Is 34,: 4. 
2 vr. 6. 
a Nh 2, 5. 
oo. 43, 10, 11; 44, 30. —.cf. 
S19; 43° EZ 20) 20. 
GVECD.*44,. 1: 
@cle Viens ea. 
é vr. 10. 
f Lv 26, 37. 





lieres: Audite verbum Domini, “omnis Iuda, qui estis in terra Ae- 
gypti. 25 Haec inquit Dominus exercituum Deus Israél dicens: ©Vos 
et uxores vestrae locuti estis ore vestro et manibus vestris imple- 
stis dicentes: Faciamus vota nostra, quae vovimus, /ut sacrificemus 
reginae caeli et libemus ei libamina. Implestis vota vestra et opere / 
perpetrastis ea. , 73 
26 Ideo audite verbum Domini, omnis Iuda, qui habitatis in terra 
Aegypti: 9Ecce ego iuravi in nomine meo magno, ait Dominus, “quia 
nequaquam ultra vocabitur nomen meum ex ore omnis viri iudaei 
idicentis: Vivit Dominus Deus in omni terra Aegypti. 27 /Ecce ego 
vigilabo super eos in malum et non in bonum; et ‘consumentur omnes 
viri luda, qui sunt in terra Aegypti, gladio et fame, donec penitus 
consumantur. 28™Et qui fugerint gladium, revertentur de terra | 
Aegypti in terram Iuda “viri pauci; et °scient omnes reliquiae Iuda — 
ingredientium terram Aegypti, ut habitent ibi, cuius sermo compleatur, | 
meus an illorum. 29 Et hoc vobis signum, ait Dominus, quod visitem | 
ego super vos in loco isto, ut sciatis Pquia vere complebuntur sermones — 
mei contra vos in malum. , , 
30 Haec dicit Dominus: Ecce ego 9%tradam Pharaonem Ephree — 
regem Aegypti ‘in manu inimicorum eius et in manu quaerentium 
animam illius, sicut tradidi ‘Sedeciam regem Iuda in manu Nabu- — 
chodonosor regis Babylonis inimici sui et quaerentis animam eius. | 
4 5 Verbum quod locutus est Ieremias propheta ad @Baruch filium | 
Neriae, cum scripsisset verba haec in libro ex ore Ieremiae | 
Canno quarto Ioakim filii Iosiae regis Iuda, dicens: 2 Haec dicit 
Dominus Deus Israél ad te, Baruch. 3 Dixisti: ?Vae misero mihi, 
quoniam addidit Dominus dolorem dolori meo; “laboravi in gemitu 
meo et /requiem non inveni. 4 Haec dicit Dominus: Sic dices ad 
eum: YEcce quos aedificavi ego destruo et quos plantavi ego evello 
et universam terram hanc; 5et “tu quaeris tibi grandia? Noli quae- 
rere, quia ecce ‘ego adducam malum super omnem carnem, ait Do- 
minus, et Jdabo tibi animam tuam in salutem in omnibus locis ad 
quaecumque perrexeris. 


4 Quod factum est verbum Domini ad Ieremiam prophetam @con- 
tra gentes: 2ad Aegyptum, Yadversum exercitum Pharaonis 
Nechao regis Aegypti, qui erat iuxta fluvium Euphraten in Char- 
camis, quem percussit Nabuchodonosor rex Babylonis “in quarto 
anno Ioakim filii Iosiae regis Iuda: %4Praeparate scutum et clipeum 
et procedite ad bellum, 4 “iungite equos et ascendite, equites; state 
in galeis, polite lanceas, induite vos loricis. 5 Quid igitur? vidi ipsos 
pavidos et terga vertentes fortes eorum caesos; 9fugerunt cozciti 
nec respexerunt! “terror undique, ait Dominus. & ‘Non fugiat velox 
nec salvari se putet fortis! jad aquilonem iuxta flumen Euphraten 
victi sunt et ruerunt. 7 Quis est iste, ‘qui quasi flumen ascendit, et 
veluti fluviorum intumescunt gurgites eius? 8 Aegyptus ™fluminis 
instar ascendit, et velut flumina movebuntur fluctus eius, et dicet: 
Ascendens operiam terram, perdam civitatem et habitatores eius. 
9”Ascendite equos et exsultate in curribus, et procedant fortes, Ae- 
thiopia et °Libyes tenentes scutum et Lydii arripientes et iacientes 
sagittas. 10pDies autem ille Domini Dei exercituum @dies ultionis, 
Tut sumat vindictam de inimicis suis: *devorabit gladius et satura- 
bitur et inebriabitur sanguine eorum; ‘victima enim Domini Dei exer- 
cituum in “terra aquilonis iuxta flumen Euphraten. 11 ¥Ascende in 
Galaad et tolle resinam, virgo filia Aegypti; frustra multiplicas medi- 
camina, “sanitas non erit tibi. 12 ¥Audierunt gentes ignominiam tuam 
et ululatus tuus replevit terram, “quia fortis impegit in fortem, et 
@ambo pariter conciderunt. 

13 Verbum quod locutus est Dominus ad Ieremiam prophetam, 
super eo quod °venturus esset Nabuchodonosor rex Babylonis et 
percussurus terram Aegypti: 14 Adnuntiate Aegypto et auditum fa- 
cite in “Magdalo, et resonet in Memphis, et in @Taphnis dicite: Sta 
et praepara te, quia “devorabit gladius ea quae per circuitum tuum 
sunt. 15 Quare computruit fortis tuus? non stetit, quoniam Dominus 
subvertit eum. 16 Multiplicavit ruentes, ‘ceciditque vir ad proximum 











ad Euphratem conteretur (46, 1-12), regnum vero a Nabuchodonosor 
proxime subicietur et severiori iudicio quam luda punietur (13-28). 2. Con- 
tra Philisthaeos, qui penitus sunt exterminandi (47, 1-7). 3. Contra Moab 


PROPHETIA IEREMIAE 
46, 7 == 48, 11 








suum, et dicent: Surge, et revertamur ad populum nostrum et ad 
terram nativitatis nostrae 9a facie gladii columbae. 17 ”Vocate nomen 
Pharaonis regis Aegypti: Tumultum adduxit tempus. 18 Vivo 
ego, inquit Rex, /Dominus exercituum nomen eius, quoniam, sicut 
'Thabor in montibus et sicut ”"Carmelus in mari, veniet. 19 "Vasa 
transmigrationis fac tibi, habitatrix filia Aegypti; quia °Memphis in 
solitudinem erit et deseretur et ?inhabitabilis erit. 

20 ¢Vitula elegans atque formosa Aegyptus! stimulator "ab aqui- 
lone veniet ei. 2! Mercennarii quoque eius, qui versabantur in me- 
dio eius quasi vituli saginati, versi sunt et fugerunt simul nec stare 
potuerunt, quia dies interfectionis eorum venit super eos, ‘tempus 
visitationis eorum. 22 “Vox eius quasi aeris sonabit; quoniam cum 
exercitu sproperabunt, et cum securibus venient ei vquasi caedentes 
ligna. Succiderunt saltum eius, ait Dominus, qui supputari non 
pepe *multiplicati sunt super locustas, et non est eis numerus. 

4Confusa est filia Aegypti et tradita in manu populi aquilonis. 
25 Dixit Dominus exercituum Deus Israél: YEcce ego visitabo super 
tumultum Alexandriae et super Pharaonem et super Aegyptum et 
“super deos eius et super reges eius et super Pharaonem et super 
eos qui confidunt in eo, 26 et %dabo eos in manu quaerentium ani- 
mam eorum et in manu Nabuchodonosor regis Babylonis et in ma- 
nus servorum eius, et “post haec habitabitur “sicut diebus pristinis, 
ait Dominus. 

27Et &tu ne timeas, serve meus Iacob, et ne paveas, Israél, quia 
ecce ego salvum te faciam de longinquo, et semen tuum de terra 
captivitatis tuae; et revertetur Jacob et requiescet et prosperabitur, 
et non erit qui exterreat eum. 28 Et tu noli timere, serve meus Iacob, 
ait Dominus, quia tecum ego sum, quia ego consumam cunctas 
gentes ad quas eieci te; ‘te vero non consumam, sed 9castigabo te 
in iudicio nec quasi innocenti parcam tibi. 

4 7 Quod factum est verbum Domini ad Jeremiam prophetam 2con- 
tra Palaestinos, antequam percuteret Pharao “Gazam. 2 Haec 
dicit Dominus: °Ecce aquae ascendunt ¢ab aquilone et “erunt quasi 
torrens inundans et operient terram et plenitudinem eius, urbem et 
habitatores eius. Clamabunt homines et ululabunt omnes habitatores 
terrae 3/a strepitu pompae armorum et bellatorum eius, a %commo- 
tione quadrigarum eius et multitudine rotarum illius. hNon respe- 
xerunt patres filios manibus dissolutis, 4pro adventu diei in quo 
vastabuntur omnes *Philisthiim, et dissipabitur iTyrus et Sidon cum 
omnibus reliquis auxiliis suis; depopulatus est enim Dominus Pa- 
laestinos, /reliquias insulae Cappadociae. 5™Venit calvitium super 
Gazam, conticuit "Ascalon et 9reliquiae vallis earum: usquequo con- 
cideris? 6©”0Q mucro Domini, usquequo non quiesces? Ingredere in 
vaginam tuam, refrigerare et sile. 7 %Quomodo quiescet, cum Domi- 
nus praeceperit ei adversus Ascalonem et adversus *maritimas eius 
regiones ‘ibique condixerit illi? 
4 “Ad Moab haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Vae 
super "Nabo, quoniam vastata est et confusa; capta est °Ca- 
riathaim %confusa est fortis ettremuit! 2 Non est ultra exsultatio 
in Moab contra °Hesebon; cogitaverunt malum: /Venite et disper- 
damus eam Yde gente. Ergo silens conticesces, sequeturque te gla- 
dius. 3Vox clamoris de "Oronaim vastitas et contritio naga : 4icon- 
trita est Moab; adnuntiate clamorem parvulis eius. 5 jPer ascensum 
enim Luith plorans ascendet in fletu, quoniam in descensu Oronaim 
hostes ululatum contritionis audierunt : 6 Fugite, salvate animas ves- 
tras et /eritis quasi myricae in deserto; 7”pro eo enim quod ha- 
buisti fiduciam in munitionibus tuis et in thesauris tuis, tu quoque 
capieris, et nibit °Chamos in transmigrationem, sacerdotes eius et 
principes eius simul; 8 et veniet praedo ad omnem urbem, et urbs 
nulla salvabitur; et peribunt valles, et dissipabuntur Icampestria ; 
quoniam dixit Dominus: 9% Date florem Moab, quia florens egredie- 
tur; et "civitates eius desertae erunt et inhabitabiles. 10 *Maledictus 
qui facit ‘opus Domini fraudulenter, et maledictus qui prohibet gla- 
dium suum a sanguine. !! Fertilis fuit Moab ab adulescentia sua 





het, 25, 38; 50, 16. 
Is es tA 


iv. cp. 
jcp. 10, a "48, 57°61 ;°S75045 


7, 4; 48, 2. 
174 3, 6. 
m3 Rg 18, 42, 44. 
Weel SZ 12, 33:°294-12% 


vicls 1s.14,.6 
“cl. Ja’63°S* 7x 12 


yv. cp. 25, 16, 19. 
z Ez 30, 14, 16; Nh 3, 8. 


@cb. 43, 12: Sap 14, £17 -Zc 
os ee 
bcp. 44, 30; Ez 30, 4; 32, 11 


c Ex 29, 13, 14. — v. Is 19, 
22-25. 
dIs 51, 


€ cp. 30, ee LE, ds Ase ae 


ST Cp.t8s 2p; “BOF x8 


£'cp.210,. 24, 

@icpl 2g f2702s Ez--25Fi 571236; 
$5 2, 5. — cf. Is a 29-31. 

b Am 1, 6, 7; Sph 2 


CC. Cp. 46, yi 3 i 8, aS 
28, 2. 

exp: 46, 6, 10, 20, 24. 

ect. cp 


; , 16 
fep. 8, 16 g Nh 3, 2. 
hcp. 46, 5. 
ivr. I. — cf. Sph 2, 4, 5 


3 Jl-3, 4. —-v. cp. 25, 
lef. as: 233 Am 9 


j % Amt 


mcf. cp. 16, 6; 48, Be Is 3, 
24; ZC 9, 5. 

ncp. 25, 20. — ef. Jd 1, 18. 

ocf. Is 14, 30. 

pb Dt 32, 41; Ez 21, 3-5. — cf. 


¥ -Par: 2%, 38,<1 % 
get. Ez 24, 75.8 


r cf. Sph 2, 5. " § Mic 6, 9. 

acp. 25, 21; 4 Rg 21, 2. —_Vv. 

Sy ie: 16; Ez Pg inet Am 
2, 1-3; Sph 2, 8, 9. 


bvr. 22; Nm 32, 3. 


c vr. 23: Nm 32, 37; JS 13, 19; 

Bz. 2s" 0. VI... £20. 1:29: 

e vr. 34 45; 4 49, 3; Nm 32, 
$155.4: 


7; 

Id cp. 31, 36. 

§ Ps 82, 5. — cf. cp. 11, 19. 
Z 


Is 15, 5. — cf. vr. ae 
i cf. Is 25, oe jIs15, 5 
l cf. 5 17, 6 mcp. 49. 4. 
ncf. Is 46, 2. — cf. cp. 49. 3. 
o Nm 21, 29; Jd 11, 24: 3 Re 
pcp. 6, 26. it 1; 7. 
q vr. at IS 13329,249; 285. 
cf. Dt 3. 10. rct.vr. 28. 


Toy Pe. Cone. Trid. s. XXII, 
De observ. in celeb. Ms. 

sJd 5, 23. — cf. r Rg 15, 3, 
es 2: Re 20, 42. 

tc Coe 15, 58. 





ae 








PROPHETIA IEREMIAE 
48, 12 -45 


et ipsius civitates, quae utpote idololatria dedit.e vastabuntur (48, 1-15), | 


Tanti exitii immanitatem in tot delictorum poenam vicinos exhor- 


tatur ut plangant (16-30), immo propheta ipse flentibus sociatur 





uSph 1, 12. 


v cf. Nm 21, 29; Is 16, r4. 
wef. 4 Rg 17,.21-23; Os 10, 6. 
gcf.3: Rg. 125- 29. 

MCl.. MES 20. 

SVT: B,- TS) 205 es Leaks 
acp. 50, 27. 

bv. cp. 46, 18. 


€ . 18:6, 4°" 84,78, 

d cf. Is 47,1. 

e Nm.21,.307 Is rs, 2. 

fcf. 1 Rg 4, 13, 16; Nh 2, 1. 

g Dt 2, 36; Is 13, 9. 

A cf. Is 15, 4, 5; 16, 7. 

#Is 16, 2. 

VE. TS. 

“vr. 8. 

m Nm 21, 23; Is 15, 4. 

n Js 13, 18. 

ovr. 18. 

Mey 2h e vie os 

gq ci.cNmve33;.467 E2°6:* 84, 

¥ cf? Ig. 737 175% Par se 87 
25, 9. 

$ vr. 4143 Am 2, 2 

tcp. 49, 13, 22; 
1; AM 255025 

“Cl. Ps 7475; °¥r: 

» ch, E230; 21% Ps 39, 7%: 

% Of. Cp.28; 272. $x. 30% Isia9, 


Is 34, 6; 63. 


14. 
y vr. 423 dato 

SVE: 39. 

ache be 25, 8: Sph 2, 8. 

5 cf. cp. 2, 26. 

c Che-rg, 

d Ps 54, 7, 8; Cn 2, 14. — ef. 


s°26,°2; 
els 16, 6; Sph 2, 8-10. — cf. 
vr. 14. 
[IS TR. Sr Ge, eras 

m’ 42, 325 


HAV. NTS. 

OVE. 35. 5: 

cf. Is 15,2;'16, 12: Ez 20, 29. 

7 Cp. 47 219° Is.2G, 18: 

#1818, 2, 3, 

SOE. cp. a ,%5. 

sip 3: Lm 2, 10. =v. cp 
4, 


10S Op. 22% 28. 
Ochi vr. 6. 
x vr. 26. 


x Cp. 49, 22. — cf. Dt 28, 49;. 


21. — cf. Is 13, 7, 8. 
€VE. op. 6, 24. 
dvr. 26; cp. §0. 29. 
6-18 :245537, 18. Lm .3;.a7).— 
cf. cp. 49, 4: Am 5, 19. 
} cl. CD. -NE7223. 
gcf. Nm 14, 9. 


et “requievit in faecibus suis, nec transfusus est de vase in vas et 
in trasmigrationem non abiit; idcirco permansit gustus eius in eo, 
et odor elus non est immutatus. = 

12 Propterea ecce dies veniunt, dicit Dominus, et mittam ei or- 
dinatores et stratores laguncularum; et sternent eum et vasa eius 
exhaurient et lagunculas eorum collident. 13 Et Yconfundetur Moab 
a Chamos, sicut “confusa est domus Israél a Bethel, in qua habebat 
fiduciam. 14 ¥YQuomodo dicitis: Fortes sumus et viri robusti ad proe- 
liandum? 152Vastata est Moab, et civitates illius succiderunt, et 
electi iuvenes eius “descenderunt in occisionem, “ait rex, Dominus 
exercituum nomen eius. 16 Prope est interitus Moab ut veniat, et 
malum eius velociter accurret nimis. 17 Consolamini eum omnes qui 
estis in circuitu eius; et universi, qui scitis nomen eius, dicite: “Quo- 
modo confracta est virga fortis, baculus gloriosus? 18 @Descende 
de gloria et sede in siti, habitatio filiae “Dibon, quoniam vastator 
Moab ascendit ad te, dissipavit munitiones tuas. 19/In via sta et 
prospice, habitatio 9Aroér: interroga fugientem et ei qui evasit dic: 
Quid accidit? 29 Confusus est Moab, quoniam victus est. *Ululate 
et clamate, adnuntiate in ‘Arnon, quoniam /vyastata est Moab. 21 Et 
iudicium venit ad terram ‘campestrem super Helon et super “Iasa et 
super “Mephaath 22 et super °Dibon et super ?Nabo et super do- 
mum @Deblathaim 23 et super Cariathaim et super Bethgamul et 
super "Bethmaon 24 et super *Carioth et super ‘Bosra et super omnes 
civitates terrae Moab, quae longe et quae prope sunt. 25 Abscissum 
est “cornu Moab, et Vbracchium eius contritum est, ait Dominus. 
26 ZInebriate eum, Yquoniam contra Dominum erectus est, et allidet 
manum Moab in vomitu suo, et “erit in derisum etiam ipse. 27 4Fuit 
enim in derisum tibi Israél, \quasi inter fures repperisses eum; propter 
verba ergo tua, quae adversum illum locutus es, captivus duceris. 
28 cRelinquite civitates et habitate in petra, habitatores Moab, et 
estote 4quasi columba nidificans in summo ore foraminis. 29 ¢Audi- 


vimus superbiam Moab, superbus est valde; sublimitatem eius et | 


arrogantiam et superbiam et altitudinem cordis eius. 30 Ego scio, 
ait Dominus, iactantiam eius et quod non sit iuxta eam virtus eius, 
nec iuxta quod poterat conata sit facere. 31 /Ideo super Moab heiu- 
labo et ad Moab universam clamabo, ad viros muri fictilis 
lamentantes. 32 De planctu 9Iazer plorabo tibi, “vinea ‘Sabama, Jpro- 
pagines tuae transierunt mare, usque ad mare Iazer pervenerunt; 
super messem tuam et vindemiam tuam praedo irruit, 33 /ablata est 
laetitia et exsultatio de carmelo et de terra Moab, et vinum de tor- 
cularibus sustuli, nequaquam calcator uvae solitum celeuma can- 
tabit. 34™”De clamore “Hesebon usque Eleale et Jasa dederunt vo- 
cem suam, a Segor usque ad °Oronaim vitula conternante, aquae 
quoque Nemrim pessimae erunt. 35 Et auferam de Moab, ait Do- 
minus, offerentem in Pexcelsis et sacrificantem diis eius. 36 Propterea 
%or meum ad Moab quasi tibiae resonabit, et cor meum ad viros 
muri fictilis dabit sonitum tibiarum; quia plus fecit quam potuit, 
idcirco perierunt. 377Omne enim caput calvitium, et omnis barba 
rasa erit, ‘in cunctis manibus colligatio, et ‘super omne dorsum ci- 
licium. 38 Super omnia tecta Moab et in plateis eius omnis planctus, 
quoniam contrivi Moab sicut “vas inutile, ait Dominus. 39 Quomodo 
victa est, et ululaverunt? Yquomodo deiecit cervicem Moab, ct con- 
fusus est? *Eritque Moab in derisum et in exemplum omnibus in 
circuitu suo. 

40 Haec dicit Dominus: ¥Ecce quasi aquila volabit et *extendet 
alas suas ad Moab. 
hensae sunt, et °erit cor fortium Moab in die illa sicut cor mulieris 
parturientis. 42 Et cessabit Moab esse populus, @quoniam contra Do- 
minum gloriatus est. 43 ¢Pavor et fovea et laqueus super te, o ha- 
bitator Moab, dicit Dominus. 44 Qui fugerit a facie pavoris cadet in 
foveam, et qui conscenderit de fovea capietur laqueo; fadducam 
enim super Moab annum visitationis eorum, ait Dominus. 45 9In 
umbra Hesebon steterunt de laqueo fugientes, quia 


41 Capta est “Carioth, et munitiones compre- 








— 760 — 





TEE NERS I EOE OR CRONE I TTR GIN! MT EE Pm 


SORT I RE mab rah See 


Pars 








——— Be ate 


minis lacrimisque de interitu paulo feliciora omina permiscens 
(31-47). 4. Contra Ammon, cui tamen post dispersionem spes re- 
deundi est (49, 1-6). 5. Contra Edom et contra eius munitiones, quae ab 


PROPHETIA JEREMIAE 
48, 46 — 49, 24 





i ot ee 


— 


ia ae 2 Oe ee 


| 





| 49 


_gamus in proelium. 


-altitudinem collis: 
_detraham te, dicit Dominus. 


eos parvuli 
| 21A voce ruinae eorum ‘commota est terra, clamor in mari Rubro 





hignis egressus est de Hesebon, 
et flamma de medio Seon 
et devorabit partem Moab 
et verticem filiorum ‘tumultus. 
46 Vae tibi, Moab, periisti, popule Chamos, 
quia comprehensi sunt filii tui 
et filiae tuae in captivitatem. ’ 


aT JEt convertam captivitatem Moab in novissimis diebus, ait Do- 


minus. Hucusque iudicia Moab. 

@Ad filios Ammon haec dicit Dominus: Nunquid non filii sunt 
Israél, aut heres non est ei? Cur igitur hereditate possedit 
CMelchom Gad, et populus eius in urbibus eius habitavit? 2 Ideo 


ecce dies veniunt, dicit Dominus, et auditum faciam super dRabbath 
| filiorum Ammon ¢fremitum. proelii, 
'Yfiliaeque eius igni succendentur, et Mpossidebit Israél possessores 


et erit in ‘tumulum dissipata, 


suos, ait Dominus. 3 Ulula, iHesebon, quoniam vastata est Hai; 


_clamate, filiae Rabbath, jaccingite vos ciliciis, plangite et circuite per 


saepes, quoniam Melchom Kin transmigrationem ducetur, sacerdotes 
eius et principes eius simul. 4 Quid gloriaris in vallibus? Defluxit 


| omng tua, [filia delicata, ™quae confidebas in thesauris tuis et di- 
| cebas: 


“Quis veniet ad me? 5 Ecce °ego inducam super te terrorem, 
ait Dominus Deus exercituum, ab omnibus qui sunt in circuitu tuo; 


| et dispergemini singuli a conspectu vestro, nec erit qui congreget 
_ fugientes. 


6 Et Ppost haec reverti faciam captivos filiorum Ammon, 
ait Dominus. 
74Ad Idumaeam haec dicit Dominus exercituum: Nunquid non 


‘ultra est sapientia in "Theman? ‘periit consilium a filiis, inutilis facta 


est sapientia eorum. 58 ‘Fugite et terga vertite, descendite in vora- 
ginem, habitatores “Dedan, quoniam perditionem Esau adduxi super 
eum, “tempus visitationis eius. 9 7Si vindemiatores venissent super 


te, non reliquissent Yracemum? si fures in nocte, rapuissent quod 


sufficeret sibi. 19*Ego vero discooperui Esau, arevelavi abscondita 
eius, et celari non poterit: vastatum est semen eius et fratres eius 
et vicini eius et 9non erit. 1! ¢Relinque pupillos tuos, ego faciam 
a iver, et viduae tuae in me sperabunt. 

12 Quia haec dicit Dominus: Ecce quibus non erat iudicium, ut 
biberent calicem, bibentes bibent, et tu quasi innocens relinqueris? 
Non eris innocens, sed bibens bibes, 13 Quia “per memetipsum iuravi, 
dicit Dominus, quod /in solitudinem et in opprobrium et in deser- 
tum et in maledictionem erit 7Bosra, et omnes civitates eius erunt in 
solitudines sempiternas. 14 Auditum audivi a Domino, et legatus ad 
gentes missus est: ’Congregamini et venite contra eam, et consur- 
15 Ecce enim parvulum dedi te in gentibus, con- 
temptibilem inter homines; 16 arrogantia tua decepit te, et superbia 
cordis tui, qui habitas in cavernis petrae et apprehendere niteris 
‘cum exaltaveris quasi aquila nidum tuum, inde 
17 jEt erit Idumaea deserta: “omnis qui 
transibit per eam ‘stupebit et sibilabit super omnes plagas eius; 
18 msicut subversa est Sodoma et Gomorrha et “vicinae eius, ait 
Dominus: °non habitabit ibi vir, et non incolet eam filius hominis. 
19 Ecce quasi ?leo ascendet de Yuperbia Jordanis ad pulchritudinem 
robustam, quia subito currere faciam eum ad illam. Et "quis erit 
electus, quem praeponam ei? *quis enim similis mei? et quis susti- 
nebit me? et quis est iste pastor, qui resistat vultui meo? 2° Pro- 


_pterea audite consilium Domini, quod iniit de Edom, et cogitationes 


uSi non deiecerint 
regis, nisi dissipaverint cum eis habitaculum eorum. 


eius quas cogitavit de habitatoribus *Theman : 


auditus est vocis eius. 22 Ecce quasi aquila ascendet et avolabit et 
expandet alas suas super Bosran; et Yerit cor fortium Idumaeae in 





hkNm 21, 28, 29. 


# (Nm 24, 17). — cf. Cn 7, 4. 


jcf. cp. 46, 27; 49, 39. 


Pee 9, 26; 25, 21. — cf. Ez 
, 28; 25, 2; Am 1, 13-15. 

ee "Sph 2, 8-11. 

ccf. 3 Rg 11, 5, 33; 4 Rg 23, 
13. At i, 15. 

diz 23 207.98, S$: Amat, ta. 

€cp. 4, 19; 42, 14 

fils 25, II. — cf. cp. 9, II; 51, 

4Y Mc 5, 5-8. . 
Is T4, BS 54, 35 “Ab ey. 

icp. 48, 2. 


icp. 48, 37. — v. cp. 4, 8. 
Rep. 48, 7. 
Oks ISAT. Te 


5] R. in 7% 5S. "ol. Flag. DNIC. 

o cf. cp. 48, 43. — 

es vr. 39; cp. 48, 47. 
Cp. 9; 26202521; is Z1,-21; 
34; '§3 Amer BY 2: Ab x. 
— cf. Ps 136, ki Lm 4, e 
MI 1, 2. — v. Ez 25, 12, 

rvr. 20; og 2, ru; Baris, bo 5 
235 Al 

Sor Is 19, 11-13; Ab 7. 

évr. 30. 

CD. 255.23: Is22> 33, 

Rep. 50; 429% 3%. poet cp. 46, 


ais —- Fr Dt 24, 21. 

y cf. fas, 

z MI 1; 3. 

a Ab 6. 

PepsI0, 40% 31, 150 18 195 54: 

Bct. bs) Cro) at4, 18; 67. 6. 

a@cp: 25, 15, 28. cf. Ab 16. 

@év. cp. 22, 15 

fp. 18, 16. ays cp. 44, 12: 
Dt 2 

cp. 48, 24. 


MEP ea 


et cp. 50, 13. 

bia Vio 32: [DNIC. 

17b] Ant. in fs. ss. 4.) ere 

mcp. 50, 40. — v. Is-1, 9; 13. 
19. 

cf. cp. 19, 8: Gn 14, 2; Dt 
$0,° 23° Os" 2, 

VT. 33. —=W..Cp.. 4,..7- 

19-21] cp. 50, 44-46. 

pv. cp. 2, 15; 4, 7; 5, 6. 

q cp. 124 85 50, * ZC 15-3. 4 

cli 24, 36. 


rcp. 30, 21. 
s cf. Bo. 19. — V. cp. 10, 6. 


ty. ‘ ucp. 20, 45. 

v cp. 1 iT 50, 46. — cf. Ez 
26, 15. 

7 48, 40, 41. — cf. Dt 28, 


‘fp "48, 41. — cf. MI 1, 3, 4. 





die illa *quasi cor mulieris parturientis. Zvr. 24. — V. cp. 6, 24. 
23 4Ad Damascum. Confusa est “Emath et ‘Arphad, quia auditum | ¢!s 17.1; Am tr, 3. 
" : da - ne Lo F ¥ 63 Rg 8, 65; Zc 9, 2 
pessimum audierunt, “turbati sunt in mari; prae sollicitudine quie- | ¢j, y0, 9. 
} seere non potuit. 24 Dissoluta est Damascus, versa est in fugam, | dIs 57, 20; Zc 9, 4 








PROPHETIA IEREMIAE 
49, 25 — 50, 14 


hostibus, quasi a leone furente diripientur (7-22). 6. Contra Damascum 
et reliquas Syriae urbes (23-27). 7. Contra Arabes, quos hostes spoliabunt 
(28-33). 8. Contra Aelam (34-34).9. Contra Babylonem et terram Chaldaeo- 








é cls vr.°20% Cp. 46:, S. 

fcp. 6, 24. —‘v. Is 13, 8: 

g cf.cps 335 9: 

ep. §0, 30; 51, 4. : 

fAm 1, 4. — cf. cp. 17. 27. 

#3 Rg 15, 18; 20,: 1° 4 Re 6, 
24; 8, 7; 13. 3. 

Lep..2;2102 As217 265 60,7; 

m Js II, 10. 

NY. “4,53 %5 

ols 11, 14; Ez 25, 4, 10. — V. 

p Ps 119, 5; Cn 1. 5. — cf. cp. 
4. 20. 

ME? APS (0.95, 

rvr. 8. 

svr. 28. — cf. Jd 18, 7, 27. 

a OY AR SMe Fae oO 

Wei EZ 38; 12: 

vvr. 36. 

#.CD. 032205 25; 23. 

ycp. 9, II. 

2 vr. 18. 


@£LD: 23,25; Gncls, Uses eke 
Pico t. 22° ie oe eee ee 
ue. 

b4 Rg 24, 17, 18. 

GxGl  ASs2 7, 0; 


acf.scpet, 17 
aA). OF UF: 
e-cf. op. 6} 26: 
fCpi£¥2) 523. 


gcf. vr. 6; cp. 48. 47. — cf. 
XC. ZO), 


bef. cp. 51, 59, 60. 


vr: 9, 413 Cp. 1, 143 $1, 48. 


WPF 13, 233. CD. i49, shSa, 20; 
$8.29 3: 1S 83,49. 

dcp. $1; 6a. — cy. Ps. tga, 78. 

Jcp. 9, 9. 

eae 37, 16-19. — V. cp. 3, 
18, 


MCD; 3,.OL~ 3h x Ont ek Beet, 
Ps425;6 

nOs 3, 5. 

O0fs CDs 31, «2%: 

Pcl. As-2, 3. 

GV. CD. 32, 40; 

rvr. 17; Is 53, 6. — cf. Mt 18, 
t22 Le PSs di 

Svr. 17; Zc 10, 2. — v. Ez 34, 
1-6. 

FIs 65, 10. — cf. Ez 34, 14, 15. 

é'Ccpts2, 235.36; 16; 

wel Cpe 40, ‘2,4’. 

Ses iia ia eA 

¥¥. cp. 24, 6"T7, 33 

Zcp. 51, 6, 45. — Vv. 

aV-2p; 25, 4. 

BNr. 3; AT™ .cp...25,. 26: 

CCr&ep, 25,12: 

dci.4km 1, 21; 4, 
y fans + 

@ Cp. 53 443: 
vr. 39. 

Sep cp. 49, 17. — v.-cp. 18, 

16. 

Avr. 0; eps $7, txt" Ivar a, 

ivr. 29. — cf. cp. 51, 2. 


Is 48, 20. 


21; Mic 





Dees 


tremor apprehendit eam, angustia et ‘dolores tenuerunt eam quasi 
parturientem. 25 Quomodo dereliquerunt 9civitatem laudabilem, ur- 
bem laetitiae? 26 “Ideo cadent iuvenes eius in plateis eius, et omnes 
viri proelii conticescent in die illa, ait Dominus exercituum. 27 Et 
isuccendam ignem in muro Damasci, et devorabit moenia /Benadad. 

28 Ad ‘Cedar et ad regna ”Asor, quae percussit Nabuchodono- 
sor rex Babylonis, haec dicit Dominus: "Surgite et ascendite ad 
Cedar et vastate filios °orientis. 29 ?Tabernacula eorum et greges 
eorum capient; pelles eorum et omnia vasa eorum et camelos eorum 
tollent sibi et vocabunt super eos ¢formidinem in circuitu. 3 "Fugite, 
abite vehementer, in voraginibus sedete, qui habitatis Asor, ait Domi- 
nus; iniit enim contra vos Nabuchodonosor rex Babylonis consilium 
et cogitavit adversum vos cogitationes. 31 *Consurgite et ascendite ad 
centem quietam et ‘habitantem confidenter, ait Dominus; non ostia 
nec vectes eis: soli habitant. 32 “Et erunt cameli eorum in direptionem, 
et multitudo iumentorum in praedam; et Ydispergam eos in omnem 
ventum, “qui sunt attonsi in comam, et ex omni confinio eorum addu- 
cam interitum super eos, ait Dominus. 33 Et erit Asor in Yhabitacu- 
lum draconum deserta usque in aeternum: “non manebit ibi vir, 
nec incolet eam filius hominis. 

34 Quod factum est verbum Domini ad Ieremiam prophetam adver- 
sus *“Aclam in principio regni 0Sedeciae regis Iuda dicens: 35 Haec 
dicit Dominus exercituum: Ecce ego °confringam arcum Aelam et 
summam fortitudinem eorum 36et inducam super Aelam quattuor 
ventos a quattuor plagis caeli et ventilabo eos in omnes ventos 
istos, et non erit gens, ad quam non perveniant profugi Aelam. 37 Et 
dpavere faciam Aelam coram inimicis suis et in conspectu quaeren- 
tium animam eorum et “adducam super eos malum, /iram furoris 
mei, dicit Dominus, et mittam post eos gladium, donec consumam 
eos, 38et ponam solium meum in Aelam et perdam inde reges et 
principes, ait Dominus. 39 9In novissimis autem diebus reverti faciam 
captivos Aelam, dicit Dominus, 

50) Verbum quod locutus est Dominus de *Babylone et de terra 

Chaldaeorum in manu Yleremiae prophetae: 2 Adnuntiate in 
gentibus et auditum facite; Clevate signum, praedicate et nolite 
celare, dicite: “Capta est Babylon, “‘confusus est Bel, victus est Me- 
rodach, fccnfusa sunt sculptilia eius, superata sunt idola eorum. 
3 Quoniam Yascendit contra eam gens ab aquilone, "quae ponet terram 


eius in solitudinem, et ‘non erit qui habitet in ea Jab homine usque ~ 


ad pecus; et moti sunt et abierunt. 4In diebus illis et in tempore 
illo, ait Dominus, ‘venient filii Israél ipsi et filii Iuda simul, “ambu- 
lantes et flentes properabunt et "Dominum Deum suum quaerent, 
5 %in Sion interrogabunt viam, huc facies eorum; ?venient et Yappo- 
DEniay ad Dominum foedere sempiterno, quod nulla oblivione dele- 

itur. 
seduxerunt eos feceruntque vagari in montibus; de monte in collem 
transierunt, obliti sunt ‘cubilis sui; 7¥”“omnes qui invenerunt come- 
derunt eos, et Vhostes eorum dixerunt: Non peccavimus, pro eo 
quod “peccaverunt Domino decori iustitiae et Yexspectationi patrum 
eorum Domino. 

8 zRecedite de medio Babylonis et de terra Chaldaeorum egre- 
dimini, et estote quasi haedi ante gregem. 9 Quoniam ecce ego suscito 
et “adducam in Babylonem congregationem gentium magnarum de 
terra Paquilonis, et praeparabuntur adversus eam, et inde capietur; 
sagitta eius, quasi viri fortis interfectoris, non revertetur vacua. 
10 cEt erit Chaldaea in praedam: omnes vastantes eam replebuntur, 
ait Dominus. 11! Quoniam 4exsultatis et magna loquimini diripientes 
hereditatem meam, quoniam effusi estis sicut vituli super herbam et 
mugistis sicut tauri, 12 confusa est mater vestra nimis, et adaequata 
pulveri quae genuit vos; ecce novissima erit in gentibus, “deserta, 
invia et arens. 13/Ab ira Domini non habitabitur, sed %redigetur 
tota in solitudinem; omnis qui transibit per Babylonem stupebit et 
sibilabit super universis plagis eius. 14 *Praeparamini contra Babylo- 
nem per circuitum fomnes qui tenditis arcum, debellate eam, non 


a 


6rGrex perditus factus est populus meus, *pastores eorum | 





— 762 — 








rum. Vates medias in res arreptus exercitum ab aquilone advcnientem 





— ‘ 


ad thesauros eius, qui diripientur. 
et arescent, 
39™Propterea habitabunt dracones cum faunis ficariis, et habitabunt 





17 rGrex dispersus Israél; *leones eiecerunt eum. ‘Primus “come- 
dit eum rex Assur, iste novissimus exossavit eum %Nabuchodonosor 
rex Babylonis. 

18 Propterea haec dicit Dominus exercituum Deus Israél: Ecce 
ego visitabo regem Babylonis et terram eius, sicut “visitavi regem 


Assur, 19 Yet reducam Israél ad habitaculum suum, et pascetur *Car- 


melum et Basan et in monte Ephraim et Galaad saturabitur anima 
eius. 29In diebus illis et in tempore illo, ait Dominus, “quaeretur 
iniquitas Israél et non erit, et peccatum Iuda et non invenietur, 
quoniam propitius ero eis quos reliquero. 

21 Super terram dominantium ascende et super habitatores eius 
visita, “dissipa et interfice quae post eos sunt, ait Dominus, et fac 


| iuxta omnia quae praecepi tibi. 


22 dVox belli in terra et contritio magna. 
23¢Quomodo confractus est et contritus malleus universae terrae ? 
quomodo /versa est in desertum 9Babylon in gentibus? 
24 hIllaqueavi te, et capta es, Babylon, et nesciebas ; 
inventa es et apprehensa, quoniam Dominum provocasti. 
25 Aperuit Dominus thesaurum suum et protulit vasa Jirae suae, 
quoniam opus est Domino Deo exercituum, in terra Chal- 
26 Venite ad eam ab extremis finibus, [daeorum. 
aperite ut exeant qui conculcent eam, 
'tollite de via lapides et redigite in acervos 
et interficiie eam, nec sit quidquam reliquum. 
27 Dissipate universos fortes eius, "descendant in occisionem. 
nVae eis, quia venit dies eorum, tempus visitationis eorum! 
28 Vox °fugientium et eorum qui evaserunt de terra Babylonis, 
ut ?adnuntient in Sion ultionem Domini Dei nostri, @ultio- 
nem templi eius. 
29 Adnuntiate in Babylonem plurimis, omnibus, ‘qui tendunt ar- 
consistite adversus eam per gyrum, et nullus evadat; [cum; 
sreddite ei secundum opus suum; iuxta omnia quae fecit ‘facite illi, 
quia ‘contra Dominum erecta est, adversum sanctum Israél. 
30uJdcirco cadent iuvenes eius in plateis eius, et omnes viri bel- 
latores eius conticescent in die illa, ait Dominus. 

31 Ecce ego ad te, Ysuperbe, dicit Dominus Deus exercituum, 
quia venit dies tuus, tempus visitationis tuae. 32 Et cadet super- 
bus et corruet, et non erit qui suscitet eum; et Ysuccendam ignem 
in urbibus eius, et devorabit omnia in circuitu eius. 

33 Haec dicit Dominus exercituum: Calumniam sustinent filii Israél, 
et filii Iuda simul; omnes qui ceperunt eos tenent, *nolunt dimittere 
eos. 344Redemptor eorum fortis, 2 Dominus exercituum nomen eius, 
¢judicio defendet causam eorum, ut exterreat terram et commo- 
veat habitatores Babylonis. 35 Gladius ad Chaldaeos, ait Dominus, 
et ad habitatores Babylonis et ad %principes et ad sapientes eius; 
36 sladius ad “divinos eius, qui stulti erunt; gladius ad ffortes illius, 
qui timebunt; 37 gladius ad equos eius et ad currus eius et ad Yomne 

vulgus, quod. est in medio eius, et “erunt quasi mulieres; igladius 
38 iSiccitas super aquas eius erit, 
Iquia terra sculptilium est, et in portentis gloriantur. 


in ea struthiones, et non inhabitabitur ultra usque in sempiternum, 
nec exstruetur usque ad generationem et generationem. 49 "Sicut 
subvertit Dominus Sodomam et Gomorrham ct vicinas eius, ait Domi- 


‘nus, °non habitabit ibi vir, et non incolet eam filius hominis. 41 PEcce 


populus venit ab aquilone, et gens magna et Yreges multi consur- 


gent a finibus terrae. 42Arcum et scutum apprehendent, crudeles sunt 





adnuntiat, qui urbe vastata, Israélem liberaturus est (50, 1-20) ; interem- PROPHETIA TEREMIAE 
ptis vero Babyloniis, ulciscetur templum ac populum (21-34); ingentique 50, 15-42 
‘parcatis iaculis, jquia Domino peccavit; 15 /clamate adversus eam, | jcf. vr. 7. 

ubique dedit manum, ”ceciderunt fundamenta eius, destructi sunt | / cf. Js 6. ee Pe 
muri eius, quoniam “ultio Domini est; ultionem accipite de ea, | fep. 36) ‘4bo sr, 6 it. —. Di 
Osicut fecit, facite ei. 16 Disperdite satorem de Babylone et tenen- 32, 230-8 ety oke 

tem falcem in tempore messis: a facie gladii columbae @unusquisque | 9 vr. 29; cp. 51, 56; Ap 18, 6. 
ad populum suum convertetur, et singuli ad terram suam fugient. Pcp. 25, 38; 46, 16. 


q cf. oe oe 9. — v. Is 13, 14. 


PV VE 


$.cp.2, 153. 4,7; §..63 1815;20 

FA Re 17, 65 By Fs) 

uCD. 51, 34. 

v4 Rg 24, 10, 14. — v. 4 Rg 
25, I-II. 

x IS 10, 12; 34, 24,°25< —-ch. 
Ts2'4d-27. 

y Ez 34, 13, 14. 

z Mic 7, 14. 


acf. Ps (10) 15. — v. Is 40, 2. 
bIs 33, 24. — V. Cp. 31, 34. 


c vr. 26; cp. 33; 80-— ef. cp. 


51, 3. 
d cp.<§iy § 
O1S.70,°5 1465. 


frss .19,. &: 


lick? <atEs? 45.2. 


mcp. 48, 15 

mcp. 46, 21. — cf. cp. 51, 18. 
o cf. vr. 8. 

PCP. SE, 10; Ps:635310; 

Oct, CD. Sis! 37 DAs 5,43 2 
PUNE Fh, 


SMe, CDe 225, 14. 
tcp. 48, 26, 42. 
uCP. 49, 26; 51, 4. 


UOT: 27; 
xcp. 49, 8. 
¥ VCpS L2H37. 


S.C8 IS ck SZ ‘B7. 


acf. 43, 14. 

v. cp. 10, 16. 
ECD, Si; 365 IS ST, “22 
dcp. 51, 57; Dn 4, 6; 5, 30. 
ecf. Is 44. 25. 


fep.*st,. °57: 

LiNuvCDig25, 20% 

CD -. SE. BO. 

cfs 4§, 3. 

KEE Cpa 535 36: 238 4a) 272 
Ivr. 2: cp. 51, 47, 52. 
mv. Is Pte OT, 22: 


ncp. 20, 16; 49, 18: Gn 19, 





24, 25. — v. Is 13, 19. 
ocp. 51, 43. 
41-43] cp. 6, 22-24. 
pvr. 9; cp. 25, 26. 
OchrEper $1452.76 











PROPHETIA IEREMIAE 
50, 43 — 51, 26 


strage civitatem sicut Sodomam eiusque vicinas destruet (35-40). Eandem — 
vastationem paulo minus enucleatius enarrans propheta ostendit ho- 
stem advenientem (41-46), nemini parcentem (51, 1-12), quasi flagellum © 











rcp. 38. 4; Is 13, 7. 


44-25] cp. 49, 19-21. 

= Jb-ax, 10. 

tcp. 51, 12. 29, Es 14. 24. 
“CD. §I, 20 

a cf. CA 4. .1- Is-25,2: 

b ci. Mt 3, os — ¥. cp. 15, 7. 
ec: = 2; 28 

d cf. cp. 50, T4, 29. 

AP - §0. 21. 

fep . 26; 50, 30 


cf. Is’s4, 4-7; Lm x, 

5; cp. 50, 8: Is 48. 20. 
sea 4 Gn ro, 14: Ap 18, 4. 

i cf. Gn 19, 17. 

jcp. 50, 15. 

£tp.. 25, 25. = . Ps 74,9; 
Ap 17, 4. 

m ay 14, 8. 

av. Cp. 25, 15, 16; Ap 18, 3. 

ocp. 50, Is 21, 9; p 18, 2. 

py. Is t5. 6: Ap 13) 9, 11, 19. 


— cf. cp. 48, 20. 
gcp. 8, 22; 46, rr. 
rcf. vr. 6, 45. 


scf. cp. 50, 16. — v. Is 13, 14. 

tcf. Gn $620; 2x5. Jum. 85525 
Ap 18, » 5 

“uPs 36, 

ae cp. so 28. 

¥ Ci. CD. 4 fe : 

y4 Rg 17, 6: ‘s 13, £7; Dn 


5. 31. 
ZY. CP. 50, 45- 
acp. 50, 28. 
Be 275.0: 50. 2. — cf. cp. 

Is 13, 2. 
PP fe 5 pi *Nh 2, Be 
d vr. 29. 
e Ap 17; 3, 
6, 13. 


f cf. = 
g Am 6, 8. — v. cp. 22, §. 
ici. Ps 104, 3 yr 3; 25h 


1s. — cf. vr. 36. 


I5- 19] ag To, 12-16. 

jcp. 10, 14; Sap 13, 1. — ef. 
Rm 1, 22. 

icf. cp. 50, 27. 


mcf. Dn 7, 7, 19, 23- 


m2 Par 36, 17. — cf. Is 13 
16, 18. 


ovr. 28, §7. 
Pcp. 25, 345, 50, 15, 29; Ps 
136, 8 Ys I4, 10. 


q Ap 8, 7. — cf. Zc 4, 17; Ap 


18, 8, 9. 
rcfi. Ps 1:7, 22; ¥s 28, 16. 
ae se se 


Svr. 62; 



















































et immisericordes, vox eorum quasi mare sonabit, et super equos 
ascendent, sicut vir paratus ad proelium contra te, filia Babylon. 
43 Audivit rex Babylonis famam eorum, et ‘dissolutae sunt manus 
eilus, angustia apprehendit eum, dolor quasi parturientem. 44 Ecce 
quasi leo ascendet de superbia lordanis ad pulchritudinem robustam, 
quia subito currere faciam eum ad illam, et quis erit electus, quem 
praeponam ei? Quis est enim similis mei? et quis sustinebit me? et 
quis est iste pastor ‘qui resistat vultui meo? 45 Propterea audite 
‘consilium Domini, quod mente concepit adversum Babylonem, et 
Cogitationes eius, quas cogitavit super terram Chaldaeorum: nisi 
detraxerint eos pa gregum, nisi dissipatum fuerit cum ipsis habi- 
taculum eorum, 46 “ga voce captivitatis Babylonis commota est terra, 
et clamor inter gentes auditus est. 
5] Haec dicit Dominus: Ecce ego suscitabo super Babylonem et su- 
per habitatores eius qui cor suum levaverunt contra me, 
“quasi ventum pestilentem, 2 et mittam in Babylonem ventilatores, et — 
*ventilabunt eam et demolientur terram eius, quoniam venerunt super — 
eam undique “in die adflictionis eius. 34Non tendat qui tendit arcum 
suum, et non ascendat loricatus; nolite parcere iuvenibus eius, ¢in-— 
terficite omnem militiam eius. 4 Et /cadent interfecti in terra Chal-— 
daeorum, et vulnerati in regionibus eius. 5 9Quoniam non fuit vidua- — 
tus Israél et Iuda a Deo suo Domino exercituum, terra autem eorum 
repleta est delicto a sancto Israél. 6 Fugite de medio Babylonis, 
et ‘salvet unusquisque animam suam; nolite tacere super iniquita- 
tem eius, jquoniam tempus ultionis ‘est a Domino, vicissitudinem 
ipse retribuet ei. 7 'Calix aureus Babylon in manu Domini “inebrians 
omnem terram; “de vino eius bi nt gentes et ideo commotae } 
sunt. 8 Subito cecidit Babylon et contrita est. ?Ululate super eam; 
%tollite resinam ad dolorem eius, si forte sanetur. 9% Curavimus Ba-— 
bylonem, et non est sanata, ‘derelinquamus eam et Seamus unus- 
quisque in terram suam, quoniam ‘pervenit usque ad caelos iudi- 
cium eius et elevatum est usque ad nubes. “to “Protulit Dominus 
iustitias nostras; venite, et “narremus in Sion opus Domini Dei 
nostri. 11Acuite sagittas, implete pharetras, suscitavit Dominus 
spiritum regum ¥Medorum; et “contra Babylonem mens eius est ut 
perdat eam, “quoniam ultio Domini est, ultio templi sui. 12S | 
muros Babylonis “levate signum, caugete custodiam, levate cust 
praeparate insidias, ¢quia cogitavit Dominus et fecit quaecumque locu- 
tus est contra habitatores abyone. 13 eQuae habitas super aquas 
multas, locuples in_thesauris, /venit finis tuus, praecisionis 
tuae. 14 9Turavit Dominus exercituum per animam suam: Quoniam 
replebo te hominibus "quasi brucho, et tsuper te celeuma cantabitur. 
15 Qui fecit terram in fortitudine sua, praeparavit o in sapientia 
sua et prudentia sua extendit caelos; 16dante eo vocem, multipli- 
cantur noes in caelo, qui levat nubes ab extremo terrae, fulgura. it 
pluviam fecit et produxit ventum de thesauris suis. 17 iStultus actu 
est omnis homo a scientia, confusus est omnis conflator in 
quia mendax est. conflatio aah nec est spiritus in eis. 18 . 
sunt opera et risu digna, in tempore visitationis suae peribunt, 
19 Non sicut haec, pars Iacob, quia qui fecit omnia ipse est, et Isra 
sceptrum hereditatis eius, Dominus exercituum nomen eius. 
20 Collidis tu mihi vasa belli, et ego collidam in te gentes ¢ 
disperdam in te regna 21 et “collidam in te equum et equitem e 
et collidam in te currum et ascensorem eius 22 et collidam in te 
virum et mulierem et collidam in te “senem et puerum et collidam } 
in te iuvenem et virginem 2% et collidam in te pastorem et gregem 
eius et collidam in te agricolam et iugales eius et collidam in t 
oduces et magistratus 24 et ?reddam Babyloni et cunctis habitatori- 
bus Chaldaeae omne malum suum, quod fecerunt in Sion in oculis 
vestris, ait Dominus. 
25Ecce ego ad te, mons pestifer, ait Dominus, qui co 
universam_terram, et extendam manum meam super te et evolvam 
te de petris et %7dabo te in montem combustionis, 26 et non tollent 
de te lapidem in angulum et ‘lapidem in fundamenta; sed *perditu 


a 
Lint . 





— 764 — 








> narra 











tcl cp z 6 —v. & 22 
sv. &@. 4. > 

velop 6 4, fis.¢ 

=p. 25, 25- z, = Da 5, 
3-—_ G2. @ wD, 42 

> is 37. 28. 

= Ga zo, 3; 1 Par tr. 6 
av. Wr. 14. 

bw. qm &, 26: sc. 25: 5 13. 
<= 

Cwr. =2= cp 5B, 45. 
dep. 50. 5 13.2 

e€qp. 50. 37- — Is re. 36 
§ Is 47, 1% 

ets 25. 2- L= 2. 9. — ci. Nh 
3 1 

ket. J t. 12-28: 9, 25: S@ 
. - & 

cD. 50, 24. 

jr. Is 21, ro. 

ici Ji 3, 13, Mt 13, 30: Ap 
4, 15. 

cD. 50, 17 

Str. 24. 

ocp. so, 54 


Pcp. so, 38. — ch. wr. 13. 

gel. om. 9. 1; 2. 2; Is 13. 
a 

rv. - Fs 

—- 3. 4: Na 2, ax, zr. 


icf. gat 

= vr. a co. 28. .) 
wet co. se. 27. 5 34. 7 
= 25, 

a i. oe. 
tech. we. ss: ES 5, & 
ev. Ly 2& 51, 3: 
5cp. so. 12. 

cD. 50, -0. 

é€qm. so. 2. — v. E gt 
evr. 34. — ci. 1 Es zr >. 
Sct. cp. 31. 22- Is 2, 2. 
= >: 

av. vr. 6 

s¥. CR FE. 5. 

jc. Mt 2 6 + 

ive. 52. — ch. @ SO 2 
wci. Ap 18, 20. — vr. E as |! 
= ss 

@ ci. vr. 24. 

aa 24, 23 


scm 7. ro- Ps 43. 26, 2P- 
im xz, ro; Ps 735. 


Sop. 50. 15. E 59. 38- NS 12. 
5 vr, 33. 
cw. 23. 28. 





— 765 — 








aupenermes 20s mans eacbenec tebe 





| 
PROPHETIA IEREMIAE 
51, 58 — 52, 21 


confirmandi causa, proponitur insuper a propheta symbolicaactio (59-64). 
Epilogi ‘nstar narratur urbis a Nabuchodonosor occupatio (52,1-6), Se- 
deciae et principum captivitas (7-11), spoliatio et destructio templi (12-14) 








dv. cp. 46, 18. 


6 NESAG Cps=§O7 152 

fect Ish 72 

g Hab 2, 13. — cf. Ecli 14, 20. 
Avr. 64. 

ef.“ ep. 242; 12 :."Bar- 174. 

} CD. 36, 4%¢-Bar-r,.1-. 

ici. cp. 28; 5°82;<4-01- 

mcf. cp. 36, 2. 

nv. vr. 1-58; cp. 50, 1-46. 


O'VE-- 26; 

Pcp. 50, 3. 

Get ep. "50,4393: Ba re4. 8: 
vef. Chi. 10, 10, TY; Ap..16).25. 
SOD. 013,34. 


t vr. 58. 
1-27] 4 Rg 24, 28-25, 21. 


OA Ree 23239. vaccn...22, 
13-17. 

4-16] cp. 39, 1-10. 

b'cpst 34h xi 


C-Nts- 26; 27% 


dcf. Ez 12, 13. 
€ cp. 32, 5. 
f Cf. CBee dy 85 


icp. 39, 9. 
- 27; $928, .95-. 395. Os 
6, 41. 


mci. cp..37, 13% 


mc. 27, 19. — v. 2 Par 4. 12- 
o 2 Par 4, 2, 10. [15. 
PN.CD. 2:75. 22% 

gq 4 Rg 25, 14. 


r3 Rg 7. 50; 4 Rg 25, 15. 

$3 Re 7, 49. 

bb x! 285 298 372076. 

u3 Rg 7, 25, 44. 

v3 Rg 13, 47; 1 Par 22, 3, 14. 





somnum sempiternum et non expergiscentur, ait 7Rex: Dominus exer- 
cituum nomen eius. 

58 Haec dicit Dominus exercituum: @Murus Babylonis ille latis- 
simus suffossione suffodietur, et /portae eius excelsae igni comburen- 
tur, et Ylabores populorum ad nihilum, et gentium in ignem erunt 
het disperibunt. 

59 Verbum quod praecepit Ieremias propheta ‘Saraiae filio #Neriae 
filii Maasiae, cum pergeret cum Sedecia rege in Babylonem “in anno 
quarto regni eius; Saraias autem erat princeps prophetiae. 69 Et 
™scripsit Ieremias omne malum, quod venturum erat super Babylo- 
nem in libro uno, “omnia verba haec, quae scripta sunt contra 
Babylonem. 61 Et dixit Ieremias ad Saraiam: Cum veneris in Ba- 
bylonem et videris et legeris omnia verba haec, 62 dices: Domine, 
tu locutus es contra locum istum, °ut disperderes eum, ?ne sit qui 
in eo habitet ab homine usque ad pecus, et ut sit perpetua solitudo. 


63 Cumque compleveris legere librum istum, ‘ligabis ad eum lapi- 


dem et proicies illum in medium S‘Euphraten 64 et dices: Sic sub- 
mergetur Babylon et non consurget a facie adflictionis, quam ego 
adduco super eam et ‘dissolvetur. Hucusque verba Ieremiae. 


5 Filius viginti et unius anni erat Sedecias cum regnare coepis- — 


set et undecim annis regnavit in lerusalem. Et nomen matris 
eius Amital filia Ieremiae de Lobna. 2 Et fecit malum in oculis Do- 
mini “iuxta omnia quae fecerat Ioakim, 3 quoniam furor Domini erat 
in Ierusalem et in Iuda, usquequo proiceret eos a facie sua; et re- 
cessit Sedecias a rege Babylonis. 4 %Factum est autem in anno nono 
regni eius in mense decimo, decima mensis, venit Nabuchodonosor 
rex Babylonis ipse et omnis exercitus eius adversus Ierusalem, et 
obsederunt eam et aedificaverunt contra eam munitiones in circuitu, 
5et fuit civitas obsessa usque ad undecimum annum regis Sede- 
ciae. § Mense autem quarto, nona mensis obtinuit fames civitatem, 
et non erant alimenta populo terrae, 7et dirupta est civitas, et 
omnes viri bellatores eius fugerunt exieruntque de civitate nocte, 
per viam portae, quae est inter duos muros et ducit ad hortum 
regis, Chaldaeis obsidentibus urbem in gyro, et abierunt per viam 
quae ducit in eremum. §8 Persecutus est autem Chaldaeorum exerci- 
tus regem et apprehenderunt Sedeciam in deserto, quod est iuxta 
Iericho, et omnis comitatus eius diffugit ab eo. 9 Cumque compre- 
hendissent regem, adduxerunt eum ad regem Babylonis, in ¢Re- 
blatha, quae est in terra Emath, et locutus est ad eum iudicia, 1° Et 
iugulavit rex Babylonis filius Sedeciae in oculis eius, sed et omnes 
principes Iuda occidit in Reblatha. 11 Et 4oculos Sedeciae eruit et 
vinxit eum compedibus et @adduxit eum rex Babylonis in Babylonem 
et fposuit eum in domo carceris usque ad diem mortis eius. 
129In mense autem quinto, “decima mensis, ipse est annus ‘nonus 
decimus Nabuchodonosor regis Babylonis, venit Nabuzardan /prin- 
ceps militiae, qui stabat coram rege Babylonis, in Ierusalem 1% et 
lincendit domum Domini et domum regis et omnes domos Ierusalem 
et omnem domum magnam igni combussit, 14 et totum murum Ie- 
rusalem per circuitum destruxit cunctus exercitus Chaldaeorum, qui 
erat cum magistro militiae. 15 De pauperibus autem populi et de 
reliquo vulgo, quod remanserat in civitate, et de ™perfugis, qui trans- 
fugerant ad regem Babylonis, et ceteros de multitudine transtulit 
Nabuzardan princeps militiae. 16 De pauperibus vero terrae reliquit 
Nabuzardan princeps militiae vinitores et agricolas. 
17Columnas quoque aereas, quae erant in domo Domini, et 
bases et °mare aeneum, quod erat in domo Domini, confregerunt 
Chaldaei et ?tulerunt omne aes eorum in Babylonem, 18 Yet lebetes 
et creagras et psalteria et phialas et mortariola et omnia vasa aerea, 
quae in ministerio fuerant, tulerunt, 19 "et hydrias et thymiamateria 
et urceos et pelves et *candelabra et mortaria et ‘cyathos, quotquot 
aurea aurea, et quotquot argentea argentea, tulit magister militiae ; 
20 et columnas duas et mare unum et “vitulos duodecim aereos, qui 
erant sub basibus quas fecerat rex Salomon in domo Domini: Ynon 
erat pondus aeris omnium horum vasorum. 21 De columnis autem, 








as 766 nana 





populique in Babylonem abductio (15-30), necnon, quasi argumentum 
Juturae liberationis, lechoniae exaltatio (31-34). 
Elegia 1 (1, 1-22). Jerusalem vastatam et maerentem propheta (1-11), 


PROPHETIA IEREMIAE 
52, 22-34 





decem et octo cubiti altitudinis erant in columna una, et “funiculus 
duodecim cubitorum circuibat eam; porro grossitudo eius quattuor 
digitorum, et intrinsecus cava erat. 22 Et capitella super utramque 
aerea: altitudo capitelli unius Yquinque cubitorum, et retiacula et 
malogranata super coronam in circuitu omnia aerea; similiter co- 
lumnae secundae et malogranata. 23 Et fuerunt malogranata nona- 
ginta sex dependentia, et omnia malogranata centum retiaculis cir- 
cumdabantur, 24 Et tulit magister militiae *Saraiam sacerdotem pri- 
mum et ®Sophoniam sacerdotem secundum et tres custodes vestibuli 
25et de civitate tulit eunuchum unum, qui erat praepositus super 
viros bellatores, et %septem viros de his qui videbant faciem regis, 
qui inventi sunt in civitate, et “scribam principem militum, qui pro- 
babat tyrones, et sexaginta viros de populo terrae, qui inventi sunt 
in medio civitatis. 26 Tulit autem eos Nabuzardan magister militiae 
et duxit eos ad regem Babylonis in @Reblatha, 27 et percussit eos 
rex Babylonis et interfecit eos in Reblatha in terra Emath, et ¢trans- 
latus est Iuda de terra sua. 28Iste est populus, quem transtulit 
Nabuchodonosor /in anno septimo, Iudaeos tria milia et viginti tres, 
29 Jin anno octavo decimo Nabuchodonosor de Ierusalem animas octin- 
gentas trigintaduas; 3in anno vicesimotertio Nabuchodonosor trans- 
tulit Nabuzardan magister militiae animas Iudaeorum septingentas 
ee ere Omnes ergo animae, quattuor milia sescentae. 

1Et factum est in tricesimoseptimo anno transmigrationis Ioa- 
| chin regis luda duodecimo mense vicesimaquinta mensis, elevavit Evil- 
merodach rex Babylonis ipso anno regni sui "caput Ioachin regis luda 
et eduxit eum de domo carceris. 32 Et locutus est cum eo bona et 
posuit thronum eius super thronos ‘regum, qui erant post se in Ba- 
bylone, 33 et mutavit vestimenta carceris eius, et comedebat panem, 
coram eo semper cunctis diebus vitae suae, 4 et jcibaria eius, cibaria 
perpetua dabantur ei a rege Babylonis statuta per singulos dies, usque 
ad diem mortis suae cunctis diebus vitae eius. 


THRENI 


ID EST 


Ierusalem deserta est, sedit Ieremias propheta fiens et planxit 
lamentatione hac in Ierusalem et amaro animo suspirans et 
| heiulans dixit: 


EF’ factum est, postquam in captivitatem redactus est Israél, et 


Aleph 
uomopo “sedet sola civitas plena populo! 
Facta est quasi “vidua domina gentium, 
princeps “provinciarum facta est ¢sub tributo. 
Beth 
2 ePlorans ploravit i in nocte, et lacrimae eius in ma- 
xillis eius, [eius: 
Jnon est qui consoletur eam %ex omnibus caris 
homnes amici eius spreverunt eam et facti sunt 
himel [ei inimici. 
3 iMigravit Iudas propter adflictionem et multitudinem servitutis, 
jhabitavit inter gentes ec invenit requiem: 
omnes tions isagpapagie eius apprehenderunt eam inter angustias. 











*3 Rg 7, 15. 


y 3 Rg 7, 16. — cf. 4 Rg 25, 17. 


£ClOt Par Ga Ts. t 32 
Cio tps 29,-283 


Biel. DSt 1i.21 3 Pe: 
Gof. 1, Mes, 42.8. 


dvr. 9, 10. 
é.Lm..t, .3- 


f Cl. nt Rey 245 32, TA. 
Bch. vr. 12. 


31-34] 4 Rg 25, 27-30. 


Acp. 37, I. — V. cp. 22, 24-30. 


r4-Cl, CD. 2723 


peficpr Ao, S$} 


LAMENTATIONES JEREMIAE PROPHETAE 


LAMENTATIONES 
IEREMIAE 
1, 1-3 








tal oe: in “sr 5 in Cen. Diii. 
tw Dy tet Ant.a: 2D; 


oe ue 7,3 ; 

belts; A Bis x. 12, — cf. Is 
54; 

ee cp. ch 16; 1 Es 4, 20; Ec 

df. Is 31, 

e€X%.2-2, 8] 1. et CPP (25525 


i> 18) in fs. 7. dol. BMV. 
Ps06,26 xf 9} F} 135.37: 


68, 21; Ec 4, 1; Nh 
A EO IT 22,22: 30,24. 
Jr 4 30. — v. Ez 23, 22-26. 
4 Jr=$1 527. 
j cf.cp-_2,. 9j7 Ly. 26, -333.. Dt 
28, 65. 
1 Jr 45, 3. 








— 767 — 











LAMENTATIONES 
IEREMIAE 


1, 4-19 





immo tpsa urbs, per prosopopoeiam in medium adducta, deflent et la- 
mentantur (12-22). 
Llegia Il (2, 1-22) Deus, quasi hostis, civitatem destruens describitur 








m Jr 14, 2; 1 Mct, 27. 
BNE CDs 25 
ovr. II. 


pef. Dt 28. 13, 44; Is g. 14. 
15 


o-3e- 32, 2% 

r Jr 30, 14, 15; Dn g, 16. 

$ Vr. 282-2) Pak?3604782920- 
cf. Dt 28; 4, 8. — v. Jr 52, 
28-30. 


yet. Jr Pt50: 


uvr. 10, 11; Is 64, 11. 
vecp..2, 17; Jr 46, 26. 


x cf. Lv 26, 34; Ps 74, 8. 


y Zc 13,1. — cf. Lv 26, 34, 43. 

8 0V%o)1 7). 

als 47, 2; Jt 13, 22, 26. — cf. 
Bz: 16,~37-; 

b cf. Dt 32, 29; Ecli 7, 40; Is 
47, 7- 

OVEE 

ob] Ant. in D. Pass. 

dcf. Jr 48, 26, 42. 

evr. 7. 

fPs 78, 1; Jr st, 51; Is 63, 
18; Ez 44, 7-9. 

gcf. Dt 23, 3; 2 Es 13, 1-3. 


kp. 2, st 4, 4. — cf. Jr 38, 


jcp. 3, 19. 


12] Gr. in fs. ss. Cordis J. — 
V. et R. etc. in fs. 7 dol. 
BMV. et in sb. s. 

Eat 20: Ps 79, 13. — cf. 
Mt 27, 39. 

mcf. cp. 2, 13; Dn 9, 12; Ez 


o Ez 12,:33{ 7; 205 — a. Ps 


9. 16. 
136] V. in fs. 7 dol. BMV. 
qcp. 3, 11. — v. Jr 8, 18. 


Ket. 18°63; 25.3. 
$4t 0, 23° 13, TY: 


€'v9i 72, 22. 


16,18] R. in Farase. 


Wise. TEs Ib Ay Sts 
v (vr. 8). 
w vr. Jr 12, r. — cf. Bar 1,15. 


¥:1 RE: 12}. 14,18: 
yvr. 5. — cf. Dt 28, 41. 


cf. vr. 2. 








Daleth 
4mViae Sion lugent, eo quod “non sint qui veniant ad sollemnitatem; 
omnes portae eius destructae, sacerdotes eius °gementes, 
Virgines eius squalidae, et ipsa oppressa amaritudine. 
, He 


5 Facti sunt hostes eius in capite, Yinimici eius locupletati sunt, , 
quia Dominus locutus est super eam *propter multitudinem ini-— 
qguitatum elus, . 
sparvuli eius ducti sunt in captivitatem ante faciem tribulantis. 
Vau 
6 Et egressus est a filia Sion omnis decor eius, 
_ facti sunt principes eius velut arietes ‘non invenientes pascua 
et abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis. 
Zain 
7 Recordata est Ierusalem dierum adflictionis suae et praevaricationis, 
“omnium desirabilium suorum, quae habuerat a Ydiebus antiquis, 
cum caderet populus eius in manu hostili, et non esset auxiliator: 
viderunt eam hostes et “deriserunt sabbata eius. 
Heth 
8 yPeccatum peccavit Ierusalem, propterea “instabilis facta est, 
omnes qui glorificabant eam spreverunt illam, quia ¢viderunt 
ipsa autem gemens conversa est retrorsum. Lignominiam eius, 
Teth 
® Sordes eius in pedibus eius, nec recordata est finis sui, 
deposita est vehementer non habens consolatorem. : 
Vide, Domine, adflictionem meam, 4quoniam erectus est inimicus. 


Io ‘ 
10 Manum suam misit hostis ad omnia ¢desiderabilia eius, 
quia vidit /gentes ingressas sanctuarium suum, 
9de quibus praeceperas ne intrarent in ecclesiam tuam. 
Caph 
11 Omnis populus eius gemens et quaerens panem, 
dederunt pretiosa quaeque pro ‘cibo ad refocillandam animam., 
SVide, Domine, et considera quoniam facta sum vilis! 
Lamed 
12Q vos omnes ‘qui transitis per viam, attendite et videte 
msi est dolor sicut dolor meus; quoniam vindemiavit me, 
ut locutus est Dominus “in die irae furoris sui. 
Mem 
13 De excelso °misit ignem in ossibus meis et erudivit me, 
Pexpandit rete pedibus meis, convertit me retrorsum, 
Yposuit me desolatam tota maerore confectam. 
un j 
14 Vigilavit iugum iniquitatum mearum, in manu eius convolutae sunt 
et impositae collo meo; infirmata est virtus mea; 
dedit me Dominus in manu. de qua non potero surgere. 
“* Samech 
15 Abstulit omnes magnificos meos Dominus de medio mei, 
vocavit adversum me tempus ut conteret electos meos. 
rTorcular calcavit Dominus virgini filiae luda. 


in 
16 Idcirco ego *plorans , et oculus meus deducens aquas; _ 
tquia longe factus est a me consolator convertens animam meam, 
facti sunt filii mei perditi, quoniam invaluit inimicus. 
Phe 
17 uExpandit Sion manus suas, non est qui consoletur eam, 4 
Mandavit Dominus adversum Iacob in circuitu eius hostes eius; 
facta est Ierusalem “quasi polluta menstruis inter eos. 
Sade 
18 Justus est Dominus, quia “os eius ad iracundiam provocavi. 
Audite, obsecro, universi populi, et videte dolorem meum: — 
Yvirgines meae et iuvenes mei abierunt in captivitatem. 
Coph 
19 2Vocavi amicos meos. et ipsi deceperunt me; 





— 7638 — 





— 





(1-10) et suum ipsius dolorem vates exprimit (11-12); cum vero non 


_tniuste Deum egisse agnoscat, tpsiusque misericordiam recogitet (13-17), 


_ Sionem exhortatur ut eum continuis precibus in miserum populum ad 





| 
| 





sacerdotes mei et senes mei in urbe consumpti sunt, 
quia quaesicrunt “cibum sibi ut refocillarent animam suam. 


es 
20 bVide, Domine quoniam tribulor, “conturbatus est venter meus, 
subversum est cor meum in memetipsa, quoniam amaritudine 
@Foris interficit gladius, et nem mors similis est. [plena sum. 
in 
21 Audierunt, quia ingemisco ego, et @non est qui consoletur me 
omnes inimici mei audierunt malum meun, /laetati sunt quoniam 
adduxisti diem pavpete tones) fient similes mei. [tu fecisti; 
au 
22 gIngrediatur omne malum eorum coram te. 
et vindemia eos, “sicut vindemiasti me propter omnes iniquitates 
multi enim gemitus mei et fees meen maerens. [meas : 
ep 
Quomodo obtexit “caligine in furore suo Dominus filiam Sion; 
bproiecit de caelo in terram inclitam Israél, 
et non est recordatus Sacenet pein suorum in die furoris sui. 
et 
2 4Praecipitavit Dominus, “nec pepercit, omnia speciosa Iacob, 
fdestruxit in furore suo munitiones virginis Iuda 
et deiecit in terram; Ypolluit regnum et principes eius. 
Ghimel 
3 Confregit Min j ira furoris sui omne ‘cornu Israél, 
avertit retrorsum dexteram suam a facie inimici 
et Jsuccendit in Iacob quasi ignem flammae devorantis in gyro. 
Daleth [hostis, 
4 Tetendit arcum suum “quasi inimicus, firmavit dexteram suam "quasi 
et occidit omne quod pulchrum erat visu in tabernaculo filiae 
effudit quasi ignem indignationem suam. [Sion ; 


He 
5 Factus est Dominus velut inimicus, praecipitavit Israél; 
praecipitavit omnia moenia eius, dissipavit munitiones eius, 
et replevit in filia Iuda humiliatum et humiliatam. 
Vau [lum suum. 
6 Et dissipavit quasi hortum tentorium suum, demolitus est tabernacu- 
°Oblivioni tradidit Dominus in Sion festivitatem et sabbatum 
et in opprobrium et in indignationem furoris sui regem et sacer- 
Zain [dotem. 
7 ?Reppulit Dominus altare suum, maledixit sanctificationi suae, 
%tradidit in manu inimici muros turrium eius; 
vocem dederunt in domo Domini sicut in ‘die sollemni. 
Heth 
8 sCogitavit Dominus dissipare ‘murum filiae Sion, 
“tetendit funiculum suum et non avertit manum suam a perdi- 
Yluxitque antemurale et murus pariter dissipatus est. [tione ; 
Teth 
9 Defixae sunt in terra portae eius, perdidit et “contrivit vectes eius; 
Yregem eius et principes eius in gentibus: non est lex, 
et *prophetae eius non invest visionem a Domino. 
0 
10 @Sederunt in terra, conticuerunt senes filiae Sion, 
bconsperserunt cinere capita sua, eaccincti sunt ciliciis, 
abiecerunt in terram capita sua virgines Ierusalem. 


ap 
11 @Defecerunt prae lacrimis oculi mei, “conturbata sunt viscera mea, 
feffusum est in terra iecur meum super contritione filiae populi 
9Icum deficeret parvulus et lactens “in plateis oppidi. [mei, 
Lamed 
12 Matribus suis dixerunt: ‘Ubi est triticum et vinum? 
cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis, 
cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum. 


em 
13 §Cui comparabo te vel cui adsimilabo te, filia Ierusalem ? 


LAMENTATIONES 
IEREMIAE 


1, 20 — 2, 13 








avr. If. 


b vr. iG es 19. 

Cccp. 2, Ib 30, 27; Ps 30, 
10; 

dDt s ay " 9, 21; Ez7, 15. 


€ vr. 2, 
2r] At. - fr. 4 mai hebd. 


Ech. cb, 3764.74, 2%; JB 505.11. 
g Ps 108, 14. 

Avy. 123 cp. 2, 20: 

ijr 8, 18. 


@’ct;: CP... 35: 44. 
b cf. Mt 11, 23. — v. Is 14,15. 


cx. Par 28, 25° Ps ‘98... 

dvr. 5. 

@vr. 17, 21; cp. 3, 43. — cf. 
Ez 9, 10. 

fvr. 5; Ps 79, 13; 88, 41; Jr 
39, 8. — cl. 4 Rg 25, 9 

ats 43, 28. 

hep: <5 oT — v. Jr 12, 13. 

iz Rg 

| Ps a 5: “88, 47; Is 42, 25. 

ze os + 72 4335-48 '5.'28. 

r 
soi Jr “ant fe. 


@cp. Ide is i, Is; 


pcf. Ps 88, 49; Ez 24, 21. 
act, Dt'32;..30: 
NI. +22. 


sk. je 3 2, 

8-15) L Neal 5 ia Pouake. 
tvr. 18. 

uv. 4 Rg 21, 13. 

vcp. I, 4. ef: Jr 14, 2 


x Jr 51, 30; Nh 3, x3. 
yck.. O8:°35 4 
z Ps 73, 9 


a Jb a C00 154.207 4702 S52 


bv. it 6 26; Ez 27, 30. 

cJr 4, : ste 37; E27, 18; 
Am 8, 

d cf; vr. 18; Cp. 3, 487 Ss°17; 
Ps “a 

ecp. 

ri V, ay "fs. 7 dol. BMV. 

II 4d ae (Ps 112) in fs. s. Hier. 


Po “Tb 16, 14. 

gvr. 19. — cf. 
44, 7- 

hcf. Is sr, 20 

$9 CD, Py 18. 

fChe Cbs ty 12. 


cp. 4, 4; Jr 





(49) 


— 769 — 








LAMENTATIONES 
IEREMIAE 


2, 14 — 3, 12 


indulgentiam inducat (18-22). . 
Elegia Ill (3, 1-66). Captivi in Babylonia calamitates, quas perpessi sunt, 
recogitant et paene desperant (I-18); at, cum recordentur Drum ho- 











Lcf, 2 Rg.'s,; 20; Ez726;. 3: 


m Jr 5, 31; 14, 14; 23, 13; 33, 
34. 
ncf. Is 58, 1. 


o Ps 97, 8; Is 55, 12: Ez 25,6. 

p Jr 18, 16; 50, 13. — v. 2 Par 
29, 8. 

qv. Ecli 13, 8. 

$A. PS 47,5535 Bz 16, 24: 

Scp. 3, 46; Ps 21, 14. 


t cf. 16, -10;,Ac 7, §4..° 
ucf:. Ps. 34, 25; 136, 9: ro I, 


¥3. 

ucf. Ps 34, 21. 

x LC 2,: 6, 

yv.Lv 26,14-45; Dt 28,15-68. 
scp. 1, 7; Jr.46, 26. 

@Vr.:2- 25! Cp. 3; 43. 

b cf. Ps 29, 2; 37, 17. 


Ger. vr. 33. 
78] V. in sb. s. 


dv. vr. 11. 
e Ps 41, 4. 
S cf. Ps 76, 3. 


g Ps 76, 5; 118, 148. 
hk Ps 21, 15; 69, 9; 141, 3. — 
Cc * 


f. 1 Rg i, 1 
icf. 1 Rg 7, 6. 
J Cl. ES Of, -§. (S50 Wi. 3 038: 
CVE NE. 11, 32, 40s 
mcp. 4, I. 


mcp. I, 12, 22. 

ocp. 4,10. — cf. Dt 28, 53-57. 
—v. Jr 19, 9. : 

2 cf. cp. 4).13. 

qcf. 2.Par 36, 17; Is 51, 20; 
Jt G6, tt. 


rcp. 3, 43. 


SVP. 7. 
£-ve‘jri6,.25".'20, 3: 
u Jr 42, 17; 44, 14. 


acf. Jr 20, 28, 

z-9] 3 L. in Parasce. 
5 Ps 2, 9. 

o.ck: Is-sgo5.Jra, 23; 


dcp. 5, 10. — cf. cp. 4, 8; Jb 
3 


Oo. 
els 38, 13. — Jr 50, 17. 
f cf. Jb 19. 12. 
.x 19; Dt 29, 18. 
Ps 142, 3. 


$cf. Jb 16, 125. r9,.8. 

jPs 87, 9. 

Ae 19,. 7; 30, 203: Ps ax, 3; 
2 F 


9,10] R. in D. Palm. 

mv. Os 13, 8. 

#acf. Jb ro, 16; Is 38, 13; Jr 
4, 7. 

oJb 16, 13. 

OCP... 13: 

qcp. 2, 4. 





cui exaequabo te et consolabor te, virgo filia Sion? 
Magna est enim /velut mare contritio tua, quis medebitur tui? 


Nun 
14 ™Prophetae tui viderunt tibi falsa et stulta [carent; 
"nec aperiebant iniquitatem tuam, ut te ad paenitentiam provo- 
mviderunt autem tibi adsumptiones falsas et eiectiones. 
Samech 
15 oPlauserunt super te manibus omnes transeuntes per viam, 
Psibilaverunt et Ymoverunt caput suum super filiam lerusalem, 
Haecine est urbs, dicentes, *perfecti decoris, gaudium universae 
Phe [terrae? 
16 sAperuerunt super te os suum omnes inimici tui, 
sibilaverunt et ‘fremuerunt dentibus et dixerunt: “Devorabimus; 
en ista est dies, quam exspectabamus, invenimus, “vidimus. 
Ain 
17 <Fecit Dominus quae cogitavit, complevit Ysermonem suum 
quem praeceperat 2a diebus antiquis: destruxit et 2non pepercit 
et %laetificavit super te inimicum et °exaltavit cornu hostium 
Sade [tuorum, 
18 Clamavit cor eorum ad Dominum super muros filiae Sion: 
4Deduc quasi torrentem lacrimas @per diem et noctem; 
fnon des requiem tibi, — > ge pupilla oculi tui. 
op 
19 Consurge, Ylauda in nocte in principio vigiliarum, 
heffunde ‘sicut aquam cor tuum ante conspectum Domini 
Jleva ad eum manus tuas pro anima parvulorum tuorum, 
Iqui defecerunt in fame ”in oe omnium compitorum. 
es 
20 Vide, Domine, et considera quem “vindemiaveris ita. [palmae ? 
°Ergone comedent mulieres fructum suum, parvulos ad mensuram 
PSi occiditur in sanctuario — sacerdos et propheta? 
in 
21 @Iacuerunt in terra foris puer et senex, 
virgines meae et iuvenes mei ceciderunt in gladio, 
rinterfecisti in die furoris a percussisti nec misertus es. 
au 
22 Vocasti quasi ad *diem sollemnem, qui ‘terrerent me de circuitu, 
et “non fuit in die furoris Domini qui effugeret et relinqueretur; — 
quos educavi et enutrivi, pir oe ie meus consumpsit eos. 
ep 


aE go vir videns paupertatem meam in >virga indignationis eius; 
2me minavit et “adduxit a ae et non in lucem, 
-%tantum in me vertit et ase manum suam tota die. 
{dVetustam fecit pellem meam . or hy meam, ¢contrivit ossa mea, 
5 ‘aedificavit in gyro meo o tcumdesit me 9fclle et labore; 
e 


6 hin tenebrosis collocavit me, quasi mortuos sempiternos. 


himel ; 
7 iCircumaedificavit adversum me, jut non egrediar; adgravavit com- 
Ghimel -[pedem meum, 
8 sed et, cum clamavero et rogavero, exclusit orationem meam, 
Ghimel 
8 conclusit vias meas apiniows quali semitas meas subvertit. 
et : 


10 "Ursus insidians factus est mihi, *leo in absconditis, 


et 
11 semitas meas subvertit ¥ enon iteeit me, ?posuit me desolatam, 
alet 
12 ¢tetendit arcum suum et posuit me quasi signum ad sagittam. © 





— 770 — 











mines punire non ad ruinam sed ad ipsorum utilitatem et salutem, in 
spem redeunt (19-39) suaque peccata, quae utiqgue Dhus severe castiga- 
vit, humiliter confitentes, (40-54), auxilium et solacium in tantis neces- 


LAMENTATIONES 
IEREMIAE 


3, 13-44 





He 
13 rMisit in renibus meis filias pharetrae suae, 
He 
14sfactus sum in derisum omni populo meo, ‘canticum eorum tota 
He die, 
15 “replevit me amaritudinibus, inebriavit me Yabsinthio. 
Vau 
16 Et fregit ad numerum dentes meos, Ycibavit me cinere, 
Vau 
17 et repulsa est a pace anima mea, oblitus sum bonorum, 
Vau 
18 et dixi: Periit finis meus, et spes mea a Domino. 
Zain 
19 zRecordare paupertatis et transgressionis meae, absinthii et @fellis, 
Zain 
20 memoria memor ero et “tabescet in me anima mea; 
Zain 
21 haec recolens in corde meo, “ideo sperabo. 
Heth 
22 dMisericordiae Domini, quia non sumus consumpti, quia non defe- 
ie ts Heth [cerunt miserationes eius. 
23 eNovi diluculo, multa est fides tua. 
Heth. 
24 Pars mea Dominus, dixit anima mea; propterea exspectabo 
; Teth {eum. 
25 9Bonus est Dominus sperantibus in eum, animae quaerenti illum, 


26 hbonum est praestolari eee at salutare Dei, 

27 thonum est viro cum wah coin ijugum ab adulescentia sua. 
28 jSedebit solitarius et tacebit, Fees levavit super se, 

29 Iponet in pulvere os suum forte sit spes, 


30 mdabit percutienti se ogstiliaris saturabitur opprobriis ; 


Caph 
31 ®quia, non repellet in sempiternum Dominus, 
Caph 
. 32 Oquia, si abiecit, et ?miserebitur ¢secundum multitudinem mise- 
; _. .  Caph [ricordiarum suarum ; 
33 rnon enim humiliavit ex corde suo, et ‘abiecit filios hominum, 
, Lamed ; 
24 ut contereret sub pedibus suis omnes ‘vinctos terrae, 
E inigiiitas Lux, Reabes 
35 vyt declinaret iudicium viri in conspectu vultus Altissimi 
Lame | 
36 ut perverteret hominem in iudicio suo, Dominus ignoravit. 
Mem 
37 vQuis est iste qui dixit ut fieret, Domino non iubente? 
M em 
38 @Ex ore Altissimi non egredientur nec mala nec bona? 
Mem 
39 yQuid murmuravit homo vivens, vir pro peccatis suis P 
Nun 


40 Scrutemur vias nostras et quaeramus et “revertamur ad Dominum, 


Nun 
41 aleyemus corda nostra men manibus ad Dominum in caelos. 
un 
42 DNos inique egimus et “ad iracundiam provocavimus; idcirco 
Samech {tu inexorabilis es. 
43 Operuisti in furore et ¢percussisti nos, occidisti nec pepercisti, 
Samech 
_ 44 eopposuisti nubem tibi, ne transeat oratio, 





r Jb 6, 4; Ps 37, 3. 


14] v. oe 10. 
sv. Jr pk 
¢ vr. 63: Jb a 9; Ps 68, 13. 


15] v. ur. 9. 10. — Ant, in fs. 
7 dol. BMV, 


x 
y Ch. VS 201, ¥0. 


Scitech? -15° 12}: 20. 


avr. 5. 
20] v. r Cor 11, 25. 
6 Ps: 38, ‘Fa: 


ecf. Ps 41, 6,°f22. 42,5. 
d2 Es 9, 31; Ml 

44, 12, 18; Ha 
22-30] I Ay in sb. S. 


ejb 7,1 
f Ps 15, 5; 72, 26. 


, 6. — cf. Jr 
I, 2s 


25] Vv. Ur. 32, 
gcf. Ps 129, ‘6 + 30, 18. 


hk cf. Mic 7, 7 


icf. Ecli 51,34; Mt 11, 29. — 


v. Pro 22, 
jcp. 2, 10; Jb 2, 13; Is 3, 26. 
icf. Jb 42, 6. 

m cf. Is 50,6; Mt 5, 39; 26, 67. 


n Ps 102, 9; Is 67, 16. — cf. 


Sap 11, 24-27. 
ocf. Is 54, 8,05 22 Mex 7x33: 
p Ps 102, 8. 
q Ps 105 


32, 33] 5 "(Ps 88) in fs. ss. 


ey é "Mc 6, 163 7, 33; Heb 
ta. 07. 10. 

scf. Heb r2, rr. 

tcf. Ps 106, 10 

ucf. Hab 1, 1 


o cf... Ps 32,9. 


xcf. Is 41, 23; 45, 7; Am 3, 
6; Sph 1, 12. 


y Pro 19, 3. 
Jia, 125" 73. 
a Ps 24, 1; 85; 4; 142, 8. 
6b Dn 5. — v. Ps 105, 6. 
ees 4 ur 56; Is 63, 10. 
dcp. 2, 2; 17, 2%. 


evr. 8. — cf. Jr 2, 27, 28. 














LAMENTATIONES 
IEREMIAE 


3,43 — 4,7 


sitatibus efflagitant (55-66). 
Elegia IV (4, 1-22). Maximae calamitates (1-5) cum gravissimis peccatis, 


in quorum poenam immissae sunt, comparantur (6-16), ut inde appareat 








fict. 1: Cora rs: 
£ cp. 2, 76. 


hk ls 24, 17; Jr 48, 43. 
ils 51, 19. 


jep. 1,16. — v. Jr 9, 13 13,17. 


PESiTS Sa = 1963, 025. 


mcf. Ps 10, 3. 

2v. Ps 34,197 68,5 

ocf. Jr 37, 16: 38, 6, 8, Io. 
53] v. Ur. 9, 10. 

pcf. Dn 6, 17 

54] Ant. in Ug 2 mai. hebd: 

q Ps 68, 2; Jn 2, a 

r Ps 87, 5: Feria ny II. 

s Ps 129, Bo 

55] Ant. in D. Pa at 


tcf. Ps 129, 2 


ucf. Jc 4 Eis 

57. 58] R. in D. Palm. 

vv. Js tr 

58] Sas in D. et T. Pass. — 
4 Lad 10, Ts, 

xef. 1 Rg 24, 1 S 34, 

y Psr6 2s. is tes we 
Jb 19, 25. 

2 Ps.24, 22, 23: 

59,58] v. ur. 9, 10; Jr 20, IT, 
2: 


OV. Jtr tt. 10. 


ae Pe 
62] Ant. in fr. 2 mai. hebd. 
c Ps 3, 2 23 27, 40, 49; 58, 2. 
d Ps 138 
év. vr. Pei 


fop Heart 4 225'Ps 2237; 8 
— v. Jr 11, 20. 
g Ps 27, 4. — cf. 2 Tm 4, 14. 


"ef. 


Acf. Dt 25, 19; Jr ro, 11. 


oc Is x, 22: Jr-6;Q07 Ezi23, 
18. 
¥-Olia<L.. 8 '$0..:$. 


bcp. 2, ro. 


Oct: Jr-19;" 22. 


éJp 20:°30°) Ps 97) ye. 

4b] * cf.Conc.Trid. s.V, cp. 
GOR Ss. XXII Ch..8. 
ecf. cp. 2, rz. 


fcf. Dt 28, 55: Is 47, 8, 9; Jr 
44, 8. 
ae te 1S; Le.20, 52. 


Gn 18, 2 
# Gn ie ore 6; jn 7. 
jv. Dn 2, 34 
if Bas in cm. Pe et Mm. (T.P.). 
Nm 6, 2; Dt 33,16; Am 2,12. 


Samech 
45 rEradicationem et abiectionem posuisti me in veoeilay populo- 
Phe [rum. 


46 9Aperuerunt super nos os suum omnes inimici, 
Phe 
47 hformido et laqueus facta A nobis vaticinatio et ‘contritio. 


48 divisiones aquarum deduxit eben meus in contritione filiae 


Ain [populi mei. 
49 Oculus meus adflictus est nec tacuit, eo quod non esset requies, 
Ain 
50 /donec respiceret et videret Dominus de caelis; 
Ain 
51 oculus meus depraedatus est animam meam in cunctis -filiabus 
Sade {urbis meae. 
52 ™Venatione ceperunt me —— avem inimici mei “gratis, 
ade 
53¢lapsa est in lacum vita mea, et ?posuerunt lapidem super me; 
Sade 


54 dinundaverunt aquae super caput meum; dixi: *Perii. 
Cobh 
55 sInvocavi nomen tuum Domine, de lacu novissimo; 


op 

56fyvocem meam audisti: ne avertas aurem tuam a singultu meo et 

; Lash COD Ugly : {clamoribus ; 

57Uappropinquasti in die quando invocavi te; dixisti: “Ne timeas. 
Res 

58 2Tudicasti, Domine, causam animae meae, Yredemptor vitae meae; 

Res 

592vidisti, Domine, iniquitatem illorum adversum me; iudica iudi- 

Res [cium meum ; 

60 idisti omnem furorem, universas “cogitationes eorum adversum 


Sin {[me; 
61 baudisti opprobrium eorum, Domine, omnes cogitationes eorum 
Sin [adversum me, 
62 labia “insurgentium mihi et meditationes eorum adversum me 
Sin [tota die. 
634Sessionem eorum et resurrectionem eorum vide; ’ego sum psal- 
Thau [mus eorum. 
64 fReddes eis vicem, Domine, sre opera manuum suarum, . 
au 


65 dabis eis scutum cordis, laborem tuum, 


au 
66 persequeris in furore et hggateres eos sub caelis, Domine. 
Alep 
2Quomodo obscuratum est aurum mutatus est color optimus! 
dispersi sunt lapides sanctuarii >in capite omnium platearum. 
Beth 
2 Filii Sion incliti et amicti auro primo, 
quomodo reputati sunt °in vasa testea, opus manuum figuli: 
Ghimel 
3 Sed et lamiae nudaverunt mammam, lactaverunt catulos suos; 
filia populi mei crudelis quasi struthio ir deserto. 
aleth 
4 dAdhaesit lingua lactentis ad palatum eius in siti, 
éparvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. 
He 
5 9Qui vescebantur voluptuose interierunt in viis, 
qui nutriebantur in croceis amplexati sunt stercora. 
Vau 
§ 9Et maior effecta est iniquitas filiae populi mei hpeccato Sodomorum, 
iquae subversa est in momento, et Jnon ceperunt in ea Manus, 
Zain 
7 Candidiores Mazaraei eius nive, nitidiores lacte, 












PVs (eo 





ee a 





illas a Deo esse nec humanis auxiliis arcendas (17-19). In fine Idumaeis 


vates mala imprecatur (21, 22). 
Elegia V (5, 1-22). Universus populus acerba mala quibus opprimitur 








dial 


rubicundiores ebore antiquo, sapphiro pulchriores. 

Heth [in plateis; 
8™Denigrata est super carbones facies eorum, et non sunt cogniti 
adhaesit cutis eorum ossibus, aruit et facta est quasi lignum. 

Teth 
® Melius fuit occisis gladio quam interfectis fame, 
quoniam isti extabuerunt consumpti a sterilitate terrae. 
Iod 
10”™Manus mulierum °misericordium ?coxerunt filios suos; 
@facti sunt cibus earum in contritione filiae populi mei. 
Caph 
11 rComplevit Dominus furorem suum, effudit siram indignationis suae 
et succendit ignem in Sion et devoravit fundamenta eius. 
Lamed 
12 Non crediderunt reges terrae et universi habitatores orbis, 
quoniam ingrederetur hostis et inimicus per portas Ierusalem, 


Mem 
13 propter peccata ‘prophetarum eius et iniquitates sacerdotum eius, 
qui effuderunt in medio a sanguinem iustorum. 
un 
14 uFrraverunt caeci in plateis, Ypolluti sunt in sanguine; 
cumque non possent, tenuerunt lacinias suas. 
Samech 
15 “Recedite, polluti, clamaverunt eis; recedite, abite, nolite tangere ; 
ijurgati quippe sunt et commoti, ‘dixerunt inter gentes: Non addet 
Phe [ultra ut habitet in eis. 
16 ¥Facies Domini divisit eos, non addet ut respiciat eos; 
*facies sacerdotum non erubuerunt neque “senum miserti sunt. 
Ain [nostrum vanum, 
17Cum adhuc subsisteremus, °defecerunt oculi nostri “ad auxilium 
cum respiceremus attenti git ie quae salvare non poterat. 
ade 
18 dLubricaverunt vestigia nostra in itinere platearum nostrarum ; 
appropinquavit finis noster, completi sunt dies nostri, “quia venit 
Coph [finis noster. 
19 fVelociores fuerunt persecutores nostri aquilis caeli; 
super montes persecuti sunt nos, in deserto insidiati sunt nobis. 


es 
20 9Spiritus oris nostri *christus dominus, tcaptus est in peccatis no- 
cui diximus: JIn umbra tua vivemus in gentibus. [stris., 


in 
21 'Gaude et laetare, filia Edom, quae habitas in “terra Hus! 
ad te quoque perveniet nealix, °inebriabcris atque nudaberis. 
hau [migret te. 
22 pCompleta est iniquitas tua, filia Sion, Mon addet ultra ut trans- 
rVisitavit iniquitatem tuam, filia Edom; discooperuit peccata tua. 


Oratio Ieremiae prophetae. 


1 4Recordare, Domine, quid acciderit nobis; 
bintuere et respice opprobrium nostrum. 
2 cHereditas nostra versa est ad alienos, 
domus nostrae ad extraneos; 
3 pupilli facti sumus absque patre, 
matres nostrae quasi viduae ; 
4aquam nostram pecunia bibimus, 
ligna nostra pretio comparavimus, 
5 dcervicibus nostris minabamur, 
€lassis non dabatur requies. 
6 fAegypto 9dedimus manum 
et Assyriis, ut saturaremur pane. 
7 APatres nostri peccaverunt et non sunt, 
fet nos iniquitates eorum portavimus. 
8 iServi dominati sunt nostri, 
non fuit qui redimeret de manu eorum. 





LAMENTATIONES 
IEREMIAE 
4,8—5,8 
m cp. Jb 30, 3¢ 


— cf. ‘Fa 3. Hy Is 13, 8; 
Nh 2, 10. . 


RCP. 25 20. —-—V.-JF 6. 
0 ct. 3 Rg 2, hh Is 49, in. 
ocf. 4 Rg 6 


q Dt 28, 57. Si, Jr 19, 9. --- 
v. Bar 273. 
rjr 7, 20; Ez 5, 13. — cf. Dt 
3%, 22: "Jr Ss 14. 

Cia A SR 13. 


Bets-cp "2: 
23, 21. 


20. — v. Jr §, 31: 


ucf. Is 59, ro. 
vcf, Nm 19, 16. 


cle CVs CASE TF, 2. 


¥icps'2, 17. 

Sek. Is: 24,. 2. 
€p. 5; re — cf. Dt 28, s0: 
s 47, 6. 

b cf. ©; 75° 487,82. 123% 

c Ez 29, 2, 6. — cf. Jr 37, 6. 

dep. 3; $2: 

E€EZ 7, 2; 3) 6; Am 8,. 2; 

fJr 4, 13. — cf. 2 Rg 1, 23; 
Hab 1, 8. 

§ cf. Gn 2, 7. 
Cpiissi93i2 Rg 25) 55..6y) Jr 
$, 3, iT, 

bbe Ta, -V$it' 1 9,. 26> (30; 

je Jd 9, 15; Bar 1, 12; Ez 
T520;5-X75 

bck. cp. x, 21: Ps 136,.7; Ez 
35, 15. 

m Jb 1, 1. — cf. Jr 25, 20 


Ex 20,’ 5. 
aPs 88, 
1-11] $L. ated: Ss: 


bcp. 3, 
cPs 104, tie 


dcf. Js 10, 24. 

eJr 45, 3. 

F.ch:0s, 22, 1. 

gi Par 29, 24. 

h I4, 30; ZC 41,, .S. 
x 20, 5s 

i Jr 31, 29; Ez 18, 2, 3. 

jcf. Pro aq, LF, 22% 


—- cf. 





eat |). Taam 














LAMENTATIONES. (1-14), atque praeprimis divini cultus templique eversionem lamentatus 
IEREMIAE (15-18) ad precationis remedium se convertit (19-22). 
5, 9-22 1, Populi pacnitentis precatio (Bar 1, 1-3, 8). Post historicam introductionem 
lcf. Jr 6, 25. 9/In animabus nostris adferebamus panem nobis 
a facie gladii in deserto. 
MV. cp. 4, 8. 10™Pellis nostra quasi clibanus exusta est, 


nef. Dt 21,14; Jd°19; 24; ‘Ez 
22; 103 


ocf. 4 Rg 25, 19, 21. 

Pcp. 4, 16. — cp. Lv 19, 32. 
q (cf. Jd 16, 21). 

f ct..- JS ..9, 27. 


scf. Is 24, 8. 


tcf. Jr 16, 9; 25,10; Am 8,10. 


Pro 4, 93 Sap 5, 17; Jr 13, 
18. — cf. cp. 1, 1. 


v Jr 13, 18; Ez 3, 15. 
EN VEDoie Abe 


wells: 34, 13. 

zPs 9, 8; 101, 13, 27. 

a Ps 12, I; 41, 10; 73, 19, 23. 

21] * Conc. Trid. VI, cp. 5. 
* Catech. R. Yi fee 

be 3t, 18. — cf. Pa 79, 4, 8, 


c Be 14, 19. 


PROPHETIA BARUCH 


PROPHETIA BARUCH 
L tert 











i 32, 12; 36, 4; 45, 2 
r $1, 59. 

cf. 4 Rg 25, 8, 

Vv. 4 24, I0- eo 

hoe 4 255° 93> 2° ES “2; 85 


cf. }: 51, 59-64. 
gvr. 9; Jr 24, 1. — cf. 4 Rg 
34,.6;. 32, FSi. 


h Jr 42, 1. — cf. 4 Rg 23, 2 


pas 15, 16; 1 Cor 16, 1-4 


Pet. ¥ 1G, 273-2 Cor 8, ¢. 
‘et. x ‘Par. -6: x3. 

mM 4 Re Bn r¢°°2° Par-36, 10. 
nEst 8 

ocf. 4 “Re 24, 17; 


Cel. Jrok 263-42 

scf. 1 Es 6, 10; Jr 29, 7; 1 Mc 
| Ee — cf. ': Tm 2, 1,2. 

tcf. 4 Rg 24, 1; 25, 1; 1 Es 
I, 7: Jr 28, 143 49, 28; Dn 
2, 1 ete. 





a facie tempestatum famis. 
11 Mulieres in Sion “humiliaverunt, 
et virgines in civitatibus luda; 
12 Oprincipes manu suspensi sunt, . 
Pfacies senum non erubuerunt ; 
13 Gadulescentibus impudice abusi ‘sunt, 
et “pueri in ligno corruerunt; 
14 senes defecerunt de portis, 
iuvenes ‘de choro psallentium. 
15 Defecit gaudium cordis nostri, 
tversus est in luctum chorus noster, 
16 cecidit “corona capitis nostri; 
vae nobis, quia peccavimus! 
17 Propterea “maestum factum est cor nostrum; 
ideo “contenebrati sunt oculi nostri 
18 propter montem Sion, quia disperiit, 
Yvulpes.ambulaverunt in eo. 
192Ty autem, Domine, in aeternum permanebis, 
solium tuum in generationem et generationem, 
20 aQuare in perpetuum oblivisceris nostri, 
derelinques nos in longitudine dierum? 
21 bConverte nos, Domine, ad te, et convertemur; 
innova dies nostros, sicut a principio; 
22 ¢sed proiciens repulisti nos, 
iratus es contra nos vehementer. 





tir haec verba libri, quae scripsit @Baruch filius 2Ne- — 
i|| riae filii Maasiae filii Sedeciae filii Sedei filii Hel- 
ciae in Babylonia 2in anno quinto in ¢septimo © 
die mensis, in %tempore quo ceperunt Chaldaei — 
Ierusalem et “succenderunt eam igni. 3/Et legit | 
Baruch verba libri huius ad aures 9Iechoniae fii 
Ioakim regis Iuda et ad aures universi populi ve- 

nientis ad librum 4et ad aures potentium filio- 
rum regum et ad aures presbyterorum et ad aures populi, ha mi- 
nimo usque ad maximum eorum, omnium habitantium in Babylonia 
ad flumen Sodi. 5 Qui audientes plorabant et ieiunabant et orabant 
in conspectu Domini 6 et ‘collegerunt pecuniam, jsecundum quod 
potuit uniuscuiusque manus, 7 et miserunt in Jerusalem ad Ioakim 
filium ‘Helciae filii Salom sacerdotem et ad sacerdotes et ad omnem 
populum, qui inventi sunt cum eo in Jerusalem, ® cum acciperet mva- 
sa templi Domini, quae ablata fuerant de templo, revocare in terram 
Tuda decima die mensis "sivan, vasa argentea, quae fecit “Sedecias fi- 
lius Iosiae rex Iuda, 9 posteaquam cepisset Nabuchodonosor rex Ba- 
bylonis ?Iechoniam ‘et principes et cunctos potentes et populum ter- 
rae, ab Ierusalem et duxit eos vinctos in Babylonem. 

Et dixerunt: ¢Ecce misimus ad vos pecunias, de quibus emite 
icles et tus et facite manna et offerte pro peccato ad 
aram Domini Dei nostri 1! set orate pro vita ‘Nabuchodonosor regis 


an, 


i ae 








774. 


eee ns Se ae 


Be a te 





(1-14), exsules a confessione exorsi peccatorum (15-22), quibus Deum 
ut poenas, quas praedixerat, infligeret, provocaverunt (2, 1-10), di- 
vinam misericordiam enixe invocant (11-20) atque poenarum iustitiam 


PROPHETIA BARUCH 
1, 12 — 2, 20 





‘genus ipsius. 





' Babylonis et pro vita “Baltassar filii eius, ut sint dies eorum Ysicut 


dies caeli super terram, 12et ut det Dominus virtutem nobis et 
7jlluminet oculos nostros, ut vivamus Ysub umbra Nabuchodonosor 
regis Babylonis et sub umbra Baltassar filii eius et serviamus eis 
multis diebus et inveniamus gratiam in conspectu eorum. 13% 7Et pro 
nobis ipsis orate ad Dominum Deum nostrum, quia: peccavimus 
Domino Deo nostro, et non est aversus furor eius a nobis usque in 
hunc diem, 14 et legite “librum istum, quem misimus ad vos recitari 
in templo Domini Yin die sollemni et in die opportuno, 15 et dicetis: 
¢Domino Deo nostro iustitia, nobis*autem 4%confusio faciei no- 
strae, sicut est dies haec omni Iuda et habitantibus in Ierusalem, 
16 regibus nostris et principibus nostris et sacerdotibus nostris et 
prophetis nostris et patribus nostris. 17 ¢Peccavimus ante Dominum 
Deum nostrum et non credidimus diffidentes in eum 18 et non fuimus 
subiectibiles illi et ‘non audivimus vocem Domini Dei nostri, ut 
ambularemus in mandatis eius, quae dedit nobis. 199A die, qua 
eduxit patres nostros de terra Aegypti, usque ad diem hanc eramus 
incredibiles ad Dominum Deum nostrum et dissipati recessimus, ne 
audiremus vocem ipsius, 29%et adhaeserunt nobis multa mala et 
tmaledictiones, quae constituit Dominus Moysi servo suo, qui eduxit 
patres nostros de terra Aegypti dare nobis terram /fluentem lac et 
mel, sicut hodierna die. 21 Et non audivimus vocem Domini Dei 
nostri secundum omnia verba prophetarum, /quos misit ad nos, 22 et 
Mabivimus unusquisque in sensum cordis nostri maligni operari diis 
alienis facientes mala ante oculos Domini Dei nostri. 

“Propter quod statuit Dominus Deus noster verbum suum, quod 

locutus est ad nos et ad iudices nostros, qui iudicaverunt Israél, 
et ad reges nostros et ad principes nostros et ad omnem Israél et 
Iuda; 2 %ut adduceret Dominus super nos mala magna, quae non 
sunt facta sub caelo quemadmodum facta sunt in Jerusalem, secun- 
dum quae scripta sunt “in lege Moysi, ° ¢ut manducaret homo carnes 
filii sui et carnes filiae suae. 4 Et dedit eos “sub manu regum omnium, 
qui sunt in circuitu nostro, ‘in improperium et 9in desolationem in 
omnibus populis, in quibus nos dispersit Dominus, 5 et “facti sumus 
subtus et non supra, quia peccavimus Domino Deo nostro non obau- 
diendo voci ipsius. 

6iDomino Deo nostro iustitia, nobis autem et patribus nostris 
confusio faciei, sicut est dies haec; 7 quia locutus est Dominus su- 
per nos Jjomnia mala haec, quae venerunt super nos, 8 et non sumus 


_deprecati faciem Domini Dei nostri, ut reverteremur unusquisque 


nostrum a viis nostris pessimis. 9”Et vigilavit Dominus in malis 
et adduxit ea super nos, “quia iustus est Dominus in omnibus ope- 
ribus suis, quae mandavit nobis, 1%et °non audivimus vocem ipsius, 
ut iremus in praeceptis Domini, quae dedit ante faciem nostram. 

11 ?Et nunc, Domine Deus Israél, qui eduxisti populum tuum de 
terra Aegypti in manu valida et in signis et in prodigiis et in vir- 
tute tua magna et in bracchio excelso et @fecisti tibi nomen, sicut 
est dies iste, 12 *peccavimus, impie egimus, inique gessimus, Do- 
mine Deus noster, in omnibus iustitiis tuis. 13 %Avertatur ira tua a 
nobis, quia ‘derelicti sumus pauci inter gentes, ubi dispersisti nos. 
14uExaudi, Domine, preces nostras et orationes nostras et educ 
nos Ypropter te et da nobis invenire gratiam ante faciem eorum, qui 
nos abduxerunt; 15 ut sciat omnis terra, quia tu es Dominus Deus 
noster, et “quia nomen tuum invocatum est super Israél et stuper 
16 yRespice Domine, de domo sancta tua in nos et 
Zinclina aurem tuam et exaudi nos. 17 Aperi oculos tuos et vide, 
@quia non mortui, qui sunt in inferno, quorum spiritus acceptus est 
a visceribus suis, dabunt honorem et iustificationem Domino; 
anima quae tristis est super magnitudine mali et incedit curva et 
infirma, et oculi deficientes, et anima esuriens dat tibi gloriam et 
iustitiam Domino. 19°Quia non secundum iustitias patrum nostro- 
rum nos fundimus preces et petimus misericordiam ante conspectum 
tuum, Domine Deus noster; 29sed quia misisti iram tuam et furo- 
rem tuum super nos, sicut locutus es in manu puerorum tuorum 





wet. Dn \§;: 8}. 22°73 *2;:'S;: ¥. 

v Ps 88, 30; Ecli 45, 19. — cf. 
Dt zr, 21; ¢ Re 1,333, oe 
2, 3; Ps 71, 5. z 

%%, Es .0..8: Ps 12.4%, 0134; 


20. 

y cf. Jd.9..15; Lm 4, 20; Ez 
bp et Oe 6 7 ee a 

Sct; Jc. §, 176. 

Hel, VES, 3. 

db cf. Os 9, - 

15-2, 20] cf. Dn 9, 4-19. 

ccp. 2, 6. — v. 2 Es 9, 32-34. 

dcp. 2; 6; Jr 7, 19..— cf. 2 
Par:-32,° 21°" Ps'43; 16. 


eDn 9, 5. 


f cp.. 2,. 26°: Dro, .6,-20. 
2 Cf: aie 9s. 962 Jr'7,- 25; 


hep. 2,7; 3, 43 4, 28, 29. 

i Dn PF 11. — cf. Jr 44, 22. — 
v. Dt 28, 15-68. 

Ex 3, 8 

Ly..2 Par36;..158. 

m Is 65, 2; Jr 7, 24. 


jv. 


aDn 9g, 12, ¥3. 


6b Ez 5, 9; Dn g, 12. — v. ep. 


d jr 19, 9; Lm 4, 10; Ez 5, 
Y f. 4 Rg 9g, 28, 29. — 

Vv. ig 29. 

ecp. 4 Rg 24, 2. 

fcp. 3, 8; Jr 29, 18. — cf. Dt 
28, 37. 

se 23; Jr 44, 6, 22. 

h Dt 28, 13, 43. — ci. Jr 7, 24. 

sivi ep: "I, TS. 


jv. cp. 1, 20. 
Dn \o, 13. 


mQDn 9, 14. — v. Jr i, 12. 
nv. 1 Es 9g, 15. 
ocp. 1, 18. 


sDn 9g, 16. 

t Ps 122, 3, 4. — cf. vr. 29, — 
v. Dt 28, 

uDn 9g, 17. 

v Ps 24, 11; Dn 9, 19. — v. 
IS’ 48," F¥. 

x Ecli 36, 14; Jr 14, 9; Dn og, 


19. 

y Dt 26, 15; 3 Rg 8, 28, 29; 
Is 63, 15. — cf. Ze 2, 43. 

24 Rg 19, 16: Ps 30, 3; 85, 1; 
Is 37. 17: Dn g, 18. 

16] R. in D. 1 Nor. et fs. ss. 
Rdmpt. 

a Ecli 17, 26, 27; Is 38, 18; Ps 
65°63'29).10; 87, 113: 733,T7. 

bJdt 4, 8; Ps 34, 13; 73, 21. 

cf. Lv 16, 29, 31; Nm 29, 
7; Dn 4, 29-31; 30, 1, 2. 
cDn 9g, 18. 





ct 3 ied 








PROPHETIA BARUCH 
2, 21 — 3, 20 


agnoscentes (21-29) sperant fore ut Deus placatus promissiones suas © 


adimpleat (30-35) praeterttorum peccatorum praesentis paenitentiae 
intuitu miseratus (3, 1-8). 











O Jc 29.1112 38.2. 

ev. Jr'27, 8-10: .. 

} Je 7, 34: 16. 9. — cf. Lm 5, 
Id. 


Bc. vree 4. 


RN. Je<8,1% 2 

#CfE ‘Jr? 56: Fo: 

JJr 9, 16; 14, x12..— cf. Jr 24, 
TO; 34, 17. 


MNES IZ. =- cl: Dt 4, 252375 
28, 15 sqq. 


#.V. Ex 32, 93.,Dt.32, 27. 

- o Lv 26, 39-42: Dt 30, 1, 2.— 
rd Ber ot 0 ae Peter 

Dt 30, 6. —' cf? Di29,*4. 

q jr 24, 7. .cla Jes, 21; 


7D 230," 3,53. JE 26,25 6-36 
S512 20,42 


£4F 3, 30: 320m: 


tILm 4, 22. — ci. Gn 9, 11. 


2] in R. fr. 4 Cin. 

aPs 28, 10; Lm 5, r9. — v. 
Ps tor, 12, 34. 

b'chS-Ve. roo TR PL 3556) 


6 VereCp. TP, 20: 


ad'cl. cp; 2, 20. 


ecf. Jr 18, 16 etc. — v. op. 


2,4. 
Eck Ze 8, 133 Galozzit3s 
gcf. Rm8,’3; 2: Corrsa2r, 
hy. Pro 2, 1, 2; 4, 20-22 etc. 


9-38] Proph. in sb. s. et vg. Pnt. 

§cf. vr. 4. 

j Ps 27, 1; 87 4, 5; 142, 7. — 
cf. vr. 19. 

LEcli 15:5, Jr-2, 
cf. Jo 4, 10, 14 


r 27, 
rcf. Jb 49, 24. 


fvr. 27. — cf. vr. 36. 





prophetarum dicens: 21’ 4Sic dicit Dominus: Inclinate umerum ve- 


strum et cervicem vestram et opera facite regi Babylonis, et sedebitis 


in terra, quam dedi patribus vestris. 22 “Quod si-non audieritis vocem 


Domini Dei vestri, operari regi Babyloniae, defectionem vestram fa-— 
ciam de civitatibus luda et a foris lerusalem 23 et /auferam a vobis 


vocem iucunditatis et vocem gaudii et vocem sponsi et vocem sponsae, 
et erit Jomnis terra sine vestigio ab inhabitantibus eam. 24 Et non 
audierunt' vocem tuam, ut operarentur regi Babylonis, et statuisti 
verba tua, quae locutus es in manibus puerorum tuorum propheta- 
rum, ut Mtransferrentur ossasregum nostrorum et ossa patrum no- 


strorum de loco suo; 25 et tecce proiecta sunt in calore solis et in gelu — 
noctis, et mortui sunt in doloribus pessimis, Jin fame et in gladio — 


et in emissione. 26 Et posuisti templum, ‘in quo invocatum est no- 


men tuum in ipso, sicut haec dies, propter iniquitatem domus Israél 


et domus Iuda, 27 et fecisti in nebis, Domine Deus noster, secundum 
omnem bonitatem tuam et secundum omnem miserationem tuam illam 
magnam, 28sicut locutus es in manu pueri tui Moysi in die qua 
praecepisti ei scribere legem tuam coram filiis Israél 29 dicens. ™Si 
non audieritis vocem meam, multitudo haec magna convertetur in 
minimam inter gentes, quo ego eos dispergam; 
me non audiet populus, populus “est enim dura cervice. 
oEt convertetur ad cor suum in terra captivitatis suae, 31 et ?scient 
quia ego sum Dominus Deus eorum, et %dabo eis cor, et intelligent; 
aures, et audient 32et laudabunt me in terra captivitatis suae et 
memores erunt nominis mei 3% et avertent se a dorso suo duro et 
a malignitatibus suis, quia reminiscentur viam patrum suorum, qui 
peccaverunt in me. 34 Et ‘revocabo illos in terram, quam iuravi pa- 
tribus eorum, Abraham, Isaac et Ilacob; et dominabuntur eis, et 
multiplicabo eos, et non minorabuntur; 25 et sstatuam illis testamen- 
tum alterum sempiternum, ut sim illis in Deum, et ipsi erunt mihi 
in populum, et ‘non movebo amplius populum meum, filios Israél, 
a terra quam dedi illis. 
Et nunc, Domine omnipotens Deus Israél, anima in angustiis, et 
spiritus anxius clamat ad te. 2 Audi Domine et miserere, quia 
Deus es misericors; et miserere nostri, quia peccavimus ante te: 
3 quia “tu sedes in sempiternum, et nos peribimus in aevum? 4 Do- 
mine omnipotens Deus Israél, audi nunc orationem °mortuorum 
Israél ect filiorum ipsorum, qui peccaverunt ante te et non audierunt 
vocem Domini Dei sui, et “adglutinata sunt nobis mala. 5 Noli me- 


minisse iniquitatum patrum nostrorum, sed memento manus tuae et — 


nominis tui in tempore isto, quia tu es Dominus Deus noster et 
laudabimus te, Domine, 7 quia propter hoc dedisti timorem tuum in 
cordibus nostris, et ut invocemus nomen tuum et laudemus te in 
captivitate nostra, quia ¢convertimur ab iniquitate patrum nostrorum, 
qui peccaverunt ante te. 8 Et ecce nos in captivitate nostra sumus 
hodie, qua nos dispersisti “in improperium et in /maledictum et in 


Ipeccatum, secundum omnes iniquitates patrum nostrorum, qui re- 


cesserunt a te, Domine Deus noster. 

9 *Audi, Israél, mandata vitae, auribus percipe, ut scias pruden- 
tiam. 10 Quid est, Israél, quod in terra inimicorum es, 11 inveterasti 
in terra aliena, ‘coinquinatus es cum mortuis, deputatus es cum 
jdescendentibus in infernum, 12 /dereliquisti fontem sapientiae? 
13™Nam, si in via Dei ambulasses, habitasses utique in pace sem- 
piterna. 14”Disce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit intellectus, 
ut scias simul ubi sit °longiturnitas vitae et victus, ubi sit lumen ocu- 
lorum et pax. 

15 pQuis invenit locum eius, et 
16 Ubi sunt principes gentium, et qui dominantur %super ias, 
quae sunt super terram? 17 rqui in avibus caeli ludunt, 18 qui ar- 
gentum thesaurizant et aurum, in quo confidunt homines, et non 
est finis adquisitionis eorum? qui argentum fabricant et. solliciti 
sunt, nec est inventio operum illorum 19 Exterminati sunt et ad 
inferos descenderunt, et alii loco eorum surrexerunt! 20 Iuvenes. vi- 
derunt lumen et habitaverunt super terram; ‘viam autem. discipli- 


30 quia scio quod — 


quis intravit in thesauros eius ? 





— 776 — 


\ 
i 
a 


NL A TE TY PT RT PORES 
a 








2, Sermo coasolatorius (3,9-5,9). Celebratis laudibus sapientiae, quacum omnia 
bona sunt (9-15), ideoque multo pretiosior divitiis (15-19), quaeque ipsis 
impervia sapientibus (20-29) humanis subsidiis comparari nequit (30-32), 





PROPHETIA BARUCH 
3, 21 — 4, 24 








nae ignoraverunt 21 neque intellexerunt semitas eius, neque filii eo- 
rum susceperunt eam: a facie ipsorum longe facta est. 22 Non est 
audita in terra Chanaan neque visa est in “Theman; 23 *filii quoque 
Agar qui exquirunt prudentiam quae de terra est, negotiatores 
*Merrhae et “Theman et fabulatores et exquisitores prudentiae et in- 
telligentiae; viam autem sapientiae nescierunt neque commemorati 
sunt semitas eius. 

240 Israél, quam magna est domus Dei, et ingens locus posses- 
sionis eius! 25 Magnus est et non habet finem, excelsus et immensus. 
26 ¥Ibi fuerunt gigantes nominati illi, qui ab initio fuerunt, statura 
magna, scientes bellum. 27 Non hos elegit Dominus, *neque viam 
‘discipinae invenerunt, propterea perierunt; 28 %et, quoniam non ha- 
buerunt sapientiam, interierunt propter suam insipientiam. 

29 (Quis ascendit in caelum et accepit eam et eduxit eam de 
nubibus? 30 Quis transfretavit mare et invenit illam et attulit illam 
super aurum electum? 31 Non est qui possit scire vias eius neque 
qui exquirat semitas eius? 324sed qui scit universa novit eam et 
adinvenit eam prudentia sua, qui praeparavit terram in aeterno tem- 
pore et replevit eam pecudibus et quadrupedibus; 33 qui emittit 
lumen et vadit et vocavit illud et oboedit illi in tremore. 34 Stellae 
autem dederunt lumen in custodiis suis et laetatae sunt, 35 ¢vocatae 
sunt et dixerunt: Adsumus, et luxerunt ei cum iucunditate qui 
fecit ilas, 36 Hic est Deus noster, et non aestimabitur alius adver- 
sus eum; 37 /hic adinvenit omnem viam disciplinae et 9tradidit illam 
Iacob puero suo et Israél dilecto suo. 38 "Post haec in terris visus 
est et cum hominibus conversatus est. 

Hic liber mandatorum Dei et lex, quae est in aeternum; *omnes 

qui tenent eam pervenient ad vitam, qui autem dereliquerunt 
eam in mortem. 2 Convertere, Iacob, et apprehende eam, ambula 
per viam “ad splendorem eius contra lumen eius; 3 4ne tradas alteri 
ih gee tuam et dignitatem tuam genti alienae. 4 ¢Beati sumus, Israél, 
quia quae Deo placent manifesta sunt nobis. 

5 Animacquior esto, populus Dei, memorabilis Israél: 6 9venundati 
estis gentibus non in perditionem; sed, propter quod in ira ad ira- 
cundiam provocastis Deum, traditi estis adversariis; 7 "exacerbastis 
enim eum, qui fecit vos, Deum aeternum, ‘timmoiantes daemoniis et 
non Deo; §8 obliti enim estis Deum, /qui nutrivit vos, et contristastis 
nutricem vestram Ierusalem. 

9 Vidit enim iracundiam a Deo venientem vobis et dixit: Audite, 
keonfines Sion, adduxit enim mihi Deus luctum magnum; 19 vidi 
enim captivitatem populi mei, filiorum meorum et filiarum, quam 
superduxit illis Aeternus; 11 nutrivi enim illos cum iucunditate, ‘di- 
misi autem illos cum fletu et luctu. 12.Nemo gaudeat super me 
myiduam et desolatam; a multis derelicta sum propter peccata filio- 
rum meorum, “quia declinaverunt a lege Dei. 13 Iustitias autem 
ipsius nescierunt nec ambulaverunt per vias mandatorum Dei neque 
per semitas veritatis eius cum iustitia ingressi sunt. 14 Veniant con- 
fines Sion et memorenttr captivitatem filiorum et filiarum mearum, 
quam superduxit illis Aeternus; 15 ?adduxit enim super illos gentem 
de longinquo, gentem improbam et alterius linguae, 16 %qui non 
sunt reveriti senem neque puerorum miserti sunt et abduxerunt dile- 
ctos viduae et a filiis unicam desolaverunt. 

17 Ego autem quid possum adiuvare vos? 18’Qui enim adduxit 
super vos mala, ipse vos eripiet de manibus inimicorum vestrorum. 
19 Ambulate, filii, ambulate; ego enim derelicta sum sola. 20 &Exsui 
me stola pacis, tindui autem me sacco obsecrationis et “clamabo ad 
Altissimum in diebus meis. 

21 vAnimaequiores estote, filii, clamate ad Dominum, et eripiet 
vos de manu principum inimicorum. 22 Ego enim speravi in aeternum 
salutem vestram, et venit mihi gaudium a “sancto super misericor- 
dia, quae veniet vobis ab aeterno salutari nostro. 23 ¥Emisi enim 
vos cum luctu et ploratu; “reducet autem vos mihi Dominus cum 

audio et iucunditate in sempiternum; 24 sicut enim viderunt vicinae 
Sion captivitatem vestram a Deo, sic videbunt et in celeritate sa- 





u Gn 36, 15; Jr 49, 7. — v. Jb 
; It 


2, ‘ 

v Ps 82, 7. — cf. 1 Par 5, ro. 

x Gn 6, 4; Sap 14,6. — ct. Nm 
13, 23, 34. 


9 cf. r Re 16; 7-103. 23Cor rf, 
27-29. 

Z Vr. 20. 

acf. Ecli ro, 8. 


b vr. 15. — cf. Dt 30, 12, 13; 
Rm 1o, 6, 7. 

ccf. Sap 7, 9. — v. Jb 28, 
15-19. 

d Jd 28, 23-27. 


ccf. Jb 38, 35; Ps 146, 4; Is 
4@, 26; 48, 13. 


f cf. vr. 20. 

hy 147, 19. 

yacf. Pro 8, 12, 31; Sap 1, 7; 
Ecli_24. 13. : 

38. 271 R. in fs. ss. Famil. J. 
M.J. 


acf: Dt 30; 19; Ecli 24, 32: 
b cf. Is 2, 5; 60, 1, 3. — cf. 
Eph 8 


ph §, 5. 

ccf. Ps 118, 105; Pro 6, 23; 
Sap 5, 6. 

d cf. Mt 21, 43. 

e Dt 4, 8, 32-27. — cf. Dt 33, 
#9; /-Psrg2Ac32. 

f cf. Sap 9, 18. 

gJd 2, 14. — cf. Is 50, 1 sq.; 
82, 3; Rm 7, 14. 


kh Ps 77. 58. 

i Dt a2: 17; Ps 105, 37. — cf. 
r Cor 10, 20. 

jIs 1, 2. — cf. Dt 32, 13-15. 

8] v. Dt 20, §. 

kvr. 14, 24. — cf. Jr 22, 20. 

& Ve. 23. 

m Je st, 5; Lm r, 1, 7. — cf. 
s 47, &, 

#7 Jb 34, 27 

ovr. 9 


bp Jr §, 15-17; 6, 22, 23. — ¥. 
Dt 28. 49, 50; Is 5, 26-30. 
qef. 2 Par 36. 17: 47, 


rvr. 29; Jr 32. 42: Mie 7, 9. 
eek 6b Soi Le 

E-Jdt*9, > Est '14,°2¢ "Jn 3, 6. 
WES £74, 3; 4° TIO, 2: 

v vr. 5, 27, 30. 


x Jb 6, 10; Is 40, 25; Hab 3,3. 
y Jr 31, 13. 
2 Ch. VEE OF ts: 





wes). Biomed 








PROPHETIA BARUCH 
4,25 —6,14 


sed a Deo tantum, prout Israélitis factum est, confertur (32-4, 4); insuper 
calamitatum ratione descripta (5-16), propheta certum dicit auxilium, 
Sinem malorum (17-29), hostium punitionem et lerusalem gloriam (30-5, 9). 








acf. Js 10, 24; Ps 109; 1; Is 
5I, §3- ey 

b vr. 21, 30. 

ccf. Ex 3, 15; Is 26, 8. 


dvr. 18. 

ev. Is 35, 10; 50, I1, 12; 65, 
18 etc. 

fcp. 5, 4. — cf. Is 43, 1; 45. 


3, 4. 
Is 2, 12. — cf. Ps 136, 7. 
che rests: 


§ Jr 50, 13, 23. 

jcf. Is 13, 20-22; Jr 51, 37. — 
v. Jr 50, 35-38. 

Is 34, 14. — cf. Jr 50, 39. 


mcp. 5, 5; Is 60, 4. 

G6] 9.62. $5. Six. - 

nZc 8, 7. — v. Is 43, 5; 49, 
I2; 00, 4. 


als 52, 1. — cf. cp. 4, 20; Est 
IS, 4, 5. 

b cf. Z S9,' 175 62): £62 3° Th 
; 


Ecli 45, 14. 
dv. cp. 4, 30. 
cl. Fs a2. X 


: 7. 
5] Cm. in D. 2 Adv. 

fep. 4, 36, 37; Is 49, 18; 60, 4. 
gcf. Is 49, 22; 66, 20. 

hcf. Mt 8, 12; 13, 38. 

#cf. Is 40, 4; 49, 11. 


icf. Is ar, :t908288, 23: 


acti: Jr. 29, 1f% 


62 Par 36, 12-17. — cf. Jr 28, 
8, 9. 


och. Jr 25. %3* 26701 

dcf. Gn 15, 16; Jb 42, 16. 

ecf. 2 Mc 2, 25. — v. Sap 133, 
10; 'Ps_ 113, ‘4° (bis): 

f.vr. 26; Is 46, 7; Jr 10, 5. 

g.ct.s2. Mc..2, 2. 


6)70."Dii37, 6. 
hv. Ex 23, 20. 


#vr. 50, 70. — cf. Is 30, 22: 


_ Hab 2, 19. 
EPs 133, 5 (bis). 
lech vr. 32. 


mcf. Mt 6, 19; Jc 5, 2. 
nvr. 71. 

ovr. 16. 

~ ci. Jd 6, 31x. 





lutem vestram a Deo, quae superveniet vobis cum honore magno et 
splendore aeterno. 25 Filii, patienter sustinete iram quae supervenit 
vobis; persecutus est enim te inimicus tuus, sed cito videbis perdi- 
tionem ipsius et “super cervices ipsius ascendes. 26 Delicati mei 
ambulaverunt vias asperas; ducti sunt enim ut grex direptus ab 
inimicis. 27 \Animaequiores estote, filii, et proclamate ad Dominum; 
erit enim “memoria vestra ab eo qui-duxit vos. 28 Sicut enim fuit 
sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes 
requiretis eum; 29 ¢qui enim induxit vobis mala, ipse “rursum addu- | 
cet vobis sempiternam iucunditatem cum salute vestra. 

30 bAnimaequior esto, Ierusalem; exhortatur enim te ‘qui te no- 
minavit. 31 9Nocentes peribunt qui te vexaverunt, et qui gratulati 
sunt in tua ruina punientur. 32 *Civitates quibus servierunt filii tui — 
punientur, et quae accepit filios tuos; 33sicut enim gavisa est in 
tua ruina et laetata est in casu tuo, sic contristabitur tin sua deso- 
latione, 34 et jJamputabitur exsultatio multitudinis eius et gaudimo- 
nium eius erit in luctum; 35 ignis enim superveniet ei ab Aeterno — 
in longiturnis diebus, et habitabitur a ‘daemoniis in multitudine | 
temporis. | 

36 ™Circumspice, Ierusalem, ad orientem et vide iucunditatem a 
Deo tibi venientem. 37 Ecce enim “veniunt filii tui, quos dimisisti 
dispersos, veniunt collecti ab oriente usque ad occidentem in verbo — 
sancti gaudentes in honorem Dei .7 

aExsue te, Ierusalem, stola luctus et vexationis tuae et indue te 

decore et honore eius, quae a Deo tibi est, sempiternae gloriae. 
2 Circumdabit te Deus diploide iustitiae et °imponet mitram capiti 
honoris aeterni; % Deus enim ostendet splendorem suum in te, Omni — 
qui sub caelo est. 4%Nominabitur enim tibi nomen tuum a Deo in 
sempiternum: Pax iustitiae et honor pietatis. 

5 Exsurge, Ierusalem, et sta in excelso et /circumspice ad orien- 
tem et vide collectos filios tuos ab oriente sole usque ad occidentem in 
verbo sancti, gaudentes Dei memoria. § Exierunt enim abs te pedibus 
ducti ab inimicis, Yadducet autem illos Dominus ad te portatos in 
honore sicut “filios regni; 7 ‘constituit enim Deus humiliare omnem 
montem excelsum et rupes perennes et convalles replere in aequali- 
tatem terrae, ut ambulet Israél diligenter in honorem Dei; 8/obum- | 
braverunt autem et silvae et omne lignum suavitatis Israél ex man- — 
dato Dei; 9%adducet enim Deus Israél cum iucunditate in lumine 
maiestatis suae cum misericordia et iustitia, quae est ex ipso. 

Exemplar ¢epistulae, quam misit Ieremias ad abducendos captivos 

in Babyloniam a rege Babyloniorum, ut adnuntiaret illis secun- 
dum_quod praeceptum est illi a Deo. 

1 Propter peccata, quae peccastis ante Deum, abducemini in Ba- 
byloniam captivi a Nabuchodonosor rege Babyloniorum. 2 Ingressi 
itaque in Babylonem eritis ibi °annis plurimis et temporibus longis — 
usque ad %generationes septem; post hoc autem educam vos inde > 
cum pace. 3 Nunc autem videbitis in Babylonia ¢deos aureos et argen- | 
teos et lapideos et ligneos fin umeris portari ostentantes metum | 
gentibus. 4 Videte ergo, ne et vos 9similes efficiamini factis alienis 
et metuatis et metus vos capiat in ipsis. 5 Visa itaque turba de retro 
et ab ante adorantes dicite in cordibus vestris: Te oportet adorari, | 
Domine. 6 Angelus enim meus vobiscum est; ipse autem exquiram | 
animas vestras. | 

7Nam lingua ipsorum polita a fabro, apse 
inargentata falsa sunt et jnon possunt loqui. 8 Et sicut virgini amanti 
ornamenta, ita accepto auro fabricati sunt. 9% Coronas certe aureas 
habent super capita sua dii illorum, unde subtrahunt sacerdotes ab | 
eis aurum et argentum et erogant illud in semetipsos; 19 %dant autem | 
et ex ipso prostitutis et meretrices ornant ‘et iterum, cum receperint 
illud a meretricibus, ornant deos suos. 11 Hi autem non liberantur 
ab ™gerugine et tinea. 12 Opertis autem illis veste “purpurea, exter- 
gunt faciem ipsorum propter °pulverem domus, qui est plurimus inter 
eos. 13Sceptrum autem habet ut homo, sicut iudex regionis, ?qui 
in se peccantem non interficit; 14 habet etiam in manu gladium et 


etiam ‘inaurata et 





— 778 — 











Appendix. Fpistula, in qua Iudaeis captivis, ut ab idololatria deterreantur, 
idola vilissima esse dicuntur (6, 1-15), insensibilia (16-28), a suis sacerdo- 


| tibus spoliari (29-39) immo ab ipsis idololatris nonnisi ratione libidinis 


PROPHETIA BARUCH 
6, 15-50 








| pentes “neque infirmo neque mendicanti aliquid impertiunt; 


 securim, se autem de bello et %a latronibus non liberat; "unde vobis 


notum sit quia non sunt dii; 15 non ergo timueritis eos. 

Sicut enim “vas hominis confractum inutile efficitur, tales sunt et 
dii illorum. 16 Constitutis illis in domo, oculi eorum pleni sunt ‘pul- 
vere a pedibus introéuntium, !7et, sicut alicui qui regem offendit 


-circumsaeptae sunt ianuae aut sicut ad sepulcrum adductum mortuum, 


ita tutantur sacerdotes ostia clausuris et seris, “ne a latronibus exspo- 
lientur. 18Lucernas accendunt illis et quidem multas, ex quibus Ynullam 
videre possunt; “sunt autem sicut trabes in domo. 19 Corda vero 
eorum dicunt elingere serpentes, qui de terra sunt, dum comedunt 
eos et vestimentum ipsorum, et non sentiunt. 2 Nigrae fiunt facies 
eorum a fumo, qui in domo fit; 2lsupra corpus eorum et supra caput 
eorum volant noctuae et hirundines et aves, etiam similiter et cattae. 
22 Unde sciatis quia non sunt dii; ne ergo timueritis eos. 

23 Aurum etiam, quod habent, ad speciem est; nisi aliquis exter- 
serit aeruginem, non fulgebunt; neque enim, dum conflarentur, sen- 
tiebant. 24 Ex omni pretio empta sunt Yin quibus spiritus non inest 


-jpsis. 25 Sine pedibus, “in umeris portantur ostentantes ignobilitatem 


suam hominibus; “confundantur etiam qui colunt ea. 26 Propterea 
bsi ceciderint in terram, a semetipsis non consurgunt; neque, si 
¢quis eum statuerit rectum, per semetipsum stabit; sed %sicut mor- 
tuis munera eorum illis apponentur. 27 Hostias illorum vendunt 
sacerdotes ipsorum et abutuntur; similiter et mulieres eorum a 

e 
sacrificiis eorum /fetae et menstruatae contingunt. Scientes itaque 
ex his quia non sunt dii, ne timeatis eos. 

29 Unde enim vocantur dii? Quia mulieres apponunt diis argen- 
teis et aureis et ligneis, 3et in domibus eorum sacerdotes sedent 
Shabentes tunicas scissas et capita et barbam rasam, quorum "’ca- 
pita nuda sunt; °1 rugiunt autem clamantes contra deos suos, sicut 
in cena mortui. 32 4Vestimenta eorum auferunt sacerdotes et vestiunt 
uxores suas et filios suos; 33 neque, si quid mali patiuntur ab aliquo 
neque si quid boni, poterunt retribuere, ‘neque regem constituere 
possunt “neque auferre; %4similiter neque dare divitias possunt 
Meque malum retribuere. “Si quis illis votum voverit et non red- 
diderit, neque hoc “requirunt; 35 °hominem a morte non liberant 
neque infirmum a potentiori eripiunt, 36 hominem caecum ad visum 
non restituunt, ?de necessitate hominem non liberabunt, 37 ¢viduae 
non miserebuntur neque orphanis benefacient. 38™Lapidibus de monte 
similes sunt dii illorum, lignei et lapidei et aurei et argentei; ‘qui 
autem colunt ea confundentur. 39 ‘Quomodo ergo aestimandum est 
aut dicendum illos esse deos? 

40 Adhuc enim ipsis Chaldaeis non honorantibus ea, qui, cum 
audierint mutum non posse loqui, offerunt illud ad “Bel postulantes 
ab eo loqui, 41 quasi possint sentire qui non habent motum. Et 
ipsi, cum intellexerint, relinquent ea; sensum enim non habent ipsi 
dii illorum. 42 Mulieres autem circumdatae funibus Yin viis sedent 
succendentes ossa olivarum. 43 Cum autem aliqua ex ipsis attracta 
ab aliquo transeunte dormierit cum eo, proximae suae exprobrat, 
quod ea non sit digna habita sicut ipsa neque funis eius diruptus 
sit. 44 Omnia autem, quae illis fiunt, falsa sunt; quomodo aestiman- 
dum aut dicendum est illos esse deos? 

45 wA fabris autem et ab aurificibus facta sunt: nihil aliud erunt, 
nisi id quod volunt esse sacerdotes. 46 Artifices etiam ipsi, qui ea 
faciunt, non sunt multi temporis; nunquid ergo possunt ea, quae 
fabricata sunt ab ipsis, esse dii? 47 Reliquerunt autem “falsa et Yop- 
probrium postea futuris. 48 Nam, cum supervenerit illis proelium et 
mala, cogitant sacerdotes apud se, ubi se abscondant cum illis. 49Quo- 
modo ergo sentiri debeant quoniam dii sunt, qui nec de bello se libe- 
rant neque de malis se eripiunt ? 

50 Nam cum sint lignea, *inaurata et inargentata, scietur postea 
quia @falsa sunt ab universis gentibus et aide quae manifesta sunt 
quia non sunt dii, sed °opera manuum hominum, et nullum Dei 





q vr. 17, 56, 57. 
rvr. 22, 28, 64, 68, 71. 


ef, “Eclt 21, 37, 
tvr. 12. 


uvr. 56, 57. 
v Ps 113, § (bis); Sap 15, 15. 
% vr. $4. 


¥ Ps £34,217: a. 300 Sa Fad 
2, 19. 

S$ Vr. 3: 1s46, 7°" T¥"%6, §. 

avr. 38; Ps 96, 7; Is 42, 17; 
44, 9: Jr 10, 14. 

bSap 13, 15, 16. — cf. 1 Rg 
5, 3, 4. 

cls 40, 20. 

dvr. 31. — cf. Tb 4, 18. 

ecf. Dt 14, 28, 29. 

f cf. Lv 12, 2-4; 15, 19-23. 


Bie dove 10, 62: 23> 50. 
BCis LY 27, 53) E2445, 20: 


£Ch« Vk. 10, 57. 


jvr. §2, 65; Jb 26, 7. — cf. 1 
Kg 2, 8; Ps 74, 8; Jr 27; 5S; 


PCr,.}f 17,. 10; 32; TO. 

m Sap 14, 29. — cf. Dt 23, 21. 

n 2°Par24,22: Ps 9, 33 etc. 

ocf. Ps 145, 8; Is 29, 18. 

pcf. Dt 32, 37, 38; Jd 10, 4; 
. 3 28. 

qv. Ps 145, 9. 

rcf. Hab 2, 19. 

vr... 25 3% Bsio6, 7; Is 42, 17; 
Jr fo, a4. 

tvr. 44. ; 

uv, 1s.46..1: Dnir4)2ti 


vcf. Gn 38, 14; Jr 3, 2. 


w Is 40, 19. — v. Is 44, 12-17; 
Jr 10, 3-9. 


x cf. Is 44, 20. 


Y NE 72% 

ZV. VY. 7. 

@IiPatO, (142 SI, 378s 

b Jr 2, 11; 16, 20. — cf. x Cor 


$57 
cSap 13, 10. — v. Ps 113. 4 
(bis). 





mast asa 








PROPHETIA BARUCH 
6, 51-72 


honore persequi (40-44) eaque tam impotentia, ut merito habeantar 
omnibus rebus inutiliora (45-66) meritoque comparanda formidinibus 
avium quae in cucumerariis collocantur (67-72). 





ad vr. 33. — cf. 1 Rg 2, 10; 15 
23; 16,1; 2 Rg 7, 14; 3 Rg 
14, 14; Jb 36, 7; Pro 8,5. 

ect. bi. 26; 3; Dt 17,, 14: Jr 5; 
2430, 138 LA se2. 

fvr. 63. 

gvr. 18. 


$39. 2. 
jv. Sap 13, 16. 


2 Sap. 13, 13:° —~< cf. 
20, 21. 


2 Ras 


PEC eC 25.13. 
ncf. Ps 148, 8. 
ORLA TO 3.3. 


pvr. 53. 


QV.-Vr. 34-37. 
PVE. cay 1S. 


5 Is gt, 23;. ft 10, Ss. 
jr 10, 2. — cf. Le 21, 23. 


vvr. 12. 
X vr. 14. 


VEE 47: 


PROPHETIA EZECHIELIS 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
1, 1-9 











acf. vr. 3; Nm 4, 3. 

DCH. 3,35, 23; 10, 25,-26,-22; 
43;- _, LEvg. 

1-12] LL. in D. 1 Nor. et cm. 

ochke Mt-3;2167 Jo 3 *sxt: Ac 7, 
56:10, 123 AD.O;LIFs 

dcp. 8, 3; 40, 2. — cf. cp.11, 
ag° Nym*32,"6. 

ecf. cp. 8, 1. — Vv. cp. 20, I. 

fa Rg 24, 12,15. — cf. cp. 17, 
12; 19, 8533: 23; 40, I. 

Be. §; 20008, 15°65, 23; 37,55 
40, 1.— cf. 3 Rg 18, 46; 4 Rg 


Avr. 1; Ecli 49, 10. L3, 15. 
Jt 23, 19; 25, 32; 30, 23. — 
jJriz, 14 cf. cp. 3, 12 


lvr. 27; ‘cp. 8572 Habra, ah 
mv. Ap 4, 6-8. 


nm cp.10, 14, 21. 0 cp. 10, 21. 





opus cum illis. 51 Unde ergo notum est quia non sunt dii, sed opera 
manuum hominum, et nullum Dei opus in ipsis est. 

52 dRegem regioni non suscitant ‘neque pluviam hominibus dabunt, 
53 fiudicium quoque non discernent neque regiones liberabunt ab iniu- 
ria quia nihil possunt, sicut corniculae inter medium caeli et terrae; 
54 etenim, cum inciderit ignis in domum deorum ligneorum, argenteo- 
rum et aureorum, sacerdotes quidem ipsorum fugient et liberabuntur; 
ipsi vero Ysicut trabes in medio comburentur; 55regi autem et bello non 
resistent. Quomodo ergo aestimandum est aut recipiendum quia dii sunt ? 

56Non a furibus neque a latronibus se liberabunt dii lignei et 
lapidei et inaurati et inargentati; quibus hi, qui fortiores sunt, 
57 aurum et argentum et ‘vestimentum, quo operti sunt, auferent 
illis et abibunt Jnec sibi auxilium ferent. 58Itaque melius est esse 
regem ostentantem virtutem suam aut /vas in domo utile, in quo 
gloriabitur qui possidet illud, vel ostium in domo, quod custodit 
quae in ipsa sunt, quam falsi dii. 59 Sol quidem et luna ac sidera, 
cum sint splendida et emissa ad utilitates, “obaudiunt; 6 similiter 
et fulgur, cum apparuerit, perspicuum est; “idipsum autem et °spi- 
ritus in omni regione spirat, 6let nubes, quibus cum imperatum 
fuerit a Deo perambulare universum orbem, perficiunt quod impera- 
tum est eis; 62 ignis etiam missus desuper, ut consumat montes et 
silvas, facit quod praeceptum est ei: haec autem neque speciebus 
neque virtutibus, uni eorum similia sunt. 6% Unde neque existiman- 
dum est neque dicendum illos esse deos, quando ?non possunt neque 
iudicium iudicare, Yneque quidquam facere hominibus. 4 *Scientes 
itaque quia non sunt dii, ne ergo timueritis eos. 

65 sNeque enim regibus maledicent neque benedicent, 6 ‘signa 
etiam in caelo gentibus non ostendunt, neque ut sol lucebunt neque 
illuminabunt ut luna. 67 Bestiae meliores sunt illis, quae possunt 
fugere sub tectum ac prodesse sibi. 68 Nullo itaque modo nobis est 
manifestum quia sunt dii; propter quod ne timeatis eos. 

69 Nam, sicut in “cucumerario formido nihil custodit, ita sunt dii 
illorum lignei et argentei et inaurati. 7° Eodem modo et in horto 
spina alba, supra quam omnis avis sedet; similiter et mortuo proiecto 
in tenebris similes sunt dii illorum lignei et inaurati et inargentati. 
71A UVpurpura quoque et murice, quae supra illos tineant, “scietis 
itaque quia non sunt dii; ipsi etiam postremo comeduntur et erunt 
Yopprobrium in regione. 72 Melior est homo iustus, qui non habet 
simulacra, nam erit longe ab opprobriis. 





factum est in @tricesimo anno, in quarto in quinta 
mensis, cum essem in medio captivorum iuxta 
bfluvium Chobar, aperti sunt caeli, et vidi ¢vi- 
siones Dei. 2In quinta mensis, ipse est “annus 
quintus transmigrationis fregis Ioachin, % factum 
i est verbum Domini ad Ezechielem filium Buzi 
sacerdotem in terra Chaldaeorum secus flumen 
Reena} Chobar, et facta est super eum ibi 9manus Do- 
mini. 4Et “vidi, et ecce ‘ventus turbinis veniebat ab Jaquilone, et 
nubes magna, et ignis involvens, et ‘splendor in circuitu eius; et 
de medio eius quasi species “electri, id est de medio ignis; 5et in 
medio eius similitudo "quattuor animalium, et hic adspectus eorum, 
similitudo hominis in eis. §& °Quattuor facies uni, et quattuor pen- 
nae uni; 7pedes eorum pedes recti, et planta pedis eorum quasi 












— 780 — 

















Intreductio (1, 1-3, 21). Propheta, symbolica visione descripta (1-28), voca- 
tionem suam atque missionem ad populum rebellem adnuntiat (2, 1-8) 
et per manducatum volumen tristibus vaticiniis refertum se dura esse 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
1,8—2,9 








planta pedis vituli, et scintillae ?quasi adspectus aeris candentis, 8 4Et 
manus hominis sub pennis eorum "in quattuor partibus, et facies et 
pennas per quattuor partes habebant. 9%Iunctaeque erant pennae 
eorum alterius ad alterum; non revertebantur, cum incederent, sed 
unumquodque ante faciem suam gradiebatur. 19Similitudo autem vul- 
tus eorum, ‘facies hominis et facies leonis a dextris ipsorum quattuor, 
facies autem bovis a sinistris ipsorum quattuor, et facies aquilae de- 
super ipsorum quattuor. 11 Facies eorum et pennae eorum extentae 
desuper; duae pennae singulorum iungebantur et “duae tegebant 
corpora eorum. 12 Et unumquodque eorum coram facie sua ambula- 
bat; Yubi erat impetus spiritus, illuc gradiebantur nec revertebantur 
cum ambularent. 13 Et similitudo animalium, adspectus corum “quasi 
carbonum ignis ardentium et quasi adspectus lampadarum; haec erat 
visio discurrens in medio animalium, splendor ignis et de igne fulgur 
egrediens. 14 Et animalia *ibant et revertebantur “in similitudinem ful- 
guris coruscantis. 15Cumque adspicerem animalia, apparuit Prota una 
super terram iuxta animalia habens quattuor facies. 16 Et °adspectus 
rotarum et opus earum quasi visio maris; et “una similitudo ipsarum 
quattuor; et adspectus earum et opera quasi sit rota in medio rotae. 
17¢Per quattuor partes earum euntes ibant et non revertebantur cum 
ambularent, 18 Statura quoque erat rotis et altitudo et horribilis ad- 
spectus, et ‘totum corpus oculis plenum in circuitu ipsarum quattuor. 
199Cumque ambularent animalia, ambulabant pariter et rotae iuxta 
ea; et, “cum elevarentur animalia de terra, elevabantur simul et rotae; 
207quocumque ibat spiritus, illuc, eunte spiritu, et rotae pariter eleva- 
bantur sequentes eum; spiritus enim vitae erat in rotis. 21Cum eunti- 
bus ibant et cum stantibus stabant; et cum elevatis a terra pariter ele- 
vabantur et rotae sequentes ea, quia spiritus vitae erat in rotis. 22 Et 
jsimilitudo super capita animalium firmamenti, quasi adspectus lcry- 
stalli horribilis et extenti super capita eorum desuper; 2%sub firma- 
mento autem pennae eorum “rectae alterius ad alterum; unumquod- 
que “duabus alis velabat corpus suum, et alterum similiter velabatur. 
24Et audicbam °sonum alarum ?quasi sonum aquarum multarum, 
Yquasi sonum sublimis Dei: cum ambuiarent, quasi sonus erat multitu- 
dinis, “ut sonus castrorum; cumque starent, demittebantur pennae eo- 
rum. 25 Nam, cum fieret vox super firmamentum, quod erat super ca- 
put eorum, stabant et submittebant alas suas; 2%et super firmamen- 
tum, quod erat imminens capiti eorum, quasi adspectus lapidis *sapphiri 
tsimilitudo throni, et super similitudinem throni “similitudo quasi 
-adspectus hominis desuper. 27 Et vidi quasi speciem Velectri, velut 
adspectum ignis, intrinsecus eius per circuitum: a lumbis eius et 
desuper et a lumbis eius usque deorsum vidi quasi speciem ignis 
splendentis in circuitu: 28 velut adspectum “arcus, cum fuerit in nube 
in die pluviae, hic erat adspectus splendoris per gyrum. 

Haec visio similitudinis *gloriae Domini. Ht vidi et °cecidi in 

faciem meam et audivi vocem loquentis. 

Et dixit ad me: °Fili hominis, ¢sta super pedes tuos, et loquar 
tecum. 2 ¢Et ingressus est in me spiritus, postquam locutus est mihi, 
et statuit me supra pedes meos; et audivi loquentem ad me et 
dicentem: Fili hominis, mitto ego te ad filios Israél, ad ‘gentes 
apostatrices quae recesserunt a me; Yipsi et patres eorum praevari- 
cati sunt pactum meum usque ad diem hanc; et filii "dura facie 
et indomabili corde sunt, ad quos ego mitto te, et dices ad eos: 
Haec dicit Dominus Deus: 5‘Si forte vel ipsi audiant et si forte 
quiescant, quoniam jdomus exasperans est, et ‘scient quia propheta 
fuerit in medio eorum. 

6Tu ergo, fili hominis, “ne timeas eos neque sermones eorum 
metuas, quoniam increduli et subversores sunt tecum, et cum 
°scorpionibus habitas. Verba eorum ne timeas et vultus eorum ne 
formides, quia domus exasperans est. 7 Loqueris ergo verba mea ad 
eos, ?si forte audiant et quiescant; quoniam irritatores sunt. 
8Tu autem, fili hominis, audi quaecumque loquor ad te et noli 
| esse Yexasperans, sicut domus exasperatrix est; aperi os tuum et 
Tcomede quaecumque ego do tibi. 9% Et vidi, et ecce *manus missa 








al. 


pcp. 40, 3; Ap 1, 15; 2, 18. 
aicp. £0, 8, 21. 
PNT. SHeCps- 10, 34. 


SCH, LO;122. 


évr. §. 4 
10-14] L. in fs. Evg. 
roc) * Conc. Vienn. (an.1311 
sq.). definit. c. errores Jo. P. 
livi. 
uvr. 23. — cf. Is 6, 2. 


v cp. 10, 17. 
* cl, PS 103,.A- 


y vr. 4. — cf Ps: 96,'3, 4. 
$ ¢i.cLc 4.10. 


a Dn 10, 6. — cf. Mt 24, 27; 
Ge 395. 94; 

bcp. 10, 9. — cf. Dn 7, 9. 

cct. Dn to, 

dcp. 10, 10. 

evr. 8, 9; cp. 10, Il. 

fcp. 10, 12. — cf. Ap 4, 8. 

gcp. 10, 16. 

A cf. cp.-10, 193. ‘BI, 22% 

#cp. 10, 17. 


4 ch. vr.. 255, 263-36D. 110;01- 
def, Ap 4,26. 


m vr. 7. 
nvr. II. 


ocp. 10, 5. 
pcp. 43, 2; Is 28, 2. — cf. Ap 


Be” TS. 
qcf. Ps 28, 3, 4; 67, 34. 
r Dn 16, 6; Ap 12, 6. 


s Ex 24, 10. 

tcp. 10, 1. — cf. 3 Rg 22, 19. 
wz Da 8, 15. — cf. Ap I, 13. 
YN. Vio 4s 


*x Gn 9, 13. — cf. Ap 4, 3; 


Apea, 29: 
cp. 3, 1, 3y-4.-29° 285 40.3 
16°!'s,¥-etée.; sDn 8, 17 -eKtc. 
d Dn 10, It. 
ecp. 3, 24; II, §. 
fiet.wr. Sa 8% ' 
2-9] LL. in fr. 2 p. D. 1 Nor. 
Cp.. 20; 133:18, 22. 
h cf. cp. 3, 7. — cf. CDs 3.273 
£VE.. Js 


jvv. 6, 8; cp. 3, 26; 12. 2: 24. 


Mic 7, 4. 
ocf. Ecli 26, to. 
p vr. ;: Cp.:3:, 24s 
acti. 18 1§0.<5. 
r Ap 10, 9. — cf. cp. 3, I, 3. 
scp. 8; 3; Dn 10, 10; Ap ro, 2. 





— 781 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 


3, I-27 


relaturum declarat (9-3, 1). Quapropter, ut tam difficile munus adim- 
pleat, a Deo, pro quo legatione fungitur, instruitur et roboratur atque 
poenae denuntiantur in eos qui ei contradixerint (2-21). | 











t Jr 36. 2. — cf. cp. 3, 1. 
“AD S..1. 


1-12] LL. in fr. 3 p. D. 1 Nor. 
av. cp. 2, I. 
OCI CD. 25 es 


c Jr 15, 16; Ap 10, 9, 10. 
dPs 18. rr; 118, 103.'**-Ucf. 
Pro 16, 24. 


els 33, 19; Jr 5, 15. — v. Dt 
28, 49. 


icf. Mt-12,.22) 23. 

he Jo 15, 20. 

hci. cp. 2, 4. 

Is 50. 7. — cf. Jr 1, 18. 


jcp.: 2, 6. 


bcp. 334 2,382,: 27, 30; 
Mm VY. 27. 
BODs! 2,5) Fe 
OVT.. 143 op. 8, SER Oe aAs 
43. §. — Cl. Cp. 37, I. 
12] Ant. in fs. ded. ecci. 
pcf. cp. 1, 24. 
qcp. I, 5, 15. 
CVO RE. 32. 
SVCD: F535 
eee as a 
u Jb 2,13; Ps 136,1: Lm 2,10. 
vef. Gn 50,802) .F Re ato 34s 
dt 16, 29; Ecli “Pain Ce 
x AST, 65 Jv 8; 18; Das. r7. 
y cf. Jr 42, 7. 


zJr 6, 17; Os 9, 8. — cf Heb 
13, 17. 

17-19] cp. 33, 7-9. 

a Gn 2, 17. 

bcp. 18, 4, 18; Jr 31, 30. — 
cf. Jo 7, 22, 24. 

C vr. 20; cp. 33, 63 34, 10. — 
cf. cp. 18, 13; Ap 18, 6; 20, 
26. — v. Gn og, 5. 

dcf. 1 Tm 4, 6. 

€cp. 14, 14, 20. 

fy. os 18, 24. 

ge: 6,223. 


hvr. 18. 


sv Cp: FT; 3. 
C0, 65.22, 405 


jcf. 

ftp. 8,.@; $7) 1: 
mV. CD.. 2, 1X 
nvr. 15. 


pcp. 4, 8. 


ON. .CD. 359) 6. 
PCL. Cp. 24, 273.26; 08s: 
Svr. 15. 





ad me, in qua erat ‘involutus liber, et expandit illum coram me, 
qui erat scriptus “intus et foris, et scriptae erant in eo lamentatio- 
nes et carmen et vae. 

Et dixit ad me: ®Fili hominis, quodcumque inveneris comede; 

bcomede volumen istud et vadens loquere ad filios Israél. 2 Et 
aperui os meum, et cibavit me volumine illo 3 et dixit ad me: Fili 
hominis, venter tuus comedet, et viscera tua complebuntur volumine 
isto quod ego do tibi. Et °comedi illud, et factum est in ore meo 
dsicut mel dulce. 

4Et dixit ad me: Fili hominis, vade ad domum Israél et loque- 
ris verba mea ad eos. 5 Non enim ad @populum profundi sermonis 
et ignotae linguae, tu mitteris ad domum Israél; 6 neque ad popu- 
los multos profundi sermonis et ignotae linguae, quorum non possis 
audire sermones; et, /si ad illos mittereris, ipsi audirent te; 7 9do- 
mus autem Israél nolunt audire te, quia nolunt audire me; omnis 
quippe domus Israél “attrita fronte est et duro corde. 8 ‘Ecce dedi + 
faciem tuam valentiorem faciebus eorum et frontem tuam duriorem 
frontibus eorum: 9% ut adamantem et ut silicem dedi faciem tuam; 
jne timeas eos neque metuas a facie eorum, quia domus exaspe- 
rans est. . 

10 Et dixit ad me: Fili hominis, omnes sermones meos, ree 
ego loquor ad te, adsume in corde tuo et auribus tuis audi Met 
vade, ingredere ad transmigrationem, ad /filios populi tui et loque- 
ris ad eos et dices eis: ™Haec dicit Dominus Deus: “Si forte au- 
diant et quiescant. 12 Et °adsumpsit me spiritus, et audivi post me 
Pyocem commotionis magnae: Benedicta gloria Domini de loco suo: 
13 et Yvyocem alarum animalium percutientium alteram ad alteram 
et vocem rotarum sequentium animalia et vocem commotionis ma- 
gnae. 14rSpiritus quoque levavit me et adsumpsit me, et abii ama- 
rus in indignatione spiritus mei, ‘manus enim Domini erat mecum 
confortans me. 15 Et veni ad transmigrationem, ad acervum no- 
varum frugum, ad eos qui habitabant iuxta ‘flumen Chobar, et 
sedi ubi illi sedebant, et “mansi ibi *septem diebus *maerens in 
medio eorum. 

16yCum autem pertransissent septem dies, factum est verbum 
Domini ad me dicens: !7 Fili hominis, *speculatorem dedi te domui 
Israél, et audies de ore meo verbum et adnuntiabis eis ex me: 18 Si, — 
dicente me ad impium: *Morte morieris, non adnuntiaveris ei neque — 
locutus fueris, ut avertatur a via sua impia et vivat, ipse impius °i 
iniquitate sua morietur, “sanguinem autem eius de manu tua requi- 
ram. 19 Si autem tu adnuntiaveris impio, et ille non fuerit conversus 


ab impietate sua et a via sua impia, ipse quidem in iniquitate sua | ~ 


morietur, 2tu autem “animam tuam liberasti. 

20 /Sed, et si conversus iustus a iustitia sua fuerit et fecerit ini- 
quitatem, %ponam offendiculum coram eo; ipse morietur, quia non 
adnuntiasti ei; in peccato suo morietur, et non erunt in memoria 
iustitiae eius, quas fecit, “sanguinem vero eius de manu tua requi- 
ram. 21Si autem tu adnuntiaveris iusto, ut. non peccet iustus et 
ille non peccaverit, vivens vivet, quia adnuntiasti ei, et tu animam 
tuam liberasti. 


22 Et facta est super me ‘manus Domini, et dixit ad me: JSur- 
gens egredere in campum, et ibi loquar tecum. 23 Et surgens egres- 
sus sum in campum, et ecce ibi ™gloria Domini stabat quasi gloria, 
quam vidi iuxta “fluvium Chobar, et cecidi in faciem meam. t 
Cingressus est in me spiritus et statuit me super pedes meos et 
locutus est mihi et dixit ad me: Ingredere et includere in medio 
domus tuae. 

25 Et tu, fili hominis, ecce ?data sunt super te vincula et liga- 
bunt te in eis, et non egredieris de medio eorum. 26 Et linguam tuam 
adhaerere faciam palato tuo, et eris mutus nec quasi vir obiurgans, 
quia 2domus exasperans est. 27 Cum autem locutus fuero tibi, Tape- 
riam os tuum, et dices ad eos. *Haec dicit Dominus Deus: Qui audit 
audiat, et qui quiescit quiescat, quia domus exasperans est. 





— 782 — 























eam obsidionem et aedificabis ¢munitiones et comportabis “aggerem 
et dabis contra eam castra et pones arietes in gyro. 


3 Et tu sume 
tibi sartaginem ferream et pones eam in murum ferreum inter te et 
inter civitatem et /obfirmabis faciem tuam ad eam, et erit in obsi- 
dionem, et %circumdabis eam: ’signum est domui Israél. 

4Et tu dormies super latus tuum sinistrum et pones iniquitates 
domus Israél super eo numero dierum, quibus dormies super illud, 
et ‘adsumes iniquitatem eorum; 5 ego autem dedi tibi jannos iniqui- 
tatis eorum numero dierum /trecentos et nonaginta dies, et portabis 
Miniquitatem domus Israél. 6 Et, cum compleveris haec, dormies su- 
per latus tuum dexterum secundo et adsumes “iniquitatem domus 
luda quadraginta diebus; diem pro anno, diem, inquam, pro anno 
dedi tibi. 7 °Et ad obsidionem Ierusalem convertes faciem tuam, et 
Pbracchium tuum erit extentum, et prophetabis adversus eam. 8 Ecce 
4circumdedi te vinculis, et non te convertes a latere tuo in latus 
aliud, donec *compleas dies obsidionis tuae. 9 Et tu sume tibi fru- 
mentum et hordeum et fabam et lentem et milium et viciam, et 
mittes ea in vas unum et facies tibi *panes numero dierum quibus 
dormies super latus tuum, ‘trecentis et nonaginta diebus comedes 
illud, 19 Cibus autem tuus, quo vesceris, erit in pondere viginti sta- 
teres in die; a tempore usque ad tempus comedes illud. 11 Et aquam 
in mensura bibes sextam partem hin, a tempore usque ad tempus 
bibes illud. 12 Et quasi subcinericium hordeaceum “comedes illud et 
stercore, quod egreditur de homine, operies illud Yin oculis eorum. 

13 Et dixit Ganinnas Sic comedent filii Israél *panem suum 
pollutum inter gentes, ad quas eiciam eos. 14 Et dixi: YA a a, Do- 
mine Deus, ecce anima mea non est polluta, et *morticinum et la- 
ceratum a bestiis ¢non comedi ab infantia mea usque DUNC, et °non 
est ingressa in 0S Meum omnis caro immunda. 

15 Et dixit ad me: Ecce dedi tibi fimum boum pro stercoribus 
humanis et facies panem tuum in eo. 16 Et dixit ad me: °Fili homi- 
nis, ecce ego ¢conteram baculum panis in Ierusalem, et &comedent 
panem in pondere et in sollicitudine et aquam in mensura et in an- 
gustia bibent, 17 ut, deficientibus pane et aqua, corruat unusquisque 
ad fratrem suum, et. fcontabescant in iniquitatibus suis. 

Et tu, @fili hominis, sume tibi gladium acutum radentem pilos 

et adsumes eum et 2duces per caput tuum et PS barbam tuam 
et adsumes tibi stateram ponderis et divides eos. *°Tertiam partem 
igni combures in medio civitatis, iuxta ¢completionem dierum obsi- 
dionis, et adsumes tertiam partem et concides gladio in circuitu 
eius, ¢tertiam vero aliam disperges in ventum, et /gladium nudabo 
post eos, %et Ysumes inde parvum numerum et ligabis eos in sum- 
mitate pallii tui, 4 het ex eis rursum tolles et proicies eos in medio 
ignis et combures eos igni, et ex eo egredietur ignis in omnem do- 
mum Israél. 

5 Haec dicit Dominus Deus: ‘Ista est Ierusalem. 4In medio gen- 
tium posui eam et in circuitu eius terras, § et contempsit iudicia 
mea, ut “plus esset impia quam gentes, et praecepta mea ultra 
quam terrae quae in circuitu eius sunt; iudicia enim mea proiece- 
runt et in praeceptis meis non ambulaverunt. 

7Idcirco haec dicit Dominus Deus: ‘Quia superastis gentes quae 
in circuitu vestro sunt “et in praeceptis meis non ambulastis et iu- 
dicia mea non fecistis et iuxta iudicia gentium, quae in circuitu ve- 
stro sunt, non estis operati, 8 ideo haec dicit Dominus Deus: Ecce 
Mego ad te et ipse “ego faciam in medio tui iudicia ?in oculis gen- 
tium 9%et faciam in te, %quod non feci et quibus similia ultra non 
maitiom., propter omnes abominationes tuas. 

10Tdeo "patres comedent filios in medio tui, et filii comedent 
patres suos, et *faciam in te iudicia et tyentilabo universas reliquias 
tuas in omnem ventum. 

11 Idcirco “vivo ego, dicit Dominus Deus, nisi Ypro eo quod 
sanctum meum violasti in omnibus offensionibus tuis et in cunctis 





1. Divina ludicia (3, 22-32, 32). 1. Contra ludaeos (3, 22-24,27). Mandato divino obsecu- PROPHETIA 
| tus (22-27) propheta symbolice docet urbem obsidendam (4, 1-3), cives vero EZECHIELIS 
omnibus necessariis destituendos esse (J-14). Insuper combusta coma, 4,1—5,11 
Et tu, @fili hominis, 8sume tibi laterem et pones eum coram te | ¢@V. cp. 2, 1. 
et describes in eo civitatem Ierusalem. 2 Et Cordinabis adversus . hits : Ha erie 93 


Cp. 2F,i22%f2 


hp: 17, 75 Hab I, 10. — cf. 
N5rt; 15 
f Lv 17, 10. — cf. Le 9, sr. 


Is 29, 3 : 
c pia: 4, 27. — cf. 
is 8, 18; 


icf. Lv 16, 22: 
jcf. Nm 14, 34. 
ivr. 9. 

m cf. cp. 23, 4. 9, 10. 
RCE. CP. 235-11, b2. 


Ts 53, I, 32. 


OV. CP. 21; 2. 

pis 52, ro. 

q cp. 3, 25. 

rcf. cp. 5, 2..-— v. 4 Rg 25, 
1-3; Jr 39, I, 2; 52, 4, 6. 

$C. 3 ‘Re 22, 27. 

étvr. 16. — cf. Jr 37, 21. 

WY. Ctl 26; T4500 & 


OY. Cp, 32, 1.3. 
x Os 9, 3. — cf. 
y CP. 20, 49. 

Zcp. 44, 31. — cf. Lv 7, 24. 


or. Tb 1, 12; Dn xy, 8; 
t; Ac fo 14 
bet. Lv 7 38; te 65, 4 


cvr. I. 


dcp. §, 16; 14, 13; Lv 26, aGs 
Ps 104, 16; Is 3, 1. — cf. 
103, 15. 

évr. 10. — cf. cp. 12, 19. 

f cp. 24, 23; 33, 10; Lv 26, 39. 
— cf. cp. 6, 9. 

avr. cp. 2, I 

6 cf; cp. .,<3; “44, 203 iy’ 23, 5. 

Poa vi. 6. cp sf 

dv. cp. 4, 8. 

ecf. vr. 10. 

7 VE. 32% Cpe ize rg 


Dn 1. 8 


— cf. Jr 


9, 16. 
428 Jr 40, 6. 
cf. Jr 42, 18; 44, 14. 


SiCE.u V0, AS2P. Ay Es 
7:1. CD: 38, 12, 


kv. cp. 16, 47, 48. 


LCle tte ak, Les 

mcp. 16, 47. —— V. cp. II, 12. 

#V. Cp. 13, 8 

ONT: 10°C. 11; OF 14, ar; 26; 
41; 

pcp. 22, 16. 

ah a Re at, 42, 13° 

2-13; Bar 2, 24 
19, 9 


Lm 1, 
no,i2. 
ie ee 
S vr. 
tcp. i. TA, Gs koe 20 sae ae 
15; 36, 19; Lv 26, 33: Jr 9, 
£05°55, 6; 20 2,'6; 7, 34s 


36, 14, 
36, etc. 











PROPHETIA 
EZECHIELIS 
5,12 — 7,8 


quam sibimet raserat, paucis tantum pilis relictis (5, 1-4), iudici | 
lerusalem incumbens declarat (5-17). Praedicit praeterea ruinam cuius- 


cumgue loct ubi idololatria floruerat (6, 1-7), civibus nonnullis spe , 
j 








Sep. 7, 43 8. 465.9, 30 
¥ cf. (VES 23 ens 6,22, 2827 }r 


£5,$2¢ 

zcf. Dt 28, 65; Am 9, 4. 

acp. 6, 12. 7, 8; 8, 18; 20, 8; 
21.17; Lm 4, 11. — cf. cp. 
39, 25. 

bcp. 16, 42: 24, 13. 

cieps 36; 25,26: 38, 49, 

dcp. 6, 6. — v. Jr 22, 5. 

€cp. 22, 4; 2 Es 2, 17; Ps 78, 
4; Jr 24, 9. 

[Ne $76: 

€cp. 14; 8; 2. Pars7,.26- 

Acf. cp. 14, 21. 

$CDs: 25, 27 

j Dt 32, 23, 24. 

EV. OD. 4,716: 

mcp. 14, 15; 33, 27; 34, 25; 
Dt 32, 24. — cf. 4 Rg 17, 25. 

wzcp. 38, 22. 

AV. CD. .2,.%. 

bcp. 13, 17; 20, 46; 21, 2; 25, 
2; 28, 21; 29, 2; 35, 2; 38, 
2. — cf. cp. 4, 3, 7; Lv 17, 
105. Jr2d¢ 20. 


» 17. 


ecp. 36, 4, 6. 
f Lv 26, 30. — v. 2 Par rq, 5. 


§ vt. £3. 
cf. 4 Rg 23, 14, 16. 


icf. vr. 14. 

jcp. 12, 20. — cf. Is 27, 10. 
Gh. 00.73, & 

mcDp. 7, 4; II, 10, 12; 13, 9. 


14, 21, 23; 14, 8; 15, 7; 16, 
62 etc. — v. cp. 20, 38; Ex 
7, 5; Os 2, 20. 

mcp. 12, 16; 14, 22. 

oct. cp. §, 16. 

bY. Cp. 5, 10. 

q cp. 16, 61; 20, 43; 36, 31. — 
cf. Lv 26, 39, 40. 


VY. VI. 7. 
vcf. cp. 14, 23, Nm 23, 19. 
*cf.-¢p. 22, -¥4,: 493 -35..6 
WY Vi Cp. §, 12. 
zcf..cp. 7, 15S. 
av. cp. §, 13. 
b vr. 7. 
d cf. cp. 20, 28. 
2Os 4, 13. 
fIs §7, 5; Jr 2, 20. 

cp.. 16; 19; 20;.28;) Gn-8;-23. 
cp. 25, 7; 13, 16; 35, 3; Is 
ken. i. 8 8 
icp. 15, 8; 33, 28. 
} cl. Nm 33, 46, 47; Jr 48, 22. 

™m 


6 GE. Wr aees. 


lcf. vr. 6. Vv. Vr. °7. 

1-13] LL. in fr. 4 9. D. + Nbr. 

avV.cp.<3. f: 

5 vr. 2; Lm 4, 18; Am 8, 2. — 
cf. Is ro, 23. 

OVe-VEsS: 

dv. cp. 18, 30. 

evr. 9. — V. cp. §, II. 

fcp. 9, 10; 11, 21; 16, 43; 22, 

gcp. 6, 7. [3r. 

Av. vr. 2. 

ivr. 10. 


jSph 1.14,15.— cf. cp. 12, 23. 

icp. 9, 8; 14, 19; 20, 8,13; 21, 
STs 9950 22" 46,86, 

MVY. 3; CD. 5, 13. 

WY. VE. 3° °CD. 38-30: 





abominationibus tuis, ego quoque confringam, et “non parcet oculus 
meus, et non miserebor. 12 ¥Tertia pars tui peste morietur et fame 
consumetur in medio tui, et tertia pars tui in gladio cadet in cir- 
cuitu tuo, tertiam vero partem tuam “in omnem ventum dispergam 
et gladium evaginabo post eos 13 et “complebo furorem meum et | — 
brequiescere faciam indignationem meam in eis et consolabor, et | 

scient, quia “ego Dominus locutus sum in zelo meo, cum implevero | 
indignationem meam in eis, 14 et dabo te 4in desertum et in “oppro- 
brium /gentibus, quae in circuitu tuo sunt, in conspectu omnis prae- 
tereuntis 15 et eris opprobrium et blasphemia, %exemplum et stupor 
in gentibus, quae in circuitu tuo sunt, “cum fecero in te iudicia in 
furore et in indignatione et in ‘increpationibus irae. 16 Ego Dominus 
locutus sum, quando misero Jsagittas famis pessimas in eos, quae 
erunt mortiferae, et quas mittam, ut disperdam vos, et famem con- 
gregabo super vos et 'conteram in vobis baculum panis 17 et im- 
mittam in vos famem et ”bestias pessimas usque ad internecionem, 
et pestilentia et “sanguis transibunt per te, et gladium inducam 
super te: ego Dominus locutus sum. 
6: Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 @Fili hominis, °pone 

faciem tuam ad °montes Israél et ¢prophetabis ad eos 3 et di- 
ces: Montes Israél, audite verbum Domini Dei: Haec dicit Dominus 
Deus “montibus et collibus, rupibus et vallibus: Ecce ego inducam 
super vos gladium et /disperdam excelsa vestra 4et demoliar aras 
vestras et confringentur simulacra vestra et %deiciam interfectos ve- 
stros ante idola vestra 5 et dabo cadavera filiorum Israél ante faciem 
simulacrorum vestrorum, et “dispergam ossa vestra circum aras vestras, 
6 ijn omnibus habitationibus vestris jurbes desertae erunt, et “excelsa 
demolientur et dissipabuntur, et interibunt arae vestrae et confrin- 

entur, et cessabunt idola vestra, et conterentur delubra vestra, et 
elebuntur opera vestra, 7et cadet interfectus in medio vestri, et 
Mscietis quia ego sum Dominus; 8 et “relinquam in vobis eos °qui 
fugerint gladium in gentibus, ?cum dispersero vos in terris, 9 %t re- 
cordabuntur mei liberati vestri in gentibus, ad quas captivi ducti 
sunt, quia "contrivi cor eorum *fornicans et recedens a me et oculos 
eorum fornicantes post idola sua; et ‘displicebunt sibimet super 
malis, quae fecerunt in universis abominationibus suis, 1 et “scient, 
aus <= Dominus “non frustra locutus sum, ut facerem eis ma- 
um hoc. - 

11 Haec dicit Dominus Deus: *Percute manuum tuam et allide 
pedem tuum et dic heu ad omnes abominationes malorum domus 
Israél, Yquia gladio, fame et peste ruituri sunt. 12Qui longe est 
peste morietur, qui autem prope gladio corruet, et qui relictus fuerit 
et obsessus fame morietur, et “complebo indignationem meam in 
eis. 13 Et scietis quia ego Dominus, “cum fuerint interfecti vestri in 
medio idolorum vestrorum, in circuitu ararum vestrarum, 4in omni 
colle excelso et in cunctis summitatibus montium et /subtus omne 
lignum nemorosum et subtus universam quercum frondosam, locum 
ubi accenderunt Ytura redolentia universis idolis suis. 14 Et *exten- 
dam manum meam super eos et ‘faciam terram desolatam et desti- 
tutam a deserto /Deblatha ‘in omnibus habitationibus eorum: et 
™scient quia ego Dominus. ; ; 

Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Et tu, @fili hominis, 

haec dicit Dominus Deus terrae Israél: Finis venit, venit finis 
super quattuor plagas terrae. 3 Nunc finis super te, et “immittam 
furorem meum in te et 4iudicabo te iuxta vias tuas et ponam contra 
te omnes abominationes tuas, 4 et non parcet oculus meus super 
te, et non miserebor; sed fvias tuas ponam super te et abominatio- 
nes tuae in medio tui erunt, et 9scietis quia ego Dominus. 

5 Haec dicit Dominus Deus: Adflictio una, adflictio ecce venit. 
6 hFinis venit, venit finis, evigilavit adversum te, ecce venit: 7 ve- 
nit ‘contritio super te, qui habitas in terra: Jvenit tempus, prope est 
dies occisionis et non gloriae montium. 8 Nunc de propinquo ffun- 
dam iram meam super te et ™complebo furorem meum in te et 
Niudicabo te iuxta vias tuas et imponam tibi omnia scelera tua, 

















conversionis relicta (8-14); iudicium vero proxime et inexorabiliter 
| venturum lugubri carmine vates adnuntians (7, 1-27), ipsiusque descrip- 
| tionem adgressus, in urbem ac in templum translatus est, (8, 1-4), 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 


7,9— 8, 11 








%et "non parcet oculus meus, nec miserebor; sed vias tuas imponam 
tibi, et abominationes tuae in medio tui erunt, et scietis quia ego 
sum Dominus percutiens. 19P?Ecce dies, ecce venit; egressa est 
dcontritio, floruit "virga, germinavit superbia, 11 Siniquitas surrexit 
in virga impietatis; ‘non ex eis et non ex populo neque ex sonitu 
corum, et “non erit requies in eis. 12 °Venit tempus, appropinquavit 
dies: “qui emit non laetetur, et qui vendit non lugeat, Yquia ira super 
omnem populum eius; 13 %quia qui vendit ad id quod vendidit non 
revertetur, et adhuc in viventibus vita eorum: visio enim ad omnem 
multitudinem eius non regredietur, et vir in iniquitate vitae suae 
non confortabitur. 14 Canite tuba, praeparentur omnes, et non est 
qui vadat ad proelium; ira enim mea super universum populum eius. 
15 4Gladius foris, et pestis et fames intrinsecus: qui in agro est 
gladio morietur, et qui in civitate pestilentia et fame devorabuntur, 
16 cet salvabuntur qui fugerint ex eis, et ¢erunt in montibus quasi 
columbae convallium omnes trepidi, unusquisgue in iniquitate sua. 
17 ¢Qmnes manus dissolventur, et omnia genua fluent aquis, 18 et 
faccingent se ciliciis, et %operiet eos formido, et in omni facie con- 
fusio, et in “universis capitibus eorum calvitium. 19 Argentum eorum 
foras proicietur, et aurum in sterquilinium erit; ‘argentum eorum et 
aurum eorum non valebit liberare eos in die furoris Domini; animam 
suam non saturabunt, et ventres eorum non implebuntur, Jquia scan- 
dalum iniquitatis eorum factum est, 2%et ‘ornamentum monilium 
suorum in superbiam posuerunt et imagines abominationum suarum 
et simulacrorum fecerunt ex eo; propter hoc “dedi eis illud in im- 
munditiam. 21 Et “dabo illud in manus alienorum ad diripiendum 
et °impiis terrae in praedam, et contaminabunt illud, 22 et avertam 
faciem meam ab eis, et violabunt arcanum meum, et introibunt in 
illud emissarii et contaminabunt illud. 

- 23 PFac conclusionem, Yquoniam terra plena est iudicio sanguinum, 
-et civitas plena iniquitate. 24 Et adducam “pessimos de gentibus, et 
possidebunt domos eorum, et *quiescere faciam superbiam potentium 
et possidebunt sanctuaria eorum. 25 Angustia superveniente, ‘requi- 
rent pacem, et non erit, 26 “conturbatio super conturbationem veniet, 
et auditus super auditum, et Yquaerent visionem de propheta, et 
“lex peribit a sacerdote, et Yconsilium a senioribus. 27 Rex lugebit, 
et princeps induetur maerore, et manus populi terrae conturbabuntur; 
“secundum viam eorum faciam eis et secundum iudicia eorum iudi- 
cabo eos, et “scient quia ego Dominus. 

Et %factum est, in anno sexto in sexto mense in quinta mensis 


bego sedebam in domo mea, et °senes Iuda sedebant coram me,. 


et cecidit ibi super me 2manus Domini Dei, 2 et vidi, et ecce simi- 
litudo quasi adspectus ignis, ab adspectu lumborum eius et deorsum 
ignis, et a lumbis eius et sursum ‘quasi adspectus splendoris, ut 
visio electri. % Et %emissa similiitudo manus “apprehendit me in cin- 
cinno capitis mei, et ‘elevavit me spiritus jinter terram et caelum 
et ‘adduxit me in Ierusalem in ™visione Dei iuxta “ostium interius, 
quod respiciebat ad aquilonem, °ubi erat statutum idolum zeli ad 
provocandam aemulationem. 4 Et ecce ibi %gloria Dei Israél, secun- 
dum visionem quam videram in "campo. 5 Et dixit ad me: Fili ho- 


minis, ‘leva oculos tuos ad viam aquilonis. Et levavi oculos me¢os . 


ad viam aquilonis, et ecce ab aquilone portae ‘altaris idolum zeli in 
ipso introitu. 6 Et dixit ad me: Fili hominis, putasne, “vides tu quid 
isti faciunt, “abominationes magnas, quas domus Israél facit hic, “ut 
procul recedam a sanctuario meo? Et adhuc conversus videbis abo- 
minationes maiores. 

7 Et introduxit me ad ostium atrii, et vidi, et ecce foramen unum 
in pariete, 8%et dixit ad me: Fili hominis, Yfode parietem. Et, cum 
fodissem parietem, apparuit ostium unum. 9 Et dixit ad me: Ingre- 
dere et vide abominationes pessimas quas isti faciunt hic. 19 Et in- 
gressus vidi, et ecce “omnis similitudo ?reptilium et animalium, abo- 
minatio et universa idola domus Israél °depicta erant in pariete in 
circuitu per totum, Jlet “septuaginta viri de “%senioribus domus 
Israél, et Iezonias filius ¢Saphan stabat in medio eorum stantium 





Ove 3%: 

PCE 14.1. ©. 54; 

Sct: 18°10, 9; 10. 

Bcf: cp. -175: 13% 

uct. vr. 24 

v vr. t: 

x cf, Is'24, 23 1% Cor 7; 29; 30. 
y vr. 14. 

g.cf.-Lv 25, 24. 


act: tp. "6; 127° Lm 1,°205:-Dt 


6 cp. °6, 8. 
ach. IS 38; 74° 


é cp.-21, °7; 18 '13¥ 73 Jr6, 24. 
f Jr 4, 8; 6, 26; Lm 2, 10; Am 
8, I0. 
Ps 54, 5. 
ES 3): 24, ’ 
i Pro Jf 4: Ecli 5, 1, 10; Sph 
I, 18. 
jcp. 14, 3. — cf. 1 Tm 6, 10. 
ket.ccps.%6.-57. 


Gl. CD. 95.72 245.2% 


BCP. 225°'93) 237546; “855275 
28,°7. 


ovr. 24. 


pef. Jr 27, 2. 

qcp. 8, 17; 9, 9; 11, 6. — cf. 

‘Jr 6, 7. 

W.cl. VfF..2¢;. Hab_t,.6, 13. 

cp. 30, 63° 33, 25. —-ck. VE. rt. 

tet Jr 6, 14; 8, 15; Is 48, 22; 
1 Th 5, 3. 

@cr, Jr 4,20. 

VCl.’ cp. 20, 1, 3: P3374, 95 

x cf. Jr. 18, 18; Ml 2;°7. 

y cf. 3 Rg 12, 6; Dn 13, 5. 

2 cf. vr. 4. 


@v:.cp, 6,°% 

aci.-cp. 1%, 2% 20,-1. 

Bcis 4: RE '6, 32. 

Cv; Tl, 122) Cp:.0,- O32 %agees 


h Dn 14, 35. 

EVE CO.°35- 12s TY,.2. 
Ect, 2 Cor 13,°2,'4: 
cp. 40, 2. 

"¥.- CD. 1, X- 

mvY. 14. 

o vr. 5 63. Cp. Sta: 
bcf. Dt 32, 16, 21. 
qvr. cp. 2, I. 

f CPs 3;323% 

$V, Cps—2, Ie 

teva vf. (16. 

“cts Cp. 47,6. 

@? Ve CD. §, 11. 

x cf. cp. 10, 18, ro. 
Heke Opin 225s. 
gv. Ez 20, 4. 


a Lv rr, 30. — ci. Rm 1, 23. 
b cf. = 23, 14. 

ccf. Ex 24, 1; Nm rr, 16. 
dv. vr. 1. 


e2 Par 34, 8. 





(50) 








et vidit idolum zeli deamque Thamnuz et solem adorari (5 18); sex 








PROPHETIA P| 
EZECHIELIS viros armatos, Deo tiubente, signatis servatisque innocentibus, in ce- | 
8,12 —10, 7 teros animadvertere (9, I-11); prunas ignitas super civitatem a scriba \ . 
ante picturas, et unusquisque habebat turibulum in manu sua, et 
fcf. cp. 6, 13. fyapor nebulae de ture consurgebat. ; 
12 Kt dixit ad me: Certe vides, fili hominis, quae seniores domus 
cf. vr..7. Israel faciunt Yin tenebris, unusquisque ih abscondito. “cubiculi sui; 


8 CL. VE 


Is. 29; 25. 


3:40, 23,1. 20; 43> 


5; 45,19; 46, 1; 3 Re 6, 36. 
#:-Jl 2,.17; 1 Mce:7, 36; Mt.23, 
03 Re 6; 12. 
pvr. 5; cD. 40, 47; Ex 40, 6, 

— cf. cp. 9, 2. 
qecp. It, 1. 

A 25296 “ah ees 
is Ch IPB; 12% 


$V, CDiiS AUS tBy 39. 

CSC). 9; 23 

v Jr 7, 18, 19. — cf. cp. 20, 28. 

© Chk ra: 

V9 Char STs 

z Pro x, 28; Is 7, 15; Mic 3,4. 

ajr 20, 2. — cf. 4 Rg 15, 35. 

bcf. Jr rt, 14. 

Cccp. 10, 2, 6, 7. — cf. Dn 10, 
eit eae ee 8 


d cf. cp. 8, 16. 


€.V. Cp.ta, i. 
fcp. 10; 4, 18; 46, 2; 4%, 3: 


SAPD 3,17; 2,3; 9,45 eee 
22, 4. — cf. Ex hy i iS % 6, 
2709 “Tm 2.10: Ap 13,206. 


17. 

Acf. Ps 118, 136,.158. 
£cl. VE. 2; 

Vs CO. Sark. 

ict: 2? Par’ 36) 17: 


mcf. Ap 9, 4. 
ncf. Jr 25, 29. 
ocp..8, II, 12. 


Pcp. 7, 20-22. 

qgcp. 11, 13. — cf. Nm 14, 5. 
IVC ae Ss 

Sv. 2 Par 36, 14-16. 

$V:.cb. 7; 23. 

ucp. 8, 12. — v. Ps (10), 11. 
VVwiCp. Sy Br. 


OV; Cp. 755-4: 
y vr. 2. 


“@ef.-cp. 1, 22. 
bv. cp. 1, 26. 
e:cr.- Colt, 41 6, 


xx. 
«eel. ISG, 48 


» 19. — V. 
#V. CD. 9, 3: 
O:Cix CD.143, - 2. 
pcp. 1,24. 
ON. CD. 94 205 
Oks way mee 





dicunt enim: *Non videt Dominus nos, dereliquit Dominus terram. 
13 Et dixit ad me: Adhuc conversus /videbis abominationes maiores, 
quas isti faciunt. 14 Et introduxit me per ‘ostium portae domus Do- 
mini, quod respiciebat ad aquilonem, et ecce ibi mulieres sedebant 
plangentes Adonidem. 15 Et dixit ad me: Certe vidisti, fili hominis; 
adhuc conversus videbis abominationes maiores his. 16 Et introduxit 
me in atrium domus Domini interius, et ecce in ostio templi Do- 
mini “inter vestibulum et faltare quasi @viginti quinque viri ‘dorsa 
habentes contra templum Domini et facies ad orientem et *adorabant 
ad ortum solis. 17 Et dixit ad me: Certe vidisti, fili hominis; nun- 
quid leve est hoc domui Iuda, ut facerent ‘abominationes istas, 
quas fecerunt hic, quia “replentes terram iniquitate conversi sunt 
Yad irritandum me? Et ecce applicant ramum ad nares suas. 18 Ergo 
et “ego faciam in furore: “non parcet oculus meus nec miserebor 
et, cum clamaverint ad aures meas voce magna, non exaudiam eos. 

Et clamavit in auribus meis voce magna dicens: Appropinqua- 

verunt visitationes urbis, et unusquisque vas interfectionis habet 
in manu sua 2 Et ecce sex viri veniebant de via “portae superioris, 
quae respicit ad Yaquilonem, et uniuscuiusque vas interitus in manu 
eius; vir quoque unus in medio eorum ¢vestitus erat lineis, et atra- 
mentarium scriptoris ad renes eius; et ingressi sunt et steterunt 
iuxta Zaltare aereum. 


3 Et gloria Domini Israél adsumpta est de cherub, quae erat 


super eum ad /limen domus; et vocavit virum, qui indutus erat 
lineis et atramentarium scriptoris habebat in lumbis suis, 4 et dixit 
Dominus ad eum: Transi per mediam civitatem, in medio Ierusalem, 
et Isigna thau super frontes virorum “gementium et dolentium super 
cunctis abominationibus quae fiunt in medio eius. 5 Et tillis dixit, 
audiente me: Transite per civitatem sequentes eum et percutite, 
jnon parcat oculus vester neque misereamini: 6 Senem, adulescen- 
tulum et virginem, parvulum et mulieres, interficite usque ad inter- 
necionem; ”"omnem autem, super quem videritis thau, ne occidatis, 
et “a sanctuario meo incipite..Coeperunt ergo a °viris senioribus, 
qui erant ante faciem domus. 7 Et dixit ad eos: ?Contaminate do- 
mum et implete atria interfectis, egredimini! Et egressi sunt et per- 
cutiebant eos qui erant in civitate. 8 Et, caede completa, remansi 
ego Yruique super faciem meam et clamans aio: Heu heu heu, Domine 
Deus! ergone disperdes omnes reliquias Israél ‘effundens furorem 
tuum super Ierusalem? 9% Et dixit ad me: *Iniquitas domus Israél et 
Iuda magna est nimis valde, et ‘repleta est terra sanguinibus, et 
civitas repleta est aversione; dixerunt enim: “Dereliquit Dominus 
terram et Dominus non videt. 1° Igitur et “meus non parcet oculus 
neque miserebor; “viam eorum super caput eorum reddam. 1! Et 
ecce vir, Yqui erat indutus lineis, qui habebat atramentarium in dorso 
suo, respondit verbum dicens: Feci sicut praecepisti mihi. — 

Et vidi, et ecce “in firmamento, quod erat super caput cheru- 

bim, .°quasi lapis sapphirus, quasi species similitudinis ¢solii 
apparuit super ea. 2 Et dixit ad dyirum, qui indutus erat lineis, et 
ait: Ingredere in medio @rotarum, quae sunt subtus cherubim, 
et imple manum tuam /prunis ignis, quae sunt inter cherubim, et 
9effunde super civitatem. Ingressusque est in *conspectu meo. 3 Che- 
rubim autem ‘stabant a dextris domus, cum ingrederetur vir, et 
jnubes implevit ‘atrium interius, 4et elevata est ™gloria Domini 
desuper cherub ad “limen domus, et repleta est domus nube, et 
atrium repletum est splendore gloriae Domini, 5 et ?sonitus alarum 
cherubim audiebatur usque ad atrium exterius quasi vox Dei 
omnipotentis loquentis. ©Cumaque praecepisset viro, ¢qui indutus 
erat lineis, dicens: "Sume ignem de medio rotarum quae sunt inter 
cherubim, ingressus ille stetit iuxta rotam: 7 et extendit cherub 
manum de medio cherubim ad ignem, qui erat inter cherubim 











a RR TST NE MM 


‘ 


ASE TF A RE 








ora 


| spargi (10, 1-7) gloriamque Dei e templo egressam super cherubim 
_ constare (8-22), Deum vero iubere ut ipse principibus interitum nun- 


tiet (11, 1-12), sibique perterrito unius principis improvisa morte pro- 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
10; 8 — ih'18 








_cipiens egressus est, 


vitae erat in eis. 


| cherubim essent. 
| et *similitudo manus hominis sub alis eorum, 


et sumpsit et dedit in manus eius qui indutus erat lineis. Qui ac- 
8et apparuit in cherubim similitudo ‘manus 
hominis subtus pennas eorum. 

9 tEt vidi, et ecce quattuor rotae iuxta cherubim; rota una iuxta 
cherub unum et rota alia juxta cherub unum; “species autem rota- 
rum erat “quasi visio lapidis chrysolithi; 19 et Yadspectus earum simili- 
tudo una quattuor, quasi sit rota in medio rotae. 11 “Cumque ambula- 


_ rent, in quattuor partes grad-ebantur et “non revertebantur ambulan- 


tes; sed ad locum ad quem ire declinabat, quae prima erat, sequebantur 
et ceterae nec convertebantur. 12 Et *omne corpus earum et colla et 
manus et pennae et circuli plena erant oculis in circuitu quattuor rota- 
rum. 13 Et rotas istas vocavit volubiles, audiente me. 14 “Quattuor au- 


- tem facies habebat unum: facies una facies cherub, et ’facies secunda 


“facies hominis, et in tertio facies leonis, et in quarto facies aquilae. 


15 dEt elevata sunt cherubim (ipsum est “animal quod videram juxta 


/fluvium Chobar). 169Cumque ambularent cherubim, ibant pariter 
et rotae iuxta ea; et, cum elevarent cherubim alas suas, ut 


_exaltarentur de terra, non residebant rotae, sed et ipsae iuxta erant. 


17 }Stantibus illis, stabant et cum elevatis elevabantur; spiritus enim 
18 Et egressa est ‘gloria Domini a Jlimine templi 
et ‘stetit super cherubim.. 19Et ™elevantia cherubim alas 
suas exaltata sunt a terra ™coram me, et, illis egredientibus, rotae 


- quoque subsecutae sunt, et stetit in introitu °portae domus Domini 


orientalis, et ?gloria Dei Israél erat super ea. 29 @Ipsum est animal, 
fquod vidi subter Deum Israél iuxta fluvium Chobar, et intellexi quia 
21 rQuattuor vultus uni, et quattuor alae uni, 
22 tet simiiitudo vul- 
tuum ¢€orum ipsi vultus quos videram iuxta fluvium.Chobar, et 
intuitus eorum et impetus singulorum “ante faciem suam ingredi. 
| Et “elevavit me spiritus et introduxit me ad "portam domus Do- 
mini orientalem, quae respicit ad solis ortum, et ecce in introitu 
portae ‘viginti quinque viri, et vidi in medio eorum Iezoniam @filium 
Azur et ¢Pheltiam filium Banaiae principes populi. 2 Dixitque ad 
me: /Fili hominis, hi sunt viri qui cogitant iniquitatem et tractant 
consilium pessimum in urbe ista 3 9dicentes: Nonne dudum aedifi- 
catae sunt domus? “haec est lebes, nos autem carnes. 
4Tdcirco vaticinare de eis, vaticinare, fili hominis. 5 Et ‘irruit in 
me spiritus Domini et dixit ad me: Loquere: Haec dicit Dominus: 
Sic locuti estis, domus Israél, et fcogitationes cordis vestri ego novi. 
6 Plurimos occidistis in urbe hac et ‘implestis vias eius interfectis. 

7 Propterea haec dicit Dominus Deus: Interfecti vestri, quos po- 
suistis in medio eius, “hi sunt carnes, et haec est lebes; et educam 
vos de medio eius. 8&”Gladium metuistis, et gladium inducam super 
vos, ait Dominus Deus, %et eiciam vos de medio eius °daboque 
vos in manu hostium et ?faciam in vobis iudicia. 10 YGladio cadetis, 
in finibus Israél iudicabo vos, et ‘scietis quia ego Dominus. 11 *Haec 
non erit vobis in lebetem, et vos non eritis in medio eius in carnes; 
in finibus Israél iudicabo vos, 12 et "scietissquia ego Dominus, quia 
tin praeceptis meis non ambulastis et iudicia mea non fecistis, “sed 
iuxta iudicia gentium, quae in circuitu vestro sunt, estis operati. 
13 vEt factum est, cum prophetarem, “Pheltias filius Banaiae mor- 
tuus est, et Ycecidi in faciem meam clamans voce magna et dixi: 
ee heu, Domine Deus, *consummationem tu facis reliquiarum 

sraél ! 

14Et factum est verbum Domini ad me dicens: 15 Fili hominis, 
fratres tui, fratres tui, viri propinqui tui et omnis domus Israél, 
universi quibus dixerunt habitatores Ierusalem: *%Longe recedite a 
Domino, nobis data est terra in possessionem. 16 Propterea haec 
dicit Dominus Deus: Quia longe feci eos in gentibus et quia dispersi 
eos in terris, 2ero eis in sanctificationem modicam in terris ad quas 
venerunt. : 

17 Propterea loquere: Haec dicit Dominus Deus: °Congregabo 
vos de populis et adunabo de terris, in quibus dispersi estis, daboque 
vobis humum Israél. 18 Et ingredientur illuc et Yauferent omnes 





OR VEL eEs ep. 1,82 8 3s 


bel. Cp, a0 U5: 
“CD. I, 16. 
vcf. Dn 10, 6. 
BOO .c, 3,4.9,5°%7. 
y cf. vr. 11. 


£Cl; cp. 2, 28. 


Pars spss ate ks tS 


écf. vr. 4; cp. 43, 2. 
Ch. VEX Be 2D .-.9 3: 
VE A. 
Mcp. II, 22. 
“VY. 2. 
ocp. II, I. — V. Cp. 43, I. 
pvr. 15. — V. Cp. 2, I. 


Svr. 8. 
§ Gh, cp; %,. 0. 


“cp. I, 9. — cf. vr. - 


OVE 2420 D2 35-422 -8;° 3. 
bcp. 10, 19. — V. cp. 43, I. 


gcf, Jr 29, 28. 

WE. 92 Cp. 24, 35:0 

$V. cp. 2, 2. 

jcp. 20, 32; 38, 10. — cf. Is 


29, IS. 
icfcp.y,. 73:25; 7. 


MY. 3. 


n Jr 42, 16. 

Pp v.. cp.. §, 

0 CD: .7,°21% 

q Jr 39, 6. 
25. 


iN: tp. 6.7, 
a 


8, 10. 


— Vv. 4 Re 25, 18, 


ado ae ly 

ucf. cp. 8, 10, 14, 16. 

vcf. Ac 5, 5. 

“VY. Xs 

y cp. 9, 8. 

gel. cp..20, 27; Jt.4 a7 ids 
Ss. 30, (224 


acf. « Rg 26, 19. 


b cf. cp. 57. 26, 28; Ap 21, 22. 


Cccp. 20, 41; 28, 25; 34, 13; 
36, 24; 37, 21. — cf. cp. 38, 
8° 30, 27; Isersry- 2%. 

@ CD. 375.23: 





an = 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
11, 19 — 12, 25 


mittere reliquiarum Israél conversionem (13-21). In se reversus et in Chal- 7 
daeam abductus, postquam omnia quae viderat enarravit (22-25), duplici 
actione, cuius symbolum populo explicat, loquitur de Sedeciae et populi | 








ecp. 5, Ir. 

f Jr 32, 39; Bar 2, 3. -— cf. cp. 
m8; 31, ‘Ac’ 4,°32. 

gcp. 36, 20. — cf. cp. 18, 31; 
Ps so, 125 Jr 3x5. 35; 


Rict. (ZC. 7812. 
icf. 36, 26; 2 Cor 3, 3. 
ig 104, 45. 
CD. 145:21353642823%) 25,07: 
X20;745; Lv 26; °12,.—.%, 


IN CDi Fe 4: 
acp., 10, 19. PCD 
gq Zc 14, 4. — cf. cp. 43, 2. 
£vr. I. — V. Cp. 3, 12. 


SV Cp. Iyeht., tre rs 

av. cp. 2, 5. 

6Je:.§ 21; “Mt 13, -¥45-44-0iP 
8, 18. — cf. Is 6, 9. 10. 

ccf. Jr 46, 19. 


def. cp. 17,26. 
€CD:..4, 125,23, 63.3%. .20) 253 


It. 
PC TE 30; 2) 
r gk. gp. Bg 25.5 48 


52, 7. 
hk cf. cp. 8, 8. 


Jr 39, 4: 


ivr. 11. —V. Cp. 4, 3. 
ed 18; 37; 7. 
Cl: V8. 35 


Me NTg8. 
# cf. cp. 17, 12; 24, 19; 37, 18. 


ocf. cp. 21, 25. — v. 2 Par 
36, If-13. 

pvf. 6; cp. 24, 24. 

q cf. 24, 22, 24. 

rcf. 4 Rg 25, 4. 

Scf. vr. 5. 

Pet. vrie6, 

#CD. 17, 20; 32, 3. — cf. cp. 


ro; 8. Jr “16; “16 5"Os' 9, “'y2¢ 
Am 4, 2; Hab 1, i- 

vcp. 17, 20. — cf. 4 Rg 25, 7; 
r e 4, 5, 52, II. 

PR ff eae Ah Oe 

xcp. 5, 10. — 4 Rg 25, 5. 

OD, 188s 

ZV. cp. 6, 7. 

acp. 6, 8, 9; 14, 22. 

bv. cp. 6, 7. 


Gls Cp. 4)210, 123 2ak. 26. 


dcp. 4,10,16. —- cf. Dt 28,65. 
E-Ch. 6D: 32 383. Ze 7, Ta: 
F.CD3 8, 8583: 

gcp. 6, 6. 


mcf. cp, 16, 41; 18, 2, 3. 
PONT 2722 2. Ax 


jct..cp. 7, 9,. 12. 
- 33,523. —-ch. cp. 13, 667: 


m vr. 28; Is 55, 11. 


~~? 


BUS CD: 25" S450 





offensiones “cunctasque abominationes eius de illa. 19 Et /dabo eis 
cor unum et 9spiritum novum tribuam in visceribus eorum et “au- 
feram cor lapideum de carne eorum et ‘dabo eis cor carneum, 29 jut 
in praeceptis meis ambulent et iudicia mea custodiant faciantque ea, 
et ‘sint mihi in populum, et ego sim eis in Deum. 21 Quorum cor 
post offendicula et abominationes suas ambulat, “horum viam in 
capite suo ponam, dicit Dominus Deus. 22Et °elevaverunt cherubim 
alas suas, et rotae cum eis, et ?gloria Dei Israél erat super ea. 23 Et 
ascendit gloria Domini de medio civitatis Ystetitque super montem 
qui est ad orientem urbis, 24 et ‘spiritus levavit me adduxitque in 
Chaldaeam ad transmigrationem ‘in visione in spiritu Dei; et sublata 
est a me visio, quam videram, 25 et locutus sum ad transmigrationem 
omnia verba Domini quae ostenderat mihi. 
i Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, in 
medio “domus exasperantis tu habitas, °qui oculos habent ad 
videndum et non vident et aures ad audiendum et non audiunt, 
quia domus exasperans est. , 

3 Tu ergo, fili hominis, ‘fac tibi vasa transmigrationis et transmi- 
grabis per diem coram eis; transmigrabis autem de 4loco tuo ad 
locum alterum “in conspectu eorum, /si forte adspiciant, quia domus 
exasperans est; 4 et efferes foras vasa tua quasi vasa transmigrantis 
per diem in conspectu eorum; tu autem egredieris 9vespere coram 
eis, sicut egreditur migrans. 5 Ante oculos eorum /perfode tibi pa- 
rietem et egredieris per eum, in conspectu eorum in umeris por- 
taberis, in caligine effereris, faciem tuam velabis et non videbis ter- 
ram, quia ‘portentum dedi te domui Israél. 7/Feci ergo sicut prae- 
ceperat mihi Dominus: ‘vasa mea protuli quasi vasa transmigrantis 
per diem et vespere perfodi mihi parietem manu et in caligine egres- 
sus sum in umeris portatus in conspectu eorum. 

8 Et factus est sermo Domini mane ad me dicens: 9 Fili hominis, 
nunquid non dixerunt ad te domus Israél, “domus exasperans: 
"Quid tu facis? 10 Dic ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Super 
°ducem onus istud, qui est in Ierusalem, et super omnem domum 
Israél, quae est in medio eorum. 11 Dic: PEgo portentum vestrum: 
@quomodo feci, sic fiet illis; in transmigrationem et in captivitatem 
ibunt. 12°Et dux, qui est in medio eorum, in umeris portabitur, in 
caligine egredietur, *parietem perfodient, ut educant eum, ‘facies 
eius operietur, ut non videat oculo terram, 1% et “extendam rete meum 
super eum, et capietur in sagena mea,-et Yadducam eum in Babylonem 
in terram Chaldaeorum, et “ipsam non videbit ibique morietur. 14 
omnes, qui circa eum sunt, praesidium eius et agmina eius, “disper- 
gam in omnem ventum et Ygladium evaginabo post eos. 15 Et *scient 
quia ego Dominus, quando dispersero illos in gentibus et dissemi- 
navero eos in terris. 16¢Et relinquam ex eis viros paucos a gladio 
et fame et pestilentia, ut enarrent omnia scelera eorum in gentibus, 
ad quas ingredientur, et “scient quia ego Dominus. 

17 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 18 Fili hominis, 
Cpanem tuum in conturbatione comede, sed et aquam tuam in fe- 
stinatione et maerore bibe, 19 et dices ad populum terrae: Haec dicit 
Dominus Deus ad eos qui habitant in Ierusalem in terra Israél: 
dPanem suum in sollicitudine comedent et aquam suam in desola- 
tione bibent; ut ¢desoletur terra a multitudine sua /propter iniqui- 
tatem omnium qui habitant in ea. 2 Et %civitates, quae nunc habi- 
tantur, desolatae erunt, terraque deserta, et °scietis quia ego Dominus. 

21 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 22 Fili hominis, 
hquod est proverbium istud vobis in terra Israél dicentium: 
longum differentur dies, et peribit omnis visio? 23 ideo dic ad eos: 
Haec dicit Dominus Deus: Quiescere faciam proverbium istud neque 
vulgo dicetur ultra in Israél; et loquere ad eos, Jquod appropinqua- 
verint dies et sermo omnis visionis; 24’non enim erit ultra omnis 
visio cassa, neque divinatio ambigua in medio filiorum Israél; 25 quia 
ego Dominus loquar, et, ™quodcumque locutus fuero, verbum fiet et 
non prolongabitur amplius; sed in diebus vestris, “domus exaspe- 
rans, loquar verbum et faciam illud, dicit Dominus Deus. 





— 788 — 











captivitate (12, I-28), cuius causas inguirens, duas esse dicit, corruptio- 
nem nempe eorum qui praesunt sive pseudoprophetarum (13, 1-16), sive 
guarumdam feminarum populo lucri gratia illudentium (17-23), sive prae- 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
12, 26 — 14, 4 








26 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 27 Fili hominis, 
ecce domus Israél dicentium: °Visio, quam hic videt, ?in dies multos 
et in tempora longa iste prophetat; 28 propterea dic ad eos: Haec 
dicit Dominus Deus: Non prolongabitur ultra omnis sermo meus: 
verbum, quod locutus fuero, complebitur, dicit Dominus Deus. 

] Et factus est serrmo Domini ad me dicens: 2 ¢Fili hominis, va- 

ticinare ad prophetas Israél, qui prophetant, et dices “prophe- 
tantibus de corde suo: Audite verbum Domini: * Haec dicit Dominus 
Deus: ¢Vae prophetis insipientibus, %qui sequuntur spiritum suum 
et nihil vident! 4 Quasi vulpes in desertis prophetae tui, Israél, erant. 
5 ¢Non ascendistis ex adverso neque opposuistis murum pro domo 
Israél, fut staretis in proelio in die Domini. § 9Vident vana et divi- 
nant mendacium dicentes: Ait Dominus, “cum Dominus non miserit 
eos, et perseveraverunt confirmare sermonem, 7? Nunquid non visio- 
‘nem cassam vidistis et divinationem mendacem locuti estis et dicitis: 
Ait Dominus, cum ego non sim locutus? 

8 Propterea haec dicit Dominus Deus: Quia locuti estis vana et 
vidistis mendacium, ideo ecce ‘ego ad vos, dicit Dominus Deus. 
-9Et erit manus mea super prophetas, jJqui vident vana et divinant 
mendacium: in consilio populi mei non erunt et in scriptura domus 
Israél non scribentur ‘nec in terram Israél ingredientur, et ™scietis 
quia ego Dominus Deus. 19Eo quod deceperint populum meum 
dicentes: “Pax, et non est pax, et ipse aedificabat parietem, illi 
autem “liniebant eum luto absque paleis; 11 dic ad eos, qui liniunt 
absque temperatura, quod casurus sit; erit enim ?imber inundans 
et Yabo lapides praegrandes desuper irruentes et ventum procellae 
dissipantem. 12 Siquidem écce cecidit paries; nunquid non dicetur 
vobis: Ubi est litura quam linistis? 

13 Propterea haec dicit Dominus Deus: Et erumpere faciam spi- 
ritum tempestatum in indignatione mea, et imber inundans in furore 
meo erit, et lapides grandes in ira in consumptionem, 14 et destruam 
parietem, quem linistis absque temperamento, et adaequabo eum 
' terrae, et “revelabitur fundamentum eius, et cadet, et consumetur in 
medio eius, et ‘scietis quia ego sum Dominus. 15 Et complebo in- 
dignationem meam in pariete et in his, qui liniunt eum absque tem- 
peramento, dicamque vobis: Non est paries, et non sunt qui liniunt 
eum, 16 Prophetae Israél qui prophetant ad Jerusalem et vident 
ei tvisionem pacis, et non est pax, ait Dominus Deus. 

17 Et tu, fili hominis, “pone faciem tuam contra filias populi tui, 
quae prophetant de corde suo, et vaticinare super eas 18 et dic: 
Haec dicit Dominus Deus: Vae quae consuunt Ypulvillos sub omni 
cubito manus et faciunt cervicalia sub capite universae aetatis ad 
Zcapiendas animas et, cum caperent animas populi mei, vivificabant 
animas eorum 19 et violabant me ad populum meum propter pu- 
gillum hordei et “fragmen panis, ut Yinterficerent animas, quae non 
moriuntur, et vivificarent animas, quae non vivunt, mentientes po- 
pulo meo credenti mendaciis! 

20 Propter hoc haec dicit Dominus Deus: Ecce ego ad pulvillos 
vestros, quibus vos capitis animas volantes, et dirumpam eos de 
bracchiis vestris et dimittam animas, quas vos capitis, animas ad 
volandum, 2let dirumpam cervicalia vestra et “liberabo populum 
meum de manu vestra, neque erunt ultra in manibus vestris ad 
praedandum, et %scietis quia ego Dominus. 22 ¢Pro eo quod maerere 
fecistis cor iusti mendaciter, quem ego non contristavi, et /confor- 
tastis manus impii, ut Ynon reverteretur a via sua mala et viveret; 
23 kpropterea vana non videbitis et divinationes non divinabitis am- 
plius, et eruam populum meum de manu vestra, et ¢scietis quia ego 
Dominus. 

Et venerunt ad me viri “seniorum Israél et sederunt coram me. 
2 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 3 Fili hominis, viri 
isti posuerunt immunditias suas in cordibus suis et Yscandalum ini- 
quitatis suae statuerunt contra faciem suam: Cnunquid interrogatus 
respondebo eis? ‘4 Propter hoc loquere eis et dices ad eos: Haec dicit 
Dominus Deus: Homo, homo de domo Israél qui posuerit immundi- 





ocp. vr. 22. 
pcp. 38, 8; Dn 8, 26. — cf. 
Hab: 2, 3, 


1-14) LL. in fr. 5 p. D. 2 Nor. 
av. cp. 2, I. 
Bb Vr. 17; Jre23) 16, 26. 


c Os 


> 7 
d cf. bt 18.482) Jro1;. o; 


eep. 22; 407 Ps-105; 23. 

ficp.. 227-30. 

GNI. 233. CD. 12, 245 24,789; 
22, 28éF Jets, Gr. 

hk cf. Dt 18, 20. — v. Jr 14, 14; 
28, 21. 


tcp. 5,8; 21,3; 28,22; 29,3; 

Ce a ae tae | 

: “Ch... 20 S5..34,..5 

j1 Es 2, 59, 62; Ps 68, 29..-— 
— cf. 2 Es 7, 5; Ps 86, 6; Is 
AS 33-Dn 12, -Té 


Ech 20, 35. 

mv. cp. 6, 7. 

vr. 16; Jr 6, 14; Mic 3, 5. 

ocp. 22, 28. — cf. Le 6, 49. 

Pcp. 32, 22; 38-322 18-28; 2 
17. — cf. : 


r Mic 1,. 6. 
$V. -VE5u9;,41- 


évr. 10. 


1VE cdi; 6,62; 14, 8 efc. 

v. cl. Ex 15.207. 30: 4, 42. eRe 
72, 14. 

BVP 2. 

y vr. 20, 21. 

2 Pro 6.) 1G. 


a Pro 28, 11. 
OC, eC ars 3 


C.ck psi 34. 20s 


GV." VE. Or 343 

ecf. Jr 28, 16. 

f Jr 23, 14. — cf. Ps 63, 6. 
v, cp. 18, 21. 
vr. 6, 7, 9; CP. 12, 24. 


WV. CD; £20,..%. 


5.Cp. 4° 193 44, 1B 
Cccp. 20, 3, 31; 4 Rg 3, 13. 











PROPHETIA 
EZECHIELIS 
14, 5 — 15,8 


sertim seniorum (14, 1-14); et peccata ipsius populi, quae tanta sunt 
ut nullus, ne iustissimt quidem viri poenam decretam mitigare potuerint 


(15-23). Hancpoenam tribus parabolis enarrat, parabolascilicet: a) deligno | 








OEE VE. 
é-cf> a This2, 8, 035 
fIs 1, 4. — cf. Os g, tro. 


gcf. cp. 18, 30, 


Ww 
N 
° 


hcp. 17, 17. — cf. Lv 17, 10; 
Jr 44, 11. 

icp. 5, 15; Dt 28, 37. 

jf. Lovit0r3;-s; 6. 

kv. cp. 6; 7. 

Fct.3 Rg 22, 23. 


mcf. cp. 14, 10; 3, 35, 49. 
SD. 3 Fes 2ae 


Ov. cp. II, 20. 


Pit "Sy e 17, 20; 18, 24; 2 
ar 3 4. 


9. 
ucp. 28, 3; Dn 1, 17; 9, 23. 
U:J0iF, 1. 
xcp. 3, 19. — cf. Gn 7, 1; Jb 
42;28,'9: .Dns2, 18: 
ycp. 5; 17. 
S cp. 0; 65) 125.720. 
OV. Cie 3°91 16248; 


bcp. 6, 14. 
Cccp. 21, 3, 4, 9; 29, 8; Lv 26, 
23. cf. Jr 47, 6, 7. 


evr. 14. 
fep. 38, 22. — cf. 2 Rg 24,15. 
£v. cp. 7, 8. 


hep. 5, 17; Ap 6, 8. — cf. cp. 
76 


ive 73. 
YC, 6; 8: 22, rao 


mCP. 20, 43. 
mcf. cp. 16, 54. 


ci. cp."6, 20. 
1-16] LL. in fr. 6 ». D. x Nbr. 
av. vr. 6. 


b cf. Is 22, 23, 24. 
etl: Jers, 6. 


d cf. vr. 6. 


Se). tp. 27,6: Ps 90,8; Iss, 


I. — V cp, 19, 10-14. 
fv.cp .14, 8. — cf. Lv 17, 10 
iS. 4 Rg tag 

v. cp. 
icp. 6, as 





tias suas in corde suo et scandalum iniquitatis suae statuerit contra 
faciem suam et venerit ad prophetam interrogans per eum me, 4ego 
Dominus respondebo ei in multitudine immunditiarum suarum, 5eut 
capiatur domus Israél in corde suo, quo frecesserunt a me in cun- | 
ctis idolis suis. 

6 Propterea dic ad domum Israél: Haec dicit Dominus Deus: 
gConvertimini et recedite ab idolis vestris . ab_universis contami- 
nationibus vestris avertite facies vestras, 7 quia homo, homo de 
domo Israél et de proselytis, quicumque advena fuerit in Israél, si 
alienatus fuerit a me et posuerit idola sua in corde suo et scanda- 
lum iniquitatis suae statuerit contra faciem suam et venerit ad pro- 
phetam, ut interroget per eum me; ego Dominus respondebo ei per 
me Set “ponam faciem meam super hominem illum et faciam eum 
in ‘exemplum et in proverbium et jdisperdam eum de medio populi 
mei, et “scietis quia ego Dominus. 

9 Et propheta, cum erraverit et locutus fuerit verbum, ‘ego Do- 
minus decepi prophetam illum et extendam manum meam super 
illum et delebo eum de medio populi mei Israél, 10Et ™portabunt 
iniquitatem suam: iuxta iniquitatem interrogantis sic iniquitas pro- 
phetae erit, 11 ut non erret ultra domus Israél a me neque ™polluatur 
in universis praevaricationibus suis, sed °sint mihi in populum, et 
ego sim eis in Deum, ait Dominus exercituum. 

2Et factus est sermo Domini ad me dicens: 1% Fili hominis, 
terra, cum peccaverit mihi, ut ?praevaricetur praevaricans, extendam 
manum meam super eam et ¢conteram virgam panis eius et immittam 
in eam famem et "interficiam de ea hominem et iumentum, 14 et, 8si 
fuerint tres viri isti in medio eius, ‘Noé, “Daniel et Y*Iob, i Ay iustitia 
sua “liberabunt animas suas, ait Dominus exercituum. 5 Quod si 
et Ybestias pessimas induxero super terram, ut vastem eam, et fuerit 
invia, eo quod non sit pertransiens propter bestias, 
si fuerint in ea, “vivo ego, dicit Dominus Deus, quia nec filios nec 
filias liberabunt, sed ipsi soli liberabuntur; “terra autem desolabitur. 
17 Vel, si gladium induxero super terram illam et dixero gladio: 
Transi per terram, et “interfecero de ea hominem et iumentum, 18 et 
dtres viri isti fuerint in medio eius, vivo ego, dicit Dominus Deus, 
non liberabunt filios neque filias, sed ipsi soli liberabuntur. 19 Si 
autem et pestilentiam immisero super terram illam et 9effudero in- 
dignationem meam super eam in sanguine, ut auferam ex ea homi- 
nem et iumentum, 20 et Noé et Daniel et Iob fuerint in medio eius, 
vivo ego, dicit Dominus Deus, quia filium et filiam non liberabunt, 
sed ipsi iustitia sua liberabunt animas suas. 

21 Quoniam haec dicit Dominus Deus: Quod hsi quattuor iudicia 
mea pessima, ‘gladium et j/famem ac bestias malas et pestilentiam 
immisero in Jerusalem, ut interficiam de ea hominem et pecus, 
22 tamen ‘relinquetur in ea salvatio educentium filios et filias: ecce 
ipsi ingredientur ad vos, et ™videbitis viam eorum et adinventiones 
eorum et "consolabimini super malo, quod induxi in Ierusalem in 
omnibus quae importavi super eam, 2% et consolabuntur vos, cum 
videritis viam eorum et adinventiones eorum et cognoscetis quod 
°non frustra fecerim omnia quae feci in ea, ait Dominus Deus. — 

t Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, quid 
fiet de “igno vitis ex omnibus lignis nemorum, quae sunt inter 

ligna silvarum? 3 Nunquid tolletur de ea lignum, ut fiat opus, aut 
tne bde ea paxillus, ut dependeat in eo quodcumque vas? 
4 cEcce igni datum est in escam, utramque partem eius consumpsit 

ignis, et medietas eius redacta est in favillam. Nunquid utile erit 
ad opus? 54¢4Etiam cum esset integrum non erat aptum ad opus, 
quanto magis, cum illud ignis devoraverit et combusserit: nihil ex 
eo fiet-operis. , 

6 Propterea haec dicit Dominus Deus: eQuomodo lignum vitis 
inter ligna silvarum, quod dedi igni ad devorandum, sic tradam 
habitatores Ierusalem. 7Et fponam faciem meam in eos: 9de igne 
egredientur, et ignis consumet eos, et 'scietis, quia ego Dominus, 


cum posuero faciem meam in eos 8 et ‘dedero terram inviam et de- 

















ea aaa 





| vitis (15, 1-8); b) de virgine abiectissima (16, 1-5), quae, quamquam a Deo 
in sponsam adsumpta (6-14), sua venustate confisa etiam atque etiam for- 
_ nicata est (15-23), ipsis suis donis undequaque conquisitis amasiis (24-34). 








solatam, eo quod Jpraevaricatores exstiterint, dicit Dominus Deus. 
i Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, *no- 

tas fac Ierusalem abominationes suas 3 et dices: Haec dicit Do- 
minum Deus Jerusalem: Radix tua et generatio tua de "terra Chanaan, 
pater tuus amorrhaeus, et mater tua %cethaea. 4Et quando nata 
es, “in die ortus tui, non est praecisus umbilicus tuus, et aqua non 
es lota in salutem nec sale salita nec involuta pannis.. 5 Non pepercit 
super te oculus, ut faceret tibi unum de his, misertus tui, /sed pro- 
iecta es super faciem terrae in abiectione animae tuae, in die qua 
nata es. 6 Transiens autem per te vidi te conculcari Yin sanguine tuo 
et dixi tibi, cum esses in sanguine tuo: Vive. Dixi, inquam, tibi: 
In sanguine tuo vive. 7 Multiplicatam ‘quasi germen, agri dedi te, 
et multiplicata es et grandis effecta et ingressa es et ‘pervenisti ad 
jJmundum muliebrem: ubera tua intumuerunt, et pilus tuus germi- 
navit, et eras "nuda et confusione plena. 8 Et transivi per te et vidi 
te, et ecce tempus tuum, tempus amantium. Et ‘expandi amictum 
meum super te et operui ignominiam tuam et iuravi tibi et ™ingres- 
sus sum pactum tecum, ait Dominus Deus, et “facta es mihi 9 et 
lavi te aqua et emundavi sanguinem tuum ex te et °unxi te oleo 


10 et Pvestivi te discoloribus et .calceavi te ianthino et cinxi te bysso 


et indui te subtilibus 1! et ornavi te ornamento et dedi Yarmillas in 
manibus tuis et torquem circa collum tuum 12 et dedi inaurem super 
os tuum et circulos auribus tuis et "coronam decoris in capite tuo, 


13 et ornata es auro et argento et vestita es bysso et *polymito et . 


multicoloribus, ‘similam et mel et oleum comedisti et “decora facta 
es vehementer nimis et profecisti in regnum, 14 et Yegressum est 
nomen tuum in gentes propter speciem tuam, quia perfecta eras in 
decore meo, quem pcosueram super te, dicit Dominus Deus. 15 Et 
habens fiduciam in pulchritudine tua “fornicata es in nomine tuo 
et Yexposuisti fornicationem tuam omni transeunti, ut eius fieres, 
16 et sumens de vestimentis tuis fecisti tibi excelsa hinc inde con- 
suta et fornicata es super eis, sicut non est factum neque futurum 
est, 17 et *tulisti vasa decoris tui de auro meo. atque argenta meo, 
“quae dedi tibi, et fecisti tibi imagines masculinas et fornicata 
es in eis 18 et sumpsisti vestimenta tua Omulticoloria et operui- 
sti illas et. oleum meum et thymiama meum posuisti coram eis 
19et panem meum, quem dedi tibi, ‘similam et oleum et mel, 

quibus enutrivi te, posuisti in conspectu eorum in odorem suavi- 
tatis, et factum est, ait Dominus Deus, 2%et %tulisti filios tuos 
et filias tuas, quas generasti mihi, et eéimmolasti eis ad devorandum. 
Nunquid parva est fornicatio tua? 21 Immolasti filios meos et dedisti 
illos consecrans eis. 22 Et post omnes abominationes tuas et forni- 
cationes non es recordata /dierum adulescentiae tuae, %quando eras 
nuda et confusione plena conculcata in sanguine tuo. 23 Et accidit 
post. omnem malitiam tuam (vae vae tibi! ait Dominus Deus), 24 et 
aedificasti tibi lupanar et fecisti tibi prostibulum in cunctis plateis: 

25 ad omne caput viae aedificasti signum prostitutionis tuae et abo- 
minabilem fecisti ‘decorem tuum et divisisti pedes tuos omni tran- 
seunti et multiplicasti fornicationes tuas 26 et fornicata es cum /filiis 
Aegypti, vicinis tuis *“magnarum carnium, et /multiplicasti fornicatio- 
nem tuam ad “irritandum me. 27 Ecce ego extendam manum meam 
super te et auferam iustificationem tuam et “dabo te in animas 
odientium te °filiarum Palaestinarum, quae erubescunt in via tua 
scelerata. 28 Et fornicata es in Pfiliis Assyriorum, eo quod necdum 
fueris expleta, et, postquam fornicata es, nec sic es satiata 29 et 
multiplicasti fornicationem tuam in %terra Chanaan cum ‘Chaldaeis 
et nec sic satiata es. 30In quo mundabo cor tuum, ait Dominus 
Deus, cum facias omnia haec opera mulieris meretricis et procacis? 
31 squia fabricasti lupanar tuum in capite omnis viae et excelsum 
tuum fecisti in omni platea, ‘nec facta es quasi meretrix fastidio 
augens pretium, 3%sed quasi mulier adultera, quae super virum 
suum inducit alienos. 33 Omnibus meretricibus- dantur mercedes; 
tu autem dedisti mercedes cunctis amatoribus tuis et dona donabas 
eis, ut intrarent ad te undique ad fornicandum fecum. 34 Factumque 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 


16, 1-34 








jN.: CD. 4y.X3. 
SCpi,207)42'-23, 3. 


at 29: Dn 13, 56. — cf. Os 


be. z — ¢ Gn 15, 16. 
hg & 27,4 

ecf. Os 2, 3. 

fcf. Dt 32, 10. 


g vr. 22. 


Act, Ex «,. 2. 

$08.) UY. £2, (23; 

jcp. 23, 40; Est 2, 3, 9 

R vr. 22, 39; Cp. 23, 39. 
LRt 3, 9. — cf. Jr 2, 2. 
mvr. 60. — cf. Ex 24, 7, 8. 
mCP. 23, 4. — Vv. Ex 19, 5. 
o Rt 3, 3. — cf. Ps 22, 5. 


p vr. 13, 18. — cf. cp. 26, 16; 
27, 7; Ex 26, 36. 
q cf. cp. 23, 42; Gn 24. 22, 30, 


de 

rcf. cp. 23, 42. 

Sivr. s20. 

tvr. 19. — cf. Dt 32, 14. 
“cf. vr. 28. 


vLm 2, 15. 
14] * Catech. R. IV 15, 12. 


£'CG 2028. 3, 8, FI, ES aod ee 
WES ate ke SIE 2, 20 
Sy ty Gs 20; ye OA J 

Y Cl. Vr: 23. 


2 ef.. cp. 7,:20; 23. 14. 
a cp. 23, 41. 
19, 20] 2: vr. Iq. 
b cf. Os 


cep. 6, 5. 


d cf. vr. 36. 
ecp. 23, 37. — cf. cp. 20, 31. 


fvr. 43, 60; cp. +23, 3, 19. —- 
1s. 


Os 2, 
g vr. 6, 7. 


hk vr. 31. — cf. Is 575. 7a; Irve, 
20; 3, 2 

icf. vr. 14. 

— 23, 19-21. — cf. cp. 20, 


k &. cp. 23, 20. 

lyr. 29; op 23; 4, 10- 

m Jr 7, 18, 19. 

2 Cl, WE. S%. 

ovr. §7. — cf. 2 Re a, 

pcp. 23, 12; Jr 2, 18, ee Ne 


4 Rg 16, 7-18: 2 Par 28, 
ra “21. 
qv. vr. 3. — cf. op. Ris oh 
7rcf. Is 39, 1-8. Cp... 235 
15-16. 
S vr. 24. 


t.cis ¥¥..33, 34- 





ctf OL 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 


16, 35-63 


guaeque tandem, ab iis, quibuscum insanierat, ad pristinam ignominiam 
redacta (35-52), a Deo foederis sui memore iterum infinita mise- 
ratione suscipitur (53-63); c) parabola de duabus aquilis et de 








ucf. vr.31, 41; Os 8, 9. 


$ cp: ° 23; 22. 


acp. 23, 10, 29; Os 2, 10; Ap 
. — cf. vr. 39. 

RCo Lm. 8, 

38, 40] * cf. Catech. R. III 7, 8. 

¢ cp: 23,.45; Lv 20,10; Dt-22} 


Py ie wR: 1, Fl 
38 b, . in fs. ss. col. Flag. 
pure. 


d cf. cp.<18; 107'23;5-39, 45% 

€ vr. 25, 25. 

fica. 23" 76; 

4 v7. Ir, 12. — cf. r Mc 2, 9. 

hvr. 7, 22. 

# vr. 37; Cp. 23, 46. 

jcp. 23, 47. — cf. Js 7. 24, 25. 

14 Rg 25,9; Jr 39, 8; 52, 13. 

mv.cp. 5, 8. 

n cl. CD. 23, 27, AS: 

o cf. vr. 33, 34. 

pcp. 5, 13; 24, 13. 

42] v. vr. 386). 

qd vr. 22, 60. 

£V..CDi 7, 4: 

§-cf, Cpe °42,522* 18,3, 3 

tcf. vr. 46. 

“vr. 3. 

v vr. 45. 

€ V0; §1;°33, $$. — cl. cps, 
43°93: 

vcf. Gn 14, 15. 

ZCp. 5, 7. 

avr. 48. 51, 52; cp. 5, 6. — 
cf. 4 Rg 21, 9; 2 Par 33, 9; 
{rca tOr ats 

bcp. §:: 11+ 14, 36, £8, 20; Tf. 
16, 19; 18, 3; 20, 3, 33; 4S 
49,18; Sph 2, 9. 

ccf. Mt 10, 15; 11, 24. 

491 * cf. Catech. R. Ill 7, 10. 

d Ecli 16, 9. 

ev. Gn 13, 10. 

fv. Gn 13, 13. 

gv. ae 19, 24. (— cf. Gn 18, 
21). 


hvr. 46, 47. 

$.VT. 52; i a ee 

jv. cp. 32, 24. —-cf. Mt 12, 
Ay: 

EV. (CD; 32;. 24. 

mcf. cp. 29, 14; 39, 25; Sph 
ey ME ee Lo 


o TG; 22,0244 
6-11. 


S$ Vr. 27. 

Rel. 2p...28, 24,26, 

CD." 33,38; 

v cf. cp. 17, 15, 16, 18, 19. 

ON AN 12654222 Ps (80552453) 2 
Mc 1, 2. 

MMT. 22,43; 

2 Jr 32, 40; 50, S. 


av. cp. 6, 9. 

& vr. 50. 

ccf. vr. 45, 46. 

acf. Is 54, x. 

ev. cp. 6, 7. 

{ ci: cp. 29, 21; Rm 3, 19. 








est in te contra consuetudinem mulierum in fornicationibus tuis, et 
post te non erit fornicatio; in eo enim, quod “dedisti mercedes et mer- 
cedes non accepisti, factum est in te contrarium, 

35 Propterea, meretrix, audi verbum Domini: 36 Haec dicit Do- 
minus Deus: Quia effusum est aes tuum, et revelata est igno- 
minia tua in fornicationibus tuis super amatores tuos et super 
idola abominationum tuarum, Yin sanguine filiorum tuorum, quos 
dedisti eis; 37 ecce *ego congregabo omnes amatores tuos, qui- 
bus commixta es, et omnes, Yquos dilexisti, cum universis quos 
oderas et *congregabo eos super te undique et ®nudabo ignomi- 
niam tuam coram eis, et %videbunt omnem turpitudinem tuam, 
38 et Ciudicabo te iudiciis adulterarum et ‘effundentium sanguinem 
et dabo te in sanguinem furoris et zeli 39 et dabo te in manus eorum, 
et destruent “lupanar tuum et demolientur prostibulum tuum et /de- 
nudabunt te vestimentis tuis et auferent 9vasa decoris tui et dere- 
linquent te “nudam plenamque ignominia 4 et ‘adducent super te 
multitudinem et /lapidabunt te lapidibus et trucidabunt te gladiis 
suis 4let ‘comburent domos tuas igni et ”facient in te iudicia in 
oculis mulierum plurimarum. Et “desines fornicari et °mercedes ultra 
non dabis, 42 et Prequiescet indignatio mea in te, et auferetur zelus 
meus a te, et quiescam nec irascar amplius, 43 e0 quod non fueris 
recordata Ydierum adulescentiae tuae et provocasti me in omnibus 
his; quapropter et ego “vias tuas in capite tuo dedi, ait Dominus 
Deus, et non feci iuxta scelera tua in omnibus abominationibus tuis. 
44 Ecce omnis, ®qui dicit vulgo proverbium, in te adsumet illud di- 
cens: Sicut mater, ita et filia eius. 45 Filia matris tuae es tu, quae 
proiecit virum suum et filios suos, et soror ‘sororum tuarum es tu, 
quae proiecerunt viros suos et filios suos: “mater vestra cethaea, et 
pater vester amorrhaeus, 46et Ysoror tua maior “Samaria, ipsa et 
filiae eius, Yquae habitant ad sinistram tuam, soror autem tua minor 
te, quae habitat a dextris tuis, Sodoma et filiae eius. 47Sed “nec 
in viis earum ambulasti neque secundum scelera earum fecisti pau- 
xillum. minus; paene %sceleratiora fecisti illis in omnibus viis tuis. 
48 bVivo ego, dicit Dominus Deus, quia non fecit °Sodoma soror 
tua, ipsa et filiae eius, sicut fecisti tu et filiae tuae. 49 Ecce haec 
fuit iniquitas Sodomae sororis tuae, 4superbia, ¢saturitas panis et 
abundantia et otium ipsius et filiarum eius, et manum egeno et pau- 
peri non porrigebant 5 et elevatae sunt et /fecerunt abominationes 
coram me, et Yabstuli eas sicut vidisti. 

51 Et “Samaria dimidium peccatorum tuorum non peccavit, sed 
vicisti eas sceleribus tuis et ‘iustificasti sorores tuas in omnibus abo- 
minationibus tuis quas operata es. 52 Ergo et tu Jporta confusionem 
tuam, quae vicisti sorores tuas peccatis tuis sceleratius agens ab 
eis; iustificatae sunt enim a te. Ergo et tu confundere et porta igno- 
miniam tuam, quae iustificasti sorores tuas. 53 Et ™convertam re- 
stituens eas conversione Sodomorum cum filiabus suis et conversione 
Samariae et filiarum eius et convertam reversionem tuam in medio 
earum, 54ut “portes ignominiam tuam et °confundaris in omnibus 
quae fecisti Pconsolans eas. 55 Et soror tua Sodoma et filiae eius 
revertentur ad antiquitatem suam, et Samaria et filiae eius rever- 
tentur ad antiquitatem suam, et tu et filiae tuae revertemini ad an- 
tiquitatem vestram. 56 Non fuit autem Sodoma soror tua audita in 
ore tuo Yin die superbiae tuae, 57 antequam revelaretur malitia tua, 
sicut "hoc tempore in opprobrium filiarum Syriae et cunctarum in 
circuitu tuo @filiarum Palaestinarum, ‘quae ambiunt te per gyrum. 
58 uScelus tuum et ignominiam tuam tu portasti, ait Dominus Deus. 

59 Quia haec dicit Dominus Deus: Et faciam tibi, sicut Ydespe- 
xisti iuramentum, ut irritum faceres pactum, 69 et “recordabor ego 
pacti mei tecum Yin diebus adulescentiae tuae et *suscitabo tibi pa- 
ctum sempiternum. 6! Et recordaberis viarum tuarum et °confun- 
deris, cum receperis °sorores tuas te maiores cum minoribus tuis, 
et dabo eas tibi in @filias, sed non ex pacto tuo, 62 et suscitabo ego 
pactum meum tecum, et ¢@scies. quia ego Dominus, © ut recorderis 
et confundaris, et ‘non sit tibi ultra aperire os prae confusione tua, 

















vinea, qua politica Israélis apostasia (17, 1-21) tandem aliquando ces- 
satura (22-24) adumbratur. Ne autem Israélitae mala, quidus subsunt 
et ea quae ventura sunt, sibi occurrere putent ob patrum peccata, exem- 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
Wet ——¥8;'4 








cum 9placatus tibi fuero in omnibus quae fecisti, ait Dominus Deus. 

Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 “Fili hominis, 

bpropone aenigma et narra parabolam ad domum Israél $3 et 
dices: Haec dicit Dominus Deus: °Aquila grandis 4magnarum alarum, 
longo membrorum ductu, plena plumis et varietate ¢venit ad Li- 
banum et tulit medullam cedri, 4/summitatem frondium eius avulsit 
et transportavit eam in terram Chanaan, in urbe negotiatorum posuit 
illam. 5 Et tulit de semine terrae et 2posuit illud in terra pro semine, 
ut “firmaret radicem super aquas multas, in superficie posuit illud. 
6 Cumque germinasset, crevit in ‘vineam latiorem /Jhumili statura, 
respicientibus ramis eius ad eam, et radices eius sub illa erant; 
facta est ergo vinea et fructificavit in palmites et emisit propagines. 
7Et ‘facta est aquila altera grandis magnis alis multisque plumis, 
et ecce vined ista, quasi mittens radices suas ad eam, palmites suos 
extendit ad illam, “ut irrigaret eam de areolis germinis sui. &In 
terra bona super aquas multas plantata est, ut faciat frondes et 
portet fructum, ut sit in vineam grandem. 9 Dic: Haec dicit Domi- 
nus Deus: Ergone prosperabitur? nonne radices eius evellet et 
fructus eius distringet et siccabit omnes palmites germinis eius et 
arescet et non in bracchio grandi neque in populo multo, ut evelleret 
eam radicitus? 10Ecce plantata est; ergone prosperabitur? ™nonne, 
cum tetigerit eam ventus urens, siccabitur et in areis germinis sui 
arescet ? 

11 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 12 Dic ad °%do- 
mum exasperantem: ?Nescitis quid ista significent? Dic: Ecce venit 
Grex Babylonis in Ierusalem et adsumet regem et principes eius et 
adducet eos ad semetipsum in Babylonem, 1% et ‘tollet de semine 
regni *ferietque cum eo foedus et ab eo accipiet iusiurandum; sed 
et ‘fortes terrae tollet, 14 ut sit regnum “humile et non elevetur, 
sed custodiat pactum eius et servet illud. 15 %Qui recedens ab eo 
misit nuntios 7ad Aegyptum, ut daret sibi equos et populum multum. 
YNunquid prosperabitur vel consequetur salutem qui fecit haec? et 
“qui dissolvit pactum nunquid effugiet? 16 Vivo ego, dicit Dominus 
Deus, quoniam ®in loco regis, qui constituit eum regem, cuius fecit 
irritum iuramentum et solvit pactum, quod habebat cum eo, in medio 
Babylonis morietur. 17 Et non in exercitu grandi neque in populo 
multo faciet contra eum °Pharao proelium, in iactu ¢aggeris et in 
exstructione vallorum, ut interficiat animas multas. 18 Spreverat enim 
iuramentum, ut solveret foedus, et ecce “dedit manum suam et, cum 
omnia haec fecerit, non effugiet. 

19 Propterea haec dicit Dominus Deus: Vivo ego, quoniam iura- 
mentum quod sprevit et foedus quod praevaricatus est fponam in 
caput eius. 2°0Et %expandam super eum rete meum, et comprehen- 


detur in sagena mea, et “adducam eum in Babylonem et tiudicabo — 


eum ibi in Jpraevaricatione qua despexit me; 21 et omnes profugi 
eius cum umniverso agmine suo gladio cadent; residui autem Jin 
omnem ventum dispergentur, et scietis quia ego Dominus locu- 
tus sum. 

22 Haec dicit Dominus Deus: Et “sumam ego de medulla cedri 
sublimis et ponam °de vertice ramorum eius tenerum, distringam 
et Pplantabo super montem excelsum et eminentem. 23 9In monte 
sublimi Israél plantabo illud, et crumpet in germen et faciet fructum 
et erit in cedrum magnam, et *habitabunt sub ea omnes volucres, 
et universum volatile sub umbra frondium eius nidificabit, 24 et scient 
omnia ligna regionis quia ego Dominus humiliavi lignum sublime 
et exaltavi lignum humile et ‘siccavi lignum viride et frondere feci 
lignum:aridum. “Ego Dominus locutus sum et feci. 
Is Et. factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Quid est, *quod 

inter vos parabolam vertitis in proverbium istud in terra Israel 
dicentes: “Patres comederunt uvam acerbam, et dentes filiorum ob- 
stupescunt? 3 Vivo ego, dicit Dominus Deus, 4si erit ultra vobis pa- 
rabola haec in proverbium in Israél. 4 Ecce “omnes animae meae 
sunt, ut anima natris ita et anima filii mea est: fanima quae pec- 
caverit ipsa morietur. 





gcf. Ps 78,-9; Dn 9,°19;° Lec 
18, 13. 
RS ee ie 

b Jd 14, 12. — cf. cp. 20, 49; 


24, 3. : 
cJr 48, 40; 49, 22. — cf. Dt 
28, 49. 
yritg. 
6 cis Jri22, 23. 
fvr. 22: Cp. 31513;%4, FC. 
v. Dt 8, 7-9. 
cf.ws 44, \4. 
BEp.£15,56. 
$l. Visi43 


bof. “vrs. 15: 


WCLACD. 31, As 


mcp. 19, 12. — ci. Oz 13, 15. 


OM CBs 35, 

p cf. cp. 12, 9-11. 

a4 Rg 24, 10, 15. 

PeRS 24, v7. 

SYP. ue 26. 18: 9 Parties ase 

£4 Rg 24, 14, 15. 

uci. V%:6} CP. 20, 14. 

W CIVVER FS CD.- 233427 24 Ae 
2Ase1 OF 23 Par 363.13 7 ot -37, 


Bi’ 

MA 7%. Os —=; Cle. 18.3 S55 Ten se 
36, 6, 9. 

» cf. vr. 9, 10. 

zcp. 16, 59. — cf. vr. 13. 


av.cp. 16, 48. 
Pel. OD: 12,735 


Be Cp. £2, ‘13; °s32,*8? 

h cf. cp. 20, 35. 

icf. cp. 20, 35; 

Ve CD: s¥4,h%3% 

LVayCD,: 5; 10. 

MCD. ZS T7,232> 26, S.ct4a 20: 
10; 30,125 34.24; 39, Sor 


38, 22. 


Cf. * vr. *24; 
"VI. 3. 
O vr. 4. 
pet. “Ps 27-6 


qQcp. 20, 40: 34, =4. 
fr CD. 31, 65° Dn a.t2 Mere, 


22. 

$ Ch. Caer 267 25" 

bep: 20, 47° 2 Cte 23, BF. 

ucp. 36, 36. — cf. vr. 21; cp. 
34, 24; 37, 14. 

acp. 22, 14. — V. vr. 21. 

1-9] L. in fr. 5 p. D. 1 Qadr. 

6 Jr 31, 29, 30. 

CN... CD. LO. Ads 

dvr. 20; Jr 31, 29. — cf. Ex 


30.5; 

4] * Conc. Araus. II (an. 529) 
can. 1. — * Catech. R. III 
2) 32. 

ev. Sap 11, 27. 

fvr. 20. — cf. Gn 18, 253; 44, 
r2%.PKO 27, 15, 





om 1993 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
18, 5 — 19, 2 


plis declarat sua quemque peccata expiare (18, 1-20); quod si peccator 
paenitentiam agendo se redimit, contra peccatis indulgendo iustus ipse 
perniciem incurrit (21-32). Tandem sortem cum regum, qui leonibus com- 








vr. 19. 
VI. II, V§s Cp. 22, O45345,125; 
meme CF; Is. 65,9. 
vr. 15; Lv 18, 20; Jr 5, 8. — 
60h. SD, 2%, E90, 
j Lv 18, 109. 
Vet. Cp. °22, :20. 
mvr. 16. 
“NT. 125 cp. 33505; 251282520. 
steal “a 16, nae , 
pis 58, 7, 10; Mt 25, 35, 36. 
8] * Catech. R. III 8, 11. 
qvr. 17. — % Cp.22,.12 37Ly 
25, 35-37; S 14, 5. 
r Dt 1, 16; Zc 8, 16. 
S$Vr. 17. 
é cl. Ps: 24, 2-33 23,4, 5: 
WNT, SIO AES Cp. 20s as 
Am 5, 6. 
vv. cp. 16, 38. 
xcf. vr. 6. 


a@cp. 22, 12. 
bv. cp. 3, 18. 
6.6D..334..45 2oVi 20}. 9). Ea 
dvr. 28. 

evr. 6. 
fvr. 7, 8. 


vr. 9. 
Vv. vr. 9. 

$cf. cp. 3,. 18. 

j Ex 20, §. — cf. vr. 2. 

id ghee Rae } aly 1 

mvr. 4. 

20-28] L. in fr. 6 OT. Qdg. 

nv. 4 Rg 14, 6. 

ols 3, 10, 11; Rm 2, 8. 

pv. vr. 27. 

21, 22] Scft Catech: R: 11'¢. 7, 
9, 18, 29, 3I. 

qvr. 5, 19. 

7 Vr. 9, 27. 

SCP. 33, 16. 

$-v¥.-g2*ep 33; res es riggs 

* 325. 10% El mMjage, 

6; 2 Pt 3, 9. — cf. Ech 
II, 14. 

u vr. 26; CD. 3, 203.33, 12, 13, 
18; Ecli 26, 27. 

Vicfi'2 Pt 20,047. 

“Vv. Cp. 14, 13. 

yvr. 29; Cp. 33, 17, 20. 

Z vr. 24. 


27, 30] * Catech. R. Il 5, 2; 

CVl. 270% (CDs (33. TA, OSs cae aks 
16-18; 55, 7; Jr 18, 8. 

Ovr. 5. 


eee 

cf. Mt 20, 15. 
cp. 7, 3, 8; 33, 20; 36, 19.— 
cf. aR. 39, 24. 

30] * Conc. Trid. s. XIV, cp. 1. 

icf. cp. 14, 6; Os r4, 1. 

Jat 3¢. 1.24; 46.3, 35 ME S. 
a3 Le 4-43, 

ff. Ie. $5 °8: 7 

31] * Conc. Trid. s. XIV, cp. 4. 

mcf. cp. 20, 7. 

mV. CD. II, 19. 


pv. vr. 23. 
qcf. cp. 14, 6; Os 14, 7. 


1-14] LL. in sb. p. D. + Nor. 


@'cp, 226.5193. -49, . 2 <3; -28, 
It; 32, 2; Am 5, 1. — cf. 
b cf. Gn 49, 9. 7,29 





5 Et vir, si fuerit iustus et 9fecerit iudicium et iustitiam, 6 *in 
montibus non comederit et oculos suos non levaverit ad idola domus 
Israel et ‘uxorem proximi sui non violaverit et ad mulierem jmen- 
struatam non accesserit? 7 ‘et hominem non contristaverit, ™pignus 
debitori reddiderit, “per vim nihil rapuerit, °panem suum esurienti 
dederit et nudum operuerit vestimento, 8 %ad usuram non commo- 
daverit et-"amplius non acceperit, ab iniquitate averterit manum 
suam et iudicium verum fecerit inter virum et virum, 9% Sin praeceptis 
meis ambulaverit et iudicia mea custodierit, ut faciat veritatem, ‘hic 
iustus est, “vita vivet, ait Dominus Deus. 1 Quod si genuerit filium 
latronem Yeffundentem sanguinem et fecerit unum de istis 11 et 
haec quidem omnia non facientem, sed “in montibus comedentem 
et uxorem proximi sui polluentem, 12 Yegenum et pauperem contri- 
stantem, rapientem rapinas, pignus non reddentem et ad idola le- 
vantem oculos suos, *abominationem facientem, 13 4ad usuram dan- 
tem et amplius accipientem, nunquid vivet? Non vivet. Cum universa 
haec detestanda fecerit, “morte morietur, “sanguis eius in ipso erit. 
14 Quod si genuerit filium, qui videns omnia peccata patris sui, quae 
fecit, timuerit et 2non fecerit simile eis: 15 ¢super montes non come- 
derit et oculos suos non levaverit ad idola domus Israél et uxorem 
proximi sui non violaverit 16 fet virum non contristaverit, pignus non 
retinuerit et rapinam non rapuerit, panem suum esurienti dederit et 
nudum operuerit vestimento, 17a pauperis iniuria averterit manum 
suam, usuram et superabundantiam non acceperit, iudicia mea fecerit, 
Yin praeceptis meis ambulaverit, hic non morietur in iniquitate patris 
sui, sed "vita vivet. 18 Pater eius, quia calumniatus est et vim fecit 
fratri et malum operatus est in medio populi sui, ecce ‘mortuus est 
in iniquitate sua. 19 Et dicitis: /Quare non portavit filius iniquitatem 
patris? Videlicet, quia filius ‘iudicium et iustitiam operatus est, omnia 
praecepta mea custodivit et fecit illa, vivet vita: 20”anima quae 
peccaverit ipsa morietur, “filius non portabit iniquitatem patris, et 
pater non portabit iniquitatem filii: °iustitia iusti super eum erit, et 
impietas impii erit super eum. 

21 pSi autem impius egerit paenitentiam ab omnibus peccatis suis, 
quae operatus est, et custodierit omnia praecepta mea et fecerit Yiudi- 
cium et iustitiam, "vita vivet et non morietur; 22 *omnium iniqui- 
tatum eius, quas operatus est, non recordabor; in iustitia sua, quam 
operatus est, vivet. 23 ¢*Nunquid voluntatis meae est mors impii? 
dicit Dominus Deus, et non ut convertatur a viis suis et vivat? 

24uSi autem averterit se iustus a iustitia sua et fecerit iniquita- 


tem secundum omnes abominationes, quas operari solet impius, nun- | — 


quid vivet? “Omnes iustitiae eius, quas fecerat, non recordabuntur; 
in “praevaricatione, qua praevaricatus est, et in peccato suo, quod 
peccavit, in ipsis morietur. 25 Et dixistis: “Non est aequa via Do- 
mini. Audite ergo, domus Israél: Nunquid via mea non est aequa, 
et non magis viae vestrae pravae sunt? 26*Cum enim averterit se | 
iustus a iustitia sua et fecerit iniquitatem, morietur in eis, in iniu- — 
stitia quam operatus est morietur. 

27 Et, “cum averterit se impius ab impietate sua, quam operatus 
est, et fecerit Siudicium et iustitiam, ‘ipse animam suam vivificabit; 
28 considerans enim et “avertens se ab omnibus iniquitatibus suis, 
quas operatus est, @vita vivet et non morietur. 29Etdicunt filii Israél: 
fNon est aequa via Domini. 9Nunquid viae meae non sunt aequae, 
domus Israél, et non magis viae vestrae pravae? 3 Idcirco “unum- 
quemque iuxta vias suas iudicabo, domus Israél, ait Dominus Deus. 
iConvertimini et jagite paenitentiam ab omnibus iniquitatibus ve- 
stris, et ‘non erit vobis in ruinam iniquitas; 31 ™proicite a vobis 
omnes praevaricationes vestras, in quibus praevaricati estis, et “facite 
vobis cor novum et spiritum novum, et °quare moriemini, domus 
Israél? 32 PQuia nolo mortem morientis, dicit Dominus Deus, ?rever- 
timini et vivite. yeas! 
] Et tu 2adsume planctum super principes Israél 2 et dices: 

Quare mater tua Yleaena inter leones cubavit, 
in medio leunculorum enutrivit catulos suos? 





—7o4°—— 











Cy ora ake eee arcaiin 





parantur (19, 1-9), tum populi, vineae quondam electae, vates lamenta- 
tur (10-14). Porro interroguntibus senioribus Deus per prophetam faci- 
nora ab Israélitis in Aegypto (20, 1-9), in deserto (10-26) et in terra 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
19, 3 — 20, 16 








3 Et eduxit unum de leunculis suis, et Cleo factus est 
et ¢didicit capere praedam hominemque comedere. 
4 Et audicrunt de eo gentes et “non absque vuinerivus suis cepe- 
et fadduxerunt eum Jin catenis in terra Aegypti. [runt eum 
5 Quae cum vidisset, quoniam infirmata est et periit exspectatio 
Atulit unum de leunculis suis, leonem constituit eurn, [eius, 
6 qui incedebat inter leones et factus est leo 
et didicit praedam capere et homines devorare, 


7 didicit viduas facere et civitates eorum in desertum adducere, | 


et desolata est terra et plenitudo eius a voce rugitus illius. 
8S Et ‘convenerunt adversus eum gentes undique de provinciis 
et Jexpanderunt super eum rete suum, Jin vulneribus earum 
9 et miserunt eum in caveam, _{captus est, 
™in catenis adduxerunt eum ad regem Babylonis 
miseruntque eum in carcerem, 
ne audiretur vox eius ultra super “montes Israél. [est ; 
10 Mater tua quasi vinea in sanguine tuo super aquam plantata 
Pfructus eius et frondes eius creverunt %ex aquis multis, 
11 et factae sunt ei virgae solidae in sceptra dominantium, 
et exaltata est statura eius inter frondes, 
et vidit altitudinem suam in multitudine palmitum suorum, 
12 et Tevulsa est in ira in terramque proiecta, 
et ventus urens siccavit fructum eius; [dit eam; 
marcuerunt et arefactae sunt virgae roboris eius, ignis come- 
13et nunc transplantata est in desertum, in terra invia et sitienti, 
14 et tegressus est ignis de virga ramorum eius, qui fructum 
eius comedit, 
et “non fuit in ea virga fortis, sceptrum dominantium. 
vPlanctus est, et erit in planctum. 
? Et factum est, in anno 4septimo, in quinto, in decima mensis 
venerunt viri de bsenioribus Israél, ut interrogarent Dominum, 
et “sederunt coram me. 

2 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 32 4Fili hominis, lo- 
quere senioribus Israél et dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: 
Nunquid ad interrogandum me vos venistis? “Vivo ego, quia non 
respondebo vobis, ait Dominus Deus. 4 9Si iudicas e0s, si iudicas. 
fili hominis, “abominationes patrum eorum, ostende eis. 5 Et dices 
ad eos: Haec dicit Dominus Deus: ‘In die qua elegi Israél et jle- 
vavi manum meam pro stirpe domus Iacob et ‘apparui eis in terra 
Aegypti et levavi manum meam pro eis dicens: Ego Dominus Deus 
vester; 6in die illa levavi manum meam pro eis, ™ut educerem eos 
de terra Aegypti, in terram, quam provideram eis, fluentem lacte 
et melle, “quae est egregia inter omnes terras. 7 Et dixi ad eos: 
°Unusquisque offensiones Poculorum suorum abiciat, et in idolis 
Aegypti nolite pollui: tego Dominus Deus vester. 8 sEt irritaverunt 
me nolueruntque me audire, unusquisque abominationes ‘oculorum 
suorum non proiecit, nec idola Aegypti reliquerunt. Et dixi, ut Uef- 
funderem indignationem meam super eos et implerem iram meam 
in eis, in medio terrae Aegypti, 9 Yet feci propter nomen meum, 
“yt non violaretur coram gentibus, in quarum medio erant, et inter 
quas apparui eis ut educerem eos de terra Aegypti. 10 vEieci ergo 
eos de terra Aegypti et eduxi eos in desertum 11 et *dedi eis prae- 
cepta mea et iudicia mea ostendi eis, ¢quae faciens homo bvivet in 
eis; 12 insuper et “sabbata mea dedi eis, ut essent signum inter me 
et eos, et %scirent quia ego Dominus sanctificans eos. 13 Et ¢irrita- 
verunt me domus Israél in deserto, in praeceptis meis non ambula- 
verunt et iudicia mea proiecerunt, “quae faciens homo vivet in eis, 
et /sabbata mea violaverunt vehementer. Dixi ergo, ut effunderem 
furorem meum super eos in deserto et consumerem eos. 14 Et feci 
propter nomen meum, ne violaretur coram gentibus, de quibus eieci 
eos in conspectu earum. 15. 9F go igitur levavi manum meam _ super 
eos in deserto, ’ne inducerem eos in terram, quam dedi eis, ifluen- 
tem lacte et melle, praecipuam terrarum omnium; 16 jquia iudicia 





¢ cf. cp2'22}) 25; 32, 

dcf. cp. 22, 25, 27; Nh, 12, 

ecf. vr. 8. 

fcf. 4 Rg 23, 33, 34; Jr 22, 
12 


Il, P 
gcf. 2 Par 33, 11. 
ha Rg 23, 34, 36. 


écf. 2 Par 36, 6. 


TEL. CD, 88, 13, 
E Cl. Wt; 4. 


mcf. Jr 22, 26, 27. 


SY. CD.. 6.295 

OV; cp. 17,-6: 

pcf. Ps 79, % 10. 

acf. Dt 8, 

rcp. 17, 10. — cf. Os 13, 15. 

scf. Os 2, 3. — v. 4 Rg 24, 
12-16. 

tcf. 4 Rg 24, 20. — v. cp. 17, 
15-19. 

Wel Hyr. 521,212. 

OV: VR 1. 


€¢f. €p. t,: 25 8/5524, t: 26, 
I; 29, I, 17; 30, 20; 31, 1; 
32, 1,175 33, 21; 40, I. 


b v. cp. 8, C Cp. 14, 1 

dv. cp. 2, 14 

€ vr. 33. — v. cp. 16, 48. 

fvr. 31; cp. 14, 3..— cf. cp. 
7, 26:3 
CD: 22, -22 23, 3 
cp. 16, 2; “22. 3. iv. Ex 6 7 

jvr. 15, 23, 28, 42; cp. 36, 7: 
47,14. —=cel. , 14, 22. 

Sct. Ex. 3,.31354,:313246, 4 

m vr. 15. — v. Ex 3, 8. 

nvr. 15. — cf. Jr 3, 19; Zc 
7, 14. 

ocf. vr: 8s cp. 18 5°33. 

P cf. vr. 24; 

acf. vr. 18: Lv 183 3; 

rvr. 19. — v. Ex 20, 2. 

S$ vr. 21. 

tvr. 21. — v. cp. 7, 8. 

“vr. 21. — V. Cp. 5, 13. 

v vr. 14; Ps 105, 8. 

“vr. 22; Ex 20, 9. — cf. Is 
48, Ir. 

4 cf. Ex 13, 18, 20. 

3 Dt. 4, 81, — th, 3 Es 9, 13, 
cai ins i47: 19. 

avr. 21; Lv 18, 2 Es 9, 29: 
Ecli Is, 16; nie 19, 17; Rm 
10, 3 Gal’ 3% Pe. — v. cp. 
18, 18, 4, 

12] ie) Catech. R. Tr A, 2 

ccf. vr. 13, 16, 20. — v. Ex 


8, 11; Dt 5, 12-15. 

dcp. 37, 8. — cf. Lv 21, 8, 15, 
22° 22,.9, 16. 

evr. 21; cD. 2, 3; Dt 22940; 

f vr. 16, 21, 243 CD. 22,30. 233 


ae =~ Nap cp. 44, 24; Am 2, 
i vr. . 6, 23 y 

Ps 94, 11. — v. Nim 14, 28- 
i vr. 6. — v. Ex 3, 8 [30. 


j V. Vv. 13. 24. 
TO] YD, -UF7s 12. 





eh heme 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 


20, 17-44 


promissionis versantibus perpetrata (27-29) enarrat, ut inde ostendat 
eos, quia semper rebetles et idololatriae dediti fuerunt , merito in 


deserta gentium dispergi (30-38) gentemque mundam et fidelem eorum 











icf. vr. 24; Nm 15, 39. 
mv. Cp. §, II. 

#:CD-- 11, 145 

ovr. 21. — cf. cp. 2, 3. 
bct. Is'24- 1452. Pt re28, 
get. vr. 7s Taw 18s $s 
rvr. 5. — v. Ex 20, 2. 

s Dt 5, 32, 33. 

20} US OFS Tas 


a fie dy Fae Le 

uvr. 12. — cf. Gn 9, 12; 17. 
ZY: 

vvr. 8. 

wWvr. 14. — cf. vr. 44. 


ZANTE: 
y Dt 28, 64. 


2th. vis 30: 
Mich. VE. 53%. 


Ov. ep...6,: 7. 


CNG VE. S. 
d.ct.-cpa:6, (3. 
€.cf: .cp..8, 27. 
f cf. vr. 40. 
g ct. aveaw. 


h Ps 103, 39. 

tcf. cp. 16, 20; 23, 37. 

jvr. 26. 

Lv. cp. 14, 3. 

mV. VY. 3. 

8 CD. BI TS: B8szito; 

ocf. Tx 44, 17. 

b Dt 4, 28; 4 Rg 19, 18; Dn 5. 
4; Ap 9, 20. 

qv. cp. 16, 48. 

AP Jr % 5. 

scf. vr, 8;2234 91>: ont 

£ct,. Jn .378 & 

uch, vrt1e33 Osta? ra: 

vcf. cp. 17, 20. 

xcf, Dt.§;:2. 

vv. Nm 14, 20-23, 28-30. 

2 iv 47, 32. 

acp. 34, 17, 20, 22. — cf. Mt 
55, *92, 33. 

Bcf. -vr.535. 

cep. “133-9. 

dvr. 42, 44; cp. 22, 16; 23, 
49; 24, 24; Ex 7, 5etc. — 


v. cp. 6, 7. 
e Jd 10. 14; Ps 80, 13; Ac 7, 
42; Rm 1, 24, 28. 

f cp $9) °95°435°9: 
36, 23; Jr 44, 25» 26. 

fa 175'32..'— Cf. cp..28, 14: 
S$ 57, 7. 

hcp. 39. 25. 

icf. MI 3, 4. 
vr. 34. 

v. cp. 11, 17. 

m cp. 36, 23: 39, 27. — cf. ep. 
28, 22; 38, 16, 23; Nm 20, 
42° Is’ 8, 23: Ecli%36)%4: 

mv. VI. 5. 

ov. cp. 6, 9. 


— cf. cp. 





mea proiecerunt et in praeceptis meis non ambulaverunt et sabbata 
mea violaverunt, ‘post idola enim cor eorum gradiebatur. 17Et ™peper- 
cit oculus meus super eos, ut non interficerem-eos, “nec consumpsi 
eos in deserto. 18 Dixi autem ad °filios eorum in solitudine: ?In prae- 
ceptis, patrum vestrorum nolite incedere nec iudicia eorum custodiatis 
nec “in idolis eorum polluamini: 19*ego Dominus Deus vester. #In 
praeceptis meis ambulate, iudicia mea custodite et facite ea 2% et 
tsabbata mea sanctificate, ut sint “signum inter me et vos, et sciatis 
quia ego sum Dominus Deus vester. 21 Et exacerbaverunt me filii, 


“in praeceptis meis non ambulaverunt et iudicia mea non custodie- 


runt ut facerent ea, “quae cum fecerit homo vivet in eis, et sabbata 
mea violaverunt. Et comminatus sum ut YVeffunderem furorem meum 
super eos et implerem iram meam in eis in deserto. 22 Averti autem 
manum meam, et “feci propter nomen meum, “ut non violaretur 
coram gentibus, de quibus eieci eos in oculis earum, 23 Iterum We- 
vavi manum meam in eos in solitudine, ut dispergerem illos in na- 
tiones et ventilarem in terras, 24e0 quod iudicia mea non fecissent 
et praecepta mea reprobassent, et sabbata mea violassent et post 
idola patrum suorum fuissent oculi eorum. 25 Ergo et ego dedi eis 
praecepta non bona et iudicia in quibus non vivent, 26et ¢pollui 
eos in muneribus suis, cum offerrent omne quod aperit vulvam propter 
delicta sua, et °scient quia ego Dominus. 27 Quam ob rem loquere 
ad domum Israél, fili hominis, et dices ad eos: Haec dicit Dominus 
Deus: Adhuc et in hoc blasphemaverunt me patres vestri, cum 
sprevissent me contemnentes, 28 et induxissem eos in terram super 
quam ‘levavi manum meam ut darem eis: viderunt 40mnem collem 
excelsum et omne lignum nemorosum et immolaverunt ibi victimas 
suas et “dederunt ibi irritationem oblationis suae et posuerunt ibi 
fodorem suavitatis suae et libaverunt libationes suas. 29 Et dixi ad 
eos: Quid est %excelsum, ad quod vos ingredimini? et vocatum est 
nomen eius excelsum usque ad hanc diem. 

30 Propterea dic ad domum Israél: Haec dicit Dominus Deus: 
hCerte in via patrum vestrorum vos polluimini et post offendicula 
eorum ‘vos fornicamini 31 et in oblatione donorum vestrorum, cum 
itraducitis filios vestros per ignem, vos polluimini in omnibus idolis 
vestris usque hodie; et ‘ego respondebo vobis, domus Israél? Vivo 
ego, dicit Dominus Deus, “quia non respondebo vobis, 32 neque 
"cogitatio mentis vestrae fiet dicentium: °Erimus sicut gentes et 
sicut cognationes terrae, ut ®colamus ligna et lapides. 33 9Vivo ego, 
dicit Dominus Deus, quoniam ‘in manu forti et in bracchio extento 
et %in furore effuso regnabo super vos 34 tet educam vos de popu- 
lis et congregabo vos de terris, in quibus dispersi estis; in manu 
valida et in bracchio extento et in furore effuso, regnabo super vos 
35 et “adducam vos in desertum populorum et Yiudicabor vobiscum 
ibi “facie ad faciem. 36YSicut iudicio contendi adversum patres vestros 
in deserto terrae Aegypti, sic iudicabo vos, dicit Dominus Deus, 
37 et *subiciam vos sceptro meo et inducam vos in vinculis foederis 
38 et%eligam de vobis transgressores et impios et %de terra incolatus 
eorum educam eos, et “in terram Israél non ingredientur; et %scietis 
quia ego Dominus. 39 Et vos, domus Israél, haec dicit Dominus 
Deus: ¢Singuli post idola vestra ambulate et servite eis. Quod si et 
in hoc non audieritis me et nomen meum sanctum pollueritis ultra 
in muneribus vestris et in idolis vestris, 49 9in monte sancto meo, in 
monte excelso Israél, ait Dominus Deus, ibi serviet mihi *”omnis 
domus Israél: omnes, inquam, in terra in qua placebunt mihi, et 
tibi quaeram primitias vestras et initium decimarum vestrarum, in 
omnibus sanctificationibus vestris. 41 In odorem suavitatis suscipiam 
vos, cum Jeduxero vos de populis et ‘congregavero vos de terris in 
quas dispersi estis, et ™sanctificabor in vobis in oculis nationum, 
42 et scietis, quia ego Dominus, cum induxero vos ad terram Israél, 
in terram pro qua “levavi manum meam, ut darem eam patribus 
vestris, 43 et °recordabimini ibi viarum vestrarum et omnium scelerum 
vestrorum, quibus polluti estis in eis, et displicebitis vobis in con- 
spectu vestro in omnibus malitiis vestris quas fecistis 44 et scietis 








ee ee ee 


saat 





loco eligi aut creari (39-44). Itaque populi rebellis iudicium parabola incen- 
dii saltus meridiani describitur (45-49), adnuntiaturque Deus gladium in 
lerusalem immissurus (21, 1-17), regem nempe Nabuchodonosor qui urbem 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
20, 45 — 21, 26 











quia ego Dominus, ?cum benefecero vobis propter nomen meum et 
@non secundum vias vestras malas neque secundum scelera vestra 
pessima, domus Israél, ait Dominus Deus. 
45 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 46 Fili hominis, 
fpone faciem tuam contra viam austri et ‘stilla ad africum et pro- 
pheta ad saltum agri meridiani 47 et dices saltui meridiano: Audi 
verbum Domini. Haec dicit Dominus Deus: Ecce tego succendam 
in te ignem et “comburam in te omne lignum viride et omne lignum 
aridum, non exstinguetur flamma succensionis, et comburetur in ea 
Vomnis facies ab austro usque ad aquilonem, 48 et *videbit universa 
caro, Yquia ego Dominus succendi eam, nec exstinguetur. 49 Et dixi: 
2A a a, Domine Deus! ipsi dicunt de me: *Nunquid non per para- 
bolas loquitur iste? 
Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, pone 
faciem tuam ad Jerusalem et °stilla ad sanctuaria et propheta 
contra humum Israél 3et dices terrae Israél: Haec dicit Dominus 
Deus: Ecce “ego ad te et ciciam %gladium meum de vagina sua et 
€occidam in te iustum et impium. 4Pro eo autem quod occidi in 


te iustum et impium, idcirco egredietur gladius meus de vagina sua. 


ad fomnem carnem ab austro usque ad aquilonem, 5 Yut sciat omnis 
caro quia ego Dominus eduxi gladium meum de vagina sua “irre- 
vocabilem. 

64Et tu, fili hominis, ingemisce in contritione lumborum et in 
amaritudinibus ingemisce Jcoram eis; 7 *cumque dixerint ad te: Quare 
tu gemis? dices: Pro auditu, quia venit et ‘tabescet omne cor, et 
Mdissolventur universae manus et infirmabitur omnis spiritus, et per 
cuncta genua fluent aquae; “ecce venit et fiet, ait Dominus Deus. 

8 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 9% Fili hominis, pro- 
pheta et dices: Haec dicit Dominus Deus: Loquere: Gladius, gla- 
dius exacutus est et limatus: 19 ut caedat victimas exacutus est, 
Put splendeat limatus est; qui moves sceptrum filii mei succidisti omne 
lignum. 11 Et dedi eum ad levigandum, ut teneatur manu; iste exa- 
cutus est gladius, et iste limatus est, Yut sit in manu interficientis. 
12rClama et ulula, fili hominis, quia hic factus est in populo meo, 
hic in cunctis ducibus Israél qui fugerant gladio traditi sunt cum 
populo meo, idcirco Splaude super femur, 13 quia probatus est, et 
hoc cum sceptrum subverterit et non erit, dicit Dominus Deus. 

14Tu ergo, fili hominis, propheta et ‘percute manu ad manum, 
et duplicetur gladius ac triplicetur gladius interfectorum. Hic est 
gladius occisionis magnae, qui obstupescere eos facit 15 et corde ta- 
bescere et multiplicat ruinas. In omnibus portis eorum dedi contur- 
bationem gladii acuti et limati ad fulgendum, “amicti ad caedem. 
16 Exacuere, vade ad dexteram sive ad sinistram, quocumque faciei 
tuae est appetitus. 17 Quin et ego Yplaudam manu ad manum et 
Zimplebo indignationem meam: Yego Dominus locutus sum. 

18 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 19 Et tu, fili ho- 
minis, pone tibi duas vias, ut “veniat gladius regis Babylonis: de 
terra una egredientur ambae, et manu capiet coniecturam, in capite 
viae civitatis coniciet. 20 Viam pones, 7ut veniat gladius ad Rabbath 
filiorum Ammon et ad Iudam in Ierusalem munitissima; 21 stetit 
enim rex Babylonis in bivio, °in capite duarum viarum divinationem 
quaerens, commiscens sagittas; interrogavit °idola, exta consuluit. 
22 Ad dexteram eius facta est divinatio super Ierusalem, ¢ut ponat 
arietes, ut aperiat os in caede, ut elevet vocem in ululatu, ut ponat 
arietes contra portas, Cut comportet aggerem, ut aedificet munitiones. 
23 Eritque quasi consulens frustra oraculum in oculis eorum et sab- 
batorum otium imitans, ipse autem recordabitur iniquitatis ad ca- 
piendum. 

24 Idcirco haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod recordati estis 
iniquitatis vestrae et revelastis praevaricationes vestras, et apparue- 
runt peccata vestra in omnibus cogitationibus vestris; pro eo, inquam, 
quod recordati estis, /manu capiemini. ; 

25 Tu autem, profane, impie dux Israél, cuius venit dies in tem- 





pb cf. vr. 9, 14, 22. 
qcf. Ps 102, 10. 


Cp; 6.2 

Scp. 21, 2; Am 7, 16; Mic 2, 
6. ref Is: §§% io) 41. 

Er 28): Ta 

“ti. Cp.?21, 33° L6°23.,31a— 
VesCpe 1724. 

v cis ep. 21, 4 

zis 49, 5. 

9 ct. Pa 27,9; Is-30;‘33% 

ZV. cp. 4, 14. 

@ tf. ‘ép::17, 2% 24, 4. 

1-15) LE. in D. 2 Nbr 

acp. 6, 2. 

bv. cp. 20, 46. 


OVe CD; 13;, 8: 

d Jr 47, 6. — cf. Dt 32, 41, 42. 
éck*cp: 20° 47; Jb 9,_22. 

jock? cps 20%; 47% 

gcfi. cp. 20, 48. 

A cf. vr. 30. 


icf. cp...6; 11> 127 18. 


GNACDAI 25 53 < 

Rich. (Cp. -¥2,9- 

bels Ex: 1s2384* Js 25 554 bs 
at, t5;>Nh'2;.to 

ee SP eS 

ncp. 39, 8. 


OrGio NEO TS.c28- 
? Dt 32, 41. 


q.cf. ‘vr. =19. 
vict: vr.6. 


sJr 31, 19. — ch J} 15, 8. 


fiver. 17: ep, 6, 1125, Lm\25°25. 
~— cf. cp;22, 13; .Nm.34, 
10; Jb 27, 23. 


“chi vre 10, 


v vr. 14. 


4 V8.cp: $5423: 
VV. CD. 17, 21;%24: 


Zvr. If. 


@v. cp. 25, 1-5; Jr 49, 1-6; 
Am 1, 13-15. 


6 Ab 14. — cf. Mt 22, 9. 
ect, Ga3z; 29. 
d Cp: 4, 25-:26,. 9: 


€V.-Cps 45. 23 


f-cf lep: 27, 20. 





pore iniquitatis praefinita, 26 haec dicit Dominus Deus: Aufer cida- 





e997 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
21, 27 — 22, 26 


cidari et corona privabit usque ad Messiae tempora (18-27), Ammo- 
nitas autem in aeternum destruet (28-32). Nec tantam perniciem sine causa 
esse lerusalem peccata ostendunt, quae veluti scorias ignis consumet 








gcf. cp. 17,.24;.Ps.74,8;:Eeli 
Io, 17. — v. Mt 22, 12; Le 


r FREI ae 
hk Gn 49, 10; Jo 1, 49. — cf. 
AD: 17. 14; 


§ cf. cp. 25, 5, 6; Sph 2, 8. — 
ee Cg 

ef. vr, 0)" To. 

tcf vr 8. 

mv. Cp. 13, 6. 

MV. 25. 

OV... CDs «7,68: 


# Cpe 22,20, 224 


qcf. Jb 16, 19; Is 26, 21. 
rcp. 25, 10. 


Svr. 17. — V. Cp. 21, 24. 
ON5 CD.:2;-2: 
bv. cp. 20, 4. 


CCf.- Cp. 16,:38:. 23, 37s 2e0G: 
33r. 25c° 4 "Rete r, 16... ¥. 
Cha 9. 33). 

dcp. 16, 2; 20, 4. 

€cp. 21, 25, 29. 


f V¥..cp. §)-143 


cf. Is 1, 23; Mic 3, 9, ro. 
AVE. 223; 29. : 
cf. Dt 27, 16; Mic 7, 6; Eph 
6, 2. —- V. Bx-20,. 32, 
PEX 4s) 21, 92. 


icf. vr. 26. 

8] * cf. Catech. R. Ill 4, 2. 

WY. Ch 205 EZ. 

n Lv 19, 16. — cf. 1 Rg 22, g. 

Ovr. cp. 18, 6. 

? cf. cp.. 16, 43. 

qLv 18, 7, 8; 20, rr. — cf. 
1 Cor 5, 1. 

7.Ci2 eps. 18, Geist, 2%. 

$s Lv 18, 15; 20, 12. — cf. Ar 


Pel 2 

t Lv. 18, 93), 20;.17. 

u Dt 27, 25. 

UV..Cp. 18.2553 

x CP. 23, 35. — v. Jr 2, 32. 


y Nm 24, 10. — cf. cp. 21, 1¢ 
17; 27, 23. 

S vr, 23: 

av. vr. 2. 


b cf. cp. 21, 7. 

CV. CD. 17,424. 

dv. cp. §, 10. 

ecp. 24, 11. — cf. vr. 21, 22. 

fcp. 5, 8 

ee cD: 20, 38. 
GAS. 1) oT: TIGe6; sonar: 
4, I. 

oes 6, 28. 

jis 1, 25. 

Lop. 21, 31. — cf. Ml 3, 3. 


MV. VY. 2-4. 

ocf. cp. 34, 26. — v. 3 Rg 8. 
35, 36. 

pv. Jr 11, 9. 

- 19, 3.1 Pt.5,8. 

7.VEi. 29: 

scf. Mic bs $8. 3), 

26] * cf. Conc. Trid s. XIV dc 
Ref. press: 

tcf. MI 2, 8. 

uSph 3, 4. — cf. vr. 8. 

vcf. cp. 44, 23. — Lv 10, 10. 





rim, tolle coronam: nonne haec est quae %humilem sublevavit et su- 
blimem humiliavit? 27 Iniquitatem, iniquitatem, iniquitatem ponam 
eam; et hoc non factum est, “donec veniret -cuius est iudicium, et 
tradam ei. 
_ 28 Et tu, fili hominis, propheta et dic: Haec dicit Dominus Deus 
‘ad filios Ammon et ad opprobrium eorum, et dices: /Mucro, mucro, 
‘evagina te ad occidendum, Jima te, ut interficias et fulgeas; 29 cum | 
tibi. viderentur vana et divinarentur mendacia, ut dareris super 
colla vulneratorum impiorum, "quorum venit dies in tempore iniqui- 
tatis praefinita. 30 Revertere ad vaginam tuam, in loco in quo creatus 
es; in terra nativitatis tuae iudicabo te 31et °effundam super te 
indignationem meam Pin igne furoris mei, sufflabo in te daboque te 
in manus hominum insipientium et fabricantium interitum:; 32 igni 
eris cibus, ¢sanguis tuus erit in medio terrae, oblivioni traderis,: quia 
“ego Dominus locutus sum. 
2 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Et tu, @fili ho- 
minis, “nonne iudicas, nonne iudicas ‘civitatem sanguinum? 
3et dostendes ei omnes abominationes suas et dices: Haec dicit 


.Dominus Deus: ¢Civitas effundens sanguinem in medio sui, ut ve- 


niat tempus eius, et quae fecit idola contra semetipsam, ut pollue- 
retur. 4In sanguine tuo, qui a te effusus est, deliquisti et in idolis 
tuis, quae fecisti, polluta es et appropinquare fecisti dies tuos et 
adduxisti tempus gnnorum tuorum: propterea dedi te /opprobrium 
gentibus et irrisionem universis terris. 5 Quae iuxta sunt et quae 
procul a te triumphabunt de te, sordida, nobilis, grandis interitu. 
§ Ecce 9principes Israél singuli in bracchio suo fuerunt in te, “ad 
effundendum sanguinem. 7*Patrem et matrem contumeliis adfecerunt 
in te, Jadvenam calumniati sunt in medio tui, pupillum et viduam 
contristaverunt apud te, 8 /sanctuaria mea sprevisti et ™sabbata mea 
polluisti. 9”Viri detractores fuerunt in te ad effundendum sanguinem 
et °super montes comederunt in te, ?scelus operati sunt in medio 
tui. 10¢Verecundiora patris discooperuerunt in te, “immunditiam men- 
struatae humiliaverunt in te, 11 et unusquisque in uxorem proximi 
sui operatus est abominationem, et *socer nurum suam polluit nefa- 
rie, ‘frater sororem suam filiam patris sui oppressit in te, 12 “munera 
acceperunt apud te ad effundendum sanguinem, Yusuram et supera- 
bundantiam accepisti et avare proximos tuos calumniabaris *meique — 
oblita es, ait Dominus Deus. 13 Ecce Ycomplosi manus meas super 
‘avaritiam tuam, quam fecisti, et super “sanguinem, qui effusus est — 
in medio tui. 14 °Nunquid sustinebit cor tuum, aut praevalebunt 

manus tuae in diebus quos ego faciam tibi? °“Ego Dominus locutus — 
sum et faciam 15 4et dispergam te in nationes et ventilabo te in ter- 

ras et “deficere faciam immunditiam tuam a te 16 et possidebo te /in 
conspectu gentium, et %scies quia ego Dominus. 

17 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 18 Fili hominis, — 

+versa est mihi domus Israél in scoriam, tomnes isti aes et Jstan- 
num et ferrum et plumbum in medio fornacis scoria argenti facti 
sunt. : 
19 Propterea haec dicit Dominus Deus: Eo quod versi estis omnes — 
in scoriam, propterea ecce ego congregabo vos in medio Ierusalem — 
20 congregatione argenti et aeris et stanni et ferri et plumbi in medio 
fornacis, ‘ut succendam in ea ignem ad conflandum; sic congregabo 
in furore meo et in ira mea et requiescam et conflabo vos 21 et con- 
gregabo vos et succendam vos in igne furoris mei et conflabimini 
in medio eius. 22 Ut conflatur argentum in medio fornacis, sic eritis — 
in medio eius, et scietis quia ego Dominus, ™cum effuderim indigna- 
tionem meam super vos. 

23 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 24Fili hominis, — 
dic ei: "Tu es terra immunda et °non compluta in die furoris. 
25 pConiuratio prophetarum in medio eius: 4sicut leo rugiens ‘ra- 
piensque praedam animas devoraverunt, *opes et pretium accepe- 
runt, viduas eius multiplicaverunt in medio illius. 26 ‘Sacerdotes — 
eius contempserunt legem meam et “polluerunt sanctuaria mea, Yinter 
sanctum et profanum non habuerunt distantiam et inter pollutum et 














ae re 


(22, 1-22) quaeque in civibus cuiuslibet ordinis inveniuntur (23-31). Hoc 
iterum ostendit parabola duarum sororum, nempe Oollae propter suas 
Sornicationes in Assyriorum potestatem traditae (23, 1-10), et Oolibae, 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
22, 27 — 23, 25 





pa. 


be 





mundum non intellexerunt et “a sabbatis meis averterunt oculos suos 
et Ycoinquinabar in medio eorum. 27 Principes eius in medio illius 
quasi lupi “rapientes praedam %ad effundendum sanguinem et ad 
perdendas animas et Cavare ad sectanda lucra. 28 4Prophetae autem 
eius “liniebant eos absque temperamento videntes vana et divinan- 
tes eis mendacium, dicentes: Haec dicit Dominus Deus, cum Do- 
minus non sit locutus. 29 Populi terrae fcalumniabantur calumniam 
et rapiebant violenter, egenum et pauperem adfligebant et advenam 
opprimebant calumnia absque iudicio. 39 9Et quaesivi de eis virum, 
qui interponeret saepem et “staret oppositus contra me pro terra, 
ne dissiparem eam, et non inveni. 3! Et ‘effudi super eos indigna- 
tionem meam, in igne irae meae consumpsi eos, Jviam eorum in 
caput eorum reddidi, ait Dominus Deus. 
2 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 4Fili hominis, 
bduae mulieres filiae matris unius fuerunt 3 et °fornicatae sunt 
in ¢Aegypto, “in adulescentia sua fornicatae sunt, ibi subacta sunt 
ubera earum, et fractae sunt mammae pubertatis earum. 4 Nomina 
autem earum: Oolla maior et Ooliba soror eius minor, et ‘habui 
eas, et Ypepererunt filios et filias. Porro earum nomina: “Samaria Oolla 
et Ierusalem Ooliba. 5‘Fornicata est igitur super me Oolla et jin- 
sanivit in amatores suos, in Assyrios propinquantes, §& vestitos hya- 
cintho, “principes et magistratus, iuvenes cupidinis, “universos equi- 
tes ascensores equorum. 7 Et dedit fornicationes suas super eos electos, 
filios Assyriorum universos, et in omnibus, in quos insanivit, in im- 
munditiis eorum polluta est. S8Insuper et fornicationes suas, quas 
habuerat in Aegypto, non reliquit; nam et-illi dormierunt cum ea 
in adulescentia eius et illi confregerunt ubera pubertatis eius et effu- 
derunt fornicationem suam super eam. 9% Propterea °tradidi eam in 
manus amatorum suorum, in manus filiorum Assur, super quorum 
insanivit libidine. 10Ipsi %discooperuerunt ignominiam eius, “filios 
et filias eius tulerunt et ipsam occiderunt gladio; et *factae sunt 
famosae mulieres, et ‘iudicia perpetraverunt in ea. 
11 “Quod cum vidisset soror eius Ooliba, Yplus quam illa insa- 
nivit libidine et fornicationem suam super fornicationem sororis suae 
12 Zad filios Assyriorum praebuit impudenter, ducibus et mazgistrati- 
bus ad se venientibus indutis veste varia, equitibus, qui vectabantur 
equis, et adulescentibus forma cunctis egregia. 13 Et vidi quod pol- 
luta esset: via una ambarum, 14 et Yauxit fornicationes suas. Cumque 
vidisset viros *depictos in pariete, 2imagines ?Chaldaeorum expres- 
sas coloribus 15 et accinctos balteis renes et tiaras tinctas in capiti- 
bus eorum, formam ducum omnium, similitudinem filiorum Babylonis 
terraeque Chaldaeorum, in qua orti sunt, 16 Cinsanivit super eos con- 
cupiscentia oculorum suorum et @misit nuntios ad eos in Chaldaeam. 


|.17Cumque venissent ad eam filii Babylonis ¢ad cubile mammarum, 


polluerunt eam stupris suis, et polluta est ab eis, et /saturata est 
anima eius ab illis, 18 denudavit quoque fornicationes suas et discoo- 
peruit ignominiam suam, et recessit anima mea ab ea, sicut reces- 
serat anima mea a sorore eius; 19 multiplicavit enim fornicationes 
suas Yrecordans dies adulescentiae suae, quibus “fornicata est in terra 
Aegypti, 2% et insanivit libidine super concubitum eorum, ‘quorum 
carnes sunt ut carnes asinorum, et Jsicut fluxus equorum fluxus 
eorum. 21 Et visitasti scelus adulescentiae tuae, quando subacta sunt 
in Aegypto ubera tua, et confractae sunt mammae pubertatis tuae. 

22 Propterea, Ooliba, haec dicit Dominus Deus: Ecce ego susci- 
tabo omnes amatores tuos contra te, de quibus satiata est anima 
tua, et *congregabo eos adversum te in circuitu, 23 filios Babylonis 
et universos Chaldaeos, nobiles tyrannosque et principes, omnes 
filios Assyriorum, ‘iuvenes forma egregia, duces et magistratus uni- 
versos, principes principum et nominatos ascensores equorum; 24 et 
venient super te instructi curru et rota, multitudo populorum; ™lo- 
rica et clipeo et galea armabuntur contra te undique, et “dabo coram 
eis iudicium, et °%iudicabunt te iudiciis suis, 5et ponam zelum 
meum in te, Pquem exercent tecum in furore; nasum tuum et aures 
tuas praecident et quae remanserint gladio concident, ipsi @filios 





x cf. Jr 17;'22, 24,27: 

y Vv. cp. 36, 20. 

8 VES obs. MIC. 4,352. SOW 3. ° 8. 
— cf. Mt 7, 15. 


26. — cf. Ex 32, 10; 
Sie dr sy 

hk cp._13, 5. 

SC Varys, 1-3. 

§ ef. uvr. var. 

EN. CD. 7» .4- 


av. cp. 2, 1. 
b cf. cp. 16, 45, 46. 


d.cf. yr. 8, 19,. 27. 
. cp. 16, 22.— cf. cp. 16, 7. 


Mm VY. 23. 
ncecp. 38, 15. — cf. Is 5. 28. 


ocf. 4 Rg 15, 29. — v. 4 Rg 
17, 4-6, 23; 18, 9-11. 

pcf. Os 2, 5. 

q vr. 29. — v. cp. 16, 37. 

rvr; 25. 

$:cl. CD. 36,84. 

tv. cp. 5, 8. 

2 35: 83:9. 

v Jr 3, 11. — Vv. cp. 16, 47. 

x vr. 7; cp. 16, 28. 


y Vv. Vr. 19. 
zcf. cp. 8, 10. 
4 th..€p.- 16, 27: 


bcp. 16, 29. — cf. 4 Rg 20, 
£2, .23 ;-Gy, ¥3- 

CUTS 6; 12; $20: 

dcf. vr. 40; Is 57, 9. 

6:Cfs -VEe4 355 18/§7,..75 8: 

fvr. 22, 28. — cf. cp. 17, 15. 


Ec vr. 3. —— Vv. cp. 16, 22. 
cp. 16, 26. 


i cf. %. 16, 26. 
j.ci. Lb 6, £9; ° Jr's, 8. 


kecp. 16, 37. 
lyr. 6, 12. 


mcf. 4 Rg 19, 32. 
ncf.cp. 9, 5, 6. 
o4 Rg 25, 6. 

p vr. 29. 

q vr. 10. 





eae 4. gare 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
23, 26 — 24, 6 


quae misera sororis sorte nullatenus edocta adhuc maiora flagitia admi- 
sit (11-21) et a Chaldaeis eadem immo graviori ratione punitur (22-35) ; 
utriusque autem facinora vates graviter reprehendit, utramque iudican- 








. Jrs29,.22;-Dnvs, 6. 
scp. 16, 39. — cf. Os 2, 3. 
tcp. 16, 41. — cf. vr. 48. 
Gis CD. 175; TS. 


r cf 


vcp. 16, 37. 

CINt5 lee Wy Bee + 

¥y vr. 25. 

S-cp.: 16,-7,.:22,'.29 

avr. 10; cp. 16, 37. 

b cp. 6, 9. — v. Ex 34, 15. 
€'CD, VE. 94: 10. 


Och. Jr. 25515. 

els 51. 17. — cf. Ap 14, 10. 
Pete-cp. 55.44, 88. 

oat ¥S,. 13. 

hcp. 22, 12. — v. Jr 2, 33. 


13 Rg 14, 9. 

jct.-vr.- 49: cp. 14. 403 (16,758. 

ECD.20, (465 22,19), 

mcf. Is 58, 1; Mic 3, 8. 

ncf. cp. 16, 38. 

OC Cp. 22,25 

pcp.>246,. 20,2438. 

qvr. 4. 

GN ORs Be hae 

38] * cf. Catech. R. Ill q, 2. 

SN. Cp? 20, :F3. 

tcp. 44, 7. 

ucp. 5, 11. — cf. 4 Rg 21, 4. 
— v. Jr 23, 11. 

v cf. vr. 16, Is 57, 9. 

xcf. 4 Rg 9, 30; Jr 4, 30. 

Cl. .CD. 10, 1, 4. 

$’cp: X06, 7: 

avr. 17, — cf. Est 1, 6. 

bcp. 16, 18. — cf. Pro 7, 17. 

c cf. 8 

d cf. 

ect. 


f cf. vr. 24. — v. cp. 16, 38. 


gcp. 16, 40, 41. — cf. Js 7, 
24525: 

hcp. 7, 21. 

tcp. 24, 21. — Vv. 2 Par 36, 17. 

j2 Par 36, 19. 

Lchovres29 30 ¢p...16,: 41s 


mcf. vr. 35. 
ncp. 20, 28. 
61. Cp: 20; 1. 


bcp. 20, 49. — cf. cp. 17, 2. 
ec. Gp: 2515, 8; 3,.26: 


dcp. 11, 3, 7, 11; 4 Rg 4, 38. 
ev. 1 Rg 9g, 24. 


f cp. 22,:2; Nh 3,¢2. 








tuos et filias tuas capient, et “novissimum tuum devorabitur igni, 
26et ‘denudabunt te vestimentis tuis et tollent vasa gloriae tuae. 
27et trequiescere faciam scelus tuum de te et fornicationem tuam 
de terra Aegypti, “nec levabis oculos tuos ad eos et Aegypti non 
recordaberis amplius. 

28 Quia haec dicit Dominus Deus: Ecce ego tradam te in manus 
eorum, quos odisti, in manus “de quibus satiata est anima tua. 
29 Et Yagent tecum in odio et tollent omnes labores tuos et @dimit- 
tent te nudam et ignominia plenam, et “revelabitur ignominia for- 
nicationum tuarum, scelus tuum et fornicationes tuae. 30 Fecerunt 
haec tibi, quia °fornicata es post gentes, inter quas polluta es in 
idolis earum. 
elus in manu tua. | 

32 Haec dicit Dominus Deus: ¢Calicem sororis tuae bibes profun- 
dum et latum: /eris in derisum et in subsannationem, quae est 
capacissima, 33 Jebrietate et dolore repleberis, calice maeroris et tri- 
stitiae, calice sororis tuae Samariae, 34et bibes illum et epotabis 
usque ad faeces et fragmenta eius devorabis et ubera tua lacerabis, 
quia ego locutus sum, ait Dominus Deus. 

_ 35 Propterea haec dicit Dominus Deus: Quia “oblita es mei, et 
‘proiecisti me post corpus tuum, tu quoque /Jporta scelus tuum et 
fornicationes tuas. 

36 Et ait Dominus ad me dicens: Fili hominis, nunquid 4iudicas 
Oollam et Oolibam et “adnuntias eis scelera earum? 37 quia ™adul- 
teratae sunt, et °sanguis in manibus earum, et cum idolis suis for- 
nicatae sunt, insuper et Pfilios suos, Yquos genuerunt mihi, obtule- 
runt eis ad devorandum. 38 Sed et hoc fecerunt mihi: "polluerunt 
sanctuarium meum in die illa et ssabbata mea profanaverunt; 39 cum- 
que immolarent filios suos idolis suis et ingrederentur sanctuarium 
meum in die illa ‘ut polluerent illud, etiam “haec fecerunt in medio 
domus meae: 49miserunt ad viros venientes de longe, Yad quos 
nuntium miserant, itaque ecce venerunt; quibus te lavisti et *circum- 
linisti stibio oculos tuos et Yornata es *mundo muliebri, 4! sedisti 
in “lecto pulcherrimo, et mensa ornata est ante te, %thymiama 
meum et “unguentum meum posuisti super eam, 42 et 4vox multi- 
tudinis exsultantis erat in ea, et in viris, qui de multitudine hominum 
adducebantur et veniebant de deserto, @posuerunt armillas in mani- 
bus eorum et coronas speciosas in capitibus eorum. 43 Et dixi ei, 
quae attrita est in adulteriis: Nunc fornicabitur in fornicatione sua 
etiam haec, 44 et ingressi sunt ad eam quasi ad mulierem meretri- 
cem. Sic ingrediebantur ad Oollam et Oolibam mulieres nefarias. 
45 Viri ergo iusti sunt; ‘hi iudicabunt eas iudicio adulterarum et 
iudicio effundentium sanguinem, quia adulterae sunt, et sanguis in 
manibus earum, 

46 Haec enim dicit Dominus Deus: 9Adduc ad eas multitudinem 
et trade eas in tumultum et “in rapinam, 47 et lapidentur lapidibus 
populorum et confodiantur gladiis eorum, ‘filios et filias earum in- 
terficient et jdomos earum igne succendent. 48 Et ‘auferam scelus 
de terra, et discent omnes mulieres, ne faciant secundum scelus ea- 
rum. 49 Et dabunt scelus vestrum super vos, et ™peccata idolorum 
vestrorum portabitis et “scietis quia ego Dominus Deus. 
2 4 Et factum est verbum Domini ad me @in anno nono, in mense 
decimo, decima die mensis dicens: 
nomen diei huius, in qua confirmatus est rex Babylonis adversum 
Ierusalem hodie. 3 Et dices per proverbium ad °domum irritatri- 
cem parabolam et loqueris ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Pone 
dollam, pone, inquam, et mitte in eam aquam, ‘4congere frusta 
eius in eam, omnem partem bonam, “femur et armum, electa et 
ossibus plena; 5 pinguissimum pecus adsume, compone quoque strues 
9ssium sub ea; efferbuit coctio eius, et discocta sunt ossa illius in 
medio eius. 

6 Propterea haec dicit Dominus Deus: /‘Vae civitati sanguinum, 
ollae, cuius robigo in ea est, et robigo eius non exivit de ea! Per 
nartes et per partes suas eice eam, non cecidit super eam sors. 


31In via sororis tuae ambulasti, et °dabo %calicem — 


2 Fili hominis, scribe tibi | 










Perera FEO PPT 








— 800 — 








dam docet (36-49). Demum diem quo omnia haec acciderint adnotat 
(24, I-14) atyue fata urbis describit prohibitus tamen quominus luctum 
agat (15-24) aut contribulibus suis quidquam dicat (25-27). 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
24, t— 25, 10 








79Sanguis enim eius in medio eius est, super “limpidissimam pe- 
tram ‘eitudit illum; non effudit illum super terram, ut possit operiri 
pulvere: 8ut superinducerem indignationem meam et vindicta ulci- 
scerer, dedi sanguinem eius super petram limpidissimam, ne operi- 
retur. 

9Propterea haec dicit Dominus Deus: Vae civitati sanguinum, 
Jcuius ego grandem faciam pyram! 10 Congere ossa, quae igne suc- 
cendam; consumentur carnes, et coquetur universa compositio, et 
ossa tabescent. 11 Pone quoque eam super prunas vacuam, ut inca- 
lescat et liquefiat aes eius et ‘confletur in medio eius inquinamen- 
tum eius et consumatur robigo eius. 12™Multo labore sudatum est, 
et non exivit de ea nimia robigo eius neque per ignem. 13 Immun- 
ditia tua exsecrabilis, quia mundare te volui, et “non es mundata 
a sordibus tuis; sed nec mundaberis prius, donec °quiescere faciam 
indignationem meam in te. 142Ego Dominus locutus sum. Veniet, 
et faciam; non transeam Ynec parcam nec placabor; ‘iuxta vias tuas 
et iuxta adinventiones tuas iudicabo te, dicit Dominus. 

15 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 16 Fili hominis, 
ecce ego tollo a te *desiderabile oculorum tuorum in plaga, et non 
planges neque plorabis, neque fluent lacrimae tuae. 17 ‘Ingemisce 
tacens, mortuorum luctum non facies, “corona tua circumligata. sit 
tibi, et Ycalceamenta tua erunt in pedibus tuis; “nec amictu ora 
velabis nec Ycibos lugentium comedes. 18 Locutus sum ergo ad 
populum mane, et *mortua est uxor mea vespere; “fecique mane 
sicut praeceperat mihi. 19 Et %dixit ad me populus:Quare non indi- 
cas nobis quid ista significent quae tu facis? 20Et dixi ad eos: 
Sermo Domini factus est ad me dicens: 21 Loquere domui Israél: 
Haec dicit Dominus Deus: °Ecce ego polluam sanctuarium meum, 
superbiam imperii vestri et %desiderabile oculorum vestrorum et 
super quo pavet anima vestra; ¢filii vestri et filiae vestrae, quas 
reliquistis, gladio cadent. 22 Et /facietis sicut feci: ora amictu non 
velabitis et cibos lugentium non comedetis, 2% coronas habebitis in 
capitibus vestris et calceamenta in pedibus; non plangetis neque 
flebitis, sed %tabescetis in iniquitatibus vestris et unusquisque ge- 
met ad fratrem suum. 24 /Eritque Ezechiel vobis in portentum: 
iuxta omnia quae fecit facietis, cum venerit istud, et ‘scietis quia 
ego Dominus Deus. 

25 Et tu, fili hominis, ecce in die qua tollam ab eis fortitudinem 
eorum et gaudium dignitatis et Jdesiderium oculorum eorum, super 
quo requiescunt animae eorum, filios et filias eorum 2§in die illa, cum 
venerit fugiens ad te ut adnuntiet tibi; 27 in die, inquam, iila ‘ape- 
rietur os tuum cum eo qui fugit, et loqueris et non silebis ultra erisque 
eis in portentum, et scietis quia ego Dominus. 

2 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, ¢pone 

faciem tuam contra ?filios Ammon et prophetabis de eis 3 et 
dices filiis Ammon: Audite verbum Domini Dei. Haec dicit Domi- 
nus Deus: Pro eo quod dixisti: “Euge, euge super %sanctuarium 
meum, quia pollutum est, et super terram Israél, quoniam desolata 
est, et super domum Iuda, quoniam ducti sunt in captivitatem; 
4idcirco ego tradam te ¢filiis orientalibus in hereditatem, et collo- 
cabunt /caulas suas in te et ponent in te tentoria sua, ipsi comedent 
fruges tuas et ipsi bibent lac tuum; 5 daboque 9Rabbath in habita- 
culum camelorum et filios Ammon in cubile pecorum, et scietis quia 
ego Dominus. 

6 Quia haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod “plausisti manu 
et percussisti pede et fgavisa es jex toto adfectu super terram Israél, 
Tidcirco ecce ‘ego extendam manum meam super te et ™tradam te 
in direptionem gentium et interficiam te de populis et perdam de 
terris et conteram, et scies quia ego Dominus. 

8 Haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod dixerunt "Moab et 
Seir: PEcce sicut omnes gentes domus Iuda; $9 idcirco ecce ego 
aperiam umerum Moab de civitatibus, de civitatibus, inquam, eius 
et de finibus eius, inclitas terrae @Bethiesimoth et ‘Beelmeon et 
sCariathaim, 1 ‘filiis orientis cum filiis Ammon, et dabo eam in 





cf. Is 26; ar. 

A cp. 26, 4, 14. 

ict.:Ly 7, 13; Dt 12, 16, 24; 
TS 24), 


PCh7Is 30,..33: 


HCD, 22, 18" 
mcf. Jr 2, 22. 


nis 22, 14. 

OCDp..'5;. 13; 16, 42. 

pcf. 1 Rg 15, 29. — v.° ep. 
I7, 24: 

QV: CDs: $5375 

Se 23, 45. — cf. cp. 20, 44; 
C556 


Svr. 21, 25; 3 Rg 20, 6. — cf. 
VI. YOs0 2) Mc T5 £8; 

tvr. 22, 23. — cf. Lv 10, 6. 

zu cf. Jdt ro, 3. 

@ Gf 1S! 20, 2. 

x VES 22% 

y Dt 26, 14; Pro 31, 6; Os 9, 


a@cCp. 12, 7; 37, 7. 

ONE CE 12,93 IA 22. 

@¢&:-cp: 7, 203: Jeo 24. 

dvr. 16. 

é€ cp. 23, 47. — Vv. 2 Par 36, 17. 

ivr. 17s. cp. 12, “Ya. — cf. dw 
13, 45; Mic 3, 7. 


& cp. 4, 17. 
Avr. 27. — v. cp. 4, 3. 
£V;. CH. 26; 38. 


POD... 33,:2%. 


Icp. 29, 21.— cf. cp. 3, 26, 27. 


@ Vo Cpr 36.59; 

bcp. 21, 20, 28. — v. Jr 4g. 
1-6. 

CIs 226; 26.0 3 S246 a 

d cf.icp..7,. 20-22. 


é vr,.o1om. Ig x2 5-843, Fr'49; 28: 


g2 Rg it, 1; 12, 26. — v. ep. 


hi Ps.97) 8* Is. §§,\ 12¢Eim’ 3, 

aS. =~ Ch. cp...6, F1: 

iSph 2, 8, 10. — cf. 2 Rg r, 
20. 

EVES 18° “ep.,.36; 5. 

lvr. 13, 16. — v. cp. 6, 14. 

mcf. vr. 43 Cp. 7, 21 

tv. Is 15, 1-9; it 48, I-47. 

OV. Vr. 12. 

bv. Jr 25, 17-26. 

oe Cee ome oe 

PT rare s. 

sv. Jr 48, 1. 

tvr. 4. 





(51) 


— Sor —- 











PROPHETIA 
EZECHIELIS 
25, 11 — 26, 21 


Contra gentes (25, 1-32, 32). Breviter poenis in Ammonitas (25, 1-7), in 
Moabitas (8-11), in Idumaeos (12-14), in Philisthaeos adnuntiatis (15- 
17), prolixius Tyri excidium describitur (26, 1-6), nominanturque ho- 












MCD. 21,042. 

vv. cp. 20, 38. 

Hive. 3; Cp. $2, 295%38Si 2, 8} 
2 Par 28,37: Psi3156.77-1s 
34, 5, 6; Am 1, 11, 12. — 
Jr 49, 7-22; Ab 1, 21. 

yvr. 15. 

Zv. vr. 7, 16. 

a(t Par 1, 45; Am 1, 12). 

bcp. 27, 15, 20; 38, 13; Gn 
TO; 375. AS) 21: a8: 

cAm 9, 11, 12; Ab 18; 1 Mc 
53.30. 2: MC:10;416, 172 


d cf. vr. 17. 

eG EG & PF 

f Jr 25, 20; 47, 1; Jl 3, 4; Am 
1, 6; Sph 2, 4. — v. Is 14, 
29-31. 


evr. 6, 13. — Vv. cp. 6, 14. 
BV. VE. 3, 13; 

t (v. 1 Rg 30, 14). 

fcCD. 5,15. 

lcf. vr. 14. 

a@ cf. cp./70,. 3. 

bv. Is 23, 1-18. 

b Ve CD: 25.3. "30.2. 


cfc. 13.8. 
ect. ep. 32. 33 Ir 34, 1: 
fvr. 19. -— cf. Lm 2, 13. 


gvr. 14; cp. 24, 7. 

A cp. 47, 10. 

(8 VeCDs EF, 215 

jv. cp. 20, 38. 

lcf. cp. 29, 18. 

mv. Jr, 14. 

nz Es 7, 12; Dn 2, 37. 
ovr. 6 


pcp. re 2 hE CATO: 43 
qcf. Js 8, 18. 


AR | 8 Foe es Ne Choate Be 
Shs Bt 1355 3% 
EV.5CD. 275). 52-24. 
“vr. 4. 


v cf. Is 24, 8; Jr 7, 34; 16,-9- 
Xcel. Is: 6. y90 938-36, 

yvr. 4, 5. 

2VES SS36D. aa ate 


acp. 27, 27. — cf. cp. 31, 16; 
Jr 51, 52. 

- 27, 35. 

reat oy 2, 2x-73) Jn 3536. 

d cf. Sa 8. 

éecf. cp. 16, 10. 

f cp. 27, 35;_32, 10. 

es 352263" Lm: 2, 103;:3, :28. 
Vv. CP. 19, I; 27, 2, 32. — cf. 

, Ap 18,’9. 

$.cf: 13-23; 4. 

j Cp. 32, 23. 

ivr. 3; cp. 27, 34. —- cf. Ps 

» 2, 3. 

mcf. Is 14, 13-15. —v. Mt rr. 

23: 


MCP. 31, 14, 16; 32, 18, 24. 
i 32, 23,-27, 32; 25:80, 34" 
s 





hereditatem, “ut non sit ultra memoria filiorum Ammon in genti- 
bus, 11 et in Moab faciam iudicia, et Yscient quia ego Dominus. 

12 Haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod fecit “Idumaea ultio- 
nem, Yut se vindicaret de filiis Iuda peccavitque delinquens et vin- 
dictam expetivit de eis, 13 idcirco haec dicit Dominus Deus: *Exten- 
dam manum meam super Idumaeam et auferam de ea hominem et iu- 
mentum, et faciamr eam desertam “ab austro, et qui sunt in Dedan 
gladio cadent, 14 et dabo ultionem meam super Idumaeam “per ma- 
num populi mei Israél, et facient in Edom iuxta iram meam et furo- 
rem meum et 4scient vindictam meam, dicit Dominus Deus. 

15 Haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod &fecerunt/Palaestini 
vindictam, et ulti se sunt %toto animo interficientes et implentes 
inimicitias veteres, 16 propterea haec dicit Dominus Deus: Ecce “ego 
extendam manum meam super Palaestinos et interficiam ‘interfecto- 
res et perdam reliquias maritimae regionis 17 faciamque in eis ultio- 
nes magnas Jarguens in furore, et ‘scient quia ego Dominus, cum 
dedero vindictam meam super eos. 

? Et factum est, in *undecimo anno prima mensis factus est 


sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, pro eo quod dixit. 


“Tyrus de Ierusalem: °Euge, confractae sunt portae populorum, con- 
versa est ad me, implebor, deserta est; 3% propterea haec dicit Do- 
minus Deus: Ecce “ego super te, Tyre, et “ascendere faciam ad te 
gentes multas, /sicut ascendit mare fluctuans, 4 et dissipabunt muros 
Tyri et destruent turres eius, et radam pulverem eius de ea et dabo 
eam in Ylimpidissimam petram. 5 Siccatio sagenarum erit in medio 
maris, quia tego locutus sum, ait Dominus Deus, et erit in direptio- 
nem gentibus; §& filiae quoque eius, quae sunt in agro, gladio inter- 
ficientur et Jscient quia ego Dominus. — 

7 Quia haec dicit Dominus Deus: Ecce ‘ego adducam ad Tyrum 
Nabuchodonosor regem Babylonis ab aquilone, “regem regum cum 
equis et curribus et equitibus et coetu populoque magno. §8 °Filias 
tuas, quae sunt in agro, gladio interficiet et ?circumdabit te muni- 
tionibus et comportabit aggerem in gyro et %elevabit contra te cli- 
peum 9Y%et ‘vineas et arietes temperabit in muros tuos et turres 
tuas destruet in armatura sua; 10 inundatione equorum eius operiet 
te pulvis eorum, a sonitu equitum et rotarum et curruum movebun- 
tur muri tui, cum ingressus fuerit portas tuas quasi per introitum 
urbis dissipatae; 11 ungulis equorum suorum conculcabit omnes pla- 
teas tuas, populum tuum gladio caedet, et 8statuae tuae nobiles in 
terram corruent. 12 Vastabunt ‘opes tuas, diripient negotiationes 


tuas et destruent muros tuos et domos tuas praeclaras subvertent © 


et lapides tuos et ligna tua et “pulverem tuum in medio aquarum 
ponent. 13 Et Yquiescere faciam multitudinem canticorum tuorum, et 
*sonitus cithararum tuarum non audietur amplius, 14 et dabo te in 
Ylimpidissimam petram, siccatio sagenarum eris nec aedificaberis ultra, 
quia *ego locutus sum, ait Dominus Deus. 

15 Haec dicit Dominus Deus Tyro: Nunquid non %a sonitu rui- 
nae tuae et gemitu interfectorum tuorum, cum occisi fuerint in medio 
tui, %Sommovebuntur insulae? 16 Et “descendent de sedibus suis omnes 
dprincipes maris et auferent exsuvias suas et @vestimenta sua varia 
abicient et /induentur stupore, Yin terra sedebunt et attoniti super 
repentino casu tuo admirabuntur: 17 et “adsumentes super te lamen- 
tum dicent tibi: Quomodo peristi, quae habitas in mari, urbs inclita, 
‘quae fuisti fortis in mari cum habitatoribus tuis, jquos formidabant 
universi! 18 Nunc stupebunt naves in die pavoris tui, et turbabuntur 
insulae in mari, eo quod nullus egrediatur ex te. 

19 Quia haec dicit Dominus Deus: Cum dedero te urbem deso- 


Jatam, sicut civitates quae non habitantur, et ‘adduxero super te 


abyssum et operuerint te aquae multae, 29 et ™detraxero te cum his 
"qui descendunt in lacum ad populum sempiternum et collocavero 
te in terra novissima, sicut solitudines veteres cum his qui deducuntur 
in lacum, ut non habiteris; porro cum dedero gloriam °in terra viven- 






Ce ee 


ee 











o. rx: : ations : : 2: ’ Sg 
pcp. , 7, ae 28, 19. — cf. Ps | tium, 2! in nihilum redigam te, et non eris et ?requisita non invenieris 
36, 10, 36. ultra in sempiternum, dicit Dominus Deus. 
— 802 — 


Se 





Stes qui, omnibus mirantibus insulis, urbem nobilissimam diruant (7- 
21). Quam ruinam imagine navis magnifice instructae (27, 1-11), mer- 
cibus et opibus undequaque conquisitis onustae (12-25) et subito naufra- 











2 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Tu ergo, fili 

hominis, “adsume super Tyrum lamentum 3 et dices Tyro, quae 
habitat 4in introitu maris, “negotiationi populorum ad insulas multas: 
Haec dicit Dominus Deus: O Tyre, tu dixisti: %Perfecti decoris 
ego sum ‘4et “in corde maris sita. Finitimi tui, qui te aedificaverunt, 
impleverunt decorem tuum; Sabietibus de /Sanir exstruxerunt te 
cum omnibus tabulatis maris, 2cedrum de Libano tulerunt ut face- 
rent tibi malum, &“quercus de Basan dolaverunt in remos tuos et 
transtra tua fecerunt tibi ex ebore indico et praetoriola de ‘insulis 
Italiae; 7 byssus varia de Aegypto texta est tibi in velum ut pone- 
retur in malo, “hyacinthus et purpura de insulis Elisa facta sunt 
operimentum tuum; §&8habitatores Sidonis et ‘Aradii fuerunt remi- 
ges tui; ™sapientes tui, Tyre, facti sunt “gubernatores tui; 9% senes 
°Giblii et prudentes eius habuerunt ?nautas ad ministerium variae 
supellectilis tuae; omnes naves maris et nautae earum fuerunt in 
populo negotiationis tuae; 10Persae et Lydii et @Libyes erant in 
exercitu tuo viri bellatores tui; ‘clipeum et galeam suspenderunt in 
te pro ornatu tuo; 11 filii Aradii cum exercitu tuo erant super muros 
tuos in circuitu, sed et Pigmaei, qui erant in turribus tuis, pharetras 
suas suspenderunt in muris tuis per gyrum, ipsi *‘compleverunt_pul- 
chritudinem tuam; 
dine cunctarum divitiarum, argento, ferro, stanno plumboque, re- 
pleverunt nundinas tuas; 13 YGraecia, *Thubal et Mosoch ipsi insti- 
tores tui; Ymancipia et vasa aerea advexerunt populo tuo; 14de 
domo Thogorma equos et equites et mulos adduxerunt ad. aforum 
tuum; 15filii 0Dedan negotiatores tui; insulae multae negotiatio 
manus tuae; dentes eburneos et hebeninos commutaverunt in pretio 
tuo; 16 Syrus negotiator tuus propter multitudinem operum tuorum; 
Cgemmam et %purpuram et scutulata et byssum et sericum et 
chodchod proposuerunt in mercatu tuo; 17 Juda et terra Israél ipsi 
institores tui in ¢frumento primo; balsamum et /mel et oleum et 
Jresinam proposuerunt in nundinis tuis; 18 Damascenus negotiator 
tuus in multitudine operum tuorum, in multitudine diversarum opum, 
in vino pingui, in lanis coloris optimi; 19 Dan et Graecia et 
Mosel in nundinis tuis proposuerunt ferrum fabrefactum, stacte et 
4calamus in negotiatione tua; 29 Dedan institores tui in tapetibus 
ad sedendum; 21‘Arabia et universi principes JCedar, ipsi negotia- 
tores manus tuae, cum agnis et arietibus et haedis venerunt ad te 
negotiatores tui; 22 venditores ‘Saba et Reema ipsi negotiatores tui 
cum universis “primis aromatibus et lapide pretioso et auro, quod 
proposuerunt in mercatu tuo; 23 "Haran et Chene et °Eden negotia- 
tores tui; Saba, Assur et Chelmad venditores tui; 24 ipsi negotiatores 
tui multifariam involucris hyacinthi et ?polymitorum gazarumque 
pretiosarum, quae obvolutae et adstrictae erant funibus; cedros quo- 
que habebant in negotiationibus tuis; 25 dnaves maris principes tui 
in negotiatione tua; et repleta es 'et glorificata nimis “in corde 
maris. 

26In aquis multis adduxerunt te remiges tui, ‘ventus auster con- 
trivit te in corde maris. 27 Divitiae tuae et thesauri tui et multiplex 
instrumentum tuum, ‘nautae tui et gubernatores tui, qui tenebant 
supellectilem tuam et populo tuo praeerant, viri quoque bellatores 
tul, qui erant in te, cum universa multitudine tua, quae est in medio 
tui, cadent in corde maris “in die ruinae tuae. 28 A sonitu clamoris 
gubernatorum tuorum conturbabuntur classes, 29et “descendent de na- 
vibus suis omnes qui tenebant remum, nautae et universi guberna- 
tores maris in terra stabunt 23% et heiulabunt super te voce magna 
et clamabunt amare et “superiacent pulverem capitibus suis et ci- 
mere conspergentur 31 et Yradent super te calvitium et ‘accingentur 
ciliciis et plorabunt te in amaritudine animae ploratu amarissimo 
32 et “adsument super te carmen lugubre et plangent te: @Quae est 
ut Tyrus, quae obmutuit in medio maris, 3% quae in exitu negotia- 
tionum tuarum de mari Y%implesti populos multos, in multitudine di- 
vitiarum tuarum et populorum tuorum ditasti reges terrae? 34 nunc 
Ccontrita es a mari, in profundis aquarum opes tuae et omnis mul- 


12 tCarthaginenses “negotiatores tui a multitu-. 





PROPHETIA 
EZECEIELIS 
27, 1-34 
@ VY..32. — V. CD; 19, 1; 26, 77. 
Of. 18:23, .% 
£ Ch. 38.23, 3. 
dcp. 28,.12, —. cf. wre 113,.0s 
9, 13 
é€vr. 25, 27 
f Dt 3, 9 
scl, E05 35, 
Vi AG c2e 2 SLC MES 
tcf. (Gn 10. 4); Nin, 24, 243 
(Is 66, 19 
ZV. CDs 16; TO 
Rvr. 24 
1 Gn 10, 18 
Mm VY. 27, 29. 
n3 Rg 5, 18; Ps 82, 8 
oO VY. 27. 
Pcp. 538,, 5. 
qcp. 30, 5. — cf. Is 66, 19; 


r 40, 9. 
rcf. 2 Rg 8, 7; Cn 4, 4 


S-cfi, VES"3: 

# (vre 25: cp. 38, 13..— Ve 3 
Rg 10, 22). 

“NT. 16, 18; 

v (Gn 10, st Ts 66,°19; Zc 


Gora: 

& tp. $2, 26; 38, 3) 40, 7; Ga 
IO, 2. 

y Ap 18, 13. 

zcp. 38, 6: Gn 10, 3. 


avr. 12,16, 173,219: 
6 Gn 10, 7. — Vv. cp. 25, 13. 


Seloep: 28728 
VI. 7. 
ev. 3 Rg 5.9, 1 


to cp. 20, 8. Sak Ix’ 3}28. 


EY. G37, 25; Jr-8, 23. 


h Ex 30, 235 Cn 4% 143,.18343, 


2 Gn It, 31; 4 Rg 19, 12. 
6 Is. 37, 125 2 


pvr. 7. 


PPS ACF FASC. 
(cf? v¥.-12). 
r VY. 4. 


$ cf. Ps.47, 8; Jr: 38327 


£6 5223145 


tvr. 8, 9. 


uv. Cp. 26, 15 
v pp. 26, 16. — cf. Ap 18, 17, 
18. 


a 2, 10; Mic 1, 10; Ap 18, 

BY . 7 18; Is 3,24; Jr.16:°6; 
47, 

ZV. cp. “39, 1 

acf. Ap 18, 18. 


bcf. Ap 18, 15, 19. 


é.cf.ep. 263-59. 





— 803 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
27, 35 — 29, 3 


gio perditae (26-27), describit, omnesque ut plangant invitat (28-36). Nec 
modo urbis sed principis quoque Tyri, cuius superbia deprimenda est 
(28, I-10), poenam promeritum vates denuntiat (15 19). Deinde post 











dcp. 26, 15, 16. 

CCD. 265216532. 10; 

es £8. 33: 

gel. Je ir8,2 1663310)" G2 Sp 
2,285; 

hcp. 26, 21; 28, 109. 

@V. CD; 2. 1. 

6 cf. vr. 12. 


EVE, 82 Ap 18.3 
dvr. 9. — cf. cp. 29, 3, 9; Is 


£4,°¥35'47, 9; Spm 2,497 3 
Me 15,3:5- 

ecp. 27, 4. 

fIs 31, 3. — cf. Os 11, 9. 
vr. 6, 9. 


ECE VT 0S 3 LC OM ae 


i? 14,14: Dn 17-9 

J ZC 9, 3. 

Lef.eps ‘75 2, 

MN. 10% CD. 30, Il, L225 31,2. 
WCDI 40). TEs 


oct. vr. 17. 
pcf. cp. 32, 18-20. 
gc, vr.:2. 


£ CD. 335X853 (3H, 195. 285 2ayas 
$i¥5 CDs: 17, 32; 


FV. CDe 203. I. 


“CD. 27, 3. 
13] * Catech. R. I 13, 4. 
vcp. 31, 8, 9. —- v. Is §1, 3. 
¥ ch. ep, 2.7) 36) 
y Ex 28, 17, 18; 39, Yo, II; 
PD 4, 3; 21, 19, 20. 
s Ex 28, 17; $9 10; Jb 28, 19. 
a Gn 2, 12; Jb 28, 17 
6 Ex 24, 10; 
cf. Lm 4, 
Cvr. 15: 
d Ex 25, 20; 3 Rg 8, 7. 
€ CDi; 17; 23% 20, 40. 
pur ve? s. 
VP. 3558. 
Clcyr. 7 


28, 6, 17. — 


lep. 26, 21; 27, 36. 


mv. cp. 6, 2. 

av. Is 23, 2% 

ov. cp. 13, 8. 

Pcp. 39, 13. — cf. Ex 14, 4, 
17, x8. 

qv. cp. 20, 38. 

i VTS. 265 CD. 80, “4k. 

Scf. cp. 20,. 41. 

Ecp.. 38, 22. 

MCE CD: 1637283 

vcf. Nm 33, 55; Js 23, 13. 


€NVS Cp. I, 17. 
Hicps, 36; .28.° "395.95. 


z Jr 23, 6; 32, 27. — cf. 3 Rg 
4, 25; 4 Rg 18, 31. 


acf. cp. 20, 1. 
Oly. ‘cp. 6,22." 
ecp. 32, 2. 
dy. Is to, 1. 


| et foramina tua ‘in die, qua conditus es, praeparata sunt. 





titudo tua, quae erat in medio tui, ceciderunt; 35 ¢universi habita- 
tores insularum “obstupuerunt super te, et reges earum omnes tem- 
pestate perculsi mutaverunt vultus, 36/negotiatores populorum Jsibi- 


laverunt super te; “ad nihilum deducta es et non eris usque in 


perpetuum. 
ys Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 4Fili hominis, 
dic principi Tyri: Haec dicit Dominus Deus: °Eo quod ele- 
vatum est cor tuum, et 4%dixisti: Deus ego sum et in cathedra Dei 
sedi “in corde maris, /cum sis homo et non Deus, et %dedisti cor tuum 
quasi cor Dei; 3“ecce sapientior es tu ‘Daniele, omne secretum non 
est absconditum a te, 4in sapientia et prudentia tua /fecisti tibi for- 
titudinem et adquisisti aurum et argentum in thesauris tuis, 5 in 
multitudine sapientiae tuae et in negotiatione tua multiplicasti tibi 
fortitudinem, et elevatum est cor tuum in robore tuo. 


6 Propterea haec dicit Dominus Deus: Eo quod elevatum est cor - : 


tuum quasi cor Dei, 7 /idcirco ecce ego adducam super te “alienos 
robustissimos gentium, et ™nudabunt gladios suos super pulchritu- 
dinem sapientiae tuae et °polluent decorem tuum, § interficient et 
Pdetrahent te, et morieris in interitu. occisorum in corde maris. 
9Nunquid @dicens loqueris: Deus ego sum coram interficientibus 
te, cum sis homo et non Deus, in manu occidentium te? 1°*Morte 
incircumcisorum morieris in manu alienorum, quia *ego locutus sum, 
ait Dominus Deus, 

11 Et factus est sermo Domini ad me dicens: Fili hominis, “leva 
planctum super regem Tyri 12 et dices ei: Haec dicit Dominus Deus: 
Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia et “perfectus decore; 
13 Vin deliciis paradisi Dei fuisti, “omnis lapis pretiosus operimentum 
tuum, sardius, *topazius et iaspis, chrysolithus et “onyx et beryllus, 
Ssapphirus et carbunculus et smaragdus; aurum opus rey A = 
dcherub extentus et protegens, et posui te fin monte sancto Dei, 
in medio lapidum ignitorum ambulasti 15 perfectus in viis tuis a die 
conditionis tuae, donec inventa est iniquitas in te. 16In multitudine 
Megotiationis tuae repleta sunt interiora tua iniquitate, et peccasti; 
et eieci te de monte Dei et perdidi te, o cherub protegens, de 
medio lapidum ignitorum. 179Et elevatum est cor tuum, “in decore 
tuo, perdidisti sapientiam tuam in decore tuo, in terram proieci te, 
ante faciem regum dedi te, ut cernerent te; 18in multitudine ini- 
quitatum tuarum et iniquitate negotiationis tuae polluisti sanctifica- 
tionem tuam; ‘producam ergo ignem, de medio tui, qui comedat te, 
et dabo te in cinerem super terram Jin conspectu omnium videntium 
te. 19 Omnes qui viderint te in gentibus obstupescent super te; 'ni- 
hili factus es et non eris in perpetuum. 

20 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 21 Fili hominis, 
™pone faciem tuam contra "Sidonem et prophetabis de ea 22 et 
dices: Haec dicit Dominus Deus: Ecce %ego ad te, Sidon, et ?glo- 
rificabor in medio tui; et %scient quia ego Dominus, *cum fecero in 
ea iudicia et 8sanctificatus fuero in ea 23 et immittam ei ‘pestilen- 
tiam et sanguinem in plateis eius, et corruent interfecti in medio 
eius gladio “per circuitum et scient quia ego Dominus. 
erit ultra domui Israél Yoffendiculum amaritudinis et spina dolorem 
inferens undique per circuitum eorum qui adversantur eis, et scient 
quia ego Dominus Deus. 

25 Haec dicit Dominus Deus: Quando “congregavero domum 
Israél de populis, in quibus dispersi sunt, sanctificabor in eis coram 
gentibus et Yhabitabunt in terra sua, quam dedi servo meo Iacob, 
26 et habitabunt. in ea séecuri et aedificabunt domos et plantabunt 
vineas et “habitabunt confidenter cum fecero iudicia in omnibus 
qui adversantur eis per circuitum, et scient quia ego Dominus Deus 
eorum., . 
2 In anno @decimo, decimo mense, undecima die mensis factum 

est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, \pone faciem 
tuam contra °Pharaonem regem Aegypti et prophetabis de eo et 
dde Aegypto ‘universa. 3% Loquere et dices: Haec dicit Dominus 


ee ee 


24 Et non. 








— 804 — 


or 


te 3 





eH 


Ns eh. 





breve de Sidone vaticinium (20-26), de Aegyptiorum interitu plura ora- 
cula profert et primo in Pharaonem invehit, quem Deus humiliabit 
(29, 1-10) et per Nabuchodonosor una cum exercitu suo ad nihilum 





peri Peat SO DES cath 5 Sea 





Deus: Ecce “ego ad te, Pharao rex Aegypti, /draco magne, qui 
cubas in medio fluminum tuorum et "dicis: Meus est fluvius, et ego 
feci memetipsum. 4 Et ‘ponam frenum in maxillis tuis et adgluti- 
nabo pisces fluminum tuorum squamis tuis, et extraham te de medio 
fluminum tuorum, et universi pisces tui squamis tuis adhaerebunt. 
5 Et jproiciam te in desertum et omnes pisces fluminis tui; ‘super 
faciem terrae cades, ™non colligeris neque congregaberis; bestiis 
terrae et volatilibus caeli dedi te ad devorandum; et "scient omnes 
habitatores Aegypti quia ego Dominus, pro eo quod fuisti °baculus 
harundineus domui Israél; 7 quando apprehenderunt te manu, et 
confractus es et lacerasti omnem umerum eorum et, innitentibus eis 
super te, comminutus es et dissolvisti omnes renes eorum. 

8 Propterea haec dicit Domiinus Deus: Ecce Yego adducam super 
te gladium et interficiam de te hominem et iumentum, 9 et erit terra 
Aegypti in desertum et in solitudinem, et scient quia ego Dominus. 
Pro eo quod ‘dixeris: Fluvius meus est et ego feci eum; 19 idcirco 
ecce ego ad te et ‘ad flumina tua daboque terram Aegypti in soli- 
tudines, gladio dissipatam a “turre Syenes usque ad terminos Ae- 
thiopiae. 11 ¥%Non pertransibit eam pes hominis neque pes iumenti 
gradietur in ea, et non habitabitur quadraginta annis. 12 *Daboque 
terram Aegypti desertam in medio terrarum desertarum et civitates 
eius in medio urbium subversarum, et erunt desolatae quadraginta 
annis, et Ydispergam Aegyptios in nationes et ventilabo eos in terras. 

13 Quia haec dicit Dominus Deus: Post finem quadraginta anno- 
rum *congregabo Aegyptum de populis, in quibus dispersi fuerant, 
14 et Yreducam captivitatem Aegypti et collocabo eos in “terra Pha- 
thures, in terra nativitatis suae, et erunt ibi in Cregnum humile. 
15 Inter cetera regna erit humillima et non elevabitur ultra super 
nationes; et 4imminuam eos, ne imperent gentibus, 16 “neque erunt 
ultra domui Israél in confidentia docentes iniquitatem, ut fugiant et 
sequantur eos, et /scient quia ego Dominus Deus. 

17 Et factum est, in 9vicesimo et septimo anno, in primo, in una 
mensis factum est verbum Domini ad me dicens: . 18 “Fili hominis, 
Nabuchodonosor rex Babylonis ‘servire fecit exercitum suum servi- 
tute magna adversus Tyrum, omne caput decalvatum et omnis ume- 
rus depilatus est, et merces non est reddita ei neque exercitui eius 
de Tyro pro servitute qua servivit mihi adversus eam. 

19 Propterea haec dicit Dominus Deus: Ecce jego dabo Nabu- 
chodonosor regem Babylonis in terra Aegypti, et ‘accipiet multitu- 
dinem eius et depraedabitur manubia3 eius et diripiet spolia eius. 
et erit merces exercitui illius 29 et operi quo servivit adversus eam. 
“Dedi ei terram Aegypti, pro eo quod laboraverit mihi, ait Domi- 
nus Deus. 

21 In die illo =pullulabit cornu domui Israél, et °tibi dabo aper- 
tum os in medio eorum, et Pscient quia ego Dominus. 

3 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, 

propheta et dic: Haec dicit Dominus Deus: @Ululate: Vae vae 
diei. 3 Quia iuxta est dies et appropinquat; %dies Domini, @dies nubis, 
tempus gentium erit. 4 Et veniet ¢gladius in Aegyptum, et “erit pavor 
in /Aethiopia, cum ceciderint vulnerati in Aegypto, et Yablata fuerit 
multitudo illius, et destructa fundamenta eius. 5 Aethiopia et "Libya 
et Lydi et omne reliquum vulgus et Chub et filii terrae foederis cum 
eis gladio cadent. ; 

6 Haec dicit Dominus Deus: Et ‘corruent fulcientes Aegyptum, 
et jdestruetur superbia imperii eius, a ‘turre Syenes gladio cadent 
in ea, ait Dominus Deus exercituum, 7et ™dissipabuntur in medio 
terrarum desolatarum, et urbes eius in medio civitatum desertarum 
erunt; Set "scient quia ego Dominus, cum °dedero ignem in Ae- 


gypto, et attriti fuerint omnes auxiliatores eius. 9In die illo Pegre- 


dientur nuntii a facie mea in trieribus ad conterendam Aethiopiae 


confidentiam; et erit pavor in eis in die Aegypti, quia absque du- 


bio veniet. J : le 
10 Haec dicit Dominus Deus: 9Cessare faciam multitudinem Ae- 


gypti in manu Nabuchodonosor regis Babylonis. 11 ‘Ipse et populus 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
29, 4 — 30, rr 
év.cp. 13, 8. 
fep. 32, 2. — cf. Ps 43, 83; 
24; 1S O7,:35--S1,09» 
ct; 32.8. 
vr. 9 


tcp. 38, 4; 4 Rg 19, 28. — cf. 

. CP. 19, 9; 2 Lar 33, Ir. 

fcl.ep; 33, 4, &. 

lLJr 9, 22. 

m cf. Is 14, 19; Jr-8, 23 25494. 

nv. Cp. 20, 38. 

04 Re 18, 21. — cf. Is 30, 2, 
go Li a 57, 

dcf. cp. 17, 17; Is 20, 5; 30. 
$:°$,'7; 30 3, 365°37;'6 


QV. cp. 1& Gs 


rvr. 3. — cf. cp. 28, 2. 

SYvr. 3. — Vv. cp. 13; 8 

tcf. cp.s30; ¥2: 

# cf: cpi30;"'6. 

UCP. 32, 13. — cf. cp. 35, 7. 
£:Cp.- 30; 7. 


ycp. 30, 23, 26. — cf. Jr 46, 
19. 


zcf. Is 19, 22-25: Jr 46, 26. 


a cf. ep. 39, 25. 

5 cp. 30,142 Jr 44,52, 45.55 
—v. Is rz, 11. 

6cp. 57, 6; 14. 

@ ¢ef:. icp? 30, 23. 

é ct: 18°30;"2, 73% 36, 4)°63° hin 


ect cp. 
hv. cp. 2, 1. 
bef; cp, 26,77: 


PCD; 30; 10; 32, 1S7. NAb e3, 
lcp. 30, 4. — cf. cp. 30, 10. 
mt. (3 43,.3- 


na Ps 131, 17. — cf. Le 1, 60. 
OCP. 24, 27; 33, 22. — cf. ep. 
16. 6 


Oss 
D5 CD. -20,) 38% 


av. Is 13, 6. 

POS9, FFs, JVtp ASG es ts 
Spiee7. 

cp. 34, 125 Fi 2; 23 Sphte crs; 

dcp. 29, 8. , 

ct: 1S, 23,3; 

fcp. 38, 5; Is 43, 3. 

zcp. 29, 19. — cf. vr. ro. 

Av. cp. 27, 10. 


icf. cp. 32,21, 

jvr. 18. — cf. cp. 33, 28. 
lep. 29, 10. 

m cp. 29, 12. 

ncp. 29, 6. —- Vv. cp. 20, 38. 
ocf. cp. 28, 18. 

6 cf, "Is: 18, 1, °2. 


qvr. 4. — Vv. Is 19, 4, 23. 
INS CD. 28, 7; 








i Bagct 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
30, 12 — 31, 13 


rediget (17-21). Quod vaticinium clarius explicans propheta ostendit re- 
gem Babylonis posthac advenientem ut comminuat vires Aegypti (30, 1-26) 
sortemque sortis Assyriae non dissimilem infligat. Etenim, ut Assyria 








Scp. 28, 7. 

tIs 19, 5, 6. — cf. cp. 29, 10. 
C1. CD. 29,3 
vcf. Is-19, 4. 


Be RD Gy Mak Do : 

13] Cp. in fs. fugae DNJC: in 
Aegypt. 

y Jr 10, 11; 43, 12; 46, 25; Ze 
£472. 

zIs 19, 13; Jr 2, 106. 

acf. cp. 29, 15; Zc 10, II. 

b cf. Is 19, 16. 

ccp. 29, 14. — v. Is 11, It. 

d Jr 2, 16; 43, 7-9; 44, 1; 46, 
14. — cf. Is 30, 4. 


évr. 19. 
f Jr 46, 25; Nb 3, 8. 


cv s 13, 8. 

Gn 41, 45. — cf. Is 19, 18; 
r 43, 13. 

idl’ Jr 15, 9; Am 8, 9. 

jvr. 6. 

ver. 14. 

MV. CD. 20, 38. 

NV. Cp. 20, I. 

ocf. Jr 48, 25. 

pcf. Jr 30, 13: 46, 11. 


aN. cp: 13, 8. 
iNT. 20; CD. 29,42. 
Sch. VP do. 


tcf. vr. 8. —-v. cp. 21, 3. 
u Jb 24, 12; Jr 26, 15; 51, 52. 


v cf. vr. 8. 


@ Cl. CD20. YOR) 30; 42: 32.°123 


Ucf. vr. 2. 

mcf. Am 2, 9. 

ncp. 28. 13; Is 51, 3. — cf. 
Vs 10,- 18. 


ovr. 16. — cf. Is 14, 8. 


®Gh. NP 3s 
qcp. 17,-3. — cf. vr. 3, 4. 
r Dn 5, 20. — cf. Is ro, 12. 


$v. Cp: 28). 9. 
fck..cp; -34,: $< 


u CD. 32, 4. 


eius cum eo fortissimi gentium adducentur ad disperdendam terram 
et %evaginabunt gladios suos super Aegyptum et implebunt terram 
interfectis. 12 Et ‘faciam “alveos fluminum aridos et tradam terram 
in manus Vpessimorum et dissipabo terram et plenitudinem eius 
manu alienorum. “Ego Dominus locutus sum. 

13 Haec dicit Dominus Deus: Et Ydisperdam simulacra et cessare 
faciam idola de *Memphis, et “dux de terra Aegypti non erit amplius, 
et Sdabo terrorem in terra Aegypti 14 et disperdam terram ¢Phathures 
et dabo ignem in %Taphnis et ¢faciam iudicia in Alexandria 15 et 
effundam indignationem meam super Pelusium, robur Aegypti, et in- 
terficiam multitudinem Alexandriae 16 et dabo ignem in Aegy- 
pto. 9Quasi parturiens dolebit Pelusium, et Alexandria erit dissipata, 
et in Memphis angustiae cotidianae. 17 Iuvenes *Heliopoleos et Bu- 
basti gladio cadent, et ipsae captivae ducentur, 18 et in Taphnis ‘ni- 
grescet dies, cum contrivero ibi sceptra Aegypti, et defecerit in ea 
Jsuperbia potentiae eius; ipsam nubes operiet, filiae autem eius in 
captivitatem ducentur; 1% et Jiudicia faciam in Aegypto, et ™scient 
quia ego Dominus. 

20 Et factum est, in “undecimo anno, in primo mense, in septima 
mensis factum est verbum Domini ad me dicens: 21 Fili hominis, 
°bracchium Pharaonis regis Aegypti confregi, et ?ecce non est obvo- 
lutum ut restitueretur ei sanitas, ut ligaretur pannis et fasciaretur 
linteolis, ut, recepto robore, posset tenere gladium. 

22 Propterea haec dicit Dominus Deus: Ecce %ego ad Pharaonem 
regem Aegypti et comminuam bracchium eius forte, sed confractum, 
et deiciam gladium de manu eius 23 et ‘dispergam Aegyptum in 
gentibus et ventilabo eos in terris 24et 8confortabo bracchia regis 
Babylonis ‘daboque gladium meum in manu eius et confringam 
bracchia Pharaonis, et “gement gemitibus interfecti coram facie eius. 
25 Et confortabo bracchia regis Babylonis, et bracchia Pharaonis 
concident; et scient quia ego Dominus. cum Ydedero gladium meum 
in manu regis Babylonis, et extenderit eum super terram Aegypti. 
26 Et ‘dispergam Aegyptum in nationes et ventilabo eos in terras, 
et ™scient quia ego Dominus. 

Et factum est, in anno undecimo, tertio mense, una mensis 
factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, dic 


-Pharaoni regi Aegypti et *populo eius: °Cui similis factus es in ma- 


gnitudine tua? 3 Ecce “Assur, quasi 4cedrus in @Libano, pulcher ramis 
et /frondibus nemorosus %excelsusque altitudine, et inter condensas 
frondes elevatum est cacumen eius. 4 Aquae nutrierunt illum, abys- 
sus exaltavit illum, “flumina eius manabant in circuitu radicum eius, 
et frivos suos emisit ad universa ligna regionis. 5 Propterea elevata 
est altitudo eius super omnia ligna regionis, et multiplicata sunt 
arbusta eius, et elevati sunt rami eius prae Jaquis multis. 6 Cumque 
extendisset umbram suam, “in ramis eius fecerunt nidos omnia vo- 
latilia caeli, et sub frondibus eius genuerunt omnes bestiae saltuum, 
et sub umbraculo illius habitabat coetus gentium plurimarum. 7 Erat- 
que 'pulcherrimus in magnitudine sua et in dilatatione arbustorum 
suorum, erat enim radix illius iuxta aquas multas. 8™Cedri non 
fuerunt altiores illo in “paradiso Dei, abietes non adaequaverunt 
summitatem eius, et platani non fuerunt aequae frondibus illius, 
omne lignum paradisi Dei non est adsimilatum illi et pulchritudini 
eius. 9 Quoniam speciosum feci eum et multis condensisque frondi- 
bus, et aemulata sunt eum °omnia ligna voluptatis, quae erant in 
paradiso Dei. 

10 Propterea haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod ®sublimatus 
est in altitudine et dedit Ysummitatem suam virentem atque con- 
densam, et “elevatum est cor eius in altitudine sua, 11 tradidi eum in 
manu fortissimi gentium, faciens faciet ei; iuxta impietatem eius eieci 
eum. 12 Et succident eum @alieni et crudelissimi nationum et *proi- 
cient eum super montes, et in cunctis convallibus corruent rami eius 
et confringentur arbusta eius in universis rupibus terrae, et recedent 
de umbraculo cius omnes populi terrae et relinquent eum. 13 “In 
ruina eius habitaverunt omnia volatilia caeli, et in ramis eius fuerunt 





— 806 — 








ee * So 
< ier iad 





quasi cedrus sublimis (31, 1-9) succisa est (10-18); ita Pharao velut 
draco ex aquis deductus, stupentibus caelo et terra, a rege Chaldaeorum 
vorabitur (32, 1-16), ad inferos deducetur (17-21) ibique cum iis qui 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 





universae bestiae regionis. 14Quam ob rem “non elevabuntur in 
altitudine sua omnia ligna aquarum nec ponent sublimitatem suam 
inter nemorosa atque frondosa nec stabunt in sublimtitate sua omnia 
quae irrigantur aquis, quia omnes traditi sunt in mortem “ad terram 
Seeman in medio filiorum hominum, ad eos “qui descendunt in 
acum. 

15 Haec dicit Dominus Deus: In die, quando @descendit ad infe- 
ros, induxi luctum, operui eum abysso et prohibui flumina eius et 
coércui aquas multas; contristatus est super eum ?Libanus, et omnia 
ligna agri concussa sunt. 16¢A sonitu ruinae eius 4commovi gentes, 
cum deducerem eum ad infernum cum his qui descendebant in la- 
cum, et consolata sunt in terra infima omnia ligna voluptatis egregia 
atque praeclara in Libano, universa quae irrigabantur aquis; 17 nam 
et ipsi cum eo descendent in infernum ad interfectos gladio, et 
fbracchium uniuscuiusque 9sedebit sub umbraculo eius in medio 
nationum. 18 Cui adsimilatus es, o inclite atque sublimis inter ligna 
voluptatis? ‘Ecce deductus es cum lignis voluptatis ad terram ulti- 
mam, /in medio incircumcisorum dormies, cum eis qui interfecti 
sunt gladio: ipse est Pharao et omnis multitudo eius, dicit Domi- 
nus Deus. 

3 Et factum est, “<duodecimo anno, in mense duodecimo, in una 

mensis factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili ho- 
minis, °"adsume lamentum super °Pharaonem regem Aegypti et dices 
ad eum: @Leoni gentium adsimilatus es et “draconi, /qui est in mari, 
et 9ventilabas cornu in fluminibus tuis et conturbabas aquas pedibus 
tuis et conculcabas flumina earum. 

3 Propterea haec dicit Dominus Deus: “Expandam super te rete 
meum in ‘multitudine populorum multorum et extraham te in sagena 
mea ‘4et jproiciam te in terram, super faciem agri abiciam te et 
habitare faciam super te omnia volatilia caeli et saturabo de te be- 
stias universae terrae 5 et ‘dabo carnes tuas super montes et implebo 
colles tuos sanie tua et irrigabo terram fetore sanguinis tui super 
montes, et valles implebuntur ex te, 7et “operiam, “cum exstinctus 
fueris, caelum et nigrescere faciam stellas eius, solem nube tegam, 
et luna non dabit-lumen suum, 8omnia luminaria caeli maerere 
faciam super te et °dabo tenebras super terram tuam, dicit Dominus 
Deus, cum ceciderint vulnerati tui in medio terrae, ait Dominus 
Deus. 9 Et irritabo cor populorum multorum, cum induxero contri- 
tionem tuam in gentibus super terras quas nescis, 1et *stupescere 
faciam super te populos multos, et reges eorum horrore nimio for- 
midabunt super te, cum @volare coeperit gladius meus super facies 
eorum, et ‘obstupescent repente singuli pro anima sua in die rui- 
nae tuae. 

11 Quia haec dicit Dominus Deus: *Gladius regis Babylonis veniet 
tibi, 12 in gladiis fortium ‘deiciam multitudinem tuam; “inexpugna- 
biles omnes gentes hae et vastabunt superbiam Aegypti, et dissipa- 
bitur multitudo eius. 13 Et perdam omnia iumenta eius, quae erant 
super aquas plurimas, et “non conturbabit eas pes hominis ultra, 
neque ungula iumentorum turbabit eas. 14 Tunc purissimas reddam 
aquas eorum et flumina eorum quasi oleum adducam, ait Dominus 
Deus, 15cum dedero terram Aegypti desolatam; “deseretur autem 
terra a plenitudine sua, quando percussero omnes habitatores eius, 
et Yscient quia ego Dominus. 16 Planctus est, et plangent eum, filiae 
gentium plangent eum, super Aegyptum et super multitudinem eius 
plangent eum, ait Dominus Deus. 

17 Et factum est, in “duodecimo anno, in quinta decima mensis 
factum est verbum Domini ad me dicens: 18 Fili hominis, cane lu- 
gubre super multitudinem Aegypti et detrahe eam ipsam et filias 
gentium robustarum ad Cterram ultimam cum his qui ¢descendunt 
in lacum. 19 ¢Quo pulchrior es, descende et /dormi cum incircum- 
cisis. 20In medio Yinterfectorum gladio cadent; gladius datus est, 
attraxerunt eam et omnes populos eius. 2! ”Loquentur ei poten- 
tissimi robustorum de medio inferni, qui ‘cum auxiliatoribus eius 
descenderunt et dormierunt /incircumcisi interfecti gladio. 22 Ibi 





31, 14 — 32, 22 


7 cl. vr. 8; 


. Vr. 16,/38:° CD. “$2, 33.) 24. 

y.chk. Ps 62, 10. 

- 26,2205; 325 28: 

act. cp 325 "88, 
9. 10. 

O vriug: 


. CD. 265. 53 
dcf. Ag 2, 8. 


21° “¥s" .X24% 


e cf. 


tct: 
re 

2-Ch; Vrs. 2% 

icf. Mt:21, 23;-Le ro. 15, 

ICD. 28, "10; 32;-°19; 21,245 
25, 28. 


CD.) 32542020 3's. 
cp. 30, 5, 6, 8. 
vr. 6. 


@ Cl. Cp. 20;- ¥: 


6 cf. vr. 16. — v. 
CCDs 205 HF 
@cp.. 103 3,; §> 635.38; (1B. 
€ CD. 20, 3. 
ff Ch AS -18, -2% 
ee Jr 46," 8. 

VioeCD Ea; ESae 17720; 
icf. cp. 26, 9. 
Sills CDS 20.2.5: 


CO. 29, F- 


Lick. $i. 12’ 


Wey. is) re OT 22283 
24, °29e0Mr: 23;-295. 25- 
Cf: 18. 't4.¥2. 


Ocf Ex'10, 213. 15°53.30: 


£ cp. 26, 16% -27,..35. 


acf; Gni3, 24; 4. Par 21, 116; 
rcp. 26, 16. — cf. Dt 28, 66. 


sick. ‘cp: 20;; °8;.-19;, .— ‘Vv.-gt 
6, 26 


tN. cp. 31, 2 
WN ED. 28-7 


9. Cp.s20; ts 


‘Ci Cp Ea, 80: 

¥ cp. 20; 38. 

zvr. 18. — cf. Jr 9, 17. 
@vr. I. — V. cp. 20, I. 
b vr. 2 


; Cp; °30, 6, 8. 
§ 28, FO? O91,. 182 








ae. 


— 807 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
32, 23 — 33, 13 


dum viverent, potentes fuerunt, consolabitur (22-32). 
2, Vaticinia consolatoria (33, 1-48.. 1. Regoum Israél restituendum (33, 1-39, 29). Prae pri- 
mis propheta docet iustum merceuem ovtenturum esse si perseveraverit 








tcf. vr. 24-30. 


mIs 14, 15. 

WV. VI. 25, 26. — 

Ovr. 24-27. — Cf. vr. 32. 

Pcp. 26, 20. — v. Ps 26, 13. 

qcf. vr. 22, 26, 29, 30. 

fIS 28) 1153 E,.22 
Jr 49, 34-39. 


& vr. 20. 
évr. 18. — v. cp. 31, 14. 
695-255 1,.50% Cio 3 Gress 
36, 7; 39, 26; 44. 
cp. 34. 39. 
cf. Is 30, 33. 
“V0. 22. 


¥V. Cp. 27, 13. 


54. 


2Gu 35 tee 16: 10: 
acl. 1. Mc 13,28. 29. 


6 cp. 28,:10; 32, 18. 
CV. GH. '25, 12-14. 
ay. Jer 155.2 


5, 9. 
e (cp. 28, 21; Is 23; %2.C8)): 


fGen. 32, 16: 
Ev. rot Pine § ae 
cf. vr. 10. 


ivr. 21, 27. — cp. 31, 18. 


1-11 LL, in fr. 2 p. D. 2 Nbr. 
oe 12; 27, $03 :GD..3) ES se 


bv. cp. 14, 17. 

c Jr 6, 17. —'cf. Is 21, 8. 

d cf. Mic 7) A 

ecf. Am 3, 6 

fvr. 6; cp. 18, 13. — v. ep. 
3, 18. 

£ ef. Cb. 1S. -26. 

Act. cp. 3, 18. 

7-9] cp. 3, 17-19. 

oe cp. 4, 17. : 
tf. Ob.:37, i 349, 14. 

m1} * Calech. it’s, 9. = 
Ant. in fr ‘ et in recon: 
paenit P. )—v. Jl 2, 1 
v. cp. 16, 48 


t1 Tm 2, 4-6. sc ep. :%8,.23 


nvr. 2 

oct. cp. 13, 183: 18.24: 

12 b) * Catech. R. II 5, 30. — 
Ant. in fs. boni Latr. 

cf. 2 Pas:7, :14. 


22, 6. — Vv. 


13. — ct. 





‘Assur et omnis multitudo eius, in circuitu illius sepulcra eius, 
omnes interiecti et qui ceciderunt gladio, 23 quorum data sunt se- 
pulcra in "'novissimis laci, et facta est multitudo eius “per gyrum 
sepulcri eius, universi interfecti cadentesque gladio, °qui dederant 
quondam formidinem Pin terra viventium. 24 @Ibi *Aelam et omnis 
multitudo eius per gyrum sepulcri sui, Somnes hi interfecti ruen- 
tesque gladio, ‘qui descenderunt incircumcisi ad terram ultimam, 
qui posuerunt terrorem suum in terra viventium et “portaverunt igno- 
miniam suam cum his qui descendunt in lacum. 25 *In medio inter- 
fectorum posuerunt cubile eius in universis populis eius, *in circuitu 
eius sepulcrum illius, omnes hi incircumcisi interfectique gladio; 
dederunt enim terrorem suum in terra viventium et Yportaverunt 
ignominiam suam cum his qui descendunt in lacum; in medio in- 
terfectorum positi sunt. 26 Ibi Mosoch et Thubal et omnis multitudo 
eius: in circuitu eius sepulcra illius; omnes hi incircumcisi interfe- 
ctique et cadentes gladio, quia dederunt formidinem suam in terra 
viventium. 27 Et ‘non dormient cum fortibus cadentibusque et incir- 
cumcisis, qui descenderunt ad infernum “cum armis suis et posue- 
runt gladios suos sub capitibus suis, et fuerunt iniquitates eorum in 
ossibus eorum, quia terror fortium facti sunt in terra viventium; 
28 et tu ergo bin medio incircumcisorum contereris et dormies cum 
interfectis gladio. 29 Ibi “Idumaea et reges eius et omnes duces eius, 
qui dati sunt cum exercitu suo cum interfectis gladio et qui cum 
incircumcisis dormierunt et cum his qui descendunt in lacum. 3 Ibi 
4principes aquilonis omnes et universi ‘venatores, qui deducti sunt 
cum interfectis, paventes et in sua fortitudine confusi, qui dormie- 
runt incircumcisi cum interfectis gladio et portaverunt confusionem 
suam cum his qui descendunt in lacum. 431 Vidit eos Pharao et 
fconsolatus est super Yuniversa multitudine sua, quae interfecta est 
gladio: Pharao et omnis exercitus eius, ait Dominus Deus; 32 “quia 
dedi terrorem meum in terra viventium, et dormivit in medio in- 
circumcisorum cum ‘interfectis gladio Pharao et omnis multitudo 
cius, ait Dominus Deus. 
3 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, 
loquere ad ¢filios populi tui et dices ad eos: Terra, bcum in- 
duxero super eam gladium, et tulerit populus terrae virum unum 
de novissimis suis et “constituerit eum super se 4speculatorem, 3 et 
ille viderit gladium venientem super terram et cecinerit bucina et 
adnuntiaverit populo; 4audiens autem quisquis ille est sonitum bu- 
cinae et non se observaverit, veneritque gladius et tulerit eum, /san- 
guis ipsius super caput eius erit. 5 9Sonum bucinae audivit et non 
se observavit, sanguis eius in ipso erit; si autem se custodierit, 
animam suam salvabit. § “Quod si speculator viderit gladium venien- 
tem, et non insonuerit bucina, et populus se non custodierit, vene- 
ritque gladius et tulerit de eis animam, ille quidem in iniquitate sua 
captus est, sanguinem autem eius de manu speculatoris requiram. 

7Et tu, fili hominis, speculatorem dedi te domui Israél; audiens 
ergo ex ore meo sermonem adnuntiabis eis ex me. 8 Si, me dicente 
ad impium: Impie, morte morieris, non fueris locutus, ‘ut se custo- 
diat impius a via sua, ipse impius in iniquitate sua morietur, san- 
guinem autem eius de manu tua requiram; 9%si autem, adnuntiante 
te ad impium ut a viis suis convertatur, non fuerit conversus a via 
sua, ipse in iniquitate sua morietur, porro tu animam tuam liberasti. 

10 Tu ergo, fili hominis, dic ad domum Israél: Sic locuti estis 
dicentes : Tniquitates nostrae et peccata nostra super nos sunt, et 
fin ipsis nos tabescimus: jquomodo ergo vivere poterimus? 11 Dic 
ad eos: *Vivo ego, dicit Dominus Deus, ’olo mortem impii, sed 
ut convertatur impius a via sua et vivat. ‘Convertimini, convertimini 
a viis vestris pessimis et ™quare moriemini, domus Israél ? 

12 Tu itaque, fili hominis, dic ad "filios populi tui: °Tustitia iusti 
non liberabit eum in quacumque die peccaverit, et ?impietas impii 
non nocebit ei in quacumque_ die conversus fuerit ab impietate sua, 
et iustus non poterit vivere in iustitia sua in quacumque die pec- 
caverit. 13 Etiamsi dixero iusto quod vita vivat. et confisus in 








— 808 — 


rere 


wea 


ise 


a Rhy, 








(1-9), similiter peccatorem si paenitentiam egerit (10-20); pravi vero 
et impii a terra sancta debent arceri, licet filtt sint Abrahae (21-33). 
Pariter pastores de se tantum sollicitos reiciendos esse (34, 1-10); 








'judicium et iustitiam fecit, vita vivet. 


iustitia sua fecerit iniquitatem, Yomnes iustitiae eius oblivioni tra- 
dentur, et in iniquitate sua quam operatus est, in ipsa morietur. 
14rSi autem dixero impio: *Morte morieris, ‘et egerit paenitentiam 
a peccato suo feceritque iudicium et iustitiam ‘5et “pignus re- 
stituerit ille impius *rapinamque reddiderit, “in mandatis vitae am- 
bulaverit nec fecerit quidquam iniustum, vita vivet et non morie- 
tur: 16% omnia peccata eius, quae peccavit, non imputabuntur ei, 
17 Et dixerunt filii populi 
tui: Non est aequi ponderis via Domini, et ipsorum via iniusta est. 
18aCum enim recesserit iustus a iustitia sua feceritque iniquitates, 
morietur in eis; 19 %et, cum recesserit impius ab impietate sua fece- 
ritque iudicium et iustitiam, vivet in eis. 2° Et dicitis: “Non est 
recta via Domini. 7Unumquemque iuxta vias suas iudicabo de vobis, 
domus Israél. 

21 Et factum est, in duodecimo anno, in decimo mense, in quinta 
mensis ¢transmigrationis nostrae venit ad me /qui fugerat de Ieru- 
salem dicens: 9Vastata est civitas. 22"“Manus autem Domini facta 
fuerat ad me vespere, antequam veniret qui fugerat, ‘aperuitque os 
meum, donec veniret ad me mane, et, aperto ore meo, non silui 
amplius. 

23 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 24 Fili hominis, 
jqui habitant in ruinosis his super humum Israél loquentes aiunt: 
JUnus erat Abraham et hereditate possedit terram; ™nos autem 
multi sumus: nobis data est terra in possessionem. 

25 Idcirco dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: "Qui in san- 
guine comeditis et °oculos vestros levatis ad immunditias vestras. et 
Psanguinem funditis, nunquid terram hereditate possidebitis? 26 4Ste- 
tistis in gladiis vestris, *fecistis abominationes et unusquisque uxorem 
proximi sui polluit, et terram hereditate possidebitis? 

27 Haec dices ad eos: Sic dicit Dominus Deus: *Vivo ego, quia 
tqui in ruinosis habitant “gladio cadent, et qui in agro est bestiis 
tradetur ad devorandum, qui autem in Upraesidiis et speluncis sunt 
peste morientur. 28 Et *dabo terram in solitudinem et in desertum, 
et Ydeficiet superba fortitudo eius et desolabuntur *montes Israél, eo 
quod nullus sit qui-per eos transeat, 29 et ¢scient quia ego Dominus, 
cum dedero terram eorum desolatam et desertam propter universas 
abominationes suas, quas operati sunt. 

30 Et tu, fili hominis, °filii populi tui, qui loquuntur de te iuxta 
muros et in ostiis domorum et dicunt unus ad alterum, vir ad pro- 
ximum suum, loquentes: Venite, et audiamus quis sit sermo egre- 
diens a Domino, 31 et veniunt ad te, quasi si ingrediatur populus, 
et sedent coram te, populus meus, et Zaudiunt sermones tuos et non 
faciunt eos, quia “in canticum oris sui vertunt illos, et favaritiam 
suam sequitur cor eorum, °2 et es eis quasi carmen musicum, quod 
suavi 2dulcique sono canitur, et “audiunt verba tua et non faciunt 
ea; 33 et, cum venerit ‘quod praedictum est (ecce enim venit), tunc 


| Iscient quod prophetes fuerit inter eos. 


3 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, 
propheta de pastoribus Israél, propheta et dices pastoribus. 
Haec dicit Dominus Deus: %Vae pastoribus Israél, qui pascebant 
semetipsos! “Nonne greges a pastoribus pascuntur? 34Lac comede- 
batis et “lanis operiebamini et quod crassum erat occidebatis, gre- 
gem autem meum non pascebatis; 4/fquod infirmum fuit non conso- 
lidastis et quod aegrotum non sanastis, quod confractum est non 
alligastis et 29quod abiectum est non reduxistis et quod perierat non 
Gusesistts, sed *cum austeritate imperabatis eis et cum potentia. 
Et ‘dispersae sunt oves meae, eo quod non esset pastor, et ffactae 
sunt in devorationem omnium bestiarum agri et dispersae sunt. 
6 Erraverunt greges mei in cunctis montibus et in universo colle 
excelso, et super omnem faciem terrae dispersi sunt greges mei, et 
™on erat qui requireret, non erat, inquam, qui requireret. 7 Pro- 
pterea, pastores, audite verbum Domini: 8 Vivo ego, dicit Dominus 
Deus, quia, pro eo quod facti sunt “greges mei in rapinam, et oves 
meae in devorationem omnium bestiarum agri, eo quod non esset 





PROPHETIA 
EZECHIELIS 
33, 14 — 34, 8 
qcf. vr. 12 
fp, 3}. 18: 
scf. Gn 2, 17. 
tepy. 183. 27; Jr518; 78, 
ucp. 18, 7 


« Lv 6, 2, F 5.— cf. Le 19, 8. 
SVg CD. 20,- BE 


wep. -28,°22: 


S vf. 20;-cp; .%8; 25,29. 


re vr. 42, 13. — Vv. cp. 18, 

26. 

bcp. 18, 27. — cf. vr. 11, 12. 

Cvr. 17; cp. 18, 25, 29. 

dcp. 18, 30; Ecli r5, 18; Rm 
2, 6. 


€cp. 40, I. 

fcp. 24, 26. 

gcp. 40, 1. — cf. cp. 26, 2. — 
v. 4 Rg 22, 2-11. 

hcp. 1, 33. — cf. cp. 24, 26, 

Slay 

#CD. 3; 27; 2¢/52r. 

ivr. 27. 

lIs sr, 2. — cf. Ac 7, 5. 

mci. Mt 3, 9; Le 3, 8. 

nef. Gn 9, 4; Le 3, 17. 

ocp. 18, 6. 

pv. 2a. 9% 


cp. 
a cf. G 27, 40. 
a» Se Sioa 


fv. cp. 16. 48. 

eV". 24. 

Cl. CD. (92s (Th: 2t. 

def: 1. Re 93, 29. 

xcp. 6, 14; 15, 8. — cf. cp. 
35, 3, 9; Jr 44, 2, 6, 22. 

v cf. cp. 7, 24; 30, 6 

2 ep, 6.3. 

uv. cp. 20, 38. 

b vr. 2. 


ccf. Mt 19, 22. — v. cp. 8, 1. 
Vi "Is" 58; "2; 

e cf. 30, 9; Lm 3, 14. 

Pel. We 22-13: 

ie x Rg 16, 17: 

hcf. Mt 7, 26; Le 6, 49. 

icf. vr. 29. 
jcp. . — cf. Zc 2, 


2 Cc 9. 
1-12] an in fr. 3 p. D. 2 Nor. 


wir 23> bs 

b cf. vr. 8; Ju 12. 

eck. 2 Cor't2,°34. 

d Zc:11, 16. 

eZc 11, 4, §. — cf. Mic 3, 2, 
3; Jo 10, 10. 

fict: Vt236, "9%? 

cc Mt 18, 12; Le 15, 4. 

p Ex’r, 13, 44. — ‘cf. x Pt 5. 3. 

#3 Rg 22, 17; Mt 9, 36. © 

Pek Ie: $0; 7; 17. 

6] v. Jr 3r, 28. 


et: vr. 113: Jo-10,, 22: 

8b) R. in fs. BMV. div. Past. 
Matris. 

8] * cf. Catech. R. Il 7, 4. 

mv. cp. 16, 48. 

ncf. vr. 22. 














PROPHETIA 
EZECHIFLIS 
34, 9 — 35, 9 


quorum loco Deus gregi olim disperso et a se congregato (11-22) 
suscitabit genuinum pastorem (23-25), eumque, postquam pacis foe- 
dus cum grege inierit, in terra benedictionis constituet (26-31). Sequi- 








10-16] L. in fr. 2 p. L. + Qdg. 
o cf. cp.113528: 

p cf. Heb 13, 17.— V.cp. 3, 18. 
gd ch: Ze ry, 8: 

ged n'y Gee ae 

SEC, CD. 13, 20. 


11-13] RR. ut s. vr. 6. 
tcf. Lc 19, 10; Jo 10, 11, — 
cf. Mic 4, 6, 7. 


, BCP. 30, 2; Ji 2,°2:Sph #,*1s. 
vv. CD. II, 17. 

x ok 6, 2. — cf. cp. 17, 23. 
y Ps 22, 2. — cf. Jo 10, 9. 
1s 49518)" jr 43; 22. 
acf, vr. 23; Is 40, 11. 

15} v. ur. II-13. 

15,16] Cm. in fs. s. Petri Clav. 


Le 19, 10. — cf. vr. 4. 

c Mic 4 6; Sph 3, 16. 

d cf. vr. 20. 

C vr. 20, 22. — cf. cp. 20, 38; 
Mt 25, 32, 33. 

f cf. cp. 32, 14. 

g Dt 33, 17; 3 Re 22, 11; Dn 
8, 4; 1 Mc 7, 46. 

A cf. vr. 4. 

22] Ant. ut sup. vr. 6. 

icf. vr. 8. 


/ CP: 39; 22,: 24; Sri 3, A585728,. 


4, 5; Mic 5, 4; 7,14. —. cf. 
Vr. IS: JO 16..3%,.1pe 

k Jo 21, 15-17. — cf. Mt 2, 6. 

bet. ia Re 5,12: PS 97 -70892. 
— Vv. Cp. 37, 24. 25. 

mV. CD. 37, 27; Ex 29, 45; Lv 
76,542: 

WN. CDS 29285 

acp. 37, 26. —v. Is 54, Io. 

b Lv 26, 6; Os 2. 18. — cf. Is 
35, 9. — v. Is 12; 6-9. 

qacp. 38, 8, 14. 

Yr Ghi.232)9 18.70, 24720 O13. 

s Lv 26, 4. — cf. cp. 22, 24. 

t MI 3, ro. 

“CD. 36,30. LY" 26) 45 

vcp. 38, 8, 14; 39, 26. 

xv. cp. 20, 38. 

y Lv 26, 13. — cf. Jr 30, 8. 

2cf. vr. 8. 

avr. 25. 


bcp. 38, 8, 14. 

cls 60, 21; 61, 3. 

dcp. 33, 29. 

ecp. 36, 6; 39, 26. — cf. cp. 
32, 24, 

PP8.936 B5> 7895335 99s 341550 
10, 16. 

@NV..CD:0; 2. 

O'Cp:. 96. 32° Is 20 cree Am 
¥,. 12% Mi I, 4. — v. Jr 40, 
-22. 

ccp. 25, 8; Gn 32, 6. —.cf. 
b o. 

dv. cp. 13, 8 

é€v. cp. 6, 14. 


f Ab 10. — cf. cp. 33, 28. 

g.cfy. IS.27:.10:- 29,610, 

# ct.2PS.:136, 7°, Am. 3. \vTr, 

#Ab 13. 

7'CD.: 21,25. 

lv. cp. 16, 48. 

mcf. Gn 9, 6; Mt 26, 52; Ap 
53,10; 

evr... 3. 

Ocp. 29, II. 

D Ch. Cp: 133 Jet 3% 

@.CD.:.3%5, 89,283, 625.20, 2, 

’ VI. 3, 4. 





pastor; neque enim quaesierunt pastores mei gregem meum, sed 
pascebant pastores semetipsos et greges meos non pascebant; 9 pro- 
pterea, pastores, audite verbum Domini: 10 Haec dicit Dominus 
Deus: Ecce °ego ipse super pastores, ?requiram gregem meum de manu 
eorum et Ycessare faciam eos, ut ultra non pascant gregem, “nec pa- 
scant amplius pastores semetipsos, et ‘liberabo gregem meum de ore 


| eorum, et non erit ultra eis in escam. 


11 Quia haec dicit Dominus Deus: Ecce tego ipse requiram oves 
meas et visitabo eas: 12sicut visitat pastor gregem suum in die 
quando fuerit in medio ovium suarum dissipatarum, sic visitabo 
oves meas et liberabo eas de omnibus locis, in quibus dispersae 
fuerant in “die nubis et caliginis, 1% et educam eas de populis et 
Ycongregabo eas de terris et inducam eas in terram suam et pascam 
eas in “montibus IJsraél, in rivis et in cunctis sedibus terrae; 14 Yin 
pascuis uberrimis pascam eas, et in montibus excelsis Israél erunt 
pascua earum :. *ibi requiescent in herbis virentibus et in pascuis pin- 
guibus pascentur super montes Israél. 154Ego pascam oves meas 
et ego eas accubare faciam, dicit Dominus Deus. 16 2Quod perierat 
requiram et “quod abiectum erat reducam et quod confractum fuerat 
alligabo et quod infirmum fuerat consolidabo et %quod pingue et 
forte custodiam et pascam illas in iudicio. 17 Vos autem, greges mei, 
haec dicit Dominus Deus: Ecce ego iudico inter pecus et pecus, 
arietum et hircorum. 18 Nonne satis vobis erat pascua bona depasci? 
insuper et reliquias pascuarum vestrarum conculcastis pedibus vestris 
et, cum @purissimam aquam biberetis, reliquam pedibus vestris tur- 
babatis, 19 et oves meae his, quae conculcata pedibus vestris fuerant, 
pascebantur et, quae pedes vestri turbaverant, haec bibebant. 

20 Propterea haec dicit Dominus Deus. ad vos: ‘Ecce ego ipse 
iudico inter pecus pingue et macilentum: 21 pro eo quod lateribus 
et umeris impingebatis et %cornibus vestris ventilabatis “omnia in- 
firma pecora, donec dispergerentur foras, 22 ‘salvabo gregem meum, 
et non erit ultra in rapinam, et iudicabo inter pecus et pecus 
23 jet suscitabo super eas pastorem unum ‘qui pascat eas, ‘servum 
meum David; ipse pascet eas et ipse erit eis in pastorem; 24 ™ego 
autem Dominus ero eis in Deum, et servus meus David princeps 
in medio eorum: “eco Dominus locutus sum. 25 °Et faciam cum 
eis pactum pacis et ?cessare faciam bestias pessimas de terra, et qui 
habitant in deserto Ysecuri dormient in saltibus, 26 et ponam eos in 
circuitu collis mei “benedictionem et ‘deducam imbrem in tempore 
suo, ‘pluviae benedictionis erunt. 27 ¥%Et dabit lignum agri fructum 
suum, et terra dabit germen suum, et YVerunt in terra sua absque 
timore et scient cuia ego Dominus cum contrivero catenas iugi eorum 
et eruero eos de manu imperantium sibi. 28 Et *non erunt ultra in 
rapinam in gentibus, @neque bestiae terrae devorabunt eos: sed %ha- 
bitabunt confidenter absque ullo terrore. 29 Et suscitabo eis “germen 
nominatum, et “non erunt ultra imminuti fame in terra ¢neque por- 
tabunt ultra opprobrium gentium 3et scient quia ego Dominus 
Deus eorum cum eis, et ipsi populus meus domus Israél, ait Dominus 
Deus. 31/Vos autem, greges mei, greges pascuae meae, homines estis, 
et ego Dominus Deus vester, dicit Dominus Deus. 

3 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, 

“pone faciem tuam °adversum °montem Seir et prophetabis de 
eo et dices illi: % Haec dicit Dominus Deus: Ecce 4ego ad te, mons 
Seir, et “extendam manum meam super te et /dabo te desolatum 
atque desertum. 49Urbes tuas demoliar, et tu desertus eris et scies 
quia ego Dominus. 5 Eo quod /fueris inimicus sempiternus et con- 
cluseris filios Israél in manus gladii fin tempore adflictionis eorum, 
in tempore iniquitatis extremae; 6 propterea, ‘vivo ego, dicit Domi- 
nus Deus, quoniam sanguini tradam te, et sanguis te persequetur 
et, *™cum sanguinem oderis, sanguis persequetur te. 7"Et dabo mon- 
tem Seir desolatum atque desertum et °auferam de eo euntem et 
redeuntem 8 et Pimplebo montes eius occisorum suorum: in collibus 
tuis et in vallibus tuis atque in torrentibus Yinterfecti gladio cadent. 
9rIn solitudines sempiternas tradam te, et civitates tuae non habi- 





— 810 — 











tur vaticinium contra Edomitas, qui vastatione obnoxii erunt una cum 
ceteris Israél vicinis, eo quod terram sanctam usurpaverint (35, 1-15) ; 
quique eo humiliandi sunt (36, 1-6), quo Israél exaltandus (7-15). 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
35, 10 — 36, 23 








tabuntur, et ‘scietis quia ego Dominus Deus. 19 Eo quod dixeris: 
t‘Duae gentes et duae terrae meae erunt, et “hereditate possidebo 
eas, cum *Dominus esset ibi; 11 propterea, vivo ego, dicit Dominus 
Deus, quia *faciam iuxta iram tuam et secundum zelum tuum, quem 
fecisti odio habens eos, et notus efficiar per eos, cum te iudicavero, 
12 et scies quia Yego Dominus audivi universa opprobria tua, quae 
locutus es de *montibus Israél dicens: Deserti nobis %ad devoran- 
dum dati sunt. 13 Et Yinsurrexistis super me ore vestro et deroga- 
stis adversum me verba vestra: ego audivi. 

14 Haec dicit Dominus Deus: “Laetante universa terra, in solitu- 
dinem te redigam; 15sicuti %gavisus es super hereditatem domus 
Israél, eo quod fuerit dissipata, sic faciam tibi; dissipatus eris, “mons 
Seir et /Idumaea omnis; et scient quia ego Dominus. 

3 Tu autem, fili hominis, propheta super montes Israél et dices: 

@Montes Israél, audite verbum Domini. 2 Haec dicit Dominus 
Deus: Eo quod ®°dixerit inimicus de vobis: °Euge, %altitudines sem- 
piternae in hereditatem datae sunt nobis; 3 propterea vaticinare et 
dic: Haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod @desolati estis et con- 
culcati per circuitum et facti in hereditatem reliquis gentibus et 
fascendistis super labium linguae et opprobrium populi; 4 propterea, 
montes Israél, audite verbum Domini Dei. Haec dicit Dominus Deus 
9montibus et collibus, “torrentibus vallibusque et desertis, parietinis 
et urbibus derelictis, quae ‘depopulatae sunt et Jsubsannatae a re- 
liquis gentibus per circuitum. 

5 Propterea haec dicit Dominus Deus: Quoniam Jin igne eli 
mei locutus sum de reliquis gentibus et “de Idumaea universa, quae 
dederunt terram meam sibi in hereditatem cum gaudio et “toto 
corde et ex animo et eiecerunt eam ut vastarent; ~ § idcirco vatici- 
nare super humum Israél et dices °montibus et collibus, iugis et 
vallibus: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego in zelo meo et in 
furore meo locutus sum, eo quod confusionem gentium sustinueritis ; 
7idcirco haec dicit Dominus Deus: Ego ?levavi manum meam, ut 
zentes, quae in circuitu vestro sunt, ipsae confusionem suam portent. 
&Vos autem, Zmontes Israél, ‘ramos vestros germinetis et fructum 
vestrum adferatis populo meo Israél, ‘prope enim est ut veniat. 
9Quia tecce ego ad vos et convertar ad vos, et “arabimini et acci- 
pietis sementem, 1%et “multiplicabo in vobis homines omnemque 
domum Israél, et habitabuntur “civitates, et ruinosa instaurabuntur, 
11 et replebo vos Yhominibus, et iumentis et multiplicabuntur et cre- 
scent, et habitare vos faciam sicut *a principio *bcnisque donabo 
maioribus quam habuistis ab initio, et scietis quia ego Dominus; 
12 et adducam super vos homines, populum meum Israél, et °here- 
ditate possidebunt te, et eris eis in hereditatem et non addes ultra 
ut absque eis sis. 

13 Haec dicit Dominus Deus: Pro eo quod dicunt de vobis: ¢De- 
voratrix hominum es et suffocans gentem tuam, 14 propterea homi- 
nes non comedes amplius et gentem tuam non necabis ultra, ait 
Dominus Deus; 15nec auditam faciam in te amplius confusionem 
gentium, et opprobrium populorum nequaquam portabis et gentem 
tuam non amittes amplius, ait Dominus Deus. 

16 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 17 Fili hominis, 
domus Israél habitaverunt in humo sua et @polluerunt eam in viis 
suis et in studiis suis; fiuxta immunditiam menstruatae facta est via 
eorum coram me. 18 Et Yeffudi indignationem meam super eos "pro 
sanguine, quem fuderunt super terram, et ‘in idolis suis polluerunt 
eam. 19 Et dispersi eos in gentes, et jventilati sunt in terras, iuxta 
vias eorum et adinventiones eorum iudicavi eos, 2% et ingressi sunt 
ad gentes ad quas introierunt et ™polluerunt nomen sanctum meum, 
cum diceretur de eis: Populus Domini iste est, et de terra eius egressi 
sunt. 21 Et “peperci nomini sancto meo, quod polluerat domus Israél 
in gentibus ad quas ingressi sunt. 

22¥dcirco dices domui Israél: Haec dicit Dominus Deus: °Non 
propter vos ego faciam, domus Israél, sed propter nomen sanctum 
meum, quod polluistis in gentibus ad quas intrastis. 23 PEt sanctifi- 





$ vr. 1§. — V. cp. 20, 38. 

écf. cp. 37, 22. 

% cf... p> 36; 24 3578; Ps *B2gir2. 

ye 48, 35. 

. vr. 15; Mt 7, 2. — v. Ab 
15. 

y vr. 13. — cf. 4 Rg 19,. 4, 28. 

2:46. CEy. 6; 421. 


acf. vr. 10. 
b ci .2’Re' 23 3. 


ect. Is 6S. (33,14; 

2 cp. 36, $3. Ps°136;%: 

é€vr. 2. 

j 4s. 38; -832% Mc §3 '3.2-—.ee 
Mr..3,.8: 


avr. 4, 8; Mic 6, 12. — v. cp. 
5. 23.42. 

vr. S$5ep73 5; ee ¥2. 

EVAcpses 3 j--VGe2: 

d Dt 32, 13. 

é cfi.cp6, 3, 4. 

fe: lim, 23 45,-376. 


§ Xr. 67 ;Ch0;. 3: 

h cf. Is 57, 5, 6. 

tcf. cp. 7, 21. 

cl. Cp. §, tA PS 785*45 Dn 


9, 16. 
Ecgose 133" Sph ta, los Sere 
— cf; Dt 4, 24;: Heb’ 10, 27. 
m cp. 35, 15. 
ncp. 25, 6 
ON: CD. 325/24; 


2 Viiepl.i20) 28. 


ORY Pee o 

8] R. in fr. 3 p. D. 1 Adv. 

iV .:CD. 17 25¢ 

scp. 12, 23. — cf. Is 56, 1. 

ECr:. “CD. 48; 0 

ucf. vr. 34, 35. 

v.Vr. 37; CD. 37, 26; Jr 30; 19: 
— cf. Os 1, Io. 

x cf. Vr. 33, 35. 

y Jr3z, 27. — cfs Je 33,22. 

2'CD. £05" 55; 


3: 14, 9; 24, 8: 
Ps.'78; 7: 


ev. Lv 18, 25. 


lv. cp. 18, 30. 
20] * Catech. R. IV 10, 9g. 
mVY. 22; Cp. 22, 26. — cf. Is 


52, 5; Rm 2, 24. 
Wi cis: CD. 20;/9;. Is.48, 253.48, 
Ir; Un 3, 34. 
ovr. 32. — cf. Dt 9. 5. 
ant L. et Int: CPs’ 33) a fr. 
p. D. 4 QOdv. 





— 811 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
36, 24 — 37, 16 


Hine nomen Dei iam ab Israél pollutum (16-21), tantis miserationibus 
nova luce in gentibus effulgebit (22-38). Hanc Israélis restaurationem, 
narrata visione campi ossibus pleni, quae tubente Deo, carne et spiritu 











q@cf. cp. 30, 19, 26; 38, 23; 
39; 7, 21. — V. cp. 6, 7. 

rep. II, 17. 

SN APSA}; 322 


tcp. 31 ¥2,° 2%, 

251." atech. R. II 2, 42. - 
Ant. in ord. bapt. Adult. 

wcf. Mr 16, 16; Jo % s 

25-27] R. in fs. ss. Cord. J. 

vcf. Is 52, 15; Heb 10, 22. 

zIs 4, 4. — cf. vr. 17. 

ae Pt 

2 Jr 33, 8. 

26] * Catech. K. IV 14, 9. 

@vV. cp. II, 19, 20. 

Och. 15°46: 20° :Zc 7,42. 

ccp. 37, 14. — cf. Ps 50. 12. 

2 ¥s ‘CD. 12, 19,20. 


V,.. CD; 43,220. 


cp. 37, 23. — cf. Mt 4, ar. 
#jl 2,19... — cf. Osi2,canjpox 


JCP. 34, 29. 

icp. 30, 27. 

mv.cp. 6, 9. 

VY. 22. 

0 ci. Wr. 25:3 

pvr. 9, 10. 

qacf. vr. 9. 

/ ot, Cp. i, 9; 18 ST, 32 area: 
set. Peclts,. 2% 

0%. SCD take, 24% 


“Vv. VI. 10. 
9 cf. Mic 2, 12. 
@ Cline har 35; 7: 
¥y Vv. cp. 6; 7. 


av.c 


Parte Si 2 
1-14] Prph. in sb. s. et vg. Pnt. 


beet. cp. 3, 12 
Cp. 3, 22, 23. 
ack: ‘r-Cor 15535. 


ecf. Jo 5, 21. — v. Dt 32, 39. 
fives ep b: a 
ee Jo 5, 28; Rm 4, 17. 
cf. Gn 2, 7. — Vv. Jb 33:.4; 
Ac 17, 25. 
6] * Catech. R. I 9, 8. 
icf. vr. 8. 


jv. cp. 20, 38. 
Fep: 12,'°7: 24,18. 
mcf. 3 Rg 19, It. 


# ct, vr. Ss. 


GONG; S. 1t,. 4: ABs. 
pv. vr. §. — cf. Ap 11, II. 


g cf. cp. 33, 10; Is 49, 14. 


cf. Is 26, 19; Os 13, 14. 
SVE. 23, 253 CP.236,224. 


tcp. 36, 27. — cf. vr. 9. 


uv. CD. 17, 24. 
vcf. Nm 17, 2. 
xcf. Ze 10, 6 


y 2 Par 11, 12, BS, 20s. 25.0: 


40, 22,.x8. 





cabo nomen meum magnum, quod pollutum est inter gentes, quod 
polluistis in medio earum, ut sciant gentes quia ego Dominus, ait 
Dominus exercituum, cum sanctificatus fuero in vobis coram eis. 
24rTollam quippe vos de gentibus et Scongregabo vos de universis 
terris et ‘adducam vos in terram vestram 25 “et Yeffundam super vos 
aquam mundam, et “mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, 
et Yab universis idolis vestris *mundabo vos 26et ¢dabo vobis cor 
novum et spiritum novum ponam in medio vestri et auferam Ycor 
lapideum de carne vestra et dabo vobis cor carneum 27 et ¢spiritum 
meum ponam in medio vestri et %faciam, ut in praeceptis meis am- 
buletis et *iudicia mea custodiatis et operemini. 28 Et ‘habitabitis in 
terra, quam dedi patribus vestris, et %eritis mihi in populum, et ego 
ero vobis in Deum 2%et “salvabo vos ex universis inquinamentis 
vestris et ‘vocabo frumentum et multiplicabo illud et non imponam 
vobis famem 3%et /multiplicabo fructum ligni et genimina agri, ut 
non portetis ultra opprobrium famis in gentibus, %1 et ™recordabi- 
mini viarum vestrarum pessimarum studiorumque non bonorum, et 
displicebunt vobis iniquitates vestrae et scelera vestra. 32 "Non pro- 
pter vos ego faciam, ait Dominus Deus; notum sit vobis; confun- 
dimini et erubescite super viis vestris, domus Israél. 

33 Haec dicit Dominus Deus: In die, qua °mundavero vos ex 
omnibus iniquitatibus vestris et Pinhabitari fecero urbes et instaura- 
vero ruinosa, 34 et terra deserta Yfuerit exculta, quae quondam erat 
desolata in oculis omnis viatoris, %5dicent: Terra illa inculta facta 
est ut *hortus voluptatis, et civitates desertae et destitutae atque 
suffossae munitae sederunt. 36 Et Sscient gentes quaecumque dere- 
lictae fuerint in circuitu vestro, quia ego Dominus ‘aedificavi dissi- 
pata plantavique inculta: ego Dominus locutus sim et fecerim. 

7 Haec dicit Dominus Deus: Adhuc in hoc invenient me domus 
Israél, ut faciam eis: “Multiplicabo eos sicut Ygregem hominum, 
38 ut gregem sanctum, ut “gregem Jerusalem in sollemnitatibus eius: 
sic erunt civitates desertae plenae “gregibus hominum et Yscient 
quia ego Dominus. 
37 ¢Facta est super me manus Domini et 2eduxit me in spiritu 
Domini et dimisit me in medio “campi, qui erat plenus ossibus, 
2 et circumduxit me per ea in gyro; erant autem multa valde super 
faciem campi siccaque vehementer._ % Et dixit ad me: Fili, hominis, 
Tputasne “vivent ossa ista? Et dixi: Domine Deus, tu nosti. *E 
ad me: /Vaticinare de ossibus istis et dices eis: YOssa arida, audite ver- 
bum Domini, 5 Haec dicit Dominus Deus ossibus his: Ecce “ego intro- 
mittam in vos spiritum, et vivetis, 6 et ‘dabo super vos nervos et succre- 
scere faciam super vos carnes et superextendam in vobis cutem et dabo 
vobis spiritum, et vivetis et /scietis quia ego Dominus. 7 Et 'prophetavi 
sicut praeceperat mihi; factus est autem sonitus, prophetante me, et 


ecce ™commotio, et accesserunt ossa ad ossa, unumquodque ad iunctu- ' 


ram suam, 8 Et vidi, et ecce super ea nervi et carnes ascenderunt, et 
extenta est in eis cutis desuper. Et "spiritum non habebant, 9 Et 
dixit ad me: Vaticinare ad spiritum, vaticinare, fili hominis, et di- 
ces ad spiritum: Haec dicit Dominus Deus: A °quattuor ventis veni, 
spiritus, et ?insuffla super interfectos istos, et reviviscant. 10 Et pro- 
phetavi sicut praeceperat mihi, et ingressus est in ea spiritus, et vixe- 
runt steteruntque super pedes suos, exercitus grandis nimis valde. 
11 Et dixit ad me: Fili hominis, ossa haec universa domus Israél 
est. Ipsi dicunt: Aruerunt ossa nostra, et {periit spes nostra, et 
abscissi sumus. 12 Propterea vaticinare et dices ad eos: Haec dicit 
Dominus Deus: Ecce tego aperiam tumulos vestros et educam vos 
de sepulcris vestris, populus meus, et *inducam vos in terram Israél; 
13 et scietis quia ego Dominus, cum aperuero sepulcra vestra et 
eduxero vos de tumulis vestris, popule meus, 14 et tdedero spiritum 
meum in vobis, et vixeritis, et requiescere vos faciam super humum 
vestram, et scietis quia “ego Dominus locutus sum et feci, ait Do- 
minus Deus. ; 

15 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 16Et tu, fili ho- 
minis, tsume tibi lignum unum et scribe super illud: *Iudae et #fi- 


Et dixit 











— 812 — 





donantur, propheta insinuat (37, 1-14); pariterque unionem inter Israél et 
luda duorum lignorum parabola exprimit (15-28) ; de Gog vero et de po- 
pulis contra Israél colligatis ipsumque quietum adgredientibus (38, 1-13) 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
37, 17 — 38, 15 





‘Cdabo sanctificationem meam 





liorum Israél sociorum eius; et tolle lignum alterum et scribe super 
illud: Joseph ligno *Ephraim et cunctae domui Israél sociorumque 
eius, 17 et¢adiunge ilia unum ad alterum tibi in lignum unum, et 
erunt “in unionem in manu tua. 18 Cum autem dixerint ad te dfilii 
popull tui loquentes: “Nonne indicas nobis quid in his tibi velis? 
9 loqueris ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego adsumam 
flignum Ioseph, quod est in manu Ephraim, et tribus Israél, quae 
sunt ei adiunctae, et Ydabo eas pariter cum ligno Iuda et faciam 
eas in lignum unum, et erunt unum in manu eius. 29 Erunt autem 
ligna super quae scripseris in manu tua “in oculis eorum. 21 Et 
dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego adsumam filios 
Israél de medio nationum, ad quas abierunt, et ‘congregabo eos un- 
dique et adducam eos ad humum suam 22 et jfaciam eos in gentem 
unam in terra, in ‘montibus Israél, “et rex unus erit omnibus impe- 


rans, et non erunt ultra “duae gentes nec dividentur amplius in 
. duo regna 23 neque polluentur ultra in idolis suis et abominationi- 


bus suis et cunctis iniquitatibus suis; et ?salvos eos faciam de uni- 
versis sedibus, in quibus peccaverunt, et emundabo eos, et @%crunt 
mihi populus, et ego ero eis Deus, 24 et Tservus meus David *rex 
super eos, et ‘pastor unus erit omnium eorum: “In iudiciis meis 
ambulabunt et mandata mea custodient et facient ea. 25 Et Vhabita- 
bunt super terram, quam dedi servo meo lacob, in qua _ habita- 
verunt patres vestri, et habitabunt super eam ipsi et filii eorum et 
filii filiorum eorum “usque in sempiternum, et ¥YDavid servus meus 
princeps eorum in perpetuum. 26 Et percutiam illis foedus pacis, 
“pactum sempiternum erit eis, et fundabo eos et multiplicabo et 
din medio eorum in perpetuum, 27 et 
ferit tabernaculum meum in eis, et ero eis Deus, et ipsi erunt mihi 
populus, 28 et/scient gentes quia %ego Dominus sanctificator Israél, 
cum fuerit sanctificatio mea in medio eorum in perpetuum. 
3 Et factus est sermo Domini ad me dicens: 2 Fili hominis, pone 
faciem tuam contra Gog, terram °Magog, principem capitis 
@Mosoch et Thubal, et vaticinare de eo 2et dices ad eum: Haec 
dicit Dominus Deus: Ecce °ego ad te, Gog, principem capitis Mo- 
soch et Thubal, 4et fcircumagam te et Yponam frenum in maxillis 
tuis et educam te et omnem “exercitum tuum, equos et equites 
vestitos loricis universos, multitudinem magnam, hastam et clipeum 
arripientium: et gladium. 5/‘Persae, Aethiopes et Libyes cum eis, 
omnes scutati et galeati, 6 %Gomer et universa agmina eius, ‘domus 
Thogorma, “latera aquilonis et totum robur eius populique multi 
tecum. 7”Praepara et instrue te et omnem multitudinem tuam, quae 
coacervata est ad te, et esto eis in praeceptum. 8 °Post ?dies multos 
visitaberis, in @novissimo annorum venies ad terram, quae reversa 
est a gladio et "congregata est de populis multis ad *montes Israél, 
qui fuerunt deserti iugiter: haec de populis educta est, et *habita- 
bunt in ea confidenter universi. 9 Ascendens autem “quasi tempestas 
venies et Yquasi nubes, ut operias terram tu et omnia agmina tua 
et populi multi tecum. 
10 Haec dicit Dominus Deus: In die illa ascendent sermones 
super cor tuum, et “cogitabis cogitationem pessimam 11!et dices: 
Ascendam 2d Yterram absque muro, veniam ad quiescentes habitan- 


tesque secure (hi omnes habitant sine muro, vectes et portae non 


sunt eis), 12 ut diripias spolia et invadas praedam, ut inferas ma- 
num tuam super eos, “qui deserti fuerant et postea restituti, et super 
populum qui est congregatus ex gentibus, qui possidere coepit et 
esse habitator “umbilici terrae. 13 “Saba et °“Dedan et @negotiatores 
Tharsis et “omnes leones eius dicent tibi: Nunquid ad sumenda 
spolia tu venis? Ecce ad diripiendam praedam congregasti multitu- 
dinem tuam, ut tollas argentum et aurum et auferas supellectilem 
ataue substantiam et diripias manubias infinitas. 14 Propterea_vati- 
cinare, fili hominis, et dices ad ‘Gog: Haec dicit Dominus Deus: 
Nunquid non in die illo, cum %habitaverit populus meus Israél con- 
fidenter, scies? 15 Et venies de loco tuo a “lateribus aquilonis tu 
et ‘populi multi tecum, jJascensores equorum universi, coetus magnus 





a Gn 48, 13, 14, 19. — cf. Os 
5, 3, 5- 

a cf. vr. 22, 24. 

bch Is 45, ¥3. 

edi. ep, 25, 10: 

4a.¥: Ch 43,2. 

OV.g COs 177325" 245. 20; 

fef. vr. 16. 

2Gk. Wr. 1%. 


RV. CD} B45:-3% 


icp. 28, 25; 36, 24. — v. cp. 

. — cf. cp. 35, 10; Jr 
3, 18; 50, 4. 

iv: cp. 6, 22 ; 

C1, VE. 24,253 Che 34, 23. 

ncf. cp. 35, 10. 

0 cp: Ff; 18." 

dcp. 36, 29. 

q cp. 34, 34; Ex 29, 45; 2 Cor 
25.165 “Ap 4%," 3. ¢-—-5 Vea 
II, 20. 

PLP? 34; 23. 

Sve J¥?23, 35 

tcf. Jo 10, 6. 

“cp. 36, 23% . 

U'Cp..28, 25%'.18 4, ak JP 3,786. 

x Is 60, 21; Jl 3, 20; Amo, 15. 

ycf. Jo 12, 34. 

. — cf. Os 2, 19; 


ads 58, 3:; 64, 8: Jrv32% 40: 

bcp. 36, 10. 

cvr. 28. — cf. cp. 43, 7. — V. 
cp. 11, 16. 

&Visis 72; 0. 

eLv 26, 11; Ap 21, 3. — cf. 
Jo 1, 14. 

7. Cps 30;°23: 38,4238 

OV)- Chi. 20;, 22: 

QV. cp. 6; 2. 

bcp. 39, 1, 11; Ap 20, 8 


ccp. 39. 6; Gn 10,2; Ap 20, 8. 
4 cp. 27; 135 32. .26. 
é€v. cp. 13, 8. f cp. 39, 2. 
cp. 29, 4. 
cf. vrs tS. ; 
icp. 27, 10. j Gn 10, 2. 


lop. 27, 14; Gn 10, 3. 

mvr. 16; Cp. 39, 2. — cf. cp. 
2, 30. 

n cf. Is 8,9, 10. 

6 Cp; 2.27. 

q.cf. vr. 16; Ap 20, 7. 

FCA CD, Lis. 17. 

$vircps 6742. 

tyr. 11, 1343. €p...34,°7253" 27; 
28; 39, 26. — cf. Ya 18, 27; 
Jr 49, 31. 

ucf. Is 28, 2. 

v vr. 26, — cf. Jr 4, 13. 

Et 9 Pag ob agen ate ke ae 

y cl. Ze 25:4,.8- 

zcf. vr. 8. 


af," ¢p.. 5.5: 7, 24. 
Dep. 29222: 


ols 24, 22. 


Cp: 25; 193. 297 ‘Ss 
d (cp. 27, 12). — cf. 3 Rg 10, 
22 


ecf. cp: 19; 23132): 2.2/PS. 16i22. 
SNE." 2, Bae BOs 

gvr. 8, £1. 

Vr. 6*:.Cp. "30; -2. 

ici. vr..6, 9, 22. 

jcp. 23, 6. 





— 8r3 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
38, 16 —_— 39, 19 


victoriam promittit, Deumque ostendit eos compescentem et in eorum 
strage se tanqguam solum universorum Dihum glorificantem (14-23). 
Strages autem in montibus Israél futura ita exaggeratur (39, 1-20). 








EVE 8, 

mcf. vr. 8. 

nvr. 23: Ecli 36, 4. — cf. cp. 
39, I3. — V. Cp. 20, 4I. 

Och Je-ON 23." 23. 


Pcp. Ps 17, 93.18 303229; 
ON. CD. Sin BS: 
r cf. or dee 7 Agi2, FA8sqAp 


16, 18. 
€clivOs74, 3: 


tit 42 243 Nh 

uJjr 25, 29. — cl. 
Ecli 39, 28-34. 

cf. Jd: 7;°22. 

SCLC. SEF, 20. 

ycp. 14, 19. 

£cp;' 55°27: 


@cp. 13, 11, 13. — cis Ex g, 
24; Js 10, 11. 

6 Ps 10, 7; 139, 11. — cf. Gn 

P 20, 9. 

cvr. 6, 9. 

dcp. 36, 23; 37, 28; 39, 21. 

£N. Cp.-20,. 38; 


f cf. 73,3: 

gcf. cp. 38, 21. 

Acp. 38, 6, 9, 22. 

#vr. 17. — cl. 1 Rg 17, 44, 46. 
IN. Ch S55. 28. 

k cf. cp. 28, 18; 30, 8; 14, 16; 
= meth 242 3h: .£Oy 


# CD. 27, 3, 6, 7, 18. 

OCP. 20, 39. 

pcf. vr. 22. 

Qcp. 37, 28. — cf. Ly 21, 8, 
15 etc. 

7Cp. 21, 7. 

$2Cls CPi 38, 27. 

tcf. Ps 45. ro: Is 2, 4; 9, 53 
Os 2, 18. 

eof 2r Re 17i* 40k 

v Jdt 9, 9; Am 4, 2. 

¢ Zc 2,9. — cf: Is"33, 2%. 

x cp. 38, 2. 

SVP. TS. 


aci.Nm 35; 34; Dtao1,523. 
bvr. 14. 


dcf. Ap 19, 17. 

evr. 4. — cf. Jr 12, 9. 

fIs 56, 6. 

gcf. Is 34, 6; Jr 46, 10; Sph 


ee 
Acf. Ap 19, 18. 





et ‘exercitus vehemens, 16et ascendes super populum meum Israél 
quasi nubes, ut operias terram. In “novissimis diebus eris, et addu- 
(am te super terram meam, ut sciant gentes me, cum “sanctificatus 
fuero in te in oculis eorum, o Gog. 

17 Haec dicit Dominus Deus: Tu ergo ®ille es, de quo locutus 
sum in diebus antiquis in manu servorum meorum prophetarum 
Israél, qui prophetaverunt in diebus illorum temporum, ut adduce- 
rem te super eos. 


_ 18 Et erit in die illa, in die adventus Gog super terram Israél, 
ait Dominus Deus, ®ascendet indignatio mea in furore meo 19 @et 


in zelo mec, in igne irae meae locutus sum. Quia in die illa erit 
"commotio magna super terram Israél, 2 et *commovebuntur a facie 
mea pisces maris et volucres caeli et bestiae agri et omne reptile 
quod movetur super humum cunctique homines qui sunt super fa- 
ciem terrae, et ‘subvertentur montes, et cadent saepes, et omnis 
murus corruet in terram. 21 Et “convocabo adversus eum in cunctis 
montibus meis gladium, ait Dominus Deus, Ygladius uniuscuiusque 
in fratrem suum dirigetur, 22 et “iudicabo eum Ypeste et “sanguine et 
4jmbre vehementi et lapidibus immensis, “ignem et sulphur piuam 
super eum et super ‘exercitum eius et super populos multos, qui 
sunt cum eo, 2% et magnificabor et sanctificabor et “notus ero in 
oculis multarum gentium, et ¢scient quia ego Dominus. 

Tu autem, fili hominis, “vaticinare adversum Gog et dices: 

Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego super te, Gog, principem 
capitis “Mosoch et °Thubal 2et circumagam te et educam te et 
ascendere te faciam de 4lateribus aquilonis et adducam te super 
Smontes Israél 3et percutiam arcum tuum in manu sinistra tua et 
fsagittas tuas de manu dextera tua deiciam. 4 9Super montes Israél 
cades tu et omnia “agmina tua et populi tui qui sunt tecum. ‘Feris, 
avibus, omnique volatili et bestiis terrae dedi te ad devorandum, 
5super faciem agri cades, j/quia ego locutus sum, ait Dominus 
Deus, Set “immittam ignem in “Magog et in his, qui “habitant in 
"insulis confidenter, et scient quia ego Dominus. 7 Et nomen san- 
ctum meum notum faciam in medio populi mei Israél et °non pol- 
luam nomen sanctum meum amplius, et ?scient gentes quia ego 
YDominus sanctus Israél. 8”Ecce venit et factum est, ait Dominus 
Deus: haec est dies *de qua locutus sum. 9% Et egredientur habita- 
tores de civitatibus Israél et ‘succendent et comburent arma, cli- 
peum et hastas, arcum et sagittas et “baculos manuum et Y“contos 
et succendent ea igni septem annis 1%et non portabunt ligna de 
regionibus neque succident de saltibus, quoniam arma succendent 
igni et “depraedabuntur eos quibus praedae fuerant et diripient vasta- 
tores suos, ait Dominus Deus. 

11 Et erit, in die illa dabo ’Gog locum nominatum sepulcrum 
in Israél, vallem viatorum ad orientem maris, quae obstupescere 
faciet praetereuntes; et sepelient ibi Gog et omnem multitudinem 
eius, et vocabitur ‘vallis multitudinis Gog, 12 et sepelient eos do- 
mus Israél, ut “mundent terram septem mensibus. 13 Sepeliet autem 
eum omnis populus terrae; et crit eis nominata dies, in qua glori- 
ficatus sum, ait Dominus Deus. 14 Et viros iugiter constituent lustran- 
tes terram, qui sepeliant et requirant eos qui remanserant super 
faciem terrae, ut emundent eam; post menses autem septem quae- 
rere incipient 15 et circuibunt peragrantes terram, cumque viderint 
os hominis, statuent iuxta illud titulum, donec sepeliant illud pollin- 
ctores in valle multitudinis Gog; 16 nomen autem civitatis Amona, 
et mundabunt terram. 

17 Tu ergo, fili hominis, haec dicit Dominus Deus, ‘dic %omni 
volucri et universis avibus @cunctisque bestiis agri: fConvenite, pro- 
perate, concurrite undique ad %victimam meam, quam ego immolo 
vobis, victimam grandem super montes Israél, ut comedatis carnem 
et bibatis sanguinem. 18*Carnes fortium comedetis et sanguinem 
principum terrae bibetis, arietum et agnorum et hircorum taurorum- 
que et altilium et pinguium omnium, 19 et comedetis adipem in 
saturitatem et bibetis sanguinem in ebrietatem, de victima quam 











— 814 — 


i 


~~ oe 


LL 





——. 


\ 


\ 


\ 





—_— 


ut luculenter appareat quae sit agendi ratio Dei in populum suum et 
in ipsius hostes (21-29). 
2. Regnum Israél constituitur (40, 1-48, 25). Templum Dei reaedificatum pro- 








ego immolabo vobis. 29Et saturabimini super mensam meam de 
equo et equite forti, et de universis viris bellatoribus, ait Dominus 
Deus. 21 Et ‘ponam gloriam meam in gentibus, et videbunt omnes 
gentes /iudicium meum, quod fecerim, et manum meam, quam posue- 
rim super eos, 22 et ‘scient domus Israél quia ego Dominus Deus 
corum a die illa et deinceps, 23 et ™scient gentes queniam in iniqui- 
tate sua capta sit domus Israél, eo quod dereliquerint me, et “ab- 
sconderim faciem meam ab eis et tradiderim eos in manus hostium, 
et ceciderint in gladio universi. 24 °Iuxta immunditiam eorum et 
scelus feci eis et ?abscondi faciem meam ab illis. 

25 Propterea haec dicit Dominus Deus: YNunc reducam captivi- 
tatem Iacob et miserebor “omnis domus Israél et Sadsumam zelum 
pro nomine sancto meo. 26Et ‘portabunt confusionem suam et 
omnem praevaricationem qua praevaricati sunt in me, cum “habitave- 
rint in terra sua confidenter “neminem formidantes; 27 et *reduxero 
eos de populis et congregavero de terris inimicorum suorum et 
Ysanctificatus fuero in eis, in oculis gentium plurimarum, 28 et 
“scient quia ego Dominus Deus eorum, eo quod transtulerim eos in 
nationes et congregaverim eos super terram suam et non derelique- 
rim quemquam ex eis ibi 2%et ¢non abscondam ultra faciem meam 
ab eis, eo quod Yeffuderim spiritum meum super omnem domum 
Israél, ait Dominus Deus. 

4() 2In vicesimo quinto anno °transmigrationis nostrae, in exordio 

anni, decima mensis, “quartodecimo anno postquam percussa 
est civitas, in ipsa hac die facta est super me “manus Domini et 
adduxit me illuc. 2In ¢visionibus Dei adduxit me in terram_ Israél 
et dimisit me super /montem excelsum nimis, super quem erat quasi 
aedificium civitatis vergentis ad austrum, 3 et introduxit me illuc, et 
ecce Yvir, cuius erat species *quasi species aeris, et ‘funiculus lineus 
in manu eius, et jcalamus mensurae in manu eius; stabat autem in 
porta 4 et locutus est ad me idem vir: Fili hominis, vide oculis tuis 
et auribus tuis audi et pone cor tuum in omnia quae ego ostendam 
tibi, quia ut ostendantur tibi adductus es huc; “adnuntia omnia 
quae tu vides domui Israél. 

5 Et ecce “murus forinsecus in circuitu domus undique, et in manu 
viri calamus mensurae %sex cubitorum et palmo; et mensus est lati- 
tudinem aedificii calamo uno, altitudinem quoque calamo uno. © Et 
venit ad ?portam quae respiciebat viam orientalem et Yascendit per 
gradus eius et mensus est limen portae calamo uno latitudinem, id 
est limen unum calamo uno in latitudine, 7 et *thalamum uno calamo 
in longum et uno calamo in latum, et inter thalamos quinque cubi- 
tos, 8 et limen portae iuxta vestibulum portae intrinsecus calamo uno. 
9Et mensus est vestibulum portae octo cubitorum et *frontem eius 
duobus cubitis, vestibulum autem portae erat intrinsecus; 14 porro 
thalami portae ad viam orientalem tres hinc et tres inde, mensura 
una trium, et ‘mensura una frontium ex utraque parte; 11 et mensus 
est latitudinem liminis portae “decem cubitorum et longitudinem por- 
tae tredecim cubitorum 12 et marginem ante thalamos cubiti unius, et 
cubitus unus finis utrinque, thalami autem sex cubitorum erant hinc 
et inde; 13 et mensus est portam a tecto thalami usque ad tectum 
eius latitudinem viginti quinque cubitorum, ostium contra ostium. 


14 Et fecit frontes per sexaginta cubitos, et ad frontem atrium portae 
‘undique per circuitum, 


15 et ante faciem portae, quae pertingebat 
usque ad faciem vestibuli portae interioris, quinquaginta cubitos; 
16 et vfenestras obliquas in thalamis et in frontibus eorum, quae 
erant intra portam undique per circuitum similiter autem erant et 
in vestibulis fenestrae per gyrum intrinsecus, et ante frontes “pictura 
palmarum. 

17 Et eduxit me ad Yatrium exterius, et ecce *gazophylacia et 
pavimentum stratum lapide in a‘rio per circuitum; “triginta gazo- 
phylacia in circuitu pavimenti, 18 et pavimentum in fronte portarum 
secundum longitudinem portarum erat inferius; 19 et mensus est 
latitudinem a facie portae inferioris usque ad frontem atrii interioris 
extrinsecus centum cubitos ad orientem et ad aquilonem. 29 ¢Portam 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
39, 20 — 40, 20 
ivr. 7, 13. — cf. cp. 28, 22; 
37, 28; 38, 23. — v. cp. 36, 
23. 
Petr Bx 97:43 
ET Jl 2, 27. — v. vr. 20, 
3 


mv. Dt 29, 24-28. 

n Dt pt 18; 32, 20 etc. 

ocf. Lv 26, 25. 

PV cp. 18, 30. 

q cf. cp. 16, 53; 29, 14. — v. 
Jr 30, 3. 

%:CD; 20, 40, 

$cf. cp. 20, 9. — v. cp. 5, 13. 

EV: <p. 32, 24. 

ucp. 38, 8. 

vcp. 34, 28. 

SCP. 28; 25. 

y cp. 20, 41. 


@ cf. ‘v¥. *23; 
b cf. Jl 2, 28. 


1-6] LL. in fr. 4 p. D. 2 Nor. 
acf. cp. 20, 1. 


ey, CD. 2, 1. 

f cf.-cp. 43, 12; Ap 21, 10. 
cp. 43, 6; 47, 3. 

AV. cp. I, 7. 

tcf. cp. 47, 3. 

aClee Ap. Ii. ¥: 
16, 19. 

Lcp. 44, 5. 

™ CP. 43, 10. 


— v. cp. 42, 


MCPD. 42, 20. 


I-O.CY. CD.’ 41, 8-43, 23. 


ov. Cp. 43, I. 
@ Clas Vr 22. 


#NTY.29;~Cp--38} 36: 


$ Ds 42 , 3% 


‘Cl. NT. 7, 
4.c®." vr. 48> Cp. "Ars 2: 


vcp. 41, 16. — cf. 3 Rg 6, 1. 
xcp. 41, 18. — cf. vr. 26. 


ycp. 42, 1. — cf. Ap 11, 2. 

Zvr. 38, 44-46; cp. 41, 10. — 
Virqg Re: 23.0 3. 

acp. 41, 6. — cf. cp. 45, 5. 

Orel.) > Par7333 


ccp. 4, 1. — cf. vr. 6. 





— 815 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 


40, 21-49 


phetae ostenditur (40, 1-4), qui eius atrium exterius (5-27) et interius 
(28-46), sanctuarti vestibulum (47-49), ipsumque sanctuarium, nempe 
sanctum et sancta sanctorum (41, 1-4), cum aedisiciis templo adiacentibus 








Meyer. 15. 
C15 VT. 13. 
Gk. NY...56. 
gcf: vr. 6. 
hvr. 28. 
i VT. 27. 
PEL VO Vs: 
kvr. 28. 


het vr, i6; 


mv. 


p cf. 


«.a.Par 4, 6. 

. VP. 42. 

. cp. 460, 2. — v. 
3; 4- 

ge, EA ice LV danas 
- 42, 13; 46, 20. — v. Lv 
5, 1-6. 

» WF. 39,40, 

2) vr. <38. 


Ly 1, 


) EX’ 46; 2535.3 Moss a9. 
av 3, S23 


ccf, vr: 27, 38. 
dz Par 6, 31, 32. 


NM: 86 °S3s¢0l . Par.o, 123 4a 
cf. €p;.:44, 8, 14-16; 48, Tx. 
ag. » 35. 

f cf. Nm 3, 31. — v. Nm 18, 5. 


quoque, quae respiciebat viam aquilonis atrii exterioris, mensus est 
tam in longitudine quam in latitudine 21 et thalamos eius tres hinc 
et tres inde et frontem eius et vestibulum eius secundum mensu- 
ram portae prioris, ¢quinquaginta cubitorum longitudinem eius et 
latitudinem ¢vigintiquinque cubitorum; 22/fenestrae autem eius et 
vestibulum et sculpturae secundum mensuram portae, quae respicie- 
' bat ad orientem, et %septem graduum erat ascensus eius, et vesti- 
bulum ante eam. 23 Et porta “atrii interioris contra portam aquilo- 
nis et orientalem, et ‘mensus est a porta usque ad portam /centum 
cubitos, 24et eduxit me ad viam australem, et ecce porta quae 
respiciebat ad austrum, et “mensus est frontem eius et vestibulum eius 
iuxta mensuras superiores, 25 et fenestras eius et vestibula in circuitu 
sicut fenestras ceteras, quinquaginta cubitorum longitudine et latitu- 
dine vigintiquinque cubitorum; i 
ad eam, et vestibulum ante fores eius, et ‘caelatae palmae erant una 
hinc et altera inde in fronte eius. 27 Et porta atrii interioris in via 
australi, et mensus est a porta usque ad portam in via australi cen- 
tum cubitos, 28 et introduxit me in atrium interius ad portam austra- 
lem et mensus est portam iuxta mensuras superiores; 29 “thalamum 
eius et frontem eius et vestibulum eius eisdem mensuris et “fenestras 
cius et vestibulum eius in circuitu quinquaginta cubitos longitudinis 
et latitudinis vigintiquinque cubitos; 3%et vestibulum per gyrum 
longitudine vigintiquinque cubitorum et latitudine quinque cubito- 
rum, %1et vestibulum eius ad atrium exterius, et palmas eius in 
fronte, et °octo gradus erant quibus ascendebatur per eam. 32 Et 
introduxit me in atrium interius per viam orientalem et ?mensus 
est portam secundum mensuras superiores, 3%thalamum eius et 
frontem eius et vestibulum eius sicut supra, et fenestras eius et 
vestibula eius in circuitu longitudine quinquaginta cubitorum et lati- 
tudine vigintiquinque cubitorum, 34 et @vestibulum eius, id est atrii 
exterioris, et palmae caelatae in fronte eius hinc et inde, et in octo 
gradibus ascensus eius. 35 Et introduxit me ad *portam quae respi- 
ciebat ad aquilonem et mensus est secundum mensuras superiores. 
thalamum éius et frontem eius et vestibulum eius et fenestras cius 
per circuitum longitudine quinquaginta cubitorum et latitudine vigin- 
tiquinque cubitorum, 37 et vestibulum eius respiciebat ad atrium ex- 
terius, et caelatura palmarum in fronte eius hinc et inde, et in octo 
gradibus ascensus éius. 38 Et per “singula gazophylacia ostium in fron- 
tibus portarum, ibi lavabant holocaustum. 39 Et in vestibulo portae 
tduae mensae hinc et duae mensae inde, ut immoletur super eas “holo- 
caustum et “pro peccato et “pro delicto; #9 et ad latus exterius, quod 
ascendit ad ostium portae quae pergit ad aquilonem, duae mensae, 
et ad latus alterum ante vestibulum portae duae mensae, 41 Yquattuor 
mensae hinc et quattuor mensae inde; per latera portae octo men- 
sae erant, “super quas immolabant. 42 Quattuor autem mensae ad 
holocaustum de lapidibus quadris exstructae, longitudine cubiti unius 
et dimidii et latitudine cubiti unius et dimidii et altitudine cubiti 
unius, super quas ponant vasa “in quibus immolatur °holocaustum et 
victima. 43 Et labia earum palmi unius reflexa intrinsecus per circui- 
tum; super mensas autem carnes oblationis. 44 Et extra portam in- 
teriorem °gazophylacia ¢cantorum in atrio interiori, quod erat in latere 
portae respicientis ad aquilonem et facies eorum contra viam austra- 
lem, una ex latere portae orientalis, quae respiciebat ad viam aquilonis. 
5 Et dixit ad me: Hoc est gazophylacium, quod respicit viam 
meridianam; sacerdotum erit qui excubant in custodiis templi; 


erit qui excubant ad ministerium altaris. Isti sunt 9filii Sadoc, qui 
haccedunt de filiis Levi ad Dominum ut ministrent ei. 47 Et mensus 
est atrium longitudine centum cubitorum et latitudine tcentum cu- 
bitorum per quadrum et /altare ante faciem templi 48 et introduxit 
me in !vestibulum templi et mensus est vestibulum quinque cubitis 
hinc et quinque cubitis inde et latitudinem portae trium cubitorum 
hinc et trium cubitorum inde; 49 ™longitudinem autem vestibuli 





, viginti cubitorum et latitudinem undecim cubitorum, et octo gradi- 





26 et in gradibus septem ascendebatur 


{6 porro gazophylacium, quod respicit ad viam aquilonis, sacerdotum | 








&CP. 43, 19; 44, 15. — cf. 3 
Re 2, 35; 1 Par 6, 8, 53, 24, 
3, 6. 

ACP. 42, 13; 45, 9. 

$v. Cp. 41, 13-15. 

Fcle cp. 8) 965243, -¥39; .Ex 140; 
29° Mt 2%, 35: 

ECO: 41, 258,. 26, 

m3 Rg 6, 3. 


i ee oe ee 





PL ee twee ee Sy | 








(5-15) necnon cum sanctuarii ornamentis, veluti cherubim et palmis in 
parietibus caelatis, cum supellectile, ceu altaribus, mensis et ostiis (16- 
26), cumque gazophylaciis in atriis dispositis (42, I-14) spatiisque quibus 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
41, 1 — 42,3 





SECIS SRO ace ONIN a been ee 


PLR a oe 





bus ascendebatur ad eam. Et “columnae erant in frontibus una hinc 


et altera inde. 
4 Et introduxit me in *templum et mensus est frontes sex cubitos 
latitudinis hinc et sex cubitos latitudinis inde, latitudinem taber- 
naculi, 2et latitudo portae decem cubitorum erat, et iatera portae 
quinque cubitis hinc et quinque cubitis inde; et mensus est longitudi- 
nem eius “quadraginta cubitorum et latitudinem 4@viginti cubitorum. 
3 Et “introgressus intrinsecus mensus est in fronte portae duos cubitos 
et portam sex cubitorum et latitudinem portae septem cubitorum 


4et mensus est ‘longitudinem eius viginti cubitorum et latitudinem | 


eius viginti cubitorum ante faciem 9%templi et dixit ad me: Hoc est 
Asanctum sanctorum. 5Et mensus est parietem domus sex cubi- 
torum et latitudinem ‘lateris quattuor cubitorum, undique per circui- 
tum domus. § Latera autem, latus ad latus bis trigintatria; et erant 
eminentia, quae ingrederentur per parietem domus, in lateribus per 
circuitum, ut continerent et /non attingerent parietem templi; 7 et 
platea erat in rotundum ascendens sursum per cochleam et in ce- 
naculum templi deferebat per gyrum. Idcirco latius erat templum in 
superioribus; et ™sic de inferioribus ascendebatur ad superiora in 
medium. 8 Et vidi in domo altitudinem per circuitum fundata latera 
ad mensuram calami, “sex cubitorum spatio; 9%et latitudinem per 
parietem lateris forinsecus quinque cubitorum, et erat interior domus 
in lateribus domus. 1° Et inter °gazophylacia latitudinem Pviginti cu- 
bitorum in circuitu domus undique. 11 Et ostium lateris ad oratio- 


_hem, ostium unum ad viam aquilonis, et ostium unum ad viam 


australem, et latitudinem loci ad orationem quinque cubitorum in 
circuitu. 12 Et aedificium, quod erat separatum versumqué ad viam 
8respicientem ad mare, latitudinis septuaginta cubitorum; paries 
autem aedificii quinque cubitorum latitudinis per circuitum et lon- 
gitudo eius nonaginta cubitorum. 13 Et mensus est domus longitu- 
dinem ‘centum cubitorum et quod separatum erat aedificium, et 
parietes eius longitudinis centum cubitorum; 14 latitudo autem ante 
faciem domus et eius, quod erat separatum contra orientem, centum 
cubitorum. 15 Et mensus est longitudinem “aedificii contra faciem 


-eius, quod erat separatum ad dorsum, Yethecas ex utraque parte 


centum cubitorum. Et templum interius et vestibula atrii, 16 “limina 
et Yfenestras obliquas et ethecas in circuitu per tres partes contra 
uniuscuiusque limen stratumque ligno per gyrum in circuitu; terra 
autem usque ad fenestras, et fenestrae clausae super ostia; 17 et 
usque ad domum interiorem et forinsecus per omnem parietem in 
circuitu intrinsecus et forinsecus ad mensuram. 18 Et fabrefacta 
“cherubim et “%palmae, et palma inter cherub et cherub, 
duasque facies habebat cherub, 19 faciem hominis iuxta palmam 
ex hac parte et faciem leonis iuxta palmam ex alia parte, expres- 
sam per omnem domum in circuitu. 26 De terra usque ad superiora 
portae cherubim et palmae caelatae erant in pariete templi. 21Limen 
quadrangulum et facies ‘sanctuarii adspectus contra adspectum. 
22 @Altaris lignei trium cubitorum altitudo et longitudo eius duorum 
cubitorum, et anguli eius et longitudo eius et parietes eius lignei. Et 
locutus est ad me: @Haec est mensa coram Domino. 28 Et fduo ostia 
erant in %templo et in sanctuario, 24 et in duobus ostiis ex utraque 
parte “bina erant ostiola, quae in se invicem plicabantur; bina enim 
ostia erant ex utraque parte ostiorum. 25 Et caelata erant in ipsis 
ostiis templi cherubim, et sculpturae palmarum, sicut in parie- 
tibus, quoqaue expressae erant; quam ob rem et ‘grossiora erant ligna 
in Jvestibuli fronte forinsecus. 26 Super quae fenestrae obliquae, et 
similitudo palmarum hirc atque inde in umerulis vestibuli secundum 
latera domus latitudinemque parietum. 
4 2 Et eduxit me in “atrium exterius per °viam ducentem ad aqui- 
lonem et introduxit me in gazophylacium, quod erat contra 
separatum aedificium et contra aedem vergentem: ad aquilonem. 
2In facie longitudinis 4centum cubitos ostii aquilonis et latitudinis 
quinquaginta cubitos, 3 contra /viginti cubitos atrii interioris et con- 
tra %9pavimentum stratum lapide atrii exterioris, ubi erat "porticus 





%:3 Rg-7, 2: 


1-9] LL. in fr. 5 ». D. 2 Nbr. 
@Vr. 21, 23; cp. 43; 8. 
b vr. 3; cp. 40, 9. 


m3 Rg 6, 8. 


Biel. Cp: 40, 5° 43; 23: 


Ov. Cp. 40, 17. 
Pcp. 42, 3. 
C0: Vr. §. 


rcp. 42, I, 10, 13. — Vv. vr. 


13-15. 
scf. cp. 48, 3-8; Nm 25, 5; Jo 
14. 


cp. 40, 47. 


BUT. 53° Cp, 42; FP: 

v (cp. 42, 3, 5). 

eis 4, 6. 

y vr. 26; cp. 40, 16, 25. — cf. 
3 Reg 6, 4. 


Z'Nr.- 20, 25; 3° Rg’ 6,: 29, 32, 
35; 7, 36. 
acp. 40, 16, 22, 26etc.; 2 Par 


5. 
bef ep. 1, 10; 10, IY: 


CV. VY. 4. 

d Ap 8, 3. — v. Ex 30, t. 

ds? 44; 16. — cf. cp. 23, 4133 
eh Fy ee & 

fv. 3 Rg 6, 31-33. 


MELE 
cf. 3 Rg 6, 34. 


i3 Rg 7. 6. 
Jcp. 40, 48. 


acp. 40, 17. 
bcp. 40, 20. 

» 10, 13} Cp. 41, ¥2,.r5°%ete. 
TCD: AI; 23. 

ecf. vr. 8: 

y AGE EOS 

cp. 40, 17. 

Cf. VF. $3. CD. 433. B5.796) 





(52) 





— 817 — 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
42, i 43, II 


aedificia sacra a profano loco arcebantur, diligenter describuntur (15-20), 
mensuris omnibus datis. Porro ad novi cultus instaurationem procedens, 
agit cum de novi templi inauguratione, in quo Deus pollicetur se in ae- 








écf. cp. 46, 
jcf. vr. 11. 


19. 


icf. vr. 10, 12. 


M CLaNY. 2s 
CD. 402s 28.) Oe 
ch, ep. 91, .93, 14. 
cp. 44, 5; 46, 19 
cf. VF 
Vv. €p. 40, 17. 
Cle VES a. 
bict: Lv 6, 16, 26% 420,083" 
24, 9. 
ucp. 40, 46 


v Nm 18, Be cf. cp. 40, 40. 


* CD44, 107 2LV 65.23% 


yV. Cp. 43, 1 


2 Cf. Cp: 40, 13% 


acp. 40, 5. — ef. 1 Mc 9, 54. 

6 cf. cp. 45, 2; Ap 21, 16 

ccf. cp. 23; 43, 44, 
235 48, 15. 

r-1] LL. in fr. 6 p. D. 2 Nbr. 

avr. 4; cp. 10, 19; P50 1540) 
6; 42, 15: 44, I. 

b cf. cp. 10, x4, 19; II, 23. — 
Vv. cp. 2, 

Cccp. 1, 24: LE 28, 2. — cf. Ap 


a2, I2; 


aa 
dcf. cp. 10, 4; Ap 18, 1. 
é€v. cp. 1, 28. 
PF Clv eps 955%, 85-~$: 

Vv. cp. I, 4-28. 

WeeCiss or T. 
$CDp. 44, 2. — 

36; 3 Rg 8, 
eY.-Op;.3, 12:3 
iv.cp;. 8; 16. 
MCT, S25. 22. 
ncp. 40, 3; 47, 3 


cf. Ex 40, 32- 
1O-11$ Is Gaze 
8, .#3 - 


ocf. 1 Par 28, a Bs 39852 s* 
131, 7; Is 60, 13; Jr 3, 17; 
Lm 2, 1. 

pve cp. 37,465.28. 

qcf. vr. 8. — v. cp. 20, 39; 
9, 7. 

iVe Cpz 16, 335 

SCE cp... SPS 275 4 Re 16, 
10-16; 21, 4, 7. 


tcf. cp. 42, 20. 





iuncta porticui triplici. 4 Et ‘ante gazophylacia deambulatio decem 
cubitorum latitudinis ad interiora respiciens /viae cubiti unius, et 
ostia eorum ad aquilonem, 4ubi erant gazophylacia in superioribus 
humiliora, quia supportabant porticus quae ex illis eminebant de in- 
ferioribus et de mediis aedificii. 6 Tristega enim erant et non habe- 
bant columnas sicut erant columnae atriorum; propterea cminebant 
de inferioribus et de mediis a terra cubitis quinquaginta. 7Et pe- 
ribolus exterior secundum gazophylacia, quae erant in via atrii exte- 
rioris ante gazophylacia, “longitudo eius quinquaginta cubitorum, 
8 quia longitudo erat gazophylaciorum atrii exterioris quinquaginta 
cubitorum, et longitudo ante faciem “templi “centum cubitorum. 
9 Et erat subter gazophylacia haec ?introitus ab oriente ingredien- 
tium in ea de atrio exteriori 1%in latitudine @%periboli atrii, quod 
erat contra viam orientalem, in faciem aedificii separati, et erant 
ante aedificium *gazophylacia. 11 Et via ante faciem eorum iuxta si- 
militudinem gazophylaciorum, quae erant in via aquilonis. Secun- 


dum longitudinem eorum sic et latitudo eorum et omnis introitus 


eorum et similitudines et ostia eorum. 12 Secundum ostia gazophy- 
laciorum, quae erant in via respiciente ad notum; ostium in capite 
viae, quae via erat ante vestibulum separatum per viam orientalem 
ingredientibus. 

13 Et dixit ad me: Gazophylacia aquilonis et gazophylacia austri, 
quae sunt ante aedificium separatum, haec sunt gazophylacia sancta, 
in quibus tvescuntur “sacerdotes qui appropinquant ad Dominum in 
sancta sanctorum; ibi ponent Ysancta sanctorum oblationem pro 
peccato et pro delicto, locus enim sanctus est. 
gressi fuerint sacerdotes, non egredientur de sanctis in atrium exte- 
rius; et “ibi reponent vestimenta sua, in quibus ministrant, quia san- 
ae" sunt vestienturque vestimentis aliis et sic procedent ad populum. 

15 Cumque complesset mensuras domus interioris, eduxit me 
per viam Yportae, quae respiciebat ad viam orientalem, et mensus 
est eam undique per circuitum. 16 Mensus est autem contra ventum 
orientalem *calamo mensurae quingentos calamos in calamo men- 
surae per circuitum; 17 et mensus est contra ventum _aquilonis quin- 
gentos calamos in calamo mensurae per gyrum; 18et ad ventum 
australem mensus est quingentos calamos in —— mensurae per 
circuitum; 19 et ad ventum occidentalem mensus est quingentos ca- 
lamos in calamo mensurae. 20 Per quattuor ventos mensus est %mu- 
rum eius, undique per circuitum Ylongitudinem quingentorum cubito- 
rum et latitudinem quingentorum cubitorum Cdividentem inter san- 
ctuarium et vulgi locum. 

4 3 Et duxit me ad “portam, quae respiciebat ad viam orientalem, 

2 et ecce bgloria Dei Israél ingrediebatur per viam orientalem, 
et “vox erat ei quasi vox aquarum multarum, et “terra splendebat a 
maiestate eius. 3 Et vidi ¢visionem, secundum speciem quam videram, 
fquando venit ut disperderet civitatem, et species secundum Yad- 
spectum quem videram iuxta “fluvium Chobar, et cecidi super faciem 
meam. 4 Et ‘maiestas Domini ingressa est templum per viam portae, 
quae respiciebat ad orientem; 5 et Jelevavit me spiritus et introduxit 
me in /atrium interius, et ecce repleta erat gloria Domini domus. 
6 Et “audivi loquentem ad me de domo, et “vir qui stabat iuxta me 
7 dixit ad me: Fili hominis, °locus solii mei et “locus vestigiorum 
pedum meorum, ?ubi habito in medio filiorum Israél in aeternum, 
Yet non polluent ultra domus Israé! nomen sanctum meum, ipsi et 


reges eorum tin fornicationibus suis et in ruinis regum suorum et . 


in excelsis. 8 sQui fabricati sunt limen suum iuxta limen meum et 
postes suos iuxta postes meos, et ‘murus erat inter me et eos, et 
@polluerunt nomen sanctum meum in abominationibus, quas fecerunt ; 
propter quod consumpsi eos in ira mea. 9 Nunc ergo repellant procul 
fornicationem suam et ruinas regum suorum a me, et habitabo in 
medio eorum semper. 

10Tu autem, fili hominis, ostende domui Israél templum, et 
confundantur ab iniquitatibus suis et metiantur fabricam 1! et eru- 
bescant ex omnibus quae fecerunt. Figuram domus et fabricae eius, 


14 Cum autem in-— 


SE eee 





— 818 — 








eo 





ternum mansurum atque populum fidelem exauditurum (43, 1-12), 
tum de altaris holocausti consecratione (13-27) et de iis quae vel ad 
sanctitatem templi conferunt, vel utpote immunda ab eo arcenda sunt 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
43, 12 — 44, 11 








exitus et introitus et omnem descriptionem eius et universa prae- 
cepta eius cunctumque ordinem eius et omnes leges eius ostende eis, 
et scribes “in oculis eorum, ut custodiant omnes descriptiones eius 
et praecepta illius et faciant ea. 12 Ista est lex domus in summitate 
‘montis: “omnis finis eius in circuitu sanctum sanctorum est; 
haec est ergo lex domus. 13 Istae autem mensurae Yaltaris in %cubito 
verissimo, qui habebat cubitum et palmum; in sinu eius erat cubi- 
tus, et cubitus in latitudine, et definitio eius usque ad labium eius, 
et in circuitu palmus unus; haec quoque erat fossa altaris; 14 et de 
sinu terrae usque ad “crepidinem novissimam duo cubiti et latitudo 
cubiti unius, et a crepidine minore usque ad crepidinem maiorem 
quattuor cubiti, et latitudo cubiti unius; 15 ipse autem Yariel quat- 
tuor cubitorum, et ab ariel usque ad sursum cornua quattuor; 
16 et ariel duodecim cubitorum in longitudine per duodecim cubi- 
tos latitudinis, 4quadrangulatum aequis lateribus, 17 et crepido quat- 
tuordecim cubitorum longitudinis per quattuordecim cubitos latitu- 
dinis in quattuor angulis eius, et corona in circuitu eius dimidii 
cubiti, et sinus eius unius cubiti per circuitum; °gradus autem eius 
versi ad orientem. 18 Et dixit ad me: Fili hominis, haec dicit Do- 
minus Deus: Hi sunt ritus altaris, in quacumque die fuerit fabrica- 
tum, ut offeratur super illud holocaustum, et /effundatur sanguis; 
19 et dabis 9%sacerdotibus et levitis “qui sunt de semine Sadoc, qui 
accedunt ad me, ait Dominus Deus, ut offerant mihi ‘vitulum de 
armento pro peccato. 2®Et jadsumens de sanguine eius pones super 
quattuor cornua eius et super quattuor angulos crepidinis et super 
tcoronam in circuitu et ™mundabis illud et expiabis 21 et tolles 
vitulum, qui oblatus fuerit pro peccato, et “combures eum in sepa- 
rato loco domus extra sanctuarium 22 et in die secunda offeres hir- 
cum caprarum immaculatum pro peccato; et °expiabunt altare sicut 
expiaverunt in vitulo. 23 Cumque compleveris expians illud, offeres 
vitulum de armento immaculatum et Parietem de grege immaculatum 
24 et offeres eos in conspectu Domini, et @mittent sacerdotes super 
eos sal et offerent eos holocaustum Domino. 257Septem diebus facies 
hircum pro peccato cotidie et vitulum de armento et arietem de 
pecoribus immaculatos offerent; 26septem diebus expiabunt altare 
et mundabunt illud et implebunt manum eius. 27 Expletis autem 
diebus, *in die octava et ultra, ‘facient sacerdotes super altare holo- 
causta vestra et quae “pro pace offerunt; et Yplacatus ero vobis, ait 
Dominus Deus. 
4 Et convertit me ad viam “portae sanctuarii exterioris, quae re- 
spiciebat ad orientem et erat clausa. 2 Et dixit Dominus ad 
me: Porta haec clausa erit: non aperietur, et vir non transibit per 
eam, quoniam Dominus Deus Israél Yingressus est per eam: eritque 
clausa 32¢principi; princeps ipse sedebit in ea, ut %comedat panem 
coram Domino; “per viam portae vestibuli ingredietur et per viam 
eius egredietur. 4 Et adduxit me per viam /portae aquilonis in con- 
spectu domus, et vidi, et ecce implevit 9gloria Domini domum Do- 
mini, et cecidi in faciem meam. 5 Et dixit ad me Dominus: Fili 
hominis, pone cor tuum et "vide oculis tuis et auribus tuis audi 
omnia, quae ego loquor ad te ‘de universis caeremoniis domus Do- 
mini et de cunctis legibus eius; et pones cor tuum in viis templi 
per omnes exitus sanctuarii §6et dices ad jexasperantem me domum 
Israel: Haec dicit Dominus Deus: /Sufficiant vobis omnia scelera 
vestra, domus Israél; 7e0 quod “inducitis filios alienos “incircum- 
cisos corde et incircumcisos carne, ut sint in sanctuario meo et 
°polluant domum meam, et offertis panes meos adipem et sangui- 
nem et dissolvitis pactum meum in omnibus sceleribus vestris, 8 et 
non servastis praecepta sanctuarii mei et posuistis custodes ob- 
servationum mearum in sanctuario meo vobismetipsis; %haec dicit 
Dominus Deus: Omnis ‘alienigena incircumcisus corde et incircum- 
cisus carne non ingredietur sanctuarium meum; omnis filius alienus 
qui est in medio filiorum Israél. 14 Sed et *levitae, qui longe reces- 
serunt a me tin errore filiorum Israél et erraverunt a me post idola 
sua et “portaverunt iniquitatem suam. Uerunt in sanctuario meo 





v cf. cp. 40, 2. 
x cf. Is 4, 5. — Vv. cp. 42, 15. 


Yr. CP. 40, 47; 47, I. — V. 
Bx 137... 3,38; 

Zcp. 40, 5. — cf. cp. 41, 8. 

acp. 45, 19. 

bck. 1849,--3. 


OMG ASKT2 702538" 3? 


a cf Scp.040) 1477+ x47). 


e cf. Ex 20, 26. 


EVAL DT, A683 
£ cp. 44,. 15; Dt .17,'9%- 245783 
27,9 


hy. ‘cp. 40, 46. 
#¥r.23;c¢psiase-183 Ex 20): 2; 


jcp. 45, 19; Ex 29, 12; Lv 
es. 

Ketievr? 33, a7. 

m Ex 29, 36. — cf. cp. 45, 18. 

n Ex 29, 14. 

o Ex 29, 36. — cf. cp. 45, 18. 

Pet. EX 29; XV: 


gq Lv 2, 13. -— cf. Mr 9, 49. 
r Ex 29, 35, 36; Lv 8, 33, 35. 


LO? PS $0; 19,20. 


in off. Imm. Conc. 
. — cf. cp. 46; 


Is 
Cccp. 34, 24; 37, 25; 45, 73 
6 CD. 40... 2,252. 


A cp. 40, 4. 
Cie Cp. 43535, 


LV uk 23 SHS: 
lcep. 45, 9. — cf. 1 Pt 4, 3. 
mcf. vr. 9; 2 Es 7, 64, 65; Ac 


g.¢f...ep. .22;- 26: 
Ct, Vt. 9. 
$Cl We 25. 


$cp:-48; Et. 
uv. Lv 5, 2. 





— 819 — 








(44, 1-9). Deinceps munera, quibus fungi oportet levitas et sacerdotes | 


de stirpe Sadoc (10-.6) singillatim describuntur (17-31); addita ratione 
gua primitiae terrae dispertiantur inter templum, levitas et principem 


Te ee 











PROPHETIA 
EZECHIELIS 
44, 12 — 45,7 
vcp. 46, 24. 
o Mr 13, '34;° Jo 10, 3. —< "cf. 
y Par: 26; 2: 
y Nm 16, 9. 


ig 7, 19; 14, 8; 45 Jo ch 


; Ps 105, 26. 
b Nm 18, 3; 4 Rg 23, 9. 
cv. Cp. 32, 24. 


dx Par 23, 28, 32. 
é€v. cp. 43, 19. 


J ck. Vi. LE Di10,.B 18558. 
Rh. VI. 9: 
Ay. cp. 41, 22. 


i Ex 28, 39; 39, 27. — cf. Ap 
15, 6. 


jcp. 42. 14. 

icf. Ex 29, 37; 30, 297 Lv 6, 
18,27. 

m Lv ia s: — cf. cp. 7, 18; 
Is 22, ‘At 165. 6: 

ncf. Lv Pi 6; 21, 10. 

o Lv 10, 9. 

p Lv 21, 7, 13, 14. 
q cf. ©. 22, 26: °2:-Parc17.) % 
8. v. Ly. 10, 20, 11. 
7Dt 17, 8, 9. — cf. 2 Par 
19, 8. 

$.ch cps 22% 26: 

tcf. Nm 19, 11-19. — v. Lv 
21, 1-3. 


u Nm 19, 11, 12. 

Y Vs. 17,22; 

x CD. 40, 393 42,233% Lyv-4).25-3: 
y Nm 18, 20; Dt 18, 1, 2. 

2 Cf. cp. 45, 4, 5. 


av. Lv 6, 14-18, 25-29; 7, 1-6. 

5 Lv 27, 21, 28; Nm 18, rq. 

c Ex 23, 19; Nm 18, 15. 

dv. Nm 15, 19, 20. 

e MI 3; 10. 

fcp. 4, 14. 

g Lv 22, 8. — cf. Ex 22, 31. — 
v. Lv 7, 24. 


acf. cp. 48, 29. — v. cp. 47, 
21509 

6 cf. 2-Par 20, r4. 

cv. cp. 48, 8-10. 

dv. Cp. 42, 16-20. 

ecp. 48, 15, 17. — v. Lv 25, 


4. 
pak vr. I. 
qo. 48, 10. 

v. Cp. 41, 4. 
4-cf ep248,. xx, rai 
i661 765) fit, 9% 


Ce & 
l ep. 48, 13. ante ith: 


cp. 44, 28. 


mcp. 48, 15. 
ncf. cp. 48, 18, 19. 


OVi CD. 44,3. 
pep. 48, ar. 





Yaeditui et “ianitores portarum domus et ministri domus; ipsi ma- 
ctabunt holocausta et victimas populi et Yipsi stabunt in conspectu 
eorum ut ministrent eis. 12 Pro eo quod ministraverunt illis in con- 
spectu idolorum suorum et facti sunt domui Israél in *offendiculum 
iniquitatis; idcirco *levavi manum meam super eos, ait Dominus 
Deus, et portabunt iniquitatem suam 13 et non appropinquabunt ad 
me ut sacerdotio fungantur mihi neque accedent ad omne sanctua- 
rium meum iuxta sancta sanctorum, sed °portabunt coniusionem 
suam et scelera sua quae fecerunt. 14 Et dabo eos ianitores domus 
in omni ministerio eius et in universis quae fient in ea. 

15 eSacerdotes autem et levitae filii Sadoc, qui custodierunt cae- 
remonias sanctuarii mei, cum errarent filii Israél a me, ipsi accedent 
ad me, fut ministrent mihi, et stabunt in conspectu meo, ut offerant 
mihi Yadipem et sanguinem, ait Dominus Deus. 16 Ipsi ingredientur 
sanctuarium meum et ipsi accedent ad “mensam meam, ut ministrent 
mihi et custodiant caeremonias meas. 17 Cumque ingredientur portas 
atrii interioris, ‘vestibus lineis induentur, nec ascendet super €0s 
quidquam laneum, quando ministrant in portis atrii interioris et in- 
trinsecus. 18 Vittae lineae erunt in capitibus eorum, et feminalia 
linea erunt in lumbis eorum, et non accingentur in sudore. 19 Cum- 
que egredientur atrium exterius ad populum, exsuent se vestimen- 
tis suis, in quibus ministraverant, et Jreponent ea in gazophylacio 
sanctuarii et vestient se vestimentis aliis et non ‘sanctificabunt po- 
pulum in vestibus suis. 29”Caput autem suum non radent neque 
"comam nutrient, sed tondentes attondent capita sua; 2! et °vinum 
non bibet omnis sacerdos, quando ingressurus est atrium interius; 
22 et Pviduam et repudiatam non accipient uxores, sed virgines de 
semine domus Israél; sed et viduam, quae fuerit vidua a sacerdote, 
accipient; 23 et ¢populum meum docebunt, quid sit inter sanctum et 
pollutum et inter mundum et immundum ‘ostendent eis 24et, *cum 
fuerit controversia, stabunt in iudiciis meis et iudicabunt, leges meas 


et praecepta mea in omnibus sollemnitatibus meis custodient et *sab- 


bata mea sanctificabunt 25 et ‘ad mortuum hominem non ingredien- 
tur, ne polluantur, nisi ad patrem et matrem et filium et. filiam et 
fratrem et sororem, quae alterum virum non habuerit; in quibus 
contaminabuntur. 26 Et “postquam fuerit emundatus, septem dies 
numerabuntur ei; 27 et in die introitus sui in sanctuarium ad *atrium 
interius, ut ministret mihi in sanctuario, offeret pro peccato suo, ait 
Dominus Deus. 28 ¥Non erit autem eis hereditas: ego hereditas eo- 
rum; et *possessionem non dabitis eis in Israél: ego enim possessio 
eorum. 29 *Victimam et pro peccato et pro delicto ipsi comedent, 
et °omne votum in Israél ipsorum erit; 3° et °primitiva omnium pri- 
mogenitorum et omnia libamenta ex omnibus quae offeruntur sacer- 
dotum erunt; et 2primitiva ciborum vestrorum dabitis sacerdoti, ut 


*reponat benedictionem domui tuae. 31 /Omne morticinum et captum 
a bestia de avibus et.de pecoribus 9non comedent sacerdotes. 


4 5 @Cumque coeperitis terram dividere “sortito, “separate primitias 
Domino sanctificatum de terra longitudine vigintiquinque mi- 
lia et latitudine decem milia; sanctificatum erit in omni termino eius 
per circuitum. 2 Et %erit ex omni parte sanctificatum quingentos per 
quingentos, quadrifariam per circuitum, et quinquaginta cubitis “in 
suburbana eius per gyrum. 3 Et fa mensura ista mensurabis longitu- 
dinem vigintiquinque milium et latitudinem decem milium, et %in 
ipso erit templum “sanctumque sanctorum. 4iSanctificatum de terra 
erit Jsacerdotibus ministris sanctuarii, qui accedunt ad ministerium 
Domini, et erit eis locus in domos et in sanctuarium sanctitatis. 
5 Vigintiquinque autem milia longitudinis et decem milia latitudinis 
erunt levitis qui ministrant domui; ipsi possidebunt viginti gazophy- 
lacia. 6 Et ™possessionem civitatis dabitis quinque milia latitudinis 
et longitudinis vigintiquinque milia secundum separationem sanctuarii 
"omni domui Israél. 7 °Principi quoque Phinc et inde in separationem 
sanctuarii et in possessionem civitatis, contra faciem separationis 
sanctuarii et contra faciem possessionis urbis a latere maris usque 
ad mare et a latere orientis usque ad orientem, longitudinis autem 





— 820 — 














(45, 1-8), et qua principem iustitiam et pietatem tueri oporteat (9-17). 
Sequuntur praeterea leges de sacrificiis quae in festis (18-25), sabbatis, 
neomeniis (46, 1-12) quaeque singulis diebus peragenda sunt (13-15). 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
45, § — 46, 11 





- J 1 te 
an Bie a 





iuxta unamquamque partem, a termino occidentali usque ad termi- 
num orientalem. 8 De terra erit ei possessio in Israél, et non de- 
populabuntur ultra principes populum meum; sed ‘terram dabunt 
domui Israél secundum tribus eorum. 

8 Haec dicit Dominus Deus: %Sufficiat vobis, principes Israél; 
iniquitatem et rapinas intermittite et iudicium et iustitiam facite, 
separate confinia vestra a populo meo, ait Dominus Deus. 1° ‘Statera 
iusta et ephi iustum et batus iustus erit vobis. 11 4%Ephi et batus 
aequalia et unius mensurae erunt, Yut capiat decimam partem cori 
batus, et decimam partem cori ephi; iuxta mensuram cori erit aequa 
libratio eorum. 122Siclus autem viginti obolos habet; porro viginti 
sicli et vigintiquinque sicli et quindecim sicli mnam faciunt. 1% Et 
Yhae sunt primitiae quas tolletis: sextam partem ephi de coro fru- 
menti et sextam partem ephi de coro hordei. 14 Mensura quoque 
olei, batus olei, decima pars “cori est; et decem bati corum faciunt, 
quia decem bati implent corum. 15 Et arietem unum de grege du- 
centorum, de his quae nutriunt Israél in sacrificium et in holocau- 
stum et in pacifica ad expiandum pro eis, ait Dominus Deus. 

16 Omnis populus terrae tenebitur primitiis his principi in Israél; 
17 et “super principem erunt holocausta et sacrificium et libamina, 
in sollemnitatibus et in caiendis et in sabbatis et in universis sol- 
lemnitatibus domus Israél; ipse faciet pro peccato sacrificium et ho- 
locaustum et pacifica ad expiandum pro domo Israél. 

18 Haec dicit Dominus Deus: In primo mense, °una mensis su- 
mes vitulum de armento immaculatum et Cexpiabis sanctuarium. 
19 Et tollet %sacerdos de sanguine, quod erit pro peccato, et ponet 
in *postibus domus et in quattuor angulis fcrepidinis altaris et in 
postibus portae Yatrii interioris, 2 Et sic facies in septima mensis 
pro unoquoque qui ignoravit et errore deceptus est, et “expiabis 
pro domo. 21In primo mense, quartadecima die mensis erit vobis 
Paschae sollemnitas; septem diebus azyma comedentur. 22 ‘Et faciet 
princeps in die illa pro se et pro universo populo terrae vitulum 
pro peccato 23 et jin septem dierum sollemnitate faciet holocaustum 
Domino, septem vitulos et septem arietes immaculatos cotidie se- 
ptem diebus et pro peccato ‘hircum caprarum cotidie 24 et ™sacrifi- 
cium ephi per vitulum et ephi per arietem faciet et olei hin per sin- 
gula ephi. 25”Septimo mense, quintadecima die mensis in sollemni- 
tate faciet sicut supra dicta sunt per septem dies, °tam pro peccato 
quam pro holocausto et in sacrificio et in oleo. 

4 Haec dicit Dominus Deus: ¢Porta Yatrii interioris, quae respicit 
ad orientem, erit clausa sex diebus in quibus opus fit, die autem 
sabbati aperietur, sed et °in die calendarum aperietur, 2 et intrabit 
dprinceps per viam vestibuli portae deforis et stabit in “limine portae, 
et ‘facient sacerdotes holocaustum eius et pacifica eius, et adorabit 
super limen portae et egredietur; porta autem non claudetur usque 
ad vesperam. 3 Et adorabit 2populus terrae ad ostium portae illius 
in sabbatis et in calendis coram Domino. 4 ”Holocaustum autem hoc 
offeret princeps Domino: ‘in die sabbati sex agnos immaculatos et 
arietem immaculatum Set Jsacrificium ephi per arietem, in agnis 
autem sacrificium ‘quod dederit manus eius et olei hin per singula 
ephi; in die autem calendarum vitulum de armento immaculatum, 
et sex agni et arietes immaculati erunt, 7 et ™ephi per vitulum, ephi 
quoque per arietem faciet sacrificium; de agnis autem, sicut invenerit 
manus eius, et olei hin per singula ephi. 8 "Cumque ingressurus est 
princeps, per viam vestibuli portae ingrediatur et per eandem viam 
exeat ; 9et °cum intrabit populus terrae in conspectu Domini in sollem- 
nitatibus, qui ingreditur per portam aquilonis, ut adoret, egrediatur per 
viam portae meridianae; porro qui ingreditur per viam portae meri- 
dianae egrediatur per viam portae aquilonis: non revertetur per. viam 
portae per quam ingressus est, sed e regione illius egredietur. 1° Prin- 
ceps autem in medio eorum cum ingredientibus ingredietur et cum 
egredientibus egredietur. 11 Et in nundinis et in sollemnitatibus erit 
sacrificium ephi per vitulum et ephi per arietem; agnis autem erit 
sacrificium sicut invenerit manus eius, et olei hin per singula ephi. 





acf. cp. 22,27; 46,-18. 

rcp. 47, 13, 21. — v. cp. 48, 
I, 7, 23-28. 

Scp. 44, 6. — cf. 1 Pt 4, 3. 

t Lv 19, 35, 36: 

“cf. Dt 25, 14, 15; Rt 2, 17. 

v vr. 14. — cf. Ex 16, 36. 


ON IK /20,-.13. 
ycp. 44, 30. 


23. Rg 4,.22; 1 Es 7,22 


pe 
50. 17: 


a.cf..2 Par,30, 24: 35, 7..—.¥. 
cp. 46. 4-7. 


hick. cp. 46,1436. 

c Lv 16, 16. — cf. cp. 43, 2c 
22, 23. 

dv. cp. 43, 20. 

€-ciz-Ex 12, 7. 

PCELCps. 435 24: 

£. ep.-8\ 162 46,52. 
Vi EV'23, -s. 


Heh, VE. 19. 
j Ly.23,. 8 


iNm 28, ts. 

mcp. 46, 5, 7. — v. Lv 2, 1. 
BV NVI28 24. 

OV. VF. 22-24. 


acp:. 45. 10. 

OV. CD 8,. 10; 

ects cp: 45" 18. 
AV CD hd = 3. 

@:Cis Cp 9; 3. 7 
fcf. cp. 40, 38, 39. 


gvr. 9. 
Acp. 45, 17. 

icf. Nm 28, 9, 10. 
f Ve. B43 Cp. 43, 243 


Ect: Ot" 16, ¥ 5. 

mvr. 5. 

WC VTS-2 3 

ocf. Dt 16, 16. — v. Ex 23, 


14-17. 





anes 821 (aati 








PROPHETIA 
EZECHIELIS 
46, 12 — 47, 14 


Demum post alia quaedam de donis principis (16-18) deque epulis sa- 
crificalibus (19-24), describitur terra promissionis per torrentem e li- 
mine templi egressum et omnia sanantem renovata (47, I-17), eiusque 








? Lv 7, 16; 
q Am 4, 5. 
EE. Vs oT. 
S.Ct“ VT. 2° 


22... 18° Dt.235 23. 


t Ex 29, 38; Nm 28, 3, 4. 


u Nm: 28, °10;..¥§¢ 


vcf. cp. 45, 7. 
£-V. LV 25; ro. 
ch. *¥: Ress 14; 3 Rg 23,3; -7- 
et. Cp, 45, °8. 


HCE CD, 34,4, 5. 
Dik. Vis Es 
CCl. cp, 432; 4c 


d2 Par 35, 13. — cf. Lv 2, 4. 
€V. CP. 44. 19. 


fe2GP aD 2Se % 3. 
& cp. 44, If. 


O01. CD.'43, t, 2. 

1-90] LL. in sb. p. D. 2 Nor. 

&Ps 45. 5: fl 3, 18. — cf. Is 
33.21 ;. AZCrta, os 

1] Ant. (Ps 117) 
aquae ben, 

C5 CDs05" 33 

G3 CD. 43) &3: 

€Cp. 40, 35. 

fcf. cp. 40, 6. 

&cp. 40, 3. 


P.22.5%. 
ad adspers. 


hcf. cp. 8, 6. 
ivr. 12. — cf. Ap 22, 2. 


3 Dt 3, 173.4, 49; FS. 916. 
o] v. ur. rr. 
icf. Gn 1, 20. 


mv. 1 Rg 23, 29. 
n (Is 15, 8 (?)). 


ocp. 26, 5. 
pcp. 48, 28; Nm 34, 6; Js 15, 


“Cl. VE. 23} 2p. 45;,° 8. —  v. 
cp. 48, 1-7, 23-28. 

v cf. cp. 48, 4, 5. — v. Js 17, 
14-18. 

&V; :cp.-20, 5. 

yv. Gn 12, 7. 





12 Cum autem fecerit princeps ?spontaneum holocaustum aut pa- 
cifica ¢voluntaria Domino, aperietur ei "porta, quae respicit ad orien- 
tem, et faciet holocaustum suum et pacifica sua, ‘sicut fieri solet in 
die sabbati, et egredietur, claudeturque porta postquam exierit. 13 Et 
‘agnum eiusdem anni immaculatum faciet holocaustum cotidie Do- 
mino; semper mane faciet illud, 14 et faciet sacrificium super eo 
cata mane mane sextam partem ephi et de oleo tertiam partem hin, 
ut misceatur similae, sacrificium Domino legitimum, iuge atque per- 
petuum. 15 Faciet agnum et sacrificium et oleum cata mane mane, 
holocaustum sempiternum. 

16 Haec dicit Dominus Deus: Si dederit princeps donum alicui 
de filiis suis, hereditas eius filiorum suorum erit, possidebunt eam 
hereditarie; 17 si autem dederit legatum de “hereditate sua uni ser- 
vorum suorum, erit illius usque ad “annum remissionis et revertetur 
ad principem; hereditas autem eius filiis eius erit. 18 Et Ynon acci- 
piet princeps de hereditate populi “per violentiam et de possessione 
eorum; sed de possessione sua hereditatem dabit filiis suis, ut non 
Adispergatur populus meus unusquisque a possessione sua. 

19 Et introduxit me per ingressum, qui erat "ex latere portae, in 
¢gazophylacia sanctuarii ad sacerdotes quae respiciebant ad aquilonem; 
et erat ibi locus vergens ad occidentem. 2° Et dixit ad me: Iste est 
locus, ubi coquent sacerdotes pro peccato et pro delicto, ubi ¢coquent 
sacrificium, ut non efferant in atrium exterius, et ¢sanctificetur po- 
pulus. 21 Et eduxit me in atrium exterius et circumduxit me per 
quattuor angulos atrii; et ecce atriolum erat in angulo atrii, atriola 
singula per angulos atrii. 22In quattuor angulis atrii atriola dispo- 
sita quadraginta cubitorum per longum et triginta per latum: men- 
surae unius quattuor erant. 23 Et paries per circuitum ambiens quat- 
tuor atriola, et culinae fabricatae erant subter porticus per gyrum. 
24 Et dixit ad me: Haec est domus culinarum, in qua /coquent %mi- 
nistri domus Domini victimas populi. 

Et convertit me ad “portam domus, et ecce "aquae egredieban- 

tur subter ‘limen domus ad orientem; facies enim domus re- 
spiciebat ad orientem, aquae autem, descendebant in latus templi 
dextrum ad meridiem %altaris. 2 Et eduxit me per viam &portae aqui- 
lonis, et convertit me ad viam foras ‘portam exteriorem, viam quae 
respiciebat ad orientem, et ecce aquae redundantes a latere dextro. 
3 Cum egrederetur 9vir ad orientem, qui habebat funiculum in manu 
sua, et mensus est mille cubitos et traduxit me per aquam usque 
ad talos; 4rursumque mensus est mille et traduxit me per aquam 
usque ad genua; Set mensus est mille et traduxit me per aquam 
usque ad renes; et mensus est mille, torrentem quem non potui 
pertransire, quoniam intumuerant aquae profundi torrentis, qui non 
potest transvadari. 6 Et dixit ad me: Certe "vidisti, fili hominis. Et 
eduxit me et convertit ad ripam torrentis. 


ait ad me: Aquae istae, quae egrediuntur ad tumulos sabuli orien- 
talis et descendunt ad plana deserti, intrabunt jmare et exibunt, et 
sanabuntur aquae, 9% et omnis ‘anima vivens quae serpit, quocumque 
venerit torrens, vivet, et erunt pisces multi satis, postquam venerint 
illuc aquae istae, et sanabuntur et vivent omnia ad quae venerit 
torrens. 10 Et stabunt super illas piscatores, ab ™Engaddi usque ad 
"Engallim °siccatio sagenarum erit; plurimae species erunt piscium 
eius sicut pisces ?maris magni, multitudinis nimiae. 11 In litoribus 


autem eius et in palustribus non sanabuntur, quia in salinas dabuntur. © 


12 Et super torrentem orietur in ripis eius ex utraque parte “omne li- 
gnum pomiferum: “non defluet folium ex eo, et non deficiet fructus 
eius; ‘per singulos menses adferet primitiva, quia aquae eius de sanc- 
tuario egredientur, et erunt fructus eius in cibum, et folia eius ad me- 
dicinam. 

13 Haec dicit Dominus Deus: Hic est terminus in quo “posside- 
bitis terram in duodecim tribubus Israél, “quia Ioseph duplicem fu- 
niculum habet. 14 Possidebitis autem eam, singuli aeque ut frater 
suus, super quam levavi manum meam Yut darem patribus vestris, 


7 Cumque me convertis- 
sem, ecce in ripa torrentis 4igna multa nimis ex utraque parte. 8 Et — 














— 822 — 








traduntur fines ac nova partitio (13-23), ita ut reserventur septem tribuum 
Sortes in septentrionalem partem (48, 1-7), atque, reliquarum quinque, 
portione templi, levitarum et principis in medio sita (8-22), in meri- 


PROPHETIA 
EZECHIELIS 
47, 15 — 48, 21 








et *cadet terra haec vobis in possessionem. 15 Hic est autem termi- 
nus terrae: ad plagam septentrionalem a ®mari magno via Hethalon 
-venientibus °Sedada, 16Emath, Berotha, Sabarim, quae est inter 
terminum “Damasci et confinium Emath, domus Tichon, quae est 
iuxta terminum Auran; 17 et erit terminus a mari usque ad “atrium 
Enon, terminus Damasci, et ab aquilone ad aquilonem, terminus 
Emath plaga septentrionalis. 18 Porro plaga orientalis de medio Auran 
et de medio Damasci et de medio /Galaad et de medio terrae Israél, 
Iordanis disterminans ad 9mare orientale; metiemini etiam plagam 
orientalem. 19 Plaga autem australis meridiana a “Thamar usque ad 
faquas contradictionis Cades, et jtorrens usque ad mare ma- 
gnum; et haec est plaga ad meridiem australis. 20 Et *plaga maris 
mare magnum a confinio per directum donec lyenias Emath; haec 
est plaga maris. 21 Et “dividetis terram istam vobis per tribus Israél 
22 et mittetis eam in hereditatem vobis et "advenis, qui accesserint 
ad vos, qui genuerint filios in medio vestrum, et °erunt vobis sicut 
indigenae inter filios Israél, vobiscum divident possessionem in me- 
dio tribuum Israél; 23 in tribu autem quacumque fuerit advena, ibi 
dabitis possessionem illi, ait Dominus Deus. 
4 Et haec nomina tribuum: a finibus aquilonis iuxta ¢viam Hetha- 
lon pergentibus Emath “atrium Enan, terminus “Damasci ad 
aquilonem iuxta viam Emath; et erit ei plaga orientalis mare, 
@Dan una; 2et super terminum Dan a plaga orientali usque_ ad 
¢plagam maris, Aser una; 3et super terminum Aser a plaga orien- 
tali usque ad plagam maris, Nephthali una; 4et super terminum 
Nephthali a plaga orientali usque ad plagam maris, /Manasse una; 
Set super terminum Manasse a plaga orientali usque ad plagam 
maris, Ephraim una; 6 et super terminum Ephraim a plaga orien- 
tali usque ad plagam maris, Ruben una; 7 et super terminum Ruben 
a plaga orientali usque ad plagam maris, Iuda una; 8 et super ter- 
5 Iuda a plaga orientali usque ad plagam maris erunt 9primi- 
tiae, quas separabitis vigintiquinque milibus latitudinis, et longitu- 
dinis sicuti singulae partes a plaga orientali usque ad plagam maris, 
et *erit sanctuarium in medio eius. 9 Primitiae, quas separabitis Do- 
mino, longitudo vigintiquinque milibus et latitudo decem milibus. 
10‘Hae autem erunt primitiae sanctuarii sacerdotum, ad aquilonem lon- 
gitudinis vigintiquinque milia et ad mare latitudinis ‘decem milia, sed et 
ad orientem latitudinis decem milia et ad meridiem longitudinis viginti- 
quinque milia, et erit sanctuarium Domini in medio eius. 11)Sacerdoti- 


bus sanctuarium erit de ‘filiis Sadoc, qui custodierunt caeremonias > 


meas et non erraverunt, cum errarent ‘filii Israél, ™sicut erraverunt et 
levitae. 12 Et erunt eis primitiae de primitiis terrae sanctum sanctorum 
iuxta terminum levitarum. 13”Sed et levitis similiter, iuxta fines sacer- 
dotum vigintiquinque milia longitudinis et latitudinis decem milia. 
Omnis longitudo viginti et quinque milium et latitudo decem mi- 
lium; 14 et °non venundabunt ex eo neque mutabunt neque transfe- 
rentur /primitiae terrae, quia sanctificatae sunt Domino. 15 ¢Quinque 
milia autem, quae supersunt in latitudine per_vigintiquinque milia, 
"profana erunt urbis in habitaculum et in 8suburbana, et erit civi- 
tas in medio eius. 16 Et hae mensurae eius: ‘ad plagam septentrio- 
nalem guingenta et quattuor milia et ad plagam meridianam quin- 
genta et quattuor milia et ad plagam orientalem quingenta et quat- 
tuor milia et ad plagam occidentalem quingenta et quattuor milia. 
17 Erunt autem suburbana civitatis ad aquilonem ducenta quinqua- 
ginta et ad meridiem ducenta quinquaginta et ad orientem ducenta 
quinquaginta et ad mare ducenta quinquaginta. 18 Quod autem reli- 
quum fuerit in longitudine secundum primitias sanctuarii, decem milia 
in orientem et decem milia in occidentem, erunt sicut primitiae sanctua- 
rii; et “erunt fruges eius in panes his qui serviunt civitati. 19Servientes 
autem civitati operabuntur ex omnibus tribubus Israél. 20Omnes primi- 
tiae vigintiquinque milium per vigintiquinque milia Yin quadrum sepa- 
rabuntur in primitias sanctuarii et in possessionem civitatis. 21 <Quod 
autem reliquum fuerit, principis erit ex omni parte primitiarum san- 
ctuarii et possessionis civitatis, e regione vigintiquinque milium pri- 





zcf. cp. 48, 29. 


dcp. 48, 1. 
ect. cp. 4%, 1 


bdo (TS & ap a 
g Ji 2,,20; Ze 14, 8: 
Aci. Gnit4,27: 2 Par. 20,-2. 


acp. 47, 15. 


D.Che:Cp «475517. 
ccp. 47, 16-18. 


d Nm 2, 25-31. 
€.Vi. CP. a8, 282. 


f cf. cp. 47, 13. 


gv. cp. 45. 1-6. 


ANE... 24, 
icp. 45, 4 


jcp. 44, 15. 
lv. cp. 40, 46. 
m cp. 44, 10. 


nCp. 45, 5. 


OC: Liv-229;--10: 


pcf. cp. 44, 30. 

qcp. 45, 6. 

"Vz CD; 42,20: 

S$ ch cp.45. 23 

bef vr.£ 2075 Ap 216% 


28, 33. 


ucf. cp. 45. 6. 


@-cf. cp.: 40! °7. 
eck. CD: “455° 7% 





— 823 — 











PROPHETIA 
EZECHIELIS 
48, 22-35 






diem constituantur (23-29). Nova vero civitas vocatur: Ditus ibi (20-35). | 
Introductio (1, 1-21), wb ostenditur quomodo Daniel ad munus quo apud 
ethnicos et apud ludaeos fungi debuerat, sese praeparavit. ' 





y yr. 8, 16. 


2Cp. 47, 19. 
@Y. CD. 47, 10. 
bcp. 48, 22. 


Ol. Ap. 2i, 12; 33. 


dv. Dt 33, 6-8. 

els 60. 14.°— cf. Jr 23, 6; 
33, 16 

fcp. 35, 10; Jr 3, Wy: Ji 3, 21. 
— cf. Zc 2, 10; Ap 21, 3. 


PROPHETIA DANIELIS 


PROPHETIA DANIELIS 
i, 3-36 


-buum Israél. Portae tres a septentrione: porta 4Ruben una, porta 











64 Rg 24, 1,2; 2 Par 36; 6. 
— cf. Jr 25, 1. 
1-15] LL. in D. 3 Nor. 
&cp. 5, 2; 4 Rg 24, 13; 2 Par 
6, 7, 10..— cl. Jr 39,36; 
ar 1, 8 
¢ Gn 10, X23 Ve 33 ZOLs, Ie 


dcf. 4 Rg 20, 18; Is 39, 7. 

ecf. Lv 24, 19. 203.3 Rg :t4, 
J. Ch. VP. 17° CD. 9,; 22% [25. 
£cp. 2, 2, 4, 10; 3, 8; 4, 7; 


jvr. 19. — cf. cp. 2, 2; 3 Rg 
to, 8. — v. Gn qr, 46. 
FEZ 14; 14, 20; 28, 3. 


ocp. 2, 26; 4, 8, 9, 18, 19; 5, 
ye Cole 

ck, 2° Cor'9,.4. 

@ ch: Lv 33 173-Jdt12 522; Est 
14, 17; Ez 4, 13, 14; Osg, 3. 

ref..Gn. 39; 2at* Ps 205, 46: 
Pro.:36, 7. 




























mitiarum usque ad terminum orientalem; sed et ad mare e regione 
vigintiquinque milium usque ad terminum maris similiter in partibus 
principis erit; et Yerunt primitiae sanctuarii et sanctuarium templi 
in medio eius; 22de possessione autem levitarum et de possessione 
civitatis in medio partium principis, erit inter terminum Iuda et inter 
terminum Beniamin et ad principem pertinebit. 23 Et reliquis tri- 
bubus: a plaga orientali usque ad plagam occidentalem, Beniamin 
una; 24et contra terminum Beniamin a plaga orientali usque ad 
plagam occidentalem, Simeon una; 25 et super terminum Simeonis 
a plaga orientali usque ad plagam occidentalem, Issachar una; 26 et 
super terminum Issachar a plaga orientali usque ad plagam occiden- 
talem, Zabulon una; 27 et super terminum Zabulon a plaga orientali 
usque ad placam maris, Gad una. 28 Et super terminum Gad ad pla- 
gam austri in meridie, et erit finis *de Thamar usque ad aquas 
contradictionis Cades hereditas contra *mare magnum. 29 Haec 
est terra quam 2mittetis in sortem tribubus Israél, et hae partitiones 
earum, ait Dominus Deus. 

30 Et hi egressus civitatis: a plaga septentrionali quingentos et 
quattuor milia mensurabis, 31 et °portae civitatis ex nominibus tri- 


Iuda una, porta Levi una; 32 et ad plagam orientalem quingentos 
et quattuor milia, et portae tres: porta Ioseph una, porta Beniamin 
una, norta Dan una; 33%et ad plagam meridianam quingentos et 
quattuor milia metieris, et portae tres: porta Simeonis una, porta 
Issachar una, porta Zabulon una; 34 et ad plagam occidentalem quin- 
gentos et quattuor milia, et portae eorum tres: porta Gad una, porta 
Aser una, porta Nephthali una; 35 per circuitum decem et octo milia, 
et nomen civitatis ex illa die: Dominus ibidem. 









no tertio regni Ioakim regis Iuda venit Nabu- 
chodonosor rex Babylonis in Ierusalem et obsedit 
eam, 2et tradidit Dominus in manu eius Ioakim 
regem Juda et partem 2vasorum domus Dei, et 
asportavit ea in °terram Sennaar in domum dei 
sui et vasa intulit in domum thesauri dei sui. 
3 Et ait rex Asphenez praeposito eunuchorum, 

— dut introduceret de filiis Israél et de semine regio 
et tyrannorum 4 pueros, in quibus nulla esset “macula, decoros forma 
et 7eruditos omni sapientia, cautos scientia et doctos disciplina et 
qui possent stare in palatio regis, ut doceret eos litteras et linguam 
9Chaldaeorum. 5 Et constituit eis rex annonam per singulos dies 
Ade cibis suis et de vino unde bibebat ipse, ut enutriti ‘tribus annis |~ 
postea Jstarent in conspectu regis. § Fuerunt ergo inter eos de filiis {| 
Iuda "Daniel, ™Ananias, Misaél et Azarias. 7 Et imposuit eis prae- { 
positus eunuchorum nomina: °Danieli Baltassar, Ananiae Sidrach, 
Misaéli Misach, et Azariae Abdenago. 8 ?Proposuit autem Daniel in 
corde tuo, ne pollueretur de mensa regis neque de vino potus eius, 
et rogavit eunuchorum praepositum ne contaminaretur. 9% *Dedit 
autem Deus Danielj gratiam et misericordiam in conspectu principis 
eunuchorum, 1%et ait princeps eunuchorum ad Danielem: Timeo 
ego dominum meum regem, qui constituit vobis cibum et potum; 
qui, si viderit vultus vestros macilentiores prae ceteris adulescenti- 








Bok 824 —— 








1. Pars historica (2, 1-6, 28). Somnium, quod Nabuchodonosor fecerat et 
Chaldaei divinare non potuerant, Daniel, Deo omniscio sibi revelante 
(2,/-28), non solum manifestum fecit (29-35) sed etiam exposuit quid 


PROPHETIA DANIELIS 
A, 1, — 2sr1 








bus coaevis vestris, condemnabitis caput meum regi. 11 Et dixit 
Daniel ad *Malasar, quem constituerat princeps eunuchorum super 
Danielem, Ananiam, Misaélem et Azariam: 12 Tenta nos, obsecro, 
servos tuos ‘diebus decem, et dentur nobis legumina ad vescendum 
et aqua ad bibendum, 1!%et contemplare vultus nostros et vultus 
puerorum, qui vescuntur “cibo regio, et, sicut videris, facies cum 
servis tuis. 14 Qui, audito sermone huiuscemodi, tentavit eos diebus 
decem. 15 Post dies autem decem, apparuerunt vultus eorum melio- 
res et corpulentiores prae omnibus pueris qui vescebantur cibo 
regio; 16 porro *Malasar tollebat cibaria et vinum potus eorum dabat- 
que eis legumina. 17 Pueris autem his Ydedit Deus scientiam et 
*disciplinam in omni libro et sapientia; *Danieli autem intelligen- 
tiam omnium visionum et 29somniorum. 18 CCompletis itaque diebus, 
post quos dixerat rex ut introducerentur, introduxit eos praepusitus 
eunuchorum in conspectu Nabuchodonosor. 19 Cumque eis locutus 
fuisset rex, non sunt inventi tales de universis ut Daniel, Ananias, 
Misaél et "Azarias, et %steterunt in conspectu regis. 20 Ft fomne 
verbum sapientiae et intellectus, quod sciscitatus est ab eis rex, inve- 
nit in eis decuplum super cunctos hariolos et magos, qui erant in 
universo regno eius. 21 Fuit autem Daniel usque ad annum primum 
Cyri regis. 
2 In anno secundo regni Nabuchodonosor vidit Nabuchodonosor 
somnium, et conterritus est spiritus eius, et %Somnium eius 
fugit ab eo. 2 Praecepit autem rex ut convocarentur Charioli et magi 
et ‘malefici et *Chaldaei, ut indicarent regi somnia sua. Qui cum 
venissent, fsteterunt coram rege. ° Et dixit ad eos rex: Vidi somnium 
et mente confusus ignoro quid viderim. 4 Responderuntque Chaldaei 
regi syriacae: 9Rex, in sempiternum vive! Dic somnium servis tuis, 
et interpretationem eius indicabimus. 5 Et respondens rex ait Chal- 
daeis: Sermo recessit a me: nisi indicaveritis mihi somnium et 
| coniecturam eius, “peribitis vos, et tdomus vestrae publicabuntur; 
6si autem somnium et coniecturam eius narraveritis, jpraemia et 
dona et honorem multum accipietis a me. Somnium igitur et inter- 
pretationem eius indicate mihi. 7 Responderunt secundo atque dixe- 
runt: Rex somnium dicat servis suis, et interpretationem illius indi- 
cabimus. 8 Respondit rex et ait: Certe novi quod ™tempus redimitis 
scientes quod recesserit a me sermo. 9% Si ergo somnium non indi- 
caveritis mihi, una est de vobis sententia quod interpretationem 
quoque fallacem et deceptione plenam composueritis, ut loquamini 
mihi, donec tempus pertranseat. “Somnium itaque dicite mihi, ut 
sciam quod interpretationem quoque eius veram loquamini. 1 Re- 
spondentes ergo Chaldaei coram rege dixerunt: Non est homo super 
terram, qui sermonem tuum, rex, possit implere; sed neque regum 
quisquam magnus et potens verbum huiuscemodi sciscitatur ab omni 
hariolo et mago et Chaldaeo. 11 Sermo enim, quem tu quaeris, rex, 
gravis est, nec reperietur quisquam qui indicet illum in conspectu 
regis, exceptis odiis, quorum non est cum hominibus conversatio. 
12 Quo audito, rex in furore et in ?ira magna %praecepit_ ut perirent 
romnes sapientes Babylonis. 13 Et, egressa_ sententia, sapientes inter- 
ficiebantur, quaerebanturque sDaniel et socii eius, ut perirent. 
14Tunc Daniel requisivit de lege atque sententia ab ‘Arioch 
“principe militiae regis, qui egressus fuerat ad interficiendos sapien- 
tes Babylonis, 15 et interrogavit eum, qui a rege potestatem accepe- 
rat, quam ob causam tam crudelis sententia a facie regis esset egressa. 
Cum ergo rem indicasset Arioch Danieli, 16 Daniel ingressus roga- 
vit regem, ut tempus daret sibi ad solutionem indicandam regi. 


17 Et ingressus est domum suam YAnaniaeque et Misaéli et Aza- 


riae sociis suis indicavit negotium, 18 7ut quaererent misericordiam 
a facie Y’Dei caeli super sacramento isto, et “non perirent Daniel et 
socii eius cum ceteris sapientibus Babylonis. 198Tunc Danieli mysterium 
@per visionem nocte revelatum est, et %benedixit Daniel Deum caeli 
20 et locutus ait: “Sit nomen Domini benedictum a saeculo et usque 
in saeculum, dquia sapientia et fortitudo eius sunt, 21 et *ipse mutat 
tempora et aetates, ‘transfert regna atque constituit, %dat sapientiam 





Svr. 16. 


tcf. Ap 2, 10. 


“VV. VI. 5. 


vcf. cp. 2, 20, 24; %fe #257 


v. Jb 32, 8. 

(17)] A. in fr. 4 p. Pni. 

© cl) Vrs 4: 

¥ Cp. 8,233. EZ th 148528. 
=— ch. cp. 9, 23% ¥0,%2,- 45: 
13; 

2Cp. 5, 12. 


Bick. vr: sk 

b-¥i) $3 Cp; 2afk2 «-— vw. 4Ga 
41, 46. 

CCPLRe AT. 

@.GD.1 2.2, 29, 3Gn 41, 
Be yo Viwaet Dt re, 

ecf. cp. 6, ‘a 10, I. 

fv. ep. 6, 28 


Ps 24; 


a chieps a Bs Sa. aa 8. 

6 cf. cp. é 18; Est 6, 

Ecp.°T; "20: 

d Dt 18, be hep op de 
Is 47, 9, 12. 

OVC: Tr 4: 

fvicep. 1:3. 

£CpL'3, 0. 5. toy 6, 6, 21, — 
Vi 3:Re 1} 3%: 


a Par23°° 6" 


hep. 3, 96. 
ii Es 6, 11. — cf. 4 Rg 10,27. 


Ei o: Pao = Fan Pak, see 
dick. VEs 460 


mcf. Eph 5, 16; Col 4, 5 


nvr. 6. — cf. vr. 7. 


« EDs ST Es Te. 


:¥, 6. 

. Mt-18, 19. 

30, 26, 37, 44) AP 1¥ar5. 

PUES, 24. 

. NM 12; 63) Jb’ 3345.36. 

bef. J3.:22 ,..33: 

Ct Par'26, ‘to: PRS 91; 
a. 443,38; 3.c.3. 

el. Vr. 23 

eel. CD. 95-25; 

Pel. ve. 377 Cp. 4, 50s 20". 5. 
203; Jb-12; 183 Ps 74-82 Rm 
5 i elite 

Lao SPO PD by 2 


18; 112, 





— $25 — 








2 


PROPHETIA DANIELIS 


significent statuae, quam rex viderat, caput aureum, pectus argen- 
teum, femora aerea, tibiae ferreae ac pedes partim ferrei partim fictiles 
(36-43), quidque parvus lapis, qui statuam comminuens in montem excre- 








2, 22-48 
Avr, 28:° cp.-13, 42; Gn “rt 
16; Jb 12, 22. — cf. Ps 138, 
12; Heb 4 


. » 13. 

$1 Tm 6, 16; Jc x, 173.5 J@.%, 

cae > Ci Se Says: 

i 26,°°93 rear 13, e720, 
I 


icf. vr. 20; cp. 6, 10. — Vv: cp. 
1,17. 

m cf. vr. 18 

nvr. 14, 15 

ocp. 3, 91. 

’ cp. 6.°13% 2 Es 4) Te Gye6, 
9,217 30,7, 16; 

OV ACD: 43, -% 

CE. CDi85-10s 


$V... CPs: T}20. 
ECD. 4, 43 5s: 7- 

UV. VE. 22 

OCD. *10;-14 = Os:3, 5 


xcp. 4, 5; 7, 15. 


y vr. 


&h 
acf. Gn 41, 16; Ae 35) ¥a; 


31-34] LL. in fr. 2 p. D. 3 Nor. 


acf. vr. 38. 
Beet oT; 30; 
Ct. ‘VY. 40: 


34) * cf. Catech. I 4, 10. 


2 cp,- 825°". Jb 34; 20> “bmn: 
O82 COR Ys: AF; 
€ vr. 40, 44, 45; Is 8, 9. — cf. 
Mt 21 : 
ef JD 21) 1831S Ee ee 
gcf. Ap 20, 11. 
Rect As 2. 2 
tof. Ps "9g; toys" a9 re, 
12-20, 92 
bv Tri 29.8.6, 
CD. 55°18. efor RS a3, 
— Vv. Vr. 21. 
"CD: 4, 202 2)r29,-0;3 Bak 33316. 
och: vr. 32: 
D cls Vie 323 CD. §,, 285-37 aS. 
a’cf. ‘vr.:$2. 
rcf.cp. 7, 6. 
S.CT. CDi. 9, 323. 
PVs V¥. 34. 


Wet. VE, 33. 


vvr. 18. 

X Cp. 3, 100; 4, 31; 6, 26; 7, 
14, 27; Mic 4, 7. — cf. Mt 
3, 2; Le x, 33; Jo 18, 36. 


POD 7, 214; 18,2976 DEM aa, 
33; Heb 1, 8; Ap 11, 15. 
zcf. Is 60, 12; Ag 2, 23. — v. 

VI 34: 
@Cr. 1s 238, 16. 
b vr. 28. 
Col, a Re 145.225 
dct Mtes, 12; 0Ac t6;"25. 
ecf. Ac 14, 13. 
ie. 4, 00: 13; 36°:° Dt ro. 19° 

s 


135.02. 
4a Poe Fm 6, 15; Ap 17, 14; 


. Est 
the 
icp. 5, 11. — cf. cp. 4, 6. 





sapientibus et scientiam intelligentibus disciplinam, 22 “ipse revelat 
profunda et abscondita et novit in tenebris constituta, et ‘lux cum 
eo est. 23 Tibi, JDeus patrum nostrorum, confiteor teque laudo, quia 
lsapientiam et fortitudinem dedisti mihi et nunc ostendisti mihi 
mMquae rogavimus te, quia sermonem regis aperuisti nobis. 24 Post 
haec Daniel ingressus ad “Arioch, quem constituerat rex ut perde- 
ret sapientes Babylonis, sic ei locutus est: Sapientes Babylonis ne 
perdas; introduc me in conspectu regis, et solutionem regi narrabo. 

25 Tunc Arioch °festinus introduxit Danielem ad regem et dixit 
ei: Inveni hominem Pde filiis transmigrationis Iuda, qui solutionem 
regi adnuntiet. 26 Respondit rex et dixit Danieli, Ycuius nomen erat 
Baltassar: Putasne "vere potes mihi indicare somnium, quod vidi et 
interpretationem eius? 27 Et respondens Daniel coram rege ait: 
Mysterium, quod rex interrogat, sapientes, *magi, harioli et *haru- 
spices nequeunt indicare regi; 28sed “est Deus in caelo revelans 
mysteria, qui indicavit tibi, rex Nabuchodonosor, “quae ventura 
sunt in novissimis temporibus. 

Somnium tuum et “visiones capitis tui in cubili tuo huiuscemodi 
sunt: 29 Tu, rex, cogitare coepisti in strato tuo quid esset futurum 
post haec, et Yqui revelat mysteria ostendit tibi quae ventura sunt. 
30 zMihi quoque non in sapientia, quae est in me plus quam in cunctis 
viventibus, sacramentum hoc revelatum est, sed ut interpretatio regi 
manifesta fieret et cogitationes mentis tuae scires. 


31 Tu, rex, videbas, et ecce quasi statua una grandis; statua illa 


magna et statura sublimis stabat contra te, et intuitus eius erat ter- 
ribilis. 82 Huius statuae “caput ex auro optimo erat, °pectus autem 
et bracchia de argento, porro venter et femora ex aere, 3% tibiae 
autem ferreae, pedum quaedam pars erat ferrea, quaedam autem 
fictilis. 34 Videbas ita, donec abscissus est lapis de monte “sine ma- 
nibus et percussit statuam in pedibus eius ferreis et fictilibus et “com- 
minuit eos. 35 Tunc contrita sunt pariter ferrum, testa, aes, argentum 
et aurum et redacta ‘quasi in favillam aestivae areae, quae rapta sunt 
vento, Ynullusque locus inventus est eis; lapis autem, qui percusserat 
statuam, factus est "mons magnus et implevit universam terram. 
36 Hoc est somnium. 

Interpretationem quoque eius dicemus coram te, rex. 37 Tu Jrex re- 
gum es, et ‘Deus caeli ”regnum et fortitudinem et imperium et gloriam 
dedit tibi, 38 et omnia in quibus habitant filii hominum et “bestiae 
agri, volucres quoque caeli dedit in manu tua et sub dicione tua uni- 
versa constituit; tu es ergo °caput aureum. 39 Et post te consurget 
Pregnum aliud minus te argenteum, et Yregnum tertium aliud aereum, 
rquod imperabit universae terrae, 49 et *regnum quartum erit velut 
ferrum. Quomodo ferrum ‘comminuit et domat omnia, sic comminuet 
et conteret omnia haec. 4! Porro, quia vidisti “pedum et digitorum 


partem testae figuli et partem ferream, regnum divisum erit; quod | 


tamen de plantario ferri orietur, secundum quod vidisti ferrum mixtum 
testae ex luto. 42 Et digitos pedum ex parte ferreos et ex parte fictiles, 
ex parte regnum erit solidum, et ex parte contritum. 43Quod autem vi- 
disti ferrum mixtum testae ex luto, commiscebuntur quidem humano 
semine; sed non adhaerebunt sibi, sicuti ferrum misceri non potest te- 
stae. 44In diebus autem regnorum illorum suscitabit “Deus caeli “re- 
gnum, quod Yin aeternum non dissipabitur, et regnum cius alteri populo 
non tradetur, *comminuet autem et consumet universa regna haec et 
ipsum stabit in aeternum. 45 Secundum quod vidisti, quod de monte 
abscissus est “lapis sine manibus et comminuit testam et ferrum et aes 
et argentum et aurum, "Deus magnus ostendit regi quae ventura sunt 
postea; et verum est somnium et fidelis interpretatio eius. 

46 Tunc rex Nabuchodonosor Ccecidit in faciem suam et Danie- 
lem @adoravit et Chostias et incensum praecepit ut sacrificarent ei. 
47 Loquens ergo rex ait Danieli: Vere /Deus vester Deus deorum 
est et 9Dominus regum et "“revelans mysteria, quoniam tu potuisti 
aperire hoc sacramentum. 48 Tunc rex Danielem in sublime extulit 
et tmunera multa et magna dedit ei et constituit eum principem 
super omnes Jprovincias Babylonis et 'praefectum magistratuum 


ea 


—— 











— 826 — 


Te ee ee ee 





vit (44-45). Propterea sapientibus praeficitur (46-48) et socios obtinuit 
Ananiam, Misaél, Azariam (49), qui tamen, cum paulo post renuis- 


PROPHETIA DANIELIS 








sent statuae, quam sibi rex erexerat, divina obsequia praestare (3, 1-18). 2, 49 — 3, 27 
super cunctos sapientes Babylonis. 49 Daniel autem postulavit a rege 
et ™constituit super opera provinciae Babylonis "Sidrach, Misach et Me ia ts 


Abdenago; ipse autem Daniel erat in °foribus regis. 

Nabuchodonosor rex fecit statuam auream, altitudine cubitorum 

sexaginta, latitudine cubitorum sex, et statuit eam in campo Dura 
“provinciae Babylonis. 2Itaque Nabuchodonosor rex misit ad con- 
gregandos °satrapas, magistratus et iudices, duces et tyrannos et 
praefectos omnesque principes' regionum, ut convenirent ad dedica- 
tionem statuae, quam erexerat Nabuchodonosor rex. 3% Tunc congre- 
gati sunt satrapae, magistratus et iudices, duces et tyranni et opti- 
mates, qui erant in potestatibus constituti, et universi principes regio- 
num, ui convenirent ad dedicationem statuae, quam erexerat Nabu- 
chodonosor rex. Stabant autem in conspectu statuae, quam posuerat 
Nabuchodonosor rex, 4 et praeco “clamabat valenter: Vobis dicitur 
@opulis, tribubus et linguis: 5In hora, qua audieritis “sonitum 
tubae et fistulae et citharae, sambucae et psalterii et symphoniae et 
universi generis musicorum, /cadentes adorate statuam auream, quam 
constituit Nabuchodonosor rex. §®Si quis autem non prostratus ado- 
raverit, eadem hora Ymittetur in fornacem ignis ardentis. 7 Post haec 
igitur, statim ut audierunt omnes populi senitum tubae, fistulae et 
citharae, sambucae et psalterii et symphoniae et omnis generis musi- 
corum, cadentes omnes populi, tribus et linguae, adoraverunt statuam 
auream, quam constituerat Nabuchodonosor rex. 8 Statimque in ipso 
tempore “accedentes viri *Chaldaei accusaverunt Iudaeos 9 dixerunt- 
que Nabuchodonosor regi: /Rex, in aeternum vive! 19*Tu, rex, 
posuisti decretum, ut omnis homo, qui audierit sonitum tubae, fistulae 
et citharae, sambucae et psalterii et symphoniae et universi generis 
musicorum, prosternat se et adoret statuam auream; 11 sj quis autem 
non procidens adoraverit, mittatur in fornacem ignis ardentis. 12 Sunt 
ergo viri iudaei, ‘quos constituisti super opera regionis Babylonis, 
mSidrach, Misach et Abdenago: viri isti "contempserunt, rex, decre- 
tum tuum, deos tuos non colunt et statuam auream, quam erexisti, 
non adorant. 

13 Tunc Nabuchodonosor %in furore et in ira praecepit ut addu- 
cerentur Sidrach, Misach et Abdenago, qui confestim adducti sunt 
in conspectu regis, 14 pronuntiansque Nabuchodonosor rex ait eis: 
Verene, Sidrach, Misach et Abdenago, deos meos non colitis et 
statuam auream, quam constitui, non adoratis? 15 Nunc ergo si estis 
parati, quacumque hora audieritis sonitum tubae, fistulae, citharae, 
sambucae et psalterii et symphoniae omnisque generis musicorum, 
prosternite vos et adorate statuam quam feci. Quod si non adorave- 
ritis, eadem hora mittemini in fornacem ignis ardentis, et ?quis est 
Deus qui eripiet vos de manu mea? 16 Respondentes Sidrach, Misach 
et Abdenago dixerunt regi Nabuchodonosor: Non oportet nos de 
hac re respondere tibi: 17 ecce enim Deus noster, quem colimus, 
potest Yeripere nos de camino ignis ardentis et de manibus tuis, o 
rex, liberare. 18 Quod si noluerit, notum sit tibi, rex, quia deos tuos 
non colimus et statuam auream, quam erexisti, non adoramus. 

19 Tunc Nabuchodonosor repletus est furore, et adspectus faciei 
illius Timmutatus est super Sidrach, Misach et Abdenago, et prae- 
cepit ut succenderetur fornax septuplum quam succendi consueverat, 
20 et viris fortissimis de exercitu suo iussit, ut, sligatis pedibus Sidrach, 
Misach et Abdenago, mitterent eos in fornacem ignis ardentis. 21 Et 
_confestim viri illi vincti cum ‘bracis suis et tiaris et calceamentis et 
vestibus missi sunt in medium fornacis ignis ardentis; 22 nam iussio 
regis urgebat. Fornax autem succensa erat nimis; uporro viros illos, 
qui miserant Sidrach, Misach et Abdenago, interfecit flamma ignis. 
23 Viri autem hi tres, id est Sidrach, Misach et Abdenago, ceciderunt 
| in medio camino ignis ardentis Ycolligati. 
Quae sequuntur in hebraeis voluminibus non repperi. 

24Et ambulabant in medio flammae laudantes Deum et benedi- 
centes Domino; 25 stans autem Azarias oravit sic: aperiensque 0s 
suum in medio ignis ait: 26 ~Benedictus es, Domine Deus patrum 
nostrorum, et laudabile et gloriosum nomen tuum in saecula; 27 7quia 





o Est 2, ro 
1-24] Prp in sb. Ss. 


avr. 12, 30; cp. 2, 48, 49. 
b vr. 27; cp. 6, 1-7. — cf. 1 Es 
8, 36. 


ccp. 4, 14; 5, 7. — cf. Ap 
¥8,.:2: 
ph 96; x ah Ae Sak ee iy 
Ap 5, 9. 
hey y, TO; 05: 
ick. eps-2; 46. 


© Ch aht=20; 223.733, 25. 


k vr. ah J, 4, 33 6, 26. 


lep. 2, 49. 

Mt CD.* 16% 73 

Wich: Cp. Oz 133 

Ovr. 19; cp. 2, 12. — cf. Est 
fom fe 

14-24] LL. in fr. 3 p. D. 3 Adv. 


pci. cp: 6:20: Ex §:2% Aske 
18, 35. 

17] Ant. in D. 4 Qdg. 

G ci... Vr... 08. 

rck.s-vTi 32, 740. 

scf. vr. 23, 91. — cf. vr. 92. 


i KR; 2t¥ 26, 
Dis 

tcf. vr. 94. 

(22-26)] Ant. in Dd. 

ucf. vr. 46. 


O:Cl, 0 IBS EE. TS. 


Wvr. §2, 53. 

£-Cp. 9..145' 1.3" S, RES 
9. 33: Ps 118, 137; ir SS 
Bar2,.9; 





— 827 — 








PROPHETIA DANIELIS 


in fornacem proiciuntur (19-23) in eaque, Deo adiuvante, servantur 
illaesi, ita ut Azaria Deo gratias agere possit (24-33) Deumque 











3, 28-60 rogare ut promissionum patrum recordatus populo indulgeat eiusque 

¥ CP. 4, 34. iustus es in omnibus quae fecisti nobis, et Yuniversa opera tua vera, et 

; viae tuae rectae, et omnia iudicia tua vera. 28 Judicia enim vera fecisti 

Zcp. 9, 24: i Th 1339" rs F a iuxta omnia quae induxisti super nos et super *civitatem sanctam pa- 
2,7; 2 Me 1x, 12. — v. 2 Es 


Gtk 
9, 5, 8. 15; Bar x, 17. 
pone es Int. (Ps 118) in fe 5». 
D. Pass. et D. 20 p. : 
Bb Dt.-4, 40; Ee 8,123 Ecli 1. 
12°"Is 3,10; Jr 22; 15: 


eci.-cp; 4)°(24: 
2d Ps 37, 14; 38, 3, 


ecp. 16. — Vv. Bap 

aca in fr. 4 a OS 

es 9, 19. — cf. Ez B. 22. 

g 2 Par 20, 7; Jdt 8, a Is at, 
822 AC 25> 23% 

kv. Gn x5, 5. 

$.Dt228:'629 "Jr 425"a: Bars: 
13, 29. 

jcf. Os 3, 4. —_v. Ps 73. 9. 


39. 40] 11 ord. Ms. — Ant. in 
D. 1 Qdg. 

kcf. 1 Mc 9, 27. 

icf. Ps 50, 13, 19. 

mcf. Mic 6, 4, 8. 

40] Of. in D. 7 p. Pat. 


mvr. 95; Ps 24,. 3h Is Da 
50, 75, 318s 275 foe i Ph 
I, 20. — cf. cp. 13 

41,42] Ant. in cons. ses 

o Ps 118, 124. 

42,43) v. ur. 29; ZC 2, 5, 9. 

Pp VY. 34; : Biss 9, 18, 19. — v. Ps 
113, I (bis) 

q Ps 58, 14; 82. 19; 


1 Mc 4, 
TX "'2 ‘Meer, 2%. 


FCl. NT. 22. 

$k. vr. re 95. 

49,50] R. in fs. ss. Ang. 

49, 51) L. in sb. OT. Odg., “Put. 
et Stor. 

ivr. 25. 

oY =e Mc-2,330: 


52] V. All. etc. in sb OT. Pnt. 
et fs. ss. Trin. —V. in precib. 
— Ant, in fs. ss. nom. J. 

52.56] Hymn. in Ms. sb. OT. 
Adv., Qdg. et Spbr. 

vvr. 26. 


xcf. Is 6, r. 
54, 55] Ant. in sb. a. D. 4 Nbr. 


ae 79, 2; 98, 1. — v. Is 37, 


55, 56) os etc. in fs. ss. Trin. 
z Ps 150, 
ass ee in D. Spig. — V. in 


aciay Cn. et Ant. ad ll. in Dd. 


aPs ro2, ‘22° 144, .10. 
dig ta 20: 148, 2. — cf. Le 


581 tat: et Cm. in fss. s. Mich. 
archang. etc. 
cPs 148, 4. 





trum nostrorum, lerusalem, quia in veritate et in iudicio induxisti omnia 
haec propter peccata nostra. 294Peccavimus enim et inique egimus re- 
cedentes a te et deliquimus in omnibus, 3 et praecepta tua non audi- 
vimus nec observavimus nec fecimus sicut praeceperas nobis, but 
bene nobis esset. 31 Omnia ergo quae induxisti super nos et universa 
quae fecisti nobis in vero iudicio fecisti 32 et tradidisti nos in ma- 
nibus inimicorum nostrorum iniquorum et pessimorum praevaricato- 
rumque et regi iniusto et pessimo ultra omnem terram, 33 et nunc 
@non possumus aperire os; confusio et opprobrium “facti sumus 
servis tuis et his qui colunt te. 34 Ne, quaesumus, tradas nos in 
perpetuum /propter nomen tuum et ne dissipes testamentum tuum 
35 neque auferas misericordiam tuam a nobis propter Abraham 9di- 
lectum tuum et Isaac servum tuum et Israél sanctum tuum, 36 qui- 
bus locutus es pollicens quod /multiplicares semen eorum sicut stel- 
las caeli et sicut harenam quae est in litore maris; 37 quia, Do- 
mine, ‘imminuti sumus plus quam omnes gentes sumusque humiles 
in universa terra hodie propter peccata nostra, 38 et Jnon est in 
tempore hoc princeps et dux et kpropheta neque holocaustum neque 
sacrificilum, neque oblatio neque incensum neque locus primitiarum 
coram te, 39 ut possimus invenire misericordiam tuam; ‘sed in animo 
contrito et spiritu humilitatis suscipiamur; 4° sicut in holocausto 
arietum et taurorum et sicut in milibus agnorum pinguium, sic fiat 
sacrificium nostrum in conspectu tuo hodie, ut placeat tibi, quoniam 
"non est confusio confidentibus in te. 41 Et nunc sequimur te in 
toto corde et timemus te et quaerimus faciem tuam. Ne confun- 
das nos, sed °fac nobiscum iuxta mansuetudinem tuam et secundum 
multitudinem misericordiae tuae 4% et erue nos in mirabilibus tuis 
et ?da gloriam nomini tuo, Domine, 44 et confundantur omnes qui 
ostendunt servis tuis mala, confundantur in omni potentia tua, et 
robur eorum conteratur, 45 et %sciant quia tu es Dominus Deus solus 
et gloriosus super orbem terrarum. 
46 Ft non cessabant qui miserant eos ministri regis succendere 
fornacem, naphtha et stuppa et pice et malleolis, 47 et effundebatur 
flamma super fornacem cubitis quadraginta novem 48 et erupit et 
Tincendit quos repperit iuxta fornacem de Chaldaeis. 49 *Ange- 
lus autem Domini descendit cum Azaria et sociis eius in fornacem 
et excussit flammam ignis de fornace 5et fecit ‘medium fornacis 
quasi ventum roris flantem, et “non tetigit eos Omnino ignis neque 
contristavit nec quidquam molestiae intulit. 
51 Tunc hi tres quasi ex uno ore laudabant et glorificabant et 
benedicebant Deum in fornace dicentes: 
2 vBenedictus es, Domine Deus patrum nostrorum, 
et laudabilis et gloriosus et superexaltatus in saecula, 
et benedictum nomen gloriae tuae sanctum 
et laudabile et superexaltatum in omnibus saeculis. 
53 Benedictus es “in templo sancto gloriae tuae 
et superlaudabilis et supergloriosus in saecula; 
54 benedictus es in throno regni tui 
et superlaudabilis et superexaltatus in saecula; 
55 benedictus es, qui intueris abyssos et Ysedes su 
et laudabilis et superexaltatus in saecula; 
56 zbenedictus es in firmamento caeli 
et laudabilis et gloriosus in saecula. 
57 Benedicite, “omnia opera Domini, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
58 bhenedicite, angeli Domini, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
59 Chenedicite, caeli, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
60 benedicite, aquae omnes quae super caelos sunt, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 


r che-— 
rubim, 





—- 828 — 








misereatur (41-45). Interea angeli apparitione recreati una voce 


, MEP ; ; PROPHETIA DANIELIS 
Dei mugnitudinem enarrant, quae rerum omnium gubernatione osten- 


3, 61-90 


ditur (51-56), quamque creaturae caelestes (57-63), aéreae (64-73), ter- 








61 dbenedicite, omnes virtutes Domini, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
62 €benedicite, sol et luna, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saccula; 
63 benedicite, stellae caeli, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
64 benedicite, omnis imber et ros, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
65 fbenedicite, omnes spiritus Dei, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
66 benedicite, ignis et aestus, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
67 benedicite, frigus et aestus, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
68 benedicite, rores et pruina, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saccula; 
69 benedicite, gelu et frigus, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
70 benedicite, 9glacies et nives, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
71 benedicite, noctes et dies, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
72 benedicite, “lux et tenebrae, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
73 benedicite, fulgura et nubes, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
74 benedicat terra Dominum, 
laudet et superexaltet eum in saecula; 
75 thenedicite, montes et colles, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
76 benedicite, universa germinantia in terra, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
77 benedicite, fontes, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
78 jbenedicite, maria et flumina, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
79 benedicite, cete et omnia quae moventur in aquis, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
80 benedicite, ‘omnes volucres caeli, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
81 benedicite, omnes bestiae et pecora, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
82 mbenedicite, filii hominum, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
83 "henedicat Israé] Dominum, 
laudet et superexaltet eum in saecula; 
84 obenedicite, sacerdotes Domini, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
85 benedicite, servi Domini, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
86 benedicite, ?spiritus et animae iustorum, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
87 benedicite, sancti et Zhumiles corde, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
88 benedicite, "Anania, Azaria, Misaél, Domino, 
laudate et superexaltate eum in saecula; 
®quia eruit nos de inferno et salvos fecit de manu mortis 
et liberavit nos de medio ardentis flammae et de medio 
89 tConfitemini Domino, quoniam bonus, [ignis eruit nos, 
quoniam in saeculum misericordia eius. 
90 Benedicite, omnes religiosi, Domino “Deo deorum, [eius. 
laudate et confitemini ei, quia in omnia saecula misericordia 
Hucusque in Hebraeo non habetur, et quae posuimus 
de Theodotionis editione translata sunt. 





dPs 102, 2%; 148, 2. — ef. 


Rm 8, 2 
e Ps 148, 3. 


 fcf. Ps 148, 8. 


£-Ci.2 bs: 47. 16, 17. 


Beck 38 455094 


i Ps 148, 9; Is 44, 23; 49, 13: 
55, 12. 


77-709| Ant. in fss. Epiph. et 
Pat. 


jPs 68, 35. — cf. Gn 1, 


233 
Fs 303,26: 


1Ps 148, 10. 


m Ps 148, 11. 12. 
nm Ps 113, 18: 134, 19. 


84,85] Ant. in cm. oh r. ea 


84, 87] Int. (ur. 57) in cm. 

P. et in fs. s. Greg. P. 
O-PSIVTI.5T sas Esk, he 
pcf. Heb 12, 23. 

86] Ant. in cm. Ap et Mm. 

Dik: 

87] Ant. in fs. ss. Cord. J. 
q cf. vr. 39. 
rveepus, 6.7%. 


sPs 114, 7; Jn 2, 7. — v. Ps 
48, 16. 
t Ps. fos.22;11. Me 4S 24, 


“rs. CD. 2, 47. 





— 829 — 








PROPHETIA DANIELIS 
3, 91 — 4, 15 


restres (74-81) variique hominum ordines (82-87) laudant atque bene- 
dicunt (88-90). Hanc magnitudinem rex quoque, ut vidit tres viros in 
igne ambulantes, extollit (91-97), eamque scribens de altero somnio 








vcp. 2, 25. 

ZOD. 4; 395. 0.79- 
UWUF. 20. 2s .3) 
zcf. Mt 27, 54. 


avr. 50. — cf. Ps 65, 12; Is 


43, 2. 
b Jb 1, 6; 38, 7. — cf. cp. 6, 


6.997 CD. 4, T4,.22. — cL 
cp: 5, 38, 2%: 7; 253. Mic 6, 


€:V%., 23 

Pick, Teo TTS SA. 

g.cf. vr. 2%. 

o5] Ant. in fs. s. Laur. M. — 


v. Ur. 49. 
hcp. 6, 22; Ps 90, 11; Ac 12, 
Ir. — cf. vr. 49. 
SCF VEe 1S, 975 35 335-7- 
jv. vr. 40. 
heh (BX 2053. 
NES. VE. 10. 
WE NY. As 
OX; CDE 2; 8: 
pvr. 1, 12; cp. 2, 48, 49 
GVH NY. BE. 
rcf. cp. 6, 25. 
FcprOF595 5. 21 PE 2S 2 


tcp. 6, 27. — cf. Jo 4. 48. 
ucf. cp. 4, 31. 


Bich: CD37 , 12S. 

BEG 59° OD. 985 2By 95 Sa FSS 
CV. cp. 3, 10, 96. 

acpe94 2. 

ecp. 2, 27. 

Pci. Vr.05'2.80s.2; 275: Spi 


ON iCDy 1,7 > 

Ot: 28% Ge S.-2ES-5, 185: Go 
41, 38. — cf. Is 63, 11. 

icp. 5, 11. — cf. cp. 2, 48. 

fied. ~ 2518. 

LEz 31. 3sqq. —. cf. Ps 36, 
ee: 3Is 6, 132 Bz 37, .92-24. 


ect. Gn-17, 45 Dt F538. 
WELZ 31, 1G 


o Ez 31, 6. — cf. Bar 1, 12; 
2c 741 930 ME I 352327 

p vr. 20. — cf. cp. 10, 13. 

Gere Dt 332-2* Ze: ta, s> 

CNASCDY: 35 8 

Sct; Bz 3h, 125. Mt 3,.40' re 
z,' 9. 


Eci3b:-36,.'8; Sap 37, 59. 


uvr. 20, 22. — cf. 1 Par 29, 
30. 

V VI. 22,-20; CD. 5, 2%: 

*cp. 3, 9 


+ BS: 

y Jb 36, 7; Ps 112, 8; Jr 27, 5. 
— cf. Ecli 10, 17; Bar 6, 52. 

siv: © Re -2;28, 

avr. 4. — cf. cp. 5, 8, 15; Gn 
41, 8. 





§1Tunc Nabuchodonosor rex obstupuit et surrexit “propere et 
ait Yoptimatibus suis: Nonne tres viros misimus in medium ignis 
Ycompeditos? Qui respondentes regi dixerunt: *Vere, rex. 92 Re- 
spondit et ait: Ecce ego video quattuor viros solutos et ambulantes 
in medio ignis, et “nihil corruptionis in eis est, et species quarti si- 
milis Ofilio Dei. 9% Tunc accessit Nabuchodonosor ad ostium fornacis 
ignis ardentis et ait: Sidrach, Misach et Abdenago servi Dei “excelsi, 

egredimini et venite. Statimque egressi sunt Sidrach, Misach et 
Abdenago de medio ignis, %4et *congregati satrapae et magistra- 
tus et iudices et potentes regis contemplabantur viros illos, quoniam 
fnihil potestatis habuisset ignis in corporibus eorum, et capillus 
capitis eorum non esset adustus, et %sarabala eorum non fuissent 
immutata, et odor ignis non transisset per eos. 95 Et erumpens Na- 
buchodonosor ait: Benedictus Deus eorum, Sidrach videlicet, Mi- 
sach et Abdenago, qui “misit angelum suum et /Jeruit servos suos, 
qui crediderunt in eum et verbum regis immutaverunt et tradiderunt 
corpora sua, /ne servirent et ne adorarent omnem deum, excepto Deo 
suo. 96™A me ergo positum est hoc decretum, ut omnis “populus, 
tribus et lingua, quaecumque locuta fuerit blasphemiam contra ae 
Sidrach, Misach et Abdenago, °dispereat, et domus eius vastetur; 
neque enim est alius Deus qui possit ita salvare. 97 Tunc rex pro- 
movit Sidrach, Misach et Abdenago in ?provincia Babylonis. 

98 Nabuchodonosor rex omnibus Ypopulis, gentibus et linguis, "qui 
habitant in universa terra, ‘pax vobis multiplicetur. 99 Signa et mi- 
rabilia fecit apud me Deus excelsus; placuit ergo mihi praedicare 
100 signa eius, quia magna sunt, et mirabilia eius, quia fortia, et re- 
gnum eius regnum sempiternum, et potestas eius in generationem 
et generationem. 

Ego, Nabuchodonosor, quietus eram in domo mea et florens in 

palatio meo: 2 somnium vidi, quod @perterruit me; et cogitationes 
meae in strato meo et visiones capitis mei conturbaverunt me. 
3 Et ‘per me propositum est decretum, “ut introducerentur in con- 
spectu meo cuncti sapientes Babylonis et ut solutionem somnii in- 
dicarent mihi. 4 Tunc ingrediebantur harioli, magi, Chaldaei et ¢ha- 
ruspices, et somnium narravi in conspectu eorum, et /solutionem 
eius non indicaverunt mihi; 5donec collega ingressus est in con- 
spectu meo Daniel, cui nomen 9Baltassar secundum nomen dei mei, 
kqui habet spiritum deorum sanctorum in semetipso. Et somnium 
coram ipso locutus sum: §& Baltassar, princeps hariolorum, quoniam 
ego scio quod ‘spiritum sanctorum deorum habeas in te et Jomne 
sacramentum non est impossibile tibi, ‘visiones somniorum meorum, 
quas vidi, et solutionem earum narra. 7 Visio capitis mei in cubili 
meo: videbam, et ecce arbor in medio terrae, et altitudo eius ni- 
mia. 8 Magna arbor et fortis, et proceritas eius ™contingens caelum; 
adspectus illius erat usque ad terminos universae terrae; 9 “folia 
eius pulcherrima, et fructus eius nimius, et esca universorum in ea; 
°subter eam habitabant animalia et bestiae, et in ramis eius con- 
versabantur volucres caeli, et ex ea vescebatur omnis caro. 1 Vide- | 
bam in visione capitis mei super stratum meum, et ecce ?vigil et 
dsanctus de caelo descendit, 11%clamavit fortiter et sic ait: s*Succi- 
dite arborem et praecidite ramos eius, excutite folia eius et disper- 
gite fructus eius, fugiant bestiae, quae subter eam sunt, et volucres 
de ramis eius; 12 veruntamen germen radicum eius in terra sinite, 
et alligetur ‘vinculo ferreo et aereo in herbis, quae foris sunt, et rore 
caeli tingatur, et cum feris pars eius in herba terrae; 1%cor eius 
ab humano commutetur, et cor ferae detur ei, et “septem tempora 
mutentur super eum. 14Jn sententia vigilum decretum est, et sermo 
sanctorum, et petitio; donec cognoscant viventes, quoniam “domi- 
natur *Excelsus in regno hominum et Ycuicumque voluerit dabit illud 
et *humillimum hominem constituet super eum. 15 Hoc somnium 
vidi ego Nabuchodonosor rex. Tu ergo, Baltassar, interpretationem 
narra festinus, quia “omnes sapientes regni mei non queunt solutio- 
nem edicere mihi; tu autem potes, quia °spiritus deorum sanctorum 
in te est. 





— 830 — 











pariter a Daniele secundum veritatem declarato (98-4, 24), populo suo 


adorandam proponit (25-34). Porro Daniel ad novam suae sapientiae 
ostensionem a Baltassare provocatur, qui, cum vidisset manum verba 


PROPHETIA DANIELIS 
4,16 —5, 4 








jam temulentus, ut adferrentur dvasa aurea et argentea, “quae aspor- 
_taverat Nabuchodonosor pater eius de templo, quod fuit in Ierusa- 


- cubinae. 


_optimates eius, uxores et concubinae illius. 


16Tunc Daniel, cuius nomen Baltassar, coepit intra semetip- 
sum tacitus cogitare quasi una hora, et cogitationes eius contur- 
babant eum. Respondens autem rex ait: Baltassar, somnium et in- 
terpretatio eius non conturbent te. Respondit Baltassar et dixit: 
Domine mi, “somnium his qui te oderunt, et interpretatio eius ho- 
stibus tuis sit. 174Arborem, quam vidisti sublimem atque robustam, 
cuius altitudo pertingit ad caelum, et adspectus illius in omnem 
terram, 18 “et rami eius pulcherrimi, et fructus eius nimius, et esca 
omnium in ea, subter eam habitantes bestiae agri, et in ramis eius 
commorantes aves caeli, 19/tu es rex, qui magnificatus es et inva- 
luisti, et 2magnitudo tua crevit et pervenit usque ad caelum, et po- 
testas tua in terminos universae terrae. 2° Quod autem vidit rex 
hyigilem et sanctum descendere de caelo et dicere: ‘*Succidite ar- 
borem et dissipate illam, attamen germen radicum eius in terra di- 
mittite, et vinciatur ferro et aere in herbis foris et rore caeli con- 
spergatur, et cum feris sit pabulum eius donec Jseptem tempora 
mutentur super eum, 21 haec est interpretatio sententiae Altissimi, 
quae pervenit super ‘dominum meum regem: 22 /Ricient te ab ho- 
minibus, et cum bestiis ferisque erit habitatio tua, et “faenum ut 
bos comedes et rore caeli infunderis, septem quoque tempora mu- 
tabuntur super te, donec scias quod “dominetur Excelsus super re- 


| gnum hominum et Ycuicumque voluerit det illud. 28Quod autem prae- 
-cepit °ut relinqueretur germen radicum eius, id est arboris, regnum 


tuum tibi manebit, postquam cognoveris potestatem esse caelestem. 
24 Quam ob rem, rex, consilium meum placeat tibi, et ?peccata tua 
elemosynis redime et @iniquitates tuas misericordiis pauperum ; rfor- 
sitan ignoscet delictis tuis. 25 Omnia haec venerunt super Nabucho- 


-donosor regem. 


26 Post finem mensium duodecim in aula Babylonis deambulabat, 
27 responditque rex et ait: *Nonne haec est Babylon magna, quam 
ego aedificavi in domum regni, ‘in robore fortitudinis meae et in 
gloria decoris mei? 28”Cumque sermo adhuc esset in ore regis, 
vox de caelo ruit: Tibi dicitur, Nabuchodonosor rex: Regnum tuum 
transibit a te, 29 et ab hominibus Yeicient te, et cum bestiis et feris 
erit habitatio tua, faenum quasi bos comedes, et septem tempora 
mutabuntur super te, donec scias quod dominetur Excelsus in regno 
hominum et “cuicumque voluerit det illud. 320 Eadem hora sermo 
completus est super Nabuchodonosor; et ex hominibus abiectus est 
et faenum ut bos comedit, et rore caeli corpus eius infectum est, 
donec capilli eius in similitudinem aquilarum crescerent, et ungues 
eius quasi avium. 

31 Igitur “post finem dierum, Yego Nabuchodonosor, oculos meos 
ad caelum levavi, et sensus meus redditus est mihi, et  Altissimo 
benedixi et *viventem in sempiternum laudavi et glorificavi, quia po- 
testas eius potestas sempiterna, et “regnum eius in generationem et 
generationem. 32 °Et omnes habitatores terrae apud eum in nihilum 
reputati sunt; Ciuxta voluntatem enim suam facit tam in virtutibus 
caeli quam in habitatoribus terrae; et ¢non est qui resistat manui 
eius et dicat ei: Quare fecisti? 33 In ipso tempore sensus meus re- 
versus est ad me, et fad honorem regni mei decoremque perveni, 


et figura mea reversa est ad me, et Yoptimates mei et magistratus 
mei requisierunt me, et in regno meo restitutus sum, et hmagnifi- 


centia amplior addita est mihi. 34 Nunc igitur, ego Nabuchodonosor, 


laudo et magnifico et glorifico tregem caeli, Jquia omnia opera eius 


vera, et viae eius iudicia, et ‘gradientes in superbia potest humi- 
jiare. 

¢Baltassar rex °fecit grande convivium Coptimatibus suis mille, 
et unusquisque secundum suam bibebat aetatem. 2 Praecepit ergo 


lem, ut biberent in eis rex et optimates eius uxoresque eius et con- 
3 Tunc allata sunt vasa aurea et argentea, quae asportave- 
rat de templo, quod fuerat in Terusalem, et biberunt in eis rex et 
4 Bibebant vinum et /lau- 





6 cf. cp. 


6. 
sel led aoe in fr. 4 6. D. 3 


ccf. 1 Rg 25, 26; 
d cf. vr. 7, 8. 


2 Rg 18, 32. 


€vr. 9. 


PC B2s3u,- 3 
gv. Jr 27, 6-8. 


h vr. ro. 
SVE PT. nz, 


DG pen ee 


Lvr. 29, 30. — cf. cp. §. 2r. 


m Cir PSS 135 a5: ec 3: 283 
DA ee sual Bd ie a 


#2 VIE TE, 292 CD? §.-2¥. 
0. VI.: 12;,. 20. 


24).* Catech. R. IV 14, 23. 
Pg, ta; 82, 9; Echt 3, 33% 
29, 15; 40, 24. — cf. Mt 25, 


p> 30. 
OPT F5,.292 1680 VL Te AY. 


HEFo JT518; 28*- In.-3; 16; Ac. 8; 
2252. DM: 2982 

Set-cpi. 20. 

bChevrs 333" CD, -2;. 37. 


Pe CD 2G hang Le, 12.20% 


, F422), == Ch CD: 5.21. 


¥ VI. 33 
CUS Paes ee 
ZS Cps 6, 203). 32, FEEAD A, 110. 
cp. 3, 100; 6, 16. — cf. Ps 
(10), 1 
bIs 40, 17. 
cer: Pe 113, 3 (bis); 134, 6. 
dJdt2165. 173-—Est= 13,40." 438 
ig 9, 19. —cf. Is 14, 27. — 
Gn ‘50, 16. 
eb o 133 Sapir: 2seis: 45, 
3 f. Jr 18, 6; Rg 9g, 20. 
e vr. oT oe 37, 18. 
cp. 3, 91; 5, 1;_0, 7, 17 
Aa. Jb 42, 12; Ez 36, 11 
$ cl, :-€p.183323' "Tb 2: -20. 
Be Dt 32s 47 Ps 18, 90°. Ap 
» 3 


lef? ‘cp. 5,220: Jb 12, 205? Ps 
xo 40; Eclt 10, 16;. Ez.a1, 
26. 


1-31) LL. in -fr. 5 pb. D. 3 Nor. 

@ YY. 22, 305° ep.0-75 "1 -S, a 
cf. Bar bee Oe 

OCh-Est'1, 3 

Cccp. 4, 33; 6, 17. 

VI? 232 Cp. "I, 2 

ev. 4 Rg a4, 43% 2 Par 36, 

fvr. 23. — “Jd 16,.;24; e: 
203-33; 





— 831 — 








PROPHETIA DANIELIS 
5, 5-28 


omnibus impervia exarantem (5, 1-8), prophetam arcessit, ab eoque audit 
occultam verborum significationem sibi praenuntiantium et proximam 
imperii ruinam et sui ipsius interitum (9-31). Paulo post tamen 








a Cp. 4; 2d. 

reg Get OF a Big h 

4Vr. 24. 

pci. Vr. 102-Cp.. 7,28; 

A cp. 4, 2, 16; 7, 2 
2,10; 

piles 262 dy Be 

Ov. cp. I, 4. 

P°CD.:.2, 27. 

q vr. 16. — cf. cD: 2,6. 


10, 8, 16. 
8. 


rvr. 16, 29. — cf. cp. 6, 2. 


$vr. 15. — cf. cp. 2, 27; 4, 4 
t5-°Gn 41;-8. 


Ket.cep. Gye. 


uv. Cp. 2, 4. 
7 ci ve.6,. 9. 


wv. cp. 4, 5, 6. 
xcp. 1, 20. — cf. Ez 28, 3. 


ycp. 4, 6. — cf. cp. 2, 48. 
icp. 6,3. 


B.C. 1. -F7. 
bvr. 16. 


CVeCD.t,. Fs 
OM; CDs: 2325. 


ect, vr. 3: 


fv. vr. 8. 
gcf. cp. 2, 26. 


BCE 4: Res, 16% Ac 8,20. 
$vr. 21. — cf. cp. 3, 93, 99. 
f¥,. CD. 2, 37. 

bcf. cp. 4, 53. 

mv. CD. 3, 4 


ncf. cp. 6, 26. 


in cp. 4, 27, 28; Ez 3r, 10, 


rey ‘ep. 4, 34. — V. Cp. 2, 21. 
@-cl.ccp.:4,523;/29: 


VE;2. 
scf. 4 Rg 22, 19; Jdt 8, 16 etc. 


tTb 7, 20. — cf. cp. 4, 34. 
WNT! <3. 


Uvr. 4. 


aes Nm 16, 22; pp 12, 10; Ec 
7 AC 2958 

Pr - 10, 23 

zcf. Ac 12, 23; Ap 16, 9. 


avr. 5. 





dabant deos suos aureos et argenteos, aereos, ferreos ligneosque et 
lapideos. 59In eadem hora “apparuerunt digiti, quasi manus hominis 
scribentis contra candelabrum in superficie parietis aulae regiae, et 
rex adspiciebat ‘articulos manus scribentis. 6 Tunc /facies regis com- 
mutata est, et ‘cogitationes eius conturbabant eum, et ™compages 
renum eius solvebantur, et genua eius ad se invicem collidebantur. 
7”*Exclamavit itaque rex fortiter, ut introducerent magos, °Chaldaeos 
et Pharuspices; et proloquens rex ait sapientibus Babylonis: @Qui- 
cumque legerit scripturam hanc et interpretationem eius manifestam 
mihi fecerit, purpura vestietur et torquem auream habebit in collo 
et “tertius in regno meo erit. 

8 Tunc ingressi omnes: sapientes regis *non potuerunt nec scri- 
pturam legere nec interpretationem indicare regi. 9% Unde rex Bal- 
tassar satis ‘conturbatus est, et vultus illius immutatus est; sed et 
optimates eius turbabantur. 10 Regina autem pro re, quae acciderat 
regi et optimatibus eius, domum convivii ingressa est et prolonquens 
ait: “Rex, in aeternum vive. ’Non te conturbent cogitationes tuae, 
neque facies tua immutetur. 11 Est vir in regno tuo, qui “spiritum 
deorum sanctorum habet in se, et in diebus patris tui “scientia et 
sapientia inventae sunt in eo; nam et rex Nabuchodonosor pater 
tuus, Yprincipem magorum, incantztorum, Chaldaeorum et haruspicum 
constituit eum: pater, inquam, tuus, o rex, 12 quia spiritus amplior 
et prudentia intelligentiaque et dinterpretatio somniorum et ostensio 
secretorum ac %solutio ligatorum inventae sunt in eo, hoc est in 
Daniele, “cui rex posuit nomen Baltassar. Nunc itaque Daniel voce- 
tur et interpretationem narrabit. 

13 Igitur introductus est Daniel coram rege, ad quem praefatus 
rex ait: Tu es Daniel @de filiis captivitatis Tudae, quem adduxit pa- 
ter meus rex de Iudaea? 14 Audivi de te, quoniam spiritum deorum 
habeas, et scientia intelligentiaque ac sapientia ampliores inventae 
sunt in te. 15 Et nunc “introgressi sunt in conspectu meo sapientes 
magi, ut scripturam hanc legerent et interpretationem eius indica- 
rent mihi, et /nequiverunt sensum huius sermonis edicere. 16 9Porro 
ego audivi de te, quod possis obscura interpretari et ligata dissol- 
vere; si ergo vales scripturam legere et interpretationem eius indi- 
care mihi, purpura vestieris et torquem auream circa collum tuum 
habebis et tertius in regno meo princeps eris. 

17 Ad quae respondens Daniel ait coram rege: “Munera tua sint 
tibi, et dona domus tuae alteri da; scripturam autem _legam tibi, 
rex, et interpretationem eius ostendam tibi. 180 rex, ‘Deus altissi- 
mus Jregnum et magnificentiam, gloriam et honorem ldedit Nabu- 
chodonosor patri tuo, 19 et propter magnificentiam, quam dederat 
ei, universi *populi, tribus et linguae "tremebant et metuebant eum: 
quos volebat interficiebat et quos volebat percuticbat et quos volebat 
exaltabat et quos volebat humiliabat. oQuando autem elevatum 
est cor eius, et spiritus illius obfirmatus est ad superbiam, ?depo- 
situs est de solio regni sui, et gloria eius ablata est, 21 et a filiis 
hominum eiectus est; sed et cor eius cum bestiis positum est, et 
cum onagris erat habitatio eius; faenum quoque ut bos comedebat, 
et rore caeli corpus eius infectum est, donec cognosceret quod po- 
testatem haberet Altissimus a reene hominum et quemcumque vo- 
luerit suscitabit super illud. uoque filius eius, "Baltassar, non 
Shumiliasti cor tuum, cum wee aec omnia; 23 3 sed adversum 


tDominatorem caeli elevatus es, et “vasa domus eius allata sunt 


coram te, et tu et optimates tui et uxores tuae et concubinae tuae 
vinum bibistis in eis; Ydeos quoque argenteos et aureos et aereos, 
ferreos ligneosque et lapideos, qui non vident_neque audiunt neque 
sentiunt, laudasti; porro Deum, ?qui habet flatum tuum in manu 
sua et Yomnes vias tuas, *non plorificasti ; 24 idcirco ab eo missus 
est ¢articulus manus, quae scripsit hoc quod exaratum est! 25 Haec 
est autem scriptura quae digesta est: mane, thecel, phares, 
26et haec est interpretatio sermonis: mane numeravit Deus 
regnum tuum et complevit illud; 27 thecel, appensus es in 
statera et inventus es minus habens; 28 phares, divisum est 





SPT a at ee ee a ee eee ee 


A SNES Se ae 





oe eyo 








regnante Dario, Daniel satraparum invidia, quia a Deo adorando 
desistere renuerat (6, 1-15), leonibus discerpendus obicitur, sed mira- 
culo admirando servatur incolumis (16-28). 


PROPHETIA DANIELIS 
5, 29 — 6, 26 





eo 








regnum tuum et datum est “Medis et ¢Persis. 29 Tunc, iubente rege, 
findutus est Daniel purpura, et circumdata est /torques aurea collo 
eius, et praedicatum est de eo quod haberet potestatem tertius in 
regno suo. 309Eadem nocte interfectus est Baltassar rex chaldaeus, 
31 et "Darius medus successit in regnum annos natus sexaginta duos. 
Placuit Dario et constituit super regnum “satrapas centum viginti, 

ut essent in toto regno suo, 2et super eos ¢principes tres, ex 
quibus Daniel unus erat, ut satrapae illis redderent rationem, et rex 
non sustineret molestiam. 3Igitur Daniel 4superabat omnes princi- 
pes et satrapas, quia “spiritus Dei amplior erat in illo. 4 Porro rex 
cogitabat /constituere eum super omne regnum; unde principes et 
satrapae 2quaerebant occasionem, ut invenirent Danieli ex latere re- 
is ’nullamque causam et suspicionem reperire potuerunt, eo quod 
fidelis esset, et omnis culpa et suspicio non inveniretur in eo. 5 Di- 
xerunt ergo viri illi: Non inveniemus Danieli huic aliquam occasio- 
nem, nisi forte in lege Dei sui. 6 Tunc principes et satrapae surri- 
puerunt regi et sic locuti sunt ei: ‘Dari rex, in aeternum vive. 
Consilium inierunt omnes principes regni tui, magistratus et sa- 
trapae, senatores et iudices, ut decretum imperatorium exeat et 
jedictum, ut omnis qui petierit aliquam petitionem a quocumque 
deo et homine usque ad triginta dies, nisi a te, rex, mittatur in la- 
cum leonum. 8 Nunc itaque, rex, confirma sententiam et scribe de- 
cretum, ‘ut non immutetur, quod statutum est a ™Medis et Persis, 
nec praevaricarj cuiquam liceat. 9 Porro rex Darius proposuit edictum 
et statuit. 19Quod cum Daniel comperisset, id est constitutam legem, 
ingressus est domum suam “et, fenestris apertis in cenaculo suo 
%contra Ierusalem, ?tribus temporibus in die flectebat genua sua et 
adorabat Yconfitebaturque coram Deo suo, sicut et ante facere con- 
sueverat. 11 Viri ergo illi curiosius inquirentes invenerunt Danielem 
orantem et obsecrantem Deum suum 12 et ‘accedentes locuti sunt 
regi super edicto: Rex, nunquid non &constituisti, ut omnis homo 
qui rogaret quemquam de diis et hominibus usque ad dies triginta, 
nisi te, rex, mitteretur in lacum leonum? Ad quos respondens rex 
ait: Verus est sermo iuxta decretum Medorum atque Persarum, 
quod praevaricari non licet. 13 Tunc respondentes dixerunt coram 
rege: Daniel ‘de filiis captivitatis Iuda “non curavit de lege tua et 


de edicto quod constituisti, sed tribus temporibus per diem orat 


obsecratione sua. 14¥%Quod verbum cum audisset, rex satis contri- 
status est; et pro Daniele posuit cor ut liberaret eum et usque ad 
occasum solis laborabat ut erueret illum. 15 Viri autem illi intelli- 
gentes regem dixerunt ei: Scito, rex, quia lex Medorum atque Per- 
sarum est, ‘ut omne decretum, quod constituerit rex, non liceat im- 
mutari. 167Tunc rex praecepit, et adduxerunt Danielem et miserunt 
eum in lacum leonum. Dixitque rex Danieli: %Deus tuus, quem colis 
semper, ipse liberabit te. 17Allatusque est lapis unus et positus 
est super os laci, quem obsignavit rex Yanulo suo et .anulo °optima- 
tum suorum, ne quid fieret contra Danielem. 18 Et abiit rex in do- 
mum suam et dormivit incenatus, cibique non sunt allati coram eo, 
insuper et 42somnus recessit ab eo. 19 &Tunc rex primo diluculo con- 
surgens festinus ad lacum leonum perrexit; 29 appropinquansque 
lacui Danielem voce lacrimabili inclamavit et adfatus est eum: Da- 
niel serve ‘Dei viventis, Deus tuus, cui tu servis semper, 2putasne 
valuit te liberare a leonibus? 21 Et Daniel regi respondens ait: *Rex, 
in aeternum vive! 22 Deus meus ‘misit angelum suum et Jconclusit 
ora leonum; et non nocuerunt mihi, ‘quia coram eo iustitia inventa 
est in me; sed et coram te, rex, delictum non feci. 23 Tunc vehe- 
menter rex gavisus est super eo et Danielem praecepit educi de 
lacu; eductusque est Daniel de lacu, et nulla laesio inventa est in 
eo, quia credidit Deo suo. 24Iubente autem rege, "adducti sunt viri 
illi qui accusaverant Danielem, et in lacum lJeonum missi sunt ipsi 
et filii et uxores eorum, et non pervenerunt usque ad pavimentum laci, 





cvr. 3%. — cf. cp. 9, 1; Is 13, 
£73 38 5°9% de'gy: 28. 

dv. cp. 6, 28. 

evr. 7, 16. — cf. Est ee oes? 
Mc 10, 20. 

fcf. Gn 41, 42; Est 6, 8. 

§ Jr 50, 24; 51, 31. 
Chi 95.5. 


@v. cp. 3, 2. 


a est 1, 1. : 
6 Cl..CD.i 5; 7, 16, 20. 
dct; Est 32; 2. 
ecp. 5, 12. 
fed. én 41, 42; Est 10, 3. 
— Mt 26, 16. 

cf, Ez 14, 14, 20. 


ivr. 21. — V. cp. 2, 4. 


NT AFH, X3- 


lvr. 12, 15; Est 1, 19; 8, 8. — 
cf. Jo 19, 22. 
mcf. cp. 8, 20. 


n cf. Mt 6, 6. 

O CE PSO47,. 22°737, 25 Jur, 4. 
—v. 3 Rg 8, 4 ; 

p Ps 54, 18. — cf. Ps 118, 164. 

qgcp. 2 


ae i 
11] LL. in fr. 6 p. D. 3 Nor. 
rep. 3, 8. 

ses 7 


ficp: 2.°-283.%. Es_4, rete. 
uci. cp. 3, 12. 


vcf. Mt 14, 9; Mr 6, 26. 


x cf. cp. 14, 29, 30. 

y vr. 20. — cf. Ac 27, 23, 24. 

g.cl. Lm. 35.53. 

acf..Mt 27, 66;.Ap, 20, 3. 

bcp. 14, 10, 13. — cf. Est 3, 
T2s 

ccp. 4, 33; 5, I. 

dicts .cph. 2 ¥%. dst. 6,;.¥0 

ecf. cp. 14, 39. 


five. 26%) Cp. 44558, 2 452 DE s, 
263. PS 4¥;°33" Jre 10,2102. =— 


cp. 3, 1§ 
2vr. 6. . Pp A 
SCD. 3595-5 1.0. FS 33, 73508 
11; Heb 1, 14 


m Cl, Cp: 3;::92: : 
. — cf. Dt 19, 19. 





donec arriperent eos leones, et omnia ossa eorum comminuerunt. 3 ° ao sa ; 
Tunc Darius rex scripsit universis °populis, tribubus et lin- | 4 op. 3, 93.” 
guis Phabitantibus in universa terra: Pax vobis multiplicetur. 269A | qv. cp. 3, 10. 
(53) “833: —- 








PROPHETIA DANIELIS 
6, 27.— 7, 25 


2. Pars prophetica (7, 1-12, 13). Somnio propheta vidit quattuor bestias e 
mari ascendentes (7, 1-8) atque antiquum dierum, gui, quarta inter- 
fecta bestia, Filio hominis omnem potestatem tradit (9-14), auditque 








rcf. cp. 5, 19; Ec 12, 13. 


x Ci. CP. 3, 94, 95- 


a. ‘Par 36, -22,:23¢ Is aa; 28s 
45, I. — cf. cp. I, 2%; 10, I. 

av. Cp. §, f: 

Ove. 15% CD..2: 28 HAZ, 

ccp. 8, 8; 11, 1. — cf. Ez 37, 


9; Zc 2, 6; Ap;7,22, 
dcf. Ap 13, I. 


ect. cp. 2, 30. 


jet, abi x:8: Ap 13, 2. 


g cf. cp. 11, 5 


BNT.. 19; 23: 
§vr. 20. — cf. Ap 12, 3; 13,1; 
17, 12. 


jcf. vr. 20, 21, 24; cp. 8, 9. 
icf. vr. 11, 20; cp. 11, 36; 2 
Rg 2, 3; Ps 37, 17; Ap 13, 


5, 6. 
91h cf. Catech. R. III 2, 20. 


m Ap 20, 4. — cf. Mt 19, 28. 
—v. 3 Rg 22, 19. 

(9, 10)] Int. (Ps 90) in D. inf. 
oct. Epiph. 


I, 4. 

vvr. 22, 26; Ap 11, 18; 20, 4. 

x Ap 20, 12. 5 

11] 1 L. im fs. s. Mich. archang. 

y AP 19, 20; 20, Io. 

= cl. Vr. 260; 

a Mt 24, 30; 26, 64; Mr 16, 62; 
Le 9, 26; Ap 1, 7; 14, 14. 
— Gi. cD. ae 1% xe: ‘ip 

13, 14} Int. S71) tn Eptph. 
— Ant. etc. in Adv. 

5 Ps r19, 1, 2; Is 9, 6, 7; Ap 
42,235; 

EN< £035 ae 

dvr. 18. — v. cp. 2, 44. 

ae Ab 21. G 
Cf; ‘cpa, a: 44a Gnrss 0° 
28,:375 1516,. $5 Le I, 29, 30. 
as Fae 

ncf. vr. 3. 

vr. 22, 27; Mt 27, 52. — cf. 
Sdp':3, ‘8? Ech -4,° 16> .t Cor 

“6, 23° AD, 2, 20720; 4, 

jvr. 14, 27. — v. Le 1, 32, 33. 

kvr. 7. 

NTS Siu 

mcf. cp. 8, 24. 

nv. vr. 8. 

OVE.) On 83. 

pcf. cp. rr, 36. 

qv. Cp. 3, 93- 





me constitutum est decretum ut in universo imperio et regno meo 
Ttremiscant et paveant *Deum Danielis; ipse est enim Deus vivens 
et aeternus in saecula, et ‘regnum eius non dissipabitur, et potestas 
eius “usque in aeternum. 2% Ipse liberator atque salvator, “faciens 
signa et mirabilia in caelo et in terra, “qui liberavit Danielem de 
lacu leonum. 28 Porro Daniel perseveravit usque ad regnum Darii 
’regnumque *Cyri persae. 

Anno primo “Baltassar regis Babylonis Daniel somnium vidit; 

bvisio autem capitis eius in cubili suo, et somnium scribens brevi 
sermone comprehendit summatimque perstringens ait: 2 Videbam in 
visione mea nocte, et ecce “quattuor venti caeli pugnabant in mari 
magno, %et quattuor bestiae grandes “ascendebant de mari diversae 
inter se. 4 Prima quasi leaena et alas habebat aquilae; adspiciebam 
donec evulsae sunt alae eius et sublata est de terra et super pedes 
quasi homo stetit, et cor hominis datum est ei; 5et ecce “bestia 
alia similis urso in parte stetit, et tres ordines erant in ore eius et 
in dentibus eius et sic dicebant ei: Surge, comede carnes plurimas. 
6 Post haec adspiciebam, et ecce alia quasi /pardus et alas habebat 
quasi avis quattuor super se, et quattuor capita erant in bestia, et 
Ypotestas data est ei. 7 Post haec adspiciebam in visione noctis, et 
ecce "bestia quarta terribilis atque mirabilis et fortis nimis, dentes 
ferreos habebat magnos comedens atque comminuens et reliqua pe- 
dibus suis conculcans; dissimilis autem erat ceteris bestiis, quas vi- 
deram ante eam, et thabebat cornua decem. 8 Considerabam cornua, 
et Jecce cornu aliud parvulum ortum est de medio eorum, et tria 
de cornibus primis evulsa sunt a facie eius; et ecce oculi quasi 
oculi hominis erant in cornu isto, et ‘os loquens ingentia. 9% Adspi- 
ciebam donec ™throni positi sunt, et “antiquus dierum sedit. °Vesti- 
mentum eius candidum quasi nix, et Pcapilli capitis eius quasi lana 
munda, thronus eius flammae ignis, Yrotae eius ignis accensus. 
10rFluvius igneus rapidusque egrediebatur a facie eius, ilia mi- 
lium ‘ministrabant ei, et decies millies centena milia “adsistebant 
ei. YIudicium sedit, et “libri aperti sunt. 11 Adspiciebam propter vo- 
cem sermonum grandium, quos cornu illud loquebatur, et vidi quo- 
niam Yinterfecta esset bestia, et perisset corpus eius et traditum esset 
ad comburendum igni; 12 aliarum quoque bestiarum “ablata esset 
potestas, et tempora vitae constituta essent eis usque ad tempus 
et tempus. 13 Adspiciebam ergo in visione noctis, et “ecce cum nu- 
bibus caeli quasi filius hominis veniebat et usque ad antiquum die- 
rum pervenit. Et in conspectu eius obtulerunt eum, 14 %et dedit ei 
potestatem et honorem et regnum, et omnes “°populi, tribus et lin- 
guae ipsi servient; %potestas eius, potestas aeterna, quae non aufe- 
retur, et “regnum eius, quod non corrumpetur, 

15 fHorruit spiritus meus: ego Daniel territus sum in his, et 9vi- 
siones capitis mei conturbaverunt me. 16 Accessi ad unum de adsi- 
stentibus et veritatem quaerebam ab eo de omnibus his. Qui dixit 
mihi interpretationem sermonum et docuit me. 17 Hae quattuor be- 
stiae magnae quattuor sunt regna quae consurgent de terra. 18 Su- 
scipient autem regnum ‘sancti Dei altissimi et obtinebunt regnum 
jusque in saeculum et saeculum saeculorum. 19 Post hoc volui di- 
ligenter discere de “bestia quarta, quae erat dissimilis valde ab 
omnibus et terribilis nimis: dentes et ungues eius ferrei, come- 
debat et comminuebat et reliqua pedibus suis conculcabat, 2% et 
de ‘cornibus decem, quae habebat in capite, et ™de alio, quod or- 
tum fuerat, ante quod ceciderant tria cornua, et de cornu illo, quod 
habebat oculos et os loquens grandia et maius erat ceteris. 21 Ad- 
spiciebam, et ecce cornu illud faciebat bellum adversus sanctos et 
praevalebat eis, 22donec venit "antiquus dierum et iudicium dedit 
Osanctis Excelsi, et tempus advenit, et regnum obtinuerunt sancti. 
23 Et sic ait: Bestia quarta regnum quartum erit in terra, quod 
maius erit omnibus regnis et devorabit universam terram et concul- 
cabit et comminuet eam. 24 Porro cornua decem ipsius regni decem 
reges erunt, et alius consurget post eos, et ipse potentior erit prio- 
ribus, et tres reges humiliabit, 25 et ?sermones contra %Excelsum 





— 834 — 

















bestias regna significare, quorum potentissimum Messias destruet (15-28). 
Similia fere significat hircus (8, 1-19) qui superat arietem et quattuor 
suis cornibus quattuor regna diadochorum, cornu vero parvo, inter alia 


PROPHETIA DANIELIS 
‘G 26 — 8, 26 








loquetur et sanctos Altissimi conteret et "putabit quod possit mutare 
tempora et leges, et tradentur in manu eius usque ad “tempus et 
tempora et dimidium temporis. 26 Et tiudicium sedebit, ut “auferatur 
potentia, et conteratur et dispereat usque in finem; 27 Yregnum autem 
et potestas et magnitudo regni, quae est subter omne caelum, detur 
populo sanctorum Altissimi: cuius regnum, “regnum sempiternum 
est, et omnes reges servient ei et oboedient. 

28 Hucusque finis verbi. YEgo Daniel multum cogitationibus meis 
conturbabar, et facies mea mutata est in me; *verbum autem in 
corde meo conservavi. veh 
8 Anno tertio regni “Baltassar regis visio apparuit mihi. Ego Da- 

niel, 2post id quod videram in principio, 2 vidi in visione mea, 
cum essem in °Susis castro, quod est in 4Aelam regione, vidi autem 
in visione esse me super portam ¢Ulai. 3 Et levavi oculos meos et 
vidi, et ecce /aries unus stabat ante paludem habens cornua excelsa, 
et unum excelsius altero atque succrescens. Postea 4 vidi arietem 
Ycornibus ventilantem contra occidentem et contra aquilonem et 
contra meridiem, et “omnes bestiae ‘non poterant resistere ei jneque 
liberari de manu eius, “fecitque secundum voluntatem suam et ‘ma- 
gnificatus est. 5 Et ego intelligebam: ecce autem “hircus caprarum 
veniebat ab occidente super faciem totius terrae et non tangebat 
terram; porro hircus habebat cornu insigne inter oculos suos § et 
venit usque ad arietem illum cornutum, “quem videram stantem 
ante portam, et °cucurrit ad eum in impetu fortitudinis suae. 7 Cum- 
que appropinquasset prope arietem, ?efferatus est in eum et percussit 
arietem et comminuit duo cornua eius, et: non poterat aries resistere 
ei; cumque eum misisset in terram %conculcavit, et nemo quibat 
liberare arietem de manu eius. 8 Hircus autem caprarum magnus 
factus est nimis; cumque crevisset, *fractum est cornu magnum, et 
orta sunt *quattuor cornua subter illud per quattuor ventos caeli. 
9De uno autem ex eis ‘egressum est cornu unum modicum, et 
“factum est grande contra meridiem et contra orientem et contra 
fortitudinem 1% et Ymagnificatum est usque ad fortitudinem caeli et 
deiecit de fortitudine et de stellis et conculcavit eas 11 et “usque ad 
principem fortitudinis magnificatum est Yet ab eo tulit iuge sacrifi- 
cium et *deiecit locum sanctificationis eius. 12 Robur autem datum 
est ei contra iuge sacrificium propter peccata, et prosternetur veri- 
tas in terra, et *faciet et prosperabitur. 13 Et audivi ®unum de san- 
ctis loquentem, et dixit unus sanctus alteri, nescio cui, loquenti: 
°Usquequo visio et iuge sacrificium et ccatum desolationis, quae 
facta est, et sanctuarium et fortitudo conculcabitur? 14 et dixit ei: 
Usque ad ¢vesperam et mane, dies duo milia trecenti, et ‘munda- 
bitur sanctuarium. 15 Factum est autem, cum viderem ego Daniel 
visionem et %quaererem intelligentiam, ecce stetit in conspectu meo 
quasi “species viri, 16 ‘et audivi vocem viri inter /Ulai, et clamavit 
et ait: ‘Gabriel, fac intelligere istam visionem. 17 Et venit et stetit 
iuxta ubi ego stabam; cumque venisset, ™pavens corrui in faciem 
meam, et ait ad me: Intellige, “fili hominis, quoniam %in tempore 
finis complebitur visio. 18 Cumque loqueretur ad me, ?collapsus sum 
pronus in terram, et %tetigit me et statuit me in gradu meo 19 di- 
xitque mihi: Ego ostendam tibi quae futura sunt in "novissimo ma- 
ledictionis, quoniam habet tempus finem suum. 20 Aries, quem vi- 
disti habere cornua, rex *Medorum est atque Persarum; 2! porro 
“bircus caprarum Yrex Graecorum est, et cornu grande, quod erat 
inter oculos eius, “ipse est rex primus; 22 quod autem, “%fracto illo, 
*surrexerunt quattuor pro eo, quattuor reges de gente eius consur- 
gent, ¢sed non in fortitudine eius, 23 et post regnum eorum, 2cum 
creverint iniquitates, consurget rex impudens facie et intelligens pro- 
positiones. 24 Et roborabitur fortitudo eius, sed non in viribus suis, 
et, supra quam credi potest, universa vastabit et prosperabitur et 
faciet et ‘interficiet robustos et populum sanctorum 25 secundum 
voluntatem suam, et @dirigetur dolus in manu eius, et “cor suum 
magnificabit et in copia rerum omnium occidet plurimos, et contra 
principem principum consurget et /sine manu conteretur. 26 Et visio 





rcf.1 Mc 1, 48. 

Scp. 12, 7; Ap 12, 14. 

iv. vr. 10. 

Vr. 12. 

v cf. Sap 6, 21. — v. vr. 18. 


“VY. 14; Cp. 2, 44. 


y vr. 15. — cf. cp. §, 6; 8, 27; 
10; 8, 16; Jr. 33,9. 
Sicf; Le 3, 20,751. 


» 5. 

d Gh 10, 23%. 14.02) (igiugrt 42: 
Ac 2,9 

é vr. 16. 

f cf. vr. 20. 

£icisr Dt. 335.17; Ps 4351674Ez 
34, 21; 1 Mc 7, 46. 

Ak cf. cp. .7,.17. 

re vré 9. 

jci. cp. 3, 15. 

kcf. cp. 11, 3, 16, 36. 

l vr. 


’cf, cp. 11,11. 


74 

V:CfhTt, 28: 

“Vr. 25. — Vv. cp. 11, 36. 

ycp. 11, 31; 12, 11. — cf. 1 
Mc 1, 47-49. 

s-cf. ¥ Mc‘t,:-413 35°45: 

GNEL243 cps - FX; (28, 30. 

bv. cp. 4, 13. 

ccp. 12, 6. — cf. Ap 6, 10. — 
Vv. CP. 9, 24-27. 

@clichs 326° 325.25 Mecre -s. 

ecf. vr. 26. 

fef. 1 Mc 4, 43. — v. 2 Mc 


10, I-5. 
Cle: Pt I, 10¢.3 8; 


€prti7 148: 10, 16,;, 18) Ear 
762 AD- 50:33 

iv. Cp. 12, 5-7. 

VTi 2 

16, £71.90. GP. O& 22. 

16-18] Antti. in fs. s. Gabr. ar- 
chang. 


Lop: 6,. 213 Let. 40,26: 

m ci. Lc. 1,;-%2. 

“Vie 25%. 

O.VP...495» CD. IX, 27°35; 40; 
12, 4,.9. — C1..PS 0T, -T4. 

pcp. 10, 9. — cf. Mt 17, 6. 

qcp. 9, 21; 10, 10, 18; Mt17, 

rcp. 11, 36. Ge 


I : 

y vr. 8; 1 Mc 1, 8-9. 

zcf. x Mc 1, 7-10. 

avr. 24. 

b1 Mc i, 11 sqq. — cf. 2 Mc 
$: 17. 20; 6, 12 sqq. 

ccf. 1 Mc 1, §3; 2 Mc 6, 18-7, 


ae 
ia: cp. 11, 21, 23; 1 Mc 1x, 32. 
EVEL ITs 0cphk EY, 36: 
fcf. 1 Mc 6, 8; 2 Mc og, 5. 











PROPHETIA DANIELIS 
8, 27 — 9, 24 


exorto, Antiochum Epiphanem (20-25) non multo post oriturum (26, 27) 
repraesentat. Sequitur visio septuaginta hebdomadurum, qua Danieli 
post diutinam deprecationem (9, 1-19) Gabriel archangelus suggerit quot 








v. vr. 14. [10; Is 8, 16. 
fe CD. 12 4; Os =Hicls Est. 85:85 
scp. ‘10, 1843 Ez 12,275.48, 10% 


a cf, Hab 2, 3% 

jcf.cp. ro, 8. icf. vr. 16. 
Oc): Xt, f; 

1-5, 21-27] LL. in sb. p. Di A 
bv.cp. 5, 31. [Nor. 
ccf. cp. 8, 20. C0. 54.30. 


CL. F ES oes) Ur. 25-11-13; 
29, 10. {2 Es1, 4. 

fcf. cp, 10, 12; 2 Rg 12, 16; 

4) Of. in D. i Dp. Pnt. 

gvr. 20. — cf. Lv 26, 40; 2 


Es 1, 6. 
kDt 7, 21; 2 Es 1, §;.4,,%43 


$Dt7,9; 3 Rg 8,23. 9, 32. 
jvr. 15; cp. 3, 29; 3 Rg 8, 47; 
1. Es\9, 7: Ps.105, 6ec1ms3, 
42; Bar 1, 17. — cf. Lv 26, 


ie 40. 
lcf. 2 Par 36,15, 16; Jr 7,25; 


m2Es9Q, 34. ari, 21 
n2 Es 9, 33, Bar 1, 15; 2, 6 
— cf. vr. 14; Lm 1, 18. 

o cf. Est 9, 20. 
p Jr 8, 3. 


@ Bat. 1) 38% S00, 

rvr. 5,15; cp. 3, 29; Bar 1,17. 

scf. 2 Es 9, 17; Ps 85, 1 

tcf. Jr 40, ‘F 44, 23. — v. Is 

ujr 44,22; Barr,20. [r1, 4-6. 

vv. Lv 26,14-45; Dt 28,15-68. 

x %-Par.6, 49; 2 Par:24736,:03 
2 ‘Es 'r0,"29. 

Clo PS: Bt, 25/3. 

z Jr 39, 16. 


a Bar 2, 2; Ez 5. 9. — cf. Lm 
6 Bar 2, 8 LTicTd. 
ccf. Os 7, 10. 
d Bar 2, 9. — cf. Jr 1, 12. 
ecf. vr. 7; cp. 3,27: 2 Es 9, 33: 
Jj Bar 2, 11. — v. Ex 6, 6; 20 
a Pi II i D Od 
I5-10 i jr. 29. D. 2 iz: 
ie Rg 7, 23; 2 Es 9, 10; Is 63, 
vr. 5. [12, 14. —cf. Exg, 16. 
16] tm R. fr. 2 ~. D. 1 Nor. 
4 Ps ‘30; 2; 70,° 2% 


ae ey ; [Zc 8, 3. 
VP..20;: CD. YE 456.96 33338 
mULm 1, §. —  f Ex 20, 5. 


aim 73, 6855) 16% 

o Ps 43, 14;.78, 4; Ez 36, 4; 

176, 19] v. uF. 4. [Mic 6, 16. 

Dp Nm 6, 25; Ps 30, 17. 

q Ps 24, 11; Bar 2, 14. 

18) R. in fr. 3 p. D. r Ocf. — 
v. Bar 2, 16. 

r4 Rg 19, 16; 2 Par 6, 40; Is 
am nee BaP. 25° £0. 

s Jr 25, 29.— cf. Nm 6, 27; Ecli 
36, 14; Jr 14, 9; Bar 2, 15. 

t Bar 2, 19. 

uw Ps 39, 18; 69, 6. 

vcf. Is 65, 24. 

20-27] LL. et L. Cop. etc. in 
fs. s. Gabr. archang. 

20] * cf. C. Milev. II, can. 7. 

xv.cp. 8, 16. 

y cp. 8, 18. 

z Ex 29, 39.— cf. 3 Rg 13, 36; 
1 Es 9,4, 5° 


aAp 1, 13. — cf. cp. 8 16. 
bcf. cp. 10, 12, 14. 
Cccp. 10, II, 19. 


Wo Vv. Je 31) 3a 








Svespere et mane, quae dicta est, vera est; tu ergo visionem “signa, 
quia *post multos dies erit. 27 Et ego Daniel langui et aegrotavi 
per dies; cumque surrexissem, faciebam opera-regis et stupebam ad 
visionem, et ‘non erat qui interpretaretur. 

“In anno primo °Darii filii Assueri de semine “Medorum, qui 

imperavit super regnum ¢Chaldaeorum, 2 anno uno regni eius ego 
Daniel intellexi in libris numerum annorum, de quo factus est “sermo 
Domini ad Ieremiam prophetam, ut complerentur desolationis Ieru- 
salem septuaginta anni, 3 et /posui facilem meam ad Dominum Deum 
meum rogare et deprecari in ieiuniis, sacco et cinere. 

4Et oravi Dominum Deum meum et 9confessus sum et dixi: 
Obsecro, Domine, Deus magne et terribilis, “custodiens pactum et 
misericordiam diligentibus te et custodientibus mandata tua. 5 ‘Pec- 
cavimus, iniquitatem fecimus, impie egimus et recessimus et decli- 
navimus a mandatis tuis ac iudiciis, © non oboedivimus servis tuis 
prone qui locuti sunt in nomine tuo ™regibus nostris, principi- 

us nostris, patribus nostris omnique populo terrae. 7 "Tibi, Domine, 
iustitia, nobis autem confusio faciei, sicut est hodie viro Iuda et ha- 
bitatoribus Ierusalem et omni Israél, his °qui prope sunt, et his qui 
procul in universis terris, ?ad quas eiecisti eos propter iniquitates 
eorum, in quibus peccaverunt in te. 8 Domine, nobis confusio facici, 
regibus nostris, principibus nostris et patribus nostris, “qui peccave-- 
runt; 9% &tibi autem, Domino Deo nostro, misericordia et propitiatig, 
quia recessimus a te 1%et non audivimus vocem Domini Dei nostri, 
ut ambularemus in lege eius, quam posuit nobis per servos suos 
prophetas. 11 Et ‘omnis Israél praevaricati sunt legem tuam, et de- 
clinaverunt ne audirent vocem tuam, et “stillavit super nos male- 
dictio et detestatio, “quae scripta est in libro *Moysi servi Dei, quia 
peccavimus ei. 12 Et statuit sermones suos, quos locutus est super 
nos et super Yprincipes nostros, qui iudicaverunt nos, ut *superindu- 
ceret in nos magnum malum, “quale nunquam fuit sub omni caelo, 
secundum quod factum est in lerusalem; 1% sicut scriptum est in 
lege Moysi, omne malum hoc venit super nos, "et non rogavimus 
faciem tuam, Domine Deus noster, “ut reverteremur ab iniquitatibus 
nostris et cogitaremus veritatem tuam. 144Et vigilavit Dominus su- 
per malitiam et adduxit eam super nos. “Iustus Dominus Deus no- 
ster in omnibus operibus suis quae fecit; non enim audivimus vocem 
eius. 15/Et nunc, Domine Deus noster, qui eduxisti populum tuum 
de terra Aegypti in manu forti et 9fecisti tibi nomen secundum diem 
hanc, *peccavimus, iniquitatem fecimus, 16 Domine, in omnem iu- 
stitiam tuam. JAvertatur, obsecro, ira tua et furor tuus a civitate 
tua Ierusalem et ‘monte sancto tuo; ™propter peccata enim nostra 
et iniquitates patrum nostrorum “Jerusalem et°populus tuus in op- 
probrium sunt omnibus per circuitum nostrum. 17 Nunc ergo exaudi, 
Deus noster, orationem servi tui et preces eius et ?ostende faciem 
tuam super sanctuarium tuum, quod desertum est, %propter teme- 
tipsum; 18*finclina, Deus meus, aurem tuam et audi, aperi oculos 
tuos et vide desolationem nostram ét 8civitatem, super quam invo- 
catum est nomen tuum, ‘neque enim in iustificationibus nostris pro- 
sternimus preces ante faciem tuam, sed in miserationibus tuis multis. 
19 Exaudi, Domine: placare, Domine, attende et fac, “ne moreris 
propter temetipsum, Deus meus, quia nomen tuum invocatum est 
super civitatem et super populum tuum. 

20 v\Cumque adhuc loquerer et orarem et confiterer peccata mea et 
peccata populi mei Israél et prosternerem preces meas in conspectu Dei 
mei pro monte sancto Dei mei, 21 adhuc me loquente in oratione, ecce 
vir “Gabriel, quem videram in visione a principio, cito volans Ytetigit 
me *in tempore sacrificii vespertini 22 et docuit me et locutus est mihi 
dixitque: Daniel, nunc egressus sum “ut docerem te, et intelligeres: 
23 ab exordio precum tuarum egressus est sermo; Yego autem veni 
ut indicarem tibi quia °vir desideriorum es; tu ergo animadverte ser- 
monem et intellige visionem. 24 4Septuaginta hedbomades abbreviatae 
sunt super populum tuum et super “urbem sanctam tuam, ut con- 
summetur praevaricatio, et /finem accipiat peccatum, et deleatur 














B nnis post decretum de urbe reaedificanda Messias venturus sit (20-27). 


Ultima demum visione, Gabriel, cui frustra angelus Persarum 
obstiterat, ne populo Dei ferret auxilium (10, 1-21), plura insinuat 








) 
*) 


; 


4 


# 
# 


7 


a as Rp bag er = 


iniquitas, et Yadducatur iustitia sempiterna, et impleatur visio et 


prophetia, et “ungatur sanctus sanctorum. 25 ‘Scito ergo et animad- 
verte: Ab exitu sermoenis, ut iterum aedificetur Ierusalem usque ad 
/Christum ‘ducem, hebdomades septem et hebdomades sexaginta 
duae erunt, et rursum aedificabitur platea et muri ™in angustia 
temporum. 26Et post hebdcmades sexaginta duas “occidetur Chri- 
stus, et non erit eius populus qui eum negaturus est; et °civitatem 
et sanctuarium dissipabit pepulus cum duce venturo, et ?finis eius 
_vastitas, et Ypost finem belli *statuta desolatio. 27 Confirmabit autem 
pactum multis hebdomada una, et in dimidio hebdomadis deficiet ho- 
stia et sacrificium, et ‘erit in templo abominatio desolationis et usque 
ad *consummationem et finem perseverabit desolatio. 
10 *Anno tertio Cyri regis Persarum verbum revelatum est Danieli 
bcognomento Baltassar, et °verbum verum et fortitudo magna, 
intellexitque sermonem; intelligentia enim est opus in visione. 2 In 
diebus illis ego Daniel lugebam “trium hebdomadarum diebus, 3 pa- 
nem desiderabilem non comedi, et caro et vinum non introicrunt 
in oS meum; sed neque unguento unctus sum, donec complerentur 
trium hebdomadarum dies. 

4Die autem vicesima et quarta mensis primi eram ‘iuxta fluvium 
magnum, qui est 9Tigris, 5 et levavi oculos meos et vidi, et *ecce 
vir unus vestitus lineis, et ‘renes eius accincti auro jobrizo, § et 
corpus eius ‘quasi chrysolithus, et facies eius ™velut species fulguris, 
et “oculi eius ut lampas ardens, et bracchia eius et quae deorsum 
sunt usque ad pedes quasi species aeris candentis, et “vox sermo- 
num eius ut vox multitudinis. 7 Vidi autem ego Daniel solus visio- 
nem; porro viri qui erant mecum non viderunt, sed terror nimius, 
irruit super eos, et fugerunt in absconditum. 8 Ego autem relictus 
~solus vidi visionem grandem hanc, et {non remansit in me fortitudo, 
sed et species mea immutata est in me, et emarcui nec habui quid- 
quam virium 9% et audivi vocem sermonum eius et ‘audiens iacebam 
consternatus super faciem meam, et vultus meus haerebat terrae. 
10 Et ecce manus tetigit me et erexit me super genua mea et super 
articulos manuum mearum 1! et dixit ad me: Daniel ‘vir desiderio- 
rum, intellige verba; quae ego loquor ad te, et ‘sta in gradu tuo; 
“nunc enim sum missus ad te. Cumque dixisset mihi sermonem 
istum,,steti tremens.’ 12 Et ait ad me: “Noli metuere, Daniel, quia 
ex die primo, quo “posuisti cor tuum ad intelligendum ut te adfli- 
geres in conspectu Dei tui, Yexaudita sunt verba tua, et “ego veni 
propter sermones tuos. 13 ¢Princeps autem regni Persarum restitit 
mihi >viginti et uno diebus, et ecce “Michaél unus de principibus 
primis venit in adiutorium meum, et ego remansi ibi iuxta regem 
Persarum. 14 Veni autem ut docerem te quae ventura sunt populo 
tuo 4in novissimis diebus, quoniam adhuc visio in dies. 

15 Cumque loqueretur mihi huiuscemodi verbis, deieci vultum meum 
ad terram “et tacui. 16Et ecce /quasi similitudo filii hominis 9tetigit la- 
bia mea, et aperiens os meum locutus sum et dixi ad eum qui stabat 
contra me: Domine mi, in visione tua dissolutae sunt compages meae, 
et nihil in me remansit virium: 17 et quomodo ‘poterit servus domini 
mei loqui cum domino meo? nihil enim in me remansit virium, sed 
et halitus meus intercluditur. 18 Rursum ergo tetigit me quasi visio 
hominis et confortavit me 19 et dixit: Noli timere, vir desideriorum: 
pax tibi: confortare, et esto robustus.Cumque loqueretur mecum, 
convalui et dixi: Loquere, domine mi, quia confortasti me. 20 Et 
ait: Nunquid scis quare venerim ad te? Et nunc revertar ut proe- 
Jier adversum principem Persarum. Cum ego egrederer, apparuit 
Mprinceps Graecorum veniens. 21 Veruntamen adnuntiabo tibi quod 
expressum est in ‘scriptura veritatis; et nemo est adiutor meus in 
omnibus his, nisi Michaél princeps vester. 
| ] Ego autem ab 2anno primo Darii medi stabam ut confortaretur 

et roboraretur. 2Et nunc °veritatem adnuntiabo tibi. Ecce adhuc 
tres reges stabunt in Perside, et quartus ditabitur opibus nimiis 
super omnes et, cum invaluerit divitiis suis, concitabit omnes ad- 





versum regnum Graeciae. 34%Surget vero rex fortis et dominabitur 


PROPHETIA DANIELIS 
9, a5 11, 3 








gOs 2, 19; Rm 3, 25, 26. — 
, 5. 6; 
hk Ps 44, 8; Is 61, 1; Ac 4, 26, 


27. 

$2 Par 36, 233. 5: Ese, 524, 
, 24; 6, 15; 2 Es 6, 15. 

jv. Jo 1, 41.. 

lIs 55, 4; Mic 5, 2. — cf. Ac 


5, 31. 
m cf. 2 Es 4, 7, 8, 16, 18. 
nIs 53, 8. — cf. Le 24, 26. 
ocf. cp. 8, 13; 11,31; Mt 24, 
2° ete, 
? Nh 1, 8. — cf. cp. 11, 10, 22. 
q Mt 24, 6, 14. 
PCD. LTE, 372) 72,5. 132° Mt aa 
15. — cf. Le 21, 20. 
sIs 10, 23. 


acf. cp. 1, 23. — v. cp. 6, 28. 
BV. Cp. 25°F: 

ccf. cp. 8, 26. 

d cf. vr. 13. 

ecf. Ps 103, 153 15, 12; 61, 3. 


4-14] LL. 2 et 3 in fs. s. Mich. 
archang. 

f cf. cp. atrit 
Gn3;.%4%. EDb, -X- 
cp. 12, 5-7. — cf. Js 5, 13; 

_ Ez 9, 2. 

tcf. Ap 1, 13; 15, 6. 

j (Jr_10, 9). 

bcf. Ez 10, 9. 

mEz 1, 14; Mt 28, 3. — cf. 
Mt 24, 27. 

nm Ap 1, 14. 

o Ap 1, 15. 

cf. Ac 9, 7; 22, 9. 

qvr. 16. — cf. cp. 7, 28; Js 
5, 1; 3 Rg 10, :: 

rvr. 15; cp. 8, 18. — cf. Mt 
17, 6, 7 

$vr. 19; Cp. 9, 23. 

rege.) * i Catech. R. III 


2.0% 

bc Ez art. 3% . 

MCT. Cn, '.2. 68 -* 6, “22, 

vvr. 19. — cf. Jd 6, 23; Le 
¥.°30: Ap’ 2, 17: 

xci: ¢p.°9, 7: 

9 tt: Th 12,8: Ac 10;,4. 

$ ct. tp. 0,33. 


avr. 20. — cf. Ecli 17, 14. 

R. et Ant. in fss. s. Mich. 
archang. 

bicl. vr. 2, 3: 

CNY. 21% 


12,.7. 
dcp. 8, 26. — cf. Hab 2, 3. 
E€p 035033; 5Ps 38,119, xo. 
fvr. 18. — v. cp. 8, 15. 
ect; is 6, 73) Jr 98 


12, 1; Ju 9; Ap 


hcf. Js 5, 14; 4 Rg 19, 35; 
_ Ecli 17, 14. 
$'Ch..cp. &, 263 -2 ti 2 rai, a 


- 2 
- 7, 6; 8, §, 21. 








_- 





PROPHETIA DANIELIS 
11, 4-32 


de Alexandri Magni imperio et praesertim de regnis aegyptiaco et syro 
(11, 1-20) inter se bellantibus cum ante tum post illius Ant.uchi 
Epiphanis adventum (21-30), qui sacrilego ausu templum profanavit, 








evr. 16, 36. — cf. cp. 8. 4. 
Ficf.cep.38, 8,22: 
oN Coro ay ae 
1 Mc 1, 6, 9. -— cf. cp. 8, 8; 
Ps 108, 13. 
Clit Cp, 7.6: 


Ricker 23) 
Hel Wings 


mcf. Is 8, 8; Jr 46, 7; 47, 2. 
# CD. 8,7. 


ONT T 3. 
pcf. cp. 4, 13. 


qvr._ 19, 33, 34. 
PV 5 ZG, 2 


scf. Js ro, 8. 


tvr. 41. —cf. Jr -3, 19; Ez 
20;..6. 
ON. Ut 422k 


V:Ch.-OS 32.44; 


x vr. 14; Jr 46; 6. 
y cf. Jb 20, 8; Ps 36, 10, 36: 
Ez 26, 21. 


zcf. 2 Mc 4, 7, 10. 


acf. 2 Mc 4, 23, 24. 


bcf. 1 Mc 1x, 18, 19; 2 Mc 
ie: & 

c cf. cp. -8;: 9: 

dcf. Ps 40, 10; Mr 14, 18: 


Jo-33, 38: 
CCl. FMe: 4, 19. 


PNY 382 
ef..1 Mc, :20, 
cf-vr..30; 2 Mc 4, 15-21. — 
_ Vv. rt Mc td, 16, 21-24. 
$-cf. a: Me 5;-¥. 
jNm 24, 24. — cf. Ez 27, 6. 


icf. 1 Me 1, 38, 47. 
—-cf.cp.. 8, 13-9; 27. 


mcf. 1 Mc 1, 44, 45, 55. 
ocf. 1 Mc 2, 42-47, 64; 3, 3-9. 


- potestate multa et °faciet quod placuerit ei; 





4 et, cum steterit, fcon- 
teretur regnum eius et dividetur %in quattuor ventos caeli; “sed non 
in posteros eius neque secundum potentiam _illius, qua dominatus 
est; lacerabitur enim regnum eius etiam in externos, exceptis his. 
5 Et confortabitur rex austri, et de principibus eius praevalebit super 
eum et dominabitur dicione; multa enim dominatio eius. §& Et post 
finem annorum ‘foederabuntur, filiaque regis austri veniet ad regem 
aquilonis facere amicitiam, et non obtinebit fortitudinem bracchii 
nec stabit semen eius, et tradetur ipsa, et qui adduxerunt eam adu- 
lescentes eius, et qui confortabant eam in temporibus. 7 Et stabit 
de germine radicum eius plantatio, et veniet cum exercitu et ingre- 
dietur provinciam regis aquilonis et abutetur eis et obtinebit. 8 In- 
super et deos eorum et sculptilia, ‘vasa quoque pretiosa argenti et 
auri captiva ducet in Aegyptum, ipse praevalebit adversus regem 
aquilonis. 9 Et intrabit in regnum rex austri et revertetur ad terram 
suam. 10 Filii autem eius provocabuntur et congregabunt multitudi- 
nem exercituum plurimorum, et veniet properans et “inundans et re- 


vertetur et concitabitur et congredietur cum robore eius. 11 Et “pro- — 


vocatus rex austri egredietur et pugnabit adversus regem aquilonis — 


et °praeparabit multitudinem nimiam, et dabitur multitudo in manu 
eius, 12 et capiet multitudinem, et exaltabitur cor eius, et deiciet 
multa milia, sed non praevalebit. 13 Convertetur enim rex aquilonis, 
et praeparabit multitudinem multo maiorem quam prius, et in fine 
Ptemporum annorumque veniet properans cum exercitu magno et 
opibus nimiis. 14 Et in temporibus illis multi consurgent adversus 


regem austri, filii quoque praevaricatorum populi tui extollentur, ut 


impleant visionem, et Ycorruent. 15 Et veniet rex aquilonis et "com- 


portabit aggerem et capiet urbes munitissimas, et bracchia austri non © 


sustinebunt, et consurgent electi eius ad resistendum, et non erit 
fortitudo. 16 Et faciet veniens super eum iuxta placitum suum, et 
non erit qui stet contra faciem eius, et stabit ‘in terra inclita et 
consumetur in manu eius, 17 et “ponet faciem suam, ut veniat ad te- 
nendum universum regnum eius, et recta faciet cum eo et filiam 
feminarum dabit ei, ut evertat illud, et non stabit nec illius erit: 
18 et convertet faciem suam ad insulas et capiet multas et cessare 
faciet principem opprobrii sui, et Yopprobrium eius convertetur in 
eum, 19 et convertet faciem suam ad imperium terrae suae et “im- 
pinget et corruet et Ynon invenietur, 2%et stabit in loco eius vilissimus 
et indignus decore regio et in paucis diebus conteretur non in furore 
nec in proelio. 21! Et stabit in loco eius despectus, et non tribuetur 
ei honor regius, et veniet clam et *obtinebit regnum in fraudulentia, 
22 et bracchia pugnantis expugnabuntur a facie eius et conterentur, 
insuper et dux foederis. 23 Et “post amicitias cum eo faciet dolum 
et ascendet et superabit in modico populo 24 et abundantes et ube- 
res urbes ingredietur et faciet quae non fecerunt patres eius et patres 
patrum eius, rapinas et praedam et divitias eorum dissipabit et 
contra firmissimas cogitationes inibit, et hoc usque ad tempus. 25 Et 
concitabitur fortitudo eius et cor eius adversum regem austri in 
exercitu magno, et rex austri provocabitur ad bellum multis auxiliis 
et fortibus nimis, et non stabunt, quia inibunt adversus eum con- 
silia, 26 et %comedentes panem cum eo conterent illum, exercitusque 
eius opprimetur, et cadent interfecti plurimi. 27 Duorum quoque re- 
gum cor erit ut malefaciant et ad mensam unam mendacium loquen- 
tur et non proficient, ‘quia adhuc finis in aliud tempus. 28 Et rever- 
tetur in terram suam 9cum opibus multis, et "cor eius adversum 
testamentum sanctum, et faciet et revertetur in terram suam. 29 Sta- 
tuto tempore ‘revertetur et veniet ad austrum, et non erit priori si- 
mile novissimum. 3°Et venient super eum Strieres et Romani, et 
percutietur et revertetur et indignabitur contra testamentum san- 
ctuarii et faciet reverteturque et cogitabit adversum eos qui dereli- 
querunt testamentum sanctuarii. 31 Et bracchia ex eo stabunt et 
'polluent sanctuarium fortitudinis et ™auferent iuge sacrificium et 
dabunt abominationem in desolationem, 32 et “impii in testamentum 
simulabunt fraudulenter; °populus autem sciens Deum suum obtine- 



















legis observatores persecutus est (30-45), et a quo Michaél in auxilium 
missus populum Dei tandem liberavit(12, 1-3). De quibus.omnibus, signan- 
dis in libro (4-7), Daniel audit etiam quo tempore ventura sint (8-13). 


PROPHETIA DANIELIS 
11, 33 — 13,4 








bit et faciet, 33 et ?docti in populo docebunt plurimos et @ruent in 
_ gladio et in flamma et in captivitate et in rapina dierum. 34 Cum- 
_ que corruerint, sublevabuntur ‘auxilio parvulo, et applicabuntur eis 
plurimi fraudulenter. 35 Et de eruditis ruent, ut ‘conflentur et eli- 
gantur et ‘dealbentur usque ad tempus praefinitum, quia adhuc 
_ aliud tempus erit. 36 Et faciet “iuxta voluntatem suam rex et eleva- 
_ bitur et “magnificabitur adversus omnem deum et adversus “Deum 
deorum Yloquetur magnifica et dirigetur, <donec compleatur iracundia ; 
perpetrata quippe est definitio. 37 Et deum patrum suorum non re- 
_ putabit et erit in concupiscentiis feminarum nec quemquam deorum 
_curabit, quia adversum universa consurget 38 Deum autem Maozim 
in loco suo venerabitur, et deum, quem ignoraverunt patres eius, 
_ %olet auro et argento et lapide pretioso rebusque pretiosis 39 et 
faciet ut muniat Maozim cum deo alieno, quem cognovit, et multi- 
plicabit gloriam et dabit eis potestatem in multis et terram dividet 
gratuito: 4%et in tempore praefinito proeliabitur adversus eum rex 
_ austri et “quasi tempestas veniet contra illum rex aquilonis in curribus 
et in equitibus et in classe magna, et ingredietur terras et conteret et 
_pertransiet. 41 Et introibit in %terram gloriosam et multae corruent. 
_ Hae autem solae salvabuntur de manu eius: “Edom et Moab et princi- 
_pium filiorum Ammon. 42 Et /mittet manum suam in terras, et terra 
_ Aegypti non effugiet, 43 %et dominabitur thesaurorum auri et argenti et 
in omnibus pretiosis Aegypti, per "Libyam quoque et ‘Aethiopiam trans- 
_ ibit. 44 JEt fama turbabit eum ab oriente et ab aquilone, et veniet in 
_multitudine magna, ut conterat et interficiat plurimos, 45 et figet ta- 
_bernaculum suum Apadno inter maria super montem inclitum et 
sanctum et veniet usque ad summitatem eius, et ‘nemo auxiliabitur ei. 
12 In tempore autem illo consurget @Michaél princeps magnus, qui 
By stat pro filiis populi tui; et veniet tempus quale non fuit ab 
_€0 ex quo gentes esse coeperunt usque ad tempus illud. Et in tem- 
pore illo salvabitur populus tuus, °omnis qui inventus fuerit scriptus 
in libro. 2 Et multi de his qui ¢dormiunt in terrae pulvere evigila- 
bunt: /alii in vitam aeternam, et alii in opprobrium ut videant semper. 
89Qui autem docti fuerint *fulgebunt quasi splendor firmamenti, 
et ‘qui ad iustitiam erudiunt multos quasi stellae in perpetuas ae- 
_ternitates. 
4Tu autem, Daniel, jclaude sermones et signa librum ‘usque ad 
-tempus statutum: plurimi pertransibunt, et multiplex erit scientia. 
5 Et vidi, ego Daniel, et ecce quasi duo alii stabant, unus hinc su- 
per ripam “fluminis, et alius inde ex altera ripa fluminis; 6 et dixi 
viro, “qui erat indutus lineis, qui stabat super aquas fluminis: °Us- 
quequo finis horum mirabilium? 7 Et audivi virum, qui indutus erat 
lineis, qui stabat super aquas fluminis, cum Pelevasset dexteram et 
sinistram suam in caelum et Yiurasset per viventem in aeternum, quia 
in ‘tempus et tempora et dimidium temporis; et, cum completa fuerit 
dispersio manus *populi sancti, complebuntur universa haec. 8 Et 
ego audivi et non intellexi et dixi: Domine mi, quid erit post haec? 
%Et ait: Vade, Daniel, quia clausi sunt signatique sermones usque 
ad praefinitum tempus. 19 ‘Eligentur et dealbabuntur et quasi ignis 
probabuntur multi, et “impie agent impii, neque intelligent omnes 
impii; porro docti Vintelligent. 11 Et a tempore cum “abiatum fuerit 
iuge sacrificium, et posita fuerit abominatio in desolationem, dies 
mille ducenti nonaginta. 12 *Beatus qui exspectat et pervenit usque 
ad dies mille trecentos triginta quinque. 13 Tu autem vade Yad prae- 
finitum et *requiesces et stabis in sorte tua “in finem dierum. 
Hucusque Danielem in hebraeo volumine legimus. Quae 
sequuntur usque ad finem libri de Theodotionis editione 
translata sunt. 
| Et erat vir habitans in Babylone, et nomen eius Ioakim. 2 Et 
accenit uxorem nomine %Susannam filiam Helciae, °pulchram 
nimis et timentem Deum; 3 parentes enim illius, “cum essent iusti, 
@erudierunt filiam suam secundum legem Moysi. 4 Erat autem Ioa- 
kim dives valde, et erat ei “pomarium vicinum domui suae, et ad 
ipsum confluebant Iudaei, eo quod esset honorabilior omnium. 








Pcp. 12, 3, Io. 

qa Mc 2, 38; 9, 17, 18. 

ycf. 1 Mc 3, 16, 17; 2 Mc 2, 
22. 

Scp. 12, 10. — cf. MI 3, 3, 43 
2 Mc 6, 12. 

tcf. Ap.7; 14. 

Vir 25-50. 

v cf. cp. 8, 10, 11;*1 Mc f, 25, 
43; 2 Th 2, 3, 4. 

“Cp. 2, 47; 3, 90; Dt ro, 17. 

y cp. 7, 8, 25; Ap 13, 5, 6. 

Sicls-¢p. '8;, 10; is 10, 25; 


Cele iss: 


Bcf. vr. 27; 35: -cp.'8; 37. 
cvr. 10. — cf. Zc 9g, 4. 
dvr. 16. — v. vr. 28. 
eicfti Is fiir jein.43 

fv. x Mc 1, 17-19. 


gi Mc 1, 20. — cf. vr. 8. 
Cf. Par af, <3: 


42 Par 12, 3; Ez 30, 4, 5; Nh 
. 3s 9 
IN.42 Me -s) 11-24: 


tcf..2.Mc 8,.:28. 
1] R. in fss. s. Mich. archang. 


av. cp. 10, 13. 

5 Jr 30, 7; Mt 24, 21. — cf. 
Ap 16, 18. 

LEX 332. 32% 335 Is 4, 3. — cf. 
Ps 68, 29; Ez 13, 9; Le ro, 
20; AD 20,122 

d Jb 7, 21; 21, 16. 

ecf: Is 26, 19. — v. Ez 37, 
I-10. 

f Mt 25, 46; Jo 5, 28, 29; Ac 


24, 15; -AD 20; 12; 13% 

2] * Catech. R. I 12, 3. 

g Vr. 10; Cp. 11, 33: Ps 106, 
43; Jt.9, 12; Os 14, 10. 

k Pro 4;.18; Sap 3, 7: Mt 13, 


3. 
ich Is 53, 11; MI 2,.6. 
jvr. 9; cp. 8, 26. — cf. Is 8, 


BV2CDs T1535. 

uct. Ap 9; 203: 22831: 

vChis Mt. 249. 18% bese 228; 
WV. Cpi Oy 296 ‘T1, i371. 

x cis Mt: 10,222 AD: 2, 50; 
y cf. Heb 9, 27 (?). 

zIs 57, 2. — cf: Ap 6, 11. 


acf. Mt 13, 39. 


2] L. in sb. p. D. 3 Odg. 
(crs Cn, tOsire: § 
VI. 3 


: 6, 7. — ef. Tb x, 
T0;62: Tme3y3s. 
ONTS:.7, £8 0 cl. C4, 3s 





—_— 








PROPHETIA DANIELIS 
13, 5-42 


Historicae appendices. - 1. Historia Susonnae (13, 1-64). Uxor guaedam hebraea a 
duobus senibus ad adulterium solticitata (1-21), quia renuit ac fortiter eis 
restitit, falso incriminatur. Eidem vero in Deo fidenti, cum ad mortem 








fvr. 41, 50. — cf. Jdt 6, rx. 

gJr 23, 14; 29,22. — cf. Ez 
7; 263 

hk cf. Ex 22, 9. 


Catech. R. Ill 7, 10. 


8} * a. 
us cl. Jb’ 3z,.3; 32; BaF oF $i. oF 


jvr. 56. — cf. 3 Rg rr, 1-4; 
Eclt 19, 2; Os 4, 11. 


iPs 16, 11. — cf. Ps 13, 3. 


m Gn 31, 2; Ex 4, 10; Js 4, 
18 etc. 


ncf. Rt 3, 3; 2 Rg 12, 20; Jdt 
10, 3; Mt 6, 17. 


oJb 24, 15; Ecli 16, 16; 23, 
25. — ef. Ps (10), II; i 
29, 15, 


’1 Rg 28, 15; 1 Par 21, 13. 

22; aa R. in fr. 2 p. D. 1 Nor. 

qvr. 41. — v. Lv 20, 10; Jo 
»_ 5s 

r2 Rg 24, 14; 1 Par 21, 13; 
Ecli 2, 22: 2 


23, 27, 28. 


¢Nm 5, 18. 
ucf. Gn 24, 65. 


v Lv 24, 14. 


xvr. 60. — cf. Ps 17,. 31; 30, 
2 etc. 

35)* Catech. R. IV 15, 16. 

y cf. Nm 34, 30; Dt rg, 15; 1 
Tm 5, 19. 


zcf. vr. 5. 


a cf. vr. 22; Lv 20, 10; Jo 8, 5. 
42b] * Conc. Valent. (an. 855) 
can, 2. 





5Et constituti sunt de populo ‘duo senes iudices in illo anno, 
de quibus locutus est Dominus, quia ’ 9egressa est iniquitas de Ba- 
bylone a senioribus iudicibus, qui videbantur regere populum’. 6 Isti 
frequentabant domum Ioakim et *veniebant ad eos omnes qui habe- 
bant iudicia. 7 Cum autem populus revertisset per meridiem, ingredie- 
batur Susanna et deambulabat in pomario viri sui. 8 Et tvidebant eam 


senes cotidie ingredientem et deambulantem et exarserunt in concupi- | 


scentiam eius % et Jeverterunt sensum suum et declinaverunt oculos 
suos, ut non viderent caelum neque recordarentur iudiciorum iusto- 
rum. 10 Erant ergo ambo vulnerati amore eius nec indicaverunt sibi 


vicissim dolorem suum, 11! erubescebant enim indicare sibi concupi-. 


scentiam suam volentes concumbere cum ea. 12 Et observabant cotidie 
sollicitius videre eam. Dixitque alter ad alterum: 13 Eamus domum, 
quia hora prandii est; et egressi recesserunt a se. 14 Cumque re- 
vertissent, venerunt in unum, et sciscitantes ab invicem causam con- 


pus, quando eam possent invenire solam. 


| fessi sunt concupiscentiam suam et tunc in communi statuerunt tem- 


: 15 F actum est autem, cum observarent diem aptum, ingressa est 
aliquando ™sicut heri et nudiustertius cum duabus solis puellis vo- 


luitque lavari in pomario, aestus quippe erat, 
uisquam praeter duos senes absconditos et contemplantes eam. 


16 et non erat ibi 


17 Dixit ergo puellis: Adferte mihi “oleum et smigmata et ostia po- 
marii claudite, ut laver. 18 Et fecerunt sicut praeceperat; clauserunt- 


que ostia pomarii et egressae sunt per posticum, ut adferrent quae 
iusserat, nesciebantque senes intus esse absconditos. 

19Cum autem egressae essent puellae, surrexerunt duo senes et 
accurrerunt ad eam et dixerunt: 2° Ecce ostia pomarii clausa sunt, 
et °nemo nos videt, et nos in concupiscentia tui sumus; quam ob 
rem adsentire nobis et commiscere nobiscum. 21 Quod si nolueris, 
dicemus contra te testimonium, quod fuerit tecum iuvenis, et ob 
hanc causam emiseris puellas a te. 

22 Ingemuit Susanna et ait: ?Angustiae sunt mihi undique; si 
enim hoc egero, Ymors mihi est; si autem non egero, non effugiam 
manus vestras; 
manus vestras, quam ‘peccare in conspectu Domini. 34 Et exclamavit 
voce magna Susanna, exclamaverunt autem et senes adversus eam, 


23rsed melius est: mihi absque opere incidere in > 


25 et cucurrit unus ad ostia pomarii et aperuit. 26 Cum ergo audis- 


sent clamorem famuli domus in pomario, irruerunt per posticum ut 
viderent quidnam esset. 27 Postquam autem senes locuti sunt, eru- 
buerunt servi vehementer, quia nunquam dictus fuerat sermo huius- 
cemodi de Susanna. 

Et facta est dies crastina. 28 Cumque venisset populus ad Ioakim 
virum eius, venerunt et duo presbyteri pleni iniqua cogitatione ad- 
versus Susannam ut interficerent eam. 29 Et dixerunt coram populo: 
Mittite ad Susannam filiam Helciae uxorem Ioakim. Et statim mi- 


serunt. 30 Et venit cum parentibus et filiis et universis cognatis suis. 


31 Porro Susanna erat delicata nimis et pulchra specie; 32 at iniqui 
illi iusserunt ut ‘discooperiretur (erat enim cooperta), ut vel sic sa- 
tiarentur decore eius. 33 Flebant igitur sui, et omnes qui nove- 
rant eam. 

34 Consurgentes autem duo presbyteri in medio populi *posuerunt 
manus suas super caput eius. 35 Quae flens suspexit ad caelum: 
erat enim cor eius fiduciam habens in Domino. 36 Et ¥dixerunt 
presbyteri: Cum deambularemus in pomario soli, ingressa est haec 


cum duabus puellis et clausit ostia pomarii et dimisit a se puellas, © 


37 venitque ad eam adulescens, qui erat absconditus, et concubuit 
cum ea. 
iniquitatem cucurrimus ad eos et vidimus eos pariter commisceri. 
39 Et illum quidem non quivimus comprehendere, quia fortior no- 
bis erat et, apertis ostiis, exsilivit. #0 Hanc autem, cum apprehendis- 
semus, interrogavimus quisnam esset adulescens, et noluit indicare 
nobis. Huius rei testes sumus. 4! Credidit eis multitudo *quasi se- 
nibus et iudicibus populi, et *condemnaverunt eam ad mortem. 

42 Exclamavit autem voce magna Susanna et dixit: Deus aeterne, 


38 Porro nos, cum essemus in angulo pomarii, videntes — 








— 840 — 








| duceretur (22-45), Daniel occurrit, novumque iudicium provocans, inno- 
centem liberat, falsisque testibus mortem injert (46-64). 
2. Ue Bel et dracone (65-14, 42). Duniel, ut idolorum cultum eradicet, sacer- 








bqui absconditorum es cognitor, qui nosti omnia antequam fiant, 
43 tu scis quoniam falsum testimonium tulerunt contra me; et ecce 


morior, cum nihil horum fecerim, quae isti malitiose composuerunt’ 


adversum me. 44 °Exaudivit autem Dominus vocem eius. 

45 Cumque duceretur ad mortem, “4suscitavit Dominus spiritum 
sanctum pueri iunioris, cuius nomen Daniel, 46 et exclamavit voce 
magna: “Mundus ego sum a sanguine huius. 47 Et conversus omnis 
populus ad eum dixit: Quis est iste sermo, quem tu locutus es? 
48 Qui, cum staret in medio eorum, ait: /Sic fatui, filii Israél? 9non 
iudicantes neque quod verum est cognoscentes condemnastis "filiam 
Israél. 49 Revertimini ad iudicium, quia falsum testimonium locuti 
sunt adversus eam. 

50 Reversus est ergo populus cum festinatione, et dixerunt ei senes: 
Veni et sede in medio nostrum et indica nobis, quia ‘*tibi Deus dedit 
honorem senectutis. 51 Et dixit ad eos Daniel: Separate illos ab invi- 
cem procul, et diiudicabo eos. 

52 Cum ergo divisi essent alter ab altero, vocavit unum de eis 
et dixit ad eum: Inveterate dierum malorum, nunc /venerunt pec- 
cata tua, quae operabaris prius 5% *judicans iudicia iniusta, ‘innocen- 
tes opprimens et dimittens noxios, dicente Domino: ’™Innocentem 
et iustum non interficies’. 54 Nunc ergo, si vidisti eam, dic sub qua 
arbore videris eos colloquentes sibi. Qui ait: Sub schino. 55 Dixit 
autem Daniel: Recte mentitus es in caput tuum: ecce enim angelus 
Dei, accepta sententia ab eo, “scindet te medium. 56 Et, amoto eo, 
iussit venire alium et dixit ei: "Semen Chanaan et non Iuda, ?spe- 
cies decepit te, et concupiscentia subvertit cor tuum. 57 Sic facie- 
batis filiabus Israél, et illae timentes loquebantur vobis; sed filia 
fuda non sustinuit iniquitatem vestram. 58 Nunc ergo, dic mihi sub 
qua arbore comprehenderis eos loquentes sibi. Qui ait: Sub prino. 
59 Dixit autem ei Daniel: Recte mentitus es et tu in caput tuum; 
manet enim angelus Domini gladium habens, ut secet te medium et 
interficiat vos. 

60 Exclamavit itaque omnis coetus voce magna, et benedixerunt 
Deum, qui salvat sperantes in se, 61 et %onsurrexerunt adversus duos 
presbyteros (convicerat enim eos Daniel ex ore suo falsum dixisse 
testimonium) feceruntque eis sicut male egerant adversus proximum, 
62 ut facerent “secundum legem Moysi, et interfecerunt eos, et sal- 
vatus est sanguis innoxius in die illa. 

63 sHelcias autem et uxor eius laudaverunt Deum pro filia sua 
Susanna cum Ioakim marito eius et cognatis omnibus, quia non 
esset inventa in ea res turpis. 64*Daniel autem factus est magnus 
in conspectu populi a die illa et deinceps. 

65 Et rex Astyages “appositus est ad patres suos, et suscepit 
Cyrus Perses regnum eius. 

Erat autem Daniel conviva regis et honoratus super omnes ami- 

cos eius. 2 Erat quoque idolum apud Babylonios, nomine “Bel, 
et impendebantur in eo per dies singulos similae artabae duodecim 
‘et oves quadraginta vinique amphorae sex. 3 Rex quoque colebat 
eum et ibat per singulos dies adorare eum; porro Daniel adorabat 
Deum suum. Dixitque ei rex: Quare non adoras Bel? 4 Qui respon- 
dens ait ei: Quia non colo idola °“manufacta, sed ¢viventem Deum, 
€qui creavit caelum et terram et habet potestatem omnis carnis. 
S Et dixit rex ad eum: Non videtur tibi esse Bel vivens deus? An 
non vides quanta comedat et bibat cotidie? 6 Et ait Daniel farri- 
dens: Ne erres rex; iste enim intrinsecus luteus est et 9forinsecus 
aereus neque comedit aliquando. 7 Et iratus rex vocavit sacerdotes 
eius et ait eis: Nisi dixeritis mihi quis est qui comedat ”impensas 
has, moriemini; 8si autem ostenderitis quoniam Bel comedat haec, 
morietur Daniel, quia blasphemavit in Bel. Et dixit Daniel regi: 
Fiat iuxta verbum tuum. 

9Erant autem sacerdotes Bel septuaginta, exceptis uxoribus et 
parvulis et filiis. Et venit rex cum Daniele in templum Bel. 1° Et 
dixerunt sacerdotes Bel: Ecce nos egredimur foras, et tu, rex, 
pone escas et vinum misce et claude ostium et ‘signa anulo 


PROPHETIA DANIELIS 
13, 43 —14, 10 








5 2, 23% Ps 23, -8,.43; He 
4, 13. 


< FS 9,0, 177 Ths? 44 
.-2, Par 36,22; Ag. i514. 


: Mt 27, 24; Ac 18, 6. 


TCE Pro t7s Fs. 
cf. Dt 19, 18. 
Cf. Vri5 87. 


# ef. Sap 4, 8, 9; Ecli 25, 6, 7. 


4 ct. Nmi32;-23;3 Is 39, 22. 
kecf. Pro's7;-15; 26. 

1 Ps 93, 21; Pro 24, 24° 18 5, 23. 
m Ex 23, 7. — cf. Lv 19, 15. 


mvr. 59. — cf. Mt 24, 51; Le 
12, /46, 

o Ez 16, 3. — cf. Gn 9, 25-27; 
Os 12, 7. 

pvr. o. — cf. Ecli 19, 2. 


q Pro 19. 5, 9; Sap 1, 11. — 
Cf: yp. '6;"'24: 


7 ¥.. Dt 19; “19. 

S$ Vr. 2, 29. 

LEZ 84. 142. Ch. Leer, 15. 
ucf. Gn 25, 8. 17; 35, 29. 


@vr.iar* 18 46, ri “OE 50;°2; 
Bar 6, 40. 


dick. epi'6; 10;° 13% 


cv. Ps 113. 4 (bis). 
dcp. 6,’ 20, 2625127934 1 Rg 
17, 26; Est 16, 16. — cf. vr. 


23}: 24. 
e cf. Sap 13;'3; Ac 14, 15; Rm 
I, “FO. 
fvr. 18. 
1% Jr 10; 5, 9; Bar 6, 50. 
Vv. Vr. 2. 


ivr. 13. — cf. cp. 6, 17. 








— 841 ewe 








PROPHETIA DANIELIS 
14, 11-42 


dotum fraudes detegit (65-14, 26), quapropter cum aulicorum iram in , 
se converteret, in lacum iterum proiectus (27-29) mirabiliter nutri-— 
tur (30-38) atque inde post dies septem illaesus a Dario eruitur (39-42). 











$V NTS 32. 


icf. vr. 28. 


m cf. Sap 15, 18; Rm, 23. 


nDt 6, 13. 


och. cp...6,° 45. 5: 
py. vr. 21, 26. 
28-42] L. in fr. 3 p. D. Pss. 


qa cf. cp. 6; 16. 


35)" cf... Cateck. Riko 2, 

rect. Bz.8) 3% 40; 3: 

scf. 4 Rg 2, 11; Ac 8, 39, 40; 
a Conrds12. as 

tcf. 3 Rg 17, 4. 

ucf. Ps 144, 20; Ecli 31, 30. 
—v. Ps 96, 10. 

vcf..cp. 6, 19. 

39, 40] * Catech. R. IV 16, 8. 

xcp. 6, 26.— cf. cp. 3, 95, 96. 

y cf. cp. 6, 24. 


zcf. Heb 11, 33. 





tuo; 11 et, cum ingressus fueris mane, nisi inveneris omnia comesta 
a Bel, morte moriemur, vel Daniel qui mentitus est adversum nos. 
12 Contemnebant autem, quia fecerant sub mensa absconditum introi- 
tum et per illum ingrediebantur semper et devorabant ea. 13 Factum 
est igitur, postquam egressi sunt illi, rex posuit cibos ante Bel, 
praecepit Daniel pueris suis, et attulerunt cinerem, et cribravit per 
totum templum coram rege, et egressi clauserunt ostium et signan- 
tes anulo regis abierunt. 14Sacerdotes autem ingressi sunt nocte, 
luxta consuetudinem suam, et uxores et filii eorum et comederunt 
omnia et biberunt. 

15 Surrexit autem rex primo diluculo, et Daniel cum eo. 16 Et ait 
rex: Salvane sunt signacula, Daniel ? Qui respondit: Salva, rex. 17 Sta- 
timque cum aperuisset ostium, intuitus rex mensam exclamavit voce 
magna: Magnus es, Bel, et non est apud te dolus quisquam. 18 Et 
Jrisit Daniel et tenuit regem ne ingrederetur intro et dixit: Ecce © 
pavimentum; animadverte cuius vestigia sint haec. 19 Et dixit rex: 
Video vestigia virorum et mulierum et infantium. Et iratus est rex. — 
20 Tunc apprehendit sacerdotes et uxores et filios eorum, et osten- | 
derunt ei abscondita ostiola, per quae ingrediebantur et consume- — 
bant quae erant super mensam. 21 /Occidit ergo illos rex et tradidit © 
Bel in potestatem Danielis, qui subvertit eum et templum eius. 

22 Et erat draco magnus in loco illo, et ™colebant eum Baby- — 
lonii. 23 Et dixit rex Danieli: Ecce nunc non potes dicere, quia iste 
non sit Deus vivens; adora ergo eum. 24 Dixitque Daniel: “Domi- — 
num Deum meum adoro, quia ipse est Deus vivens; iste autem non 
est Deus vivens. 25 Tu autem, rex, da mihi potestatem, et interficiam 
draconem absque gladio et fuste. Et ait rex: Do tibi. 26 Tulit ergo © 
Daniel picem et adipem et pilos et coxit pariter fecitque massas et 
ae in os draconis, et diruptus est draco, et dixit: Ecce quem co- — 
ebatis. 

27 Quod cum audissent Babylonii, °indignati sunt vehementer et 
congregati adversum regem dixerunt: Iudaeus factus est rex; ?Bel 
destruxit, draconem interfecit et sacerdotes occidit. 28 Et dixerunt, 
cum venissent ad regem: Trade nobis Danielem, alioquin interfi- 


‘ciemus te et domum tuam. 29 Vidit ergo rex, quod irruerent in eum 


vehementer, et necessitate compulsus tradidit eis Danielem. 3 @Qui 
miserunt eum in lacum leonum, et erat ibi diebus sex; 31 porro in 
lacu erant leones septem, et dabantur eis duo corpora cotidie et | 
duae oves et tunc non data sunt eis, ut devorarent Danielem. . 

32 Erat autem Habacuc propheta in Iudaea, et ipse coxerat pul- — 
mentum et intriverat panes in alveolo et ibat in campum ut ferret — 
messoribus. 33 Dixitque angelus Domini ad Habacuc: Fer prandium, ~ 
quod habes, in Babylonem Danieli, qui est in lacu leonum. 34 Et 
dixit Habacuc: Domine, Babylonem non vidi et lacum nescio. 35 Et | 
YTapprehendit eum angelus Domini in vertice eius et *portavit eum 
capillo capitis sui posuitque eum in Babylone supra lacum in impetu © 
spiritus sui. 36 Et clamavit Habacuc dicens: Daniel, serve Dei, tolle 
prandium ‘quod misit tibi Deus. 37 Et ait Daniel: Recordatus es 
mei, Deus, et “non dereliquisti diligentes te. %8Surgensque Daniel — 
comedit. Porro angelus Domini restituit Habacuc confestim in ~ 
loco suo. , 

39 UVenit ergo rex die septimo, ut lugeret Danielem, et venit ad — 
lacum et introspexit, et ecce Daniel sedens in medio leonum. 40 Et — 
exclamavit voce magna rex dicens: Magnus es, Domine “Deus Da- , 
nielis. Et extraxit eum de lacu leonum. 4! ¥Porro illos, qui perdi- | 
tionis eius causa fuerant, intromisit in lacum; et devorati sunt in — 
momento coram eo. 42 Tunc rex ait: Paveant omnes habitantes in 
universa terra Deum Danielis, quia ipse est salvator, faciens signa — 
et mirabilia in terra, qui “liberavit Danielem de lacu leonum. ) 





— 842 — 














PROPHETIA OSEE 







RBUM Domini, quod factum est ad Osee filium 
Beeri “in diebus Oziae, Ioathan, Achaz, Ezechiae 
regum Iuda et Yin diebus Ieroboam filii Ioas regis 
Israél. 

2Principium loquendi Domino in Osee. Et 
dixit Dominus ad Osee: °Vade, sume tibi uxorem 
fornicationum et fac tibi @filios fornicationum, @quia 
fornicans fornicabitur terra a Domino. 3 Et abiit 
et -accepit Gomer filiam Debelaim, et concepit et peperit ei filium. 
4Et dixit Dominus ad eum: Voca nomen eius /Iezrahel, quoniam 
adhuc modicum et 9visitabo sanguinem Iezrahel super domum Iehu 
et *quiescere faciam regnum domus Israél 5 et in illa die ‘conteram 
arcum Israél jin valle Iezrahel. 

6 Et concepit adhuc et peperit filiam. Et dixit ei: *‘Voca nomen 
eius absque misericordia, quia ™non addam ultra misereri 
domui Israél, sed oblivione obliviscar eorum 7 et “domui Iuda mise- 
rebor et salvabo eos in Domino Deo suo et 9non salvabo eos in 
arcu et gladio et in bella et in equis et in equitibus. 

8 Et ablactavit eam, quae erat absque misericordia, et con- 
cepit et peperit fillum. 9 Et dixit: ?Voca nomen eius non populus 
meus, quia 2vos non populus meus, et "ego non ero vester. 

10 Et %erit numerus filiorum Israél ‘quasi harena maris, quae sine 
mensura est et non numerabitur, “Et erit, in loco ubi dicetur eis: 
Non populus meus vos; dicetur eis: YFilii “Dei viventis. 11 Et Ycon- 
gregabuntur filii Iuda et filii Israél pariter et *ponent sibimet caput 
unum et ascendent de terra, quia magnus dies Iezrahel. 

Dicite fratribus_vestris: “Populus meus; et sorori vestrae: 
misericordiam consecuta. 

2Tudicate matrem vestram, iudicate, quoniam “ipsa non uxor 
mea, et ego non vir eius. Auferat -%fornicationes suas a facie sua et 
adulteria sua de medio uberum suorum; 3 ne forte exspoliem eam 
nudam et statuam eam ‘secundum diem nativitatis suae et ponam 
eam quasi Ysolitudinem et statuam eam velut terram inviam et in- 
terficiam eam siti. 4 Et “filiorum illius non miserebor, quoniam ‘filii 
fornicationum sunt; 5 quia Sfornicata est mater eorum, confusa est 
quae concepit eos; quia dixit: 'Vadam post amatores meos, qui 
mdant panes mihi et aquas meas, lanam meam et linum meum, 
oleum meum et potum meum. 

€ propter hoc ecce “ego saepiam viam tuam spinis et saepiam 
eam miaceria, et semitas suas non inveniet. 7 Et sequetur amatores 
suos et non apprehendet eos et quaeret eos et non inveniet et di- 
cet: °Vadam et revertar ad ?virum meum priorem, quia bene mihi 
erat tunc magis quam nunc. 8 Et Yhaec nescivit, quia "ego dedi ei 
8frumentum et vinum et oleum et ‘argentum multiplicavi ei et au- 
rum, quae fecerunt Baal. 9 “Idcirco convertar et sumam frumentum 
meum in tempore suo et vinum meum in tempore suo et liberabo 
lanam meam et linum meum, quae operiebant ignominiam eius, 1 et 
nunc Yrevelabo stultitiam eius in oculis amatorum eius, et vir non 
eruet eam de manu mea, !1 et “cessare faciam omne gaudium eius, 
Ysollemnitatem eius, neomeniam eius, sabbatum eius et omnia festa 
tempora eius 12 et corrumpam vineam eius et ficum eius, “de quibus 
dixit: *Mercedes hae meae sunt, quas dederunt mihi amatores mei; 
et ponam eam in saltum, et °comedet eam bestia agri, 13 et 4visitabo 
super eam dies “Baalim, quibus accendebat incensum et fornabatur 
inaure sua et monili suo et ibat post amatores suos et mei oblivi- 
scebatur, dicit Dominus. : 


PROPHETIA OSEE 
1,1— 2, 13 





. & (all) Rm 9, 26. 





1-11] LL. in D. 4 Nbr. 

als 1, 1; Am 1, 1; Mic, f. 
— v. 2 Par 26, 1-23. 

6 Am 1, 1.— v. 4 Rg 14, 16-29. 


€ ct. cp: 3. 1. 


d CO 2. 4.2.<° 
ecp. 9. 1. — cf. cp. 2, 5. — Vv. 
Ez 16, 15 


Ech. vr..6, 9. 


he: 4 Rg 24-27, 33; 10, 11, 
Acf.Am7,9,11. [13,17, 25. 
tcf. 4 Rg 15, 29. 
jJs17, 16; id 6, 33; 1 Rg 29,t. 
Uct. vri. 43407 €p:2, °F, 237 Rm 
0, 285° 8° PCS 10; 
mcp. 2,4; 4 Rg 17, 6, 23. 
mcf. cp. 11, 12; 4 Rg 19, 34,35. 
or Rg 17, 47. — cf. cp. 2, 
18; Ps 32,16, 17;.Zc 4,6. 
pvr. 4, 6. 
qcp. 2, 24. — cf. Lv 26, 12. 
rcf. Ex 3, 14. 
$-chris,t0,.22 > Ez 36, a0, .37< 
t Gn 22,17; Jr 33, 22. — v. Gn 
[13, 16. 
v Dt 14, 1. -— cf. 2 Cor 6, 18. 
ay Dn 6, 20; Mt ch Pie 
y is II, 12, 13; JF 3,16; 50, 4; 
y iz 


Ez 34. 23; Zc 10, 6. — v. 
z cf. cp. 3, 5. [37, 16-24. 
acf. cp. 1, 9. 
5 cf. ep, 1,6. 
eck. Is. 50; I 
@ cf. Cp: 245» 12 35525 16;,-25.- 


ecf. Ez 16, 39, 40; 23, 26. — 
vi Ly 20; 10; Dt .22, 22; 
f cf. Ez 16, 4. 
cf; Ez t0' 383: 
cp. .15:.6; 
icp. 1, 2. — cf. Jo 8, 4x. 
jcf. cp. 1, 2. 
Lech p02 127-133 
m ch. CD: 07.15 Je 443% 


Ch. > $b. 2 33,7 
7, 9. 


to, 8° Lm 3, 


och be. py, 57,18. 


p cf. Is 54, 5, 6; Jr 3, 14. 
@ ct, 3s. r.53355,, 833 ra, 7: 
r Ez 16, 19. — cf. Dt 3, 18; 


4, 38; 32, 13-15. 

Sci. Dt 7513; Ezi27,.17: 

tcf. Ez 16, 17, 18. 

Mick ivM33 Cp. 972; Jl 25207 
Ag I, II. 

vi Ly 27:8 svB2e-172375) 23%. 293 

xcf. Is 24, 8; Jr 7, 34; Am 8. 

y cf. 3 Rg 12, 32. [1o. 

Sich. VE: ° Ss. 

acf. Mic 1, 7. 

b cf. Jr 22, 5; 44,,6; Ez 6, 6. 

c.c& cp.f 13, 8: 

d cf. cp. 4, 9. 

@cio. Cp. il, 23240. 

f cf. Ez 23, 40-42. 











PROPHETIA OSEE 
2, I4 haga 4, 18 





Sceteribus populi opponuntur cum iustitia tum bonitas Del. Post introductionem, in 
gua de symbolicis prophetae coniugiis et de filiis inde susceplis agitur (1, 
1-3, 5), Osee, cur luda, lege contempta, morem gerat Israél et idololatriae 








\- Ez 20, 10, 35. 
A Is 40, 2. iJs 7, 24-26. 
jcf. Jr 2, 2; Ez 16, 22, 43, 60. 
kvr. 18, 21. ct. -Jovns, "15 
mSph 1, 14; Zc 13, 2. — cf. 
Ex 23, 13; Sap 14, 2. 


” Ez 34, 25. — cf. 5, 23. 
o cf Is'11, 6, “9. 
b Ps 45, 10; Is 2, 4; 9, 5; Ez 


q Jdt 9, 10; 16, 3; 2 Mc 12,28. 

r Ly 26, 5; Jr 23, 6; 33, 37. 

scf. Ez 37, 26; 2 Cor rr, 2. 

t Jr 31, 34; Ez 6, 7; Jo 17, 3. 

ucf. Zc'8; 12. 

v Cl cp. -f, 4; x2: 

x Jr 31, 27. — cf. cp. 1, 10; Zc 
10, 9. — v. Ez 36, 9-11. 

y (all) Rm 9, 25, 20. — ef. cp. 


je 9, 10; Zc 9, 10. 


SiCp, f, 931 Pt 3; To: [1, 6 
avr. 1; Zc 13, 9. — v. Lv 26, 
12; Sap 18, 13; Jr 31, 33. 

ect, co. 't, 3,3; 
5 (cf. Ex 21, 22). 
Cf1. £0.00, 35 2. 

Act. cp: 6, 4, 


€ct. cp, .8, L352. 20, Be 

fief. Jd 17, 5; 18, 14, 7. 

4 Cp. 6,3; 14,:%- 

2 Jr 29, 13; 50,4.—V. Cp. 5,15. 


i jr 30, 9; Ez 34, 23;_37, 24. 
= cf, cp. 1,11.—v.Jr 23, 5. 
icf. Mic 7, 17. : 

lIs 2, 2, — v. Mic 4, 1-3. 
av. cp. 


5, I. 
1-10] LL, in fr. 2 p. D. 4 Nbr. 
bcp. 12, 2; Is 2, 13, 14; Jr'2s, 
31; Mic 6, 2. 
ccf. vr. 6, 14; Is 5, 13; Jr 4, 
22; 5, 4. 
d cf. cp. 7, 1. 
ecf. cp. 12,14; Mic 3, 10; 7, 2. 
ge 24, 43 Jr 4; 28: Jb. 3," 20: 
1, 18. 


J 
het. Ez 38, 20. 
icf. vr. 17. 
jcf. Dt 17, 12. 
Lep. 2, 2. 
CE. VETS 24: 
n cf, Pro: 1, 29, 30. 
O:Cf; 3 Rye 23,- 3h ae ee 


bch. Cp. 10.28%, TR 

gu Re 2, 30; Mi’, 9. — cf 
Ps 105, 20; Jr 2, 32. 

rcf. Lv 6, 25, 26; Ez 44, 29. 

sIs 24, 2. i 

t Lv 26, 26; Is 9, 20; Mic 6, 
14; Ag 1, 6. 

11] * Catech. R. HI 7, Oe 

u Pro 20. 1; 23, 29-35. — cf. 
cp. 7, 5; Gn 9, 21; 19, 33, 
as} 4 Rg 11, 4; Ecli 9,12, 13. 

vcf. Jd 18, 5; Ez 21, 21. 

xCD. 5, 4. — cf. cp. 2, 2. 

y Ez 6, 13. 

z Dt 12, 2; 3 Rg_14, 23; 4 Rg 
16, 4; 17, 10; Is 57, §; Jr 2, 
20:::3, .6,. 333 1g: 2* Be 6,33; 
20, 28. — cf. Sap 14, 12; Is 

ajrs,9. . [x, 29. 

b cf. cp. 9, 10 


c3 Rg 14, 24. — v. Jb 36, 14. 
d cf. vr. 1, 6. 
ecf. cp. 5, 5. —v. cp. 6, 4. 

Am §, 5. 

Cp. 9; 153 £2, 3%5 

cp. §, 8; 10, 5. — cf. 3 Rg 
_ 22,29; Am (2, .§3)-8) 5 
$l. Vl. 125 Cp. 58,8): G: 
yci. Mt ago 34: 

lcf. cp. 9, 10. 





14 Propter hoc ecce ego lactabo eam et 9ducam eam in solitudi- 
nem et “loquar ad cor eius 15 et .dabo ei vinitores eius ex eodem 
loco et tvallem Achor ad aperiendam spem; et canet ibi iuxta dies 
jiuventutis Suae et iuxta dies ascensionis suae de terra Aegypti. 
16 Et erit “in die illa, ait Dominus, 'vocabit me: Vir meus, et non 
vocabit me ultra: Baali. 17 Et ™auferam nomina Baalim de ore eius, 
et non recordabitur ultra nominis corum; 18 et “percutiam cum eis 
foedus in die illa cum °bestia agri et cum volucre caeli et cum 
reptili terrae, et Parcum et gladium et %bellum conteram de terra et 
dormire eos faciam ‘fiducialiter, 19 et &sponsabo te mihi in sempiter- 
num et sponsabo te mihi in iustitia et iudicio et in misericordia et in 
miserationibus, 2 et sponsabo te mihi in fide, et ‘scies quia ego Domi- 
nus. 21Et erit in die illa, exaudiam, dicit Dominus, exaudiam caelos, et 
illi exaudient terram, 22et terra exaudiet triticum et vinum et oleum, et 
haec exaudient *Iezrahel, 23 et “seminabo eam mihi in terra et Ymise- 
rebor eius, quae fuit absque misericordia; 24et dicam *non po- 
pulo meo: Populus meus es tu; et ipse dicet: *Deus meus es tu. 
3 Et dixit Dominus ad me: *Adhuc vade et dilige mulierem dile- 
ctam amico et adulteram, sicut diligit Dominus filios Israél et 
ipsi respicint ad deos alienos et diligunt vinacia uvarum. 
>fodi eam mihi quindecim argenteis et coro hordei et dimidio coro 
hordei 3 et dixi ad eam: Dies multos exspectabis me, non fornica- 
beris et non eris viro; sed et ego exspectabo te. 

4 Quia dies multos sedebunt filii Israél “sine rege et sine principe 
et 4sine sacrificio et sine altari et sine fephod et sine theraphim; 
5et post haec 9revertentur filii Israél et “quaerent Dominum Deum 
suum et David regem suum, et Jpavebunt ad Dominum et ad bonum 
eius in ‘novissimo dierum. 

4 @Audite verbum Domini, filii Israél, quia %iudicium Domino cum 

habitatoribus terrae; non est enim veritas, et non est misericor- 
dia, et “non est scientia Dei in terra. 2%Maledictum et mendacium 
et homicidium et furtum et adulterium inundaverunt, et ¢sanguis 
sanguinem tetigit. 3/Propter hoc lugebit terra, et infirmabitur omnis 
qui habitat in ea, Yin bestia agri et in volucre caeli; “sed et pisces 
maris congregabuntur. 

4¢Veruntamen unusquisque non iudicet et non arguatur vir; 

opulus enim tuus sicut fhi qui contradicunt sacerdoti. 5 Et corrues 
hodie, et corruet etiam propheta tecum. Nocte tacere feci ‘matrem 
tuam. §Conticuit populus meus, eo quod “non habuerit scientiam. 
"Quia. tu scientiam reppulisti, repellam te, 9ne sacerdotio fungaris 
mihi; et oblita es legis Dei tui, obliviscar filiorum tuorum et ego. 
7PSecundum multitudinem eorum sic peccaverunt mihi; %loriam 
eorum in ignominiam commutabo. 8*Peccata populi mei comedent, 
et ad iniquitatem eorum sublevabunt animas eorum. 9 8Et erit sicut 
populus sic sacerdos, et visitabo super eum vias eius et cogitationes 
eius reddam ei. 1° *Et comedent et non saturabuntur, fornicati sunt 
et non cessaverunt, quoniam Dominum dereliquerunt in non custo- 
diendo. 

11 uFornicatio et vinum et ebrictas auferunt cor. | 12 Populus meus 
Yin ligno suo interrogavit, et baculus eius adnuntiavit ei; “spiritus 
enim fornicationum decepit eos, et fornicati sunt a Deo suo. 13 ¥Su- 
per capita montium sacrificabant et super colles accendebant thy- 
miama, *subtus quercum et. populum et terebinthum, quia bona 
erat umbra eius; ideo fornicabuntur filiae vestrae, et sponsae vestrae 
adulterae erunt. 14¢Non visitabo super filias vestras, cum fuerint for- 
nicatae, et super sponsas vestras, cum adulteraverint ; quoniam bipsi 
cum meretricibus fa abe were a cum Ceffeminatis sacrificabant, 
et ulus 4non intelligens vapulabit. : 

18 Si fornicaris tu, esraél, non delinguat saltem Iuda; et fnolite 
ingredi in 9Galgala et ne ascenderitis in Bethaven neque iuraveritis : 
Vivit Dominus. 16 Quoniam sicut vacca_lasciviens declinavit Israél, 
nunc pascet eos Dominus quasi agnum in latitudine. 17 ‘Particeps 
idolorum Ephraim, Jdimitte eum; 18 separatum est convivium eorum, 
fornicatione fornicati sunt, dilexerunt ‘adferre ignominiam protectores 


a 


. 
. 








ae 








indulgeat, causas ingquirens (4, 1-19), repperit sacerdotes et reges populo 
esse scandalum (5, 1-5); at, cum neque sacrificiis neque foedere cum As- 
syria (6-14), sed revertendo ad salvatorem (15-6, 3) poenam effugere pos- 


PROPHETIA OSEE 
4,19 —7, 10 | 








eius. 19 Ligavit eum ™spiritus in alis suis, et “confundentur a sa- 
crificiis suis. 
5 “Audite hoc, sacerdotes, et attendite, domus Israél, et, domus 
regis, auscultate, quia vobis iudicium est; quoniam “laqueus facli 
estis speculationi et rete expansum super °Thabor. 2 Et victimas de- 
clinastis in profundum; et 4ego eruditor omnium eorum. 3 ¢Kgo scio 
phraim, et Israél non est absconditus a me; quia nunc fornicatus 
est Ephraim, contaminatus est Israél. 4/Non dabunt cogitationes 
suas ut revertantur ad Deum suum; 9quia spiritus fornicationum in 
medio eorum, et Dominum non cognoverunt. 5 Et respondebit “ar- 
rogantia Israél in facie eius, et Israél et Ephraim ruent in iniquitate 
sua, ruet etiam Judas cum eis. ‘In gregibus suis et in armcntis 
suis vadent ad quaerendum Dominum et non invenient, Jablatus 
est ab eis. 74In Dominum praevaricati sunt, quia filios alienos ge- 
nuerunt; nunc devorabit eos mensis cum partibus suis. 

8 Clangite ™bucina in “Gabaa, °tuba in ?Rama, ululate in %Be- 
thaven, post tergum tuum, Beniamin. 9% Ephraim in desolatione erit 
in die correptionis; in tribubus Israél ostendi fidem. 19 Facti sunt 
principes Iuda quasi “adsumentes terminum; super eos effundam 
quasi aquam iram meam. 

11 8Calumniam patiens est Ephraim, fractus iudicio, quoniam 
coepit tabire post sordes. 12 Et ego “quasi tinea Ephraim et quasi 
putredo domui Iuda. 13 Et vidit Ephraim languorem suum, et luda 
tyinculum suum, et abiit Ephraim ad Assur et misit ad Yregem 
ultorem; et “ipse non poterit sanare vos nec solvere poterit a vobis 
vinculum; 14 quoniam “ego quasi leaena Ephraim et quasi catulus 
leonis domui Iuda. Ego, ego capiam et vadam; tollam, et non est 
qui eruat. 15 >Vadens revertar ad locum meum, donec deficiatis et 
Cquaeratis faciem meam. 

“Jn tribulatione sua mane consurgent ad me: Venite, et rever- 
tamur ad Dominum, 2 quia “ipse cepit et ¢sanabit nos, percutict 
et “curabit nos. 3/Vivificabit nos post duos dies, in die tertia susci- 
tabit nos, et vivemus in conspectu eius. 9Sciemus sequemurque ut 
cognoscamus Dominum. Quasi diluculum praeparatus est “egressus 
eius, et veniet ‘quasi imber nobis temporaneus et serotinus terrae. 
4lQOuid faciam tibi, Ephraim? quid faciam tibi, Iuda? Miseri- 
cordia vestra “quasi nubes matutina et "quasi ros mane pertran- 
siens. 5Propter hoc dolavi in prophetis, %occidi eos in verbis oris 
mei, et Piudicia tua quasi lux egredientur. 6 @Quia misericordiam 
volui et non sacrificium et ‘scientiam Dei plus quam holocausta. 
TIpsi autem ‘sicut Adam ¢ttransgressi sunt pactum, “ibi praevaricati 
sunt in me, 8 YGalaad civitas operantium idolum, *supplantata san- 
guine. 9Et Yquasi fauces virorum “latronum, particeps sacerdutum 
in via interficientium pergentes de *Sichem, quia scelus_operati 
sunt. 10 In domo Israél vidi horrendum: Yibi fornicationes Ephraim, 
contaminatus est Israél. 11 Sed et Iuda, “pone messem tibi, cum 
éconvertero captivitatem populi mei. 
7 @Cum sanare vellem Israél, revelata est iniquitas Ephraim et 
malitia “Samariae, quia °operati sunt mendacium; et fur ingres- 
sus est spolians, latrunculus foris. 2 Et ne forte dicant in cordibus 
suis, 27omnem malitiam eorum me recordatum, nunc ¢circumdederunt 
eos adinventiones suae, fcoram facie mea factae sunt. 39In malitia 
sua laetificaverunt regem et in mendaciis suis principes. 4 “Omnes 
adulterantes, quasi clibanus succensus a coquente; quievit paululum 
civitas a commixtione fermenti, donec fermentaretur totum. 5 Dies 
regis nostri: coeperunt principes ‘furere a vino, extendit- manum 
suam cum illusoribus. 6 Quia applicuerunt quasi clibanum cor suum, 
cum Jinsidiaretur eis; tota nocte dormivit coquens eos, mane ipse 
succensus quasi ignis flammae. 7 Omnes calefacti sunt quasi clibanus 
et devoraverunt iudices suos; omnes /reges eorum ™ceciderunt; non 
est qui clamet in eis ad me. 8Ephraim “in populis ipse commi- 
scebatur, Ephraim factus est subcinericius panis, qui non reversatur. 
9 oComederunt alieni robur eius, et Pipse nescivit; sed et cani effusi 
sunt in eo, et ipse ignoravit. 1@Et humiliabitur Qsuperbia Israél in 





mcf. Zc 5, 9. 
na cf. cp. 1, 29. 


@CD)43- 13. J 1, a5) AbD. g; 3: 
M ; ? 


ae 

- 6,9; 9, 8. 

4,6. dcf. Ps 49, 21. 
ecf. Am 3, 2; §, 12. 

fcf. Is 59, 2. 


1cp. 9, £ 

lcp. 6, 7. 

m Jr 4, §. — cf. cp. 8, 1; Jl 

NCD. 9,9; SANs {1,1 

o Lv 23, 24; Nm 10, 2. 

bp Js 18, 25. 

qJs 7, 2; 18, 12; 1 Rg 13,5; 
14, 23. — ef. cp. 4, 15; 10, 

r Dt 19. 14. 

s Dt 28, 33. — cf. Am 4, 1. 

f eftiep.22) s, 

u cf. Jb 13, 28. 

vcf. Is 1, 5, 6. 

wep. 7, 11; 8, 9; 12, 1; 4 Rg 
15, 19. 

ycp. 10, 6. — cf. Mic 1, 9. 

zcep.14,4. 5,8; 1 Mc3,4 

acf. cp. 13, 7; Gn 49, 9; Mic 

b cf. jr 29, 10-12; Ez 6,9. — 
v. Lv 26, 40-42. 

ccp. 3, 5. — cf. cp. 7, 10; 10, 
12; Is 28, 19. 


1-6] Prph in fr. 6 in Parasc. 

a Dt 4,30; Ps 17, 7; Is 26, 
16; Jr 2, 27. 

bcp. 14, 2. — cf. cp. 3, 5. 

cdl. cp. §, x4, 

d cf: cp. 14, §; (Jr 3, 22% 


2, 
5. 


ecf. Is 30, 26. fcf. Ps 70. 20. 
gcp.4, 6. A Mic §, 2. 
sv. Dt rr, 14; Jl 2, 23. 

jAm 7, 1. chi ey, t12 8 
m cp. I nm Sap 11, 23. 


Pp. 13, 3. 
ocf. Jr 23, 29; Heb 4, x2. 
? cf. Sph 3, 5. 
q (all) Mt 9, 13; 12, 7. — Mic 
6, 6-8. — cf. 1 Rg 15, 22. 
r cf. ie 2, 20. 
scf. Gn 3. 11; (Tb 31, 33;) Rm 
tcp. 8,1; Dt 17, 2. [5, 14. 
“vr. 13; CD. §; 7. 
0 JaGsI0, 17>: 12: 9, 


5; I; 

z cf. Jd 11, 3 of 24; <. 

Cf. 5, 3; 7, 4. — ct. cp. 4, 2, 
ev. Fl 3513. [12, 14; 9, 10. 
d Ps 125, 1. — cf. Jb 42,-10. 
acf. cp. 6, 4. 
bcp. 8, 5; 10, 5, ti 14, 1%. — 
c ct. cp. 4, 2. ¢f; tt 23, 13. 

cf. cp. 5, 3. 
e Ps 7, 16;17;3°9, 17; Pro §, 22. 
f Ps 89, : ft 16, 17. 

vr. 5. — ch. Rm 1, 32. 

cp. 6, ro 


bof e-cpn as £2i 
jep. 6, 9. 


lep. 8, 4. 

ma Rg 15, 10, 14, 25, §0. 
n Ps 105. 36 

ocf. cp. 8, 7. 

pis 42, 25. 

qcp. §, 5. 











sint, lamentatur tantum de mediis salutis contemptum (4-7, 2) tantam- 
que idololatriae libidinem (3-8); ludae parem cum Ephraim sortem com- 
minatur (9-16) immanem (8, 1-13), ipsumque fame confectum ostendit 








PROPHETIA OSEE 
7,11 — 9, 13 
r18:0, 33: 


Scp. 4, 11. — cf. Mt ro, 16. 

Pet. CDS 12, 25 S0Rg IAs 

uV. CD. 5, 13; 12, 1. — cf. 4 
Rg 15, 19. 

v EZ. 2, 133.176 20: 

x CP. 10, IO. 


¥ ChECD...9.5.. 2, 
zZcp. 13,14.— cf. Ps 80, 14,15. 


a cfs cp..r2, 17 Mic 6,52: 
O Ps 77, 36, °3%. 

ccf. Am 6, 4, 5. 

act cps 1%, s- 

€ CE eb2'6. ¥. 

i Ps 77, $7. 

&cp. 9, 3. 


a cf. Is 58,. iz. 

bv. Dt 28, 409. 

oC cp. 6, 720 Db £7, a4 

dv. Mt 7, 21-23. 

ecp. 7, 7; 3 Rg 12, 20; 4 Rg 
I5, 10, 14, 25, 30. 

f cf. 2 Par 13, 5. {28. 

gcp. 10, 5, 6. — cf. 3 Rg 12, 


k cf. Jr 13, 27. 

# (Ex 32, 20). 

be 10, 13; Jb 4, 8; Pro 22,8; 
cli 7, 3. — cf. cp. 12, 2; Ps 

r 12, 13; Gal 6, 8. 


Te De 
icf. 4 Rg 17, 6. 
m Ps 30, 13. — cf. Jr 22, 28; 
48, 38. 
Co OY EM Sy Fe SOG DO 
o cf. k 2,243.4, Ox 
2 CD.5 10,35 Bs, TI. 
qcf. Dt 4, 6, 8. 
r cf. Ac 17, 19; 20: 
sJr 7, 21. — cf. Am 4, 4. 


& cf. cb. 9;. 42248 Ty. 1k. 
ucp. 9, 9; Jr 14, 10; Am 8, 7. 
vcp. 9, 3; Dt 28, 68. — cf. 


cp. II, ‘. 
* Dt. 32,18: Is 27,720} Ep 235 
E25 (235 385 = ViJe epg: 
y Am 2, 5; Mic 5, 11. 
@cp.' 8,3; 
6 cf. cp..2, 12; Jr 44; 17; Mic 
eC. CD. as 0: I, 7. 
dcf. Nm 14, 28, 30; Jr 22, 26. 


e jl 2,.28; 3, 2. — .v. Lv. 25, 
fcp. 8, 13. ]23. 
5 24, 23°02 8 

Ch. CD, 35" 4 
icf. cp. 8, 


4. 

r Jr 23, 11; Ez 13, 3; Sph 3, 4. 

s Ez 3, 17. — cf. Jr 6, 17. 

# Ps 90, 3. — cf. cp. 5, 1; 6,9. 

ucp. 10, 9; Jd 19, 21-30; 20, 

@Cp..°9,.13;. Jr F4,. 10. T3; 

wef. cp. 13, 5: Dt 32, ro. 

* Nm:25,.3: Ps 105, 28. 

y Mic 7, 1. 

zcf. Rm 1, 28, 29. 

acp. 10,'5. — cf. 1 Rg 4, 22. 

D chilis: 76, 328; 

ecp. 14, 3: 

dcp. 5, 6. — cf. cp. 7, 13; 1 
Rg 28, 1s, 16. 

ecf; Ez:27, 3. 








facie eius, “nec reversi sunt ad Dominum Deum suum, et non quae- 
sierunt eum in omnibus his. 11 Et factus est Ephraim quasi columba 
seducta ‘non habens cor: ‘Aegyptum invocabant, “ad ya nie abie- 
runt. 12 Et, cum profecti fuerint, Yexpandam super eos rete meum, 
quasi volucrem caeli detraham eos, %caedam eos secundum audi- 
tionem coetus eorum. 

13 ’Vae eis quoniam recesserunt a me! Vastabuntur, quia prae- 
varicati sunt in me et “ego redemi eos, et %ipsi locuti sunt contra 
me mendacia 14 %et non clamaverunt ad me in corde suo, sed °ulu- 
labant in cubilibus suis: super triticum et vinum ruminabant, reces- 
serunt a me; 15et ego %erudivi eos et confortavi bracchia eorum, 
et in me cogitaverunt malitiam. 16 ¢Reversi sunt ut essent absque 
iugo, facti sunt ‘quasi arcus dolosus; cadent in gladio principes 
eorum a furore linguae suae. Ista subsannatio eorum Jin terra 
Aegypti. 

8 In gutture tuo sit “tuba Oquasi aquila super domum Domini, pro 

eo quod “transgressi sunt foedus meum et legem meam praeva- 
ricati sunt. 2Me invocabunt: ¢Deus meus, cognovimus te Israél. 
3 Proiecit Israél bonum, inimicus persequetur eum. 4 ¢Ipsi regnave- 
runt et ‘non ex me; principes exstiterunt, et non cognovi; argen- 
tum suum et aurum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. 5 9Pro- 
iectus est vitulus tuus, Samaria; iratus est furor meus in eos. Usque- 
quo ’non poterunt emundari? 6 Quia ex Israél et ipse est: artifex fecit 
illum, et non est Deus; quoniam in aranearum telas erit ‘vitulus 
Samariae. 7 Quia jventum seminabunt et turbinem metent. Culmus 
stans non est in eo, germen non faciet farinam; quod et si fecerit, 
kalieni comedent eam. 8/Devoratus est Israél, nunc factus est in 
nationibus quasi “vas immundum. 9 Quia “ipsi ascenderunt ad Assur, 
°onager solitarius sibi; Ephraim munera dederunt amatoribus. 19 Sed, 
et cum mercede conduxerint nationes, nunc congregabo eos, et quie- 
scent paulisper ab onere regis et principum; 11 quia ?multiplicavit 
Ephraim altaria ad peccandum, factae sunt ei arae in delictum. 


12 dScribam ei multiplices leges meas, “quae velut alienae computatae 


sunt. 13 Hostias offerent, *immolabunt carnes et comedent, et *Do- 
minus non suscipiet eas; “nunc recordabitur iniquitatis eorum et 
visitabit peccata eorum: Yipsi in Aegyptum convertentur. 14 Et 7obli- 
tus est Israél factoris sui et aedificavit delubra, et Iudas multiplica- 
vit urbes munitas; et Ymittam ignem in civitates eius, et devorabit 
aedes illius. : 

Noli laetari, Israél, noli exsultare sicut populi, *quia fornicatus 

es a Deo tuo, ®dilexisti mercedem super omnes areas tritici. 
2 cArea et torcular non pascet eos, et vinum mentietur eis. %4Non 
habitabunt in ¢terra Domini. /Reversus est Ephraim in Aegyptum 
et in Assyriis %pollutum comedit. 4”Non libabunt Domino vinum 
et ‘non placebunt ei: sacrificia eorum quasi Jpanis lugentium: omnes 
qui comedent eum contaminabuntur; quia panis eorum animae ipso- 
rum, non intrabit in domum Domini. 5 ’Quid facietis in die sollemni, 
in die festivitatis Domini? 6 Ecce enim profecti sunt a vastitate: 
mAegyptus congregabit eos, “Memphis sepeliet eos, °desiderabile 
argentum eorum urtica hereditabit, lappa in tabernaculis eorum. 
7PVenerunt dies visitationis, venerunt Ydies retributionis; scitote, 
Israél, *stultum prophetam, insanum virum spiritualem, propter mul- 
titudinem iniquitatis tuae et multitudinem amentiae. 8 *Speculator 
Ephraim cum Deo meo; propheta ‘laqueus ruinae factus est super 
omnes vias eius, insania in domo Dei eius. 9% Profunde peccaverunt 
Usicut in diebus Gabaa; Yrecordabitur iniquitatis eorum et visitabit 
peccata eorum. : 

10 ~Quasi uvas in deserto inveni Israél, quasi “prima poma ficul- 
neae in cacumine eius vidi patres eorum; Yipsi autem intraverunt ad. 
Beelphegor et abalienati sunt in confusionem et *facti sunt abomina- 
biles sicut ea quae dilexerunt. 11 Ephraim quasi avis avolavit; %gloria 
eorum a partu et ab utero et a conceptu. 12 Quod et si enutrierint 
filios suos, Cabsque liberis eos faciam in hominibus; sed et @vae 
eis, cum ‘recessero ab eis. 13 Ephraim, ut vidi, “Tyrus erat fundata 














(14-9, 9). Itaque qui beneficia accepta peccatis rependerat (10-17), quique 
prosperitate sua ita abusus erat ut scelera multiplicaret (10, 1-15), de- 
bitas poenas luet (11, 1-12). Denique propheta populum hortatur, lacobi 


PROPHETIA OSEE 
9, 14 — 12, 2 





in pulchritudine, et Ephraim educet ad interfectorem filios suos. 14Da 
eis, Domine. Quid dabis eis? /Da eis vulvam sine liberis et ubera 
arentia. 15 OQmnes nequitiae eorum in ?Galgal, quia ibi exosos habui 
eos. Propter malitiam adinventionum eorum de domo mea eiciam 
eos, non addam ut diligam eos; omnes principes eorum recedentes. 
16 Percussus est Ephraim, ‘radix eorum exsiccata est, fructum nequa- 
quam facient; quod et /si genuerint, interficiam amantissima uteri 
eorum. 17 lAbiciet eos Deus meus, quia non audierunt eum; et 
™erunt vagi in nationibus. 
10 “Vitis frondosa Israél, fructus adaequatus est ei; °secundum 
multitudinem fructus sui “multiplicavit altaria, iuxta ubertatem 
terrae suae exuberavit %simulacris. 2 ¢Divisum est cor eorum, nunc 
interibunt; ipse confringet simulacra eorum, depopulabitur aras 
eorum. 3 Quia nunc dicent: ‘Non est rex nobis; non enim timemus 
Dominum, et rex quid faciet nobis? 4 Loquimini verba visionis inu- 
tilis et ferietis foedus; et germinabit %quasi amaritudo iudicium 
Mguper sulcos agri. 5‘Vaccas JBethaven coluerunt habitatores Sama- 
riae; quia luxit super eum populus eius, et Kaeditui eius super eum 
exsultaverunt lin gloria eius, quia migravit ab eo. §€Siquidem “et 
ipse in Assur delatus est, munus “regi ultori; confusio Ephraim ca- 
piet, et °confundetur Israél in voluntate sua. 7 Transire fecit Sa- 
maria Pregem suum quasi spumam super faciem aquae, 8 et disper- 
dentur excelsa idoli, %peccatum Israél; “lappa et tribulus ascendet 
super aras eorum, et ‘dicent montibus: Operite nos, et collibus: 
Cadite super nos. 9 *Ex diebus Gabaa peccavit Israél; ibi steterunt. 
Non comprehendet eos in Gabaa proelium super filios iniquitatis. 
10 uJuxta desiderium meum “corripiam eos; congregabuntur super eos 
populi, cum corripientur propter “duas iniquitates suas. 11 Ephraim 
Yyitula docta *diligere trituram, et ego transivi super pulchritu- 
dinem colli eius, ascendam super “Ephraim; arabit Iudas, confringet 
sibi sulcos Iacob. 12 SSeminate vobis in iustitia et metite in ore mise- 
ricordiae, “innovate vobis novale; tempus autem requirendi Dominum, 
cum venerit %qui docebit vos iustitiam. 13 ¢Arastis impietatem, ini- 
quitatem messuistis, comedistis frugem mendacii; quia confisus es in 
viis tuis, in multitudine fortium tuorum. 14 /Consurget tumultus in 
populo tuo, et omnes munitiones tuae vastabuntur, sicut vastatus 
est 9Salmana a domo eius qui iudicavit Baal in die proelii, matre 
super filios allisa; 15 sic fecit vobis *Bethel a facie malitiae nequi- 
tiarum vestrarum. 
| Sicut mane transiit, *pertransiit rex Israél. 

Quia puer Israél, et odilexi eum et °ex Aegypto vocavi @filium 
meum. 2 Vocaverunt eos, sic abierunt a facie eorum; ¢Baalim immo- 
labant et simulacris sacrificabant. 3 Et ego, /quasi nutricius Ephraim, 
portabam eos in bracchiis meis, et nescierunt quod 9Ycurarem eos. 
4In funiculis Adam traham eos, “in vinculis caritatis; et ero eis 
quasi exaltans iugum super maxillas eorum et. ‘declinavi ad eum 
ut vesceretur. 5%Non revertetur in terram Aegypti, et “Assur ipse 
rex eius, quoniam noluerunt converti. 6 Coepit gladius in civitatibus 
eius et consumet electos eius et comedet capita eorum. 7 Et popu- 
lus meus pendebit ad reditum meum; iugum autem imponetur eis 
simul, quod non auferetur. 8 Quomodo dabo te, Ephraim? protegam 
te, Israél? ™quomodo dabo te sicut “Adama, ponam te ut Seboim? 
oConversum est in me cor meum, pariter ?conturbata est paenitudo 
mea. 9% Non faciam furorem irae meae, non convertar ut disperdam 
Ephraim, Yquoniam Deus ego et non homo; ‘in medio tui sanctus, 
et non ingrediar civitatem. 10 sPost Dominum ambulabunt, tquasi 
leo rugiet; quia ipse rugiet, et formidabunt filii maris. 11 Et _avola- 
bunt quasi avis “ex Aegypto et *quasi columba “de terra Assyrio- 
rum, et collocabo eos in domibus suis, dicit Dominus. 

12 Circumdedit me in negatione ¥Ephraim, et in dolo domus Israél; 

2Tudas autem testis descendit cum Deo et cum sanctis fidelis. 
2 Ephraim pascit ventum et sequitur “aestum, tota die °menda- 
cium et vastitatem multiplicat et ‘foedus cum Assyriis iniit et 


doleum in Aegyptum ferebat. 2¢Iudicium ergo Domini cum Iuda, 





fcf. Le 23, 29. 


ECD. 4, 15; 12, 11; Am 4, 4, 


fas 18, 16; Ecli 10, 


jcf. vr. 12; ep 

lcf. Ex 19, 5, 

mDt 28, 64, 65. 

aPs 78, 9-12; Jr 2, 21. 

b cf. cp. 4, 7. 

cps 2951312; 13% 

dcf. Dt 16, 22; Mic 5, 12. 
ecf.4 Rg 17, 41. 


f cf. vr. 7; ep. se 1g. 7 Rgsr, 
Pe S976, 1 [12. 
Cp.£24,5 7% 


tv. 3 Rg 12, 28. 
iQ. 43.15;-5) 8. — cf: vr. 1s. 
p 


. — cf. 1 Rg 4, 22. 

mcf. Is 46, 2. 

8 Cp. 15:13. 

ocf Jr 48, 13. 

PCL vr. 33 ep! ii; fF. 
Pro 30, 19; Sap 5, 10. 

q3 Rg by 30; Am 8, 14. 

rcf. cp. 9, 6. 

S (all) TE 23, 30; Ap & 1 

cp. 9, 9. tc f.-I 

ucf. Ex 32, 34. 

vcp. 7, 12. 

x cf. 3 Re 12, 28. 

y cf. ss is: 5; Jr 48, 34. 

z cf. feet 

av. cp. 6, 

ae oo. 8, Le Gal 6, 8. 


act. 4 45, 8 
fi : 8; Ecli 7, 


— cf. 


ey “¥9. 


13. — cf. cp. 


iT Re 71 3 : 
gcp. 14, I. Itt og C09, 22% 
Rot. NTRS. 


act. "Cp. 

r-7] 1 re 7A PFs. fugae DNIC. 
in Aegypt. 

ji My “4 S$: 
b Dt — cf. cp. 14, 5 

fs (ally Me 2, 15, 

d Ex 4, 22 .— cf. Ml 1, 6. 


& chs eps 92, E35. 335.08,°95 
S04. CD: 75°15; Eee gr 


gcp. 6, 23 Ez1 

B.JE BY, B:i73 of J fo 6, 443.12, 
icp. 2, 8. [32. 
314i. Ch. 3,835 Oy Sy 

Btls CD.4 FO, 


Lcf. 4 Rg 17, 13, 14. 

mcf. Gn 19, 24, 25; Am 4, 
11; Ju 7. — v. Dt 29, 23. 

8 Dt 20,,.23. 


p-Jr 31. 20. 

Gel. EZ, 28; 2.0. 

fv Iss; 6; dime ae ye 

Sef cpg |S. {Am 1, 2. 

tIs.31, 4; Jr 25, 30; mI 3, 16: 

MASAI, 11527, 132 Zc 10, 10. 

v Is 60, 8 

%20710;. 10. 
Mic 7,12; 

yv. cp. 6, 4. 

ek. VOD. tS) 715. 

Le cp. 5, 13. 

Veg x tae 3, Det F 

d cf.icp.7, .11;°4-Rg 17,°4 

e Mic 6, 2. — Vv. cp. 4, I. 


— cf. cp. 9, 3: 





— 847 — 








exemplo proposito (12, 1-14), ut consideret quantum a patre suo de fecerit 
et in quantam ruinam pervenerit (13, 1-15). Quod si peccantibus injligi- 
tur poena, sciat ad Deum conversis salutem reservari (14, 1-10). 





PROPHETIA OSEE 
12, 3 14, Io 
f cf. vr. 14. 


5 Gn 25, 26. — cf. cp. «,, 36; 
A Gn 32, 28. [Jr 9, 4. 
i Gn 28, 12, 19; 35, 9, 10, 15. 
j Ex 3, 15;.Ps Ps 134, 13. 
UCD. LA, 2. 32 JL 2, Bas 8st 
mcf. Mic 6, 8. 

m Am 8, 5; Mic 6, 11. — v. Ps 


o cf: Mic 2, 2: Err y. 
& Zc 11, §; Ap 3, 17. 

qcf. Dt 29, 19 rep?.13y.4 
sv. Lv 23, 39-43; 2 Es 8, 14- 
tcf. 4 Rg 17, 13 [ 
ucf. Jl 2, 28. vecp. 6, 8 
x cp. 4, 15; 9, 15. 

y cf. cp. 8, 11. 

Z cp. a Gn 28, § 


10, 4. 
HS Dt 26, §. 
e Ex 14, 21, 22; Ps 76, 21. — 


f4Rg17,17. 
GNiCD. 25°32: he 


av. cp. II, 2. 


b cf. cp. 2, 8. [20; Dn 14, 4. 
ccf. Ps 113, 4 (bis); Is 40, 19, 
dcp.6,4.— ci. Jb 7,9; Sap2,3. 
ev. Ps1,4 v. Ps 36, 20 


ne 5 
mcf. Dn 7, 6; 


b cf. cp. 14, 2; Jr he oP 
aD 6. 


t 33, 2 

7Cl. Cpe 8; es? 20,3: 
srRg 8,5, 19 t cf. 1 Rg 8, 22, 
ucf. 1 15,°23; AC. 13,°22; 
vcf. Jb 14, 3% 
xvi Is 13, 8; Mic 4, ro. 
y Is 25, 8; 26, 19; Ez 37, 12. 
14] * Conc. Valent. (an. 855) 

can.4. —*Catech R. JU, 6, 


Ant. in sb. s. 
2 Cal)’: Cor ‘tsi iss. tm 4%, 
70; ‘Ap. 20,34; | 23; ‘a 
a (cf. Gn 41, 52; 49, 22). 
bjr *: 11; 18, 17. — cf. cp. 
ccf. Ez 


17, 10. tia; 3. 

acf. Hab 1, rr. 
b4 Re 18, 12: Jr 32, 30. 
CED. 9» I2; 10, 14. — cf. Ps 

136, 9. 13. 
dcf. 4 Rg 8, 12; 15, 16; Amy, 
2.00.34, i 3,22; Jt 2, 72,13. 
2] in fine Lament. in triduo s. 

— v. Jr 31, 5, 7. 
fcf. cp. 13, 9. 
3-10) L. in fr. 6 OT. Spor. 
438 CD. S;.bS; 

Heb 13, 15. — cf. Ps 49, 14; 


, 50. 19; 68, 31, 32; Jn 2, 10. 
ho UBS & ie 

ict: ib 30, 16; 31, I. 

icf. vr. Is 30, 22. 


? cf. cp. 6, 3. 

6] V. All. in cm. Cf. etc. 
CAS 3S, ¥52.) 3c % VAPSOL, 13. 
s Ps 51, 10; Jr rr, 16. 

$Cn 4, 22° ms Vie tf 

uCn 2,3. —cf. Is 





et visitatio super Jacob: ‘iuxta vias eius et iuxta adinventiones eius 
reddet ei. 3¥%In utero supplantavit fratrem suum et “in fortitudine 
sua directus est cum angelo 4 et invaluit ad angelum et confortatus 
est, flevit et rogavit eum; ‘in Bethel invenit eum, et ibi locutus est 
nobiscum. 5Et Dominus Deus exercituum, ‘Dominus memoriale 
eius. 6 Et tu ‘ad Deum tuum converteris, ™misericordiam et iudi- 
cium custodi et spera in Deo tuo semper. 7 Chanaan, in manu eius 
"statera dolosa, 9calumniam dilexit 8 et dixit Ephraim: Veruntamen 
Pdives effectus sum, inveni idolum mihi; omnes labores mei @non 
invenient mihi iniquitatem, quam peccavi. ® Et tego Dominus Deus 
tuus ex terra Aegypti *adhuc sedere te faciam in tabernaculis sicut 
in diebus festivitatis. 1°*Et locutus sum super prophetas et ego “vi- 
sionem multiplicavi et in manu prophetarum adsimilatus sum. 11 ?Si 
Galaad idolum, ergo frustra erant in *Galgal bobus immolantes; 
nam et Yaltaria eorum quasi acervi “super sulcos agri. 12 ¢Fugit 
Iacob in regionem °Syriae et ¢servivit Israél in uxorem et in uxo- 
rem servavit. 124In propheta autem “eduxit Dominus Israél de Ae- 
to, et in propheta servatus est. 14/Ad iracundiam me provocavit 
phraim in amaritudinibus suis, et Ysanguis eius super eum veniet, et 
hopprobrium eius restituet ei Dominus suus. 
Loquente Ephraim, horror invasit Israél, et deliquit in “Baal et 
mortuus est. 2 Et nunc addiderunt ad peccandum °feceruntque 
sibi conflatile de arger.to suo quasi similitudinem idolorum, °factura 
artificum totum est. His ipsi dicunt: Immolate homines vitulos ado- 
rantes. 3Idcirco erunt %quasi nubes matutina et sicut ros matutinus 
praeteriens, sicut °pulvis turbine raptus ex area et sicut /fumus de 
fumario. Ego autem Dominus Deus tuus ex terra Aegypti, et 
Deum absque me nescies, et “salvator non est praeter me; 5 lego 
cognovi te in deserto, in terra solitudinis. 6 /luxta pascua sua adim- 
pleti sunt et jJsaturati sunt et levaverunt cor suum et obliti sunt 
mei. 7 Et “ego ero eis quasi leaena, sicut ™pardus in via Assyriorum; 
8occurram eis “quasi ursa, raptis catulis, et dirumpam interiora 
iecoris eorum et consumam eos ibi quasi leo, °bestia agri scindet 
eos. 9% Perditio tua, Israél; tantummodo in me @auxilium tuum. 
10rUbi est rex tuus? Maxime nunc salvet te in omnibus urbibus tuis. 
Et iudices tui, de quibus ‘dixisti: Da mihi regem et principes? 11*Dabo 
tibi regem in furore meo et “auferam in indignatione mea. 

12 vColligata est iniquitas Ephraim, absconditum peccatum eius. 
13 7Dolores parturientis venient ei; ipse filius non sapiens; nunc 
enim non stabit in contritione filiorum. 14 %De manu mortis liberabo 
eos, de morte redimam eos; *ero mors tua, 0 mors; morsus ftuus 
ero, inferne. Consolatio abscondita est ab oculis meis, 15 quia ipse 
inter fratres “dividet. Adducet. urentem ventum Dominus de deserto 
ascendentem, et “siccabit venas eius et desolabit fontem eius, et ipse 
diripiet thesaurum omnis vasis cesiderabilis. 

4 @Pereat Samaria, quoniam °ad amaritudinem concitavit Deum 

‘suum: in gladio pereant, °parvuli eorum elidantur, et @fetae 
eius discindantur. 

2 eConvertere, Israél, ad Dominum Deum tuum, quoniam /corruisti 
in iniquitate tua. 3 Tollite vobiscum verba et convertimini ad Domi- 
num et dicite ei: Omnem aufer iniquitatem, accipe 9bonum, et “red- 
demus vitulos labiorum nostrorum. 4tAssur non salvabit nos, Jsuper 
equum non ascendemus nec dicemus ultra: 'Dii nostri opera manuum 
nostrarum, quia eius, qui in te est, ™misereberis pupilli. 5"Sanabo 
contritiones eorum, °diligam eos spontanee, quia aversus est furor 
meus ab eis: §6P?ero quasi ros, Israél ¢germinabit sicut lilium, et 
rerumpet radix eius ut Libani, 7ibunt rami eius, et erit ‘quasi 
oliva gloria eius, et odor eius ut Libani. 8 Convertentur “sedentes 
in umbra eius, vivent tritico et germinabunt quasi vinea: memoriale 
eius sicut vinum Libani. 9 Ephraim, quid mihi ultra idola? Ego exau- 
diam, et dirigam eum ego ut abietem virentem, “ex me fructus tuus in- 
ventus est. 2 Quis sapiens et intelliget ista? intelligens et sciet haec? 
quia “rectae viae Domini, et Yiusti ambulabunt in eis; *praevarica- 
tores vero corruent in eis. 




















PROPHETIA IOEL 


HiERBUM Domini, quod factum est ad Ioél filium 
Phatuel. 2¢Audite hoc, senes, et auribus perci- 
pite, omnes habitatores terrae, “si factum est istud 
in diebus vestris aut in diebus patrum vestrorum? 
3c¢Super hoc filiis vestris narrate, et filii vestri 
filiis suis, et filii eorum generationi alterae. 4 4Re- 
NEN siduum “erucae comedit locusta, et residuum lo- 

<a CUStae comedit ‘bruchus, et residuum bruchi co- 
medit srubigo, 5 Expergiscimini, ebrii, et flete et “ululate, omnes 
qui bibitis vinum in dulcedine, quoniam periit ab ore vestro; §& ‘gens 
enim ascendit super terram meam fortis et innumerabilis: jJdentes 
eius ut dentes leonis, et molares eius ut catuli leonis. 7 Posuit !vi- 
neam meam in desertum et ficum meam decorticavit, nudans spo- 
liavit eam et proiecit, albi facti sunt rami eius. 8 Plange, quasi virgo 
Maceincta sacco super virum pubertatis suae. 9*”Periit sacrificium et 
libatid. de domo Domini, luxerunt °sacerdotes ministri Domini. 19 De- 
populata est regio, #luxit humus, @quoniam devastatum est triticum, 
confusum est vinum, elanguit oleum, 11 confusi sunt agricolae, ulu- 
laverunt vinitores super frumento et hordeo, *quia periit messis agri. 
12 'Vinea confusa est, et ficus elanguit, malogranatum et palma et 
malum et omnia ligna agri aruerunt, quia ‘confusum est gaudium a 
filiis hominum. 

13 uAccingite vos et Yplangite, sacerdotes; ululate, ministri altaris; 
ingredimini, cubate in sacco, ministri Dei mei, quoniam “interiit de 
domo Dei vestri sacrificium et libatio. 14 7Sanctificate ieiunium, vo- 
cate coetum, congregate Ysenes, omnes habitatores terrae in domum 
Dei vestri, et clamate ad Dominum. 154A a a diei, quia “prope est 
dies Domini et quasi vastitas a potente veniet. 16 Nunquid non co- 
ram oculis vestris alimenta perierunt de domo Dei nostri, @aetitia 
et exsultatio? 17 Computruerunt iumenta in stercore suo, demolita 
sunt horrea, dissipatae sunt apothecae, quoniam confusum est triti- 
cum. 18 Quid ingemuit animal, mugierunt greges armenti, quia non 
est pascua eis? sed et greges pecorum disperierunt. 19 Ad te, Do- 
mine, clamabo, quia “ignis comedit dspeciosa deserti, et flamma suc- 
cendit omnia ligna regionis. 2 Sed et bestiae agri, quasi area sitiens 
imbrem, “suspexerunt ad te, quoniam exsiccati sunt fontes aquarum, 
et ignis devoravit speciosa deserti. 

“Canite tuba in °Sion, ululate in “monte sancto meo, conturben- 

tur omnes habitatores terrae, quia 4venit dies Domini, quia prope 
est. 2 Dies tenebrarum et caliginis, dies nubis et turbinis: quasi mane 
expansum super montes “populus multus et fortis: ‘similis ei non 
fuit a principio, et post eum non erit usque in annos generationis 
et generationis. 3% Ante faciem eius Yignis vorans et post eum exu- 
rens flamma. Quasi ”“hortus voluptatis terra coram eo, et ‘post eum 
solitudo deserti, neque est qui effugiat eum; 4 Jquasi adspectus equo- 
rum adspectus eorum, et quasi equites sic current; 5 ‘sicut sonitus 
quadrigarum super capita montium exsilient, sicut sonitus ™flammae 
ignis devorantis stipulam, velut populus fortis praeparatus ad proe- 
lium. 6A facie eius cruciabuntur populi, “omnes vultus redigentur 
in ollam. 7Sicut fortes current, quasi viri bellatores ascendent mu- 
rum, viri in viis suis gradientur et non declinabunt a semitis suis. 
8 Unusquisque fratrem suum non coartabit, °singuli in calle suo am- 
bulabunt, sed et per fenestras cadent et non demolientur. 9 Urbem 
ingredientur, in muro current, domos conscendent, ?per fenestras 
intrabunt quasi fur. 199A facie eius contremuit terra, moti sunt 





PROPHETIA IOEL 
1,1 —2, 10 








1-11) LL, in fr. 3 ». D. 4 Nbr. 
@ cf. Oss. r. 
OCL SCD. 2, 2% 


ect. Ps. 77, 3, 45:6. 

dcf. Am 7, 1, 2. — v. Ex 10, 
4-15. 

@ ch. 2> 25 “am 4, 9. 

fcp. 2, 25; Ps 104, 34: Nh 3, 
a 

§ cP. 2, 25; Ps 77, 46. 

h cf, Is 24, 11. 

#cp. 2, 2. 

f5 Ap oo 7: 3. 

Ci; v¥, 12, 

8 73K: SH 80: $. 


mcf. vr. 13. — v. 2 Rg 3, 31. 

WP. 13% Cp. 2, 04. 

ocp. 2, 17. — cf. Is 61, 6; Ez 
45, 4. 

pv. Os 4, 3. 

qcf. Os 2, 9. 

¢-cl. Jr 14, 4s 

§-ChsivP. i287: 

#Is 24, 1; Jr 48, 33. 


#°cL, yru 8% JF a 8: 
v cf. vr. 8; Mic 1, 8. 


x Cp. 2,15,16.— v. 2 Par 20,3, 

YNT. 2 

HCP. 2 Beal, 217.4, Th = VV: 
Is 13, 6, 9. 

acf. Dt 12, 6, 7; 16, 14, I5. 


bcp. 2, 22. — cf. Jr 12, 4. 


c Jr 9, 10. 
dv. Ps 64, 13. 
ecf. Jb 38, 41; Ps 103. 21. 


avr. 15. — cf. Is 58, 1; Os 5, 
b 8; Am 3, * , 
cp. 3, 17; ES » 2, Is 15, 
735 23F°3t;/239 Ab 16. 
cv. cp. I, 15S. 
d Ez 34, 12; Am 5, 18, 20. — 
cf. Ez 30, 3; Zc 14, 6 
ecp. 1, 6. — cf. rr, 25. 
$ ft Ch, 35.23 
cD. I, 19, 20. 
Gn 2, 8, 13. — ef. Is sr, 3. 
ie LO 7 Dae 
JAP 9, 7. 
1 Ap 9, 9. — cf. Nh 3, 2: 
mis 5, 24; 47, 14; Ab 18; Nh 


I, 10. 
21s 13, 8; Nh 2, 10. — v. Lm 
4, ws" ; 

ocf. Pro 30, 27. 


pcf. Jr 9, 21. — v. Jo ro, 1. 
qcf. Ps 17, 8; Jr 10, ro. 





(54) 








PROPHETIA IOEL 
2, Ii 3, 8 


Pacnitentibus bona promittuntur. Maerentibus et adflictis (Jl 1, 1-20), si ad 
diem Dai (2, 1-11) per paenitentiam se disponant (12-17), ab hostibus 
libertatem (19-24), ct in pristinam prosperitatem atque in protectionem 








INESBIGECDs 35 TSii1S 113i tOR 
Ez 32, 7; Mt 24, 29. — cf. 
Ap 9, 2. 

Scp. 3, 16. — cf. 1 Th 4, ro. 

t Ap 18, 8. 


u Ml 4, 5. — cf. cp. 1, 15. 
v Ml 3, 2. — cf. Nm 24, 23. 
pa a) pe oan 8 1% fag one Dt 


1 Rg 7 

F2; +314 Catach. ’R. TF Pes oe. "27. 

12, 14] Ant. in impos. Ci 

RR. in D. 1 et Cp. a Qdg. 

12-19] L. in “3 4 

Rg, °6:°2 Me E35 12: 

z Ps 33, 19. av. Gn 37, 29. 

b Ex 34, 6; 2 Es9, 17; Ps 85, 

7u:F02;, a 144, 8; Ecli 
2, 13; Jn 4, 

cJr 26, B33; 79- ee Ez24, 14. 

dcf. 2 Rg 12, 22; Am 5,15; Jn 

c Aga, 20; 13, 10. ry 9. 

f Gn 33, 11; 1 Rg 25, 27; 30, 
a4 1; 03:33. [26; etc. 

“NV .CD..1, TA: 

jcf. 2 Par 30; 57, 2a 

Uct. 2 Par.26, 237 4 ae of 

mCi Dt 20073 24°55 -S COr 7, 


—v.1Mcr, 2 

nEz 8, 16; 1 Mc 7, 36. —c 
17] ut $s. vr. 12. [Mt 23, 35 
02 -Bst¥3529%) Jb ge x6: 

’ cf. Ps 73,:19. j 
q Ps 41, 4; aah 10; I13, 2 raed 
LEX, 14; 8, 209. 


t cf. Ps 102, 13. 

u Ps 4, 7. — cf. cp. 1, 10. — Vv. 
v vr. 26; lou te TEM ¢10-%5. 
x ef. Jr x;%43 §0; 35: 26°77 38, 


c cp. I, "19, 20; jr 9, 10. 
d cf. Zc 12 
23-27] L. ‘in fr. 6 OT. Pnt. 


e Ps 99, 2; Hab 3,18; Zc ip rf 

f Dt 12, 2g: (28; 822s Zh 5, 

§ cP. I, 4. [— cf. Os ‘ge 
v. Is 49, 23. [etc. 


icp. 3, 17; Ez 36, 11; 39, 28 
gs 12, 6; Os 11,9. —cf. Ez 37, 
Ex 20, 2; Pa i: 9; 13,4. [26. 

m cf. Is 4 


28-32] cally Ac 2, 17-21. 


28-32] L. in sb. OT. Put. 
21S 32, 15; Ez 30,: 20° Ec 2, 
ro. — cf. r Rg 19, 20-24; Jo 


7, 39; Ac 10, 4 
oLcry, 67. APR ote 39. 


q cf. Ac 21 9. ar} 1Cor. 125.73. 
HCl. MiG 24,5305 Lear 13. 
BV oVEP 10. ~ 6, 12. 
vcp. 1, 15; Ml 4, § 

x (all) Rm 10, 13. 

32] Ant. in fs. ss. Nom, J. 

y (all) Ab 17. 

zIs 10, 22; 


Jt 3%, 7;;Mic 4, 7; 
ZG6)8 5712 


Rm 9, 27 etc. 
r-12] LL. in fr. 4 p. D. 4 Nbr. 
aJjr 30 


» 3- 
6cf. Sph 3, 8; Zc.14, 2-4. 


Cvr. 12. — cf. 2 + 20, 20- 
26; Mt >25, 31, 

dct. Is 66, 16; ne < 

ecp.2,18 fAbrrz; Psi 10. 

4-6] cf. = I, 6-10. 


ha. i ey 25, i Jr a7 oo 


ivr. 7.—cf. Ecli sig Ab 15. 
fic.” 20Par.21, (56,7297 28: 








17-19. 


caeli, sol et luna obtenebrati sunt, et stellae retraxerunt splendorem — 
suum, 11 Et ’Dominus dedit vocem suam ante faciem exercitus sui, 
guia multa sunt nimis castra eius, ‘quia fortia et facientia verbum 
elus; “magnus enim dies Domini et terribilis valde, et Yquis susti- 
nebit eum? 12 Nunc ergo, dicit Dominus, “convertimini ad me in 
toto corde vestro, Yin ieiunio et in fletu et in planctu, 1% et #scindite 
corda vestra et non “vestimenta vestra et convertimini ad Dominum 
Deum vestrum, quia benignus et misericors est, patiens et multae 
misericordiae et °praestabilis super malitia. 14 dQuis scit, si conver- 
tatur et ignoscat et ¢relinquat post se /benedictionem, 9sacrificium et 
libamen Domino Deo vestro? 

15/Canite tuba in Sion, ‘sanctificate ieiunium, vocate coetum, 
16 congregate populum, Jsanctificate ecclesiam, ‘coadunate  senes, 
congregate parvulos et sugentes ubera;- megrediatur sponsus de cu- 
bili suo, et sponsa de thalamo suo. 17 "Inter vestibulum et altare 
plorabunt sacerdotes ministri Domini et dicent: °Parce, Domine, 
parce popuio tuo et ?ne des hereditatem tuam in oppro Srium, ut 
dominentur eis nationes. YQuare dicunt in populis: Ubi est Deus 
eorum? 187Zelatus est Dominus ‘terram suam et ‘pepercit populo 
suo. 19 Et respondit Dominus et dixit populo suo: Ecce “ego mit- 
tam vobis frumentum et vinum et oleum, et Yreplebimini eis, et non 
dabo vos ultra opprobrium in gentibus. 2° Et eum, “qui ab aquilone 
est, procul faciam a vobis et expellam eum in terram inviam et de- 
sertam, faciem eius contra Ymare orientale, et extremum eius ad 
mare novissimum, et “ascendet fetor eius, et ascendet putredo eius, 
quia superbe egit. 21 Noli timere, terra, exsulta et laetare, quoniam 
4magniticavit Dominus ut faceret. 22 Nolite timere, °animalia regionis, 
quia germinaverunt “speciosa deserti, ¢quia lignum attulit fructum 
suum, ficus et vinea dederunt virtutem suam. 23 Et, filii Sion, ex- 
sultate et laetamini in Domino Deo vestro, quia dedit vobis docto- 
rem iustitiae et /descendere faciet ad vos ahieen matutinum et se- 
rotinum sicut in principio, 24et implebuntur areae frumento, et re- 
dundabunt torcularia vino et oleo, 25 et reddam vobis annos, 9quos 
comedit locusta, bruchus et robigo et eruca: fortitudo mea magna, 
quam misi in vos. 26 Et comedetis vescentes et saturabimini et lau- 
dabitis nomen Domini Dei vestri, qui fecit mirabilia vobiscum, et 
hnon confundetur populus meus in sempiternum. 27 Et ‘scietis, quia 
jin medio Israél ego sum, et ‘ego Dominus Deus vester, et ™non est 
amplius et non confundetur populus meus in aeternum. 

28 Et erit, post haec “effundam spiritum meum super omnem Car- 
nem, et oprophetabunt Pfilii vestri et Yfiliae vestrae, senes vestri somnia 
somniabunt, et iuvenes vestri visiones videbunt ; 29sed et "super servos 
meos et ancillas in diebus illis effundam spiritum meum. 30 Et dabo 
Sprodigia in caelo et in terra, sanguinem et ignem et vaporem fumi. 
31tSol convertetur in tenebras, et “luna in sanguinem, antequam veniat | 
dies Domini magnus et horribilis. 32 Et erit, “omnis qui invocaverit 
nomen Domini salvus erit, Yquia in monte Sion et in Jerusalem erit 
salvatio, sicut dixit Dominus, et in “residuis quos Dominus vocaverit. 

Quia ecce @in diebus illis et in tempore illo, cum convertero ca- 

ptivitatem Iuda et Jerusalem, 2 bcongregabo omnes gentes et de- 
ducam eas ‘in vallem Iosaphat et 4disceptabo cum eis ibi super po- 
pulo meo et hereditate mea Israél, quos disperserunt in nationibus 
et terram meam diviserunt 3 et "super populum meum miserunt 
sortem; et posuerunt puerum in prostibulo et puellam vendiderunt 
pro vino ut biberent. 4 Verum quid mihi et vobis, 9Tyrus et Sidon, 
et omnis “terminus Palaestinorum? Nunquid ultionem vos reddetis 
mihi? Et, si ulciscimini vos contra me, oe velociter ‘reddam vicis- 
situdinem. vobis super caput vestrum. 5/Argentum enim meum et 
aurum tulistis et desiderabilia mea et pulcherrima intulistis in de- 
lubra vestra § et /filios Iuda et filios Ierusalem vendidistis filiis Grae- 
corum, ut longe faceretis eos de finibus suis. 7 Ecce ego suscitabo 
eos de loco, in quo vendidistis eos, et convertam retributionem ve- 
stram in caput vestrum §& et vendam filios vestros et filias vestras 
lcf. vr. 3; Ez 27, 13; Am 1,9; 1 Mc 3, 41; 2 Mc 8, 11. 





ae 850 em 








Dei restituendam (25-32) Deus per prophetam pollicetur (3, 1-21). 
_ ludieium Dei in incolas regni septentrionalis, Postquam vaticinatus est contra 
gentes Israéli finitimas (Am 1, 1-10) aut cognatas (11-2, 3) necnon contra 


PROPHETIA IOEL 
3, 9-21 








in manibus filiorum Iuda, et venundabunt eos ™Sabaeis, genti lon-- 


ginquae, quia Dominus locutus est. 

%Clamate hoc in gentibus, “sanctificate bellum, suscitate robu- 
stos; accedant, ascendant omnes viri bellatores; 19 %concidite aratra 
vestra in gladios et Pligones vestros in lanceas; infirmus dicat: Quia 
fortis ego sum. 11 Erumpite et venite, omnes gentes de circuitu, et 
congregamini; ibi occumbere faciet Dominus robustos tuos. 12 Con- 
surgant et ascendant gentes in vallem Iosaphat; %quia ibi sedebo ut iu- 
dicem omnes gentes in circuitu. 13 "Mittite falces, Squoniam maturavit 
messis; venite et descendite, quia plenum est torcular, exuberant ‘tor- 
cularia, quia multiplicata est malitia eorum. 144Populi, populi, in 
valle concisionis, quia “iuxta est dies Domini, in valle concisionis. 
15 Sol et luna obtenebrati sunt, et stellae retraxerunt splendorem 
suum, 16et YDominus de Sion rugiet et de Ierusalem dabit vocem 
suam, et *movebuntur caeli et terra, et *Dominus spes populi sui et 
fortitudo filiorum Israél. 17 Et scietis quia ego Dominus Deus vester 
Chabitans in Sion monte sancto meo; et erit Ierusalem sancta, et 
éalieni non transibunt per eam amplius. 

18 Et ferit in die illa, 9stillabunt montes dulcedinem, et colles 
fluent lacte et “per omnes rivos Iuda ibunt aquae, et ‘fons de domo 
Domini egredietur et irrigabit torrentem spinarum. 19 JjAegy- 
_ tus in desolationem erit, et ‘Idumaea in desertum perditionis, ™pro 
eo quod inique egerint in filios Iuda et effuderint sanguinem innocen- 
tem in terra sua. 20 Et “Judaea in aeternum habitabitur et Ierusalem 
in generationem et generationem, 21 et °mundabo sanguinem eorum, 
quem non mundaveram, et Dominus commorabitur in Sion. 





or I, 15. — v. 3 Rg 10, f. 
n Jr 6, 4; Mic 3, 5. — cf. Jr 


23,.°9;, 
ocf. Is 2, 4; Mic 4, 3. 


p cf. Is 54, 15. 
acf. Ps 95, 13; 97, 9; Is 2, 4; 
5, 5l Santee 2%, Shs 


FAP. 14, 1S, 1X8, TO: 

sch. Jrusr, 33 Os 6, 115;.5Mt 
13, 30, 39; Jo 4, 35. 

tci.-is 63,°2,.3; Ap 14, 29,,20- 

uct, Ez 30; 1%. 


[z0; Am\x; 2. 
yIs 31, 4; Jr 25, 30; Os it. 
. in off. et exsequiis Df. 


. 2, 10. — cf. Am 4g, 5. 


Ez 47, 7. 
BY 5 « Per ve [2 Adv. 
17, 18] R. et Ant. in fr.2 p.D. 


us St. 12 Niet, 15: Ze 9; s- 
14, 21. — cf. Ap 21, 27; 22, 

fcf. cp. 1, 10 sqq. 15. 

gAm 9g, 13. hk 15-30,-25.- 

t Ez 47, 1-8; Zc 14, 8. 

jis 19, 1-17. iv. Is 34, 5. 

mAm 1, 11. — cf. Ab 10. 


nm Ps 124, 1,'2: Ez 37,25; Am 
9, 15. 
ols 4, 4. — cf. Ez 36, 25, 29. 


PROPHETIA AMOS 





» ZeiERBA Amos, “qui fuit in pastoribus de °Thecue: 
@ AM|| quae vidit super Israél “in diebus Oziae regis 

4]; Luda et in diebus Ieroboam filii Ioas regis Israél, 
ante duos annos 4terraemotus. 

2Et dixit: “Dominus. de Sion rugiet et de Ie- 
rusalem dabit vocem suam, et luxerunt /speciosa 
pastorum, et exsiccatus est, 9vertex Carmeli. 

3Haec dicit Dominus: *Super tribus sceleribus 
Damasci et super quattuor non convertam eum, eo quod /tritura- 
verint in plaustris ferreis Galaad: 4et /mittam ignem in domum 
mAzaél, et devorabit domos Benadad, 5 et conteram vectem Damasci 
et disperdam habitatorem de “campo idoli et tenentem sceptrum 
de "domo voluptatis, et transferetur populus Syriae ?Cyrenem, 
dicit Dominus. 

6 Haec dicit Dominus: "Super tribus sceleribus %Gazae et super 
quattuor non convertam eum, eo quod “transtulerint captivitatem 
perfectam, ut concluderent eam in Idumaea: 7 et mittam ignem in 
murum Gazae, et devorabit aedes eius, 8 et disperdam habitatorem 
de *Azoto et tenentem sceptrum de Ascalone et convertam manum 
meam super Accaron, et peribunt reliqui Philistinorum, dicit Domi- 
nus Deus. 

9 Haec dicit Dominus: *Super tribus sceleribus *Tyri et super 
quattuor non convertam eum, eo quod concluserint captivitatem 





PROPHETIA AMOS 
a, 10 








1-8] LL. in fr. 5 p. D. 4 Nor. 
@ CDi Fa 145, 15 

b2 Rg 14, 2. 

cv. Os ft, I. 

dZc 14, 5. — cf. Is 29, 6. 


tcf. Is 8, 4. 
perf. 2% Rg 12; 31. 


t Jrv-ao,, 27. 
m4 Re 13, 24,.25- 
n {Ye S 4, AS}, 
o (4 Rg 19, 12). 
pep. 9, 7; 4 Rg 16, 9. 


q Jr_47, t, 5; Sph 2, 4. 
r2 Par 28, 18. — cf. Jl 3, 4, 6. 


eter 3:9; 1, Res,’ F. 


1h gd 1 a 





oe Bet o— 








PROPHETIA AMOS 
1, 10 —3, 11 


ludam (4, 5), propheta scelera Israélitarum describit (6-12), poenamque 
eis debitam adnuntiat (13-16). Et, quia praecipua tantae malitiae causa est 
idolorum cultus (3, I-10), hostem dicit praeprimis devastaturum esse 








uv. 3 Rg 5. 1, 9, 11-14. 


vcf. 2 Rg 28, 17. 

wPs 136, 7. —. cf. Jl 3, 19; 
has 

x LZ 35, 5. 

y Ab 8. — cf. Jb 2, 11. 

zs Is 63, 1;°Jr 49, 13 etc. 


bY. 


LS» 
d2 Rg 11, 1; 12, 26. — v. Ez 
21, 20, 
é Ez 21, 28, 29. 
f Jr 49, 1, 3. 
@ V..epaxtgem. 
6 Sph 2, 8, 9. — v. Is 15, 1-9. 
ect. 4 Rg 3, 27- 
dv. cp. 1, 4, 7, 10 etc. 
é Jr 48, 20-41. 


9, 1, 2; Sph 2, 8, 9. 
S 2A,’ t. 


f Nm 24, 17. — cf. Jr 48, 7. 

glv 26. 14, 15; 2 Es1, 7; Ez 
20, 13, 16, 24. — cf. Dn 
Ae & @ 

hfe 46, 10,1207 oN 40252 


i Jr 17, 27; Os 8, 14; Mic 5,1. 


jcp. 8 ,6. — cf. Lv 25, 29; 4 
Rg 4, 1. 

kcp. 8, 4. — cf. Ps 55, 2; 
56, 4. 

1b 24, 4. — cf. cp. 5, 12; Is 
07:2) 

mcf. 1 Cor 5, 1. — v. Ez 22, 
II 


nv. Ex 23. 20; 
o Dt 2, 31; Jr 24, 8. — v. Nm 
Ce east \ 
9.cl. Nm 23232; 1335. 18280)-335 
qcf. Jl 18, 16; Os 9. 16; Mi 
I 


rcp. 3, te Bx pe; 37, st; 14, 
21; Os 12, 13; Mic 6, 4. 
sv. Dt 8 


z cf, cp. 9, 1; Ec 9, 113. Jr 25, 
35;_46, 6. 

Vito PS) 395 BO, 19% 

scl..a Re 2,°%8. 

@cp: 7, 16; Os’s\.:x: 

6 Mic 2, 3. 

Ser cp:- 2, 0. 

ad Dt 7, 7; 10, 13; Ps 146, 19, 
20. — cf. Os 5, 3; 13, 5. 

ecf. Mt 10, 15; 11, 21, 22; Rm 


Bi: 

f cf. Beli 6,27. 
Ex 33, 3, 4. — v. Jl 2, 1. 
cf. Gn 45, 8; Is 45, 7; Lm 
SAR ESIC IE, F2. 

6] * cf. Catech. R. III 6, 21; 
IV 16, 9. 

§Gn 38, t7. — cf. Jr 15, 1. 

4 Nm 22, 38. 
cp...1, 76. 

MCD. 40213 Oe. 


16, 24. 

ncf. Ps 93, 5, 6; 102, 7. — cf. 
3 Rg 21, 1-16. 

o cf. Is 2: 14, 15; Mic 6, ro-12. 

pcf. 4 Re 17, 5, 6. — v. 4 Rg 
18, 9-12. 





perfectam in Idumaea et non sint recordati “foederis fratrum: 1° et 


mittam ignem in murum Tyri, et devorabit aedes eius. | 

11 Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus “Edom et super 
quattuor non convertam eum, eo quod “persecutus sit in gladio 
fratrem suum et violaverit misericordiam eius et “tenuerit ultra fu- 
rorem suum et indignationem suam servaverit usque in finem. 12 Mit- 
tam ignem in /Theman, et devorabit aedes *Bosrae. 

13 Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus filiorum *Ammon 
et super quattuor non convertam eum, eo quod °dissecuerit prac- 
gnantes °Galaad ad dilatandum terminum suum: 14 et succendam 
ignem in muro 4Rabba, et “devorabit aedes eius in ululatu in die 
belli et in turbine in die commotionis, 15 et ibit /Melchom in capti- 
vitatem ipse et principes eius simul, dicit Dominus. 

Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Moab et super 
quattuor non convertam eum, eo quod “incenderit ossa regis Idu- 
maeae usque ad cinerem: 2et dmittam ignem “in Moab, et devo- 
rabit aedes Carioth, et morietur in sonitu Moab, in clangore tubae, 
3et disperdam iudicem de medio eius et omnes principes eius in- 
terficiam cum eo, dicit Dominus. 

4 “aec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Iuda et super 
quattuor non convertam eum, feo quod abiecerit legem Domini et 
mandata eius non custodierit; %9deceperunt enim eos idola sua, post 
quae abierant patres eorum: ‘45et “mittam ignem in Iuda, et devo- 
rabit aedes Ierusalem. 

6 Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israél et super 
quattuor non convertam eum, pro eo quod ivendiderit pro argento 
iustum, et pauperem pro calceamentis; 7 Jqui conterunt super pulve- 
rem terrae capita pauperum et ‘viam humilium declinant, et ™filius 
ac pater eius ierunt ad puellam, ut violarent nomen sanctum meum, 
8et super vestimentis "pignoratis accubuerunt, iuxta omne altare et 
vinum damnatorum bibebant in domo Dei sui. 9 °Ego autem exter- 
minavi Amorrhaeum a facie eorum, ?cuius altitudo cedrorum altitudo 
eius, et fortis ipse quasi quercus, et %contrivi fructum eius desuper 
et radices eius subter. 1°9”Ego sum, qui ascendere vos feci de terra 
Aegypti et duxi vos in deserto quadraginta annis, *ut possideretis 
terram Amorrhaei, 11 et suscitavi de filiis vestris in prophetas et de 
iuvenibus vestris ‘nazaraeos. Nunquid non ita est, filii Israél? 
dicit Dominus. 12 Et “propinabitis nazaraeis vinum et prophetis 
mandabitis dicentes: %Ne prophetetis. 13 Ecce ego stridebo subter 
vos, sicut stridet plaustrum onustum faeno, 14et “%peribit fuga a 
veloce, et fortis non obtinebit virtutem suam, et Yrobustus non sal- 
vabit animam suam, 15 et tenens arcum non stabit, et “velox pedibus 
suis non salvabitur, et ascensor equi non salvabit animam suam, 
16 et robustus corde inter fortes nudus fugiet in illa die, dicit Do- 
minus. 

. 3 2Audite verbum, quod locutus est Dominus super vos, filii Israél, 
super omnem cognationem, “quam eduxi de terra Aegypti di- 
cens: *@Tantummodo vos cognovi ex omnibus cognationibus terrae, 
eidcirco visitabo super vos omnes iniquitates vestras. 3% Nunquid 
ambulabunt duo /pariter, nisi convenerit eis? 4 Nunquid rugiet Ico 
in saltu, nisi habuerit praedam? Nunquid dabit catulus leonis vo- 
cem de cubili suo, nisi aliquid apprehenderit? 5 Nunquid cadet avis 
in laqueum terrae absque aucupe? Nunquid auferetur laqueus de 
terra antequam quid ceperit? 6 9Si clanget tuba in civitate, et popu- 
lus non expavescet? “Si erit malum in civitate, quod Dominus non 
fecerit? 7 Quia non facit Dominus Deus verbum, ‘nisi revelaverit se- 
cretum suum ad servos suos prophetas. 8Leo rugiet, quis non ti- 
mebit? JDominus Deus locutus est, quis non prophetabit? 9% Audi- 
tum facite in aedibus ‘Azoti et in aedibus terrae Aegypti et dicite; 
Congregamini super ™montes Samariae et videte insanias multas in 
medio eius et “calumniam patientes in penetralibus eius. 1° Et ne- 
scierunt facere rectum, dicit Dominus, °thesaurizantes iniquitatem et 
rapinas in aedibus suis. Mer 
11 Propterea haec dicit Dominus Deus: ?Tribulabitur et circuietur 








— 852 — 








’ 





altaria Bethel et cunctas primorum aedes (11-15). Poena vero talem 
| esse oportet quale decet populum, quem james, siccitas, locustae, pestis, 


bellum a viis suis malis deturbare non valuere (4, 1-13), Nimirum, 


PROPHETIA AMOS 
3, 12 — 5, 12 








terra, et detrahetur ex te fortitudo tua et %diripientur aedes tuae. 
12 Haec dicit Dominus: "Quomodo si eruat pastor de ore leonis duo 
crura aut extremum auriculae, ‘sic eruentur filii Israél, ‘qui habitant 
in Samaria in plaga lectuli et in Damasci grabato. 13 “Audite et con- 
testamini in domo Iacob, dicit Dominus “Deus exercituum; 14 quia 
in die, cum visitare coepero praevaricationes Israél, super eum visi- 
tabo et “super altaria Bethel, et Yamputabuntur cornua altaris et ca- 
dent in terram. 15 Et 2percutiam “domum hiemalem cum °domo ae- 
stiva; et peribunt “domus eburneae, et dissipabuntur aedes multae, 
dicit Dominus. ; 

Audite verbum hoc, @vaccae pingues, quae estis in "monte Sa- 

mariae, “quae calumniam facitis egenis et confringitis pauperes, 
quae dicitis dominis vestris: Adferte et bibemus. 2 4Iuravit Dominus 
Deus in sancto suo, quia ecce dies venient super vos, et “levabunt 
vos in fcontis et reliquias vestras in ollis ferventibus. 3 Et 9per aper- 
turas exibitis altera contra alteram, et proiciemini in Armon, dicit 
Dominus. 4"Venite ad Bethel et impie agite, ad ‘Galgalam et mul- 
tiplicate praevaricationem, et adferte jmane victimas vestras, tribus 
diebus decimas vestras, 5et sacrificate de ‘fermentato laudem et 


vocate “voluntarias oblationes et adnuntiate; "sic enim voluistis, 


filii Israél, dicit Dominus Deus. §& Unde et ego dedi vobis °stuporem 
dentium in cunctis urbibus vestris, et Pindigentiam panum in omnibus 
locis vestris; et 2non estis reversi ad me, dicit Dominus. 7 Ego quo- 
que ‘prohibui a vobis imbrem, *cum adhuc tres. menses -superessent 
usque ad messem, et ‘plui super unam civitatem et super alteram 
civitatem non plui: pars una compluta est, et pars, super quam 
non plui, aruit. 8 Et “venerunt duae et tres civitates ad unam civi- 
tatem, ut biberent aquam, et non sunt satiatae, et non redistis ad 
me, dicit Dominus. 9% %Percussi vos in vento urente et in aurugine, 


-multitudinem hortorum vestrorum et vinearum vestrarum, oliveta 


vestra et ficeta vestra “comedit eruca, et non redistis ad me, dicit 
Dominus. 10 ¥Misi in vos mortem “in via Aegypti, percussi in gladio 
iuvenes vestros usque ad captivitatem equorum vestrorum et “ascen- 
dere feci putredinem castrorum vestrorum in nares vestras, et non 
redistis ad me, dicit Dominus. 11! Subverti vos, osicut subvertit Deus 
Sodomam et Gomorrham, et °facti estis quasi torris raptus ab in- 
cendio: et non redistis ad me, dicit Dominus. 

12 Quapropter haec faciam tibi, Israél. Postquam autem haec fe- 
cero tibi, praeparare in occursum Dei tui, Israél. 13 Quia ecce “for- 
mans montes et creans ventum et “adnuntians homini eloquium 
suum, ‘faciens matutinam nebulam et 9gradiens super excelsa terrae; 
kDominus Deus exercituum nomen eius. ; 

Audite verbum istud, quod ego “levo super vos planctum, do- 
mus Israél : 
Cecidit et non adiciet ut resurgat 2 virgo Israél, 
proiecta est in terram suam, non est qui suscitet eam. 
3 Quia haec dicit Dominus Deus: Urbs, de qua egrediebantur mille, 
relinquentur in ea centum; et, de qua egrediebantur centum, relin- 
quentur in ea decem in domo Israél. 

4 Quia haec dicit Dominus domui Israél: °Quaerite me et vivetis, 
5 et nolite quaererc 2Bethel et in Galgalam nolite intrare et in °Ber- 
‘sabee non transibitis, quia Galgala captiva ducetur, et Bethel erit 
inutilis. 6 Quaerite Dominum et vivite; ‘ne forte comburatur ut ignis 
domus Ioseph, et devorabit, et non erit qui exstinguat, Bethel. 7 9Qui 
convertitis in absinthium iudicium et iustitiam in terra relinquitis. 
8hFacientem Arcturum et Orionem et ‘convertentem in mane te- 
nebras et diem in noctem mutantem, qui vocat aquas maris et ef- 
fundit eas super faciem terrae: ‘Dominus nomen est eius; 9% ™qui 
subridet vastitatem super robustum et depopulationem super poten- 
tem adfert. 10”Odio habuerunt corripientem °in porta et 2loquentem 
perfecte abominati sunt. 11 Idcirco, pro eo quod @diripiebatis paupe- 
rem et praedam electam tollebatis ab eo, "domos auadro lapide ae- 
dificabitis et non habitabitis in eis, vineas plantabitis amantissimas 
et non bibetis vinum earum; 12 quia &cognovi multa scelera vestra 





qcf. Is 39, 6. 

ref. 1 Rg 17, 34-36 

SV. Jr 31, 8-9. 

Ecfcp: 6,14. 

u cf. Ps 49, 7; 80, 9; Mic 1, 2. 


y cf. 4 Rg 23, 15. 

$,.ci<op.-6, 12. 

ae 30, 72. 

b Jd 3, 20. - 

c3 Rg 22, 39; Ps 44, 8. — cf. 
cp. 6, 4. 


dPs 88, 36. 
ecf. Jr 16, 16; Hab 1, 15.— v. 
4 Rg ig. 28. 
F Jat 9, 9; Ez 39, 9. 
1 ZiE2 218, 2+ 
hci. cp.5,5; Ez 20,39; Mt 23, 
icf. cp. 5, 5; Os 4, 15. 2 
jNm 28, 3, 4. — ct. 
LLv 7, 13. 
m Ex 35,39; Lv $9545 Dt 23, 
23; Ez 46, 42. — cf. Ps 118. 
n cf. Ps 80, 13. £108. 
ocf. Jr 31, 29, 30; Ez 3, 18; 


0:75.20: 


Io, 4, Iv. 
pcf. Dt 28, 57; Lm 2, 12. 
aye. 83. Jr-255493 Ag 2, 49. 


r Dt 28, 23. — cf. Jl 2, 23. 
sci. Jr 3, 3. 

tcf. Ex 9, 26. 

u cf. cp. 8, 12. (x, 33> 


v Dt 28,22; Ag 2, 18. — cf. Ag 

x Jl 1, 4; 2, 25. — cf. Dt 28, 
22, 39, 40. 

y (Dt 28, 27, 60. — cf, Ex 12, 
29; Ps 77, 51). 

zIs 10, 24, 26. 

a. 15) 345-33: Jia, 20: 

b Dt 20, 23. — cf. Is 13, 19. 

cZec 3, 2. — cf. Ju 23. 


dcf. Ps ror, 24. 

ecf. Ps 138, 3. 

fief. cp. 5, 8; 8, 9. 

g Dt 32, 13; Is §8; 24; Mic 
Saw Fe [Jr ro, 11. 

hep. 5, 27; Is 48, 2; 51, 25; 

a Ez 19. 1. 

b cf. Lm 2, 13; Is 47, f. 





so 10, 4. — cf. cp. 6, 12. 


icp. 4, 13; Ps 103, 20. 

jcp. 9, 6. — cf &n 6, 17; Ps 
103, 

lcp. 9, 6. 

mcf. Jr so. 32. 

2 Is 29, 21. — cf. Pro 15, 5,10. 


¥: 

p cf. 291 8 

q cf. dc y pa ie 

r Dt 28, 30, 39: Mic 6, 15; 
Sph .%, 13. 

scp. 3,-2. — cf. Os 5, 3. 





eas 853 = 








PROPHETIA AMOS 
5, 13 — 7,6 


guia Deo iubenti ut converterentur refragati sunt (5, 1-15), iudicium 
patientur horrendum, inexorabile, populi et divitum captivitate con- 
summandum (16-6, 7), universi vero regni excidio et devastatione 








ty Re 8,03; 12336 ces 
75. 10, 

us 10, 2. — cf. cp. 2, 7. 

v Pro 13, 3. — cf. Ec 3, 7. 

xv. Mic 2, 3. 

y cf; Dt: 30; 15, 29; Spho2, 73% 

g:cl. (Mic 35 £*. 

acp! 3°13. 

5 Ps 96, EE 8-53: ein 72% 


S12) 12: 


f cf. Jr 17, 16. 
VE, FS: 

Av. Jl 2, 2. 

cf. Is 24, 18; Jr 48, 44; Ac 

28, 3, 4. 

jis 1, 13-15; Ml:1z, 10..— cf. 
cp. 8, 9. — v. Mt 24, 19. 

kIs 1, 11; Jr 6, 20. — cf. Mic 
6,6, 7.3: 


Lect. cps 6; §% 85752 0ES- sf Fa 


m (all) Ac 7, 42, 43. 
ncf. Is 46, 7. 


o4 Rg 17, 6. 


ieee 32, 9; Le 6, 24; Je 5, 1. 

cp. 3, 9; 4, I. 

cel. Ez 730; 

dv. Ex 19, 5. 

e Gn 10, 10; Is ro, 9. 

f3 Rg 8, 65; 4 Rg 18, 34; Is 
v. 1 £7, ak 

h cf. Nh 3, 8. 

tcf. cp. 3, 10. 

ICES CPt 31 32 

LEst 1, 6. — cf. cp. 3, 15. 

mc. cp: 8; 2371s" §,” t2. 

mIs 5, 12. 

ocf. Dn ro, 3. 

PCP. Fi IT; TF. 

q Jr 12, 5; 51, 14. 

fcp;-8;)73 2, 2. — cf. Ps 


40, 5. 
$cts-Jr, 87; '3. 


é cf. cp. 8, 3°. 
ucf. 1 Rg 31, 12. 


D'Ch. Cp. 1S. 43608, 4: 
RE CDs. 35 FS: 


ycp. 5, 7; Os ro, 4. 


scf.i3: Re 23,213 Mic apo: 
OT 21t.s; 1S: 
b4 14, 25; 2 Par 7, 8. 


p. 3 

byl 1, 4. — v. Ex 10, 4. 

c Dt 11, 14: Pro 16, 15; Jc 5, 
7, —V. 40; 3: 

dcf. Ps 129, 3: 

éick:, Dt:32,. 363.912; 28; 


fet. Ap 8, 7, &. 


Pcly Vio 192 QoRe- 22 Sree 
34, II. 





et fortia peccata vestra: hostes iusti, taccipientes munus et “pau- 
peres deprimentes in porta. 13 Ideo prudens in tempore illo “tacebit, 
“quia tempus malum est. 14 ¥Quaerite bonum et non malum, ut vi- 
vatis, et *erit Dominus *Deus exercituum vobiscum, sicut dixistis; 
15 bodite malum et diligite bonum et constituite in porta iudicium, 
“si forte misereatur Dominus Deus exercituum reliquiis Ioseph. 

16 Propterea haec dicit Dominus Deus exercituum dominator: 
In omnibus plateis %planctus, et in cunctis, quae foris sunt, dicetur: 
Vae vae, et vocabunt agricolam ad luctum et ad planctum eos qui 
sciunt plangere. 17 Et in omnibus vineis erit planctus, quia @pertran- 
sibo in medio tui, dicit Dominus. 

18/Vae desiderantibus %9diem Domini! Ad quid eam vobis? Dies 
Domini ista, “tenebrae et non lux. 19 *Quomodo si fugiat vir a facie 
leonis, et occurrat ei ursus, et ingrediatur domum et innitatur manu 
sua super parietem, et mordeat eum coluber. 2 Nunquid non tene- 
brae dies Domini et non lux? et caligo et non splendor in ea? 21 IOdi 
et proieci festivitates vestras et non capiam odorem coetuum vestro- 
rum. 22 Quod si obtuleritis mihi holocautomata et munera vestra, 
non suscipiam et vota pinguium vestrorum non respiciam. 23 Aufer 
a me tumultum carminum tuorum, et /cantica lyrae tuae non audiam: 
24 et revelabitur quasi aqua iudicium, et iustitia quasi torrens fortis. 
25 ™Nunquid hostias et sacrificium obtulistis mihi in deserto qua- 
draginta annis, domus Israél? 26 Et “portastis tabernaculum Moloch 
vestro et imaginem idolorum vestrorum sidus dei vestri, quae fe- 
cistis vobis. 27 Et °migrare vos faciam trans Damascum, dicit Do- 
minus: Deus exercituum nomen eius. 

6 @Vae, qui opulenti estis in Sion et confiditis in “monte Samariae; 
Coptimates, “capita populorum, ingredientes pompatice domum 
Israél! 2Transite in @Chalane et videte et ite inde in /Emath ma- 
gnam et descendite in 9Geth Palaestinorum et ad optima quaeque- 
regna horum, “si latior terminus eorum termino vestro est. 3 Qui 
separati estis in diem malum et ‘appropinquatis solio iniquitatis, 
4jqui dormitis in ectis eburneis et lascivitis in stratis vestris, qui 
comeditis agnum de grege et vitulos de medio armenti, 5™qui ca- 
nitis ad vocem psalterii: sicut David putaverunt se habere vasa can- 
tici, §*”bibentes vinum in phialis et °optimo unguento delibuti, et 
nihil patiebantur super contritione Ioseph. 7 Quapropter nunc ?mi- 
grabunt: in capite transmigrantium, et auferetur factio lascivientium. 
8 dIuravit Dominus Deus in anima sua, dicit Dominus Deus exerci- 
tuum: Detestor ego “superbiam Iacob et domos eius odi et *tradam 
civitatem cum habitatoribus suis. 9% Quod ‘si reliqui fuerint decem 
viri in domo ..una, et ipsi morientur; 1% et tollet eum propinquus 
suus et “comburet eum, ut efferat ossa de domo, et dicet ei qui 
in penetralibus domus est: Nunquid adhuc est penes te? 11 Et re- 
spondebit: Finis est. Et dicet ei: “Tace et non recorderis nominis 
Domini; 12 quia ecce Dominus mandabit et “percutiet domum maio- 
rem ruinis et domum minorem scissionibus. 13 Nunquid currere 
queunt in petris equi aut arari potest in bubalis, Y”quoniam conver- 
tistis in amaritudinem iudicium et fructum iustitiae in absinthium? 
14 Qui laetamini in nihilo, qui dicitis: “Nunquid non in fortitudine 
nostra adsumpsimus nobis cornua? 15Ecce enim 4suscitabo super 
vos, domus Israél, dicit Dominus Deus exercituum, gentem, et con- 
teret vos ab Yintroitu Emath usque ad torrentem deserti. 
7 @Haec ostendit mihi Dominus Deus: et ecce, fictor "locustae in 
principio germinantium ¢serotini imbris; et ecce serotinus post 
tonsionem regis. 2 Et factum est, cum consummasset comedere her- 
bam terrae, dixi: Domine Deus; propitius esto, obsecro; %quis su- 
scitabit Iacob, quia parvulus est? 3¢Misertus est Dominus super 
hoc. Non erit, dixit Dominus. 

4 Haec ostendit mihi Dominus Deus: et ecce vocabat /fiudicium 
ad ignem Dominus Deus, et devoravit abyssum multam et comedit 
simul partem. 5 Et dixi: Domine Deus, quiesce, obsecro; %quis su- 
scitabit Iacob, quia parvulus est? 6 Misertus est Dominus super hoc. 
Sed et istud non erit, dixit Dominus Deus. 











(8-15). Captivitate autem, qua omnes multandi sunt, symbolis locusta- 
rum, ignis, trullae caementarii et uncini pomorum descripta (7, 1-8, 3), 
prolata vaticinia vates resumit (4-14). Demum iudicio Dei denuo enarrato 


PROPHETIA AMOS 
7,7 —9%, 5 








7 Haec ostendit mihi Dominus; et ecce Dominus stans super mu- 
rum litum, et in manu eius trulla caementarii. 8 Et dixit Dominus 
ad me: “Quid tu vides, Amos? Et dixi: Trullam caementarii; et 
dixit Dominus: Ecce ego ponam trullam in medio populi mei Israél; 
non adiciam ultra superinducere eum. 9 Et ‘demolientur excelsa idoli 
et sanctificationes Israél desolabuntur, et consurgam super Jdomum 
Ieroboam in gladio. 

10 Et misit Amasias 'sacerdos Bethel ad “Ieroboam regem Israél 
dicens: “Rebellavit contra te Amos in medio domus Israél; °non 
poterit terra sustinere universos sermones eius. 11 Haec enim dicit 
Amos: In gladio morietur Ieroboam, et Israél ?captivus migrabit de 
‘terra sua. 

12 Et dixit Amasias ad Amos: %Qui vides, gradere, fuge ‘in ter- 
ram luda et *comede ibi panem et prophetabis ibi. 13 Et tin Bethel 
non adicies ultra ut prophetes, quia “sanctificatio regis est et domus 
regni est. 14 Responditque Amos et dixit ad Amasiam: %Non sum 
propheta et non sum filius prophetae, sed armentarius ego sum vel- 
licans sycomoros, 15 et “tulit me Dominus, cum sequerer gregem, et 
dixit Dominus ad me: Vade, Ypropheta ad populum meum Israél. 
16 Et “nunc audi verbum Domini: Tu dicis: Non prophetabis super 
Israél et “non stillabis super domum idoli. 17 &Propter hoc haec 
dicit Dominus: Uxor tua in civitate fornicabitur, et filii tui et filiae 
tuae in gladio cadent, et humus tua °funiculo metietur, et tu in terra 
polluta morieris, et Israél captivus migrabit de terra sua. 

8 @Haec ostendit mihi Dominus Deus: et ecce uncinus pomorum. 

2Et dixit: °Quid tu vides, Amos? et dixi: Uncinum pomorum; 
et dixit Dominus ad me: °Venit finis super populum meum Israél: 
non adiciam ultra, ut pertranseam eum. 2 Et stridebunt cardines 
templi in die illa, dicit Dominus Deus: ¢multi morientur, in omni 
loco “proicietur silentium. 

4 Audite hoc, fqui conteritis pauperem et deficere facitis egenos 
terrae 5 dicentes: Quando transibit mensis, et venundabimus merces? 
et %sabbatum et aperiemus frumentum, ut imminuamus mensuram 

et augeamus siclum et supponamus “stateras dolosas, § ut *possidea- 

Mus in argento egenos et pauperes pro calceamentis et quisquilias 
frumenti vendamus? 7Iuravit Dominus in /superbiam Iacob: (Si 
oblitus fuero usque ad finem omnia opera eorum. 8 ™Nunquid super 
isto non commovebitur terra, et lugebit omnis habitator eius, et 
"ascendet quasi fluvius universus, et eicietur et 9defluet quasi rivus 
Aegypti? 

9 Et erit in die illa, dicit Dominus Deus, ?occidet sol in meridie, 
et %tenebrescere faciam terram in die luminis 14 et *convertam festi- 
vitates vestras in luctum et omnia cantica vestra in planctum et 
sinducam super omne dorsum vestrum saccum et super omne caput 
calvitium et “‘ponam eam quasi luctum unigeniti et novissima eius 
quasi diem amarum. 

11 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et “mittam famem in terram, 
non famem panis neque sitim aquae, sed Y“audiendi verbum Domini. 
12 Et commovebuntur a mari usque ad mare et ab aquilone usque 
ad orientem, “circuibunt quaerentes verbum Domini et non invenient. 
13 ¥In die illa deficient virgines pulchrae et adulescentes in siti, 
14 qui iurant in delicto Samariae et dicunt: Vivit deus tuus Dan, 
et vivit via *Bersabee; et cadent et non resurgent ultra. 
W) Vidi Dominum stantem super altare et dixit: Percute cardinem, 

et 2commoveantur Ysuperliminaria; avaritia enim in capite omnium; 
et novissimum eorum in gladio interficiam, “non erit fuga eis. Fu- 
gient, et non salvabitur ex eis qui fugerit. 24Si descenderint usque 
ad infernum, inde manus mea educet eos; et, si ascenderint usque 
in caelum, inde detraham eos; et, si absconditi fuerint in @vertice 
Carmeli, inde scrutans auferam eos; et, ‘si celaverint se ab oculis 
meis in profundo maris, ibi mandabo serpenti, et mordebit eos: 
4et, %si abierint in captivitatem coram inimicis suis, ibi mandabo 
gladio, et occidet eos, et “ponam oculos meos super eos in malum 
et non in bonum: 5et Dominus Deus exercituum, qui tangit terram, 





hep. 8 ,2. 


i (Gn 26, 23, 25). 
jv. 4 Rg 15, 8-12. 


tvr. 16. — Vv. cp. 2, 12 

uv. 3 Rg 12, 29-13, I. 

0 Cf. ep. t,t Zerrg ys. 

Sct Psi 947)! 75: 

y cf. Ez 6, 2. 

2 Cp. *3; 7. 

a Ez 20, 46; 21, 2; Mic 2, 6. 
6 ct. Jc 28, 16: 20,.2%2°33,° 22; 
ecf..vr. 3.8: 


acp. 7, I, 4, 7- 
b.ep;, 7,8: 
cLm 4, 18. 


dcf. cp. 6, 9. 
6.cf. scp. 6G22t: Jr 16; 4,6. 


4, 5) * Catech. R. Ill: 8, 20. 

$f CoP 2) J:kETO 25.22; 

vct..2 HS: 30, 32; 13, £5, 163 
Ez 20, -13. ° 

hk Os 12,.7;° Pro 11,1. 

ey 2, Ae 

4 ct."cp,16,, 83 

LOs 8, 13; 9, 9. 

m cf. Os 4, 3. 


nmcp. 9, 5. 
O°ch. 'Zc-10; 1. 


pJr 15,9; Mic 3, 6. — cf. cp. 
5, 20; t at 295 

q op. 4, 13; 5, 8. 

r (all) Tb 2, 6. — cf J.r 7, 34; 
rT, Mc “5; 49: 

$ Iss). 28: 

t Jr 6, 26; Zc 12, 10. — cf. Ex 


12, ae; 

11],* Catech. R. IV 13, 18. 

wt. 1s 83°20,.a%. 

v Mic 3, 7. — cf. Dt 8, 3; Jo 
+ 3845346 

x.Jr 5, 1. — cf. cp. 4, 8; Lm 
4, 8. 

yIs 51, 20. 

sci. Dt-9, 21373 Re 12,29, 
30; Os 10, 8. 

acp. 5, 5. 

@CL, 18° 6,4: 

& Sph 2, 14. 

C£43-CD. 25. £4; 

dPs 139, 8-10. — cf. cp. 2, 
14; Jb 26, 6; Ecli 42, 18. 


ecp. 1, 2. 
Jct. Jb 26,35 Jr age 16: 
gcf. Dt 28, 65; Ez 5, 2, 12. 


Acf. vr. 8. — v. Jr 21, 10; 
44, It. 





— 855 — 








PROPHETIA AMOS 


(9, 1-7), futuram restaurationem praenuntiat (8-15). 
Ruina Idumaeae et regni ludae restauratio. Edom exterminabitur (Ab 1-10), quia 








9, 6-15 de malis luda gavisus est (11-16); Israél contra exaltabitur in Sion 
i Ps 103, 32; 143, 5. — ef. Jl | et ftabescet, et lugebunt omnes habitantes in ea, et Jascendet sicut 
j a8 %. go? 16. rivus omnis et defluet sicut fluvius Aegypti. 6 “Qui aedificat in caelo 
R cf. Ps 103, 3. ascensionem suam et fasciculum suum super terram fundavit, ‘qui 
ly. cp. 5, 8. vocat aquas maris et effundit eas super faciem terrae; ™Dominus 
pub r 16, 21; 33, 2 nomen eius. 7 Nunquid non ut “filii Aethiopum vos estis mihi, filii 
0 pl a 10. Israél? ait Dominus; °nunquid non Israél ascendere feci de terra 
pJr 47, 4. Aegypti-et ?Palaestinos de Cappadocia et Syros de @Cyrene? 8 Ecce 
gcp. I, § oculi Domini Dei super regnum peccans, et "conteram illud a facie 


rcf. Dn 2, 34; Mt 21, 44. 
349r 20,0173 o 28. — ct. eis, 


32:_Ab 1 

tcf. Jr Pe 7; Mt °3, :42501be 
22;' 32. 

Ch CD. 603.2) Wie Sao EY. 

v (all) Ac 15, 16, 17 


x cf. Ab 19. 
y (all) Ac 14, 17, 18. 


13- 75} L. in fr. 6 OT. Spor. 
z ci. ‘ae gos ; 

ajl3 

5 Dt Rage Jr 30, 3; Ez 39,25. 


fEz 
gcf. Jr3, 18; 7, ” 





terrae; ‘veruntamen conterens non conteram domum Iacob, dicit 
Dominus; 9%ecce enim mandabo ego et ‘concutiam in omnibus gen- 
tibus domum Israél, sicut concutitur triticum in cribro, et non cadet 
lapillus super terram. 10In gladio morientur omnes peccatores po- 
puli mei, qui dicunt: “Non appropinquabit et non veniet super nos 
malum. 114%Jn die illa suscitabo tabernaculum David, quod cecidit, 
et reaedificabo aperturas murorum eius et ea quae corruerant instau- 
rabo et reaedificabo illud sicut in diebus antiquis, 12 “ut possideant 
reliquias Idumaeae et Yomnes nationes, eo quod invocatum sit nomen 
meum super eos, dicit Dominus faciens haec. 

13 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et *comprehendet arator 
messorem, et calcator uvae mittentem semen; et %stillabunt montes 
dulcedinem, et omnes colles culti erunt, 14 et Sconvertam captivi- 
tatem populi mei Israél, et Caedificabunt civitates desertas et inha- 
bitabunt et dplantabunt vineas et bibent vinum earum et facient 
hortos et comedent fructus eorum, 15 et &plantabo eos super humum 
suam et /non evellam eos ultra de terra sua, 9quam dedi eis, dicit 
Dominus Deus tuus. 


PROPHETIA ABDIAE 


PROPHETIA ABDIAE 
1, 1-13 





acf. 2 Par 28, 9 (?). 

r-11) LL. in fr. Me D. 4 Nbr. 
bv. Jr 49, 7-22; Ez 25, 12-14. 
1-7] Jr 49, 14-16. 


ccf. Nm 24, 31. 


dcf. 2 Mc g, 10. — v. Is 14, 
Y3i 

ée Jr 49, 9. — cf. Dt 24, 31. 

Pot. ie 49, 10. 

g Ps 40, 10; Jr 38, 22..— cf. 
Mic 7, 5. 

hcf. Jr 49, 7 

icf. Is 29, 14 

dag ol Bia OF Aan ear 
Am 1, 12, — v. 1 Par 1, 45) 

m Jl 3, 19. — cf. Gn 27, 42; 
Nm’ 20, 20, 21. 

W225, 32; 385; 3; 

o Ps 136, 7. —c r wy 14. 

pv. 4 Reg 25, 10-20. 

gci. Jl 3, 3 Nh 3, 10. 

r Je 136, 6; Lm 4, 243 Bz '33, 


hi "Ps r ®ve 4: 
eb. tm sae 
ay €33°9, 
BOT Os Ree 53, 
wth. Pro T4, $. 


Bar 4, 12; Mic 








jiiisto @Abdiae. Haec dicit Dominus Deus ad ¥Edom: 
Auditum audivimus a Domino, et legatum ad 
gentes misit: Surgite, et consurgamus adversus 
eum in proelium. 2Ecce parvulum dedi te in 
gentibus, contemptibilis tu es valde. %Superbia 
cordis tui extulit te Chabitantem in scissuris petra- 
rum, exaltantem solium tuum, qui dicis in corde 
————————J tuo: Quis detrahet me in terram? 44Sj exaltatus 
rueris ut aquua et si inter sidera posueris nidum tuum, inde de- 
traham te, dicit Dominus. 5 ¢Si fures introissent ad te, si latrones_ 
noctem, quomodo conticuisses? Nonne furati essent sufficientia si 

eSi vindemiatores introissent ad te, nunquid saltem racemum “i 
liquissent tibi? 6/Quomodo scrutati sunt Esau? Investigaverunt ab- 
scondita eius. 
ris tui illuserunt tibi, Yinvaluerunt adversum te viri pacis tuae ; qui 
comedunt tecum ponent insidias subter te: “non est prudentia in eo. 
8iNunquid non in die illa, dicit Dominus, perdam sapientes de 
Idumaea et prudentiam de /monte Esau? 9% Et timebunt fortes tui la 
meridie, ut intereat vir de monte Esau. 10 Propter interfectionem 
et propter ™iniquitatem in fratrem tuum Iacob operiet te confusio, 
et ™peribis in aeternum. 11 °In die, cum stares adversus eum, quando 
capiebant alieni exercitum eius, et Pextranei ingrediebantur portas eius 
et Ysuper lerusalem mittebant sortem, "tu quoque eras quasi unus ex 
eis. 128Et non despicies in die fratris tui, in die peregrinationis 
eius, et non laetaberis super filios Iuda in die perditionis eorum et “non 
magnificabis os tuum in die angustiae, 13 neque ingredieris portam 





7 Usque ad terminum emiserunt te, omnes viri foede- 








— 856 — 





atque terras inimicorum suorum possidebit (17-21). 
lonas iussus a Deo Ninivitis pacnitentiam praedicat. Jona contumax in Deum fugit, 
sed a nautis deicitur in mare et a pisce deglutitur (1, I-16). Sospes 


PROPHETIA ABDIAE 
1, 14-21 








populi mei in die ruinae eorum neque despicies et tu-in malis eius 
in die vastitatis illius, et non emitteris adversus exercitum eius in 
die vastitatis illius, 14 neque stabis in “exitibus, ut interficias eos qui 
fugerint, et non concludes reliquos eius in die tribulationis. 15 Quo- 
niam iuxta est Ydies Domini super omnes gentes. *Sicut fecisti, fiet 
tibi: %retributionem tuam convertet in caput tuum; 16 quomodo 
enim bpibistis super “montem sanctum meum, bibent omnes gentes 
iugiter et bibent et absorbebunt et %erunt quasi non sint. 17 Et ¢in 
monte Sion erit salvatio, et erit sanctus, et /possidebit domus Iacob 
eos qui se possederant, 18 et %erit domus Iacob ignis et domus Io- 
seph flamma, et domus Esau stipula, et “succendentur in eis et de- 
vorabunt eos, et ‘non erunt reliquiae domus Esau, quia Dominus 
jocutus est. 19 Et hereditabunt hi qui ad Jaustrum sunt ‘montem 
Esau et ™qui in campestribus Philisthiim, et possidebunt regionem 
Ephraim et regionem “Samariae et Beniamin possidebit Galaad, 
20 et transmigratio exercitus huius filiorum Israél omnia loca Cha- 
nanaeorum usque ad oSareptam, et transmigratio Ierusalem, quae 
in Bosphoro est, possidebit civitates austri. 21 Et Pascendent salva- 


tores in montem Sion iudicare montem Esau, et Yerit Domino re- 
gnum. 





x Mt 22, 9. — cf. Ez 21, 21. 

yv. Jl 1,15. 8. 

a 50, 29; Ez 35; 15; Hab 2, 
s 


ajl 3, 4. — cf. 78, 12; Is 
65, 9; Le 6, 38. 

5 Jr 25, 27, 28; Hab 2, 16. 

Cv. Jia, 33 352% 

dSa 


ae 2. 

e (all) jl 2, 32. — cf. Ama, 8. 
f cf. Am 9, 12. — v. Gn 4g, 10. 
g Zc 12, 6. — cf. Is 10, 17; Jr 


5, 14. 
Acf. Jl 2, 5; Nh 1g, ro. 
+ Ex 25, 13, 14. 
jcf. Is 10, 40; Jd 1, 9. 
lyr. 8 


m Jr 17, 26. — v. Js 15, 21. 
eye 23, 13. 
03 Rg 17, 9; Le 4, 26. 


PROPHETIA IONAE 


Hirt factum est verbum Domini ad ®Ionam filium 
iii Amathi dicens: 2 Surge, et vade in 2Niniven civi- 

tatem °grandem et praedica in ea, quia “ascendit 
malitia eius coram me. 3Et surrexit Ionas, ut 
€fugeret in fTharsis a facie Domini, et descendit 
in 9Iloppen et invenit navem euntem in Tharsis et 
dedit naulum eius et descendit in eam, ut iret 
i. 4*Dominus 





navi, in mare, ut alleviaretur ab eis; et Ionas descendit ad interiora 
navis et dormiebat sopore gravi. 6 Et accessit ad eum gubernator 
et dixit ei: Quid tu sopore deprimeris? Surge, invoca Deum tuum, 
msi forte recogitet Deus de nobis, et non pereamus. 7 Et dixit vir 
‘ad collegam suum: Venite, et “mittamus sortes et sciamus quare 
hoc malum sit nobis. Et °miserunt sortes et cecidit sors super Ionam. 
8Et dixerunt ad eum: ?Indica nobis cuius causa malum istud 
sit nobis. Quod est opus tuum, quae terra tua, et quo vadis vel 
ex quo populo es tu? 9% Et dixit ad cos: Hebraeus ego sum et Do- 
minum 7Deum caeli ego timeo, "qui fecit mare et aridam. 10 Et ti- 
muerunt viri timore magno et dixerunt ad eum: Quid hoc fecisti? 
Cognoverunt enim viri quod a facie Domini fugeret, quia indicave- 
rat eis; 11 et dixerunt ad eum: Quid faciemus tibi, et cessabit mare 
a nobis? quia mare ibat et intumescebat. 12 Et dixit ad eos: Tollite 
me et mittite in mare et cessabit mare a vobis; scio enim ego, quo- 
niam propter me tempestas haec grandis venit super vos. 13 Et re- 
migabant viri, ut reverterentur ad aridam, et non valebant, quia mare 
ibat et intumescebat super eos. 14 Et clamaverunt ad Dominum et 
dixerunt: Quaesumus, Domine, ne pereamus in anima viri istius, 
et ne des super nos sanguinem innocentem; quia *tu, Domine, sicut 


PROPHETIA IONAE 
1, 1-14 








r-12] LL. in sb. ». D. 4 Nor. 

a4 Rg 14, 25. 

b Gn 10, 11, 12; 4 Rg 19, 36; 
Tb 1,11; Nh 1,2; Sph 2, 13. 

e€cp. 3, 3; 4, II. 

é cf, Gn (18,206 21,5 Je.s1519;3 
Ap 28, 5. 

evr. 10; cp. 4, 2. — cf. Ps 
133, 8. 

f3 Rg 10, 22; Ps 71, ro. 

gJs 19, 46; 2 Par 2, 16; 1 Es 

+ 7 

h bn 4, 16. — cf. Ps 138, 7-10. 

cf. Ps 106, 25, 26. 

j 22, 48; Ps 47, 8. 

k cf. Ps 106, 28. 

Lek Ace 2%, 18, 10, 33. 


mci. cD. 3;.9- 

ncf. Js 7, 16; 1 Rg 14, 42. 
ocf.. Pro. 216,..333: Ac. 1;)-26: 
pcf. Js 7, 19-21. 


q Ap 11, 13. — ef. Ec 2, 12. 
r Gn 1, 9, 10. — v. Ps 145, 6. 


scf. Dt 21,.8. 





— 857 — 








PROPHETIA IONAE 
1, 15 — 4, 10 


concinit canticum (2, I-10) et in terram restitutus, Ninivitis praedicat 
eorumque paenitentium Deus miseretur (3, 1-10), prophetam vero, quia 
de hac re irascitur, verbis et opere lepide arguit (4, I-11). 








t Jdt 9, 4; Ps 113, 3 (bis);°Dn 
4, 32. 


MeCl.2LCT 8! 24, 
uvcf. Gn 8, 20; 31, 54. 
Cle Ops. 25303 


a Mt 16, 4. — cf. Le 11, 30. 

5b Est 4, 16; Mt 12, 40. — cf. 
Est 5, 1; r Cor 15, 4. 

¢ Ps 3, 5; 117, 5; 119, I. 

dLm 3, 55. — cf. Ps 129, 1; 
a: Cores. 74s ; 

3] Ant. in fr. 2 mai. hebd. 

évs Ps 87,:7, 8. 

fPs 17, 5; 41, 8. — cf. 1 Mc 

e. 


, 


I, e 
eh Dt 32, 22; Jdt 16, 18. 
1 Ps 15, 10; 29, 4; 85, 13; Dn 
88 


3, : 
mcf. Ps 106, 6; 141, 4. 
m2 Par 30, 27. — cf. Is 65,15. 
ocf. Mic 1, 2. 
pcf. 4 Rg 17, 15; Ps 30, 7; Jr 


S 14, 2; Heb 13, 15. 
S¥...PS8 121, 26. 
1-10] L. in fr. 2 p. D. Pass. — 
Prph in sb. s. 


ON CD. 15128 


5 Th 14, 6; Nh 3, 7; Sph 2, 
Fe Ss 

cl. Mt 12,142 Le tr, P: 

51 * cf.Conc.Trid. s, XIV cp..5. 

d cf. 2 Par 20, 3. 

é€3 Rg 20, 31, 32; Ps 20, 12. 

6} * ge: Catech. R. II 5, 28; IV 


3, 0. 

f cf. Jb 1, 10; Ez 26, 16. 

gcf. Jb 2, 8, 236 ass, 26;a7, 
13Lm. 2,920) 

A ci. cp. 4, 12°, PS:35,2R; i t, 

_ 18, 20. 

COLT IS Tes Oe ee 

jIs_ 59, 6. 

12 Rg 12, 22; Jl 2, 14; Am 5, 
15. — cf. Tb 13, 8. 

mict,..Psi 79. 38::-Sapia.t 

mIs §5, 7; Jr 18, 8; Ez 21, 27. 

Gch. vre ASO: 

ONE CDR 3h 

c Ex 34, 6; Ps 85, 5; Jl 2, 13. 


dvr. 8. — cf. 3 Rg 19, 4; 2 
Cor 1, 8. 
ECE Ub 356 8 Ss Mere oes 


ARE 
fvr. 9. — cf. vr. 1. 
g cf. 2 Es 8, 15. 


hJr 18, 17. 
icf. Ps 120, 6. 
jcf. Gn 32, 40; Mt 20, 12. 





voluisti, fecisti. 15 Et tulerunt Ionam et miserunt in mare, et ‘stetit 
mare a fervore suo, 16 et timuerunt viri timore magno Dominum 
et “immolaverunt hostias Domino et “voverunt vota. 
2 Et praeparavit Dominus piscem grandem ut deglutiret Ionam. Et 
*erat Ionas in ventre piscis tribus diebus et tribus noctibus. 
2Et oravit Ionas ad Dominum Deum suum de ventre piscis 3 et 
¢Clamavi de tribulatione mea ad Dominum, et exaudivit me: 
dde ventre inferi clamavi, et exaudisti vocem meam 
4 et &proiecisti me in profundum, in corde maris, 
et flumen circumdedit me: 
omnes gurgites tui et /fluctus tui super me transierunt, 
> Et ego dixi: 2Abiectus sum a conspectu oculorum tuorum, 
__ /veruntamen rursus videbo templum sanctum tuum, [me, 
6 ‘Cicumdederunt me aquae usque ad animam, abyssus vallavit 
pelagus operuit caput meum, /ad extrema montium descendi, 
7 terrae vectes concluserunt me in aeternum, [meus. 
et ‘sublevabis de corruptione vitam meam, Domine Deus 
8 mCum angustiaretur in me anima mea, Domini recordatus sum, 
"ut veniat ad te oratio mea, °ad templum sanctum tuum. 
9 PQui custodiunt vanitates frustra Ymisericordiam suam derelin- 
10 rego autem in voce laudis immolabo tibi, [quunt; 
Squaecumque vovi reddam pro salute Domino. 
11Et dixit Dominus pisci, et evomuit Ionam in aridam. 
Et factum est verbum Domini ad Ionam secundo dicens: 2 Surge 
et vade in @Niniven civitatem inggnany et praedica in ea praedi- 
cationem, quam ego loquor ad te. Et surrexit Ionas et abiit in 
Niniven iuxta verbum Domini, et Ninive erat civitas magna itinere 
trium dierum, ‘et coepit Ionas introire in civitatem itinere diei 
unius et clamavit et dixit: Adhuc quadraginta dies, et Ninive °sub- 
vertetur. 5 Et °crediderunt viri ninivitae in Deum et %praedicaverunt 
ieilunium et ¢vestiti sunt saccis a maiore usque ad minorem. 6&6 Et 
pervenit verbum ad regem Ninive, et /surrexit de solio suo et abiecit 
vestimentum suum a se et indutus est sacco et 9sedit in cinere 7 et 
clamavit et dixit in Ninive, ex ore regis et principum eius, dicens: 
Homines et “iumenta et boves et pecora non gustent quidquam nec 
pascantur et aquam non bibant, 8et operiantur saccis homines et 
iumenta et clament ad Dominum in fortitudine, et ‘convertatur vir 
a via sua mala et ab /iniquitate, quae est in manibus eorum. 9 Quis 
scit si convertatur et ignoscat Deus et ™revertatur a furore irae suae, 
et non peribimus? 19Et vidit Deus opera eorum, “quia conversi 
sunt de via sua mala, et misertus est Deus super malitiam, quam 
locutus fuerat ut faceret eis, et non fecit. 
4 Et adflictus est Ionas adflictione magna et “iratus est 2 et oravit 
ad Dominum et dixit: Obsecro, Domine: nunquid non hoc est 
verbum meum, cum adhuc essem in terra mea? Propter hoc ?praeoc- 
cupavi ut fugerem in Tharsis; scio enim, quia ‘tu Deus clemens et 
misericors es, patiens et multae miserationis et ignoscens super ma- 
litia. 3 Et 4nunc, Domine, tolle, quaeso, animam meam a me, quia 
melior est mihi mors quam vita. 4 Et dixit Dominus: /Putasne bene 
irasceris tu? 

5 Et egressus est Ionas de civitate et sedit contra orientem civi- 
tatis et 9fecit sibimet umbraculum ibi et sedebat subter illud in um- 
bra, donec videret quid accideret civitati. 6 Et praeparavit Dominus 
Deus hederam, et ascendit super caput Ionae, ut esset umbra super 
caput eius et protegeret eum, laboraverat enim. Et laetatus est Io- 
nas super hedera Jaetitia magna. 7 Et paravit Deus vermem ascensu 
diluculi in crastinum, et percussit hederam, et exaruit. 8 Et, cum 
ortus fuisset sol, praecepit Dominus “vento calido et urenti, et ‘per- 
cussit sol super caput Ionae, et Jaestuabat et petivit animae suae ut 
moreretur et dixit: “Melius est mihi mori quam vivere. 9% Et dixit 
Dominus ad Ionam: Putasne bene irasceris tu super hedera? Et 
dixit: Bene irascor ego usque ad mortem. 10 Et dixit Dominus: Tu 
doles super hederam, in qua non laborasti neque fecisti ut cresceret, 








— 858 — 


ee 





Poenis pro popull infidelitate messianica restauratio epponitur. Non solum Israél, 
sed etiam ludae iudicium Dei et paenae comminantur (1, 1-16) earumque 


PROPHETIA IONAE 








praecipuam causam dicit esse divites iniuste agentes (2, 1-5) ac pseudopro- 4,11 
quae sub una nocte nata est et sub una nocte periit; 11 et ego non | /cf. Sap 11, 24, 25, 27. 
parcam Ninive civitati magnae, in qua sunt plus quam centum | mop. 3, 3. 


viginti milia hominum, qui nesciunt quid sit inter dexteram et sini- 
stram suam, et “iumenta multa? 





.cl: cpt. 3-7: 


PROPHETIA MICHAEAE 





f|/ERBUM Domini, quod factum est ad *Michaeam 
bmorasthiten, “in diebus Ioathan, Achaz et Eze- 
chiae regum Juda, quod vidit super Samariam et 
Terusalem. 2 4Audite, populi omnes, et “attendat 
terra et plenitudo eius, et /sit Dominus Deus vo- 
bis in testem, 9Dominus de templo sancto suo. 
3 Quia ecce “Dominus egredietur de ‘loco suo et 
anette descendet et Jcalcabit super excelsa terrae 4 et 
consumentur montes subtus eum, et valles scindentur, Msicut cera 
a facie ignis et sicut aquae, quae decurrunt in praeceps. 5In “sce- 
lere Iacob omne istud et in peccatis domus Israél. Quod 9scelus 
Iacob? nonne Samaria? Et quae ?excelsa Judae? nonne Jerusalem? 
6 Et ponam Samariam @quasi acervum lapidum in agro, cum plan- 
tatur vinea, et detraham “in. vallem lapides eius et *‘fundamenta eius 
revelabo. 7 Et ‘omnia sculptilia eius concidentur, et omnes “merce- 
des eius comburentur igne, et omnia idola eius ponam in perditio- 
nem, quia de mercedibus meretricis congregata sunt et usque ad 
mercedem meretricis revertentur. 8 Super hoc Yplangam et ululabo, 
vadam “spoliatus et nudus, faciam planctum Yvelut draconum et 
luctum quasi struthionum; 9% quia desperata est plaga eius, quia 
venit usque ad Iudam, tetigit portam populi mei usque ad Ierusa- 
lem. 104In %Geth nolite adnuntiare, lacrimis ne ploretis, in “domo 
pulveris dpulvere vos conspergite; let transite is Tas habita- 
tio pulcra, confusa ignominia; non est egressa quae habitat in 
exitu; planctum domus vicina accipiet ex vobis, quae stetit 
sibimet. 12 Quia infirmata est in bonum quae habitat in amaritu- 
dinibus, quia “descendit malum a Domino in portam. Ierusalem. 
13 Tumultus quadrigae stuporis habitanti /Lachis, principium peccati 
est filiae Sion, quia in te inventa sunt %scelera Israél. 14 Propterea 
dabit emissarios super "hereditatem Geth; ‘domus menda- 
cii in deceptionem regibus Israél. 15 Adhuc heredem adducam tibi, 
quae habitas in /Maresa; usque ad /Odollam veniet gloria Israél. 
16 ™Decalvare et tondere super filios deliciarum tuarum: dilata cal- 
vitium tuum sicut aquila, quoniam captivi ducti sunt ex te. 
2 @Vae qui cogitatis inutile et operamini malum ®in cubilibus ve- 

stris! In luce matutina faciunt illud, quoniam contra Deum est 
manus eorum. 2 Et “concupierunt agros et violenter tulerunt et ra- 
puerunt domos et %calumniabantur virum et domum eius, virum et 
hereditatem eius. 

3Idcirco haec dicit Dominus: Ecce ego cogito super ¢familiam 
istam malum, unde non auferetis colla vestra et ‘non ambulabitis 
superbi, Yquoniam tempus pessimum est. 4In die illa “sumetur super 
vos parabola, et cantabitur canticum cum suavitate dicentium: De- 
populatione vastati sumus; ‘pars populi mei commutata est; quo- 
modo recedet a me, cum revertatur qui regiones nostras dividat ? 
5 Propter hoc non erit tibi ‘mittens funiculum sortis in coetu Do- 











PROPHETIA 
MICHAEAE 
1, 1—2,5 








-o] LL. in D. 5 Nor. 
a Jr 26, 
b (vr. 14). 
cIs 1, 1.— v. 4 Rg 15, 32-38; 
x6: 20. 
dcp. 3, 1, 9; 6, 1, 2. — v. Os 
elsr, 2. [5,1 
f Ps 49, 7; 80, 
Ps 10,°5; anti 3: Hab 2, 20. 
Is 26, 21. — cf. Os 5, 15. 
i cf. Ps 113, 3 (bis). 
jAm 4, 13. — cf. Dt 32, 13. 
let. Id *¢ 5; Is 64, 1, 3; Nh 
ab 3, 6, 10. 


p cf. 2 ‘Par "28, 4. 
@ Che Cpi-3t 2. 
rcf. 3 Rg 16, 24. 
SoEZ 23,2140 
tcf. Os 8 ,6 
#6 cl.cOs 2.) 125° 0; 
v Is 22, 43 Jl 1, 13. 
xv. Is 20, 2-4. 
ok Jb 30, 29 
h 3, 19. sehen} Os 52213; 


a 
bv. 1 Rg 17, 

Es, 6, 63% sad 8, 27, 39)3 

d jr 6, 25, 34; Lm 2, 10: 
Ez Ay wa 


ecf. Am 3, 6. 
iJs 10, 3; 4 Rg 18, 14, 17; 2 
3 - 


(cf. vrs 1). 

i (Js 15, 44). 

jJs 15, 44; 2 Parr, 8; 
10; 1 Mc 5, 

lr Rg 22, ¥;. 2% —'cf. Gn 38, 1. 


14, 9; 


m Am 8, 10. — v. Is 3, 24. 

a cf,. IS: toe x, 2 

b Ps 35, 5. — tf. Pro 4, 16. 
ect: 8. 

dct.AOs: 125. ¥ 


ecf. Am 3, 1, 2. 


4; po §, 10; 13. 
h Hab 2, 6. — v. Nm 23, 7 
CES EDs %, 225: CP es 
el Dt: 322) 8, 9% Js-ra.. 2; al 











PROPHETIA 
MICHAEAE 
2,6 — 4, 3 








lAm 7, 16. — cf. Jr 28, 1, 2; 
Ez 13, 10, 16. 
mick: Nm 13; 933 ais ow 2 

59, I. 
2:Cf..Ps.17, 26,27 Mbt; §}<3% 
as 2. 


Oh Cp FT FG. 


~ Dt 12, 9. — cf. Heb 4, 8; 
F357 i 

qLv 18, 25. 

Pel. Jt 8,97 Le 6: 426s 


Sel. (AM: 3,12. 
tcf. 4 Rg 25, 11. 
uv. CD. 4, 7. 

® Cfi.Jr x), 0: 


xcf. Is 40, 3, 4. 
yIs 52, 12. — cf. Ex 14, 19. 


@v. cp. I, 2. 

b Jr s, 5. — cf. Ez 22, 27. 
ccf. vr. 9. 

d cf. Ez 34, 3. 

e Ps 13, 4. — cf. Pro 30, 14. 


fcef. Mt 7, 2; 25, 42 saq. — v. 
Pro 1, 28. 
gIs 8,17. — v. Dt 31, 17. 


h Jr 23, 13, 32. 
icf. Jr 6, 14; Ez 13, 10, 16. 
pat Wii Er? M 


cf. Jr 6; 4; Jl 3,9 
mcf, Ez 12, 24; 13,23 
n Jr 15, 9; Am 8, 9. 


gAm_8, rr. 
(Cf. er’ '6; Bei 
sIs 58, 1. — cf. Ez 23, 36. 


t Ac 13, 10. 

uEcli 21, 9; Hab 2, 12. 

© cp. 7,37 19:3," F3- Be 92, 27. 
x Jr 6, 13; Sph 3, 4. 

¥.cl. vite 8 Ez sey 28. 

scf. Is 48, 2. 

ajr 5, 12. — cf. Jr 7, 4; Am 


5, 14. 
Jr 23.17; Am 9, Io. 
c (all) Jr 26, 18. — cf. Is 25, 


2; Jr 9, rr. —- v. 1 Mc 4, 38. 
dcp. 1, 6. 
ei Mc 4, 38. —- cf. Le 13, 35. 


1-3] Is 2, 2-4. 


@ Cl, cp; *3) 123 


b Le 24, 47. 
ccf. Is 2, 4; Jl 3, 10. 


d%c'3; 165s Me reyes v, 
3 Rg 4, 25. 


phetas vanis promissionibus populo illudentes (6-13). Describens autem 
quales urbi et populo calamitates immineant (3, 1-8), inter praeci- 
puas ponit urbis et templi eversionem (9-.2); templo vero futuram restau- 








mini. 6 Ne loquamini loquentes: ‘non stillabit super istos, non com- 
prehendet coniusio. 7 Dicit domus lacob: ™Nunquid abbreviatus est 
spiritus Domini, aut tales sunt cogitationes eius? ™Nonne verba 
mea bona sunt cum eo qui recte graditur? 8 Et e contrario populus 
meus in adversarium consurrexit. Desuper tunica pallium sustulistis, 
et eos, qui transibant simpliciter, convertistis in bellum. 9% Mulieres 
populi mei eiecistis de domo deliciarum suarum, a parvulis earum 
tulistis laudem meam in perpetuum. 1° °Surgite et ite, quia non ha- 
betis hic ?requiem; propter Yimmunditiam eius corrumpetur putre- 
dine pessima. 11*Utinam non essem vir habens spiritum et menda- 
cium potius loquerer! Stillabo tibi sin vinum et in ebrietatem; et 
erit super quem stillatur populus iste. 12 Congregatione congre- 
gabo, lIacob, totum te; ‘in unum conducam “reliquias Isr2él, 
pariter ponam illum quasi gregem in ovili, “quasi pecus in medio 
caularum; tumultuabuntur a multitudine hominum. 1% Ascendet 
enim “pandens iter ante eos; divident et transibunt portam et in- 
gredientur per eam, et transibit rex eorum coram eis, et ¥Dommus 
in capite eorum. 

Et dixi: *Audite, principes Iacob et duces domus Israél: ®Nun- 

quid non vestrum est scire iudicium 2 °¢qui odio habetis bonum 
et diligitis malum, %qui violenter tollitis Pelles eorum desuper eis 
et carnem eorum desuper ossibus eorum? % “Qui comederunt carnem 
populi mei et pellem eorum desuper excoriaverunt et ossa eorum 
confregerunt et conciderunt sicut in lebete et quasi carnem in medio 
ollae. 4/Tunc clamabunt ad Dominum, et non exaudiet eos et Yab- 
scondet faciem suam ab eis in tempore illo, sicut nequiter egerunt 
in adinventionibus suis. 

5 Haec dicit Dominus super "prophetas, qui seducunt populum 
meum, qui mordent dentibus suis et ‘praedicant pacem et, Jsi quis 
non dederit in ore eorum quippiam, ‘sanctificant super eum proelium. 
6 Propterea “nox vobis pro visione erit, et tenebrae vobis pro divi- 
natione, et “occumbet sol super prophetas, et obtenebrabitur super 
eos dies. 7Et °confundentur qui vident visiones, et confundentur 
divini, et Poperient omnes vultus suos, quia Ynon est responsum Dei. 
8rVeruntamen ego repletus sum fortitudine spiritus Domini, iudicio 
et virtute, ut 8adnuntiem Iacob scelus suum et Israél peccatum 


uum. 

9 Audite hoc, principes domus Iacob et iudices domus Israél, 
qui abominamini iudicium et ‘omnia recta pervertitis, 1° “qui aedi- 
ficatis Sion in sanguinibus et Ierusalem in iniquitate. 11 %Principes 
eius in muneribus iudicabant, et “sacerdotes eius in mercede doce- 
bant, et Yprophetae eius in pecunia divinabant, et “super Dominum 
requiescebant dicentes: *Nunquid non Dominus in medio nostrum? 
bNon venient super nos mala. 12 Propter hoc causa vestri °Sion 
quasi ager arabitur, et Ierusalem “quasi -acervus lapidum erit, et 
mons templi in excelsa silvarum. 

4 Et erit in novissimo dierum, 

erit mons domus Domini 
praeparatus in vertice montium 

et sublimis super colles; 
et fluent ad eum populi, 

2 et properabunt gentes multae et dicent: 
Venite, ascendamus ad @montem Domini 
et ad domum Dei Iacob, 

et docebit nos de viis suis, 
et ibimus in semitis eius; 

quia de Sion egredietur lex, 
et verbum Domini de Ierusalem. 

3 Et Ciudicabit inter populos multos rk 
et corripiet gentes fortes usque in longinquum, 

et Zconcident gladios suos in vomeres, 
et hastas suas in ligones; 

non sumet gens adversus gentem gladium 

et non discent ultra belligerare. 





—- 860 — ° 








rationem, praenuntiat frequentiam populorum, Deique inhabitationem 
(4, 1-7); populo autem liberationem et contra hostes protectionem (8-13) ; 
immo de tanta abiectione per Messiam, tempore definito, exaltationem 


PROPHETIA 
MICHAEAE 
4,4— 6,6 








4 Et ¢sedebit vir subtus vitem suam et subtus ficum suam, et /non 
erit qui deterreat, 9quia os Domini exercituum locutum est. 5 Quia 
omnes populi ambulabunt unusquisque in nomine dei sui; “nos 
autem ambulabimus in nomine Domini Dei nostri in aeternum et 


ra. 

§‘In die illa, dicit Dominus, Jcongregabo ‘claudicantem et eam 
quam eieceram colligam et quam adflixeram, 7 et ‘ponam claudican- 
tem in ™reliquias et eam, quae laboraverat; in gentem robustam, et 


} “regnabit Dominus super eos °in monte Sion ex hoc nunc et usque 


in aeternum. 

8 Et tu, turris gregis *nebulosa filiae Sion, usque ad te ve- 
niet, et veniet potestas prima, regnum filiae Ierusalem. 9 Nunc quare 
maerore contraheris? ¢Nunquid rex non est tibi, aut *consiliarius 
tuus periit, quia *comprehendit te dolor sicut parturientem? 10 *Dole 
et satage, filia Sion, quasi parturiens, quia “nunc egredieris de ci- 
vitate et habitabis in regione et Yvenies usque ad Babylonem: ibi 
liberaberis, “ibi redimet te Dominus de manu inimicorum tuorum. 
11 Et nunc Ycongregatae sunt super te gentes multae, quae dicunt: 
Lapidetur, et “adspiciat in Sion oculus noster; 12 ¢ipsi autem non 
cognoverunt cogitationes Domini et non intellexerunt consilium eius, 
quia °congregavit eos quasi faenum areae. 13 Surge et tritura, filia 
Sion, quia cornu tuum ponam ferreum et ungulas tuas ponam ae- 
reas, et °comminues populos muitos et 4interficies (Domino rapinas 
eorum et fortitudinem eorum Domino universae terrae. 

5 Nunc vastaberis, filia latronis. Obsidionem posuerunt super nos, 
in virga °percutient maxillam iudicis Israél. 

2cEt tu, Bethlehem Ephrata, parvulus es in ¢milibus ¢Iuda: ex 
te mihi egredietur ‘qui sit dominator in Israél, et %egressus eius “ab 
initio, a diebus aeternitatis. %Propter hoc dabit eos tusque ad tem- 
pus, in quo parturiens pariet, et /reliquiae fratrum eius converten- 
tur ad filios Israél. 4 Et stabit et 'pascet in “fortitudine Domini, in 
sublimitate nominis Domini Dei sui; et convertentur, quia nunc 
"“magnificabitur usque ad terminos terrae. 5 Et erit iste pax, cum 
Pyenerit Assyrius in terram nostram et quando calcaverit in domi- 


bus nostris, et Ysuscitabimus super eum septem pastores et octo pri- 


mates homines, © et pascent terram Assur in gladio et terram "Nem- 
rod in lanceis eius, et liberabit ab Assur, cum venerit in terram 
nostram et cum calcaverit in finibus nostris. 

7Et erunt ‘reliquiae Iacob in medio populorum multorum quasi 
ros a Domino et quasi stilae super herbam, quae non exspectat 
virum et non praestolatur filios hominum. 8 Et erunt reliquiae Iacob 
in gentibus, in medio populorum multorum, ‘quasi leo in iumentis 


silvarum et quasi catulus Jeonis in gregibus pecoruim, qui, cum. 


transierit et “conculcaverit et ceperit, non est qui eruat. 9% YExalta- 
bitur manus tua super hostes tuos, et omnes inimici tui interibunt. 
10Et “erit, in die illa dicit Dominus: YAuferam equos tuos de 
medio tui et disperdam quadrigas tuas 11 et *perdam civitates ter- 
rae tuae et destruam omnes munitiones tuas et auferam ®maleficia 
de manu tua, et ’divinationes non erunt in te, 12 et Cperire faciam 
dsculptilia tua et statuas tuas de medio tui, et @non adorabis ultra 
opera manuum tuarum, 1% et evellam /lucos tuos de medio tui et 
conteram civitates tuas. 14 Et 9faciam in furore et in indignatione 
ultionem in omnibus gentibus, quae non audierunt. 
6 *Audite quae Dominus loquitur: Surge, °contende iudicio ad- 
-versum montes, et audiant colles vocem tuam. 2 ¢Audiant montes 


ydicium Domini, et fortia fundamenta terrae; quia iudicium Domini 


cum populo suo et cum Israél diiudicabitur. %3¢Popule meus, quid 
feci tibi? aut /quid molestus fui tibi? Responde mihi. 4 Quia %eduxi te 
de terra Aegypti et de “domo servientium liberavi te et misi ante fa- 
ciem tuam 5 scat et Aaron et ‘Mariam? 5 Popule meus, memento, 
quaeso, Jquid cogitaverit Balach rex Moab, et quid responderit ei 
Balaam filius Beor de 'Setim usque ad ™Galgalam, "ut cognosceres 
iustitias Domini. 
6 oQuid dignum offeram Domino? 





€3 Rg 5, 5; Is 17, 2; Sph 3, 
fv.Is1, 20. ¥3 5°Ze'3; 10% 
ion Jr’ 2;/ 415 

hcf. Zc to, 12. 

scf. Jr 31, 8. 


™CD. 2, 12; §, 3, 7, 8; Jl 2, 
aus 


2 Es 3, 26; 11, 


2 Adv. [21). 

qJr 8, 19. 

Ts 3, #223, 

$V. Is.x3,. 8: 

fcf.: Jo’ 16, 20, 3%. 

UCle Chu 2; T3: 

v Is 39, 6, 7. 

«cf, Is 44, 225 123. 

¥ZC 12,.3) 

2 cp..7,.10; Ab 12. 

a cf. Is ro, 7. 

5 cf. Jl 3, 13; Mt 3, 12; Le 

6 tt, is al, 1S. 

d cf. Is 23, 18. 

eJs 3, 11; Zc 4, 14; 6, 5. 

acf. Mt 21, 13. 

bcf; 3 Rg 22, 24; Em 3130: 

c (all) Mt 2, 6. —- cf. Jo 7. 42. 

2) Ant. in fr. 3 p. D. 3 Ady. 

2,4] R. in D. 3 Adv. 

dx Rg 23, 23. 

e cf. Heb 7, “4 ; 

f Gn 49, 10; Is 9, 6, 7; Jr 30, 

§ 6,3. [21; Zc 9, 9. 
Ps 80, 2. — cf. Pro 8, 22-25; 


: f° LA 

40f./ I8"-7, Ta. 

408.10): 4, 73-18 1%; 12: 

lIs ao. 11.— cf. cp. 7, 14; Ez 
34, 23; Sph 3, 13. ° 

mcf. Is 11, 2-5. 


[17. 
3s 


n Ps {i B; lst $25 233 46:1. 132s 

ocf. Is 9, 6; Zc 9, 10; Eph 2, 

ret. eRe 18, 13. [r4. 

g cf.; 18-3 ,78; 33- 

r Gn 10, 8, 10, If. 

S$ ViLCp.. 4, 

tr: Mc 3, 4. — v. Os 5, 14 

act. Ps:7, 3; 

ner 26, If x 

¢-Cf..\cp;4,.1, 6. 

y Zc rm) “6 — cf. Is 2, 8; Ag 
23°23; [14; Am 255% 


zvr.14; Is 27, 10. — cf. Os 8, 


a-cf..4 Rg’9,. 22. 

6 Dt 18, 10. — cf. Is 2, 6. 

€ £0.33, 2. 

d Ex 23, 24; Dt 16, 22. 

ecf. Is 17, 8; Tb 14, A 

f Ex 34, 13. — cf. Dt 16, 21. 

g cf. - 8; Ps 149, 7; 2 Th 
ap. 


OV. 3£).)/% 2s 


Bh Bee woe 

C&S 49, 4; EZ 30, 4. 
dts 1, 18; Os 4, 1; 12, 2. 
els 5, 4. — cf. Jr 2, 5, 31. 


3,4] Antt. in T. Pass. et VV. 
.in «Improperiis ». 

f cf. Is:43, 22,. 24: 

g Ex 12, 50; Os 12, 13; Am 


jv. Nm 22, $. 
$°2, 1903; 1. — 
[cf. Nm 33, 49. 





—- os: 
[a 


— 861 — 








PROPHETIA 
MICHAEAE 


6,7— 7, 20 


(5, 1-14). Eadem, diverso tamen modulo, iam repetuntur, nam Deus per 
prophetam postquam populum de eius ingratitudine et peccatis arguerat 
(9-7, 10), bona messianica promittit, unde populus gratias agit (11-20). 








PIs §7, 15; Dn 3, 93. 

gq cf. Os 5, 6; Heb 10, 4. 

ris 1, 11; Os 6, 6. —v. 1 Rg 
15,227 ‘Am si oEviga as 

$4 Rg 3, 273-16, 3; 82,6; 22; 
10. — cf. Lv 18, 21. 

£Lc:12,.14;: Rar 2,513; .0; 20. 

ucf. Dt 10, 12. 

8] R. in fr. 4 p. D. 1 Nor. 

vist 175s) 

ele oe 


@:OS8295 4328-19, 3: 
b jr 9, 8. — v. Ps 11, 3, 4. 
c Lv 26, 26; Is 9, 20; Os 4,10; 


Ag 1, 6. 
dcf. Sph 1, 3; Ag 1, 6. — v. 
Dt 28, 38-40. [r3. 
é€3 Rg 16, 25, 26. — cf. cp. 1, 
fV..3 Rg 16, 30, 335. 21, 25,26. 
Vv. 2 


6.cl. Ps II, 24518: $9} '¥: 
d Ps 13, 1-3. 
ecf. Ps (10), 9; Os 6, 8, 9. 


§ cP 2 Telos x) ae ME ZO 2. toy. - 


s Byipd  AK E Pe 

LJr 9, 4. 

mci. Ps 54, 14. 

ncf. Ps 140, 3; Ecli 28, 28. 

o (all) Mt 10, 34, 36. — Ez 22, 
7; Jr 9, 3, 4. — cf. Mt tro, 


‘Ab 
r vr. Io, [x 


re 
s Ps 36, 24. — cf. Pro 24, 16.- 


¢t Ps rrr, 4. — cf. tT, 1. 
uci, Jr ito, 10% 24, 7 
VV. 1 


g 4. 16. 
x Ps'36; 6° Edi 32,220. 
¥Nv..Ps'78,°10; (912,27: 
ZCDp. 4, II. 


@ Ps39.493) ISs10,. 63,426,205 5, 


b cf. Ps ror, 14; Am 9, 14. 

cSph 2, 2. 

@ct. (1s 4%, £%,. 26%. 703-23, 24° 
295535 OS 2 FFs wc. tO: 20; 

ecf, Gn 15, 18. — v. Is 27, 12. 

LPs 9a. 8?) LC Oe <0. 

§ J 7, 34; O39. 25.327 

OES: 24, 2, 92. — Ch Gp, Some 

28 37, 4 

ex 14-20] L. in sb. OT. Spor. 

jNm 23, 9; Dt 33, 28. 

lJr 50, 19. — cf. Zc 10, 10. 

mv. Js 19, 26. 


n Ps 77, 12. —v. Is 11, 16. 
ocf. Is 26, 11. — cf. Is 52, 15. 
pv. Jd 18, a. 

qPs 71, 6; Is 49, 23. — cf. 


Gn 3, 14; Is 65, 25. 
TS * Cae R. ig 9, 9. 
iN, BS TS hte 
scf. Jr 50, 20. — v. Ex 34,6, 7. 
t PS '¥025"0% 
ucf. Ps 79, 14. 
vIs 43, 25; 44, 22. 
x cf.. P3102, 12; 4s 38, 275° Ze 
19] v. Heb. 10, 37. [1, 3. 
9 cf. Le 1, 72,73. 12 [Lros.o; a0: 
z Gn 22, 16-18; 28, 13-15; Ps 





Curvabo genu ?Deo excelso? 
__. Mnunquid offeram ei holocautomata et vitulos anniculos? 
7 rNunquid placari potest Dominus in milibus arietum, 
aut in multis milibus hircorum pinguium ? 
‘nunquid dabo primogenitum meum pro scelere meo, 
fructum ventris mei pro peccato animae meae? 
8Indicabo tibi, ‘o homo, quid sit bonum 
et “quid Dominus requirat a te: 
Utique “facere iudicium et diligere misericordiam 
et “sollicitum ambulare cum Deo tuo. 
9'Vox Domini ad civitatem clamat, et salus erit timentibus no- 
men tuum: Audite, tribus, et quis approbabit illud? 1 Adhuc ignis 
in domo impii thesauri iniquitatis, et Ymensura minor irae p J 
11 Nunquid iustificabo stateram impiam et saccelli pondera dolosa? 
12In quibus “divites eius repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea 
“oquebantur mendacium, et “lingua eorum fraudulenta in ore eo- 
rum. 13 Et ego ergo coepi percutere te perditione super peccatis 
tuis. 14¢Tu comedes et non saturaberis, et humiliatio tua in medio 
tui, et apprehendes et non salvabis, et quos salvaveris in gladium 
dabo. 15¢Tu seminabis et non metes, tu calcabis olivam et non un- 
geris oleo et mustum et non bibes vinum; 16 et custodisti praecepta 
¢Amri et omne opus domus fAchab et ambulasti in voluntatibus 
eorum, Yut darem te in perditionem et habitantes in ea in sibilum, 
et “opprobrium populi mei portabitis. 
Vae mihi, quia factus sum %sicut qui colligit in autumno racemos 
vindemiae! Non est botrus ad comedendum, praecoquas ficus 
desideravit anima mea. 2 °Periit sanctus de terra, et 4rectus in homini- 
bus non est: omnes “in sanguine insidiantur, ‘vir fratrem suum ad 
mortem venatur, 3 malum manuum suarum dicunt bonum, 9princeps 
postulat et iudex in reddendo est, et magnus locutus est desiderium 
animae suae, et conturbaverunt eam. 4 Qui optimus in eis est “quasi 


paliurus, et qui rectus ‘quasi spina de saepe. Dies Jspeculationis tuae, 


visitatio tua venit: nunc erit vastitas eorum. 5/Nolite credere amico 
et *nolite confidere in duce; ab ea, quae dormit in sinu tuo, ™custodi 
claustra oris tui. 6 Quia °filius contumeliam facit patri, et filia con- 
surgit adversus matrem suam, nurus adversus socrum suam, et 
inimici hominis domestici eius. 7 Ego autem ad Dominum adspiciam; 
Pexspectabo Deum salvatorem meum; audiet me Deus meus. 8 YNe 
laeteris, Tinimica mea, super me, ‘quia cecidi; consurgam, tcum se- 
dero in tenebris: Dominus lux mea est. 

9“Iram Domini portabo, quoniam peccavi ei, donec Ycausam meam 
iudicet et faciat iudicium meum. 7Educet me in lucem, videbo iusti- 
tiam eius. 10 Et adspiciet inimica mea, et operietur confusione quae 
Ydicit ad me: Ubi est Dominus Deus tuus? *Oculi mei videbunt 


in eam; nunc erit in conculcationem @ut lutum platearum. 11 Dies, 
ut aedificentur maceriae tuae; in die illa “longe fiet lex; 12in die 


illa et usque ad te veniet 4de Assur et usque ad civitates munitas 
et a civitatibus munitis usque ad @flumen et fad mare de mari et 
ad montem de monte. 13 Et 9terra erit in desolationem propter habi- 
tatores suos et propter fructum cogitationum eorum. 

14hPasce populum tuum tin virga tua, gregem hereditatis tuae, 
jhabitantes solos in saltu, ‘in medio ™Carmeli; pascentur Basan et 
Galaad iuxta dies antiquos. 15”Secundum dies egressionis tuae de 
terra Aegypti, ostendam ei mirabilia. 16 °Videbunt gentes et confun- 
dentur super omni fortitudine sua, ?ponent manum super os, aures 
eorum surdae erunt, 17 Yingent pulverem sicut serpentes, velut repti- 
lia terrae perturbabuntur in aedibus suis; Dominum Deum nostrum 
formidabunt et timebunt te. 18’Quis, Deus, similis tui, *qui aufers 
iniquitatem et transis peccatum reliquiarum hereditatis tuae? *Non 
immittet ultra furorem suum quoniam volens misericordiam est. 
'9 uRevertetur et miserebitur nostri, Ydeponet iniquitates nostras et 
*proiciet in profundum maris omnia peccata nostra. 20 ¥YDabis veri- 
tatem Iacob, misericordiam Abraham, *quae iurasti patribus nostris 
a diebus antiquis. 








— 862 — 


eg tn tt en > i ai th ate aera. 





PROPHETIA NAHUM 





i) NUS sNinive. Liber visionis Nahum elcesaei. 
fi 2cDeus aemulator et ulciscens Dominus, 
ulciscens Dominus et habens furorem; 
Zulciscens Dominus in hostes suos 
et irascens ipse inimicis suis. 
3 Dominus patiens et magnus fortitudine 
et /mundans non faciet innocentem ; 
: Dominus Jin tempestate et turbine viae eius, 
et er es pulvis pedum eius; 
4 hincrepans mare et exsiccans illud 
et omnia flumina ad desertum deducens. 
iInfirmatus est Basan et Carmelus, 
et flos Libani elanguit, 
5 Jmontes commoti sunt ab eo, 
et ‘colles desolati sunt, 
et contremuit terra a facie eius, 
et “orbis et omnes habitantes in eo. 
6 Ante faciem indignationis eius quis stabit ? 
et quis resistet in ira furoris eius? 
Indignatio eius °effusa est ut ignis, 
et ?petrae dissclutae sunt ab eo. 
7 @Bonus Dominus et confortans in die tribulationis 
et “sciens sperantes in se. 
8 Et Sin diluvio praetereunte consummationem faciet loci eius, 
et tinimicos eius persequentur tenebrae. 
9 "Quid cogitatis contra Dominum? 
vConsummationem ipse faciet ; 
non consurget duplex tribulatio. 
10 Quia, “sicut spinae se invicem complectuntur, 
sic convivium eorum pariter potantium: 
Yconsumentur quasi stipula ariditate plena. 
11 Ex te exibit cogitans contra Dominum malitiam, 
mente pertranctans praevaricationem. 
12 Haec dicit Dominus: Si perfecti fuerint et ita plures, sic quo- 
que attondentur, et pertransibit; *adflixi te, et non adfligam te ultra, 
Set nunc “conteram virgam eius de dorso tuo et vincula tua disrum- 
pam. 14 Et praecipiet super te Dominus, bnon seminabitur ex nomine 
_tuo amplius. De “domo dei tui interficiam pou ie et conflatile, 
Zponam sepulcrum tuum, quia “inhonoratus es. 15/Ecce super montes 
pedes evangelizantis et adnuntiantis pacem. 9Celebra, Iuda, festivitates 
tuas et hredde vota tua, ‘quia non 1 adiciet ultra ut pertranseat in te 
Belial: universus interiit. 
Ascendit %qui dispergat coram te, 2qui custodiat obsidionem. 
| Contemplare viam, conforta lumbos, robora virtutem valde, 2quia 
_reddidit Dominus ¢superbiam Iacob sicut superbiam Israél, quia 
| vastatores dissipaverunt eos et dpropagines eorum corruperunt. 3 Cli- 
peus fortium eius ignitus, eviri exercitus in coccineis; igneae Saar 3 
currus in die praeparationis eius, et agitatores consopiti sunt. 4In 
itineribus conturbati sunt, quadrigae collisae sunt in plateis; adspectus 
-eorum quasi lampades, quasi fulgura discurrentia. 5 Recordabitur 
} fortium suorum, 9Yruent in itineribus suis; velociter ascendent muros 
| eius, et praeparabitur umbraculum; §& “portae fluviorum apertae sunt, 
|) et templum ad solum dirutum, Tet miles captivus abductus est, et 
ancillae eius minabantur ‘gementes ut columbae, murmurantes in 





PROPHETIA NAHUM 








1,r—2,4 
@Hab-25°x3:- Ze 9; tr ME zit 
— v. eg Aa I. 
bcp. 2 —v. Jur, 2. 


1-10] sai in’ fr, 2 p. D. 5 Nbr. 

c Ex 20, 5’ 34, 6, 7 etc. 

dcf. Ecli 12, 4, 7 

e Jb 9, 4; Ps 146, 5. 

f CEA=EX 34.073" Fs 344,12. 

g.ct.-Ps 17, ‘10-14: 66, .3:--1s 
66, I5. 


k Ps 105, 9. — cf. Is 50, 2. 
ils 33, 9. 


¥ ck. Jtigs-24; Hab 3; 6 
Am “6, *¥3. 


mPs 97, 7. 
n Jb 9, 13. — cf. MI 3, 2, 3. 


o Ps 78, 5; 88, 47; Is 30, 27; 
Lm 2, 3. 
p Ez 38, 20. — cf. Mic 1, 4. 
Te Ss rr. -——- v.. Ps 99, 5. 
- I, 6: Jo 10, 14, 27; 1 Cor 
pi? 2 Tm:-2; 19. 
san S 30, 28; spr yh: 2. 
tIs 8, 22.— cc 
u“uvr.11. — cf. 4 Rg 19, 22, 23. 
Dict. Js :4y 27: 


x Mic 7, 4. — cf. Ac 5, 39. 


y cf, Js 25% 


Sci: vr. 15; 
als 9, 4. — cf. Is 10, 27; 14. 


25. 

6 cf. Ps 108, er 

ccf. 4 Rg 10, 

dcf. Is 38, ret 
22-23. 

é ef: ep. 3,06. 

f ci, Rm ro, 15. — v. Is 52, 7- 

es Is oo oa 


— v. Ez 32, 


eet Ir £Y...20. 

6 Jr 51, 12. 

c Am 6, 8; 8, 7.— cf. Ps 46, 5. 
dv. Ps 79, 9-14; Is 5, 1-7. 
ecf. Ez 23, 14, 15. 

fick. pes, 2 


gcf. Jr 46, 12, 16. 
fects:1s- 455-2 


#is 38; 14: 59, 125 Ez-¥, 36. 














PROPHETIA NAHUM 


Assyriaci imperii iit.ritus. Ut populum ulciscatur (Nh 1, 1-10) Deus Ninive 
eversionem adnunt.at (11-15) atque, urbis obsessione descripta (2, 1-13), 
ostendit iusium e.us interitum nulla ratione averti posse (3, 1-19), 











2, 8 — 3, 19 
JVs CPL LoL 
& cf. Jr 46, 5. 


EV: Spili 2.18, 25; 
m Js 2,11; Is 13, 7; 21, 7 (.— 
CL, PS 2%, 25). 
Ecli 28,325 418-33; 
ca Ba p 6. . 
3) 45,4; 8. 
Lm 


Sef. Ez 10;43. 
O20 V97' Os 5CD; 35 1: 
us CD. 2: 5. — cf. Ez 13, 8. 
vc. PS 45, 10342: 390,: 9 
2 cla" Re Aoyo, 33; 
a Ez 22, 2; 24, 6. 9.— cf. Hab 
& ch ep 52, 82. {2,12 
c ch. Jd §, 22; 
a c.ep. ayrae Fk 3S §. 
e Hab 3, 11. 
fct. 4 Rg 19, 35. 
Cf <38: 3 TOS AD 7; (20 Pease 
“cf. Is 47, 9, 12. 
OCH. 2, M3. 
jjr 313, 22, 26. — cf. Is 3.17; 


47, 3. 
k Hab 2, 16. 
6 Ml 2, 9. — cf. cp. 1, 14; Os 


7. 

mat: $1, 65 AD. 38; 10: 

n (cf. Sph 2, 13. —) v. cp.1,1. 
OGL AS ST, 1X98) Jr 28. 8 

bp Ec 4, 1; Lm i, 2, 9, 16, 17, 
q cf. Am 6, 2. 21. 
fJr 40, 35: Ez. 30,23. 

SOO 2. 20°) 34s 

tv. Dntrt,: 43: 


uIs 66, 19. 
vIs 20, 4. 
*As.23,° 16351, 20;.Lm“a; 2%) 
— cf. ‘Ps 136;''9; Os ‘14, 1X; 
¥Hg.3% II. 
€ CL) PS. 2449) 584 
aJr25, 17, 22. —cf. Ps 74,9; 
Ts9Sr) 472 IF 25583 Ab’ ri 
Oct. iss 36, 6; 
Ccl, Ftabn re 6. 
ri Ap vt 13. 
els 19, 16; Jr 50, 37; 51, 30. 
f cf. Ecli 48, 19; Is 22, 21, 
is t's, 3: 
Ty 6: 
i cf. Ez 28, 16. 
ict. CD.:2;5, 0. 
kcf. Ps 75, 6. 
bet epe ais. 


m cf. 3 Rg 22, 17. 

% Jt 10,) 395 tay. Pee BG 87 
Mice 259: 

oLm 2, 15. — cf. Sph 2, 15. 

DC eee: TB 





cordibus suis. 8Et JNinive quasi piscina aquarum aquae eius; ipsi 
vero *fugerunt. State, state: et non est qui revertatur. 9Diripite argen- 
tum, diripite aurum; et non est finis divitiarum ex omnibus vasis 
desiderabilibus. 19 ‘Dissipata est et scissa et dilacerata, et ™cor tabe- 
scens, et “dissolutio geniculorum, et °defectio in cunctis renibus, et 
Piacies omnium eorum sicut nigredo ollae. 11 Ubi est habitaculum 
leonum, et pascua Ycatulorum leonum; ad quam ivit leo, ut ingre- 
deretur illuc, catulus leonis et “non est qui exterreat? 12 8%Leo cepit 
sufficienter catulis suis et necavit leaenis suis et implevit ‘praeda 
speluncas suas et cubile suum rapina. 13 “Ecce ego ad te, dicit Do- 
minus exercituum, et Ysuccendam usque ad fumum quadrigas tuas, 
et leunculos tuos comedet gladius, et exterminabo de terra praedam 
tuam, et “non audietur ultra vox nuntiorum tuorum. 

Vae, ¢civitas sanguinum, universa mendacii dilaceratione plena 

bnon recedet a te rapina. 2 Vox flagelli, et vox impetus rotae 
et °equi frementis et %quadrigae ferventis et equitis ascendentis 
3 et “micantis gladii et fulgurantis, hastae et /multitudinis interfectae 
et gravis ruinae, nec est finis cadaverum, et corruent in corporibus 
suis. 4 Propter multitudinem fornicationum 9meretricis speciosae et 
gratae et habentis “maleficia, quae vendidit gentes in fornicationibus 
suis et familias in maleficiis suis; 5‘4ecce ego ad te, dicit Dominus 
exercituum, et Jrevelabo pudenda tua in facie tua et ostendam gen- 
tibus nuditatem tuam et regnis ignominiam tuam §&et proiciam super 
te abominationes et ‘contumeliis te adficiam et ponam te in exem- 


‘plum. 7 Et erit, omnis qui viderit te ™resiliet a te et dicet: ™Vastata 


est Ninive. (Quis commovebit super te caput? ?unde quaeram con- 
solatorem tibi? &8@Nunquid melior es “Alexandria populorum, 
8quae habitat in fluminibus? Aquae in circuitu eius, cuius divitiae 
mare, aquae muri eius, 9 ‘Aethiopia fortitudo eius et Aegyptus, et non 
est finis; “Africa et Libyes fuerunt in auxilio tuo. 1°Sed et Yipsa 
in transmigrationem ducta est in captivitatem, “parvuli eius elisi sunt 
in capite omnium viarum, et Ysuper inclitos eius miserunt sortem, 
et omnes optimates eius confixi sunt in compedibus. 11 Et tu ergo 
@inebriaberis et eris despecta, et °tu quaeres auxilium ab inimico. 


12 cOmnes munitiones tuae 4sicut ficus cum grossis suis: si concussae - 


fuerint, cadent in os comedentis. 13 Ecce populus tuus °mulieres in 
medio tui; inimicis tuis adapertione pandentur portae terrae tuae, 
devorabit ignis vectes tuos. 14/Aquam propter. obsidionem hauri tibi, 
exstrue munitiones tuas, intra in lutum et calca, subigens tene late- 
rem. 15 Ibi comedet te ignis, peribis gladio, %9devorabit te “ut bru- 
chus; congregare ut bruchus, multiplicare ut locusta. 16 Plures fecisti 
inegotiationes tuas quam stellae sint caeli; bruchus Jexpansus est 
et avolavit. 17 Custodes tui quasi “locustae, et parvuli tui quasi 
locustae locustarum, quae considunt in saepibus in die frigoris: sol 
ortus est, et avolaverunt, et non est cognitus locus earum ubi fue- 
rint. 18 Dormitaverunt pastores tui, rex Assur, ‘sepelientur princi- 
pes tui, “latitavit populus tuus in montibus, et non est qui congre- 
get. 19 Non est obscura contritio tua, "pessima est plaga tua; omnes 
qui audierunt auditionem tuam °compresserunt manum super te; quia, 
Psuper quem non transiit malitia tua semper? 








sponges Cinteesintinialin in 








PROPHETIA HABACUC 


Nus quod vidit Habacuc propheta. 2 Usquequo, 
Domine, clamabo, et non exaudies? vociferabor 
ad te vim patiens, et non salvabis? 3% °Quare osten- 
disti mihi iniquitatem et laborem, videre praedam 
i et iniustitiam contra me, et factum est iudicium 
| et contradictio potentior? 44¢Propter hoc lacerata 
est lex, et non pervenit usque ad finem iudicium; 
—Ss——— quia “impius praevalet adversus iustum, propterea 
egreditur iudicium perversum. 5/Adspicite in gentibus et videte, 
admiramini et obstupescite; quia opus factum est in diebus vestris, 
quod nemo credet cum narrabitur; §& quia ecce “ego suscitabo Chal- 
daeos, gentem amaram et velocem, ‘ambulantem super latitudinem 
terrae, Jut possideat tabernacula non sua. 7 Horribilis et terribilis 
est, ex semetipsa iudicium et onus eius egredietur. 8 /Leviores par- 
dis equi eius et velociores ™lupis vespertinis, et diffundentur equites 
eius; equites namque eius de longe venient, “volabunt quasi aquila 
festinans ad comedendum. 9 Omnes ad praedam venient, facies eorum 
°ventus urens; et congregabit quasi harenam captivitatem. 1° Et ipse 
de regibus triumphabit, et tyranni ridiculi eius erunt; ipse Ysuper 
omnem munitionem ridebit, et “comportabit aggerem et capiet eam. 
11 Tunc ‘mutabitur spiritus et pertransibit et corruet: haec est forti- 
tudo eius dei sui. 12 Nunquid non tu ‘a principio, Domine Deus meus, 
sancte meus, et “non moriemur? Domine, Yin iudicium posuisti eum et 
fortem, “ut corriperes, fundasti eum. 143 ¥Mundi sunt. oculi tui, ne 
videas malum et respicere ad iniquitatem non poteris. Quare respicis 
super iniqua agentes et %taces devorante impio iustiorem se? J4et 
facies homines quasi pisces maris et quasi reptile non habens prin- 
cipem? 15 Totum in °hamo sublevavit, traxit illud in sagena sua 
et congregavit in rete suum: super hoc laetabitur et exsultabit. 16¢Pro- 
pterea immolabit sagenae suae et sacrificabit reti suo, quia in ipsis 
incrassata est pars eius, et cibus eius electus; 17 propter hoc ergo 
expandit sagenam suam et semper interficere gentes non parcet. 
) “Super custodiam meam stabo et figam gradum super munitio- 
nem et contemplabor, ut videam quid dicatur mihi et quid re- 
spondeam ad arguentem me. 2 Et respondit mihi Dominus et dixit: 
¢Scribe visum et explana eum super tabulas, ut percurrat qui le- 
gerit eum; 3 quia “adhuc visus procul et apparebit in finem et non 
mentietur; si moram fecerit, “exspecta illum, quia /veniens veniet et 
non tardabit. 4 Ecce, qui incredulus est, non erit recta anima eius 
in semetipso; Yiustus autem in fide sua vivet, 5 et, quomodo vinum 
potantem decipit, sic erit vir superbus et non decorabitur; qui Adi- 
latavit quasi infernus animam suam; et ipse quasi mors et non adim- 
pletur, et ‘congregabit ad se omnes gentes et coacervabit ad se 
omnes populos. 6 Nunquid non omnes isti super eum /parabolam 
sument et loquelam aenigmatum eius, et dicetur: “Vae ei, qui mul- 
tiplicat non sua? Usquequo? Et adgravat contra se densum lutum. 
7™Nunquid non repente consurgent qui mordeant te, et suscitabun- 
tur lacerantes te, et eris in rapinam eis? §"Quia tu spoliasti gentes 
multas, spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis °propter 
sanguinem hominis et iniquitatem terrae civitatis et omnium habi- 
tantium in ea. 
9”Vae qui congregat avaritiam malam domui suae, ut sit %in 
excelso nidus eius, et liberari se putat de manu mali! 1° Cogitasti 
confusionem domui tuae; ‘concidisti populos multos, et peccavit 
anima tua. 11 Quia ¢lapis de pariete clamabit, et lignum, quod inter 









_juncturas aedificiorum est, respondebit. 


PROPHETIA HABACUC 
1,1 — 2, 11 








ay. PEL in's = , 
I-16 . in fr. 3 o. D. 4 Nbr. 
5 Jb 19, 7; 30, 20; Lm - 8. 
act. i 9, 2-6. 


d cf. Mic 8, 2, 3. 


éVr..13,.19.: — cf. Jb 21,.7; 
S.74,,;a8 Jb d2< ¥,%2- 

f (all) Ac 13, 41. — Is 29, 9. 
cf. Is 28, 21; 29, 14. 

cf. Dt 28, 49-52. — v. Jr 5s, 


II, 

icf. cp. 2, 5; Is 37, 18, 19. 

jcf. cp. 2, 6. 

bcf. 2 Rg 1, 23; Jr 4, 133°Lm 
irs, 6; Sph 

m Jt 5, 0; Opn 3, 3. 

2 cf. Rit 24, 28:—v. Dt 28, 49. 


ocf. Os 13, 15. 

? cf. 1s IIS 47 Jd: 9} 19 

f. Nh 3, 12. 

r Ez 4, 2. 

5 (cf. Is 47, 7-11). 

t Ps 89, 2; 92, 2. 

“uLm 3, 22. — cf. MI 3, 6. 
vIs 10, 5-7; Jr 46, 28. 

SC OLM 3: 33: 2 Mc 6, 12. 
y cf. Ps 5, 6. — cf. Jb ro, 4. 
z Jb 12, 6; Jr 12, 1; MI 3, 5. 


a Ps 34,'22. — cf. Ex 3, 7. 
6 cf. Jr 16, 16; Ez 12, 13; Os 


. & 9S gy, 
ecf. Is 19, 8. 


dcf. Sap 13, 10, 


ecf. cp. 2, 10. 


als zr, 8. 
5 Ps 84, 9. 


ecf..Is 8, 1; 30, 8; Ap x, ro. 

d cf. Ez'12, 37; Dn 8, 26; 10, 
14. 

3] . RR. Antt. etc. T. Adv. 

e Sph 4, 5, — v. Is 8, 17. 

f (all) Heb ro, 38. — cf. 2 Pt 


e (a) Rm z,, 17: Gal..3,411; 

eb 10, 38. — cf. Jo 3, 36. 

kls 5, 14. — cf. Pro 27, 20; 
30, 15, 10. 

$ Jr 27, 7. —"tt.. Dp 2, 33:38: 
ic 2, 4. — v. Nm 23, 


mls 21, 5-9. 
n Jr 50, 7 Ez 36, 16; Ab 25. 


— cf. 1,523 23RE°85333; 
§S.24 NN 3. ro; 

ovr. 17. 

p Jr 22, 23. 


acfi. Nm 24, 21; Is 14, 13; Ab 
rcf. cp. 1, 17. [4. 
scf. Le 19, 40. 





(55) 


— 865 tie 








PROPHETIA HABACUC 
2,12 — 3, 14 


De Chaldacorum interitu vaticinium. Prophetae interroganti Deus respondet se 
per Babylonios immane immissurum flagellum in Iuda (Hab 1, 1-11); 
illumque resumentem (12-17) Deus iubet scribere quae impiis, quae- | 











£Ecli. 22,9; “Jrxedz,; ¥3° Mic 
3, 10. — cf. 3 Rg 16, 34. 


“Jr 51, 58. — cf. Ecli 14, 20. 
vIs rr, 9. 
x Nm 14,21; Js 6,3; Ps 71,19. 


vcf. Jr 51, 7. 
z Lm 4, 21. — cf. Gn g, 22. 


a Nm 3, 6. — cf. Os 4, 7; Ml 
2, 9. 

b Jr 25, 15, 26. 

¢ Sap 13, 10; Is 44, ro. 

d Ps 113, § (bis). — cf. 1 Cor 


52.22. 
ev. 3 Rg 18, 26, 27. 


f Ps 134, 17; Jr 10, 14; Bar 6, 
24. 
es 10, 5; Jn 2, 8; Mic 1, 2. 
tcf. Ps 75; 9; Is 41, 1; Sph 
55073026 2513}: Ap:8}. 1. 


avr. 16. — cf. Ps 
2-19] Cn. (2) in 
2,3) Tr. etc. in 


v. 

2] * Catech. R. IV 9, 9. — R. 
in Nativ. et Circ. Dii. 

3] R. etc. in T. Adv. — v. Jl 
3 17, :78. 

5 Ps 89, 6. 

cPs 70, 20; 84, 7; 


43, 2. 
r. 6 ad Ul, 
arasc. et T. 


118, 25, 
50; 142, II. 

d Tb 3, 13; Is 54, 8. — cf. Sap 
16, 13; 2 Mc 7, 33. 

e (Gn 36, 15. — Vv. fb ay 2f): 

f Dt 33, 2. 

gNm 14, 21; Ps 71, 19; Is 


6, é; 
ne ao: 4,-27. R. in f 
46] v. Cn 5, 14. — R. in fs. 
ss. Lanc et EG. 
_ icf. 4 Rg 19, 35. — v. Ex 12, 


mv. Mic 1, 4. 


nGn 49, 26; Dt 33, 15; Ps 
5 Fi 

o (id 3, 8) 

ON. Jd27,.2. 


qcf. Ps 118, 5. 


r Dt 33, 26, 27; Ps 17, 11; 67. 
34, 35; 103, 3; Is 19, 1; 66, 
15. ; 


sv. Ps 104, 8-11. 

t Ps 76, 17. 

u Ex 19, 18; Ps 76, 17. — cf. 
Ps 96, 5. — v. 5 Le 

vcf. Ps 92, 3. 

ycf. Ex 14,22; 15, 8: Ps-77, 

y a S 10/413! 

Scf-Nh 3° 3: 

ack, Js-16, 423°" Pst7)-8. 

bcf. Ps 45, 7. 

seg E2713, 12131 Jd. si 4-- Ps 


dt Par 16, 22°"Ps 04: 15. 
e Ps 67,22; 109,5; Ecli 36 12. 





12 tVae qui aedificat civitatem in sanguinibus et praeparat urbem 
in iniquitate! 13 Nunquid non haec sunt a Domino exercituum? 
4uLaborabunt enim populi in multo igne, et gentes in vacuum et 
deficient. 14 Quia replebitur terra, ut cognoscant “gloriam Domini, 
quasi aquae operientes mare. 

15/’Vae qui potum dat amico suo mittens fel suum et *inebrians 
ut adspiciat nuditatem eius! 16 @Repletus es ignominia pro gloria; 
bbibe tu quoque et consopire. Circumdabit te calix dexterae Do- 
mini et vomitus ignominiae super gloriam tuam; 17 quia iniquitas 
Libani operiet te, et vastitas animalium deterrebit eos “de sangui- 
nibus hominum et iniquitate terrae et civitatis et omnium habitan- 
tium in ea. 18 Quid prodest sculptile, quia sculpsit illud fictor suus, 
conflatile et imaginem falsam? quia speravit in figmento fictor eius 
ut faceret %simulacra muta. 

19 Vae “qui dicit ligno: Expergiscere: Surge, lapidi tacenti! Nun- 
quid ipse docere poterit? Ecce iste coopertus est auro et argento, 
et fomnis spiritus non est in visceribus eius; 2° 9Dominus autem in 
templo sancto suo; “sileat a facie eius omnis terra! 


ORATIO HABACUC PROPHETAE PRO IGNORANTIIS. 


2 Domine, “audivi auditionem tuam 
et timui, Domine, “opus tuum, 

in medio annorum vivifica illud; 
in medio annorum notum facies: 
4cum iratus fueris, misericordiae recordaberis. 

3 Deus ab “austro veniet, 
et sanctus de monte Pharan, 

operuit caelos gloria eius, 
et Ylaudis eius plena est terra. 

4 Splendor eius ut lux erit, 
cormmua in manibus eius, 

__ ibi abscondita est fortitudo eius. 

5 ‘Ante faciem eius ibit mors, 
et egredietur diabolus ante pedes eius. 

6 Stetit et imensus est terram, 
ladspexit et dissolvit gentes; 

et ™contriti sunt “montes saeculi, 
incurvati sunt colles mundi ab itineribus aeternitatis eius. 

7 Pro iniquitate vidi tentoria °Aethiopiae, 
turbabuntur ?pelles terrae Madian. 

8 gNunquid in fluminibus iratus es, Domine? 
aut in fluminibus furor tuus 
vel in mari indignatio tua, 

‘qui ascendes super equos tuos, 
et "quadrigae tuae salvatio? 

9 Suscitans suscitabis arcum tuum, 
sjuramenta tribubus quae locutus es 

- tfluvios scindes terrae. 

10 uViderunt te et doluerunt montes, 
gurges aquarum transiit, 

tdedit abyssus vocem suam, 

“altitudo manus suas levavit. 

11 ySol et luna steterunt in habitaculo suo; 
#in luce sagittarum tuarum ibunt, 
in splendore fulgurantis hastae tuae. 

12 4Jn fremitu conculcabis terram, 
bin furore obstupefacies gentes. 

13 cEpressus es in salutem populi tui, 
in salutem cum 4christo tuo, 

epercussisti caput de domo impii, 
denudasti fundamentum eius usque ad collum. 

14 Maledixisti sceptris eius, capiti bellatorum eius, 
venientibus ut turbo ad dispergendum me; [scondito. 
exsultatio eorum, sicut eius qui devorat pauperem in ab- 





— 866 — 














que sors Chaldaeis reservetur (2, 1-20). Itaque vates, iudicio Dei adum- 
brato (3, 1-15), salutem populi inde orituram exaltat (16-19). 
Calamitates ad salutem messianicam praeparant. Judicium Dei certum et immi- 


PROPHETIA HABACUC 
3, 15-19 





15 /Viam fecisti in mari equis tuis, 
in luto aquarum multarum. 
16 /Audivi, et “conturbatus est venter meus, 
a voce contremuerunt labia mea. 
‘Ingrediatur putredo in ossibus meis 
_ et subter me scateat, 
jut requiescam in die tribulationis, 
ut ascendam ad populum accinctum nostrum. 
17 Ficus enim non florebit, 
et non erit germen in vineis: 
mentietur opus olivae, 
et arva non adferent cibum; 
abscindetur de ovili pecus, 
- et non erit armentum in praesaepibus: 
18 Kego autem in Domino gaudebo 
et ‘exsultabo in Deo Iesu meo. 
19 Deus Dominus fortitudo mea 
et “ponet pedes meos quasi cervorum 
et “super excelsa mea deducet me 
victor in psalmis canentem. 





icf. Ps 76, 19; Is 43, 16. 


ov 2. 


Jr 4, Lm 1, 20; 
cf. tb 20; 277. 
fa Pro 12, 14. 


nhl 5 ie 


jcf. Ps 93, 13; Is 14, 3, 4. 


ks 61, 10. — cf. Jb 13, 15. 
2 Ji 2, 3. — cf. Ps 9, 16; 12, 
6; 20, 2; 34, 9; Le 1, 47. 
18, 5 & Pe et V. in "fs. SS. 


Nom. et Cord. J. R. in 
fs. puriss. Cord. BMV V. 
#2 Be 2; 18; Ps 17, 34. — cf. 


» 9. 
nDt 4 13; * 58, 14; Am 4, 
13; Mic 1, 
o (cf. Ps 4, Bes | 
pis 38, 20. 


PROPHETIA SOPHONIAE 


Ail Domini quod factum est ad Sophoniam 
filium Chusi filii Godoliae filii Amariae filii Eze- 
ciae ‘in diebus Plosiae filii Amon regis Iudae. 
2cCongregans congregabo omnia a facie terrae, 
dicit Dominus, 3 dcongreg ans hominem et pecus, 
congregans volatilia Pic et pisces maris; et 
€ruinae impiorum erunt, et Idisperdam homines 
: ==!) a facie terrae, dicit Dominus, 4 et extendam ma- 
num meam ‘super Iudam et super omnes habitantes Terusalem et 
9disperdam de loco hoc reliquias Baal et nomina aedituorum cum 
sacerdotibus 5 et eos, “qui adorant super tecta militiam caeli et tado- 
rant et iurant in Domino et iurant in /Melchom, §& et ’qui avertuntur 
de post tergum Domini, et “qui non quaesierunt Dominum nec in- 
vestigaverunt eum. 7"Silete a facie Domini Dei, “quia iuxta est dies 
Domini, quia °praeparavit Dominus hostiam, Psanctificavit vocatos 
suos. 

8 Et erit, in die hostiae Domini @visitabo super principes et super 
filios regis et ‘super omnes qui induti sunt veste peregrina 9 et vi- 
sitabo super omnem ‘qui arroganter ingreditur super limen in die 
il, qui complent domum Domini Dei sui iniquitate et dolo. 

0 Et erit, in die illa, dicit Dominus, vox clamoris a “porta pi- 
Faia et “ululatus a Ysecunda, et contritio magna a collibus. 
11 Ululate, habitatores pilae; conticuit 7omnis populus Chanaan, di- 
sperierunt omnes involuti argento. 

12 Et erit, in tempore ille Yscrutabor Terusalem in “lucernis et vi- 
sitabo super viros @defixos in faecibus suis, bqui dicunt in cordibus 
suis: Non faciet bene Dominus et non faciet male. 13 Et erit forti- 
titudo eorum “in direptionem et domus eorum in desertum, et %aedi- 
ficabunt domos et non habitabunt et ¢plantabunt vineas et non _bi- 
bent vinum earum. 14 /Tuxta est dies Domini magnus, iuxta est et 
velox nimis; vox diei Domini amara, tribulabitur ibi fortis. 15 9Dies 
irae dies illa, dies tribulatonis et angustiae, dies “calamitatis et mi- 





PROPHETIA 
SOPHONIAE 


1, 1-15 





-9] LL. in fr. 4 p. D. 5 Nbr. 
P*3; 43 
b Reg 92; 4x; 
4 8, 13. — cf. vr. 18. — v. 


4Rg 22, 


S 4, 3. 
ecf. Mt 13, 41. 
f cf. Ez 14, 17. 


16, 17. 


.* 4 Rg 23. 4; Os ro, 5. 
Jr 19, 13. 
the 3 Rg 18, 2337.4. Re 19,.32; 
j 41; Os 10, 2. 
£11, 5, 33; Jr 49, 1 
! 12d, 03} t7: 1, 6. 
m cf. Tr 5, 24; Heb 11, 6. 
% blay’2,"26; ZC 4.. 48. 


ols 34, 6; Jr 36, 10; Ez 39, 
17; 19. 
pcf. Ex 19, 22; 1 Rg 16, 5. 


q 4 Rg 24, 12-14; 25, 7. 
rcf. Mt 22, 11. 

S$ Che TIARA §, Fs 

tv. 2 Par 33, 14. 

“ct. ;:2C Li, fests 


Rg 22, 14. 

x Os ” 7, — cf. Zc 14, 21. 
3. 
ra Pee 20, 27:-Lc_15, 8, 
aJr 48, rr. 
b Ps 10, 11; MI 2, 17. = cf. 
eta 4," 13. 

d Dt 3, Se, 39; Am 5,1 
ev. Mic BIS 
THRU. It'S 
PCr. VE. 73 Z 7, wae “tr: 
g Jr 30, 7; Jl 1, 15. [11. 


Th ual, U.. 9653) 10. 
h Jb 30, 3 











— 867 — 














PROPHETIA nens (Sph 1, 1-18) in Israél paenitentiam (2, 1-3) in reliquis gentibus 
SOPHONIAE excidium et desolationem adducet (4-12); ex dispersis autem populis 
1, 16 — 3, 11 Ierusalem, etsit plurimis tentatae aerumnis (3, 1-8), salus messianica 
$ Ji. 3332; Ast 5 18. — cf. Ez | seriae, ‘dies tenebrarum et caliginis, dies nebulae et turbinis, 16 jdies 


39, 3; 34 

j Mt 24, 31. sil" Jr 4, 19. 
Ect: Ts'2. 35; m cf cp..3, 6. 
n Jr to, 18, —cf. Dt 28,20. [10. 
o cf. Dt 28, 297 Jb'12, 25° Be 
* ef Bs 78, 3° FE MC%y; 16, 
@-Ps.82. Tr. Me 43262. ads § 


ri 20, 7. 

rEz7,19.—cf. Jb 17, 29; Pro 
11,4; Ecli 5, By 10; Mt 16, 26. 
£0 3. 8. — Ez 36, s. 

VY oS 85S BO, 23%, 

acf. Mt 3, 7-12. 

6b Am 5, 4, 6. 

c Ps 75, 10; Is 11, 4. 

dcf. Dt 30, 15, 19; Am 5, ae 

ecf. Is 2, 10; 26, 20. 

i Ze 9% 5, 6. '—'cf, Jr 47, 4, ry 
ig ie -8. 

{¢ r 47, 7; Ez 25, 16. 

(1 30,14; 2 Re 8, 18 etc.). 

4 ct. ae ac © 

jcf. ¥ 13, 3, 


‘cb. 3 6. 
, 95; 10. 

ncf. Js 19, 

QCD: 34.3% Ab 19. — Jl 2. 32; 

p Zc 10, 3; Lc 1, 68. [Mic 4,7. 

QCD. 3, 20. 

rct. Jr 48, 27; Ez 25s, 8, 9. 

$:2: 255. 3,6. 

ths: jta0,: 3. 

uls 49, 18. — v. Ez 16, 48. 

v Dt 29, 23. — v. Is 13, 19. 

x Is 16, 6; Jr 48, 29-31. 

y cf. Is 17, 4 

-$:-Ps 27,°28° an bo 4%0 10-4; 
ma Tm 2;-8; 

oe Gn 10, 5. z 

CE.Cps.3; 10; 2.30, 

Ctr: ss ie I2, — Vv. Nha. 

d (Nh 3, 7). 

els ns or, 22; 


IIt-I4. 
fIs 34, 11. 


34, 


i cf. Ez 25, 5. [9, 8. 
jJr 18, 16; 19, 8. — cf. 3 Rg 
Lcf. Lm 20. £Ss- ON Bwseneou 


ajrs, 3 ¥7,° 833 35. 25: 
b cf. vr. [2, 9, ro. 
c Ez aa! oa - cf Mic 3 <3, 
aft 5, 6 
* cf. Conc. Oia’ 's. XIV de 
a prooem, 
yn 23; TIy E213, 23" Os 


‘Ir a FS. TZ 22 t"26: 
4 Jroazc tr. 

cf. Os 6, ie 
#V. CD. 2, 4-15. 
Kop, 24.573 Ze 10:4. 
lcp. 2, 5. — cf. Ze, 143 9, 8. 
m cé, jr 26.3, 
1. Cis VES 2. 
oc. Mic 7,,3. 

Hab 2, 3. — v. Is 8, 17. 
a.ct. Jl 3 
r Ps 78, - hy 10, 25.— cf. Ecli 
scf.cp. 1, 18. [36, 2 
bck; Us 6,25, 
$6-CEs) JO" 17, -r¥: 
x Ps 67, 32; Is 45, 14; 60, 4; 

, 19, 20. — cf. Ac. 8, 27; 


y cf. Bar i 6; 2. Mc''2,-27. 


Mic 3, 
frt. 





tubae, et clangoris ‘super civitates munitas et super mangulos excel- 
sos. 17 Et "tribulabo homines, et ambulabunt °ut caeci, quia Domino 
peccaverunt, et ?effundetur sanguis eorum sicut humus, et corpora 
eorum @sicut stercora. 18Sed et ‘argentum eorum et aurum eorum 
non poterit liberare eos in die irae Domini; *in igne zeli eius de- 
vorabitur omnis terra, ‘quia consummationem cum festinatione faciet 
cunctis habitantibus terram. 

Convenite, congregamini, gens non amabilis 2 priusquam pariat 

iussio quasi pulverem transeuntem diem ®antequam veniat super 
vos ira furoris Domini, antequam veniat super vos dies indignatio- 
nis Domini, 3 OQuaerite Dominum, “omnes mansueti terrae, qui iu- 
dicium eius estis operati; dquaerite iustum, quaerite mansuetum, si 
quomodo “abscondamini in die furoris Domini. 4/Quia Gaza destructa 
erit, et Ascalon in desertum; Azotum in meridie eicient, et Accaron 
eradicabitur. 

5Vae Yqui habitatis funiculum maris, gens "perditorum! 
‘Verbum Domini super vos, JChanaan, terra Philisthinorum; et di- 
sperdam te, lita ut non sit inhabitator 6 met erit funiculus maris 
requies pastorum et caulae pecorum, 7 et Nerit funiculus eius, °qui 
remanserit de domo Iuda: ibi pascentur, in domibus Ascalonis ad 
vesperam requiescent, quia ?visitabit eos Dominus Deus eorum et 
Yavertet captivitatem eorum. 8 Audivi “opprobrium Moab et bla- 
sphemias filiorum Ammon, quae exprobraverunt populo meo et ma- 
gnificati sunt ‘super terminos eorum. 9% Propterea “vivo ego, dicit 
Dominus exercituum Deus Israél, quia Moab Yut Sodoma erit, et 


‘ filii Ammon quasi Gomorrha, siccitas spinarum et acervi salis et 


desertum usque in aeternum; reliquiae populi mei diripient eos, et 
residui gentis meae possidebunt illos. 10 Hoc eis eveniet “pro super- 
bia sua, quia blasphemaverunt et magnificati sunt super populum 
Domini exercituum. 11 Horribilis Dominus super eos et Yattenuabit 
omnes deos pertae; et adorabunt eum viri de loco suo, “omnes in- 
sulae gentium. 12 Sed et vos, °Aethiopes, interfecti gladio meo eritis. 
13 Et extendet manum suam super aquilonem et Cperdet Assur et 
Zponet speciosam in solitudinem et in invium et quasi desertum. 
14 Et accubabunt in medio eius greges, omnes bestiae gentium, et 
fonocrotalus et ericius in liminibus eius morabuntur; vox cantantis 
in fenestra, corvus in Ysuperliminari, quoniam attenuabo robur eius. 
15 Haec est civitas gloriosa, “habitans in confidentia, quae dicebat in 
corde suo: Ego sum, et extra me non est alia amplius. Quomodo 
facta est fin desertum, cubile bestiae? JOmnis qui transit per eam 
sibilabit et ‘movebit manum suam. 

Vae provocatrix et redempta civitas, columba! 2 Non audivit vo- 

cem et @non suscepit disciplinam, bin Domino non est con 
Deum suum non appropinquavit. 3¢Principes eius in medio eius 
quasi leones rugientes, iudices eius upi vespere non relinquebant 
in mane. 4 eProphetae eius vesani, viri infideles, Tsacerdotes eius pol- 
luerunt sanctum, iniuste egerunt contra legem. 5 Dominus Y%iustus 
in medio eius non faciet iniquitatem; hmane, mane iudicium suum 
dabit in lucem, et non abscondetur; nescivit autem iniquus confu- 
sionem. 6 ‘Disperdidi gentes, et dissipati sunt janguli earum; deser- 
tas feci vias eorum, ‘dum non est qui transeat; desolatae sunt civi- 
tates eorum, non remanente viro neque ullo habitatore. 7 mDixi: 
Attamen timebis me, “suscipies disciplinam, et non peribit habita- 
culum eius, propter omnia in quibus visitavi eam; veruntamen 2°di- 
luculo surgentes corruperunt emnes cogitationes suas; 8 quapropter 
Pexspecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meae in futurum, 
quia iudicium meum, 2ut congregem gentes et colligam regna et 
reffundam super eos indignationem meam, omnem_iram uroris 
mei; ‘in igne enim zeli mei devorabitur omnis terra. % Quia tunc red- 
dam populis ‘labium viii > ut invocent omnes in nomine Domini 
et “serviant ei umero uno. 10%Ultra flumina *Aethiopiae inde su 
plices mei; filii sii He meorum deferent munus mihi. 11 # 
die illa non confunderis super cunctis adinventionibus tuis, quibus 


























efflorebit (9-13), atque Israél, protegente Deo, laetabitur (14-20). PROPHETIA 
Templo renovato davidicae promissiones reservantur, Populi desidia in reaedifi- SOPHONIAE 

cando templo exprobrata (Ag 1, 1-14), ut operarios excitet, vates novum 3, 12-20 

praevaricata es in me, quia tunc °auferam de medio tui magniloquos | 4 cf. Ml 4, r. 


superbiae tuae, et “non adicies exaltari amplius in monte sancto 
meo. 12 Et derelinquam in medio tui 2populum pauperem et egenum 
et ‘sperabunt in nomine Domini. 13/Reliquiae Israél 9non facient 
iniquitatem nec loquentur mendacium, et “non invenietur in ore 
eorum lingua dolosa, quoniam ‘ipsi pascentur et accubabunt, et jnon 
erit qui exterreat. 

14 Tauda, filia Sion; iubila, Israél; laetare et exsulta in omni 
corde, filia Ierusalem: 15 abstulit Dominus iudicium tuum, avertit 
inimicos tuos; ™rex Israé] “Dominus in medio tui, non timebis 
malum ultra. 

16In die illa dicetur Ierusalem: Noli timere, Sion; °non dissol- 
vantur manus tuae. 17 Dominus Deus tuus in medio tui fortis, ipse 
salvabit; Ygaudebit super te in laetitia, silebit in dilectione sua, 
exsultabit super te in laude. 18 Nugas, qui a lege recesserant, congre- 


gabo, quia ex te erant; ut non ultra habeas super eis opprobrium. 


9Ecce ego “interficiam omnes qui adflixerunt te in tempore illo et 
ssalvabo claudicantem et eam, quae eiecta fuerat, congregabo et po- 
nam eos ‘in laudem et in nomen “in omni terra confusionis eorum, 
20 vin tempore illo quo adducam vos et in tempore quo congregabo 
vos. Dabo enim vos in nomen et in laudem omnibus populis ter- 
rae, “cum convertero captivitatem vestram coram oculis vestris, 
dicit Dominus. 





c cf. Jr 7, 4; Ml 3, 9. 
dis 14, 32; Ez 6, 8. — cf. Jr 
e cf. vr. 2. (39, 9, 10. 


tv. Mic 5, 4. [14, 5. 

j Lv 26, 6; Is 17, 2; Mic.4, 4; 

ge ae 7 4n$ 
$:32..0° §4,.1;3..20.2. 10°) 9;0, 

14, 15] f 7 fs. puriss. Cord. 
BMV. 


m Mt 27, 42; 
n Dt 28, 14; Ps 45, 6; Zc 2, 
to, —. cf. Ap 21, 3. 
LO1LV3ZG O%0 fs J0,. 12; 12h, BF: 
ocf. Jb 4, 3, 4; Ecli 25, 32; Is 


355_ 3+ 
? cf. Is 63, 1. 
q Is 62, 5; Jr 32, 41. 
rcf. Is 60, 14. 
s Ez jr 16; Mic 4, 6, 7. 


0 1, 49. 


F ch: JERS) 815 2 

us 61, 7. 

OS FI, 7722 VE 32, 437 ek Sable 
T7; 

x'cp, 2. Fy 


~ PROPHETIA AGGAEI 


‘aiiN anno secundo Darii regis in mense sexto, in die 

jj; una mensis, factum est verbum Domini in manu 
Aggaei prophetae ad °Zorobabel filium Salathiel 
ducem Iuda et ad “Iesum filium @Iosedec sacerdo- 
tem magnum dicens: 2 Haec ait Dominus exerci- 
tuum dicens: Populus iste dicit: Nondum venit 
tempus domus Domini aedificandae. 

— 3 Et factum est verbum Domini in manu ¢Ag- 
gaei prophetae dicens: 4/Nunquid tempus vobis est ut habitetis in 
‘domibus laqueatis, et 9domus ista deserta? 5 Et nunc haec dicit Do- 
minus exercituum: ”Ponite corda vestra super vias vestras. 6 ‘Semi- 
nastis multum et intulistis parum, Jcomedistis et non estis satiati, 
bibistis et non estis inebriati, operuistis vos et non estis calefacti, 
et “qui mercedes congregavit misit eas in sacculum pertusum. 

7 Haec dicit Dominus exercituum: Ponite corda vestra super vias 

vestras, 8ascendite, in montem, portate ligna et aedificate domum, 
et ‘acceptabilis mihi erit, et glorificabor, dicit Dominus. 9 Respexistis 
ad amplius, et ecce factum est minus; et intulistis in domum, et 
exsufflavi illud. Quam ob causam? dicit Dominus exercituum, quia 
domus mea deserta est, et vos festinatis unusquisque in domum 
suam. 10Propter hoc ™super vos prohibiti sunt caeli ne darent ro- 
rem, et terra prohibita est ne daret germen suum, 1! et “vocavi sic- 
citatem super tefrram et super montes et super °triticum et super 
vinum et super oleum et quaecumque profert humus et super ho- 
mines et super iumenta et ?super omnem laborem manuum. 
12 Et @audivit Zorobabel filius Salathiel et Iesus filius TIosedec 
| sacerdos magnus et ‘omnes reliquiae populi vocem Domini Dei sui 
et verba Aggaei prophetae, sicut misit eum Dominus Deus eorum 
ad eos, et timuit populus a facie Domini. 








PROPHETIA AGGAEI 








1, 1-12 
@vn. -853.cp: 2, To; 1 Es’ 4, 
a4; 1; Zc 


5. Par’:3, 19°. 1 


49, Ee ; 
GY FohS. 3.° 2°. ZO. etc. 
di Par 6, 15; 2 Es 12, 26. 
é1 Es 56°21: 


fef. 2 Rg 7, 2. — v. Ps 131, 
3- 


§2 Bs 24.35: 273 JP 33; FOs12. 

ech. cp. 2, 16,.19, 

ivr. 9; Dt 28, 38; Mic 6, 15: 

renee GE cpy,2 287% 

LY 26,. 265 1595" 20; O84, 
10; Mic 6, 14. 

kcf. Ze 8, to. 


Lcf.Ps £31, 33, 142 


mcf. 3 Rg 17, 1; Jr 5, 24, 25; 
Zc _8,9,.%2. 

m4 Rg 8, 1. — cf. 2 Rg 1, 
3r; Ps 104, 16. 

eer: Os. 2594; 4 

Pcp. 2, 18; Ps 108, rr; 127, 
2; Is 3, ro. 

qi Es 5, 2. 

FCP; 35°33 














PROPHETIA AGGAEI 
1, 13 — 2, 24 


prae salomonico exaltat (2, 1-10), aedificantibus autem divinas bene- 
dictiones promittit (11-20), inter quas exaltatio domus David praeci- 
puum locum obtinet (21-24). lig 











SIs 44, 26. — cf. Ml 2, 7. 
tcp. 2, 5. — cf. Is 43, 5. 
ici 2 -Pars363 23%) mw Eiss2) oe. 
v vr. 12. 

#.Cl. €D..2, 4: 1 ESS, Ss: 


act? cp: 1, 1. 
Oi, LV 335° 34,.30. 


Cep 1 AR 


d cf. 1 Es 3, 12. 
6 Cle WY. 30: 


f Ze 8, 9. — cf. Ze 4, 6, 7. 


£ Clecp. HAA: 

hcp. 1, 13: 

iv. Ex 19, 4-6; 29. 45. 

j2 Es 9, 20; Zc 4, 6. 

1Zc 8, 13, 14. 

m (all) Heb 12, 26. 

nvr. 22. 

o cf. Ex 31, 16. 

8] Ant. in D. 4 Adv. — v. 2 
Par 9, 22. 

pcf. Is 60, 9. 

get.2is:60, 1; 7 

rer ir Par“29,:14;. 16. 

SCT AUT. 

t ef: Bc: 6°13; Epi, "i: 

“vr. 19, 21. 

0. Cp.-.7,. 4%. 


x cf. Ml 2, 7. — v. Lv 10, 10, 


tI. 
cel | aa & ae ee 


3. Cl: Lv 6, aR 38. 


aLv 5, 2: 22, 4. — cf. Nm 
107.22. 
b cf. Is 64, 6. 


CeL Cp.) S83 
d.civep..1,<6; «Jl ix, 27: 


e Dt 28, 22; Am 4, 9. — cf. 


CD23, 95 
fls 9% 137° 9F $333 35; fem 


g.1 Es .3;;-10;. Ze: 8; :9: 


RttaLc.8, 13% 
Heiai 2,. Ba: 
jcf. Zc 4, 6. 
ivr. 7. 
mDn 2, 44; Zc 12, 9. — cf. 
Mt 24, 7. 
10; Zc'9,, 10; 


ocf. Is 43, 10. 
f Ecli 49, 13; Jr 22, 24. 





13 Et dixit Aggaeus ‘nuntius Domini de nuntiis Domini populo 
dicens: ‘Ego vobiscum sum, dicit Dominus. 14 Et “suscitavit Do- 
minus spiritum Zorobabel filii Salathiel ducis Iuda et spiritum Iesu 
filii Iosedec sacerdotis magni et spiritum Yreliquorum de omni po- 
pulo, et ingressi sunt et *faciebant opus in domo’ Domini exerci- 
tuum Dei sui. 

2 2JIn die vicesima et quarta mensis, in sexto mense. 

In anno secundo Darii regis, 2 in bseptimo mense, vicesima et 
prima mensis, factum est verbum Domini in manu Aggaei prophetae 
dicens: 3 Loquere ad °Zorobabel filium Salathiel ducem Iuda et ad 
Iesum filium losedec sacerdotem magnum et ad reliquos populi di- 
cens: 44Quis in vobis est derelictus, qui vidit domum istam “in 
gloria sua prima? et quid vos videtis hanc nunc? Nunquid non ita 
est, quasi non sit, in oculis vestris? 5 Et nunc /confortare, Zorobabel, 
dicit Dominus, et confortare. Iesu filii Iosedec sacerdos magne, et 
confortare, omnis populus terrae, dicit Dominus exercituum, et 9fa- 
cite (quoniam “ego vobiscum sum, dicit Dominus exercituum) 6 ‘ver- 
bum quod pepigi vcbiscum, cum egrederemini de terra Aegypti; 
et Jspiritus meus erit in medio vestrum: /nolite timere. 

7Quia haec dicit Dominus exercituum: ™Adhuc unum modi- 
cum est, et ego “commovebo caelum et terram et mare et aridam 
§ et °movebo omnes gentes, et veniet .?Desideratus cunctis geatbus, 
et Yimplebo domum istam gloria, dicit Dominus exercituum. 9 “Meum 
est argentum et meum est aurum, dicit Dominus exercituum. 
10s’Magna erit gloria domus istius novissimae plus quam primae, 
dicit Dominus exercituum, et ‘in loco isto dabo pacem, dicit Domi- 
nus exercituum. 

1luJn vicesima et quarta noni mensis, “in anno secundo Darii 
regis factum est verbum Domini ad Aggaeum prophetam dicens: 
12 Haec dicit Dominus exercituum: “Interroga sacerdotes legem di- 
cens: 13 ¥Si tulerit homo carnem sanctificatam in ora vestimenti sui 
et tetigerit de summitate eius panem aut pulmentum aut vinum aut 
oleum aut omnem cibum, nunquid sanctificabitur? Respondentes 
autem sacerdotes dixerunt: *Non. 14 Et dixit Aggaeus: 9Si tetigerit 
pollutus in anima ex omnibus his, nunquid contaminabitur? Et re- 
sponderunt sacerdotes et dixerunt: Contaminabitur. 15 Et respondit 
Aggaeus et dixit: "Sic populus iste, et sic gens ista ante faciem meam, 
dicit Dominus, et sic omne opus manuum eorum et omnia, quae 
obtulerunt ibi, contaminata erunt. 16 Et nunc °ponite corda vestra 
a die hac et supra, antequam poneretur lapis super lapidem in 
templo Domini: 17 %cum accederetis ad acervum viginti modiorum, 
et fierent decem, et intraretis ad torcular, ut exprimeretis quinqua- 
ginta lagoenas, et fiebant viginti; 18 *percussi vos vento urente et 
aurugine et grandine omnia opera manuum vestrarum, et /non fuit 
in vobis qui reverteretur ad me, dicit Dominus. 19 Ponite corda ve- 
stra ex die ista et in futurum, a die vicesima et quarta noni mensis, 
a die 9qua fundamenta iacta sunt templi Domini ponite super cor 
vestrum. 20Nunquid iam semen in germine est, et adhuc vinea 
et ficus et malogranatum et lignum olivae non floruit? Ex die ista 
tbenedicam. » 

21 Et factum est verbum Domini secundo ad Aggaeum in vice- 
sima et quarta mensis dicens: 22 %Loquere ad Zorobabel ducem 
Tuda dicens: Ego movebo caelum pariter et terram 23 et subvertam 
solium regnorum et conteram fortitudinem regni gentium et ™sub- 
vertam quadrigam et ascensorem eius, et descendent equi et ascen- 
sores eorum, vir in gladio fratris sui. 24 In die illa, dicit Dominus 
exercituum, adsumam te, Zorobabel filii Salathiel °serve meus, dicit 
Dominus, et ponam te ?quasi signaculum, quia te elegi, dicit Do- 
minus exercituum. 





Ee 











— 870 — 











PROPHETIA ZACHARIAE 


ae;||IN mense octavo in “anno secundo Darii regis fa- 
ctum est verbum Domini ad °Zachariam filium 
¢Barachiae filii Addo prophetam dicens: 2 @Iratus 
est Dominus super patres vestros iracundia; 3 et 
dices ad eos: Haec dicit Dominus exercituum: 
fConvertimini ad me, ait Dominus exercituum, 
et %convertar ad vos, dicit Dominus exercituum; 
Smee f}} 4 ne sitis sicut patres vestri, ‘ad quos clama- 
bant /prophetae priores dicentes: Haec dicit Dominus exercituum: 
Convertimini de viis vestris malis et de cogitationibus vestris pes- 
simis; et Mon audierunt neque attenderunt ad me, dicit Dominus. 
5™Patres vestri ubi sunt? et “prophetae nunquid in sempiternum 
vivent? 6°Veruntamen verba mea et legitima mea, quae mandavi 
Pservis meis prophetis, nunquid Y%non comprehenderunt patres vestros 
et conversi sunt et dixerunt: *Sicut cogitavit Dominus exercituum 
facere nobis, ‘secundum vias nostras et secundum adinventiones no- 
stras fecit nobis? 

7In die vicesima et quarta undecimi mensis ‘sabath in anno 
secundo Darii factum est verbum Domini ad Zachariam filium Ba- 
rachiae filii Addo prophetam dicens: 8&¥*Vidi per noctem, et ecce 
vir Yascendens super equum rufum et ipse stabat inter myrteta, 
quae erant in profundo, et post eum “equi rufi varii et albi; 9% et 
dixi: Quid sunt isti, domine mi? Et dixit ad me Yangelus qui lo- 
quebatur in me: Ego ostendam tibi quid sint haec. 19 Et respondit 
vir qui stabat inter myrteta et dixit: @Isti sunt quos misit Dominus 
ut *perambulent terram, 11 Et responderunt angelo Domini, qui 
stabat inter myrteta, et dixerunt: Perambulavimus terram, et ecce 
omnis terra habitatur et °quiescit. 12 Et respondit angelus Domini 
et dixit: Domine exercituum, Cusquequo tu 2non misereberis Ierusa- 
lem et urbium Iuda, quibus iratus es? @Iste iam septuagesimus an- 
nus est. 13 Et respondit Dominus angelo, qui loquebatur in me /verba 
bona, verba consolatoria. 14 Et dixit ad me angelus qui loquebatur 
in me: Clama, dicens: Haec dicit Dominus exercituum: 9Zelatus 
sum Ierusalem et Sion zelo magno. 15”Et ira magna ego irascor 
super gentes opulentas, ‘quia ego iratus sum parum, ipsi vero adiu- 
verunt in malum. 

16 Propterea haec dicit Dominus: jRevertar ad Ierusalem in mi- 
sericordiis, et ‘domus mea aedificabitur in ea, ait Dominus exerci- 
tuum, et ™perpendiculum extendetur super Ierusalem. 17 Adhuc 
clama dicens: Haec dicit Dominus exercituum: ™Adhuc adfluent 
civitates meae bonis, et °consolabitur adhuc Dominus Sion et Peliget 
adhuc Terusalem. 

18 Et levavi oculos meos et. vidi, et ecce quattuor cornua, 19 et 
dixi ad angelum qui loquebatur in me: Quid sunt haec? Et dixit 
ad me: Haec sunt cornua quae ventilaverunt Iudam et Israél et 
Terusalem. : 

20 Et ostendit mihi Dominus quattuor fabros. 21Et dixi: Quid 
isti veniunt facere? Qui ait dicens: Haec sunt cornua quae ventila- 
verunt Iudam per singulos viros, et nemo eorum levavit caput suum; 
et venerunt isti "deterrere ea, ut deiciant cornua gentium, *quae le- 
vaverunt cornu super terram Iuda, ut dispergerent eam. 

Et levavi oculos meos et vidi, et ecce vir, et “in manu eius fu- 
niculus mensorum; 2et dixi: Quo tu vadis? Et dixit ad me: 
bUt metiar Ierusalem et videam quanta sit latitudo eius, et quanta 
longitudo eius. 3 Et ecce Cangelus qui loquebatur in. me egrediebatur, 





PROPHETIA 
ZACHARIAE 
1,1 — 2,3 








av. Ag Fae 

1-6] LL. in fr. om D. § Nbr. 

b1 Es 6, 14; 2 Es 12; 16. — 
cf. Mt 23, 35. 

ci Par 6, 39. 

d2 Es 12, 4. — cf. 1 Es 6, 14. 


e Jr 2, §. 

31 * Conc. Trid. s VI, cp. 5 

f Is 30, = jt -37 © So *Ez 
; Ml 3,7; Je 4, 8. 

ic 7, 19. 

hv. Ps 77, 8 

sv. 2 Par 36, 15. 

1Cp. 7, 7, 12. 

Rk Jri3s ¥25, 14,722; Ez 33,.23- 


lcp. 7, 11; 2 Par 36, 16. — v. 
t.45, 28: 

m cf. 4, 10; Lmss,:-7. 

mcf. Jo 8, 52. 

ocf. Is 40, 8; Mt 24. 35 

’1 Es 9, 11; Dn, 

q Dt 28, 2, 15 

rLm 2, 17 

sEz 2 


» 34. 
7-11) 2 L. in fs. ss. Ang c. ete. 
t1 Mc 16, 14. 
ach. Gis 2, 3-20 ds SHO As 
vcf. Ap 6, 4. 
avr. Ap 6, 2, 4, §, 8. — v. cp. 
6, 2-7. 
y vr. 19; cp. 2, 3. — cf. Ap 


27, 6: 
zcf. Heb 1, r4. 

acp. 6, 7. — cf. Jb 1, 7; 2,2. 
b cf. vr. 15. 


cPs 79, 5; 88, 46; Is 6, rr. 
12] R. in fs. ss. Ang. c. etc. 
dcf. Ps ror, 13; _Ecli 36, ts. 
ecp. 7, 5. — Vv. Jr 25, 11; Dn 


cp. ae Ye 18. 
h cf. Is 47, 6; Jl 3, 2. 
$ €f- 157454, 3. 


j cpr 8,73. 

Lef.-cpwi4, 0; 1. Es. 6,4%46 

m Jr 31, 39; Ez 40. 3; 47,3. 
n.cl.. Cpr 2, 4. 

ols 51, 3, 12. 

pcp. 2, 12; Is 14, 1. — cf. Ps 


131) Ts: 
G.Cls Sone P2518, 


ref. Dt 28, 26; Jr 7, 33; Ecli 
22, 25. 
scf. Ps 74, 4, 5. 


1-51 3 L. in fs. ss. Ang.c 
@ kz 40, 3; AP II, 7. 

b cf. cp. 1, 16. 
CCp?'t;-95-T9: 





— 871 — 








PROPHETIA 
ZACHARIAE 


2,4—4, I2 


De theocratia restituenda et de salute messianica obtinenda. Post prooemium (Zc 1, 
1-6) et postquam vistonibus de equitibus inter myrteta (7-17), de cor- 


nibus et fabris (18-21), deque viro funiculum mensorium habente. 








@cf. Est’9; 10s Be 3857.) 


g cf. cp. 9, e Ps 124, 2 

k Is 48, 20. 

icf. cp. 7, 14; Ez 5, 10, 12; 
¥7;:2¥2 Does, Blt 245631; 

jcf.Is 52, Ts [Ap 7,1 

Ucf. Jr 12, 14. 

m Dt 32, 19; Ps 16, oe — cf. 
Pro 7, 2; Ac 9, 4 

nis 11, 15. — cf. i A 19, 16. 

o Ex 39, 10. — cf. & 38, ee 

pvr. 11; cp. 4, 

qv. Sph 3, 14. (ct. E Ez 33, 33- 

r Ps 39, 8. 

$cp.:8, 33: Is, 123.6; Sph' 3715; 
2 Cor , 16. — v. Lv 26, 11. 


tcp. 8,22.—v. ise 2; 11,10. 
ucf. Dt ge 9; Jr 10, 16. 

v.ci; I, 

x cf. Hab’ 2, 20: Sph. 79 7 


acp. 6, 11. — v. 1 Es 3, 2 


6 1 Par 27; ‘1 Ps'108} 65 ey. 
6; Mt os 10; (Ap 12, 10). 
. —cf.Rm 8 33, [17 etc. 
cjJu 9. — cf. Mt 4, “265>29, 
is ae e Am 4, {1 
Bet s 64, 6; Ju 23, 
gc vr, 7; Lco:4) 26 
Ap 7, 14. 


$cf. vr. 9; Is 6, 7; 27, 9. 
jcf. es 61, 
19, 8 


ka Rg 5, §, 22; Is o 42. 
Lib -30, 14. ie . Cpi%, - T° 
ee fl 3, 14. —v. Lv 8, 35. 
ncf. Dt 17, 9 2, 7. 


o Ex 23, 20; "5 $y 13) 14; Ps 
90, 11, — cf. 

? cf. ‘Gn a8 12: 

rcp. 6, 1 ae 78. — cf. Is 
TUpzF e's 

SPs 317; 22: Yi <8, 16. — cf. 
cp. 4, 7, 10. —.v. 1 Es 3, 
Q-II. 

tcf. cp. 4, 10; Ap 5, 6 

Wer. FUT A. 

v cf.Mic 4. 4. — v. 3 Rg 4, 25. 


1] Ant. in de ss. Ang. c. 
acp. I, 9, 19. 
5b Dn 8, 18; YO::'6,° 20; 

¢jr 1, 11, 13; Am 7,.8% 8.2% 
Ex 28) 33: 

e Ex Pi 37. — cf. Ap 1, 12; 


Fir ike vr. 11; Ap ¥1roay 


gvr. 13. 


BPs 32, 16, 


17} 48, 6, 72-5 
cb. Os as. 7: 


# CD: 2,-9; 65. TS. 


ocp. 3, 9. 
p2 Par 16, 9. — v. Pro 15, 3. 


GCE. NY:-3. 


1o; Le 15, 22; Ap 


mini Iesum dicens: 





et angelus alius egrediebatur in occursum eius 4et dixit ad eum: 
Curre, loquere ad puerum istum dicens: ¢Absque muro ¢habitabitur 
+ ghee my /prae multitudine hominum et iumentorum in medio eius. 

5 Et ego ero ei, ait Dominus, 2murus ignis in circuitu, et in gloria 
ero in medio eius. 

6 QO, o “fugite de terra aquilonis, dicit Dominus, quoniam ‘in quat- 
tuor ventos caeli dispersi vos, dicit Dominus. 740 Sion, fuge quae 
habitas apud filiam Babylonis. 

8 Quia haec dicit Dominus exercituum: Post gloriam misit me 
ad gentes quae spolaves vos; ‘qui enim tetigerit vos tangit 
™pupillam oculi mei; 9 quia ecce “ego levo manum meam super 
eos, et °erunt praedae his qui serviebant sibi, et %cognoscetis quia 
Dominus exercituum misit me. 

10 dLauda et laetare, filia Sion, quia "ecce ego, venio et *habitabo 
in medio tui, ait Dominus. 11 tEt _applicabuntur gentes multae ad 
Dominum in die illa et erunt mihi in populum, et shabitabo in me- 
dio tui, et scies quia Dominus exercituum misit me ad te. 13 4Et 
possidebit Dominus Iudam partem suam in terra sanctificata et Yeliget 
adhuc Ierusalem. 13 ®Sileat omnis caro a facie Domini, quia consur- 
rexit de habitaculo sancto suo. 

Et ostendit mihi Dominus “Jesum sacerdotem magnum stantem 

coram angelo Domini, et °Satan stabat a dextris eius, ut adver- 
saretur ei. 2 Et dixit Dominus ad Satan: “Increpet Dominus in te, 
Satan, et increpet Dominus in te 4qui elegit Ierusalem. Nunquid 
non iste ¢torris est erutus de igne? 3 Et Iesus erat /indutus vestibus 
sordidis et stabat ante faciem angeli. 4 Qui respondit et ait ad eos 
9qui stabant coram se dicens: *Auferte vestimenta sordida ab eo. 
Et dixit ad eum: Ecce ‘abstuli a te iniquitatem tuam et /indui te 
kmutatoriis. 5 Et dixit: "Ponite cidarim mundam super caput. eius. 
Et posuerunt cidarim mundam super caput eius et induerunt eum 
vestibus, et angelus Domini stabat. 6 Et contestabatur angelus Do- 
7 Haec dicit Dominus exercituum: Si in viis 
meis ambulaveris et ™custodiam meam custodieris, tu quoque “iudi- 
cabis domum meam et custodies atria mea, et °dabo tibi ?ambulantes 
de his, qui nunc hic adsistunt. 
amici tui qui habitant coram te, quia viri portendentes sunt: Ecce 
enim ego adducam Yservum meum ‘Orientem. 9% Quia ecce lapis, 
quem dedi coram Jesu: super lapidem unum ‘tseptem oculi ‘sunt; 
ecce, ego caelabo sculpturam eius, ait Dominus exercituum, et uau- 
feram iniquitatem terrae illius in die una. 1°In die illa, dicit Do- 


minus exercituum, vocabit vir amicum suum, *subter vitem et subter — 


ficum. 

Et reversus est “angelus, qui loquebatur 7 me, et %suscitavit me 

quasi virum qui suscitatur de somno suo. 2 Et dixit ad me: °Quid 
tu vides? Et dixi: Vidi. Et ecce dcandelabrum aureum totum, et 
lampas eius super caput ipsius, et @septem lucernae eius super illud, 
et septem infusoria lucernis quae erant super caput eius, % et fduae 
olivae super illud, una a dextris lampadis et una a sinistris. eius; 
4et respondi et aio ad angelum, qui loquebatur in me, dicens: Quid 
sunt haec, domine mi? 5 Et respondit angelus qui loquebatur in me 
et dixit ad me: 9Nunquid nescis quid sunt haec? Et dixi: Non, 
domine mi. Et respondit et ait ad me dicens: Hoc est verbum 
Domini ad Zorobabel dicens: hNon in exercitu nec in robore, sed 
in spiritu meo, dicit Dominus exercituum. 
coram Zorobabel? /In planum. Et educet *“lapidem primarium et 
exaequabit gratiam gratiae eius. 

8 Et factum est verbum Domini ad me dicens: % "Manus Zoro- 
babel fundaverunt domum istam et manus eius ™perficient eam; et 
"scietis quia Dominus exercituum misit me ad vos. 10 Quis enim 
despexit dies parvos? Et laetabuntur et videbunt lapidem stanneum 
in manu Zorobabel. Septem isti oculi sunt) Domini, ?qui discurrunt 
in universam terram. 11 Et respondi et dixi ad eum: Quid sunt 
@duae olivae istae ad dexteram candelabri et ad sinistram eius ? 
12 Et respondi secundo et dixi ad eum: Quid sunt duae spicaeoli- 


8 Audi, Iesu, sacerdos magne, tu et | 


7 Quis tu, ‘mons magne, — 





— 872 — 








(2, 1-13) regni messianici quaedam delineavit; postquam visionibus de 
losua mundis vestibus induto (3, 1-10) et de candelabro aureo (4, 1-14) quae 
sit futura sacerdotalis et regia potestas ostendit; visionibus vero de vo- 


PROPHETIA 
ZACHARIAE 


4,13 —7,5 








varum, quae sunt iuxta duo rostra aurea in quibus sunt suffusoria 
ex auro? 13 Et ait ad me dicens: Nunquid nescis quid sunt haec? 
Et dixi: Non, domine mi. 14 Et dixit: *Isti sunt duo filii olei, qui 
adsistunt *dominatori universae terrae. 

Et conversus sum et levavi oculos meos et vidi, et ecce *volu- 

men volans. 2 Et dixit ad me: °Quid tu vides? Et dixi :Ego vi- 
deo volumen volans, longitudo eius viginti cubitorum et latitudo 
eius decem cubitorum. 3 Et dixit ad me: Haec est ‘maledictio, quae 
egreditur super faciem omnis terrae; quia omnis @{fur, sicut ibi 
scriptum est, iudicabitur, et omnis “iurans ex hoc similiter iudica- 
bitur. 4 Educam illud, dicit Dominus exercituum, et veniet ad do- 
mum furis et ad domum fiurantis in nomine meo mendaciter et 
Jcommorabitur in medio domus eius et consumet eam et ligna eius 
et lapides eius. 

5Et “egressus est angelus qui loquebatur in me et dixit ad me: 
‘Leva oculos tuos, et vide quid est hoc quod egreditur. 6 Et dixi: 
Quidnam est? et ait: Haec est jamphora egrediens; et dixit: Haec 
est oculus eorum in universa terra. * Et ecce talentum plumbi por- 
tabatur, et ecce mulier una sedens in medio amphorae; §&et dixit: 
Haec est impietas. Et proiecit eam in medio amphorae et misit mas- 
sam plumbeam in os eius. 

9 Et levavi oculos meos et vidi, et ecce duae mulieres egredientes, 
et 'spiritus in alis earum, et habebant alas quasi alas milvi et leva- 
verunt amphoram inter terram et caelum. 1°Et dixi ad angelum 
qui loquebatur in me: Quo istae deferunt amphoram? 11Et dixi: 
ad me: Ut aedificetur ei domus in “terra Sennaar, et stabiliatur et 
ponatur ibi super basem suam. 

Et conversus sum et levavi oculos meos et vidi, et ecce quat- 

tuor quadrigae eeredictites de medio duorum montium, et mon- 
tes montes %aerei. 2In quadriga prima Pequi rufi, et in quadriga se- 
cunda equi nigri, %et in quadriga tertia equi albi, et in quadriga 
quarta equi varii et fortes. 4Et respondi et dixi ad °angelum qui 
loquebatur in me: Quid sunt haec, domine mi? 5 Et respondit an- 
gelus et ait ad me: “Isti sunt quattuor venti caeli, qui egrediuntur 
ut “stent coram /dominatore omnis terrae. In qua erant equi nigri, 
egrediebantur in 9terram aquilonis, et albi egressi sunt post eos, et 
varii egressi sunt ad "terram austri; 7 qui autem erant robustissimi 
exierunt et quaerebant ire et ‘discurrere per omnem terram. Et 
dixit: Ite, perambulate terram. Et perambulaverunt terram. 8 Et vo- 
cavit me et locutus est ad me dicens: Ecce qui egrediuntur in ter- 
ram aquilonis requiescere fecerunt spiritum meum in terra aquilonis. 

9 Et factum est verbum Domini ad me dicens: 1° Sume a trans- 
migratione, ab JHoldai et a Tobia et ab “Idaia, et venies tu in die 
 jlla et intrabis domum Iosiae filii Sophoniae, qui venerunt de Ba- 
bylone, 141 et sumes aurum et argentum et facies coronas et ™pones 
in capite ™Iesu filii Iosedec sacerdotis magni 
dicens: Haec ait Dominus exercituum dicens: Ecce vir, °Oriens no- 
men eius, et subter eum orietur et Paedificabit templum Domino. 
13 Et ipse exstruet templum Domino et Yipse portabit gloriam et 
sedebit et dominabitur super solio suo, et ‘erit sacerdos super solio 
suo, et %consilium pacis erit inter illos duos, 14et ‘tcoronae erunt 
Helem et uTobiae et “Idaiae et YHem filio ‘Sophoniae, ®memoriale 
in templo Domini, 15 et qui procul sunt venient et “aedificabunt in 
templo Domini; et @scietis quia Dominus exercituum misit me ad 
vos. Erit autem hoc, si auditu audieritis vocem Domini Dei vestri. 

Et factum est %in anno quarto Darii regis, factum est verbum 

Domini ad Zachariam in quarta mensis noni, qui est °casleu. 


2 Et miserunt ad domum Dei Sarasar et Rogommelech et viri, qui 


erant cum eo, ’ad deprecandam faciem Domini, 3 ut dicerent sacer- 
dotibus domus Domini exercituum et ¢prophetis loquentes: Nunquid 
flendum est mihi ¢in quinto mense vel sanctificare me debeo, sicut 
iam feci multis annis? 

4Et factum est verbum Domini exercituum ad me dicens: 5 Lo- 
quere ad omnem populum terrae et ad sacerdotes dicens: Cum 


12 et loqueris ad eum. 





r Ap ir, 
14) bo 


Pie "6, 5; Mic 4, 13. 


i fs. ss. Jo. et Paul. 


acf. Jr 36, 2, 28. 
bv. cp. 4, 2 


é cf. Jri29; 18; Ez 2, 9, ro. — 


fcp. 8,17; Lv 19, 12; M13, 5. 
g cf. Pro 3, 5333" Mr24 2% Lv 
26, 16. 


hcp. 1, 9. 
6ch icp. tr) 99-6 ).1: 
jcf. Ez 45, 11. 


¢ cf. Os: 4,470, 


mv. Gn rr, 2 


acf. Dn 2, 309. 
b cf. Ap 6 2, 4. 5, 8. — Vv. cp. 


& Gp. "fF. "9; 


d.cf. Ps ie 4: 


€ep. 3; 

fp. 4, al Mic 4. 13. 

Se Si cps :2) 6} Jeo 7F. 

hef. cp. 9, 14. 

icp. I, 10. 

Set. VE. 4: 

k2 Es 7, 39. 

14 Rg 25. 18. 

M6 Ch Cn. °4,. “5: 

MCD. Bee 1: 

OV. . 3, 8. 

pef. Mt 16, 18; Heb 3. 3. — 
v. Eph 2, 20-22. 

d ats 26; -6. 

r Ps 109, 4; Heb 3. 


148, 8. 


I; 7, 24. 


14. — cf. Mt 26, 13 
19. — cf. Eph 2, 13, 


> 
cep. S21 ,? 22: 
cf. 1 Rg 13. Th 
Gch. BS8 01° 6) 14, 
ecp. 8, 19: Jr 52, 12. — cf. 4 
Rg 25. 8. 











PROPHETIA 
ZACHARIAE 


7,6— 8, 19 


lumine volante, de impietate sublata (5, 1-11), deque quattuor quadrigis 
(6, 1-8). necnon de corona aurea losue imposita (9-15) eiusdem regni mes- 
stanici sanctitatem et naturam descripsit ; vates populo de ieiunio requi- 








ict. 4 Rg 25,.25. 
gv. cP. 1,512. 

Aci. Is 58. 4, 5. 
écf. 1 Cor 10, 31. 
PUES £22 Cpe, ae 


Bcf. Jr 17, 26. 


mis 1, 17; Jr 21, 12; Mic 6, 
8. — cf. Mt 23. 23. 


mele Is. 1.523% Jr s...28..——v:: 
EBx'22,<27,042)..25; 

ocp. 8, 17. 

Pcp. 1,) 4. 

qg2 Es 9, 39. 

12] * Catech. R. 1V 14, 9. 

es" Is 48,. 42, Ez. 12, .:3027-36; 


26. 
S$ici.2: Es 9; 30. 

$.ct.-4: Par 36, 163.1 Th:2;-26: 
wis 1, 15; ps II, 11. — v. Pro 


S1Cl tes. 445 


G:CD.5, a4. 
bcp. 1, 16. 

€ cp: 2, 10. 

dcf. Is 1, 26. 

ev 182, 3. 

fcf. Ps 127, 6; Pro 10, 27. 


gcf, Ps rr7, 28. 


kh Jb 42, 2; Mt 14, 36; 19, 26: 
I, 37. —.v. Gn 18, 14. 


icp. 10, 16. 

i Ps 106.3; Is 43, 5; Bar 4, 37. 
ch, Is: 49,: 22% Ex 37,2, 
7,8] V. all. in Ms. v. pro. vit. 

mortalitate. 
cp. 13, 9. — v. Jr 24, 7; 31. 
3; Ez 11, 20; Os:2,:24. 
m Jr 4, 2. 
n2 Rg 16, 21. — cf. Ag 2, 5. 
; ¥ Es 56.459 


rcf. Os 2, 21, 22; Ag 2, 20. 
scf. Ag 1, ro. 

LOA Ihe, 32. 

u cf. Bar 3 8; Gal 3, 12. 

v cp. 10, 6. 

Vv. Gn°12,°2, 3. 

y Ag 2, 6. 

14-20] L. in sb. QT. Spbr. 
SCl.- 18.31.0283 592;-42% 
a4V;.Dt_9, 7, 8, 22. 
b Jr 20, 16. 


c (all) Eph 4, 25. — v. Is 


h cf. Jr 39, 2; 52, 6. 

scp. 7, 3. — cf. t cy ee 
jcp. 7, 5. — cf. Jr 41, 1. 
L4 Rg 25, 1. — cf. Jr 52, 4. 


tens; et *posuerunt terram desiderabilem in desertum. 





ieiunaretis et plangeretis in quinto et /septimo per hos 9septuaginta 
annos, /‘nunquid ieiunium ieiunastis mihi? 6 Et, ‘cum comedistis et 
bibistis, nunquid non vobis comedistis et vobismetipsis bibistis? 
7 Nunquid non sunt verba quae locutus est Dominus jm manu pro- 
phetarum priorum, cum adhuc Ierusalem habitaretur et esset opu- 
lenta ipsa ‘et urbes in circuitu eius, et ad austrum et in campestri- 
bus habitaretur? 

8 Et factum est verbum Domini ad Zachariam dicens: 9% Haec 
ait Dominus exercituum dicens: “Iudicium verum iudicate et mi- 
sericordiam et miserationes facite unusquisque cum fratre suo. 1° Et 
“viduam et pupillum et advenam et pauperem nolite calumniari, 
et °malum vir fratri suo non cogitet in corde suo. 11 Et ?noluerunt 
attendere et Yaverterunt scapulam recedentem et aures suas adgra- 
vaverunt, ne audirent, 12et "cor suum posuerunt ut adamantem, 
ne audirent legem et verba quae misit Dominus exercituum in 
spiritu suo per manum prophetarum priorum, ‘et facta est indignatio 
magna a Domino exercituum. 13 Et factum est, sicut locutus est, 
et non audierunt; “sic clamabunt et non exaudiam, dicit Dominus 
exercituum, 14 et dispersi eos per omnia regna, quae nesciunt et 
“terra desolata est ab eis, Yeo quod non esset transiens et rever- 


Et factum est verbum Domini exercituum dicens: 2 Haec dicit 
Dominus exercituum: @Zelatus sum Sion zelo magno et indigna- 
tione magna zelatus sum eam. 

3 Haec dicit Dominus exercituum: °Reversus sum ad Sion et 
Chabitabo in medio Ierusalem, et ¢vocabitur Ierusalem civitas veri- 
tatis, et “mons Domini exercituum mons sanctificatus. 

4Haec dicit Dominus exercituum: Adhuc /‘habitabunt senes et 
anus in plateis Ierusalem, et viri baculus in manu eius prae multi- 
tudine dierum.’ 5 Et plateae civitatis complebuntur infantibus et puel- 
lis ludentibus in plateis eius. 

6 Haec dicit Dominus exercituum: 9Si videbitur difficile in oculis 
reliquiarum populi: huius in diebus illis, “nunquid in oculis meis 
difficile erit? dicit Dominus exercituum. 

7 Haec dicit Dominus exercituum: Ecce ‘ego salvabo populum 
meum /de terra orientis et de terra occasus solis 8 et adducam eos, 
et habitabunt in medio Ierusalem et /erunt mihi in populum, et ego 
ero eis in Deum “in veritate et in iustitia. 

9 Haec dicit Dominus exercituum: "™Confortentur manus vestrae, 
qui auditis in his diebus sermones istos per os %prophetarum, in 
Pdie qua fundata est domus Domini exercituum, ut templum aedi- 
ficaretur. 10 Siquidem ante dies illos Ymerces hominum non erat nec 
merces iumentorum erat, neque introéunti neque exeunti erat pax 
prae tribulatione, et dimisi omnes homines, unumquemque contra 
proximum suum; 1! nunc autem non iuxta dies priores ego i 
reliquiis populi huius, dicit Dominus exercituum, 12sed ‘semen 
pacis erit: ‘vinea dabit fructum suum, et ‘terra dabit germen suum, 
et caeli dabunt rorem suum, et possidere faciam reliquias populi 
huius universa haec, 1% et erit, sicut “eratis maledictio in gentibus, 
domus Iuda et domus Israél, “sic salvabo vos, et “eritis benedictio 
YNolite timere, confortentur manus vestrae. 5 


14Quia haec dicit Dominus exercituum: *Sicut cogitavi ut ad-~ 


fligerem vos, cum %ad iracundiam provocassent patres vestri me, 
dicit Dominus, 15 %et non sum misertus; sic conversus cogitavi in 
diebus istis ut benefaciam domui Iuda et Ierusalem: nolite timere. 
16 Haec sunt ergo verba quae facietis: “loquimini veritatem unus- 
quisque cum proximo suo, %veritatem et iudicium pacis ‘iudicate in 
portis vestris, i ‘ 
cogitetis in cordibus vestris et Yiuramentum mendax ne diligatis; 
omnia enim haec sunt quae odi, dicit Dominus. 

18 Et factum est verbum Domini exercituum ad me dicens: 
19 Haec dicit Dominus exercituum: Ieiunium “quarti et ieiunium 
iquinti et ieiunium ‘septimi et ieiunium ‘decimi erit domui Iuda 


17et unusquisque fmalum contra amicum suum ne — 








EO  ————— ———— —- 


Se ee ed 


—————— 


EEE Ee eae 


pave 





renti (7, 1-3) respondet quid a singulis Diftus requirat (4-14) et quo pacto 
quae promisit daturus sit (8, 1-23) additqgue Deum, debellatis hostibus 
(9, 1-7), paraturum esse regnum, ad quod undequaque filii Israél con- 


PROPHETIA 
ZACHARTAE 
8, 20 — 10, 7 








in ™gaudium et laetitiam et in sollemnitates praeclaras; veritatem 
tantum et pacem diligite. 

20 Haec dicit Dominus exercituum: Usquequo veniant populi et 
habitent in civitatibus multis, 21! et vadant habitatores unus ad al- 
terum dicentes: “"Eamus et °deprecemur faciem Domini et ?quaera- 
mus Dominum exercituum; vadam etiam ego. 22 Et %venient populi 
multi et gentes robustae ad quaerendum Dominum exercituum in 
Ierusalem et deprecandam faciem Domini. 

23 Haec dicit Dominus exercituum: In diebus illis, in quibus 
apprehendent *decem homines *ex omnibus linguis gentium, et ap- 
prehendent fimbriam viri Iudaei dicentes: Ibimus vobiscum, audi- 
vimus enim quoniam ‘Deus vobiscum est. 

Onus verbi Domini in terra Hadrach et *Damasci requiei eius, 

quia Domini est cculus hominis et omnium tribuum Israél. 2?>Emath 
quoque in terminis eius et °Tyrus et Sidon; ¢adsumpserunt quippe 
sibi sapientiam valde. 3Et aedificavit Tyrus “munitionem suam et 
fcoacervavit argentum quasi humum et aurum ut lutum platearum. 
4Ecce Dominus possidebit eam et percutiet 9in mari fortitudinem 
eius, et “haec igni devorabitur. 5 ‘Videbit Ascalon et timebit, et 
Gaza et dolebit nimis, et Accaron, quoniam confusa est spes eius; 
et peribit rex de Gaza, et Ascalon non habitabitur, et sedebit 
jiseparator in Azoto, et disperdam superbiam Philisthinorum 7 et 
auferam ‘sanguinem eius de ore eius et “abominationes eius de 
medio dentium eius, et “relinquetur etiam ipse Deo nostro, et erit 
quasi °dux in Iuda, et ?Accaron quasi Iebusaeus. § Et %circumdabo 
domum meam ex his qui militant mihi ‘euntes et revertentes, et 
snon transibit super eos ultra exactor, ‘quia nunc vidi in oculis 
meis. 

9 uExsulta satis, filia Sion, iubila, filia Ierusalem: *ecce 7Rex tuus 
veniet tibi iustus et salvator; Yipse pauper et ascendens super asinam 
et super pullum filium asinae. 19Et “disperdam quadrigam ex Ephraim 
et equum de Ierusalem et dissipabitur arcus belli, et “oquetur 
pacem gentibus, et potestas eius a mari usque ad. mare et a flumi- 
nibus usque ad fines terrae. 11 Tu quoque in “sanguine testamenti 
tui Zemisisti vinctos tuos de “acu in quo non est aqua. 12 Conver- 
timini ad munitionem, vincti spei; hodie quoque adnuntians /dupli- 
cia reddam tibi; 13 quoniam extendi mihi Iudam quasi arcum, implevi 
Ephraim et suscitabo filios tuos, Sion, super filios tuos, 9Graecia, 
et ponam te quasi gladium fortium. 14 Et Dominus Deus super eos 
videbitur, et exibit ut fulgur “iaculum eius, et ‘Dominus Deus in 
tuba canet et vadet in Jturbine austri, 15 Dominus exercituum 'pro- 
teget eos, et ™devorabunt et subicient lapidibus fundae, et “biben- 
tes inebriabuntur quasi a vino et replebuntur ut phialae et quasi 
cornua altaris. 16 Et salvabit eos Dominus Deus eorum in die illa, 
ut Pgregem populi sui, quia lapides sancti elevabuntur super terram 
eius. 17 Quid enim bonum eius est et quid pulchrum eius, nisi @fru- 
mentum electorum et vinum germinans virgines? 

10 Petite a Domino pluviam in tempore serotino, et Dominus 

faciet nives et °pluviam imbris dabit eis, singulis herbam in 
agro. 2Quia simulacra “4locuta sunt inutile, et ¢divini viderunt men- 
dacium, et ‘somniatores locuti sunt frustra, vane consolabantur; 
idcirco Yabducti sunt quasi grex: adfligentur, quia non est eis 
pastor. 

3 Super pastores iratus est furor meus, et ‘super hircos visitabo; 
quia visitavit Dominus exercituum gregem suum, domum luda, et 
posuit eos quasi equum gloriae suae in bello. 4Ex ipso Jangulus, 
ex ipso /paxillus, ex ipso arcus proelii, “ex ipso egredietur omnis 
exactor simul. 5 Et erunt quasi fortes “conculcantes Jutum viarum 
in proelio et bellabunt, quia Dominus cum eis; et %confundentur 
ascensores equorum. 6 PEt confortabo domum Iuda et Idomum Io- 
seph salvabo et Tconvertam eos, quia *miserebor eorum, et erunt sicut 
fuerunt, quando non proieceram eos; ‘ego enim Dominus Deus 
eorum et exaudiam eos. 7 Et erunt quasi fortes Ephraim, et “laeta- 
bitur cor eorum quasi a vino, et filii eorum videbunt et Ylaetabun- 


g cf. Ez 26. 17. 





mIs 35, 10. 
19b-20a] Cp. ad prm. in frr. 


ncf. cp. 2, 11; 14, 16; Is 2, 3. 
ov. ‘cp. 7,° 2. 

px Par 16; 11; Ps 104, 4; Am 
GEp.2, Tk. 5, 6 etc. 
7 Chi, Son 38, 74) 42. 

scf. Is 66, 18; Ap 5, 9. 
&cf.'\%, Cor. 14,, 24,2577 ° 


av.Is17, tr. [Rg 14, 25. 
b Jr 49, -! reg 3 Rg 8, 65; 4 
Cc 28, Ned, 


f Ez 28, 4, 5. 

gt ; h Ez 28, 18. 

#Sph 2, 41; Jr 47. 1 sqq. 

$ Sct Dt 23. 2). 

v. Lv 3, 17. 

mcf. Is 66, 17. 

#ot..-3S 245-3; 

OCD, 12. 530s : 

p S 13, 3; 15, 25, 45. — CI. 

a ef.-cp. 2, §. ti Ae 10, 89. 

rSph 3, 6. — cf. cp. 7, 14. 

scf. cp. 10, 4. 

ECl. GB. 325.4. 

OED. IS Bis. 5,7 540 ta, 12, 13. 
— Cm., Of. etc. in Nativ. 
Dini et T. ger 

“cp. 2, 10; Sph 3, 14. 

v (all) Mt 2z, 5. 

x Jr 23,5; Mic 5, 2. {15. 

y Mt 11, 29; 2 Cor 10, 1. 

zcf. Os 2, 18; Mic 5, 10. 

10] v. Mic 5, 2, 4. 


av. Mic 5, 5. 

6 Ex 23, 31; Ps 71, 8; 88, 26. 
— cf. Ps 79, 9-12. 

c Ex 24, 8. 


d1s*43, 9 Br, 452 61, 1. 
ecf. Gn 37, 24; Jr 38. 6. 
fv. Is 61, 7. | 

he pe 4%) 23; Dn 8, 23, 22: 
hcf. Ps 17, 15. 

icf. Is 27, 13. 

jis 21, 1. 

lcp. 12, 8. — cf. cp. 10, §. 
mcp. 12, 6 

ncp. 10, 7. 

oct. Ev 4 18, 25: 

b Ps 99, 3. — cf. Ez 34, 31. 
16) Cm, in fs. s. Franc. a § 


uln. 
@-cfs 7180623"8% 9; rag 19882: 


aJiiia 22. 

b cf. bt Ut, 34; dete Fhe 

c (Ps 134, 7). 

d Hab 2, 18. 

6h CD. Ts, 2 

EJE 234; 28. 

g Ez 34. 5. 6. — cf. Mt 9, 36. 

h cf. Ex 34,10.— v. cp. 11,17. 

icf. Ez 34, 17-21. 

jci; cD. 4,. 72. Ps,8% 75 224° Is 
19. 13; Sph 3, 6 

LIs 22, 23. 

mcf. Jr 30, 21. 

ncf. cp. 9, 15. 


o cf. Ps 10. 8. pvr. 12. 
qacp. 8, 7, 13. 

r Jr 3, 18. 
sis 14, 1. — cf. Jr 30, 18. * 
fcp. 13, 9. 

“cp. 9, 15. — cf. Ps 103, 15; 


Ecli 31, 35. 
v Jl 2, 23; Hab 3, 18. 





— 875 — 








PROPHETIA 
ZACHARIAE 
10,8 — 12,6 


gregabuntur (8-10, 12), eis tantummodo reiectis, qui in pastorem a Deo 
electum contumaces (11, 1-14) malum pastorem sibi elegerint (15-17). 
Quod quidem, descriptis hostibus contra electum populum colligatis 








xIs 5, 26. — cf. Is 7, 18. 
ae 31. 10, 12. — v. Os 1,11. 
z Ez 36, 10, 11, 37. — cf.. Gn 
16, Io. 

g.c1: 08 2,..2%, 

b Ez 6, 9. — v. Dt 30, 1-3. 
PIS TE IT 295 1s ROS oad ee 
dcf. Mic 7, 14. 

é€Is 49, 19, 20. 


738 11, 1%. 
ci Oo, 13. 
cf. Mic 4. 5. 


@cfinds2} 13; Ez.275 $6, 


b Jr 25, 34. 
cJr 12, 5; 49, 19. — cf. Js 
3, 15. 


dvr. 7. 
e Jr 23, 1; Ez 34, 3. — cf. Mic 


33 24°33 
f Os 12, 8. 


m Ps 26, 13; Mic 3, 3. 


ncf. Gn 23, 16; Jr 32, 9. 
12b, 13] Ant. in fr. 2 mai. hebd. 
o Mt 26, 15. — cf. Ex 21, 23. 
p (all) Mt 27, 9, ro. 


qv. 4 Rg 24, 16-20. 
r cf. Ez 34, 3, 4; Jo 10, 12,13. 


$V JEs23, 2: 


fcf. 4 Rg.25,°7. 


av. Nh, 1. 
bv. Is 42, 5; 44, 24. 


cls 48, 13 

dcf. cp. 14, 2. 

ecp. 14, 14. 

fcp. 13, 1, 4; 14. 6, 8; Is 2 


Ci 
cf. Ecli 6, 22;Js 28,:26, 
,44; Le 20, 18. 


icp. 14, 2: Mic 6, 11. 

jcf. Dt 28, 28. 

Icf. cp. 9, 8. 

m cp. 6, 7 

RAD 18: Is ro). 2g Essig: 
MI 4. 1. — cf. bp SbF. 





tur, et exsultabit cor eorum in Domino. & <Sibilabo eis et Ycongre- 
gabo illos, quia redemi eos et *multiplicabo eos, sicut ante fuerant 
multiplicati, 9 et “seminabo eos in populis et %de longe recordabun- 
tur mei, et vivent cum filiis suis et revertentur; 10 et °reducam eos 
de terra Aegypti et de Assyriis congregabo eos et 4ad terram Galaad 
et Libani adducam eos, et non invenietur eis locus; 11 et /transi- 
bit in maris freto et percutiet in mari fluctus, et confundentur omnia 
profunda fluminis, et humiliabitur superbia Assur, et %sceptrum Ae- 
gypti recedet. 12 ?Confortabo eos in Domino, et “in nomine eius 
ambulabunt, dicit Dominus. 
1 Aperi, “Libane, portas tuas, 
et comedat ignis cedros tuas. 
2 Ulula, abies, quia cecidit cedrus, 
quoniam magnifici vastati sunt: 
ululate, quercus Basan, 
quoniam succisus est saltus munitus. 
3 Vox >ululatus pastorum, 
quia vastata est magnificentia eorum; 
vox rugitus leonum, 
quoniam vastata est “superbia Iordanis. 
4Haec dicit Dominus Deus meus: ¢Pasce pecora occisionis, 
5 quae qui possederant occidebant et non dolebant et vendebant 
ea dicentes: Benedictus Dominus, /divites facti sumus; et pastores 
eorum non parcebant eis. 6 Et ego non parcam ultra super habitan- 
tes terram, dicit Dominus; ecce ego rahash homines, unumquemque 
in manu proximi sui et in manu regis sui; et concident terram, et 
non eruam de manu eorum. 7Et pascam pecus occisionis propter 
hoc, o Ypauperes gregis. Et adsumpsi mihi duas virgas, unam vocavi 
hdecorem et alteram vocavi ‘funiculum. Et pavi gregem 8 et 
jsuccidi tres pastores in mense uno, et contracta est anima mea in 
eis, siquidem et anima eorum variavit in me, 9 et dixi: Non pascam 
vos, ‘quod moritur moriatur, et quod succiditur succidatur; et ‘reli- 
qui “devorent unusquisque carnem proximi sui. 1° Et tuli virgam 
meam, quae vocabatur decus, et abscidi eam, ut irritum facerem 
foedus meum quod percussi cum omnibus populis. 11 Et im irritum 
deductum est in die illa; et cognoverunt sic pauperes i i 


: sb : ti res. gregis, qui 
custodiunt mihi, quia verbum Domini est. .12 Et dixi ad eos: Si 


_ bonum est in oculis vestris, adferte mercedem meam et, si non, quie- 


scite. Et “appenderunt mercedem meam °triginta argenteos, 13 et 
dixit Dominus ad me: Proice illud ad statuarium, ?decorum pretium 


quo appretiatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos et proieci | : 


illos in domum Domini ad statuarium. 14 Et praecidi virgam meam 
secundam, quae appellabatur funiculus, ut dissolverent germani- 
tatem inter Iudam et Israél. 
15 Et dixit Dominus ad me: Adhuc sume tibi vasa @pastoris stulti; 
16 quia ecce ego suscitabo pastorem in terra, "qui derelicta non 
visitabit, dispersum non quaeret et contritum non sanabit et id quod 
stat non enutriet et carnes pinguium comedet et ungulas eorum dis- 
solvet. 1780 pastor et idolum derelinquens gregem, gladius super 
bracchium eius et super oculum dextrum eius: bracchium eius aridi- 
tate siccabitur, et toculus dexter eius tenebrescens obscurabitur. 
12 @Onus verbi Domini super Israél. Dicit Dominus %extendens 
caelum et °fundans terram et fingens spiritum hominis in eo: 
2 Ecce ego ponam Jerusalem superliminare crapulae 2omnibus pape 
lis in circuitu; sed et *Iuda erit in obsidione contra Ierusalem. 3 Et 
erit, fin die ila ponam Ierusalem %apidem oneris cunctis populis: 
komnes qui levabunt eam concisione lacerabuntur, et ‘colligentur 
adversus eam omnia regna terrae. 4In die illa, dicit Dominus, per- 
cutiam omnem equum Jin stuporem et ascensorem eius in amentiam, 
et super domum Iuda aperiam oculos meos et omnem equum popu- 
lorum percutiam caecitate. 5 Et dicent “duces Iuda in corde suo: 
Confortentur mihi habitatores Ierusalem in Domino exercituum, Deo 
eorum. © In die illa ponam “duces Iuda sicut caminum ignis in lignis 
et sicut faciem ignis in faeno, et devorabunt ad dexteram et ad sini- 








_— 876 — 


ee eS = 


eae ee ee eee 





i i et a 


f 





impeditisque, quominus praevaleant et religuias Deo fideles et sub 
ipsius protectione tutas destruant (12, 1-14-7), denuo vates inculcat, 
et epilogi ad instar, prosperitatem messianicam, quasi aquas de Jeru- 


PROPHETIA 
ZACHARIAE 
12, 7 — 14, 10 





quia mendacium locutus es in nomine Domini; 





stram omnes populos in circuitu, et habitabitur Ierusalem rursus in 
loco suo in Ierusalem, 7 et salvabit Dominus tabernacula Iuda, sicut 
in principio, ut non magnifice glorietur domus David et gloria habi- 
tantium Ierusalem contra Iudam. §&In die illa °proteget Dominus 
habitatores Ierusalem; et erit, {qui offenderit ex eis in die illa quasi 
David, et domus David quasi Dei: *sicut angelus Domini in conspectu 
eorum. 9% Et erit, in die illa *quaeram conterere omnes gentes, quae 
veniunt contra Ierusalem, 1% et ‘effundam super domum David et 
super habitatores Ierusalem spiritum gratiae et precum, et “adspicient 
ad me quem confixerunt et Yplangent eum planctu “quasi super uni- 


-genitum et dolebunt super eum, ut doleri solet in morte primoge- 


niti. 11 /In die illa magnus Yerit planctus in Ierusalem “sicut planctus 
Adadremmon in campo @Mageddon, 12 et planget terra, °familiae 


et familiae seorsum; familiae domus David seorsum et mulieres 


eorum seorsum, 13 familiae domus ¢%Nathan seorsum et mulieres 
eorum seorsum, familiae domus Levi seorsum et mulieres eorum 
seorsum, familiae °Semei seorsum et mulieres eorum seorsum: 
14 omnes familiae reliquae, familiae et familiae seorsum et mulieres 
eorum seorsum. 
| 3 “In die illa erit “fons patens domui David et habitantibus Ieru- 
salem “in ablutionem peccatoris et menstruatae. 2 Et erit, in die 
illa, dicit Dominus exercituum, ¢disperdam nomina idolorum de terra, 
et non memorabuntur ultra, et /pseudoprophetas et 9spiritum immun- 
dum auferam de terra. 3 Et erit, “cum prophetaverit quispiam ultra, 
dicent ei pater eius et mater eius, qui genuerunt eum: Non vives, 
et configent eum 
pater eius et mater eius, genitores eius, cum prophetaverit. 4 Et 
erit, in die illa ‘confundentur prophetae, unusquisque ex visione 
sua, cum prophetaverit, nec operientur /pallio saccino, ut mentian- 
tur, 5sed dicet: “Non sum propheta: homo agricola ego sum, quo- 
niam Adam exemplum meum ab adulescentia mea. 6 Et dicetur ei: 
Quid sunt plagae istae in medio manuum tuarum? Et dicet: His 
plaiea puis sum in domo eorum qui diligebant me. 
Framea, suscitare super /pastorem meum et super virum cohae- 


rentem mihi, dicit Dominus exercituum: ™percute pastorem, et disper- 


gentur oves, et “convertam manum meam ad parvulos. 8 Et erunt 
in omni terra, dicit Dominus: partes duae in ea dispergentur et 
deficient, et °tertia pars relinquetur in ea 9 et ?ducam tertiam par- 
tem per ignem et uram eos sicut uritur argentum et probabo eos 
sicut probatur aurum. @Ipse vocabit nomen meum, et ego “exaudiam 
eum. *Dicam: Populus meus es, et ipse dicet: Dominus Deus 
meus. 
] Ecce “venient dies Domini, et dividentur spolia tua in medio 
tui, 2et %congregabo omnes gentes ad Ierusalem in proelium, 
et “capietur civitas, et %vastabuntur domus, et mulieres violabun- 
tur, et fegredietur media pars civitatis in captivitatem, et reliquum 
populi non auferetur ex urbe, 3et %egredietur Dominus et proelia- 
bitur contra gentes illas, sicut proeliatus est in die certaminis. 4 Et 
stabunt pedes eius “in die illa ‘super montem Olivarum, qui est 
contra Ierusalem.ad orientem, et scindetur mons Olivarum ex media 
parte sui ad orientem et ad occidentem, praerupto grandi valde, et, 
separabitur medium montis.ad aquilonem et medium eius ad meri- 
diem. 5 Et fugietis ad vallem montium eorum, quoniam coniungetur 
vallis montium usque ad proximum, et fugietis sicut fugistis a facie 
iterraemotus in diebus Oziae regis Iuda, et ‘veniet Dominus Deus 
meus, “omnesque sancti cum eo. ‘ 
6 Et erit, in die illa ™non erit lux, sed frigus et gelu, ‘et erit 
dies una, °quae nota est Domino, non dies neque nox, et ?in tem- 
pore vesperi erit lux. 8 Et erit, in die illa %exibunt aquae vivae de 





ocp. 9, 15. 

pcp. 2, 4; 14, 10, 11. 

q cf. Is 60, 22. [20; 19, 27. 
rcf. 1 Rg 29, 9; 2 Rg 14, 17, 


s cf. cp. 14, 3. [et Clav. 

10-13, 9] 1. in fs. ss. Lane. 

10, 11; 13,6,7]) L. ut s. etc. 

10] v. Jo 19, 36, 37. — R., 
Ant., Cm. ut s. 

tcl: jr Br; 0. Vv. i 2, 48: 


a 1 
u (all) Jo 19, 37. — cf. Ap ft, 7. 


11,10) v. Mr 15, 46. 
Sct. % Par 3s, 24, 25. 
ajd 5, 19; 4 Rg 23, 29. 
b cf. Mt 24, 30; Ap i, 7. 
act. cp 5,.3- 

d2 Rg 5, 14; Le 3, 31. 
eNm 3, 18. 


av. cp. 12, 3. 

1] v. Jo 19, 34; 1 Jo 5, 6. — 
R. in fs. ut s. cp. 12, 10. 
bIs 12, 3; 55, 1. — cf. Ez 36, 
c cf. Lv 15, 19-24; 16, 1-34. [25. 
d Mic 5, 12, 13. — cf. Jr 10, 
e Ex 23, 13. [11; Ez 30, 13. 
fJr 14, 15. — cf. Ac 8, 20; 


£3, 10% 
gcf. Mr 9, 38: 16, 17; Ac 5, 
16; 16, 18 etc. 


icf. Mic 3, 7. 

jcf. 4 Rg 1, 8; Mt 3, 4. 

Wor. Am 7-145 =. 

5] Ant. in fs. s. Isid. agr. 

6] v. Ps 21, 17. — Ch. in off. 
v. de Pass. ad sxt. R., Ant. 
etc. ut. S. Cp. 


— cf. Jo 16, 31. 
nacf. Mt 18, 6; Mr 9, 41. 
ocf. cp. 14, 2. 
p Ps 65, 10, 12; Is 48, 10; Ml 
a. Bestel Tt, 7 
acf. Ps 49, 15. 
rcp. 10, 6. [11, 20. 
scp. 8, 8; Os 2, 24. — v. Ez 


als 39, 6. — cf. Jl 1, 15. 
bcp. 12, 3. — cf. Jl 3, 2. 
é cf. Le 21,-84, 


d Is 13, 16. eLm 5, 11. 


cc cp. 12, 9; Ap 19, 19. 
cf. vr. 1. — Vv. cp. 12, 3. 
i2 Rg 15, 30; Mt 21, 1. — cf. 


Ez 11, 23. 
5,7] R. Ant. etc. T. Adv. 


jAm 1, ft. 

1 Mt 16, 27. — cf. Ps 67, 18. 
m Dt 33, 2; Dn 7, 10. — cf. 
nm Jl 2,2. {x Th 3, 13: Ju ra: 
o Mt 24, 36; Mr 13, 32; Act. 
pcf. Is 30, 26. [7.° 





Ierusalem; medium earum ad ‘mare orientale. et medium earum ad | sf. Is’33, '16. 
mare novissimum: in aestate et in hieme erunt; %et serit Dominus | ¢ Ps 46, 8: 96, 4 AP a1,¢ 15. 
rex super omnem terram. In die illa erit Dominus “unus, et Verit Ps 21; I, 14 
. 10 : uEph4,5,6. vecf.cp. 13, 1. 
nomen eius unum, et revertetur omnis terra usque ad desertum | % (fs 18, 24) y Is 15, 32. 
de “colle YRemmon ad austrum Ierusalem et exaltabitur et *ha- | zcp. 12, 6. — cf. cp. 2, 4. 
elon 877 anaes 








PROPHETIA 
ZACHARIAE 


14, 11-21 


salem egredientes et totam reficientes terram, repraesentat (8-2!). 
Ut se ad iudicium messianicum praeparent, revocata peculiari in Israél 
caritate Dei (Ml 1, 1-5), sacerdotes ob neglectum cultum exprobran- 





35:20,-2; 37, 12; 38;.7. 
4 Re 14, 13; Jr 31; 38. 
2 Es 35235 4)r 31, 38. 

Ap 22, 3: 

Jr 33, 16. Fo an Jr 23, 6. 


a 
b 
c 
d 
e 
Poekrv0 1s. 318; 


2 cf. tp. 12, 2. 
Acf. cp. 2,9; Ez 39, 10. 


iv, cp. 8, 21. 

jcf. vr. 9. 

lcf. Nh 1, 15. — v. Lv 23, 34. 
mv. LV 23. 39-43. 

nv. Is 60, 12. 

ov. 3 Re 17, x; 


p Ex 28, 36; Is 23, 18; Mic 
4, 13. 
q Er 44, iF Ui 36 £74, Abe, 


27.i=~ cf... Mto2t, (ta. Jor-2., 


r (Bi 75 £, Bs 








bitabit in loco suo a “porta Beniamin usque ad locum portae prio- 
ris et usque ad portam angulorum, et a °turre Hananeel usque 
ad torcularia regis. 11 Et habitabunt in ea, et Yanathema non 
erit amplius, sed sedebit “Ierusalem secura. 

12 Et haec erit /plaga, qua percutiet Dominus omnes gentes quae 
pugnaverunt adversus Ierusalem: tabescet caro uniuscuiusque stantis 
super pedes suos, et oculi eius contabescent in foraminibus suis, et 
lingua eorum contabescet in ore suo. 13 In die illa erit tumultus 
Domini magnus in eis, et apprehendet vir manum proximi sui, et con- 
seretur manus eius super manum proximi sui; 14sed et 9ludas 
pugnabit adversus Ierusalem, et “congregabuntur divitiae omnium 
gentium in circuitu, aurum et argentum et vestes multae satis. 15 Et 
sic erit ruina equi et muli et cameli et asini et omnium iumentorum, 
quae fuerint in castris illis, sicut ruina haec. 16 Et omnes qui reli- 
qui fuerint de universis gentibus, quae venerunt contra Ierusalem, 
iascendent ab.anno in annum jut adorent Regem Dominum exer- 
cituum et ‘celebrent ™festivitatem tabernaculorum. 17 Et erit, "qui 
non ascenderit de familiis terrae ad Ierusalem, ut adoret Regem 
Dominum exercituum, °non erit super eos imber; 18 quod et si 
familia Aegypti non ascenderit et non venerit, nec super eos erit; 
sed erit ruina, qua percutiet Dominus omnes gentes, quae non ascen- 
derint ad celebrandam festivitatem tabernaculorum: 19 hoc erit pec- 
catum Aegypti, et hoc peccatum omnium gentium, quae non ascen- 
derint ad celebrandam festivitatem tabernaculorum. 2° In die illa erit 
quod super frenum equi est ?sanctum Domino, et erunt lebetes in 
domo Domini quasi phialae coram altari; 21 et erit omnis lebes in 
Ierusalem et in Iuda sanctificatus Domino exercituum, et venient 
omnes immolantes et sument ex eis et coquent in eis, et non erit 
'mercator ultra in domo Domini exercituum in die illo. 


PROPHETIA MALACHIAE 


PROPHETIA 
MALACHIAE 


1, 1-9 








1-11) LL. in sb. p. D. 5 Nor. 
av. Nh g, 1. 


b (cf. cp. 2, 7 
agg DO iy Shad ee 3 re 
dvr. 6. — cf. cp. 2, 14, 17; 


& 7x ei 83: 

é (all) Rm g, 13. — cf. Gn 25, 
23. 

fcf. Am 1, 11; Ab 1o. 


gIs 34, 13; Jr 49, 10, 18; Ez 
35. 3,4; Jl 3,49. - 

hcf. 1 ‘Mc 5,2; 2 Mc 10, 16. 

i Ps go, 8. 


6] * Catech. R. III 1, 4; 3, 1; 
9) rs Ve 9,221 
j Ex 20, 12. — cf. Jo 8, 49. 


REx 4, 22. — cf. Os 11, xr. — 
age ©. 235 92 

lcf. Le 6, 46. 

mv. Dt 4, 10. 

" CD./2; Es 

ONT. 2. —., Ch. Ep.. a, Bg, 79 


3, 7, S. 13. 
D cf.:-vr. 183! cp. s2, i +-i3, 3. 
qcf. vr. 12. 





2 Dilexi vos, dicit Dominus, et %dixistis: in quo 
dilexisti nos? Nonne frater erat Esau Iacob, dicit 
Dominus, et ¢dilexi Iacob, 3Esau autem /odio 
habui et 9%posui montes eius in solitudinem et 
hereditatem eius in dracones deserti? 4 Quod si 
dixerit Idumaea: Destructi sumus, sed reverten- 
——— tes aedificabimus quae destructa sunt; haec dicit 
Vominus exercituum: Isti aedificabunt, et ego destruam; et voca- 
buntur termini impietatis et populus cui iratus est Dominus usque 
in aeternum. 5 Et ‘oculi vestri videbunt, et vos dicetis: Magnificetur 
Dominus super terminum Israél. 

6jFilius honorat patrem et servus dominum suum; "si ergo 
pater ego sum, ubi est honor meus? et, ‘si Dominus ego sum, 





ubi est ™timor meus? dicit Dominus exercituum ad vos, "0 sa-. 


cerdotes, qui despicitis nomen meum et °dixistis: In quo despexi- 
mus nomen tuum? 7POffertis super altare meum panem_ pollu- 
tum et dicitis: In quo polluimus te? In eo quod dicitis: @Mensa 
Domini despecta est. 8*Si offeratis caecum ad immolandum, 
nonne malum est? et, si offeratis claudum et languidum, nonne 








rcf. vr. 13 .— v. Lv 22, 20-23. | Malum est? Offer illud duci tuo, si placuerit ei aut si susceperit 
Sv. Zev 7578. faciem tuam, dicit Dominus exercituum. 9%Et nunc 4depreca- 
acti, 878 eae 


on ee 





tur (6-14) atque, poenis in contumacibus propositis (2, 1-7), ut foedus 
leviticum servent eos vates hortatur (8, 9); populum vero redarguit, eo 
quod illegitima iniverit coniugia (10-16), Deum dixerit iniustum 


PROPHETIA 
MALACHIAE 


1, 10 — 3,3 








mini vultum Dei, ut misereatur vestri (de manu enim vestra factum 
est hoc), si quomodo ‘suscipiat facies vestras, dicit Dominus exer- 
cituum. 19Quis est in vobis qui claudat ostia et incendat altare 
meum gratuito? “Non est mihi voluntas in vobis, dicit Domi- 
nus exercituum, et “munus non suscipiam de manu vestra; 11 “ab 
ortu enim solis usque ad occasum “magnum est nomen meum in 
gentibus, et in omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio 
munda, quia magnum est nomen meum “in gentibus, dicit Dominus 
exercituum. 12 Et vos polluistis illud in eo quod dicitis: Mensa 
Domini contaminata est, et quod superponitur contemptibile est cum 
igne qui illud devorat; 13 et dixistis: Ecce de “labore, et exsufflastis 
illud, dicit Dominus exercituum, et “intulistis de rapinis claudum et 
languidum et intulistis munus: nunquid suscipiam illud de manu 
vestra? dicit Dominus. 14Maledictus dolosus, qui habet in grege 
suo °masculum et °votum faciens immolat debile Domino: quia 
@Rex magnus ego, dicit Dominus exercituum, et nomen meum ¢hor- 
ribile in gentibus. 

Et nunc ad vos “mandatum hoc, "o sacerdotes. 2 Si nolueritis 

audire et si nolueritis ponere super cor, ut %detis gloriam nomini 
meo, ait Dominus exercituum, mittam in vos egestatem et maledicam 
benedictionibus vestris et maledicam illis, quoniam non posuistis 
super cor. % Ecce ego proiciam vobis bracchium et “dispergam super 
vultum vestrum stercus sollemnitatum vestrarum, et adsumet vos 
~secum, 4 et scietis quia misi ad vos mandatum istud, ut esset /pactum 
meum cum Levi, dicit Dominus exercituum. 5 Pactum meum fuit 
cum eo 9vitae et "pacis, et dedi ei ‘timorem, et timuit me et a 
facie nominis mei pavebat. 6/Lex veritatis fuit in ore eius, et ini- 
quitas non est inventa in labiis eius, in pace et in aequitate ambu- 
lavit mecum et ‘multos avertit ab iniquitate; 7 ™labia enim sacer- 
dotis custodient scientiam, et. legem requirent ex ore eius, quia “an- 
gelus Domini exercituum est. 8 Vos autem recessistis de via et °scan- 
dalizastis plurimos in lege, irritum fecistis pactum Levi, dicit Domi- 
nus exercituum. 9% Propter quod et ego dedi vos contemptibiles et 
humiles omnibus populis, sicut non servastis vias meas et Yaccepistis 
faciem in lege. 

10 Nunquid non “pater unus omnium nostrum? nunquid non 
sDeus unus creavit nos? Quare ergo ‘despicit unusquisque nostrum 
fratrem suum, violans pactum patrum nostrorum? 11! Transgressus 
est Iuda, et abominatio facta est in Israél et in Ierusalem, quia 
“contaminavit Iudas sanctificationem Domini, quam dilexit, et Yhabuit 
filiam dei alieni. 12 Disperdet Dominus virum qui fecerit hoc, magi- 
strum et discipulum, de tabernaculis Iacob et “offerentem munus Do- 
mino exercituum. — 

13 Et hoc rursum fecistis: 7operiebatis lacrimis altare Domini, 
fletu et mugitu, ita ut non respiciam ultra ad sacrificium nec accipiam 
placabile quid de manu vestra; 14 Yet dixistis: Quam ob causam? 
Quia *Dominus testificatus est inter te “et uxorem pubertatis tuae, 
quam tu despexisti, et haec particeps tua et uxor foederis tui. 152Nonne 
unus fecit, et residuum spiritus eius est? Et quid unus quaerit, nisi 
Csemen Dei? Custodite ergo spiritum vestrum, et uxorem adulescen- 
tiae tuae noli despicere. 16 Cum odio habueris, ¢dimitte, dicit Domi- 
nus Deus Israél; operiet autem iniquitas vestimentum eius, dicit Do- 
minus exercituum. Custodite spiritum vestrum et nolite despicere. 

17 eLaborare fecistis Dominum in sermonibus vestris et dixistis: 
In quo eum fecimus laborare? In eo ‘quod dicitis: 9Omnis qui 
facit malum bonus est in conspectu Domini, et tales ei placent; aut 
certe, ?ubi est Deus iudicii? 

“Ecce ego mitto Cangelum meum, et Cpraeparabit viam ante 

faciem meam; et statim veniet ad templum suum Dominator, 
dquem vos quaeritis, et °angelus testamenti, quem vos vultis. Ecce 
venit, dicit Dominus exercituum. 2 Et quis poterit cogitare diem 
adventus eius? et /quis stabit ad videndum eum? 9Ipse enim quasi 
ignis conflans et quasi herba fullonum, et sedebit "conflans et 
emundans argentum et purgabit filios Levi et colabit eos quasi aurum 





£ cf. ‘Jb’ 42,8, 9. 

ucf. Is 1, 13-15; Am 5, 21. — 
v. Pro 15, 8. LJ 17. 

v.cCp. 2, 13. -— ch. Jr, 26: 74, 

1) * Conc. Trid. s. XXII cp. 1. 
— * Catech. R. Il 4, 75. — 
Tr. in Ms. v. ss. Sacr. 

w Is Is 59, 19. — cf. Mt 8, rr. 

x Ph 2, 9, 10. [19 

et. Is'4 2 34667-9260; °°" 66; 


zIs 43, 22. — cf. cp. 3, 14. 


acf.. vr. 8; Lyv:22, 20. 

6 cf. Ex 12, 5. — v. Lv 22, 19. 
oefiLy: 22,.21. 

dv.Zc 14,9. [Dn 9, 4. 
e Ps 46, 3; 75, 13; 1 Es 1, 5; 


avr. 4. b cp. 1, 6. 

c Lv 26, 14;°163; Dt 28; 15, 22: 

d Lv 26, 14, 16; Jo 9, 24. 

e cf. Is ‘15-23, 14; Nh 35. 6: 

jf vr/-8+ Nm 2 F719, 137° 2 Es 
13, 29. — cf. 


Mm 3, 45- 
ect. Dt 3 is; Ech, 1§, IB: 


r 21, 8. 

Als 54, 10; Ez 34, 25; 37, 26. 
$ cf. BV 26; 24°Is.6, 323. 

6,7] Int. (Ps _119,7) in fs. s. 


renaei Ep. M. , i: f8.°8: 
Jo. Nepom. 
7] * Catech. R. Il 7, 2, 32, -— 
c ry ITE ry 2’. 
jct. Dt 33, 9, ro. 
i(all)' Le 1, 16. —‘cf. Dn. 12, 
: Jc 5, 19,20. [Lv ro, 11. 
m Dt 17, 9; Ag 2, 12. — Vv. 


mcf. ep. (1,3): & 1; Is 44,,; 
26; Ag 1, 13; Gal 4, 14. 
ocf. 1 Rg 2, 17; Jr 18, 15; Ez 
22, 26. 

2, 30. — cf.Os 4, 7; Nh 

qcf. Dt 1, 17; 16,9. £3, 6; 
RL asd. 

rit Cor 8, 6; Eph 4, 6. — v. 


$s Jb 31, 15; 34, 19; Pro 22, 2. 
— cf. Ac 17, 26. 

tcf. Lv 19, 12-18. 

ucf. Ez 28, 18. 

v cf. Ex 34, 16; Dt 7, 3, 4; 1 Es 
9, 2; 2’Es 13, 25; Pc 105,35. 


wcf. cp. 1, 7. — v. Pro 15, 
x ef; Ze 7, 3. 

woks; Co. 2, 2:45 -72 

% Cis Ch. “33.56 

acf. Is 54, 6. 


b Is 51, 2; Ez 33, 24. —v. Gn 
b eine 7 6:33; 

c Gn 1t5, 5, 6; 21,12. — cf. Tb 

rie 7 Wes els £3. 24. 
cp. 3, 14, 15. 27; 3. 

fs 93, 7; Sph-1, 12. — cf. Jb 
7a Wen eo Pa ban Gage Teegae an 24 Jae Yeo” 


1] Inv. in fs. Purif. BMV. — 


Int. (Ps 71) in Epiph. — R. 
et Ant. fF Adv. et ad recip. 
Imperat. ie x). 

1-4] L. et. Cpp. ut s 


a (all) Mt 11, ro etc. ‘— cf. cp. 
4, $5 be 2, 37, 76. 


bial Wee se 
gis 4, 4. — cf. Mt 3, r1; Ac 


2, 23. 
Ais) 4,.25: Ze 335.0: 





— 879 — 








PROPHETIA 
MALACHIAE 
3, Ce 4,6 


(17-3, 6) solutionem decimarum neglexerit (7-12) atque blasphemans 
adseruerit servitutem Dei nihil sibi profuisse (12-18). Tandem iud 
cium ipsum describit (4, 1-6). 








4cf. <cp..1, 9. jock. Ez 20, 40. 
+1 O4- &, te — cf. Dt 32, 7; 


mcp. 2, 14; jt 20, 23. 


ov. Dt 24, ip 

61 * Catech. R. IT 2 4, 

p Ps ror, 28; Jc 1, 17. — Vv. 
Nm 23, 19. 

qLm 3, 22. — cf. Hab 1, 12. 

r Ac 7, 51. 

$ Is.30, .15...E2,18,:. 30; Jes4, 8s 

Ech CDi i 2. [— v. Zc 1, 3. 

uicl..2 Es7e3,° ro! 

vef. cp. 2, 2; Ag 1, 6. 

ro] .* cf. Conc. iFnd> {$2X XV 

x cf. Pro3,9, 10. [cp. r2deR. 

y Dt 28, 8, 12; Jl 2, 23, 24. — 

zv.Gnv7,11. (cf. 2 Corg, 6-8. 

a jl 2, 14; Ag 2, 20. 

b cf. Jl x, 4. 

cSph 3, 19. — cf. Le-1, 48. 

det. Ps. 205). 245. Jes, 19. 


é Cl. CB 25: ba5 [Sph 1, 12. 
PRs 7a, £35 — ef. cp.i2, £75 
gJb 21, 15. — cf. Jb 22, 13, 


14; 34, 9. 

Ref. Zc 3, 7;=Mt. 19, 273 
icf. Sap 2, 6-20. 

j Jb 21, 7-13. — cf. Ps 72, 3. 
lcf.. Ps 94, 9. 
m cf. Dt 6, 6, 7. 


4:08 iPS 202,./13; 
cf. Le 15, 11-24. 
rcf. Ex 11, 7. — Vv. Cp. 4. I-3. 


MPCt. WES Gp.< 3) 2 
6 cf.2 Thy, 7, 8. 


dIs 47, 14. — cf. Mt 3, 12; 
ecf. Am 2, 9. EEess, ag 
fis 60, 19; Le 1, 78, 79;.2 Pt 

I, 19. os ia! Fo spi ty 
& cp. 3, 10. pn §, 14. 
2] in Ant. in fs. BMV. de bon. 
Wel? Jr 23, 6; [Cons. 


iIs 53, 5. — cf. Ps ro2, 3; Is 
4 cf. Jesgoc28: fro; 91: 
bvCp..3.17. m cf. Dt 8, rr. 
nv. EX 20, 3-17. o Dt 4, 10. 
Fete bal apa ee a {1, 17. 
Och: MU-1iy, 24; 275 Esse. ee 
7 CD. 3. 2: jl 2. (Xo 3r 
s (all) Le 1, 17. — cf. Ecli 48, 
10; Mt 17, 11. {2,2 4. 
tIs r1, 4. — cf. Ps 2, 9; Sp 


nv. EX 32, 32. 





et quasi argentum, et erunt Domino offerentes ‘sacrificia in iustitia, 
4Et Jplacebit Domino sacrificium Iuda et Ierusalem sicut ‘dies sae- 
culi et sicut anni antiqui. 5 Et accedam ad vos in iudicio et ero 
™testis velox maleficis et adulteris et periuris et “qui calumniantur 
mercedem mercennarii, °viduas et pupillos, et opprimunt peregrinum 
nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. 6 Ego enim Dominus 
et non mutor, et vos, filii Iacob, Ynon estis consumpti. 
7rA diebus enim patrum vestrorum recessistis a legitimis meis et 
non custodistis: *revertimini ad me, et revertar ad vos, dicit Dominus 
exercituum. Et ‘dixistis: In quo revertemur? 8Si adfiget homo Deum, 
quia vos configitis me? Et dixistis: In quo configimus te? “In deci- 
mis et in primitiis. 9% Et Yin penuria vos maledicti estis et me vos 
configitis gens tota. 1°2Inferte omnem decimam in horreum, et sit 
cibus in domo mea, et probate me super hoc, dicit Dominus: Yi 
non aperuero vobis *cataractas caeli et effudero vobis ®%benedictio- 
nem usque ad abundantiam 11 et increpabo pro vobis °devorantem, 
et non corrumpet fructum terrae vestrae nec erit sterilis vinea in 
agro, dicit Dominus exercituum. 12 Et °beatos vos dicent omnes gen- 
tes; eritis enim vos “terra desiderabilis, dicit Dominus exercituum. — 
13eInvaluerunt super me verba vestra, dicit Dominus; 1! et dixistis: 
Quid locuti sumus contra te? Dixistis: /Vanus est qui servit Deo; 


et 9quod emolumentum quia “custodivimus praecepta eius et quia 


ambulavimus tristes coram Domino exercituum? 15 Ergo nunc ‘bea- 
tos dicimus arrogantes; jsiquidem aedificati sunt facientes impieta- 
tem et ‘tentaverunt Deum et salvi facti sunt. 16Tunc ™locuti sunt 
timentes Dominum, unusquisque cum proximo suo, et attendit Domi- 
nus et audivit, et "scriptus est liber monumenti coram eo timenti- 
bus Dominum et cogitantibus nomen eius. 17 Et erunt mihi, ait 
Dominus exercituum, %in die, qua ego facio, ?in peculium, et %par- 
cam eis, sicut parcit vir filio suo servienti sibi. 18 Et convertemini et 
videbitis quid sit inter iustum et impium et inter servientem Deo et 
non servientem ei. g 
4 Ecce enim dies veniet %succensa quasi caminus, et erunt “omnes 

superbi et omnes facientes impietatem %stipula, et inflammabit 
eos dies veniens, dicit Dominus exercituum, quae “non derelinquet 
eis radicem et germen. 2 Et /orietur vobis %timentibus nomen meum 
sol Aiustitiae et ‘sanitas in pennis eius; et egrediemini et Jsalietis 
sicut vituli de armento 3 et calcabitis impios, cum fuerint cinis sub 
planta pedum vestrorum lin die, qua ego facio, dicit Dominus exer- 
cituum, 

4™Mementote “legis Moysi servi mei, quam mandayi ei °in Horeb 
ad omnem Israél, praecepta et iudicia. 5P?Ecce ego mittam vobis 
GEliam prophetam, antequam veniat ‘dies Domini magnus et horri- 
bilis. 6 Et %convertet cor patrum ad filios et cor filiorum ad patres 
eorum; ‘ne forte veniam et percutiam terram anathemate. 7 





— 880 — 














TR ene ey 





LIBER 


I MACHABAEORUM 


~4|T factum est, postquam percussit ¢Alexander Phi- 
i, lippi macedo, qui primus regnavit in Graecia, 
egressus de terra °Cethim Darium regem Persa- 
rum et Medorum, 2constituit proelia multa et 
obtinuit omnium munitiones et interfecit reges 
terrae 3et pertransiit usque ad fines terrae et 
accepit spolia multitudinis gentium, et ¢siluit terra 
SSS) in conspectu eius. 4Et congregavit virtutem et 
exercitum fortem nimis, et 4exaltatum est et “elevatum cor eius, 5 et 
obtinuit regiones gentium et tyrannos, et facti sunt illi in tributum. 
6 Et post haec decidit in lectum et cognovit quia moreretur 7 et vo- 
cavit pueros suos nobiles, qui secum erant nutriti a iuventute, et 
fdivisit illis regnum suum, cum adhuc viveret. 

8 Et regnavit Alexander annis duodecim et mortuus est. 9 Et 
Jobtinuerunt pueri eius regnum, unusquisque in loco suo, 1% et im- 
posuerunt omnes sibi “diademata post mortem eius, et filii eorum 
post eos annis multis, et multiplicata sunt mala in terra. 

11 Et exiit ex eis ‘radix peccatrix, jAntiochus illustris filius 
Antiochi regis, qui fuerat ‘“Romae “obses, et regnavit in anno cen- 
tesimo tricesimoseptimo regni Graecorum. 

12 In diebus illis “exierunt ex Israél °filii iniqui et suaserunt 
multis.dicentes: ?Eamus et disponamus testamentum cum gentibus, 
quae circa nos sunt, quia, ex quo recessimus ab eis, invenerunt nos 
multa mala. 13 Et bonus visus est sermo in oculis eorum. 14 Et de- 
stinaverunt aliqui de populo, et “‘abierunt ad regem, et dedit illis 
potestatem ut facerent iustitiam gentium, 15 et *aedificaverunt gym- 
nasium in Ierosolymis secundum leges nationum 16 et ‘fecerunt sibi 
praeputia et recesserunt a testamento sancto et iuncti sunt nationi- 
bus et “venundati sunt ut facerent malum. 

17Et paratum est regnum in conspectu Antiochi, et coepit re- 
gnare in terra Aegypti, ut regnaret super duo regna, 18 et Yintravit 
in Aegyptum in multitudine gravi, in curribus et “elephantis et equi- 
tibus et copiosa navium multitudine, 19 et constituit bellum adversus 
YPtolemaeum regem Aegypti, et veritus est Ptolemaeus a facie eius 
et fugit, et *ceciderunt vulnerati multi, 2 et comprehendit civitates 
munitas in terra Aegypti et accepit spolia terrae Aegypti. 

21 Et convertit Antiochus, postquam percussit Aegyptum in cen- 
tesimo et quadragesimotertio anno, et ascendit ad Israél. 22 Et ascen- 
dit Ierosolymam in multitudine gravi : 23 et intravit in sanctificatio- 
nem cum superbia et accepit *altare aureum et °candelabrum luminis 
et universa vasa eius et “mensam propositionis et 4libatoria et phia- 
las et mortariola aurea et ¢velum et ‘coronas et ornamentum aureum, 
quod in facie templi erat, et comminuit omnia 24 %et accepit argen- 
tum et aurum et vasa concupiscibilia et accepit “thesauros occultos, 
quos invenit, et, sublatis ‘omnibus, abiit in terram suam 25 et fecit 
caedem hominum et locutus est in superbia magna, 26 et factus est 
planctus magnus in Israél et in omni loco eorum, 27 et jingemue- 
runt principes et seniores, virgines et iuvenes infirmati sunt, et 
speciositas mulierum immutata est. 28*Omnis maritus sumpsit la- 
mentum, et quae sedebant in toro maritali lugebant, 29 et commota 
est terra super habitantes in ea, et universa domus Iacob (/induit 
confusionem. 





LIBER 
I MACHABAEORUM 
1, 1-29 








t-16)LL. in D. 1 Oct. 

acp. 6, 2. — cf. Dn 8, §, 21. 

b cp.’ 8, §; Gn 10, 4; Is 23, 1; 
tt 2, 10; Ez 27, 6 


fet. <p. 16, 38) $2 


dct; cp... Blix. E33 
ecf. Dt 17, 20; Ez 28, 2, 17. 


fc, Tin Sx, ie 


gcf. Dn 8, 8, 20. 


Ve Cp. 6.3538, 24. 


icf. Is 14, 29; Os 9, 16. 

j2 Mc 21; 4,.7;°10, 9, 13..— 
Cho CDi 35°27 Sone MC, Te 

Ev ep.' 9; x. 


mcf. cp. 8, 7. 

"VV; Dt.rs; 73: 

ONL: 502 OR oO 212! 7057 105235 
10, 61. — cf. 2 Mc 4, 9, 13. 

pcf. Ex 34, 12. 15; Jd 2, 2. 

qcf. Jr 44, 18. 


rv.2 Mc 4, 7-10. 
scf. 2 Mc 4, 9, 12. 
tcf. 1 Cor 7, 18. 


ucf. 3 Rg 21, 20, 25; 4 Rg 17, 
17;_Rm_7, 14. 

17-20] 2 Mc 5, 1-ro. 

17-29) LL. in fr. 2 p. D. 1 Oct. 

vcf. Dn 11, 25. 

x Cp. 3, 345, 6, 30, 34, 35, 46; 
8, 6; 2 Mc 11, 4 etc. 

ycp. 10, §1; 2 Mc 4 ,21; 9,29. 

£:eh' cp: 36; 


21-28] 2 Mc 5, 11-21%. 


av. Ex 30, 1-3. 
bv. Ex 25, 31-37. 


hich: cpixt,;$7- 
ac ep. 2:0. 
cf. 2 Mc 3, Io. 
tcf. 2 Mc 5, 2r. 
bi) ey A a bs 0 eB 


kJr 7, 34: 16, 9; 25, 10; Bar 
4, 23% $i 2, 16; Ap 18, 23. 


LJb 8, 22; Ps 34, 26 etc. 





(56) 


A. 


— 881 — 








LIBER 
I MACHABAEORUM 


1, 30 — 2, 5 


Introductio (I Mc I, 1-2, 70). Novo rerum ordine, qui post Alexandri mortem 
exortus est, indicato (1, 1-10), auctor narrat cum Antiochi facinora 
(11-16), quibus, praesertim postquam victor reversus est de Aegypto, 








30-42] 2 Mc 5, 24-27. 
mel, Cpi:3.° 10: 


aep: 7) 9272 Res, 7; 2 Par 


23, Ss. 
Ocp. 3, 45; 4, 2, 41; 6, 18, 24. 
26, 32; 9, 52 


» Gal 2, 15. — cf. cp. 2, 44; 
Be 13559 

Ove. 72. 

fel. Cpe tseets 

sSph 1, 17. — v. Ps 78, 3. 


ECl, 2 WACeXt, 25 

ee. 3, 45; 4, 38. — c. Is 63, 
18. 

v2. Mc 6,6. — cf, Tb 2,.6; 
Am 8, Io. 


43-67] Mc 6, 1-7, 42. 


x Of; cp..6;.23. 
yer, -cp...2, 16. 


zcf. Dn 11, 31. 


aEx 31, 14. 
b cf. cp. 4, 36. 
c Dt 7, 6; 14, 2; 26, 19 etc. 
d2 Mc 10, 2. 
€.cf, Lvi2i,-7,;. 18766, 3,.17. 
fcf. Mr 7, 2; Ac 10, 14, 14. 
ic vr. 63; 2 Mc 6, 10. 

Ct. Vv. 20,23: 


icf. 2 Mc 5, 22. 
Jcf. Dt 12, 13, 14.°— Vv. vr. 
57. 


Fl. cp.225 Site: Jd 623. “1 Reg 
150 BS. 2 ee 5, 175-6, 22; 
Heb 11, 38. ¥ uy 

m cD. 4, 32, 59; 2 Es r, 1; Ze 

Mc 1, 9, 18; 10, 5. 


dict Cp.+45(52>.2 Mc tocs: 
72 Mc 6, 10. — cf. Ex 4, 25. 


sv. 2 Mc 6, 19, sq 
1-16) LL. in fr. 
@Cps 145.20: t 
| eae fond Oia ps 6c 
b vr. 70; cp. 9. 19; 13, 25, 30; 
16, 43° 2° MCors: tt 
Cccp. 9, 36, 38. 
@SD.. 353, % 
“~ 66; cp: 8, 20; 2 Mc 5, 27: 


ate 
f (cp. 6. 43, 2 Mc 8, 23). 
& cp. 3, 17. 


q. 
o°D-"1 Oct: 
at 0, Yo; (24 





30 Et post duos annos dierum misit rex ™principem tributorum 
in civitates Iuda, et venit Ierusalem cum turba magna 431 et locutus 
est ad eos verba pacifica in dolo, et crediderunt ei. 32 Et irruit 
super civitatem repente et percussit eam plaga magna et perdidit 
populum multum ex Israél 33 et accepit spolia civitatis et succendit 
eam igni et destruxit domos eius et muros eius in circuitu, 34 et 
captivas duxerunt mulieres et natos et pecora possederunt 35 et aedi- 
ficaverunt “civitatem David muro magno et firmo et turribus firmis, 
et facta est illis in °arcem, 36 et posuerunt illic ?gentem peccatricem, 
Yviros iniquos, et convaluerunt in ea et posuerunt arma et escas et 
congregaverunt spolia lerusalem. 37 et reposuerunt illic et facti sunt 
in laqueum magnum. 38 Et factum est hoc ad insidias sanctificationi 
et in fdiabolum malum in Israél, 3% et effuderunt sanguinem 
innocentem per circuitum sanctificationis et contaminaverunt sancti- 
ficationem. 49 Et fugerunt habitatores Ierusalem propter eos, et facta 
est habitatio exterorum et ‘facta est extera semini suo, et nati eius 
reliquerunt eam. 41 Sanctificatio eius desolata est sicut solitudo, 
Ydies festi eius conversi sunt in luctum, sabbata eius in opprobrium, 
honores eius in nihilum, 42secundum gloriam eius multiplicata est 
ignominia eius, et sublimitas eius conversa est in luctum. 

43 Et scripsit rex Antiochus omni regno suo, ut esset omnis po- 
pulus unus, et relinqueret unusquisque “legem suam. 44 Et Yconsen- 
serunt omnes gentes secundum verbum regis Antiochi, 45 et multi 
ex Israél consenserunt servituti eius et sacrificaverunt idolis et coin- 
quinaverunt sabbatum. 46 Et misit rex libros per manus nuntiorum 
in Ierusalem et in omnes civitates Iuda, ut sequerentur leges gen- 
tium terrae 47 et *prohiberent holocausta et sacrificia et placationes 
fieri in templo Dei 48 et prohiberent ¢celebrari sabbatum et dies sol- 
lemnes, 49 et iussit Scoinquinari sancta et “sanctum populum Israél 
50 et iussit aedificari Yaras et templa et idola et “immolari carnes 
suillas et pecora fcommunia 5! et Yrelinquere filios suos incircum- 
cisos et coinquinari animas eorum in “omnibus immundis et abomi- 
nationibus, ita ut obliviscerentur legem et immutarent omnes iusti- 
ficationes Dei, 52et quicumque non fecissent secundum verbum 
regis Antiochi morerentur. 53 Secundum omnia verba haec scripsit 
omni regno suo et ‘praeposuit principes populo, qui haec fieri co- 
gerent, 54 et jiusserunt civitatibus Iuda sacrificare. 55 Et congregati 
sunt multi de populo ad eos, qui dereliquerant legem Domini, et 
fecerunt mala super terram 56 et effugaverunt populum Israél ‘in ab- 
ditis et in absconditis fugitivorum locis. 

57 Die quintadecima mensis ™casleu, quinto et quadragesimo 
et centesimo anno aedificavit rex Antiochus “abominandum idolum 
desolationis super altare Dei, et per °universas civitates Iuda in cir- 
cuitu aedificaverunt aras 58 et ante ianuas domorum et in plateis 
incéndebant tura et sacrificabant 59 et ?libros legis Dei combusserunt 
igni scindentes eos; 6% et apud quemcumque inveniebantur libri te- 
stamenti Domini, et quicumque observabat legem Domini, secun- 
dum edictum regis trucidabant eum. 61 In virtute sua faciebant haec 
populo Israél, qui inveniebatur in omni mense et mense in civitati- 
bus, 62 et Yquinta et vicesima die mensis sacrificabant super aram 
quae erat contra altare. 


suos trucidabantur, secundum ‘iussum regis Antiochi, 64 et suspende- 


-bant pueros a cervicibus per universas domos eorum et eos, qui cir- 


cumciderant illos, trucidabant. 

65 Et multi de populo Israél definierunt apud se, ut non man- 
ducarent immunda, et %elegerunt magis mori quam cibis coinquinari 
immundis 66 et noluerunt infringere legem Dei sanctam et trucidati 
sunt: 67 et facta est ira magna super populum valde. : 

In diebus illis surrexit Mathathias filius Ioannis filii Simeonis sa- 

cerdos ex filiis *loarib ab Ierusalem et consedit in monte ?Modin. 
2 Et habebat filios quinque, “Ioannem, qui cognominabatur Gaddis, 
3 et @Simonem, qui cognominabatur Thasi, 4et *Iudam, qui voca- 
batur Machabaeus, 5 et fEleazarum, qui cognominabatur Abaron, et 
9Tonathan, qui cognominabatur Apphus. 


63 Et “mulieres, quae circumcidebant filios — 








— 882 — 


hl + ee A tein, 








religionem Hebraeorum exstirpare conatus est (17-67); tum zelum quo 
Mathathia contra apostatas exarsit (2, 1-26), Syrorum exercitibus re- 
stitit (27-41), cultum restituendum curavit (42-48) atque disposuit ut, 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
2, 6-41 








6 Hi viderunt mala quae fiebant in populo Iuda et in Ierusalem. 
7Et dixit Mathathias: “Vae mihi! ut quid natus sum videre contri- 
tionem populi mei et contritionem ‘civitatis sanctae et sedere illic, 
cum datur in manibus inimicorum? 8Sancta in manu extraneorum 
facta sunt, templum eius sicut homo ignobilis, ¥/vasa gloriae eius cap- 
tiva abducta sunt, trucidati sunt senes eius in plateis, et Jiuvenes eius 
ceciderunt in gladio inimicorum. 19 Quae gens non hereditavit regnum 
eius et non obtinuit spolia eius? 11 Omnis compositio eius ablata est, 
quae erat libera facta est ancilla, 12 et ecce sancta nostra et ™pulchri- 
tudo nostra et claritas nostra desolata est, et °coinquinaverunt ea gen- 
tes. 13 Quo ergo nobis adhuc vivere? 14 Et Pscidit vestimenta sua 
Mathathias et filii eius et 4operuerunt se ciliciis et planxerunt valde. 

15 Et venerunt illuc qui missi erant a rege Antiocho, ut coge- 
rent eos, qui confugerant in civitatem "Modin, immolare et accendere 
tura et a lege Dei discedere, 16et multi de populo Israél consen- 
tientes accesserunt ad eos, sed Mathathias et filii eius constanter 
steterunt, 147 et respondentes qui missi erant ab Antiocho dixerunt 
Mathathiae: Princeps et clarissimus et magnus es in hac civitate 
et ornatus filiis et fratribus, 18 ergo accede prior et fac iussum regis, 
8sicut fecerunt omnes gentes et viri Iuda, et qui remanserunt in 
Terusalem, et eris tu et filii tui inter ‘amicos regis et amplificatus 
auro et argento et muneribus multis. 19 Et respondit Mathathias et 
dixit magna voce: “Etsi “omnes gentes regi Antiocho oboediunt, ut 
discedat unusquisque a servitute legis patrum suorum et consentiat 
mandatis eius, 29 “ego et filii mei et fratres mei oboediemus legi 
patrum nostrorum. 21 Propitius sit nobis Deus, Ynon est nobis utile 
relinquere legem et iustitias Dei: 22 non audiemus verba regis An- 
tiochi nec sacrificabimus transgredientes legis nostrae mandata, ut 
eamus “altera via. 

23 Et, ut cessavit loqui verba haec, accessit quidam Iudaeus in 
omnium oculis sacrificare idolis super aram in civitate Modin secun- 
dum iussum regis. 24 Et vidit Mathathias et doluit, et ¢contremuerunt 
renes eius, et accensus est furor eius 2secundum iudicium legis, et 
insiliens trucidavit eum super aram. 25 Sed et virum, quem rex An- 
tiochus miserat, my cogebat immolare, occidit in ipso tempore et 
Caram destruxit “et zelatus est legem, “sicut fecit Phinees Zamri 
filio Salomi. 27 Et exclamavit Mathathias voce magna in civitate di- 
cens: Omnis qui zelum habet legis statuens testamentum exeat post 
me. 28 Et ¢fugit ipse et filii eius in montes, et reliquerunt quaecum- 
que habebant in civitate. 

29 Tunc descenderunt multi quaerentes iudicium et iustitiam /in 
desertum. 20 Et sederunt ibi %ipsi. et filii eorum et mulieres eorum 
et pecora eorum, quoniam inundaverunt super eos mala. 31 Et re- 
nuntiatum est viris regis et "exercitui, qui erat in Ierusalem civitate 
David, quoniam discessissent viri quidam, qui dissipaverunt manda- 
tum regis, fin loca occulta in deserto et abissent post illos multi. 
32 Et statim perrexerunt ad eos et constituerunt adversus eos proe- 
lium in die sabbatorum 33 et dixerunt ad eos: Resistitis et nunc 
adhuc? Exite et facite secundum verbum regis Antiochi et vivetis. 
34 Et dixerunt: Non exibimus neque faciemus verbum regis, ut 
jpolluamus diem sabbatorum. 35 Et concitaverunt adversus eos 
proelium, %6et Mon responderunt eis nec lapidem miserunt in eos 
nec oppilaverunt loca occulta 37 dicentes: “Moriamur omnes in 
simplicitate nostra, et testes erunt super nos caelum et terra quod 
iniuste perditis nos. 38 Et intulerunt illis bellum sabbatis et mortui 
sunt ipsi et uxores eorum et filii eorum et pecora eorum usque ad 
mille animas hominum. 

39 Et cognovit Mathathias et amici eius et luctum habuerunt super 
eos valde, 4% et dixit vir proximo suo: Si omnes fecerimus sicut 
fratres nostri fecerunt et non pugnaverimus adversus gentes pro 
animabus nostris et iustificationibus nostris, nunc citius disperdent 
nos a terra. 41 Et cogitaverunt in die illa dicentes: Omnis homo, 
quicumque venerit ad nos in bello die sabbatorum, ™pugnemus ad- 
versus eum et non moriemur omnes, sicut mortui sunt fratres nostri 





A cf. Jr 15, 10; 20, 14. 

$Tb 13, 11; Is 48,°2; Dn 3, 
283992432 Mc-8} 12; 2 ©. 

i Ve 2S. LT, Ie 

ila Cp. 335293. 

12 Mc 5, 13. — cf. Dt 28, 50; 
Lm-2, ‘11, 21. 


mcf. Lm 1, 1; Ez 16, 39. 

n PS 40, 2: Lin'2, vs, 

ack Conf," 57. 62. 

bcf. Gn 37, 39; Jb 1, 20; 2, 
12; 

av. 2 Rg 3;-31: 

rVo VES 

16] cf. Catech. R. IV 16, 12. 


17-22] cf. Dt 13, 6-8. 


ScD. x, mR 

tcp. 3, 38, 6, 10. — cf. cp. 10, 
5;_11, 27; 2 Mc 8, 9. 

19-30] LL. in fr. 4 p. D. 1 Oct. 

uci. Mr 14, 29. 

vcp. I, 4 


Ye 

wcf. Ex 19, 8; Is 24, rg. 

xcf. 2 Rgi23, 27; (Mt 16, 22). 

y 2Mc 7, 30. — cf. Ac 4, 19; 
5, 29. 


scf. Dt 5, 33;: Ps:80;:13% Bar 
3, 333, aMtigsi 13,214: 


acf. Ps 72, 21. 
b Dt 13, 93 17, 2-5; 18, 20. 


- ccf. Jd 6, 25, 27; 4 Rg 23, 12, 
5 


15. 
dvr. 54; Nm 25, 7, 8. — cf. 
Ps 105, 30; Ecli 45, 28. 

€ ci. 2 Me 5; 37% 

fef. Js 15, 613 Jd 1, 16; Mt 
3,,. %- 

g vr. 38. 

hcp. 1, 36. — cf. 1 Rg 13, 6; 
24, 4. 


icf. cp. 1, 56. 


jcf. cp. 1, 48; Ex 20, to; Dt 


5, 14. 
Lci. 2 Mc 6, 11: Mt 12, 2. 
mcp. 9,10.— cf. 2 Me 7, 2,5. 


n cf. cp. 3. 43: 5, 32: 9. 43, 44. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 


2,42 — 3, 14 


ipso quoque mortuo, opus inceptum perficeretur (49-70). 
1. De Iudae Machabaei rebu praeciare gestis (8, 1-9, 22). A) reqnante Antiocho E, iphane .3, 1-6" 
16). Apollonio primum (1-12), postea Serone cum exercitibus suis a luda 








ep. 73 19 -Me-3w4,. 6. 


pep. ¢. 24. — cf. cp. 1, 36; 


9: 7 Ld 


46-69] LL. in fr. 5 ». D. 1 Oct. 


eck. Ac 22, 3: Gal.1.34 


rcp. 6, 44. 
scf. Ecli A4;, 213° Hep 11, 17: 
ay : ie I-12. 
nts, M 4, 3, 9, 22, 23; 
Gal 3, 6: Bs 2,. 235 
uv. Gn 39, 8-10. 
2 Gn 41, 40. 
vol. Vie I, 
y Nm 25, 13; Ecli_45, 
3 EX 17, —— cf. Ecli 16. 1-8. 
— Vv. Ss I, 1-9, 16. 


av. Nm 14, 6-9, 3 

bNm 14, 24. Pap ‘Js 14) 23% 
ccf. 1 Rg 24, 5-8; 26, 9, 10. 
dv. 2 Rg 7, 16; Ps 88. 30. 
e3 Rg x0; rk 14. 


fa Rg * ; Ecli 48, 
zn 1.56; zy 4. oer ke 


iP 

ict. is §i 123 Jr x, 8; 2 Mc 7, 
2. — v. Mt IO, 28. 

mPs 82, 11. 

ree - 20, 7; Ps 82, 11; Sph 

ars tak 11; Ecli 10, 12. — v. 
Ps 36, 35. 


coe ae & ae 6,7 


acy rs Catech. ee Hil ia, 8; 
fis >. Cp. a 

$c ee, “a 41, 43. 

tcf. Gn 27, 4; 49, 3; Dt 33, 1 
wtp. 14, 30; Gn 25, 8; 35, 29 


oo cp. on 
123: ane me | beta th 6 Dp. 


eke :, 
y cf. Gn 50, 10. 


1-9] 2 Mc 8, 1-7. 
acp. 2 6. 
bcf. cp. 9, 28. 
c cf. Nee 23, 243 24.02" Dto33: 
20; 2 Rg 8, 12; 2 Mc Tr U4. 
dGn 49, 9: Os 5, 14. 
€ci. cp. 's, 5:. 10, 84: 
‘fcts-6p; ™, $8 16, 2: 
ro 


g Ps 101 Pe 10, 7; Sap 4, 
1. — cf. Ecli 45, 1; 46, 14. 
> 44; 6, 24. — cf. cp. 


tcf. com 25572. 

j2 Mc 4, +, a 5, 25. 

eR cf. cp. 3, 30. 

t2 Mc 15, = — cf..2 Es 4, 1 
2; Ecli so, 27,:28. 


-in occultis. 





42 Tunc congregata est ad eos synagoga °Assidaeorum 
fortis viribus ex Israél, omnis voluntarius in lege; 43 et omnes qui 
fugiebant a malis additi sunt ad eos et facti sunt illis ad firmamen- 
tum, 44et collegerunt exercitum et percusserunt Ppeccatores in ira 
sua ‘et viros iniquos in indignatione sua, et ceteri fugerunt ad na- 
tiones, ut evaderent. 45 Et circuivit Mathathias et amici eius, et de- 
struxerunt aras 46 et circumciderunt pueros incircumcisos’ quotquot 
invenerunt in finibus Israél et in fortitudine 47 et persecuti sunt 
filios superbiae, et prosperatum est opus in manibus eorum, 48 et 
obtinuerunt legem de manibus gentium et de manibus regum et non 
dederunt cornu peccatori: 

49 Et appropinquaverunt dies Mathathiae moriendi, et dixit filiis 
suis: Nunc confortata est superbia et castigatio et tempus eversionis 
et ira indignationis. 50 Nunc ergo, o filii, ¢aemulatores estote legis 
et date animas vestras pro testamento patrum vestrorum 51 et me- 
mentote operum patrum, quae fecerunt in generationibus suis, et 
accipietis gloriam magnam et momen aeternum. 52 sAbraham, nonne 
in tentatione inventus est fidelis, ‘et ’ reputatum est ei ad iustitiam’ ? 
53 Ioseph in tempore angustiae suae custodivit mandatum et factus 
est dominus Aegypti; 54Phinees “pater noster zelando zelum Dei 
Yaccepit testamentum sacerdotii aeterni; 55Iesus, dum implevit 
verbum, factus est dux in Israél; 56 Caleb, dum testificatur in ec- 
clesia, “accepit hereditatem; 57 °David in sua misericordia consecu- 
tus est 4sedem regni in saecula; 58 ¢Elias, dum zelat zelum legis, 
freceptus est in caelum; 59 9Ananias et Azarias et Misaél credentes 
Miberati sunt de famma; 6 ‘Daniel in sua simplicitate liberatus 
est de ore leonum; 61 et ita cogitate per generationem et genera- 
tionem, quia Jomnes qui sperant in eum non infirmantur. 
verbis viri peccatoris “ne timueritis, quia gloria eius stercus et ver- 
mis est: 63 ”hodie extollitur et cras non invenietur, quia conversus 
est in terram suam, et cogitatio eius periit. 64 Vos ergo, filii, °con- 
fortamini et Pviriliter agite in lege, quia in ipsa gloriosi eritis. 65 Et 
ecce @Simon frater vester, scio, quod vir consilii est: ipsum audite 
semper, et ipse erit vobis pater; 66 et "Iudas Machabaeus fortis vi- 
ribus a iuventute sua sit vobis princeps militiae et ipse aget bellum 
populi, 67 et adducetis ad vos omnes factores legis et vindicate 
vindictam populi vestri, 68 retribuite retributionem gentibus et in- 
tendite in praeceptum legis. 

69 Et ‘benedixit eos et “appositus est ad patres suos 7%et de- 
functus est anno centesimo et quadragesimosexto et Ysepultus est 
a filiis suis in sepulcris patrum suorum in *Modin, et ¥Yplanxerunt 
eum omnis Israél planctu magno. 

a surrexit “Judas, qui vocabatur Machabaeus, filius eius pro €0, 

2 et adiuvabant eum omnes fratres eius et buniversi qui se coniun- 
xerant patri eius et proeliabantur proelium Israél cum laetitia. 3 Et 
dilatavit gloriam populo suo et induit se loricam sicut gigas et suc- 
cinxit se arma bellica sua in proeliis et protegebat castra gladio 
suo. 4°¢Similis factus est leoni in operibus suis et “sicut catulus leo- 
nis rugiens in venatione Set persecutus est iniquos perscrutans eos 
et, qui conturbabant populum suum, “eos sete | flammis, 6 et re- 
pulsi sunt inimici eius prae timore eius, et omnes operarii iniqui- 
tatis conturbati sunt, et ‘directa est salus in manu eius. 7 Et exa- 
cerbabat reges multos et laetificabat Iacob in operibus suis, et 9in 
saeculum memoria eius in benedictione, Set perambulavit civitates 


Iuda et *perdidit impios ex eis et tavertit iram ab Israél 9% et nomi- 


natus est usque ad novissimum terrae et co ngregavit pereuntes. 

10 Et jcongregavit *Apollonius gentes et maria virtutem mul- 
tam et magnam ad bellandum contra Israél. 11 Et cognovit Iudas 
et exiit obviam illi et percussit et occidit illum, et ceciderunt vulne- 
rati multi, et reliqui fugerunt. 12 Et accepit spolia eorum et gladium 
Apollonii abstulit Tudas et erat pugnans in eo omnibus diebus. 

13 Et audivit Seron princeps exercitus Syriae quod congregavit 
Iudas congregationem fidelium et ecclesiam secum 1] et ait: Faciam 
mihi nomen et glorificabor in regno et debellabo Iudam et eos qui 


62 Et 4a. 


— ee ee ee ae 











———————EEoOoOOoO 


eee eS ee eee 





devictis (13-24), Antiochus in Persidem, ad pecuniam sibi comparandam, 
profecturus, regnum Lysiae administrationi tradidit (25-37); isque, cum 
Gorgiam in Palaestinam missum (38-41) comperisset a luda in Deo 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


3, 15-46 








—— 


’ cum ipso sunt, qui spernebant verbum regis. 15 Et praeparavit se, 
et ascenderunt cum eo castra impiorum, fortes auxiliarii, ut facerent 
vindictam in filios Israél, 16 et appropinquaverunt usque ad ”Betho- 
ron. Et exivit Iudas obviam illi cum paucis. 17 Ut autem viderunt 
exercitum venientem sibi obviam dixerunt Iudae: Quomodo pote- 
rimus pauci pugnare contra multitudinem tantam et tam fortem, et 
nos fatigati sumus ieiunio hodie? 18 Et ait Iudas: Facile est "con- 


cludi multos in manus paucorum, et °non est differentia in conspectu. 


Dei caeli liberare in multis et in paucis, 19 ?quoniam non in multi- 
tudine exercitus victoria belli,.sed de caelo fortitudo est. 29 @Ipsi 
veniunt ad nos in multitudine contumaci et superbia, ut disperdant 
nos et uxores nostras et filios nostros et ut spolient nos; 21 nos 
vero pugnabimus pro animabus nostris et ‘legibus nostris, 22 et ipse 
Dominus conteret eos ante faciem nostram; *vos autem ne timue- 
ritis eos. 2% Ut cessavit autem loqui, insiluit in eos subito, et con- 
tritus est Seron et exercitus eius in conspectu ipsius, 24 et persecu- 
tus est eum in descensu Bethoron usque in campum, et ceciderunt 
ex eis octingenti viri; reliqui autem fugerunt in terram Philisthiim. 
25 Et ‘cecidit timor Iudae ac fratrum eius et formido super omnes 
gentes in circuitu eorum; 26 et pervenit ad regem nomen eius, et 
de prochiis Iudae narrabant omnes gentes. 

7Ut “audivit autem rex Antiochus sermones istos, iratus est 
animo et misit et congregavit exercitum universi regni sui, castra 
fortia valde, 28et aperuit aerarium suum et dedit stipendia exercitui 
in annum et mandavit illis, ut essent parati ad omnia. 29 Et vidit 
quod defecit pecunia de thesauris suis et tributa regionis modica 
propter dissensionem et plagam, quam fecit in terra, ut tolleret le- 
gitima quae erant a primis diebus, 29 et timuit ne non haberet ut 
semel et bis in sumptus et donaria, quae dederat ante larga manu, 
et Yabundaverat super reges qui ante eum fuerant. 31 Et consternatus 
crat animo valde et cogitavit ire in “Persidem et accipere tributa re- 
gionum et congregare argentum multum. 32 Et reliquit 7Lysiam ho- 
minem nobilem de genere regali super negotia regia a flumine Eu- 
phrate usque ad flumen Aegypti 33 et ut nutriret YAntiochum filium 
suum, donec rediret. 34 Et tradidit ei medium exercitum et *elephan- 
tos et mandavit ei de omnibus quae volebat et. de inhabitantibus 
Iudaeam et Ierusalem, 25 et ut @mitteret ad eos exercitum ad con- 
terendam et extirpandam virtutem Israél et reliquias Ierusalem et 
bauferendam memoriam. eorum de loco, 36et ut “constitueret habi- 
tatores filios alienigenas in omnibus finibus eorum et sorte distri- 
bueret terram eorum. 37 Et rex adsumpsit partem exercitus residui 
et exivit ab %Antiochia civitate regni sui anno centesimo et qua- 
dragesimoseptimo et transfretavit Euphratem flumen et perambula- 
bat ¢superiores regiones. : 

38 Et elegit Lysias /Ptolemaeum filium Dorymini et 9Nicanorem 
et ’Gorgiam viros potentes ex ‘amicis regis 39 et misit cum eis qua- 
draginta milia virorum et septem milia equitum, ut venirent in ter- 
ram Iuda et disperderent eam secundum verbum regis. 4 Et pro- 
cesserunt cum universa virtute sua et venerunt et applicuerunt /Em- 
maum in terra campestri. 41 Et audierunt mercatores regionum no- 
men eorum et. “acceperunt argentum et aurum multum valde et 
pueros et venerunt in castra, ut ‘acciperent filios Israél in servos, et 
additi sunt ad eos exercitus Syriae et terrae “alienigenarum. 

42 Et vidit Iudas et fratres eius quia multiplicata sunt mala et 
exercitus applicabant ad fines eorum, et cognoverunt verba regis, 
quae mandavit populo facere in interitum et consummationem, 4° et 
dixerunt unusquisque ad proximum suum: Erigamus deiectionem 
populi nostri et “pugnemus pro populo nostro et sanctis nostris. 
44Et congregatus est conventus, ut essent parati in proelium et ut 
orarent et peterent miscricordiam et miserationes. 45 Et °Ierusalem 
non habitabatur, sed erat sicut desertum: non erat qui ingrederetur et 
egrederetur de natis eius, et sanctum conculcabatur, et Pfilii alienigena- 
rum erant in arce: ibi erat habitatio gentium, et Yablata est voluptas a 
Iacob, et defecit ibi tibia et cithara. #©Et congregati sunt et venerunt 





Mvr. 24; JS 10; 10, 11. - 


mcf. cp.°4, 31. 


or Rg 14, 63) 2Parc14, 11..-5 
cf. Gn 14, 14, 15; Jd 7, 4, 7. 

pb Ps 32, oe 43, 6, 7. — cf. 
Ps 19, 8; Pro 20, 31. 

acf. 1 Rg 17, 45. 


Act, 2 Mc.3, gtastgirid. 
S$ Bar 6, 15 ,22 etc. 


tcf. Dtsa. 25; 352, @-rt. 
25-28] 3 L. ut s. cp. 2, 70. 


ucf. cp. 6, 28. 
27-4,27] 2 Mc 8, 8-36. 


Oct; (Dp Tt, 22: 

@.Ve0 CD16, 2, §6; 

Rep L4, 207,30" 6,6, 175:-7, 2: 
S.Mo-10, 89: 11, 1: -13, 2. 

y cf. cp. 6, 17. 

S.Ve, CR al, 2k8, 


@.cls Gb. 6.412. 


bef. Op. 12, 54. 
Cer. 18 00,. TOX-Zc. 6, TS. 


dcp. 4, 35; 6, 63; 11, 13, 44, 
$6: 4¢Mc 4, 33°. Ac 125-26: 

ECDiby Bed Mc-6,, 23,° 250 e—2 
clJAc 3H. 2. 

fv. 2 Me 10, 12. 

g&cp. 7, 26, 33, 39, 43; 2 Mc 


350: (IO:= 34)" .195502 etc, 
iv. cp. 2, 18. 
EVE. 525 ay By" 9,50; Le “24, 
13 (?). 
Bol. 2. MeeBe st 25. 
lcf. Jl 3, 6-8. 


mcp. 4, 22; 5, 66, 68. 
42-60] LL. in sb. p. D. 1 Oct. 


WCPs62,; AT: 53:32. 
TO, 22° 2° ES 4, 14: 


ocp. I, 40, 41; 4, 38. 


OV, Cd. 1, 38,36. 
g cf. fs 24, 8; Jr 7, 34; Os 2, 
ix; 








— 885 — 








LIBER 
I MACHABAEORUM 


3,47 — 4, 27 


fidente ac legi obsequente (42-60) esse debellatum (4, 1-25), cum in- 
genti exercitu Iudaeam petiit; at non multo post devictus Antio- 
chiam remeare coactus est (26-35). Itaque Machabaei iter panditur ad 








3d) 20,35 % RE 7655.20; 17; 
Jr 40, 6. 
S$ch..3° Re 20, 275 n . 36. 75 


Ecp. 2,.14. — v. 2 Rg 3, 31. 
MCD. Ay 39821, 7 Pee Nic ro. 
25; 14, 15. 


vcp. 4, 39. — v. Gn 37, 29. 
x cf. 4, Rg TO; 743 Is 325i. 
y cf. Ex 28,4: 

zv. 2 Es 10, 35. 


aNm 6, 2-21. 


OCP: 1/:20°. F208. 
52, 53) ® in D. 1 Oct. 


c o. 4s 135407 5,33; '38.— CF. 
m 10, 9; Js 6, 4. 

Otic i RE-8y 12° 2: Par-25015. 

ecp. 16, 19. — cf. Nm 31, 14. 


48. 
f Dt 20, 5-8; 24, 5. — cf. Jd 


7s as 
58-604 [ya Pe 
g ct. r, Rg“ 9; 


13, 28. 

h2 Rg £0, ¥25%:3 (Cor. 16, 13. 
§cf. cp. 9, 10. 

jcf. Mt 6, 16. 


2 BEes.. 92 


av. cp. 3, 38. 


Dicp: T, 35; 36: 


cv. cp. 8, 4. 


dcf. 2 Mc 8, 16. 
e Dt 20, 3. — cf. 1 Rg 14, 6; 


fv. Ex 14, 30. 
gvr. 40. — cf. cp. 3, 18, 60. 


hls 49, 50; Dn_3, 25; 2 Mc 
I, 27. 2-78... Ex 32; 22% Ps 
585.1455 78.470, 


te Cp 3, BE: 


PCE. cp.’ 7, 48:20. S9 2s. a: 
14,7, 34; 3 e. 30, Bg. 
cp.” §, 685; 20, 98 tr 4s 3s. 
34; Js 13, 13; 1 Rg 5, 1; 6. 

172.2 
mcp. 5, 58; 10, 69; 15, 40. — 
ef..2°Par'26, 6; 


MCD. 3, 41; 5, 66, 68. 


our $4. tx: 


Dn 3, 89. — v. 
Ps"103; 2 ¥3% 


OL: 653... 32 





tiaverunt PLysiae universa quae acciderant. 


in "Maspha contra Ierusalem, quia locus orationis erat in Maspha ante 
in Israél, 47 et ‘ieiunaverunt illa die et ‘induerunt se ciliciis et “ci- 
nerem imposuerunt capiti suo et Ydisciderunt vestimenta sua 48 et 
Texpanderunt libros legis, de quibus scrutabantur gentes similitu- 
dinem simulacrorum suorum, 4%et attulerunt Yornamenta sacer- 
dotalia et *primitias et decimas et suscitaverunt "“nazaraeos, 
qui impleverant dies, 5% et clamaverunt voce magna in caelum di- 
centes: Quid faciemus istis et quo eos ducemus? 51 Et %sancta tua 
conculcata sunt et contaminata sunt, et sacerdotes tui facti sunt 
in luctum et in humilitatem, 52 et ecce nationes convenerunt adversum 
nos, ut nos disperdant: tu scis quae cogitant in nos. 53 Quomodo 


poterimus subsistere ante faciem eorum, nisi tu Deus, adiuves nos? | 


54 Et °tubis exclamaverunt voce magna. 


55 Et post haec 4constituit Iudas duces populi, ¢tribunos et cen-— 


turiunes et pentacontarchos et decuriones, 56 et dixit his, qui aedi- 
ficabant domos et sponsabant uxores et plantabant vineas et formi- 
dulosis, ut redirent unusquisque in domum suam /secundum legem. 
57Et moverunt castra et collocaverunt ad austrum Emmaum., 58E¢t ait 
Iudas: 2Accingimini et “estote filii potentes et estote parati in mane, ut 
pugnetis adversus nationes has, quae convenerunt adversus nos di- 
sperdere nos et sancta nostra; 59*quoniam melius est nos mori in 
bello, quam videre mala gentis nostrae et sanctorum. 6° JSicut autem 
fuerit voluntas in caelo sic fiat. 


Et adsumpsit @Gorgias quinque milia virorum et mille equites | 


electos, et moverunt castra nocte, 
daeorum et percuterent eos subito, et >filii qui erant ex arce erant 
illis duces. ® Et audivit Iudas et surrexit ipse et potentes percutere 
virtutem exercituum regis, qui erant in “Emmaum: ‘4adhuc enim 
dispersus erat exercitus a castris. 5 Et venit Gorgias in castra Iudae 
noctu et neminem invenit et quaerebat eos in montibus, quoniam 
dixit: Fugiunt hi a nobis. 6 Et, cum dies factus esset, apparuit Iu- 
das in campo cum tribus milibus virorum tantum, qui tegumenta et 
gladios non habebant, 7 et viderunt castra gentium valida et lorica- 
tos et equitatus in circuitu eorum, et hi docti ad proelium. 8 Et 
dait Iudas viris qui secum erant: @Ne timueritis multitudinem eorum 
et impetum eorum ne formidetis: 9 Mementote qualiter /salvi facti 
sunt patres nostri in mari Rubro, cum sequeretur eos Pharao cum 
exercitu multo; 1et nunc %clamemus in caelum et miserebitur nostri 
Dominus et memor erit testamenti patrum nostrorum et conteret 
exercitum istum ante faciem nostram hodie, Jet “scient omnes 
gentes quia est qui redimat et liberet Israél. 12 Et elevaverunt alie- 
nigenae oculos suos et viderunt eos venientes ex adverso 13 et exie- 
runt de castris in proelium; et ‘tuba cecinerunt hi qui erant cum 
Iuda, 14et congressi sunt, et contritae sunt gentes et fugerunt in 
campum. 15 Novissimi autem omnes ceciderunt in gladio, et perse- 
cuti sunt eos usque JGezeron et usque in campos Idumaeae et ‘Azoti 
et ™Iamniae, et ceciderunt ex illis usque ad tria milia virorum. — 

16 Et reversus est Judas et exercitus eius sequens eum. 
xitque ad populum: Non concupiscatis spolia, quia bellum contra 
nos est, 18 et Gorgias et exercitus eius prope nos in monte; 
state nunc contra inimicos nostros et expugnate eos et sumetis postea 
spolia securi. 19 Et, adhuc loquente Iuda haec, ecce apparuit pars 
quaedam prospiciens de monte. 
conversi sunt sui et succenderunt castra; fumus enim qui videbatur 
declarabat quod factum est. 21 Quibus illi conspectis, timuerunt valde 


2 ut applicarent ad castra Iu- 


adspicientes simul et Iudam et exercitum in campo paratum ad proe- | 


lium 22 et fugerunt omnes “in campum alienigenarum. 23 Et Tudas 


reversus est ad spolia castrorum, et acceperunt aurum multum et ar- 


gentum et hyacinthum.et purpuram marinam et opes magnas, 24 et 
conversi hymnum canebant et benedicebant Deum in caelum, 
? Oquoniam bonus est, quoniam in saeculum misericordia eius ’. 
25 Et facta est salus magna in Israél in die illa. 
26 Quicumque autem alienigenarum evaserunt venerunt et nun- 
27 Quibus ille auditis, 


ITD: | 


20 Et vidit Gorgias, quod in fugam | 








— 886 — 














Ierusalem (36-41) eidemque templum reficere et lustrare (42-48), encaenia 
celebrare (49-48) ac, ut in perpetuum celebrarentur, disponere conces- 
sum est (59-61); immo eidem Idumaeos, Ammonitas, et postea Sa- 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
4, 28-61. 








consternatus animo deficiebat, quod non qualia voluit talia conti- 
gerunt in Israél, et qualia mandavit rex. 

28 Et sequenti anno “congregavit Lysias virorum electorum sexa- 
ginta milia et equitum quinque milia, ut debellaret eos. 29 Et vene- 
runt in Iudaeam et castra posuerunt in *Bethoron, et occurrit illis 
Iudas cum decem milibus viris. 30 Et viderunt exercitum fortem, et 
oravit et dixit: Benedictus es, ‘salvator Israél, qui “contrivisti im- 
petum potentis in manu servi tui David et Vtradidisti castra alieni- 
genarum in manu Ionathae filii Saul et armigeri eius: 31 conclude 
exercitum istum in manu populi tui Israél, et confundantur in exer- 
citu suo et equitibus; 324%da illis formidinem et tabefac audaciam 
virtutis eorum, et commoveantur contritione sua. 33 Deice illos gladio 
diligentium te, et collaudent te omnes qui noverunt nomen tuum 
in hymnis. 34Et commiserunt proelium, et ceciderunt de exercitu 
“Lysiae quinque milia virorum. 35 Videns autem Lysias fugam suo- 
rum et Iudaeorum audaciam et quod parati sunt aut vivere aut 
mori fortiter abiit *Antiochiam et elegit milites, ut multiplicati rursus 
venirent in Iudaeam. 

36 Dixit autem Iudas et fratres eius: Ecce contriti sunt inimici 
nostri; ascendamus nunc °mundare sancta et renovare. Et con- 
gregatus est omnis exercitus, et ascenderunt in montem Sion 38 et 
‘viderunt sanctificationem desertam et altare profanatum et 4portas 
exustas et in atriis virgulta nata, sicut in saltu vel in montibus, et 
pastophoria diruta. 39 Et /sciderunt vestimenta sua et planxerunt 
planctu magno et imposuerunt cinerem super caput suum 4 et ce- 
ciderunt in faciem super terram et %exclamaverunt tubis signorum 
et *clamaverunt in caelum. 41 Tunc ordinavit Iudas viros ut pugna- 
rent adversus eos, ‘qui erant in arce, donec emundarent sancta. 

42 Et elegit jsacerdotes sine macula voluntatem habentes in lege 
Dei, 43 et ‘mundaverunt sancta et “tulerunt lapides contaminationis 
in locum immundum. 44 Et cogitavit de “altari holocaustorum, quod 
profanatum erat, quid de eo faceret. 45 Et incidit illis consilium bo- 
num ut destruerent illud, ne forte illis esset in opprobrium, quia 
contaminaverunt illud gentes, et demoliti sunt illud 46 et reposue- 
runt lapides in monte domus in loco apto, quoadusque ?veniret 
propheta et responderet de eis. 47 Et acceperunt lapides integros 
Wecundum legem et aedificaverunt altare novum secundum illud 
quod fuit prius 48et aedificaverunt sancta et quae intra domum 
erant intrinsecus et ‘aedem et atria sanctificaverunt 49 et fecerunt 
vasa sancta nova et intulerunt ‘candelabrum et ‘altare incensorum 
et “mensam in templum 5%et *incensum posuerunt super altare et 
*accenderunt lucernas, quae super candelabrum erant et lucebant 
in templo. 51 Et posuerunt super mensam panes et appenderunt 
Yvyela et consummaverunt omnia opera quae fecerant. 

52 Et ante matutinum surrexerunt *quinta et vicesima die mensis 
noni (hic est mensis “casleu) -centesimi quadragesimioctavi anni 
53 et obtulerunt sacrificium %secundum legem super altare holocau- 
storum novum, “quod fecerunt. 544¢Secundum tempus et secundum 
diem, in qua contaminaverunt illud gentes, in ipsa ¢renovatum est 
in /canticis et citharis et 9%cinyris et in cymbalis. 55 Et cecidit 
omnis populus in faciem, et adoraverunt et benedixerunt in caelum 
eum, qui prosperavit eis, 56 et fecerunt dedicationem altaris *diebus 
octo et obtulerunt holocausta cum laetitia et ‘sacrificium salutaris 
et Jlaudis 57 et ornaverunt faciem templi ‘coronis aureis et scutulis 
et dedicaverunt ™portas et pastophoria et imposuerunt eis ianuas. 
58 Et facta est laetitia in populo magna valde, et aversum est op- 
probrium gentium. 59 Et statuit Iudas et fratres eius et universa ec- 
clesia Israél, ut agatur dies dedicationis altaris in temporibus suis 
ab anno in annum per dies octo, a quinta et vicesima die mensis 
casleu, cum laetitia et gaudio. 6®Et aedificaverunt in tempore 
illo montem Sion et “per circuitum muros altos et turres firmas, ne 
quando venirent gentes et conculcarent eum, 9°sicut antea fecerunt. 

61 Et collocavit illic exercitum, ut servarent eum, et munivit eum 





qcf. cp. 3, 34; 6, 8. 
hth 2 Me BF: 2. 
Scp. 3, 16, 24. 


t Jr 14, 8. — cf. Is 49, 26. 

ui Rg 17, 50, 51. 

vi Rg 14, 13, 14. 

Zt: Sip 3, 18, 19; 1 Rg 26, 
8; Ez 35, 5. 


y cf. Ex-15, 16; Dt 11, 25. 


SV. CD. .3, 322 
av. Cp. 3. 37. 


36-51] LL. in D. 2 Oct. 
36-59] 2 Mc 10, 1-9. 
b2 Mc 8, 30-36. — cf. cp. 1, 


cig 
ect. CD. I, 41; 3, 45. 51. 
d2Mcr, 8. | 

ée Jr 26, 18; Mic 3, 12. 
fv. cp. 3, 47. 


& Vv. Cp. 3, 54. 

hvr. 10. 

icf. cp. 1, 25, 36. 

jcf. Lv 21, 17-23; 

lcf. 2 Mc 2, 19. 

m cf. 4 Rg 23, 14; 2 Par ro, 16. 


WY ES 3, 2,4. 
of. cp. 1.462; 


bcp. 14, 41. — cf. cp. 9, 27; 
Dt 18, 15; : Exasrtir oie 


7, 65. 
q Ex 20, 25; Dt 27, 5-8; Js 8, 
ay: 


rcf. 2 Mc 2, 19. 

Scp. I, 23. — v. Ex 25, 31-37. 

t Ex 30, 1-3; 37, 25. 

“cp. I, 23.— v. Ex 25, 23, 30; 
37, 10. 

v2 Mc 10, 3. 

.2 8. : 

y Ex 26, 31; 36, 35. 

52-61] LL. in fr.2 p. D. 2 Oct. 

3:cf:..CD.: 1, 62° 2° MG70 5; 

@¥s<eD. 1, $7. 

bv. Ex 29, 38, 40; Nm 28, 4. 

CVs VE 495 ° 

#C%." Urs. $23 

é vr. 59; Jo 10, 22. 

f ch: Bar. 253365 23Pars; 312 
cf.. cp. 13, 51. 
vr. 59; 2 ext. 765.3, .22, 

50; £0;. 5; 0. 

4 ¢f52 War2o;'31. 

7 P8405 14, 23; 106, 22. 

¢ehcpia,-23. 

57, 50, 58) KR. t2 fF: (2:0. D: 
r Oct 


57, 56] v. 2 Mc 10, 38. 
m cf. vr. 38. 


ncp. 6, 7, 62. 
Ocl. Cp. 1, 33. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 


5, I-32, 


maritanos impetere licuit eorumque idola destruere (5, 1-8). Porro 
a contributibus rogatus de auxilio, tum per Simonem fratrem (9-23) 
tum suo proprio marte accurrit et, duobus Timothei exercitibus debel- 


eS ee a ee en 








P cp. -. 265-05; §2:; 20; i5aa 
tf 15, se 2-Par tf, 93 


q Vr. . Mr 

I-13] the yi D. 2 Oct. 
1-13] 2 Mc 10, 15-38; 12, 3-46. 
acf. 2 Es 6, 1. 

“9 4, et: 


dNm 34, 4; Js 15. 3; Jd 1,36. 
e Ez 35, 5-10. 
fv. 2 Mc ro, 18-23 
a 32,°3. (2). 
vr. 65; cp. 3, 5. — cf. Jd 
9 


. 9 49. 

tcf. 2 Mc 4, 26. — v. Dt 3, 
LS 2s sete. 

DVEF 12-395 (gos ieHt2, 2. 


RNY: $25; 2a 


Cp. =33; 22¢..Gan 
31, 47; I. 


1 (Jd 11, 3, 5; 2 Rg 10, 6). — 
cf. 2 Mc 12, 17. 

mcf. Jb 1, 14, 16. 

ECL ep. 935 45°38 F256 

OV.L 22,/553 6p. :20,.¥, .30, $63 
II, 22, 24 etc. 

$30 47.45 Ze'g,. s: 

qis 9, 1; Mt 4, 15. 

rela Rye 7-5. 


17) Rin fr.2 p. D. + Oct. 
$.€D..-2,..3,, 65. 

fep.. 2, 5;.2 Mc 8, 22. 
“Vv. VY. 9. 

v vr. 56, 60. 


wef. vr. §7, 62. 


Rclo Vr. 48. 
y2 Rg 23, 31. 


SCE vre S22 


- 9, 35. — cf. Gn 25, 13; 


s 60, 7. 

b (cf. Dt 4,43; Is 34,6; 63,1). 

ef, vr. 36% 2‘ Me- 22; ‘23: 

d vr. 36. 

evr. 43, 44; Gn 14, 5; 2 Mc 
12, 21; 26. 


f vr. 9. 


£cp. 3, 43. — ‘cf. 2 Rg 10,°t2; 
2 Es 4, 14. 





ad custodiendam onuhmaians ut haberet populus munitionem contra 
faciem YIdumaeae. 

Et factum est, ut audierunt gentes in circuitu quia baedificatum 

est altare et sanctuarium sicut prius, iratae sunt valde 2 et cogi- 
tabant tollere genus lacob, qui erant inter eos, et coeperunt occidere 
de populo et persequi. 3 Et Cdebellabat Iudas-filios Esau in Idumaea 
et eos qui erant in ¢Acrabathane, quia “circumsedebant Israélitas, et 
percussit eos plaga magna ‘4et recordatus est /malitiam filiorum 
9Bean, qui erant populo in laqueum et in scandalum insidiantes ei 
in via. 5Et conclusi sunt ab eo in turribus, et applicuit ad eos 
et anathematizavit eos et “incendit turres eorum igni cum omni- 
bus qui in eis erant. 6 Et transivit ad ‘filios Ammon et invenit ma- 
num fortem et populum copiosum et /Timotheum ducem ipsorum: 
7et commisit cum eis proelia multa, et contriti sunt in conspectu 
eorum, et percussit eos %et cepit Gazer civitatem et filias eius et 
reversus est in Iudaeam. 

9 Et congregatae sunt entes, quae sunt in 
Israélitas, qui erant in finibus eorum, ut tollerent eos. Et fugerunt 

in Datheman munitionem 1° et miserunt litteras ad Iudam et Fritres 
er dicentes: Congregatae sunt adversum nos gentes per circuitum, 
ut nos auferant, 11 et parant venire et occupare munitionem, in quam 
confugimus, et Timotheus est dux exercitus eorum; 12nunc ergo 
veni et eripe nos de manibus eorum, quia cecidit multitudo de nobis, 
13 et omnes fratres nostri, qui erant in locis 'Tubin, interfecti sunt, 
et captivas duxerunt uxores eorum et natos et spolia et peremerunt 
illic fere mille viros. 14Et ™adhuc epistulae legebantur, et ecce alii 
nuntii venerunt de “Galilaea conscissis tunicis nuntiantes secundum 
verba haec, 
PTyro et Sidone, et: Repleta est omnis %Galilaea alienigenis, ut nos 
consumant. 

16 Ut audivit autem Iudas et populus sermones istos, Tconvenit 
ecclesia magna cogitare quid facerent fratribus suis, qui in tribula- 
tione erant et expugnabantur ab’eis. 17 Dixitque Iudas Simoni fratri 
suo: Elige tibi viros et vade et libera fratres tuos in Galilaea; ego 
autem et frater meus ‘Ionathas ibimus in “Galaaditim. 18 Et reliquit 
*Iosephum filium Zachariae et Azariam duces populi cum residuo 
exercitu in Iudaea ad custodiam. 19 Et praecepit illis dicens: Prae- 
estote populo huic et nolite “bellum committere adversum gentes, 
donec revertamur. 29 Et partiti sunt Simoni viri tria milia, ut iret 
in Gallecen, Iudae autem octo milia in Galaaditim. 

21 Et abiit Simon in Galilaeam et commisit proelia multa cum 
gentibus, et contritae sunt gentes a facie eius, et persecutus est eos 
usque ad portam 22 Ptolemaidis, et ceciderunt de gentibus fere tria 
milia virorum, et accepit spolia eorum et “adsumpsit eos qui 
erant in Galilaea et in YArbatis cum ss aoe et natis et omnibus, 
quae erant illis, et adduxit in Iudaeam cum laetitia magna. 

24 Et Iudas Machabaeus et Ionathas frater eius *transierunt Ior- 
danem et abierunt viam trium dicrum per desertum. 25 Et occur- 
rerunt eis “Nabuthaei et susceperunt eos pacifice et narraverunt eis 
omnia quae acciderant fratribus eorum in Galaaditide, 26 et quia 
multi ex eis comprehensi sunt in Barasa et °Bosor et in Alimis et 
in °Casphor et 4Mageth et °Carnaim: hae omnes civitates munitae 
et magnae. 27Sed et in ceteris civitatibus Galaaditidis tenentur 
comprehensi. Et in crastinum constituerunt admovere exercitum civi- 
tatibus his et comprehendere et tollere eos in una die. 28 Et con- 
vertit Iudas et exercitus eius viam in desertum Bosor repente et 
occupavit civitatem et occidit omnem masculum in ore gladii et 
accepit omnia spolia eorum et succendit eam igni. 29 Et surrexe- 
runt inde nocte et ibant usque ad ‘munitionem. 30 Et factum est, 
diluculo cum elevassent oculos suos, ecce populus multus, cuius non 
erat numerus, portantes scalas et machinas, ut comprehenderent mu- 
nitionem et expugnarent eos. 31 Et vidit Iudas quia coepit bellum, 
et clamor belli ascendit ad caelum sicut tuba, et clamor magnus 
civitate; 32 et dixit exercitui suo: 9Pugnate hodie pro fratribus ve- 


Golan’ wdviaeus | 


15 dicentes convenisse adversum se a °Ptolemaida et 








— 888 — 











latis (24-44), eos servat atque incolumes in ludaeam secum adducit 
(45-54). Interea tamen qui lerusalem remanserant et contra luda man- 
datum lamniam adgressi erant, profligantur (55-68); Antiochus vero 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


5, 33-65 








stris. 33 Et venit “tribus ordinibus post eos, et ‘exclamaverunt tubis 
et clamaverunt in oratione. 34 Et cognoverunt castra /Timothei quia 
Machabaeus est et refugerunt a facie eius, et percusserunt eos plaga 
magna, et ceciderunt ex eis:in die illa fere octo milia virorum. 35 Et 
divertit ludas in ‘Maspha et expugnavit et cepit eam et occidit omnem 
masculum eius et sumpsit spolia eius et succendit eam igni. 36 Inde 
perrexit et cepit "Casbon et 4Mageth et °Bosor et reliquas civitates 
Galaaditidis. 

37 Post haec autem verba congregavit Timotheus exercitum alium 
et castra posuit contra Raphon trans torrentem. 38 Et misit Iudas 
speculari exercitum, et renuntiaverunt ei dicentes: Quia convenerunt 
ad eum omnes gentes, quae in circuitu nostro sunt, exercitus multus 
nimis,. 39 et “Arabas conduxerunt in auxilium sibi et castra posue- 
runt trans torrentem parati ad te venire in proelium. Et abiit Iudas 
obviam illis. 49 Et ait Timotheus principibus exercitus sui: Cum 
appropinquaverit Iudas et exercitus eius ad torrentem aquae, °si 
transierit ad nos prior, non poterimus sustinere eum, quia potens 
poterit adversum nos; 41! si vero timuerit transire et posuerit castra 
extra flumen, transfretemus ad eos et poterimus adversus illum. 
42 Ut autem appropinquavit Iudas ad torrentem aquae, ?statuit scri- 
bas populi secus torrentem et mandavit eis dicens: ¢Neminem ho- 
minum reliqueritis, sed veniant omnes in proelium. 4% Et transfre- 
tavit ad illos prior, et omnis populus post eum, et “contritae sunt 
omnes gentes a facie eorum et proiecerunt arma sua et fugerunt ad 
fanum, quod erat in Carnaim, 44et ‘occupavit ipsam civitatem et 
tfanum succendit igni cum omnibus qui erant in ipso; et oppressa 
est Carnaim et non potuit sustinere contra faciem Iudae. 

45 Et “congregavit Iudas universos Israélitas, qui erant in Ga- 
laaditide, a minimo usque ad maximum et uxores eorum et natos 
et exercitum magnum valde, ut venirent in terram Iuda, 46 et ve- 
nerunt usque “Ephron. Et haec civitas magna in ingressu posita, 
munita valde, et non erat declinare ab ea dextera vel sinistra, sed 
per mediam iter erat. 47 Et incluserunt se, qui erant in civitate, et 
obstruxerunt portas lapidibus. Et “misit ad eos Iudas verbis paci- 
ficis 48dicens: *“Transeamus per terram vestram, ut eamus in ter- 
ram nostram, et nemo vobis nocebit: tantum pedibus transibimus. 
Et nolebant eis aperire. 
ut applicarent unusquisque in quo erat loco; 5% et applicuerunt se 
viri virtutis, et Yoppugnavit civitatem illam tota die et tota nocte, 
et tradita est civitas in manu eius, 51 et peremerunt omnem mascu- 
lum in ore gladii, et eradicavit eam et accepit spolia eius et trans- 
ivit per totam civitatem super interfectos. 52 Et *transgressi sunt 
Iordanem in campo magno contra faciem @Bethsan. 53 Et erat Iudas 
congregans extremos et exhortabatur populum per totam viam, Go- 
nec venirent in terram Iuda. 54 Et Sascenderunt in montem Sion cum 
laetitia et gaudio et obtulerunt holocausta, quod nemo ex eis ceci- 
disset, donec reverterentur in pace. 

55 Et in diebus, “quibus erat Iudas et Tonathas in terra Galaad, 
et 4Simon frater eius in Galilaea contra faciem ¢Ptolemaidis, 56 au- 
divit /Iosephus Zachariae filius et Azarias princeps virtutis res bene 
gestas et proelia, quae facta sunt, 57 et 9dixit: Faciamus et ipsi no- 
bis nomen et eamus pugnare adversus gentes, quae in circuitu no- 
stro sunt. 58 Et praecepit his qui erant in exercitu suo, et abierunt 
hJamniam. 59 Et texivit Gorgias de civitate et viri eius obviam illis 
in pugnam, 6%et fugati sunt jlosephus et Azarias usque in fines 
Tudaeae, et ceciderunt illo die de populo Israél ad duo milia viri, 
et facta est fuga magna in populo, 6! quia non audierunt Iudam et 
fratres eius existimantes fortiter se facturos. 62 Ipsi autem non erant 
de semine virorum illorum per quos salus facta est in Israél. _ 

63 Et viri Iuda magnificati sunt valde in conspectu omnis Israél 
et gentium omnium, ubi audiebatur nomen eorum. 64 Et convencrunt 
ad eos fausta acclamantes. 

65 Et exivit Iudas et fratres eius, et ‘expugnabant filios Esau in 
_ terra, quae ad austrum est, et percussit "Chebron et filias eius et muros 


49 Et praecepit Iudas priatlitase in castris,’ 





hcf. Jd 7, 16; 9, 43; 1 Rg 11, 
11 etc. 


£V.2CD. °3;-$4. 

jvr. 6, 11. — cf. 2 Mc 12, 20, 
25 

kid 105 17) -1%):21,-29. 

cia. Vti7.26, 


m Js 19, 38 (?); Mt 15, 39 (?). 


n2Mc 5, 8; 12, 10. — cf. cp. 
TY FO; 


ocf. 1 Rg 14, 8, 10. 


p-cf.. Js ‘x, 103 33.423 ,2 Bar. 26} 
14; 

qcf. Dt 20, 5-8; 24, 5. 

2 Me 13; 42: 


scf..2 Meor2,' 21, 26. 
tcf. Jd 9, 46-49. 


uci. vr. 23. 
v2 Mc 12, 27. 


wef. Dt 20, 10-14. 


# cf. “Nm* 20, 19, 20; 
26-28. 


Dt 2, 


y cf. 2 Mc 12, 28. 


zcf. vr. 24. 


@cp. 12, 40,°4135°°Js ‘17; 71re I 
Rg 31, 10, 12. — cf. 2 Mc 
32% 295 30. 

bcp. 4, 37. — cf. 2 Mc 12, 31. 


CV. Vr. 24-53. 

55-67] LL. in fr. 4,2. D2 Oct. 
dv. Vv.. 21-23; 

ONa VI. 15% 

fvr. 18. 

g cf. Nm 14, 39-45. 


hv. cp. 4, 15. 
$eD. 401, 22. 
jvr. 19. 

Rk vr. 67. 


lvr. 3. — cf..2 Mc 12, 32, 33. 
mci: Jo 28,3 11. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 
5, 66 at ak 6, 31 


istic selena 


maerens ob res in Perside et in Iudaea infeliciter gestas atque tardius 
iniquitatum suarum paenitens turpiter moritur (6, 1-16). 
B) Regnantibus Eupatore et Demetrio (6, 17-9, 22). Eupator, qui a praesidio ie- 











Rich .9F.1§3 cep 23 F 
Ocp. 3, 41; 4, 22. 


pv. cp. 4, I5. 


act. CD. 3,31, 37,2. Mer: ¥4. 


14. ; 

1-13] LL. ae § $. D2 Oct: 

1-16] cf. 2 Mc 9, 1-29. 

OL 30% CD. 3; SP} -Te <25 2 
Mc 1, 12. 

CCp.AIey, 


dv. cp. 3, 38-4, 35. 


év. cp. 4, 36-60. 

fict.icp: 1,57. 

gcf. vr. 62; cp. 4, 60. 

Avr. 26, 31. — v. cp. 4, 61. 


icp. 4, 27. — cf. cp. 3, 34. 


PV Coe 25 38. 

het Ps't7, 3; 41;-8> Jni2;.4. 

bet: CpEr 330; 

MV. CP. I, 23-25. 

ncp. I, 60-64; 3. 35; 

14, 15] Gr. in fs. V. reg. SS. 
omn, 

ovr. 55, 63; 2 Mc 9, 29; 13, 
an. 

pcp. 1, 10; 8, 14. 

qcf. Gn 41, 42; Est 3, 10; 8, 
a; 8.2 70: 

¥‘ch;.2) Mc) 14:16: 90-28% <1620. 

17-63] 2 Mc 13, 1-26. 


FG4: C0. 8; $9).53: 
uv. 2 Mc 10, Io. 


v Vv. Cp...1, .35,. 36. 


Ci. 2 pales ya 

9 9t. 51. —— cl. Jr $2,365 258: 
$°cf..ep. 1, 82. 

av. cp. 1, 45. 

bv. cp. 1, 43-53. 


Cccp. 2, 44; 3, 8. 


dcp. 3, 27. — cf. 2 Mc 13, 9. 





eius et “turres succendit igni in circuitu 66et movit castra, ut iret in 
oterram alienigenarum, et perambulabat Samariam. ®7In die illa ceci- 
derunt sacerdotes in bello, dum volunt fortiter facere, dum sine 
consilio exeunt in proelium. 68 Et declinavit Iudas in ?Azotum im 
terram alienigenarum et diruit aras eorum et sculptilia deorum ipso- 
rum succendit igni et cepit spolia civitatum et reversus est in 
terram Iuda. 

Et “rex Antiochus perambulabat superiores regiones et audivit 

esse civitatem Bipmaiden in >Perside nobilissimam et copiosam 
in argento et auro 4 templumque in ea locuples valde, et illic vela- 
mina aurea et loricae et scuta, quae reliquit “Alexander Philippi rex 
macedo, qui regnavit primus in Graecia. 3 Et venit et quaerebat 
capere civitatem et depraedari eam et non potuit, quoniam innotuit 
sermo his qui erant in civitate, 4et insurrexerunt in proelium, et 
He inde et abiit cum tristitia magna et reversus est in Babyloniam. 
5 Et venit qui nuntiaret ei in Perside quia fugata sunt castra, quae 
erant in terra luda, 6 et quia abiit ¢Lysias cum virtute forti in primis 
et fugatus est a facie Iudaeorum, et invaluerunt armis et viribus et 
spoliis multis, quae ceperunt de castris quae exciderunt, 7et quia 
diruerunt fabominationem, quam aedificaverat super altare, quod erat 
in Ierusalem, et sanctificationem sicut prius 9%circumdederunt muris 
excelsis, sed et "Bethsuram civitatem suam. 8 Et factum est, ut au- 
divit rex sermones istos, expavit et commotus est valde et decidit 
in lectum et incidit in languorem prae tristitia, quia non factum est 
ei ‘sicut cogitabat. 9% Et erat illic per dies multos, quia renovata est 
in eo tristitia magna et arbitratus est se mori 10 et _vocavit omnes 
jamicos suos et dixit illis: Recessit somnus ab oculis meis, et con- 
cidi et corrui corde prae sollicitudine 11 et dixi in corde meo: In 
quantam tribulationem deveni et in *quos fluctus tristitiae, in qua 
nunc sum, qui iucundus eram et dilectus in potestate mea! 12 Nunc 
vero reminiscor ‘malorum, quae feci in Ierusalem, unde et ™abstuli 
omnia spolia aurea et argentea, quae erant in ea, et “misi auferre 
habitantes Iudaeam sine causa. 1% Cognovi ergo quia propterea in- 
venerunt me mala ista, et ecce pereo tristitia magna in terra aliena. 
14Et vocavit °Philippum unum de amicis suis et praeposuit eum 
super universum regnum suum 15et dedit ei ?diadema et stolam 


‘suam et Yanulum, ut adduceret Antiochum filium suum et nutriret 


eum et regnaret. 16 Et *mortuus est illic Antiochus rex “anno cen- 
tesimo quadragesimonono. 

17Et cognovit Lysias, quoniam mortuus est rex, et constituit regnare 
Antiochum filium eius, ‘quem nutrivit adulescentem, et vocavit no- 
men eius “Eupator. 18 Et hi, “qui erant in arce, concluserant Israél in 
circuitu sanctorum et quaerebant eis mala semper et firmamentum gen- 
tium. 19 Et cogitavit Iudas disperdere eos et convocavit universum 
populum, ut obsiderent eos. 2 Et convenerunt simul et obsederunt 
eos “anno centesimo quinquagesimo et fecerunt Ybalistas et machinas. 
21 Et exierunt quidam ex eis qui obsidebantur, et adiunxerunt se 
illis #aliqui impii ex Israél, 22 et abierunt ad regem et dixerunt: 
Quousque non facis iudicium et vindicas fratres nostros? 23 @Nos 
decrevimus servire patri tuo et ambulare in praeceptis eius et ob- 
sequi Yedictis eius, 24 et filii populi nostri propter hoc alienabant se 
a nobis, et °quicumque inveniebantur ex nobis interficiebantur, et 
hereditates nostrae diripiebantur. 25 Et non ad nos tantum extende- 
runt manum, sed et in omnes fines nostros, 26 et ecce applicuerunt 
hodie ad arcem Ierusalem occupare eam et munitionem Bethsuram 
munierunt 27 et, nisi praeveneris eos velocius, maiora quam haec 
facient, et non poteris obtinere eos. 

28 Et diratus est rex, ut haec audivit, et convocavit omnes ami- 
cos suos et principes exercitus sui et eos qui super equites erant; 








WCh. 12, 385 th. Bi ee, 29sed et de regnis aliis et de “insulis maritimis venerunt ad eum 
fcf. 2 Mc 13, 2. exercitus conducticii. 30Et ferat numerus exercitus eius centum 
£¥. cp. 1, 18. milia peditum et viginti milia equitum, et %elephanti triginta duo 
hefs 2 Mc 13, 19-22. docti ad proelium. 31 Et venerunt per Idumaeam et “applicuerunt 
ivr. 26. ad 4Bethsuram et pugnaverunt dies multos et fecerunt machinas, et 
cana 890 =. 





rosolymitano arcessitus (17-27) magnas copias in Palaestinam adduxe- 
rat atgue post proelium ad Bethzacharam (28-47) Bethsuram occupave- 
rat et montem Sion obsederat (48-54), Antiochiam rediens simulat 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


6, 32 —7, 2 








exierunt et succenderunt eas igni et pugnaverunt viriliter. 32 Et re- 
cessit Iudas ab arce et movit castra ad Bethzacharam contra castra 
regis. 33 Et surrexit rex ante lucem et concitavit exercitus in im- 
petum contra viam Bethzacharam, et comparaverunt se exercitus in 
proelium et tubis cecinerunt, 34 et elephantis ostenderunt sanguinem 
uvae et ‘mori ad acuendos eos in proelium 35 et diviserunt bestias 
per legiones, et adstiterunt singulis elephantis mille viri in loricis 
concatenatis, et galeae aereae in capitibus eorum, et quingenti equites 
ordinati unicuique bestiae electi erant. 36 Hi ante tempus, ubicumque 
erat bestia, ibi erant et, quocumque ibat, ibant et non discedebant 
ab ea; 37sed et turres ligneae super eos firmae protegentes super 
singulas bestias, et super eas machinae, et super singulas viri vir- 
tutis trigintaduo, qui pugnabant desuper, et Indus magister bestiae. 
38 Et residuum equitatum hinc et inde statuit in duas partes, tubis 
exercitum commovere et perurgere constipatos in “legionibus eius. 
39Et, ut refulsit sol in “clipeos aureos et aereos, resplenduerunt montes 
ab eis et resplenduerunt sicut lampades ignis; #9 et distincta est pars 
exercitus regis per montes excelsos, et alia per loca humilia, et ibant 
caute et ordinate; 41et commovebantur omnes jnhabitantes terram a- 
voce multitudinis et incessu turbae et collisione armorum; erat enim 
exercitus magnus valde et fortis. #2Et appropiavit Iudas et exercitus 
eius in proelium, et ceciderunt de exercitu regis sescenti viri, #3et vidit 
oFleazar filius Saura unam de bestiis loricatam loricis regis, et erat emi- 
nens super ceteras bestias, et visum est ei quod in ea esset rex; #4et Pde- 
dit se, ut liberaret populum suum et Yadquireret sibi nomen aeternum, 
45 et cucurrit ad eam audacter in medio legionis interficiens a dex- 
tris et a sinistris, et cadebant ab eo huc atque illuc, 46et ivit sub 
pedes ‘elephantis et supposuit se ei et occidit eum, et cecidit in 
terram super ipsum, et mortuus est illic. 47 Et videntes virtutem 
regis et impetum exercitus eius diverterunt se ab eis. 

48 Castra autem regis ascenderunt contra eos in Ierusalem et ap- 
plicuerunt castra regis ad Iudaeam et montem Sion. 49 Et fecit 
_ pacem cum his qui erant in ‘Bethsura, et exierunt de civitate, quia 
non erant eis ibi alimenta conclusis, quia sabbata erant terrae. 5° Et 
comprehendit rex-Bethsuram et constituit illic custodiam servare 
eam 51let convertit castra ad locum sanctificationis dies multos et 
statuit illic “balistas et machinas et ignis iacula et tormenta ad la- 
pides iactandos et spicula et scorpios ad mittendas sagittas et fun- 
dibula. 52 Fecerunt autem et ipsi machinas adversus machinas eorum 
et pugnaverunt dies multos. 53 Escae autem non erant in civitate, 
Yeo quod septimus annus esset, et “qui remanserant in Iudaea de 
gentibus consumpserant reliquias eorum, quae repositae fuerant, 
54 et remanserunt in sanctis viri pauci, quoniam obtinuerat eos fa- 
mes, et dispersi sunt unusquisque in locum suum. 

55 Et audivit *Lysias, quod ”Philippus quem constituerat rex An- 
tiochus, cum adhuc viveret, ut nutriret Antiochum filium suum et 
regnaret, 56reversus esset a *Perside et *%Media, et exercitus qui 
abierat cum ipso, et quia quaerebat suscipere regni negotia. 57 Fe- 
stinavit ire et dicere ad regem et duces exercitus: Deficimus cotidie, 
et esca nobis modica est, et locus quem obsidemus est munitus, et 
incumbit nobis ordinare de regno. 58 Nunc itaque °demus dextras 
hominibus istis et faciamus cum illis pacem et cum omni gente eo- 
rum 5% et constituamus illis, Cut ambulent in legitimis suis sicut 
prius propter legitima enim ipsorum, quae despeximus, irati sunt 
et fecerunt ormnia haec. 69 Et @placuit sermo in conspectu regis et 
principum, et misit ad eos pacem facere, et receperunt illam; 61 et 
iuravit illis rex et principes, et exierunt de munitione. 62 Et intravit 
rex montem Sion et vidit munitionem loci et ¢rupit citius iuramen- 
tum, quod iuravit, et mandavit /destruere murum in gyro 3 et di- 
scessit festinanter et %reversus est Antiochiam et invenit *Philippum 
dominantem civitati et pugnavit adversus eum et occupavit civitatem. 

Anno centesimo quinquagesimoprimo exiit *Demetrius  Seleuci 

filius ab urbe "Roma et ascendit cum paucis viris in °civitatem 
maritimam et regnavit illic. 2 Et factum est, ut ingressus est domum 





jGn 49, 11; Dt 32, 14; Ecli 
50, I0. 
LPs 77, 47; Lc 17, 6. 


mcf.-cp. 10, 8. 

39] Ant. in sb. a. D. 2 Oct. 
39-42] R. in D. 1 Oct. 
Hcl: 3 RE IC, x16: 


o cpa, : 5). 


44) Ant. in fs. ss. Nom. J. 

bet. Waal 3; ia. 1 Tm 2, 6: Tt 
2, i. 

gck. Gp... 23.455. 


f V¥-1 30; 


Bo a a, Coats & Pay 


fcf. vr. 53; 2 Par 36, @1.i>> 
Ve EM 235-10) TL? EV. 25.027 


uwvr. 20. 


v cf. vr. 49. 
wcp. 5, 23, 45. 


ENT. 6,17: 
WV Vt. TA. 
BS Vv.NP. Et: 


acp. 14, I. 


5 cp. 11, 50; 62, 66; 2 Mc 7x; 
r -26: 


Ch 2. MG.t1;, 24; 
dv. 2 Mc 13, 22-24. 


ecf. 2 Mc 15,. 10. 
Sef. Nx. -95, -Cp.. 4, 603- 10; EF. 
cf. 2 Mc 13, 26. 


Mi CD. .37 37. 
I-17] LE in fr. 6 p. D. 2 Oct. 
1-4] 2 Mc 14, 1, 2. 


@cpi:o9s 15 ‘X0,. $0. 
bcp. 1, 11. — cf. cp..8, 1; 2 


Mc 11, 34. 
ccf. 2 Mc 14, 1. 





aa, 8o1 aes, 











LIBER 
I MACHABAEORUM 


7, 3-37 


pacem (55-63), guae nec ab eo nec praesertim a Demetrio ipsius regni 
usurpatore servata est (7, 1-7). Etenim is Bacchidem ducem exercitus 
et nefarium Alcimum summum sacerdotem constituit et, ut populum 








OUCH, 35-83. 


ecf. Est 7, 8. 

-25]. 2 Me 14, 3-14. 

COs 3, 12'220),a8 5. ge 
g vr. 29; CD. 9, I, 5457; 


“hy. Cp. 255783 
#cD. A 17°25, 43,.57;,083-2 Mc 
8, 


jv. Ga YS; TO. 


Bcf. VE aks 

ven. °S,. 4207 — ‘cf. 1 Es.-7, 6, 
r1:+2 Es 8, 4; Helt..10, 5; 
38, 25. 

mcp. 2 42; 2 Mc 14, 6. 

cls 2 Mc_r4,.7. 

9 Ps "78,2, °3- 

pcf. .Gn-g, 2. -— v. Dt 2, 25. ; 


qcf. Jr 41, 7, 9. 


rcf. Gal 5. 10 


26-50] 2 Mc r4, 12-15, 40. 
Ve cp; 4, 98: 


£cp:.:3, 38. 


ucf. 1 Es 6, 10: Jr 29, 7; Bar 
I, II-13; 1 Tm 2, 2. 








regni patrum suorum, re heat exercitus Antiochum et éLysiam, 
ut adducerent eos ad eum. 3Et res ei innotuit et ait: Nolite mihi 
fostendere faciem eorum, Het occidit eos exercitus, et sedit Deme- 
trius super sedem regni sui. 5 Et venerunt ad eum /viri iniqui et 
impii ex Israél, et 7Alcimus dux eorum, qui volebat fieri sacerdos, 
6 et accusaverunt populum apud regem dicentes: Perdidit Iudas et 
fratres eius omnes amicos tuos et nos dispersit de terra nostra. 
7 Nunc ergo mitte virum, cui credis, ut eat et videat exterminium 
omne, quod fecit nobis et regionibus regis, et puniat omnes amicos 
eius et adiutores eorum. 

8 Et elegit rex ex “amicis suis ‘Bacchidem, qui déminabutur jtrans 
flumen, magnum in regno et fidelem regi. 9 Et misit eum ut videret 
exterminium, quod fecit Iudas, sed et Alcimum impium *constituit 
in sacerdotium et mandavit ei facere ultionem in filios Israél. 19 Et 
surrexerunt et venerunt cum exercitu magno in terram Iuda et mi- 
serunt nuntios, er focutt sunt ad Iudam et ad fratres eius verbis pa- 
cificis in dolo. 11 Et non intenderunt aes eorum, viderunt 
enim quia sails cum exercitu magno. 12 Et convenerunt ad Al- 
cimum et Bacchidem congregatio si te requirere quae iusta 
sunt, 13 et primi, ”Assidaei, qui erant in filiis Israél, et exquirebant 
ab eis pacem. 14 Dixerunt enim: "Homo sacerdos de semine Aaron 
venit; non decipiet nos. 15 Et locutus est cum eis verba Pacifica et 
iuravit illis dicens: Non inferemus vobis malum neque amicis vestris. 
16 Et crediderunt ei, et comprehendit ex eis sexaginta viros et occi- 
dit eos in una die, secundum verbum quod scriptum est: 

17 oCarnes sanctorum tuorum et sanguinem ipsorum. 

effuderunt in circuitu Terusalem, et non erat qui sepeliret. 
18 Et Pincubuit timor et tremor in omnem populum, quia dixerunt: 
Non est veritas et iudicium in eis, transgressi sunt enim constitutum 
et iusiurandum quod iuraverunt. 19 Et movit Bacchides castra ab 
Ierusalem et applicuit in Bethzecha et misit et comprehendit multos 
ex eis qui a se effugerant, et quosdam de populo mactavit et in 
@puteum magnum proiecit. 

20Et commisit regionem Alcimo et reliquit, cum eo auxilium in 
adiutorium ipsi et abiit Bacchides ad regem. 21 Et satis agebat Al- 
cimus pro principatu sacerdotii sui; 22 et convenerunt ad eum omnes 
rqui perturbabant populum suum, et obtinuerunt terram Iuda et fe- 
cerunt plagam magnam in Israél. 23 Et vidit Iudas omnia mala, 
quae fecit Alcimus et qui cum eo erant filiis Israél multo plus quam 
gentes, 24et exiit in omnes fines Iudaeae in circuitu et fecit vindi- 
ctam in viros desertores, et cessaverunt ultra exire in regionem. 
25 Vidit autem Alcimus quod praevaluit Iudas et qui cum eo erant, 
et cognovit quia non potest sustinere eos et regressus est ad regem 
et accusavit eos multis criminibus. 

26 Et misit rex *Nicanorem unum ex principibus suis nobilioribus, 
qui erat inimicitias exercens contra Israél, et mandavit ei evertere 
populum. 27 Et venit Nicanor in Terusalem cum exercitu magno et 
misit ad Iudam et ad fratres eius verbis pacificis cum dolo 28 dicens: 
Non sit pugna inter me et vos: veniam cum viris paucis, ut videam 
facies vestras cum pace. 29 Et venit ad Iudam, et salutaverunt se 
invicem pacifice, et hostes parati erant rapere Iudam. 3° Et innotuit 
sermo Iudae, quoniam cum dolo venerat ad by et conterritus est 
ab eo, et amplius noluit videre faciem eius. 31 Et cognovit Nicanor 
quoniam denudatum est Consiliuny eius et exivit obviam TIudae in 
pugnam iuxta Capharsalama. 2 Et ceciderunt de Nicanoris exercitu 
fere quinque milia viri, et Pe eeahh in ‘civitatem David. 

33 Et post haec verba ascendit Nicanor in montem Sion, et exie- 
runt de sacerdotibus populi salutare eum in Met et demonstrare ei 
holocautomata quae offerebantur “pro rege. 34 Et irridens sprevit eos 
et polluit et locutus est superbe 35 et iuravit cum ira dicens: Nisi 
traditus fuerit Tudas et-exercitus eius in manus meas, continuo, cum 
regressus fuero in pace, Ysuccendam domum istam, et exiit cum ira 





f. 17. 
3 RE ie a v. Dt 12, s. magna, 36 Et intraverunt sacerdotes et “steterunt ante faciem altaris 
371 v. 2 Mc 14, 35, 39. et templi et flentes dixerunt: 37 Tu, Domine, “elegisti domum istam 
plese 892 PNA 





- a —_ 
Pe ea eS 





vexorent, in ludaeam misit (8-24). Nicanorem quoque Alcimo in auxi- 
linus datum luda profligat (25-32) atque eum in templum blaspheman- 
tem (33-38) occidit (39-50). Tandem, postquam cum Romanis, quorum 








ad invocandum nomem tuum in ea, ut esset Y’domus orationis et ob- 
secrationis populo tuo. 38 Fac vindictam in homine isto et exercitu 
eius, et cadant in gladio. *Memento blasphemias eorum et ne de- 
deris eis ut permaneant. 

39 Et exiit Nicanor ab Ierusalem et castra applicuit ad ¢Bethoron, 
et occurrit illi exercitus Syriae. 49 Et Iudas applicuit in “Adarsa cum 
tribus milibus viris et oravit Iudas et dixit: 41¢Qui missi erant a 
rege Sennacherib, Domine, quia blasphemaverunt te, exiit angelus 
et %percussit ex eis centum octogintaquinque milia, 42 Sic contere 
exercitum istum in conspectu nostro hodie, et sciant ceteri quia male 
locutus est super sancta tua, et iudica illum secundum malitiam 
illius. 43 Et commiserunt exercitus proelium tertiadecima die men- 
sis ‘adar, et contrita sunt castra Nicanoris, et /cecidit ipse primus 
in proelio. 44 Ut autem vidit exercitus eius quia cecidisset Nicanor, 
proiecerunt arma sua et fugerunt; 45 et persecuti sunt eos viam 
unius diei ab %Adazer usquequo veniatur in “Gazara et tubis ce- 
cinerunt post eos cum significationibus. 46 Et exierunt de omnibus 
castellis Iudaeae in circuitu et ‘ventilabant eos cornibus et conver- 
tebantur iterum ad eos et ceciderunt omnes gladio, et non est re- 
lictus ex eis nec unus, 47 et acceperunt spolia eorum in praedam 
et Jcaput Nicanoris amputaverunt et dexteram eius, ‘quam exten- 
derat superbe, et attulerunt et “suspenderunt contra Ierusalem. 48 Et 
laetatus est populus valde, et egerunt diem illam in laetitia magna. 
49 Et “constituit agi omnibus annis diem istam °tertiadecima die 
mensis adar. 50 Et Psiluit terra Iuda dies paucos. 

Et audivit Iudas nomen “Romanorum, quia sunt potentes viribus 

et adquiescunt ad omnia quae postulantur ab eis, et quicumque 
accesserunt ad eos statuerunt cum eis amicitias, et quia sunt po- 
tentes viribus. 2 Et audierunt proelia eorum et virtutes bonas, quas 
fecerunt in Galatia, quia obtinuerunt eos et duxerunt sub tributum, 
3et quanta fecerunt in regione Hispaniae, et quod in potestatem 
redegerunt metalla argenti et auri, quae illic sunt, et possederunt 
omnem locum consilio suo et patientia, 4locaque, quae longe erant 
valde’ ab eis, et reges, qui supervenerant eis ab extremis terrae, 
contriverunt et percusserunt eos plaga magna; ceteri autem dant 
eis tributum omnibus annis; 5et Philippum et Persen °Ceteorum 
regem et ceteros, qui adversum eos arma tulerant, contriverunt in 
bello et obtinuerunt eos, Set Antiochum magnum regem 4@Asiae, 
qui eis pugnam intulerat habens centum viginti elephantos et equi- 
tatum et currus et exercitum magnum valde, contritum ab eis; 7 et 
quia ceperunt eum vivum et statuerunt ei ut daret ipse et qui re- 
gnarent post ipsum tributum magnum et daret “obsides et consti- 
tutum; 8et regionem Indorum et Medos et Lydos, de optimis re- 
gionibus eorum et acceptas eas ab eis, dederunt Eumeni regi; 239 et 
quia qui erant apud Helladam voluerunt ire et tollere eos et in- 
notuit sermo his, 19 et miserunt ad eos ducem unum et pugnaverunt 
contra illos et ceciderunt ex eis multi et captivas duxerunt uxores 
eorum et filios et diripuerunt eos et terram eorum possederunt et 
destruxerunt muros eorum et in servitutem illos redegerunt usque 
in hune diem, 11 et residua regna et insulas, quae aliquando resti- 
terant illis, exterminaverunt et in potestatem redegerunt; 12cum 
amicis autem suis et qui in ipsis requiem habebant conservaverunt 
amicitiam et obtinuerunt regna, quae erant proxima et quae erant 
longe, quia quicumque audiebant nomen eorum timebant eos; 13 qui- 
bus vero vellent auxilio esse ut regnarent regnabant, quos autem 
vellent regno deturbabant. Et exaltati sunt valde, 14 et in omnibus 
istis nemo portabat fdiadema nec induebatur purpura, ut magnifi- 
caretur in ea; 15 et quia %curiam fecerunt sibi et cotidie consulebant 
trecentos viginti consilium agentes semper de multitudine, ut quae 
digna sunt gerant, 16et committunt “uni homini magistratum suum 
per singulos annos dominari universae terrae suae, et omnes oboe- 
diunt uni, et non est invidia neque zelus inter eos. 

17 Et elegit Iudas ‘Eupolemum filium Ioannis filii Iacob et JIa- 
sonem filium Eleazari et misit eos Romam 'constituere cum  illis 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
7, 38 — 8, 17 








¥4 Re 8, 50; Mt 21, 13. — v. 
s 56, 7. 

zcf. 1 Rg 17, 45; 4 Rg 19, 16; 
2 Mc g, 28. 


acp. 3, 16. 
b ch. vr. 45. 
¢.13-37, 36: 


d2 Mc 8, 19. — v. 


35. 


4 Rg 19, 


ée1sEs 6, 15;. Est 3, 7. 
fiir. o> Mev: 28. 


cf. vr. 40. 
CE CD. °4) (25* 24, Bas 
Got 35h 19° 53 Re 20,- rr; 


j2 Mc 15, 30. — cf. 1 Rg 31, 
9,220. 


pcp. 9, *o 4,4. —~ £6.93 
“hee & ee fen 

1-4] 1 L. m sb. p. D. 2 Oct. 

a2 Mc 11, 34. — cf. cp. 7, 1. 


6.(ci. 2. Mc 8, 20). 


ep. ir. &. 


@ Cp: ill, FS; 125-395) 135-325 
etc. 


@ct: cp. i kz 


f-cp.: 15-10. 
ENE. 19; Cp. F2;. 3. 


Rel. CD: US, -16. 


42 Mc 4; II. 
17-27) LL..2 eb3 ut $. 2%; Ts 
jcp. 12, 16. 

ict. Ex 34, 15; Is 30, 1-3. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 
8, 18 pony! 9, 20 


Jama ad se usque pervenerat (8, 1-16), datis (17-20) et acceptis lit- 
teris (21-32), foedus inivit, in bello contra Bacchidem et Alcimum, cum 
Jfugam arripere abhorreret (9, 1-10), succumbit atque a fratribus et po- 








mcf. vr. 31. 
r) sie) Pia © 22 Gree gee 


ON. CD. 2,° 4. 


pvr. 31; Cp. 14, 40; 15, 17. 
qgcp. 14, 18, 26, 28. 


VEGA 372. 
SCl= CD. Fe 20. 


1-20] LL. in D. 5 Oct. 
+ Se 


Cv. cp. 7, 8. 

Ov. 54, 56, ‘$7. Vi cp. 7; 5. 
€Js 12, 23: 

y Is-21, 30°: Par 6; 74:CP): 


icp. 2, 37. — cf. 2 Mc 7, 5. 


Pctcceps 3j584. 


ivr. 333 C& 2,. S35: a 74: 


T™5, 57, 59 etc. 
MV. Cp. 2 


nS 2 
20, 21] Ant. in sb. a. D. 3 Oct. 


n cf. cp. 13, 26. 





amicitiam et societatem ‘18et, ut auferrent ab eis “iugum "Grae- 
corum, quia viderunt quod in servitutem premerent regnum Israél. 
19 Kt abierunt Romam viam multam valde et introierunt curiam et 
dixerunt: 2° Iudas °Machabaeus et fratres eius et populus Iudaeorum 
miserunt nos ad vos statuere vobiscum societatem et conscribere 
nos Psocios et amicos vestros. 21 Et placuit sermo in conspectu eo- 
rum. 22 Et hoc rescriptum est, quod rescripserunt in @%tabulis aereis 
et miserunt in Ierusalem, ut esset apud eos ibi memoriale pacis et 
societatis: 23 Bene sit Romanis et genti ludaeorum in mari et in 
terra in aeternum, gladiusque et hostis procul sit ab eis. 24 Quod 
si institerit bellum Romanis prius aut omnibus sociis eorum in omni 
dominatione eorum, 25 auxilium feret gens Iudaeorum, prout tempus 
dictaverit corde pleno; 26 et proeliantibus non dabunt neque submi- 
nistrabunt triticum, arma, pecuniam, naves, sicut placuit Romanis; 
et custodient mandata eorum nihil ab eis accipientes. 27 Similiter 
autem et, si genti Iudaeorum prius acciderit bellum, adiuvabunt 
Romani ex animo, prout eis tempus permiserit, 28 et adiuvantibus 
non dabitur triticum, arma, pecunia, naves, sicut placuit Romanis, 
et custodient mandata eorum absque dolo. 29 Secundum haec verba 
constituerunt Romani populo Iudaeorum. 30Quod si post haec 
verba hi aut illi addere aut demere ad haec aliquid voluerint, fa- 
cient ex proposito suo; et quaecumque addiderint vel dempserint 
rata erunt. 31Sed et de malis, quae “Demetrius rex fecit in eos, 
scripsimus ei dicentes: Quare gravasti iugum tuum super amicos 
nostros et socios Iudaeos? 32Si ergo iterum adierint nos adversum 
te, faciemus illis iudicium et pugnabimus tecum mari terraque. 
Interea, ut audivit “Demetrius quia cecidit Nicanor et exercitus 
eius in proelio, apposuit “Bacchidem et ¢Alcimum rursum mittere 
in Iudaeam et dextrum cornu cum illis. 2Et abierunt viam quae 
ducit in °Galgala et castra posuerunt in /Masaloth, quae est in Ar- 
bellis, et occupaverunt eam et peremerunt animas hominum multas. 
3In mense primo anni centesimi et quinquagesimisecundi applicue- 
runt exercitum ad Ierusalem, 4 et surrexerunt et abierunt in 9Beream 
viginti milia virorum et duo milia equitum. 5 Et Iudas posuerat ca- 
stra in “Laisa, et tria milia viri electi cum eo. 6 Et viderunt multi- 
tudinem exercitus, quia multi sunt, et timuerunt valde, et multi 
subtraxerunt se de castris et non remanserunt ex eis nisi octingenti 
viri. 7 Et vidit Iudas quod defluxit exercitus suus, et bellum perur- 
gebat eum, et confractus est corde, quia non habebat tempus con- 
gregandi eos, et dissolutus est. 8Et dixit his qui residui erant: 
Surgamus et eamus ad adversarios nostros, si poterimus pugnare 
adversus eos. 9%Et avertebant eum dicentes: Non poterimus, sed 
liberemus animas nostras modo et revertamur ad fratres nostros, et 
tunc pugnabimus adversus eos; nos autem pauci sumus. 19 Et ait 
Iudas: Absit istam rem facere, ut fugiamus ab eis: et, si appro- 
piavit tempus nostrum, ‘moriamur in virtute propter fratres nostros 
et non inferamus crimen gloriae nostrae. 11 Et movit exercitus de 
castris, et steterunt illis obviam, et divisi sunt equites in duas par- 
tes, et fundibularii et sagattnril praeibant exercitum, et primi certa- 
minis omnes potentes. 12 Bacchides autem erat in dextro cornu, et 
proximavit legio ex duabus partibus, et clamabant tubis. 1% /Excla- 
maverunt autem et hi qui erant ex parte Iudae, etiam ipsi, et com- 
mota est terra a voce exercituum, et commissum est proelium a mance 
usque ad vesperam. 14 Et vidit Iudas quod firmior est pars exer- 
citus Bacchidis in dextris, et convenerunt cum ipso omnes constan- 
tes corde; 15 et contrita est dextera pars ab eis, et persecutus est 
eos usque ad montem Azoti. 16 Et qui in sinistro cornu erant vi- 
derunt quod contritum est dextrum cornu, et secuti sunt post ludam 
et eos, qui cum ipso erant, a tergo, 17 et ingravatum est proelium, 
et ceciderunt vulnerati multi ex his et ex illis, 148 et Iudas cecidit, 
et-ceteri fugerunt. 19 Et Ionathas et Simon tulerunt Iudam fratrem 
suum et sepelierunt eum in sepulcro patrum suorum in civitate 
mModin, 2%et ”fleverunt eum omnis populus Israél planctu magno 

















pulo honorifice sepelitur (11-22). 
fl. De Jonatha rebus pracclare gestis (9, 23-12, 34), Jonathas fratri succedit 
(23-31), et ut ulciscatur fratrem loannem filiis lambri arma infert (32-42) 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
9, 21-55 








et lugebant dies multos 2let dixerunt: °Quomodo cecidit potens, 
qui salvum faciebat populum Israél! 

22 Et Pcetera verba bellorum Iudae et virtutum, quas fecit, et 
magnitudinis eius non sunt descripta, multa enim erant valde. 


23 Et factum est, post obitum Iudae emerserunt Yiniqui in omni- 
bus finibus Israél, et exorti sunt omnes qui operabantur iniquitatem. 
24In diebus illis facta est fames magna valde, et tradidit se Bac- 
chidi omnis regio eorum cum ipsis. 25 Et elegit Bacchides viros 
impios et constituit eos dominos regionis, 26 et exquirebant et per- 
scrutabantur amicos Iudae et adducebant eos ad Bacchidem, et 
vindicabat in illos et illudebat. 27 Et facta est tribulatio magna in 
Israél, qualis non fuit ex die “qua non est visus propheta in Israél. 
28 Et congregati sunt omnes “amici Iudae et dixerunt ‘*Ionathae: 
29 Ex quo frater tuus Iudas defunctus est, vir similis ei non est, 


qui exeat contra inimicos nostros, Bacchidem et eos qui inimici . 


sunt gentis nostrae. 39 Nunc itaque te hodie elegimus esse pro eo 
nobis in principem et ducem ad bellandum bellum nostrum. 31 Et 
suscepit Ionathas tempore illo principatum et “surrexit loco Iudae 
fratris sul. 

32 Et cognovit Bacchides et quaerebat eum occidere; 33 et co- 
gnovit Ionathas et Simon frater eius et omnes qui cum eo erant, et 
fugerunt in desertum YThecuae et consederunt ad aquam lacus 
Asphar; 34 et cognovit Bacchides et “die sabbatorum venit ipse et 
omnis exercitus eius trans Iordanem. 35 Et Ionathas misit fratrem 
suum ducem populi et rogavit YNabuthaeos amicos suos, ut com- 
modarent illis apparatum suum, qui erat copiosus. 36 Et exierunt 
filii Iambri ex *“Madaba et comprehenderunt @Joannem et omnia 
quae habebat et abierunt habentes ea. 37 Post haec verba renuntia- 
tum est Ionathae et Simoni fratri eius, quia filii Iambri faciunt 
nuptias magnas et ducunt sponsam ex Madaba filiam unius de ma- 
gnis principibus Chanaan cum ambitione magna. 38 Et recordati sunt 
sanguinis Ioannis fratris sui et ascenderunt et absconderunt se sub 
tegumento montis 39 et elevaverunt oculos suos et viderunt, et ecce 
tumultus et apparatus multus, et sponsus processit et amici eius et 
fratres eius obviam illis cum tympanis et musicis et armis multis; 
40 et “surrexerunt ad eos ex insidiis et occiderunt eos, et  ceciderunt 
vulnerati multi et residui fugerunt in montes, et acceperunt omnia 
spolia eorum, 41! et conversae sunt nuptiae in luctum, et vox mu- 
sicorum ipsorum in lamentum. 42 Et vindicaverunt vindictam san- 
guinis fratris sui et reversi sunt ad °ripam Iordanis. 

43 Et audivit ¢Bacchides et venit die sabbatorum usque ad oram 
Tordanis in virtute magna. 44 Et dixit ad suos Ionathas: ¢Surgamus 
et pugnemus contra inimicos nostros, non est enim hodie sicut heri 
et nudiustertius; 45 ecce enim bellum ex adverso, aqua vero Ior- 
danis hinc et inde, et ripae et paludes et saltus, et non est locus 
divertendi. 46 Nunc ergo fclamate in caelum, ut liberemini de manu 
inimicorum vestrorum. Et commissum est bellum. 47 Et extendit 
Ionathas manum suam percutere Bacchidem et divertit ab eo retro, 
48 et dissiliit Ionathas, et qui cum eo erant, in Iordanem, et trans- 
nataverunt ad eos Iordanem. 49 Et ceciderunt de parte Bacchidis 
die illa mille viri. 

Et reversi sunt in Jerusalem 59 et aedificaverunt civitates munitas 
in Iudaea, munitionem quae erat in 9lericho et in *“~Ammaum et in 
‘Bethoron et in /Bethel et 'Thamnata et ™Phara et ”Thopo muris 
excelsis et °portis et seris, 5! et posuit custodiam in eis, ut inimi- 
citias exercerent in Israél; 52 et munivit civitatem ?Bethsuram et 
gGazaram et ‘arcem et posuit in eis auxilia et apparatum escarum 
53 et accepit filios principum regionis obsides et 8posuit eos in arce 
in Ierusalem in custodiam. 

54 Et anno centesimo quinquagesimotertio, mense secundo prae- 
cepit *Alcimus destrui “muros domus sanctae interioris et destrui 
Yopera prophetarum: et coepit destruere. 55In tempore illo per- 
cussus est Alcimus, et impedita sunt opera illius, et occlusum est 
os eius, et dissolutus est paralysi nec ultra potuit loqui verbum et 





ocf. 2 Rg r, 19, 25, 27: 
pcf. cp. 16, 23, 24; 3 Rg rr, 
41; 14, 29 etcy3. Je. 2%, 25. 


qcp. 1, 12. — cf. vr. 73. 


rcf. cp. 4, 46; 14, 41; 1 Rg 
ae 

8 Cl. Ch. 3, 2. 

28-40] LL. in fr. 2 p. D. 3 Oct. 

tvr. 19. — V. cp. 2, §. 


0 Gf. é6; 321. 


v2 Par 20, 20. 
WV. 2 14, 2. 
x vr. 43. 


y cp. 5, 25. 

zNm 21, 30; Js 13, 9, 6; 1 
Par 19, 7. 

@NY; 33... CD, 2,. 2. 


By, Fs 35-¥6: 


CVE S. 
d vr. 34. 


ect. cp, 2, 413 3, 43:3, 92 


f cf. cp. 3, 18, 50: 


cp. 16, 14. 
Av. cp. 3, 40. 
icp: 35.36. 
i Gn 28, 19. 
lJs 19, 50. 
mcf. Jd 12, 1§;,2 Rg’ 28. 30. 
n cf. 


uct. Ez 42, 20. 
vcf. 1 Es 5, 2;.6, 14. 





— 8905 — 








- LIBER 
I MACHABAEORUM 
9, 56 — 10, 19 


atque sibi obviantem ita Bacchidem impetit (43-49) ut is, Alcimo mor- 
tuo, satius duceret in Syriam redire (50-57) et cum ludaeis duobus annis 
post, ne peius sibi contingeret, pacem componere (58-73). Quae quidem, 








ON ERs 375. $e: 
AVR, 23%. Cp. 7.°5. 


% Chg CDs 1.0 «Ae 


acl. Cp, 10; 33. 
bey. rt Rg 13, 2. 


cp. 7, I. 


¢ cf. cp .2, 44; 3,83 @nagur 
d cf. vr. 23. 
éCcl. vr.46. 


Ictc-Cp.. 9. §¥< 
& cp. I, 35. 


Avr. 45. — cf. cp. 6. 62; 12, 
36; 13, 10; 14, 37. 

icf..cp. 6, 62. 

jcp. 9, 50, 5%. 

kv. cp. 7, 8 

lv. cp. 4, 61. 

MV. Cp. I, 12. 


mcf. vr. 65. 
Ov. cp. 2, 18. 


pcf. cp. 11, 30; 2 Mce'11, 22, 





mandare de domo sua 56et mortuus est Alcimus in. tempore illo 
cum tormento magno. 57 Et vidit Bacchides quoniam mortuus est 
Alcimus et reversus est ad regem, et “siluit terra_annis duobus. 

58 Et cogitaverunt omnes Yiniqui dicentes: Ecce Ionathas et qui 
cum eo sunt, in silentio habitant confidenter; nunc ergo adducamus 
Bacchidem, et comprehendet eos:omnes una nocte. 59 Et abierunt 
et consilium ei dederunt. 69 Et surrexit ut veniret cum exercitu 
multo et misit occulte epistulas sociis suis, qui erant in Iudaea, ut 
comprehenderent Jonathan et eos qui cum eo erant; sed non po- 
tuerunt, quia innotuit eis consilium eorum. 61 Et apprehendit de 
viris regionis, qui principes erant malitiae, quinquaginta viros et 
occidit eos. 62 Et secessit Ionathas et Simon, et qui cum eo erant 
in Bethbessen, quae est in deserto, et exstruxit diruta eius, et fir- 
maverunt eam. 63 Et cognovit Bacchides et congregavit universam 
multitudinem suam et his qui de Iudaea erant denuntiavit 64 et 
venit et castra posuit desuper Bethbessen et oppugnavit eam dies 
multos et fecit machinas, 65 Et reliquit Ionathas Simonem fratrem 
suum in civitate, et exiit in regionem et venit cum numero 66 et 
percussit Odaren et fratres eius et filios Phaseron in tabernaculis 
ipsorum et coepit caedere et crescere in virtutibus. 67 Simon vero 
et qui cum ipso erant exierunt de civitate et succenderunt machina: 
68 et pugnaverunt contra Bacchidem, et contritus est ab eis, et ad- 
flixerunt eum valde, quoniam consilium eius et congressus eius erat 
inanis. 69 Et iratus contra viros iniquos, qui ei consilium dederant 
ut veniret in regionem ipsorum, multos ex eis occidit; ipse autem 
cogitavit cum reliquis abire in regionem suam. 7° Et cognovit Io- 
nathas et misit ad eum legatos *componere pacem cum ipso et red- 
dere ei captivitatem. 71 Et libenter accepit et fecit secundum verba 
eius et iuravit se nihil facturum ei mali omnibus diebus vitae eius 
72 et Yreddidit ei captivitatem, quam prius erat praedatus de terra 
Iuda, et conversus abiit in terram suam et non apposuit amplius 
venire in fines eius. 73 Et cessavit gladius ex Israél, et habitavit 
Ionathas in “Machmas, et coepit Ionathas ibi iudicare populum et 
Cexterminavit impios ex Israél. eee 
] () Et anno centesimo sexagesimo ascendit Alexander Antiochi filius. 

qui cognominatus est nobilis, et occupavit ¢Ptolemaidam; et 
receperunt eum, et regnavit illic. 2Et audivit "Demetrius rex et 
congregavit exercitum copiosum valde et exivit obviam illi im 
proelium. | 

3 Et misit Demetrius epistulam ad Ionathan verbis pacificis, ut 
magnificaret eum. 4 Dixit enim: Anticipemus °facere pacem cum eo. 
dpriusquam faciat cum. Alexandro adversum nos; | 5 recordabitur 
enim “omnium malorum, quae fecimus in eum et in fratrem eius et 
in gentem eius. © Et dedit ei potestatem congregandi exercitum et 
fabrificare arma et esse ipsum socium eius, et ‘obsides qui erant in 
Yarce iussit tradi ei. a f 

7 Et venit Ionathas in Ierusalem, et legit epistulas in auditu omnis 
populi et eorum qui in arce erant. 8 Et timuerunt timore magno, 
quoniam audierunt quod dedit ei rex potestatem congregandi exer- 
citum. 9% Et traditi sunt Ionathae obsides et reddidit eos parentibus 
suis. 1OEt habitavit Ionathas in Ierusalem et coepit aedificare et inno- 
vare civitatem. 11 Et dixit facientibus opera, ut “exstruerent muros 
et montem Sion in circuitu lapidibus quadratis ad munitionem, et 
ita fecerunt. 12 Et fugerunt alienigenae, qui erant in imunitionibus 
quas /Bacchides aedificaverat, 13 et reliquit unusquisque locum suum 


et abiit in terram suam. 14 Tantum in 'Bethsura remanserunt aliqui | 
ex his qui ™reliquerant legem et praecepta Dei; erat enim haec eis 


ad refugium. 


15Et audivit Alexander rex promissa, quae promisit Demetrius ie 
Tonathae, et narraverunt: ei proelia et virtutes, quas ipse fecit et 
16 Et ait: Nunquid inve- 


fratres eius, et labores quos laboraverunt.. 16 
niemus aliquem virum talem? et nunc “faciemus eum ®amicum et 
socium nostrum. 17 Et scripsit epistulam et misit ei secundum haec 
verba dicens: 18 Rex Alexander ?fratri Ionathae salutem. 19 Audi- 








seared 896 — 


ee ee 





restaurata iam et munita urbe, si frustra renovari tentatur a Deme- 
trio (10, 1-14) litteris et miris promissionibus ludaeis illudere co- 
nante, feliciter cum Alexandro Bala Antiochi Epiphanis filio confir- 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


10, 20-49 








vimus de te quod vir potens sis viribus et aptus es ut sis amicus 
noster; 2%et Ynunc constituimus te hodie summum sacerdotem gen- 
tis tuae et ut amicus voceris regis (et misit ei "*purpuram et ‘coro- 
nam auream), et quae nostra sunt sentias nobiscum et conserves 
amicitias ad nos. #1 Et induit se Ionathas ‘stola sancta “septimo 
mense, anno centesimo sexagesimo, in die sollemni scenopegiae 
et congregavit exercitum et fecit arma copiosa. 

22 Et audivit Demetrius verba ista et contristatus est nimis et 
ait: 23 Quid hoc fecimus, quod “praeoccupavit nos Alexander appre- 
hendere amicitiam Iudaeorum ad munimen sui? 24 Scribam et ego 
illis verba deprecatoria et dignitates et dona, ut sint mecum in adiu- 
torium. 25 Et scripsit eis in haec verba: Rex Demetrius genti Iudaeo- 
rum salutem. 26 Quoniam servastis ad nos pactum et mansistis in 
amicitia nostra et non accessistis ad inimicos nostros, audivimus et 
gavisi sumus. 27 Et nunc perseverate adhuc conservare ad nos fidem, 
et retribuemus vobis bona pro his quae fecistis nobiscum 28 et remit- 
temus vobis praestationes multas et dabimus vobis donationes. 
29 Et nunc absolvo vos et omnes Iudaeos a tributis et “pretia salis 
indulgeo et Ycoronas remitto et tertias seminis 39 et dimidiam par- 
tem fructus ligni, quod est portionis meae, relinquo vobis ex hodierno 
die et deinceps, ne accipiatur a terra Iuda et a “tribus civitatibus, 
quae additae sunt illi ex Samaria et Galilaea, ex hodierna die et in 
totum tempus; 31 et lerusalem sit sancta et libera cum finibus suis, 
et “decimae et tributa ipsius sint. 32 Remitto etiam potestatem Zarcis, 
quae est in Ierusalem et do eam summo sacerdoti, ut constituat in 
ea viros quoscumque ipse elegerit, qui custodiant eam. 33 Et ¢omnem 
animam ludaeorum quae captiva est a terra luda in omni regno 
meo, relinquo liberam gratis, ut omnes a tributis solvantur etiam 
pecorum suorum. 34Et omnes dies sollemnes et sabbata et ‘neo- 
meniae et dies decreti et tres dies ante diem sollemnem et tres dies 
post diem sollemnem sint omnes Yimmunitatis et remissionis omni- 
bus Iudaeis, qui sunt in regno meo, 35 et nemo habebit potestatem 
agere aliquid et movere negotia adversus aliquem illorum in omni 
causa. 36Et “adscribantur ex Iudaeis in exercitu regis ad triginta 
milia virorum, et dabuntur illis copiae, ut oportet omnibus exerci- 
tibus regis, et ex eis ordinabuntur qui sint in munitionibus regis 
magni, 37 et ex his constituentur super negotia regni, quae aguntur 
ex fide, et principes sint ex eis et ambulent in legibus suis, sicut 
praecepit rex in terra Iuda. 38 Et “tres civitates quae additae sunt Iu- 
daeae ex regione Samariae, cum Iudaea reputentur, ut sint sub uno 
et non oboediant alii potestati, nisi summi sacerdotis: 39 ‘Ptolemaida 
et confines eius, quas dedi donum sanctis qui sunt in Ierusalem, 
jad necessarios sumptus sanctorum. 49Et ‘ego do singulis annis 
quindecim milia siclorum argenti de rationibus regis, quae me con- 
tingunt, 41et omne quod reliquum fuerit, quod non reddiderant 
qui super negotia erant annis prioribus, ex hoc dabunt in opera 
domus. 42 Et super haec quinque milia siclorum argenti, quae acci- 
piebant de sanctorum ratione per singulos annos, et haec ad sacer- 
dotes pertineant qui ministerio funguntur. 43 Et ™quicumque confu- 
gerint in templum, quod est Ierosolymis, et in omnibus finibus eius 
obnoxii regi in omni negotio dimittantur, et universa quae sunt eis 
in regno meo libera habeant. 44 Et “ad aedificanda vel restauranda 
opera sanctorum sumptus dabuntur de ratione regis, 45et °ad exstruen- 
dos muros Jerusalem et communiendos in circuitu sumptus dabuntur 
de ratione regis, et ad construendos muros in Iudaea. 

46 Ut audivit autem Ionathas et populus sermones istos, non 
crediderunt eis nec receperunt eos, ?quia recordati sunt malitiae 
magnae, quam fecerat in Israél et tribulaverat eos valde. 47 Et com- 
placuit eis in Alexandrum, quia ipse fuerat eis princeps sermonum 
pacis, et ipsi auxilium ferebant omnibus diebus. 48 Et congregavit 
rex Alexander exercitum magnum et admovit castra contra Deme- 
trium. 49 Et commiserunt proelium duo reges et fugit exercitus 
Demetrii, et inmsecutus est eum Alexander et incubuit super eos, 





OXI, 27. 

rci. vr. 62, 64; cp. It, 58; 14, 
43; Dn 5, 7, 16, 29. 

scf. Sap 5, 17. 

t cf. Ex 28, 2. 

5, LY 23; 34: 


v cf. vr. 4. 


wWcp. 13, 37. — cf. vr. 34; cp. 
II, 28; 13, 34. 


Sep: IT; 35: 
y CP. 13, 37, 39; 2 Mc 14, 4. . 
SEt.-CO; TT, 3A; 


S vr 36; Cp, IF, 2544. 


bcp. 15,'7: 


&cps 11933 $3 
ONSsCDi 48s. <5 


EC CDs. 9F-72. 


f Nm 28, 11; 4 Par 23, 31; Jdt 
8, 6; Is x .%3, 14. 


gcf. vr. 28. 


h cf. cp. 13, 40. 


ivr. I. — v. cp. 5, 15. 


jve2 Mes, 73. 
icf. 1 Es 6, 9; 7, 20-23: 2 Mc 
3. 3; 9, 16. 


m cl.3 Re a; 51; 2; 28; 4: Re 
Ts. 15: 


nt Es 6, 8; 7, 20. 
ov. vr. II. 


Pv. VI. 5; CP. 7, 9 Saq. 





(57) 


— 807 — 








LIBER 
I MACHABAEORUM 
10, 50-83 


matur (15-46). Insuper lonatha ob auxilium regi praestitum (47-50) ab eo 
et ab eius socero Ptolemaeo Philometore maximis ornatur honoribus 
(51-66), praesertim postquam, devicto Apollonio Demetrii Nicatoris 








q vr. 2. 


INLD gi hG. 


Svr. I. 


Fates (gat ct ny @ ener 


“cp. 15, 3, 21. — cf. Ac 24, 
5. — Vv. cp. I, 12. 


vv. Vr. 20. 
xcf. Gn 41, 40; 4 Rg 25, 28. 
y cf. Gn 41, 43; Est 6, 9-11. 


Zvr. 16; cp. 2, 18; 11, 27. — 
v.2 Mc 8, 9. 

acp. II, 9; 14, 1; 15, 22. 

bp: 34-39; 

ccf. 2 Mc 2, 5. — v. 2 Me 


4, 4. 
dv. cp. 4, 15. 
ect. 3:iRg 20; 23. 
fcf. 4 Rg 18, 23, 24. 


gcf. cp. 5, 60; 9, 17, 18. 
hep. 2, §; 9, 19. 


4 ep 31, 63 53;. 31: 


at ’ 
15, 28. — v. Js Pe #4 


i. cp. 4, 15. 


k cf. cp. 6, 38. 





50 et invaluit proelium nimis, donec occidit sol, et cecidit 7Demetrius 
in die illa. 

51 Et misit Alexander ad *Ptolemaeum regem Aegypti legatos 
secundum haec verba dicens: 52 Quoniam regressus sum in regnum 


meum et sedi in sede patrum meorum et obtinui principatum iat. 


contrivi Demetrium et possedi regionem nostram 53 et commisi 
pugnam cum eo, et contritus est ipse et castra eius a nobis, et sedi- 
mus in sede regni eius; 54et nunc statuamus ad invicem amicitiam, 
et da mihi filiam tuam uxorem, et ego ero gener tuus et dabo tibi 
dona, et ipsi digna te. 55 Et respondit rex Ptolemaeus dicens: Felix 
dies in qua reversus es ad terram patrum tuorum et sedisti in sede 
regni eorum! 56 Et nunc faciam tibi quod scripsisti; sed occurre mihi 
sPtolemaidam, ut videamus invicem nos, et spondeam tibi sicut 
dixisti. 57 Et exivit Ptolemaeus de Aegypto, ipse et Cleopatra filia 
eius, et venit Ptolemaidam anno centesimo sexagesimosecundo. 58 Et 
occurrit ei Alexander rex, et ‘dedit ei Cleopatram filiam suam et 
fecit nuptias eius Ptolemaidae, sicut reges, in magna gloria. 

59 Et scripsit rex Alexander Ionathae, ut veniret obviam sibi. 
60 Et abiit cum gloria Ptolemaidam et occurrit ibi duobus regibus 
et dedit illis argentum multum et aurum et dona et invenit gratiam 
in conspectu eorum. 61 Et “convenerunt adversus eum viri pestilen- 
tes ex Israél, viri iniqui interpellantes adversus eum, et non intendit 
ad eos rex. 62 Et iussit spoliari Ionathan vestibus suis et Vindui 


eum purpura; et ita fecerunt. Et “collocavit eum rex sedere secum | 
63 dixitque principibus suis: YExite cum eo in medium civitatis et | 


praedicate ut nemo adversus eum interpellet de ullo negotio, nec 
quisquam ei molestus sit de ulla ratione. 64 Et factum est, ut vide- 
runt qui interpellabant gloriam eius, quae praedicabatur, et oper- 
tum eum purpura, fugerunt omnes. 6 Et magnificavit eum rex et 
scripsit eum inter aprimos amicos et posuit eum ducem et partici- 
pem principatus, et reversus est Tonathas in Ierusalem cum pace 
et laetitia. 

67In anno centesimo, sexagesimoquinto venit *Demetrius filius 
Demetrii a Creta in terram patrum suorum. 68 Et audivit Alexander 
rex et contristatus est valde et reversus est >Antiochiam . 69 Et con- 
stituit Demetrius rex ‘Apollonium ducem, qui praeerat Coelesyriae, 
et congregavit exercitum magnum et accessit ad 4Iamniam et misit 
ad Jonathan summum sacerdotem 7°dicens: Tu solus resistis no- 
bis; ego autem factus sum in derisum et in opprobrium, propterea 
€quia tu potestatem adversum nos exerces in montibus. 71! Nunc 


ergo, si confidis in virtutibus tuis, descende ad nos in campum, et | 


comparemus illic invicem; quia mecum est virtus bellorum. 72 In- 
terroga et disce quis sum ego, et ceteri qui auxilio sunt mihi, qui 
et dicunt J quia non potest stare pes vester ante faciem nostram, 
quia %bis in fugam conversi sunt patres tui in terra sua, 7% et nunc 
hquomodo poteris sustinere equitatum et exercitum tantum in campo, 
ubi non est lapis neque saxum neque locus fugiendi? . 

74Ut audivit autem Ionathas sermones Apollonii, motus est 
animo; et elegit decem milia virorum et exiit ab Ierusalem, et oc- 
currit ei Simon frater eius in adiutorium, 75 et applicuerunt castra 

in fIoppen et exclusit eum a civitate, quia custodia Apollonii Ioppe 
seat’ et oppugnavit eam. 76 Et exterriti fb erant in civitate ape- 
ruerunt ei, et obtinuit Ionathas Toppen. Et audivit Apollonius et 
admovit tria milia equitum et exercitum multum 78 et abiit /Azotum 
tanquam iter faciens et statim exiit in campum, eo quod haberet 
multitudinem equitum et confideret in eis. Et insecutus est eum 
Ionathas in Azotum, et commiserunt proelium. 79 Et reliquit Apol- 
lonius in castris mille equites post eos occulte. 80 Et cognovit Io- 
nathas quoniam insidiae sunt post se. Et circuierunt castra eius et 
iecerunt iacula in populum a mane usque ad vesperam. Populus 
autem stabat, sicut praeceperat Ionathas, et laboraverunt equi eorum. 
82 Et eiecit Simon exercitum suum et commisit contra legionem, 
equites enim fatigati erant, et contriti sunt ab eo et fugerunt, 83 et 
qui dispersi sunt per campum fugerunt in Azotum et intraverunt in 








— 898 — 





duce, regnantem Alexandrum confirmavit (67-89) ; neque a tantis hono- 
ribus decidit, Nicatore imperante, postquam nempe Ptolemaeus generi 
proditione suaque repentina morte huic viam ad regnandum aperuit 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
10, 84 — 11, 32 








‘Bethdagon ™idolum suum, ut ibi se liberarent. 84 Et succendit 
Ionathas Azotum et civitates quae erant in circuitu eius et accepit 
spolia eorum et templum Dagon, et omnes qui fugerunt in illud 
™succendit igni. 85 Et fuerunt qui ceciderunt gladio cum his qui 
-succensi sunt fere octo milia virorum. 86 Et movit inde Ionathas 
castra et applicuit ea Ascalonem; et exierunt de civitate obviam 
ili in magna gloria. 87 Et reversus est Ionathas in Ierusalem cum 
suis habentibus spolia multa. 88 Et factum est, ut audivit Alexander 
rex sermones istos, addidit adhuc glorificare Ionathan 89 et misit 
ei °fibulam auream, Psicut consuetudo est dari cognatis regum, et 
dedit ei YAccaron et omnes fines eius in possessionem. 
| Et “rex Aegypti congregavit exercitum °sicut harena, quae est 
circa Oram maris, et naves multas et quaerebat obtinere regnum 
Alexandri dolo et addere illud regno suo. 2 Et exiit in Syriam verbis 
pacificis, et aperiebant ei civitates et occurrebant ei, quia manda- 
verat Alexander rex exire ei obviam, eo quod “socer suus esset. 
3 Cum autem introiret civitatem Ptolemaeus, ponebat custodias mi- 
litum in singulis civitatibus. 4Et, ut appropiavit ¢Azoto, ostende- 
runt ei “templum Dagon succensum igni et Azotum et cetera eius 
demolita et corpora proiecta et eorum, qui caesi erant in bello, tu- 
mulos quos fecerant secus viam. 5 Et narraverunt regi quia haec 
fecit Ionathas, ut invidiam facerent ei, et tacuit rex. 6 Et occurrit 
Ionathas regi in fIoppen cum gloria; et invicem se salutaverunt et 
dormierunt illic. 7 Et abiit Ionathas cum rege usque ad fluvium, qui 
vocatur 9Eleutherus, et reversus est in Ierusalem. 8 Rex autem Pto- 
lemaeus obtinuit dominium civitatum usque “Seleuciam maritimam 
et cogitabat in Alexandrum consilia mala. 9% Et misit legatos ad 
‘Demetrium dicens: Veni, componamus inter nos pactum, et dabo 
tibi filiam meam, Jquam habet Alexander, et regnabis in regno patris 
tui. 10 Paenitet enim me quod dederim illi filiam meam; quaesivit 
enim me occidere. 11 Et vituperavit eum, propterea quod concupie- 
rat reznum eius, 12 et abstulit filiam suam et dedit eam Demetrio 
et alienavit se ab Alexandro, et manifestatae sunt inimicitiae eius. 

13 Et intravit Ptolemaeus ‘Antiochiam et imposuit duo diademata 
capiti suo, Aegypti et ™Asiae. 14 Alexander autem rex erat in ™Ci- 
licia illis temporibus, quia rebellabant qui erant in locis illis. 15 Et 
audivit Alexander et venit ad eum in bellum, et produxit Ptole- 
maeus rex exercitum et occurrit ei in manu valida et fugavit eum. 
16 Ft fugit Alexander in °Arabiam, ut ibi protegeretur; rex autem 
Ptolemaeus exaltatus est. 17 Et abstulit Zabdiel arabs caput Ale- 
xandri et misit Ptolemaeo. 18 Et rex Ptolemaeus mortuus est in die 
tertia, et qui erant in munitionibus perierunt ab his qui erant intra 
castra. 19 Et ?regnavit Demetrius anno centesimo sexagesimoseptimo. 

20In diebus illis congregavit @Ilonathas eos qui erant in Iudaea, 
ut expugnarent “arcem, quae est in Ierusalem, et fecerunt contra 
eam machinas multas. 21 Et abierunt quidam qui oderant gentem 
suam ‘yiri iniqui ad regem Demetrium et renuntiaverunt ei quod 
Ionathas obsideret arcem. 22 Et, ut audivit, iratus est et statim 
venit ad ‘Ptolemaidam et scripsit Ionathae ne. obsideret arcem, sed 
occurreret sibi ad colloquium festinato. 23 Ut audivit autem Ionathas, 
jussit obsidere et elegit de senioribus Israél et de sacerdotibus et 
Udedit se periculo 24 et accepit aurum et argentum et vestem et 
alia xenia multa et abiit ad regem Ptolemaidam et invenit gratiam 
in conspectu eius. 25 Et interpellabant adversus eum quidam iniqui 
ex gente sua. 26 Et fecit ei rex sicut fecerant ei qui ante eum fue- 
rant et exaltavit eum in conspectu omnium Yamicorum suorum 27 et 
Wstatuit ei principatum sacerdotii et *quaecumque alia habuit prius 
pretiosa, et fecit eum Yprincipem amicorum. 28 Et postulavit Ionathas 
a rege ut *immunem faceret Iudaeam et “tres toparchias et Samariam 
et confines eius et promisit ei talenta trecenta, 29 et consensit rex 
et scripsit Ionathae epistulas de his omnibus hunc modum conti- 
nentes: 30 Rex Demetrius °fratri Ionathae salutem et genti Iudaeo- 
rum. 31Exemplum epistulae, quam scripsimus Lastheni °parenti 
nostro de vobis, misimus ad vos, ut sciretis. 32 Rex Demetrius 





icf. vr. 84; cp.11,4; Jd 16,23. 
mz Rg 5, 2. 


ncf. cp. 16, 10. 


OLDEIIs 603: 12, 33:-Jd 1,-18: 
I4, 19. 

Pcp. 11, 58; 14, 44. 

@ 38-45; 33 '%%,' 14,745; Ze 4 
’ 7 etc. 


acp. 10, 51. 
6Js 11,4; Jd 7, 12; 1 Rg 13. 5. 
éci. cp. 210, 58. 


av. -€p.ra, 195; 
ecp. 10, 84. 


‘PNS CDs 107.75 


£ Cp, -12;'°°30; 
| Tay, Coes a, a 


$Ve-cp. 10, 67. 
jcf. cp. 10, 58. 


tN. CD: 3;-37- 

1:3, Cp. x8, 6. 

NGG) 166973; 2,512; 15; 2 Me’ a, 

+ 6363 Ac 6, 9 etc. 

o Jr 25, 24; Gal x, 17. — cf. 
cp. 5, 39. 


o-cl. 20Mc 2, 9: 
Och. ‘Vrs °7: 
f'Ns CDs 15-35: 


Sicpr 2, £2'°-9,.§% 95.23 etc: 


EVecp. §5°15. 


#@ ch. Cp. .L0,.60;;.2: Me 4,4, 5° 


vv. cp. 2, 18. 


W vr. §7; CD. 10, 20; 14, 38. 
£ clo vr; 36. 

yv. cp. 10, 65. 

scf. vr. 35; CD« .10;, 28,. 29. 


@ vr. 34; Cp. 10, 30, 38. 
bicf. ‘cp. xo, 778. 


ccf. Gn 45, 8; 4 Rg 2, 12; Est 
16, 1%. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 
11, 33-62 


(11, 1-19). Ceterum ei quoque lonathas auxilium praebuit (20-51) eique 


fideliter adhaesit, nec prius ab eo defecit quam, rege promissam fidem 
Srangente, lonathas ut bono ludaeorum consuleret, in partes Antiochi VI 








dt Par 8, 12; 2 Es zx, 35; Ac 


* 2, 13. — cf. ¥ 


€CP.. 10, 3k: 
Acp. 10, 29. 


ivr. §2. — cf. cp. 1, 3. 

jv. vr. 43. 

kvr. 68. — cf. cp. 10, 24. 

icf. cp. 10, 67. 

mcp. 6, 29; 14, 5; 14, I. 

mvr. 54, §6; CD. 12, 39, 42, 
49, 13, I, 12. 

ovr. 54. 


pcf. vr. 54, 56. 
QV. Vr. 20-22. 


rv. CP. 9, 50-52; I0, 12-14. 


SVs VIL 38. 
tvr. 13. — V. Vr. 3, 37. 


uvr. 62, 66; cp. 6, 58; 13, 50; 
2. Mc°12; 12°28 ;-2293-34;5;19% 
Gal 2. 9. 


UVoONE. 27; 
*.cl. vr. 28, 34% cp. 10, 38. 
y cp. 10, 20, 65.—'v. cp. 2,18. 


B CheCD iF Os? Os fT'4- Ads 

acp. 10, 89; 14,. 44. 

b-V., ‘Cps.'9;. 19. 

ccf. Gn 10, 19. 

dv. cp. 10, 86. 

e Js 13, 3; 15, 47; Jd 16, 1 etc. 





Lastheni parenti salutem. 33 Genti Iudaeorum amicis nostris et con- 
servantibus quae iusta sunt apud nos decrevimus benefacere propter 
benignitatem ipsorum, quam erga nos habent. 34 Statuimus ergo 
illis omnes fines Iudaeae et tres civitates, ¢4Lydan et “Ramathan, 
quae additae sunt ludaeae ex Samaria, et omnes confines earum 
sequestrari omnibus sacrificantibus in Ierosolymis, pro his quae ab 
eis prius accipiebat rex per singulos annos et /pro fructibus terrae 
et pomorum, %5et “alia, quae ad nos pertinebant %decimarum et 
tributorum ex hoc tempore remittimus eis et “areas salinarum, et 
coronas quae nobis deferebantur: %6 omnia ipsis concedimus; et 
nihil horum irritum erit ex hoc et in omne tempus. 37 Nunc ergo 
curate facere horum exemplum, et detur Ionathae et ponatur in monte 
sancto in loco celebri. 

38 Et videns Demetrius rex quod ‘siluit terra in conspectu suo, 
et nihil ei resistit, Jdimisit totum exercitum suum, unumquemque in 
‘locum suum, excepto “peregrino exercitu, ‘quem contraxit ab ™in- 
sulis gentium. Et inimici erant ei omnes exercitus patrum eius. 39”Try- 
phon autem erat quidam partium Alexandri prius et vidit quoniam 
omnis exercitus murmurabat contra Demetrium et ivit ad Emalchuel 
arabem, qui nutriebat °Antiochum filium Alexandri, 4 et adsidebat 
ei, ut traderet eum ipsi, ut regnaret loco patris sui. Et enuntiavit ei 
quanta fecit Demetrius et inimicitias exercituum eius adversus illum 
et Pmansit ibi diebus multis. 

41 Et misit Ionathas ad Demetrium regem, ut eiceret eos %qui in 
arce erant in Ierusalem et qui in "praesidiis erant, quia impugna- 
bant Israél. 42 Et misit Demetrius ad Ionathan dicens: Non haec 
tantum faciam tibi et genti tuae, sed gloria illustrabo te et gentem 
tuam, cum fuerit opportunum. 4% Nunc ergo recte feceris, si miseris 
in auxilium mihi viros, quia ‘discessit omnis exercitus meus. 44 Et 
misit ei Ionathas tria milia virorum fortium ‘Antiochiam, et vene- 
runt ad regem, et delectatus est rex in adventu eorum. 45 Et con- 
venerunt qui erant de civitate, centum viginti milia virorum, et vo- 
lebant interficere regem, 46 et fugit rex in aulam, et occupaverunt 
qui erant de civitate itinera civitatis et coeperunt pugnare. 47 Et 
vocavit rex Iudaeos in auxilium, et convenerunt omnes simul ad 
eum, et dispersi sunt omnes per civitatem 48 et occiderunt in illa 
die centum milia hominum: et succenderunt civitatem et ceperunt 
spolia multa in die illa et liberaverunt regem. 49 Et viderunt qui 
erant de civitate, quod obtinuissent Iudaei civitatem sicut volebant, 
et infirmati sunt mente sua et clamaverunt ad regem cum precibus 
dicentes: 50”Da nobis dextras, et cessent Iudaéi oppugnare nos et 
civitatem. 51 Et proiecerunt arma sua et fecerunt pacem. Et glori- 
ficati sunt Iudaei in conspectu regis et in conspectu omnium, qui 
erant in regno eius, et nominati sunt in regno et regressi sunt in 
Ierusalem habentes spolia multa. 52 Et sedit Demetrius rex in sede 
regni sui, et siluit terra in conspectu eius. 53 Et mentitus est omnia 
quaecumque dixit et abalienavit se a Ionatha et non retribuit ei 
secundum beneficia, quae sibi tribuerat, et vexabat eum valde. 

54 Post haec autem reversus est Tryphon, et Antiochus cum eo 
puer adulescens et regnavit et imposuit sibi diadema. 55 Et congre- 
gati sunt ad eum omnes exercitus, quos disperserat Demetrius, et 
pugnaverunt contra eum, et fugit et terga vertit. 56 Et accepit Try- 
phon bestias et obtinuit Antiochiam. 57 Et scripsit Antiochus adu- 
lescens Ionathae dicens: YConstituo tibi sacerdotium et constituo te 
super “quattuor civitates, ut sis de Yamicis regis. 58 Et misit illi 
vasa aurea in ministerium et dedit ei potestatem bibendi in auro 
et esse “in purpura et habere “fibulam auream; 59 et 0Simonem fra- 
trem eius constituit ducem a terminis Tyri usque ad fines Aegypti. 
60 Et exiit Ionathas et perambulabat trans flumen civitates, et con- 
gregatus est ad eum omnis exercitus Syriae in auxilium et venit 
dAscalonem, et occurrerunt ei honorifice de civitate, 61 et abiit inde 
eGazam, et concluserunt se qui erant Gazae, et obsedit eam et 
succendit quae erant in circuitu civitatis et praedatus est ea. 62 Et 
rogaverunt Gazenses Ionathan, et dedit illis dexteram et accepit 








— 900 — 








7 a is = 
eee 





transire coactus est (52-59) et cum Simone fratre contra Demetrium 
arma sumere (60-74). Ut vero potestatem suam confirmaret, foedera cum 
Romanis (14, 1-4) et cum Spartiatis iam pridem inita renovavit (5-23). 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
11, 63 —12, 24 





‘nibus nostris, 


filios eorum obsides et misit illos in Jerusalem et perambulavit regio- 
nem usque /Damascum. 

63 Et Yaudivit Ionathas, quod praevaricati sunt principes De- 
metrii in "Cades, quae est in Galilaea, cum exercitu multo volentes 
eum removere a negotio regni, 64et occurrit illis, fratrem autem 
suum Simonem reliquit intra provinciam. 65 Et applicuit Simon ad 
‘Bethsuram et expugnabat eam diebus multis et conclusit eos. 
66 Et postulaverunt ab eo dextras accipere, et dedit illis et eiecit 
eos inde et jcepit civitatem et posuit in ea praesidium. 6&7 Et Io- 
nathas et castra eius applicuerunt ad aquam /Genesar et ante lucem 
vigilaverunt in campo ™Asor. 68 Et ecce "castra alienigenarum oc- 
currebant in campo et tendebant ei °insidias in montibus; ipse au- 
tem occurrit ex adverso. 69 Insidiae vero exsurrexerunt de _ locis 
suis et commiserunt proelium. 79 Et fugerunt qui erant ex parte 
Ionathae omnes, et nemo relictus est ex eis, nisi Mathathias filius 
PAbsolomi et Iudas filius Calphi princeps militiae exercitus. 71 Et 
Ycidit Ionathas vestimenta sua et posuit terram in capite suo et 
oravit. 72 Et reversus est Ionathas ad eos in proelium et convertit 
eos in fugam, et pugnaverunt. 73 Et viderunt qui fugiebant partis 
illius et reversi sunt ad eum et insequebantur cum eo omnes usque 
Cades ad castra sua, et pervenerunt usque illuc. 74 Et ceciderunt 
de alienigenis in die illa tria milia virorum, et reversus est Ionathas 
in Ierusalem. 

12 Et vidit Ionathas, quia tempus eum iuvat, “elegit viros et 

misit eos Romam statuere et “renovare cum eis amicitiam; 2 et 
ad °Spartiatas et ad alia loca misit epistulas secundum eandem for- 
mam. 3Et abierunt Romam et intraverunt %curiam et dixerunt: 
Ionathas summus sacerdos et gens Iudaeorum miserunt nos, ut re- 
novaremus amicitiam et societatem secundum pristinum. 4 Et de- 
derunt illis epistulas ad ipsos per loca, ut deducerent eos in terram 
Iuda cum pace. 5Et hoc est exemplum epistularum, quas scripsit 
Ionathas Spartiatis: 6 Ionathas summus sacerdos et @seniores gentis 
et sacerdotes et reliquus populus Iudaeorum Spartiatis ‘fratribus 
salutem. 7Iampridem missae erant Yepistulae ad "Oniam summum 
sacerdotem ab Ario, qui regnabat apud vos, quoniam estis fratres 
nostri, sicut rescriptum continet ‘quod subiectum est. 8 Et suscepit 
Onias virum, qui missus fuerat cum honore, et accepit epistulas in 
quibus significabatur de societate et amicitia. 9% Nos, cum nullo 
horum indigeremus habentes Jsolacio sanctos libros, qui sunt in ma- 
10 maluimus mittere ad vos renovare fraternitatem et 
amicitiam, ne forte alieni efficiamur a vobis; multa enim tempora 
transierunt, ex quo misistis ad nos. 11 Nos ergo in omni tempore 
lsine intermissione in diebus sollemnibus et ceteris, quibus oportet, 
memores sumus vestri in sacrificiis quae offerimus et in observa- 
tionibus, sicut fas est et decet meminisse fratrum. 12 Laetamur 
itaque de gloria vestra. 13 Nos autem circumdederunt multae tribu- 
lationes et multa proce: et impugnaverunt nos reges, qui sunt in 
circuitu nostro. 14™Noluimus ergo vobis molesti esse neque ceteris 
sociis et amicis nostris in his proeliis, 15 "™habuimus enim de caelo 
auxilium et liberati sumus nos, et humiliati sunt inimici nostri. 
16 Elegimus itaque 9Numenium Antiochi filium et ?Antipatrem %Ia- 
sonis filium et misimus ad Romanos renovare cum eis amicitiam et 
societatem pristinam; 17 mandavimus itaque eis ut veniant etiam ad 
vos et salutent vos et reddant vobis epistulas nostras de innova- 
tione fraternitatis nostrae. 18 Et nunc benefacietis respondentes nobis 
ad haec. 

19Et thoc est rescriptum epistularum, quod miserat Oniae: 
20 Arius rex Spartiatarum Oniae sacerdoti magno salutem. 21 Inven- 
tum est in scriptura de Spartiatis et Iudaeis, quoniam sunt fratres 
et quod sunt de genere Abraham. 22 Et nunc, ex quo haec cogno- 
vimus, benefacitis scribentes nobis de pace vestra. 23Sed et nos 
rescripsimus vobis. "Pecora nostra et possessiones nostrae vestrae sunt, 
et vestrae nostrae; mandavimus itaque haec nuntiari vobis. 

24 Et audivit Ionathas, quoniam regressi sunt principes Demetrii 





7 Cp. 12,. 3%. 
£ ci. cp. 727-24! 
BAS 19,37: 20; 7: 2D-%,. 2. 


$V. CD:' 43° 6%. 


9et. Cp. 2447. 

EY. LO §.7e: 

a IS-305 02°10; FFs. Js 4g 2400 ee 
am CE. -¥ RE 22,9; 3 RE-9; 
15; 4 Rg 15, 29. 

ncf, vr. 38. 

O-Cls- CD.= 05: 80 


pcp. 13; 11. — cf. 2 Me 11, 
I 


yr. 
qv. Cp. 2, 14; 3, 47- 


1-11) LLiiin. fr.-3 p. D. 3 Oct. 

av. vr. 16. 

b cf. cp. 8, 21-32. 

6 cp. $24,716, 23; — ch. 2-Me 
5, 9. 

dcp: 8; 155-10: 


e2 Mc 4, 44. — cf. 2 Mc 1, 


10%. TE, 24 
fief. v0.28; 2 Mc 


5,9. 

VIr.. 19-23. 
h Eli 50, r (?) 
#V. VI. 20-23. 


Che 14,20; 


j Ps 118, 50; Rm 15, 4. — cf. 
$r ‘£5, 263 °Ez*3, 3. 


het Rmit,-9, 10S °%o 173, se 


mf tp. 28, 29. 
mcp. 3, 18-23; 2 Me 11, 8, 9; 


15, 12-16. — cf. 35:20; 
OCD. 14, 2275F4o° E5583: 
pcp. 14, 22. 
o.ep.8,. 57. 


rcf. Gn 34, 21-23; 3 Rg 22, 5; 
4 Re 3; 7: 








— gor — 








LIBER 
I MACHABAEORUM 
12, 25 — 13, 3 


Attamen, postquam non semel Demetrii exercituum victor exstiterat 
(24-34) ac lerusalem aliasque ludaeae urbes novis munitionibus firma- 
verat (35-38), incaute in Tryphonis insidias incidit (39-54). 











scf. cp. 11,.:63: 


tcf. x Par18,- 3218 38,32 


ucp. II, 17. 


v cp, 11,62; 

xcp. 9, 19; II, 19. 
yv. cp. 10, 86 
ZV. cp. 10, 75. 


acti. vr. 24. 


bv. cp. 13, 33. 
€¥5cp.~10, FX. 


dcp. 13, 49. — cf. cp. 13, 21. 


2Cl. Cp: 135137 1/083, as 308 
j oe 4537 . 

cf. cp. 9, 50. 
Sees he. rh jr.4 p. D. 3 Oct. 
BVEOCD e124 59- 

Aci. cp. 11, 13. — V. cp. 8, 6. 
$i. 20. ER OTe 

JN5 CD. 18;. $2 


LViccp. 32, 282 


mv. cp. 5, 15. 


Cl. CD. ‘13 12) 


Ose 2. B22, -S. 
Och; CD. T3712; 435 


acf. Jb 2, 4; Mt 16, 26. 
FCLALD. 959205" 13,26. 


Scp. 13;°6: 

icf. 1'Re 8; 30: 

ucf. cp. 3, 35. — v. Ps 82, 5; 
Jr a8cis 


1-20] LL. in fr. 5 ~. D. 3 Oct. 

@cp. 2, 3, 65; S, 17; 9, 19; 
II, 59. 

bY. cp. 11,39. 

Gep; 14; $I. 





Scum exercitu multo supra quam prius pugnare adversus eum, 
25 et exiit ab Ierusalem et occurrit eis in Amathite regione, non 
enim dederat eis spatium, ut ingrederentur regionem eius. 26 Et 
misit speculatores in castra eorum, et reversi renuntiaverunt quod 
constituunt supervenire illis nocte. 27 Cum occidisset autem sol, prae- 
cepit Ionathas suis vigilare et esse in armis paratos ad pugnam 
tota nocte; et posuit custodes per circuitum castrorum. 28 Et au- 
dierunt adversarii, quod paratus est Ionathas cum suis in bello, et 
timuerunt et formidaverunt in corde suo et accenderunt focos in 
castris suis. 29 Ionathas autem et qui cum eo erant non cognoverunt 
usque mane, videbant autem luminaria ardentia. 3% Et secutus est 
eos Ionathas et non comprehendit eos, transierant enim flumen 
uEleutherum. 31 Et divertit Ionathas ad Arabas, qui vocantur Za- 
badaei, et percussit eos et accepit spolia eorum 32 et iunxit et venit 
vDamascum et perambulabat omnem regionem illam. 33 “Simon 
autem exiit et venit usque ad YAscalonem et ad proxima praesidia 
et declinavit in *Ioppen et occupavit eam; 34audivit enim quod 
“vellent praesidium tradere partibus Demetrii, et posuit ibi custo- 
des, ut custodirent eam. 

35 Et reversus est Ionathas et convocavit seniores populi et co- 
gitavit cum eis aedificare “praesidia in Iudaea 36 et °aedificare muros 
in Ierusalem et exaltare altitudinem magnam inter medium arcis 
et civitatis, ut separaret eam a civitate, ut esset ipsa singulariter, 
et 4neque emant neque vendant. 37 Et convenerunt ut aedificarent 
civitatem, et cecidit murus qui erat super torrentem ab hortu solis, 
et reparavit eum, qui vocatur Caphetetha. 38 Et Simon aedificavit 
¢Adiada in Sephela et munivit eam et /imposuit portas et seras. 

39 Et, cum cogitasset 9Tryphon regnare “Asiae et adsumere dia- 
dema et ‘extendere manum in Antiochum regem, 4® timens, ne forte 
non permitteret eum Ionathas, sed pugnaret adversus eum, quae- 
rebat comprehendere eum et occidere et exsurgens abiit in J/Bethsan. 
41 Et exivit Ionathas obviam illi cum quadraginta milibus virorum 
electorum in proeljium, et venit Bethsan. 42 Et vidit Tryphon quia 
venit Ionathas cum exercitu multo, ut extenderet in eum manus: 
timuit 43 et excepit eum cum honore et commendavit eum omnibus 
lamicis suis et dedit ei munera et praecepit exercitibus suis ut 
oboedirent ei sicut sibi 44et dixit Ionathae: Ut quid vexasti uni- 
versum populum, cum bellum nobis non sit? 45 Et nunc remitte eos 
in domos suas; elige autem tibi viros paucos, qui tecum sint, et 
veni mecum ™Ptolemaidam, et tradam eam tibi et reliqua praesidia 
et exercitum et universos praepositcs negotii et conversus abibo; 
propterea enim veni. 46 Et credidit ei et fecit sicut dixit et dimisit 
exercitum, et abierunt in terram Iuda. 47 Retinuit autem secum tria 
milia virorum, ex quibus remisit in Galilaeam duo milia; mille autem 
venerunt cum eo. 

48”Ut autem intravit Ptolemaidam Ionathas, clauserunt portas 
civitatis Ptolemenses et comprehenderunt eum, et omnes qui cum 
eo intraverant gladio interfecerunt. 49 Et misit Tryphon exercitum 
et equites in Galilaeam et in °campum magnum, ut perderent omnes 
socios Ionathae. 50 At illi, 2cum cognovissent quia comprehensus 
est Ionathas et periit, et omnes qui cum eo erant, hortati sunt 
semetipsos et éxierunt parati in proelium. 5! Et videntes hi, qui 
insecuti fuerant, quia Ypro anima res est illis reversi sunt; 5? illi 
autem venerunt omnes cum pace in terram Iuda. Et "planxerunt 
Ionathan et eos qui cum ipso fuerant valde; et luxit Israél luctu 
magno. 53 Et squaesierunt omnes gentes, quae erant in circuitu 
eorum, conterere eos; dixerunt enim: 54*Non habent principem et 
adiuvantem; nunc ergo “expugnemus illos et tollamus de hominibus 
memoriam eorum. 

i 3 Et audivit ¢Simon, quod congregavit "Tryphon exercitum copio- 

sum, ut veniret in terram Iuda et attereret eam. 2 Videns quia 
in tremore populus est et in timore, ascendit Ierusalem et congre- 
gavit populum 3et adhortans dixit: Vos scitis quanta ego et fratres 
mei et domus patris mei fecimus pro legibus et pro sanctis proelia 








— 902 — 


ee 





Ill. De Simonis rebus praeclare gestis (13, 1-16, 24). Fratri succedens urbis mu- 
nitiones perfecit (13, 1-10), mortuumque lonatham, quem, licet pretium 
petitum solvisset nequiverat a manibus Tryphonis eripere (11-24), ho- 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


13, 4-40 








et angustias quales vidimus; 4horum gratia @perierunt fratres mei 
omnes propter Israél, et relictus sum ego solus. 5 Et nunc non 
mihi contingat parcere animae meae in omni tempore tribulationis; 
fnon enim melior sum fratribus meis; 6 vindicabo itaque gentem 
meam et sancta, natos quoque nostros et uxores, quia /congregatae 
sunt universae gentes conterere nos inimicitiae gratia. 7 Et accensus 
est spiritus populi, simul ut audivit sermones istos, 8 et responde- 
runt voce magna dicentes: Tu es dux noster loco 9Iudae et “Iona- 
thae fratris tui; 9% pugna proelium nostrum, et omnia, quaecumque 
dixeris nobis, taciemus. 19Et congregans omnes viros bellatores 
acceleravit ‘consummare universos muros Jerusalem et munivit eam 
in gyro. 11 Et misit Ionathan filium jAbsalomi et cum eo exercitum 
novum in Toppen, et, eiectis his qui erant in ea, remansit illic 
ipse. ; 

12 Kt ™movit Tryphon a Ptolemaida cum exercitu multo, ut ve- 
niret in terram Iuda, et “Ionathas cum eo in custodia; 13 Simon 
autem applicuit in °Addus contra faciem campi. 14 Et ut cognovit 
Tryphon, quia surrexit Simon loco fratris sui lonathae et quia com- 
missurus esset cum eo proelium, misit ad eum legatos 15 dicens: 
Pro argento, quod debebat frater tuus Ionathas in ratione regis 
propter negotia quae habuit detinuimus eum. 16Et nunc mitte 
argenti talenta centum et duos filios eius obsides, ut non dimissus 
fugiat a nobis et remittemus eum. 17 Et cognovit Simon, quia cum 
dolo loqueretur secum, iussit tamen dari argentum et pueros, ne 
inimicitiam magnam sumeret ad populum Israél dicentem: 18 Quia 
non misit ei argentum et pueros, propterea periit. 19 Et misit pueros 
et centum talenta, et mentitus est et non dimisit Ionathan. 20 Et 
post haec venit Tryphon intra regionem, ut contereret eam, et gy- 
raverunt per viam quae ducit ?Ador, et Simon et castra eius am- 
bulabant in omnem locum quocumque ibant. 21 4Qui autem in arce 
erant miserunt ad Tryphonem legatos, ut festinaret venire per de- 
sertum et mitteret illis alimonias. 22 Et paravit Tryphon omnem 
equitatum, ut veniret illa nocte; erat autem ‘nix multa valde, et 
non venit in *Galaaditim. 23 Et, cum appropinquasset Bascaman, 
toccidit Ionathan et “filios eius illic 24 et convertit Tryphon et abiit 
in terram suam. 

25 Et misit Simon et accepit ossa Ionathae fratris sui et sepelivit 
ea in *Modin civitate patrum eius. 26 Et “planxerunt eum omnis 
Israél planctu magno et luxerunt eum dies multos. 27 Et aedificavit 
Simon super sepulcrum patris sui et fratrum suorum aedificium al- 
tum visu, lapide polito retro et ante; 28 et statuit septem pyramidas 
unam contra unam, patri et matri et quattuor fratribus, 29 et his 
circumposuit columnas magnas et super columnas arma ad memo- 
riam aeternam et iuxta arma naves sculptas, quae viderentur ab omni- 
bus navigantibus mare. 39 Hoc est sepulcrum, quod fecit in Modin, 
usque in hunc diem. . 

31¥Tryphon autem, cum iter faceret cum Antiocho rege adule- 
scente, dolo occidit eum 32 et regnavit loco eius et imposuit sibi 
diadema “Asiae et fecit plagam magnam in terra. 

33 Et ®aedificavit Simon praesidia Iudaeae muniens ea turribus 
excelsis et muris magnis et portis et seris et posuit alimenta in 
munitionibus. 34 Et elegit Simon viros et misit ad Demetrium regem, 
ut faceret °remissionem regioni, quia ¢actus omnes Tryphonis per 
direptionem fuerant gesti. 35 Et Demetrius rex ad verba ista respon- 
dit ei et scripsit epistulam talem: %26Rex Demetrius Simoni “summo 
sacerdoti et /amico regum et senioribus et genti Iudaeorum salutem. 
37 9Coronam auream et bahem, quam misistis, suscepimus et parati 
sumus facere vobiscum pacem magnam et scribere praepositis regis 
hremittere vobis quae indulsimus. 38 ‘(Quaecumque enim constitui- 
mus vobis constant: jmunitiones, quas aedificastis, vobis sint, 39 re- 
mittimus quoque ignorantias et peccata usque in hodiernum diem 
et coronam, quam debebatis, et, si quid aliud erat tributarium in 
- Terusalem, iam non sit tributarium, 49 et, 'si qui ex vobis apti sunt 
conscribi inter nostros, conscribantur, et sit inter nos pax. 





dcp. 6, 46; 9, 18, 36; 12, so. 


ecf. 3 Rg 19, 4. 
f cf. cp.-12, 53, 54. 


2 Cl ep. °3,0%5 
i Ct. (Cp. 9° 3%: 


icp. 14, 37. — V. Cp. 10, 11. 
jcp. 11, 70. — cf. 2 Mc 1r, 17. 
lv. cp. 10, 75. 


mcf. cp. 12, 45. — V. cp 2. 


TS. 
Wel: cp? :12;''48, 50. 
o (cp. 12, 38). 


Pp che Par 15..9; 
qcf. vr. 49; cp. 12, 36. — v. 
Cp. 1,45. 


7cf, 2 Rg 23, 20. 


$N; LD §,-'9; 
F.cl..Cp. + 125450; 
wcf. vr. 16, 19. 


7 Cp: 2, 3, 70. 
CC. CD. 9,20, 12, §2. 


y¥ cf. ep. 12, 39. 


Zcp. 12, 39. — v. ep. 8, 6. 

avr. 38; cp. 12, 35; 14, 33; 
15, 7- 

b cf. cp. 14, 10. 

ccf. cp. 10, 28, 34. 

@ ClAgwecrs, 4. 

ecp. 14, 17, 35, 38. — cf. ep. 
10, 20; 12, 27. 

fv. cp. 2, 18. 
2 Mc 14, 4. — cf. cp. ro, 29. 

Acp. 15, 28. 

iV. CD. II, 29-37. 

PCN TO +X 


l cf. cp. 10, 36. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 
13, 41 — 14, 20 


-norato sepulcro condidit (25-30), acceptisque litteris foederis et amici- 


tiae a Demetrio (31-42), Gazam expugnavit (43-48), Syros ex arce iero- 
solymitana eiecit, loannem filium exercitui praefecit (49-54), prosperi- 








mcf, Cp. 14, ° 27-43% 
Wl. cp; “¥4;2297 


é (vr. 54); cp. 4, 15. — ¥. ep. 
14, 34. 


pef. cp. 5, 14. — v. Js 7, 6. 
q@vr. 50;°cp. 6, 58; rz, ‘50. 


rcf. Ps 102, 10; Ez 20, 44. 


Sc. cps, (57. 


tvr. 54. 


“VY. 21. 

. 12, 36. — cf. vr. 21. 
witA,7 

we MC'T6,: 9: Jo-12; 43. 


ZCDp. 4, 54; 2 Mc 10, 37. 


=€p;, 3,36: 
BCfcp. 14337; 


GOT. 2, 23. 


av. cp. 10, 67. 

bcp. 6, 56. — cf. Tb x, 16; 
pape 

€ cp. 1S, 22. 

@cp: 3; $73: 6, k) Sse, 


ecp. 7, 50; 9, §7. 


PY.) CDs FO; 75. 
gcp. 6, 29. 


hv. cp. 4, 15; 13, (43), 54. 
écf. cp. 11, 65, 66. — v. cp 


mick. cp: 13, 33: 


MEE. CD, 15322542 Ze 


o3 Rg 4,25; 4 Rg 18, 31; Mic 
4,4. — cf. vf. 8; Lv 26,6; 
ZC..3, 10. 


16-26] LL. in fr.6 p. D. 3 Oct. 

pcp. 7, 1. — cf. cp. 8, 1. 

Qcp. 13, 23. 1 

rcp. 12, 12, 20. — cf. 2 Mc 
5, 9. 

Svr. 17. — Vv. cp. 13, 36. 

évr.-26, 48:: cp. 8, 22. 

“uv. cp. 8, 19-29. 

vv. Cp. 12, 1-18. 





41 Anno centesimo septuagesimo ablatum est iugum gentium ab 
Israél. 42 Et ™coepit populus Israél scribere in tabulis et gestis pu- 
blicis: “Anno primo sub Simone summo sacerdote magno duce et 
principe Iudaeorum. 

43 In diebus illis applicuit Simon ad °Gazam et circumdedit eam 
castris et fecit machinas et applicuit ad civitatem et percussit tur- 
rem unam et comprehendit eam. ‘44Et eruperant qui erant intra 
machinam in civitatem, et factus est motus magnus in civitate, 45 et 
ascenderunt qui erant in civitate cum uxoribus et filiis supra murum 
Pscissis tunicis suis et clamaverunt voce magna postulantes a Si- 
mone @dextras sibi dari 46 et dixerunt: "Non nobis reddas secundum 
malitias nostras, sed secundum misericordias tuas; 47 et flexus Si- 
mon non debellavit eos, eiecit tamen eos de civitate et mundavit 


‘aedes, in quibus fuerant ‘simulacra, et tunc intravit in eam cum 


bymnis benedicens Dominum 48 et, eiecta ab ea omni immunditia, 
collocavit in ea viros qui legem facerent et munivit eam et “fecit 
sibi habitationem. 

49uvQui autem erant in arce Ierusalem prohibebantur egredi et 
ingredi regionem et Y“emere ac vendere et esurierunt valde, et multi 
ex eis fame perierunt, 5 et clamaverunt ad Simonem, ut “dextras 
acciperent, et dedit illis et eiecit eos inde et Ymundavit arcem a 
contaminationibus. 5! Et intraverunt in eam tertia et vicesima die 
secundi mensis, anno centesimo septuagesimoprimo, cum laude et 
ramis palmarum et “cinyris et cymbalis et nablis et hymnis et can- 
ticis, quia contritus est “inimicus magnus ex Israél. 52 Et constituit 
ut omnibus annis agerentur dies hi cum laetitia 53 et omunivit mon- 
tem templi, qui erat secus arcem, et habitavit ibi ipse et qui cum 
eo erant. 54 Et vidit Simon “Ioannem filium suum, quod fortis proelii 
vir esset, et posuit eum ducem virtutum universarum et habitavit 
in Gazaris. 

] 4 Anno centesimo septuagesimosecundo congregavit ¢rex Deme- 
_trius exercitum suum et abiit in >Mediam ad contrahenda sibi 
auxilia, ut expugnaret Tryphonem. 2Et audivit °Arsaces rex 2Per- 
sidis et Mediae, quia intravit Demetrius confines suos, et misit 
unum de principibus suis ut comprehenderet eum vivum et addu- 
ceret eum ad se. 3 Et abiit et percussit castra Demetrii et compre- 
hendit eum et duxit eum ad Arsacem et posuit eum in custodiam. 
4Et ¢siluit omnis terra Iuda omnibus diebus Simonis; et quae- 
sivit bona genti suae, et placuit illis potestas eius et gloria eius 
omnibus diebus. 5 Et cum omni gloria sua accepit /Ioppen in portum 
et fecit introitum in Yinsulis maris 6 et dilatavit fines gentis suae et 
obtinuit regionem 7 et congregavit captivitatem multam et dominatus 
est “Gazarae et *Bethsurae et arci et jabstulit immunditias ex ea, 
et non erat qui resisteret ei. 8 Et *unusquisque colebat terram suam 
cum pace, et ‘terra Iuda dabat fructus suos, et ligna camporum 
fructum suum. 9%Seniores in plateis sedebant omnes et de bonis 
terrae tractabant, et iuvenes induebant se gloriam et stolas belli. 
10 Et ™civitatibus tribuebat alimonias et constituebat eas ut essent 
vasa munitionis, quoadusque nominatum est nomen gloriae eius 
musque ad extremum terrae. 11 Fecit pacem super terram, et lae- 
tatus est Israél laetitia magna, 12 et °sedit unusquisque sub vite sua 
et sub ficulnea sua, et non erat qui eos terreret. 13 Defecit impu- 
gnans eos super terram, reges contriti sunt in diebus illis 14 et con- 
firmavit omnes humiles populi sui et bs or exquisivit et abstulit 
omnem iniquum et malum, !5sancta glorificavit et multiplicavit vasa 
sanctorum. 

16 Et auditum est ?Romae, quia %defunctus esset Ionathas, et 
usque in *Spartiatas, et contristati sunt valde; 17 ut audierunt autem 
quod Simon frater eius factus esset *summus sacerdos loco eius et 
ipse obtineret omnem regionem et civitates in ea, 18 scripserunt ad 
eum tin tabulis aereis, ut renovarent amicitias et societatem, quam 
fecerant cum “Iuda et cum YIonatha fratribus eius, 19 et lectae sunt 
in conspectu ecclesiae in Jerusalem. Et hoc exemplum epistularum, 
quas Spartiatae miserunt: 29Spartianorum principes et civitates Si- 








— 904 — 





— a 














tatem rei publicae provexit (14, 1-15), cum Spartiatis foedus et ami- 
citias renovavit (16-23) atque Romam misit legatos qui impetrarent ut 
ipse dux et summus sacerdos renuntiatus confirmaretur (24-49). Cum 


LIBER 
I MACHABAEORUM 


14, 21-47 








moni sacerdoti magno et senioribus et sacerdotibus et reliquo po- 
pulo Iudaeorum “fratribus salutem. 21 Legati, qui missi sunt ad po- 
pulum nostrum, nuntiaverunt nobis de vestra gloria et honore ac 
laetitia, et gavisi sumus in introitu eorum 22 et scripsimus quae ab 
eis erant dicta in conciliis populi sic: YNumenius Antiochi et An- 
tipater Iasonis filius legati Iudaeorum venerunt ad nos renovantes 
nobiscum amicitiam pristinam. 23 Et placuit populo excipere viros 
gloriose et ponere exemplum sermonum eorum in segregatis populi 
libris, ut sit ad memoriam populo Spartiatarum. Exemplum autem 
horum scripsimus Simoni magno sacerdoti. 

24Post haec autem misit Simon Numenium Romam habentem 
2clipeum aureum magnum pondo mnarum mille ad statuendam cum 
eis societatem. 

Cum autem audisset populus romanus sermones istos, 25 dixe- 
runt: Quam gratiarum actionem reddemus Simoni et @filiis eius? 
26Restituit enim ipse fratres suos et expugnavit inimicos Israél ab 
eis. Et statuerunt ei libertatem et descripserunt ?in tabulis aereis et 
posuerunt in titulis in monte Sion. 

27Et hoc est exemplum scripturae: Octavadecima die mensis 
felul, anno centesimo septuagesimosecundo, %anno tertio sub Si- 
mone sacerdote magno, in Asaramel, 28in conventu magno sacer- 
dotum et populi et principum gentis et seniorum regionis nota 
facta sunt haec: Quoniam frequenter facta sunt proelia in regione 
nostra, 29Simon autem Mathathiae filius ex filiis Iarib et fratres 
eius dederunt se periculo et restiterunt adversariis gentis suae, ut 
starent sancta ipsorum et lex, et gloria magna glorificaverunt gen- 
tem suam. 30 Et fcongregavit Ionathas gentem suam et factus est 
- illis %sacerdos magnus et “appositus est ad populum suum. 31 Et 
voluerunt inimici eorum calcare et ‘atterere regionem ipsorum et 
extendere manus in sancta eorum. 32 Tunc restitit Simon et pu- 
gnavit pro gente sua et erogavit pecunias multas et armavit viros 
virtutis gentis suae et dedit illis stipendia 33 et Jmunivit civitates 
Iudaeae et *Bethsuram, quae erat in finibus Iudaeae, ubi erant arma 
hostium antea, et posuit illic praesidium viros Iudaeos 34 et ‘Ioppen 
munivit, quae erat ad mare, et ™Gazaram, quae est in finibus 
nAzoti, in qua °hostes antea habitabant, et collocavit illic Iudaeos et 
quaecumque apta erant ad correptionem eorum posuit in eis. 35 Et 
vidit populus actum Simonis et gloriam, quam cogitabat facere genti 
suae, et posuerunt eum ducem suum et principem sacerdotum, eo 
quod ipse fecerat haec omnia et iustitiam et fidem, quam conser- 
vavit genti suae, et exquisivit omni modo exaltare populum suum. 
386 Et in diebus eius prosperatum est in manibus eius Put tollerentur 
gentes de regione ipsorum, et Yqui in civitate David erant in Ieru- 
salem in arce, de qua procedebant et contaminabant omnia, quae 
in circuitu sanctorum sunt et inferebant plagam magnam castitati; 
37 et *collocavit in ea viros Judaeos ad tutamentum regionis et ci- 
vitatis, et Sexaltavit muros Ierusalem. 38 Et rex Demetrius ‘statuit 
ili summum sacerdotium, 39secundum haec fecit eum “amicum 
suum et glorificavit eum gloria magna; 49 audivit enim, quod ap- 
pellati sunt Iudaei a Romanis Yamici et socii et fratres, et quia su- 
sceperunt legatos Simonis gloriose, 41 et quia Iudaei et sacerdotes 
eorum consenserunt eum esse ducem suum et “summum sacerdo- 
tem in aeternum, Ydonec surgat propheta fidelis, 42 et ut sit super 
eos dux, et ut cura esset illi pro sanctis, et ut constitueret praepositos 
super Opera corum et super regionem et Super arma et super praesidia, 
43et cura sit illi de sanctis, et ut aud.atur ab omnibus et ¢scribantur in 
nomine eius omnes conscriptiones in regione, et “ut operiatur pur- 
pura et auro, 44 et ne liceat ulli ex populo et ex sacerdotibus irri- 
tum facere aliquid horum et contradicere his, quae ab eo dicuntur, 
aut convocare conventum in regione sine ipso et °vestiri purpura et 
uti fibula aurea, 45 qui autem feccrit extra haec, aut irritum fecerit 
aliquid horum reus erit. 46 Et complacuit omni populo statuere Si- 
monem et facere secundum verba ista. 47 Et suscepit Simon et pla- 





ef. cp. 12, 6, 21; 


Pion. 125.165). cS. 


£ Cp. X§> FS 


2 Mc §,9. 


@ vti- do; cp. £6,532, 34. 


bvr. 18, 48. 


c2 Es 6, 15 
d cf. cp. 13, ‘42. 


ei Par 24, 7. — Vv. cp. 2, 1.- 


Cy.,9, 73:40, 28. 


v. cp. i , 3. 
yi 2, R725,550; 35.29 


i = Cy, t; 


FV./ CDs, 13233: 


kvr. 7. — v. cp. 4, 61. 
ivr. 5. — Vv. cp. 10, 75. 


Vi CD. 4, 15. 
mcp. 13, 46-48. 
OCD; 32°02 “56. 


Pcl. Cp. 13,47; $0; 


@ Ve cps, .35+ 


ck. cp. 13, $3: 
Scp. 13, 10. — cf. 


2. 


oT. 


cp. 10, II. 


tcp. 13, 36. — Vv. cp. II, 27. 


uv. cp. 2, 18. 


UCD: SSE 2S 


X CDs. Bags 27s 


y cp. 4, 46; r Es 24-63;::2 Es 


7, 65. — cf. cp. 
Dt 18, 15. 


9, 27. — V. 


2 Chi Visa 9 Cp; 133..425 


@V; Cp. XO, 20. 


bcp. 11, 58. — cf. 


cp. 10, 89. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 
14, 48 — 15, 31 


vero Antiochus in regnum Syriae successor (15, I-14), ne post quidem 
ab urbe Roma litteras acceptas pro Simone (15-24) aut post auxilium 
sibi contra Tryphonem a Simone praestitum (25-31), imperandi libi- 








CONDO E735: 

dvr. 13, 26; cp. 8, 22. 

ecf. Mr 12, 41; Le 21, 1; Jo 
8, 20. — v. 2 Mc 3, 6. 


QV CD: 9215 
5 cf. cp. 10, 67. — v. cp. 6, 209. 


Cyr. 21; cp. 10, 61. — cf. Ac 


24, 5. 
ach: -Cpr-1 35 53% 32. 


ecf. cp. 13, 34. 
fv. cp. 10, 27-45; 13, 37-39. 
PCp. 10; 37. 


BY CDi133°33. 


4 VI. 2, 23, 98. 


jvr. 25. — cf. vr. 3. 

RAVE. 25 NS 85-83 24 aa 
1, 27. — cf. 3 Rg 4, 11. 

Bo etl ie 


82CD. i295 T6524 662250 24: 
BV ONT 22.93 ¢ 


och: cp. 85. 16. 
D2 Me 120: 


x Ac 20, 15. 
y Ac 2, 10; 13, 13;.14, 24 etc. 
SIAC 29; <8 


GAC“23,.%. 
‘b Ac 27, 7. 
CAC 4, 36: 
d2 Mc 2, 24; Ac 2, 10. 
é@v. vr. 3-9. 


I Veep: 2, 78: 


cp. 14, 34. — Vv. cp. 10, 75. 
£V. CD. 13, $4. 
$VeCp. ‘f, 35: 


jJcp. rr, 28, 34. 
bet. vr. 35. 





cuit ei ut “summo sacerdotio fungeretur et esset dux et princeps 
gentis Iudaeorum et sacerdotum et praeesset omnibus. 

48 Et scripturam istam dixerunt ponere 4in tabulis aereis et po- 
nere eas in peribolo sanctorum in loco celebri; 49 exemplum autem 
eorum ponere in “aerario, ut habeat Simon et filii eius. 

] Et misit rex Antiochus filius “Demetrii epistulas ab %insulis maris 

Simoni sacerdoti et principi gentis Iudaeorum et universae genti, 
2et erant continentes hunc modum: Rex Antiochus Simoni sacer- 
doti magno et genti Iudaeorum salutem. 3 Quoniam quidem “pesti- 
lentes 4Zobtinuerunt regnum patrum nostrorum, volo autem vendicare 
regnum et restituere illud sicut erat antea, et electam feci multitu- 
dinem exercitus et feci naves bellicas; 4 volo autem procedere per 
regionem, ut ulciscar in eos “qui corruperunt regionem nostram et 
qui desolaverunt civitates multas in regno meo. 5 Nunc ergo statuo 
tibi omnes oblationes, ‘quas remiserunt tibi ante me omnes reges, 
et quaecumque alia dona remiserunt tibi, et permitto tibi facere 
percussuram proprii nomismatis in regione tua; 7 9lerusalem autem 
sanctam esse et liberam, et omnia arma, quae fabricata sunt, et 
Apraesidia, quae construxisti, quae tenes, maneant tibi. 8 Et omne 
debitum regis, et quae futura sunt regi ex hoc et in totum tempus 
remittuntur tibi; %cum autem obtinuerimus regnum nostrum, glo- 
rificabimus te et gentem tuam et templum gloria magna, ita ut ma- 
nifestetur gloria vestra in universa terra. 

10 Anno centesimo septuagesimoquarto exiit ‘Antiochus in terram 
patrum. suorum, et convenerunt ad eum omnes exercitus, ita ut 
pauci relicti essent cum /Tryphone. 11 Et insecutus est eum “Antio- 
chus rex, et venit Doram fugiens per maritimam; 12 sciebat enim 
quod congregata sunt mala in eum, et reliquit eum exercitus. 13 Et 
applicuit Antiochus super Doram cum centum viginti milibus viro- 
rum belligeratorum et octo milibus equitum 14 et circuivit civitatem 
et naves a mari accesserunt; et vexabant civitatem a terra et mari 
et neminem sinebant ingredi vel egredi. 

15 Venit autem ™Numenius et qui cum eo fuerant ab urbe Roma 
habentes epistulas ™regibus et regionibus scriptas, in quibus conti- 
nebantur haec: 16 Lucius °consul Romanorum ?Ptolemaeo regi sa- 
lutem. 17 Legati Iudaeorum venerunt ad nos Yamici nostri renovantes 
pristinam amicitiam et societatem, missi a Simone ‘principe sacer- 
dotum et populo Iudaeorum. 18 Attulerunt autem et &clipeum aureum 
mnarum mille. 19 Placuit itaque nobis scribere regibus et regionibus, 
ut non inferant illis mala neque impugnent eos et civitates eorum 
et regiones eorum et ut non ferant auxilium pugnantibus adversus 
eos. 20Visum autem est nobis accipere ab eis clipeum. 2!Si qui 
ergo pestilentes refugerunt de regione ipsorum ad vos, tradite eos 
Simoni principi sacerdotum, ut vindicet in eos secundum legem 
suam. 22 Haec eadem scripta sunt *Demetrio regi et Attalo et Aria- 
rathi et “Arsaci 23 et in omnes regiones et Lampsaco et *Spartiatis 
et in Delum et in Myndum et in Sicyonem et in Cariam et in 7Sa- 
mum et in YPamphyliam et in *Lyciam et in Alicarnassum et in 
@Coo et in Siden et in Aradon et in Rhodum et in Phaselidem et 
in Gortynam et °Gnidum et °Cyprum et @Cyrenem. 24 Exemplum 
autem eorum scripserunt Simoni principi sacerdotum et populo Iu- 
daeorum. 

25 eAntiochus autem rex applicuit castra in Doram secundo ad- 
movens ei semper manus et machinas faciens et conclusit Trypho- 
nem, ne procederet. 26 Et misit ad eum Simon duo milia virorum 
electorum in auxilium et argentum et aurum et vasa copiosa, 27 et 
noluit ea accipere, sed rupit.omnia quae pactus est cum eo antea 
et alienavit se ab eo 28 et misit ad eum Athenobium unum de /ami- 
cis suis, ut tractaret cum ipso dicens: Vos tenetis 9loppen et Ga- 
zaram et ‘arcem, quae est in Ierusalem, civitates regni mei, 29 fines 


earum desolastis et fecistis plagam magnam in terra et dominati 


estis per loca multa in regno meo; 39nunc ergo tradite civitates, 
quas occupastis, et tributa locorum in quibus Jdominati estis extra 
fines Iudaeae; 31 sin autem, date pro illis quingenta talenta argenti, 











— 906 — 








dinem in Iudaeam coércisset (32-37), ei Simon per filios ludam et 
loannem restitit (16, 1-10), huicque suam dignitatem, postquam per fide 
a genero Ptolemaeo peremptus est, defendendam quoque reliquit (11-17). 


LIBER 
I MACHABAEORUM 
15, 32 — 16, 19 








et exterminii, quod exterminastis, et tributorum civitatum alia ta- 
lenta quingenta ; sin autem, veniemus et expugnabimus vos. 

32 Et venit Athenobius amicus regis in Ierusalem et ™vidit glo- 
riam Simonis et claritatem in auro et argento et apparatum copio- 
sum et obstupuit et rettulit ei verba regis. 33 Et respondit ei Si- 
mon et dixit ei: Neque alienam terram sumpsimus neque aliena 
detinemus, sed “hereditatem patrum nostrorum, quae iniuste ab 
inimicis nostris aliquo tempore possessa est; 34nos vero tempus 
habentes vindicamus hereditatem patrum nostrorum. 35 Nam de 
Ioppe et Gazara, quae expostulas, ipsi faciebant in populo plagam 
magnam et in regione nostra; horum damus °talenta centum. Et 
non respondit ei Athenobius verbum; 36reversus autem cum ira 
ad regem renuntiavit ei verba ista et gloriam Simonis et universa 
quae vidit, et iratus est rex ira magna. 37 PTryphon autem fugit 
navi in Orthosiada. 

38 Et constituit rex 7Cendebaeum ducem maritimum et exercitum 
peditum et equitum dedit illi 39 et mandavit illi movere castra con- 
tra faciem Iudaeae et mandavit ei aedificare "Gedorem et obstruere 
portas civitatis et debellare populum. Rex autem persequebatur 
Tryphonem. 4° Et pervenit Cendebaeus *Iamniam et coepit irritare 
plebem et conculcare Iudaeam et captivare populum et interficere 
et aedificare Gedorem 41 et collocavit illic equites et exercitum, ut 
egressi perambularent viam Iudaeae, sicut constituit ei rex. 
| Et @ascendit Ioannes de Gazaris et nuntiavit Simoni patri suo 

quae fecit Cendebaeus in populo ipsorum. 2 Et vocavit Simon 
duos filios seniores Iudam et Ioannem et ait illis: °Ego et fratres 
mei et domus patris mei expugnavimus hostes Israé] ab adulescentia 
usque in hunc diem, et “prosperatum est in manibus nostris liberare 
Israél aliquoties: nunc autem senui; sed estote loco meo et fratres 
mei et egressi pugnate pro gente nostra; auxilium vero de caelo 
vobiscum sit. 4 Et elegit de regione viginti milia virorum belligera- 
torum et equites, et profecti sunt ad Cendebaeum et dormierunt in 
€Modin 5et surrexerunt mane et abierunt in campum: Et ecce 
exercitus copiosus in obviam illis peditum et equitum, et fluvius 
- torrens erat inter medium ipsorum. 6 Et admovit castra contra fa- 
ciem eorum ipse et populus eius et vidit populum trepidantem ad 
transfretandum torrentem et transfretavit primus, et viderunt eum 
viri et transierunt post eum. 
medio peditum: erat autem equitatus adversariorum copiosus nimis. 
8 Et fexclamaverunt sacris tubis, et in fugam conversus est Cende- 
baeus et castra eius et 9%ceciderunt ex eis multi vulnerati, residui 
autem in munitionem fugerunt. 9% Tunc vulneratus est Iudas frater 
Ioannis, Ioannes autem insecutus est eos, donec venit hCedronem, 
quam aedificavit. 1°Et fugerunt usque.ad turres, quae erant in 
agris Azoti, et tsuccendit eas igni; et ceciderunt ex illis duo milia 
virorum, et reversus est in Iudaeam in pace. 

11 Et Ptolemaeus filius Abobi constitutus erat dux jin campo 
Tericho et “habebat argentum et aurum multum; 12 erat enim gener 
summi sacerdotis. 13 Et ™exaltatum est cor eius, et volebat obtinere 
regionem et cogitabat dolum adversus Simonem et filios eius, ut 
tolleret eos. 14Simon autem perambulans civitates, quae erant in 
regione Iudaeae, et sollicitudinem gerens earum descendit in “Ie- 
richo ipse et Mathathias filius eius et Iudas anno centesimo septua- 
gesimoseptimo, mense undecimo: hic est mensis °sabath. 15Et 
suscepit eos filius Abobi in munitiunculam, quae vocatur Doch, cum 
dolo, quam aedificavit; et fecit eis convivium magnum et abscondit 
illic viros 16 et, cum Pinebriatus esset Simon et filii eius, surrexit 
Ptolemaeus cum suis, et sumpserunt arma sua et intraverunt in 
convivium et occiderunt eum et %duos filios eius et quosdam pueros 
eius, 17 et fecit deceptionem magnam in Israél et reddidit mala pro 
bonis. 18 Et scripsit haec Ptolemaeus et misit ‘regi, ut mitteret ei 
exercitum in auxilium et traderet ei regionem et civitates eorum et 
tributa. 19 Et misit alios in *Gazaram tollere Ioannem et ttribunis 
misit epistulas, ut venirent ad se, et daret eis “argentum et aurum 


7Et divisit populum, et equites in | 





mcf. 3 Rg 10, 5. 


WV. TX 23, $I. 


ocf. vr. 31. 


DCE OVEN 25% 
GF CLITG. 1.4, 78. 
rele cp. 16.9;.]5 15, 36. 


$9. CD: 4,55: 


@ vr. 123: ‘Cp; 
bcp. 15, 
c Cie cp; 


13, 54. 
38, 40. 
I4, 26. 


dcp. 3, 6; 14, 36. 


@V..Cp..-2,-25 13, 25. 


fv cp. 3, 54. 
Scle ch eb FO: 


h cf. cp. 15, 39, 41. 
4.¢f. cpsa0, 84. 


j4 Rg 25, 5. — cf. Js 5, 10, 


14-24] LL. in sb. p. D. 3 Oct. 
mCP. 9, 50. 


oZec Xt. 


p ch, 2° Re''13, 20. 
act, Vr. TA: 


Fc ép. 25, 25,°38. 
sScp. 13, 54. 
tcp. 3. 55. 
uci; vr: 1Y. 











LIBER 
I MACHABAEORUM 


16, 20-24 


Introductio (2 Mc 1, 1-2, 18), quae duabus constat epistulis, quarum prior en- 
caeniorum celebrationem commendat (1, 1-10); altera vero et refert An- 
tiocht mortem (11-17) et invitat Iudaeos aegyptios ad encaeniorum (18) 








uv cf. cp. 9, 22. 





et dona. 29Et alios misit occupare Ierusalem et montem templi. 
21 Et praecurrens quidam nuntiavit Ioanni in Gazara, quia periit 
pater eius et fratres eius et quia: Misit te quoque interfici. 22 Ut 
audivit autem, vehementer expavit et comprehendit viros qui vene- 
rant perdere eum et occidit eos; cognovit enim quia quaerebant 
eum perdere. . 

23 Et Ucetera sermonum Ioannis et bellorum eius et bonarum 
virtutum, quibus fortiter gessit, et aedificii murorum, quos exstruxit 
et rerum gestarum eius, 24ecce haec scripta sunt in libro dierum 
sacerdotii eius, ex quo factus est princeps sacerdotum post patrem 
suum, 


LIBER 


Il MACHABAEORUM 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
1, I-17 








1-5] L. in Ms. pro pace, — 
r-L:-tn: Doig Och ; 
aJr 43, 7. — ci. Dt 17, 16. 


bLv 26, 42; Ps 105, 45; Ez 
16, 60. 


3-5] RR. in D. x Oct. 

oi eC ey coy ats pe 8; Le 
24, 32, 45. — cf. Ac 16, 14. 

4] Ant. in sb. a. D. 2 Oct., in 
comm. pro Pace etc. 

dv. cp. §, 20. 

5] Ant. in sb. a. D. 4 Oct. 


ecf..1 Mc 10, 67:. 11, .so,; 


fv. Cp. 4), .% 
Sap x2, 3. 

Acp. 8, 33. — cf. 1 Mc 4, 38. 

icf. cp. §, 13, 20° Me, 39; 

O0;, 2, 20. 

jv. 1 Mc 4, 50-53. 

lyr. 18; 1 Mc 4, 59. — v. cp. 
10, 5-8; Jo 7, 2. 

m vr. 18; 1 Mc 1,57; 4, §2 etc. 

nv. 1 Mc 12, 6 

or Mcis, 16. 

pb Lv 4, 3; 16, 32. 

Oct1-Me.2z, to. 

rv. i Mc 6, 1. 

Sep. 3, T3 9, 14:15, 24; 2-Me 
2,09 = VE BS Er, At. 

tcf. cp. 9, 2. — v..1 Mc 6, 1-4. 

ek Cp: 9; 7,28; x Mc.6;-8, 
16. 








» Kei||RATRIBUS, “qui sunt per Aegyptum, iudaeis salu- 

mues|| tem dicunt fratres, qui sunt in Ierosolymis, iu- 
daei et qui in regione Iudaeae et pacem bonam. 
2 Benefaciat vobis Deus et “meminerit testamenti 
yen pe) S|; sui, quod locutus est ad Abraham et Isaac et Ia- 
BaweRwnes||cob servorum suorum fidelium; et det vobis 

os NBS cor omnibus, ut colatis eum et faciatis eius vo- 
eee =<!) luntatem corde magno et animo volenti. 4 ¢Ada- 
periat cor vestrum in lege sua et in praeceptis suis et faciat pacem, 
5 exaudiat orationes vestras et %reconcilietur vobis nec vos deserat 
in tempore malo. 

6 Et nunc hic sumus orantes pro vobis. 7¢@Regnante Demetrio, 
anno centesimo sexagesimonono nos Iudaei scripsimus vobis in tri- 
bulatione et impetu, qui supervenit nobis in istis annis, ex quo re- 
cessit Iason a 9Ysancta terra et a regno. 8 “Portam’ succenderunt et 
feffuderunt sanguinem innocentem; et oravimus ad Dominum et 
exauditi sumus et Jobtulimus sacrificium et similaginem et accendi- 
mus lucernas et proposuimus panes. 9 Et nunc frequentate dies 
Iscenopegiae mensis ™casleu. 10Anno centesimo octogesimo- 
octavo. 

Populus, qui est Ierosolymis et in Iudaea, “senatusque et Iudas Ari- 
stobolo magistro °Ptolemaei regis, qui est de genere “christorum 
sacerdotum, et his qui in Aegypto sunt Iudaeis, salutem et sanita- 
tem. 11 De magnis periculis a Deo liberati magnifice gratias agimus 
ipsi, utpote qui adversus talem @regem dimicavimus; 12 ipse enim 
ebullire fecit de "Perside eos qui pugnaverunt contra nos et *sanctam 
civitatem. 18 Nam, ‘cum in Perside esset dux ipse et cum ipso im- 
mensus exercitus, “cecidit in templo Naneae consilio deceptus sa- 
cerdotum Naneae. 14Etenim, cum ea habitaturus venit ad locum 
Antiochus et amici eius, et ut acciperet pecunias multas dotis no- 
mine; 15 cumque proposuissent eas sacerdotes Naneae, et ipse cum 
paucis ingressus esset intra ambitum fani, clauserunt templum, 16cum 
intrasset Antiochus, apertoque occulto aditu templi, mittentes 
lapides percusserunt ducem et eos, qui cum eo erant, et diviserunt 
membratim et, capitibus amputatis, foras proiecerunt. 17 Per omnia 
benedictus Deus, qui tradidit impios. 















— 908 —— 











et ignis festa; quod ultimum a Nehemiae temporibus institutum esse 
narratur (19-36). Nonnulla accedunt de arca et de vasis sacris a leremia 
reconditis (2, 1-12) et de bibliotheca, quam post Nehemiam luda Macha- 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
1, 18 — 2, 11 








18 vFacturi igitur quinta et vicesima die mensis casleu, purifi- 
cationem templi necessarium duximus significare vobis, ut et vos quo- 
que agatis diem “scenopegiae et “diem ignis, qui datus est quando 
Nehemias, aedificato templo et altari, obtulit sacrificia. 19 Nam, cum 
in ¥Persidem ducerentur patres nostri, *sacerdotes, qui tunc cultores 
- Dei erant, acceptum ignem de altari occulte absconderunt in valle, 
ubi erat puteus altus et siccus, et in eo contutati sunt eum, ita ut 
omnibus ignotus esset locus. 2®Cum autem praeterissent anni multi, 
et placuit Deo ut %mitteretur Nehemias a rege Persidis, nepotes sa- 
cerdotum illorum, qui absconderant, misit ad requirendum ignem; 
et, sicut narraverunt nobis, non invenerunt ignem, sed aquam cras- 
sam. 21 Et iussit eos haurire et adferre sibi, et sacrificia, quae impo- 
sita erant, iussit sacerdos Nehemias Yadspergi ipsa aqua et ligna et 
quae erant superposita. 22 Utque hoc factum est, et tempus adfuit, 
quo sol refulsit, qui prius erat in nubilo, accensus est ignis magnus, 
ita ut omnes mirarentur. 23 Orationem autem faciebant omnes sa- 
cerdotes, dum consummaretur sacrificium, “Ionatha inchoante ceteris 
autem respondentibus. 24 Et Nehemiae erat oratio hunc habens mo- 
dum: Domine Deus ¢omnium creator, terribilis et fortis, iustus et 
misericors, qui solus es bonus rex, 25 solus praestans, /solus iustus 
et omnipotens et aeternus, qui liberas Israél de omni malo, qui fe- 
cisti patres electos et sanctificasti eos; 26 accipe sacrificium pro 
universo populo tuo Israél et %custodi partem tuam et sanctifica. 
27 Congrega ‘dispersionem nostram, libera eos, qui serviunt gentibus, 
et contemptos et abominatos respice, ut ‘sciant gentes quia tu es 
Deus noster. 28 JAdflige opprimentes nos et contumeliam facientes 
in superbia, 29 /constitue populum tuum in “loco sancto tuo, “sicut 
dixit Moyses. 

30 Sacerdotes autem psallebant hymnos, usquequo consumptum 
esset sacrificium. 21 Cum autem consumptum esset sacrificium, ex 
residua aqua Nehemias iussit lapides maiores perfundi. 32 Quod ut 
factum est, ex eis flamma accensa est, sed ex lumine, quod refulsit 
ab altari consumpta est. 33 Ut vero manifestata est res, renuntiatum 
est regi Persarum quod in loco, in quo ignem absconderant hi qui 
translati fuerant sacerdotes, aqua apparuit, de qua Nehemias et qui 
cum eo erant purificaverunt sacrificia.. 34 Considerans autem rex et 
rem diligenter examinans fecit ei templum, ut probaret quod factum 
erat, %5 et, cum probasset, sacerdotibus donavit multa bona et alia 
atque alia munera et accipiens manu sua tribuebat eis. 36 Appellavit 
autem Nehemias hunc locum Nephthar, quod interpretatur purifi- 
catio; vocatur autem apud plures Nephi. 

2 Invenitur autem in descriptionibus Ieremiae prophetae, quod 

jussit eos “ignem accipere qui transmigrabant, ut significatum 
est et ut mandavit transmigratis, 2et °dedit illis legem, ne oblivi- 
scerentur praecepta Domini et ut non exerrarent mentibus videntes 
simulacra aurea et argentea et ornamenta eorum; 3 et alia huiusmodi 
dicens hortabatur ne legem amoverent a corde suo. .4Erat autem 
in ipsa scriptura, quomodo tabernaculum et arcam iussit propheta, 
divino responso ad se facto, comitari secum, usquequo exiit in mon- 
tem, “in quo Moyses ascendit et vidit Dei hereditatem. 5 Et veniens 
ibi YIeremias invenit locum speluncae et tabernaculum et arcam et 
altare incensi intulit illuc et ostium obstruxit. 6 Et accesserunt qui- 
dam simul, quia sequebantur, ut notarent sibi locum, et non potue- 
runt invenire. 7 Ut autem cognovit Ieremias, culpans illos dixit, quod 
ignotus erit locus, donec ¢congreget Deus congregationem populi 
et propitius fiat; 8et tunc Dominus ostendet haec, et apparebit 
maiestas Domini, et ‘nubes erit, sicut et Moysi manifestabatur, et 
sicut, cum Salomon 9petiit ut locus sanctificaretur magno Deo, ma- 
nifestabat haec; 9% magnifice etenim sapientiam tractabat et ut sa- 
pientiam habens “obtulit sacrificium dedicationis et consummatio- 
nis terapli. 1 Sicut et Moyses orabat ad Dominum, et ‘descendit 
ignis de caelo et consumpsit holocaustum; sic et Salomon oravit 
et Jdescendit ignis de caelo et consumpsit holocaustum. 11 Et 
ldixit Moyses: Eo quod non sit comestum, quod erat pro peccato, 





18-22] LL. 2 et 3 ut s. ur. 1. 
vcp. 2, 16; 10, 5, 8. — cf. 1 


wWv. cp. I, 9. 

PCE CH; 2; 10, Ik. 
y cf. 2 Par 36, 20. 
zcf. cp. 2, I-12. 


a'2-Es 2, 6: 


b cf. Jd 6. 20; 3 Rg 18, 33, 35. 


23-27] L. in sb. OT. Qdg. 

e2 Es 12, rx 

@'cp: 7, 23% 135 14°. eli’ 24.13. 

246] v. 1 Par 29, 11. 

ecf. Ph 4, 19. 

fIs 45, 21. — cf. Mt 109, 17. 

gcp. 14, 15; Ex 19, 5; Dt 32, 
9; Ecli 17, 15; rh 10, 16. 

kcf. Ps 105, 47; Jo 7, 35; Jc 
T; £:-2 Pt 2, ft: 

i Ps 58, 14; 82, 19; Dn 3, 45; 

_ i Me 4, 11. 

icp. 10, 26. — cf. Gn 12, 3; 

Xit3, 24> 1 

28,26] v. Dn 8, 18. 

l Dt 30, 5. 

m cp..2, 18; 8, 17; Ps 23, 13; 


57, 6. 
nv, Dt 30, 3-8. 


1-9] LL. in fr. 2 p. D. 4 Oct. 
6 ct. Cpr, 19. 
b cf. Bar 6, 2 sqq. 


Et 32,7400) 240. 8 
@ Cp. 16,145 


ecf. cp. 1, 27. — v. 2 Th 2,1. 


fick EBxi40, 32,33; 3. Re S$, 10; 
re ee 

gv. 3 Rg 8, 23-53. 

h3 Rg 8, 62, 63. 

SLY 6. 24. 


ga Par 7; 1.=— cf. cp. 1, 38, 
1 Lv 10, 16. — cf. Lv 9, 24. 





— goo — 








LIBER 
II MACHABAEORUM 


2, 12 — 3,9 


baeus ad utilitatem omnium Iudaeorum collegit (13-19). 
Contra Seleucidas ludae Machabaei belia gestaque fortia (2, 20-15, 40). Post prooemium 
de fontibus ex quibus notitiae haustae sunt et de methodo qua sunt di- 








mck 3 Rg 8, 65, 66; xr Mc 4, 
56. 


nm Cr. VEX: 


oct. Lc -24, 44; 
pcf. 1 Es 7, 11 sqq. 


Gcp.'- 3; x8. 


cl. Rim9;.4: 


scf. 1 Mc 4, 43, 48. 

tv. Dt 30, 3-8. 

#:€1... LO 3,.5,: 12. (ES 1053-47: 
Jr 32, 37; Ez 39, 27, 28. 

Vicp.. 1,20 §)°1.75. Ps. 23, 13: 

xc. Cp. 4, 43, 48. 

y cf. 1 Mc 2, 2-5. 

2Cp. 4, 7; 10, 9, 13.— v. 1 Mc 
eset & 4 

« 10,10; 1:>Mc.6,--77. 

- 3, 24; 5, 2-4; I0, 29; II, 

i422. 

- 3, 12; 5, 13; 

8 


18. 
@cpi 10; v: 
er Mc 15, 23; Ac 2, 10. 


14, 31; 15, 


f cf. Ecli 32. 1-3. 


g cf. cp. 15, 39: 


h cf. cp. 6, 17. 


1-12] LI. in fr. 3 p. D. 4 Oct. 

WM-CD: 25.13: 

Dep. 4, 1, 4, 73 3$; ERs z4s8 
Mc 12, 7, 8, 20. 

GEDs-95-763). 13,233 Lear: 8. 

dcp. 4. 7; 5, 18; 14, 3; 3 Mc 


tA, Te 

e.cf: cp.:9, 16; 1 Es 6, 9; 1,Mc 
10, 39. 

fcp. 4, %, 3, 4, 23. 

cp. 4,4; rMe-1o, 60. 

WNT. BECP. 10, Er: xz: Mero, 


. 24, 28, 40. — cf. cp: 5, 
18. — v. 1 Mc 14, 49. 





consumptum est. 12 Similiter et ™Salomon octo diebus celebravit de- 
dicationem. 

13 Inferebantur autem “in descriptionibus et commentariis Nehe- 
miae haec eadem, et ut construens bibliothecam congregavit de re- 
ionibus °libros et prophetarum et David et ?epistulas regum et de 

onariis. 14 Similiter autem et Iudas ea quae deciderant per bellum, 
quod nobis acciderat, congregavit omnia, et sunt apud nos. 15 Si 
ergo desideratis haec, mittite qui perferant vobis. 

16 Acturi itaque %purificationem scripsimus vobis; bene ergo fa- 
cietis, si egeritis hos dies. 17 Deus autem, qui liberavit populum 
suum et freddidit hereditatem omnibus et regnum et sacerdotium 
et Ssanctificationem, 18 ‘sicut promisit in lege, speramus quod cito 
nostri miserebitur et “congregabit de sub caelo in “locum sanctum; 
19 eripuit enim nos de magnis periculis et “locum purgavit. 


20 De YIuda vero Machabaeo et fratribus eius et de templi magni 
purificatione et de arae dedicatione, 21 sed et de proeliis, quae per- 
tinent ad “Antiochum nobilem et filium eius “Eupatorem, 22 et 
de Filluminationibus, quae de caelo factae sunt ad eos, qui pro 
Iudaeis fortiter fecerunt, ita ut universam regionem, cum pauci essent, 
vindicarent et barbaram multitudinem fugarent 2% et °famosissimum 
in toto orbe *templum recuperarent et civitatem liberarent et leges, 
quae abolitae erant, restituerentur, Domino cum omni tranquillitate 
propitio facto illis, 24itemque ab Iasone @cyrenaeo quinque libris 
comprehensa tentavimus nos uno volumine breviare. 25 Consideran- 
tes enim multitudinem librorum et difficultatem volentibus adgredi 
narrationes historiarum propter multitudinem rerum 26 curavimus, 
volentibus quidem legere ut esset animi oblectatio, studiosis vero ut 
facilius possint memoriae commendare, omnibus autem legentibus 
utilitas conferatur. 27 Et nobis quidem ipsis, qui hoc opus breviandi 
causa suscepimus, non facilem laborem, immo vero negotium plenum 
vigiliarum et sudoris adsumpsimus. 28 Sicut hi, fqui praeparant con- 
vivium et quaerunt aliorum voluntati parere, propter multorum gra- 
tiam libenter laborem sustinemus. 29 Veritatem quidem de singulis au- 
ctoribus concedentes, ipsi autem secundum datam formam brevitati 
studentes. 399Sicut enim novae domus architecto de universa structura 
curandum est, ei vero, qui pingere curat, quae apta sunt ad ornatum 
exquirenda sunt; ita aestimandum est et in nobis. 31 Etenim intelle- 
ctum colligere et ordinare sermonem et curiosius partes singulas quas- 
que disquirere historiae congruit auctori; 32 brevitatem vero dictionis 
sectari et exsecutiones rerum vitare brevianti concedendum est. 

334Hinc ergo narrationem incipiemus: de praefatione tantum dixisse 
sufficiat ; stultum etenim est ante historiam effluere, in ipsa autem hi- 
storia succingi. 


Igitur, cum %sancta civitas habitaretur in omni pace, leges etiam 

adhuc optime custodirentur propter °Oniae pontificis pietatem et 
animos odio habentes mala, 2 fiebat ut et ipsi reges et principes 
locum summo honore dignum ducerent et templum maximis “mune- 
ribus illustrarent; ita ut @%Seleucus Asiae rex de redditibus suis 
€praestaret omnes sumptus ad ministerium sacrificiorum pertinentes. 
4fSimon autem de tribu Beniamin praepositus templi constitutus 
contendebat, obsistente sibi principe sacerdotum, iniquum aliquid in 
civitate moliri; 5sed, cum vincere Oniam non posset, venit ad 9Apol- 
lonium Tharsaeae filium, qui eo tempore erat dux "Coelesyriae et 
Phoenicis, et nuntiavit ei ‘pecuniis innumerabilibus plenum esse 
aerarium Ierosolymis et communes copias immensas esse, quae non 
pertinent ad rationem sacrificiorum; esse autem possibile sub pote- 
state regis cadere universa. 7 Cumque rettulisset ad regem Apollo- 
nius de pecuniis quae delatae erant, ille accitum Heliodorum, qui 
erat super negotia eius, misit cum mandatis, ut praedictam pecuniam 
transportaret. 8 Statimque Heliodorus iter est adgressus, specie qui- 
dem quasi per "Coelesyriam et Phoenicem civitates esset peragratu- 
rus, re vera autem regis propositum perfecturus. 9 Sed, cum venisset 
Ierosolymam et benigne a summo sacerdote in civitate esset exceptus, 











gestae (20-33), auctor a Seleuco IV exorditur qui, ut aerarium sacrum 
diriperet, Heliodorum Ierusalem misit (3, 1-8). A Deo tamen, quem pre- 
cibus Onia summus sacerdos piique Israélitae exoraverant, mirum in 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
3, 10-39 








-narravit de dato indicio pecuniarum et cuius rei gratia adesset aperuit ; 
interrogabat autem si vere haec ita esseut. 10 Tunc summus sacerdos 
ostendit deposita esse haec et victualia jviduarum et pupillorum; 
11 quaedam vero esse Hircani Tobiae viri valde eminentis in his, quae 
detulerat impius Simon; universa autem argenti talenta esse quadrin- 
genta et auri ducenta: 12decipi vero eos, qui credidissent loco et 
templo, ‘quod per universum mundum honoratur, pro sui veneratione 
et sanctitate omnino impossibile esse. 13 At ille, pro his quae habebat 
in mandatis a rege dicebat omni genere regi ea esse deferenda. 

14 Constituta autem die intrabat de his Heliodorus ordinaturus; 
non modica vero per universam civitatem erat trepidatio. 15 Sacer- 
dotes autem ante altare cum ™stolis sacerdotalibus iactaverunt se 
et invocabant de caelo eum, “qui de depositis legem posuit, ut his 
qui deposuerant ea salva custodiret. 16Iam vero qui videbat summi 
sacerdotis vultum mente vulnerabatur; °facies enim et color immu- 
tatus declarabat internum animi dolorem; 17 circumfusa enim erat 
maestitia quaedam viro, et horror corporis, per quem manifestus 
adspicientibus dolor cordis eius efficiebatur. 18 Alii etiam gregatim 
de domibus confluebant publica supplicatione obsecrantes, pro eo 
quod in contemptum locus esset venturus. 19 ?Accinctaeque mulieres 
ciliciis pectus per plateas confluebant; sed et virgines, quae conclu- 
sae erant, procurrebant ad Oniam, aliae autem ad muros, quaedam 
vero per fenestras adspiciebant, 29 universae autem Y%protendentes 
manus in caelum deprecabantur: 21 erat enim misera commixtae mul- 
titudinis et magni sacerdotis in agone constituti exspectatio. 

22 Et hi quidem invocabant omnipotentem Deum, ut ‘credita 
sibi his qui crediderant cum omni integritate conservarentur: 23 He- 
liodorus autem quod decreverat perficiebat eodem loco ipse cum 
satellitibus circa ‘aerarium praesens. 24Sed ‘spiritus omnipotentis 
Dei magnam fecit suae “ostensionis evidentiam, ita ut Yomnes, qui 
ausi fuerant parere ei, ruentes Dei virtute in dissolutionem et formi- 
dinem converterentur. 25 ’Apparuit enim illis quidam equus terribi- 
lem habens sessorem, *7optimis operimentis adornatus. Isque cum 
impetu Heliodoro priores calces elisit; qui autem ei sedebat videba- 
tur arma habere aurea. 26 Alii etiam apparuerunt Yduo iuvenes vir- 
tute decori, optimi gloria speciosique amictu, qui circumsteterunt 
‘eum et ex utraque parte “flagellabant sine intermissione multis pla- 
gis verberantes. 27 ¢Subito autem Heliodorus concidit in terram, 
eumque multa caligine circumfusum rapuerunt atque in 2sella gesta- 
toria positum eiecerunt. 28 Et is, qui cum multis cursoribus et satel- 
litibus praedictum ingressus est aerarium, portabatur, nullo sibi auxi- 
lium ferente, “manifesta Dei cognita virtute. 29 Et ille quidem per 
divinam virtutem iacebat mutus atque omni spe et salute privatus; 
30 hi autem Dominum benedicebant, quia magnificabat locum suum, 
et templum, quod paulo ante timore ac tumultu erat plenum, appa- 
rente omnipotente Domino, gaudio et laetitia impletum est. 

31 Tunc vero ex amicis Heliodori quidam rogabant confestim 
@Oniam, ut “invocaret Altissimum, ut vitam donaret ei qui in supremo 
spiritu erat constitutus. 32 /Considerans autem summus sacerdos, ne 
forte rex suspicaretur malitiam aliquam ex Iudaeis circa Heliodorum 
consummatam, obtulit pro salute viri hostiam salutarem. 33 Cumque 
summus sacerdos exoraret, iidem iuvenes eisdem vestibus amicti ad- 
stantes Heliodoro dixerunt: Oniae sacerdoti gratias age, nam propter 
eum Dominus tibi vitam donavit. 34Tu autem a Deo flagellatus, 
Mnuntia omnibus magnalia Dei et potestatem. Ei, his dictis, non 
comparuerunt. 35 Heliodorus autem, “hostia eo oblata et votis ma- 
gnis promissis ei qui vivere illi concessit, et Oniae gratias agens 
recepto exercitu repedabat ad regem. 36 Testabatur autem omnibus 
ea, quae sub oculis suis viderat, opera magni Dei. eae 

37Cum autem rex interrogasset Heliodorum quis esset aptus 
adhuc semel Ierosolymam:mitti, ait: 38Si quem habes hostem aut 
fregni tui insidiatorem, mitte illuc et flagellatum eum recipies, si 
tamen evaserit, Jeo quod in loco sit vere Dei quaedam virtus. 39 Nam 
ipse, *qui habet in caelis habitationem, visitator et adiutor est loci 





jcf. cp. 8, 28, 30. 


7p. 2, 235.5, v4. 


mv. Ex 28, 2-5. 
n'cf. Ex 22, 7,103 Lvi6)4:; 


oc? Pro. 4,33 2S; (207. Ec 
38, 19. 


pcp. 10, 25. — v. 2 Rg 3, 31. 


qcf. 1 Es 9, 5. — v. Ex 9, 29, 
33. 


HCls VE.CLO, ES. 
23-34] LL. in fr. 4 p. D. 4 Oct. 


Sci: yr. 6: 

$f Cp: 5,37; 200, 125. 50-98; 
DS. 225° 23,.29% 

#2: Cp. 2,22. 

v vr. 28. 

wef. 4 Rg 6, 17. 

ch Gh. 5553. 


y ct. Mr 16, 5. 


vehi .cp.7§; Ps. 


acf. Ac 9g, 4, 8. 
bt. Cb. 9y.5 


o-cf.-cp:-9, 8. 


dv. vr. 1. 
ech ijc 3,26: 
feElcpc4i 1x2 


gcck Tb-22, 20. 
Ach. Nm t5,;. 333 


icp. 4, 2. — cf. cp. 13, 26. 
jcf. cp. 8, 36. 
BPS 24 £3122, tip {8405.24 





=O RE 








modum impeditus est ac vix vivus evasit (9-40). Narratur praeterea laso- | 


nem pro Onia fratre et in detrimentum bonorum morum ac religio- 
nis ab Antiocho summo sacerdotio auctum quidem esse (4, 1-20); 








LIBER 
II MACHABAEORUM 
3, 40 — 4, 28 

Ut Cor .3) x. 

z-11] LL. in fr. 5 ~. D. 4 Oct. 
-acp. 3, 4-6. 
PLO CD. 352 

ECE: CD: |.3532- 


@ ct; Cp. 3; 5-30 
Hs Ba ws « ee ake Yt 


fvr. 21; cp. 3, 5. — cf. cp. 5, 
24°52 MC 3, 10; 12530760; 


gcf. Jo 5, 45; Ac 28, 19; Ap 
I2 


hs fs 
Acf. 1 Mc 11, 23. 
icf. Ac 24, 2. 


jv. cp. 3, 3. 
cp. 2, 21. — v. r Mcrz, 10. 
mcp. I, 7. 


Ch. FY Mc x; Ts: 


ocf. cp. 9, 19. 
pcf. 1 Mc 1, r4, 


qi Mc 8, 17. 


f-Y0..273°CD. §, $s =z Chocp, 25, 
3, 35. — ¥. i Mes; $5: 
Scf. cp. 6, 7-9, 24. 


tcf. Gal 6, 7. 


ucf. Gn 44, 16; Nm 32, 23; 
Is 59, 12; Dn’ t3;' 53. 


9 v¥.. 325.1 Me 11; /59: 


x cp. 10, 20; Mt 17, 23. — cf. 
CDs 12,432 Le ¥838 


MVE 4 CDi -§; 245-2) Me. 4.862 
2 cp. 9, 29; 10, 13; 1 Mct, 19. 


av.1 Mc 10, 75. 


Ricp. -S, $5.18, 35, 25: 23590, 
1 Ee 6 ag ee 
SVE. 2 


@cf: ‘cp. 135, 3: 


TAO TRG Dee Fe 
fcp. 5, 7. — cf. 1 Mc 5, 6. 





illius et ‘venientes ad malefaciendum percutit ac perdit. 40 Igitur de 
Heliodoro et aerarii custodia ita res se habet. 
4 @Simon autem praedictus pecuniarum et patriae delator male 
loquebatur de °Onia, °tanquam ipse Heliodorum instigasset ad 
haec et ipse fuisset incentor malorum, 2 %provisoremque civitatis ac 
defensorem gentis suae et aemulatorem legis Dei audebat “insidia- 
torem regni dicere. %Sed, cum inimicitiae in tantum procederent, 
ut etiam per quosdam Simonis necessarios homicidia fierent, 4con- 
siderans Onias periculum contentionis et /Apollonium insanire, utpote 
ducem Coelesyriae et Phoenicis, ad augendam malitiam Simonis ad 
regem se contulit, 59non ut civium accusator, “sed communem uti- 
litatem apud semetipsum universae multitudinis considerans; § vide- 
bat enim sine regali providentia impossibile esse tpacem rebus dari, 
nec Simonem posse cessare a stultitia sua. 

7Sed post JSeleuci vitae excessum, cum suscepisset regnum *An- 
tiochus, qui nobilis appellabatur, ambiebat ‘Iason frater Oniae 
summum sacerdotium. 8 Adito rege, promittens ei “argenti talenta 
trecenta sexaginta et ex redditibus aliis talenta octoginta 9% super 
haec promittebat et alia centum quinquaginta, si potestati eius con- 
cederetur “gymnasium et ephebiam sibi constituere et eos, qui in 
lerosolymis erant, °Antiochenos scribere. 19 Quod cum rex fadnuis- 
set, et obtinuisset principatum, statim ad gentilem ritum contribules 
suos transferre coepit. 11 Et, amotis his, quae humanitatis causa 
Iudaeis a regibus fuerant constituta, per Ioannem patrem ?Eupolemi, 
qui apud Romanos de amicitia et societate functus est legatione, 
legitima civium iura destituens prava instituta sanciebat. 12 Etenim 
ausus est sub ipsa Tarce "gymnasium constituere et optimos quosque 
epheborum in lupanaribus ponere. 13 Erat autem hoc non initium, 
sed “incrementum quoddam et profectus gentilis et alienigenae con- 
versationis propter impii et non sacerdotis Iasonis nefarium et inau- 
ditum scelus; 14 ita ut sacerdotes iam non circa altaris officia dediti 
essent, sed, contempto templo et sacrificiis neglectis, festinarent par- 
ticipes fieri palaestrae et praebitionis eius iniustae et in exercitiis 
disci, 15et patrios quidem honores nihil habentes graecas glorias 
optimas arbitrabantur. 16Quarum gratia periculosa eos contentio 
habebat, et eorum instituta aemulabantur ac per omnia his consimi- 
les esse cupiebant, quos hostes et peremptores habuerant. 17 In 4le- 
ges enim divinas impie agere impune non cedit; sed “hoc tempus 
sequens declarabit. 

18 Cum autem quinquennalis agon “Tyri celebraretur, et rex prae- 
sens esset, 19 misit Iason facinorosus ab Ierosolymis viros peccatores 
portantes argenti “didrachmas trecentas in sacrificium Herculis, quas 
postulaverunt hi qui asportaverant ne in sacrificiis erogarentur, quia 
non oporteret, sed in alios sumptus eas deputari. 2°Sed hae oblatae 
sunt quidem ab eo qui miserat in sacrificium Herculis; propter prae- 
sentes autem datae sunt in fabricam navium triremium. 

21 Misso autem in Aegyptum YApollonio Mnesthei filio propter pri- 
mates *Ptolemaei Philometoris regis, cum cognovisset Antiochus 
alienum se a negotiis regni effectum, propriis utilitatibus consulens 
profectus inde venit “Ioppen et inde Icrosolymam. 22 Et magnifice 
ab Iasone et civitate susceptus cum facularum luminibus et laudibus 
ingressus est; et inde in Phoenicen exercitum convertit. 

23 Et post triennii tempus misit Iason 2Menelaum “supradicti 
Simonis fratrem portantem pecunias regi et de negotiis necessariis 
responsa perlaturum. 24 At ille commendatus regi, cum magnificas- 
set faciem potestatis eius, in semetipsum retorsit summum sacerdo- 
tium 4superponens Iasoni talenta argenti trecenta; 25 acceptisque a 
rege mandatis, venit nihil quidem habens dignum sacerdotio, animos 
vero crudelis tyranni et ferae beluae iram gerens. 2¢ Et Iason quidem, 
equi proprium fratrem captivaverat, ipse deceptus profugus in ‘Am- 
manitem expulsus est regionem. 27 Menelaus autem panacea qui- 
dem obtinuit, de pecuniis vero regi promissis nihil agebat, cum 
exactionem faceret Sostratus, qui arci erat praepositus, 28nam ad 
hunc exactio vectigalium pertinebat; quam ob causam utrique ad 














sed postea privatum in gratiam Menelai (20-29). Hic, Onia per An- 
dronicum occiso, et fratre Lisymacho amoto, quantumvis indignus, 
pontificatum obtinuit (30-42), et contra Iasonem servavit (43-5, 10), 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
4,29 — 5,8 








regem sunt evocati. 29 Et Menelaus amotus est a sacerdotio, suc- 
cedente %Lysimacho fratre suo: Sostratus autem praelatus est 
hCypriis. 

30 Et, cum haec agerentur, contigit ‘Tarsenses et Mallotas sedi- 
tionem movere, eo quod Antiochidi regis concubinae dono essent 
dati. 31 Festinanter itaque rex venit sedare illos, relicto suffecto uno 
ex comitibus suis Andronico. 32 Ratus autem Menelaus accepisse se 
tempus opportunum, Jaurea quaedam vasa e templo furatus donavit 
Andronico et alia vendiderat Tyri et per vicinas civitates. 33 Quod, 
cum certissime cognovisset Onias, arguebat eum, ipse in loco tuto 
se continens /Antiochiae secus Daphnem. 34 Unde Menelaus acce- 
dens ad Andronicum rogabat ut Oniam interficeret. Qui, cum venis- 
set ad Oniam et, datis dextris cum iureiurando, quamvis esset ei 
suspectus, suasisset de “asylo procedere, statim eum peremit non 
veritus iustitiam. 35 Ob quam causam non solum Iudaei, sed aliae 
quoque nationes indignabantur et moleste ferebant de nece tanti 
viri iniusta. 36 Sed regressum regem de “Ciliciae locis adierunt Iu- 
daei apud Antiochiam, simul et Graeci conquerentes de iniqua nece 
Oniae. 37 Contristatus itaque animo Antiochus propter Oniam et 
flexus ad misericordiam lacrimas fudit recordatus °defuncti sobrie- 
tatem et modestiam, 38 accensisque animis, Andronicum ?purpura 
exsutum, per totam civitatem iubet circumduci et in eodem loco, in 
quo in Oniam impietatem commiserat, sacrilegum vita privari, Do- 
mino @illi condignam retribuente poenam. 

39 Multis autem sacrilegiis in templo a Lysimacho commissis, 
Menelai consilio et divulgata fama, congregata est multitudo adversum 
Lysimachum, "multo iam auro exportato; 
tibus et animis ira repletis, Lysimachus, armatis fere tribus milibus, 
iniquis manibus uti coepit, duce quodam tyranno aetate pariter et 
dementia provecto. 41 Sed, ut intellexerunt conatum Lysimachi, alii 
lapides, alii fustes validos arripuere, quidam vero cinerem in Lysi- 
machum iecere. 42 Et multi quidem vulnerati, quidam autem et pro- 
strati, omnes vero in fugam conversi sunt; ipsum etiam sacrilegum 
secus *aerarium interfecerunt. 

43 De his ergo coepit iudicium adversus Menelaum agitari. 44 Et, 
cum venisset rex *Tyram, ad ipsum negotium detulerunt missi tres 
viri a “senioribus. 45 Et, cum superaretur, Menelaus promisit %Pto- 
lemaeo multas pecunias dare ad “suadendum regi. 46 Itaque Ptole- 
maeus in quodam atrio positum quasi refrigerandi gratia regem adiit 
et deduxit a sententia, 47 et Menelaum quidem universae malitiae 
reum criminibus absolvit, miseros autem, qui, etiamsi apud YScythas 
causam dixissent, innocentes iudicarentur, hos morte damnavit. 48Cito 
ergo iniustam poenam dederunt “qui pro civitate et populo et sacris 
vasis causam prosecuti sunt. 49 Quam ob rem Tyrii quoque indignati 
erga sepulturam eorum liberalissimi exstiterunt. 5° Menelaus autem 
propter eorum, qui in potentia erant, avaritiam, permanebat in po- 
testate crescens in malitia ad insidias civium. 

5 Eodem tempore Antiochus secundam profectionem paravit in 

Aegyptum. 2 Contigit autem per universam Ierosolymorum civi- 
tatem videri diebus quadraginta “per aéra Pequites discurrentes au- 
ratas stolas habentes et hastis, quasi cohortes, armatos 3 et cursus 
equorum per ordines digestos et congressiones fieri comminus et scu- 
torum motus et galeatorum multitudinem gladiis districtis et telo- 
rum iactus et “aureorum armorum splendorem omnisque generis lo- 
ricarum. # Quapropter omnes rogabant 4in bonum monstra converti. 

5 Sed, cum falsus rumor exisset, tanquam vita excessisset An- 
_ tiochus, adsumptis “Iason non minus mille viris, repente adgressus 
est civitatem, et, civibus ad murum convolantibus, ad ultimum ap- 
prehensa civitate, /Menelaus fugit in Yarcem. 6 Jason vero non par- 
cebat in caede civibus suis nec cogitabat prosperitatem adversum 
cognatos malum esse maximum arbitrans hostium et non civium se 
trophaea capturum. 7 Et principatum quidem non obtinuit, finem 
vero insidiarum suarum confusionem accepit et profugus “iterum 
abiit in Ammaniten. 8 Ad ultimum in exitium sui conclusus ab ‘Areta 


40 turbis autem insurgen-_ 





& vr. 39, 40, 41. 
Acp. 10, 13; 12, 2. 
HAC Tz, 


jcf. 3 Rg 15, 18; 4 Rg 16, 8. 


+ bye a Me: 3, 3%: 


@ cf. 33, Rg. %,, S0,;:53¢ 25 28s 
4 Rg it, rs. 


mV..1,Mc. 12; 4; 


OCEAN. s 4 Ss, 
pecf. r Mc 10, 20. 


g cf. Jd_9, 56; Jb 31, 3; Ps9Q3, 
23% FYO°5, 22¢ 2614, 


P-Ch.- VI: 32. 


SV cp... 3, -6: 


tvr. 18. 


uv. 1 Mc 12, 6. 
v cp..6, 85°10, 12: 5 Mc3; 23; 


— cf. cp. 8, 3. 
£ Cp. 10, 20. — cf. Ac 12,°20: 
y Col 3,) 11. 


s'cf. cp. 7; 2: 


1-10] LL. in fr. 6 ~. D. 4 Oct. 
1-10] 1 Mc 1, 17-20. 

@ cf; Loo2ss 3F3 

b cf. 4 Rg 6, 17. 


C.tt.<cp 4535. 
dv. cp. 2, 22. 


@CL CD: A, 9,23 7%84s 
$V CD: 4,23. 


£¥5-cpi.4; 12. 


Acf. cp. 4, 26. 
tcl: 2-Cor. 17,38 





(58) 








LIBER 
II MACHABAEORUM 


5,9 — 6,9 


ratumque habuit inducendo in templum nefarium et rapacem Antio- 
chum (11-20), cui cordi maxime fuit Hebraeorum populum opprimere 
(21-27), eumque, templo foedissime profanato, a divina lege cum in 











jcp. 12, 10; 1 Mc 5, 39. 

Rl. CPs 4, £1. 

Ecf. cp. 6 ,145° 9,.°94;°23,' 83 
Gn 9, 6; Sap 11, 16; 12, 23; 
Ez 35, 6. 

McCloy. Mera. 2; 345756;:20, 

Ch. tM Ta, 6.2%; 14,. 20. 

oct. Ps, 77, 647.Jr 16,°4,6; 22; 


8,529; 
11-21] 1 Mc 1, 21-28. 
Pcl. Vee hs 


qcf. 1 Mc 2, 9. 


FCP: 2,° 23-3, 122 

S'VisCp:..4;'°23;..50. 

Bcf. cp. 3,:25°1 Es) x; 7-513 S, 
14; 96, 5. 

Ci; VY;-2T3°CD. 9, 34: 

vcp. 7, $3. — cf. Is 54, 7, 8; 
Cot, Yee. 

xcf. 3 Rg 9, 7; Jr 7, 14. 


Picts cp. 3,25, 26: 
$Y.30D: 3, 3- 


AV. COs 32°6. 

b cf. Mr 2, 27. 

ccf. Is 60, 15; 62, 4. 

dcp. 1, 5: 7, 33; 8, 29. — ef. 
cp. 8, 5. 

ever Me 3;:37. 


fcf. cp. 9, 8. 
2 chon Mecr. 83: 


hcp. 6, 11; 8, 8. 

icp. 6, 2; Dt 11, 29; Js 8, 33; 
if} , 7. — cf. Jo 4, 20. ¢ 

24-27] 1 Mc 1, 30-42. 

JVeCD: 4; 428s 


ly. x Mc 2, 4. 


m cf. cp. 6, 11. 
ncf. 1 Mc 2, 28. 


z-12] LL. in sb. ». D. 4 Oct. 

1-7,42] 1 Mc 1, 43-67. 

@ci. cp..1,. 24, 

OAc "23" 73. 

och. cp: 8,3; 

dcp. '§,°23: Jo 4;. 20. 

eci. Eph 5, 18; Tt 1, 6; x Pt 
4, 4. 


fi Mc x, 41. 
ecf. cp. 14, 28. 


cf. cp. ‘34. 33; 
$ Cl. -cpu:4;.-4S: 


I.Cl.-CD> 4e USS 





jArabum tyranno, fugiens de civitate in civitatem, omnibus odiosus 
ut *refuga legum et exsecrabilis, ut patriae et civium hostis in Ae- 
gyptum extrusus est; 9 et ‘qui multos de patria sua expulerat peregre 
periit ™Lacedaemonas profectus quasi pro ™cognatione ibi refugium 
habiturus; 14 et qui insepultos multos abiecerat, ipse et °%illamentatus 
et insepultus abicitur, sepultura neque peregrina usus neque patrio 
sepulcro participans. 

11 His itaque gestis, suspicatus est rex societatem deserturos 
Iudaeos; et ob hoc profectus ?ex Aegypto efferatis animis civitatem 
quidem armis cepit. 12 Iussit autem militibus interficere nec parcere 
occursantibus et per domos ascendentes trucidare. 13 9Fiebant ergo 
caedes iuvenum ac seniorum et mulierum et natorum exterminia 
virginumque et parvulorum neces. 14 Erant autem toto triduo octo- 
ginta milia interfecti, quadraginta milia vincti, non minus autem 
venundati. 15 Sed nec ista sufficiunt: ausus est etiam intrare tem- 
plum ‘universa terra sanctius, $Menelao ductore qui legum et patriae 
fuit proditor; 16 et scelestis manibus sumens sancta vasa, quae ‘ab 
aliis regibus et civitatibus erant posita ad ornatum loci et gloriam, 
contrectabat indigne et contaminabat. 17 Ita “alienatus mente An- 
tiochus non considerabat, quod propter peccata habitantium civita- 
tem “modicum Deus fuerat iratus, propter quod et accidit circa locum 
“despectio; 18alioquin, nisi contigisset eos multis peccatis esse in- 
volutos, Ysicut Heliodorus qui missus est a *Seleuco rege ad expo- 
liandum @aerarium, etiam hic statim adveniens flagellatus et repul- 
sus utique fuisset ab audacia. 19 Verum non propter locum gentem, 
sed %propter gentem locum Deus elegit. 20 Ideoque et ipse locus 
particeps factus est populi malorum; postea autem fiet socius bono- 
rum; et °qui derelictus in ira Dei omnipotentis est, iterum in magni 
Domini 4reconciliatione cum summa gloria exaltabitur. 

21 Igitur Antiochus, mille et octingentis ablatis de templo talentis, 
velociter ?Antiochiam regressus est existimans se, prae superbia, 
‘terram ad navigandum, pelagus vero ad iter agendum deducturum 
propter mentis elationem. 22 9Reliquit autem et praepositos ad ad- 
fligendam gentem: Ierosolymis quidem Philippum genere Phrygem, 
moribus crudeliorem eo ipso a quo constitutus est; 23 in ”Garizim au- 
tem Andronicum et ‘Menelaum, qui gravius quam ceteri imminebant 
civibus. 24 Cumque appositus esset contra Iudaeos, misit odiosum 
principem JApollonium cum exercitu viginti et duobus milibus prae- 
cipiens ei omnes perfectae aetatis interficere, mulieres ac iuvenes 
vendere. 25 Qui, cum venisset Ierosolymam, pacem simulans quievit 
usque ad diem sanctum sabbati et tunc, feriatis Iudaeis, arma ca- 
pere suis praecepit 26 omnesque, qui ad spectaculum processerant, 
trucidavit et civitatem cum armatis discurrens ingentem multitudi- 
nem peremit. 27 Iudas autem Machabaeus, qui decimus fuerat, se- 
cesserat ™in desertum locum, ibique inter feras vitam "in montibus 
cum suis agebat; et faeni cibo vescentes demorabantur, ne participes 
essent coinquinationis. 

Sed non post multum temporis misit rex senem quendam an- 

tiochenum, qui compelleret Iudaeos, %ut se transferrent a °patriis 
et Dei legibus, 2 “contaminare etiam, quod in Ierosolymis erat, tem- 
plum et cognominare Iovis Olympii, et in 4Garizim, prout erant hi 
qui locum inhabitabant, Iovis hospitalis. 3 Pessima autem et univer- 
sis gravis erat malorum incursio, 4nam templum ¢luxuria et comis- 
sationibus gentium erat plenum et scortantium cum meretricibus, 
sacratisque aedibus mulieres se ultro ingerebant intro ferentes ea 
quae non licebat. 5 Altare etiam plenum erat illicitis, quae legibus 
prohibebantur; 6/neque autem sabbata custodiebantur, neque dies 
sollemnes patrii servabantur, nec simpliciter 9ludaeum se esse quis- 
quam confitebatur. 7 Ducebantur autem cum amara necessitate in 
die natalis regis ad sacrificia et, cum Liberi sacra celebrarentur, co- 
gebantur hedera coronati Libero circuire. 

8 Decretum autem exiit in proximas gentilium civitates, ‘sugge- 
rentibus Ptolemaeis, ut pari modo et ipsi adversus Iudaeos agerent 
ut sacrificarent; %eos autem, qui nollent transire ad /instituta gen- 








— gl4 — 


Sw’. 











ludaea, tum apud vicinas gentes avertere (6, 1-11) contumacibus com- 
minatus dira supplicia (12-17). Inter eos qui fortiter tyranno re- 
stitere celebrantur, praeter Eleazar senem quendam, qui nolens nec 


LIBER 
TI MACHABAEORUM 
6, 10 — 7, 5 








tium, interficerent: erat ergo videre miseriam. 1°’Duae enim mu- 
lieres delatae sunt natos suos circumcidisse, quas infantibus ad ubera 
suspensis, cum publice per civitatem circumduxissent, per muros 
praecipitaverunt. 11 Alii vero ad proximas coéuntes speluncas et la- 
tenter sabbati diem celebrantes, cum indicati essent ™Philippo, flam- 
mis succensi sunt, “eo quod verebantur propter religionem et obser- 
vantiam manu sibimet auxilium ferre. 

12 Obsecro autem eos qui hunc librum lecturi sunt, ne abhorre- 
scant propter adversos casus, sed reputent ea quae acciderunt non 
ad interitum, %sed ad correptionem esse generis nostri. 13 2Etenim 
multo tempore non sinere peccatoribus ex sententia agere, sed sta- 
tim ultiones adhibere, magni beneficii est indicium. 14 Non enim, 
sicut in aliis nationibus, Dominus patienter exspectat, ut eas, cum 
iudicii dies advenerit, @in plenitudine peccatorum puniat; 15 ita et 
in nobis statuit, ut, peccatis nostris in finem devolutis, ita demum 
in nos vindicet. 16 Propter quod nunquam quidem a nobis miseri- 
cordiam suam amovet, "corripiens vero in adversis populum suum 
non derelinquit. 17 Sed-haec nobis ad commonitionem legentium dicta 
sint paucis; ‘iam autem veniendum est ad narrationem. 

18 Igitur Eleazarus unus de primoribus scribarum, vir aetate 
provectus et vultu decorus aperto ore hians compellebatur ‘carnem 
porcinam manducare; 19 at ille “gloriosissimam mortem magis quam 
odibilem vitam complectens voluntarie praeibat ad supplicium. 2 In- 
tuens autem quemadmodum oporteret accedere, patienter sustinens, 
destinavit non admittere illicita propter vitae amorem. 21 Hi autem 
qui adstabant, iniqua miseratione commoti propter antiquam viri 
amicitiam, tollentes eum secreto rogabant adferri carnes, quibus 
vesci ei licebat, ut simularetur manducasse, sicut rex imperaverat, 
de sacrificii carnibus; 22 ut hoc facto a morte liberaretur, et propter 
veterem viri amicitiam hanc in eo faciebant humanitatem; 23 at 
ille cogitare coepit aetatis ac Ysenectutis suae eminentiam dignam et 
ingenitae nobilitatis canitiem atque a puero optimae conversationis 
actus; et secundum sanctae et a Deo conditae legis constituta re- 
spondit cito dicens praemitti se velle in infernum. 24 Non enim 
aetati nostrae dignum est, inquit, fingere, ut multi adulescentium 
arbitrantes Eleazarum nonaginta annorum transisse ad “vitam alie- 
nigenarum, 25 et ipsi propter meam simulationem et propter modi- 
cum corruptibilis vitae tempus decipiantur, et per hoc maculam 
atque exsecrationem meae senectuti conquiram. 26 Nam, etsi in prae- 
senti tempore suppliciis hominum eripiar, sed Ymanum Omnipotentis 
nec vivus nec defunctus effugiam. 27 Quam ob rem fortiter vita exce- 
dendo senectute quidem dignus ‘apparebo, 28 adulescentibus autem 
“exemplum forte relinquam, si prompto animo ac fortiter pro gra- 
vissimis ac sanctissimis legibus honesta morte perfungar. His dictis, 
confestim ad supplicium trahebatur. 29 Hi autem, qui eum ducebant 
et paulo ante fuerant mitiores, in iram conversi sunt propter ser- 
mones ab eo dictos, quos illi per arrogantiam prolatos arbitrabantur. 
30 Sed, cum plagis perimeretur, ingemuit et dixit: Domine, qui ha- 
bes sanctam scientiam, manifeste tu scis quia, cum a morte pos- 
sem liberari, @duros corporis sustineo dolores; secundum animam 
vero propter timorem tuum libenter haec patior. 31 Et iste quidem 
hoc modo vita decessit non solum iuvenibus, sed et universae genti 
memoriam mortis suae ad exemplum virtutis et fortitudinis derelin- 
quens. 

7 Contigit autem et septem fratres una cum matre sua apprehensos 

compelli a rege edere “contra fas carnes porcinas flagris et tau- 
reis cruciatos. 2 ®Unus autem ex illis, qui erat primus, sic ait: Quid 
quaeris et quid vis discere a nobis? °Parati sumus mori, magis quam 
patrias Dei leges praevaricari. 3 4Iratus itaque rex iussit sartagines 
et ollas aeneas succendi. Quibus statim succensis, 4 iussit ei, qui prior 
fuerat locutus, amputari linguam et, cute capitis abstracta, summas 
quoque manus et pedes ei praescindi, ceteris eius fratribus et matre 
inspicientibus. 5 Et, cum iam per omnia inutilis factus esset, iussit 
ignem admoveri et adhuc spirantem torreri in sartagine; in qua, 





lcf. 1 Mc 1x, 63, 64. 


MCP. §, 22. 
nv. i Mc 2, 32-38. 


@cp. 7, $3. — cf. Jb s, 19; 
13 3, 135 Sap 12; 22: “Hab 


q 432. 
pcf. Ecli 5, 4. — v. Ec 8, 11. 


qcf. Sap 19, 4; Mt 23, 32. — 
v. Gn 15, 16. 


¥ cp. 7,23, $3; Lm 3,’ 31, 32. 
— cf. cp. 8, 5; Is 54, 6, 7. 

$.cf. <D;.2, 83: 

16-29] LL. r et 2 in D. 5 Oct. 


bef.cp. 7, 22 13 6s,.4.:— vi Lv 


TIsig. 
ucf. cp. 7, 2; 14, 38; 1 Mc 6, 
65, 66. 


uv cf. Pro 16, 31; 20, 29. 


x cf. cp. 4, 13. 


%RCcp. 75.262 LY 19° 2 §¥: 
Heb ro, 31; 1 Pt 3, 14. — 
v. Mt ro, 28. 


zvr. 31. — cf. Heb 12, 1. 


acf. Heb rr, 35, 36. 


1-5] 3 L. ut s. vr. 78. 
ach. ep, Gps? EV Fi. F. 
b cf. cp. 4, 48. 
c ef. ch: '6;, ¥9: 
d vr. 39. 


14, 38. 











LIBER 
II MACHABAEORUM 
7, 6-33 


porcinis vesci carnibus nec id simulare, martyrio coronatus est (18-31), 
septem illi fratres, qui matre exhortante, alius post alium con- 
Stantissime tormenta tolerarunt ipsi tyranno damnationem crudelitati 








e Dt 32, 36. 

6c] R. in cm. Mm. (T. P.). 
7-23) LL. in fr.2 ». D. 5 Oct. 
f cf. Hab 11, 36. 


OVE. 21, 275 CDsila. 375) 25, 
29. — cf. vr. 24. 


Avr. 14, 23, 36; cp. 12, 43; 
Heb 11, 35. — cf. Jb 109, 38; 
AS - 20-40" (aLB 87s ae n 
12, 2. 


ivr. 23; cp. 14, 46. 


“jcf. Dn 12, 2. 
kcf. cp. 9. 5, 6. 


Icf. vr. 32, 33, 38; cp. 5, 17; 
n 8, 12. — v. cp. 6, 12-17. 


m 2° Pati1r§, 12° Ac: 5,39. 


w Jb 10, 19; Ec 11, 5; Sap 7, 
2. — v. Ps 138, 13-16. 


Ocp. 1; 247 13"Ta? 
24-41] LL. in fr. 3 ». D. § Oct. 


pcf. x Mc 2, 18. 
24C] Ant. in fs. s. Jo. Nepom. 
qv... cp;. 839: 


rcf. Tb 4, 3, 4; Ecli 7, 29. 
s'Ps “32, 9; Heb. 1x, 3. — cf. 


Rm 4, 17. 

tcf. Mt 1o, 18; x Pt 3, ‘14. 

ucf. vr. 9. 

30] v. Ur. 24. 

vz Mc 2, 21. — cf. Ac 4, 19: 
5, 29. , 

Ww V.-cD. 15, 37: 

% VY. 17,°19..— cf. Th*x3, 2: 
Jb 10, 7; Sap 16, 15. 

y cp. 6, 12. — cf. 9,121: 

JO -S,°-275 Sap 12, :23: Ab 
12. 


ssp. 5, 174 — ch. Issa, 7,-8: 
‘oon Pek ae 





cum diu cruciaretur, ceteri una cum matre invicem se hortabantur 
mori fortiter §€dicentes: Dominus Deus adspiciet veritatem et con- 
solabitur in nobis, quemadmodum in protestatione cantici declaravit 
Moxses: ? €Et in servis suis consolabitur ’. 

Mortuo itaque illo primo hoc modo, sequentem deducebant /ad 
illudendum et, cute capitis eius cum capillis abstracta, interroga- 
bant, si manducaret prius quam toto corpore per membra singula 
puniretur. 8 At ille respondens 9%patria voce dixit: Non faciam. 
Propter quod et iste sequenti loco primi tormenta suscepit 9% et in 
ultimo spiritu constitutus sic ait: Tu quidem, scelestissime, in prae- 
senti vita nos perdis, sed rex mundi defunctos nos pro suis legibus 
in aeternae vitae “resurrectione suscitabit. 

10 Post hunc tertius illuditur et linguam postulatus cito protulit 
et manus constanter extendit let cum fiducia ait: E caelo ista 
possideo, sed propter Dei leges nunc haec ipsa despicio, quoniam 
ab ipso me ea recepturum spero; 12ita ut rex et qui cum ipso 
erant mirarentur adulescentis animum, quod tanquam nihilum du- 
ceret cruciatus. 

13 Et hoc ita defuncto, quartum vexabant similiter torquentes; 
14 et, cum iam esset ad mortem, sic ait: Potius est ab hominibus 
morti datos spem exspectare a Deo iterum ab ipso resuscitandos; 
tibi enim ‘resurrectio ad vitam non erit. 

15 Et, cum admovissent quintum, vexabant eum. At ille respi- 
ciens in eum dixit: 16 Potestatem inter homines habens, cum sis 
corruptibilis, facis quod vis; noli autem putare genus nostrum a Deo 
esse derelictum. 17Tu autem patienter sustine et videbis magnam 
potestatem ipsius, Jqualiter te et semen tuum torquebit. 

18 Post hunc ducebant sextum, et is mori incipiens sic ait: Noli 
frustra errare; nos enim *propter nosmetipsos haec patimur peccan- 
tes in Deum nostrum, et digna admiratione facta sunt in nobis. 19 Tu 
autem ne existimes tibi impune futurum, quod ‘contra Deum pu- 
gnare tentaveris. 

20Supra modum autem mater mirabilis et bonorum. memoria 
digna, quae pereuntes septem filios sub unius diei tempore conspi- 
ciens bono animo ferebat propter spem quam in Deum habebat; 
21 singulos illorum hortabatur voce patria fortiter repleta sapientia, 
et femineae cogitationi masculinum animum inserens 22 dixit ad eos: 
™Nescio qualiter in utero meo apparuistis, neque enim ego spiri- 
tum et animam donavi vobis et vitam et singulorum membra non 
ego ipsa compegi; 23 sed enim “mundi creator, qui formavit homi- 
nis nativitatem quique omnium invenit originem, et spiritum vobis 
%iterum cum misericordia reddet et vitam, sicut nunc vosmetipsos 
despicitis propter leges eius. i, 

24 Antiochus autem contemni se arbitratus, simul et exprobrantis 
voce despecta, cum adhuc adulescentior superesset, non solum ver- 
bis hortabatur, sed et cum iuramento adfirmabat, se Pdivitem et 
beatum facturum et translatum a patriis legibus Zamicum habiturum 
et res necessarias ei praebiturum. 25 Sed, ad haec cum adulescens 
nequaquam inclinaretur, vocavit rex matrem et suadebat ei ut adu- 
lescenti fieret in salutem. 26Cum autem multis eam verbis esset 
hortatus, promisit suasuram se filio suo; 27 itaque inclinata ad illum, 
irridens crudelem tyrannum alt patria yoce: Fili mi, miserere mei, 
Tquae te in utero novem mensibus portavi et lac triennio dedi et 
alui et in aetatem istam perduxi. 28 Peto, nate, ut adspicias ad cae- 
lum et terram et ad omnia, quae in eis sunt, et intelligas quia *ex 
nihilo fecit illa Deus et hominum genus. 29 Ita fiet, ut ‘non timeas 
carnificem istum, sed dignus fratribus tuis effectus particeps suscipe 
mortem, ut in illa miseratione “cum fratribus tuis te recipiam. 

30 Cum haec illa adhuc diceret, ait adulescens: Quem sustinetis? 
*non oboedio praecepto regis sed praecepto legis, quae data est no- 
bis per Moysen. 31 Tu vero, qui inventor omnis malitiae factus es 
in “Hebraeos, “non effugies manum Dei. 32 Nos enim pro peccatis 
nostris haec patimur; 33 et, si nobis Ypropter increpationem et cor- 
reptionem *Dominus Deus noster modicum iratus est, sed iterum 

















parem praedicentes (7, 1-32). Hisce privatarum exemplis virtutum me- 
rito comparantur praeclara gesta ludae Machabaei, qui, congre- 
gatis sociis, Syros adgressus est (8, 1-7), eosque iterum iterumque 


LIBER 
II MACHABAEORUM 


7, 34 — 8, 20 








*rcconciliabitur servis suis. %4Tu autem, o sceleste et omnium ho- 
minum flagitiosissime, “noli frustra extolli vanis spebus in servos 
eius inflammatus; %5¢nondum enim omnipotentis Dei et domnia in- 
spicientis iudicium effugisti. %6 Nam fratres mei, ¢modico nunc do- 
lore sustentato, sub testamento aeternae vitae effecti sunt; tu vero 
iudicio Dei /iustas superbiae tuae poenas exsolves. 37 Ego autem, 
sicut et fratres mei, Y”animam et corpus meum trado pro patriis le- 
gibus invocans Deum maturius genti nostrae propitium fieri teque 
cum tormentis et verberibus hconfiteri, quod ipse est Deus solus. 
38In me vero et in fratribus meis desinet Omnipotentis ira, ‘quae 
super omne genus nostrum iuste superducta est. 39 Tunc rex Jac- 
census ira in hunc super omnes crudelius desaevit indigne ferens 
se derisum. 49 Et hic itaque mundus obiit per omnia in Domino 
confidens. 41 Novissime autem post filios et mater consumpta est. 

42 Igitur de “sacrificiis et de nimiis crudelitatibus satis dictum est. 
“Judas vero Machabaeus et qui cum illo erant introibant laten- 
ter in castella et convocantes cognatos et amicos et eos, qui per- 

manserunt in biudaismo, adsumentes, eduxerunt ad se sex milia 
virorum. 2 Et invocahant Dominum, ut respiceret in populum, qui 
ab omnibus calcabatur, et misereretur templo, quod dcontaminabatur 
ab impiis; % misereretur etiam exterminio civitatis, quae esset illico 
complananda, et vocem sanguinis “ad se clamantis audiret; * me- 
moraretur quoque finiquissimas mortes parvulorum innocentum et 
blasphemias nomini suo illatas et indignaretur super his. 5 At Ma- 
chabaeus, congregata multitudine, intolerabilis gentibus efficiebatur; 
Yira enim Domini in misericordiam conversa est. ® Et superveniens 
castellis et civitatibus improvisus “succendebat eas et opportuna loca 
occupans non paucas hostium strages dabat; 7 maxime autem no- 
ctibus ad huiuscemodi excursus ferebatur, et fama virtutis eius ubique 
diffundebatur. 

8 Videns autem ‘Philippus paulatim virum ad profectum venire 
ac frequentius res ei cedere prospere ad jPtolemaeum ducem Coe- 
lesyriae et Phoenicis scripsit, ut auxilium ferret regis negotiis. 9 At 
ille velociter misit Nicanorem Patrocli de kprimoribus amicum, datis 
. ei de permixtis gentibus armatis non minus viginti milibus, ut uni- 
versum Iudaeorum genus deleret, adiuncto ei et Gorgia viro militari 
et in bellicis rebus experientissimo. 10 /Constituit autem Nicanor, ut 
regi tributum, quod Romanis erat dandum, duo milia talentorum 
de captivitate Iudaeorum suppleret: 11 statimque ad maritimas civi- 
tates misit ™convocans ad coémptionem iudaicorum mancipiorum, 
promittens se nonaginta mancipia talento distracturum, non respiciens 
ad vindictam, quae eum ab Omnipotente esset consecutura. 

12 Judas autem, ubi comperit, indicavit his qui secum erant Iu- 
daeis Nicanoris adventum. 13 Ex quibus quidam formidantes et non 
credentes Dei iustitiae in fugam vertebantur; 14 alii vero, si quid 
eis supererat vendebant simulque Dominum deprecabantur, ut eri- 
peret eos ab impio Nicanore, qui eos, priusquaam comminus veniret, 
vendiderat; 15 et si non propter eos, propter "testamentum tamen 
quod erat ad patres eorum et °propter invocationem sancti et magni- 
fici nominis eius super ipsos. 

16 Convocatis autem Machabaeus septem milibus, qui cum ipso 
erant, ?rogabat ne hostibus reconciliarentur neque metuerent inique 
venientium adversum se hostium multitudinem sed fortiter conten- 
derent 17 ante oculos habentes contumeliam, quae Yloco sancto ab 
his iniuste esset illata, itemque et ludibrio habitae civitatis iniuriam, 
adhuc etiam veterum instituta convulsa. 18”Nam illi quidem armis 
confidunt, ait, simul et audacia; ‘nos autem in omnipotente Do- 
mino, tqui potest et venientes adversum noes et universum mundum 
uno nutu delere, confidimus. 19 Admonuit autem eos et de auxiliis 
Dei, quae facta sunt erga parentes, et “quod sub Sennacherib cen- 
tum octogintaquinque milia perierunt, 2%et de proelio, quod eis 
adversus Galatas fuit in Babylonia, ut omnes, ubi ad rem ventum 
est, Macedonibus sociis haesitantibus, ipsi sex milia soli peremerunt 
centum viginti milia propter auxilium illis datum de caelo, et bene- 





av. cp. § 20. 

b cf. Jb 8, 13; Ps 111, 10; Pro 
10, 28; map 3; 1%: 

CV. cp. 15, 2 

dcp. 9, 5; 15, 2. 

e Sap 3, 5; 5 ow 18; 2 Cor 4, 


Pt £) 6: 5, 10. — 
Hin napa 6. 


fv. cp. 9, 5-8. 
g cf. 0 10, 11. 


Av. cp. 9, 11-17. 

ivr. 18. 

4MH) 3: 

39] Ant. in fs. s. Jo. Nepom. 


Rep. 6, 7. 

1-7] Mc 8, 1-9. 

a1 Mc 2, 4. — v. cp. 5, 27. 
5 cp.. 14, 38: Gals, 73. 
ecl..Ps 56,7, 4 

d cf. cp. 6, 2; 1 Mc 1, 57 


ecf. Gn 4, 10; Ap 6, 10. 
ich ep. 6, x0; 


get. .cp>35, 126% 6, ¥6;+Is729, 


14; 54, 7. 
Bet ep, 10;. 36; 


oP 5,22: -6 122 

8-36] 1 Mc 3, 27-4, 27. 

jcp. 6, 8; 10, 12. — cf. cp 
4, 45. 

kcp: I, 14; 7, 24; 10 13; 14, 
11; 1 Mc 2, 18. — v. 1 Mc 
10, 65. 


fozbhd LL. in fr. 4». D. 5 Oct. 
lvr. 36 


mvr. 25, 34. — cf. 1 Mc. 3. 41. 


#'cf.< ps rs 2% 


o Gn 48, 16; Nm 6, 27; Dt 28, 
10%"'2 Par 70: 145  Ecli«36, 
14; Jrexs;. 163: Dn 9; ‘28; Yo: 
Am oy 2e Ac 15, 17. — cf. 


US 4, wBe 
$ cl. Cp; 25; 8: .% Me 48: 
q.cp.—%, 29; 2;-18. 


rcd. Pg.t9;, 8; Is:3m 2% 


s Dt 20, 1. — cf. 1 Rg 17, 45; 
Pro 21, 31. 
tcf. <p, 15, 2%. 


“cp. 15, 22. — v. 4 Rg 109, 35. 





— gI7 — 








LIBER 
II MACHABAEORUM 


8, 21 — 9, rr 


(8-11) debellavit (12-21) atque spoliis onustus lerosolymam petere ibi- 
que epinicia agere potuit (23-36). Itaque factum est, ut, dum Antiochus, 
gui infelicem in Persidem expeditionem susceperat, gravi morbo cor- 








). 13, 14; 3 \Me.3,4317°— 
cf. sep, 1635 285. 73493 

» 1Of 203594, 973 2° Mc 
tc. 


st Moo2,'$;.¢¢)'27 


acp. 15, 9. — cf. Dt 20 2-4. 
cf. cp. 13, 15. — v. Nm 6, 
24-27. 

cv. 1. Mc4, 13-16. 

dvr. 11, 34. 


ecrAr Meé'4, "6: 

TG. cb. 125; 385 

g Cl. Cp. ‘10, 38%: 2550. 

Acti. cp..3, 10; Nm: 927 293% 
Rg 30, 24. 

#eph 13; ‘o> £3,- 328 

j vs cp;* 58,520: 


kecp. 9, 3; 10, 24. — cf. ep. 
1252: 415Mcrs; 693-371 
it Mc-7, 8:9; ,°25 45: ete, 


mc.r 1 Rg 30, 26. 


mcp. 1, 8. — cf. 1 Mc 4, 38. 


OCe CD.cA, 38; 
PCD. 555.3. 
G.I; 11; 25. 
V. Cp. 12, EI. 


sv. 1 Mc 33 37% 
tvr. 10. 
ucf. cp. 3, 38, 39. 


1-10] LL. in fr. 5 p. D. 5 Oct. 
i as cf. 1 Mc 6, 1-16. 
@:Cl., Cps-T, 13-10: 


61 Es 6, 2; Tbs, 8; Jdt x, r. 
cv. cp. 8, 9-36. 
dv. cp. 8, 30. 


ecf. 1 Mc 3, 60. 


fvr. 14. 

ECD. 275,355 235.233. S85 ee oe 
Par 16, 9. — v. Ecli 15, 20; 
re tie & 2 


Rect veh. 23.8. 
ivr. 28; cp. 5, 10; 6, 14. 


icf. Ac Qtr: 

lcp. 5.21. — cf. Ps 64, 8; 88, 
10; -16 §1,-1s53 

mcf. Is 40, 12. 

act. Cp. 3, 29. 

ocf. cp. 3, 28. 

pef. Ac 12, 23: — v. Ecli 

7. 19. 

qcf. Is 14, 13; Jr 15, 53; Am 
O37 AD 4; 

$0..CD. 7; 37. 





ficia pro his plurima consecuti sunt. 21 His verbis constantes effecti 
sunt et “pro legibus et patria mori parati. 22 Constituit itaque fra- 
tres suos duces utrique ordini, “Simonem et Ylosephum et *Ionathan, 
subiectis unicuique millenis et quingentenis. 23 Ad hoc etiam ab 
Esdra M4ecto illis sancto libro et %dato signo adiutorii Dei, in 
prima acie ipse dux “commisit cum Nicanore, 24 et, facto sibi adiu- 
tore Omnipotente, interfecerunt super novem milia hominum; maio- 
rem autem partem exercitus Nicanoris vulneribus debilem factam 
fugere compulerunt. 25 Pecuniis vero eorum, %qui ad emptionem 
ipsorum venerant, sublatis, ipsos usquequaque persecuti sunt; 26 sed 
reversi sunt hora conclusi, nam erat ante sabbatum. Quam ob cau- 
sam non perseveraverunt insequentes; 27 “arma autem ipsorum et 
spolia congregantes ‘sabbatum agebant Y%benedicentes Dominum, 
qui liberavit eos in isto die misericordiae initium stillans in eos. 
28 Post sabbatum vero “debilibus et orphans et viduis diviserunt 
spolia et residua ipsi cum suis habuere. 29 His itaque gestis et com- 
muniter ab omnibus facta obsecratione, ‘misericordem Dominum 
postulabant, ut in finem servis suis /Jreconciliaretur. 30 Et ex his, 
qui cum “Timotheo et 'Bacchide erant contra se contendentes, super 
viginti milia interfecerunt et munitiones excelsas obtinuerunt et plu- 
res praedas diviserunt, aequam portionem debilibus, pupillis et viduis 
sed et ™senioribus facientes. 31 Et, cum atma eorum diligenter col- 
legissent, omnia composuerunt in locis opportunis, residua vero 
spolia Ierosolymam detulerunt; 32 et Philarchen, qui cum Timotheo 
erat, interfecerunt virum scelestum, qui in multis Iudaeos adflixerat, 
3et, cum epinicia agerent Ierosolymis, eum, qui “sacras ianuas 
incenderat, id est Callisthenem, cum in quoddam domicilium refu- 
gisset, incenderunt, °digna ei mercede pro impietatibus suis red- 
dita. %4”?Facinorosissimus autem Nicanor, qui mille negotiantes Yad 
Iudaeorum venditionem adduxerat, 35 humiliatus ‘auxilio Domini ab 
his quos nullos existimaverat, deposita veste gloriae, per mediter- 
ranea fugiens solus venit *Antiochiam summam infelicitatem de 
interitu sui exercitus consecutus. 36 Et, qui promiserat Romanis ‘se 
tributum restituere de captivitate Ierosolymorum, “praedicabat nunc 
protectorem Deum habere Iudaeos et ob ipsum invulnerabiles esse, 
eo quod sequerentur leges ab ipso constitutas. 

Eodem tempore Antiochus inhoneste revertebatur de Perside. 

2aIntraverat enim in eam, quae dicitur Persepolis, et tentavit 
expoliare templum et civitatem opprimere; sed, multitudine ad 
arma concurrente, in fugam versi sunt, et ita contigit ut Antiochus 
post fugam turpiter rediret. 3 Et, cum venisset circa “Ecbatanam, 
recognovit quae erga “Nicanorem et ?Timotheum gesta sunt. 4 Ela- 
tus autem in ira arbitrabatur se iniuriam illorum, qui se fugaverant, 
posse in Iudaeos retorquere, ideoque iussit agitari currum suum sine 
intermissione agens iter, “caelesti eum iudicio perurgente, eo quod 
ita superbe locutus est, /se venturum Ierosolymam et %congeriem 
sepulcri Iudaeorum eam facturum. 5Sed qui universa conspicit, 
Dominus Deus Israél, percussit eum insanabili et invisibili plaga. 
Ut enim finivit hunc ipsum sermonem, apprehendit eum dolor dirus 
viscerum et amara internorum tormenta; et quidem “satis iuste, 
quippe ‘qui multis et novis cruciatibus aliorum torserat viscera, licet 
ille nullo modo a sua malitia cessaret. 7 Super hoc autem superbia 
repletus, jignem spirans animo in Iudaeos et praecipiens accelerari 
negotium, contigit illum impetu euntem de curru cadere et gravi 
corporis collisione membra vexari. 8 Isque, qui sibi videbatur etiam 
fluctibus maris imperare, supra humanum modum superbia reple- 
tus et “montium altitudines in statera appendere, nunc humiliatus 
ad terram in “gestatorio portabatur °manifestam Dei virtutem in 
semetipso contestans; 9% ita ut de corpore impii ?vermes scaturirent, 
ac viventis in doloribus carnes eius effluerent, odore etiam illius et 
fetore exercitus gravaretur. 10 Et qui paulo ante %sidera caeli con- 
tingere se arbitrabatur, eum nemo poterat propter intolerantiam fe- 
toris portare. 11 Hinc igitur coepit ex gravi superbia deductus “ad 
agnitionem sui venire divina admonitus plaga, per momenta singula 





— 918 — 




















reptus (9, 1-10), ac suas iniustitias litteris deprecatoriis in ludaeam 
missis detestatus (11-27), misere obiit (28, 29); ludas aedes sacras recu- 
peratas sacrificiis lustravit atque festum encaeniorum quotannis cele- 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
9, 12 — 10, 12 








doloribus suis augmenta capientibus. 12 Et, cum nec ipse iam feto- 
rem suum ferre posset, ita ait: Iustum est subditum esse Deo et 
mortalem non paria Deo sentire. 13 Orabat autem hic scelestus 
Dominum, ‘a quo non esset misericordiam consecuturus; 14 et civi- 
tatem, ‘ad quam festinans veniebat, ut eam ad solum deduceret ac 
sepulcrum congestorum faceret, nunc optat liberam reddere 15 et 
Iudaeos, quos nec sepultura quidem se dignos habiturum, sed avi- 
bus ac feris diripiendos traditurum et cum parvulis exterminaturum 
dixerat, aequales nunc Atheniensibus facturum pollicetur. 16 Tem- 
plum etiam sanctum, “quod prius exspoliaverat, Yoptimis donis 
ornaturum et sancta vasa multiplicaturum et “pertinentes ad sacri- 
ficia sumptus de redditibus suis praestaturum; 17 super haec, et 
Iudaeum se futurum et omnem locum terrae perambulaturum et 
praedicaturum Dei potestatem. 18Sed, non cessantibus doloribus 
(supervenerat enim in eum iustum Dei iudicium), desperans scripsit 
ad Iudaeos in modum deprecationis epistulam haec continentem: 
19 QOptimis Ycivibus Iudaeis plurimam salutem et bene valere et 
esse felices rex et princeps Antiochus. 29Si bene valetis et filii 
vestri et ex sententia vobis cuncta sunt, maximas agimus gratias. 
21 Et ego in infirmitate constitutus, vestri autem memor benigne, 
“reversus de Persidis locis et infirmitate gravi apprehensus, neces- 
sarium duxi pro communi utilitate curam habere 22non desperans 
memetipsum, sed spem multam habens effugiendi infirmitatem; 
23 respiciens autem quod et pater meus, quibus temporibus in locis 
superioribus ducebat exercitum, ostendit qui post se susciperet prin- 
cipatum, 24 ut, si quid contrarium accideret aut difficile nuntiaretur, 
scientes hi, qui in regionibus erant, cui esset rerum summa derelicta 
non turbarentur. 25 Ad haec considerans de proximo potentes quos- 
que et vicinos temporibus insidiantes et eventum exspectantes °desi- 
gnavi fillum meum Antiochum regem, quem saepe recurrens in supe- 
riora regna multis vestrum commendabam, et scripsi ad eum quae 
subiecta sunt. 26 Oro itaque vos et peto memores °beneficiorum pu- 
blice et privatim, ut unusquisque conservet fidem ad me et ad filium 
meum,. 27 Confido enim eum modeste et humane acturum et sequen- 
tem propositum meum et communem vobis fore. 

dJgitur homicida et blasphemus pessime percussus et, ut ipse 
alios tractaverat, peregre in montibus miserabili obitu vita functus 
est. 29 Transferebat autem corpus ¢Philippus collactaneus eius, qui 
mer nene filium Antiochi ad /Ptolemaeum Philometorem in Aegyptum 
abiit. 
i Machabaeus autem et qui cum eo erant, Domino se protegente, 

“templum quidem et civitatem recepit, 2 %aras autem, quas 
alienigenae per plateas exstruxerant, itemque delubra demolitus est, 
3 et, “purgato templo, aliud altare fecerunt et de ignitis lapidibus 
igne concepto sacrificia obtulerunt %post biennium et incensum et 
lucernas et panes propositionis posuerunt. 4 Quibus gestis, rogabant 
Dominum @prostrati in terram, ne amplius talibus malis inciderent, 
sed et, si quando peccassent, fut ab ipso mitius corriperentur et 
non barbaris ac blasphemis hominibus traderentur. ® Qua die autem 
templum ab alienigenis pollutum fuerat, contigit eadem die %puri- 
ficationem fieri, vicesimaquinta mensis qui fuit "casleu. 6 Et cum 
laetitia ‘diebus octo egerunt jin modum tabernaculorum recordan- 
tes quod ante modicum temporis diem sollemnem tabernaculorum 
in montibus et in speluncis more bestiarum egerant. 7 Propter quod 
thyrsos et “ramos virides et palmas praeferebant ei qui prosperavit 
mundari locum suum. 8 Et decreverunt communi praecepto et decreto 
universae genti Iudaeorum /omnibus annis agere dies istos. : 


9Et “Antiochi quidem, qui appellatus est nobilis, “vitae. exces- 
sus ita se habuit. 19 Nunc autem de °Eupatore Antiochi impii filio 
quae gesta sunt narrabimus breviantes mala, quae in bellis gesta 
sunt. 11 Hic enim, suscepto regno, constituit super negotia regni 
PLysiam quendam Phoenicis et Syriae militiae principem. 12 Nam 
@Ptolemaeus, qui dicebatur Macer, iusti tenax, erga Iudaeos esse con- 
stituit, et praecipue propter iniquitatem, quae facta erat in eos, et 





scf. Ecli 10, 9, 14. 

73) Catech. “RT 3°77. 

tick. Jb 27, 9; Proir, 237228: 
9; Jr 11, 11; Ez 8, 18; Heb 
$2, 37. 


# CD. 5, 16; 3- Mc 2, 3; 

UCOs Ser 2s ge 2c Ss 

¥.<p- Bid 7T) Ch, PIO 25;,-275 
Cliz34; 23. 


y cf. cp. 4, 93 5, 23. 


zZvr. I. 


act. i. Me 3, 37. 


br Mc 6, 14. 


ccf. vr. 14-16. 


te. WEG. CP. 1). 1320-7 Mc 6, 
16. : 


ecp. £3,:23; 1 Mc-6, 14,555) 
6 


a 

fep. 4, 21; 10, 13. — v. r Mc 
ae eh 

1-5] 1 L. in fr. 6 p. D. 5 Oct. 

1-9] 1 Mc 4, 36-59. 

acp. 2, 22. — cf. cp. II, 25. 

bch: ts MC 2. 250. 

Ci: Cp... 25.20: 145-36: 

dct. 1 Me-r,-.§9.2:45252 


éci~ Cp=13;. 32. 
f-cf.. 2, Rg .24;<145,.Dn-13;. 23- 


#.Ne-CD. 4,228. 
JENS 1° MG i 87: 


fej 2° 32° & Me 4; 86. 
jct. Lv 23, 34-36. 


kocp. 14, 4; Lv 23, 40;.2 Es 
8.aus7ng Mc. 13,583 


Lcf. 1° Mc 4, 59. 

mcp. 2, 21; 4, 7. — v. 1 Me 
ta, 10; 

nct.-1 Mc 6, x6. 

0 Cp: 23 21, 337 3°MC' 6s 27: 

pv. 1 Mc 3. 32. 

qcp. 4, 45; 6, 8; 8, 8. 











LIBER 
II MACHABAEORUM 
10, 3 aca 11, 4 


brandum instituit (16, 1-9). Pari virtute Eupatori eiusque ducibus 
Gorgiae ac Timotheo ad Iudaeos lacessendos missos (10-15), ludas obsti- 
tit eorumque exercitus prostravit (16-38) tantamque de se formidinem 








FV. CDe'S 0. 
S$ ch.cp.- 4). 20: 
Reps 45°21 80 263 7r) Mer 70- 


BS 30: 


x Cp. 


Bho TMC Ses. 


acf. vr. 18. 

24-32] LL. 2 et 3 ut s.r. 7: 
bv. cp. 8, 30. 

ort. i Me 5,6; 7. 

dcf. 1 Mc 11, 38: 

€cDp. 14, £5. — cf.:2) Bs’ 9,4. 
; —v.1 Mc 3, 47. r: 
fep. 3. 19. — v. 2 Rg 3, 31. 
g Ex 23. 22, — cf. Dt 30,7: 


Ack, YRE 17:45. 


b'Cps7'2, (22 te. ep. S283 


rr, 8 


jediot Me'4, x3: 
beh. Vr. 37. 


7, 45: 13, 54. 


mv.cp. 8, 6. 


ict, CD.-12;-25 ga. 
ONO Mors: $ 1: 


Per epl B, 273 216. 
38] v, 1 Mc 4, 17, 56, 58. — 
K. tn ft2.9.,D. riOct. 


av. 1 Mc 3, 32. 
becf..1 Mc 4,28. 
och. «Mer. ao, 


dcf. cp. 4, 8, 23, 24: 





pacifice agere cum eis. 13Sed ob hoc accusatus ab ‘amicis apud. 
Eupatorem, cum frequenter proditor audiret, eo quod *Cyprum cre- 
ditam sibi a ‘Philometore deseruisset et ad Antiochum nobilem, 
translatus etiam ab eo recessisset, veneno vitam finivit. — 

14uvGorgias autem, cum esset dux locorum, adsumptis advenis 
frequenter Iudaeos debellabat. 15 Iudaei vero, qui tenebant oppor- 
tunas munitiones, fugatos ab Ierosolymis suscipiebant et bellare ten- 
tabant. 16 Hi vero, qui erant cum Machabaeo, per orationes Domi- 
num rogantes ut esset sibi adiutor impetum fecerunt in munitiones 
*Idumaeorum: 17 multaque vi insistentes loca obtinuerunt, occurren- 
tes interemerunt et omnes simul non minus viginti milibus trucida- 
verunt. 18 Quidam autem, cum confugissent -in duas turres valde 
munitas, omnem apparatum ad repugnandum habentes, 19 Macha- 
baeus, ad eorum expugnationem relicto 7Simone et Iosepho itemque 
Zachaeo eisque qui cum ipsis erant satis multis, ipse ad eas, quae 
amplius perurgebant, pugnas conversus est. 20Hi vero, qui cum 
Simone erant, cupiditate ducti a quibusdam, qui in turribus erant, 
suasi sunt pecunia et, septuaginta milibus Ydidrachmis acceptis, dimi- 
serunt quosdam effugere. 21 Cum autem Machabaeo nuntiatum esset 
quod factum est, principibus populi congregatis accusavit, quod pe- 
cunia fratres vendidissent, adversariis eorum dimissis. 22 Hos igi- 
tur proditores factos interfecit et confestim duas turres occupavit. 
23 Armis autem ac manibus omnia, “prospere agendo, in duabus 
munitionibus “plus quam viginti milia peremit. 

24 At Timotheus, “qui prius a Iudaeis fuerat superatus, convo- 
cato exercitu %peregrinae multitudinis et congregato equitatu asiano, 
advenit quasi armis Iudaeam capturus. 25 Machabaeus autem et qui 
cum ipso erant, appropinquante illo, deprecabantur Dominum ¢ca- 
put terra adspergentes /lumbosque ciliciis praecincti, 26ad altaris 
crepidinem provoluti, ut sibi propitius, “inimicis autem eorum ésset 
inimicus et adversariis adversaretur Ysicut lex dicit. 27Et ita post ora- 
tionem, sumptis armis, longius de civitate procedentes et proximi 
hostibus effecti resederunt. 28 Primo autem solis ortu utrique com- 
miserunt, “isti quidem victoriae et prosperitatis sponsorem cum vir- 
tute Dominum habentes, illi autem ducem belli animum habebant. 
29 Sed, cum vehemens pugna esset, ‘apparuerunt adversariis de caelo 
viri quinque in equis, frenis aureis decori, ducatum Iudaeis praestan- 
tes; 30ex quibus duo Machabaeum medium habentes armis suis 
circumsaeptum incolumem conservabant, in adversarios autem tela 
et fulmina iacebant, ex quo et caecitate confusi et repleti perturba- 
tione cadebant. 31 Interfecti sunt autem viginti milia quingenti et 
equites sescenti. 

32 Timotheus vero confugit in /Gazaram praesidium munitum, cui 
praeerat 'Chaereas. 33 Machabaeus autem et qui cum eo erant lae- 
tantes obsederunt praesidium diebus quattuor. °4At hi qui intus 
erant, loci firmitate confisi, supra modum maledicebant et sermones 
nefandos iactabant; 35sed, cum dies quinta illucesceret, viginti iu- 
venes, ex his qui cum Machabaeo erant accensi animis propter bla- 
sphemiam, viriliter accesserunt ad murum et feroci animo incedentes 
ascendebant; 36sed et alii similiter ascendentes turres ™portasque 
succendere adgressi sunt atque ipsos maledicos vivos concremare. 
37 Per continuum autem biduum praesidio vastato, Timotheum oc- 
cultantem se in quodam repertum loco “peremerunt et fratrem illius 
Chaeream et Apollophanem occiderunt. 38 Quibus gestis, in °hymnis 
et confessionibus ?benedicebant Dominum, qui magna fecit in Israél 
et victoriam dedit illis. . 
i Hy Sed parvo post tempore @Lysiae procurator regis et propinquus 

ac negotiorum praepositus graviter ferens de his quae acciderant, 
2 bcongregatis octoginta milibus et equitatu universo, veniebat ad- 
versus Iudaeos existimans se civitatem quidem captam °gentibus ha- 
bitaculum facturum, %templum vero in pecuniae quaestum sicut 
cetera delubra gentium habiturum, et per singulos annos %venale sa- 
cerdotium; 4nusquam recogitans Dei potestatem, sed mente effre- | 
natus in multitudine peditum et in milibus equitum et in octoginta 





— 920 — 














intulit, ut Lysia Eupatoris tutor non meliorem expertus fortunam (11, 1-12) 
consultius aestimaret cum ludaeis pacem inire (13-15). De quo fidem 
Jaciunt quattuor epistulae, Lysiae videlicet ad Hebraeos (16-21), Eupa- 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
11, 5-38 








elephantis confidebat. 5Ingressus autem Iudaeam et appropians @Beth- 
surae, quae erat in angusto loco ab Ierosolyma _ intervallo quinque 
stadiorum, illud praesidium expugnabat. 6 Ut autem Machabaeus et 
qui cum eo erant cognoverunt expugnari praesidia, cum fletu et la- 
crimis rogabant Dominum et omnis turba simul, fut bonum ange- 
lum mitteret ad salutem Israél. 7 Et ipse primus Machabaeus, sum- 
ptis armis, ceteros adhortatus, est simul secum periculum subire et 
ferre auxilium fratribus suis. 8 Cumque pariter prompto animo pro- 
cederent, Aerosolymis Yapparuit praecedens eos eques in veste can- 
dida armis aureis hastam vibrans. 9% Tunc omnes simul hbenedixe- 
runt ‘misericordem Dominum et convaluerunt animis jnon solum ho- 
mines, sed et bestias ferocissimas et muros ferreos parati pene- 
trare. 10Ibant igitur prompt de caelo habentes adiutorem et mise- 
rantem super eos Dominum, 11/Leonum autem more impetu irruen- 
tes in hostes ™prostraverunt ex eis undecim milia peditum et equi- 
tum mille sescentos, 12 universos autem in fugam verterunt, plures 
autem ex eis “vulnerati nudi evaserunt; sed et ipse Lysias turpiter 
fugiens evasit. 13 Et, quia non insensatus. erat, secum ipse reputans 
factam erga se diminutionem et intelligens invictos esse 9Hebraeos 
omnipotentis Dei auxilio innitentes, misit ad eos 14 promisitque se 
consensurum omnibus, quae iusta sunt, et ?regem compulsurum 
amicum fieri. 15 Adnuit autem Machabaeus precibus Lysiae in omni- 
bus utilitati consulens; et quaecumque Machabaeus scripsit Lysiae 
de Iudaeis ea rex concessit. 16 Nam erant scriptae Iudaeis epistulae 
a Lysia quidem hunc modum continentes: Lysias populo Iudaeorum 
salutem. 17 Ioannes et YAbesalom, qui missi fuerant a vobis traden- 
tes sceipt,; postulabant ut ea, quae per illos significabantur, imple- 
rem. 18 Quaecumque igitur regi potuerunt perferri exposui, et quae 
res permittebat concessit. 19 Si igitur in negotiis fidem conservave- 
ritis, et deinceps bonorum vobis causa esse tentabo. 29 De ceteris 
autem per singula verbo mandavi et istis et his, qui a me missi 
sunt, colloqui vobiscum. 21 rBene valete. Anno centesimo quadrage- 
simooctavo, mensis dioscori die vicesima et quarta. 

22 Regis autem. epistula ista continebat: Rex Antiochus Lysiae 
Sfratri salutem. 23 Patre nostro inter deos translato, nos volentes 
eos, qui sunt in regno nostro, sine tumultu agere et rebus suis adhi- 
bere diligentiam, 24 audivimus Iudaeos ‘non consensisse patri meo 
“ut transferrentur ad ritum Graecorum, sed tenere velle suum in- 
stitutum ac propterea “postulare a nobis concedi sibi legitima sua. 
25 Volentes igitur hanc quoque gentem quietam esse, statuentes iu- 
dicavimus templum “restitui illis, ut agerent secundum suorum ma- 
iorum consuetudinem. 26 Bene jgitur feceris, si miseris ad eos et 
*dexteram dederis, ut, cognita nostra voluntate, bono animo sint 
et utilitatibus propriis deserviant. 

27 Ad Iudaeos vero regis epistula talis erat: Rex Antiochus Yse- 
natui Iudaeorum et ceteris Iudaeis salutem. 28 Si valetis; sic estis 
ut volumus; sed et ipsi bene valemus. 29 Adiit nos *Menelaus di- 
cens velle vos descendere ad vestros qui sunt apud nos. 30 His igi- 
tur, qui commeant usque ad diem tricesimum mensis xanthici, 
damus dextras securitatis, 31 ut Iudaei utantur cibis et legibus suis, 
sicut et prius, et nemo eorum ullo modo molestiam patiatur de his 
quae per ignorantiam gesta sunt. 32 Misimus autem et Menelaum, 
qui vos alloquatur. 33 Valete. Anno centesimo quadragesimooctavo, 
xanthici mensis quintadecima die. 

34 Miserunt autem etiam Romani BE: ita se habentem: 
Quintus Memmius et ts Manilius legati Romanorum populo Iu- 
daeorum salutem. 35 De his quae °Lysias cognatus regis concessit 
vobis, et nos concessimus. %6 De quibus autem dad regem iudicavit 
referendum, confestim aliquem mittite diligentius inter vos confe- 
rentes, ut decernamus, sicut congruit vobis; nos enim ¢Antiochiam 
accedimus. 37 Ideoque festinate rescribere, ut nos quoque sciamus 
cuius estis voluntatis. 38 Bene valete. Anno centesimo quadragesi- 
mooctavo, quintadecima die mensis xanthici. 





ecf. 1 Mc 4, ێ1. 


6] R. in fs. ss. Ang. cc. 


fcp. 18,23. — ef. dis :38, 185 
90, 15. — Vv. Ex 23, 20. 

£4: icp}..3,- 253. 10, -29..——¥. 
cp.) 2, 22. 

h ct. cp. 8, 27; 10, 38. 


#CD A Be, 20° 13; Ms 


ct. Ps?3, 72526, 
l cf. 2 Rg i, DN Mee 2 


mcf. 1 Mc 4, 34. 


ncf. Ac 19, 16. 


ocp. 7, 31; 15, 37; Jdt 10, 12; 
14, 18. 


pv. 1 Mc 6, 56-60. 


acl. scpv-385.- 703 335.01. 
7 vr. 33, 38; Ac 15, 293 23, 30. 


scf. x Mc 10, 18; 11, 30. 


tcp. 6, 10, 11. — cf. 1 Mc 6, 
56. 
.u cf. cp. 6, 1-9. 


v cf. 1 Mc 6, 59. 


w cf. cp. 10, I. 
x1 Mc 6, 58; 11, 50, 62, 66. 
ycp. 1, 10. — cf. 1 Mc 12, 6. 


2 Cp. 4, 27, 34, §0- 


acf. 1 Me x, 43 sqq. 


b1 Me 8, 1. — cf. 1 Mc 7, 1 
CNT, -F: 
d cf. vr. 18. 


ev. 1 Mc 3, 37. 





— 921 — 








LIBER 
II MACHABAEORUM 
12, 1-28 


toris ad Lysiam et ad Hebraeos (22-33), Romanorum denique ad ludaeos 
(34-38). Non multo tamen post Machabaeus cui, ut victoria frui liceret 
continuo dimicandum fuerat contra loppitas, lamnitas (12, 1-9) et Ara- 








avr. 24; 1 Mc 5. 6, 11, 37. — 


Che .cp: 854307 20;030, 
bv. 1 Mc 3, 3 
GiCt, SED xk, we 10; 333. 
dit Mc 10, 75. 


1-46] 1 Mc 5, 1-68. 


evr. 41; Ps 7, 12. — ef. Ps 9, 


5, 9- 
EGk. £P.8; 73 3. FS. 


gvr. 40. — v. 1 Mc 4, 15. 


hcp. 5, 8. 


icp. 8, 35; 15, 35. —. cf. cp. 
Ge ae © 4! 


j cf. CP. 13, 14; 14, 3§. — V. 
cp. 3. 24. 
48:6; 20;- 27.30. 


mcf. 1 Mc §, 33. 
RY. Vi. d. 


ocf. 1 Mc §, 37. 


Piel. Me 5:43. 


Qcp. 7, 35; 9, 53 
15, 20. 


1§, 21; Ecli 


rcf. 1 Mc 5, 43, 44. 





| His factis pactionibus, Lysias pergebat ad regem, Iudaei autem 

azriculturae operam dabant. 2Sed hi qui resederant, 7Timotheus 
et Apollonius Gennaei filius, sed et Hieronymus et Demophon super 
hos et °Nicanor °cypriarches, non sinebant eos in silentio agere et 
quiete. 34Ioppitae vero tale quoddam flagitium perpetrarunt: roga- 
coal Iudaeos, cum quibus habitabant, ascendere scaphas, quas 
paraverant, cum uxoribus et filiis, quasi nullis inimicitiis inter eos 
subiacentibus. #Secundum commune itaque decretum civitatis et 
ipsis adquiescentibus pacisque causa nihil suspectum habentibus, 
cum in altum processissent, submerserunt non minus ducentos. 
5 Quam crudelitatem Iudas in suae gentis homines factam ut cogno- 
vit, praecepit viris, qui erant cum ipso, et, invocato “iusto iudice 
Deo, ® venit adversus interfectores fratrum et portum quidem /noctu 
succendit, scaphas exussit, eos autem qui ab igne refugerant gladio 
peremit. 7 Et, cum haec ita egisset, discessit quasi iterum reversu- 
rus et universos loppitas eradicaturus. 8 Sed, cum cognovisset et 
eos, qui erant 2lamniae, velle pari modo facere habitantibus secum 
Iudaeis, 9 Iamnitis quoque nocte supervenit et portum cum navibus 
succendit; ita ut lumen ignis appareret Ierosolymis, a stadiis du- 
centis quadraginta. 

10 Inde, cum iam abissent novem stadiis et iter facerent ad Ti- 
motheum, commiserunt cum eo “Arabes quinque milia viri et equi- 
tes quingenti; 11 cumque pugna valida fieret et ‘auxilio Dei pro- 
spere cessisset, residui Arabes victi petebant a Iuda dextram sibi 
dari promittentes se pascua daturos et in ceteris profuturos. 12 Iudas 
autem arbitratus vere in multis eos utiles promisit pacem, dextrisque 
apeepts: discessere ad tabernacula sua. 

Adgressus est autem et civitatem quandam firmam, pontibus 
murisque circumsaeptam, quae a turbis habitabatur gentium promi- 
scuarum, cui nomen Casphin. 14 Hi vero, qui intus erant, confidentes 
in stabilitate murorum et apparatu aiimoniarum remissius agebant, 
maledictis lacessentes Iudam et blasphemantes ac loquentes quae 
fas non est. 15 Machabaeus autem, invocato jmagno mundi Princi 
qui sine arietibus et machinis temporibus Iesu 'praecipitavit Ieri 0, 
irruit ferociter muris 16 et, capta civitate per Domini voluntatem, 
innumerabiles caedes fecit, ita ut adiacens stagnum stadiorum duo- 
rum latitudinis, sanguine interfectorum fluere videretur. 

17 Inde discesserunt stadia septingenta quinquaginta et venerunt 

in Characa ad eos, qui dicuntur ™Tubianaei, Iudaeos, 18 et "Timo- 
theum quidem in illis locis non comprehenderunt, nulloque negotio 
perfecto regressus est, relicto in quodam loco firmissimo praesidio; 
19 Dositheus autem et Sosipater, qui erant duces cum Machabaeo, 
peremerunt a Timotheo relictos in praesidio decem milia viros. 
® At Machabaeus, ordinatis circum se sex milibus et constitutis 
per cohortes, adversus Timotheum processit °habentem secum_cen- 
tum viginti milia peditum equitumque duo milia quingentos. 21 Co- 
gnito autem Iudae adventu, Timotheus praemisit mulieres et filios 
et reliquum apparatum in praesidium quod Carnion dicitur: erat 
enim inexpugnabile et accessu difficile propter locorum angustias. 
22 pCumque cohors Iudae prima apparuisset, timor hostibus incussus 
est ex praesentia Dei, %qui universa conspicit, et in fugam versi 
sunt alius ab alio, ita ut magis a suis deicerentur et gladiorum suo- 
rum ictibus debilitarentur, 23 Iudas autem vehementer instabat pu- 
niens profanos et prostravit ex eis triginta milia virorum. 24Ipse vero 
Timotheus incidit in partes Dosithei et Sosipatris et multis precibus 
postulabat ut vivus dimitteretur, eo quod multorum ex Iudaeis pa- 
rentes haberet ac fratres, quos morte eius decipi eveniret. 25 Et, 
cum fidem dedisset restituturum se eos secundum constitutum, illae- 
sum eum dimiserunt propter fratrum salutem. 

26 rIudas autem egressus est ad Carnion, interfectis vigintiquinque 
milibus. 27 Post horum fugam et necem movit exercitum ad Ephron 
civitatem munitam, in qua multitudo diversarum gentium habitabat, 
et robusti iuvenes pro muris consistentes fortiter repugnabant. In 
hac autem machinae multae et telorum erat apparatus; 28 sed, cum 








oo — 


a a 





bes (10-14), necnon contra Timotheum (17-31) et Gorgiam (32 37), et 
qui pro mortuis in bello sacrificia offerenda curaverat (38-49), iterum 
arma sumere necesse fuit cum contra Eupatorem qui, interfecto Me- 


LIBER 
II MACHABAEORUM 
12, 29 — 13, 12 








Omnipotentem invocassent, *qui potestate sua vires hostium con- 
fringit, ceperunt civitatem, et ex eis qui intus erant vigintiquinque 
milia prostraverunt. 29 Inde ad ‘civitatem Scytharum abierunt, quae 
ab lerosolymis sescentis stadiis aberat. 3 Contestantibus autem his, 
qui apud Scythopolitas erant, Iudaeis, quod benigne ab eis habe- 
rentur, etiam temporibus infelicitatis quod modeste secum egerint, 
31 gratias agentes eis et exhortati etiam de cetero erga genus suum 
benignos esse “venerunt lerosolymam “die sollemni septimana- 
rum instante. 

32 Et post *Pentecosten abierunt contra *Gorgiam praepositum 
Idumaeae. 33 Exivit autem cum peditibus tribus milibus et equitibus 
quadringentis. 34 Quibus congressis, contigit paucos ruere Iudaeo- 
rum. %5 Dosithaeus vero quidam de Bacenoris eques vir fortis Gor- 
ziam tenebat, et, cum vellet illum capere vivum, eques quidam de 

hracibus irruit in eum umerumque eius amputavit, atque ita Gor- 
gias effugit in YMaresa. 36 At illis, qui cum Esdrin erant, diutius 
pugnantibus et fatigatis, invocavit Iudas Dominum adiutorem et du- 
cem belli fieri, 37 incipiens *voce patria et cum hymnis clamorem 
extollens fugam Gorgiae militibus incussit. 

38Tudas autem, collecto exercitu, venit in civitatem %Odollam 
et, cum septima dies superveniret, "secundum consuetudinem puri- 
ficati in eodem loco “sabbatum egerunt. 39 Et sequenti die venit 
cum suis Iudas, ut corpora prostratorum tolleret et cum parentibus 
poneret in sepulcris paternis. 4° Invenerunt autem sub tunicis inter- 
fectorum de donariis idolorum, quae apud 2Iamniam fuerunt, a qui- 
bus lex prohibet Iudaeos. Omnibus ergo manifestum factum est ob 
hanc causam eos corruisse. 41 Omnes itaque benedixerunt fiustum 
iudicium Domini, qui %occulta fecerat manifesta, 42 atque ita ad 
preces conversi rogaverunt ut id, quod factum erat delictum, “obli- 
vioni traderetur. At vero fortissimus Iudas hortabatur populum con- 
servare se sine peccato, sub oculis videntes quae facta sunt pro 
peccatis eorum qui prostrati sunt. 43 Et, facta collatione, duodecim 
milia ‘drachmas argenti misit Ierosolymam /offerri pro peccatis mor- 
tuorum sacrificium, bene et religiose de “resurrectione cogitans 
(44 nisi enim eos, qui ceciderant, resurrecturos speraret, superfluum 
videretur et vanum orare pro mortuis), 45 et quia considerabat quod 
hi, qui cum pietate dormitionem acceperant, optimam haberent re- 
positam gratiam. 46 Sancta ergo et salubris est cogitatio pro de- 
functis exorare, ut a peccatis solvantur. 

] 4Anno centesimo quadragesimonono cognovit Iudas ?Antiochum 

Eupatorem venire cum multitudine adversus Iudaeam, 2 et cum 
o “Lysiam procuratorem et praepositum negotiorum secum haben- 
tem ditum centum decem milia et equitum quinque milia et ele- 
phantos vigintiduos, currus cum falcibus trecentos. 3 Commiscuit 
autem se illis et “Menelaus et cum multa fallacia deprecabatur An- 
tiochum non pro patriae salute, sed sperans se constitui in princi- 
patum. 4Sed /Rex regum suscitavit animos Antiochi in peccatorem; 
et, suggerente Lysia hunc esse causam omnium malorum, uussit, ut 
eis est consuetudo, apprehensum in eodem loco necari. 5Erat au- 
tem in eodem loco turris quinquaginta cubitorum aggestum undique 
habens cineris; haec prospectum habebat in praeceps. §6 Inde in ci- 
nerem deici iussit %sacrilegum, omnibus eum propellentibus ad in- 
teritum. 7 Et tali lege praevaricatorem legis contigit mori, nec terrac 
dari Menelaum, 8 et quidem “satis iuste; nam, quia multa erga aram 
Dei delicta commisit, cuius ignis et cinis erat sanctus, ipse in ci- 
neris morte damnatus est. 

9Sed rex mente effrenatus veniebat nequiorem se patre suo Iu- 
daeis ostensurus. 1 Quibus Iudas cognitis, praecepit populo ut die 
ac nocte Dominum invocarent, quo, sicut semper et nunc adiuvaret 
eos, 11 quippe qui lege et patria sanctoque templo privari vereren- 
tur, ac populum, qui nuper paululum respirasset, ne sineret blas- 
phemis rursus nationibus subdi. 12 Omnibus itaque simul id facien- 
tibus et petentibus a ‘Domino misericordiam cum fletu et Jieiuniis, 
per triduum continuum “prostratis, hortatus est eos Iudas ut se 





$s Jb 34, 24; Ps 2, 9; 75, 4. 


fici. 1 Mc's, 52. 


“Ve I; Me. s,. 54, 

v Dt 16, 10; 2 Par 8, 13. — Vv. 
AC: 2;¥. 

#' CY; 10,34, 415; 


yef. Js 15, 44; 2 Par_11, 8; 
145.9,.10; Mic:y, 15: 


2 Ve cp,- 7, &. 


@N. Gi 38) 12 1S31 5°35. 
0} cf: -Nm?3r, 9; 
6Ci:cp. 8,-27; 


EYE. 35.0; 

e.ci. ‘Dt 7, 25;.26; 

fvr. 5. — cf: Js 7, 25. 
gici: x Cor: 3, 13't 4, 5. 

k cf. Ex 34; 7; J8 7,.3/saa. 


43-45] L. in anniv. Df. 


iv. CD. 4, 19. 
JV. €p. Lv. 4; 2. saa: 
Rv. cp. 7, 9, 14, 23, 36. 


act. Mc.6, 20: 
6 ED: 2,.21 2" 10,-9;° 1 Mc 6: 17: 


¢vix Mc:3, 32. 
d.cf.z. Me 6,:.30: 


é Vi. CDs. 4523. 


fi Be 6, 1§5 Ap 37, 142 239, 
LUs 


ECE CO. 4, 505 55.255 


keiciscp. 6529; 10579) 63 13.085 
Sap -t2, 16; 1, 23. 


cp. 8, 29; 21, %; 

jc. x Re 7, 6; 2. Bema, 2 
25225 

Rk cf. cp. 10. 4. 











LIBER | 
II MACHABAEORUM 
13, 13 — 14, 17 


nelao patriae et religionis proditore (13, 1-8), in Palaestinam venerat et 
ludam non semel adgressus erat (9-23), quique paulo post, Philippo in 
Syria rebellante, supplex cum ludaeis pacem constituerat (23-26); tum con- 








Cp. T2724 Tard 

M2 IRE LO! VA 2 ES. 4 4ST 
Mc 3, 43; 512° 

Wep.$, 2137 r Mc 

OMe 1? Mes2e x5 

Pci cp. 8,.93.. . 

OCD. 8, 732 19d. Vb 

rit Mc 6, 46. 


2 


aa De 


Seb. cp: t2. 02 


BV 7 YMC: 4.65 CH 8t. 
ucf. 1 Mc. 6, 31. 


vcf. 1 Mc 6, 49. 
wef. 1 Mc 6, 58. 
23-26] cf. r Mc 6, 55-63. 


OV.-%, Mc:6;- 4, 
9ivi I Me: 35-37%. 
Sct, 1-Mc 6,. 60,. 6r. 


Gch. Cp.3; 3. 
bv: ¥° Mc 55, 15; 


CUT. 2: 
dcf. 1 Mc 6, 63. 


1-14] 1 Mc 7, 1-25. 
ON; CD. 73s: 


5 CD. 133.2536; 


CITE: 13,. 26% 


dit Mc 13, 37..— cf. Dn 7, 7, 
293: 1. Mec 10; 26); 20. 
@ct. cpp roy. 7% 


fz Me-2, 42797. .%s 


ect.1; Me 4; ra 


Acp. 8, 9: 
eV Me} 3.38 °.7\-26; 


15-15,4] 1 Mc 7, 26-50. 

Jcp. 10, 25; 1 Mc 3, 47, — cf. 
2) ESO, 5 

iv. Dt. 28. 6 


WV Cp. T;° 26. 


mcf. cp. 3, 25; :10;;29% 28> 8. 


OV. Cp. 8,22. 





praepararent. 13 Ipse vero cum senioribus cogitavit, priusquam rex 
admoveret exercitum ad Iudaeam et obtineret civitatem, exire et 
Domini iudicio committere exitum rei. 14/Dans itaque potestatem 
omnium Deo mundi creatori et exhortatus suos, ut “fortiter dimi- 
carent et usque ad mortem “pro legibus, templo, civitate, patria et 
civibus starent, circa °Modin exercitum constituit. 15 Et, ?dato signo 
suis Dei victoriae, iuvenibus fortissimis electis, @nocte adgressus au- 
lam regiam in castris interfecit viros quattuor milia et maximum 
Telephantorum, cum his qui superpositi fuerant, 16summoque métu 
ac perturbatione hostium castra replentes, rebus prospere gestis, 
abierunt. 17 Hoc autem factum est die illucescente, ‘adiuvante eum 
Domini protectione. 

18 Sed rex, accepto gustu audaciae Iudaeorum, arte difficultatem 
locorum tentabat 19% et *Bethsurae, quae erat Iudaeorum praesidium 
munitum, castra admovebat; sed “fugabatur, impingebat, minora- 
batur. 20His autem, qui intus erant, Iudas necessaria mittebat. 
21 Enuntiavit autem mysteria hostibus Rhodocus quidam de iudaico 
exercitu, qui requisitus comprehensus est et conclusus. 22 %Iterum 
rex sermonem habuit ad eos qui erant in Bethsuris, “dextram dedit, 
accepit, abiit, 23 commisit cum Iuda, superatus est. Ut autem co- 
gnovit rebellasse *Philippum YAntiochiae, qui relictus erat super ne- 
gotia, mente consternatus *Iudaeos deprecans subditusque eis iurat 
de omnibus quibus iustum visum est, et reconciliatus “obtulit sacri- 
ficium, honoravit templum et munera posuit, 24 Machabaeum am- 
plexatus est et fecit eum a °Ptolemaide usque ad Gerrenos ducem 
et principem. 25 Ut autem venit Ptolemaidam, graviter ferebant 
Ptolemenses, amicitiae conventionem indignantes ne forte foedus ir- 
ruinperent. 26 Tunc ascendit °Lysias tribunal et exposuit rationem et 
populum sedavit, 4regressusque est Antiochiam; et hoc modo regis 
profectio et reditus processit. 

Sed post triennii tempus, cognovit Iudas et qui cum eo erant 

Demetrium 2Seleuci cum multitudine valida et navibus, per por- 
tum Tripolis ascendisse ad loca opportuna 2et tenuisse regiones 
adversus Antiochum et ducem eius °Lysiam. 

3cAlcimus autem quidam, qui summus sacerdos fuerat, sed vo- 
luntarie coinquinatus est temporibus commixtionis, considerans nullo 
modo sibi esse salutem neque accessum ad altare 4 venit ad regem 
Demetrium centesimo quinquagesimo anno offerens ei “coronam au- 
ream et palmam, super haec et °thallos, qui templi esse videbantur, 
et ipsa quidem die siluit. 5 Tempus autem opportunum dementiae 
suae nactus, convocatus a Demetrio ad consilium et interrogatus 
quibus rebus et consiliis Iudaei niterentur 6 respondit: Ipsi, qui di- 
cuntur /Assidaei Iudaeorum, quibus praeest Iudas Machabaeus, bella 
nutriunt et seditiones movent nec patiuntur regnum esse quietum. 
7Nam et ego defraudatus 9parentum gloria, dico autem summo sa- 
cerdotio, huc veni: 8 primo quidem utilitatibus regis fidem servans, 
secundo autem etiam civibus consulens; nam illorum pravitate uni- 
versum genus nostrum non minime vexatur. 9% Sed oro, his singulis, 
O rex, cognitis, et regioni et generi secundum humanitatem tuam 
pervulgatam omnibus prospice; 1®nam, quandiu superest Iudas, 
impossibile est pacem esse negotiis. 11 Talibus autem ab hoc dictis, 
et ceteri “amici hostiliter se habentes adversus Iudam inflammave- 
runt Demetrium. 12 Qui statim ‘Nicanorem praepositum elephanto- 
rum ducem misit in Iudaeam, 13 datis mandatis, ut ipsum quidem 
Iudam caperet; eos vero qui cum illo erant dispergeret et consti- 
tueret Alcimum maximi templi summum sacerdotem. 14 Tunc gentes 
quae de Judaea fugerant Iudam, gregatim se Nicanori miscebant 
miserias et clades Iudaeorum prosperitates rerum suarum existi- 
mantes, 

15 Audito itaque Iudaei Nicanoris adventu et conventu nationum, 
jconspersi terra rogabant eum ‘qui populum suum constituit, ut in 
aeternum custodiret, quique “suam portionem “signis evidentibus 
protegit. 16Imperante autem duce, statim inde moverunt convene- 
runtque ad castellum Dessau. 17 °Simon vero frater Iudae commise- 





— 924 — 














tra Demetrium qui, ut Alcimum in summum sacerdotem restitueret, Ni- 
canorem in ludaeam miserat (14, 1-14). Hic, gui ab initio adversarium 
amice tractaverat (15-25), cum a rege iussus nec dolo (26-30) nec imperio 


LIBER 


II MACHABAEORUM 
14, 18 — 15, 2 











rat cum Nicanore, sed conterritus est repentino adventu adversa- 
riorum. 18 Nicanor tamen audiens virtutem comitum Iudae et animi 
magnitudinem, quam pro patriae certaminibus habebant, sanguine 
iudicium facere metuebat; 19 quam ob rem praemisit Posidonium 
et Theodotium et Matthiam, ut darent dextras atque acciperent. 
20 Et, cum diu de his consilium ageretur et ipse dux ad multitu- 
dinem rettulisset, omnium una fuit sententia amicitiis adnuere. 

21 PItaque diem constituerunt qua secreto inter se agerent, et 
singulis sellae prolatae sunt et positae. 22 Praecepit autem Iudas 
armatos esse locis opportunis, Yne forte ab hostibus repente mali 
aliquid oriretur, et congruum colloquium fecerunt. 23 Morabatur au- 
tem Nicanor Ierosolymis nihilque inique agebat gregesque turbarum, 
quae congregatae fuerant, dimisit. 24 Habebat autem ludam semper 
carum ex animo et erat viro inclinatus. 25 Rogavitque eum ducere 
uxorem filiosque procreare. Nuptias fecit, quiete egit, communiterque 
vivebant. 26 Alcimus autem videns caritatem illorum ad invicem et 
conventiones venit ad Demetrium, et dicebat Nicanorem rebus alienis 
adsentire “ludamque regni insidiatorem successorem sibi destinasse. 
27 Itaque rex exasperatus et pessimis huius criminationibus irritatus 
scripsit Nicanori dicens graviter quidem se ferre de amicitiae con- 
ventione, iubere tamen Machabaeum citius vinctum mittere *Antio- 
chiam. 28 Quibus cognitis, Nicanor consternabatur et graviter ferebat, 
si ea, quae convenerant, irrita faceret nihil laesus a viro. 29 Sed, 
quia regi resistere non poterat, ‘opportunitatem observabat qua 
praeceptum perficeret. 30At Machabaeus videns secum “austerius 
agere Nicanorem et consuetum occursum ferocius exhibentem, in- 
telligens non ex bono esse austeritatem istam, paucis suorum con- 
gregatis, occultavit se a Nicanore. 

31 Quod cum ille cognovit fortiter se a viro praeventum, venit 
ad *maximum et sanctissimum templum et “sacerdotibus solitas ho- 
stias offerentibus, iussit sibi tradi virum. 32 Quibus cum iuramento 
dicentibus nescire se ubi esset qui quaerebatur, Yextendens manum 
ad templum 33 juravit dicens: Nisi Iudam mihi vinctum tradideritis 
istud Dei fanum in planitiem deducam et altare effodiam et templum 
hoc *Libero patri.consecrabo. 34 Et, his dictis, abiit. Sacerdotes 
autem 2protendentes manus in caelum invocabant eum, qui semper 
propugnator esset gentis ipsorum, haec dicentes: %5 Tu, Domine 
Suniversorum, qui nullius indiges, voluisti 4templum_habitationis 
tuae fieri in nobis; 36 et nunc, Sancte sanctorum, omnium Domine, 
peg in aeternum impollutam domum istam, quae nuper @mun- 

ata est. 

37 Razias autem quidam de senioribus ab Ierosolymis delatus 
est Nicanori vir amator civitatis et bene audiens, qui pro adfectu 
fpater Iudaeorum appellabatur. 38 Hic multis temporibus continen- 
tiae propositum tenuit in Yiudaismo *corpusque et animam tradere 
contentus pro perseverantia. 39 Volens autem Nicanor manifestare 
odium, quod habebat in Iudaeos, misit milites quingentos, ut eum 
comprehenderent; 4%putabat enim, si illum decepisset, se cladem 
Iudaeis maximam illaturum. 41 Turbis autem irruere in domum eius 
et ianuam disrumpere atque ignem admovere cupientibus, cum iam 
comprehenderetur, gladio se petiit 42 eligens nobiliter mori potius 
quam subditus fieri peccatoribus et contra natales suos indignis 
iniuriis agi. 43Sed, cum per festinationem non certo ictu plagam 
dedisset, et turbae intra ostia irrumperent, recurrens audacter ad 
murum praecipitavit semetipsum viriliter in turbas; 44 quibus velo- 
citer locum dantibus casui eius, venit per mediam cervicem. 45 Et, 
cum adhuc spiraret, accensus animo surrexit et, cum sanguis eius 
magno fluxu deflueret, et gravissimis vulneribus esset saucius, cursu 
turbam pertransiit 46et stans supra quandam petram praeruptam 
et iam exsanguis effectus, complexus intestina sua utrisque manibus 
proiecit super turbas invocans dominatorem vitae ac spiritus, ‘ut haec 
ili iterum redderet; atque ita vita defunctus est. 

15 @Nicanor autem, ut comperit Iudam esse in locis °Samariae, 
cogitavit cum omni impetu die sabbati committere bellum. 2 Iu- 





pcf. 1 Mc 7, 27. 


acf. 1 Mc 7, 30. 


rcf-cp. 3, 38:78, 2; 


S Veer Mies) 39: 


Pct. t Mew. 2968303 


reid Wage BF omnes as Sage we 


(1 grok, 3 6 i alae 
BrCl TMC 7 33, 


# Cp. (45, 323% Me. 7, 47. = 


Che VES 34. 


ech cp. 6: 7. 
@EX0,° 297. Jb 155 


ty. "Fa Sy, 


10; 142, 6;*2ni'3) ar tm 
2, 8. — v. 3 Rg 8, 22. 

b cf. cp. 12, 15; 13, 14. 

See SOY RR. MIs 39. Dok 
Oct. et in cons. eccl. 


PS 2 55°22 40;: 9 
25. — cf. x Par 


12: AC“27, 
29, 14-16; 


Rk 2 ae 
a3 Re 8; 2959" Par 6, 2378s 


cf. cp. 6, r9; Ac 
v. Jd 16, 30. 


PCL. Ch. 9 th 


Ver Meo 338: 
I 


a 
b1 Mc 3, 10. 











LIBER 
II MACHABAEORUM 


15, 3-31 


civitatem obtineret, templi eversionem comminatus est (30-35), et opti- 
mates persecutus (36-46) se Deo potentiorem dicens contra Machabaeum 
aciem instruit (15, 1-7). Ab eo autem, qui narrato somnio animos suorum 








Cl: EX'20; 715. 
dcp. 9. 5. — v. Ecli 23, 27, 28- 
es 8, 34. 
VieeCD: 3.24: 
£ EX:20; 83° Lv 726, 6; Dt:5,:12; 


43. 
Aci. Ez 28;:2,°9. 


7-19] LL. in sb. p. D. 5 Oct. 
icp. 8, 16. — 1 Mc 4, 8. 


TN. CDs-14,.15; 
lcp. 8, 23. — cf. Dt 20, 2-4. 
i NIC Shah's: F225 225.40; "AC 
13, 15; 26,° 22. ch. cp. 
2 


» 23. 
MCL ep: 2) 842. $5228 3- 225.35 
t Me-6, 62-etc. 


Rao nak ont © 


Pv. cp. 14, 34. 
14] R. in fr.2 9. D1 Oct. 


ou: cp: 3, % 

Cs eee rae pany ee 

16] In ord. de creando equite 
CPR); 


scf. Mt ro. 37. 
BLD .25. 23 54s Se 


UV. CD. 14, $45 

vJb 5, 9; Ps 135, 4; Dn 3, 
99. — v. Ps 71, 18. 

wcf. cp: 8, 18. 

22-24] R. in fs. ss. Ang. c. etc. 

xcf. cp. 8, 19; 1 Mc 7, 41. — 
v. 4 Rg 19, 35. 

ycp. 11, 6. — v. Ex 23, 20. 


£°:Ex-10; 6:. Dt-7,..6;: 18.63; 125 
Jr 2: 3 etc. 

GiCl.,.2:, ES 4.17. 

DViECDs-2 27. 


GCla-t, Mc 7,243. 
dv. cp. 7, 8. 


er Mc 7, 47. 


VS CD: Ay. 12% 





daeis vero, qui illum per necessitatem sequebantur, dicentibus: Ne 
ita ferociter et barbare feceris, sed honorem tribue diei “sanctifica- 
tionis et honora eum “qui universa conspicit; 3 ille “infelix interro- 
gavit si est /potens in caelo 9qui imperavit agi diem sabbatorum. 
4Et respondentibus illis: Est Dominus vivus ipse in caelo potens 
qui iussit agi septimam diem; S4at ille ait: “Et ego potens sum 
super terram, qui impero sumi arma et negotia regis impleri. Tamen 
non obtinuit ut consilium perficeret. 

6Et Nicanor quidem cum summa superbia erectus cogitaverat 
commune trophaeum statuere de Iuda. 7 Machabaeus autem semper 
confidebat cum omni spe auxilium sibi a Deo adfuturum 8 et thor- 
tabatur suos ne formidarent ad adventum nationum, sed in mente 
haberent /Jadiutoria sibi facta de caelo et nunc sperarent ab Omni- 
potente sibi adfuturam victoriam. 9% Et ‘allocutus eos de lege et 
prophetis, admonens etiam certamina, quae fecerant prius, prom- 
ptiores constituit eos. 19 Et, ita animis eorum erectis, simul osten- 
debat gentium fallaciam et “iuramentorum praevaricationem. 11 Sin- 
gulos autem illorum armavit non clipei et hastae munitione, sed 
sermonibus optimis et exhortationibus, exposito digno fide somnio, 


- per quod universos laetificavit. 


12 Erat autem huiuscemodi visus: °Oniam, qui fuerat summus 
sacerdos, virum bonum et benignum, verecundum visu, modestum 
Moribus et eloquio decorum et qui a puero in virtutibus exercitatus 
sit, Pmanus protendentem orare pro omni populo Iudaeorum; 1% post 
hoc apparuisse et alium virum aetate et gloria mirabilem et magni 
decoris habitudine circa illum. 14 Respondentem vero Oniam dixisse: 
Hic est fratrum amator et populi Israél: hic est, qui multum orat 
pro populo et universa Ysancta civitate, “leremias propheta Dei; 

5extendisse autem Ieremiam dextram et dedisse Iudae gladium au- 
reum dicentem: 16 Accipe sanctum gladium munus a Deo, in quo dei- 
cies adversarios populi mei Israél. 

17 Exhortati itaque Iudae sermonibus benis valde, de quibus ex- 
tolli posset impetus et animi iuvenum confortari, statuerunt dimicare 
et confligere fortiter, ut virtus de negotiis iudicaret, eo quod civitas 
sancta et templum periclitarentur. 18 Erat enim pro uxoribus et 
filiis itemque pro fratribus et cognatis ‘minor sollicitudo; ‘maximus 
vero et primus pro sanctitate timor erat templi. 19 Sed et eos, qui 
in civitate erant, non minima sollicitudo habebat pro his qui con- 
gressuri erant. 

20 Et, cum iam omnes sperarent iudicium futurum, hostesque 
adessent, atque exercitus esset ordinatus, bestiae equitesque oppor- 
tuno in loco compositi; 21 considerans Machabaeus adventum mul- 
titudinis et apparatum varium armorum et ferocitatem bestiarum, 
“extendens manus in caelum Yprodigia facientem Dominum invoca- 
vit, “qui non secundum armorum potentiam, sed, prout ipsi placet, 
dat dignis victoriam. 22 Dixit autem invocans hoc modo: Tu, Do- 
mine, qui misisti angelum tuum sub Ezechia rege Iuda et @inter- 
fecisti de castris Sennacherib centum octogintaquinque milia, 23 et 
nunc, dominator caelorum, Ymitte angelum tuum bonum ante nos. 
in timore et tremore magnitudinis bracchii tui, 24 ut metuant qui 
cum blasphemia veniunt adversus *sanctum populum tuum. Et hic 
quidem ita peroravit. 

25 Nicanor autem et qui cum ipso erant cum tubis et canticis 
admovebant. 26 Iudas vero et qui cum eo erant, invocato Deo, per 
orationes congressi sunt. 27¢Manu quidem pugnantes, sed Dominum 
cordibus orantes prostraverunt non minus trigintaquinque milia °prae- 
sentia Dei magnifice delectati. 

28 Cumque cessassent et cum gaudio redirent, cognoverunt Ni- 
canorem ruisse cum armis suis. 29 Facto itaque clamore et pertur- 
batione excitata, 2patria voce omnipotentem Dominum benedicebant. 
30 Praecepit autem Iudas, qui per omnia corpore et animo mori pro 
civibus paratus erat, ¢caput Nicanoris et manum cum umero abscis- 
sam Ierosolymam perferri. 31 Quo cum pervenisset, convocatis con- 
tribulibus et sacerdotibus ad altare, accersiit et eos qui in /arce 





— 926 — 

















erexerat (8-19) et in Deo confisus bellum susceperat, debellatur (20-27), 


LIBER 
ipsiusque occisi caput et manus in signum relatae victoriae in templum II MACHABAEORUM 
intulit (28-35) ac novum festum instituendum curavit (36, 37). 15, 32-40 





erant 32 et, ostenso capite Nicanoris et manu nefaria, 9quam exten- 
- dens contra'domum sanctam omnipotentis Dei magnifice gloriatus 

est, 33linguam etiam impii Nicanoris praecisam iussit particulatim 
havibus dari, ‘manum autem dementis contra templum_ suspendi. 
34 Qmnes igitur caeli benedixerunt Dominum dicentes: Benedictus 
qui locum suum incontaminatum servavit. 35 Suspendit autem Ni- 
canoris caput in summa arce, ut evidens esset et manifestum signum 
Jauxilii Dei. 36 ‘Itaque omnes communi consilio decreverunt nullo 
modo diem istum absque celebritate praeterire, 37 habere autem ce- 
lebritatem tertiadecima die mensis “adar, quod dicitur voce syriaca 
pridie “Mardochaei diei. 

38 Igitur his erga Nicanorem gestis et ex illis temporibus ab 
°Hebraeis civitate possessa, ego quoque in his faciam finem ser- 
monis. 39 Et, si quidem bene et ut historiae competit, hoc et _ipse 
velim; sin autem minus digne, concedendum est mihi. 49 ?Sicut 
enim vinum semper bibere aut semper aquam contrarium est, alter- 
nis autem uti delectabile: ita legentibus, si Bard exactus sit sermo, 
non erit gratus. 

Hic ergo erit consummatus. 








& cp. 14, 33; 1 Mc 7, 47. 


hef. 1 Rg 17, 44, 46. 
#x Mc 7, 47. — ct. 
10; Jdt 14,3, 7. 


jcp. 12, 11. 
ict. 1 Mc 7, 49. 


mt Es 6, 15; Est 3, 7, 13: 8, 
12% 03556; 

n cf. Est 0,195 221, 235.3%: 
OCD; 7,323 11, £33 -Jdt- 10, 32; 
14, 18. 


pcf. cp. 2, 29. 





— 927 — 





prema premio 


aes 


Bagematimaroen 





$o—eage Brin 
wScIer 


os. 
Oita, 


mr te 
macher ‘¢ 


Hy 
Po hh aw 
“MM 
. 


ne 












SGIIBER generationis Iesu Christi filii David ©filii 
Hi] Abraham. 24¢Abraham genuit Isaac, Isaac autem 
genuit Iacob, Iacob autem genuit Iudam et fratres 
eius, %¢Iudas autem genuit Phares et Zaram de 
Thamar, Phares autem genuit Esron, Esron autem 
genuit Aram, 4Aram autem genuit Aminadab, 
fAminadab autem genuit Naasson, Naasson autem 
genuit Salmon, 5Salmon autem genuit Booz de 


wD: 





nem ex Jea quae fuit Uriae, 7Salomon autem genuit Roboam, Roboam 
autem genuit Abiam, Abias autem genuit Asa, 


autem genuit Ezechiam, 1° Ezechias autem genuit Manassen, Manas- 
ses autem genuit Amon, Amon autem genuit Iosiam, 11 Iosias autem 
genuit “Iechoniam et fratres eius in transmigratione Babylonis. 
12 Et post transmigrationem Babylonis “Iechonias genuit °Salathiel, 
PSalathiel autem genuit Zorobabel, 13 Zorobabel autem genuit Abiud, 
| Abiud autem genuit Eliacim, Eliacim autem genuit Azor, 14 Azor 
autem genuit Sadoc, Sadoc autem genuit Achim, Achim autem genuit 
Eliud, 15 Eliud autem genuit Eleazar, Eleazar autem genuit Mathan, 
Mathan autem genuit Iacob, 164Iacob autem genuit Ioseph virum 
Mariae, de qua natus est Iesus qui vocatur "Christus. 
17 Omnes itaque generationes ab Abraham usque ad David gene- 
rationes quattuordecim, et a David usque ad transmigrationem Baby- 
-lonis generationes quattuordecim, et a transmigratione Babylonis usque 
ad Christum generationes quattuordecim. © 
18 Christi autem generatio sic erat: *cum esset desponsata mater 
eius Maria Ioseph, antequam convenirent, inventa est in utero ha- 
bens de Spiritu sancto; 19 TIoseph autem vir eius, cum esset iustus 
et nollet eam ‘traducere, voluit occulte dimittere eam. 29 Haec autem 
eo cogitante, ecce angelus Domini “apparuit Yin somnis ei dicens: 


enim in ea natum est de Spiritu sancto est. 21 Pariet autem filium, 
et “vocabis nomen eius “Iesum; Yipse enim salvum faciet populum 
suum a peccatis eorum. 22 Hoc autem totum factum est “ut adim- 
pleretur quod dictum est a Domino per prophetam dicentem: 23 °Ecce 
virgo in utero habebit et pariet filium, et vocabunt nomen eius Em- 
manuel’, quod est interpretatum nobiscum Deus. 24 Exsurgens 

autem Ioseph a somno fecit sicut praecepit ei angelus Domini et ac- 
cepit coniugem suam, 25 et non cognoscebat eam donec peperit filium 
suum primogenitum, et vocavit nomen eius Iesum. 





SANCTUM IESU CHRISTI 


EV ANGELIUM 
SECUNDUM MATTHAEUM 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 


1, I-25 





| »Ranab, Booz autem genuit Obed ex Ruth, Obed autem genuit Iesse, © 
_‘*Tesse autem genuit David regem, 6 ‘David autem rex genuit Salomo- » 


8 Asa autem genuit | 


Iosaphat, Iosaphat autem genuit ‘Ioram, Ioram autem genuit Oziam, © 
'9QOzias autem genuit Ioatham, Ioatham autem genuit Achaz, Achaz 


Ioseph fili David, noli timere accipere Mariam coniugem tuam, quod" 





sie cf. Le 3, 23-38. 

1-16] Ev. in fs. nativ. BMV. 
etc. et s. Joachim Patriarchae. 

av. Gn 2, 4. 

b 2 Rg 7, 12-16; Le 1, 32, 60; 
Jo, 7, 42;,Ac 2, 30; Rm 1, 3; 
2 Tm 2, 8; Ap 22, 16. [o, 5. 

c Gn 22, 18; Gal 3, 16.— cf. Rm 

d Gn 21, 3; 25, 26; 29, 35. 

3-5] Rt 4, 18-22; 1 Par 2, 4-15. 

é Gn 38, 29, 30; 46, 12; 1 Par 

{Nm 7, 12. {2):5) 35. 


hi Rg 16, 1; 17, 12. 

$2 Rg 12, 24. 

Pe Re 12, 20% 

7-11] 1 Par 3, 10-16. 

beismoRg 2s Be 1 ePar. 322K, 
<3, 


m Est 2,6; 11, 4; Jr 24, 1.— cf. 

m1 Par 3, 13-10. [4 Rg 24,15. 

6cf, ic 3, 27. 

pv Es 3. 23.5, 2; Ag 1, 2..— 
et, 8. Par<2;' fo. 


16] Cm. et Antt. in fs. s. Joseph 
@ cf? Lv 3,23. [etc. 
fF Cp:'2, 45 I, 25:16; 16% 32, 4a 
© 3, 153%, 00ots 20 


; a 25. 
18-21] Ev. in fs. s. oseph, in vg. 
Nat. Diii et in Desp. BMV. 
18] Ant in fr. 3 p. 

— Of. in fs. : 
Shes; 293435. Ecf: Dt 24.7: 
20.21] Cm. ut s. vr. 18. — v. Is 


uv cf. Gn 20, 6; 31, 11; Nm 172, 


WNT, 25° Les, 39s "ss ae: 

¥ vr. 1; cp. 16, 21; Mr 1, r: Jo 
I. 17; 17, 3. — cf. vr. 16. 

y. Le 2, 11: Jo 4, 42; Ac 4, 12; 
5, 32; 13, 23, 38; Ph3, 20. 
— cf. Ac 3, 26. 

3cp. 21, 47 26, §6; Jo 29; 36. 

@cp. 2, 15,23: 45 14:4Mews 

b Is 7, 14. [49; J 
5 8, 10. — ct. cp. 28, 20. 

24] Ant. in fs. s. Joseph. 





(59) 


—.929 — 








Introductio (1, 1-2, 23), sive de impletione in Christo lesu eorum quae de 
Messiae genealogia (1, 1-17), de partu virgineo (18-25), de adoratione Ma- 
gorum, de clade infantium, de reditu ex Aegypto praedicta sunt (2, 1-23). 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
2,1— 3,11 
1-12] Ev. in Epiph. Diii. (1, 2, 
2] Ay etc. use: [o-12.) 

alc 2, 4-7. 

b Le 2, 15; Jo 7, 42. — v. Gn 

clct, 15. (35, 19. 
ae Ko @ Est z; 13; Dn 2, 

ecf. Gn 25, 6; Jd 6, Pe 3 Rg 

4, 30 
J cp. 27,11; 37: FF 208-38. 

9; Zc 9, 9; Jo 1, 49. 

‘< Nm 24, 17; Ap 22, 16. 

2 Es 12, 7. — cf. 1 Par 24, 
tv.cp. 1, I [3, 19 
§ Jo7, 42 
k Mic 5, 2. 
l2 Rg 5, A aoa 235° Jo: 21, 

15-17): 


9-12] RR. Pos in es et oct. Epiph. 


11] * Conc. Trid. s. XIII cp. 5. 


m Ps 71, 10. — cf. 1 Rg 9, 7 

n Ps 71, 15; Is 60, 6 

ols 60, 6. — cf. jes ba 3; 
p Ex 30, 23; Ps 44, 9; Jo 19, 
dV. Cp. I, 20. 


g a gyet. 
ex 13-18) Int. (Ps 5 54, 8). Ant. 
etc. ut s. et in fss. s. Joseph 


[Lm 5, 7. 


375 
19-23] Ev, in vg. nt, 
etc. in fss. s. Joseph et t Fugae 
DN. in Aegypt. 
xcf. Ex 4, 3 
$9, 


¥ CDE 355433 -2Bcit, 7286 
Zcp. 4, 13; 21, 11: ri, 9; 
I, 26; 2, 39; 4, 16; Jox, 
45, 46; Ac 10, 38. — cf. Jo 
38,3, 2 19, 19; Ac 24, 5. 
@ {sit 1y233 153, 2 C2). 


Sat ding: 2-8; tals 

ajo1, 6,7 

: si 61, i & Jd 1, 
atech. RAV 1254 

Fea sh Mr1, 15. owes 


dcp. 10, - Dn 2, 44. — cf. 
St Y. in T. Adv. — v. Is 40, 3. 
els 40, 3. may § 36: 2,23: 

f Ley, @ 


g ct. Rg 1, 8}. Zc.73;-4° Heb 

cf. Lv 11, 22. [r1, 37. 

$1 Rg 14, AG; on ck. Ex 3,8, x. 

gr 1, .§* “Ac ro, 38% 

Mcp. 12, 34; 23, 13-15. 

m cp. 22, 23. ae 

MCP. 23, 33. — Cf. Ps 139, 4. 

oe ee 8 9; bk §;.6; Col 3, 6) 

tL; 2, 16. 

pb Ac 26, os. 

q Jo 8, 33, 39; Rm 2, , 28; 9,7 
— ¢f. Ez 33, 23-33. 

rch cp 4, 3: 

$Scp. 7, 19. — cf. Mr 11, 13, 
34; 205213; Te 3,./7,.9% 90 


15.3. 205 
10] * Catech. R. III 2, 25. 
$30: 1;-26;'34" AC 1. 5: FY, 10% 


£03.14. 

u Ac 13, 24; 19, 14. — cf. cp. 
ce 

: cs 24° es 13, 25. — 


ci Jo 30, 
‘Hl *Cateehe R ils: 8. 


x Jo.%, 335° AG Tre. xr. 


- circa Iordanem, 





2Cum ergo natus esset Iesus in Bethlehem Iuda ‘in diebus 

Herodis_ regis, ecce 4Magi ab “oriente venerunt Ierosolymam 
2dicentes: Ubi est qui na.us est /rex Iudaeorum? Vidimus enim 
Jstellam eius in oriente et venimus adorare eum. 
Herodes rex turbatus est, et omnis lerosolyma cum illo; 4 et con- 
gregans omnes Aprincipes sacerdotum et scribas populi sciscitabatur 
ab eis ubi ‘Christus nasceretur. 5 At illi dixerunt ei: ‘In Bethlehem 
[udae; sic enim scriptum est per prophetam: 6’*Et tu, Bethlehem 
terra Iuda nequaqu*m minima es in principibus Iuda, ex te enim 
exiet dux lqui regat populum meum Israél’. 7 Tunc Herodes, clam 
vocatis Magis, diligenter didicit ab eis tempus stellae quae apparuit 
eis. 8 Et mittens illos in Bethlehem dixit: Ite et interrogate diligen- 
ter de puero et, cum inveneritis, renuntiate mihi, ut et ego veniens 
adorem eum. 9 Qui, cum audissent regem, abierunt. 

Et ecce stella, quam viderant in oriente, antecedebat eos, usque 
dum veniens staret supra ubi erat puer. 10 Videntes autem stellam 
gavisi sunt gaudio magno valde 11 et intrantes domum invenerunt 
puerum cum Maria matre eius et procidentes adoraverunt eum et, 
apertis thesauris suis, “obtulerunt el munera, “aurum, °tus et ?myr- 
trham_ 12 et, @responso accepto in somnis ne redirent ad Herodem, 
per aliam viam reversi sunt in regionem suam. 

13 Qui cum recessissent, ecce angelus Domini apparuit in somnis 
Ioseph dicens: Surge et accipe puerum et matrem eius et fuge in 
Aegyptum et esto ibi usque dum dicam tibi; futurum est enim ut 
Herodes quaerat puerum ad perdendum eum. 14 Qui consurgens 
accepit puerum et matrem eius nocte et secessit in Aegyptum. 15 Et 
erat ibi usque ad obitum Herodis, "ut adimpleretur quod dictum est 
a Domino per prophetam dicentem: ’*8Ex Aegypto vocavi filium 
meum ’, 

16Tunc Herodes videns quoniam illusus esset a Magis iratus 
est valde et mittens occidit omnes pueros, qui erant in Bethlehem 
et in omnibus finibus eius, a bimatu et infra, ‘secundum tempus 
quod exquisierat a Magis. 17 Tunc adimpletum est quod dictum est 
per Ieremiam prophetam dicentem: 18’“Vox in Rama audita est, 
ploratus et ululatus multus: Rachel plorans filios suos et noluit con- 
solari, quia “non sunt’. 

19 Defuncto autem Herode, ecce angelus Domini apparuit in som- 
nis Ioseph in Aegypto 2° dicens: Surge et accipe puerum et matrem 
eius et vade in terram Israél, %defuncti sunt enim qui quaerebant 
animam pueri. 21 Qui consurgens accepit puerum et matrem eius et 
venit in terram Israél. 22 Audiens autem quod Archelaus regnaret 
in Iudaea pro Herode patre suo timuit illo ire, et admonitus in som- 
nis secessit in partes YGalilaeae 23 et veniens habitavit in civitate, 
quae vocatur *Nazareth, ut adimpleretur quod dictum est per ®pro- 
nhetas, ’ quoniam Nazaraeus vocabitur ’. 

In diebus autem illis venit *Ioannes Baptista praedicans in °de- 

serto Iudaeae 2 et dicens: cPaenitentiam agite, appropinquavit 
enim “regnum caelorum. 3 Hic est enim qui dictus est per Isaiam 
prophetam dicentem: ’ “Vox clamantis in deserto: /Parate viam Do- 
mini, rectas facite semitas eius’. 4Ipse autem Ioannes habebat 9ve- 
stimentum de pilis camelorum et zonam pelliceam circa lumbos suos, 
esca autem eius erat “locustae et ‘mel silvestre. 

5 Tunc exibat ad eum Ierosolyma et omnis Iudaea et omnis regio 
6et baptizabantur ab eo in Iordane /confitentes 
peccata sua. 7 Videns autem multos /pharisaeorum et ™sadducaeo- 
rum venientes ad baptismum suum dixit eis: ™Progenies viperarum, 
quis demonstravit vobis fugere a ventura ira? 8 Facite ergo ?fructum 
dignum paenitentiae 9 et ne velitis dicere intra vos: ¢Patrem habe- 
mus Abraham; dico enim vobis quoniam potens est Deus de ‘lapi- 
dibus istis suscitare filios Abrahae. 1°]am enim securis ad radicem 
arborum posita est: *omnis ergo arbor, quae non facit fructum bonum, 
excidetur et in ignem mittetur. .11 ‘Ego quidem baptizo vos in aqua 
4in paenitentiam; Yqui autem post me venturus est fortior me est, 


cuius non sum dignus calceamenta portare. Ipse vos baptizabit 7in 


3 Audiens autem. 














eee ee oe Tee ee eo 7 











iF Ministerium publicum (3, 1-25, 46). A) in Galilaea (5, 1-18, 35). Quem Iloannes EVANGELIUM 
praedicavit (1-12), in baptismo vox e caelo ostendit (13-17), quemque SEC. MATTHAEUM 
post trinam tentationem angeli ministrantes proclamant (4, 1-11), Mes- 3,12 —5,5 
Spiritu sancto et Yigni; 12 cuius “ventilabrum in manu sua, et per- | cf. ot 4; Mi 1; Aca, 
mundabit aream suam et “congregabit triticum suum in horreum, b A he I Cabech. th 10 ay 4g IV 
’paleas autem comburet Cigni inexstinguibili. ath. 8 41, * i Je 15,7. sets | 
13Tunc venit lesus a 4Galilaea in Iordanem ad Ioannem, ut | 6Mi4g’t. cro 34 Pry: 
baptizaretur ab eo; 14Ioannes autem prohibebat eum dicens: ¢Ego | :3- “7h Mr 1, 9-11; Le 3, 21, 
a te debeo baptizari, et tu venis ad me? 15 Respondens autem Iesus Ps eats cf. Jo 1, 32-34. 
dixit ei: Sine modo: sic enim /decet nos implere omnem Siustitiam. | cP cp. 8.8: Jo x 3, 
Tunc dimisit eum. 16 Baptizatus autem Iesus confestim ascendit de | fcf. Joo ; oS 32. 
aqua, et ecce “aperti sunt ei caeli, et vidit ‘Spiritum Dei descenden- | 6,17] * * Cotech. 'R. RT 1, 28; 2, 
tem sicut columbam et venientem super se. 17 Et ecce ivox de caelis 2p 56; 4; He III 2, 20, — 
dicens: 'Hic est Filius meus “dilectus, in quo mihi complacui. hJo 1, 51; Ac 7, 56, 
ut "tentaretur ‘a | icf. Lc 4, 18, 21; whe 10, 28. 


4 Tunc Iesus ductus est in desertum a Spiritu, 
diabolo; 2 et, cum ieiunasset Yquadraginta diebus et quadraginta 
noctibus, postea Cesuriit. 3 Et accedens “tentator dixit ei: Si ¢Filius 
Dei es, dic ut /lapides isti panes fiant. 4Qui respondens dixit: 
IScriptum est: ’”Non in solo Rane vivit homo, sed in omni verbo 
quod procedit de ore Dei’. 5Tunc adsumpsit eum ‘diabolus in 
jsanctam civitatem et statuit eum super pinnaculum templi ‘et 
dixit ei: Si Filius Dei es, mitte te deorsum; scriptum est enim: 

? lQuia angelis suis mandavit de te, et in manibus tollent te, ne forte 
offendas ad lapidem pedem tuum’. 7Ait illi Iesus: Rursum scriptum 
est: ’™Non “tentabis Dominum Deum tuum’. 8 Iterum adsumpsit 
eum diabolus in montem excelsum valde et ostendit ei omnia regna 
mundi et gloriam eorum 9%et dixit ei: °Haec omnia tibi dabo, si 
cadens adoraveris me. 19 Tunc dicit ei Iesus: Vade, ?Satana; scriptum 
est enim: ’%Dominum Deum tuum adorabis et “illi soli servies’. 

2 Tunc reliquit eum diabolus, et ecce Sangeli accesserunt et ministra- 

ant ei. 

12 Cum autem audisset Iesus quod ‘Ioannes traditus esset, “se- 
cessit.in Galilaeam 13 et, relicta civitate “Nazareth, venit et habita- 
vit in ?Capharnaum Ymaritima, “in finibus Zabulon et Nephthalim, 
14 yt adimpleretur quod dictum est per Isaiam prophetam: 15’ ¢Terra 
Zabulon et terra Nephthalim, via maris trans Iordanem, °Galilaea 


gentium: 16 populus “qui sedebat in tenebris vidit lucem magnam, 
| et sedentibus in regione umbrae mortis lux orta est eis’. 17 4Exinde 
€coepit Iesus praedicare et dicere: /Paenitentiam agite; appropin- 


quavit enim regnum caelorum. 

18 Ambulans autem Iesus iuxta 9mare Galilaeae vidit duos fra- 
tres, Simonem “qui vocatur Petrus et Andream fratrem eius mitten- 
tes rete in mare; erant enim piscatores. 19 Et ait illis: Venite post 
me, et faciam vos fieri ‘piscatores hominum. 29 At illi continuo, 
Jrelictis retibus, secuti sunt eum. 21 Et procedens inde vidit alios 
duos fratres, kTacobum Zebedaei et Ioannem fratrem eius, in navi 
cum Zebedaeo patre eorum reficientes retia sua et vocavit eos. 22 Illi 
autem statim, relictis retibus et patre, secuti sunt eum. 

23Et ‘circuibat Iesus totam Galilaeam, ™“docens in synagogis 
eorum et praedicans “evangelium regni et °sanans omnem languo- 
rem et omnem infirmitatem in populo. 24 Et abiit opinio eius in 





‘cp. 12, 18; 17, 7; 2 Pt 1,17. 
f. cp. 14, 33; Ps 2, 7; 


1 Jo's, 9. 
m Col 1, 13. — cf. Is . 
3,35; 5, 20; 10, 17; Eph t 
z-11] Ev. in D. 1 Qdg. 3 "2, 


4-6). 
1-11) Mr 1, 12, 13; Le 4, 1-13. 
aict.* Heb *2)"T8: 45-15: 
b cf. Dt 9,9, 18; 3 Rg 19, 8 
Ccp. 275 a — cf. Jo 4, 6, 7. 
di Th 3 fro, fh: 
3,4] * ef, Catech. R. IV 15, 6 
ecf. cp. 8, 29. — v. cp. 14, 33. 
fcf. cp. 3, 9. 
vr. 7, 10. — cf. Eph 6, 
Bt G, 29; of. Jo 4, 34. 


jEcli 21: 30. — cf. Sap 2, 24. 
jcp..27, 53. — cf. Ps 45, 5; 

Ap 21, 2. — v. 2 Es 11, 1. 
1 Ps go, ae ic. 


m Dt 6 [5, 6. 

n cf. ps te 183, 18 193 12: "Ac 

O69 730. 125.312 2 Cor 4,4; Eph 
942 Ve Le 4. 6. 

PW. Th Pane TBs ZC 33. 5k,: 2 

q Dt 6, 13. 

TONEY 7S. UE. Es 2 

YY Re 75. 3: 

s Le 22, 43. — cf. cp. 26, 53. 

¢ Mr 1, 14; Le 3, 20. — cf. Jo 


u Lc 4, 14. [3, 24. 

UV. CD. 3; 

Bcp2 8.28: ee 28 LC -4553% 
— cf. cp. 9, 1 

y Ct. vr. 18. 230-6; 1 

zIs 19, 32°34, 

@®Is 95) T2:2 3-42507. —— Va Cp hk, 

61 Mc 5,15. [22. 


6 Jb.3; 5% Ps:22;.4; Lea, 39. 
&My 15046 05. 


e Ac 1, 22. — v. Le §, 32 
Scio eps: 
17] * Catech 


totam ?Syriam; et obtulerunt el omnes male habentes, variis lan- ae ( ger Pe ta in 
guoribus et %tormentis comprehensos et "qui daemonia habebant et Cm. etc. in fs. s. Andr. Ap. 
Slunaticos et tparalyticos et curavit eos. 25 Et “secutae sunt eum | 18-22] Mr 1, 16-20. — cf. Le 
*Yturbae multae de Galilaea et *Decapoli et de Ierosolymis et de 5, 2-11; Jo 1, 40-42. 
CPsi15,; 29%1-J0 6,8 
Tudaea et de trans Iordanem. By" ‘ | co. 86o-a Takd;, ¥Os 
Videns autem Iesus turbas fascendit in montem, et, cum sedis- | icp. 13, 47. jcf. cp. 19, 27. 
set, accesserunt ad eum discipuli eius, 2et Saperiens os suum | £ Ac 12, 2. 
. : l Mr 1, 39; Le4g,1s5. [Jo 28, 20. 
docebat eos dicens: me ig Reig eae gee 2) 213 
3 Beati ¢ auperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. “CD. 24, 1 45 - 443: 
4 Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. cp. 13 
5 Beati “qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. rie Be 16; hes, cw ug 
cp. 8, 6. eee 8, gs 9, 32. — cf. Jo 10, 21. SCp. X77 TS: Ett 04; 25 6. Mr ; Le 
+ ba ty 83-23 f ts & Sate x Mr 5, 20. acf. Mr 3, 13; Le 6, 17. 1-12] Ee. i cm. Sim. 
et i6. omn. ss. oe SS. Relig. 6 Ps 77, 2; Ac 8, 35; 10. 34. cls 66, 2) — cf. cp: 11, 2903 18,°3;3: dic 742,432. 
3,8] Cm. in fs. s. Ben. Jos. Labre. 3) * cf. Catech. R. °; 13; 43 TV 11; F. 3-121] cf. Lc 6, 20-23: d Ps 36. 
Ir..— cf. cp. 11, 29. e Ps 125, 5, 6; Is 57, 18; Jo 16, 20; 2 Cor’ PEF eo ro: Ap 7 17H ax, 4o>sheis fea, 
9, 10. 





co on 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
5, 6-41 


siam esse evangelista demonstrat, atque illum, discipulis et turbis unde- 
quaque conquisitis et comitantibus (12-25), profert legislatorem, thauma- 
turgum ac regni spiritualis fundatorem. I° Quasi legislator, lesus suam 











f cf. Am 8, r. 
ce at at, < A se I, Jo 


ety ie pe: te, Gage ce 
19.3 Zi 3 4% Tene hae, 
33; Je 2, $35 Lin cm. Ap. 
Pas m. in }s. omn. SS.; Ant. 
§ Ps 23s, 4° 4 Tm 2; «225 Heb 
jJc3 [12, 14. 
9:8) * Catech. R, T6357. 
TRm 8. 14; 1 JO 35:3. {14. 
m2Tm2, T2: Jo's, tr: rt 3; 
n cf. Heb rr, 2 6: 1 Pt 4. 14, 18. 
11,12] R. in cm. Ap. etc. 


o Jo ES; 2%: 
p Ac 5, 41; Rm 5, 3; 2 Corz2, 
10; Col 1, 11,24; Heb 10, | 


£,¢2+.4> Pb-4, 23: 
Pk i cay ‘R. Ui, 4; Pe. 
qcf. cp, 21, 35. 
13-19] Ev. in cm. Doctor. 
r Mr 9, 49; Le 14, 34, 35. 
sEph 5, 8; Ph 2, 15. — cf. Le 

$y 323 JO. Oat 18. 

14, 15] ‘Ant. in comm. omn. ss. 
$Cis 15.2, 29 [summ. Pontif. 
@ Mr4,.2t; Le 8, 16; 12, 33. 
16] Catech. R. IV 10, 9. 
v-cf. Le2, 


x Jo 15, 8; 2 el 9, Bi Ph 3 


_— cf. CD. $588; 


y Rm 3, 31. 
; Gal 3, 24. 


Rm 19, 4; 13, 8 
@N.Cp: ;4,. 2. 
alc 16, 17. — cf. cp. 24, 35. 
b Je 2 10;:2%. Bec - 4 XOs 
ccf. cp. 11, 11; 

20-24] Ev. in D. nee ‘Pat. (21, 

23, 24). 

cp. 16, 12. — cf. Ph 3 
21-24] * Catech. R. II ies “TIT 

2.2696; 7; 2, L25 207 te ee 


€ vr. 27, 31, 33, 38, 43. [r7. 
fEx 20, 13; Dt 5, — cf. 
cf. Dt 16, 18. (iy 24, 17. 


cf. cp:22' 373 Je 3,/ 2-2. 
$1 Jc 3, 15. 
fep. 16,17: 26, 
k vr. 29; cp. 10, ie: 18, es 
Uct.. Mr-r1,/25% 3, 


mcp. 8, 4: 23, 18. 

ncp. 1 Tm 2, 8. 

oLe 12, 58, 59. — cf. cp. 18, 
Pep. 23, is: [19 
q cf. cp 15; 18, 34, 38. 


27-20) Pe Cate . Mt 73 $240: 

rf Ex’ 30,° 14: 

5 Jb. ES Oe Pro 6, ie Ecli 9, 8. 

cf. 2 ae Ba £ {48. 

29, 30] cp. 18, 8, 9; Mr 44, 45, 

. CDi 13, 43; 
{Le 17, 1 

* Col-3,7°5: 

Dt a4, ro ef. cp. 16, 7 "i 

[tet 32.5 

say * “Alexand. IIT 1. 3; ae 

ycp. 19, 9; Le 16, 18. — cf. 
r Cor 7, 10, 1r1. 

33-37] * Catech. R. III 3, 18, 

3s Rm°7,.3 [16. 

a Lv 19, 12; 

b Nm 30,2; 

cJc 5, 


bam x, ro. 

"Dt 23, 21; Ec §,4. 
6. oe tk 2 Cor 1, ry. 
dcp. 23, 22; Is 66, r. [Ps 08, s. 
e:Lm 2; 1. — cf. y- Par 28,25 
; Ps 45, 53 47, 2. 3. 


23. 

/ , 19; Ec §, 2. 
#V. Vr. 21, 24. 
Bee I7, 19, 2134 Pee. 23. 
Lm 3, 30. — cf. Jo 18. 22: 





j Ex 21, 24; Lv 24, 20; Dt 19, 21. 
39b-42]. 
Ac 23, 2 


6Beati qui /esuriunt et 9sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur. 

7 Beati “misericordes quoniam ipsi misericordiam consequentur. 

8 Beati tmundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. 

9 Beati Jpacifici, quoniam /filii Dei vocabuntur? 

10 ™Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam 
ipsorum est regnum caelorum. 

11 ”Beati estis, cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint 
et dixerint omne malum adversum vos mentientes °propter me: 
12 Pgaudete et exsultate, quoniam merces vestra copiosa est in cae- 
lis; ¢sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante vos. 

Vos estis sal terrae: quod ‘si sal evanuerit, in quo salietur ? 
Ad nihilum valet ultra, nisi ut mittatur foras et conculcetur ab 
hominibus. 148Vos estis lux mundi: ‘non potest civitas abscondi 
supra montem posita, 15 “neque accendunt lucernam et ponunt eam 
sub modio, sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo 
sunt: 16 sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera 
vestra bona et “glorificent Patrem vestrum qui in caelis est. 

17 YNolite putare quoniam veni solvere *legem aut prophetas: 
non veni solvere, sed adimplere. 18 Amen, quippe dico vobis, #do- 
nec transeat caelum et terra, iota unum aut unus apex non praete- 
ribit a lege, donec omnia fiant; 19 qui ergo solverit unum de man- 
datis istis minimis et docuerit sic homines “minimus vocabitur in 
regno caelorum; qui autem fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur 
in regno caelorum. 29 Dico enim vobis quia, nisi abundaverit diusti- 
tia vestra plus quam scribarum et pharisaeorum, non intrabitis in 
regnum caelorum. 

21 ¢Audistis quia dictum est antiquis: ’/Non occides’; qui autem 
occiderit reus erit Yiudicio. 22 Ego autem dico vobis, quia iomnis, 
qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio; qui autem dixerit fratri 
suo: Raca, reus erit Jconcilio; qui autem dixerit: Fatue, reus erit 
Kkgehennae ignis. 23 /Si ergo offers “munus tuum ad altare et ibi 
recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversum te, 24 re- 
linque ibi munus tuum ante altare et vade prius reconciliari fratri 
tuo et “tunc veniens offeres munus tuum. 25 OFsto consentiens adver- 
sario tuo cito, dum es in via cum eo; ne forte tradat te adversarius 
iudici, et iudex tradat te ?ministro, et in carcerem mittaris. 26 Amen, 
dico tibi, 2non exies inde, donec reddas novissimum quadrantem. 

27 Audistis quia dictum est antiquis: ’*Non moechaberis’. 28 Ego 
autem dico vobis, quia ‘omnis qui viderit mulierem ad concupiscen- 
dum eam iam moechatus est eam in corde suo. 29 Quod si oculus 
tuus dexter tscandalizat te, “erue eum et “proice abs te; expedit 
enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum, quam totum corpus 
tuum mittatur in gehennam. 29 Et, si dextra manus tua scandalizat 
te, abscide eam et proice abs te; expedit enim tibi ut pereat unum 
membrorum tuorum, quam totum corpus tuum eat in gehennam. 
31 Dictum est autem: ’?Quicumque dimiserit uxorem suam, det ei 
libellum repudii’. 32Ego autem dico vobis, quia Yomnis qui dimise- 
rit uxorem suam, excepta fornicationis causa, facit eam moechari, 
et *qui dimissam duxerit adulterat. 

33 Iterum audistis quia dictum est antiquis : ?’aNon periurabis ’. 
? breddes autem Domino iuramenta tua’. %4Ego autem dico vobis 
‘non iurare omnino neque per caelum, dquia. thronus Dei est, 
85 neque per terram, quia ¢scabellum est pedum eius, neque per 
Terosolymam, quia /civitas est magni regis; 36neque per caput 
tuum iuraveris, quia %non potes unum capillum album facere aut 
nigrum. 37 Sit autem sermo vester: Est, est; non, non; “quod autem 
his abundantius est a malo est. 

38 tAudistis quia dictum est: ’JOculum pro oculo et dentem pro 
dente’. 39 Ego autem dico vobis ’non resistere malo; sed, ™si quis 
te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe ili et alteram ; 
40 et ei, qui vult tecum iudicio contendere et tunicam tuam tollere, 
dimitte ei et pallium, 4! et quicumque te “angariaverit mille passus, 
39] * Catech. R. Ill 6, 13. tr Cor 6, 7. — cf. Rm 
Rm 12, 17. mcp. 26, 67; Pro 20, 22; Is 50, 6; 
Mr-35§,:22. 


Le 6, 29, 30. — cf. 
nCP. 27, 32; 

















doctrinam exponit (5, 1-12) eamque comparat cum antiqua lege (15-47), cum 


bonis moribus, quorum est regula (6, 1-18), et demum cum fine qui per 
illam homines adsequentur dummeodo sint terrenis distracti sollicitudi- 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
5, 42 — 6, 29 








vade cum illo et alia duo. 42 °Qui petit a te da ei, et ?volenti mutuari 
a te ne avertaris. 

43 Audistis quia dictum est: ’4Diliges proximum tuum’ et ‘odio 
habebis inimicum tuum. 44 Ego autem dico vobis: *Diligite inimicos 
vestros, benefacite his qui oderunt vos et ‘orate pro persequentibus 
et calumniantibus vos, 45 “yt sitis filii Patris vestri qui in caelis est, 
qui solem suum oriri facit super bonos et malos et “pluit super iustos 
et iniustos. 46 “Si enim diligitis eos qui vos diligunt quam mercedem 
habebitis? nonne et Ypublicani hoc faciunt? 47 Et si salutaveritis fra- 
tres vestros tantum, quid amplius facitis? nonne et ethnici hoc faciunt? 
482Estote ergo vos perfecti, sicut et Pater vester caelestis perfectus est. 

Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut 
videamini ab eis; alioquin mercedem non habebitis apud “Patrem 
vestrum qui in caelis est. 

2 ¢Cum ergo facis elemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypo- 
critae faciunt in synagogis et in vicis, ut ¢honorificentur ab hominibus. 
Amen, dico vobis, receperunt mercedem suam. 3 Te autem faciente ele- 
mosynam, nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua, 4ut sit elemosyna 
tua in abscondito, et “Pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi. 

5 Et cum oratis, non eritis sicut hypocritae, qui amant in syna- 
gogis et in angulis platearum J9stantes orare, ‘ut videantur ab homi- 
nibus. Amen, dico vobis, receperunt mercedem suam. 
cum oraveris, hintra in cubiculum tuum et, ‘clauso ostio, ora “Patrem 
tuum in abscondito, et Pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi. 
7 Orantes autem Jnolite multum loqui sicut ethnici; 4putant enim quod 
in multiloquio suo exaudiantur. & Nolite ergo adsimilari eis; ™scit 
enim Pater vester quid opus sit vobis, antequam petatis eum. 9 Sic 
ergo vos orabitis: “Pater noster qui es in caelis, "sanctificetur (nomen 
tuum, 10 Padveniat regnum tuum, @fiat voluntas tua “sicut in caelo et 
in terra. 11 Panem nostrum/supersubstantialemda nobis shodie, 12 et 
tdimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus no- 
stris, 13 et “ne nos inducas in tentationem, sed “libera nos a malo. 
Amen. 144Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum, dimittet et 
vobis Pater vester caelestis delicta vestra; 15 ¥%si autem non dimi- 
seritis hominibus, nec Pater vester dimittet ‘vobis peccata vestra. 

16?Cum autem ieiunatis nolite fieri, sicut hypocritae, tristes; 
exterminant enim facies suas, %ut appareant hominibus ieiunantes. 
Amen dico vobis quia receperunt mercedem suam. 17Tu autem, 
cum ieiunas, °unge caput tuum et faciem tuam lava, 18 ne videaris 
hominibus ieiunans, sed Patri tuo qui est in abscondito, et °Pater 
tuus qui videt in abscondito reddet tibi. 

19 dNolite thesaurizare yobis thesauros in terra, ubi ¢aerugo et 
tinea demolitur, et ubi fures feffodiunt et furantur; 29 9thesaurizate 
autem vobis thesauros in caelo, ubi neque aerugo neque tinea de- 
molitur, et ubi fures non effodiunt nec furantur. 21 "Ubi enim est the- 
saurus tuus, ibi est et cor tuum. 22‘Lucerna corporis tui est ocu- 
lus tuus: Si joculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum 
erit; 23 si autem oculus tuus fuerit nequam, totum corpus tuum te- 
nebrosum erit. Si ergo lumen, quod in te est, tenebrae sunt, ipsae 
tenebrae quantae erunt! 24/’Nemo potest duobus dominis servire: 


aut enim unum odio habebit et alterum diliget aut unum sustinebit © 


et alterum contemnet. Non potestis Deo servire et ™mammonae; 
25 ideo, dico vobis, "ne solliciti sitis animae vestrae quid manducetis, 
neque corpori vestro quid induamini: nonne anima plus est quam 
esca, et corpus plus quam vestimentum? 26 Respicite volatilia caeli, 
quoniam non serunt neque metunt neque congregant in horrea; et 
Pater vester caelestis °pascit illa. Nonne vos magis pluris estis illis? 
27 q9Quis autem vestrum cogitans potest adicere ad staturam suam 
cubitum unum? 28 Et de vestimento quid solliciti estis? Conside- 
rate lilia agri, quomodo crescunt; non laborant neque nent. 29 Dico 
autem vobis quoniam nec ‘Salomon in omni gloria sua coopertus est 
mc 16, 9, II, 13. 


Ty 03,22; Le 10, 41; 1 Cor 7, 323 
10, 29-31; 12, 12. — cf. Sap ri, 25. 


13, 5: 1 Pt 5,7 
r 3 Rg 10, 4-7. 


h 4, 6; 1 Tm 6, 6; 
q cf. Ps 38,6. 


6Tu autem, 





24-33) Ev. in D. 14 p. Pnt. (31, 39) et in fs. s. Caiet. (33). 
ocf. Jb 38, 41; 


oPs 36, 21, 26; BS 


21 26. [z Nor 


43- $73] a in fs. s. Jo. Gualb. 
43-6, 4] Ev. in fr. 6 p. Cin 


q Lv _19, 18. — v. cp. 19, 19. 

V'ci; Dt' 7,2; 23, 6529’ Es;9,’12; 

$ Le 6, 27, 28; Rm 12, 14, 20; 

1 Th ce Hs — cf. Ex 23, 4 

Jb 3 29, 3 

44, 451* Meek. Re Ul 6; 78, 
22; 9, 4; iv REP 16; * ita 18, 
Io; Cpp. in fs. Orat. 
Drie 

ory 22, iW te 7, 60; 2 Tm 4, 

u Bali iE II; 4¥ roe Eph 

v Ac Sie: eax £6.38. 1; Ph 2,15. 

x Le 6, go — cf. 1 i pe a 

y¥ cp. 


48] * rae ited IV c. abat. tig 
ch. — * Catech. R. I 2, 6. 
z Gn 17,1.— cf. Lv 19, 2; Le 6, 
36; 1 Pt 1,15.—v.cp. 19,1 


acp. §, 20; 16, 22. — (cf. Tb 
b vr. 16; cp. 23, 5. Ua Ir). 
c Dt 32,16; Sap 14, Ecli 23, 

I, 43 51, 14. — cf. " , ee 
d cf. 1 Cor Fig) A 66, I. 
e Jo 5, rage [16, 25. 
f vr. : 4¢ os a Le 
5,8] « Catech. on V8 


Antt. in fs. Orat. 4 Tice 
ZI Rg 1, 26: 2 Rg 8. 23°—Ps 
134,.2-. Mr 125 2554.0 18,11 
ha Rg 4, 33. — cf. "Is 26, 20. 
icf. Dn 6, 10. 
jEcli 7, 15. — cf. Mr 12, 40. 
13 Rg 18, 26; Ac 19, 34. — cf. 


M VY. 32. $1, 15. 

9-13] Lc rr, 2-4 

9] v. Lc 11, 1. 

0-13] in ord. Ms. 

nIs 29, 23. — cf. Ecli 36, 4; 
ma S°. 2. Pt 3. 15; Ap 3-13. 

o Jo 17, 3 2 Ci: CD: 35 ae 

g Le 22, 42; Ac 21, 14. — cf. 
Cor oeis, 125-50. Heb 13, 21. 


r Ps 102, 20- -22. 
$s vr. 34. — cf. Pro 30, 8; 1 Tm 
abe 28) 21-35. A 
* Conc. SSrilev. II can. om 
ep: 26, 41. — cf. 1 Cor 10, 33. 
y Jo'T7, 18: 2 Th3. 3. — cf. 2 
Tm 4,1 [4, 32; Col 3. 13. 
x Mr 1 Cok apy 7; Eph 
I4,1 atec F150 
4h a 33; ee 2,25; 6,22; IV 


7,2; 
¥y cp. 8, ge Peli 28, 42; Mr 
II, 25, 26. — Vv. Jc 2, 13 


16-21] Ev. in fr. 4 Cin. 5026, 
z 2Is 58, 4-9. [20). 


avr. 1. — cf. Le 18, 12. 

6 cf. Rt 3, 3; 2 Rg 12, 20; Dn 
cv. vr. 6. [10, 3; Am 6, 6 
; Le 12, 21, 33; 1 


j Le 20, 25: Mr 7, 22. — cf. 
t 15, 9; Pro 28, 22. 
Icp. 16, 13. — cf. Rm 6, 16; 


Gal 1, 10; Jc 4, 
nm Vr. 28, oe, Pa cp. 10, 
Ps 146, 9. pep. 





3 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
6, 30 — 8, 6 


nibus (19-34), sibimetipsis attendentes (7, 1-6), orationi instantes (7-12), 
duces perversos, qui in via se offerant, abhorrentes (13-20), in Deo fi- 
dentes eique non solum verbo sed opere oboedientes, (21-27). 2° Thauma- 








1o: 8, 26; 


c 
fast Cin. 
ivr. 7: cp uvr. 8. 
33, wif * Catach. R22 43,24; 
1.9;.23; 144, 2o16< 2.3 
vw Cl..cp.. §,, 05:20; Ps, 54,23. 
x vr. 10. 
y cf. 3 Rg 3, 11- 143 Mr Age 29, 
20: Ps Ya, 273: 2 ma’ 
2 cf. 13. 1: t3,9 9. 
» 37, 30, 41, 42. — C 
Rm 14. 13; 1 Cor wy 5 Je 5: 
1,2] Ant. in D.1 p. P 


are 24 S, 33: 34,;-10; 


14, 31; 16, 8 — 
37,192: Le .17;, x06. 
Py ‘ Ur. 24. 


2 at 6 


Ci4, 1372 4) 17,124 
bale 4, 24. — cf. pi ee nite 
oe 
one Rm or 22. 
Ale Siek 7% II; 


ar 15, 26. — cf. Pro 9; 7; 
2: 9; oy 22; 7, 8; 32,6 

ork Pr & Ap 2202 §: 

f cp. 


I 

7-11] 346 Il, 9-13. 

gcp. 18, 19; 21, 22; Jo 14,13: 
16, 23, 24; Jc 1, 5, 6, 17; 
1 Jo 3, 22; 5, 14, 15. 

hx Par 28, 9: 2Patit 52: bto 

_ 8, 17; Jr 29,13.— cf. Is 5 55,6. 

i Le 23,25: jee Ap 3, 20. 

jcf. cp. 4, 

k cf. cp. is 343 Gn 6, 5; 8, 21. 


lcf. Jc 
pei, ate "Catech. aE 
6, 31. — cf. on ys 16; 
” cli 3x, 18. ‘ete cp. 22, 40. 
ncp. 5, 17. — cf. Rm 173, 8-10. 


o Lc 13, 24. — cf. Pro 16, 25. 
p cf. cp. 19, 24; Ac 14, 21. 

q Ps 15, 11. — cf. cp. 18, & 
yi Le:%3;33. [Jo 14, 6 

. 24, 11,24; Dt 13, 1-3; 1-3; 

- 14, 14; rb 16; Le 6, sp 
ae ie ARE * 


Ac 13, 6; 
1; Ap 19, 2 
15-21] Ev. in °D. 7 p.Pnt. G 
tEz a, FE Ac 20, 29.— cf. 
Jo 10, 12; Gal 5, 19- aah 
eet Vig 43, 44, 45; Jc 2, 18. 
a ‘, 33: 35- x 3) U-. 
cf. cp 10. ey i rae 2 
Aa w Caleb. Red 2,25; iV 
z Le 6, 46; Rm 2, 13; ‘Je 1, 22. 


acf.Jo3,3,5. [—cf. Os 8, 2. 


ce. 72, as 

P- as ies Lc'23,:28,27,. 

3, 

poe] Nm ay > Jr, 24) 24; 27, 

15;.-JO. 12, SI; x Cor 1353) 
f Mro, 37, 38. — Ac 19, 13-16. 
gcp. 10, 33; Le 12, 9; 13, 25. 
22 agen gee 

s —c 25, 41. 
24] ria in cm. rit 
24-27] Le 6, 47-4 
$ Cp. 2552. be OE 
jcf. cp. 16, 18. 
lcf. Am 6, 12. 
13, 


z 13, 10-143 
{1 Cor 3, 12-15. 
mcp. II, 1; 


53; 19, I. 





sicut unum ex istis. 30 Si autem faenum agri, quod hodie est et cras 
in clibanum mittitur, Deus sic vestit, quanto magis vos *modicae fidei? 
31 Nolite ergo solliciti esse dicentes : Quid manducabimus aut quid 
bibemus aut quo operiemur? 32 Haec enim omnia ‘gentes inquirunt; 
“scit enim Pater vester quia his omnibus indigetis. %3 ~Quaerite ergo 
primum “regnum Dei et iustitiam eius, et Yhaec omnia adicientur 
vobis. 34 Nolite ergo solliciti esse *in crastinum; crastinus enim dies 
sollicitus erit sibi ipsi: sufficit diei malitia sua. 

@Nolite iudicare, ut non iudicemini; 2 bin quo enim iudicio iu- 

dicaveritis iudicabimini, et in qua mensura mensi fueritis reme- 
tietur vobis. 3 Quid autem vides festucam in oculo fratris tui et °tra- 
bem in oculo tuo non vides? 4aut quomodo dicis fratri tuo: Sine, 
eiciam festucam de oculo tuo, et ecce trabs est in oculo tuo? 5 Hy- 
pocrita, eice primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis eicere festu- 
cam de oculo fratris tui. 

6 dNolite dare sanctum @canibus neque miltatis /margaritas vestras 
ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis et conversi dirum- 
pant vos. 

7 9Petite, et dabitur vobis; quaerite et invenietis, ‘pulsate, et ape- 
rietur vobis. § Omnis enim qui petit accipit, et qui quaerit invenit, “a 
pulsanti aperietur. 9 Aut quis est ex vobis homo, quem si petierit 
suus Jpanem, nunquid lapidem porriget ei? 1° Aut, si piscem petierit, 
nunquid serpentem porriget ei? 11 Si ergo vos, keum sitis mali, nostis 
bona data dare filiis vestris, bY peer magis ‘Pater vester qui in caelis est 
dabit bona petentibus se. mOmnia ergo, quaecumque vultis ut fa- 
cant vobis homines, et vos facite illis; "haec est enim lex et prophetae. 

3 OIntrate per ?angustam portam, quia lata porta et spatiosa via 
oe quae ducit ad perditionem, et multi sunt qui intrant pez eam. 
14 Quam angusta porta et arta @via est quae ducit ad vitam, et ” pauci 
sunt qui inveniunt eam! 

15 Attendite a ‘falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis 
ovium, ‘intrinsecus autem sunt lupi rapaces; 16uq fructibus eorum co- 
gnoscetis eos. Nunquid colligunt de spinis uvas aut de tribulis ficus? 
17 Sic Yomnis arbor bona fructus bonos facit, mala autem arbor malos 
fructus facit. 18*Non potest arbor bona malos fructus facere, neque 
arbor mala bonos fructus facere. 19 yOmnis arbor, quae non facit fru- 
ctum bonum, excidetur et in ignem mittetur; 20 igitur ex fructibus eo- 
rum cognoscetis eos 21#Non omnis —— dicit mihi: Domine Domine, 
2intrabit in regnum caelorum ; sed qui °facit voluntatem Patris mei qui 
in caelis est, ipse intrabit in regnum caelorum. 22¢Multi dicent mihi in 
dilla die: Domine, Domine, nonne “in nomine tuo prophetavimus et in 
‘nomine tuo daemonia eiecimus et in nomine tuo virtutes multas feci- 
mus? 28 Et tunc confitebor illis: Quia Ynunquam novi vos: ’ hdiscedite 
a me qui operamini iniquitatem’. 24 Omnis ergo qui audit verba mea 
haec et facit ea adsimilabitur ‘viro sapienti, qui Jaedificavit domum 
suam supra petram; 25 et descendit pluvia, et venerunt fiumina, et fla- 
verunt venti et irruerunt in domum illam, et non cecidit ; fundata enim 
erat super petram. 26Et omnis qui audit verba mea haec et non facit 
ea similis erit viro stulto, qui aedificavit domum suam super harenam; 
27 et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt venti et irrue- 
runt in domum illam, et cecidit, et ‘fuit ruina illius magna. 

28 Et factum est, ™cum consummasset Iesus verba haec, “admi- 
rabantur turbae super doctrina eius; 29 erat enim docens eos sicut 
potestatem habens et 9non sicut scribae eorum et pharisaei. 

Cum autem descendisset de monte, secutae sunt eum “urbae 


ae ig Richey Opelig multae. 2 Et ecce leprosus veniens badorabat eum dicens: Do- 
ojo 7, 46. ie mine, si vis, potes me mundare. 3 Et extendens Jesus manum tetigit 
1-13] Ev. in D. 3 . Epiph. | eum dicens: Volo, mundare. Et confestim mundata est lepra eius. 
sat irs. aeikee Pao A 2% 4Et ait illi Iesus: ©Vide nemini dixeris; sed vade, 4ostende te sacer- 
bcp. 2, 2; 9, 18: 17, 25 etc. — | doti et offer munus @quod praecepit Moyses in testimonium illis. 

cf. cp. 18, 26. 5 Cum autem introisset_/Capharnaum, accessit ad eum centurio 
ye ap aie at ease a Mr | rogans eum fet dicens: Domine. puer meus iacet in domo paraly- 

V.cp. 12,16. dcn. 13, 49: Le 17, 14. eLv 14, 2-32. — cf. cp. ro. 18; 24, 14: Mr 6, 11; Le 9, 5; Jc 5, 3 
§-13] Le 7, 1-10. — cf. Jo 4, 47-54. 5-15] “n. in fr. 5 p. Cin. (6-8) et in Ms. pro infirmis. fcp. 4, 13. 





= Toe 








turgum eum probant leprosi mundatio, centurionis filii, socrus Petri 
et aliorum sanatio. (8, 1-17), tempestas sedata, daemones in porcos im- 
misst (18-34), paralyticus, cui etiam peccata remittuntur (9, 1-8). Qui- 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
8,7 —9, 11 








ticus et 9male torquetur. 7 Et ait illi Iesus: Ego veniam et curabo 
cum. 8 Et respondens centurio ait: Domine, non sum dignus ut 
“intres sub tectum meum; sed tantum ‘dic verbo, et sanabitur puer 
meus. %Nam et ego homo sum sub potestate constitutus habens 
sub me milites et dico huic: Vade, et vadit; et alii: Veni, et venit, 
et servo meo: Fac hoc, et facit. 1 Audiens autem Iesus /miratus 
est et sequentibus se dixit: Amen, dico vobis, non inveni ‘tantam 
tidem in Israél. 11 Dico autem vobis quod “multi ab oriehte et oc- 
cidente venient et recumbent cum Abraham et Isaac et Iacob in 
regno caelorum; 12filii autem regni °eicientur in tenebras exterio- 
res: Pibi erit fletus et stridor dentium. 13 Et dixit Iesus centurioni: 
Vade, et, Ysicut credidisti, fiat tibi. Et *sanatus est puer in illa hora. 

14 Et, cum venisset Iesus in domum Petri, vidit 8socrum eius ia- 
centem et febricitantem Jet ‘tetigit manum eius, et dimisit eam 
febris, et surrexit et ministrabat eis. 16 Vespere autem facto, obtu- 
lerunt ei “multos daemonia habentes, et eiciebat spiritus verbo et 
Y”’omnes male habentes curavit, 17 “ut adimpleretur quod dictum 
est per Isaiam prophetam dicentem: ’Ipse infirmitates nostras ac- 
cepit et aegrotationes nostras portavit ’. 

18 vVidens autem Iesus turbas multas circum se iussit ire trans 
fretum. 19 Et accedens unus scriba ait illi: Magister, sequar te quo- 
cumque ieris. 2° Et dicit ei Iesus: Vulpes foveas habent, et volucres 
caeli nidos; ®Filius autem hominis °non habet ubi caput reclinet. 
21 Alius autem de discipulis eius ait illi: Domine, °permitte me 
primum ire et 4sepelire patrem meum; 22 Iesus autem ait illi: ¢Se- 
quere me et dimitte mortuos sepelire mortuos suos. 

23 Et, ascendente eo in naviculam, secuti sunt eum discipuli 
eius. 24Et ecce motus magnus factus est in mari, ita ut navi-ula 
operiretur fluctibus; ipse vero ‘dormiebat. 25 Et accesserunt ad eum 
discipuli eius et suscitaverunt eum dicentes: Domine, salva nos, 
perimus. 26 Et dicit eis Iesus: 2Quid timidi estis, *modicae fidei? 
Tunc surgens ‘imperavit ventis et mari, et facta est tranquillitas 
magna. 27 Porro homines Jmirati sunt dicentes: ‘Qualis est hic, quia 
venti et mare oboediunt ei? 

28 Et, cum venissent trans fretum in regionem Gerasenorum, oc- 
currerunt ei duo habentes daemonia de monumentis exeuntes, saevi 
nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam. 29 Et ecce ™cla- 
maverunt dicentes: "Quid nobis et tibi, Iesu °fili Dei? Venisti huc 
Pante tempus %torquere nos? 39 Erat autem non longe ab illis grex 
_ multorum porcorum pascens. 31 Daemones autem rogabant eum 
dicentes: Si eicis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum. 32 Et 
ait illis: ‘Ite. At illi exeuntes abierunt in porcos, et ecce impetu 
abiit totus grex per praeceps in mare, et mortui sunt in aquis; 33 pa- 
stores autem fugerunt et venientes in civitatem nuntiaverunt omnia 
et de eis qui daemonia habuerant. 34 Et ecce tota civitas exiit obviam 
Iesu et, viso eo, *rogabant ut transiret a finibus eorum. 

Et ascendens in naviculam transfretavit et venit in ®civitatem 

suam. 2 Et ecce offerebant ei paralyticum iacentem in lecto. Et 
videns Iesus >fidem illorum dixit paralytico: °Confide, fili, ¢remittun- 
tur tibi peccata tua. .3 Et ecce quidam de scribis dixerunt intra se: 
Hic “blasphemat. 4 Et, cum /vidisset Iesus cogitationes eorum, dixit: 
Ut quid cogitatis mala 9in cordibus vestris? 5 Quid est facilius di- 
cere: Dimittuntur tibi peccata tua, an dicere: Surge et ambula? 
6 Ut autem sciatis, “quia Filius hominis habet potestatem in terra 
dimittendi peccata, tunc ait paralytico: Surge, tolle lectum tuum 
et vade in domum tuam. 7Et surrexit et abiit in domum suam. 
8 Videntes autem turbae /"timuerunt et ‘glorificaverunt Deum, qui 
jdedit potestatem talem hominibus. 

t, cum transiret inde, Iesus vidit hominem sedentem in te- 
lonio, iMatthaeum nomine, et ait illi: Sequere me. Et surgens se- 
cutus est eum. 19Et factum est, discumbente eo in domo, ecce 
multi ™publicani et peccatores venientes discumbebant cum Iesu et 
discipulis eius. 11 Et videntes pharisaei dicebant discipulis eius: 
"Quare cum publicanis et peccatoribus manducat magister vester? 





gcp. 4, ai 

8) * Catech. R. II 4, 54, S70. 
in ord. Ms. et in admin. ss. 
Euchar. 

hci. cp. 10, 12; Ac 16, 15. 

§ Ps 106, 20. — cf. vr. 16. 

10} * cf. Catech. R. Ill 2, 13. 

+b Mr 6, 6. 
cf. Cp. 9, 2; 15, 28. 

m Lc 13, 28, 29; Eph 
Is 49, 12; 59, 19; 

ncp. 13, 38. — cf. cp. 19, 30; 

o Cp. 22,13; 25, 30. fai. on 3- 

PCP. 13, 42, 50; 24, 51; 
13, 28. — cf. Ps r1r1, ro. 

gcp. 9, 29. — v. cp. 9, 2. 

rJo 4, 51-53. — cf. cp. 9, 22; 
FS, 26°. 37.28. 

14-16] Mr 1, 29-34; Le 4. 38- 

Sel f Corsa, 55. {4r. 

tcf. cp..9, 25. 

wvr. 28, 33. — v. cp. 4, 24. 

v cp. 4, 23. WvVv.cCDp. I, 22. 

xIs 53, 4. — cf. 1 Pt 2, 24. 

y cf. cp. 14, 22; Jo 6, 1§-17. 

z Mr 4, 35; Lec 8, 22. 

19-22] Le 9, 57-60. 


acn. 26, 64; Dn 7, 13, 14; Jo 

bcf. 2 Cor 8, 9. 5/37. 

zo] R. iy ss. Famil. J. M.J. 

c cf. 19, 20. 

dcf. Gn 25, 9; 50, 5; Tb 4, 3. 

ecf. Nm 6, 7. 

22] * Catech. R. Ill 5, 5. 

23-27] Mr 4, 36-41; Lc 8, 22- 
25. — cf. Jo 6. 16-21. 

23-26] Antt. in D. 4 p. Epiph. 

f cf. Jo 6,°7: 


, 6.—cf. 
Fs fee @ 


kh cp. 6, 30. 
scf. Jb 38, 11; Ps 103, 7; 


4. 39. 
27] Ant. in fs. B. Mariae de So- 
jcf. Mr x, 27; S93 [cos. 
I cf. Ps 88, ro. 40. 
28-9, 1] Mr 5s, 1-21; Le 8, 26- 
m Mr 1, 23, 26; Le 4, 34, 41; 
Ac 8,.2% 
mcf. 2 Rg 16, 10; 19, 22; Le 
o cf. cp. 4, 3, & —v. cp. 14, 33. 
dcf. Ap 12, 12. {4r. 
q2 Pt 2,4; Ju 6. — cf. cp. 25, 
31) * cf. Catech. R. IV 15, 8. 
r cf. 10, 3. 


scf. 3 Rg 17, 18; Ac 16, 39. 


1-8] Ev. in D. 18 p. Pnt. (2). 
acp. 4, 13, — cf. Mr 2, 2; 5, 
21; Le 4, 23; 8, 40. 


b vr. 22, 29; cp. 8, 10, 13; 15, 
28; Mr ro, 52; Lc 7, 50; 8, 
48; 172 no Ac 3, 16; 14, 8; 
19, 4; JC_5, 15. 

2] * Conc. Trid. 5. VI cp. 6.— 
WA GLELR. R..at 3, 12. 

GES 22d - 

dlc 7, 48. — cf. Jo 5, 14. 


ecp. 26, 65; Jo 10, 36. 

fcp. 12, 25; Le 6, 8; 9, 47; Jo 
cf. cp. 15, 19. £2;:24, 25. 
t cf. cp. 12, 8 


6] * Catech. R. I rr, 9. 

icp. 15, 31. — v. Le 7, 16. 
jcp. 28, 18. — v. cp. 11, 22. 
0-13] Ev. in fs. s. Mt. Ap. 
9-17] Mr 2, 14-22; Lec 5, 27-38. 
Per. oe 8, 275 

MCD. AI, 193'2E,.31, s20e— V. 
Ch. LOTS 4: (cp. 5, 46. 











EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
9,12 — 10, rr 


bus signis permoti Matthaeus vocantem Daum sequitur et excipit (9-13) ; 
pharisaei vero etiam post resurrectionem filiae lairi et haemorrhoissae 
sanationem, post visum coecis et loquelam muto restitutam cordibus dis- 








Ocp. 12, 7. 
-pOs 6, 6. — cf. &, 23; 23% 
Mic 3, 1-4; 6, 8; Mr 12, 33. 
qcef. Le 15, 7; Jo 9, 39. 
5. 


fct. ‘cp: 55; 2% 252 19;:3 
ucf. Lc 18, 12. v Jo 3, 29. 
x Le 17, 22. — cf. cp. 26, 113; 


i 16, 20. 

¥ Js 9.4; Jb 32,19; Ps 118, 83. 

aieie Ev. in D. 23 p. Pnt. (22) 
Z é 


22). 56. 
18-26] Mr 5, 22-43; Le 8, 41- 
£.cps 8% 2: acf. cn. 8, 8. 
20, 21] cf. Catech. R. Il 4, 54. 
b cf. Lv 15, 2522: 
cvr. 29. — cf. Mr 3, 1o; 8, 
25; Jo 9, 6. 
dcp. 14, 36; 23, 5. — cf. Nm 
15, 38, 39; Dt 22, 12. 
evr. 2, — v. Le 7, 10. 
f vr. 2, 29; cp. 8, 13. [8, 13. 
<P 15, 28; 17, 17. — cf. cp. 
hk Ap 18, 22.—cf. 2 Par 35, 25; 
§ cf. Ac 20, Io. [Jro9, 17, 18. 
jJo3r, 11, 14. —V. cp. 27, 52. 
23) © Goteck. R. i643. 
l cf. Ac 9, 40. [9, 41. 
m cp. 8,15; Mr 9, 26; Ac 3, 7; 
n cf. cp. 29, 30-34. OcDp. 15. 22. 
Pcp. 12, 23; 20, 30, 31; 22,42. 
qa Mro, 21. —v.cp.1, 1. 
7cp. I2, 22; 15, 31; 20, 34; 
21, 14.— v. Le 7, 21. [16. 
Scp. 8, 4; 17, 9. — V. cp. 12, 
t Mr 1, 45; 7, 36. — cf. Le 5, 
15, 16. {1s. 
#CL..CD. ¥2,:23-24°. Le zt, 8a 
vcp. 15, 31. — cf. Mr 1, 27. 
xV. CD: (10, 253 
Ev, in fss. s. Vine. a P. 


35-38 
(pr.) et s. Franc. R. et in 
Ms. de Propag. Fid. 


¥. CDs 4,523; Mr'6,.6; Le 8: 2x; 

2.C1.:Cp. 2A\. 14. 

acp. 15, 32; Mr 8, 34. 

Bc: 2b6.9; 63:8, ae 

cNm 27, 17; 3 Rg 22, 17; Jdt 
TUj115> 62-345 8: Zero, 2. 
— cf. cp. 10, 6. 

dlc 10, 2. — cf. Jo 4, 35. 

é6tt oa TH: 3% 22 

fcp. 20, 2. — cf. Mr-z, 12. 


aMr 3, 13-15; 6, 7-13; Le 6, 
13; 9, I, 2. 
b Lc ro, 17, 19. — cf. cp. 17,1. 
2-4] Mr 3, 16-19; Le 6, 14-16; 
Acer «13: 
COD; 4 5187526, 18°" Jor, 4a. 
dcp. 4, 18, 21. ev. ce 9, 9. 
fcf. cp. 15, 24. — cf. Ac 1, 8. 
gLc 9, 52; 10, 33; 17, 16; Jo 
4,9, 39, 40;.8, 48; Ac 8, 25. 
— cf. 4 Rg 17, 24; 1 Es 4, 
10. 26; 13, 46. 
hcp. 15, 24. — cf. Ac 3, 25, 
#Ps 418, 176; Is 53, 6; it 50, 
. 6, Oh, OD... @, (36°38, 22. 
j Ac 2, 36; 7, 42; Heb 8, 8, ro. 


7-14] Ev. in Ms. pro peregr. 
7] * Catech. R. ‘IV x11, 3. 

cp. 4, I 
Icf.cm. 11,5. [20; 20, 33, 35. 


mcf. Is 55, 1; Ac 3, 6; 8, 18- 
9-15] Mr 6, 8-11; Le 9, 3-5. 


61 Tm -5,*18. — cf. Nm 18, 
pvr.37. (31; 1 Corg, 4, 7-14. 





12 At Iesus audiens ait: Non est opus valentibus medicus, sed male 
habentibus. 13 Euntes autem discite °quid est: ’ PMisericordiam volo 
et non sacrificium’; Ynon enim veni vocare iustos, “sed peccatores. 
14 Tunc accesserunt ad eum discipuli Ioannis dicentes: ‘Quare nos 
et “pharisaei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non ieiunant? 
15 Et ait illis Iesus: “Nunquid possunt filii sponsi lugere quandiu 
cum illis est sponsus? *Venient autem dies, cum auferetur ab eis 
sponsus, et tunc ieiunabunt. 16 Nemo autem immittit commissuram 
panni rudis in vestimentum vetus; tollit enim plenitudinem eius a 
vestimento, et peior scissura fit. 
in Yutres veteres; alioquin rumpuntur utres, et vinum effunditur, et 
utres pereunt; sed vinum novum in utres novos mittunt, et ambo 
conservantur. 

18 Haec illo loquente ad eos, ecce princeps unus accessit et ado- 
rabat eum dicens: Domine, filia mea modo defuncta est; sed @veni, 
impone manum tuam super eam, et vivet. 19 Et surgens Iesus se- 
quebatur eum, et discipuli eius. 2° Et ecce mulier, “quae sanguini 
fluxum patiebatur duodecim annis, accessit retro et °tetigit ¢fimbriam 
vestimenti eius. 21 Dicebat enim intra se: ¢Si tetigero tantum vesti- 
mentum eius, salva ero. 22 At Iesus conversus et videns eam dixit: 
Confide, filia, ‘fides tua te salvam fecit. Et %salva facta est mulier 
ex illa hora. 23 Et, cum venisset Iesus in domum principis et vidis- 
set *tibicines et turbam tumultuantem, dicebat: 24 Recedite; ‘non 
est enim mortua puella, sed jdormit. Et deridebant eum. 25 Et, cum 
eiecta esset turba, intravit et ™tenuit manum eius, et surrexit puella, 
26 et exiit fama haec in universam terram illam. 


27 Et, ™transeunte inde Iesu, secuti sunt eum duo caeci claman- | 


tes et dicentes: °Miserere nostri, ?filii David. 28 Cum autem venisset 
domum, accesserunt ad eum caeci. Et dicit eis Iesus: 9%Creditis, 
quia hoc possum facere vobis? Dicunt ei: Utique, Domine. 29 Tunc 
tetigit oculos eorum dicens: Secundum fidem vestram fiat vobis. 
30 Et ‘aperti sunt oculi eorum. Et comminatus est illis Iesus dicens: 
8Videte ne quis sciat; 31 4illi autem exeuntes diffamaverunt eum in 
tota terra illa. 

32 Egressis autem illis, “ecce obtulerunt ei hominem mutum 
daemonium habentem. 33 Et, eiecto daemonio, locutus est mutus, 
et Ymiratae sunt turbae dicentes: Nunquam apparuit sic in Israél. 
34 Pharisaei autem dicebant: “In principe daemoniorum eicit dae- 
mones. 

35 Et Ycircuibat Iesus omnes civitates et castella docens in syna- 
gogis eorum et praedicans evangelium regni et curans omnem lan- 
guorem et omnem infirmitatem. 36*Videns autem turbas @misertus 
est eis, quia erant °vexati et iacentes °sicut oves non habentes pa- 
storem. 37 Tunc dicit discipulis suis: 4Messis quidem multa, operarii 
autem pauci; 38 érogate ergo Dominum messis, ut /mittat operarios 
in messem suam. 

l Et, “convocatis duodecim discipulis suis, °dedit illis potestatem 
spirituum immundorum, ut eicerent eos et curarent omnem lan- 
guorem et omnem infirmitatem. 

2 Duodecim autem apostolorum nomina sunt haec: primus Si- 
mon, °qui dicitur Petrus, et Andreas frater eius, 3 Iacobus Zebedaei 
et Ioannes frater eius, Philippus et Bartholomaeus, Thomas et “Mat- 
thaeus publicanus, Iacobus Alphaei et Thaddaeus, 4 Simon cananaeus 
et Iudas Iscariotes, qui et tradidit eum. 

5 Hos duodecim misit Iesus praecipiens eis dicens: ‘In viam 
gentium ne abieritis et in civitates 9Samaritanorum ne intraveritis; 
6 hsed potius ite ad toves quae perierunt j/domus Israél. 7 Euntes 
autem praedicate dicentes quia “appropinquavit regnum caelorum. 
8 lInfirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones 
eicite: ™gratis accepistis, gratis date. 9Nolite possidere aurum neque 
argentum neque pecuniam in zonis vestris, 19non peram in via neque 
duas tunicas "neque calceamenta neque virgam; °dignus enim est ope- 
rarius cibo suo. 11In quamcumque autem civitatem aut castellum intra- 
veritis interrogate, quis in ea ?dignus sit, et ibi manete donec exeatis. 


s 


17 Neque mittunt vinum novum 

















secantur (14-34). Tandem novi regni fundator 3° apparet apostolos eli- 
gens (35-10, 4) ac in eo munere instituens (5-33), sanctionem in rebelles 
sanciens (34-42), difficultates praeveniens sive ex parte iJudaeorum, 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
10, 12 — 11,6 





_tibus eorum. 





12 dabei autem in domum %salutate eam dicentes: Pax huic do- 
mui: 1% et, si quidem fuerit domus illa digna, veniet pax vestra super 
Me Si autem non fuerit “digna, pax vestra revertetur ad vos. 14 Et 
quicumque non receperit vos neque audierit sermones vestros, exeun- 
tes foras de domo vel civitate ‘excutite pulverem de pedibus ve- 
stris. 15 Amen, dico vobis, ‘tolerabilius erit “terrae Sodomorum et 
Gomorrhaeorum in die iudicii, quam illi civitati. 

16 VEcce ego mitto vos sicut oves in medio luporum. “Estote ergo 
prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbae. 17 Cavete autem 
ab hominibus; Ytradent enim vos in “conciliis et in “synagogis suis fla- 
gellabunt vos, 18 et ¥ad praesides et ad reges ducemini propter me “in 
testimonium illis et gentibus. 19 Cum autem tradent vos, 2nolite co- 
gitare quomodo aut quid loquamini; dabitur enim vobis in illa hora 
quid loquamini. 26/Non enim vos estis qui loquimini, sed 9Spiritus 
Patris vestri qui loquitur in vobis; 2! Mtradet autem frater fratrem 
in mortem, et pater filium, et insurgent filii in parentes et morte eos 
adficient, 22 et ‘eritis odio omnibus propter nomen meum; /qui au- 
tem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. 23 Cum autem 
tpersequentur vos in civitate ista, "fugite in aliam. Amen, dico vobis, 
non consummabitis civitates Israél, “donec veniat Filius hominis. 

24°Non est discipulus super magistrum, nec servus super domi- 
num suum. 25 Sufficit discipulo ut sit sicut magister eius, et servo 
sicut dominus eius. Si ?patremfamilias 2Beelzebub vocaverunt, quanto 
magis domesticos eius: 26ne ergo timueritis eos. “Nihil enim est 
opertum quod non revelabitur, et occultum, quod non scietur. 27Quod 
dico vobis in tenebris dicite in lumine, et quod in aure auditis prae- 
dicate ssuper tecta 28 et ‘nolite timere eos qui occidunt corpus, ani- 
mam autem non possunt occidere; sed potius timete eum “qui potest et 
animam et corpus perdere in “gehennam. 29 Nonne duo passeres asse 
veneunt, et “unus ex illis non cadet super terram sine Patre vestro? 
30 ”Vestri autem capilli capitis omnes numerati sunt. 31 Nolite ergo 
timere: multis passeribus meliores estis vos. 32 “Omnis ergo qui con- 
fitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre 
meo qui in caelis est. 33 4Qui autem negaverit me coram hominibus, 
Mmegabo. et ego eum coram Patre meo, qui in caelis est. 

34Nolite arbitrari quia pacem venerim mittere in terram: @pon veni 


pacem mittere, sed gladium; ®5veni enim ’ “separare hominem adversus 7 


patrem suum et filiam adversus matrem suam et nurum adversus socrum 
suam ’; 36et ’ finimici hominis domestici eius ’. 377Qui amat patrem aut 
matrem plus quam me non est me “dignus, et qui amat filium aut filiam 
super me non est me dignus 3%et ‘qui non accipit crucem suam et jse- 
quitur me non est me dienus. 39/Qui invenit animam suam perdet illam, 
et qui perdiderit animam suam propter me inveniet eam. 40mQui recipit 
vos me recipit, et "qui me recipit recipit eum qui me misit. 410Qui reci- 
pit prophetam i in nomine prophetae mercedem prophetae accipiet, et qui 
recipit iustum in nomine iusti mercedem iusti accipiet, 42 et 29quicum- 
que potum dederit, uni ex ¢minimis istis calicem aquae frigidae tantum 
in nomine discipuli, amen dico vobis, non perdet mercedem suam. 
| : “Bt factum est, cum consummasset Iesus praecipiens duodecim 
discipulis suis, transiit inde, ut doceret et praedicaret in civita- 
Toannes autem, cum audisset bin vinculis opera °Chri- 
sti, mittens duos de @discipulis suis 3 ait illi: Tu es “qui venturus 
es, an Jalium exspectamus? 4 Et respondens Iesus ait illis: Euntes 
renuntiate Ioanni quae audistis et vidistis: 5 Scaeci vident, claudi am- 
bulant, “leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui iresurgunt, jpauperes 
evangelizantur, 6 et beatus est ‘qui non fuerit scandalizatus in me. 
eke it 26. —.cf. Dt 33,9; 2 Mc1s, 18. 
j cp. 7 9; Jo 8, 12: 12, 26; 2r, Yo. Pic t7. 43, J0.32,.25. 
* Catech. R. Ill 5 m Jo 13. 20; Gal 4, 14. — cf. cp. 18, 5; 
— cf. Jo 12, bg 48 ast ‘13: 20. 
; Ateb he 


Mr 9, 40; 42s * Catech. Re Thi 5 PEs qcp. 18, 10. 

s. Jo. Nebom. av. cp. 7, 28. 2-19) Le 7, 18-35. bc 

Vv. cp. 9, 14. ejJo 4, 25: 6, 14; 11, 27. — cf. cp. 3, IT; 

MI 3, 1; Rm 5, 14. fel. chee re gis 35, 5, 6; 61, 1. — cf. 

CP: 8s 3 17, 14 ay tcf. Le 7, 54; 3 54; Jo 11, 43. icf. cp. §, 3; Jo 2, 5. 
10; 26, MwiS3i Ts 8, 15: Jo 6. 61: 16, 





hk vr. 11. — cf. Sap 3, §. — Vv. cp. 


25, 40; Lc 10, 16. 
3 Re 17, 10-15; 18, 4; 4 Rg 4, 8. — cf. 3 Jo 5-8. 

1-10] Ev. iD. + Aes (2-5) et in fs. 
Pp. 14, 3. — cf. cp. 4 cv. cp. 1, 16. 
21, 9; Gn 49,10; Dt 18, 15, 18: Ps Er7,.263 
cp. ro, 8; 25, "30, $1: 


qcf. x Rg 25: 6; x Par 12,118, 
om cp. 8, Rey si iS- 
SAC 13, 51. — cf.'2. Es .5; 23; 
Ac 18, 6, sheen 
tcp. 11, 24; Le 20, 47. 
ucf. Gn 19, te 2 Pt 2, 6. — 
v. Ez 16, 48 
UCp; 235-34, Le 10, 3. — cf. 
Jo 10, 12; Ac 20, 29. 
16-22] Ev. in fs. s. Barn. A 
in comm. s. Pauli Ap. an 
16-20] RR. et Ant. in cm. 4p. 
x Rm 16, 195 1 Cor 14, 20.— cf, 
Gn 3, 1; Ez 7, 16; Os 7, 1x. 
y cp. 24, 9: Mr 13, 9,11; Le z2; 
2 cp. §, 22; 26, 59 etc. Tr, 12. 


wie Fe 23. oe cf. Ac 5, 40; 
I9; 2 or II, 2 25 
hye ria 


%. £3.79. 
c cp. 24, 14 AG 2534329 y-BA: 
19-22] cf. Mr 13, r1- -13; Le21, 
12-19; ge 14, 26; 2 Tm 4, 16, 
a cf. cp. 6, 25. [17. 
bt lla 5 Ne ete ity St Ex 4 
r2°- Dt. 7e 


20] * Catech. R. 1.9, 0% 

fet. Ac 4, 8-13; 2 Cor 13, 3. 

ee 15,:26. — cf. nCor 2, 4, 5. 
vr. 35, 36. 

icp. 24, 9: Jo 15, 18-21. 

a * Conc.Valent. (an. 855) can, 
5; * Conc. Trid. s. VI cp. 13. 

jcp. 24, 13. — cf. Dn 12, 12, 
ok "c aY 100 hen to. 406 
K £08 fly Be Ap 2. 10. — Vv. Heb 

hep. 23 3.4- [3, 

23-28] Ev. in fss. s. Cyril. 3p 
s. Athan. Doct. et s. Blasii. 

mcf. cp. 12, 15; Ac 8, 1, 9, 
25, 30; IA. 16; i 10, 14. 

necp. 16, 28; 24 

2a] * Catech. R iV 16, 12. 

ole 6, 40: Jo 13, 16; 15, 20. 

cf. Heb EA 50 
pcp. 9 343; 12, 243 ik 22.— 
0 


q cf. f,°2,' 6; 7, 20. 
26- 281 oe in cm. 

26-33] Le 12, 2-9. [25. 
pie; 22. — cf. 1 Tm 4, 24, 
27] Cm. ut s. vr. 23 et in_cm. 
Sci Le 8, 10. [Mfm.T. P 
tIs 8, 12, 13; 7, 29. — v. Le 
201! Us LE 32; 4: [12, 4. 
utc 4; 12. vcp. 5, mi 30. 

x Cp. 6, 26-31. {xr Rg 14, 45. 


y cf. Lec 21, 18; Ac 27, 34.— Vv. 

30:98} Ant. in cm. Mm. 

z cf. Rm 10, 9,10; Heb 10, 35; 
Ap 2 9. } 14,15. [in cm. M. 

32) * Catech. R.U 13, 11.— Ant. 


a Mr 8, 38; Le 9, 26; 2 Tm 2, 
x2; 2 Pt 2, 4 oF t Jo 2, 23. 


b cf. ‘cp. | Pe ee 25, ED Cay ge 
25..=—%, ep. 9, 23? 25, 12. 

34-42] Ev. in cm. MM. 

ONE AE %2}§1-83. 

dcf. Ap 6, 4. 


e Mic sie — cf. ve 3%: [18. 


f Ps 40 10; 54, X65" JO'% %. 
ay. Catech. R. “Tl 5, 27; Il 


46,24, 25 25ke 


ay Sym, vu cha. can. 21, — 


nef: 36; Le 9, 4% 
pcp. 18, 5, 25, 35, 40 


2:9t, 29% 
21, I4. h cf. 
cp. 13, 21, $7; 24. 





ae. oe 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
11, 7 — 12,15 


gui vel inconstantes nesciunt quid velint (11, 1-19) vel miracula contem- 
nunt (20(24) vel, quia superbi ut indigni reiciuntur (25-30); sive ex 
parte pharisaeorum, pro traditionibus suis praeceptum caritatis vio- 








m cp. 3, I, §; Lc 1. 80. 

ncf. Eph 4, 14; Jc 1, 6. 

ocp. 14, 5; 21 26; Lex, 76. 

(9, 10,) 11] Antt., R. etc. tn fs. 
nativ. s. Jo. B. 

p Ml 3, 1. — v. Mri, 2; Le7, 

gcf. Ler, 17, 76. [26; Jo 3, 28. 

£ LC 1135. 

scf. cp. 13,17. — cf. cp. 5,19; 

tLe 16, 16. - [18, 1-4. 

12] Catech. R. IV 11, 18. 

u cf. Le 13, 24. 

vcp. 17, 10-13: Ml 4. 5; Le 
1,17. — cf. Jou, 24. 

x cp. SY 9, 43 etc. 

15-19] Le 7, 31-35. 

y cf. Pro 29, 9. 

zcf. cp. 3, 4. — Vv. Le 7. 33. 


act, Lect, 18.1320 2,15 °%2;2. 
bcp. 9,10; 14,15: Le 7,36: 14, 
C'Cpe OF BLP LOIS, 23°20, 72 
dcf. Pro 8, 1-36; Sap 7, 22-8, 
1; Ecli 1, r-20; Le 11, 49 etc. 
ecf. Ps 80, 12-14: Is 1, 2-5. 
fcp. 4,17. —v. Le 5, 92. 
20-24] Le 10, 12-15. — cf. cp. 


sr AS 

21] * Catech. R. Il 5, 24, 29: 

gcp. 15, 21, Mr 3, 8. — cf. Is 
23, 1-18; Ez 28, 2-24; Am 
tT; 0, 20, 

h cf. Jn 3, 6. — v. Jr 6, 26. 

icf. Le 12, 47, 48; Rm 2, 12. 

jv. Ac 18, 31. 


k-cp. 4,13; 8,15; 9.1. [26,20. 
LIs 14, 13-15.— cf. Lm 2, 1; Ez 
mcp. 16, 18; Le 16, 22: Ap 
n cp. 10, 15 {1r, 18 etc. 


25] * Conc, Vat. s. III cp. 4. 
25-30] Ev. in cm. Mm. et on et 
ss. Fransc. As., Pauli Er., Fel. 
a Cant., Matthiae Ap. 
stay} Lc. tov 2t,: 22: 
ov. Ac 17, 24. (Cor 3, 15. 
b Jb 37, 24; 1 Cor 1. 19-27; 2 
qcp. 21, 16; Sap 10, 21. — cf. 
cpio aspire 
rice 12.32" Gal ®, 3S. 
scp. 28, 18. — cf. Dn 7, 13, 
14; Jo 3, 35: 17, 2; Ph 2, 9- 
techs JG 1, 18:6; 46: F295. to, 
u cf. Jo 17, 26 [15> 17,25. 
28]. * Catech. R. IV 3, 5. — V. 
All. in fs. omn. SS. — Cm. in 
v cf. Mg 7,37. L[fs.s.Jac.de M. 
x cl. Jt 3%, 25. (Cord. J. 
29] Ant. et V. All. in fs. ss. 
y Ecli 6, 26; 51, 34; Lm 3, 27. 
— cf. Ac. 15, ro. 
20. 30] R. in cm. Ap. etc. 
2:JoO 13; 18s ¥..Pti2, :27,.—ck, 
Eph 4, 20. [Ps EL7.49; 8. 
ajr 6, 16; Ecli 6, 29. — cf. 
30] * Catech. R. Il 7, 25; Ill 
I, 7. — in ordinat. Presbyt. 
(PR); 
&1 Jos, 3. — cf. Dt go, 11. 


1-8] Mr 2, 23-28; Le 6, 1-5. 


a Dt 23,25.  6cf. Ex 20, 9-11. 
4-5] * Catech. R. III 

3-5 atech. R. 4, 22, 23. 
di Rg 2r, 1-6. 

e Ex 25, 30; Lv 24, 5-9. 

fv. cp. 7, 12. 


g Nm 28, 9, 10. — cf. 1 Parg, 
32; Jo.7,- 22933: 





7 Illis autem abeuntibus, coepit Iesus dicere ad turbas de Ioanne: 
Quid existis “in desertum videre? “harundinem vento agitatam? 
8Sed quid existis videre? hominem mollibus vestitum? Ecce, qui 
mollibus vestiuntur in domibus regum sunt. 9% Sed quid existis vi- 
dere? °Prophetam? Etiam, dico vobis, et plus quam prophetam. 
10 Hic est enim de quo scriptum est: ’?Ecce ego mitto angelum 
meum ante faciem tuam, %qui praeparabit viam tuam ante te’. 
11 Amen, dico vobis, non surrexit inter natos mulierum *maior loanne 
Baptista; ‘qui autem minor est in regno caelorum maior est illo. 124A 
diebus autem Ioannis Baptistae ue nunc regnum caelorum vim 
patitur, et violenti rapiunt illud. 13 “Omnes enim prophetae et lex 
usque ad Ioannem prophetaverunt, 1‘ et, si vultis recipere, ipse est 
%Elias qui venturus est. 15 “Qui habet aures audiendi audiat. 

16 Cui autem similem aestimabo generationem istam? Similis est 
pueris sedentibus in foro, qui clamantes coaequalibus 17 dicunt: 
yCecinimus vobis, et non saltastis; lamentavimus, et non planxistis. 
18 Venit enim Ioannes “neque manducans “neque bibens, et dicunt: 
Daemonium habet. 1% Venit Filius hominis “manducans et bibens, 
et dicunt: Ecce homo vorax et potator vini, °publicanorum et pecca- 
torum amicus. Et 4iustificata est sapientia a filiis suis. 

20*Tunc coepit exprobrare civitatibus, in quibus factae sunt plu- 
rimae virtutes eius, quia non egissent /paenitentiam: 21 Vae tibi, Co- 
rozaim, vae tibi, Bethsaida, quia, si in 9Tyro et Sidone factae essent vir- 
tutes quae factae sunt in vobis, olim “in cilicio et cinere paenitentiam 
egissent! 22‘Veruntamen, dico vobis, Tyro et Sidoni remissius erit 
jin die iudicii quam vobis. 23 Et tu, *Capharnaum, nunquid ’ ‘usque in 
caelum exaltaberis? usque in “infernum descendes’; quia si in So- 
domis factae fuissent virtutes, quae factae sunt in te, forte mansissent 
usque in hanc diem. 24 Veruntamen dico vobis, quia terrae Sodomo- 
rum “remissius erit in die iudicii, quam tibi. 

25In illo tempore respondens Iesus dixit: Confiteor tibi, Pater 
PDomine caeli et terrae, {quia abscondisti haec a sapientibus et pruden- 
tibus et revelasti ea parvulis. 26 Ita, Pater, quoniam ‘sic fuit placitum 
ante te. 27 8Qmnia mihi tradita sunt a Patre meo, et nemo novit Fi- 
lium, nisi Pater; neque Patrem ‘quis novit, nisi Filius et “cui voluerit 


_ Filius revelare. 28 YVenite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, 


et ego reficiam vos. 29 YTollite iugum meum super vos et #discite a 
me quia mitis sum et humilis corde; et ’ %invenietis requiem anima- 
bus vestris’; 30 >iugum enim meum suave est, et onus meum leve. 
| In illo tempore abiit Iesus per sata sabbato; discipuli autem eius 
esurientes *coeperunt vellere spicas et manducare; 2pharisaei au- 

tem videntes dixerunt ei: Ecce discipuli tui faciunt °quod non licet fa- 
cere sabbatis. At ille dixit eis: “Non legistis %quid fecerit David, 
quando esuriit, et qui cum eo erant: 4quomodo intravit in domum Dei 
et panes propositionis comedit, quos non licebat ei edere neque his qui 
cum eo erant, nisi solis sacerdotibus? 5Aut non legistis in /lege 9quia 
sabbatis sacerdotes in templo sabbatum violant et sine crimine sunt? 
6 Dico autem vobis, “quia templo maior est hic. 74Si autem sciretis 
quid est ’ jmisericordiam volo et non sacrificium ’, nunquam condem- 
nassetis innocentes. 8 ‘Dominus enim est Filius hominis etiam sabbati. 

9 Et, cum inde transisset, venit in synagogam eorum. 1° Et ecce 
homo ™manum habens aridam: et interrogabant eum dicentes, “si 
licet sabbatis curare, °ut accusarent eum. 11Ipse autem dixit illis: 
Quis erit ex vobis homo, qui habeat ovem unam et, Psi ceciderit 
haec sabbatis in foveam, nonne tenebit et levabit eam? 12 @Quanto 
magis melior est homo ove. Itaque ‘licet sabbatis benefacere. 1% Tunc 
ait homini: Extende manum tuam; et ‘extendit, et restituta est 
sanitati sicut altera. 14 Exeuntes autem pharisaei ‘consilium facie- 
bant adversus eum, quomodo perderent eum. 

15Tesus autem sciens *recessit inde, et *secuti sunt eum multi, 


Avr. 41, 42. — cf. vr. 8; Ag2,9; Ml3,1. fcp.9, 13. 7 Os 6,6.— cf. 1 Rg 15, 22; Ecli 4,17; Mic 6, 6-8. icf. 
cp. 9, 6. 9-14] Mr 3, 1-6; Lc 6, 6-11. mcf.Jos5,3. Lc 14, 3; Jo 5, 10; 7, 23;'9, 16.—cf. vr.2. oc. 
tH, 54:20, 20; (Jo'8, 6.:° ‘p cf. Ex 23, 4052 Dt 22, a0 Lets? tsiizess. qd cp. 6.26: to, 31. r cf, Jo 5, 16, 17. 


sef..3 Rg 13, 4: 


Sep. 22; rss. 27, 2° 28,22. 


u Mr 3, 7-12; Jo 10, 39. — cf. cp. 10, 23: vicp. 8, 1; 19, 2. 














lantium, (12, 1-14). His autem Dito insidiantibus (12, 1-21) ac in Spi- 
ritum Sanctum blasphemantibus (22-38) Dfi resurrectio promittitur in 
eorum tamen perniciem evasura (39-45). Contra, pro iis qui volunta- 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
12, 16 — 13, 4 








et curavit eos omnes. 16Et “praecepit eis ne manifestum eum fa- 
cerent, 17¥ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam prophetam 
dicentem: 18’2Ecce “puer meus, quem elegi, °dilectus meus, in quo 
bene complacuit animae meae. “Ponam spiritum meum super eum, 
et iudicium gentibus nuntiabit. 19 Non contendet neque clamabit, 
neque audiet aliquis in plateis vocem eius; 2% harundinem quassa- 
tam non confringet et linum fumigans non exstinguet donec eiciat 
ad victoriam iudicium. 21 Et 4in nomine eius gentes sperabunt ’. 

22 e¢Tunc oblatus est ei daemonium habens, caecus et mutus, et 
curavit eum, ita ut loqueretur et videret. 23 Et stupebant omnes 
turbae et dicebant: /Nunquid hic est filius David? 24 Pharisaei au- 
tem audientes dixerunt: 9Hic non eicit daemones nisi in Beelzebub 
principe daemoniorum. 25]esus autem “sciens cogitationes eorum 
dixit eis: Omne regnum divisum contra se desolabitur ; et omnis 
civitas vel domus divisa contra se non stabit. 26 Et, si Satanas Sa- 
tanam eicit, adversus se divisus est; quomodo ergo stabit regnum 
eius? 27 Et, si ego in Beelzebub eicio daemones, ‘filii vestri in quo 
eiciunt ? Ideo ipsi iudices vestri erunt. 28 Si autem ego Jin spiritu 
Dei eicio daemones, igitur ‘pervenit in vos regnum Dei. 29 Aut 
™quomodo potest quisquam intrare in domum fortis et vasa eius 
diripere, nisi prius alligaverit fortem? et tunc “domum illius diri- 
piet. 30°Qui non est mecum contra me est, et qui non ?congregat 
mecum spargit. 31Ideo dico vobis: Omne peccatum et blasphemia 
remittetur hominibus; Yspiritus autem blasphemia non remittetur. 
32 Et, quicumque dixerit "verbum contra Filium hominis, *remittetur 
ei; qui autem dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei 
neque ‘in hoc saeculo neque in futuro. 33 “Aut facite arborem bo- 
nam, et fructum eius bonum; aut facite arborem malam, et fructum 
eius malum: siquidem Yex fructu arbor agnoscitur. 34 7Progenies vi- 
perarum, quomodo potestis bona loqui, ¥cum sitis mali? *ex abun- 
dantia enim cordis os loquitur. 35 Bonus homo de_ bono thesauro 
profert bona, et malus homo de malo thesauro profert mala. 36 Dico 
autem vobis quoniam %omne verbum otiosum, quod locuti fierint 
homines, “reddent rationem de eo in die iudicii. 27 °Ex verbis enim 
tuis iustificaberis et ex verbis tuis condemnaberis. 

38 Tunc responderunt ei quidam de scribis et pharisaeis dicentes: 
Magister, 2volumus a te signum videre. 39 Qui respondens ait illis: 
¢Generatio mala et /Jadultera signum quaerit, et signum non dabitur 
ei, nisi signum Ionae prophetae; 49sicut enim 9fuit Ionas in ventre 
ceti tribus diebus et tribus noctibus, “sic erit Filius hominis in corde 
terrae ‘tribus diebus et tribus noctibus. 41 /Viri Ninivitae surgent in 
iudicio cum generatione ista et ‘condemnabunt eam, quia paeniten- 
tiam_egerunt in praedicatione Ionae; et ecce ™plus quam Ionas hic. 
42 "Regina austri surget in iudicio cum generatione ista et condem- 
nabit eam, quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis; 
et ecce plus quam Salomon hic. 4% Cum autem immundus spiritus 
exierit ab homine, °ambulat per loca arida quaerens requiem et non 
invenit. 44Tunc dicit: Revertar in domum meam, unde exivi. Et 
veniens invenit eam vacantem, scopis mundatam et ornatam. 45 Tunc 
vadit et adsumit septem alios spiritus secum nequiores se, et in- 
trantes habitant ibi; et fiunt ?novissima hominis illius peiora prio- 
ribus. Sic erit et generationi huic pessimae. 

46 Adhuc eo loquente ad turbas, ecce mater eius et @fratres sta- 
bant foris quaerentes loqui ei. 47 Dixit autem ei quidam: Ecce 
mater tua et fratres tui foris stant quaerentes te. 48 At ipse respon- 
dens dicenti sibi ait: "Quae est mater mea, et qui sunt fratres mei? 
49 Ft extendens manum in discipulos suos dixit: Ecce mater mea et 
fratres mei. 59 *Quicumque enim ‘fecerit voluntatem Patris mei qui 
in caelis est, ipse meus “frater et soror et mater est. 

] In illo die exiens Iesus de “4domo sedebat secus mare. 2 Et con- 

gregatae sunt ad eum turbae multae, ita ut 2in naviculam ascen- 
dens sederet, et omnis turba stabat in litore. 3 Et Clocutus est eis 
multa in parabolis dicens: 


Ecce exiit qui seminat seminare, 4et, dum seminat, 4quaedam 








+. CD; 3; 4. 

YN. Cp. ke 22 

zIs 42, 1-4 

18] Ant. in “fs. et oct. s. Jo. Ap. 


a Ac & 27, 30. 
bv 


c cf. ‘A 61, 1; Ac 10, 38. 

d cf. Is Il, a Rm 15, 12 

22-24] Le’ 3a, E4, 15. 

ecf. cp. 9, 32 

f cf. Jo 4, 29; “4, 26, 31. — Vv. 

uM, 9, 27. 

‘pal 3, 22. — Vv. cp. 9, 34; 10, 
’ 25 

25- 29] «4 3;. 23-2975 LO 1%2r7- 


icf. Mr og, 37; Ac 19, 13. ‘[22. 
j cf. vr. Si ‘Ac 2°22. 

t1 Jo ee: 

m cf. Is [cp.1 
29] * cf. Coats I adv. Semipel. 
ncf.Is 53, 12 C 9, 50. 


pcp 3 12. — cf. Ez 34, 12- a6 
31, 32] Mr 3, 28-30. — cf. 

12, 10; Heb 6, 4-6; 1 Jo = 
qcf. Ac 7, 51 [ 


‘ 16. 
= 32, °292° JO'F. 92> 
24; Heb ro, 26. 

$:cf.-t. Tm1;712; 13, 

t Mr 10, 30; Eph L207: 

ucp. 7, 16-20. 

v Le 6, 43-45. 

FADS 35-2583; 33; 

y cp. 7, II. 

Zcp. 15, 18, 19. — cf. cp. 13, 


2; Eph 4, 29. 
361 * Catech. R. III 3,30; 9,23. 
acf. Eph 5s, 4, 6; 2 Pt rx, 8. 
b Pro 24, 12; 4 a 14: Rm 
I4, 12; I Pt 
¢ Le 19, 22. — cf. oes 5; ie - 
esol Ee in Rug 4 Ge 
d-cp. (16; 1; \ zt 8, 12: e 
r, Hak 23, 8 Nors. 18; 4; 
30. eee r Cor 1, 22. 
39- 3) 7: II, 29-32. — cf. Mr 
8, 9 12 : J 
écp. I 4: S 57, 3; JC 4, 
f Sap 3, 16; Mrs 38; Jc ay 


[eh I, 37; 2, 
oh I Rg 30, ia; 13 Eb 3,:40, 
; Est 4, 16; 5, 1 


ey ced, 17, 22. g nk, Ss 

l Heb r1, 7. — cf. Sn 4; abe 
Ez 16, e 52; Rm 3,27: 

m cf. vr. Jo 4, 12; 8, 53. 

n 3 Rg 10, 1-10; 2 Parg, 1 

43-45 Le II, 24-26. 

o cf. 3 “8 ay Is 13, 21; Bar 4, 


¥ 18, 

ia byte R. IV 1§3-5. 

p2 rt 2, 20-22. — cf. Jo 5, 14. 

46- #} as Ny fs. ss. 7 Fratrum, 

[2r. 

sree co < 31-35: Le 8. 19- 

qcep. 13, 55; Mr 6, 3; Jo 2, 
525° 7, 3595, 10! Ac 'r, ee 
Cor O15 Gal 1, Z: 

rcf. Lc 2, 49; Jo 2, 4. 

scf. Jo rs, 14; Heb 2. Wa 2a 

tcp. 7, 21. — cf. Le 11, 28. 


_ uv. cp. 25, 40: Rm 8, pe 


50] * Catech. R. IV 12, 13 
Cm. in aligb. fss. Mm. 


1-15] Mr 4, 1-12;~Lc 8, 4-ro. 


Bcf. 
St 3,9; Le 5, 3 


: e 34. 
d cf. vr. 19. 





BG = 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 


13, 5-38 


tem Dei faciunt indoles novi regni delineatur parabolis a) seminantis, 
qua insinuatur praeparatio ad regnum Dei necessaria (13, 1-23); b) zi- 
zantorum, seu de bonis a malis tandem aliquando secernendis; c) grani 








ccf. vr. 20, 21. 
O3e X25: 


ecf. vr. 22. 


22. el Rn 6, 25; 
{21;* Catech. R I 10, 8 
age 4 25, vik Nir 4, 25; Lec 19, 


26..— c 0°15, 23-304; 6 
mcf. Ap 2, 5. 
o Dt 29, 4; is 43, 8; Jr 5, 
Ez 12, 2° Rm 13, 8; 2 Ay 
14; 4, 4; Eph 4, 18. — cf. 
Js 42. 19, 20. 


pvr. 19, 51. — cf. cp. 15, 10; 
16,12" ‘Mr. 8: 27. 
g ets 9, 10; Jo 12, 40; Ac 28, 


r ci, ‘Heb 1 Pee oe 

scf. Jo 9, 39, 41. 

tcf. Rm 10, 10. 

ucp. 18, 3; Lc 22,32. 

v Lc 10, 23, 24.— cf. cp. 16,17. 

x Heb 11, 13; 1 Pt 1, 3 I2.— 
cf. Le’ 2, 29; Jo 8 

18-23] Mr 4, 13-20; “P 8, II- 

Ss Cp. Vr. 4, i § 

Zc §, 37> 
Eph’ 6, 16; 
2, 13, 145 3, I 

acti. vr. 4. 

6 cf. vr. 5. 
cci. Is 58, . 
6, 20; Jo 
d Gal 1, 6. Hie "Gal s, 7. 

é vr. $7; Ps 11, 6 


- :8, 19. 


po 23.531) Mr 


fef.v 

cf. sf 4 nt 2 Tm 6, 9. 

12 Tm 4, 

icf. cp. he 22; Ac 5,. r11; 
Heb 3, 13. 

jcf. vr. :: 

nar 14 Je Is, 5, 16): Ph ft, 


93 ” of. “Catech. R. I 10, 8 

24-30] Ev. in D. 5 >. Epiph 
27, 28, 30). 

24-30] cf. vr. 37-42; Mr 4, 26- 

Mm rs 1 Cor 4, §. 

8 CD. FT: 

31-35] Ev. in D. 6 p. Epiph. 
(21-33). 

31, 32] Mr 4, 30-32; 

16, 


19. 
ocp. 17, 19; Le 17, 6. 


Lé 273, 


’ Dn 4, 18. — cf. cp. 8, 20. 
gLc és a? 2x. — cf. 1 Cor 


r Ga a8, gate 


tPs 77, a — ef. ep. 203°23 

ucf. vr. 11; Rm 16, 25, 26; 
1 Cor 2,-7. 

vcp. 25, 34; Le 11, 50; Heb 
4, 3. —_ch. Jo 17, 24; Eph 
7) ALE SU By 26; 

wvr. I. 

x cf. cp. 18; 35. 

¥ VY. 24-30. 


zcf. Mr 4, 14; Jo 4, 36, 37. 
a1 Cor 3, 9 


vith Jo 45 a 





cucidenint secus viam, et venerunt volucres caeli et comederunt 
ea; 5 alia autem ceciderunt in petrosa, ubi non habebant terram 
multam, et continuo exorta sunt, quia non habebant altitudinem 
terrae; §Ssole autem orto, aestuaverunt et, quia non habebant radi- 
cem, aruerunt; 7 alia autem /ceciderunt in spinas, et creverunt spinae 
et suffocaverunt ea; 8¥Valia autem ceciderunt in terram bonam et 
dabant court oat haliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud trice- 
simum. 9% ‘Qui habet aures audiendi audiat. 

10 Et accedentes discipuli dixerunt ei: Quare in parabolis loque- 
ris eis? 11 Qui respondens ait illis: Quia jvobis datum est nosse 
‘mysteria regni caelorum, illis autem non est datum. 12™Qui enim 
habet, dabitur ei, et abundabit ; qui autem non habet, et quod 
habet "auferetur ab €0; 13 ideo in parabolis loquor eis, quia °vi- 
dentes non vident et audientes non audiunt Pneque intelligunt, 14 et 
adimpletur in eis prophetia Isaiae dicentis: ’¢Auditu audietis et 
non intelligetis et videntes videbitis et non videbitis; 15 incrassatum 
est enim cor populi huius, et ‘auribus graviter audierunt et *%oculos 
suos clauserunt; ne quando videant oculis et auribus audiant et 
‘corde intelligant et “convertantur, et sanem eos’. 16 Vestri autem 
beati oculi, quia vident; et aures vestrae, quia audiunt; 17 amen 
quippe dico vobis, quia multi prophetae et iusti cupierunt videre 
quae videtis et non viderunt et audire quae auditis et non audierunt. 

18 Vos ergo audite parabolam seminantis. 19%OQmnis qui audit 
verbum regni et non intelligit, venit *malus et rapit quod yt 
tum est in corde eius: “hic est qui secus viam seminatus est. 2° Qui 
autem super petrosa seminatus est hic est, qui verbum audit et _con- 
tinuo °cum gaudio accipit illud; 21 non habet autem in se 
sed est 4temporalis ; facta autem tribulatione et persecutione propter 
verbum, continuo ‘escandalizatur. 22 7Qui autem seminatus est in 
spinis hic est qui verbum audit, et 9sollicitudo Asaeculi istius et 
‘fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu efficitur. 2% JQui 
vero in terram bonam seminatus est, hic est qui audit verbum et 
intelligit et fructum adfert et facit aliud quidem centesimum, aliud 
autem sexagesimum, aliud vero tricesimum. 

24 Aliam parabolam proposuit illis dicens: Simile factum est re- 
gnum caelorum homini qui seminavit bonum semen in agro suo; 
25cum autem dormirent homines, venit inimicus eius et superse- 
minavit zizania in medio tritici et abiit. 26 Cum autem crevisset 
herba et fructum fecisset, tunc apparuerunt et zizania. 27 Accedentes 
autem servi patrisfamilias dixerunt ei: Domine, nonne bonum semen 
seminasti in agro tuo? unde ergo habet zizania? 28 Et ait illis: 
Inimicus homo hoc fecit. Servi autem dixerunt ei: Vis, imus et col- 
ligimus ea? 29 Et ait: ™Non, ne forte colligentes zizania eradi- 
cetis simul cum eis et triticum. 3Sinite utraque crescere usque ad 
messem, et in tempore messis dicam messoribus: Colligite primum 
zizania et alligate ea in fasciculos ad comburendum; “triticum au- 
tem congregate in horreum meum. 

31 Aliam parabolam proposuit eis dicens: Simile est regnum 
caelorum °grano sinapis, quod accipiens homo seminavit in agro suo: 
32 quod minimum quidem est omnibus seminibus; cum autem cre- 
verit, maius est omnibus holeribus et fit arbor ita ut ’ ?volucres caeli 
veniant et habitent in ramis eius’ 

33 Aliam parabolam locutus est eis: 9Simile est regnum caelorum 
fermento, quod acceptum mulier abscondit in “farinae satis tribus, 
donec fermentatum est totum. _. 

34 Haec omnia “locutus est Iesus in parabolis ad turbas, et sine 
parabolis non loquebatur eis; %5 ut impleretur quod dictum erat 
per prophetam dicentem: 

?tAperiam in parabolis os meum, 
eructabo “abscondita a *constitutione mundi’. 

36 Tunc, dimissis turbis, venit in “domum, et accesserunt ad eum 
discipuli eius dicentes: “Edissere nobis ¥parabolam zizaniorum a 
37 Qui respondens ait illis: “Qui seminat bonum semen est Fi ius 
hominis; 38 ¢ager autem est mundus; bonum vero semen hi sunt 








— 940 — 


es 








sinapis, d) fermenti (24-43), e) thesauri et f) margaritae, quibus humi- 
litas, efficacia et pretium regni Dei describuntur ; demum g) sagenae, 
gua iterum extremum adumbratur iudicium (44-52). Postea lesus pa- 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
13, 39 — 14, 22 








>filii regni; zizania autem ¢filii sunt nequam; 39 inimicus autem qui 
seminavit ea est diabolus; ¢messis vero “consummatio saeculi est; 
messores autem angeli sunt. 4Sicut ergo /colliguntur zizania et 
igni comburuntur, sic erit in consummatione saeculi. 41 9Mittet Fi- 
lius hominis angelos suos, et “colligent de regno eius omnia scan- 
dala et eos qui faciunt iniquitatem 42 et ‘mittent eos in caminum 
ignis: Jibi erit fletus et stridor dentium. _ 43 Tunc ’ Jiusti fulgebunt 
sicut sol "in regno Pairis eorum’. “Qui habet aures audiendi au- 


44 oSimile est regnum caelorum thesauro -abscondito in agro; 
quem qui invenit homo abscondit et prae gaudio illius ?vadit et 
dvendit universa quae habet et emit agrum illum. 

45Iterum simile est regnum caelorum homini negotiatori quae- 
renti bonas margaritas; 46inventa autem una "pretiosa margarita, 
abiit et vendidit omnia quae habuit et emit eam. 

47JIterum simile est regnum caelorum ‘sagenae missae in mare 
et ‘ex omni genere piscium congreganti. 48”%Quam, cum impleta 
esset, educentes et secus litus sedentes elegerunt bonos in vasa, malos 
autem foras miserunt. 49 Sic erit in consummatione saeculi: exibunt 
angeli et Yseparabunt malos de medio iustorum 5% et mittent eos 
in caminum ignis: ibi erit fletus et stridor dentium. 

51 “Intellexistis haec omnia? Dicunt ei: Etiam. 52 Ait illis: Ideo 
Yomnis scriba doctus in regno caelorum similis est homini patrifa- 
milias, *qui profert de thesauro suo nova et vetera. 

53 Et ¢factum est, cum consummasset Iesus parabolas istas tran- 
siit inde 54et veniens in Spatriam suam docebat eos in synagogis 
eorum, ita ut °mirarentur et dicerent: 4Unde huic sapientia haec et 
virtutes? 55 Nonne hic est fabri filius? @Nonne mater eius dicitur 
Maria, et /fratres eius Iacobus et Ioseph et Simon et Iudas? 56 Et 
sorores eius nonne omnes apud nos sunt? Unde ergo huic omnia 
ista? 57 Et 9scandalizabantur in eo. Iesus autem dixit eis: “Non est 
propheta sine honore nisi in patria sua et in domo sua. 58 Et non 
fecit ibi virtutes multas *propter incredulitatem illorum. 

In illo tempore audivit *Herodes tetrarcha famam Iesu 2 et ait 

pueris suis: 2Hic est loannes Baptista: ipse surrexit a mortuis, 
et ideo virtutes operantur in eo. 3°¢Herodes enim tenuit Ioannem 
et alligavit eum et @posuit in carcerem propter Herodiadem uxorem 
fratris sui. 4 Dicebat enim illi Ioannes: ¢Non licet tibi habere eam. 
5 Et volens illum occidere /timuit populum, quia 9sicut prophetam 
eum habebant. 6 “Die autem natalis Herodis saltavit filia Herodiadis 
in medio et placuit Herodi. 7 Unde cum iuramento pollicitus est ei 
dare quodcumque postulasset ab eo. 8 At illa praemonita a matre 
sua, Da mihi, inquit, hic’in disco caput Ioannis Baptistae. 9% Et 
icontristatus est rex; propter iuramentum autem et eos qui pariter 
recumbebant iussit dari 1° /misitque et decollavit Ioannem in car- 
cere. 11 Et allatum est caput eius in disco et datum est puellae et 
attulit matri suae. 12 Et accedentes “discipuli eius tulerunt corpus 
eius et sepelierunt illud et venientes nuntiaverunt Iesu. 

13 Quod cum audisset Iesus, secessit inde in navicula in locum 
desertum seorsum; et, cum audissent turbae, secutae sunt eum pe- 
destres de civitatibus. 14 Et exiens vidit turbam multam et misertus 
est eis et curavit languidos eorum. 15 Vespere autem facto, acces- 
serunt ad eum discipuli eius dicentes: Desertus est locus, et hora 
iam praeteriit; “dimitte turbas, ut euntes in castella emant sibi 
escas. 16]esus autem dixit eis: Non habent necesse ire; "date illis 
vos manducare. 17 Responderunt ei: Non habemus hic nisi °quinque 
panes et duos pisces. 18 Qui ait eis: Adferte mihi illos huc. 19 Et, 
cum iussisset turbam discumbere super faenum, acceptis quinque 
panibus et duobus piscibus, ?adspiciens in caelum @benedixit et fregit 
et dedit discipulis panes, discipuli autem turbis. 2° Et *manduca- 
verunt omnes et saturati sunt. Et tulerunt reliquias, duodecim co- 
phinos fragmentorum plenos. 21 Manducantium autem fuit numerus 
quinque milia virorum, exceptis mulieribus et parvulis. 


22 Et statim ‘Scompulit Iesus discipulos ascendere in naviculam | 





bcp. 8, 12. 

cJo 8, 44; Ac 13, 10; 1 Jo 3, 
10. — Cf. v¥,:19;/ ep: 23, 25% 

d Jl 3, 13; Ap 14, 15. — cf. Jo 
4 


» 35. 

€ VI. 40, 49; Cp. 24, 3; 28, 30; 
Heb 9, 26. — cf. Dn 12, 13. 

Jrck cp: 3, 12: Mi yor ap 
CP. 24. 31; 25, 31-46. 

Aci. Sph x, 2, 3. 

vr. 50; Ap 9, 2. — cf. Jdt 16. 

#1} 15,66, 24; Ap 19; 20. 

INS Ep. 85°’. 

43]* Catech. R. I 12, 13. —Ant. 
in cm. Ap. et Mm.T.P. et in 
comm. omn. ss. summ, Pont. 

Sap:..3.-725 Dit x2, 3.2 ‘ef £Pro 
4,°48;5°t Corrs, 4%, 422 

m CD. Cp. 25, 34; 26, 29; Lez, 

nv¥.9.—V. Cp. II, 15. 32, 

44,45) * Catech. R. IV 11, 10, 

44-52] Ev. in cm. Sctar. [r5. 

$16. 3, 21; cf. Pro-2, 4. 

Pet.,0pi25;93 Pro 23,.230Ph 
3, 7, 8. 

qQ ct,. €P..19, 293 Lc 14.33. 

45,46) Cm, et Antt. in cm. 
Sctar. 


rcp. 7, 6. — cf. Pro 3, 14, 15; 
47 * v. ur. 12. 8, 10, II. 
$-cf/0ps 45 29. 

PC AD.33 620% 25,75 

ucf. Jo 21%, 11. 

ueck. Coss 732: x cf. Jo ro, 
y Cp. 23, 34. {6; =5. 29. 


Sch? Cpe 12534, 353 :Cn-7,: 13 


@ Cie: Fy. 285 59) 250865. I: 
54-58] Mr 6, 1-6. — cf. Le 4, 


16, 30. ; [a4.d. 
pe 55] Ant. in fs. ss. Fam, J. 
ciicpe9, CV. cp. a, 1, 


d Jo 7, 15. — cf. Mt 21, 25. 
ecf. Mr 6, 3; 4, 22; Jo 6, 42. 


77.44" 3956; Ja, 5. 
58] * cf. Catech. R. Il 6, 16. 
Vel. cp. 275. 19. 
1-12] Mr 6, 14-29; Lc 9, 7-9. 


@ Lerssis i794 Ac 23,' 7) 

b cf. cp. 16, 14. 

C Lc. 3, 39,20. 

3) Ant. in fs. decoll. s. Jo. B. 
cp. 11, 2; Jo 3, 24. — cf. cp. 
4j Fat: LF, 12s 

e Lv 18, 16; 20, 21. 

fcp. 21, 26. — cf. Le 22, 2. 


me H.JO-$, BR 
hk cf. Gn 40, 20. 
7] * cf. Catech. R. Ill 9, 13. 
8,9] Antt. ut s. vr. 3. 


17; Jo 6, 1-13. — cf. cp. 15, 
$2°38; 16, 9; Mr 8,2-9. 
Pet? cp. 9;. 36. 
m vr. 22. — cf. cp. 15, 23. 
ncf. 4 Rg 4, 42-44. 
ocp. 16, 9; Mr 8, 19. 


p Mr 7, 34; Jo 11, 433 17, 2. 
acp. 26, 26; 1 Rg 9, 43; Mr 

8, 7: Le 24, 30. — cf. 1 Cor 
rcf.4 Rg 4, 42-44. {1r4, 16. 
22-33] Mr 6. 45-51; Jo 6, 15-21. 
22-33] Ev. in oct. ss, Pt. et P. 
scf. cp. 8, 18. 





— o4I — 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
14, 23 — 15, 30 


tria expulsus (53-53) et audiens mortem Ioannis (14, 1-12) in desertum 
secedit, atque novis miraculis inducit suos ut se ipsum verum Deum 
agnoscant (13-33), turbas ut sibi adhaereant, utrosque ut plenius instruan- 





tLc 6, 12; 9, 18, 28. — cf. Mr 
1, 35; Le §, 16. 

ucf. Mr 13, 35. 

v-clcbe 246539. 

xcp. 17, 7. — cf. it eee Is 
4I, 13; 43, I, 2; Jo 16, 33. 

28-31] R. in fss. ss. Pt. et P. et 
s. Pt ad vince. 

y cf. } PD Oa, 

30-32] cf. cp. 8, 25-26. 

ZV. cp. 6, 30. 


a cf. Jc1, 6. 
bv. cp. 8, 2. 


dcp. 4, 3; 8, 29; 46,16; 26, 
63; Ps 2,7; Mri,1; Le 1,35; 
4,41; JO 1,49; 9, 35; 10,36; 
II, 27; 20, 31; 
— cf. cp. 3, 17; 2 

34-36] Mr 6, 53-56. — cf. Jo 

e cf. 5,1. [6, 24, 25. 

fcp. 4,24. gCp.9, 20; 23, 5. 

ho. 4, 233-8, 26: > Mp, 20% 

c 6, 19. — cf. Ac 5, 15. 


1-20] Ev. in fr. 4 p. D. 3 Odg. 
1-28] Mr 7, 1-30. [(z0, 20). 


Ac 9, 20 etc. 


4. 
c Gal 1, 14; Col 2, 8. — cf. Dt 
II, 38. [4;.23 
3-6] * cf. Catech. R. Ill 5, 11. 
e Ex 20, 12; Dt 5, 16. — v. 
cp. 19, I9. [16. 
f Ex 21, 17; Lv 20, 9; Dt 27, 
g Gal 3, 17. — cf. Rm 2, 23. 
7] * cf. Catech. R. Ill 9, 13. 
A cp. 23, 13. 
# Is 29, 13. — cf. Ez 33, 31. 
¢Col3, 20° Tt't, 12: 
PCE CD 032-73: 
mz Cor 8, 8. eA Ac 10, 
II-15; 11, 9; 1 Tm 4, 4. 
11) * Eug. Ww decr. pro Tacob. 
MV. CP. 5, 30. 
o Ps 126, 1; Ac 5, 38. — cf. Is 
60, 21; 6%; 3; Jo.15, Xx, 2: 
9. 


5 . 

Qcp. 23, 16, 24. —cf. Is 56, 

10; Ml 2, 8; Jo 9, 40. 
r Le 6, 39. — cf. Rm 2, 19. 
S cp. 313% °36. 
tcp. 16, 9. — cf. vr. ro. 
ucf. x Cor 6, 13. 
vUcp. 12, 34, 35; Jc 3, 6. 
19] * Catan. ® wh 7 86 
x Jc 2,4. — cf. cp. 9, 4; Gn 6, 


5; 8, 21; Ps 55, s. 

ycp. 5, 22, 28. — v. Ex 20, 
13-16. , 

z Eph 4, 31; Col 3, 8; 1 Tm 

a cf. 1 Cor 6, 9, ro. (6, 4. 
oo oe Pat eB 


Cccp. 11, 21; Mr 3, 8. 
21-28] Ev. in fr. 5 p. D. 1 Odg. 
2? 22, 28). J 
Nn 10,25, 193. Jd. i, (30-33. 
— cf. Mr 7, 26. i 
é€v. cp. 9, 27. 
fcf. cp. 14, 15; Mr 6, 36. 
—_= 15, 8. — cf. cp. 10, 5, 6. 
Acp. 8, 2; 14, 23. 





ocp. 4, 18; Jo 6, 1. 
Pcp. §, I. qa Mr 3, 10. 





et praecedere eum trans fretum, donec dimitteret turbas. 23 Et, di- 
missa turba, ‘ascendit in montem solus orare. “Vespere autem facto, 
solus erat ibi. 24 Navicula autem in medio mari iactabatur fluctibus; 
erat enim contrarius ventus. 25 Quarta autem vigilia noctis venit 
ad eos ambulans super mare. 26 Et videntes eum super mare am- 
bulantem “turbati sunt dicentes quia phantasma est, et prae timore 
clamaverunt. 27 Statimque Iesus locutus est eis dicens: *Habete 
fiduciam: ego sum, nolite timere. 28 Respondens autem Petrus 
dixit: Domine, si tu es, iube me ad te venire super aquas. 29 At 
ipse ait: Veni. Et descendens Petrus de navicula, Yambulabat super 
aquam ut veniret ad Iesum. 3 Videns vero ventum validum timuit 
et, cum coepisset mergi, clamavit dicens: Domine, salvum me fac. 
31 Et continuo Iesus extendens manum apprehendit eum et ait illi: 
@Modicae fidei, quare @dubitasti? 32 Et, cum ascendissent in navi- 
culam, cessavit ventus. 33 Qui autem in navicula erant venerunt et 
badoraverunt eum dicentes: °Vere ¢Filius Dei es. 

34 Et, cum transfretassent, venerunt in ¢terram Genesar; 45 et, 
cum cognovissent eum viri loci illius, miserunt in universam regio- 
nem illam et /obtulerunt ei omnes male habentes 36 et rogabant 
eum ut vel 9fimbriam vestimenti eius tangerent. Et quicumque teti- 
gerunt “salvi facti sunt. 
| Tunc 2accesserunt ad eum ab Ierosolymis scribae et pharisaei 

dicentes: 2 Quare discipuli tui transgrediuntur °traditionem 
seniorum? %non enim lavant manus suas cum panem manducant. 
3 Ipse autem respondens ait illis: Quare et vos transgredimini man- 
datum Dei propter traditionem vestram? Nam Deus dixit: 4’ Honora 
patrem et matrem’: et: ’/Qui maledixerit patri vel matri, morte 
moriatur’. 5 Vos autem dicitis: Quicumque dixerit patri vel matri: 
Munus quodcumque est ex me tibi proderit, et non honorificabit 
patrem suum aut matrem suam; et Jirritum fecistis mandatum Dei 
propter traditionem vestram. 7 hHypocritae, bene prophetavit de 
vobis Isaias dicens: 8&’*Populus hic labiis me honorat, cor autem 
eorum longe est a me. %Sine causa autem colunt me docentes jdo- 
ctrinas et mandata hominum ’. 1° Et, convocatis ad se turbis, dixit eis: 
‘Audite et intelligite. 11 ™Non quod intrat in os coinquinat hominem; 
sed quod procedit ex ore, hoc coinquinat hominem. 

Tunc accedentes discipuli eius dixerunt ei: Scis quia pharisaei, 
audito verbo hoc, “scandalizati sunt? 13 At ille respondens ait: 
°Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus caelestis, ?eradi- 
cabitur. 14 Sinite illos: Ycaeci sunt et duces caecorum; "caecus autem 
si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt. 15 Respondens 
autem Petrus dixit ei: *Edissere nobis parabolam istam. 16 At ille 
dixit: ‘Adhuc et vos sine intellectu estis? 17 Non intelligitis quia 
omne quod in os intrat “in ventrem vadit et in secessum emittitur? 
18 \Quae autem procedunt de ore de corde exeunt et ea coinquinant 
hominem. 19 De corde enim exeunt “cogitationes malae, Yhomici- 
dia, adulteria, fornicationes, furta, falsa testimonia, *blasphemiae. 
20 aHaec sunt quae coinquinant hominem. °Non lotis autem manibus 
manducare non coinquinat hominem. 

21 Et egressus inde Iesus secessit in partes °Tyri et Sidonis. 
22 Et ecce mulier 4chananaea a finibus illis egressa clamavit dicens 
ei: @Miserere mei, Domine fili David; filia mea male a daemonio 
vexatur. 23 Qui non respondit ei verbum. Et accedentes discipuli 
eius rogabant eum dicentes: /Dimitte eam, quia clamat post nos. 
24Tpse autem respondens ait: 7Non sum missus nisi ad oves, quae 
perierunt, domus Israél. 25 At illa venit et "adoravit eum dicens: 
Domine, adiuva me. 26 Qui respondens ait: Non est bonum sumere 
panem filiorum et ‘mittere canibus. 27 At illa dixit: Etiam, Do- 
mine; nam et catelli edunt de /micis, quae cadunt de mensa domino- 
rum suorum. 28 Tunc respondens Iesus ait illi: O mulier, ‘magna 
a fides tua; fiat tibi sicut vis. Et "sanata est filia eius ex illa 

ora. 

29 Et, cum transisset inde, Iesus venit °secus mare Galilaeae et 
Pascendens in montem sedebat ibi. 3 Et @accesserunt ad eum tur- 








— 942 — 





. 
EE 





tur (34-15, 20). Porro regionem peragrans Chanaanitidis filiam, pluri- 
mosque sanat (21-31), iterato panes multiplicat (32-36), ut a pharisaeis 
caveant discipulos admonet (16, 1-12), ipsisque post provocatam ab eis 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
15, 31 — 16, 26 








bae multae habentes secum ‘mutos, caecos, claudos, debiles et alios 
multos et proiecerunt eos ad pedes eius, et curavit eos; 3lita ut 
turbae ‘mirarentur videntes mutos loquentes, “claudos ambulantes, 
caecos videntes et Y“magnificabant Deum Israél. 32 Iesus autem con- 
vocatis discipulis suis dixit: “Misereor turbae, quia triduo iam per- 
severant mecum et non habent quod manducent, et dimittere eos 
ieiunos nolo, ne deficiant in via. 33 Et dicunt ei discipuli: Unde 
ergo nobis in deserto panes tantos, ut saturemus turbam tantam? 
34 Et ait illis Iesus: Quot habetis panes? At illi dixerunt: ¥Septem 
et paucos pisciculos. 35 Et: praecepit turbae ut discumberent super 
terram, 36 et accipiens septem panes et pisces et *gratias agens fre- 
git et dedit discipulis suis, et discipuli dederunt populo, 37 et %co- 
mederunt omnes et saturati sunt. Et quod superfuit de fragmentis 
tulerunt septem sportas plenas. 38 Erant autem qui manducaverunt 
quattuor milia hominum extra parvulos et mulieres. 39 Et, dimissa 
turba, ascendit in naviculam et venit in fines \Magedan. 
16 Et accesserunt ad eum pharisaei et sadducaei tentantes et @ro- 
gaverunt eum, ut °signum de caelo ostenderet eis. 2 At ille 
respondens ait illis: “Facto vespere, dicitis: Serenum erit, rubicun- 
dum est enim caelum; 3et mane: Hodie tempestas, rutilat enim 
triste caelum. 44Faciem ergo caeli diiudicare nostis, signa autem 
temporum non potestis scire. “Generatio mala et adultera signum 
quaerit; et signum non dabitur ei, nisi signum /fIonae prophetae. 
Et, relictis illis, abiit. 

5 Et, %cum venissent discipuli eius trans fretum, obliti sunt panes 

accipere. § Qui dixit illis: “Intuemini et cavete a ‘fermento phari- 
saeorum et sadducaeorum. 7 At illi cogitabant intra se dicentes 
quia panes non accepimus. 8 Sciens autem Iesus dixit: Quid cogita- 
tis intra vos, Jmodicae fidei, quia panes non habetis? 9% 4Nondum 
intelligitis neque recordamini “quinque panum in quinque milia 
hominum, et quot cophinos sumpsistis? 19 Neque “septem panum 
in quattuor milia hominum, et quot sportas sumpsistis? 11 Quare 
non intelligitis, quia non de pane dixi vobis: Cavete a fermento 
pharisaeorum et sadducaeorum? 12 Tunc °intellexerunt quia non 
dixerit cavendum a fermento panum, sed %a doctrina pharisaeorum 
et sadducaeorum. 
#43 Venit autem Iesus in partes Caesareae Philippi et interrogabat 
discipulos suos dicens: Quem dicunt homines esse Filium hominis. 
14 At illi dixerunt: Alii 2loannem Baptistam, alii autem ‘Eliam,. alii 
vero Ieremiam aut unum ex prophetis. 15 Dicit illis Iesus: Vos autem 
quem me esse dicitis? 16Respondens Simon Petrus dixit: *Tu es 
Christus Filius “Dei vivi. 17 Respondens autem Iesus dixit ei: Bea- 
tus es, “Simon Bar Iona, quia “caro et sanguis non revelavit tibi, sed 
yPater meus qui in caelis est. 18 Et ego dico tibi quia “tu es Petrus, 
et “super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portae infer 
non praevalebunt adversus eam, 
rum, et 4quodcumaue ligaveris super terram, erit ligatum et in caelis 
et quodcumque solveris super terram erit solutum et in caelis. 20¢Tunc 
praecepit discipulis suis, ut nemini dicerent quia ipse esset Iesus 
Christus. 

21 Exinde coepit Iesus ostendere discipulis suis quia /‘oporteret 
eum ire Ierosolymam et 9multa pati a senioribus et scribis et principi- 
bus sacerdotum et occidi et ”tertia die resurgere. 22 Et adsumens eum 
Petrus coepit increpare illum dicens: Absit a te, Domine: non erit tibi 
hoc. 23 Qui conversus dixit Petro: ‘Vade post me, satana: Jscandalum 
es mihi: quia ‘non sapis ea quae Dei sunt, sed ea quae hominum. 

24Tunc Iesus dixit discipulis suis: Si quis vult post me venire. 
mabneget semetipsum et “tollat crucem suam et sequatur me. 25 °Qui 
enim voluerit animam suam salvam: facere perdet eam, qui autem 
perdiderit animam suam propter me inveniet eam. 26 PQuid enim 
prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae 


241 * cf. prop. 7 ab Innoc. XII dam. —* Catech. R. IV 12, 15. — Ant. et Cm. in cm. M. 
F Mrs; 34; Le 14, 27. 


et fs. stigm. s. 


vanc. m cf. Col 3, 3; 1 Pt-2, 21. 
Red bhiseze 


nmcp. 10, 38; 
ocp. 10, 39; Le 17, 33; Jo 12, 25. 


pcf. cp. 4, 8-10; 


19 et tibi dabo ‘claves regni caelo- 





rv.cp. II, S. 3ch. Is 35.5.6. 
tcp. 9, 33. — v. Jo 3, 2. 
uci. cp. 18, 8; rg 
v cp. eve LC 75.46. (13-21. 
32-39] Mr 8, 1-10. — cf. cp. 14. 
x Is 29, 23; Lc 1, 68. — cf. cp. 
y cp. 16, ro. [9, 36. 
2cp. 26, 27; Mr 8, 6; Jo 6,11, 
23; Ac 27, 35; Rm 14, 6; 1 
Cor'tz, 34> I. Im.4,.3, 4. 


acf. 4 Rg 4, 42-44. 
b Js 19, 38 (?); x Mc 5, 26, 
36 (?). — cf. Mr 8, 10. 


1-12] Mr 8, 11-21. 
av. cp. 12, 38. 
6 Le 11, 16; 21, 11. 


Cccp. 12, 38. — cf. Le 12, 54, 
d Lc 12, 56. [36. 
€ CP. 12, 39, 40. 

jet. ii 2.5; 


5. 4,13; 21,17. 

h Le 12,1. 

tcf. 1 Cor 5, 6-8; Gal 5, 9. 

J cp. 6. 30. lcp. 15, 16, 17. 

mcf. cp. 14, 17-21. 

MCP. 15, 34-38. ocp. 17, 13. 

pcf. cp. 5, 20; 23, 3. [2r. 

13-20] Mr 8, 27-30; Lc 9, 18- 

13-19] Ev. etc. in fss. s. Pt. Ap. 
et tn comm. summ., Pont. etc. 


dcp. 14, 2. 

rie 6, 15. — cf.-cp. 17, 10; 
Jo. 1, 21. 

Scp. 17, 4; Jo 1, 40, 42; 6,69. 

tv. Jo 6, 70; 11, 27. 

16-19] * Conc. Vat. s. IV cp. 1 
— * Catech. R. I 11, 4 etc. 

u Dt 15, 26; Js 3,10; Ps 4u, 3; 
Jr 10, 10; Dn 6, 20; Us x, 
10. — v. Jo 11, 27° 

17] * Conc. Araus. (an. 529) 

vcf. Jo1, 42; 21, 15-17. [can.8. 

x1 Cor 15, 50; Gal 1, 16; Eph 
, 12; Heb 2, 14. — cf. vr. 23. 

yr Cor 2, 10. — cf. cp. 11, 
25; Jo 6, ae 

18] * decr. Gelasii de canon. 
Script. — * form. Hormisdae 
in schisma Acaci, — * Leonis 
IX Epist. ad Mich. Caer. — 
Pit ‘II bulla « Exsecrabilis ». 
—* cf. error. 11 et 26 damn. 
a Leon. X. — * Leonis XIII in 
bulla «Immortale Dei ».— V. 
in ben. primarii lap. (P. R.). 

Sep, 4; 183" 10;"2>" JO 8; 42 


a Eph 2, 20; Ap 21, 14. — cf. 

Cp. 7, 24. [9, 15; 16, 18. 
6 Is 38,10. — cf. Jb 38, 17; Ps 
ccf. Sap 16, 13; Is 22, 22; Ap 


1, 18; 3,7: 
19] * Conc. Trid. s. XXV decr. 
de Indulgentiis. 
d cf. cp. 18, 18; Jo 20, 23. 
eMr 8, 30; Le 9, 21. — cf. 
cp. 17, 9. — Vv. cp. 12, 16. 
21-28] Mr 8, 31-39; Lc 9, 22- 
27. — cf. cp. 20, 17-19. 
fcp. 20, 18. — cf. Le 13, 33. 
CD.- 17,7 12,.21,.22; Le 245%; 
cp 20;.:%9: 27. 63, Jo.2;=16. 
— cf. cp. 12, 40. 16. 
22,23] * cf. Catech. R. IV 12, 
4 cf. cp..4, 10. £5,( 32: 
jcp. 13, 41: 18, 7. — cf. 2 Rg 
iRim 8; 5: Ph 3.°30;, Con gue: 
— cf. vr. 17; Phy, 5. 
24-27] Ev. in cm. M. 
25] * Cateck 


12, 20. 





on aa 





a 


J 
a 





EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
16, 27 — 18,8 


] 
confessionem suae divinitatis Petrum praeficit (13-20), suam passio- 
nem et mortem praedicit (21-28) ac Petrum cum duobus sociis mirabili 
trans figuratione (17, 1-8) ceteros novo miraculo in fide confirmat (9-20). 





acf. Ps 48, 8-9. 

rcp. 24, 30; 25, 31; 26,64; Ac 
I, tr: 1 Th I, 105-4, 166 Ju 
14; Ap at icy cf Dt 33, 2. 

27] * Conc. Trid. s. VI cp. 16. 

s Ps 61. 13; Rm 2, 6. — cf. 
5, 20; Ac ro, 42. — v. Ec 
12, 14; Ecli 16, 15. 

28] Ant. in fs et oct. s. Jo. Ap. 

t Jo 8, 52; 2, 9. 

uci. CD. 10, 23; 23, 36; 24, 34. 

v cf. Le 23, 42. 


1-9] Ev. in Transf. Dini (1-7) 
et D. 2 Qdg. (1,2, 4, 9). 
1-8] Mr 9, 1-7; Le 9, 28-36. — 

cf. LP hy ¥, te 
acp. 26, 37; Mr 5, 37. 
b cf. 2 Cor 3, x8. 
c Ap i, 6; 10, 1. 
ry Ant. in fs. Imm. Conc. BMV. 


[88, 3; Is 49, 7. 
hls 42, 1; Le 23, 35. — of Bs 
s Dt 18, 15; Ac 3, 22. [1, 17. 
jcf. Gn 17, 3,17; Ez 1, 28; A 
; 10, 10, 18. 
Mm CP. 14, 27. f20: Le 9, 36. 
9-13] Mr 9, 8-r2. — cf. ep. 16, 
9] Cm. in fs. Transf. Dit. 
“av. CD. 12, 16. 
o Ml 4, 5, 6.— cf. cp. 16, 14. — 
Pp CP. 14, 3-10. [v. cp. 11, 14. 
@ vr. 21, 22; cp. 16, 21; Le 24, 
rcp. 16, 12; Mrg, 9. ?. 
14-19] Mr 9, 13-27; Le 9, 37- 
$s Mr 1, 40; 10, 17. [42. 
tcp. 4, 24. [17. 
ucf. cp. 10,1; Mr 6, 7; Le 10, 
vef. Dt # 5; Jo 20, 27; Ac 
2, 40; Ph 2, 15. 
xcf. Jo 14, $. 
ycp. 8, 26; Zc 3, 2; Mrzy, 25; 
9, 24; Le 4, 35; Jug. 
ZV. CP. 9, 22; £5, 28. 
acf. cp. 13, 58. [Jo 14, 12. 
bcp. 21, 21, 22; Le 17,6. — cf. 
20] * cf. Catech. R. IV 1, 4. 
21,22] Mr 8, 29-31; Le 9, 44, 
45. — cf. cp. 16, 21-28; 20, 
fcp. 26, 45. [17-19. 
cf. cp. 12, 40. h Mr 9, 32. 
2 Mc 4, 19; 10, 20. — cf. Le 
_ 15, 8.— v. Ex 30, 13; 38, 26. 
jv. cp. 18, 12. 
lep. 22, 17, 19; Rm 13, 7. 
MV. CD. §, 29, 30. 
29] “Fo. 5 edi constit. ¢. erro- 
res Mars. Patav. 
1-5] Mr 9, 32-36; Le 9, 46-48. 
—. cf. cp, 20, 20-28. — ; 
1-10] Ev. in fss. s. Michaélis 
archang. etc. (10) et s. Jos. 
@cp. 13, 15; Le 22, 31. (Cal. 
bcp. 19, 14; Mr 10, 15; Le 18, 


17. — cf. Ps 130, 2; Jo 3, 3, 
; 1 Cor 14, 20; 1 2,9; 
6 Gf... Ch. 2%, Tz. Ex. Pt 2; 2. 


x Cor 8, 12. 

gcf. Zc 13, 7. — cf. cp. 10, 42; 
25, 40, 45. 

acp. 13, 4%; 16, 23. 


bLec 17, 1. — v. x Cor rr, 19. 
jcf. cp. 26, 24. 
| $9] cp. 5; 29, 30; Mr 9, 42-48. 








detrimentum patiatur? Aut %quam dabit homo commutationem pro 
anima sua? 477Filius enim hominis venturus est in gloria Patris sui 
cum angelis suis, et tunc ’*reddet unicuique secundum opera eius’. 
28 Amen, dico vobis, sunt quidam de hic stantibus, qui non *gustabunt 
mortem, “donec videant Filium hominis venientem in regno suo. // 
] Et post dies sex adsumit Iesus *Petrum et Iacobum et Ioannem 
_ fratrem eius et ducit illos in montem excelsum seorsum; 2 et 
otransfiguratus est ante eos, et Cresplenduit facies eius sicut sol, 


dyvestimenta autem eius facta sunt alba sicut nix. 3 Et ecce apparue- 


runt illis Moyses et Elias cum eo loquentes. 4 Respondens autem 
Petrus dixit ad Iesum: Domine, bonum est nos hic esse: si vis, 
faciamus hic tria *tabernacula, tibi unum, Moysi unum et Eliae 
unum. 5 Adhuc eo loquente, ecce ‘nubes lucida obumbravit eos. Et 
ecce vox de nube dicens: 9Hic est Filius meus "dilectus, in quo 
mihi bene complacui: tipsum audite. © Et audientes discipuli jceci- 
derunt in faciem suam et timuerunt valde. 7Et accessit Iesus et 
‘tetigit eos dixitque eis; “Surgite et nolite timere. ® Levantes autem 
oculos suos neminem viderunt nisi solum Jesum. 

9 Et, descendentibus illis de monte, ™praecepit eis Iesus dicens: 
Nemini dixeritis visionem, donec Filius hominis a mortuis resurgat. 
10 Et interrogaverunt eum discipuli dicentes: Quid ergo scribae dicunt 
quod °Eliam oporteat primum venire? 11 At ille respondens ait eis: 
Elias quidem venturus est et restituet omnia, 12 Dico autem vobis, 
quia Elias iam venit, et non cognoverunt eum, sed ?fecerunt in eo 
quaecumque voluerunt. @Sic et Filius hominis passurus est ab eis. 
13 rTunc intellexerunt discipuli quia de Ioanne Baptista dixisset eis. 

14 Et, cum venisset ad turbam, accessit. ad eum homo *genibus 
provolutus ante eum dicens: Domine, miserere filio meo, quia ‘lu- 
naticus est et male patitur; nam saepe cadit in ignem et crebro in 


aquam. 15 Et obtuli eum discipulis tuis, et “non potuerunt curare 


eum. 16 Respondens autem Iesus ait: %O generatio incredula et per- 


versa, “quousque ero vobiscum? usquequo patiar vos? Adferte huc 
illum ad me. 17 Et Yincrepavit illum Iesus, et exiit ab eo daemo- 
nium, et *curatus est puer ex illa hora. 18 Tunc accesserunt disci- 
puli ad Iesum, secreto et dixerunt: Quare nos non potuimus eicere 
illum? 19% Dixit illis Iesus: *Propter incredulitatem vestram. Amen, 
quippe dico vobis, ¥si habueritis fidem sicut °granum sinapis, dice- 
tis 4monti huic: °Transi hinc illuc, et transibit; et nihil impossibile 
erit vobis. 
ieiunium. 
21 Conversantibus autem eis in Galilaea, dixit ilis Iesus: /Filius 
hominis tradendus est in manus hominum, 22 et occident eum, et 
Itertia die resurget. Et contristati sunt vehementer. | 
23 Et, "cum venissent Capharnaum, accesserunt qui ‘didrachma 
accipiebant ad Petrum et dixerunt ei: Magister vester non solvit 
didrachma? 24 Ait: Etiam. Et, cum intrasset in domum, praevenit 
eum Iesus: JQuid tibi videtur, Simon: reges terrae a quibus acci- 
piunt 4tributum vel censum? a filiis suis an ab alienis? 25 Et ille 
dixit: Ab alienis. Dixit illi Iesus: Ergo liberi sunt filii, 26 Ut autem 
™non scandalizemus eos, vade ad mare et mitte hamum et eum 
piscem, qui primus ascenderit, tolle et, aperto ore eius, invenies sta- 
terem: illum sumens da eis pro me et te. ; 
In illa hora accesserunt discipuli ad Iesum dicentes: Quis, putas, 
maior est in regno caelorum? 2 Et advocans Iesus parvulum 
statuit eum in medio eorum 3 et dixit: Amen, dico vobis, nisi ¢con- 
versi fueritis et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in regnum 
caelorum. #°Quicumque ergo humiliaverit se sicut parvulus iste, 
@hic est maior in regno caelorum. 5 Et qui susceperit unum par- 
vulum talem in nomine meo me suscipit. 6/Qui autem scandaliza- 
verit unum de %pusillis istis qui in me credunt, expedit ei, ut suspen- 
datur mola asinaria in collo eius et demergatur in profundum maris. 
7Vae mundo a "scandalis! *Necesse est enim ut veniant scandala. 
iVeruntamen vae homini illi, per quem scandalum venit! 8 Si autem 
manus tua vel pes tuus scandalizat te, abscide eum et proice abs 


20 Hoc autem genus non eicitur nisi per orationem et 








— Oi: 





ee ee ee eee 


a 








Deinde post passionem suam iterum praedictam, post solutum didrachma 
(21-26), post commendatam humilitatem, zelum animarum (18, 1-14), mi- 
sericordiam erga peccantes, a Galilaea discedit (15-35). 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
18, 9 — 19,9 








te; bonum tibi est ad ‘vitam ingredi debilem vel claudum, quam 
duas manus vel duos pedes habentem mitti in “ignem aeternum. 
9 Et, si oculus tuus scandalizat te, erue eum et proice abs te; bonum 
tibi est cum uno oculo in vitam intrare, quam duos oculos haben- 
tem mitti in "gehennam ignis, 10 Videte ne contemnatis unum ex 
his pusillis; dico enim vobis quia °angeli eorum in caelis semper 
Pvident faciem Patris mei qui in caelis est. 11 4Venit enim Filius 
hominis salvare quod perierat. 12 Quid vobis videtur? Si fuerint 


alicui centum oves, et *erraverit una ex eis, nonne relinquit nona- — 


_ gintanovem in montibus et vadit quaerere eam quae erravit? 13 Et, 
si contigerit ut inveniat eam, amen dico vobis, quia gaudet super 
eam magis quam super nonagintanovem quae non erraverunt. 14 Sic 
‘non est voluntas ante Patrem vestrum, qui in caelis est, ut pereat 
unus de pusillis istis. 

15 uSi autem Ypeccaverit in te frater tuus, “vade et corripe eum 
inter te et ipsum solum. Si te audierit, “lucratus eris fratrem tuum; 
16 sj autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, ut 
’¥in ore duorum vel trium testium stet omne verbum’; 17 quod si 
non audierit eos, dic “ecclesiae; si autem ecclesiam non audierit, 
Git tibi sicut °ethnicus et publicanus. 18 Amen, dico vobis, °quae- 
cumque alligaveritis super terram erunt ligata et in caelo, et %quae- 
cumque solveritis super terram erunt soluta et in caelo. 19 Iterum 
dico vobis, quia, %si duo ex vobis /consenserint super terram 9de 
omni re quamcumque petierint fiet illis a Patre meo qui in Caelis 
est. 28Ubi enim sunt duo vel tres "congregati in nomine meo, tibi 
sum in medio eorum. 

21 Tunc accedens Petrus ad eum dixit: Domine, quoties peccabit 
in me frater meus et dimittam ei? usque septies? 22 Dicit illi Iesus: 
Non dico tibi jusque septies, sed usque lseptuagies septies. 23 Ideo 
adsimilatum -est regnum caelorum homini regi, qui voluit ™rationem 
ponere cum servis suis. 24 Et, cum coepisset rationem ponere, obla- 
tus est ei unus qui debebat ei "ndecem milia talenta. 250Cum autem 
non haberet unde redderet, iussit eum dominus eius ?venundari et 
uxorem eius et @filios et omnia quae habebat et reddi. 26 "Procidens 
autem servus ille.orabat eum dicens: Patientiam habe in me, et 
Somnia reddam tibi. 27 Misertus autem dominus servi illius dimisit 
eum et debitum dimisit ei. 2 Egressus autem servus ille invenit 
unum de conservis suis, qui debebat ei centum ‘denarios, et tenens 
suffocabat eum dicens: Redde quod debes. 29 Et procidens conser- 
vus eius rogabat eum dicens: Patientiam habe in me, et omnia red- 
dam tibi. %Ille autem noluit, sed abiit et misit eum in carcerem, 
donec redderet debitum. 31 Videntes autem conservi eius quae fiebant 
contristati sunt valde et venerunt et narraverunt domino suo omnia 
quae facta fuerant. 32 Tunc vocavit illum dominus suus et ait illi: 
“Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me; 
33 Unonne ergo pportuit, et te misereri conservi tui, sicut et ego tui 
misertus sum? %4%Et iratus dominus eius tradidit eum _ tortoribus, 
Tquoadusque redderet universum debitum. 25 ¥4Sic et Pater meus 
caelestis faciet vobis, si non remiseritis unusquisque fratri suo “de 
cordibus vestris. 


19 2Et factum est, cum consummasset Iesus sermones istos, migra- 
vit a Galilaea et venit ¥in fines Iudaeae trans Iordanem. 2 Et 
secutae sunt eum °turbae multae et curavit eos ibi. 

3 Et accesserunt ad eum pharisaei “tentantes eum et dicentes: 
¢Si licet homini dimittere uxorem suam quacumque ex causa? 
4 Qui respondens ait eis: Non legistis quia qui fecit hominem ab 
initio ’f/masculum et feminam fecit eos’ et dixit: 5’ 9Propter hoc 
dimittet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suae, et herunt 
duo in carne una’? §6Itaque iam non sunt duo, sed una caro. ‘Quod 
ergo Deus coniunxit, homo non separet: 7Dicunt illi: ‘Quid ergo 
Moyses !mandavit dare libellum repudii et dimittere? 8 Ait illis: 
Quoniam Moyses ad “duritiam cordis vestri permisit vobis dimittere 
uxores vestras; ab initio autem non fuit sic. %"Dico autem vobis, 
guia quicumque dimiserit uxorem suam, nisi ob fornicationem, et 





Icf. cp. 7, 14. 

mcp. 25, 41; Ju 7. — cf. vr. 
9; Le 16, 24. —v.2 Tht 
8; re 7 15. 

a a — cf. vr. 8. 

10 Catech, R. III 2, 9. — 
Antt. in fss. ss. Innoc. et V. 

_ in ben. pueror. 

oAc 12, 15. — cf. Ps 33, 8; 
©, 11; Heb 1, 14. 

? pee 19; Ap 8, 2. — cf. Est 


qLe 19 {r, 14. 

12-14] Le 5 15, 4-7. 

rrcp. 17, 24; 21, a8. 

scf. cp. 10, 6. 

t Jo 6, 39; 10, 28. — cf. 4 
RIP 27. 125 16; Jo a al 


uly 19, “abe Le i 
S§ATS3 c 5 oo Lo 

Faaet bee in fr. 3 aD . 3 Odg. 
(16, 20). 

vvr. 21. — cf. Col 3, 13. 

w Tt 3, 10. — v. Lv 19, 17. 

xx Cor 9, 19-22; rt Pt 3, I 
— cf. Ez 3, 21. 

y Dt 19, 15; 2 Cor 13, 1. — cf. 
ee 35, 30; Je: 85:17; 1 Tm 

9; go. 28. 
Pi * cf. oe an st 20, 8: 


gs cf. Ac 4, 3%}; 12, 5, 12; 1 Cor 
6, 1, 6. 

acf. Rm 16, 17; 
2 Th 3, 6-14; 2 Jo ro. 


Dp. 5, 46, 41 

18] S Bone. rid. s. XIV cp. 6, 

can. 10. S$ Cateck: R. 17 
7. — v. Cp. 16, 19. 

ccp. 16, 19; Jo 20, 23. 

dcf. 2 Cor 5, 18, 19 

e cf. cp. 5, 25. fel. Phil 2r. 

§ cD. 7,7; Mrz, 24. ([Cors5,4 
CRAG HO S3 92 395 "s5,. 125 I 

F's cp. 28, 20; aa 26. 

J LOI7, 3,4.—C mI, 3 sqq. 

22] * Catech. R. I 21h 41: 8, 


1 Gn 4, 24. 
23-35) Ev. 


1 Cor 5, 9-3; 


scf. vr. 34. cp. 20, 2; 22, 19. 
— ‘i202 

6, 12; Eph 4, 32; Col 3, 
[13; 1 Jo3, rt. 


y cp. 6, 14, 15; Mr 2, 56s 
cf. Pro 21, 13; Ecli 28, 1-5. 
zr Pt 1, 22. — cf. Rm 6, 17. 


AV eD. FE 28. 
8B ei bo; -85 327, 34; 
40. — cf. cp. 4, 25. 
1-9] Mr 10, 1-12. 
c cp. 12, 15. [Ms. pro Spons. 
2-6] Ev. in cm. Virg. M. et in 
dcp. 16, 1. — v. Jo 8, 6. 
€ ep. bes [cp. 21, 16. 
f Gn 1, 27; 2, 18, 21-23. ie 
g Gn 2, 24; Eph ate [r9, 20. 
sole *'Catech. R. II 8, 10, ie 
Cor 6, 16. — cf. Mi 2, 
6]* Conc. Tr. s. XXIV de Matt. 


Jo 10, 





(60) 


— a5 = 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
19, 10 — 20, 18 


B) In itinere (19, 1-20, 34). Apostolis, ut ad perfectiorem vitam excitet, 


Insinuat virginitatis pretium, morum simplicitatem, paupertatem volun- 


tariam (19, 1-29) ac sedulitatem in opere Dei perficiendo (30-20, 16) ; 








Ot Cor. 929-8: 

Pcp. 13, 11. — cf. cp. 20, 23. 
¢ cit Cor 9, 3h) 34. 17. 
13-15] Mr 10,13-16; Le 18, 15- 
13-21] Ev. in fs. s. ‘Hier. Aem. 
rcf. cp. 20, 31; Mr 10, 48. 
14] * Catech. R. II 2, 32. 

SCR 184s tcf. Mr 
eas Mr 10, 17-31; Be 18, 
18-30, — cf. 10, 25-28. 

u vr. 29; cp. ie RORC Byars: 


— cf. cp. 18 10, 37. 

U.cf. 2p, 23, »’ Mr 12 29. 

+e 155 2 $ 9,29; Z 20,11, 
Rm 10, 5; Gal 3, 12. 


17] % Conc. Trid. s. V1 cp..7. — 
* Catech. R. i 2, “pe ‘IV 
By T8, 
y Ex. 20, 13-16; Dt 5, 17-20. — 
ViCP. 5,521,277) Rm. 13379, 


2 BX: 20,27; Dt 5, 16. — v. cp. 
ieee R re 

aLv 19,1 Mm 33; 95. al 55, 
14; Eph | 6, ajc 2358. e 
oct: Ph 3,6; 


cp: 8) 485.2 Cor. 2) 6:4.Ph's, 
15. — v.- Gn 17, 1: 

dlc 12, 33. — cf. Ac 2, 45; 4, 
34, 35; 1 Tm 6, 18, 19. 

ripe 67202 4 Tm 9, 18, 19. 

fcf. Ez 


22] hes te aki R. Ill 10, 21. 


cf. e aie 2851192, 33%) 43. 
het T7134 Felt 3 22, 18; 
oi: “ei vt Tm 6, 9, Io. 


icf. Ps 61, t Cor 1, 26; 1 
26] * cf. Coaee "Trid. s. XIII a: 
j Mr 10, 21; Le a 61. 


1Gn 18, 1 Jr 32, 
Pee Ye 4: 6 Me’ 14, 36; 
Le.334237; Rm 4, 21. 


27-29] Ev. in cm. Ab. in Ms. v. 
™M CP. 4, 20, 22. [de App. etc. 
28, 291Cm., Ant. etc. in quibsd: 
Iss. ss. Ap. et Evang. et Cm 
in cm. Cf. 
BCD: 25, $t.°><01.ep..26, -27. 
28b] V. in fss. invent. et exalt. 
s. Crucis. (20,21; 2Tm 2, 12. 
oLe 22, 30% Ap 3, 21. “eet: cp. 
pcf.1 Cor 65:23 


qci.Le 14, 26. 

f CD. 4205-1035 39) t46 Ors, 
30. a OF — - Wdy 32 

$4¢t. cp. 3, 


1-16] Ev. in SS ote. ‘(- 8). 

a cf. cp. 21, 3 

b vr. 13. a SP Th @. 12% 5,124. 
dcp. 18, 28; 22, 19. 


ecp. 9, 38. f cp. 11, 16: 23; 7 
cf. 1 Cor 15, 8. 
vi Lvitg, 33¢°Dt 24; 15; Tb 
15. 
i ix 8, 3.:-—=.¢f.. Cp. 24.45. 
12- 5] Ant. in in eS p. Sptg. 
cp 
ig’ ,o <x: oe Ir. — cf. Gn 
31, 40; ‘Jn 4, 8 etc. 

' MCP. 22, 12; 26, 50. — cf. Lv 
nvr. 2. [19, 13; Tb4, 15. 
Ocp. 25, 25. 
pci. Rmog,1 saa, 
qcp. 6, 23; 


ae 9; Ecli 14, 

FV. CP. 19, 30. 10; eae 

Scp. 22, 14; Ap 17, 

17-19] Mr 10, 32- ae “Le 18, 
31 — cf. cp. 16, 21-28. 

pre: Ev. in Ms. vot. de Cruce. 


17-28] Ev. in fr. 4p. D. 2 Qdg. 
tv.cp. 16, 21. [¢ 78, 19). 
BCD LEP 27 $265 25c5 1O545e 


vcp. 26, 23, 66; Jo 19, 7 


vineae ‘procuratori suo: 





10 Di- 
hominis cum uxore, non 


aliam duxerit moechatur ; et qui dimissam duxerit moechatur. 
cunt ei discipuli eius: Si ita est causa 
expedit, nubere. 11 Qui dixit illis: °’Non omnes capiunt verbum 
istud, sed Pquibus datum est. 12 Sunt enim eunuchi qui de matris 
utero sic nati sunt, et sunt eunuchi qui facti sunt ab hominibus, et 
sunt eunuchi %qui seipsos castraverunt propter regnum caelorum. Qui 
potest capere capiat. 

3 Tunc oblati sunt ei parvuli, ut manus eis imponeret et oraret; 
discipuli autem ‘increpabant eos. 14 Iesus vero ait eis: sSinite par- 
vulos et ‘nolite eos prohibere ad me venire; talium est enim regnum 
caelorum. 15 Et, cum imposuisset eis manus, abiit inde. 

16 Et ecce unus accedens ait illi: Magister bone, quid boni faciam 
ut “habeam vitam aeternam? 17 Qui dixit ei: Quid me interrogas 
de bono? “Unus est bonus, Deus. “Si autem vis ad vitam ingredi, 
serva mandata. 18 Dicit illi: Quae? Iesus autem dixit: ’¥Non homi- 
cidium facies, non adulterabis, non facies furtum, non falsum testi- 
monium dices, 19*honora patrem tuum et matrem tuam’, et ’ @di- 
liges proximum tuum sicut teipsum’. 29 Dicit illi adulescens: 9Omnia 
haec custodivi a iuventute mea; quid adhuc mihi deest? 21 Ait illi 
Iesus: Si vis °perfectus esse, vade, dvende quae habes et da pau- 
peribus et habebis *thesaurum in caelo, et veni, sequere me. 22/Cum 
audisset autem adulescens verbum, abiit tristis : erat enim habens 
multas possessiones. 23 Iesus autem dixit discipulis suis: Amen dico 
vobis, quia dives difficile intrabit in 9regnum caelorum. 24 Et iterum, 
dico vobis, hfacilius est camelum per foramen acus transire, quam 
idivitem intrare in regnum caelorum. 25 Auditis autem his, discipuli 
mirabantur valde dicentes: Quis ergo poterit salvus esse? 26 jAdspi- 
ciens autem Iesus dixit illis: Apud homines hoc impossibile est; 
’lapud -_Deum autem omnia possibilia sunt’. 27 Tunc respondens 
Petrus dixit ei: Ecce nos ™reliquimus omnia et secuti sumus te; 
quid ergo erit nobis? 
quod vos qui secuti estis me in regeneratione, “cum sederit Filius 
hominis in sede maiestatis suae, °sedebitis et vos super sedes duo- 
decim Piudicantes duodecim tribus Israél. 29 Et omnis, qui relique- 
rit domum vel fratres aut sorores aut patrem aut matrem aut uxo- 
rem aut filios aut agros propter nomen meum, centuplum accipiet et 
vitam aeternam possidebit. 30rMulti autem erunt primi novissimi, 
et &novissimi primi. 
2 Simile est regnum caelorum homini patrifamilias, qui exiit primo 
mane conducere operarios in ¢vineam suam. 2 ¥Conventione 
autem facta cum operariis ex “denario diurno, ¢misit eos in vineam 
suam. 3 Et egressus circa horam tertiam vidit alios stantes in /foro 
otiosos 4 et dixit illis: Ite et vos in vineam meam, et quod iustum 
fuerit dabo vobis. ‘5Illi autem abierunt. Iterum autem exiit circa 
sextam et nonam horam et fecit similiter. 6 9Circa undecimam vero 
exiit et invenit alios stantes et dicit illis: Quid hic statis tota die 
otiosi? 7 Dicunt ei: Quia nemo nos conduxit. Dicit illis: Ite et vos 
in vineam meam. 8”Cum sero autem factum esset, dicit dominus 
Voca operarios et redde illis mercedem 
incipiens a novissimis usque ad primos. 9% Cum venissent ergo qui 
circa undecimam horam venerant, acceperunt singulos denarios. 
10 Venientes autem et primi, arbitrati sunt quod plus essent acce- 
pturi; acceperunt autem et ipsi singulos denarios. 11 Et accipientes 
murmurabant adversus patremfamilias 12 dicentes: Hi novissimi una 
hora fecerunt, et pares illos nobis fecisti, qui portavimus jJpondus 
diei et laestus. 13 At ille respondens uni eorum dixit: Amice, “non 
facio tibi iniuriam; nonne ex denario *convenisti mecum? 14 Tolle 
quod tuum est et vade; volo autem et huic novissimo dare sicut 
et tibi. 15 ”2Aut non licet mihi quod volo facere? an Yoculus tuus 
nequam est quia ego bonus sum? 16 rSic erunt novissimi primi, et 
primi novissimi; ¢multi enim sunt vocati, pauci vero electi. 

17 Et ascendens Iesus Ierosolymam adsumpsit duodecim discipulos 
secreto et ait illis: 18Ecce ‘ascendimus Ierosolymam, et “Filius hominis 
tradetur principibus sacerdotum et scribis, et *condemnabunt eum 


28 Tesus autem dixit illis: Amen dico vobis 

















deinde tertio sua passione praedicta (17-19) iterumque humilitate com- 
mendata (20-28) intrat lericho et David filius salutatur (29-34). 
C) In lerusalem (21, 1-25, 46). Sanctam civitatem ingressus ac templo mundato 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
20, 19 — 21, 23 : 








morte 1%et *tradent eum gentibus Yad illudendum et flagellandum 
et scrucifigendum, et “tertia die resurget. 
20 Tunc accessit ad eum mater Cfiliorum Zebedaei cum filiis suis 
dadorans et petens aliquid ab eo. 21Qui dixit ei: Quid vis? Ait illi: Dic 
ut sedeant hi duo filii mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram 
in fregno tuo. 22Respondens autem Iesus dixit: 9Nescitis quid petatis. 
Potestis bibere “calicem, quem ego bibiturus sum? Dicunt ei: Possumus. 
23Ait illis: ‘Calicem quidem meum /bibetis; sedere autem ad dexteram 
meam vel sinistram non est meum dare vobis, sed ‘quibus ™paratum 
est a Patre meo. 24Et audientes decem indignati sunt de duobus fratri- 


bus. 25 Iesus autem vocavit eos ad se et ait: Scitis quia principes gen- 


tium “dominantur eorum, et qui maiores sunt potestatem exercent in 
eos. 26 Non ita erit inter vos sed quicumque voluerit inter vos maior 
fieri sit vester ?minister; 27 et Yqui voluerit inter vos primus esse erit 
vester ‘servus. 28 Sicut Filius hominis non venit ministrari, sed *mi- 
nistrare et ‘dare animam suam redemptionem pro “multis. 

29 Et egredientibus illis ab Tericho, secuta est eum turba multa. 
30 Et ecce duo cdeci sedentes secus viam audierunt quia lesus trans- 
iret et clamaverunt dicentes: “Domine, miserere nostri, 7fili David. 
31 Turba autem Yincrepabat eos ut tacerent; at illi magis clamabant 
dicentes: Domine, miserere nostri, fili David. 32 Et stetit Iesus et 
vocavit eos et ait: Quid vultis ut faciam vobis? 33 Dicunt illi: Do- 
mine, ut aperiantur oculi nostri. 34 Misertus autem eorum Iesus 
tetigit oculos eorum, et confestim viderunt et secuti sunt eum. 

2 Et, cum appropinquassent Ierosolymis et venissent Bethphage 

ad¢montem Oliveti, tunc Iesus misit 9duos discipulos 2 dicens 
eis: Ite in castellum, quod contra vos est, et statim invenietis asi- 
nam alligatam et pullum cum ea: solvite et adducite mihi et, si 
quis vobis aliquid dixerif, Cdicite quia Dominus his opus habet, et 
confestim dimittet eos. 4%Hoc autem totum factum est ut adimple- 
retur quod dictum est per theo dicentem: 5’ ¢Dicite filiae Sion: 
Ecce Rex tuus venit tibi’ ’mansuetus sedens super asinam et pullum 
filium subiugalis ’. 6Euntes autem discipuli fecerunt sicut praecepit illis 
Iesus 7et adduxerunt asinam et pullum et imposuerunt super eos vesti- 
menta sua et eum desuper sedere fecerunt. 8Plurima autem turba 9stra- 
verunt vestimenta sua in via; alii autem caedebant ramos de arboribus 
et sternebant in via; 9turbae autem, quae praecedebant et quae seque- 
bantur, clamabant dicentes : “Hosanna ‘filio David; ‘*benedictus qui 
venit in nomine Domini: ‘hosanna in altissimis’. 10Ft, cum intrasset 
Ierosolymam, commota est universa civitas dicens : Quis est hic? 11 Po- 
puli autem dicebant: Hic est Iesus “propheta a °Nazareth Galilaeae. 

12 Et intravit Tesus in templum Dei et eiciebat omnes vendentes 
et ementes in templo et mensas ?nummulariorum et cathedras ven- 
dentium %columbas evertit 13 et dicit eis: Scriptum est: ’"domus 
mea domus orationis vocabitur’; vos autem ’ Sfecistis illam spe- 
luncam latronum’. 14 Et ‘accesserunt ad eum caeci et claudi in 
templo, et sanavit eos. 15“Videntes autem principes sacerdotum et 
scribae mirabilia quae fecit et pueros clamantes in templo et dicen- 
tes: Hosanna filio David, indignati sunt 16et dixerunt ei: Audis 
quid isti dicunt? Tesus autem dixit eis: Utique. “Nunquam legistis: 
’#Quia ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem’? 17 Et, 
relictis illis, Yabiit foras extra civitatem in *Bethaniam ibique mansit. 

18 Mane autem revertens in civitatem esuriit 19 et °videns fici 
arborem unam secus viam venit ad eam et nihil invenit in ea nisi 
folia tantum et ait illi: Nunquam ex te fructus nascatur in sempi- 
ternum. Et arefacta est continuo ficulnea. 2° Et videntes discipuli 
mirati sunt dicentes: Quomodo continuo aruit? 21 Respondens au- 
tem Iesus ait eis: Amen, dico vobis, °si habueritis fidem et %on 
haesitaveritis, non solum de ficulnea facietis, sed et si monti huic 
dixeritis: °Tolle et iacta te in mare, fiet. 2 Et fomnia quaecumque 
Hiettenitis: in oratione credentes accipietis. 

23 Et, cum venisset in templum, accesserunt ad eum %docentem 
ect Pr 43,57) t Cor 19,45 9 8. 


23-27] Mr 11, 27-33; 3’ Hae 20, 1-8 gv. cp. 26, 55. 





d 
22] * Catech. R. IV 7, 3. —Ant. in fs. Orat. DNJC. 


x cp. 27, Le 24, 7; Jo 18, 

28, 35; ie 23. — cf. Ac 3, 
y cp. 27, 26- -31. §233'21, 11. 
& Cp>:26;. 2% ay * bs 33. 


c cp. 4,213 10, 3. 
re 3s e cf. cp. 19, 28. 
7 18; 2 3 "43,42, 
Catech. RB Wa i 95 ag 
fi, ie 8, 26; Jc 4, 
pd 26, 39, 42; Jo 18, Il. — 
cf. isi st, 17; 22. 

icf. Rm 8, 17; Ph 3, 10. 

iAc 12, 2; Ac ft, 9. 

Fei.ic $3 5 ESe Mm CP. 25, 34. 

25-28 ep. $23 Ee Le 22, 
25, 27; "Jo 13, 1 

ncf i Pt’s, 3. [Lc 9, 48. 

O.Cp. 23; 31; EE ease 

apd 23, — cl C 22,27. 

q Mr 9, 3 

Fer ee 4 [— cf. a Som 8: 2. 
o - 4, eS, 13> asi Ph 2, 

t Pe Le 22, 105-)0 8 
ft “Rm me cas *Gal ee tee A 
20; I a? Et:2, 347-2 
Pt 2, zs 39. 

“cp. 26, 28; Is 53, 11,12; Heb 
as ay 9, a ee Rm 5. 
15; Ap 5: 9. 

29-34] r 10, 46-52; Le 18. 
35-43. — cf. cp. 9, 27-31. 

CEC. 118; 22; 

%V.Cp. 21, 9; 22,42.— V. cp. 

sa, v. cp.21, 8; Is 312. Lo, 27. 

19, 13; » 49. 
| i gp. in ben. are ry Se 89). 

rs -1r] Mr 11, 1-10; Le 19, 29- 
38; Jo 12, 12-19 

25 2 ; 26, 30; 2 Rg 15, 

Pe oe! 14, 4: Le 21, 37; Jo 
x. — cf. Ac I, 12. 

ia Mr 14, 13. 

c cf. cp. 26, v 

che 62, 11; 

3] Gr. in fs. oe: eed T. 
cp. If, 29. Vd 4 Rg9Q, 13. 

h cf. Ap 7, 10. 

icp. 20, 30. — V. Cp. 9, 27. 

j Ps a ss. — Vv. Cp. 23, 39. 


oh cp. I, 22. 


19; JO 4, 194 6 fi 
OCD. 2, 2 Mr 7, 9° 0. E245. 
Mr 


q cf. sy 14; ‘5, 7% 13 Lay a 


ris 56, 7. Be '25-3 
73] %. etc. in fs. aunts, gcc 
sJr 7, 11. 


tcp. 11, 53.15, 3%. — cf. ; as 

u cf. Le 19, 39, 40. [s, 6, 8. 

Vv VY. 42; 12, 2, bigeaaiedd 

2 Ps 833. ce cp. II, 25, Sap 
IO, 21. 

y Mr. <1, hes — cf. Le 21, 37. 

z Mr 11, pu 19, 29; 24, 50; 
Jo 11 

18-22] ii II, 12-14, 20-24. 

a cp. 4, a ch Jo 4, 6, 7. 

b cf. Le 13, 6-9. 

ccp. 17, 19. — cf. Jo 14, oS 
Ac 10, 20; Rm 4, 20; Jc 1, 6 


fv. cp. 26, j 





a 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
21, 24 — 22, 13 


’ 7 
(12-17) per ficulneam maledictam ludaeorum reiectionem adumbrat (18- 
22); quae quidem, si parabolis de duobus filiis, dé agricolis homicidis 
(23-39), et de invitatis ad nuptias, necnon expressis verbis certa ostenditur 








hk Jo.2, 18. — cf. Ex 2, 14; Jo 

Sou Ret 25, AC hy tu 

bch. Sp. 23}: 844 JOo¥i 25s 

iu 15, 48-234 JO. 3% 27% 

vr. 32. — cf. cp. 11, 18. 

m vr. 46; cp. 14, 5. 

mCP. 11, 9; 14, 5; Lc 1, 76. — 
cf. Jo 5; 35. 

OG; CRe: 175 25 jl Oy 22 

P VI.. 33°.£D220; 4. 

gd Vr. 32; cp. 12, 41; Ecli 20, 4. 

7-Cl. CD. Fy, 225 RMi2,235 56x, 
ty Pee KB 

SCD. .0; 9; ag, 19. — cf. cp. 19, 

I 


90 20, 16. 
tcf. Le 7, 37-50; 18, 14. 


sal PX be. in fr. 6 p. D. 2 Qdg. 


41, 46). 

33-46] Mr 12, 1-12; Le 20, 
Brge. — v. Is 5, I-7. 

Cn 8) 81542. 

ycp. 25, 14, 15. — cf. Mr 33, 


34- 
S.C. Ch. §5:12).23,; 6:0 24, «34, 
B7 -— Vs AG. 7, $4: 


o, 37; 
Col. FRE 2x. 


ac. Co; 24, 50° 


svr. 43; Ac 13, 46; 18, 6; 28, 

. 28. — cf. cp. 8, Ft, ,12. 

ty 16. 

Ps xt7; 227-23" Ac 4:41: Rth 
90, 332" Ett 22y f. Is 
28, 16. : 

mcp. 8, II, 12. 
246: Rar f2, Yeo Fs: 

"CTC. 2°90" 1S 4 e. 

ols 8, 14, 15; Rmg, 32, 33; 
+ Peis 8: 

2 Dn 2, 34, 35,44,45; Am 9, 8. 

q Mr 11, 18; 7, 25, 44. — cf. 
cp. 26, 4. 

r cf. vr. 26; & 14, 5. 

1-14] Ev. in D. 19. p. Put. (4, 
TT; 32). 


wef... cp. 49, 2ar 

2,18] * cf. Catech. R. II 8, 5. 

2-18] Le 14, 16-24. 

hy 26, 10. — cf. Jo 3, 29; 
p 19, 7; 

c Est 6, 14; Pro 9, 3, 5. — cf. 


cp. 23, 34. 
dcf. cp. 21, 26. 


ecf. Ap 19, 17. 

fcf. Le'x1, 38; Jo or, £2, 28. 
cf, Pro 9, 2% 
cf. Heb 2, 3. 

écf. cp. 21, 35; 23, 34, 37; Le 


a. 
Lep. ro, 11; Ac 13, 46; Ap 3, 


4. — cf. 20, 35. 
pg 21, 21; Ab 14. 
n cf, cp. 13, 473 25, 2. 
o cf. Eph 4, 243 Col 3, 9, 10. 


-— v. Ap 19, 8; 22, 14. 
Fri? ef: Catech. R 


— cf. Le 14, | 





principes sacerdotum et seniores populi dicentes: “In qua potestate 
haec facis? et quis tibi dedit hanc potestatem? 24 Respondens lesus 
dixit eis: Interrogabo vos et ego unum sermonem, quem si dixe- 
ritis mihi, et ego vobis dicam in qua potestate haec facio. 25 Ba- 
ptismus Ioannis ‘unde erat? e jcaelo, an ex hominibus? At illi cogi- 
tabant inter se dicentes: 26 Si dixerimus: E caelo, dicet nobis: Quare 
ergo ‘non credidistis illi? Si autem dixerimus: Ex hominibus, ™ti- 
memus turbam; omnes enim habebant Ioannem sicut “prophetam. 
27 Et respondentes Iesu dixerunt: Nescimus. Ait illis et ipse: Nec 
ego dico vobis in qua potestate haec facio. 28 °Quid autem vobis 
videtur? Homo quidam habebat duos filios et accedens ad primum 
dixit: Fili, vade hodie, operare in ?vinea mea. 29 Iile autem respon- 
dens ait: Nolo. Postea autem ¢paenitentia motus abiit. 30 Accedens 
autem ad alterum dixit similiter. At ille respondens ait: Eo, do- 
mine, et non ivit. 31 Quis ex duobus fecit voluntatem patris? "Di- 
cunt ei: Primus. Dicit illis Iesus: Amen dico vobis, *quia publicani 
et ‘meretrices praecedent vos in “regnum Dei; 32 venit enim ad 
vos Ioannes Yin via iustitiae, et non credidistis ei; publicani autem 
et meretrices crediderunt ei; vos autem videntes nec paenitentiam 
habuistis postea ut crederetis ei. 

33 Aliam parabolam audite: Homo erat paterfamilias, qui plan- 
tavit vineam et saepem circumdedit ei et fodit in ea torcular et 
aedificavit turrim et “locavit eam agricolis et Yperegre profectus est. 
34Cum autem tempus fructuum appropinquasset, misit servos suos 
ad agricolas, ut acciperent fructus eius. 35 Et agricolae, “apprehensis 
servis eius, alium ceciderunt, alium occiderunt, alium vero “lapida- 
verunt. 36 %[terum misit alios servos plures prioribus, et fecerunt 
illis similiter. 37 ¢Novissime autem misit ad eos filium suum dicens: 
Verebuntur fillum meum. 38 Agricolae autem videntes filium dixerunt 
intra se: Hic est 2heres; venite, “occidamus eum et habebimus he- 
reditatem eius. 39 Et apprehensum eum /eiecerunt extra vineam et 
occiderunt. 4®9Cum ergo venerit dominus vineae, quid faciet agri- 
colis illis? 41 Aiunt illi: "Malos male perdet et vineam suam ‘lo- 
cabit aliis agricolis, qui reddant ei fructum temporibus suis. 42 Dicit 
illis Iesus: JNunquam legistis in Scripturis: 

‘Lapidem quem reprobaverunt aedificantes, 
hic factus est in caput anguli: 
a Domino factum est istud, 
et est mirabile in oculis nostris?’ 

43Ideo dico vobis, quia ™auferetur a vobis regnum Dei et dabitur 
genti “facienti fructus eius. 44 Et °qui ceciderit super lapidem istum 
confringetur, super quem vero ceciderit, conteret eum. 
_ 45 Et, cum audissent principes sacerdotum et pharisaei parabolas 
eius, cognoverunt quod de ipsis diceret. 46 Et @quaerentes eum te- 
nere "timuerunt turbas, quoniam sicut prophetam eum habebant. 
2 ? Et respondens Iesus dixit %iterum in parabolis eis dicens: 

2Simile factum est regnum caelorum homini regi, qui fecit 
bnuptias filio suo 3 et °misit servos suos vocare invitatos ad nuptias, 
et nolebant venire. 44Iterum misit alios servos dicens: Dicite invitatis: 
Ecce /prandium meum paravi, 9tauri mei et altilia occisa sunt, et 
omnia parata: venite ad nuptias. 5 Illi autem “neglexerunt et abie- 
runt alius in villam suam, alius vero ad negotiationem suam;  & re- 
liqui vero tenuerunt servos eius et ‘contumeliis adfectos occiderunt. 
7 Rex autem, cum audisset, iratus est et, mussis exercitibus suis, 
jperdidit homicidas illos et ‘civitatem ilorum succendit. 8 Tune ait 
servis suis: Nuptiae quidem paratae sunt, sed qui invitati erant 
non fuerunt ‘digni. 9%Ite ergo ad ™exitus viarum, et quoscumque 
inveneritis vocate ad nuptias. 1° Et egressi servi eius in vias, ™“con- 
‘gregaverunt omnes quos invenerunt, malos et bonos; et %impletae 
sunt nuptiae discumbentium. 11 Intravit autem -rex, ut videret di- 
scumbentes, et vidit ibi hominem non vestitum veste nuptiali 12 et 


0 RR ——————_yyy ee 











Payer tes By 4, 55+ 5?7- | ait illi: PAmice, quomodo hbuc intrasti non habens vestem nuptialem? 
TOD.  8& 85. At ille obmutuit. 13 Tunc dixit rex Yministris: Ligatis manibus et 
=— 948 — 


\ 








(49-22, 14), meritam esse apparet sive ex malignitate qua. Drum captio- 
sis quaestionibus de censu (15-22), de resurrectione (23-33), de praece- 
ptis legis adoriuntur (34-40); sive ex septemplici vae quo iam ad silentium 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
22, 14 — 23, 13 








pedibus eius, *mittite eum in tenebras exteriores; ibi erit fletus et 
stridor dentium. 14 Muiti enim sunt vocati, pauci vero electi. 

15 Tunc abeuntes pharisaei consilium inierunt ‘ut caperent eum 
in sermone. 16 Et mittunt ei “discipulos suos cum “Herodianis di- 
centes: “Magister, scimus quia verax es et vviam Dei in veritate 
doces, et *non est tibi cura de aliquo; non enim respicis perscnam 
hominum. 17 Dic ergo nobis: quid tibi videtur? Licet ¢censum dare 
bCaesari, an non? Cognita autem lesus nequitia eorum, ait: Quid 
me ¢tentatis, hypocritae? 19 Ostendite mihi nomisma census. At illi 
obtulerunt ei ¢denarium. 2 Et ait illis lesus: Cuius est imago haec 
et superscriptio? 21 Dicunt ei: Caesaris. Tunc ait illis: eReddite ergo 
quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. 
mirati sunt et, relicto eo, abierunt. 

23In illo die accesserunt ad eum 4Ysadducaei, *qui dicunt non 
esse resurrectionem, et interrogaverunt eum 24 dicentes: Magister, 
Moyses_ dixit : ?4Si quis mortuus fuerit non habens fillum, ut ducat 
frater eius uxorem illius et suscitet semen fratri suo’. 25 Krant autem 
apud nos septem fratres, et primus, uxore ducta, defunctus est et 
non habens semen reliquit uxorem suam fratri suo. 26 Similiter se- 
cundus, et tertius, usque ad septimum. 27 Novissime autem omnium 
et mulier defuncta est. 28 In resurrectione ergo cuius erit de septem 
uxor? omnes enim habuerunt eam. 29 Respondens autem Iesus ait 
illis: JErratis nescientes Scripturas neque /virtutem Dei. 39In resur- 
rectione enim neque ”nubent neque nubentur, sed erunt sicut angeli 
Dei in caelo. 31 De resurrectione autem mortuorum “non legistis quod 
dictum est a Deo dicente vobis: 32’ °Ego sum Deus Abraham et Deus 
Isaac et Deus Iacob?’ Non est Deus mortuorum, sed viventium. 
383 Et audientes turbae mirabantur in doctrina eius. 

34 Pharisaei autem audientes quod silentium imposuisset saddu- 
caeis convenerunt in unum, 35 et interrogavit eum unus ex eis Plegis 
doctor tentans eum: 36 Magister, quod est mandatum magnum in 
lege? 37 Ait illi Iesus: ’ @Diliges Dominum Deum tuum ex toto 
corde tuo et in tota anima tua et in tota mente tua’. 38 Hoc est 
maximum et primum mandatum. 397Secundum autem simile est huic: 
’ 8Diliges proximum tuum sicut teipsum ’, 49/In his duobus mandatis 
universa “lex pendet et prophetae. 

41 Congregatis autem pharisaeis, interrogavit eos Iesus 42 dicens: 

uid vobis videtur de YChristo? cuius filius est? Dicunt ei: “David. 
ie illis: Quomodo ergo David Yin Spiritu vocat eum Dominum 
cens: 
44’ <Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis, 
donec ponam inimicos tuos scabeilum pedum tuorum?’ 
45 Si ergo David vocat eum Dominum, ¢quomodo filius eius est? 
46 Et “nemo poterat ei respondere verbum, °neque ausus fuit quis- 
quam ex illa die eum amplius interrogare. 
2 Tunc Iesus locutus est ad turbas et- ad discipulos suos 2 di- 
cens: *Super cathedram Moysi sedemunt scribae et pharisaei: 
3 bomnia ergo quaecumque dixerint vobis “servate et facite, “secun- 
dum opera vero eorum nolite facere; “dicunt enim et non faciunt. 
4 Alligant enim /onera gravia et importabilia et imponunt in umeros 
hominum; digito autem suo nolunt ea movere. 5 Omnia vero opera 
sua faciunt ut videantur ab hominibus: dilatant enim hphylacteria 
sua et magnificant ‘fimbrias. 64Amant autem primos recubitus in 
cenis et lprimas cathedras in synagogis 7 et salutationes in foro et 
vocari ab hominibus ™rabbi. 8”Vos autem nolite vocari Rabbi; ; 
unus est enim °magister vester, omnes autem vos Pfratres estis. 9 Et 
¢patrem nolite vocare vobis super terram; ‘unus est enim Pater 
vester qui in caelis est. 10 Nec vocemini magistri; quia magister 
vester unus est 8Christus. 11 ‘Qui maior est vestrum erit minister 
vester. 12 “Qui autem se exaltaverit humiliabitur, et qui se humilia- 
verit exaltabitur. 

13 VVae autem vobis, scribae et pharisaei hypocritae, “quia clau- 
ditis regnum caelorum ante homines! “vos enim non intratis nec 
introéuntes sinitis intrare. 


22 Et /audientes 





rep. 8, 12; 25, 30. — cf. cp. 
Scp. 20, I [13, 42 
15-22] Mr 12, 13-17; Lc 20, 
20-26. {[(16, 21) 
15-21) Ev. in D. 22 p. Pnt. 
tLe: 73; St — cf. Ecli 12, 15; 
u Mr2 [27,2 
ae = Catech. Re TF, IG 
cf. Mr 8, 15. 


ei ae oe 


a. 
y Ac 18, re — cf. Ac 13, 10. 
zv. Ac 10, 34. 


acp. 17, 24. DIGS cis soa 

cv.Jo8,6. dcp.18, 28: 20y%. 

e Rm 123, 7. 

f vr. 33; cp. 7, 28; Jo 8, 9 

23-33] Mr 12, 18- -273 ie 20, 
27-40. 

& VI. 34; Cp. 3, 7; 16, 1; Ac4, 
15.5, 17; 23,6. 

h cf. Ac 4, 2; 23, 8 

#Dt 25, 5. — cf. Gn 38, 8 
Rt 1, 11-13. 

29-40] Ev. in fss. s. Alois. G 


_ et Michaél Desanctis. 


j cf. Jo 20, 9; le 1 I 9) 6, 14. 
MCD. 24 Cc .i% 

gi sqq.] * Mice ea. 3. 
nv. CD. tag 16. 

o Ex Ac 7, 3 


Aah hy Mr 12, 28- a — cf. Le 
IO, 25-28. 

34> -46] Sy, in D. 17°. Pnt. 

pPcf.Lc7,30. (36, 37, 42-44). 


q Dt 6, 5. 

39] * cf. Catech. R. III 5, 1, 5. 
’ ci. a Jo 4,731 

sLv 19, 18. — v. cp. 19, 19. 
tcf. Rm 13, 8, 10. 

“cD. 7, 12. — cf. Gal 5, 14. 
41-45] Mr 12, 35-37; Le 24, 
VV. cp. I, I, I [41-44. 
x Cp. ’ 273 20, "30; 21, 9. — 


cf. Jo 7, 42. [23,2 
y Ap I, 10; ee hse 
z Ps 109, 1, 2. — v. Ac 2,°33- 
35; Heb 1, 13. 


é Stee. 34! 5 cf. Le 14, 6. 
c Mr 12, 34; ree 


1-12]Ev. in fr. 3 pb. D. 2 Qdg. 
(8-10). 
22% OX gems 38, 39; Le 20, 


45, 46. — cf. Lc Il, 38- “54. 
2 3] #Cateck. R. 110 5, 14. 
a cf. 2 Es 8, 4; Jo 9, 28, 29. 
b Dt 17, 10, 113 2, 7,8. — 
cf. 1 Es 7, 10, 25. 
¢ cf.cp. 16, 12. d cf. cp. 5, 20. 
ecf. Rm 2, 17-23. 
fLc 11, 46. — cf. cp. 11, 28- 
30; Ac 15, 10. 

§ oD. 6, 1, 2, 16. AP ah ads, 44. 
Ex 13, 9; Dt 6, 8; 11, 18. 
#Nm 15, 38, 39; Dt e? 12.— 

cf. cp. 9, 20; 14, 3 
jLe 14, 7, 8. — ef. Fo 5, 44. 
[Le tigks. 


m cf. Jor, 38 n Jc 3,1 
8,9] Catech. RIV 14. — 
ojJo13, 13. 7; 4. 
0 Jo 13, 32; Jo 21, 23. —v. Phl 
qcf. 1 Cor’r, 42} 3) 4. [16. 
rcp. 6, 9; MI 1, — ci. Mr 
I2, 29. — v. cp. 6, 11. 
$V. cp. 1, 16. (48; 22, 26. 


we 20, 26, 27. — cf. Le 9, 
c 14, 11; 18, 14. — ci. ep. 
8, 4; Jb 22, 29; be 29, bi 
Ez 21, 26; Jc 4, 6.-10;3 
v Lec 11, 52. [s, 5, 6 
wef. cp. 16, 79. 
xcf. cp. 5, 20; 21%, 3%. 





— 949 — 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
23, 7, a 24, 9 


redacti a Dito increpantur (23, 1-36), sive ex communi sorte quam ha- 
bituri sunt cum Jerusalem (37-39). Itaque ab eis secedens atque ad 
suos conversus, (24, 1-3) de excidio urbis alloquitur, et plurima de eo 








y cf. Le 11, 39; 16, 14; 20, 47. 
z ci. Sap 6, 7. 

a Ac 2,11; 6,5. 

b cf. cp. 13, 38; Jo 8. 44; 17, 


2° Ac 43,,30>: 2 2 2 

C VY. 24; cp. 15, 14. — cf. Is 
56, 10; Jo 9, 39- 41; Rm 2, 
19;2 Pt'1, 9; Ap 3, 17. 

d cP. 33-35. 

é€ Ci. LX 30, 29. 

fep. 5, 23; 8, 4. g Ex 29, 37. 


hk 3 Rg 8, 13; 2 Par 6,2; Ps25, 

J [8; 131, 13 etc. 

PCE Cp, 52%; 25°. 

icf. Ps 2, 4. — v. Ap 4, 2. 

m Le 11, 42. 

n Dt 14, 22. — cf. Lv 27, 30: 
Nm 18, 22: Le 28; 93 

ocf. Mr r2, 31. 

p Mic 6, 8; Zc 7, 9. —'cf. Ps 

qd Cp. 9, 13. (32,5; Jr s;t. 

Pi. Re 1s; 23. 

scf. cp. 19, 24. — v. Dt 14, 7. 

25-28] cf. cp. 15, 11-20. 

t Le 11, 39, 40. — cf. Tt 1, 15. 

uMr7,4. wvLe16,14; 20,47. 

x Le tr) 44: ¥y cf;-AC'.23) 3% 

ZEph 5, 3, 4. — cf. Nm ro, 

a Le 12,1. [16; 4 Rg 23, 16. 

bLce11,47,48.  cAc7,51, 52. 

d Gn 15, 16; 1 Th 2, 26. — cf. 
Dn 8, 23, Am 1, 3 sqq. 

éecp. 3, 7; 12, 34. 

fvr. 15. — v. Mt ‘; 39. 

34-39] Ev. in fss. s. Steph. prim. 

34-36] Le 11, 49-51. 

£52. 10, 16. 

hv. Ac 13, 1; 1 Cor 12, 28. 

icp. 13, $2. 

1 Gly Cp. 22,35 ° 2a: 

lcf. cp. 10, 17; Mr 13, 9; Ac 
22, 19; 26, 11. — cf. Lc 12, 

m cf{.cp. 10,23; 1Th2,15. (rr. 

n cf. cp. 27, 25- 12. 

o Gn 4, 4, 8; Heb rr, 4; 1 Jo3, 

p Zc, 1. — cf. 2 Par 24, 21. 

qcf. Jl.2, 27. 

r cf. cp. 10, 23; 16, 28; 24, 44. 

Cc 


37-39] Le 13, 34-35. — cf. 
19, 41-44. 

Scp. 21, 35. — cf. cp. 22, 6. 

tcf.Ac 7,59. «cf. cp. 26, 35. 

v cf. Pro r, 24. x Le 23, 28. 


* che Dt 334," x7, “RE, 12: 

¥ Jo 5, 40. 

23 Rego, 7, 8. — cf. Is 64, rr; 
JT 7, 34; 22, 'S- 


a Ps 117, 26. — v. cp. 21, 9. 

1-51] Mr.13, 1-37; Le 21, 5-36. 
— cf. Le 17, 22-37. | 

acf. cp. 21, 23. 

4 Le.ro, 44. CV. cp. 21, I. 


d cf. Mr 4. 34. 

3-8] Ev. in cm. Mm. 

3-13] Ev. in Ms. vot. proT. belli. 
ect. Ac i, 6, 7. 

fvr. 27, 37. — v. 1 Th 2, 19. 


cp. 13, 39. 
Vr 39, 8; Eph j; 6;: Coli 2,78; 
re 8.79318 - Ges. 7 
ivr. II, 24; Jr 14, 14; 1 Jo 2, 
_ 18. — ct. te fe 36, 37. 
jvr. 24. — cf. Jo 5, 43. 
12 Th 2, 2. 
m Dn 2, 28; Api, 1. [Ap 6, 
nIs 19, 2.— cf. 2 Par 15, 6.— cf. 
o Ac 11, 28; Ap 6, 8,-12. 
p Ap 6, 12. 
qcf. Ac 2, 24; Rm 8, 22. 
f. CD. 10,27, 41/24. s Ap 2,10. 
tcp. 23, 34; Jo 16, 2. 


| super illud sunt; 





14 vVae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, quia comeditis domos 
viduarum orationes longas orantes! *propter hoc amplius accipietis 
iudicium. = 

15 Vae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, quia circuitis mare 
et aridam ut faciatis unum “proselytum et, cum fuerit factus, facitis 
eum °filium gehennae duplo quam vos! 

16 Vae vobis, “duces caeci, qui dicitis: 4?Quicumque iuraverit per 
templum, nihil est; qui autem iuraverit in auro templi debet! 
17 Stulti et caeci; quid enim maius est, aurum, an templum quod 
sanctificat aurum? 18 Et quicumque iuraverit in altari, nihil est; 
quicumque autem iuraverit in ‘dono, quod est super illud, debet. 
19 Caeci; quid enim maius est, donum, an altare %quod sanctificat 
donum? 29 Qui onge iurat in altari iurat in eo et in omnibus quae 

let quicumque iuraverit in templo iurat in illo 
et in eo “qui habitat in ipso; 22 et ‘qui iurat in jcaelo iurat in throno 
Dei et in eo ‘qui sedet super eum. 

23™Vae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, qui “decimatis 
mentham et anethum et cyminum et reliquistis quae °graviora sunt 
legis, Piudicium et @misericordiam et *fidem! Haec oportuit facere et 
ila non omittere. 24 Duces caeci excolantes culicem, *camelum autem 
glutientes ! 

25 Vae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, quia ‘mundatis quod 
deforis est “calicis et paropsidis, intus autem pleni estis Yrapina et 
immunditia! 26 Pharisaee caece, munda prius quod intus est calicis 
et paropsidis, ut fiat id quod deforis est mundum. 

27@Vae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, quia similes estis 
Ysepulcris dealbatis, quae a foris parent hominibus speciosa, intus 
vero plena sunt ossibus mortuorum et “omni spurcitia! 28 Sic et 
vos, a foris quidem paretis hominibus iusti, intus autem pleni estis - 
“hypocrisi et iniquitate. 

29 bVae vobis, scribae et pharisaei hypocritae, qui aedificatis se- 
pulcra prophetarum et ornatis monumenta iustorum 3% et dicitis: 
Si fuissemus in diebus patrum nostrum, non essemus socii eorum 
in sanguine prophetarum! 31Itaque testimonio estis vobismetipsis, 
quia °filii estis eorum qui prophetas occiderunt. 32 Et 4vos implete 
mensuram patrum vestrorum. 33 ¢Serpentes, genimina viperarum, 
quomodo fugietis a iudicio ‘gehennae? 34Ideo ecce %Yego mitto ad 
vos “prophetas et sapientes et ‘scribas, et ‘ex illis occidetis et cru- 
cifigetis et ‘ex eis flagellabitis in synagogis vestris et "persequemini 
de civitate in civitatem, 35 ut “veniat super vos omnis sanguis iustus 
qui effusus est super terram a sanguine Abel iusti usque ad san- 
guinem ?Zachariae filii Barachiae, quem occidistis Yinter templum et 
altare. 36 Amen, dico vobis, "venient haec omnia super generationem 
istam. 

37 Jerusalem, JIerusalem, ‘quae occidis prophetas et “lapidas 
eos qui ad te missi sunt, “quoties volui congregare Yfilios tuos, quem- 
admodum “gallina congregat pullos suos sub alas, et Ynoluisti! 
38 Ecce “relinquetur vobis domus vestra deserta. 39 Dico enim vobis: 
Non me videbitis amodo, donec dicatis: ’*Benedictus qui venit in 
nomine Domini’. 1 
2 4 Et “egressus Iesus de templo ibat. Et accesserunt discipuli eius, 

ut ostenderent ei aedificationes templi. 2Ipse autem respon- 
dens dixit illis: Videtis haec omnia? Amen, dico vobis, “non relin- 
auetur hic lapis super lapidem, qui non destruatur. 3Sedente autem 
eo super “montem Oliveti, accesserunt ad eum discipuli ¢secreto dicen- 
tes: Dic nobis quando haec erunt? et quod signum /adventus tui et 
Iconsummationis saeculi? 4 Et respondens Iesus dixit eis: "Videte ne 
quis vos seducat: 5 ‘multi enim venient in nomine meo dicentes: Ego 
sum Christus, et jmultos seducent. 6 Audituri enim estis proelia et opi- 
niones proeliorum. Videte ‘ne turbemini; ™oportet enim haec fieri, 
nondum est finis. 7’"Consurget enim gens in gentem et regnum in 
regnum’, et erunt pestilentiae et °fames et ?terraemotus per loca. 
8 Haec autem omnia initia sunt %dolorum. %*Tunc tradent vos in 
stribulationem et ‘occident vos, et eritis odio omnibus gentibus pro- 











>» 
(4-21), deque altero suo adventu, monita tradit et signa praecurrentia 
describit, (22-35). At quia tempus hoc ab omnibus ignoratur, ne eos ino- 
pinantes deprehendat, vigilantiam inculcat (36-51), propositis parabolis 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
24, 10 — 25, 3 








pter nomen meum. 1° Et tunc “scandalizabuntur multi et invicem 
tradent et odio habebunt invicem. 11 Et multi Ypseudoprophetae sur- 
gent et seducent multos; 12 et, “quoniam abundavit iniquitas, refri- 
gescet Ycaritas multorum. 13 Qui autem perseveravit usque in finem, 
hic salvus erit. 14 Et *praedicabitur hoc evangelium regni in universo 
orbe, in testimonium "omnibus gentibus, et “tunc veniet consummatio. 

15 Cum ergo videritis ’abominationem desolationis’, quae dicta 
est a 4Daniele propheta, stantem in loco sancto (€qui legit intelligat), 
16tunc qui in ludaea sunt fugiant ad montes, 17 et ‘qui in 9tecto 
non descendat tollere aliquid de domo sua, 18 et qui in agro non 
revertatur tollere tunicam suam. 19’Vae autem praegnantibus et 
nutrientibus in illis diebus! 2 Orate autem ut non fiat fuga vestra 
in hieme vel sabbato. 21 Erit enim tunc ‘tribulatio magna, ’ Jqualis 
non fuit ab initio mundi usque modo’ neque fiet. 22 Et, nisi bre- 
viati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro; sed propter 
felectos breviabuntur dies illi. 23 Tunc, si quis vobis dixerit: ™Ecce 
hic est Christus aut illic, nolite credere. 24 Surgent enim ™pseudo- 
christi et °pseudoprophetae et ?dabunt signa magna et prodigia, ita ut 
in errorem inducantur, si fieri posset, etiam electi. 25 Ecce Qprae- 
dixi vobis. 26 Si ergo dixerint vobis: Ecce ‘in deserto est, nolite 
exire; Ecce in penetralibus, nolite credere; 27 Ssicut enim fulgur exit 
ab oriente et paret usque in occidentem, ita erit et ‘adventus Filii ho- 
minis. 28 “Ubicumque fuerit corpus, illic congregabuntur et aquilae. 

29 Statim autem post tribulationem dierum illorum ’ sol obscu- 
rabitur, et luna non dabit lumen suum’, et “stellae cadent de caelo, 
et virtutes caelorum commovebuntur, 3% et tunc parebit Ysignum 
Filii hominis in caelo, et tunc ’“plangent omnes tribus terrae’ et vi- 
debunt ®Filium hominis venientem in nubibus caeli cum virtute 
multa et maiestate. 31 Et Omittet angelos suos cum “tuba et voce 
magna, et “congregabunt electos eius “a quattuor ventis, ‘a summis 
caelorum usque ad terminos eorum. 

32Ab arbore autem fici discite parabolam: cum iam ramus eius tener 
fuerit et folia nata, scitis quia prope est aestas; 33 ita et vos, cum vi- 
deritis haec omnia, scitote quia prope est Yin ianuis. 34 Amen dico vo- 
bis, quia non praeteribit generatio haec, donec omnia haec fiant. 35:Cae- 
lum et terra transibunt, /verba autem mea non praeteribunt. 36De die 
autem illa et hora ‘nemo scit, neque angeli caelorum, nisi solus Pater. 
37 "Sicut autem in diebus Noé, ita erit et adventus Filii hominis. 38Si- 
cut enim erant in diebus ante diluvium comedentes et bibentes, °nu- 
bentes et nuptui tradentes, ?usque ad eum diem quo intravit Noé in 
arcam, 39 et non cognoverunt, donec venit diluvium et @%tulit omnes; 
ita erit et adventus Filii hominis. 49 Tunc ‘duo erunt in agro; unus 
adsumetur et unus relinquetur; 41 duae molentes *in mola; una adsu- 
metur et una relinquetur. 42 ‘Vigilate ergo, quia nescitis qua hora 
“Dominus vester venturus sit; 43 illud autem scitote quoniam, si sciret 
paterfamilias qua hora “fur venturus esset, vigilaret utique et non 
sineret “perfodi domum suam. 44 Ideo et vos Yestote parati, quia, qua 
nescitis hora, Filius hominis venturus est. 45Quis, putas, est “fidelis ser- 
vus et “prudens, “quem constituit dominus suus super familiam suam, 
ut det illis clbum in tempore? 46°Beatus ille servus, quem, cum venerit, 
dominus eius invenerit sic facientem; 47 amen dico vobis, quoniam 
dsuper omnia bona sua constituet eum. 48Si autem dixerit malus 
servus ille in corde suo: “Moram facit dominus meus venire; 49 et 
coeperit percutere conservos suos, manducet autem et bibat cum 
febriosis: 5% 9yveniet dominus servi illius “in die qua non sperat et 
hora qua ignorat, 51 et dividet eum partemque eius ponet cum hy- 
pocritis: ‘illic erit fletus et stridor dentium. 

2 5 Tunc simile erit regnum caelorum @decem virginibus, quae %ac- 

cipientes lampades suas exierunt obviam ¢sponso et sponsae. 
2 Quinque autem ex eis erant fatuae et quinque @prudentes; 3 sed 
quinque fatuae, acceptis lampadibus, non sumpserunt oleum secum; 
ee ui iaritaenise asicocataasS saT Eh te om or cee 
aci Le 19, 13. BALL .42.235;.:36. ccp.9, 15; Jo3, 29; Ap 19, 7: 21, 2, 9. 





g cf. cp. 
1-2]*C 


“uv. Cp. II, 6. 
Vicpi 9,35; 2 Pt 2.°%3. 3-Jo- 47:2. 
x 2.Thi 2,116; 2 Tm*3, 1-5: 
y cf. ap Age Sg eee 
13] * Catech. R. 1 8,7. — * v. 
ZV. Cp. 10, 22. [cp. 10, 22, 
acf. Rm 10, 18; Col 1, 6, 23. 
bcp. oh bite Mr 1b 15. ) 
CCE NEOs) 15, 34-35). 
15-35) Ev. in D. 24 >. Pat. 
@ Dn: 9,.27; 31,°38; 12, 113 — 
cf. 1 Mc 1, 57; 6, 7. 
ecf. Dn 9g, 22, 23, 25; Apt, 3. 
SAR 17): 330 
cp. 10, 27. — v. Le 5, 19. 


Le 23) 29. 
20] * Catech. R. IV 13, 9. 


tvr. 29; Dn 12, 1; Jl 2, 2. — 

j Ap 16, 18. icf. Ap 7, 14. 

ivr. 24, 31; Is 65, 8, 9; Lc 18, 
t: — cf. cp. 22, 14. 

m Le 17, 23. — cf. vr. 5, 26. 

ncf. x Jo 2, 18. 

Ovr. II. — V. Cp. 7, I5. 

pb Dt 13, 1-3; 2 Th 2, 9-11; Ap 
13, 13, 14; 10, 14; I9, 20. 
— cf. cp. 7, 22; Ac 8, g: 

qJo 13, 19; 14, 29. — cf. 2 

rick, Ac-213°38 Pt 35-27 


EVENT 2.3 


ap. 1,8; 
vIs 13, 10; 24, 23; 34, 4; Ez 
325: 43. J4-24:10, 33; Be 253:AC 


2, 20.—c m 5, 20; 8,9; 
Sph) z,.-1§; Ap 6, 12% .8, 12: 
x Ap 6, 13. — cf. Is 14, 12; 
Wie VEL 3 34, 4. 
z Ap 1, 7. — cf. Zc 12, 10-12. 


acp. 26, 64. — cf. cp. 25. 31. 
5 cp. 33, 47. ey 
c1 Cor 15, 52; 1 Th 4, 16; Ap 
d Is 27> 13. — cf. cp. 23, 37; 
2 Th’ 2321 : 


éDn:7,.2; Ze 2;:6: Ap 7, -%. 

f Dt 4, 32. — cf. Dt 30, 4. 

g Jc 5, 9; Ap 3, 20. 

Acp. 10, 23; 16, 28; 23. 36. 

+,.Ps:y0r, 27; 35 §1,-6: 2. Et 3,20. 
— cf. cp. 5, 18; Heb 12, 27. 

{2s FY 2; 118, 89; Is 40, 8. 


mCI..2C tA, 7,-AC kT, .7: 

nLc 17, 26, 27. — v. Gn 6, 

OCP. 22, 30 (11-13. 

bp Gn 7, 7-16. q2Pt3,6 

iLO -L7, 36; 39. 

SEX 11, 53..18-47.2 

ticp. 25; 832-20; 2.25. L012, 57; 
AC 20;°31* 1. Cor..16jo13; 1 


, UG, 1 Ptes, 85 7Acz16; 
42] v. Le 12, 35, 36. [15 etc. 
13, *s 
43-51] cf. Le 12, 39-46. 
v- cht Th §, 2; 2. Pt.3, 10; Ap 
SCD. 6.10. 3, 3- 
y cf. cp. 25, 10. [Heb 3, 5. 
S:Cp: 28 21,:2333Cor 4, 2; 


@Cp.272.24; 10, 165 25, 2; Le 
tou) i Cor’ .0,: 15. 
Bcis- cp. 20, 8;-Lc.8, 3. 
c Jo 12, 17; Ap 16, iy 
46,47 Cm. in cm. é 
fss. s. Callisti et s. C 
“cp. 25,. 21, 23. m. 
27,940; 25. 10. hcp. 25, 13. 
atech.R. 1 10, 8.—* cf. II 8, 15. 
dcf.cp. 7. 24. — V. Cp. 24, 45. 





— 9gs1.— 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 


25, 4-44 





¢ 
decem virginum (25, 1-13) et domini a servis suis talentorum ratio- 
nem exigentis (14-30) atque extremo iudicio, in quo quisque secundum 
opera sua accipiet, descripto (34-46). 








4,6] R., V., Cm. etc. in cm. et 
in fss. ee: or 

écp. 24, 48. — cf. vr. 19. 

ch. Mr 13735, c 

ret. Le rates: 

hcf. cp. 13, 44. 

10-12] cf. Le 13, 25-27. 

iCD. 24, 44. 

jcp. 22, 2. — v. Ap. 19g, 7. 

tr) cf. Catech. R. lv i =F 

eat Cpe Ye2e) 33: 

MCD. 16;°33°> Le 1, 25- — cf. 

NV. CD. 24, 42. 2 Tm 2, 19. 

Ocp. 24, 36, 50. 

pees ef. Lc 19, 12-27. 


14-23) Ev. in cm. Cf. P. 
p cf. Mr 13,34. gcd. 21, 33. 
rcp. 18, 24. scf. Rm 12, 6. 


tcf. cp. 19, 44. 

© uwcf. cp. .21, 40; 24, 50. 

v'ep. 28: 23; m 14, 12. — 
cf." Lemt6; 2. 

20, 21] Antt., R. et Cm. in cm. 
Cf. et fss: Mm. P. 


XVI. 23; CD. 24, 45-47. 

y Le 16, 10; 1 Cor 4, 2. — ef. 
S Cp. 24, 47: [1 Tm 3, 12. 
acf. Jo 15, 11. 

27]..Caterh. R. 123,43: 

bcf. 1 Rg 25, 3. 

COREL. 2 RBs 2 kd: 

dcf. cp. 20, 14. {rr. 


ée cp. 18, 32; Pro 20, 4; Rm 12, 
fcf. Le 12, 48. — v. ep. 13, 12. 


ert Leer7 10 
i'CD. (8, 1123; S42; 23. 
$CD..+46/51273 Za, (90; 26;C64: 


"CD. 13, 49. — ch, Ez 34, 17. 
34) * Cat fir 
8, 16; IV rr, 10, 19. — v. 
vr. 40; Sap ro, 12. — Int. 
(Ps 95) in fr. 4 2. Psch. et 
in fs. triumphi s. Crucis. 
ovr. 40; Le 19, 38; Ap 17, 14, 
19, 16. — cf. Is 6, 5. 
: - Ps 4: 10; 
q Is 65, 23; Ep 


“cp. 13, 35 : 

vIs 58, 7; Ez 18, 7, 16. — cf. 

wef. cp. 10, 42) [Jc 2,15, 16. 

x Jb 31, 32; Rm 12, 13; Heb 
3, 2) -~.el. 2 Tim 3 rs 
§, 10; 1 Pt 4, ?: 

y cf. Ecli 7, 39; Le ro, 33, 34. 

SIC 1,27 


a2 Tm 1, 16. — cf. Heb ro, 
b cf. p> 6; 3. [34; 13, 3. 
40| Cm. ut s. ur. 31-46 et in 
fss. quornd. Mm. — * Catech. 
eee & es 
CV. Cp. 10, 40, 42; 18, ro. 
dcp. 28, 10; Jo 20, 17; Rm 8, 
29; Heb 2, 11. — cf. cp. 12, 
ecf. Pro 19, 17. [50. 
£C0e 2. 237° Ps 8 ot 
g ct. Heb 6, 9. 

A cp. 13, 40, 42. — V. cp. 18, 8. 
op 4, 5,8; 13, 39; 2 Pt 2,4; 
u 6; Ap 22, hi 20, 10. 

2, 43. 46) * cf. atech. R. IIT 
cf. 22, 7. 8, 16. 





4prudentes vero acceperunt oleum in vasis suis cum lampadibus. - 


> ¢(Moram autem faciente sponso, dormitaverunt omnes et dormierunt. 
6 /Media autem nocte clamor factus est: Ecce sponsus venit, exite ob- 
viam ei. 7 Tunc surrexerunt omnes virgines illae et J9ornaverunt lampa- 
des suas. 8 Fatuae autem sapientibus dixerunt: Date nobis de oleo 
vestro, quia lampades nostrae exstinguuntur. 9 Responderunt pruden- 
tes dicentes: Ne forte non sufficiat nobis et vobis, ite potius ad venden- 
tes et “emite vobis. 19 Dum autem irent emere, venit sponsus, et quae 
iparatae erant intraverunt cum eo ad Jnuptias, et clausa est ianua. 
11 Novissime vero veniunt et reliquae virgines dicentes: ‘Domine, 
Domine, aperi nobis. 12 At ille respondens ait: Amen, dico vobis, 
“nescio vos. 13 "Vigilate itaque, quia °nescitis diem neque horam. 

14 pSicut enim homo %peregre proficiscens vocavit servos suos et 
‘tradidit illis bona sua. 15 Et uni dedit quinque ‘talenta, alii autem 
duo, alii vero unum, unicuique secundum propriam virtutem et 
profectus est statim. 16 Abiit autem qui quinque talenta acceperat 
et operatus est in eis et lucratus est alia quinque; 17 similiter et 
qui duo acceperat lucratus est alia duo; 418 qui autem unum acce- 
perat abiens ‘fodit in terram et abscondit pecuniam domini sui. 
19 Post multum vero temporis “venit dominus servorum illorum et 
Yposuit rationem cum eis. 29 Et accedens qui quinque talenta acce- 
perat obtulit alia quinque talenta dicens: Domine, quinque talenta 
tradidisti mihi, ecce alia quinque superlucratus sum. 2! Ait illi do- 
minus eius: Euge, serve bone et “fidelis, quia Ysuper pauca fuisti 
fidelis, “super multa te constituam: “intra in gaudium domini tui. 
22 Accessit autem et qui duo talenta acceperat et ait: Domine, duo 
talenta tradidisti mihi, ecce alia duo lucratus sum. 23 Ait illi do- 
minus eius: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fi- 
delis, super multa te constituam; intra in gaudium domini tui. 
24 Accedens autem et qui unum talentum acceperat ait: Domine, 
scio quia homo ¢durus es: metis ubi non seminasti et congregas 
ubi non sparsisti; 25 et timens abii et abscondi talentum tuum in 
terra: ecce habes %quod tuum est. 26 Respondens autem dominus 
eius dixit ei: “Serve male et piger, sciebas quia meto ubi non se- 
mino et congrego ubi non sparsi; 27 oportuit ergo te committere 
pecuniam meam nummulariis, et veniens ego recepissem utique 
quod meum est cum usura. 28 Tollite itaque ab eo talentum et date 
ei qui habet decem talenta; 29 fomni enim habenti dabitur, et abun- 
dabit; ei autem qui non habet, et quod videtur habere auferetur 
ab eo. 30Et Yinutilem servum “eicite in tenebras exteriores: illic 
erit fletus et stridor dentium. 

317Cum autem venerit Filius hominis in maiestate sua, et omnes 
angeli cum eo, /tunc sedebit super sedem maiestatis suae, 32 et 
lcongregabuntur ante eum omnes gentes, et ™separabit eos ab in- 
vicem, sicut pastor segregat ™“oves ab haedis, 33 et statuet oves 
quidem a dextris suis, haedos autem a sinistris. 34 Tune dicet °rex 
his ?qui a dextris eius erunt: Venite, %benedicti Patris mei, “possi- 
dete ‘paratum vobis tregnum a “constitutione mundi. 35 °Esurivi 
enim, et “dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bibere; 
Zhospes eram, et collegistis me; 36nudus, et cooperuistis me; 
Yinfirmus, et “visitastis me; im carcere eram, et venistis ad me. 
37 Tunc respondebunt ei iusti dicentes: Domine, quando te vidimus 
esurientem et pavimus te, sitientem et dedimus tibi potum? 38 quando 
autem te vidimus hospitem et collegimus te, aut nudum et coope- 
ruimus te? 39 aut quando te vidimus infirmum aut in carcere et ve- 
nimus ad te? 40Et respondens rex. dicet illis: Amen, dico vobis, 
quandiu ¢fecistis uni ex his %fratribus meis minimis, ¢mihi fecistis. 
41 Tunc dicet et his qui a sinistris erunt: /Discedite a me, %male- 
dicti, “in ignem aeternum, qui paratus est ‘diabolo et angelis eius. 
42 jEsurivi enim, et non dedistis mihi manducare; sitivi, et non 
distis mihi potum 43 hospes eram, et non collegistis me; nudus, 
et non cooperuistis me; infirmus et in carcere, et non visitastis me. 
44Tunc respondebunt ei et ipsi dicentes: Domine, quando te vidi- 
mus esurientem aut sitientem aut hospitem aut nudum aut infirmum 








— 957 = 


oo ee 








2. De passione, morte et resurrectione DNC. (26, 1-28, 20). Mystica unctionea Maria 
in victimam consecratus (26,1-16), pascha manducat, instituit Eucharistiam 
et imminenti sua morte adnuntiata (17-29), in montem Olivarum egreditur 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
25, 45 — 26, 38 








aut in carcere et non ministravimus tibi? 45 Tunc respondebit illis 
dicens: Amen, dico vobis, quandiu non fecistis ‘uni de minoribus 
his, ™nec mihi fecistis. 46 Et “ibunt hi in supplicium aeternum, iusti 
autem in °vitam aeternam. 
2 6 “Et factum est, cum consummasset Iesus sermones hos omnes, 
dixit discipulis suis: 2 Scitis quia post biduum °Pascha fiet, et 
Filius hominis tradetur °ut crucifigatur. 3’ Tunc “congregati sunt prin- 
cipes sacerdotum et seniores populi in “atrium principis sacerdotum, 
qui dicebatur /Caiphas, 4 et %consilium fecerunt, ut Iesum dolo te- 
nerent et occiderent. 5 Dicebant autem: Non in die festo, “ne forte 
tumultus fieret in populo. 
6 Cum autem Iesus esset in ‘Bethania in domo Simonis leprosi, 
T accessit ad eum mulier habens alabastrum unguenti pretiosi et effudit 
super caput ipsius recumbentis. 8 Videntes autem /discipuli indignati 
sunt dicentes: Ut quid perditio haec? 9% potuit enim istud venundari 
multo et “dari pauperibus. 10/Sciens autem Iesus ait illis: Quid molesti 
estis huic mulieri? Opus enim bonum operata est in me; 11 nam sem- 
per ™pauperes habetis vobiscum, “me autem non semper habetis. 
12 Mittens enim haec unguentum hoc in corpus meum °ad sepeliendum 


me fecit;13amen, dico vobis, ?ubicumque praedicatum fuerit hoc evan-.| 


gelium, in toto mundo, dicetur et quod haec fecit %9in memoriam eius. 

14 Tunc abiit unus de duodecim, qui dicebatur "Iudas Iscariotes, 
ad principes sacerdotum 15 et ait illis: Quid vultis mihi dare, et 
ego vobis eum tradam? At illi ‘constituerunt ei ‘triginta argenteos. 
16 Kt “exinde quaerebat opportunitatem ut eum traderet. 

17 Prima autem “die azymorum, accesserunt discipuli ad Iesum di- 
centes: Ubi vis paremus tibi comedere Pascha? 18 At Iesus dixit: ¥Ite 
in civitatem ad quendam et dicite ei: *Magister dicit: Tempus meum 
prope est: apud te facio Pascha cum discipulis meis. 19Et fecerunt 
discipuli sicut constituit illis Iesus, et paraverunt Pascha. 20 Vespere 
autem facto, discumbebat cum duodecim discipulis suis. 21Et edentibus 
illis dixit: Amen dico vobis quia °unus vestrum me traditurus est. 22Et 
contristati valde coeperunt singuli dicere: Nunquid ego sum, Domine? 
23 At ipse respondens, ait: °Qui intingit mecum manum in paropside, 
hic me tradet. 24 Filius quidem hominis vadit, %sicut scriptum est de 
illo; ¢vae autem homini illi, per quem Filius hominis tradetur! fbo- 
num erat ei, si natus non fuisset homo ille. 25Respondens autem Iudas, 
qui tradidit eum, dixit: Nunquid ego sum, 9Rabbi? Ait illi: *Tu dixi- 
sti. 26Cenantibus autem eis, accepit Iesus panem et ‘benedixit ac fregit 
deditque discipulis suis et ait: JAccipite et comedite: hoc est corpus 
meum. 27 Et accipiens calicem ‘gratias egit et dedit illis dicens: Bibite 
ex hoc omnes; 28 hic est enim ™sanguis meus ™novi testamenti, qui 
pro °multis effundetur ?in remissionem peccatorum. 29 Dico autem 
vobis: Non bibam amodo de hoc genimine vitis, usque in diem illum, 
cum illud bibam vobiscum novum 4@in regno Patris mei. 

30 Et, *thymno dicto, *exierunt in ‘*montem Oliveti. 31 Tunc dicit 
illis Iesus: Omnes vos “scandalum patiemini in me in ista nocte; 
scriptum est enim: ’’Percutiam pastorem, et dispergentur oves gre- 
gis’. 32 Postquam autem resurrexero, “praecedam vos in Galilaeam. 
33 Respondens autem ¥Petrus ait illi: Et si omnes scandalizati fue- 
rint in te, ego nunquam scandalizabor. 34 Ait illi Iesus: Amen dico 
tibi quia in hac nocte, Yantequam gallus cantet, ter me °negabis. 
35 Ait illi Petrus: Etiamsi oportuerit me mori tecum, non te negabo. 
Similiter et omnes discipuli dixerunt. 

86 Tunc venit Iesus cum illis in villam, quae dicitur Gethsemani, 
et dixit discipulis suis: Sedete hic, donec vadam illuc et orem. 37 Et, 
Cadsumpto Petro et @duobus filiis Zebedaei, coepit contristari et 
moestus esse. 38 Tunc ait illis: @Tristis est anima mea usque ad 
mortem: sustinete hic et vigilate mecum. 
- 7-31..— cf. Le 22, 31-34. fs ae & 
te a he ca ar Vv. in D. in Sibis et PY ay d Seg. 28, 
2 Le 22,\33- 34; Jo 13; 37,'38. avr. 75. 6 cf. Ac 3, 13, 14. 
6-46] Yr 14, 32-42: 22, 40-46. 
des. PEA 37] Ant. in fs. ss. Ros. BMV. co. Acai. 
Pers} Oa: ecf. Psqr.*6, 7; JO 12, 27. 





ucp. 11, 6. — cf. vr. 33. 
; 10, 16; Mr 16, 7. 
35] * Catech. R. IV 15, 3. — v. Jo 21, 15, 17. 
36-48] Ant. etc. in fs. Orat. D. N., in mai. hebd. etc. 

d 38-451 * Catech. R. IV 12, 9; 15, 2, 3. — * cf. 


lcf. vr. 40. 

m cf. Lc 10, 16; Ac 9g, 5; 1 Cor 

46} " Catech. R. I 13; 2. © £8)42. 

n Dn 12, 2; Jo 5, 29. 

o Rm 2, 7; 5, 21; 6, 23.— cf.Jo 
£0;:28%27;:3'-2 Jo 2, 2§ eke. 


av.cp. 7,28. _[Palm. (31, 32). 
2-27, CON Passio DNJC. pro D. 
ersicMir 14, 1, as: dic' 22, 3,2. 
bv. Jo 6, 4. 
cv.cp.20, 19. [fr. 6 p.D. Pass. 
3-5] R. in Cena Dit. — Ant. in 
dcf. Ps 2, 2; Jo 11, 47; Ac 4, 
Jo 18, 15. 24, 
Cc 3, 2; Jo 11, 49; 
18, 13; Ac 4, 6. 
Be Cp3.22 46>" Jo-125"5 3° 
cp. 27, 24. — cf. Le 22, 
6-13] Mr 14, 3-9; Jo 12, 2-8. 


Dh amed ” f 7, 36-50. 

tcp. 21, 17; jo 11, 18. 

jcf. Jo 12, 4. k cf. Jo 13, 29. 
icp. 16, 8. m Dt 15, It. 


“CD. 9, I§. — Vv. JO 7, 33. 


o Jo. 19, 40. dcf.cp. 24, 14. 
q Ac 10, 4. 
14-16]. Mr 14, 10, 11; Le 22, 


3-6. — cf. Jc 13, 2, 26; 30. 
CHEV ERTS ECDs 105. 4 1.274 Sh AC 


1, 16. — cf. Jo 6, 71, 12, 4. 
sZc 11, 12. — cf. Gn 23, 16; 
Jr 32, 9. 


tcp. 27. 3, 9. — cf. Ex 21, 32. 


‘uci. 1 Tm 6, 9, 10. 


vv. Cp. 20, 18, 19. {7-13. 
17-19) Mr 14, 12-16; Lec 22, 
174 cf. Catech. R. Il 4, 13. 
x Ex 12, 18-20. 

y cf. cp. 21,-2, 3. 

zcf. cp. 23, 8. — v. Jo 11, 28. 


8, 30; 
20-30] Mr 14, 17-26. — ct. Le 
22, 14-23; Jo 13, 21-26. 
Jo::6; 72; ‘ 1 
21, 22, 23, 24] R. in Cena Dii. 


10 - Ch 16 j8g,uTS: 


dvr. 54, 56; Mr 9, 11; Lc 18, 
31; 24, 25, 27, 46; Ac 17, 2, 
Sy 2 Gy 22; 52.3%" x Cor-15573 1k 

e cf. cp. 18, 7. Ptil, 40;.24. 

FJ0 1752223 : 

24c] V. in RR. in Cena Dii. 

BE 49. — v. Jo 1, 38. 
vr. 64. — v. Le 22, 70. 

26-29] Mr 14, 22-25; Le 22, 
18-20; : Cor 11, 23-25. 

26] * Catech. R. Tl pM RE cae * 
etc.; IV 12 20. — R. im fs. 

. Ch. etc. et Ant. in 


t-V,Cp,- BS; 30. 55. 
m Ex 24, 8. — cf. Zc 9, II; 
n Jr 31, 32-34. (Heb £3, 20. 


Ov. Cp. 20, 28. 

dcf. Mp4; be x, 77: 
209] * Catech. R. II 4, 15. 
qcf. cp. 13, 43. 

rcf. Ps 112-117. 


§.bc? 22.6392: Jo 183i 1, [36. 
tcp. 21, 1; 24, 3 etc. — cf. vr. 
v Zc 13, 72 — 


y cf. Le 22, 31,°33. 


cecfsiep: 17. 3; 





— ia 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 


26, 39-75 


discipulorum fugam et Petri negationem praedicens (30-35). Porro, post- 
quam oravit (36-46), satellitibus a luda adductis semetipsum tradit (47- 
56), et ab eis ad Annam et Caipham trahitur, morti reus dicitur (57-68), 








ive Heb §.:-75°8: 


Cp. 20.5935) JO 832 1%: 
vr. 42; Jo 5,30; 6, 38; Ph 2,8. 


ir Pt 4, 7.—v. cp. 24, 42. 
Pel cp, 6.54) 
k cf. Heb 4, 15. 


ELe Os. 42: 

m ch; 2°Cor! 13-8" 

n cf. vr. 18. 

ONT. 24> CDs. 17522 1:26, 18; 
p Jo 14, 


Ee 
47-56] Mr 14, 43-50: Le 22, 


48) R. et Ant. in Cena Diit. 

rLe 7, 38, 45; 15, 20; Ac 20, 
37. — cf. 2 Rg 20, 9. 

Pe 20, 145722, T2. 

jo) v 


J v. UF. 55. 
£.€f,° JO: 33729: 
WOT: MLS 29538. 


v Ap 13, 10. — cf. Gn 9g, 6; Ez 
x Jo ro, 17, 18. 35. 6. 
eft. 4, 2: 4 Re 6,17; Dn 


7, 10; Jo, 18, 36. 

2 Ol. 8, 30. 

av. VT. 24, 56; cp. I, 22. 

fi) R. in Parasc. — v. vr. 3, 4. 
Jo 8, 2; 18, 20. — cf. cp. 23, 


: 37; Le 2, 46; 4, 44. 

. 21, 23. — cf. cp. 4, 23. 

561% cf’ Catechs Ril :3;::22; 
93 

. — cf. Ps 87, 9, 19; 
Jo 16, 32. 

57-68] Mr 14, 53-65. — cf. Jo 
¥83:22,°34¢ 19-24. 

EV) VEi 2: 

fetsJo: 183-153 

58,57] v. ur. 48. 

vr. °3,, 60: 

cp. 2% 13°30. P86; 13: °° AG §. 


icp. §, 22; 10, 17 etc. 
ct, 3° Re 27, 710; 735 Vc 6; ‘rr: 
Ps 26, 12; 34, II. 
m Dt 19, 15. 
n cf. Ac 6,14. — v. Jo 2, 19-21. 
Ocp. 27, 40. 
pcp. 27, 22, 345: 18°53, 75 40 


19, 9. 

63-66] cf. Le 22, 66-71. 

qg Gn 24;232 Ble s7-2- 

rcf. cp. 22, 42-45. 

SV. CP. 14, 33. 

bcp, 26, u, 2445 80% De 9,13. 
— cf. cp. 25, 31. 

uw Ps 109, 1. — cf. Mr 16, 19; 
Ac 7. 56. 

vcf. Nm 14, 6; Ac 14, 13. 

xcp. 9, 3; Jo 10, 33, 36. 

yCD..20, 18. — Ve LV. 24, 1G; 


oO 19, 7- 
2 cp. 27, 30; Is 50, 6; Mr 10, 34. 


alc 22, 63-65; Js 18, 22. — 
cf: Jops 5s 393. AC 23,2. 
— I 


§5-62; Jo 18, 16-18, 25-2 4 
(71), 73] Ant. fr. 4 mai. hebd. 


0 8, 55. 
ecf. Jd 12, 6. 
751 * Catech. R. II 5, 28; IV 





39 Et progressus pusillum procidit in faciem suam /orans et dicens: 
Pater mi, si possibile est, transeat a me Ycalix iste; “veruntamen 
non sicut ego volo, sed sicut tu. 4®Et venit ad discipulos suos et 
invenit eos dormientes et dicit Petro: Sic non potuistis una hora 
vigilare mecum? 41 'Vigilate et orate, jut non intretis in tentationem; 
Spiritus quidem promptus est, “caro autem infirma. 42 Iterum secundo 
abiit et oravit dicens: Pater mi, si non potest hic calix transire, 
nisi bibam illum, fiat voluntas tua. 43 Et venit iterum et invenit eos 
dormientes (‘erant enim oculi eorum gravati) 44 et, relictis illis, ite- 
rum abiit et oravit ”tertio eundem sermonem dicens. 45 Tunc venit 
ad discipulos suos et dicit illis: Dormite iam et requiescite: ecce 
"appropinquavit hora, et °Filius hominis tradetur in manus pecca- 
torum. 46 PSurgite, eamus: ecce appropinquavit qui me tradet. 

47 Adhuc eo loquente, ecce @ludas, unus de duodecim, venit, et 
cum eo turba multa cum gladiis et fustibus missi a principibus sacer- 
dotum et senioribus populi. 48 Qui autem tradidit eum dedit illis 
signum dicens: Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete eum. 
49 Et confestim accedens ad Iesum dixit: Ave, Rabbi. Et ‘oscula- 
tus est eum. 59 Dixitque illi Iesus: sAmice, ‘ad quid venisti? Tunc 
accesserunt et manus iniecerunt in Iesum et tenuerunt eum. 51 Et 
ecce unus ex his, qui erant cum lIesu, extendens manum exemit 


“gladium suum et percutiens servum principis sacerdotum ampu- 


tavit auriculam eius. 52 Tunc ait illi Iesus: Converte gladium tuum 
in locum suum; Yomnes enim qui acceperint gladium gladio peri- 
bunt. 53 An “putas, quia non possum rogare-Patrem meum, et exhi- 
bebit mihi modo Yplus quam duodecim @legiones angelorum? 54 #Quo- 
modo ergo implebuntur Scripturae, quia sic oportet fieri? 55 In illa 
hora dixit Iesus turbis: Tanquam ad latronem existis cum gladiis 
et fustibus comprehendere me: cotidie apud vos °sedebam “docens 
in templo, et non me tenuistis. 56 Hoc autem totum factum est, ut 
adimplerentur Scripturae prophetarum. “Tunc discipuli omnes, relicto 
eo, fugerunt. 

57 At illi tenentes Iesum, duxerunt ad “Caipham principem sacer- 
dotum, ubi scribae et seniores convenerant. 58/Petrus autem seque- 
batur eum a longe usque in Yatrium principis sacerdotum, et ingres- 
sus intro sedebat cum ’ministris, ut videret finem. 59 Principes autem 
sacerdotum et omne ‘concilium /Squaerebant falsum testimonium 
contra Iesum, ut eum morti traderent, 6®et non invenérunt;\‘cum 
multi falsi testes accessissent. Novissime autem venerunt “duo falsi 
testes 6let dixerunt: Hic dixit: "Possum °destruere templum Dei 
et post triduum reaedificare illud. 62 Et surgens princeps sacerdotum 
ait illi: Nihil respondes ad ea quae isti adversum te testificantur? 
63 Plesus autem tacebat. Et princeps sacerdotum ait illi: ¢Adiuro te 
per Deum vivum, ‘ut dicas nobis si tu es Christus *Filius Dei. 
64 Dicit illi Iesus: Tu dixisti; veruntamen, dico vobis, amodo ‘vide- 
bitis Filium hominis “sedentem a dextris virtutis Dei et venientem 
in nubibus caeli. 65 Tunc princeps sacerdotum Yscidit vestimenta sua 
dicens: *Blasphemavit: quid adhuc egemus testibus? Ecce nunc 
audistis blasphemiam: 66 quid vobis videtur? At illi respondentes 
dixerunt: YReus est mortis. 67 Tunc “exspuerunt in faciem eius et 
@colaphis eum ceciderunt, alii autem palmas in faciem eius dede- 
runt 68 dicentes: Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit ? 

69 Petrus vero sedebat foris in Yatrio, et accessit ad eum una 
ancilla dicens: Et tu cum Iesu galilaeo eras; 78 at ille negavit coram 
omnibus dicens: Nescio. quid dicis. 71 Exeunte autem illo ianuam, 
vidit eum alia ancilla et ait his qui erant ibi: Et hic erat cum Iesu 
cNazareno;. 72 4et iterum negavit cum iuramento: Quia non novi 
hominem. 73 Et post pusillum accesserunt qui stabant et dixerunt 
Petro: Vere et tu ex illis es; nam et ‘loquela tua manifestum te 
facit. 74 Tunc coepit detestari et iurare, quia non novisset hominem, 
et continuo gallus cantavit. 75 Et recordatus est Petrus verbi lesu 
quod dixerat: ’/Priusquam gallus cantet, ter me negabis’. Et egres- 
sus foras flevit amare. 

















ter a Petro negatur (69-75) et, dum luda facti paenitens se interimit, ad EVANGELIUM 
Pilatum traducitur (27, 1, 10), Ab eo innocens damnatur, Barabbae po- SEC. MATTHAEUM 
sponitur (11-21), flagellatur et illuditur, et tandem crucifigitur et caelo 27, 1-40 
2 7 @Mane autem facto, consilium inierunt omnes principes sacer- gus 15, 1; Le 22, 66. 
dotum et seniores populi adversus Iesum, ut eum morti trade- | 7 Mt A214 er 15; ag bs 
rent. 2Et vinctum ‘adduxerunt eum et tradiderunt ¢Pontio Pilato dlc 3, 15 iy et ;’ Ac 3 131 4 
praesidi. 27; 1 et 13. . Cp. 20, 
3Tunc videns ¢ludas, qui eum tradidit, quod damnatus esset, 4a. cp. zt 14, 15. [19. 
paenitentia ductus rettulit triginta argenteos principibus sacerdotum aA hCalet ae 1A oy 
et senioribus 4dicens: Peccavi tradens /sanguinem iustum. At illi "14, 4. —Ant. in 4 yey oh 
dixerunt: Quid ad nos? 9tu videris. 5 Et, proiectis argenteis in templo, | & Yr. 24. [Sang. DNJC. 
recessit et ‘abiens laqueo se suspendit. §6 Principes autem sacerdo- 4] PA hs age » 48. age 
& 17, 23. 
tum, acceptis argenteis, dixerunt: Non licet eos mittere in ‘cor- | icf. Mr 12, 41, 43; Le 21, 1; 
bonam, quia pretium sanguinis est. 7 Consilio autem inito, eme- Jo 8, 20. 
runt ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum. & Propter hoc | jAc 1, 19. 


vocatus est Jager ille Haceldama, hoc est ager sanguinis /“usque 
in hodiernum diem. 9% Tunc impletum est quod dictum est per Iere- 
miam prophetam dicentem: ’™Et acceperunt triginta argenteos, pre- 
tium appretiati, quem appretiaverunt a filiis Israél; 19 et "“dederunt 
C08, by agrum figuli, sicut constituit mihi Dominus’. 

1Tesus autem stetit ante praesidem, et interrogavit eum praeses 
a Tu es "rex Iudaeorum? Dicit illi Iesus: 2Tu dicis; 12 et, 
%cum accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus, nihil 
respondit. 13 Tunc dicit illi Pilatus: "Non audis quanta adversum te 
dicunt testimonia. 14 Et non respondit ei ad ullum verbum, ita ut 
miraretur praeses vehementer. 15 Per diem autem sollemnem consuc- 
verat praeses populo dimittere unum vinctum, quem voluissent. 16Ha- 
bebat autem tunc vinctum insignem, qui dicebatur Barabbas; 17 con- 
gregatis ergo illis, dixit Pilatus: Quem vultis dimittam vobis, Barab- 
bam an Iesum ‘qui dicitur Christus? 18 Sciebat enim quod tper 
invidiam tradidissent eum. 19 Sedente autem illo “pro tribunali, 
misit ad eum uxor eius dicens: Nihil tibi et Yiusto illi; multa enim 
passa sum hodie “per visum propter eum. 29 Principes autem sacer- 
dotum et seniores Pperauaserant populis ut peterent Barabbam, Iesum 
vero perderent. 21 Respondens autem praeses ait illis: Quem vultis 
vobis de duobus dimitti? At illi dixerunt: Barabbam. 22 Dicit illis 
Pilatus: Quid igitur faciam de Iesu, qui dicitur Christus? 23 #Dicunt 
omnes: Crucifigatur. Ait illis praeses: “Quid enim mali fecit? At 
ili magis Sashapent dicentes: Crucifigatur. 

24 bVidens autem Pilatus quia nihil proficeret, sed magis °tumul- 
tus fleret, accepta aqua, davit manus coram populo dicens: @Inno- 
cens ego sum a sanguine iusti huius; vos videritis. 25 Et respondens 
universus populus dixit: fSanguis eius super nos et Ysuper filios 
nostros. 26 Tunc dimisit illis Barabbam, Iesum autem “flagellatum 
tradidit eis, ut crucifigeretur. 

27 Tunc milites praesidis suscipientes Iesum in ‘praetorium con- 
gregaverunt ad eum universam /jcohortem. 28 Et exsuentes eum 
lclamydem coccineam circumdederunt ei 29 et plectentes coronam 
de spinis posuerunt super caput eius et harundinem in dextera eius 
et, gene flexo ante eum, illudebant ei dicentes: Ave, "rex Iudaeo- 
rum. 30Et °exspuentes in eum acceperunt harundinem et percutie- 
bant caput eius. 31 Et, postquam illuserunt ei, exsuerunt eum clamyde 
et induerunt eum vestimentis eius et ?duxerunt eum, ut crucifi- 
gerent. 

32 @Exeuntes autem ‘invenerunt hominem cyrenaeum nomine 
Simonem; hunc fangariaverunt ut tolleret crucem eius. 33 Et vene- 
runt in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Calvariae locus. 34 Et 
tdederunt ei vinum bibere cum “felle mixtum, et, cum gustasset, 
noluit bibere. 35 Postquam autem crucifixerunt eum, ’diviserunt vesti- 
menta eius sortem mittentes, ut impleretur quod dictum est per pro- 
phetam dicentem: YDiviserunt sibi vestimenta mea et super vestem 
meam miserunt sortem ’. 
suerunt super caput eius causam ipsius scriptam: HIC EST IESUS 
REX IUDAEORUM. 38 Tunc “%crucifixi sunt cum eo duo latrones, 
Zunus a dextris et unus a sinistris. : 39 @Praetereuntes autem °blasphe- 
mabant eum “moventes capita sua 4% et dicentes: Vah, qui ddestruis 
temnlum Dei et in triduo il!ud reaedificas! salva temetipsum: ¢si /Fi- 


36 Et “sedentes servabant eum. 37 Et impo- 





tcp. 28, 15. — cf. Gn 26, 33. 
mZc Il, 13. 
n cf. Jr 82. 6-9. 


II- Be Mr 15, 2- Pa Lc:.23,: 2, 
; Jo 18, 29-38 

gta 29, 373 cp. 2, 2s. e718: 
39; _19, 3. — CI. ‘vr. 42. 

p.cp. Le 22, 70; 12>Tm_6;-13 

dcp. 26, 63; Is'53, 7; Jo 19, 9 

r Jo 19, 10. 

15-26] Mr 15, 6-15; 


Le 23, 17- 
25; J» 18, 39-19, I. 

S vr. 22 

tcf: cp. 21; » 38; Jo 12, 19. 

u Jo 19, 13; Ac 12, 2I; 25, 6 
v vr. 24. — cf. Le a5 47. 
“ef. ep. 13, P19 

y cf. Ac 3, 14. 

2 Ac 13, 28. 


act;"Lc 73, 41; 
b Jo 12, ae. 

c cf. 

44, 2 ps ses Anis” in fs. pretiosiss. 


ene 

tear, 6-8; Ps 25, 6; 4 

oer Pro 30, 20. 

fcf. cp. 23, 35, 36; Js 2, 16: 
Ac 28. 


Jo 8, 46. 


cf. Ex 20, Lm: 5, 7. 
cp. 20, 19; “a 50, 6; 53, 5. 
— cf. Le 23, 16; Jo 19, 1 


27-31] Mr 15, 16-20; Jo 19, 2,3. 

27-30] Antt. etc. in fs. ss. spt- 
neae Cor. 

#Jo 18, 28, 33; 19, 9; Ac 23, 
35; Ph, 13. 

jv. Ac 10, I. 

l Ap 18, 12, 16. — cf. Le 23,11. 

™ CP. 20, 19. 

mv. Vr. II. 

AS a 26, é7 Mr 10, 34. — V. 
Ss 6. 


pMr 18, 34. 

gq Heb 13, 12. ee cp. 21, 39: 
Nm 15, 35. 

T1029, 26: 

s Mr 15, 21. — cf. cp. 5, 41 

33-51] Mr a's 38. — cf. Le 
23, 33-45; Jo 19, 17-30. 
£ cf.’ Ps 68; 22% Mr-rs, 23. 

ucf. Ac 8, 23. 

v.Ps 2r, 19. 

x vr. i; — cf. Ps az, 18. 

37] Ant. in Parase. 

y Is 53, 12. 

2 Ci.-Cpe0:. 21 


a Jr 18, 16. — cf. Lm 1, 12. 
b: Le 22, 653.23, 39. — cf. ae 


20%. 
eyp, 16,-S3, .Ps 21, 
Ecli my 39; aes 8; 
27° 
dcp. 26, rer ss 9 Jo 2, 
ect eps 4 3; 6 
fective; 43: cp. 26, 63% 7% 
cp. 14, 33. 


8; 108, 25; 
is-37, 





— Seo 








EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
27, 41 — 28, 14 


et terra dantibus signa, spiritum emittit (22-54). Ingruente autem die 
Sesto, losephi ab Arimathaea opera sepelitur et tertia die, ipsis ludaeis 
sepulcrum custodientibus (55-66), resurgit, mulieribus ac discipulis ap- 








gc dB Dy HBr Bs 

h cf. cp. 26, §3, 54; Jo 10, 18. 

Jo 1, 49; 12, 13. — cf. vr. 37. 

j Ps 21, 9. — cf. Sap 2, 13, 18- 

icf. Le 23, 39-43. [20. 

45,406] R. in Parasc. et in fs. 
7 dol. BMV. 

m vr. 50. — Heb 5, 7. 

n. Ps 22;.2: 

ocf. Rt’2, 14: Ps.68, 22. 

50] * Catech. R. I 5, 6. 

p cf. Jo ro, 18. 

51, 52) R. in Parase. 

q2 Par 3, 14; Heb ro, 19, 20. 

vr. §4. 

S¢l..D0 4, 18, 22. 

tcp.6,-44- Dna) 2Jo rr 
TI-T3 AC 4. 60; 113,136511 


Cor: 1S, G, 283520: P14, 
T3215; 92 bt B54: 
ucf. Ac 26, 23. 


vv. Cp, 4, 5. 
34-56) Mr 15. 39-41; Le 23, 
x ci. Vr. 27, 36. 


a Ps 37, 12. 


5b vr. 61; cp. 28, 1. 

ccp. 20, 20. — cf. Mr 15, 40. 

57-61] Mr 15, 42-47; Le 23, 
50-56; Jo 19, 38-42. 

17-56] Antt. in fs. ss. Sind. D.N. 
cl. Ex 34, 25 

ecf. Is §3, 9 

fis 22, 16. 

g Mr 16, 4. — cf. Jo r1, 38. 


r ’ 
61] Ant, ‘ sb. s. 
62-64] v. ur. 66. 
h Mr 15, 42; Le 23, 54; Jo 19, 
O08, 35,742. 
Jo 7, 12. — cf, vr. 64. 
$CD.s.12,740;. 16, 2p 2723. 
20, 19; 28, 6; Lc 24, 6, 7.— 
cf. cp. 26, 61; Jo 2, 19. 
def. €p.59852%3. 
mcp. 28, rr. 
ncf. Dn 6,°175\%4, 10, 13% 
1-8] Mr 16, 1-8; ‘. 24, I-10; 
Jo 20, 1-18. 
1-7] Ev. in_sb. s. (1). RR. et 
Antt. in D. Resur. et frr. sqq. 
1] * cf. Catech. R. Il 4, 18. — 
R. in fs. s. M. Magd. 


acp. 27, 56, 61. 
2] V. All. in fs. ss. Ang. c. etc. 
6 cf. Jo 20, 12. 
c¢.cf. Dn 10, 6. 
a@ cf. cp. 1722: 
20.252") ACK “6c 
é.cf, Dn to. 8, 2.67 Ap a ri 
5-7] R.in Dyin Alb. — v. vr. 1. 
6] im Ant. « Regina caeli ». 
Ve €D. 273408: 
6, 7) v. Jo 20, 13. 
VF. "20, TO Ch. 26. 33: 
hcf. Mr 16, 9; Jo 20, 14. 
icf. 4 Re 272% J0520,. 57. 
jvr.17; Le 24, 52.—v.cp. 8, 2. 
10] * Catech. R. IV 9, 14. — 
Ant. in fr.4 p. D. 2 p. Psch. 
l Jo 20, 18. 


mCP. 25, 40; Jo 20, 17. — cf. 
Ps 21, 23; Rm 8, 29; Heb2, 
11, 2t2 267. 


WNT, 5165. Op. ; 26, 32. 


ocp. 27, 65, 66. 
pcf. cp. 27, 64. 
CPs 27, 2. 

rv. Ac 12, 20. 





lius Dei es, descende de cruce. 41 Similiter et principes sacerdotum 
illudentes cum scribis et senioribus dicebant: 42 9Alios salvos fecit, 
‘seipsum non. potest salvum facere: si trex Israél est, descendat 
nunc de cruce, et credimus ei. 43 4Confidit in Deo: liberet nunc, si 
vult eum; dixit enim: Quia Filius Dei sum. 44/Idipsum autem et latro- 
nes, qui crucifixi erant cum eo, improperabant ei. 

A sexta autem hora tenebrae factae sunt super universam ter- 
ram usque ad horam nonam. 46Et circa horam nonam ™clamavit Iesus 
voce magna dicens: ’ Eli, Eli, lamma sabacthani?’ hoc est: ’*"Deus 
meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me?’ 47Quidam au- 
tem illic stantes et audientes dicebant: Eliam vocat iste. 48Et continuo 
currens unus ex eis acceptam spongiam implevit °aceto et imposuit 
harundini et dabat ei bibere. 49 Ceteri vero dicebant: Sine, videamus 
an veniat Elias liberans eum. 5®Iesus autem iterum clamans voce 
magna Pemisit spiritum. 5! Et ecce Yvelum templi scissum est in 
duas partes a summo usque deorsum, et ‘terra mota est, et petrae 
scissae sunt, 52 et monumenta aperta sunt, et multa corpora “sancto- 
rum ‘qui dormierant surrexerunt. 53 Et exeuntes de monumentis 
“post resurrectionem eius venerunt in Ysanctam civitatem et appa- 
ruerunt multis. 542Centurio autem et qui cum eo erant custodientes 
[esum, viso terraemotu et his quae fiebant, timuerunt valde dicen- 
tes: YVere Filius Dei erat iste. 55 *Erant autem ibi mulieres multae 
‘a jonge, quae secutae erant Iesum a Galilaea ministrantes ei, 
56 inter quas erat 0Maria Magdalene et Maria Iacobi et loseph mater 
et “mater filiorum Zebedaei. 

57¢Cum autem sero factum esset, venit quidam homo dives ab 
Arimathaea nomine Ioseph, qui et ipse discipulus erat Iesu. 58 Hic 
accessit ad Pilatum et. petiit corpus Iesu. Tunc Pilatus iussit reddi 
corpus. 59 Et, accepto corpore, Ioseph involvit illud in sindone 
munda. 69 Et eposuit illud in monumento suo novo, /quod exciderat 
in petra, et advolvit 9saxum magnum ad ostium monumenti et abiit. 
61 Erat autem ibi Maria Magdalene et altera Maria sedentes contra 
sepulcrum. 

62 Altera autem die, quae est post “Parasceven, convenerunt 
principes sacerdotum et pharisaei ad Pilatum 63 dicentes: Domine, 
recordati sumus quia ‘seductor ille dixit adhuc vivens: JPost tres 
dies resurgam. 64]ube ergo custodiri sepulcrum usque in diem ter- 
tium, ’ne forte veniant discipuli eius et furentur eum et dicant 
plebi: Surrexit a mortuis: et erit novissimus error peior priore. 65 Ait 
illis Pilatus: Habetis ™custodiam: ite, custodite sicut scitis. 66 lili 
autem abeuntes munierunt sepulcrum “signantes lapidem cum custo- 


dibus. 
2 8 Vespere autem sabbati, quae lucescit in prima sabbati, venit 
@Maria Magdalene et altera Maria videre sepulcrum. 2 Et ecce 
terraemotus factus est magnus. “Angelus enim Domini descendit de 
caelo et accedens revolvit lapidem et sedebat super eum. 3 °¢Erat 
autem adspectus eius sicut fulgur, et ¢vestimentum eius sicut nix. 
4 Prae timore autem eius exterriti sunt custodes et facti sunt ¢velut 
mortui. 5 Respondens autem angelus dixit mulieribus: Nolite timere 
vos; scio enim quod Iesum, qui crucifixus est, quaeritis. 6 Non est 
hic; surrexit enim /sicut dixit. Venite et videte locum ubi positus 
erat Dominus, 7 et cito euntes dicite discipulis eius, quia surrexit et 
ecce Ypraecedit vos in Galilaeam: ibi eum videbitis: ecce praedixi 
vobis. 8 Et exierunt cito de monumento cum timore et gaudio magno 
currentes nuntiare discipulis eius. 9 Et ecce Iesus “occurrit illis dicens: 
Avete. Illae autem accesserunt et ‘tenuerunt pedes eius et Jadora- 
verunt eum. 1° Tunc ait illis Iesus: Nolite timere: ite, nuntiate ™fra- 
tribus meis, “ut eant in Galilaeam: ibi me videbunt. 

11 Quae cum abissent, ecce quidam de °custodibus venerunt in 
civitatem et nuntiaverunt principibus sacerdotum omnia quae facta 
fuerant. 12 Et congregati, cum senioribus consilio accepto, pecuniam 
copiosam dederunt militibus 13 dicentes: Dicite quia ?discipuli eius 
nocte venerunt et furati sunt eum, nobis dormientibus. 14 Et, si hoc 
auditum fuerit a Ypraeside, nos *suadebimus ei et securos vos facie- 


a ee 

















paret hisque potestatem docendi et baptizandi tradit (28, 1-20). 
1 Ministerium publicum (1, 1-13, 37). A) in Galilaea (1, 1-9, 28). Post prooemium 
ubi sermo est de praedicatione loannis B., de Dhi N. baptismate et 


EVANGELIUM 
SEC. MATTHAEUM 
28, 15-20 








mus. 15 At illi, accepta pecunia, fecerunt sicut erant edocti. Et divul- 
gatum est verbum istud apud Iudaeos *usque in hodiernum diem. 

16 Undecim autem discipuli abierunt in Galilaeam in montem, ubi 
constituerat illis Iesus, 17 et videntes eum adoraverunt, quidam autem 
dubitaverunt. 18Et accedens Iesus locutus est eis dicens: ‘Data est mihi 
omnis potestas “in caelo et in terra; 19 Yeuntes ergo “docete Yomnes 
yeuites, baptizantes eos 7in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, 

9 docentes eos “servare omnia “quaecumque mandavi vobis. Et ecce 
dego vobiscum sum omnibus diebus usque ad seeuourmmationem saeculi. 
u cf. a 6, = ac ey ts 19] *l. 3 Decr. tit. 42 cp. 4, etc. — 
b. p. v Mr 16, 15, 16. £°SD 43; $23 

sn zv. Pome 16. acf. Ac 2, 486: 1-Corigsit3s 25. b Jo 14, 15. 
13, 2 FeV 5 BOs EAs 352320001248 Ac 18, 10. 





4 
20] * Leonis XIII encycl.« Immortale Dei ». 


Sv. 2 27, 8. 

16-20] Ev. in fr. 6 p. Psch. 
(16-18). 

21.0. OP. 2, IT. 

18-20] Ev. in fs. ss. Trin. Cm, 
ut s.— * Catech. R. I 2,10; 
Sr 11; 9, ze II 2, 13, 20, 63. 

* cf. I 20, 952 1,-38s 
tcp. 9, 8; Dn 7, 13, 14; Jo 
5; 13, 35 17, 2 2; Ac 2, 3 
6 95 os 20-22. — 


ef: ep. 


"Ac 1 2. : 
ev. cp. ia: ae. 


SANCTUM JESU CHRISTI 


EVANGELIUM 


SECUNDUM MARCUM 


AWINITIUM evangelii @Iesu Christi °Filii Dei. 2 Sicut 
i, Scriptum est in Isaia propheta: ’ “Ecce ego mitto 
angelum meum ante faciem tuam, %qui praepara- 
bit viam tuam ante te’. 3’ €Vox clamantis in 
deserto : ,Parate viam Domini, rectas facite semi- 
tas eius’. 4/Fuit Ioannes in Ydeserto baptizans 
et praedicans Abaptismum ‘paenitentiae in remis- 
= ————===| sionem peccatorum. 5Et egrediebatur ad eum omnis 
fudacae regio et Jerosolymitae universi et baptizabantur ab illo in Ior- 

danis flumine /confitentes peccata sua. 6 Et erat Ioannes /vestitus pilis 
cameli, et zona pellicea circa lumbos eius, et ™locustas et “mel silvestre 
edebat et praedicabat dicens: 7 Venit fortior me post me, culus non 
sum dignus procumbens solvere corrigiam calceamentorum eius. 8?Ego 
baptizavi vos aqua, ille vero baptizabit vos Spiritu sancto. 

9 Et factum est, in diebus illis venit Iesus %a Nazareth Galilaeae 
et baptizatus est a Ioanne in Iordane 19 et statim ascendens de aqua 
‘vidit caeios apertos et *Spiritum tanquam columbam descendentem 
et manentem in ipso, 1l et tvox facta est de caelis: “Tu es Filius 
meus dilectus, in te complacui. 

12 Et statim Spiritus expulit eum in desertum, 1% et erat in de- 
serto quadraginta diebus et quadraginta noctibus et Ytentabatur a 
vSatana Yeratque cum bestiis, et “angeli ministrabant illi. 

14 aPostquam autem traditus est Ioannes, “venit Iesus in Galilaeam 
¢praedicans evangelium regni Dei 15 et dicens: Quoniam 4impletum 
est Lr tae et “appropinquavit regnum Dei; /paenitemini et credite 
evangelio 

16" Et praeteriens secus mare Galilaeae vidit Simonem et 9Andream 
= 16 fee 5 9 cl. Jb 5, 23,23. z Mt 26, 53; Le 22,43; Jor, 51. 

b Le 4. 14, 15. cMt 4, 7, oS, 14] * Catech. R. I 13, 4 
I. ay — cf. Le 21, %3. Jo 7, 8: Ke 17, 30 v. Mt 3, 2. Ac rs." 24: 
16] v. Mt 4, 18, 19. 16- 20] Mt 4, “38-22. — cf. Le §, 2-11; Jo 1, 40-42, 














aMt 4, "th 


19, 4; 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
1, 1-17 

av. Mt 1, 21. 

bv. Mt 13, 33. 

2-8] Mt 3, 1-12; Le 3, 2-17; 
at I, 19-30. 

c Ml 3, 1. — v. Mt 11, 10. 

en i OE Hy 

els 40, 3. — cf. Jo 1, 23. — v. 

3] v. Mt 3, 3 [Mt 3; 3. 

f Jo x;.6,;°7. 

41.0. IO2, 05 


g Js 15, 61. ge 8 Jdiiz. 76; 

Ac 2, 38. — cf. Mt 26, 28; 
Le 1. ; 

Fvr..253, AC 29) '24. 

j Mt 3, 6; Ac 19, 18. 

l cf. 4 Rg 1, 8; Zc 13, 4; Heb 
Pi : 

Me Cl. Lit T, 22% 

ni Rg 14 26. — cf. Ph 

7] Ant. in fr. 4 

o Jo I, 15, 27; 
0 3, 30, 31. 

8] * Catech. R. I 9, 2. 

DP JO 1:26, 335°Ac 1) 92 °41,.16. 

8,7] v. Jo 3, 30. 

9-11] Mt Fe TSel 72 3. 21; 


£9 ‘Ay $e 


22.— cf. Jo 1, $2-34- 
G Mb 2 3e32/be 2, 
r Ac 7, 56. — cf. a at ead Oy? 


+, a 
sch. Le’4;..18, 25 Ac 10, 38. 
t Jo 12, 28. 5) ey 2 
ucf.c at Pes, 7: Cola, 
ge 13 i hi 4-13 ¥ Le 4; 1-132 
ae ay Ce 

we 2 9; Le 3; 20.— cf. Jo 
d Dn 9, 25; Gal 4, 4; Eph 
Fieb 6, 1. —"v. Le''s, “32 
&cp. 13, 3. 





—“OSiv— 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
1,17 —2, 12 


tentatione in deserto, deque electione discipulorum (1-20), lesus dae- 
moniacum liberans (21-28), socrumque Simonis, infirmos undequague 
ad se allatos (29-45) et paralyticum Capharnaumi sanans (2, 1-12) turbas 








hcf. Mt 13. 47. 
Hcl. Ntsrorres. 


JCle dG: See 


TNC 4.33; 

21-28] Le 4. 31-37. 

mv. cp. 6, 2. Be 

nvr. 39. — v. Mt 4, 23. 

ov. Mt 7, 28, 29. ' 

pvr. 26. 

gcp. 5, 7. 

r Lec 4, 34; Jo 18, 5, 7; 19, 19; 
Ac 2, 22, — cf. vr. 9. 

sLe 1, 35; Ac 3, 14: Ap 3, 7. 
— cf. Ps 15, 10; Heb 7, 26; 
TJ0.2, 520. 

t vr. 43; CD. 3, 12; 7, 36. — cf. 
Mt. 12,.16; 17, 37. 

ucp. 9, 26. 

vcp. 3, 11; Le 4, 41. 

©Cl. Mt 8; 295 (5-43, 

y cf. Ac 17, 19. 

zcf. Mt 7, 29. 

29-34] Mt 8, 14-16; Lec 4, 38- 
4I. 


WNT) 2258 3: 
b cts x-Cor'9.18. 
ccp. 9, 26; Le 8, 54; Ac 3, 7; 


9, 4I. 
dv. Mt 4, 24. 


ev. Mt 4, 23. 
fep. 8, 11, 12; Le 4, 41. — cf. 
Ac 16, 17, 18. — Vv. vr. 25. 


35-39] Le 4, 42-44. 
g Le , 16. — cf. Ait 14, 23. 
cf. Jo 12, 19. 


icf. Is 61, 1; Jo 6, 38. 

jLec 4, 15. — Vv. vr. 21. 

Prony: Mt 8, 2-4; Le 5, 12-14. 

ee. 10, 17; Mt 17, 14. — cf. 

t 27, 29. 

mci Cp. 10, 22, 265 Mt 9) 38. 

41] v. Mt 8, 2, 3. 

#VY. 25, 343 CP. 3, 12; 5, 43; 
7, 36; 8, 26; Mt 9, 30; 17, 
Yr; — v. Mt 12, 16. 

o Lv 13, 49; Le 17, 14. 

p Lv 14, 2-32. 

Giep. 26, 122. Mt 168 TOs 7s, 
143 Leo, §; Jc 5,33: 

- 7, 36; Mt 9, 31. — cf. 

C2S; “Fs; 6% 

s2 Cor 11, 26. : 

tcp; 3) 2; 83+ 3; J. =aek<Jo 

O4:%, 25) 10s 

CD.ctas 2k 

Chis Mtia,--¥35- 04-3. 

CV.eCp. I, 45. 


a) 


CC, LC-§.(TO. 

F.C) 4.105952 7 Mt 18, -10233,9, 
22.29: -40,, 28, seC:-70 50; 
17, 19; 18. 42; Ac 3, 16; 14, 


§ Vx 4042.22 5. 
Tcf. vr. 28. 


mv. Lc 7, 16. 





fratrem eius mittentes retia in mare; erant enim piscatores. 17 Et 
dixit eis Iesus: Venite post me, et faciam vos fieri “piscatores ho- 
minum, 18 Et protinus, ‘relictis retibus, secuti sunt eum. 19 Et pro- 
gressus inde pusillum vidit Iacobum Zebedaei et loannem fratrem 
eius, et ipsos Jcomponentes retia in navi, 2% et statim vocavit illos. 
Et, relicto patre suo Zebedaeo in navi cum mercennariis, secuti sunt 
eum. 

21 Et ingrediuntur ‘Capharnaum, et statim ™sabbatis ingressus in 
synagogam “docebat eos. 22 Et “stupebant super doctrina eius; erat 
enim docens eos quasi potestatem habens et non sicut scribae. 

23 Et erat in synagoga eorum homo in spiritu immundo et ?exclama- 
vit 24 dicens: YQuid nobis et tibi, "lesu Nazarene? venisti perdere 
nos? scio qui sis, Sanctus Dei. 25 Et ‘comminatus est ei Iesus dicens: 
Obmutesce et exi de homine. 26 Et “discerpens eum Yspiritus im- 
mundus et exclamans voce magna exiit ab eo. 27 Et “mirati sunt 
omnes, ita ut conquirerent inter se dicentes: Quidnam est hoc? 
Yquaenam doctrina haec nova? quia “in potestate etiam spiritibus 
immundis imperat, et oboediunt ei, 28 Et processit rumor eius statim 
in omnem regionem Galilaeae. 

29 Et protinus egredientes de “synagoga venerunt in domum Si- 
monis et Andreae cum Iacobo et Ioanne. 3% Decumbebat autem 
bsocrus Simonis febricitans, et statim dicunt ei de illa. 31 Et acce- 
dens elevavit eam, “apprehensa manu eius; et continuo dimisit eam 
febris, et ministrabat eis. 

32 Vespere autem facto, cum occidisset sol, adferebant ad eum 
omnes male habentes et 4daemonia habentes, 33 et erat omnis civitas 
congregata ad ianuam. 34Et “curavit multos, qui vexabantur variis 
languoribus, et daemonia multa eiciebat et ‘non sinebat ea loqui, 
quoniam sciebant eum. 

35 Et diluculo valde surgens egressus Yabiit in desertum locum 
ibique orabat. 36 Et prosecutus est eum Simon et qui cum illo erant; 
37 et,.cum invenissent eum, dixerunt ei quia “omnes quaerunt te. 
38 Et ait illis: Eamus in proximos vicos et civitates, ut et ibi prae- 
dicem; ‘ad hoc enim veni. 39 Et Jerat praedicans in synagogis eorum 
et in omni Galilaea et daemonia eiciens. 

40 Et venit ad eum leprosus deprecans eum et, /genu flexo, dixit 
ei: ™Si vis, potes me mundare. 41 Iesus autem misertus eius exten- 
dit manum suam et tangens eum ait illi: Volo, mundare. 42 Et, 
cum dixisset, statim discessit ab eo lepra, et mundatus est. 43 Et 
comminatus est ei statimque eiecit illum 44 et dicit ei: "Vide ne- 
mini dixeris, sed vade, °ostende te principi sacerdotum et Poffer pro 
emundatione tua, quae praecepit Moyses in testimonium illis. 45 "At 
ille egressus coepit praedicare et diffamare sermonem, ita ut iam 
non posset manifeste introire in ‘civitatem, sed foris in desertis 
locis esset, et “conveniebant ad eum undique. 

Et iterum intravit *Capharnaum post dies; 2et auditum est 

quod Yin domo esset, et “convenerunt multi, ita ut non caperet 
neque ad ianuam; et loquebatur eis 4¢verbum. 3 Et venerunt ad eum 
ferentes paralyticum, qui a quattuor portabatur. 4 Et, cum non pos- 
sent offerre eum illi prae turba, “nudaverunt tectum ubi erat, et pa- 
tefacientes submiserunt grabatum in quo paralyticus iacebat. 5 Cum 
autem vidisset Iesus ‘fidem illorum, ait paralytico: Fili, 9dimittuntur 
tibi peccata tua. 6 Erant autem illic quidam de scribis sedentes et 
cogitantes in cordibus suis: 7 Quid hic sic loquitur? “blasphemat. 
‘Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus? 8%JQuo statim co- 
gnito Iesus spiritu suo, quia sic cogitarent intra se, dicit illis: Quid 
ista cogitatis in cordibus vestris? 9% Quid est facilius dicere paraly- 
tico: Dimittuntur tibi peccata; an dicere: Surge, tolle grabatum 
tuum et ambula? 19 Ut’autem sciatis, quia ‘Filius hominis habet 
potestatem in terra dimittendi peccata, ait paralytico: 11 Tibi dico: 
Surge, tolle grabatum tuum, et vade in domum tuam. 12 Et statim 
surrexit ille et, sublato grabato, abiit coram omnibus, ita ut mira- 
rentur omnes et ™honorificarent Deum dicentes: Quia nunquam 
sic vidimus. 














sibimetipsi allicit (31, 14) ; scribarum vero et pharisaeorum contra se adeo 
suscitat invidiam ut hi legis transgressione eum criminentur (15-28). 
Daus autem, qui nihilominus a benefactis non desistit, de turbis ad 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
2, 13 — 3, 22 





_ Put illum tangerent, quotquot habebant @plagas. 





13 Et egressus est rursus ad mare, “omnisque turba veniebat ad 
eum, et °docebat eos. 14 Et, cum praeteriret, vidit ?Levi Alphaei 
sedentem ad telonium et ait illi: @Sequere me. Et surgens secutus 
est eum. 

15 Et factum est, cum accumberet in domo illius, multi rpublicani 
et peccatores simul discumbebant cum Iesu et discipulis eius; erant 
enim multi qui et sequebantur eum. 16 Et 4scribae et pharisaei vi- 
dentes quia manducaret cum publicanis et peccatoribus dicebant di- 
scipulis eius: Quare cum publicanis et peccatoribus manducat et 
bibit magister vester? 17 Hoc audito, Iesus ait illis: Non necesse 
habent sani medico, sed ~~ male habent; ‘non enim veni vocare 
iustos, sed “peccatores. Et Verant discipuli Ioannis et pharisaej 
ieilunantes et veniunt et dicunt illi: Quare discipuli Ioannis et *pha- 
risaeorum ieiunant, tui autem discipuli non ieiunant? 19 Et ait illis 
Iesus: YNunquid possunt filii nuptiarum, quandiu sponsus cum illis 
est, ielunare? Quanto tempore habent secum sponsum, non possunt 
ieiunare. 20%Venient autem dies, cum auferetur ab eis sponsus, et 
Stunc ieiunabunt in illis diebus. 2! Nemo adsumentum panni rudis 
adsuit vestimento veteri; alioquin aufert supplementum novum a 
veteri, et maior scissura fit; 22 et nemo mittit vinum novum in 
butres veteres; alioquin dirumpet ‘vinum utres, et vinum effundetur, 
et utres peribunt; sed vinum novum in utres novos mitti debet. 

23 Et factum est iterum, “cum Dominus sabbatis ambularet_per 
sata, et discipuli eius coeperunt progredi et vellere spicas, 24 Pha- 
risaei autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt sabbatis ¢quod non li- 
cet? 25 Et ait illis: “Nunquam legistis ‘quid fecerit David quando 
necessitatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant? 26 quomodo 
introivit in domum Dei sub %Abiathar principe sacerdotum et pancs 
propositionis manducavit, quos non licebat manducare nisi sacerdo- 
tibus, et dedit eis qui cum eo erant? 27 Et dicebat eis: ‘Sabbatum 
propter hominem factum est, et jnon homo propter sabbatum; 
28 itaque dominus est ‘Filius hominis etiam sabbati. 

Et introivit iterum in “synagogam, et erat ibi homo habens ma- 

num aridam. 2 Et °observabant eum si sabbatis curaret, ut accu- 
sarent illum. 3 Et ait homini habenti manum aridam: Surge in me- 
dium. 4Et dicit eis: “Licet sabbatis bene facere an male? animam 
salvam facere an perdere? At illi tacebant. 5 Et dcircumspiciens eos 
cum ira, contristatus super ‘caecitate cordis eorum dicit homini: 
Extende manum tuam. Et /extendit, et restituta est manus illi. 
6 9Exeuntes autem pharisaei statim cum "Herodianis consilium fa- 
ciebant adversus eum, quomodo eum perderent. 

7Iesus autem cum discipulis suis secessit ad mare, et ‘multa 
turba a Galilaea et Iudaea secuta est eum 8 et ab Ierosolymis et ab 
iIdumaea et trans Iordanem; et qui circa “‘Tyrum et Sidonem, 
multitudo magna, audientes quae faciebat venerunt ad eum. 9 Et 
dixit discipulis suis “ut navicula sibi deserviret propter turbam, “ne 
comprimerent eum. 10 oMultos enim sanabat, ita ut irruerent in eum, 
11 Et "spiritus im- 
mundi, cum illum videbant, *procidebant ei et clamabant dicentes: 
12 Tu es ‘Filius Dei. Et vehementer “comminabatur eis ne manife- 
starent illum. 

13 Et Yascendens in montem vocavit ad se “quos voluit ipse: et 
venerunt ad eum; ‘14et fecit ut essent duodecim cum illo et ut 
mitteret eos praedicare, 15 et dedit illis potestatem curandi infirmi- 
tates et eiciendi daemonia, 16et Zimposuit Simoni ¥nomen Petrus, 
17 et “Iacobum Zebedaei et Ioannem fratrem Iacobi, et imposuit eis 
nomina Boanerges, quod est %filii tronitrui, 18et Andream et 
Philippum et Bartholomaeum et ?Matthaeum et “Thomam et 4Iaco- 
bum Alphaei et Thaddaeum et Simonem cananaeum 19 et Iudam 
Iscariotem, qui et tradidit illum. 

20 Et veniunt ad “¢domum, et convenit iterum turba, ita ut fnon 
possent neque panem manducare. 21 Et, %cum audissent "sui, exie- 
runt tenere eum; dicebant enim, quoniam tin furorem versus est. 
22 Et scribae, jqui ab Ierosolymis descenderant, dicebant, ‘quoniam 





mvT. 2; CP. 3, 7. — V.Cp.1I, 45. 
OCD. 32; 2%,:2423 45.2; 220, 2-etc. 
14-22] Mt 9, 9-17; Lc 5,27-38. 
pcf. Mt 9, 9. 


q Jc i, 43. 
r Mt 11, 19; Lce.t5, 2. 


S$ Ac 4, 5; 23,9 
of. Le’ r£5,. 73. Jo. % 39: 
; aa 


acf. Jo 16, 20. 
bcf. Js 9, 4; Jb 32, 19; Ps 
118, 83. 


23-28] Mt 12, 1-8; Lec 6, 1- 


gr Par 26, 6. ee rt Rg 21, 
ae 


h Ex 25, 30; ee 8, 31; 24, 5-9. 
e's a. 7 Dt 5, 14. — cf. 
icf. Col? 2, ae, 17. 
vr. 10. 
1-6] Mt 12, 9-14; Le 6, 6-11. 
acp. 1, 29. 
Le 14, 1; 20, 20. — cf. Le 
Ir, $4; Jo 8, 6:2 
CLE 14;°3: 
dvr. 34; cp. $;' 32; 10; 23.°- 
Gl. £0. 30: 27: 
_— 6, », $2) Rm 11, 25; Eph 4, 


cf. cp. 10, 5; Heb 3, 8 
feted 3 Rg 13, 4. 
gv. Mt 12, 14. 
a i 333 Mt 22, 16. — ef. 
cat ee as! 15,16; Lc 6, 17-19. 
Mt 4,.25, 
j Is 34, 5; Ez 3s, 1s; 1 Mc 5, 3. 
7 Mt 11, 21; ppt 
m CD. hy UX baeist ig 3 5- 
. cp. 6, 32, 45; 8 
no. 5, 24, 31. 
t 14, 36. 
Pcp. §, 27; 6, 36; 
9, 20, 21; 15, 30; 
Gi. 3 


8, 22; Mt 
Le 4, 41, 


;, IDs 
qa cp. 3, 29, 34; Le 7, 21. 
rcp. I, 26. 
s Le 8, 28. 
Pv. Mt 14, ‘33; Logical: 


“cp. I, 25, 34. —v. Mt 12, 16. 

. 13-19] Mt 10, 1-4; Le 6, 12- 
£6;-Ac’ 2,23. 

v cf. cp. 6, 9-13: eo. %. 2. 

w Jo 13, 18; 15, 16, 19. 

x Mt 16, 18; Jo x, 42. 

y Mt 4, 21 

z Ac 12, 2 

ach: Leo; '§4: 

bv Mtog, 9. 


cv. Jo 20, 24. 
dv. Ac 12, 17. 
€ ck. CD: 2.2; 7,37: (9; 27. 


"iy Jo 7, 5 

tcf. vr. 31; ‘Jo 1b Ge 

i Jo 10, 20. — cf. Jo 7, 20; 8, 
“ G2. (Ac, 26,. 24° 2 Cor 5, 

ets y, ) Wit. 15; %. 

LMterg; 44; 12. 24;. Le 1x, 3S: 


—v. Jo 7, 20. 





— Re 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
3, 23 — 4, 28 


se congregatis apostolos eligit (3, 1-19), adversarios confutat, atque 
Dei voluntatem facientes commendat (20-35). Porro apostolos electos in- 
dolem novi regni docet, propositis ac declaratis parabolis de seminante 








23-27] Mt 12, 25-29; Le 11, 


17-22. 
27] * cf. Caelest. I epist. adv. 
Semipel. cp. 12. 


mIs 49, 24. . 

n Is 53, 12; Col aj ‘zs: 

28-30] Mt 12, 31, 32. — cf. Le 
I2, 10; Heb 6, 4-6: 10, 20; 


1 Jo 5, 16. 
ocf. Ac 7, 51; Heb 10, 29. 


31-35] Mt 12, 46-50; Le 8. 
19-21, 

P CD...65.'3.9 JO. By ER Ft Bohs 
TOs AG Aa” tao k Cor 9578; 
Gal 1, 19. 

ON, Vrus S$, 

cf. Jo 18; 14; Heb: 201212, 

s Mt 7, 21. — cf. Le 11, 28. 


1-12] Mt 13, 1-15; Le 8, 4-10. 
@€l..CD. 13, 93 LCS; 13-3. 


Or. 733% Cp: Tj aE a 254-70. 
¢ cf. 55, 10. [1. 


adc. Jo 1, 32@ 
ejJo 15, 6. 
fJr 4, 3. 


VP. 23: CD, . 7,40; “Mt X71, 353 
Le 8; 8; Ap 2). 22. 
P. 13,3. 
‘2, 22. — v. Rm 16, 25. 
: Colac si" y En 
+ es Ax Bima a 
mils 6, 9,10; Jr 5, 21; Ez 32. 
2; Jo 12, 40; Ac 28, 26; Rm 


§ Gn 26, 12. 


nv. Mt 13,5 23. 
t 332, 
13-20] Mt 13, 18-23; Le 8, 11- 


15. 
pci. Mt 13, 37; Jo 4, 36-38. 
@ VI. 333 40p.\3;' 3: Ac. 8. 420c 


¥ 2Ti 
r.cl. eps 6;.20;. Is '§85 as EZ 


Og Vi ME: 6, 25. 

v2Tm 4, 9. 

x1 Tm 6, 9, 10, 17. — cf. cp. 
10, 23. — V. At 33. 22, 

19] * Catech. R. III 10, 21, 22. 
1 Ot dO. e8. 26, a i: 
T23"Col' 2,6: 

21-25] Le 8, 16-18. 
$.V> Mt 5; 15° be ree38. 


@YV. (Mt 10,26: ‘Ee r2.73. 


6b Mt 7, 2; Le 6, 38. — cf. Jd 
Lis 

c Mt 25, 29; Le 19, 26. — cf. 
WLC 83). Ss 

dcf. Mt 13, 24-30. 


ecf. Ec rr, 6. 





Beelzebub habet et quia in principe daemoniorum eicit dae- 
monia.. 

23 Et, convocatis eis, in parabolis dicebat illis: Quomodo potest 
Satanas Satanam eicere? 24Et, si regnum in se dividatur, non po- 
test regnum illud stare; 25 et, si domus super semetipsam disper- 
tiatur, non potest domus illa stare; 26 et, si Satanas consurrexerit 
in semetipsum, dispertitus est et non poterit stare, sed finem habet. 
27™Nemo potest vasa fortis ingressus in domum diripere nisi prius 
fortem alliget, et “tunc domum eius diripiet. 28 Amen, dico vobis 
quoniam omnia dimittentur filiis hominum peccata et blasphemiae 
quibus blasphemaverint; 29 qui autem °blasphemaverit in Spiritum 
sanctum non habebit remissionem in aeternum, sed reus erit aeterni 
delicti. 39 Quoniam dicebant: Spiritum immundum habet. : 

31 Et veniunt mater eius et Piratres et foris stantes miserunt ad 
eum vocantes eum. %2Et sedebat circa eum turba, et dicunt ei: 
Ecce mater tua et fratres tui foris quaerunt te. 33 Et respondens eis 
ait: Quae est mater mea et fratres mei? 34 Et %circumspiciens eos, 
qui in circuitu eius sedebant, ait: Ecce mater mea et fratres mei. 
357Qui enim *fecerit voluntatem Dei, hic frater meus et soror mea 
et mater est. 

4 Et iterum coepit docere ad mare; et congregata est ad eum turba 

multa, ita ut mavim ascendens sederet in mari, et omnis turba 
circa mare super terram erat. 2 Et °docebat eos in parabolis multa 
et dicebat illis in doctrina sua: 3 Audite: ecce exiit “seminans ad 
seminandum. 4 Et, dum seminat, aliud cecidit circa viam, et vene- 
runt volucres caeli et comederunt illud; 5aliud vero cecidit super 
petrosa, ubi non habuit terram multam, et statim exortum est, 
quoniam non habebat altitudinem terrae; 6 et, ¢quando exortus est, 
sol exaestuavit, et, eo quod non habebat radicem, “exaruit; 7 et 
aliud cecidit in /spinas, et ascenderunt spinae et suffocaverunt illud, 
et fructum non dedit; Set aliud cecidit in terram bonam et dabat 
fructum ascendentem et crescentem et adferebat unum triginta, unum 
— et Yunum centum. 9 Et dicebat: “Qui habet aures audiendi 
audiat. 

10 Et, ‘cum esset singularis, interrogaverunt eum hi, qui cum eo 
erant, duodecim parabolam. 11Et dicebat eis: Vobis datum est 
nosse jmysterium regni Dei; illis autem, ‘qui foris sunt, in parabo- 
lis omnia fiunt, 12 ™ut ’"videntes videant et non videant et audien- 
tes audiant et non intelligant, ne quando °convertantur et dimittantui 
eis peccata ’. 

13 Et ait illis: Nescitis parabolam hanc? et quomodo omnes pa- 
rabolas cognoscetis? 14 ?Qui seminat Yverbum seminat. 15 Hi autem 
sunt qui circa viam, ubi seminatur verbum; et, cum audierint, con- 
festim venit Satanas et aufert verbum, quod seminatum est in cor- 
dibus eorum. 16 Et hi sunt similiter, qui super petrosa seminantur. 
qui, cum audierint verbum, statim "cum gaudio accipiunt illud 17 et 
non habent radicem in se, sed *temporales sunt; deinde, orta tri- 
bulatione et persecutione propter verbum, confestim ‘scandalizantur. 
18 Et alii sunt qui in spinis seminantur: hi sunt qui verbum audiunt 
19 et “aerumnae Ysaeculi et “deceptio divitiarum et circa reliqua con- 


cupiscentiae introéuntes suffocant verbum, et sine fructu efficitur. | 


20 Et hi sunt, qui super terram bonam seminati sunt, qui audiuni 


‘verbum et suscipiunt et Yfructificant unum triginta, unum sexaginta 


et unum centum. 

21 Et dicebat illis: *Nunquid venit lucerna, ut sub modio ponatur 
aut sub lecto? nonne ut super candelabrum ponatur? 22 @Non est 
enim aliquid absconditum quod non manifestetur, nec factum est oc- 
cultum, sed ut in palam veniat. 23 Si quis habet aures audiendi audiat. 
24 Et dicebat illis: Videte quid audiatis. "In qua mensura mensi fue- 
ritis remetietur vobis et adicietur vobis. 25 °Qui enim habet, dabitur 
illi, et qui non habet, etiam quod habet auferetur ab eo. 


26 Et dicebat: ¢Sic est regnum Dei, quemadmodum si homo ia- | 


ciat sementem in terram 27 et dormiat et pe nocte et die, et 
semen germinet et increscat, dum @nescit ille. 48 Ultro enim terra 





——— 








— 960 ee, 





(29) et de grano sinapis (30-34), tempestate vero sedata (35-40), 
daemoniaco in regione Gerasenorum liberato (5, 1-20), haemorrhoissa 
sanata ac Jairi filia resuscitata (21-43) in fide confirmat, et testes con- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
4, 29 — 5, 28 








fructificat primum herbam, deinde spicam, deinde plenum frumen- 
tum in spica. 29 Et, cum produxerit fructus, statim ’/mittit falcem, 
quoniam adest messis’. 

30 Et dicebat: Cui adsimilabimus regnum Dei? aut cui parabolae 
comparabimus illud? 31 Sicut 9granum sinapis, quod, cum seminatum 
fuerit in terra, minus est omnibus seminibus quae sunt in terra 
32 et, cum seminatum fuerit, “ascendit et fit maius omnibus holeribus 
et ‘facit ramos magnos, ita ut possint Jsub umbra eius aves caeli 
habitare, 

33 Et talibus multis parabolis loquebatur eis verbum, 'prout po- 
terant audire: %4sine parabola autem non loquebatur eis. ™Seor- 
sum autem discipulis suis disserebat omnia. 

35 Et ait illis in illa die, cum sero esset factum: Transeamus 
contra. 36 Et dimittentes turbam adsumunt eum ita ut erat in navi, 
et aliae naves erant cum illo. 37 Et °facta est procella magna venti, 
et fluctus mittebat in navim ita ut impleretur navis. 38 Et erat ipse 
in puppi super cervical dormiens, et excitant eum et dicunt illi: 
Magister, non ad te pertinet quia perimus? 39 Et exsurgens ?commi- 
natus est vento et dixit mari: Tace, obmutesce. Et cessavit ventus, 
et %facta est tranquillitas magna. 49 Et ait illis: "Quid timidi estis? 
necdum habetis fidem? Et timuerunt timore magno et dicebant, ad 
alterutrum: ‘Quis, putas, est iste, quia et “ventus et mare oboe- 
diunt ei? . 

Et venerunt trans fretum maris in regionem Gerasenorum. 2 Et 

exeunti ei de navi statim occurrit de monumentis homo in spi- 
ritu immundo, ?4qui domicilium habebat in monumentis, et neque 
catenis iam quisquam poterat eum ligare, 4 quoniam saepe compe- 
dibus et catenis vinctus dirupisset catenas et compedes commi- 
nuisset, et nemo poterat eum domare. 5 Et semper die ac nocte in 
monumentis et in montibus erat clamans et concidens se lapidibus. 
| 6Videns autem Iesum a longe cucurrit et Oadoravit eum 7 et 

clamans voce magna dixit: 4Quid mihi et tibi, Iesu ¢Fili Dei /al- 
tissimi? Yadiuro te per Deum, ne me torqueas. 8&8 Dicebat enim illi: 
Exi, spiritus immunde, ab homine. 9% Et interrogabat eum: Quod 
tibi nomen est? Et dicit ei: “Legio mihi nomen est, quia multi 


sumus. 10 Et deprecabatur eum multum ne se expelleret extra re- 
gionem. 11Erat autem ibi, circa montem, grex porcorum magnus 
pascens. 12 Et deprecabantur eum spiritus dicentes: Mitte nos in 


porcos, ut in eos introéamus. 13 Et concessit eis statim Iesus. Et 
| exeuntes spiritus immundi introierunt in ‘porcos, et magno impetv 
grex praecipitatus est in mare ad duo milia, et suffocati sunt in 
mari. 14 Qui autem pascebant eos fugerunt et nuntiaverunt in civi- 
tatem et in agros. Et egressi sunt videre quid esset factum: 15 et 
veniunt ad Iesum et vident illum, qui a daemonio vexabatur, se- 
dentem, Jvestitum et sanae mentis et timuerunt. 16 Et narraverunt 
illis qui viderant qualiter factum esset ei qui daemonium habuerat 
et de porcis. 17 Et Yrogare coeperunt eum ut discederet de finibus 
eorum. 

18 Cumque ascenderet navim, coepit illum deprecari qui a dae- 
monio vexatus fuerat, ut esset cum illo. 19 Et non admisit eum, sed 
ait illi: Vade in domum tuam ad tuos et “adnuntia illis quanta 
tibi Dominus fecerit et misertus sit tui. 20 Et abiit et coepit praedi- 
care in ™Decapoli quanta sibi fecisset Iesus, et omnes mirabantur. 

21 Et, cum °transcendisset Iesus in navi rursum trans fretum con- 
venit turba multa ad eum, et erat circa mare. 22 Et venit quidam 
de Parchisynagogis nomine Iairus; et videns eum procidit ad pedes 
eius 23 et deprecabatur eum multum dicens: Quoniam filia mea in 
extremis est: veni, 2impone manum super eam, ut ‘salva sit et vi- 
vat. 24 Et abiit cum illo, et sequebatur eum turba multa, et 8com- 
primebant eum. 25 Et mulier, ‘quae erat in profluvio sanguinis annis 
duodecim 26 et fuerat multa perpessa a compluribus medicis et ero- 
gaverat omnia sua nec quidquam profecerat, sed magis deterius ha- 
bebat, 27 cum audisset de Iesu, venit in turba retro et “tetigit ve- 
stimentum eius; 28dicebat enim: Quia, si vel vestimentum eius 





f Jl 3, 13; Ap 14, 15. 


30-32] Mt 13, 31, 32; Le 13, 
18, I9. 
ae RF; 20% Lic 39,6: 

icf. Ac 25:41,.47, Rm rr 82.2 

ih 1, 8. i; 

} £2 17, 23; 31, 6. 

Rkvr. 2; Mt 13, 34. 

4 Jo 16, 12; 1 Cor 3, 2; Heb 5s, 
I2 


mcf. Jo 16, 25. 

mvr. 10. — cf. cp. 13, 3; Mt 
24, 3. 

35-41] Mt 8.138; 23-27; Le 8, 


22-25. — cf. Jo 6, 16-21. 
ocf, Jn 1, 3 sqq.; Ac 27,14,15. 


? Ps 103, 7. — cf. Ps 88, 10: 
106, 23-30; Le 4, 39. 


qacf. cp. 6, 51; Mr 14, 32. 
rjJo 14, 27. 
$ Jb 38, 11. — cf. cp. 1, 27. 
Pci: LC 5.0: 


1-17] Mr 8, 28-9, 4; Le 8, 26- 
37. 


acf, Ap 18, 2. 


bv. Mt 8, 2. 

i Ls 235° 265: Be: 2 eae AG 
27 

dcp. 1, 24. — cf. 2 Rg 16, 10; 
19, 22 etc. 

ecf. Mt 4, 3, 6. — v. Mt 14, 


Gn 
{Gn 14, 18; Nm 24, 16; Ps 
59, 33 Is.24, .24;: Leiz,-32; 


« 350 
g Mt 26, 63; Ac 19, 13. — cf. 


Jc 2, 19. 
9] * Catech. R. IV 15, 6. 
A cf. Mt 26 ,53. 
icf. Lv 11, 7; 2 Mc 6, 18-20; 


er eB 
jct. Le 8, 27. 


lef. 3 Rg 17, 18; ‘¥ OJ 29; 
Ac 16, 39. che 


18-20] Le 8, 38, 39. 
m Ps 65, 16. — cf. cp. 1, 44. 


fh Cpe:9 5 317 Mra: 25. 
oMt 9, 1; Le 8, 4o. 


22-43] Mr 9, 18-26; Lc 8, 41-56. 
pb Le 13, 14; Ac 13, 15; 18, 8, 


By 

qa cp. 6, 5; 7, 32; 8, 23, 25; 16, 
18; Le 4, 20; 13, 13; Ac 9, 
12 >> 28558. 

rvr. 28. — V. cp. 10, 5. 

SVEL31> Ch..35 9 

t.chEC..25,. 25. 


“CD. 3, 10. 





(61) 


— 961 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
5, 29 — 6, 24 


stitutos suae e patria expulsionis ut ad futuras persecutiones praepa- 
ret (6, 1-6), virtute miraculorum instruit, ad praedicandum mittit (1-13) 
eosque revertentes, comperiens se ab Herode haberi pro illo loanne, quem 








vcf. Mt 15, 28; 17, 17. 
© VI. 34; Cp. 3,2 20%, Lerz7,*2 5, 


yLe 5, 17: 6, 19. — cf. Ac 
10, 38. 


ZCp. 3, 5, 34; 10, 23. 


av. Le 7; 50. 

bLc 7, 6 

cv. Jo 11, ‘28. 

dcp. 9, 1; 14, 33. 

GGDs. 3. 17: 

fct. 2 Par 35, 25; Jr 9, 17, 18. 
cf. Ac 20, ro. 
cf. Jo 11, 4, 11. — v. Mt 27, 


: 7; 
tcf. Ac 9, 40. 
IViCCD. 15:38. 
tLe 7, 14, 22. — cf. Mt rz, 5; 
on Ir, 43; Ac 9 40. 
od I, ; ’ ; ’ Spore Os 
Mt 8, < be A 


1-6] Mt 13, 54-58. — cf. Le 4, 
16-30. 


a Mt 2, 23; Le 4, 23. 
bcp. 1, 21; Le 4, 31; 6, 6; 13, 
10. — cf. Ac 13, 14. —v. Mt 


7 Te 
cMt i 28. — v. 
d cf. Le 4, 22; Jo 6, 42. 
ecf. Mt 13, 55 


4. — cf. Jr 
Jet @8;: 32, 6:: Jo wa 
tcf. cp. 9, 23; Gn 19, 12. 


ye, cp. , 

cf. Mt 8, ro. 

mMt 4, 23; 9, 25; 11, 1; Le 
» I; 9, 6. 

# CD. 3, 13-15. —- cf. Le ro, 1. 
— v. Mt ro, rz. 

8-rr] Mt to, 9-15; Le 9, 3-5. 
— cf. Le 10, 4-113 22, 35. 

ocf. Mt 10, ro. 

Pep. xe ant Mt 10, 9. — cf. 


a Lc 3, 19, 20. 

6 Mt 11, 23 Jo 3, 24. 

17-29] Ev. etc. tn fs. decoll. s. 
Jo. B. (17, 18, 24, 27, 29). 

c Lv 18, 16; 20, 21. 

dcf, Le «2, 53. 

20] R. in fs. s. Jo. Nepom. 

ecf. Mt 14, 5: 21, 26: 

. 12, 37; Le 19, 48. — cf. 
cp. 4, 26. 

See ay 20. i 

S43, 15; Est x. 3; 2, 28 
rg. * Cat 





tetigero, salva ero. 29 Et Yconfestim siccatus est fons sanguinis eius, 
et sensit corpore quia sanata esset a “plaga. 30 Et statim Iesus in 
semetipso cognoscens Yvirtutem, quae exierat de illo, conversus ad 
turbam aiebat: Quis tetigit vestimenta mea? 31 Et dicebant ei di- 
scipuli sui: Vides turbam comprimentem te et dicis: Quis me te- 
tigit? 32 Et *circumspiciebat videre eam, quae hoc fecerat; 33 mulier 
vero timens et tremens, sciens quod factum esset in se venit et pro- 
cidit ante eum et dixit ei omnem veritatem. 34 Ile autem dixit ei: 
Filia, “fides tua te salvam fecit; vade in pace et esto sana a plaga 


tua. 

35 Adhuc eo loquente, veniunt ab archisynagogo dicentes: Quia 
filia tua mortua est, quid ultra Svexas “Magistrum? 36 Jesus autem, 
audito verbo quod dicebatur, ait archisynagogo: Noli timere, tan- 
tummodo crede. 37 Et non admisit quemquam se sequi, nisi 2Petrum 
et Iacobum et “Ioannem fratrem Iacobi. 38 Et veniunt in domum 
archisynagogi, et videt tumultum et /fientes et heiulantes multum. 
39 Et ingressus ait illis: 9Quid turbamini et ploratis? puella non est 
mortua, sed “dormit. 49 Et irridebant eum; ipse vero, ‘eiectis omni- 
bus, adsumit patrem et matrem puellae et qui secum erant et ingreditur 
ubi puella erat iacens. 41 Et jtenens manum puellae ait illi: Talitha, 
cumi; quod est interpretatum: Puella, tibi dico, Surge. 42 Et 
confestim surrexit puella et ambulabat (erat autem annorum duode- 
cim), et obstupuerunt stupore magno. 43 Et ™praecepit illis vehemen- 
ter ut nemo id sciret et dixit dari illi manducare. 

Et egressus inde abiit in *patriam suam, et sequebantur eum di- 

scipuli sui. 2Et, facto °sabbato, coepit in synagoga docere, et 
multi audientes “admirabantur in doctrina eius dicentes: Unde huic 
haec omnia? et quae est sapientia, quae data est illi, et virtutes 
tales, quae per manus eius efficiuntur? 34Nonne hic est @faber, filius 
Mariae, ‘frater Iacobi et Ioseph et Iudae et Simonis? nonne et so- 
rores eius hic nobiscum sunt? Et 9scandalizabantur in illo. 4 Et di- 
cebat illis Iesus, quia “non est propheta sine honore, nisi in patria 
sua et in domo sua et in cognatione sua. 5Et ‘non poterat ibi virtutem 
ullam facere, nisi paucos infirmos, /impositis manibus, curavit. SEt 
‘mirabatur propter incredulitatem eorum. Et circuibat castella in 
circuitu docens, 

7Et ™vocavit duodecim et coepit eos mittere binos et dabat illis 
potestatem spirituum immundorum. 8 Et praecepit eis ne quid -tol- 
lerent in via, °nisi virgam tantum: non peram, non panem neque in 


_zona Paes, Ysed Ycalceatos sandaliis; et ne induerentur duabus tunicis. 


10Et dicebat eis: Quocumque introieritis in domum, illic manete donec 
exeatis inde. . 11 Et quicumque non receperint vos nec audierint vos, 
exeuntes inde Texcutite pulverem de pedibus vestris *in testimonium 
illis. 12 Et texeuntes “praedicabant Yut paenitentiam agerent, 13 et 
root multa eiciebant et “ungebant oleo multos aegros et sa- 
nabant. 

14 Et audivit rex *Herodes (manifestum enim factum est nomen 
eius) et dicebat quia YIoannes Baptista resurrexit a mortuis, et 
propterea virtutes operantur in illo. 15Alii autem dicebant quia Elias 


est; alii vero dicebant quia *propheta est, quasi unus ex prophetis.- | 


16 Quo audito, Herodes ait: Quem ego decollavi Ioannem, hic a 
mortuis resurrexit. 17 4Ipse enim Herodes misit ac tenuit Ioannem 
et Ovinxit eum in carcere propter Heroediadem uxorem Philippi fra- 
tris sui, quia duxerat eam. 18 Dicebat enim Ioannes Herodi: “Non 
licet tibi habere uxorem fratris tui. 19 Herodias autem 4insidiabatur 
illi et volebat occidere eum, nec poterat. 2 Herodes enim @metue- 
bat Ioannem sciens eum virum iustum et sanctum et custodiebat 
eum et, audito eo, multa faciebat et /libenter eum audiebat. 

21 Et, cum 9dies opportunus accidisset, Herodes natalis sui *ce- 
nam fecit- principibus et tribunis et primis Galilaeae. 22 Cumque in- 
troisset filia ipsius Herodiadis et saltasset et placuisset Herodi si- 
mulque recumbentibus, rex ait puellae: Pete a me quod vis, et 


a 








i Est = 3, 6: “ - 1 034 dabo tibi. 23 Et iuravit illi: Quia quidquid petieris dabo tibi, flicet 
24,26] R. ut $, vr. 17-29. dimidium regni mei. 24 Quae, cum exisset, dixit matri suae: Quid 
— 962 — 








rex, Herodiade instigante, occiderat, in desertum adducit (14-32). Turbis 
e0 usgue seguentibus multiplicat panes adeoque eas in fide confirmat (33- 


34) ut ad se transfretantem (45-52) quamplurimos infirmos ducant (53- - 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
6, 25 —7, 6 








petam? At illa dixit: Caput Ioannis Baptistae. 25 Cumque introisset 
statim cum festinatione ad regem, petivit dicens: Volo ut protinus 
des mihi in disco caput Ioannis Baptistae. 26 Et Jcontristatus est rex: 
propter iusiurandum et propter simul discumbentes noluit eam con- 
tristare, 27sed, misso spiculatore, praecepit adferri caput eius in 
disco. Et ‘decollavit eum in carcere 28 et attulit caput eius in disco 
et dedit illud puellae et puella dedit matri suae. 29 Quo audito, 
Tuam eius venerunt et tulerunt corpus eius et posuerunt illud 

JET apeabioa 

7/30 Et “convenientes °apostoli ad Iesum renuntiaverunt ei omnia 
quae egerant et docuerant. 31! Et ait illis: Venite seorsum in deser- 
tum locum et requiescite pusillum. Erant enim qui veniebant et re- 
dibant multi, et ?nec. spatium manducandi habebant. 32 Et ascen- 
dentes in %navim, abierunt in desertum locum seorsum. 33 Et vide- 
runt eos abeuntes, et ‘cognoverunt multi, et pedestres de omnibus 
civitatibus concurrerunt illuc et praevenerunt eos. 34 Et exiens ‘vidit 
turbam multam Iesus et misertus est super eos, quia erant ’ tsicut 
oves non habentes pastorem’, et coepit illos docere multa. 35 Et, 
“cum iam hora multa fieret, accesserunt discipuli eius dicentes: De- 
sertus est locus hic, et iam hora praeteriit; 36 Ydimitte illos, ut 
euntes in proximas villas et vicos emant sibi cibos quos manducent. 
37 Et respondens ait illis: “Date illis vos manducare. YEt dixerunt 
ei: Euntes emamus ducentis *denariis panes et dabimus illis man- 
ducare. 38 Et dicit eis: Quot panes habetis? Ite et videte. Et, cum 
cognovissent, dicunt: *Quinque et duos pisces. 39 Et praecepit illis 
ut accumbere facerent omnes secundum contubernia super viride 
facnum. 49 Et discubuerunt in partes per centenos et quinquagenos. 
41 Et, acceptis quinque panibus et duobus piscibus, °intuens in cae- 
lum ¢benedixit et fregit panes et dedit discipulis suis, ut ponerent 
ante eos, et duos pisces divisit omnibus. 42 Et manducaverunt omnes 
et saturati sunt. 43 Et sustulerunt ¢reliquias fragmentorum duodecim 
cophinos plenos, et de piscibus. 44Erant autem qui manducaverunt 
quinque milia virorum. 

45 Et statim %coégit discipulos suos ascendere navim, ut praece- 
derent eum trans fretum /ad Bethsaidam, dum ipse dimitteret popu- 
lum. 46 Et, 9cum dimisisset eos, habiit in montem orare. 47 Et, cum 
isero esset, erat navis in medio mari, et ipse solus in terra. ‘48 Et 
videns eos laborantes in remigando (erat enim ventus contrarius eis) 
et circa quartam Jvigiliam noctis ‘venit ad eos ambulans supra mare, 
et ™volebat praeterire eos. 49 At illi, ut viderunt eum ambulantem 
supra mare, putaverunt “phantasma esse et exclamaverunt. 50 Omnes 
enim viderunt eum et conturbati sunt. Et statim locutus est cum 
eis et dixit eis: °Confidite, ego sum, nolite timere. 51 Et ascendit 
ad illos in navim, et Pcessavit ventus. Et plus magis intra se stu- 
pebant; 52 ¢9non enim intellexerunt de. panibus, erat enim ‘cor eo- 
rum obcaecatum. M/ 

53 Et, ‘cum transfretassent, venerunt in terram ‘Genesareth et 
applicuerunt. 54 Cumque egressi essent de navi, continuo “cogno- 
verunt eum; 55 et percurrentes universam regionem illam coepe- 
runt in %grabatis eos, *qui se male habebant circumferre, ubi au- 
diebant eum esse. 56 Et quocumque introibat, in vicos vel in villas 
aut civitates, in plateis Yponebant infirmos et deprecabantur eum, ut 
vel *fimbriam vestimenti eius tangerent; et *quotquot tangebant eum 
salvi fiebant. 

7 Et conveniunt ad eum pharisaei et quidam de scribis 2venientes 

ab Ierosolymis. 2 Et, cum vidissent quosdam ex discipulis eius 
’communibus manibus, id est non lotis, manducare panes, vitupe- 
_raverunt. % Pharisaei enim et omnes Iudaei, nisi crebro laverint ma- 
nus non manducant tenentes ¢traditionem %seniorum; 4 et a foro, 
nisi baptizentur non comedunt, et alia multa sunt, quae tradita 
sunt illis servare, “baptismata fcalicum et urceorum et aeramentorum 
et lectorum. 5 Et interrogabant eum pharisaei et scribae: Quare di- 
scipuli tui non ambulant iuxta traditionem seniorum, sed commu- 
nibus manibus manducant panem? 6&At ille respondens dixit eis: 





jcf. Le 18, 23. 


lcf. cp. 9, 126 
mv. Mt 9, 14. 


aLe 9, 10. — cf. Le 10, 17. 
o Mt 10, 2; Le 6, 13;:17; 8; 
a2. 14< 24, 10. 


pcp. ? 20. 
32-44] Mt 14, 13-21; Le 9, 10- 
17; Jo 6, 1-13. — cf. cp. 8, 


qv. Cp. 3, 9. 

rvr. 54. 

sci. Mt 9, 38 

tv. Nm 27, 1 

u cf. cp. 8, I- : Mt 15, 32-39. 
v vr. 45. — cf. "Mt T5;).23: 

x cf. 4 } 42-44. 

y cf. jo 6 


Zcp. 14, poy Mt 18, 28. 
acp. 8, 19; Mt 16, 9. 


beep. 7, 34; Jo 11, 43; 17, 2 
ccf. 1 Cor 14, 16. — v. Mt 14, 
19. 


dcf. Dt 28, 5. 


45- 56] Mr 14, 22-36; Jo 6, 15- 


¢ hs Mt 8, 
f Cp. 84-92% af: Le 9, 10; Jo 
6, 17: 


28. — cf. cp. 1, 
35;_Le 
47-56] Ey "is sb. p. Cin, 


icp. 13, 35. 

i Jd 7, 29. —- cf. cp. 23, ‘353 
Cres 35. 

Lcf. Le 24, 28. 

m Jb 9, 8; Ps 76, 20 

n cf B4,° B37 

oMt 17, 7. — cf. Dt 475-6: 


Is 41,13; 43,1, 2: Jo 16, 33. 
p cf. cp. 4, 3 


qv. cp. 9, 3 

7 Cp.:2, 53:8, eet 73? 40; Rm 
rs Oey cf. 2 Cor 3, 14. 

2 ef. Jo 6, 24528) 

tke.5, 

u“ vr. Saag 

ULe>-§,.18, 

x Mt 4, 24. 

y Ac 5, 15; 19, 11 sq. 

zcf. cp. 5, 27, 28. — v. Mt 9, 
20. 

acp. 3, 10. 

1-23] Mt 15, 1-20. 

deg 
he a. 50; Ac 10, 14; Rm 
ei 4, 14. — cr. Le Pgs 37-41. 

c Gal a 14; Col 2, 


d Heb 1 

4) cf. Catech. R.-IT 2,3. 
e Heb o, 10. — cf. Jo 2, 6. 
f cf. Mt +3, 25. 





— 963 sia 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
7,7—8,9 


56). Interea a pharisaeis, quos mordicus traditionibus suis inhaerentes 
reprehenderat, et qui, nullatenus commoti neque his neque aliis miraculis 
in Phoenicia (24-30), in Decapoli (31-37), in deserto patratis, ubi denuo 








¥ Mt 23, 43. 
hk Is 29, 13. — cf. Ez 33, 31. 
Col 2,.22; ‘Tt-a23G 


j Heb 10, 28. 
1 Ex 20, 12; Dt 5s, 16. 
m Ex 21, 17; Lv 20, 9. 


n (Lv 1, 2); Mt 23, 18. — cf. 
Mt 27, 9. 


o Gal 3, 17. — cf. Rm 2, 23. 


pb Mt 13, 51. 
qv. Ac 10, 14, 15. 


¥ el. Vt. 3, 5: 
£V.0p. .4,°9. 
€ CDE 3, 20%:.9, -2.2> 

u cf, hi 4373363038, 2 Se 
vecp. 8, 17, 18. 


zJc 3, 6 


ajc 2, 4. — cf. Gn 6, 5: Ps 
, 5; Mt 9, 4 etc. 
t 5, 22, 28. — v. Ex 20, 


13, 14, 17. 

C2 bor 12, 21; Gal 5,19; Eph 
4, 19. 

¢ one 4, 31; Col 3, 8; 1 Tm 


sale 

OVOLE 1, ($i: 

fx Cor 6, 9, 10. 

gv. Mt 6, 23; 20, 2S: 

24-30] cf. Mt 15, 21-28. 

h Jo 12, 20, 21; 1 Cor 12, 13. 
ici. Ac 2%,.2, 3. 

jcf. Ac 3, 26; Rm x, 16. 
LMt 7, 6. 


mcf. Le 16, 22. 

n Jo 4, 50. 

31-37) Mt 15, 29,-31. 

31-37] Ev. in D. Il p. Pnt. 


o Mt 4, 18; Jo6, 1. (31-37). 

Pcp. §, 20; Mt 4, 

q Is 35, 5, 6. 

rv. CD. §, 23 

Scp. 8, 23. 

t Mt 14, 19; Jo 11, 413 17, 1. 
— v. cp. 6, 41. 

ucp. 8, 12. — cf. Jo 11, 33. 

vcf. vr. 32. 


x cp. I, 44; ha —v. Mt 8, 4. 

ycp. 1, 45; Mt 9. 3r. 

371 hehe Catech. R. Il 5, 30. 

Zcp. ro, 26, 

als 35, 4, 5. 

1-10] Mt 15, 32-390. — cf. cp. 
6, 32-44. 

1-9] Ev. in D. 6 p. Pnt. (1-3). 


acf. Mt 9, 36. 
6 ch. Nm £2, 13, 2%, 22. 


c Mt 16, 10. 
dcp. 14, 23. 


ecpi 145.232. Jo 6, 12; 2332Ac 
37, 23522 Rm: 843038 Cor. 12, 
24; 1 Tm 4, 34. 

fcf. 4 Rg 4, 42-44. 

g Mt 16, ro. 





Bene prophetavit Isaias de vobis %hypocritis, sicut scriptum est: 
’4Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. 
7In vanum autem me colunt docentes ‘doctrinas et praecepta ho- 
minum’: 8 Relinquentes enim mandatum Dei tenetis traditionem ho- 
minum, baptismata urceorum et calicum et alia similia his facitis 
multa. 9% Et dicebat illis: Bene Jirritum facitis praeceptum Dei, ut 
traditionem vestram servetis. 10 Moyses enim dixit: ’ Honora pa- 
trem tuum et matrem tuam’; et: ’™”Qui maledixerit patri vel matri, 
morte moriatur’; 11 vos autem dicitis: Si dixerit homo patri aut 
matri: "Corban, quod est donum, quodcumque ex me tibi pro- 
fuerit; 12 et ultra non dimittitis eum quidquam facere patri suo aut 
matri 13 Orescindentes verbum Dei per traditionem vestram, quam 
tradidistis; et similia huiusmodi multa facitis. 14 Et advocans iterum 
turbam dicebat illis: ?Audite me omnes et intelligite. 15 Nihil est 
extra hominem introiens in eum, quod possit eum coinquinare; sed 
quae de homine procedunt, illa sunt quae *communicant hominem. 
16 sSi quis habet aures audiendi, audiat. 

17 Et, cum introisset in tdomum a turba, “interrogabant eum 
discipuli eius parabolam. 18 Et ait illis: *Sic et vos imprudentes 
estis? Non intelligitis, quia omne extrinsecus introiens in hominem 
non potest eum ‘communicare, 19 quia non intrat in cor eius, “sed 
in ventrem vadit et in secessum exit purgans omnes escas? 20 Di- 
cebat autem Yquoniam quae de homine exeunt illa communicant 
hominem. 21 Ab intus enim, de corde hominum ®@malae cogitationes 
procedunt, adulteria, fornicationes, “homicidia, 22 furta, avaritiae, 
nequitiae, dolus, “impudicitiae, ¢7oculus malus, *blasphemia, /super- 
bia, stultitia. 23 9Omnia haec mala ab intus procedunt et communi- 
cant hominem. 

24 Et inde surgens abiit in fines Tyri et Sidonis et ingressus do- 
mum neminem voluit scire et non potuit latere; 25 mulier enim 
statim, ut audivit de eo, cuius filia habebat spiritum immundum, 
intravit et procidit ad pedes eius. 26 Erat enim mulier “gentilis, ‘Sy- 
rophoenissa genere. Et rogabat eum ut daemonium eiceret de filia 
eius. 27 Qui dixit illi: Sine Jprius saturari filios; non est enim bo- 
num sumere panem filiorum et /mittere canibus. 28 At illa respondit 
et dixit illi: Utique, Domine; nam et catelli comedunt sub mensa 
de ™micis puerorum. 29 Et ait illi: Propter hunc sermonem “vade: 
exiit daemonium a filia tua. 30 Et, cum abisset domum suam, invenit 
puellam iacentem supra lectum et daemonium exisse. 

31 Et iterum exiens de finibus Tyri venit per Sidonem ad °mare 
Galilaeae inter medios fines ?Decapoleos. 32 Et adducunt ei ¢surdum 
et mutum et deprecabantur eum, ut “imponat illi manum. 33 Et 
Sapprehendens eum de turba seorsum misit digitos suos in auricu- 
las eius et exspuens tetigit linguam eius 34 et ‘suspiciens in caelum 
“ingemuit et ait ili: Ephphetha, quod est adaperire. 35Et %sta- 
tim apertae sunt aures eius, et solutum est vinculum linguae cius, et 
loquebatur recte. 36 Et “praecepit illis ne cui dicerent. Quanto autem 
eis praecipiebat, Ytanto magis plus praedicabant 37 et *eo amplius 
admirabantur dicentes: ®Bene omnia fecit et surdos fecit audire et 
mutos loqui. 

In diebus illis iterum, cum turba multa esset nec haberent quod 

manducarent, convocatis discipulis, ait illis: 2@Misereor super 
turbam, quia ecce iam triduo sustinent me nec habent quod man- 
ducent 3et, si dimisero eos ieiunos in domum suam, deficient in 
via; quidam enim ex eis de longe venerunt. 4 Et responderunt ei 
discipuli sui: Unde illos quis poterit hic saturare panibus in soli- 
tudine? 5 Et interrogavit eos: Quot panes habetis? Qui dixerunt: 
cSeptem. 6 Et Praecepit turbae discumbere super terram et accipiens 
septem panes “gratias agens fregit et dabat discipulis suis ut appo- 
nerent, et apposuerunt turbae. 7Et habebant pisciculos paucos, et 
ipsos ¢benedixit et iussit apponi. 8 Et fmanducaverunt et saturati 
sunt, et sustulerunt, quod superaverat de fragmentis, %septem spor- 
tas. .9 Erant autem qui manducaverant quasi quattuor milia, et di- 
misit eos. . 

















panes multiplicati sunt (8, 1-9), signum de caelo postulaverant (14-21), EVANGELIUM 
apostolos segregat, hosque novo signo ad professionem fidei praeparatos | SECUNDUM MARCUM 
(22-31) de sua futura passione certiores facit; atque ne scandalizentur 8, 10 — 9, 8 

10 Et statim ascendens “navim cum discipulis suis venit in par- pn oe a 
tes ‘Dalmanutha. 11 Et exierunt pharisaei et coeperunt conquirere aa Mins 39. sing: 


cum eo /quaerentes ab illo signum de caelo, ttentantes eum. 12 Et 
mingemiscens spiritu ait: "Quid generatio ista signum quaerit? Amen, 
dico vobis, si dabitur generationi isti signum. 13 Et °dimittens eos 
ascendit deviiti navim et abiit trans fretum. 

14 Et obliti sunt panes sumere et nisi unum panem non habe- 
bant secum in navi. 15 Et praecipiebat eis dicens: ?Videte et cavete 
a fermento pharisaeorum et %fermento *Herodis. 16 Et cogitabant ad 
alterutrum dicentes: Quia panes non habemus. 17 8Quo cognito, ait 
illis Iesus: Quid cogitatis quia panes non habetis? ‘nondum cogno- 
scitis nec intelligitis? adhuc “caecatum habetis cor vestrum? 18’ %Ocu- 
los habentes non videtis? et aures habentes non auditis’, nec re- 
cordamini? 19 Quando “quinque panes fregi in quinque milia, quot 
cophinos fragmentorum plenos sustulistis? Dicunt ei: Duodecim. 
20 Quando et Yseptem panes in quattuor milia, quot sportas frag- 
mentorum tulistis? Et dicunt ei: Septem. 21! Et dicebat eis: Quo- 
modo nondum “intelligitis ? 

22 Et veniunt “Bethsaidam, et adducunt ei caecum et rogabant 
eum ut illum °tangeret. 23 Et, Capprehensa manu caeci, eduxit eum 
extra vicum et dexpuens in oculos eius, “impositis manibus suis, in- 
terrogavit eum si quid videret. 24 Et adspiciens ait: Video homines 
velut arbores ambulantes. 25 Deinde iterum imposuit manus super 
oculos eius, et coepit videre et restitutus est, ita ut clare videret 
omnia. 26 Et misit illum in domum suam dicens: Vade in domum 
tuam et, si in vicum introieris, /nemini dixeris. 

27 Et’ egressus est Iesus et discipuli eius in castella Caesareae 
Philippi: et in via poreagei he discipulos suos dicens eis: Quem 
me dicunt esse homines? 28 Qui responderunt illi dicentes: 9loan- 
nem Baptistam, alii Eliam, alii vero quasi “unum de_ prophetis. 
29Tunc dicit illis: Vos vero quem_me esse dicitis? Respondens 
Petrus ait ei: *Tu es SChristus. 3°Et ‘comminatus est eis, ne cui 
dicerent de illo. %1Et coepit docere eos, quoniam ™oportet Filium 
hominis “pati multa et °reprobari a senioribus et :a summis sacer- 
dotibus et scribis-et occidi et ?post tres dies resurgere. 32 Et %pa- 
lam verbum logecOatur. Et apprehendens eum Petrus coepit incre- 
pare eum. 33 Qui conversus et videns discipulos suos comminatus 
est Petro dicens: "Vade retro me, Satana; quoniam ‘non sapis quae 
Dei sunt, sed quae sunt hominum. 34 Et, convocata turba cum di- 
scipulis suis, dixit eis: Si quis vult me sequi, ‘deneget semetipsum 
et “tollat crucem suam et sequatur me. 35 Qui enim voluerit animam 
suam salvam facere perdet eam; qui autem perdiderit animam suam 
Ypropter me et evangelium salvam faciet eam. 367Quid enim pro- 
derit homini, si lucretur mundum totum et detrimentum animae 
suae faciat? 37 aut Yquid dabit homo commutationis pro anima sua? 
38 Qui enim me confusus fuerit et verba mea in generatione ista 
- Gadultera et peccatrice, et Filius hominis confundetur eum, "cum 
venerit in gloria Patris sui “cum angelis sanctis. 39 Et dicebat illis: 
Amen dico vobis quia sunt quidam de hic stantibus, qui Mon gu- 
stabunt mortem ¢donec videant regnum Dei veniens /in virtute. 

9 Et post dies sex “adsumit Iesus Petrum et Iacobum et Ioannem, 
7 et ducit illos in ee excelsum seorsum solos et °transfigura- 
tus est coram ipsis. 2 Et °vestimenta eius facta sunt splendentia et 
candida nimis velut nix, qualia fullo non potest super terram can- 
| dida facere. 3 Et apparuit illis Elias cum Mo oyse, et erant loquentes 

cum Iesu. 4 Et respondens Petrus ait Iesu: ¢Rabbi, bonum est nos 

hic esse, et faciamus tria *tabernacula, tibi unum et Moysi unum 
| et Eliae unum. 5/fNon enim sciebat quid diceret; erant enim timore 
exterriti. 6 Et facta est 9nubes obumbrans eos, et venit vox de nube 
dicens: *Hic est Filius meus carissimus: ‘audite illum. 7 Et statim 
circumspicientes neminem amplius viderunt, nisi Iesum tantum 
secum. 

8 Et jdescendentibus illis de monte, praecepit illis, ne cuiquam 
quae vidissent narrarent, nisi cum Filius hominis a mortuis resur- 





ji rigs has —v. Mt 12, 38; 


Jo 
it oo et Le 23, 8; Jo 8, 6 
mM CP. 7, 34. — cf. Yor ye oe 33, 38. 
n Le 11, 29; Jo 4, 48. 
o Mt 4, 13; 21, 17. 


rcf. cp. 3, 6; 12, 13. 
SVs. JO°2;/:25<"16; 30. 


tc Ay & 
wir 5, aE ek L253. 
vis 0, 0, as 
xcp. 6, 4 

y vr. 6-5; Mt 15, 34-38. 
Z vr. 17; CD. og 52. 


9, £3.28. 82.3035 
27-30] Mt 16, 13-20; atuse -27. 
f cp. 1, 445 S, 43- —v. Mt 8, 4. 


fv. Cc 

cf. 7, x: 24, 19. 

ede A, 27. 

icp , 61, 62. — v. Mt 1, 7 
ME x6, 20; Le 9, 21. — v. 

12, 7 
31- ay Mt 16, 21-28; Le 9, 22- 
m cp. 10, 33. —_cf. 13, 33. 
ncp. 9 arr sa : Mt i hee Ye: 

23; 


oLc 17, aor , “Pt 2, 4. — cf. 
cp. 12, 10. se 

pcp. 9, BLP: 10, 34; 17, 22; 
63. cf. Mt 1 


27, 2, 40. — 
ajo Fig 25 [v. Jo 2, 19. 
rcf, Mt 4,1 

sRm 8, : Ph 3: 19; Col 3, 2 


tcf. Col x. if , “Tm +, T2e82. 


uv. Mt ro, 38, 39- 

vcp. 10, 29. — cf. Rm Ay 16; 
1 Cor 9, 23; 2 Tm 1, 8 : Phi 

ae eae et Ps "[13. 

y Ps 48, 8, 


z Rm 1, 16; MS tn 453; 12, 16; 
Heb rr, 16; 1 Jo 2, 28. — 
cf. Mt 10, 33. 


als 57,3; Mt 12.39; Jc 4, 4 
6Dn 7, 10, 13; 
24, 30; 25, 315° 
tr.) tT Chez, -303 "As 16; 


3 
dJo 8, 52; Heb 2, 
e cf. Ly =: Mt 10, ea 23, 


PRO rd 53; ue: 14, 62. — bee Mii 


Hs Mt 17, 1-8; Le 9, 28-36. 
- 5, 37; 14, 33. 

b cf. 2 Cor 3, 18. [Mt 28, 3. 

cDn bin iy 9. — cf. Ps 103, 2; 

3] v. 

4,5) R. ie “Pransfig. Dittc _: 

dv. Jo 1, 38. cf. 2 Es 8, 15. 

f cf. cp. 14, 40; Le 9, 33, 

5p. %, 33° 2 Pts, 17. — cf. 
a 24, I 


h cf. cp. a 6. — v. Mt 3, 17. 

#Dt 18, 15: Ac 3, 22. 

8-12] Mt 17, 9-13. 

jcp. 1, 44; 5, 43; 7, 36; 8, 30. 
v. Mt 8, 4. 





— 965 fos 








(32-39), sese transfigurando (9, 1-12) et daemonia eiciendo confortat 
(13-2), atqgue ad novam suae passionis praedictionem vraeparat (29-31). 
B) in itinere et in lerusalem (9, 32-13, 37). Apostolorum instructionem prose- 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
9, 9-46 

bue 0. 36. 
mcf. Jo pa 14, 
a Mt 11, 14. — cf. cp. 8, 28. 
rr 4, 6; 1, 16, 17. — cf. 
6; 3 2 
67 de Is 53. 3: Dn 
9, 26; Zc 13, 7.— cf Ph 2,8. 
— v. Mt 26, 24. 
qcp. 8, Xs 
TLC 235 tT AC as Ed. 
scf. Mt rr, iS 
as 65° 17,2 
3 Rg 19, 2, oe — cf. Mt 26, 
a 
13-27] ark 3%, 14-19; Le 9, 37- 
v cp. Io. 43, 
12-28] Re. in fr. 4 QT. Spor. 
(28). 


MCL i V¥. Sec. tt, TA. 
et 57 Oo 7s Me10; 5S Le 
Bese i. aa 9;.20,-279:Ph 25:15. 
avr. 25. — cf. cp. 1, 26. 


é cf. cp. 1, 40, 41; 
c Mt 9, 28. 
ay II; 33; Mt 17, 19. — cf. 
ait Ys Catech: R. IV 7, 6 


BrCl £95. 5e 
fvr. 14. 


Leys} 12: 


gcp. 1, 31. 
hcp. 3, 20; 7, ¥7. 
28] Ant. in fr. 4 QT. Spbr. 


29-31] Mt 17, ak 22+. 106, 
44, 45. — cf. cp. 8, 31; 10. 
323 4. 
_ icp. 8, 31; 10. 33, 34. 
jcp. 6, 52; 50; 9, 45; 
18, 34; 24, 25; "Jo 10, 6; 12, 
16: 16, Rte: — cf. vr. 9. 
kMt 1723 
32-36] Mt 18, 1-5; Le 9, 46-48. 
— cf. cp. 10, 42-45: Le 22, 
25-27. 


ZLe 22, 24. — cf. v 

MCP. 10, 43, 443 ‘Mt’ to. 26, 
275-723, 081;; 12. 

ncp. 10, 16. 

ov. Mt 10, 40, 42; Jo 13, 20. 

pcp. 16,17; Mt 7, 22; Le-1o, 
17; Ac 5, 16; 8, 7; 16, 18; 

13. — cf. Mt 12, 27. 

37-39] Le 9, 49. 50. 

qcf. Nm 11. 27, 28. 

scf. cp. 10, 14. 

et cx: Cor 13, 3. 

ucf. Mt 12, 30;:Le 11, 23. 


v Mt 10, 42. — cf. 1 Pt 4, 14. 

x Mt 18, 6; Le 17, 1. — cf. 1 
Cor 8, 12. 

y cf. Zc 13, I. 

acf. cp. 14, 


42-48] Mt e a 30; 18, 8, 9. 


av. Mt 5. 22, 29. 
b vr. 473 “3h 3, I2; 25, 41. 
CV. vr. 45, 

d Is 66, 7 wd Co Ecli 7, 19. 
eMt 18, 


_loqui de me. 





rexerit. 9 Et ‘verbum continuerunt apud se ™conquirentes quid esset : 

"Cum a mortuis resurrexerit ’. 10 Et interrogabant eum dicentes: Quid 
ergo dicunt pharisaei et scribae "quia Eliam oportet venire primum? 
11 Qui respondens ait illis: Elias, cum venerit primo, °restituet omnia; 
et ?quomodo scriptum est in Filium hominis, ut multa patiatur et 
Ycontemnatur. 12Sed dico vobis quia et *Elias venit, et ‘fecerunt 
illi quaecumque voluerunt, “sicut scriptum est de eo. 

13 Et veniens ad discipulos suos vidit turbam magnam circa eos 
et scribas conquirentes cum illis. 14 Et confestim omnis populus 
videns lesum “stupefactus est et expaverunt et accurrentes saluta- 
bant eum. 15 Et interrogavit eos: Quid inter vos conquiritis? 16 Et 
respondens unus de turba dixit: Magister, attuli filium meum ad te 
habentem “spiritum mutum, 17 qui, ubicumque eum apprehenderit, 
allidit illum, et spumat et stridet dentibus et arescit; et dixi disci- 
pulis tuis, ut eicerent illum, et Ynon potuerunt. 18 Qui respondens 
eis dixit: *O generatio incredula, quandiu apud vos ero? quandiu 
vos patiar? adierte illum ad me. 19 Et attulerunt eum. Et, cum vi- 
disset eum, statim spiritus “conturbavit illum, et elisus in terram 
volutabatur spumans. 2° Et interrogavit patrem eius: Quantum tem- 
poris est, ex quo ei hoc accidit? At ille ait: Ab infantia, 21 et fre- 
quenter eum in ignem et in aquas misit, jus eum perderet ; sed, 2si 

quid potes, adiuva nos misertus nostri. 22 Iesus. autem ait ilh: cSi 
ete credere, omnia possibilia sunt credenti. 23 Et continuo excla- 
mans pater pueri cum lacrimis aiebat: Credo, Domine: “adiuva in- 
credulitatem meam. 24 Et, cum videret Iesus fconcurrentem turbam, 
comminatus est spiritui immundo dicens illi: Surde et mute SPIES, 
ego praecipio tibi: Exi ab eo et amplius ne introéas in eum. 25 Et 
exclamans et multum discerpens eum exiit ab eo; et factus est sicut 
mortuus, ita ut multi dicerent quia mortuus est. 26Iesus autem 
Jtenens manum eius elevavit eum et surrexit. 27 Et, cum introisset 
in *domum, discipuli eius secreto interrogabant eum: Quare nos 
non potuimus eicere eum? 28 Et dixit illis: Hoc genus in nullo po- 
Asst erin, nisi in oratione et ieiunio. 
9Et inde profecti praetergrediebantur Galilaeam, nec volebat 
Phone scire. %0Docebat autem discipulos suos et dicebat illis 
iquoniam Filius hominis tradetur in manus hominum, et occident 
eum, et occisus tertia die resurget. 31 At Jilli ignorabant verbum et 
timebant interrogare eum. 

32 Et kvenerunt Capharnaum. Qui, cum domi essent, interroga- 
bat eos: Quid in via tractabatis? 33 At illi tacebant ; lsiquidem in 
via inter se disputaverant quis eorum maior esset. 34 Et residens 
vocavit duodecim et ait illis: “Si quis vult primus esse, erit omnium 
novissimus et omnium minister. 35 Et accipiens puerum statuit eum 
in medio eorum; “quem cum complexus esset, ait illis: 36 eQuisquis 
unum ex huiusmodi pueris receperit in nomine meo me recipit, et °qui- 
cumque me susceperit non me suscipit, sed eum qui misit me. 

37 Respondit illi Ioannes dicens: Magister, vidimus quendam 
Pin nomine tuo eicientem daemonia, qui non sequitur nos, et @pro- 
hibuimus eum. 38 Iesus autem ait: *Nolite prohibere eum; ‘nemo 
est enim qui faciat virtutem in nomine meo et possit cito male 
9uvQui enim non est adversum vos, pro vobis est. 
40 Quisquis enim potum dederit vobis calicem aquae in nomine meo, 
Vquia Christi estis, amen, dico vobis, non perdet mercedem suam. 
a1 Et “quisquis scandalizaverit unum ex Yhis pusillis credentibus in 

me, *bonum est ei magis, si circumdaretur mola asinaria collo eius 
et in mare mitteretur. 42 Et, si scandalizaverit te manus tua, abscinde 
lam: bonum est tibi debilem introire in vitam, quam duas manus 
habentem ire in “gehennam, Yin ignem inexstinguibilem, 43 Cubi ¢ver- 
mis eorum non moritur, et “ignis non exstinguitur. 44Et, si pes 
tuus te scandalizat, amputa illum: bonum est tibi claudum introire 
in vitam aeternam, quam duos pedes habentem mitti in gehennam 
ignis inexstinguibilis, 45 ubi vermis eorum non moritur, et ignis non 
exstinguitur. 46 Quod si oculus tuus scandalizat te, eice eum: bonum 
est tibi luscum introire in regnum Dei, quam duos oculos habentem 








——, 





quens eos ad humilitatem exhortatur (32-49): provocatus a pharisaeis 
matrimonium indissolubile docet (10, 1-2), simplicitatem ac pauperta- 
tem commendat (13-21), captaque occasione ex quadam filiorum Zebedaei 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
9, 4i-— 10, 38 








mitti in gehennam ignis, 47 ubi vermis eorum non moritur, et ignis 
non exstinguitur. 48 Qmnis enim igne salietur, et /omnis victima 
sale salietur. 49 7Bonum est sal: quod “si sal insulsum fuerit, in 
quo illud condietis? *Habete in vobis sal et Jjpacem habete inter vos. 
] Et inde exsurgens “venit in finem Iudaeae ultra lordanem. Et 
conveniunt iterum turbae ad eum, et, 2sicut consueverat, iterum 
docebat illos. 2 Et accedentes pharisaei interrogabant eum, “si licet 
viro uxorem dimittere, %tentantes eum. 2 At ille respondens dixit 
eis: Quid vobis praecepit Moyses? 4 Qui dixerunt: ¢Moyses permisit 
libellum repudii scribere et dimittere. 5 Quibus respondens Iesus 
ait: ‘Ad duritiam cordis vestri scripsit vobis praeceptum istud. 6 9Ab 
initio autem creaturae ’’masculum et feminam fecit eos’ Deus; 
7’ 4propter hoc relinquet homo patrem suum et matrem et adhae- 
rebit ad uxorem suam, 8 et jerunt duo in carne una. Itaque iam 
non sunt duo, sed una caro’. 9 Quod ergo Deus coniunxit homo non 
separet. 10Et in domo iterum discipuli eius de eodem interrogave- 
runt eum. 11 Et ait illis: ‘Quicumque dimiserit uxorem suam et 
aliam duxerit adulterium committit super eam. 12 Et, ™si uxor di- 
miserit virum suum et alii nupserit, moechatur. 

13 Et offerebant illi parvulos ut tangeret illos; discipuli autem 
comminabantur offerentibus. 14Quos cum videret Iesus, indigne 
tulit et ait illis: “Sinite parvulos venire ad me et ne prohibueritis 
eos; talium enim est regnum Dei. 15?Amen, dico vobis, quisquis 
non @receperit regnum Dei velut parvulus, non intrabit in illud. 16 Et 
‘complexans eos et imponens manus super illos benedicebat eos. 

17 Et, cum egressus esset in viam, procurrens quidam, ‘genu 
flexo ante eum, rogabat eum: Magister bone, quid faciam ut vitam 
aeternam percipiam? 418Iesus autem dixit ei: Quid me dicis bo- 
num? Nemo bonus, nisi unus Deus. 19 Praecepta nosti, ’“ne adul- 
teres, ne occidas, ne fureris, ne falsum testimonium dixeris, ne frau- 
dem feceris, honora patrem tuum et matrem’. 20 At ille respondens 
ait illi: Magister, Yhaec omnia observavi a iuventute mea. 21 Iesus 
autem “intuitus eum “dilexit eum et dixit ei: Unum tibi deest: vade, 
*quaecumque habes vende et da spqupcribus et habebis @thesaurum 
in caelo et veni, sequere me. bQui contristatus in verbo abiit 
maerens; erat enim habens multas possessiones. 

23 Et circumspiciens Iesus ait discipulis suis: Quam difficile qui 
pecunias habent in dregnum Dei introibunt! 24 Discipuli autem ob- 
stupescebant in verbis eius. At Iesus rursus respondens ait illis: 
€Filioli, fquam difficile est %confidentes in pecuniis in regnum Dei 
introire! 25 Facilius est camelum a Der foramen acus transire, quam 
divitem intrare in regnum Dei. 6 4Qui magis admirabantur dicentes 
ad semetipsos: Et quis potest naive fieri? 27 Et intuens illos Tesus 
ait: tApud homines impossibile est, sed non apud Deum; omnia 
enim possibilia sunt apud Deum. 28Et coepit ei Petrus dicere: 
Ecce Jnos dimisimus omnia et secuti sumus te. 29 Respondens Iesus 
ait: Amen, dico vobis, ‘nemo est, qui reliquerit domum aut fratres 
aut sorores aut patrem aut matrem aut filios aut agros ™propter 
me et propter evangelium, 30 qui non accipiat centies tantum “nunc 
in tempore hoc, domos et fratres et sorores et matres et filios et 
‘agros °cum persecutionibus, et Pin saeculo futuro vitam aeternam. 
31 qMulti autem erunt primi novissimi, et novissimi primi. 

32 Erant autem in via ascendentes Ierosolymam, et *praecedebat 
illos Iesus, et sstupebant et sequentes timebant. Et adsumens iterum 
duodecim, coepit illis dicere quae essent ei eventura: 33 Quia ecce 
tascendimus Ierosolymam, et Filius hominis tradetur principibus sa- 
cerdotum et scribis et senioribus, et “damnabunt eum morte et “tra- 
dent eum gentibus 34 et illudent ei et Yconspuent eum et @flagel- 
labunt eum et interficient eum, et %tertia die resurget. 

35Et accedunt ad eum Iacobus et Ioannes filii Zebedaei dicentes: 
Magister, volumus ut 2quodcumque petierimus facias nobis. 36 At 
ille dixit eis: “Quid vultis ut faciam vobis? 37 Et dixerunt: Da nobis, 
ut unus ad dexteram tuam et alius ad sinistram tuam %sedeamus in 
gloria tua. 38Tesus autem ait eis: @Nescitis quid petatis: potestis 





f Lv 2, 13. Le 14, 34. 

hk Mt 5, 13. Eph 4; 3 
4 Ez 43, 24; Col 4, 6. — 

7 Rm 12,018%! 2 Corez3; a) " 

. — cf. vr. 33. — 


9. 
1-12] Mt 19, r-9. [25.. 
a Lc 9, 51; 17, 11. — cf. Mt 4, 
GED. EP22,. 223, 2; 433 54,°2> ete: 
t_s, 31. 


dv. Jo 8, > 
e Dt 24,1 [52; Heb 3, 8 
fcp. 16, iA. + cf.-cp.:3;§3°6; 


£'cd. 13,10: 2 P€ sa: — ef. 
mm 1, 1; Rm, 20. 

kGn ry, 27; 5 ng 

4 Gn 2, 24; 

8,9]* Conc. Pie Fe "XXIV de 


UL atrim. 
ji Cor 6, 16. — cf. MI 2, 
OME i 32; Lec 16, 18. 
ts) 


st 10, II, 13. 
13- ae t 19, 13-15; Le 18, 


ia pt in fs. s. Jo. Cal. — V. 
bg ben. FSi (R. R.). 
Mt 18, 3. 
o eb: cp. os ye 
p cf. 7° 3: 3.23;. 5: 
q ci. 8, 13; Jeri, 2%; 
rcp. 9, 35. 


Scp. ony 

17-30] t 19. 16-29; Lc 18, 
18-30. — cf. Lc #9. 25-28. 

tcp. 1, 40; Mt 17 

“Ex 20, 12-16; ts 5, 16-20; 
24, 14. — cf. Mt 5, 21, 27. 

vicko Le..25° 6; Ph’ 2, 53-3, 6 

XVI. 295 Le’ 22, 61; fy tL; 42; 
— cf. cp. 3, 5. 

y cf. Jo 11, 3, 5 i ¥57 93: 


pi D2, 33-— Lec 16, 9; 19, 
; Ac 2, 45; 4, 34,353 1 Tm 
sie [6, 18, 19. 


b cf. Ex —. 3% 


ccf. 1 Cor 1, 26. — v. Mt 13, 

dv. Mt 12, 28. 

cir 333 Gal 4. 19; a5 4 a. 
t 7, 14; Le 13, 34. {r. 

Tb 3 Boas s 48, 73,515 § 9; 61, 

; Pro Tz; 28% 3 6, 17. 

hep. "”, 37 

i cp. 14, 3 36. — v. Mt 19, 26. 


7318;.20; Mt 4, 20,22. 
eae v. Mt 19, 28, 20. 

29, 30] * Catech. R. IIT 8, 17. 
lep. Le 14, 26. 

mv. cp. 8, 35. 


n cf. Mt 6, 33: 

02 Cor 12, 10; 2 Thy, 4; 2 
Tm 3, 12. — cf. Jo 1s, 20; 
Ac 14, 21 

Pb Mt 12, 32;.Eph-rz, ; Heb 
6, 5.— Cc = 20, ac 


? £.650,..55% 19, 28. 


u Mt 26, 66; Jo 19, 7. 

v Mt 27, 2; Jo 18, 30; Ac 3, 
13. — cf. Ac 2, 23. 

x Mt A 

y cp. 14, 65; 15, 19. — Mt 26, 

ZV. cp. ee 1§- 167. 

av.c 

ris et Mt ae. 20-28, 

b cf. Mt 18, 19. 

CVE Sr. 

d cf. art 19, 18. 

ecf. Le 9, 33; 23. 34; Je 4, 3 











EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
10, 39 — 11, 23 


petitione seipsum humilitatis exemplum praebet (32-45). Per lerichum ve- 
ro, ubi caecum Bartimaeum sanat (46-56), lerusalem veniens quasi trium- 
phator templum ingreditur (11, 1-11) et post ludaeorum futuram repro- 








f cp. 14, 36. — cf. Is 51, 17, 22. 

g Lec 12 “f. m & a 

39] * cf. Catech. I 8y 3 

Acf. Rm 8, 17; bi 3, 10. 

LAC T2.3> AD:2,.9; 

j cf. Mt 19, Ui 

i Mt 25, 34. 

42-45] cf. cp. 9, 34-36; Le 22, 
25-27. 

mcp. 9, 34; Mt 23, 11; 1 Pt 
§, 36 — chile 9,54 

NV. CD. 9, 34. 
o Mt 22, 13. 

rip Cor 4, 5. 

qg Jo 13, 4, 15; Ph 2, 7. — ef. 
2 Cor 8, 9. 

rv. Mt 20, 28. 

46- sy Mt 20, 29-34; Le 18, 


ee: Ee £8 5355-195, 3 
b \O=8,): 1; 8. 
ucp. 1, 24; Mt 2, 23 etc. 


v Jo 20, 16. 

x cp. 5, 34: Mt 9, 2; Le 7, 50; 

“559, °19%-28, £2. 

5, 23, 28: a 59; lef 3; 
O II 9; 14, 8. 

I-10] Mt : ot a < Sy 29-38; 
Jo 12, 12-15. — cf. Zc 9, 9. 

as ite Bel Lae Pee ak Fy 


av. Mt 21, 17; Le 24, 50; Jo 
11, 58. 
b cf. Le 23, 53; Jo 19, 41. 


CCDs Tay TAs 
4,7, 9,10), ut s. ur. 1, 2. 


d4 Rg 9, 13 

ecf. Ap 7, 10. 

f Ps ‘127, 26; Mt 23, 39. 

ed. ay 37, 24, 25. — v. Le 


ea a e 12, 12, 13. 

h cf. re. 2, 29. 

i Ps 148, 1. — cf. Le 2, 14. 
j Mt 2k; ‘x0; 

“vr. 19; Mt 21, 17. 

12-14] Mt 21, 18, 19. 


m Mt 4, 2. 
‘ach Less: 9; 13, 6-9. 
ocf. cp. 13, 28. 
pvr. 20. 
15-18] Mt 21, 12-16; Le 109, 


45-47. — cf. Jo 2, 14-16. 
q cf. Ex 30, 13. 
Ri r, nee $557, aT 24, 835Lc 


7, 25, 30,, 44. 

vcp. 12, 12. — v. Mt 7, 28. 

x Mt 21, 17; Le 21, 37. — cf 
vr. II. 

20-24] Mt 21, 19-22. 


et in Nis pro qcq. nec. 
23,24] Cm. in D. 23 p. Pnt. 
6b Mt 17, 19; Le 17; 6. 
de ri 45;°32 2 Cor 13, 2; Ap 


d Ac 10, 20: Rm 4, 20; Jcr,6. 
ecf. cp. 16, 17; Jo 14, 12. 





/bibere calicem quem ego bibo, aut 9%baptismo, quo ego baptizor, 
baptizari? 39 At illi dixerunt ei: Possumus. Iesus autem ait eis: 
4ACalicem quidem, quem ego bibo, bibetis et -baptismo, quo ego 
baptizor, ‘baptizabimini; 49sedere autem ad dexteram meam vel ad 
sinistram non est meum dare vobis, Jsed quibus 'paratum est. 41 Et 
audientes decem coeperunt indignari de Iacobo et Ioanne; 42 Tesus 
autem vocans eos ait illis: Scitis, quia hi qui videntur principari 
gentibus dominantur eis, et principes eorum potestatem habent ipso- 
rum. 43™”Non ita est autem in vobis, sed “quicumque voluerit 
fieri maior erit vester °minister, 44 et quicumque voluerit in vobis 
primus esse erit ?omnium servus; 45nam et Filius hominis non ve- 
nit, ut ministraretur ei, sed @ut tministraret et ‘daret animam suam 
redemptionem pro multis. 

46 Kt veniunt Iericho. Et, Sproficiscente eo de Iericho et discipu- 
lis eius et plurima multitudine, filius Timaei, Bartimaeus, ‘caecus, 
sedebat iuxta viam mendicans. 47 Qui, cum ‘audisset, quia “Iesus 
Nazarenus est, coepit clamare et dicere: Iesu fili David, miserere 
mei. 48 Et comminabantur ei multi ut taceret; at ille multo magis 
clamabat: Fili David, miserere mei. 49 Et stans Iesus praecepit illum 
vocari. Et vocant caecum dicentes ei: Animaequior esto: surge, 
vocat te. 59 Qui, proiecto vestimento suo, exsiliens venit ad eum. 
51 Et respondens Iesus dixit illi: Quid tibi vis faciam? Caecus autem 
dixit ei: Y“Rabboni, ut videam. 52 Iesus autem ait illi: Vade, @fides 
tua te Ysalvum fecit. Et confestim vidit et sequebatur eum in via. 

Et, cum appropinquarent Ierosolymae et ¢Bethaniae ad montem 

Olivarum, mittit duos ex discipulis suis 2 et ait illis: Ite in ca- 
stellum, quod contra vos est, et statim introéuntes illuc invenietis 
pullum ligatum, °super quem nemo adhuc hominum sedit. Solvite 
illum et adducite. 3 Et, si quis vobis dixerit: Quid facitis? ¢dicite, 
quia Domino necessarius est, et continuo illum dimittet huc. 4 Et 
abeuntes invenerunt pullum ligatum ante ianuam foris in bivio et 
solvunt eum. 5 Et quidam de illic stantibus dicebant illis: Quid fa- 
citis solventes pullum? 6Qui dixerunt eis sicut praeceperat illis 
Iesus, et dimiserunt eis. 7 Et duxerunt pullum ad Iesum et impo- 
nunt illi vestimenta sua, et sedit super eum. 8 Multi autem @vesti- 
menta sua straverunt in via; alii autem frondes caedebant de arbo- 
ribus et sternebant in via. 9% Et qui praeibant et qui sequebantur 
clamabant dicentes: “Hosanna! 19’ /Benedictus qui venit in nomine 
Domini’; benedictum, quod venit, 9regnum “patris nostri David, 
hosanna tin excelsis ! 

11 Et Jintroivit Ierosolymam in templum; et, circumspectis omni- 
A, cum iam vespera esset hora, ‘exiit in Bethaniam cum duo- 

ecim. 

12 Et alia die, cum exirent a Bethania, mesuriit; 13 ™cumque vi- 
disset a_longe ficum habentem folia, venit, si quid forte inveniret 
in ea. Et, cum venisset ad eam, nihil invenit praeter folia; °non 
enim erat tempus ficorum. 14 Et respondens dixit ei: ?Iam non am- 
plius in aeternum ex te fructum quisquam manducet. Et audiebant 
discipuli eius. 

15 Et veniunt Ierosolymam. Et, cum introisset in templum, coepit 
eicere vendentes et ementes in templo et mensas @nummulariorum 
et cathedras vendentium ‘columbas evertit. 16 Et non sinebat, ut 
quisquam transferret vas per templum 17 et docebat dicens eis: 
Nonne scriptum est quia ’sdomus mea domus orationis vocabitur 
omnibus gentibus?’ Vos autem ‘fecistis eam ’speluncam latronum ’. 
18 Quo audito, principes sacerdotum et “scribae quaerebant quomodo 
eum perderent; timebant enim eum, quoniam universa turba Yad- 
mirabatur super doctrina eius. 

19 Et, cum vespera facta esset,:“egrediebatur de civitate. 

20 Et, cum mane transirent, viderunt Yficum aridam factam a ra- 
dicibus. 21 Et recordatus Petrus dixit ei: Rabbi, ecce ficus, cui ma- 
ledixisti, aruit. 22 Et respondens Iesus ait illis: @Habete fidem Dei. 
23 Amen dico vobis quia quicumque dixerit huic monti: ¢Tollere 
et mittere in mare, et non “haesitaverit in corde suo, sed &crediderit 








— 968 —: 


ee CCC 





bationem symbolice descriptam, semetipsum Ditum templi ostendit (12-19). 
Postea fidei praestantiam illustrat (20-26), sacerdotes confundit, Hebraeo- 
rum sortem futuram adumbrat (12, 1-12), pharisaeis de tributo Caesari 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
11, 24 — 12, 26 








quia quodcumque dixerit fiat, fiet ei. 24 Propterea dico vobis: /Omnia, 
quaecumque orantes petitis, credite quia Yaccipietis, et evenient vobis. 
25 Et, cum “stabitis ad orandum, ‘dimittite, Jsi quid habetis adversus 
aliquem, ut et ‘Pater vester qui in caelis est dimittat vobis peccata 
vestra. 26 Quod si vos non dimiseritis, nec Pater vester qui in caelis 
est dimittet vobis peccata vestra. 

27 Et veniunt rursus Ierosolymam. Et, cum ambularet in templo, 
accedunt ad eum summi sacerdotes et scribae et seniores 28 et di- 
cunt ei: ™In qua potestate haec facis? et quis dedit tibi hanc po- 
testatem, ut ista facias? 29 Iesus autem respondens ait illis: Interro- 
gabo vos et ego unum verbum, et respondete mihi, et dicam vobis 
in qua potestate haec faciam. 3° Baptismus Ioannis “de caelo erat 
an ex hominibus? Respondete mihi. 31 At illi cogitabant secum di- 
centes: Si dixerimus: De caelo, dicet: °Quare ergo non credidistis 
ei? 32 Si dixerimus: Ex hominibus, ?timemus populum; omnes enim 
habebant Ioannem quia vere @propheta esset. 33 Et respondentes 
dicunt Iesu: Nescimus. Et respondens Iesus ait illis: Neque ego 
dico vobis in qua potestate haec faciam. 

2 Et coepit illis in parabolis loqui: *Vineam pastinavit homo et 

ocircumdedit saepem et fodit lacum et aedificavit turrim et lo- 
cavit eam agricolis et “peregre profectus est. 2 Et misit ad agricolas 
in tempore servum, ut ab agricolis acciperet de fructu vineae. 3 Qui 
apprehensum eum ceciderunt et dimiserunt vacuum. 4Et iterum 
émisit ad illos alium servum, et illum in capite vulneraverunt et 
fcontumeliis adfecerunt. 5 Et rursum alium misit, et illum occide- 
runt, et plures alios, quosdam caedentes alios vero occidentes. § Ad- 
huc ergo Yunum habens filium carissimum et illum misit ad eos 
Mmovissimum dicens: Quia reverebuntur filium meum. 7 Coloni au- 
tem dixerunt ad invicem: ‘Hic est heres: venite, joccidamus eum, 
et nostra erit hereditas. 8 Et apprehendentes eum occiderunt et /eie- 
cerunt extra vineam. 9% Quid ergo faciet dominus vineae? ™Veniet 
"perdet colonos et °dabit vineam aliis. 19 Nec Yscripturam hanc 
egistis : 
>rLapidem, quem reprobaverunt aedificantes, 
hic factus est in caput anguli; 
11a Domino factum est istud, 
et est mirabile in oculis nostris’ ? 

12 Et Squaerebant eum tenere et ‘timuerunt turbam; cognoverunt 
enim, quoniam ad eos parabolam hanc dixerit. Et, “relicto eo, abie- 
“runt. 

13 Et mittunt ad eum quosdam ex Ypharisaeis et Herodianis, ut 
eum “caperent in verbo. 14 Qui venientes dicunt ei: Magister, “sci- 
mus quia verax es et *non curas quemquam; nec enim vides in fa- 
ciem hominum, sed in veritate “viam Dei doces. Licet dari °tribu- 
tum °Caesari, an non dabimus? 15 Qui sciens ¢versutiam illorum ait 
illis: Quid me ¢tentatis? adferte mihi /denarium ut videam. 16 At 
illi attulerunt ei. Et ait illis: Cuius est imago haec et inscriptio? 
Dicunt ei: Caesaris. 17 Respondens autem Iesus dixit illis: 9Reddite 
igitur quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Et mira- 
bantur super eo. 

18 Et venerunt ad eum “sadducaei, ‘qui dicunt resurrectionem 
non esse, et interrogabant eum dicentes: 19 Magister, Moyses nobis 
scripsit, ut ’ si, cuius frater mortuus fuerit et dimiserit uxorem et 
filios non reliquerit, ‘accipiat frater eius uxorem ipsius et resuscitet 
semen fratri suo’. 29Septem ergo fratres erant, et primus accepit 
uxorem et mortuus est, non relicto semine; 21 et secundus accepit 
eam et mortuus est, et nec iste reliquit semen, et tertius similiter. 
22 Et acceperunt eam similiter septem et non reliquerunt semen. 
Novissima omnium defuncta est et mulier. 23 In resurrectione ergo, 
cum resurrexerint, cuius de his erit uxor? septem enim habuerunt 
‘eam uxorem. 24 Et respondens Iesus ait illis: Nonne ideo erratis 
™non scientes Scripturas neque “virtutem Dei? 25 Cum enim a mor- 
tuis resurrexerint, neque “nubent neque nubentur, sed sunt sicut 
angeli in caelis. 26 De mortuis autem, quod resurgant, ?non legistis 





fv. Mt 7, 7. 


i Is 65, 24; Mt 6, 8. 
€ .18;,27; 


iv. Mt 6, 14. 
1 3, 13. — cf. Mt 5, 23; 


Med p 

lv. Mt 7, 11. 

27-331 Mr 21, 23-27; Le 20, 
1-8. 

mcf. Ex 2, 14; Jo 1, 25; Ac 
4; 7 


nLe 15, 18, 21; Jo.3, 27. 


o Mt 21, 32; Le 7, 30. 
b Mt 14, 5; 21, 46. 
q cf. Jo 5, 35. — v. Mt 11, 9. 


t-12] Mt 21, 33-46; Le 20,9-r9. 

aPs 79, 9; Is 5, 1; Mt 21, 28. 
18; $237 

cCn 8, 11, 12. 

dcp. 13, 34; Mt 25, 14. 15. 


e Mt 22, 4. 
f cf. At 5, 41. 


gcfi. cp. 9, 6. 

h Heb 1, 1. 

#Heb 1, 2. — cf. Jo 1, 11; 
ie . I7. 
cf. 3 Rg 21, 19. 

1 ef. Heb 13, 12. 

mcf. Mt 24, 50; 25, 19. 

n cf. Le 19, a 

o Mt 21, 43; Ac 13. 46; 18, 6; 
28,28. — cf. Mt 8, 11, 12. 


gq Le 4, 21; Ac 8, 35. — cf. Jo 
19, 37; Ac 1, 10 
r Ps 117, 22, 33. — v. Ac 4, 


bE OE Se AB low 
scp. 11, 18. — v. Mt 21, 46. 
12] v. Mt 21, 46. 
bcp. 333-32. 
uMt 22, 22. 
13-17] Mt 22, 15-32; Le 20, 
20-38. 
vcp. 3, 6. — cf. cp. 8, 15. 
YG 2, $4. : 
y cf. Jo 3, 2. — v. Ecli 27, 26. 
2N¢ AG 10; 24. 


a Ac 18, 25, 26. — ef. Ac 13, 
10. 


2:.. 18535 Be 
act.: Mt '243, 283. Le«12; 33. 
ev. Jo 8, 6.. 


QoQ S17 37 33;-6. 

t Ac 23, 8. — cf. Ac 4, 2. 
Fel. “Dt 25778. 

1 Gn 38, 8. 


m Jo 20, 9. 

nz Cor 6, 1r4. 

OMt te, 38° Le rs, ‘a7: 
pv. Mt 21, 16. 











EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
12, 27 — 13, 14 


solvendo (13-17), sadducaeis de resurrectione, scribis de maximo prae- 
cepto quaerentibus respondet eosque redarguit (18-39); suos denique, 
proposito cuiusdam viduae exemplo, hortatur (41-44) ipsosque quaerentes 








gq cf. Le 3,43 20, 42°-Ac 2, 20; 
7» 42. 

r Ex 3, I-4,17. — cf. Rin 11, 2. 

163° Ac #, 32. 

fef.. Mt’8,°11:*Le’ 16; 32. 

28-33] Mt 22, 34-q0, 46; Lc 20, 

9, 40. — cf. Le 10, 25-28. 


2 Rm 3, 30; 1 Cor 8, 4, 6; Gal 
; 20; Eph 4, 631-Im 1, 17; 
je 2,19; 4,12; Ju25. — cf. 
{t 19, 17; 23, 9; Jo 5, 44; 
xcf.1 Jo 4, 21. [17, 3. 
y Lv 19, 18. — v. Mt 19, 19. 
zJo 15, 12. — v. Mi 23, 23 
a Dt 4, 35; 6, 4. 
6 Dt 4, 6; Col 1, 9; 2, 2. 
ccf. Mt Oy 23 352m 
di Rg 15, 22; Os 6, 6: Mic 
6, 6-8; Mt 9, 13; 12, 7. 
e Ps 39, 7; Heb 10, 6, 8 
fcf. Ac 26, 27-29. 
g Lc 20, 40. 
35-37] Mt 22, 41-45; Lc 20 
v. Mt 26, 55. 


ta4. 
44. 
iv. Mt x, 1, 16. 


[10, 13. 


48. 
38, 39] Mt 23, 1, 2, 5-7: Le 20, 
Le 11, 43. 


6, 5, 7- (16, 14. 
sfc. #8. 
41-44] Le 21, 1- 


4. 
t Jo 8, 20. — cf. Mt 27, 6; Ph 


u4Rgi2 10. ihe 4 
v cp.6, 8; Rit 10, 9. 
4% Lc-22 


59. 
ick; s Cor 8, 2, 12. 
z Ecli 29, 20. — cf. Le 8, 43. 
1-37] Mt 24, 1-51; Le 21, 5-36. 
a Le 109, 44. 
bv. Mt 21, 1. 
crcl. Cp. a, 10,34. 
dcp. 5, 37; 9, 1; 14, 33. 
e€  § tT, 10, 290; JO X; AG? t2,22. 
i cf. 


Ae: TeiGe 7; 
g vv. 9, 23 33; Jr 29, 8; Eph 
$54.00 (Col 2. S<" ta 73 3° 
1 Jo 23.7; 2 Jo 8: 
A Jr_ 14, 14; 1 Jo 2, 18. — cf. 
iv. Jo 8, 24. (vr. 22. 
$i2 "Eh 2.3, 
lAp1,t.. 
m2 Par 15, 6. — cf. Ap 6, 4. 
nic 19, 2. 
o Ac 11, 28; Ap 6, 8 ,12. 


9-13] cf. Mt ro, 17-22; Le 12, 
II-I2; 21, 12-17. 

p Mt 10, 17. — v. Mt 23, 34. 

Gch: Ac 24; 6; 18,2293 2g, 23 

rch. Ac 27, 24. (25,7. 

sv. Mt 8, 4; 24s 14. 

t Mt 28, 19: Rm ro, 18; Col 
1, 6, 23. — cf. cp. 14. 9. 
uv. Mt 6, 25. v. Ex 4, 12. 
v Dt 18, 18. — cf. Nm 23, 5. — 
x Ac 4, 8 36, 10; 13, 9; 1 Cor 

15; 10%2 Cor 13,3.— cf.1 Th 
2,13; 2 Tm 4, 17; Hebr, 1. 
y Mt 10, 35, 36.— cf. Mic 7, 6. 
z Jo 15, 18-21. — cf. Lc 6, 22. 
a Mt 24-13. — cf: Dn 12, 12, 
13; Heb 3, 6; Jc 5,11; Ap2, 
10. — v. Heb 3, 6. 
b Dn 9, 27 etc. — v. Mt 24, 15. 
cel. Dn'g; 22: 14; 16; Apt; 3. 





Yin libro Moysi, "super rubum, quomodo dixerit illi Deus inquiens: 
*8Ego sum Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob?’ 27 Non 
est Deus mortuorum sed ‘vivorum. Vos ergo muitum erratis. 

28 Et accessit unus de scribis, qui audierat illos conquirentes, et 
videns quoniam bene illis responderit interrogavit eum quod esset 
primum omnium mandatum. 29 lesus autem respondit ei quia pri- 
mum omnium mandatum est ’ audi, Israél: Dominus Deus tuus 
Deus Yunus est; 3 et diliges Dominum Deum tuum ex toto corde 
tuo et ex tota anima tua et ex tota mente tua et ex tota virtute 
tua’. Hoc est primum mandatum. 31¢Secundum autem simile est 
illi, ’ ¥diliges proximum tuum tanquam teipsum’. *Maius horum 
aliud mandatum non est. 32 Et ait illi scriba: Bene, magister, in ve- 
ritate dixisti, quia unus est Deus et 2non est alius praeter eum; 33 et 
ut diligatur ex toto corde et ex toto Yintellectu et ex tota anima et ex 
tota fortitudine; et Cdiligere proximum tanquam seipsum ®maius est 
omnibus “holocautomatibus et sacrificiis. 24 Iesus autem videns quod 
sapienter respondisset dixit illi: JNon es longe a regno Dei. Et 9nemo 
iam audebat eum interrogare. 

85 Et respondens Iesus dicebat “docens, in templo: Quomodo 
dicunt scribae *Christum filium esse David? 36Ipse enim David 
jJdicit in Spiritu sancto: 

? {Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis, 
donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum ’. 
37 Ipse ergo David dicit eum Dominum, et ™unde est filius eius? 
Et multa turba “eum libenter audivit. 

38 Et dicebat eis in doctrina sua: Cavete a scribis, °qui volunt 
in stolis ambulare et salutari in foro 39 et in primis cathedris se- 
dere in synagogis et ?primos discubitus in cenis: 4% @qui devorant 
domos viduarum ‘sub obtentu prolixae orationis, hi accipient *pro- 
lixius iudicium. 

41 Et sedens Iesus contra ‘gazophylacium adspiciebat, quomodo 
turba “iactaret Yaes in gazophylacium, et multi divites iactabant 
multa. 42 Cum venisset autem vidua una pauper, misit duo “minuta, 
quod est quadrans. 43 Et convocans discipulos suos ait illis: Amen 
dico vobis quoniam Yvidua haec pauper plus omnibus misit, qui mi- 
serunt in gazophylacium; 44omnes enim ex eo, quod abundabat 
lis, miserunt; haec vero de *penuria sua omnia quae habuit misit, 
totum victum suum. 

Et, cum egrederetur de templo, ait illi unus ex discipulis suis: 
Magister, adspice quales lapides et quales structurae. 2 Et re- 
spondens Iesus ait illi: Vides has omnes magnas aedificationes? 
@Non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur. 3 Et, cum 
sederet in “monte Olivarum contra templum, ‘interrogabant eum se- 
aratim %Petrus et Iacobus et Ioannes et Andreas: 4Dic nobis 
quando ista fient? et quod signum erit, quando haec omnia inci- 
pient consummari? 

5 Et respondens Iesus coepit dicere illis: 9Videte ne quis vos 
seducat; multi enim venient in nomine meo dicentes: ‘Quia ego 
sum, et multos seducent. 7 Cum audieritis autem bella et opiniones 
bellorum, /ne timueritis; ‘oportet enim haec fieri, sed nondum finis. 
8mExsurget enim gens contra gentem, et ™regnum super regnum, 
et erunt °terraemotus per loca et fames. Initium dolorum haec. 
9 Videte autem vosmetipsos. ?Tradent enim vos in conciliis, et in 
synagogis vapulabitis et ante %praesides et *reges stabitis propter 
me in testimonium illis. 10Et tin omnes gentes primum oportet 
praedicari evangelium. 11 Et, cum duxerint vos tradentes, “nolite 
praecogitare quid loquamini; sed, Yquod datum vobis fuerit in illa 
hora, id loquimini; “non enim vos estis loquentes, sed Spiritus san- 
ctus. 12¥Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium; 
et consurgent filii in parentes et morte adficient eos. 13 Et “eritis 
odio omnibus propter nomen meum. @Qui autem sustinuerit in finem 
hic salvus erit. , 

14Cum autem videritis *abominationem desolationis stantem ubi 
non debet (qui legit intelligat), tunc qui in Tudaea sunt fugiant in 








a 


a 








de ruina urbis deque signis alterius sui adventus praeviis instruit 
(13, 1-27) et ut vigilent etiam atque etiam monet (28-37). 
2. De dominica passione et glorificatione (14, 1-16, 20). Dfius, post convivium apud 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
13, 15 — 14, 19 








montes, 15et qui super “tectum ne descendat in domum nec in- 
troéat, ut tollat quid de domo sua; 16 et qui in agro erit non re- 
vertatur retro tollere vestimentum suum. 17/Vae autem _praegnan- 
tibus oe nutrientibus in illis diebus! 18 Orate vero ut hieme non 
fiant. 19 Erunt enim dies illi 9tribulationes tales, “quales non fuerunt 
fab initio creaturae, quam condidit Deus, usque nunc neque fient ; 
20 et, nisi breviasset Dominus dies, non fuisset salva omnis caro; 
sed propter Jelectos, ‘quos elegit, breviavit dies. 21 Et ™tunc, si 
quis vobis dixerit: Ecce hic est Christus, ecce illic; ne credideritis. 
22 Exsurgent enim “pseudochristi et épseudoprophetae et ?dabunt 
signa et portenta ad seducendos, si fieri potest, etiam electos. 23 Vos 
ergo videte: Yecce praedixi vobis omnia. 

24 Sed in illis diebus, post tribulationem illam, "sol contenebra- 
bitur, et luna non dabit splendorem suum, 25 et éstellae caeli erunt 
decidentes, et virtutes, quae in caelis sunt, movebuntur. 26 Et tunc 
videbunt “Filium hominis venientem in nubibus “cum virtute multa 
et gloria. 27 Et tunc “mittet angelos suos et *congregabit electos 
sete a quattuor ventis, Ya summo terrae usque fad summum caeli. 

28 A ficu autem discite parabolam: cum iam ramus eius tener 
fuerit et nata fuerint folia, cognoscitis quia in proximo sit aestas; 
29 sic et vos, cum videritis haec fieri, scitote quod in proximo sit 
in “ostiis. 30 Amen dico vobis quoniam °non transibit generatio haec 
donec omnia ista fiant. 31 °Caeium et terra transibunt, ¢2verba autem 
mea non transibunt. 32 De die autem illo vel hora e€nemo scit, neque 
angeli in caelo ‘neque Filius, 9nisi Pater. 33 Videte, Avigilate et orate ; 
nescitis enim quando tempus sit: 34 sicut homo, ‘qui peregre profectus 
reliquit domum suam et dedit servis suis potestatem cuiusque operis et 
jjanitori praecepit ut vigilet. 35 Vigilate ergo; nescitis enim ee 
dominus domus veniat, ‘sero, an ™media nocte, an “galli cantu, an 
°mane; 36ne, ?cum venerit repente, Yinveniat vos dormientes. 
37 rQuod autem vobis dico omnibus dico: AVigilate. 


| Erat autem %Pascha et azyma post biduum; et Pquaerebant 

- gummi sacerdotes et scribae quomodo eum dolo tenerent et occi- 
derent. 2 Dicebant autem: Non in die festo “ne forte tumultus fieret 
in populo. 

3 Et, cum ae @Bethaniae in domo Simonis Jeprosi et recumbe- 
ret, venit mulier habens alabastrum unguenti nardi spicati pretiosi 
et, "fracto alabastro, effudit super caput eius. 4 Erant autem quidam 
indigne ferentes intra semetipsos et dicentes: Ut quid perditio ista 
unguenti facta est? 5 Poterat enim unguentum istud venundari plus 
quam trecentis denariis et dari pauperibus. Et fremebant in eam. 
6Tesus autem dixit: Sinite eam. Quid illi molesti estis? Bonum 
opus operata est in me; 7 /semper enim pauperes habetis vobiscum et, 
cum 9volueritis potestis illis benefacere; “me autem non semper 
habetis. § ‘Quod, habuit haec fecit: praevenit ungere corpus meum 
in Jsepulturam. 9 Amen, dico vobis, *ubicumque praedicatum fuerit 
evangelium istud in universo mundo, et quod fecit haec narrabitur 
in memoriam eius. 

10Et “Iudas Iscariotes unus de duodecim abiit ad summos 
sacerdotes, ut proderet eum illis.- 11 Qui audientes gavisi sunt et 
promiserunt ei pecuniam se daturos. Et quaerebat quomodo “illum 
opportune traderet. 

12 Et °primo die azymorum, quando pascha immolabant, dicunt 
ei discipuli: Quo vis eamus et paremus tibi ut manduces pascha ? 
13 Et ?mittit duos ex discipulis suis et dicit eis: Ite in civitatem, 
et occurret vobis homo lagoenam aquae baiulans: sequimini eum 
14 et, guocumque introierit, Ydicite domino domus, quia "Magister 
dicit: Ubi est refectio mea, ubi pascha cum discipulis meis mandu- 
cem? 15 Et ipse vobis demonstrabit Scenaculum grande stratum; et 
illic parate nobis. 16Et abierunt discipuli eius et venerunt in civi- 
tatem et iuvenerunt sicut dixerat illis et paraverunt pascha. 

17 Vespere autem facto, venit cum duodecim.. 18 Et discumben- 
tibus eis et manducantibus ait Iesus: 


ex vobis tradet me, “qui manducat mecum. 19 At illi coeperunt 


Amen dico vobis quia ‘unus . 





dv. Lc 5, 19. €:be-17, 31. 

f Le 23, 39. 

oT 24; Dn 12, 1. — cf. Ap 

Ji 2,2; Ap 16, 18. [7, 14. 

¢ cp. 10, 6; ni, 1.— cf. Dt 

. 4, 32. 

INTs. 22,:97;.218<6$, 8,97 te 
18, 7. — cf. Mt 22, 14. 

LJo 13, 18; 15, 16, 19; Eph 1, 
> JC 2, 5. 

mULec 17, 23. — cf. vr. 6. 

ncf. 1 Jo2, 18, ov. Mt 7,15. 


p Dt 13, 1-3: 2 Th 2, 9-11; Ap 
is: 3 135, ¥% 16, 14; pepe i 


I 
Be ft) : ter 14, 29. state 2 


s ee IO; 24, 23. — V. Mt 
24, 2 
s Ap 6, ex: — cf. Is 14, 12; 34, 
tv Dn gh ie ta. 
ucp. 8, 39; Mt 26, 64. —c 


v Mt 13, 41. TMt 25, 31 
x cht Mt; 29.3732 Bhea, #2- 
y cf. Acz, 8. 4 bt Bae: 30, 4. 
29] v. or. 55: 


. a@Jc 5,9; Ap 3, 20. 
b 8, 39. 


cf. cp. 
31] v. Mt 24, 34, 3 


cPs fy ag Is St, 6; Ps By 3,10. 
t 35, 3 Jeg £3527. 
aPs 138, 89; Is 40, 8; r Pt i; 


25. 
eMt Z J 33; Eh. 35-2; 3% 
ean 
gcf. Zc 24: 7A. E 
33-37] Ev. in cm. Cpl P. et in 
anniv. cons. Episc. 
33] Ant. in fr. 5 p. D. 3 Adv. 
el 14, 38; Eph 6, 18. — v. 


t 24, 42. 
ich, cp. 12, 1; Mt 25, 14, +s, 
beg. 8 T1s ; Jo 10, 3. — cf. 
6 47% Le 12, 38. E2536: 
t 25, 6 
web. 14, an BY 729% 
-ocf. cp. Ex 14, 34. 
p cf. 1 re Pe: rs 
qd cp. 14, 40. rcf. Le T2 At. 


1-2] Mt 26, 2-5; Le 22, 1, 2. 
I-15. 46] Fassia pro fr. mai 
av. Jo hebd. 
6 Jo 11, Hs "_ vy, Mt 27.408 

c Mt 27, 24. — cf. Le 22, 6. 
t 26, 6-13; Jo 12, 4-8. 

— cf. Le 7. 36-39. 
d Mt 21, 17: Jo Tiy.t8, 


ecp. 10, 21. — cf. Jo 13, 29. 

f Dt 15, 11. gcf.2Corg, 7 

hcp. 2, 20. — v. i Fe 33s 

FCF CD, 12% 43s.) Gag tos SGA 
3,.6;.2 Cor 8 8, 12. 

i Jo 19. 40. 

kcf. cp.34 10; Mt 24, 24; 
Rm 1o, 18; Col 1, 6, 23. 


l Ac ro, 4. 
10, rr] Mt 26, 14-16; Le 22, 


nv. Mt 20,18, 19. 
12-16] Mt 26, 17-19; 
7-13. 
o Ex 12, 18. — cf. 1 Cor 5, 7. 
Pete cpa tn 1s Mt 322, 2. 
q¢ o YE 3: 
. Mt 23, 8. — v. Jo rr, 28. 
Ape Ac I, 13. 
17-21] Mt 26, 20-24. — cf. Lc 
22, 14. 21-23; Jo 13, 21-26. 
18] v. = 20). 22, 
{v. Jo r3. 18. 


t Jo 6, 7 
Ps 4 40, 10; Dn 12, 26. — 


Le 22. 


u cf. 





— O7F — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
14, 20-60 


Simonem leprosum (14, 1-11), celebrato paschate ac Eucharistia insti- 
tuta (12-26), fugam discipulorum praedicit et cum eis trans Cedron ve- 
niens agonizat et traditur in manus peccatorum (27-52). Ad Caipham 








v vr. 49; Cp. 9,11.— v. Mt 26, 
x Mt 18, 7. 24. 
v Jo 17, 12. — cf. cp. 9, 41. 


22,24] * Catech. R. II 4, 2, 


I2, 26. 

22-25] Mt 26, 26-29; Le 22, 
18-20; 1 Cor 11, 23-25. 

zcp. 8, 7. — v. Mt 14, 10. 


az Cor 10, 16. — cf. Jo 6, 53- 
bv. Mt 15, 36. : * 
cEx 24, 8. — cf. 
Heb 13, 20. 
dcp. 10, 42: — v. Mt 20, 28. 
26-31] Mt 26, 30-35. — cf. Le 
22, 31-34. 
ecf. Ps 112-117. 
fJo 18, 1. 
of Ege 6. £. Jo x6 
c 13, 7. — cf. Jo 16, 32. 
28] v. Mt 26, 32. 
tcp. 16, 7; Mt 28, 7, 10, 16. 
Be ee Mc 2, 19, 20. 
lJo 13, 38. 
m vr. 68, 72. — cf. cp. 13, 35. 
n Jo 13,37. — cf. Jo 11, 16. 
32-42] t 26, 36-46; Lc 22, 
9-46. 
ojo 18, 1. 
PCD. 5; 37; 9; ¥; 13, 3. 
act. cp. 9, 143 10, 32. 
ccf. Ps 41, 6, 7; Jo 12, 27. 
Svr. 38; cp. 13,.33, 35. — V. 


55. 
Zc9,- 11; 


Mt 24, 42. 

t Heb 5, 7 

uvr. 41; Jo 7, 30; 8, 20; 12, 
23, 27; 13,1; 17, I 


15; Gal 4, 6. 

x Mt 19, 26; Le 1, 37. — v. Gn 
18, 14. 

4y Vv. cp. 10, 38. 

2 Jo §, 30; 6, 38; Ph 2, 8. 

37] Ant. in fr. a mai. hebd. 


a cf. cp. 13, 36. 

bt Pt 4, iS 

c Mt 6, 13. 

dlc 9, 32. — cf. cp. 9, 5; Le 


, 9, ree ety 

re ae 14, 31. : , 

43-50] Mt 26, 47-56; Le 22, 
47-53; Jo 18, 3-11. 

ee () Bead 

acf. 2 20, 9. 

tcf. Le 22 


th gd 
r jJo 8, 2; 18, 20. — cf. Le 2,. 


46; 4, 44. 
1 Mt 21, 23. — cf. Mt 4, 23. 
m Mt 1, 22. — v. vr. 21. 
nvr. 27. — cf. Ps 87, 9, 10; 
Jo 16, 32. 
ocp. 15, 46; Jd 14, 12; Pro 


3I, *hi 
53-65] Mt 26, 57-68. — cf. Jo 
18, 12, 13, 19-24. 
p Le 22, 54, 55. — cf. Jo 18, 15. 
qv. Mt 26, 3. 
rjJo 7, 32. —v. Mt §, 25. 
svr. 67; Jo 18, 18. 
i Ps 26, 12; 34, 11. 
ucf. Dt 17, 6; 19, 15. 


v cf. Ac 6, 14. 

x cf. cp. 15, 29. — v. Jo 2, 19. 

y Ac 7, 48; 17, 24. — Heb 9, 
II, 24. 

22 Cor’s,’ 3. 





contristari et dicere ei singulatim: Nunquid ego? 29 Qui ait illis: 
Unus ex duodecim, qui intingit mecum manum in catino. 21 Et Fi- 
lius quidem hominis vadit, Ysicut scriptum est-de eo; *vae autem 
homini illi per quem Filius hominis tradetur! ”Bonum erat ei, si non 
esset natus homo ille. 

22 Et, manducantibus illis, accepit Iesus panem et *benedicens 
fregit et dedit eis et ait: Sumite: “hoc est corpus meum. 23 Et, 
accepto calice, °gratias agens dedit eis, et biberunt ex illo omnes. 
24 Et ait illis: “Hic est sanguis meus novi testamenti, qui %pro multis 
effundetur. 25 Amen dico vobis quia iam non bibam de hoc geni- 
apa Wigs usque in diem illum, cum illud bibam novum in re- 
gno Dei. 

26 Et, ¢hymno dicto, fexierunt in montem Olivarum. 27Et ait eis 
Iesus: Omnes Yscandalizabimini in me in nocte ista, quia scriptum 
est: ’*Percutiam pastorem, et dispergentur oves’. 28 Sed, postquam 
resurrexero, *praecedam vos in Galilaeam. 29 jPetrus autem ait iii: 
Etsi omnes scandalizati fuerint in te, sed non ego. 30Et ait illi 
Iesus: ‘Amen dico tibi quia tu hodie, in nocte hac, priusquam 
Mgallus vocem bis dederit, ter me es negaturus. 31 At ille amplius 
loquebatur: Et “si oportuerit me simul commori tibi, non te negabo. 
Similiter autem et omnes dicebant. 

32 Et veniunt in °praedium cui nomen Gethsemani. Et ait disci- 
pulis suis: Sedete hic donec orem. 33 Et adsumit ?Petrum et Iaco- 
bum et Ioannem secum et coepit %pavere et taedere. 34 Et ait illis: 
rTristis est anima mea usque ad mortem: sustinete hic et ‘vigilate. 
35 Et, cum processisset paululum, procidit super terram et ‘orabat, 
ut, si fieri posset, transiret ab eo “hora, 36 et dixit: YAbba, Pater, 
?omnia tibi possibilia sunt: transfer Ycalicem hunc a me; sed *non 
quod ego volo, sed quod tu. 37 Et venit et %invenit eos dormientes. 
Et ait Petro; Simon dormis? non potuisti una hora vigilare? 38 Vi- 
gilate et “orate, ut “non intretis in tentationem. Spiritus quidem prom- 
ptus est, caro vero infirma. %9 Et iterum abiens oravit eundem ser- 
monem dicens. 49 Et reversus denuo invenit eos dormientes; %erant 
enim oculi eorum gravati et ignorabant quid responderent ei. 41 Et 
venit tertio et ait illis: Dormite iam et requiescite. Sufficit: venit 
hora: ecce Filius hominis tradetur in manus peccatorum. 42 /Sur- 
gite, eamus; ecce qui me tradet prope est. 

43 Et, adhuc eo loquente, venit Iudas Iscariotes, unus de duo- 
decim, et cum eo turba multa cum pladiis et lignis a summis sa- . 
cerdotibus et scribis et senioribus. 44 Dederat autem traditor eius 
signum eis dicens: Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete 
eum et ducite caute. 45 Et, cum venisset, statim accedens ad eum 
ait: Ave, 9Rabbi; et “osculatus est eum. 46 At illi manus iniecerunt 
in eum et tenuerunt eum. 47Unus autem quidam de circumstantibus 
educens ‘gladium percussit servum summi sacerdotis et amputavit illi 
auriculam. 48Et respondens Iesus ait illis: Tanquam ad latronem existis. 
cum gladiis et lignis comprehendere me. £9/Cotidie eram apud vos in 
templo ‘docens, et non me tenuistis; sed “ut impleantur Scripturae. 
50”Tunc discipuli eius relinquentes eum omnes fugerunt. 

51 Adulescens autem ‘quidam sequebatur eum amictus °sindone 
super nudo; et tenuerunt eum. 52 At ille, reiecta sindone, nudus 
profugit ab eis. — 

53 Et adduxerunt Iesum ad summum sacerdotem, et convenerunt 
omnes sacerdotes et scribae et seniores. 54?Petrus autem a longe 
secutus est eum usque intro, in Yatrium summi sacerdotis, et sedebat 
cum ‘ministris ad ignem et ‘calefaciebat se. 55 Summi vero sacerdo- 
tes et omne concilium quaerebant adversus Iesum testimonium, ut 
eum morti traderent, nec inveniebant. 56 ‘Multi enim testimonium 
falsum dicebant adversus eum, et “convenientia testimonia non erant. 
57 Et quidam surgentes falsum testimonium ferebant adversus eum 
dicentes: 58 Quoniam *nos audivimus eum dicentem: Ego “@dissol- 
vam templum hoc Ymanu factum et per triduum aliud *non manu 
factum aedificabo. 59 Et non erat conveniens testimonium illorum. 
60 Et exsurgens summus sacerdos in medium interrogavit Iesum di- 











ductus et a Petro negatus damnatur ad mortem, contumeliis adficitur 
(53-72) traditurque Pilato, qui, guamvis eum innocentem agnoscat, lu- 
daeorum morem gerens tradit crucifigendum (15, 1-20). Sacerdotibus 


EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
14, 61 — 15, 30 








cens: Non respondes quidquam ad ea quae tibi obiciuntur ab his? 
61 c]jle autem tacebat et nihil respondit. Rursum summus sacerdos 
interrogabat eum et dixit ei: Tu es °Christus filius Dei °benedicti? 
62lesus autem dixit illi: Ego sum; et 4%videbitis Filium hominis 
€sedentem a dextris ‘virtutis Dei et venientem cum nubibus caeli. 
63 Summus autem sacerdos 9scindens vestimenta sua ait: Quid ad- 
huc desideramus testes? 64 Audistis “blasphemiam; quid wobis vi- 
detur? Qui ‘omnes /condemnaverunt eum esse reum mortis. 65 Et 
coeperunt quidam ‘conspuere eum et ™velare faciem eius et colaphis 
a caedere et dicere ei: Prophetiza. Et ministri “alapis eum cae- 
ebant. 

66 Et, cum esset Petrus in atrio deorsum, venit una ex ancillis 
summi sacerdotis 67 et, cum vidisset Petrum calefacientem se, ad- 
‘spiciens illum ait: Et tu cum °lesu Nazareno eras. 68 At ille nega- 
vit dicens: Neque scio neque novi quid dicas. Et exiit foras ante 
atrium, et gallus cantavit. 9 Rursus autem, cum vidisset illum an- 
cilla, coepit dicere circumstantibus, quia hic ex illis est. 7 At ille 
iterum negavit. Et post pusillum rursus qui adstabant dicebant 
Petro: Vere ex illis es, nam et Galilaeus es. 71 Ille autem coepit 
anathematizare et iurare: Quia nescio hominem istum quem dicitis. 
72 Et statim gallus iterum cantavit. Et recordatus est Petrus. verbi 
quod dixerat ei Iesus: %Priusquam gallus cantet bis, ter me negabis. 
Et coepit flere. 

i Et confestim *mane °consilium facientes summi sacerdotes cum 

senioribus et scribis et universo concilio, “vincientes Iesum ¢du- 
xerunt et °tradiderunt Pilato. 2 Et interrogavit eum Pilatus: Tu es 
frex Iudaeorum? At ille. respondens ait illi: 9Tu dicis. 3 Et accu- 
sabant eum summi sacerdotes in multis. 4 Pilatus autem rursum in- 
terrogavit eum dicens: “Non respondes quidquam? Vide in quantis 
oe Be Ua 5 Jesus autem amplius nihil respondit, ita ut miraretur 

ilatus. 

6 Per diem autem festum solebat dimittere illis unum ex vinctis, 
quemcumque petissent. 7 Erat autem qui dicebatur Barabbas, qui 
cum Jseditiosis erat vinctus, ‘qui in seditione fecerat homicidium. 
8 Et, cum ascendisset turba, coepit rogare, sicut semper faciebat 
illis. 9 Pilatus autem respondit eis et dixit: Vultis dimittam vobis 
regem Iudaeorum? 10 Sciebat enim quod ™per invidiam tradidissent 
eum summi sdacerdotes. 11 Pontifices autem concitaverunt turbam, 
ut magis Barabbam dimitteret eis. 12 Pilatus autem iterum respon- 
dens ait illis: Quid ergo vultis faciam “regi Iudaeorum? 13 At illi 
iterum clamaverunt: Crucifige eum. 14 Pilatus vero dicebat iilis: 
°Ouid enim mali fecit? At ili magis clamabant: Crucifige eum. 
15 Pilatus autem *volens populo satisfacere dimisit illis Barabbam 
et tradidit Iesum ?flagellis caesum ut crucifigeretur. 

16 Milites autem duxerunt eum in ‘atrium ‘praetorii et convocant 
totam ‘cohortem. 17 Et induunt eum “purpura et imponunt ei ple- 
ctentes spineam coronam. 18 Et coeperunt salutare eum: Ave, rex 
Iudaeorum. 19 Et percutiebant caput eius harundine et Yconspuebant 
eum et ponentes genua “adorabant eum. 

20 Et, postquam illuserunt. ei, exsuerunt illum purpura et in- 
duerunt eum vestimentis suis; et Yeducunt illum ut crucifigerent 
eum. 21 Et “angariaverunt praetereuntem quempiam Simonem cyre- 
naeum venientem de villa, patrem Alexandri et *Rufi, ut tolleret 
crucem eius. 22 Et perducunt illum in Golgotha locum, quod est in- 
terpretatum Calvariae locus. 

23 Et dabant ei bibere “myrrhatum vinum, et non accepit. 24 Et 
crucifigentes eum diviserunt vestimenta eius mittentes sortem super 
eis, quis quid tolleret. 25¢Erat autem hora tertia, et crucifixerunt 
eum. 26 Et erat titulus causae eius inscriptus REX IUDAEORUM. 
27 Et cum eo crucifigunt duos latrones, “unum a dextris et alium a 
sinistris eius. 28 Et impleta est Scriptura, quae dicit: ’7Et cum 
iniquis reputatus est’. 29 Et 9%praetereuntes “blasphemabant eum 
tmoventes capita sua et dicentes: Vah, qui jdestruis templum Dei 
et in tribus diebus reaedificas, 39 salvum fac temetipsum descen- 





acp. 15, 5; Is $3, oh 19, 9. 
61-63] cf. ic 22, 66- 
AM os 8, 29. — V. Mt 4 16. 
- AM 1,260 
Ss. “Dn Pe 
é Ps tor, 1; Col 2, 1; Heb 1, 


tcf. Le 23, 50, 51. 

jcf. Jo 19, 7. — v. Lv 24, - 
! ef. cp. 80, 34; 15, 19; Is 50, 6 
mcf. Est 7, 8. 

a Mt §, 39; Jo 19, 3. — cf. Ac 


23,.4%. 

66-72] Mt 26, 69-75; Le 22, 
55-62; Jo 18, 16-18, 25-27. 

Otp.\15. 243 16,+6 etc 

pvr. 72. — cf. vr. 30. 


o 18, 29-38. 

fvr. 9, 12, 18, 26; Mt 2, 2; Jo 
10, 18, 39; 19, 3. — cf. vr. 32. 
cf. 1 Tm 6, 13.— v. Lc 22, 70. 
cf. Jo 19, 10. — v. Mt 26, 63. 

$O05- 140 O25 18 S59, 

6-15] Mt 27, eae L¢23,.17- 
25; Jo 18, 39, 40; 19, 16. 

jcf. Ac 5, 36, 37 

1 Ac 3. 14. — Cf. ‘Jo 18, 40. 

mcf. Jo 11, 48; 12, 19. 

ncf. Jo 19, 15. — V. vr. 2. 

ocf. Le 23, 41; Jo 8, 46. 

D Ch AS 34,033 243'37:: 225.0: 

#cp. 10, 34; Is 50, 6; 53, 5. 
cf. Le 23, 16; Jo 19, I. 

15] Ny in fs. pretios. Sang. 


16- “20 Mt 27, 27-31; 


fab Nit 26, 
16-18] Ant. ij fs. ss. Spin. Cor. 
5 Jo 781,28. 33; 19, 9; Ac 23, 


Jo 19, 


vcp. 10, 34; 
xv. Mt 8, 2 
y Jo 19, 173 “Heb 13, 12. — cf. 


; Le 23, 26. — cf. 

aRm 16, 13. 

22-38] Mt 27, 33-51. — cf. Le 
23, 32-38, 44-46; Jo 19, 17- 
19, 23, 24, 27-30. 

Bcf. Mt 27, 34. 


c Ps 21, 19. 
d cf. Jo 19, 14. 
ecf. cp. 10, 37. 
f:18..53 522: 
if 18, 16. — cf. Lm 1, I, i 
c a 65; 53, 39. ie 


ijb 6, 6° Ps .a5. 8* F08, 125; 
Ecli 12, 19; 13, 8; Is 37, 22; 

_ Lm 2, I5. 

jcp. 14, 58. 











EVANGELIUM 
SECUNDUM MARCUM 
15, 31 — 16, 20 


autem blasphemantibus, centurione vero stupente, mortuus (21-32), a loseph 
pio funere honoratur (33-47), die tertia resurgit, apostolis omnem suam 
potestatem tradit, ipsisque cernentibus, in caelum ascendit (16, 1-20). 








Pcl Le 4, 23. 

m cf. Mt.26, 53, 54; Jo 10, 18. 
mJO1,49; 12,13.—cf.vr. 2, 26. 
0 Jo 20, 25. — cf. Jo 20, 29. 
cf. Le 23, 29-43. 


q Mt 27, 45; Le 23, 44. — cf. 
7 Am 8, 9. 019, 14 
S cf. Heb 5) 7 tPs 21,2 
34] v. Mt 27, 45, 46 


y Ex 46, 31-333 2 Parwara; 

39-41] Mt 27, 54-59; Le 23, 

z Mt 27, 43. [47, 49. 

a Jo 19, 25. — v. Le 8, 2, 3. 

b Ps 3%, ae 

ccp. 16, 1; Jo 19, 25. 
pert 9, 25 


é cp. 16, 1. — cf. Mt 27, 56: 
42-47] Mt 27, 57-61; Le 23, so- 
56; Jo 19, er 


Antt. in fs. ss. Sind. DNJC. 
ie Ke 2 25, 38. i 
45,49 $. Uf. 43. Vr. 39. 
46] Ant. in of. de Pass. — es. 
, im fs. s. Sind. DNIC. 

#V.CD. 14, 51. 

jIs 53, £527: at. 

mcp. 16, 4. — cf. Jo rz, 38. 
1-8]Mt 28, 1-8; Le 24, 1-10; 

JO 20, I-10. 

1-8] Ev. in D. Resurr. (2, 4). 
1,2] R. ut s. — v, Mt 28,17. 


a ef. tp. 1, 37; 
b cp. '15, 40: Mt 27, 56. [40. 


cle 23, 56. — cf. Jo 10, 39, 
dcp. 15, 46. ev. Mt 27, 60. 
5,6] v. Mt 28, 2, 5, 6. 

§2 Mt 3, 26. 

h cf. cp. 9, 3; Jo 20, 12, Aci, 
#cp. 9, 15. [1o. 
Jcp. I, 24; 14, 67 etc, 

7] v. Mt 20:,48; 32. [ro, 16. 


I 
lLep. 14, 28; Mt 26,°32. 98, 7, 
m Jo 20, 14. — cf. Mt 28, 9 
n 8, 2. 

0 Jo 20, 18. — cf. 
p 24, rr, 41; Ac 28, 24. — 
g Le 24, 13-35. 


rie. ? 29. 

14-18] Lc 24, 36-49; Jo 20. 19- 

$ zr Corts, “5. 23. 

14-20] Ev. in Ascens. Diii. 

15] * Leonis XIII encyck. « Im- 
mortale Dei». — Ant. in fr. 
2 a D. 2 ~. Psch, 

15-18) R. in fr. 4 p. Pat. etc. 

oo. AT Si apd F 

T4-1 C 24, 36-49; Jo 20, 19- 

u Mt 28, 18-20. [23 


w jo 7 Be Aca; 36,75, "a3. 
1§-20] Ev, in exorc. obsessi, in 
fs. ss. Cyriaci, L. et Sm. Mm. 
(77, 78) etc, 
16] * Catech. R. II 2, go, 50. 
“cp. 9, 37. — cf. Mt 12, 27. 
y Ac 2, 4; r Cor 12, 10, 28, 30. 
zLc to, 19; Ac 28, 3-5. 
18] V. in ben. vini (R.R.). 
acf. Ac 5, 15, 10; 8, 7; 9, 12, 
17; 18, 8; Jc §, 14,15.— cf. 
5 Act, 2, 3. yo.14 ka. 
ccp. 14, 62. — cf. Ag? 55, 56. 
20] * Conc. Vat. s. I I cp. 3. 
d Ac 14, 3; Heb 2, 3, 4. — v. 
¥:Con.3, 9. 
év. Ac: §; ¥2, 








dens de cruce. 31 Similiter et summi sacerdotes illudentes ad alter- 
utrum-cum scribis dicebant: /Alios salvos fecit, ™seipsum non po- 
test salvum facere. 32 Christus “rex Israél descendat nunc de cruce, 
ut °videamus et credamus. Et ?qui cum eo crucifixi erant convicia- 
bantur ei. 

33 Et, Yfacta hora sexta, "tenebrae factae sunt per totam terram 
usque in horam nonam. 34Et hora nona “%exclamavit Iesus voce 
magna dicens: ’ ‘Eloi, Eloi, lamma sabacthani?’ quod est interpre- 
tatum: ’Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti 
me?’ 35Et quidam de circumstantibus audientes dicebant: Ecce 
Eliam vocat. 36Currens autem unus et implens spongiam “aceto 
circumponensque calamo Ypotum dabat ei dicens: Sinite, videa- 
mus si veniat Elias ad deponendum eum. 437 Iesus autem, emissa 
voce magna, “exspiravit. 38 Et Yvelum templi scissum est in duo, a 
summo usque deorsum. 39 Videns autem centurio, qui ex adverso 
stabat, quia sic clamans exspirasset ait: “Vere hic homo Filius Dei 
erat. 40 Erant autem et %mulieres de longe adspicientes, inter quas 
erat Maria Magdalene et “Maria Iacobi ¢Minoris et Ioseph mater et 
Salome 41 et, cum esset in Galilaea, sequebantur eum et ministra- 
mee ei, et aliae multae, quae simul cum eo ascenderant Ieroso- 
ymam. 

42 Et, cum iam sero esset factum, quia erat ‘Parasceve, quod 
est ante sabbatum, 43 venit Ioseph ab Arimathaea nobilis decurio, 
qui et ipse erat Yexspectans regnum Dei, et audacter introivié ad 
Pilatum et petiit corpus Iesu. 44 Pilatus autem mirabatur si iam 
obisset et, accersito *centurione, interrogavit eum si iam mortuus esset. 
45 Et, cum cognovisset a centurione, donavit corpus Ioseph. 46Io- 
seph autem mercatus ‘sindonem et deponens eum involvit sindone et 
jposuit eum in monumento, ‘quod erat excisum de petra, et ™“advolvit 
lapidem ad ostium monumenti. 47 Maria autem Magdalene et Maria 
Ioseph adspiciebant ubi poneretur. 
| Et, *cum transisset sabbatum, "Maria Magdalene et Maria Ia- 

cobi et Salome “emerunt aromata, ut venientes ungerent Iesum. 
2Et valde mane una sabbatorum veniunt ad monumentum, orto 
iam sole. 3 Et dicebant ad invicem: Quis revolvet nobis 4lapidem 
ab ostio monumenti? 4 Et respicientes viderunt revolutum lapidem; 
ferat quippe magnus valde. 5 Et /introéuntes in monumentum, vi- 
derunt Yiuvenem sedentem in dextris coopertum "stola candida et 
‘obstupuerunt. 6 Qui dicit illis: Nolite expavescere. Iesum quae- 
ritis JNazarenum crucifixum: surrexit, non est hic. Ecce locus ubi 
posuerunt eum. 7 Sed ite, dicite discipulis eius et Petro, quia ‘prae- 
cedit vos in Galilaeam; ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. 8% At 
illae exeuntes fugerunt de monumento (invaserat enim eas tremor 
et pavor) et nemini quidquam dixerunt; timebant enim. 

9Surgens autem mane, prima sabbati, “apparuit primo Mariae 
Magdalene, “de qua eiecerat septem daemonia. 10 °Illa vadens nun- 
tiavit his, qui cum eo fuerant, lugentibus et flentibus. 11 Et illi au- 
dientes, quia viveret et visus esset ab ea, ?non crediderunt. 

12 Post haec autem Yduobus ex his ambulantibus ostensus est in 
alia effigie euntibus in villam; 1% et illi euntes nuntiaverunt ceteris: 
nec illis crediderunt. 

14 Novissime "recumbentibus illis undecim apparuit: et expro- 
bravit ‘incredulitatem eorum et duritiam cordis, quia iis, qui vide- 
rant eum resurrexisse, non crediderunt. 15 Et dixit eis: *Euntes in 
mundum universum “praedicate evangelium omni creaturae. 16 %Qui 
crediderit et baptizatus fuerit salvus erit; “qui vero non crediderit 
condemnabitur. 17Signa autem eos qui crediderint haec sequentur: 
in nomine meo daemonia eicient, Ylinguis loquentur novis, 18 2ser- 
pentes tollent, et, si mortiferum quid biberint, non eis nocebit, %su- 
per aegros manus imponent, et bene habebunt. 

19 Et Dominus quidem Iesus, "postquam locutus est eis, adsum- 
ptus est in caelum et Csedet a dextris Dei. 
praedicaverunt ubique, *Domino cooperante et sermonem confir- 
mante sequentibus ¢signis. 


20 Tili autem profecti 








— O15) = 


ee a 








SAIN GDUM: LESU- GARISTI 


EVANGELIUM 


SECUNDUM “LUCAM 


ee 


tea WONTAM quidem multi conati sunt ordinare narra- 
¥4|| tionem, quae in nobis bcompletae sunt, rerum, 
2 sicut tradiderunt nobis qui ‘ab initio ipsi vide- 
runt et %ministri fuerunt sermonis ; 3 visum est 
et mihi, adsecuto omnia a principio diligenter, 
€ex ordine tibi scribere, foptime Theophile; 4 ut 
cognoscas eorum verborum, de quibus %eruditus 
- = es, “veritatem. 
Fu uit tin diebus Herodis regis Iudaeae sacerdos quidam nomine 
Zacharias jde vice Abia, et uxor illius de filiabus Aaron, et nomen 
eius Elisabeth. 6 Erant autem Jiusti ambo ante Deum ™incedentes 
in omnibus mandatis et iustificationibus Domini "sine querela; 7 et 
non erat illis filius, eo quod esset Elisabeth sterilis, et ambo pro- 
cessissent in diebus suis. 

8 Factum est autem, cum sacerdotio fungeretur in ordine vicis 
suae ante Deum, 9 jsecundum consuetudinem sacerdotii, sorte exiit 
Cut incensum poneret ingressus ?in templum Domini, 1%et omnis 
multitudo populi erat Yorans "foris hora incensi. 11 Apparuit autem illi 
angelus Domini stans a dextris Saltaris incensi. 12 Et Zacharias ‘tur- 
batus est_videns, et timor irruit super eum. 13 Ait autem ad illum 
angelus: Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est “deprecatio tua, 
et uxor tua Elisabeth pariet tibi filium, et “vocabis nomen eius Ioan- 
nem, 14 et erit gaudium tibi et exsultatio, et multi in nativitate eius 
gaudebunt; 15erit enim “magnus coram Domino et Y%vinum et si- 
ceram non bibet et *Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris 
suae 16 et multos filiorum Israél convertet ad Dominum Deum ipso- 
rum. 1!7Et ipse ®praecedet ante illum in spiritu et virtute Eliae, 
ut ’ Sconvertat corda patrum in filios’ et incredulos ad prudentiam 
iustorum, “parare Domino plebem perfectam. 18 Et dixit Zacharias 
ad angelum: 4Unde hoc sciam? “ego enim sum senex, et uxor mea 
processit in diebus suis. 19 Et respondens angelus dixit ei: Ego 
sum /Gabriel, %qui adsto ante Deum, et missus sum loqui ad te et 
haec tibi evangelizare. 20 Et ecce “eris tacens et non poteris loqui 
usque in diem quo haec fiant, pro eo quod non credidisti verbis 
meis, quae implebuntur in tempore suo, 21 Et erat plebs sexepectane 
Zachariam et mirabantur quod tardaret ipse in templo. 22 Egressus 
autem non poterat loqui ad illos, et cognoverunt quod visionem vi- 
disset in templo. Et ipse erat finnuens illis et permansit mutus. 

23 Et factum est, jut impleti sunt dies officii_eius, abiit in do- 
mum suam, 24 Post hos autem dies concepit Elisabeth uxor eius, 
et occultabat se mensibus quinque dicens: 25 Quia sic fecit mibi 
Dominus in diebus, quibus respexit ‘auferre opprobrium meum inter 
homines. 

26In mense autem sexto missus est angelus Gabriel a Deo in 
Mcivitatem Galilaeae, cui nomen Nazareth, 27 ad virginem “despon- 
satam viro, cui nomen erat Ioseph, °9de domo David, et nomen vir- 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
i; I-27 








ate 4 


14 2 Tm 4, 11;Phl 24. 
# Cc 


hg eu 
ue 18. 

ot recage: Ac 1 77° 

16; ¥° JO F523; 

d Ac 26, A 1 Cor 4, 1.— cf. 
ecf. Ac 11, 4. Mr 4, 14. 
FACT, &- —cf. Ac 23, 26. 

zg Ac 18 25; Rm 2, 18; Gal 6, 6. 


o Pt 2; 


5-17] Ev. in ie s. Zachariae et 
in vg. s. Jo. B. (9, 11). 

WCE ar tt, 10, “19. 

i Mt 2, 1. 

ji Par 24, or : 

dcp, 2 25, G {31 
et. Gn 7,1 4 RE 9,4; AC 9, 

mPh 2, 15; h 5, 23. — cf. 


Ex 8- 201 R. RR., Antt. in fss. nativ. 
s. Jo. B. e s. Gabr. ee 

o Ex 30, 7, 8; tant 28 

p vr. 21, 22; cp. ; Mt 23, 

15. 35: — ct. ict. 

q Ps Jae — cf. Ap $, 8: 8, 3, 

7 CE LV 3651237; : 

s Ex 30, I- 10; 3 Rg 6, 17. 

tcf. vr. 29; cp. 2, 9; Dn 10, 8 

wcf. Ac 1°, Art. [etc. 

v vr. 60, 63. 

x Cp. 7, Be WE'TE, FE: 

ace 7, 33. — cf. Nm 6, 3; Jd 


AU ti Pen? ae eS oe fet 2S 
. Is 49, 1, §3 J 1, 5. — Vz 
ve 4i. 


avr. 76. ee Mt 11, a4 


171v. Jo1,6,7; §,3 

6 M1 4, 6. — v Bel 28. 10. 

cep. 7 27; Mi 3.1: Mt II, 10; 
f.Gn 15,8; 17,17. [Mr z, 2. 


is ony It; ons a. 


14. 

hk cf. Ex 3, 26; 24, 27. 

ivr. 62. 

j2 Par 23, 8. —cf. vr. 8; 4 Rg 
Ir, 5; 1 Par 9g, 25. 


l cf. Ge 8°: 23; 1 Rgr, 6; Ps 112, 
9; I. [etc. BMV. 
26-28 ae, in fss. Imm. C. Ros. 
26 23] Ev. in fss. Adnunt., G2; 
cab SS. mom. etc. BMV. é: s. 
abr. arch. et in fr. 4. QT. 


ex 4 38] plura in fss. ut s. et s. 
» Mt 3: 22.25, LJoseph. 


ocp. 2, 4: Mtx, 20. 





~ ae 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
Bs 28-70 


Introductio (1, 1-2, 52), Post prooemium et post descriptum loannis (5-25) 
et lesu mirabilem conceptum (26-38), post narratam Mariae ad Fli- 
sabeth visitationem (39-36) atque loannis nativitatem et circumcisio- 








pcf. Ps 44, 
q Jd 6, 12. oor Js 


SVE) E23 
30] uv. Rm §, 1 
t cf. “me rh 46; ‘Heb 4, 16. 
uls 7 
31) © Catech. R. 1 4, 4.—R. in 
fs. af bea e. 
oe - Mt 2,275 125 
Mt ts 33; 16, 16: 27, 54; 
Jo 1,3 
y vr. 69; ; ‘Rg 7 
Ac 2, 30 —cf.A 
32]. v. Ts. 11, 10. 


r vr. 42. — cf. ~ S3 Py "fat 13, 
23 


II- — Is bel 2 6; 
3,7: 
* Cobech. 5 aay 


z Dn 2, 44; 7, 14, 18, 27; ano 


gh, © Catech. R. I 9,2 


ot a 18-20. 
69. — v. Mr 1, 24 
oO ee. Kod 2,24; 4 43. 


c Gn 18, 14. 2 Mt 19, 2 

dcf. Jd’ 6, 21; 

39-47 ag hed A bOr aoe at 
et in Viet. et BMV 

Ls: 65; a8. 9:21, It. (Cons 
or 39-54] plura T T. Adv., in fss. 

Ur iz fi [BMV. etc. 
es Dt 2 


h cp. 20, 42: 40 20, 28. —cf. cop. 

§ Jo 20, 29. “cf. vr, 20. [2, 11. 

46-551 Cn. ad vspr. — Antt. per 

46-53] cf. x Rg 2, 1-10. [ann. 

j Ps 33, S * 68, 31; Ac 10, 46; 

re te b bv [19- -17. 
m Ps aa 93 Is 61, 10; Hab 3, 

18.— cf. Ac 16, 34. 

n Ps 105, 21; 1 Tm 1, 1: F530 
Tt 1,3; Ju2s. Cs Tinto 

o1Rgt, 11; 5137, 6.0—cf. cp. 
9, 30. 

pcp. 11, 27. — cf. Ml 3, 12. 

qi 12, 24; Ps 70, 19; 128, 

r Ps 88, 9. -[2. 

s Ps pe: 3; 110, 9 B.. is Sf 15. 

50) V. in fs. ss. 

t Ex 20, 6; Dt 5, ory 9, 93°Rs 
$3,)'3,-34.' 102, 287%. 

u Ps "83, EX 277,163. Is, 62,20. 

v Mr 7, 22.— cl, ne 
Cc 4, 5, II. 
Bal 10, 17; Ex 21, 26. — v. 

y Ps 33, 11; 106, 9. ef. cp. 6, 
sa}, 24, 25 25. 5 

53] v. sane? ap 12,1 


54) Ant. hy ¥- ss. Cord. J. 


Ae P Gai 
a7, 12, ry s 3st b ® oa Or) 
1E o. B. (3,1 


57-68] Ev. in fs. s. 
eGn 19, 19. Bi 3, : 
fcp Ae 2x: Gn 37,23 LV.12, 


g "22 
ex 62- 76] plura in ie nativ. s. 
Jo. B. 


icf. vr. 8: 
jcp. 2, 2 24, 53. 
6; 7, 16; Ac 2, 43. 


l cp. 5, 2 

™ VY. 39. n cf.cp. 2,19, 51. 
OAC EL, 22! 795 17. 

p vr. 15, 4l. 

ae 1:9,/28. [ann 


Cn. ad U. aN bh yd 


so < 1, 48; 1 Par 29, 10; 1 Es 
mor Ps 40, 14; 71, 18; 105, 


ian 23; Mtrs,31; Ac13,17. 

tcp. 7, 1 16: Ex 4, 21. — cf. vr. 
78; Ac 15, 14; Heb 2, 6. 

“cD. 2, pe 


2%.— Cc Rg 22, 3. 





Ps 110, 9; 129, 7, 8. — cf. cp. 24, 21; Is 43, I; 59, 20. 
¥Ac 3, 23% r. jr 


ginis Maria. 28 Et ingressus angelus ad eam dixit: Ave, ?gratia plena, 
2Dominus tecum, “benedicta tu in mulieribus. 29 Quae, cum audisset, 
Sturbata est in sermone eius et cogitabat qualis esset ista salutatio. 
30 Et ait angelus ei: Ne timeas, Maria; ‘invenisti enim gratiam apud 
Deum: 31 ecce “concipies in utero et paries filium et Yvocabis nomen 
eius Iesum. 32 Hic erit magnus et “Filius Altissimi vocabitur, et Ydabit 
illi Dominus Deus sedem David patris eius, et regnabit in domo lacob 
in aeternum, 33 et regni eius non erit finis. 34 Dixit autem Maria 
ad angelum: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco ? 
35 Et respondens angelus dixit ei: °Spiritus sanctus superveniet in 
te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi. Ideoque et quod nascetur ex 
te %sanctum vocabitur Filius Dei. %6Et ecce Elisabeth, cognata 
tua, et ipsa concepit filium in senectute sua; et hic mensis sextus est 
illi, quae vocatur sterilis; 37 quia “non erit impossibile apud Deum 
omne verbum. 38 Dixit autem Maria: Ecce ancilla Domini, fiat mihi 
secundum verbum tuum. Et 4discessit ab illa angelus. 

39 Exsurgens autem Maria in diebus illis abiit in “montana cum 
festinatione, in civitatem Iuda. 49 Et intravit in domum Zachariae 
et salutavit Elisabeth. 41 Et. factum est, ut audivit salutationem 
Mariae Elisabeth, exsultavit infans in utero eius et /repleta est Spi- 
ritu sancto Elisabeth 42 et exclamavit voce magna et dixit: Bene- 
dicta tu inter mulieres, et %benedictus fructus ventris tui. 4% Et unde 
hoc mihi, ut veniat mater "Domini mei ad me? 44 Ecce enim, ut 
facta est vox salereneaorts tuae in auribus meis, exsultavit in gaudio 
infans in utero meo. 45 Et ‘beata quae credidisti, quoniam perfi- 
cientur ea quae dicta aie tibia Domino. 46 Et ait Maria: 

jMagnificat anima mea Dominum, 
47 et exsultavit spiritus meus in “Deo salutari meo; 
48 quia respexit humilitatem ancillae suae, 
ecce enim ex hoc ?beatam me dicent omnes generationes. 
49 Quia fecit mihi Ymagna ‘qui potens est, 
et ‘sanctum nomen eius, 
50et ‘misericordia eius a progenie in progenies timentibus eum. 
51 uFecit potentiam in bracchio suo, 
dispersit Ysuperbos mente cordis sui, 
52 *deposuit potentes de sede et exaltavit humiles, 
Yesurientes implevit bonis et divites *dimisit inanes. 
54 aSuscepit OIsraél puerum suum “recordatus misericordiae suae, 
55 dsicut locutus est ad patres nostros, 
éAbraham et semini eius in saecula. 

56 Mansit autem Maria cum illa quasi mensibus tribus et reversa 
est in domum suam. 

57 Elisabeth autem impletum est tempus pariendi, et peperit filium. 
58 Et audierunt vicini et cognati eius quia magnificavit Dominus mi- 
sericordiam suam cum illa, et congratulabantur ei. 59 Et factum est, 
fin die octavo venerunt circumcidere puerum et vocabant eum nomine 
patris sui Zachariam. 6 Et respondens mater eius dixit: Nequaquam, 
9sed vocabitur Ioannes. 61 Et dixerunt ad illam: Quia nemo est in 
cognatione tua qui vocetur hoe pomine. 62 hInnuebant autem patri 
eius quem vellet vocari eum. 63 Et postulans pugillarem scripsit di- 
cens: Ioannes est nomen eius. Et mirati sunt universi. 64 ‘Apertum 
est autem ilico os eius et lingua eius, et loquebatur Jbenedicens Deum. 
65 Et ‘factus est timor super omnes vicinos eorum; et super omnia 
™montana Iudaeae divulgabantur omnia verba haec. "66 Et ™posuerunt 
omnes qui audierant in corde suo acces =. uis, putas, puer iste erit ? 
Etenim °“manus Domini erat cum illo. 67 Et Zacharias pater eius 
Prepletus est Spiritu sancto et @%prophetavit dicens: 

68 "Benedictus Dominus *Deus Israél, 
quia ‘visitavit et fecit “redemptionem plebis suae; 

69 et Yerexit cornu salutis nobis in domo David pueri sui: 
70 Zsicut locutus est per os sanctorum, 
qui a saeculo sunt, prophetarum eius; 


v.1.jRg.2, 1%, 10; .FS. 132527; a8 eo 


Rm 1, 2.—c x3,"°S; 





— 976: — 

















nem cantico Zachariae illustratam (57-80), lesu initia narrantur qui EVANGELIUM 
Bethlehem natus a pastoribus adoratur (2, 1-20), atque postquam cir- SECUNDUM LUCAM 
cumcisus est et praesentatus in templo, ubi salutatur a Simeone et 1, 71 — 2, 26 
71 Ysalutem ex inimicis nostris, y Ps 105, 10. z Mic 7, 20. 
et de manu omnium qui oderunt nos: a Lv 26, 42; Bs 104, 8, 9. — 


72 2ad faciendam misericordiam cum patribus nostris, 
et “memorari testamenti sui sancti; [daturum se nobis; 
73 jusiurandum, quod iuravit ad Abraham patrem nostrum, 
74cyt sine timore, de manu inimicorum nostrorum libe- 
serviamus illi 75 4in sanctitate et iustitia [rati, 
coram ipso “omnibus diebus nostris. 
76 Et tu, puer, /propheta Altissimi vocaberis ; 
Jpraeibis enim- elem. re vias elus, 
77 tad dandam\scientiam’ salutis plebi eius, a 
jin remissionem peccatorum eorum. 
78 (Per viscera misericordiae Dei nostri, 
in quibus visitavit nos Moriens "ex alto; 
79 OjJluminare his ?qui in tenebris et in umbra mortis sedent, 
ad dirigendos pedes nostros in %viam pacis. 

80rPuer autem crescebat et confortabatur spiritu et erat ‘in de- 
sertis usque in diem ostensionis suae ad Israél. 

Factum est autem, in diebus illis exiit edictum %a Caesare Au- 

gusto, ut °describeretur universus orbis. 2 Haec descriptio prima 
facta est a praeside Syriae Cyrino. 3 Et ibant omnes, ut protiteren- 
tur singuli in suam civitatem. 4 Ascendit autem et Ioseph °a Gali- 
laea de civitate Nazareth in Iudaeam in 4civitatem David, quae 
vocatur Bethlehem; “eo quod esset de domo et familia David, 5 ut 
profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnante. §& Factum 
est autem, cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret, 7 et /peperit 
filium suum primogenitum et Ypannis eum involvit et hreclinavit eum 
in praesepio, quia non erat eis locus in *deversorio. 

8 Et pastores erant in regione eadem vigilantes et custodientes 
vigilias noctis super gregem suum. 9% Et ecce angelus Domini istetit 
iuxta illos, et ‘claritas Dei circumfulsit illos, et timuerunt timore 
magno. 10Et dixit illis angelus: Nolite timere; ecce enim evan- 
gelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni ™populo: 11 quia 
™natus est vobis hodie °Salvator, qui est ?Christus Dominus, in ci- 
vitate David. 12 Et %hoc vobis signum: invenietis infantem pannis 
involutum et positum in praesaepio. 13 Et subito facta est cum an- 
gelo *multitudo militiae caelestis, laudantium Deum et dicentium: 

14 sGloria in altissimis Deo, 
et in terra “~pax hominibus bonae voluntatis. 

15 Et factum est, ut discesserunt ab eis angeli in caelum, pastores 
loquebantur ad invicem: Transeamus usque Bethlehem et videamus 
hoc verbum, quod factum est, quod Dominus ostendit nobis. 16 Et 
venerunt festinantes et invenerunt Mariam et loseph et Vinfantem 
positum in praesaepio. 17 Videntes autem cognoverunt de verbo, 
quod dictum erat illis de puero hoc. 18 Et omnes qui audierunt 
mirati sunt, et de his quae dicta erant a pastoribus ad ipsos. 19 Ma- 
ria autem Yconservabat omnia verba haec conferens in corde suo. 
20 Et reversi sunt pastores *glorificantes et laudantes Deum, in omni- 
bus quae audierant et viderant, sicut dictum est ad illos. 

21 Et postquam consummati sunt dies octo, ut circumcideretur 
puer, >yocatum est nomen eius Iesus, quod vocatum est ab angelo 
priusquam in utero conciperetur. 

22 Et, “postquam impleti sunt dies purgationis eius secundum 
legem Moysi, tulerunt illum in Jerusalem ut dsisterent eum Domino, 
23 sicut scriptum est in ‘lege Domini, quia ’fomne masculinum 
adaperiens vulvam, sanctum Domino vocabitur ?; 24 et ut darent ho- 
stiam, secundum quod dictum est in lege Domini, ’ %par_turturum 
aut duos pullos columbarum’. 25 Et ecce homo erat in Ierusalem, 
cui nomen Simeon, et homo iste “iustus et ‘timoratus jexspectans 
‘consolationem Israél et Spiritus sanctus erat in eo. 26 Et respon- 
sum acceperat a Spiritu sancto ee visurum se mortem, nisi prius 


OVE. 393% 13; 97 2° Par’ 31;. 3. ee, EX 13,545 22. 
g Lv 12, 8. — cf. Mt 21, 72. 25] R. inte 7 dol. BMV. h cf. 


Ci. =X; 
cp. 23, 21; Mrs, 43. — cf. Gn 49, 18; Ps 118, 166. lIs 40, 


15°557, S182 





cf. vr. Rm 9, 4. 
75)" cf. ek It 32 315. 
5°Gn 22, 16-18; Ecli 44, 22; 
6ch: Sph’ 43 1S. [Heb 6, 13, 14. 
@ sah A Pp el. 

a ae aU Tore T tes, 

PSs epahs ) ke 

; 1 *Catech. R. 

“6 1H 2, 12. — 


in fs. ts Cyril et Meth. 
fep. 7, 26; 20, 6; Mt 14, 5; 
21, 26. 
@NE. ys CD, 7.2 7 MLL 3, «Bs. 10 
A cp. 4; 7,27; Mt 3,3. 3, 28. 
i cf. ft 31, 34. 
hos I, 4. — cf. Mr 26, 28. 
t Col 3, 12. 
78] Ant. in fss. ss. Cord. J. et 
26 x BMY. Imm. 
7“ 2 Pt 1, 19. — cf. 


i: 
coe. ante in sb. I< 
fs.s.Fam.J.M.J. et in ee 
cler. {18. —v, Jo 8, 1 
oIs9,2; Mt4, 16. ae 4 Ae 38. 
? Ps 106, TOS 45 425% 
q Rm 3, 17. rcp. 2, 40. 
SCD. 3, 2277, 24. 


1-14] Ev. in Nat. Dit (ad + 
OO. 33,3; +20: frig [Ms). 
b cf, vr. os 35 C 5, 27. 


4,$1-Antt. et. RY in fss. et off. s 
GNVES 202502 ..23- 20: Uoseph. 


dvr. 11; Jo 7, 42. — cf. 1 Rg 

ecp. I, 2 [16. x. 

ex r-14] Biya in Nativ. Di. 

f Mt 1, 25. 

7] Ant. in fs ss. Ros. BMV. 
vr. 12. — cf. Sap 7, 4. 

tvr. 16, 4.CD): CDV. 29 Es 

fEB0 2A; “> ACCIa, Fe 

lcp. 9, 31; Ac 7, 55; 1 Cor 3, 
18. — cf. Ex 30, 34; Is 6, 1. 

mvr. 32; Jo 11, 50. 

nIs 9, 6. ov. Mt 1, 2r. 


p Ac 2, 36; 10, 36. — cf. cp. I, 
43; 23, 2. — V. wr. 26; Mtr. 


7 Rg 2, 34; 4 Rg 19, 29; 20, 
8, 93 is oo Ey The 
r Gn 32, 3, Resa. ro. 2 
Par 18, 18: ‘On 7X05 Ap. 5,11. 
scp. 19, 38; Mt 6, 10; 28, 18; 
Jo 17, 4; Ac 7, 49; Eph 3, 
rs Col-.z,°16, 203. AD 5,-%3- 
t 21, 9% 
14) In ord. Ms. 
oe re 79; Ps 84, 11; Is 9. 6, 
83) ro; Ac 10, 36; Rm 
ph 2,14, 17; oe I, 20. 
I5- me Ev. in Nativ. i (ad 
2 Ms). et oct. et in vis vot. 
de s. Maria p. Nativ. 
16] Antt. in fs. s. Fam. et in fss. 
vv.vr. 7.12. [Let off. s. Joseph. 
% VE. 10-12. 
y vr. 51. — cf. cp. 1, 
ZV. Cp. 7, 16. a@v.cp. 1, 59. 
aad v. in fss. Circ. et ss. Nom. 
J. —— ¥. Cp. 1, 32. — Ant. in 
fs. supegegt Sang. DNIC. 
bcp. 1, 31; Mt 1, 21, 25. 
22-32] Eo. etc. in Puri. BMV. 
c Lv 12, 1-8. — cf. Gal 2 eg 
22] Of. in es ” Fam. J. 
dcf, 1 Rg. 


241 cf. prop. 24 ab Aue VITI dorm. (es Bec. 1690). 


cf. Ac 10, 2. jvr. 38; 
aePs. 88, 48; "Heb IPs. 





(62) 


ae 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


2, 27 —3,9 


Anna (21-40) et quo duodennis ad diem festum ascendit, Nazareth ve- 
nit ibique usque ad tricesimum aetatis suae annum versatur (41-52). 
1, Ministcrium pubdlicum (3, 1-21-50). A) in Galiiaea (3, 1-9, 50). A Joanne Baptista, qui 








pcf. 1 Rg 10, 1; 12,3; 3 Rg 
I, 14 etc, 

27-28] R. in fs. s. Joseph. — 
Ant. in fss. ss. Ros. BMV. 
et ss.. Fam. 

qcf. cp. 4, I. 

7 vr. 33,41, 43, 48 etc. 

Scp. I, 04; 24, 53. 

tet. Gn 46. 30; Tb 3, 6. 

“vr. 26. f 

v Gn 15, 15. —cf. Ecli 44,14. 

x Jo 8, 56. — cf. Mt 13, 17. 

x Vv, cp. 3, 6. 

z Ps 97, 2. — V. CP. 24, 47. 

als 42, 6; §2, 10; 60, 3; Jo 

se Ac 13, 47; 20, 23. 
cI. 18 45, 20; 40, 13. 

33-40] Ev. in D. in oct. Nat. 

33] uv. ur. 17, 28, [Dii. 

ex 33-52] plura in fss. s. Joseph. 
et ss. Famil. J. M. J. 

ocf. 1s°8;"-14;" ME 22, 44, To 
9, 39; x Cor 1, 23, 24; 2 Cor 
2,,10+ 2. Pt:2, 89; 

34-351 v. vr. 25. d Ac 28, 22. 

ecf. Ex15,20. fcf.1Tms5, 5. 

gcp. 5, 33; Mt 6, 16-18; Ac 
13,23 14, 23° °2 Cor’; ‘s: 

hvr. 25. (ri, 27. 


icp. 1, 68; Ps 110, 9; 129, 7,. 


jv. Vr. 21-24. [8; Is 52, 9. 


Rg I, 3. 

m Ex 23, 15; Dt 16, 1; Jo 2, 

nJo1I, 55. . ert ss 

43-52) Ev. etc. in D. inf. oct. 
Epiph., in fss. 8. Famil. J. M. 
J. Gr) et Matern. BMY etc. 

ye 14,245,283 10°23, 607 pt 
I j 


+3 
45-46] Ant. in fs. ss. Ros. BMV. 
pv. Mt 26, 55. f 
gcp.-5, 17. ref. cp. 4, 22. 
48-49] R. in fs. 7 dol. BMV. 
50-52] Ev. in fs. puriss. Cord. 
BMV 


S$ vr. 27. — ef. vr. 49. 

tJo 4, 34. uJo 2, 16; 14, 2. 

VV. CP. 13, 33. 

xcf. cp. 18, i: 24, 25. — V. 
cp. 9, 45; r 9, 31. 

51] v. Rm 5, 19. Yv. Vr. 19. 
52] Ant. in D. inj. oct. Nativ. 
et in fs. s. Vine. a P. (pr.). 

z (Mt 6, 47). 

a Pro 3, 4; Rm 14, 18. 

1-6] Ev,in sb. OT. et D. 4 Adv. 
acl, Cp. 23225; 582%) DAWG, 13. 
6 cp. 13,1; Mt 27,2; Ac3, 13; 4, 


31; 23, 7; Mt 14, 1; Ac 4, 
27; 13, 1. — cf. Mr 
dad Jo 18, 13, 24; Ac 4, 6. 
2-17] Mt.3, 1-12; Mr 1, 2-8. 


ejJo 1, 6, 7. — cf. cp. 1, 80. 
fAc 2, 38. 
g Mt 26, 28. — cf. cp. 1, 77. 
4] v. Mt 3. 3. 
cp. 4, 17; Ac 8, 28;. — cf. cp. 
20, 42; Mr 12, 26; Ac 1, 20. 
iIs 40, 3-5. -— v. Jo 1, 23 
FCP. 2, 9039, az. 
tcf. Is 57, 14. 


mIs 49, 11; Zc 4, 7. 

nIs 42, 16; 45, 2. 

ols 52, 10. — cf. Ps 97, 3. 

pep. 2, 30; Ac 28, 28. — cf. 
cp. 1, 69, 71, 77; Tt 2, rr. 


7 Jo 3, 36: Rm 5,9: Eph 5, 6 
s Ac 26, 20. 





t Jo 8, 39; Rm 


videret ?Christum Domini. 27 Et venit in spiritu in templum et, 
cum inducerent puerum Iesum ‘parentes eius ut facerent secundum 
consuetudinem legis pro eo, 28 et ipse accepit eum in ulnas suas et 
Sbenedixit Deum et dixit: 

29 Nunc ‘dimittis servum tuum, Domine, 

“secundum verbum tuum Yin pace; 
30 quia “viderunt oculi mei Ysalutare tuum, 
31 2quod parasti ante faciem omnium populorum: 
82 dlumen ad revelationem gentium 
< et Sgloriam plebis tuae Israé 






33 Et Cpater € €t mater “inirantes Super his, quae diceban- 
tur de illo~ 34 Et benedixit illis Simeon et dixit ad Mariam matrem 


eius: Ecce positus est hic in ruinam et in resurrectionem multorum 
in Israél et in signum “cui contradicetur; 35 et tuam ipsius animam 
pertransibit gladius, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes. 

36 Et erat Anna &prophetissa filia Phanuel de tribu Aser: haec 
processerat in diebus multis et vixerat cum viro suo annis septem 
a virginitate sua. 37 Et haec vidua usque ad annos octogintaquat- 
tuor; ‘quae non discedebat de templo %ieiuniis et obsecrationibus 
serviens nocte ac die. 38 Et haec ipsa hora superveniens confiteba- 
tur Domino et loquebatur de illo omnibus qui "exspectabant ‘re- 
demptionem Israél. 

39 Et, ut perfecerunt Jomnia secundum legem Domini, reversi 
sunt in Galilaeam in civitatem suam Nazareth. ; 

40kPuer autem crescebat et confortabatur plenus sapientia, et 
gratia Dei erat in illo. 41 Et ibant parentes eius per omnes annos 
in Ierusalem “in die sollemni Paschae. 42 Et, cum factus esset an- 
norum duodecim, “ascendentibus illis Ierosolymam secundum con- 
suetudinem diei festi, 43 consummatisque °diebus, cum redirent, re- 
mansit puer Iesus in Jerusalem, et non cognoverunt parentes eius. 
44 Existimantes autem illum esse in comitatu venerunt iter diei, et 
requirebant eum inter cognatos et notos. 45 Et non invenientes re- 
gressi sunt in Jerusalem requirentes eum. 46 Et factum est, post 
triduum invenerunt illum in templo ?sedentem in medio ¢doctorum, 
audientem illos et interrogantem eos. 47 *Stupebant autem omnes 
qui eum audiebant super prudentia et responsis eius. 48 Et videntes 
admirati sunt. Et dixit mater eius ad illum: Fili, quid fecisti nobis 
sic? ecce *pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. 49 Et ait ad 
illos: Quid est quod me quaerebatis? nesciebatis quia ‘in his quae 
“Patris mei sunt Yoportet me esse? 59 Et ipsi non intellexerunt ver- 
bum, quod locutus est ad eos. 

51 Et descendit cum eis et venit Nazareth et erat subditus illis. 
Et mater eius Yconservabat omnia verba haec in corde suo. 52 Et 
Iesus proficiebat sapientia et *“aetate et gratia 2apud Deum et homines. 


Anno autem quintodecimo imperii @Tiberii Caesaris, procurante 

Pontio °Pilato Iudaeam, °tetrarcha autem Galilaeae Herode, Phi- 
lippo autem fratre eius tetrarcha Ituraeae et Trachonitidis reeionis, 
et Lysania Abilinae tetrarcha, 2sub principibus sacerdotum ¢Anna 
et Caipha factum est verbum Domini super “Ioannem Zachariae fi- 
lium in deserto. 3 Et venit in omnem regionem Iordanis praedicans 
tbaptismum paenitentiae Yin remissionem peccatorum, sicut scri- 
ptum est “in libro sermonum Isaiae prophetae: ’*Vox clamantis in 
deserto; JParate viam Domini; rectas facite semitas eius. 5 ‘Omnis 
vallis implebitur, et “omnis mons et collis humiliabitur, et “erunt 
prava in directa, et aspera in vias planas, et °videbit omnis caro 
Psalutare Dei’. 

7 Dicebat ergo ad turbas, quae exibant ut baptizarentur ab ipso: 
@Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura “ira? 
8 Facite ergo fructus #dignos paenitentiae, et ne coeperitis dicere: 
tPatrem habemus Abraham; dico enim vobis quia potens est Deus 
de lapidibus istis suscitare filios Abrahae. 9 Iam enim securis ad ra- 
dicem arborum posita est; “omnis ergo arbor non faciens fructum 
bonum excidetur et in ignem mittetur. 

9, 7- ucp. 13,7,9: Mt 7, 19; Jo 1s, 2, 6. 














aliquando et a quibusdam Messias habitus est (3, 1-20), Dfius noster 
baptizatur et voce caelesti Filius Dei nuncupatur (21, 22), quamvis se- 
cundum carnem per Davidem et Abraham a cunctorum hominum protopa- 





10 Et interrogabant eum turbae dicentes: “Quid ergo faciemus? 
11 Respondens autem dicebat illis: “Qui habet duas tunicas det non 
habenti, et qui habet escas similiter faciat. 12 YVenerunt autem et 
@publicani ut baptizarentur et dixerunt ad illum: Magister, quid 
faciemus? 13 At ille dixit ad eos: @Nihil amplius quam quod con- 
stitutum est vobis faciatis. 14Interrogabant autem eum et ?milites 
dicentes: Quid faciemus et nos? Et ait illis: Neminem concutiatis 
neque calumniam faciatis et contenti estote °stipendiis vestris 

15 Existimante autem populo et cogitantibus omnibus in cordibus 
suis de Ioanne, 2ne forte ipse esset @Christus, 16/respondit Iloannes 
dicens omnibus: Ego quidem aqua baptizo vos; 9veniet autem for- 
tior me, cuius non sum dignus “solvere corrigiam calceamentorum 
eius: ipse vos baptizabit in Spiritu sancto et igni. 17 Cuius ‘venti- 
labrum in manu eius, et purgabit aream suam et ‘congregabit tri- 
sete in horreum suum, “paleas autem comburet “igni inexstin- 
guibili. 

18 OMulta quidem et alia exhortans evangelizabat populo. 

19 PHerodes autem tetrarcha, cum corriperetur ab illo de Hero- 
diade uxore fratris sui et de omnibus malis quae fecit Herodes, 
20 adiecit et hoc super omnia et Yinclusit Ioannem in carcere. 

21 Factum est autem, cum baptizaretur omnis populus, et Iesu 
baptizato et orante, "apertum est caelum, 22 et descendit ¢Spiritus 
sanctus corporali specie sicut columba in ipsum; et “vox de caelo 
facta est: “Tu es Filius meus dilectus: in te complacui mihi. 

23 Et ipse Iesus erat Yincipiens quasi annorum “triginta, ut pu- 
tabatur Yfilius Ioseph, *qui fuit Heli, qui fuit Mathat, 24 qui fuit 
Levi, qui fuit Melchi, qui fuit Ianne, qui fuit Ioseph, 25 qui fuit 
Mathathiae, qui fuit Amos, qui fuit Nahum, qui fuit Hesli, qui fuit 
Nagge, 26 qui fuit Mahath, qui fuit Mathathiae, qui fuit Semei, qui 
fuit Ioseph, qui fuit Iuda, 27 qui fuit Ioanna, qui fuit Resa, qui fuit 
Zorobabel, *qui fuit Salathiel, 2qui fuit Neri, 28 qui fuit Melchi, qui 
fuit Addi, qui fuit Cosan, qui fuit Elmadan, qui fuit Her, 29 qui fuit 
Iesu, qui fuit Eliozer, qui fuit Iorim, qui fuit Mathat, qui fuit Levi, 
30 qui fuit Simeon, qui fuit Iuda, qui fuit Ioseph, qui fuit Iona, qui 
fuit Eliakim, 31qui fuit Melea, qui fuit Menna, qui fuit Mathatha, qui 
fuit “Nathan, qui fuit David, 32 ¢qui fuit Iesse, qui fuit Obed, qui 
fuit Booz, qui fuit Salmon, qui fuit Naasson, 33 qui fuit Aminadab. 
qui fuit Aram, qui fuit Esron, qui fuit Phares, qui fuit Iudae, 34 equi 
fuit Iacob, /qui fuit Isaac, %qui fuit Abrahae, qui fuit Thare, qui 
fuit Nachor, 35 qui fuit Sarug, qui fuit Ragau, qui fuit Phaleg, qui 
fuit Heber, qui fuit Sale, 36 qui fuit Cainan, qui fuit Arphaxad, *qui 
fuit Sem, qui fuit Noé, qui fuit Lamech, 37 qui fuit Mathusale, 
qui fuit Henoch, qui fuit Iared, qui fuit Malaleel, qui fuit Cainan, 
38 qui fuit Henos, qui fuit Seth, qui fuit Adam, qui fuit Dei. 

Iesus autem %plenus Spiritu sancto °regressus est a Iordane et 

agebatur a °Spiritu in desertum 2 4%diebus quadraginta et ¢tenta- 
batur a diabolo. Et nihil manducavit in diebus illis et, consummatis 
illis, fesuriit. 3 Dixit autem illi diabolus: Si 9Filius Dei es, dic “a- 
pidi huic ut panis fiat. 4Et respondit ad illum Iesus: ‘Scriptum 
est quia ’Jnon in solo pane vivit homo, sed in omni verbo Dei’. 
5 Et duxit illum diabolus in montem excelsum et ostendit illi omnia 
regna orbis terrae in momento temporis fet ait illi: "Tibi dabo po- 
testatem hanc universam et gloriam illorum, quia mihi tradita sunt 
et cui volo do illa. 7 Tu ergo, si adoraveris coram me, erunt tua 
omnia. 8 Et respondens Iesus dixit illi: Scriptum est: ’”™Dominum 
Deum tuum adorabis, et “illi soli servies’. 9 Et °duxit illum in Ieru- 
salem et statuit eum super pinnam templi et dixit ili: Si Filius Dei 
es, mitte te hinc deorsum. 1° Scriptum est enim, quod 

’ Pangelis suis mandavit de te, ut conservent te’, 
1Let quia 
? in manibus tollent te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum ’. 
12 Et respondens Iesus ait illi: Dictum est: ’%Non tentabis Dominum 
Deum tuum’. 13 Et, consummata omni ‘tentatione, diabolus zecessit 
ab illo *usque ad tempus. 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
3, 10 — 4, 13 








v vr. 12, 14. — cf. Ac 2, 37; 
16, 30; 22, Io. 

x cf. Is 58, 7; Dn 4, 24; Eph 
4,28; Jc2, 15, 16; 1 Jo 3,17. 

y cp. 7, 29;-Mt 21, 32. 

zZcp. 18, 10, 13; Mt pee gb 


djJo1, 19, 20. ev. Mt 1x, 16. 

Sf JOi 8s 2 O¢n ACe Is. 5s 

g Jo ft, 15, 27; 3, 30, 31; Ac 
13, 25. 

Als §, 27. 

i Jo 1, 33; Ac 11, 16. — cf, Is 

3 Ab ihe 

jis 41, 16. 

1 Mt 13, 30. — cf. Ez 34, 12-16. 

nm Mr 9, 43-47. 


ocf. Jo 20, 30; 2¥, 25. 
pMt 14, 3; Mr 6, 17. — v. 


vr. I. 
19, 20] R. in fs. s. Jo. Nepom. 
q Mt 4, 12; Mr 1, 14. — cf. 


O 3, 24. 
Brey Ev. in fs. Patr. et in 
Ss. vot. s. Joseph. - 

21, 22] Mt 3, 13-17; Mr 1, 9-f1. 
— cf. Jo 1, 32-34. 

rEzz1, 1; Ac 7, 56; Ap 9g, 11. 

22) v0. Mt 3, 16, i7. 

$cf. cp. 4, 18, 21; Ac 18, 38. 

t Jo 12, 28. a , 

“CI. CD. 9, 35; £S 2, 7; 1s 42, 
I Eph 1, 6; Col 1, 13; 1 Jo 


» 9. 
ash Antt. in fss. et off. s. Jo- 
seph 


vcf. Mt 4, 17; Ac x, 22. 

x cf. Nm 4, 3. 

23-38] cf. Mt 1, 1-16. 

ycp. 4, 22; Mt 13, 553 Jo x, 
45; 6, 42. zcf. Mt 1, 16. 

at Es 3, 2,— cf. x Par 3, 17-109. 

b cf. Mt 1, 12. 

c2 Rg 5, 14; 1 Par 3, §; 14, 
Asi LC /22;\:¥2 


dr Rg 16, 1; 17, 12. — cf. 
Rt 4, 18-22; x Par 2, 1-15. 

e Gn 29, 35. f Gn 25, 26. 

g Gn 21, 3. 

34-38] Gn 5, 3-32; r1I,- 10-26; 
1 Par 1, 1-4, 24-27. 

A Gn 10, 22. 

t-13] Mt 4, 1-11; Mr 1, 12, 13. 

OVE. 18-7Cp: 3) 272" JO" 7, 33 


t 4, 3. 

ivr. 8, 10. — cf. Eph 6, 17. 

7 Dt 8, 3. — cf. Jo 4, 34. 

HAG th fect. Cp. 22,532 
O 32): 313°! Jo's, 19. 

6] * Catech. R. IV 13, 14. 

8] uv. Mt 4, ro. 

m Dt 6, 13, 14; 10, 20; 13, 4. 

nit Rg 7, 3. ocf. Ez 8,. 3. 

Pp Ps 90, II, 12. 


gq Dt 6, 16. 

rch Is 9, 12. 

s Ac 13, 11. — cf. cp. 22, §3; 
Jo 14, 30. 








oe 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
4,14 — 5, 6 


rente ortum duxerit (23-38). Post tentationem in deserto (4, 1-13) patriam 
petit (14-21); a suis tamen reiectus et quaesitus ad mortem (22-30) 
descendit Capharnaum, indeque (31-41) Galilaeam peragrat praedicans 








14, 15] Mt 4, 12-17; Mr 1, it 
: T5 
_< 44; ads 4, see rege 1,239. 


16.307 eb. a 1. 4 se 383 a 8 
“Vr. 31. — V. 0, 2 

y cf. Ac 17, 2 

gs Ac 13;.%S,.27 225,025 


acp. 3, 4. — cf. Ac 8, 28. 
61s 61, 1, 2.—cf. vr. 1; Mt3, 
16; 12, 18; 0.15492;:53; ‘Ac I, 2. 
18] ‘Ant. in 7.44. 0g . Nativ.— 
Int.(Ps 77) in fs. Sa Silph. deL. 
18, 19] Int. (Ps (10), 12) in 
fs. s. Franc. Regis. 
c Mt-11, 5. — cf. cp. 6, 20. 
d-ci; 18:42, 9°30 0; 3% Ac 26, 
e Ps 145, 8, 9; Is 58, 6. ° E18. 


fLv 25, 10. —cf. : 49, 8; 2 
Cor 6, 2. 
g cf. 7. 19, 48; Ac 6, 15 
nV. Ed, (a2 - 39: 
i Mr 12, 10; Ac 8, 35. — cf. Jo 
22] Cm. in D. 3 h 
ic cp. 2, 47; Jo 7, 15, 46; 
cf. Ps 44, 3. Ca t%. 
m Mt 13, ie Jo 6, 42. — cf. 


By ik: SA Re 
Sy cp. 23, 39; Nit 2 42. 


-30] Ev. in fr. 2 p. D. 3 Odg. 
* (24.30). 
oMt 11, 23; Mr 2, 1, 12; Jo 
p Mt 2, 23; ap I. Pe 46-53. 
qg Mt 133,. 57; Oo 4, 
r3 Rg 17, 1; Ecli 48° 33 Je 5, 
; Nh +3 cf. Ap yt. 
cl. &7,3. ua heh 
v cf. Nm 15, 35: Ac 7, §8. 


x cf. Jo 8, 59; 10, 39. 

31-37] Mr I, hp a 

y Mt 4, 13; Jo 2, 

zcp. 6, 6; 13, 10. = Mr 6, ri 


bcp..7, 5. L7, 56 

ev. Mt 8, 29. 

dcf. Ac 19, 15; Jc 2, 19. 

eJo 6, 69; Ac 3, 14: Ap 3, 7. 
— cf. cp. 1, 35; Heb 7, 26; 
1 Jo 2, 20. 


gears in sb. ew Pat. ¥ is 
Ss. vot. om vit, mort. 
on saver * ; [Mr 4, 39. 
cp. 243 » OMG 187 26° 
esi ‘Antt. iy it z re 3 Odg. 
jcp. 13, 13. — v. Mr 5, 23. 
r 3; 11, 12, — cf. Ac 16, 17, 
m vr. at Mt 8, 209. {18. 
9 — cf. cp. 1, 32; Mt 
Ov. ‘Mi I, 16. 14, 35. 
42-43] Mi I, 35-38. Mi 
. 5, 16. -qef. Mr 1, 37. 
at Catech. R. IV 11, r. 
rv. Cp. 13, 33 


$c. 8, :2°-10,, 16° Mt 4. 33: 
24, 14; Ac 8, 12. 
tvr. 15: Mr 1, 39. — cf. Mt 
23,37. .26;. §5. 
aNm 34, 11; Dt 3, 17; “4g 12, 
a aid gee 67. — di. Mr 
; Jo 6 


ire Be. in D. o. Pnt. (3, 5). 


2-11] cf. Mt 4, 18-22; 1} rr, 


16-20; Jo 1, 40-42. — cf. Jo 


b cf. Mr i, ees [21, 3-7. 
ccf. Mt 13 

d cf. Mt s, 1 e cf. Jo 21, 6. 
PY. Ope Fi, 93 JOUReee, 





14 Ft regressus est Iesus in virtute Spiritus in Galilaeam, et ‘fama 
exiit per universam regionem de illo. 15 Et “ipse docebat in syna- 
gogis eorum et magnificabatur ab omnibus. 

16 Et venit “Nazareth, ubi erat nutritus, et @intravit Y¥secundum 


consuetudinem suam die sabbati in synagogam et surrexit *legere. 


17 Et traditus est illi “liber Isaiae prophetae. Et, ut revolvit librum, 
invenit locum, ubi scriptum erat: 18’ USpiritus Domini super me; 
propter quod unxit me, Cevangelizare pauperibus misit me, sanare 
contritos corde, 19 %praedicare captivis remissionem et caecis visum, 
€dimittere confractos in remissicnem, praedicare fannum Domini 
acceptum et diem retributionis’, 2° Et, cum plicuisset librum, reddi- 
dit ministro et sedit. Et Yomnium in synagoga oculi erant intenden- 
tes in eum. 

21 Coepit autem dicere ad illos: Quia hodie “impleta est thaec 
scriptura in auribus vestris. 22 Et omnes testimonium illi dapant et 
jmirabantur in /verbis gratiae, quae procedebant de ore ipsius et 
dicebant: ™Nonne hic est filius loseph? 23 Et ait iliis: Utique di- 
cetis mihi hanc similitudinem: "medice, cura teipsum: quanta au- 
divimus facta in °Capharnaum fac et hic ?in patria tua. 24 Ait au- 
tem: Amen dico vobis quia Ynemo propheta acceptus est in patria 
sua. 25In veritate, dico vobis, multae viduae erant in diebus Eliae 
in Israél, quando *“clausum est caelum annis tribus et mensibus sex, 
cum facta esset fames magna in omni terra; 26et ad nullam illa- 
rum missus est Elias, nisi in Sarepta Sidoniae ad mulierem viduam. 


27 Et ‘multi leprosi erant in Israél sub Elisaeo propheta; et nemo __ 


eorum mundatus est, “nisi Naaman syrus. 28 Et repleti sunt omnes in 
synagoga ira haec audientes. 29 Et surrexerunt et Yeiecerunt illum 
extra civitatem et duxerunt illum nadie ad supercilium montis, su- 
per quem civitas illorum erat aedificata, ut praecipitarent eum. 
®Ipse autem “transiens per medium illorum ibat. 

31 Et Ydescendit in Capharnaum civitatem Galilaeae, ibique *do- 
cebat illos sabbatis. 32 Et “stupebant in doctrina eius, quia in po- 
testate erat sermo ipsius. 33 Et in °synagoga erat homo habens dae- 
monium immundum et exclamavit voce magna 34 dicens: Sine, 
quid nobis et tibi, 4Jesu Nazarene? venisti perdere nos? scio te 
quis sis, “Sanctus Dei. 35 Et /increpavit illum Iesus dicens: Obmu- 
tesce et exi ab eo. Et, cum proiecisset illum daemonium in medium, 
exiit ab illo nihilque illum nocuit. 36 Et factus est %pavor in omni- 
bus, et colloquebantur ad invicem dicentes: Quod est hoc verbum, 
quia in potestate et virtute imperat immundis spiritibus, et exeunt? 
37 Et *divulgabatur fama de illo in omnem locum regionis. 

38 Surgens autem Iesus de synagoga introivit in domum Simo- 
nis; socrus autem Simonis tenebatur magnis febribus, et rogaverunt 
illum pro ea. 39 Et stans super illam ‘imperavit febri, et dimisit illam; 
et continuo surgens ministrabat illis. 

40 Cum autem sol occidisset, omnes qui habebant infirmos variis 
languoribus, ducebant illos ad eum. At ille singulis manus impo- 
nens curabat eos. 41 /Exibant autem daemonia a multis ™clamantia 
et dicentia : Quia tu es "Filius Dei; et mcrTete non sinebat ea loqui, 
quia sciebant ipsum esse °Christum. 

42 Facta autem die, egressus ibat Pin desehtite locum, et %turbze 
requirebant eum et venerunt usque ad ipsum et detinebant illum, 
ne discederet ab eis. 4% Quibus ille ait: Quia et aliis civitatibus Topor- 
tet me Sevangelizare regnum Dei; quia ideo missus sum. 44 ?Et erat 
praedicans in synagogis Galilaeae. 

Factum est autem, cum turbae irruerent in eum ut audirent ver- 

bum Dei, et ipse stabat secus “stagnum Genesareth. 2 Et vidit 
duas naves stantes secus stagnum; piscatores autem descenderant 
et “lavabant retia. %¢Ascendens autem in unam navim, quae erat 
Simonis, rogavit eum a terra reducere pusillum. Et “%sedens docebat 
de navicula turbas. 4 Ut cessavit autem loqui, dixit ad Simonem: 
Duc in altum, et laxate retia vestra in capturam. 5 Et respondens 
Simon dixit illi: Praeceptor, fper totam noctem laborantes nihil ce- 
pimus; in verbo autem tuo laxabo rete. 6 Et, cum hoc fecissent, 








Rae 980 belie 


eS ee eee 








in synagogis (31-44). Piscatione miraculosa Petrum eiusque socios 
ad se allicit (5, 1-11) aliisque plurimis prodigiis turbas commovet 
(12-26); at pharisaeorum ita excitat iram, ut, praesertim post Levi 








concluserunt piscium multitudinem copiosam; Srumpebatur autem 
rete eorum. 7 Et adnuerunt sociis, qui erant in “alia navi, ut veni- 
rent et adiuvarent eos. Et venerunt et impleverunt ambas naviculas, 
ita ut paene mergerentur. 8 Quod cum videret Simon Petrus, proci- 
dit ad genua Iesu dicens: *Exi a me, quia homo peccator sum, 
Domine. 9%J/Stupor enim circumdederat eum et omnes qui cum illo 
erant in captura piscium, quam ceperant; 1°similiter autem Iaco- 
bum et Ioannem filios Zebedaei, qui erant socii Simonis. Et ait ad 
Simonem Iesus: Noli timere, ex hoc iam “homines eris capiens. 
11 Et, subductis ad terram navibus, ™relictis omnibus, secuti sunt 
eum. 

12 Et factum est, cum esset in una civitatum, et ecce vir plenus 
lepra et videns Tesum et “procidens in faciem rogavit eum dicens: 
Domine, °si vis, potes me mundare. 13 Et extendens manum, tetigit 
eum dicens: Volo, mundare. Et confestim lepra discessit ab illo. 
14 Et ipse ?praecepit illi ut nemini diceret; sed: Vade, Yostende te 
sacerdoti et ‘offer pro emundatione tua, sicut praecepit Moyses, 4in 
testimonium illis. 15 ’Perambulabat autem magis sermo de illo, et 
conveniebant turbae multae ut audirent et curarentur ab infirmita- 
tibus suis; 16 ipse autem “secedebat Yin desertum et orabat. 

17 Et factum est, in una dierum et ipse sedebat docens. Et erant 
pharisaei sedentes et “legis doctores, qui venerant ex omni castello 
Galilaeae et Iudaeae et Ierusalem; et Yvirtus Domini erat ad sa- 
nandum eos. 18 Et ecce viri portantes “in lecto hominem, qui erat 
paralyticus, et quaerebant eum inferre et ponere ante eum. 19 Et 
non invenientes qua parte illum inferrent prae turba, ascenderunt 
supra “tectum et “per tegulas summiserunt eum cum lecto in medium 
ante Iesum. 29°Quorum fidem ut vidit dixit: Homo, ¢remittuntur 
tibi peccata tua. 21 Et coeperunt cogitare scribae et pharisaei di- 
centes: Quis est hic, *qui loquitur blasphemias? fQuis potest dimit- 
tere peccata, nisi solus Deus? 22 Ut %cognovit autem Iesus cogita- 
tiones eorum, respondens dixit ad illos: Quid cogitatis in cordibus 
vestris? 23 Quid est facilius, dicere: Dimittuntur tibi peccata, an di- 
cere: Surge et ambula? 24 Ut autem sciatis quia "Filius hominis 
habet potestatem in terra dimittendi peccata, ait paralytico: Tibi 
| dico, surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam. 25 Et con- 

festim consurgens coram illis tulit lectum, in quo iacebat, et abiit 
in domum suam ‘magnificans Deum. 26 Et Jstupor apprehendit omnes 

et ‘magnificabant Deum et repleti sunt timore dicentes: Quia vidi- 
mus mirabilia hodie. 

.27Et post haec exiit et vidit ™publicanum nomine “Levi seden- 
tem ad telonium et ait illi: Sequere me. 28 Et, °relictis omnibus, 
surgens secutus est eum. 29 Et fecit ei convivium magnum Levi in 
domo sua; et erat turba multa publicanorum et aliorum, qui cum 
illis erant discumbentes. 30 Et murmurabant pharisaei et scribae eo- 
rum dicentes ad discipulos eius: YQuare cum publicanis et peccato- 
ribus manducatis et bibitis? 31 Et respondens Iesus dixit ad illos: 
Non egent qui sani sunt medico, sed qui male habent. 32 "Non veni 
vocare iustos, sed *peccatores ‘ad paenitentiam. 33 At illi dixerunt 
ad eum: Quare “discipuli Ioannis Yieiunant frequenter et obsecra- 
tiones faciunt, similiter et %pharisaeorum; tui autem edunt et bi- 
bunt? 34 Quibus ipse ait: YNunquid potestis filios sponsi, dum cum 
illis est sponsus, facere ieiunare? 35 *Venient autem dies, cum abla- 
tus fuerit ab illis sponsus: "tunc ieiunabunt in illis diebus. 36 Di- 
cebat autem et similitudinem ad illos, quia nemo commissuram a 
novo vestimento immittit in vestimentum vetus; alioquin et novum 
rumpit, et veteri non convenit commissura a novo, 37 Et nemo mittit 


vinum novum in Putres veteres; alioquin rumpet vinum novum utres | 


et ipsum effundetur, et utres peribunt ; 38 sed vinum novum in utres 
novos mittendum est, et utraque conservantur. 39 Et nemo bibens 
vetus statim vult novum; dicit enim: °Vetus melius est. 
Factum est autem in sabbato secundo primo, cum transiret per 
sata, “vellebant discipuli eius spicas et manducabant confricantes 
manibus. 2 Quidam autem pharisaeorum dicebant illis: Quid facitis 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
5, 7 — 6, 2 








& cf. Jo 21, 11. 
Avr. 2, 3. 


i cf. ot a ad aT 18; Ac ro, 26. — 


isk ri Le Mt 8, 27; Mr 
I, 27. 

lcf. 2 Tm 2, 26. 

m cp. 18, 28; Mt 19, 27. — cf. 
vr. 28. 

12-16] Mt 8, 2-4; Mr 1, 40-45. 


$8YV> Cp. 79,26. 
ocf. Mt 9, 28; th 2%. 22. 


? Mt 9, 30; 17, 9; 34. 

— cf. cp. 8, 39. PF Mt 12, 
qcp. 17, 14. [16. 
rLyv 14, 2-32. 


scp. re 

tcf. Mt 9, 31; Mt 7, 36. 

u Mr 1, 35. — cf. Mt 14, 23. 
vecp. 4, 42. — cf. cp. 1, 80: 


3, 2. 

17-26] Ev. in fr. 6 QT. Punt. 
24). 

xcp. 2, 46; Mt 4f x Tee yeah 


34; I im tf, 
dey ee 8. 46: Mr 5, 36; 
Ms 


8. 
18-26] Mt°o, 2-8; Mr 2, 3-12. 
z Mr 6, 35. 
acf. Dt 22, 8; Shar by 16; Mt 
I0, 27; 24, 17; AC IO, 9. 
bcf. Mr 2, 4. 
ccp. 7, 5,50; 17, 19; 18, 42. 
—v. 


dcp. 7, 48. ax 13 Jo 5, 14. 

e Mt 26, 65; Jo 10, 36. 

Ps 31, $3 129, 4 Is 43, 25. 
g Mr 2, is 2 25); JG: 


30. 
hy. Jo 2, 25. 


i-cf. 

15, 261 ter: in D. 18 p. Pnt. 
jcp. 1, 65. 

ly. cp. 7, 16. 

27-38 Mt 9, 9-17; Mr 2, 14-22. 
27-32] Ev. in vg. s. Mt. Ap. 
m Mt 11, 19. — v. Mt 5, 46. 
ncf. Mt 9, 9 

ovr. It. 

b Cf: Gp. °1§228,°2- 

© De Fe SES OES s 25,295 73 Mt 


II, 19. 

rci.-cp« 15; 7; Jo 9; 38. 

oxi fad, 1S: 

tcp. 13, 3, 53 15. 10; 24, 47; 
Mt 4, 17; 11%, 20; Mr Peas 
Ac 3, 38; 5, 31. 

“cp. II, fe — v. Mt 9, 14. 


v CP. 2, 37. 
x cp. 18, 12; Mt 22, 16. 
y Jo 3, 29. 


ZV. Cp. 17, 22. 
acf. Jo 16, 20. 


b Js 9, 4; Jb 32, 19; Ps 118, 
83. 

c Ecli-9, 15. 

1-5] Mt 12, 1-8; Mr 2, 23-28. 

a Ot 23, 25. 





— 981 ‘aes 














EVANGELIUM vocationem (27, 28), omnimodis ei adversari nunquam desistent 
SECUNDUM LUCAM (29-6, 5). Porro Dius a bene faciendo non cessat (6-11) atque 
6, 3-38 duodecim electis apostolis (12-16) et, ut bonis operibus atque caritate 

b Jo 5, 10. — cf. Ex 20, 9-11. | bquod non licet in sabbatis? _3 Et respondens Jesus ad eos dixit: 


cv. Mt 21,16. dr Rg 21, 1-6. 
é Ex 25;' 30° Pas 24, 5-9. 


fcf. cp. 5, 24. 

6-11] Mt 12, 9-14; Mr 3, 1-6. 
6-11] Ev. in fs. s. Jo. Dam. 

& CP. 4, 31; 13,10.— v. Mr 6 
Acp. 14, 1; 20, 20. — cf. *y 
icf. Jo 3, 6. {t2,%54. 
jcp. 6, » 47. — v. Mt 9,4 


lLep. 14. e 

m Mr 3, 34; 5, 32; 10, 23.—cf. 
Mr 10, 21. 

n cf, 3 Re 13, 4. oct. 2Tm3,9. 

12-1 g] Ev. in (rs s. Barth. ae 

12] Pf. Catec Vi 

4. — Ant. in :. Orat. D.'N 

bcp. 9, 28; Mt 14, 23. 

~"F £Ps 0,285.2 30 MG IO), My 3. 

r Jo 3, 18: 15, 16, 19. [13: 6, 7. 

5cp. 17, §; 22, Ph 24, 10; t 
10, 2; Mr 6, 

Fane, Mt 10, 2- ar. “Mr 3. 16-19: 
t Mt 16, 18; Jor, 42. [Acr, 13. 

uMt 4,1 18, 21. v Mt 9, 9. 

w Gal 1, 14. — cf. Re 21, 20: 

% JO 145.22. — v..Ju.t. [22, 3 

17-23] Ev. in cm. Mm. et vg. 
omn. SS. 

17-190) Cm. in fss. ss. Fab. et 
Seb. Mm. et s. Peregr. L. et 
in Ms. v. pro vit. mort. 

17-19] Mt 4, 23-5, 1; Mr 3, 
7-12. — cf. Ac 5, 15. 

y v.pMt: 11,.27; 

z Mt 9, 20,21; 14, 36; Mr 6, 56. 


5 & ee 8, 46; Ac 10, 38. 


may 3) et 3-12, 
20da. abech Re sai I0, 21. 


Cccp. I, :- VE. 24,2258: 

dIs 2s. 3 57, a “Ap 7, 16,17. 

22] v. Mt 5, 11. 

ecf. Mt 10, 22. 

fcf. Jo 9, 223 12,.42;.16, 2. 

156 Heb 11, 26; 1 Pt 4, 14. 
JO.15, 22. bei Mt 5, 12. 
ix Mt 11, 

Am 6, ry Song 1. — cf. cp. 12, 

m Mt 6, 2. — cf. cp.16,25. [21. 

nIs my 22. ots 65, 13, 14. 

pJc 4, 9. — cf. Pro 14, 1 

qcf. Jo 15, 16; 17, 14; Jc 4, 
4; 1 Jo4, 5 

et thes: Fe —wef, Is 30, 10; Mic 

pike oe 


2537] Mi 3. 39- 
t Pro 25, 21, 22; Aen 12,20, 21. 

BICEP 3. o. 

vecf. cp. 23, 34; Ac 7, 60; 1 
Tm 1, 4, 16. 

x Is 50, 6; Lm 3, 30; Mt 26, 
67, Rm 12, 17. [2 6. 


y Ps 36, 21, 26: EIEe Ss <Pro'21, 


zMt 7, 12. — cf. Tb 4, 16: 
Ecli 31, 18. 

aMt 5, 46. {Mt 5, 42. 

b cf. cp. 14, 12-14; Pro 19, 17; 


35] * Urbani III 1. v. Decr. tit. 
10 Cp. 20. — * Catech. R. II 
rf PLOT: E 

G Ly ab. 85; 2 Ess, 

dEcli 4, 11. — cf. ‘Eph ie 

€ef Jer, -5- [Ph 

6-42] Ev. in D. x Pnt. (30). 

Jef Mt 5, 7, 48; Eph 5, 1, 

g Jc 5, 11. 

37,38, 14, 42] Mt 7, 1-5. — cf. 
Rm 14,13; 1 Cor 4, §; Jc §,9. 

h cf. Mt 6,14; 18, 23-33; Mr rr. 


9, 6-8. j Ps 78, 12; Is 65, 6, 73 Jr 32, 18. 


‘dere. 





‘Nec hoc legistis ‘Squod fecit David, cum esurisset ipse et qui cum 
illo erant, # quomodo intravit in domum Dei et-“panes propositionis 
sumpsit et manducavit et dedit his qui cum ipso erant, quos non 
licet manducare nisi tantum sacerdotibus? 5 Et dicebat illis, ‘quia 
dominus est Filius hominis etiam sabbati. 

6 Factum est autem et in alio sabbato, 9ut intraret in synagogam 
et doceret. Et erat ibi homo, et manus eius dextra erat arida. 7 hOb - 
servabant autem scribae et pharisaei, si in sabbato curaret, ut inve- 
nirent unde accusarent eum. 8Ipse vero /sciebat cogitationes eorum, 
et ait homini qui habebat manum aridam: Surge et sta in medium. 
Et surgens stetit. 9% Ait autem ad illos Iesus: Interrogo vos, ‘si 
licet sabbatis bene facere, an male; animam salvam facere, an per- 
10 Et, ™circumspectis omnibus, dixit homini: Extende manum 
tuam. Et nextendit, et restituta est manus eius. 11 Ipsi autem repleti 
sunt °%insipientia et colloquebantur ad invicem quidnam facerent Iesu. 

12 Factum est autem, in illis diebus ?exiit in montem orare et erat 
pernoctans in oratione Dei. 13 Et, cum dies factus esset, Yvocavit di- 
scipulos suos et elegit duodecim ex ipsis, quos et *apostolos nominavit: 
14 Simonem, ‘quem c ed Petrum, et “Andream fratrem eius, 
Tacobum et Ioannem, Philippum et Bartholomaeum, 15vMatthaeum et 
Thomam, Iacobum Alphaei et Simonem, qui vocatur “zelotes, 16 et 
*Iudam Iacobi et Iudam Iscariotem, qui fuit proditor. 17 Et descen- 
dens cum illis stetit in loco campestri, et turba discipulorum eius et mul- 
titudo copiosa plebis ab omni Iudaea et Ierusalem et maritima et ¥Tyri 
et Sidonis, 18qui venerant ut audirent eum et sanarentur a languoribus 


suis. Et qui vexabantur a spiritibus immundis curabantur. 19 Et omnis — 


turba quaerebat “eum tangere, quia @virtus de illo exibat et sanabat 
omnes. 29 Et ipse, belevatis oculis in discipulos SHO dicebat : 

Beati pauperes, quia vestrum est regnum Dei 

21 Beati qui nunc esuritis, “quia saturabimini. 

4Beati qui nunc fletis, quia ridebitis. 

22 eBeati eritis, cum vos oderint homines et cum /separaverint 
vos et Yexprobraverint et eiecerint nomen vestrum tanquam malum 
hpropter Filium hominis: 28 ‘gaudete in illa die et exsultate; ecce 
enim merces vestra multa est in caelo; ‘secundum haec enim fa- 
ciebant prophetis patres eorum; 24 'veruntamen 

vae vobis divitibus, quia mhabetis consolationem vestram ! 

25 nVae vobis qui saturati estis, quia °esurietis! 

Vae vobis qui ridetis nunc, ?quia lugebitis et flebitis! 

26 Vae, Ycum benedixerint vobis homines! Secundum haec enim 
faciebant ” pseudoprophetis patres eorum. 

27Sed vobis dico, qui auditis: 
facite his qui oderunt vos, 28“benedicite maledicentibus vobis et 
Yorate pro calumniantibus vos. 29 Et, “qui te percutit in maxillam, 
praebe et alteram et ab eo, qui aufert tibi vestimentum, etiam tu- 
nicam noli prohibere. 3 ¥’Qmni autem petenti te tribue et qui aufert 
quae tua sunt, ne repetas. 
nes, et vos facite illis similiter. 32 Et, %sji diligitis eos qui vos dili- 
gunt, quae vobis est gratia? nam et peccatores diligentes se dili- 
gunt. 
est gratia? siquidem et peccatores hoc faciunt. 34 Et, si mutuum 
dederitis his a quibus speratis recipere, quae gratia est vobis? nam 
et peccatores peccatoribus faenerantur, ut recipiant aequalia. 35 ve- 
runtamen diligite inimicos vestros, benefacite et “mutuum date nihil 
inde sperantes, et erit merces vestra multa, et %eritis filii Altissimi, 
quia “ipse benignus est super ingratos et malos 
sericordes, %sicut et Pater vester misericors est: 37 Nolite iudicare 
et non iudicabimini, nolite condemnare et non condemnabimini, 
Adimittite et dimittemini, 
nam et confertam et coagitatam et supereffluentem dabunt jin sinum 
vestrum. ‘Eadem quippe mensura, qua mensi fueritis, remetietur vobis. 


25. 38] * Catech. R. ITI 1, 10; 8, 17 rae in fs. s..Jo. Cant. #2 Cor 
i Mr 4, 24. ro Jd x, 7. 


8Diligite inimicos vestros, *bene- — 


31 Et, 2vrout vultis ut faciant vobis homi- | 


33 Et, si benefeceritis his qui vobis benefaciunt, quae vobis — 


36 fEstote ergo mi- | 


38 idate, et dabitur vobis: mensuram bo- — 








— 082 — 


=—_ see 














abundent (17-38) ducesque perversos evitent, sua vero praecepta sequan- 
tur admonitis (39-49), filium centurioni» sanat (7, 1-10) viduae unige- 
nitum resuscitat (11-17) tantamque de se famam diffundit, ut de carcere 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
6, 39 — 7, 24 











39 Dicebat autem illis et similitudinem: ™Nunquid potest caecus 
caecum ducere? nonne ambo in foveam cadunt? 4°”Non est disci- 
pulus super magistrum; °pertectus autem omnis erit, si sit sicut 
magister eius. 41 PQuid autem vides festucam in oculo fratris tui, 
trabem autem, quae in oculo tuo est, non consideras? 42 Aut quo- 


modo potes dicere fratri tuo: Frater, sine eiciam festucam de oculo | 


tuo, ipse in oculo tuo trabem non videns? Hypocrita, eice primum 
trabem de oculo tuo, et tunc perspicies ut educas festucam de oculo 
fratris tui. 43 Non est enim arbor bona, quae facit fructus malos; 
neque arbor mala faciens fructum bonum. 44 @Unaquaeque enim ar- 
bor de fructu suo cognoscitur. Neque enim de spinis colligunt ficus 
neque de rubo vindemiant uvam. 45*Bonus homo de bono thesauro 
cordis sui profert bonum, et malus homo de malo thesauro profert 
Smalum; ex abundantia enim cordis os loquitur. 

46 tQuid autem “vocatis me, Domine, Domine, et non facitis 
quae dico? 47 Omnis qui venit ad me et audit sermones meos et 
facit eos, ostendam vobis cui similis sit. 48 Similis est homini ae- 
dificanti domum, qui fodit in altum et posuit fundamentum super 
petram; inundatione autem facta, illisum est flumen domui illi et 
non potuit eam movere; fundata enim erat super petram. 49 ’Qui 
autem audit et non facit similis est homini aedificanti domum suam 
super terram sine fundamento, in quam illisus est fluvius, et continuo 
cecidit, et “facta est ruina domus illius magna. 

Cum autem implesset omnia verba sua in aures plebis, intravit 

Capharnaum. 2Centurionis autem cuiusdam servus male habens 
erat moriturus, qui illi erat pretiosus. % Et, cum audisset de Iesu, 
“misit ad.eum seniores Iudaeorum rogans eum, ut veniret. et sal- 


varet servum eius. 4 At illi, cum venissent ad Iesum, rogabant eum 


sollicite dicentes ei: Quia %dignus est ut hoc illi praestes; 5 diligit 
enim gentem nostram et “synagogam ipse aedificavit nobis. 6 Iesus 
autem ibat cum illis. Et, cum iam non longe esset a domo, misit 
ad eum centurio amicos dicens: Domine, noli “vexari; non enim 
sum dignus ut sub tectum meum intres. 7 Propter quod et meipsum 
non sum dignum arbitratus ut venirem ad te; sed dic verbo, et 
sanabitur puer meus; 8nam et ego homo sum sub potestate con- 
stitutus habens sub me milites et dico huic: 
alii: Veni, et venit; et servo meo: Fac hoc, et facit. 9 Quo audito, 
Iesus /miratus est et conversus sequentibus se turbis dixit: Amen, 
dico vobis, nec in Israél tantam 9fidem inveni. 1° Et reversi qui 
missi fuerant domum invenerunt servum, qui languerat, sanum. 

11 Et factum est, deinceps ibat in civitatem, quae vocatur Naim, 
et ibant cum eo discipuli eius et turba copiosa. 12 Cum autem ap- 
propinquaret portae civitatis, ecce defunctus “efferebatur ‘filius unicus 
matris suae; et haec vidua erat, et turba civitatis multa cum illa. 
13 Quam cum vidisset jDominus, misericordia motus super eam, 
dixit illi: “Noli flere. 44 Et accessit et tetigit loculum. Hi autem 
qui portabant steterunt. Et ait: Adulescens, tibi dico, “surge. 15 Et 
resedit qui erat mortuus et coepit loqui ,et ™dedit illum matri suae. 
16 OAccepit autem omnes timor, et ?magnificabant Deum dicentes: 
Quia Ypropheta magnus surrexit in nobis, et quia Deus ‘visitavit 
plebem suam. !7Et exiit hic sermo in universam Iudaeam de eo 
et in omnem circa regionem. 

18 Et nuntiaverunt Ioanni ‘discipuli eius de omnibus his. 19 Et 
convocavit duos de discipulis suis Ioannes et misit ad Iesum dicens: 
tTu es qui venturus es, an “alium exspectamus? 20Cum autem 
venissent ad eum viri dixerunt: Ioannes Baptista misit nos ad te 
dicens: Tu es qui venturus es, an alium exspectamus? 2!In ipsa 
autem hora multos curavit a languoribus et “plagis et spiritibus 
malis et caecis multis donavit visum. 22 Et respondens dixit illis: 
Euntes renuntiate Ioarni, quae audistis et vidistis, quia *caeci vi- 
dent, claudi ambulant, Yleprosi mundantur, “surdi audiunt, *mortui 
resurgunt, bpauperes evangelizantur ; 23 et beatus est °quicumque 
non fuerit scandalizatus in me. 

24Et, cum discessissent nuntii Ioannis coepit de Ioanne dicere 


Vade, et vadit; et. 


. telcp. 3,5 





m Mt 15, 14; 23, 16, 24. 
nv. Mt 10, 24, 25. 


0.2 Cor 13,13; Hebe 137-282 1 
Cor 5, 10. —cf. x Cor 1, 10; 
2:Eniigs ay. 

b cf. Jo 8, 7-9. 


43, 44] Mt 7, 16, 20. 
qa Mt r2, 33. — cf. Is 5, 2, 4. 


rv. Mt 12, 34, 35. 


scf. Mt 5. 37. 

tcf. Ml 1, 6. — v. Mt 7, 21. 
uct: Jo: 4357.13; 
47-49 Mt 7, 24-27. 


v cf. Ez 13, 10-16. 


x Am 6, 12. 
1-10] Mt 8, 5-13. — cf. Jo 4, 


47-51. 
3] * cf. Catiech, R. Ill 2, 13. 
acf. Mt 8, 5. 
b cf. Ac AG 7 


ccp. 4, 3 
dcp. 8, ‘: Mt 5, 35: — cf. Mt 


9, 36. 
ePs ic, nae — cf. Mt 8, 16. 
tcf. 6. 

ec. o. 8, 8; Jr 5, 3. — Vv. 


II- 16). ie ir, 5 ~.D. 4 Qdg., 
D. 15 p. Pat. (11, <2 16) 
“ in fs. s. Monicae. 
Acf. 4 Rg 13, 21. 


€ ef: tcpi-8, (42.p 19; 338 Jd tr, 
34: 3 Rg 17, 17; Tb 3, 15; 
8, “sa Heb rr, 17. 


j Mt 20, 34; Mr 1, 41 oes 
l cp. 8, 52. — cf. Ze 12; 


14, 15] * cf. Catech. R. fy 12,3. 
mcp. 8, 54. — cf. vr. 22; Jo 
11, 43; Ac9 


, 40 
nef. 3 Rg 17, 23; 4 Rg 4, 36; 
Heb ¥E. 35, 
OCD.AS, 65: §;.-.¥6:; nes. 43. 


pcp. 2, 20; 23, 47; Mt 9, 8; 
15, 31; Ac 4, 215 1p TSI 
20. — cf. Mt 5, 16. — v. cp. 
13:73. 

qd vr. 39; CD. 13, 33; 24. 19; 
Mr 2, 12. — v. Dt 18, 15. 
Mt 21, 11, 46 

INO CO. 2; 

sv. Mt 9, 


14. 
18-35] Mt 11, 2- 19. 

19, 22] v. Mt EFS 

16. — Vv. oot 12,.g- 
wek.epi'3, . 15: 

v Mr 1, 34. 

wv. Mr 3, 1 


x cp. 18, 433 Mt 9, 30; 12, ats 


15, 31; 20, 345 21,14; Mr 8 
25; Jo.9, — cf. Is 29, 18: 
35, 5, 6; Mt 15, 30. 


y cp. 17, 4; Mt 8, 3 etc. 

z Mr 7, 35. 

@Vvr: ¥4: cp. 8. $4; Bs Sp 4 

Sepia, 76: 15,61, 1. Rit 
Siete IC. 9) 5. 

CV. Mt It, 6. 


£ 

















EVANGELIUM loannes ad eum mittat (18-23). loannis constontia laudata, pharisaeorum 
SECUNDUM LUCAM levitatem vituperat (24-45), in domocuiusdam pharisaeieximiam suamerga 
7,25 — 8, 12 peccatores miserationem demonstrat (36-50), apostolos praeparat parabo- 

oe Tee Sd apt ad turbas: Quid existis 4in desertum videre? Sharundinemvestd agi- 
tk asd 145 Sea, tatam? 25Sed quid existis videre? hominem mollibus vestimentis 


gcp. 1, 76; 20, 6; Mt 14, 5 


h Ml 3, 1. — cf. cp. 1, 17, 76. 
— v. Mr 1, 2. 
scp. I, 15. 
fe. Gal 4, 1-7. 

tet Cp. .20, 6. 

mcp. 3, 12; Mt 21, 32. 

n Ac 18, 25; 10,-3% 

ocf. Mt 226, Agyseeoas. 

Pcp. 10, 25; 11, 45, 46, 52; 
» 35- 


pot ef He 7 
rv. ar 
31-35] Mt 11, 16-19. 
Scp. II, 43. tcf. Pro 29, 9. 
“cp. I, 15; Mt 3, 
v Vr. 36; cp. 14, I - Mt 9; 50; 


JO (2; ita, 2; 
#'Cp./ 1s, 2: 10, 7; Mt 9, rr. 
¥ cl. -cp. Tf, v Ae hrs II, 19. 
ZCP. II, 37; 1 
36-49] Ev. in E59 ass., 
in fr. heeds Cas fr. “4 in if A 
37; 
36- 39] cf. min 26, % “133 Jo 12, 


3 
SPs py: Catech. R. Il 5, 
2 7, I; 24, 22. 


avr. 44; Jo 12, 3. 
b vr. 45; cp. Is, 20; Ac 20, 17. 


c cf.cp. 15,2. vr. 16; 04,19. 

e cf. cp. 22, f cf. vr. 47. 

4I, 421 * cf "tsesk R. ‘IV 14, 

£ ch. “ro, 35. — v. Mt 18, 28. 
Mt 18-25. 

i Mt i 29: ad: ad i - 
i? ; 3, 13. — Cc 


ncp. 5, "20; c 5, et 1 Jo 2, 
12. — cf. Jo 20, 23. 

OCD. 5, 21. 

p vr. 9. — cf. vr: 47; 1 Tm 1, 
15. — v. Mr 10, 52. 


qcp. 8, 48; x Rg 1, 17; Mr 
5, 34. 


acf. cp. 9, 6.—v. Mr 6, 6. 
bcp. 16, 16. — v. cp. 4, 43. 
eee 21, 49, 55; Ac I, 14. 
24, 10. — cf. cp. 7, 37. 
ef r 16, 9. — cf. cp. 7, 47. 


Sch. 2 
dy are 20, 8; 24, 45. 


S ep..3,°3 
i Mt 27, 55. 


4-46] . in D. Sxg. (4, 5, 10, 
Ir, 15). 

4,5, 3]. R. in Sxg. 

4-15] Mt 13, 1- 23; Mr Ae I-20. 

5] Ant. in fs. s. Isid. Agr 

1 Jo 15, 6 

LJr 4, 3 

m Gn 26, 12. 

nv. Mt 11, 15. 


o Sap 2, 22. — v. Rm 16, 25. 
p Is 6, 9, 10. 


q Mt 2, 2; 


, 335, on 8, 4; Jc 
3,225 3. 


r Pt x, 


' faeneratori: 





indutum? Ecce qui in veste pretiosa sunt et deliciis in domibus re- 
gum sunt. 26Sed quid existis videre? %prophetam? Utique, dico 
vobis, et plus quam prophetam. 27 Hic est, de quo scriptum est: 
. "Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, qui praeparabit 
viam tuam ante te’. 28 Dico enim vobis: ‘Maior inter natos mu- 
lierum_propheta Ioanne Baptista nemo est; /qui autem minor est in 
regno Dei maior est illo. 29 Et ‘omnis populus audiens et publicani 
iustificaverunt Deum “baptizati “"baptismo Ioannis. 30 °Pharisaei au- 
tem et Plegis periti 9%consilium Dei "spreverunt in semetipsos non 
baptizati ab eo. 3!1Ait autem Dominus: Cui ergo similes dicam 
homines generationis huius? et cui similes sunt? 32 Similes sunt 
pueris sedentibus in *foro et loquentibus ad invicem et dicentibus: 
‘Cantavimus vobis tibiis, et non saltastis; lamentavimus, et non 
plorastis. 33%Venit enim Ioannes Baptista neque manducans panem 
neque bibens vinum, et dicitis: Daemonium habet. 34 Venit Filius 
hominis “manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo devorator et 
bibens vinum, “amicus publicanorum et peccatorum. 35 ¥Et iustificata 
est sapientia ab omnibus filiis suis. 

36 -Rogabat autem illum quidam de pharisaeis ut manducaret 
cum illo. Et ingressus domum pharisaei discubuit. 37 Et ecce mulier 


gee erat in civitate oy Sep ut cogngyit quod accubuisset in 
omo pharisaei, attulit alabastrum unguenti $® et stans retro secus 


des eius lacrimis coepit rigare pedes eius et capillis capitis sui terge at 
et “osculabatur pedes eius et unguento ungebat. 39Videns-autem pha- 
risaeus, qui vocaverat eum, ait intra se dicens : “Hic, si esset 4propheta, 
sciret utique quae et qualis est mulier quae tangit eum, quia /pecca- 
trix est. 49Et respondens Iesus dixit ad illum: Simon, habeo tibi ali- 
quid dicere. At ille ait: Magister, dic. 41Duo debitores erant cuidam 
unus debebat %denarios quingentos, et alius quinquaginta. 
42“Non habentibus illis unde redderent, ‘donavit utrisque. Quis ergo 
eum plus diligit? 43Respondens Simon dixit: Aestimo quia is cui plus 
donavit. At ille dixit ei: Recte iudicasti. 44 Et conversus ad mulie- 
rem dixit Simoni: Vides hanc mulierem? Intravi in domum tuam, 
jaquam pedibus meis non dedisti; haec autem lacrimis rigavit pedes 
meos et capillis suis tersit. 45 (Osculum mihi non dedisti; haec autem, 
ex quo intravit, non cessavit osculari pedes meos. 46 ™”QOleo caput 
meum non unxisti:; haec autem unguento unxit pedes meos. 47 Pro- 
pter quod dico tibi: “Remittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit 
multum. Cui autem minus dimittitur minus diligit. 48 Dixit autem ad 
illam: Remittuntur tibi peccata. 49 Et coeperunt qui simul accumbe- 
bant dicere intra se: °Quis est hic, qui etiam peccata dimittit? 5® Di- 
xit autem ad mulierem: ?Fides tua te salvam fecit; ¢vade in pace. 

Et factum est deinceps, et ipse “iter faciebat per civitates et ca- 

stella praedicans et evangelizans regnum Dei, et duodecim cum 
illo 2et ‘mulieres aliquae, quae erant curatae a spiritibus malignis 
et infirmitatibus, @Maria, quae vocatur Magdalene, ¢de qua septem 
daemonia exierant, 3 et /Ioanna uxor Chusae 9procuratoris hHerodis 
et Susanna et aliae multae, quae ‘ministrabant ei de facultatibus 
suis. 

4 Cum autem turba plurima convenirent et de civitatibus prope- 
rarent ad eum, dixit per similitudinem: 5 Exiit qui seminat semi- 
nare semen suum. Et, dum seminat, aliud cecidit secus viam et con- 
culcatum est, et volucres caeli comederunt illud. 6 Et aliud cecidit 
supra petram et natum /aruit, quia non habebat umorem. 7 Et aliud 
cecidit inter Ispinas, et simul exortae spinae suffocaverunt illud. 8 Et 
aliud cecidit in terram bonam et ortum fecit fructum ™centuplum. 
Haec dicens clamabat: "Qui habet aures audiendi audiat. 

9Interrogabant autem eum discipuli eius, quae esset haec para- 
bola. 1 Quibus ipse dixit: Vobis datum est °nosse mysterium regni 
Dei, ceteris autem in parabolis, ?ut ’ videntes non videant et audien- 
tes non intelligant’. 11 Est autem haec parabola: Semen est ¢verbum 
Dei. 12 Qui autem secus viam hi sunt qui audiunt, deinde venit 

















las proponens (8, 1-18) exemploque suo ostendit qua ratione agendum sit 
cum consanguineis (19-21). Tempestate vero sedata et liberato daemoniaco 
(22-39), sanata haemorrhoissa et filia lairi resuscitata, in fide discipulos 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


8, 13-43 








diabolus et tollit verbum de corde eorum, ne “‘credentes salvi fiant. 
13 Nam qui supra petram qui, Scum audierint, cum gaudio suscipiunt 
verbum, et hi radices non habent, qui ‘ad tempus credunt et in 
tempore tentationis “recedunt. 14 Quod autem in spinas cecidit hi 
sunt qui audierunt et a Ysollicitudinibus et divitiis et voluptatibus 
vitae 7euntes suffocantur et non referunt fructum. 15 Quod autem 
in bonam terram hi sunt Yqui in corde bono et optimo audientes 
verbum retinent et *fructum adferunt “in patientia. 

16 6Nemo autem lucernam accendens operit eam vase aut subtus 


-lectum ponit, sed supra candelabrum ponit, ut intrantes videant lu- 


men. 17¢Non est enim occultum, quod non manifestetur; nec ab- 
sconditum, quod non cognoscatur et in palam veniat. 18 4Videte ergo 
quomodo audiatis; “qui enim habet, dabitur illi; et quicumque non 
habet, etiam quod putat se habere auferetur ab illo. 

19 Venerunt autem ad illum mater et /fratres eius et non poterant 
adire eum prae turba. 29 Et nuntiatum est illi: 9Mater tua et fra- 
tres tui stant foris volentes te videre. 21 Qui respondens dixit ad 
rsech Mater mea et fratres mei hi sunt, “qui verbum Dei audiunt et 
aciunt. 

22 Factum est autem in una dierum, et ipse ascendit in navicu- 
lam et discipuli eius, et ait ad illos: *ITransfretemus trans Jstagnum. 
Et ascenderunt. 23 Et, navigantibus illis, obdormivit, et descendit 
procella venti in stagnum, et complebantur et periclitabantur. 24 Ac- 
cedentes autem suscitaverunt eum dicentes: Praeceptor, perimus. 
At ille surgens ‘increpavit ventum et tempestatem aquae, et cessavit, 
et “facta est tranquillitas. 25 Dixit autem illis: Ubi est fides vestra? 
Qui timentes mirati sunt ad invicem dicentes: "Quis putas hic est, 
quia et ventis et mari imperat, et oboediunt ei? 

26 Et navigaverunt ad regionem Gerasenorum, quae est contra 
Galilaeam. 27 Et, cum egressus esset ad terram, occurrit illi vir qui- 
dam, qui habebat daemonium iam temporibus multis et °vestimento 
non induebatur neque in dumo manebat, ?sed in monumentis, 28 Is, 
ut vidit Iesum, 2%procidit ante illum et *exclamans, voce magna dixit: 
8Quid mihi et tibi est, Iesu ‘Fili Dei “altissimi? obsecro te, ne me 
torqueas. 29 Praecipiebat enim spiritui immundo, ut exiret ab ho- 
mine. Multis enim temporibus arripiebat illum, et vinciebatur ca- 
tenis et compedibus custoditus et, ruptis vinculis, agebatur a dae- 
monio Yin deserta. 39 Interrogavit autem illum Iesus dicens: Quod 
tibi nomen est? At ille dixit: "Legio; Yquia intraverant daemonia 
multa in eum. 31 Et rogabant illum ne imperaret illis ut %in abys- 
sum irent. 32 Erat autem ibi grex porcorum multorum pascentium 
in monte, et rogabant eum, ut permitteret eis in illos ingredi. Et 
permisit illis. 33 Exierunt ergo daemonia ab homine et intraverunt 
in porcos; et impetu abiit grex per praeceps in stagnum et suffo- 
catus est. 

34 Quod ut viderunt factum qui pascebant, fugerunt et nuntiave- 
runt in civitatem et in villas. 35 Exierunt autem videre quod factum 
est et venerunt ad Iesum et invenerunt hominem sedentem, a quo 
daemonia exierant, %vestitum ac sana mente %ad pedes eius et timue- 
runt. %6 Nuntiaverunt autem illis et qui viderant, quomodo “sanus 
tactus esset a legione. 37 Et %rogaverunt illum omnis multitudo 
tegionis Gerasenorum ut discederet ab ipsis, quia magno timore 
tenebantur. Ipse autem ascendens navim ¢reversus est. 38 Et rogabat 
illum vir, a quo daemonia exierant, ut cum eo esset. Dimisit autem 
eum Iesus dicens: 39 Redi in domum tuam et /narra quanta tibi 
fecit Deus. Et abiit per universam civitatem praedicans quanta illi 
fecisset Iesus. 

40Factum est autem, cum redisset Iesus, excepit illum turba; 
erant enim omnes exspectantes eum. 41 Et ecce venit vir, cui no- 
men Iairus, et ipse %princeps synagogae erat, et cecidit ad pedes 
Iesu rogans eum, ut intraret in domum eius, 42 quia “unica filia erat 
ei fere annorum duodecim, et haec moriebatur. Et contigit, dum 
iret. a turbis 4comprimebatur. 

43 Et mulier quaedam J/erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim. 





rcf. Mr 16, 16. 

scf. Is 58, 2; Ez 23, 31; Mr 6, 
20; Jo 5, 35. 

t Gal 1, 6. — cf. Gal 5s, 7. 

ux Tm 4, 1; Heb 3, 12. 

vv. Mt 6, 25. : 

cf. Je -rs 11; 

y Ac 16, 14. — cf. Ap. 3, 10. 

zOs 14, 8; Jo 15, 5, 16; Phy, 
11; Col 1, 6. 

@Rm 2, 7; Jc 5, 7. — v. Heb 
10, 3 


5 
ccp. 12, 2; Mt 10; 26. — cf. 
LD, 12,95. Pam, $2 ob: 
d cf. vr. 11-15. 
ecp. 12, 48;.-19, 26. — v. Mt 


13; 22. 
19-21] Mt 12, 46-50; Mr 3, 31- 


35. 
fv. Mt.12, 46. 
gcp. 2, 7, 34; Ac 1, 14. 
Acp. 11, 28. — cf. 1 Tm 2, 7 
Sd. 3 JC 33. 22, 25. 
22-25] Mt 8, 23-27; Mr 4, 36- 
46. — cf. Jo 6, 16-21. 
#Mt 8, 18; Mr 4, 35. 
Jvr. 33. — V. Cp. 5, I. 


Icp. 4, 39; 8, 42. 
mcf. Mt 14, 32; Mr 6, 5r. 
ncf. cp. 4, 9. — v. Ps 88, ro. 


26-40] Mt 8, 28-9, 1; Mr 5, 
I-21. 

ocf. vr. 35; Mr 5, 15. 

pcf. Ap 18, 2. 

q Mr 3, 11. 


rcp. 4, 33, 34; Ac 8, 7. 
Sci. 2 Rg 16, 10; 19, 22. 


tcf.cp. 4, 3, 9.-— v. Mt 14, 33. 
ucp. I, 32; 6, 35. — v. Mr 
5, 7- 


WOOD. £1, 245 Mrix2 432 
xcf. Mt 26, 53. 

y cf. Mr 5, 9. 

z Ap 9, 1.— cf. Mt 25, 41. 


acf. vr. 27. 

b cp. 10, 39. 

cv. Mr ro, 52. 

ict. 3 Re 17> 18)" AC 1B; 30. 


é€ vr. 40. 


f Ps 65, 16. — cf. vr. 56; cp. 
5, 14. 


40-56] Mt 9, 18, -26; Mr 5, 
21-43. 

och, 23, 14;. Ac _r3,.:%8; “28, 
8, 17. 

Bet. Cpr 7,212: 9; 38: 

ivr. 45, Mr 3, 9. 

jLv 15, 25. 





— 985 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


8, 44 — 9, 23 


confirmat (40-56) atque ita formatos et potestate miraculorum instructos 
ad praedicandum mittit (9, 1-9). Quos redeuntes, cum ipse ab Herode quae- 
reretur, in desertum adducit, turbis panes multiplicat (10-20) atque ut 








Lop. 21, 4; Mr tz. aa. 
m Mt 14, 36; 23, 5. — cf. Nm 
15, 38, 39; Dt-22, 12. 

nMt 15, 28; 17, 1 


ocp. 5, 17; 6, 19. — cf. Ac 
10, 38. 
Pv. Cp. 7, 50 


gcp. 7, 6; Mr 5, 35 


rcp. 9, ri Mr 14, 

i hs 4, 33. 

tep. 23, 27; Mt rr, 17. 

ucp. 7, 13. 

uvcf. Ac 20, ro. 

x Jo 11, 4, 11. — v. Mt 27, 52. 
yv. Mr 1, 3. 

ZCDp. 7, 14, 22. — cf. Jo rr, 43. 


ie Jd 15, 19; 1 Rg got 12. 
CL. Vr. ME : Fae Vv. 
Mt 8, 13% 


acp. 6,13; Mt 10, 1; Mr 3, 13, 

6 cf. vr. 40. (156, 7-13. 

1-6] Ev. in fr. 5 9. a (1, 2) 
et in fss. s. Laur. a B. et s. 
Jo a Capistrano. 

cMt 10, 5, 7, 8. — cf. vr. 11; 
CD.-20;-T, 9, 

d vr. 11, 60. — v. cp. 

3-5] Mt 10, 9-14; Mr % Bit. 
— cf. cp. 10, 4-11: 22, 

[= Mr 6, 8. . u oe 
C13, 51. — ef. 2 Es 5, ay 

7 rich Se [Aci 

S. 
iv. Mr 6, 6, 12. 
v9] Mt 14, 1, 2; Mr 6, 14-16. 
- 3, 1, Be Ac 13, 1 

ber vr. 19. 

m cp. A 3. 

nm Mr 6, 30. 

10-17] Mt 14, 13-21; Mr 6. 
30-44; Jo 6, 1-13. — cf. Mt 
15, 32-39; Mr 8, I-10. 

ocp. 8, 40. 

pcp. 24, 29; Jr 6, 4. 

qcf. Mt 15, 23. 

rcf. 4 Rg 4, 42-44. 

s Mt 16, 9; Mr 8, He 

t Mr 7, 34; aig 27, t. 

u CDP. 24, 30; he's 9, F3F°Mt 
e 26; Mr 8, 7. — cf. 1 Cor 


16. 
18- aay. Mt 16, 13-28; Mr 8, ay. 
v Mt 14, 23. 
xvr. 8; Mr 6, 15. —cf. Mt 37, 
y cf. Jo 6, 69. {ro; Jor, 21. 
ee 2, 26: 23, 35; Ac mex 18; 
Pp 12, 10, — cf. 1 Rg 24, 6; 
Ac 4, 26; "Ap Ir, 5.—v. Mt 
1, 26: 
acp. 4, 41. — v. Mt 12, 16. 
5 Mt 16, 20; Mr 8, 30. — v. 
Mt 12, 16. 
som 44; cp. 18, 31. — cf. cp. 


» 33. 
ya 24,.7; Mt 17, 12, 21%, 22; 
Mr 9, 30, 51 
écp. 17, 25; I Pt 2, 4. — cf. 
j cp. oy 17. i 
I of 24, 7, 4 serine 
“Mit 27 


0 2, 19. 
231 * Colech. eo IV 16, 2. 








quae in medicos erogaverat ‘omnem substantiam suam, nec ab ullo 
potuit curari. 44 Accessit retro et tetigit “fimbriam vestimenti eius; 
et “confestim stetit fluxus sanguinis eius. 45 Et ait Iesus: Quis est 
qui me tetigit? Negantibus autem omnibus, dixit Petrus et qui cum 
illo erant: Pracentact: turbae te comprimunt et adfligunt, et dicis: 
Quis me tetigit? 46 Et dixit Iesus: Tetigit me aliquis, nam ego novi 
°virtutem de me exisse. 47 Videns autem mulier quia non latuit, 
tremens venit et procidit ante pedes eius et ob quam causam teti- 
gerit eum indicavit coram omni populo et quemadmodum confestim 
— sit. 48 At ipse dixit ei: Filia, ?fides tua salvam te fecit: vade 
in p 

49 ‘Adhuc illo loquente, venit quidam ad Y9principem synagogae 
dicens ei: Quia mortua est filia tua, Ynoli vexare illum. 5® Iesus au- 
tem, audito hoc verbo, respondit patri puellae: Noli timere, crede 
tantum, et salva erit. 51 Et, cum venisset domum, non permisit in- 
trare secum quemquam, nisi rPetrum et Iacobum et *Ioannem et pa- 
trem et matrem puellae. 52 Flebant autem omnes et Bop seo 7 illam. 
At ille dixit : “Nolite flere; “non est mortua puck sea @dormit. 53 Et 
deridebant eum scientes quod mortua esset. Ipse autem Ytenens ma- 
num eius clamavit dicens: Puella, ‘surge. 55 Et reversus est spiritus 
eius, et surrexit continuo, et iussit illi ¢dari manducare. 56 Et stu- 


puerunt parentes eius, quibus praecepit °ne alicui dicerent quod fa- 


ctum erat. 

2Convocatis autem duodecim apostolis, dedit illis virtutem et po- 

testatem “super omnia daemonia, et ut languores curarent. 2 Et 
cmisit illos ¢praedicare regnum Dei et sanare infirmos. 3 Et ait ad 
illos: Nihil tuleritis in via, neque ‘virgam neque peram neque panem 
neque pecuniam neque duas tunicas habeatis. 4Et in quamcumque 
domum intraveritis ibi manete et inde ne exeatis. 5 Et quicumque 
non receperint vos, exeuntes de civitate illa etiam ‘pulverem pedum 
vestrorum excutite Jin testimonium “supra illos. 6 ‘Egressi autem 
circuibant per castella evangelizantes et curantes ubique. 

7 Audivit autem /Herodes tetrarcha omnia quae fiebant ab eo et 
haesitabat, eo quod diceretur 8a quibusdam ‘quia Ioannes surrexit 
a mortuis, a quibusdam vero quia Elias apparuit, ab aliis autem 
quia propheta unus de antiquis surrexit. 9% Et ait /Herodes: Ioan- 
nem ego decollavi. Quis est autem iste, de quo ego talia audio? 
Et ™quaerebat videre eum. 

10 Et “reversi apostoli narraverunt illi quaecumque fecerunt; et, 
adstmptis illis, secessit seorsum in locum desertum, qui est Beth- 
saidae. 11 Quod cum cognovissent turbae secutae sunt illum, et %exce- 
pit eos et 4loquebatur illis de regno Dei et eos qui cura indige- 
bant sanabat. 12 Dies autem ?coeperat declinare, et accedentes duo- 
decim dixerunt illi: ¢Dimitte turbas, ut euntes in castella villasque, 
quae circa sunt, divertant et inveniant escas; quia hic in loco deserto 
sumus. 13 Ait autem ad illos: ‘Vos date illis manducare. At illi 
dixerunt: Non sunt nobis plus quam ‘quinque panes et duo pisces, 
nisi forte nos eamus et emamus in omnem hanc turbam escas. 14Erant 
autem fere viri quinque milia. Ait autem ad discipulos suos: Facite 
illos discumbere per convivia quinquagenos.: 15 Et ita fecerunt et di- 
scumbere fecerunt omnes. 16 Acceptis autem quinque panibus et duo- 
bus piscibus, trespexit in caelum et “benedixit illis et fregit et distribuit 
discipulis suis, ut ponerent ante turbas. 17 Et manducaverunt omnes 
et saturati sunt. Et sublatum est quod superfuit illis, fragmentorum 
cophini duodecim. 

18 Et factum est, cum Ysolus esset orans, erant cum illo et disci- 
puli; et interrogavit illos dicens: Quem me dicunt esse turbae? 
19 At illi responderunt et dixerunt: ‘Ioannem Baptistam; alii autem 
*Eliam; alii vero quia unus propheta de prioribus surrexit. 2 Dixit 
autem illis : Vos autem quem me esse dicitis? ¥Respondens Simon 
Petrus dixit: *Christum Dei. 21 At ille ¢increpans illos °praecepit, 
ne cui dicerent hoc, 22 dicens quia °oportet Filium hominis amulta 
pati et “reprobari a senioribus et principibus sacerdotum et scribis 
et occidi et /tertia die resurgere. 23 Dicebat autem ad omnes: Si 


eS eee 








— 986 — 





“a ere 


————— 








passionis praedictue (21-27), scandalum mitiget, sese trans figurat (28-36), 
daemonem eicit et ita discipulos confortat (28-43) ut iam ferre valeant 
earum nuntium, quae sibi obventurae sint, persecutionum (44-50). 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


9, 24-59 








quis vult post me venire Yabneget semetipsum et "tollat crucem suam 
‘cotidie et sequatur me. 24 /Qui enim voluerit animam suam salvam 
facere perdet illam: nam ‘qui perdiderit animam suam propter me, 
salvam faciet illam. 25 Quid enim proficit homo si lucretur univer- 
sum mundum, se autem ipsum perdat et detrimentum sui faciat? 
26 Nam “qui me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis 
erubescet, °cum venerit Pin maiestate sua et Patris et Ysanctorum 
angelorum. 27 Dico autem vobis vere: Sunt aliqui hic stantes; qui 
non “gustabunt mortem, *donec videant regnum Dei. 

428 Factum est autem post haec verba fere dies octo, et tadsum- 
psit Petrum et Iacobum et Joannem et “ascendit in montem ut oraret. 
29 Et facta est, dum oraret, Yspecies vultus eius altera et “vestitus 
eius albus et refulgens. 39 Et ecce duo viri loquebantur cum illo. 
Erant autem Moyses et Elias 31 visi in maiestate et dicebant Yex- 
cessum eius, quem completurus erat in Ierusalem. 32 Petrus vero et 
qui cum illo erant *gravati erant somno. Et evigilantes ®viderunt 
Pmaiestatem eius et duos viros qui stabant cum illo. 33 Et factum 
est, cum discederent ab illo, ait Petrus ad Iesum: Praeceptor, bo- 
num est nos hic esse, et faciamus tria °tabernacula, unum tibi et 
unum Moysi et unum Eliae; “nesciens quid diceret. 34 Haec autem 
illo loquente, facta est “nubes et obumbravit eos; et timuerunt, in- 
trantibus illis in nubem. 35 Et “vox facta est de nube dicens: Hic 
est Filius meus /dilectus, 9ipsum audite. 36 Et, dum fieret vox, in- 
ventus est Iesus solus. Et “ipsi tacuerunt et nemini dixerunt in illis 
diebus quidquam ex his quae viderant. 

37 Factum est autem in sequenti die, descendentibus illis de 
monte, occurrit illis turba multa. 38 Et ecce vir de turba exclamavit 
dicens: Magister, obsecro te, ‘respice in fillum meum, quia /Junicus 
est mihi, 39 et ecce spiritus apprehendit eum, et subito clamat, et 
lelidit et dissipat eum cum spuma et vix discedit dilanians eum; 
40 et rogavi discipulos tuos ut eicerent illum, et ™non potuerunt. 
41 Respondens autem Iesus dixit: O "generatio infidelis et perversa, 
°usquequo ero apud vos et patiar vos? Adduc huc filium tuum. 
42 Et, cum accederet, “elisit illum daemonium et dissipavit. 43 Et 
Pincrepavit Iesus spiritum immundum et sanavit puerum et %reddi- 
dit illum patri eius. 44 Stupebant autem omnes ‘in magnitudine Dei. 

Omnibusque mirantibus in omnibus quae faciebat, dixit ad di- 
scipulos suos: *Ponite vos in cordibus vestris sermones istos: *Filius 
enim hominis futurum est ut tradatur in manus hominum. 45 At illi 
“ignorabant verbum istud, et Yerat velatum ante eos, ut non senti- 
rent illud, et timebant eum interrogare de hoc verbo. 

46 2Intravit autem cogitatio in eos, quis eorum maior esset. 47 At 
Tesus Yvidens cogitationes cordis illorum apprehendit puerum et sta- 
tuit illum secus se 48 et ait illis: *Quicumque susceperit puerum 
istum in nomine meo me recipit, et quicumque me receperit recipit 
eum qui me misit. Nam qui minor est inter vos omnes hic maior est. 

49 Respondens autem Ioannes dixit: Praeceptor, vidimus quen- 
dam %in nomine tuo eicientem daemonia et °prohibuimus eum, quia 
non sequitur nobiscum. 5° Et ait ad illum Iesus: Nolite prohibere; 
dgui enim non est adversum vos, pro vobis est. 

51 Factum est autem, dum complerentur dies “adsumptionis eius, 
et ipse ‘faciem suam firmavit, 9ut iret in Ierusalem. 52 Et /misit 
nuntios ante conspectum suum, et euntes intraverunt in civitatem 
‘Samaritanorum, ut pararent illi. 53 Et jnon receperunt eum, quia 
9facies eius erat euntis in Ierusalem. 54 Cum vidissent autem di- 
scipuli eius Iacobus et Ioannes, dixerunt: Domine, vis dicimus ‘ut 
ignis descendat de caelo et consumat illos? 55 Et conversus incre- 
pavit illos dicens: Nescitis cuius spiritus estis. 56 ™Filius hominis 
se: venit animas perdere, sed salvare. Et abierunt in aliud ca- 
stellum. 

57 Factum est autem ambulantibus illis %in via, dixit quidam ad 
illum: Sequar te quocumque ieris. 58 Dixit illi Iesus: Vulpes foveas 
habent, et volucres caeli “nidos; Filius autem hominis non habet 
ubi caput reclinet. 59 Ait autem ad alterum: Sequere me; ille autem 





fc. Col 3, 3; 2 Tm 2, 12, 13. 

A cp. 14, 27. — v. Mt 10, 38. 

4x1 Cor 15, 31. 

1 ep. 17; 33«— v..Mt 16; 30. 

‘ct. cp. 21, 19; Jo 12, 25; Ph 
3, 8; Heb 10, 34. . 

mcf. cp. 12, 20. 

mcp. 12,9; Rm 1, 16; 2 Tmrz, 
8; 2, 12; Heb 11, 16; r Joz, 
23, 28. — cf. cp. 12,:9; Mt 


10, 33. 
oDn 7, 13; Zc 14, 5; Mt 24, 
30; 25, 31; 26, 64; Mr 16, 
62; Jo 1, S33 fe 13 re 1 ot 
E1036 4,726; Juag? Ano, 7 
PeMt: 2557312 r 
g Ac 10, 22; Ap 14, 10.— cf. Mt 
r Jo 8, 52; Heb 2, 9. {13, 41. 
$ cf. cp. 21, 31, 32; Mt 10, 23; 
23, 36; 24, 34. 
28-36] Mr 17, 1-8; Mr, 1-7. 
tcp. 8, 51; Mr 14, 33. 
uw cp..6,.12; Mt-14, 23 
v Mr 16, 12. — cf Ex 34, 29; 
Ap 1, 16; 10, 1. [28, 3. 
x Dn 7,9.—cf. Ps 103; 23 Mi 
y cf. Sap 3, 2; 7, 6; 2 Pt 1, 15. 
z Mt 26, 43. 
a2 Pt 1, 16-18. — cf. Jo x, 14. 
3] v. Mr o, 4, 5. 
f-:2 Es 8, 15. [14, 40. 
f. cp. 23, 34; Mt 20, 22: Mr 
Pt 1, 17. — cf. Ex 24, 16. 


37:45] Mt 17, 14-23; Mr, 13- 


tcf. cp. 1, 48; Ps 137, 6. [31. 
isk cp. "7, 17:3 8,42: 
Mr 1, 26. (1; Mr 6, 7. 


m cf. vr. 13 cp. 10, 17; Mt 10, 


mcf. Jo 20, 27; Ph 2, 15. 

ocf. Jo 14, 9. 

Pcp. 4, 35; Zc 3, 2; Mt 8, 26; 
Mr 1, 25; 9, 24; Jug. 

43] Ant. in fs. s. Jo. Nepom. 

qv.cp. 7,15. rePt 2°16 

S Cp. 21, 24. t vr. 22. 

“cp. 2, 50; 18, 34; 24, 16; Mr 
6.752) Jovt0,663°72 6365576, 


17-19. — cf. Mt 17, 13: Mr 
vcf. cp. 24, 44. [9, 9. 
46-50] Mt 18, 1-5; Mr 9, 32-39. 

— cf. Mt 20, 20-28; Mr 1o, 
Ch: cD! 244123. (25-45. 


z Jo 13, 20. — cf. cp. 10, 16; 
Mr 9,.36. 


¥7< Ac. 5,210; 8, 4s 26; .18; 
19, 13. — cf. Mt 12, 27. 
ccf. Nm 11, 28. Cy 


Id. 
d cf. cp. 11, 23; Mt 12, 30; Ph 
ecp. 24, 51; 1 Tm 3, 16. — Vv. 


9. 
fa Rg_12, 17; Is 50, 7; Jr 42, 
0§cekz 042-000 1, 7. 
£ cD. Wier 296 27, JT 1555475 
cf. cp. 10, I. {Mr 10, 32. 
icp. 10, 33; 17, 16. — v. Mt 
icf. Cp 10, 33; J04,.9.. [10. 5. 
54-561 * cf. Catech. R. IV 12,16. 
lcf. 4 Rg 1, 10, 12. — v. Ap 
13, 13. 
m Jo 3. 17; 12, 47. —_cf. cp. 
57-60] Mt 8, 19-22. [19, 10. 
58] v. Mt 8, 20. 
ncf. Mt 13, 32. 





= Gage oe 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
9, 60 — 10, 34 


B) in itinere (51-19. 27). Discipulorum instructionem prosequens mansue- 
tudinem et paupertatem inculcat (51-62) eosque de felici successu glo- 
riantes humilitatem docet (10, 1-24), paravola Samaritani ostendit etiam 








-ocf. Jo 5, 25. 

60] * Catech. R. IV 11, 1 
pecr.2,11. @cf.3 Rg ig, 20. 

- 14, 33. 

cf. Ph 3°33 2. Pb .27 2. 

I- vee cf. Mt ro, 7-16. 

acf, Ex 24, 1, 9; Nm rt, 16. 
1-9] Ev. in ”; eee: etc. 

b cf. cp. 9, 2 
c Mt 437 fo 4 35- 

oat SD , a es pies 
4-12] c oa al 22, 35; 
fcf.4 Rg t 


fete. 748; 


$uPtajr 
1 ‘all aa 5, Fgh —v.t 
or 10, 27. [9, 5-14. 
aire. II; Mt 3, 2: 4, 17; 10, 7. 
— cf, cp. 17, 21. 
o Ac 13, 51. — cf. 2 Es 5, 13; 
pb Mt 11, 24. [Ac 18, 6. 
qv. Mt 7, 22, —— ig 
1335] t pi # 21-23. 
t 15, 21; Mr 3, 8. — cf. Is 
23, 1-18; : I, 9-10. 


scf. Jn 3, 
tcf. cp. 12, “47, 48; Rm 2, 12. 
uIs 14, 13, 15. — cf. Lm 2, 


1; Ez 26, 20 etc 
vcp. 16, 22, Mt 16, 18; Ap 1, 
16] *v. Mt 10, 40. 18. 
w Mt 10, 40; 25, 40. 
16-20] Ev. in cm. Mm 
57 a 48; wht fs — cf. Mt 
y cf. Jo 5,23 [25, 45. 
17-20] Ev. in exorc. obsessi. 
zcf. cp. 9, 49; Mt 17, 15. — 
v. Mr 16, 17. 
a cf. BP. 12, 32: 26, 313;Colka, 
15; Ap 12, 8, 2 
b cf. Is 14, 5; AD 
c¢ Ps go, 13; r 16, ety ‘Acias, 
d Mt 10, x. 
ecp. 21, 18. — cf. Rm to 


32, 33; of 68, 29; 
4,3; Dn 12, t; Ph 4, 3; Heb 
12, 28; Ap 3, 5. 

21, 22] Mt 11, 25-27. 

h cf. Is “4, 20. 


tcf. Mr 12, 36; x Cor 12, 3. 


o Heb rT, 433i 1 Pt oe 10-12, — 
cf. 56. 

25-28 yi - 18, 18-20; Mt 
19) 16-19; 22, 34- 39; Mr 12, 


4. 
ede Ant. Fig D. 12 p. Pnt. 
PY. cp. 7, 
q Mt 19, + 25, 34, 46. — cf. 


5- 

2ghe Calech R. I 13, 2 

r Dt 6, 4, 5. 

s Lv 19, 18. — v. Mt 19, 19. 

tLv 18, 5; 2 Es 9, 29; Ez 20, 
II; Rm - 5; Gal 3, 12.— 
Mt sme 

20-37] Ev. in fs. s. Pt Clav. et 


ucp. 16, 35. [s. Galliant. 
v cf. cp. 18, 313 19, 28. 

x Jo 1, 19. — cf. Nm 8, 19. 
y cf. cp. 9, $33 XM 4, 9. 

z cf. Poo si 25, 36. 

14 atech, 7 rae «” B 
als x, 6. 





dixit: Domine, permitte mihi primum ire et sepelire patrem meum. 
60 Dixitque ei Iesus: °Sine ut mortui sepeliant mortuos suos; tu 
autem vade et ?adnuntia regnum Dei. 6! Et ait alter: Sequar te 
Domine, sed Ypermitte mihi primum ‘renuntiare his quae domi sunt. 
62 Ait ad illum Iesus: ‘Nemo mittens manum suam ad aratrum et 
respiciens retro aptus est regno Dei. 
| (Post haec autem designavit Dominus et alios septuaginta duos 
et Omisit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et 
locum, quo erat ipse venturus. 2 Et dicebat illis: cMessis quidem 
multa, operarii autem pauci. ARogate ergo dominum messis, ut mit- 
tat operarios in messem suam. 3Ite: “ecce ego mitto vos sicut 
agnos inter lupos. 4Nolite portare sacculum neque peram neque 
calceamenta et /neminem per viam salutaveritis. 5 In quamcumque 
domum intraveritis primum dicite: 9Pax huic domui; Set, si ibi 
fuerit “filius pacis, trequiescet super lum pax vestra; Jsin autem, 
ad vos revertetur. 7In eadem autem domo manete edentes et bi- 
bentes quae apud illos sunt; ‘dignus est enim operarius mercede 
sua. Nolite transire de domo in domum 8 et, in quamcumque civi- 
tatem intraveritis et susceperint vos, M™manducate quae apponuntur 
vobis %et curate infirmos, qui in illa sunt, et dicite illis: "Appro- 
pinquavit in vos regnum Dei. 19In quamcumque autem civitatem 
intraveritis, et non susceperint vos, exeuntes in plateas eius dicite: 
11 OF tiam pulverem, qui adhaesit nobis de civitate vestra, extergi- 
mus in vos; tamen hoc scitote, quia "appropinquavit regnum Dei. 
12 Dico vobis quia ?Sodomis in @die illa remissius erit quam illi ci- 
vitati. 13 Vae tibi, Corozain! vae tibi, Bethsaida! quia, si in "Tyro 
et Sidone factae fuissent virtutes, quae factae sunt in vobis, olim 
Sin cilicio et cinere sedentes paeniterent. 14¢Veruntamen *Tyro et 
Sidoni remissius erit in iudicio, quam vobis. 15 Et tu, Capharnaum, 
4usque ad caelum exaltata usque ad Yinfernum demergeris. 16 “Qui 
vos audit me audit, et *qui vos spernit me spernit. YQui autem me 
spernit spernit eum qui misit me. 
17 Reversi sunt autem “‘septuaginta duo cum gaudio dicentes: 
Domine, etiam daemonia subiciuntur nobis in nomine tuo. 18 Et ait 


illis: *Videbam Satanam sicut fulgur de caelo %cadentem. 19 Ecce 


dedi vobis potestatem Ccalcandi supra serpentes et scorpiones et %su- 
per omnem virtutem inimici, et €nihil vobis nocebit. 2° Veruntamen 
in hoc /nolite gaudere, quia spiritus vobis subiciuntur; gaudete au- 
tem, quod Momina vestra sc ripta, sunt in caelis. 

21 In ipsa hora “exsultavit ‘Spiritu sancto et dixit: Confiteor tibi, 
Pater, Domine caeli et terrae, quod abscondisti_haec a sapientibus 
et prudentibus et revelasti ea parvulis. Etiam, Pater, quoniam ‘sic 
placuit ante te. 22 Omnia mihi tradita sunt a Patre meo. Et nemo 
scit quis sit Filius, nisi Pater; et quis sit Pater, nisi Filius et ™cui 
voluerit Filius revelare. 23 Et conversus ad discipulos suos dicit : 
nBeati oculi qui vident quae vos videtis; 24dico enim vobis °quod 
multi prophetae et reges voluerunt videre quae vos videtis et non 
vier, et audire quae auditis et non audierunt. 

5 Et ecce quidam Plegis peritus surrexit tentans illum et dicens: 
Mealy quid faciendo @vitam aeternam possidebo? 26 At ille dixit 
ad eum: In lege quid scriptum est? quomodo legis? 27 Ille respon- 
dens dixit: ’ "Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex 
tota anima tua et ex omnibus viribus tuis et ex omni mente tua’ et 
’ sproximum tuum sicut teipsum ’. 28 Dixitque illi: Recte respondisti: 
thoc fac et vives. 

29 Tile autem “volens iustificare seipsum dixit ad Iesum: Et quis 


est meus proximus? 30 Suscipiens autem Iesus dixit: Homo quidam | 


Vdescendebat ab Ierusalem in Iericho et incidit in latrones, qui 
etiam despoliaverunt eum et, plagis impositis, abierunt semivivo re- 
licto. 31 Accidit autem ut ®sacerdos quidam descenderet eadem via 
et, viso illo, praeterivit. 32 Similiter et levita, cum esset secus locum 
et videret eum, pertransiit. 33 ¥Samaritanus autem quidam iter fa- 
ciens “venit secus eum et videns eum misericordia motus est. Et 
appropians alligavit vulnera eius infundens oleum et vinum et im- 


shehee 














— 988 ais 








apud non ludaeos virtutum cultores inveniri (25-37), a sollicitudinibus ni- 
miis animos fidelium removet (38-42), orandi modum suggerit et commen- 
dat (11, 1-13), ac pharisaeos in Spiritum sanctum blasphemantes refutat 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
10, 35 —11, 29 








ponens illum in iumentum suum duxit in stabulum et curam eius 
egit. 35 Et altera die protulit duos denarios et dedit stabulario et 
ait: Curam illius habe, et quodcumque supererogaveris ego, cum 
rediero, reddam tibi. bg Quis horum trium videtur tibi proximus 
fuisse ili qui incidit in latrones? 37 At ille dixit: Qui fecit miseri- 
cordiam in illum. Et ait illi lesus: Vade et °tu fac similiter./#7 

38 Factum est autem, dum irent, et ipse intravit in quoddam ca- 
stellum; et mulier quaedam “Martha nomine “excepit ilum in domum 
suam. 39 Et huic erat soror nomine 4Maria, quae etiam sedens /se- 
cus pedes Domini audiebat verbum illius. 49 Martha autem 9satage- 
bat circa frequens ministerium; quae stetit et ait: Domine, non est 
tibi curae, quod soror mea reliquit me solam ministrare? dic ergo 
ili ut me adiuvet. 41Et respondens dixit illi Dominus: Martha, 
Martha, “sollicita es et turbaris erga plurima. 42 ‘Porro unum est ne- 
cessarium: Maria Joptimam partem elegit, quae non auferetur ab ea. 

i Et factum est, cum esset in quodam loco orans, ut cessavit, dixit 

unus ex discipulis eius ad eum: Domine, doce nos orare, 4sicut 
docuit et Ioannes °discipulos suos. 2 Et ait illis: Cum oratis dicite: 
¢Pater, 4sanctificetur nomen tuum, adveniat regnum tuum. 3 ¢Panem 
nostrum cotidianum da nobis /hodie 4 et %dimitte nobis peccata no- 
stra, siquidem et ipsi dimittimus omni debenti nobis, et “ne nos in- 
ducas in tentationem. 

5 Et ait ad illos: Quis vestrum habebit amicum et ibit ad illum 
media nocte et dicet illi: Amice, commoda mihi tres panes, §& quo- 
niam amicus meus venit de via ad me, et non habeo quod ponam 
ante illum; 7et ille deintus respondens dicat: Noli mihi ‘molestus 
esse; iam ostium clausum est, et. — mei mecum sunt in cubili; 
non possum surgere et dare tibi? 8 Et, si ille perseveraverit pulsans, 
dico vobis: Etsi non dabit illi surgens eo quod amicus eius sit, 
propter improbitatem tamen eius surget et dabit illi quotquot habet 
necessarios. 9 Et ego dico vobis: /Petite, et dabitur vobis; quaerite 
et invenietis; pulsate, et aperietur vobis. 10Omnis enim qui petit 
accipit, et qui quaerit invenit, et pulsanti aperietur. 11 Quis autem 
ex vobis patrem petit ™panem: nunquid lapidem dabit illi? aut pi- 
scem: nunquid pro pisce serpentem dabit illi? 12 aut, si petierit 
ovum, nunquid porriget illi scorpionem? 13 Si ergo vos, “cum sitis 
mali, nostis bona data dare filiis vestris; quanto magis Pater vester 
de caelo °dabit spiritum bonum petentibus se! 

14 Et erat eiciens daemonium, et illud erat ?mutum. Et, cum eie- 
cisset daemonium, locutus est mutus, et admiratae sunt turbae. 
15 Quidam autem ex eis dixerunt: In 2Beelzebub principe daemonio- 
rum eicit daemonia. 16 Et alii tentantes, "siznum de caelo quaerebant 
ab eo. 17Ipse autem, *ut vidit cogitationes eorum, dixit eis: Omne 
regnum in seipsum divisum desolabitur, et domus supra domum cadet. 
18 Si autem et Satanas in seipsum divisus est, quomodo stabit regnum 
eius? quia dicitis in 7Beelzebub me eicere daemonia. 19Si autem ego in 
Beelzebub eicio daemonia, ‘filii vestri “in quo eiciunt? Ideo ipsi iu- 
dices vestri erunt. 29 Porro, si Yin digito Dei eicio-daemonia, pro- 
fecto “pervenit in vos regnum Dei. 21 Cum fortis armatus custodit 
atrium suum, in pace sunt ea quae possidet. 22 Si autem fortior eo 
superveniens vicerit eum, universa arma eius auferet, in quibus con- 
fidebat, et spolia eius distribuet. 23 *Qui non est mecum contra me 
est, et qui non colligit mecum dispergit. 24 Cum immundus spiritus 
exierit de homine, ambulat “per loca inaquosa quaerens requiem et 
non inveniens dicit: Revertar in domum meam unde exivi. 25 Et, 
cum venerit, invenit eam scopis mundatam et ornatam. 26 Tunc va- 
dit et adsumit septem alios spiritus secum nequiores se, et ingressi 
habitant ibi. Et ofiunt novissima hominis illius peiora prioribus. 

27 Factum est autem, cum haec diceret, extollens vocem °quae- 
dam mulier de turba dixit illi: 7Beatus venter qui te portavit, et ubera 
quae suxisti. 28 At ille dixit: “(Quinimmo beati qui faudiunt verbum 
Dei et %custodiunt illud. 

29hTurbis autem concurrentibus. coepit dicere: Generatio haec 
generatio nequam est; signum quaerit, et Ysignum non dabitur ei, 





bcp. 7, 41. — v. Mt 18, 28. 

371 * Catech. R. Ill 0, 4. 

c Jo 13, Fa: 

38] * Catech, R. I 4, 54. 

38-42] Ev. in fss. sum pt. 
BMV. et s. Marthae Virg. 


d Jo. 1%; %, 19,-20; 42, 2;.3- 
ecp. 8, 35. — cf. Ac 22, 3. 


cf. 1 Cor 7, 32-34. — V. cp. 


$2422): 

42] Cm. in Adsumpt. BMV. 

#cf.cp.9, 25; Ps 26, 4; Jo 6, 27. 

j Ps 15, 5; Col 1, 12. — cf. Mt 

» 33- 

1] * Catech. R. IV 1, 2. — V. 
2 fs. Orat. DNJC. 

acf. cp. 5, 33. 

by. Mt 9, 14. 

2-4] Mt 6, 9-13. 

cJo 20, 17; 1 Pt 1 17. — Vv. 


32° )-O% 
ae 29, 23. — cf. Ecli ar Oe Is 
v. Mit 6, 9-13. 3°33: 
; ee ‘tm 6, 8. 


é Pro 30, 8 
cr’. iy 
Vv. Cp. 7, 49. [10, 13. 
cp. 22, 40, 46. — cf. 1 Cor 


5-13] Ev. in Litaniis (9) et in 
Ms. c. paganos. 
-8] * Catech. R. IV 1, 4. 
tcp. 18, 5; Mt 26, ro. 
jct. cp. 18, 1-6. ‘ 
9-73] Mt h 7-11 
v. in Ms pro remiss. pecc. 
97° 
m, ut s. — Cm., RR. 
_ in annivers. ded. eccl. 
et in fs. transl. Domus l. 
mcf. cp. 4, 3. 
ncp. 18, 19; Gn 6, 5; 8, 22; 
Mt 12, 34. — cf. cp. 18, 19. 
13] * Catech. R. III 1,7. 
ocf. Jo 4, 10; Ac 2, 38; Rm 
10, 12. [Mt 9, 32-34. 
14,15] Mt 412, 22, 24. — cf. 
13-221] , in exsorcis. obsessi. 
p Mr 9, 16. hae 
14-28] Ev. etc. in D. 3 Qdg. 
qv. Mt 10, 25. 
FRLA202 EDO 21s 12; 23, 8; Mt 
12,38; 16,1.—-cf. 1 Corr, 22. 
16-22] Mt 12, 25-29; Mr 34,33" 
2 


ENS OA: a: 

Ech a Re 36 °9. 

u cf. Ac 19, 13. — V. cp. 9, 40. 

v Ex 8, 19; 31, 18; Dt 9, 10; 
Ps :3;°3. 


xcp. 17, 21; Mt 19, 24; 21, 31, 
y Is 40, 24-26. — cf. Col 2,15. 
22] * Catech. R. IV 15, 17. 

y Is 49, 24, 26. — cf. Col 2, 15. 
z Mt 12, 30. — cf. cp. 9, 50. 
24-26] Mt I2, 43-45. 


aa: cp. 8; 20:2 Fb: 8; 3: Is ‘x3, 


35. 
b 2 Pt 2, 20-22. — cf. Jo 5. 14. 
27, 28] Ev. in Ms. vot. BMV. 
27) Ant. et Cm. in quibsd. fss. 
MV. et R. in Nativ. Diii. 
Cep. 12; 13. [28, 42, 48. 
dcf. 2 Par 9, 7. — Vv. cp. I. 
e Ap i, 3; 22, 7.— cf. Mt 7, 21. 
fep. 8, 15, 2x. — v. Jc 1, 22, 
giv ae aZT [25. 
cp. 12,, I. 
29-32] Mt 12, 38-42. — cf. Mr 
20] v. Mt 12, 30. [8; 17,°%2% 





— 989 = 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
11, 30 — 12, 10 


(14-28) eisque petentibus signum signum lonae promittit (29-36). Eos in- 
super de traditionibus ita arguit ut iterum in se eorum iram provocet 
(37-54), suos vero docet ab eis abstinendum esse et ab eorum agendi ra- 











#Jn 2, 1. — cf. Is 8, 18; 20, 3; 
2 18, Gy AL, 24,34. 

{3 RE 30; 1 2 Paro. 2: 

icf. Mt 12, 6. nm Jn 3, 5. 
33-26] Ev. in cm. Cf. P. 
mcp. 8, 16.—v. Mt 5,15; Mr 
34-36] Mt 6, 22, 23. £4, 2x. 
o Dt 15, 9; Ecli 14, 10; Mt 20, 
pcf. Mt 5,16 [35 $275,.2 2. 
qcp. 7, 36, 14, I. 

r Mt 15, 2; Heb g, 10. 
$CD.214; 127. Mt°22,) 4¢ Jo 2; 
tick (cp, 20,47; [12, 15. 
39-46L Mt 23, 1-28. 
ucf. cp. 16, 14. 
C).. 12,20; 
x Cp. 12, 33. — cf. cp. 16, 9; 
41) v. Eclt 20, 15. [Dn 4, 27. 
wel Tt 1458: 

z Mt 23, 23. : 


acp. 18, 12; Dt 14, 22. 7,9. 

b Ps.32, $3: Jr's, 15 Mic 6,8: Ze 

e ze 3, 17. — cf. 1 Cor 16, 22. 

def, x Re 15,322. 

ecp. 20, 46; Mt 23, 2, 6; Mr 
12, 38, 39. — cf. cp. 14, 7. 

fcp. 7, 32 etc. g Mt 23, 27. 
vr. 52. — V. Cp. 7, 30. 

i Mt 23, 4. — cf. Mt 11, 28-30: 
Ac:15. 110. 

#751] Ev. in cm. Mm, 

1 Mt 23, 29-32. 

by. Rm, 3 32, 


m Ac 7, 51; 52. 
49-51] Mt 23, 34-36. 


“Cp. 7, 38: ‘Pro..8, 12,°23, 23% 
30°*:% Cor: 4.424530: «GOl72,:3- 
oMt ro, 16. — cf. Ac 13, I: 
xr Cor 12, 28. {2, 15. 
p Mt 21, 35; 22,6.—cf.1 Th 
get, Gni42;122342 Par.24,..22; 
Ez 3, 18. 5 


eee | 
r Gn 4, 4, 8; Heb 11, 4; 1 Jo 3, 


$2Par 24, 20, 21. 
t Ex 40, 6; 4 Rg 16, 14; Ez 40, 


ucfl. Mta; 728. Faz; jl 3. ¥ 7. 
ey 2; 20, a fit. 
Gils CPs, Mess Nak 8. c2Osn ets 
y cf. Jo 9, 32. zcf. Mr 6, 19 
acl. Cp.:0; 7, %4; x. 

bcp. 20, 20. — cf. Is 29, 21. 


—v. Mt 12, 10. : 
c Mt 22,15. — cf. Ecli 12, 15; 
dcp. II, 29. 27, 20. 


a Mt 16, 6, rr; Mr 8, 15. 

b1Cor 5, 6-8; Gal 5, 9. 

1-8] Ev. in cm. Mm. — 

c Mt 23, 18; Mr 12, 15. 

dcp. 8, 17. — cf. 1 Tm §, 25. 

2-9] Mt 10, 26-33. 

ecf Mt 6, 6. f cf. cp. 5, 19. 

g 0 15, 14, 15. 

24S 8,19) 3" 5x: 39) Ss... 10 xX; 
8; 1 Pt 3, 14. — cf. 2 Mc 6, 
26; 7, 29. 

4] * cf. Catech. R. I 2, vi a 
Ant. in comm. omn, ss. Mm.; 
Cm. in cm. Mm. 

i Jc 4, 12. — cf. Mt §, 29, 30. 

jcf. Ps 49, It. [45. 

icf. cp. 21, 18. — v. 1 Rg 14, 

m Mt 6, 26; 12, 12. — cf. Sap 

8] v. Mt 10, 32. iy aia Ae 

ncf. Rm 10, 9, 10; Heb 10, 
SS) AD 53,..53 7. 24).75- 

ati: CO. LS. 365.2 tis, ate 





nisi signum lonae prophetae. 3 Nam, sicut iuit ‘lonas signum Ni- 
nivitis, ita erit et Filius hominis generationi isti. 31/Regina austri 
surget in iudicio cum viris generationis huius et condemnabit illos; 
quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis, et ecce /plus 
quam Salomon hic. 32 Viri Ninivitae surgent in iudicio cum genera- 
tione hac et condemnabunt illam, quia ™paenitentiam egerunt ad 
praedicationem Ionae, et ecce ‘plus quam Ionas hic. 

33™Nemo lucernam accendit et in abscondito ponit neque sub 
modio sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur lumen videant. 
34 Lucerna corporis tui est oculus tuus. Si oculus tuus fuerit simplex, 
totum corpus tuum lucidum erit; si autem °nequam fuerit, etiam 
corpus tuum tenebrosum erit. 35 
est, tenebrae sint. 36 Si ergo corpus tuum totum lucidum fuerit non 
habens aliquam partem tenebrarum, erit lucidum totum et ®sicut lu- 
cerna fulgoris illuminabit te. 

37 Et, cum loqueretur, ¢rogavit illum quidam pharisaeus ut pran- 
deret apud se. Et ingressus recubuit. 38 Pharisaeus autem coepit 
intra se reputans dicere, quare non ‘baptizatus esset ante *prandium. 
39 Et ait Dominus ad illum: Nunc vos pharisaei ‘quod deforis est 
calicis et catini mundatis, quod autem intus est vestrum plenum est 
Urapina et iniquitate. 40vStulti, nonne qui fecit quod deforis est 
etiam id, quod deintus est, fecit? 4! Veruntamen quod superest date 
elemosynam et ecce Yomnia munda sunt vobis. 42Sed “vae vobis 
pharisaeis, quia “decimatis mentham et rutam et omne holus et prae- 
teritis Siudicium et °caritatem Dei! *Haec autem oportuit facere et 
ila non omittere. 43 Vae vobis pharisaeis, quia ¢diligitis primas ca- 
thedras in synagogis et salutationes fin foro! 44 Vae vobis, quia estis 
ut 9monumenta quae non apparent, et homines ambulantes supra 
nesciunt ! 

45 Respondens autem quidam ex: “legis peritis ait illi: Magister, 
haec dicens etiam contumeliam nobis facis. 46 At ille ait: Et vobis 
Mlegis peritis vae, quia toneratis homines oneribus, quae portare 
non possunt, et ipsi uno digito vestro non tangitis sarcinas! 

47 jVae vobis, qui aedificatis monumenta prophetarum; patres au- 
tem vestri occiderunt illos! 48 Profecto testificamini quod ‘consentitis 
operibus “patrum vestrorum; quoniam ipsi quidem eos occiderunt, 
vos autem aedificatis eorum sepulcra. 49 Propterea et “sapientia Dei 
dixit: °Mittam ad illos prophetas et apostolos, et ex illis occident 
et persequentur, 59 ut Yinquiratur sanguis omnium prophetarum, qui 
effusus est a constitutione mundi a generatione ista, 51a sanguine 
Abel usque ad sanguinem *Zachariae, qui periit tinter altare et ae- 
dem. Ita, dico vobis, requiretur ab hac generatione. 

52 Vae vobis “legis peritis, quia “tulistis clavem Uscientiae: “ipsi 
non introistis et Yeos qui introibant prohibuistis ! 

53 Cum autem haec ad illos diceret, coeperunt pharisaei et “legis 
periti “graviter insistere et 20s eius opprimere de multis, 54 Yinsidian- 
tes ei et quaerentes aliquid capere de ore eius, 4ut accusarent eum. 

] 2 @Multis autem turbis circumstantibus, ita ut se invicem concul- 

carent, coepit dicere ad discipulos suos: 2Attendite a fermento 
pharisaeorum, quod est Chypocrisis. 2 ¢Nihil autem opertum est, quod 
non reveletur, neque absconditum, quod non sciatur. * Quoniam quae 
in tenebris dixistis in lumine dicentur, et quod in aurem locuti estis 
in cubiculis praedicabitur in /tectis. 

4Dico autem vobis Yamicis meis: Ne terreamini ab his qui occi- 
dunt corpus, et post haec non habent amplius quid faciant. 5 Osten- 
dam autem vobis quem timeatis: timete eum ‘qui, postquam occi- 
derit, habet potestatem mittere in gehennam. Ita, dico vobis, hunc 
timete. 6 Nonne quinque passeres veneunt dipondio, et funus ex illis 
non est in oblivione coram Deo? e 
numerati sunt. Nolite ergo timere: ™multis passeribus pluris_estis 
vos. 8 Dico autem vobis: “Omnis quicumque confessus fuerit 
me coram hominibus, et Filius hominis confitebitur illum °®coram 
angelis Dei; 9 qui autem negaverit me coram hominibus negabitur 
coram angelis Dei. 1°9Et omnis qui dicit verbum ‘in Filium ho- 


Vide ergo, ne lumen, quod in te. 


sh i i mE ek ok el 


7 Sed et 'capilli capitis vestri omnes - 


a a a 




















tione discedendum (12, 1-12). Pariter, occasione capta docet eos omnem 
avaritiam et curas saeculares fugere et eo iugiter vigilare quo nesciant 
horam qua Dftus venturus sit (13-40). Quae quidem omnia dicta 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
12, 11-48 








minis, *remittetur illi; ei autem, ‘qui in Spiritum sanctum blasphe- 
maverit, non remittetur. 11 Cum autem “inducent vos in synagogas 
et ad Umagistratus et potestates, nolite solliciti esse qualiter aut quid 
respondeatis aut quid dicatis; 12 zSpiritus enim sanctus docebit vos 
in ipsa hora quid oporteat vos dicere. 

13 Ait autem ei Yquidam de turba: Magister, dic fratri meo ut 
dividat mecum hereditatem. 14 At ille dixit illi: “Homo, “quis me 
constituit iudicem aut divisorem super vos? 15 Dixitque ad _ illos: 
bVidete et cavete ab omni avaritia; quia non in abundantia cuius- 
quam vita eius est ex his quae possidet. 

16 Dixit autem similitudinem ad illos dicens: “Hominis cuiusdam 
divitis uberes fructus ager attulit, 17 et cogitabat intra se dicens: 
@Quid faciam, quia non ~habeo quo congregem fructus meos? 18 Et 
dixit: Hoc faciam: destruam “horrea mea et maiora faciam et illuc 
congregabo omnia quae nata sunt mihi et bona mea. 19 Et dicam 
animae meae: Anima, habes multa bona posita fin annos plurimos: 
requiesce, 2comede, bibe, epulare. 29 Dixit autem illi Deus: AStulte, 
hac nocte ‘animam tuam repetunt a te; quae autem parasti "cuius 
erunt? 21 Sic est Jqui sibi thesaurizat et non est ‘in Deum dives. 


22 Dixitque ad discipulos suos: Ideo, dico vobis, nolite ™solliciti. 


esse animae vestrae quid manducetis neque corpori quid induamini. 
23 Anima plus est quam esca, et corpus plus quam vestimentum. 
24 nConsiderate corvos, quia non seminant neque metunt, quibus non 
est cellarium neque “horreum, et Deus pascit illos. (Quanto magis 
vos pluris estis illis! 25 Quis autem vestrum cogitando potest adicere 
ad staturam suam cubitum unum? 26 Si ergo neque quod minimum 
est potestis, quid de ceteris solliciti estis? 27 Considerate lilia, quo- 
modo crescunt: non laborant neque nent; dico autem vobis: ?Nec 
Salomon in omni gloria sua vestiebatur sicut unum ex istis. 28 Si 
autem faenum, quod hodie est in agro et cras in clibanum mittitur, 
Deus sic vestit, °quanto magis vos ‘pusillae fidei! 29 Et vos nolite 
quaerere quid manducetis aut quid bibatis et nolite in sublime tolli; 
30 haec enim omnia ¢gentes mundi quaerunt. *Pater autem vester 
scit, quoniam his indigetis. 31*Veruntamen quaerite primum regnum 
Dei et iustitiam eius, et “haec omnia adicientur vobis. 32 YNolite ti- 
mere, pusillus grex, quia “complacuit Patri vestro dare vobis regnum. 
33 YVendite quae possidetis et date elemosynam. %Facite vobis sac- 
culos qui non veterascunt, *thesaurum non deficientem in caelis, quo 
fur non appropiat, neque tinea corrumpit. °4 Ubi enim thesaurus 
vester est, ibi et cor vestrum erit. 

35 bSint lumbi vestri praecincti, et °lucernae ardentes in manibus 
vestris, 36 et vos similes 4hominibus exspectantibus dominum suum, 
quando revertatur a nuptiis; ut, cum venerit et @pulsaverit, confestim 
aperiant ei. 37 4Beati servi ili, quos, cum venerit dominus, invenerit 
vigilantes; amen dico vobis quod Spraecinget se et 9faciet illos di- 

scumbere et transiens ministrabit illis. 38 Et, si venerit in secunda 
vigilia et si in tertia vigilia venerit et ita invenerit, beati sunt servi 
ili, 39Hoc autem scitote quoniam, si sciret paterfamilias qua hora "fur 
veniret, vigilaret utique et non sineret ‘perfodi domum suam. 4° Et 
vos estote Jparati, quia, qua hora non putatis, Filius hominis veniet. 

41 Ait autem ei Petrus: ™Domine, ad nos dicis hanc parabolam 
an et ad omnes? 42 Dixit autem: Dominus: Quis, putas, est “fidelis 
dispensator et prudens, quem constituit dominus supra familiam suam, 
ut det illis in tempore tritici mensuram? 43 °Beatus ille servus, quem, 
cum venerit dominus, invenerit ita facientem. 


quoniam ?supra omnia quae possidet constituet illum. 45 Quod si 


dixerit servus ille in corde suo: YMoram facit dominus meus venire, 


et coeperit percutere servos et ancillas et edere et bibere et ‘ine- 
briari; 46 veniet dominus servi illius in die qua non sperat et “hora 
qua nescit et dividet eum *partemque eius cum infidelibus ponet. 
47 ‘Tlle autem servus, qui “cognovit voluntatem domini sui et non 
jpraeparavit et “non fecit secundum voluntatem eius, Yvapulabit 
multis; 48 %qui autem non cognovit et fecit digna plagis Yvapulabit 





44 Vere dico vobis. 





SECT M Be LB 6°13. 
tcf. Ac 7, 51; Heb 1o, 29. 
ucf. cp. 21,.12, 14. — Mt 23 
34. 
v Tt 3, * {r9, 20, 
eT. © = ve"Mt To, 
72. * pity Til. s: . XII, decr. 
de Euch. sacr. 
ycp. 11, 27. 
Fillo 6. 8: Rm-2; 1,°33) 9; 20. 


acf. Ex 2, 14; Ac 7, 27. 

br Tm 6, to, 11. — cf. Heb 
13, 5. \ 

cPs 48, 17-20; Ecli 11,18, 19 
24-27; 31, 8. 

dcf. Ec 5, 10. 

€ vr. 24. 

fcf. Pro 27, 13. Jc 4, 13-15. 

g Ecli 2, 24; Il, on EDR O° 1 
Cor IS, S25 — cf, cp. 15, 23: 

hep. 21, 34; Jr 17, 11. — cf. 


2 jc 3; 

p 

LAD 27 Mt 6, 2533 

mx Cor 7, 5 - Ph 4, 6: 1 Pt 

— cf. 1 Tm 6, 17-19. 

ie. is 38, 41; Ps 146, 9; Rm 

ov. IV. 7. [x, 20. 

py 10, 4-7. gcf. Rmrz, 20. 
t 8, 26; 14, 31; 16, 8. — 
cfi..cp. 17;.-6. 

sci. Mt 6, re 8. 

tcf. Mt 5, 6, 20. 

ucf. Mr 10, 29, 1 Tm 4, 

31] v. Mt 6, 33. ts TELS 39; 

32-34) Ev. in cm. 

vis 41, 14; 44, 2. 

wis 40, 11° at a 16% 21, 15; 
ee Se 

x cf: Mt II, 26: Gal i 153 

yv. Mt 19, 11. [Eph 1, 5,9 


33,34] Mt 6, 20, 21. 
Sef. Cp.—1635 of -28, 22. 


ech. vr. 2; 4 Pt 1,4 
34-40] Ev. ‘etc. in cm. C. et in 
fs. Ms Ps ogi Pabae. 


bE 6, a q Pt + ¥3? 
ae Ex 12, 3 Jb BAS be Bre Jr 
“5; 272 Jo eg * 

€- clo Mt 25, "7 


35-46] Mt 24, 42-51. 

d2 Pt 3. 12. bai 4 Mt 13, 34- 
a ct Ap. 3, 20. 

J Jo ie 4.— cf. vr: 35° "ep. 


eae €Di232. “27: 
ge ee al Ec ve 
Ca 

iMts, 


jvr. 47. Pt ode Mt 25, 10. 

lvr. 46: Ec 9, r2; 2 Pt 3, 12- 

mcf. Mt 13, 36. [14 

42] Ant. in 3, et off. S. Joseph. 
— Ant. et Cm. ut s. vr. 35, 37. 

# 3-4-7302 a Cor 4, 1, 2. — 
Ke cp. 16, = 7 

oJo 13, 17; Ap 16, 15. 

p cf. Mt 25, 21, 23. 

i tw “2 53 "Heb 10,'37°"'2 


ving Th ae 

scf. Ap 21, 8. 

t cf. Mt 11, 24; Je 19, 22,-24: 
ap ge Ava 72 2° Pt.3} 2%. 

v cf t225; 27 9. 

x Lv 5, 17. —cf. Nm 15, 29, 30. 


y Rm 1, 19, 20; 2, 14, 15. — 
cf; t. Fm 1,- 13% 











EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
12, 49 — 13, 26 


sunt pro fidelibus (41-53); nam ceteris, quibus curae sunt tantum- 
modo temporalia (54-59), ficus infructuosa et ideo succidenda et in- 
cendenda proponitur (13, 1-9). Peragrans autem Peraeam iratos pha- 








zcp. 8, 18; 19, 26. — v. Mt 


Teepe 2 

acf. Mt 3, 11. 

491 V. in fs. ss. Cor. J: — Cm. 
in ey S. aaa 

6Mr 1 

50] * CH. Citech. R. 11-3; 3. 

ex; Cor 6; 147 Pi i 23; 

51-53] Mt x0, 34-36. 

ccf. Ap 6, 4. 

dMt oe: 21. — ci. Mic 7, 6. 


Top. 47,300 <. 
jJo 7, 24; x Cor 11, 13. 
i Mt 5, 25, 26. — cf. Pro 25,8 


mcf. Mt 18, 34, 35. 
BCD. 21,525 MS 20s aa. 


be 5.37; 

op as Jo 9, 2; Ac 28, 4. 

gie* Conc, Ths: IV ch. 1: = 
* COLech. Ie l §, -¥ 20: 

dvr. 5; cp. 15, 10; Mes 47; Ps 


7,13. — V. CP. 


22. 
¢2 Es 3, 5; Is 8, 6; ee og we 


6-17] Ev. in sb. QT. Spbr. 
Pa ae Sala 3 S532 


gcf. cp. 3, 9. — v. Mt 7, 10. 


Acf. Sap 11,24; 2 Pt 3,9, 15. 


‘=. 4, 31, 33; 6, 6. — v. Mr 
Boa, 
j Ac 16, 16. — cf. vr. 16. 


k cp. 4, 40. — v. Mr 5, 23. 
icp. 2, ae 7 16; 23, 4. 
ir 8, SoAS 230" eee ee. et, 


ay ut 123. 

o Ex 20, 9; Dt 5, 13, 14; Ex 
46, I. 

pep. 14, 4 — cf. Mt 12, 11. 


qcp. 19, 9 

riCi. VE. Il: Ac 10, 38; 1 Cor 
nd Bt ate 7. —Vv. 1 
+ a 

sJb 8, yp. 133, 18> Yo dit 


3, I 
18-21] Mt 13, 31-33; Mr 4, 


y cf. vr. 33. - Vv. Cp. 

g.Ac 2, 47° 3%+00r, tf; i: ", ‘Cor 
35 15. 

a1 Tm 4, 10;.Heb 12, 4. — 
cf. Ech te 333 ° am 6, 22: 

Vv. or 9, 

b Mt 7; on — cf. Mt II, 12. 

25-271 cf. Mt 25, 10-12. 

ccf. Mc 7, 22, 23; 2 Tm 2, 19. 

d cf. sy 10, 23; 2, 19. 

ecf. Ex 24, 11. 





paucis. Omni autem cui multum datum est, multum quaeretur ab 
eo; et cui commendaverunt multum, plus petent ab eo. 

"49 2Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut accenda- 
tur? 50¢Baptismo autem habeo baptizari, et °quomodo coartor usque- 
dum perficiatur? 51 Putatis quia pacem veni dare in terram? °Non, 
dico vobis, sed separationem. 52 Erunt enim ex hoc quinque in domo 
una divisi: tres in duos, et duo in tres 53 dividentur: “pater in fi- 
lium, et filius in patrem suum; mater in filiam, et filia in matrem; 
socrus in nurum suam, et nurus in socrum suam. 

54 Dicebat autem et ad turbas: “Cum videritis /nubem orientem 
ab occasu, statim dicitis: Nimbus venit, et ita fit. 55 Et, cum au- 
strum flantem, dicitis quia Yaestus erit, et fit. 56 Hypocritae, “faciem 
caeli et terrae nostis probare; hoc autem tempus quomodo non pro- 
batis? 57 Quid autem et ‘a vobis ipsis jnon iudicatis quod iustum 
est? 58/Cum autem vadis cum adversario tuo ad principem, in via 
da operam liberari ab illo, ne forte trahat te ad iudicem, et iudex 
tradat te exactori, et exactor mittat te in carcerem. 59 ”Dico tibi: 
Non exies inde, donec etiam novissimum ™minutum reddas. 
| Aderant autem quidam ipso in tempore nuntiantes illi de Ga- 

lilaeis, “quorum sanguinem Pilatus miscuit cum sacrificiis e€0- 
rum; 2et respondens dixit illis: “Putatis quod hi Galilaei prae omni- 
bus Galilaeis peccatores fuerint, quia talia passi sunt? %Non, dico 
vobis; sed, nisi “paenitentiam habueritis, omnes similiter peribitis. 
4Sicut illi decem et octo, supra quos cecidit turris in °Siloé et oc- 
cidit eos, putatis quia et ipsi debitores fuerint praeter omnes homines 
habitantes in Ierusalem? 5 Non, dico vobis; sed, %si paenitentiam non 
egeritis, omnes similiter peribitis. 

6 Dicebat autem et hanc similitudinem: fArborem fici habebat 
quidam plantatam in vinea sua et venit quaerens fructum in illa et 
non invenit. 7 Dixit autem ad cultorem vineae: Ecce anni tres sunt, 
ex quo venio quaerens fructum in ficulnea hac et non invenio; 9suc- 
cide ergo illam: ut quid etiam terram occupat? 8 At ille respondens 
dicit illi: Domine dimitte illam et hoc anno, usque dum fodiam 
circa illam et mittam stercora; 9% et si quidem fecerit fructum, “sin 
autem, in futurum succides eam. 

10iErat autem docens in synagoga eorum sabbatis. 11 Et ecce 
mulier, quae habebat /‘spiritum infirmitatis annis decem et octo et 
erat inclinata nec omnino poterat sursum respicere. 12 Quam cum vi- 
deret Iesus, vocavit eam ad se et ait illi: Mulier, dimissa es ab infirmi- 
tate tua. 13Et “imposuit illi manus, et confestim erecta est et'glorifica- 
bat Deum. 14Respondens autem “archisynagogus, indignans quia "sab- 
bato curasset Iesus dicebat turbae: °Sex dies sunt, in quibus oportet 
operari; in his ergo venite et curamini et non in die sabbati. 15Respon- 
dens autem ad illum Dominus dixit: Hypocritae, Punusquisque vestrum 
sabbato non solvit bovem suum aut asinum a praesaepio et ducit ad- 
aquare? 16 Hanc autem @filiam Abrahae, quam alligavit *Satanas ecce 
decem et octo annis, non oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? 
17 Et, cum haec diceret, Serubescebant omnes adversarii eius, et omnis 
populus gaudebat in universis quae gloriose fiebant ab €0. 

18 Dicebat ergo: Cui simile est regnum Dei, et cui simile aesti- 
mabo illud? 19 Simile est tgrano sinapis, quod acceptum homo misit 
in hortum suum, et crevit et factum est in arborem magnam, et vo- 
lucres caeli requieverunt in ramis eius. 29Et iterum dixit: Cui simile 


aestimabo regnum Dei? 21 Simile est fermento, quod acceptum mu- ‘ 
-lier abscondit in “farinae sata tria, donec “fermentaretur totum. 


22 Et “ibat per civitates et castella docens et Yiter faciens in Te- 
rusalem. 23 Ait autem illi quidam: Domine, si pauci sunt qui sal- 
vantur? Ipse autem dixit ad illos: 24 aContendite “intrare per angu- 
stam portam; quia multi, dico vobis, quaerent intrare et non po- 
terunt. 25 Cum autem intraverit paterfamilias et clauserit ostium, 
incipietis foris stare et pulsare ostium dicentes: *Domine, aperi_no- 
bis; et respondens dicet vobis: *@Nescio vos unde sitis. 26 Tunc 
incipietis dicere: “Manducavimus coram te et bibimus, et in plateis 


Se 














risaeos, quoniam sabbato paralyticum sanavit, exprobrat (10-17) ; turbis 
vero sibi plaudentibus regni Dei notitiam explanat (18-22), utque eo di- 
gni habeantur, paenitentiam (23-35), humilitatem et caritatem in proxi- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
13, 27 — 14, 29 








nostris docuisti. 27 Et dicet vobis: %Nescio vos unde sitis: /disce- 
dite a me, omnes operarii iniquitatis. 28Ibi erit fletus et stridor 
dentium, cum videritis Abraham et Isaac et Iacob et omnes pro- 
phetas in regno Dei, vos autem expelli foras. 29 Et venient ab oriente 
et occidente et aquilone et austro et Yaccumbent in regno Dei. 3° Et 
ecce sunt novissimi qui erunt primi, et Asunt primi qui erunt no- 
vissimi. 

31JIn ipsa die accesserunt quidam pharisaeorum dicentes _illi: 
‘Exi et vade hinc, quia J/Herodes vult te occidere. 32 Et ait illis: Ite 
et dicite vulpi illi: Ecce eicio daemonia et sanitates perficio hodie 
et cras et tertia die ‘consummor. 33 Veruntamen “oportet me hodie 
et cras et sequenti die ambulare, quia non capit “prophetam perire 
extra Ierusalem. 34 Jerusalem, Ierusalem, °quae occidis prophetas et 
lapidas eos, qui mittuntur ad te: *?quoties Yvolui congregare filios 
tuos, "quemadmodum avis nidum suum sub pennis, et @noluisti! 
35 Ecce ’ *relinquetur vobis domus vestra deserta’. Dico autem vobis, 
quia non videbitis me donec veniat cum dicetis: ’ ‘Benedictus qui venit 
in nomine Domini’. 

] Et factum est, ¢cum intraret Iesus in domum cuiusdam principis 

pharisaeorum sabbato manducare panem, et ipsi 2observabant 
eum. 2Et ecce homo quidam hydropicus erat ante illum. 3 Et re- 
spondens Iesus dixit ad Clegis peritos et pharisaeos dicens: 4%Si licet 
sabbato curare? ‘4 At illi tacuerunt. Ipse vero apprehensum sanavit 
eum ac dimisit. 5 Et respondens ad illos dixit: @Cuius vestrum asi- 
nus aut bos in puteum cadet, et non continuo extrahet illum die 
sabbati? §/7Et non poterant ad haec respondere illi. 

7Dicebat autem et ad invitatos parabolam, intendens quomodo 
Iprimos accubitus eligerent, dicens ad illos: 8 hCum invitatus. fueris 
ad nuptias, non discumbas in primo loco, ne forte honoratior te sit 
invitatus ab illo, %et ‘veniens is qui te et illum vocavit dicat tibi: 
Da huic locum, et tunc incipias cum rubore novissimum locum te- 
nere. 10Sed, cum vocatus fueris, vade, recumbe in novissimo loco, 
ut, cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: Amice, ascende supe- 
rius. Tunc erit tibi gloria coram simul discumbentibus. 11 JQuia omnis 
qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. 

12 Dicebat autem et ei qui se invitaverat: Cum facis prandium 
aut cenam, noli vocare amicos tuos neque fratres tuos neque cogna- 
tos neque vicinos divites, ‘ne forte te et ipsi reinvitent, et fiat tibi 
retributio. 13Sed, cum facis convivium, ™voca “pauperes, debiles, 
claudos et caecos. 14Et °beatus eris, quia non habent retribuere 
tibi; retribuetur enim tibi in ?resurrectione iustorum. 

Haec cum audisset quidam de simul discumbentibus, dixit illi: 
@Beatus qui manducabit panem in regno Dei! 16 At ipse dixit ei: 
‘Homo quidam fecit cenam magnam et vocavit multos. 17 Et *misit 
servum suum hora cenae dicere invitatis, ut venirent, quia iam pa- 
rata sunt omnia. 18 Et coeperunt simul omnes excusare. Primus 
dixit ei: Villam emi et necesse habeo exire et videre illam: rogo 
te, habe me excusatum. 19 Et alter dixit: Iuga boum emi quinque 
et eo probare illa; rogo te, habe me excusatum. 2° Et alius dixit: 
‘Uxorem duxi et ideo non possum venire. 21 Et reversus servus 
nuntiavit haec domino suo. Tunc iratus paterfamilias dixit servo 
suo: Exi cito in plateas et vicos civitatis et “pauperes ac debiles et 
caecos et claudos introduc huc. 22 Et ait servus: Domine, factum 
est, ut imperasti, et adhuc locus est. 23 Et ait dominus servo: Exi 
in vias et saepes et “compelle intrare, ut impleatur domus mea. 
24 Dico autem vobis, “quod nemo virorum illorum, qui vocati sunt, 
gustabit cenam meam. . 

25 Ibant autem turbae multae cum eo, et conversus dixit ad illos: 
26 “Si quis venit ad me et Ynon odit patrem suum et matrem et uxo- 
rem et filios et fratres et sorores, “adhuc autem et animam suam, non 
potest meus esse discipulus; et “qui non baiulat crucem suam 
et venit post me non potest meus esse discipulus. 28 Quis enim ex 
vobis volens turrim aedificare non prius sedens computat sumptus, 
qui necessarii sunt, si habeat ad perficiendum; 29 ne, posteaquam 





i ¥.- Ps" 6; -9: 

28, 29] Mt 8, rr, 12. 
ect CH. 34, 35%. 22, 40; 
hv. Mt 19, 30. 

icf. Mt 19, 1; 
ie eee ee PES 
32.3 V Catech. R. 
/ Heb 2, 10; 5, 9; 7, 28: 


Mr 10, 1. 


4; AGog, 28527. 3:1; Cor 


21, 


: Ex; 
34,35] Mt 23, 37-39. — cf. ep. 


19, 41-44 


t12, 7:44, 
t Ps 117, 26. — cf. cp. 19, 38. 


1] * Catech. R. IV 13, 10. 

1-11) Ev. in D. 16 p. Pnt. (1- 
2,<4,. 8G). 

@Ci.-CD,  %, SO. £1,033. 

bcp. 6, 7; 20, 20. 

cv. Cp. 7, 30. 

dcp. 6, 9; Mt 12, 10. — cf. 
ch. 43; 74. oi 

ecp. 13, 15. — cf. 22,°43 
Mit te & r 

f Mt.22, 46. 

g Mt 23, 6. 

hk Ecli 31, 16, 21. 

4 Pro i2.55:6, 47, 


jcp. 18, 14. — v. Mt 23, 12. 


lcf. cp. 6, 34. 

m cf. 2 Es 8, 10, 12; Est 9, 22. 

m8 Vt2T> Dt 145529. 

ocfi. Mt 6, 2, 5. 

px Cor 15, 22; 1 Th 4, 16. — 
ch fo:s, 20, 

15] * Catech. R. IV 13, 8. 

g Ap 19, 9. ; 

16-24] Ev. in D. inf. oct. Corp. 
we(I6; £7, 20, 22). 

r.cf£:.Ps 22, 5. 

16-24] Mt 22, 2-14. 

§ Ch. Esto, Tai PEOV6.RS 78> 

16,17] R. ut s. 


t Dt 24, 5. — cf. 1 Cor 7, 33. 


u Mt 14, 22. 
vcf. Mt 21, 43; Ac 13, 46. 
261" Catech. Ro He ¢. 


26-33] Ev. in cm. M. 

x vr.°33; Mt 10, 37. — cf. ep. 
18, 29, 30; Dt 33, 9, 10; 2 
Mc 15, 18. 

y cp. 16, 13. 

tJo.32,25,; Ac 20, 24; Ap+22, 

I 


1%, 

oe A 9,.23; Mt 10, 38; 16, 24; 
fr 8, 34. — cf. Jo 19, 17. 

bcl: Pro24, 27. 





(63) 


eat 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
14, 30 — 15, 32 


mos commendat (14, 1-14) ; ludaeos autem praesumentes de se quia filti 
sunt Abrahae redar guit (15-24) eosque insinuat, tamquam sal infatuatum, 
repudiandos fore (25-35). Et quia de Dati benignitate murmurant para- 








ccf. 1 Mc 4. 29. 


d'ch. Pit 357. 
6 ef. Vr, 267 “tpi 
f Mr 9, 50. 
ale | 5; 13; Mr 9, 49. 

8. — v. Mt 11, 12. 


18, 28. 


1-10] Ev.in D. 3 p. Pnt. (4, 8). 
av. Mt 11, 19 
2-10] Ev. in As More, de C. 
bcp. 19, 73 cf. Ex Ly Die £85 
Nm 14, 2; Js 9, 18. 
ccf. cp. 7, 395 59, 27s 
dcp. 5 30; € O22 5 ETP ar9. 
— cf. Ac 1r1, 3: 1 Cor 5, It; 
Gal 2, r2, 
4-7) Mt 18, 12-14. 
Ziad ce. gH 2 g-Pt 2,26. 


j Ez Ba. EL, 12,.:70, Raley 4 cp. 
19, 10. 

act. ‘Is 49, 12°. 49; 223° 66. 12. 
cf. cp 19, 20; FP 2s 2¢- 

71 * Catec R. Ill 2, 12. 

ivr. 10; Png: ay 35 5; 24, 47. 

—v. Cp. 5; 

j2 Mc PA 43. Bee. Mt 17, 23. 

Icf. Rm 12, 15. : 

10] Cm. in 'D: 3 p. Pnt. et in 
fs. s. Marg. de — Ant. in 
reconc. err CF R). 

m Cp. 12 C(18, 19, Se. 

11-32] ye? in ae ge 2 Qdg 

12-14] * Catech IV if, pre 
“a Dt 21, 16, 17. 

: Ecli 33, 19. 


pvr. 30. — cf. cp. 21, 4. 

q cp. 19, 12. 

r Pro 23, 2%3 2 ae 8 

scf. Eph 5, 18; To. 
4, 4. 

tcf. cp. 36,:37;. 


u Ac 12, 1r. — cf. 3 Rg 8, 47. 
17-19) of. Catech. BR. “IV 11, 


I — R. ut s 
v. cf. ie % 10," 16°" Bs 50, 6. 


x Mt 21, 25; Jo 3, 7 fy Bs 
y cf. cp. 7, 6, 7. 


zcf.Jc 4, 8 


aGn 33, 4; 45, 14; 46, 29; 
-Ac 20, 37. 
b cp. a 38, 45; 2 Rg 14, 33; 


aul oh Catech. R. IV 2. 5. 
on 5, 4, 5. — cf. Ez 16, 10- 


aGn 41, 423 <4 9° 102 §;"3: 


ecf. r Rg 28, 24 
fp. 435 19. 
g vr 32. — cf. Jo 17, 10; Rm 


11, 45; Eph 2, x, 5; Col 2, 
13; Ap 3, %. 


Acf. vr. 2. 


761; Prorz0, ¥. 

j Jo 8, 35. — cf. Le 22, 28-30. 

32] Cm. ut Sup. UF, 17-19. — 
Ant. in reconc. paentt. 





posuerit fundamentum et non potuerit perficere, omnes qui vident 
incipiant illudere ei 3®dicentes: Quia hic homo coepit aedificare et 
non potuit consummare? 31 Aut quis rex iturus committere bellum 
adversus alium regem non 2sedens prius cogitat, si possit cum °de- 
cem milibus occurrere ei, qui cum viginti milibus venit ad sep 32 Alio- 
quin, adhuc illo longe agente, legationem mittens rogat ea quae pa- 
cis sunt. 334Sic ergo omnis ex vobis, “qui non renuntiat omnibus 
quae possidet, non potest meus esse discipulus. %4f/Bonum est sal; 
Isi autem sal evanuerit, in quo condietur? 35 Neque in terram ne- 
que in sterquilinium utile est, sed foras mittetur. AQui habet aures 
audiendi audiat. 
] 5 Erant autem ig he tae bce ei apabiicalt et peccatores, ut au- 
dirent illum. murmurabant pharisaei et scribae dicentes: 
Cquia hic peccatores recipit et 2manducat cum illis. 

3 Et ait ad illos parabolam istam dicens: 4 Quis ex vobis homo, 
qui habet centum oves et, “si perdiderit unam ex illis, nonne dimit- 
tit nonagintanovem in deserto et fvadit ad illam quae perierat, do- 
nec inveniat eam? 5 Et, cum invenerit eam, Yimponit in umeros suos 
gaudens, § et veniens domum convocat amicos et vicinos dicens illis: 
Congratulamini mihi, quia hinveni ovem meam, quae perierat. 7 Dico 
vobis quod ita gaudium erit in caelo super uno peccatore ipaeni- 
tentiam agente, quam super nonagintanovem iustis, qui non indigent 
paenitentia. 

8 Aut quae mulier habens jdrachmas decem, si perdiderit jdrach- 
mam unam, nonne accendit lucernam et everrit domum et quaerit 
diligenter, donec inveniat? 9% et, cum invenerit, convocat amicas et 
vicinas dicens: “Congratulamini mihi, quia inveni drachmam quam 
perdideram ?// 10 Ita, dico vobis, gaudium erit coram “angelis Dei su- 
per uno peccatore ipaenitentiam agente. 

11 Ait autem: Homo quidam habuit duos filios, 12 et dixit adu- 
lescentior ex illis patri: Pater, da mihi “portionem substantiae, quae 
me contingit. Et °divisit illis ?substantiam. 13 Et non post multos 
dies, congregatis omnibus, adulescentior filius peregre profectus est 
in ¢regionem longinquam et ibi ‘dissipavit substantiam suam *vivendo 
luxuriose. 14 Et, postquam omnia consummasset, facta est fames 
valida in regione illa, et ipse coepit egere. 15 Et abiit et adhaesit 
uni civium regionis illius, et misit illum in villam suam, ut pasceret 
porcos. 16 Et ‘cupiebat implere ventrem suum de siliquis, quas porci 
manducabant; et nemo illi dabat. 17uJn se autem reversus dixit: 
Quanti mercennarii in domo patris mei abundant panibus, ego autem 
hic fame pereo! 18 Surgam et ibo ad patrem meum et dicam ei: 
Pater, Ypeccavi “in caelum et coram te: 19 Yiam non sum dignus vo- 
cari filius tuus: fac me sicut unum de mercennariis tuis. 28 Et sur- 


gens venit ad patrem suum. Cum autem adhuc longe esset, vidit | 


illum pater ipsius et misericordia motus est et *accurrens @cecidit 
super collum eius et osculatus est eum. 21 Dixitque ei filius: Pater, 
peccavi “in caelum et coram te: iam non sum dignus vocari filius | 
tuus. 23 Dixit autem pater ad servos suos: Cito proferte stolam pri- — 
mam et induite illum et date 4anulum in manum eius et calceamenta 
in pedes eius 23 et adducite evitulum saginatum et occidite, et man- 
ducemus et fepulemur; 24 quia hic filius meus 9mortuus erat et re- 
vixit, perierat et inventus est. Et coeperunt epulari. 25 Erat autem 
filius eius senior in agro et, cum veniret et appropinquaret domui, 
audivit symphoniam et chorum 26 et vocavit unum de servis et in- 
terrogavit quid haec essent. 27 Isque dixit illi: Frater tuus venit, et 
occidit pater tuus vitulum saginatum, quia salvum illum recepit. 
28 hIndignatus est autem et nolebat introire; pater ergo illius egres- 
sus coepit rogare illum. 29 At ille respondens dixit patri suo: Ecce 
tot annis servio tibi et nunquam mandatum tuum praeterivi, et nun- 
quam dedisti mihi haedum, ut cum amicis meis fepularer; 30sed 
postquam filius tuus hic, qui ‘devoravit ?substantiam suam cum me- 
retricibus, venit, occidisti illi vitulum saginatum. 31 At ipse dixit illi: 
Fili, tu semper mecum es, et omnia mea tua sunt, 32 Epulari autem 





— 904 — 











bolas de ove perdita, de drachma amissa (15, 1-10) et de filio prodigo illis 
proponit (11-32); quia etiam sunt avari, bonum usum divitiarum illu- 
stra, praesertim parabolis de vilico iniquo (16, I-18) et de divite et Laza- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
16,1 — 17,4 








et gaudere oportebat, quia frater tuus hic Ymortuus erat et revixit, 
perierat et inventus est. 
l Dicebat autem et ad discipulos suos: Homo quidam erat dives, 
qui habebat 4vilicum, et hic diffamatus est apud illum quasi dis- 
sipasset bona ipsius. 2 Et vocavit illum et ait illi: Quid hoc audio 
de te? Redde rationem vilicationis tuae; iam enim non poteris vi- 
licare. 3 Ait autem vilicus intra se: Quid faciam, quia dominus meus 
aufert a me vilicationem? Fodere non valeo, mendicare erubesco. 
4Scio quid faciam, ut, cum amotus fuero a vilicatione, recipiant me 
in domos suas. 5 Convocatis itaque singulis debitoribus domini sui, 
dicebat primo: Quantum debes.domino meo? 6 At ille dixit: Centum 
cados olei. Dixitque illi: Accipe cautionem tuam et sede cito: scribe 
quinquaginta. 7 Deinde alii dixit: Tu vero quantum debes? Qui ait: 
Centum coros tritici. Ait illi: Accipe litteras tuas et scribe octo- 
ginta. 8 Et laudavit dominus ¢vilicum iniquitatis, quia dprudenter fe- 
cisset; quia °filii huius saeculi ¢prudentiores ‘filiis lucis in generatione 
sua sunt. 9 Et ego vobis dico: 9Facite vobis amicos de *mamona 
iniquitatis; ut, cum defeceritis, ‘recipiant vos in aeterna tabernacula. 
10 JQui lfidelis est in minimo et in maiori fidelis est, et qui in mo- 
dico iniquus est et in maiori iniquus est. 11 Si ergo in iniquo ma- 
mona fideles non fuistis, quod verum est quis credet vobis? 12 Et, 
si in “alieno fideles non fuistis, quod vestrum est quis dabit vobis ? 
13™Nemo servus potest duobus dominis servire: aut enim unum 
odiet et alterum diliget, aut uni adhaerebit et alterum contemnet. 
Non potestis Deo servire et mamonae. 

14 Audiebant autem omnia haec °pharisaei, Pqui erant avari, et 
Yderidebant illum, 15 Et ait illis: Vos estis qui ‘iustificatis vos co- 
ram hominibus. *Deus autem novit corda vestra; quia quod homi- 
nibus altum est ‘abominatio est ante Deum. 16 «Lex et prophetae 
usque ad Ioannem; ex eo regnum Dei “evangelizatur, et “omnis in 
illud vim facit. "it YFacilius est autem caelum et terram praeterire, 
— de lege unum apicem cadere. 

18 <Omnis qui dimittit uxorem suam et alteram ducit moechatur, 
et qui dimissam a viro ducit moechatur. 

19 Homo quidam erat dives, qui induebatur ditdieear’ et bysso et 
bepulabatur cotidie splendide. 20 Et erat quidam mendicus nomine 
Lazarus, qui “iacebat ad ianuam eius ulceribus plenus, 21 ¢cupiens 
saturari de @micis, quae cadebant de mensa divitis, et nemo illi 
dabat; sed et canes veniebant et lingebant ulcera eius. 22 Fa- 
ctum est autem ut moreretur mendicus et portaretur ab /angelis in 
Jsinum Abrahae; mortuus est autem et dives et sepultus est in 
hinferno. 23 Elevans autem _oculos suos, ‘cum esset in tormentis, 
jvidit Abraham a longe et Lazarum in sinu eius; 24 et ipse cla- 
mans dixit: ‘Pater Abraham, miserere mei et mitte Lazarum, ut: in- 
tingat extremum digiti sui in aquam, ut ™refrigeret linguam meam, 
quia crucior “in hac flamma. 25 Et dixit ili Abraham: Fili, recor- 
dare, quia °recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala; 
nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris. 26 Et in his omnibus 
inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut hi, qui volunt hinc 
transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. 27 Et ait: 
Rogo ergo te, pater, ut mittas eum in domum patris mei 28 (habeo 
enim quinque fratres), ut testetur illis, ne et ipsi veniant in hunc 
locum tormentorum. 29 Et ait illi Abraham: Habent ?Moysen et pro- 
phetas: Yaudiant illos. 39 At ille dixit: Non, pater Abraham; sed, 
si quis ex mortuis ierit ad eos, paenitentiam agent. 31 Ait autem 
illi: Si Moysen et prophetas non audiunt, "neque, si quis ex mortuis 
resurrexerit, credent. 

17 Et ait ad discipulos suos: @Jmpossibile est ut non veniant scan- 

dala: “vae autem illi per quem veniunt! 2 °Utilius est illi, si la- 
pis molaris imponatur circa collum eius, et proiciatur in mare, quam 
ut scandalizet unum de pusillis istis. %Attendite vobis. 4Si pecca- 
verit in te frater tuus, *increpa illum et, si paenitentiam egerit, tdi- 
mitte illi: 4 %etsi septies in die peccaverit in te et septies in die con- 
versus fuerit ad te dicens: Paenitet me, dimitte illi. 





acf. cp. 12, 12. 

2-4] Antt. in D. 8 p. Pnt. 

bcf. Mt 18, 23; 25, 19; Rm 
14, 12. 


ccf. cp. 18, 6: 
dv. Mt 25, 2. 
ecp, 20, 24. — cp. ser S 
iJ 12, 36; Eph 5, 8; 


9] + Catech. RAT S27. 
eect; cp,. £2; 333 Eli 5, 10 10; Mt 
O.90> 39;° 222 m 6, 10, 


1 Th 


17-19. 
Vr 15, 252 Mt 6,. 24: 
icf. cp. 14, 14. 

j Mt 25, Jo 23. 


ie. 10; 357; 
mcf. 1 Par 29, 14, 16. 
nMt 6, 24. 
Oech, Cp 5; 3903." 20)..47* 
oo 23, 14, 25. — cf. cp. 20, 
oo. 23, 35. 
rcp. 10, 29. — cf. cp. 18, 9- 
ov Mt 23;..28. 
g 16, 7; 1 Par 28, 9; Ps 


as 10; Pro ar, 2: Rm 8, 27. 
t Pro 16, 5. 
u Mt 11, 12, 13. — cf. Jo 1, 45. 
ve 8,1. — V. CD. 4, 43. 
t TI; 32. 
YP, 21, 33; Mt 5 
my Conc: Tid. rY XXIV 


oa hes Gs. 32°" -30s 0% 
ek Ev. in fr. 5 p. D. 2 Qdg. 


15). 
a Est 8, 15; Pro 31, 22. — cf. 


d cf. Pr 15, +46. 


fp. eb’ Mt 18, 10; Ac 12, 
15; eb 1, 13, 14. — V. cp. 


get "8 23, ‘23. 

v. Mt 11, 23; Ap 1, 

$ cf. Sap 3, I. 

4. Mt 783 83, 12. 

Lvr. 30; Jo 8, 33, 39, 53. — 
cf. Cc . 35 8; 13, I 

mcf. Zc 14, 12. 

n cf. Is $6, 24; Mt 25, 41. 

act, scps: 63:a4% Jb-21,13 5 Ps 


16, 14. 
p ye 31; cp. 24, 27; Ac 26, 22; 
2 


18 etc. 


26,. 23. 
q cf. Jo 5, 45-47; 2._Tm 3, 16. 
f. M 


rjJo 11, 46. — cf. Mt 28, 11- 
18s JO. 12,10; 11. 
a Mt 18, 7. — v. 1 Cor 11, 19. 


“vA 22, e. — v. Mt 13, 41, 


cMt 18, 6; Mr 9, 42. 
3] * Catech. R. Il 4, 1 


d Mt 18,..15, 2%, 22; 2 Th 3, 
15; Jc 5, 19, 20 

e Lv 19, 17. 

fv. Mt vd i, 

gMt. 18, 

4,5)" Catech. R. IV 7, 6; 14, 





— 995, > 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
17, 5 — 18, to 


ro (19-31). Porro ad discipulos conversus (17, 1-10), captaque occasione, 
et cuiusdam Samaritani gratum animua extollit (11-19) et vigilantiam 
commendat (20-37), simulque cum orationem, quae non modo perseve- 








hv. cp. 6, 13. 

4 Cf. ME 9;:43. 

j Mt 17, 20; 21%, 2%. 
“Mt 4x3, 31 

m Ps 77, 47; 1 Mc 6, 34. 


mcp. 12, 35. — cf. cp. 12, 273. 


othe 
t 25,30.—cf. Jb 22, 2, f 
£05 7o MoE Sy cass Gal. 6 

II- 34 Ev. in D. 13 p. Pnt. eh 
pcp. 9, 51; Mr to, 1. L173, 59). 
qcf. Jo 4, 3, 4.—v.Mt 19, t. 
7, Cl IN 23; ti he tn 4% 15. 
ne ss a4; ay 4. Lv 


Hi se Catech. R. Il 5, 34, 
tv. cp. 7, 16; 3 [40 


acp. 19, 11; Ac 
b cf. Jo 18, 36. —¥, 12, 30. 
Cvr. 23; cp. 21, 8.—cf 


13, 6. 

21] * Catech. R. IV rr, ¢ 

err Ps 10, 407724, 20:+ Jo x 
m 14, 17. 

, 6; Mt 9, 20. 


ak S538; <2? 
29; Jo 


ee p> 19, 43; 23, 


as ‘56. — cf. Am 5, 18. 
re Hy 27. 

Mt 5, 22.—v. 1 Cor 1, 8. 
fe 9.5245: MrSs 33 °125)-10; 
iris, Ae [cf. 1 Th's, 3 
j Gn 6, 5; 9) 3 Pts, so 
1 Mt 24. 38, 39. — cf. Gn 18, 


I, 7, 13; 4, 13 
16, 27; 24, 44. 
pcp. 21, ate 
qv. cp. §, 
r Gn Be _ “Sap TO, 7. 
7 24. —v. Mt 10, 39. 


’ Heb 10, 32. 
4 Ak 7, 19; m 6, 13. 
v Mt 24, 40, 41 


SEX ‘rt; §22is 47, 3) 
y Jb 39, 30; Mt 24, 28. 
z Jb 39, 30. 


1] * Catech. R. IV 1, 2. 

acp. 21, 36; Ecli 18, 22; Rm 
12.12% Eph 6, 18; Col 4, 2 : 
Th §, 17. 7 rs II, 5-10. 


62 Cor 4, t ‘ 3s 13. 
2-5] * i Pa 
ccf. cp. 16, 3. ee oi 8. 


ect..cp. 16, 8.. [Ech p52 16- a 

fAp 6, 10. — cf. Is 

eke $3233 Col. 33120 mS 
E3 heii nt Mr’ 13, 20. 

hPs 87, 

3 Ecli v8, ot £.Pt 3. 9: 

8] Ant. in fr. 2 a. vg. Nat. ri 

j Heb 10, 37. [24. 

lcp. 7, 93 17, 26-30. ae Me 

mcp. 16, 15. — cf. Mt 5, 2 

9-14] Ev. in D. 10 p. Pni is: 


14). 
RETO. 50; 12. — cf. 2 Cor 1, 9. 


ols 65, 5. 
p 4 Rg 20, §, 8; Fei 121, 4; Ac 
3, 1. — ef, vr. 14 





5 Et dixerunt “apostoli Domino: *tAdauge nobis fidem. §& Dixit 
autem Dominus: /Si habueritis fidem ‘sicut granum sinapis, dicetis 
huic arbori “moro: Eradicare et transplantare in mare; et oboediet 
vobis. 7 Quis autem vestrum habens servum arantem aut pascentem, 
qui regresso de agro dicat illi: Statim transi, reeumbe, 8% et non di- 
cat ei: Para quod cenem et “praecinge te et ministra mihi, donec 
manducem et bibam, et post haec tu manducabis et bibes? 9 Nun- 
quid gratiam habet servo illi, quia fecit quae ei imperaverat? 10 Non 
puto. Sic et vos, cum feceritis omnia quae praecepta sunt vobis, di- 
cite: °Servi inutiles sumus: quod debuimus facere fecimus. 

11 Et factum est, ?dum iret in Ierusalem, %transibat per mediam 
Samariam et Galilaeam. 12 Et, cum ingrederetur quoddam castellum, 
occurrerunt ei decem viri leprosi, rqui steterunt a longe 13 et leva- 
verunt vocem dicentes: Iesu praeceptor, miserere nostri. 14 Quos ut 
vidit, dixit: Ite, *‘ostendite vos sacerdotibus. Et factum est, dum 
irent, mundati sunt. 15 Unus autem ex illis, ut vidit quia mundatus 
est, regressus est cum magna voce ‘magnificans Deum 16et “cecidit 
in faciem ante pedes eius gratias agens: Et hic erat YSamaritanus. 
17 Respondens autem Iesus dixit: Nonne “decem mundati sunt? et 
novem ubi sunt? 18 Non est inventus qui rediret et Ydaret gloriam 
Deo, nisi hic alienigena. 19 Et ait illi: Surge, vade, quia *fides tua 
te salvum fecit. 

20 Interrogatus autem a pharisaeis %quando venit regnum Dei, 
respondens eis dixit: Non venit regnum Dei cum observatione, 
21 neque dicent: °Ecce hic, aut ecce illic. Ecce enim *%regnum Dei 
intra vos est. 

22 Et ait ad discipulos suos: ¢Venient dies quando desideretis 
fvidere unum diem Filii hominis et non videbitis. 23 Et dicent vo- 
bis: *Ecce hic et ecce illic. Nolite ire neque sectemini. 24 Nam, Jsi- 
cut fulgur coruscans de sub caelo in ea quae sub caelo sunt fulget, 
ita erit Filius hominis “in. die sua. 25 Primum autem ‘oportet illum 
multa pati et treprobari a generatione hac. 26 Et, Jsicut factum est 
in diebus Noé, ita erit et in diebus Filii hominis: 27 'edebant et bi- 
bebant, uxores ducebant, et dabantur ad nuptias usque in diem qua 
intravit Noé in arcam; et venit diluvium et perdidit omnes. 28 Si- 
militer, sicut factum est in diebus Lot: edebant et bibebant, eme- 
bant et vendebant, plantabant et aedificabant; 29 "qua die autem exiit 
Lot a Sodomis, pluit ignem et sulphur de caelo et omnes _—_ 
30 Secundum haec erit °qua die Filius hominis revelabitur. illa 
hora ?qui fuerit in 2tecto, et vasa eius in domo, Pe. descendat se 
illa, et qui in agro similiter non redeat retro. 32 Memores estote 
ruxoris Lot. 33 Quicumque ‘quaesierit animam suam salvam facere 
perdet illam; et quicumque perdiderit illam “vivificabit eam. 34 Dico 
vobis: In illa nocte erunt duo in lecto uno: unus adsumetur, et al- 
ter relinquetur: 35 Yduae erunt “molentes in unum: una adsumetur, 
et altera relinquetur; Yduo in agro: unus adsumetur, et alter relin- 
quetur. 36 Respondentes dicunt illi: Ubi, Domine? 37 Qui dixit illis: 
“Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur et _aquilae. 

Dicebat autem et parabolam ad illos, quoniam oportet @semper 

orare et non ?deficere, 2 dicens: Tudex quidam erat in quadam 
civitate , qui Deum non timebat et hominem non reverebatur. 3 Vi- 
dua autem quaedam erat in civitate illa et veniebat ad eum dicens: 
Vindica me de adversario meo. 4 Et nolebat per multum tempus. 
Post haec autem Cdixit intra se: Etsi Deum non timeo nec hominem 
revereor, 5 tamen, quia dmolesta est mihi haec vidua, vindicabo il- 
lam, ne in novissimo veniens suggillet me. 6 Ait autem Dominus: 
Audite quid “iudex iniquitatis dicit. 7/Deus autem non faciet vindi- 
ctam Yelectorum snore 'clamantium ad se die ac nocte, et ‘patien- 
tiam habebit in illis? 8 Dico vobis quia jcito faciet vindictam illo- 
rum. an Filius hominis veniens, putas, ‘inveniet fidem in 
terra 

9 Dixit autem et ad quosdam, “qui in se confidebant "tanquam 
lusti et Saspernabantur ceteros, parabolam istam: 18 Duo homines 
Pascenderunt in templum ut orarent: unus pharisaeus, et alter pu- 








— 996 — 





si Pini et gs cite cer ail el i ati 





rans sed humilis quoque esse debet (18, 1-14), tum voluntariam pau- 
pertatem inculcat (18-30). Tandem suae passioni, quam iterum praedixe- 
rat, occurrens venit lericho et inde, post sanatum caecum (31-43) et salutem 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
18, 11 — 19, 10 








blicanus. 11 Pharisaeus %stans haec apud se orabat: Deus, gratias 
ago tibi, quia Tnon sum sicut ceteri hominum, raptores, iniusti, adul- 
teri, velut etiam hic publicanus. 12 sleiuno bis in sabbato, tdecimas 
do omnium quae possideo. -13 Et publicanus a longe 9Ystans “nolebat 
nec oculos ad caelum levare, sed “percutiebat pectus suum dicens: 
Deus, “propitius esto mihi peccatori. 14 Dico vobis, descendit hic 
iustificatus in domum suam ab illo, quia_omnis Yqui se exaltat hu- 
miliabitur, et qui se humiliat exaltabitur./7 

15 Adferebant autem ad illum et infantes, ut eos tangeret. Quod 
cum viderent discipuli, *increpabant illos. 16Iesus autem convocans 
illos dixit: @Sinite pueros venire ad me et °nolite vetare eos; “talium 
est enim regnum Dei. 17¢°Amen, dico vobis, quicumque non 4acce- 
perit regnum Dei sicut puer non intrabit in illud. 

18 Et interrogavit eum quidam princeps dicens: Magister bone, 
quid faciens vitam aeternam “possidebo? 19 Dixit autem ei Iesus: 
Quid me dicis bonum?. nemo bonus nisi solus Deus. 29 Mandata 
nosti: ’/non occides, non moechaberis, non furtum facies, non falsum 
testimonium dices, honora patrem tuum et matrem’. 21Qui ait: 9Haec 
omnia custodivi a iuventute mea. 22 Quo audito, Iesus ait ei: Adhuc 
unum tibi deest: homnia quaecumque habes vende et da pauperibus 
et habebis “thesaurum in caelo; et veni, sequere me. 23 /His ille 
auditis, contristatus est, quia dives erat valde. 24 Videns autem Ie- 
sus illum tristem factum dixit: ‘Quam difficile qui pecunias habent 
in ™regnum Dei intrabunt! 25 Facilius est enim camelum per fora- 
men acus transire, quam divitem intrare in regnum Dei. 26 Et dixe- 
runt qui audiebant: Et quis potest salvus fieri? 27 Ait illis: “Quae 
impossibilia sunt apud homines possibilia sunt apud Deum. 28 Ait 
autem Petrus: Ecce °nos dimisimus omnia et secuti sumus te. 29 Qui 
dixit eis: Amen, dico vobis, nemo est qui reliquit domum aut pa- 
rentes aut fratres aut uxorem aut filios propter regnum Dei 30 et 
non recipiat ?multo plura in *hoc tempore et in *saeculo venturo vi- 
tam aeternam. 

31 Adsumpsit autem Iesus duodecim et ait illis: ‘Ecce ascendimus 
Ierosolymam, et consummabuntur omnia “quae scripta sunt per pro- 
phetas de Filio hominis. 32 YTradetur enim gentibus et “illudetur et 
flagellabitur et Yconspuetur; 33 et, postquam flagellaverint, occident 
eum, et *tertia die resurget. 34 Et ipsi “nihil horum_intellexerunt, 
et erat °verbum istud absconditum ab cis, et non intelligebant quae 
dicebantur. 

35 Factum est autem, cum appropinquaret Tericho, “caecus quidam 
sedebat secus viam mendicans. 36 Et, cum audiret turbam praete- 
reuntem, interrogabat quid hoc esset. 37 Dixerunt autem ei quod 
@Tesus Nameenus transiret. 38 Et clamavit dicens: Iesu, @fili David, 
miserere mei. 39 Et qui praeibant /increpabant eum ut taceret; ipse 
vero multo aa clamabat: Fili David, miserere mei. 49 Stans autem 
Tesus iussit illum adduci ad se. Et, cum appropinquasset, interroga- 
vit illum 41 dicens: 9Quid tibi vis faciam? At ille dixit: Domine, ut 
videam. 42 Et Iesus dixit illi: Respice, “fides tua ‘te salvum fecit. 
43 Et jconfestim vidit et sequebatur illum ‘magnificans Deum. Et 
Momnis plebs, ut vidit, dedit laudem Deo. 

] Et 4ingressus perambulabat Iericho. 2 Et ecce vir nomine Za- 

chaeus, et hic princeps erat publicanorum et ipse dives, 3 et 
bquaerebat videre Iesum, quis esset, et non poterat prae turba, quia 
statura pusillus erat. 4 Et praecurrens ascendit in arborem °sycomo- 
rum, ut videret eum, quia inde erat transiturus. 5 Et, cum venisset 
ad locum, suspiciens Iesus vidit illum et dixit ad eum: Zachaee, 
festinans descende, quia hodie 4in domo tua oportet me manere. 
6 Et festinans descendit et °excepit illum gaudens. 7 Et, cum vide- 
rent omnes, /murmurabant dicentes quod ad hominem peccatorem 
divertisset. 8 Stans autem Zachaeus dixit ad Dominum: Ecce dimi- 
dium bonorum meorum, Domine, 9do pauperibus et, si quid aliquem 
hdefraudavi, ‘reddo quadruplum. 9 Ait Iesus ad eum: Quia hodie 
Jsalus domui huic facta est, eo quod et ipse “filius sit Abrahae. 1°™”Ve- 
nit enim Filius hominis quaerere et salvum facere quod perierat. 





q Mt 6, 5. — cf. - 22, 413 
Dn 3, 25; Ac 7, 

r cf, cP: 16, 15; Ap 4 17. 

7212 Catech. R. 111 4, 9. 


¢t Dt 14 Pp. £2, 42: 

13) * cf. Catech. R ING 3 $8 
Meek 58% y IPS: 144. 28 
1 Esg, rig v cp. 23, 48. 

x Ps 50, 3; 78, 9; Ez 16, 63: 
Dn 9, 19. — cf. Heb 2, 17 
1 Jo 2, 2; 4, 10. 

ycp. 14, 11. — v. Mt 23, 12. 

15-17] Mt 29, 13, 15; Mr 10, 


z cf. vr. 39. [13-16. 
aMt: 18, 3... Och. My 6; 30: 
c cf. Jo Sa! 3209" 

aol. ep. By 134 Jc F,21. 
18-30] Mt 109, os 29: Mr ro. 

17-30. — cf. 10, 25-28. 

e cf. isd sere Mt 25, 24. 
f Ex 20, 12-16; Dt 5, 16-20. — 


v. Mt §, 21, 27; M1324. 


Acp. 12, 33. — cf. cp. 16, 9; 
19, 8; Ac 2, 45; 4, 34, 35, 
r Tm 6,.18; 10. 

# Mt 6, 109, ei — cf. vr. ha 

Ith; Ez 33; 31. 

lcf. 1 Cor 1, 26. — v. Mt 13. 

mv. Mt 12, 28. [22 

ncD. I, 37. — v. Mt 19, 26. 


oN t 4. 20, 22*°> Me 12 18,26. 

pcp. 14, 16. qc. Jb 42, 10. 
»IMet"6,. 33% 

s Mt 12, 32: Eph 1, 21; Heb 
a ‘ — cf. cp. 20 35. 

31-33] Mt 20, 17-19; Mr xo, 
32-34. 

&cp.'0, S83. 135 22677. FE: 1G, 


31-13] Ev. etc. in D.Ong. [28. 
“uPs 21; Is 52..13-§3,-12 etc. 
— cf. cp. 24, 25-27, 46; Jos, 
39. — v. Mt 26, 24. 
g2) v. Mt 20, 19. 
v 9, 44; 23, rr5' Mt 27, 3 
Fo 18, 30, Dt 2, 23; 3; 
13. — cf. ef 21,° BY. 

x Mt 27, 26-31. 
y Mr 14, 65; 15, 
OVS EDO, 22. 
ac. cp. 24, 
bcp. 


19. — v. Mt 
[24, 67. 
25. — v. Mrog, 3¥.. 


45. — cf. cp. 24, 16. 
35-43 Mt 20, 20-34; Mt 1o, 
o' J0; 93-4: 8: 


i ’ [46-52. 

d Mt 2, 23; Mr 1, 24 etc. 

ev. Mt tT; ¥; O3r 2s 

io vr. 15. [Ong. 
41] Antt. 

i: r 10, 36. 


é cp. a “i 8, ste 


1-10] Ev. in anniv. dedic. eccl. 
5s 6, 9). 

acp. 18, 35; — cf. Mt 20, 20; 

6 cf. Jo. 12, 2r.. [Mr ro, 46. 

c3 Rg 10, 27; Am 7, 14. — 
cf: cp. 17, 6 


é cls cp.'3, 33 ecp. 10, Be 

PFRACHH1S;. 2 

iss cp. 12, 33: 18, 22; Mt pre 
cp. 3, 14. 

4 Ex 22, 1.—Nm 5, 6, 7: 2 Rg 

9g] v. ur. 5, 6. 32, 0: 

jAc 16, 31. [Gal 3, 7. 


lcp. 16, 24; Rm 4, 11, 12, 16: 


mCP. § 32; 1S, 4; Ez 34, 11- 
16; Mt 10, 6; Jo3, 17; 1Tm 
5 te. 





— Oot > 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
19; tz-— 20; 3 


Zachaeo allatam (19, 1-10), postque suum ad Patrem proximum iter illu- 
stratum (11-27), lerusalem ascendit, eamque tanquam rex mitis (28-38) 
turbisque plaudentibus ingreditur (39-44). At, quia templum mun- 


eS oe ee 








m CD. 24, 21. — cf. cp. 17, 20; 


ar; 

read Ev. in fss. s. Ludovici 
et s. Stephani regum etc. 

12-27] cf. Mt 25, 14-30; Mr 
13, 34. 


OL JO-%, 20s 

Svr. 27. — cf. Mt 23, Ee ee 
Cor 15, 2 

tcp. 16, 10; 1 Cor 4, 2. — cf. 
1 Tm EE 


u Jo 11, 44; 20, 7; Ac 19, 12. 
v2 Mc 14, 30. 

CEs 52" Cor, -E4,2°%3: 

y2Rg af 16; Jb 9, 20; 15, 6. 


zMt 18, 32. 

acp. 8, 18; 12, 48. — v. Mr 
4, 25. 

b cf. Mt 21, ‘i 

ccp. 20, 16; Mt 22, 7. — cf. 
1 Rg t5, 


33. 
d Mr 10, 32. — v. cp. 18, 31. 
SEM £Din0, SEs “IOx 30, 
29-38 Mt 21, 1-9; Mr 11, I- 
ei Jo 12, 12-16. — cf. Zc 


fe a a}. — v. Mt 21, 17; 
GIT, 13." . 

g cf. Mr 14, 13. 

30) v. Mt 21, 1-3. 

rye cp. 23, 53. 


2) the 
ee i. ep. at 15, 16. 
? Hab 3, 1%, 
sy Gy Rv. in D. 9 p. Pnt. (41- 
44,_49, 47 
41-44] cf. CD. 13, 34, 35; 23; 
28-31. 
scf. Jo 11, 35; Heb 5, 7 
t 32, 29. 
ucf. Jo 12, &. 
vv. cp. 17, 2 
om 29, 3; 37, "33: Jr 6, 6; Ez 
2: 26, 8. — cf. cp. 21, 20. 
a Bs 136, 9; Os 14, 1; Nh 


3, 
zcp. va 6; Mt 24, 2 


at Pt 2, 12. — cf. cp. 1, 68, 
48: 7, 16, Dn 9, 4. 

45-47] Mt 21, 12-16; Mr rz, 
15-18. — cf. Jo 2, mer6. 

46,47) Antt. in fr. 3 p. D. 1 


ya t 21, 46. 
icp. 21, 38; Mr 12, 37. 


1-8] Mt 21, 23-17; Mr 11, a7 

acp. 19, 47. 133 

6 Acid, 13.6), 123 

Ci. “Ez ,.2:0t43 Jot r-a5ecAc 
4, 7. 





11 Haec illis audientibus, adiciens dixit parabolam, eo quod esset 
prope Ierusalem, et quia “existimarent quod confestim regnum Dei 
manifestaretur. 12 Dixit ergo: Homo quidam nobilis abiit in °regio- 
nem longinquam accipere sibi regnum et reverti. 13 Vocatis autem 
decem servis suis, dedit eis ?decem mnas et ait ad illos: Negotia- 
mini Ydum venio. 147Cives autem eius oderant eum et miserunt le- 
gationem post illum dicentes: *Nolumus hunc regnare super nos. 
15 Et factum est ut rediret, accepto regno, et iussit vocari servos, 
quibus dedit pecuniam, ut sciret quantum quisque negotiatus esset. 
16 Venit autem primus dicens: Domine, mna tua decem mnas ad- 
quisivit. 17 Et ait illi: Euge, bone serve: quia ‘in modico fuisti fi- 
delis, eris potestatem habens super decem civitates. 18 Et alter venit 
dicens: Domine, mna tua fecit quinque mnas. 19 Et huic ait: Et tu 
esto super quinque civitates. 29 Et alter venit Boge nvh Domine, ecce 
mna tua quam habui repositam in “sudario; 1timui enim te, quia 
homo Yausterus es: tollis “quod non posuisti ‘: metis quod non se- 
minasti. 22 Dicit ei: YDe ore tuo te iudico, *serve nequam; sciebas, 
quod ego homo austerus sum, tollens quod non posui et metens 
quod non seminavi, 2%et quare non dedisti pecuniam meam ad 
mensam, ut ego veniens cum usuris utique exegissem illam? 24 Et 
adstantibus dixit: Auferte ab illo mnam et date illi qui decem mnas 
habet. 25 Et dixerunt ei: Domine, habet decem mnas. 26 Dico au- 
tem vobis, quia ?omni habenti dabitur, et abundabit; ab eo autem 
qui non habet, et quod habet auferetur ab eo. 27 ’Veruntamen ini- 
micos meos illos, bqui noluerunt me regnare super se, adducite huc et 
Cinterficite ante me. 

28 Et, his dictis, 4praecedebat eascendens Terosolymam. 


29 Et factum est, cum appropinquasset ad Bethphage et fBetha- 


niam Yad montem, qui vocatur Oliveti, misit %duos discipulos suos 
30 dicens: Ite in castellum quod contra est; in quod introéuntes 
invenietis pullum asinae alligatum, “cui nemo unquam hominum se- 
dit: solvite illum et adducite. 31 Et, si quis vos interrogaverit : Quare 
solvitis? sic dicetis ei: Quia Dominus operam eius desiderat. 32Abie- 
runt autem qui missi erant et ‘invenerunt, sicut dixit illis, stan- 
tem pullum. 33 Solventibus autem illis pullum, dixerunt domini eius 
ad illos: Quid solvitis pullum? 34 At illi dixerunt: Quia Dominus 
eum necessarium habet. 35 Et duxerunt illum ad Iesum. Et iactan- 
tes vestimenta sua supra pullum imposuerunt Tesum. 36 Eunte autem 
illo, Jsubsternebant vestimenta sua in via. 37 Et, cum appropinqua- 

ret iam ad descensum montis Oliveti, coeperunt lomnes turbae di- 
scipulorum gaudentes laudare Deum voce magna msuper omnibus, 
quas viderant, virtutibus 38dicentes: ’"Benedictus qui venit rex in 
nomine Domini, Ppax in caelo, et gloria in excelsis. 39 Et @quidam 
pharisaeorum de turbis dixerunt ad illum: Magister, increpa disci- 
pulos tuos. 4 Quibus ipse ait: Dico vobis, quia, si hi tacuerint, 
‘lapides clamabunt. 

41 Et, ut appropinquavit, videns civitatem *flevit super illam di- 
cens: 42 Quia ‘si cognovisses et tu, et quidem in hac die tua, quae 
ad pacem tibi! Nunc autem uabscondita sunt ab oculis tuis. 4% Quia 
Vvyenient dies in te, et “circumdabunt te inimici tui vallo et circum- 
dabunt te et coangustabunt te undique 44 et Yad terram prosternent 
te et filios tuos, qui in te sunt, et *non relinquent in te lapidem su- 
eer cee at eo quod non cognoveris “tempus visitationis tuae. 

5 Et ingressus in templum coepit eicere vendentes in illo et 


Bish 46 dicens illis: Scriptum est, ’ quia 9domus mea domus ora- 


tionis est’; vos autem fecistis illam ; ¢speluncam latronum ’. 
47Et erat docens cotidie in templo. Principes autem sacerdo- 
tum et scribae et principes plebis *quaerebant illum perdere 48 et 
non inveniebant quid facerent illi; ‘omnis enim populus suspensus 
erat audiens illum. 
2 Et factum est in una dierum, “docente illo populum in templo 
et evangelizente, bconvenerunt principes sacerdotum, et scribae 
cum senioribus, 2 et aiunt dicentes ad illum: Dic nobis “in qua po- 
testate haec facis? aut quis est qui dedit tibi hanc potestatem? 3 Re- 








— 998 — 





daverat (45-48) et pharisaei murmurabant, eos refutat et iudicium eis pa- 
ratum adnuntiat (20, 1-18); quapropter irascuntur et ut Dium capiant 
in sermone interrogant de tributo Caesari solvendo (19-26) deque resurre- 








spondens autem Iesus dixit ad illos: interrogabo vos ee ego unum 
verbum. Respondete mihi: 4 ¢Baptismus Ioannis de caelo erat an ex 
hominibus? 5 At illi cogitabant intra se dicentes: Quia, si dixeri- 
mus de caelo, dicet: “Quare ergo non credidistis illi? §6Si autem di- 
xerimus ex hominibus, plebs universa lapidabit nos; certi sunt enim 
Ioannem /prophetam esse. 7 Et responderunt se nescire unde esset. 
8 Et Iesus ait illis: Neque ego dico vobis in qua potestate haec 
tacio. 

9Coepit autem dicere ad plebem parabolam hanc: Homo plan- 
tavit %vineam et hlocavit eam colonis et ‘ipse peregre fuit multis 
temporibus. 10 Et in tempore /misit ad cultores servum, ut de fru- 
ctu vineae darent illi: ‘qui caesum dimiserunt eum inanem. 11/Et 
maddidit alterum servum mittere; illi autem hunc quoque caeden- 
tes et "adficientes contumelia dimiserunt inanem. 12Et addidit tertium 
mittere; qui et illum vulnerantes eiecerunt. 13 Dixit autem dominus 
vineae: Quid faciam? Mittam °filium meum dilectum: forsitan, cum 
hunc viderint, verebuntur. 14 Quem cum vidissent coloni, cogitave- 
runt intra se ’ dicentes : Hic est heres: Yoccidamus illum, ut nostra 
fiat hereditas. 15 Et ‘eiectum illum extra vineam occiderunt. Quid 
ergo faciet illis dominus vineae? 16 *Veniet et ‘perdet colonos istcos, 
et “dabit vineam aliis. Quo audito, dixerunt illi: Absit. 17 lle autem 
Vadspiciens eos ait: Quid est ergo quod scriptum est: 

?Lapidem, quem reprobaverunt aedificantes, 
hic factus est in caput anguli?’ 

18 yOmnis qui ceciderit super illum lapidem conquassabitur, “su- 
per quem autem ceciderit, “%comminuet illum. 19 Et °quaerebant prin- 
cipes sacerdotum et scribae mittere in illum manus illa hora et ti- 
muerunt populum; cognoverunt enim quod ad ipsos dixerit simili- 
tudinem hanc. 

20 Et Cobservantes miserunt insidiatores, qui se iustos simularent, 
dut caperent eum in sermone, ut traderent illum principatui et po- 
testati °praesidis, 21 et interrogaverunt eum dicentes: Magister, /sci- 
mus quia recte dicis et doces et Ynon accipis personam, sed viam 
ADei in veritate doces. 22Licet nobis “ributum dare /Caesari an 
non? 23/Considerans autem ™dolum illorum dixit ad eos: Quid 
me tentatis? 24 Ostendite mihi “denarium. Cuius habet imaginem et 
inscriptionem? Respondentes dixerunt ei: Caesaris. 25 Et ait illis: 
°Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. 
26 Et non potuerunt verbum eius ?reprehendere coram plebe, et mi- 
rati in responso eius tacuerunt. 

27 Accesserunt autem quidam 9Ysadducaeorum, ‘qui negant esse 
resurrectionem, et interrogaverunt eum 28 dicentes: Magister, Moy- 
ses scripsit nobis: ’*Si frater alicuius mortuus fuerit habens uxorem 
et hic sine liberis fuerit, ut accipiat eam frater eius uxorem et su- 
scitet semen fratri suo’; 29 septem ergo fratres erant, et primus ac- 
cepit uxorem et mortuus est sine filiis, 20 et sequens accepit illam 
et ipse mortuus est sine filio, 31 et tertius accepit illam, similiter et 


omnes septem et non reliquerunt. semen et mortui sunt. 32 Novis- 
sime omnium mortua est et mulier. 33In resurrectione ergo cuius 
eorum erit uxor? siquidem septem habuerunt eam uxorem. 34 Et ait 


illis Iesus: #Filii huius saeculi “nubunt et traduntur ad nuptias; 39 illi 
vero, qui “digni habebuntur “saeculo illo et resurrectione ex mortuis, 
neque Ynubent neque ducent uxores 36 *neque enim ultra mori pote- 
runt; 7aequales enim angelis sunt et >filii sunt Dei, cum sint ¢filii 
resurrectionis. 37 Quia vero resurgant mortui, et 2Moyses ostendit 
ésecus rubum, sicut dicit: ’/Dominum Deum Abraham et Deum 
Isaac et Deum Tacob ’. ’, 38 Deus autem non est mortuorum, sed vivo- 
rum; Yomnes enim vivunt ei. 39 Respondentes autem quidam scriba- 
rum /dixerunt ei: Magister, bene dixisti; 494et amplius non aude- 
bant eum quidquam interrogare. 
41 Dixit autem ad illos: Quomodo dicunt Christum filium esse Da- 
vid, 42 et ipse David dicit in Jibro Psalmorum: 
’mDixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis, 
43donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum ’? 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


20, 4-43 








deps"2§;° 18, -2%;.1J0 53; 325 


ecp. 7, 30; Mt 21, 32. 


fcop. x 76; Me oy eat Jo 5, 
32. — V. 9. 

9-19] Mt 21, 33-46; Mr 12, 
I-I2. 

g Ps 79, 9; Is 5, 1; Mt 21, 28. 
Gn 8, II, 12. 

4 Mt 25, 14, 15. — cf. Mr 23, 


id” 2 Par 36, .15;°16i 

lv. Mt 21, 35. 

mMt 22 4. 

ncf. Ac 5, 41. 

ov. Mt 3, 17. 

roe ze es — cf. Jo 1, 11; 


AS xg fe 

r'ct. t rS ae. E35, Els 
§ Ch IME. 45.5053: 25%5 F9- 

tcf. cp. 19, 27. 


u Mt 21, 43; Ac 13, 46; 18,-6; 


28, 28. — cf. Mt 8 11, 12. 
vcf. Mr ope * 
x Ps 117 — v. Ac 4, 


23. 

aa ta Sie ait 7 

y is 6, 14, 15; KM 9, 32, 33; 
IP 8. 


tt 29 
z Dn 2, 34, 35, 44, 45. 
aSap 11 20; Am 9, 9. 
bcp. 19, 47, 48; 22, 2. 
20-38] Mt 22, 25-32; Mr 12, 
13-27. 
ccp. 6, 7; 14, 1. °— cf. cp. 11, 
543 Jo 8, 6. t32. £5>.2'7:20: 


f. vr. 26; Ecli 
eMt 27 2, 11: 28, 14. — v. 
{Ac 23,:24. 
v. Ac 10, 34 
Ac 18, 26. — ef. Ac 13, 10. 
iMt 17, a5 
Pe B,.B35 3; 
l cf. Jb §. ke Ps 2: 16, 17. 
m cf. or 12, 16. 
nv, Mt 18 28. 
oRm1 
oa) % 
pc Bs ee 2 
qMt 5 16,1; sheds 
27,38] BE, in n fs. ss. *Reli (or. 
r Ac 23, 8. cf. Ac 4, 2. 
$ci; Di: 25, 35: 
tcp. 16, 8. — v. cp. 6. 
aie: 17, 27; Mt 24 38. ge’ 


it 222 2T. 
vr. 20. [r; 


35. 
ee 5, 41; 2 Tht, 5, rr. — 
cf. cp. 21, 36.—v. Mt 22, 8, 
x cf. vr. 8, 30. — v. Mr 10, 30. 
21 Cor 15, §4 55; AP 21, 4. 


acf. Heb 2, 7; 9 [Jo 3, 2 

b cf. Ps 81, 6; Ria Sigs 233° i 
ccf. x Cor 15; 52. — V- cp. 
dvr. 2 [10, 6. 
@ Ex 3, 1-4, 17.— cf. Rm 11, 2. 
J Ex 3, 


ae Ac 17, 28. — v. Rm 14. 8. 
h Mr 12, 28. — cf. Mt 22 34. 
+ Mt 22, 46; Mr12,. 34. 
41-44] Mt 22, 41-45; Mr 12, 
j on 7. 

Guz, a Jo 7; ye 


1 Ac I, 20. — cf. cp. 3, 4. 

m Ps 109, 1; Ac 2, 34, 35; Heb 
I, 13. — cf. 1 Cor 1S, 25: 
Heb 10, 13. 





2990 = 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
20, 44— 21, 36 


ctione mortuorum. Ad silentium vero redactis (27-40) Messiae excel- 
lentiam demonstrat et disputationibus finem ponit turbas monens ut a 
scribis caveant (41-47). Suis autem interrogantibus de templi eversione 








ncf. Rm 1, 3, 4. 
45-47] Mt a3. 1, 2, 5-7; Mr 12, 
38-40. — cf. cp. II, 43. 
OCD, If, 43. P. Cp. 14,7, 8. 
q Pp. It, 39; 16, 14.—cf. Mt 
Mt 6, 5,7. [23, 14, 25. 
$4G:'3, °2. 


1-4] Mr 12, 41-44. 
a4 Rg 12, 9. 
bJo 8 Se — cf. Mt 27. 6. 


cc 
i ay 2 Cot 6, 2, 12. 


e Ph f cf. Cpe 18) £2. 

5-36] at 24, 1-51; Mr 43, 1-37. 

$2 Mc 3, 2-7: 9, 16. 
V. CD..17, 22... § CD, 19/h84- 

ig Acs; 657: 

Jr 29, 8; Eph 5, 6; Col 2, 
8; 2 Th 2, 3; 1 Jo 3, 7. 

m Jr 14, 14; 1 Jo 2, 18. 

ncf. cp. 17, t 

o Dn 7, 22. ee Mt 3, 2; 4,17. 

9-19] Ev. in cm. Mm. et in fs 
triumphi s. Crucis. 

92. Th 2;°2. -°@ Apt) * 

r2 Par 15, 6. Stet Ap. 6, 4. 

sIs 19, 2. ¢Ap 6, 12. 

u Ac 11, 28; Ap. 6, 8. 

vecp. 11, 16; t 16, 1. — cf. 
vr. 25: AB 335.203. 

12-19] cf. Mt 10, 17-22. 

py A 12, 11. — v. Mt 23, 34. 

C4, 33 §, 18; 8, 3; 12, 4; 

16, 24; 24, 27; 2 Cor 57, 23. 

z Ac 16, 19. — cf. Ac 27, 24; 
2 Tm 4, 16, 17. 

a Ac 17,6; 18, 12; 24, 1; 25, 6 

6cf. Ph 1, "Sr r4, 19. 

CD: . F2,) FIs t 10, 19. 


d cf. Here a7 £ t,° 9: 

e Ac 6, Ac 4, 14. 
cf. cp. Cae < Mt 10,7 53% 
ty 10, Fs ‘i 15, 18-21.—— 


18] * \ Catech fi R.1V 9,73. (34. 
fs +22) 75 1 Rg 14, 45; Ac... 
* Catech. I I 6, 17. — Ant. 

<A cm, Ap. et in is s. Luciae. 


jRm 5, 7; Jc 1, 3. — cf. Mt 
10, 22; 24, 13 

l2 Par Is, 4 a3 cp. 9, 24: 

m Vv. Cp. a 43. [Heb ro, 34: 
n Dn 9, 2 

ais 34, 8, 63, 4; - 

p Vv. CD. 24, 27. tit te: et 7,8. 

q cp. 23, 29. 

oe Th 2, 16. — cf. 1 Me 1, 
64; 2, 49; 3 Mc 5, 20. 

a Dt’ 28, 64. 


Me be 2. ag Ps: 78,':z3-Is 


wet Pra 14, 6; Dn 12, 7; Rm 
25. — cf. Gn 15-16. 

Potpe Ev. in D. 1 Ado. 

v Is. 13, 10; 24, 23 etc; Ap 6 


13. — cf. Is 14, 12; 34, 6. 
& PS"64-"8. vA 
y cf. Is 24, 4. [25, 31. 


zs Mt 26, 64; Mrg, 1. et. Mt 
28] Ant. in Nativ., Dini et in 
- -reconc. paenit. 


a 10, 15; 22, 26. 
&bRm 13, ey 
cRm 8, 233 
31, (32)] Ant. ie Nati.  Diii. 
dv. cp. 8, 27. 


{x, 68. 
Se * 5. athe cp. 


é cp. he 17; Ps ror, 27; Is 51, 6; 2 Pt 3, 10. — cf. Mt 5, 18: Heb 12, 27. 
v. Mt 24, 34, 35. 
g Rm 13, 13; 1 Th 5, 6, 7; 


23, 25. 33) 
bene mor. 
5, 3, 4. — cf. cp. 12, 40. 

37; 18, 1. — v. Mt 24. 42. 





es. 9, 12; Is s. II-13; 24,17; 1 Th 5, 3 


44 David ergo Dominum illum vocat; et “quomodo filius eius est? 
45 Audiente autem omni populo, dixit discipulis suis: 46 Atten- 
dite a scribis, qui volunt ambulare in stolis et amant °salutationes 
in foro et °primas cathedras in synagogis et ?primos discubitus in 
conviviis, 47 {qui devorant domos viduarum simulantes longam ora- 
tionem. Hi accipient “"damnationem ‘maiorem. 
2 Respiciens autem, vidit eos, qui *mittebant munera sua in °ga- 
zophylacium, divites; 2 vidit autem et quandam viduam pau- 
perculam mittentem aera “minuta duo. 3 Et dixit: Vere dico vobis 
quia ¢vidua haec pauper plus quam omnes misit; 4nam omnes hi ex 
abundanti sibi miserunt in munera Dei, haec autem ex eo %quod 
deest illi, fomnem victum suum, quem habuit, misit. 

5 Et quibusdam dicentibus de templo, quod bonis lapidibus et 
9donis ornatum esset, dixit: 6 Haec quae videtis, hyenient dies, in 
quibus ‘non relinquetur lapis super lapidem, qui non destruatur. 7 “Ye 
terrogaverunt autem illum dicentes: Praeceptor, J/quando haec erunt, 
et quod signum, cum fieri incipient? 8 Qui dixit: /Videte ne seduca- 
mini; multi enim venient in nomine meo dicentes: "Quia ego sum, 
et °tempus appropinquavit; nolite ergo ire post eos. 9 Cum autem 
audieritis proelia et seditiones Pnolite terreri: Yoportet primum haec 
fieri, sed nondum statim finis. 

10Tunc dicebat illis: "Surget gens contra gentem et regnum ad- 
versus regnum. 11 Et *terraemotus magni erunt per loca et pesti- 
lentiae et ‘fames terroresque de caelo et “signa magna erunt. 12 Sed 
ante haec omnia inicient vobis manus suas et persequentur Ytra- 
dentes in synagogas et “custodias, Ytrahentes ad “reges et “praesi- 
des propter nomen meum; 1% °continget autem vobis in testimo- 
nium. 14 Ponite ergo in cordibus vestris “non praemeditari quemad- 
modum. respondeatis. 154Ego enim dabo vobis os et sapientiam, 
cui non poterunt resistere et ‘contradicere omnes adversarii vestri. 


16 Trademini autem 9a parentibus et fratribus et cognatis et amicis, }° 


et morte adficient ex vobis, 17 et “eritis odio omnibus propter no- 
men meum, 18 et icapillus. de capite vestro non peribit: 19 in pa- 
tientia vestra "possidebitis animas vestras. 

20™Cum autem videritis circumdari ab exercitu Terusalem, tunc 
scitote quia appropinquavit "desolatio eius. 21 Tunc qui in Iudaea 
sunt fugiant ad montes, et qui in medio eius discedant, et qui in 
regionibus non intrent in eam. 22 Quia °dies ultionis hi sunt, Put 
impleantur omnia quae scripta sunt. 239Vae autem praegnantibus 
et nutrientibus in illis diebus! Erit enim pressura magna super ter- 
ram et ‘ira populo huic. 24 Et cadent in ore gladii et *captivi du- 
centur in omnes gentes, et ‘Ierusalem calcabitur a gentibus, udonec 
impleantur tempora nationum. 


25 Et Yerunt signa in sole et luna et stellis, et in terris “pressura 


gentium prae confusione sonitus maris et fluctuum, Sicreneetitae ho- — 


minibus prae timore et exspectatione, quae supervenient universo or- 
bi; nam Yvirtutes caelorum movebuntur, 27et tunc videbunt Filium ho- 
minis venientem in nube “cum potestate magna et maiestate. 28 His. 
autem fieri incipientibus, respicite et “levate capita vestra, quoniam 
Sappropinquat °redemptio vestra. 

29 Et dixit illis similitudinem: Videte ficulneam et omnes arbores: 
30 cum producunt iam ex se fructum, scitis quoniam prope est aestas. 
31 Ita et vos, cum videritis haec fieri, scitote quoniam prope est re- 
gnum Dei. 324Amen dico vobis quia non praeteribit generatio haec, 
donec omnia fiant. 33 ¢Caelum et terra transibunt; verba autem mea 
non transibunt. 

34 Attendite autem vobis, Mne forte graventur corda vestra in cra- 
pula et ebrietate et “curis huius vitae, et ‘superveniat in vos repen- 
tina dies illa; %5/Jtanquam laqueus enim superveniet in omnes qui 
sedent super faciem omnis terrae. 36*Vigilate itaque omni tempore 
Sete 118 89; Is 40, 8; 1 Pt 1, 
341 * Catech. R. III 7, 10. 34- 36) v. sae g. pees ad’ postul. gr. 

1 Pt 4, 7. — cf. cp. 17, 28. hcp. Mt 24, 


4 
36) >. a tee Orat. DNIC. yee 12, 








— 1000 — 


‘ee 





(21, 1-7), quae ventura sunt praedicit et ad vigi'antiam hortitur (8-38). 
2. De passione, morte et resurrectione DNIC. (22, 1-24, 53). Dum sacerdotes eius 
Mortem moliuntur (22, 1-6). Ditus in passionis suae memoriam Eucha- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
21, 37 — 22, 41 








orantes, ut ‘digni habeamini fugere ista omnia quae futura sunt et 
™stare ante Filium hominis. 

37”krat autem diepus docens in templo, noctibus vero °exiens 
morabatur in monte, qui vocatur Oliveti. 38 Et Pomnis populus ma- 
nicabat ad eum in templo audire eum. 

2 2 Appropin inquabat autem “dies festus azymorum, qui dicitur Pa- 

scha, 2 et “quaerebant principes sacerdotum et scribae quomodo 
lesum interficerent, timebant vero plebem. 3 Intravit autem °Satanas 
in 4Iudam, qui cognominabatur Iscariotes, unum de duodecim. 4 Et 
abiit et locutus est cum principibus sacerdotum et €magistratibus, 
quemadmodum /illum traderet eis. 5 Et gavisi sunt et pacti sunt pe- 
cuniam illi dare. 6 Et spopondit et quaerebat opportunitatem, ut /tra- 
deret illum Jsine turbis. 

7 Venit autem dies azymorum, in qua necesse erat occidi pascha. 
8 Et misit Petrum et Ioannem dicens: Euntes parate nobis pascha, 
ut manducemus. 9 At illi dixerunt: Ubi vis paremus? 10 Et dixit ad 
eos: Ecce, “introéuntibus vobis in civitatem occurret vobis homo qui- 
dam .amphoram aquae portans: sequimini eum in domum in quam 
intrat 11 et dicetis patrifamilias domus: Dicit tibi ‘Magister: Ubi est 
jdeversorium, ubi pascha cum discipulis meis manducem? 12 Et ipse 
ostendet vobis:4cenaculum magnum, stratum, et ibi parate. 13 Eun- 
tes autem ™invenerunt sicut dixit illis et paraverunt pascha. 14 Et, 
cum facta esset hora, discubuit, et duodecim “apostoli cum eo 

15 Et ait illis: Desiderio desideravi hoc pascha manducare vobis- 
cum, antequam patiar. 16 Dico enim vobis quia ex hoc non man- 
ducabo illud, °donec impleatur in regno Dei. 17 Et, ‘accepto calice, 
Pgratias egit et dixit: Accipite et dividite inter vos. 18 4Dico enim 
vobis quod non bibam de generatione vitis, donec regnum Dei ve- 
niat. 19 Et, taccepto pane, ?gratias egit et fregit et dedit eis dicens: 
8Hoc est corpus meum, ‘quod pro vobis datur: hoc facite in meam 
commemorationem. 2° Similiter et calicem, postquam cenavit, dicens: 
8Hic est calix “novum “testamentum in sanguine meo, qui pro vo- 
bis fundetur. 21 Veruntamen ecce manus tradentis me “mecum est 
in mensa. 22 Et quidem Filius hominis, Y’secundum quod definitum 
est, vadit; veruntamen vae homini illi per quem tradetur! 2% Et ipsi 
coeperunt quaerere inter se, quis esset ex eis qui hoc facturus esset. 

42Facta est autem et contentio inter eos, quis eorum videretur esse 
maior. 25 Dixit autem eis: Reges gentium “dominantur eorum, et qui 
potestatem habent super eos "benefici vocantur. 26 “Vos autem non 
sic; sed *qui maior est in vobis fiat sicut minor, et qui praecessor est si- 
cut ministrator. 27Nam quis maior est, “qui recumbit an qui ministrat ? 
nonne qui recumbit ? «Ego autem in medio vestrum sum sicut qui mini- 
strat. 28Vos autem estis qui permansistis mecum /in tentationibus meis, 
2%et ego Ydispono vobis, sicut disposuit mihi Pater meus, regnum, 3ut 
edatis et bibatis super mensam meam in regno meo et ‘sedeatis super 
thronos iudicantes duodecim tribus Israél. 31Ait autem Dominus: Si- 
mon, Simon, ecce /Satanas expetivit vos ut ‘cribraret sicut triticum; 
32 ego autem “rogavi pro te, ut non deficiat fides tua, et tu aliquando 
conversus “confirma fratres tuos. 33 Qui dixit ei: Domine, tecum para- 
tus sum et °in carcerem et ?in mortem ire. 34 At ille dixit: %Dico tibi, 
Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter abneges nosse me. 

Et dixit eis: 257™Quando misi vos sine sacculo et pera et calceamen- 
tis, nunquid aliquid defuit vobis? 36At illi dixerunt: Nihil. Dixit ergo 
eis: Sed nunc qui habet sacculum tollat: similiter et peram ; et qui non 
habet vendat tunicam suam et emat gladium. 37 Dico enim vobis quo- 
niam adhuc “hoc quod scriptum est oportet impleri in me: ’ ‘Et cum 
iniquis deputatus est ’. Etenim “ea quae sunt de me finem habent. 38At 
illi dixerunt: Domine, ecce duo Ygladii hic. At ille dixit eis: *Satis est. 

39 Et egressus ibat Ysecundum consuetudinem in montem Oliva- 
rum. Secuti sunt autem illum et discipuli. 4° Et, cum pervenisset ad 
locum, dixit illis: *Orate ne intretis in tentationem. 41 Et ipse avul- 
sus est 6; eis eARK NO, iactus est ne et, “positis genibus, orabat 


tls 53, I z ee. vr. 49; Mt 26, 51; Mr ra. 
seuit fs Ey. ‘in fs Orat. ON C. larga) * 39] v. Fe: 26, 59. y cf. 
26, 36-46; Mr 14, 32-42. t4,7.—cf. Mt 6,1 





bef. cep... 20,235; Jessen ae 
mRm 14, 10; 2. Cor 5, 10. 
cf. Ap 6, 17. 
ncp. 19, 47. — v. Mt 26, 55. 
oO cp. 22, 39.—cf. Jo 8, 1; 18, 2 
p cf. cp. 19, 48. [hebd. 
I-23, 53] Passio pro fr. 4 met. 
1,2] Ant. in fr. 6 p. D. Pass. 
1,2] Mt 26, 2-5; Mr 14, 1, 2. 
acf. Ex 2. 13; 1 Cor 5, 7. — 


v. Jo 6 
b cp. 20, : — cf. Mt 21. 26. 
3-6] Mt 26, 14-16; Mr 14, 10, 


11. — cf. Jo 13, 2, 27, 30. 
€ ef. AG s.:3. 
dcp. 6, oe Mt 27,3; Ac x, 
16. — cf. 30: 6, PEs 27, 4: 
ONE. $2 2° ROS ATs. So 24 26. 
fv. Mt 20, 18, ro. 
gcf. Mt 26, 5; 27, 24. 


‘7-14] Mt 26, 17-20; Mr 14, 


A cf. x Rg 10, 3. 

tcf. Mt 23, $a a Jo 11, 28. 
OC. CDOS: 7. lAcr, RO 
m cf. cp. 19, 32. ncf.cp.6 
15-20] Ev. in fs. Euch. Cordis I 
15] Ant. in fr. 5 p. D. Pass. 


o cf. vr. 30; v8 14, 15; Ap 19, 
p vr. By ft.15,36. Lo. 
17) * Catech. II 4, 36. 


q Mt 26, 29; ii 14, 25. 

19-20] Mt 26, 26-28; Mt 14, 
22, 24; © Cor 11, 23-25. 

r Ac 27, 35. 

s 1 Cor 10, of — cf. Jo 6, 52- 

tv. Mt 20, 28 55. 

19, 20] * Conc. Trid, s. XIII ¢ 


1 et can, 2. — * Catech. R. I] 
4 2%. f1,4 $2, 19, 21 74, 72, 
uv.2 Cor 3, 76. 
v Ex 24, 8. — ef. Jr 31, ar 7 
9, 11; Heb 13, 20. 
21-23] Mt 26, 21-24; Mr 14, 
18-21. — cf. Jo 13, 21-26. 
x cf. Ps 40, 95 0 73, 38, 
Bad 23° 2: 
24301 Ev. in fs. "s, Apollinaris 
9, 46; Mro, 33. 
25-37 Mt 20, 25-28. — cf. Mt 
1-4; Mr 10, 42-45. 
at “Pt 5:3 6 (Ech prdi.). 
ecp. 9, 48. — cf. Mt 23, It. 
Oey: en. $2. 37. 
e cf. ye 13, 4 
28-30] V. “i. in oct. ss. Pt. et 
f cf. Heb 2, 18; 4, hes FP. 
of 2 Tm 2, 12. EMt 8, rz. 
cf. vr. 16; P- 13, 2: 14,15; 


i Mt 10, 28; P 3,2 

31) > Leonis ix Epit ‘ad oa: 
C. —* Innoc. II ad Cone: : 
non. (an. 1140).—*Conc. oa 
s. IV cp. 4. —* Leoris XIII 
encycl. « Immortale Dei ». — 
* Catech. V rs, 6. 

2154) ut inj. vr. 39. —_R. et 

All. in fs. et oct. s. Pt.Ap. 
31-34] cf. Mt 26, 31-35; Mr 


14, 27, 31; Jo 13, 3 rs 
jcf. Jb x, 6-12: 2, 1-6: 2 Cor 
res a? og oe 


1Am 09, 9. ee Jo 16, 32. 
m.Ch.-10 47. 8, 1%, BS. 


nm cf. Jo 21, 15- -16. 
o cf. Ac 12, 4. p cf.Jo 21, 19. 
qcf. Mt 26, 33-35; Mr 14, 29- 
so Jo 13, 37, 38. 10. 
ie es 50, 4s a Mt 10, 


. Cp. 24, 44; Ac 1, 16.— Vv. 
“ep. 13, 33. 


14, xcf. Mr 14, 
cp. 21, 37; iy 18, ¥,"s 
a Ac 7, 60. — cf. cp. 18, rr. 


40-46] Mt 





— ee 








EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
22, 42 — 23, 12 


ristiam instituit (7-23), discipulos ad humilitatem adhortatur, Petro 
infallibilitatis charismate instruit (24-34) atque in montem Olivarum ve- 
niens agonizat (35-46), horaque praefinita vinctus (47-53) ad Caipham 








6 Heb 5, 7 

ech Mt 20,222, 

dv. Mt 6, tro. 

é Re 19, 5; Mt 4, 11 etc. 
cf. 


14. 

43; bat Mak in fs. pretiosissimi 
Sang. DNJC. 

44) Vile R.U 5, 13. — v. 

t 26 

46] v. Mt 26, 

47-53] Mt 26, “7 -56; Mr 14, 
43-50; Jo 18, 3-11. 

g Vr. 4. 


h cf. vr. 37. 
iJo 8, 2. — cf. Jo 18, 20. 
jcf. Mt 26, 18, 45; Jo 12, 27; 


16, 4. 

1 Eph 6, 0" Col 1, 
Cc 2 

m Mt 26, 87: og 14, 53, 54. 

fe) 18. 

1 Mt ee 60-75; Mr 14, 

66-72; Jo 18, 16-18, 25-27. 

ov. Mt 26, 3. 


13. — cf. 


pcf. Ac 12, 15. 
q Mt 19, 26; Mr 10, 2r. 


rvV.. 34. 
Scf. Ac..3,-23; 14. 
63-65] a 26, 67, 68; Mt 14, 


65; a 23% 
Ct: 


vv. Mt a7,°x 

x cf. Ac 22, 5. 

66-71] cf. Mt 26, 63-66; Mr 
14, 61-64; Jo 18, 19-21. 

y Jo 10, 24, 25. — v. Mt 1, 16. 

z Jo 3, 12; 8, 45. 


dev 16, 19; Ac 7, 56; Heb 


ie ’ Rit 14, 33 
¢ CP. 23; 3. — cf. Mt 26, 23. 


1-25] Mt 27, 11-31; Mr 1s, 1- 
20; Jo 18, PS se 16. 
one 14. — ch. Ac 17, 6, 7; 


» 5. 
hurt cp. 20, -35. 
ccf. Jo 6, 15. — v. vr. 37, 38; 
Mt 2, 2; Jo 18, 36, 37; Ac 
AY, 9. 
dcf. 1 Tm 6, 13. — Vv. cp. 
22, 


70. 
evr. 14, 22; Jo 18, 38. — cf. 
nut a7, 24; Ac 3, 213% xr Pt 


fe ? ‘14; Jo x, 43; 2, 12. 
gv. ~ 4 te 


3 Mr 6, 14. 
9] Ant. = 5 s. Jo. Nepom. 


Icp. 18, 32. 
m Ac 4, 27. — cf. Ps 2, 2. 


cp. 7 
“cp. 23, 30; "Mt 27, 39. — cf. 
Casi 





42 dicens: bPater, si vis, transfer ‘calicem istum a me; ¢veruntamen 
non mea voluntas, sed tua fiat. 43 ¢Apparuit autem illi angelus de 
caelo /confortans eum. Et factus in agonia prolixius orabat. 44 Et 
factus est sudor eius sicut guttae sanguinis decurrentis in terram. 
45 Et, cum surrexisset ab oratione et venisset ad discipulos suos, 
invenit eos dormientes prae tristitia. 46 Et ait illis: Quid dormitis? 
surgite, YJorate, ne intretis in tentationem. 

47 Adhuc eo loquente, ecce turba; et qui vocabatur Iudas, unus 
de duodecim, antecedebat eos et appropinquavit Iesu, ut oscularetur 
eum. 48]esus autem dixit illi: Iuda, osculo Filium hominis tradis? 
49 Videntes autem hi, qui circa ipsum erant, quod futurum erat di- 
xerunt ei: Domine, si percutimus “in gladio? 50 Et percussit unus 
ex illis servum principis sacerdotum et amputavit auriculam eius 
dexteram, 51 Respondens autem Iesus ait: Sinite usque huc. Et, cum 
tetigisset auriculam eius, sanavit eum. 52 Dixit autem Iesus ad €0s, 
qui venerant ad se, principes sacerdotum et Ymagistratus templi et 
seniores: “Quasi ad latronem existis cum gladiis et fustibus. 53 Cum 
tcotidie vobiscum fuerim in templo, non extendistis manus in me; 
sed Jhaec est hora vestra et 'potestas tenebrarum. 

54mComprehendentes autem eum duxerunt ad domum principis 
sacerdotum: ™Petrus vero sequebatur a longe. 55 Accenso autem 
igne in medio °atrii et circumsedentibus illis, erat Petrus in medio 
eorum. 56Quem cum vidisset ancilla quaedam sedentem ad lumen 
et eum fuisset intuita, dixit: Et hic cum illo erat. 57 At ille negavit 
eum dicens: Mulier, non novi illum. 58 Et post pusillum alius vi- 
dens eum dixit: Et tu de illis es. Petrus vero ait: homo, non 
sum. 59Et, intervallo facto quasi horae unius, alius quidam ?adfir- 
mabat dicens: Vere et hic cum illo erat; nam et Galilaeus est. 60 Et 
ait Petrus: Homo, nescio quid dicis. Et ‘continuo adhuc illo loquente. 
cantavit gallus. 61 Et conversus Dominus Yrespexit Petrum. Et re- 
cordatus est Petrus verbi Domini, sicut dixerat: Quia ’*priusquam 
gallus cantet, ter me *negabis’. 62Et egressus foras Petrus flevit amare. 

63 Et viri, qui tenebant illum, illudebant ei caedentes. 64 Et ve- 
laverunt eum et percutiebant faciem eius et interrogabant eum di- 
centes: *Prophetiza, quis est qui te percussit? 65 Et alia multa “bla- 
sphemantes dicebant in eum. 

66 Et Yut factus est dies, convenerunt “seniores plebis et prin- 
cipes sacerdotum et scribae et duxerunt illum in.concilium suum 
dicentes: ¥Si tu es Christus, dic nobis. 67 Et ait illis: *Si vobis di- 
xero, non credetis mihi; 68si autem et interrogavero, non respon- 
debitis mihi neque dimittetis. 69 Ex hoc autem erit Filius hominis 
sedens “a dextris virtutis Dei. 7° Dixerunt autem omnes? Tu ergo 
es Filius Dei? Qui ait: °Vos dicitis quia ego sum. 71 At illi dixe- 
runt: Quid adhuc desideramus testimonium ? ipsi enim audivimus 
de ore eius. 

3 Et surgens omnis multitudo eorum duxerunt illum ad Pilatum. 

2 Coeperunt autem illum accusare dicentes: Hunc invenimus 
4subvertentem gentem nostram et oprohibentem tributa dare Caesari 
et dicentem °se Christum regem esse. 3 Pilatus autem interrogavit 
eum dicens: Tu es “rex Iudaeorum? At ille respondens ait: ?Tu 
dicis. 4 Ait autem Pilatus ad princines sacerdotum et turbas: @Nihil 
invenio causae in hoc homine. 5 At illi invalescebant dicentes: Com- 
movet populum docens per universam Iudaeam, fincipiens a Galilaea 
usque huc. §& Pilatus autem audiens Galilaeam interrogavit si homo 
galilaeus esset. 7 Et, ut cognovit quod de 9Herodis potestate esset, 
remisit eum ad Herodem, qui et ipse Ierosolymis erat illis diebus. 

8 Herodes autem, viso Iesu, gavisus est valde; “erat enim cu- 
piens ex multo tempore videre eum, feo quod audierat multa de eo 
et Jjsperabat signum aliquod videre ab eo fieri. 9 intereorines autem 
eum multis sermonibus, at ipse nihil illi respondebat. 1° Stabant 
autem principes sacerdotum et scribae constanter accusantes eum. 
11 [Sprevit.autem illum Herodes cum exercitu suo et illusit indutum 
veste alba et remisit ad Pilatum. 12 Et ™facti sunt amici Herodes 
et Pilatus in ipsa die; nam antea inimici erant ad invicem. 


ae 








— 1002 





adducitur, Petri trinam negationem perfert (54-62), illuditur, ducitur ad 
Pilatum (63-23, 1) ab eoque innocens morti damnatur (2-25). Ad Cal- 
varium vadens mulieres consolatur (26-31), crucifixus carnificum et 


EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 


23, 13-53 








13 Pilatus autem, convocatis principibus culcalnaad et “magi- 
stratibus et plebe, 14 dixit ad illos: Obtulistis mihi hunc hominem 


quasi “avertentem populum, et ecce ego coram vobis interrogans 


énullam causam invenio in homine isto ex his in quibus eum ac- 


cusatis. 15 Sed neque Herodes; nam °remisi vos ad illum, et ecce 
nihil dignum morte actum est ei. 16?Emendatum ergo illum @%dimit- 
tam. 17 Necesse autem habebat dimittere eis per diem festum unum. 


18 Exclamavit autem simul universa turba dicens: ’Tolle hunc et 
dimitte nobis Barabbam, 19 qui erat propter seditionem quandam 
factam in civitate et *homicidium missus in carcerem. 29 Iterum au- 
tem Pilatus locutus est ad eos volens dimittere Iesum. 21 At illi 
succlamabant dicentes: Crucifige, crucifige eum. 22 Iile autem tertio 
dixit ad illos: ‘Quid enim mali fecit iste? ‘Nullam causam mortis 
invenio in eo, ?corripiam ergo illum et dimittam. 23 At illi insta- 
bant vocibus magnis postulantes ut crucifigeretur, et invalescebant 
voces eorum. 24 Ft Pilatus adiudicavit fieri petitionem eorum. 25 Di- 
misit autem illis eum, qui *propter homicidium et seditionem missus 
fuerat in carcerem, quem petebant; “Iesum vero tradidit voluntati 
eorum. 

26 VEt, cum ducerent eum, apprehenderunt Simonem quendam 
cyrenensem venientem de villa et imposuerunt illi crucem portare 
post Iesum. 

27 Sequebatur autem illum multa turba ectes f et mulierum, quae 
fplangebant et lamentabantur eum. 28 Conversus autem ad _ illas 
Tesus dixit: YFiliae Ierusalem, nolite flere super me, sed super vos 
ipsas flete et super filios vestros; 29 quoniam *ecce venient dies, in 
quibus dicent: 7Beatae steriles, et ventres qui non genuerunt, et ubera 
quae non lactaverunt. 39 Tunc incipient jaicere montibus: ’ Cadite 
super nos, et collibus: Operite nos’. %1Quia, “si in 4%viridi ligno 
haec faciunt, in arido quid fiet? 

32 Ducebantur autem et alii duo nmequam cum eo, ut interfice- 
rentur. 

33 Et @postquam venerunt in locum qui vocatur Calvariae, ibi 
crucifixerunt eum et /latrones, unum a dextris et alterum a sinistris. 
ye Iesus autem dicebat: 9Pater, dimitte illis; “non énim sciunt quid 
aciunt. 

tDividentes vero vestimenta eius miserunt sortes. 

35 Et jJstabat populus spectans, et deridebant eum principes cum 
eis dicentes: 'Alios salvos fecit, se salvum faciat, “si hic est ™Chri- 
stus Dei °electus. 36Illudebant autem ei et milites accedentes et 
Pacetum offerentes ei 37 et dicentes: ™Si tu es ¢rex Iudaeorum, sal- 
vum te fac. 38Erat autem et superscriptio scripta super eum litteris 
graccis et latinis et hebraicis: HIC EST @REX IUDAEORUM. 
9rUnus autem de his, qui pendebant, latronibus blasphemabat eum di- 
cens: Si tu es “Christus, *salvum fac temetipsum et nos. 49 Respon- 
dens autem alter increpabat eum dicens: Neque tu times Deum, 
quod in eadem damnatione es? 41 Et nos.quidem iuste, nam digna 
factis recipimus; “hic vero nihil mali gessit. 42 Et dicebat ad Iesum: 
Domine, “memento mei, “cum veneris in regnum tuum. 43 Et dixit 
illi Iesus: Amen, dico tibi, hodie mecum eris in “Paradiso. 

44vErat autem fere hora sexta, et tenehrae factae sunt in uni- 
versam terram usque in horam nonam. 45 Et “obscuratus est sol, 
et *velum templi Scissum est medium. 6 Et clamans voce magna 
Iesus ait: Pater, ’2in manus tuas commendo spiritum meum’. Et 
haec dicens °exspiravit. 47 Videns autem centurio quod factum fuerat 
4glorificavit Deum dicens: Vere hic homo iustus erat. 48 Et omnis 
turba eorum, qui simul aderant ad spectaculum istud et videbant 
quae fiebant, “percutientes pectora sua revertebantur. 49 fStabant 
autem omnes noti eius a longe et %mulieres, quae secutae eum erant 
a Galilaea, haec videntes. 

50Et ecce vir nomine Ioseph, qui erat decurio, vir bonus et 
iustus 51 (hic non consenserat consilio et actibus eorum), ab Ari- 
mathaea civitate Iudaeae, “qui exspectabat et ipse regnum Dei. 
52 Hic accessit ad Pilatum et petiit corpus Iesu; 53 et depositum 





MV. CP. 24, 20. 


ovr. If. 

pvr. 22. — cf. Ac §, 20. 

q Ac 3, 13. 

rjJo 19, 15. — cf. Ac 21, 36; 
225322: 


SV. 255 2AC ay td. 


tcf. vr. 41; Jo 8, 46. 


“Jo 19, 16. — cf. Mt 17, 12. 
v Mt 27, 32. — cf. Jo 19, 17. 
* Be a Mt 11, 17. — cf. 


7,28] "2. mss IO, 22: 
fe 2, Sit 2e5 7 etc; 

z cp. 19, 43. — V. Cp. 17, 22. 

2I, By, rey 1 Cor 7, 26. 

3 Os x0 T3 


6, 16. — cf. 
2, 19: hy 9, 
ccf. Pro ¥¥, 3i° ": Pt ye & 
d Ez 20, 47. 


32-49] cf. Mt 27, 33- 56; Mr 


15, 22-41; Jo 19, 17- 
33] R. in fs.-7 dol. BM v 
ée Jo 19, 18. — cf. Mt 20, 21. 


37] * Catech. R. ill 6, 25. 


[< Mt 5, 4 
9, 33° ‘tt 20, 22. — V. 
Cc 3, 17. 
ee 21,729; Jo 19, 23- 
. 16, 143. Ps_at; 8: x8. 
icf. cp. 4, 23. 


mcf. CP. 4, 3, 9- 
eps 2498: 9, 20. — cf. x Rg 


24, 
cp. 9, 35; Is 41, 1. — cf. x 


t-2,-4. 
pb cf. Ps 68, 22; Mt 27, 48. 
q vr. 
r cf. Nit 27, 44. 
scf. Mt 26, 5 
in rg 


4; Jo 10, 18. 
5% ] Ev. 


oni Latr. (40- 


gorda) Antt. et RR. in Parasc. 
o 8, 46. — cf. Ac to, 38. 
irs * Catech. R. R. IV 11, 10. 


4 2O5c2Sy 
ee i Catech. R. I 6, 6; 


“2 4% 12, 4; Ap 2, 7. — cf. 
Gn 2, 

y Am 8, 9. — cf. Jo ro, 14. 

z cf. Ecli Rif 30. 

a Ex 26, 31-33; 2 Par 3, 14. 

49). 2. ‘ui 27, 45, 40. 
Ps 30, 6; Ac chee. — cf. r 
Pt '4,°2o. 

ccf. Jo ro, 18. 


py Mt 5, 16. 
YES .1ts 
ne; “Ps 37, ta; 87, 9. 
gvr. §5; Jo 19, 25. — V. cp. 


ae 
sm -56] = 27, 5 -61; Mr ts, 
2-4 0 19, 38-42. 
jole. hit’, np oe”? Mr 15, 43. 
cp. 2, 25, 3 











EVANGELIUM 
SECUNDUM LUCAM 
23, 54 — 24, 39 


latronis miseretur, moriens vero centurionem et plures adstantes ad se 
trahit (32-49). Tandem e sepulcro resurgens (50-56) mulieribus (24, I-12), 
Emmaum peregrinantibus (13-32), Petro (33-35) et undecim apparet (36-43) 








écf. Is 53, 9. 

ich. Ch 29,30. 

53] v. Mr 15, 46, — Ant. in 
s. ss. sind. D. N, 

i Mr 15, 42. 

mcp. 24, 1. — cf. Jo 19, 39. 

n Ex 20, 10; Dt 5, 14. 

1-12] Mt 28, 1-8; Mr 16, 1-8; 


Jo 20, 53. 

acp. 23, 56. 

5 Mt 27, 60. — cf. Jo 11, 38. 

¢ Jo 20, 12; Ac 1, 10... — cf Is 
$4.33; 290-Y, #28;°'20; 4; *¥2; 
6; 95-Ze FT, 8-12, 

d vr. 37. 

ecf. Ap 1, 18. 

fcp. 9, 22, 44; 13, 23; Mt 16. 
21, 17, 21, 22. — Vv. Vr. 44. 

§ Jo 2, 26° 32,36, 

A cf. Jo to, 18. 

tcp. 8, 3. 

jvr. 41; Mr 16, 14. — cf. Gn 

LJo 1% 40. (45, 26. 

-Mr 16, 12, 13. 


mcf. cp. 10, 1; Mt 18, 20. 

oO: oe OF. Pdede, 

e (15-17). J 
vr. 31. — cf. Jo 20, 14; 21, 4. 

18-20] Ant. in fr. 5 p. D. 2 9. 

ov. Mr1, 24. [Psch. 

Pcp. 7, 163 13, 13. — v. Mt 
Cy ee oe 

q Ac 1,1; 2, 22. —cf. Ac 7, 22. 

r Ac 2, 23; 5, 30; 13, 27, 28; 
t Th 2,.x5. A 

Sep. 23, 13, 35; Ac 3, 13. 
cf. x Cor 2, 8. 

t cf cp, a, 68: 2,38: Mt 20, 
285: 2° FE 2.128: 

ep Pad ely 

vvr. 12; Jo 20, 3-10. 

25] v. ur. 15-17. 

x vr. 7, 44, 46; Cp. 9, 22; Heb 
2, 10; 42..2; 3 FU, 32. 


v. Ac 3, 18; 17. 3. 
26] * ie ag R. IV 16, 12. — 


a Gn. 3, 15; 12, 3; Nm 21,0: 
24, 7: Dt 18,15. — cf. Jo 


I, 45; 5, 46, 

27, 30) Antt. in fre. 2-5 p. D. 
3 p. Psch. 

b2 7, 12-16; Is 7, 14; 9, 6; 
§2, 13-53, 12; 61; 1; ht 43,55 
6; Dn 7, 13. 14; 9, 24-27; 
Mic's5;2; ‘Ze 63.1259; 95 22; 
10; 13, 7; Mi 3, 1; 4, 2.°— 


cf. Ac 13, 27. 
ccf. Mr 6, 48. 
20] V. in sb. in Albis et T. P. 
C26. 1s. 


ecp. 22, 19. 
bos vr. 16; 4 Rg 6, 17. 
cf. Ps 38, 4; Jr 20, 9. 


i vr.45. 

icf. Ac 1, 14. 

11 Cor rs, 4, 5. 

34| Cm. in fr. 2, et V. All. in 
fr. 4. Psch. — V. in T. P. 

351 V. All. in D. 2° p. Psch. et 
Ms. v. de ss. Sacr. — Ant. in 


fr. 6 p. D. 3 p. Psch. 
MV. VY. 30. 31. 
nv. Ac 2, 42. 
36-47) Ev. in fr. 3 p. Psch. (56, 


36-39) Antt. in frp. Psch. [39). 
ox Cor 15, 5. 
p cf. Mt 14, 26. [et Clav. 


38, 39] Ant. et R. in fs. ss. Lanc. 





involvit sindone et tposuit eum in monumento exciso, fin quo non- 
dum quisquam positus fuerat. 54 Et dies erat parasceves, et sabba- 
tum iilucescebat. 55 Subsecutae autem 9mulieres, quae cum eo ve- 
nerant de Galilaea, viderunt monumentum et quemadmodum positum 
erat corpus eius 56 et revertentes ™paraverunt aromata et unguenta, 
et sabbato quidem siluerunt “secundum mandatum. : 

Una autem sabbati valde diluculo venerunt ad monumentum 

portantes, “quae paraverant, aromata 2 et invenerunt lapidem 
revolutum a monumento. 3 Et ingressae non invenerunt corpus Do- 
mini Iesu. 4 Et factum est, dum mente consternatae essent de isto, 
ecce “duo viri steterunt secus illas in veste fulgenti. 5 Cum “time- 
rent autem et declinarent vultum in terram, dixerunt ad illas: Quid 
quaeritis “viventem cum mortuis? §&Non est hic, sed surrexit: re- 
cordamini /qualiter locutus est vobis, cum adhuc in Galilaea esset, 
7dicens quia ’ oportet Filium hominis tradi in manus hominum pec- 
catorum et crucifigi et die tertia resurgere’. 8 Et 9recordatae sunt 
verborum eius. 9 Et “regressae a monumento nuntiaverunt haec omnia 
illis undecim et ceteris omnibus. 10 Erat autem "Maria Magdalene et 
‘Ioanna et Maria Iacobi et ceterae, quae cum eis erant, quae dicebant 
ad apostolos haec. 11 Et visa sunt ante illos sicut deliramentum verba 
ista, et jnon crediderunt illis. 12 Petrus autem surgens cucurrit ad 
monumentum et procumbens vidit 4linteamina sola posita et abiit. 
secum mirans quod factum fuerat. 

13 Et ecce “duo ex illis ibant ipsa die in castellum, quod erat 
in spatio stadiorum sexaginta ab Ierusalem, nomine Emmaus. 14 Et 
ipsi loquebantur ad invicem de his omnibus quae acciderant. 15 Et 
factum est, dum fabularentur et secum quaererent, et ipse Iesus 
appropinquans ibat cum illis: 16 ”oculi autem illorum tenebantur, ne 
eum agnoscerent. 17 Et ait ad illos: Qui sunt hi sermones, quos 
confertis ad invicem ambulantes, et estis tristes? 18 Et respondens 
unus, cui nomen Cleophas, dixit ei: Tu solus peregrinus es in Ie- 
rusalem et non cognovisti quae facta sunt in illa his diebus? 19 Qui- 
bus ille dixit: Quae? Et dixerunt: De °Iésu Nazareno, qui fuit vir 
Ppropheta, Ypotens in opere et’sermone coram Deo et omni populo? 
20 et Tquomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et *principes 
nostri in damnationem mortis et crucifixerunt eum? 21 Nos autem 
sperabamus, quia ipse esset ‘redempturus Israél; et nunc super haec 
omnia tertia dies est hodie quod haec facta sunt. 22 Sed et mulieres 
quaedam ex nostris terruerunt nos; “quae ante lucem fuerunt ad 
monumentum 2%et, “non invento corpore eius, venerunt dicentes 
'se etiam visionem angelorum vidisse, qui dicunt eum vivere. 24 Et 
abierunt “quidam ex nostris ad monumentum et ita invenerunt sicut 
mulieres dixerunt, ipsum vero non invenerunt. 

25 Et ipse dixit ad eos: O stulti et tardi corde ad credendum 
in omnibus quae locuti sunt prophetae! 26 Nonne haec “oportuit 
pati Christum et ita intrare in Ygloriam suam? 27 Et “incipiens a 
@Moyse et “omnibus prophetis interpretabatur illis in omnibus Scri- 
pturis, quae de ipso erant. 28 Et appropinquaverunt castello quo 
ibant, et ipse se °finxit longius ire, 29 et 4coégerunt illum dicentes: 
Mane nobiscum, quoniam advesperascit, et inclinata est i dies. 
Et intravit cum illis. 3®Et factum est, dum recumberet cum ‘is, 
faccepit panem et benedixit ac fregit et porrigebat illis. 31 Et 9aperti 
sunt oculi eorum, et cognoverunt eum; et ipse evanuit ex oculis 
eorum. 

32 Et dixerunt ad invicem: Nonne “cor nostrum ardens erat in 
nobis dum loqueretur in via et ‘aperiret nobis Scripturas? 33 Et sur- 
gentes eadem hora regressi sunt in Ierusalem et invenerunt congre- 
gatos undecim et Jeos qui cum illis erant 34 dicentes ‘quod surrexit 
Dominus vere et apparuit Simoni. °%5 Et ipsi narrabant quae gesta 
erant in via, et ™quomodo cognoverunt eum in “fractione panis. 

36 Dum autem haec loquuntur, 9°stetit Iesus in medio eorum et 
dicit eis: Pax vobis: ego sum, nolite timere. 37 Conturbati vero et 
conterriti ?existimabant se spiritum videre. 38 Et dixit eis: Quid 
turbati estis, et cogitationes ascendunt in corda vestra? 39 Videte 








— 1004 — 














atque, apostolis praedicandi munere collato, in caelum ascendit (44-53). -EVANGELIUM 
Prologus seu de Verbi Dei aeterna (1-5) et temporali generatione (6-18). SECUNDUM LUCAM 
1 Divinitas D.ni N. sermonibus et miraculis vitae ipsius publicae demonstratur \1,19-12,50). 24, 40-53 

manus meas et pedes, quia ego ipse sum; @palpate et videte quia 1 Jo 1, 1. — cf. Jo 20, 27; 

spiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis habere. 4° Et, ret. “Ge 16, Pare Gn see 

cum hoc dixisset, ostendit eis manus et. pedes. 41 Adhuc autem illis | ¢ Jo ar, i? 10; ¥ Psch. 


‘non credentibus et mirantibus *prae gaudio, ‘dixit: Habetis hic 
aliquid quod manducetur? 42 At illi obtulerunt ei partem piscis assi 
et favum mellis. 43 Et, cum manducasset coram eis, sumens reliquias 
“dedit eis. 

44 Et dixit ad eos: YHaec sunt verba quae locutus sum ad vos, 
cum adhuc essem _vobiscum, quoniam “necesse est impleri omnia 
quae scripta sunt in “lege Moysi et %prophetis et “psalmis de me. 
45 Tunc “aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas. 46 Et dixit 
eis: Quoniam sic scriptum est, et sic *oportebat Christum pati et 
resurgere a mortuis tertia die 47 et praedicari in nomine eius °pae- 
nitentiam et remissionem peccatorum “in omnes Gentes dincipientibus 
ab Ierosolyma. 48 “Vos autem testes estis horum. 49 Et ego mitto 
fpromissum Patris mei in vos; vos autem sedete in phat quoad- 
usque Yinduamini virtute “ex ‘alto. 

50 ‘Eduxit autem eos foras in Bethaniam et elevatis manibus suis 
benedixit eis. 51 Et factum est, dum benediceret illis, /recessit ab 
eis et ferebatur in caelum. 52 Et ipsi ‘adorantes regressi sunt in 
Ierusalem ™cum gaudio magno, 53 et “erant semper in templo lau- 
dantes et benedicentes Deum. Amen. 


j Mr 16, 19; Ac x, 9, 10. 


#Ac 1, 12. — cf. Jb 11, 18. 
#2 Ac 2, 46; 3, 1 


sriucs aint ae EMt 28, 9, 17. 
’ > ’ bed 





42,44] Antt, in fr. ; ‘a 5 Dp. D. 

u Ac 1, 4; 10, 41%. 

[22, 37. 
f, cp. 


2-22; 68, 
109, I; 117, 22-26. 
ig 43% tg Jb 33, 16; 

4 16, 14; I Jo i 25; 
Py s a7 * Cateck. Ret 4, t= 
Alls in Diz pi) Psch. 
(a 26. — cf. vr. 44. 
mare 5, 31. — on ag £j “ 
citi xepore £32 n 12 
21,°28; is 2, , 6; 3s 5 be 


M1 r; eye t 28, 19; 


e Ac 8, 32 etc 
4 1” Catech. °R. “ir 33 2r; 77235; 
, i“ 26; 15, 26; Ac 1, 4. — 
Ac 2, 16, ‘b 333 Eph 1, a 
S 131, 9; Col 
ts 12. 


SANCTUM JESU CHRISTI 


EKVANGELIUM 


SECUNDUM IOANNEM 


N “principio erat “Verbum et Verbum erat apud 
Deum, et “Deus erat Verbum. 2 Hoc erat in prin- 
cipio apud Deum. 3 4Omnia, per ipsum facta sunt, 
et sine ipso factum est nihil, quod factum est; 
4¢n ipso vita erat, et ‘vita erat lux hominum: 
Set Mux in tenebris lucet, et tenebrae eam non 
comprehenderunt. 6 Fuit homo /'missus ‘a Deo, cui 
mm =<!) nomen erat Ioannes. 7 Hic venit ‘in testimonium, 

ut testimonium perhiberet de lumine, jut omnes crederent per illum. 

8!Non erat ille lux, sed ut “testimonium perhiberet de lumine. 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 


1, 1-13 








a Gn ts hr. 
Ap. 1, 8. 
o> 3 19, 13. — cf. ie a rm 


— cf. Col 1, 17; 


cf. Rm 
1-14] “iy in Nat. Dii i tad 2M. 


1] * Catech, R. I 3, 8. — Ant. 

in Circom, Dii. 
dvr. 10; 1 Cor 8, 6. — cf. Ps 
, 6; [ur. 14 


€ cp. 5,26; 11, 25; 14,6; rJJo 5. 
fep. 8, 12;.9, 5; 12,46. [11, 20.. 


sey cp. 31, J9, 12, 35. 
9mErat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in 333 28. 

hunc mundum: 19 in "mundo erat, et mundus per ipsum factus est 07) Gro Bat wv in vg. et fs. 
et mundus eum non cognovit. 11 oln propria venit, et Psui eum @non icp. 3, 26; 5, 33; 10, 42. 
receperunt; 12 quotquot autem receperunt eum, rdedit eis potestatem | jAc 10, 4. 

filios Dei fieri, his *qui credunt in nomine eius, 13 ‘qui non ex san- ivr. 20. Moe cf. cp. 5, 354 
guinibus “neque ex voluntate carnis neque ex voluntate viri, sed Yex og 4 we Ae bo a te 4 Jo 
11} * Catech. R. I 4, 11 ocf. Mt 21, 38. pcp. <i ; Mr 3, 21. acp. 5, 43. — se ie 33 rf rie: 
12] * Catech. R. II 2, 5; IV 9, 10. 1 JO 235 BR S547 f. Gal 26. siv.. Jo §. 

15, 50. — cf. Mt 16, 17. uRm 9g, 8; 1 Pt 1, 23. 13] 1 * Catech. iV. ¥2;: 32. v cf. iy : “18; I Pt 4,33; 








— 1005 — 














EVANGELIUM A loanne B. semel et iterum testimonio accepto (19-34) sibi eius discipu- 
SECUNDUM IOANNEM | dos adgregat (35-51) eosque omnipotentem sese manifestans in nuptiis 
1, 14-51 Canae ad fidem praeparat (2, 1-12). lerusalem autem ascendens domum 

141 * Conc. Ephes. (en, 431) | Deo nati sunt. 14 Et °Verbum “caro factum est et Yhabitavit in nobis; 


can.1, 5 et 8 etc.—R. in Nat. 
Dai, — V. in fs. ss. Fam. J. 
M. J. et Fugae in Aeg. 
*xRm 1, 3; 8, 3.—cf. Gal. 4, 
y Ap 7, 15; 21,3. [4; Ph2, 7,8 
Z-Cp..2,) 12s Le 9, 323 2 Pt I, 
16, 17; ©. JO-5) "3h che TH 


avr. 17. — cf. Rm 5, 21. 

b cf. cp. 14. %. 

15} v. ae 3, 30. — Ani, in f. 
3 Adv. 


ovr "aT, ng =a 3, 11. — cf. 
tcp. 3, 34. 
TOE *toleake Kil x Back 
d Eph 1, 23; 3, 19; 4, 13; Col 
dyer , — ot. yp 3, 34. 
ecp. 7, 19; tex Oo, 
17 Ant. in fr. SD: D. 3 Adv. 
f , 14. — cf. Ps 24, 10. 
re: 5, 37; 6, Ao: Ex 33, 20; 
of As» gee Cok 1, 85 :t4 Tm 
6; 0 4, 12, 20. —. cf. 


h ‘4 
ae 23? in D. 4 ep. a2, a 
i cf. oP 8, 25. 


jvr. &: cp. 3, 28; Ac 13, 25. — 
lv. Mt 1, 16. cf. Le 3, 1 of ig 
mcf. Mt’ 16,314; 17; 103 tr 9, 
nef. Mt 11, 14. 

ocp. 6, 14; 7, 40. — Vv. vt 18. 
p Is 40. 3.— v. Mt 3, 3. [15, 18. 
oct. 6x 2, t4°: Mts92, 223: Ac 
v.V. (BC: 3) “26. L45.:4> 
sci. Le 17. 21. Sv. or. 2°. 30. 
27[ Ant. ol ir. 3 2. D. 2 Adv. — 


t (Js i5, 6, = ad 7s 24 (?)). 

nu Mt 2, 6, fa 

29] * Conc. Trid. s. V can.. 3. 
—TIn ord. Als. 


29-34] Ev. in oct. Epiph. ([ctc, 
29, 30] R. et Ant, iv Circ. D™ 
v vr.-36, Ex r2, 3; Is is3; 7: Jr 
II, 19; ¢ 8,32; 1 t, 3,39. 
—cf. Gn aM 8; Ap. 5, 6, 9, 12. 
2:3 JO°3, 35. —'cf. Heb IO, 4, II. 
yci. cp. 3, 16, 17; 4, 42; X23, 
7;_1 JO 2, 2; 4, 14. 
ox Se OF Ee Te 


aMt 3; 16. — cf. Le. 18, 21. 
bcf. Is 11, 2; Ac 10, 38. 
Ov. .6) te 3. 2. 


ati; Cp... 33.75. 

33) «Catch R.1.9).2; 20,33; 
Pf Fig pore, 23s 

éMt.3, 11; Act, §; Tr. 16. 

35-51) Ev. in vg. s. Andr. Ap. 

JQ. 3,. 25; 4. it. e's 
cp. 18, 4, 7; 20, 15. [14. 
vr..49; CP. 3, 2, 26: 6. 25; 
Mt 23. 7; 27, 25, 49: Mr 9, 

ade 20, 21t 44455 bie cp. 

Mr 10, 51. 

40-42] Ch; Mt Ps “ieee Mr 1, 
16, 20; 2-11. 

49-42] Cm. et nt. in fs. s. An- 

$-CP! 4, 25. [draeac Ap. 

jPs 2, 2; Dn g, a5 

lef. Mr. 10;,1233: Le. 22,.:62: 


m cf. cp. 21, 15-17; Mt 16, 17. 
42] * Conc. "Vat. s. IV cp. I. 
n Mt 16, 18; Mr 3, 16. 

o 1 Cor 2%, 12% 3; 328:Gal 2}:9, 
pef. vr. 28. [14. 
qMt 8, 22; Mr 2, 14. 

rcp. 12, 2%. SiCDz 235 ia. 


tLe 24, 27. — cf. cp. 5, 46. 
Ev. _ Ms. vot. Ws Ang. 


wo 6, 6 6; 
24, 25. * % 25; 10, 
cf. Mt 2, 2. es 5 ep y 





; Mt 3, 16; Ac % ete 


et *vidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum 
Agratiae et veritatis. 

15iJoannes testimonium perhibet de ipso et selainaill dicens: Hic 
erat quem dixi: ‘Qui post me venturus est ante me factus est, quia 
prior me erat. 16 Et de 2plenitudine eius nos omnes accepimus et 
gratiam pro gratia. 17 Quia “lex per Moysen data est, %gratia et 
bveritas per Iesum Christum facta est. 189Deum nemo vidit unquam: 
unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, “ipse enarravit. 

19Et hoc est testimonium Ioannis, quando miserunt Iudaei ab 
Ierosolymis sacerdotes et levitas ad eum, ut interrogarent eum: 
quis es? 20Et jconfessus est et non negavit et confessus est: ia 
non sum ego /Christus. 21 Et interrogaverunt eum: Quid ergo? ” Elias 
es tu? Et dixit: "Non sum. °Propheta es tu? Et respondit: Non. 
22 Dixerunt ergo ei: Quis es? ut responsum demus his qui miserunt 
nos; quid dicis de teipso ? 23 Ait: ’PEgo vox clamantis in deserto: 
Dirigite viam Domini’, sicut dixit Isaias propheta. 24 Et qui missi 
fuerant erant ex pharisaeis. 25 Et interrogaverunt eum et dixerunt 
ei: @Quid ergo baptizas, si tu non es Christus — Elias neque 
propheta? 26rRespondit eis Ioannes dicens: Ego baptize in aqua; 
Smedius autem vestrum stetit, quem vos nescitis: ipse est, “qui 
post me venturus est, qui ante me factus est, om ego non sum 
dignus ut solvam eius corrigiam calceamenti. 28 Haec in ‘Bethania 
facta sunt trans Iordanem, “ubi erat Ioannes baptizans. 

29 Altera die vidit Ioannes Iesum venientem ad se et ait: Ecce 
vagnus Dei, ecce qui “tollit peccatum Ymundi. 30 Hic est de quo 
dixi: “Post me venit vir, qui ante me factus est, quia prior me erat. 
31 Et ego nesciebam eum; sed, ut manifestetur in Israél, *propterea 
veni ego in aqua baptizans. 32 Et testimonium perhibuit Ioannes di- 
cens: Quia %vidi Spiritum descendentem quasi columbam de caelo 
et Smansit super eum. 33 Et ego nesciebam eum; sed °qui misit me 
baptizare 4in aqua, ille mihi dixit: Super quem videris Spiritum de- 
scendentem et manentem super eum, hic est qui baptizat “in Spiritu 
sancto. 34Et ego vidi et testimonium perhibui, quia hic est Filius Dei. 

35Altera die iterum stabat Ioannes et ex /discipulis eius duo. 36Et re- 
spiciens Iesum ambulantem dicit: Ecce Yagnus Dei. 37Et audierunt eum 
duo discipuli loquentem et secuti sunt Iesum. 38Conversus autem Tesus 

et videns eos sequentes se dicit eis: 9Quid quaeritis? Qui dixerunt ei: 
‘Rabbi (quod dicitur interpretatum magister),ubi habitas? 39Dicit 
eis: Venite et videte. Venerunt et viderunt ubi maneret, et apud eum 
manserunt die illo; hora autem erat quasi decima. 40 Erat autem An- 
dreas frater Simonis Petri unus ex duobus, qui audierant a loanne et 
secuti fuerant eum. 4! Invenit hic primum fratrem suum Simonem et 
dicit ei: Invenimus *Messiam (quod est interpretatum fchristus). 
42Et adduxit eum ad Iesum. 'Intuitus autem eum Iesus dixit: Tu es Si- 
mon filius “Iona : tu ™vocaberis °Cephas (quod interpretatur "Petrus). 

43 In crastinum voluit exire in Galilaeam et invenit Philippum 
Et dicit ei Iesus: YSequere me. 44 Erat autem *Philippus a = 
saida civitate Andreae et Petri. 45 Invenit Philippus *Nathanaél et 
dicit ei: Quem ‘scripsit Moyses in lege, et prophetae invenimus 
Jesum “filium Ioseph a YNazareth. 46 Et dixit ei Nathanaél: 7A Na- 
zareth potest aliquid boni esse? Dicit ei Philippus: Veni et vide. 
47 Vidit Iesus Nathanaél venientem ad se et dicit de eo: Ecce vere 
YIsraélita, “in quo dolus non est. 48 Dicit ei Nathanaél: “Unde me 
nosti? Respondit Iesus et dixit ei: Priusquam te Philippus vocaret, 
cum esses sub ficu, vidi te. 49% Respondit ei Nathanaél et ait: 
hRabbi, tu es Filius Dei, tu es rex Israél. 5 Respondit Tesus et dixit 
ei: Quia dixi tibi: Vidi te sub ficu, credis: maius his videbis. 51 Et 
dicit ei: Amen, amen, dico vobis, videbitis 4caelum apertum et an- 
gelos Dei ascendentes et. descendentes supra Filium hominis. 

ucp. 6, 42. — v. Le 3, 2: vv. Mt 2, ylie Ai Se: 
y Rm ao ee ibs 5r, PA. Sph 3, 13. es Ap 14, 5 Baer ag td 


27; 20, 31. — V. 83 16, 16. ccp. 12, 13; Mt 27, 42. — 
10, 11 etc. oa . Gn 28, 12. 





— 1006 — 








Patris purificat, Iudaeis de potestate qua id fecerit postulantibus suam 
resurrectionem praedicit (13-25) atque Nicodemo spiritualem renascen- 
tiam, et suam divinitatem explanat necessitatemque fidei in se incul- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
2, Ii-_— 3, 16 











Et @die tertia nuptiae factae sunt in °Cana Galilaeae, et erat mater 

Iesu ibi. 2Vocatus est autem et Iesus et ‘discipuli eius ad nuptias, 
3 et, deticiente vino, dicit mater Iesu ad eum: Vinum non habent. 4 Et 
dicit ei Iesus: 4Quid mihi et tibi est, “mulier ? /nondum venit hora mea. 
5 Dicit mater eius ministris: Quodcumque dixerit vobis, facite. 6Erant 
autem ibi lapideae hydriae sex, positae secundum Ypurificationem Iu- 
daeorum, capientes singulae “metretas binas vel ternas. 7Dicit eis Iesus: 
Implete hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum. 8Et dicit 
eis Iesus: Haurite nunc et ferte architriclino. Et tulerunt. 9 Ut autem 
gustavit architriclinus ‘aquam vinum factam, et non sciebat unde esset, 
ministri autem sciebant qui hauserant aquam, vocat sponsum architri- 
clinus 1° et dicit ei: Omnis homo primum bonum vinum ponit et, cum 
inebriati fuerint, tunc id quod deterius est; tu autem servasti bonum 
vinum usque adhuc. ; 

11 Hoc fecit initium signcrum Iesus in Cana Galilaeae et /mani- 
festavit gloriam suam, et crediderunt in eum ‘discipuli eius. 12 Post 
hoc descendit *Capharnaum ipse et ‘mater eius et ™fratres eius et 
Cdiscipuli eius, et ibi manserunt non multis diebus. 

13 Et ™prope erat Pascha Iudaeorum, et °ascendit Iesus Ierosoly- 
mam 1et invenit in templo vendentes boves et oves et columbas 
et nummularios sedentes. 15 Et, cum fecisset quasi flagellum de 
funiculis, omnes eiecit de templo, oves quoque et boves, et nummu- 
lariorum effudit aes et mensas subvertit. 16 Et his qui columbas 
vendebant dixit: Auferte ista hinc et nolite facere domum ?Patris 
mei domum negotiationis. 17 Recordati sunt vero discipuli eius quia 
scriptum est: ’%Zelus domus tuae comedit me’. 18 Responderunt 
ergo Iudaei et dixerunt ei: “Quod signum ostendis nobis ‘quia haec 
facis? 19 Respondit Iesus et dixit eis: ‘Solvite templum hoc, et “in 
tribus diebus Yexcitabo illud. 29 Dixerunt ergo Iudaei: Quadraginta et 
sex annis aedificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus excita- 
bis illud? 21 Tle autem dicebat de *templo corporis sui. 22Cum ergo 
resurrexisset a mortuis, Yrecordati sunt *discipuli eius quia hoc di- 
cebat, et crediderunt *Scripturae et sermoni quem dixit Iesus. 

23 Cum autem esset Ierosolymis in Pascha in die festo, multi cre- 
diderunt in nomine eius videntes signa eius quae faciebat. 24 Ipse 
autem Iesus “non credebat semetipsum eis, eo quod ipse %nosset 
omnes, 25 et quia opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet 
de homine; ipse enim %sciebat quid esset in homine. 

3 Erat autem homo ex pharisaeis “Nicodemus nomine °princeps Iu- 
daeorum. 2 Hic venit ad Iesum nocte et dixit ei: Rabbi, 4scimus 
quia a Deo venisti magister; nemo enim potest haec signa facere quae 
tu facis, nisi fuerit Deus cum eo. 3 Respondit Iesus et dixit ei: Amen, 
amen, dico tibi, nisi quis frenatus fuerit denuo, non potest 9videre re- 
gnum Dei. 4 Dicit ad eum Nicodemus: Quomodo potest homo nasci, 
cum sit senex? nunquid potest in ventrem matris suae iterato introire et 
renasci. 5 Respondit Iesus: Amen, amen, dico tibi, nisi quis /renatus 
fuerit “ex aqua et Spiritu sancto, inon votest introire in regnum Dei. 
6 jQuod netum est ex carne caro est, et quod natum est ex Spiritu ‘spi- 
ritus est. ?7™Non mireris quia dixi tibi: Oportet vos fnasci denuo. 
$ Spiritus °ubi vult spirat, et vocem eius audis, sed nescis unde veniat 
aut quo vadat; sic est omnis qui natus est ex Spiritu. 9Respondit Nico- 
demus et dixit ei: ?Quomodo possunt haec fieri? 1 Respondit Iesus et 
dixit ei: Tu es magister in Israél et haec ignoras? 11Amen, amen, dico 
tibi quia quod scimus loquimur et quod vidimus testamur; et ‘testi- 
monium nostrum non accivitis. 12 sSi terrena dixi vobis, et non credi- 
tis, quomodo, si dixero vobis caelestia, credetis? 13 Et ‘nemo ascendit 
in caelum, nisi, “qui descendit de caelo, Filius hominis, “qui est in 
caelo. 14 Et, *sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, ita Yexal- 
tari oportet Filium hominis, 15 ut omnis qui credit in ipsum @non 
pereat, sed habeat vitam aeternam. 16 5Sic enim Deus dilexit “mun- 
dum, 4ut Filium suum unigenitum daret, ut omnis *qui credit in 
aeNm 62159: Sap. 17, $-7: Weps 85:28; 223 
— cf. cp. 17, 3. — V. cp. 6, 40. 
ra ns) 0") 30. 2. Tt 4.° 0. 10, 


32, 34. — cf. Mt 16, 21. 
acp. 10, 28. 14, 15,17) R. in fs. 
CV. CP: 1, 20. d Rm 8, 32. 





iy ¥i, 25,26: 7 JO 5} 14543220. 
$. TU 


16-21] Ev. in fr. 2 p. Pnt. (1 


@écl cp. 3; 29,° 85; 43. 
bep. 4, 46; 21, 2. [3, A 9). 
1-11] Ev. in D. 2 dp. Epiph. (- 
2] * cf. Catech. R. I] 8, 1. 
CCP. I, 40-49. 

dcf. 2 Rg 16, 10; Mt 12, 48. 


£ cD. 3, 25. — cf. cf. Mt 15, 2. 

2 Par 4,5. < 

7-11] Cm. in D. 2 p. Epiph. 

icp. 4, 46. 

PEDS 155 THs. 27,240, 

kMt 4, 13. l vE5-2. 

mcp. 7, 3, 5, 10. — v. Mt 12, 

n tp. II, §5.—v.cp. 6,4. [46. 

13-25] Ev. in {r 2. D. 4 Qdg. 
C46; £0, 27); 

ovr. 23; Dt 16, 1-6; Le 2, 41. 

14-17] cf. Mt_21, 12, 13; Mr 
II, 15-17; 4 19, 45, 46. 

pcp. 14, 2; Lc 2, 49. 

a Ps 68, 10. — cf. Mn BeI-3 

rcp. 4,48; 6, 30. — cf. Ex 4, 


tcf. Mt 26, 61; 27, 40; Ac 6, 
19] * Catech. R.1 6,8. [14. 
ucf. Mt 16, 21. wep. 10, 18. 
xcfi. cp. 1; 14; 1 Cor 6, 19; 
yv. cp. 14, 26. [Col 2, 9. 
zZcp. 12; 16; Le 24, 8 


acp. 20, 9: Ps 45, 10, If. 

bcp. 11, 45. ‘ 

G:C!, iCD.250, <TH, 255 

dcp. 1, 48; 5, 42; 16, 30; Mr 
2, 8. — cf. cp. 6, 62, 65. — 
v. Mt 9, 4. 


acp. 7, 50; 19, 39. 

1-15] Ev. in fs, invent. s. Cruc. 
bv. Le 24, 20. 

op cp. 12, 42. 

dcf. cp. 9, 29; Mt 22, 16. 

e Ac 10, 38. — cf. cp. 5, 36; 


1; 21. 
fep. 1, 13.— cf. Mt 18, 3; Rm 
6, 43 2 Cor 5. 17; Gal 6, 15; 
Eph 4, 24; Col 3, 10; Je 1, 
gvr. 36. Pr8; ct Pt res. 
5] *1 3 Decr. tit. 42 cp. 5. — 
* Conc. Trid. s. V can. 3; s. 
VI cp. 4; s. VII can. 2 de 
Bapt. — * Catech. R. Il, 1, 
22, 25; etc. 
h cf. Ex 36, 25-27; Mr 16, 16; 
Ae: 2; 38: - Eph:s;°263-Tt.3, 
Heb 10, 22. [36 


BO2t; 025:22, 5. 
ox Cor 12, 11. pep 6, 53, 60. 
q cf. cp. 9, 30. STs; 
1 Vo SP} CP. 3152182.'8, 26> 15, 
sLe 22, 67. — cf. Mt 13, 13. 
t Pro 30, 4. — cf. cp. 6, 63; 
Ac 2, 34; Eph 4, 9. 
13-18] Ev. in fs. ss. Rdmpt. 
BNE 22 5CDi 6;2 385-42, GF 1 
Cor 15, 47. — cf. Rm 10, 6. 
v. cf. cp: 17, 34. 
14-16] * Conc. Valent. (an. 852) 
can. 4.— *Catech. R.IV 9, 10. 


C. 5’ Rm 5, 8, 9; Eph 


Ae 


2, 





——Wr007. —— 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
3, r7—4, 21 


cat (3, 1-21). Plenam autem fidem, quam in ludaea non invenit (22-36), 
a Samaritanis obtinet, nam audita muliere quacum sese omniscien- 


tem revelans locutus erat (4, 1-26), turmatim ad lesum veniunt eamque 


=o 1 








éecp. 5, 26, 38; 6, 29; 58; 7 
29; 8, 42; 10, 36; 31; 
I2, 49; 17, 3; 20, 
8, 3; I JO 4, 9, 10, 14. 

fep. 5, 455 8, 155 Be A265 
cf. cp. 5, 22; 8, -L 

g Lc 19, 10. h'cf. io ‘Ee 43. 

ens ra 9, 39. [9, 10. 
ick 8, 12, 46. — cf. cp. I, 5, 

ee 30, 10; Jr 5, 31. 


7 a: {Eph.s, 22. 
ep Jb 24 c TEs a Me 3364 E23 
o Eph §, tI, 13. 
bi Jor, 6. — cf. Ps 138, 23, 
q cp. 2, 13; 5, 1; & 1. [24. 
rvr. 26. — cf. c a 
sGn 14, 18; 33, 18° (2: 

t Mt 4, 12; 11, 2; 14, 3. — cf, 
cp. 5, 35. 

“CD. I, 35. — Vv. Mt 9, 14. 

vcp. 2, 6. 

xcp. 1, 7; 5, 33; 10, 42. 

y Cp, 12, 19. cp. 15, 5, 6. 


ZI Cor ‘4, 7; Heb 5, 4. — cf. 
acp. 6, 66. — cf. Jc 1, 17. 
BD cps 2782203 ACE3 58 53 


1, 6; Mr 1, 2 .—M13,1 
d cf. Mt 25, ’ i £0,).7: 2d, 
oMektae Chi 5: [2, 9. 


t 
iM Re in D. 4 Adv. 
al 3, 11. — cf. 2 Rg 
. 8, 23. — ar Eph 
0 4, 5. {r, 
311 v. cp. I, 29, 30. 


m cf cp. ¢ 27: 2 Cor 1,22 
ay %, 13; 3; Ap 7,.3-8 
nRm 3 1 Jo 5, 10 


Sa} ech, Catech, | oe Aer a 

OV. VY. 17. by Eo 4, Li; 16. 

qv. Cp. 5, 2 

rcp. Fy ga Mt 28, 18. 

scp. oP AL 40, 47; Mr 16, 16, 
I 


t vr. 18. Li c a ie 53: 15 
uvr. 3.— cf. Le 3 7; Ep a“ 
6; Col 3, 6. 


act; cp. $i 22,26; 
6cf, 1 Cor 1, 17. 


CV si pera: ving 
dcf. Le 13 
5-45) Ev. in Ps ré b. D. 3 Qdg. 


evrec22s. GR'33,: 29548542; 

Js’ 24, 32. (24; 21, 28 
fep. 19, 28. — cf. Mt 4, 2; 8, 
gcf. cp ge 48; I ee Sy 10; 


v. 
h cf. “ty z 9; Heb 6, 4. 
icp. 7 38; Jc 2, 13; 17, 13. 

Gn 26, is - “ad 


us 
Ez 47, 1 etc.; Zc 14, 8 


Cm. ub s. vr. 5. 
I cf. 3 6, 35, 52, 5393 15137 
mcf. Is 49, 10; Ap. 7, 16. 
pes * 7, 37-39. 

cp. 6, 34. pep. 16, 8, 
oh 2 Cor 14, 24, 25. 

7 6, 14; 9, i: OE cf. Le 7, 
6, 39. — Vv t 22; Dz: 
stn E2 $6,173: 33,28, 203:.Dt 
It, 29: S75 \ 03," TSi Js 8, 33. 

tcf. Jd 9, 7. 
uv. Dt 12, 5; Ps 121, 1-9. 
I7, 22. +4 ph 2 2, ‘tr: 





v cf. cp. 
MI 1, 11; 2 


eum “non pereat, sed habeat vitam aeternam. 17Non enim enazat Deus 
Fiium suum in “mundum ut iudicet mundum, sed ut salvetur mundus 
per ipsum. 18 9Qui credit in eum non iudicatur, qui autem non credit 
‘iam iudicatus est, quia non credit in nomine- unigeniti Filii Dei. 
19 Hoc est autem judicium, jquia lux venit in mundum, et ‘dilexerunt 
homines magis tenebras quam lucem; “erant enim eorum mala opera. 
20”Omnis enim qui male agit, odit lucem et non venit ad lucem °ut 
non arguantur opera eius. 21 Qui autem facit veritatem Yvenit ad 
lucem, ut manifestentur opera eius, quia in Deo sunt facta. 

22 Post haec @venit Iesus et discipuli eius in terram Iudaeam et 
illic demorabatur cum eis et *baptizabat. 23 Erat autem et Ioannes 
baptizans in Aennon iuxta ‘Salim, quia aquae multae erant ullic; 
et veniebant et baptizabantur. 24 Nondum enim ‘missus fuerat Ioan- 
nes in carcerem. 

25 Facta est autem quaestio ex “discipulis Ioannis cum Iudaeis de 
Vpurificatione. 26 Et venerunt ad Ioannem et dixerunt ei: Rabbi, 
qui erat tecum trans Iordanem, cui tu “testimonium perhibuisti, 
ecce "hic baptizat, et Yomnes veniunt ad eum. 27 Respondit Toannes 
et dixit: *Non potest homo accipere quidquam, %nisi fuerit ei datum 
de caelo. 28Ipsi vos mihi testimonium perhibetis, quod dixerim: 
’Non sum ego Christus, sed quia missus sum ante illum. 29 4Qui 
habet sponsam sponsus est; “amicus autem sponsi, qui stat et audit 
eum, /gaudio gaudet propter vocem sponsi. Hoc ergo gaudium meum 
impletum est. 39 9I]lum oportet crescere, me autem minui. 
desursum venit super omnes est. ‘Qui est de terra de terra est et 
éde terra loquitur. “Qui de caelo venit super omnes est. 32 Et Jquod 
vidit et audivit hoc testatur, et ‘testimonium eius nemo accipit. 3 
accepit eius testimonium ™signavit "quia Deus verax est. 34°Quem 
enim misit Deus verba Dei loquitur: non enim ?ad mensuram dat 
Deus spiritum. 35 rPater diligit Filium et *omnia dedit in manu eius. 
3€ Qui credit in Filium habet vitam aeternam, ‘qui autem incredulus 
est Filio non “videbit vitam, sed ira Dei manet super eum. 

4 Ut ergo cognovit Iesus, quia audierunt pharisaei quod Iesus plu- 
res “discipulos facit et baptizat quam Ioannes (2 9quanquam Ie- 
sus non baptizaret, sed ,discipul eius), 3reliquit Iudaeam et abiit 
‘iterum in Galilaeam. 4 @portebat autem eum transire per Sama- 
riam. 5 Venit ergo in civitatem Samariae, quae dicitur Sichar, iuxta 
praedium @quod dedit Iacob Ioseph filio suo. 6 Erat autem ibi fons 
Iacob: Iesus ergo /fatigatus ex itinere sedebat sic supra fontem. 

Hora erat quasi sexta. 7 Venit mulier de Samaria haurire aquam. 
Dicit ei Iesus: /Da mihi bibere. 8 Discipuli enim eius abierant in 
civitatem, ut cibos emerent. 9% Dicit ergo ei mulier illa samaritana: 
Quomodo tu, Iudaeus cum sis, bibere a me_poscis, quae sum mu- 
ler samaritana? Non enim 9coutuntur Iudaei Samaritanis. 10 Respon- 
dit Iesus et dixit ei: Si scires "donum Dei et quis est qui dicit tibi: 
Da mihi bibere, tu forsitan_petisses ab eo, et dedisset tibi ‘aquam 
vivam. 11 Dicit ei mulier: Domine, neque in quo haurias habes, et 
puteus altus est; unde ergo habes aquam vivam? 12 jNunquid tu 
maior es patre nostro Iacob, “qui dedit nobis puteum, et ipse ex 
eo bibit et filii eius et pecora eius? 13 Respondit Iesus et dixit ei: 
Omnis qui bibit ex aqua hac sitiet iterum, Iqui autem. biberit ex 
aqua, quam ego dabo ei, Mnon sitiet in aeternum ; 14sed aqua, 
quam ego dabo ei, fiet “in eo fons aquae salientis in vitam aeter- 
nam. 15 Dicit ad eum mulier: Domine, °da mihi hanc aquam, ut 
non sitiam, neque veniam huc haurire. 16 Dicit ei Iesus: Vade, 
Pvoca virum tuum et veni huc. 17 Respondit mulier et dixit: Non 
habeo virum. Dicit ei Iesus: Bene dixisti quia non habeo virum; 
18 quinque enim viros habuisti, et nunc, quem habes, non est tuus 
vir: hoc vere dixisti. 19 Dicit ei mulier: Domine, ¢video quia "pro- 
pheta es tu. 208Patres nostri ‘in monte hoc adoraverunt, et vos di- 
citis quia “Ierosolymis est Ylocus ubi adorare oportet. 21 Dicit ei 
Iesus: “Mulier, crede mihi quia Yvenit hora, quando *neque in monte 


11, 48. # Cp. 2, 4, ycp. 5, 25, 28; 16, 2, 25, 32. — cf. Le 
m 2, 8. 


—_—e eee 














36698 .—— 











Salvatorem mundi salutant (27-42). Pariter in eum credunt Galilaei 
qui cum eo lerusalem ascenderant (43-45) et regulus, cui filius sani- 
tati restitutus est (46-54). At, crescente in turbis fide, praesertim post 








boc neque in Ierosolymis adorabitis Patrem. 22 %Vos adoratis quod 
nescitis, nos adoramus quod scimus, quia bsalus Cex Iudaeis est. 
23 Sed Yvenit hora et nunc est, quando veri adoratores adorabunt Pa- 
trem “in spiritu et “veritate. Nam et Pater tales quaerit, qui adorent 
eum. 24/Spiritus est Deus, et eos, qui adorant eum, in spiritu et veri- 
tate oportet adorare. 25 Dicit ei mulier: Scio quia 9Messias venit, qui 
dicitur Christus ; hcum ergo venerit, ille nobis adnuntiabit omnia. 
26 Dicit ei Iesus: ‘Ego sum, qui loquor tecum., 

27Et continuo /venerunt discipuli eius et mirabantur quia cum 
muliere Joquebatur j nemo tamen dixit: Quid quaeris aut quid lo- 
queris cum ea? 28 Reliquit ergo hydriam suam mulier et abiit in 
civitatem et dicit illis hominibus: 29 Venite et videte hominem, qui 
‘dixit mihi omnia quaecumque feci: ”nunquid ipse est Christus? 
30 Exierunt ergo de civitate et veniebant ad eum. 

31 Interea rogabant eum discipuli dicentes: ™Rabbi, manduca. 
32 Tile autem dicit eis: Ego cibum habeo manducare, quem vos ne- 
scitis. 33 Dicebant ergo discipuli ad invicem: °Nunquid aliquis attu- 
lit ei manducare? 34 Dicit eis lesus: “Meus cibus est ut faciam voiun- 
tatem eius qui misit me, Yut perficiam opus eius. 35 Nonne vos di- 
citis, quod adhuc quattuor menses sunt, et messis venit? Ecce, "dico 
vobis, levate oculos vestros et videte regiones, quia albae sunt iam 
ad messem. 36 Et qui metit mercedem accipit et congregat fructum 
in vitam aeternam, ut et Squi seminat ‘simul gaudeat et “qui metit. 
37In hoc enim est verbum verum: quia alius est qui seminat, et 
valius est qui metit. 38 Ego misi vos “metere, quod vos non labo- 
rastis; alii laboraverunt, et “vos in labores eorum introistis. 

39 2Ex civitate autem illa multi crediderunt in eum Samaritano- 
rum, @propter verbum mulieris testimonium perhibentis: °Quia dixit 
mihi omnia quaecumque feci. 49 Cum venissent ergo ad illum, Sa- 
maritani rogaverunt eum ut ibi maneret. Et mansit ibi duos dies. 
41 Et multo plures crediderunt in eum propter sermonem eius. 42 Et 
-mulieri dicebant: Quia iam non propter tuam loquelam credimus; 
ipsi enim audivimus et scimus quia hic est vere eSalvator dmundi. 

43 Post “duos autem dies exiit inde et fabiit in Galilaeam. 44 Ipse 
enim Iesus testimonium perhibuit, quia %propheta in sua patria ho- 
norem non habet. 45 Cum ergo venisset in Galilaeam, exceperunt 
eum Galilaei, cum homnia vidissent quae fecerat Ierosolymis in die 
festo; et ipsi enim venerant ad diem festum. 

46 Venit ergo iterum in *Cana Galilaeae, jubi fecit aquam vinum. 
Et erat quidam ‘regulus, cuius filius infirmabatur Capharnaum. 47 Hic 
cum audisset quia Iesus “adveniret a Iudaea in Gaiilaeam, abiit ad 
eum et rogabat eum ut descenderet et sanaret filium eius, “incipie- 
bat enim mori. 48 Dixit ergo Iesus ad eum: 9Nisi signa et. prodigia 
videritis, non creditis. 49 Dicit ad eum regulus: Domine, descende 
Ppriusquam moriatur filius meus. 5 Dicit ei Iesus: Vade, filius tuus 
vivit. Credidit homo sermoni, quem dixit ei Iesus, et ibat. 5! Iam 
autem eo descendente, servi occurrerunt ei et nuntiaverunt dicentes 
Gquia filius eius viveret. 52 Interrogabat ergo horam ab eis, in qua 
melius habuerit. Et dixerunt ei: Quia heri hora septima reliquit eum 
febris. 53 Cognovit ergo pater, quia illa hora erat, in qua dixit ei 
Tesus: Filius tuus vivit; et credidit ipse et "domus eius tota.. 54 *Hoc 
abo secundum signum fecit Iesus, ‘cum venisset a Iudaea in Ga- 
ilaeam. 

dete haec erat “dies festus Iudaeorum, et ascendit Iesus Ieroso- 
ymam. 

2Est autem Ierosolymis “probatica piscina, quae cognominatur 
bebraice Bethsaida, quinque porticus habens. 3In his iacebat multi- 
tudo magna aanguentiiyn, caecorum, claudorum, “aridorum exspe- 
ctantium aquae motum. 4 Angelus autem Domini descendebat secun- 
dum tempus in piscinam, et 4movebatur aqua. Et qui prior descen- 
disset in piscinam post motionem aquae, sanus fiebat a quacumque 
detinebatur infirmitate. 5 Erat autem quidam homo ibi triginta et 
octo annos habens in infirmitate sua. 6 Hunc cum vidisset Iesus ia- 
centem et cognovisset quia iam multum tempus haberet, dicit ei: Vis 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
4, 22-—5,6 








acf. 4 Rg 17, 28-34; Ac 17, 23. 
5 Ps 147, 19, 20; Rm 3, 1, 2; 


9, 4, 5. 
cMt Py 4, 5; Ac 13, 23; Rm 


at *" cf, Catech. R. IV 8, r. 
dcf. Rm 8, 15; Eph 2, 18; 6, 
18; Pr. 3.: 32 
ePs 144, 18. — cf. fe. 1, 37. 
24] * Catech. R. I 2, 6. 
f 2 Cor 3, 7 — cf. cp. 3, 6. 
£5 Ch: ¥, 
Dt 18, is” ie at vr. 29. 
icp. 9, 33°37- 
jcf. vr. 8. 
lvr. 17, 18, 39. — cf. vr. 25. 
MCPD. 7; 26; Mt 12, 23. 


mv. Cp. I, 38. 


O Chcvr.- 81. 
pcp. 5, 30; 6, 38; 14, 31. 


qep. 5, 36; 38 Ag = Ch ep. 
, 4; Le. 4; 

ref. Mt 9, thy tee 2, 49; 10, 
2. — cf. vr. 25, 30. 

oy Mt 13, 3 373 | Mt 4, 14. 

tIs 9, 3. — cf. Am 9, 13. 

uvr. 38. 

vcf. Jb 31, 8; Mic 6, 15. 

x Js 24, 13. 

y cf. Ac 8, 15. 

zvyr. 5, 8. 


a cf. ep. 7, 20. 
6 cf, x Jo's, 20. 


cep. 3, 17; 12, 47: 1 Tm 4, 
10; 1 Jo 4. 14. — cf. Gn 
41, 45. 

dcp. 1, 29; 3, 16. 

evr. 40. 

f Mt 4, 12. 

g Mt 13, 57; Mr 6, 4; Le 4, 24. 

Acp. 2, 23; 3, 2. 

icp. 2, I. 

hee 2, As 

46- 3 Say. in D. 20 p. Pnt. 
(a3 47, 53) et in fs. s. Nerei, 

h., Dom. et Pancratii. 

mv 3, Sas 

7, 2 
em 6, 30. — cf. cp. 20. 29. 


—v. Mt 12, 38. 
pcf. cp. 11, 21, 32; Mr 5, 35. 


qcef. Mt 8, 13. 


53) ut $s. vr. 46. 47. 
rAc 16, 34; 18, 8. 
S1,*14. 

§ ef. eps2 522,23: 
tcf. vr. 3, 45, 47. 
1-4] Ev. in fs. s. Raph. a 

1-15) Ev. y: Ht 6 OT. Ode. Fy 
av. cp. 6, 

6 cf. 2 Es Pig "t, 31; 


c Mt 12, 10. 
4] * Catech. R. Il 2, 3 
avr. 7. 


— v. Ac 


12, 38. 





(64) 


— 1009 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
5, 7-46 


paralyticum ad Probaticam sanatum (5, 1-10), crescit quoque phari- 
saeorum ira in lesum qui se aequalem facit Deo (11-30) et testa- 
tur de se locutos esse non modo loannem et Moysem sed ipsum Pa- 








8 sqq.] * cf. at a R. Ill 4,23. 
e Mt 9, 6, 7; Mr eee Il, Py 


fcp. 9, 14. 2 
A a 20, 10; 2 Es 13,19; = 16: 
21, 22. — cf. cp. 7, 23; 9,1 
Mt 12,23: Mr. 25.245) 343-1. 

k cf. cp . 6, 15 2: 13, “vil 

ia. Ciaticke R a ELE 31, 

icp. 8, 11. —cf. "Mt 9, 2 2. ef, 
48. [2 Pra, 12, 45; 

j Ecli $4534, te Mt 12. 45; 


LOD. '9, 235 94-2 
mMV..CPp..7, 1, 30 
nV. CP. 10, 33 [Rm 8, 32 
ocp. 8, 26. — cf. Mt 14, 33; 
p Ph 2, 6 (cf. cp. 16, 13. 
@ Vr. 30% cp. 8, 28; + ae — 
CP. 3, 35; 10, 17; 

I7, 23, 26. — cf. Mt a as 
Sct. cp. 84,12. CCD .-9; 21. 


a Dt 22,.30) Rm 4,475, 13° 
v Rmg, 18. [2 Cor 1, 9. 
x.Dn-7, 13, sae — cf..Ac 17 Qt. 
ycp. 9, 39; ek 42; 2 im 
a NS ae WF 
zcp. 8, 49. pa 1 Jo 2, >, 
a Lc 10,16. — cf. cp. 15, 23; 1 
b cf.cp. 8, 513 II,25. [Jo2, 26. 


d cf. ep. ota) 
sad Catech. Rit 72, 


ev. ne & 21,25; 
25-29 v. in COMM. omn. fid. 


7 ¥; Spla, £38. -gct.cp.tt, 
26] * Catech. 73, ee 
h cf. cp. 6, 58. 
# cp. : Prgtees ® cp. II, 25. 
jvr. 22. lv. Dn 7, 13. 
™ CP. 3, 7. x &P. II, 43, 44. 
mcp. II, as; Cor 15, 52. — 
29) * Catec lta; 6, fa. 
oDn 12, 2; x 24, 15. — V. 
Mt 25, 4 
pvr.19. mae cp. 6, 38; 10, 18. 
qcp. 8, 1 


ee 4 34; 6, 38. — cf. cp. 7, 
Rm si Na Phe 8. 
49. Sint a6 


t cf. cp. ~ A. 14,18, 54; 18, 
uvr. 36, 37; 1Jo5,9. [21 


v cp. een 20%. 2. Cpt, 19-34. 
dV. A i Z Jos, 9 5,9 
35] R ‘in "nativ. s. Jo. 


a cf. Ball 48, i. — Vv. Mt II, 93 


» 70. 
b2 Pt'y, 19. — cf. cp. 1, 8. 
ccf. Mt 13, 20; 21, 26. 


d cf. 10, 25, 38: 14, 11; 15, 24. 
ries CDs2 023; (Mt 27, %, 
ld 343 19,4. 
i cp. 3, 2; Ac 10, 38. 
Vv. CD. 3, 17. (17, s- 
cp. 8, 18. — cf. Mt 3, 17; 
icp. 1, 18: 6, 46. — cf. ep. 


12, 45; Dt 4, 12. 
jcf.1 Jo'2, 14; 4, 13, 143 5, 10. 
lef. Ac 17, 11: 2 Tm 3, 15. 
mv. Le 24, 27. 
nN VY. 43; “p. Mie 19; Mt 23, 37. 
0-V.. Cp.2,°2 
? cf. cp. 13, Ae ; Ju 21. 
. Th ates ep: 32, “23. 
Ps Mt 24, 5. 
gs gan 43. — cf. Mt 6, 1; 2, 
.Rm2, 29. [16; 2 
wep. Uf 33 33.2 1m, 29° PST 
Mr 12, 29. 
» 2 17; 8, 1§. — ef. 2 Mc 
Ac 28, 1% 
By Sh ak: 26; m2, .12, 
9 cf..9, 28, 29; Rm 2, 17. 





sanus fieri? 7 Respondit ei languidus: Domine, hominem non habeo, 
ut, cum %turbata fuerit aqua, mittat me in piscinam; dum venio 
enim ego, alius ante me descendit. 8Dicit ei_Iesus: ¢Surge, tolle 
grabatum tuum et ambula. 9 Et &statim sanus factus est homo ille 
et sustulit grabatum suum et ambulabat. ee Ed 

fErat autem sabbatum in die illo. 10 Dicebant ergo Tudaei illi 
qui sanatus fuerat: Sabbatum est, Ynon licet tibi tollere grabatum 
tuum. 11 Respondit eis: Qui me sanum fecit, ille mihi dixit: Tolle 
yrabatum tuum et ambula. 12 Interrogaverunt ergo eum: Quis est 
ille homo qui dixit tibi: Tolle grabatum tuum et ambula? 13 Is 
autem, qui sanus fuerat effectus, nesciebat quis esset; kTesus enim 
declinavit a turba constituta in loco. 14 Postea invenit eum Iesus in 
templo et dixit illi: 
terius tibi aliquid contingat. 
quia Iesus esset qui fecit eum sanum. 
Tudaei Iesum, ‘quia haec faciebat in sabbato. 17 Iesus autem respon- 
dit eis: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. 18 Propte- 
rea ergo magis quaerebant eum ludaei interficere, “quia non solum 
lsolvebat sabbatum, sed et °patrem suum dicebat Deum, ?aequalem 
se faciens Deo. 

Respondit itaque Iesus et dixit eis: 19Amen, amen, dico vobis, 
non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem 
facientem ; quaecumque enim ille fecerit, haec et Filius similiter fa- 
cit. 20 rPater enim diligit Filium et omnia demonstrat ei quae ipse 
facit; et *maiora his demonstrabit ei opera, ut ‘vos miremini. 21 Si- 
cut enim Pater “suscitat mortuos et vivificat, sic et Filius *quos 
vult vivificat. 22*Neque enim Pater iudicat quemquam, sed Yomne 
iudicium dedit Filio, 23 ut omnes honorificent Filium sicut *hono- 
rificant Patrem. er non honorificat Filium non honorificat Patrem, 
qui misit illum. 24 Amen, amen dico vobis quia “qui verbum meum 
audit et “credit ei qui misit me habet vitam aeternam et in iudicium 
non venit, sed “transiit a morte in vitam. 
bis quia @venit hora et nunc est quando fmortui audient 9vocem 
Filii Dei, et qui audierint /vivent. 26 ‘Sicut enim Pater habet vitam in 
semetipso, sic dedit et Filio thabere vitam in semetipso 27 et Jpotesta- 
tem dedit ei iudicium facere, quia ‘Filius hominis est. 28 ™Nolite 
mirari hoc, quia ¢venit hora, in qua omnes "qui in monumentis sunt, 
audient vocem Filii Dei: 29 et procedent qui bona fecerunt %in re- 
surrectionem vitae, qui vero mala egerunt °in resurrectionem iudicii. 
30 PNon possum ego a meipso facere quidquam. Sicut audio iudico, 
et Giudicium meum iustum est, quia "non quaero voluntatem meam, 

sed *‘voluntatem eius qui misit me. 

31 tSi ego testimonium perhibeo de meipso, testimonium meum 
non est verum. 32 Alius est qui testimonium perhibet de me, et 
Yscio quia verum est testimonium quod perhibet de me. 337Vos 
misistis ad Ioannem, et “testimonium perhibuit veritati. 347Ego au- 
tem non ab homine testimonium accipio ; sed haec dico ut vos salvi 
sitis., 35 @T]le erat lucerna ardens et lucens. Vos autem voluistis ad 
horam Cexsultare in luce eius. 36#Ego autem habeo testimonium ma- 
ius Joanne. @Opera enim, quae dedit mihi Pater ut perficiam ea, 
ipsa opera, quae ego facio, testimonium perhibent de me, quia 
“Pater misit me; 37 et qui Mmisit me Pater, "ipse testimonium perhi- 
buit de me; ineque vocem eius unquam audistis tneque speciem eius 
vidistis. 38 Et jverbum eius non habetis in vobis manens, quia, quem 
misit ille, huic vos non creditis. 39 ‘Scrutamini Scripturas, quia vos 
putatis in ipsis vitam aeternam habere, et ™illae sunt quae testimo- 
nium perhibent de me. 4° Et “non vultis venire ad me, ut vitam ha- 
beatis. 41 *Claritatem ab hominibus non accipio. 42 Sed @cognovi vos, 
quia ?dilectionem Dei non habetis in vobis. 43 ¢Ego veni in nomine 
Patris mei et non accipitis me; ‘si alius venerit in nomine suo, il- 
lum accipietis. 44 Quomodo vos potestis credere, *qui gloriam ab 
invicem accipitis et ‘gloriam, quae a “solo Deo est, non quaeritis? 
45 VNolite putare quia ego accusaturus sim vos apud Patrem: “est 
qui accusat vos, Moyses, Yin quo vos speratis. 46Si enim crederetis 


15 Abiit ille homo et nuntiavit Iudaeis, 
16 Propterea ‘persequebantur 


Ecce sanus factus es, tiam noli peccare, ine de- 


25 Amen, amen dico vo- 


= a a ee an 








= tGs2:" = 











trem (31-47). In secundo tamen paschate incredulis etiam Galilaei socian- 
tur, qui, quamvis Dium panes multiplicantem (6, 1-14) et supra mare deam- 
bulantem viderint (15-20) ab eo signum de caelo expetunt (22-31); quique 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
5, 47 — 6, 40 








Moysi, crederetis forsitan ec mihi; *de me enim ille scripsit. 
autem illius litteris non creditis, quomodo verbis meis credetis ? 
6 Post haec abiit Iesus trans *mare Galilaeae, quod est “Tiberiadis, 

2 et “sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quae 
faciebat super his qui infirmabantur. 3 Subiit ergo in montem Iesus 
et ibi sedebat cum discipulis suis. 4 Erat autem proximum 4%Pascha, 
dies festus Iudaeorum. 5/Cum sublevasset ergo oculos Iesus et vi- 


47 aSj 


disset quia multitudo maxima venit ad eum, dixit ad 9Philippum: | 


Unde ememus panes, ut manducent hi? 6 Hoc autem dicebat ten- 
tans eum, ipse enim sciebat quid esset facturus. 7 Respondit ei Phi- 
lippus: *Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut unus- 
quisque modicum quid accipiat. 8 Dicit ei unus ex discipulis eius, 
Andreas frater Simonis Petri:9Est puer unus hic qui habet quin- 
que panes /Jhordeaceos et duos pisces; sed haec quid sunt inter tan- 
tos? 10 Dixit ergo Iesus: Facite homines discumbere. ‘Erat autem 
faenum multum in leco. Discubuerunt ergo viri, numero quasi quin- 
que milia. 11 Accepit ergo Iesus panes et, cum “gratias egisset, di- 
stribuit discumbentibus, similiter et ex piscibus, quantum volebant. 
12 Ut autem impleti sunt, dixit discipulis suis: Colligite quae supe- 
raverunt fragmenta, ne pereant. 13 Collegerunt ergo et impleverunt 
duodecim cophinos fragmentorum ex quinque panibus hordeaceis, 
quae superfuerunt his qui manducaverant. 14 Illi ergo homines, cum 
vidissent quod Iesus fecerat signum, dicebant: Quia hic est "vere 
‘prophets, Pqui venturus est in mundum. 

15 dlesus ergo, cum cognovisset quia venturi essent ut raperent 
eum et facerent eum regem, fugit 7iterum in montem ipse solus. 

16 Ut autem sero factum est, descenderunt discipuli eius ad %mare. 
17 Et, cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum; 
et tenebrae iam factae erant, et non venerat ad eos Iesus. 18 Mare 
autem, vento magno flante, exsurgebat. 19 Cum remigassent ergo 
quasi stadia vigintiquinque aut triginta, vident Iesum ambulantem 
supra mare et proximum navi fieri et timuerunt. 2 Ille autem dicit 
eis: *Ego sum, nolite timere. 2! Voluerunt ergo accipere eum in na- 
Pa: et statim navis fuit ad terram, in quam ibant. 

/] 22 Altera die turba, quae stabat trans mare, vidit quia ‘tnavicula 
alia non erat ibi, nisi una, et quia non introisset cum discipulis suis 
Iesus in navim, sed soli discipuli eius abissent; 23 aliae vero super- 
venerunt naves a °Tiberiade iuxta locum ubi manducaverant panem, 
™gratias agente Domino. 24 Cum ergo vidisset turba quia Iesus non 
esset ibi neque discipuli eius, ascenderunt in naviculas et “venerunt 
Capharnaum quaerentes Iesum. 25 Et, cum invenissent eum trans 
mare, dixerunt ei: “Rabbi, quando huc venisti? 26 Respondit eis Ie- 
sus et dixit: Amen, amen, dico vobis, “quaeritis me, non quia _vi- 
distis signa, sed quia manducastis ex panibus et saturati estis. 27”Ope- 
ramini non cibum qui perit, sed *qui permanet in vitam aeternam, 
quem ®Filius hominis dabit vobis: !hunc enim Pater °signavit Deus. 
28 Dixerunt ergo ad eum: Quid faciemus ut operemur “opera Dei? 
29 Respondit Iesus et dixit eis: Hoc est Opus Dei. “ut credatis in 
eum, ‘quem misit ille. 39 Dixerunt ergo ei: 9Quod ergo tu facis si- 
gnum, ut videamus et credamus tibi? quid operaris? 31 Patres no- 
stri manducaverunt manna in descrto, sicut scriptum est: ’‘Panem 
de caelo dedit eis manducare’. 32Dixit ergo eis Iesus: Amen, amen, dico 
vobis, non Moyses dedit vobis panem de caelo, sed Pater meus dat 
vobis jpanem de caelo verum. 33 Panis enim Dei est qui de caelo 
descendit et ‘dat vitam mundo. 34 Dixerunt ergo ad eum: ™Do- 
mine, semper da nobis panem hunc. 35 Dixit autem eis Iesus: "Ego 
sum panis vitae; “qui venit ad me non esuriet, et ?qui credit in me 
non sitiet unquam. 36Sed dixi vobis, quia et @vidistis me et non 
creditis. 37™Omne, quod dat mihi Pater, ad me veniet; et eum, *qui 
venit ad me, non eiciam foras. 38 Quia tdescendi de caelo “non ut 
faciam voluntatem meam, sed ’voluntatem, eius qui misit me. 397Haec 
est autem voluntas eius, qui misit me, Patris, ut Yomne, quod de- 
dit mihi, Ynon perdam ex eo, sed “resuscitem illud in novissimo die. 
40 Haec est autem voluntas Patris mei, “qui misit me, ut omnis @qui 





zcp. 1, 45; Gn 4, 15; 49, 10; 
Nm 21, 9; Dt 18, 15; 24. 
27. — cf. cp. 12, 4. 

@sts cp. ay 297: Le 1b; St: 

1-13] Mt 14, 13-21; Mr 6, 32- 
44; Le 9, 10-17. —- ci. Mt 


15, 32-39. 
r-15\ Ev. etc. in D. 4 Qdg. 
aMt 4, 18; Mr 7, 31. — cf. 
t° Me. rt; :673,.Le 5,.1. 
bcp: ‘42; I. 


c Mr 1, 45. — cf. vr. 26. 
dcp. 2, 13; 11, 55.— cf. cp. 5, 
6 Cr. Cp. 6) 25.7, :2. Ex; 
f Le 6, 20. 

&CD. I, 44-47; 12, 21, 22; 14, 


h cf. Mr 6, 37. 

icp. I, 40, 44; 12, 22; Mrz 

ms. E95 Bt 

j4 Re 4, 42, 44. 

lcf. Mr 6, 39. 

m vr. 23. — Vv. Mt 15, 36. 

ncf. Mt 14, 33. 

ocp. 4, 19; 7, 40; 9, 17; Dt 
18, 15. — v. Mt 21, 11. 

pep. 4, 25; 11, 27. — v. Mt 
II 


eT 

q cf. Pur? 12-15; a s. 
15-21 t 14, 22-3; Mr 6, 45- 
- 1. — cf. Aut 8, 18. 
FES VES. 
sets Le 24, 8, 39. 

£Gd..2%, 8: Mr 3,:-9; 

24-25] cf. Mt 14, 34-36; Mr 6, 


z cf, vr. 35, 50, 52, 55. 59; CD. 
4, 14. 


acp. 5, 27. 

6 cf. cp. 5, 36, 37; 10, 36. 

ccf. Ez 9» 43 Rm 4, 11; 1 Cor 
9, 2: 2 Tm 2, 19. — V. cp. 


3, 33. 

dt a 15, 58; Ap 2, 26. 

E585 9013; 23. 

fv. cp. 3, 17; 5, 38. 
cp. 2, 18. —_v. Mt 12, 38, 
vr. 49, 59; Ex 16, 15; Nm 


jvr. 50, 51. 
Lvr. 40, 41, 54 
eps, 243-1 
m cf. cp. 4, 15. 
4 VE. 41. 48, 53. — Wek Le 
ocp. 4, 14; 7, 37. — CI. Cp. 5, 
40; Mt rr, 28: ee wT Os 

Pie. A. 033. 2.,39>,30° 

qc. vr. 26 (?). 8 

37-40) Ev. in anniv, Df. (37). 

7 vr. 39; cp. 17, 2, 6-8. 

scf. Mt 11, 28. 

RS ee rae VI oecum. (an. 
680) definit. 

évP. 42; cp. 1%. 3k. 

“CP. 5, 30; Rit 26, -39;: Le 2 
49. — cf. cp. 4, 34. 

VV. CP. 4, 34. 

xep. 10, 28, 29; Mt 18, 14. — 
ef: £D.-'87;.,.12- 

MCD. «EF, 125.58, 19. 

Z vr. 40, 44, 55. — cf. cp. 11, 
243% Cor 6; 14: 


acp. 12, 45; 14, 17, 19. 


55, 58. — cf. 
or 15, 45. 





—= LOL. = 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 


6, 41 —7, 11 


Datum promittentem se carnem suam et sanguinem daturum in ani-— 


mae cibum et potum (32-60), derelinquunt. Contra apostoli ei magis 
magisque adhaerent (61-72). Scenopegia occurrente, munus suum ac 











65; cp. 4, 23. 
ei “52 Ev. in "fr. 4 p. Punt. (51, 


ie $4, 13. — cf. Jr 31, : 

Heb 8, 10, 11; “ : io a ge’ 
7 r Thea ’o: pas 2 oye ie 
A cf. vr. 37. [x Jo2, 20. 
tcp. 1, 18. — v. Mt 11, 27. 
mCp. 7, 29; 10, 153 7, 25. — 
ist hf Ail hee 
48-52 et Antt. in fs. 

Ch: et ss. Cord. J. — $Ca. 


tech. R. II 4,79. 

NVI. 31, 59; Ex 16, 155 Nm 
£05 74.05 58 COLTG,atv ie 

OVI. 32, 33 


5I- ee ng ‘in Mss. cotid. Df. 


Pcp, 
52-501 * : Conc. Trid. s. XXI 
.I.—* Catech. R. ia 4, 38. 


qvr. 59. — cf. 1 Cor 11, 27. 

52] v. 3 Pied 19, 6, 8. — Cm. in 
fr. 5 p. D. r Qdg. et in D. 
oN 4 Dnt 3 

Vr. 54-47. — cf. cp. I, 14. 

Scp. 10, 19. — cf. cp. 9, 16. 

ove 61; cp. 3, 9 

u cf. cp. 3, 5. vv. 20, 31. 

dos Mt “26, 26- e. ak, : 

Peso) AEs: Wee 5 v. 

m fs. Corp. Ch. etc. 

57] * Catech. R.IV 13, 20. - Cm. 
in fs. s. Tharcis. M. in fr. 5 
pb. D. 2 Odg. et D. 9, p. Pnt. 

¥ CD. 15, 4, 5; ¥ Jo 3, 24; 4, 
13, 1S, 16. 


cp. 3 
—v. Mt. 16, 16. 


Ap 1 18. 

586) ra 85 Trid. s. XIII Ch.2. 
Cvr.24. dvr. 67.—cf. vr.65. 
evr. 41.— cf. Mt 11, 6; Jurs. 
f Mr 16, 19; Ac 1, 2, 9. — cf. 

vr. 8, # 

g cf. cp. — v.cp. 3, ¥ 
64] * cf. Caack: R.1 9, ¥ 

All. p. 1 Prph. in sb. » Cot Pat, 
h cf. 5 Bi. 15-45; fe se: 
icp. 3,6 Pt3, 38; 
jvr. 69; Ac 5, 20.— 453 cp. 12, 


k vr. 61, 67. [50; 17, 8. 

Tcep. 13, 11. — cf. vr. 71, 72; 
cp. 2, 24, 25. 

mvr. 44, . cp. 3, 27. 

mvr. 61, 

ocf. Mt 16, rs [Jo 4, 16. 

Del Cy Ble 277 ue ske, Ge, 


Qv.cp.1, 49; II, 27; Mt 16, 16. 
rv. cD. 13, 18; 15, 16. 
Scho wr. 65; CDinkSinte eis 17, 


icp. 13, 2 

uv. vr. 65. v Aci, 18. 
I-13] Ev.in fr. 3. D. Pess. 6.8). 
acp. 5, 18; 8, Sag 40; II, 53. 
reps 5; “Fs. -6; 

c (v. Lv 23, a . 9, 18. 
cp. 2, 12. — v, Mt 12, 46. 
eMt 13, 55. — cf. cp. 6, 61, 
67; Ac x9, 40; Rm 8, 12; 
1 Tm 5, r CP: 12, 16 
fcf. cp. 14, 22; 18, 20; Mt 


ect. cp. 4, 443 Mr 3, 21. 
vr. 85 (30% ¢cpr:B? 20; 23, 
10, dy 2) ee ee Jo Cee: 


enim mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. 





; 17, I. 


videt Filium et credit in eum habeat vitam aeternam ; et “ego re- 
suscitabo eum in novissimo die. 

41 (Murmurabant ergo Iudaci de illo, quia dixisset : ¢Ego sum panis 
vivus, qui de caelo descendi. 42Et dicebant: ¢Nonne hic est Iesus filius 
Ioseph, cuius ‘nos novimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit 
hic: Quia ‘de caelo descendi? 43 Respondit ergo Iesus et dixit eis : No- 
lite murmurare in invicem. 44 9Nemo potest venire ad me, nisi Pater 
qui misit me, "traxerit eum; et ego resuscitabo eum in novissimo die. 
45Est scriptum in prophetis: ’ ‘Et erunt omnes idocibiles Dei’. Omnis, 
qui audivit a Patre et didicit, venit ad me. 46 (Non quia Patrem vidit 
quisquam : nisi is qui est a Deo, Mhic vidit Patrem. 47 Amen, amen, 
dico vobis, “qui credit in me, habet vitam aeternam. 484Ego sum 
panis vitae. 49”Patres vestri manducaverunt manna in deserto et 
mortui sunt. 50 °Hic est panis de caelo descendens, ut, si quis ex ipso 
manducaverit, non moriatur. 51°Ego sum panis vivus ?qui de ¢caelo 
descendi. 52 dSi quis manducaverit ex hoc pane vivet in aeternum, 
et panis, quem ego dabo, “caro mea est pro mundi vita. 

53 Litigabant ergo Iudaei ad invicem dicentes: "Quomodo potest 
hic nobis carnem suam dare ad manducandum? 54 Dixit ergo eis 
Jesus: Amen, amen, dico vobis, “nisi Seine aati carnem Filii 
hominis et biberitis eius sanguinem, *non habebitis vitam in vobis. 
55 Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem hebet vi- 
tam aeternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die. 56 Caro 
57 7Qui 
manducat meam carnem et bibit meum sanguinem “Vin me manet, 
et ego in illo. 58 Sicut *misit me ¢vivens Pater, et °ego vive propter 
Patrem, et qui manducat me, et ipse vivet propter me. 59 °Hic est 
panis qui de caelo descendit. Non sicut “manducaverunt patres ve- 
stri manna et mortui sunt. {Qui manducat hunc panem vivet in aeter- 
num. 60 Haec dixit in synagoga docens “in Capharnaum. 

61dMulti ergo audientes ex discipulis eius dixerunt: @Durus est hic 
sermo, et quis potest eum audire? 62Sciens autem Iesus, apud semet- 
ipsum, quia “murmurarent de hoc discipuli eius, dixit eis: Hoc vos scan- 
dalizat ? 63Si ergo videritis Filium hominis /ascendentem ubi erat prius? 
649Spiritus est qui vivificat, "caro non prodest quidquam. ‘Verba, quae 
ego locutus sum vobis spiritus et vita sunt. ®5Sed jsunt quidam ex vo- 
bis qui non credunt. "ISciebat enim ab initio Iesus qui essent non cre- 
dentes et quis traditurus esset eum#/66Et dicebat: Propterea dixi vobis, 
auia “nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. 

67 Ex hoc Jmulti discipulorum eius abierunt retro et iam non 
cum illo ambulabant. 68 Dixit ergo Iesus ad "“duodecim: Nunquid 
ct vos vultis abire? 6% °Respondit ergo ei Simon Petrus: Domine, ad 
quem ibimus? ‘verba vitae aeternae habes. 7° Et ?nos credidimus 
et cognovimus auia %tu es Christus Filius Dei. 71 Respondit eis 
Iesus: "Nonne ego vos ‘duodecim elegi? et *ex vobis unus diabolus 
est. 72 Dicebat autem Iudam ‘Simonis Iscariotem; “hic enim erat 
traditurus eum, “cum esset unus ex duodecim, 

Post haec autem ambulabat Iesus in Galilaeam; non enim vole- 

bat in Iudaeam ambulare, quia “quaerebant eum Tudaei interficere. 
2Erat autem in proximo 2dies festus ludaeorum, ‘scenopegia. 
3 Dixerunt autem ad eum “fratres eius: Transi hinc et vade in Iu- 
daeam, ut et ¢discipuli tui videant opera tua quae facis. 4Nemo quippe 
in occulto quid facit et quaerit ipse in palam esse; si haec facis, 
fmanifesta teipsum mundo. 5 9Neque enim “fratres eius credebant in 
eum. §& Dicit ergo eis Iesus: "Tempus meum nondum advenit, tem- 
pus autem vestrum semper est paratum. 7 Non potest mundus "odisse 
vos; ‘me autem odit, quia ego testimonium perhibeo de illo, quod 
jopera. eius mala sunt. 8 Vos ascendite ad diem festum hunc, ego 
autem non ascendo ad diem festum istum, quia *meum tempus non- 
dum impletum est. 9 Haec cum dixisset, ipse mansit in Galilaea. 

10 Ut autem ascenderunt “%fratres eius, tunc et ipse ascendit ad 
ciem festum, non manifeste, sed quasi in occulto, 11 Tudaei ergo 


— cf. Mr 1, 15; Le 21, 8. — v. cp. 2, 4. icp. 15, 18, 24. jcp.3, 
cf,.vr.3. 








=~ JOI2 -— 


Se Ge © 





suam rationem agendi defendit (7, 1-24); at, cum auditores vel dubios 
vel sibi insidiantes conspiceret, exiit de templo (25-37); ultimo autem 


festivitatis die redit et se fontem vitae proclamat (37-40). Altera die 








mquaerebant eum in die festo et dicebant: Ubi est ille? 12 Et ™mur- 
mur multum erat in turba de eo. °Quidam enim dicebant quia bo- 
nus est, alii autem dicebant: Non, sed ?seducit turbas. 13 Nemo tamen 
palam loquebatur de illo %propter metum I[udaeorum. 

14Jam autem, die festo mediante, ascendit Iesus in *templum et 
docebat. 15 Et ‘mirabantur Iudaei dicentes: Quomodo hic litteras 
scit, cum non didicerit? 16 Respondit eis Iesus et dixit: *Mea do- 
ctrina non est mea, sed eius “qui misit me. 17 ¥Si quis voluerit vo- 
luntatem eius facere, “cognoscet de doctrina utrum ex Deo sit, an 
Yego a meipso loquar. 18 Qui a semetipso loquitur *gloriam pro- 
priam quaerit; qui autem quaerit gloriam eius, qui misit eum, hic 
verax est, et iniustitia in illo non est. 19*Nonne Moyses dedit vobis 
legem? et “nemo ex vobis facit legem. 29 °Quid me quaeritis interfi- 
cere? Respondit turba et dixit: “~Daemonium habes: quis te quaerit 
interficere? 21 Respondit Iesus et dixit eis: “Unum opus feci, et 
fomnes miramini. 22 Propterea 97Meyses dedit vobis circumcisionem 
(non quia ex Moyse est, sed “ex patribus), et in sabbato circumci- 
ditis hominem, 23 Si circumcisionem accipit homo in sabbato, ut 
non solvatur lex Moysi, ‘mihi indignamini, jquia totum hominem 
sanum feci in sabbato? 24/Nolite iudicare secundum faciem, sed 
iustum iudicium iudicate. 

25 Dicebant ergo quidam ex Ierosolymis: Nonne hic est “quem 
quaerunt interficere? 26 Et ecce ™palam loquitur, et nihil ei dicunt. 
*Nunquid vere cognoverunt °principes quia hic est Christus? 27 Sed 
fhune scimus unde sit; Christus autem cum venerit, Ynemo scit 
unde sit. 28 Clamabat ergo Iesus “in templo docens et dicens: Et 
me scitis et ?unde sim scitis: et 8a meipso non veni, sed ‘est verus 
qui misit me, “quem vos nescitis. 29 YEgo scio eum, “quia ab ipso 
sum, et ipse “me misit. 39 ¥Quaerebant ergo eum apprehendere, et 
‘nemo misit in illum manus, quia nondum venerat 2hora eius. 31 bDe 
turba autem multi crediderunt in eum et dicebant: °Christus, cum 
venerit, nunquid plura signa faciet quam quae hic facit? 32 Audie- 
runt pharisaei ¢%turbam murmurantem de illo haec, et miserunt prin- 
cipes et pharisaei “ministros, ut apprehenderent eum. 33 Dixit ergo 
eis Iesus: /Adhuc modicum tempus vobiscum sum et 9vado ad eum 
qui me misit. 34 "Quaeretis me et non invenietis; et ‘ubi ego sum vos 
non potestis venire. 35 Dixerunt ergo Iudaei ad semetipsos: Quo hic 
iturus est, quia non inveniemus eum ? nunquid jin dispersionem gentium 
iturus est et ‘docturus gentes? 36Quis est hic sermo quem dixit : "*Quae- 
retis me et non invenietis et, ubi sum ego, vos non potestis venire’ ? 

37In ™novissimo autem die magno festivitatis stabat Iesus et 
clamabat dicens: ™Si quis sitit, °veniat ad me et bibat. 38 Qui credit 
in me, sicut dicit ?Scriptura, flumina %de ventre eius fluent ‘aquae 
vivae. 39 8Hoc autem dixit de Spiritu, ‘quem accepturi erant creden- 
tes in eum; “nondum enim erat Spiritus Ydatus, “quia Iesus nondum 
erat Yglorificatus. 49 Ex illa ergo Oturba, cum audissent hos sermo- 
nes eius, dicebant: Hic est vere *propheta. 41 Alii dicebant: Hic est 
Christus. Quidam autem dicebant: Nunquid %a Galilaea venit Chri- 
stus? 42 Nonne Scriptura dicit: Quia “ex semine David et 4de Beth- 
lehem castello, ubi erat David, venit Christus? 43 Dissensio itaque 
facta est in turba propter eum. 44/Quidam autem ex ipsis volebant 
apprehendere eum; sed nemo misit super eum manus. 

45 Venerunt ergo 9ministri ad pontifices et pharisaeos. Et dixe- 
runt eis illi: Quare non adduxistis illum? 46 Responderunt 9ministri: 
kNunquam sic locutus est homo, sicut hic homo. 47 Responderunt 
ergo eis pharisaei: ‘Nunquid et vos seducti estis? 48 /Nunquid ex 
principibus aliquis credidit in eum aut ex pharisaeis? 49 Sed turba 
haec, quae non novit legem, maledicti sunt. 5° Dixit ’Nicodemus 
ad eos, ille qui venit ad eum nocte, qui unus erat ex ipsis: 5! ™Nun- 
quid. lex nostra iudicat hominem, nisi prius “audiecrit ab ipso et co- 
gnoverit quid faciat? 52 Responderunt et dixerunt ei: 2Nunquid et 
tu Galilaeus es? Scrutare Scripturas et vide quia °a Galilaea pro- 
pheta non surgit. 53 Et reversi sunt unusquisque in domum suam. 
m Dt 25,1, 2. — cf. Ac 23, 3. 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 


7, 12-53 








n Dt 1, 16,17; 13, 14; Ecli 13, 7. — cf. Ac 25, 16. 


mcp. 11, 56. N VY. 32, 43- 
ovr. 40-43. -— cf. Le 2, 34. 
pvr. 47; Mt 27, 63. 

qgcp. 19, 38; 20, 19. — cf. cp. 


On st. Th, 49, 
v. in fr. 3 p. D. 4 Ode. 
L(3eo 


14-31] 
rvr. 28. 30). 
s Mt 13, 54. — cf. vr. 46; Le 
2, 47; 4, 22; Ac 4, 13. 

tcp. 8, 28; 12, 49; 14, 10, 24. 
“uv.cp. 3,17. [— Cf. cp. 3, 34. 
a cf.cp:B, 31, 32; 14, 21, 23> 
xcf. cp. 8, 43; Ps 24, 9; Dn 
y V.cp. §, 30. [12, 10; Ph 3,15. 
Pel. CP. 5, AI528, 50. 


iz: 

1. — cf. cp. 5, 16, 18. 

dcp. 8, 48, 52; 10, 20; M 
25; rz, 18; Mr 3, 22; Lc 7, 
33. — cf. Rm 2: '24% 

evr, 223 cp. 5, 2-9, 16. 


‘'ep:.-5,. x6. 
jep. 5, 10. — cf. Mt 12, 2. 

Lepz8, 25, cf. Js 81, 33 2 
Cor 10, 7. — v. Dt 1, 16, 17. 


mcp. 18, 20. 

nvr. 31; cp. 4, 29. — v. Mtg, 
ovf. 48. {273° 12, 23. 
p cf. cp. 6, 42; 8, 14, 19; 9, 2y. 
q cf. vr. 42. rvr. 14. 
scp. 8, 42. — cf. cp. 5, 43. 
tv. cp. 8, 26. [4, 22; 8, 55. 


ucp. 8, 19; 15, 21. — cf. cp. 
vep. 8, 55. — v. Mt 11, 27. 
x cp. 6 ,46; 9, 16, 33. — V. Cp. 
I, ud [21, 46. 
y vr. 44; cp. 10, 39. — cf. Mt 
zcp. 8, 20; 13. 1. — cf. Le 
22, 53. 
acf. vr. 6, 8. — v. cp. 2, 4. 
bcp. 8, 30; 10, 42; II, 45; 12, 


rx, —— cf. Cp.. 2,:233 %2) 42; 
cM 22,23. [Mt 21, 11. 
ANY. (325 435 
evr. 46,47; 18,3. — [(37, 38). 
Saasot Ev. in fr. 2 p. D. Pass. 


fcp. 12, 35; 13, 33; 14, 19; 
eC, 162°S, 28. [16, 16-19. 
hep. 8, 213 13, 33, 36; Pro 1, 
1.CD..13; 36.—ct. cp.3,13. [28. 
j2.Mce 1x,-37; Je x, 13:1 Ptzr, 
icf: Ac 18, 20; 14,.¥-etc. Ex. 
m cf. Lv 23, 36; Nm 29, 35; 2 
Es 8, 18: 2 Mc ro, 6. 
n Is 44, 3; 55, 1.—V. CD. 4, 13. 
37-391 Cm. tn vg. Pnt. (35. 
ocf. Zc 13, 33 14, 8.— Vv. cp. 6, 
pet. ds 14, 3; 58, £4; Ez.47,.1, 
qcp.4,14.—cf. Pro 18, 4. [12. 
rvr. cp. 4, 10. 
scef. 1 Cor 12, 13; Gal 3, 14. 
t Jl 2, 28; Ac 2, 16-18. — cf. 
CP. I, 33; 20, 22; Le 24, 49. 
u Ac 2, 4, 33. 
veep. 3, 34; Le 11, 13; 1 Jo 3, 
“Cr. cp..16, 7. [24; 4. 13. 
y Cp. 12, 16-23; 13,31,32; 17,1. 
Zcp. 1, 21; 6,-14. — Vv. Mt Oh 
avr. 26. — cf. vr. 31. [11. 
bck, VE. $23 cp. 2; 46, 
ccf. Ps, 88, 4. 5.—v. Mt 1, tf. 
d Mic s, 2; Le 2, 4. — cf. 1 


Rg 16, 1. 
@NT. 22: 32° cp. 9, 263 19, 19: 
f Bo VP 80. g Vr. 32. 
hv. Mt 7, 28, + F 
ivr. 12. — cf. Mt 27, 63. 
ix Cor 1, 20. 26; 2. 8. — ef. 
ED: 3. £2. 19,39; (cp. 12, 42. 


ocl. vr: 483. cps 1, 46. 





— 1013 — 














EVANGELIUM suos adversarios, qui concilium habuerant de eo (37-53) et qui ad eum ad- 
SECUNDUM IOANNEM | duxerant mulierem adutteram, confundit (8, 1-12) eosque, quia se dixe- 
8, 1-41 rat lucem mundi, tumultuantes redarguit (13-47). Quapropter et quia 

av. Mt 21, 1. Iesus autem perrexit in “montem Oliveti. 2 Et °diluculo iterum 
bet. iv My = fi Bs 3, Ode. venit in templum, et omnis populus venit ad eum, et “sedens 
ts, rhe 4, 26.0" ° docebat eos. 3 Adducunt autem scribae et pharisaei mulierem in adul- 

d Lv 20, 10; Dt 22, 22-24. — | terio deprehensam, et statuerunt eam in medio 4 et dixerunt ei: Ma- 
cf. Ez 16, 38, 40. letc. | gister, haec mulier modo deprehensa est in adulterio. 5In lege au- 


eit. 46, ¥3. 39.3; 22, 18, 35 

Spee g 10; .LC.2E, $4; 20, 20. 

5 Rm 2, 1, 22.—cf. Mt 7, 1-5; 
ef. Dt 17, 7. £Le°®,) 48, 42; 

4 Mt 22, 22. 

10, 11] Cm. ut s. ur, 2, 

jv. vr. 

1] * Catech. R. Ill 5, 32. 


Lep. 5, 14. mcp. 7, 27, 28. 
MCD, I; §, 07 45 Bes @, B92. 
46, — cf. Ps 35, ro; Is 42 
6; 49, 6; Ml 4, 2; x Jo 2, 8. 
ocp. 12, 26; 21, 19. — cf. Lc 
1,79. — v. Mt o, 38. 
12-2c] Ev. in sb. p. D. 4 Qdg. 
(12, 18). — Ant. et V. All. 
pv. cp. 12, 35. [in cm, M. 
g cf. cp. 5, 31. rcf. Ap 3, 14 
£Cp. 13, 22°36, 368. 
tvr. 213; cp. 7, 33. —- cf. cp. 
I4, 2, 28; 16, ° 
ucf.cp. 7,28; 9,29. [Jb 10,4 
vcp. 7, 24; I Kg 10, 7. —C 
xcp. 11; cp. 3, 17; 5,47: Le 
ycp. 5, 30 12, 24 


dcp. 14, 7. 
2 tir E23 47 4350Leia1) "2. ‘a 


bale = », 300. tek. Mt ray ke 
Ev. in fr. 2 p. D. 2 Qdz. 
25,29). 
Vv. cp. 7, 34; iy 
vr. 24; Ez 3, 16; 33, 
sick; cps. 7, 3m. 
HCl. VE, ARP EDS 3. 
Zr1jo4,5 m cp. o>, 14, 16. 
n cp. ‘5 ‘9. 
ovr, 28; cp. 4, ph 13, 19; Mr 
Peso 6; esl 8. — cf. vr. 58. 


a Cal .. 3; ihe. T3,: 4. C2): 
#Cp. 7, 28;- Rm 3; 4: 

SOPs Ty Ses WB, $33: 295-40; 

tcf. vr. 18. — cf. cp. 5. 18. 
“uCp. 3, 14; 12, 32, 34. 

vcfi. cp. 16, 8-11. 

BV. CDs 55: 9Oe— Gh VE CB. ny Be 
z vr. 16; cp. 16, 32; Ac 10, 38. 


acp. 4, 34; 5, 30; 6, 38. — cf. 
1 Jo 22 


3; 
deen 7 Bt 10, ra £2; 28, 42. 


[mortale Dei». 
32] Leonis XIII encycl. « Im- 
yobs ac: Rm 6, 18, 22; 8, 2; 
Or 7,22; 2 Cor 3, 17: 

Gal 4323323 Je ¥,° 256 9) -30: 
1. Pt2: 16. [19, 9; Ra 9,7. 

ae 3, 9.—cf. Lc 


2, 19. — ch. t Jo 3, 8 
j Gn 21, 10; Gal 4; 
RLc 218; 31. sda I 
361 * Conc. Araus. II (an. 529). 
ivr. 40. — v. Fer 7 é 
MCP. 3, 32; 5, 19; 46. 
m VI. 41, 44. oct. bal’s" Zoe. 6 
40] ut s. vr. 29.—v. cp. 7, is. 


tem Moyses *mandavit nobis huiusmodi lapidare; tu ergo quid 
dicis? Hoc autem dicebant ¢tentantes eum, ‘ut possent accusare eum. 
Jesus autem inclinans se deorsum digito scribebat in terra. 7 Cum 
ergo perseverarent interrogantes eum, erexit se et dixit eis: 2Qui 
sine peccato est vestrum “primus in iam lapidem mittat. 8 Et ite- 
rum se inclinans scribebat in terra. 9% tAudientes autem unus post 
unum exibant incipientes a senioribus, et remansit solus Tesus et 
mulier in medio stans. 10 Erigens autem se Iesus dixit ei: Mulier, 
ubi sunt qui te accusabant? nemo te condemnavit? 11 Quae dixit: 
Nemo, Domine. Dixit autem Iesus: /Nec ego te condemnabo: vade 
et iam amplius /noli peccare. 

12 ™]terum ergo locutus est eis Tesus dicens: "Ego sum lux mundi: 
°qui sequitur me non ?ambulat in tenebris, sed habebit lumen vi- 
tae. 13 Dixerunt ergo ei pharisaei: 9Tu de teipso testimonium per- 
hibes: testimonium tuum non est verum. 14 Respondit Jesus et dixit 
eis: Et si ego testimonium perhibeo de meipso, "verum est testimo- 
nium meum, quia scio ‘unde veni et ‘quo vado; “vos autem nesci- 
tis unde venio aut quo vado. 15%Vos secundum carnem iudicatis, 
Tego non iudico quemquam; 1%et, si iudico ego, Yiudicilum meum 
verum est, quia *solus non sum, sed ego et qui misit me Pater. 
17 Et in lege vestra scriptum est quia ¢?duorum hominum testimo- 
nium verum est. 18 Ego sum qui °testimonium perhibeo de meipso, 
et testimonium perhibet de me qui misit me, Pater. 19 Dicebant 
ergo ei: Ubi est Pater tuus? Respondit Iesus: “Neque me scitis 
neque Patrem meum; 4%si me sciretis, forsitan et Patrem meum sci- 
retis, 20 Haec verba locutus est Iesus in ¢gazophylacio docens in tem- 
blo; A tnemo apprehendit eum, quia necdum venerat hora eius. 

1 Dixit ergo iterum eis Iesus: ‘Ego vado, et 9quaeretis me et 
hin peccato vestro moriemini. Quo ego vado, vos non potestis ve- 
nire. 22 Dicebant ergo Iudaei: ‘Nunquid interficiet semetipsum, quia 
dixit: Quo ego vado, vos non potestis venire? 23 Et dicebat eis: 
JVos de deorsum estis, ego de supernis sum; ’vos de mundo hoc 
estis, “ego non sum de hoc mundo. 24 Dixi ergo vobis Aquia mo- 
riemini in peccatis vestris; "si enim non credideritis quia °ego sum, 
moriemini in peccato vestro. 25 Dicebant ergo ei: ?Tu quis es? Di- 
xit eis Iesus: @Principium, qui et loquor vobis. 26 Multa habeo de 
vobis loqui et iudicare. Sed "qui me ae verax est; et ego ‘quae 
audivi ab eo, haec loquor in mundo. 27 Et non cognoverunt quia 
patrem eius dicebat Deum. 28 Dixit ergo eis Iesus: Cum “exalta- 
veritis Filium hominis, Ytunc cognoscetis quia %ego sum et 7a me- 
ipso facio nihil: sed, Ysicut docuit me Pater, haec loquor; 39 et “qui 
me misit mecum est et *non reliquit me solum, quia %ego quae 
placita sunt ei facio semper. 3 Haec illo loquente, multi credide- 
runt in eum. 

31 Dicebat ergo Iesus ad eos, qui crediderunt ei, Iudaeos: °Si vos 
manseritis in sermone meo, vere @discipuli mei eritis, 32 et *cogno- 
scetis veritatem, et ‘veritas liberabit vos. 33 Responderunt ei: 9Se- 
men Abrahae sumus et “nemini servivimus unquam; quomodo tu 
dicis: Liberi eritis? 34 Respondit eis Iesus: Amen, amen dico vo- 
bis quia omnis qui facit peccatum ‘servus est peccati; 35 jservus 
autem non manet in domo in aeternum; "filius autem manet in ae- 
ternum. 36Si ergo vos /Filius liberaverit, vere liberi eritis. 37 Scio 
quia filii Abrahae estis; sed quaeritis me interficere, quia sermo 
meus non capit in vobis. %8™Ego quod vidi apud Patrem meum 
loquor, et “vos quae vidistis apud patrem vestrum facitis. 39 Respon- 
derunt et dixerunt ei: 9Pater noster Abraham est. Dicit eis Iesus: 
¢Si filii Abrahae estis, opera Abrahae facite. 49 Nunc autem ‘quaeri- 
tis me interficere, hominem qui veritatem vobis locutus sum, *quam 
audivi a Deo: hoc Abraham non fecit. 41%Vos facitis opera patris 





— 1014 — 














sese maiorem Abraham dixerat, eum lapidare volunt (48-59). Sabato 
insequenti Dfius caecum a nativitate sanat (9, 1-12), quod miraculum, cum 
illud pharisaei agnoscere renuerent (13-23) et irati sanatum e synagoga 


~ EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 


8, 42 — 9, 21 








vestri. Dixerunt itaque ei: ?Nos ex fornicatione non sumus nati: 
dunum patrem habemus Deum. 42 Dixit ergo eis Iesus: ”Si Deus 
pater vester esset, diligeretis utique me; *ego enim ex Deo processi 
et veni; ‘neque enim a meipso veni, sed ille me misit. 43 “Quare lo- 
quelam meam non cognoscitis? Quia “non potestis audire sermo- 
nem meum. 447Vos ex patre diabolo estis et desideria patris vestri 
vultis facere. YIlle homicida erat ab initio et “in veritate non stetit, 
quia non est veritas in eo: “cum loquitur mendacium, ex propriis 
loquitur, quia mendax est et pater eius. 45 %Ego autem si veritatem 
dico, non creditis mihi. 46°Quis ex vobis arguet me de peccato? 
Si veritatem dico vobis, quare non creditis mihi? 474Qui ex Deo 
est, verba Dei audit; “propterea vos non auditis, quia ex Deo non 
estis. 48 Responderunt ergo Iudaei et dixerunt ei: Nonne bene di- 
cimus nos, quia /Samaritanus es tu et 9daemonium habes? 49 Re- 
spondit Iesus: Ego daemonium non habeo, sed “honorifico Patrem 
meum, et vos inhonorastis me. 5®*Ego autem non quaero gloriam 
meam: est qui quaerat et iudicet. 51 Amen, amen, dico vobis, Jsi quis 
sermonem meum servaverit, “mortem non videbit in aeternum. 52Di- 
xerunt ergo Iudaei: Nunc cognovimus quia daemonium habes. ‘Abra- 
ham mortuus est, et prophetae; et tu dicis: /Si quis sermonem meum 
servaverit, non “gustabit mortem in aeternum. 53 ™Nunquid tu maior 
es patre nostro Abraham, qui mortuus est, et prophetae mortui 
sunt? Quem teipsum facis? 54 Respondit Iesus: ‘Si ego glorifico 
meipsum, gloria mea nihil est: “est Pater meus qui glorificat me, 
@quem vos dicitis quia Deus vester est, 55 %et non cognovistis eum: 
rego autem novi eum; et, si dixero quia Ynon scio eum, ero similis 
vobis, “mendax. Sed scio eum et sermonem eius servo. 56 sAbra- 
ham pater vester ‘exsultavit “ut videret diem meum: vidit et ga- 
visus est. 57 Dixerunt ergo Iudaei ad eum: Quinquaginta annos 
nondum habes et Abraham vidisti? 58 Dixit eis Iesus: Amen, amen, 
dico vobis, antequam Abraham fieret, “ego sum. 59 ¥Tulerunt ergo 
nine’, ut iacerent in eum; *Iesus autem abscondit se et exivit de 
templo. 

Et praeteriens Iesus vidit hominem “caecum a nativitate. 2 Et in- 

terrogaverunt eum discipuli eius: Rabbi, 2quis peccavit, hic aut 
parentes eius, ut caecus nasceretur? 3 Respondit Iesus: Neque hic 
peccavit neque parentes eius; sed %ut manifestentur opera Dei in 
illo. 4*.¢Me oportet operari opera eius qui misit me, ‘donec dies est; 
venit nox, quando nemo potest operari: 5 quandiu sum in mundo, 
gjux sum mundi. & Haec cum dixisset, “exspuit in terram et fecit lu- 
tum ex sputo et ‘linivit lutum super oculos eius 7 et dixit ei: 7Vade, 
lava in natatoria *Siloé, quod interpretatur missus. Abiit ergo et 
lavit et ‘venit videns. 8 Itaque vicini, et qui viderant eum prius, quia 
mendicus erat, dicebant: ™Nonne hic est qui sedebat et mendica- 
bat? Alii dicebant: Quia hic est. 9% Alii autem: Nequaquam, sed si- 
milis est ei. Ille vero dicebat: Quia ego sum. 10 Dicebant ergo ei: 
Quomodo aperti sunt tibi oculi? 11 Respondit: Ile homo, qui dici- 
tur Iesus, “lutum fecit et ‘unxit oculos meos et dixit mihi: 7Vade 
ad natatoria Siloé et lava. Et abii et lavi et video. 12 Et dixerunt 
ei: Ubi est ille? Ait: Nescio. 

13 Adducunt eum ad pharisaeos, qui caecus fuerat. 
tem sabbatum, quando lutum fecit Iesus et aperuit oculos eius. 
15 °Jterum ergo interrogabant eum pharisaei quomodo vidisset. Ille 
autem dixit eis: “Lutum mihi posuit super oculos, et lavi et video. 
16 PDicebant ergo ex pharisaeis quidam: 2Non est hic homo a Deo, 
rqui sabbatum non custodit. Alii autem dicebant: *Quomodo potest 
homo peccator haec signa facere? Et ?schisma erat inter eos. 17 Di- 
cunt ergo caeco iterum: Tu quid dicis de illo qui aperuit oculos 
tuos? Ille autem dixit ‘quia propheta est. 18 Non crediderunt ergo 
“Judaei de illo quia caecus fuisset et vidisset, donec vocaverunt 
parentes eius, qui viderat, 19 et interrogaverunt eos dicentes: Hic 
est filius vester, quem vos dicitis quia caecus natus est? Quomodo 
ergo nunc videt? 20 Responderunt eis parentes eius et dixerunt: 
Scimus quia hic est filius noster et quia caecus natus est. 21 Quo- 


14”Frat au-. 





p cf. Os 2, 4. 
g Dt 32, 6; Is 63, 16; 64, 8. 
7 cf. x Jo So '28 i eke Wrv47: 


scp. 16, 28; 17, 8. 

tcp. 7, 28. — v. cp. 3, 17. 

“CD. 7; 17. 

v Jr 6, 10. — cf. 1 Cor 2, 14. 

0 hs. .VEs 2233). Mth 23,..38; 235 
TS5 AG: 23;::10; 4, 9023;:8,: 22: 

44) * Catech. R, Ul 6, 14; 9, 
19. 

y Gn 4, 8, 9; 1 Jo 3, 12, 15. 
i CF, Sap. 2, 24; Rm 5, 12. 


zcf. 2 Pt 2) 4}7 0-J0z2, .4; 
a@ Gn 3}: g3°'2* Cor-1%, 925 Ap 
12 


»_ 9. 

5-591 Ev, etc. in D. Pass. 
Le 22, 67. 
okf, 2° Cor 53:21: Pti2, 32. 
dcf. cp. 18, 37; 1 Jo 4, 6. 
ecf. cp. 10, 26; Rm 8, 7. 
fra. Cp: 4,:9. 
2 VCP. 7. 20. 
Acp. 5, 23. — cf. cp. 7, 18. 
ivY. 543 CD. 5, 41. 


i 5, 24; I1, 26. 
k Ps 88, 9; Mt 16, 28; Le 2 


26; Heb 2, 9; 11, 5. — cf. 
Ac 33°27: 

bef, Z¢:3."5. 7 Sse, 3%. 

® CP. 23,325.32, 1} AC 3). 13; 
Heb 55x53 cs Et 435 3 2- 

ovr. 19; cp. 7, 28. 

pep. 7, 20. — v. Mt 11, 27. 


qci. Mt 26, 72. 

rit Jo 1, 6. — cf. vr. 44. 

S vr. 33, 39. 

tcf. Mt 13, 17. Ler 7. 22, 
ULT. Deb dt 13. bse, 8, 
LCE IVE 24? Cp.“ 174 $5 24>. Col 


1, 17; Heb 13, 8: Ap. 1, 8 
—v. Ex 3, 14. 

y cp. 10, 31. 

3 ¢D.. 22; 36; Le.3,- 30, 

acf. Ac 3, 


25% aes a. 

1-38] Ev. in fr. 40. D. 4 QOdg. 
(2,03, Ii 4. 

he » 14. — cf. Sap 8, 20; 
c I 


Sag 4. 
ers # vr. 34; Ex 20, 5; Jr 31, 


29. 

ach. cp. X35"4! 

€v. cp. 4, 34. — cf. Mt 3, 15. 

fep. 11, 9; 12, 35. — cf. Rm 
; 1 6, 10. 

- 1, 4, 93 


i Mt. 9, 29; Mr 8, 25. 


6] Cm, ut s. vr. 2, 3. 


60. Lo 37; a 

71 * cf. Catech. R. II, 2, 68. 
2 Es. opr 5; Is 8;.67 Le 13,14. 

lep. 11, 37. — cf. Le 7, 21. 

mcf. Ac 3, 2, 10. 

rr] v. vr. 6. 

ncp. 5, 9. 

ovr, 10. - 


p cf. cp. 6, 533 7, 43; 10, 19. 

gq vr. 24. — cf. cp. 7, 29. 

rv. Mt 12, 2. 

SMT. 3%..33..— cf. cp. 3,2: 5; 
36: 10, 23; Ac 10, 38. 

tv. cp. 4, 19; 6, 14. 

u vr. 22. — cf. vr. 13. 





— 1015 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
9, 22 — 10, a1 


eicerent (24-34), occasio est quod Jesus malitia eorum exprobrata 
(35-41), eisque ceu malis pastoribus designatis (10, 1-6), sese verum et 
bonum pastorem proclamet (7-21). Encaeniis advenientibus, Ditus divini- 








® Cle CD. 7.4335 193 38% 580, 2405 

wcf.cp.7,45-52. xcf.Rm1o,9. 

PCD. F2 425 116, 237 Le 6.: B2< 

@ VI.. 2%, 

aJjJs 7, 19; Jr 13, 16. — cf. 1 
Rg. 6,5; “Sili2, 2s Le-s7; 
185 Ac 14 2s: 

biel, cm. 5,).45%) Mts237.2: 

Cf. ¢p.:32, dv. cp. 8, 14. 

eet: ep. 82; 372° 6282 

Pec p28, tO.) ta: 1S oes: 

§ b 27, 9; Ps 65, 18; Pro 28, 
S 33.4864 <P ro as: 29% Ac 


10, 35. — cf. Jc 5, 1 
icf. vr. 2; Ps 50, 7. 
PAL. NTE 028. 


lcep. 1. 49. — v. Mt 14, 33. 

mcf. Rm 10, 14. 

ncp. 4, 26. 38] vr. 6. 

oct. cp. 3, 19. — Vv. Cp. 5, 22. 

pch ep: 45,573 55°LeG 4,338, 

qgcf. Mt e: 13} 13,°%3; “Mr. 4, 
2°" 2. COE 2, 16; 

tcl. Mt 34,26, 

sci. Mt.4s,; 14; Rm 3." 19. 

tcp. 15, 22. — cf. Le 12, 47, 

448; Jo 4, 17. | cP. 4 

1] * cf. Conc. Trid. s. XXIII 

1-1] Ev. in fr 3 p, Pnt. (0). 

a Ez 44, 11; Mr 13, 34. — cf. 
Le 12, 36. 

3] Ant. in fr. 4 0. D. Pass. - 

bvr. 14. 


ce, 12, 16; 16, 17-19. — Vv. 

Nyy Pebieee 

g vr. 9.—cf. cp. 14, 6: Ps 117. 
20; Mt 7, 13, 14; Eph 2, 18. 

Wet Yeas. 2 25 

icf, cp. 

OES ACS. 277-5, 28° 

LPs 22, 2; Ez 34, 14. 

10] Leonis XIII encycl. « Im- 
mortale Dei». 

mcf. Jr 23, 1; Ez 34, 3. 

& Ct..cp, 2, ¥6. 

j2 mt vat * Catech. R. 11 5,1.— 
Antt. in fr.2 p. D. 2 p. Psch. 

11-16] Ev. etc. in D, 2 p. Psch 
(14, 15) et in fss. s. Thom. 
Cant. et .s. Josaphat E. M. 

ols 40, 11; Ez 34, 12, 23; 37. 
24: Ze 13, 7; Heb 13, 20: 
t Pt 2, 25, 5, 4. — cf. ep. 27, 
15, 17 Ap 7, 17. 

PVE. 15; TPF CP. 1S, B3titJo 


ycp. 5, 25; 
28, 28. 
SCD. EE, 625° U7; 2 Sty 29° 
‘Seq! S.'2523. EA.578 
a Ez 34, 23; 37, 24. — cf. Eph 
17, 18]* Catech. R.1 5,7; 6, 8. 

6 Ph 2, 9. — v. cp. §, 20. 
c Mt 26, 53; 27, 50. — cf. cp. 
US} 65: 20) 32s DEtey,: 42: 


ae Pay & 
18} Ant, in -fr. 3 mai. hebd. 


d cf. cp. 2, 19. 
h Mr 3,:21. — cf. Ac 26, 24. 





ecf. cp. 14, Sees i 10, 5-19. 


modo autem nunc videat nescimus, aut quis eius aperuit oculos nos 
nescimus: ipsum interrogate: aetatem habet, ipse de se loquatur. 
22 Haec dixerunt parentes eius, quoniam “timebant “Iudaeos; iam 
enim “conspiraverant ludaei, ut, si quis “eum confiteretur esse Chri- 
stum, Yextra synagogam fieret. 23 Propterea parentes eius dixerunt: 
Quia *aetatem habet, ipsum interrogate. 24 Vocaverunt ergo rursum 
hominem, qui fuerat caecus, et dixerunt ei: “Da gloriam Deo. Nos 
scimus Yquia hic homo peccator est. 25 Dixit ergo eis ille: Si pec- 
cator est, nescio; unum scio quia, caecus cum essem, modo video. 
26 Dixerunt ergo illi: Quid fecit tibi? quomodo aperuit tibi oculos? 
27Respondit eis: *Dixi vobis iam, et audistis: quid iterum vultis au- 
dire? Nunquid et vos vultis discipuli eius fieri? 28Maiedixerunt ergo 
ei et dixerunt: Tu discipulus illius sis; !nos autem Moysi discipuli su- 
mus: 29¢nos scimus quia Moysi locutus est Deus, 2hunc autem nesci- 
mus unde sit. 30Respondit ille homo et dixit eis: In hoc enim ¢mirabile 
est, quia ‘vos nescitis unde sit et aperuit meos oculos. 31 Scimus au- 


_tem quia %peccatores Deus non audit; sed, “si quis Dei cultor est et 
-voluntatem eius facit, hunc exaudit. 


32 A saeculo non est auditum 
quia quis aperuit oculos caeci nati. 33 8Nisi esset hic a Deo, non po- 
terat facere quidquam. 34 Responderunt et dixerunt ei: ‘In peccatis 
uatus es totus et tu doces nos? Ei Jeiecerunt eum foras. 

35 Audivit Iesus quia eiecerunt eum foras et, cum invenisset 
eum, dixit ei: Tu credis in /Filium Dei? 36 Respondit ille et dixit: 
mQuis est, Domine, ut credam in eum? 37Et dixit ei Iesus: Et 
vidisti eum, et “qui loquitur tecum ipse est. 38 At ille ait: Credo, 
Domine. Et procidens adoravit eum. 39 Et dixit Iesus: 9In iudicium 
ego in hunc mundum veni, ?ut qui non vident videant, et Yqui vi- 
dent ‘caeci fiant. 4° Et audierunt quidam ex pharisaeis, qui cum 
ipso erant, et dixerunt ei: Nunquid et nos caeci sumus? 41 Dixit 
eis Iesus: Si caeci essetis, *non haberetis peccatum: nunc vero di- 
citis: ‘Quia videmus. Peccatum vestrum manet. . 
| Amen, amen, dico vobis, qui non intrat per ostium in ovile 

ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et latro. 2 Qui autem 
intrat per ostium, pastor est ovium. 3 Huic “ostiarius aperit, et oves 
byocem eius audiunt, et proprias oves vocat nominatim et educit 
eas. 4*Et, cum proprias oves emiserit, ante eas vadit, et oves illum 
sequuntur, quia sciunt vocem eius; 5 °alienum autem non sequuntur, 
sed fugiunt ab eo, quia non noverunt vocem alienorum. Hoc “prover- 
bium dixit ¢eis Iesus; /illi autem non cognoverunt quid loqueretur eis. 

7 Dixit ergo eis iterum Iesus: Amen, amen dico vobis quia %ego 
sum ostium ovium. 8/”Omnes quotquot venerunt fures sunt et la- 
trones, et non audierunt eos oves. 9% 9%Ego sum ostium. ‘Per me, si 


quis introierit, ¢salvabitur et jingredietur et egredietur et pascua inve- 


niet. 1°Fur non venit nisi ut furetur et ™mactet et perdat. Ego veni ut 
vitam habeant et “abundantius habeant. 11°Ego sum pastor bonus. 
Bonus pastor ?animam suam dat pro ovibus suis. 12¢Mercennarius au- 
tem et qui non est pastor, cuius non sunt oves propriae, videt “lupum 
venientem et *dimittit oves et fugit, et lupus rapit et dispergit oves. 
13 Mercennarius autem fugit, quia mercennarius est et *non pertinet 
ad eum de ovibus. 14°Ego sum pastor bonus et tcognosco meas, et 
Sbcognoscunt me meae. 15 “Sicut novit me Pater, et ego agnosco Pa- 
trem et Panimam meam pono pro ovibus meis. 16 Et Yalias oves 
habeo, quae non sunt ex hoc ovili, et “illas oportet me adducere, 
et Yvocem meam audient,et fiet “unum ovile et “unus pastor. 17 °Pro- 
pterea me diligit Pater, quia ?eg0 pono animam meam, ut iterum 
sumam eam. 18¢Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam a meipso 
et potestatem habeo ponendi eam et ¢potestatem habeo iterum su- 
mendi eam: hoc mandatum accepi a Patre meo. 

19 /Dissensio iterum facta est inter Iudaeos propter sermones hos. 
20 Dicebant autem multi ex ipsis: 7Daemonium habet et “insanit: 
quid eum auditis? 21! Alii dicebant: Haec verba non sunt daemo- 
nium habentis: ‘nunquid daemonium potest caecorum oculos aperire? 


fcp. 6, 53; 7, 43. — cf. cp. 9, 16. gv. cp. 7, 20; 8, 48. 
Stl. BX 4 Tt. ES SA5, 5. ’ 








— 1016 — 


ee on 








tatem suam adfirmat (22-30), at cum insidiae sibi ad sua opera pro- 
vocanti sternerentur, in Peraeam vadit (31-42), unde post aliquot 
dies, Lazari sororibus rogantibus, Bethaniam redit (11, 1-16), sese dicit 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
10, 22 — 11, 27 








22 Facta sunt autem Jencaenia in Ierosolymis, et “hiems erat. 
23 Et ambulabat Iesus in templo, in ‘porticu Salomonis. 24 Circum- 
dederunt ergo eum Iudaei et dicebiant ei: Quousque animam nostram 
tollis? “Si tu es Christus, dic nobis palam. 25 Respondit eis Iesus: 
Loquor vobis, et non creditis. “Opera, quae ego facio 9in nomine 
Patris mei, haec testimonium perhibent de me. 26 Sed ?vos non cre- 
ditis, quia non estis ex ovibus meis. 27 Oves meae vocem meam 
audiunt et ego cognosco eas, et sequuntur me, 28et ego Yvitam 
aeternam do eis, et “non peribunt in aeternum, et ‘non rapiet eas 
quisquam de manu mea. 29 Pater meus quod dedit mihi maius omni- 
bus est, et ‘nemo potest rapere de manu Patris mei. 39 Ego et 
Pater unum sumus. 31 “Sustulerunt ergo lapides Iudaei, ut lapida- 
rent eum. 32 Respondit eis Iesus: Multa bona opera ostendi vobis 
ex Patre meo: propter quod eorum opus me lapidatis? 33 Respon- 
derunt ei Iludaei: De bono opere non lapidamus te, sed “de bla- 
sphemia et “quia tu, homo cum sis, facis teipsum Deum. 34 Re- 
spondit eis Tesus : Nonne scriptum est in Ylege vestra quia ’ ego 
dixi: Dii estis’? 35Si illos dixit deos, ad quos sermo Dei factus 
est, et 2non potest solvi Scriptura, 36%quem Pater sanctificavit et “mi- 
sit in mundum, vos dicitis: Quia ¢blasphemas, quia dixi: ¢Filius Dei 
sum? 37/Si non facio opera Patris mei, nolite credere mihi. 38 Si 
autem facio, et si mihi non vultis credere, Yoperibus credite, ut co- 
gnoscatis et credatis quia “Pater in me est et ego in Patre. 39 ‘Quae- 
rebant ergo eum apprehendere, et Jexivit de manibus eorum. 

40 Et abiit iterum trans Iordanem in eum locum, /ubi erat Ioan- 
nes baptizans primum, et mansit illic. 41 Et multi venerunt ad eum, 
et dicebant quia Ioannes quidem signum fecit nullum; 42 omnia 
autem, quaecumque dixit Ioannes de hoc, vera erant. Et "multi 
crediderunt in eum. 

11 Erat autem quidam languens Lazarus a Bethania, de castello 

@Mariae et Marthae sororis eius. (2Maria autem erat quae bunxit 
Dominum unguento et extersit pedes eius capillis suis, cuius frater 
Lazarus infirmabatur). 3 Miserunt ergo sorores eius ad eum dicentes: 
Saar aa ecce “quem ¢amas infirmatur. 4 Audiens-autem Iesus dixit 

: ¢Infirmitas haec non est ad mortem, sed pro gloria Dei, ut /glo- 
rificetur Filius Dei per eam. 5°Diligebat autem Iesus am et 
sororem eius Mariam et Lazarum. 6 Ut ergo audivit quia infirma- 
-batur, tunc quidem %mansit in eodem loco duobus diebus. 7 Deinde 
post haec dixit discipulis suis: “Eamus in Iudaeam iterum. 8 Dicunt 
ei discipuli: ‘Rabbi, nunc quaerebant te Iudaei lapidare, et iterum 
vadis illuc? 9% Respondit Iesus: -Nonne duodecim sunt horae diei? 
mSi quis ambulaverit in die, non offendit, quia lucem huius mundi 
videt; 1¢”si autem ambulaverit in nocte, offendit, quia lux non est 
in eo. 11 Haec ait et post haec dixit eis: Lazarus amicus noster 
°dormit; sed vado ut a somno excitem eum. 12 Dixerunt ergo di- 
scipuli eius: Domine, si dormit, ?salvus erit. 
de morte eius; illi autem putaverunt quia de dormitione somni di- 
ceret. 14 Tunc ergo Iesus dixit eis manifeste: Lazarus mortuus est, 
15 et gaudeo propter vos, ut credatis, quoniam non eram ibi. Sed 
eamus ad eum, 16 Dixit ergo Thomas, qui dicitur Didymus, ad con- 
discipulos: "Eamus et nos, ut ¢moriamur cum eo. 

17 Venit itaque Iesus et invenit eum ‘quattuor dies iam in mo- 
numento habentem. 18 Erat autem “Bethania iuxta Ierosolymam 
quasi stadiis quindecim. 19 Multi autem ex Judaeis venerant ad Mar- 
tham et Mariam, ut “consolarentur eas de fratre suo. 20*Martha ergo, 
ut audivit quia Iesus venit, occurrit illi; Maria autem domi sedebat. 

21 Dixit ergo Martha ad lesum: yDomine, si fuisses hic, frater meus 
non fuisset mortuus; 22 sed et nunc scio quia quaecumque popo- 
sceris a Deo “dabit tibi Deus. 23 Dicit illi lesus : Resurget frater 
tuus. 24 4Dicit ei Martha: Scio quia resurget %in resurrectione in 
novissimo die. 25 Dixit ei Iesus: “Ego sum resurrectio et 4vita: qui 
credit in me, etiam si mortuus fuerit, fvivet, 26 et omnis qui vivit 
et “credit in me ‘non morietur in aeternum. Credis hoc? 27 Ait illi: 
Utique, Domine, %ego credidi quia “tu es Christus Filius Dei vivi, 


13 Dixerat autem Iesus 





oe 4; 54, 59. aoe 2 Mc4, 


10, 5 

kict. 1 Es 10, 9, 12; ee: 37, 6 
LACE Pr ErT2. IL 
m cf. Mt 26, 63; Lc ae 66. 
nvr. 38. — Vv. cp. § 


OV. CD. 5, 43. bel ce hon 
qcp. 17,2; 1 ie 2, 28; S, 8%. 
v. Mt 25, 46. 


rcp. 17, 12; 19, 9. 

$ cI. ¢ om 3 39; 48 er 18, 
3.3 39; Sap 3 

30 Didnyes 11 epist. aJp. Sa- 
bellianos. 

Fep.ory, 27, 22) °— cf. cp. % 
19; 14,9. [Ac 7, 59. 
I ».8,° 59. — ch. Mt..21, 35; 

Ant. in fr. 4p. D. Pass. — 


xcp. §, 16. 
Pcl. CD. 125.345 Is, is? 1 Cor 
14, 21. 


g cp. “ 14, I 

38) * v. vr. "30. 

hep. 14, 10, be 202.19, .233 
23. — cf. "d 8, 29. 

cp. 7, 39, 
cp. 8, 59; 4, 30. 

cp. 1, 28. 

™ cp. I, aa ot hy 27-30; 5. 33. 
wae f cp. 

mcp. 7, 31; 8, 50. 


1-45} Ev. in fr. 6 p. D. 4 Qdg. 
If, 32): 

av. Le 10, 38, 39. 

bep. 12. 3. 

cvr. §, 1, 36. 

d cf. cp. 13, 23; Mr o 21. 

ecf. vr. 11; Mt 9, 2 

fvr. 40. — cf. cp. 9, 3: 13, 31. 

ci-cp, 2, 43-9; 628: 


II. 

o Mt 9, 24; Ac 7, 60. — v. Mt 

pv. Mr ro, 52. ° 

co i4, Ke 2G, L24y 20526721; 
t TO;:3. 


cota at — cf. t ME 3 AS 
cp. 13, 37. 
ioe 39. 
& cD 33; 2. — v. Mt 21, 17; 
v vr. 31; Jb2, 11. 26, 6. 
x cf. rs 10, 38-40. 
21-27] Ev. fs. depos. Df. 
(35, 26). 


y vr. 32. — cf. cp. 4, 49. 
zcf. vr. 423 Cp. 9, 31. 


acf. vr. 39. 
b cp. Sa 29; Le 14, 14. — Vv. cp. 
15,21. 
cep. re "28: cp. 6, 40, 44; 1 Cor 
ee 7a €;.-—.cf. GD.n3,--~575 
ol 


4. — V..cp. I, 4. 
écp. 5: fry 5, 24; 8, SI. 
fcp. 6, 50, 52; 8, 51. 
gcp. 6, 70; 20, 31; 1 Jos, 1, 

5. ee eP- §; 245: 13, 195 


t Jo 16 
hk Mt #4 16; Ac 14, 14; 2 Cor 
3. 3; 1 Tm 4, 40; Heb 3, 12. 





——-1087..—— 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
11, 28 —12, 10 


‘resurrectionem et vitam’ (17-27) gloriamque Dei manifestat (28-40) 
gquadriduanum amicum e sepulcro revocans (41-44). Ideo multi credunt 
(45, 46); lesus autem audiens Pharisaeos, instigante Caipha, mortem 








icf. cp. 4, 25; 6, 14. — v. Mt 


ul be 
j Mt 23, 8; 26, 18. — v. cp. 


33, 35) Cm. in fr. 6 p. D. 4 Odg. 
et in fs. Ss. ar M. 
nvr. 38. —cf. Mr 7, 34; 8, 12. 
OCP. 22; SF 13274 
pef. Lc 19, 41; Heb 
ON. Nt. 3. 

VCE, NY. 245 33% 
Scp. 9, 6, 7. 

AS «32. -20: 

“cp. 20, 1; Mt 27, 60; Mr 16, 
39] Vv. Ur. 32. 35, 36. [4. 
ov cl. Vi Bo 

x Rm 6, 4. — cf. vr. 4. 

epee te: Mt 14, 190:4MeE 7, 
2 ci. 3 Rg 18, 36, 37. [34. 


a CE. Vr. 22%. Mt 26: 63; 
bcp. 12, 29, 30. 


5, 7: 


ccp. 17, 8. 21. — v. cp. 3,17. 

43, 44) * cf. powate: R. 12, 
3. — Vv. UF. 35, 36. 

d cf... cp...§:28,: 29. 

écp. 19, 40 


Fel. 3eD. 20, 7; Le 19, 20; Ac 


19, 12. 

414] * Catech. II 5, 40. 

45-53] cf. Lc 16, 31. 

gvr. 19. — cf. cp. 7, 31; 10, 
42; 12, 22/2425 AC°9,: 42> 

hep. 2, 23. 

4cf. Ps:2; 2; Mt 26,.3:° Ac4, 


27. 

47-541 Ev. in fr. 6 p..D. Pass. 

471 v. Mt 26, 3, 4. 

j Mt 5, 22. 

lLcp. 12, 19. — cf. Ac 4, 16. 

47-50, 53) R. ad ben. Paim, 

mi Mc 8, 1, sqq. 

n2 Mc 5, 19, 20. — cf. Jo 4, 
20; JAC 2t, 248. 

ocp. 18, 13, 14. — v. Le 3, 2. 

pvr. 51; cp. 18, 13. — cf. 2 

CY, 2-35 

qa (all) cp. 18, 14. 

fe SS) 165.37. 

Svr. 49. 

tcf. Ex 28, 29, 30; Nm 27, 21; 
1 Rg 23, 9; 30, 7; 1 Es2, 63. 


ulIs 49, 6; 1 Jo 2, 2. 
52) “Catech. R. Ii as ® 


ycp. 7, 10. 

£135.26, 233: 2 Par. 13; 19. 
acp. 2, 13; 6, 4. — cf. cp. 5, 1. 
6 Mr 10, 32; Le 2, 42. 

ccf. cp. 18, 28; Ac 21, 24, 26. 
dv. cp. 7, It. 


av. cp. II, © sqq. 

1-9] Ev. in fr. 2 mai. hebd. 

2-8] Mt 26, 6-13; Mr 12, 1-8. 
— cf. Le 7, 37- 39. 

1] v. vr. 12, 13. 

b Le 10, 38, 40. 

¢ cf: ke '7,'37, 38. 

3] Ant. in ae s. M. Magd. 

dcp. 13, 29. 

ecf. Dt 15, 11; Ac 4, 34. 


IVE“ %2 5 Ep. ST, Se. 


gcf. Le.16, 31. 
10-36] Ev. in sb. p. D. Pass. 


‘turus erat pro gente 





iqui in hunc mundum venisti. 28 Et, cum haec dixisset, abiit et vo- 
cavit Mariam sorerem suam silentio dicens: /Magister adest et vocat 
te. 29 Ilia, ut audivit, surgit cito et venit ad eum; 3° nondum enim 
venerat Iesus in castellum; sed erat adhuc in illo loco, ‘ubi occur- 
rerat ei Martha. 31 Iudaei ergo, “qui erant cum ea in domo et con- 
solabantur eam, cum vidissent Mariam, quia cito surrexit et exiit, 
secuti sunt eam dicentes: Quia vadit ad monumentum, ut ploret 
ibi. 32 Maria ergo, cum venisset ubi erat Iesus, videns eum cecidit 
ad pedes eius et dicit ei: Domine, si fuisses hic, non esset mortuus 
frater meus. 33 Jesus ergo, ut vidit eam plorantem et Iudaeos, qui 
venerant cum ea, plorantes, “infremuit spiritu et °turbavit seipsum 
34 et dixit: Ubi posuistis eum? Dicunt ei: Domine, veni et vide. 
35 Et Placrimatus est Iesus. 36 Dixerunt ergo Iudaei: Ecce 4quomodo 
amabat eum! 37 Quidam autem ex ipsis dixerunt: "Non poterat hic, 
8qui aperuit oculos caeci nati, facere ut hic non moreretur? 38 Tesus 
ergo rursum fremens in semetipso venit ad monumentum. Erat au- 
tem tspelunca, et “lapis superpositus erat ei. 39 Ait Iesus: Tollite 
lapidem. Dicit ei Martha, soror eius qui mortuus fuerat: Domine, 
iam fetet, Yquatriduanus est enim. 49 Dicit ei Iesus: Nonne dixi 
tibi quoniam, ¢si credideris, “videbis gloriam Dei? 41 Tulerunt 
ergo lapidem: Iesus autem, Yelevatis sursum oculis, dixit: *Pater, 
gratias ago tibi quoniam audisti me. 42%Ego autem sciebam quia 
semper me audis; sed %propter populum, qui circumstat, dixi, ut 
credant quia tu “me misisti. 43 Haec cum dixisset, voce magna cla- 
mavit: Lazare, veni foras. 44 Et statim %prodiit qui fuerat mortuus 
¢ligatus pedes et manus institis, et facies illius /sudario erat ligata. 
Dixit eis Iesus: Solvite eum et sinite abire. 

45 9Multi ergo ex Iudaeis, qui venerant ad Mariam et Martham 
et viderant quae fecit Iesus, crediderunt in eum. 46 Quidam autem 
ex ipsis abierunt ad pharisaeos et dixerunt eis quae fecit Iesus. 

47 iCollegerunt ergo pontifices et pharisaei concilium et dicebant: 
IQuid facimus, quia hic homo multa signa facit? 48 Si dimittimus 
eum sic, omnes credent in eum, et venient “Romani et tollent no- 
strum “locum et gentem. 49 Unus autem ex ipsis °Caiphas nomine, 


~ Pcum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos nescitis quidquam 


50 nec cogitatis quia %expedit vobis ut unus moriatur homo pro po- 
pulo, et non tota gens pereat. 51 Hoc autem a semetipso non dixit; 
sed, 8cum esset pontifex anni illius, ‘prophetavit quod Iesus mori- 
52 et “non tantum pro gente, sed ut “filios 
Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum. 53 Ab illo ergo die 
“cogitaverunt ut interficerent eum. 

54Tesus ergo iam Ynon in palam ambulabat apud Iudaeos, sed 
abiit in regionem iuxta desertum, in civitatem quae dicitur “Ephrem, 
et ibi morabatur cum discipulis suis. 55¢Proximum autem erat Pascha 
Iudaeorum, et Sascenderunt multi Ierosolymam de regione ante Pa- 
scha, Cut sanctificarent seipsos. 56 %Quaerebant ergo Iesum et col- 
loquebantur ad invicem in templo stantes: Quid putatis, quia non 
venit ad diem festum? Dederant autem pontifices et pharisaei man- 
datum ut, si quis cognoverit ubi sit, indicet, ut apprehendant eum: 
| Iesus ergo ante sex dies Paschae venit Bethaniam, “ubi Lazarus 

fuerat mortuus, quem suscitavit Iesus. 2 Fecerunt autem ei ce- 

nam ibi, et "Martha ministrabat, Lazarus vero unus erat ex discum- 
bentibus cum eo. 3¢Maria ergo accepit libram unguenti nardi pistici, 
pretiosi, et unxit pedes Iesu et extersit pedes eius capillis suis; et 
domus impleta est ex odore unguenti. 4 Dixit ergo unus ex disci- 
pulis eius, Iudas Iscariotes qui erat eum traditurus: 5 Quare hoc 
unguentum non veniit trecentis denariis et 4datum est egenis? §& Dixit 
autem hoc, non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat 
et loculos habens ea quae mittebantur portabat. 7 Dixit ergo Iesus: 
Sinite illam, ut in diem sepulturae meae servet illud. 8 “Pauperes 
enim semper habetis vobiscum; me autem non semper habetis. 

9 Cognovit ergo /turba multa ex Iudaeis quia illic est, et vene- 
runt non propter Iesum tantum, sed ut Lazarum viderent, “quem 
suscitavit a mortuis. 10 9Cogitaverunt autem principes sacerdotum ut 





— 1018 — 








stbi decrevisse, in civitatem Ephrem se recipit (47-56), unde reversus a 
Maria in cena ungitur (12, 1-11); postridie autem quasi triumphator 
Ierusalem ingreditur, multos ex ipsis ethnicis ad se trahit (12-27) atque, 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 


12, 11 -49 








et Lazarum interficerent, 11 quia “multi ‘propter illum abibant ex 
Iudaeis et credebant in Iesum. 

12 In crastinum autem /turba multa, quae venerat ad diem festum, 
cum audissent quia venit Iesus Ierosolymam, 1% jJacceperunt ramos 
palmarum et processerunt obviam ei et clamabant: Hosanna, ’ “bene- 
dictus qui venit in nomine Domini’, “rex Israél. 14 Et invenit Iesus 
asellum et sedit super eum, sicut scriptum est: 15’"Noli timere, fi- 
lia Sion: ecce rex tuus venit sedens super pullum asinae’. 16 °Haec 
non cognoverunt discipuli eius primum; sed ?quando glorificatus est 
Iesus, tunc Yrecordati sunt quia haec erant scripta de eo, et haec 
fecerunt ei. 17*Testimonium ergo perhibebat turba, quae erat cum 
eo quando Lazarum vocavit de monumento et suscitavit eum a mor- 
tuis. 18 Propterea et obviam venit ei turba, *quia audierunt eum fe- 
cisse hoc signum. 19 Pharisaei ergo dixerunt ad semetipsos: ‘Videtis 
quia nihil proficimus? ecce “mundus totus post eum abiit. 

20 Erant autem quidam Ygentiles ex his “qui ascenderant, ut ado- 
rarent in die festo. 21 Hi ergo accesserunt ad ¥Philippum, qui erat a 
Bethsaida Galilaeae, et rogabant eum dicentes: Domine, volumus 
Iesum *videre. 22 Venit Philippus et dicit “Andreae, Andreas rursum 
et Philippus dixerunt Iesu. 23lesus autem respondit eis dicens: 'Ve- 
nit hora °ut clarificetur Filius hominis. 24 Amen, amen, dico vobis, 
4isi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, 25 ipsum so- 
lum manet; ¢si autem mortuum fuerit, multum fructum adfert. ‘Qui 
amat animam suam perdet eam, et %qui odit animam suam in hoc 
mundo in vitam aeternam custodit eam. 26Si quis mihi ministrat, 
Ame sequatur; et, ‘ubi sum ego, illic et minister meus erit. JSi quis 
mihi ministraverit, honorificabit eum Pater meus. 27 ’Nunc anima 
mea turbata est: et quid dicam? Pater, ™salvifica me ex hac “hora. 
Sed ™propterea veni in horam hanc. 28 Pater, clarifica nomen tuum. 

°Venit ergo vox de caelo: Et clarificavi et iterum clarificabo. 
29 Turba ergo, quae stabat et audierat, dicebat tonitruum esse fa- 
ctum. Alii dicebant: ?Angelus ei locutus est. 30 Respondit Iesus et 
dixit: Non propter me haec vox venit, sed propter vos. 31 Nunc 
Tjudicium est mundi, nunc “princeps huius mundi ‘eicietur foras. 
32 Et ego, si “exaltatus fuero a terra, Yomnia traham ad meipsum. 
33 Hoc autem dicebat “significans qua morte esset moriturus. 34 Re- 
spondit ei turba: Nos audivimus ex lege, quia ¥Christus manet in ae- 
ternum, et quomodo tu dicis: Oportet. Yexaltari Filium hominis? 
Quis est iste Filius hominis? 35 Dixit ergo eis Iesus: *Adhuc modi- 
cum 4umen in vobis est. Ambulate dum lucem habetis, ut non vos 
tenebrae °comprehendant; et ¢qui ambulat in tenebris nescit quo va- 
dat. 36 Dum lucem habetis, credite in lucem, ut ¢filii lucis sitis. 

Haec locutus est Iesus et abiit et fabscondit se ab eis. 

37 Cum autem tanta signa fecisset coram eis, non credebant in 
eum, 38ut sermo Isaiae prophetae “impleretur, quem dixit: ’ ‘Domine, 
quis credidit auditui nostro? et bracchium Domini cui revelatum est’ ? 
39 Propterea Jnon poterant credere, quia iterum dixit Isaias: 40 ¢Ex- 
caecavit oculos eorum et induravit cor eorum, “ut non videant ocu- 
lis et non intelligant corde et convertantur et sanem eos’. 41 Haec 
dixit Isaias, quando “vidit gloriam eius et locutus est de eo. 42 Ve- 
runtamen et ex principibus °multi crediderunt in eum; sed ?propter 
pharisaeos non confitebantur, @ut e synagoga non eicerentur. 43 TDi- 
lexerunt enim gloriam hominum magis quam gloriam Dei. 

44 Tesus autem clamavit et dixit: *Qui credit in me non credit in 
me, sed tin eum qui misit me. 45 Et “qui videt me videt eum qui 
misit me. 46% Ego lux in mundum veni, ut omnis, qui credit in me, 
in tenebris non maneat. 47 Et, Ysi quis audierit verba mea et non 
custodierit, “ego non iudico eum; Ynon enim veni ut iudicem mun- 
dum, sed ut salvificem mundum. 48 2Qui spernit me et non accipit 
verba mea habet qui iudicet eum. ¢Sermo, quem locutus sum, ille 
iudicabit eum in novissimo die. 49 Quia “ego ex meipso non sum 
scf. cp. 13, 20; Mt 10, 40. tcp. 14, 1. — cf. cp. 5, 24; 1 Pt 1, 22. 

Le 12, 47, 48. # cp. 8, 15.2)5°"°% veep. 3, ¥7. — cf. 


acf.cp. 5. 45; Dt 18, 19. b cf. Rm 2, 16 € ci? Cp. §. 19. 30: 





Cc 9, 56. —- Vv. Cp. 4, 42. 


hv. cp. 7, 31. 

ivr. 19; Cp. 11, 45. 

12, 13, 15] Antt. in ben. et pro- 
cess. Palm. 

12-19] Mt 21, 1-11; Mr 11, 1- 

_ 10; Le 19, 29-38. 

jlv 23, 40. — cf. 1 Mc 23, 


mcp. 1, 49: Mr 15, 32. — cf. 
nZc9,9, [cp. 6, Is. 
9.CDvcI0,26; 33; 75 46, 27,. 39; 


—v. Mr 9g, 31. 
? cf. vr. 23; cp. 7, 39. 
@cp.2, 22. ALS OU Oe CECT 8 


$cf. vr. 9-11. 

tcp. 11, 47; Mt 27, 24. [27,18. 
“cp. 3, 26; Mri, 37. — cf. Mt 
v Mr.\7; '26;-x Cor, 12.33; 

x cf. 3 Rg 8, 41-43; Ac 8, 27. 
y Cp. I, 43, 44. 

Ser. Ue t9,.2°) 24. 38. 


av. cp. I, 40. 

bcp. 14, 19. — cf. Mt 26, 45. 

ccf. vr. 16 [— v. vr. 27. 

dx Cor 15, 36. 

24-26] Ev. in cm. M. (25, 26). 

ev. Rm 14, 9. 

25] Ant. in cm. M. 

fv. Mt 10, 39. 

g Uc 145 265 37,335 Ac 20, 24; 
Ap 12, 11. [1o, 38. 

kcp. 8, 123 21, 19. — v. Mt 

26] Antt. et Cm. in cm. M. et 
in fs. s. Laur. M. 

#cCp. 14, 33 17, 24. — cf. Mt 28, 

, 20; 2 Cor 5, 8; x Th 4, 17. 

j1 Rg 2, 30; Ps 90, 14, 15. 

Lep. 11, 33; 13, 2x. — cf. Le 

mcf. Heb 5, 7. [22, 44. 

ncf. cp. 18, 37. 

Otis 29 17283 52) Pt 22 77: 


R, 1,5, 14: — cf. IV 14, 7. 
31-36] Ev. in fs. exalt. s. Cruc. 
“CD. 3, 14; 8, 28. 
vcf. Rm 5, 18; 8, $23 2 Cor 5, 

6; Heb 2 


15; x Tm 2, 2,9; 1 
x cp. 18, 32. 02,2 
y Ps 88, 5; 109, 4; Is 9, 7; Ez 
37, 25; Dn 7, 14; Le 1, 33. 


Octiicp. 7; 33; 26,6 
acf. vr. 46; cp. 9, 4; II, 9. — 


¥;"CD. Ts 34,305 By 272. 
b cf. Ir 13, 16; Eph 5, 8. 
5, 


e Lc 16, 8; 1 Th 5, 5. — cf. Eph 


f cp. 8, 59; Mt 23, 39. [s, 8. 
oot CD: 2, °¥2-2"3, 39.592: 

cf. “Mtir, 222: 
iIs 53, 1. — cf. Rm 10, Io. 
jcf. cp. 5, 44 
ZIs 6, 9, 10. — v. Mt 13, 14, 
mv. Mr6, 52. [15; Ac 28, 26. 


0.01) Ch: 3,13 7; 48: 


But: Ay Fe & OV. CD..0; 22. 
rcp. 5, 44. — cf. Mt ro, 33. 
“cD. 14, 9. uv cf. cp. 3, 36; 


zs Lc 10, 16. — v. cp. 3, 16. 





— 1019 — 








EVANGELIUM 
‘SECUNDUM IOANNEM 
12, so — 13, 38 


Deo de caelo testificante, publicum ministerium concludit (28-50). 
2. Dnus N.moriendo et resurgendo divinitatem suam demonstrat (12,1-21,23). Pedum lo- 
tione discipulis ad pignus suae dilectionis recipiendum praeparatis (1-17); 








dv. or Zo Be. 
ec Je. I8s5 Ids 323 BS; TO: 
f cf. 6, 68. g cp. 8, 26, 28. 


acp. 12, 1. — cf. cp. 6, 4. 
bcp. 7, 30; 8, 20. 


1-15] Ev. 
« | ci Pree » (4-8, a ~ 
cf. Ps 84, 4, 7, 

dvr. 34; Gal 2 

11 Int. (Ps. pee in He Euch. Cor- 
disI.—Ant.infr.qmai hehd. 


cat ee Tz: pleas 3: 


ecf. vr. 27; cp. 6, a 17 
LLD.S, BES Fate i Mirt 
g cp. 8, 42; 16, 28; ee. [27. 
“cf. cp. 21, 7; Le jt. a. 

ee Be Re dal 

fod 


#599) ¢ eulecét R. II 4, 56. 
Gn 48343: 'T9¢ 2 745°32; 
’ “43s 24: Le 7,44; 1 Tm 5; 10. 
kcf. Mt 3, 14; 8, 8. 
ivr. 12. — cf. vr. 36: cp.12.16; 
m cf. Mt 16, 22. [15, 15. 
wi ig 6, 11¢ Eph’ 5; -26; 
53 Heb P ia 23. WATS: 2. 
70] 1 Ceo Ro EE. 45043; -1V 
0 Cp. 15, 3. vr. 18. 
q cf. vr. 2; cp. 6, 65, 71, 72.— 
rcf. vr. 4. [v. i 2, 5 38 25- 
Sept; 3835 Mt: 43: wm, 
tcp 20, 28; rt Cor 8. z da 3; 
h 2, 11. — *, Eph 6 
WES 10. —cf.1Jo rt 
v.Col 3, I Pt 2, 215 38,4, 
— cf. Mt TI, 207 ‘20, 28. 
“x CD. 15, 20. — cf. Mt 10, 24; 
Le 6, 40. 

y Mt 7, 24; Ap to, 15.— v. Le 
To, 33: Ir, 28; Jer, Aig 25. 
cp. (6; 72; Le Mr 3, 
Tt ef 20; ph t, * Jo2,§ 


acf. cp. 17, 12. —v. Mt 1, 22. 

5 Ps 40, 10; 54, % 15. — cf. 
vr. 26; Mt 

CCP. 14, 29; Me 34; -2$- 

dv. cp. 8, 24. 

ev. Mt 10, 40. 

fCpy ti,.:83* 12,27. 

21-30] cf. Mt 26, 20-25; Mr 14, 
L7-axs VLCua 2. 2Y-23' 


OD. 265.92) AC f° 860 27. 
cf. Ibe by 22. 
icp. elle! 20,. 35 “25. 9,20. 
oe "rn, 35: Mr ro, 21. 
jcp. 21, 20. icf. Rt 2, 14. 
nt cp. 6, v2. 
ger 22, . — cf. vr. 2; cp. 6, 
eiCor xx,.02'72 
oie nie I2, 50. pcp. 12, 6. 
qvr. I. rcf.cp. 12 Ss 


ve r Rg 28, 8. 
$C. CD. 7530.2 3%, 4, 40; 123 O 4 


ucp. 14, 13; 15, 8; hei toa; 
vcp. 17, I-5. C4,:I, 
xcp. 8, 54; 12, 23 

y Mr 10, 24. 


£V5 CD. 95°. 33}026, 226: 


be 7; 34; S, 2t.. (85.3, e238. 
ik SOE 13, 17, I jo 2, 7, 
Ant. ed « Mandatum » (Ps 
poss ES. 070.3 JOM,.2%,) cA dte)- 
d Lv 19, 18; Rm 13, 8; Col Ms 
Piriga se gs 





locutus; sed, ¢qui misit me Pater, ipse mihi ‘mandatum dedit quid 
dicam et quid loquar. 59 Et scio quia f‘mandatum eius vita aeterna 
est. 9Quae ergo ego loquor, sicut dixit mihi Pater, sic loquor. 


| 3 aAnte diem festum Paschae sciens Iesus quia venit Phora eius, 

ut °transeat ex hoc mundo ad Patrem; cum 4dilexisset suos, qui 
erant in mundo, in finem dilexit eos. 2 Et, cena facta, “cum diabolus 
iam misisset in cor, ut traderet eum, Iudas Simonis Iscariotae, 3 sciens 
quia ‘omnia dedit ei Pater in manus et quia %a Deo exivit et “ad 
Deum vadit, 4surgit a cena os ponit vestimenta sua et, cum acce- 
pisset linteum, °praecinxit se. 5 Deinde ‘mittit aquam in pelvim et 
icoepit lavare pedes discipulorum et _extergere linteo quo erat prae- 
cinctus. § Venit ergo ad Simonem Petrum. Et dicit ei Petrus: Do- 
mine, *tu mihi lavas pedes? 7 Respondit Iesus et: dixit ei: Quod ego 
facio ‘tu nescis modo, scies autem postea. 8 Dicit ei Petrus: ™Non 
lavabis mihi pedes in aetcrnum. Respondit ei Iesus: *Si non lavero 
te, non habebis partem mecum. 9 Dicit ei Simon Petrus: Domine, 
non tantum pedes meos, sed et manus et caput. 10 Dicit ei Iesus: 
Qui lotus est non indiget nisi ut pedes lavet, sed est mundus totus. 
Et °vos mundi estis, 9sed non omnes. 11 gSciebat enim quisnam esset 
qui traderet eum; propterea dixit: Non estis mundi omnes. 

12 Postquam ergo lavit pedes eorum et Taccepit vestimenta sua, 
cum recubuisset iterum, dixit eis: 'Scitis quid fecerim vobis? 1% *Vos 
vocatis me Magister et ‘Domine; et bene dicitis: sum etenim. 
ergo ego lavi pedes vestros, Dominus et Magister, et “vos debetis 
alter alterius lavare pedes. 15 Exemplum enim dedi vobis, Yut, quem- 
admodum ego feci vobis, ita et vos faciatis. 16 Amen, amen, dico 
vobis, “non est servus maior domino suo, neque apostolus maior 
est eo qui misit illum. 17 Si haec scitis, Ybeati eritis si feceritis ea. 
18 Non de omnibus vobis dico; ego scio *quos elegerim; sed ut adim- 
pleatur Scriptura : ; ou manducat mecum panem, levabit contra me 
calcaneum suum’. 19 Amodo ¢dico vobis priusquam fiat, ut, cum fa- 
ctum fuerit, dcredatis quia ego sum. 20 Amen, amen, dico vobis, equi 
accipit, si quem misero, me accipit, qui autem me accipit accipit eum 
qui me misit. 

21 Cum haec dixisset Iesus, fturbatus est spiritu et protestatus 
est et dixit: Amen, amen dico vobis quia Yunus ex vobis tradet 
me. 22 Adspiciebant ergo ad invicem discipuli haesitantes de quo 
diceret. 23 Erat ergo recumbens unus ex discipulis eius “in sinu 
Tesu, quem idiligebat Iesus. 24 Innuit ergo huic Simon Petrus et dixit 
ei: Quis est de quo dicit? 25 Itaque, Jcum recubuisset ille supra pe- 
ctus Iesu, dicit ei: Domine, quis est? 26 Respondit Iesus: Ile est cui 
ego lintinctum panem porrexero. Et, cum intinxisset panem, dedit 
Iudae “Simonis Iscariotae. 27 Et post buccellam “introivit in eum 
Satanas. Et dixit. ei Iesus: °Quod facis fac citius. 28 Hoc autem nemo 
scivit discumbentium ad quid dixerit ei. 29 Quidam enim putabant. 
Pquia loculos habebat Iudas, quod dixisset ei Iesus: Eme ea quae 
opus sunt nobis ad ¢diem festum, aut egenis ut aliquid daret. 30 Cum 
ergo. accepisset ille buccellam, exivit continuo. *Erat autem nox. 

31 Cum ergo exisset, dixit Iesus: ‘Nunc clarificatus est Filius homi- 
nis, et “Deus clarificatus est in eo. 32 Si Deus clarificatus est in eo, 
et “Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. 

33 YFilioli, “adhuc modicum vobiscum sum. Quaeretis me, et, 4si- 
cut dixi Iudaeis, ” quo ego vado vos non potestis venire’ , et vobis 
dico modo. 34 ®Mandatum novum “do vobis, @ut diligatis i invicem ¢si- 
cut dilexi vos, ut et vos diligatis invicem. %5/In hoc cognoscent 
omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. 

36 Dicit ei Simon Petrus: Domine, quo vadis? Respondit Iesus: 


Quo ego vado Ynon potes me modo sequi, sequeris autem postea. 


37 Dicit ei Petrus: Quare non possum te sequi modo? animam meam 
pro te ponam. 38 Respondit ei Iesus: Animam tuam pro me pones ? 
Amen, amen, dico tibi, *non cantabit gallus, donec ter me neges. 


; * be ¥} tea” 
ecp. 15, 12; ite ash 5: 2 2 4 10, 11. fcf. 1 Jo 3, 14; 4, 20. 35)]Ant. ad « Mandatum » et 
in comm. omn. ee 38] 26, 33-35; Mr a6 29-31; Le 22, 31-34. gcp. 7, 34. — cf. cp. 14, 
22°: 21,230, 39. oe v. = 15, 17. hep. 18, 27. 


14Sj- 


es 








+1020. == 








et proditore abeunte (18-30), discipulos de instanti sua morte consolatur 








EVANGELIUM 
adserens per ipsam et glorificatum iri (31-38), et ad Patrem iturum | SECUNDUM IOANNEM 
esse (14, 1-14), unde, misso Spiritu sancto, cum Patre equidem spiri- 14, 1— 15,5 
i 4 2Non turbetur vor vestrum. °Creditis in Deum, et in me credite. | 1] RR. in Ascens. Dit. — v. 

2In domo ¢Patris mei mansiones multae sunt. Si quo minus dixis- UF. 87+ {x Pt 3, 14. 
sem vobis, quia ?vado parare vobis locum. 3 Et, si abiero et praepara- | avr. 27. — cf. cp. 16, 22, 23; 
vero vobis locum, iterum venio et accipiam vos “ad apes po ut, fubi b fol cp. 17, 3; Mraz, 22. — 
sum ego, et vos sitis. 4Et quo ego vado scitis et viam scitis. 5Dicit ei | ,. ho. bic. ia Ye. 3, 


9Thomas: Domine, “nescimus quo vadis et quomodo possumus viam 
scire? §Dicit ei Iesus: Ego sum ‘via et jveritas et ‘vita. Nemo venit 
ad Patrem, nisi ™per me. 7”Si cognovissetis me, et °Patrem meum 
utique cognovissetis; et amodo cognoscetis eum et “vidistis eum. 8Dicit 

ei ?Philippus: Domine, Yostende nobis Patrem, et sufficit nobis. 9Dicit 
ei Iesus: Tanto tempore vobiscum sum, et non cognovistis me? Phi- 
lippe, “qui videt me videt et Patrem. Quomodo tu dicis: Ostende nobis 
Patrem ? 19Non creditis quia "ego in Patre, et Pater in me est ? 8Verba, 
quae ego loquor vobis, a meipso non loquor. Pater autem in me ma- 
nens ipse facit opera. 11Non creditis quia Tego in Patre et Pater in me 
est ? 12Alioquin ‘propter opera ipsa credite. Amen, amen, dico vobis, 
“qui credit in me opera, quae ego facio, et ipse faciet et “maiora ho- 
rum faciet, quia “ego ad Patrem vado, 13et Yquodcumque petieritis 
Patrem in nomine ‘meo, hoc faciam, ut 2glorificetur Pater in Filio. 14YSi 
quid petieritis me in nomine meo, hoc faciam. 15 Sj diligitis me, man- 
data mea servate. 16 Et ego Urogabo Patrem, et alium ¢Paraclitum 
dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, 17 @Spiritum veritatis, 
quem mundus non potest accipere, quia non videt eum nec scit eum; 
vos autem cognoscetis eum, quia apud vos manebit et fin vobis erit. 
18 Non relinquam vos orphanos; veniam ad vos. 19 9Adhuc modicum, 
et mundus me iam non videt; ie autem videtis me, ‘quia ego vivo 
et vos vivetis. 2° In illo die vos cognoscetis quia "ego sum in Patre 
meo, et ‘vos in me, et ego in vobis. 21 ¢Qui habet mandata mea et 
servat ea, ille est qui diligit me. ™Qui autem diligit me diligetur a 
Patre meo; et ego diligam eum et “manifestabo ei meipsum. 22 Di- 
cit ei oTudas, non ille Iscariotes: Domine, quid factum est, quia fae 
nifestaturus es nobis teipsum et non mundo? 23 Respondit Iesus et 
dixit ei: *Si quis diligit me, sermonem meum servabit, et Pater meus 
diliget eum, et ?ad eum veniemus et Ymansionem apud eum faciemus. 
24 rQui non diligit me, sermones meos non servat. Et Ssermonem quem 
audistis non est meus, sed eius, qui misit me, Patris.. 

25 Haec locutus sum vobis apud vos manens. 26 ¢Paraclitus autem 
Spiritus sanctus, ‘quem mittet Pater in nomine meo, “ille vos docebit 
omnia et Ysuggeret vobis omnia quaecumque dixero vobis. 27*Pacem 
relinquo vobis, pacem meam do vobis: non, quomodo mundus dat, ego 
do vobis. YNon turbetur cor vestrum neque formidet. 28¢Audistis quia 
ego dixi vobis: Vado et %venio ad vos. Si diligeretis me, gauderetis ras 
que quia bvado ad Patrem, quia “Pater maior me est. 29Et nunc 
vobis priusquam fiat, ut, cum factum fuerit, credatis. 30 Iam son 
multa loquar vobiscum. Venit enim eprinceps mundi huius et ‘in me 
non habet quidquam; 31sed, ut %cognoscat mundus quia diligo Patrem 
et, *sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio: surgite, eamus hinc. 

Ego sum ®vitis vera, et "Pater meus agricola est. 2 “Omnem pal- 

mitem in me non ferentem fructum “tollet eum, et ¢omnem qui 
fert fructum purgabit eum, ut fructum plus adferat. 3 Iam ‘vos mundi 
estis Ypropter sermonem quem locutus sum vobis. 4”Manete in me, 
et ego in vobis. Sicut palmes non potest ferre fructum a. semetipso, 
nisi manserit in vite, sic nec vos, nisi in me manseritis. 5@Eg0 sum 
vitis, ‘vos palmites; qui manet in me, et ego in a hic jfert fructum 
rcf. Le 7, 46; $:30:ay & 16. — v. 





Phil. et Je: Ci5). 
2,31 * Conc. Milev. II om 4: 
—*Catech. R. I 7, 6; 13, 
CCP. 2; 16%. Le-2, 49: 
dcp. 16, 7, ah cp. 85 28; 
é vr. 19, 28. 
fcp. 12, 26; 
OF ep; IF, 26. 18, 10. 
cf. cp. d3) 36. 
i Heb 9, 8; 10, 20. — cf. Rm 
cp. 1, 14, £7.-cf. Mt 11, 17. 
cp. 1, a3; ao 35 2% — Vv. 


3 4; 

Olin A Ant. Pa ‘s. Pik 10,°Ig. 

mcf, 1 Tm 1, Heb 8, 6; 
12, 24. 

ncp. 8, 19; 12, 45. — cf, cp. 
10, °303°--35, 24; Colt Te? 

or Jo 25°14. Heb 1, 3. 

pe i 43, 44; Sy 9 

qc X 33, Id. 

rcf. Mt 27, 16. 

tcp. 8, 28; 

“uv. PR; 5; 36. : 

veh. Mt 29;- 9% 21,25; Mr 

wel. cp. 6.120. © E16, 37; "18. 

x vr. 28; cp. 16, 28. — cf. cp. 
ry 335 13, 1, 3; 16, 5, 19, 
73 17, 11, 133 20. i. 

ii Catech. R. IV 8, 

yep. 15, 7, 16; 16, 23, "36. oe 

BV; Cp 335437 [v. Mt 7, 


fa 


$V. cp. 10, 38. 


a vr. ee 23; Cp. 15, 10; 
5, 2 Jo ote : 


16,17) RR. in Ascens. Diii, 
cp. 16, 26; 4 9, 15; 26. 
C NEs 265. 185;: 2 16, 7. — cf. 
Rm 8, 26. 
an 15, 26; m 13. — cf. 1 
Or'2, 123 149 F Jo-2293°45 
ex Cor 2, 14. (65 55-73 
fAc.2, 4. "— cf. Mt 1D, #0;" ¥ 
Oe 27; 2 Jo2.—v. Rm 8, 


134 Prey in Pnt.—Cm. in fr. 6 
QT. Pnt.—V. All, in D. inf. 
gy, cp. 7; 332°16,:16. [Loct.-Ase. 
Cf. CDi F352 45; 
i cf. Rm 5s, ro: Eph: 2.5; "AD 
j cps 16, 23, 26. ty: 1 Jo 2, 28. 
“gl S477; 17, 21, 23. — 
24,123 * Catech. R. Ul 1, izes 
a ass 


m . 16, 27. — cf. Pro 8, 17. 
cp. 9, 4% Ac 10,40; AT. 
ples. 16; Ac 1, 13; Ju tr. — 
cf. Mt ro, 2-4. (de Sp. 
23-31] Ev. in fs. Pnt. et in Tis: 
23] Ant, in fr. 2 p. Pnt. 
pb Ap 3, 20. {Jo 2, 
q cf. 2 = 6, 16; Eph 3, ates 


em Pa Vr. 10. cf. Le 24, 49; Ac cee 16.) T3. t Core2: oh 

t Jo 2, 20, 27. : 2.) 22" 26] * Conc. Trid. s. XIII decr. de Peck sear bed: Catech. R. 1 9, 
— cp. 15, 13, 14. 36 271 Antt. etc. in frr. p. Pnt. 27] Ant. ut s. vr. 1-14. x CP. 20, 19, 21, 26; Vv: 
24, 36; ol 3, 15. — cf. Ep gggsPR 4. 7 y vr. 1. — cf. 2 Tmry, 7. Z Vr. 2-4. avr. 18. 18] v. 
WETS ccp. = 29. ue Ph 3, 6. dcp. 13, 19; 16, 4: Mt 24, 25. €Nv., Cp.. 12; 3t- 
fet. cp. 17) Mv, 18, 36; Heb 4, £CD..17;,28633. hep. 4. 34:_5. 77" 6, 38: 10. 18; 12, 49, 50; I5, 
; Ph 2, 8; Heb , 8. : a cf. Ech, 2a, 23° \t 2, 3%. 1-7] Ev. in cm. Mm. Lik’ - én vg. ss. Ap. Sim. et Juda. 
Patong 33 — cf. Mt 15, 13. cvr. 6; Mt 4; YO: 93. too—cl. Rm 11, 17; 2:1 «1, 8. dcf. Mt 15, 13; Rm 
aT, 22 eTb. 12;-437- Eto % Ep. 1% 10. — cf. Eph 5, 26. g ci. cp. 17 7 J hvr. 5-7; 1 Jo 
2, 6. — cf. Col 1, 23. — v. cp. 6, §7. 5] * Cone. EEA II can. 3. — 1 Conc. Araus. II (an. 529) can. 
7, 24. —* cf. Catech. 2% Il 2, 40;-5, 72; W 2, 22: i Rm 11, 17. — ef. or 12, 12,27. jvr. 16; Col 

I, 6, 10 5] R. in fr. 4d. sch. et in cm. Ap. et Mm. Ant. in ss 4 ?. D. in Alb 





— 102i == 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
15, 6 — 16, 15 


tualiter ad eos iterum veniet et manebit (15-31) ; monet quoque ut sibi ad- 
haereant (15, 1-11), ut mutuo se diligant (12-17) utque mundi odium et per- 
secutiones non pertimescant (18-16, 4). Spiritus sancti deinde missione il- 








Rickcpe 21, ii9¢)iLic. 42, 2035 12 
Sed 33 3 E 
wy ¥. Binge se: — cf. 
a y! ateck, R IV 4,1; 7,6.— 
Ant, in fs. ss. Ap. Phil. et 
mcp. 8, 31. [Jc. 
n VY. 16. —vc¢ 
oMt 5, 16; 2 


PY." By At. cise. 
9-16] Ev. in oy (pr. pro a. 1.) 


qcf. cp. 16, :  Fiece 

9, 1e]v. vr. 5. — R. in fs. ss. 
Cord, J. [Mt 12, 50. 

rvr. 14. — cf. cp. 14, 15, 233 


SCD. B, 20; 17, 45° Eh 2; -8..-— 

e308 3% 210 oa 

ff. Milz5; 21;°"2" Cor 2.4. 

“CP. 3, 29; 16, 24; 17, 13; 1 
Jo 1, 4; 2 Jo 12. 

12-16] "Ev. in vg, Ap. (12-14) 
et in We s. Camilli de L. 


t. in fs. Ss. fs. 3 > 
4 2 Jo 3, 16. 
ycf. cp. 12, 26; Le 17, 7-1 
15,14] R. in fr. 2 p. (ne 5 in 
ordinat. Presbyt. . R.). 
SCp...1, 38; 3, 2%, a 8, 26; 
57,8, 14. — ci. cp. 16, 12; 
Ac 20, 27. 


he in fr. 6 pb. Pnt..— V. 
l. et Cm. in fss. Evang., 
ree etc. 
avr. 19; cp. 13, 18; Mr 3, 13. 
17-25] Ev. in fs. ss. Ap. Sim. 
et Juda. 


Gep.. 7.7% “VJs; ess ef: 
vr. 23. — v. Mt 10, 22. 

Chit % 4, 

dcp. 1 14, 16. — ct. Le 6 
26; Gal 1, 4; Jc 4, 4 

eMr 13, 13; Le 6, 22. 

fv. cp.-13, 16 grPt2, 21sqq. 

kcf. Ez 3, 7. 

icp. 16, 3. — cf. Ac §, 41; 1 

jv. Ac 3, 17. EPt 4, 24, 16. 

icf. cp. 9, 41; Mt 11, 21-24; 
Le: 22, 49, 438. 


m cf, cp. 5: 23; 1 Jo 2, 23. 
ncp. 3, 2; 7, 31; 9, 32; Mt 
15, 31. — cf. cp. 10, 32, 37. 
ov. cp. 12, 38; 10, 34. 
ees 34 19; 6 oe: 
26-16, 5] v. in bd. Asc. et 
in Ms. ss. Trin. 
q cP. 14, om, 37 ee Mt 10, 


Le 

26) “s Catech. R° 7 9, 6. — cf. 
Conc. Later. IV cp. 1. — v. 
ch. 14, 1. — Ant. et Cm in 
fr. 5 p. Pnt. 

r-¥. Cor 127°33::1- JO. 53-6. 

$cp. 19, 35; f£ Jo 1, 2; 4, 14. 
—cf. 3 Jo 12.—v. Lc 24, 48. 

§Le-t, 32, — cf..Ac 1, 21;' 22. 


avr. 4.— % CD. :13, 199¥4, 
bv. Mt 11, 2 


et in ignem mittent, et ardet. 





multum, quia *sine me nihil potestis facere. 6Si quis in me non 
manserit, “mittetur foras sicut palmes et arescet, et Icolligent eum 
7Si ™manseritis.in me, et verba mea 
in vobis manserint, “quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis. 
8 °In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum adferatis 
et Pefficiamini mei discipuli. 9% Sicut @dilexit me Pater, et ego dilexi 
vos. Manete in dilectione mea. 10*Si praecepta mea servaveritis, ma- 
nebitis in dilectione mea; sicut et *ego Patris mei praecepta servavi, 
et maneo in eius dilectione. 11 Haec locutus sum vobis, ut ‘gaudium 
meum in vobis sit, et “gaudium vestrum impleatur. 

12 vHoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi 
vos. 13 *Maiorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam po- 
nat quis pro amicis suis. 14Vos amici mei estis, si feceritis quae ego 
praecipio vobis. 15¥lam non dicam vos servos, quia servus nescit quid 
faciat dominus eius: vos autem dixi ene” Re “omnia, quaecum- 
que audivi a Patre meo, nota feci vobis. 16 Non vos me elegistis; 
sed %ego elegi vos et posui vos, ut eatis et /fructum adferatis, et fructus 
vester maneat, ut, nquodcumque petieritis Patrem in nomine meo, 
det vobis. 17 ’Haec mando vobis, ut diligatis invicem. 

18 bSi mundus vos odit, scitote quia me priorem vobis odio habuit. 
19¢Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret; ¢quia vero 
de mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo, “propterea odit vos 
mundus. 20 Mementote sermonis mei, quem ego dixi vobis: 7Non est 
servus maior domino suo. 9Si me persecuti sunt, et vos persequentur ; 
tsi sermonem meum servaverunt, et vestrum servabunt, 21 Sed thaec 
omnia facient vobis propter nomen meum, Jquia nesciunt eum qui mi- 
sit me. 22/Si non venissem et locutus fuissem eis, peccatum non habe- 
rent; nunc autem excusationem non habent de peccato suo. 23 ™Qui 
me odit et Patrem meum odit. 24"Si opera non fecissem in eis, quae 
nemo alius fecit, peccatum non haberent; nunc autem et viderunt et 
oderunt et me et Patrem meum, 25 sed, out adimpleatur sermo qui in 
lege eorum scriptus est: ’ ?Quia odio habuerunt me gratis’. 26Cum 
autem venerit @Paraclitus, quem ego mittam vobis a Patre, @Spiritum 
veritatis qui a Patre procedit, ‘ille testimonium perhibebit de me. 
27 Et 8vos testimonium perhibebitis, quia ‘ab initio mecum rei 
16 “Haec locutus sum vobis, ut non bscandalizemini. 2 cAbsque 

synagogis facient vos. Sed 2venit hora, ut omnis qui interficit 
vos arbitretur obsequium se praestare Deo. 3 Et haec facient vobis, 
fquia non noverunt Patrem Yneque me. 4 Sed thaec locutus sum vo- 
bis, wt, cum 4@venerit thora eorum, reminiscamini quia ego dixit vo- 
bis. 5 Haec autem vobis ab initio non dixi, “quia vobiscum eram. Et 
fnunc vado ad eum qui misit me, et jnemo ex vobis interrogat me: 
Quo vadis? & Sete! quia haec locutus sum vobis, “tristitia implevit 
cor vestrum. 7 Sed ego veritatem dico vobis: lexpedit vobis ut jego: 
vadam; ‘si enim non abiero, Paraclitus non veniet ad vos; ™si 
autem abiero, "mittam eum ad vos. 8 Et, °cum venerit ille, ?arguet 
mundum de peccato et de iustitia et de iudicio : 8de peccato qui- 
dem, Yquia non crediderunt in me; 10*de iustitia vero, quia ‘ad 
Patrem vado, et iam non videbitis me; 11! 8de iudicio autem, quia 
tprinceps huius mundi iam iudicatus est. 12 Adhuc multa ha- 
beo vobis dicere; sed “non potestis portare modo. 13 Cum autem 
venerit ille vSpiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem. Non 
enim loquetur a semetipso; sed quaecumque audiet loquetur, et 
quae ventura sunt adnuntiabit vobis. 14 ¥%Ille me clarificabit, quia 
de meo accipiet et adnuntiabit vobis. 15*Omnia quaecumque "habet 
Pater mea sunt; propterea dixi: Quia de meo accipiet, et adnuntia- 


9. 

ecp. 9, 22: = 42. — cf. Le 6, 22. dcp. 4, 21; Le 22, 53. e Ac 26, 9-11. — cf. Is 66, fcp. 8, ro, 
5: oe. mid ty, ‘SS: gcp. Tr, 10. 4] he * ys D. inf. oct. Asc. 5- 14) Ev. inD.4 P. Pack. (s, 0. ‘het. 

ivr. 28; cp. 333. TA, jcf. cp. 13, KS EB vr. 22. — cf. Le 24 i 
7] Fy ke Hispan. (an. 447) ptoheake fid. — 14 Gbiech. R I 7, 6.— Ant. in fr. > dp. D. p. Psch. — v. cp. 1 16, 1 
ick cp. 7; 39: mcf. Ac 2, 33. ncf. cp. 14, 26. 8] Cm. in D. p. Psch. et Ant. in r. 3 seg 
ocf. cp. 8, 2 aa cp. 8, 46 qcp. 8, 24. — cf. Ac 2, 26, if rt, Cor 12, 3. rcf. Ac 17, 
'Sep.' Ta, (3% t Col 2, 15: Heb 2, 14. — v. cp. 14, 30; . 2, zal Antt. in fr. é et 5 ». D. 4 d. Psch. 
ucf. Mr 4, 33; 1 Cor 3, 2; Heb 5, 312 13] * v. cp. 4 6. v cp. 14; ae de EB 1 Jo 2, 27. y cf. cp. 
7, 39 zcp. 17, 10. — cf. Le 15, 31 15-22] Ev. in D. 3 p. Psch. (16. 20) 











lustrata ac suo post modicum reditu promisso (16-24), praedicta etiam 
in passione discipulorum fidei instabilitate (25 33), sollemni oratione 
a Patre precatur suam ipsius glorificationem (17, 1-5), discipulorum 








bit vobis. 16@Modicum, et iam non videbitis me; et “iterum modi- 
cum, et videbitis me, quia vado ad Patrem. 17 °Dixerunt ergo ex 
discipulis eius ad invicem: Quid est hoc quod dicit nobis:  ¢Modi- 
cum, et non videbitis me, et %iterum modicum, et videbitis me’, et 
quia ’tvado ad Patrem’? 18 Dicebant ergo: Quid est hoc quod dicit : 
Modicum? 4nescimus quid loquitur. 19 ¢Cognovit autem Iesus quia 
volebant eum interrogare et dixit eis: De hoc quaeritis inter vos, 
quia dixi: Modicum, et non videbitis me, et iterum modicum, et 
videbitis me. 29Amen, amen dico vobis ‘quia plorabitis et fle- 
bitis vos, %mundus autem gaudebit; vos autem contristabimini, 
sed “tristitia vestra vertetur in gaudium. 21 iMulier, cum parit, tri- 
stitiam habet, quia venit hora eius; cum autem pepererit puerum, 
iam non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo 
in mundum. 22 Et “vos igitur nunc quidem tristitiam habetis; Pite- 
rum autem videbo vos, et /gaudebit cor vestrum, et gaudium ve- 
strum nemo tollet a vobis. 23 Et ‘in illo die me non rogabitis quid- 
quam. Amen, amen, dico vobis, ™si quid petieritis Patrem in no- 
mine meo, dabit vobis. 24 Usque modo non petistis quidquam in no- 
mine meo. ™Petite et accipietis, ut “"gaudium vestrum sit plenum. 

25 Haec in proverbiis locutus sum vobis. Venit hora, cum iam non 
°in proverbiis loquar vobis, sed palam de Patre adnuntiabo vobis. 261In 
illo die in nomine meo petetis; et non dico vobis quia ?ego rogabo Pa- 
trem de vobis; 27 ipse enim Pater amat vos, quia vos me amastis et 
Tcredidistis quia ego a Deo exivi. 28Exivi a Patre et veni in mundum; 
iterum ‘relinquo mundum et vado ad Patrem. 29 Dicunt ei discipuli 
eius: “Ecce nunc palam loqueris et °proverbium nullum dicis. 30N —“ 
scimus quia *scis omnia, et non opus est tibi, ut quis te interroget : 
hoc credimus quia “a Deo existi. 31Respondit eis Iesus: Modo creditis ? 
32 Ecce venit hora et iam venit, ut “dispergamini unusquisque in pro- 
pria, et Y¥me solum relinquatis; et *non sum solus, quia Pater mecum 
est. 33 Haec locutus sum vobis, ut 4in me pacem habeatis. 9In mundo 
pressuram habebitis; sed °confidite, %ego vici mundum. 

] Haec locutus ‘est Iesus et, “sublevatis oculis in caelum, dixit: 

Pater, venit hora, ¢clarifica Filium tuum, ut Filius tuus cla- 
rificet te; 2 sicut ddedisti ei potestatem omnis carnis; ut omne “quod 
dedisti ei, fdet eis vitam aeternam. 3 9Haec est autem vita aeterna, 
ut cognoscant te solum Deum verum et quem misisti Iesum Chri- 
stum. 4/Ego te clarificavi super terram, ‘opus consummavi quod 
dedisti mihi ut faciam. 5 Et nunc ‘clarifica me tu, Pater, apud temet- 
ipsum claritate, quam habui, priusquam mundus esset, apud te. 
6 jManifestavi nomen tuum hominibus, @quos dedisti mihi de mundo. 
'Tui erant, et mihi eos dedisti; et sermonem tuum servaverunt. 
T™Nunc cognoverunt quia omnia, quae dedisti mihi, abs te sunt, 


-8quia ™verba, quae dedisti mihi, dedi eis, et ipsi acceperunt et 


“cognoverunt vere quia a te exivi, et °crediderunt quia tu me misi- 
sti. 92?Ego pro eis rogo: non pro mundo rogo, sed pro his @quos 
dedisti mihi; quia tui sunt. 10 Et mea omnia tua sunt, et ?tua mea 
sunt, et clarificatus sum in eis. 11 Et iam non sum in mundo, et 
Thi in mundo sunt, et *ego ad te venio. Pater sancte, “serva eos 
in nomine tuo, quos dedisti mihi, ut “sint unum sicut et nos. 12 Cum 
essem cum eis, Yego servabam eos in nomine tuo. *Quos dedisti 
mihi custodivi, et nemo ex eis periit, nisi Yfilius perditionis, “ut Scri- 
ptura impleatur. 13 Nunc autem ad te venio et’ haec loquor in 
mundo, @ut habeant gaudium meum impletum in semetipsis. 14 mE go 
dedi eis sermonem tuum, et mundus eos odio habuit, °quia non 
sunt de mundo, “sicut et ego non sum de mundo. 15 Non rogo 4ut 
tollas eos de mundo, sed tut serves eos a malo. 16 De mundo non 
sunt, sicut et ego non sum de mundo. 17 @Sanctifica eos in veritate. 
fSermo tuus veritas est. 18 9Sicut tu me misisti in mundum, et “ego 
misi eos in mundum. 19 Et ‘pro eis ego sanctifico meipsum, ut sint 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
16, 16 —17, 19 








16) Cm, ut s. 
SOP, 74: 335 2, 38; 235033; 
6 cl. vr. 22; 1 Jo 2, 8. [14, 19. 
ccf. Mr 9g, 9, 31. 
dLe 9, 45. — cf. cp. 14, 5. 
e cf. vr. 30. — v. Cpa. 2, 34: : 
20-22) Ev, in cm. Bi 
20] R. ut s. vr. 15 et "Ant. a4 
fr.sqq.- R.incm. Ap.et Mm 
fe 16, 10. — cf. Le 6, 25. — 
cf. Ap 11, 10. [v. Mt. 5, 5 
: r 31, 13. — v. Mt §, 4. 
s 26, 17. — Ps 47, 7; Is 13, 
8; 1 Th s, 3; Ap 12, 2, 
J CD. 20, 20; -Ps 32, 29: Is 66, 
14; Ac 2, He: Rey 8 
22] v. cp. 1 
23, 24] Catech. R. IV, 
23-30] Ev. in D. 5 >. Psch. 
ne ti = a a 20: -f(24, 27). 


ry ue Mich. M. prop. 14 ab 

12 XI damn. 

nm CD. £5, I1;°17,;°13; 1 Jo 1, 4. 

24,27 28] Antt. etc. in frr. Ro- 
gat {[— v. cp. 10, 6. 

o Mt 13, 3, 34; Mr 4, 33, 34 


— 


pcp, 14, 16; 17, 9, 15, 20. 
Ger, Spi 84) 52:1; $234 FF; 23: 
bys a7, ‘ge SCD. 3,43 8,.42. 


13, Lor. 7. 
ost Au o Ur. 23. — 
oot. cp. 10, 
be . 21, 17.—V. cp. 2, eg 
Zc. 13, 7; Mt 26;.'31, 
oct Is 63, 5 
$ ct. ep. 8; 4 29. 
“cp. 14, 277 "RM.55.-4; 
dp. 15, 18. — cf. Ac 14, 21; 
t 14, 27 [Ap 1, 9. 
oa ©.Clicck, R. IV, 15, 17. 
dcf. Rm 8, 37; 1 Jo 4, 43 5, 
4, 5; AP 3, 21; 12, If. 


1-14] Ev. in vg. Asc. (1, 5). 
acp. 11, 41; Mt 14, 19; Pea: 
6-cI.. ep.) -7;. 30 & 


28; x Jo 25. 
3] © Catech R. Y ry, oS, [Imp. 
3-8] Ev. in fs. Ss. S. biachdtiee 
cf. 2 Pt x, 2, 3; 1 Jo 5, 20. 
hcp. 8, $4; 12, 23. 


jct. ” vr. 24; cP. 8, 58: Pro 
9. Lin i 2 mai. hebd. 
61. Ant. in Asc. Dfii. 
mvt. 14; Cp. 15, 15. — cf. cp. 
8, 26; 12, 49. 
n cp. 16, 27, 28. 
_ 21, 25; cp. 6, 70; i 42; 


30 v. UF. 
9; my Catech. R. II 4 24.— 
t 


pcp. 14, 16; 16, 26.—cf. vr. 20. 
qcp. 16, 15. -— cf. Le 15, 31. 
reo. Taek, 


FV Cp. IA; 2° [5-18. 
£00" ES 2 Th 3, 3. — cf. 1 Jo 
“VI. 21, 22: 5B 10, 30. —.cf. 

Rm 12, ph 4, 4. — v. 


. in D. inf. oct. 


ip a cag ge 10; 1X: aoe 
si et y2 2,3.—c ¢23. 35. sili 10; 108, 8. — v Ac 1. 16-20. acp. 15, 11; 16/24 
bcp. 15, 19; ‘Te, 4, Ai E Jo z 5, — cf. cp. 16, 20. cvr. rr; cp. 8, 22. — cf. 6, 26. 13) Catech 
R. IV 1 ¥°Cor-§>--10: e cf. Pha x. 2226," tT; t Th s, 33; 2 Th 2, FS. HY. ep FS; 3: | i oe 5s 
7, 28; Se ue a g cp. 20, 21. hep 4, 303 Mt 28, 19; Mr 16, 15. $ct.”t Cor rf, 30; ti 2; ‘2a. 





— 1023 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
17, 20 — 18, 30 


perseverantium in fide, custodiam a malo et concordiam animorum 
(6-26). Postea egressus in hortum satellitibus, guos uno verbo prostra- 
verat, se tradit (18, I-11) et ductus ad Annam et Caipham, dum ter a 








jcf. vr. 9. 

icp. 10, 38; 14, 10, II, 20. 

mt jot, 2. [8, 30. 

nvr. 24. — cf. cp. 1, 14; Rm 

22] Conc, Later. IV definit. 
contr, abat. Joachim. 

o vr. 26; cp. 14, 20; Rm 8, 10, 
39; I Jo 5, 20. 

pcf. Col 3, 14; 1 Jo 2, 5; 4, 

O-VE. fas Sep. 14; ae. 182)217- 

rcp. 16, 27. — cf. cp. 14, 21, 

SVECPs $20: 24. 

24] * cf. Catech. R. I 9; 

tcp. 12, 26; 14, 3. — cf. Mt 
28, 20. 

“cp. I, 14; 2 Cor 3, 18. — cf. 
Jo 3,03." [98:. 55:0 3, 6: 

v Eph f,. 430. 1° Pti1,)20.0-—..v. 

25] Ant, in sb. a D. Palm. 

x Jr 12,1; Rm 3, 26; Ap 16, 2. 

yv. cp. 8, 55; 10, 15. 

zvr. 6; cp, 15, 15. 


37. 
3-11] Mt 26, 47-56; Mr 14, 43- 
50; Le 22, 47-53. 
ecp. 7, 32. — v. Mt 26, 58. 


few, -23) 2320; 2B. 


VES. 9%. CD... 25-385 20,25. 

Bcf. cp. 10, 18; Mt 26, 53; Ap 
I, 17. 

6] * Catech. R. 1 5,7 

LC 17 82: 

jcp. 6, 39; 10, 28 

ict. Le 22, 38. ;' 

m Mt 20, 22; 26, 39, 42. — cf. 
Is 51, 22 


n cf, vr. 24, 28: Mt 26, 57; Mr 
14, 53. 
OW. 24% Le 3; 27 AC 4°97: 


pvr. 24,28; cp. 11, 49.—V. 
Mt 26, 3, $7 
cp. 11, 50 

r Mt 26, 58 

scp. 20, 3. — cf. Ac 3, 1 


tMt 26, 3, 58, 69. 

16-18] Mt 26, 69, 70; Mr 14. 
66-68; Le 22, 55-58. 

17] * cf. Catech. R, Il 3, 22. 

ucf. Ac oe 13. 

v vr. 25; Mt 14, 54. 

19-24] Mt 26, 59-68: Mr 14, 
55-65;. Le 23, 63-72. 

xcp. 7, 26. — cf. Mt 10, 27; 
26, 55. , 

y cf. cp. 8, 26. 

zIs 45, 19; 48, 16. — cf. cp. 
7, 4- 


acp. 19, 3; Mt 26, 67; Le 22, 
63, 65. — cf. Mt 5, 39; Ac 
435 2. 

ee Ac 23, 4. 

231) v. cp. 8, 4o. 

25-27] Mt 26, 71-75; Mr 14, 
69-72; Le 22, 58-62. 

CV. vr. 10, 


dv. vr. ft. 
ccf. Mr 1 


» 35- 
28-19, 15) Mai 27, 2, 11-30; Mr: 


15, 1-193 Le 23, 1-25. 

f vr. 33;_cp. 19, 9; Mr ts, 16. 
— v. Mt 27, 27. 

g Ac 10, 28; 11, 3. — ef. cp. 
II, 55. 

A cf. cp. 19, 14, 

#v. Mt 20, 19. 

7cfs<Cp. 197 632A BSP 18Se 


sum; si ergo me quaeritis, sinite hos abire. 





et ipsi “sanctificati in veritate. 20%Non pro eis autem rogo tantum, 
sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me, 21 “ut 
omnes unum sint, sicut ‘tu, Pater, in me, et ego in te, ut et ™ipsi 
in nobis unum sint, ut credat mundus quia tu me misisti. 22 Et 
ego “claritatem, quam dedisti mihi, dedi eis, “ut sint unum sicut et 
nos unum sumus. 23 °Ego in eis, et tu in me, ut sint ?consummati 
in unum, et %cognoscat mundus quia tu me misisti et *‘dilexisti eos, 
sicut et *me dilexisti. 24 Pater, quos dedisti mihi volo ut tubi sum 
ego et illi sint mecum, ut “videant claritatem meam, quam dedisti 
mihi; quia dilexisti me Yante constitutionem mundi. 25 Pater iuste, 
Ymundus te non cognovit; “ego autem te cognovi, et hi cognoverunt 
quia tu me misisti. 26 Et *notum feci eis nomen tuum et notum 
faciam, ut dilectio, qua ¢dilexisti me, in ipsis sit, et °ego in ipsis. 
} 8 Haec cum dixisset Iesus, “egressus est, cum discipulis suis trans 
btorrentem Cedron, ubi erat hortus, in quem introivit ipse, et 
discipuli eius. 2 Sciebat autem et Iudas, qui tradebat eum, “locum; 
quia %frequenter Iesus convenerat illuc cum discipulis suis. 3 Iudas 
ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et pharisaeis @mini- 
stros, venit illuc cum lanternis et facibus et armis. 4 Iesus itaque 
‘sciens omnia, quae ventura erant super eum, processit et dixit eis: 
9Quem quaeritis? 5 Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit eis 
Iesus: Ego sum. Stabat autem et Iudas, qui tradebat eum, cum ipsis. 
62Ut ergo dixit eis: ’ Ego sum’, abierunt retrorsum et ceciderunt in 
terram. 7 Iterum ergo interrogavit eos: 7Quem quaeritis? Illi autem 
dixerunt: Iesum Nazarenum. 8 Respondit Iesus: Dixi vobis quia ego 
9 Ut impleretur sermo, 
quem dixit: ’ by om quos dedisti mihi, jnon perdidi ex eis quemquam ’. 
10 Simon ergo Petrus "habens gladium eduxit eum et percussit pon- 
tificis servum et abscidit auriculam eius dexteram. Erat autem no- 
men servo chus. 11 Dixit ergo Iesus Petro: Mitte gladium tuum 
in vaginam: ™calicem, quem dedit mihi Pater, non bibam illum? 
12 Cohors ergo et tribunus et ministri Iudaeorum comprehende- 
runt Iesum et ligaverunt eum 13 et “adduxerunt eum ad “Annam 
rimum; erat enim socer ?Caiphae, qui erat pontifex anni illius. 
4 Erat autem Caiphas qui consilium dederat Iudaeis, quia ’ Yexpedit 
unum hominem mori pro populo’. 15*Sequebatur autem Iesum Si- 
mon Petrus et alius discipulus. Discipulus autem ille erat notus 
pontifici et introivit cum Iesu ‘in atrium pontificis. 16 Petrus autem 
stabat ad ostium foris. Exivit ergo discipulus alius, qui erat notus 
pontifici, et dixit “ostiariae et introduxit Petrum. 17 Dicit ergo Petro 
“ancilla ostiaria: Nunquid et tu ex discipulis es hominis istius? Dicit 


ille: Non sum. 18 Stabant autem servi et ministri ad prunas, quia 
frigus erat, et calefaciebant se; Yerat autem cum eis et Petrus stans 


et calefaciens se. 

19 Pontifex ergo interrogavit Iesum de discipulis suis et de do- 
ctrina eius. 20 Respondit ei Iesus: Ego “palam locutus sum Ymundo; 
ego semper docui in synagoga et in templo, quo omnes Iudaei 
conveniunt, et in occulto locutus sum nihil. 21 Quid me interrogas? 
interroga eos, qui audierunt quid locutus sim ipsis; ecce hi sciunt 
quae dixerim ego. 22 Haec autem cum dixisset, unus adsistens mi- 
nistrorum dedit “alapam Iesu °dicens: Sic respondes pontifici? 23 Re- 
spondit ei Iesus: Si male locutus sum, testimonium perhibe de malo; 
si autem bene, quid me caedis? 24 Et misit eum °Annas ligatum ad 
PCaipham pontificem. 

25 Erat autem Simon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo 
ei: Nunquid et tu ex discipulis eius es? Negavit ille et dixit: Non 
sum. 26 Dicit ei unus ex servis pontificis, cognatus eius °cuius absci- 
dit Petrus auriculam: Nonne ego te vidi 4in horto cum illo? 27 Ite- 
rum ergo negavit Petrus, et “statim gallus cantavit. 

28 nAdducunt ergo Iesum a Caipha in /praetorium. Erat autem 
mane. Et ipsi non introierunt in praetorium, 2ut non contaminaren- 
tur, sed "ut manducarent pascha. 29 Exivit ergo Pilatus ad eos fo- 
ras et dixit: Quam accusationem adfertis adversus hominem hunc? 
30 Responderunt et dixerunt ei: Si non esset hic malefactor, non 





— 1024 — 








Petro negatur, interrogatur, percutitur et, ut morti damnetur, ad Pi- 
latum adducitur (12-32). Is, qui primum eum liberare studuerat (33-40) 
timens turbam flagellandum primum, postea crucifigendum tradit, 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
18, gi 19, 24 








tibi tradidissemus eum. 31 Dixit ergo eis Pilatus: Accipite eum vos 
et secundum legem vestram iudicate eum. Dixerunt ergo ei Iudaei: 
Nobis non licet interficere quemquam. 32 Ut ‘sermo Iesu impleretur, 
quem dixit ™significans qua morte esset moriturus. 

33 "Introivit ergo iterum in fpraetorium Pilatus et vocavit Iesum 
et dixit ei: Tu es °rex Iudaeorum? 34 Respondit Iesus: A temetipso 
hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Respondit Pilatus: Nun- 
quid ego Iudaeus sum? Gens tua et pontifices tradiderunt te mihi: 
quid fecisti? %6 Respondit Iesus: Regnum meum non est tde hoc 
mundo. Si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique 
Sdecertarent ut non traderer Iudaeis; nunc autem regnum meum 
non est hinc. 37 Dixit itaque ei Pilatus: Ergo rex es tu? Respondit 
Iesus: “Tu dicis quia rex sum ego. Ego “in hoc natus sum et ad 
hoc veni in mundum, Yut testimonium perhibeam veritati: Yomnis 
qui est ex veritate audit vocem meam. 38 Dicit ei Pilatus: Quid est 
veritas ? 

Et, cum hoc dixisset, Yiterum exivit ad Iudaeos et dicit eis: “Ego 
nullam invenio in eo causam. 39 Est autem consuetudo vobis ut 
unum dimittam vobis in Pascha; vultis ergo dimittam vobis “regem 
Iudaeorum? 4 Clamaverunt ergo rursum omnes dicentes: 9Non hunc 
sed Barabbam. Erat autem Barabbas “latro. 

Tunc ergo apprehendit Pilatus Iesum et flagellavit. 2 Et milites 

plectentes coronam de spinis imposuerunt capiti eius et veste 
purpurea circumdederunt eum. 3 Et veniebant ad eum et dicebant: 
Ave, rex Iudaeorum; et dabant ei °alapas. 4 Exivit ergo iterum Pi- 
latus foras et dicit eis:Ecce adduco vobis eum foras, ut cognosca- 
tis quia “nullam invenio in eo causam. 5 Exivit ergo Iesus portans 
@oronam spineam et purpureum vestimentum. Et dicit eis: ¢Ecce 
homo. ®Cum-ergo vidissent eum pontifices et ministri, clamabant 
dicentes: /Crucifige, crucifige eum. Dicit eis Pilatus: 9Accipite eum 
vos et crucifigite; ego enim °non invenio in eo causam. 7 Respon- 
derunt ei Iudaei: Nos legem haberus, et “secundum legem debet 
mori, quia Filium Dei se fecit. 8 Cum ergo audisset Pilatus hunc 
sermonem, magis timuit. 9% Et tingressus est praetorium iterum et 
dixit ad Iesum: /Unde es tu? “Iesus autem responsum non dedit ei. 
10 Dicit ergo ei Pilatus: Mihi non loqueris? Nescis quia potestatem 
habeo crucifigere te et potestatem habeo dimittere te? 11 Respondit 
Iesus: ™Non haberes potestatem adversum me ullam, nisi tibi datum 
esset desuper. Propterea “qui me tradidit tibi °maius peccatum habet. 

12 Et exinde quaerebat ?Pilatus dimittere eum. Iudaei autem cla- 
mabant dicentes: Si hunc dimittis, non es amicus Caesaris, Yomnis 
enim qui se regem facit contradicit Caesari. 1% Pilatus autem, cum 
audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit ‘pro tribunali 
in loco, qui dicitur Lithostrotos, hebraice autem Gabbatha. 14 Erat 
autem *parasceve Paschae ‘hora quasi sexta. Et dicit Iudaeis: 
Ecce rex vester. 15 Tili autem clamabant: Tolle, tolle, crucifige eum. 
Dicit eis Pilatus: “Regem vestrum crucifigam? Responderunt ponti- 
fices: Non habemus regem nisi Caesarem. 16 vTunc ergo tradidit eis 
lum ut crucifigeretur. 

Susceperunt autem Iesum et feduxerutit: 17 Et “baiulans sibi cru- 
cem, Yexivit in eum, qui dicitur Calvariae, locum, hebraice autem 
Golgotha, 18 ubi crucifixerunt eum; et cum eo alios duos hinc et 
hinc, medium autem Iesum. 19 2Scripsit autem et titulum Pilatus et 
posuit super crucem. Erat autem scriptum: IESUS NAZARENUS 
REX IUDAEORUM. 20Hunc ergo titulum multi Iudaeorum legerunt, 
quia “prope civitatem erat locus ubi crucifixus est Iesus, et erat scri- 
ptum hebraice, graece et latine. 21 Dicebant ergo Pilato pontifices 
Iudaeorum: Noli scribere rex Iudaeorum, sed quia ipse dixit: Rex 
sum IJudaeorum. 22 Respondit Pilatus: “Quod scripsi scripsi. 

23 Milites ergo, cum crucifixissent eum, acceperunt vestimenta 
eius et fecerunt quattuor partes, unicuique militi partem, et tunicam. 
Erat autem tunica inconsutilis desuper contexta per totum. 24 Dixe- 
runt ergo ad invicem: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa 
cuius sit; ut Scriptura impleretur dicens: 





31] cf. Jo. Hus artic. 14 a Conc. 
Constant. damn. 


Lcp. 3, 14; 8, 28; 
Vit 20, 19. 
mcp. 12, 3? 34. 
ncp. 19 
33-37] me in fs. DNJIC. regis. 
oe 19, 12. — cf. Ac 17, 7. 
28. — v. Mt 24, 19. 
pa * Catech. Rel 9 S¢ IGE A: 
28 2, 44, 7, 27. — cf. Le 17, 


12, 32, 33; 


a ‘8, 23. — cf. cp. 6, 15. 
$cf..cp. 19, 16; Le 23,°25. 
bv. Le'23; 70. 
ucf. Rm 14, 9. 


v cp. 3, II, 32; §, 31; 8,13, 14. 


— cf. C14, 33.1 1 Tm 6, ¥3\. 
“x1 Jo 4, 6. — cf. cp. 8, 47; . 
10, 27. 
y cf. vr. 29. 


zcp. 19, 4, 6; Le 23, 4; 14, 22. 
. ; ME a7: E3 


ay Ev. in fs. ss. spin. ‘Coron. 
(1, 2, 5). 

av. Mr 15, 

2] Ant. in fe, oe: Ros. BMV. 

5 cp..18, 22. 


cvr. 6; 

5] Ant. in fe se eliasian Sang. 
dv. vr. 2. 

ecf. vr. 14. 

fvr. 15. 

gcf. cp. 18, 31. 


hLc 24, 16. — cf. cp. 10, 33. 


icp. 18, 33. 

J Cle CDs 7522 75 42 

LMt 26, 63; Ts §3,-7 
11] * Conc, Araus. II can. 25. 

— Ant. in ee 2 mai. hebd. 

mcf: Rm 13 

er 3 ee 18, hae? 28-32; Mt 27, 

C2; 23. 


q cf. e333 r7, 7.— v. Le 23, 2 
r Mt 27, 19; Ac 12, 21; 25, 6 


2. — cf. cp. 18, 28. 

r 39; 42. 

f£ct:. Mr 15; /25. 

uLe 23, 18.—cf.Ac 21, 36. ° 

16-30] Mt 27, 31-50; Mr rs, 
20-37; Le 23, 26-46. 

v Mt 27, 2 

w Le 14, 27. — cf. Gn 22, 6. 

x Mr 15, 20, 27; Heb 13, 12.— 


36. 
17] in fs. 7 dol. BMV, 
ri8i Ant. 


oe it 27, 37. 
Mt 27,. 3% 
Ae “Est I, 19; 8 
12,5. 


s'VEe St5 
—v. 


, 8: -Dn’6;'3, 


23, 24] * Bonifac. VIN bulla 
« Unam sanctam >. 


@V. CDi-33, 118. 





(65) 


— 1025 — 








EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
19, 25 — 20, 17 


etsi eum regem esse adfirmet (19, 1-22). Tandem, postquam omnis de 
se impleta est Scriptura, Ditus N. emittit spiritum, lancea perfora- 
tur (23-27) et honorifice effertur (38-42) ; die vero tertia resurgit et Ma- 











eo 2%, °z9: ria 8 r 
c Mt 27, 55, —_ 29 
25-27] igs in f Ss.0°7 Biv. 
. hy 13. — ie’ rt 
ro, v 23 n ars 
26,27) in 3,33 7 “dol. B polls 
€v. Cp. 13, 23. 
Froese [Imm. as. Num. 
pe Of. in fs. manif. BMV. 
P a II; 16, 32. 
"tli. in fs. s. Lanc. et 
av. ~s ‘in Ms. de Pass. 
kp. 18, 4. 
i Ps 68, 22. oS cp. 4, 6, 7. 
j Mt 27, 48. — cf. ix 23, 36. 


30-35) Ev. in fs. pretiosiss. Sang. 
ie uu 38; Ac 13, 29. — V. 


30] * ay R. I 5, 6. — Ant. 
in Parasc. etc. — v. Mt 27, 
depres 50. [45, 46. 
31-35] v. in fs. ss. Cord. J. 
ISK 34558 5¢ Ut 2... 232. 38 
eee 12, 7630. L8,-20; Io, 26, 27. 
pv. vr. ws: 
* Conc. Vienn. defin. c. 
errores Jo. Pt. Olivi. —* Conc. 
Trid. s. - XXII 6, 7. —* cf. 
I 


50-35. 
oe Fea 8 ee fe 


D 7, 14. [cp. 15, 27. 
rztjo 1, 1-3; Ap 1, 2. — cf. 
Scp. 21, 24. — cf. cp. 20, 31. 


‘? 20;\'512 

x 12, 46; Nm o, 12. — cf. 
v cf. Ps 33, 21. 1 Cor 5, 7. 
oe tg , Oa 


Mr 15, 
L6G. 23) 50. 
Eos a Pay bear & Fide Pelion qe 
Wien. By. 5523. 7,50. 
cf. Mt 16, 1; Le 24, 1. 


a Ps 44, 9; Pro 7, Rive Cn 4, 14; 
2, 2k Ac 5, 6. 

— Il, 44. — cf. rs Par 16, 

©cprd0, 5-37; Le 24, 2, 

d cf. “cp. 20,15; 4Rg 21,18, 26. 


e Le 3, S5; — cf. Mr 11, 2. 

FfVENtS 14 

I- x8] Mt Pi “1-10; Mr 16, t- 
+1024) By 2. 


oe. "18; cp. 
r-9] Ev. in y, Zs ? S1bis (4). 
b cf. cp. 11, 39. 


ccp. 19, 26. — Vv. cp. 13, 23. 
d vr. 13. e Le 24, 12. 

f cp. 19, 40. 

SOU UC ET, Fa, 

gv. cp. II, 44. h Mt 22, 29. 
i Lv 24, 46; Ac 4,..2$=23~ +13, 


34, 35; 17, 33,1 Cor 15, 4. 
10-18] Ev. in 3 5 dD. Psch. 
(r2d2, 13, 2 
R. ‘ut s. eh ‘in js;..$.°.M. 
jcf. Mt 28, 3; Mr 16, 5. 
1 Le 24, 4. — cf. Ac t, 10. 
m vr. 1§. — cf. cp. 2, 4. 
n Mr 16, 9. — cf. Mt 28, 9. 
4. — Vv, Le 24,,16, ie 
oT dn in Dd. p. Psch. 
ss ¥,°.383) 18,4; 7% 
Cc 5 19, Ad NE CD..1, 38. 
$f. 28, 9. 
t Heb 11, 12. — cf. Rm 8, 
29. — v. Mt 28, ro. 
17] Ant. et V. in Asc. Dai. 
ucf. Mr 16, 19. — Vv. cp. 14, 12. 
v Mt 6, 1, 9: 1 Pt4, 177 





’? bPartiti sunt vestimenta mea sibi 
et in vestem meam miserunt sortem ’. 
Et milites quidem haec fecerunt. 

25cStabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris 
eius Maria Cleophae et “Maria Magdalene. 26 Cum vidisset ergo Ie- 
sus matrem et @discipulum stantem quem diligebat, dicit matri suae: 
fMulier, ecce filius tuus; 27 deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. 
Et ex illa hora accepit eam discipulus in 9sua. 

28 Postea sciens Iesus quia omnia “consummata sunt, ut consum- 
maretur Scriptura, dixit: ‘Sitio. 29 Vas ergo erat positum aceto ple- 
num; ‘illi autem spongiam plenam aceto hysopo circumponentes ob- 
tulerunt ori eius. %0Cum ergo accepisset Jesus acetum, dixit: 4Con- 
summatum est. Et, inclinato capite, ™tradidit spiritum. 

31 Judaei ergo, quoniam "parasceve erat, “ut non remane- 
rent in cruce corpora sabbato (erat enim omagnus dies ille sabbati), 
rogaverunt Pilatum ut frangerentur eorum crura et tollerentur. 32 Ve- 
nerunt ergo milites, et primi quidem fregerunt crura et alterius ?qui 
crucifixus est cum eo. 33 Ad Iesum autem cum venissent, ut vide- 
runt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, 34sed unus mi- 
litum lancea latus eius aperuit et continuo exivit Ysanguis et aqua. 
35 Et ‘qui vidit testimonium perhibuit, et *verum est testimonium 
eius. Et ille scit quia vera dicit, ‘ut et vos credatis. 36 Facta sunt 
enim haec ut Scriptura impleretur: ?UOs non *comminuetis ex eo’ 
37 Et iterum alia Scriptura dicit: ’“’Videbunt in quem transfixerunt ’. ” 

38 Post haec autem rogavit Pilatum Ioseph ab Arimathaea, eo 
quod esset discipulus Iesu, occultus autem “propter metum Iudaeo- 
rum, ut tolleret corpus Tesu. Et permisit Pilatus. Venit ergo et tulit 
corpus Iesu. 39 Venit autem et Nicodemus, Yqui venerat ad Iesum 
nocte primum, *ferens mixturam %myrrhae et aloés, quasi libras cen- 
tum. 49 Acceperunt ergo corpus Iesu et ligaverunt illud Clinteis 
cum aromatibus, sicut mos est Iudaeis sepelire. 41 Erat autem in 
loco, ubi crucifixus est, hortus; et 4in horto monumentum novum, 
ein quo nondum quisquam positus erat. 42 Ibi ergo propter /para- 
sceven Iudaeorum, ¢quia iuxta erat monumentum, posuerunt Iesum. 
? Una autem sabbati “Maria Madgalene venit mane, cum adhuc 

tenebrae essent, ad monumentum; et vidit “lapidem sublatum 
a monumento. 2Cucurrit ergo et venit ad Simonem Petrum et ad 
Calium discipulum, quem amabat Iesus, et dicit illis: @Tulerunt Do- 
minum de monumento, et nescimus ubi posuerunt eum. 3 &Exiit ergo 
Petrus et ille °alius discipulus, et venerunt ad monumentum. 4 Cur- 
rebant autem duo simul, et ille alius discipulus praecucurrit citius 
Petro et venit primus ad monumentum. 5 Et, cum se inclinasset, vi- 
dit posita /linteamina; non tamen introivit. §6 Venit ergo Simon Pe- 
trus sequens eum et introivit in monumentum et vidit linteamina 
posita 7et %sudarium, quod fuerat super caput eius, non cum lintea- 
minibus positum, sed separatim involutum in unum locum. 8 Tunc 
ergo introivit et ille discipulus, qui venerat primus ad monumentum, 
et vidit et credidit. 9 *Nondum enim sciebant Scripturam, quia ‘opor- 
tebat eum a mortuis resurgere. 1° Abierunt ergo iterum discipuli ad 
semetipsos. . 

11 Maria autem stabat ad monumentum foris plorans. Dum ergo 
fleret, inclinavit se et prospexit in monumentum 12 et jvidit ‘duos 
angelos in albis sedentes, unum ad caput et unum ad pedes, ubi posi- 
tum fuerat corpus Iesu. 13 Dicunt ei illi: ™Mulier, quid ploras? Dicit 
eis: 4Quia tulerunt Dominum meum, et nescio ubi posuerunt eum. 
14 Haec cum dixisset, conversa est retrorsum et “vidit Iesum stan- 
tem et °non sciebat quia Iesus est. 15 Dicit ei Iesus: ™Mulier, quid 
ploras? ?quem quaeris? Illa existimans quia “hortulanus esset dicit 
ei: Domine, si tu sustulisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum, et 
ego eum tollam. 16 Dicit ei Iesus: Maria! Conversa illa dicit ei: "Rab- 
boni (quod dicitur magister)! 17 Dicit ei Iesus: *Noli me tangere, 
nondum enim ascendi ad Patrem meum. Vade autem ad ‘fratres 
meos et dic eis: “Ascendo ad: YPatrem meum et Patrem vestrum, 





— 1026 — 








riae Magdalenae (20, 1-18) et discipulis (19-23) apparet eisque Spiritum s. 
communicat. Iterum apparet et Thomae incredulo, cui ostendit manus et 
latus (24-31), et ad mare Tiberiadis apostolis, quibus Petrum prae- 


EVANGELIUM 
SECUNDUM IOANNEM 
20, 18 — 21, 19 








“Deum meum et Deum vestrum. 18 ’Venit Maria Magdalene adnun- 
tians discipulis: Quia vidi Dominum, et haec dixit mihi. 

19 Cum ergo sero esset die illo “una sabbatorum, et fores esscnt. 
clausae, ubi erant discipuli Scongregati (propter metum Iudaeorum, ve- 
nit Iesus et Ystetit in medio et dixit eis: Pax vobis. 20 Et, cum hoc di- 
xisset, “ostendit eis manus et latus. /Gavisi sunt ergo discipuli, viso Do- 
mino. 21 Dixit ergo eis iterum: Pax vobis: Ysicut misit me Pater, et ego 
mitto vos. 22 Haec cum dixisset, “insufflavit et dixit eis: ‘Accipite Spi- 
ritum sanctum: 23 jquorum remiseritis peccata, remittuntur eis; et quo- 
rum retinueritis, retenta sunt. 24’Thomas autem unus ex duodecim, qui 
dicitur Didymus, non erat cum eis quando venit Iesus. 25 Dixerunt ergo 
ei alij discipuli: Vidimus Dominum. Ille autem dixit eis: Nisi videro 
fin manibus eius “fixuram clavorum et mittam digitum meum in lo- 
cum clavorum et mittam manum meam “in latus eius, non credam. 

26 Et post dies octo iterum erant discipuli eius intus, et Thomas 
cum eis. Venit iesus, °ianuis clausis, et stetit in medio et dixit: 
dPax vobis. 27 Deinde dicit Thomae: Infer digitum tuum huc et 
vide manus meas, et adfer manum tuam et mitte in latus meum et 
°noli esse incredulus, sed fidelis. 28 Respondit Thomas et dixit ei: 
PDominus meus et Deus meus! 29 Dixit ei Iesus: Quia vidisti me, 
Thoma, credidisti; Ybeati qui non viderunt et crediderunt. 

307Multa quidem et alia signa fecit Iesus *in conspectu discipulo- 
rum suorum, quae non sunt scripta in libro hoc. 31*Haec autem 
scripta sunt, “ut credatis quia Iesus est Christus *Filius Dei et ut 
credentes vitam habeatis Yin nomine eius. 

2 Postea “manifestavit se iterum Iesus discipulis ad “mare Tibe- 
riadis. Manifestavit autem sic: 2 Erant simul Simon Petrus et 
Thomas, qui dicitur Didymus, et 4Nathanaél, qui erat a °Cana Gali- 
laeae, et filii Zebedaei et alii ex discipulis eius duo. 3 Dicit eis Si- 
mon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et 
exierunt et ascenderunt in navim et /illa nocte nihil prendiderunt. 

4 Mane autem facto, stetit Iesus in litore; 9non tamen cognoverunt 
discipuli quia Iesus est. 5Dixit ergo eis Iesus: Pueri, *nunquid pulmen- 
tarium habetis? Responderunt ei: Non. ®Dicit eis: *Mittite in dexte- 
ram navigii rete et invenietis. Miserunt ergo; et iam non valebant illud 
trahere prae multitudine piscium. 7Dixit ergo jdiscipulus ille, quem di- 
ligebat Iesus, Petro: Dominus est. Simon Petrus, cum audisset quia Do- 
minus est, tunica 4succinxit se (erat enim ™nudus) et “misit se in mare. 
8Alii autem discipuli navigio venerunt (non enim longe erant a terra, 
sed quasi cubitis ducentis) trahentes rete piscium. 9Ut ergo descenderunt 
in terram, viderunt prunas positas et piscem superpositum et panem. 
10Dicit eis Iesus: Adferte de piscibus quos prendiaistis nunc. 11Ascen- 
dit Simon Petrus et °traxit rete in terram plenum magnis piscibus, cen- 
tum quinquaginta tribus. Et, cum tanti essent, 2non est scissum rete. 
12Dicit eis Iesus: ¢Venite, *prandete. Et nemo audebat discumbentium 
interrogare eum: Tu quis es? scientes quia Dominus est. 13 Et venit 
Iesus et ‘accipit panem et dat eis et piscem similiter. 14°Hoc iam tertio 
manifestatus est Iesus discipulis suis, cum resurrexisset a mortuis. 

15 Cum ergo ‘prandissent, dicit Simoni Petro Iesus: “Simon Ioan- 
nis, diligis me plus his? Dicit ei: Etiam, Domine, tu scis quia amo 
te. Dicit ei: Pasce agnos meos. 16 Dicit ei iterum: Simon Ioannis, 
wdiligis me? Ait illi: Etiam, Domine, tu scis quia amo te. Dicit ei: 
®Pasce “agnos meos. 17 Dicit ei Ytertio: Simon Ioannis, amas me? 
Contristatus est Petrus, quia dixit ei tertio: Amas me? et dixit ei: 
Domine, “tu omnia nosti; tu scis quia amo te. Dixit ei: “Pasce “oves 
meas. 18¢Amen, amen, dico tibi, cum esses iunior, ‘cingebas te et 
ambulabas ubi volebas; cum autem senueris, extendes manus tuas, 
et alius te cinget et ducet quo tu non vis. 19 Hoc autem dixit signi- 
ficans “qua morte clarificaturus esset Deum. Et, cum hoc dixisset, 
‘ep: 26, 177 Ac x; 4. ucf. cp. 1, 42; Mt 16, 17. 15-19] Ev. in 2g. ss. Ap 
bulla « Exsecrabilis ». —* Conc. Vat. s. IV cp. I —* Leonis XIII encycl. 
25a Jo. damn. — R. in fss.s. Pt. Ap. et Cm. in vg. eiusd. fs. 


x cp. 10, 11, 16. — cf. I Ch cpssTS3 38: 


S$ 40, II. yc! 
acf. cp. 13, 36. 18,19] Int. (Ps 18) in vg. ss. Ap. Pt. et P. 


s. Jo. Ap. (20, 23). 





Pe tat Poult. : 
«Immortale Dei ». —* cf. Ekkardi prop. 
v cf. Mt 26, 23; Mr 14. 29. 
ry | * Cateck? Fo It 45:37: 
62 Pt 1, 14. 


x Mt 27,46; Eph 1,17; Ap 3,2, 

53. cht Cor-a,.23,7 "ba 

19-31] Ev. in D. in Albis (19, 
8 


_ 19] * cf. Catech. R. I 


* 0. Cp..18, 17. of 
19,20] Ant., V. et R. in T. P. 
y Mr 16, 10. — cf. Mt 28, 10; 

LC'24, 10; 22; 23. [36-49. 
39-23] Mr 16, 14-18; Le 24, 


C 24, 33. [A 
Pp I, 10. 

a Ac 20, 7; 1 Cor 16, 2: — cf. 

b vr. 26. — cf. Mt 18, 20. 

CCP. 7, 13; 9, 22; 19, 38. 

dv. cp. 14, 27. 

ecf. 1 Jor, 1. 

) igs ci 16, 22. 

21-23) * cf. Catéech:'R. IT? 2, 
7, 25.— Vv. Ch. 15, 16. 

gcp. 17, 18. — cf. Heb 3, 1. 
— v. cp. 3, 17. 

hcf. Gn 2, 7; 1 Cor 15, 45. 

tcf. cp. 7, 39. 

22) v.cp.15,15,14.—* cf.Conc. 
V. oecum. can. 12. —™* Conc. 
Trid.s.VI cp. 14; s.1V cp. 1, 
6; can. 3, 10 etc. — * Leonis 
XIII encycl. «Immortale 
Dei ». — * cf. decr. « Lamen- 

tabili » prop. 47. — * Catech. 
Rid EIA ET eT ss, 30: 

22,23] Ant. in Pnt. et in ord. 
Presbyt. (P. R.) * Catech. R. 

_ HT 5, 54; IV 

jcf. Mt 16, 19; 18, 18. 

lcp. 11, 16; 14, 5. [(29). 

24-29] Ev. in fs. s, Thom, Ap. 

25] v.Zc 13, 6. —Ant. in fs. ss. 

mcf, Ps 21,17. [Lanc. et Clav. 

nv. Cp. 19, 34. ; 

26-29] Antt. et V. All. etc. in 
D. in Albis: et frr. sqq. 

27] Ant. in fs. ss. Lanc. et Clav. 
et Cm. in fs. s. Thom. Ap. 

ocf. Mt 17, 16; Mr 16, 14; 


Lo.24,)/ 25% 
28] + of Conc. V oecum. can. 
12 de trib. capitulis. 
pcf. cp. I, 49. 
qi Pt 1, 8. — cf. 2 Cor 5, 7. 
rcp. 21, 25. — Vv. Le 3, 18. 
s Ac 10, 41. t1Jo5, 13. 
ucp. 19, 35. 
vecp. 1, 49. — Vv. Mt 14, 33. 
xcp. 3, 15. 16; 5, 40; 6, 39, 
47; Rm 1, 17; 1 Jo 5, 13. 
ycf. Ac 4, 12; 10, 43; 1 Cor 
6, 11. — v. Ac 3, 6. 


avr. 14. — cf. Mr 16, 12, 14. 
bcp. 20, 19,26. [—v. cp. 7,4. 
1-14] Ev. in fr. a p. Psch. (6, 


ccp. 6, 1 [ro, rz). 
dcp. 1, 45 
ecp. 2,13; 4, 46. [22° etc. 
-7] cf. cp. 1, 40-42; Mt 4, 18, 
To. ep. 15, SLC. 41,423. 
: 20, 14. — V, Le 24, 16. 
Liza, At. icf. Lc 5, 4-7. 
jv. cp. 13, 23. 


ivr. 18. — cf. cp. 13, 4. 
mcf. 1 Rg 19, 24; Is 20, 2; 


n cf. Mt 14, 29. [Mic 1, 8. 
ocf. Mt 13, 48. 
p cf. Le 5, 6. q Ac 10, 41. 


r Mt 22, 4; Le rr, 38. 
scf. cp. 4, 27. pa 
P79" Pail 


wt Pt 5, 2, 4. 
Zcp. 2, 25; 16, 30. 


19-24] Ev. in fs. et oct. 





— 1027 — 











EVANGELIUM Jicit eumque supremum. totius sui gregis pastorem constituit (21, 1-25) 
SECUNDUM IOANNEM 1. De Ecclesiae origine ciusque in Paiaestina propagatione(1, 1-12,25). Post Dai ascen- 
21, 20-25 sionem (I-11) apostoli congregati, suadente Petro, in locum proditoris, 
c cf.cp.8, 12, 26.—v. Mt 10, 38. | dicit ei: “Sequere me. 2 Conversus Petrus vidit illum ‘discipulum, 
cant RR. etc. in fs. s. fo, ‘Ap. quem diligebat Iesus, sequentem, “qui et recubuit in cena super pe- 
e Mt 10, 23; 16, 28; x Cor ;, ctus eius et dixit: Domine, quis est qui tradet te? 21 Hunc ergo cum 
531 H 26; Je 5, 73 Ap 2,23. | vidisset Petrus, dixit lesu: Domine, hic autem quid? 22 Dicit ei ie- 
momeh 9, 13. 


f cf. cD. 14, 3, 18, 28; Heb 10, 


Ac I, 
15; Apr EY, tj. iz; 17; Ps; 
Yi 30,2, 40.2%, Bit 78 1h 8 
3, 14, 16; 3 JO 3, 5, 10. 

roi 19, 35. — CI. cD. 15, 27. 

pale? 14; §, 15, 18-20. — 





sus: Sic eum volo manere @donec ‘veniam, quid ad te? °Tu me se- 
quere. 23 Exiit ergo sermo iste inter 9fratres quia discipulus ille non 
moritur. Et non dixit ei Iesus: Non moritur, sed: ’Sic eum volo 
manere donec veniam, quid ad te’? 

24 Hic est discipulus ille "qui testimonium perhibet de his et 
scripsit haec, et scimus fquia verum est testimonium eius. 25 ‘Sunt 
autem et alia multa quae fecit Iesus; quae, si scribantur per sin- 
gula, _— ipsum arbitror mundum capere posse eos, qui scribendi 
sunt, libros. 











. 19, 35. : 
j3 "30. i icp. 20, 30. — cf. Le 3, 18. mcf..Am 7, 10. 
ACTUS 
APOSTOLORUM 
i, 1-17 
1-11] L. et Copp. in a Diii. ‘i RIMUM quidem sermonem feci de omnibus, o ?Theo- 
ze 14) LL. My de ane in f fr. Pf P| phile, quae coepit Iesus °facere et docere 2 usque 
Pe aR to vf gt 4 in diem, qua °praecipiens apostolis per Spiritum 
b cf. cp. 10, 38. | sanctum, %quos elegit, “adsumptus est; 3/quibus 
cv. Mt 28,19,20. dLc6, 13. et praebuit seipsum vivum post passionem suam 


evr. 9, 22. —v. Mt 16, 19. 
re 4] R. in Asc. Dii. ; 
c eet 41; 13, 31. —C 

{t 28 17; ate 16, 14: Lt 

24, 34-36-51; Jo 20s are 
21, I-25; I Cor 15 

ni 24, 30, 41-43; Jo yl I2- 


14 
3] * of SC Siecke Rel: 22, 7: 
scp. II, 16°. Mit 35: 7292 Jorx: 
Soe Catech. R. II 2, 8: [26, 53. 
jcp. 2, 1-4. cf. Mt 24, 3. 
me 3, ats Dic 4; 8. iar 
t 17, rz etc. » $2. 
n cf. A 14, 7; Mt 24, ae rd 
o Sap 8, 8; Dn 2, 21; 1 
3] * Catech. R. Il ue 3 Be 
pvr. 22. — V. CP. 2, 32. 
qcf. Mt 10, 5. 
ay 13, 47. — cf. Mr 16, 18; 
ol 1, 23. 163: 1 Tm 
s Mr 16, poi 24, 51; Jo's, 
o-Irl v — Ant. et Fat 
(Ps 403 ay Asc. Dii. 
é cf. 2 
ro] * NG & II 4, 40. 
ucf. Le 24, 4 


VCP. 10, 303 ‘ut 28, 3. — cf. 


rh ihe R. se 8, 4. 

x cp. 2, 7; 13, 

y Mt 26, 64. Fiets Ph. 3,°20; 
1 Tht, 10; 2 Thr, 10. — V. 

z Le 24, 52. [Mt 16, 27. 


acf. Jo rz, 18. 
6 Mr 14, 15. — cf. cp. 9, 375 


in multis argumentis per dies quadraginta appa- 








rens eis et loquens de regno Dei. 4 Et %convescens 








tpraecepit eis ab Ierosolymis ne discederent, sed 
Gabuetacent promissionem Patris, quam audistis, inquit, os meum; 
5 quia ’‘Ioannes quidem baptizavit aqua, vos autem Sapcieiieieua: 
‘Spiritu sancto’ Jnon post multos hos dies. 

6 Igitur qui convenerant interrogabant eum dicentes: Domine, Isj 
in tempore hoc “restitues regnum Israél? 7 Dixit autem eis : "Non est 
vestrum nosse °tempora vel momenta, quae Pater posuit in sua pote- 
state; 8 sed accipietis Avirtutem supervenientis Spiritus sancti in vos et 
Peritis mihi testes in Jerusalem et in omni Iudaea et Samaria et Tusque 
ad ultimum terrae. 9 Et, cum haec dixisset, videntibus illis, *elevatus 
est, et ‘nubes suscepit eum ab oculis eorum. 10 Cumque intuerentur 
in ‘caelum euntem illum, ecce “duo viri adstiterunt iuxta illos in 
vestibus albis: 11 qui et dixerunt: *Viri *Galilaei, quid statis adspi- 
cientes in caelum? Hic Iesus, qui adsumptus est a vobis in caelum, 
sic Yveniet quemadmodum vidistis eum euntem in caelum. 

12 Tunc *reversi sunt Ierosolymam a monte, wu vocatur Oliveti, 
qui est iuxta Ierusalem “sabbati habens iter. 3 Et, cum introissent 
in bcenaculum, ascenderunt, ubi manebant 5 et Ioannes, Iacobus 

et Andreas, Philippus et Thomas, Bartholomaeus et Matthaeus, Ia- 

cobus Alphaei et Simon *zelotes et Iudas Iacobi. 14 Hi 4omnes 
erant perseverantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria 
matre Iesu et /fratribus eius. 

15JIn diebus illis exsurgens Petrus in medio 9%fratrum dixit (erat 
autem turba hominum simul fere centum viginti): 16 Viri fratres, 
hoportet impleri Scripturam, quam praedixit Spiritus sanctus tper os 
David, de Iuda ‘qui fuit dux eorum qui comprehenderunt Tesum, 
17 qui eonnumeratus erat in nobis et sortitus est sortem Pees 


9; 20, 
I fut 10, 2-43 Res. 16-19; Le 6, 14-16. ccf. cp. 21, 20. dcp. 2, 1, 42; 6, 4; 12, 5. — cf. Eph 6, 18; 
3,29. Mt 27, 55. — v. Lc 8, 2; Jo 19, 25. fy. Mt 12, 46; 13, 55. 15-26] L. et jay in rar ¥. 
Mathiae Ap £cp. 9, 30. — v. Jo 21, 23. hv. Le 24, 44. i Ps 68, 26; 108, j Mt 26, 47. 
410'6,. 925 (39,) 28. Mvr. 25; Cp. 20, 24; 22%, 19; Rm og, 13; 2 Cor 4,1 





— 1028 — 








Mathiam eligunt (12-26); die autem Pentecostes Spiritus s. effusione 
renovati dono quoque linguarum instruuntur (2, 1-11). Mirantibus pro- 
pterea ludaeis, Petrus in se et i suis vaticinium loélis impletum esse 











huius. 18 Et “hic quidem possedit agrum de omercede iniquitatis et 
Psuspensus crepuit medius, et diffusa sunt omnia viscera eius. 19 Et 
notum factum est omnibus habitantibus Ierusalem, ita ut appellare- 
tur ager ille Wlingua eorum Haceldama, hoc est ager sanguinis. 
20 Scriptum est enim in libro Psalmorum: 
? iFiat commoratio eorum deserta, | 
et non sit qui inhabitet in ea’, 


et 


’ depiscopatum eius accipiat alter’. 

21 Oportet ergo ex his viris, "qui nobiscum sunt congregati in omni 
tempore quo ‘“intravit et exivit inter nos Dominus Iesus 2 tin- 
cipiens a baptismate Ioannis usque in diem “qua adsumptus est a 
nobis, “testem resurrectionis eius nobiscum fieri unum ex istis. 23 Et 
statuerunt duos, loseph qui vocubatur *Barsabas, qui cognominatus 
est Iustus, et YMathiam. 24 Et orantes dixerunt: *Tu, Domine, qui 
corda nosti omnium, ostende quem elegeris ex his duobus unum 
25 accipere locum “ministerii huius et “apostolatus, de quo praeva- 
ricatus est Iudas, ut abiret in locum suum. 26 Et dederunt sortes 
eis, et cecidit sors super ¥Mathiam, et adnumeratus est cum unde- 
cim apostolis. 

Et, cum complerentur “dies Pentecostes, Serant omnes pariter in 

eodem loco; et factus est repente de caelo sonus tanquam adve- 
nientis °spiritus vehementis et 2replevit totam domum, ubi erant seden- 
tes. 3 Et apparuerunt illis dispertitae linguae tanquam “ignis, seditque 
supra singulos eorum; 4 et /repleti sunt omnes Spiritu sancto et coepe- 
runt Yloqui variis linguis, Aprout Spiritus sanctus dabat eloqui illis. 

5Erant autem in lerusalem Rabitantes Iudaei viri religiosi ex 
omni natione, quae sub caelo est. 6 iF acta autem hac voce, convenit 
multitudo et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque 
lingua sua illos loquentes. 7 iStupebant autem omnes et mirabantur 
dicentes: Nonne ecce omnes isti, qui loquuntur, /Galilaei sunt? 8 Et 


_quomodo nos audivimus unusquisque linguam nostram, in qua nati 


sumus? 9 Parthi et “Medi et “Aelamitae et qui habitant Mesopo- 
tamiam, Iudaeam et Cappadociam, Pontum et Asiam, 1° Phrygiam 
et Pamphyliam, Aegyptum et partes Libyae, quae est circa Cyrenen, 
et °advenae Romani, 11 Iudaei quoque et ?proselyti, Cretes et Arabes 
audivimus eos loquentes nostris linguis magnalia Dei. 12 JStupebant 
autem omnes et mirabantur ad invicem dicentes: Quidnam vult hoc 

esse? 13 Alii autem @irridentes dicebant: “Quia musto pleni sunt isti. 
14Stans autem Petrus cum undecim levavit vocem suam et lo- 
cutus est eis: Viri Iudaei et qui habitatis Ierusalem universi, hoc 
vobis notum sit, et auribus percipite verba mea. 15 Non enim, sicut 

vos aestimatis, hi ebrii sunt, Scum sit hora diei tertia; 16 sed hoc 
est quod dictum est per prophetam Ioél: 17’ tEt erit, in novissimis 
diebus, dicit Dominus, “effundam de Spiritu meo Ysuper omnem 
carnem, et “prophetabunt filii vestri et 7filiae vestrae, et iuvenes 
vestri visiones videbunt, et seniores vestri somnia somniabunt. 18 Et 
quidem super servos meos et super ancillas meas “in diebus illis 
effundam de Spiritu meo, et “prophetabunt. 19 Et dabo prodigia in 
caelo sursum et signa in terra deorsum, sanguinem et ignem et 
vaporem fumi. 2° ¥%Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem, 
antequam veniat *dies Domini magnus et manifestus. 21 Et erit, 
Zomnis quicumque invocaverit nomen Domini salvus erit’. 22 Viri 
Israélitae, audite verba haec: Iesum Nazarenum virum bapprobatum 
a Deo in vobis ‘virtutibus et prodigiis et signis, ¢quae fecit Deus 
per illum in medio vestri, sicut et vos scitis, 2% hunc ¢definito con- 
silio et Spraescientia Dei 9%traditum per manus iniquorum adfligentes 
interemistis. 4hQuem Deus suscitavit, solutis ‘doloribus inferni, 
iuxta quod Jimpossibile erat teneri illum ab eo. 25 David enim dicit 

eum: 
’ !Providebam Dominum in conspectu meo semper 
quoniam a dextris est mihi, ne commovear. 
26 Propter hoc laetatum est cor meum, 

et exsultavit lingua mea, insuper et caro mea requiescet in spe; 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
ca 18 — 2, 26 





dm 3 55 1 Cor 9, 2 





ncf. Mt 27, 3-10. 

ocf. Mt 26, 14-16. 

bcf. 2 Rg 17, 23. 

q cf. cp. 21, 40. 

r cf, 0 15, 27. 

‘scf. Nm. 27; 173’ Dt-31,..23 2 
Rg 18, 13; Jo 10, 9. 

tcp. 10, 37; Mr 1, 1-4. 

“uv. VI. 9. 

vcp. 4, 34. —cf. vr. 8: x Pt 
I, 3. — v. Le 24, 48. 

x cf. cp. 15, 22. 


yvr. 26. 
zcp. 6, 6; 13, 3; 15, 8; Jo 3, 
24, Be cf, aa 16, 33- — 
g 16, 7: Rm 8, 2 


; Gal 2, 8. 
re , Cop. ete. in fs. Put. 
ieat LL. in fr. o ~. on. fiers 
a 20, 16; 1 Cor 16, 8 

Vv 7 ‘a 


2 rep Catech. RAS 3,* 32; 
2 Pa hET 2s 22°03, 14, 

vhs ss 19, 11; Jb 38, 1; Ez 

dcf. an 4.3172: 26, 26: 

& ck: Mt “2, - 82. 

4] * Cateck. R, Es 7, 628 328: 


Fret. 4, 31; 13, 52. — cf. cp. 
pia. 10, 46; 19, 6; x Cor i2, 
10, Phe 303. 135.250 Tay 2904s 
Mr 16, 17. 
hcf. by Cor 44, IG,; 54, 
iV. vr. 2. 
jvr. 12. 
Lcp. 1,:1r. — cf. Mt 16, 73. 
a Rg 17, 
she Raj T, 9; Is rz, rr; Dn 
at 
ocp. 6, 5 ne 35 
pMt 23,1 fndines | cp. 6, 5. 
q cf. cp. F 32? 1 Cor In, 23; 
rcf. Jb 3?, 19. 
Tar Tey" cf. ae 78, ps, 70, ZO. 
14-21] L. in e. 4 ~. P 
Scio rt This, 3 
t Jl 2, 28-32. 


“vr. 18, 33° JS 44, 15; Ez 36, 
27. — v. Rm 5. 
0 cf: epi “16, 45° Tt 3 


wep. It, 28; 21, se x Cor 


a Rm 10, 13. — cf. cp. 4, 123 
T6332: 

BY. 10.3; 2: 

ccp. 10, 38; Le 24, 19. 

dcf. Mt 42, 28. 

on 22, 22. — cf. cp. 3, 18; 


28. 
jx Pts, 2. — cf. ays 20. 
13. — cf.c . "30. 
ey * Catech, R. I 
Avr. 32; cp. 3, 15; rg 10; 10, 
40; Re 39, 33, Bors 37; 17, 
31; Rm Se Meg or 6, 14; 
15, 5; 14; Gal 1, 
1; Eph a s ol Pee eB 
Thr, 10; Heb 13, 20; x Pt 
£12, = cf Eph 2, 5. 
#Ps x O3¢ 274, 3. 
jcf. f, Jo $6, 18:-:2 Init, 10°: 
22 -741:57 £3, 24: 
ag28] Bs Ps gt 8-11. 
TRm 4, 1 





-—= 10290 -— 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
2, 27— 3, 14 


adfirmat (12-21) ac lesum resuscitatum et ad dexteram Dei exaltatum 
praedicat (22-36), auditores ad paenitentiam adhortatur et tria eorum | 
milia baptizat (37-47). Postquam autem claudum ad portam templi 








m cf. Jb 33, 24, 25; Ps 85, 13. 


r3 Rg 2, io.’ f. 2 ids se 16. 

Mt 22, 43; Heb 
II, 32. — Ae Jo. 11, §0, §1:3 

£2 Re 9) 59). 745" 4,32. 

“vr. 27. 

es I, 22; 3, 15; 4, Soe ins 132; 


et 41; 15, 31; U5; 1; 
Jox Ay ies ‘Cor T5753 
= op. ae ps ‘ph 1, 20. 

y Gal 3, 14. ; 

ZV. VY. 17. 

Oot, Joznasi 

6 Ps 109, 1. — cf. Mt 22, 44. 
¢-C£L ep. §} 37: 104°36: Rm 14,9 9. 


d cf. Mt 28, 18; Jo aig Set aa8e 
€vr. 23. 
J clocp. 16::30°.22; 102 Le3y rf 
38] * Conc. Trid. s. VI cp. 
XIV cp. 1. —* Catech. R 
i 2, 40, 44; 53, 11. 
cp. 3, 19; Le 24, 47. 


cf. cp. 8, 12: 22, 16. — v. 
Mt ay 26. esatet E 

oa 10, 47, 40; Km 0, 

Gal” 3, 27. — cf. Mt 28, 

Hie x Cot 2 23% 25. 

jcf. cp. 8, 15, 20. 

k cf. Rm g, 4. 

lcp. 22, 21; Is §7, 19; Eph 2, 


30. 

n Nm 16, 26.— cf. Jr 51, 6, 45. 

0. Dt 325: '5<- Mt: 17, 46; ,-Phe2; 

O.CD. 4,.45° TI, 2Rs 15. 

474 ef. tasceh: R17. 52, 87. 

qcp. 1, 14. — cf. Heb ro, 23. 

r vr. 46; cp. 20, 7; Mt 26, 26; 
Le: 24, -30,.35 771 Corsto} 16. 

scf. Mr 16, 20. 

bCDp..4, 22, 94,95. 2=, 41. Mt 
19, 21. 

u cf. cp. 16, 34. — v. Jo 16, 22. 

Uc. CD. 45 2EX 28.235 

% Cl VP..425 cp. 6 (S405 1; 243 
16, 5. 

@ Cp; $5: TO 8, 14. — cf. Jo 18, 


5 Ps 4. ue: Dn 6, Io. 
‘ Ac 3; Mt 27, 4; 3 Rg 


I- 161 r. ‘et LL. (1-16) in e- is 
Ap. Pt. et P. (1, 6). LL. 
fr. 4 p. oct. Psch. et 1 wa * 

2 t in fs. ss. Nom. J. 
d-cf, ‘cp, 24, 8% Jo, 95-35 Bt 
ecf. Le 16, 20. 
fcf. cp. 14, 8; Mr 10, 21; Jo 

ro 42.. 

cf. 2 Cor 6, ro. 
hcf. Mr 14, 8 
icp. 16. — cf. cp. 9, 34, Mt 
, £0;:8. 
jcp. hig — cf. Mt 9, 25; Mr 


9, 26. 
lcp. 14, 10; Is 35, 6. 
m cp. 4, 16, 21. 
nmcCD. 5, eed 10, 5% 
ocp. 7, 32; Ex 3, 6; Mt 22, 32. 
pv.Jo8, 54. cp. 4.27, 30. 
CD. 2):235°97, TT; 
Sep. 13; 283° Jo. 10, 73° 23,° 75s. 
t Lc 23, 14, 16; Jo 19,12. [24. 
ucf. cp. 4, 27. 30 — v. Mr, 
UCD. 7, 5231 Pt'3; 183 -1°Jo 2, 
ie Aas 2 





27 quoniam ™non derelinques animam meam in inferno, 
ec dabis "Sanctum tuum Pvidere corruptionem. 
28 Notas mihi fecisti vias vitae, 
et replebis me iucunditate cum facie tua’. 

29 Viri fratres, liceat audenter dicere ad vos de @patriarcha David, 
quoniam ‘defunctus est et sepultus, et sepulcrum eius est apud nos 
usque in hodiernum diem. 30sPropheta igitur cum esset et sciret 
quia ‘iureiurando iurasset illi Deus de fructu lumbi eius sedere super 
sedem eius, %1providens locutus est de resurrectione Christi, quia 
“neque derelictus est in inferno, neque caro eius vidit corruptionem. 
32 MHunc Iesum resuscitavit Deus, Ycuius omnes nos testes sumus. 
33 7Dextera igitur Dei exaltatus, et Ypromissione Spiritus sancti ac- 
cepta a Patre, *effudit hunc, quem vos videtis et auditis. 34 @Non 
enim David ascendit in caelum; dixit autem ipse: 

? (Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis, 

35 donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum’. 
36 Certissime sciat ergo omnis domus Israél quia et “Dominum eum 
et Christum %fecit Deus hunc Iesum, @quem vos crucifixistis. 

37 His autem auditis, compuncti sunt corde et dixerunt ad Pe- 
trum et ad reliquos apostolos: /Quid faciemus, viri fratres? %8-Petrus 
vero ad illos, 9Paenitentiam, inquit, agite, et hbaptizetur unusquisque 
vestrum in ‘nomine Iesu Christi Jin remissionem peccatorum vestro- 
rum, et accipietis Jdonum Spiritus sancti. 39 *Vobis enim est repro- 
missio et filiis vestris et omnibus ‘qui longe sunt, “quoscumque 
advocaverit Dominus Deus noster. 49 Aliis etiam verbis plurimis te- 
stificatus est et exhortabatur eos dicens: ’"Salvamini a °generatione . 
ista prava’. 41 Qui ergo receperunt sermonem eius baptizati sunt, et 
Pappositae sunt in die illa animae circiter tria milia. 42 7Erant autem 
perseverantes in doctrina apostolorum et “communicatione fractionis 
panis et orationibus. 

43 Fiebat autem omni animae timor. *Multa quoque prodigia et 
signa per apostolos in Ierusalem fiebant, et metus erat magnus in 
universis. 44 Omnes etiam qui credebant erant pariter et ‘habebant 
omnia communia: 45 ‘tpossessiones et substantias vendebant et di- 
videbant illa omnibus, prout cuique opus erat. 46 Cotidie quoque 
@perdurantes unanimiter in templo et “frangentes circa domos panem 
sumebant cibum “cum exsultatione et simplicitate cordis 47 collau- 
dantes Deum et Vhabentes  gratiam ad omnem plebem. Dominus 
autem “augebat qui salvi fierent cotidie in idipsum. 

3 @Petrus autem et Joannes ascendebant in templum ad "horam ora- 

tionis “nonam. 2 Et ¢quidam vir, qui erat claudus ex utero matris 
suae, baiulabatur. Quem ¢ponebant cotidie ad portam templi, quae 
dicitur speciosa, ut peteret elemosynam ab introéuntibus in tem- 
plum. 3Is, cum vidisset Petrum et Ioannem incipientes introire in 
templum, rogabat ut elemosynam acciperet. 4 fIntuens autem in eum 
Petrus cum Ioanne dixit: Respice in nos. 5At ille intendebat in 
eos sperans se aliquid accepturum ab eis. 6 Petrus autem dixit: 
gArgentum et aurum_non est mihi: “quod autem habeo hoc tibi 
do; tin nomine Iesu Christi Nazareni surge et ambula. 7 Et, Jappre- 
hensa manu eius dextera, allevavit eum, et protinus consolidatae 
sunt bases eius et plantae, 8et ‘exsiliens stetit et ambulabat et in- 
travit cum illis in templum ambulans et exsiliens et laudans Deum. 
9Et ™vidit omnis populus eum ambulantem et laudantem Deum. 
10 Cognoscebant autem illum, quod ipse erat qui ad elemosynam 
sedebat ad speciosam portam templi, et impleti sunt stupore et 
ecstasi in eo quod contigerat illi. 

11 Cum teneret autem Petrum et Ioannem, cucurrit omnis popu- 
lus ad eos, ad porticum “quae appellatur Salomonis, stupentes. 
12 Videns autem Petrus respondit ad populum: Viri Israélitae, quid 
miramini in hoc aut nos quid intuemini, quasi nostra virtute aut 
potestate fecerimus hunc ambulare? 13 °Deus Abraham et Deus Isaac 
et Deus Iacob, Deus patrum nostrorum Pglorificavit @filium suum 
Tesum, quem vos quidem ‘tradidistis et *negastis ante faciem Pilati, 
tiudicante illo dimitti. 14 Vos autem “Sanctum et Yiustum ‘negastis 





— 1030 — 











sanavit (3, I-11) et in cuius nomine id fecerit aperte professus est (12-26), 
non obstantibus principibus sacerdotum, qui eum et loannem in carce- 
rem iniecerant (4, 1-14) et prohibuerant ne evangelium praedicarent (16- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
3, 15 —4, 24 





- enim 





et “petistis virum homicidam donari vobis, 
interfecistis, Y”quem Deus suscitavit a mortuis, Ycuius nos testes su- 
mus. 16 Et in fide nominis eius hunc, quem vos vidistis et nostis, 
confirmavit nomen eius; et fides, quae per eum est, dedit integram 
sanitatem istam in conspectu omnium vestrum. 17 Et nunc, fratres, 
scio quia “per ignorantiam fecistis, sicut et principes vestri. 18 Deus 
autem, 2quae praenuntiavit per os omnium prophetarum, pati °Chri- 
stum suum, sic implevit. 19 4Paenitemini igitur et convertimini, ut 
édeleantur peccata vestra, 29 ut, cum venerint /tempora refrigerii a 
conspectu Domini, et miserit eum qui praedicatus est vobis Iesum 
Christum, 21 %quem oportet quidem caelum suscipere usque in tem- 
pora “restitutionis omnium, ‘quae locutus est Deus per os sanctorum 
suorum a saeculo prophetarum. 22 Moyses quidem dixit: ’ Quoniam 
jprophetam suscitabit vobis Dominus Deus vester de fratribus vestris 
tanquam me; ipsum audietis’, iuxta omnia quaecumque locutus 
fuerit vobis. 23 Erit autem, ’ Jomnis anima quae non audierit prophe- 
tam illum’, ’ /exterminabitur de plebe’. 24 Et ™omnes prophetae a 
Samuel et deinceps, qui locuti sunt, adnuntiaverunt dies istos. 25”Vos 
estis filii prophetarum et testamenti, quod disposuit Deus ad patres 
nostros dicens ad Abraham: ’ Et °in semine tuo benedicentur omnes 
familiae terrae’; 26 ?vyobis primum Deus suscitans filium suum misit 
eum benedicentem vobis, ut %convertat se unusquisque a nequitia sua. 
4 Loquentibus autem illis ad populum, supervenerunt sacerdotes 
et “magistratus templi et °sadducaei 2¢dolentes quod docerent 
populum et adnuntiarent 4in Iesu resurrectionem ex mortuis; 3 et 
iniecerunt in eos manus et “posuerunt eos in custodiam in crastinum; 
erat enim iam vespera. 4 Multi autem eorum, qui audierant verbum, 
crediderunt; et /factus est numerus virorum quinque milia. 


5Factum est autem in crastinum, ut congregarentur principes 


eorum et seniores et scribae in Ierusalem 6et 9Annas princeps sa- 
cerdotum et 'Caiphas et Ioannes et Alexander et quotquot erant de 
genere sacerdotali, 7et statuentes eos in medio interrogabant: In 
qua virtute aut in quo nomine fecistis hoc vos? 8 Tunc ‘repletus 
Spiritu sancto Petrus dixit ad eos: Principes populi ef seniores, 
audite: 9%Si nos hodie diiudicamur Jin benefacto hominis infirmi, in 
quo iste Jsalvus factus est, 19notum sit omnibus vobis et omni 
plebi Israél, quia ™in nomine Domini nostri Iesu Christi Nazareni, 
quem vos crucifixistis, “quem Deus suscitavit a mortuis, in hoc iste 
adstat coram vobis sanus. 

11’ OHic est lapis, qui ?reprobatus est a vobis aedificantibus, 

qui factus est in caput anguli’; 

12 et Ynon est in alio aliquo salus; 
Tec enim aliud nomen est sub caelo datum hominibus, in quo opor- 
teat nos salvos fieri. 

13 Videntes autem Petri constantiam et Ioannis, comperto quod 
Shomines essent sine litteris et idiotae, admirabantur et cognosce- 
bant eos quoniam cum [Jesu fuerant; hominem quoque videntes 
tstantem cum eis, qui curatus fuerat, “nihil poterant contradicere. 
15 Tusserunt autem eos foras extra concilium secedere; et confere- 
bant ad invicem 16 dicentes: “Quid faciemus hominibus istis? quo- 
niam quidem “notum signum factum est per eos omnibus habitan- 
tibus Ierusalem: manifestum est, et non possumus negare. 17 Sed, 
ne amplius divulgetur in populum, comminemur eis Yne ultra lo- 
quantur in nomine hoc ulli hominum. 18 Et vocantes eos denuntia- 
verunt ne omnino loquerentur neque docerent in nomine Iesu. 19 Pe- 
trus vero et Ioannes respondentes dixerunt ad eos: *Si iustum est 
in conspectu Dei vos potius audire quam Deum, iudicate; 2 non 
ssumus quae vidimus et audivimus non loqui. 21 At ili 
comminantes dimiserunt eos non invenientes quomodo punirent eos 
epropter populum, quia omnes “clarificabant id quod factum fuerat 
in eo quod acciderat. 22 Annorum enim erat amplius quadraginta 
homo, in quo factum fuerat signum istud sanitatis. 

23 Dimissi autem venerunt ad suos et adnuntiaverunt eis quanta 
ad eos principes sacerdotum et seniores dixissent. 24 Qui, cum au- 


15 “auctorem vero vitae - 





w Mris,7, 11.— cf. Jo 18, 40. 
x Jo 1, 4; Heb 2, 10. — cf. cp. 


¥ 4. 
z cf. oy 63.2.2 % PE rdTas we, 


acp. 13, 27. — cf. cp. 26, 9; 
be.323,.345i1 Corsa, 8 1 Em 
inane & 

bv. Le 24, 27. 

cLc 9, 20; Ap 10, to. 

16." Catech. R. IT 2, 40. 

dv. cp. 2, 38. 

ePs 50, 3, 11; Is 43, 25; 44, 


PEALG 24. 255: :2%- 2B, 

§ Jo 16, 7. — cf. Le 24, 26. 
hcp. 1, 6. — cf. Rm 8, 21- 
tcf. Le 1, 70. 

7Dt 18, 15, -18, 19. — v. ep. 


I Lv 23, 29 
mcp. 13, 20; 1 Rg 3, 20; Heb 
II, 32. " 
ncp. 2, 39; Rm 4, 5. 
o Gn Aaa 3%. — v. Gn 12, 3; 
3; 


pcp. I, 8: 13, 46; 28, 17: Rm 
I, 16; 2, 9; 15, 8. — cf. Mr 


7, 27. 
q Rm 11, 26. — cf. Ez 2, 19. 
iV. EL ay 27. 


acp.-5, 24, 26; be.22 ay 52% 

OCD. 5-27-26, 6. 

¢ cf. -Cp.'23, 83 Mt 22, 23. 

dcp. 17, 18. — cf. cp. 3, 15. 

ecp. 5, 18. — v. Le 21, 12. 

WL... CD. 2, Al, 472 : 

5-12] 3 L. et L. (8-12) in fs. 
ss. Nom. J. 

RE Eel gatas 10° F853, 24% 
cf. Mt 21, 23; Jo 2, 18. — 
Vv. vr. 10, 

icf. Mt ro, 20. 

Jcp. 3, 7; 8. 

icf. Mr ro, 52. 

MUCH: <3.) .6,.10; 

#Y, CDs8%, 24; 

Ovs.Ps 437,£22;; Mt 21, -42. 

p Mr 9, 12; L : 

12] * Catech. R. IV 10, &. 

ack: ME x. 2: 1: Tm 2,5. 

rcp. 10, 43. — cf. Le 24, 47; 

0 20, 31. — V. ti, 22. 

1313" Cateck. R. I! 3,22. 

$cf..Jo:%,. 1S; 

tcp. } 8. 

“cr. Le 2136, 

Pel. JO Ll, 47 34125195 

$ CIP VE. 24:3 €D. 35. Gs 10s 


ycp. 5, 28. 40. 


zcp. 5, 29. — cf. Dn 3, 18; 
2 Mc 7, 30. 

20] * Catech. R. I 2, 4. 

G-cl: Am 3..0: JOBS. is 22.2 


30. 

bcp. 22, 15; 1 Pt 5, r. — ef, 
LOT, 4. 

ccp. 5, 13, 26. — cf. Mt 2r, 
26, 46. 

dcp. 11, 18: 21, 20. — v. Le 
7, 10% 





— 103] — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
4, 25 —5, 21 


20), verbum Dei strenue divulgatur et numerus credentium, quorum 
cor unum et anima una erat, de die in diem augetur (21-37). Post mor- 
tem repentinam Ananiae et Saphirae (5, 1-11) et prodigia multa in plebe 








éEei8 45, 2, 465.5, 326 

cf. vr. 32 

as 20, iI: 2 Par'2, 12; 2 Es 
Jdt 9, 12-14, 17 etc. 

wet Le 2, 70. 

BPsi2,0t 23 

Fc eh 38° ‘Le4y28; sHeb 


fet’ Si 263:3% Jo II, 47. 

lv. cp. 3, 13. 

mLc 23, Ah 123 

cf. Is 46, 10. — V. cp. 2, 23. 
ocf. 4 Rg 1g, 16. 

aan Eph 6, 19. : 

note: 31; 27; its 3; 18, 

eat, tee i 

Ho cp. 9,32, 40; taf: 16,18; 
20, 10; 28, 8. — v. cp. 5, 12. 

Scf. cps 2: 2, 4; Jo 12, 28-30. 

31] Vv. UF. 33. 

tv. cp. I, 4 T4325 2 

“uv. cP. - Ping 

pia47; Rm 12, 10; 15, 
tés° 27. — cf. Jo 17, 
CY ee 3 Cor t, Ip, 

£2 Par 30, 12; Ez rr, 

331 R . im i, 5, p. Psch. <" in 

™m. Tg. ‘gts 


Pit 
z cf. Jo" re 8. — v. 2 Cor 8, 


acp. 2, o — cf. Mt 19, 21. 
wish vr. 

b cf. cD. § 3 : 

ccf. cp. et 


dcp. 11 

Isqq.] ¢ ef. ’ Cteck R ; Ht 33 10, 
2I 

1-16] LL. in fr. 5 b. oct. Psch. 


gcf. cp. 15, 10; x Cor 10, 9. 


hcp. 2, 43; 3,.2-93 4, 30; 14, 
3°59; B23)? Rimy 28> iBy- Fo" 
2 Cor 12, 12; Heb 2, 4. — 
ef. Mr 13, age 


12] Cp. in cm. 

rr-16] L. - r. 407. Pnt., 
, Ms. v. p. etc. 

iv. cp. I, c 

jcp. 3, 11; Jo 10, 23. 
ee ae; CD. 2, 473 4, =. 


0 &D. 
cf. 2. iy ee 13: 

ate 15, 5; 24, 14. 

rcp. a 45; JC 3, 14, 16. — 
Cf. cp. 7, 93 29. S-. 

S$cp. 4. —v. oa 12. 

tcf. cp. ee I I 16, 26. 

cf. dos: 63, 68; 
2, ae 


vcp. 3, 15; 11, 18; 13, 46. 
% vt. 25, 42. 
y cf. Jo 8, 2. 


10, 17. 





dissent, ‘unanimiter levaverunt vocem ad Deum et dixerunt: Do- 
mine, itu es qui fecisti caelum et terram, mare et omnia quae in eis 
sunt, 25 qui Spiritu sancto Yper os patris nostri David pueri tui dixisti: 
th AQuare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? 

26 Adstiterunt reges terrae, et principes convenerunt in unum 

adversus Dominum et adversus ‘Christum eius’ 
27 sConvenerunt enim vere in civitate ista adversus ‘sanctum puerum 
tuum Iesum, ‘quem unxisti, ”Herodes et ™Pontius Pilatus cum 
gentibus et populis Israél ‘38 "facere quae manus tua et consilium 
tuum decreverunt fieri. 23 Et nunc, Domine, °respice in minas eorum 
et ?da servis tuis Yum omni fiducia loqui verbum tuum, 3°*%in eo 
quod manum tuam extendas ad sanitates et signa et prodigia fieri 
per nomen ‘sancti filii tui Iesu. 31 Et, cum orassent, %‘motus est 
locus, ‘in quo erant congregati, et “repleti sunt omnes Spiritu sancto 
et Yloquebantur verbum Dei cum fiducia. 

32 vMultitudinis autem credentium erat “cor unum et anima una; 
nec quisquam eorum, quae possidebat, aliquid suum esse dicebat; 
sed Yerant illis omnia communia. 33 Et virtute magna Yreddebant 
apostoli testimonium resurrectionis Iesu Christi Domini nostri, et 
gratia magna erat in omnibus illis. 34 zNeque enim quisquam egens 
erat inter illos; quotquot enim possessores agrorum aut domorum 
erant vendentes adferebant pretia eorum quae vendebant 35 et po- 
nebant ante pedes apostolorum; dividebatur autem singulis, prout 
cuique opus erat. 36 Ioseph autem, qui cognominatus est “Barnabas 
ab apostolis (quod est interpretatum filius consolationis), 
levites, cyprius genere, 37 cum haberet agrum, vendidit eum et at- 
tulit pretium et °posuit ante pedes apostolorum. 

Vir autem quidam nomine Ananias cum Saphira uxore sua ven- 

didit agrum 2et fraudavit de pretio agri, conscia uxore sua, et 
@adferens partem quandam ad pedes apostolorum posuit. 3% Dixit 
autem Petrus: Anania, cur tentavit °Satanas cor tuum °mentiri te 
Spiritui sancto et fraudare de pretio agri?) 4 Nonne manens tibi ma- 
nebat et venundatum in tua erat potestate? Quare posuisti in corde 
tuo hanc rem? Non es mentitus hominibus, 4sed Deo. 5 @Audiens 
autem Ananias haec verba cecidit et exspiravit. Et ffactus est timor 
magnus super omnes qui audierunt. 6 Surgentes autem iuvenes amo- 
verunt eum et efferentes sepelierunt. 

7 Factum est autem quasi horarum trium spatium, et uxor ipsius 
nesciens quod factum fuerat introivit. 8 Dixit autem ei Petrus: Dic 
mihi, mulier, si tanti agrum vendidistis? At illa dixit: Etiam tanti. | 
9 Petrus autem ad eam: Quid utique convenit vobis 9%tentare °Spiri- 
tum Domini? Ecce pedes eorum, qui sepelierunt virum tuum, ad 
ostium, et efferent te. 19 Confestim cecidit ante pedes eius et ex- 
spiravit. Intrantes autem iuvenes invenerunt illam mortuam, et extu- 
lerunt et sepelierunt ad virum suum. 11 Et /factus est timor magnus 
in universa ecclesia et in omnes qui audierunt haec. 

12 4Per manus autem apostolorum fiebant signa et prodigia multa - 
in plebe, et erant ‘unanimiter omnes in Jporticu Salomonis. 1% Ce- 
terorum autem nemo audebat se coniungere illis, sed kmagnificabat 
eos populus. gis autem augebatur credentium in Domino mul- 
titudo virorum ac mulierum; 15 ita ut in plateas eicerent infirmos 
et ponerent in lectulis ac grabatis, ut, veniente Petro, “saltem um- 
bra illius obumbraret quemquam illorum, et liberarentur ab infirmi- 
tatibus suis. 16 Concurrebat autem et multitudo vicinarum civitatum 
Terusalem, adferentes aegros et °vexatos a spiritibus immundis: ?qui 
curabantur omnes. 

17 Exsurgens autem princeps sacerdotum et omnes, qui cum illo 
erant (quae est Yhaeresis sadducaeorum), repleti sunt *zelo; 18 et inie- 
cerunt manus in apostolos et *posuerunt eos in custodia publica. 
19tAngelus autem Domini per noctem aperiens ianuas carceris et 
educens eos dixit: 2Ite et stantes loquimini in templo plebi omnia 
“verba “vitae huius. 21! Qui cum audissent, “intraverunt ¥diluculo in 
templum et docebant. Adveniens autem princeps sacerdotum et qui 
cum eo erant convocaverunt concilium, et omnes seniores filiorum 





— 1032 — 











Jacta (12-16), apostoli denuo catenis vinciuntur, at mirabiliter liberati 
et dicentes se velle oboedire Deo magis quam hominibus, verberibus caesi 
Sortiter se gerunt (17-42). Crescente fidelium numero, ut Apostolis mini- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 


5, 22 — 6, 12 








Israél, et miserunt ad carcerem ut adducerentur. 22 Cum autem ve- 
nissent *ministri et, aperto carcere, non invenissent illos, reversi 
nuntiaverunt 23 dicentes: Carcerem quidem invenimus clausum cum 
omni diligentia et custodes stantes ante ianuas; aperientes autem 
neminem intus invenimus. 24 Ut autem audierunt hos sermones %ma- 
gistratus templi et principes sacerdotum, ambigebant de illis quid- 
nam fieret. 25 Adveniens autem quidam nuntiavit eis: Quia ecce 
viri, quos posuistis in carcerem, “sunt in templo stantes et docentes 
populum. 26 Tunc abiit magistratus cum “ministris et adduxit illos 
sine vi; °timebant enim populum, ne lapidarentur. 27 Et, cum ad- 
duxissent illos, statuerunt in concilio; et interrogavit eos princeps 
sacerdotum 28dicens: °Praecipiendo praecepimus vobis ne docere- 
tis in nomine isto, et ecce replestis Ierusalem doctrina vestra et 
dyultis inducere super nos sanguinem hominis istius. 29 Respon- 
dens autem Petrus et apostoli dixerunt: “Oboedire oportet Deo magis 
quam hominibus. 39/Deus patrum nostorum suscitavit Iesum, quem 
9vos interemistis suspendentes in ligno. 31%Hunc principem et sal- 
vatorem Deus ‘exaltavit dextera sua jad dandam paenitentiam Israéli 
et remissionem peccatorum. 32 Et ‘nos sumus testes horum verbo- 
ra ah Spiritus sanctus, “quem dedit Deus omnibus oboedienti- 
us sibi. 

33 Haec cum audissent, “dissecabantur et cogitabant interficere 
illos. 34 °Surgens autem quidam in concilio pharisaeus nomine ?Ga- 
maliel Yegis doctor, honorabilis universae plebi, iussit foras ad 
breve homines fieri 25 dixitque ad illos: Viri Israélitae, attendite vo- 
bis super hominibus istis quid acturi sitis. %86*Ante hos enim dies 
exstitit Theodas dicens ‘se esse aliquem, cui consensit numerus virorum 
circiter quadringentorum: qui occisus est, et omnes, qui credebant 
ei, dissipati sunt et redacti ad nihilum. 37 Post hunc exstitit Iudas 
Galilaeus in diebus ‘professionis et avertit populum post se et ipse 
periit, et omnes, quotquot consenserunt ei, dispersi sunt. 38 Et nunc 
itaque, dico vobis, discedite ab hominibus istis.et sinite illos; quo- 
niam, “si est ex hominibus consilium hoc, aut opus, dissolvetur; 
39 Vsi vero ex Deo est, “non poteritis dissolvere illud Yne forte et 
Deo repugnare inveniamini. Consenserunt autem illi, 49 et *convo- 
cantes apostolos “caesis denuntiaverunt ne omnino loquerentur in 
nomine Iesu et dimiserunt eos. 41Et illi quidem ibant. gaudentes 
a conspectu concilii, quoniam C‘digni habiti sunt pro nomine Iesu 
4contumeliam pati. 42 Omni autem die non cessabant “in templo et 
circa domos docentes et fevangelizantes 9Christum Iesum. 

In diebus autem illis, %crescente numero discipulorum, factum 

est murmur 2Graecorum adversus Hebraeos, eo quod despiceren- 
tur in “ministerio cotidiano viduae eorum. 2 Convocantes autem duo- 
decim multitudinem discipulorum dixerunt: ¢Non est aequum nos 
erelinquere verbum Dei et ministrare mensis. 3 ¢Considerate ergo, 
fratres, viros ex vobis /boni testimonii septem %plenos Spiritu sancto 
et sapientia, quos constituamus super hoc opus. 4Nos vero ora- 
tioni et ministerio verbi instantes erimus. .5 Et placuit sermo coram 
omni multitudine, et elegerunt Stephanum %virum plenum fide et 
Spiritu: sancto et ‘Philippum et Prochorum et Nicanorem et Timo- 
nem et Parmenam et Nicolaum jJadvenam antiochenum. §& Hos sta- 
tuerunt ante conspectum apostolorum et “orantes ‘imposuerunt eis 


us. ’ 

7mEt verbum Domini crescebat, et multiplicabatur numerus di- 
scipulorum in Ierusalem valde. Multa etiam turba sacerdotum “oboe- 
diebat °fidei. 

8 Stephanus autem ?plenus gratia et fortitudine faciebat prodigia 
et signa magna in populo. 9% Surrexerunt autem quidam de syna- 
goga, quae appellatur Libertinorum, et Cyrenensium et Alexandrino- 
rum et eorum qui erant a Cilicia et Asia, disputantes cum Stephano 
10 et Ynon poterant resistere sapientiae et ‘Spiritui qui loquebatur. 
11 Tunc ssummiserunt viros, qui dicerent se audivisse eum dicentem 
verba blasphemiae in Moysen et in Deum. 12 Commoverunt itaque 
plebem et seniores et scribas et concurrentes rapuerunt eum et ad- 





Zvr. 26. — v. Mt 26, 58. 


é€cp.:4, 35 Le.23)- 4 

5 cf. vr. 13. — v. cp. 4, 21. 

ccp. 4, 18. 

dcp. 2, 23, 36; 3, 15; 4, 10; 
{’ 52; Mt 27, 25. 

29] * Leonis XIII encycl. « Im- 
mortale Dei». — * Catech. 
tl 5:6, 

€cp. 4, 19, 20. — cf. Dn 3, 18. 

iP. 20 34. il 
cp. 7, 52; 10, 39, Gal 3, 13. 
— cf. Dt 2r, 22. — 5 le 
24, 20. 

hep. 2, 36. —v. Mt 1, 21; Le 

é 


kv. Le 24, 48. 
Lef. cp. 15, 28; Jo 7, 39; 15, 
26, 27; Heb 2, 4; x Jo 5, 6. 

WY: CD. 2:; 45 
a 7s, 54. phe Ix: 9, 533 


ocf. cp. 23, 9. 
av. Le §, 17. 
rcf. cp. 21, 38. 
scf. cp. 8, 9; Gal 2, 6; 6, 3. 
é ci. Le 2.37.48, 
“cf. Ps 126, 1; Lm 3, 37; Mt 


Pcp. 22, 3. 


VS 40 

vcf. Pro 21, 30; Is 8, ro; 14, 
27; Nh yg, 9. 

xcf. cp. 9, 5; Sap 12, 14. 

y2 Par 13, 12; 2 Mc 7, 19. — 
ef. cp. 11, 17. 

Zcp. 4, 18. 

acti. cp. 22, 19; Mr 13, 9; Le 


23, 19. 

41} * Catech. R. IV 16, 12. — 
U. CD. 4,13.—Cp. in Agi 

b cf. Mt 5, 11, 12; 10, 22; x Pt 
4, 13, 14. 

ccf. Mt ro, 38. 

d cf. cp. 9, 16; 23. 13. Jo rs, 


20, 21. ecp. 2. 46. 
fcp. 8, 35; rz, 20; 17, 18. 
&v. cp. 18, 5. 


1-13] LL. et Cpp. (8-10) in fs. 
S. Steph. prim. 

@cp. 2, 41, 47; 4, 43 5, 14. — 
cf. Col 3,85. 6: 

bcp. 9, 29; 11, 20. 

ect. cp. 4,35. 
Ct. 7. Corr. -37. 

ecf. Ex 18, 21; Nm 11, 16, 17; 


Cf. ALeid, ESs, 4... Be 
hv. cp. 1, 14. 
4) R. in fs. s. Jo. Nepom. 
5] Of. ut inf. vr. 8. 
scp. 8, 5; 21, 8 
{CD.. 2. 102.13, 43% 
6] * Catech. R. 4} wy - oY. 
Rocp. t, 24: 13,3; 34, 23. 
bep.:8, 273)-97:275510, 65.2.Tm 
4, 14; §, 22; 2 Tm1, 6; Heb 
2% 


m°CD. 12,24; 1 + 495 19, 20. 

8-10; 7, PaaS Sa fdas Kyaee 
Steph. prim. 

nv. Rm, 5. 

OCH) 23.82 4, 223-36,-8" 2s 


18, 8. 
8-10] Ant. et R. ut s. 
Oct. vr. -S 
rcp. 4,.8. — v. -Mt 10, 20. 
Try cf..Cateckh. R.- TIT .0.°t4: 
Sct... 3. Re’ 21) 16, -135" Bit 26; 
5, 60. 








— 1033 — 








ACTUS 


strent septem diaconi eliguntur (6, 1-7), inter quos Stephanus verbo et 








APOSTOLORUM opere praestans. ls coram synedrio accusatus (8-15), commemoratis bene- 
6, 13 —7, 34 Sicits a Deo cum in Chanaan patriarchis (7, 1-8), tum eorum posteris in 
icp. 7, 58. 13 Et statuerunt ‘falsos testes, qui dicerent: 


“ict. JL: 26.31. 

vcp. 21, 28; 25, 8; Mt 24,15. 
— cf. Jo 11, 48, 

api. Mt 26, 61; 

Weel. Cp. “Fe... 0 a he ke 

3.cf. ja 33,67 Be 8ycks 

15] R. ut s. ur. 5. 

acp. 17, I1. 

Bep.izs;\ ¥ 

¢.ct. Gn.15;° 73 JI 2a; 32 27s 


7. 
a Ps 28, 3. — cf. 1 Cor 2, 8; 


9% 1 Jdt 5, 6 
@ CL. Gh lly 34; CiRy OF275 
f Gn 12, 1. 


‘= rE} 32 

h Gn 12, 4, § 

icf. Dt 2, 5. 

j Gn 12, 7; 13, 15; 15, 186 17, 
8; Heb 11, 8, 9. 

1 Gn 15, 13, 14: 

mcf. Ex 2, 22; Heb 11, 9. 

nvr. 17. — cf. Ex 12, 40; Gal 
4, 27. 

Oct: Jr 28, 323.530,;-40. 


p cf. Ex 3, 12. 

q Gn 17, 9-12; Rm 4 11. 

r Gn 21, 2-4. 

s Gn 25, 29. 

t Gn 29, 31-35; 30, 5-24; 35, 
18, 13-26. 

u-Gn 37, 11, 28; Ps 104, 17. 

v Gn 39, 2, 21, 23; 45, 5. 

x Gn 41, 37-46; Ps 104, 20, 21. 

$4, 55; 42) 53 SPS 

1-3. 

a Gn 43, 15. 

6 Gn 45, 1-4. 

c Gn 45, 16. 

d Gn 45, 9, 10, 27. 

ecf._Gn 46, 26, 27; Ex 1, 5; 
Dt.10):-22- 

f Gn 46, 5, 28; Ps 104, 23. 

g Gn Ps 33; 50, 24, 25; Ex 


Ez 13, 19. Js 24, 
Gn 50, 13. 
Gn 33, 16; 33, 19; Js 24, 


1.0, 

hk Gn 50, 24; 
i ‘ae — cf. 
$Ci; 
, 32 
Be sf 

243, 29; Bee, 2-92 5Pp 


LEx-3} 8: 

m Ex 1, 9, 16-18; Ps 104, 25. 

n Ex 1, 16, 18, 22. 

o Ex 2, 2; Heb 11, 23. 

p Ex 2, 3-10. 

qa cf. 3 Rg 4, 30; Is 19, 11, 12; 
Dn x, 4, 17. 

NCke ep. 2,895 *20)°383" Le 243 
19. 

WHER; £75.33) 

t Ex 2, 13, 14. 

u vr. 35; Em 2, 14. — cf. Le 
12,34; 

v Ex 2, 15, 22. — cf. Ex 18. 


3; 


w vr. 35. 38, 52. — cf. Ex 3, 
1, 2; Dt-33,-16, 


1X 3, 1G, 


y Ex 3. 
5.20. 


5, 6, 7-10. — cf. Js 





duxerunt in concilium. 
“Homo iste non cessat loqui verba adversus “locum sanctum et le- 
gem; 14audivimus enim eum dicentem: Quoniam Iesus Nazarenus 
hic “destruet locum istum et mutabit Ytraditiones, quas tradidit nobis 
Moyses. 15 Et intuentes eum omnes, qui sedebant in concilio, vide- 
runt faciem eius tanquam faciem angeli. 
7 Dixit autem princeps sacerdotum: @Si haec ita se habent? 2 Qui 
ait: >Viri fratres et patres, audite: “Deus %gloriae apparuit patri 
nostro Abrahae, cum esset in Mesopotamia, “priusquam moraretur 
in Charan, 3 et dixit ad illum: ’/Exi de terra tua et de cognatione 
tua et veni in terram quam monstravero tibi’. 4°Tunc exiit de terra 
Chaldaeorum et habitavit in Charan; et inde, /postquam mortuus 
est pater eius, transtulit illum in terram istam, in qua nunc vos 
habitatis; 5 et non dedit illi hereditatem in ¢a inec passum pedis, 
sed Jrepromisit dare illi eam in possessionem et semini eius post 
ipsum, cum non haberet filium. © Locutus est autem ei Deus ‘quia 
erit semen eius accola ™in terra aliena, et servituti eos subicient 
et male tractabunt eos “annis quadringentis. 7’ “Et gentem cui servie- 
rint °iudicabo ego, dixit Dominus; et post haec exibunt et ?servient 
mihi in loco isto’. 8 Et @dedit illi testamentum circumcisionis; et 
sic "genuit Isaac et "circumcidit eum die octavo, et ‘Isaac Iacob, et 
tlacob duodecim patriarchas. 9% Et “patriarchae aemulantes Ioseph 
vendiderunt in Aegyptum. Et YVerat Deus cum eo 1% et eripuit eum 
ex omnibus tribulationibus eius et “dedit ei gratiam et sapientiam in 
conspectu Pharaonis regis Aegypti, et constituit eum praepositum 
super Aegyptum, et super omnem domum suam. 11¥%9Venit autem 
fames in universam Aegyptum et Chanaan et tribulatio magna; et 
non inveniebant cibos patres nostri. 12*Cum audisset autem Iacob esse 
frumentum in Aegypto, misit patres nostros primum; 1% et 4in se- 
cundo Ycognitus est Ioseph a fratribus suis, et °manifestatum est 
Pharaoni genus eius. 144Mittens autem Ioseph accersivit Iacob pa- 
trem suum et omnem cognationem suam in animabus ¢septuaginta- 
quinque. 15 Et /descendit Iacob in Aegyptum et %defunctus est ipse 
et patres nostri. 16 Et “translati sunt in Sichem et positi sunt in se- 
pulcro, ‘quod emit Abraham pretio argenti a filiis Hemor filii Sichem. 
17 Cum autem appropinquaret tempus Jpromissionis, quam confessus 
erat Dcus Abrahae, *crevit populus et multiplicatus est in Aegypto, 
18 quoadusque surrexit alius rex in Aegypto, ‘qui non scicbat Io- 
seph. 19 Hic ™circumveniens genus nostrum adflixit patres nostros, ut 
nexponerent infantes suos, ne vivificarentur. 20 °>Kodem tempore natus 
est Moyses et fuit gratus Deo; qui nutritus est tribus mensibus in 
domo patris sui. 21 PExposito autem illo, sustulit eum filia Pharaonis 
et nutrivit eum sibi in filium. 22 Et %eruditus est Moyses omni sa- 
pientia Aegyptiorum et erat ‘potens in verbis et in operibus suis. 
23 Cum autem impleretur ei quadraginta annorum tempus, ascendit 
in cor eius “ut visitaret fratres suos filios Israél. 24 Et, cum vidisset 
quendam iniuriam patientem, vindicavit illum et fecit ultionem ei 
qui iniuriam sustinebat, percusso Aegyptio. 25 Existimabat autem 
intelligere fratres quoniam Deus per manum ipsius daret salutem 
illis: at illi non intellexerunt. 26 ‘Sequenti vero die, apparuit illis 
litigantibus et reconciliabat eos in pace dicens: Viri, fratres estis; 
ut quid nocetis alterutrum? 27 Qui autem iniuriam faciebat proximo 
reppulit eum dicens: ’ “Quis te constituit principem et iudicem super 
nos? 28 Nunquid interficere me tu vis, quemadmodum interfecisti 
heri Aegyptium’? 29 YFugit autem Moyses in verbo isto et factus est 
advena in terra Madian, ubi generavit filios duos. 3° Et, expletis an- 
nis quadraginta, “apparuit illi in deserto montis Sina angelus in igne 
flammae rubi. 31 Moyses autem videns admiratus est visum; et, ac- 
cedente illo ut consideraret, facta est ad eum vox Domini dicens: 
32’zEgo sum Deus patrum tuorum, Deus Abraham, Deus Isaac 
et Deus Iacob’. Tremefactus autem Moyses, non audebat conside- 
rare. 33 Dixit autem illi Dominus: ’ YSolve calceamentum pedum tuo- 
rum; locus enim, in quo stas, terra sancta est. 34 Videns vidi adfli- 
ctionem populi mei, qui est in Aegypto, et gemitum eorum audivi 








— 1034 — 





Aegypto (9-19) et per Moysen toti populo in deserto collatis (20-43), 
ostendit semper filios Israél Spiritui sancto restitisse (44-53). Quapropter 
trati ludaei eum lapidant, Saulo consentiente neci ipsius (54-59). Com- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 


7, 35 — 8,0 





et descendi liberare eos. Et nunc veni, et mittam te in Aegyptum’. 
35Hunc Moysen, quem negaverunt dicentes: “Quis te constituit princi- 
pem et iudicem? hunc Deus principem et redemptorem misit *cum manu 
angeli, qui apparuit illi in rubo. 36Hic “eduxit illos faciens “prodigia et 
signa in terra Aegypti et “in Rubro mari et 4in deserto annis quadra- 
ginta. 37Hic est Moyses, qui dixit filiis Israél: ’ Prophetam suscitabit 
vobis Deus de fratribus vestris, tanquam me: ipsum audietis. 35Hic 
est ‘qui fuit in ecclesia in solitudine cum “angelo, qui loquebatur ei in 
monte Sina, et cum patribus nostris; /qui accepit 9verba vitae dare no- 
bis; ?%cui noluerunt oboedire patres nostri, sed reppulerunt et “aversi 
sunt cordibus suis in Aegyptum 4dicentes ad Aaron: ’ /Fac nobis deos, 
qui praecedant nos; Moyses enim hic, qui eduxit nos de terra Aegypti, 
nescimus quid factum sit ei’. 41Et jvitulum fecerunt in diebus illis et 
obtulerunt hostiam simulacro et “laetabantur in operibus manuum sua- 
rum. 42/Convertit autem Deus et ™tradidit eos servire “militiae caeli, 
sicut scriptum est in “libro Prophetarum: *?Nunquid victimas et ho- 
stias obtulistis mihi ¢annis quadraginta in deserto, domus Israél? 43Et 
suscepistis tabernaculum Moloch et sidus dei vestri Rempham, figu- 
ras quas fecistis adorare eas; et transferam vos trans Babylonem ’. 

44¢Tabernaculum testimonii fuit cum patribus nostris in deserto, si- 
cut disposuit illis Deus loquens ad Moysen, “ut faceret illud secundum 
formam quam viderat. 45 Quod et ‘induxerunt suscipientes patres no- 
stri cum lesu in possessionem gentium, ’quas expulit Deus a facie pa- 
trum nostrorum “usque in diebus David, 46 Yqui invenit gratiam ante 
Deum et “petiit ut ’ inveniret tabernaculum Deo Iacob’. 47¥Salomon 
autem aedificavit illi domum. 48*Sed non Excelsus in.manufactis ha- 
bitat, sicut propheta dicit: 49’ %Caelum mihi sedes est, terra autem 
scabellum pedum meorum. Quam domum aedificabitis mihi? dicit Do- 
minus; aut quis locus requietionis meae est? 50Nonne manus mea fecit 
haec omnia? 5l¢Dura cervice et incircumcisis cordibus et auribus vos 
semper Spiritui sancto resistitis : 4sicut patres vestri, ita et vos. 52¢Quem 
prophetarum non sunt persecuti patres vestri? Et occiderunt eos, qui 
praenuntiabant de adventu /Iusti, 9cuius vos nunc proditores et homi- 
cidae fuistis, 53qui accepistis legem “in dispositione angelorum et ‘non 
custodistis. 

54 Audientes autem haec Jdissecabantur cordibus suis et ‘stridebant 
dentibus in eum. 55 Cum autem esset plenus Spiritu sancto, intendens 
in caelum vidit “gloriam Dei et Iesum “stantem a dextris Dei 58et ait: 
Ecce video °caelos apertos et ?Filium hominis “stantem a dextris Dei. 
57Exclamantes autem voce magna continuerunt aures suas et impetum 
fecerunt unanimiter in eum. 58Et Yeicientes eum extra civitatem “lapi- 
dabant. Et stestes deposuerunt vestimenta sua tsecus pedes adulescentis 
qui vocabatur Saulus. 59 Et ‘lapidabant Stephanum “invocantem 
et dicentem: Domine Iesu, Ysuscipe spiritum meum. 6° “Positis autem 


‘genibus, clamavit voce magna dicens; ¥Domine, ne statuas illis hoc 


peccatum. Et, cum hoc dixisset, *obdormivit in Domino. ‘Saulus au- 
tem erat “consentiens neci eius. 

Facta est autem in illa die persecutio magna in ecclesia quae 

erat Ierosolymis; et “omnes dispersi sunt per regiones Iudaeae 
et Samariae praeter apostolos. 2 °Curaverunt autem Stephanum viri 
timorati et “fecerunt planctum magnum super eum. 2 4Saulus autem 
devastabat ecclesiam: per domos intrans et °trahens viros ac mulie- 
res tradebat in custodiam. 

4Igitur qui dispersi erant pertransibant evangelizantes fverbum 
Dei. 59Philippus autem descendens in civitatem Samariae praedica- 
bat illis Christum. 6 “Intendebant autem turbae his quae a Philippo 
dicebantur unanimiter audientes et ‘videntes signa quae faciebat. 
7iMulti enim eorum qui habebant spiritus immundos clamantes 
voce magna exibant; multi autem paralytici et claudi curati sunt. 

8 [Factum est ergo gaudium magnum in illa civitate. 9 Vir autem 
quidam nomine “Simon, qui ante fuerat in civitate magus “seducens 





zcf. Ex 3, 2; 14, 19; 23 20; 
Nm 20, 16. 


a Ex 12, 41; 33, 1;. Heb 6, 9. 
b Ex 7-12; Ps 77, 43-51; 
27-36. [105, 9. 
c EX 14, 21, 27-31; Ps 77, 53; 
d Ex 16, 1, 35; 17, 1-6; Ps 77, 
e Dt 18, 15.—v. cp. 3, 22. 
S-ISXP20y. 3. 37,248- [32, 4. 
& DP. 5, 20. — cf. Dt 30, 20; 
HEX 16,37 NOM 197455550 14s 
i Ex 32, I, 23. $5.4: 
j Ex 32, 4-6, 35; Dt 9, 6; Ps 
1055; 195 
Als 2,8; Jt i 0803- 28, 6. 75 
icf. Js 24, 20; Is 63, 10. (28. 
m Ps 80, 13; Ex 20, 39; Rm 1, 
n Dt 4, 19; 4 Rg 17, 16; 21, 3; 
23, 5; Jr 7, 18; 19, 13; Sph 
Tes. 
Ocps 13; 15. ~~. cf. ep. 1;.2% 
Mr 12526; oL¢ 3;-43 .20;:-42: 
pb Am 5, 25-27. 
qv. Ex 38, 21. rv. Ex 25, 40. 
$JS 3, 14-17: 9, 30-35. 
tcp. 13, 19; JS 3, 10: 23,9; 24, 
18; 2 Par 20, 7; Ps 43, 3 etc. 
“u2 Kg 7, 2. 88, 20, 21. 
VCDs iT 3s Tae te 105 “TS Es 
23 Re 8, 277 t Par-235+74 Es 
131s. (20° 2 Par 3. %. 
y 2 Rg 7, 13; 3 Rg 6, 1, 2; 18, 
3 Che 3-Re 18, 27: 2: Cor. 2; °6 
acp. 17, 24. — Mr 14, 58. 
6 Is 66, 1, 2.—¥. “yee 34, 35. 
x 


c Dt 10, 16. — cf. SF aes 
Jr 6, Io. 
51-591 LL. in oct. s, Steph. 


prim. et in fs. eius invent. 
ad WY 32; "23) Mt .23°.'37., 
e3 Rg 19, 10; 2 Par 36, 16; 
2 Es 9, 26; Jr 37,14, tS; 2 
Cor -17, 24,203) 1: Lh -2, 15" 
Heb 11, 36, 37. — cf. Mt 


j 21, 35. 

Vi CD. 3): 14... £ Ve CO457"30: 

k Gal 3, 19: Heb 2, 2. — cf. 
Vr: 36%: Dt"33; "2: 

# Jo 7, 19. 


jcp. §, 33. — cf. cp. 2, 37. 
(Jb, 16,503 Ps 34; 165430:442, 
Mt CL ae 25.0% NO. Fe, -ALieaL Ses 
55-8,2] Antt. R. etc. ut _s. vr. 
nCD. 2, 33; Km 8, 34; 7 Fs gE 
20; 1 Pt 3, 22. — cf. Mr 14, 
62-16, 19;.Lc-22,° 69% 

ocp. 10, 11; Mt 3, 16; Jor, 51. 

pv. Dn 7, 13. 

q cf. Le 24, 14-16; Nm 15, 35; 
Js 7, 24; 3 Rg 21, 13; Le 4, 
29; Heb 13, 12. 

rci. cp. 14, 18; Mt 21, 35; Jo 
10, 31-33. LI7,- Ts 

scp. 6, 13. — cf. Dt 13, 9, 10; 

t vr. 60; cp. 22, 20.—cf. cp. 


22, 4: 
59] In modo iuvandi morientes 
(R. R.) et in Ant. s. Clem. 
“CD. 9, 14. . P. M. 
v Ps 30, 6; Le 23, 46. 
XCP. 9, 40; 20, 36; 21, 5; Le 
22, 41; Eph 3, 14. 
6c] Cp. in fs. s. Steph. prim, 


y cf. Le 23, 34. — v. Mt 5, 44. 
Hcp...13,7 36. 
acp. 11, 20. — v. Rm yg, 32. 


21; 22, 4, 19; 26, 10, 11; Cor 


bcf. Mt 14, 12. ccf. Gn 50, 10; Jr 6, 26 etc. @ Ci} 58) 60519. \T,213} 
I-90; -Gal..t,.13; -Phs3, 63.1, 0m -3,,..43. ¢.ch.. Jc'2,: 6. fv. Mr 4, 14. 
gcp. 6, 5. RBCh-, 30.425: 236 ivr. 13. 3-cL, Mt i, +23,.26. 

in fr.6 pb. oct. Psch. m vr. 11. — cf. Mt 24. 24; Gal 3, 1. ncf. cp. 13, 6. 








— 1035 — 








ACTUS 
‘ APOSTOLORUM 
8, 10:=s° 9, 6 


mota autem persecutione, fideles disperguntur. Itaque Philippus, qui Sa- | 
maritanis praedicaverat (8, I-13) et Petrum et loannem accersiverat ut 
€0s gui sincere crediderant confirmarent in fide (14-24), postquam eunu- 








ov. cp. 5, 36. 
pcf. cp. 14, 113 28, 6. 

qcf. . 19, 27, 2 

rcp. 16, 33, 34 is 8; Mr 16, 
sLe 4, 43- dings eps t78. [16. 
tv. cp. 2, 38. 

ucf. cp. 19, II. 


14-17] * Eug. ia decr. pro Ar- 


menis, — atech. R. Il 3, 
13. — L. in fr. 3p. Pnt. et 
tn Ms. de Sp. s. 

BW. Vi VFS -E, 

SNULCD, 3.8. 

ycp. 2, 4, 38. 

cl. cp. 19, 2, 3. 

a cp. 4 17; 19, 


6; 1 Tm 4, 14. 
.—= cf. cp. 6, 


6; Heb 6, 2. 
bcf. Mt 10, -8. 


ccf. 4 Rg 5, 16; Dn 5, 17. 
dcf. Is 55, 1; Mt 18. 8. 


e4 Rg 10, 15; Ps 77, 37. 

22) cf. Catech. R. Il §, 11. 

EDn 4, 24:2 Tm_2...23: 

re gk 29, A 32, 3 Heb 12, 15. 
Mt 18, 18. 

i cf. Se 8; 0; 282.20, 57. 


jcf. vr. 6-8; Jo 4, 38. 
26-40] L. in fr. 5 p Psch. 


BOD. 5). 205 20, -$5542,/ 733.24, 
7, 23; 27, 23.—cf. ‘Jd 6, 13° 


fr 38, 7; Ps 67, 32. 

ni Es 7, 21. 

o cf. 2 Rg 8, 41, 42; Is 56, 3, 7; 

Pw pegs lay Phalfs - (fo £2, 20. 

gcp. 10, 19; 11, ae 33x35 
20, 23; 21, 11 etc. — cf. 3 
Rg 18, 12; 4 Rg 2, 16; Ez 3, 
12. etc. 

7v. Rm 10, 14. 

scf. 3 Rg 20, 33; 4 Rg 10, 15. 

tIs 53, 7, 8. 


ucf, Ph 2, 8. 


016) Ds. 10, 345) MG Sy Se 

x Lec 24, 27. — cf. cp. 1p. 23 
y Vv. Cp. 5, 42. {i 28. 
Bel. VO Dia Cpeya, 146 


acp. 10, 

got * of. Cateck. Ifa. 375 4 
7> 2. 

beth: 4. Re 2 113° Dn ta 35S: 
2 Cor 32. 2, °3. 

cJs 11, 22; 13, 33 
8 etc. 

dcf. cp. 21, 8. 


r-22) L. LL, (1-16), Cop. (1, 


b Bae. oe 


8, 22) et ‘Antt. (rr. 1s, 22) 
in fs. conv. s. Pauli Ab 
2-29] Cp. 22, 3-21; 26, 9-20. —= 

cf. x Cor a 8, 
os 2Mco9,7 
hep. 22, 5; 26, ro. 
ccp. 22, 19. — cf. Le 12, 11. 
dcp. 19, 9, 23; 24, 22. — cf. 
Cp.) 107) 273 ~ 18,075). 126599, 


4; Is 30, 21; 35, 8; Rm 8, 
14; Mt 7, 14. 
e1 Cor 8, 12. — cf. Zc 2, 8; 
Eph 5, 30. — v. Mt 25, 45. 
fcf. cp. 5, 39. 





gentem Samariae, °dicens se esse aliquem magnum; 19 cui auscultabant 
omnes, a minimo usque ad maximum, dicentes: ?Hic est virtus Dei, 
quae vocatur ¢magna; 1lattendebant autem eum, propter quod 
multo tempore magiis suis ™dementasset eos. 12 Cum vero ‘credi- 
dissent Philippo oti oes de re sno Dei, ‘in nomine Iesu Chri- 
sti baptizabantur viri ac mulieres. 1% Tunc “Simon et ipse credidit 
et, cum baptizatus esset, adhaerebat Philippo; videns etiam signa 
et “virtutes maximas fieri stupens admirabatur. 

14Cum autem audissent apostoli, Yqui erant Ierosolymis, quod 
recepisset Samaria verbum Dei, miserunt ad eos “Petrum et Ioan- 
nem. 15 Qui, cum venissent, oraverunt pro ipsis, ut Yacciperent Spi- 
ritum sanctum; 16 @nondum enim in quemquam illorum venerat, 
tbaptizati tantum erant in nomine Domini Iesu. 17 Tunc %impone- 
bant manus super illos, et Yaccipiebant Spiritum sanctum. 18 Cum 
vidisset autem Simon quia ia per impositionem manus apostolorum da- 
retur Spiritus sanctus, obtulit eis pecuniam 19 dicens: Date et 
hanc potestatem, ut cuicumque imposuero manus accipiat Spiritum 
sanctum. Petrus autem dixit ad eum: 20¢Pecunia tua tecum sit in 
perditionem, quoniam donum Dei existimasti ¢pecunia possideri. 

1 Non est tibi pars neque sors in sermone isto; “cor enim tuum non 
est rectum coram Deo. 22 Paenitentiam itaque age ab hac nequitia 
tua: et roga Deum, /si forte remittatur tibi haec cogitatio cordis tui; 
23 vin felle enim amaritudinis et robligatione iniquitatis video te esse. 
24 Respondens autem Simon dixit: ‘Precamini vos pro me ad Domi- 
num, ut nihil veniat super me horum quae dixistis. 

25 Et illi quidem testificati et locuti verbum Domini redibant Te- 
rosolymam et Jmultis regionibus Samaritanorum evangelizabant. 

26 /Angelus autem Domini locutus est ad Philippum dicens: Surge 
et vade contra meridianum ad viam, quae descendit ab Ierusalem 
in Gazam: haec est deserta. 27 Et surgens abiit. Et ecce ™vir ae- 
thiops, eunuchus potens Candacis reginae Aethiopum, “qui erat su- 
per omnes gazas eius, °venerat adorare in Ierusalem 28 et reverte- 
batur sedens super currum suum legensque ?Isaiam prophetam. 29Di- 
xit autem @Spiritus Philippo: Accede et adiunge te ad currum istum. 
30 Accurrens autem Philippus audivit eum legentem Isaiam prophe- 
tam et dixit: Putasne intelligis quae legis? 31 Qui ait: Et "quomodo 
possum, si non aliquis ostenderit mihi? *Rogavitque Philippum ut 
ascenderet et sederet secum. 32 Locus autem Scripturae quam lege- 
bat erat hic: ’'Tanquam ovis ad occisionem ductus est et sicut 
agnus coram tondente se sine voce, sic non aperuit os suum. 33 In 
“humilitate iudicium eius sublatum est. Generationem eius quis enar- 
rabit, quoniam tolletur de terra vita eius?’ 34 Respondens autem eu- 
nuchus Philippo dixit: Obsecro te, de quo propheta dicit hoc? de 
se an de alio aliquo? 35Aperiens autem Philippus os suum et #in- 
cipiens a YScriptura ista *evangelizavit illi Iesum. 36 Et, dum irent 
per viam, venerunt ad quandam aquam, et ait eunuchus: Ecce aqua ; 
@quid prohibet me baptizari? 37 Dixit autem Philippus: Si credis 
ex toto corde, licet. Et respondens ait: Credo Filium Dei esse Ie- 
sum Christum. 38 Et iussit stare currum; et descenderunt uterque 
in aquam, Philippus et eunuchus, et baptizavit eum. 39 Cum autem 
ascendissent de aqua, @Spiritus Domini "rapuit Philippum, et amplius 
non vidit eum eunuchus; ibat autem per viam suam gaudens. 4@ Phi- 
lippus autem inventus est in 2Azoto et pertransiens evangelizabat 
civitatibus cunctis, donec veniret ?Caesaream. 

9 Saulus autem adhuc ¢spirans minarum et, caedis in discipulos Do- 

mini accessit ad “principem sacerdotum 2 et petiit ab eo epistulas 
in Damascum °ad synagogas, ut, si quos invenisset huius @viae viros 
ac mulieres, vinctos perduceret in Ierusalem. 

3 Et, cum iter faceret, contigit ut appropinquaret Damasco; et 
subito circumfulsit eum lux de caelo 4et cadens in terram audivit 
vocem dicentem sibi: Saule, Saule, quid me persequeris? 5 Qui di- 
xit: Quis es, Domine? Et ille: eEgo sum Iesus, quem tu perseque- 
ris: Jdurum est tibi contra stimulum calcitrare. 6 Et tremens ac stu- 
pens dixit: Domine, quid me vis facere??7Et Dominus ad eum: 





— 1036 — 








Ee eysh Se 











chum aethiopem convertit, in civitatibus maritimis praedicat (25-40). In- ACTUS 

terea Saul, in fideles minarum spirans Damascum pergit, at apparente APOSTOLORUM 

_ Dito convertitur ad Christum et baptizatus eum praedicat (9, 1-23). Porro 9, 7-40 

urge et ingredere civitatem, et ibi dicetur tibi quid te "oporteat ci. Ez 3, 22. 

facere. ‘Viri autem illi, qui comitabantur cum eo, stabant_stupe- | #\T Jo 7 cf. 1 Cor 9, 16. 
facti jaudientes quidem vocem, neminem autem videntes. 8 Surrexit i Sue nA acy i 22, 9; 
autem Saulus de terra; apertisque oculis, ‘nihil videbat.. Ad manus Tee cp. 22, 11. [Dt 4, 12. 


autem illum trahentes introduxerunt Damascum; 9% et erat ibi tribus 
diebus non videns et non manducavit neque bibit. 

10 Krat autem quidam discipulus Damasci nomine Ananias; et 
dixit ad illum ™in visu Dominus: Anania. At ille ait: Ecce ego, 
Domine. 11 Et Dominus ad eum: Surge et vade in vicum qui vo- 
catur rectus et quacre in domo Iudae Saulum nomine ™tarsensem; 
ecce enim orat. (12 Et vidit virum Ananiam nomine introéuntem et 
°imponentem sibi manus ut visum recipiat). 13 Respondit autem Ana- 
nias: Domine, audivi a multis de viro hoc ?quanta mala fecerit %san- 
ctis tuis in Ierusalem; 14 et hic habet potestatem a °principibus sa- 
cerdotum alligandi omnes qui ‘invocant nomen tuum. 15 Dixit autem 
ad eum Dominus: Vade, quoniam ‘vas electionis est mihi iste, ut 
partes nomen meum ‘coram gentibus et “regibus et filiis Israél; 

6 vego enim ostendam illi quanta “oporteat eum “pro nomine meo 
pati. 17 Et abiit Ananias et introivit in domum et °imponens ei ma- 
nus dixit: Saule frater, Dominus misit me Iesus, qui apparuit tibi 
in via qua veniebas, ut videas et Yimplearis Spiritu sancto. 18 Et con- 
festim ceciderunt ab oculis eius tanquam squamae, et visum rece- 
pit et surgens baptizatus est 19 et, *cum accepisset cibum, conforta- 
tus est. 

*Fuit autem cum discipulis qui erant Damasci per dies aliquot. 
29 Et continuo in synagogis praedicabat Iesum quoniam Lhic est Fi- 
lius Dei. 21Stupebant autem omnes qui audiebant et dicebant: Nonne 
hic est qui “°expugnabat in Jerusalem eos, qui invocabant nomen istud, 
et huc ad hoc venit ut vinctos illos duceret ad 4principes sacerdotum ? 
22 Saulus autem “multo magis convalescebat et /confundebat Iudaeos, 
qui habitabant Damasci, adfirmans quoniam °hic est Christus.. 

23 9Cum autem implerentur dies multi, consilium fecerunt in unum 
Tudaei, ut eum interficerent. 24 Notae autem factae sunt Saulo “in- 
sidiae eorum. ‘Custodiebant autem et portas die ac nocte, ut eum 
interficerent; 25 accipientes autem eum discipuli nocte ‘per murum 
dimiserunt eum submittentes in sporta. 26 Cum autem venisset in 
Ierusalem, tentabat se iungere discipulis, et omnes timebant eum 
non credentes quod esset discipulus. 27/Barnabas autem apprehen- 
sum illum duxit ‘ad apostolos et narravit illis ™quomodo in via vi- 
dissect Dominum et quia locutus est ei et “quomodo in Damasco 
ofiducialiter egerit in nomine Iesu. 28 Et erat cum illis ?intrans et 
exiens in Jerusalem et °fiducialiter agens in nomine Domini. 29Loque- 
batur quoque gentibus et disputabat cum 9Graecis; ‘illi autem quae- 
rebant occidere eum. 30 Quod cum cognovissent *fratres deduxerunt 
eum Caesaream et dimiserunt *Tarsum. 

31 Ecclesia quidem per totam Iudaeam et Galilaeam et Sama- 
riam habebat pacem; et aedificabatur “ambulans in timore Domini 
et “consolatione sancti Spiritus replebatur. 32 ¥Factum est autem ut 
Petrus, dum pertransiret universos, deveniret ad sanctos qui habita- 
bant *Lyddae. 33 Invenit autem ibi hominem quendam nomine Ae- 
neam ab annis octo iacentem in grabato, qui erat paralyticus. 34 Et 
ait illi Petrus: Aenea, sanat te “Dominus Iesus Christus; surge et 
sterne tibi. Et continuo surrexit. 35 Et Sviderunt eum omnes qui ha- 
bitabant *Lyddae et °Saronae; qui %conversi sunt ad Dominum. 

36In “Ioppe autem fuit quaedam discipula nomine Tabitha, quae 
interpretata dicitur Dorcas. Haec erat ‘plena operibus bonis et ele- 
mosynis quas faciebat. 37 Factum est autem in diebus illis ut infir- 
mata moreretur: quam, cum lavissent, posuerunt eam in 9cenaculo. 
38 Cum autem prope esset Lydda ad Ioppen, discipuli audientes quia 
Petrus esset in ea miserunt duos viros ad eum rogantes: Ne pigri- 
teris venire usque ad nos. 39 Exsurgens autem Petrus venit cum illis. 
Et cum advenisset, duxerunt illum in 9cenaculum, et circumstete- 
runt illum omnes viduae flentes et ostendentes ei tunicas et vestes, 
quas faciebat illis Dorcas. 49‘Eiectis autem omnibus foras, Petrus 





mcf. Cp; -10,' 273. 16, 9. 
# CD. 21, 39; 22, 3; 2 Mc4, 30. 


Ovr. 173; CP. 13, 31. — cf. cp. 
pv. vr. 1, 2. [28, 8; Mr 5, 23. 
q vr. 43; Rm 15, 25, 26, 

a. Th: 3}. 235 235, FR) 3,010: 


rcp. 22, 16; Rm 10, 13; 1 Cor 
2, 9ay oe eff sep. 7, $93, 2 
TMe3, 0833 

sRm 9, 22, 23; 2: Tm 2, 20, 
21. — cf. cp. 13,.2; Rm 1, 
t; Gal 1,'15. 

he Bee Pk ae of 


13; rs, 16; 
Gal 1,16; 2,2, 7-9; Eph3, 8; 
1.Im 2, 7; 2 Tm 4, 17. — 
cf. cp. 13, 46. 
ucp. 25, 23; 26, 1, 32; Le2r, 
12-2. Tm’ 4;"36: 
vcp. 20, 23; 21, 4, 11; 1 Th 


35 3. 
x2 Cor 6, 4, 5; 11, 23-28. — 
7 A AU RY ¢ games © par Le 
y Vv. Cp. 2, 4. 
BC: VPs °Q;  CpF-97,* $6, 


acp, 26, 20. 

6Mt 14, 33. — cf. vr. 22. 
o,Gal 1, 6333238 
888-145 CP. 26, Lo. 
ecf. 


_ 15; 1 Rg 19, 22. 

jeep. 4, 36. 

Wick Gal. r,/ 18,7 x9 

mvr. 3-6. 

# VY. 19, 20, 22. 

ocPp. 14, 3; 18, 26. — cf. cp. 

PCrAAGD. = 22. [4, 29. 

ov. -Cpi-G,: zr. 

ref. cp. 22, 18. Ej6 23243. 

SCD. ¥; 15; ' 16% 410; 2337 22, 155% 

fép. ‘3%, 25; Gal I, 21. — cf. 

“Cf. ep. 85:25 165 5. *. Eris. 

vcf. 2 Es 5, 9; Jb 31, 23. — 
Vv. BC 1,6. 

i. & Cor 14,)°3. 

y cf. cp 


3 Bat: Sod NY 
zi Mc 12, 34. — cf. 1 Par 8, 
12. 


“et. cp. .3;.6. 

Of. vr. Bt, 242. 

o4% Par 5, 165-27, 29;: Cn. 2, 
1; Is 33, 9.eteé. 

4 cp..11,:2%> a Cor 3, 16. 

$s 19, 46. 


t 3, I, 


7 Set 39; cp. 20, 8. 

cf. Nm 22, 16; Jo 4, 47, 49. 
go}'* cf. Cateck. R: I 12,°9. 
sci. Mt 9, 25. 





— 1037 — 








ACTUS 


venit lerusalem indeque Tarsum petit (24-39). Petrus vero nascen- 


tes ecclesias visitans Lyddae Aeneam sanat, in loppe autem Dorcadem 
resuscitat (31-43); atque, Cornelii centurionis (10, 1-8), visione edo- 








APOSTOLORUM 
9, 41 — 10, 33 
IVE CDi 75460: 
bcketLe-7 ra 8y Sa Jor 43: 
mcp. 3, 7; Mrg, 26. — v. Mt 
9, 25. 


a ie | Pane ©. aa & 
OC, JO. F1,. 48%. 12, 11. 


pcp. 10, 6. 


T-17)-1). et .28 Li. An sh. 9d. oct: 
Psch, 

a ct.. Mt.8, 53:27, 1. 

ON i276 897% JO 18,35. 12% 

Cech cp. 275 a. 

gleticl. Cateck: R. IV 3,:6: 

AVE-23) Cp: ki3} £6; 26) 

é vr. 30-12. 

fop..: 3) £7. Mt 20,.°53: 27; 46. 
— cf. Jo 11, 9. 

g Ap 8, 4. — cf. Tb 3, 25; Ps 
140,,2; Dn 10; £2: bc-7, 113. 

kh Mt 26, 13. — cf. vr. 31; Tb 

_ 12, 12; Heb 6, to. 

icp. 9, 43. 

P Lt CD. 13, 2080. 


9-32, 44] Cp. 11, 5-17. 
HCL, 4 Re See E23: e}P ak, 433 


2) 29; “Sphy 1, -§.. —— Vs, 2 
£9, 25. 
mPs 54, 18. — cf. Mt 20, 5. 
RC Cp; 22,°17e—"' 2 Cor 12, 


2 sqq. 

ocp. 7, 56. — v. Jo 1, 51. 

DTb F502 iz 4, 445) Dhit, 
*: 20 MiG 9, 5: 

Qv¥. 283 >Mr7, 2553: Rm Ig, 
14. 


r hag 1x, 4 sqq.; Dt 14, 4-20. 


SRM 14,3? 142 208) Tra’ As 
4; Tt 1, 15. — cf. Mt gs, 
125° 2 Cor: £67352 

tcf. Gn 41, 32. 

“Vr. 11-16, 

UV VE Fe 

he) cp. 8,20: 

yct. cp. 15, 7-9. 

cf, Mt ‘2r,- 21 

Givi. 1,9, = .chz Le: 75% 

&.ch ‘Ge: 2,36 

CaCl. CD, .Bts itA. 

vt. £483 6 CDy 1137412 

€cp. 9, 30. 


fiop.,16;°. 293) Dn 20-46. 
. Mt 8 


£o ae 
Ap 19, 10; 22, 8, 9. — cf. 
cp. 14, 14; Lc 5, 8 


cl. Ch. 23,23: st sb4. ane, sx8° 
, JO 4, 9; 18, 28; Gal 2, 12. 
$V eo VED EA, b 56 

écf. vr.9, 23; 24. 

M VC. 3Ts Cp. 3543. 

8 Chiko. 24, Ay 

O.v. vr. 4. 





jponens genua oravit et conversus ad corpus dixit: ’Tabitha, surge. 
At illa aperuit oculos suos. et, viso Petro, resedit. 41™Dans autem 


illi manum erexit eam et, cum vocasset “sanctos et viduas, adsigna- - 


vit eam vivam. 42 Notum autem factum est per universam loppen, 
et °crediderunt multi in Domino. 43 Factum est autem ut dies mul- 
tos moraretur in Ioppe ?apud Simonem quendam coriarium. 
10 Vir autem quidam erat in Caesarea nomine Cornelius, “centurio 
bcohortis, quae dicitur Italica, 2religiosus ac “timens Deum cum 
omni domo sua, faciens elemosynas multas plebi et deprecans Deum 
semper. 3 Is vidit in visu manifeste ‘quasi hora diei nona angelum 
Dei introéuntem ad se et dicentem sibi: Corneli. 4 At ille intuens 
eum timore correptus dixit: Quid est, domine? Dixit autem illi: 
Orationes tuae et elemosynae tuae Yascenderunt “in memoriam in 
conspectu Dei. 5 Et nunc mitte viros in Ioppen et accersi Simonem 
quendam qui cognominatur Petrus. 6 Hic hospitatur ‘apud Simonem 
quendam coriarium, cuius est domus iuxta mare. Hic dicet tibi quid 
te oporteat facere. 7 Et, cum discessisset angelus qui loquebatur illi, 
vocavit duos domesticos suos et militem ‘/metuentem Dominum ex 
org qui illi parebant. 8 Quibus cum narrasset omnia, misit illos in 
oppen. 

9Postera autem die, iter illis facientibus et appropinquantibus 
civitati, ascendit Petrus Jin superiora, ut oraret circa “horam sextam. 
10 Et, cum esuriret, voluit gustare. Parantibus autem illis, cecidit su- 
per eum “mentis excessus, 11! et vidit °caelum apertum et descendens 
vas quoddam, velut linteum magnum, quattuor initiis summitti de 
caelo in terram, 12 in quo erant omnia quadrupedia et serpentia ter- 
rae et volatilia caeli. 13 Et facta est vox ad eum: Surge, Petre; oc- 
cide et manduca. 14 Ait autem Petrus: Absit, Domine, ?quia nun- 
quam manducavi omne %commune et *immundum. 15 Et vox iterum 
secundo ad eum: “Quod Deus purificavit tu Yommune ne dixeris. 
16 Hoc autem factum est ‘per ter, et statim receptum est vas in 
caelum. 

17 Et, dum intra se haesitaret Petrus quidnam esset “visio quam 
vidisset, ecce Yviri, qui missi erant a Cornelio, inquirentes domum 
Simonis, adstiterunt ad ianuam. 18 Et, cum vocassent, interrogabant 
si Simon, qui cognominatur Petrus, illic haberet hospitium. 19 Petro 
autem cogitante de “visione, dixit *Spiritus ei: Ecce “viri tres quae- 
runt te. 20Surge itaque, descende et ”vade cum eis nihil dubitans, 
quia ego misi illos. 21 Descendens autem Petrus ad viros dixit: Ecce 
ego sum quem quaeritis: Quae causa est, propter quam venistis? 
22 Qui dixerunt: %Cornelius centurio, vir iustus et timens Deum et 
®testimonium habens ab universa gente Iudaeorum, "responsum acce- 
pit ab angelo sancto accersire te in domum suam et Caudire verba 
abs te. 23 Introducens ergo eos recepit hospitio. . 

Sequenti autem die surgens profectus est cum illis; et %quidam 
ex @fratribus ab Ioppe comitati sunt eum. 24 Altera autem die introi- 
vit Caesaream. Cornelius vero exspectabat illos, convocatis cognatis 
suis et necessariis amicis. 25 Et factum est, cum introisset Petrus, 
obvius venit ei Cornelius et ‘procidens ad pedes eius Yadoravit. 


26 Petrus vero elevavit eum dicens: Surge: et "ego ipse homo sum. 


27 Et loquens cum illo intravit et invenit multos qui convenerant. 
28 Dixitque ad illos: Vos scitis quomodo abominatum sit viro iudaeo 
iconiungi aut accedere ad alienigenam; sed mihi ostendit Deus ne- 
minem jcommunem aut immundum dicere hominem. 2° Propter quod 
sine dubitatione veni accersitus. Interrogo ergo quam ob causam 
accersistis me. 30 Et Cornelius ait: A ‘udiusquarta die usque ad 
hanc horam orans eram “hora nona in domo mea, et ecce “vir ste- 
tit ante me in veste candida et ait: 31 Corneli, °exaudita est oratio 
tua, et elemosynae tuae commemoratae sunt in conspectu. Dei. 
32 Mitte ergo in Ioppen et accersi Simonem, qui cognominatur Pe- 
trus; hic hospitatur in domo Simonis coriarii iuxta mare. %3 Confe- 
stim ergo misi ad te, et tu bene fecisti veniendo; nunc ergo omnes 
nos in conspectu tuo adsumus audire omnia quaecumque tibi prae- 
cepta sunt a Domino. 








— 1038 — 


ail i | 





ctus legatos excipit et Caesaream veniens (9-24), etnicis evangelium ad- 
nuntiat (34-43) eosque primitias gentium baptizat (44-48); sua vero 
\agendi ratione coram fratribus explicata (11, 1-18), auctor est ut 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
10, 34 — 11, 22 








_ 34PAperiens autem Petrus os suum dixit: In veritate comperi quia 
Mon est "personarum acceptor Deus, %5sed Yin omni gente, qui ti- 
met eum et. ‘operatur iustitiam acceptus est illi. 36 *Verbum misit 
Deus filiis Israél “adnuntians pacem per lesum “Christum: hic est 
omnium Dominus. 37 Vos scitis, quod factum est verbum per univer- 
sam Iudaeam “incipiens enim a Galilaea post baptismum, quod 
praedicavit Ioannes, 28 Iesum a Nazareth, quomodo Yunxit eum Deus 
Spiritu sancto et ‘virtute, “qui pertransiit benefaciendo et sanando 
omnes oppressos a diabolo, quoniam Deus erat cum illo. 39 Et “nos 
testes sumus omnium quae fecit in regione Iudaeorum et Ierusalem, 
@quem occiderunt suspendentes in ligno. 49¢@Hunc Deus suscitavit 
tertia die et /dedit eum manifestum fieri 41 9non omni populo, sed 
¢testibus praeordinatis a Deo, ‘nobis, qui manducavimus et bibimus 
cum illo, postquam resurrexit a mortuis. 42 Et hpraecepit nobis prae- 
dicare populo et testificari tquia ipse est qui constitutus est a Deo 
iudex vivorum et mortuorum. 43 /Huic omnes prophetae testimonium 
perhibent, ‘remissionem peccatorum “accipere per nomen eius omnes 
qui credunt in eum. 

44 Adhuc loquente Petro verba haec, “cecidit Spiritus sanctus 
super omnes qui audiebant verbum. 45 Et obstupuerunt °%ex circum- 
cisione fideles, qui venerant cum Petro, quia et ?in nationes gratia 
Spiritus sancti effusa est; 46 audiebant enim illos @loquentes linguis 
et “magnificantes Deum. 47 Tunc respondit Petrus: *‘Nunquid aquam 
quis prohibere potest, ut non baptizentur hi qui Spiritum sanctum 
acceperunt ‘sicut et nos? 48 Et “iussit eos Ybaptizari in nomine Do- 
- mini Iesu Christi. Tunc “rogaverunt eum ut maneret apud eos ali- 
quot diebus. 

Audierunt autem apostoli et @fratres, qui erant in Iudaea, quo- 

niam et gentes receperunt verbum Dei. 2 Cum autem ascendisset 
Petrus Ierosolymam, disceptabant adversus illum qui erant ex cir- 
cumcisione 3 dicentes: °Quare introisti ad viros praeputium habentes 
et 4manducasti cum illis? 4Incipiens autem Petrus exponebat illis 
fordinem dicens: 5 Ego eram in civitate Ioppe orans et vidi in ex- 
cessu mentis /visionem, descendens vas quoddam, velut linteum ma- 
gnum, quattuor initiis summitti de caelo, et venit usque ad me; §&in 
quod intuens considerabam et vidi quadrupedia terrae et bestias et 
reptilia et volatilia caeli. 7 Audivi autem et vocem dicentem mihi: 
Surge, Petre: occide et manduca. 8 Dixi autem: Nequaquam, Do- 
mine, quia commune aut immundum nunquam introivit in os meum. 
9 Respondit autem vox secundo de caelo: Quae Deus mundavit tu 
ne commune dixeris. 10Hoc autem factum est per ter, et recepta 
sunt omnia rursum in caelum. 11 Et ecce viri tres confestim adstite- 
runt in domo, in qua eram, missi a Caesarea ad me. 12 Dixit autem 
Spiritus mihi ut irem cum illis nihil haesitans. Venerunt autem me- 
cum et 9sex fratres isti, et ingressi sumus in domum viri. 13 Narra- 
vit autem nobis quomodo vidisset angelum in domo sua stantem et 
dicentem sibi: Mitte in loppen et accersi Simonem, qui cognomina- 
tur Petrus, 14 qui loquetur tibi verba, in quibus ‘salvus eris tu et 
universa domus tua. 15/Cum autem coepissem loqui, cecidit Spiri- 
tus sanctus super eos, ‘sicut et in nos in initio. 16Recordatus sum autem 
verbi Domini, sicut dicebat: ’™Ioannes quidem baptizavit aqua, vos 
autem baptizabimini Spiritu sancto’, 17 Si ergo ‘eandem gratiam de- 
dit illis Deus sicut et nobis, “qui credidimus in Dominum IJesum 
Christum, °ego quis eram ?qui possem prohibere Deum? 18 His audi- 
tis, tacuerunt et %glorificaverunt Deum dicentes: "Ergo et gentibus 
8paenitentiam dedit Deus ad vitam. 

19 Et *tilli quidem qui dispersi fuerant a tribulatione, quae facta 
fuerat sub Stephano, perambulaverunt usque Phoenicen et Cyprum 
et Antiochiam nemini loquentes verbum, nisi solis Iudaeis. 2° Erant 
autem quidam ex eis viri cyprii et cyrenaei, qui, cum introissent 
Antiochiam, loquebantur et ad “Graecos Yadnuntiantes Dominum 
Iesum. 21 Et 7erat manus Domini cum eis; multusque numerus cre- 
dentium Yconversus est ad Dominum. 22 Pervenit autem sermo ad 
aures ecclesiae, quae erat Ierosolymis, super istis, et miserunt *Bar- 





pier *; $5; Mt 5, 2 
sans. L. ut s. ur, 1. 


28; cp. 15, 19; Dt 
a “ede Re 26, 7; Rm 2, 11; 
3, 29; Col 3,25. -— 
10, 10. 


r Pro 24, 23; Jc 2, 1,9; Ju 16. 
s Js 64, 5. - cf. Ez 33, 15,'16, 19. 
tcp. 13, 26; Ps 106, 20; 147, 
18, 19.—cf. Ephr,1 [6, 15. 
us 52. 7; Nh, 15; ph 2 ; 355 
v Rm 14, 9.—cf. Ap 17, 143 19, 

16:—¥. cp. 2, 36; mt 28, 18. 
« Mt 4; 135 pe p 

7. 2 ’. Pick 

Le 4, 18, 21. — cf. 
Sig! Jo-4;°32, 


e. hs 
zRmt, Ai 2 or 3, 4: Eph 1, 
19, 20; Ph 3, 1 


aci. Is 61, 1. 

6: J0°3, 25-8,' 39% -10, .36, etc. 

Vr. 41. — Vv. cp. 1, 8; 2,32; 

dcp. 5, 30. 

ex Cor 15, 4-7. — V. Cp. 2, 24. 

fps 1 3) 8e  2ccl, ‘JO 14.5422 

42) * Catech. R. 1, 8, 6. 
2-48] L. in fr. 2 p. Pnt. 
cp/1,2;-Mt 28,19; Mr 16, oe 

i Mt 25, 31-33; JO 5, 22, 27; 2 
Cor 5, 10 etc.—cf. Rm 14, 9, 

jcp. 3, 18, 24; Le 24, 27. [ro. 

Lep. 5, 31; Jr 31, 34 etc. 

m Cp. II, 17; 13, 39; 15, 7-95 
Rm 9, 33; Gal 3, 22, 24. 


nep. 15, 8. — cf. cp. 2, 4; I 
ovr. 23. [Th Fe 
pickepe2; 

gcp. 2, 43 .o & — v. Mr a 


rc ts ah Pky: Le 1, 46. 

s cf. 

47) Pi Pte “R. II 2, 37. 
tcp. 2, 4. — cf. cp. 15, 8. 

. 1 Cor 1, 14-17. 

v cp. 2, 38. — v. cp. 8, 12, 16. 
xcf. Jo 4, 40. 


avr. 29; Cp. 10, 23 
x brs 45; Gal ae 12> Col 


bcp 
4; Tt, 1,.10. — ci. cp. 
3 "Rm 4, 12 
c Gal 2, 12, 14. — cf. cp. 10, 
d.ct. jC: ¥5;°.2. 
ech, Be 2; 3: 


-17] cp. 10, 9-32. 
chucpz 16,.9; 18;.9. 
gc. cp. 10, 23, 45. 
CE. CP-2 10,522 


4 cfi..cp, 510; 2; 16, 25,.$2-34; 
18, 8; Jo 4, 53. 
j Cla cpio; 44. 
icp. 2, 4. — cf, cp. £5,° 8; 
mcp. 1, 5; Mt 3, II; Jo 1, 26, 
33; — ch. cp. 19, 2. 
n Eph 1x, 13. — cf. cp. 10, 43. 


ocf. Rm 9, 20. 
pep. 10, 47. — cf. cp. 5, 39. 


q cD. arans).13) 483 21; -20.'— 
Le-7, 
ref. Cpe 13, 46; Mt 8, —_ 
as cp. 10, 34, 35. 
. 5, 31; 2 Tm 2, 25. — cf. 
te . cp. 8, 1-4. [2 Cor 7, 10, 
ucp. 6, — cf. Jo 7, 35. 
vv. Cp. 5, 


42 
ie at Ax: Le er 66. — cf. 
Ss 79, 18; 
21-26, 1-3] E r* yh i. Barn. Ap. 


ycp. 9, 35. 
ZCp. 4, 30. 





— 1039 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
11, 23 — 12, 25 


gentilibus ianua fidei iam ubique aperiatur (19-30). Eodem tempore 
Agrippa rex, qui occiderat lacobum, et Petrum in carcerem, a quo mira- 
biliter liberatus est, detruderat (12, 1-17); ignobiliter periit (18-25). 








23-24] R. in fs. s. Jo. Nepom. 

@cp. 13, 43; 14, 26; 20, 24, 
Soc Rms: £60. 9 Con '6.cr: 

8, 75° Colt, 6; Tt 7 

b Fa) 5S E Ptes; 22. 
—<cf. cp. 4, 33; 15, 40. 

62 Tm 3, 10. ccf. cp. 6, 5. 

dcp. 5, 14. — cf. vr. 26, 

ect. cp. 9, 30. 

POEMNT. 3076p 83: 1, 

§ cD. 26, 28: 1 Pt 4, 16. — cf. 

A cp. 13,1; 15,32. [ep. 24, 5. 

icp. 21, 10. 

fNi CD, 25182 Bj. .a9. 


Rkcp. 18, 2. 

ich. 2 Cor Bie he. 

mcf, cp. 24, 17; Rm 15, 26; 
nv. VY. I. Gal 2, 10. 


; 15, 2, 4, 63°16 
4; 20, x Hehe ap 1 Tm 5, 
I, 5; JC 5, 14: 2 
Jo 1. — cf. 1 Tm 4, 
@ cf. cp. 4, :3. [14. 
r-11) L. et LL. etc. in fss. s. 
Mt 4, 21; 20, 23. [Pt. Ap. 
c Heb 11, 37. 15. 
d cf. cp. 24, 27; 25, 9; Mr 15, 
€ cp. :20,°6; EEX 12,14, 15+ 23, 
fv.Le at, 12, [15s. 
gcf. Jo 19 ) 
jl * Catech, R. ae C 2: 
Ci, 4, Acor..2,. 217 Eph 6, x8. 
—. VI. 123 cp. 1, 14. 
4h. CD. . 92, 33. 
Jcp. 5, 19; 8, 26. 
71 * Catech.R. IV 9,6. — V.in 
R. s. Caecil. Virg. et M. 
LLe 2, 9; 24, 4. 
mcf. 3 Rg 19, 7. 
ncp. 16, 26, 
o Mr 6, 9. 
p cf. cp. 10, 17. 
aqcp. 5, 19; 16, 26. 


rPs 33, 7, 8: 90, 11; 
05; 6,.22; 
€Ps 32, 1932 Corst;: td. 


évr. 25; Cp. 3, S, 33; 15, 37. 
39; Col 4, 10, 11; 2 Tm 4, 
Te; Pol 34° 2 rt 4 2. 

ci, Jo: 18;" 26, 27. 

vf. Leo 24;. 4%. 


x cp. 26, 24. — cf. Gn 4s, 26. 
ycf. Le 22, 59; 24, 37. 
zcf. Mt 18, ro; Heb rt, 14. 


@cp. 13, 16; 19, 33; 21, 40. 
bcp. .1s§).13° 27,.78. — ef. Gal 


I, 19; 2, 9, 12. 
RO ss i a 


def. cp. 16, 27; 27, 42; Mt 
25...%4. 


ecf. 2 Mc 4, 45; 10, 20. 
fcf. 3 Rg 5, 9-11; 1 Es 3, 7; 


Ez 27, én Jj 
cp. 25, 0; t 27, 19; Jo_r9, 
cf. Ez 28, 2. I 


icf. 2 Rg 24, 16; 4 Rg 19, 35; 
. Dn_5, 20. — v. cp. 8, 26. 
ict. Ps 113, x (bis). 

cf. 2 Mc 9, 9. 
mcf. Is 55. 11. — v. cp. 6, 7. 
mCP. II, 29, 30. 





nabam usque ad Antiochiam. 23 Qui, cum pervenisset et vidisset 
“gratiam Dei, gavisus est et hortabatur omnes “in proposito cordis 
permanere in Domino; 24 quia erat vir bonus et “plenus Spiritu san- 
cto et fide. Et ¢apposita est multa turba Domino. 25 Profectus est 
autem Barnabas Tarsum, ut quaereret Saulum. Quem, cum invenis- 
set, perduxit ‘Antiochiam. 26 Et annum totum conversati sunt ibi in’ 
ecclesia et docuerunt turbam multam, ita ut cognominarentur pri- 
mum Antiochiae discipuli %christiani. 

27In his autem diebus supervenerunt ab Ierosolymis *prophetae 
Antiochiam; 28 et surgens unus ex eis nomine ‘Agabus significabat 
jper Spiritum famem magnam futuram in universo orbe terrarum, 
quae facta est sub “Claudio. 29 Discipuli autem, 4prout quis habebat, 
proposuerunt singuli in ministerium “mittere habitantibus in Iudaea 
“fratribus. 30 °Quod et fecerunt mittentes ad ?seniores per manus 
Barnabae et Sauli. 

2 Eodem autem tempore, @misit Herodes rex manus ut adfligeret 

quosdam de ecclesia. 2 Occidit autem “Iacobum fratrem Ioannis 
Cgladio. 3 Videns autem quia “placeret Iudaeis apposuit ut apprehen- 
deret et Petrum. “Erant autem dies azymorum. 4 Quem, cum appre- 
hendisset, misit in /carcerem tradens %quattuor quaternionibus mili- 
tum custodiendum, volens post Pascha producere eum populo. 5 Et 
Petrus quidem servabatur in carcere; "oratio autem fiebat sine in- 
termissione ab ecclesia ad Deum pro eo. 6 Cum autem producturus 
eum esset Herodes, in ipsa nocte erat Petrus dormiens inter duos 
milites vinctus ‘catenis duabus, et custodes ante ostium custodiebant 
carcerem. 7/5Et ecce angelus Domini Jadstitit, et lumen refulsit in 
habitaculo, ™percussoque latere Petri, excitavit eum dicens: Surge 
velociter. Et “ceciderunt catenae de manibus eius. 8 Dixit autem 
angelus ad eum: Praecingere et °calcea te caligas tuas. Et fecit sic. 
Et dixit illi: Circumda tibi vestimentum tuum et sequere me. 9% Et 
exiens sequebatur eum et P?nesciebat quia verum est quod fiebat per 
angelum; existimabat autem se visum videre. 1° Transeuntes autem 
primam et secundam custodiam venerunt ad portam ferream, quae 
ducit ad civitatem, @quae ultro aperta est eis, et exeuntes processe- 
runt vicum unum, et continuo discessit angelus ab eo. 11 Et Petrus 
ad se reversus dixit: Nunc scio vere quia "misit Dominus angelum 
suum et “eripuit me de manu Herodis et de omni exspectatione ple- 
bis Iudaeorum. 

12 Consideransque venit ad domum Mariae matris ‘Ioannis, qui 
cognominatus est Marcus, ubi erant multi congregati et “orantes. 
13 Pulsante autem eo ostium ianuae, processit “puella ad audiendum 
nomine Rhode. 14 Et, ut cognovit vocem Petri, Yprae gaudio non 
aperuit ianuam, sed intro currens nuntiavit stare Petrum ante ia- 
nuam. 15 At illi dixerunt ad eam: “Insanis! Ila autem Yadfirmabat sic 
se habere. Illi autem dicebant: #Angelus eius est. 16 Petrus autem 
perseverabat pulsans. Cum autem aperuissent, viderunt eum et obstu- 
puerunt. 17 ¢Adnuens autem eis manu ut tacerent narravit quomodo 
Dominus eduxisset eum de carcere dixitque: Nuntiate !Iacobo et °fra- 
tribus haec. Et egressus abiit in alium locum. 

18 Facta autem die, erat non parva turbatio inter milites, quid- 
nam factum esset de Petro. 19 Herodes autem, cum requisisset eum 
et non invenisset, inquisitione facta de custodibus, “iussit eos duci; 
descendensque a Iudaea in Caesaream ibi commoratus est. 20 Erat 
autem iratus Tyriis et Sidoniis. At illi unanimes venerunt ad eum 
et, °persuaso Blasto, qui erat super cubiculum regis, postulabant pa- 
cem, eo quod /alerentur regiones eorum ab illo. 21 Statuto autem 
die Herodes vestitus veste regia 9%sedit pro tribunali et concionaba- 
tur ad eos. 22 Populus autem acclamabat: “Dei voces et non homi- 
nis. 23 Confestim autem percussit eum ‘angelus Domini, eo quod 
jnon dedisset honorem Deo, et ‘consumptus a vermibus exspiravit. 

24 mVerbum autem Domini crescebat et multiplicabatur. 25 ™"Barna- 
bas autem et Saulus reversi sunt ab Ierosolymis, expleto ministerio, 
adsumpto ‘Ioanne qui cognominatus est Marcus. 





— 1040 — 








2. Pauli Ap. labores et itinera in evangelizationem gentium (13, 1-28, 32). A) Primum iter apo- 
-Stolicum (13, 1-14, 27). Barnabas et Saulus, praedicato verbo Dei in Cypro 
_(i-12), veniunt Antiochiam Pisidiae; at, cum, tpsis udnuntiantibus Dium 


\ 








T 


| Erant autem in ecclesia quae erat Antiochiae, *prophetae et do- 
ctores, in quibus “Barnabas et Simon, qui vocabatur niger, et 
Lucius cyrenensis et Manahen, qui erat “Herodis tetrarchae colla- 
ctaneus, et “Saulus. 2 Ministrantibus autem illis Domino et ieiunanti- 
bus, /dixit illis Spiritus sanctus: YSegregate mihi Saulum et Barna- 
bam, 4in opus ad quod adsumpsi eos. 3 Tunc ieiunantes et ‘orantes 
imponentesque eis manus /dimiserunt illos. 

4Et ipsi quidem /missi a Spiritu sancto abierunt Seleuciam et 
inde navigaverunt Cyprum. 5 Et, cum venissent Salaminam, ™prae- 
dicabant verbum Dei in synagogis Iudaeorum; habebant autem et 
mJoannem in ministerio. 6 Et, cum perambulassent universam insulam 
usque Paphum, invenerunt quendam virum °magum, pseudoprophe- 
tam iudaeum; cui nomen erat Bariesu, 7 qui erat cum ?proconsule 
Sergio Paulo viro prudente. Hic, accersitis Barnaba et Saulo, deside- 
rabat audire verbum Dei. 8 @Resistebat autem illis Elymas °magus 
(sic enim interpretatur nomen eius) quaerens avertere ?proconsulem 
a fide. 9 Saulus autem, qui et Paulus, ‘repletus Spiritu sancto intuens 
in eum 10 dixit: *O plene omni dolo et omni fallacia, ‘fili diaboli, 
inimice omnis iustitiae, non desinis “subvertere “vias Domini rectas? 
11 Et nunc, ecce “manus Domini super te, et eris caecus non videns 
solem usque ad tempus. Et confestim cecidit in eum caligo et te- 
nebrae, et circuiens quaerebat Yqui ei manum daret. 12 Tunc ?pro- 
consul, cum vidisset factum, credidit *admirans super doctrina Domini. 

13 Et, cum a Papho navigassent, Paulus et qui cum eo erant ve- 
nerunt Pergen Pamphyliae; “Ioannes autem discedens ab eis rever- 
sus est 2lerosolymam. 14 Iilli vero pertranseuntes Pergen venerunt 
Antiochiam Pisidiae et ingressi synagogam die sabbatorum sede- 
runt. 15 Post “lectionem autem “legis et “(prophetarum miserunt @prin- 
cipes synagogae ad eos dicentes: Viri fratres, si quis est in vobis 
fsermo exhortationis ad plebem, dicite. 

16 Surgens autem Paulus et 9:nanu silentium indicens ait: Viri 
Israélitae et "qui timetis Deum, audite. 17*Deus plebis Israél felegit pa- 
tres nostros et 4plebem exaltavit, cum essent incolae in terra Aegypti, 
et ™in bracchio exceiso eduxit eos ex ea 18 et per “quadraginta an- 
norum tempus mores eorum sustinuit in deserto 1%et °destruens gentes 
septem in terra Chanaan sorte distribuit eis terram eorum 2° quasi 
{post quadringentos et quinquaginta annos; et post haec “dedit iudices 
usque ad Samuel prophetam. 21Et exinde *postulaverunt regem, et ‘de- 
dit illis Deus Saul filium Cis, virum de tribu Beniamin, annis quadra- 
ginta. 22Et, “amoto illo, Ysuscitavit illis David regem, cui testimonium 
perhibens dixit: ’*Inveni David, filium Iesse, Y4virum secundum cor 
meum, “qui faciet omnes voluntates meas ’. 23 “7Huius Deus ex semine 
bsecundum promissionem eduxit Israél “salvatorem Iesum, 24¢praedi- 
cante Ioanne ante faciem adventus eius baptismum paenitentiae omni 
populo Israél. 25 Cum impleret autem Ioannes cursum suum dicebat: 
“eQuem me arbitramini esse non sum ego; sed ecce venit post me, cuius 
non sum dignus calceamenta pedum solvere’, 26Viri fratres, filii gene- 
ris Abraham et “qui in vobis timent Deum, vobis /verbum salutis huius 
missum est. 27 Qui enim habitabant Ierusalem et principes eius %hunc 
ignorantes et “voces prophetarum, quae per omne sabbatum leguntur, 
ijudicantes impleverunt 28 et jnullam causam mortis invenientes in eo 
Kpetierunt a Pilato, ut interficerent eum. 29 Cumque ‘consummassent 
omnia quae de eo scripta erant, deponentes eum de ligno posuerunt 
eum in monumento. 3°™Deus vero suscitavit eum a mortuis tertia 
die, "qui visus est per dies multos his 31 qui simul ascenderant cum 
eo de Galilaea in Ierusalem, ?qui usque nunc sunt testes eius ad 
plebem. 32 Et nos vobis adnuntiamus eam, @quae ad patres nostros 
repromissio facta est; 33 quoniam hanc Deus adimplevit filiis nostris 
resuscitans Iesum, sicut et in psalmo secundo scriptum est: 

?>mFilius meus es tu; ego hodie genui te’. 
34 Quod autem suscitavit eum a mortuis, ¢amplius iam non reversu- 
rum in corruptionem, ita dixit: ’ ‘Quia dabo vobis sancta David fide- 
lia’. 35 Ideoque et alias dicit: 
7 Ps 3, 7. — v. Heb 1, 5: 5, 5. 


s Rm 6, 9; Heb 9, 25-28. tIs §5, 3. 


ACTUS © 
APOSTOLORUM 
13, 1-35 








acp. 11, 27; 15, 32; 19, 6; 24, 
9,:10; Rm12, 6, 9 =e Vd 
Cor 12, 28, 29. 

bcp. 11, 22-26. ’ 

1-13] LL. in comm. s. Pauli Ap. 

cRm 16, 21 ): 

a Mt 44) 23 L235. %% 

6 CEZCDL 11, 255 363 

} cf. cp. 20, 28 — v. cp. 8, 29. 
Rincr, 2;5--Gal 2%, 15, 

v. cp. 9, 15. #v. cp. 6, 6. 
rele. CDi U4, 253" ¥5,740. 

Bets cpx 16;,°6, 7 

mM vr. 14; CP. 9, 20; 14, 13 17, 
I, 2, 10, 17; 18, 4, 19; 19, 8. 
— cf. vr. 46. — v. Mr 6, 2. 

m VI. 13; CP. 12, 12, 25. — cf. 

@.cf. opi'8;9;. 13... [2°Dntig; ee: 

p vr. 8, 12. — cf. cp. 18,12; 19, 

qcfi. Ex 7, 11; 2 Tm 3, 8. 133. 

rcf. cp. 2, 43 4, 8. — v. Mt 

sei: ‘ep: :8,’ 20, [10, 20. 

t Mt 13, 38; Jo 8, 44; 1 Jo 3, 

u Mic 3, 9. [1o. 

v Os 14, 10; 2 Pt 2, 15, — ef. 


£02.27 5:71 5, x6. 
Pei. “CD, 105; 37°22; 11. 
zcf. Mt 7, 28. 


13-33] LL. in D. 2 p. Pasch. 
ome ép)."2, 53, “ 
vr. 42, 44; Cp. 10, 13; 17, 2; 
18, 4.—cf. Mf 4, 23; Mr 6, 2. 
CVE. 275" 4, 163 


fcf. Heb 13, 22. 

gcp. 21, 40.— cf. cp. 12, 47. 

16, 26-33] L. in fr. 3 p. Psch. 
VE: 26° Gp: 36, 2,22. 

¢Is 29, 23; Mt 15, 31; Le 1. 

j Dt 7, 6-8. (68. 

ben. 7, 172 "PS 104,25, .24- 

“4 A 13, 14, 16.-cf. Ex 6, 6. 

# EX. -¥6;::35; Dt’ -x;..3%. 

o Dt 7, F- 

p Js 14, 1, 2; 19, 53; Ps 77, 55; 

g ef.:a: Re 6, x... £235, 2%, 22. 


rJd 2, 16; 3,9. s1 Rg 8. 5S. 
t 1. Re to, 8 2%,,24, [OS 135-38 
ut Rg 15, 23,26, 28; 16,1:—cf. 
v1 Rg 16, 13; 2 Rg 2, 4; 5, 3. 
x Es 20. c 

yt Rg 13, 14. cp. 2, 29. 
z2Rg 7, 12; 3 Rg 2, 10. —cf. 


a Ps 131, 11; Is x1, 1. — cf. 


ejJo 1, 20, 27, — cf. Mt 3, rr. 
fep. 10, 36. — cf. Eph 1, 13. 
£ cP. 26, 9; Le 23, 34. — cf. 2 

Or 3, 14, 1§. — V. cp. 3, 17. 


‘hef. cp. 1§, 2%. — Vv. vr. 15. 


icf. Lc 18, 31; 20, 26, 27, 443 


FEUD CPi T5385 PAF: 
o Mr 15, 41. — cf. cp. 1, 11; 
pcf. Le 24, 48. — v. cp. 1, 8 
q 7 26, 6; . . 
al 3, 16. — cf. vr. 23; Le 

I, 69-73; Rm 9, 4. 








(66) 


—+!| TOA TS 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
13, 36 — 14, 19 


lesum (13-41), et multis Iudaeis et gentilibus credentibus turbae excitaren- 
tur, discedere coacti sunt (42-52). Porro Lycaoniam peragrantsimiles fru- 
ctus reportantes similesque experti persecutiones cum Iconii (14, 1-6), 








wu Ps 15, 10. -— V. cp. 2, 27. 
v cf. cp. 7, 6. — v. Mt 27, 52. 
x3 Rg 2, 10; 1 Par 29, 28. 


ycp. 5, 31; Le 24, 47; 1 Jo 2, 
12; 

z Rm 2, 13; 3, 20; 8, 3; Gal 2 
6; 3, 11; Eph 2, 9; Tt 33 5. 

eh cp. 7, 19; Heb 9g, 9. 


a Rm 3, 28; 10, 4. — V. Cp. '10, 
6 Hab 1 ,5.— cf. Is 29, 14. [43. 


43-14, 3\LL. in fs. s. Barn. Ap. 


ccp. 6, 5. — cf. cp. 2, 11; Mt 

6.cf. Jal 22. 23, 15. 

ejJu 4. — V. cp. 11, 23 

Pus cpast7,5 2 Rm 10; 79. 
cp. 18, [v. cp. 5, 17 
cp. 26, 11; 1 Tm 1, 20; 2 Pt 
23°12. Ss ich: JO°25773 ju 10. 


icf. Mt 10, 6. — v. cP. 26. 
jcp. 18, 6: 28, 25-28; Mt 21, 
4: — cf cp. 9, 15. 

lcf. Mt 22, 8. 
m Is 49, 6. — cf. Is 45, 22. 
n Is 42, 6; 2, 32. — cf. cp. 
oRm 8, 29. (11, 18. 
pep. 6, 7; 12, 24; 16, 20. 
qct. cp. 17, 12. 
rcf, cp. 14, 2, 18; 17,°5, 133 
TEI 205 32 Ty eae Fer 
2, 15; 2 Tm 3, 11. — V. 2 
Cor 11, 26. 
s Mt 10, 14. — cf. cp. 18, 6. 
tr Thi, 6.— cf. Mt 5, 12; Jo 
acf. cp. 13, 5. [16, 22. 
bcp. 19, 9; Jo 3, 36; Rm ts, 
Cc vr. 18; cp. 13, 50 [31. 
dl. cp: I, 15. 
ecp. 9, 27. — V. Cp. 4, 29. 
fep. 15, 8; Mr 16, 20. — cf. 
cp. 4, 29, 30; 19, 11; Heb 


bd: 
gcf. cp. 17, 5; 19, 93 23, 


7; 28, 24; Jo 7, 40-42. 
hx Th 2, 2.— cf. 2 Cor 14, Io. 
icf. vr. 18. 
jcf. cp. 8, 1. — v. Mt 10, 23. 
tcp. 16, 1. 
mcp. 3, 2. — cf. Jo 9, 1. 
©; 3, 4. — cf. Mr 10, 21; 
0 I, 42. 
ocf. Mt 9, 2. 


pcp. 4, 9. — v. Mr 10, 52. 

qcf. Jo 11, 43. 

rcp. 3, 8. — cf. Is 35, 6. 

$01. .£p.-'8,: 10; 38,06. 

Bets Gps ,.19,. 38: 

Cr, Coy 30, 25. An. 2,’ 46. 

vcf. Mt 26, 45. 

“Vv. Cpy.20, 026, 

¥y Jc 5; 27. {x Cor 8, 4. 

zi Rg 12, 21; Is 44, 9. — cf. 

6:00) 2S}.203.26;7. 38,526 wth 
I, 9; Jc 5, 19, 20. 

Ol. QPL eT7 Se 30st LERt ap 92 

ccf. Ps 80, 13; Mic 4, 5. 

dcf. Rm.1, 19, 20. 

exct.. Ops 87,95. 

PLyi26,545. Dt. 11,554 35 2875 2% 


5, 10; Ps 64, 10, 11; 146, 
6, 8; Jr 5) 24; Ez 34, 26; Jl 
2, 23; t 5, 45. 
Ps 66, 7; 84, 13. 
Ps' 203;' 14, 35) 27; .1°Tm*6, 
icf. cp. 13, 45, 50. (17. 
j2 Cor 13,025: — chivri 53 2 


et, 2 Coro; 9: “Lebr 3, 88: 





’uNon dabis Sanctum tuum videre corruptionem ’. 

36 David enim in sua generatione, *cum administrasset voluntati Dei, 
Ydormivit et “appositus est ad patres suos et -vidit corruptionem. 
37 ™Quem vero Deus suscitavit a mortuis non vidit corruptionem. 
38 Notum igitur sit vobis, viri fratres, Yquia per hunc vobis remissio 
peccatorum adnuntiatur; et ab omnibus, *quibus non potuistis in 
lege Moysi iustificari, 39 ¢in hoc omnis qui credit iustificatur. 40 Vi- 
dete ergo ne superveniat vobis quod dictum est in prophetis: 417 5Vji- 
dete, contemptores, et admiramini et disperdimini; quia opus ope- 
ror ego in diebus vestris, opus quod non credetis, si quis enarrave- 
rit vobis’. 

42 Exeuntibus autem illis, rogabant ut sequenti sabbato loquerentur 
sibi verba haec. 43 Cumque dimissa esset synagoga, secuti sunt 
multi ludaeorum et ‘“colentium advenarum Paulum et Barnabam, 
qui loquentes suadebant eis 4ut permanerent in gratia Dei. 44 Se- 
quenti vero sabbato paene universa civitas convenit audire verbum 
Dei. 45 ¢€Videntes autem turbas Iudaei, repleti sunt fzelo et %contra- 
dicebant his quae a Paulo dicebantur “blasphemantes. 46 Tunc con- 
stanter Paulus et Barnabas dixerunt: *Vobis oportebat primum lo- 
qui verbum Dei; ‘sed, quoniam repellitis illud et ‘indignos vos iu- 
dicatis aeternae vitae, ecce convertimur ad gentes; 47 sic enim prae- 
cepit nobis Dominus: ’™”Posui te “in lucem gentium, ut sis in sa- 
lutem usque ad extremum terrae’. 48Audientes autem gentes gavisae 
sunt et glorificabant verbum Domini, et crediderunt 9quotquot erant 
praeordinati ad vitam aeternam. 49 PDisseminabatur autem verbum 
Domini per universam regionem. 5° 9Judaei autem concitaverunt mu- 
lieres religiosas et honestas et primos civitatis et "excitaverunt per- 
secutionem in Paulum et Barnabam et eiecerunt eos de finibus suis. 
51 At illi, *excusso pulvere pedum in eos, venerunt Iconium. 52 Di- 
scipuli quoque ‘replebantur gaudio et Spiritu sancto. 
| 4 Factum est autem Iconii ,ut simul introirent 4in synagogam Iu- 

daeorum et loquerentur, ita ut crederet Iudaeorum et Graecorum 
copiosa multitudo. 2°Qui vero increduli fuerunt Iudaei °suscitaverunt 
et ad iracundiam concitaverunt animas gentium adversus “fratres. 
3 Multo igitur tempore demorati sunt ¢fiducialiter agentes in Do- 
mino, /testimonium perhibente verbo gratiae suae, dante signa et pro- 
digia fieri per manus eorum. 4/¥%Divisa est autem multitudo civitatis 
et quidam quidem erant cum Iudaeis, quidam vero cum apostolis. 
5 Cum autem factus esset impetus gentilium et Iudaeorum cum prin- 
cipibus suis, “ut contumeliis adficerent et tlapidarent eos, § intelligen- 
tes Jconfugerunt ad civitates Lycaoniae ‘Lystram et Derben et uni- 
versam in circuitu regionem et ibi evangelizantes erant. 

7Et quidam vir Lystris infirmus pedibus sedebat ™claudus ex 
utero matris suae, qui nunquam ambulaverat. 8 Hic audivit Paulum 
loquentem. Qui “intuitus eum et °videns quia fidem haberet ut Psal- 
vus fieret 9 %dixit magna voce: Surge super pedes tuos rectus. Et 
rexsilivit et ambulabat. 10 Turbae autem, cum vidissent quod fecerat 
Paulus, levaverunt vocem suam lycaonice dicentes: *Dii, similes facti 
hominibus, descenderunt ad nos. 11 Et vocabant Barnabam ‘lovem, 
Paulum vero Mercurium, quoniam ipse erat dux verbi. 12 Sacerdos 
quoque ‘Iovis, qui erat ante civitatem, tauros et coronas ante ianuas 
adferens cum populis “volebat sacrificare. 13 Quod ubi audierunt 
apostoli Barnabas et Paulus, “conscissis tunicis suis, exsilierunt in 
turbas clamantes 14 et dicentes: Viri, quid haec facitis? Et ®nos mor- 
tales sumus, Ysimiles vobis homines adnuntiantes vobis ab his “vanis 
Sconverti ad. Deum vivum, qui fecit caelum et terram et mare et 
omnia quae in eis sunt, !5 qui in praeteritis generationibus dimisit, 
omnes gentes “ingredi vias suas. 16 Et quidem non sine testimonio 
semetipsum reliquit @benefaciens de caelo, /dans pluvias et 9tempora 
fructifera, implens "cibo et “laetitia corda nostra. 17 Et haec dicentes 
vix sedaverunt turbas ne sibi immolarent. 

18 iSupervenerunt autem quidam ab Antiochia et Iconio Iudaei 
e., persuasis turbis, jlapidantesque Paulum traxerunt extra civitatem 
lexistimantes eum mortuum esse. 19% Circumdantibus autem cum 





ew TOA2E 








tum Lystris (7-18). Derbense denique fundata ecclesia, in Syriam redeunt 
_ (19-27), unde lerusalem petunt ab apostolis congregatis decretum acce- 
pturi quo ethnici a lege et observationibus ludaeorum solvantur (15, 1-34). 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
14, 20 — 15, 28 





discipulis, surgens intravit civitatem et postera die profectus est cum 
Barnaba in Derben. 29 Cumque “evangelizassent civitati illi et do- 
‘cuissent multos, reversi sunt Lystram et Iconium et Antiochiam, 
21 %confirmantes animas discipulorum, °exhortantesque ut permane- 
rent in fide et quoniam ?per multas tribulationes oportet nos intrare 
in regnum Dei. 22 Et, cum %constituissent illis per singulas ecclesias 
rpresbyteros et orassent cum ieiunationibus, ‘commendaverunt eos 
Domino, in quem crediderunt, 23 transeuntesque Pisidiam venerunt in 
Pamphyliam, 24 et loquentes verbum Domini in Perge descenderunt 


in Attaliam 25 et inde navigaverunt Antiochiam, unde erant traditi 
26 Cum autem venissent ct 
congregassent ecclesiam, “rettulerunt quanta fecisset Deus cum illis et 


gratiae Dei in opus quod compleverunt. 
%quia “aperuisset gentibus ostium fidei. 27 Morati sunt autem tem- 
pus non modicum cum discipulis. 


15 nisi circumcidamini ¢secundum morem Moysi, non potestis 
salvari. 2 Facta ergo °seditione non minima Paulo et Barnabae adver- 
sus illos, statuerunt ut /ascenderent Paulus et Barnabas et quidam 
alii ex aliis ad Yapostolos et “presbyteros in Jerusalem super hac 
quaestione. 3 Illi ergo tdeducti ab ecclesia pertransibant Phoenicem 
et Samariam /narrantes conversionem gentium et faciebant gaudium 
magnum omnibus fratribus. 
suscepti sunt ab ecclesia et ab apostolis et senioribus ‘adnuntiantes 
quanta Deus fecisset cum illis. 5 Surrexerunt autem ™quidam de “hae- 


resi pharisaeorum, qui crediderunt, dicentes “quia oportet circumcidi 


eos, praecipere quoque servare legem Moysi. 
6 Conveneruntque Yapostoli et “seniores videre de verbo hoc. 


.7Cum autem “magna conquisitio fieret, surgens Petrus dixit ad 


eos: Viri fratres, vos scitis quoniam ab antiquis diebus Deus in no- 
bis elegit, °per os meum Paudire gentes verbum evangelii et credere. 
8 Et Yqui novit corda, Deus, “testimonium perhibuit ‘dans illis Spi- 
ritum sanctum sicut et nobis, 9et ‘nihil discrevit inter nos et ulos 
“fide Ypurificans corda eorum. 
Yimponere *iugum super cervices discipulorum, quod neque patres 
nostri neque nos portare potuimus? 11 Sed %per gratiam Domini Iesu 
Christi Scredimus salvari quemadmodum et illi. 

12 Tacuit autem omnis multitudo, et audiebant Barnabam et Pau- 
lum ‘narrantes quanta Deus fecisset signa et prodigia in gentibus 


per eos. 13 Et, postquam tacuerunt, respondit “Iacobus dicens: Viri 


fratres, audite me. 144Simon ¢narravit quemadmodum primum Deus 
fyisitavit sumere ex gentibus populum nomini suo. 15 Et huic con- 
cordant verba prophetarum, sicut scriptum est: 16’ Post haec rever- 
tar et reaedificabo tabernaculum David, quod decidit; et diruta eius 
reaedificabo et erigam illud, 17 ut 9requirant ceteri hominum Domi- 
num, et omnes gentes “super quas invocatum est nomen meum, 
dicit Dominus faciens haec. 18 Notum a saeculo est Domino opus 
suum’, 19 Propter quod ego iudico non inquietari eos qui ex genti- 
bus convertuntur ad Deum, 2°sed scribere ad eos ut abstineant se 
‘a contaminationibus simulacrorum et /fornicatione et 'suffocatis et 
lsanguine. 21 Moyses enim a temporibus antiquis habet in singu- 
lis civitatibus qui eum praedicent in synagogis, ™ubi per omne sab- 
batum legitur. 

22 Tunc placuit “apostolis et senioribus cum omni ecclesia eligere 
viros ex eis et mittere Antiochiam cum Paulo et Barnaba, °Iudam, 
qui cognominabatur ?Barsabas, et @Silam, viros primos in fratribus, 
23 scribentes per manus eorum; “Apostoli et seniores fratres his, qui 
sunt Antiochiae et Syriae et Ciliciae, fratribus ex gentibus salutem. 
24Quoniam audivimus quia *quidam ex nobis exeuntes ‘turbaverunt 
vos verbis evertentes animas vestras, quibus non mandavimus; 25pla- 
cuit nobis ‘collectis in unum eligere viros et mittere ad vos cum carissi- 
mis nostris Barnaba et Paulo, 2Shominibus qui “tradiderunt animas 
suas pro nomine Domini nostri Iesu Christi. 27Misimus ergo °Iudam et 
qSilam, qui et ipsi vobis verbis referent eadem. 28 Visum est enim 
vSpiritui sancto et “nobis “nihil ultra imponere vobis oneris quam 





Et %quidam descendentes de Iudaea docebant °fratres: Quia, 


4/Cum autem venissent Ierosolymam, 


10 Nunc ergo quid “tentatis Deum 





mcf. Mt 28, 19. 

ncp. 15, 32, 41. — cf. cp. 13, 
237-30 iho): 252s 

ocp, II, 23. — Vv. cp. 6, 7. 

gr"* Catech= RK. IV 10,42; 

p Jo 15, 20; 16, 33; 1 Th 3, 
3: 2 Tm 3, 12.— cf. cp. 9, 
165) MC-%, 13, 14: L0.325°28; 
29; Rm 8, 17; Ph a. 2052 


hes sr 2 Peo: 225° 29Ft 
5, 10; Ap I, 9. 
get. Tt. i55.. KVicCD.ckl,i3e- 


$ Cp. 20,. 32) 

tcp. 15, 40. — cf. cp. 13, 3. 

“cp, 15, 4. — cf. cp. 15, 3, 
£2295, TO. 

MOL. CD. 1. 184° 13, 46,47. 


x cf. 1 Cor 16, 9; 2 Cor 2, 12; 
Col 4, 3; AD 3, 
avr. 24. top; 1s" 3S; 


b.vr. 3,.22, 23, 36, 40. —_vV. 


Gal 5, 2. — cf. 1 Cor 


ENE. §% 
7, 18; Gal 2, 11; 14. 
a SP 6) 45 LY Ia 3: 
Cscl VF, 7s 
f} Gal 2, 1, 2. — cf. cp. 21, 17. 


gvr. 4, 6, 22, 23; cp. 16, 4. 
— v. cp. 5, 12. 

y Feo) o Paek ae Lo peak & ee 1 

#cf. cp. ra 15; 21, 5; Rm 15, 
24 etre tO; Os Bi 14-2 Or 
I, 16. — cf. cp. 17, 15. 

f ChANT 4; 9125 Tt Cp ..24,-20; 

5-20) LL. in fr. 2p. D. 2 0 


Mm Ch..Cps0, 7. [Psch. 

ncp. 5, 17. — cf. cp. 26, 5. 

ocp. 10, 

pct. Eph-1, 13; Col, 1, § 

@cp. I, 24; 6, 6; 13, 3. —V 

rcp. 14, 3. [1 Rg 16, 7 

$cCp. 10, 47; II, 15, 17. —V 
vr, 28; Gal 3, 2 

f cp. 10,047; ‘Rm 3; 22% 


“CD. 10, 43; naa Poe 33. — cf. 
vet. .2.Cor 7, t=: Gal.3,:22, 24. 
x Ps 105, 14. — cf. cp. 5, 9: 
y cf. vr. 28. [x Cor 10, a. 
z Mt 23, 4; Gal 5,1. — cf. Mt 
a Rm 3, 24; 5,15. [11, 28-30. 
b cf. cp. 16, 31; Gal 2, 16; Eph 
G Cpa 12%..27- [a3 8s. Lt 257%. 
d Jo t, 40-42; 2 Pt 1, 1. 
év. vr. 7-9. 
j cf. cp. 18,2103) Dt re 6; Is 
43, 21; R 26. 


16, 17 m 9;{ 02,32. 
ee Cpe 755975185 55,26. 
Nm 6, 27; Is 4, 1; 63, 19; 65, 


1; Jr 14,9; Dnog, 19; Jc2, 7. 
19, 20] vr. 28, 29; cp. 21, 25. 
20] * cf. profess. fid. Orientals- 

bus ab Urb. VIII praescriptam. 
i Sap. 14, 27; Ez 4, 13, 14; Dn 

1, 8; Ml 1, 7, 12.—cf. vr. 29. 
it. Cor.10; +7,.8:,, Apor27 84, 

2 I 


o.—v or 6, 18 
icf. Gn 9, 4; Lv 3, 17; 17, 
10-16. 14, 15 
mcp. 13, 15. — cf. 2 Cor 3, 
WNT 525516; O.VtS'47, 533: 
? Cl.cp. 1223 
qvr, 40. —- v. t Pt 5, 12 
rvr. 1. — cf. Gal 2, 4; 5, 12; 


stoalss.: 72) 54 200: LT to1, 2710. 

ch cpi 614: 

“CD. 9, 23-25; 14, ro. — cf. 
Cp. 20, 24; 21, 13; Rm 16, 4; 
2 Cor 4, 11; 1 Jo 3, 16. 

28, 29] Vv. vr. 19, 20. 

pel. “Cpt: §,° 32: 3 Jo: 86, 42357 2 
Cor 7, 40. : 

Chow. 1107) Mt 24b-c8 





— 1043 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
15, 29 — 16, 22 


B) Alterum Pauli Ap. iter (15, 36-18, 22). Barnaba et Marco in Cyprum profici- 
scentibus, Paulus, comitante Sila et adsumpto quoque Timotheo, fundatas 
ecclesias visitat (36-16, 5), atque visione admonitus Philippos pergit (6-15) 








yvcp. 21, 25; I Cor TS ee eae 
TOs, 10,1195 BDaees 14, 20. 
Z CDs: 235: 30; 2, ear eh, 2k. 


@ CP. LE, 273). 35 Be 


bcf. Gn 26, 29; Heb 11, 31. 
— cf, x Cor: 16,. 11. 


Cel, ep.''13; °F. 


dvr. 4%. — cf. cp. 13. 4, 13, 
14, 51; 14, 6, 24, 25. 

ecf. 1 Th 35'S. 

er ‘e 12, 25. — cf. a 4, 


13 
Act: Clie: 10; 2 Tm 4, 11. 
rept + 1 £2. 14, 25. 
kvr. 11. — cf. cp. 244,°2 


Cor 1, 12. — V. Ro! 16, 20. 


oe 10, 5. — cf. Le 22, 32; 
pat 
ain. Wri 27-0,.'23;, 


acp. 1, 14; at 33 Ry) 
Rm 16, or ‘2 73 

Ph 2, 19-22; Col 1,°%: 
25.2 ; : Tm a. 
33. 2 Tm 1, rt Heb 13) 723. 


al. 3,3. 

ect, x Cor..7,)'18; 

S Est 4, 3. — cf. cp. 17, 7. — 
We Gp 8S, a % 39. 
cp. 15, 41. Acf. cp. 2, 47. 

fp. 18, 23. — cf. Gal r Tis 

Dn 10, x8. 

] * cf. Catech. R. Aae-o 
Rm MAD TR ie ol i 
r Pt’ oe y a 

mcp. 20, 5, 6; 2 Cor 2, 12; 
2 Tm 4, 13 

ncf. cp. 11, 5; 18; 9; 26, 16; 
2 Cor 12, 1 sqq. 

O Vr. II-17; cp. 20, 5-8; 21, I- 
18; 27, 1-28, 16. — cf. Col. 


4, 14. 
pcp. 21, I. 
¢ CD. 26, 62° PH Yr x°Th3;.2. 
Aik wr. Ft: 
Sci. Cp. 13, 14. 
cfh.:x Es 8, 25,275 "Ps 136, 1 
ucp. 18, 7.—cf. cp. 13, 16, 26. 
v2 Mc 1, 4. — cf. Le 24, 45; 
Jb 33, 16. 
w vr. 31, 33. — cf. cp. rz, 14. 


xcf. Mt 10, 12. 
y cf. Gn 19, 3; Le 24, 29. 
ect. vr.. ¥3. 


aLyv 20, 27; 1 Rg 28, 7. 
of 5 19 
‘¢ Mr TG2A, 34516 125. 529% 
d n 3 2 
ev. cp. 9 
S cf. Mr 16, 17 


cf. cp. 17, 6-8; 21, 30; Jc 2, 

6. — x Mt 10, 18, 

in 39,6: 24.°5.)-+-'tf. <3 Re 
x8y 17: je 3b, cRt HAM Y: 30 
eo 16 


He ob ae ea 3, $. 
Rk cp. 22, 25. — cf. 2 Cor 6, §; 
LL, AS-28> E L ee 





haec necessaria: 29 ut “abstineatis vos ab Yimmolatis simulacrorum 
et sanguine et suffocato et fornicatione, a quibus custodientes vos 
bene agetis. *Valete. 

30 Illi ergo dimissi descenderunt Antiochiam et, congregata mul- 
titudine, tradiderunt epistulam. 31 Quam cum legissent, gavisi sunt 
super consolatione. 32 Iudas autem et Silas et ipsi, cum essent 
phetae, verbo plurimo consolati sunt fratres et confirmaverunt. Pa- 
cto autem ibi aliquanto tempore, dimissi sunt “cum pace a fratribus 
ad eos qui miserant illos. %4Visum est autem Silae ibi remanere; 
Iudas autem solus abiit Ierusalem. 35 °Paulus autem et Barnabas de- 
morabantur Antiochiae docentes et evangelizantes cum aliis pluribus 
verbum Domini. 

36 Post aliquot autem dies dixit ad Barnabam Paulus: Reverten- 
tes visitemus fratres r universas civitates, in quibus praedicavi- 
mus verbum Domini, ene se habeant. 37 Barnabas autem vole- 
bat secum adsumere et /Ioannem, qui cognominabatur Marcus. 38Pau- 
lus autem rogabat eum, ut %qui discessisset ab eis de Pamphylia et 
non isset cum eis in opus, Mon debere recipi. 39 Facta est autem 
dissensio, ita ut discederent ab invicem: et Barnabas quidem, adsum- 
pto fMarco, navigaret Cyprum; 4° Paulus vero, electo ‘Sila, profe- 
ctus est, jtraditus *gratiae Dei a fratribus. 41 ¢@Perambulabat autem 
Syriam et Ciliciam ‘confirmans ecclesias, praecipiens custodire prae- 
cepta “apostolorum et seniorum. 

Pervenit autem Derben et Lystram. Et ecce discipulus quidam 

erat ibi nomine ¢Timotheus, filius °mulieris iudaeae fidelis, patre 
gentili. 2 Huic °testimonium bonum reddebant qui in Lystris oat 
et Iconio fratres. 3 Hunc voluit Paulus secum proficisci et umens 
€circumcidit eum propter Iudaeos qui erant in illis locis; sciebant 
enim omnes quod pater eius erat gentilis. #Cum autem ‘pertransi- 
rent civitates, tradebant eis custodire fdogmata, quae erant decreta 
ab apostolis et senioribus qui erant Ierosolymis. 5 9Et ecclesiae qui- 
dem confirmabantur fide et “abundabant numero cotidie. 

6 iTranseuntes autem Phrygiam et Galatiae regionem /vetati sunt 
a Spiritu sancto loqui verbum Dei in Asia. 7 Cum venissent autem 
in Mysiam, tentabant ire in Bithyniam, et jnon permisit eos Spiri- 
tus Iesu. 8 Cum autem pertransissent Mysiam, descenderunt ™Troa- 
dem, %et “visio per noctem Paulo ostensa est: vir Macedo quidam 
erat stans et deprecans eum et dicens: Transiens in Macedoniam 
adiuva nos. 19Ut autem visum vidit, statim °quaesivimus proficisci 
in Macedoniam, certi facti quod vocasset nos Deus evangelizare eis. 

11 Navigantes autem a Troade ?recto cursu venimus Samothraciam 
et sequenti die Neapolim 12 et inde @Philippos, quae est prima par- 
tis Macedoniae civitas ‘colonia. Eramus autem in hac urbe ‘diebus 
aliquot conferentes. 13 8Die autem sabbatorum egressi sumus foras 
portam ‘iuxta flumen, ubi videbatur oratio esse, et sedentes loque- 
bamur mulieribus, quae convenerant. 14 Et quaedam mulier nomine 
Lydia, purpuraria civitatis Thyatirenorum, “colens Deum, audivit; 
cuius Dominus Yaperuit cor intendere his quae dicebantur a. Paulo. 
15 wCum autem baptizata esset, et domus eius, deprecata est dicens: 
Si iudicastis me fidelem Domino esse, introite in domum meam 
et manete. Et Ycoégit nos. 

16 Factum est autem, euntibus nobis ad *orationem, puellam quan- 
dam habentem “spiritum pythonem obviare nobis, quae °quaestum 
magnum praestabat dominis suis divinando. 17 Haec subsecuta Pau- 
lum et nos ‘clamabat dicens: Isti homines 4servi Dei excelsi sunt, 
qui adnuntiant vobis ¢viam salutis. 18 Hoc autem faciebat multis die- 
bus. Dolens autem Paulus et conversus spiritui dixit: Praecipio tibi 
fin nomine Iesu Christi exire ab ea. Et exiit eadem hora. 

19 9Videntes autem domini eius quia exivit -spes bquaestus eorum, 
apprehendentes Paulum et Silam “perduxerunt in forum ad princi- 
pes 2%et offerentes eos magistratibus dixerunt: Hi homines ‘con- 
turbant civitatem nostram, cum sint ludaei, 21 et jadnuntiant mo- 
rem, quem non licet nobis suscipere neque facere, cum simus *Ro- 
mani. 22 Et cucurrit plebs adversus eos, et magistratus, scissis tu- 





— 1044 — 








ubi, quia daemonium eiecerat, in carcere caesus includitur (16-23). At 
murabiliter liberatus (24-34) et a magistratibus honorifice dimissus (35- 
| 40), Thessalonicam venit (13, 1-4), unde, seditione commota, transmigrat 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
16, 23 —17, 17 











nicis eorum, ‘iusserunt eos virgis caedi. 23 Et, cum multas plagas 
eis imposuissent, miserunt eos in carcerem praecipientes custodi ut 
diligenter custodiret eos. 24 Qui, cum tale praeceptum accepisset, 
misit eos- in interiorem ™"carcerem et pedes evorum strinxit “ligno. 
25 °Media autem nocte Paulus et Silas orantes laudabant Deum et 
audiebant eos qui in custodia erant. 26 Subito vero ?terraemotus fa- 
ctus est magnus, ita ut moverentur fundamenta carceris. Et statim 
Yaperta sunt omnia ostia et universorum ‘vincula soluta sunt. 27Exper- 
- gefactus autem custos carceris et videns ianuas apertas carceris, eva- 
ginato gladio, *volebat se interficere aestimans fugisse vinctos. 28Cla- 
mavit autem Paulus voce magna dicens: Nihil tibi mali feceris: 
universi enim hic sumus. 29 Petitogue lumine, introgressus est et 
tremefactus ‘procidit Paulo et Silae ad pedes. 3%et producens eos 
foras ait: Domini, “quid me oportet facere, ut salvus fiam? 31 At illi 
dixerunt: “Crede in Dominum Iesum et “salvus eris tu et domus 
tua. 32 Et locuti sunt ei verbum Domini cum omnibus qui erant in 
_domo eius. 33 Et tollens eos 9in illa hora noctis lavit plagas eorum 
et *baptizatus est ipse et omnis domus eius continuo. 34 Cumque 
perduxisset eos in domum suam, Yapposuit eis mensam et “laetatus 
est cum omni domo sua credéns Deo. 

35 Et, cum dies factus esset, miserunt magistratus lictores dicen- 
tes: Dimitte homines illos. 36 Nuntiavit autem custos carceris verba 
haec Paulo: Quia miserunt magistratus ut dimittamini; nunc igitur 
exeuntes ite in pace. 37 Paulus autem dixit eis: Caesos nos publice 
Zindemnatos, homines romanos, miserunt in carcerem et nunc oc- 
culte nos eiciunt? Non ita, sed veniant 38 et ipsi nos eiciant. Nun- 
tiaverunt autem magistratibus lictores verba haec. Timueruntque, 
audito quod Romani essent, 39 et venientes °deprecati sunt eos et 
educentes rogabant ut egrederentur de urbe. 4 Exeuntes autem de 
carcere introierunt ad °Lydiam et, visis fratribus, consolati sunt eos 
et profecti sunt. 

17 Cum autem perambulassent Amphipolim et Apolloniam, vene- 

runt “Thessalonicam, ubi erat synagoga Iudaeorum. 2 Secun- 
dum consuetudinem autem Paulus introivit ad eos et per sabbata 
tria disserebat eis de °Scripturis 3¢adaperiens et insinuans quia 
Christum “oportuit pati et resurgere a mortuis, et quia hic est Iesus 
Christus, quem ego adnuntio vobis. 4 Et /quidam ex eis crediderunt 
et adiuncti sunt Paulo et Silae, et de %colentibus gentilibusque “mul- 
titudo magna, et mulieres nobiles non paucae. 5‘Zelantes autem 
jtudaei adsumentesque ‘de vulgo viros quosdam malos et, turba 
facta, concitaverunt civitatem; et adsistentes domui “Iasonis quae- 
rebant eos producere in populum. Et, cum non invenissent eos, 
~trahebant Iasonem -et quosdam fratres ad principes civitatis cla- 
mantes: Quoniam hi, °qui urbem concitant, et huc venerunt, 7 quos 
suscepit Iason; et hi omnes ?contra decreta Caesaris faciunt regem 
alium dicentes esse, Iesum. 8 Concitaverunt autem plebem et prin- 
cipes civitatis audientes haec. 9% Et, accepta satisfactione a Iasone 
et a ceteris, dimiserunt eos. ” 

19 ¢Fratres vero confestim per noctem dimiserunt Paulum et Si- 
lam in *Beroeam; qui, “cum venissent, in synagogam Iudaeorum in- 
troierunt. 11 Hi autem erant nobiliores eorum qui sunt Thessalo- 
nicae, qui susceperunt verbum cum omni aviditate ‘cotidie scrutan- 
tes Scripturas, ‘si haec ita se haberent. 12 Et *multi quidem credi- 
derunt ex eis et mulierum gentilium honestarum et viri non pauci. 
13 Cum autem cognovissent in Thessalonica Iudaei quia et Beroeae 
praedicatum est a Paulo “verbum Dei, venerunt et illuc commoventes 
et Yturbantes multitudinem. 14 9Statimque tunc Paulum dimiserunt 
fratres, ut iret usque ad mare; “Silas autem et YTimotheus reman- 
serunt ibi. 15 7Qui autem deducebant Paulum perduxerunt eum usque 
@Athenas, et, accepto mandato ab eo ad Silam et Timotheum, ut 
quam celeriter °venirent ad illum, profecti sunt. 

16 Paulus autem, cum Athenis eos exspectaret, incitabatur spiri- 
tus eius in ipso videns Cidololatriae deditam civitatem. 17 ¢4Disputabat 
igitur in synagoga cum Iudaeis et 9colentibus et in foro per omnes 





bck, Lc 212989) 


mcf. Jr 20. 2. 

nef 2 Rg 3, 34; Ecli 21, 22. 
ocf. Jb 35, 10; Ps 41, 9. 
bef. Mt 28, 2. 

qci. cp. 5, 19; 12, 10, 

ref. cp. 12, 7. 


scf. cp. 12, 19; 27, 42; 3 Reg 
20, 39. 


tcp. 10, 25. 
“ep. 2537: 292. 109 ‘Let 3‘fo, 


12, 14. — cf. Jo 6, 28, 29. 
vv. Mr 16, 16. 
#vre-15..— ch, cp. 8-125. 21; 

14. 

y Ps 23,5. 
2 PS. "9, »ES3 9802 Ts. 82s sug 

Le 1. 47;'1 Pt 6, 8. — cf. 

epi .2,- 40: 


Sel. OY. 22125," 20; 


b cf. Mt. 8, 34. 


C vr. 14. 


acp. 20, 4; Ph 4, 16; 1 Thi, 
$22 Toh etc. 

13, 5; 18, 4, 19; 19, 8. 

; et e 4, 16. 

é che cps 835: 

ach: Le 24;., 323,46. 

2] Ant. in fr. 3 Rogat. 

etic 24,405 Jo 20, 9. 

feel. of 2, 1, 


b cp. 


2. — V. cp. 


14, 4. 

gcp. 16, 11: 18, 7. — cf. ep. 
¥3,:%0, 426. 

Avr. 12. — cf. cp. 13, 50. 

é cf. cp. 13, 45; 26, 9-11; Gal 


I, 14. 
jz Th 2, 14-16. — v. cp. 13, 


oO. 
re? Jd:0, 43-11. 33.2, Parer3.7s 
mRm 16, 21 (?). 


0 19, 12, 15 
avr. 14. — Ci. Cp. 14, 

Mt ro, 23 
rcp. 20, 4 


scf. Is 34, 16: Jo 5, 39. 
tcp. 7, 1; 24, 9. 


yep. 16, 1. 

zcf. cp. 15, 3. 

az Th 3, 1. — cf. cp. 18, ©. 

bcp. 18, 5. 

ccf. Is 2, 8; Jr 2, 28. 

dv. cp. 13, 5. — cf. cp. 9, 12, 
29. 





un BES 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
17, 18 — 18,.27 


Beroeam (5-10) et postea Athenas (11-15). Quia vero in synagoga et in Areo- 
pago Ditum praedicans (16-31) vix nullum conversionum fructum obtinuit 


-Corinthum pergit (32-34) et ludaeis primum, postea, his adversantibus, 








ecl..2¢ Cor 45 Test 3% 

tS: 3X), 322) CO 4P.2 585, 942s 
— cf. 1 Cor 15, 12. 

gvr. 22. — cf. vr, 24. 

hk Mr 1, 27. —— ih: ries Ti 
Jo 7, 16; Heb 13. 

22-34] L. in fs. ss. Sean. R. 
et Eleuth. Mm 

22-18, 4] LL. in fr.3 ~. D 2D. 


icf. cp. 25, 19. [Psch. 
h a 113, 4 (bis); 1 Th, 9. 
f, ‘JO’ 4... 22): 3 Cor 35)" 34 
ke 5. 18 Wie 14, 15 
m Mt-11, 25. — cf. Dt 10, 143 
S 113, 16. [3 Rg 8, 27 
ncp. 7, 4: Mr 14, 58. —c 
o Ps 15, 2; 49, 9-12. — cf. 1 
Par 29, X45 16% Jb’ 29; fa 
Cc 14, 
p1 Tm 6, I’ $396 1, 18,) 27s 


Gn 2, 7; "33, 4. —— cf. Jb 
, Ec Re B° Oe LEE. 


rv. Gn 3, ba "M1 2, 
s Gn 11, 8; Le ar. rine 
t cf. Jb 12, 23% 5. 
glia 3 p ght 17. 


ot 74, 

v cf. cp. 15, 1 

27] * Catech, R Fa ciag. 

x ef, } 23; 3,8 9; Le 24, 39. 

y cf. Dt 4, Ps 144, 28; Jr 
23, 23, tat — Vv. cp. 34, 17. 

zs Jb 12, 10; Dn §, 25 Le <0, 
38. —~ cf. Sap. 27 t0° Rm 6, 
“ef 14, 8; eb 2, 11. 

a cf. 1 Cor ro o>. Et F. X87 

écf. Heb 1 

cls 40, 3. he 25; 46, 5. — 
cf. me i 26; Sap 13, 10; 


Rm 
291 ch. Catech R. IV o, 78. 


Eph 4, 18; x Pt:1,..14. — cf, 


ditt. M %, .2s* a, Cor .4; 

f cp.26; 20; Mr6, 12; Qn fee 47. 
g Ps 9, 9; 95, 10, 13; 97, 93 I 
Pt 2..33) — cf, Rm 3, 6. 

h Jo 5, 22, 27. 

3-V. CD, 2, 24. jcf. vr. 18. 

lcf. cp. 2, 13; 26, 8. 

m Cp. 24, 2s, mcf. vr. 19, 22, 

avr. 18, 26; Rm 16, 3; 1 Cor 
16, 19; 2 "Tm 4, 19. 


bcp. 11, 28. 

CCP. 20, 34; 1 at 4; 323-9; 
S< 2. Cor 22-9 Ke 13; I 
Tha, 9: 2 Th 3 3, 8, 9. 


dcp. 17, 17.—V. cp. 13, 5, 4. 
ecp. 17, 153 1 Th 3, 6. 

f cp. 20, 21. — cf. vr. 28; cp. 
r* - 13, 45. Lo, 8. 
cf. cp. 13, 51; Mt ro, 14. 

i Ez 18, 13; b h6 at 2Rgr, 

16; Mt 27, 25. 
kv. cp. er 


Ft, CD. t; gas Col 4, 11. 

mcp. 16, 14, 

mirrCor 1 :240 Fees Spskgces: 

o Mr 5, 22: Le 13, 14. — cf vr. 

PN. CPs TI,5 FA. £ 

gq cp, 27, 23, 24. — cf. Js 1, 5, 
6; Jr ; Mt 28, 20. — 2 
i a 

r cf. Le 21, a ” a ge 

$:0b,.cp. 0, a 

tvr. 27; Rm 16, 5; 

“uv. CP. 13, 50 

i 16, 19. — cf. Mr 13, 9. 

wcp. 23, 29; #5, 19. — cf. 1 

G5, 432 Tet a) re 


x vr. Bit — cf. Jo 18, 31, 
y 1 Cor i, 1. 


2-Cor rir: 





dies ad eos qui aderant. 18 Quidam autem Epicurei et Stoici philo- 
sophi disserebant cum eo, et quidam dicebant: Quid vult %semini- 
verbius hic dicere? Alii vero: Novorum daemoniorum videtur ad- 
nuntiator esse; quia /Iesum et resurrectionem adnuntiabat eis. 19 Et 
apprehensum eum ad %Areopagum duxerunt dicentes: Possumus 
scire quae est “haec nova, quae a te dicitur, doctrina? 20 Nova enim 
quaedam infers auribus nostris; volumus ergo scire quidnam velint — 
haec esse. 21 Athenienses autem omnes et advenae hospites ad nihil 
aliud vacabant nisi aut dicere aut audire aliquid novi. 

22 Stans autem Paulus in medio 9Areopagi ait: Viri Athenienses, 
per omnia quasi ‘superstitiosiores vos video. 23 Praeteriens enim et 
videns jJsimulacra vestra inveni et aram, in qua scriptum erat: 
hAIGNOTO DEO. Quod ergo ignorantes colitis, hoc ego adnuntio 
vobis. 24 Deus, ‘qui fecit mundum et omnia quae in eo sunt, hic, 
caeli et terrae ™cum sit Dominus, non in “manufactis templis habi- 
tat 25nec manibus humanis colitur °indigens aliquo, ?cum ipse det 
omnibus @vitam et inspirationem et omnia; 26 *fecitque ex uno omne 
genus hominum inhabitare *super universam faciem terrae ‘definiens 
statuta tempora et “terminos habitationis eorum, 27 Yquaerere Deum, 
si forte “attrectent eum aut inveniant, Yquamvis non longe sit ab 
unoquoque nostrum. 28 2In ipso enim vivimus et movemur et sumus; 
Gsicut et quidam vestrorum poétarum dixerunt: ’Ipsius enim et 
genus sumus’. 29 Genus ergo cum simus Dei, “non debemus aesti- 
mare auro aut argento aut lapidi sculpturae artis et cogitationis ho- 
minis divinum esse simile. 36 Et @tempora quidem huius ignorantiae 
despiciens Deus “nunc fJadnuntiat hominibus, ut omnes ubique pae- 
nitentiam agant; leo quod statuit diem, in quo iudicaturus est 
orbem in aequitate, in viro in quo statuit, fidem praebens omnibus, 
tsuscitans eum a mortuis. 

32Cum audisserit autem Jresurrectionem mortuorum, 
quidem irridebant, quidam vero dixerunt: “Audiemus te de hoc 
iterum. 33 Sic Paulus exivit de medio eorum. 34 Quidam vero viri 
adhaerentes ei crediderunt; in quibus et Dionysius “Areopagita et 
mulier nomine Damaris et alii cum eis. 

] Post haec egressus ab Athenis venit Corinthum; 2 et inveniens 

quendam Iudaeum nomine “Aquilam, Ponticum genere, qui nu- 
per venerat-ab Italia, et ?Priscillam uxorem eius (eo quod praece- 
pisset Claudius discedere omnes Iudaeos a Roma), accessit ad eos 
3et, quia eiusdem erat artis, manebat apud eos et °operabatur: erant 
autem scenofactoriae artis. 4 Et ddisputabat in synagoga per omne 
pebpatus interponens nomen Domini Iesu suadebatque ludaeis et 

raecis 

5e¢Cum venissent autem de Macedonia Silas et Timotheus, in- 
stabat verbo Paulus /testificans Iudaeis esse Christum Iesum. 6 9Con- 
tradicentibus autem eis et blasphemantibus, "excutiens vestimenta 
sua dixit ad eos: ‘Sanguis vester super caput vestrum: Jmundus ego 
ex hoc ad gentes vadam. 7Et ‘migrans inde, intravit in domum 
cuiusdam nomine Titi ‘Iusti, ™colentis Deum, cuius domus erat co- 
niuncta synagogae. 8&*"Crispus autem 9°archisynagogus credidit Do- 
mino ?cum omni domo sua et multi Corinthiorum audientes crede- 
bant et baptizabantur. 9% @Dixit autem Dominus nocte per visionem 
Paulo: Noli timere, sed loquere et ne taceas; 1 propter quod Yego 
sum tecum, et "nemo apponetur tibi ut noceat te, quoniam populus 
est mihi multus in hac civitate. 11 Sedit autem ibi annum et sex 
menses docens apud eos verbum Dei. 

12 Gallione autem ¢proconsule ‘Achaiae, insurrexerunt uno animo 
Iudaei in Paulum et Yadduxerunt eum ad tribunal 13 dicentes: Quia 
contra legem hic persuadet hominibus colere Deum. 14 Incipiente 
autem Paulo aperire os, dixit Gallio ad Iudaeos: Si quidem esset 
iniquum aliquid aut facinus pessimum, o viri “Iudaei, recte vos su- 
stinerem. 15 Si vero quaestiones sunt de verbo et nominibus et 
®lege vestra, vos ipsi videritis: iudex ego horum nolo esse. 16 Et mi- 
navit eos a tribunali. 17 Apprehendentes autem omnes YSosthenem 


Iquidam 





— 1046 — 








ethnicis evangelium adnuntiat (18, 1-17) usque dum per Ephesum et le- 
rusalem Antiochiam redeat (18-22). 
C) Tertium Pauli Ap. iter (18, 23-20. 15). Visitatis Asiae ecclesiis, Ephesum, 








°principem synagogae percutiebant eum ante tribunal, et nihil eo- 
rum Gallioni curae erat. 

18 Paulus vero, cum adhuc sustinuisset dies multos, fratribus va- 
lefaciens navigavit in Syriam (et cum eo Priscilla et Aquila), qui sibi 
“totonderat 4in Cenchris caput; habebat enim *votum. 19 Devenitque 
'Ephesum et illos ibi reliquit; ‘ipse vero ingressus synagogam di- 
sputabat cum “Iudaeis. 29 Rogantibus autem eis ut ampliori tempore 
maneret non consensit, 21 sed valefaciens et dicens: Iterum revertar 
ad vos, “Deo volente, profectus est ab Epheso. 22 Et descendens 
Caesaream “ascendit et salutavit ecclesiam et descendit Antiochiam. 

23 Et facto ibi aliquanto tempore, profectus est: perambulans ex 
gedine fgalaticam regionem et Phrygiam Yconfirmans omnes disci- 
pulos. 

24 Judaeus autem quidam “Apollo nomine, Alexandrinus genere, 
vir eloquens, devenit Ephesum ‘potens in Scripturis. 25 Hic erat 
Jedoctus ‘viam Domini et “fervens spiritu loquebatur et docebat 
diligenter ea quae sunt Iesu sciens tantum “baptisma Ioannis.. 26 Hic 
ergo coepit °fiducialiter agere in synagoga. Quem cum audissent, 
Priscilla et Aquila adsumpserunt eum et diligentius exposuerunt ei 
lyiam Domini. 27 Cum autem vellet ire ‘Achaiam, exhortati fratres 
Pscripserunt discipulis ut susciperent eum. Qui cum venisset, %con- 
tulit multum his qui crediderant. 28 Vehementer enim Iudaeos re- 
vincebat publice ostendens per Scripturas “esse Christum Iesum. 

i Factum est autem, cum “Apollo esset Corinthi, ut Paulus, Ype- 

ragratis superioribus partibus, veniret Ephesum et inveniret 
quosdam discipulos 2 dixitque ad eos: °Si Spiritum sanctum acce- 
pistis credentes? At illi dixerunt ad eum: Sed %neque si Spiritus 
sanctus est audivimus. 3 TIlle vero ait: In quo ergo baptizati estis? 
Qui dixerunt: In “Ioannis baptismate. 4 Dixit autem Paulus: /Ioan- 
nes baptizavit baptismo paenitentiae populum, dicens Yin eum qui 
venturus esset post ipsum ut crederent, hoc est in Iesum. 5 His 
auditis, *baptizati sunt in nomine Domini Iesu. 6 Et, cum ‘impo- 
suisset illis manus Paulus, /venit Spiritus sanctus super eos ,et ‘lo- 
quebantur linguis et ™prophetabant. 7 Erant autem omnes viri fere 
duodecim. 

8”"Introgressus autem synagogam 2°cum fiducia loquebatur per 
tres menses disputans et suadens ?de regno Dei. 9%Cum autem qui- 
dam indurarentur et non crederent maledicentes tviam Domini co- 
ram multitudine, *discedens ab eis segregavit discipulos cotidie di- 
sputans in schola Tyranni cuiusdam. 1° Hoc autem factum est per 
‘biennium ita ut “omnes qui habitabant in “Asia audirent verbum 
Domini, Iudaei atque gentiles. 

11 “Virtutesque non quaslibet faciebat Deus per manum Pauli, 
12 ita ut etiam Ysuper languidos deferrentur a corpore eius “sudaria 
et semicinctia, et recedebant ab eis languores, et spiritus nequam 
egrediebantur. 13 Tentaverunt autem quidam et de “circumeuntibus 
Iudaeis Yexorcistis “invocare super eos, qui habebant spiritus malos, 
nomen Domini Iesu dicentes: 4Adiuro vos per Iesum, quem Paulus 
praedicat. 14 Erant autem quidam Iudaei, Scevae principis sacerdo- 
tum septem filii, qui hoc faciebant. 15 Respondens autem spiritus 
nequam dixit eis: “Iesum novi et Paulum scio, vos autem qui estis? 
16 Et insiliens in eos homo, in quo erat daemonium pessimum, et 
dominatus amborum invaluit contra eos, ita ut ‘nudi et vulnerati 
effugerent de domo illa. 17 Hoc autem notum factum est omnibus 
Iudaeis atque gentilibus, qui habitabant Ephesi; et 9cecidit. timor 
super omnes illos, et "magnificabatur nomen Domini Iesu. 18 Mul- 
tique credentium veniebant ‘confitentes et adnuntiantes actus suos. 
19 Multi autem ex eis, qui fuerant curiosa sectati, contulerunt libros 
et combusserunt coram omnibus et, computatis pretiis illorum, in- 
venerunt pecuniam denariorum quinquaginta milium. 2° Ita Jfortiter 
crescebat verbum Dei et confirmabatur. 

21 His autem expletis, proposuit Paulus in Spiritu, ‘transita Ma- 
cedonia et Achaia, “ire Ierosolymam dicens: Quoniam, postquam 
fuero ibi, ”oportet me et Romam videre. 22 Mittens autem in Ma- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
18, 18 — 19, 22 








Zcp. 21, 23. 24. — cf. Nm 6, 
9, 18. 

aRm 16, 1. 

bcp. 19; 1; 20, 16, 17; 1 Cor 
15, 32; 16, 8; Eph 1, 1; I 
Tm. 1; '32"2- Tn: 1; 18;° Ap 2, 


SCD; Id, 25° 23, -15. 


2 
m Rm 12, 11. — cf. Ap 3, 15. 
ecw: a6: 


pcf.2:'Gor 3;.1; Colk-4,+10. 

¢ 12Cor-35 

VP. §3. CD. 17,325 cfh.cp. 
9, 22. 


av. cp. 18. 24. 
1-8] L. in vg. Pnt. 


bic T8935: 

ech: cp. (11, 365.0173 

act: cp: 8; 16; Je:7, 39. 
ecp. 18, 25. — cf. Heb 6, 2. 


—v. cp. 13. 24, 25. 
pep... 13, 24: Mt: 33718. 
g jo 1, 7. 


fe NEEDS Bi 25, EO. 
av. cp. 8, 17. 


*V.-CD.. 9, 2. [Cor 
es 18, 7. — cf. 2 Cor 6, 17; 
t..3;5 30; rrsi"2' Jo: 10: 

ci. vt, 83 cp. 20, 3x. 

uct. 2 Tmt, £5. 

vcp. 6, 9; 20, 4, 16, 18; 1 Cor 
162190372 Cor 1; 83 -4-PE, 
1; Aps.1524,. 11; 

OVE Cpe 14.33 

ycf. cp. 5, 15; Mr 5, 28; 16, 


17. 
s'Le it9, 207 Jo 11; °44320;°95 


a cf. Mt.23,. 25: 

bal; Mtr2. 29; 

ccf. Mr 9, 37. — v. cp. 16, 18. 
d cf. Mt 26, 63; Mr 5, 7. 

¢ Mr 1, 24, 54; Le 4 


» 41. — V. 
AG -2%. 0: 
WeCle- Be WIC treks 
gD. 5, 5, II. 
cp. 10, 46. — cf. 2 Thy, 12. 
18] Ant.infs. s, Vince. a. (pr.). 
+ Ch. eg 3,60; Rin 14,027 Jc 
5, 16. 


j cp. 6, 7 3:-14;2245: £4, 49. 

tr Cor:16, §3:=cf; cp: 20, f, 2° 

MCD. 205 36; 32> Rmcrs.-25" 
2 Cor 1, 16.--cf. 1 Cor 16, 4. 

nRmis 24, 28. — cf. cp. 23, 
11; Rm ft, 13. 





— 1047 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
19, 23 — 20, 16 


unde Apollo Corinthum profectus erat (23-28), Paulus perveniens evan- 
gelium late diffundit (19, 1-20), totque gentiles convertit, ut argentai ius 
quidam videns suum idolorum commercium tabescere seditionem conci- 








oe Ay Fe2 FM) Fy 8834) Tes 
13, riche VF. 29; Cp. 13, 56 

py. = 16, 

q Rm 3. 23 (5; 2 Tm 4, 20(?), 

ry 1 Cor 16, 

s cf, 2 Cor 1, $ (?). 

tcf. cp. 16, 16, 19. 


ucf. Jo 3, 26; 16, 48; 12 19. 
v Dt 4, 28 etc. —cf. cp. 17, 29. 


xcfi. cp. 8, ro. 


y cf. cp. 21, 30, 
S Cp. 20, $. 


a2 Cor 8, 19. — cf. vr. 22; cp. 
20, 34. 


b cf. cp. 21, 34, 


¢cl. GD, 82, a7. 


d cf. 3 Rg 18, 26; Mt 6, 7. 


ecp 14, 1x2 
ivr. 29. 

g Rm 2, 22. — cf. cp. 21, 28. 
ACE CO! 1360.74 8BS Eat 

tol * ch; Coteck. Ri 1 to,.2, 


29. Cp. FO. ay 


b cf. vr, 19; cp. 13, 50. 


c Rm 16, 21 (?), — cf. cp. 17, 
10-12, 

2 CD. 19;.29: OF. 2. 

Ch Gs “Tas 05 we de 


” Ex 02; Td. “ES: 


3 15. 
n1 Cor 16, 2. — cf. Mr 16, 9; 
Jo 20, 19; Ap 1, 10. 
Oo Vr. 13; * Cor ro, 16. 


cp... 46. 
7] Catech: R. Ill 4, 7. 
p cf. cp 9, 3% 39. 
act. 4 2. 
rcf. 3 Rg ts ar° 
sch, M& go, Gages". 


mcp. 12, 3; 


4 Rg 4, 34. 





cedoniam duos ex °ministrantibus sibi, ?Timotheum et %Erastum, 
ipse ‘remansit ad tempus in VAsia. 

23 Facta est autem illo tempore *turbatio non-minima de via Do- 
mini. 
sruentess Dianae, ‘praestabat artificibus non modicum quaestum. 

25 Quos convocans et eos qui huiusmodi erant opifices dixit: Viri, 
scitis quia de hoc artificio est nobis adquisitio 26 et videtis et au- 
ditis quia “non solum Ephesi, sed paene totius Asiae Paulus hic 


suadens avertit multam turbam dicens: Quoniam Ynon sunt dii qui 


manibus fiunt. 27 Non solum autem haec _periclitabitur nobis pars 
in redargutionem venire, sed et *magnae Dianae templum in nihi- 
lum reputabitur, sed et destrui incipiet maiestas eius, quam tota Asia 
et orbis colit. 28 His auditis, repleti sunt ira et exclamaverunt dicen- 


tes: “Magna Diana Ephesiorum! 29 Et Yimpleta est civitas confu- 


sione, et impetum fecerunt uno animo in theatrum, rapto Gaio et #Ari- | 


starcho macedonibus ¢comitibus Pauli. ® Paulo autem volente intrare 
in populum, non permiserunt discipuli; 31 quidam autem et de Asiae 
principibus, qui erant amici eius, miserunt ad eum rogantes ne se 
daret in theatrum. 32 %Alii autem aliud clamabant; erat enim eccle- 
sia confusa, et plures nesciebant qua ex causa convenissent. 33 De 
turba autem detraxerunt Alexandrum, propellentibus eum Iudaeis. 
Alexander autem, “manu silentio postulato, volebat reddere rationem 
populo. %4Quem ut cognoverunt Iudaeum esse, vox facta una est 
omnium quasi “per horas duas clamantium: ¢%Magna Diana Ephesio- 
rum! 44 Et, cum sedasset scriba turbas, dixit: Viri ephesii, quis 
enim est hominum qui nesciat Ephesiorum civitatem cultricem esse 
magnae Dianae *lovisque prolis? %6 Cum ergo his contradici non 
possit, oportet vos sedatos esse et nihil temere agere. %7 Adduxi- 
stis enim ‘homines istos neque Jsacrilegos neque blasphemantes 
deam vestram. 38 Quod si Demetrius et qui cum eo sunt artifices ha- 
bent adversus aliquem causam, conventus forenses aguntur, e et hpro- 
consules sunt: accusent invicem. 39 Si quid autem alterius rei quae- 
ritis, in legitima ecclesia poterit absolvi. 49 Nam et periclitamur ar- 
gui seditionis hodiernae, cum nullus obnoxius sit, de quo possimus 
reddere rationem concursus istius. Et, cum haec dixisset, dimisit 
ecclesiam. 
2 Postquam autem cessavit tumultus, vocatis Paulus discipulis, 
et exhortatus eos valedixit et “profectus est ut iret in Macedo- 
niam. 2 Cum autem perambulasset partes illas et exhortatus eos fuis- 
set multo sermone, venit ad Graeciam; 3 ubi, cum fecisset menses 
tres, factae sunt illi "insidiae a Iudaeis navigaturo in Syriam, ha- 
buitque consilium ut reverteretur per Macedoniam. rf Comitatus est 
autem eum ¢Sopater Pyrrhi beroeensis, Thessalonicensium vero @Ari- 
starchus et Secundus, et “Gaius derbeus et /Timotheus, Yasiani vero 
hTychicus et *Trophimus. 5 Hi, cum praecessissent, sustinuerunt 
jnos Troade. 6 Nos vero navigavimus post "dies azymorum a Phi- 
lippis et venimus ad eos Troadem‘in diebus quinque, ubi demorati 
sumus diebus septem. 

7™Una autem sabbati, cum convenissemus °ad frangendum pa- 
nem, Paulus disputabat cum eis aera in crastinum protraxit- 
que sermonem usque in mediam noctem. 8 Erant autem lampades 
copiosae in ?cenaculo ubi eramus congregati. 9 Sedens autem quidam 
adulescens nomine Eutychus super fenestram, cum mergeretur somno 
gravi, disputante diu Paulo, ductus somno Ycecidit de tertio cenaculo 
deorsum et sublatus est mortuus. 1®Ad quem cum descendisset 
Paulus, ‘incubuit super eum et complexus dixit: *Nolite turbari, anima 
enim ipsius in ipso est. 11 Ascendens autem °frangensque pancee 
et gustans satisque allocutus usque in lucem sic profectus est. 12 Ad- 
duxerunt autem puerum viventem et consolati sunt non minime. 

13 Nos autem ascendentes navem navigavimus in Asson inde su- 
scepturi Paulum; sic enim disposuerat ipse per terram iter facturus. 
14 Cum autem convenisset nos in Asson, adsumpto eo, venimus Mi 
tylenen. 15 Et inde navigantes sequenti die venimus contra Chium et 
alia applicuimus Samum et sequenti die venimus Miletum. 16 Pro- 


24 Demetrius enim quidam nomine, argentarius faciens aedes 








— 1048 — 


ee ee 











taret (21-29). Idcirco apostolus discedere coactus (30-40) pertransit Mace- 
doniam et Achaiam et lerusalem reversurus (20, I-6), per Troadem, 
ubi Eutychum resuscitat (7-12), venit Miletum ibique, convocatis pre- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
20, 17 — 21, 13 








posuerat enim Paulus transnavigare ‘Ephesum, ne qua mora illi fie- 
ret in Asia; festinabat enim, si possibile sibi esset, ut diem Pente- 
costes “faceret Ierosolymis. ' 

17 A Mileto autem mittens Ephesum vocavit Ymaiores natu eccle- 
siae. 18 Qui cum venissent ad eum et simul essent, dixit eis: Vos 
scitis, 7a prima die qua ingressus sum in Asiam, qualiter vobiscum 
per omne tempus fuerim, 19 Yserviens Domino cum omni humilitate 
et *lacrimis et tentationibus, quae mihi acciderunt ex 4insidiis Iudaeo- 
rum; 29 quomodo °nihil subtraxerim utilium, quominus adnuntiarem 
vobis et “docerem vos publice et per domos 21 %estificans Iudaeis 
atque gentilibus in Deum “paenitentiam et /fidem in Dominum no- 
strum Iesum Christum. 22 Et nunc ecce alligatus ego 9Spiritu vado 
in Ierusalem quae in ea ventura sint mihi ignorans, 23 nisi quod 
4Spiritus sanctus per omnes civitates mihi protestatur dicens quo- 
niam ‘vincula et tribulationes Ierosolymis me manent. 24 /Sed_ nihil 
horum vereor nec facio animam meam pretiosiorem quam me, dum- 
modo *consummem cursum meum et /ministerium verbi, quod ac- 
cepi a Domino Iesu, “%testificari “evangelium gratiae Dei. 25 Et nunc 
ecce ego scio quia “amplius non videbitis faciem meam vos omnes, 
per quos transivi praedicans regnum Dei . 26 Quapropter contestor 
vos hodierna die quia °mundus sum a sanguine omnium. 27 Non 
enim subterfugi quominus adnuntiarem omne ?consilium Dei vobis. 
28 dAttendite vobis et universo ‘gregi, in quo vos ®Spiritus sanctus 
posuit ‘episcopos “regere ecclesiam Dei, quam Vadquisivit sanguine 
suo. 29Ego scio quoniam intrabunt post discessionem meam “lupi 
rapaces in vos non parcentes gregi, 3 et *ex vobis ipsis exsurgent 
viri loquentes perversa, ut abducant discipulos post se. 31 Propter 
quod Yvigilate memoria retinentes quoniam “per triennium nocte et 
die non cessavi Ycum lacrimis *monens unumquemque vestrum. 32 Et 
nunc “commendo vos Deo et “verbo gratiae ipsius, qui potens est 
baedificare et dare “hereditatem in sanctificatis omnibus. 33 ¢Argen- 
tum et aurum aut vestem nullius concupivi, sicut 34 ipsi scitis; €quo- 
niam ad ea, quae mihi opus erant, et his qui mecum sunt, ministra- 
verunt manus istae. 35 Omnia ostendi vobis, quoniam sic ‘laboran- 
tes oportet Ysuscipere infirmos ac meminisse verbi Domini Iesu, quo- 
niam ipse dixit: ’ Beatius est magis dare quam accipere ’. 

36 Et, cum haec dixisset, *positis genibus suis, oravit cum omni- 
bus illis. 37 Magnus autem fletus factus est omnium, et ‘procumben- 
tes super collum Pauli ‘osculabantur eum 38 dolentes maxime in 
verbo quod dixerat, “quoniam amplius faciem eius non essent visuri. 
Et Jdeducebant eum ad navem. 

Cum autem factum esset ut ¢navigaremus abstracti ab eis, recto 

cursu venimus Coum et sequenti die Rhodum et inde Pataram 
2et, cum invenissemus navem transfretantem in °Phoenicen, ascen- 
dentes navigavimus. 3 Cum apparuissemus autem Cypro relinquentes 
eam ad sinistram, navigavimus in Syriam et venimus Tyrum: ibi 
enim navis expositura erat onus. 4 Inventis autém discipulis, man- 
simus ibi diebus septem; qui Paulo dicebant %per Spiritum ne ascen- 
deret Ierosolymam. 5 Et, expletis diebus, profecti ibamus, ¢deducen- 
tibus nos omnibus cum uxoribus et filiis usque foras civitatem; et, 
‘positis genibus in litore, oravimus. 6 Et, cum vale fecissemus in- 
vicem, ascendimus navem; illi autem redierunt Yin sua. 

7 Nos vero, navigatione expleta, a Tyro descendimus Ptolemai- 
dam et, salutatis "fratribus, mansimus die una apud illos. 

8 Alia autem die profecti venimus *Caesaream et intrantes do- 
mum JPhilippi ‘evangelistae, qui erat unus de septem, mansimus 
apud eum. 9% Huic autem erant quattuor filiae virgines ™prophetan- 
tes. 10Et, cum moraremur per dies aliquot, supervenit quidam a 
Iudaea propheta nomine ™Agabus. 11 Is, cum venisset ad nos, °tulit 
zonam Pauli et alligans sibi pedes et manus dixi: ?Haec dicit Spi- 
ritus sanctus: Virum, cuius est zona haec, 9sic alligabunt in Ierusa- 
lem Iudaei et tradent in manus gentium. 12 Quod cum audissemus, 
frogabamus nos et qui loci illius erant, ne ascenderet Ierosolymam. 
13 Tunc respondit Paulus et dixit: *Quid facitis flentes et adfligentes 





Psch. et in cm. M. [11, 30. 
v cf. vr.28; 1 Tm4, 14,— Vv. cp. 
“vr. 31, 34. — cf. cp. 18, 19; 
10; %; 
y Rm 12, 11; Col 3, 24. — ct. 
Eph 4, 2; 1 Th 2, 6, 7. 
sci. vec 3%; F Corts, ae Pil Zz: 
av. vr. 3. (18. 
byrs 277 cl) Jr-26} 2: ze 58. 
Csr. 313 Cor 1,28; 1° Eh aster: 
d vr.24; cp. 18, §5--— cf. cp. 15,.7. 


ecp. 2, 28. — v r 16,...406,; 
§ GD. 24; 24. — of) Cobit; 
be tos473 16). [ro Tar 3224; 
Acp. 21, 4, 11, | 

$CD. 27) 33 Sq. 7 ¥. Cpe az. 3: 
k2°:Tm 4; °7. [Tt 1 2: 
ir Tm 1, 12. — cf. cp. 26, 16; 
MVY. 32. — Vv. Cp. 14, 3. 
Mr, Ph ox, igs: 

25] Ant. in fs. s. Jo Nepom. 
ocp. 18, 


Pcp. 13, 36; Le 7, 30. 
28-39] » Conc. Trid, s. XXIII 
cp. 4.—* Leonis XIII encycl. 
« Immortale Dei». * Catech. 
R. Il 7, 26; Ill 2, 2. — Cp. 
in comm, ss. RR. Pontéf. 
Geil Fm 4, 163-5. Pt-s;i2. 
rvr. 29. — cf. Eph 4, 11. 
cf: eb: 13,525 2. Cor 12; 8-14. 
Benny, Xx 1 Tm 253s TEL 15375 
MCl, Jols7, 16. br Pt 2-55. 


I0.. 12° Col a; 8 
ee Cor ry, 10; 2 Cor tt 8s: 
2 Th. 3). 6509 Tm. 1,-19, 20§ 
2 Tm 2, 17, 18; 1 Jo 2. 18,19. 
y cf. Ph 3, 18; Heb: 13, 17. 
3 cf. cp. 19, 8, 10. 


a@cp. 14, 23. 

Oct. Col 2;.7;° “Eel: : Pt 177k 

ccp. 27, 18; Eph 1, 14, 18. — 

ax Cor:9;-32° 2. Cor: 7, 2:31; 
9; 12, 17. — cf. 1 Rg 12, 3; 
Mf, to,,.8;;..% Th ‘2, .s; 

ev. cp. 18, 3. fEph 4, 28. 

4 Pie Sy 4. 

Ricl...cp..,7, 90% 2%, 54 

icf. Gn 46, 29; Le 15, 20; Rm 
18, 16; r Pt 5, 14. 

fCieCp: 1S, 3: 2igas. 

acts Cps'16,;202. 6'cp. 16; Tr: 

,OR- MC: 10: 5ts) Mr 9 26. 

@NY,211% -cp?-20;23; 

- 18, 3; 20, 38. 

f cp. 20, 36. 

§ Jo 16, 32; 19, 27. 

pV. CD. I, 15S. icp. 8, 40. 

jcp. 7, §; 8, § sqq. 

lEph 4, 11; 2 Tm 4) 5. 

m Ch ‘eps 2,217,: 18; Le +2, 36: 
1 Cor 11, §. — v. cp. 13, I. 

MED: TT, 28; 

ocf. 1 Rg 15, 27, 28; 3 Rg rr, 
40: Is 20, 32° Jr“r3)t:¥-r0e 

2Y. Cp. 20, 23. 27373. 

q vr. 31-33 — cf. Mt 20, 19. 

rcf. Mt 16, 21-23. 

scp. 20, 24; Rm 8, 36; 2 Cor 
4, 16; 12, 10; Ph 2, 17, — 
cf. cp. 15, 26. 





— 1049 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
21, 14 — 22, 5 


sbyteris ephesinis ad futura pericula monitis et obsecrationibus prae- 
parat (13-38) ; transit postea Tyrum et Caesaream, ubi de saa instanti 
captivitate est admonitus (21, 1-15). lamvero, cum nihilominus Jerusalem 








b-V.6D.,5,:42; 

14] * Catech. R. IV 12, 24. 
uci. Rt: t./18. 

v Mt S 10; 2, 39. — cf. Jo 


x vr..7. — cf. cp. 15, 4. 


ycp. 15, 13; Gal 1, 19. 
ZV. Cp. II, 30. 


a cp. 14, 26. -— cf. Rm 15, 18, 
19 


bv. cp. b AGED ar 
ccp. 4, 21; 11, 18. — v. Le 


Ke 
hen 22, 3; Rm 10, 2; Gai 1, 
4. — cf. Le 6, 15; Jo 16, 2; 


é.chi -r.Cor0,; 20; 12% 
fick cae Rerwsee Jers, i 
gRm 2, 28, 29; 1 Cor 7, 19. 
‘ 5 Ck ra 76,23). 
Chieps- 65. 143.2531. 
s cf. Mt mw. §* Galas 14. 
ici. cp.ord, 718, 
lvr. 26; cp. 24, 18. — cf. Jo 


TI;4S'5. 

25] cp. 15, 19, 20, 29. 

mt Mc 3, 49. 

ncf. Nm _ 6, 9-12. 

ocf. cp. 13, 50. — V. cp. 2, 9. 

pcp. 26, 21. 

qcf. Ez 44, 7; 2 Mc 5, 15, 16. 

rcp. 24, 6. 

scp. 6, 13; Mt 24, 15. — cf.- 
to 11, 48. 

tcp. 20, 4; 2 Tm 4, 20 

ucf. cp. 19, 20. 

vcf. 4, Rg 11, 15. 


€'ch.5 Cpi-16;- 1° 
Ck, ADs 23519 Fe 


ty Pe 


zcp. 20, 23. — cf. vr. 11. 

acp. 12, 6. — cf. cp. 22, 29; 
26. 29; 28, 20; Eph 6, 20; 
2° Tm “r,: 16: 
cf. cp. 19, 32 

Cp; 22. F4" 237) 10; 


dcp. 22, 22. — cf. Le 23; 18, 
Jo 19, 15. 


- 9; II; 22, 3e 

eras rey eg, ees a6. 
sada: 26, 2a, 

ep. 9, 18% 


» 40. 
Stl PAI sos. RO rT; . 
. Dt 33, 3; Le 10, 39. 


icf. Rm 1o, 2. 
j vt. 19; cp 6,'3;.95 1,2; °26, 


TO. 
lcf. vr. 20; cp. 7, 59. 
MN. CP..9, Ke 





cor meum? Ego enim non solum alligari, sed et mori in Ierusalem 
paratus sum ‘propter nomen Domini Iesu. 14 Et, cum ei suadere 
non possemus, “quievimus dicentes: “Domini voluntas fiat. 

15 Post dies autem istos, praeparati ascendebamus in Ierusalem. 
16 Venerunt autem et ex discipulis a Caesarea nobiscum adducentes 
secum, apud quem hospitaremur, Mnasonem quendam cyprium an- 
tiquum discipulum. 

17 Et, cum venissemus Ierosolymam, libenter “exceperunt nos 
fratres. 18 Sequenti autem die introibat Paulus nobiscum ad Ylaco- 
bum, omnesque collecti sunt “seniores. 19 Quos cum salutasset, “nar- 
rabat per singula quae Deus fecisset in gentibus per °ministerium 
ipsius. 2° At illi, cum audissent, “magnificabant Deum dixeruntque 
ei: Vides, frater, quot milia sunt in Iudaeis qui crediderunt, et 
omnes 4aemulatores sunt legis. 21 Audierunt autem de te quia “disces- 
sionem doceas a Moyse eorum, /qui per gentes sunt, Iudaeorum 
dicens 9non debere eos circumcidere filios suos neque “secundum 
consuetudinem tingredi. 22 Quid ergo est? Utique oportet convenire 
multitudinem; audient enim te supervenisse. 23 Hoc ergo fac quod 
tibi dicimus: sunt nobis viri quattuor /votum habentes super se. offs 
adsumptis, 'sanctifica te cum illis et impende in illis ut radant capita; et 
scient omnes quia quae de te audierunt falsa sunt, sed ambulas et ipse 
custodiens legem. 25De his autem, qui crediderunt ex gentibus, nos 
scripsimus iudicantes ut abstineant se ab idolis immolato et sanguine 
et suffocato et fornicatione. 26 Tunc Paulus, adsumptis viris, postera 
die “purificatus cum illis intravit in templum adnuntians “expletio- 
on dierum purificationis, donec “offerretur pro unoqucque eorum 
oblatio. 

27Dum autem “septem dies consummarentur, “hi qui de Asia 
erant Iudaei, ?cum vidissent eum in templo, concitaverunt omnem 
populum et iniecerunt ei manus clamantes: 28 Viri Israélitae, adiu- 
vate: hic est homo qui adversus populum et legem et locum hunc 
omnes ubique docens, insuper et @%gentiles induxit in templum et 
rviolavit sanctum locum istum. 29 Viderant enim ‘Trophimum ephe- 
sium in civitate cum ipso, quem aestimaverunt quoniam in templum 
introduxisset Paulus. %®”“Commotaque est civitas tota, et facta est 
concursio populi, et apprehendentes Paulum, “trahebant eum extra 
templum, et statim clausae sunt ianuae. 3! ?Quaerentibus autem eum 
occidere, nuntiatum est tribuno 4%cohortis, quia tota confunditur Ie- 
rusalem. 32 Qui statim, Yadsumptis militibus et centurionibus, decurrit 
ad illos. Qui, cum vidissent tribunum et milites, cessaverunt percu- 
tere Paulum. 33 Tunc accedens tribunus apprehendit eum et iussit 
eum “alligari %catenis duabus, et interrogabat quis esset et quid fe- 
cisset. 34 Alii autem aliud clamabant in turba; et, cum non posset 
certum cognoscere prae tumultu, iussit duci eum in ¢castra. 35 Et, 
cum venisset ad gradus, contigit ut portaretur a militibus propter 
vim popul. 36 Sequebatur enim multitudo populi clamans: Tolle 
eum 

37 Et, cum coepisset induci in castra, Paulus dicit tribuno: Si 
licet mihi loqui aliquid ad te? Qui dixit: Graece nosti? 38 Nonne tu 
es ‘Aegyptius, qui ante hos dies tumultum concitasti et eduxisti fin 
desertum quattuor milia virorum sicariorum? 39 Et dixit ad eum 
Paulus: 9Ego homo sum quidem iudaeus a Tarso Ciliciae, non igno- 
tae civitatis municeps. Rogo autem te, permitte mihi loqui ad po- 
pulum. 4° Et, cum ille permisisset, Paulus stans in gradibus, “adnuit 
manu ad plebem et, magno silentio facto, allocutus est ‘lingua he- 
braea dicens: 

“ 2 @Viri fratres et patres, audite quam ad vos nunc reddo ratio- 

nem. 2 Cum audissent autem quia Uhebraea lingua loqueretur 
ad illos, magis praestiterunt silentium. 3 Et dicit: “Ego sum vir iu- 
daeus, natus in Tarso Ciliciae, nutritus autem in ista civitate 4se- 
cus pedes @Gamaliel, eruditus ‘iuxta veritatem 9paternae legis, *ae- 
mulator legis, ‘sicut et vos omnes estis hodie, 4 Jqui hance viam per- 
secutus sum /usque ad mortem alligans et tradens in custodias viros 
ac mulieres, 5sicut ™princeps sacerdotum mihi testimonium reddit 








— 1050 — 





ascenderet et lacobo morem gerens tem»lum votum soluturus ingredere- 
tur (16-25), templi violati accusatur et vix populo furenti eripitur (16- 
22, 21). Postridie quoque de castris Romanorum, quo abductus erat 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
22, 6 — 23, 9 








et omnes maiores natu, a quibus et epistulas accipiens ad “fratres 
Damascum pergebam, ut adducerem inde vinctos in lerusalem, ut 
punirentur. 6 Factum est autem, eunte me et appropinquante Dama- 
sco, media die, subito de caelo circumfulsit me lux copiosa, 7 et 
decidens in terram audivi vocem dicentem mihi: Saule, Saule, quid 
me persequeris? 8 Ego autem respondi: Quis es, Domine? Dixitque 
ad me: Ego sum °Iesus Nazarenus, quem tu persequeris. 9 Et ?qui 
mecum erant lumen quidem viderunt, vocem autem non audierunt 
eius qui loquebatur mecum. 1° Et dixi: %Quid faciam, Domine? Do- 
minus autem dixit ad me: Surgens vade Damascum, et ibi tibi di- 
cetur de omnibus quae te oporteat facere. 11 Et, cum non viderem 
prae claritate luminis illius, "ad manum deductus a comitibus veni 
Damascum. 12 %Ananias autem quidam, vir ‘secundum legem “testi- 
' monium habens ab omnibus cohabitantibus Iudaeis, 13 %veniens ad 
me et adstans dixit mihi: Saule frater, respice. Et ego eadem hora 
respexi in eum. 14 At ille dixit: Deus patrum nostrorum “praeordi- 
navit te Yut cognosceres voluntatem eius et *videres Iustum et 2au- 
dires vocem ex ore eius; 15 quia “eris testis illius ad omnes homi- 
- nes eorum quae vidisti et audisti. 16 Et nunc quid moraris? Exsurge 
et baptizare et “ablue peccata tua, invocato nomine ipsius. 17 Fa- 
ctum est autem, drevertenti mihi in Ierusalem et oranti in templo, 
¢fieri me in stupore mentis 18 et “videre illum dicentem mihi: Fe- 
stina et exi velociter ex Ierusalem, quoniam non recipient testimo- 
nium tuum de me. 19 Et ego dixi: Domine, ipsi sciunt quia Jego 
eram concludens in carcerem et fcaedens per synagogas eos, qui 
credebant in te 2%et, %cum funderetur sanguis Stephani testis tui, 
ego adstabam et consentiebam et custodiebam vestimenta interfi- 
cientium illum. 21 Et dixit ad me: Vade, quoniam ego ®in nationes 
hionge mittam te. 

22 Audiebant autem eum usque ad hoc verbum et levaverunt 
vocem suam dicentes: ‘Tolle de terra huiusmodi, /non enim fas est 
eum vivere! 23 Vociferantibus autem eis et proicientibus vestimenta 
sua et pulverem iactantibus in aérem, 24 iussit tribunus induci eum 
in ‘castra et flagellis caedi et moreeaets eum, ut sciret propter quam 
causam sic acclamarent ei. 5 Et, cum “adstrinxissent eum loris, 
dicit adstanti sibi centurioni Beas. °Si hominem romanum et in- 
demnatum licet vobis flagellare? 26 Quo audito, centurio accessit ad 
tribunum et nuntiavit ei dicens: Quid acturus es? hic enim homo 
civis romanus est. 27 Accedens autem tribunus, dixit illi: Dic mihi 
si tu Romanus es? At ille dixit: Etiam. 28 Et respondit tribunus: 
Ego multa summa civilitatem hanc consecutus sum. Et Paulus ait: 
Ego autem et natus sum. 29 Protinus ergo discesserunt ab illo qui 
eum ™torturi erant; tribunus quoque °timuit, ?postquam rescivit quia 
civis romanus esset et quia @alligasset eum. 

30 Postera autem die, "volens scire diligentius qua ex causa ac- 
cusaretur a Iudaeis solvit eum et iussit sacerdotes convenire et omne 
concilium et *producens Paulum statuit inter illos. 

2 Intendens autem in concilium Paulus ait: Viri fratres, ego 

4omni conscientia bona %conversatus sum ante Deum usque in 
hodiernum diem. 2 Princeps autem sacerdotum °Ananias praecepit 
adstantibus sibi @percutere os eius. 3Tunc Paulus dixit ad eum: 
Percutiet te Deus, @paries dealbate. Et tu sedens iudicas me secun- 
dum legem et contra legem iubes me percuti? 4 Et qui adstabant 
dixerunt: 9Summum sacerdotem Dei maledicis? 5 Dixit autem Pau- 
lus: tNesciebam, fratres, quia princeps est sacerdotum ; scriptum. 
est enim: ’‘Principem populi tui non maledices’. 6Sciens autem 
Paulus quia una pars esset jsadducaeorum et altera pharisaeorum 
exclamavit in concilio: Viri fratres, “ego pharisaeus sum, filius pha- 
risaeorum: ‘de spe et resurrectione mortuorum ego iudicor. 7 Et, 
cum haec dixisset, facta est dissensio inter pharisaeos et sadducaeos; 
et soluta est multitudo. 8 ™Sadducaei enim dicunt non esse resur- 
rectionem neque angelum neque spiritum, pharisaei autem utraque 
confitentur. 9 Factus est autem clamor magnus, et “surgentes qui- 
dam pharisaeorum pugnabant dicentes: °Nihil mali invenimus in 





n cf. cp. 28, 21. 


6-11] cp. 9, 3-8: 


26, 12-18. — 
cf.it Gor 1s, -8 


ocp. 26, 9. — v. Mt 2, “ace 
? cl. cb...9. 7° Sap.18, 
q@cp. 2, 37. — Vv. cp. aS 30. 


PEE CD. 23,11: 


SCP. 9, Io. 
tcf. cp. 24, 14. 


UE. CD10; 22° Lea <5, 

vcp. 9, 17. 

¥Cp.-0, 157926," 16> Rin ro 

y cf. Rm 2, 18; 12, 2; Eph 1, 
9 etc. 

2 vr. 


18. — cf. cp. 9, 17; 26, 
26; +t Cor.92 13 (25,8. 
a cf. Gal I, 12. — v. vr. 7, 8, 


b vr. 21; cp. 23, 
Z, ae 

ci Cor 6, ; Heb 10, 22. — 
cf. Pies a — v. cp. 2, bs 

dcp. 9, 26; 11, 30. — cf. Gal 
I,- 16,39; 

ecf. = 10, 10; 2 Cor 12, 1-4. 

fcp. 26, 11. — v. Mt 23, 34. 

gcp. 7, 58, 59. — cf. Rm 1, 32. 


11. — cf. cp. 


Weckcpii:9,)- 153° 13; 2. 


iv. cp. 21, 36. 
jcp. 25, 24. 


POD.c Ole 24852355 FOs 
MNVY. 29... 
:Cl...CD..235 2.7. 

O° Ch. CD. (16; 27,38. 


) cf. ‘cp. 23, 27. 

O Vi LD5. Fi 236 

i-NY.224° CDy 23, 28, 

S'Cf: Cp: 25, 65-7: 

acp. 24, 16. — cf. Lc 1, 6. 
b2 Cor 1, 12, 2 Tm 1, 3. — 


cf: ep. 24;' 16;° Jb*28;"s, 6; 
. Cor 4, 4; 2 Cor 4, 2;.'5, 
; Heb 13, 18. 
ep. 24, tT; 


ee. Rg 22, 24; Lm 3, 30; Mic 
Jo’ 18, 22% (2°Cor.11,:10; 

eck Mt 23:27" Le 11, 44. 
f cf. Dt 25, 1, 2. — Vv. Jo 7, sr. 
ect Ps 104, 15. 

ci; cpieaas 19. 
¢ Ex 22, 28. 
he 4. 73,5,,29. — ¥: Bitiaa, 


kee: 26;.5: Phrs 

Fiep.24, 55, 21; a 6-8: 28, 
20. — cf. Sap 2. 4502 Me 7 

m Lc 20, 27. — cf. 1 Cor 15, 
£2: 


BCI .CD: 5, 34s 
o cf. vr. 29. 





— 1051 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
23, LOU 24, 7 


(22-30), coram synedrio sistere iussus aegre vitam reduxit incolumem 
(23, 1-10), et quia ludaei in eius mortem coniuraverant (11-22), a Lysia 
tribuno Caesaream mittitur (23-35) causam coram Felice dicturus, eoque 








Pel. cp. 22,° 75, 27, RB JOr4, 
29. 


q vr. 16, 32. — cp. 21, 34; 22, 


34. 
PCD. 18,0527, 23% 


Sch. 4 EM ay 37: 

$cf.1ep. 104, 27. 

ucf. cp. 22, . 

12] * cf. Catech. R. HI 3, 14. 
V VI. 30. 

“vr. 14, 21. — cf. Jo 16, 2, 3. 


y ci. Rm 16, 7 (?). 
siv.. Eph: 3) ts 


avr. 15. 


O-vr... 26; cp..24; 33°45," ta: 


Ccp $34," 3¢ 26, 25: Lex, 3. 

dcp. 21, 27. 

GCL OD; AY, 32; 339127; 25: 

fcp. 22, 25-29. 
cp. 24, 8 

hcp. 22, 30. 

icp. 18, 15; 28, 19. 

40D. 25, 255 -26,)41 + 28,18, — 
cf. vr. 9. 

lvr. 15, 21. — cf. cp. 9, 24. 

m vr. 35; cD. 24, 8. — cf. cp. 
24, 19; 25, 16. 


WL. 25; 2. 
OVE? 30° CPi) 32] 29, 
pcef. Mt 27, 27. 


Gel. “VF. UFs Cp. 21, FB a7- 


bcp. 13, 24. 
Cel. MT 23, 9. 
dcf. 2 Mc 4, 6 


€v. cp. 23, 26. 


Pr Mc 6403 . Gr" FS, 3, 22. 

@ct..Le:23,:2..— Vai cp..16, 720, 

aN, 14; cp. 28, 22. — cf. cp. 
7 Pt ee, 

icp. 21, 27-29. 





homine isto: quid, ?si spiritus locutus est ei aut angelus? 1° Et, cum 
magna dissensio facta esset, timens tribunus, ne discerperetur Paulus 
ab ipsis iussit milites descendere et rapere eum de medio eorum 
ac deducere eum in 4castra. 

1lrSequenti autem nocte adsistens ei Dominus ait: *Constans 
esto: ‘sicut enim testificatus es de me in lerusalem, sic te oportet 
Uet Romae testificari. 

12 Facta autem die, Ycollegerunt se quidam ex Iudaeis et “devo- 
verunt se dicentes neque manducaturos neque bibituros, donec oc- 
ciderent Paulum. 13 Erant autem plus quam quadraginta viri qui 
hanc coniurationem fecerant. 14 Qui accesserunt ad principes sacer- 
dotum et seniores et dixerunt: “Devotione devovimus nos nihil gu- 
staturos, donec occidamus Paulum; 15nunc ergo vos notum facite 
tribuno cum concilio, ut producat illum ad vos, tanquam aliquid 
certius cognituri de eo. Nos vero, priusquam appropiet, parati sumus 
interficere illum. 16 Quod cum audisset Yfilius sororis Pauli imsidias, 
venit et intravit in %castra nuntiavitque Paulo. 17 Vocans autem 
Paulus ad se unum ex centurionibus ait: Adulescentem hunc perduc 
ad tribunum, habet enim aliquid indicare illi. 18 Et ille quidem ad- 
sumens eum duxit ad tribunum et ait: *Vinctus Paulus rogavit me 
hunc adulescentem perducere ad te habentem aliquid loqui tibi. 
19 Apprehendens autem tribunus manum illius secessit cum eo seor- 
sum et interrogavit illum: Quid est, quod habes indicare mihi? 
20 Ille autem dixit: *Iudaeis convenit rogare te ut crastina die pro- 
ducas Paulum in concilium, quasi aliquid certius inquisituri sint de 
illo. 21Tu vero ne credideris illis; insidiantur enim ei ex eis viri 
amplius quam quadraginta, qui se devoverunt non manducare neque 
bibere donec interficiant eum; et nunc parati sunt exspectantes pro- 
missum tuum. 22 Tribunus igitur dimisit adulescentem praecipiens 
ne cui loqueretur quoniam haec nota sibi fecisset. 23 Et, vocatis duo- 
bus centurionibus, dixit illis: Parate milites ducentos, ut eant usque 
Caesaream, et equites septuaginta et lancearios ducentos, a tertia hora 
noctis, 24et iumenta praeparate, ut imponentes Paulum salvum perdu- 
cerent ad Felicem praesidem (25timuit enim ne forte raperent eum Iu- 
daei et occiderent, et inse postea calumniam sustineret, tamquam acce- 
pturus pecuniam) 26 scribens epistulam continentem haec: Claudius 
Lysias Soptimo praesidi Felici salutem. 27 4Virum hunc comprehen- 
sum a Iudaeis et “incipientem interfici ab eis fsuperveniens cum exer- 
citu eripui, cognito quia 9Romanus est; 28 “volensque scire causam, 
quam obiciebant illi, deduxi eum in concilium eorum. 29 Quem in- 
veni accusari de ‘quaestionibus legis ipsorum, /nihil vero dignum 
morte aut vinculis habentem criminis. 3° Et, cum mihi perlatum 
esset de ‘insidiis quas paraverant illi, misi eum ad te denuntians et 
maccusatoribus, ut dicant apud te. Vale. | 

31 Milites ergo, secundum praeceptum sibi, adsumentes Paulum 
duxerunt per noctem in Antipatridem 32 et postera die, dimissis 
equitibus ut cum eo irent, reversi sunt ad Ycastra. 33 Qui, cum ve- 
nissent Caesaream et tradidissent epistulam praesidi, statuerunt ante 
illum et Paulum. 34Cum legisset autem et interrogasset de qua 
provincia esset, et cognoscens °quia de Cilicia, 35 Audiam te, in- 
quit, cum accusatores tui venerint. Iussitque in ?praetorio Herodis 
custodiri eum. . 

2 4 4Post quinque autem dies descendit princeps sacerdotum Ana- 

nias cum senioribus quibusdam et Tertullo quodam oratore, 
qui adierunt praesidem adversus Paulum. 2 Et, ¢citato Paulo, coepit 
accusare Tertullus dicens: Cum in multa %pace agamus per te, et 
multa corrigantur Per tuam %providentiam, %semper et ubique su- 
scipimus, “optime Felix, cum omni gratiarum actione. 4 Ne diutius 
autem te protraham, oro breviter audias nos pro tua clementia. 5 In- 
venimus hunc hominem /pestiferum et %concitantem seditiones omni- 
bus Iudaeis in universo orbe et auctorem seditionis sectae Naza- 
renorum; 6 ’qui etiam templum violare conatus est, piem et appre- 
hensum voluimus secundum legem nostram iudicare. 7 ‘Superveniens 
autem tribunus Lysias cum vi magna eripuit eum de manibus no- 





— 1052 — 














convenientibus pontifice et senioribus (24, 1-21). At, quamvis indemnatus ACTUS 

biennio carcere custoditur (22-27), donec iterum, procurante P. Festo, APOSTOLORUM 

ad iudicium vocatus Caesarem appellare coactus est (25, 1-12), quan- 24, 8 — 25, 15 

stris § Jiubens .accusatores eius ad te venire; a quo poteris ipse iu- | jcp. 23, 30. 

dicans de omnibus istis cognoscere, de quibus nos accusamus eum. ESD. , ik yh a D. 

9 Adiecerunt autem et Iudaei dicentes haec ‘ita se habere. Rack TES 5 De Sg Ps 
10 Respondit autem Paulus, adnuente sibi praeside dicere: Ex | mcf. vr. 1. 

multis annis te esse iudicem genti huic sciens bono animo pro me pity 21, 17. — cf. cp. 8, 27; 

satisiaciam; 1! potes enim cognoscere quia ™non plus sunt mihi | , cf 47’ 79: op. 20, 16 

dies quam duodecim, ex quo “ascendi °adorare in Ierusalem, Jet | pcf.cpi25/8. 

Pneque in templo invenerunt me cum aliquo disputantem aut con- | ¢ cp. 25, 7. 

cursum facientem turbae neque in synagogis 13 neque in civitate, ys We ae coe , a 


@neque probare possunt tibi de quibus nunc me accusant. 14 Confi- 
teor autem hoc tibi, quod secundum sectam quam dicunt “haeresim, 
8sic deservio Patri et Deo meo ‘credens omnibus quae in lege et 
prophetis scripta sunt, 15”"spem habens in Deum, quam et hi ipsi 
exspectant, “resurrectionem futuram iustorum et iniquorum. 16 In hoc 


et ipse %studeo Ysine offendiculo conscientiam habere ad Deum et ad 


17 2Post annos autem plures “elemosynas facturus 


homines semper. } 
18 in quibus invene- 


in °gentem meam veni et °oblationes et vota; 


runt me °purificatum in templo, non cum turba neque cum tumultu. 


19dQuidam autem ex Asia Iudaei, jquos oportebat apud te praesto 
esse et accusare, si quid haberent adversum me; 2° aut hi ipsi di- 
cant si quid invenerunt in me iniquitatis, cum stem in concilio, 
21 nisi de una hac solummodo voce, qua clamavi inter eos stans: 
Quoniam de resurrectione mortuorum ego iudicor hodie a vobis. 

22 Distulit autem illos Felix certissime sciens de ‘via hac dicens: 
Cum tribunus Lysias descenderit, audiam vos; 23 iussitque centu- 
rioni Ycustodire eum et habere requiem ”mec quemquam de suis pro- 
hibere ministrare ei. 

24 Post aliquot autem dies veniens Felix cum Drusilla uxore sua, 
quae erat Iudaea, vocavit Paulum et audivit ab eo ‘fidem, quae 
est Jin Christum Iesum. 25 Disputante autem illo de Jiustitia et ca- 
stitate et de iudicio futuro, tremefactus Felix respondit: Quod nunc 
attinet, vade; “tempore autem opportuno accersam te; 26 simul et 
sperans quod pecunia ei daretur a Paulo; propter quod et frequenter 
accersens eum loquebatur cum eo. 27 Biennio autem expleto, accepit 
successorem Felix Portium ”“Festum; °volens autem gratiam praestare 
Iudaeis ?Felix reliquit Paulum vinctum. 

2 Festus ergo, cum venisset in “provinciam, post triduum ascen- 

dit Ierosolymam a Caesarea. 2 “Adieruntque eum principes sa- 
cerdotum et primi Iudaeorum adversus Paulum et rogabant eum 
3 postulantes gratiam adversus eum, ut iuberet perduci eum in Ieru- 
salem Cinsidias tendentes ut interficerent eum in via. 4 Festus autem 
respondit servari Paulum in Caesarea, se autem maturius profectu- 
rum. 5 Qui ergo in vobis, ait, potentes sunt, descendentes simul, si 
quod est in viro crimen, accusent eum. 

6 Demoratus autem inter eos dies non amplius quam octo aut 


-decem descendit Caesaream et altera die %sedit pro tribunali et 


iussit @Paulum adduci. 7/Qui cum perductus esset, circumsteterunt 
eum qui ab Ierosolyma descenderant Iudaei multas et graves cau- 
sas obicientes, 29quas non poterant probare, 8 Paulo rationem red- 
dente: Quoniam neque “in legem Iudaeorum neque in templum neque 
in *Caesarem.quidquam peccavi. 9%Festus autem /volens gratiam 
praestare Iudaeis respondens Paulo dixit: Vis Ierosolymam ascendere 
et ibi de his iudicari apud me? 1° Dixit autem Paulus: ¢Ad tribu- 
nal Caesaris sto, ibi me oportet iudicari: Iudaeis non nocui, sicut 
tu melius nosti; 11si enim nocui aut dignum morte aliquid feci, 
non recuso mori; si vero nihil est eorum quae hi accusant me, 
nemo potest me illis donare. ‘Caesarem appello. 12 Tunc Festus 
cum concilio locutus respondit: Caesarem appellasti? ad Caesarem 
ibis. 

13 Et, cum dies aliquot transacti essent, “Agrippa rex et Bernice 
descenderunt Caesaream ad salutandum Festum. 14 Et, cum dies 
plures ibi demorarentur, Festus regi indicavit de Paulo dicens: 
"Vir quidam est derelictus a Felice vinctus. 15 de quo, cum essem 
Ierosolymis, Sadierunt me principes sacerdotum et seniores Iudaeo- 





27,.23; 
Le 1, 74; Rm 1, 9; Heb 9, 
545°92,;38; 
tcf. cp. 26, 22: 28, 23. — cf. 

cp. 3, 21. 
“wcp. 23, 6; 26, 6, 71. — cf. 
35-34. 
v Jo 5, 28, 29. — v. Dn 12, 2. 
xcf. x Tm 4, 16. 
ycp. 23, 1. — cf. zr Cor ro, 
32, 33; Ph x, 10; Ju 24. 
B.Ch. Cp, (20,6335 


@Rm 15, 25-28, 31; x Cor 16, 
1-3. 2 Cor 8, 1-4; 9, 1, 2, 12. 
— cf. Gal 2, 10. 

bcp. 26, 4; 28, ro. 

€ Cp: 2%; 27%. 26,°22. 

dcp. 21, 27. 

é-V.. Cp, 23;..6 

fv. cp. 9, 2. 


ch ten: 2285.16; 
Ch Co s7;"3. 


#V. cp. 20, 22. 


jcf. Rm 3, 24; Gal 2, 16. 
beh. Ja 16, 8; Tt 2,:22,,23. 


mCD. 17, 32. — cf. 2 Tm 4, 2. 


nmcp. 25, 1, 9; 26, 24. 

@Cl. Cp; 12,3728, 63, Mr.as; 
15; Le 23, 24, 25. 

Pcp. 25, 34. 

acp. 23, 34. 

I-12] an in fr. 6 pb. D. 2 Dd. 
Psch. : 

bvr. 15. — cf. cp. 24, ¥. 

Gch. Cp: 23,155" 16; 


ON0. 195.27" Cp. 12: 27. Vv. 
Mt 27, 19. : 
€ vir. 23. —z, cf. cp 22, “Zo: 
t'ef; Mr t3.* g- 
veh a Bamer PORS o 
of. icp. 1s 28. 
cpy.6;, 23. 
icf: Jo 19, 12. 
I CL.CD, ¥2,.35 245-27: ete; 


28, 17. — V. 


hep. 25, 32° 28, 19. 
mvY. 23; Cp. 26, 30. 


ncCp. 24, 27. 








— 1053 .— 








ACTUS | 
APOSTOLORUM 
25, 16 — 26, 21 


tumvis ex Agrippae II quoque sententia, qui Caesaream veniens (13-27) 
Paulum causam coram se dicentem audiverat, (26, 1-23) iure meritoque 
dimittendus foret (24-32). 











o-cf. Dt .13)--15'2 Ecli-23;+9>*fo 
7, 51. — V. Cp. 23, 30. 


piel. “ep. 28, "15: 4245.29 
qcf. cp. 17, 22. 
KCL. ep. 59, 18. 


SV. Vr. 9, 25. 


Echo vee <3. 
uci. ‘ep. 22, 22: 


vvr. 25. — cf. vr. 8, 10, II. 
— Vv. cp. 23, 29. 
29T..2 0% 


@Cps’*23, 163427, 40 
bvr. 7; cp. 25, 7, 19. 


“Ecp. 6,. 147385, 085 21, 215-28; 
AG 

d cof. cp. 18, 253 25) 29: 

e cf. Gal Ty 33: 

fcp. 24, 17; 28, 19. 
Cp. 22, 3. 
cp. I§, 5. — cf. cp. 24, 5, 
t4¢°98, 42; 


icp. 23, 6; Ph 3, 5 

SED: 2A. TS, 2tb-36, 20; 

Zcp. 13, 32. — cf. Heb 19, 13, 
9. 

oe Mi 19, 28; 1; Ap 21, 
12. — cf. 1 Es 6, 17. 

SC. ENS, FFs 

ocf. 3 Rg 17, 22; - Rg 4, 35. 

p1 Tmt, 13. — cf. Jo 16, 2. 
— v. cp. 3, 17. 

GOLD .522,.- 8, 

iM. CD, 8-952 53) 280 

ENE. 122 CD.:0, 1, 2529; 25543; 
A.-25s 

tM. CDx225.30. 

ucp. 22, 19. — v. Mt 23, 34. 

iV. CDi 135.45. 


y cp. 

12-18] ce ‘9, 3-8; 22, 6-11. — 
f or 15, 8. 

zcp. ay 40:22, 2; 

a Ez 2, 1; Dn to, 11. 

bcp. 22, ry 15. — cf. Ler, 2; 
1 Cor rig 

ecf. cp. 12, 1%; 4, Par 16; 35; 

8, 10%: 32,20, 

15. — cf. Rm 11, 13; 


» 7 
ede Bs 5: 42, 7. — Lec 4, 18, 


cf. Ps.35,,10;..1s-9, 2; 35, 
fel."Ps 3 79; Jo 8, 12; 2 Cor 


eas Eph Tere: Col 12, 
2-278 S, 5; 1 Pt 2, 9. 
gcf. Jo 12, 31; Col 2, 15; 1 Jo 
3, 18. 
hep. 5, 3%. 


icf. Sap 5, 5. — V. Cp. 20, 32. 
icf... 2 Tm 2,) 23.53 

lv. vr. 13, 

MCD. 9, 19, -20, 26-29. 

20. CD. 24; 205 28, 22s 

Ov. cp. 17, 30. 

p Mt 3, 8. 

qd cp. 21, 27, 30, 31; 
7 Cl, Re Tt, TS. 


24, 18. 





rum postulantes adversus illum damnationem. 16 Ad quos respondi, 
quia non est Romanis consuetudo damnare aliquem hominem, prius- 
quam is qui accusatur praesentes habeat accusatores locumque de- 
fendendi accipiat ad abluenda crimina. _!17Cum ergo huc conve- 
nissent sine ulla dilatione, sequenti die dgedens pro tribunali iussi 
adduci virum. 18 De quo, cum stetissent accusatores, nullam causam 
deferebant, de quibus ego suspicabar malum; 19 ?quaestiones vero 
quasdam de sua QYsuperstitione habebant adversus eum et de "quo- 
dam Iesu defuncto, quem adfirmabat Paulus vivere. 29 Haesitans 
autem ego de huiusmodi quaestione dicebam si vellet ire lerosoly- 
mam et ibi iudicari de istis. 21 Paulo autem appellante ut servaretur 
ad sAugusti. cogmitsonens; iussi servari eum, donec mittam eum ad 
Caesarem. 22 Agrippa autem dixit ad Festum: Volebam et ipse ho- 
minem audire. Cras, inquit, audies eum. 

23 Altera autem die, cum venisset ™Agrippa et Bernice cum 
multa ambitione et introissent in auditorium cum tribunis et viris 
principalibus civitatis, iubente Festo, “adductus est Paulus. 24 Et 
dicit Festus: Agrippa rex et omnes qui simul adestis nobiscum viri, 
videtis hunc, de quo ‘omnis multitudo Iudaeorum interpellavit me 
Ierosolymis petentes et “acclamantes non oportere eum vivere am- 
plius. 25 Ego vero comperi “nihil dignum morte eum admisisse; ‘ipso 
autem hoc appellante, ad *Augustum iudicavi mittere. 26 De quo 
quid certum scribam domino non habeo; propter quod produxi eum 
ad vos et maxime ad te, mrex Agrippa, ut, interrogatione facta, 
habeam quid scribam ; 27 sine ratione enim mihi videtur mittere 
vinctum et causas eius non significare. 

2 6 Agrippa vero ad Paulum ait: Permittitur tibi loqui pro temet- 

ipso. Tunc Paulus, %extenta manu, coepit rationem reddere: 
2bDe omnibus quibus accusor a Iudaeis, rex Agrippa, aestimo me 
beatum, apud te cum sim defensurus me hodie; *% maxime te sciente 
omnia et quae apud Iudaeos sunt °consuetudines et %quaestiones. 
Propter quod obsecro, patienter me audias. 4Et quidem ¢vitam 
meam a iuventute, quae ab initio fuit in ‘gente mea in Ierosolymis, 
noverunt omnes Ludaei 5 praescientes me ab initio, si velint testi- 
monium perhibere, quoniam 9secundum certissimam ’sectam nostrae 
religionis vixi tpharisaeus. 6 Et nunc Jin spe, quae ad patres nostros 
lrepromissionis facta est a Deo, sto iudicio subiectus; 7in quam 
mduodecim tribus nostrae nocte ac die “deservientes sperant deve- 
nire; °de qua spe accusor a Iudaeis, rex. 8% Quid incredibile iudi- 
catur apud vos, si Deus mortuos suscitat? 9% Et ?ego quidem exi- 
stimaveram me adversus nomen @lesu Nazareni debere multa con- 
traria agere. 10rQuod et feci Ierosolymis et multos sanctorum ego 
in carceribus inclusi, 8a principibus sacerdotum potestate accepta; 
et, ‘cum occiderentur, detuli sententiam. 11 Et “per omnes syna- 
gogas frequenter puniens eos compellebam vblasphemare ; et %am- 
plius insaniens in eos Ypersequebar usque in exteras civitates. 12 In 
quibus, dum irem Damascum cum potestate et permissu *principum 
sacerdotum, 13 die media in via vidi, rex, de caelo supra splendo- 
rem solis circumfulsisse me lumen et eos qui mecum simul erant. 
14Qmnesque nos cum decidissemus in terram, audivi vocem lo- 
quentem mihi *hebraica lingua: Saule, Saule, quid me persequeris? 
Durum est tibi contra stimulum calcitrare. 15 Ego autem dixi: Quis 
es, Domine? Dominus autem dixit: Ego sum Iesus, quem tu per- 
sequeris. 16Sed exsurge et “sta super pedes tuos; ad hoc enim 
apparui tibi, Sut constituam te ministrum et testem eorum quae vi- 
disti et eorum quibus apparebo tibi_ 17 °eripiens te de populo et gen- 
tibus, quas nunc ego mitto te 18 “aperire oculos eorum, ut /con- 
vertantur a tenebris ad lucem et 9de potestate Satanae ad Deum, 
hut accipiant remissionem Yost et ‘sortem inter sanctos ‘per 
fidem quae est in me. 19 Unde, rex Agrippa, non fui incredulus 
Icaelesti visioni; 2%sed “his qui sunt Damasci primum et Ierosoly- 
mis et in omnem regionem Iudaeae et “gentibus adnuntiabam ut 
°naenitentiam agerent et converterentur ad Deum Pdigna paenitentiae 
opera facientes. 21 Hac ex causa me @%Iudaei, "cum essem in templo, 





— 1054 — 








D) Iter romanum (27, 1-28, 13). Cum aliis captivis lulio centurioni traditur 
et post infaustum navis cursum (27, 1-26) postque naufragium tandem 
in insulam Melitam appulsus (27-44) benigne excipitur et pluribus mi- 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
26, 22 27, 25 





| 25Propter quod %bono animo estote, viri: 





comprehensum tentabant interficere. 22 *Auxilio autem adiutus Dei 
tusque in hodiernum diem sto testificans minori atque maiori, nihil 
extra dicens quam ea quae “prophetae locuti sunt futura esse et 
Moyses: 23 si passibilis Christus, si “primus ex resurrectione mor- 
tuorum Ylumen adnuntiaturus est populo et gentibus. 

24 Haec loquente eo, et rationem reddente, Festus magna voce 
dixit: *Insanis, Paule: multae te litterae ad insaniam convertunt. 
25 Et Paulus, Non insanio, inquit, 2optime Feste, sed veritatis et 
sobrietatis verba loquor. 26 Scit enim de his rex, ad quem et con- 
stanter loquor; latere enim eum nihil horum arbitror, “neque enim 
in angulo quidquam horum gestum est. 27 Credis, rex Agrippa, 
prophetis? Scio quia credis. 28 Agrippa autem ad Paulum: In 
modico suades me “christianum fieri. 29 Et Paulus: Opto apud Deum 
et in modico et in magno, non tantum te, sed etiam omnes, qui 
audiunt hodie, fieri tales “qualis et ego sum, exceptis /vinculis his. 

30 Et exsurrexit rex et praeses et Bernice et qui adsidebant eis. 
31 Et, cum secessissent, loquebantur ad invicem k ponies Quia Ini- 
hil morte aut vinculis ‘dignum quid fecit homo iste. 32 Agrippa au- 
tem Festo dixit: *“Dimitti poterat homo hic, si non appellasset 


- Caesarem. 


2 Ut autem “iudicatum est navigare eum in Italiam et tradi Pau- 

lum cum reliquis custodiis centurioni nomine Iulio ecohortis 
Augustae, 2 ascendentes navem adrumetinam, incipientes navigare 
circa Asiae loca °sustulimus, perseverante nobiscum @Aristarcho ma- 
cedone thessalonicensi. 3Sequenti autem die devenimus Sidonem. 
¢Humane autem tractans /Iulius Paulum 9permisit ad amicos ire et 
curam sui agere. 4Et inde, cum sustulissemus, subnavigavimus 
Cyprum, propterea quod essent venti contrarii. 5 Et pelagus Ciliciae 
et Pamphyliae navigantes, venimus hLystram, quae est Lyciae, et 
ibi inveniens centurio tnavem alexandrinam navigantem in Italiam 
transposuit nos in eam. 7 Et, cum multis diebus ‘tarde navigaremus 
et vix devenissemus contra Gnidum, prohibente nos vento, adnavi- 
gavimus Cretae iuxta Salmonem. 8 Et vix iuxta navigantes venimus 
in locum quendam, qui vocatur Boniportus, cui iuxta erat civitas 
Thalassa. 

9Multo autem tempore peracto, et, cum iam non esset tuta na- 
vigatio, eo quod et Jieiunium iam praeterisset, consolabatur eos 
Paulus 10dicens eis: *Viri, video quoniam cum iniuria et multo 
damno non solum oneris et navis, sed etiam animarum nostrarum 
incipit esse navigatio. 11 Centurio autem ‘gubernatori et nauclero 
magis credebat quam his quae a Paulo dicebantur. 12 Et, cum 
aptus portus non esset ad hiemandum, plurimi statuerunt consilium 
navigare inde, si quomodo possent devenientes Phoenicen hiemare, 
portum Cretae respicientem ad africum et ad corum. 13 Adspirante 
autem austro, aestimantes propositum se tenere, cum sustulissent 
de Asson, legebant Cretam. 14Non post multum autem ™misit se 
contra ipsam ventus typhonicus, qui vocatur euroaquilo; 15 cumque 
arrepta esset navis et non posset conari in ventum, data nave fla- 
tibus, ferebamur. 16In insulam autem quandam decurrentes, quae 
vocatur Cauda, potuimus vix obtinere scapham. 17Qua sublata, adiu- 
toriis utebantur accingentes navem, “timentes ne in Syrtim incide- 
rent; summisso vase, sic ferebantur. 18 Valida autem nobis tempe- 
state iactatis, sequenti die °iactum fecerunt 19 et tertia die suis ma- 
nibus armamenta navis proiecerunt. 29 Neque autem sole neque si- 
deribus apparentibus per plures dies et tempestate non exigua im- 
minente, iam ablata erat spes omnibus salutis nostrae. 21 Et, ?cum 
multa ieiunatio fuisset, tunc stans Paulus in medio eorum dixit: 
Oportebat quidem, 4o viri, audito me, non tollere a Creta, lucrique 
facere iniuriam hanc et iacturam. 22 Et nunc suadeo vobis %bono 
animo esse; amissio enim nullius animae erit ex vobis, praeterquam 
navis. 23rAdstitit enim mihi hac nocte *angelus Dei, cuius sum ego 
et ‘cui deservio, 24dicens: Ne timeas, Paule: “Caesari te oportet 
adsistere, et ecce Ydonavit tibi Deus omnes qui navigant tecum. 
Zcredo enim Deo, quia 





s2 Cor rt, 10. 


5,6. 

£cf.. Eph 6, 23. 

u CP. 10, 43; 24, 14; Le 24, 44- 
47. 

Ycp. 37183.17;.4; Heb ‘2, 10 

€:43 Core 1s;:.20,.2335 Col23-28; 
AP. 15 35: 

y Le 2, 32. — cf. vr. 18. 

gcfcp.12; 15; 4: Re 9,113 Je 


— cf. Heb 13, 


29, 26; Mr 3, 21; Jo 10, 20; 
ao (Cor3j227352;'%4% 4, 10: 
SCL CD; 24. 
b cf. 2 Cor ‘h 13; a PLL. 26: 
ccf. Jo 18, 
dcp. ri, eae Pe: 16. — cf. 
cp. 24, 5. 
e cf. mee: 72 11 ns Phas, £7: 
fv. cp. 21, 33. 
ECP. 23, 29; 25, 25; 28, 18. 
hcp. 28, 18. 
1B. 26° Te° 28 20. 


G CP.125; 127225. 
O ck: "cp 105-1 >. 21,231 


CV. cp. 16, ro. 
dcp. 19, 29; 20, 4, Col 4, 10; 
Phi 24. 


e cf. cp. 28, 2. 


fvr. 43. 

£°CE. CD, 24,.°.23.;) 26,- 10, 30> 

Wecl. Ch las Oe 

$52 CDs. 26) 24. 

j Lv 16, 29- 333 23, 27-29; Nm 
29, 7 

ReNt. 21% 

lAp 18, 17. — cf. Jc 3, 4 


mcf. Mt 4, 37. 


a cf. vr: 26, 29. 


ocf. vr. 38; Jn 1, 5 


p cf. vr. 33. 

@cp. 23, 11; 2 Tm 4, 17. — 
Cf. :Gp...9;..193.418,. o: 

7 ct. cp. 8, 26. 


s Ps 118, 94. — cf. Dn 5, 23. 

tcf. Dn 6, 16. — Vv. cp. 24, 14. 

ucp. 23, 11. — cf. cp. 9, 15; 
Mr 13, 9. 

v cf. Gn 18, 26; 
14, 14. 

Le tI, 45. 


19, 21, 29; Ez 





— 1055 — 








ACTUS 
APOSTOLORUM 
27, 26 — 28, 16 


raculis praedicationem suam confortat (28, 1-10). Ineunte autem vere, 
navem alexandrinam conscendens per Syracusam et Rhegium Puteolos 
attingit, indeque recto itinere Romam, occurrentibus fratribus, advenit 








WON «20, Es 


2 VI. 23. 


avr. 16. 


51 Rg 14,-45; 2 Rg 14, 11; 
Rg 1, 52; Le 21, 18. — cf. 
Mt 10, 30. 

cMt 15, 36; Jo 6, 11; 1 Tm 


dvr. 44; cp. 2, 41; 7, 14; Rm 
oie PE Sh sgh 


Sch. cp. 28, 'f 


gst. 2 Cor 11, 25. 
Gl. CD. 5 R201 


evr; 3h 


acf. cp. 27, 39. 

bcp. 27, 26. 

GN. 4: Rm kf, t4° 2. Cor 14, 
C15 Cols, 

dcp. 27, 3. 


ecf. Jb 4, 7; 16, 2, 4; Am 5, 
19; jO 9, 2. 

Peto Nim $9,433" Sap 245 47 

g Mr 16,18; Le 10, 19. 


Act. Cp. 8; 162° 34; 21, 20. 


icf. cp. 9, 40; Jc §. 14, 15. 
jv. Mr 5, 23; 16, 28. 


ep. 227, 


mv. Jo 21, 23. 


Rit: T,77, ols 

ocf. Rm 1, 9-12. 

16-31] LL. in sb. a. D. 3 0. 
Psch 


p. cf. cp. 24,°33 27543; 





sic erit quemadmodum dictum est mihi. 26In Yinsulam autem quan- 
dam oportet nos devenire. 

27Sed posteaquam *quartadecima nox supervenit, navigantibus 
nobis in Adria circa mediam noctem, suspicabantur nautae apparere 
sibi aliquam regionem; 28 qui et summittentes bolidem invenerunt 
passus viginti; et pusillum inde separati invenerunt passus quinde- 
cim. 29”Timentes autem ne in aspera loca incideremus de puppi mit- 


'tentes ancoras quattuor optabant diem fieri. 2®Nautis vero quaeren- 


tibus fugere de navi, cum misissent “scapham in mare sub obtentu 
quasi inciperent a prora ancoras extendere, 31 dixit Paulus centurioni 
et militibus: Nisi hi in navi manserint, vos salvi fieri non potestis. 
22 Tunc absciderunt milites fumes scaphae et passi sunt eam exci- 
dere. 33 Et, cum lux inciperet fieri, rogabat Paulus omnes sumere 
cibum dicens: *Quarta decima die hodie exspectantes Pieiuni perma- 
netis nihil accipientes; 34 propter quod rogo vos accipere cibum pro 
salute vestra, quia °nullius vestrum capillus de capite peribit. 35 Et, 
cum haec dixisset, sumens panem “gratias egit Deo in conspectu 
omnium et, cum fregisset, coepit manducare. 36 GAnimaequiores au- 
tem facti omnes et ipsi sumpserunt cibum. 37 Eramus vero univer- 
sae Zanimae in navi ducentae septuagintasex. 38 Et satiati cibo al- - 
leviabant navem ¢iactantes triticum in mare. 39 Cum autem dies fa- 
ctus esset /terram non agnoscebant; sinum vero quendam considera- 
bant habentem litus, in quem cogitabant, si possent, eicere navem. 
40 Et, cum ancoras sustulissent, committebant se mari simul laxan- 
tes iuncturas gubernaculorum et, levato artemone, secundum aurae 
flatum tendebant ad litus. 41 Et, cum incidissemus in locum ditha- 
lassum, impegerunt navem, et prora quidem fixa manebat immobi- | 
lis, puppis vero 9solvebatur a vi maris. 42 ”Militum autem consilium 
fuit ut custodias occiderent, ne quis, cum enatasset, effugeret. 4% Cen- 
turio autem ‘volens servare Paulum prohibuit fieri iussitque eos, qui 
possent natare, emittere se primos et evadere et ad terram exire, 
44 et ceteros alios in tabulis ferebant, quosdam super ea quae de 
navi erant. Et sic factum est ut Zomnes animae evaderent ad terram. 
Et, cum evasissemus, “tunc cognovimus quia Melita “insula vo- 
cabatur; °barbari vero praestabant non modicam “humanitatem 
nobis; 2accensa enim pyra, reficiebant nos omnes propter imbrem, 
qui imminebat, et frigus. 2 Cum congregasset autem Paulus sarmen- 
torum aliquantam multitudinem et imposuisset super ignem, vipera 
a calore cum processisset, invasit manum eius. 4 Ut vero viderunt 
Cbarbari pendentem bestiam de manu eius, ad invicem dicebant: 
eUtique homicida est homo hic, qui cum evaserit de mari, fultio 
non sinit eum vivere. 5 Et ille quidem excutiens bestiam in ignem 
Jnihil mali passus est. 6 At illi existimabant eum in tumorem con- 
vertendum et subito casurum et mori; diu autem illis exspectanti- 
bus et videntibus nihil mali in eo fieri, convertentes se *dicebant 
eum esse deum. j 
7In locis autem illis erant praedia principis insulae nomine Pu- 
blii, qui nos suscipiens triduo benigne exhibuit. 8 Contigit autem 
patrem Publii febribus et dysenteria vexatum iacere. Ad quem Pau- 
lus intravit et, ‘cum orasset et jimposuisset ei manus, salvavit eum. 
9 Quo facto, omnes qui in insula habebant infirmitates accedebant 
‘et curabantur. 19 Qui etiam multis honoribus nos: honoraverunt et na- 
vigantibus imposuerunt quae necessaria erant, 

11 Post menses autem tres, navigavimus in! ‘navi alexandrina, 
quae in insula hiemaverat, cui erat insigne Castorum. 12 Et, cum 
venissemus Syracusam, mansimus ibi triduo. 13 Inde circumlegentes 
devenimus Rhegium et post unum diem, flante austro, secunda die 
venimus Puteolos; 14 ubi, inventis “fratribus, rogati sumus manere 
apud eos dies septem et sic venimus Romam. 15 Et inde, cum au- 
dissent ™fratres occurrerunt nobis usque ad Appii Forum ac Tres 
Tabernas; quos cum vidisset Paulus, °gratias agens Deo accepit 
fiduciam. 

16 Cum autem venissemus Romam, ?permissum est Paulo manere | 
sibimet cum custodiente se milite. 





— 1056 — 














(1-15), et, primum Iudaeis evangelio adnuntiato (16-22), cum nihil 
apud eos proficeret, convertitur ad ethnicos et per biennium regnum 
Dei omnibus ad se convenientibus praedicat (23-31). 


ACTUS 
APOSTOLORUM 
28, 17-31 








17 Post tertium autem diem convocavit primos Iudaeorum. Cum- 
que convenissent, dicebat eis: Ego, viri fratres, @nihil adversus ple- 
bem faciens aut "morem paternum vinctus ab Ierosolymis traditus 
sum in manus Romanorum; 18 qui, cum interrogationem de me ha- 
buissent, *voluerunt me dimittere, “eo quod nulla esset causa mortis 
in me. 19 Contradicentibus autem Iudaeis, coactus sum “appellare 
Caesarem “non quasi gentem meam habens aliquid accusare. 29 “Pro- 
pter hanc igitur causam rogavi vos videre et alloqui; propter spem 
enim Israél Ycatena *hac circumdatus sum. 2! At illi dixerunt ad eum: 
Nos neque litteras accepimus de te a Iudaea neque adveniens ali- 
quis “fratrum nuntiavit aut locutus est quid de te malum. 22 Roga- 
mus autem a te audire quae sentis; nam de secta hac notum est 
nobis quia “ubique ei contradicitur. 

23 Cum constituissent autem illi diem, venerunt ad eum in hospi- 
tium plurimi, ¢quibus exponebat testificans regnum Dei /suadensque 
eis de Iesu %ex lege Moysi et prophetis a mane usque ad vesperam. 
24 Et quidam credebant his quae dicebantur, ’quidam vero non cre- 
debant; 25cumque invicem non essent consentientes, discedebant, 
dicente Paulo unum verbum, quia ‘bene Spiritus sanctus locutus est 
per Isaiam prophetam ad patres nostros 26 dicens: ’/Vade ad popu- 
jum istum et dic ad eos: Aure audietis et non intelligetis, et viden- 
tes videbitis et non perspicietis; 27 lincrassatum est enim cor populi 
huius, et auribus graviter audierunt et oculos suos compresserunt, 
ne forte videant oculis, et auribus audiant, et corde intelligant et 
™convertantur, et sanem eos’. 28 Notum ergo sit vobis quoniam "gen- 
tibus missum est “hoc salutare Dei, et ?ipsi audient. 29 Et, cum haec 
dixisset, exierunt ab eo Iudaei multam habentes inter se quaestionem. 

30 Mansit autem biennio toto in suo conducto, et %suscipiebat 
omnes qui ingrediebantur ad eum 317praedicans *regnum Dei et do- 
oe quae sunt de Domino lesu Christo cum omni fiducia sine pro- 

ibitione. 





qa cf. cp. 25, 8. 
CD. 6; X45 15, %5' 23;21F 2653: 


Scp. 26; 43, 32. 

tcf. Le 23, 14, 15. — Vv. cp. 
23; 20. 

# Cp: 25, TX: 26, 32: 

v cp. 24, 17; 26, 4. — cf. 2 Mc 
4,5; Jo 5, 45: Ap 12, 10. 

oop 23, Of. 265:6; 

y Eph 6, 20; 2 Tm 1, 16. — 
Vi) CDs 275-337 Phir s 7. 

zZcp. 26, 29. 


acp. 22, 5. 

Beco. .24,°S\ 24. 

¢Lec2; 34. cir Pt'2; 12; 
3, 16; 4, 14, 16. 

G8) CD..8 7, 233% 

é vr. 31. — cf. Mt 12, 28/13, 
19 etc. 

ficis Cpr 19; 8) E 

£ cD. 8, 35; 24, 14; 26, 22. 
cf. cp. 14,4; 17, 4, 55 19,9, 

iat ae. 

#Mti 1s, 7. 

jis 6, 9, 10. — cf. Mt 13, 14, 
15; Mr 4, 12. — cf. Lc 8, 10. 

lcf. Jo 12, 40; Rm 11, 8; 2 Cor 
8 tay FS, 

Vi. Te. 285532. 

MV. CD. 13, 46. 

oO cp. 13, 26; Ps 106, 20. 

p Jo 10, 16. — cf. cp. 13, 48; 
Mt 8, 11; 22, 43. 

a cf.° Phe 7,.° 16% 

rcf. cp. 8, 12; 20, 25. 

Scp. 4, 29; 2 Tm 2, 9. 





(67) 


— SOG I= 








EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD ROMANOS 


AD ROMANOS 
1, 1-26 








acf. Gal 1, ro. 

61 Cor1, 1. — cf. 1 Coro, 1; 
Heb 5, 4. — v. 2 Cor 1, 1. 

C2, AC 43,2. 

1-6] L, et Cpp. in vg. Nat. Diii. 

1-19] LL. in D. inf. oct. Nativ. 

aTt'z.'2. 2, 8. 

ecf. Mt 22, 45; Gal 4,4; 2Tm 

f Ac 10, 38. — cf. Ac 13, 33. 

gcp. 12, 3. — cf. Ac 1, 25. — 
v. Gal 1, 1. 

hep. 6, 16; 16,.26; 1 Pt 2, 2, 
see Oh, cp. 15,/%8:-Ac..6, 7. 

iv. Ac 9, 15. 

7] * Catech. R. I 10, 15. 

p-£ Cor 2,23 3 2 Cor 1, 2 etc. 

lx Cor 1, 4; Eph 1, 15, 16; Ph 
Bie Col 250352452 Eh ti2 


etc. — cf. cp. 6, 17; Ph 4, 
6; 2 ™, S. 
m Col 1, 6; 1 Thi, 8 — cf. 
cp. 16, 2 [r4, 16. 
01 * Catech. -R. 11: 3, 15;.1V 
n Ph x, 8; r Th 2, 5, 10. — cf 
ov. Ac 24, 14. [cp. 9, I. 


pcf. 2 Tm 1, 3; Phi 4, etc. 

qcp. 15, 32. — cf. 1 Th 3, 10. 

rcp. 15, 22, 23. — cf. Ac 19, 

20s 2 1, Te ay. 

13) * cf. Catech. R. IV o, 14. 

t cies Th;a, ‘x8. 

u Ph 4, 17. — cf. Jo 4, 36. 

vv. Ac 28, 2. 

ae 1 Cor 9, 29 

y cf. cp. 12, 18: 

z2 Tm 1, 8, 16; Heb 11, 16. 
— cf. Ps 39, 11; Mt ro, 23. 


ax Cor 1, 18, 24. [Ac 3, 26. 
bcp. 2, 9, 10. — cf. Mr 7, 27; 
. — cf. 2 Cor 
d cf. cp. 9, 30. 5 xb ope ve a 9. 


e Hab 2, 4. — cf. Jo 3, 36. 
v. Gal 3, 11; Heb 10, 38. 
fet. cp. 4's: 


19-32] cf. Sap 13, I-15, 19. 

£ CD. 2, 14,° 35; AC 34, 375-27, 
24- He 

20] * Conc. Vat. s. III cp. 4. 

h cf. 2 Mc 7, 28; Heb rz, 3. 

icf. Ps 18, 2-7; Ju 5, 21, 22. 


4 oR re 
4Rg17,15; Jr2, 5; Eph 4,17. 
m Jr 10,14; 1 Corr,20. + ([18. 
23] * cf..Catech. R. Ill 2, 18, 
m Ps. 105,°203 Jr 2, 11; — cf. 
Dt 4, 16-18; Sap 12, 24; Ac 
or Tmt, 17. +" tr? 29. 
pvr. 26, 28. — cf. Eph 4, 19. 
gq cfe 1 Th 4, 34: . 
R. IV 15, 13. 





rIs 28, 15; 44, 19: 20; Jr 10, 14; Am 2, 4.— cf. 2 Th2, 11. 
tcf. Col 3, 5; : Th 4, 5. 


AULUS %ervus Iesu Christi, "vocatus apostolus, °se- 
gregatus in evangelium Dei, 2 quod ante %promise- 
rat per prophetas suos in Scripturis sanctis, 3?de 
-Filio suo, qui @factus est ei ex semine David se- 
cundum carnem, 4/qui praedestinatus est Filius 
Dei in virtute secundum spiritum sanctificationis ex 
resurrectione mortuorum, Iesu Christi Domini no- 
stri, 5 per quem Yaccepimus gratiam et apostola- 
dum fidei tin omnibus gentibus pro nomine eius, 
6 in quibus estis et vos vocati Iesu Christi; 7omnibus, qui sunt Romae, 
dilectis Dei, jvocatis sanctis, “gratia vobis et pax a Deo Patre nostro 
et Domino Iesu Christo. 

8/Primum quidem gratias ago Deo meo per Iesum Christum 
pro omnibus vobis, quia ™fides vestra adnuntiatur in universo mundo. 
9”Testis enim mihi est Deus, °cui servio in spiritu meo in evan- 
gelio Filii eius, quod ?sine intermissione memoriam vestri facio, 
10semper in orationibus meis obsecrans, si quo modo tandem aliquando 
prosperum iter habeam Yin voluntate Dei veniendi ad vos. 11 *Desi- 
dero enim videre vos, ut aliquid impertiar vobis gratiae spiritualis 
ad confirmandos vos, 12id est simul consolari in vobis per eam, 
Squae invicem est, fidem vestram atque meam. 13 Nolo autem vos 
ignorare, fratres, quia "saepe proposui venire ad vos et ‘prohibitus 
sum usque adhuc, ut aliquem “fructum habeam et in vobis, sicut et 
in ceteris gentibus. 14 Graecis ac Ybarbaris, sapientibus et insipienti- 
bus “debitor sum; 15 ita, Yquod in me promptum est, et vobis, qui 
Romae estis, evangelizare. 16*Non enim erubesco evangelium; ®vir- 
tus enim Dei est in salutem omni credenti, “Iudaeo primum et 
Graeco. 17 Justitia enim Dei in eo revelatur %ex fide in fidem, sicut 
scriptum est: ’Iustus autem ex fide vivit’. 

18 Revelatur enim ira Dei de caelo super omnem impietatem et 
iniustitiam hominum eorum qui veritatem Dei in iniustitia detinent; 
19 quia %quod notum est Dei manifestum est in illis, Deus enim illis 
manifestavit. 20 Invisibilia enim ipsius a creatura mundi, ‘per ea 
quae facta sunt intellecta, conspiciuntur, sempiterna quoque eius 
virtus et divinitas; ita ut sint jinexcusabiles, 21 quia, cum cognovis- 
sent Deum, non sicut Deum glorificaverunt aut gratias egerunt, sed 
levanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor 
eorum; 22 ™dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt 23 et 
™mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis 
corruptibilis hominis et volucrum et quadrupedum et serpentium. 

24Propter quod ?tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, 
in immunditiam; ut @contumeliis adficiant corpora sua in semetip- 
sis, 25 qui commutaverunt veritatem Dei in *mendacium et colue- 
runt et servierunt creaturae potius quam Creatori, *qui est benedi- 
ctus in saecula. Amen. 26 Propterea ?tradidit illos Deus in ‘passio- 
nes ignominiae; nam feminae eorum immutaverunt naturalem usum 


$cp. 9, 5. 26] * Catech. 











— 1058 — 


i i 





1. De iustificationis gratia in Christe credentibus oblata (1, 1-11, 36), Exordio prae- 
misso (I-15), evangelicae fidet praestantiam ex eo ostendit quod sine ea 
non solum ethnici (16-32) sed ipsi quoque ludaei, quamvis circum- 


AD ROMANOS 
i, 27 — 3,3 








in eum usum qui est contra naturam. 27 Similiter autem et masculi, 
relicto naturali usu feminae, exarserunt in desideriis suis in invicem, 
“masculi in masculos turpitudinem operantes et mercedem, quam 
oportuit, erroris sui in semetipsis recipientes. 28 Et, sicut non pro- 
baverunt Deum habere in notitia, Ptradidit illos Deus in Yreprobum 
sensum, ut faciant ea “quae non conveniunt, 29 repletos omni iniqui- 
tate, malitia, fornicatione, avaritia, nequitia, plenos invidia, homici- 
dio, contentione, dolo, malignitate, susurrones, 3% Ydetractores, Deo 
cdibiles, contumeliosos, superbos, elatos, inventores malorum, pa- 
rentibus non oboedientes, 31 insipientes, incompositos, sine adfe- 
ctione, absque foedere, sine misericordia. %2 Qui, cum iustitiam Dei 
cognovissent, non intellexerunt quoniam qui talia agunt @digni sunt 
morte; et non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt fa- 
cientibus. 

Propter quod “inexcusabilis es, o “homo omnis qui iudicas; “in 

quo enim iudicas alterum teipsum condemnas, eadem enim agis 
quae iudicas. 2Scimus enjm quoniam iudicium Dei est secundum 
veritatem in eos qui talia agunt. %3°¢Existimas autem hoc, 0 homo 
qui iudicas eos qui talia agunt et facis ea, quia tu effugies iudicium 
Dei? 4An 4divitias bonitatis eius et ¢patientiae et /longanimitatis 
contemnis? 9%Ignoras quoniam benignitas Dei ad paenitentiam te ad- 
ducit? 5Secundum autem duritiam tuam et impaenitens cor “the- 
saurizas tibi tiram in die irae et jrevelationis iusti iudicii Dei, 6’ ‘qui 
reddet unicuique secundum opera eius’: 7 iis quidem, qui “secundum 
patientiam boni operis gloriam et honorem et incorruptionem quae- 
runt, “vitam aeternam; §8iis autem, qui sunt ex contentione et °qui 
non adquiescunt veritati, credunt autem iniquitati, ira et indignatio. 
§ Tribulatio et angustia ?in omnem animam hominis operantis ma- 
lum, Yludaei primum et Graeci; 19 gloria autem et honor et "pax 
omni operanti bonum, ¢Iudaeo primum et Graeco; 11 4non enim est 
acceptio personarum apud Deum. 12 Quicumque enim sine lege pec- 
caverunt sine lege peribunt, et quicumque in lege peccaverunt per 
legem iudicabuntur. 13 Non enim “auditores legis iusti sunt apud 
Deum, sed factores legis iustificabuntur. 14 Cum enim gentes, quae 
legem non habent, “naturaliter ea quae legis sunt faciunt, eiusmodi 
legem non habentes ipsi sibi sunt lex; 15 qui ostendunt opus legis 
®scriptum in cordibus suis, testimonium reddente illis conscientia 
ipsorum, et inter se invicem cogitationibus accusantibus aut etiam 
defendentibus 16 ¥%in die, cum iudicabit Deus “occulta hominum se- 
cundum “evangelium meum per Iesum Christum. 

17 Si autem tu Iudaeus cognominaris et requiescis in lege et glo- 
riaris in Deo 18 et ‘nosti voluntatem eius et probas utiliora instru- 
ctus per legem, 19 confidis teipsum esse “ducem caecorum, lumen 
eorum qui in tenebris sunt, 20eruditorem insipientium, magistrum 
infantium, ¢habentem formam scientiae et veritatis in lege: 21 /qui 
ergo alium doces teipsum non doces, qui praedicas non furandum 
furaris, 22 9qui dicis non moechandum moecharis, qui abominaris 
idola sacrilegium facis, 23 “qui in lege gloriaris per praevaricationem 
legis "Deum inhonoras. 24’*Nomen enim Dei per vos blasphematur 
inter gentes’, sicut scriptum est. 25JCircumcisio quidem prodest, si 
legem observes; *si autem praevaricator legis sis, circumcisio tua 
praeputium facta est. 26 Si igitur praeputium "iustitias legis custo- 
diat, nonne /praeputium illius in circumcisionem reputabitur? 27 et 
Njudicabit id quod ex natura est praeputium legem consummans te, 
qui °per litteram et circumcisionem praevaricator legis es? 28 ?Non 
enim qui in manifesto Iudaeus est, neque quae in manifesto, in carne, 
est circumcisio; 29 %sed qui in abscondito Iudaeus est, et "circum- 
cisio cordis in spiritu, 8non littera; cuius laus non ex hominibus, sed 
ex Deo est. 

3 Quid ergo amplius Iudaeo est? aut quae utilitas circumcisionis? 

2Multum per omnem modum: primum quidem “quia credita 
sunt illis °eloquia Dei. 3°Quid enim si quidam illorum non credide- 
runt? @nunquid incredulitas illorum fidem Dei evacuabit? Absit. 





uLv 18, 22; 20, 13. 

© £3 -ir 6... 20; 

«cf. Eph 5, 4. 

Vet. 2° Dm 3, 23 

Sep. 137, 26%)8 . 4: 

acp. 6, 21. 

6 Lc 11, 48; Ac 7, 60; 22, 20. 
—cf.1 Cor 13, 6; 2 Th2, 12. 

G'cp..'I, 20. [14. 

bcp. 9, 20; Mic 6, 8; Le 12, 

I-13] LL. in fs. s. Silvestri Pp. 

crs 8, 7. — v. Mt 7, 2. 

41 * cf. Catech. R. III 2, 4. 

dcp. 9, 23; 10, 12; Eph 1, 7, 

ecp. 3, 25. [18; 2, 4, 7. 

fcp. 9, 22. — cf. Ex 34, 6. 

gis 30, 18; 2 Pt 3, 9, 15; Ap 


2, 21. 
hf. Dt 32, 34. — Vv. Jc 5, 3. 


i Ps 109, 5. — cf. cp. 3, 5. 
51 * cf. Conc. Trid. s. xiv cp. 
4 Cle GD. ids 2b: [8 


icp. 14, 12; Jb 34, 11; Ps 61, 
12° Pro: 21,522529F 47,0110 
32, 19. — v. Mt 16, 27. 

6-7] * Catech. R. Ill 1, 8. 

mv. Le 


Wee 
7-9) * Conc. Valent. (an. 855) 
0 5: zane 6, 232 [can. 2. 
0.2 .hor, 8; 

8] * Catech. R. IV 14, 8. 

p Ez 18, 20. 

qcp. 1, 16.— v. 1 Pt 4, 17. 
71s.57, 19. 

10] * Catech. R. 1 EZ 3ah Ts 


vv. cp. 1, 19. [Pio V. : 
FS) "cf. CatecR RoE 1-77. 
x Jr 31, 33. 


Y Ch (DC, 316%. (14 16: + 10.22, 
zcf. Ec 12, 14. [48. 
acp 25; 2 Tm 2, 8 — 


16 
cf. Gal t, 11sx Pais, 282% 
vr. 234 cp; 3,27; Mie 3, 22. 
— cl..cp. 9, 4; Jo 5,45. 
6 CLECD:: Fy 225° 23. 
dcf. Jb 19, 15; Mt 15, 14; 23, 
16; Jo 9, 39-41. 
19-20] * Catech. R. III 1, 2. 
e2 Tm 3, 5. — cf. Gal 4, 19; 
2Tm1,13. [20; Mt 15, 1-9. 
f Mt 23, 3-28. —cf. Ps 49, 16- 
er}* ie Re 1 83083 
Vr... Be J0-48; 7; 
bof. MI 1, 6. 
24! * Catech. R. IV ro, 9. 
tIs 52, 5. — cf. 2 Rg 12, 14; 
_ Ez 36, 20, 23; 2 Pt 2, 2. 
4 Cio Gal'6,- 25; k Gal 5, 3. 
! Eph 2, r1. — cf. cp. 3, 30. 


ONE; 295. CD. 73-0; 2° Cor’:3.”.6. 
pcp. 9, 6-8. qv.1 


AG 7; $i: Ph 3, 4: Col 2.3%. 


cf. Gal 1, 10. 

1-6] 1 L. in Circ. Dai. 

acp. 9, 4; Dt 4, 8; Ps 147, 
19, 20. — cf. Jo 4, 22. 

6 cf. Ac 7, 38. 

. 10, 16; Heb 4, 2. 

d cf. cp. 9, 6; 2 Tm 2, 13. 

4)°* Catech. R. 2, 6. 





— 1059 — 








cist atque plurimis privilegiis aucti (2, 25-3, 8), peccato sunt obnoxii 
et sub ira Dei; iamvero Scripturae docent nullum hominem iustum 
esse (9-20) ; contra, sola fide gratisque iustitia omnibus exemplo Abra- 








AD ROMANOS 
3,4—4, 12 
ev. Jo 8, 26. 


f Ps 61, 10; 115, 11.— cf. vr. 7. 
g Ps 50, 6. 
h cf. Jb 9, 32. 


$F. CD.)'350 8: 

jcp. 6, 19; x Cor 9, 8; Gal 3, 
15. — cf. x Cor 15, 32. 

kcf. Gn 18, 25; Jb 8, 3. — v. 
Cp. 2: 16. 

Lef,:-ep. -9,:19, 

mcf. ¢ps 6; ¥, 15: 


ncp. 2, 9; Gal 3, 22..— cf. 
VE. Ase7ep 11, 322210. 20) 9. 
10-18] Ps 13, 1-3. 


oPs 5, 11; 13, 9, 4 


Pcl Ler,- 99: 

q Jo 10, 34; 1 

r Jb 5, 16; P. 
Ez 16, 63. — c 


5, 25. 

62, 12; 106, 42; 

cp. t, 20, 
2AM, 

s Gal 2, 16. — cf. Ps 142, 2; 
Ac 13, 38. 

beep. 7, Fe —— che ep. $285 8, 
13, 20. 

uv. Cp. I, 17. 

vcp. 16, 26; 2 Tm rf, 10. 

x Ac 10, 43. — cf. cp. 1, 2; Jo 
5, 46. 

y cp. 4, 5. — cf. 2 Tm 3, 15. 

— to, 12; Ac 15, 9. — cf. 
pali:355283 Col -37 x1! 

24,25) v. Eph 7, 6, 8. 

aN 3,9: 

bcp. 4, 4, 5, 16. — v. Ac 15, 
rt. 


c Eph 1, 7; Col. 1, 14; Heb 9, 
15. — cf. 1 Cor a6: 
25,26] cf, Catech. R. i 4, 2. 
eae ge th So 
fcp. 5, 9; Eph 2, 13; Heb ro, 
CDi 24. [ro. 


29, 313 oT 2, 9;.2 Tm rf, 
— v. Ac 33, 


lef. Jc 2, 18, 24. 

29-4,12] LL. 2 et 3 ut s. vr. 1. 

MCD. 4, 165°2, 243 20,925 °xs, 
19; Gal 3, 28. 

nx Cor 8, 4, 6; Gal 3, 20; Eph 
4, 6; 1 Tm, 1732, 5. — cf. 
cp. 10, 12. — v, Mr 12, 29. 

o Gal 3, 8. 

p cf. cp. 4, 9. — v. cp. 2, 26. 

qv. Mt 5, 17. 


a vr. 16; Is §1, 2. 

"Oct. x Corr ot; 

c Gn 15, 6. — v. Gal 3, 6; Jc 
2 23: 

dvr. 9, 22. 

ech cow tT, 6: De 9, 4, 5. 


fcp. 3, 22. — v. Jo 6, 29. 

Sek Eh se wie 

h2 Cor 5, ro. 

2 CD. 3, 30. 

j Gn 17, 10, rr. — v. Jo 6, 27. 
zr] * Catech. R. Ill 1, 7. 
kvr. 16; Gal 3, 7. — v. Le 


19, 9. ; 
(12, 13)] Ant. in sb. a. D. Qdg. 


-habet gloriam, sed 





4eEst autem Deus verax, ’fomnis autem homo mendax’, sicut scri- 
ptum est: 
? 9Ut iustificeris in sermonibus tuis 
et vincas cum “iudicaris ’. 
5 Si autem iniquitas nostra iustitiam Dei commendat, quid dicemus? 
Nunquid iniquus est Deus, qui infert iram? 6 secundum ‘hominem 
dico: Absit; alioquin quomodo “*iudicabit Deus hunc mundum? 7 Si 
enim veritas Dei in meo mendacio abundavit in gloriam ipsius, ‘quid 
adhuc et ego tanquam peccator iudicor? 8 Et non, sicut blasphema- 
mur, et sicut aiunt quidam nos dicere, ™faciamus mala ut veniant 
bona: quorum damnatio iusta est. 
§ Quid ergo? praecellimus eos? Nequaquam: causati enim sumus 
Iudaeos et Graecos “omnes sub peccato esse, 19 sicut scriptum est: 
?Quia non est iustus quisquam, 
11 non est intelligens, non est requirens Deum. 
12 Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt; 
non est qui faciat bonum, non est usque ad unum, 
13 oSepulcrum patens est guttur eorum; 
linguis suis dolose agebant; 
venenum aspidum sub labiis eorum, 
14 quorum os maledictione et amaritudine plenum est, 
15 veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. 
16 Contritio et infelicitas in viis eorum, 
17 et Pviam pacis non cognoverunt: 
18 non est timor Dei ante oculos eorum’. 
19 Scimus autem quoniam quaecumque ex loquitur, iis qui in lege 
sunt loquitur, "ut omne os obstruatur et subditus fiat omnis mundus 
Deo, 29 quia %ex operibus legis non iustificabitur omnis caro coram 
illo; ‘per legem enim cognitio peccati. 21 Nunc autem sine lege “iu- 
stitia Dei Ymanifestata est, “testificata a lege et prophetis. 22 ¥Iustitia 
autem Dei per fidem Iesu Christi in omnes et super omnes qui cre- 
dunt in eum; “non enim est distinctio, 23 omnes enim peccaverunt 
et egent gloria Dei 24 4jiustificati gratis oper gratiam ipsius, °per re- 
demptionem quae est in Christo Iesu, 25%quem proposuit Deus 
€propitiationem per fidem fin sanguine ipsius, ad ostensionem iusti- 
tiae suae propter remissionem praecedentium delictorum, 26 9in su- 
stentatione Dei, ad ostensionem iustitiae eius in hoc tempore; ut 
sit ipse “iustus et tiustificanms eum qui est ex fide Iesu Christi. 27 sUbi 
est ergo gloriatio tua? Exclusa est. Per quam legem? Factorum? 
Non; sed per legem fidei. 28 Arbitramur enim iustificari hominem 
per fidem ‘sine operibus legis. 29”An Iudaeorum Deus tantum? 
nonne et gentium? Immo et gentium; 39 quoniam quidem ”unus est 
Deus °qui iustificat circumcisionem ex fide et ?praeputium per fidem. 
31 @qLegem ergo destruimus per fidem? Absit; sed legem statuimus. 
Quid ergo dicemus invenisse Abraham %patrem nostrum secun- 
dum carnem? 2Si enim Abraham ex operibus iustificatus est, 
bnon apud Deum. 3 Quid enim dicit Scriptura? 
’¢Credidit Abraham Deo, et ¢reputatum est illi ad iustitiam’. 4 °Ei 
autem qui operatur merces non imputatur secundum gratiam, sed 
secundum debitum; 5/ei vero qui non operatur, credenti autem in 
eum qui iustificat impium reputatur fides eius ad iustitiam secun- 
dum propositum gratiae Dei. §&Sicut et David dicit beatitudinem 
hominis, cui Deus accepto fert iustitiam sine operibus: 
7’ gBeati quorum remissae sunt iniquitates, 
et quorum tecta sunt peccata. 
8 Beatus vir cui non “imputavit Dominus peccatum ’. 
9 Beatitudo ergo haec tin circumcisione tantum manet, an etiam in 
praeputio? Dicimus enim quia ¢reputata est Abrabae fides ad iusti- 
stiam. 10Quomodo ergo reputata est? In circumcisione, an in prae- 
putio? Non in circumcisione, sed in praeputio. 11 Et Jsignum accepit 
circumcisionis, signaculum iustitiae fidei quae est in praeputio, ut 
sit *pater omnium credentium per praeputium, ut reputetur et illis ad 
iustitiam, 12 et sit pater circumcisionis: non iis tantum qui sunt ex 
circumcisione, sed et iis qui sectantur vestigia fidei, quae est in 





— 1060 — 





it 





ham sincere credentibus confertur (21-4, 25). Cuius fidei fructus sunt; 


a) pax, nam Christus nos reconcilians Deo (5, 1-11) pro morte, quam 
nobis Adam comparavit, iustitiam donat et vitam (12 21); b) liber- 


AD ROMANOS 
4, 13 6, 3 





lictum, fsuperabundavit gratia; 





praeputio “patris nostri Abrahae. 13 Non enim per legem /promissio 
Abrahae aut semini eius, “ut heres esset mundi; sed per iustitiam 
fidei. 14”Si enim qui ex lege heredes sunt, exinanita est fides, abo- 
lita est promissio. 15 Lex enim iram operatur: ?ubi enim non est 
lex, nec praevaricatio; 16 ideo ex fide, ut secundum gratiam firma 
sit Ypromissio omni semini, "non ei qui ex lege est solum, sed et 
ei qui ex fide est Abrahae, qui pater est omnium nostrum 17 (sicut 
scriptum est: ’ *Quia patrem multarum gentium posui te’) ante Deum, 
cui credidit, ‘qui vivificat mortuos et vocat “ea quae non sunt, tan- 
quam ea quae sunt; 18 qui contra spem in spem credidit, ut fieret 
pater multarum gentium, secundum quod dictum est ei: ’ 'Sic erit 
semen tuum’. 19 Et non infirmacus est fide nec consideravit corpus 
suum “emortuum, cum iam fere centum esset annorum, et “emor- 
tuam vulvam Sarae. 29In repromissione etiam Dei Ynon haesitavit 
diffidentia, sed confortatus est fide dans gloriam Deo; 21 plenissime 
sciens quia quaecumque promisit Ypotens est et facere. 22 Ideo et “re- 
putatum est illi ad iustitiam. 23%Non est autem scriptum tantum 
propter ipsum, quia reputatum est illi ad iustitiam, 24sed et propter 
nos, quibus reputabitur %credentibus in eum qui suscitavit Iesum 
Christum Dominum nostrum a mortuis, 25 qui traditus est propter 
delicta nostra et resurrexit propter iustificationem nostram. 
5 *Justificati ergo ex fide pacem habeamus ad Deum per Dominum 
nostrum Iesum Christum, 2 per quem et habemus accessum per 
fidem in gratiam istam, in qua stamus et °gloriamur in spe gloriae 
filiorum Dei. 3 Non solum autem, sed et %gloriamur in tribulationibus 
scientes quod tribulatio “patientiam operatur, 4patientia autem proba- 
tionem, probatio vero spem; 5/spes autem non confundit, quia caritas 
Dei “diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est 


nobis. SUt quid enim Christus, “cum adhuc infirmi essemus, secundum 


tempus ‘pro impiis mortuus est? 7 Vix enim pro iusto quis moritur; 
nam pro bono forsitan quis audeat mori? 8 /Commendat autem ca- 
ritatem suam Deus in nobis, quoniam, cum adhuc peccatores esse- 
mus, secundum tempus 9 Christus pro nobis mortuus est. Multo igi- 
tur magis nunc J4justificati in ‘Sanguine ipsius salvi erimus ab "ira 


_per ipsum. 10 Si enim, cum inimici essemus, "reconciliati sumus Deo 


per mortem Filii eius, multo magis reconciliati salvi erimus in vita 
ipsius. 11 Non solum autem, sed et °gloriamur in Deo per Dominum 
nostrum Iesum Christum, per quem nunc reconciliationem accepimus. 
12 Propterea, sicut ?per unum hominem peccatum in hunc mun- 
dum intravit, et Yper peccatum mors; et ita “in omnes homines mors 
pertransiit, *in quo omnes peccaverunt. 13 Usque ad legem enim 
peccatum erat in mundo, ‘peccatum autem non imputabatur, cum 
lex non esset. 14Sed regnavit mors ab Adam usque ad Moysen 
etiam in eos qui non peccaverunt “in similitudinem praevaricationis 
Adae, “qui est forma futuri. 15 Sed non sicut delictum ita et donum; 
si enim unius delicto multi.mortui sunt, multo magis gratia Dei et 
donum in gratia unius hominis Iesu Christi in “plures abundavit. 
16 Et non sicut per unum peccatum, ita et donum; nam “iudicium 
quidem ex uno in condemnationem, gratia autem ex multis delictis 
in @iustificationem. 17 Si enim unius delicto mors regnavit per unum, 
multo magis abundantiam gratiae et donationis et iustitiae accipien- 
tes *in vita regnabunt per unum Iesum Christum. 18 Igitur, sicut 
per unius delictum in omnes homines in condemnationem, sic et 
per unius iustitiam in omnes homines in iustificationem vitae. 19 Si- 
cut enim “per inoboedientiam unius hominis peccatores constituti sunt 
multi, ita et per unius oboeditionem iusti constituentur multi. 20¢Lex 
autem subintravit ut abundaret delictum. Ubi autem abundavit de- 
21 ut, Psicut regnavit peccatum in 
mortem, ita et %gratia regnet per iustitiam in vitam aeternam per 
Tesum Christum Dominum nostrum. 
6 Quid ergo dicemus? ®Permanebimus in peccato ut gratia abun- 
det? 2 Absit. Qui enim mortui sumus peccato, quomodo :adhuc 
vivemus in illo? 3 An ignoratis quia quicumque °baptizati sumus in 
b vr. 11; cp. 7, 4, 6; Gal 2,19: Col 2, 20; 3, 3; x Pt 2, 24. * Conc. Valent 
IT 1, 7, Hi saa ccf. Gal Fig 3 a 8} p} 





1 Gal 3, 16; Heb 6, 15, 17; 7, 
6; 11, 9, 17. — cf. cp. 9, 8 
—v.Ac13 32. mGn17,4-6. 

ma Gal 3,17,18. [9; Gal 3, ro. 

Ocp. 7, 7, 10-25; 2 Cor 3, 7, 

p cf. ES 3; 20. — v. Gal 3, 19. 

qcf. Gal 3,22. 7cf.cp.9, 7-9. 

s Gn 17, 5. — cf. vr. 18. 

tcf. Heb rz. 19. — v. Jo 5, 2!. 

uzCor 1, 28.—cf. Heb 11, 3. 

v Gn ts, 5. (17; 18, 11. 

w Heb 11, 12. — cf. Gn 17, 

£Mt 217.2%; 

y Gn 18, 14. — cf. Heb rr, 19. 

Zcp. 15, 4; 1 Cor 9, 9, 10: I0, 
6, 11; 2. Tm 3, 16, 17. — cf. 
Ps ror, 18. 


acp. 10, 9; 1 Pt x, 21. 
bcp. 6, 4. — v. % 
Cep. '6.%0,2 8! 92 285 292 Gal’ £, 
4;° 27,2032 ITm- 2,’ 6; 
14. — v. Mt 20, 28. 
25] * Catech. R. I 6, 12. — v. 
CD. 6; 0; Tost Cors;7,. 8: 
dcp. 5, 18. — cf. 1 Corrs, 17. 


1-5] L.in sb. OT .Pnt. et cm. Mm. 
1-12] LL. in oct. ss. Innoc. 
acp. 3, 28. — cf. Eph 2, 14, 
17; Col x, 20. 
6 Eph 2, 18; 3, 12. — cf. Heb 
10) £9;720; 1 Pt-s; 18.5 [13s 
cvr. 11; Heb 3, 6. — cf. cp. 12, 
dv. Mt 5, 12. [1ro, 38. 
eLc 21 19; Jc 1, 3. — v. Heb 
5] * Catech. R. aa 3,4. — * cf. 
Ill 1, 7; 2, 4.— Ant. et Int. 
(Ps 102) in sb. p. Pnt. et in 
fs. s. Phil. N. [Is 49, 23. 
f Ps 118, 116; Ph 1, 20. — Vv. 
g Ac 2, 17, 18, 33; Tt. 3, 6. — 
cf. Gal 4, 6. 
Avr. 8, 10; Col 1, 21; Heb 9, 
icf.cp.4,25. [14;1 Pt 3. 18. 
8-6, 8) LL. in off. de Pass. Dit. 
8, @ R. et V. in fs. pretiosiss. 


mt Thr, 10; 2, 16. — v. cp. 

ro] * cf. Catech. R. III 2 14; 
IV 14, 19 [Cal t, 20, 21. 

m2 Cor 5s, 18-20; Eph 2, 16; 

02 Cor 4, 10. If. 

12] * Conc. Milev. II, Araus.VI 
et Trid. s. V. can. 2. — * cf. 
Catech. R. II 6, 1. — R. tm 
fs. Imm. Conc. BMV 

» Gn 3,6; 1 Cor 15,21, 22.—cf. 

acp. 6, 23; Jer, 15. fvr. 15-17. 

7 Cf. 'vr.614, 223. Ecli 26,5333 
1 Cor 15, 22; Heb 9, 27. 

$ cf; Eph’az 3¢ tv. cp. 3, 20. 

u Gn 3, 11; Os 6, 7. 

v1 Cor 15, 45. — cf. Mt rr, 3. 

x vr. 19. — v. Mt 20, 28; 26, 

yr Cor 11, 32. (28. 

z vr. 18; Ap 19, 8. 


17] * cf. Catech. R. II 2, 32. 

a Ap 22, 5. 

b Jo 12, 32. — cf. cp. 4, 25; 8, 
c cf. 2 Cor 10, 6. 33. 
1°] Cp. et R.in fs. ss. Fam. J.M. 
d Heb 5,8.— cf. Ph2,8. __ [J. 
20. 21] Of. in fs. s. Marg. deC. 
e Gal 3, 19. — V. cp. 3, 20. 
f1Tmry, 14. gv.jor, 17. 


R'CH.. 2,-72:6, 23. 
avr. 15. — cf. i? FR 
2] * Catech. R. III 2, 2. 


4 . (an. 855) can. 5. —* Catech. R. 
atech. R. I 6, 9, 13; Il 2, 4, 45, 47, 48. — L. in D. 6 ». Punt. 





— I061 — 








tas cum a peccato, quia iustificati Christo inseruntur et peccato 
mortui servi fiunt iustitiae (6 1-23), tum a lege, cui per baptisma 
quisque moritur (7, 1-6): lex vero, etsi per se sancta, concupiscentiam 








AD ROMANOS 
6,4 — 7,18 
d-Col °2; “123 


€vr. 9; <p 8, 11. — cf. Jo 11, 
rt) ol gy 
f2 Cor 5, 17; Gal 6, 15; Eph 

423° 24* Col 3,10. — cf. cp. 
a 2 Cor 4, I0. 7, 6. 
t Ph 3, 10.— cf. Col 2, 125 3,1. 
t Eph 4, 22; Col 3, 9. — cf. 


jcf.cp. 7, 24. [5, 24; 6, 14. 

“1 Pt 4, 1. — cf. vr. 18. 

m2 Tm 2, 11. — cf. 2 Cor 4, 
10; 13, 4 


nm Ac 13, 34; Ap 1, 18. 

9, 10] Cm. hig 3 et V. All. in 
D.4 p. Psch.— R. in sb. in 
Albis et Cp. ad ll. in frr.T.P. 

o Heb 7; 27- 

EI, 43 0% Catech.. R.nlLi2, ‘40. 

p cf. Ac 1%, 28. — v. cp. 14, 8. 

qvr. 14; Ps 18, 14; 118, 133; 
ae 19. — cf. 2 Cor 5, 17. 

t2}* Catech. -Risdll,. 16, 226 

FED. i833 COlBs.Be 

s 2 Cor 10, 5. 

BOD id. Rit Bt.2, 24. 4, 2. 

ucf. 1 Cor 9, 21. [can. 1. 

16] * Conc. Araus. II (an. 529) 

vcf. vr. 20; Mt 6, 24; Lc 16, 
134 77. ¥. Jo 8, 34: 

%1-Pt t. a2. 

Sci. 2) 1mh,-13. 

Vt. 275 Cp, 8, 25:.1-Coy 79:22; 
2 Cor 3, 17; Gal 5, 1, 13. — 


v Jo ECE 
19-23] * Catech. R. III 2, 2; Il 


4,3; 11,11. — L.in D. 7 
bv. cp. 3, 5. [p. Pnt. 
ccf. 1 Cor 9, 27. — v. 1 Th 4, 
d cf. vr. 16. [3. 


ecf. cp. 7, 5. — cf. Jr 12, 13. 
PONE. 32? By Oia 15, EOC EA, 


CD..7; 4. [12; Gal 6, 8. 
i Pt 1:9. 
icf. cp. 2, 7. — Vv. Cp. 5, 12. 


jcep. 5, 21. — cf. Jo 17, 3. 


1-9] LL. in vg. Epiph. 
a1 Cor 7, 39. : 
bv. Mt 5, 32. — cf. 1 Cor 7, 


ee 
ccp. 8, 2; Gal 2, 19. — cf. vr. 

6; cp. 6, 2; 1 Cor 15, 56. 
dcp. 6, 22; Gal 5, 22; Eph 5, 

9. — cf. Tt 3, 14; 2 Pt 1, 8. 


ecp. 6, 13. 
fcf. co. 6, 21; Gal 5, 19-21. 
g cf. Gal 5, 4. hv. cp. 6, 4. 


$CD. 2)\29¥. 20; ieee 3; oe 

jcp. 3, 20. — cf. cp. 4. 15. 

7] * Catech. Roi 33,43; 4H 
10, 5, 8. 

Eps 3; ify 20,2 177." Dts, 


21. — cf. Ex 20. 14. 
m vr. 11. — cf. Gal 5, 13. 
nz Cor 15, 56. 
ro] * Catech. R. IV 15, 12. 
o cf. ~ 10, 5; Lv 18, 6. 
pcf. Gn 3, 13; Heb 3, 13. 


wW@, 20° SI ISSI37741 Lm 
T7802 Pt 2, 21. — cf. vr. 16. 
rcf. 3 Rg 21, 20; 4 Rg 17, 17; 





1g "56, «0° dr Mc‘ 7: "56; 
Svr. 18, 19. cf. Gal 5, 17. 
15-17] * cf. Catech. R. II 2, 53. 
tr Tmt, 8. -— cf. vr. 12. 
“Vr. 20. 


vcf. Gn 6,8 8, aE Ve hal 
YS? T4s ssp jrery, Oi 

19] * Catech. R. iv r2, 70, 
* cf. prob. 45 M. Molinos ab 


Innoc. XII damn. 
21-23] * Catech. R. IV 12, 5, 8. 





Christo Iesu in morte ipsius baptizati sumus? 4 %Consepulti enim su- 
mus cum illo per baptismum in mortem, ut, quomodo ¢Christus sur- 
rexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos fin novitate vitae am- 
bulemus. 59Si enim complantati facti sumus “similitudini mortis eius, 
simul et resurrectionis erimus. §& Hoc scientes quia ‘vetus homo no- 
ster simul crucifixus est, ut destruatur Jcorpus peccati, et ultra non 
serviamus peccato. 7/Qui enim mortuus est iustificatus est a pec- 
cato. 8 ™Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul 
etiam vivemus cum Christo 9 scientes quod ¢Christus resurgens ex 
mortuis “iam non moritur, mors illi ultra non dominabitur. 10 Quod 
enim mortuus est peccato mortuus est °semel; quod autem vivit vi- 
vit Deo. 11 Ita et vos existimate vos “mortuos quidem esse peccato; 
Pyiventes autem Deo in Christo Iesu Domino nostro. 

12 dNon ergo regnet peccatum in vestro mortali corpore, ut oboe- 
diatis concupiscentiis eius. 13 Sed ‘neque exhibeatis membra vestra 
arma iniquitatis peccato; sed ‘exhibete vos Deo tanquam ex mortuis 
viventes et membra vestra arma iustitiae Deo. 14 9Peccatum enim 
vobis non dominabitur; non enim sub lege estis, sed sub gratia. 

15 Quid ergo? “peccabimus, °quoniam non sumus sub lege, sed 
sub gratia? Absit. 16 Nescitis quoniam “cui exhibetis vos servos ad 
oboediendum, servi estis eius, cui oboeditis, sive peccati ad mortem 
sive oboeditionis ad iustitiam? 17¥Gratias autem Deo quod fuistis 
servi peccati, oboedistis autem ex corde in eam *formam doctrinae 
in quam traditi estis. 18 ¢Liberati autem a peccato servi facti estis 
iustitiae. 19 >\Humanum dico propter infirmitatem carnis vestrae: si- 
cut enim ‘exhibuistis membra vestra servire immunditiae et iniqui- 
tati ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra “servire iusti- 
tiae in sanctificationem. 2°¢Cum enim servi essetis peccati, liberi 
fuistis iustitiae. 21 °Quem ergo fructum habuistis tunc in illis, in qui- 
bus nunc erubescitis? /nam finis illorum mors est. 22Nunc vero libe- 
rati a peccato servi autem facti Deo %habetis fructum vestrum in san- 
ctificationem, “finem vero vitam aeternam. 23 ‘Stipendia enim peccati 
mors; gratia autem Dei /vita aeterna in Christo Iesu Domino nostro. 

An ignoratis, fratres (scientibus enim legem loquor), quia lex in 

homine dominatur quanto tempore vivit? 2 Nam %quae sub viro 
est mulier, vivente viro, alligata est legi; si autem mortuus fuerit 
vir eius, soluta est a lege viri. 3 Igitur, vivente viro, “vocabitur adul- 
tera, si fuerit cum alio viro; si autem mortuus fuerit vir eius, libe- 
rata est a lege viri, ut non sit adultera, si fuerit cum alio viro. 4 Ita- 
que, fratres mei, et vos “mortificati estis legi per corpus Christi; ut 
sitis alterius qui ex mortuis resurrexit, ut fructificemus Deo. 5 Cum 
enim essemus in carne, passiones peccatorum, quae per legem erant, 
foperabantur in membris nostris, fut fructificarent morti; 6 nunc 
autem JYsoluti sumus a lege mortis, in qua detinebamur; ita ut ser- 
viamus in /“novitate spiritus et ‘non in vetustate litterae. 

7Quid ergo dicemus? lex peccatum est? Absit. Sed jJpeccatum 
non cognovi nisi per legem; nam concupiscentiam nesciebam, ‘nisi 
lex diceret: ’ Non concupisces’. 8 ”QOccasione autem accepta, pec- 
catum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam. 
nSine lege enim peccatum mortuum erat. 9 Ego autem vivebam sine 
lege aliquando: sed, cum venisset mandatum, peccatum revixit. 
10 Ego autem mortuus sum, et inventum est mihi mandatum, °quod 
erat ad vitam, hoc esse ad mortem. 11 Nam peccatum, “occasione 
accepta per mandatum, Pseduxit me et per illud occidit. 12 Itaque 
Mex quidem sancta, et mandatum sanctum et iustum et bonum. 
13 Quod ergo bonum est mihi factum est mors? Absit. Sed pecca- 
tum, ut appareat peccatum, per bonum operatum est mihi mortem; 
ut fiat supra modum peccans peccatum per mandatum. 14 Scimus 
enim quia lex spiritualis est, ego autem carnalis sum "venundatus 
sub peccato. 15 Quod enim operor non intelligo; *non enim quod 
volo bonum hoc ago, sed quod odi malum illud facio. 16Si autem 
quod nolo, illud facio, consentio “legi, quoniam bona est. 17 Nunc 
autem iam “non ego operor illud; sed quod habitat in me peccatum. 
18 Scio enim quia Ynon habitat in me, hoc est in carne mea, bonum; 





— 1062 .— 








excitat et occasio est transgressionis (7-25); c) beatitudo, quae per 
Spiritum inhabitantem hic inchoatur (8, 1-11) consummatur vero in vita 
aeterna (12-17). Cum vero illa tanta sit ut tribulationes huius vitae cum 


AD ROMANOS 
7, 19 — 8, 30 








nam velle adiacet mihi, perficere autem bonum non invenio. 19 *Non 
enim quod volo bonum hoc facio, sed quod nolo malum hoc ago. 20Si 
autem quod nolo, illud facio, “iam non ego operor illud, sed quod ha- 
bitat in me peccatum. 21Invenio igitur legem volenti mihi facere bo- 
hum, quoniam mihi malum adiacet ; 22¢condelector enim legi Dei secun- 
dum “interiorem hominem, 23 video autem Yaliam legem in membris 
meis repugnantem legi mentis meae et captivantem me in lege peccati, 
quae est in membris meis. 24 Infelix ego homo! quis me liberabit de 
corpore mortis huius? 25 4Gratia Dei per Iesum Christum Dominum 
nostrum. Igitur ego ipse mente servio legi Dei, carne autem legi peccati. 
8 Nihil ergo nunc damnationis est iis qui sunt in Christo Iesu, qui 

non secundum carnem ambulant; 2 4lex enim spiritus vitae in 
Christo Iesu %liberavit me a lege peccati et mortis. 3 Nam °quod 
impossibile erat legi, 4in quo infirmabatur per carnem, “Deus Filium 
suum mittens fin similitudinem carnis peccati et 9de peccato dam- 
navit peccatum in carne, 4 ut iustificatio legis impleretur in nobis, 
Aqui non secundum carnem ambulamus sed secundum spiritum. 
5¢Qui enim secundum carnem sunt Jquae carnis sunt sapiunt, qui 
vero secundum spiritum sunt ‘quae sunt spiritus sentiunt. © Nam 
M™prudentia carnis mors est, prudentia autem spiritus vita et pax. 
7 Quoniam sapientia carnis “inimica est Deo, legi enim Dei non est 
subiecta, °nec enim potest. 8 Qui autem in carne sunt Deo placere 
non possunt. 9% Vos autem in carne non estis, sed in spiritu, si ta- 
men ?Spiritus Dei habitat in vobis. Si quis autem *Spiritum Christi 
non habet, hic non est eius. 19Si autem Christus in vobis est, corpus 
quidem mortuum est propter peccatum, spiritus vero vivit propter iu- 
stificationem. 11 Quod si @Spiritus eius *qui suscitavit Iesum a mortuis 
habitat in vobis, qui suscitavit Iesum Christum a mortuis vivificabit et 
mortalia corpora vestra ‘propter inhabitantem Spiritum eius in vobis. 

12 Ergo, fratres, debitores sumus non carni, ut secundum carnem 
vivamus; 13si enim secundum carnem vixeritis, moriemini; si au- 
tem spiritu “facta carnis mortificaveritis, vivetis. 14 “Quicumque enim 
Spiritu Dei aguntur “ii sunt filii Dei. 15%Non enim accepistis Yspi- 
ritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum *adoptionis 
filiorum in quo clamamus: *Abba, Pater. 16 °Ipse enim Spiritus te- 
stimonium reddit spiritui nostro, quod “sumus filii Dei. 17 Si autem 
filii, et Cheredes: heredes quidem Dei, coheredes autem Christi; 4%si 
tamen compatimur, ut et conglorificemur. 

18 Existimo enim quod @non sunt condignae passiones huius tem- 
poris ad futuram gloriam ‘quae revelabitur in nobis. 19 Nam 9ex- 
spectatio creaturae revelationem “filiorum Dei exspectat. 2 Vanitati 
enim creatura ‘subiecta est non volens, sed propter eum qui subiecit 
eam in spe; 21 quia et ipsa creatura /liberabitur a servitute corru- 
ptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. 22 Scimus enim quod/omnis 
creatura ingemiscit et parturit usque adhuc. 23 Non solum autem 
illa, sed et ™nos ipsi primitias spiritus habentes, et “ipsi intra nos 
gemimus °adoptionem filiorum Dei exspectantes, 9redemptionem cor- 
poris nostri. 249Spe enim salvi facti sumus. ‘Spes autem quae vi- 
detur non est spes, nam quod videt quis quid sperat? 25Si autem 
quod non videmus speramus, per %patientiam exspectamus. 

26 Similiter autem et Spiritus adiuvat infirmitatem nostram: 
quid oremus sicut oportet, nescimus; sed “ipse Spiritus postulat 
pro nobis gemitibus inenarrabilibus. 27”%Qui autem scrutatur corda 
scit quod desideret Spiritus, quia *secundum Deum postulat pro 
sanctis. 28 *Scimus autem quoniam diligentibus Deum omnia coope- 
rantur in bonum, iis Yqui secundum propositum vocati sunt sancti. 
29 Nam quos “praescivit et *%praedestinavit 2conformes fieri imaginis 
Filii sui, ut sit ipse °primogenitus in @multis fratribus. 39 Quos au- 
tem praedestinavit, hos et vocavit; et quos vocavit, hos et “iustifi- 


snam 





w Ps i, 2; gts I; 118, 97. 

x2 Cor 7 te : Eph h 3, 16. — cf. 
Pt 3 BS, [peccat. 

in Ms. pro renast, 

— cf. Jc 4, 

cf. ‘Caelest. 1 € ist. ad. 
emtpel. cp. 9. — * Catech. 

z ef. cp. 6, 6:8, 23. ELV rz; 4. 

ax Cor 15, 57. 


1] * Catech. re II 2 
acf. Jo 6, 64; 1 erty pl 45; 
2: d2or.3, 63 
6, 18; 7,4 


22-25] 1 


b vr. 12. — v. cp 
3] Ant. in Clerem: "Dini. — v. 
Gal 4, 4, §. 

c Heb 10, 1, 2, 10, 14. — v. Ac 

d Gal 4,9; Heb 7, 18. [13, 39. 

€2 og a 2 aha: beeie mys 


cf. III o, 2 
# Mt 16, 23. ee! Gal 6, 8. 
j Gal 5, 19-21; Ps 3, 19; on 
1 Gal 5, 22, 23. 2 
mM VY. 13. 5S oft Col 2, 6) 
nJjc4,4 o 1 Cor2, 14. 
pvr. 11; 1 Cor 3, 16; 6, 19; 2 
‘Cons, 16; i Jor 14. 
g u 19. — cf. Jo 14 

v. Ac 16, 8 AES 24. 
gee 19, 28-39] LL. ye cm. Mm. 


fick=*¥ Cor 3 2 Cor 6, 16. 

12] * Conc. Hid. $i by cp. 13. 

u Col 3, 5. v Gal 5, 14. 

14] a Oh pei bee 2. ebist. adv. 
Semipel. cp. 8.—* cf. Catech. 
R. Ill 2, 26. 

w vr. 16, 19; cp. 6, 8, 26; Dt 
14, 1; Os I, O. Jo%, rae" 
30'S, ° 1% Be. Gf ts 6. 

reed Cateck: R. R.12, 9; Il2, 
50; 5, 68; 1V7, 5; 9, TI, 15. 

x1 Cor 2, 12. 

9,2 Un ty7 _— cf. Gal 2, a Bee 
2157 i fous, x8. (4; Jr'315 02 

zvr. 23; Gal 4, 5. — cf. cp. 9, 


a Gal 4, 5, 6. — cf. Mr 14, 16. 


6 2 Cor 1, 22; aie Eph 1, 13, 
x4 I Jo g: 24. 143 Je 2; 5. 
‘ Gals Tt 3, 7, He 


4,7; 

Sah i in fs. s. Pault a Cr. 
1] ete 1, 7; Ph 3, 10..— cf. 
Mt 20, 23. — v. Ac 14, 21. 
e2 Cor 4,17.— cf. 1 Ptr, 5,6. 


fxr Pt 4, 13; 5, 1; sols one 
cf. cp. 2, 7. 

18-23] rae in D. 4 p. Pnt. et 
cm. 

g 3 hg 1% Ph 3, : Heb 9, 


74 17, 
nite’ ght. Ps ae A Geiss! 
4 Gn 3, 18, 19; Ec 1, 2. 

4. AC 3.22. 

Vere jrei2, 43.325 
m cf. 2 Cor’s, 5; 
92. Gor*s," 2. A: 
on, 2S 9; Gal 5, 5. — cf. vr. 
ney 3 eh Le Zt; ee 
pEp rd Fag “et. c 

a 15,4 r Tht, 


re 2 Cor 4, 18; Heb rr, 
26] * Catech. R. iv a: 5° eo 


23, 10. 
o 1, 18. 


scf. Mt 20, 22; Jc 4, 3 t cf. pes 5 Jo 14, 13, is Beh E 7, 35; p52? 1 Jo2,1. ux Th 2, 4.—v.1 Rg 
16, 7. 1 OUCT Ae bie Oe p. in cm. T x Ec 8, 12; Ecli 39, 32. — cf. 1 Tm 
4, 4. y CD. 9, 24; or I, 9: 4 15, 17; Gal z Ais gh ie Eph 4, 1, 4; 2 Tm 1, 9; Heb 9, 15. zcp. It, 
a8 Pt; s, 2. at ee 7: Ep I, 5, 11. — cf. ep. 9, 23. 3, 21. — cf. x Cor 15, 49; Col 3, 10. — 
heh BM le a 3 rel | Ae at pth @ Heb 55-0 D2 5-5 v. Mt 28, ro. e1 Cor 6, 11. 





— 1063 — 








AD ROMANOS 
8, 31 — 9, 30 


ea comparatae nihil sint faciendae (18-30), nobis consequenda est omni- 
bus superatis impedimentis (31-39). Quod si a salute ludaei nunc exclu- 
duntur, hoc est sive ex gratuita electione Dei (9, 1-13), gui libere unum 








{Jo 17, 22. — cf. Heb 2. 
2 Cr, 7 bt Ia rah ier Ps 
h TY 7,20; °o 4. 


Jo 
32) * Catech, R. 1 5, 12. — V. 
in off. de Pass. — Ant. in Pa- 
_ rasc. 
scp. 5, 
$2, 2: 
i Col 2, 13; 3, 13; Eph 4, 32. 
cf. Le 4,42. {lV 7, 4. 
fas 341 ® Coteck: RAPias, “165 
Col 3, 12; Vt tea: 0. BE 2705 
w, Ae -18, 7: 
m Is 56, 8, 9. — cf. Ap 12, 10, 
n cf. ai j x II. 
35-3 1m JS. gnatit. 
35] ee R. IV F157 03 
oPs 43, 22. 
px Cor 15, 57. — v. Jo 16, 33. 
g Gal 2, 20; Eph 5, 2; Ap Ti 
5; 3, 9. — V. Jo 13, 24. 
a2 Cor 1h Sok 1 Tm 2, 7.— 


CLC Gal 1, 20. 
= -16] 


18. — v. cp. 4, 25; Jo 


Cx Cor 12, 3: 16, 22; Gal 1, 8 
d cf. vr. 6; cp. 11, 14. 9. 
e2 Mc 2, 17..— cf. Ex 4, 22. 
Ex v. cp. 8, : 

“X 40, we I Kg 4, 2 
£Ga 17, 2° Dt 20, +t ‘Eph 2, 


— cf. Le 1, 72. 
hDt 4, 14.— cf..Ps 147, 19,20. 


‘ro 29; 5; 23, 25. — cf. cp. 
fet. tte: 4, 22; Ac 13, 32; Eph 
PCDATL: 28. 12-82. 
ie ab NIECES Z OoA, 25 

cf. Eph 1, 21; 4, 6; Col 1, 16- 
Ky oe 2 Cor 11, 31. Tr9 


di Mt 3, 9; Jo 8, 33, 393 Gai 


rah 

oGn 21. 12. — cf. Gal 3, 29 
rel. Jo (re rs. 
s Gal 4, 23, 28. 
t Gn 18, 10, 14. — cf. Gn 17. 
“u Gn'25, 21. , cay. 
Piel. CD. - 4,170" 8, 20. 
viGn 255 28. 
y MI 2, 3. 
z Dt 32, As. 2) Par. 19,73 Jo.8, 

32. 34; 20%: Ps 9f,- 26: 


oa 33, 19. — cf. Mt 20, 15. 
20. 

Abi be ti: 4; 21: Dt: 37 36.15 37, 

d Jdt 16, a7 Est 13, 9, mi Da 

evi cpi2, f. 

f b 33, 13; Dn 4, 32. 36. 
$29, 19; 45, 9. — cf. Ecli 39. 

21-231" * Conc Valent. (an. 855) 
can. 

h Sap tf 7; Ecli 33, 13; Is 64, 

42 Tm 2, 20. (8; Jr 18, 6. 

22, 23] * Cf, Caelest. I oat. Se- 
mes cp. 11. — * Catech. 


jc. oY OT, 235° 1G, 15,45 
Eph 1, 3-13. — Vv. cp. 2, 4. 
oct 21. — cf. cp. 8, 29. 

mci. Cp. 3, 29. 

0 Os 2, 2, res Pe ee 10. 
~Os 1, 

q Is 10, 22, 23. — cf. Os 1, ro. 
rcp. It, 


sIsr, Os x cf. Dt 29, 23; Ecli 
10, 19; Am 4, II. 





cavit; quos autem iustificavit, illos et /glorificavit. 31 Quid ergo di- 
cemus ad haec? 9Si Deus pro nobis, quis contra nos? %2 "Qui etiam 
proprio Filio suo non pepercit, sed ‘pro nobis: omnibus tradidit il- 
lum, quomodo non etiam cum illo jomnia nobis donavit? 32 Quis 
accusabit adversus ‘electos Dei? “Deus qui iustificat. 34 "Quis est 
qui condemnet? Christus Iesus, qui mortuus est, immo qui et re- 
surrexit, qui est ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis. 
35 Quis ergo nos separabit a caritate Christi? tribulatio? an angu- 
stia? an fames? an nuditas? an periculum? an Dersecuhios an gla- 
dius, 36 8sicut scriptum est: 
’ 0Quia propter te mortificamur tota die, 
aestimati sumus sicut oves occisionis ’? 

37Sed in his omnibus ?superamus propter eum Y%qui dilexit nos. 
38 Certus sum enim quia neque mors neque vita neque angeli neque 
principatus neque virtutes neque instantia neque futura neque for- 


titudo 39 neque altitudo neque profundum neque creatura alia po- 
terit nos separare a caritate Dei, quae est in Christo lesu Domino 
nostro. 


4Veritatem dico in Christo, non mentior, pat eee mihi per- 

hibente conscientia mea in Spiritu sancto; 2 quoniam tristitia 
mihi magna est, et continuus dolor cordi meo. %%Optabam enim 
ego ipse “anathema esse a Christo pro “fratribus meis, qui sunt co- 
gnati mei secundum carnem, 4 “qui sunt Israélitae, ¢quorum adoptio 
est filiorum et /gloria et Stestamentum et “legislatio et ‘obsequium 
et Jpromissa; 5 quorum 'patres, et ™ex quibus est Christus secun- 
dum carnem, “qui est super omnia ®Deus benedictus in saecula. 
Amen. 6 Non autem quod exciderit verbum Dei. Non enim omnes 
qui ex Israél sunt, ii sunt Israélitae, 7 ?meque qui semen sunt Abrahae 
omnes filii; sed ’ 4in Isaac vocabitur tibi semen’; %id est “non qui 
filii carnis hi filii Dei, sed *qui filii sunt promissionis aestimantur in 
semine. 9 Promissionis enim verbum hoc est: ’ Secundum hoc tem- 
pus veniam, et erit Sarae filius’, 1° Non solum autem illa, sed et 
“Rebecca ex uno concubitu habens Isaac patris nostri. 11 Cum enim 
nondum nati fuissent aut aliquid boni egissent aut mali, ut secun- 
dum electionem propositum Dei maneret, 12 non ex operibus, sed 
ex Vvocante dictum est ei: ’Quia “maior serviet minori’, 1% sicut 
scriptum est: ’ YIacob dilexi, Esau autem odio habui’. 

14 Quid ergo dicemus? *nunquid iniquitas apud Deum? Absit. 
15 Moysi enim dicit: ’*Miserebor cuius misereor, et misericordiam 
praestabo cuius miserebor’. 16 Igitur non volentis neque currentis, 
sed miserentis est Dei. 17 Dicit enim Scriptura Pharaoni: ’ Quia 
bin hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te virtutem meam, et ut 
adnuntietur nomen meum in universa terra’. 418 Ergo cuius vult 
miseretur, et quem vult Cindurat. 

19 Dicis itaque mihi: Quid adhuc quaeritur? ¢voluntati enim eius 
quis resistit? 20°O homo, tu quis es, /qui respondeas Deo? 9Nun- 
quid dicit figmentum ei qui se finxit: Quid me fecisti sic? 21 *An 
non habet potestatem figulus luti ex eadem massa facere ‘aliud qui- 
dem vas in honorem, aliud vero in contumeliam? 22 Quod si Deus 
volens ostendere iram et notam facere potentiam suam sustinuit in 
multa patientia /vasa irae apta in interitum; 23 ut ostenderet ‘divi- 
tia» gloriae suae in vasa misericordiae, quae ™praeparavit in gloriam, 
24 Dquos et vocavit nos non solum ex Iudaeis, sed etiam ex genti- 
bus, 25sicut in Osee dicit: ’°Vocabo non plebem meam ple- 
bem meam et non dilectam dilectam et non misericordiam 
consecutam misericordiam consecutam’. 26’ ?Et erit, in loco ubi 
dictum est eis: Non plebs mea vos, ibi vocabuntur filii Dei 
vivi’. 27Isaias autem clamat pro Israél: ’ Si fuerit numerus filio- 
rum Israél tanquam harena maris, freliquiae salvae fient’. 28 Verbum 
enim consummans et abbrevians in aequitate, quia verbum breviatum 
faciet Dominus super terram. 29 Et sicut praedixit Isaias: ’ SNisi Do- 
minus sabaoth reliquisset nobis semen, sicut Sodoma facti essemus 
et sicut Gomorrha similes fuissemus ’. 

30 Quid ergo dicemus? Quod gentes, quae non sectahantur iu- 





— 1064 — 








praealtero ad fidem vocat (14-24), sive quia, iuxta prophetas (25-29), ludaei 
in quaerenda salute vel viam perversam inierunt (30-33), vel viam rectam 
culpabiliter nescierunt (10, 1-21). Exclusio tamen a salute nec ad totum 








stitiam, apprehenderunt iustitiam, ‘iustitiam autem quae ex fide est; 
31 Israél vero “sectando legem iustitiae Vin legem iustitiae non per- 
venit. 32 Quare? Quia non ex fide, sed quasi ex operibus; “offen- 
derunt enim in lapidem offensionis, 23 sicut scriptum est: 
*vEcce pono in Sion lapidem offensionis et petram scandali 
et “omnis qui credit in eum non confundetur ’. 
10 Fratres, voluntas quidem cordis mei, et obsecratio ad Deum, 
fit pro illis in salutem. 2 'Testimonium enim perhibeo illis quod 
@aemulationem Dei habent, ¥sed non secundum scientiam; 3 igno- 
rantes enim Ciustitiam Dei et suam quaerentes statuere, iustitiae 
Dei non sunt subiecti. 4 %Finis enim legis Christus ad iustitiam omni 
credenti. 5 Moyses enim scripsit ‘quoniam iustitiam, quae ex lege 
est, ’ qui fecerit homo vivet in ea ’, 6©/Quae autem ex fide est iustitia 
sic dicit: ’9Ne dixeris in corde tuo: Quis ascendet in caelum’? id 
est Christum deducere, 7 aut ’ quis descendet in “abyssum'? hoc est 
iChristum a mortuis revocare. 8 Sed quid dicit Scriptura? ’ JPrope 
est verbum in ore tuo et in corde tuo’; hoc est verbum fidei, 
quod praedicamus. 9%Quia, ‘si confitearis in ‘ore tuo Dominum Iesum 
et “in corde tuo credideris “quod Deus illum suscitavit a mortuis, 
Msalvus eris. 1° °Corde enim creditur ad iustitiam, ore autem con- 
fessio fit ad salutem. 11! Dicit enim Scriptura: ’?Omnis qui credit in 
illum non confundetur’. 12 YNon enim est distinctio Iudaei et Graeci, 
nam ‘idem Dominus omnium, ‘dives in omnes qui invocant illum. 
13’ ‘Omnis enim quicumque invocaverit nomen Domini salvus erit’. 
14Quomodo ergo invocabunt in quem non crediderunt? Aut 
“quomodo credent ei quem non audierunt? “Quomodo autem au- 
dient Ysine praedicante ? 15 Quomodo vero praedicabunt nisi mittan- 
tur? sicut scriptum est: ’*Quam speciosi pedes evangelizantium 
pacem, evangelizantium bona!’ 

16 Sed non omnes obcediunt evangelio; Isaias enim dicit: ’ ¥Do- 
mine, quis credidit auditui nostro?’ 17 Ergo fides ex auditui, audi- 
tus autem per verbum Christi. 18 Sed dico: Nunquid non audierunt? 
Et quidem 

? din omnem terram exivit sonus eorum, 
et in fines. orbis terrae verba eorum’. : 
-19 Sed dico: Nunquid Israél non cognovit? Primus Moyses dicit: 
’bEgo ad Caemulationem vos adducam in non gentem; in gentem 
dinsipientem, in iram vos mittam’. 2°Isaias autem audet et dicit: 
*eInventus sum a non quaerentibus me, palam a Apparui iis qui me 
non interrogabant’. 21 Ad Israél autem dicit: ’/Tota die expandi 
manus meas ad populum non credentem et contradicentem ’. 
] Dico ergo: *Nunquid Deus reppulit populum suum? Absit. Nam 
et ego Israélita sum ex semine Abraham de tribu Beniamin: 
2cNon reppulit Deus plebem suam, quam 4praescivit. An nescitis 
ein Elia quid dicit Scriptura, quemadmodum interpellat Deum ad- 
versum Israél? 3’/fDomine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua 
suffoderunt, et ego relictus sum solus, et quaerunt animam meam.’ 
4Sed quid dicit illi divinum responsum? ’ 9Reliqui mihi septem 
milia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal’. 5Sic ergo et 
in hoc tempore “reliquiae secundum electionem gratiae salvae factae 
sunt. 6‘Si autem gratia, iam non ex operibus; alioquin gratia iam 
non est gratia. 7Quid ergo? jquod quaerebat Israel hoc non est 
consecutus; electio autem consecuta est, ceteri vero 'excaecati sunt, 
8 sicut scriptum est: ’™Dedit illis Deus spiritum compunctionis, 
oculos “ut non videant et aures ut non audiant usque in hodier- 
num diem’. 9 Et David dicit: 
? 0OFiat mensa eorum in laqueum 
et in captionem et in scandalum et in retributionem illis; 
10 obscurentur oculi eorum ne videant, 
et dorsum eorum semper incurva’ 

11 Dico ergo: Nunquid sic offenderunt ut caderent? Absit; sed 
illorum ?delicto Ysalus est gentibus, ut illos aemulentur. 12 Quod si 
delictum illorum divitiae sunt mundi, et diminutio eorum divitiae 
gentium; quanto magis plenitudo eorum! 


AD ROMANOS 








9, 31 — 11, 12 
tcf. ep. 10; °'20. 
ucp. 1, 17; Gal 2, 16; Heb 
11, 7. 
WcCl, Cpt 10, 2,33 T¥4 73 
wef. Gal 5, 4. 
x cf. Le 2, 34. — v. Mt 21, 44. 
yIs 8, 14; 28, 16. — cf. 93 
117, 22. 
zcp. 10, 11. — cf. Is 49, 23; — 
1.40: 
acf. Ac 21,..20. 
b cf. cp. a 437-Gal 5,4 
cv.:cp. 17 


4-21] LL wy “fss. s. Andr. Ap. 
et Divis. Duodecim Ap. 

d cf. Mt 5, r2% ma 3, 24. 

e Lv 18, 


fv. cp. 9, 30 [29, 30 
g Dt 30, 12, 13. — cf. Bar 3, 
hv. Apg,t 4 Heb 13, 20. 
i= 30, 14. — cf. Ecli 51, 26. 
Mt tro, 32; Lc 12, 8. he ot Ze 
Cor 12, 37 "Pha; “a. 
m Ac 16, 31. — cf! Mr 16, 16. 
wt Ptr: (at. ab aap 24. 
ocf. Mt’ $4, 


10-18] L. et Ci. fss. ut vr. 4; 
ss. Franc. Xav. et Solani. 
10] * Catech. R.1 2,4; I] 1,14. 
Pv. cp. 9, 33. qd Vv. Cp. 3, 22. 

f Ap 3,202 Acrro,. 36. 
s cf. CP 2,429,231 Eph 2, 


‘nas 32. — Vv. Ac 2, 21. 

4“ Eph 4, 21. — cf. To 9, 36; 
17, 20. 

» Of AcLS,. 38s 1 t 2, 3: 

Tale Conc. Lat. 1V Lee c. Wal- 
rage — * Catech. R. IV 2, 


[Eph 6, 15. 
xis f3) 7. Nh 3, 15; 
15] Ant. in fs. = “Cyrilli et M. 
sis: 535.72 v. Jo 12, 58. 
z Gal 3, 2, 5. 


a Ps 18, 5. — cf. cp.1, 8; Mt 16. 


15; tts 3 143 eit ¥ ‘Co 1, 6, 
2331 Dt 32, 21. 
CCD. TITEL; ie eet Tt 3. 3. 


20] sv. 1 T$:6 53°24 . 

eis 6§; 1. —c - 9, 30. 

2r\R. "4 fs. °s. Aside Ap. et in 
off. de Pass. jis 65,2 


a1 Rg 12, 22; Jr FEST) SBS. 

byAc 22:3; ay bie" 49 S352 
Gori 13,4223; Ph ae ; 

c Ps 93, 14. 


. — cf. Mr 12, 


6] cep 4 tid. - vr af 8. 

jv. cp. 9, 3 

ivr.’ 25. ties 2 Cor 3,14; Eph 
4, 18. — v. Mr 3, 5. 

m (Is 29, 10), 

nv. Mt 13, 13. 

o Ps 68, 23, 24. 


Pe aE bee 20. 
acf. Ac 28, 28. 





— 1065 — 








AD ROMANOS 
11, 13 — 12, 16 


populum se extendit (11, 1-10) nec perpetua erit (11-24) ; nam post plenitu- 
dinem gentium plenitudo Israélis salutis promissae particeps fiet (25-36). 
2. Varia praecepta et monita moralia (12, 1-15, 13). Postguam modestiam in vita 








rcp. 15, 16; Ac 9, 15. — cf. 

14] + Cauark. RTT 25 22. 

$2000 593 9,22; 1Tm4,16; 

tcp. 2 hes [Je 5-20. 

u cf. ph 2, 2£3°Col 27235 = 

v cf. Nm 15, 19- 21. (3, 4. 

x Jr 11, 16. — cf. Ps 51, 

y cf. Eph 2, “12. [Jo fens 

ech. jJo'25;" s: 

az Cor 10, 12; 2 Cor 1, 24. — 
Cliche" 96.5 20° 3: 

bcp. 12, 3, 16; 1 Tm 

c Pro 28, Ags Is a 2, be Pee 44, 


iis 59, 20, "ox. yas . ae FW 


Ac 13, 23; Heb 8, 8-12. 

Cte 2% 7, 60) 2 
jv. cp. 9, 4. 
lIs 27, 9. — cf. Heb 8, 12. 
mcp. 9, 5; Dt 7, 8; 10, 15. 
nv. cp. 8, 28. 
o Eph 2, 2, ' 51, °YS*" COL" ys, 

21; 3, 7; tae . 
Gal 3 22.— V. Oo > 3 
e200 Vaseih. R. F Ne SIV 12, 


35° 7361 L. et Cp. in is ss. Trin. 
a Col 2, 3. — cf. bs Pak e 


r Dt 29, 29; Tt. 9: 

sIs 40, 13; Sap 9, 13; 1 Cor 
2, 16. — cf. 5 | 

£Jb ax, Ae moe ea 41,2 

vI Cor 8 12; Col 1, 16. 

eb 7 “3 10. 

© cp. a 273 Eph a Vogt) Pi s, 
20; I 5 gO): ple Pt 4.°iTs 
2 Pt Cae +e Ju 25%:°AD 1,.6, 
5, 13. 

1-16] L. Cop. D. inj. oct. 
Epiph. (1-5). yedie tp in die 3 
inf. oct. Epiph. [Eph4. 1. 

ai Cor I, 10; 2 are 7 oy 


a 15; 1 
* Catech. R. I 7,2 
"1X encycl. die 9 N r. 186. 


f Eph 5, 10; 7 h 4, 3 [10 
gv. cp. I, 5. {17 

vr. 16; cp. 11, 20; 1 Tm 6, 
i Cor 7,17; 1 Pt 4, 1 11. — cf. 


j 1 Cor 12, 12-14. Eph 4, 7. 

4, 5] * Catech. R. I 10,25. — 
cf. 11-4, 185, /76; IV 9, 16. 

11 Cor 10, 17; Eph 4, 4, 13, 16. 
— cf. Jo 17, 11. [53 12, 27. 

mEph 4, 27. — cf. 1 Cor 6, 

mi Cor 12, 4; 1 Pt 4, 10, 11. 
— cf. 1 Cor 7, 7; 12, 7-11. 

o'r Cor 12, 10. — cf. Ac 13, 1 

p cf. 2 Tm 2; ts 

q2 Cor 8, 2; 3” tr 13; 

r 2 Cor rr, 28 r Tm 5,17.— 
cf. 1 Cor 12, "8 

s2 Cor 9, Be. wiry Ex 25, 2 





13Vobis enim dico gentibus: Quandiu quidem ego sum "gentium apo- 
stolus, ministerium meum honorificabo, !4si quomodo ad aemulandum 
provocem carnem meam et salvos faciam aliquos ex illis. 15 Si enim 
amissio eorum ‘reconciliatio est mundi; quae adsumptio, nisi vita ex 
“mortuis? 16 Quod si Ydelibatio sancta est, et massa; et si radix sancta, 
et rami. 17Quod si “aliqui ex ramis fracti sunt, tu autem, cum Yolea- 
ster esses, insertus es in illis et *socius radicis et pinguedinis olivae fa- 
ctus es: 18 noli gloriari adversus ramos. Quod si gloriaris, non tu ra- 
dicem portas, sed radix te. 19 Dices ergo: Fracti sunt rami ut ego 
inserar. 20 Bene, propter incredulitatem fracti sunt; *tu autem fide 
stas: noli altum sapere, sed ‘time. 21 Si enim Deus naturalibus ramis 
non pepercit, ne forte nec tibi parcat. 22 Vide ergo bonitatem et seve- 
‘ritatem Dei: in eos quidem qui ceciderunt severitatem, in te autem 
bonitatem Dei, dsj permanseris in bonitate; alioquin et tu “excideris. 
23 Sed et illi, si non permanserint in incredulitate, inserentur; potens 
est enim Deus iterum inserere illos. 24 Nam si tu ex naturali excisus 
es oleastro et contra naturam insertus es in bonam olivam, quanto 
magis ii qui secundum naturam, inserentur suae olivae! 

25 Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc, ut ‘non sitis 
vobis ipsis sapientes, quia Scaecitas ex parte contigit in Israél, 9donec 
plenitudo gentium intraret, 26 et sic omnis Israél salvus fieret, sicut 
scriptum est: ’”Veniet ex ‘Sion, qui eripiat et avertat impietatem 
a Iacob’, 27 et hoc illis a me /testamentum, cum labstulero pec- 
cata eorum’. 28 Secundum evangelium quidem inimici propter vos, 
secundum electionem autem ™carissimi propter patres. 29 Sine pae- 
nitentia enim sunt dona et “vocatio Dei 3° Sicut enim °aliquando 
et vos non credidistis Deo, nunc autem misericordiam consecuti estis 
propter incredulitatem illorum; 3! ita et isti nunc non crediderunt in 
vestram misericordiam, ut et ipsi misericordiam consequantur. 32P?Con- 
clusit enim Deus omnia in incredulitate, ut cmnium misereatur. 

330 altitudo %divitiarum sapientiae et scientiae Dei, "quam in- 
comprehensibilia sunt iudicia eius, et investigabiles viae eius! 34 *Quis 
enim cognovit sensum Domini? ‘aut quis consiliarius eius fuit? 
35 aut “quis prior dedit illi et retribuetur ei? 36 Quoniam Yex ipso 
et per ipsum et in ipso sunt omnia: “ipsi gloria in saecula. Amen. 


| 2 @QObsecro itaque vos, fratres per misericordiam Dei, ut exhibeatis 

corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, ra- 
tionabile “obsequium vestrum. 2 Et nolite dconformari huic saeculo, 
sed reformamini in @novitate sensus vestri, ut /probetis quae sit vo- 
luntas Dei bona et beneplacens et perfecta. 

3 Dico enim 9per gratiam, quae data est mihi, omnibus qui sunt 
inter vos non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad so- 
brietatem, et unicuique sicut Deus divisit mensuram fidei. 4 /Sicut 
enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem mem- 
bra non eundem actum habent; 5ita ‘multi unum corpus sumus 
in Christo, ™singuli autem alter alterius membra; 6 ”habentes au- 
tem donationes secundum gratiam, quae data est nobis, differen- 
tes: sive °prophetiam secundum rationem fidei, 7Psive ministe- 
rium in ministrando, sive qui docet in doctrina, 8 qui exhortatur 
in exhortando, @%qui tribuit in simplicitate, "qui praeest in sollici- 
tudine, ‘qui miseretur in hilaritate. 9%*Dilectio sine simulatione, 
“odientes malum, adhaerentes bono, 1° “caritate fraternitatis invicem 
diligentes, “honore invicem praevenientes, 11 sollicitudine non Ypi- 
gri, *spiritu ferventes, 7Domino servientes, 12 spe gaudentes, “in tri- 
bulatione patientes, %orationi instantes, 13 enecessitatibus sanctorum 
communicantes, ‘hospitalitatem sectantes. 14 9Benedicite persequen- 
tibus vos: benedicite et nolite maledicere. 15 Gaudere cum gauden- 


t 2 Cor 6, 6; 1 Ne mS TP ti 1, | tibus, "flere cum flentibus, 16 iidipsum invicem sentientes, jnon alta 
z Ps 6. i ey 4 aby i. sapientes, sed humilibus consentientes. 'Nolite esse prudentes _ 
vv. Heb 1 g'cp. 13) 73 (Phiz; Te Sel 17. y cf. Mt 18, 32; 25, 26. z Ac 18, 25. a Ac 20, 1 
cdg * Catech. oo Vid SR. bv @. § cv. Heb 10, 36. d Eph 9, 18; Col 4,2; 1 Ths, 17. — cf. 

elo 15,68 ae, ib m 6, 18. . f Heb 13, 2. — vi Mt a6, 35. gv pi sy aat 2 PES, 9. 
heh 7, 38; 1 Cor 12, eed Jb 30, 25. icp 15, Si.2 Com tetas h 2, 2; 4, 2; 1 Pt 3, Bs chee 
jvr. 3; Ps 130, 1; jr 45, 5 lv. cp. 11, 25. 16-21] L . 3 d. Epiph. 





— 1066 — 








religiosa (1-8) ; in vita vero privata caritatem erga omnes (9-21) ; in vita 
civilt oboedientiam magistratibus praestandam commendavit (13, 1-7), 
denuo caritatem inculcat (8-14) praesertim erga eos qui infirmi sunt 


AD ROMANOS 
12, 17 — 14, 15 








vosmetipsos, 17”nulli malum pro malo reddentes, ™providentes bona 
non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus. 18 Si 
fieri potest, quod ex vobis est, °cum omnibus hominibus pacem ha- 
bentes, 19 ”non vosmetipsos defendentes, carissimi, sed date locum 
irae; scriptum est enim: 
' ’PMihi vindicta, ego retribuam, dicit Dominus’; 
20 sed, 
’ Msi esurierit inimicus tuus, ciba illum; 
si sitit, potum da illi’; 
hoc enim faciens 
’ carbones ignis congeres super caput eius ’. 

21 rNoli vinci a malo, sed vince in bono malum. 
13 Omnis anima potestatibus sublimioribus “subdita sit: non est 

enim potestas nisi a Deo; quae autem sunt a Deo ordinatae 
sunt. 2 Itaque qui resistit potestati Dei ordinationi resistit, qui autem 
resistunt ipsi sibi damnationem adquirunt. 3 Nam principes non sunt 
timori boni operis, sed mali. Vis autem non timere potestatem? bo- 
num fac et “habebis laudem ex illa; 44%Dei enim minister est tibi in 
bonum. Si autem malum feceris, time; non enim sine causa gladium 
portat. Dei enim minister est, “vindex in iram ei qui malum agit. 
5 Ideo necessitate subditi estote non solum propter iram, sed etiam 
fpropter conscientiam. §Ideo enim et tributa praestatis; ministri 
enim Dei sunt in hoc ipsum servientes. 79Reddite ergo omnibus 
debita, cui tributum tributum, cui vectigal vectigal, cui timorem ti- 
morem, cui honorem honorem. 

8%Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis; ‘qui 
enim diligit proximum legem implevit; 9%nam ’/non adulterabis, 
non occides, non furaberis, non falsum testimonium dices, non con- 
cupisces’ et, si quod est aliud mandatum, in hoc verbo instauratur: 
*IDiliges proximum tuum sicut teipsum’. 1 Dilectio proximi malum 
non operatur. ‘Plenitudo ergo legis est dilectio. 

11 Et hoc scientes tempus, quia hora est iam nos “de somno 
surgere; nunc enim “propior est nostra salus quam cum credidi- 
mus. 12 °Nox praecessit, ?dies autem appropinquavit. Abiciamus ergo 
Yopera tenebrarum et *induamur arma lucis. 13 sSicut in die honeste 
ambulemus, non ‘in comissationibus et ebrietatibus, non in cubilibus 
et impudicitiis, non “in contentione et aemulatione; 14 sed Yinduimini 
Dominum Iesum Christum et carnis curam ne feceritis in desideriis. 
| 4 “Infirmum autem in fide adsumite, non in disceptationibus cogi- 

tationum. 2°Alius enim credit se manducare omnia; qui autem 
infirmus est holus manducet. 3Is qui manducat non manducantem non 
spernat, et “qui non manducat manducantem non iudicet; Deus enim 
illum adsumpsit. 44?Tu quis es, qui iudicas alienum servum? Domino 
suo stat aut cadit: stabit autem; potens est enim Deus statuere illum. 
5Nam alius iudicat diem inter diem, “alius autem iudicat omnem diem: 
unusquisque in suo sensu abundet. 6 Qui sapit diem Domino sapit, et 
qui manducat Domino manducat; /gratias enim agit Deo, et qui non 
manducat Domino non manducat et gratias agit Deo. 79Nemo enim 
nostrum sibi vivit, et nemo sibi moritur. 8 Sive enim vivimus, *Do- 
mino vivimus; sive morimur, Domino morimur: ‘sive ergo vivimus, 
sive morimur, Domini sumus. 9 In hoc enim Christus jmortuus est et 
resurrexit, ut et *mortuorum et vivorum dominetur. 1°’Tu autem quid 
iudicas fratrem tuum? aut tu quare spernis fratrem tuum? ™Omnes 
enim stabimus ante tribunal Christi. 11Scriptum est enim: ’ "Vivo ego, 
dicit Dominus, quoniam mihi flectetur omne genu, et omnis lingua 
confitebitur Deo’. 12 Itaque °unusquisque nostrum pro se rationem 
reddet Deg. 

13 PNon ergo amplius invicem iudicemus; sed hoc iudicate magis 
Mne ponatis offendiculum fratri vel scandalum. 14 Scio et confido in 
Domino Iesu, quia nihil! “commune per ipsum, ‘nisi ei qui existimat 
quid commune esse, illi commune est. 

15Si enim propter cibum frater tuus contristatur, iam ‘non se- 
cundum caritatem ambulas. “Noli cibo tuo illum perdere pro quo 
tEph 5, 2. uvr. 20; 1 Cor 8, rr. 





vcf. cp. 12, 17. — 1 Cor 10, 29, 30. 


17,21) * cf. Catech. R. III 9,21. 
m Mt 5, 39-42; 1 Th 5, 15. — 
cf. cp. 14, 19; 1)Cor 6, 7. 

n 2 Cor 8, 21. — cf. cp. 14, 16. 
o Mr 9, 49; 2 Cor 13,11; 1 Th 


5, 13. 
18| * cf. Catech. R. III 6, 16. 
p Dt 32, 35. — v. Heb 10, 30. 
q Pro 25, 21, 22. — cf. Ex 23, 
4, 5; Le 6, 27. 
20, 21] * Catech. R. III 6, 18; 
rcf. Mt 5, 39. [JV 14, 18. 
1,2] * Leonis XIII encycl. 1 Nbr. 
1885. —* cf. Catech. R. III 
Sree _ LEpiph 
1-10] LL, in die 4 infr. oct. 
aTt 3,1; 1 Pt 2, 13. — cf. Ac 
5, 29. 21; Jo 19, 11. 
6b Sap 6, 4; Ecli 17, 14; Dn 2, 


e1 Th4, 6. [Sap 6, 4. 
fi Pt2, 19. — cf. Ec 8, 2. 

gcf. Mt 17, 26; a 
8-10] L. in D: 4 e. Epiph. 


kh cf. Lv 19, 13; Pro 3, 27, 28 
# Mt 22, 40; Jo 14, 15. — cf. 
Eph (47 23 ol 3,14; 1 Tha, 
9; 1 Tmt, 5.—v, fo 13, 34. 
ES 10, 13-17; Dt 5, 17-21. — 
Lv 19, 18. [v. Mt 19, 18. 
mi Cor 15, 34; Eph 5, 14; 1 


5, 0. 
11-14] L. et Cpp. in D. 1 Adv. 
wie an 28. — cf. e 6, # 
o cf. Jo 9, 4. ol 3, 8. 
12] in Ant. s. Caech Virg. et M. 
qEph 5, 11. — cf. Jb 24, 13; 


Jo 3, 19, 20. h 5, 8 
72 Cor 6, 7;"Eph 6, 11, 13; 1 
$x Th4, 11. 


[4, 3. 
tcis he 2t,34: 2 Eh:s,7; Pt 
u Jc 3, 14, 16. — cf. 1 Cor 3, 3. 
v Gal 3, 27. — cf. Jb 20, 14; 

Ps 131, 9; Le 24, 49; Eph 4, 


24: Col 3, ro. 12, 14. 
14] * Catech. R. Ill 7, 13; WV 
1-13] LL. in die 5 inf. oct. E- 

piph. 


b vr. 14. c Col 2, 16. 
4) * Catech. R. III 09, 14. 

C4, 12. fac 7, 5, 6. 
e Gal 4, 10; Col 2, 16. — cf. 


4. — cf. Mt 15, 36. 
g:2 Cor’s,. “¥s:. Gal’ 2, "203 Trt 
4, 2. — cf. t Cor 6,19; 1 Th 


§. oO; 4: 

7-12] L. in Ms. v. ad postul. gr. 
b. moriendi. 

hcp. 6, 11;.2 Cor 5, 11; Gal 
2, 19: 1 Th 5, 10. — cf. Ac 
L7y;ae. —= V. Le 20; 38; 

2? t. 20... AD 1, 18> :2, 3. 

kcf. Ac 10, 42; Ap 20, 12. 

10] * cf. Catech. R. II 6, 14. 

lcp. 2, 1, 3. — v. Mt 7, 2. 

m 2 Cor 5, 10. 

a Is 45, 23.— cf. Ph 2, ro. rr. 

ocp. 2, 6; Mt 16, 27; 2 Cors, 
10; r Pt 4, 5. — cf. Mt 25, 
19; Le 16, 2; Gal 6, 5. — v. 
EC" T2,' 32. 

~1 Cor 14, 13; Je ; 9. — cf. 

t Pe EO PR ae A C 5, 37. 

@ct.’ Mt 18-7: "Fr Cor &," x3. 

r Mr 7, 2, 5; Ac 10, 14. — cf. 
vr. 2, 20. 

$ cf. x Cor 8, 7,20. 





— 1067 — 








AD ROMANOS 
14, 16 — 15, 29 


in fide, quibus cavendum est ne scandalum praebeatur (14, 1-23) ; firmio- 
ribus autem cordi sit ut exemplo Christi eos benigne sustineant (15, 1-13). 
Epilogus (15, 14-16, 27). Postquam explicavit quae sit sua ad ecclesiam 








17] * Catech. R. IV 11, 8. 

xx Cor 8, 8. — cf. Mt 15, 11. 

ras Cor 6, ae 

Zz 5, 22. — cf. cp. 15, 13. 

ped 2 sige $f e 
Cp. 12;°18; “Ps 33; 26.4% Cor 
7, .453°2 Tm 2, 22; Heb 12, 
I 


4. 
ccp. 1§, 2; 1 Cor 14, 12; 1 Th 


ey rT. 

ad Tt 1, 15. — cf. vr. 14. 
ex Cor 8, 9-12. 

fi Cor 8, 13. 

gcf..1 Jo 3, 21. 


pipn. 
acp. 14, 1; 1 Cor 9, 22; 1 Th 
5, 14. 
6 cf. Gal 6, 1. 
cr Cor 10, 33. — cf. 1 Cor 9g, 
*/50, 243) Phi2}-4 
dP f 5, 8 — cf. Jo 5, 30; 


e Ps 68, ro. , 
-13] L. et Cpp. in D. 2 Adv. 
Vv. CP. 4, 23, 24. 
g Ps 118, 50; 1 Mc 12, 9. — 
Cf; Jr ais, 3x6: 
ha Cor 1, 3. 
scp. 12, 16: 1 Cor 1, 10. ‘ 
5, 6] Of. in Ms. v. ad toll. schi- 
_ sma. 
jcf. Ac 1, 14 


ee in die 6 infr. oct. E- 


s4, 124. 
L 2: Conary: Pek 3. — cf. 


Jo 20, 17; Eph 1, 17; Ap 
ny x 
mv. Le 2, 21. 


cf. cp. 4, 16; 2 Cor 1, 20. 


x Ps 116, I. 
sIs 11, 10. — cf. Ap 5, §; 22, 


16, 
t (Is 42. 4); Mt 12, 21. 

12] R. in sb. p. D. 3 Adv. 
100 UT. sa (CD. 6. TAs tee I 75 
oct. 2 Pt 0133" 3.23%, 30'2; 


2I. 
x1 Corr, 5; 13, 2. — cf. 1 Cor 
8°83 7,05 't2, 


zcf. cp. II, 13. 
als 66, 20. — cf. Ph 2, 17. 


ect Ac IS, 12; 21, 19; Gal 


Col 1, 25. 
icf. 2 Cor 10, 53, 28, 20, 
jis 52, 15. 


lop. 1, 13. — cf. 1 Th 2, 18. 


Mm VT. 39, 32. — Cp. I, 10, II; 
Ac 19, 21. 

mvY. 28. 

BO: Clo Ac 46; 28°" 37; 5. 

b Ac 19; ‘2%: 20,22; /2r,35; 
24. 17. — cf. vr. 31. 

qi Cor 16, 1-4; 2 Cor 8, 1; 9, 
2, 53. —-, cf. Bar 7,6; 

7x Cor 9, 11. — cf. Gal 6, 6. 





Christus mortuus est. 16%Non ergo blasphemetur bonum nostrum. 
17zNon est enim regnum Dei esca et potus, sed Yiustitia et pax et gau- 
dium in Spiritu sancto; 18 qui enim in hoc servii Christo “placet Deo 
et probatus est hominibus. 19 &Itaque quae pacis sunt sectemur, et 
‘quae aedificationis sunt in invicem custodiamus: 2 4noli propter 


escam destruere opus Dei. ?Omnia quidem sunt munda, sed ¢malum est ” 


homini qui per offendiculum manducat. 21/Bonum est non manducare 
carnem et non bibere vinum, neque in quo frater tuus offenditur aut 
scandalizatur aut infirmatur. 22 Tu fidem habes? penes temetipsum 
habe coram Deo. 9Beatus qui non iudicat semetipsum in eo quod pro- 
bat. 23 Qui autem discernit, si manducaverit, damnatus est, quia non 
ex fide; omne autem quod non est ex fide peccatum est. 
| 5 2Debemus autem nos firmiores imbecillitates infirmorum susti- 
nere et non nobis placere. 2 “Unusquisque vestrum proximo suo 
placeat in bonum ad aedificationem; 3 etenim ¢Christus non sibi pla- 
cuit, sed sicut scriptum est: ’“Improperia improperantium tibi ceci- 
derunt super me’. 4/Quaecumque enim scripta sunt ad nostram do- 
ctrinam scripta sunt, ut per patientiam et %consolationem Scriptura- 
rum spem habeamus. 5 Deus autem patientiae et “solacii det vobis 
fidipsum sapere in alterutrum secundum Iesum Christum, 6 ut funa- 
nimes uno ore honorificetis ‘Deum et Patrem Domini nostri Iesu 
Christi. 7 Propter quod suscipite invicem, sicut et Christus suscepit 
vos in honorem Dei. 

8Dico enim Christum Iesum ™ministrum fuisse circumcisionis 
propter veritatem Dei "ad confirmandas promissiones patrum; %gen- 
tes autem super misericordia honorare Deum, sicut scriptum est: 

’ PPropterea confitebor tibi in gentibus, Domine, 
et nomini tuo cantabo’; 
10 et iterum dicit: 
? dLaetamini, gentes, cum plebe eius’; 
11 et iterum: 
*>rLaudate, omnes gentes, Dominum; 
et magnificate eum, omnes populi’. 
12 Et rursus Isaias ait: ’ *Erit radix Iesse, et qui exsurget regere gen- 
tes, fin eum gentes sperabunt’. 13“Deus autem spei repleat vos 
omni gaudio et pace in credendo, ut abundetis in spe et virtute Spi- 
ritus sancti. 

14 Certus sum autem, fratres mei, et ego ipse de vobis quoniam 
et ipsi pleni estis dilectione, repleti “omni scientia, ita ut possitis al- 
terutrum monere. 15 Audacius autem scripsi vobis, fratres, ex parte 
tanquam in memoriam vos reducens, Ypropter gratiam quae data 
est mihi a Deo, 16 ut sim *minister Christi Iesu in gentibus sancti- 
ficans evangelium Dei, ut “fiat oblatio gentium accepta et sanctificata 
in Spiritu sancto. 17 Habeo igitur °gloriam in Christo Iesu ad Deum. 
18 Non enim audeo aliquid loqui eorum, “quae per me non efficit 
Christus 4in oboedientiam gentium, verbo et factis, 19 “in virtute si- 
gnorum et prodigiorum, in virtute Spiritus sancti; ita ut ‘ab Ieru- 
salem per circuitum Y%usque ad Illyricum “repleverim evangelium 
Christi. 2°Sic autem praedicavi evangelium hoc non ubi nominatus 
est Christus, ‘ne super alienum fundamentum aedificarem, sed sicut 
scriptum est: 21’ Quibus non est adnuntiatum de eo videbunt, et qui 
non audierunt intelligent ’. 

22 Propter quod et ‘impediebar plurimum venire ad vos, et pro- 
hibitus sum usque adhuc. 23 Nunc vero ulterius locum non habens 
in his regionibus, cupiditatem autem habens ™veniendi ad vos ex 
multis iam praecedentibus annis, 24cum “in Hispaniam proficisci 
coepero, spero quod praeteriens videam vos °et a vobis deducar illuc, 
si vobis primum ex parte fruitus fuero. 25 Nunc igitur ?proficiscar 
in Ierusalem ministrare sanctis. 26 YProbaverunt enim Macedonia et 
Achaia collationem aliquam facere in pauperes sanctorum, qui sunt 
in Ierusalem. 27 Placuit enim eis, et debitores sunt eorum; nam, si 
spiritualium eorum participes facti sunt gentiles, debent et in carna- 
libus ministrare illis. 28 Hoc igitur cum consummavero et adsigna- 
vero eis fructum hunc, per vos proficiscar in Hispaniam. 29 Scio 











— 1068 — 


a 


. 





romanam relatio (14-33) plures adicit exhortationes, commendationes 
ét salutationes (16, 1-24) et sollemni doxologia epistulae finem ponit 
(25-27). 


AD ROMANOS 
15, 30 — 16, 27 








autem quoniam veniens ad vos, in abundantia benedictionis evange- 
lii Christi veniam. 

30 Obsecro ergo vos, fratres, per Dominum nostrum Iesum Chri- 
stum et per °caritatem sancti Spiritus, ut adiuvetis me ‘in orationi- 
bus vestris pro me ad Deum, 32! “ut liberer ab infidelibus, qui sunt 
in Iudaea, et obsequii mei oblatio Yaccepta fiat in Ierusalem sanctis, 
32 ut veniam ad vos in gaudio per voluntatem Dei et “refrigerer vo- 
biscum. #3 ¥Deus autem pacis sit cum omnibus vobis. Amen. 
| Commendo autem vobis Phoeben sororem nostram, “quae est 

in ministerio ecclesiae quae est in Cenchris, 2 ut “eam suscipiatis 
in Domino digne sanctis, et adsistatis ei in quocumque negotio ve- 
stri indiguerit; etenim ipsa quoque adstitit multis et mihi ipsi. 
' 8Salutate °Priscam et Aquilam adiutores meos in Christo Iesu, 
4qui pro anima mea suas cervices supposuerunt, quibus non solus 
ego gratias ago, sed et cunctae ecclesiae gentium; 5 4%et domesticam 
ecclesiam eorum. Salutate Epaenetum dilectum mihi, qui est ¢primi- 
tivus Asiae in Christo. 6 Salutate Mariam, quae multum laboravit 
in vobis. 7 Salutate Andronicum et Iuniam /cognatos et %concaptivos 
meos, qui sunt nobiles in apostolis, qui et ante me fuerunt in Chri- 
sto. 8 Salutate Ampliatum dilectissimum mihi in Domino. 9 Salutate 
Urbanum adiutorem nostrum in Christo Iesu et Stachyn dilectum 
meum. 10Salutate Apellen probum in Christo. 11 Salutate eos ’qui 
sunt. ex Aristoboli domo. Salutate Herodionem cognatum meum. 
Salutate eos qui sunt ex Narcissi domo, qui sunt in Domino. 12 Sa- 
lutate Tryphaenam et Tryphosam, quae laborant in Domino. Salu- 
tate Persidem carissimam, quae multum laboravit in Domino. 13 Sa- 
lutate ‘Rufum electum in Domino et matrem eius et meam. 14 Sa- 
lutate Asyncritum, Phlegontem, Hermam, Patrobam, Hermen et qui 
cum eis sunt fratres. 15 Salutate Philologum et luliam, Nereum et 
sororem eius et Olympiadem et omnes, qui cum eis sunt, sanctos. 
16 jSalutate invicem in osculo sancto. 

Salutant vos omnes ecclesiae Christi. 

17 Rogo autem vos, fratres, ut observetis eos qui dissensiones et 
offendicula, praeter doctrinam quam vos didicistis, faciunt, et ‘decli- 
nate ab illis. 18 Huiuscemodi enim Christo Domino nostro non ser- 
viunt, sed “suo ventri, et “per dulces sermones et benedictiones se- 
ducunt corda innocentium. 19 °Vestra enim oboedientia in omnem 
locum divulgata est. Gaudeo igitur in vobis; sed volo ?vos sapientes 
esse in bono et simplices in malo 299Deus autem pacis *conterat 
Satanam sub pedibus vestris velociter. Gratia Domini nostri Iesu 
Christi vobiscum. 

21 Salutat vos ‘Timotheus, adiutor meus et “Lucius et “Iason et 
®Sosipater cognati mei. 22 Saluto vos ego Tertius, Yqui scripsi epi- 
stulam, in Domino. 23 Salutat vos *Caius hospes meus et universa 
ecclesia. Salutat vos ®Erastus arcarius civitatis et Quartus frater. 
24 sGratia Domini nostri Iesu Christi cum omnibus vobis. Amen. 

25 Ei autem qui potens est vos confirmare Y%iuxta evangelium 
meum et praedicationem Iesu Christi “secundum revelationem my- 
sterii %temporibus aeternis taciti 26 quod nunc patefactum est per 
Scripturas prophetarum, secundum praeceptum aeterni Dei, fad oboe- 
ditionem fidei, in cunctis gentibus cogniti; 27 9soli sapienti Deo per 
TIesum Christum, "cui honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. 





30, yr * Catech. R. Ill 2, 14; 
th Sy 


35, D+ 

$ct..Ph 2, zs: Col = 8, 

t Heb 13, 18. — cf. 2 Cor ¥, 
12° Col 4, 12, 

u2 Th 3%, 2. — ed. a. Tm 3; 
Ts 565.27. 

vcf. Ac 21, 17. 

x cf. 1 Cor 16, 18; 2 Cor 7,13; 
Ph! 7, 20. 

y¥ cp. 16, 20; 2 Cor 13,11; Ph 4, 
9; 1 Th 5, 23; Heb 13, 20.— 

cf. x Cor r4, 334:2 Th 3, 16: 


ex 1-24] LL. in D. infr. oct. 
Epist. 

a1 Im 5, 10. — cf. Ac 18, 18. 

5 Ph 2, 20. 

c Ac 18, 2; x Cor 16, 109. 

dx Cor 16, 19. — cf. Col 4, 
rs; Phi 2. 

ecf. 1 Cor 16, 15. 

1 9, 13. — ef. Ac 23, 16. 

gCol 4, 10; Ph! 23. 


At Corn.'k,. 17% 


icf. Mr 15, 21. 

ji Cor 16, 20; 2 Cor 13, 12; 
1 Th 5, 26. — cf. x Pt 5, 14. 

&ci, 1 Tm 1) 37:4, 3. 

lef. x Cor 5, 9; 2 Th 3, 6, 14; 
2 Jo 10. — v. Mt 18, 17. 

m Ph 3, 19. — cf. 2 Tm 3,4; 

1,5 123 

wet; Col 2} 43-2 Pt-2),3. 

OGT. CD; x, 8. 

p Mt 10, 16. — cf. Jr 4, 22. 

20] * Catech. R. IV 15, 15. 

qv. Cp. 15, 33. 

r Gn 3, 15. — cf. Le 10, 17- 
19; Ap 12, 11. 

$vrii24; 2 Cor 19 33; j Cor 
23, 133 14: 3,:20°- Jwiz4. 

t2 rom Ph 


ae Pee 5 t re Colt; ft: 

r et 2 Th x, 1; Phi r. ; 
uAc 13, I. 
vAc 17; 5. 


x Ac 20, 4. 
y cf. 1 Cor 16, 22; Gal 6, 11; 
Phi rz 


z1 Cor I, 14. — cf. Ac 19, 29; 
20 


bv. cp. 2, 16. 
c Eph 3, 3-5; Col 1, 26, 27. — 
ef. 7 Cor.4,.T. 


d cf. x Cor 2, 73 Col x, 26. 
eam -f 103 S1t <8, 3 35-% nt 


3,120. 

f cf. Col 1, 6. — v. cp. 1, 5. 
r-Tmitz, (2732.6; 55: 
VY. €D2 T3036: 





— 1069 — 








EPISTULA 


-BEATI PAULI APOSTOLI 
AD CORINTHIOS PRIMA 


I AD CORINTHIOS 
I, I-27 








av. Rmtf, t. 

62 Cor 1, r. — cf. Gal 1, 1. 
1-13] LL. in D. 1 p. Epiph. 

c Ac 18, ot 

2] * Catech. R. I 10, 15. 

cp. 6, 11. — cf. vr. 30; Jo17, 


: 19. 

ge gRmrz, 8. 

in D. 18 p. Put. 

eee 

or 8, 7. — cf. cp. 12, 8. 

m 1, 8. — cf. 2 Th 1, 10; 
rim 226) “Ap 2,02 

C aBt: S238 

m2 Thu, 7. — cf. Le 17, 30. 

Wet. Paw, 65 x The 3,7 135i 

OCD. 8. Sore Con 2E lay a 


5, 23. 
pcp. 10,13; Dt 7,9; Is 49, 7; 
= re 1, 18. 1 1 Th 5, 24. 
q Heb 2, 14; 1 Jor, 3. 
10] * Catech. R. I 10, 14. 
r Ph 2, 5. — cf. Ac 4, 32; Ph 
SCDKITS £8; (2,27. 
E¢p.0'3, 48. 
“ucp. 3. 4. — cf. Mt 23, 9, ro. 
vv. Ac 18, 24. 
a cp. ., 22, 9, 9; 15, 5; Gal 2, 
9, 14. — Vv. Jo 1, 42. 
ycf. cp. 12, 5; 2 Cor EE, hs 
zcf. Mt 28, 19; Ac 2, 38. 


a Ac 18, 8. bv. ae a2 

Cp, "16; 75, 27: 23, 32. 

16,17] * cf. Catech. R. oh 2: 

17-26] L. in fs. s. Jo. a Cr. 

dcp. 2, 1, 4. — cf. 2 Cor 10, 
108 TT? Oo SPY, 16k 

é2 Cor..2, 153453: od 

18-30] L. in fs. s. Iustini M. 

PUT 2a O° 25) Cpe, 24, 

. 1S5 2. Ch Ac Rat — 
FEC 23:23. 

h Rm 1x, 16. — cf. vr. 24. 

19] V. Cp. 3, 19, # 

i Is 29, 14. — cf. Jb 5, 12, 13; 
Mt rr, 25. 7, 48. 

j vr. 26; cp. 2, 8; Is 19, 12; Jo 

fecfi Is-33,' 28. {Rm 1, 22. 

mcp. 2, 6; 3, 19; Is 44, 25; 

me Mt 881386586, x3 Jo 2, 18s 


» 30. 
o Gal 5, 11. — v. 1 Pt 2, 8. 
pcf. 2 Cor 2, 16. — v. Le 2, 24. 
q cf. vr. 18. 49. 
rvr. 30; Col 2, 3. — cf. Lert, 
Jo 7, 48. — cf. vr. 


ae 
26-31] L. in fss. s. Agath. Virg, 
M. et s. Vince. a P. (26-2, 2). 









MJAULUS “vocatus apostolus Iesu Christi °per volunta- 
| tatem Dei et “Sosthenes frater 2 ecclesiae Dei, quae 
est Corinthi, ¢sanctificatis in Christo Iesu, ¢vocatis 
fea) sanctis, cum omnibus /qui invocant nomen Domini 
a eee gel nostri Iesu Christi, in omni loco ipsorum et no- 
eS stro: 3 gratia vobis et pax a Deo Patre nostro et 
Ses 1 Domino Iesu Christo. 

b 49Gratias ago Deo meo semper pro vobis in 
gratia Dei, quae data est vobis in Christo Iesu, 5 quod “in omnibus 
divites facti estis in illo, ‘in omni verbo et in omni scientia, § sicut 
jtestimonium Christi confirmatum est in vobis; 7ita ut nihil vobis 
desit in ulla gratia ‘exspectantibus “revelationem Domini nostri Iesu 
Christi, 8”qui et confirmabit vos usque in finem sine crimine, °in 
die adventus Domini nostri Iesu Christi. 9% ?Fidelis Deus, per quem 

vocati estis in Ysocietatem Filii eius Iesu Christi Domini nostri. 

10 QObsecro autem vos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu 
Christi, ut idipsum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata; 
sitis autem perfecti "in eodem sensu et in eadem sententia. 11 Signi- 
ficatum est enim mihi de vobis, fratres mei, ab iis qui sunt Chloés, 
quia ‘contentiones sunt inter vos. 12 Hoc autem dico, quod “unus- 
quisque vestrum dicit: Ego quidem sum Pauli, ego autem “Apollo, 
ego vero “Cephae, ego autem Christi. 13 YDivisus est Christus? Nun- 
quid Paulus crucifixus est pro vobis? aut *in nomine Pauli baptizati 
estis? 14Gratias ago Deo quod neminem vestrum baptizavi, nisi 
2Crispum et “Caium; 15ne quis dicat quod @in nomine meo bapti- 
zati estis. 16 Baptizavi autem et °Stephanae domum, ceterum nescio 
si quem alium baptizaverim. 17 Non enim misit me Christus bapti- 
zare, sed evangelizare: “non in sapientia verbi, ut non evacuetur 
crux Christi. 

18 Verbum enim crucis “pereuntibus quidem /stultitia est; iis au- 
tem 9qui salvi fiunt, id est nobis, “Dei virtus est. 19 Scriptum est 
enim: ’*Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium 
reprobabo’. 20/Ubi sapiens? ‘ubi scriba? ubi conquisitor huius sae- 
culi? ™Nonne stultam fecit Deus sapientiam huius mundi? 2! Nam, 
quia in Dei sapientia non cognovit mundus per sapientiam Deum, 
placuit Deo per /stultitiam praedicationis salvos facere credentes. 
22 Quoniam et “Iudaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt; 
23nos autem praedicamus Christum °crucifixum, ?Iudaeis quidem 
scandalum, gentibus autem /stultitiam, 24 ipsis autem vocatis ludaeis 
atque Graecis Christum @%Dei virtutem et "Dei sapientiam; 25 quia 
quod stultum est Dei sapientius est hominibus, et quod infirmum 
est Dei fortius est hominibus. 

26 Videte enim vocationem vestram, fratres; quia *non multi sa- 
pientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles. 
27 Sed quae stulta sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapientes; 








— 1070 — 





4. De vitlis inter Corinthios serpentibus (1, 1-6, 20. Exordio praemisso (1-9), 
apostolus concordiam primum commendans (10-12) varias rationes ad- 
Jert, 0b quas Corinthiorum discordia et partium studium vituperanda 


I AD CORINTHIOS 
1 28 — 3, 17 








et infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia; 28 et ‘ignobilia 
mundi et contemptibilia elegit Deus et “ea quae non sunt, ut ea 
quae sunt Ydestrueret, 29 yt non glorietur omnis caro in conspectu 
eius. 30Ex ipso autem vos estis in Christo Iesu, qui factus est no- 
bis “sapientia a Deo et viustitia et *sanctificatio et meAtptie: ; 31 ut, 
quemadmodum scriptum est, ’ bqui gloriatur, in Domino glorietur ’. 
2 Et ego, cum venissem ad vos, fratres, veni “non in sublimitate ser- 
monis aut sapientiae adnuntians vobis btestimonium Christi. 2Non 
enim LudicaVE, me scire aliquid inter vos, “nisi Iesum Christum et hunc 
crucifixum. 3 Et ego in infirmitate et timore et tremore multo fui 
apud vos; 4 et sermo meus et fpraedicatio mea “non in persuasibilibus 
humanae sapientiae verbis, 9sed in ostensione Spiritus et virtutis, 5 ut 
fides vestra non sit in sapientia hominum, sed “in virtute Dei. 

6 Sapientiam autem loquimur inter ‘perfectos, Jsapientiam vero non 
huius saeculi neque principum huius saeculi, qui ‘destruuntur; 7 sed 
loquimur Dei sapientiam ™in mysterio, quae abscondita est, “quam 
praedestinavit Deus ante saecula in gloriam nostram, 8 oquam nemo 
principum huius saeculi cognovit; ?si enim cognovissent, nunquam Do- 
minum gloriae crucifixissent ; 9sed, sicut scriptum est, quod ’ Yoculus 
non vidit nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, "quae praepa- 
ravit Deus iis qui diligunt illum’; 10%nobis autem revelavit Deus per 
Spiritum suum. Spiritus enim omnia scrutatur, etiam ‘profunda Dei. 
11Quis enim hominum scit quae sunt hominis, “nisi spiritus hominis, qui 
in ipso est? Ita et quae Dei sunt nemo cognovit, “nisi Spiritus Dei. 
127Nos autem non spiritum huius mundi accepimus, sed Spiritum qui 
ex Deo est, ut sciamus quae a Deo donata sunt nobis: 13quae et loqui- 
mur @non in doctis humanae sapientiae verbis, sed in doctrina spiritus 
spiritualibus spiritualia comparantes. 4 vAnimalis autem homo non 
percipit ea quae sunt Spiritus Dei; *stultitia enim est illi, et non potest 
intelligere, quia spiritualiter examinatur. 15 @Spiritualis autem iudicat 
omnia, et ipse a nemine iudicatur. 16 bQuis enim cognovit sensum Do- 
mini, qui instruat eum? °Nos autem sensum Christi habemus. 

Et ego, fratres, non potui vobis loqui_quasi aspiritualibus, sed 

quasi “carnalibus: tanquam parvulis in Christo 2¢lac vobis potum 
dedi non escam, ¢nondum enim poteratis; sed nec nunc quidem po- 
testis, adhuc enim carnales estis. 3 Cum enim sit inter vos @zelus et 
contentio, nonne carnales estis et secundum hominem ambulatis? 
4Cum enim quis dicat: Ego quidem sum Pauli, alius autem: Ego 
Apollo, nonne homines estis? Quid igitur est Apollo? quid vero 
Paulus? 5 9Ministri eius, cui credidistis, et hunicuique sicut Dominus 
dedit. Ego plantavi, jApollo rigavit, sed "Deus incrementum de- 
dit. 7Itaque “neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed 
qui incrementum dat Deus. 8 Qui autem plantat et qui rigat unum 
sunt: “unusquisque autem propriam mercedem accipiet secundum 
suum laborem. 9% 9Dei enim sumus adiutores; °Dei agricultura estis, 
Dei aedificatio estis. 

10 @Secundum gratiam Dei, quae data est mihi, ut sapiens archi- 
tectus “fundamentum posui; “alius autem superaedificat. Unusquis- 
que autem videat quomodo superaedificet. 11 Fundamentum enim 
aliud nemo potest ponere, tpraeter id quod positum est, quod est 
Christus Iesus. 12 8Si quis autem superaedificat super fundamentum 
hoc, aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, faenum, stipulam, 
13 “yniuscuiusque opus manifestum erit; “dies enim Domini declara- 
bit, quia “in igne revelabitur, et uniuscuiusque opus quale “sit ignis 
probabit. 14 Si cuius opus manserit quod superaedificavit, *mercedem 
accipiet; 15 si cuius opus arserit detrimentum patietur; ipse autem 
salvus erit, “sic tamen quasi per ignem. 

16 Nescitis quia “templum Dei estis et Spiritus Dei habitat in 


- ¢ Heb 5 





t Jc 2, 
uRm 4 ab a 
UC 2. 4, Fe 

x Eph. 2 1a 7 


te) Co. z bs es 
ae O85) 5. ; 33» 16; 2 Cor 5, 


oe vr. 2. pkey 1 Th 4, 3 
aEph 1, 7; Col 1, 14. 

m 3, 24. 17. 
b Jr 9, 23, 24. — v. 2 Cor to, 


& ish Ps 8; 3. 


~~ cf. 
[x 


avr. 4, 13. aed 2 Cor r, 12. 

— v. cp. 1, 
1-7] L. in Ys. $; Franc, be ‘gn 
poke a in fr. 2 Bae 
Epip 


or oo ‘f Of. in fs. 5s. het M. 
. in fs. s. Helen, Imp. — 
c Gal 6, 14. [v. Gal 6, 14. 
d2 Cor 11, Bor -£3;\5. Os; 33), 8; 
9; Gal 4,1 13. LEwaces "Cp. 4, 10. 
e Ac 18, 1, 6, 
] iss: (Ps teoks in fs: S$: M. 
Foe zeckarine. 


h2 Cor 4, 7; 7. — cf. Zc 

, 15. Ape cp. 3, 1 

igi C 3, 15. be 

7- “01 *PHIX ¢ ist. II aks sii 
* Conc. Vat. s. UII cp. 2, 4. 
wets Cateck. Rat 2} 6; i? 

"; 1g) 14; IV.115 16. 
mcf, Mt 13, 35: Col 1, 27. 
n Rm 16, 25, 26; Eph 3, 5, 93 


q Is 64, 4. [Heb r1, 16. 

rjc 1, 12, — cf. Mt 26, 34; 

scf. Mt 16, 17; Jor 26. 

TOL” tl. Catech. R 

tcf. Ac 2, 24. 

vcf. Mt 11, 27. 
x Mm 8, 15. — cf. Jo 4, 4-6. 

y Ju 19, — cf. cp. 3, I 


Zcp. 1, 18. [nam, sanctam ». 

15] Koga VIII in bulla « U- 

ar ae 3, 12 24; 38> RM.7,:34, 
al 6, 1. — cf. Pro 28, 5. 

b Sap 9, 13; Is 40,13.— v. Rm 

ccf. Jo1s, 15. {11, 34. 


fo A Bas a £9; 


av. cp. 2, 14,1 

b Heb 5, 13. ae. cp. 2, 6. 

a eS Hp Pea. 2. 

d cf. t 4, 33; Jo 16, 12. 

e Gal 5, 19, 20. — et. Ac §, 

fy. °. T, 225 [r7; 13, 45. 

* Eat 1: 2 Cor6 43 ph 3, 7; 
ol 1, af — cf. 1 Cor 3, 3 

hv. Rm 


6. 
6)*—d¢. Catech. Kall, 128. 
— Ant. in fss. s. Pauli i 

icp. 4, 15; Ac 18, 4-11; 2 Cor 
j Ac 18, 27. [10, 14, 15. 
Pehep ts, 10> Jo 15, 53 Col 1, 
7] * Catech. R.UV 5, 6 [18. 
m 2 Cor 12, 11; Gal 6, 

nvr. 143 Cp. 15, bat Re 2,36: 


— v. Mt 2 8. 
OA ef: Catech: R. TV 1x1; 38: 


vobis? 17Si quis autem templum Dei violaverit, disperdet illum oe 15, 13; Jo 15, a3 Pt 
Deus. »Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos. fo <o » Sone 
Rm 12, 3. — cf. 2 Pt 3, rvr. 11, 12; Rm 15, 20. — cf. Ap 21, 14. $ ci. cp. 4, 1% tcf. 2 
orrt. 4;°Gal‘s,-6. 7: Fite: 20. Mt Mie $3 vef. (Ml 3, 273,-22Th-1, x0;.2°-Tm,1, 12) « #2 Ths 
Sua rt 36 tare cf. vr. 15. y1 zcf. Ps 85, t25Is 43, 25 °Ju'23; 16] * Conc. Trid. s. XXV 
dine: de invoc. SS. acp. 6, 19; SaCor us 16; Eph 2, 17] * cf. Conc. Trid. s. XIV cp. 8.— cf. * Ca- 
feEe.. Re. 11 3185 IVa, 8. cf. 2 Cor 7. tf. 





— 1071 — 








I AD CORINTHIOS 


sint (13-3, 17); fideles vero ut in Christo solo glorientur (18-4, 6), docto- 
res autem ut humilitati studeant enixe hortatur (7-21). Secundo eos in- 





3, 18 — 5, 11 crepat quia peccatores non devitent (5, 1-13). Causas deinde, quae omnem 
cf. cp. 6, 9; Gal 6. ‘ 18¢Nemo se seducat. %Si quis videtur inter vos sapiens esse in 
wey wh. ba as aes ‘4 ie pa ne hoc saeculo, stultus fiat ut sit sapiens; 19 ’sapientia enim huius 
ev. cp.t, aay [Just. M. | mundi stultitia est apud Deum. Scriptum est enim: %}Comprehendam 
fJbs, 13. g Ps93, $i sapientes in astutia eorum’; 2%et iterum: ’ 9Dominus novit cogitatio- 
re ia. es A ite. |e sapientium, quoniam vanae sunt ’. 21”Nemo itaque glorietur in ho- 


12 Cor 10, 7; Gal 3, 20. 
mcf, cp. II, 3. 


1] * Conc. Trid. s. XXI th a 

ip § Catech. R. Il 7,_5. 

1-15] LL. et L. (1-5) in cm. 
Ap. - CoP. (1-5) in D. 4 Adv. 


7: —v. peng yoo 
cMt 24, 453\ 25; 21):288 c&e 19, 
Heb 3, 5.— cf. ibm, 13. 
A V5AC.2332%. 
ede , 2. — ef. ‘VP eb 2%. 
5 onc, Trid. s. VI oe; 16. — 
v. Mt 19, 28. — n D. 3 
; R. in Tag’ ‘ss ‘Crucis 
i- Met 9, 153" Rim'2, -bS > Fay 
= Le: 6,, 37. 
0: 21,i 225: 25 26. 
ct, cp. 3, 13. 
2 a 10, 18. — v. cp. 3, 8. 
jvr. 18, 19; cp. 5, 2; 13, 4. 
tJo 3, 27. — cf. i rig 2 29, 14; 
Jc T F9e3a Pts 
6 ed Conc. dain: v1 “Can. 529) 
can. 6 et 4 — * cf. Catecn. 
Re LY .-9, 
9-151 i in Pr s. Jo Ap. 
96-14) L. in cm. Cf. et tn vg. ss. 
be v.Rm 8, 36. [Ap. Simon. et Ju. 
n Heb 10, 33. — cf. Is 20, 3. 
oc cf. Ac 17, 18. — v. cp. 1, 18: 
p 2 Cor 11, Pi [Ac 26, 24. 
qcp. 2, 3; 2 Cor 13, 9. (4, 12. 
rRm 8, 38) 2-Cor: 844.27; Ph 
Le Mt 8, a ; 
ucp. 9.15; Ac 20, 34. —- cf. 
fAc 18, 3. 
xv. Jo 15}'. 20; 
y cf. Is 30, 22; 64, 6; Lm 3, 45. 
@2. Cor 6s Teere “Th sy zr s.*2 
6 cf. cp 


s2 Cor 11, 20. — cf. Ac 23,2 
“y Pt aig 

zcf. cp. 6, 5; 15, 34. 

15] * cf. Catech R. III ste ri 


c Gal 3, 

d Phi i. — cf. Gal 4, a: | 

€cp. era: (Ph sar h 22, 

f cp. 16, 10. [6.—cf. » Th, 9. 
1 Tm ¥,-23°2°Tmt,@, 

hcp. 7, 17. 


91+ 20, ‘23. 9: Cor’ 4525," 16; 
mcp. 2, 4. — cf. Mt 7. 21: Te 
{x3, 2,'10. 


y F2x 
WR 2 COL T,: 235.320 Les 127.20; 


~ 


} LL, in fr. 3 hebr, 
AP 12, 20 
18, : Dt 22, 30; 


Cepipke 
27, 20, 


mv < 
ae 


of was eo 72 TOk 

o—.cf, 1 Th 2, 27. 
re bik Mt 18, 18 20. 
m 1, 20. — cf, Jb 2, 6; 
Ps 108, 


° 
— 
ating 


FPO SA 
HP QO ORK 
=) 
: 


4 





minibus. 22‘Omnia enim vestra sunt, sive Paulus sive Apollo sive /Ce- 
phas sive mundus sive vita sive mors sive praesentia sive futura; 
omnia enim vestra sunt, 23 4yos autem Christi, “Christus autem Dei. 
4 Sic nos existimet homo ut *ministros Christi et dispensatores my- 
steriorum Dei. 2 Hic iam quaeritur inter °dispensatores, ut °fide- 
lis quis inveniatur. 3 Mihi autem pro minimo est ut a vobis iudicer 
aut ab humano die; sed neque meipsum iudico: ihil enim mihi 
conscius sum, “sed non in hoc iustificatus sum; qui autem iudicat 
me Dominus est. 5 Itaque /nolite ante tempus iudicare, Jquoadusque 
veniat Dominus, “qui et illuminabit abscondita tenebrarum et ma- 
nifestabit consilia cordium; et ‘tunc laus erit unicuique a Deo. 

6 Haec autem, fratres, transfiguravi in me et Apollo propter vos, 
ut in nobis discatis, ne supra quam scriptum est_unus adversus al- 
terum /infletur pro alio. 7 Quis enim te discernit? ‘Quid autem ha- 
bes quod non accepisti? si autem accepisti, quid gloriaris quasi non 
acceperis? 8Iam saturati estis, iam divites facti estis, sine nobis re- 
gnatis: et utinam regnetis, ut et nos vobiscum regnemus ! 9 Puto 
enim quod Deus nos apostolos novissimos ostendit ™tanquam morti 
destinatos, quia “spectaculum facti sumus mundo et angelis et ho- 
minibus. 19°Nos stulti propter Christum, ?vos autem prudentes in 
Christo; Ynos infirmi, vos autem fortes; vos nobiles, nos autem igno- 
biles. 11 Usque in hanc horam et resurimus et sitimus et nudi sumus 
et Scolaphis caedimur et ‘instabiles sumus 12 et “Ilaboramus operantes 
manibus nostris; “maledicimur et benedicimus, “persecutionem bath 
mur et sustinemus, 13 Ublasphemamur et obsecramus: Ytanquam 
gamenta huius mundi facti sumus, omnium peripsema usque a 

442Non ut confundam vos haec scribo, sed “ut filios meos caris- 
simos moneo. 15 Nam, “si decem milia “paedagogorum habeatis in 
Christo, sed non multos patres; nam in Christo Iesu per evange- 
lium ¢ego vos genui. 16 Rogo ergo vos: “imitatores mei estote, sicut 
et ego Christi. 17 Ideo /misi ad vos ‘Timotheum, qui est fiiius meus 
carissimus et fidelis in Domino, qui vos commonefaciet vias meas, 
quae sunt in Christo Iesu, Asicut ubique in omni ecclesia doceo. 
18?Tanquam non venturus sim ad vos, sic Jinflati sunt quidam. 
19lVeniam autem ad vos cito, st Dominus, voluerit, et cognoscam 
non sermonem eorum qui /Jinflati sunt, sed virtutem. 2®™”Non enim 
in sermone est regnum Dei, sed in virtute, 21 Quid vultis? "In virga 
veniam ad vos, an in caritate et spiritu mansuetudinis? 

Omnino auditur inter vos “fornicatio, et talis fornicatio qualis 

nec inter gentes; ita but uxorem patris sui aliquis habeat. 2 Et 
vos inflati estis et “non magis luctum habuistis, ut tollatur de 
medio vestrum qui hoc opus fecit. %Ego quidem “absens cor- 
pore, praesens autem spiritu, iam iudicavi ut praesens eum qui sic 
operatus est, 4/in nomine Domini nostri Iesu Christi, congregatis 
vobis et meo spiritu cum virtute Domini nostri Iesu, 5 9tradere hu- 
iusmodi ”Satanae in interitum carnis, tut spiritus salvus sit jin die 
Domini nostri Iesu Christi. 64Non est bona gloriatio vestra. Nesci- 
tis quia ™modicum fermentum totam massam corrumpit ? 7 Expur- 


gate. vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi; © 


etenim Pascha nostrum immolatus est Christus. 8 Itaque epulemur 
non in °fermento veteri neque in fermento malitiae et nequitiae, sed 
in azymis sinceritatis et veritatis. 
9 Scripsi vobis in epistula: ?Ne commisceamini fornicariis: 10 4non 
utique *‘fornicariis huius mundi aut avaris aut rapacibus aut idolis 





uc. * 








be AS 5h he 31; Ap 12, 9, 10. servientibus; ®alioquin debueratis de hoc mundo exisse. 11 Nunc 
jcp.-1,-8 one Pha, 631° Th*s;\2 LJc 4, 16. — cf. vr. 2. m Mt 13, 33; Gal 5, 9. — cf. cp. 
TS 1444 7” 4 atech. R. II'2, 4; 4,13. —_L. etc. * D. Resurrect. — v. Ex 12, 5, 6, 8. n Ex 12, 15-10; 
Dt 16, 3. . Mt 16, 6, 12. 9] * Catech..R. III 7, 4,7 PS. 6, 28: Eph 5, 11; 2 Th 3, 6, r4. 
— cf. 2 Jo 10. acf. cp. 10, 27. rEph 5, 5; Col 3, 5. Se cp. 6, s cf. t Jo 2, 16. 

‘— 1072 — 





a ee 





ee 





christianum prorsus dedecent, coram iudicibus ethnicis quominus agant 
prohibet (6, 1-11). In fornicatione denique invehitur (12-20). 
2. Quarundam quaestionum a Corinthiis propositarum solutio (7, 1-15, 58). E¢ primo 


I AD CORINTHIOS 








autem scripsi vobis non commisceri: si is, ‘qui frater nominatur, 
est fornicator aut avarus aut idolis serviens aut maledicus aut ebrio- 
sus aut rapax: cum eiusmodi “nec cibum sumere. 1% Quid enim mihi 
de iis “qui foris sunt iudicare? Nonne de iis, qui intus sunt, vos iu- 
dicatis? 13 nam eos qui foris sunt Deus iudicabit. YAuferte malum ex 
vobis ipsis. 


6 Audet aliquis vestrum habens negotium adversus alterum iudicari 


apud iniquos et “non apud sanctos? 2An nescitis quoniam °san- 
cti de hoc mundo iudicabunt? Et, si in vobis iudicabitur mundus, 
indigni estis qui de minimis iudicetis? 3 Nescitis quoniam Cangelos 
iudicabimus? quanto magis saecularia! 4Saecularia igitur iudicia si 
habueritis, contemptibiles, qui sunt in ecclesia, illos constituite ad 
iudicandum. 54¢Ad verecundiam vestram dico: Sic non est inter vos 
sapiens quisquam, qui possit iudicare inter fratrem suum? §& Sed fra- 
ter cum fratre iudicio contendit, et hoc apud infideles? 7 Iam quidem 
omnino delictum est in vobis quod iudicia habetis inter vos. °Quare 
non magis iniuriam accipitis? quare non magis fraudem patimini? 
8 Sed vos iniuriam facitis et fraudatis, et hoc /fratribus. 9%9An ne- 
scitis quia iniqui regnum Dei non possidebunt? Nolite errare; ne- 
que fornicarii neque idolis servientes neque adulteri 1° neque molles 
neque masculorum concubitores neque fures neque avari neque ebriosi 
neque maledici neque rapaces regnum Dei possidebunt. 11 Et thaec 
quidam fuistis; sed jabluti estis, sed ‘sanctificati estis, sed iustifi- 
cati estis in nomine Domini nostri Iesu Christi et in Spiritu Dei 
nostri. 

12nQmnia mihi licent, sed non omnia expediunt; omnia mihi li- 
cent, sed ego sub nullius redigar potestate. 13 °Esca ventri, et ven- 
ter escis; Deus autem et hunc et has ?destruet. ZCorpus autem non 
fornicationi, sed Domino, et "Dominus corpori. 14 #Deus vero et Do- 
minum suscitavit, et ‘nos suscitabit per virtutem suam. 15 Nescitis 
quoniam %corpora vestra membra sunt Christi? Tollens ergo mem- 
bra Christi faciam membra meretricis? Absit. 16 An nescitis quoniam 
qui adhaeret meretrici unum corpus efficitur? ’“Erunt enim, inquit, 
duo in carne una’. 17 Qui autem adhaeret Domino Yunus spiritus 
est. 18*Fugite fornicationem. Omne peccatum quodcumque fecerit 
homo extra corpus est, qui autem fornicatur Yin corpus suum pec- 
cat. 19 An nescitis quoniam %membra vestra *templum sunt Spiritus 
sancti, qui in vobis est, quem habetis a Deo, et “non estis vestri? 
20 bEmpti enim estis pretio magno. °Glorificate et portate Deum in 
corpore vestro. . 


De quibus autem scripsistis mihi: 7Bonum est homini mulierem 

non tangere; 2propter fornicationem autem unusquisque suam 
uxorem habeat, et unaquaeque suum virum habeat. 3 Uxori vir de- 
bitum reddat, similiter autem et uxor viro. 4 Mulier sui corporis 
potestatem non habet, sed vir; similiter autem et vir sui corporis 
potestatem non habet, sed mulier. 5 Nolite fraudare invicem, nisi 
forte ex consensu ad tempus, ut vacetis orationi; et iterum reverti- 
mini in idipsum, °ne tentet vos Satanas propter incontinentiam ve- 
stram. 6 Hoc autem dico secundum indulgentiam, “non secundum 
imperium. 7¢Volo enim omnes vos esse /sicut meipsum; sed 9unus- 
quisque proprium donum habet ex Deo: “alius quidem sic, alius 
vero sic. 

8 Dico autem non nuptis et viduis: *Bonum est illis si sic perma- 
neant fsicut et ego. 9% Quod, si non se continent, tnubant; melius 
est enim nubere quam uri. 19 Tis autem, qui matrimonio iuncti sunt, 
tpraecipio, non ego, sed Dominus uxorem a viro non discedere; 
11 quod, si discesserit, manere innuptam aut viro suo reconciliari: 
et ‘vir uxorem non dimittat. 12 Nam ceteris ego dico, non Dominus: 
mSi quis frater uxorem habet infidelem, et haec consentit habitare 
cum illo, non dimittat illam. 13 Et, ™si qua mulier fidelis habet vi- 
rum infidelem, et hic consentit habitare cum illa, non dimittat vi- 
rum; 14%sanctificatus est enim vir infidelis per mulierem fidelem, et 
sanctificata est mulier infidelis per virum fidelem: °alioquin filii ve- 
stri immundi essent, nunc autem sancti sunt. 15 Quod si infidelis 





5,12 —7, 15 
t2 Th 3, 6. [rx Be 
u2 Jo to. — cf. Le 15, 2; Ac 
12] *l. 4 Decret. t. 19, cp. 8; 


* 

* Conc.Trid. s. XIV cp. 2.— 
* cf. Catech. R. I 10, 9. 

vv. Mr4, Ir. x cf. cp. 6, 1-4. 
Y Cl. Dt r3, 8.) 10170; +23; 


1-17] LL, in fr. 4 hebd. 1 >. 

a cf. Mt 18, 17. [Epiph. 

6 Sap 3, 8: Ecli 4, 16; Dn 7, 
22.—cf. Mt 19, 28: Ap 20, 4. 

ect: 2 Pt 2. 4; 7 Jute 

SP 15, 34. — cf. cp. 4, 14. 

ect. Mt 5, 39, 40; Rm 12, 19, 

it Ena} 6, 

g Mt 15, 20; Mr77..524; 

9, 10] * Catech. R. Ui 745.8; 


3, 7 : 
Akcp. 15, 50; Gal 5, 21; Eph 
5, 83.1 Tritt} 107¢Heb }12; 
14; 13, 4; Ap 21, 8; 22, 15. 
11) * Catech. R. II 2, 42. 
#cp. 12, 2; Eph 2, 2, 3; 4, 22; 
Ye 8) Ca 3 7: Fes ee 
j Ac 22, 16; Heb 10, 22. — cf. 
LVz cpy im" at (Tt-3% 5. 
m Rm 8, 30. n & 10}.23. 
ocf. Mt 15, 17.. p Col 2, 22. 
q vr. 15, 19; Eph 5, 30. — cf. 
Cp: “2. a9-"Rm 12, . 5. 
¢ cf, Eph’ s, 23. 
Scp. 15, 15. — v. Ac 6, 24. 
Ecp. 15, 22, 23; Jo 6, 295 40. 
— cf. Mt 22, 29; Eph 1, 


19, 20. 

15,16] * Catech. R, Ill 7, 7; 
Seg f. Mt 

uGn 2, 24. — cf. Mt 19, 5; 
Eph 5, 30. 

v Eph 4, 4. — cf. Jo 17, 21-23. 

PS} © vy. oF.) oO FOR CPs %5, 40: 

2 cp: §; 69. 2¢Cor .13a; 24: ‘Eph 
5, 3; Heb 13, 4. 

9 ch, Pros, it; 

19] * v. cp. 3, 16. —* Cateck, 
Ril 40) 45 TEL 6 12 575 Me 

3 Ci.‘Jo'2,:21: av. Rm 14, 7. 

bcp. 7, 23. — cf. Ac 20, 28; 
Heb 9g, 12, 14.-‘v. 2 Pt 2,1. 

20] R. in fs. pretiosiss. Sang. 

éci.vPh! £;° 20. 


1-14] LL. in fr. 5 hebd 1 ?: 

avr. 8, 26. [Epiph. 

2-5) * Catech. R. II 8, 14, 24; 

7s Ge 

bef. (EX PO, 35s LL Rew es 
Ec 3, 5; Jl 2, 16. 

6 t Th3,). 5. 

dvr. 12, 25; 2 Cor 8, 8; tr, 
17. — cf. cp. 10, 40. 

71 * Catech. R, Il 8, 1. 


cf<« Rm 12, -6: 

hcf. Mt 19, 11, 12. 

$ci.. Im 5, 14 

10, 10)-* Con&-Trid. 5... XXIV 
can. 7. — * Catech. R. II 8, 


BS MEF 2.40; 92’. 5, 96. 
rats)" 146 Dect, t.-10 pp. 


mcf. 2 Cor 6, 14. [7, 8 
WT Pt 3, 2s 
0:1 ES,.0,, 23). Mi avrg: 





(68) 


.— 1073 — 








I AD CORINTHIOS 
7, 16 — 8, 12 


de matrimonii usu (1-9) et indissolubilitate agit, quae, quamvis absoluta, 
excepttonem patitur quando pars infidelis discedat (10-24) ; deinde de 
virginibus (25-38) et viduis (39, 40) quibus monita tradit; tertio de 








p Col 3, 15. — v. Rm 14, 19. 
ct. RM Ik, £4. 

rv. Rm 12, ‘ 

scp. 4, 17; Eph 4 


t2° Cor 8, ae: Pe 38. — cf. 
rT “RO: 4k0; 1; Gal 1,24. 
u Ac 35: 


Ts 5; ‘to: 24, 28; ‘Gal 

5, —— cf. Ac 16. 

19, “sh e ateck R. ii Bi 8; 
I 12) 24. 

vy Gal .33::283589°6;..6, 153Col 
20 a3; 

xv. 1 Jo 

y cf. Col ee Ph] 16. — v. 


Ce CD. (0, 27: 


45, 
asl @ Conk Pat, 7 ney: 29) 
ag 25. — Catech. ” Tr 8. 


- “40] LL. et L. (25-34) in cm. 


. Tm iy 13> 16, 


8. 
28, sot: * Colaeh R.. 11 :8,° 23, 
3. 


40, 33 321 ¥ Catech R. IV 4, 4 
fr Oko; 
i Ps 63 Jo.1, 220; 
j 24; 4, 7; 1 Jo 2, 17. 
cf. Mt 6, a5; Le 10, 41. 
ce 13 Ene: s,s. 


ye Pt 2, 


mci. Pro22, 253 


nEcli 42, 9. 
38, 39] * Catech. R. II 8, 20. 


o Heb 13, 4. — cf. Ecli 7, 27. 
Aria ee 2 

ON Jo: Fe. Fe 26. 

C17: 2 GOEsb, | te 

$V. vr. 

i Tm 4, 8. — cf. Ac 15, 28. 


ON0.245.9; ep .10,' F932 Ac 25; 
20:2 t--2 Si 
bvr. 4, 10. — cf. Rm 15, 14. 
1] * Conc, Milev. II can. 4. 
ccf. cp. 13, 4-13. 
d Gal 6, 3. — cf. cp. 3, 18. 
e Jo 10, 14; Gal 4, 9 — cf. 
33, 12, 17; 2 Tm 2, 19. 
Jcp. 10, 19; Is 41, i: Ac 14, 


LS; 

gyre 6. 'W. Dt 4,355 398 

hAEph 4, 5. — cf. cp. 1, 2; 

Se GC GE 

iv. Rm 11, 36. 

700125 5; 

Oy Conc. oecum. V can, 1. —- 
Ant. in fs. ss, Trinit. 

1 Col 1, 16; Heb 1, 2. — v. Jo 
153%, 120; 

mcf. Rm 14, JA, bd aa. 

NCD. 10, 25, 2 

o Rm 14, 17. fahg Mt 15,4r 
Ac 10, I1-15, 


pcf. cp. 10, 23; Rm. 14, 13, 
20, 21° Gal 3.213; 

acf. cp. 10, 27. 

ry cf. Mt 18, 6. 





discedit, discedat; non enim servituti subiectus est frater aut soror 
in huiusmodi: ?in pace autem vocavit nos Deus. 16 Unde enim scis, 
mulier, Ysi virum salvum facies? aut unde scis, vir, si mulierem sal- 
vam facies? 17 nisi unicuique ‘sicut divisit Dominus, *unumquemque 
sicut vocavit Deus, ita ambulet, et ‘sicut in omnibus ecclesiis doceo. 
18 Circumcisus .aliquis vocatus est? non adducat praeputium. In 
praeputio aliquis vocatus est? “non circumcidatur. 19 YCircumcisio 
nihil est, et praeputium nihil est; sed *observatio mandatorum Dei. 
20 sUnusquisque, in qua vocatione vocatus est, in ea permaneat. 
21 Servus vocatus es? non sit tibi curae; sed, et si potes fieri liber, 
magis utere. 22 Qui enim in Domino vocatus est *servus “libertus 
est Domini; similiter qui liber vocatus est servus est Christi. 23 4Pre- 
tio empti estis, Snolite fieri servi hominum. 24 *Unusquisque, in quo 
vocatus est, fratres, in hoc permaneat apud Deum. 

25 De virginibus autem °praeceptum Domini non habeo; consilium 
autem do 4tanquam misericordiam consecutus a Domino, ut sim ¢fi- 
delis. 26 Existimo ergo hoc bonum esse propter instantem necessi- 
tatem, quoniam /bonum est homini sic esse. 27 Alligatus es uxori? 
noli quaerere solutionem. Solutus es ab uxore? noli quaerere uxo- 
rem. 28Si autem acceperis uxorem, non peccasti; et, si nupserit 
virgo, non peccavit. Tribulationem tamen carnis habebunt huius- 
modi; ego autem vobis parco. 29 Hoc itaque dico, fratres: 7Tempus 
breve est: reliquum est, ut et qui habent uxores tanquam non ha- 
bentes sint, 3% et qui flent tanquam non flentes, et qui gaudent tan- 
quam non ‘gaudentes, et qui emunt “tanquam non possidentes, 31 et 
qui utuntur hoc mundo tanquam non utantur; ipraeterit enim figura 
huius mundi. 32/Volo autem vos sine sollicitudine esse. Qui sine uxore 
est sollicitus est quae Domini sunt, quomodo placeat Deo. 33 Qui 
autem cum uxore est sollicitus est quae sunt mundi, quomodo pla- 
ceat uxori et divisus est. 34 Et mulier innupta et virgo cogitat quae 
Domini sunt, ut sit sancta corpore et spiritu; quae autem nupta est 
cogitat quae sunt mundi, quomodo placeat viro. 35 Porro hoc ad 
utilitatem vestram dico, non ut ™laqueum vobis iniciam, sed ad id 
quod honestum est et quod facultatem praebeat sine impedimento 
Dominum obsecrandi. 36Si quis autem turpem se videri existimat 
super virgine sua, "quod sit superadulta, et ita oportet fieri; quod 
vult faciat: non peccat, si nubat. 37 Nam qui statuit in corde suo 
firmus non habens necessitatem, potestatem autem habens suae vo- 
luntatis, et hoc iudicavit in corde suo, servare virginem suam, bene 
facit. 38 Igitur et qui matrimonio iungit virginem suam °bene facit, 
et qui non iungit melius facit. 39 Mulier alligata est legi quanto 
tempore vir eius vivit; quod 9%si dormierit vir eius, liberata est: cui 
vult nubat, tantum ‘in Domino. 4 Beatior autem erit, si sic perman- 
serit, 8&secundum meum consilium; puto autem ‘quod et ego Spiri- 
tum Dei habeam. ; 

De iis autem “quae idolis sacrificantur, scimus quia °omnes scien- 

tiam habemus. °Scientia inflat, caritas vero aedificat. 2Si quis 
autem se existimat scire aliquid, nondum cognovit quemadmodum 
oporteat eum scire. 3 @Si quis autem diligit Deum, “hic cognitus est 
ab eo. 4 De escis autem, “quae idolis immolantur, °scimus quia /nihil 
est idolum in mundo, et quod Ynullus est Deus nisi Aunus. 5 Nam, 
etsi sunt qui dicantur dii sive in caelo sive in terra, siquidem sunt 
dii multi, et domini multi; 6 nobis tamen 2unus est Deus Pater, tex 
quo omnia et nos in illum, et junus Dominus Iesus Christus, 'per 
quem omnia et nos per ipsum. 7Sed-non in omnibus est scientia; 
quidam autem ™cum conscientia usque nunc idoli quasi "idolothytum 
manducant, et conscientia ipsorum, cum sit infirma, polluitur. 8 °Esca 
autem nos non commendat Deo; neque enim, si manducaverimus, 
abundabimus, neque, si non manducaverimus, deficiemus. 9% Videte 
autem ?ne forte haec licentia vestra offendiculum fiat infirmis. 10 Si 
enim quis viderit eum, bqui habet scientiam, in Yidolio recumbentem, 
nonne conscientia eius, cum sit infirma, aedificabitur ad manducan- 
dum idolothyta? 11 et ?peribit infirmus in tua scientia, frater, pro- 
pter quem Christus mortuus est? 412*Sic autem peccantes in fratres 





— 1074 —_— 








idolothytis a quibus, etsit per se licitis, aliquando abstinendum est 
(8, 1-13). Sicut ipse ius habens, utpote apostolus, ad suam substentatio- 
nem (9, 1-14) eidem renuntiat (15-18), immo omnibus sese accommodat 


I AD CORINTHIOS 
8, 13 — 10, 10 








et percutientes conscientiam eorum infirmam 4in Christum peccatis. 
13 Quapropter, ‘si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo 
‘carnem in aeternum, ne fratrem meum scandalizem. 

-dNon sum liber? “Non sum apostolus? “Nonne Christum Iesum 

Dominum nostrum vidi? Nonne “opus meum vos estis in Do- 
mino? 2 Etsi aliis non sum apostolus, sed tamen vobis sum; nam 
esignaculum apostolatus mei vos estis in Domino. 3 Mea defensio 
apud eos qui me interrogant haec est. 4/Nunquid non habemus po- 
testatem manducandi et bibendi? ®/nunquid non habemus potestatem 
mulierem sororem circumducendi, sicut et ceteri apostoli et /fratres 
Domini et ‘Cephas? 6 Aut ego solus et Barnabas non habemus po- 
aera hoc operandi? 

7iQuis militat suis stipendiis unquam? ‘Quis plantat vineam et 
de fructu eius non edit? Quis pascit gregem et de lacte gregis non 
manducat? 8 Nunquid secundum hominem haec dico? An et lex 
haec non dicit? 9 Scriptum est enim in lege Moysi: ’™Non alli- 
gabis os bovi trituranti’. Nunquid de bobus cura est Deo? 10an 
propter nos utique hoc dicit? "Nam propter nos scripta sunt; quo- 
niam °debet in spe qui arat arare, et qui triturat in spe frucius per- 
cipiendi. 11”Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est si 
nos carnalia vestra metamus? 12 Si alii potestatis vestrae participes 
sunt, quare non potius nos? Sed Ynon usi sumus hac potestate; 
sed omnia sustinemus, “ne quod offendiculum demus evangelio 
Christi. 13 Nescitis quoniam ‘qui in sacrario operantur quae de sa- 
crario sunt edunt, et qui altari deserviunt cum altari participant? 
14 Ita et Dominus fordinavit iis qui evangelium adnuntiant de evan- 
gelio vivere. 159Ego0 autem nullo horum usus sum. Non autem 
scripsi haec ut ita flant in me: bonum est enim mihi magis mori 
quam ut ‘gloriam meam quis evacuet. 16 Nam, si evangelizavero, 
non est mihi gloria, “necessitas enim mihi incumbit; vae enim mihi 
est, si non evangelizavero. 17Si enim volens hoc ago, mercedem 
habeo; si autem invitus, Y“dispensatio mihi credita est. 18 Quae est 
ergo merces mea? Ut evangelium praedicans Zsine sumptu ponam 
evangelium, ut non abutar potestate mea in evangelio. 19 Nam, ¢cum 
liber essem ex omnibus, Yomnium me servum feci, ut plures ‘Alucri- 
facerem. 29 Et factus sum Iudaeis tanquam Iudaeus, ut Iudaeos lu- 
crarer; 21 4jis, qui sub lege sunt, quasi sub lege essem, cum ipse 
non essem sub lege, ut eos qui sub lege erant,lucrifacerem; iis, qui 
sine lege erant, “tanquam sine lege essem, cum sine lege Dei non essem, 
sed 4in lege essem Christi, ut “lucrifacerem eos qui sine lege erant. 
22cFactus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrifacerem; fomnibus 
omnia factus sum, ut %omnes facerem salvos. 23 Omnia autem facio 
hpropter evangelium, tut particeps eius efficiar. 24 Nescitis quod ii, qui 
in: stadio currunt, omnes quidem currunt, sed unus accipit /bravium? 
Sic ‘currite ut comprehendatis. 25 Omnis autem qui ™in agone con- 
tendit ab omnibus se abstinet. 
coronam accipiant, nos autem “incorruptam. 26 Ego igitur sic curro 
non quasi in incertum, sic °pugno non “quasi ?aérem verberans; 
27 sed Icastigo corpus meum et “in servitutem redigo, ne forte, cum 
aliis praedicaverim, ipse ‘reprobus efficiar. 

Nolo enim vos ignorare fratres, quoniam patres nostri omnes 
4sub nube fuerunt et omnes 0mare transierunt 2et omnes in 

Moyse baptizati sunt in nube et in mari 3 et “omnes eandem escam 
spiritalem manducaverunt 4et %omnes eundem potum spiritalem 
biberunt, bibebant autem de spiritali consequente eos petra; petra 
autem erat Christus. 5 Sed non in pluribus eorum beneplacitum est 
Deo, nam ¢prostrati sunt in deserto. 6 Haec autem in figura facta 
sunt nostri, ut non simus concupiscentes malorum, sicut et /illi con- 
cupierunt; 7 9neque idololatrae efficiamini, "sicut quidam ex ipsis, 
quemadmodum scriptum est: ’ ‘Sedit populus manducare et bibere, 
et surrexerunt ludere’; 8 Jneque fornicemur, sicut quidam ex ipsis 
fornicati sunt et ‘ceciderunt una die vigintitria milia; 9 neque ten- 
temus Christum, ™sicut quidam eorum tentaverunt et "a serpentibus 
perierunt; 10neque murmuraveritis, °sicut quidam eorum murmu- 


Et illi quidem ut corruptibilem | 





45; Acg, 

“SSO: 

Pt i la Fe sits Ee 2 Cor 6, 

avr. 19. — cf. cp. 10, 29. 

OAC FAn TAs ‘2 Cor. 12, kes t 
hy 2,;6;. 3) bar 2,7 

c cp. 15, 8; Ac 9, 3, 17; 18,9. 
— cf. 2 Cor 3a, 1-4. 

dy.c 

é Cf. ae 27; 22C OF 2.59, 

Wve. Las Mt 10,10; "LC. 10,-8-; 


~ es ti 8; Mt #5; 4 


EVEL €0.7,7- [2 Th 3,9. 
Av. Mt 12, 46. 
BCD ik; 722 +. -JOR, 
Ze s I4. = aut 10, 10; 


r Dm 3,5 '28: 
ack sp. A i abe Dt 28, 39; Pro 


2 
9- a * Catech, R. age m acellt 


“24. 
, 6. — cf. Ps 125. 6. 
? cf. Rm 15, Be Si 6, 6. 


fict. 2. Corz6s/35 15 12. 

5 Ly 6, 16, 26; 7, 6; Nm 5,9; 
10; Dt 18, 1; Ecli 45; 29. 

t2 Cor EL -EOQs 

u Ac 9, 6; Rm I, 14. — cf. Ac 

4, 520. 

D CD24, at Gale 2,--7 cE ph 3252 
— cf. Ph 1, 16. 

¥.2 MOOR se Ete Fe. hoe, Fi. 


y 2 Cor 4, 5. — cf. Gal 5, 1 
BMt538,4 BS: PFYPt32 4: 

@ Ae? 16,53% 2%) 23-26. 

6 Rind, 12, t4./c cf Gal 25-33 


dv. cp. 7, 22. e 2 Cor 1r, 29. 
22] Cm. in fs. s. Franc. de Hier. 
— v. Ps 34, 13; Is 61, 1. 

fcp. 10, .33. 
cp. 7, 16; Rm a% 14. 
a ‘ 35. a 15/76" 
2 ¥8- ~ Pht a 
i cf. oy S: 24 
25-27] Stone. ‘Trid. s. VI cp. 
rr. — * Cate Che. REVUE? O83, 
ik ae DS 
24-10, § et P?. in ee 
j Ph 3, 14; Si z, 


t. Gal, 2 5 be Bh 2. 16; Heb 
risi  h Oae 

wm Bel: 4.133 Le 73, 242 1-Tm 
Gy992 So Pity ae hs aS ee 

ny. Jcr, £2. [cf. Tu 3. 

o cf. Heb Tay 45°" Dick-Che 1459; 

qcf. Rm 6, 19. 

Reb Cn ir-.6: Bell “$7210; 


$s Ecli:9; 11. cf, HS 30; 2 
Tm 3, 8; Heb 6 


a Ex 33, 6 Ex 14, 22. 
2ET cf Coicek, R. Te 9. 


OBR IO. THs 285 Dt 8. 3; 2° Es 
9. 15, re Ps 77, 24; 104, 
40: Jo 6, 13. 


dv. Ex 17, 6; Nm 20, 11. 

eNm 14, 29, 37; 26, 64, Ng 
Ps 105, 26; Heb 3, 17; 

6] * Catech. R. III 10, II. 

6-73] L. in D. o p. Pnt. 

fNm 11, 4, 33, 34; Ps 77, 18; 


t 8. 24. cacy, 
ag m 21, [Ps 77, 18. 


ov. Nm 14, 2. 





— 1075 — 








I AD CORINTHIOS 
10, 11 —11, 22 


factus omnibus servus (19-23); ita et fidelibus ut coronam accipiant 
(24-27) strenue allaborandum est ut ab omni malo discedentes (10, 1-11) 
ceteris non sint scandalo (12, 13), quod fieri potest accedendo cenis sacri- 








’Nm 14, 29-37 
2 EX) 52,2332 Rg 24,16; x Par 
21,15; Ps 77, 49; Sap 18, 25. 
rv. Rm Pee be 
scf. Heb 1, 2; 11, 
#Rm 11, 20. — cf. 2 Cor-z,:23. 
13144, Conc. Trid s. VI cp. 13% 
XXIV can. 9. —* cf. Ca- 
ree, Rel Fj; Las AV 75: % 
ucf. Mt 6, 13. vV.CDp. I, 9. 
xcf. Dn 3, 17. — v. 2 Pt 2, 9. 
y Mt 7, 24; Le 16, 8. — cf. 
Z cp. II, 23-25. [cp. 8, x. 


fh . 26, 28. — cf. cp. 6, 


LY a us Catech. R. Il 2, 
y : 4, 4, 18, 28, 70. — Of, i 
s. pretiosiss. Sang. — Cm. la 
rs. ad toll. schisma. 
b Ac 2, 42; 20, 7. 
ei ¥35\12,.23;°203 Rm $2; §* 
ph 4, 4, 16; Col 3, 1 
d Ly 3, 3; * rs. —>.ct, He 13, 
é Vv. cp. 
{Ps 205, 37. — cf, Lv ‘zg, rr 
2 Par zr, 15: Ap e 20. 
Seti 32) Lik ar 4, 
cf. 2 6, ti 
sal + opt, rid. s. XXII 
cP. 


ie 6, 12. — Vv. cp 8, 9. 
Mm VY. 33; Cp. 13, 5; Oh 2, 21.— 
cf. cp. 9, 23; 2 Cor12, 14.— 


n cp. 8, 7. v.Rmtis,1 

o Ps 23, 1. — cf. a RS - 
; Dt 10, 14; Jb 41, 2; Ps 

pb Le 10, 8 49, 12. 


acf. cp. 8, 9, 12. 
rcf. cp. 9, 19; Rm 14, 16. 


sRm 14, 6; 1 ant 3, 4. 

ea 17; i FS aot? 

hl Catech. R. 1 13, ees 

. 8, 13; 7 14, 13; 2 Cor 5, 

Orr. cp. 11, 16. —-Vv. Ac 20, 28. 

xcp. 9, 22. — cf. Gal x, ro. 

av. cp. 4, 16; Ph 

6 cf. cp. 4, 17; eth « 3, 6 

CVT. 2 cf. Le Pit fate eete 8. 

dcf.1 ha,,2 [2, 15; 3.6 

¢ Eph. 1; 22; /4,.153' 5, 2 

fv.Gn 3,1 fi, 18 + 
cf. cp. 3, 23. S, 

Ao. 12, 10, 28; Ac 13, 1; i Th 

£109. 36; "Ac 21, 9. — cf. cp. 

icf. Nm 5s, 18. [14, 34. 
C21, 72. 

ly. Gn 1, 26. [Ap 21, 2 

m cf. Pro 12, 4: Ecli-26 nes 

n Gn 2, 21-23. aoe, 4% m 2, 

o Gn 2, 18. [x3. 

p cf. Mt 1S; rO>* ? Tin 5) 33 

qa Gal 3, 28. 

rv. Rm 11, ne 

sz Tm 6, 3 

t Ac 20, ti 2 Th 1, 4. — cf, 
r Th 2, 14. — V. cp. 7, 17; 


10, 22. i 
17-34) LL. et L. (20-22) in Ce- 
na Dji. 


“CP. I, 10-12; 12, 25. — cf. 
Cp. 3"S. 
vcf. Mt 18, 7; Ac 20, 30; 1 
Ma; @F 2° FC 25.2. 
ft 5, = 


1 Jo — cf. Dt 13, 3. 
ae 3 Catech. Rs 11-453: 
20-32] LL. et L. rise et 

Cop. in fs. Corp. Ch. etc. 
vCt.. "2 Pt+9,/ 135 Ju ray 





raverunt et ?perierunt ab Yexterminatore. 11 Haec autem omnia in 
figura contingebant illis; ‘scripta sunt autem ad correptionem no- 
stram, “in quos fines saeculorum devenerunt. 12 Itaque ‘qui se exi- 
stimat stare videat ne cadat. 13“Tentatio vos non apprehendat nisi 
humana. “Fidelis autem Deus est, “qui non patietur vos tentari su- 
pra id quod potestis, sed faciet "etiam cum tentatione proventum, 
ut possitis sustinere. 

14Propter quod, carissimi mihi, 9fugite ab idolorum cultura, 

15ut Yprudentibus loquor; vos ipsi iudicate quod dico, 16 #Calix 
benedictionis, cui benedicimus, nonne communicatio dsanguinis Chri- 
sti est? et “panis; quem /frangimus, nonne participatio corporis Do- 
mini est? 1/Quoniam unus panis, “unum corpus multi sumus, omnes 
gui de uno pane participamus. 18 Videte Israél secundum carnem: 
nonne qui edunt hostias participes sunt altaris? 19 Quid ergo? 
dico quod idolis immolatum sit aliquid, aut quod idolum sit aliquid? 
20 Sed quae immolant gentes /daemoniis 9immolant et non Deo. Nolo 
autem vos socios fieri daemoniorum. Non potestis calicem Domini 
bibere et "calicem daemoniorum. 21 Non potestis mensae Domini 
participes esse et ‘mensae daemoniorum. 22 An jaemulamur Domi- 
num? Nunquid fortiores illo sumus? 

‘Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt; 23 omnia mihi 
licent, sed non omnia aedificant. 24™Nemo quod suum est quaerat, 
sed quod alterius. 25”%Qmne quod in macello venit manducate nihil 
interrogantes "pent conscientiam. 26’ °Domini est terra et pleni- 
tudo eius’. 7Si quis vocat vos infidelium, et vultis ire, ?omne 
quod vobis sapponitur manducate nihil interrogantes propter con- 
scientiam. 28Si quis autem dixerit: Hoc immolatum est idolis, no- 
lite manducare propter illum qui indicavit et propter conscientiam : 
29 conscientiam autem dico Ynon tuam, sed alterius. "Ut quid enim 
libertas mea iudicatur ab aliena conscientia? 39Si ego cum gratia 
participo, quid blasphemor pro eo quod ‘gratias agoP 31 Sive ergo 
manducatis sive bibitis, sive ‘aliud quid facitis, omnia in gloriam 
Dei facite. 52 “Sine offensione estote Iudaeis et gentibus et Yeccle- 
siae Dei; 33 sicut “et ego per omnia omnibus placeo “non quaerens 

quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. 1 2Imitatores 
mei estote, sicut et ego Christi. 

2 Laudo autem vos, fratres, “quod per omnia mei memores estis 
et, “sicut tradidi vobis, praecepta mea tenetis. %Volo autem vos 
scire quod %omnis viri caput Christus est, “caput autem mulieris vir, 
Teaput vero Christi Deus. 4 Omnis vir orans aut 9prophetans velato 
capite deturpat caput suum; 5 omnis autem mulier orans aut "prophe- 
tans fnon velato capite deturpat caput suum; unum enim est ac 
si Jdecalvetur. 6 Nam, si non velatur mulier, tondeatur. Si vero turpe 
est mulieri tonderi aut decalvari, velet caput suum. 7 Vir quidem 
non debet velare caput suum, quoniam Jimago et gloria Dei est; 
Mmulier autem gloria viri est. 8 Non enim vir ex muliere est, sed 
™mulier ex viro; 9 etenim non est creatus vir propter mulierem, 
sed °mulier propter virum. 10Ideo debet mulier potestatem habere 
supra caput Ppropter angelos. 11 Lbs prepnye pre Mneque vir sine mu- 
liere, neque mulier sine viro in Domino. 12 Nam, sicut mulier de 


viro, ita et vir per mulierem, ‘omnia autem ex Deo. 13 Vos ipsi 
iudicate: decet mulierem non velatam orare Deum? 14 Nec ipsa 


natura docet vos quod vir quidem, si comam nutriat, ignominia est 
illi; 15 mulier vero, si comam nutriat, gloria est ili; quoniam ca- 
pilli pro velamine ei dati sunt? 16 8Si quis autem videtur contentio- 
sus esse, nos talem consuetudinem non habemus, neque tecclesia Dei. 
17Hoc autem praecipio non laudans, quod non in melius sed in 
deterius convenitis. 18 Primum quidem, convenientibus vobis in ec- 
clesiam, audio “scissuras esse inter vos et ex parte credo; 19 *nam 
oportet et “haereses esse, ut et qui probati sunt ®manifesti fiant in 
vobis. 29 Convenientibus ergo vobis in unum, iam non est domini- 
cam cenam manducare; 21 unusquisque enim suam cenam praesumit 
ad manducandum. Et alius quidem esurit, Yalius autem ebrius est. 
22 Nunquid domos non _ habetis ad manducandum et bibendum? 








— 1076 — 





Sicalibus (14-22); vel utendo idolothytis quae, etiamsi interdum licita, 
non semper expediunt (23-11,1). lam agit de externo habitu et decore, 
quo fideles coetibus sacris in genere (2-16), necnon agapis et Eucha- 


I AD CORINTHIOS 
11, 23 — 12, 30 








aut ‘ecclesiam Dei contemnitis et *confunditis eos qui non habent? 
Quid dicam vobis? laudo vos? In hoc non laudo. 23 Ego enim ac- 
cepi a Domino quod et tradidi vobis, quoniam Dominus lesus in 
qua nocte tradebatur accepit panem 24et gratias agens fregit et 
dixit: Accipite et manducate hoc est corpus meum, quod pro vobis 
tradetur: hoc facite in meam commemorationem. 25 Similiter et ca- 
licem postquam cenavit dicens: “Hic calix novum testamentum est 
in meo sanguine: hoc facite, quotiescumque bibetis, in meam com- 
memorationem. 26 Quotiescumque enim manducabitis panem hunc 
et calicem bibetis, mortem Domini adnuntiabitis, %donec veniat. 
27Itaque *quicumque manducaverit panem hunc vel biberit calicem 
Domini /indigne, reus erit 9corporis et sanguinis Domini. 28 ”Probet 
autem seipsum homo, et sic de pane illo edat et de calice bibat: 
29 qui enim manducat et bibit indigne iudicium sibi manducat et bi- 
bit non diiudicans corpus Domini. 39 Ideo inter vos multi infirmi et 
imbecilles et ‘dormiunt multi. 31 Quod, ‘si nosmetipsos diiudicare- 
mus, non utique iudicaremur. 32 Dum iudicamur autem, 4a Domino 
corripimur, ut non cum hoc mundo damnemur. 33 Itaque, fratres 
mei, cum convenitis ad manducandum, invicem exspectate. 34 ™Si 


quis esurit, “domi manducet, ut non in iudicium conveniatis. Cetera 


autem 9cum venero disponam. 

| De 4spiritualibus autem nolo vos ignorare, fratres. 2 Scitis quo- 
: niam, °cum gentes essetis, ad “simulacra muta, prout ducebamini, 
euntes. 3Ideo notum vobis facio quod nemo 4in Spiritu Dei loquens 
dicit “anathema Iesu; et ‘nemo potest dicere: 9Dominus lesus, nisi 
in Spiritu sancto. 4/”Divisiones vero gratiarum sunt, tidem autem 
Spiritus. 5 Et jdivisiones ministrationum sunt, ‘idem autem Dominus. 
6 Et divisiones operationum sunt, ‘idem vero Deus qui operatur 
omnia in omnibus. 7 /Unicuique autem datur manifestatio Spiritus 
ad utilitatem. 8 Alii quidem per Spiritum datur sermo sapientiae, 
alii autem sermo “scientiae secundum eundem Spiritum, 9 alteri °fi- 
des in eodem Spiritu, alii ?gratia sanitatum in uno Spiritu, 19 alii 
operatio virtutum, alii ¢prophetia, alii ‘discretio spirituum, alii ¢ge- 
nera linguarum, alii ‘interpretatio sermonum. 11 Haec autem omnia 
operatur unus atque idem Spiritus dividens singulis “prout vult. 

12 Sicut enim Ycorpus unum est et membra habet multa; omnia 
autem membra corporis, cum sint multa, unum tamen corpus sunt; 
*ita et Christus. 13 Etenim Yin uno Spiritu omnes nos in unum 
corpus baptizati sumus, sive *Iudaei sive gentiles sive servi sive 
liberi, et “omnes in uno Spiritu potati sumus. 14 Nam et corpus non 
est unum membrum, sed multa. 15Si dixerit pes: Quoniam non 
sum manus, non sum de corpore; num ideo non est de corpore? 
16 Et, si dixerit auris: Quoniam non sum oculus, non sum de cor- 
pore; num ideo non est de corpore? 17Si totum corpus oculus, 
ubi auditus? si totum auditus, ubi odoratus? 18 Nunc autem posuit 
Deus membra, unumquodque eorum in corpore sicut voluit. 19 Quod 
si essent omnia unum membrum, ubi corpus? 29 Nunc autem multa 
quidem membra, unum autem corpus. 21 Non potest autem oculus 
dicere manui: Opera tua non indigeo; aut iterum caput pedibus: 
Non estis mihi necessarii. 22 Sed multo magis quae videntur membra 
corporis infirmiora esse necessariora sunt, 23 et quae putamus igno- 
biliora membra esse corporis, his honorem abundantiorem circum- 
damus, et quae inhonesta sunt nostra abundantiorem honestatem 
habent. 24 Honesta autem nostra nullius egent; sed Deus tempe- 
ravit corpus ei, cui deerat, abundantiorem tribuendo honorem; 25 ut 
non sit “schisma in corpore, sed idipsum pro invicem sollicita sint 
membra. 26 Et, si ouid patitur unum membrum, compatiuntur 
“omnia membra; sive gloriatur unum membrum, %congaudent omnia 
membra. 27¢Vos autem estis corpus Christi et /membra de membro. 
28 Et %quosdam quidem °posuit Deus in ecclesia primum apostolos, 
secundo “prophetas, tertio *doctores, deinde virtutes, exinde ?gratias 
curationum, ‘opitulationes, /gubernationes, *genera linguarum, ‘interpre- 
tationes sermonum. 29 Nunquid omnes apostoli? nunquid omnes prophe- 
tae? nunquid omnes doctores ? 39 Nunquid omnes virtutes? nunquid om- 





¥.Cf.. PLO: 8953:050 2.563 


acp. 15, 3; Gal 1, 12. 

23-25] Mt 26, 26-29; Mr 14, 
; ie 22, 18-20. . i 
23-25 cf. prop. 45 in decr. 
« Ermcaistit s.e.» damn. — 

* Catech. Il 4, 2, 7, 10, 21, 


74, 706. v. Mt B 

24-25] * Conc. Trid. s. XIII 
cpp. 1,2. — Cm. in D. Pass. 
in canone Missae. 


eer. 1x 24» 8. 
26,27] * Catech. R. II 4, 11, 
dv. Jo 21, 22. (55. 


ecf. Nm 9g, 10, 13. 
ff. Jo 13, 27 (?). 
g Jo si $2, 54, 


28, 50, 55, 57- 
hcf. 2 Cor 13, 5; Gal 6, 4. 
cf. Ps 118, 28; Mt 13, 25. 
$f. SALT Catech. R. 1 5, 70. 
PTs oT JOLT, Os 
1Rm 5, 16. MV. VY. 21. 
34] * Conc. Trid. s. XXI cp. 2. 


mcf. vr. 22. Ov. cp. 4, 19. 
pcp. 7, 17; Tt 1, 5. 

@ CD.. Bd, Al: 

bcp. 6, 11, 12. — cf. x Pt 4, 3. 


2-34 i . in D. 10 bp. Put. 
¢ Hab.2, 18, 19: ‘t“ Ly, 9; 


d cf. Mr 9, 38. — cf. Jo 4, 2, 3. 
3) * Conc. Araus. II (an. #29 
can. 8. —* cf. Catech. R. 

9, I. 
eRm 9, 3. 
fJo 15, 26. — cf. Mt 16, 17. 
gcp. 8. 6.— v. Jo 13, 13. 
Aci. Heb 2, 4; 2 Cor 10, 13. 
oc Ve Rm 12, 6. 
i Eph 4,.4-6. 


j Rm 12, 7. — cf. Eph 4, 11. 

lEph 4, 7. — cf. cp. 14, 26; 
Rm 12, 8. 

m cp. 8, 6, 7. % ViCD. 1,°5- 

0 Cp.-¥3, 2; -2,.Cor.4, 13. 

pvr. 28, 30. — cf. Gal 3, 5. 

@2Cp..13, &, 8%. 14; 2 ete. 

Cl CD. 14, 29722 fO.45:33 

Svr. 28. — v. Mr 16, 17; Ac 
2 ds 

Z vr. 30; cp. 14, 26. 

Ten cf. Cateck. R,. £303 44. 

“vr. 19. — cf. ©. = ee fe 
8; Rm 12, 3; pS 4,95 

12] * Catech. R. Il 4, 18. 

vv. Cp. 10, 17. 

£08. 27. 

y cf. Rm 6, 5; Eph 2, 18. 

zcp. 1, 24; Col 3, 11. — cf. 
Eph 2, 13-17. 


acf. Jo 7, 37-39. 
b vr, 28. 


6:61. Dh 3-239 +45 22548;-30° 


5 24. 
27-31] L. in fs. s. Barth. Ap. 
x id s. XXIII cp. 4 


Heb 13, 7 17, 24. 





— 1077 — 








I AD CORINTHIOS 
12, 31 — 14, 25 


ristiae celebrationi interesse debeant (17-34); indeque occasione suscepta 
de charismatibus tractat, sive in universum sumptis (12, 1-11), de recta 
scilicet eorum aestimatione (12-30), comparatione praesertim facta cum 








Tcp. 14, 1, (39 

r-13] LL. og” 6p. D. 
Epiph et L. et Cop. in Ong. 
et in fs. s. Jos. a Cup. (1-8). 

acf. Nm 24, 4 Mt 7, 22; Jo 
Tt Wer, cf. Mt 17, 19. 

c cf. "Mt 6, zi As aii 

d Dn 3, 233 c 78 

4,5] Céiceh AX 11 6, I7.— 
cf. IV 13, 1 

e cf. Pro 10, 17, 9; 1 Th 5, 
145/22 TmizpzoaJos) £75.21 


Pt 4, 
fcf, 2 Cor 6, 6; Gals ARs Eph 
ak oo 3, 3 d 
oh ae: cp. 4, 6. 


g Ac 
i cf. Mit 2 46; Le 6, 32. — v. 

cp. 10, 2¢ 

of Bi 6°) 2) Cor’ s x9. 
le Rim it; 32 50.2° Db 2 “225 
m cf. 2 Jo 43 3 Jo 3, 4 

“ i tie wee 

cp 


mer oO 15, IS. 
vol «Ef. Catch V ind, 7. 
O52 Cor. 3 
11] * Catech Be II 3 § 
12] * Catech. R. I ae 
r2 Cor 5, 7. — cf. Nm 12, 8; 

Jb_36, 25; 2 Cor 3, 18; 5,7 

oa Cor 3) Le. 14018, 92 


i oA i « Mandatum ». 


acp. 16, 14. 

bcp. 12, 31. — cf. cp. 12, 1. 
CV. cp. II, 4; 13, 2 

d vr. 18-23, 37, 2 

Xp. 32> 16; 76, 

ff. Nm 11, 29. 


g (vr. 26;) Eph r, 17. 
Avr. 26; Ac 2, 42; Rm 6, 17. 


icf. Nm 10, 9; a 8y'xs. Jr 4, 
19; Ez 33, 3-6 § I. 
jcf. cp. 9, 26. 


kcf. Ac 28, 1 
14] * cf. Catech. R. IT 2, 59. 


1 cf. 7% Si. 20;: Col 3; 67 Je 


m Bs 46, 


4: Uy Conc. Tr. s. XXIV cp. 7 


nt ets. 363.4 Ts).56 a 8, 
6; Ps ros, 48; If 13; 52 28. 
6: Ap s, 14 etc. — cf. cee 
1. 20. 

ocf. Mt 14, 19. 

pb Eph 4, 14; Heb 5, 12, 13. — 
cf. Mt 10, 16; 18, 3; 19, 143 
Rm 16; 19; Ph ; 2. 35. 

20] * Catech. R. IV. 12, 7: 

qcp. 2, 6; Eph 4, 13. 

ris 28, Ir, 12. — cf. Dt 28, 

49. 


$'cf. AC 2; T3" 29, aa 


tcf. Jo 4, 29; Heb 4, 12. 





-caritatem autem non habuero nihil mihi prodest. 





nes gratiam habent curationum? nunquid omnes linguis loquuntur ? nun- 
quid omnes interpretantur? 31/Aemulamini autem charismata meliora. 
| Et adhuc excellentiorem viam vobis demonstro. 1 Si linguis ho- 
minum loquar et angelorum, caritatem autem non habeam, 
factus sum velut aes sonans aut cymbalum tinniens. 2 Et, si habuero 
prophetiam et noverim mysteria omnia et omnem scientiam, et si 
habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, caritatem autem 
non habuero, nihil sum. 2?Et, ¢si distribuero in cibos pauperum 
omnes facultates meas, et, %si tradidero corpus meum, ita ut ardeam, 
4 Caritas patiens 
est, /benigna est; caritas non Yaemulatur, non agit perperam, “non 
inflatur, 5 non est ambitiosa, ‘non quaerit quae sua sunt, non irri- 
tatur, Jnon cogitat ma!um, 6 /non gaudet super iniquitate, mcongaudet 
autem veritati: 7 "omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, °omnia 
sustinet. § Caritas nunquam excidit, sive prophetiae evacuabuntur, 
sive linguae cessabunt, sive scientia destruetur. 9% °Ex parte enim 
cognoscimus et ex parte prophetamus; 19 cum autem venerit quod 
perfectum est, Yevacuabitur quod ex parte est. 11 Cum essem par- 
vulus, loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, cogitabam ut par- 
vulus: quando autem factus sum vir, evacuavi quae erant parvuli. 
127Videmus nunc per speculum in aenigmate, *tunc autem facie ad 
faciem; nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam sicut et *co- 
gnitus sum. 13 Nunc autem manent fides, spes, caritas, tria haec; maior 
autem horum est caritas, 
| 4 4Sectamini caritatem, Yaemulamini spiritalia, magis autem ut 
¢prophetetis. 24¢Qui enim loquitur lingua non hominibus loquitur, 
sed Deo; nemo enim audit, spiritu autem loquitur mysteria. * Nam 
qui prophetat, hominibus loquitur ad aedificationem et exhortatio- 
nem et consolationem. 4 Qui loquitur lingua semetipsum aedificat; 
qui autem prophetat, ecclesiam Dei aedificat. 5 Volo autem omnes 
vos “loqui linguis, /magis autem prophetare; nam maior est qui 
prophetat, quam qui loquitur linguis, nisi forte interpretetur, ut ec- 
clesia aedificationem accipiat. 

6 Nunc autem, fratres, si venero ad vos ¢linguis loquens, quid 
vobis prodero, nisi vobis loquar aut in 9revelatione aut in scientia 
aut in prophetia aut in “doctrina? 7Tamen quae sine anima sunt 
vocem dantia, sive tibia sive cithara, nisi distinctionem sonituum 
dederint, quomodo scietur id quod canitur aut quod citharizatur? 
8 Etenim, Gi incertam vocem det tuba, quis parabit se ad bellum? 
9Ita et vos per linguam nisi manifestum sermonem dedetitis, quo- 
modo scietur id quod dicitur? eritis enim Yin aéra loquentes. 10 Tam 
multa, ut puta, genera linguarum sunt in hoc mundo, et nihil sine 
voce est. 11Si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei cui loquor bar- 
barus, et qui loquitur mihi “barbarus. 12 Sic et vos, quoniam aemu- 
latores estis spirituum, ad aedificationem ecclesiae quaerite ut abun- 
detis. 13 Et ideo qui loquitur lingua, oret ut interpretetur. 14 Nam, 
si orem lingua, spiritus meus orat, mens autem mea sine fructu est. 
15 Quid ergo est? ‘Orabo spiritu, orabo et mente; ™psallam spiritu, 
psallam et mente. 16 Ceterum, si benedixeris spiritu, qui supplet 
locum idiotae quomodo dicet: "Amen, super tuam °benedictionem, 
quoniam quid dicas nescit? 17. Nam tu quidem bene gratias agis, 
sed alter non aedificatur. 18 Gratias ago Deo meo, quod omnium 
vestrum lingua loquor; 19 sed in ecclesia volo quinque verba sensu 
meo loqui, ut et alios instruam, quam decem milia verborum in 
lingua. 

0 Fratres, ?nolite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote; 
sensibus autem Yperfecti estote. 21In lege scriptum est quoniam ’ rin 
aliis linguis et labiis aliis loquar populo huic; et nec sic exaudient 
me, dicit Dominus’. 22 Itaque linguae in signum sunt non fidelibus, 
sed infidelibus ; prophetiae autem non infidelibus, sed fidelibus. 23 Si 
ergo conveniat universa ecclesia in unum et omnes linguis loquan- 
tur, intrent autem idiotae aut infideles, *nonne dicent quod insani- 
tis? 24Si autem omnes prophetent, intret autem quis infidelis vel 
idiota, convincitur ab omnibus, diiudicatur ab omnibus, 25 ‘occulta 








— 1078 — 


A 





caritate (31-13, 13); sive de dono prophetiae et de dono linguarum, 
quae, si invicem comparentur, aliud alio utilitate et nobilitate praestat 
(14, 1-25). Sequuntur praecepta de huiusmodi charismatum usu (26-40). 


I AD CORINTHIOS 
14, 26 — 15, 29 








cordis eius manifesta fiunt, et ita “cadens in faciem adorabit Deum 
ae quod vere Deus in vobis sit. 

26Quid ergo est, fratres? Cum convenitis, unusquisque vestrum 
*psalmum habet, idoctrinam habet, 9”apocalypsim habet, Ylinguam 
habet, 2interpretationem habet : omnia ad aedificationem fiant. 27 Sive 
lingua quis loquitur, secundum duos aut ut multum tres, et per 
partes, et unus interpretetur. 28 Si autem non fuerit interpres, taceat 
in ecclesia, sibi autem loquatur et Deo. 29 Prophetae autem duo aut 
tres dicant, et ceteri °diiudicent. 3 Quod si alii revelatum fuerit se- 
denti, eprior taceat. 31 Potestis enim omnes per singulos prophetare, 
ut omnes discant et omnes exhortentur. 32 Et spiritus prophetarum 
prophetis subiecti sunt. 33 Non enim est dissensionis Deus, sed pa- 
cis; sicut et in 4omnibus ecclesiis sanctorum doceo. 34 ¢Mulieres in 
ecclesiis taceant; non enim permittitur eis loqui, sed Isubditas esse, 
sicut et Ylex dicit. 35 Si quid autem volunt discere, domi viros suos 
interrogent; turpe est enim mulieri loqui in ecclesia. %6 An a vobis 
verbum Dei. processit, aut in vos solos pervenit ? 

87 *Si quis videtur propheta esse aut spiritualis, cognoscat quae 
scribo vobis, quia Domini sunt mandata. 38 Si quis autem ignorat, 
ignorabitur. 3%9 Itaque, fratres, aemulamini prophetare et loqui lin- 
guis nolite prohibere: 49 /%omnia autem honeste et ‘secundum ordi- 
nem fiant. 

i Notum autem vobis facio, fratres, evangelium, ®quod praedicavi 

vobis, quod et accepistis, bin quo et statis, 2 per quod et “salva- 
mini, Ta ratione praedicaverim vobis si tenetis, nisi frustra credi- 
distis. %@Tradidi enim vobis in primis quod et accepi; quoniam 
Christus “mortuus est pro peccatis nostris, secundum Scripturas, 
4et quia sepultus est et fquia resurrexit tertia die, secundum Scri- 
pturas, 5et quia %visus est Cephae et “post hoc undecim; §& ‘deinde 
visus est plus quam quingentis fratribus simul, ex quibus multi ma- 
nent usque adhuc, quidam autem dormierunt ; 7 deinde visus est 
iTacobo, deinde ‘apostolis omnibus; 8 mnovissime autem omnium, 
tanquam abortivo, visus est et mihi. 9 "Ego enim sum minimus apo- 
stolorum, qui non sum dignus vocari apostolus, quoniam °persecu- 
tus sum ecclesiam Dei. 19 Gratia autem Dei sum id quod sum, et 
gratia eius in me vacua non fuit, sed ?abundantius illis omnibus la- 
boravi: non ego autem, sed dgratia Dei mecum. 11Sive enim ego 
sive illi sic praedicamus, et sic credidistis. 

12 Si autem Christus praedicatur quod resurrexit a mortuis, “quo- 
modo, qhidam dicunt in vobis quoniam resurrectio mortuorum non 
est ? Si autem resurrectio mortuorum non est, ‘neque Christus 
resurrexit. 14 Si autem Christus non resurrexit, inanis est ergo prae- 
dicatio nostra, inanis est et fides vestra. 15 Invenimur autem et falsi 
testes Dei, quoniam testimonium diximus adversus Deum ‘quod su- 
scttaverit Christum, quem non suscitavit, si mortui non resurgunt. 

16 Nam, si mortui non resurgunt, neque Christus resurrexit. 17 Quod 
si Christus non resurrexit, vana est fides vestra; “adhuc enim estis 
in peccatis vestris; 18 ergo et “qui dormierunt in Christo perierunt. 
19Si in hac vita tantum in Christo sperantes sumus, “miserabiliores 
sumus omnibus hominibus. 

20 Nunc autem /Christus resurrexit a mortuis *primitiae dormien- 
tium; 2! quoniam quidem “per hominem mors, et per hominem re- 
surrectio mortuorum. 22 Et, “sicut in Adam omnes moriuntur, ita et 
in Christo omnes vivificabuntur. 23 Unusquisque autem in suo or- 
dine: *primitiae Christus, deinde ii “qui sunt Christi, qui in adventu 
eius crediderunt. 24 Deinde finis, cum tradiderit ¢regnum Deo et 
Patri, cum evacuaverit “omnem principatum et potestatem et virtu- 
tem, 25 fOportet. autem illum regnare, ’ %donec ponat omnes inimi- 
cos sub pedibus eius’. 26 Novissima autem inimica “destruetur mors; 
> domnia enim subiecit sub pedibus eius ’. Cum autem dicat: 27’ Omnia 
subiecta sunt ei’, sine dubio praeter eum qui subiecit ei omnia. 28Cum 
autem jsubiecta fuerint illi omnia, tunc et ipse Filius subiectus erit 
ei, qui subiecit sibi omnia, ut ‘sit Deus omnia in omnibus. 

29 Alioquin quid facient qui baptizantur pro mortuis, si omnino 





La Le 137, ha 
vis 45, 14; Zc 8, 23. 
x Eph 5, 19. 


SNIAS§, 234) 27; 205eCp2 F275. 70, 
30. 


a2 Cor 12, 19; 13, 10, — cf. 

cp: 13, 7% 
6 CH. cp,12, 10°: Jb ‘12,783 7's 
G-0f. a. Ph? 5,':19;-204 Ffoo! t 
poe cp. 

rin 2, L0,%% 

ye I "Pt Cy 
g Gn 3, 16. — cf. vr. 21. 


hk cf. 2 Cor 10, 7; 1 Jo 4, 6 


ENE “Coan 38" 

a. Vr. 3h, '33- 

E Col 2% se 

1-10) L. in D. 11 p. Pnt. 

aGal 1, 11; 2 Tm 2, 8. — v. 
Cpe3..0, 

6bRm 5, 2. — cf. 2 Cor 1, 24; 
y «A 3 824 2. Ehic2} 15; Jf 

C-cp i 3k, Ptis, 

dcp. It, 23; Gal 1, 12. (33, 5. 

¢ 10 1, 29; Heb 5, 1, 3.- cf. Is 

f Lie 24} ri v. Ac 2. 22. 

aye 24,93 


Mr 16, Ma: Le 24, 36; Jo 20, 
i Mt 28, 17. [19. 
Fhe 12, 17%) Gal ‘1, x9: 

lLc 2, $0; Ac ¥,°35%: 


[13-16. 
; 3s .— cf. 1 Tm1, 

10] * cf. Coda I epist. adv. 
Semipel. cp. 9. ea § ah 4,7. 
p 2 Core2x; \23:: 12, : Col Fy 


29. 
qcp. 3, 6; 2 Cor 3, 5; Ph 2, 
13. — cf. Mt ro, 20. 
rcf. Ac 23, he 2 Tm 2, 18. 
sit Th4 
13, 14, PS) Catech. R.16, Tr* 


fa;7; 
tcp. 6, 14. — v. Ac 2, 24 
uv. Rm Pa 25: 
nats Vr, 635 JO:21j.13, 13% 


ZVr. 23. 


aRm 5,1 
ai, 227 R. ba m "5 Vuln. DNIC. 
b Jo Ir, 25; Rm 6, 23. 
c. Yt: 52: f M4) PSe 16; 


Le 
24] Sof ¢ Catech. R: LV. 14,34. 
d cf,.Dn 7, 14, 27. 
e Eph 1, 21. 
Se Mt’ 22, 44. — v. Le 13, 33. 


g Ps 109. 1. 
26] * Catech. R. I] 12. 12. — v. 


iW 6 


Ws 225422; [21, 4. 
Seat a: 10. — cf. Ap 20, 14; 
iPs 8, 8. — v. Mt 11, 27; 28, 

18; Eph I, 22, 

9 Pny 3, 27. 


tcl, Cp. “3, 235 1%," 5; 





==. 1O%O -== 








I AD CORINTHIOS 
15, 30 — 16, 12 


Adiectis denique pluribus monitis de resurrectione, quam triplici ar- 
gumento demonstrat (15, 1-34) et defendit ab adversariorum obiectio- 
nibus (35-58) ; concludit collectam commendans (16, 1-9) additque exhor- 








m2 Cor 1, 4 Re 26. 

ncf. 1 Th 2, 

o Le'9,/'23. ~~. "Rm 8, 36. 

’ Cf. 2 Corr, 

q’'is' 32;' 1% cag ( Sap. 2, 6; 
Is 56, 193 Bevi24416: 

rjc 1 


9.26. 
a9 tT Vaeer R: td <8} 12: 


ui Th 4, 4 

v (cp. 6, 5). — cf. cp. 4, 14. 
“ci, BZ 37, 3. 

B64 O05, 13, 14, TF. 

y Jo 12, 24. 


41-44) * Catech. I chy GE Bak & & 
£’Dn: 125 3: cf, Mt 13, 43. 


, 21; Col 3, 4 
ap. 7, I. 


pe Jo 6, ~~: 39, 


64 Catech, "R. I 3, 0- 
Sap 7, 1; Jo 3, 31. — v. Gn 
aN 73 3, vt 
Ord, ‘830532. 
a. $n Bi72Ors: 
icf. Gn §, 3. jv. Rm 8, 29. 
Hal t; e a 6, 12; Heb 


Mt 16, 17. 
m . Othe 


51-57) L. ‘3 Fe omn. Df. 
ncfi. 1 Th 4, ty 
o2 Cor 4, 14; Ph 3, 2X. 
pMt 24, 31; 1 ly 4, 16. 
C1. UE OL ESE EO 
q Jo 5, 25, 28. — cf, Ic 20, 36. 
53) ‘Catech. R. I, 12, 4. 
rict;.2. Gor §422+4% 
54] tt ie R. IV 11, 14. 
s.25, 8: Os 13, 14. —- cf. — 
Cf Heb 2, 14, 15; Ap 20, 14; 


c Gn 2, 7. 


4. 
one 183-5, 33357 eSaer es. 
ucf. Rm Pe 5:4 4. 


58] * Conc. Tri. ec Ve ee 16. 
4. 
+ 16, igi Jr 48, 10; Jo 6, 


1G Gal 6, "9. a’ ®, cp. 3, 8. 


#2) LL. in sb. - D.2p.Epiph. 
Ac 20, 7. 

eid ae 24, 17. 

b Ac 20, 7. — cf. Ap 1, ro. 

o cf; Bar. ¥'63, 2Cor 8743: 

d 2 Cor 9, 3. 

ecf, 2 Cor, 18,2 


f cf. Ac 18, 27; 2 or 3, I. 

gv. Ac 19, 21; 20, 3 sqq. 

Acp. 4, 19. — cf. Ac 19,73 i 
20, 3,:°2: 

# Ac 20, 3. — ef. Ac 20, 6. 

‘s, ri Rm 15, 24. — v. Ac 


Ici 2 Pea TY; 28° ¥6- 
mCD. 4, 19; "Ac TG. 27° Jc-a; 
15. 
8:9, Ric?'25. :¥, 
ocf. Ac 14, 26. 
p Ac 19, 9, 23 
qcp. 4,17.=— Cc 
ViLD:, BS; 53, 
s1 Tm 4, 12. — cf. Tt 2, 15. 
tv. Ac 18, 24. 


q. 
a Gor ££ 





mortui non resurgunt? ut. ™quid et baptizantur pro illis? 30 Ut 
quid et nos periclitamur omni hora? 31 ~Cotidie morior °per vestram 
gloriam, fratres, quam habeo in Christo Iesu Domino nostro. 32 Si 
secundum hominem ?ad bestias pugnavi Ephesi, quid mihi prodest, 
si mortul | non resurgunt? ’@Manducemus et bibamus, cras enim 
moriemur’. 33*Nolite seduci: ‘corrumpunt mores bonos colloquia 
mala. 34 tEvigilate, iusti, et nolite peccare; “ignorantiam enim Dei 
quidam habent: Yad reverentiam vobis loquor. 

35 Sed dicet aliquis: “Quomodo resurgunt mortui? qualive cor- 
pore venient? 36 Insipiens, tu Yquod seminas non vivificatur, nisi 
prius moriatur; 37 et quod seminas, non corpus quod futurum est 
seminas, sed nudum granum, ut puta, tritici aut alicuius ceterorum ; 
38 Deus autem dat illi corpus sicut vult et unicuique seminum pro- 
prium corpus. 39 Non omnis caro eadem caro, sed alia quidem homi- 
num, alia vero pecorum, alia volucrum, alia autem piscium, . 49 et cor- 
pora caelestia et corpora terrestria; sed alia aude caelestium gloria, 
alia autem terrestrium. #1Alia claritas solis, alia claritas lunae, et alia 
claritas stellarum; stella enim a stella differt in claritate. 42 Sic et 
resurrectio mortuorum. Seminatur in corruptione, “surget in incorru- 
ptione; 4%seminatur in ignobilitate, surget in gloria; seminatur in 
infirmitate, surget in virtute; 44seminatur %corpus animale, surget 
corpus spiritale. Si est corpus animale, est et spiritale: sicut scriptum 
est. 45” ¢Factus est primus homo Adam in animam viventem ’, 2novis- 
simus Adam in @spiritum vivificantem. 46 Sed non prius quod spiri- 
tale est, sed quod animale, deinde quod spiritale. 47/Primus homo 
de terra terrenus, %secundus homo de caelo caelestis. 48 Qualis ter- 
renus, tales et terreni; et qualis caelestis, "tales et caelestes. 49 Igi- 
tur, isicut portavimus imaginem terreni, /portemus et imaginem 
caelestis. 

50 Hoc autem dico, fratres, quia ‘caro et sanguis “regnum Dei 
= | possidere non possunt, neque corruptio incorruptelam possidebit. 
1 Ecce mysterium vobis dico: ™Omnes quidem resurgemus, sed 
non omnes °immutabimur, 52In momento, in ictu oculi, in novis- 
sima tuba; ?canet enim tuba, et Ymortui resurgent incorrupti, et nos 
immutabimur: 53 Oportet enim "corruptibile hoc jnduere incorruptio- 
nem, et mortale hoc induere immortalitatem. 54 Cum autem ‘mor- 
tale hoc induerit immortalitatem, tunc fiet sermo qui scriptus est: 
’sAbsorpta est mors in victoria’. 55’ Ubi est, mors, victoria tua? ubi 
est, mors, stimulus tuus?’ 56 Stimulus autem mortis peccatum est, 
tvirtus vero peccati lex. 57 Deo autem gratias, “qui dedit nobis 
victoriam per Dominum nostrum Iesum Christum. 58 *Itaque, fratres 
mei dilecti, stabiles estote et immobiles; abundantes in Zopere Do- 
mini semper scientes quod Ylabor vester non est inanis in Domino. 

] De “collectis autem, quae fiunt in sanctos, sicut ordinavi eccle- 

siis Galatiae, ita et vos facite. 2 Per unam sabbati unusq isque 
vestrum apud se seponat recondens “quod ei bene placuerit t 
non, cum venero, tunc collectae fiant. ? Cum autem praesens fuero, 
quos probaveritis per fepistulas, hos mittam perferre gratiam ve- 
abr in Ierusalem. 4 Quod si dignum fuerit ut et ego eam, Ymecum 
ibunt 

5’Veniam autem ad vos, cum Macedoniam pertransiero; nam 
Macedoniam pertransibo. 6 Apud vos autem forsitan imanebo vel 
etiam hiemabo, ut jvos me deducatis quocumque iero. 7 Nolo enim 
vos modo 4in transitu videre; spero enim me aliquantulum tempo- 
ris manere apud vos, ™si Dominus permiserit. 8 Permanebo autem 
Ephesi usque ad ™Pentecosten. 9%°Ostium enim mihi apertum est 
magnum et evidens, et ?adversarii multi. 

9 aSi autem venerit Timotheus, videte ut sine timore sit apud 
vos; ‘opus enim Domini operatur, sicut et ego. 115Ne quis ergo 
illum spernat, jdeducite autem illum in pace, ut veniat ad me; 
exspecto enim illum cum fratribus. 12 De ‘Apollo autem fratre vobis 
notum facio quoniam multum rogavi eum, ut veniret ad vos cum 
fratribus, et utique non fuit voluntas ut nunc veniret; veniet autem 
cum ei vacuum fucrit. 





— 1080 — 





een sete 





bd tationes, salutationes et apostolicam benedictionem (10-24). 


1. Apostolus suam agendi rationem ab adversariorum calumniis vindicat (1, 1-9, 15). 
Post prologum (1-14) prae primis ostendit se immerito levitatis et in- 


I AD CORINTHIOS 
16, 13-24 





‘| sed in Deo, °qui suscitat mortuos, 5] 
| eripuit et eruit, Yin quem speramus quoniam et adhuc eripiet ; Vir adiu- 
| vantibus et vobis in oratione pro nobis, ut ex multorum personis elus, 
_ quae in nobis est, donationis *per multos gratiae agantur pro nobis. 





13 uVigilate, Ystate in fide, “viriliter agite et confortamini; 14Yomnia 
vestra in caritate fiant. 

15 Obsecro autem vos, fratres; *nostis domum Stephanae et For- 
tunati et Achaici, quoniam sunt primitiae Achaiae et “in ministerium 
sanctorum ordinaverunt seipsos; 16 Sut et vos subditi sitis eiusmodi 
et omni cooperanti et laboranti. 17 Gaudeo autem in praesentia 
Stephanae et Fortunati et Achaici, quoniam ‘id quod vobis deerat 
ipsi suppleverunt; 18 ¢refecerunt enim et meum spiritum et vestrum. 
e¢Cognoscite ergo qui huiusmodi sunt. 

19 Salutant vos ecclesiae Asiae. Salutant vos in Domino multum 
fAquila et Priscilla cum %domestica sua ecclesia, apud quos et ho- 
spitor. 20Salutant vos omnes fratres. "Salutate invicem in osculo 
sancto. 

21 %Salutatio mea manu Pauli. 22Si quis non amat Dominum 
nostrum Iesum Christum, sit anathema. /Maranatha. 23 /Gratia 
Domini nostri Iesu Christi vobiscum, 24 Caritas mea cum omnibus 
vobis in Christo Iesu. Amen. 


EPISTULA 





6. — v. Mt 24, 42. 
¥-'Gal 5... 35 Ph vi29, 4)71,-—> 
Vv, ep: 4g, ah 
Z-E “Rg 4,9; 103.1259 Moa} 
64. — cf, Eph. 6, 10. 
WGDai lh, x1> 
zcp. 1, 16. — cf, Rm 16, 5. 
av. Rm 15, 31. 
b1.Th §, 12; Héb 437287. 
c Ph 2, 30. — cf. 2 Cor 11, 9; 
Phil 1 


3. — cf, Rm 15, 
32; 7, 20. 
ePh 2,207 4. Eh 8, 12 
fv. Ac 18 2 


19] * Catech. R. I 10, 10. 


.g Rm 16, 5. — cf. Col 4, 15; 
Phi 2. 


hv. Rm 16, 16. 
i Col 4, 18; 2 Th 3, 17. — cf. 
Rm 16, 22. 


j (Ap 22, 20). 1 Rm 76,20. 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD CORINTHIOS SECUNDA - 


te eeaAiAULUS apostolus Jesu Christi per voluntatem Dei 

wy Baa) et “Timotheus frater ecclesiae Dei, quae est Co- 
rinthi, “cum omnibus sanctis, qui sunt in universa 
Achaia: 2 4gratia vobis et pax a Deo Patre nostro 
et Domino Iesu Christo. 

3 ¢Benedictus Deus et Pater Domini nostri 
Iesu Christi, Pater misericordiarum et ‘Deus totius 
stil cnercmcesbtaaltsde'E consolationis, 4 %qui consolatur nos in omni tribu- 
atione nostra, ut possimus et ipsi consolari eos, qui in omni pres- 
sura sunt, per exhortationem, qua exhortamur et ipsi a Deo; 5 quo- 
niam, "sicut abundant passiones Christi in nobis, ita et per Chri- 
stum abundat consolatio nostra. 6 ‘Sive autem tribulamur pro vestra 
exhortatione et salute, sive consclamur pro vestra consolatione, sive 
exhortamur pro vestra exhortatione et salute, quae operatur toleran- 
tiam earundem passionum quas et nos patimur: 7 ut spes nostra 









‘| firma sit pro vobis, scientes quod, Jsicut socii passionum estis, sic 
 eritis et consolationis. 


8 Non enim volumus ignorare vos, fratres, de 4ribulatione nostra 


quae facta est in Asia; quoniam supra modum gravati sumus supra 
| virtutem, ita ut ™taederet nos etiam vivere. 


9 Sed ipsi in nobismet- 
ipsis responsum mortis habuimus, ut non “simus fidentes in nobis 
10 Pqui de tantis periculis nos 


12 Nam gloria nostra haec est, ‘testimonium conscientiae nostrae, 


| quod in simplicitate cordis et “sinceritate Dei et Ynon in sapientia 


II AD CORINTHIOS 
L;:t-29 








~ 8 
HNO 
aie <n 


n 4,, 2o, — V, 
mitss.6; Eph 1° 2: 


© RO ON 
nm WO 


] L. in cm. M. Pontij. 
Cp. in Dd. et frr. 

& i: 6; Rm 15, 5. 
CRIAS (51, ° 12% 3.66; ‘132 
ch 6paig,. to Col sh za 


Sno Go 
ie) 
co} N 


42 Tm 2, 10. — cf. cp. 4, 15; 
12, 15; Eph 3, 13. 


jv. Rm 8, 27. 
LAG 19.23 3-5, Cops ts: 334; 
mcf. 3 Rg 19, 4; Tb 3, 6; Je 


yeh ogg: 2 

nm Jr 17, 5, 7. — cf. Ps 2, 13; 
Le 338359. 

ocp. 4, T4. 

pcp. II, 25, 26. — cf. Ac 12, 
EY; 

gi Tm 4, 10. 

¥.Ci: AG 12; §; Rm>15,,30;..eh 
E162, Phl..23: 

$ ch, cpi.:4;. 182 97 1%; Iz, 

tcf. 2. 1h 2,10: =,v..AC.23,)%. 

MiCIACD. 25-876) Age oe 

viz Cor 2, 1, 4, 13. — cf. cp. 
TO:.-4: 








— 1085 — 








II AD CORINTHIOS 


constantiae accusari (15-2, 13), atque, Deo gratiis actis (14-17), sese de- 
JSendit etiam arrogantiae (3, 1-6) et superbiae, declarans quanta fidu- 
cia gaudere possint, qui apostolatus ministerio funguntur (7-4, 6), 








pe 13 — 3,9 
€Cl.CD, 54-1250 3. [20. 
y Ph 2,.16; 4, 15 & Th.@, 19, 
zv. 1 Cor 1, 8. [19 
acf. Rm 1, 21. — v. 1 Cor 4, 
b Ac 19, 21. -— cf. 1 Cor 16, 
c Rm 15, 25-27. [s-7. 
O€D.10, 25-3 
ect. Mt 5, 37 
fy en. Cor. i; 9 
g cf Eph 4, 14. 

v. Mt 14; 33. *t-Ac 75, 2a; 
jcf. Rm 15, 8: Heb to, 23. 
20] * Catech. R. IV 17, 6. 
lcf. Ap 3, 14. — v. 1 Cor 14, 
met Obg, 20," 37 FS 
n Eph 1, 13; 4, 30. — cf. To 

[8, 16. 


3, 33- ’ 
ocp. 5, 5; Eph 1, 14. — v. in 


oF, 231 * Catech. .R: HI 1; 30; 
Ill 3, 9. — cf. Ill 3, 15. 

p Rm 1, 9. — cf. Gal 1, 20. 

Oecp: 2, 13; 1 Cor. 4, 21: 

rz Pts, 3. — cf. cp. 4, 5; Mt 
23, 8, Io. 

s Rm 11, 20; r Cor 10, 12; 15,1. 


acp. I, 23. — cf. cp. 12, 20, 
Dict; Chl-9228. f2s°"%3s20, 


etp: 8,22; Galose 20:2 2.Th 
3, 4. — cf. cp. 7, 16. 
dcp. 7, 8, 12. — v. Ac 20, 19. 


Rcp. 7, 15; 10, 6. 
Ect be i33¢ 38-00 Pts, 83" Le 
mcf. Jo 8, 44. 122, 3% 
n Ac 16, 8; 20, 6. 

o1Cor 16, 9. — cf. Ap 14, 26. 
pcp. 7, 5. 

qcp. 7, 6, 13,15; 8, 6, 16, 23; 


u Cor.1; 18. —'ve Le. 7.723: 
v Cp. 4, : [2, 34. 
w cf. 1 Cor 1, 23, 24. — v. uc 
¥Cp. 3, 5; {Th 3, 5. 
y cp. 4, 2. — cf. cp. 1, 18; 1 
@CDy $3: 82+ 580,088 + 12 ar rs 

bicf.. cps 135.4 (Epiph 
1,14] LL. in fr. 2 hebd. 2 p 


di Corg, 2. 

SEY. 24,5125 Dtisk3x 

PPO: 35535: 7, $4. IF ie. 1. — 
Cla JT 3%, 335 Ez 36, 26. 


g Eph 3, 12. 

yy A in D. 12 pb. Pnt. 

5,6) * Conc. Araus. II (an 5209) 
can, 7, —- Of. in fs. s. Leo- 
nardi a Portu M. 

Ack: Jr x5, 5+ Eph ‘2:8, 

sv. 1 Cor 5, 10. 

JEph 3, 7; Col 1, 23, 25. — 
cf.cp. 4, 13.5, 18; 1,T'm 1, 12. 


n cf. Jo 6, Hi ‘Rm 8, 2. 
ovr. 9. — cf. Heb 12, 18, 21. 


. Rm 4, 15. 
pvr. 13; Ex 34, 29-35. 
@ 2 Cor 43, 3°" 10; 





carnali, sed in gratia Dei conversati sumus in hoc mundo, abun- 
dantius autem ad vos. 13 Non enim alia scribimus vobis quam quae 
legistis et cognovistis; spero autem quod usque in finem cogno- 
scetis, 14sicut et cognovistis nos ex parte, quod “gloria vestra su- 
mus, sicut et Yvos nostra in die Domini nostri Iesu Christi. 

15 Et hac confidentia “volui prius venire ad vos, ut secundam gra- 
tiam haberetis, 16 et per vos transire in Macedoniam et Yiterum a Ma- 
cedonia venire ad vos et a vobis “deduci in Iudaeam. 17 Cum ergo hoc 
voluissem, nunquid levitate usus sum? Aut quae cogito 4secundum car- 
nem cogito, ut sit apud me “est et non? 18/Fidelis autem Deus, 
quia Ysermo noster, qui fuit apud vos, non est in illo est et non? 
19*Dei enim Filius Iesus Christus, qui in vobis per nos praedicatus 
est per me et ‘Silvanum et Timotheum, non fuit est et non, sed est 
in illo fuit. 2 iQuotquot enim promissiones Dei sunt in illo est ; ideo 
et per ipsum ’amen Deo ad gloriam nostram. 2! Qui autem confir- 
mat nos vobiscum in Christo et qui “unxit nos, Deus, 22 qui et “signa- 
vit nos et °dedit pignus Spiritus in cordibus nostris. 

23 PEgo autem testem Deum invoco in animam meam, quod 2par- 
cens vobis non veni ultra Corinthum, non quia "dominamur fAdei 

vestrae, sed adiutores sumus gaudii vestri, nam fide statis. 1 Sta- 

tui autem hoc ipsum apud me, @ne iterum in tristitia venirem ad 
vos. 2 Si enim ego contristo vos, et quis est qui me laetificet, nisi 
qui contristatur ex me? 3Et hoc ipsum scripsi vobis, ut non cum 
vencro, tristitiam super tristitiam habeam de quibus oportuerat me 
gaudere; “confidens in omnibus vobis, quia meum gaudium omnium 
vestrum est. 4Nam ex multa tribulatione et angustia cordis %scripsi 
vobis per multas lacrimas, non ut contristemini, sed ut sciatis quam 
caritatem habeam abundantius in vobis. 

'5eSi quis autem contristavit, fnon me contristavit, sed ex parte, 
ut non onerem omnes vos. § Sufficit illi 9qui eiusmodi est obiurgatio 
haec, quae fit a pluribus; 7ita ut “e contrario magis donetis et con- 
solemini, ne forte ‘abundantiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi 
est. 8 Propter quod obsecro vos ut confirmetis in illum caritatem. 
9Ideo enim et scripsi, ut cognoscam /experimentum vestrum, an 
in omnibus oboedientes sitis. 1° Cui autem aliquid donastis, et ego; 
nam et ego quod donavi, si quid donavi, propter vos in persona 
Christi, 11 ut mon circumveniamur a Satana; non “enim ignoramus 
cogitationes eius. 

12Cum “venissem autem Troadem propter evangelium Christi, 
et °ostium mihi apertum esset in Domino, 13 non habui requiem 
spiritui meo, eo quod non invenerim @?Titum fratrem meum, sed va- 
lefaciens eis profectus sum in Macedoniam. 14”Deo autem gratias, 
qui semper “triumphat nos in Christo Iesu et ‘odorem notitiae suae 
manifestat per nos in omni loco; 15 quia “Christi bonus odor sumus 
Deo in iis “qui salvi fiunt et in iis “qui pereunt; 16 “aliis quidem 
odor mortis in mortem, aliis autem odor vitae in vitam. Et “ad 
haec quis tam idoneus? 17 Non enim sumus, sicut plurimi, Yadulteran- 
tes verbum Dei, sed ex sinceritate, sed sicut ex Deo coram Deo 
in Christo loquimur. 

a “Incipimus iterum nosmetipsos commendare? aut nunquid ege- 

mus, Ssicut quidam, “commendatitiis epistulis ad vos aut ex vobis? 
24Epistula nostra vos estis, scripta in cordibus nostris, quae scitur 
et legitur ab omnibus hominibus; 3 manifestati quod epistula estis 
Christi ministrata a nobis et scripta non atramento, sed spiritu Dei 
vivi; non in ¢tabulis lapideis, sed in ‘tabulis cordis carnalibus. 4 9Fi- 
duciam autem talem habemus per Christum ad Deum; 5 “non quod 
sufficientes simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis, sed ‘suf- 
ficientia nostra ex Deo est; 6Jqui et idoneos nos fecit ministros 
novi testamenti non “littera, sed spiritu; “littera enim occidit, spiri- 
tus autem vivificat. 7 Quod si °ministratio mortis, litteris deformata 
in lapidibus, fuit in gloria, Pita ut non possent intendere filii Israél 
in faciem Moysi propter gloriam vultus eius, ¢quae evacuatur; 8 quo- 
modo non magis ministratio spiritus erit in gloria? 9% Nam, si °mini- 





— 1082 — 








et qui in suo munere exercendo hoc unum optant ut placeant Christo 
(7-15), a quo accepturi sunt laborum suorum mercedem (16-5, 10) et 
cuius caritas, qua pro omnibus mortuus est (11-21), ipsius apostolos 


II AD CORINTHIOS 
3, 10 — 5, 11 








stratio damnationis gloria est,‘multo magis abundat ministerium iu- 
stitiae in gloria. 1°Nam nec glorificatum est quod claruit in hac 
parte propter excellentem gloriam. 11 Si enim quod evacuatur per 
gloriam est, multo magis quod manet in gloria est. 

12 gHabentes igitur talem spem “multa fiducia utimur, 13 et non, 
sicut Moyses ?ponebat velamen super faciem suam, ut non intende- 
rent filii Israél in faciem eius, quod evacuatur ; 14 sed Sobtusi sunt 
sensus eorum; usque in hodiernum enim diem idipsum velamen tin 
lectione uveteris. da ge manet non revelatum; quoniam in Chri- 
sto evacuatur. 15Sed usque in hodiernum diem, cum legitur Moy- 
ses, “velamen Sediccal est super cor eorum; 16cum autem “conversus 
fuerit ad Dominum, Yauferetur velamen. 17 *Dominus autem spiritus 
est; “ubi autem Spiritus Domini, ibi libertas. 18 Nos vero omnes bre- 
velata facie °gloriam Domini speculantes in eandem imaginem dtrans- 
formamur ¢a claritate in claritatem, tanquam a Domini Spiritu. 

Ideo “habentes administrationem, iuxta quod misericordiam con- 
secuti sumus, 9non deficimus, 2sed abdicamus occulta dedecoris 

non ambulantes in “astutia neque Zadulterantes verbum Dei, sed in 
manifestatione veritatis commendantes nosmetipsos ad omnem con- 
scientiam hominum coram Deo. 3 Quod /si etiam opertum est evan- 
gelium nostrum, Yin iis qui pereunt est opertum; 4in quibus deus 
huius saeculi %excaecavit mentes infidelium, ut non fulgeat illis ‘iJ- 
luminatio evangelii gloriae Christi, jqui est imago Dei. 5 Non enim 
Kknosmetipsos praedicamus, sed Tesum Christum Dominum nostrum, 
Tos autem servos vestros per Iesum; 6 quoniam Deus, qui dixit 
mde tenebris lucem splendescere, ipse “illuxit in cordibus nostris ad 
illuminationem scientiae claritatis Dei in facie Christi Iesu. 

7°Habemus autem thesaurum istum in Pvasis fictilibus, dut su- 
blimitas sit virtutis Dei et non ex nobis. 8 "In omnibus tribulationem 
patimur, sed non angustiamur; aporiamur, sed non destituimur; 
9 persecutionem patimur, sed ‘non derelinquimur; ‘deicimur, sed non 
perimus; 10 semper “mortificationem Iesu in corpore nostro circum- 
ferentes, Yut et vita Iesu manifestetur in corporibus nostris. 11 Sem- 
per enim nos, qui vivimus, “in mortem tradimur propter Iesum, ut 
et vita Iesu manifestetur in carne nostra mortali. 12 Ergo Ymors in 
nobis operatur, vita autem in vobis. 13 Habentes autem eundem 
spiritum fidei, sicut scriptum est: ’*Credidi, propter quod locutus 
sum’; et nos credimus, propter quod et loquimur 14 scientes quoniam 
@qui suscitavit Iesum et bnos cum Iesu suscitabit et constituet vobis- 
cum. 15Qmnia enim propter vos, ut gratia abundans “per multos in 
gratiarum actione abundet in dgloriam Dei. 16Propter quod ¢non defi- 
cimus; sed, /licet is qui foris est noster homo corrumpatur, tamen is 
Iqui intus est *renovatur de die in diem. 17 ‘Id enim, quod in prae- 
senti est, momentaneum et leve tribulationis nostrae supra modum in 
sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis, 18 jnon con- 
templantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur: quae enim 
videntur temporalia sunt, quae autem non videntur aeterna sunt. 

Scimus enim quoniam, si “terrestris domus nostra huius habitationis 

dissolvatur, quod aedificationem ex Deo habemus bdomum non ma- 
nufactam, aeternam in caelis. 2Nam et in hoc *ingemiscimus habitatio- 
nem nostram, quae de caelo est, dsuperindui cupientes ; 3si tamen ve- 
stiti, non nudi inveniamur. 4Nam et qui sumus in hoc ¢tabernaculo in- 
gemiscimus gravati, eo quod nolumus exspoliari, sed supervestiri, ut ab- 
sorbeatur quod mortale est a vita. 5Qui autem efficit nos in hoc ipsum, 
Deus, %qui dedit nobis pignus spiritus. ‘Audentes igitur semper scientes 
quoniam, hkdum sumus in corpore, peregrinamur a Domino (7¢per fidem 
enim ambulamus et non per speciem), 8audemus autem et Jbonam vo- 
luntatem habemus magis peregrinari a corpore et /praesentes esse ad Do- 
minum. 9%Et ideo contendimus sive absentes sive praesentes ™placere ili. 
10nOmnes enim nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut °referat 
unusquisque propria corporis, prout gessit sive bonum sive malum. 

Scientes ergo ?timorem Domini hominibus suademus, %Deo 


mcf. Col 1, 10; 1 Th4, 1. 10] * Catech. R. I 8, 2 nm Mt 25, 31, 32. 
Rm 14, 12. (as v. Ps 61, 13). pcf. Jb 31, 23; Ac 9, 31; Heb 10, 31; 





— cf. 
Ju 23. 


7 cp. 11, 15. 

v. ur. 7,8. 
scp. 7, 4; Eph 6, 19. 
tcf. cp. 4, 4; Rm 11 ; 
§ Ac 13,°753-15, 21. cMt 13, 13° 


u cf. vr. 6. vv. Mt 11, 25. 
x Rm 11, 23. — cf. Ez 34, 34. 
y cf. Is 25, 7 z Jo 4, 24. 

acf. 1 Cor 7, 22. — v. Rm 6, 
by. Cor 13, 12% [18. 
ei Ay i a Fm. ¥* ire le 


18). Catech. R. FE 2a 
Cp. in fs. Tranfig. Diii. 
dR Emp: 29; xr Cor 15, 49; I 
0 3, 1: — cf. Mt 17, 2. 

e cf. id 


a cf. 

ex I- 181 2 i. fs. b. Jo. Leonardi. 

b vr. 16; 2 Th 3, 13. — cf. Le 
18, I. 

€'cp.. 11, 37.1 Cor. 14 3,293,0eph 

dcp. 2,17. [4, 14 

ecp. Il, 6. — cf. cp. 12, 12. 

f cf..cps 3,24. 

gicp.:2, ES; .2:Cor 5378528 Th 
2, 10. aes Mt 13, 15. 


hv. Ve 125. 3X 

i vr. - Ac. 34. 18: 2 Pt: 1; t9. 

a Col” I, 15. — cf. Sap 7, 26; 
Ph’ 25°63 ers Lui 

kcf. 1 Th 2 


5-14] iL. in fk : ‘Athan. E. Doct. 


1Mt 20, 27; 1 Cor 9, 19. — 
VelcCps 7, 23. 

6] R. in Trans}. Dii. 

m Gn 3. R 2EL, 19. 

ocf. cp. §, 1; Jb 10, 9. — Vv. 
ri Coriz, 27328. 

p2 Tm 2, 20; Lm 4, 2. — cf. 
1 Th4,4 ef: Jd:7;:2. 

qcep. 42, 10; r Cor 2, 5. — 

rcp. 7, 5. — cf. Ps 128, 2. 

s Heb 13, 


ucp. 6, 9; 1 Cor 4, 9; 5. 3%. 
v2 Tm 2, 11. — cf. Rm 5, 10; 
€V..cp..27, 233 L6, 8 
1) v. %.Pt 4,7 

y cf. cp. 13, 9. 

z Ps 115, 10. 


fcf. Rm 7, 245 1: Cor 15, v2. 
) Rm 7, 22; ; 
cf. Is 40, 30, 3 —Vv. Rm 22, 
#Rm 8, 18; 
— cf. Ps BONG 5 4, 
17, 18] * of. Conc. Tri 
2. 16. * cf. Catech. °R. " 


2 48. 
icp. + 7; Rm 8, 24; Heb rr, 
U4, Me 


a Jb 19; Sap 9, 

1-15] LL. in. fr. + cba e 2. 

b Heb 9, 12. pip 

eRm. 9%, 283° 35.23. 

d cf. 1 Cor 15, 53, 54. 

9 Alle 13, 14. — cf. Is 38, 12. 

f 1 Cor 1s, 54. — cf. Os 13, 14. 

oo Rm 8, 23. —V. cp. I, 22. 
cf... Heb: 1r;> 13; 34, 

71 * Conc. Vat. s. Ill cp. 4. 


#1 Cor 13, 12; 1 Pt 1, 8. — cf. 
cp. 4, 18. 
7c. Pht. 23. 

Zx Th 4, 17. — cf. Jo 12, 26. 

Rm 14, 10. o Mt 12, 36; 
qcp. 4, 2 





— 1083 — 








II AD CORINTHIOS 


quoque impellit ut pro omnibus semper et ubique sese devoveant (6, 1-10). 
Tandem epilogi instar neophytos hortatur ut suum erga ipsos amorem 
rependant (11-7, 1), gratulatur cum eis de bonis nuntiis a Tito sibi 








5, 12 — 7,9 

rv.cp. 3,1. scf.cp. 1, 14. 
$cp. 11,1, 16,17; 12, 6,11.— 

cf. Mr 3, 21; Ac26, 24. [8. 
# cf 10345 38 Jr 20, 9; Rm 3, 
14-21] L. in fs. s. Laur. a B. 
v Rm 5,15; ss Be Jo12, 32. 
15] * Catech, R. Ill 2,2.— V. 


All. in fs. s. Pauli a Cruce. 
x Rm 6, 11,14; 7, 8; Gal 2, 19; 
1 Th 5, 10. — cf. Le 20, 38; 
y Ph:3;.7, 8. [Ac 17, 28. 
16] * cf. Catech. R. d 8. 
z cf. ie 3, 5, 17; Gal 6, 15. — 
v. Rm 8, 4. 


als 43, 18, 19; Ap 21, 5. — 
cf. Eph 4, 25; Heb 8, 13. 
6 Col 1, 20. — v. Rm 5, 10; I 


302, 2% 
cRm 5, 11. — cf. Mt 18, 28. 
d Ps 31, 2; Rm 4, 8. — cf. 1 


or 13, S. 
eEnvh 6, 20. — cf. MI 2, 7; 
Gal 4, 14. : 
20] Cm. in fs. s. Leonardi a 
f cp. 6, 1. [Portu M. 


gi Pt 2, 22. — cf. Rm 4, 25: 
8, 3; Gal 3, 4. 
hk Rm 1,17; 1 Cor x, 30. 


1-16] LL., L. (1-10) et Cpp. in 
D. 1 Qdg. (2, 4-6). 

acp. 5, 20. — cf. Heb 12, 15. 

2-7] RR. ut s. et Antt. in frr. 

bls 49, 8. g. 

C'ch PS 31; °6; 68, 835) st55, 
6: Lc.4y-19: Heb Byrrgss 

dx Cor 8. 13: 9, 12. prooem. 

3] * Conc. Trid. s. XIV de Ref. 

cp: 37 6; 1 Corsg, .§3 4,7 T 

are Ta. aa — ci. cp. 12, 10; 

c 9, 16. — Vv. cp. II, 23,27. 

gcf.1 Th 2, 10. hcp. 11, 6 

#Rm rs, 19; x Thy, 5. 

j Rm 12, 9. — cf. Je 3, 17. 

lEph 1, 13; Col 1, 5, 

mv.x Cor 2,95. 

ncf. cp. 10, 4: Eph 6, 11-17. 

o Rm 3, 8; 1 Cor 4, 13. 

Ds Bede 3 Ree bam 

@ CD. 4, ‘10, 113)-2T, 123. 

rcf. Ps 117, 18; Jr 30, rr. [4r. 

$s Jo 16, 22. — cf. cp. 7, 4; Ac 5, 

> Pro’t3: 92 x, Cor 


tcf. cp. 8, 9 

u Ac 3, 6; 1 Cor 7, 30. (2,5. 
vcp. 7, 3. — cf. Ps 118, 32. 
x1 Cor4,1 [chariae. 


4. 

13] V. All. in fs. s. A. M. Za- 

y Dt 7, 3; 1 Mc tr, 16. — cf. 
Dt 22, 10. 

z Eph 5, 7,11; 1 Jo 1, 6. — cf. 
Ecli 13, 21, 22; Ac 26, 18; 1 
Cor 10, 21. 

a cf.Ez 8, 3-11. 

l cf. Eph 2, 22. — v. 1 Cor 3, 

16] * v. r Cor 3, 16; 6,19. [16. 

c Ex 29,45; Lv 26,12.—cf.Jo 

d cf. Ap 2, 1; 21, 3. (14, 23. 

els 52, 11. — cf. cp. 7, 1; Ez 

j ao 34; , p ay if 
2 0 Br Ths Il 3h. Os) 34, 
38; 63 Bie to 


1] * Catech. R. Ill 7, 6. 

1-10] LL. in fr. 4 hebd. 2 p- 
a1 Pt2,11; 1Jo3,3. [Epiph. 
b Ac 20, 33. — cf. cp. 11, 20. 
cv. cp. 6, 11-13. 

dcp. 2, 3. — cf. vr. 16. 

ecp. 1, 12; 8, 24; 9, 2. 4] 
25;3"Lm.1, 20. #cp. I, 4. 





ut $. CD. 6, 13. fcp. -, 4; Ph 2, 17; Col 1, 24. 
Th 


autem manifesti sumus: spero autem et in conscientiis vestris manife- 
stos non esse. 12™Non iterum commendamus nos vobis, sed occasionem 
damus vobis ¢gloriandi pro nobis, ut habeatis ad-eos, qui in facie glo- 
riantur et non in corde. Sive enim ‘mente excedimus, Deo; sive so- 
brii sumus, vobis. 14Caritas enim Christi “urget nos; aestimantes hoc, 
quoniam “si unus pro omnibus mortuus est, ergo omnes mortui sunt, 
15 et pro omnibus mortuus est Christus, ut et “qui vivunt iam non sibi 
vivant, sed ei qui pro ipsis mortuus est et resurrexit. 16 Itaque nos ex 
hoc Yneminem novimus secundum carnem; et si cognovimus secundum 
carnem Christum, sed nunc iam non novimus. 17 Si qua ergo in Chri- 
sto nova creatura, “vetera transierunt: ecce facta sunt omnia nova; 
189mnia autem ex Deo, “qui nos reconciliavit sibi per Christum et de- 
dit nobis “ministerium reconciliationis. 19Quoniam quidem Deus erat 
in Christo mundum reconcilians sibi, %non reputans illis delicta ipso- 
rum, et posuit in nobis °verbum reconciliationis. 2¢Pro Christo ergo 
legatione fungimur, ‘tanquam Deo exhortante per nos. Obsecramus pro 
Christo: reconciliamini Deo; 21%eum, qui non noverat peccatum, pro 
nobis peccatum fecit, ut nos efficeremur “iustitia Dei in ipso. 
Adiuvantes autem “exhortamur, ne in vacuum gratiam Dei recipia- 
tis. 2Ait enim: ’ 9Tempore accepto exaudivi te, et in die salutis 
adiuvi te’. Ecce “nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis. $4Ne- 
mini dantes ullam offensionem, ut non vituperetur ministerium nostrum, 
4sed in omnibus exhibeamus nosmetipsos ¢sicut Dei ministros fin multa 
patientia, in tribulationibus, in necessitatibus, in angustiis, 5 in plagis, 
in carceribus, in seditionibus, in laboribus, in vigiliis, in ieiuniis, 6 9in 
castitate, “in scientia, in longanimitate, in suavitate, tin Spiritu sancto 
jin caritate non ficta, 7/in verbo veritatis, “in virtute Dei: “per arma 
iustitiae a dextris et a sinistris, 8°per gloriam et ignobilitatem, per infa- 
miam et bonam famam: ut seductores et veraces, sicut qui ignoti et 
Pcogniti, 9%quasi morientes et ecce vivimus, ‘ut castigati et non morti- 
ficati, 108quasi tristes semper autem gaudentes, ‘sicut egentes multos 
autem locupletantes, tanquam “nihil habentes et omnia possidentes. 

11 Qs nostrum patet ad vos, o Corinthii: Ycor nostrum dilatatum 
est. 12 Non angustiamini in nobis, angustiamini autem in visceribus 
vestris: 13 eandem autem habentes remunerationem, *tanquam filiis 
dico, dilatamini et vos. ; 

14 YNolite iugum ducere cum infidelibus; “quae enim participatio 
iustitiae cum iniquitate? aut quae societas luci ad tenebras? 16 “quae 
autem conventio Christi ad Belial? aut Yquae pars fideli cum infideli? 
16 @qui autem consensus templo Dei cum idolis? Vos enim estis 
templum Dei vivi, sicut dicit Deus: ’?Quoniam inhabitabo in illis 
et Zinambulabo inter eos et ero illorum Deus, et ipsi erunt mihi po- 
pulus’. 17 Propter quod ’ ¢exite de medio eorum et separamini, di- 
cit Dominum, et immundum ne tetigeritis’; 18 et ego recipiam vos, 
et ’fero vobis in patrem, et vos eritis mihi in filios et filias’, dicit 
7 Dominus omnipotens. 1! Has ergo habentes promissiones, carissimi 
4mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus perfi- 
cientes sanctificationem in timore Dei. 

2 Capite nos: neminem laesimus, "neminem corrupimus, neminem 
circumvenimus. 3 Non ad condemnationem vestram dico, “praedixi- 
mus enim quod in cordibus nostris estis ad commoriendum et ad 
convivendum. 44Multa mihi fiducia est apud vos, “multa mihi glo- 
riatio pro vobis: /repletus sum consolatione, superabundo gaudio in 
omni tribulatione nostra. 5 Nam et, 27cum venissemus in Macedoniam, 
nullam requiem habuit caro nostra, sed omnem tribulationem passi 
sumus: ’ “foris pugnae, intus timores’. 6 Sed, ‘qui consolatur humi- 
les, Jconsolatus est nos Deus in adventu Titi; 7 non solum autem in 
adventu eius, sed etiam in consolatione qua consolatus est in vobis 
referens nobis vestrum desiderium, vestrum fletum, vestram aemu- 
lationem pro me; ita ut magis gauderem. 8 Quoniam et ‘si contri- 
stavi vos in epistula, non me paenitet; et, si ™paeniteret videns 
quod epistula illa, etsi ad horam, vos contristavit, 9% nunc gaudeo: 
gZcp. 2, 13. hk Dt 32, 


jvr. 13. — cf. 1 34 0,2 Fe $iCT}2CPs.2522. mCP. 2, 4. 





— 1084 — 








allatis (2-16) atque eos hortatur ut pro ecclesia ierosolymitana colle- 
ctas faciant (8, 1-15) et, nonnullis additis de ministris collectarum (16-24), 
eos iubet cito, abundanter et hilariter dare (9, 1-15). 


II AD CORINTHIOS 
7, eae 9,2 








non quia contristati estis, sed “quia contristati estis ad paenitentiam. 
Contristati enim estis secundum Deum, ut in nullo detrimentum pa- 
tiamini ex nobis. 10°Quae enim secundum Deum tristitia est paeni- 
tentiam in salutem stabilem operatur ; Psaeculi autem tristitia mor- 
tem operatur. 11 Ecce enim hoc ipsum secundum Deum contristari vos 
quantam in vobis operatur so!licitudinem, sed defensionem, sed indigna- 
tionem, sed timorem, sed desiderium, sed aemulationem, sed vindictam. 


In omnibus exhibuistis vos incontaminatos esse negotio. 12 Igitur et, si. 


scripsi vobis, non propter eum Yqui fecit iniuriam nec propter eum 
qui passus est, sed ad manifestandam sollicitudinem nostram, quam 
habemus pro vobis 13 coram Deo. Ideo /consolati sumus; in conso- 
latione autem nostra abundantius magis Jgavisi sumus super gaudio 
Titi, quia Trefectus est spiritus eius ab omnibus vobis, 14 et, 8si quid 
apud illum de vobis gloriatus sum, non sum confusus; sed sicut 
omnia vobis ‘in veritate locuti sumus, ita et gloriatio nostra, quae 
fuit ad Titum, veritas facta est. 15 Et viscera eius abundantius in 
vobis sunt reminiscentis omnium vestrum “obvedientiam, quomodo 
cum timore et tremore excepistis illum. 16 Gaudeo quod 4in omni- 
bus confido in vobis. 

Notam autem facimus vobis, fratres, gratiam Dei, quae data est 

in ecclesiis Macedoniae, 2 quod %in multo experimento tribulatio- 
nis abundantia gaudii ipsorum fuit, et valtissima paupertas eorum 
abundavit in divitias simplicitatis eorum; 3 quia secundum virtutem 
testimonium illis reddo, et supra virtutem voluntarii fuerunt, 4 cum 
multa exhortatione obsecrantes nos “gratiam et communicationem 
Cministerii, quod fit in sanctos. 5 Et non sicut speravimus, sed se- 
metipsos dederunt primum Domino, deinde nobis per voluntatem 
Dei; %ita ut “rogaremus Titum, ut, quemadmodum coepit, ita et per- 
ficiat in vobis etiam °gratiam istam. 

7Sed sicut in omnibus fabundatis fide et sermone et scientia et 
omni sollicitudine insuper et caritate vestra in nos, ut %et in hac 
gratia abundetis. ® ‘Non quasi imperans dico, sed per aliorum sol- 
licitudinem etiam vestrae caritatis ingenium bonum comprobans. 
§ Scitis enim gratiam Domini nostri Iesu Christi, ‘tquoniam propter 
vos egenus factus est, cum esset dives; ut illius inopia vos divites 
essetis. 10 Et hconsilium in hoc do; hoc enim vobis utile est, qui 
non solum facere, sed et velle coepistis ab anno priore; 11 nunc 
vero et facto perficite, ut quemadmodum promptus est animus vo- 
luntatis, ita sit et perficiendi ex eo quod habetis. 12 Si enim /volun- 
tas prompta est, secundum id quod habet, accepta est; non secun- 
dum id quod non habet; 1%non enim ut aliis sit remissio, vobis 
autem tribulatio; sed ex aequalitate. 14Jn praesenti tempore vestra 
abundantia millorum inopiam suppleat, ut et illorum abundantia 
Myestrae inopiae sit supplementum, ut fiat aequalitas, sicut scriptum 
est : ae ’Qui multum non abundavit, et qui modicum non mino- 
ravit ’. 

16 °Gratias autem Deo, ?qui dedit eandem sollicitudinem pro vo- 
bis in corde Titi, 17 quoniam “exhortationem quidem suscepit, sed, 
cum sollicitior esset, sua voluntate profectus est ad vos. 18 Misimus 
etiam cum illo ?fratrem, cuius laus est in evangelio per omnes eccle- 
sias; 19 8non solum autem, sed et ordinatus est ab ecclesiis comes 
peregrinationis nostrae in hanc gratiam, quae ministratur a nobis 
tad Domini gloriam et destinatam voluntatem nostram; 20 devitan- 
tes hoc, ne quis nos vituperet in hac plenitudine, quae ministratur 
a nobis. 21 %Providemus enim bona non solum coram Deo, sed 
etiam coram hominibus. 22 Misimus autem cum illis et fratrem no- 
strum, quem probavimus in multis saepe sollicitum esse; nunc au- 
tem multo sollicitiorem, confidentia multa in vos 23 sive pro Tito, 
qui est Ysocius meus et in vos adiutor, sive fratres nostri *apostoli 
ecclesiarum, gloria Christi. 24Ostensionem ergo quae est caritatis 
vestrae et Ynostrae gloriae pro vobis in illos ostendite in faciem ec- 
clesiarum. 

Nam de 2ministerio, quod fit in sanctos, 2ex abundanti est mihi 
scribere vobis. 2 Scio enim promptum animum vestrum, “pro quo 





nPs 37, 19. — cf. Jl 2, 13; 1 
Cor’:§;.2. 


ocf. 2 Rg 12, 13; Ac 11, 18; 


Ecli 38, 18. — v. Mt 5, 5; 
Tie 2, 2%. 

10] * Conc. Trid. s. VI cP. 14. 
— * Catech. R. Il 5, 2. 

p Ecli 30, 24, 25. — cf. Pro 

wee: oP ts 

Oct. T-08 5,13 26 

r Rm 15, 32; Phi 20. 

$cp> 8, 24; 9, '2, 4; 10, 8. —= 
Cr2 i; As 

tcp. 4, 2; 6, 7. 

UCD. 2) -O= T0, Ov 

a Ac 16, 20; 1 Th 1, 6; °2,°14 


saq. 
bcf. Mr 12, 44. 


cvr. 6, 19; cp. 9, 1. — cf. Rm 
15, 25, 20. 

dv. Rm 15, 31. 

evr. T7}-Cpz 12, 18. 


fef..a Cor 1305 


gcp. 9, 8. 
Aci. 1 Cor:7, 6, 25. 


Q-1 3 L. in fs. s. Paulini Nol. 

o] V. in fs. s. Famil. JM I: 

i Ph 2, 6, 7. — cf. cp. 6, 10; 
Mt 20, 28. 

jcp. 9, 2. — cf. 1 Cor 16, r. 


i cf:‘cp.290,.°%; Le-27,.3; 


mcp. 9, 12. — cf. Ac 4, 34; 
Rm 15, 27 

nEx 16, I 

Ov. cp. 2, 14. 

16-24) L. in fs. s. Lucae E- 
vang. 

® cf. Ph 2; 133: Ap: 17; 17- 


¢_ Cp. 22, 18. 
rv. 1 Cor 7° 17s 
scf. x Cor 16, 3, 4 
tcp. 4, 15. 


u Rm 12, 17. — cf. Pro 3, 4; 
Mt 5, 16; Pro 14, 19. 


vcf. Phi 17. 

x Ph 2, 25. 

ycp. 7, 4, 14; 9, 2, 3 
acp. 8, 4; Rm 15, 25. 


bcf. 1 Th 4,9 
ccp. 8, 24. 





— 1085 — 








II AD CORINTHIOS 


2. Pseudoapostolos confundens apostolicam suam auctoritatem defendit (10, 1-13, 10 . 
Vindicata sua apostolica potestate in universum (1-18), se opponit pseu- 








9,3—11,3 doapostolis atque de seipso locuturus veniam petit si quanta erga Co- 

de vobis glorior apud Macedones, quoniam et Achaia parata est 

sig 8, aye 0 Ret dab anno praeterito, et vestra aemulatio provocavit plurimos. 3 ¢Misi 
a Cab oak k autem fratres, ut ne quod gloriamur de vobis evacuetur in hac parte; 
gcf. Ac 20, ut, /quemadmodum dixi, parati sitis; 4 ne, 7cum venerint Macedones 
mecum et invenerint vos imparatos, erubescamus nos (ut non dicamus 

Acp. 11, 17. vos) “in hac substantia. 5 Necessarium ergo existimavi rogare fratres, 
i ve! 33.. 11; Jd - R's hae ut praeveniant ad vos et praeparent repromissam tbenedictionem 


5, ; BOs 3 e) 
6] *s Catéc Oe ee § 
6-10] L. et Copp. _ fs. 
PAROS 11,24, 8s 22, 9; Gal 6, 
Ss 10,° 135" MI. 


. @; ‘12, 
eg 35, Uri he ch “Ex 25, 2 
h 4, 19. — cf. Eph 39 26 


O Ps. 227 ;)-9. 


pis 55, 10. 
qcf. Os 10, 12. 
rz. Cor 1, 5. 
Sef. CDx i, Li: 


B ch: S56 150490 TS 58s" EP t 

25 

wx'Tm 6, $2" 33% ich 353 et. 
10, 23. — cf. x Jo'4, 201 

oct ‘Jo 3, 16; Eph 2, 8. — Vv. 

€p.i2,. 14. 


av. Rm 
rag), eee 4 ‘fr. 5 hebd. 2 p. 


out 11, 29. — cf. Zc 9, 9; Ph 
2. 7, 8. c Ph4, 5. 

dcp. 13, 2, 10; Te wrets — 
cf. 

e cf. handle: 18. 

fcp. 6, 7. — cf. Eph 6, 11; 1 
hs, 8. 

gi Tm 1, 18; 


2 Tm 2, 3, 4 
cf. cp. 


3, 3: 4-52 Me r Cor 


2; iS 

i Ecli 49, 9; Jr 1, 10. 
jct. Is;2, 13, 12, 

lcp. 9, 13. — cf. Rm (Ye oF 
m cf. vr. 2. 
mcp. 2,9; 7,1 


Cel CD 5, 133 Jo a BA's 


pcf. 1 Cor 1, 12: 1 Jo 4, 6 
qi Cor 3, 28. 

Pict). 31212:3,0-Gal- 1, 

SCD 12,06: 

Pcp.ll~ 2k cliep,arayoy. 
rye OD & a 6. —v.1 Cor 1, 17. 


v1 Cor 2, 13. 

x vr. 18: cp. 3, 13, 125: 260°— 
chi Pro: 203/123 277 2 

¥ vr. 1S. 


zRm 12, 3; Eph 4, 7. — ct. 
Gal’ 1, 15,.:3632;..7; -Bpb 
2. Os 

CCl Ay Cor 3) 2.28 4 TS 5 O2T 

62 Tht, 3. 

6 AC S517 3: 


d Jr 9, 23, 24; I oe t; 3h 
17-18] Tr. in fs. s. A. M. Zac- 
chariae. : 
18-11, 2] L. et Cpp. in cm. Virg. 
e Rm 2, 29; 1 Cor 4, 5. — ct. 


Sap 7, 14. 
aZc 1, 14; 8, 2; Jl 2, 18. — 
cf. Eph 5, 25. 
2] * Catech. R. I ro, 3. 
b cf. Ez 16, 8; Os 2, 19, 20. 
c Eph 5, 27; Ap 14, 4 
d Col 1, 22, 28. 


-“sermo contemptibilis), 





hance paratam esse, sic quasi benedictionem, non tanquam avaritiam. 

6 Hoc autem dico: JQui parce seminat, parce et metet; et qui 
seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet. 7 Unusquis- 
que, prout destinavit in corde suo, /non ex tristitia aut ex necessi- 
tate; ™hilarem enim datorem diligit Deus. 8 ”Potens est autem Deus 
omnem gratiam abundare facere in vobis, ut in omnibus semper 
omnem sufficientiam habentes abundetis in omne opus bonum, 9 si- 
cut scriptum est: 

’? ODispersit, dedit pauperibus, 

iustitia eius manet in saeculum saeculi’. 

10 Qui autem administrat ?semen seminanti et panem ad manducan- 
dum praestabit et multiplicabit semen Vestrum et Yaugebit incrementa 
frugum iustitiae vestrae; 11 ut "in omnibus locupletati abundetis in 
omnem jgimplicitatem, quae operatur Sper nos gratiarum actionem 
Deo. 12Quoniam ministerium huius officii non solum supplet ea 
quae desunt sanctis, sed etiam abundat per multas gratiarum_actio- 
nes in Domino, 13 per probationem ministerii huius ‘glorificantes 
Deum in oboedientia “confessionis vestrae in evangelium Christi et 
simplicitate communicationis in illos et in omnes, 14 et in ipsorum 
obsecratione pro vobis desiderantium vos propter eminentem gratiam 
Dei in vobis. 15 Gratias Deo super inenarrabili dono eius. 


| Ipse autem ego Paulus “obsecro vos per “mansuetudinem et “mo- 
destiam Christi, qui in facie quidem humilis sum inter vos, ab- 
sens autem confido in vobis. 2 Rogo autem vos ‘ne praesens au- 
deam per eam confidentiam qua existimor audere in °quosdam, qui 
arbitrantur nos tanquam secundum carnem ambulemus. 3 In carne 
enim ambulantes non secundum carnem militamus. 4 Nam /arma 
9militiae nostrae fnon carnalia sunt, sed ’potentia Deo ‘ad destru- 
ctionem munitionum, consilia destruentes 5et jomnem pis ga 
extollentem se adversus scientiam Dei et in captivitatem entes 
omnem intellectum Jin obsequium Christi 6 et “in promptu “hate 
ulcisci omnem inoboedientiam, “cum impleta fuerit vestra oboedien- 
tia. 7°Quae secundum faciem ‘sunt videte. ?Si quis confidit sibi Chri- 
sti se esse, hoc cogitet iterum apud se: quia Ysicut ipse Christi est, 
rita et nos. 8 Nam, etsi amplius aliquid ‘gloriatus fuero de pote- 
state nostra, quam dedit nobis Dominus in aedificationem et non in 
destructionem vestram, non erubescam. 9 Ut autem non existimer 
tanquam terrere vos per epistulas (10 quoniam quidem epistulae, in- 
quiunt, graves sunt et fortes, ‘praesentia autem corporis infirma, et 
11 hoc cogitet qui eiusmodi est, quia quales 
sumus verbo per epistulas absentes, tales et praesentes in facto. 
12 Non enim audemus inserere aut comparare nos quibusdam, “qui 
seipsos commendant; sed ipsi in nobis nosmetipsos metientes et com- 
parantes nosmetipsos nobis. 13Nos autem Ynon in immensum gloriabi- 
mur, sed *secundum mensuram regulae, qua mensus est nobis Deus, 
mensuram pertingendi usque ad vos. 14Non enim quasi non per- 
tingentes ad vos superextendimus nos: usque ad vos enim “perveni- 
mus in evangelio Christi; 15 non in immensum gloriantes in alienis - 
SOROS spem autem habentes bcrescentis fidei vestrae “in vobis 
ificari secundum regulam nostram in abundantiam, 16 etiam 
in “fila, quae ultra vos sunt, evangelizare, non in aliena regula in 
iis, quae praeparata sunt, gloriari. 17¢Qui autem gloriatur in Do- 
mino glorietur. 18 *Non enim qui seipsum commendat, ille probatus 
est; “sed quem Deus commendat. 
] ] Utinam sustineretis modicum quid insipientiae meae, sed et sup- 
portate me. 2 Aemulor enim vos *Dei aemulationc; bdespondi 
enim vos uni viro, °virginem castam 4exhibere Christo; 3timeo au- 





— 1086 — 








rinthios fecerit (11, 1-15), quot labores apostoliccs susceperit ac tribu- 
lationes superaverit (16-33), quot denique dona divinitus acceperit glo- 
riabundus enarrat (12, 1-10). Exprobata deinde Corinthiorum erga se 


II AD CORINTHIOS 
11, 4 — 12,9 








in plagis supra modum, in mortibus frequenter. 


tem, ne, “sicut serpens Hevam seduxit astutia sua, ita /corrumpan- 
tur sensus vestri et excidant a simplicitate quae est in Christo. 
4Nam, si Yis qui venit alium Christum praedicat, quem non praedi- 
cavimus; aut alium spiritum accipitis, quem non accepistis; aut haliud 
evangelium, quod non recepistis, recte pateremini. 5 Existimo enim 
inihil me minus fecisse a magnis apostolis. © Nam, Jetsi imperitus 
sermone, ‘sed non scientia; in omnibus autem ”manifestati sumus 
vobis. 7 Aut ™nunquid peccatum feci me ipsum humilians, ut vos 
exaltemini? quoniam °gratis evangelium Dei evangelizavi vobis. 
8 pAlias ecclesias expoliavi accipiens stipendium ad ministerium ve- 
strum. 9% Et, cum essem apud vos et Yegerem, "nulli onerosus fui; 
nam ?quod mihi deerat suppleverunt fratres, qui venerunt a Mace- 
donia; et in omnibus “sine onere me vobis servavi et servabo. 10 ‘Est 
veritas Christi in me, quoniam “haec gloriatio non infringetur in me 
in regionibus Achaiae. 11 Quare? “Quia non diligo vos? “Deus scit. 
12 Quod autem facio et faciam, Yut amputem occasionem eorum qui 
volunt occasionem, ut in quo gloriantur inveniantur sicut et nos 
13 Nam eiusmodi *pseudoapostoli sunt operarii %subdoli, Otransfigu- 
rantes se in apostolos Christi. 14 Et non mirum; ipse enim Satanas 
transfigurat se in “angelum lucis. 15 Non est ergo magnum, si ministri 
eius transfigurentur velut ministri iustitiae; dquorum finis erit se- 
cundum opera ipsorum. 

16 Iterum dico (@ne quis me putet insipientem esse; alioquin velut 
insipientem accipite me, ut et ego modicum quid ‘glorier), 17 quod 
loquor ‘non loquor secundum Deum, sed quasi in insipientia, 9in 
hac substantia gloriae. 18 Quoniam multi gloriantur secundum car- 
nem, et ego gloriabor. 19 Libenter enim suffertis insipientes, tcum 
sitis ipsi sapientes. 2Sustinetis enim /si quis vos in servitutem re- 
digit, lsi quis devorat, si quis accipit, si quis extollitur, “si quis 
in faciem vos caedit. 1Secundum ignobilitatem dico, quasi nos 
infirmi fuerimus in hac bach in quo quis audet (in insipientia dico), 
audeo et ego. 22 ™Hebraei sunt, et ego; Israélitae sunt, et ego; semen 
Abrahae, sunt, et evo; 23 Oministri Christi sunt (ut minus sapiens 
dico), plus ego: Pin laboribus plurimis, in carceribus abundantius, 
24 A Tudaeis quin- 
quies Yquadragenas una minus accepi. 25 Ter ‘virgis caesus sum, ®se- 
mel lapidatus sum, ‘ter naufragium feci, nocte et die in profundo ma- 
ris fui, 26 “in. itineribus saepe, periculis fluminum, periculis latronum, 
*periculis ex genere, wpericulis ex gentibus, “periculis in civitate, peri- 
culis in solitudine, periculis in mari, periculis in Yfalsis fratribus; 
27 2in labore et aerumna, in vigiliis multis, in fame et siti, in ieiu- 
niis multis, in frigore et nuditate. 28 Praeter illa, quae extrinsecus 
sunt, instantia mea cotidiana, °sollicitudo omnium ecclesiarum. 29°Quis 


infirmatur, et ego non infirmor? quis scandalizatur, et ego non uror? 


30 dSi gloriari oportet, quae infirmitatis meae sunt gloriabor: 31 Deus 
et Pater Domini nostri Iesu Christi, qui est benedictus in saecula, 
escit quod non mentior. 32 Damasci praepositus gentis 7Aretae re- 
gis Icustodiebat civitatem Damascenorum, ut me comprehenderet, 
33 et per fenestram in sporta “dimissus sum per murum, et sic effugi 
manus eius. 
| Si gloriari oportet (non expedit quidem), veniam autem ad vi- 
siones et “revelationes Domini. 2 Scio hominem in Christo ante 
annos quattuordecim, sive in corpore nescio sive extra corpus nescio, 
cDeus scit, 4raptum huiusmodi usque ad ¢tertium caelum. 3 Et scio 
huiusmodi hominem, sive in corpore sive extra corpus nescio, “Deus 
scit, 4quoniam “raptus est in /Paradisum et audivit arcana verba, 
quae non licet homini Joqui. 5 Pro huiusmodi ce nenagal pro me 
autem nihil gloriabor 9nisi in infirmitatibus meis. © Nam, etsi voluero 


- gloriari, hnon ero insipiens, veritatem enim dicam; parco autem, 


ne quis me existimet supra id quod videt in me aut aliquid audit 
ex me. 7 Et, ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi 
4stimulus carnis meae, jangelus Satanae, qui me colaphizet. 8 Pro- 
pter quod ‘ter Dominum rogavi ut discederet ame, 9%et dixit mihi: 


_Sufficit tibi gratia mea, nam “virtus in infirmitate perficitur. Liben- 





bara, I-4; _ Tm 2, 14. 
O12) 45° B. 
cf. 1 Cor 3; ALF: 


t cp. 12, ri; 
jcp. 10, 10. — Vv. 1 Cor 1, 17. 
iS -of , 6. — cf. Eph 3, 4 

ue. 2321252 123 

. ep. 12,13; 
0 cf Ac 18, 3; 20, 33-35. 
p.ci. 1 Cor 16, 17; BD 29°73 
rcp. am, 133 14. 
125-163 I Th<2, 


rr 
15. et cp. 12,613. 
OV.€p.-6, “Ff. 


4 Nf. a5 cp. 12, 2, 3. — cf. Jo 
see. Sia 6, see Cor 16) 122 
z Ap 2, 2,—— cf. Gak 130 7502," 4? 
62:32;*Ph 41, fs, 541 187 Te 
, 4k0, a's t rt JQ 
a cf. Ph 3, Pe ae Fs 
b vr. 15 


14] * Catech. 5R oy 42,310. 


ccf. Gal 1, 8. dcf. Ph 3, 19. 
ecp. 12, 6. f tt..1. Corry; :12-. 
gcp. 9, 4 cf. Ph 3, 3, 4. 
19-12, 9) L. et Cop. in Sxg. 

i Cor 4, 10. 

j Gal 2, 4. — cf. Gal 4, 3, 9; 
Ca cpa. 7. s.7 1s 


m cf, t Cor 4, If. 
ees 2: 2° Rm rts: Pas: e 


or Cor 4, 1 es a tg” 
3, 0. 
pep. 6, 5. — cf. Ac 16, 23; 
Rm 8, 36; t Cor‘ts;°70, 32. 
ptr 25: r Ac 16, 22. 
25] Ant. Bs fss. s. Pauli "AD. 


s Ac 14, 19. P cfi;"Ac*27,-A1. 
uAc 13, 4 sqq.; Rm 15, 9; 


al “x; ‘x9. 

v AC 9, 235°15; $0; 45'S 17; 
eves. D3, FS" 

wAc 14, 5. — cf. Ac 19, 23; 

x cf. Ac Ph 1K 29 42. 

4 Gal 2 

ee Th Se ‘9: a Th? 3.*8 

am Cort4,..r17 Ph 4).12. 


6 v. 2°Cor: 7; 17: 

cr Cor 8, 13; 9, 22..— cf. Ecli 
7, 38; Rm £2, (Es7tz Corey 
26. Cor 2, 3. 

dcp. 10, 10; ; 

eRm 15,6. — cf. Rm 49, 5. 

ae R. by ripe ut sup, v.25. 


"hed. Js 2,15. 
6 hebd 2 >. 


2; Eph 3; 3. — 
[cf. Ac 15, 9 


5, 
1 Bags 25. 


r-r1] LL. in fr. 
Epiph. 

a Galvz, 1123 2 

6 Vsep. (552273 

C Cpe 14, 611. 

d VWri.a3:1 Th 4; 17:. Ap 32,./5: 
— cf, Ez 8,3; D 353 

ecf. Ps 148, 4. 39. 

je 22: 43> ApS. 9, ao of. Gn 


gv *s6Cor %,, 3. [2, 8 
hep. 5, 33: 11, 16, 17. — cf. 
WretT i. [28, 24. 


ect, NNT33, SS* Js 23, 135 hz 

j1,Cor s, 5. —el. Le,"13,, 16: 
Ac 10, 

7-9] Cp. = Antt, ut s. ce. rr: 


25; Cp. in Sxg. (9). — * Ca- 
tech. R. IV 16 ,6. 

lcf. Mt 26, 44. 

mIs 40, 29-31. — cf. cp. 13, 


roe 2 Wy Me <R 





— 1087 — 








II AD CORINTHIOS 
12, Io — 13, 13 


indifferentia (11-18), ac protestatus suae defensionis finem nullum esse 
nisi aedificationem et correptionem eorum (19-13, 10), eos salutat eis- 
que benedicit (11-13). 








ncf. Ap. 7, 15. — v. 1 Cor 
oRm Phe 5 [2, 5: 
p 2 Th 15:45:22 4824-4 
Mr. 10, 30. 

qcfi.cp. 5,15.—v. Mt 5,11, 12 
r cf. vr. 6. 

$ CD. 1k, Sa Cor354 10. 

fa -COn 3.27 5515i203 Gal O53 


— cf. Le 27, to. 
. Rm 15, 19; 1 Cor 9g, ft. 

: via 6, 4. 

xcp. 11, 9; 1 Cor 9, 12. — cf. 
Ac 20, 20. 

y cp 13, I, — cl cp..t} BS; 
“PEF 

z1 Cor 10, 20, 33. — cf. Gn 
I4 

ax Cor 4, 14, 15. — cf. Pro 
19, 14; Ez 34, 2. 

bct- by 176: PR2, 173 Coba, 
240. T Ah, 2,9, 2 40 2,10 

G65, CpG." 34 

dcp. 9, § 

ecp. 8, 6, 18, 

v. Rm 1, 9; 9, 1 

Be 1 Cor 14, 26 
cf. cp. 2, 1-4. — v. 1 Cor 
4, 21. 

icp. 13, 2. — c& Ap 

jz Cor 5, 1; 6, 18. — ery ‘Gal 
5, 5, 19; Eph 4, 1 

av. cp. 12, 14. 

1-13] LL. in sb. a. D. 3 ?. 
Epiph. 

6 Dt 19, 15; Nm 3, 20; Mt 
18, 16. — cf. 1 Tm 5, 19; 
Heb 10, 28. 

ccp. 10, 2, 

dcp.’ 12, 2%. 

evr. 10. — v. 1 Cor 4, 21 

jcf. Mt 10, 

Cel. AIT onet et s, te 

41* Gatech, R. I, 6, 8 
v. Rm 1, 4; 6, 4 

¢ Ot OP. 123° 16 

jv. Rm 6, 8. 

Ex Cor irz, 28; Gal). 6,4 

mn Rm 8, 10; Gal 4, 19. 

nt oa ¥ 10. — cf. cp. 4, 12; 


10. 
ing Fa Oo 4, 4% t Thi3, 10..-— cf: 


p cf. cp. 2 ae 
act. Tt 2, 83; 
ant 10, 8. 
s 
rI- od Ap L et Cp. (13) etc. in fs. 
tv. Le 6, 40. [ss. Trin. 
uAc 2, 46; Rm 12, 1 
v Mr 9, 49; Rm ts 18; 1 Th 
5, 13. 
x Vv. ce 1S, 33: 
y Rmt1r z Ph 4, 22. 
ri tate. RiiTi@,) -5) 


aRm 16, 20; 1 Cor.16, 23. 


ogee! 23, 





ter igitur gloriabor in infirmitatibus meis, ut Ninhabitet in me virtus 
Christi. 1 Propter quod °placeo mihi in infirmitatibus meis, in con- 
tumeliis, in necessitatibus, in ?persecutionibus, in-angustiis Ypro Chri- 
sto; “cum enim infirmor, tunc potens sum. 

117Factus sum insipiens, vos me coégistis. Ego enim a vobis 
debui commendari: ‘nihil enim minus fui ab iis qui sunt supra mo- 
dum apostoli, ‘tametsi nihil sum. 12 “Signa tamen apostolatus mei 
tatib sunt super vos Yin omni patientia, in signis et prodigiis et vir- 
tutibus. 
siis, nisi quod “ego ipse non gravavi vos? Donate mihi hanc iniu- 
riam. 14 Ecce Ytertio hoc paratus sum venire ad vos, et non ero 
gravis vobis. *Non enim quaero quae vestra sunt, sed vos; “mec 
enim debent filii parentibus thesaurizare, sed parentes filiis, 15 0Ego 
autem libentissime impendam et superimpendar ipse pro animabus 
vestris, licet “plus vos diligens minus diligar. 16 Sed esto: “ego vos 
non gravavi; sed, cum essem astutus, dolo vos cepi. 17 Nunquid 
per aliquem eorum, 2quos misi ad vos, circumveni vos? 18 ¢Rogavi 
Titum et misi cum illo fratrem. Nunquid Titus vos circumvenit? 
nonne eodem spiritu ambulavimus? nonne iisdem vestigiis ? 

19Qlim putatis quod excusemus nos apud vos? /Coram Deo in 
Christo loqu imur; omnia autem, carissimi, %propter aedificationem 
vestram. 20 Timeo enim, ne forte, Acum venero, non quales volo 
inveniam vos; et ego inveniar a vobis qualem non vultis: ne forte 
contentiones, "aemulationes, animositates, dissensiones, detractiones, 
susurrationes, inflationes, seditiones sint inter vos; 21 ne iterum, 
cum venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex iis 
‘qui ante peccaverunt et non egerunt paenitentiam ‘super immun- 
ditia et fornicatione et impudicitia, quam gesserunt. 
| Ecce “tertio hoc venio ad vos: °in ore duorum vel trium testium 


stabit omne verbum. 2¢Praedixi et praedico ut praesens et nunc” 


absens iis ¢qui ante pecenverat et ceteris omnibus, quoniam, ¢si 
venero iterum, non parcam. 3 An experimentum quaeritis eius, ‘qui 
in me loquitur Christus, qui in vobis non _infirmatur, sed potens est 
in vobis? # Nam, Jetsi crucifixus est ex infirmitates, sed “vivit ex vir- 
tute Dei. Nam et ‘nos infirmi sumus in illo, sed jvivemus cum eo 
ex virtute Dei in vobis. 

5 Vosmetipsos tentate si estis in fide; ipst vos "probate. An non 
cognoscitis vosmetipsos, quia ™Christus lesus in vobis est? nisi forte 
reprobi cutis. 6 Spero autem quod cognoscetis quia nos non sumus 
reprobi. 7 Oramus autem Deum ut nihil mali faciatis: non ut nos 
probati appareamus, scd ut vos quod bonum est faciatis, nos autem 
ut reprobi simus. 8 Non enim possumus aliquid adversus veritatem, 
sed pro veritate. 9% Gaudernus enim, “quoniam nos infirmi sumus, 
vos autem potentes estis; hoc et oramus °vestram consummationem. 
10 Ideo haec absens scribo, Put non praesens @durius agam secundum 
potestatem, quam Dominus dedit mihi in aedificationem et non in 


‘destructionem. 


11 sDe cetero, fratres, gaudete, ‘perfecti estote, exhortamini, “idem 
sapite, pacem habete, et “Deus pacis et dilectionis erit vobiscum. 
12 vSalutate invicem in osculo sancto. 

Salutant vos omnes sancti. 

13 @Gratia Domini nostri Iesu Christi et °caritas Dei et “commu- 
nicatio sancti Spiritus sit cum omnibus vobis. Amen. 


13 Quid est enim quod minus habuistis prae ceteris eccle- 








— 1088 — 


a ee 














EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 


AD GALATAS 







WIAULUS apostolus 2non ab hominibus neque per ho- 
i|| minem, sed Sper Iesum Christum et Deum Patrem, 
qui suscitavit eum a mortuis, 2et, “qui mecum 
sunt, omnes fratres %ecclesiis Galatiae. 

3 €Gratia vobis et pax a Deo Patre et Domino 

nostro Iesu Christo, 4/qui dedit semetipsum pro 
s peccatis nostris, ut eriperet nos de praesenti 9sae- 
—— —!) Culo nequam secundum voluntatem Dei et Patris 
nostri, ® cui est gloria in saecula saeculorum. Amen. 
6 Miror quod sic “tam cito transferimini ab eo ‘qui vos vocavit 
in gratiam Christi in Jaliud evangelium; 7 /quod non est aliud, nisi 
msunt aliqui qui vos conturbant et volunt convertere evangelium 
Christi. 8 Sed, licet nos aut “angelus de caelo evangelizet vobis prae- 
terquam quod evangelizavimus vobis, °anathema sit. 9 Sicut praedi- 
ximus, et nunc iterum dico: Si quis vobis evangelizaverit praeter id 
quod accepistis, °anathema sit. 10Modo enim hominibus suadeo, an 
- Deo? ?An quaero hominibus placere? {Si adhuc hominibus placerem, 
rChristi servus non essem. . 

11 sNotum enim vobis facio, fratres, ‘evangelium, quod evangeli- 
zatum est a me, quia “non est secundum hominem. 12 4Neque enim 
ego ab homine accepi illud neque didici, sed “per revelationem Iesu 
Christi. 13 Audistis enim Y%conversationem meam aliquando in “Iudai- 
smo, quoniam supra modum “persequebar ecclesiam Dei et expu- 
gnabam illam. 14 Et proficiebam in Iudaismo supra multos coaeta- 
nedg meos in genere meo, abundantius Yaemulator exsistens paterna- 
rum mearum @traditionum. 

15Cum autem %placuit ei qui me segregavit °ex utero matris 
meae et vocavit per gratiam suam, 16 ut “revelaret Filium suum in 
me, 4ut evangelizarem illum in gentibus, continuo non adquievi 
€carni et sanguini; 17 neque veni Ierosolymam ad antecessores meos 
apostolos; sed abii in Arabiam et iterum reversus sum Damascum. 
18 Deinde fpost annos tres 9veni Ierosolymam videre Petrum et mansi 
apud eum diebus quindecim. 19 Alium autem apostolorum vidi ne- 
minem, nisi “Iacobum fratrem Domini. 29 Quae autem scribo vobis, 
ecce ‘coram Deo quia non mentior. 214Deinde veni in partes Syriae 
et Ciliciae. 22'Eram autem ignotus facie ™ecclesiis Iudaeae quae 
erant in Christo; 23 tantum autem auditum habebant, quoniam qui 
persequebatur nos aliquando, nunc evangelizat fidem, quam aliquando 
expugnabat; 24 et in me clarificabant Deum. 

Deinde post annos quattuordecim “iterum ascendi Ierosolymam 

cum Barnaba, adsumpto et Tito. 2 Ascendi autem secundum re- 
velationem et contuli cum illis evangelium, 2quod praedico in gen- 
tibus, seorsum autem iis “qui videbantur aliquid esse, ne forte 4in 
vacuum currerem aut cucurrissem. 3Sed neque Titus, qui mecum 
erat, cum esset gentilis, “compulsus est circumcidi; 4sed /propter 
subintroductos falsos fratres, 9qui subintroierunt explorare “libertatem 


AD GALATAS 
1,1— 2, 4 








@vr, 11,'r2; x Cor 11, 23. -— 
cf, Ac 22, 3. 

I~wt4] LL. in D. 3 p. Epiph. 

re 6. — cf. 1 Tm 1, 1; 

ccf. Ph 4,22. if Ui sabe Dae 

d Ac 16, 6; 1 Cor 16, 1. 

é Rm, 7% x Gor 2, 3; 2°.Cor 
Xora eo BLM Ts 2 

».25. — v. Mt 20, 28. 
cf... Eph:.2< ‘23°52 -Jo' §,. 19. 

h cp. 4, te — cf. Mt 13, 21. 


ed J ia" Cor ti," 4. 
Uct. Ac)4, 12; 1°Cor 3; 11 
mcp. §, 10; Ac 15, 24. — v 


ov. Rm 9, 3. 

pi Th 2, 4. — cf. Rm 2, 29. 
qcf. Mt 6, 24, 

PUR M Lt: *g37 Gor. tsi. 
71-20] L. in comm. s. Pauli Ap. 
evi Rm 2,: 16. 


“vr. 16, — v. 1 Cor 2, 10; 2 
Cor 12, ‘fr: 

vcf. Ac 26, 4. 

2 Mc. 8, .2°..145: 38 

Ovi AC 8, 3. 


y Ph 3, 6. — cf. Ac 21, 26; Col 
2, 3. 

zMt 1s, 8; Mr 7, 1-5. 

aMt 11, _6. cf. Le 12, 32. 


Ob AG oe. 2° Ri Te, 
CCTs aaa 2 4G ee Jee 


Let 2s". Pt 
cp. 2, 9. —_V. AC g, I5. 

e Eph 6, 12; Heb 2, 14, — v. 
Mt 16, Sy 


iCL- ACO, (22,° 23: 

g Ac 9, 26, 27. — cf. ar 2, 
2 sqq. 125519. 

h Mr 6, 3. — v. Mt 12, 46; Ac 

20] * Catech. R. III 3, 10, 

sv. Rm 1, 9; 9, 1. 

j Ac 9, 30; 11, 25, 26; 13, I. 

1 cf. Ac 9, 26. 

mt Th 2, 14. 


CVF; 63:9: i Gf. cp: 6; 3%-Ac 


ris. 

a bh 2, 16. — cf. cp. 4, 11; 1 
Tm 3, 5. 

ecf. Ac 16, 3. 

f Ac 15, 24; 2 Cor 11, 26. — 
Cf.) Cpe 583e'194 

Pete Ptia,é rs" Ju a 

Av. cp. 4, 31. 





(69) 


— 1085 — 








AD GALATAS 
2,5— 3, 19 


1. Apostolus suam auctoritatem et doctrinam yindicat (1, 1-2, 21). Post sollemnio- 
rem introductionem (1-10) brevi suae vitae conspectu ostendit doctrinam 
suam a Deo esse atque ab apostolis comprobatam (2, 1-21). 











i cp. 4, 3, 9, 24, 25; 2 Cor 11, 
20, — Ps Rm 8, 15. 

jvr. 14. — cf. cp. 4, 16; 5, 7; 
Tt 14s 2 Joly, 

l1Dt 10, 17; Rm 2, 11. — Vv. 
Ac 10, 34. 

mcf. 2 Cor 11, 5; 12, II. 

m1 Cor 9, 17; Ph 1, 16;*1 Th 
25-4: 2. Tm 4, 28. 

ocp. 1, 16. — cf, Ac 9, 15. 

8, Ql v. 1 Cor 15, 10 (8).—Gr., 

., Ant. in fs. s. Pauli Ap. 

pv. Rm rt, 5. 

qa cf; Jr 1, 18; Ap. 3, 12. 

rcf. 1 Mc 6, §8: 11, 50, 66. — 
cl. Pts, 1s: ; 

scf. Ac 24, 17; 2 Cor 8, x sc. 

Bett: AGES: F355 

u Ac 11, 3. — cf, Ac 10, 28; 
1 Cor 5, 11, — v. Le 15, 2. 

vv. Ac x1, 2. xHeb 12, 13. 

y cf. Mt 18, 17; 1 Tm 5 

gvr.17;1M 
25.3 13 [ro de lustific, 

16) * cf. Conc. Trid. s. IV can. 


eRm 6, 11; 4, ‘ey 2 Cor 5, 

Th 5, 10. — cf. Ac 17, 
18. — v. Le 20, 38. 

fcp. 5, 24; 6, 14; Rm 6, 6. 

19-20] Int. in fss. s. M Franc. 
a 5 vuln. (Ps. gr) et s. Pauli 
a Cr. (Ps 40). — V. All. in 
fs. s. Ignatti M. 

20] * Catech. R. IV 11, 9. — 

Clarae 


_ can. 16 et 21. 
jcf. cp. 3, 21; Heb 7, 11. 


Ucf. cp. 5, 4. 

Bo ack LEpiph. 
ya 6 LL. in fr. 2 hebd. 2 p. 
a cf. Sap 4s 12. 


ePh 1, 6. — cf. c : 

fx Cor 15, 2. Meg 
35; 2 Jo 8. 

gecf. x Cor 12, 10, 28, 30. 

hk Gn 15, 6. — cf. r Mc 5, 52: 

, Rm 4, 3, 9, 22, 23; Jc 2, 23. 

Vr. 9; 6 


j m 3, 26. 

jLe 19, 9; Rm 4, 17; 12, 16. 
— cf. Jo 8, 39; 2 Cor rr, 22. 

kv. Rm 3, 30. 7 Gn 12, 3. 


m cf. cp. 5, 4. — v. Rm 4, 15. 

nm Dt 27, 26. — cf. Jr 11, 3; 
Ez 18, 4. 

10-14] 1 L. in fs. invent. s. Cru- 

ocf. Mt 5, 19; Jc 2, 10. [eis. 

pep. 2,’ 6. 

gq Hab 2, 4. — cf. Rm 1, 17; 
Heb ro, 38. 

rLv 18, 5. — v. Rm 10, 5. 

73)-* Catech. R.>i 5, 25; 

scp. 4, 5. — cf. Ap 22, 3. — 
Vv: 2: Pt 2, 2: 

tcf. Rm 8, 3; 2 Cor 5, 21. — 
cf. Bar 3, 8; Zc 8, 13. 

u Dt 21, 23. — cf. Ac 5, 30. 


20. 
cr: 36.—cf. Eph 





nostram, quam habemus in Christo Iesu, ut ‘nos in servitutem redige- 
rent, 5quibus neque ad horam cessimus subiectione, ut jveritas evangelii 
permaneat apud vos. &Ab iis autem °qui videbantur esse aliquid (qua- 
les aliquando fuerint, nihil mea interest: Deus personam hominis non 
accipit); mihi enim °qui videbantur esse aliquid “nihil contulerunt. 
7Sed e contra, cum vidissent “quod creditum est mihi °evangelium prae- 
putii, sicut et Petrocircumcisionis (8qui enim operatus est Petro in apo- 
stolatum circumcisionis, operatus est et mihi inter gentes), %et cum co- 
gnovissent ?gratiam quae data est mihi, lacobus et Cephas et Ioannes, 
equi videbantur Ycolumnae esse, "dextras dederunt mihi et Barnabae so- 
cietatis, ut nos in gentes, ipsi autem in circumcisionem; 1%tantum ut 
pauperum memores essemus : ®quod etiam sollicitus fui hoc ipsum facere. 

11¢Cum autem venisset Cephas Antiochiam, in faciem ei restiti, 
quia reprehensibilis erat. 12 Prius enim quam venirent quidam a Ia- 
cobo, “cum gentibus edebat; cum autem venissent, subtrahebat et 
segregabat se timens eos “qui ex circumcisione erant. 1% Et simula- 
tioni eius consenserunt ceteri Iudaei, ita ut et Barnabas duceretur 
ab eis in illam simulationem. 14 Sed, cum vidissem quod non recte 
vambularent ad /veritatem evangelii, Ydixi Cephae coram omnibus: 
Si tu, cum Iudaeus sis, “gentiliter vivis et non iudaice, quomodo 
gentes cogis iudaizare? 15 Nos natura Iudaei, et non ex gentibus 
2peccatores. 16 Scientes autem quod “non iustificatur homo ex ope- 
ribus legis, "nisi per fidem Iesu Christi, et nos in Christo Iesu cre- 
dimus, ut iustificemur ex fide Christi et non ex operibus legis, °pro- 
pter quod ex operibus legis ’ non iustificabitur omnis caro’. 17 Quod 
si quaerentes iustificari in Christo, inventi sumus et ipsi *peccatores, 
nunquid Christus peccati minister est? Absit. 18Si enim quae de- 
struxi iterum haec aedifico, praevaricatorem me constituo. 19 Ego 
enim per legem 4legi mortuus sum, ut “Deo vivam; ‘Christo confi- 
xus sum cruci. 29 Vivo autem iam non ego, 9vivit vero in me Chri- 
stus. Quod autem nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei, “qui 
dilexit me et “tradidit semetipsum pro me. 21Non abicio gratiam 
Dei. JSi enim per legem iustitia, ergo ‘gratis Christus mortuus est. 

O insensati Galatae, quis vos @fascinavit non oboedire veritati, ante 

quorum oculos Iesus Christus praescriptus est in vobis crucifixus? 
2Hoc solum a vobis volo discere: ¥ex operibus legis °Spiritum accepi- 
stis an ex Zauditu fidei? Sic stulti estis, ut, cum “spiritu “coeperitis, 
nunc carne consummemini? 4/Tanta passi estis sine causa? si tamen 
sine causa! 5Qui ergo tribuit vobis Spiritum et %operatur virtutes in 
vobis, °ex operibus legis an ex auditu fidei? 6Sicut scriptum est : ’*Abra- 
ham credidit Deo, et reputatum est illi ad iustitiam ’. 7Cognoscite ergo 
quia ‘qui ex fide sunt Jii sunt filii Abrahae. 8Providens autem Scriptura, 
Kquia ex fide iustificat gentes Deus, praenuntiavit Abrahac quia ’/benedi- 
centur in te omnes gentes’. 9Igitur qui ex fide sunt benedicentur cum 
fideli Abraham. !9Quicumque enim ex operibus legis sunt ™sub maledi- 
cto sunt; scriptum est enim: ’"™Maledictus omnis qui non permanserit 
in °omnibus quae scripta sunt in libro legis, ut faciat ea’. 11Quoniam 
autem Pin lege nemo iustificatur apud Deum manifestum est, quia 
’Giustus ex fide vivit’. 12 Lex autem non est ex fide; sed qui fecerit ea 
vivet in illis’. 13Christus nos *redemit de maledicto legis *factus pro 
nobis maledictum, quia scriptum est: ’“Maledictus omnis qui pendet 
in ligno’; 14 ut Yin gentibus benedictio Abrahae fieret in Christo Iesu, 
Cut “pollicifationem Spiritus accipiamus per fidem. 

15 Fratres, Ysecundum hominem dico: tamen “hominis confirma- 
tum testamentum nemo spernit aut superordinat. 16 ¢Abrahae dictae 
sunt promissiones et semini eius. Non dicit: Et seminibus, quasi in 
multis; sed quasi in uno: ’ 9Et semini tuo’, qui est Christus. 17 Hoc 
autem dico testamentum confirmatum a Deo; quae post °quadringen- 
tos et triginta annos facta est, lex non irritum facit 4ad evacuandam 
promissionem. 18 Nam, si ex lege hereditas, iam non ex promissione. 
¢Abrahae autem per repromissionem donavit Deus. 19 Quid igitur 


2m 4, 9, ec. cf. vr. -78. n I h f 
x Ac 2, 33. — cf. Is 32, 15; 44, 3; Jl 2, 28; Jo 7, 39; Ephr, 13. yv. Rm 3, 5. zcf. Heb9,17. aRm4, 
13, 16. — v. Lex, 55; .: 13, 32. 16-22) L, i B 13 p. Pni. 6 Gn 133, TS; 27, 6)“ vo Re Ex 12, 


im 
40, 41. — cf. Gn 15, 13; Jdt 5, 9; Ac 7, 6. d Rm 4, 14. 


3, 3; c 
ecf. Heb 6, 13, 14. 19] * Catech. R. III 1, 3. 








— 1090 — 


ee 





2. De legis mosaicae efficacia (3, 1-6, 18). Ex cuiuscumque experientia et ex 








s. Scriptura constat benedictiones Abrahae non a lege pendere (3, 1-14) A GREENS 
quae in, oeconomia salutis viam fidei tantum aperuit (15-4, 7). Itaque pro 3, 20 — 5, 3 
lex? /Propter transgressiones posita est, donec veniret “semen cui | fcf. Rm 4, 1 


promiserat, Yordinata per angelos “in manu mediatoris. 29 *Mediator 
autem unius non est; /Deus autem unus est. 21 Lex ergo adversus 
promissa Dei? Absit. ‘Si enim data esset lex quae posset vivificare, 
vere ex lege esset iustitia. 22Sed ™conclusit Scriptura omnia sub 
peccato, ut “promissio ex fide Iesu Christi daretur credentibus. 

23 Prius autem quam veniret fides, sub lege custodiebamur, con- 
clusi in eam fidem quae revelanda erat. 24 Itaque lex Ppaedagogus 
noster fuit in Christo, ut ex fide iustificemur. 25 At, ubi venit fides, 
iam non sumus sub paedagogo; 26 romnes enim filii Dei estis per 
fidem, quae est in Christo Iesu. 27 sQuicumque enim in Christo bapti- 
zati estis Christum induistis. 28 *Non est Iudaeus neque Graecus; 
non est servus neque liber, non est masculus neque femina; “omnes 
enim vos unum estis in Christo Iesu. 29 YSi autem vos Christi, ergo 
semen Abrahae estis, secundum promissionem “heredes. 

4 Dico autem: Quanto tempore heres parvulus est, nihil differt a 

‘servo, cum sit dominus omnium; 2sed sub tutoribus et actori- 
bus est usque ad praefinitum tempus a patre. 3Ita et nos, cum es- 
semus parvuli, sub “elementis mundi Yeramus servientes; 4 at, ubi 
venit “plenitudo temporis, pain Deus Filium suum factum ex mu- 
liere, %factum @sub lege, 5 ut feos qui sub lege erant redimeret, ut 
Yadoptionem filiorum reciperemus. 6 Quoniam autem estis filii, mi- 
sit Deus hSpiritum Filii sui in corda vestra clamantem : ‘Abba. Pa- 
ter. 7Itaque iam non est servus, sed filius. Quod si filius, et Jheres 
per Deum. 

8 Sed tunc quidem Jignorantes Deum iis, “qui natura non sunt dii, 
Nserviebatis. 9% Nunc autem.cum cognoveritis Deum, immo °cogniti 
sitis a Deo, ?quomodo convertimini iterum 2ad infirma et egena ele- 
menta, quibus denuo servire vultis? 19 Dies observatis et menses et 
Satie et annos. 11 Timeo vos, “ne forte sine causa laboraverim in 
vobis. 

12 Estote sicut ego, quia et ego sicut vos. Fratres, obsecro vos: 
8nihil me laesistis. 13 Scitis autem quia ‘per infirmitatem carnis evan- 
- gelizavi vobis “iampridem, et tentationem vestram in carne mea 14Y%pon 
sprevistis neque respuistis; sed “sicut angelum Dei excepistis me, sicut 
Christum Iesum. 15 Ubi est ergo beatitudo vestra? Testimonium enim 
perhibeo vobis quia, si fieri posset, oculos vestros eruissetis et dedissetis 
mihi. 1SErgo inimicus vobis factus sum Yverum dicens vobis? 17Aemu- 
lantur vos non bene; sed excludere vos volunt, ut illos aemulemini. 
18 Bonum autem aemulamini in bono semper, et *non tantum cum 
praesens sum apud vos, 19 filioli mei, “quos iterum parturio °donec 
formetur Christus in vobis. 29 Vellem autem esse apud vos modo et 
mutare vocem meam, quoniam confundor in vobis. 

21 Dicite mihi qui sub lege vultis esse: legem non _legistis? 
22 Scriptum est enim quoniam Abraham duos filios habuit, “unum 
de ancilla et “unum de libera; 23 sed @qui de ancilla secundum car- 
nem natus est, /qui autem de libera per repromissionem: 24 quae 
sunt per allegoriam dicta. Haec enim sunt duo %testamenta: unum 
quidem in hmonte Sina in servitutem generans, quae est Agar; 
25 Sina enim mons est in Arabia, qui coniunctus est ei, quae nunc 
est Ierusalem et servit cum filiis suis; 26 tilla autem, quae sursum 
est, Ierusalem libera est: quae est mater nostra, 27 Scriptum est 
enim: ’ JLaetare, sterilis, quae non paris; erumpe et clama, quae non 
parturis; quia multi filii desertae magis quam eius quae habet vi- 
rum’. 28 Nos autem, /fratres, secundum Isaac ™promissionis filii su- 
mus. 29 Sed, quomodo tunc is “qui secundum carnem natus fuerat 
Mpersequebatur eum /qui secundum spiritum, °ita et nunc. 30 Sed 
quid dicit Scriptura? ’ ?Eice ancillam et filium eius’; non enim heres 
erit filius ancillae cum filio @liberae. 31 Itaque, fratres, non sumus 
ancillae filii, sed liberae, “qua libertate Christus nos liberavit. 

State et nolite iterum Yiugo servitutis contineri. 2 Ecce ego Pau- 

lus dico vobis quoniam, °si circumcidamini, Christus vobis nihil 
proderit. 3 Testificor autem rursus omni homini circumcidenti se quo- 





Ac 7, 38, a: Heb 2, 2. 
EX’ 20; 205221; 522; Dt 5575; 


#1 Tm 2, 5; He 6¢9, 15; 
I2, 24, — cf eb 6; 19% 
iv. Rm 3, 30. Jv. cp. 2, 21 
m Rm II, 32. — v. Rm 3, 9. 
nRm 4, 16, — v. Ac 10, 43. 
vt Mt 5 17; Rm 10, 4; Col 

17; Heb 9, 9, 10. 
p : Cor 4, S 
qg vr. 11; cp. 2, 16. [IV 9,177. 


res 28] * Catech. | i Hp 2, 16,40; 


4, 5, s f. Jo 1582 
m 
27)* Fy  Vabenh. — at. 
can, § et * ee Trid 


can. 35% 8. XI cp. be 
Cm. in a5 in Albis. 
sRm 6, 3. — cf. Rm 73, 14. 
tx Cor 12, 13. — cf. cp. 5, 6; 


6, 15. 
u cf. Jo 10, 16; 17, 11; Rmi1z2, 
: Eph 2, 14-16; 4, 4. 
vv. Rm 9g, 7; I Cor 7, 23. 
xcp. 4, 1, 7; Rm 8, 17; Eph 
3, 6. — cf. cp. 4,2 


I- Al L. et Cpp. in D. fel. oct, 
Nativ, xf in vg. Epiph 
a Col 2, 8, 20. 
Vr. O:)-— ‘d...Cp. 25 45 °2-Cor 
c Mr 1,15; Eph1i, 10. [11, 20. 
Mt 15026; x8." 1,:3'5¢ 
ecf, Le. 2, 2%; 22; 27, 


v. E mee 
51 R: in D. 4 Adv 
cp. 3, 13 
cp. 3, 26. — v. Rm 8, 15 
OT Catech-'R. -F'0;..6. 
h Ac 16, 7; Rm §, 9 
# Mr 14, 36 j anal 3, 29 


y FS Pee te x -or 8, 4 
n cf, Eph - fb 4 1 Thi 
9-11] * Catech. ’R. ts. 2 ii 
oi Cor 8, 3. 


5: 
p cf. cp. 3, 3; Rm 8, 3; Heb 7, 
qRm 14, 5; en * 16, [18. 
FCP. 25.23; 55 2 h 3, 5. 
s cf. 2 Cor 2, 5. Vey Poe Ks 
u cf. cp. 1, 6. vcf. Mt IO, 40. 
x 1 Rg 29, 9; Zc 12, 8. — cf. 2 

Cor.i.5%.20) 

15] * Catech. Ri~ LE 65: 89% 
MM. CDe"2 i: Ss zcf. vr. 14. 


a cf, 1 Cor 4, 15; Phl 10; Je 1, 
5 Rm 8, 10; 2 Cor 13, S. (x8. 
cGn 109, 5, Is. ad Gn 
21-31] L. et Cop. in D. 4 t Ode. 


v. Rm 9, hk Dt 33, 2. 
t cf. Heb 12, 22; Ap 3, 12; 21, 
jIs 54, 1. 2, 10. 
Lcf, Gn 17, 16. 


nGn 21 9 Ae ep: 5, II 
p Gn 21, 10. — cf. Jo 8, 35. 

AS *\ cf. Catech. R. Ill 2,°2. 

dict. .t Et3, 6. 

rcp. 2, 4; §, 13; Jo 8, 32; Rm 
6, 18. — v. Jc 1. 25. 

é cr. ii. Cor16, %2. 

O fic Fs. ‘59. cf. 

ru). ar 7-3 abd: 3 ‘. 


pip 
cicis Ac 25,25 ¥° Cor’ 7; 7%, 





— I09r — 








sua erga Galatas caritate (8-20) eos exorat, ut ex typica filiorum Abrahae 
historia discant et Christi gratiam cognoscere (5, 1-12) et a servitute 


| carnis abhorrere (13-25). Post quaedam alia sequitur conclusio (26-6, 18). 








AD GALATAS 
5, 4 — 6, 18 
d Rm 2, 25. £6: 953%; 3a; 
2%. CD. 2,233. 3, 30; Bm 7, 
pS / 


* Conc. Trid. s. VI cp. 7. 
hess 6, 183755 Cor Rf ay: Col 
II, — V. 
he. Eph 6, ite. a th’ 1, 3; Jc 
4, -18,'20;'22. 
iI ve# 9, 24. — cf. cp. 1, 6; 


ip » 6, [Mt 13, 21. 
Mt 16, 6; x Cor 5, 6-8. — cf. 
1 Cor 15, 33% eb 52, %S> 
m cf, 2 Cor, 2,3. cf. Ph 3, 15. 
OOD: Liv. ~— ef. vr, Big & Fi 
pcp. 4, 29; 6, 12. _ [2, 
qi Cor 1, 23. — v. 1 Pt 2, 8. 

rcf, cp. 4, 31; Rm 6, 18. 


51 Pt 2, 16; Ju 4. — cf. 1 Cor 
8, 9; 2 Pt 2, 19. 

t cf. t Cor 9, 19. 

“cp. 6, 2; Rm 13, 8. — cf. Mt 
[22, 39; Jo 13, 34. 

1S ¥ f 19, 19; 


raed Ne hg D.'t4 a Pnt. 
y Ep 

Rm % 33, 18, 19, 23; 8, 5-7. 
aRm m 8, 14 bv. Rm 7, 4. 
19-20] Catech. R. 1V 12, 14. 
c Eph 5, 3- A 3, 53 Je 


14-16. — C 15, Abo: 


d2 Cor 12, 21; Eph 4, 19. 

er for 11,270. ECs. ca 

f 1 Cor 6, 9; Eph 5 etc. — 

21, 22] * cf. "Cabech. R Wil -7,7. 

gRm 7, 4; og 5, 9. oy a 
5, Se 3, 12-1 

hr Tm ‘+1, ti I 

scf. vr. 16. 4, Rm 6, 

jcf, Rm 7, 5. 

25-6, 10) L. in 

ag-18) LL. et to Gee x 4s 
stigm. s. Franc. etc. 

1Ph 2, 3. — cf. Ecli 16, 23. 


1) * cf..Catech, R. Ill 1, 2 
ack Rm 15, 3: ¥ Corto, xs. 
— v. x Cor 2, 15 


dRm bh Rane pres Th 5 
eRm x3, 8 — cf. Yo. 343 
1 Jo4,2t. L[v. 1 Cor 3, 18. 


f cf. cp. 2, 6; 2 Cor 12, rr. — 
1 Cor 3, 7. — cf. Le’ 17, 10. 
1 Cor 11, 28; 2 Cor 134, %. 
cf. Rm 14, 12; 1 Cor 3, 8 

jet Rm 15, 27; 1 Cor 9, 12. 
1 Cor 6, Aa T§,2 330 Jo:2, 26, 


m Jb 13, 

n2 Bae. of — cf. Jb 4, 8; Os 
8,7; Jc 3, x8. 

o2 Th 3, 13 ark 1 Cor 15, 
A 32,23. C585 Heb 1o, 36, 
q Pro 3,27.—c Jo 9, 4; 12, 35: 

ripe asiees 1 Tm 6, 18. — cf. 


h 5, 15. 
$Tt 3, 15. — cf. Heb 3, 6. 
£v. t Cor 16,. 21, 
ucp. 2, 3. — cf. Ac 15, 1 
v cp. ety 





14] Gr. in fs. s. 


niam debitor est universae a faciendae. 4 ¢Evacuati estis a Chri- 
sto, qui in lege iustificamini: /a gratia excidistis. 5 Nos enim spiritu 
ex fide spem jlustitiae exspectamus, 6 Nam in Christo Iesu Mneque cir- 
cumcisio aliquid valet neque praeputium, sed hfides quae per caritatem 
operatur. 7Currebatis bene; quis vos impedivit veritati non oboedire? 
8 Persuasio haec non est ex eo Jqui vocat vos. 9 Modicum fermentum 
totam massam corrumpit. 10 ™Ego confido in vobis in Domino, "quod 
nihil aliud sapietis; °qui autem conturbat vos portabit iudicium qui- 
cumque est ille. 11 Ego autem, fratres, si circumcisionem adhuc prae- 
dico, ?quid adhuc persecutionem patior? Ergo evacuatum est {scan- 
dalum crucis. 12 Utinam et abscindantur °qui vos conturbant! 

13 Vos enim ‘in libertatem vocati estis, fratres, *tantum ne liber- 
tatem in occasionem detis carnis, sed per caritatem spiritus ‘servite 
invicem. 14‘Omnis enim “lex in uno sermone impletur: ’ *Diliges 
proximum tuum sicut te ipsum’. 15 Quod si invicem “mordetis et 
comeditis, videte ne ab invicem consumamini. 

16Dico autem: Spiritu “ambulate et Ydesideria carnis non perficietis. 
17 2Caro enim concupiscit adversus spiritum, spiritus autem adversus 
carnem: haec enim sibi i invicem adversantur, ut non quaecumque vul- 
tis illa faciatis. 18Quod si “spiritu ducimini, “non estis sub lege. 19°Ma- 
nifesta sunt autem opera carnis, quae sunt fornicatio, immunditia, 


Zjmpudicitia, luxuria, 2° idolorum servitus, veneficia, inimicitiae, con- 


tentiones, aemulationes, irae, rixae, dissensiones, ‘sectae, 21 invidiae, 
homicidia, ebrietates, comissationes et his similia, Quae praedico vobis, 
sicut raedixi, quoniam /qui talia agunt, regnum Dei non consequen- 
tur. 229Fructus autem spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia, 
benignitas, bonitas, longanimitas, 23 mansuetudo, fides, modestia, con- 
tinentia, castitas. “Adversus huiusmodi non est lex. 24Qui autem sunt 
Christi ‘carnem suam crucifixerunt jcum vitiis et concupiscentiis. 

25 Si spiritu vivimus, “spiritu et ambulemus. 26 /Non efficiamur 

inanis gloriae cupidi invicem provocantes, invicem invidentes, 

Fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, 

qui “spirituales estis, -huiusmodi instruite in “spiritu lenitatis, con- 
siderans te ipsum, ne et tu tenteris. 2 Alter alterius onera portate, 
et “sic adimplebitis legem Christi. 3 Nam, /si quis existimat se aliquid 
esse, %cum nihil sit, ipse se seducit. 4Opus autem suum “probet 
unusquisque, et sic in semetipso tantum gloriam habebit et non in 
altero. 5 ‘Unusquisque enim onus suum portabit. 

§ j;Communicet autem is gus catechizatur verbo ei qui se cate- 
chizat in omnibus bonis. 'Nolite errare: ™Deus non irridetur. 
8"Quae enim seminaverit homo, haec et metet. Quoniam qui semi- 
nat in carne sua de carne et metet corruptionem; qui autem semi- 
nat in spiritu, de spiritu metet vitam aeternam. 9 oBonum autem fa- 
cientes non deficiamus; tempore enim suo metemus ?non deficientes. 
10 Ergo, 7dum tempus habemus, ‘operemur bonum ad omnes, ma- 
xime autem “ad domesticos fidei. 

11 Videte qualibus litteris scripsi vobis ‘mea manu. 12 Quicumque 
enim volunt placere in carne, “hi cogunt vos circumcidi, tantum 
Yut crucis Christi persecutionem non patiantur. 13 Neque enim qui 
circumciduntur legem custodiunt; sed volunt vos circumcidi, ut in 
carne vestra glorientur. 14 Mihi autem absit gloriari, “nisi in cruce 
Domini nostri Iesu Christi, per quem Ymihi mundus crucifixus est 
et ego mundo. 152In Christo enim Iesu neque circumcisio aliquid 
valet neque praeputium, sed “nova creatura. 16 Et quicumque hanc 
regulam secuti fuerint, "pax super illos et misericordia et super 
‘Israél Dei. 17 De cetero nemo mihi molestus sit; %ego enim stig- 
mata Domini Iesu in corpore meo porto. 

, 18 ¢Gratia Domini nostri Iesu Christi cum spiritu vestro, fratres. 
men, 


Pauli a Cruc. et s. Clarae a Montef. — Int. in Cen, Dit et fss. s. Gruele etc. (Ps 


66), in fss. impress. stigm. s. Franc, (Ps 141), s. Helenae as PhS 22, 4) « s. Ignatit M. (Ps 131). — Antt. et 4 
in fss. s. Cructs. — v. ty at. x1 Cor 2, 2. — cf. 3, 3» 48 y v. Rm 6, 6. 14,07 17] 
in impress, SEM s. Franc. 1 AS tO 15] ts 2 Cateck dil "2 av. 2 Cor 5, 17. Ps 124, 


5; 127, 6 
— cf..2 Tm 4, a 


cf. Rm 2, 29; Y Be 9 "9, 6-8; 


hy 37 Bk d cf. Ez 9, 4; ‘Ap 13, 16. eRm 16, 20; Phi 2s. 








— 1092 — 





a 








EPISTULA 


Beer co nwet APOSTOLI! 


gO Aca ng mtd 


¥ lAULUS apostolus Iesu Christi per voluntatem Dei 

| °omnibus sanctis, qui sunt Ephesi, et fidelibus in 
Christo Iesu. 2°Gratia vobis et pax a Deo Patre 
nostro et Domino Iesu Christo. 

3 4Benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu 
Christi, qui benedixit nos in omni benedictione 
spirituali “in caelestibus in Christo; 4/sicut elegit 
“!) nos in ipso Yante mundi constitutionem, hut esse- 
mus sancti et immaculati in conspectu eius in caritate, 5 ‘qui praede- 
stinavit nos in adoptionem filiorum per Iesum Christum in ipsum, 
jsecundum propositum voluntatis suae, §6/in laudem gloriae gratiae 
suae, in qua gratificavit nos in dilecto Filio suo, 7™in quo habemus 
redemptionem per sanguinem eius, remissionem peccatorum “secun- 
dum divitias gratiae eius, 8 quae superabundavit in nobis in omni 
sapientia et prudentia; 9% ut notum faceret nobis sacramentum vo- 
luntatis suae secundum beneplacitum eius, quod ‘proposuit in eo 
10in dispensatione ?plenitudinis temporum, @instaurare omnia in 
Christo, quae in caelis et quae in terra sunt: in ipso, in quo 
etiam et nos sorte vocati sumus, tpraedestinati “secundum proposi- 
tum eius, qui operatur omnia Jsecundum consilium voluntatis suae, 
12 ut simus Jin laudem gloriae eius nos, qui ante speravimus in 
Christo, 13 in quo et vos, cum audissetis "verbum veritatis, evange- 
lium salutis vestrae, *in quo et credentes signati estis Spiritu pro- 
missionis sancto, 14 qui est ‘pignus hereditatis nostrae, “in redem- 
ptionem “adquisitionis, ‘in laudem gloriae ipsius. 

15 Propterea et ego Yaudiens fidem vestram, quae est in Domino 
lesu, et dilectionem in omnes sanctos 16*non cesso gratias agens 
pro vobis, memoriam vestri faciens in orationibus meis; 17 ut ¥Deus, 
Domini nostri Iesu Christi, Pater gloriae *det vobis spiritum sapien- 
tiae et revelationis in agnitione eius; %}luminatos oculos cordis 
vestri, ut sciatis quae sit °spes vocationis eius et quae divitiae glo- 
riae hereditatis eius in sanctis, 19et quae sit supereminens magni- 
tudo virtutis eius in ae qui credimus, secundum operationem po- 
tentiae virtutis eius, 20 quam operatus est in Christo dsuscitans illum 
a mortuis et wl it ad dexteram suam in caelestibus, 21 /supra 
omnem Yprincipatum et potestatem et virtutem et dominationem et 
homne nomen, quod nominatur non solum in hoc saeculo sed etiam 
in futuro. 22 Et ’‘omnia subiecit sub pedibus eius’ et ipsum dedit 
jcaput supra omnem ecclesiam, 23 /quae est corpus ipsius et ™ple- 
nitudo eius, “qui omnia in omnibus adimpletur. 

Et vos, cum essetis mortui delictis et peccatis vestris, 2 %in qui- 
bus aliquando ambulastis secundum saeculum mundi huius, se- 
cundum ¢principem potestatis aéris huius, spiritus qui nunc operatur 
in @filios diffidentiae; 3i in quibus et nos omnes aliquando conversati 
sumus in ¢desideriis carnis nostrae facientes voluntatem carnis et 
cogitationum, et feramus natura filii irae sicut et ceteri; 4 Deus au- 


5 Col 3, 7. — cf. Rm 11, 30; Wr Pi 10, II. Clep.26;12 > Jo- 125 31% 
556: 31% Catech. R. ia Picis- Rm) §)132¢.2°Pt 2, 14. 






AD EPHESIOS 








dcp. Sector NPE a, 


1,1— 2,4 
@v. 1 'Cor 1, 2. 
Ochs Cor z ,72. 
1-14] LL. in fr. 4 hebd. 3 . 
cRmtr Epiph. 


2, 10; 2 
3-9] L. in fs. 5S. ” Rdmpt 

ex 3-19] 1 L. in fs. ss. Cord. J. 
gJo.37,.24; 2 Tm 4,93 258 


Ty. 30% 
hcf..cp. 5, 27; 1 Th,4, 7; Tt 
7 tes 2p 
oy 11; Rm 8, Kee 30. [32. 
Le of Pro 16, 4; Le 12, 
ti Ty. et R. in fss. pretiosiss. 
Sang., 5 Vuln. et Cord. J. 


lvr. 12, 14. — cf. Ph 1, 11. 
a1." Cateck.ik. It, 2%. 
m vty ta: Coltr, 145 “Rt-2,-14-. 


” VY. 18; cp. 2 16; Col y 27. 


Rm 
ol * Catech. R. ti Fre 
o Rm 3, 25. — cf. vr. 11; Rm 
pv. Mt 1, 15. Safe 
q Col 1, 20. — cf. cp. 3, 6 
r2 Cor 6, 7; Col 1, 5; 2 Tm2, 


15. — "cf. Ap? 13. a 14,7 f 
30; AD 7 (te ci. jo 
a ky * Catech. R.d 9,8. (3, 33- 


aes COL, 22% 

“VY. 1 Pt 2,9 8. 
v Col 1, 4; Phi s. —v. Rm!1, 
x Col 1, ATR 3; Phi 4. 
1713 18] R (v. ur. 6, 7) in fs. S. 


x ie 27,46; 1 Cor 3, 23. 
eek Col 1, 9. [v. Rm 15, 6. 


acf. Heb 6, 4; 10, 32. — cf. 
bcp. 4, 4- [Ac 26, 18. 
ccp. 3, 7; Ph 3, 21; Col_1, 29; 
dv. Ac 2, 24. [2, 12. 


20-22] * Catech. Roa ig ae a 
cf. I 19, Lia, 


ecp. 2 Mr 16, 19; Rm 8, 
343 tal 2 — cf. vr. 3. 
fjo m 9, 5; Col 2, 10. 

r fee TS; 24; ‘ 
ep: 3, 15; Ps 2,9.— cf. Od 
#Ps 8, —v. Cor 15, 26. 


icp. 5, oF. Col 1, 18. — cf. Col 


19. 
lef. cp. 'S;. 307 x, Cor 12, af 
Mm CD. 3, 19; Jor, I 
ncp. 4, 10. — cf. Jr 23, 1 Ci 


avr. 5 a 5, 6, 8, r0; Col x, 
e Gal 





— 1093 — 








AD EPHESIOS 
2,5— 4, 2 


1. Dei beneficia Epheslis collata (1, 1-3, 21) enarrans, gratiam e capite Eccle- 
siae manantem et qua omnes salvantur extollit (2, 1-10), ac, divina 
vocatione illustrata (11-22), Deum precatur, ut semper eadem Ephesii 











gvr. 7; Tt 3, 5. — cf. Rm 2, 4. 


[10; Heb 4, 6. 
oy Se Pee ve, JO ahs 

8, 9] * Conc. Araus. II (an. 529) 
can. 5 et 25. —* Conc. Tr. 
s. VI cp. 8. 

wR TT 6521 Mm 1°03" Ths; 

ojd 7, 2. —cf. 1 Cor r5°20; 

? . — cf. 3 17, 

q cf. cp. 4, 24. 28, 29. 

r Col 1, 10; Tt 2,14. (x4. 

6; 28. — cf. Col 2,11. 

tx Cor 12, 2. — cf. cp. 5, 8; 
Col 3, 7. 

ux Th 4, 12. — v. cp. 1,18. 

v vr. 3735.18 "87,° 10;. Ac 2; 39. 
——.cf. Rm 3, 25; Col 2,22, 
13,14] R. in a pretiosiss. Sang. 

et ss. 5 Vuln. DNJC, 
14] v. ur. 4, 7, 20. 
ic 5, 5. — cf. Col 


x Ps 1, ” A c 
y v. Gal 3, 28. 3, 15. 
z Col 1, 21. 22. — cf. Rm 7, 4. 
a Col 2, 14, 20. bv. Rm 6, 4. 
GAS 82, 9 le 24" Rie tT: 

— v. Jo 14, 27 


Tcp.' 4574; 8, 15. .cp. 
19-2 4 z. in fs. Ss. Thom. Ap. 
19-20] * cf. Catech. R. I 7, 5. 
— Ant. ad recipiend. Pruael. 
vel Legatum. (P. R.). — Cp. 
in cm. Ap. 
gcf. vr.12; Heb rr, 13; 13,14. 
hk Ph 3, 20. — cf. Heb 12, 22, 
i.v. Gal 6, 10. 23. 
20] Ant. mai. in die 22 Dor. 
j Mt 16, 18; Ap 21, 14. — cf. 
Jr 12, 16. — v. 1 Cor 3, 9. 
U1 Cor 3, 11. — cf. Ps 117, 22; 
n PLA: 6; [13. 
mcp. 4, 15,16. — cf. Mt 15, 
nv.1 Cor 3,16,17. [Cor 6,16. 
or Pt 2, 5. — cf. cp. 3, 17; 2 


@.0p'47' 24° PR. 2527. a te 


5120. 
bcp. 1, 10; Col 1, 24, 25. — v. 
t. Cor.9, 17... [25; 2.Corm2,.r. 
ecfisAc 22; 117, .'212-.Rm 326, 
@clo.ep.1; 0, 10: 
e.ci; <1. Cor. ft,..6. 
f Col 4, 3. [7; Gal 3, 29. 
EAC 15, 9. — V. cp. 2, 16; 5; 
AC)9,. 15; Col. tT," 23, 98. 
*V0..20) CD..14-19. 
i r-Cor’ 15, 9. 
8] I, in fs. ss. Cord. J. 


pcp. I, 21. — cf. cp. 6, 12. 
OV; 300., 25 53% 

rv. cp: Tt, 13. E11, 22%’ Ph 342. 
s Heb 4, 16; 10, 19. — cf. Mr 
$cp. 2, 18:2 Cor. 3, 4. 
13-21] L. in D. 16 p. Pnt. 





tem qui dives est in misericordia propter nimiam caritatem suam, 
qua dilexit nos 5et, “cum essemus mortui peccatis, "convivificavit 
nos in Christo, cuius gratia estis salvati, 6 et conresuscitavit et Jcon- 
sedere fecit in caelestibus in Christo Iesu; 7 ut ostenderet in saeculis 
supervenientibus Yabundantes divitias gratiae suae in ‘bonitate super 
nos in Christo Iesu. 8*Gratia enim estis salvati per fidem, et hoc 
™non ex vobis: Dei enim donum est; 9%*”non ex operibus, ut °ne 
quis glorietur. 19 ?Ipsius enim sumus factura, Ycreati in Christo lesu 
in operibus bonis, "quae praeparavit Deus, ut in illis ambulemus. 
11Propter quod memores estote, quod aliquando vos gentes in carne, 
qui dicimini praeputium ab ea quae dicitur ‘circumcisio in carne manu 
facta; 12 quia ‘eratis illo in tempore sine Christo, alienati a conver- 
satione Israél et hospites testamentorum, promissionis spem non ha- 
bentes et sine Deo in hoc mundo. 13 Nunc autem in Christo Iesu vos, 
vqui aliquando eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi. 147lpse 
enim est pax nostra, “qui fecit utraque unum, et medium parietem 
maceriae solvens, “inimicitias in carne sua, 15 legem mandatorum 4%de- 
cretis evacuans, ut duos condat in semetipso in unum !novum homi- 
nem faciens pacem, 16 et 9reconciliet ambos in uno corpore Deo per 
crucem interficiens inimicitias in semetipso. 17Et veniens “evangelizavit 
pacem vobis, qui “longe fuistis, et pacem iis qui prope; 18 quoniam 
per ipsum habemus accessum ambo /in uno Spiritu ad Patrem. 
19Ergo iam Ynon estis hospites et advenae, sed estis “cives sanctorum 
et ‘domestici Dei, 29 jsuperaedificati super fundamentum apostolorum 
et prophetarum, ‘ipso summo angulari lapide Christo Iesu; 21 “in quo 
omnis aedificatio constructa crescit in templum sanctum in Domino; 
22 in quo et vos “coaedificamini °in habitaculum Dei in Spiritu. 
3 Huius rei gratia ego Paulus @vinctus Christi lesu pro vobis gentibus, 
2 si tamen audistis °dispensationem gratiae Dei, quae data est mihi 
in vobis; 3 quoniam “secundum revelationem notum mihi factum est 
sacramentum, 4sicut supra scripsi in brevi; 4 &prout potestis legentes 
intelligere prudentiam meam /in mysterio Christi, 5 quod aliis genera- 
tionibus non est agnitum filiis hominum, sicuti nunc revelatum est san- 
ctis apostolis eius et prophetis in Spiritu, 6 9gentes esse coheredes et 
concorporales et comparticipes promissionis eius in Christo Iesu per 
evangelium, 7/cuius factus sum minister secundum donum gratiae Dei, 
quae data est mihi ‘secundum operationem virtutis eius. 8Mihi omnium 
sanctorum minimo data est gratia haec, “in gentibus evangelizare ”in- 
vestigabiles “divitias Christi 9 et illuminare omnes quae sit °dispensa- 
tio °sacramenti absconditi a saeculis in Deo, qui omnia creavit; 19 ut 
innotescat ?principatibus et potestatibus Yin caelestibus per ecclesiam 
multiformis sapientia Dei; 11 "secundum praefinitionem saeculorum 
quam fecit in Christo Iesu Domino nostro, 12%in quo habemus fiduciam 
et taccessum in confidentia per fidem eius. 13Propter quod peto ne de- 
ficiatis in tribulationibus meis pro vobis, “quae est gloria vestra. 
14Huius rei gratia flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Iesu 
Christi, 15ex quo Yomnis paternitas in caelis et in terra nominatur; 
16ut det vobis secundum "divitias gloriae suae “virtute corroborari per 
Spiritum eius in Yinteriorem hominem; 17 ?Christum habitare per fi- 
dem in cordibus vestris; in caritate radicati et fundati, 18 ut possitis 
comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo et longitudo et 
sublimitas et profundum; 19 scire etiam supereminentem scientiae ca- 
ritatem Christi, ut “impleamini in omnem plenitudinem Dei. 

20 dEi autem, qui potens est omnia facere superabundanter quam . 
petimus aut intelligimus ‘secundum virtutem quae operatur in nobis, 
21 €ipsi gloria in ecclesia et in Christo Iesu, in omnes generationes 
saeculi saeculorum. Amen. ari 

Obsecro itaque vos ego “vinctus in Domino, ut %digne ambuletis 
vocatione qua vocati estis 2°cum omni humilitate et mansuetu- 


ucf. 2 Corr. 6. 14-21] 3 L. in fs. ss. Cord. J. v cf.vcp: rp! 2r. 16-19] R. in fs. ss. Cord. J. x Cor 
16, 13. —_cf. cp. 6, 10; Ph 4, 13; Col rz, rx. v. Rm 7, 22. 17] * cf. Catech. R. III 6, 12. z Gal 2, 
20. — v. Jo 17, 23. a Col 1, 23; 2, 7. — cf. Jo 14. 23 ck. Jb.212,..8,.95 Rm 227 $8 c Col 2, 10. 
— cf. 1, 23; Jor, 16. 20] * Catech R. IV 243 dRm 16, 25; Ju 24. — cf. 2 Coro, 8 ev. Rm it, 36. 
av. cp. Col 1, 10; 2, 6; r Th 2, 12. — cf. Rm 8. 28; 1 Cor 7, 20: Ph +, 27. 1-6] L. in DL 17 p. 


rs 
Pnt. w* tcicck Ket 16:14 C3 A AL 25 RR 


3 pb. Epiph. (1-15). 


1-21] L. in Ms. ad toll.. sch.; LL. in oct. Asc. et in fr. § hebd. 


ccf. Ac 20. 19; Rm 12, rosaqq. 





— 1094 — 








digni inveniantur (3, 1-21). 
2. Fideles ut in Christo vivant hortatur (4, 1-6, 9), e¢ prae primis unitatem inter- 


AD EPHESIOS 








nam Ecclesiae, quae diversitate membrorum non relaxatur (4, 1-16), 4, 3 —5, 10 

dine, cum patientia supportantes invicem in caritate; 4solliciti ser- | ¢cp, 2, 16, 18. — ecp. 1, 18. 
vare unitatem spiritus in vinculo pacis: dunum corpus et junus i ifs = R. em. Mm, 8, 6. 
spiritus, sicut vocati estis in una “spe vocationis vestrae; 5f unus cf. = %: Gal’ a 27, 28. oF 
Dominus, Yuna fides, unum baptisma; 6unus Deus et ‘Pater omnium, pal 3, 30; 1 Cor 8, 4, 6; Gal 
qui est super omnes et per omnia et in omnibus nobis. 7 /Unicuique 3, 20; 1 Tm 1, 17; 2, § 


autem nostrum data est gratia ‘secundum mensuram donationis Chri- 
sti. §Propter quod dicit: 
?>mAscendens in altum captivam duxit captivitatem, 
dedit dona hominibus ’. 

§nQuod autem ascendit quid est, nisi quia et descendit primum °in in- 
feriores partes terrae? 19Qui descendit ipse est et Yqui ascendit super 
omnes caelos, ut impleret omnia. 11Et Yipse dedit quosdam quidem apo- 
stolos, quosdam autem prophets, alios vero “evangelistas, alios autem 
8pastores et doctores: 12¢ad consummationem sanctorum in opus mini- 
sterii, in “aedificationem corporis Christi, 13donec occurramus omnes in 
Yunitatem fidei et agnitionis Filii Dei in virum perfectum in mensuram 
aetatis “plenitudinis Christi; 14ut iam non simus Yparvuli fluctuantes 


et circumferamur omni vento doctrinae in nequitia hominum, ?in astu- - 


tia ad circumventionem erroris ; 15¢veritatem autem facientes in cari- 
tate °crescamus in illo per omnia, qui est “caput Christus; 16 4ex quo 
totum corpus compactum et connexum per omnem iuncturam submi- 
nistrationis secundum operationem in mensuram uniuscuiusque mem- 
bri augmentum corporis facit “in aedificationem sui in caritate. 

17 Hoc igitur dico et. testificor in Domino, ut “iam non ambuletis, 
fsicut et gentes ambulant in vanitate sensus sui 18 9tenebris obscura- 
tum habentes intellectum, alienati a vita Dei "per ignorantiam, quae est 
in illis propter caecitatem cordis ipsorum; 19 ‘qui desperantes semet- 
ipsos tradiderunt impudicitiae in operationem immunditiae omnis, in 
avaritiam. 2Vos autem non ita didicistis Christum, 21si tamen Jillum 
audistis et in ipso edocti estis, sicut est veritas in Iesu, 22 ‘deponere 
vos secundum pristinam conversationem ™veterem hominem, qui cor- 
rumpitur secundum desideria erroris. 23”Renovamini autem spiritu 
mentis vestrae 24 et induite °(novum hominem, qui secundum Deum 
— est in iustitia et sanctitate veritatis. 

25 Propter quod deponentes mendacium ’ Ploquimini veritatem 
unusquisque cum proximo suo’ ; quoniam sumus Yinvicem membra. 
26’rJrascimini et nolite peccare’, 8sol non occidat super iracundiam 
vestram. 27tNolite locum dare diabolo. 28 “Qui furabatur iam non 
furetur, “magis autem laboret “operando manibus suis quod bonum 
est, ut habeat unde tribuat necessitatem patienti. 29 ¥Omnis sermo 
malus ex ore vestro non procedat; sed, si quis bonus ad aedifica- 
tionem fidei, ut det gratiam audientibus. 30Et 2nolite contristare Spi- 
ritum sanctum Dei, %in quo signati estis in diem redemptionis. 
31 Omnis amaritudo et ira et indignatio et clamor et blasphemia tolla- 
tur a vobis cum omni @malitia. 32 Estote autem invicem benigni, mise- 
ricordes, “donantes invicem, sicut et Deus in Christo donavit vobis. 

4Estote ergo imitatores Dei, sicut filii carissimi 2 et 2ambulate in 

dilectione, °sicut et Christus dilexit nos et dtradidit semetipsum 
pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem suavitatis. 3 ¢For- 
nicatio autem et omnis immunditia aut avaritia fnec nominetur in 
vobis, sicut decet sanctos; 4aut turpitudo aut stultiloquium aut 
scurrilitas, Yquae ad rem non pertinet; sed magis heratiarum actio. 
5 Hoc enim scitote intelligentes quod tomnis fornicator aut immun- 
dus aut avarus, jquod est idolorum servitus, non habet hereditatem 
in regno Christi et Dei. 6 ‘Nemo vos seducat inanibus verbis; pro- 


v. Mr 12, 29. [ Simonis. et Jui 
6-13) L. in vg. Asc. et in fs. ss. 
icf. Col 1, 16-19. 
jcf. Mt 25, 15; 1 Cor 12, 11. 
bets vr.-16, ae er ei: 
m 3 67, r. 
oy % abi. ‘4 ait: Semipel. 
ny, % cpt ee [cp. 12. 
o Ps 62, 10; Is\443"23: [9;%24. 
p Vv. Mr 16, 19; Heb 4, 14; 7,29; 
TU,.721 * y. 1 Cor. 12,28,—™* Ca- 

‘tech. R. II a, [Cor 12, 28. 
gect.tAc a3, 12> Rim, 7, 485 I 
TRO. Bi, Ses "lM 2s ee 
yet of Jr 3s 15; 20, 28. 
Livan? “Scorer 33> 
uvr. 16, 29; 1 Cor ig se i 
yx Cor’ 14, 20; Heb 5, 14. 
“cp. 19. — cf. ED tas 33 
yh, “Me 17, 97° Heb 13-9" ‘Je 
2 cl. cp, 6, 13. FT; 260" Ju- 8% 


rs. 16] * cf Catech: *Ro-1 to; 


3, £8. 
2'Pt:3. 
[18. 


19. — cf. 


av. a 
* Col: x: 


ir [Col 2, 

f Rm 1, 21; ‘TRA ee! a 
gcp. 2,12:Rmu1t, 10, 25. £3; 5. 
h Ac 17, 30; 1 Pt 114.—cf. Mr 


iRm 1, 24, 26, 28. — cf. 3 Rg 
jcp.1,1 og Col 2, 7. fas 25. 
22- 32] 1 3, 8-10. 
ee ~y Pej atS er PEs, 
1, — cf. Rm 6, 
mRm_6, 4; 2 Cor 5, 17. 


23-28] L. tin D. 19 p. Pnt. — 
Catech. R. II 2, 42 (24): i 
9 13 (25); Il 5 78; Ill 4, 


y 23 
o Gal 6, re cakes JOLT 39253, 


# Col 3, 12. [coum (P:R): 
24) in ord. — faciend. cleri- 
b Zc 8, ma I 


Pt 2;-1 
Ay 4, 
scf. Dt Me 15. 


tjJc 4, 7. — cf. Rm 12, 19. 
WCE IG. 33 SAAT; 8. 
v cf, Ac 20, 35. 


1,8 Phe ary 2. Th 35°85: 
12,.—,.¢f. Tt 3, 8518. 
Scie Les 3. Lr 4 ophs Six ote 


2 ef} ‘Aci 13, 15° Colca: @. 


30] * Catech. R. II 3 

a cf. Is 63, 10; Ac aX es 1 Th 

b cp. 1, 13. Ts, 19. 

c Col 3, 19. — cf. Rm ay 9 

adi Pt'2, 7. sqq. 

e Col 3, 13; t Pt 3, 8. — cf. 2 
Cor 2, 7, 10;_1 Jo 4, 11. — 
v. Mt 6, 14. 


Odg. * 





1-9] L. et C 
pter haec enim venit ira Dei in ™filios diffidentiae. 7 Nolite ergo gc Say R hg + tv 9, 18 
effici participes eorum. 8Eratis enim aliquando tenebrae, nunc au- (1); 111 7, 4 (3); v i, 10 (5). 
tem lux in Domino: ut ?filii lucis ambulate; 9 fructus enim lucis | srr phe in fr. 6 hebd. 5 p. 
est in omni bonitate et iustitia et veritate: 1°*probantes quid sit | g ¢¥' Le 6, 36: Jo1aias* Je.3.a9- 
2] * cf. prop. 4 ab Alex. VIII damn. sats Dec 1690. — Of. in fs. s. Paulé a Cr. , 34. — Rm 14, 15; 
Col 3, 14. cRms, 8; Tt3,5.—_cf.Jo3,16. dv. Ps39,7. er yore 18. — cf. vr. 5: ol 3, 5-8. f-Chive: 
12; cp. 4, 29 g cf. Pi 3 28; Phl 8 Avr. 20; oy 3, 17. — cf. Ps 33, 2 41 Cor 6, 9, 10. — cf. Heb 13. 
4; Ap 21, 8 7 Col 3 ca a ei 25; Ecli a1, 1 Col 2, feo eta. me £Dy 2s 2.—cf. 1 
ety, . 14. ae x59 "Citech. R. III 4, 15. n cf. a 2. 1-031 Et 2, 0 oMt s. 14; Ph 2, 16, 
8; 1 Ths, 5.—c ¥S'25'5 3° Jo' 12;. 35, 136. ach, Gal .§:422°: fvr x17; Rm'2,, 2; rib 4, 3- 











AD EPHESIOS 
5, 11 — 6, 21 


quaeque in eo consistit ut quisque agat vitam immaculatam et exerci- 
tatione virtutum claram (17-6, 9), commendat. Concludit autem omnes 
exhortans, ut fortiter in Dito pugnent (10-20) eisque benedicit (21-24). 








scf. Ecli 13, 19-22; 2 Cor 6, 14. 
tRm 13, 12. — cf. Jb 24, aS: 
ux Tm 5, 20. — cf. Gal 6, 

v Jo 3, 20, 21. [—v.Rmz13, rk 


x cf. Is 51,17; 60, 1; Ml 4, 2, 
y Is 26, 19. [Ecli 4, 20. 
zCol 4, §. —_cf. Pro 15, 21; 


* Catech. R. IV 12, 11 (17); 
Ill 7, 10 (18). — * ¢ 
8, 8 (19, 20). [13. 


acp. 6, 13; Ec 12, Am 5, 
b1 Cor 5, 11. — cf. Peo 20, 43 


23, 20, 31, 
cAc 16,25: % “Gor 14, 26; Col 
c 5,1 
aS: “— ef. Jo 14, 13. 
1 Col 3,1 18-41, 
22-3 in Ads. pro Sponsis. 
Citi. R. II 8, 1, 25 (22); 
25; 1 , 
Hie 27; 04525) 
tr, 50 (26); 
16; 7 or 17 (28-30); it I, 
ae (31, 32). 
Pt 3, 1. — cf. cp. 6, 5. 
rs, Gor’ srt,:-3: 
T,°22; 233 Col 1, 18. 
I Cor'6 3s 
icf. Tt [Matr. 
25, 32] a Pone. Trid. s. 24 de 
I vr. 4 33. —~2el. a Pt Sao rs 
Mm VY. 2, [Ap 7, I4. 
wz Cor 6, 11; Tt 3, 5. — cf. 
o Jo 6, 093 Heb 6, 5. — cf. Jo 
Ju 


15, 
ae ie II, ee a an; 


4. — cf. 


“aT 2 Eugenii IV decr. bro ip 
menis. — UV. Ur. 25. 
Pz: Pe 3537.6 


1-13] LL. in 


sb. D. 
Epiph, —* Catech. R. i 5 


ro, 16) 341 8, 23: 
Ee aa C9). 
@Pro 23:8; 6, 20;523;"22 


bv. Ex 20, 12. 
c Gn 18, 16; Dt 4, 9; 6, 7; 12, 


19; Ps 77, 4: Fru ty, 10; 22, 
6; 29, 17; Ecli 7, 23. — cf. 
a Ti 3, 28. 
d Tt 2, 9, 10; r Pt 2, 18.—cf. 
ecf. 2 Cor 11, 3. [ep. =; 33. 
f Gal 1, 10; - Th 4, 4 
gv. Ps 61, 


k Gal 3, AM ‘tals es ee 

iLv 25, 43. — cf. Ecli 4, 35. 

j Col 4, 1. — cf. 2 val 19, 7. 

ro-17]) L. in D. 21 Pui. * 
Catech. 4 d § le f ‘(1).—* 
Cis. 1V 23,43: 1h, 93 185 4s 


12). 
lr Cor 16, 13; 2 Tm 2, 1. — 


cf. Rm , 20; 1 Jo 2, 14. 
mvr. 14; Rm 13, 12. — cf. 2 
Cor sk 4 


n cf. 4, 14. Lene cp. 9. 

12] * cf. Caelest: I epist. adv. 

o1 Cor 9» A 

pop. 2, Ol 2, 133) 2°PU §; 
8, O. pr Jo 14, 30. 

es SAP. 5, 18-21; 1 Pt 4, x. 

er PE ras" 


1l et Snolite communicare toperibus infructuosis 
tenebrarum, magis autem “redarguite 12 Quae enim in occulto fiunt 
ab ipsis /turpe est et dicere. vOmnia autem quae “arguuntur a 
lumine manifestantur, omne enim quod manifestatur lumen est. 
14 Propter quod dicit: ’ *Surge, qui dormis, et Yexsurge a mortuis 
et illuminabit te Christus ’. 
15zVidete itaque, fratres, quomodo caute ambuletis: non quasi in- 
sipientes 16sed ut sapientes; *redimentes tempus, quoniam mali 
sunt. 17Propterea nolite fieri imprudentes, sed ‘intelligentes quae sit 
voluntas Dei. 18Et %nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed im- 
plemini Spiritu sancto 19¢loquentes vobismetipsis in psalmis et hymnis 
et canticis spiritualibus, cantantes et psalientes in cordibus vestris Do- 
mino, 2%gratias agentes semper pro omnibus 4in nomine Domini no- 
stri lesu Christi Deo et Patri, 21¢subiecti invicem in timore Christi. 
22 7Mulieres viris suis subditae sint sicut Domino; 23 quoniam 
vir caput est mulieris, sicut "Christus caput est ecclesiae, tipse 
salvator corporis eius. 24 Sed sicut gree subiecta est Christo, ita 
et mulieres viris suis fin omnibus. iri, ‘diligite uxores vestras, 
Msicut et Christus dilexit ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, 
26 nyt illam sanctificaret mundans lavacro aquae in °verbo vitae, 
27 Put exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam 
aut rugam aut aliquid huiusmodi; sed ut sit sancta et immaculata. 
28 Ita et viri debent diligere uxores suas Yut corpora sua. Qui suam 
uxorem diligit seipsum diligit. 29 Nemo enim unquam carnem suam 
odio habuit, sed nutrit et fovet eam, sicut et Christus ecclesiam: 
30 quia ‘membra sumus corporis eius, de carne eius et de ossibus 
eius. $1’ 8Propter hoc relinquet homo patrem et matrem suam et 
adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una’, 32 Sacramentum 
hoc magnum est, ego autem dico, in Christo et in ecclesia. 33 Ve- 
runtamen et vos singuli unusquisque uxorem suam sicut ‘seipsum 
diligat; ‘uxor autem timeat virum suum. 
ig QF ilii oboedite parentibus vestris in Domino: hoc enim iustum 
270 >Honora patrem tuum et matrem tuam (quod est manda- 
fin primum, in Pe tena 3ut bene sit tibi et sis longaevus 
super terram ’. t vos, patres, nolite ad iracundiam provocare filios 
vestros, sed educate illos in disciplina et correptione Domini. 

5 dServi, oboedite dominis carnalibus cum timore et tremore, “in 
simplicitate cordis vestri, sicut Christo: §/non ad oculum servientes, 
quasi hominibus placentes, sed ut servi Christi facientes voluntatem Dei 
ex animo, 7cum bona vpluntate servientes, sicut Domino et non homi- 
nibus, 8scientes quoniam Junusquisque, quodcumque fecerit bonum, 
hoc recipiet a Domino, "sive servus sive liber. 9Et vos, domini, eadem 
facite illis tremittentes minas, Jscientes quia et illorum et vester Do- 
minus est in caelis et personarum acceptio non est apud eum. 

10De cetero, fratres, ‘confortamini in Domino et in potentia virtutis 
eius. 11™Induite vos armaturam Dei, ut possitis stare adversus “insidias 
diaboli. 12Quoniam non est nobis °colluctatio adversus carnem et san- 
guinem, ?sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores 
tenebrarum harum, contra spiritualia nequitiae in caelestibus. 13Pro- 
pterea Yaccipite armaturam Dei, ut possitis resistere in ‘die malo et in 
omnibus perfecti stare. 148State ergo succincti lumbos vestros in veri- 
tate et ‘induti loricam iustitiae 15et calceati pedes in “praeparatione 
evangelii pacis; 16in omnibus sumentes “scutum fidei, in quo possitis 
omnia “tela nequissimi ignea exstinguere. 17Et ‘galeam salutis adsumite 
et Ygladium spiritus, quod est verbum Dei; 182per omnem orationem 
et obsecrationem orantes omni tempore “in spiritu et in ipso *vigilantes 
in omni instantia et bobsecratione pro omnibus sanctis 1%et °pro me, 
ut detur mihi %sermo in apertione oris mei cum fiducia notum facere 
mysterium evangelii, 20 ¢pro quo legatione fungor in catena; ita ut in 
ipso audeam /prout oportet me loqui. 

21 Ut autem et vos sciatis quae circa me sunt, quid agam, omnia 


beneplacitum Deo; 





Ripe Me Lc 12, 35. — cf. 3 Rg 20, rr; Is rz, 5. t Jb 29, 4s Is is 17° PTR See: 
* 8 §2, 7; Rm 10, 15. — cf. Ex 12, rk Chr" ToS. 4. 5: CE. Ps: Tr9, ai 18-22] Col 4, 2-8. y Heb 
Pas <P as ef, Is 49, 2; Os 6, 5: 2 Cor 6 - z Mt 26, a1; 1 Th 5, 17. a Rm 8, 26; Ju 20. 61 Tm 2, 1. 
or Ths} 25; 2 Th3,1 x. d cf. Is 50, 4. ev. 2 Cor 5, 20. Col 4, 4. 





— 1096 — 








1. De sui sociorumque rebus Philippenses certiores facit (1, 1-2, 30). Exordio prae- 
misso (1-11), laetus nuntiat vincula sua evangelio profuisse (12-18) et per 
sé Christum semper glorificatum iri (19-26) ; eos vero hortatur, exemplo 


AD EPHESIOS 
6, 22-24 








vobis nota faciet 9Tychicus carissimus frater et fidelis minister in 
Domino; 22 quem misi ad vos in hoc ipsum, ut cognoscatis quae 
circa nos sunt, et consoletur corda vestra. 

23 4Pax fratribus et ‘caritas cum fide a Deo Patre et Domino 
Iesu Christo. 24 /Gratia cum omnibus qui diligunt Dominum nostrum 
Iesum Christum in incorruptione. Amen. 


EPISTULA 








g Ac 20, 4; 2 Tm.4, 12; Tt 
» 32. 
hal 6, 16; 2 Th 3, 16;1 Pt. 


?? G4 

icf. Gal 5, 6; 1 Th 5, 8. 

jr Pt 5, 14. — cf. 1 Cor 16. 
22. 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD PHILIPPENSES 






AULUS et Timotheus servi Iesu Christi omnibus 
sanctis in Christo Iesu qui sunt Philippis cum 
bepiscopis et “diaconibus. 24%Gratia vobis et pax 
-a Deo Patre nostro et Domino Iesu Christo. 

3 ¢Gratias ago Deo meo in omni memoria ve- 
stri, 4semper in cunctis orationibus meis pro omni- 
bus vobis cum gaudio deprecationem faciens 5/su- 
ae |} per communicatione vestra in evangelio Chri- 
sti a prima die usque nunc; §confidens hoc ipsum, quia 9qui coepit 
in vobis “opus bonum 9perficiet tusque in diem Christi Iesu; 7 sicut 
est mihi iustum hoc sentire pro omnibus vobis, eo quod habeam 
vos in corde et jin vinculis meis et “in defensione et confirmatione 
evangelii, ‘socios gaudii mei omnes vos esse. 8 Testis enim mihi est 
Deus, “quomodo cupiam omnes vos in visceribus Iesu Christi. 9 Et 
hoc oro, ut “caritas vestra magis ac magis abundet in 9°scientia et 
in omni sensu, 19 ut ?probetis potiora, ut sitis sinceri et sine offensa 
tin diem Christi, 11 ¢repleti fructu iustitiae "per Iesum Christum in 
gloriam et laudem Dei. 

12 Scire autem vos volo, fratres, 
ad 8profectum venerunt evangelii; 1% ita ut ‘vincula mea manifesta 
fierent in Christo in omni praetorio et in ceteris omnibus; 14 et plu- 
res e fratribus in Domino confidentes vinculis meis abundantius au- 
derent sine timore “verbum Dei loqui. 

15 Quidam Y%quidem et propter invidiam et contentionem, quidam 
autem et propter bonam voluntatem Christum praedicant, 16 quidam 
ex caritate scientes “quoniam in defensionem evangelii positus sum, 
17 tquidam autem Yex contentione Christum adnuntiant non sincere 
existimantes pressuram se suscitare vinculis meis. 18 Quid enim? 
Dum omni modo, sive per occasionem sive per veritatem, Christus 
adnuntietur: et in hoc gaudeo, sed et gaudebo. 19Scio enim quia 
hoc mihi proveniet ad salutem “per vestram orationem et submini- 
strationem %spiritus Iesu Christi, 2® secundum exspectationem et spem 
meam, quia in nullo confundar; sed in omni fiducia, sicut semper, 
et nunc “magnificabitur Christus in corpore meo %sive per vitam sive 

r mortem. 721 Mihi enim ¢vivere Christus est et, mori lucrum. 

2 Quod si vivere in carne hic mihi fructus operis est, et quid eli- 
gam ignoro. 23 Coartor autem e duobus: /desiderium habens dissolvi 
et esse cum Christo multo magis melius, 249permanere autem in 


uia quae circa me sunt magis 


AD PHILIPPENSES 
1, 1-24 








1-18) LL. in D. 4 p. Epiph. 

a2 Cort; 83 Cola) 15.45 

bv. Ac 20, 28. 

ea. Tay-3, 8, 32: 

éd Rm't, 7; 1 Cor 1,'3 ete. 

eRm rg, 8, 93 Eph 1, 16; 2 Tm 
1, 3; Phl 4. 

fcf. cp. 2, 12; Ac 16, 12-40. 

5-11) L. in D. 22 p. Pnt. 
cle Ps:79;:15, 163) 2. THS;'24. 
eft ie Ph: 1} t 3: 

#¥ Cor'1,,'8;°r-Fh: 5, 23: 

6] * Conc. Araus. II can. 5 et 

. 25; * Conc. Tr. s, VI > 13: 

j Ac 28, 30, 31. — cf. Col-4, 
¥82°2.¢Em: 2,°9;- Ph’ 10,19. 

kvr. 16, [— v. Eph 3, 1. 

Hel.cp. *4, °-¥4. [ria. 

8-10] Gr. in fs. s. A. M. Zacha- 

mw Ch. Cp. 4° tT: ‘Rm x, 1; . 35, 

#2-Th’9-- 322 '2 Thi t; 32 fs: 

o Col 1, 9: 3, 10; Phl 6. 

pb Rm'o5 383 “12525 1 - Th 3, 83: 

qa cf. Jo 15, 8; Eph 5, 9; Col 

Prt VF AR: 4d +s. fi, 6, 10. 

PCIE JO°1§s 4;-5. 

$Svr. 25; 1 Tm 4, 15. — cf. 2 

Tm 2, 9. 

icf ep.<4, 22; Eph «3, ‘s. 

act. Ac: 4," 41: 

v cf. 2 Cor 11, 13. 


#.ch,-Ac’9, 2533 “Coro; “37: 
ycp. 2, 3. — Vv. Jc 3, 14. 


s.cf; 2 Cor1, 113 Gal’ 3, s. 
av. Ac 10, 7; Rm 8, 9; Gal 


4, 6. 
6 Psorr8\51167 Rms, 5° 2 Ft 
¢ cf. 1 Cor 6, 20. t4, 16. 
dRm 14, 8. 
21] Ant. in fss. s. Pauli Ad. — 
v. 2 Cor 10, 17, 18; Gal 6, 
ecf. Gal 2, 20. 14. 
23) * cf. Catech. R. III 5, 78. 
f 2 Cor 5, 18; 2 Tm 4, 6-8. 
gcf. Rm 9, 3; 1 Jo 2, 16. 





— 1097 — 








AD PHILIPPENSES 
1,25—3,4 


Christi sese umiliantis proposito, ut bene vivant et quasi luminaria in 
tenebris luceant (27-2, 18). Praeterea postquam nonnulla de sociis suis, 
guos commendat, addidit (19-30) eosdem humaniter monet. 








hcf. cp 2, 24. icf. Ac 20, 25. 
jeop. 2, 17. — cf. Rm 15, 13. 
} Eph 4,42 Cok 1,°40;°% Fh 2, 
12. — cf. cp. 3, 20. 
mcf. cp 2, 2; 1 Cor I, 10. 
mcl. JC .2,-34:, 7 Cor 1, 23; 24. 
29] * Conc. Araus, 2 can. 25. 
ocf. Mt 5, 12. 
@ Col ..t,:29; 1° Tm 6, 12; 2 
Im 4, 7. — cf. Heb 10, 32. 
r Ac 16, 19-40; 1 Th 2, 2. 


acf. vr. 17; cp. 1, 25; Rm 15, 

6 2 Cor13, 14. 

¢ Le 1;- 38>, Col, 3, 42. 

d Jo 3, 29; 15, 11. 

ev Rm 12, 16. 

Seti CO;. 8 Thy FO Sy 24 

g Gal 5, 26. 

h cf. Mt 20, 26; 23,11. [15, 2. 

it Cor 10, 24, 33: ct. Rm 

5-11] L, et Cpp. in D, Palm. 
— TL. et 2 L. in fs. invent. 
s. Cruc. etc. 

jet. Ry 8e.52 Colca: % 

LJo 1, 1, 2; 2 Cor 4, 4. — cf. 
Gn 1, 27; 3, S. L14, 2d. 

m Jo 5, 18; 10, 33; — cf. Jo 

6-8] R. et Cp. (7) in fs. s. Fa- 
mil, J. M. J. (3; Heb 2, 14. 





n 2 Cor 8, 9; 13, 4.— cf. Is 53, 
o Rm 8,3; Gal4, 4.-Vv. Jor, 14. 
p Heb 12, 2. — cf. Jo 10, 18; 


14, 31; Heb 5, 8. 
8-11] L. in Ms. de Cruce. —* 
Catech. R 9, £Ei0,- 325 
q Heb 12, 2. Vista. 12. 
r Is 53, 12; Jo 10,17; Heb2, 9. 
s Eph 1, 21; Heb 1, 4. — cf. 


Ac }; AZ. : 

8,9] Int, (Ps 88) etc. in fs. s. 
Sindonis, in Ms. de Pass. et 
gue Fate? be 

“rij v. Sap. 5, 17. — invtl. € 

f Int. (Ps 8) in fs. ss, Nom. 
J., Int. in fs. s. Ignatii de L. 
Cs 12, 13) et in fr. 4 mai. 
hebd, (Ps ror). 

tJo 5, 23. — cf. Is 45, 24; Rm 
14, 11. — v. Ap 5, 13 

ux Cor 8, 6; 12, 3. — v. Jo 


335.38; r [r3. 
72, 131": Cone: rid: si Vice. 
vcp. 1, 5; 4, 15.-—cf, 2 Cor 

10, 5 


xa Pt I, 17. — cf. Ps 2, 11. 
wv Jo ors, $t% Cor it2,:163 1) 25, 
10; 2 Cor 3, 5. — cf. Pro 


16, 9; Heb 13, 21. 
13] * cf. Caelest. I adv. Semi- 
pel. ch. 12, et * Conc. Araus. 
s1. Pt 4,.9; I can. 4. 


acp. 1, 10. — cf. cp. ; 6. Lex, 

on Oe & Dt ce ee 
6 cf. Mt 10, 16; Ac 2, 40.—v. 
cMt 5, 14, 16; Eph 5, 8; Tt 


2, 10, 
d Ac 5, 20. — cf. r Th 2, 19. 
‘e Gal 2, 2; 1 Th 3, 5. — cf. Is 
f cf. Rm15,16; 2Tm4.6. [49, 4. 
ip F Goreay 19525 Th 5, 25 
Cl Ps ee 24 3 (Or. 86,270. 
#2 Tm 3, 2.—cf. 1 Cor 10, 24; 

13, 5. 


: 22. 
$. “ch: Phi? 2. 


ocf. Rm 16, 2. 
Cor 16, 17. acp. 2; 18; 4, 4; 1 Th §; 16. 
dich: 2 (Cor: vr, x3; e 


pcf. Ac 14, 22. 


[30; 2 Th2,16. 





pt -Cor316, t8>3."ha S, 13) 13) t Tm 5, 17. 


Rm 2, 29. — cf. Rm 14, 18. 


carne necessarium propter vos. 25 Et “hoc confidens ‘scio quia ma- 
nebo et permanebo omnibus vobis ad “profectum vestrum et jgau- 
dium fidei, 26 ut gratulatio vestra abundet in-Christo Iesu in me, 
per meum adventum iterum ad vos. 27 Tantum ‘digne evangelio 
Christi conversamini, ut, sive cum venero et videro vos sive absens, 
audiam de vobis quia statis ™in uno spiritu unanimes collaborantes 
fidei evangelii; 28 et in nullo terreamini ab adversariis, “quae illis 
est causa perditionis, vobis autem salutis, et hoc a Deo: 29 quia vo- 
bis °donatum est pro Christo; non solum ut in eum credatis, sed 
ut etiam ?pro illo patiamini 3idem %certamen habentes, quale et 
rvidistis in me et nunc audistis de me. 
7 “Si qua ergo consolatio in Christo, si quod solacium caritatis, ®si 
qua societas spiritus, “si qua viscera miserationis, 2 4implete gau- 


dium meum, ut “idem sapiatis eandem caritatem habentes, unani- 


mes, idipsum sentientes; 3nihil per /contentionem neque per 9ina- 
nem gloriam, sed “in humilitate superiores sibi invicem arbitrantes, 
4inon quae sua sunt singuli considerantes, sed ea quae aliorum. 
5 jHoc enim sentite in vobis, quod et in Christo Iesu, §/qui, cum 
in forma Dei esset, “non rapinam arbitratus est esse se aequalem 
Deo, 7sed “semetipsum exinanivit formam servi accipiens, %in simi- 
litudinem hominum factus et habitu inventus ut homo. 8 PHumiliavit 
semetipsum factus oboediens usque ad mortem, Ymortem autem cru- 
cis. 
quod est super omne nomen, 1% ut ‘in nomine Iesu omne genu fle- 
ctatur caelestium, terrestrium et infernorum, 11 et omnis lingua confi- 
teatur quia “Dominus Iesu Christus in gloria est Dei Patris. 

12 Itaque, carissimi mei, “sicut semper oboedistis, non ut in prae- 
sentia mei tantum, sed multo magis nunc in absentia mea, “cum metu 
et tremore vestram salutem operamini. 13 ¥Deus est enim qui operatur 
in vobis et velle et perficere pro bona voluntate. 14*Omnia autem fa- 
cite sine murmurationibus et haesitationibus, 15¢ut sitis sine quereia et 
simplices filii Dei, sine reprehensione °in medio nationis pravae et per- 
versae, “inter quos lucetis sicut luminaria in mundo, 16¢verbum vitae 
continentes ad gloriam meam in die Christi, quia “non in vacuum 
cucurri neque in vacuum laboravi. 17 Sed, /etsi immolor supra sacri- 
ficium et obsequium fidei vestrae, gaudeo et congratulor omnibus 
vobis. 18 Idipsum autem et vos gaudete et congratulamini mihi. 

19 Spero autem in Domino Iesu ’Timotheum me cito mittere ad 
vos, ut et ego bono animo sim, cognitis quae circa vos sunt. 20 Ne- 
minem enim habeo tam “unanimem, qui sincera adfectione pro vo- 
bis sollicitus sit. 214Omnes enim quae sua sunt quaerunt non quae 
sunt Iesu Christi.. 22 Experimentum autem eius cognoscite, quia, Jsi- 
cut patri filius, ’mecum servivit in evangelio. 23 Hunc igitur spero 
me mittere ad vos, mox ut videro quae circa me sunt. 24™Confido 
autem in Domino, quoniam et ipse veniam ad vos cito. 

25Necessarium autem existimavi “Epaphroditum fratrem et coopera- 
torem et commilitonem meum, vestrum autem apostolum, et ministrum 
necessitatis meae mittere ad vos; 26 quioniam quidem omnes vos de- 
siderabat et maestus erat propterea quod audieratis illum infirmatum. 
27Nam et infirmatus est usque ad mortem, sed Deus misertus est eius; 
non solum autem eius, verum etiam et mei, ne tristitiam super tristi- 
tiam haberem. 28Festinantius “ve misi illum, ut, viso eo, iterum 
gaudeatis, et ego sine tristitia sim. 29 °Excipite itaque illum cum omni 
gaudio in Domino et ?eiusmodi cum honore habetote; 39 quoniam 
@propter opus Christi usque ad mortem accessit tradens animam suam, 
rut impleret id quod ex vobis deerat erga meum obsequium. 

De cetero, fratres mei, “gaudete in Domino. »Eadem vobis scri- 
bere, mihi quidem non pigrum, vobis autem necessarium. 2 Vi- 
dete canes, videte %malos operarios, videte concisionem. 3 &Nos 
enim sumus circumcisio, qui spiritu servimus Deo et /gloriamur in 


Christo Iesu et non in carne fiduciam habentes; 4°quanquam ego 
q cf. Ac 20, 24. ref. cp. 4, 11. -——-V. 1 
Che's “Pt x2 122 


c 7; 
f Rm 15, 17. — cf. Gal 6, 14. g2 Cor 11, 18. 


9rPropter quod et Deus exaltavit illum et donavit illi snomen, — 


6; Ap 22, 15. — cf. Gal 5, 15. 








— 1098 — 





2. Ut a Iudaizantibus caveant et in virtutibus se exerceant (8, 1-4-23) suamque 
spem in Christo extollit (1-14), ac fideles cohortatur, ut idem quod ipse 
sentientes ad caelestia contendant (15-4, 1). Sequuntur singularia quae- 


AD PHILIPPENSES 
3,5 — 4, 19 








habeam confidentiam et in carne. Si quis alius videtur confidere in 
carne, ego magis: 5/circumcisus octavo die, ‘ex genere Israél, de tribu 
Beniamin, Hebraeus ex Hebraeis, secundum legem jpharisaeus, 6ise- 
cundum aemulationem persequens ecclesiam Dei, “secundum iustitiam, 
quae in lege est, conversatus “sine querela. 7Sed °quae mihi fuerunt lu- 
cra, haec arbitratus sum propter Christum detrimenta. 8Veruntamen 
Pexistimo omnia detrimentum esse propter Yeminentem scientiam Iesu 
Christi Domini mei, propter quem ?omnia detrimentum feci et arbi- 
tror ut stercora, ut Christum lucrifaciam 9%et inveniar in illo non 
habens meam “iustitiam, quae ex lege est; sed illam, "quae ex fide 
est Christi Iesu, quae ex Deo est iustitia in fide; 1° ad cognoscendum 
illum et virtutem resurrectionis eius et ‘societatem passionum illius 
configuratus morti eius, 11 “si quo modo occurram ad resurrectionem 
quae est ex mortuis. 12 Non Yquod iam acceperim aut “iam perfectus 
sim; sequor autem, si “quomodo comprehendam in quo et compre- 
hensus sum a Christo Iesu. 13 Fratres, ego me non arbitror compre- 
hendisse. Unum autem: Yquae quidem retro sunt obliviscens, ad ea 
vero quae sunt priora extendens meipsum 14 ad destinatum perse- 
quor, ad bravium “supernae vocationis Dei in Christo Iesu. 15 ’Qui- 
cumque ergo perfecti sumus hoc sentiamus, et si quid “aliter sapitis, 
et hoc vobis Deus revelabit; 16 veruntamen ad quod pervenimus, 
ut idem sapiamus et 4in eadem permaneamus regula. 

17 cImitatores mei estote, fratres, et observate eos qui ita ambu- 
lant, /sicut habetis formam nostram. 18 9Multi enim ambulant, quos 
saepe dicebam vobis, nunc autem et /flens dico, inimicos crucis Chri- 
sti, 19 ‘quorum finis interitus, jquorum deus venter est, et gloria in 
confusione ipsorum, /qui terrena sapiunt. 26 ™Nostra autem conver- 
satio in caelis est, “unde etiam salvatorem exspectamus Dominum 
nostrum Iesum Christum, 21 qui reformabit °corpus humilitatis no- 


strae ?configuratum corpori claritatis suae, Ysecundum operationem, 


qua etiam possit "subicere sibi omnia. 

Itaque, fratres mei carissimi et desideratissimi, ¢gaudium meum 

et corona mea, sic 'state in Domino, carissimi. 

2Evodiam rogo et Syntychen deprecor ‘idipsum sapere in Do- 
mino. 3 Etiam rogo et te, germane compar, adiuva illas, quae me- 
cum laboraverunt in evangelio, cum Clemente et ceteris adiutoribus 
pure: dquorum nomina sunt in libro vitae. 

4 ¢Gaudete in Domino semper. Iterum dico: Gaudete. 5 fModestia 
vestra nota sit omnibus hominibus: 7Dominus prope est. § *Nihil sol- 
liciti sitis; sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione 
petitiones vestrae innotescant apud Deum, 7 et ‘pax Dei, jquae exsu- 
perat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelligentias vestras 
in Christo Iesu. 

8 De cetero, fratres, quaecumque sunt vera, quaecumque pudica, 
quaecumque iusta, quaecumque sancta, quaecumque emabilia, quae- 
cumque bonae famae, si‘ qua virtus, si qua laus disciplinae, haec 
cogitate. 9 Quae et didicistis et kaccepistis et audistis et 'vidistis in 
me, haec agite, et "Deus pacis erit vobiscum. 

10 Gavisus sum autem in Domino vehementer, quoniam tandem 
aliquando “refloruistis pro me sentire, sicut et sentiebatis, occupati 
autem eratis. 11 Non quasi °propter penuriam dico; ego enim didici 
in quibus sum ?sufficiens esse. 12 Scio et humiliari, scio et abundare: 
ubique et in omnibus institutus sum et satiari et Yesurire et abun- 
dare et °penuriam pati: 13 omnia possum in eo ‘qui me confortat. 
14Veruntamen bene fecistis Scommunicantes tribulationi meae. 15Scitis 
autem et vos, Philippenses, quod ‘in principio evangelli, quando 
profectus sum a Macedonia, “nulla mihi ecclesia communicavit in 
ratione dati et accepti, nisi vos soli; 16 quia et Thessalonicam semel 
et bis in usum mihi misistis. 17 Non quia “quaero datum, sed Yre- 
quiro fructum abundantem in ratione vestra. 18 Habeo autem omnia 
et abundo, repletus sum, “acceptis ab Epaphrodito quae misistis, 


Yodorem siavitatis, hostiam acceptam, placentem Deo. 19#Deus 
tc tis. ucf. x Cor 9, Mieg “ee Rim. 935 22ers, 2 x Cp. 2, 25. 
5, 2. — cf. Heb 13, 16. 2 Cor g, 8. 





h cf, Gn 17, 12; Le 1, 59; 2, 21. 
Ac 22, 3; 2 Cor 1% 22. me: 
j Ac 23, 6; 26, 5 Rm 11,1. 
¢AC 22, 3,4 Gal 5 33sae: 
Mm VY. 9. vated 7 Mt 5, 20; Jo 16, 
2. — v. Ac 21, 20. 
mcp. 2, 15. —_cf. Mt 19, 20. 
7- -12] L.incm.Cf. [Heb 11, 26. 
cf. Mt 13, 44, 46; Le 14, 33; 
7] Cm. in fs. B. Jo. Leonards. 
8] Ant. in fs. s. Josephi a Cup. 
et All. in fs. s. Justini M. 
* Catech. R. IV 


r Rm 9, 30; r I, 30. —cf. 
s cf. Eph 4, 13 [Rm 6, 3-5. 
Rm 8 or 1, 7. — cf. 


vcf. 1 Tm 6, 12, 
pis 1236°2 3: Seog Heb 5, 

Ps 44, 10; Le 9, 62; Heb 
zi Get R. di2540. 7 £6..%- 
zcf. 1 Cor 9, 24, 25. — V. 2 

Tm 4, 8 


€ ch Cal age ees: 

17-4, . in NY nt. € 
gr s. Clem. P. i 

Ps ‘Cor 4, 36; 16; c r Thr, 6; 

—c 

7] om ie fe: 5. s, M. Zachar. 

at $3 [13; ial $. 12. 
fe bb om 


gc 23: Cor 11, 
cf. Ac 20; 325 Heb 13,.:97< 
$2 Cor, 11, 15. — cf. 2 Thy, 


jv. Rm 16, 18." {97:2 Pt2;-25 3. 
f. Mt 


~7Rm 8 8, 5: Col 3, 2.—c 

m Eph 2 4 39 [16, 23. 

20, 21] * Catech. R. I 6, 13; 
12, 13. — R. in D. 1 Adv. — 


n Ac tI, It. [Cp. in Franiha 

o1 Cor tr; 

pcf. 1 Cor. ts. 43-53; Col 3, 4. 
arid weit t 17, 2 


qv. Eph 1, 19. r1 Cor 15;,28. 


a2 Cor 1, 14; 1 Th 2, 19, 20. 
ro 10, 2 15, 20. 


1-10] LL. in fr. $ “hebd. 4 
piph. —* cf. Gatich. © 
1,2 (6); II 2, 58; 3, 26. (dy. 
Cp..4'.2°° 4 Cor’ rE 
cf; Ex 32, 32; Ps 68. arts 


C 
d 
10 
4-7] or. 5 Cop. et Int. UP; 34) in 
é'tpe 3, 2.2. COr 23,09 ks 

fcf, 2 Cor ro. 1. 

5] Invit. in Dd. 3 et 4 Adv. 
g£Jc's, ue Ap’ 3,20; — ch. 2 


a ae > T4, 27 
c pd 3, 19. 
kr Tha,t1 Befcp.. 43 £7. 
ee 15. 33, 16, 20; 1 Cor14, 
ote S523. — cf. vr. 17. 
Pe "2 Cor —% 9. 
o 2 Cor ee P 
pr Tm 6, 6 ee ae leh 
10: Heb 13, s. 
gz Cor 4, 11; 2 Cor rr, 27. 
rcf. 2 Cor 12, 9; Eph 3, 16; x 
Tm 4, 17. 
scf. cp. 1,-7; Ap 1, 9. 
y Gn 8, 21; Ez 30; 41; Eph 





— 1099 — 








AD PHILIPPENSES 
4, 20-23 


dam, epilogus et salutationes (2-23). 
1. Post prologum (1-12) et postquam Iesu Christi redemptoris digni- 
tatem, ipsiusque relationem ad Patrem, ad creaturas, ad Ecclesiam illus- 





avr. Rm 2,14. 
6 Gal 1, 4, 5. 


5 cf. Gal 1, 2. 


d 2 Cor 13, 13. 
-ecf. Rm 16, 11. 


fv. Rm 16, 20. 





autem meus impleat omne desiderium vestrum ‘secundum divitias 
suas in gloria, in Christo Iesu. 2®%Deo autem et Patri nostro gloria 
in saecula saeculorum. Amen. ; 


21 Salutate omnem sanctum in Christo Iesu. 22 °Salutant vos qui 


- mecum sunt fratres. 2Salutant vos omnes sancti, maxime autem “qui 


de Caesaris domo sunt. ae oS 
23 /Gratia Domini nostri Iesu Christi cum spiritu vestro. Amen. 


EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD COLOSSENSES 


AD COLOSSENSES 


1, 1-22 








1-12] LL. in fr. 3 hebd. 4 
av... cog me 
&v.'1 Th 3,2. 

cRmz1, 7; Eph ¥, 3 Et, 2,3. 
d Eph 1, 15, 16; Phi 4, 5; 1 


[pip 


€@ vr, 23; 2: Tm 4,8 2’ Pt 1; 4. 
f Eph 1, 13. 
£1. 23; Rm 10, 18; 2) Fm 3, 
hye .— cf. athe 29. ; 

oO 15,5, 16; t 13, 23.— cl. 
i cf. Eph 4, 21. (Ph 5 ES te i 
jv. Ac 11, oa 
lcp. 4, 12; Phl 23. 
mcf. Rm 15, 30. 
9-14] L. in D, 24 p. Pnt. 

h 1, 9. — cf 


nm Eph 1, 15-17; P 
Eph I, 8 sqq. 
Ov.cp. 2, 2.—cf. 1 Par 22, 12. 
p Eph 2, 10, 4, 1; Ph 1; 27. — 

Gt. Ps: 9 3: 
qct. 3. Cor 5.9; m1 4, F: 
rcf. Eph 3, pie Me sas a 
12-20] L. in fs. DNIC. regis. 
Scp. 3,15; Eph 5, 20. [20, 32. 
tSap 5, 5; Ac 26, 18. — cf. Ac 
13] * Conc. Trid.'s. XXII cp. is 

— * cf. Caelest. I adv. Semi- 
EE 11.—*Catech. R.I 12. 


4; eas Ty S23 eer ae: 
u CD. 2, 13-15; I 5, x0; 
vLe 22, 53. — cf. Eph 2, 2; 
x Eph 1, 7. [6, 12 


y 2 Cor 4, 4; Heb 1, 3. rag 
Jo 12, 45; “4, 9. 
z Km 8, 29; Heb 1, 6; Ap 3, 14. 


ajo 1, 3, 10; 1 Cor 8, 6; Heb 


ae 
6 vr. 15, Pro 8, 25-27; Jo 1, 33 
ee ion Vv Apo3, 8. 
ccf, chi 43: 28; Heb 1, 3. 
18-20] * Catech. I 6, 9; IV 9, 
15.— R. in fs. 5 Vuln. Dini N. 
d Eph rt, 22; 4, 15; 5, 23. — 


fcp. 2, 9. 
19,20] v. Eph 2, 13, 14. 
g 2 Cor 5, 18; Eph 1, 10: 
II, 14, 16; So. k 


. E- 
fi A. 





2. 13 sqq. 
Eph 1, 4; Ju 24. 


HJ/AULUS “apostolus Iesu Christi per voluntatem Dei 
et “Timotheus frater 2 eis, qui sunt Colossis, “san- 
ctis et fidelibus fratribus in Christo Iesu. 3 4Gra- 
tia vobis et pax a Deo Patre nostro et Domino 
#i| lesu Christo. 

Gratias agimus Deo et Patri Domini nostri 
Iesu Christi semper pro vobis orantes, 4 ¢audien- 
es —————|| tes fidem vestram in Christo Iesu et dilectionem 
quam habetis in sanctos omnes 5propter “spem, quae reposita est 
vobis in caelis, quam audistis in ‘verbo veritatis evangelii, 6 Iqued 
pervenit ad vos, sicut et in universo mundo est, et "fructificat et 
crescit sicut in vobis ex ea die qua ‘audistis et cognovistis /gratiam 
Dei in veritate, 7sicut didicistis ab “Epaphra carissimo conservo no- 
stro, qui est fidelis pro vobis minister Christi Iesu, 8 qui etiam ma- 
nifestavit nobis “dilectionem vestram in spiritu. 

9Ideo et nos, “ex qua die audivimus, non cessamus pro vobis 
orantes et postulantes ut impleamini °agnitione voluntatis eius in 
omni sapientia et intellectu spiritali, 1° ?ut ambuletis digne Deo %per 
omnia placentes, “in omni opere bono fructificantes et crescentes in 
scientia Dei, 11 in omni virtute confortati secundum potentiam cla- 
ritatis eius, in omni patientia et longanimitate cum gaudio 12 Sgratias 
agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit in partem ‘sortis sanctorum 
in lumine, 13 qui “eripuit nos de Ypotestate tenebrarum et transtulit 
in regnum Filii dilectionis suae, 147in quo habemus redemptionem 
per sanguinem eius, remissionem peccatorum. 15 ¥Qui est imago Dei 
invisibilis, *primogenitus omnis creaturae; 16 quoniam in ipso con- 
dita sunt universa in caelis et in terra, visibilia et invisibilia, sive 
throni sive dominationes sive principatus sive potestates: omnia per 
ipsum et in ipso creata sunt, 17 et %ipse est ante omnes, et omnia 
‘in ipso constant. 18 Et 4ipse est caput corporis ecclesiae, qui est 
principium, ¢primogenitus ex mortuis, ut sit in omnibus ipse prima- 
tum tenens; 19 quia /in ipso complacuit omnem plenitudinem inha- 
bitare, 2 et 9per eum reconciliare omnia in ipsum, pacificans per san- 
guinem crucis eius sive quae in terris sive quae in caelis sunt. 21 Et 
vos, “cum essetis aliquando alienati et inimici sensu tin operibus 
malis, 22 nunc autem /reconciliavit in corpore carnis eius per mortem, 
kexhibere vos sanctos et immaculatos et irreprehensibiles coram 
hcp. 2, 13; Eph 2, r, 12; 4, 18. cf. Jo 7;°7; Tt 2,316: j Eph 2, 











ome RIGO 








travit (13-20), Colossenses monet ne a pseudoapostolis seducantur, sed 
in ea, quam acceperint, fide ambulent, Christo adhaereant (21-2, 15) 
et ab antiquis ludaeorum ritibus et neotericis doctrinis abstineant (16-23). 








ipso; 23 %si tamen permanetis in fide ™fundati et stabiles et immo- 
biles a spe evangelii, quod audistis, “quod praedicatum est in universa 
creatura, quae sub caelo est, °cuius factus sum ego Paulus minister. 
2479Qui nunc gaudeo in passionibus pro vobis et Yadimpleo ea quae 

desunt passionum Christi in carne mea pro ‘corpore eius, quod est ec- 
clesia, 25°cuius factus sum ego minister secundum dispensationem Dei, 
quae ‘data est mihi in vos, ‘ut impleam verbum Dei: 26mysterium, 
quod absconditum fuit a saeculis et generationibus, nunc autem mani- 
festatum est sanctis eius, 27 “quibus voluit Deus notas facere “divitias 
gloriae sacramenti huius in gentibus, quod est Christus, in vobis spes 
gloriae; 28quem nos adnuntiamus corripientes omnem hominem et 
docentes omnem hominem in omni sapientia, ut *exhibeamus omnem 
hominem “perfectum in Christo Iesu, 29 in quo et Ylaboro, *certando 
secundum operationem eius, quam operatur in me in virtute. 

Volo enim vos scire qualem sollicitudinem habeam pro vobis 

et pro iis qui sunt Laodiciae et quicumque “non viderunt faciem 
meam in carne, 2 ut Yconsolentur corda ipsorum, “instructi in cari- 
tate et in omnes divitias plenitudinis intellectus, in agnitionem my- 
sterii Dei Patris et Christi Iesu, 3 4in quo sunt omnes ethesauri sapien-- 
tiae et scientiae absconditl. 4 Hoc autem dico, ut nemo vos decipiat in 
sublimitate sermonum, 5 Nam, /etsi corpore absens sum, sed spiritu 
vobiscum sum gaudens et videns Jordinem vestrum et “firmamentum 
eius, quae in Christo est, fidei vestrae. 

6 iSicut ergo accepistis Iesum Christum Dominum, in ipso am- 
bulate 7 Sradicati et ‘superaedificati in ipso et confirmati fide, sicut 
et didicistis abundantes in illo in gratiarum actione. 

8mVidete ne quis vos decipiat per “philosophiam et inanem falla- 
ciam °secundum traditionem hominum, secundum elementa mundi et 
non secundum Christum; %quia ?in ipso inhabitat omnis plenitudo di- 
vinitatis corporaliter, let Yestis in illo repleti, "qui est caput omnis 
principatus et potestatis ; 11 sin quo et circumcisi estis circumcisione 
non manu facta in exspoliatione corporis carnis, sed in circumcisione 
Christi; 12 ‘consepulti ei in baptismo, in quo et resurrexistis per fidem 
operationis Dei, “qui suscitavit illum a mortuis. 13 Et vos, Ycum mor- 
tui essetis in delictis et praeputio carnis vestrae, convivificavit cum 
illo *donans vobis omnia delicta, 14 Ydelens quod adversus nos erat 
chirographum decreti, quod erat contrarium nobis, et ipsum tulit de 
medio adfigens illud cruci 15 et %exspolians principatus et potestates 
traduxit confidenter, palam ’triumphans illos in semetipso. 

16 “Nemo ergo vos iudicet in cibo aut in potu aut 4in parte diei 
festi aut neomeniae aut sabbatorum, . 17 €quae sunt umbra futurorum, 
‘corpus autem Christi. 18 Nemo vos seducat volens in humilitate 
et religione angelorum, %quae non vidit, “ambulans, frustra inflatus 
sensu carnis suae et *non tenens caput, ex quo totum corpus 
per nexus et coniuncttones subministratum et constructum /crescit 
in augmentum Dei. 2° Si ergo %mortui estis cum Christo ab elemen- 
.tis huius mundi, 'quid adhuc tanquam viventes in mundo decernitis? 
21 ™Ne tetigeritis neque gustaveritis neque contrectaveritis; 22 "quae 
sunt omnia in interitum ipso usu ’ secundum praecepta et doctrinas 
hominum’, 23 quae sunt rationem quidem habentia sapientiae Pin su- 
perstitione et humilitate, et non ad parcendum corpori, ¢non in ho- 
nore aliquo ad saturitatem carnis. 

Igitur, “si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, 

ubi Christus est in dextera Dei sedens: 2¢quae sursum sunt sa- 
pite non quae super terram. %4%Mortui enim estis, et vita vestra est 
abscondita cum Christo in Deo. 4Cum Christus apparuerit, ‘vita 
vestra, tunc et @vos apparebitis cum ipso in gloria. 

5 fMortificate ergo membra vestra quae sunt super terram: 9for- 
nicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam et ava- 
ritiam, quae est simulacrorum servitus, 6 propter quae “venit ira Dei 
super filios incredulitatis, 7 ‘in auibes et vos ae aliquando, 


AD COLOSSENSES 








1, 23 — 3,7 
lef. Jo ae Om 
mcp. 2, 7; Eph 3 
oy! ETS 15. — cf. 


REDO a 2) 7. we 2 Cor 3, 6. 

pvr. 113..2°Cor 

qi Th 3, 10, sing oe SP 

rRm 12, 4 1 Cor 32, 32) 

25, 26] Phi 1X epist. 11 Dec. 
1862. * cf, Catech. R. IV, 12, 
18. — ¥ in fs. b. Jo. ‘Leo- 

sRm 15, [nardi. 

tRm 16, 35, 26: Eph 3, 9. 

u cf. pt icf. Mt a%, LE: 

v cf. ph’ ag 18; 3,16: 

* Eph 4, 13. 

y 1 Tm 4, 10, — cf. 1 Cor 15, 

£:Ph x, 30. [10. 


a Eph 1, 19; 3, 7, 20. 


of, Is 45, as ‘epi § 8: 3719. 


Eph 5, 6; 
2 Pt 2; 3. 
gi Cor 5, 3. — cf. 1 Tm 2, 17. 
Ax Cor 14, 40. it Pt 5, 9 9. 
jEph 4, 17, 21. k Eph 3, 17. 
lAc 20, 32; Eph 2 
8] * Conc. 
yrs 23 66 E92 
— v. vr. 18, 
n ef. J Tm 6, 20. 
o vr. ae; Gal 4, 3. 
.3in Re invent. s. Cr. 


ors] L 
pcp. 1, 19; Jo 1, 14, 16. 
olin R. ss, Lanceae et Clav. 
Page 3, 19. [DNIC. 
Boh? £,°27,)29. “(Pb 3,°3. 
Ri 25.29% Pt 3, 21. — cf. 
tRm 6, 4, 5. — cf. cp. 3, I. 
uv. Ac 2, 24 
13-15] * Catech, R. $343 '6;°6: 
v Rm 11, 15; Eph 2, 1, 5; "AD 
3, 1.— ef. Le 1S, 24,: 32. 
pe 3, 133. Eph 4,,'$4:'— ef. 
Cc 7, 47-48. 


y Ac 3, 19. — cf, Eph 2, 14, 
Sr Pt 2, 24. [1s. 


14] Ant, ut s. vr. 

a cf, = 334 12; Mr 3 27; Jo 
12, a: 

bRm 14, 9 Ep 16. 

16, 17) * cf. ‘Chnecn R. II 45.5% 

cRm 14, 1-12. Gal 3, 10. — 
Ba oe oe 

d ct...Lv. 23,..2:. Nm.28), 21. 

e Heb 8, 5; 10, 1. — cf. 1 Cor 
10, 6, te 

bbe Rm 12, 4; 1 Cor ee, 12. 

4 E2.13; 72 rem, 
Ep 


h 4, 17. — cf. Rm g. 7. 
0 2, 22; 4, 3; 2 Jo 7, — 
1 CM Ey 18. 
oe 1, 10. — cf. Eph 4, 15; 
kv. Rm 6, 2. {2 Pt\3, 18. 
lcf. Gal 4, 9. 
mick, AC 10,-15:, EF Tm %4,..3- 
#21 Cor 6, ¥3. 
ols 20, 13; Mt ts; a. —.cf. 
p cf, vr. 18. (Tt-2; 24: 


qcf. Rm 13, 14; 1 Tm 4, 8. 
acp. 2, 12, 20. [Ph 3, 14. 
»5i—.cl. Rm 6, 2; 


Zz 
ere Bikes. (1-4); LL. in 
D. in Albts 


1,2] * Catech. R. I 6 * hi” — Cm, in fr. 3 p. Psc cRm 8, 5. — cf. Mt 165 23: Ph. 3,19 
3] Ant. in fs. s. Joseph a Cup Us ll. i {ss, 3: Famil. J. Me. J. pei Clarae “A 18 d Jorr,25: Gal 2, 19; Phy, 2x. 
Fel. i 30! 2), 20% 35° 2 6; 6: Gal's, 24: gv. Eph 5, 3-6. he Hee oe iv. Eph peak ea 








a SEOL = 








AD COLOSSENSES 
3, 8 — 4, 18 


2. Ut novam vivendi rationem ducant hortatur (3, 1-17) et, post tradita 
guaedam monita specialia, orationibus fidelium se commendat (13-4, 9) 
et salutationibus ac benedictione apostolica epistulam concludit (10-18) 








8-10] Eph 4, 22-32; 5, 3, 4- 


o] * Catech. R. II 2, 42. 
j (np. #55; 


8, 29. 

are 10, #2 sa Cor? 8955533 
al. 3,--28. 

1 CE:2 Mc 


OL¢ t,782- Ph. 2; 
~ vi Eph'4;2,°°32. 

qa Mr 11, 25. 

rRm 13, 10; Eph 4. 3. — cf. 
ae £7; @3. j 

s 4, 77 — V. JO 14, 27- 

t Eph 4, 4. —- cf. 1 Cor 10, 


£7 Mts 025 


pt i 17; cp. Eh? 

vcf.Jors,3. %xv.Eph 5,19. 

17] ee. pe fs. ss. Nom, J. 

¥y vr,23: 1 Cor‘r10; 38. 

18} cf. Catech. R. II 8, 1, 26. 

18-4, 1] Eph 5, 22-6, 0. — cf. 
2: Pt 3} 1-7: z1Cor 7, 24. 

acf. Eph 4, 31. (rr. 

20, 21] * Catech. R. III 2, 10, 

bict?"Galet,; 107'sr Thus: ce- 

ecic 2 Cor. 22% 

dv. Rm 2, 11 


aLv 25, 39-42. 


2-4] Eph 6, 18-32., 


6 Rm -12; 12; 1 Th §,. 17. 


ccp. 2, 7. 
a1.* Catech, R..1V¥ 622. 
Cor 2, 12. — 


evr. 18. — Vv. Ph 509. 
1 Th 4, rr. 
cf. Ecli 6, 5; Eph 4, 19. 
PePt-3; 173; 

#Eph 6, 21. 

aCD: 2°. a0 


k Phi ro, 16, 


t Ac ro, ph ge 4; 27, 2; Phi 


Tm 4, II. 
Oct. Act; 23° 48,7, 
pv. Ac 11, 2. 

qt. Phi 7. 

rep. x, 7: Phi: 23. 


s2 Tm 4, 11. — v. Ac 16, 10; 


6.7.87 

v-ef, 1° Th 5, 27. 

x Phi 2. 

y cit Tm 4, 14;.2 Tm_ 1,6. 
17] in ordinat. Subdiac. (P. R.). 
ov. Cor, 16,/21;° 2 Th 3, £7. 
a1 Tm 6, 21; 2 Tm 4, 22. — 

cf. Tt 3, 15; -Heb 13, 25. 





cum viveretis-in illis; 8nunc autem deponite et vos omnia, iram, 
indignationem, malitiam, blasphemiam, turpem sermonem de ore 
vestro. 9 Nolite mentiri invicem, /exspoliantes vos veterem hominem 
cum actibus suis 1%et jinduentes novum, eum qui renovatur in 
agnitionem ‘secundum imaginem eius qui creavit illum; 11 ™ubi non 
est gentilis et Iudaeus, circumcisio et praeputium, barbarus et "Scytha, 
servus et liber, sed omnia et in omnibus Christus. 

12 jInduite vos ergo, sicut electi Dei, sancti et dilecti, °viscera 
misericordiae, P?benignitatem, humilitatem, modestiam, patientiam, 
13 cupportantes invicem et donantes vobismetipsis, %si quis adversus 
aliquem habet querelam: sicut et Dominus donavit vobis, ita et 
vos. 14rSuper omnia autem haec caritatem habete, quod est vin- 
culum perfectionis, 145et %pax Christi exsultet in cordibus vestris, 
tin qua et vocati estis in uno corpore, et “grati estote. 16 ’Verbum 
Christi habitet in vobis abundanter, in omni sapientia docentes et 
Zcommonentes vosmetipsos psalmis, hymnis et canticis spiritualibus, 
in gratia cantantes in cordibus vestris Deo. 17 Omne Yquodcumque 
facitis in verbo aut in opere, omnia in nomine Domini Iesu Christi 
Vgratias agentes Deo et Patri per ipsum. 

18 Mulieres, subditae estote viris, *sicut oportet, in Domino. 
19 aViri, diligite uxores vestras et nolite amari esse ad illas. 20 Filii, 
cboedite parentibus per omnia; hoc enim placitum est in Domino. 
21 Patres, nolite ad indignationem provocare.filios vestros, ut non 
pusillo animo fiant. 22 Servi, oboedite per omnia dominis carnalibus, 
non ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed in sim- 
plicitate cordis timentes Deum. 23 Quodcumque facitis ex animo 
operamini Ysicut Domino et non hominibus; 24 scientes quod a Do- 
mino accipietis retributionem hereditatis. “Domino Christo servite. 
25 Qui enim iniuriam facit recipiet id quod inique gessit, et %non 
4 est personarum acceptio apud Deum. 1! “Domini, quod iustum est 

et aequum servis praestate scientes quod et vos Dominum ha- 
betis in caelo. 


2 bOrationi instate vigilantes in ea in °gratiarum actione, 3? oran- 


tes simul et pro nobis, ut Deus Yaperiat nobis ostium sermonis ad — 


loquendum mysterium Christi, propter quod etiam ¢vinctus sum, 
4ut manifestem illud ita ut oportet me loqui. 5/In sapientia ambu- 
late ad eos qui foris sunt tempus redimentes. 6 9Sermo vester sem- 
per in gratia sale sit conditus, ut sciatis “"quomodo oporteat vos 
unicuique respondere. 

7 Quae circa me sunt omnia vobis nota faciet *Tychicus carissimus 
frater et fidelis minister et conservus in Domino, ®quem misi ad 
vos ad hoc ipsum, ut cognoscat quae circa vos sunt et Jconsoleiur 
corda vestra %cum “Onesimo carissimo et fideli fratre, qui ex vobis 
est. Omnia quae hic aguntur nota facient vobis. 

10 Salutat vos ‘Aristarchus concaptivus meus et ™Marcus conso- 
brinus Barnabae, de quo accepistis mandata: "si venerit ad vos, exci- 
pite illum, Jet Iesus, qui dicitur °Iustus: ?qui sunt ex circumci- 
sione; hi soli sunt adiutores mei in regno Dei, %qui mihi fuerunt 
solacio. 12Salutat vos "Epaphras, qui ex vobis est, servus Christi 
Iesu, semper sollicitus pro vobis in orationibus, ut stetis perfecti et 
pleni in omni voluntate Dei. 13 Testimonium enim illi perhibeo quod 
habet multum laborem pro vobis et pro iis qui sunt Laodiciae et 
qui Hierapoli. 14 Salutat vos *Lucas, medicus carissimus et *Demas. 
15 Salutate fratres qui sunt Laodiciae et Nympham et “quae in domo 
eius est ecclesiam. 16 Et, cum lecta fuerit apud vos epistula haec, 
facite Mut et in Laodicensium ecclesia legatur; et eam, quae Laodi- 
censium est, vos legatis. 17 Et dicite *Archippo: ¥Vide ministerium 
quod accepisti in Domino, ut illud impleas. ; 

18 zSalutatio mea manu Pauli. Memores Cestote vinculorum meo- 
rum. 2Gratia vobiscum. Amen. 








ets) 








EPISTULA 


BEATI PAULI] APOSTOLI 
AD THESSALONICENSES 


PRIMA 


AULUS et 7Silvanus et Timotheus ecclesiae °Thessa- 
lonicensium in Deo Patre et Domino Iesu Christo. 
2 ¢Gratia vobis et pax. 

@Gratias agimus Deo semper pro omnibus vo- 
bis ¢memoriam vestri facientes in orationibus no- 
stris sine intermissione, ?/memores operis fdei 
vestrae et laboris et caritatis et sustinentiae spei 
: Domini nostri Iesu Christi ante Deum et Patrem 
nostrum, r Yscientes, fratres dilecti a Deo, electionem vestram: 5 quia 
hevangelium nostrum non fuit ad vos in sermone tantum, sed et 
in virtute et in Spiritu sancto et in plenitudine multa, sicut ‘scitis qua- 
les fuerimus in vobis propter vos. 6 Et jvos imitatores nostri facti 
estis et Domini ‘excipientes verbum in tribulatione multa cum gau- 
dio Spiritus sancti; 7ita ut facti sitis ™forma omnibus credentibus 
in Macedonia et in Achaia. 8A vobis enim “diffamatus est sermo 
Domini, non solum in Macedonia et in Achaia, sed et 9in omni loco: 
fides vestra, quae est ad Deum, profecta est, ita ut non sit nobis 
necesse quidquam loqui; 9% ipsi enim de nobis adnuntiant qualem 
Pintroitum habuerimus ad vos et quomodo @conversi estis ad Deum 
a simulacris, sérvire Deo vivo et vero, 1% et "exspectare Filium eius 
de caelis, quem suscitavit ex mortuis: Iesum, ¢qui eripuii nos ab 
ira ventura. 

Nam 4ipsi scitis, fratres, introitum nostrum ad vos, quia bnon 

inanis fuit; 2sed °ante passi et contumeliis adfecti, sicut scitis, 
in Philippis. fiduciam habuimus in Deo nostro, loqui ad vos evan- 
gelium Dei in multa sollicitudine. 3 ¢Exhortatio enim nostra non de 
errore neque de immunditia neque in dolo; 4 sed, “sicut probati su- 
mus a Deo ut crederetur nobis evangelium, ita loquimur ; ‘non quasi 
hominibus placentes, sed Deo qui Yprobat corda nostra. 5 Neque 
enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis neque 
in occasione avaritiae, “Deus testis est, 6/nec quaerentes ab homi- 
nibus gloriam neque a vobis neque ab aliis, 7’Cum possemus vobis 
oneri esse ut Christi apostoli, sed ™facti sumus parvuli in medio 
vestrum, ™tanquam si nutrix foveat filios suos. 8 Ita desiderantes vos 
cupide volebamus tradere vobis non solum evangelium Dei, %ed 
etiam animas nostras, quoniam carissimi nobis facti estis. 9 Memores 
enim estis, fratres, Plaboris nostri et fatigationis: Ynocte ac die ope- 
rantes ne quem vestrum gravaremus, praedicavimus in vobis evan- 
gelium Dei. 1 Vos testes estis et ‘Deus, "quam sancte et iuste et 
sine querela vobis, qui credidistis, fuimus; 11 sicut scitis, qualiter 
unumquemque vestrum, &sicut pater filios suos, 12 deprecantes vos 
et consolantes ‘testificati sumus ut ambularetis digne Deo, “qui vo- 
cavit vos in suum regnum et gloriam. 





I AD THESSALONIC. 
1, t— 2-42 








a Ac 15, 22; 2 Cor 1, 19; 2 Th 
1 Na Sea ee 5, 12. 

bv. Ac hae 

ch vig in fr. 5 hebd. 4 >. 


c cf. Gen: 37292 7 10, 12, 13. 
—v. Rm 1, 

d1 Cor t, 4; > Cor 

2-10] L, 


Lici»2;Cor:83):2. 


m cf, wi Re TE EE 
n cf. ie 10, 18; 2 iD ore 
ocf. Rm 1, 8; 16, He ol r, 
3a3% 
BLD 5225-038) ACH13,;- 24, 
q Ac 14, 15. — cf. 1 Cor 13 12, pr 
WELCOL B3.,.7 4 col be 24 013 
22h t, 9; 10: 
Mt 3, 7; Rm 5, 9. — cf. cp. 
2, 50, 


acp va soe gi ie Sas ok 

b Pd Ac 17, 2 

cv, Ac 16 ed 40. 

2-9] L. in fss. S. Sawant, Cant. 
et s. Jo Franc. Reg. 

d-cf. 2 oe 17; 1 Tm 1, a: 

e Gal 2, 

f Gal 1, ai Eph 6, 6; Col. 3. 

gJr.9, 20. — ¥. Bim Ree YF 
Ac 20, 23. — cf. Mr 12, 40; 
2¢Pt 2, ay.33 

jvr. ‘30. — v. Rm 1,9. 

feck. Jo. $i4ri2 Corsa: si 

da Corso,+34,-.183 <2 Eb: 3.19: 
— cf. Ac 20, 23-25; Phl 8, 9. 

m Mt 18, 23: 1 Cor 14, 20. 

ncf. vr. 11; os 49, 23; 60, 16. 

ocf. Rm g, 2..Gor> 12, 483 
9] * Catech. 5B III 8, 19. 


76% 20,345: 2 Th 3; 8, — cf. 
h 4, 16. q Ac 20, 31. 
nef 71t-2,532, 


si Cor 4, 14. —_cf. vr. 7. 

§ Eph: 45 3p $37; ) Phi ,527.52 
Th t, 5. 

vee. 5, 24; x Pt s, 
m 8, 28. 


106 =,4;3 





— 1103 — 








I AD THESSALONIC. 
2,13 — 4, 14 


1. Exordio praemisso (1-10), narrat qualem se exhibuerit, cum apud 
eos esset (2, 1-12), et quales, se praesente, fuerint Thessalonicenses (13-16), 
qualis ipse fuerit erga eos absens, et qualiter, se absente, illi se praebuerint 








13-16] L. in fs. s. Cyriaci, Lar- 
gi 3 ag 
nis [10, 20. 
“Gal Fy ‘hn; 5 ae —v. Mt 
a Ps 32, ei 55, Wi Mr 
pe CD: :%, 6: [4, 27. 


GED. 8, 45 AG: 1%,.$352 58 % 
. — cf. He 


Or Ir, 24-26, 
are Mt 21, 33-39; 
d Ac 14, 18: If; B,/h34 ib, 42 
e Mt 23, 32. — cf. Gn 15, 16. 
f cf. cp. i 10. 
gi Cor. §,03-Col 2, :.§, 

ep. 3, 10. — cf, Ac 20, 38. 
#Rm 15, 22. — cf. Rm 1, 13. 
IND ED; sk 
Rep. 3, 13}, 4, 15; 5, 23; Mt 


24, 3; 1 Cor 15, 24) S2bR 25 
E38; Jc 5; 7,:83:2 ng eh t 16; 
3, 4, 2; 1 Jo 2, 28. 
aAc 17, 15, 16. [Heb 13, 23. 
bck: x ‘Cor @, (17+ Fh 2,,-193 
cAc 9, 16; 14, 21 etc, 
dv. cp. 2, 14. evr. 4. 


Pa. x wid Ae pre a Se oP 


g Mt 4 hv. Ph 2, 16. 
f Ac x8, 5. — ef. 2 Cor Dy 
pete: 2 Cor £7.02. I, ac: 


icp, 2, 17; Phx. 8. — cf. 
m 2 Cor 1, 4. — cf. Titec ‘% 
nv. 1 Cor 16, 12% 


Be 16; an $8 5 pied ‘e 
s: 2, 10. Zc 14 
£2 hi, 7, fa:2)u ie oS 


a Ph 4, 93 Col 2, 6. — cf. 2 
z et Cp 


74) . in D. 2 QOdg. 
(1-7). — LL. in fr. 6 hebd. 
tf: Ep piph. [3. tro. 

bE 4, 3; Col. I, 10. tek: cp. 

sgl * atech. IT 7; 6%. 


m 6, 19, 22; Roth @, 24,7135 
Z Ptr, 2. Li 19. 
Tb 4 13. — v. 1 Cor 06, 
esi Ant. ee fs. s. Mariae de 
Socos 
ot Pts, 7. — ef. 2 Cor 4, 7 
i fie i Rm I, 24-26. 


gPs 78, 6; r 10, 25: — cf. 
Gal 4, rig 4, 17. 
h cf. 1 Cor 7,8 iv. Ps 93, 23. 


jcf. cp. 2, 13. — v. Le dy 16. 
k Ez 36, 27: tr Jo: 3, 124% 
dc Sie 10; Heb 13, 1; 2 Pt 


m ch. or 38; $35 341.0 Jo'2, 27%, 


n Jo 13, 34; 15, 12. 
[8, 78. 


ocp. we 

rs atech. R. Ill 4. 20; 

p cf. ae 2, 3. — Vv. 2 Th 3, 
II 

etek ee 28; 2 Th 3, 10. — cf. 
Ac 20, ot {Cor 5, 12. 

*Col 4, 5. — cf. Mr 4, 11; 1 

12-18] * Catech. R. I 12, 3, 6, 
14 (17-16). — L. in die de- 
posit. Df. 

tr Cor 15, 6, 18, 20. — cf. Jo 
Xz), 1x: {Mr 5, 39. 

ucf. Dt 14, 1; 2 Rg 12, 20-23; 

v Eph 3 2, 12, —cf. 3 Cor 15; 32. 
ve) V.in R.in fs.7 dol. BMV. 
Rm 14, 9; 2 Cor 4, 14. 





13 Ideo et nos gratias agimus Deo sine intermissione, quoniam, 
cum accepissetis a nobis verbum auditus Dei, accepistis iliud “non 
ut verbum hominum; sed, sicut est vere, verbum Dei, Yqui opera- 
tur in vobis qui credidistis. 14 Vos enim *jmitatores facti_ estis, fra- 
tres, ecclesiarum Dei, quae sunt in Iudaea in Christo lesu: quia 
deadem passi estis et vos a contribulibus vestris, °sicut et ipsi a 
Iudaeis, 15 ¢qui et Dominum occiderunt Iesum et prophetas et °nos 
persecuti sunt, et Deo non placent et omnibus hominibus adversantur 
16 dprohibentes nos gentibus loqui ut salvae fiant, ut ‘impleant pec- 
cata sua semper; /pervenit enim ira Dei super illos usque in finem. 

17 9Nos autem, fratres, desolati a vobis ad tempus horae, adspe- 
ctu non corde, abundantius festinavimus "faciem vestram videre cum 
multo desiderio ; 18 quoniam voluimus venire ad vos, ego quidem 
Paulus et semel et iterum; sed fimpedivit nos Satanas. 19 Quae est 
enim nostra spes aut gaudium aut corona gloriae? JNonne vos ante 
Dominum nostrum Iesum Christum estis in “adventu eius? 2°/Vos 
enim estis gloria nostra et gaudium. 

3 Propter quod pon sustinentes amplius %placuit nobis remanere 

Athenis solis, 2et Smisimus Timotheum fratrem nostrum et mi- 
nistrum Dei in evangelio Christi ad confirmandos vos et exhortan- 
dos pro fide vestra, 3 ut nemo moveatur in tribulationibus istis; ipsi 
enim scitis quod “in hoc positi sumus. 4 Nam, et cum a apud Vos es- 
semus, praedicebamus vobis passuros nos tribulationes, ¢sicut et fa- 
ctum est et scitis. 5 Propterea et “ego amplius non sustinens omisi 
ad cognoscendam fidem vestram, ‘ne forte tentaverit vos is 2qui ten- 
tat, et “inanis fiat labor noster. © Nunc autem, ‘veniente Timotheo 
ad nos a vobis et adnuntiante nobis fidem et caritatem vestram et 
jquia memoriam nostri habetis bonam semper desiderantes nos 
videre, lsicut et nos quoque vos; 7ideo ™consolati sumus, fratres, 
in vobis in omni necessitate et tribulatione nostra per fidem ve- 
stram; 8 quoniam nunc vivimus, si vos “statis in Domino. 9 °Quam 
enim gratiarum actionem possumus Deo retribuere pro vobis in omni 
gaudio quo gaudemus propter vos ante Deum nostrum 10 Pnocte 
ac die abundantius orantes, ‘ut videamus faciem vestram et Ycom- 
pleamus ea quae desunt fidei vestrae? 

11Tpse autem "Deus et Pater noster et Dominus noster Tesus 
Christus *dirigat viam nostram ad vos. 12 ‘Vos autem Dominus m 
tiplicet et abundare faciat caritatem vestram in invicem et in omues, 
quemadmodum et nos in vobis; 13ad “confirmanda corda vestra 
Vsine querela in sanctitate ante “Deum et Patrem nostrum, in 
Zadventu Domini nostri Iesu Christi cum omnibus sanctis eius. 

en. 

De cetero ergo, fratres, rogamus vos et obsecramus in Domino 

Iesu, ut, “quemadmodum accepistis a nobis quomodo oporteat vos 
ambulare et placere Deo, sic et ambuletis, ut abundetis ma magis. 2 Scitis 
enim quae praecepta dederim vobis per Dominum Iesum. °% °Haec est 
enim voluntas Dei, sanctificatio vestra ; dyt abstineatis vos a fornica- 
tione, 4ut “sciat unusquisque vestrum vas suum possidere in san- 
ctificatione et honore, 5 non in passione desiderii, sicut et ¢gentes, 
quae ignorant Deum, Set ‘ne quis supergrediatur neque circumve- 
niat in negotio fratrem suum, quoniam %vindex est Dominus de his 
omnibus, sicut praediximus vobis et testificati sumus. 7°Non enim 
vocavit nos Deus in immunditiam, sed in sanctificationem. 8 Itaque 
hqui haec spernit non hominem spernit, sed Deum, ‘qui etiam de- 
dit Spiritum suum sanctum in nobis. 

§ De icaritate autem fraternitatis non necesse habemus scribere 
vobis; ipsi enim vos ’a Deo didicistis ™ut diligatis invicem. 10 Ete- 
nim illud facitis in omnes fratres in universa Macedonia. Rogamus 
autem vos, fratres, ut °abundetis magis Jet operam detis ?ut 
quieti sitis et ut vestrum negotium agatis et Yoperemini manibus ve- 
stris, sicut praecepimus vobis, 12 et ut Thoneste ambuletis ad eos qui 
foris sunt et *nullius aliquid desideretis. 

13 Nolumus autem vos ignorare, fratres, de ‘dormientibus, “ut 
non constristemini sicut et ceteri “qui spem non habent. 14Si enim 








ome (EOE 





(3, 1-13). Additisque monitis de castitate, caritate et mutua aedifica- 
tione (4, 1-2), eos anxios de mortuis suis alterum Christi adventum 
docet, vigilantiam et oboedientiam inculcat et concludit (13-5, 28). 


I AD THESSALONIC. 
4, I5§-— 5, 28 








credimus quod Iesus mortuus est et resurrexit, ita et Deus eos 
tqui dormierunt per Iesum adducet cum eo. 15 Hoc enim vobis 
dicimus in Yverbo Domini, quia *nos qui vivimus, qui residui sumus 
in adventum Domini non praeveniemus eos ‘qui dormierunt. 16 Quo- 
niam ipse Dominus in iussu et in voce archangeli et in tuba Dei 
bdescendet de caelo, et “mortui, qui in Christo sunt, resurgent primi. 
17 Deinde nos, qui vivimus, qui relinquimur, ¢simul “rapiemur cum 
illis in nubibus obviam Christo in aéra et sic ‘semper cum Domino 
erimus. 18 Itaque consolamini invicem in verbis istis. 
5 De *temporibus autem et momentis, fratres, non indigetis ut scri- 
bamus vobis; 2ipsi enim diligenter scitis quia dies Domini, sicut 
fur in nocte, ita veniet. ?°Cum enim dixerint: Pax et securitas, tunc 
drepentinus eis superveniet interitus, ¢sicut dolor in utero habenti, 
et non effugient. 4/Vos autem, fratres, non estis in tenebris, ut vos 
dies illa tanquam fur comprehendat; 59%omnes enim vos filii lucis 
estis et filii diei: non sumus noctis neque tenebrarum. &Igitur “non 
dormiamus sicut et ceteri, sed ‘vigilemus et sobrii simus. 7 Qui enim 
dormiunt jnocte dormiunt, et ‘qui ebrii sunt nocte ebrii sunt. 8 Nos 
autem, qui diei sumus, sobrii simus ™induti loricam fidei et cari- 
tatis et galeam spem salutis; 9% quoniam ™non posuit nos Deus in 
iram, sed °%in adquisitionem salutis per Dominum nostrum lesum 
Christum: 1° qui mortuus est pro nobis, ut, sive vigilemus sive dor- 
miamus, simul cum illo vivamus. 11 Propter quod consolamini invi- 
cem et Yaedificate alterutrum, sicut et facitis. 


12 Rogamus autem vos, fratres, ut "noveritis eos qui laborant in- 


ter vos et praesunt vobis in Domino et monent vos, 13 ut habeatis 
illos abundantius in caritate propter opus illorum; ‘pacem habete 
cum eis. 14 Rogamus autem vos, fratres, ‘corripite inquietos, conso- 
lamini pusillanimes, suscipite infirmos, patientes estote ad omnes. 
15 Videte “ne quis malum pro malo alicui reddat, sed semper “quod 
bonum est sectamini in invicem et in omnes. 16 7Semper gaudete. 
17 ySine intermissione orate. 182In omnibus gratias agite: haec est 
enim voluntas Dei in Christo Iesu in omnibus vobis. 19 ¢Spiritum 
nolite exstinguere; 29 5prophetias nolite spernere; 21 °omnia autem 
probate, quod bonum est tenete; 224ab omni specie mala absti- 
nete vos. 

23 Ipse autem Deus pacis sanctificet vos per omnia, ‘ut integer 
spiritus vester et anima et corpus sine querela in adventu Domini 
non Iesu Christi servetur. 24 9Fidelis est qui vocavit vos, qui etiam 
aciet. 

25 Fratres, orate pro nobis. 

26 ASalutate fratres omnes in osculo sancto. 

27 Adiuro vos per Dominum ut 4egatur epistula haec omnibus 
sanctis fratribus. 

28 jGratia Domini nostri Iesu Christi vobiscum. Amen. 





y cf. x1 Cor 7. 10, 25. 

scf. : Cor 15, 51. 

aMt 24, 31; 1 Cor 15, §2. 

62 Thr, 7. 

cx Cor 15, 23. 

dcf. Jo 12, 26; 17, 24. 

ecf. Dn 7, 13; Ac 1, 9; 8, 39; 
2°Cor 12, 2. 

f2 Cor 5, 8. — cf. Jo 12, 26. 

aDn 2, 21; Mt 24, 36. 

2] * Catech. R. I 8, 2. 

Mt 24, 42-44; 2 Pt 3, 10; 
P 3, 3. — cf. 2 Th 2, 2. 
ccf. Jr 6, 14; Mt 24, 38, 39; 

12, 16-20. 
dlc 21, 34. — cf. Ecli 5, 9; 2 
CEB. 25:9. 


g Eph eS 8; Ph 2, 15. — cf. Le 
eis. 
hk Rm 13, 11-13. — cf. Eph 5, 


ix Pt 5, 8. (14. 
jcf. Jo 9, 4. 

ECL: -BC.2; 2542 FU a5. £3. 

m Sap 5, 19; 17, 18; 


O27 18. .73, 24: Bay 10, 39. 


x Ph 4, 4. 

y Le 18, 1; Rm 12, 2 etc. 

z Eph 5, 20; Col 4, 2. 

18, 17] R. in_fs. Orat. DNIC. 

in monte Oliv. — * Catech. 

R. IV 8, 6 (17). 

f. Mt 12, 20; 1 Cor 14, 39 
etc, 


QO BO 
Qa 
° 
ta] 
m 
> 
be 


jv. Rm 16, 20. 





— 1105 — 








EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD: THESSAEONTC@E DNs 


II AD THESSALONIC. 
a) Fo Shirt 








1-3] 1 Thy, 1-3 
Bray 312A ins. a. D. 5 9. 
Epiph. 


acp. 2, 13. — v. Eph 5, 20. 


61 Th 2, 19. — cf. 2 Cor 7, 


14. 

vt (ae Agi Roo ia. Se 

ch, I 8. 

arTh-3, bie’ Sot: 2° Tm 3jsr2. 

eLec 21, "36. — cf. Mt 22, 8; 
AC ’S,: 4T2 24; 2%; 

f Rm 12, 19. — cf. Ex 23, 22; 
Ap 18, i 

g cf. Ap 6, 11, — v. 1 Th 4, 16, 

781" Conc. Valent. (an. 855) 


bat ss. 31; e ole, A ae ene 

#Is 66, 15, 16 . Pst7s;}0 
Tr (10; 25 Bm/i 2, 8; 1 Th 

jMt 25, 41. 4, 5. 

Lecte is 22) "0G. 9 Se. 

m Ps 88, 8; Is 49, 3; Jo 17, 10. 

mcl.2. Tha, 3).433°% DPms 4 

o Col 1, _ 

pi Tht 


q cf. Is 66, oe Ac 13, 48. 


1-8] L. in sb. OT. Adv. 

acf. r Th 4, 16. 17. 

b vr. 15. — cf. Mt 24, 6; 1 Jo 
A 4 Bd eh aR L4cnt. 
dcf. 1 Je, 2, 18 
ae 5, Ps. 1 Jo 3,7 

3] * Catech, RoE Boe 
big Bed, 3030, 18. 

MEL, VOKT7, 12. 

#Dn 11, 36, 37 

Gl. a5.%47. 14: 12°28, 2; 


LO Ap 37:.°5,. 4: 

mcf. Dn 7, 10, 11 

nIs 11, 4. — cf. Jb 4, 9; Ap 
2: 16: TG, £5: 20: 

o cf, Ap 13, 11-14. — v. Mt 
24, 24. 

p 1 Cor 1, 18; 2 Cor 2, 15; 4, 3. 

@:cis:3 Re 225 224,062.14; 10; 
Ap 17, 17 

vcr. sth 2 "3; 1 Tm 4, 4. —: 
Vv 258 25 





SECUNDA 


l4uLuS et Silvanus et Timotheus ecclesiae Thessa- 
| lonicensium in Deo Patre nostro et Domino Iesu 
aii Christo. 2 Gratia vobis et pax a Deo Patre nostro 
et Dosnine Iesu Christo. 

3 4Gratias agere debemus semper Deo pro vo- 
Hi| bis, fratres, ita ut dignum est, quoniam supercre- 
S| | scit fides vestra et abundat caritas uniuscui . 
vestrum in invicem ; 4ita ut %et nos ipsi in vo 
gloriemur in ecclesiis Dei pro patientia vestra et fide et 4in fimo 
bus persecutionibus vestris et tribulationibus, quas sustinetis, 5 in 
exemplum iusti iudicii Dei, “ut digni habeamini in regno Dei, pro 
quo et patimini; ‘si tamen /iustum est apud Deum retribuere tri- 
bulationem iis qui vos tribulant; 7 et vobis, qui tribulamini, 9requiem 
nobiscum hin revelatione Domini Iesu de caelo cum angelis virtutis 
eius 8 tin flamma ignis dantis vindictam iis qui non noverunt Deum 
et qui non oboediunt evangelio Domini nostri Iesu Christi; 9 iqui 
poenas dabunt in interitu aeternas ‘a facie Domini et a gloria virtu- 
tis eius, 10%cum venerit ™glorificari in sanctis suis et admirabilis 
fieri in omnibus qui crediderunt; “quia creditum est testimonium 
nostrum super vos in die illo. 11 In quo etiam °oramus semper pro 
vobis, ut “dignetur vos vocatione sua Deus noster et impleat omnem 
voluntatem bonitatis et opus fidei in virtute, 12 ut %clarificetur no- 
men Domini nostri Iesu Christi in vobis, et vos in illo secundum 
gratiam Dei nostri et Domini Iesu Christi. 

Rogamus autem vos, fratres, per adventum Domini nostri Iesu 

Christi et “nostrae congregationis in ipsum, 2 ut non cito movea- 
mini a vestro sensu neque terreamini neque per spiritum “neque per 
sermonem neque per epistulam tanquam per nos missam, “quasi in- 
stet dies Domini. 3Ne quis vos seducat ullo modo, quoniam, nisi 
venerit ‘discessio primum, et %revelatus fuerit homo peccati, “filius 
perditionis, 4 tqui adversatur et extollitur supra omne quod dicitur 
Deus aut quod colitur. ita ut in templo Dei jJsedeat ostendens se 
tanquam sit Deus. 5WNon retinetis quod, cum adhuc essem apud 
vos, haec dicebam vobis? 6 Et nunc quid detineat scitis, ut revele- 
tur in suo tempore. 7 Nam ‘mysterium iam operatur iniquitatis; tan- 
tum ut qui tenet nunc teneat donec de medio fiat. 8 Et 9tunc reve- 
labitur ille iniquus, quem Dominus Iesus ™interficiet “spiritu oris 
sui et destruet illustratione adventus sui eum, 9 °cuius est adventus 
secundum operationem Satanae in omni virtute et signis et prodi- 
giis mendacibus 19 et in omni seductione iniquitatis iis ?qui pereunt; 
eo quod caritatem veritatis non receperunt ut salvi fierent. Ideo 
@mittet illis Deus operationem erroris, ut credant rmendacio; tut 
iudicentur omnes qui non crediderunt veritati, sed *consenserunt 
iniquitati. 















Exordio praemisso (1, 1-12), quid de tempore secundi Christi ad- 
ventu sentiendum sit Thessalonicenses docet (2, 1-16), eosque hortatur ut 
sedulo orent, a falsis fratribus caveant et in virtute proficiant (3, 1-18). 








II AD THESSALONIC. 
2,12 — 3, 18 








12 ‘Nos autem debemus gratias agere Deo semper pro vobis, fra- 
tres dilecti a Deo, “quod elegerit vos Deus primitias in salutem, in 
sanctificatione spiritus et in fide veritatis; 1%3in qua et vocavit vos 
per Yevangelium nostrum in adquisitionem gloriae Domini nostri Iesu 
Christi. 14 Itaque, fratres, “state et Ytenete traditiones quas didicistis 
sive “per sermonem sive per epistulam nostram. 15Ipse autem Do- 
minus noster Iesus Christus et Deus et Pater noster, “qui dilexit nos 
et “dedit consolationem aeternam et spem bonam in gratia, 16 lexhor- 
tetur corda vestra et confirmet in omni opere et sermone bono. 

De cetero, fratres, “orate pro nobis ut sermo Dei currat et cla- 
rificetur, sicut et apud vos, 2et ut liberemur ab importunis et 
malis hominibus; non enim omnium est fides. 3°¢Fidelis autem Deus 
est, qui confirmabit vos et %custodict a malo. 4¢Confidimus autem 
de vobis in Domino, quoniam quae praecipimus et facitis et facietis. 
a Downes autem dirigat corda vestra in caritate Dei et patientia 
risti. 

6/Denuntiamus autem vobis, fratres, in nomine Domini nostri 
Iesu Christi, ut subtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordi- 
nate et non secundum Ytraditionem, quam acceperunt a nobis. 7 Ipsi 
enim scitis quemadmodum oporteat “imitari nos, quoniam non in- 
quieti fuimus inter vos 8 ‘neque gratis panem manducavimus ab ali- 
quo, sed in labore et in fatigatione nocte et die operantes, ne quem 
vestrum gravaremus. %JNon quasi non habuerimus potestatem, sed 
ut “nosmetipsos formam daremus vobis ad imitandum nos. 10 Nam, 
et, cum essemus apud vos, hoc ‘denuntiabamus vobis; quoniam, si 
quis non vult operari, nec manducet. 11 Audivimus enim inter vos 
quosdam Yambulare inquiete nihil operantes, sed ™curiose agentes. 
12 Tis autem, qui eiusmodi sunt, denuntiamus et obsecramus in Do- 
mino Iesu Christo, ut cum silentio operantes suum panem mandu- 
cent. 13 Vos autem, fratres, "nolite deficere benefacientes. 14 Quod 
si quis non oboedit verbo nostro per epistulam, hunc notate et ‘ne 
commisceamini cum illo, ut confundatur, 15 °et nolite quasi inimicum 
existimare, sed ?corripite ut fratrem. 

16 dIpse autem Dominus pacis “det vobis pacem sempiternam in 
omni loco. {Dominus sit cum omnibus vobis. 

17 sSalutatio mea manu Pauli: quod est signum in omni epistula: 
ita scribo. 

18 tGratia Domini nostri Iesu Christi cum omnibus vobis. Amen. 





12] cf. Catech. R.1 9, 4. 
ucp. I, 3; 1 Tht, 2-4. 


z Jo 3, 16; 1 Jo 4, 10; Apt, s. 

Gr Petts 3s 

61 Pt 5, 10. — cf. 1 Th 3, 2, 3. 

aMt 9, 38; 1 Th 5, 25. — cf. 
rThr 8 » tis 

6b Rm 15, 31. 

€ V5 1 sCor: i, ne 

d Jo 17, 15. — cf. Mt 13, 19. 

ecf. 2 Cor 2, 3; 1 Th 4, 16. 

51: E; bn: in D. ad prm. 


f vr. 14; 1 Cor 5, 4; 2 Jo ro. 
— ct. Mt 18, 17; 2 Tm 3, 5. 
CD.i2,' 4: 

1 Th 1, 6. — cf. vr. 11; 1 Th 


5, 14. 

7,8] * cf. Catech. R. III 8, 18, 
19. 

iv. 1 Th 2,9. 

jrCor 9; 4; 1 Th‘2, 7. 

ki Thi, 7; 1 Pt 5, 3. — cf. 
vr. 7. 

lr Th 3, 4; 4, 11. — cf. Gn 


3, 19. 
m1Tm 5, 13; 1 Pt 4, 15. 


n oy 6, 9, 10. — cf. 1 Cor 15, 
58. 


oLc 19, 17; Mt 18, 15. 

pr Th 5, 12, 14. — cf. Tt 
3, 10. 

q Rm 15, 33; Eph 6, 23; 1 Th 


» 23. 
rNm 6, 26; Jo 14, 27. 
s 1 Cor 16, 21. — cf. cp. 2, 2. 
év. Rm 16, 20. 





— 1107 — 








EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD TIMOTHEUM PRIMA 


I AD TIMOTHEUM 








1,1 — 2,6 
yh I,3.— cf. er hi ae 17. 
cp. 2 Ps 105, 2 IF 25. 
. hack in Dd. Epiph. 
cCol 1, 2 
a2 em x es — cf. Tt 1,4.— 
€2Jo3; juz. [v. Ac 16, 1. 
Ac 20, 1 


pst 4:45 231m & as 7b 
‘fe , 4; 103.9 
Rm 13, 8, 10; Gal 5, 
met. cD. 6,20, 215° 2 &£m.2, 
S55) Pind, 
ncf. cp. 6, 4; Col 2, 18, 
o Rm 7, 12, 16 Gal 5, 23. 
qcn. 6, 3. — cf. Tt 1, 9, 13; 


We epee Th 

r Gal 3, 14. — cf. 2 Cor 4, 43 
al 6, 16. rt r %. 

s Ac 9, 15; Gal 1, 13-16; 2, 7; 

t Ac 9g, 22; Ph 4,13; 2 Tm 4,17. 

ucf. t Cor 4, 2; 2 Cor Zu Oy 

v Ac 26, 9,11. — cf. Mt 72.783. 

x1 Cor. 7, 23.2 Ord 

y cf. Le 23, 34; Ac 3, 17. 

zRm.5, 20. 


acp. 4,:9. — cf. Ap 22, 6. 

5 Le 15, 4 sqq.; 19, 10; <P $ 
ect. x Corns,.9: 

diol — cf Ps (10), 4 


prm 
Pe wCatech. R 2. IIL 2, 9.—Cp. 
ay I, 18; Gat Oe ae «fede ea 
27; 1 Jo 4, 12. 
toe 16, 27; Ju 25. 
cf 2Tm 2, a. 
i cp. 4,14 
j2 Cor 10, 4; 2 Tm 2, 3, 4.— 
cf. cp. 6, 12; 1 Cor 9. 7: , 
kp. BY % Phas 
ies & 
20] oj. Caeh. Ril 20, .9% 
m2 Tm 2, 17. 
tg 19, 23; 2 Tm 4, 14. 


Ac’23,°! 


Ct, Cor 535 
“7 L. in Ms. pro Propag. Fi- 

dei, —* Catech. R. IV 3,1; 

ee Se ite. xe Er, ay IV 
a Ph4, 6,7 {r2, 18 (4). 
Ut Es 6,. his: Bar 1, 1. — cf. 
Ccp. 3, 4: Vx Me 7, a2. 
dcp. I, 1; 4, 10; 1, 3- 
oat ies 33, 32° res rr°'2 Ft 


he 31m 2, ae ie edie ig the ae 


26. 
ie p ey Trid. s. 
& 5, 405 hk Heb 12, 24. 





XXV decr. de invoc. SS. — * Catech. R: Ill 2, Ya; IV 9; 4 





lauLus apostolus Iesu Christi ¢secundum imperium 
4) Dei Ssalvatoris nostri et Christi Iesu “spei nostrae 


ei cordia et pax a Deo Patre et Christo Iesu Domino 

i nostro. 
| %Sicut rogavi te fut remaneres Ephesi, %cum 
irem in Macedoniam, ut denuntiares quibusdam, 
4) ‘ne aliter docerent 4 neque ‘intenderent fabulis et 
geneaiogns interminatis, iquae Gunesttony praestant, magis quam 
aedificationem Dei, quae est in fide. 5/Finis autem praecepti est 
caritas de corde puro et conscientia bona et fide non ficta; 6 ma 
quibus quidam aberrantes conversi sunt in vaniloquium 7 myolentes 
esse legis doctores, non intelligentes neque quae loquuntur neque 
de quibus adfirmant. 8 Scimus autem quia °bona est lex, si quis ea 
legitime utatur: %sciens hoc, quia ?lex iusto non est posita, sed in- 
iustis et non subditis, impiis et peccatoribus, sceleratis et contami- 
natis, parricidis et matricidis, homicidis, 1 fornicariis, masculorum 
concubitoribus, plagiariis, mendacibus et periuris, et %si quid aliud 
sanae doctrinae adversatur, 11 7quae est secundum evangelium glo- 
rise sbeati Dei, ‘quod creditum est mihi. 

2 Gratias ago ei, ‘qui me confortavit, Christo Iesu Domino no- 
as quia “fidelem me existimavit ponens in ministerio, 13 %qui prius 
blasphemus fui et persecutor et contumeliosus; sed *misericordiam 
Dei consecutus sum, Yquia ignorans feci in incredulitate. 14 zSupera- 
bundavit autem gratia Domini nostri cum fide et dilectione, quae 
est in Christo Iesu. 15 %Fidelis sermo et omni acceptione dign 
quod >Christus Tesus venit in bunc mundum peccatores salvos facere, 
Cquorum primus ego sum. 6 Sed ideo misericordiam consecutus 
sum, ut in me primo ostesilesie Christus Iesus omnem patientiam 
ad informationem eorum qui credituri sunt illi in vitam aeternam. 
17 4Regi autem saeculorum “immortali, finvisibili, %soli Deo, honor 
et gloria in saecula saeculorum. Amen. 

18 hHoc praeceptum commendo tibi, fili Timothee, 4secundum 
praecedentes in te prophetias, ut jmilites in illis bonam militiam 
19 khabens fidem et bonam conscientiam, ‘quam quidam repellentes 
circa fidem naufragaverunt; 2%ex quibus est "Hymenaeus et "Ale- 
xander, °quos tradidi Satanae, ut discant non blasphemare. 

Obsecro igitur primum omnium @fieri obsecrationes, oratione 

stulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus: 2°pro 
regibus et omnibus qui in sublimitate sunt, ut quietam et tranquillam 
vitam agamus in omni pietate et castitate; %°hoc enim bonum est et 
acceptum coram 4salvatore nostro Deo, 4 equi omnes homines vult 
salvos fieri et fad agnitionem veritatis venire. 5%Unus enim Deus, 
inus et "mediator Dei et hominum homo Christus Iesus, ® ‘qui dedit 


§ gcp. 1, 17; Mr 12, 29; 
iRm 4, 25; Gal 1, 4; 2, 20; Th 2, 14. — v. Mt 20, 26. oe 


= 


2¢dTimotheo dilecto filio in fide. °Gratia, miseri- 


uS,. 


,P- 








— 1108 — 


Piha 








Postquam praecepta de genuina praedicatione Timotheo in memo- 
riam revocavit (1, 1-20), ei monita tradit de publicis precationibus facien- 
dis (2, 1-15), de ministris in Ecclesia instituendis (3, 1-13), de haereticis 





I AD TIMOTHEUM 
2,7— 4, 16 








redemptionem semetipsum pro omnibus /testimonium 'temporibus suis; 
7™jin quo positus sum ego praedicator et apostolus (veritatem dico, 
non mentior), “doctor gentium in fide et veritate. 

8 Volo ergo viros orare °in omni loco *levantes puras manus sine 
ira et disceptatione. 9 Similiter et ¢mulieres in habitu ornato cum ve- 
recundia et sobrietate ornantes se, et non in tortis crinibus aut auro, 
‘aut margaritis vel veste pretiosa, 19sed, quod decet mulieres, *promit- 
tentes pietatem per opera bona. 11 %Mulier in silentio discat cum 
omni subiectione. 12 ’Docere autem mulieri non permitto neque do- 
minari in virum, sed esse in silentio. 13%Adam enim primus for- 
matus est, deinde Heva; 14et Adam non est seductus, “mulier au- 
tem seducta in praevaricatione fuit. 15 “Salvabitur autem per tilio- 
rum generationem, si permanserit Yin fide et dilectione et sanctifi- 
catione cum sobrietate. 

3 “Fidelis sermo: si quis “episcopatum desiderat, bonum opus de- 

siderat. 2 Oportet ergo episcopum irreprehensibilem esse, °unius 
uxoris virum, %sobrium, prudentem, ornatum, pudicum, hospitalem, 
fdoctorem, 3non vinolentum, non percussorem, sed %modestum, 
‘non litigiosum, ’non cupidum, sed 4suae domui bene praepositum, 
- ‘filios habentem subditos cum omni castitate. 5Si quis autem do- 
mui suae praeesse nescit, quomodo ecclesiae Dei diligentiam habe- 
bit? 6 Non neophytum, ne in superbiam elatus in iudicium incidat 
diaboli. 7 Oportet autem illum et /testimonium habere bonum ab iis 
‘qui foris sunt, ut non in opprobrium incidat et in ™laqueum dia- 
boli. 8*Diaconos similiter pudicos, non bilingues, ¢non multo vino 
deditos, "non turpe lucrum sectantes, 9 °habentes mysterium fidei in 
conscientia pura. 1° Et Phi autem probentur primum et sic ministrent 
nullum crimen habentes. 11 Mulieres similiter pudicas, non detra- 
hentes, sobrias, ‘fideles in omnibus. 12 Diaconi sint Cunius uxoris 
viri, ‘qui filiis suis bene praesint et suis domibus. 13 *Qui enim bene 
ministraverint, gradum bonum sibi adquirent et multam fiduciam in 
fide quae est in Christo Iesu. 

14 Haec tibi scribo sperans me ad te venire cito; 15si autem tar- 
davero, ut scias quomodo oporteat te ‘in domo Dei conversari, quae 
est ecclesia Dei vivi, columna et firmamentum veritatis. 16 Et mani- 
feste magnum est pietatis sacramentum, “quod manifestatum est in 
Ycarne, iustificatum est in spiritu, “apparuit angelis, *praedicatum 
est gentibus, Ycreditum est in mundo, “adsumptum est in gloria. 
4 @piritus autem manifeste dicit quia in novissimis temporibus 

bdiscedent quidam a fide “attendentes spiritibus erroris et doctri- 
nis daemoniorum, 2 4in hypocrisi loquentium mendacium et caute- 
riatam habentium suam conscientiam, 3 ¢prohibentium nubere, fabs- 
tinere a cibis, 9quos Deus creavit ad percipiendum cum gratiarum 
actione fidelibus, et iis qui cognoverunt veritatem; 4 quia “omnis 
creatura Dei bona est, et nihil treiciendum quod cum gratiarum actione 
percipitur; 5 Jsanctificatur enim per verbum Dei et orationem. 

6’Haec proponens fratribus bonus eris minister Christi Jesu, 
enutritus verbis fidei et bonae doctrinae quam adsecutus es. 7 ™Ine- 
ptas autem et aniles fabulas devita, °exerce autem teipsum ad pie- 
tatem. 8 Nam ?corporalis exercitatio ad modicum utilis est; %pietas 
autem ad omnia utilis est, "promissionem habens vitae quae nunc 
est et futurae. 9% Fidelis sermo, et omni acceptione dignus. 19 *In 
hoc enim laboramus et maledicimur, quia speramus in Deum vivum, 
tqui est salvator omnium hominum, maxime fidelium. 1! “Praecipe 
haec et doce. 12 %Nemo adulescentiam tuam contemnat; sed “excm- 
plum esto fidelium in verbo, in conversatione, in caritate, in fide, 
in castitate. 13 Dum venio, attende lectioni, exhortationi et doctri- 
nae. 14¥Noli negligere gratiam quae in te est, quae data est tibi 
per prophetiam cum impositione manuum presbyterii. 15 Haec me- 
ditare, in his esto, ut profectus tuus manifestus sit omnibus. 16 ¢At- 
tende tibi et doctrinae, insta in illis; hoc enim faciens %et teipsum 
salvum facies et eos qui te audiunt. 


PAV Catech. RR Ilr) 207.7; 34. yi Th 5, 19. zcp. 1 ,18. 
| 24, 18; 2 Cor 8, 21. — cf. Rm 11, 14; Phy, 12. ccf. Ac 20, 28. 





a Ac 6, 6; 13, 3. — cf. 2 
Ez 33, 9. 


BCl:.30 4, 20; . [ 
p Ps 62, 5. — cf. Ecli 28, 1-5; 
qi Pt 3, 3-5.— cf. Is 3, 18-23. 
9] * Catech. R. Ill 7, 11. 
rcp. 5, 10. — cf. Ac 9; 36. 
si Cor 14, 34, 35. 

icf. Tt. 2,5. far 8.40 
u Gn I, 27; 2, 8, 18, 22; 4 Cor 


4 G23. 

15] * Catech. R. Il 8, 23. 
x cp. 5, 14. — cf. Gal 4, 4. 
TC. CO. 1, 14-..69. Coe txts 
6 cf. Ac 20, 28; Phi,1; Tt 1, 7. 
1-4, 1) L,.in fr. 2 hebd. 5 %. 

Epiph. Ltech. R. II Z Fi 
1-7) tr L. in cm. CP. — a- 


ey 3:8. 
f. epi gs, 8: 6, 5, 40; "Heb 
#1 Rg 2, 12. [13,53 1 Pt 5,2: 


J cD. §, 10. — cf::2 Cor 8,21. 
7,8] * Conc. Trid. s. XXIII cp. 
14 de Ref. — * Catech. R. Il 
lv. Mr 4, 11. (7,22, (de 
mcp. 6, 9; 2 Tm 2, 26. 


n Ac 6, 33 1, I 
ocp. I, 19. — cf. vr. 16. 
pef., cp. 5, 22. G Le. 2.53 


POT, TL, Sar 1OK 

scf. Mt 25, 21, 23; Le'19, 27. 

é ci, . Eph /2,.019-225" 27 7 m2; 
20; Heb 3, 6 etc. 

15] * Conc. Trid. 5. XIIL cp.-2. 
— * Catech. R. I 10, 5. 

#JO.1,2%4¢ © Pt 1,°.20; 4 -Jo 


I, 2; 3; : : 
16] * Catech, R. II 1, 2. 
km 4, 3; 8, 3; Cof 2; 22. 


4 Gal’.2}.2 


z Mr 16, 19; Ac 1, 2. 


ajo 14, 17. — cf. Ac 20, 23; 
u 18. 


rae 

62 Th 2, 3. — cf. 2 Pt 3, 3; 

cr jo 4, 6.— cf. Ap 16, 14. 

a Rr? k;Ss8i 4. Phu Th 

é. Ch... CB... 85 14 3 ERCDaT3: 2 

f va Col 3, 726: 

g Gn 1, 29; 9. 3. — cf. Rm 14, 
0, 31. 

CHUZG. - 25. 

ich tb 8, 4-10. 

Tm 3, 14, 15. 

m2 Tm 3, 10. 

n2 Tm 2, 16, 23;.Tt 3, 9..— 
ch. G02 8, 65 05, 10s 

oHeb 5, 14. pef. Col 2, 23. 


¢ PS 365 '4,.0; 312: 83,1775 TER 
2: 144, 48; Pro. 19, 233° 225 
as Mt.6;°43; Mr.ro, 30372 Pt 

s cf. 2 Cor 4, 8-10, [3 9. 

tcp. 2, 4; Sap 16, 7; Jo 3, 17; 
4, 42; 12, 47; 1 Jo 4, 14. 

8 CDi 5S, 76 Oe Bun ib223 Tee snes 

v1 Cor 16, 11. — cf. 2 Tm 2, 

12] Gr. in fs. s. Jc de M. 

¥ Ops 5,.222 Tt 2; #2 2 Ft. $33, 

Tmt, 6. 6 Rm 

16] 9. vr. 12. 





— 1109 — 








I AD TIMOTHEUM 


vitandis (14-4, 16), de ratione erga senes (5, 1, 2), viduas (3-16), pres- 
byteros (17-25) et servos agendi (6, 1-2), epistulae finem imponit, tra- 
ditis discipulo nonnullis singularibus praeceptis (3-21). 








5, 1— 6, 15 
a Lv 16, 32; Ecli 8, 7. — cf. 
6 Tt 2, 6. {Sap’2; 10. 
c cf. ‘vr, §, 16, 


3-1c] L. in cm, Viduarum — * 
cf. Catech. R. IV 1, 2 (5). 
d. cf. Mt.2s, 4-62. Eph 6; 1,.2. 

— cf. Gn 45, 9-11, 
éCpe 25. 3. 
fJr 40, 18148, i9, 
gJc 5, 5. — cf. Ez 16, 49. 


RAD 3,25 LeCDw del b6,c2 
fc2 PMS Sis PErexO: 2 P Ca: 

rf Ap , 8 — cf. vr. 4; Ap 
lv. Gal 6, tro. [ 2.783. 


mcf. 6D. 3352, 

nLec 7, 44; Jo 13, 14. — cf. 
ocf. Rm 16, 1. {Gn 18, 4. 
pcf. cp. 6, 18; Ac 9, 36. 
qcf. Ap 2, 4. 

72° Thess rt> 1 Pt.4; 145° 3 Jo 
14] * Catech. R. II 8, 25. [10. 
s 1 Cor 7, 9. — cf. cp. 4, 3. 
Pe epy Oy Te Tess. ; 
u cf. cp. I, 20. v cf. Jo x, 27. 


r7)* Catech: Rell 6,29: 

xRm 12, 8; 1 S,. 12% 

y Dt 25, 4. — v. 1 Cor 9g, 9. 

zLc 10, 7. — cf. Lv 19, 13; 
Dt 24, 15; Mt 10, 10. 


av. Mt 18, 16. ‘de Ref. 
20] * Conc. Trid. s. XXIV cp. 8 


d cf. Ex 23, 6; 2 Cor 5, 16. 


Cl: Jd: 0,2 23e-Ps 1080-18: 
icf. Pro 10, 9; Mt ro, 26, 
j Pro 10, 9. 


@Eph 63:53) Téa. o,0703; rR t 


2, 18. 

5b Tt 2, 5. — cf. Is 52, 5; Rm 

cv. Phi 16, L2, 24. 

G60: 4; 425° 133:.5.-93 

e Gal 1, 8, 9. — cf. cp. 1, 3, 10; 
1x 2:1 ms15°835 


Ben. Jos. Labre. 14. 
m T,121° Ps 48; 38%" bowss 
nGn 28, 20; Pro 30, 8; Ecli 

29. 28, 29. 

8-10] * Catech. R. III 8, 10; 

FO AV) Ppp IOs ae 
oO vr. 17-19; Pro 15, 27; 23, 4; 

28, 20, 22; Ecli 11, 10. — 

v. Mt 6, 19; 13, 22. 
Pep: s, 7. [Eph 5, s. 
qcf. Mt 26, 16, 47; 27, 3-5; 
PC. EX a3. S*> Dt«26,. To. 
s2 Tm 3, 17. — cf. Dt 33, 1. 
t2 Tm 2, 22, — cf. Pro 15, 9. 
11-16) L.infs.s. Timothei E.M. 
“Ecli4,. 33° Le rs: 24° Cor 


5 . or 9, 13. 
y Mt 27, 11; Jo 18, 36, 37. 
SCD s..3,.00; 

Bap. Tenckie 





5 @Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem; %iuvenes ut 
fratres, 2 anus ut matres, iuvenculas ut sorores in omni castitate. 
3 Viduas honora, “quae vere viduae sunt. 4Si-qua autem vidua fi- 
lios aut nepotes habet, discat primum domum suam regere et ¢mu- 
tuam vicem reddere parentibus; “hoc enim acceptum est coram Deo. 
5 Quae autem vere vidua est et desolata /speret in Deum et instet 
obsecrationibus et orationibus nocte ac die; nam 9quae in deliciis 
est “vivens mortua est. 7 Et thoc praecipe, ut irreprehensibiles sint. 
8jSi quis autem suorum, et ’maxime domesticorum curam non ha- 
bet, fidem negavit et est infideli deterior. 9 Vidua eligatur non mi- 
nus sexaginta annorum, quae fuerit “unius viri uxor, 1°in operibus 
bonis testimonium habens: si filios educavit, ™si hospitio recepit, 
"si sanctorum pedes lavit, si °tribulationem patientibus subministra- 
vit, si Pomne opus bonum subsecuta est. 11 Adulescentiores autem 
viduas devita; cum enim luxuriatae fuerint in Christo, nubere volunt: 
12habentes damnationem, quia @%primam fidem irritam fecerunt. 
13 rSimul autem et otiosae discunt circuire domos; non solum otio- 
sae, sed et verbosae et curiosae, loquentes quae non oportet. 14 sVolo 
ergo iuniores nubere, filios procreare, matresfamilias esse, ‘nullam 
occasionem dare adversario maledicti gratia. 15“Iam enim quaedam 
conversae sunt retro Satanam. 16 Si quis fidelis habet viduas, sub- 
ministret illis, et non gravetur ecclesia, ut iis quae vere viduae sunt 
sufficiat. 

17 Qui “bene praesunt presbyteri duplici honore digni habeantur, 
maxime qui laborant in verbo et doctrina. 18 Dicit enim Scriptura: 
’YNon alligabis os bovi trituranti’, et: ’*Dignus est operarius mer- 
cede sua’. 19 Adversus presbyterum accusationem noli recipere, nisi 
sub @duobus aut tribus testibus. 2 0Peccantes coram omnibus argue, 
Cut et ceteri timorem habeant. 21 Testor coram Deo et Christo Iesu 
et electis angelis, ut haec custodias sine praeiudicio %nihil faciens in 
alteram partem declinando. 22¢Manus cito nemini imposueris /neque 
communicaveris peccatis alienis. Teipsum castum custodi. 23 Noli 
adhuc aquam bibere, sed Ymodico vino utere “propter stomachum 
tuum et frequentes tuas infirmitates. 24 Quorundam hominum peccata 
manifesta sunt praecedentia ad iudicium, quosdam autem et subse- 
quuntur. 25 ‘Similiter et facta bona manifesta sunt, et /quae aliter se 
habent abscondi non possunt. 
6 @Quicumque sunt sub iugo servi dominos suos omni honore di- 

gnos arbitrentur, "ne nomen Domini et doctrina blasphemetur. 
2Qui autem fideles habent dominos non contemnant quia ¢fratres sunt; 
sed magis serviant, quia fideles sunt et dilecti, qui beneficii partici- 
pes sunt. 7Haec doce et exhortare. 

3 e€Si quis aliter docet et non adquiescit sanis sermonibus Domini 
nostri Iesu Christi et fei, quae secundum pietatem est, doctrinae, 
4 9superbus est, nihil sciens, sed languens circa *quaestiones et pu- 
gnas verborum; ex quibus oriuntur invidiae, contentiones, blasphe- 
miae, suspiciones malae, 5 conflictationes hominum ‘mente corrupto- 
rum et qui veritate privati sunt, Jexistimantium quaestum esse pie- 
tatem. 6 /Est autem quaestus magnus pietas cum sufficientia. 7 ™Ni- 
hil enim intulimus in hunc mundum: haud dubium quod nec auferre 
quid possumus. 8*”Habentes autem alimenta et quibus tegamur his 
contenti simus. 9 Nam °qui volunt divites fieri incidunt in tentatio- 
nem et in Plaqueum diaboli et desideria multa inutilia et nociva, 
Yquae mergunt homines in interitum et perditionem. 1° *Radix enim 
omnium malorum est cupiditas, Yquaam quidam appetentes erraverunt 
a fide et inseruerunt se doloribus multis. 

11Tu autem, *o homo Dei, thaec fuge; sectare vero iustitiam, 
pietatem, fidem, caritatem, patientiam, mansuetudinem, 12”Certa 
bonum certamen fidei, Yapprehende vitam aeternam, “in qua vocatus 
es et confessus bonam confessionem coram multis testibus. 13 Prae- 
cipio tibi coram Deo, qui vivificat omnia, et Christo Iesu, Yqui te- 
stimonium reddidit sub Pontio Pilato bonam confessionem, 14 ut 
serves mandatum sine macula, irreprehensibile usque in adventum 
Domini nostri Iesu Christi, 15 quem *suis temporibus ostendet ®%bea- 





LO |. 








Post inscriptionem et gratiarum actionem (1, 1-15) Timotheum ut fi- 
deliter Magistro adhaereat strenue evangelium praedicet (6-18), utque 
crescat in gratia exorat (2, 1-13). Praeterea ut a litigando cum 


I AD TIMOTHEUM 
6, 16-21 








tus et solus potens, "Rex regum et Dominus dominantium, 16 ¢qui 
solus habet immortalitatem et “lucem inhabitat inaccessibilem, quem 
nullus hominum vidit, sed nec videre potest; cui-honor et imperium 
sempiternum. Amen. 

17/Divitibus huius saeculi praecipe non 9sublime sapere neque 
sperare in incertu divitiarum, sed in Deo vivo, “qui praestat nobis 
omnia abunde ad fruendum: 18 bene agere, ‘divites fieri in bonis 
operibus, Jfacile tribuere, communicare, 19 Ithesaurizare sibi funda- 
mentum bonum in futurum, ut Yapprehendant veram vitam. 

200 Timothee, “depositum custodi, “devitans profanas vocum 
novitates et oppositiones falsi nominis scientiae, 21 quam quidam 
promittentes °circa fidem exciderunt. Gratia tecum. Amen. 


EPISTULA 





5 Dt 10, 17; Ps 135, 3; Ap 17, 
ee, AS 14. 


e [z, 15. 

AV 25,5 S236 

{Ps 61,.11; Le 12;1§, 20: tc 
Rin 71,:20::32, 3,°%0: bd, 10: 

n Ac 14, 16. 

icf. Lc 12, 21; Tt 3, 8, 14. 

j cf. Ecli 4, 36; Ac 20, 36. 

iMt 6, 19, 20. 

zo] v. r Es 7, fo. 

M3 TIN AES 82, 14: 

n2 Tm 2, 16. — cf. Col 2, 8. 

8. Cp. "6: 2° Tin 2, * 7S: 

pv. Col 4, 18. 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD TIMOTHEUM SECUNDA 





ef gi|AULUS apostolus Iesu Christi per voluntatem Dei 

vai) secundum promissionem vitae, quae est in Christo 
Iesu, 2 Timotheo carissimo filio. Gratia, miseri- 
cordia, pax a Deo Patre et Christo Iesu Domino 
nostro. 

3CGratias ago Deo, cui servio a progenitori- 
b= bus in conscientia pura, “quod sine intermissione 

— Sie! habeam tui memoriam in orationibus meis nocte 
ac die */desiderans te videre, memor lacrimarum tuarum, ut gaudio 
implear 5 recordationem accipiens eius fidei, quae est in te Ynon ficta, 
quae et habitavit primum in avia tua Loide et ”matre tua Eunice, 
certus sum autem quod et in te. 

6 Propter quam causam admoneo te ‘ut resuscites gratiam Dei, 
quae est in te per impositionem manuum mearum. 7 Non enim dedit 
nobis Deus Jspiritum timoris, sed virtutis et dilectionis et sobrietatis. 
8'Noli itaque erubescere ™testimonium Domini nostri “neque me 
vinctum eius; sed °collabora evangelio secundum virtutem Dei, 9 ?qui 
nos liberavit et vocavit vocatione sua sancta %non secundum opera 
nostra, sed secundum propositum suum et gratiam quae data est 
nobis in Christo Iesu "ante tempora saecularia. 19 *Manifestata est 
autem nunc per illuminationem salvatoris nostri Iesu Christi, ‘qui 
destruxit quidem mortem, “illuminavit autem vitam et incorruptio- 
nem per evangelium: 11 in quo positus sum ego praedicator et apo- 
stolus et magister gentium. 127%Ob quam causam etiam haec patior, 
sed non /confundor. Scio enim Ycui credidi et certus sum quia po- 
tens est *depositum meum servare in illum diem. 13 4Formam habe 
bsanorum verborum, quae a me audisti, in fide et in dilectione in 
Christo Iesu. 14 Bonum @depositum custodi per Spiritum sanctum, 
¢qui habitat in nobis. 

15 Scis hoc, quod aversi sunt a me Zomnes qui in Asia sunt, ex 
quibus est Phigellus et Hermogenes. 16 &Det miscricordiam Domi- 





II AD TIMOTHEUM 
1, I-16 








@v. £-Tm 2; 3,2. 
JEL.’ ¢ re 1 bebe 
I-13) LL. tn jr. 3 nhebd. § p. 
Epiph. cv. Rm 1, 8 
d Ac 23, 1; 24, 16; Ph 3, 5, 6. 
: ; 1 4 etc. 


ga Imsetr,: 5. 
h Ac 16, 1.—cf, cp. 3, 14, 15. 
#1 Tm 4, 14.—cf. 1 19 


mN ¥ Cor ¥ 

nvr. 16; Eph 3, 1 etc. 

o*CDs 25 °3, G48. 

9, 10) R. in Trans}. Diii. 

p Gal 4, 21; Tt 3, 5. — cf. Rm 
8,283: Heb 3. r 

qv. Rm 3, 28. [Eph 1, 4. 

rTt 1, 2, — cf. Rm 16. 25; 

10] R. in fs. 5 Vuln. DNIC. 

sRm 16, 26. [15s. 

t1 Cor 15, 54, 55: Heb 2, 14, 

u cf. Jb 33, ‘30; -Ps°ss, 13. 

vir Tm 2, 7. — cf. Ac 9, 15; 


22, 2f, 
12] Int. (Ps _ 138), Ant etc. in 


fss. s. Pauli Ap. — * cf. Ca- 
xp. 259. [tech. R. I] 6, 14. 
y cf. Bs (10), £4. 
z1 Tm 6, 20. 
aRm 2, 20; 6, 17. — ef. ep. 
3, 14; Tt 1,.9 
6 :.Tm-x, 10; & .36-3t:3. 4 


CV. ,9. _ dcf. Ac ry, ro. 
e-ct, MG. 5, 75.Ju; 2: 





— IIlrI — 








II AD TIMOTHEUM 
iy 17 — 3, 14 


haereticis abstineat atque eos omnino devitet (14-3, 17), ut munere suo 
bene fungatur (4, 1-8), et, ut ad se cito veniat, enixe hortatur eum- 
que de rebus suis certiorem facit (9-18). Additis salutationibus, benedi- 








fp. 4, 19. {13, 3. 

g Ph 7, 20. — cf. Heb 10, 34; 

Avr. 8. 4 Heb 6, to. 

av. Eph 6, ro. 

bcp. 1, 13, 14. — cf. Tt 1, 5. 

ccp. 1, 8; 4, 5. — cf.'1 Tm, 1, 

a2 © 290: 18. 

51 * Catech. R. IV 15, 14. 

ecp. 4, 8. — cf. x Cor 9, 25. 

f 1 Cor 9, 7, 10.»—cf. Heb 6, 7. 

g cf. Col 1, 27; 1 Jo 2, 20, 21, 

8] * Catech. R. I Ores [27. 

bev. Rm 1;.:3, 452 ‘Cor..85, 4, 
20, etc. 

8-10, 3, 10-12] L. in cm. M. et 
in a s. Ignatii Cf. 

iv. Rm 2, 16, 

pEph> 3: Ph 257217. 

e iad & 


m Col I, 24. — cf. x Cor 13, 7. 

11,12] * Catech. R. Il 5, 68. 

nti Lea, to. — cf. Rm 6, 8; 
V2 Cor’ 4: rr. 

o Rm 8, 17; 2 Th 1x, 4, 5; Ap 

p Mt ro, 33. [ 

av. Rm 3, 3. fr8. 

r Nm 23, 19; Tt 1, 2; Heb 6. 

SVE 233. 1 Tm 4 Fe, Bea Re 
3, 9. 

15-4, 5) LL. et L. (3, 14-4, 5) 

in fs. s. Irenaeci E. M. 

tr Tm 6, 20. — cf. vr. 14. 

uz Tm 1, 20. 

17,281" Catech.’R, 1.12," 72. 

yi Em T*'6* 6,28; 

SChct Cor. £eo ee) 

y cf. Ez 9, 4; Jo 6, 27. 

19, 20] * cf. Catech. R. I 10, 7. 

z Nm 16, 5. — cf. Nh 1, 7; pe 
10, 14, °27. 


aNm 16, 26. — cf. Is 26, 13. 
b cf. 1 Cor gyi tas 

c Sap. 15, 7; Rm 9, 21. 

d cf. Pro 25, 4; Is 52, rz. 

Cxp, 3, 29°52 


1, 32. 

i1Tm 3, 3.—cf. Mt 12, 18, 19, 

24, 25] Cm. in fs. s. Jo. B. de R. 
ol. 2,.Tm 61h: s. Peiay 6. 
cp. 4, 2; Gal 6, r. — cf, 1 Tm 
SMO; TE £35.9,' $s 

m ct. Pro 22, 15. 

nit Tm 3, 7; 6, 9. 


a1 Tm4, 1.— cf. Mt 24, 9-12. 
1-13] LL. in fr. 4 hebd. 5 p. 
Hpk. b cf. Rm 1, 29-32. 
ccf. Ph 2, 21. d Ph 3, 18, 19. 
eMt 7, 15, 21; 23, 14; Rm 2, 
20°20 2, 16.—cf. 1 Tm 6, 5. 
fet Mt. 23) x43: Tt) 2,215 
$f cp: 2, 25. 
h Ex 7, 11-13. — cf. Ac 73, 8. 
it Tm 6, 5; Tt 1, 16. 
Cle Oe EE. 

12; 8, 18; 9, 11. — cf. 
mcf. Ph 2, 20. Sap. U7, 1 Be 
n Ac 13, 14, 45, 50. 
oAcr14,1,2,5. pAc 14, 6,ro9. 
qcp. 4, 17, 18 — cf. Ps 33, 

20; 2 Cor ¥, 16. 
vy Ac 14, 21; 2 Cor .12, 10: 2 
hr, 4. — v. Mt 16, 24, 
ae SRe Pe oe 
12] * Catech. R. IV 16, 12. 
tcf. t.Tm. 4,-1: Ap 32° rr: 
WP. 1, 13552" Tey ay Oe 2s." 


20, 4. 





nus /Onesiphori domui, quia saepe me 9refrigeravit et *catenam 
meam non erubuit; 17sed, cum Romam venisset, sollicite me quae- 
sivit et invenit. 18 Det illi Dominus invenire misericordiam a Do- 
mino in illa die; et quanta Ephesi ‘ministravit mihi tu melius nosti. 
? Tu ergo, fili mi, *confortare in gratia, quae est in Christo Iesu, 
2et quae audisti a me per multos testes, haec commenda fideli- 
bus hominibus, qui idonei erunt et alios docere. 3¢Labora sicut bo- 
nus miles Christi Iesu. 4 Nemo militans Deo 4implicat se negotiis 
saecularibus, ut ei placeat cui se probavit. 5 Nam et &qui certat in 
agone non coronatur nisi legitime certaverit. /Laborantem agrico- 
lam oportet primum de fructibus percipere. 7 Intellige quae dico; 
Idabit enim tibi Dominus in omnibus intellectum. 

8 Memor esto *“Dominum Iesum Christum resurrexisse a mortuis 
ex semine David ‘secundum evangelium meum, 9% /in quo laboro 
usque ad vincula quasi male operans; sed ‘verbum Dei non est 
alligatum. 1°Ideo “omnia sustineo propter electos, ut et ipsi salu- 
tem consequantur, quae est in Christo Iesu, cum gloria caelesti. 
11 Fidelis sermo; nam, “si commortui sumus, et convivemus; 12 si 
sustinebimus, et conregnabimus; si negaverimus, et ille negabit 
nos; 13 4si non credimus, ille fidelis permanet: "negare seipsum non 
potest. 

14 Haec commone testificans coram Domino. ‘Noli contendere 
verbis; ad nihil enim utile est, nisi ad subversionem audientium. 
15 Sollicite cura teipsum probabilem exhibere Deo operarium in- 
confusibilem, recte tractantem verbum veritatis. 16 ¢Profana autem 
et vaniloquia devita, multum enim proficiunt ad impietatem, 17 et 
sermo eorum ut cancer serpit: ex quibus est “Hymenaeus et Phi- 
letus, 18 Yqui a veritate exciderunt dicentes “resurrectionem esse iam 
factam et subverterunt quorundam fidem. 19 Sed firmum fundamen- 
tum Dei stat habens Ysignaculum hoc: ’ *Cognovit Dominus qui sunt 
eius’ et ’%discedat ab iniquitate omnis qui nominat nomen Do- 
mini’. 2° >In magna autem domo non solum sunt vasa aurea et ar- 
gentea, sed et lignea et fictilia, et “quaedam quidem in honorem, 
quaedam autem in contumeliam. 214Si quis ergo emundaverit se 
ab istis, erit vas in honorem, sanctificatum et utile Domino, “ad 
omne opus bonum paratum. 22 /Tuvenilia autem desideria fuge; 9se- 
ctare vero iustitiam, fidem, spem, caritatem et pacem cum iis qui 
invocant Dominum de "corde puro. 23 ‘Stultas autem et sine disci- 
plina quaestiones devita sciens quia generant lites. 24 Servum autem 
Domini non oportet litigare, sed jmansuetum esse ad omnes, doci- 
bilem, patientem, 25%cum modestia corripientem eos qui resistunt 
veritati, "nequando Deus det illis paenitentiam ad cognoscendam 
veritatem, 26 et resipiscant a “diaboli laqueis, a quo captivi tenen- 
tur ad ipsius voluntatem. 

Hoc autem scito, *quod in novissimis diebus instabunt tempora 

periculosa : berunt homines ‘seipsos amantes, cupidi, elati, su- 
perbi, blasphemi, parentibus non oboedientes, ingrati, scelesti, 3 sine 
adfectione, sine pace, criminatores, incontinentes, immites, sine beni- 
gnitate, 4 proditores, protervi, tumidi et 4voluptatum amatores magis 
quam Dei, 5 ¢habentes speciem quidem pietatis, virtutem autem eius 
abnegantes. Et hos devita; ex his enim sunt /qui penetrant domos 
et captivas ducunt mulierculas oneratas peccatis, quae ducuntur 
variis desideriis, 7 semper discentes et 9nunquam ad scientiam veri- 
tatis pervenientes. 8 ”Quemadmodum autem Iannes et Mambres re- 
stiterunt Moysi, ita et hi resistunt veritati; thomines corrupti mente, 
reprobi circa fidem; %sed ultra non proficient, finsipientia enim eo- 
rum manifesta erit omnibus, ‘sicut et illorum fuit. 10™Tu autem 
adsecutus es meam doctrinam, institutionem, propositum, fidem, 
longanimitatem, dilectionem, patientiam, 11 persecutiones, passiones, 
qualia mihi facta sunt *Antiochiae, °Iconii et ?Lystris, guaies perse- 
cutiones sustinui, et Yex omnibus eripuit me Dominus. 12 Et ‘omnes 
qui Spie volunt vivere in Christo Jesu persecutionem patientur. 
13tMali autem homines et seductores proficient in peius errantes 
et in errorem miftentes. 14”Tu vero permane in iis quae didicisti 





ww" TDA: 








ctione apostolica epistulam claudit (19-22). 








Titum admonet quibusnam rebus eum incumbere oporteat (1, 1-16) 1 AD TIMOTHEUM 
et in primis ei praecipit ut omnes doctrinam sanam singulos doceat fis 15 —4, 22 
et credita sunt tibi sciens a quo didiceris, 15 et quia Yab infantia | vv. cp. 1, 5. —cf. Ac 16, 1, 2. 


®acras litteras nosti, Yquae te possunt instruere ad salutem, per 
fidem quae est in Christo Iesu. 16*Omnis Scriptura divinitus inspi- 
rata utilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad 
erudiendum in iustitia, 17 ut *perfectus sit "homo Dei ad omne opus 
bonum instructus. 

*Testificor coram Deo et Iesu Christo, qui iudicaturus est vivos et 

mortuos, per adventum ipsius et regnum eius; 2 praedica ver- 
bum, insta opportune, greportune, argue, obsecra, “increpa in omni 
patientia et doctrina. 34Erit enim tempus, cum “sanam doctrinam 
non sustinebunt, sed ad sua desideria coacervabunt sibi magistros 
prurientes auribus, 4 et fa veritate quidem auditum avertent, ad fa- 
bulas autem convertentur; 5tu vero vigila, in omnibus labora, opus 
fac Yevangelistae, Mministerium tuum imple, sobrius esto. 6iEgo enim 
iam delibor et tempus resolutionis meae instat. 7*Bonum certamen 
certavi, cursum consummavi, fidem servavi. 8 In reliquo lreposita est 
mihi ™corona iustitiae, quam ™reddet mihi Dominus in illa die iustus 
iudex; non solum autem mihi, sed et iis qui diligunt adventum eius. 

oFestina ad me venire cito. 9?Demas enim ¢me reliquit “diligens 
hoc saeculum et abiit Thessalonicam; 10 Crescens in Galatiam, *Ti- 
tus in Dalmatiam. 11 ”Lucas est mecum solus. ‘Marcum adsume et 
adduc tecum; est enim mihi utilis in ministerium. 12“Tychicum au- 
tem misi Ephesum. 13 Paenulam, quam reliqui Troade apud Carpum, 
veniens adfer tecum et libros, maxime autem membranas. 14 YAle- 
xander aerarius multa mala mihi ostendit; ™reddet illi Dominus se- 
cundum opera eius; 15 quem et tu devita, valde enim restitit verbis 
nostris. 16In prima mea defensione nemo mihi adfuit, sed Yomnes 
me dereliquerunt: “non illis imputetur. 17 ¥Dominus autem mihi 
_ adstitit et confortavit me, ut per me praedicatio impleatur, et au- 
diant omnes gentes; et “liberatus sum de ore leonis. 18 aLiberavit 
me Dominus ab omni opere malo et salvum faciet in regnum suum 
caeleste, °cui gloria in saecula saeculorum. Amen. 

19 Saluta °Priscam et Aquilam et %Onesiphori domum. 29 ¢Erastus 
remansit Corinthi. /Trophimum autem reliqui infirmum Mileti. 21 Fe- 
stina ante hiemem venire. Salutant te Eubulus et Pudens et Linus 
et Claudia et fratres omnes. 
‘ 22 9Dominus Iesus Christus cum spiritu tuo. Gratia vobiscum. 

men. 


EPISTULA 





%1 Mc 12,9; 2 Mc 8, 23. 
y Ps 118, 99; Jo 5, 39. 
zRm 15, 4; 2 Pt 1, 20, 21. 


acp. 2, 21. — cf. Le 6, 40. 
b1 Tm 6 657. txi 


a Ac 10, 42. — cf. Rm 14, 9, 
10; 1 Th 4, "Bott 16; 1 Pt 4,5 
1-8] "L. in cm Ff et in fs. s 

Silvestri F “ah 


b cf. Ac 20, 

2] * Conc. Trid? ie xin decr. 

6. cp.,'2,.25. [de Ref. 

dic. .cp.-3;.3. 

6p zr. AM 17m i, 10:, 6,3; 
"2,5 9) ih * Pay © 

Jcf..¥ 3 


Ay 20, 243 1 Tm 6, eH [s. 

Ph 3,343 Col 1 5.— cf. cp. '2* 

i atech. Ro Il 2, 48. — 
cj. I 13, 12. — Cp. Anti, et 
RR. in pts: s. Pauli Ap. — 
Cm, in Justini M. 

mJc1,12;1 Pt 5,4; Ap 2, 10. 

n Mt 16, 27. 

0 vr. 21; cp 

Aes 4, T4; Sh aa: 


Mt 10, 19 
SCD. 3, 1. — cf. Ps 2%,):22: 
@ el. -Psi. 120557302. Flr 3): °3 
bv. Rm 11, 96. 
c Ac 18, 2; Rm 16, 3. 
dcp. 1,1 
e Ac 19, 22; Rm 16, 23. 


f Ac 20, 4; or, 20 
g cf. Gal 6, 18; Col 4, 1; Phi 25. 


bem PAULL: APOS TOL! 


AD’ TITUM 






NAULUS %servus Dei, apostolus autem Iesu Christi 
secundum fidem Yelectorum Dei et “agnitionem ve- 
ritatis, quae secundum pietatem est, 2 din spem vi- 
tae aeternae, “quam promisit Yqui non mentitur 
Deus ante tempora saecularia, 3 9manifestavit au- 
tem temporibus suis verbum suum in praedica- 
tione, “quae credita est mihi secundum praeceptum 
AES! salvatoris nostri Dei, 4*Tito dilecto filio Jsecun- 
dum communem fidem. Gratia et pax a Deo Patre et Christo Iesu 
salvatore nostro. 


AD TITUM 
2, '£%4 








acf. Rm 1,1; Phy 


r-15 LL. yh an kebd, 5 ?. 
Epipk ELc 18,.A~ 

bRm 33; Col 3, 12. — v. 

cx Tm 2, 4. — cf. z Tm 6, 3 

dcp. 2, 13; 3, 7.— a Heb 9, 

ecf.2 Tm 1, 9. (1s. 

f Heb 6, 18. — cf. 1 Tm 2, 13. 

sien 4 3 28, 26> Col 13 26: 
V..X Tm: 2,482 

4 23Cor 2:13; Gali 2; 3502: 

j2 Pt 1,1. — cf. Ju 3 

ivi-r Em: 1; 3 











senibus et ut mulieribus, adulescentibus, servis, subditis monita cui- 











AD TITUM cumque convenientia tradat eosque in spem vitae aeternae erigat (2, 
1, 5 — 3, 13 1-13, 11), Discipulum denique ad se Nicopolin invitat et salutationibus 
mcf.1 Tm 1 


5] ¥ Coteck. "RS II 5, 54; 7, 31. 
n'cf. Ac-14;.23322 Em 2,°2: 
6-9] 1 Tm 3, 2-4. 


wci.2 Tm 3, 6 
1°Cor' ts, 33: 
y cp. bp le opel 1 Tm 5, 20. — cf. 
Pro 13, 24; 29, 18: Ecli 30, t 
S:Cpe. 2,2. one 2 Cor 13, 10. 
av.1 Tm 
goss 3s 93 Gots, 22.—cf. Ac 
‘Lv. Ac 10, 15. 
Py Ue 11, Fig 1 Tm 4, 3. — 
dcf. Rm apt 
aro Leach Catec R. ots Il, ag 
e2 Tm 3, 5, 8. —cf. 1 Jo2, 4. 


acp. I, 9. 
1-8) 5 L. mat Cp. I, 7-11. 
bv. cp. 

o'er. Litey Do, 34 10: 
dcf.1 Tm 2, 12. 

ech 


hap? dt Nghe" 


lcf.1 Tm 3,1 
m At 6, Sack hs, 15. 


nc 

II- int rhs in Ms. 1 in Nativ.Dii, 
— L. et Cp. (11, 12) in Cir- 
cumc. 


oMt 19 38, 39; 16, 24. — cf. 
Sal it > Pad 3 . 2326; 
12 ig 4 Catech. _1 13, 3; I 


hin 4. 25: Gal'¢ Pee "20; I 
m2, 

s Ps 120, 8. —v.1 Ptr, 18. 

t Ez 37, 23; AD I, 5. — V. re 
3, Ss [13 

ucp. 3, 8 2. T0+3r Pte 

15-3, 11] i te fr. 6 Chebd, 5 

Y Cp. 1,13° 11Tm's, 20. [Epiph. 

x cf. gone 


GIRO 13 tet et 213. 


6:2.Tm:2, 27. 
c Eph 4, 31, ao. Gat CorG, tT. 
19. — 
[v. Jo 3, 34. 


€or am 6,° 163 
_ in Ms. 2 in Nativ. Dit 


Fi e. 2, 11%. 
4-7) L 
et in Sig oct. 


OG jl 2, 26. 
Pcp. ger, Rm 3, 24. 
m Rm ’g, 1% tet. Heb 1, 14; 


nv. 1 Tmt, 15. [Jc 2, 5. 
Ovr. 14: Cp. 2, 14. 

1° Tm. 4, 7: 22 bmi; 16, 23. 
q27Tm2,14. [—cf.rTm’z, 


ie hi, 35 rei 2 Jo 10. ek, 


26. 
ae 48 ee oy 3, 10. — cf. t 
tv.2Tma, 12. [Jo 5, ro. 
ucf. 2 Tm 4, 10. 





5 mHuius rei gratia reliqui te Cretae, ut ea quae desunt corrigas 
et ™constituas per civitates presbyteros, sicut et ego disposui tibi, 

6 si quis sine crimine est, unius uxoris vir, Ofilios habens fideles, non 
in accusatione luxuriae aut non subditos. 7 Oportet enim episcopum 
sine crimine esse ?sicut Dei dispensatorem, non superbum, non ira- 
cundum, non vinolentum, non percussorem, Ynon turpis lucri cupi- 
dum; §8sed hospitalem, benignum, sobrium, iustum, sanctum, conti- 
nentem, 9*amplectentem eum qui secundum doctrinam est fidelem 
sermonem, ut potens sit exhortari in *doctrina sana et eos qui con- 
tradicunt arguere. 

10 Sunt enim multi etiam inoboedientes, ‘vaniloqui et seductores, 
maxime “qui de circumcisione sunt; 11 %quos oportet redargui, Wqui 
universas domos subvertunt docentes quae non oportet Yturpis lucri 
gratia. 127Dixit quidam ex illis proprius ipsorum propheta : ’ Cre- 
tenses semper mendaces, malae bestiae, ventres pigri’. 13 Testimo- 
nium hoc verum est. Quam ob causam Yincrepa illos ‘dure, Zut sani 
sint in fide, 14 4non intendentes iudaicis fabulis et “»mandatis hominum 
aversantium se a veritate. 15°Qmnia munda mundis, coinquinatis 
autem et infidelibus nihil est mundum, sed 4inquinatae sunt eorum 
et mens et conscientia. 16 &Confitentur se nosse Deum, factis autem 
negant, cum sint abominati et /fincredibiles et ad omne opus bonum 
reprobi. 

Tu autem loquere quae decent “sanam doctrinam: 2 senes ut so- 

brii sint, pudici, prudentes, sani in fide, in dilectione, in patien- 
tia; %¢anus similiter in habitu sancto, non criminatrices, non multo 
vino servientes, 2bene docentes; 4 ut prudentiam doceant adulescen- 
tulas, ut viros suos ament, filios suos diligant; 5 prudentes, castas, 
sobrias, ¢domus curam habentes, benignas, /subditas viris suis, 9ut 
non blasphemetur verbum Dei. & Iuvenes similiter hortare ut sobrii 
sint. 7 hIn omnibus teipsum praebe exemplum bonorum operum, in 
doctrina, in integritate, in gravitate, 8 verbum sanum, irreprehensi- 
bile, ‘ut is qui ex adverso est vereatur nihil habens malum dicere 
de nobis. %/%Servos dominis suis subditos esse, in omnibus pla- 
centes, non contradicentes, 1non fraudantes, ‘sed in omnibus fidem 
bonam ostendentes, “ut doctrinam salvatoris nostri Dei ornent in 
omnibus. 11”Apparuit enim gratia Dei salvatoris nostri omnibus 
hominibus 12 erudiens nos, ut °abnegantes impietatem et saecularia 
desideria ?sobrie et iuste et pie vivamus in hoc saeculo 13 dexspe- 
ctantes beatam spem et adventum gloriae magni Dei et salvatoris 
nostri Iesu Christi, 14rqui dedit semetipsum pro nobis, *ut nos re- 
dimeret ab omni iniquitate et ‘mundaret sibi populum acceptabilem, 
“Usectatorem bonorum operum. 
15 Haec loquere et exhortare et Yargue cum omni imperio. 7Nemo 
te contemnat. 

2Admone, illos principibus et potestatibus subditos esse, dicto 

oboedire, °ad omne opus bonum paratos esse, 2¢neminem bla- 
sphemare, non litigiosos esse, sed modestos, omnem ostendentes 
mansuetudinem ad omnes homines, 3¢Eramus enim aliquando et 
nos insipientes, increduli, errantes, “servientes desideriis et volupta- 
tibus variis, in malitia et invidia agentes, odibiles, odientes invicem. 
4/Cum autem benignitas et humanitas apparuit Salvatoris nostri 
Dei, 59non ex operibus iustitiae, quae fecimus nos, sed “secundum 
suam misericordiam salvos nos fecit per ‘jlavacrum regenerationis et 
renovationis Spiritus sancti, 6 Jquem effudit in nos abunde_ per Te- 
sum Christum salvatorem nostrum; 7 ut Jiustificati gratia ipsius ™he- 
redes simus secundum spvem vitae aeternae. 8*”Fidelis sermo est, et 
de his volo te confirmare, °ut curent bonis operibus praeesse ‘qui 
credunt Deo. Haec sunt bona et utilia hominibus. 9% ?Stultas autem 
quaestiones et genealogias et contentiones et pugnas legis devita; 
dsunt enim inutiles et vanae. 107Haereticum hominem post unam 
et secundam correptionem devita 11sciens quia subversus est qui 
eiusmodi est et delinquit, cum sit proprio iudicio condemnatus. 

2Cum misero ad te Artemam aut ‘Tychicum, festina ad me ve- 
nire “Nicopolim; ibi enim statui hiemare. 13 Zenam legisperitum 





— 1114 — 











et benedictione epistulam concludit (12-15). 
Post inscriptionem et gratiarum actionem (1-7) Philemonem horta- 
tur et suadere vult ut servum Onesimum in gratiam recipiat (8-21). 


AD TITUM 
3, 14-15 








et YApollo sollicite praemitte, ut nihil illis desit. 14 Discant autem 
et nostri °bonis operibus praeesse ad usus necessarios, ut non sint 
®infructuosi. 

15 Salutant te qui mecum sunt omnes. Saluta eos ¥qui nos amant 
in fide. *Gratia Dei cum omnibus vobis. Amen. 


EPISTULA 





vv. Ac 18, 24; 1 Cor 3, 5, 6. 


x2 Pt 1, 8.—cf. Mt 7, 19; Ph 
34 t8 A, £2" MoOks lsc ts 

y Gal 6, 10. 

$°2).bm> 4.222. 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD PHILEMONEM 


a AULUS, ®vinctus Christi Iesu et “Timotheus frater 

+ Philemoni dilecto et adiutori nostro 2et Appiae 
sorori carissimae et °Archippo commilitoni nostro 
et %ecclesiae, quae in domo tua est. 3 ¢@Gratia vo- 
bis et pax a Deo Patre nostro et Domino Iesu 
Christo. 

4 Gratias ago Deo meo semper memoriam tui 
| cere es faciens in orationibus meis, 5/audiens caritatem 
tuam et 9fidem, quam habes in Domino Iesu et in omnes sanctos; 
6 ut communicatio fidei tuae “evidens fiat in ‘agnitione omnis operis 
boni, quod est in vobis in Christo Iesu. 74Gaudium enim magnum 
habui et consolationem in caritate tua, quia ‘viscera sanctorum re- 
quieverunt per te. frater. 

8 Propter quod ™multam fiduciam habens in Christo Iesu impe- 
randi tibi, “quod ad rem pertinet, 9 propter caritatem magis obsecro, 
cum sis talis ut Paulus senex, nunc autem et ®vinctus Iesu Christi: 
10 obsecro te pro °meo filio, 9quem genui in vinculis, @Onesimo; 
11 qui tibi aliquando inutilis fuit, nunc autem et mihi et tibi utilis: 
12 quem remisi tibi. Tu autem illum ut mea viscera suscipe; 13 quem 
ego volueram mecum detinere, ut “pro te mihi ministraret ®in vin- 
culis evangelii; 14sine consilio autem tuo nihil volui facere, uti ne 
velut Sex necessitate bonum tuum esset, sed voluntarium. 15 ‘Forsi- 
tan enim ideo discessit ad horam a te, ut aeternum illum reciperes; 
16 “jam non ut servum, sed pro servo “carissimum fratrem, maxime 
mihi, quanto autem magis tibi, “et in carne et in Domino. 17 Si ergo 
habes me Ysocium, suscipe illum sicut me; 18si autem aliquid no- 
cuit tibi aut debet, hoc mihi imputa. 19*Ego Paulus scripsi mea 
manu, ego reddam; ut non dicam tibi quod et teipsum mili debes. 
20 Ita, frater, ego te fruar in Domino: /refice viscera mea in Do- 
mino. 214Confidens in oboedientia tua scripsi tibi sciens quoniam 
et super id quod dico facies. 22 Simul autem et %para mihi hospi- 
tium; nam spero “per orationes vestras donari me vobis. 

23 Salutat te 2Epaphras concaptivus meus in Christo Iesu, 24 ¢Mar- 
cus, “Aristarchus, /Demas et /Lucas adiutores mei. 

25 9Gratia Domini nostri Iesu Christi cum spiritu vestro. Amen. 








AD PHILEMONEM 
I-25 








avr. 9. — Eph 3, 1; Phy, 7. 
Ort EH 332. ; 
1-19] L. in sb.a. D. 6 p. Epiph. 
1] * Catech. R. I 10, 10. 

c Col 4, 17. — cf. Ph 2, 25. 
dcf. Rm 16, 5; Col 4, 15. 
ev. Rm 1, 7-9. 


fcf. Col 1, 4. 

2Epn Tt, Ts: 

hv. Mt 5, 16. 

4-Phit; 9; Col-x, 9% 

Cin (Cone7,4 a3, Col 4-1. 

icf. vr. 20; Rm 15, 32; 2 Cor 
q: 13°°2 Tm 1,<26; 

m Eph 6, 20. 

ncf. Eph 5, 4. 


ov a 04. 
p1Cor 4, 15. — cf. Gal 4, 19. 
g Col 4, 9. 


yr ef. 1 Cor 16,°17. 


$i. e@-Cob oF 74 Tabtcs?, 2% 
tcf. Gn 45, 5, 8; 50, 20. 

UV; T COE-7, 22% 

v Lc 22, 32; Jo 21, 23; Col 4, 


+ Fuel anl <0, 2. 

x Col 3, 22, 23. — cf. Eph 6, 5. 

Ch aC On 8; As 

zz Cor 16, 21; Gal 6, 11; 2 Th 
3, 17. 


@ Vi. 2Cor’2,- 3% 

O'Ct; “FR 25 2S Fhe 

CRM TS. 30,2 Cort, Ir. 
cf. Heb 13, 18, 19. 

G:C01*t. 7*).4,0 12. 

e Col 4, ro. 

f Col 4, 14; 2 Tm 4, ro, rr. 

g Gal 6, 18. — v. Rm 16, 20. 





— 1115 — 








EPISTULA 


BEATI PAULI APOSTOLI 
AD HEBRAEOS 


AD HEBRAEOS 
ni I— 2, 6 








I,2] * Pi IX epist. rr Dec. 
18 2; .* Conc. at. s. III cp. 
2 — * Catech. R. IV 9, 15. 
— V. All. in Circ. * Sat 


1-14] LL. in D. 6 fda ep L. 
in Ms. 3 et cog: jis. 

acf. Nm 172, 12; * 20. 

62 Pt 1, 21. 

eck Ac. 3,.. 37: or 20. 

d Py 17; eS: 

e Nae la th 38. — cf. Mt 

o1I,3 
Pr ee 16. — v 
g Col 1, 15. — v. Sap. 7, 26. 


71 Ant. in Trans}. Dis. 
o Ei I2, 45; 14, 9. — V. 2 


T 4, 4. 
le yoy sagt Col 1,7. 
jv. cp. 9, 14. 
mei IO, 12; 12, 2; Mr 16 mt 
ph 1, 21; Ph 2, 9. [Col 3 
n Ps 2, be cp. 5 ee 
Fa, Py 


p 
are 
r 
$ 
t 


be? — cf. 88, 37, 

rt, onc. "Prid. 2, xi c 
7 All, in fs. s. Mich. qs 48 
v. km 8, 29. (chang. 
Ps 96, 7 

Ps 103, 4 

Ps 44, i. — v.Le 1, 32, 33. 
cf. Is I, I-3. 
pain Ior, 26, "ae 
bs, «Catch R. 1 a3. 
phi 109, 1. — cf. cp. 10, 13; 


14) * Catech™ R. III 2, 21; IV 9, 

4.—Ant. in fs. ss. Ang. c. etc. 

ae Gn 19. 16; 28, 12; 32, 1, 

6, TPs 13, 3 Ps 33, 8: 

20, 21; Dn 3, 

28; 6, 22; ‘ro, 1r; Mt 18, 
10; Ac 13, 7 etc. 


zRm 8, 17; Tt 3, 7; Jc 2, 5. 
Koei A t 25, 34. 

act, Ecli,.21, 27. 

bv. Ac 7, 53. 

ccf. cp. 10, 28; Nm 15, 30, 31 

d cf. cp. 10, 29; Md 25. etc. 

ecf. Mt 22, 5, 


f cf. Mr 16, 20; Ke's: 23: 

4c ga Sr Baia 
cf. Eph 

icp. yeas 

i Ps 8, 5-7. 


5, 32. 





ULTIFARIAM @multisque modis olim Deus Yloquens 
patribus in prophetis, 2¢novissime diebus istis 
dZocutus est nobis in Filio, ‘quem constituit he- 
redem universorum, /per quem fecit et saecula: 
3 9qui, cum sit splendor gloriae et “figura substan- 
tiae eius ‘portansque omnia verbo virtutis suae, 
jpurgationem peccatorum faciens, 'sedet ad dexte- 
: ram maiestatis in excelsis; 4 tanto melior angelis 

effectus, quanto differentius prae illis nomen hereditavit. 5 Cui 
enim dixit aliquando angelorum: 

’nFilius meus es tu, ego hodie genui te? 
Et rursum: 

’ OKgo ero illi in patrem, et ipse erit mihi in filium’? 
6 Et, cum iterum introducit Pprimogenitum in orbem terrae, dicit: 

) @Et adorent eum omnes angeli Dei’. 
7 Et ad angelos quidem dicit: 

’rQui facit angelos suos spiritus, 

et ministros suos flammam ignis’; 

8 ad Filium autem: 
’8’Thronus tuus, Deus, in saeculum saeculi, 

virga aequitatis virga regni tui. 
9 Dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem; 

tpropterea unxit te Deus, Deus tuus, 

oleo exsultationis prae particibus tuis’. 


’vTu in principio, Domine, terram fundasti, 
et opera manuum tuarum sunt caeli: 
11 ipsi peribunt, ’tu autem permanebis; 
et omnes ut vestimentum veterascent, 
12 et velut amictum mutabis eos, et mutabuntur; 
tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient’. 
13 Ad quem autem angelorum dixit aliquando: 
“Sede a dextris meis, 
quoadusque ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum ? 
14 Nonne omnes sunt administratorii spiritus, Yin ministerium missi 
propter ecs qui hereditatem capient salutis? 
2 Propterea abundantius oportet observare nos ea quae audivimus, 
ne forte pereffluamus. 2Si enim, qui per angelos dictus est, sermo 
factus est firmus, et “omnis praevaricatio et inoboedientia ’accepit 
iustam mercedis retributionem ; 3 Fquomodo nos effugiemus, si tantam 
¢neglexerimus salutem, quae, cum initium accepisset enarrari per 
Dominum, ab eis qui audierunt /in nos confirmata est, 4 /contestante 
Deo signis et portentis et 9variis virtutibus et hSpiritus sancti distri- 
butionibus secundum suam voluntatem ? 
5 Non enim angelis subiecit Deus torbem terrae futurum, de quo 
loquimur. 6 Testatus est autem in quodam loco quis dicens: 
?JQuid est homo, quod memor es eius? 
aut filius hominis, quoniam visitas eum? 








10 et: 





— 4116 — 








1. Novi Testamenti prae vetere excellentiam demonstrat (1, 1-10, 18) comparatis inter 


‘sé utriusque Testamenti a) ministris, qui Juerunt angeli in vetere, in 


novo Filius Dei (1, 1-2, 18); b) mediatoribus, Moyse nempe et Christo 


AD HEBRAEOS 
2,7 —4, 3 








7 Minuisti eum paulo minus ab angelis, 
gloria et honore coronasti eum 
et constituisti eum super opera manuum tuarum: 
8 omnia subiecisti sub pedibus eius’. 
™In eo enim quod omnia ei subiecit, nihil dimisit non subiectum ei; 
nunc autem necdum videmus omnia subiecta ei. 9%Eum autem, 
‘qui modico quam angeli minoratus est, videmus Iesum “propter 
passionem mortis °gloria et honore coronatum, ut gratia Dei pro 
omnibus Ygustaret mortem. 19*Decebat enim eum, propter quem 
omnia et per quem omnia, *qui multos filios in gloriam adduxerat, 
tauctorem salutis ecorum “per passionem consummare. 11 “Qui enim 
sanctificat et qui sanctificantur ex uno omnes. Propter quam causam 
Ynon confunditur “fratres eos vocare dicens: 
12’ yNuntiabo nomen tuum fratribus meis: 
in medio ecclesiae laudabo te’, 


Wet iterum: ’*Ego ero fidens in eum’, et iterum: ’%Ecce ego 


et pueri mei, quos dedit mihi Deus’. 14 Quia ergo pueri commu- 
nicaverunt carni et sanguini, et Yipse similiter participavit eisdem, 
ut “per mortem destrueret eum %qui habebat mortis imperium, id 
est diabolum; 15 et liberaret eos qui “timore mortis per totam vitam 
obnoxii erant servituti. 16 Nusquam enim angelos apprehendit, sed 
fsemen Abrahae apprehendit. 17 Unde debuit per omnia 9fratribus 
similari, “ut misericors fieret et fidelis pontifex tad Deum, ut repro- 
pitiaret delicta populi. 78In eo enim, in quo passus est ipse et Jten- 
tatus, potens est et eis qui tentantur auxiliari. 
3 Unde, fratres sancti, *vocationis caelestis participes, considerate 
bapostolum et pontificem confessionis nostrae Iesum, 2’ qui fide- 
lis est ei qui fecit illum, °sicut et Moyses, in omni domo eius’. 
3 ¢Amplioris enim gloriae iste prae Moyse dignus est habitus, quanto 
ampliorem honorem habet domus qui fabricavit illam. 4 Omnis 
namque domus fabricatur ab aliquo; qui autem omnia creavit Deus 
est. 5 Et “Moyses quidem ’ fidelis erat in tota domo eius’ tanquam 
ffamulus, 9in testimonium eorum quae dicenda erant; 6 Christus 
vero tanquam “filius in domo sua: ‘quae domus sumus nos, Jsi fidu- 
ciam et gloriam spei usque ad finem firmam retineamus. 7 Quapropter 
sicut dicit Spiritus sanctus: 
’ Hodie, si vocem eius audieritis, 
8 nolite ™obdurare corda vestra, sicut in exacerbatione 
secundum diem tentationis in deserto, 
9 ubi tentaverunt me patres vestri, 
probaverunt et viderunt opera mea 19 *quadraginta annis; 
propter quod infensus fui generationi huic, . 
et dixi: Semper errant corde, 
ipsi autem non cognoverunt vias meas; 
11 osicut iuravi in ira mea: Si introibunt in requiem meam’. 
12 Videte, fratres, ne forte sit in aliquo vestrum ccr malum in- 
credulitatis ?discedendi a %Deo vivo; 1%sed ‘adhortamini vosmeti- 
psos per singulos dies, donec hodie cognominatur, ut non obdu- 
retur quis ex vobis *fallacia peccati. 14 *Participes enim Christi ef- 
fecti sumus, ‘si tamen initium substantiae eius usque ad finem fir- 
mum retineamus. 15 Dum dicitur: : ; 
’ THodie si vocem eius audieritis, a tok OME 
nolite obdurare corda vestra, quemadmodum in illa exacerba- 
16 “quidam enim audientes exacerbaverunt, sed non Y“universi qui 
profecti sunt ex Aegypto per Moysen. 17 Quibus autem ’ infensus 
est quadraginta annis’? Nonne illis qui peccaverunt, “quorum cada- 


_vera prostrata sunt in deserto? 18 Quibus autem iuravit Ynon introire 


in requiem ipsius, nisi illis qui increduli fuerunt? 19 Et videmus 
quia *non potuerunt introire propter incredulitatem. 
Timeamus ergo ne forte, relicta pollicitatione introéundi in re- 
quiem eius, existimetur ®aliquis ex vobis deesse. 2 Etenim et no- 
bis nuntiatum est quemadmodum et illis; sed non profuit illis “"sermo 
auditus non admixtus fidei ex iis quae audierunt. 3 ¢Ingrediemur 
enim in requiem qui credidimus quemadmodum dixit: 





ict. 

m cf. 
n 
0 


Le 20, 36. 
1 Cor 15, 26, 27. 
Ph 2, 7-9. — v. Jo 10, 17. 
Ps 8, 6; Ac 3, 13; 1 Pt 1x, 
21, — Vv. P 
9,120] R. in Vuln. DNIC. 
#Rm 5, 18; 2 Cor 5, 15; 1 
Tm 2, 6. — cf. J 
q Mt_16, 28; Jo 8, 52. 
s Rm Ir, 36. 


Ac 2, 
fs. § 


7 cf. 24, .26. 

#Rm 8, 30. — cf. Mt 26, 28. 
#£p- 1%, 2% Aor 4, 3G, 

uct. Mt 25, 40; Jo 17, 109. 
wef. Mr 8, 38. [r5, 14 


x Mt 28, 10; Mr 3, 34, 35; 0 
11]"* Catech. R. I 2, 9; i 
y Ps 21, 23. [14. 
2 Ps 17, 3; Is 8, 17; 12, 2. 


a Is 8, 18. — cf. Jo 17, 2. 

14,15,17) R. in fs. 5 Vuln. 

bv. Jo 1, 14. DNIC 

14] * Catech. R. I 5, 6. 

ccf. Jo 12, 32, 33. — v. 1 Cor 
15, 54-56; Col 1, 15; 2 Tm 


Li. 10 

di Jo 3, 8. — cf. Jo 16, 11. 

ecf. Rm 8, rs. . 

16] * Catech. R. I 4, 11. 

fIs 41, 8, 9. Ph 2, 7. 

hcp. 4, 15, 16. — cf. cp. 5; 2. 

scp. 5, 1; Rm 15, 17. [7, 8. 

wh * Catech. R. IV 7, 4; II 5, 
68. — R. in fs. ss. Famii 
J. M. J. — v, Lv 21, 10. 

jcp. 4, 15. — cf. Le 22, 28 


ir ge 4, 1; Ph 3, 14;.2 Tm 1, 
b cf. Jo 20, 21; Rm 15, 8 fo, 
1] * Conc. Ephes. (an. 431) can. 


ro. 
1-16] LL. in fr. 2 hebd. 6 ft. 
c Nm 12, 7; Ecli 45, 4. [EpipaA. 
3] v. 2 Cor 3, 7. 

dcf, Mt 12, 41, 42. 

éEph 2, 10; 3, 9. 


f Ex 14, 31; Dt 34, 5; Js 1, 2; 
» 31; Ps 104, 26; Sap 10, 16; 
Dt 18, 15, 18, 19. [Aprs, 3. 
Y. <ODs fz, 32. 
#1 Cor 3, 16; 6, 19; 2 Cor 6, 
, 16; Eph 2, 21; 1 Tm 3, 15; 
A 'd hay SO 


7Mt ro, 22; 24, 13; Jc 5, 11; 
Ap 2, 10. — cf, vr. 14; cp. 


m 4, I. 
av. Mt 16, 16. 

rcf. cp. 10, 24, 25. 

scf. Is 44, 20; Mt 13, 22: Rm 
tx Corr, 9. | Bae os 


uNm 14, 2 sq.; Dt 1. 34, 35. 
yar? Nm 14, 24, 30; Dt 1, 36, 


38. 
x Nm 14, 29. — v. ; 
vy Dt 1, 34, 35. — cf. cp. 4, 2. 
sep. 4,6; Ps 797; 22: 105; 24. 


r-12] LL. in fr. 3 hebd. 6 p. 
Epiph. 


acp. 12, 15. 
Dx» Th .2- 33% 
c¢ Ps 94, 1m. — v. cp. 3, IB. 





— 1117 — 








AD HEBRAEOS 
4,4—6,8 


(3, 1-6), in quem, ut in beatam requiem ingrediamur, necesse est credere 
(7-4, 13); denique c) pontificibus. Quam comparationem paulo amplius 
explicans, Christum dicit sacerdotem esse secundum ordinem Mel- 








ad Mt. 25, 34> Les17,.-50: 
e Gn 2, 2. — cf. Ex 20, at 
17. 


g Ps 94, 8. — v. cp. 3, 7, 8. 
WAc. 3; 48.5 54 ef. Ap 714," 13. 
rr) *G€atech,. Roe lll 4; 10- 
ti 10] LL. in. Parasc. 

7 Chop) sp 12s 

12,1 Sap 7, 22-24. 

bet. Sapo tS, "x5; °163 Jr 23,229; 


Be GW Sle a Be Pro 5, 
mis 49,.2; Eph 6, 17. — ct. 
n ch.* 1 Cor'14;" 24; 


25. 
rs: Conc. Vato’. TT cpt: 
—*Catech. R. I 2, 6; III 
3, 165 IV 15,8: 
oa? Par §16,:'9;. yb 34,) 215 25 
92. \¥3-c6"  Pro*.15, 35; Belt 


15, 20. 
pb Jb 26, 6. — cf. Ps 138, 5-12. 
O Cp. 2;.17,-18; —cf..cp. 10; 2%. 
rcp. 9, 24; Mr 16, 19; Eph 4, 
$ CDs 20, 3233 [1o. 
T5 1 *.Catéth a IV: 55414: 


cp. 7, 26; Jo 8, 46; 14, 20 
16-5, 7] in Ms. pro elig 
summ., Pont. —* cf. Catech. R. 
EE rT, 22016). [ep.:7; 36,255 


vcp. 10, 19; Eph 3, 12. — cf. 


1-6] L. in cm. CP. et M. et in 
anniv. cons. Ep. (1-4) * Ca- 
tech. R. II 7, 3, 5 (4, 3). 

acp. 8, 3, 4; 9, 9; 10, II; a 


Lv 4, 3;_9, 
18,893 a eror 
g Ex 28,1; 1 Par 23,13. [26, 18. 


eae 
3 L. et L. in fs. Orat. 
; . in monte Oliv. 
Ps 2,7. — Wepre 2, S. 
j Ps 109, 4. — Vv. cp. 6, 20; 7, 
1 Mt 26, 39, 44. Et9, 47. 
m i>. Jo.12,27: [50. 
n Ps 21, 2, 3. — cf. Mt 27, 46, 
71 * Catech R. IV 17, 6. 
OPPs 215925. pv. cp. 1, 2. 
8,10] v. cp. 2, 17. — * Cone. 
Trid, s. VI 2 mz. — * cf. 
Catech. R. II 7, 8 (10). 
g Ph 2, 8. — v. Jo 14, 31. 
FMS CD. 25°20, Sch. 12° PS 216: 
t Is 6, 10. — cf. Mt 13, 15; Mr 
‘Cp. 6,25 La, 333 Jo ox, 13% 
et. Con 3 fai tefl i 1, Pe spt 
y 1 Cor 14, 20; Eph 4, 13. — 
ci. Gps.6,. T. 
z Gn 3, 22, 3 Rg 3, 9; Is 7, 15. 


acf. Ph 3, 12-14. cD. 5» 1d: 
1-10] LL. in fr. 4 hebd. 6 p. 
c Ac 20, 21, [Epiph. 
dcp. 9, 14. -— cf. Ap. 3, 1, 2. 
e Ac 19, 4, 5. — cf. cp. 9, Io. 
JAC. 8 47*"-19--6. : 
g AC .£7,.31,. 32. 
hv.t Cor 16, 7. [cf. Mt 12. 32. 
#cp. 10, 26, 27; 2 Pt 2, 21. — 
7Cps (10, 32°" Eph’ x; 18: 
lJo 4; 10; Eph 2, 8. 
m cp. 2, 4, 5. 

Pt 2. 33 


I 
o Mr 10, 30; Ephr, 21. [2, 2. 
6] * cf. Catech. Rel «.af: 11 
p cf. cp. 10, 29. q Ps 64, 10. 
ris 5, 1-7; Le 13. 6, 9. — cf. 
Dt 29, 22-28; Jr 44, 22, 23. 


’ Sicut iuravi in ira mea, si introibunt in requiem meam’: 
et quidem operibus ab 4institutione mundi perfectis; 4 dixit enim in 
quodam loco de die septima, sic: ’@Et requievit Deus die septima 
ab omnibus operibus suis’. 5 Et in isto rursum: ’ °Si introibunt in 
requiem meam’. 6 Quoniam ergo superest introire quosdam in illam, 
et ii, quibus prioribus adnuntiatum est, fnon introierunt propter in- 
credulitatem: 7iterum terminat diem quendam, hodie, in David 
dicendo post tantum temporis, sicut supra dictum est: 

’ JHodie, si vocem eius audieritis, nolite obdurare corda vestra ’. 

8 Nam, “si eis Iesus requiem praestitisset, nunquam de alia loque- 
retur posthac die. 9 Itaque relinquitur sabbatismus populo Dei. 19 Qui 
enim ingressus est in requiem eius, etiam ipse ‘requievit ab operi- 
bus suis, sicut a suis Deus. 11 Festinemus ergo ingredi in illam 
requiem, ut Jne in idipsum quis incidat incredulitatis exemplum. 
12 /Vivus est enim sermo Dei et efficax et ™penetrabilior omni gla- 
dio ancipiti et pertingens usque ad divisionem animae ac spiritus, 
compagum quoque ac medullarum, et “discretor cogitationum et 
intentionum cordis. 13 Et 9non est ulla creatura invisibilis in con- 
spectu eius; omnia autem ?nuda et aperta sunt oculis eius, ad quem 
nobis sermo. 

14 Habentes ergo @%pontificem magnum, ‘qui penetravit caelos, 
Iesum Filium Dei, *teneamus confessionem. 15 Non enim habemus 
pontificem, ‘qui non possit compati infirmitatibus nostris, %tentatum 
autem per omnia pro similitudine “absque peccato. 16 vAdeamus 
ergo cum fiducia ad thronum gratiae, ut misericordiam consequamur 
et gratiam inveniamus in auxilio opportuno. 

Omnis namque pontifex ex hominibus adsumptus “pro hominibus 

constituitur in iis quae sunt "ad Deum, “ut offerat dona et sacri- 
ficia pro peccatis; 2°qui condolere possit iis qui ignorant et errant, 
quoniam et %ipse circumdatus est infirmitate; %et propterea debet, 
€quemadmodum pro populo, ita etiam et pro semetipso offerre pro 
peccatis. 4/Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a 
Deo Ytanquam Aaron. 5 Sic et Christus “non semetipsum clarificavit 
ut pontifex fieret; sed qui locutus est ad eum: 

?iFilius meus es tu, ego hodie genui te’; 

6 quemadmodum et in alio loco dicit: 

?jTu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. 
71Qui. in diebus carnis suae preces supplicationesque ad eum, ”qui 
possit illum salvum facere a morte, “cum clamore valido et lacrimis 
offerens °exauditus est pro sua reverentia. 8 Et quidem, ?cum esset 
Filius Dei, ¢didicit ex iis quae passus est oboedientiam, 9% et "con- 
summatus factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salutis ae- 
ternae, 10 appellatus a Deo pontifex jiuxta ordinem Melchisedech. 

11 De quo nobis grandis sermo et ‘ininterpretabilis ad dicendum, 
quoniam ‘imbecilles facti estis ad audiendum. 12 Etenim, cum debe- 
retis magistri esse propter tempus, rursum indigetis, ut vos docea- 
mini quae sint “elementa exordii sermonum Dei, et Vfacti estis 
quibus lacte opus sit non solido cibo. 1% Omnis enim qui lactis est 
particeps expers est sermonis iustitiae, “parvulus enim est. 14 ¥Per- 
fectorum autem est solidus cibus, eorum qui pro consuetudine exer- 
citatos habent sensus ad discretionem boni ac mali. 

6 Quapropter “intermittentes Yinchoationis Christi sermonem ad 

perfectiora feramur, non rursum iacientes fundamentum °paeni- 
tentiae 2ab operibus mortuis et °fidei ad Deum, 2 “baptismatum do- 
ctrinae, ‘impositionis quoque manuum ac Yresurrectionis mortuorum 
et iudicii aeterni. 3 Et hoc faciemus, “si quidem permiserit Deus. 
4iImpossibile est enim eos, qui semel sunt /illuminati, gustaverunt 
etiam ‘donum caeleste et ™participes facti sunt Spiritus sancti, 5 "gu- 
staverunt nihilominus bonum Dei verbum_ virtutesque °saeculi 
venturi 6 et ?prolapsi sunt, rursus renovari ad paenitentiam, rursum 
crucifigentes sibimetipsis Filium Dei et ostentui habentes. 7 ¢Terra 
enim saepe venientem super se bibens imbrem et generans herbam 
opportunam illis a quibus colitur, accipit benedictionem a Deo; 8*pro- 





— 1118 — 











chisedech (14-5,10), et postquam hortatus est ut omnes in eum credant at- 
gue in fide proficiant (11-6, 19), typum illustrat (20-7, 3) et sacer- 


AD HEBRAEOS 








dotii Melchisedech prae levitico nobilitatem demonstrat, et comparat 6;9 —7, 25 
ferens autem spinas ac tribulos reproba est et maledicto proxiina; 
8cuius consummatio in combustionem. scf. MI 4, 1. 


9 Confidimus autem de vobis, dilectissimi, meliora et viciniora 
saluti, tametsi ita loquimur. 1°*Non enim iniustus Deus, ut oblivi- 
scatur operis vestri et dilectionis, quam ostendistis in nomine ipsius, 
qui “ministrastis sanctis et ministratis. 11 Cupimus autem unum- 
quemque vestrum eandem ostentare sollicitudinem ad expietionem 
Uspei usque in finem; 12 ut non segnes efficiamini, verum imitatores 
eorum qui fide et Ypatientia hereditabunt promissiones. 

13 Abrahae namque promittens Deus, quoniam neminem habuit 
per quem iuraret maiorem, “iuravit per semetipsum 14 dicens: ’ 4Nisi 
benedicens benedicam te et multiplicans multiplicabo te’. 15 Et 
sic Ylonganimiter ferens adeptus est repromissionem. 16 Homines 
enim per maiorem sui iurant, et 20mnis controversiae eorum finis 
ad confirmationem est iuramentum. 17JIn quo abundantius volens 
Deus ostendere ¢pollicitationis heredibus ¢4immobilitatem consilii sui, 
interposuit iusiurandum, 18 ut per duas res immobiles, quibus °im- 
possibile est mentiri Deum, fortissimum solacium habeamus qui con- 
fugimus ad tenendam /propositam spem; 19 quam sicut ancoram 
habemus animae tutam ac firmam et incedentem usque Yad interiora 
velaminis, 29ubi praecursor pro nobis introivit Iesus secundum 
ordinem Melchisedech ‘pontifex factus in aeternum. 

Hic enim %Melchisedech rex Salem sacerdos Dei summi, qui 

obviavit Abrahae regresso a caede regum et benedixit ei, 2 cui et 
decimas omnium divisit Abraham: primum quidem qui interpretatur 
rex iustitiae, deinde autem et rex Salem, quod est rex pacis: 
3 sine patre, sine matre, “sine genealogia, neque initium dierum neque 
finem vitae habens, adsimilatus autem Filio Dei, manet sacerdos in 
DRED REED. ; 

Intuemini autem quantus sit hic, cui et decimas dedit de prae- 
cipuis Abraham 4patriarcha. 5 Et quidem de filiis Levi sacerdotium, 
accipientes “mandatum habent decimas sumere a populo secundum 
legem, id est a fratribus suis, quanquam et ipsi exierint de lumbis 
Abrahae. 6 ¢Cuius autem generatio non adnumeratur in eis, decimas 
sumpsit ab Abraham et hunc, fqui habebat repromissiones, benedixit. 
7 Sine ulla autem contradictione, quod minus est a meliore benedi- 
citur. 8Et hic quidem decimas morientes homines accipiunt; ibi 
autem Ycontestatur quia “vivit. 9 Et, ut ita dictum sit, per Abraham 
et Levi, qui decimas accepit, decimatus est; 19 adhuc enim in lum- 
bis patris erat, quando obviavit ei Melchisedech. . ; 

11 1Si ergo consummatio per sacerdotium leviticum erat (populus 
enim sub ipso legem accepit), quid adhuc necessarium fuit secun- 
dum ordinem Melchisedech alium surgere sacerdotem et non secun- 
dum ordinem Aaron dici? 12 Translato enim sacerdotio, necesse 
est ut et legis translatio fiat. 1%3In quo enim haec dicuntur de alia 
tribu est, de qua nullus altari praesto fuit. 14 Manifestum est enim, 
quod jex Iuda ortus sit Dominus noster, in qua tribu nihil de sa- 
cerdotibus Moyses locutus est. 15 Et amplius adhuc manifestum est, 
si secundum similitudinem Melchisedech exsurgat alius sacerdos, 
16 qui non secundum legem mandati carnalis factus est, sed secun- 
dum virtutem vitae insolubilis. 17 9Contestatur enim, quoniam — 

?Itu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech ’. 
18 Reprobatio quidem fit praecedentis mandati ™propter infirmita- 
tem eius et inutilitatem; 19 nihil enim ad perfectum adduxit lex; 
introductio vero °melioris spei, per quam ?proximamus ad Deum. 
20 Et quantum est non sine iureiurando; alii quidem sine iureiu- 
rando sacerdotes facti sunt, 2!hic autem cum iureiurando per eum 
qui dixit ad illum: 

*Turavit Dominus et non paenitebit eum: 

Tu es sacerdos in aeternum’; 

22 in tantum Ymelioris testamenti sponsor factus est Jesu. 23 Et alii 
quidem plures facti sunt sacerdotes, idcirco quod morte prohibe- 
rentur permanere; 24hic autem, eo quod ‘maneat in aeternum, 
sempiternum habet sacerdotium; 25 unde et salvare in perpetuum 





10] * Conc. Trid. s. VI cp. 16. 
— * Catech. R. IV 9, 15. 

¢ Pro 10, 27; Mt .20;= 426 25, 
35, 40. — cf. Ac 10, 4, 1 Th 


ee. 

“Rm 1s, 315: 2; Tm 8; 4%: 8, 3; 
420-2. im 1,.378: Ap, 2,20. 

vRm 5, 2-5. 

CDi 353¢e = Ch. -cpz2t0, ..36- 

y vf. 15. — cf. cp. 7, 6; Rm 


z Gn 22, 16. (4, 13. 
aGn 22, 17. 

26] * cf: _Catech: Ri Ill 3,. 17. 
D cist Ex 22,7 11; 


écp. 11, 9; Je 2, §. 
dcf. Ps 109, 4; Pro 19, 21. — 
cf. Nm 23, 19; > (Sie be 


é cft"2\Em 2, -13¢ Te "1,-2. — 
v. Nm 23, 19. Pcp. 12; 32. 
Cp.0x.7 2. Lwier6, FS: 
cP. 4, 14; 8, 1; 9, 24. 


20] R. in fr. 5 p. D. 5 Adv. -- 

, v. CD. 7, 4. 

6 CD5:35.23.15,, 6, 205°, £7, 32; 

aGn 14, 18-20. 

6 Gn 33s 18; (Ps 75, 3); Jo 3, 
. in fr. 5 hebd. 6 ?. 

2-4] v. Ch. 6, 20. — R. in D. 

4 Adv. 
é-ef, °vri"6. 


d cf. Ac 2, 29; 7, 8, 9. 


e Nar 18, (21,°26;.2 Par. gr, 
4, 5 


fv. Rm 4, 13. 


vr. 17. — cf. cp. 5, 6; 6, 20. 
cf. Le 24, 5; Jo 67°57; ‘Ap x. 
17, 18. 


ivr. 18, 19; cp. 8, 7. — cf. 
Gal::2, :22. 


gIsr- ao Mic S$) 2°; Mes, 3° 
Le 3, 33; AD 5, 5. 


1 Ps 109, 4. — Vv. vr. 213; cp. 
5, 6; 6, 20. 

m vr. 28; Rm 8, 3; Gal 4, 9. 
— cf. cp. 5, 2. 

mcp. 9, 9; 10, 1. — cf. Ac 13, 

0 CD.16, 28: [39. 

pcf. vr. 25; Lv 10, 3. — v. 


qecp. 8, 6. 
23-27] L. in cm. CP. 


rvr. 21, 28. 





— 1119 — 








AD HEBRAEOS 


personas, quae utroque Junctae sunt (4-28), tabernaculum utriusque sacer- 
dotii (8, 1-5), foedera (6-13) necnon munera quae in Christo perfe- 
ctissima sunt. Suo enim sacrificio semel oblato conscientias nostras 








7, 26 — 9, 15 
s Jo 14, 6. 
tcp. 9, 24. — cf. 1 Jo 2, 1. — 
v. Rm 8, 3 
MPS '225, 105 ACs, 260 — V: 
MEM. ED. 4; 18: [Mr 1, 24. 
x cf. cp. 8, I. — V. cp. 4, 14 
yv. cp. 5, 3. 
Zcp. 9, 12; 10, 10. — cf. cp. 
9, 28. 


acp. 2, 10; 5, 9. 


av. Mr 16, 19. 
bcp. 1, 3; 10, 12; 12, 2. 


dcf. cp. 9, 1. 11. — v. Ex 
bags 

OViTCD. Sa 

f cf. b= 9, 12-14; 10, 9-12; Eph 

gcp. 9, 23. $5.25 

OD: 20, 35. Ol 4, 27. 

i Ex 25, 40. 

jep. 1, 4; 2 Cor 3, 6-11. 

WeOpiig a2. 

Cpe G, 5208, 347 Sey Se 

—cf. Gal 3, 19. 

MV. Cp. 7, II. 

m Jr 31, 29-34. 


cf. cp. 10, 16, 17; Rm 11, 27. 
ora: Gor 35' 3% 


NSA 2 RQVSd 
Hw ih 


Ex a6, x. 
39; 2 ; 40, 4. 
2-12] L. in sb. OT. Spor. 
d Ex 25, 23-39; 2 Par 13, 11. 
ecf. Ez 44, 13; 45, 3. 
f Ex 26, 31-33; 40, 3, 21. 
gic 16; 25 33. 
BX (25) 26, 183)'40;; 3,20, 21% 
# Ex 16, 33, 34. [3 Rg 8, 1-7. 
jivm 17, 10. L9, 21 


PES 285° 86%: 40;- 205.3 Re 8, 
m Ex 37, 6-9; Lv 16, 2. 
PECL, VTS: ocf. vr. 4. 


pep. 9. 25; Lv 16, 15, 34. — 
cl. cp: 10, 33° Ex 30, x0. 

OV: Cp. 5, 3- 

rcp. 10, 19, 20. — cf. Jo 14, 6. 

Scat 7, 19°) 10,0. 

tcf. Lv 11, 2:sqq. 


ucp. 6, 2; Mr 7, 4. — v. Lv 

vcp, 10, I. LE1, 25. 

x vr. 24; cp. 8, 2. — cf. Mr 
14 


11-22] L. (rr-15) 1 et 2 L. et 
Cpr. in fs. pretiosiss. Sang. : 
LL. in sb. 5.5 L. et Sar. in 
D. Pass. — * Catech. R. HL 
1, 29; Il] 2, 14 (12-14). 

ycp. 10, 4. — cf. Ac 20, 28. 

zvr. 24. — cf. cp. 7, 27; 10, 
$0321 Pt.3,. 18; 

acf. r Cor 6, 20. 

b Lv 16, 14-16. 

eNm- 19,0, 17, 18: 

dt Ptr 16,730; -1: Jo 3,73 Ap 
7, 14. — cf. Tt 2, 14. 


§ cD. 6, 1. — cf. km 6, 12; 
cp. 8; 6: (12-9425 TPtcae. 
iRm 3, 24. 25; 5, 6; Ap 5,9. 





potest Paccedentes *per semetipsum ad Deum semper vivens ‘ad in- 
terpellandum pro nobis. 

6 Talis enim decebat ut nobis esset pontifex, “sanctus, innocens, 
impollutus, Ysegregatus a peccatoribus et “excelsior caelis factus; 
27 qui non habet necessitatem cotidie, quemadmodum sacerdotes, 
Yprius pro suis delictis hostias offerre deinde pro populi; hoc enim 
fecit *semel seipsum offerendo. 28 Lex enim homines constituit sa- 


-cerdotes “infirmitatem habentes; sermo autem iurisiurandi, qui post 


legem est, Filium %in aeternum perfectum. 
8 Capitulum autem super ea quae dicuntur: Talem habemus pon- 
tificem, qui *consedit in dextera sedis magnitudinis in caelis, 
2 sanctorum minister et “tabernaculi veri, quod fixit Dominus et non 
Chomo. mnis enim pontifex ad offerendum munera et hostias 
constituitur; unde necesse est et “hunc habere aliquid quod offerat. 
4Si ergo esset super terram nec esset sacerdos, cum essent qui of- 
ferrent secundum legem munera, 5 qui fexemplari et 9umbrae deser- 
viunt caelestium, sicut responsum est Moysi, cum consummaret ta- 
bernaculum, ’ "Vide, inquit, omnia facito secundum exemplar quod 
tibi ostensum est in monte’. 6 Nunc autem ‘melius sortitus est mi- 
nisterium, quanto et jmelioris testamenti ‘mediator est, quod in me- 
lioribus repromissionibus sancitum est. 7™Nam si illud prius culpa 
vacasset, non utique secundi locus inquireretur. 8 Vituperans enim 
eos dicit: ’"Ecce dies venient, dicit Dominus, et consummabo super 
domum Israél et super domum Iuda testamentum novum, 9%non 
secundum testamentum, quod feci patribus eorum in die qua ap- 
prehendi manum eorum ut educerem illos de terra Aegypti; quo- 
niam ipsi non permanserunt in testamento meo, et ego neglexi eos, 
dicit Dominus; 1° quia “hoc est testamentum, quod disponam domui 
Israél post dies illos, dicit Dominus, dando leges meas in mentem 
eorum et Pin corde eorum superscribam eas et ero eis in Deum, et 
ipsi erunt mihi in populum, 11 et Yon docebit unusquisque proxi- 
mum suum et unusquisque fratrem suum dicens: Cognosce Domi- 
num; quoniam ‘omnes scient me a minore usque ad maiorem eorum; 
12 quia propitius ero iniquitatibus eorum et °peccatorum eorum iam 
non memorabor’. 13 Dicendo autem novum veteravit prius. Quod 
autem “antiquatur et senescit prope interitum est. 
Q Habuit quidem et prius iustificationes culturae et “sanctum "sae- 
culare. 2°Tabernaculum enim factum est primum, in quo erant 
candelabra et %mensa et propositio panum, quae dicitur “sancta. 
3 Post /velamentum autem secundum tabernaculum, quod dicitur 
sancta sanctorum, 4¥%aureum habens turibulum et “arcam te- 
stamenti circumtectam ex omni parte aurd, in qua ‘urna aurea he- 
bens manna et jvirga Aaron quae fronduerat et ‘tabulae testamenti, 
5isuperque eam erant cherubim gloriae obumbrantia ™propitiato- 
rium; de quibus non est modo dicendum per singula. § His vero ita 
compositis, in “priori quidem tabernaculo semper introibant sacerdo- 
tes sacrificiorum officia consummantes; 7in °secundo autem ?semel 
in anno ?solus pontifex non sine sanguine, Yquem offert pro sua et 
populi ignorantia; 8 hoc significante Spiritu sancto, "“nondum propa- 
latam esse sanctorum viam, adhuc priore tabernaculo habente statum. 
9Quae parabola est temporis instantis, iuxta quam munera et ho- 
stiae offeruntur, 8quae non possunt iuxta conscientiam perfectum {fa- 
cere servientem solummodo ‘tin cibis et in potibus 1%et variis “ba- 
ptismatibus et iustitiis carnis usque ad tempus correctionis impositis. 
11 Christus autem adsistens pontifex *futurorum bonorum per am- 
plius et perfectius “tabernaculum non manufactum, id est non huius 
creationis, 12 neque per Ysanguinem hircorum aut vitulorum, sed per 
proprium sanguinem “introivit semel in sancta, 2aeterna redemptione 
inventa. 13 0Si enim sanguis hircorum et taurorum, et °cinis vitulae 
adspersus inquinatos sanctificat ad emundationem carnis, 14 quanto 
magis “sanguis Christi, qui per Spiritum sanctum ¢semetipsum obtu- 


lit immaculatum Deo, femundabit conscientiam nostram ab %operibus 


mortuis ad serviendum Deo viventi? 15 Et ideo “novi testamenti 
mediator est; ‘ut, morte intercedente, in redemptionem earum prae- 








—t E20 








ab omnibus peccatis emundat (9, 1-28); contra sacrificia antiqua cum 
essent inefficacia (10, 1-10), praesto erant cotidie (11-18). 


AD HEBRAEOS 








Consectaria practica (10, 19-13, 17). Jn primis, ut cum fiducia in fide con- 9, 16 — 10, 25 
varicationum, quae erant sub priori testamento, /repromissionem ac- bets cp. 10, 36; Ex 32. ne . 
cipiant ‘qui vocati sunt aeternae hereditatis. 16 Ubi enim ™testamen- 17), oD ;. oe RK. on Pr; 5 
tum est, mors necesse est intercedat testatoris. 17 Testamentum ~Gal 3, 15. 


enim in mortuis confirmatum est; alioquin nondum valet, dum vivit 
qui testatus est. 18 Unde “nec primum quidem sine sanguine dedi- 
catum est. 19 Lecto enim omni mandato legis a Moyse universo po- 
pulo, accipiens Ysanguinem vitulorum et hircorum °cum aqua et lana 
coccinea gt hysopo, ipsum quoque librum et omnem populum ad- 
spersit 29 dicens: 1 nHic sanguis testamenti, quod mandavit ad vos 
Deus’. 21 Etiam ?tabernaculum et omnia vasa ministerii sanguine 
similiter adspersit; 22 et omnia paene in sanguine secundum legem 
mundantur, et Ysine sanguinis effusione non fit remissio. 

23 Necesse est ergo "exemplaria quidem caelestium his mundari, 
ipsa autem caelestia melioribus hostiis quam istis. 24 Non enim in 
?manufacta sancta Jesus introivit exemplaria verorum, sed in ipsum 
caelum, ‘ut appareat nunc vultui Dei pro nobis; 25 neque ut saepe 
offerat semetipsum, quemadmodum ‘pontifex intrat in “sancta per sin- 
gulos annos in sanguine alieno; 26alioquin oportebat eum frequenter 
pati ab origine mundi: nunc autem, semel in consummatione saeculo- 
rum, ad destitutionem peccati per hostiam suam apparuit. 27Et, quem- 
admodum Ystatutum est hominibus semel mori, *post hoc autem iudi- 
cium; 28sic et Christus ¢semel oblatus est ad multorum exhaurienda 
peccata, secundo sine peccato apparebit %exspectantibus se in salutem. 
| () @Umbram enim habens lex 9futurorum bonorum, non ipsam ima- 

ginem rerum, per singulos annos eisdem ipsis hostiis, quas of- 
ferunt indesinenter, “nunquam potest accedentes perfectos facere; 
2 alioquin cessassent offerri, ideo quod nullam haberent ultra con- 
scientiam peccati cultores semel mundati; 3sed 4in ipsis commemo- 
ratio peccatorum per singulos annos fit. 4 @Impossibile enim est san- 
guine taurorum et hircorum auferri peccata. 5Ideo ingrediens mun- 
dum dicit: 
’fHostiam et oblationem noluisti, 
corpus autem aptasti mihi; 
6 holocautomata pro peccato non tibi placuerunt, 
7tunc dixi: Ecce venio: 
in capite libri scriptum est de me : 
ut faciam, Deus, voluntatem tuam’, 
8 Superius dicens quia ’ %hostias et oblationes et holocautomata pro 
peccato noluisti’, nec _placita sunt tibi quae secundum legem offe- 
runtur, 9 tunc dixi: "Ecce venio ut faciam, Deus voluntatem tuam’ 
aufert primum, ut sequens statuat. 19In qua voluntate teanctificat! 
sumus Jper oblationem corporis Iesu Christi semel. 11 Et omnis qui- 
dem sacerdos praesto est cotidie ministrans et ™easdem saepe offe- 
rens hostias, “quae nunquam possunt auferre peccata; 12 hic autem 
unam pro peccatis offerens hostiam, in sempiternum °sedet in dex- 
tera Dei, 13 de cetero hid ese ’Pdonec ponantur inimici eius sca- 
bellum pedum eius’. 14 9Una enim oblatione consummavit in sempi- 
ternum sanctificatos. 15 Contestatur autem nos et Spiritus sanctus; 
postquam enim dixit: 16’rHoc autem testamentum, quod _testabor 
ad illos post dies illos, dicit Dominus; dando leges meas in ‘cordi- 
bus eorum et in mentibus eorum superscribam eas; 17 et peccato- 
rum et iniquitatum eorum iam non recordabor amplius’. 18 Ubi au- 
tem horum remissio, iam non est oblatio pro peccato. 


19 sHabentes itaque, fratres, fiduciam in introitu ‘sanctorum in 
sanguine Christi, ‘quam initiavit nobis viam novam et viventem 
per “velamen, id est carnem suam, 21 et “sacerdotem magnum super 
domum Dei; 22 accedamus cum vero corde in plenitudine fidei “ad- 
spersi corda a conscientia mala et Yabluti corpus aqua munda; 23 @te- 
neamus spei nostrae confessionem indeclinabilem (%fidelis enim est 
qui repromisit) 24 et %consideremus invicem in provocationem cari- 
tatis et bonorum operum, 25¢non deserentes collectionem nostram, 
sicut consuetudinis est quibusdam, sed consolantes et %anto magis 
quanto videritis bile tice diem. 





n Ex 24, 6-8. — cf. Mt 26, 28. 


o cf, Lv 14, 4, 7; Nm 19, 6, 17. 


v 8, 15, 
19; 16, 14, 16; 2 Par 29, 22. 

q Lv 17, 11 rcp. 8, 5 
scp. 7,25; 1 Jo2,1.— v. Rm 
PM VEC. [8, 34 
VENT 12), Sa CP; 10, 14. 
veh I Cot 10, bee 4, 4. 


cf. N 9, 24. 
27] Pp 8 Catech. Kd ees II 
hia A 2 EC{120- 9, 6 Xi 


28] * Conc. Valent. (855) can. 
4.—*. Conc. Trid. s. XXIT 


- 2. —* cf. Catech. -R. Il 
24. — Cm. in fs. pretio- 

es. Sang. 

@ 18°53, 12°\8' Pt: 2; 24% 32-48. 

6 Ac 1, 11. 

cTt 2, 13. — cf. Is 25, 9 

acp. 8, Si Col 2) 7. 

bcp. 9, 

c'cp. 9; 15: 9, 9. 

dcp. 9, 7; Lv 16, 21. 

evr, 11. — cf. Is'1, 11-15; Mic 
6, 6-8. 


fcf. cp. 1, 6. — v. Ps 39.-7-9. 


g vr. 5. 


Avr. 7. 
a Uy 2 oie eae i 


7Cp. 7, 27; 9, 12. 

_tct. Nm 28, 3-8. 

MV. CP. 5, 2. 

nvr. I, 4. — cf. cp. 9, 9. 

ocp. 1, 3; 8, 1.—v. Mr 16, ro. 

O Chie! To. VSain & et 15, 25-28. 
— cf. Mt 22, 

fat * Canc. Trid. : "XXII cp. 1. 
Cf. ep. 9;''26. 

jr 31, 433 34. — V., cp. 8, 


10, 
Soul's L. ut s. cp. 9, Ir. — 
* Catech. R. I 5; 14 (19). 


$.W5€D; 4; 16. 

tcp. 9, 3. 

ucp. 9, 8 — cf. Jo 10, 9; 
14, 6. 

v Zc 6, 11-13. — cf. cp. 4, 14. 


ee Pg ea 5 aad ad 34 as Oe 


p. 9 
Wek giah Se-'40- CK &, 
11: Eph 5, 26; Tt 3, 5. — 


ae 


v. Jo 3, 5. 
22, 26, 28) * Conc. Valent. (an. 
zcp. 4, 14. [855) can. 5 
acp. 11, 1r — v. 1 Cor I, 9. 


Och). 95° 13% 
Och Act 23) 42), 
dRm 13, 11-13; Jc 5, 8 





(71) 


-— II2I — 








AD HEBRAEOS 
10, 26 — 11, 24 


sistant (19-25), eo instantius monet, quo adversus incredulos severiori 
iudicio animadvertendum erit (26-31), reservato perseverantibus prae- 
mium aeternum (32-39). Id vero inculcat ex veteri Testamento exem- 








1 Jo 5, 16. — cf. 


ecp. 6, 4-6; 
[Nm 15, 30. 


yo PC 22°30, 2%, 


m cf. Mt 12, 32. 
ml. .Cp:, 6,6: 
ocp. 13, 20; ZC; 95.1%; 
pcp. 9, 13, 14 

qcf. Mr 3, 29; Eph 4, 30. 

r Dt 32. 35. 36.— Vv. Ps 134, 14. 
5 Ecli 2, 22, — cf. 2 Rg 24, 14; 


52-38) L in cm, Mm. — & Ca- 


tcp. 6, 
vcf. 1 Cot A.oe 


CCD 13% 350 ME 25h 36; 4 Tm 
y ci Mts, 5, 12; Mr 10, 29, 30. 
zt 
35) ¥ Cour Trid. s. VI cp. 16. 
ect; Lesed, uron Lilet? 433. 
6 Gn 15, 11; ae 8; 18. Ae a 
C-€pi.325 1-7; Ch 2cee hs 
235.707 Ri. 2, -738k2,, 24 
d'cp..2) 23°21; 26. 
O46:90,:25-97- Joh 125 28, 
— cf. cp. Ir, 39 
f Hab 2, 3, 4 [fr. 5 subsa. 
37) R. in D. 3 Adv. et Ant. in 
fae TEs "Gables. ees 
cf. Ac 20, 20 
1] * Conc. Vat. s. IIT cp. 3. 
110) TE in fr. 6 hebd. 6 p. 


Te e “24; RO COr-4, 18°85. 9: 
bcf. Mt T5372% [1 Pt I; 8. 
CED.) eS Ont, <3. 
2 Mc 7, 28. — cf. Rm 4, 17. 
Gn 4, 4-8. — cf. Pro 13, 
1, 12, 24; Gn 4. 10. 
NM 5, 22-24; Ecli 44, 16: 49, 
6. — cf. Sap. 4, 10, 11. 
h Ps 88, 403. Le 2: '26;:.Jo.8, sr. 
6] Conc. Trid. s. V cp. 6 et s. 
VI cp. 8. — * con Rl 
Set, Sap. t,. 2. 1G; Thi e. 
o4Par 28; 6) Ir is r2- 14. -- 


ef.5J0.40 2a; 
1Gn 6. a -22% ee: At an Lc 
7,206,299" 4" 


m Rm 4, 13. st Ga 6. 9; Ez 


n Gn 12, 1-4; Ac 7. 2-4. — cf. 

o Gn 12,7 [Ecli 44, 20-24. 
re. Caley ota 

des be 12, 8; 13) 3; IS, °%,'9; 

27. {ic AD 22 +ie. 

oon "12, 22°) 13, Ta: — cf, Ps 

35,27. (86,1; Ap at, 14. 


s Ap 21, 2, 10. 
PGnere: 16" 185) T1<84 Soe 8; 2: 


# CD, 10,23. 
v Rm 4, 19. [15, 5. 
x Gn 22, 17; 32, 12. — Vv. Gh 


x31 * Cateck. R. DES Mies. oie 4S 


es Mt Ri. S752 EC I, TO-1o: 

2 Vie. -a.cr Vr. 47°: 16 &,'s6. 

6 Gn 23,:4; -47,.9..-— cf. cp. 
14; 94°..." Par’20, 776; Ps 38, 
24. Eph 2, 19 

ccf, Gn 24, 6-8: 28, 2 sqq. 

dMr 8, 38: 1 Jo 2, 28. 

eGn 26, 24° 285 13°" Ex 376: 
4, 5. — cf. Mt 22. 32. 

f vr. 10; Mt 25, 34; Jo 14, 

+ Rm 4, 17-21. — cf. vr. 12. 

24. — cf..Ex 13, 19. 





26 ¢Voluntarie enim peccantibus nobis ‘post acceptam notitiam 
veritatis, iam non relinquitur pro peccatis hostia, 27 9terribilis autem 
quaedam exspectatio iudicii et Aignis aemulatio, quae ‘consumptura 
est adversarios. 28 jIrritam quis faciens legem Moysi sine ulla mi- 
seratione ‘duobus vel tribus testibus moritur: 29 ™quanto magis pu- 
tatis deteriora mereri supplicia “qui Filium Dei conculcaverit et %san- 
guinem testamenti pollutum duxerit, ?in quo sanctificatus est, et %spi- 
ritui gratiae contumeliam fecerit ? 30 Scimus enim qui dixit : ’ "Mihi 
vindicta et ego retribuam’; et iterum: ’ "Quia iudicabit Dominus 
populum suum’, 31 ¢Horrendum est incidere in manus Dei viventis. 

32 Rememoramini autem pristinos dies, in quibus ‘illuminati “ma- 
gnum certamen sustinuistis passionum; 38et in altero quidem oppro- 
briis et tribulationibus ¥s speckeculan facti, in altero autem socii taliter 
conversantium effecti. Nam et “vinctis compassi estis et Yrapinam 
bonorum vestrorum cum gaudio suscepistis cognoscentes vos habere 
@meliorem et manentem substantiam. 35¢Nolite itaque amittere confi- 
dentiam vestram, bquae magnam habet °remunerationem. 364¢Patientia 
enim vobis necessaria est, ut “voluntatem Dei facientes reportetis pro- 
missionem. 37’fAdhuc enim modicum aliquantulum qui venturus est 
veniet et non tardabit. 38 9Ilustus autem meus ex fide vivit; quod “si 
subtraxerit se, non placebit animae meae’. 39 Nos autem non sumus 
subtractionis filii in perditionem, sed fidei in adquisitionem animae. 

] Est autem fides sperandarum substantia rerum, argumentum @non 

apparentium. 2In hac enim testimonium consecuti sunt °senes. 
3Fide intelligimus °aptata esse saecula verbo Dei, ut %x invisibili- 
bus visibilia fierent. 4Fide ¢‘plurimam hostiam Abel quam Cain obtulit 
Deo, per quam testimonium consecutus est esse iustus, testimonium 
perhibente muneribus eius Deo, et per illam /defunctus adhuc loquitur. 
5Fide 9Henoch translatus est, ne hvideret mortem, et non inveniebatur, 
quia transtulit illum Deus: ante translationem enim testimonium ha- 
buit 2placuisse Deo. 6iSine fide autem impossibile est placere Deo; 
jcredere enim oportet accedentem ad Deum quia est, et inquirentibus 
se Jremunerator sit. 7 Fide Noé, responso accepto de iis 4quae adhuc 
non videbantur, metuens “aptavit arcam in salutem domus suae, per 
quam “damnavit mundum; et iustitiae, “quae per fidem est, heres est 
institutus. 8 Fide qui vocatur “Abraham oboedivit in locum exire 
Oquem accepturus erat in hereditatem, et exiit nesciens quo iret; 9 fide 
demoratus est in ?terra repromissionis tanquam in aliena, Yin casulis 
habitando cum Isaac et Iacob coheredibus repromissionis eiusdem. 
10 Exspectabat enim "fundamenta habentem civitatem, Scuius artiiex 
et conditor Deus. 11 Fide et ipsa ‘Sara sterilis virtutem in conceptio- 
nem seminis accepit etiam praeter tem mpus aetatis, quoniam “fidelem 
credidit esse eum qui repromiserat; propter quod et ab uno orti 
sunt et, hoc Yemortuo, “tanquam sidera caeli in multitudinem, et sicut 
harena quae est ad oram maris innumerabilis. 

13 yJuxta fidem defuncti sunt omnes isti, “non acceptis repromis- 
sionibus, sed a longe eas adspicientes et salutantes et °confidentes 
quia peregrini et hospites sunt super terram. 14 Qui enim haec di- 
cunt significant se patriam inquirere. 15 Et, si quidem ipsius memi- 
nissent de qua exierunt, “habebant utique tempus revertendi. 16 Nunc 
autem meliorem appetunt, id est caelestem. Ideo don confunditur 
Deus vocari Deus eorum; iparavit enim illis civitatem. 

17 Fide Tobtulit. Abraham Isaac, cum tentaretur, et unigenitum 
offerebat, qui susceperat repromissiones, 18 ad quem dictum est: 
: hQuia in Isaac vocabitur tibi semen’; 19 ‘arbitrans quia et a mor- 
tuis suscitare potens est Deus, unde eum et in parabolam accepit. 
20Fide et de futuris Jbenedixit Isaac, Iacob et Esau. 21 Fide Tacob 
moriens singulos filiorum Ioseph benedixit et ™“adoravit fastigium 
virgae eius. 22 Fide ™Ioseph moriens de profectione filiorum Israél 
memoratus est et de ossibus suis mandavit. 23 Fide °"Moyses natus 
occultatus est mensibus tribus a parentibus suis, eo quod vidissent 


elegantem infantem et non timuerunt regis edictum. 24 Fide Mov- 
2;1 Cor 2, 9. gGn 22, 1-10; Ecli 44, 20; Jc 2,21. & Gn 21, 12, — cf. Rm 9, 7. 

j Gn 27 ,27-29, 39, 40. mn 48. 16-20. mcf. Gn 47, 3f. n Gn 50 
NAS 2, 2, Ss AC 7. 20. Cf Px sto. oe 








ae ee 


SS 





plis allatis eorum qui in fide perseverantes et multa operati sunt et 
magna pertulerunt, etsi plenam salutem non essent proxime adsecu- 
turt (I1,1-40). Haec omnia igitur et Christi exempla prae oculis habens 








ses grandis factus Ynegavit se esse filium filiae Pharaonis 25 "magis 
cligens adfligi cum populo Dei, quam temporalis peccati habere iu- 
cunditatem; 26 *maiores divitias aestimans thesauro Aegyptiorum ‘im- 
preperium ‘Christi; adspiciebat enim in “remunerationem, 27 Fide 
‘reliquit Aegyptum “non_veritus animositatem regis; Yinvisibilem 
enim tanquam videns sustinuit. 28 Fide *celebravit Pascha et sangui- 
nis effusionem, ne qui vastabat primitiva tangeret eos. 29 Fide “trans- 
ierunt mare Rubrum tanquam per aridam terram: quod experti Ae- 
gyptii devorati sunt. 39 Fide muri Iericho corruerunt circuitu dierum 
septem. 31 Fide “Rahab meretrix non periit cum incredulis excipiens 
dexploratores cum pace. 32 Et quid adhuc dicam? Deficiet enim me 
tempus enarrantem de ¢Gedeon, /Barac, 9Samson, hTephte, ‘David, 
/Samuel et prophetis; 33 qui per fidem vicerunt regna, Joperati sunt 
iustitiam, ladepti sunt repromissiones, mobturaverunt ora leonum, 
34 exstinxerunt impetum ignis, effugerunt aciem gladii, convalue- 
runt de infirmitate, °fortes facti sunt in bello, °castra verterunt ex- 
terorum, 35 Pacceperunt mulieres de resurrectione mortuos suos. 9Alii 
autem distenti sunt non suscipientes redemptionem, ut meliorem 
invenirent resurrectionem. 36rAlii vero ludibria et ‘verbera experti, 
insuper et ‘vincula et carceres: 37 ‘Japidati sunt, secti sunt, tentati 
sunt, “in occisione gladii mortui sunt, circuierunt in melotis in Ypel- 
libus caprinis, egentes, angustiati, adflicti, 38 quibus dignus non erat 
mundus: “in solitudinibus errantes, in montibus et speluncis et in 
cavernis terrae. 39 Et hi omnes %testimonio fidei probati non accepe- 
runt repromissionem; 49 Deo pro nobis melius aliquid providente, 
ut non sine nobis consummarentur. 
i Ideoque et nos tantam habentes impositam nubem testium, @de- 
ponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum per pa- 

tientiam °curramus ad propositum nobis certamen 2 adspicientes in 
dauctorem fidei et consummatorem Iesum, qui, proposito sibi gaudio, 
sustinuit crucem, confusione contempta, atque /in dextera sedis Dei 

sedet. 3 9Recogitate enim eum qui talem sustinuit a peccatoribus 
adversum semetipsum contradictionem, ut ne fatigemini animis ve- 
stris “deficientes. 4*Nondum enim usque ad sanguinem restitistis 
adversus peccatum repugnantes, 5et obliti estis consolationis quae 
vobis tanquam filiis loquitur dicens: 

JFili mi, noli negligere disciplinam Domini, 
neque fatigeris dum ab eo argueris. 
6 (Quem enim diligit Dominus castigat, 
flagellat autem omnem filium quem recipit’. 

7In disciplina -perseverate. ™Tanquam filiis vobis offert se Deus. 
Quis enim filius, quem non corripit pater? 8 Quod si extra discipli- 
nam estis, “cuius participes facti sunt omnes, ergo adulteri et non 
filii estis. 9 Deinde patres quidem carnis nostrae eruditores habuimus 
et reverebamur eos; non multo magis obtemperabimus °Patri spiri- 
tuum et ?vivemus? 10 Et illi quidem in tempore paucorum dierum 
secundum voluntatem suam erudiebant nos; hic autem ad id quod 
utile est in recipiendo sanctificationem eius. 11 Omnis autem disci- 
plina ‘in praesenti quidem videtur non esse gaudii, sed maeroris; 
postea autem “fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet iu- 
stitiae. 12 Propter quod ‘remissas manus et soluta genua erigite 13 et 
Ugressus rectos facite pedibus vestris, ut non claudicans quis erret, 
. Umagis autem sanetur. 

14z7Pacem sequimini cum omnibus et Ysanctimoniam, sine qua 
nemo videbit Deum: 15contemplantes ne quis “desit gratiae Dei, 
ne qua “radix amaritudinis sursum germinans impediat, et per illam 
inquinentur multi; 16ne quis °fornicator aut profanus ut Esau, °qui 
propter unam escam vendidit primitiva sua. Scitote enim quoniam 
et 2postea cupiens hereditare benedictionem reprobatus est; non enim 
invenit paenitentiae locum, quanquam cum lacrimis inquisisset eam. 

18 Non enim accessistis ad °tractabilem montem et accensibilem 
ignem et turbinem et caliginem et procellam 1% et /tubae sonum et 
vocem verborum, quam qui audierunt %excusaverunt se, ne eis fieret 
verbum; 29non enim portabant quod dicebatur: ’ “Et, si bestia teti- 


AD HEBRAEOS 
11, 25 — 12, 20 








o-cl. Exe; 34. 
P-ClS PS. 825 123 ak JOne;s FZ 
sh, Be 22,-28%. 1% Pt. 45.343 


tcp. 13, 13. — cf. Ps 68, 10 
WED. 2,2; .10,: 35s 

2x5). Lx TO, 3. 2p. 
wre 4,9 = che ADM AEs 


28) v. Ex 24, 8. 

z Ex 12, 21-30. a@ Ex 14, 21-39. 

6 Js 6, 20; 2 Mc 12, 15. 

€ 48305 253 Je 24-25 

d Se Bs 8-13. e Jd 6, II sqq. 

f Jd 4,6 saq. gJd 13, 24 sqq. 

h Jd 11, 1 saqq. 

iz Rg 16, 1, 13 sqq. 

j1 Rg 1, 20 sqq.; 12, 4. 

33-39 L. in cm. Mm. (33). 

33] * cf. Catech. R. IV 15, 7, 
in R. cm. Ap. [6, 

Lchc2 Ryesa7, 155,22. i § 

= Gk4, +073. 1 5Re 17, 35; D0 
n 3, 24, 94. L6, 22; 14, 30. 

0 Jd 7 a, VE Ve 17,-51; 2 RZ 

12: Pg oe Mc 5, I-7 sqq. 

p cf. & 17, 23; 4 Rg 4, 36; 

g2 Ne 6 18-7, 42. [Le 7, 15. 

rch. 4 Rg cae i ee id OF ty gh“ 

§ Gni30, 203 2)f 20>. 29 $75.25- 

tgeRe. 23,7335) 28> Par 2457 a3; 

ucf. 3 Rg 19, 30.) 3% 2033 55 


8; Mt 3 

Hck. 1 Rg 22, 1 sqq.; s Re 18, 
43 29; 97° I Me 2; 28, 29; 2 
Mes; 275 :6,° 17. 

y vr. 2, i — cf. 1 Pt 1, 12. 

z cf. Ap 6 ey oe 


acf. Eph 4, 22. 

bcp. 10, 36. 

¢ 1 Cor,9; 24; Ph 3, 12. — cf. 
ack. ‘cpura: {Rm 6, 4. 
3] v. Gal ar oe 2%. 
eae 24, 26; oa Ten Is 
v. cp. 3, I. 53, 11. 
aye Cabeek Riehl srt rey 
g ct. Mt 10, 24. Bqueae oe 
n Gal 6, 9, — cf. Le 13, 24. 
j¥ cp. II, 35 sqq. 

ARVACD. 23) 92,5273: 

5-91 * Catech. R. tv Dist 3 
Pro 3, 11, 12. — cf. Jb 5, 17. 
(Th 12, 33; Jdt $2 39s Sap? 3, 


WEA ALES S, ‘9; 

Oo Nui 16, 22> 27, 1655052 7; 
LC+12,) t.°—= ch. 7 Ib A12, 10; 

pcf. Is 38, 16. Js:'57, 16. 

och, IW. 325544: 22 Bt 4. 

rSap 3, 5. — cf. 1, Pt 1, 6 

$16 33,048. 


bIs’35;''3) —cf. Jb 4,°3,°4- 
“Pro 4;''26$: 27: 


vJc 5, 16. — cf. Gal 6, 1. 
x Rm 12, 18; 14, 19. 
y Mt 5, 8; 1 Th 4, 7. — cf. 


Bohs; ssAp 23,227: 22; 248 
zcp. 4, 1. — cf. 2 Cor 6, 1. 
acf. Dt 29, 18; 32, 32; Ac 8, 
bcp. 13, 4 (26. 
c Gn 25, 33. 

d Gn 27, 3h 36, 
e Ex 19, 18; 20, 3 “Dt + bg 

5, 22. — cf, 2 Cor 3, 9 
J Ex 19, 16, 19. 

g Ex 20, 19; Dt 5, 5; 18, 16. 
fe X40, 32533; 





— 1123 — 








AD HEBRAEOS 
12, 21 — 13, 25 


sua guisque certamina sustineat et in fide proficiat (12. 1-13) atque in 
concordia animorum, sanctitate (14-29) et caritate excellat (13, 1-6). 
Tandem reverentiam erga praepositos fidei commendans concludit (7-25). 








$ Ex 19, 16) Dts6,-t000> 

22,24] Ant. in fs. pretiostss. 
Sang. — * Catech. R. Ill 

j Ap 14, I. {6, 25. 

l cp. aL, 10; 13, I4. — v. Gal 
A 26. 

mDn 7, 40; Ju 14, — cf. Ap 
5, 11; 7, 1§-17. [Ex 4, 12. 

nti Cor 15, 23; Jc 1, 18. — cf. 

o Ph 4, 3. — v. Le 10, 20. 

-p Gn 18, 25; Ps 57, 12 etc. 


q Dn 3, 86. rcp. 8, 6; 9, 15. 
SVECD? 10; 22 
bets-ep: 17, 43° Gan4; 20 


x Ag 2, 7. — cf, Ag 2, 21. 
yet. (Ps ‘101, 27;°285 Mt 24; 
z Dn 2, 44. [35; 2 Pt 3, 10-13. 
a Dt 4, 24. -- v. 2 Thy, 8. 


a Rm 12, 10; 1 Tm 4, 9; 2 Pt 


. in sb. hebd. 6 pb. 


6G 78,3 55-19, 25 

d cp. 10, 34. 

4)" Catech. Re lt 3; 77; 

e1 Cor 7, 38. -— cf. 1 Tm 4, 3. 

fx Cor 6, 9; Eph 5, 5. 

Pde OS a Bis @ ihe aes 
1 Tm 6, 6-11. 

A Mt 6, 19. — cf. Ph 4, 11. 

ijJs 1, 5. —v. Dt 31, 6, 

PPSxry7, 6. 

RVt.°89; 245 & Th: §,. ¥2: 

7-17) L. et Cop. in cm. CP. et 
in comm, ss. summ. Pont, — 
* Catech. R. I 10,'21. (15); 
Aid os 4 (17). 


‘ [4, 8. 
mcp, 1, 12; Jo 8, 58; Ap 1, 
8] V. All. in fs. s. Clarae a Cr, 


aa eed Ob at 1 San oF 


» 32; JO 19, 17, 20. 
—cf. Mt 21, 39; Ac 7, 58. 
12,13] R. in fs. pretiosiss. Sang, 
t 4, 14. 
wh ign Dy TOs 32, ae. 
».10 Eph 2, 19. 
14, 53 Of, in fs..s. Ben. J. La- 
y Eph 5, 20. [dre. 
£ LY7):82; 2 (Par .26:.- 98; 93; 
16; Ps 49, 14; 115, 17. 


als 57, 19; Os 14, 2. — cf. Ps 

6 Rm 12, 13. {118, 108]. 

coMfic (6,7, 8: Bh 4278, 

d Ez 3, 17, 18; 34, 10. — cf. 
Ac 20, 24, 31. 


Is 63, 11; 1 Pt 2, 25; 5, 4. — 





gerit montem, lapidabitur’. 21 Et ‘ita terribile erat quod videbatur. 
Moyses dixit: ’ Exterritus sum et tremebundus’. 22 Sed accessistis 
Jad Sion montem et /civitatem Dei viventis, “Ierusalem caelestem 
et ™multorum milium angelorum frequentiam 23 et “ecclesiam pri- 
mitivorum, °qui conscripti sunt in caelis, et ?iudicem omnium Deum 
et Yspiritus iustorum perfectorum 24 et testamenti novi "mediatorem 
Iesum et Ssanguinis adspersionem ‘melius loquentem quam Abel. 
°S Videte ne recusetis loquentem. “Si enim illi non effugerunt recu- 
santes eum qui super terram loquebatur, “multo magis nos, qui de 
caelis loguentem nobis avertimus. 26 Cuius vox movit terram tunc, 
nunc autem repromittit dicens: ’*Adhuc semel et ego movebo non 
solum terram, sed et caelum’. 27Quod autem adhuc semel 
dicit, declarat Ymobilium translationem, tanquam factorum, ut ma- 
neant ea quae sunt immobilia. 28Itaque *regnum immobile susci- 
pientes habemus gratiam, per quam serviamus placentes Deo cum 
metu et reverentia. 29 Etenim ’ 2Deus noster ignis consumens est ’. 
] 3 “Caritas fraternitatis maneat in vobis, 2 et “hospitalitatem nolite 
oblivisci; per hanc enim “latuerunt quidam, angelis hospitio re- 
ceptis. 3 4Mementote vinctorum tanquam simul vincti, et laborantium 
tanquam et ipsi in corpore morantes. 4¢Honorabile conubium in 
omnibus et torus immaculatus; /fornicatores enim et adulteros iudi- 
cabit Deus. 5 9Sint mores sine avaritia, *contenti praesentibus; ipse 
enim dixit: ’*Non te deseram neque derelinquam’. Ita ut confi- 
denter dicamus: ’/Dominus mihi adiutor, non timebo quid faciat 
mihi homo’. : 

7Mementote “praepositorum vestrorum, qui vobis locuti sunt 
verbum Dei, quorum intuentes exitum conversationis ‘imitamini 
fidem. 8 ™Jesus Christus heri et hodie, ipse et in saecula. 9 ”™Doctri- 
nis variis et peregrinis nolite abduci; optimum est enim gratia sta- 
bilire cor 9non escis, ?quae:- non profuerunt ambulantibus in eis. 
10 Habemus altare, de quo edere non habent potestatem qui taber- 
naculo deserviunt. 11°Quorum enim animalium infertur sanguis pro 
peccato in sancta per-pontificem, horum corpora cremantur “extra 
castra. 12 Propter quae et lesus, ‘ut sanctificaret per suum sangui- 
nem populum, “extra portam passus est. 13 Exeamus igitur ad eum 
extra castra Yimproperium eius portantes. 14*%Non enim habemus 
hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus. 15 ¥Per ipsum ergo 
offeramus “hostiam laudis semper Deo, id est ®fructum labiorum 
confitentium nomini eius. 16 SBeneficentiae autem et communionis 
nolite oblivisci; °talibus enim hostiis promeretur Deus. 17 Oboedite 
dpraepositis vestris et subiacete eis, *ipsi enim pervigilant quasi 
rationem pro animabus vestris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant 
et non gementes; hoc enim non expedit vobis. 

18/Orate pro nobis; confidimus enim quia %bonam conscientiam 
habemus in omnibus bene volentes conversari. 19 *Amplius autem 
deprecor vos haec facere, quo celerius restituar vobis. 

20‘Deus autem pacis, Jqui eduxit de mortuis 4pastorem magnum 
ovium ™in sanguine testamenti aeterni, Dominum nostrum Iesum 
Christum, 21”aptet vos in omni bono, ut faciatis eius voluntatem, 
faciens in vobis quod placeat coram se per Iesum Christum, ?cui 
est gloria in saecula saeculorum. Amen. ; 

22 Rogo autem vos, fratres, ut sufferatis verbum solacii; etenim 
Yperpaucis scripsi vobis. 23 Cognoscite *fratrem nostrum Timotheum 
dimissum; cum quo, si celerius venerit, videbo vos. 

24 Salutate omnes 4%praepositos vestros et omnes sanctos. Salu- 
tant vos de Italia fratres. 

25 tGratia cum omnibus vobis. Amen. 


ne Tha) 29? P PCs; 80. op 20, er Ci, e's. re 


pv. Rm 
7%: Th} 2s s2 Tm 4, 9. t Col 4, 18. 








— 1124 — 





= ws 








EPISTULA CATHOLICA 
eer ee beer OS TOL! 


saiiacopuS, 2Dei et Domini nostri Iesu Christi servus, 
bduodecim tribubus, quae sunt in Cdispersione, 
salutem. 

2Omne gaudium existimate, fratres mei, cum 
in tentationes varias incideritis, 3%scientes quod 
probatio fidei vestrae patientiam operatur. 4 Pa- 
tientia autem opus perfectum habet, ut sitis dper- 
— eee} fecti et integri in nullo deficientes. 

5 «Si quis autem vestrum indiget sapientia, postulet a Deo, Tqui 
dat omnibus adfluenter Yet non improperat, et dabitur ei. 6 *Postulet 
autem in fide nihil haesitans; ‘qui enim haesitat similis est fluctui 
maris, qui a vento movetur et circumfertur. 7 Non ergo aestimet 
homo ille quod accipiat aliquid a Domino. 8 5Vir duplex animo /in- 
constans est in omnibus viis suis. 

9mGlorietur autem frater humilis in exaltatione sua; 10 "dives 
autem in humilitate sua, quoniam 9sicut flos faeni transibit. 11?Exor- 
tus est enim sol cum ardore et arefecit faenum, et flos eius decidit, et 
decor vultus eius deperiit; ita et Ydives in itineribus suis marcescet. 
12rBeatus vir qui suifert tentationem, quoniam cum probatus 
fuerit, Saccipiet coronam vitae, ‘quam repromisit Deus diligentibus 
se. 13 “Nemo, cum tentatur, dicat quoniam a Deo tentatur; “Deus 
enim intentator malorum est, ipse autem neminem tentat. 147Unus- 
quisque vero tentatur a Yeoncupiscentia sua abstractus et illectus. 
5 Deinde concupiscentia, cum conceperit, parit *peccatum; peccatum 
vero, cum consummatum fuerit, generat mortem. !16¢Nolite itaque er- 
rare, fratres mei dilectissimi. 17 ’Omne datum optimum et omne donum 
perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, “apud quem 
non est transmutatio nec vicissitudinis obumbratio. 18¢Voluntarie enim 
genuit nos verbo veritatis, fut simus initium aliquod creaturae eius. 
19 aScitis, fratres mei dilectissimi. 9Sit autem omnis homo velox 
ad audiendum, tardus autem ad loquendum et tardus ad iram; 
20 tira enim viri iustitiam Dei non operatur. 21 Propter quod Jabi- 
cientes omnem immunditiam et abundantiam malitiae in mansuetu- 
dine Suscipite Ginsitum verbum, “quod potest salvare animas ve- 
stras. 22"Estote autem factores verbi et non auditores tantum fal- 
lentes vosmetipsos. 23 Quia, si quis auditor est verbi et non factor, 
hic comparabitur viro consideranti vultum nativitatis suae in spe- 
culo: 24consideravit enim se et abiit et statim oblitus est qualis 
fuerit. 25 Qui autem perspexerit in °legem perfectam libertatis et 
permanserit in ea, non auditor obliviosus factus, sed factor operis, 
Phic beatus in facto suo erit. 26Si quis autem putat se religiosum 
esse Ynon refrenans linguam suam, sed seducens cor suum, huius 
vana est religio. 27 Religio munda et immaculata apud Deum et 
Patrem haec est: ‘visitare *pupillos et viduas in tribulatione eorum 
et ‘immaculatum se custodire ab hoc saeculo. 
lcf. Mr 4, 14. mx Cor 15, 2; Ephr, 13. 
21, 28-31. — cf Rm 2, aE ocp. 2, 12. — cf, 
Le 11 , 28. BN Oe ra tek ate Pro 13, 3: 21, tage Ecli 22, 1g 
eR 


tech. R. III 4, 25. — Cm. in fs. s. Hier. Aem. et Gy in 
29; 16; 31, 17, 18; Ecli 4. 10: ‘Ts Eee. tapsie Me “i 8. * 











EPISTULA 
B. IACOBI APOSTOLI 
1, I-27 








22-27) L. et Copp. (26,27) in D. 5 ‘. re 
m 6, 18; Gal 2, 4; 4, 31; Gy F- 


£2 Pt 3, 14. — cf.2 T 


a Ac 12, 17. cane Rim 3,71; ‘2 


j 26, 7. 

in D. 4 p. Psch. et 
in fs. Phil. et Jc. A 

cx Pt1, 1.— cf. Ac 2, 9-11. 

Oi Rm 5, 3-5. — cf. 1/Pt. 2, 


2-11] aT in cm. M. — * Catech. 
‘ L.2, 35: [lf 2,27; IV 7, 3 
0). 
d1 Th 5, 23. — v. Mt 5, 48. 
e1 Rg 3, 9-12; Pro 2, 3-6; ite 
8, 21-9, 18. — cf. f. Tb b 4, 20. 
be 103, 27; 144, 16. 
gv. Ecii 41, 28. 
A cf. Mt 21, 21: 
tcf. Mt 11, f: 
14. — cf. fs 57, 20. 
jcep. 4. 8; Ecli 1, 36. 
1 cf. 2 Pt 2, TA: (3; ap. 
m cf. Ps 73, 21: 'c 1, C2. r Cor 
n Jr 9, 23. — cf. Ecli 0, 7270, 
25;_14, 13-18. 
o cf. eae 2-3 Pt E44, 
pMtr q.cf. Le 8. 4. 
12- -18] i et oh in cm. M. — 
* Catech. R. 1V 


Rm 4, 20. 
; Eph 4, 


10, 

(1), oY * el * of P 
14. ¥ Catech. R. IV 
14. — V. All. in cm. C. 

TOPE 


f:Cpi 18,113: Bclingi) 16; 
$)2,- Tm 4,18;3)1% Pt 5; 4; Ap.2, 


3, 14. — v. Mt 5, 10. 


to. — cf. x Cor 9, 25. 
£ ep, 24:93 [12. 
wu Ecli 15, 11, 12. — cf. Gn 3, 
v Ecli 15, 21. — cf. Gn 22,1; 
x Rm 7, 7, 8. LDtizg- 3. 
y cf. Jb 15, 35; Ps 7, 15; Is 50, 
z Rm 5, 12; 6, 23. [4. 
< Ae 9; Gal 6, 7. — cf. 
ps [can. 25. 
ot "s onc, Araus. II (an. 529) 
b Jo 3, 27; 1 Cor 4, 7, 
ex Jos, §: p. Psch. 
17-21] i et Cp. (17) sn_D. /f 
17-27] LL. in fr. 2 hebd. 4 ? 


d Psror, 28; Ml 3,6. [oct. Psch. 
e Jo1, 13; 1 Pty, 23; 1 Jo3,9 
f Ap 14, 4. — cf. Rm 8, 73: 


g Pro 29, 20; Ec 5, 1; Ecli 4, 

pt. [Edi I, 30. 

k Pro 10, 193 17, 27: cf. 

é Ecli: 27, $3: = cf. Ecli 28, 3% 

j Col 3 e Ptsd; 4: 

“be n Mt 7 a, 1b aos 
— v. Jo 8, 32. ? 158 
r. in fs. s. Jo. Nepom. ee, * Ca- 
r Ecli 7. 39; Mt 25, 36. scf. Jb 


M's, 23533 Jo (S78. 





— ¥FI25 — 








EPISTULA 
B. IACOBI APOSTOLI 
2,1 —3, 14 


Post inscriptionem et exhortationem ad tribulationes perferendas 
(1, 1-18), fideles monet ut non tantum auditores sed factores sint ver- 
bi Dei (19, 2, 13); nam fides sine operibus mortua est (14-26). Se- 








avr.9; Dt1,17; Pro 24, 23 etc.; 
ol 3. 25. — cf. Ac 10, 34. 
1-13] LL. in fr. 3 hebd. 4 P. 
oct. PSscn. 
51 Cor 2, 8. — cf. Ac 7, 2. 


ccf. Pro 18, 23. 

d cf. Jo 7, 24. 

51* cf. €atech. R&I 7;"s. 

e Jo 15s Shee 1 Corr, 27;:28. 
— cf. 34, 19. 

{:LC'%2, 205 -T Cor 8,9; Ap 2,9. 

g Rm 8, 575-3635: 

W. CDicc, kee 

4ciSap 2,20! 

4'¢t. Ac 8:-4%20) 10> 19506. 18; 
12. — cf. cp. 5, 6. 

bet. ‘Ac 18, 6.265572 Sm. 

mv Mt 22, 36, 38. [13. 

n Lv 19. 18, — v. Mt 19, 19. 

10] * Conc. Later. II en. 159) 
can, 22. —* Catech. R. Il 5, 

ocl. Mt's;. 16: Gal 37-10. ~{3r. 

PES 20;° 14; 73; by 

12-17] L. in fs. s. Jo. Cantii. — 
ecleCatech. KR. J11.8,; 32. 


av CD. I, 2h : 
r Jb 22, 6-11; Pro 21, 13; Ecli 
28, 5. — cf. Tb 4, 7; Mt 5, 


73 73 2. 

14-26] LL. in fr. 4. hebd, 4 >. 
oct. Psch. — * Catech. R. I 
10, 27° (14.75), 

set: @- t, 22; “Gal + 6. 

tcf. Jb 31, 19, 20; Mt 25, 35, 

36. — v. Le 3, 11. 

uz jo 3, 17, 18. 

vicf. Mt 7,.27; ee 6. 

x cf. Rm 3, 28; 4,6; Heb 11,33. 

at 7, 16, 17. ‘ 

Soar t; 20. Saar e, 7: 19, 15. 

2o[ * cf. Catech. R IV 5. ae 

a Gn 22, 9, 12, 16-18. 

6 Heb 11, 17. 

cv. 1 Tht, 3. 

23] R. in fr. 2 p. D. Qng. 

d Gn 15, 6. — v. 1 Mc 2, 52; 
Rm 4, 6; Gal 3, 6. [Sap 7, 27. 

e2 Par 20, 7; Is 41,8. — cf. 

241 * Conc. Trid. s. V cp. 10. 

f Heb 11, 31. 

gJs 2, 1-22; 6, 23. 


a Mt 23, 8 — cf. Rm 2, 19, 
LB 


20: 1 Tmyzq, 7. [oct. Psc 
1-10] LL. in fr. é hebd. 4 ?. 
b cf. 3 Rg 8, 46; Rm 3, 23. 
ccf. Mt 5, 22; 12, 37. — cf. 

Ecli_ 19, 16. 
dcf. Ecli 14, 1; Mt 5, 48. 

2] v. cp. 1, 26. —* cf. Conc. 

Milev. II can. 7. — * Catech. 
e cf. cp. 1, 26. [R. VII 9, 1. 
Jct. Ps. 31,92 


oo PS (2 Vichy $5.92): /8x Ov 
Ps 119, 2-4; Pro 16, 27. — 
_ ef. Ecli 28, 13-15. 
icf. Mt 12, 34; 15, 18, 19. 
j Mt 5, 22; 18,9; Mr, 42. 
1,8] v. ur. 2. ‘ 

Ps 139, 4. — cf. Ecli 28, 21, 


22. 
9-11] * Catech. R. III 9, 20. 
mv. Gn 1, 26, 27. 


n Mt 7, 16-18; Lc 6, 44. 


ox Pt 2, 12. — cf. cp.2,18. 





Fratres mei, nolite “in personarum acceptione habere fidem Do- 

mini nostri Iesu Christi °gloriae. 2Etenim, si introierit in conven- 
tum vestrum vir, aureum anulum habens, in veste candida, introierit 
autem et pauper in sordido habitu, %et intendatis in eum qui in- 
dutus est veste praeclara et dixeritis ei: Tu sede hic bene; pauperi 
autem dicatis: °Tu sta illic aut sede sub scabello pedum meorum; 
4nonne iudicatis apud vosmetipsos et %facti estis iudices cogitatio- 
num iniquarum? 5 Audite, fratres mei dilectissimi: nonne Deus “ele- 
git pauperes in hoc mundo /divites in fide et %heredes regni, “quod 
repromisit Deus diligentibus se? © Vos autem exhonorastis paupe- 
rem. Nonne ‘divites per potentiam opprimunt vos et Jipsi trahunt 
vos ad iudicia? 7 Nonne ipsi ‘blasphemant bonum nomen, quod in- 
vocatum est super vos? 8Si tamen ™legem perficitis regalem secun- 
dum Scripturas: ’"Diliges proximum tuum sicut teipsum’, bene 
facitis; %si autem %personas accipitis, peccatum operamini redarguti 
a lege quasi transgressores. 19 °Quicumque autem totam legem ser- 
vaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. 11 Qui enim 
dixit: ’?Non moechaberis’, dixit et: ’%Non occides’. Quod si non 
moechaberis, occides autem, factus es transgressor legis. 12 Sic lo- 
quimini et sic facite sicut per Ylegem libertatis incipientes iudicari. 
13 *Judicium enim sine misericordia illi qui non fecit misericordiam ; 
superexaltat autem misericordia iudicium. 

14 sQuid proderit, fratres mei, si fidem quis dicat se habere, 
opera autem non habeat? Nunquid poterit fides salvare eum? 15'Si 
autem frater et soror nudi sint et indigeant victu cotidiano, 16“dicat 
autem aliquis ex vobis illis: Ite in pace, calefacimini et saturamini; 
non dederitis autem eis quae necessaria sunt corpori, quid proderit ? 
17 vSic et fides, si non habeat opera, mortua est in semetipsa. 18 Sed 
dicet quis: “Tu fidem, habes, et ego opera habeo. Ostende mihi 
fidem tuam Ysine operibus, et ego ostendam tibi ex operibus fidem 
meam. 19 Tu credis quoniam unus est Deus: bene facis; et Ydae- 
mones credunt et contremiscunt. 29 Vis autem scire, o homo inanis, 
quoniam fides sine operibus mortua est? 21 %Abraham, pater noster, 
nonne ex operibus iustificatus est offerens Isaac filium suum super 
altare? 22 Vides quoniam fides cooperabatur operibus illius, et °ex 
operibus fides consummata est? 23 Et suppleta est Scriptura dicens: 
’dCredidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad iustitiam ’, et ’ “ami- 
cus Dei appellatus est’. 24 Videtis quoniam ex operibus iustificatur 
homo, et non ex fide tantum? 25 Similiter et /Rahab meretrix, nonne 
ex operibus iustificata est 9suscipiens nuntios et alia via eiciens? 
26 Sicut enim corpus sine spiritu mortuum est, ita et fides sine ope- 
ribus mortua est. : 

3 @Nolite plures magistri fieri, fratres mei, scientes quoniam maius 

iudicium sumitis. 2 %In multis enim offendimus omnes. “Si quis 
in verbo non offendit, hic perfectus est vir: @potest etiam freno Cir- 
cumducere totum corpus. 3/Si autem equis frena in ora mittimus ad 
consentiendum nobis, et omne corpus illorum circumferimus; 4ecce et 
naves, cum magnae sint et a ventis validis minentur, circumferuntur 
a modico gubernaculo ubi impetus dirigentis voluerit; 5ita et lingua 
modicum quidem membrum est, et %magna exaltat. Ecce quantus 
ignis quam magnam silvam incendit! 6Et “lingua ignis est, universi- 
tas iniquitatis. Lingua constituitur in membris nostris, ‘quae maculat 
totum corpus et inflammat rotam nativitatis nostrae, inflammata a 
igehenna. 7Omnis enim natura bestiarum et volucrum et serpentium 
et ceterorum domantur et domita sunt a natura humana; 8linguam 
autem nullus hominum domare potest, inquietum malum, "plena ve- 
neno mortifero. 9In ipsa benedicimus Deum et Patrem et in ipsa ma- 
ledicimus homines, ™qui ad similitudinem Dei facti sunt: 19 ex ipso 
ore procedit benedictio et maledictio. Non oportet, fratres mei, haec 
ita fieri. 11 Nunquid fons de eodem foramine emanat dulcem et 
amaram aquam? 12"Nunquid potest, fratres mei, ficus uvas facere, 
aut vitis ficus? Sic neque salsa dulcem potest facere aquam. 

13 Quis sapiens et disciplinatus inter vos? °Ostendat ex bona 
conversatione operationem suam in mansuetudine sapientiae. 14Quod 





— 1126 — 








cundo, periculis de malo usu linguae propositis (3, 1-12), christianum 
deterret a multiloquio (13-18), cum inde frequentes lites et peccata oriri sc- 
leant (4, 1-12). Tradit denique singularia quaedam de superbis et divitibus 


EPISTULA 
B. IACOBI APOSTOLI 
3,15 — 5, 14 








si ?zelum amarum habetis, et contentiones sint in cordibus vestris, 
nolite gloriari et mendaces esse adversus veritatem. 15 Non est enim 
ista sapientia Ydesursum descendens, sed terrena, ‘animalis, *diabo- 
lica. 16 Ubi enim ?zelus et contentio, ibi inconstantia et omne opus 
pravam. 17‘’Quae autem desursum est sapientia “primum quidem 
pudica est, deinde pacifica, modesta, suadibilis, bonis consentiens, 
plena misericordia et fructibus bonis, non iudicans, sine simulatione. 
18 VFructus autem iustitiae “in pace seminatur facientibus pacem. 

Unde bella et lites in vobis? Nonne hinc, ex concupiscentiis ve- 

stris, “quae militant in membris vestris? 2Concupiscitis et non 
habetis, occiditis et zelatis et non potestis adipisci, litigatis et bellige- 
ratis et non habetis, propter quod non postulatis. 3°Petitis et non ac- 
cipitis, eo quod male petatis, ut in concupiscentiis vestris insumatis. 
4cAdulteri, nescitis quia amicitia huius mundi inimica est Dei? ¢Qui- 
cumque ergo voluerit amicus esse saeculi huius inimicus Dei constitui- 
tur. 5An putatis quia inaniter Scriptura dicat: ’°Ad invidiam concu- 
piscit spiritus ’ “qui habitat in vobis? 6/Maiorem autem dat gratiam; 
propter quod dicit: ’ 7Deus superbis resistit, humilibus autem dat gra- 
tiam ’. 7*Subditi ergo estote Deo; ‘resistite autem diabolo, et fugiet a 
vobis; 8Jappropinquate Deo, et appropinquabit vobis. Emundate ma- 
nus, peccatores; et purificate corda, *duplices animo. 9!Miseri estote 
et lugete et plorate; “risus vester in luctum convertatur, et gaudium 
in maerorem. 19/Humiliamini in conspectu Domini, et exaltabit vos. 

11”Nolite detrahere alterutrum, fratres. Qui. detrahit fratri, aut 
qui iudicat fratrem suum, detrahit legi et iudicat legem. Si autem 
iudicas legem, non es factor legis, sed iudex. 12 ?Unus est legislator 
et iudex, Yqui potest perdere et liberare. 13°Tu autem quis es, qui 
iudicas proximum? 

Ecce nunc qui dicitis: "Hodie aut crastino ibimus in illam civi- 
tatem et faciemus ibi quidem annum et mercabimur et lucrum fa- 
ciemus: Squi ignoratis quid erit in crastino. 15 Quae est enim.vita 
vestra? ‘Vapor est ad modicum parens et deinceps exterminabitur ; 
pro eo ut dicatis: “Si Dominus voluerit, et: Si vixerimus, faciemus 
hoc aut illud. 16Nunc autem exsultatis in superbiis vestris. ’Omnis 
exsultatio talis maligna est. 17 “Scienti igitur bonum facere et non 
facienti, peccatum est illi. 

5 4Agite, nunc, divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quae ad- 

venient vobis. 2 °Divitiae vestrae putrefactae sunt et vestimenta 
vestra a tineis comesta sunt. 3Aurum et argentum vestrum aerugina- 
vit, et aerugo eorum “in testimonium vobis erit, et manducabit carnes 
vestras sicut ignis. @Thesaurizastis vobis iram in novissimis diebus. 
4Ecce merces operariorum, qui messuerunt regiones vestras, quae 
fraudata est a vobis clamat, et /clamor eorum in aures 9Domini 
sabaoth introivit. 5 iEpulati estis super terram et in luxuriis enu- 
tristis corda vestra tin die occisionis. 6/Addixistis et occidistis iustum, 
et non restitit vobis. 

7/Patientes igitur estote, fratres, usque ad adventum Domini. Ecce 
agricola exspectat pretiosum fructum terrae, patienter ferens, donec 
accipiat ™temporaneum et serotinum. 8Patientes igitur estote et vos et 
"confirmate corda vestra, quoniam adventus Domini °appropinquavit. 
9PNolite ingemiscere, fratres, in alterutrum, ut non iudicemini. %Ecce 
iudex ante ianuam adsistit. 19"°Exemplum accipite, fratres, exitus mali, 
laboris et patientiae prophetas, qui locuti sunt in nomine Domini. 
11Ecce *beatificamus eos qui sustinuerunt: ‘sufferentiam Iob audistis et 
finem Domini vidistis, quoniam misericors Dominus est et miserator. 

12 Ante omnia autem, fratres mei, “nolite iurare neque per cae- 
lum neque per terram neque aliud quodcumque iuramentum. Sit 
autem sermo vester: est, est; non, non; ut non sub iudicio decidatis. 

13 Tristatur aliquis vestrum? oret. Aequo animo est? psallat. 








pvr. 16; Ac 5, 17; Rm 2, 8; 
2 Cor 12, 20; i De fo ih of 
17; 2, 3. — cf. Rm 33, 13. 
act. Cp. 1.17%. 
rjJu 19. — te zCors2,) 14. 
Aes Sa dy 23° 2 Th 2, 9, 
m 4, 2 ; "A 2, 24. 
tcf. fe. 15. — v. 1 Cor 2, 6, 7. 
4 Ci., I. Cor13, 4-9; 
@ Pr0;-1t...395 18, 32, ©7.208 
0,123 AM 6.012 Phos rt. 
xMt 5, 9 


1-15) LL. in fr. 6 hebd. 4 >. 
oct. Psch. — * Catech. R. IV 
T2,'t9' (nr): 8, 7° (P37; 2 LO6)S 
Ill 9, 8 (72). 

@ Rm. 27 7-252 12) Pb ay eae 


bcf.1 Jos, 14. [72, 27. 
owe’ aoe Ve 2, 2. — cf. Ps 
d Mt 6, 24; Le 6, 26; Jo15, 17, 


£9; F450 :JO.2, ES. - cf. Jo 7,7. 
Wie, Catech. R. IV 7, 2 
ex Cor 6, 19; 2 Cor 6, 16. 
fis 54, 7, 8. — v. Mt 13, 12; 
Jo 15, 


g Pro 3, Sas r Pt 5, 5. — cf. 
UTE 10. ID 228. 205 36S .1 37, 
6: Ecli ro, 9; 38 $7, 152° Mt 
Sa) iS eeLGe. 52742 Cor web. 
6] * Catech. R. I 2, 13; IV 5 

hr Pts, 6. 

ir Pt 5, 8, 9. — cf. Eph rE 
27; 6, II. 


4% Pat TS.2.° Lm: 3, 67" LO, 

3 7. — ci. Le 15, 20. 
kas 8. Pxr2 a3. 
Pie cee Le of: yr, °1 3h 25 


m Lc 6, 25. — cf. Pro 14, 13; 
Is 65, 34. 
n2 Cor 12,20; r Pt 2, r. — 
cf. cp. 5, 9 
@ Rom S23," r 84,4, 
= 1. €p.? §,29 


s Mt 6, 34. 3. 
t Ps ror, 4.— cf. Jb 7, 7; Sap 
uv.Ac18,21. wvcf.1Cor 5,6. 
¥ Cf. ‘Cpr 1,27; Jo 1g, 22% 2°Pt 
2°93) vile #2; 47-48. 


1-76) se. bh sb. a. 2D FAP. 
Psch. — * Catech. R. III 8, 


ro (1, 4). 

y fee 47. bes6, 24. — cf. Pro 

isk. 1 Tm 6, 9. 

b yb’ 13,. 282. Is®50,;--99) AM E26; 
19. 20. —- cf. Jdt 16, 2r. 

cv. Mt 8, 4. 

dLc 12, 21; Rm 2, 5. — cf. 
Tb 4, ro. 


é Lv ro, 133 Dti247%4.1537TD 
4, 15; Jb 24, 10; MI 3, 5. 
f Dt 15, 9. 
g Je Er, "20; Rm'9; 329. :127:43- 

21, 13: Le 16, 19; 2 Pt 
icf. Is 34, 2; Jr 12, 3. [3, 34. 
j cf. cp. 4, 2 2: Sap 2, 10-20; Ac 
Fhe in fs. Ss. Isid. agr. 
1Le 8 , 15. — Vv. — 6, 18-20. 
m Dt 11, 14; Jrs, 
§ F270 Ti. 3\113- tues Ph 5, 5. 
1 Pt 4, 7. — cf. Rm 235500; 


oe : ° . , 5; Ap 22, 12. — cf. 
14 Infirmatur quis in vobis? inducat presbyteros ecclesiae, et Zorent | ? Mt ae oid he 3, 20 
rTh 2, 12-15. — cf. Mt 5, 12; Heb 11, 32-38. ep. Ti 1273ti Dn aay. 123.2Mt's,.-1o. 21, 
22; 42, 10, 12. u Ex ap: if Ecli 13, 9. — v. Mt 5§ 37. v Eph 5, 19 "Col 3, 16 I3- ee in Ms. 
pro infirmis. — * Catech. I 14-15] * Hee 4 r de ay Unct. etc. — * Eugen. IV decr. < 


13. o (13). 
Armenis; * Conc. Trid. s. xv de Extr. Unct. cp. 1-3; can. 1, 3, 4. ewetin 
* Catech. Re THE 2288 O57, B65 8 





—_ 5127-—— 








EPISTULA 
B. IACOBI APOSTOLI 
5, 15-20 


de non iurando, de aegrotis visitandis et de oratione (13-5, 20) 
Post exordium (1 Pt 1, 1-12) fideles hortatur ut in vita formata iuxta Chri- 
sti exempla, cuius sanguine redempti sunt (13-21) fulgeat caritas fra- 





y cf. Ac 9, 40; 28, 8. — v.1 Cor 

z {. Is 33, 24;Mto9, 2 [12, 9. 

a Pro 28,'1¢° ‘Eca 43? 2° jo 
I, 9. — cf. Ac 19, 18. 

16-20] L. in Litanits mai. 
min, et 2 L. in fs. Orat. 
N. in monte Oliv. 

b cf. Gn 18, 23-32; 20, 17; Nm 
11, 2; 3 Rg 23, 63°37, 223 4 
Rg 4, 33; 19, 15-20; 20, 2-5; 


et 
D. 





super eum ungentes eum oleo in nomine Domini, 15 et Yoratio fidei 
salvabit infirmum, et alleviabit eum Dominus, et, *si in peccatis sit, 
remittentur ei. 16 cConfitemini ergo alterutrum peccata vestra et 
orate pro invicem, ut salvemini; “multum enim valet deprecatio iusti 
adsidua. 17 Elias homo erat “similis nobis, passibilis et 4oratione ora- 
vit, ut non plueret super terram; et non pluit annos tres et menses 
sex. 18 Et ¢rursum oravit, et caelum dedit pluviam, et terra dedit 
fructum suum. 

19F ratres mei, ‘si quis ex vobis erraverit a veritate, et %conver- 
terit quis eum, 2%scire debet quoniam qui converti fecerit peccato- 
rem ab errore viae suae, “salvabit animam eius a morte et ‘operiet 
multitudinem peccatorum. 
£5> Gal 6,% gcf. Dn 12, 3; MI 2, 6. 


hcf. Ez 3, 19, 21; Rm 11, 14. 


Jb 42, 8; Pro 15, 29; 2 Mc 
* 33 
ect. Ac 10, 26; 14, 15. 
d3 Rg 17,1; 18, 1; Ecli 48, 3; 
Gi4; 253 
¢3 Rg 18, 42, 45. fcf. Mt 18, 
t Pt 4, 8. — cf. 2 Es 4, 5; Pro 10, 12. 


DEAL | 


PETRIE AROS EGS 


EPISTULA PRIMA 


EPISTULA I 
B. PETRI APOSTOLI 
1, I-17 








1-12] -7) et LL. in fs. cy 
the Pt. etc. et in D. 
@4asPb 1,143" Je 2, 1. Le Psch. 
b Xe 23.-— cf. vr. Z0; Rm 
fn ag, 81 Heb ea inks 
ccf, Ex ye e I aq. 

d Bare. 


2 
Ju 2. 
3-71 L. in cm. Mm. T. P. — 
* Catech. Rol 6yta tl, 2,27. 
e72: Cor t,;.3; Eph: 1, 3: 
{Tt 3, 5. — cf. vr. 23. 
cp. 3, 21. — cf. 1 Cor 15, 20. 
vo. Rm 8; 17. 
icp. 5, 4; Mt 6, 20; 
jcf. Sap 6, £3. 
icf. Rm 
m cf. 2 Cor 4, 17: Heb 12, 11; 
Curt \2, 48, 10; Ap 3, 10. 
nJjc 1, 3. — cf. Jb 23, 10; Is 
o m 2, 7; 10% rt Cor 4, 5. -- 
cf. x Cor 3, 12-15. 
p vr. 13; cp. 4, 13; Le 17, 30. 
Gl. 740) 20;0293 2. Cor: So: 
PRN, 230% Heb 11, 27. 
s cf. Mt 13, 17; Heb 11, 13, se 
tcf. Dn 9, 24-26. 
uAc 16, 7; Rm 8, 9; Gal” re 
6; Ph 1, 19; 2 2 Pty, 2. 
vv. Le 24, 26; Ac 3, 18. 
%:Dni 12554, °9,° 33. 
y Ac 2, 2-4 
zcf. Is 6, ve Mt 18, ro. 
aLc 12, 35; Eph 
Bcp. 4/73. Se $: 
ccp. 4, 2, 3; 2; 
d Ac 17, 30. L3}is. 
sing Jo 3, 3. — cf. 2 Cor 7, 1; 
Me 87 
fly II, 44; 19, 2; 20, 7. [18. 
g Ml 1, 6; Mt 23, 9; 2.Cor 6, 


YE 
hedr. s. 
t 1 
2, 


1 Cor 9, 
[25; 2 Tm 4, 8. 





iETRUS apostolus Iesu Christi electis advenis @di- 
spersionis Ponti, Galatiae, Cappadociae, Asiae et 
Bithyniae 2 secundum praescientiam Dei Patris, 
in sanctificationem Spiritus, in oboedientiam et 
Cadspersionem sanguinis Iesu Christi. dGratia vo- 
wis et pax multiplicetur. 
3 ¢Benedictus Deus et Paice Domini nostri 
Tesu Christi, qui /secundum misericordiam suam 
magnam regeneravit nos in spem vivam 9per resurrectionem lesu 
Christi ex mortuis, 4 "in hereditatem ‘incorruptibilem et incontami- 
natam et Jimmarcescibilem, conservatam in caelis in vobis, 5 qui in 
virtute Dei custodimini_per fidem in salutem, ’paratam revelari in 
tempore novissimo, §™In quo exsultabitis, modicum nunc si oportet 
contristari in variis tentationibus ; 7 ut ™probatio vestrae fidei multo 
pretiosior auro, quod per ignem probatur, °inveniatur in laudem et 
gloriam et honorem Pin revelatione Iesu Christi: § %quem, cum non 
videritis, diligitis; in quem nunc quoque non videntes creditis; cre- 
dentes autem exsultabitis laetitia inenarrabili % peaeitieate 9 repor- . 
tantes ‘finem fidei vestrae salutem animarum. 1#De qua salute ex- 
quisierunt atque scrutati sunt prophetae, qui ig futura in vobis gra- 
tia prophetaverunt 11 scrutantes in ‘quod vel quale tempus signifi- 
caret in eis “Spiritus Christi Vpraenuntians eas quae in Christo sunt 
passiones et posteriores glorias; 12%quibus revelatum est quia non 
sibimetipsis, vobis autem ministrabant ea quae nunc nuntiata sunt 
vobis per eos qui evangelizaverunt vobis, ¥Spiritu sancto misso de 
caelo, in quem desiderant angeli prospicere. 

13 Propter quod 4succincti lumbos mentis vestrae, °sobrii, per- 
fecte sperate in eam quae offertur vobis gratiam °in revelationem 
Iesu Christi; 14 quasi filii oboedientiae non configurati Prioribus 
dignorantiae 'vestrae desideriis, 15 sed, “secundum eum, qui vocavit 
vos, sanctum et ipsi in omni conversatione sancti sitis, 16 quoniam 
scriptum est: ’/Sancti eritis, quoniam ego sanctus sum’. 17 Et 9si 











— 1128 — 








terna (22-2, 1), lacte doctrinae imbuantur et Christo superaedificati 
populum Dei constituant (2-10). Singulos deinde monet quomodo cum 
ethnicis, inter quos deguut, se habeant (11-13), subditis et servis oboedien- 








patrem invocatis eum, qui “sine acceptione personarum ‘iudicat secun- 
dum uniuscuiusque opus, Jin timore incolatus vestri tempore conversa- 
mini 18 scientes ‘quod non corruptibilibus auro vel argento ™redempti 
estis de “vana vestra conversatione paternae traditionis, 19 sed °pre- 
tioso sanguine quasi agni immaculati Christi et incontaminati, 29?prae- 
cogniti quidem ante mundi constitutionem, Ymanifestati autem novissi- 
mis temporibus propter vos, 21qui per ipsum fideles estis in Deo, 
‘qui suscitavit eum a mortuis et ‘dedit ei gloriam, ut fides vestra et 
spes esset in Deo; 22 animas vestras castificantes in oboedientia cari- 
tatis, in “fraternitatis amore, simplici ex corde invicem diligite at- 
tentius; 23 vrenati non ex “semine corruptibili, sed incorruptibili per 
Yyerbum Dei vivi et permanentis in aeternum. 24 Quia ’*omnis caro 
ut faenum, et omnis gloria eius tanquam flos faeni: exaruit faenum, 
et flos eius decidit; 25 verbum autem Domini manet in aeternum’. 
Hoc est autem verbum quod evangelizatum est in vos. 

2Deponentes igitur omnem malitiam et omnem dolum et simula- 

tiones et invidias et omnes detractiones, 2 %sicut modo geniti in- 
fantes, rationabile sine dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis in 
salutem, 3si tamen gustastis ’%quoniam dulcis est Dominus’. 4 Ad 
quem accedentes “lapidem vivum, ab hominibus quidem reprobatum, 
a Deo autem electum et honorificatum, 5 et /ipsi tanquam lapides vivi 
superaedificamini, %domus spiritualis, sacerdotium sanctum, “offerre 
spirituales hostias, tacceptabiles Deo per Iesum Christum. 6 Propter 
quod continet Scriptura: ’JEcce pono in Sion lapidem summum, an- 
gularem, electum, pretiosum; et qui crediderit in eum non confun- 
detur’. 7 'Vobis igitur honor credentibus, non credentibus autem, 

?Mlapis, quem reprobaverunt aedificantes : 

hic factus est in caput anguli’ : 

8et ’“lapis offensionis et petra scandali’, his qui offendunt verbo 
nec credunt °in quo et positi sunt. 9% Vos autem ?genus electum, 
Wegale sacerdotium, gens sancta, "populus adquisitionis, ut virtutes 
adnuntietis eius, qui ‘de tenebris vos vocavit ‘in admirabile lumen 
suum: 10%qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei; 
qui non consecuti misericordiam, nunc autem misericordiam 
consecuti. 

11 Carissimi, obsecro vos Ytanquam advenas et peregrinos “ab- 
stinere vos a carnalibus desideriis, Yquae militant adversus animam; 
12 zconversationem vestram inter gentes habentes bonam, ut in eo 
quod detrectant de vobis, tanquam de malefactoribus, ex bonis ope- 
ribus vos considerantes glorificent Deum “in die visitationis. 

13 bSubiecti igitur estote omni humanae creaturae propter Deum: 
sive regi quasi praecellenti, 14sive ducibus tanquam ab eo missis 
ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum; 15 quia sic est 
voluntas Dei, “ut benefacientes obmutescere faciatis imprudentium 
hominum ignorantiam; 16 ¢quasi liberi et non quasi velamen ha- 
-bentes malitiae libertatem, sed sicut servi Dei. 17 (Omnes honorate, 
‘fraternitatem diligite, (Deum timete, regem honorificate. 

18 9Servi, subditi estote in omni timore dominis, non tantum bo- 
nis et modestis, sed etiam dyscolis. 19*Haec est enim gratia, si 
propter Dei conscientiam sustinet quis tristitias, patiens iniuste. 
20Quae enim est gloria, si peccantes et colaphizati suffertis? Sed, 
si bene facientes patienter sustinetis, haec est gratia apud Deum. 
21 ‘In hoc enim vocati estis; quia et Christus passus est pro nobis 
jvobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia eius. 22 ‘Qui 
peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore eius; 23 ™qui, 
cum malediceretur, non maledicebat: cum pateretur, non commina- 
batur, tradebat autem iudicanti se iniuste; 24 "qui peccata nostra 
ipse pertulit in corpore suo super lignum, ut °peccatis mortui iu- 
stitiae vivamus; ’ ?cuius livore sanati estis’; 25 Yeratis enim sicut oves 
errantes, sed conversi estis nunc ad "pastorem et episcopum animarum 
vestrarum. 

p. Psch. et in fs. ss. Lanc. et Clav. — * Catech. R. III 16, 25 (22). 


15; 1 Jo 3, 5. — cf. 2 Cor 5, 21. m Is 53, 7; Jo 8, 48, 49. — cf. cp. 3, 9. 
oRm 6, -1r;'7, 4, 6; Col 2, 20;'3; 3. Pes oe ape q Ps 118, 176; Ez 34, 6; 6 
13, 20. — v. Jo 10, 4. 


EPISTULA I 
B. PETRI APOSTOLI 
3; 18 a 2; 25 








tv. Mt 16, Ti 

17-19] R. in fs. pretiosiss. Sang. 

*Catech. "Ri fs. 157.013 0 

icp. 3, 16°32. Coe 83 4 Bi 
) 


h Dt 10, 17; Ac 10, 34; Rm 2, 
2%, [ 


18). 12. 
lJs 52, 2; Mt 20, 28; 1 Cor 6, 


20; 


ocf. Jo 1; 29; Heb 9g, 14. 
pci. Rm 16,'-26;. Eph 3,41; 
qv. Rm 16, 26. [Ap 13, 8. 


uRm 12, 9; He 
23] * Catech. 
v vr. 3,—Cf. Jo 3, 3: Jc 1, 18. 
ee 153g [Mt 24, 35. 
y Heb 4, 12.—cf. Ps 118, 89; 
zIs 40, 6-8. — v. Jc 1, 10, 11. 


z-10] L. in sb. in Albis, —- 
ee Op ee Ao 

aEph is. a2: Gol 3; 82-$eu.- 2s. 
1: Cors33> Heb’ §./13: 
cf. Mt 18, 3. 

2] Int (Ps 80) in D. in Albis. 
—* Catech. R. II 1, 31; 2, 26. 

c2 Pt 3, 18. — cf. Le 2, 40, 

d Vi Ps 33,29; Hebd: 6; sh" P§2: 


evr. 6, 7. [3,_9. 
f Eph 2, 20-22. — cf. 1 Cor’: 
Heb 3, 4, 6. [Heb 13, 15. 
Is 61, 6. — cf. Rm 12, 1; 

iRm 15, 16; Ph 4, 18. 

jis 28. 16. — v. Rm 9g, 33. 
LMir o26,. 803"2" Cor, 25 45. 

m Ps 117, 22. Lo, 


33- 
nIs 8, 14.—v. Mt 21, 44 Rm 
ocf. Rm 9g, 22; Ju 4. 

p Dt 10, 15; Is 43, 21. [5, ro. 
q Ex 19, 6; Dt 7, 6; Ap 1, 6; 
Pioer Mb T9751 t 2 ke. 

9] * Catech, R. I 10,25; 11 q> 
asch, 


sEph 5, 8. — cf. Is 42, 18; 

t Ps 35, 10 [Ac 26, 18. 

u Os 1, 6, 9, 10; 2, 23; Rm og, 
25, 6; 10, 19, 

vLv 25, 23; Ps 38, 13; Heb 
Ir, 13. — cf. Gn 47, 9 


xRm 13, 14; Gal 5 24. ; 
11-19] L.et Cpp.in D. 3 p. Psch. 
—* cf. Catech. R.1 13, 3 (11); 
IV ro, 9 (12): IIT 5, 15. (13). 
y Jc 4, 1. — Gal 5 17. 
sity 3 3, 16. — cf. Mt 5, 16; 2 
or 9, 13: Gal 1, 24; Phil 6; 
Heb 13, 18. 


eb 13, I. 
ol 3, 22; 1 Tm 6, 
1; Tt 2,9. [—cf. 1 Cor 6, 7. 
hcp. 3, 14, 17; 4, 14; Mt 5, ro. 
# Mt 16, 24; Ac 14, 22; 1 Th 
3,3; 1Tm3, 12. ts: t Jo 2,6. 
j Mt 11, 29: Jo 13, 15; Ph 2, 
21-23] V. All. in Js. s> ‘Pauli a 
Cr. (21). — R. in fs. ss. Sin- 
donis D. N. — Copp. in D. 2 


HIs 53, 9; Le 23, 4, 41; Jo 8, 46; Heb 4, 


n Is 53. 4, 11. — cf. Ac8, 28-35. 
; Mt ro, 6. rcp. 5, 4; Heb 





— 1129 — 








EPISTULA I 
B. PETRI APOSTOLI 
3,1— 4, 11 


tia (14-25), mutua officia coniugibus (3, 1-7), omnibus dilectionem incul- 
cans (8-12). Tertio beatos vocat qui innocentes persecutionem patiuntur 
(13, 2) et Dei iudicium attendentes sibi maledicentes non curant; siqui- 








1] * Catech. R. II 8, 1, 26, 27. 

Eph: §;: 223° Bees: 

bit Core 7, 13, 14, 16. 

Cslts2 5-53 

3) * Catech. R. III 7, 11. 

dit Tm2, 9. — cf. Is 3, 18-23. 

e Rm 2, 29.- cf. Ps 44, 14; Rm 
7, 22; 2 Cor 4, 16; Eph 3, 16. 


fGn 18, 12. gcf. Pro 3, 25. 
h Eph Do Col 3, 19 — cf. 


i cf. Ae EY: Cor 7; 5. 
7] * Cf, Caech. Reoey +7. 2 
jRm 12, 16. — cf. Jo 17, 21; 
1 Heb 13, 1. ACoA, 22. 
mEph 4, 2, 32. 

8-15] L. tn D 


* Catech. R. iin my 21 G) I 

mcp. 2, 21, 23. — cf. . 
44; Le 6, 28. — v. Rm 12, 
14, 17. 

o Ap. 2, 7. — v. Mt 25, 34. 

Ps 33, 13°17. 


q Ecli 33, 1; Rm 8, 31. — cf. 
Pro 16, 6, m5 5*. Beclh7, 4%. 

FE) .2'25):19; 20; 4, 14, 16. 

s Is “i 12, 13. — cf. vr 6. — 


v:Golud; 63.2 cli2.Tm 2, 25. 
Vi. CDin2s *T2: 


2CD.2 2, TS At 2,08: 


acp. 2, tis best CE Cp. 46 18;''16. 
18-21] L Psch. — 
Cp. ad nn. in T. P. (18). — 
* Catech. I 11, 10 (18); II 
» 9 (21). 
b Heb 9, 26, 28. — cf. cp. 2, 
21: — v. Rm 4, 25; 2, f, 2. 
c2 Cor 13, 4. — cf. cp. 4, 1; 
dcp. 4, 6. [Col@3322; 
ecp. 4, 6. — cf. Is 42, 7: 45, 


9; OF, I. 
f Gn 6, 3, 6, 13, 14. — cf. Le 


U7, 20° Leb 21, Fe 2s Pt2,7s8: 
gGn vy I, 9, 995°, 18; a Pt 
he a 


hen’: 3-6; Tt 3, 5; Heb to, 

#Ac 2, 33. 34; 7, 55, 56: Rm 
> ¢4s; Ephet, 260°: Col: 4-733 
Heb «1, 3. 

ji Cor 15, 24: Eph 1, ai Ph 


@eh 2, Be. 9% 


a\:Tr, in fs s Pault a Cruce. 
1-17) LL. in ir ogat 
m..6, (2, 


Col a3): 35 45.0% PGs Gbtat, £2. 
cRm 14, 7, 8; 2 Cor 5, 15..— 
Gich. “Gal 2.20. <i fo;:Ac 17,30, 
ecp. I, 14. ae Ob Ez 44, 6; 45, 
Eph 2, 2.3%. 4,01 27-19% 1 Th 

4,5; Tt 3, 3.~cl. Rm 173, 13, 
Pcl, Cp. 2, 32-53, 2 
hk™Mt 12, 36; 2 Cor 5, ro. 
tcf. Jc > = Vv. AG if0; 42. 


tL ‘et Rae p os in D. 


m Mr 13, 33. _ Linf. oct. Asc. 
2K 10, 12; Jc 5, 20. — cf. 1 
Cor 13, 5, 6. 
oO Ri r3 30 13,025 Phvae ra: 
— cf. 1 Tm a: 2. Lr2. 


p Rm 212, 6, 7. —- cf. 2 None 
G40) 12,425, 4° Cor 4) 1; Tt 
71 Cor. 10; 32: te 7. 





Similiter et “mulieres subditae sint viris suis, ut, °etsi qui non 
credunt verbo, per mulierum conversationem sine verbo lucrifiant ; 
2 considerantes in timore °castam conversationem vestram. % Quarum 
dnon sit extrinsecus capillatura aut circumdatio auri aut indumenti 
vestimentorum cultus; 4sed qui absconditus est cordis homo, in 
incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu Dei 
locuples. 5 Sic enim aliquando et sanctae mulieres sperantes in Deo 
ornabant se subiectae propriis viris, § sicut Sara oboediebat Abrahae 
fdominum eum vocans; cuius estis filiae benefacientes et Ynon per- 
timentes ullam perturbationem. 
7hViri similiter cohabitantes secundum scientiam quasi infir- 
miori tvasculo muliebri impertientes honorem, tanquam et cohere- 
dibus gratiae vitae, ut non impediantur orationes vestrae. 
8In fine autem jJomnes unanimes, compatientes, ‘fraternitatis 
amatores, ™misericordes, modesti, humiles; 9 ”non reddentes malum 
pro malo nec maledictum pro maledicto, ‘sed e contrario benedicen- 
tes, quia in hoc vocati estis, °ut benedictionem hereditate possideatis. 
10’ pQui enim vult vitam diligere 
et dies videre bonos 
coérceat linguam suam a malo, 
et labia eius ne loquantur dolum; 
11 declinet a malo et faciat bonum, 
inquirat pacem et sequatur eam; 
12 quia oculi Domini super iustos, 
et aures eius in preces eorum; 
vultus autem Domini super facientes mala’. 
13 Et Yquis est qui vobis noceat, si boni aemulatores fueritis? 14 Sed, 
retsi quid patimini propter iustitiam, beati. ’*Timorem autem eo- 
rum ne timueritis et ‘non conturbemini’. 15uDominum autem Chri- 
stum sanctificate in cordibus vestris, eparati semper ad satisfactio- 
nem omni poscenti vos rationem de ea, quae in vobis est, spe; 16sed 
Zcum modestia et timore Yconscientiam habentes bonam, ut in eo 
quod detrahunt vobis *confundantur qui calumniantur vestram bonam 
in Christo conversationem. 17 @Melius est enim benefacientes, si vo- 
luntas Dei velit, pati, quam malefacientes. 18 Quia et Christus semel 
pro peccatis nostris mortuus est, iustus pro iniustis, ut nos offerret 
Deo, ‘mortificatus quidem carne, vivificatus autem dspiritu; 1%in 
quo et ‘his, qui in carcere erant, spiritibus veniens praedicavit, 
20 qui increduli fuerant aliquando, fquando exspectabant Dei patien- 
tiam in diebus Noé, cum fabricaretur arca, in qua pauci, id est 
Yocto animae salvae factae sunt per aquam. 21 Quod et vos nunc 
similis formae “salvos facit baptisma, non carnis depositio sordium, 
sed . conscientiae bonae interrogatio in Deum per resurrectionem 
Iesu Christi, 22 ‘qui est in dextera Dei deglutiens mortem, ut vitae 
aeternae heredes efficeremur, profectus in caelum, subiectis sibi ange- 
lis et potestatibus et virtutibus. 
4 Christo igitur passo in carne, “et vos eadem cogitatione arma- 
mini; quia qui passus est in carne desiit a peccatis; 2°ut iam 
non desideriis hominum, dsed _voluntati Dei quod reliquum est in 
carne vivat temporis. % ¢Sufficit enim praeteritum tempus fad volun- 
tatem gentium consummandam his qui ambulaverunt in luxuriis, 
desideriis, vinolentiis, comissationibus, potationibus et illicitis idolo- 
rum cultibus ; 4in- quo admirantur, non concurrentibus vobis in 
eandem luxuriae confusionem, 9blasphemantes; 5 tqui reddent ratio- 
nem ei qui paratus est ijudicare vivos et mortuos. 6 Propter hoc 
enim et /mortuis evangelizatum est, ut iudicentur quidem secundum 
homines in carne, vivant autem secundum Deum in spiritu. 
7’Omnium autem finis appropinquavit. ™Estote itaque prudentes 
et vigilate in orationibus. 8Ante omnia autem, mutuam in vobismetip- 
sis caritatem saa habentes, quia ’ “caritas operit multitudinem 
peccatorum ’. 9 °Hospitales invicem sine murmuratione; 1° ?unus- 
quisque, sicut accepit gratiam, in alterutrum illam administrantes, 
Yicut boni dispensatores multiformis gratiae Dei. 11 Si quis loquitur 
quasi sermones Dei; si quis ministrat, tanquam ex virtute quam 








— 1130 — 


ee ee a 





dem passionum Christi participes effecti ab eo praemium recipient 
(3-19). Tandem, presbyteris altisque admonitis, epistolam claudit (5, 1-13). 
Post inscriptionem, quot a Christo dona receperint et quid ei repen- 


EPISTULA I 
B. PETRI APOSTOLI 


4,12 —5, 14 








administrat Deus, ut in omnibus honorificetur Deus per Iesum Chri- 
stum, *cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen. 

12 Carissimi, nolite peregrinari ‘in fervore, qui ad tentationem 
vobis fit, quasi novi aliquid vobis contingat; 13 sed “communicantes 
Christi passionibus gaudete, ut et Vin revelatione gloriae eius gau- 
deatis exsultantes. 14*Si exprobramini in nomine Christi, beati eri- 
tis; quoniam quod est honoris, gloriae et virtutis Dei, et Yqui est 
eius Spiritus super vos requiescit. 15*Nemo autem vestrum patiatur 
ut homicida aut fur aut maledicus aut %alienorum appetitor. 16 Si 
autem ut 2christianus, non erubescat, glorificet autem Deum in 
isto nomine. 17 Quoniam tempus est, ut °incipiat iudicilum a domo 
Dei. 4Si autem primum a nobis, quis finis eorum qui @non credunt 
Dei evangelio? 18 Et, ‘si iustus vix salvabitur, impius et peccator 
ubi parebunt? 19 Itaque et hi qui patiuntur secundum voluntatem 
Dei fideli Creatori %:ommendent animas suas in benefactis. 

Seniores ergo, qui in vobis sunt, obsecro “consenior et “testis 

Christi passionum, qui et eius, quae in futuro revelanda est, glo- 
riae communicator: 2 °¢pascite qui in vobis est gregem Dei, pro- 
videntes “non coacte, sed spontanee secundum Deum, neque turpis 
lucri gratia, sed voluntarie; 3neque ut ‘dominantes in cleris, sed 
9forma facti gregis ex animo. 4Et, cum apparuerit “princeps pastorum, 
percipietis ‘immarcescibilem jgloriae coronam. 5Similiter, adulescentes, 
subditi estote senioribus. Omnes autem invicem humilitatem insinuate, 
quia ’™Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam’. 6”Hu- 
miliamini igitur sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visi- 
tationis, 7 °omnem sollicitudinem vestram proicientes in eum, quoniam 
Pipsi cura est de vobis. 8 9Sobrii estote et "vigilate, quia Sadversarius 
vester diabolus ‘tanquam leo rugiens “circuit quaerens quem devoret, 
9 “cui resistite “fortes in fide scientes Yeandem passionem ei, quae in 
mundo est, vestrae fraternitati fieri. 10 Deus autem omnis gratiae, 
“qui vocavit nos in aeternam suam gloriam in Christo Iesu, ¢modicum 
passos ipse perficiet, Sconfirmabit solidabitque. 11 ¢Ipsi gloria et im- 
perium in saecula saeculorum. Amen. 

124Per Silvanum fidelem fratrem vobis, ut arbitror, ¢breviter scripsi 
obsecrans et contestans hanc esse /veram gratiam Dei, in qua statis. 

13 Salutat vos ecclesia, quae est in 9Babylone coélecta, et “Marcus 
filius meus. 14‘Salutate invicem in osculo sancto. 

jGratia vobis omnibus qui estis in Christo Iesu. Amen. 


v Eph 6, 11-13; Jc 4, 7. — cf.2 Tm 4, 17. Ci Cols. ycp. 4, 12. — cf 


HOOTERS; 12: acp. 1, 6; 2 Cor 4, 17. 62 Th 2, 17. EV Opi 421. 
RPI Dake Liion ve.ch. Heb. 53,..22. fv. Ac 11, 23, g Ap 14, 8. h 
1 Cor 16, 20. j Eph 6, 24. 





u 
Y Th3. S35 2° Tim- srs. 


Scp. 5, 11; Rm 11, 16; Ju 25. 
ee Catech. R. UV 17, q ; 
tcf. cp. 1, 6, 7. 

“uAc5, 41; Rm 8, 17; Ph 3, 10, 
v Cp. I, 5-7; 5,1; Ju24. [11. 
13-19) cm. L. in M. — Cm. in 
fs. s. Pauli a Cr. (13). — Gr. 
in fs. s. Bonifac. Ep. M. (13, 


14). 

x Mt 5, 11. — cf. Ps 83, 11; 
y cf. Is rr, 2. [Heb 11, 26. 
ZCp. 2, 19, 20; 3, 14, 17. 


aR nO eT 

m 2, 9. — cf. Le 23, 3r. 

tet r& 4 
TO *mx; 31° JF 26, 209: 

g Ps 30, 6; Le 23, 36. — cf. 2 
Tm 1,°12. 


z-11] L. in fs. Spee E.M. 


bv. Le 24, 46, 48. 
2, 3] * Conc. Trid. s. XXIII cp. 
1 de Ref. — * Catech. R. II 
7, 206. 
¢ Jo 21, 15, 16,17. — cf. Ac 20, 
d cf. Phi 14. [28; Ju r2. 


e1 Tm 3, 8; Tt 1, 7. — cf. Jo 
Ac 20, 28. 
f Ez 34, 4; Mt 20, 25, 26. — 


Ft 3h we 2h 3,9; 1 Tm 
5 


— * Catech. R. IV 15, 14. 


j1Cor 9, 25. — v. Jc 1, 12. 
Peis hers 9,25 26% 
mv. Jc 4, 6. n 


Jc 4, 7, 10. 
6-11) L. in D. 3 p. Pat. 
ocf. Ps 36, 5;.54, 23. —v. Mt 
h Ps 39, 18; Sap 11, af [6, 25. 
OVicp.. 1; 13% r Mt 24, 42. 
89] * Catech. R. IV. 15, 6. — 
L. br. ad cmpl. 
s Eph 4, 27; 6, 11; Ap 12, 9, 12. 
ECIORS 21, 22: 
Bivige Lait 


z1 Cor 
Ac 15, 22; 2 Cor 1,19; 1 Th 
Vv. AczI2, i312, iv. Rm 16, 16; 


bel Pret RE APOSTOLI 


EPISTULA SECUNDA 


ij\tmron Petrus, servus et apostolus Iesu Christi, iis 
i/| qui 2coaequalem nobiscum sortiti sunt fidem ‘in 
iustitia Dei nostri et salvatoris Iesu Christi. 2¢Gra- 
tia vobis et pax adimpleatur “in cognitione Dei 
et Christi Iesu Domini nostri, % quomodo omnia 
nobis divinae virtutis suae, quae ad vitam et pie- 
tatem donata sunt per “cognitionem eius; /qui 

vocavit nos propria gloria et virtute, 4 per quem 
maxima et pretiosa nobis promissa donavit, ut per haec efficiamini 
9divinae consortes naturae “fugientes eius, quae in mundo est, con- 








EPISTULA II 
B. PETRI APOSTOLI 
1, I-4 








a Ac 1S, 14. 

1-15] LL. in fr. 6 infr. oct. Asc. 

& Rm 1, 12; 2 Cor 4, 13 Eph 
t1,4 


[4, 5; 
dt .Pt 52 323u 2: 
évr. 3, 8; cp. 2, 20. — cf. Jo 


17, 3. 
f ci.on: Tis 2;°22+ a .Th 9; 16% 
Tmiat of ¥ Pt :s; 107 











EPISTULA II 
B. PETRI APOSTOLI 
1, S54 2, 17 


dere debeant docet (1, 1-15), atque hortatur ut fidei tantis argumentis 
comprobatae adhaereant (16-21), ut ab haereticis, de quorum pruvis mo- 
ribus Deus cito vindictam-sumet (2, 1-11), diligenter abstineant (12-22), 











i cf. 3; oe h 4, 8. 

jcé. ten vi ba Pt. ve 

m Heb io fry ae 

n Gal 6, 10; x3. 

ox Cor. 13, I- ban re x Jo 4 16. 
43 


p cf. Jo ode 4. 
ole Bes 12, 25. MeL ate 5, 
rcf. Acg, 14; C3502. 


j i [9-11. 

SI jor, 7; AP 7, 14. 

#ep.<3, a — cf. Ph 2, 12; 
Heb 3, 1 

16] * Conc. ST rid. s. VI cp. 


10-21] LL. et L. (16-21) in se 
“1 Pt 5, 10. [fig. Dns. 
v1 Thi, 4.—cf. 1 Pt 2, 9. 
x Col 1, 13. — cf. Ac 14, 22. 
yjJu 5. — cf. Rm 15, 14. 15; 
z2Jo2. yes Fe 23): 


15] * Catech. } IV nee 

16] * Conc. Tei s. XIV de Ref. 
prooem. 

Oct y COr'r, 17: 2, eases: Cor 
2,135 4, 2a Vd 1m is 4. 

f Lc 9, 8 $2; JO. t,. na, 

# Mir 51 Le 9, 38. 

t cf. 


Js 
10] Chic. Vat. " TI Cp. 3. 
jcf. Rm 16, 26: aR 10. 
oer tne Aan Jo's, 3 
ee 78, "793 2 Cor 
iy Pack tt 22, 16 [4, 6. 
21] * Catech. aR. tae 
02 Tm 3, 16. 
px Ptr, 11. — cf. et ee . 
Let, 90: Act, t63> 32.3 


a Dt 13, 1-5; Mt 7, 15; 24, 11; 
I. 


23; Gal 3, 13; 4, " Eph 1 
7; Heb ro, 29; ty, fe: 
Ap 5, 9 


e Rm 2, 24. — cf. 1 Pt 2, 15. 

f cf. cp. ys, x8; hess ne 18; I 
f'Dt'35: 

gc t 32 

a5 * Catech. $3, 

Jb 4, 18; Ju 6. — ‘cf. Mt a5, 

i-cf. Jo 8, 44; 1 Jo 3, 8. [41. 

48: Le 8, 31; Ap 20, - +50; 

Phe 37; 26; e rts,*3 a 

mCP. 3. Gn 7, 17- ip 22, 
zo Bai 16 ju 6 8 

n Gn 19, 25; 

ocf. Nm 26, 16; reve: 

p Gn 19, 16: Sap 10, 

7,8] v. Ecli sb wha a 

q Ps 118, soir ty Ez 9, 4 

piety hae or 10, 13. — 

n 3, Ty. 


s Mt 25, 41. 46. 
Bena. as Ju 16, 18. 
UE... 


Ta. 79. fr's, 


19,3804 


y vr. IS 
3 cf. Sep 2. 
Cor: 1s; 32. 


a Ju 12. — cf. Rm 13, 13. 
Ochs ¥--Corert, 2%. 


BeBe 15.22.) 9k 


ccf. Mt 5, 28. dvr. 3. 

ecf. Ez 14, 11; Ac 13, 10. 

fNm 22, 5, 732 2 Es 13,:23 Ju 
ex. Ap a) Xa: 


stn 22) 47, 23; 28: 
Ju 12, 13. — cf. Jr 2, 13. 





cupiscentiae corruptionem. 5*Vos autem curam omnem subinferentes 
jministrate in fide vestra virtutem, in virtute autem ‘scientiam, §% in 
scientia autem abstinentiam, in abstinentia autem ™patientiam, in 
patientia autem pietatem, 7in pietate autem “amorem fraternitatis, 
in amore autem fraternitatis °caritatem. 8 Haec enim, si vobiscum 
adsint et superent, non vacuos nec Psine fructu vos constituent ‘in 
Domini nostri Iesu Christi cognitione; 9% cui enim non praesto sunt 
haec, Ycaecus est et "manu tentans, oblivionem accipiens ‘purgationis 
veterum suorum delictorum. 1 Quapropter, fratres, ‘magis satagite, 
ut per bona opera certam “vestram vocationem et Yelectionem facia- 
tis; haec enim facientes non peccabitis aliquando; 11 Zsic enim abun- 
danter ministrabitur vobis introitus in aeternum regnum Domini nostri 
et salvatoris Iesu Christi. 

12 Propter quod incipiam vos Ysemper commonere de his, et 
quidem scientes et *confirmatos vos in praesenti veritate. 13 Tustum 
autem arbitror, quandiu sum in hoc @tabernaculo, suscitare vos in 
commonitione; 14 °¢certus quod velox est depositio tabernaculi mei, 
secundum quod et 2Dominus noster Iesus Christus significavit mihi. 
15 Dabo autem operam et frequenter habere vos post obitum meum, 
ut horum memoriam faciatis. 16Non enim ¢doctas fabulas secuti 
notam fecimus vobis Domini nostri Iesu Christi virtutem et praesen- 
tiam, sed /speculatores facti illius magnitudinis. 17 9Accipiens enim 
a Deo Patre honorem et gloriam, voce delapsa ad eum huiusce- 
modi a magnifica gloria: ’ "Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi 
complacui; ipsum audite’. 18 Et hanc vocem nos audivimus de caelo 
allatam, cum essemus cum ipso in ‘monte sancto. 19 Et Jhabemus 
firmiorem propheticum sermonem, cui benefacitis attendentes ‘quasi 
lucernae lucenti in caliginoso loco, donec "dies elucescat, et "luci- 
fer oriatur in cordibus vestris, 20 hoc primum intelligentes quod 
omnis prophetia Scripturae propria interpretatione non fit. 21 °Non 
enim voluntate humana allata est aliquando prophetia; sed PSpiritu 
sancto inspirati locuti sunt sancti Dei homines. 

2 Fuerunt vero et @pseudoprophetae in populo, sicut et din johns 

erunt magistri mendaces, qui °introducent sectas perditionis et 
eum, 
perditionem. 2Et multi sequentur eorum luxurias, “per quos via 
veritatis blasphemabitur, 3 et /in avaritia fictis verbis de vobis nego- 
tiabuntur: %quibus iudicium iam olim non cessat, et perditio eorum 
non dormitat. 4Si enim Deus “angelis ipeccantibus non pepercit, 
sed rudentibus inferni detractos jin tartarum tradidit cruciandos in 
iudicium reservari: 5 et originali mundo non pepercit, sed octavum 
'Noé iustitiae praeconem_custodivit ™diluvium mundo impiorum 
inducens; § et. Ncivitates Sodomorum et Gomorrhaeorum in cinerem 
redigens eversione damnavit, °exemplum eorum qui impie acturi 
sunt ponens, ‘et Piustum ’ Lot oppressum a nefandorum iniuria ac 
luxuriosa conversatione eripuit (8 adspectu enim et auditu iustus 
erat habitans apud eos, qui de die in diem ganimam iustam iniquis 
operibus cruciabant); 9%*novit Dominus pios de tentatione eripere, 
Siniquos vero in diem iudicii reservare cruciandos; 19 magis aulem 


eos, qui post carnem ‘in concupiscentia immunditiae ambulant “do- - 


minationemque contemnunt, audaces, sibi placentes, sectas non 
metuunt introducere blasphemantes; 11 Vybi angeli, fortitudine et 
virtute cum sint maiores, non portant adversum se exsecrabile iudi- 
cium. 12 ¢Hi vero, velut irrationabilia pecora naturaliter in captionem 
et in perniciem, in his quae ignorant blasphemantes in corruptione 
sua peribunt, 13 ¥percipientes mercedem iniustitiae, *voluptatem 
existimantes diei delicias, %coinquinationes, et maculae deliciis 
adfluentes, ¥in conviviis suis luxuriantes vobiscum, 14 foculos haben- 
tes plenos adulterii et incessabilis delicti, pellicientes animas insta- 
biles, cor dexercitatum avaritia habentes, ‘maledictionis filii: 15 ¢qe- 
relinquentes rectam viam erraverunt /secuti viam Balaam ex Bosor, 
qui Ymercedem iniquitatis amavit, 16 correptionem vero habuit suae 
vesaniae : Isubiugale mutum animal hominis voce loquens prohibuit 
prophetae insipientiam. 17 Hi sunt "fontes sine aqua et nebulae 


dqui emit eos, Dominum negant superducentes sibi celerem - 








— 1132 — 





utque ad futuram totius mundi renovationem et adventum D/iti se 
disponant et praeparent (3, 1-14). Laudatis deinde Pauli apostoli 
epistolis, ea quae scripsit resumit et inculcat (19-18). 


EPISTULA II 
B. PETRI APOSTOLI 
2, 18 — 3, 18 





turbinibus exagitatae, quibus caligo tenebrarum reservatur. 18 ‘Su- 
perba enim vanitatis loquentes pelliciunt in desideriis carnis luxuriae 
eos qui paululum Jeffugiunt, qui in errore conversantur 19 4ibertatem 
illis promittentes, cum ipsi servi sint corruptionis: ™a quo. enim 
quis superatus est, huius et servus est. Si enim /refugientes 
coinquinationes mundi “in cognitione Domini nostri et salvatoris 
Iesu Christi, his rursus implicati superantur, °facta sunt eis poste- 
riora deteriora prioribus. 41 ?Melius enim erat illis non cognoscere 
viam iustitiae, quam post agnitionem retrorsum converti ab eo, quod 
illis traditum est, Ysancto mandato. 22 Contigit enim eis illud veri 
proverbii: ’*Canis reversus ad suum vomitum’; et: Sus lota in 
volutabro luti. 

Hanc ecce vobis, carissimi, secundam scribo epistulam, in qui- 

bus vestram “excito in commonitione sinceram mentem; 2 ut me- 
mores sitis eorum, “quae praedixi, verborum a sanctis prophetis, et 
apostolorum vestrorum, praeceptorum Domini et Salvatoris. 3 Hoc 
primum scientes quod venient %in novissimis diebus in deceptione 
illusores “iuxta proprias concupiscentias ambulantes, 4/fdicentes: Ubi 
est promissio aut Yadventus eius? ex quo enim patres dormierunt, 
omnia sic perseverant ab initio creaturae. 5 Latet enim eos hoc vo- 
lentes, quod "caeli erant prius et ‘terra de aqua et per aquam con- 
sistens Dei verbo; §&per quae ille tunc jmundus aqua inundatus 
periit. 7”Caeli autem, qui nunc sunt, et terra eodem verbo repositi 
sunt, igni reservati “in diem iudicii et ‘perditionis impiorum ho- 
minum. 

8 Unum vero hoc non lateat vos, carissimi, quia ™unus dies apud 
Dominum sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus. 9”Non 
tardat Dominus promissionem suam, °sicut quidam existimant; sed 
Ppatienter agit propter vos @nolens aliquos perire, sed omnes ad 
paenitentiam reverti. 1°*Adveniet autem dies Domini ut fur, in quo 
Scaeli magno impetu transient, ‘elementa vero calore solventur, 
terra autem et quae in ipsa sunt opera exurentur. 11 Cum igitur 
haec omnia dissolvenda sint, gual oportet vos esse in sanctis con- 
versationibus et pietatibus, 12 “exspectantes et properantes in ad- 
ventum diei Domini, per quem caeli ardentes solventur, et Yelementa 
ignis ardore tabescent? 13 “Novos vero caelos et novam terram se- 
cundum promissa ipsius exspectamus, Yin quibus iustitia habitat. 
14zPropter quod, carissimi, haec exspectantes satagite immaculati et 
inviolati ei inveniri in pace. 15 Et *Domini nostri longanimitatem 
salutem arbitremini; sicut et carissimus frater noster Paulus %secun- 
dum datam sibi sapientiam Scripsit vobis, 16 sicut et in omnibus epi- 
stulis “loquens in eis de his; 4in quibus sunt quaedam difficilia in- 
tellectu, quae indocti et instabiles depravant, ¢sicut et ceteras Scri- 
pturas, ad suam ipsorum perditionem. 17 Vos igitur, fratres, fprae- 
scientes custodite, ne insipientium errore traducti excidatis a propria 
firmitate. 18 9Crescite vero in gratia et in cognitione Domini nostri 
et sulvaterls Tesu Christi. "Ipsi gloria et munc et in diem aeternita- 
tis. Amen. 





i Ju 16. 


ANE. 203.CDu-t, 4s 
UGal-§,..33. =. VIC ies: 
m Rm 6, 16; Tt 3, 3. — v. Jo 


8, 34. 
19] * Conc. Araus. II (an. 529). 
WN; CD.- 27525 (can, 1. 
o Mt 12, 45. — cf. Ecli 34, 31. 
or} * Catech.~R. IV &§,.2; 
p cf, Ez.18, 24; Le 12, 47; Heb 
6, 4-6; 10, 26, 27; Jc 4, 17. 
qRm 7, 12, ; 8 ts 
r Pro 26, 11. — cf. Ecli 34, 30, 


1-18 LL. in sb. inf. oct, Asc. 
Gép) *1, 02% 'x33 

6 Ju 17. [3, <4 
ccp. 1, 20. — cf. Le 1, 70; Ac 


dit Tm 4, 1; 1 Jo 2, 18; Ju 18, 
ecp.i2;‘r0. [2273272 °Ml 2; -1¢. 
fis 5, 19; Jr 17, 15; Ez 12, 
givin 7th, 2, 1Oe 


ki Gn. “F,..6,: 952 PS-.32,: 6, 

i Ps 23, 1, 2. — cf. Heb rr. 3. 
jcp;,.2;5,5. — V. Gn 7,419,241. 
cf.) vri 10,4213. 

L.ct 22. TH3.1,.45-8, 


m Ps 89, 4. — cf. Ecli 18, 8, 9. 

n Ecli 35, 22; Hab 2, 3; Le 18. 
7, 8; Heb 10, 37. 

ocf. Ec 8, 11; 2. Mc 6, 13. 

p Sap 11, 24; 12, 2, 10. [4-6. 

q Ez 18, 23, 32; 33,11; 1 Tm2, 

r Mt 24, 43; 1 Ths, 2; Ap3,3 

scf. Ap 6, 14; 20, 11; 21, 1 
—v. Mt 24, 35. : 

tIs 34, 4. — cf. Is 24, 19; Mic 
Bers e353 

apct.2%: Pts 15° ¥4;° 35) 

vcf. Mt 24, 50; Le 12, 36; 1 
Corr, 7; ‘x Thx. 10; Tt:.2, 


$%>.Cormas; §8;; >Phs1,210%> 
h 3, 13; 5; 23. 

acf. vr. 9. 

b 1 Cor 3, 10, — v. Heb 10, 37. 

16] * Catech. R. III 3, 27. 

ccf. Rm 8, 19; 1 Cor 15, 24; 

dct: Heb's, 11; Ex Th.4; rs: 

e-¢f..:Is 28, 13. 

ith Mt 24,°25' Jo 13; 19. 

g Eph 4, 15; Col 3, 10; 2, 19; 
t RUes: 2: 

kRm 11, 36. — cf. vr. 8. 








— 1133 — 








BEAT] 


EPISTULA I 
B. IOANNIS APOSTOLI 
1, LS 2, 19 


IOANNIS APOSTOLI 
EPISTULA PRIMA 








a Jot, 1, 14; 19, 35; Ac 4, 20; 
2 Pts, oF Moe, cp. 4, I4. 
b Le 24, 39; Jo 20, 27. 
1-2, 6) LL. in D. oe oct. Asc. 
et in fs. s. Jo. Ap. et Evang. 
CJO.1 4; 11, 255 14,265 
@cp.23; 8, 83 ’Rm 16, 26; r Tm 
C4210 25,. 27. (3, 16. 
TNe Cote — cf. Jo 17, 5. 
* Catech. R. I0,:.23; 
5 Jo 17, 21; 1 Cor 1, 9. — cf. 
h Jo 15, 11; 2 Jo 72. lep.2),. 44; 


ECD. 35-12, Col t, “13° 

7c. i; cs — cf. Le 22, 53; 

Rcp. 2, SO 125, 39552 ROOF 
; 14. 

lcp. 2, 4; Jo 3, 21, — cf. vr. 8. 

m Eph 5, 8. — cf. Is o. <8- 


8 .Cls PS 103..2°'/1 Am 6, 16. 
o Eph 1, 7; Heb 9, 14; Apt, 5. 
ag 4 a fs. pretiosis. Sang. 


5 ie 1S, 14; ES a 9; Jr 2, 
35. —>cf.: Jo 0224, 
8] Ff. Conc. Mites” TI can. 6 
—* Catech, R. IV 14, 5. 
9] * Catech. R. Il 5, bi 
Gs 31, 5; Ero 25, — cf. 
r cf. Is 1, 18. {r coe “i, St: 
scf. Rm 3, 10, 18. 
ou * — 8,237: [7,°25: 
1 Tm 2, 3 Heb 
ral * Calech R. f7, 6511-2, 
AVX PEASE Pe ee hee 
bes a 10; Rm 3, 25; Heb 2, 
17. — v. Le 18, 13. 
¢ cf. cp. 4, es Jo 1, 29; 4, 14. 
d cf. cp. §.7 ; Jo 14, 15; 15, To. 
ecp. 1, 8; Jo 8, 44. 
fp. 5, < "Jo 14, 23. [16, 17. 
CP. .3, :24; 4, 13; °5,.2; Jo 14, 
OX Pt.2, 2r.— cf. Mt 11,39. 
12 Jo 5;—- a i; 24- Cea 
jv. Jo 13, 3 {rr 
7Rm 13, 12; * Eph St EAN Th 
5,4 
m cf. 43 1, 9; 8, 12 etc. 
os, 4, 20. — cf. cp. 3, 14, 15; 
ro 4, 19. [12, 40. 
o Ps 118, 165. — cf. Jo t1, 10; 
11] * Catech. R. Ill6, 
p Le 24, 47; Ac 10, 43; + 38. 


O'Cl: Cpt ,.t; rcf. Cp. §; 4.5. 
Scp. 3, re Jo 17, 15. — v. Mt 
tcf. Jo [13, 19. 
14] * Cateck. "R. IV r§, IP.” 
u Eph b: 9 Jo 18, 7. 


15-17] * cf. Coseck. R db Paes 

Il 5, 74. — Tr. in fs. s. Ben. 
Labre. 

x Rm 4p . 2 Tm 4, 10. — cf. 

yv. Jc [Gal 6, 14 

16) i Catech. R241 £0, 10,22. 

*Rm> 13;: 143 -Eph: 2; 3: 2 Pt 
4, 2% 2° Pt 2). Ta. 

GEC 43.83.5422. 

bSap s, 8; 2 Mcg, 8; 15, 6 


cv. x Cor 7, 3. dcf. 2 Tm ce Je 5+3 


Maiiivop *fuit ab initio, quod audivimus, quod vidimus 

fi; oculis nostris, quod perspeximus, et “manus no- 
strae contrectaverunt de verbo vitae; 2et “vita 
dmanifestata est, et vidimus et *testamur et ad- 
nuntiamus vobis vitam aeternam, /quae erat apud 
Patrem et 4apparuit nobis; %%quod vidimus et au- 
divimus adnuntiamus vobis, ut et vos societatem 
habeatis nobiscum, et Ysocietas nostra sit cum 
Patre et cum Filio eius Iesu Christo. 4 Et haec scribimus vobis ut 
gaudeatis, et "gaudium vestrum sit plenum. 

5 Et ‘haec est adnuntiatio, quam audivimus ab eo et adnuntia- 
mus vobis, quoniam jDeus lux est, et tenebrae in eo non sunt ul- 
lae. 6*Si dixerimus quoniam societatem habemus cum eo, et in te- 
nebris ambulamus, ‘mentimur et veritatem non facimus; 7™si autem 
in luce ambulamus, “sicut et ipse est in luce, societatem habemus 
ad invicem, et °sanguis Iesu Christi Filii eius, emundat nos ab omni 
peccato. 8PSi dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos 
seducimus, et “veritas in nobis non est. %9Si confiteamur peccata 
nostra, ‘fidelis est et iustus, ut remittat nobis peccata nostra et 
emundet nos ab omni iniquitate. 1 Si dixerimus quoniam non pec- 
cavimus, ‘mendacem facimus eum, et ‘verbum eius non est in nobis. 

Filioli mei, haec scribo vobis ut non peccetis; sed et si quis pec- 

caverit, dadvocatum habemus apud Patrem, Tesum Christum iu- 
stum, 2 et ipse est >propitiatio pro peccatis nostris: non pro nostris 
autem tantum, sed etiam pro totius mundi. 

3 Et in hoc scimus ¢quoniam cognovimus eum, si mandata eius 
observemus. 4 Qui dicit se nosse eum et mandata eius non custodit 
emendax est, et in hoc veritas non est. 5/Qui autem servat verbum 
eius, vere in hoc caritas Dei perfecta est, et Yin hoc scimus quoniam 
in ipso sumus. §&.Qui dicit se in ipso manere debet “sicut ille am- 
bulavit et ipse ambulare. 

7 Carissimi, ‘non mandatum novum scribo vobis, sed mandatum ve- 
tus, quod habuistis ab initio: mandatum vetus est ‘verbum quod audi- 
stis, 8 Iterum jmandatum novum scribo vobis, quod verum est et in ipso 
et in vobis, quia ttenebrae transierunt, et myerum lumen iam lucet. 
9 "Qui dicit se in luce esse, et fratrem suum odit, in tenebris est usque 
adhuc. 19 Qui diligit fratrem suum in lumine manet, et escandalum i in eo 
non est. 11 Qui autem odit fratrem suum in tenebris est et in tenebris 
ambulat et nescit quo eat, quia tenebrae obcaecaverunt oculos eius. 

12 Scribo vobis, filioli, quoniam ?remittuntur vobis peccata pro- 
pter nomen eius. 13 Scribo vobis, patres, quoniam cognovistis Yeum > 
qui ab initio est. Scribo vobis, adulescentes, quoniam ‘vicistis *ma- 
lignum. 14 Scribo vobis, infantes, quoniam ‘cognovistis Patrem. Scribo 
vobis, iuvenes, quoniam “fortes estis, et Yverbum Dei manet in 
vobis, et ‘vicistis *‘malignum. 15 zNolite diligere mundum neque ea 
quae in mundo sunt. ¥YSi quis diligit mundum, non est caritas Patris 
in eo; 16quoniam omne quod est in mundo 2concupiscentia carnis 
est et %concupiscentia oculorum et °superbia vitae; quae non est ex 
Patre, sed ex mundo est. 17 Et mundus transit et concupiscentia 
eius; qui autem facit voluntatem Dei manet in aeternum. 

18 Filioli, “novissima hora est, et sicut audistis quia antichristus 
venit et nunc /antichristi multi facti sunt; 9unde scimus quia novis- 
sima hora est. 19”%Ex nobis prodierunt, sed non erant ex no- 
Ju 18. evr. 223 cp. 4, 3; 2 Jo 7. — cf. Mt 24, 5, rr, 24. f cf. 








CD; _A, .1. g 21h 2, 3, 4:2 Tm'4, 3ED Dt 13, 33°. r-Mce 5, 62: Ac'320,"30; 





—- 1134 — 








Quia Deo sunt, utcum Deoambulent, hortatur (1 Io 1,1—2,23), at- 
que ut in iis, quae, Spiritu sancto docente, didicerant, permaneant (24-29). 
Eos praeterea monet ut, prout veros filios Dei decet, peccata fugiant 


EPISTULA I 
B. IOANNIS APOSTOLI 








bis; nam, ‘si fuissent ex nobis, permansissent utique nobiscum; 
sed jut manifesti sint, quoniam non sunt omnes ex nobis. 29 Sed ‘vos 
unctionem habetis a Sancto et ™nostis omnia. 21! Non scripsi vobis 
quasi ignorantibus veritatem, sed quasi scientibus eam, et quoniam 
omne mendacium ex veritate non est. 22 Quis est mendax, nisi is 
qui "negat quoniam Iesus est Christus? Hic est fantichristus, qui 
negat Patrem et Filium. 23 °Omnis qui negat Filium nec Patrem ha- 
bet; qui confitetur Filium et Patrem habet. 24?Vos, quod audistis 
ab initio in vobis permaneat. Si in vobis permanserit quod audistis 
ab initio, et ¢vos in Filio et Patre manebitis. 25 Et haec est repro- 
missio, quam ipse pollicitus est nobis, "vitam aeternam. 26 Haec 
scripsi vobis de his *qui seducunt vos, 27 Et ‘vos, unctionem quam 
accepistis ab eo, maneat in vobis. Et ‘non necesse habetis ut aliquis 
doceat vos; sed sicut unctio eius docet vos de omnibus; et tverum est, 
et non est mendacium, et, sicut docuit vos, manete in eo. 28 Et nunc, 
filioli, “manete in eo, ut, vcum apparuerit, habeamus fiduciam et non 
confundamur ab eo in “adventu eius. 29 Si scitis quoniam iustus 
est, scitote quoniam et omnis qui facit iustitiam ex ipso natus est. 
Videte “qualem caritatem dedit nobis Pater, ut filii Dei nomine- 
mur et simus. Propter hoc 9mundus non novit nos, quia non no- 
vit eum. 2 Carissimi, “nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit quid 
erimus. Scimus quoniam, ¢cum appacuent, Csimiles ei erimus; quo- 
niam /videbimus eum sicuti est. 9Et omnis qui habet hanc spem 
in eo sanctificat se, sicut et ille sanctus est. 4 Omnis qui facit pec- 
catum et iniquitatem facit: et peccatum est iniquitas. 5 Et scitis quia 
fille apparuit ut peccata nostra tolleret, et jpeccatum in eo non est. 
6/Omnis qui in eo manet non peccat, et “omnis qui peccat non 
vidit eum nec cognovit eum. 7 Filioli, “nemo vos seducat. °Qui fa- 
cit iustitiam iustus est, sicut et ille iustus est. 8 PQui facit peccatum, 
ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. ‘In hoc apparuit 
Filius Dei, ut dissolvat opera diaboli. 9 Omnis qui natus est ex Deo 
peccatum non facit, quoniam semen ipsius in eo manet, et non po- 
test peccare, quoniam ex Deo natus est. 19In hoc manifesti sunt 
filii Dei et ?filii diaboli. (Omnis qui non est iustus non est ex Deo, 
et qui non diligit fratrem suum; 11! quoniam “haec est adnuntiatio, 
quam audistis ab initio, ut diligatis alterutrum. 12 Non 4sicut Cain, 
qui ex ‘maligno erat et occidit fratrem suum. Et propter quid oc- 
cidit eum? Quoniam opera eius maligna erant, fratris autem eius iusta. 
13 Nolite mirari, fratres, “si odit vos mundus. 14 Nos scimus quo- 
niam “translati sumus de morte ad vitam, quoniam diligimus fratres. 
Qui non diligit manet in morte. 157Omnis qui odit fratrem suum 
homicida est, et scitis quoniam Yomnis homicida non habet vitam 
aeternam in semetipso manentem. 167In hoc cognovimus caritatem 
Dei: quoniam “lle animam suam pro nobis posuit, et nos debemus 
pro fratribus animas ponere. 17 5Qui habuerit substantiam huius 
mundi et viderit fratrem suum necessitatem habere et °clauserit vi- 
scera sua ab eo, quomodo caritas Dei manet in eo? 18 4Filioli mei, 
non diligamus verbo neque lingua, sed opere et veritate. 19 In hoc 
cognoscimus quoniam ex veritate sumus, et in conspectu eius sua- 
debimus corda nostra. 2 Quoniam, si reprehenderit nos cor nostrum, 
maior est Deus corde nostro et novit omnia. 21 Carissimi, si cor 
nostrum non reprehenderit nos, ffiduciam habemus ad Deum; 22 et 
Iquidquid petierimus accipiemus ab eo, quoniam mandata eius cu- 
stodimus et “ea quae sunt placita coram eo facimus. 23 Et hoc est 
mandatum eius, *ut credamus in nomine Filii eius Iesu Christi et 
rdiligamus alterutrum, sicut dedit mandatum nobis. 24 Et jqui ser- 
vat mandata eius in illo manet, et ipse in eo; et 4in hoc scimus quo- 
niam manet in nobis de Spiritu quem dedit nobis. 
Carissimi, “nolite omni spiritui credere, sed bprobate spiritus si 
ex Deo sint; quoniam multi °pseudoprophetae dexierunt in 
mundum. 2In hoc cognoscitur spiritus Dei: omnis spiritus qui 
confitetur 7Iesum Christum /in carne venisse ex Deo est, 3 et omnis 
spiritus %qui solvit Iesum ex Deo non est; et hic est antichri- 
stus, "de quo audistis quoniam venit et nunc iam in mundo est. 





2, 20 — 4,2 
$cf, Jo 17, 12. 
a ote"'s “Cor 11; 710% {x3.,22. 
lvr. 27. — cf. Le 4, 18; 2 Cor 


mvr. 27. — cf. Is 54, 13; Jo 


145-262" 7 ‘Conia 115: 
mCP. 4, 3; 2 Jo 7. 
ocp. 4, 15; 5, 1; 2 Jo 9.— cf. 
pcp. 13, 11; 2 Jo6. [Jo 5, 23. 
cf. Jo 14, 23. — Vv. cp. 1, 3. 
r Jo 10, 28; 17, 2. — v. Mt 25, 
LCP. F7;, 290 Ps [46. 
t Jr 31, 34; Heb 8 
uJjJo 14, 17. (Th 2, 19 
vcp: 3, 2. — cf. Col 3,.43-1 
web Mt ro, 32, 33; Mr 8, 38. 
% CP. 3, 7, 9. — Ch. Cp. 4, 73 
2 »JOurt, 


a Jo -1;12% Rm 

1-18] LL. in fre.2 oer oct. Asc. 
1,2] R. in Transf. Dini. -—* Ca- 

tech. R. I 13, 7; IV 9, 11. 
RS 3;17,25.'—cf. Jo 1, 10. 
cRm 8, 15; Gal Sy 26; Eph 
d cp..2; 28; Col 3, 4 Lr, 5. 
eRm 8, 29: Ph3, 21: 2 Ptr, ‘ 
PIO, 245 2 Cor 3, 18; 
2 Cor.4. 37-7 Pt a. st, [22, . 
cf. cp: 55,19; Rm 4, 15. 
ivr. 8; Jo 1, 29; Heb 9, 26. — 
cf. Is R3e 2 Es, 12s 

PIs 4, 28. age. Jo 8, 46. 

Ll ch. vr; 93" cp.* §,, 28: 

m 3 Jo It. 

ncp. 2, 26. [33. 

ocp. 2, 29. — cf. Mt 7, 16; 12, 

p vr. 10; Jo 8, 44; Ac 13, | 

gq Heb 2, 14. - ef. ere 15; Le 
10, 18; Jo 12, 31; Col 2, 15. 

I0- iL. in fs. s. Polic. E. M. 
wit Catech. R. Ill 6, 24 
(10), 16 (15); I 10, 27 (17). 

r vr. 23; Fn 9, 343° ¥5, £2; X72 

Ae 4, 8; Heb a 43 Ju rt 
cp. 2, 13, 14; 

ie ee et Cp. SD. etc. inf. 
oct. Corb. Ch. et in fs. s. Ca- 


ujJo1s, 18; 17, 14. [mil. de L. 
v Jo 5, 24. 

Mt 5, 22. — cf. Jo 8, 44. 
y Gal 5, 21; Ap 2rz, 8. 


2:cf..<ép? 4,9, 103 Jo: 3; 16: 
Rn 5; 8: 8; 32: 

16] R. in fs. ss. Cord. J. 

ajo 10, It; 15, 13. 

Ts; 16. —— ef. Le Cy ie 


b Jc. 2, 
ce Dt 15, 7 
cf. Mt 21, aaae FC. 25022 
ecf. 1 Cor 4, 4 
fop. 5, 14, — cf. Jb x1, 15; 


22] * Catech. R. IV I, 


CD.15, 14; 1180 =. Ve ‘Mt 19 
cf.. Jo 38, 209. 

i Jo Z 29; Heb rr, 6. 

j vr. 

icp: .: 13; Rm 8, 9. — cf. 1 
Cor 12), 33+ 

aJr 29, 8. [2,72 


b cf. x Cor. 12; 10;.14, 29; Ap 
Is rte ELL. 6 Ws 2 af. oct. Asc. 
Mt ey; IS; t 2 1 es 


a7 5 
BA 3 ihn 


Et 22: 2 Jo 7). 
c ta ck. aT ee, 





— II35) — 








(3, 1-12), caritatem fraternam colant (13-22), et non omni spiritui 
credant (23-4, 6). Tandem, commendata etiam atque etiam caritate 
Dei et proximt, quae intime inter se cohaerent, salutat (7-5, 21). 





EPISTULA I 
B. IOANNIS APOSTOLI 
4, —5, 19 
$01. ICDe 29 33% 
jRm 8, 31. -— cf. 4 Rg 6, 17. 
l cf. ae 15, 19. {zr Cor 44,37: 
ch Jo.8, 475. 20; 207318, 375 
ncp. 3, 24. —- cf. vr. 1. 
OCD. 340 bef. cp. 25°29. 


q.vr. 16; 2 Cor 13. a1. — ck: 
tp; FF 83. 30-4) 24. 

8-21] L. p, B 1p. » Sa ei: 
Conc. Milev. II can. 4 (8). — 
* Cateth? Ref 3, 1-59) s; 


1 (20). {16, 17. 
rvr. 14; Jo 3, 16. — cf. cp. 3, 
$Rm'§; 8): 10; 11, 35. 
rants 22:48 


u cf. cp. 2, 6; 3, 16; Mt 18, 33. 


v vr. 20; jo 1, 18; 1 Tm 6, 16; 

x CP. 3, 24. {r Pt 1, 8. 
ycp. I, I, 2. licpa 452: 
z Jo 4, 42; 1 I'm 4, 10. — cf. 
Gps, 5; Me To: ‘322+ Ver: 

Rm 10, 9 
b Jo 6, 69. 
. in Dd. ad trt. 


AG Bs ok Vale #8 
(ch Jo 3,378 Rm8,"t5 
cD. 2, 4; 3, 17. 
Reps) 9,9, 1%: 
‘Jo £3, 3400 USi17.-—— ChiGal 
2 


a Jo 8, 42; 16, 27. 


“* cf. Conc. Tr. s. VI, ‘can. 18. 
O40 14, 05,107.23 Jo 6. 
aMt rz, 30. >-'cf.' Dt 30,11. 
+ = E506 cee. in D. in Albis. 
- 3,9; 4, 4.-cf. Jo 16, 33. 
ors 1 Cor ts, 57; Eph 6, 
I- -8] Cp. etc. in fs. ss. Lanc. oo 
§ Ait Se 5 [Clav. 
Jo 19, 34. —- cf. vr. 8. 
6-8] R. in fs. pretiosiss. Sang. 
Cor :12, 3. 


f.ck. My ae 6; 19, 15; Jo 15, — 


71lv 6 

7, 3i* ys onc. Lat. IV defin. 

c. ab loach. — atech. 

be ee Sa 2 A 

f.:JO°'S, $2, 

)] "Ani. et v All. ut s. or. 

2 o 8, 17, 18. [6, 8. 

ae Mt 3, 17. (12, 17, 19, 10. 

ap n 8, 16; al 4. 9; Ap 

A 10. — cf. Jo 3, 33. 
Jo 5, 38. 


fie 2, 25. — cf. cp. 4, 9; Jo 


vep. 2, 28; 3, 213° 4, 27: 
3 oe — cf. Pro 10, 24; 


16] * deck mad Te ee 


y cf. 8; Je 5. 

pot. Mts 12, 31, lied 6. 

acf. Jr 7, 16, La 6: 10, 26. 

b cf. CP. 3, 4 

ce cp. 3, 0, 9. 

dv. Jo 17, 12. 

6 2, 13, 14; 3, 12, — Vv. 
t 13, 19 


TCE. tor Gal 1, 4. 





4Vos ex Deo estis, filioli, et ivicistis pid quoniam jmaior est 
qui in vobis est, quam qui in mundo. 5/Ipsi de mundo sunt; ideo 
de mundo loquuntur, et mundus eos audit; nos ex Deo sumus. 
mQui novit Deum audit nos; qui non est ex Deo non audit nos: in 
hoc cognoscimus “spiritum veritatis et spiritum erroris. 

7 Carisimi, °diligamus nos invicem, quia caritas ex Deo est; et 
Pomnis qui diligit ex Deo natus est et cognoscit Deum. 8 Qui non 
diligit non novit Deum, quoniam @%Deus caritas est. 97In hoc appa- 
ruit caritas Dei in nobis, quoniam Filium suum unigenitum misit 
Deus in mundum, ut vivamus per eum. 19 In hoc est caritas, ‘non 
quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse prior dilexit nos et 
misit Filium suum ‘propitationem pro peccatis nostris. 11 Carissimi, 
usj sic Deus dilexit nos, et nos debemus alterutrum diligere. 12 -Deum 
nemo vidit unquam. “Si diligamus invicem, Deus in nobis manet, 
et caritas eius in nobis perfecta est. 13%In hoc cognoscimus quo- 
niam in eo manemus, et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo 
dedit nobis. 14 Et Y¥nos vidimus et testificamur, quoniam "Pater misit 
F ilium suum *salvatorem mundi. 15 ¢Quisquis confessus fuerit quo- 
niam Iesus est Filius Dei, Deus in eo manet, et ipse in Deo. 16 Et 
’nos cognovimus et credidimus caritati quam habet Deus in nobis. 
@Deus caritas est, et “qui manet in caritate in Deo manet, et Deus 
in eo. 17In hoc ‘perfecta est caritas Dei nobiscum, “ut fiduciam ha- 
beamus in die iudicii; quia, @sicut ille est, et nos sumus in hoc 
mundo. 18 Timor non est in caritate; sed Iperfecta caritas foras mittit 
timorem, quoniam timor poenam habet ; qui autem timet non est 
°perfectus in caritate. 19 8Nos ergo diligamus Deum, quoniam Deus 
prior dilexit nos. 2 9Si quis dixerit: Quoniam diligo Deum et “fratrem 
suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum quem 
videt, Deum Yquem non videt, quomodo potest diligere? 21 Et hoc 
mandatum thabemus a Deo, ut qui diligit Deum diligat et fratrem suum. 
5 Omnis qui credit quoniam Iesus est Christus ex Deo natus est; 

et omnis, qui diligit eum qui genuit, diligit et eum qui natus est 
ex eo. 2%In hoc cognoscimus quoniam diligimus natos Dei, cum 
Deum diligamus et mandata eius faciamus. 3 °Haec est enim Caritas 
Dei, ut mandata eius custodiamus; et ®mandata eius gravia non 
sunt. 4 Quoniam eomne quod natum est ex Deo vincit mundum, et 
Thaec est victoria, quae vincit mundum, fides nostra. 5 Quis est 
qui vincit mundum, nisi 9qui credit quoniam Iesus est Filius Dei? 
6 Hic est “qui venit per aquam et sanguinem, Iesus Christus; non 
in aqua solum, sed in aqua et sanguine. Et iSpiritus est qui testi- 
ficatur quoniam Christus est veritas. 7 Quoniam /tres sunt qui testi- 
monium dant in caelo: Pater, Verbum et Spiritus sanctus, et hi 
tres unum sunt. 8 Et ‘tres sunt qui testimonium dant in terra: spi- 
ritus et aqua et sanguis, et hi tres unum sunt, 9mSi testimonium 
hominum accipimus, testimonium Dei maius est; quoniam hoc est 
testimonium Dei, quod maius est, quoniam Ntestificatus est de Filio 
suo. 1¢ Qui credit in Filium Dei ‘ohabet testimonium Dei in se. ‘Qui 
non credit Filio, ?mendacem facit eum, %quia non credit in testimo- 
nium, quod testificatus est Deus de Filio suo. 11 Et hoc est testi- 
monium, quoniam ‘vitam aeternam dedit nobis Deus; et haec vita 
in Filio eius est. 12¢Qui habet Filium habet vitam; qui non habet 
Fifum vitam non habet. 

3 tHaec scribo vobis, ut sciatis Guontet vitam habetis aeternam, 
“qui creditis in nomine Filii Dei. 4Et haec est Yfiducia, quam ha- 
bemus ad eum, quia Rabat petierimus, secundum volunta- 
tem eius audit nos. 15 Et scimus quia “audit nos quidquid petie- 
rimus; scimus quoniam habemus petitiones quas postulamus ab eo. 
16 Qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem petat, 
et Ydabitur ei vita peccanti non ad mortem. Est *peccatum ad mor- 
tem: 2non pro illo dico ut roget quis. 17 °Omnis iniquitas peccatum 
est, et est peccatum ad mortem. 

18 Scimus quia °omnis qui natus est ex Deo non peccat; sed %ge- 
neratio Dei conservat eum, et “malignus non tangit eum. 19 Scimus 
quoniam ex. Deo sumus, et ‘mundus totus in €maligno positus est. 








— 1136 — 














Fideles hortatur ut ab haereticis abstineant et in virtute proficiant. EPISTULA I 

Gaio de bona eius conversatione gratulatur (3 Io 1-8), Diotrephem | B,. IOANNIS APOSTOLI 
reprehendit, et Demetrium commendat (9-14). 5, 20-21 
20 Et scimus quoniam Filius Dei venit et 9dedit nobis sensum, “ut cf. Le 24, 45. 
cognoscamus verum Deum et simus in vero Filio eius. Hic est ve- Jo 17, 3. 


rus Deus et "vita eterna. 
21 Filioli, ‘custodite vos a simulacris. Amen. 





?t Cor-10; 7/185 


BEATI IOANNIS APOSTOLI 


eee A 


4gn10R Electae dominae et natis eius, °quos ego 
diligo in veritate, et non ego solus, sed et omnes 
qui ‘cognoverunt veritatem, 24%propter veritatem 
quae permanet in nobis et nobiscum erit in ae- 
ternum. 3 Sit vobiscum gratia, misericordia, pax 
a Deo Patre et a Christo Iesu Filio Patris in ve- 
ritate et caritate. 
oe 4fGavisus sum valde, quoniam inveni de filiis 

tuis ambulantes in veritate, sicut mandatum accepimus a Patre. 5 Et 
nunc rogo te, domina, Ynon tanquam mandatum novum scribens tibi, 
sed quod habuimus ab initio, ut diligamus alterutrum, 6 Et “haec est 
caritas, ut ambulemus secundum mandata eius. Hoc est enim manda- 
tum, ‘ut quemadmodum audistis ab initio, in eo ambuletis. 7 Quoniam 
jmulti seductores exierunt in mundum, qui non confitentur Iesum 
Christum venisse in carnem: "hic est seductor et antichristus. 8 Vi- 
dete vosmetipsos, ne ™perdatis quae operati estis, sed ut “mercedem 
plenam accipiatis, 9 °Omnis qui recedit et non permanet in doctrina 
Christi Deum non habet; ?qui permanet in doctrina hic et Patrem 
et Filium habet. 199Si quis venit ad vos et hanc doctrinam_ non 
adfert, nolite recipere eum in domum, nec ave ei dixeritis. 11 Qui 
enim dicit illi ave communicat operibus eius malignis. 

12 sPlura habens vobis scribere nolui per chartam et atramentum; 
spero enim me futurum apud vos et os ad os loqui, ut ‘gaudium 
vestrum plenum sit. 13 Salutant te filii sororis tuae Electae. ~ 





EPISTULA II 
B. IOANNIS APOSTOLI 


I-13 








a3 jJo1, —cf. rt Pt 5, 1. 

b1 Jo 3, 18. 

I-13 LL. in fr. 4 inf. oct. Asc. 
ond 


cjJo 8, 32. —c Tm $2, 4: 
Heb 10, 26. 

d Jo 1, 17; 14, 6. —v. Gal 2, 5. 

e1 Tm1i, 2; 2 Tmt, 2. — cf. 
Ju 2, 

f3 Jo 3, 4. 


gi Jo 2, 7; 3, 11. — cf. Jo 13, 
34; 15, 12 

Ar fo 2,53 5,3.—V. Jo 14, 15. 

$1 Jo 2, 24. 

yi Re Jo z, 18,26; 

24.30; 25 225 4; ae Ae 

m cf. 1 Cor 9, 27; Gal 3, 4; Heb 

nv.t1 Cor 3, 8 [10, 35. 

ocf. 1 Jo 7 Hi Es 

ON. 10 & 32: 

q cf. Ber 16,17; Gal 8, 9; 2 Th 

3,,0,, 343 iat 3: 10. 
rcf. 1 Tm 5, 22; Ap 18, 4. 


$3 Jo 13, 14. 
t Jo 15, 11; 17, 13; 1 Jor, 4. 


BEAT] IOANNIS APOSTOLI 
EPISTULA TERTIA 


14ENIOR Gaio carissimo, quem ego diligo in veritate. 

2 Carissime, de omnibus orationem facio pro- 
spere te ingredi et valere, sicut prospere agit 
anima tua. 3°Gavisus sum valde, venientibus fra- 
tribus et testimonium perhibentibus veritati tuae, 
sicut tu in veritate ambulas. 4 Maiorem horum 
non habeo gratiam, quam ut audiam ‘filios meos 
——— in veritate ambulare. 

5 Carissime, fideliter facis quidquid operaris “in fratres et hoc /in 
peregrinos, 6 qui testimonium reddiderunt caritati tuae in conspectu 





EPISTULA III 
B. IOANNIS APOSTOLI 
1-6 








a2 jo rt. — cf. r Jo 3. 18. 

b cf. Ac 19, 29; 20, 4; Rm 16, 
23; 1 Corr, 14. 

1-14] LL. in fr. 6 p. oct. Asc. 


(62 JO. 4 


dcf. 1 Cor 4, 14, 15; Gal 4, 
19 etc. 


ecf. Gal 6, 10; Heb 13, 1. 
fv. Mt 25, 35. 





(72) 


ALIS IRE 








EPISTULA III 
B. IOQANNIS APOSTOLI 


7-14 


Post exordium (1-4) adversus haereticos et pseudoprophetas inve- 
hitur, ab eorum doctrinis fideles absterret (5-16) eosdemque monet ut 
bene agant (17-23). ) 





ef, Gol:-1, 10 
ef, "Acs. ‘an; 
#1 Cor 9, 18; 
Th'3;: 9. 
Cl Mt 10; 4%. 
Ver tr Jorz: Fo. 


Ch. Tie) Ma $341 33 


2° On Tr et 


NC. PS 8337 3 6 36." 29.) 1S ae 
16, 17. 
01 Jo insane 1 Jo 3, 6 


DCL. tin. 3, 7, 
qJo 19. 35; 21, 24. 
FB FORT: 


§ Ge, Jo F0;: 3. 





ecclesiae; quos benefaciens 9deduces digne Deo. 7”?Pro nomine enim 
eius profecti sunt nihil accipientes a gentibus. 8 Nos ergo jdebemus 
suscipere huiusmodi, ut cooperatores simus veritatis. 

9Scripsissem forsitan ecclesiae; sed is ‘qui amat primatum ge- 
rere in eis, Diotrephes, non recipit nos. 1 Propter hoc, si venero, 
commonebo eius opera quae facit mverbis malignis garriens in nos; 
et, quasi non ei ista sufficiant, neque ipse suscipit fratres et €0s 
qui suscipiunt prohibet et de ecclesia eicit. 11 Carissime, “noli imi- 
tari malum, sed quod bonum est. °Qui bene facit ex Deo est; qui 
male facit non vidit Deum. 12 ?Demetrio testimonium redditur ab 
omnibus et ab ipsa veritate; sed et nos testimonium perhibemus, et 
nosti quoniam %testimonium nostrum verum est. 

13rMulta habui tibi scribere, sed nolui per atramentum et cala- 
mum scribere tibi. 14Spero autem protinus te videre et os ad os 
loquemur. Pax tibi. Salutant te amici. Saluta amicos *nominatim. 


BEATI IUDAE APOSTOLI 
EPISTULA CATHOLICA 


EPISTULA 
B. IUDAE APOSTOLI 
I-16 








I- 13] — in vg. Pnt. et in fs. 
Ap. Sim. et Iudae. 
a Le 6, 8) Jo 14, 22. 
bJo 17; 11, 15; 1 Th 5, 23. 
Cle 56: 3. 


att. Tt: 4, 

5° 1 m:63-132% 
Beta, 24. 

f Gal’ 24322 Pt 2" x, 

£ ue 65°16 2°Pt $2 43 “FJ: Z, 
22. 


2 Tm 4, 7. — ef. 


2 Pt Perey se Fg; 

£m 14,36, 37: Ecli 16, 7, 14. 

Malt 2 Sy ais 2 tea ‘Ap 12, 
vi i Cf Ap 20, 2. 

RV UAC 175: 3%. 

12 Thi, 9.—v. Mt 25, 4r. 

m Gn 17, 21; Dt 29, 23; Os1rr, 

n cf. 2 Pt 2, 10. [8. 


ov. 2 Pt 2, 6. 
PMO. 1S, 21, 22, 25.AD 125.7. 
gcf. Dt 34, | : 
TUG 3, 2% Vie Oe 2OCL I, 


17 
$2 Bes: 22; 
¢ Gn 4, 5-8. ae 25Pt 2, 


Diz PU 25 -Y 

bs AK eetee San  Kee 

y Pro 25, 14; 2 Pt 2, 17. — cf. 

2 Mt 25,33: [Heb 13, 9. 

als 57, 20. — cf. 2 Cor 4, 2; 
bh 33°20: 

Ott: 1s. Fa, Fey. 

c Gn 5, 18; Ecli 44, 16. 


act. Dt=33Ar 2e 14, |S. 
Cte Gert a eb 


f ctc.1 Re 233; Ps 30, 18; Ml 
3, 13. 
t, Cor a. tot aorta. 18. 
ecPt/2-10. 


4 Pro: 28, 21; Je 2¢%,'9 





upas Iesu Christi servus, frater autem Iacobi, his 
qui sunt in Deo Patre dilectis et ’Christo lesu 
conservatis et vocatis. 2 “Misericordia vobis et pax 
et caritas adimpleatur. 

3 Carissimi, omnem sollicitudinem faciens scri- 
bendi vobis de %communi vestra salute, mecesse 
habui scribere vobis de cprecans esupercertari semel 
; : traditae sanctis fidei. 4/Subintroierunt enim qui- 
dam nomunes, qui olim praescripti sunt in hoc iudicium, impii, Dei 
nostri gratiam transferentes in luxuriam, %et solum Dominatorem et 
Dominum nostrum Iesum Christum negantes. 

54Commonere autem vos volo, scientes semel omnia, tquoniam Iesus 
populum de terra Aegypti salvans, secundo eos qui non crediderunt per- 
didit; Sjangelos vero, qui non servaverunt suum principatum, sed de- 
reliquerunt suum domicilium, i in *judicium magni diei ‘vinculis aeternis 
sub caligine reservavit. 7Sicut ™Sodoma et Gomorrha et finitimae civi- 
tates simili modo exfornicatae et “abeuntes post carnem alteram °factae 
sunt exemplum ignis aeterni poenam sustinentes; 8similiter et hi carnem 
quidem maculant, dominationem autem spernunt, maiestatem autem 
blasphemant. 9Cum PMichaél archangelus cum diabolo disputans alter- 
caretur de Moysi corpore, non est ausus iudicium inferre blasphemiae, 
sed dixit: ’"Imperet tibi Dominus’. 19%Hi autem quaecumque quidem 
ignorant blasphemant, quaecumque autem naturaliter tanquam muta 
animalia norunt, in his corrumpuntur. !! Vae illis, quia ‘in via Cain 
abierunt et errore Balaam mercede effusi sunt et “in contradictione Core 
perierunt! 12VHi sunt in epulis suis maculae, convivantes sine timore, 
?semetipsos pascentes: Ynubes sine aqua quae a ventis circumferuntur, 
“arbores autumnales, infructuosae, bis mortuae, eradicatae, 13¢fluctus 
feri maris despumantes suas confusiones, °sidera errantia, “quibus pro- 
cella tenebrarum servata est in aeternum. 14Prophetavit autem et de his 
septimus ab Adam Enoch dicens: ’ @dEcce venit Dominus in sanctis mi- 
libus suis 15¢facere iudicium contra omnes et arguere omnes impios 





de omnibus operibus impietatis eorum quibus impie egerunt, et de. 


omnibus /duris quae locuti sunt contra Deum peccatores impii. 1! 69Hi 
sunt murmuratores querulosi, "secundum desideria sua ambulantes, et 
os eorum loquitur superba, ‘mirantes personas quaestus causa. 








— 1138 — 





1. Exordium (1, 1-3, 22). Titulo praemisso (1-3), octo sequuntur veluti 
epistulae quae, Deo iubente, ab apostolo scriptae sunt et quarum prior 
septem ecclesiis Asiae simul sumptis (4-20), ceterae vero singulis 








177Vos autem, carissimi, memores estote verborum quae prae- 
dicta sunt ab apostolis Domini nostri Iesu Christi, 18 qui dicebant 
vobis quoniam ‘in novissimo tempore venient illusores "secundum 
desideria sua ambulantes in impietatibus. 19 Hi sunt qui segregant 
semetipsos, “animales, spiritum non habentes. 

20 Vos autem, carissimi, “superaedificantes vosmetipsos sanctis- 
simae vestrae fidei, °in Spiritu sancto orantes, 21 yvosmetipsos in 
dilectione Dei servate ?exspectantes misericordiam Domini nostri 
Iesu Christi in vitam aeternam. 22 Et ¢hos quidem arguite iudicatcs; 
23 rillos vero salvate de igne rapientes, ‘aliis autem miseremini in 
timore, odientes et eam, quae carnalis est, ‘maculatam tunicam. 

24uFi autem qui potens est vos conservare sine peccato et Ycon- 
stituere ante conspectum gloriae suae immaculatos in exultatione in 
adventu Domini nostri Iesu- Christi, 25 “soli Deo salvatori nostro, 
per Iesum Christum Dominum nostrum, gloria et magnificentia, im- 
perium et potestas ante omne saeculum, et nunc et in omnia sae- 
cula saeculorum. Amen. 


APOCALYPSIS’ 





EPISTULA 
B. IUDAE APOSTOLI 
17-25 
ja Pt:3) 2. 


be Tm4,° 5; 2 Bt ay 3 


mcf. 1 Cor 2, 14. — cf. Rm 8, 


nv. Col 2, 7. 

o Eph 6, 18. — cf. Rm 8, 26. 
PAts2, 13: 2 Pt 3; 32. 

qcf. 2 Tm 4, 16; 5, 20; 2 Tm 
¢.cf. Am 4, 113, Zc 3, 2. So. 
sef: Rm rr; 14. 


t Zc 3, 4; P 3 4. 
ph 3, 20. 


uRm 16, 25; 
v Gol) 15:22: 
* Jo 5: 44; 1°Tm:1, 17,3 2,) 35 
ota Pt. 37 28. 


BEAT] IOANNIS APOSTOLI 


IiPOCALYPSIS Iesu Christi, quam dedit illi Deus °pa- 
lam facere servis suis ’ quae oportet fieri cito’, 
et significavit mittens per angelum suum servo 
suo Ioanni, 2¢qui testimonium perhibuit verbo 
-Dei, et testimonium Iesu Christi, %quaecumque 
wt vidit. %¢Beatus qui legit et audit verba prophe- 
ss +: <4 ‘qj tiae huius et servat ea quae in ea scripta sunt: 
oie! /tempus enim prope est. 

4Toannes septem ecclesiis quae sunt in 9%Asia. Gratia vobis et 
pax ab eo, "qui est et qui erat et qui venturus est, et ta septem spi- 
ritibus, qui in conspectu throni eius sunt, 5et a Iesu Christo, Jqui 
est testis fidelis, primogenitus mortuorum et /princeps regum terrae, 
qui dilexit nos et ™lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo §& et 
Nfecit nos regnum et sacerdotes Deo et Patri suo: 9°ipsi gloria et 
imperium in saecula saeculorum. Amen. 7?Ecce venit cum nubibus 
et Ividebit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt; et plangent 
se super eum omnes tribus terrae. Etiam. Amen. 

8rEgo sum alpha et omega, principium et finis, dicif Dominus 
Deus, "qui est et qui erat et qui venturus est Omnipotens. 

9 Ego Ioannes frater vester et ‘particeps in tribulatione et regno 
et patientia in Christo Iesu, fui in insula quae appellatur Patmos, 
tpropter verbum Dei et testimonium Iesu. 19 4Fui in spiritu Yin do- 
minica die et audivi post me vocem magnam “tanquam tubae 1! di- 
centis: Quod vides scribe in libro et mitte septem ecclesiis, quae 
sunt in Asia: YEpheso et *Smyrnae et ¢Pergamo et ’Thyatirae et Sar- 
dis et 4Philadelphiae ct @Laodiciae. 12 Et conversus sum, ut viderem 
vocem quae loquebatur mecum; et conversus vidi septem candelabra 
aurea 13et in medio fseptem candelabrorum aureorum 9similem 
Filio hominis, “vestitum podere et praecinctum ad mamillas zona 
aurea; 14%caput autem eius et capilli erant candidi tanquam lana 
alba et tanquam nix, et Joculi eius tanquam flamma ignis; 15 et 
Inedes eius similes aurichalco, sicut in camino ardenti, et ™vox 
illius tanquam vox aquarum multarum, 16et “habebat in dextera 
Mm Cp. 14, 23° 10, 6; Is 28,25 Ez 1, '245°43,°2: WNIs 20, 0D. 2,2; 3, X- 







APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
1, I-16 








a (Dn 2, 28, 29).— cf. Jor7, 7,8. 

bcp. 22, 6. — cf. Mt 24, 6. 

1-19) LL. in D, 3 $. Psch: — 
L. et Cp. in fss. s. Michaélis 
arch. (1-5). 

c Jo 19, 35. — cf. cp. 6, 9. 

dvr. 11, 19. 

ecp. 22, 7. — cf. Le 11, 28. 

ficp..22, 10.'cf.°1 Jo:2, 18. 


vr. Ir; cp. 6, 9:_1 Cor 16, 19. 
NSLS 3 CDs 43.0 LGD 12,. Sage 
Cis EX 3, 14: 4, 10. 


icp. 3, 1; 4, 5; 5, 6. — cf.Ze 
5, 6] * Catech..R. I 5,12; 117, 
23. — V. et RR. br. in fs. pre- 
tiosiss. Sang. — v. 1 Jo 3, 16. 
jcp. 3, 14; Col 1, 18: — cf, Ps 
88, 28; Jo 18, 37. [28. 
lcf. cp. 17, 14; 19, 16; Ps 88, 
m cp. 7,14; Heb 9.14: 1Jo1,7. 
: 20, 6; Ex_19,° 6; 

[1 Pt2,9. 


G@ 2c 32; 20, 132690: 29,372 — 
cf. Mt 24, 30. 
rcp. 21, 6; 22,13.— cf. Is 41, 4. 
Sct. JP hi 4, 142.2). 002/513 
RVs LO: 2F5..17: 
Yo].2.Catech. R: If 4, 7: 
@cpz+4, 23. 2°-Cor 12,' 2. 
v Ac 20, 7; 1 Cor 16, 2. 
xcp 4° 3. 
ycp. 2, 1-7; Ac 18, ro‘etc. 
Z cp. 2, 8-11. a cp. 2, 12-17. 
bcp. 2, 18-29; Ac 16, 14. 
.) cp. 3, 7-13. 
ecp. 3, 14-22; Col 4, 16. 
fvr. 20; cp. 2, 1. — cf. cp. 11, 
£ De 7,13; 10, 16; JO-5, 27.84. 
cp. 15, 6; Dn 10, §. #Dn 7.9. 
jcp. 2, 18; 19, 12. — cf. Dn 
lEzz,7.—cf.Dnr1o,6. [ro, 6. 





——"Ft So == 








inscribuntur ecclesiis, Ephesinae nempe (2, 1-7), Smyrnensi (8-11) et 
Pergamenae (12-17); Thyatirensi. (18-29), Sardensi (3, 1-6), Philadel- 
phiensi (7-11) et Laodicenae (12-22). — 











APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
1, 17 — 2, 29 
— cf. cp. 2, 12, 
Rode sin <8. i. rer Eph 6. 
17; Heb 4, 12. 
pcf. Mt 17, 2 


qgIs 6, 5: Dn ‘8, 17, 18. — cf. 
Le §, 8; 24, 37. 


FCDs 36. Os 2. Br eee Tae 
41, 4; 44, 6. 

g Em 6, 8,9; 14,9 

tcf. (oe See) . Sap 16,13. 


18] pine in fs. ss. Lene. et (Cis- 
uct. vr. 11. 
vcf. Mt 5, 14. 15. 


av. cp. 


1-17] tL in "jr. 2 hebd. 3 p. 
oct. Psch. 
6 tp. f, 124; 105.20: 


c vr. 19: 3 39'%s Sc 25 
d cf. 1 Jo4 
ev. 2 si ly ‘x3: 


fC GO TS 427. 
aoe Wea: 23: Heb raise Ke; 
cf. Lc 15, 17 Heb 10, 32 
$1 * Cone ad $2. Vl Ch. 1a 
—* Catech. R. Il tT, . 22, 
icp. 3, 3,19. — cf. Mt 21, 41, 
. 43; 25, 28. 
jvr. 15. — cf. Ac 6, § (?). 
kvr. 11, 17, 29 etc. — v. Mt 
le ge 4 
Dvr. 11,339; 26; CDe-3,15 ete. 


710. CBU 9p a2: 
Mm, Gh 2 20.2) Bay 
ION: CDaed p87, 18% 
ocf. 2 Cor 6, 10; 1 Tm 6, 18; 
Heb 10, 34; Jc 2, 5; 
P cD. 8 9, 10. — cf. vr. 2. 
n 


q cf aa. 56. Nt. 12. tts 

rcf. Mt ro, 22; Heb’ sat Sai fe 
; Pee Yi 

roc] v. Ag 


rrii* Catech. R 4iy 15, 20. 


scp: 20,6, 14; “91, 

VP. 6: CD..2, 26% 

ucf.1 Tm S; 8. 

Uch cp. tT. §> 127 33°19, 6); 
Ac 22, 20. 

CCT 2. Pt 2, 15. 

y Nm 25, 1; 31, 16; 1 Cor 7, 8 


cl. cp. 22:7. 


av. 2 Th 2, 8. 
17] * Catech. R. IV 13, 16. — 
Ant. in fs. Corp. Ch. 


b cf. Jo 6, 49751. 

60025 3,)22;18 62, 2: 65, 15, 
d-cp. 19, 12, — cf. cp. 14, 3. 
écp.- 1, / 21. 


cb t 14, 15. 


ct. : "Rg TO, 353) 23; 2554: Re 
tcf. vr.14. 9, 7. 


po fp. 9, 20, 21; 16, 9, 11. — 
moa. a 


EPs 7): 16).25, 
v. Rm 8, 27. 

mcp. 22, 12; Mt 16. 27. — cf. 

nm ct. 2, Cor-2,, 20. icp. 20,12. 

ocf. Ac 15, 28. 

Pcp. 3, Tr. 


2; Jr 20, 12. — 


5; 19, IS. 
tefs Ptr, 19. — V. cp. 22, 16. 
uM. Vt.9. 





sua stellas septem, et °de ore eius gladius utraque parte acutus 
exibat, et ?facies eius sicut sol lucet in virtute sua. 17 Et, cum vi- 
dissem eum, cecidi ad pedes eius tanquam mortuus, et aposuit de- 
xteram suam supe? me dicens: Noli timere; ‘ego sum primus et 
novissimus: 18 et ‘vivus et fui mortuus, et ecce sum vivens in sae- 
cula saeculorum et ‘habeo claves mortis et inferni. 19 “Scribe ergo 
quae vidisti et quae sunt et quae oportet fieri post haec, 29 sacra- 
mentum septem stellarum, quas vidisti in dextera mea, et Yseptem 
candelabra aurea: septem stellae angeli sunt septem ecclesiarum, 
et candelabra septem septem ecclesiae sunt. 

Angelo ?Ephesi ecclesiae scribe: Haec dicit bqui tenet septem 

stellas in dextera sua, qui ambulat in medio septem candelabro- 
rum aureorum : 2cScio opera tua et laborem et patientiam tuam et 
quia non potes sustinere malos: et “tentasti eos, “qui se dicunt apo- 
stolos esse et non sunt, et invenisti eos mendaces; et patientiam 
habes et /sustinuisti propter nomen meum et non defecisti. 4 Sed 
habeo adversum te, 9quod caritatem tuam primam reliquisti. 5 kMe- 
mor esto itaque unde excideris et tage paenitentiam et “prima opera 
fac. jSin autem, venio tibi et movebo candelabrum tuum de loco 
suo, nisi paenitentiam egeris. §Sed hoc habes, quia odisti facta 
iNicolaitarum, quae et ego odi. 7*Qui habet aurem audiat quid 
Spiritus dicat ecclesiis: ‘Vincenti dabo edere de Mligno vitae, quod 
est in paradiso Dei mei. 

8 Et angelo Smyrnae ecclesiae scribe: Haec dicit "primus et no- 
vissimus, qui fuit mortuus et vivit: Scio tribulationem tuam et 
Opaupertatem tuam sed dives es et blasphemaris ab his ?qui se 
dicunt Iudaeos esse et non sunt, sed sunt synagoga Satanae. 10 Nihil 
horum timeas quae passurus es. Ecce missurus est diabolus aliquos 
ex vobis in carcerem, ut tentemini; et habebitis tribulationem Ydiebus 
decem. ‘Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitae. 
11kQui habet aurem audiat quid Spiritus dicat ecclesiis: Vvi- 
cerit non laedetur a *‘morte secunda. 

12 Et angelo *Pergami ecclesiae scribe: Haec dicit qui habet 
trhomphaeam utraque parte acutam: 13 Scio ubi habitas, ubi sedes 
est Satanae, et tenes nomen meum et non “negasti fidem meam,; 
et in diebus illis Antipas Ytestis meus fidelis, qui occisus est apud 
vos, ubi Satanas habitat. 14Sed habeo adversus te pauca, quia ha- 
bes illic *tenentes doctrinam Balaam, Yqui docebat Balac mittere 
scandalum coram filiis Israél, edere et fornicari; 5 ita habes et tu 
tenentes doctrinam iNicolaitarum. 16 Similiter ipaenitentiam age; 
si quo minus, veniam tibi cito et *pugnabo cum illis in gladio oris 
mei. 17*Qui habet aurem audiat quid Spiritus dicat ecclesiis: *Vin- 
centi dabo “manna absconditum et dabo illi calculum candidum et 
in calculo “nomen novum scriptum, ¢quod nemo scit, nisi qui accipit. 

18Et angelo ¢Thyatirae ecclesiae scribe: Haec dicit Filius Dei, 
fqui habet oculos tanquam flammam ignis et pedes eius similes auri- 
chalco: 19 9Novi opera tua et fidem et caritatem tuam et ministerium 
et patientiam tuam et opera tua novissima plura prioribus. 2° Sed 
habeo adversus te pauca, quia permittis mulierem “Iezabel, quae se 
dicit propheten, docere et seducere servos meos, *fornicari et mandu- 
care de idolothytis. 21 Et dedi illi tempus, ut paenitentiam ageret, 
et Jnon vult paenitere a fornicatione sua. 22 Ecce mittam eam in le- 
ctum, et qui moechantur cum ea in tribulatione maxima erunt, nisi 
paenitentiam ab operibus suis egerint. 23 Et filios eius interficiam in 
i I, et scient omnes ecclesiae quia ego sum scrutans renes et corda: 
et ‘dabo unicuique vestrum secundum opera sua. Vobis autem dico 
24 et ceteris qui Thyatirae estis: Quicumque non habent doctrinam 
hanc, et qui non cognoverunt ™altitudines Satanae, quemadmodum 
dicunt, "non mittam super vos aliud pondus. 25 Tamen id quod ha- 
betis tenete, donec veniam. 26 Et qui vicerit et Soustoganett usque 
in finem opera mea, ‘dabo ili potestatem super gentes, 27 et ’ reget 
eas in virga ferrea, et tanquam vas figuli confringentur ’, 28 sicut et 
ego accepi a Patre meo, et dabo illi ‘stellam matutinam. 29 “Qui 
habet aurem audiat quid Spiritus dicat ecclesiis. 





a 








2. Visio, seu revelatio (4, 1-22, 21). Raptus in caelum propheta videt thronum 
Dei et vigintiquattuor seniores et quattuor animalia stare ante thro- 
num (4, 1-11); sedentem vero supra thronum habere librum septem 








Et angelo ecclesiae *Sardis scribe: Haec dicit “qui habet septem 

spiritus Dei et septem stellas: Scio opera tua, quia “nomen habes 
quod vivas et mortuus es. 24Esto vigilans et confirma cetera quae 
moritura erant; non enim invenio opera tua plena coram Deo meo. 
3¢In mente ergo habe qualiter acceperis et audieris, et serva et 
paenitentiam age. “Si ergo non vigilaveris, veniam ad te tanquam 
fur, et nescies qua hora veniam ad te. 4Sed habes pauca nomina 
in Sardis, qui non /inquinaverunt vestimenta sua et Yambulabunt 
mecum in albis, quia “digni sunt. 5*Qui vicerit sic vestietur vesti- 
mentis albis, et non Jdelebo nomen eius de libro vitae et *confitebor 
nomen eius coram Patre meo et coram angelis eius. § ‘Qui habet 
aurem audiat quid Spiritus dicat ecclesiis. 

7Et angelo ?Philadelphiae ecclesiae scribe: Haec dicit sanctus 
et "verus, qui habet clavem David, qui aperit, et nemo claudit; 
claudit, et nemo aperit: 8 Scio opera tua. Ecce dedi coram te °ostium 
apertum, quod nemo potest claudere; quia modicam habes virtutem 
et servasti verbum meum et non negasti nomen meum. 9% Ecce dabo 
Pde synagoga Satanae, qui dicunt se Iudaeos esse et non sunt, 
sed mentiuntur; ecce Yfaciam illos ut veniant et adorent ante pedes 
tuos et scient quia ego dilexi te. 1 Quoniam ‘servasti verbum pa- 
tientiae meae, et ego servabo te ab hora tentationis, quae ventura 
est in orbem universum tentare habitantes in terra. 11 %Ecce venio 
cito: ttene quod habes, ut nemo accipiat coronam tuam. 12 ‘Qui 
vicerit, faciam illum “columnam in templo Dei mei, et foras non 
egredietur amplius; et scribam super eum nomen Dei mei et no- 
men civitatis Dei mei, novae Ierusalem, quae descendit de caelo a 
Deo meo et nomen meum novum. 13 ‘Qui habet aurem audiat quid 
Spiritus dicat ecclesiis. 

14Et angelo “Laodiciae ecclesiae scribe: Haec dicit “amen, 
testis fidelis et verus, qui est Yprincipium creaturae Dei: 15 Scio 
opera tua, quia neque frigidus es neque calidus: *utinam frigidus 
esses aut calidus! 16Sed, quia tepidus es et nec frigidus nec cali- 
dus, incipiam te evomere ex ore meo; 17 4%quia dicis: Quod dives 
sum et locupletatus et nullius egeo, et nescis quia °tu es miser et 
miserabilis et pauper et caecus et nudus. 18 Suadeo tibi “emere a 
me aurum ignitum probatum, ut locuples fias, et vestimentis albis 
induaris, et non appareat confusio nuditatis tuae, et collyrio inunge 
oculos tuos ut videas. 19 Ego sguos amo arguo et castigo. Aemu- 
lare ergo et paenitentiam age. 2°9/Ecce sto ad ostium et pulso: @si 
quis audierit vocem meam et aperuerit mihi ianuam, “intrabo ad illum 
et cenabo cum illo, et ipse mecum. 21 ‘Qui vicerit, jdabo ei sedere 
mecum in throno meo; sicut et ’ego vici et sedi cum Patre meo in 
throno eius. 22 “Qui habet aurem audiat quid Spiritus dicat ecclesiis. 


4 Post haec vidi, et ecce ostium apertum in caelo et vox prima, 
quam audivi, *tanquam tubae loquentis mecum, dicens: ?Ascende 
huc, et ostendam tibi “quae oportet fieri post haec. 2 Et statim fui 
din spiritu; et ecce sedes posita erat in caelo, et supra sedem 
sedens. 8Et qui sedebat, similis erat adspectui lapidis /iaspidis et 
sardinis; et Yiris erat in circuitu sedis similis visioni smaragdinae. 
4Et in circuitu sedis sedilia “vigintiquattuor, et super thronos vi- 
gintiquattuor seniores sedentes, *circumamicti vestimentis albis, et 
in capitibus eorum ‘coronae aureae; 5et ‘de throno procedebant 
fulgura et voces et tonitrua; et “septem lampades ardentes ante 
thronum, qui sunt septem spiritus Dei. 6 Et in conspectu sedis °tan- 
quam mare vitreum simile crystallo; et in medio sedis et in circuitu 
sedis P?quattuor animalia plena oculis ante et retro. 7 Et Yanimal pri- 
mum simile leoni, et secundum animal simile vitulo, et tertium ani- 
mal habens faciem quasi hominis et quartum animal simile aquilae vo- 
lanti. 8 Et quattuor animalia singula eorum ‘habebant alas senas et 
in circuitu et intus plena sunt oculis et *requiem non habebant die 
ac nocte dicentia: Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus omnipo- 
tens, ‘qui erat et qui est et qui venturus est. 9 Et, cum darent illa ani- 
malia gloriam et honorem et benedictionem sedenti super thronum, 
“viventi in saecula saeculorum, 19procidebant vigintiquattuor senicres 


APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
3, I— 4, Io 








@e€D:.%, 3%. af i to 4, 36: 

c1 Tm 5, 6. — cf. Eph 2, x, 
5+ 'Col “4: -33° 

dcp. 16, 15; Mt 24, 42, 43; 

Eth fs 2; 2 Pt 3, ro. — cf. 

: mt, 13. LCD. 2525 

flu 23. 


41 R. ss fs. ss. Innoc. 

yr. 18.— cf. cp. 4, 4; Ec 9, 8. 
cp. 16, 6. — cf. Mt 22, 8. 

51* Catech. R. IV 15, 20. 

ke Fe & 

§ Cf, CD. .20, 32 2E= 33, 32% RS 
68, 29; Ph 4, 3. 

Mit 20,3235 2M, $58 le 


Pcp. 2, 9. [Col 4, 3. 

q ct. Is 45, 14; 49, 23; 60, 14. 

PDN, Oss OTs Or tke. 200s 

SCP. 22, 3%, 12,-20; =- ch cp; 

: 1,3; 2. 5- - 

CD. :2,. 10; -25: 

ie 1, 18. — cf. 3 Rg 7, 21; 
Gal 2, 9. 

12] R. in fs. s. Jo. Ap. — 
* Catech. R. I 13, 4. 


WCDe L>bT oy Col -4,’, 16. 

sok ‘Is'6%,.-16: -2Gor-1.. 20: 

y Co] t, 15, 18. — cf. cp. 1, 8, 
TACT, Gs 22, HI. Er. 8,22: 

S$ Cle 2 Ft 2) oi. 


aOs 12, 8. — cf. Zc 11, 5; Le 
18, 11, 12; 1 Cor 4, 8. 

Sich. '2 SRE e5¢0: 7 For3- 0; 17° 

ccie 18-88. ts fo “8°10; oMt 
13, 44, 46. 

d ci. Bz: 76,38** 2; Cor’ s* "3. 

e Pro 3, 12; Heb 12, 6. 

fcf Cn .§, 23. Mt. 24, 33; Je 

gue 42, $6. [5, 9. 
Jo 14, 23. 

21] Cm. in fs. s. Bonif. Ep. M. 

_ om” Catechs R. IV: 9, 13- 

$ VF. 5S. 

J Cp. 20, 4. 

bcp. 5.5; 6, 23 375,:24%-Jo.16, 

m vr. 6, [33. 

acp. 1, 10. — cf. Ex 19, 19, 

tpi" 1p 12: [20. 

1-11] LL. in fr. 3 hbd.3 p. Psch. 
et in oct. s. Jo. Evang. 

CCP. Bi 19; 22, .63 DnxZ, 29: 


Cp. I, 10. 

2-8] 1 L. in fs. omn. SS. 

ARS105.8%}102, 19%) 18:0. 25 

EcDz 2%7,. a5. (66, t. 

5 Z. 1, :28..— cf. cp...10; L 
CD: 31s x0. [Gn 9, 13-17. 

$Ve CP. 3;. 4: 

jvr. 10. — v. Jc 1. 12. 

bcp. -85 $32 113 Sto? 16, 18. = 

MCh. -2C A, Zs nlcls eX 10,- 10 

WC .iTstA. [21; Ps 76, 20. 

ocp. 15, 2. — cf. cp. 21, 18, 

PP BS1T.3§, 185° 10,32. 

GiCl. (EZ. 'T,. 10%: TO, “has 

Ris hy 2. scp. 14, IT 


S* Cateth3R.-f 20° 27: 

tcp. 1, 4. — v. Ex 3, 14. 

wCp.-%,, 38; $3, 135! 15,°7;4De 
Ay SU; Fe, 7: 

v CD, §. 85114: 7etrrs 0s, 36: 

10] R. in fs. ss. Innoc. [19, 4. 





— 1141 — 








APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
4,11 — 6, 13 


sigillis signatum, quem nemo praeter Agnum aperire potuit (5, 1-14). 
Breviter iis narratis quae facta sunt cum Agnus sex priora sigilla 
aperuerit (6, 1-17), et quando servi Dei signo divino decorati aeternae 








TiTCh in fs. ss. Rdmpt. 
ree. 10,1 6° “14; 75 
z Ps 32, ‘o-11. — cf, Eph 1,11. 
a Ez 2, 9, 10. 
b Is 29, 11. — cf. Dn 12, 4. 
1-14] LL. in fr. 4 hebd. 3 >. 
oct. Ms ig —2e 3L.uts. 
cp. 
ect: dp 6, T.°18;°2 5, 


d Gn 49, 9. — cf. cp. 3, 32. 
_ ar 16. aK. 15 *fi27% 


15 
51° Catach R. iv 15, 17. — 
R. in fr. 4b. Psch. — in 
Anit. et R. in fss. s. Cruc. et 
in_ exorcismis. 
6-14] L. in vg. SS. ne (o -10 
i yr." 8, 335 (GD: 335 a 
33 Jo 1, 29, 36; ay 19. 
3 C 3, 9; 4, 10. 
V. CD. Tyid. 
iV. CD. 4, 10. 
FCD. 24, 025-4852. 
hep. free 7s LLC, “2 tO; 
poe 8, 3, 4. — cf. Ps 140, 2; 
Pp. 14, 3 .— cf. Ps 32, 3. 
6] * Catech. R. I-10, 16. —V, 
rate in ‘ Petloss. Sang, -—- 
p. ut s. 
9. 10] sly OP $3). R. V. ut 
s. ef in D. 3 p. Psch. 
o Ps 129, 8. — cf. cp. 1, 5, 6. 
pcp. 7, 9. — v. Dn 3, 4 ete. 
qcp. 4, 4. 6. 
11] Cp. im fss. ss. Ang. 
r Dn 7, 10. — cf, Heb 12, 22. 


12] v. vr. 5. — Int. (Ps 71) in 
fs. DNJ regis. 

Scp. 4, 11. — cf. 24, 04210. 

tPs 144, 21; 150, 6. 

ur Tmyd, 17. 

vcp. 7, 12; 19, 4. 


v. cp. 4 ro. 
acp. §, tae ta 


b cf. cp. 4, 7. 

GL. 14.025 \19} 6 

dcp. 22, 20. 

2] op, in fs. ss. spineae Coron. 
et ee ges 

ect. 20:6, 

f Hab 3, 9; Ze 9, 13, 14. 

Pept, 14)7—— Ch ZC. 6:. 43% 

hcf. Mt 10, 34; 24, 6, 7. 


icf. Ez 4, 10, 11; 5, 10, 16. 
jv. Mt 18, 28. 


Lep. 9, 4. 


mci. Ez 5,27: 14; 25%-33, 27; 


nm cp. be 35208 3245-282 

ocp. 20, 4. — cf. cp. 1,9. 

gl] v. ch. 7, 13, 14. 

9-11] plura in fs. ss. Innoc. — 
Ant. in consecr. eccl. (P.R.). 


PPS) 98s TOSS: et) 2a 23: 

¢-cf. “LenS acy, &. 

rcp. 3, 43.7, 9. 

F 14; 13. i ee Dniit2,* 13% 
eb 11, 40. — cf. Gn 15, 10. 

ne II, 13; 16, 18. — cf. 
Heb 12, 26, 

v cf. cp 8, 12; Is 59, 3. 

xcf. cp. 8, 10; 9, 2; Mt 24, 29, 





ante sedentem in throno et adorabant viventem in saecula saeculo- 
rum et mittebant Jcoronas suas ante thronum dicentes: 11¢Dignus es, 
Domine Deus noster, accipere gloriam et honorem et virtutem; quia 
Ytu creasti omnia, et *propter voluntatem tuam erant et creata sunt. 

Et vidi in dextera sedentis supra thronum 4librum scriptum intus 

et foris, "signatum sigillis septem. 2 Et ¢vidi _angelum fortem prae- 
dicantem voce magna: Quis est dignus aperire librum et solvere 
signacula eius? 3Et nemo poterat neque in caelo neque in terra 
neque subtus terram aperire librum neque respicere illum. 4 Et ego 
flebam multum, quoniam nemo dignus inventus est aperire librum 
nec videre eum. 5 Et unus de senioribus dixit mihi: Ne fleveris: 
ecce vicit 4leo de tribu Iuda, "radix David, aperire librum et sol- 
vere septem signacula eius. 6 Et vidi, et ecce in medio throni et 
quattuor animalium et in medio seniorum /agnum stantem tan- 
quam occisum, habentem cornua septem et Yoculos septem, hgui 
sunt septem spiritus Dei missi in omnem terram, 7 Et venit et ac- 
cepit de dextera sedentis in throno librum. 8 Et, cum aperuisset li- 
brum, quattuor animalia et ‘vigintiquattuor seniores ceciderunt co- 
ram Agno /habentes singuli citharas et 'phialas aureas plenas odo- 
ramentorum, “quae sunt orationes sanctorum; 9 et “cantabant canti- 
cum novum dicentes: Dignus es, Domine, accipere librum et aperire 
signacula eius, quoniam /occisus es et °redemisti nos Deo in san- 
guine tuo ?ex omni tribu et lingua et populo et natione, 1° et °fecisti 
nos Deo nostro regnum et sacerdotes, et regnabimus super terram. 
11 Et vidi et audivi vocem angelorum multorum 4in circuitu throni 
et animalium et seniorum; et erat numerus eorum rmilia milium 
12 dicentium voce magna: 'sDignus est Agnus, qui occisus est, acci- 
pere virtutem et divinitatem et sapientiam et fortitudinem et ‘hono- 
rem et gloriam et benedictionem. 13 Et ‘omnem creaturam, quae in 
caelo est et super terram et sub terra, et quae sunt in mari, et quae 
in eo, omnes audivi dicentes: Sedenti in throno et Agno ‘benedictio 
et honor et gloria et potestas in saecula saeculorum. 14 Et quattuor 
animalia dicebant: “Amen. Et ‘vigintiquattuor seniores ceciderunt 
in facies suas et adoraverunt viventem in saecula saeculorum. 

Et vidi quod aperuisset Agnus unum de %septem sigillis; et au- 

divi °unum de quattuor animalibus dicens ‘tanquam vocem toni- 
trui: *Veni et vide. 2 Et vidi: et ecce “equus albus, et /qui sedebat 
super illum habebat arcum, et 9data est ei corona, et exivit vincens 
ut vinceret. 

3 Et, cum aperuisset sigillum secundum, audivi “secundum animal 
dicens: Veni et vide. 4Et exivit alius equus rufus: et qui sedebat 
super illum, datum est ei ut Asumeret pacem de terra, et ut invicem 
se entereciant, et datus est ei gladius magnus. 

5 Et, cum aperuisset sigillum tertium, audivi btertium animal di- 
cens: Veni et vide. Et ecce equus niger, et qui sedebat super illum 
habebat stateram in manu sua. § Et audivi tanquam vocem in medio 
quattuor animalium dicentium: ‘Bilibris tritici idenario, et tres bili- 
bres hordei denario; et vinum et oleum /ne laeseris. 

7Et, cum aperuisset sigillum quartum, audivi vocem °quarti ani- 
malis dicentis: Veni et vide. 8 Et ecce fequus pallidus, et qui se- 
debat super eum: nomen illi mors, et infernus sequebatur eum; 
et data est illi potestas super quattuor partes terrae ™interficere 
gladio, fame et morte et bestiis terrae. 

9 Et, cum aperuisset sigillum quintum, vidi subtus "altare °animas 
interfectorum propter verbum Dei et propter testimonium quod ha- 
bebant; 1¢et clamabant voce magna dicentes: PUsquequo, Domine, 
sanctus et verus Ynon iudicas et non vindicas sanguinem nostrum 
de iis qui habitant in terra? 11 Et datae sunt illis singulae ‘stolae 
albae, et dictum est illis ut *requiescerent adhuc tempus modicum, 
tdonec compleantur conservi eorum et fratres eorum, qui interfi- 
ciendi sunt sicut et illi. 

12 Et vidi, cum aperuisset sigillum sextum, et ecce “terraemotus 
magnus factus est, et Ysol factus est niger tanquam saccus cilicinus, 
et luna tota facta est sicut sanguis, ‘1% et *stellae de caelo cecide- 





— 1142 — 








felicitati fuerint admissi (7, 1-17), ad solutionem venit septimi sigilli 
eamque multo abundantius describit. Tunc enim quattuor ex septem 
angelis tubas habentibus canunt et tertia pars terrae, maris, fluminum 








runt super terram, Ysicut ficus emittit grossos suos cum a vento 
magno movetur, !4 et “caclum recessit Ysicut liber involutus, et omnis 
mons et insulae de locis suis motae sunt, Set reges terrae et 
principes et tribuni et divites et fortes et omnis servus et liber “ab- 
sconderunt se in speluncis et in petris montium, 16 et “dicunt mon- 
tibus et petris: ’Cadite super nos’ et abscondite nos a facie dse- 
dentis super thronum et ab ira Agni; 17 quoniam ¢venit dies magnus 
irae ipsorum, et ‘quis poterit stare? 

Post haec vidi quattuor angelos stantes super quattuor angulos 

terrae “tenentes quattuor ventos terrae, “ne flarent super terram 
neque super mare neque in ullam arborem. 2 Et vidi alterum ange- 
lum ascendentem ‘ab ortu solis, habentem 4signum Dei vivi; et 
clamavit voce magna quattuor angelis, quibus datum est nocere 
terrae et mari ?dicens: ¢Nolite nocere terrae et mari neque arbo- 
vibus. quoadusque /signemus servos Dei nostri %in frontibus eorum. 

4Et *audivi numerum signatorum centum quadragintaquattuor milia 

signati ex omni tribu filiorum Israél. 5 Ex tribu Iuda duodecim milia 
signati, ex tribu Ruben duodecim milia signati, ex tribu Gad duo- 
decim milia signati, 6 ex tribu Aser duodecim milia signati, ex tribu 
Nephthali duodecim milia signati, ex tribu Manasse duodecim milia 
signati, 7ex tribu Simeon duodecim milia signati, ex tribu Levi 
duodecim milia signati, ex tribu Issachar duodecim milia signati, 
8 ex tribu Zabulon duodecim milia signati, ex tribu Ioseph duodecim 
milia signati, ex tribu Beniamin duodecim milia signati. 9% Post haec 
vidi ‘turbam magnam, quam dinumerare nemo poterat, ex omnibus 
gentibus et tribubus et populis et linguis stantes ante thronum et 
in conspectu Agni, Jamicti stolis albis et palmae in manibus eorum, 
10 et clamabant voce magna dicentes: "Salus Deo nostro, qui sedet 
super thronum, et Agno. 11 Et omnes angeli stabant in circuitu 
throni et seniorum et “quattuor animalium et °ceciderunt in con- 
spectu throni in facies suas et adoraverunt Deum 12 P?dicentes: Amen. 
Benedictio et claritas et sapientia et gratiarum actio, honor et virtus 
et fortitudo Deo nostro in saecula saeculorum. Amen. 13 Et respon- 
dit unus de senioribus et dixit mihi: ?Hi, qui Jamicti sunt stolis 
albis, qui sunt et -unde venerunt ? 14Et dixi ili: Domine mi, tu 
scis. Et dixit mihi: Hi sunt qui venerunt de ‘tribulatione magna et 
Slaverunt stolas suas et dealbaverunt eas in sanguine Agni. 15 Ideo 
sunt ante thronum Dei et tserviunt ei die ac nocte in templo eius, 
et qui sedet in throno “habitabit super illos. 16%Non esurient neque 
sitient amplius, nec “cadet super illos sol, neque ullus aestus, 17 quo- 
niam Agnus, qui in medio throni est, Yreget illos et deducet eos ad 
“vitae fontes aquarum, et 2absterget Deus omnem lacrimam ab oculis 
eorum. 

Et, cum aperuisset sigillum septimum, {factum est silentium in 

caelo quasi media hora. 2Et vidi °septem angelos stantes in 
conspectu Dei, et datae sunt illis septem tubae. 4 Et alius angelus 
venit et stetit ante altare habens turibulum aureum, et data sunt 
illi incensa multa, Cut daret de 4orationibus Sanctorum omnium super 
éaltare aureum, quod est ante thronum Dei. 4Et “ascendit fumus 
incensorum de orationibus sanctorum de manu angeli coram Deo. 
5 Et accepit angelus turibulum et /fimplevit illud de igne altaris et 
' misit in terram; et 9facta sunt tonitrua et voces et fulgura et terrae- 
motus magnus. 

6 Et septem angeli, qui habebant septem tubas, praeparaverunt 
se ut tuba canerent. 

7Et primus angelus tuba cecinit, et hfacta est grando et ignis, 
mixta in sanguine, et missum est in terram; et ‘tertia pars terrae 
combusta est, et tertia pars Jarborum concremata est, et omne fae- 
num. viride combustum est. 

8 Et secundus angelus tuba cecinit, et tanquam ‘’mons magnus 
igne ardens missus est in mare, et mfacta est tertia pars maris san- 
guis, 9 et mortua est tertia pars creaturae eorum, quae habebant 
animas in mari, et tertia pars navium interiit. 

10 Et tertius angelus tuba cecinit, et ™cecidit de caelo stella 





APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
6,17 — 8, 10 
yIs 34, 4. 


21, i. 


acp. 16, 20. — cf. Is Ne 10; J 
4, 24; Ez 38, 20; 


ci; Cp. 20,325 


bls 2, 19, 21. 
c Os £9, 8; Le 92) 26. 
dcp. 4, 


ay Se ats; 15°33" sph ce 
fi Es 9,15; Ps 129, 3; M13,2. 


5 200,55 
2- 12] sm et Cpp. in fs. * omn, 


res Jr 49, 36; Dn 7, 2 


6.€D.- 16, 1¥7. 9, 11). 
oc cp. 9, Me 
5 03..6; 
Ez 9, 4. net, Jo 3, 33; Eph 
Ch. 34; 25°32, ® fi, a3. 
cp. 9, I 


icf. Rm rr, 25. —- v. cp. 5, 9. 
g] v. vr. 17. — cf. * “Cateck. R. 
T Fle: 
jvr. 14. — V. cp. 3, 4. : 
bck, Iiv235: 405 rs Mc 10, 7; Jo 

$2, 035 
10] Ant. in Circumc. Dis. 
m CD. 12, 10: 19, I. — V. Fags 


9. 
oO cp. 4, 10. 
ial ree ad Ul. in Dd. per ann. 


Ae je * 19, 4. — cf. 1 Par 
q cf. Ez : [29, 10, 11. 
13-17] L. of cm, Mm. (14). 
13,14] R. et Ant. in fs. ss. In- 
noc. — Antt. in fs. pretiosiss. 
Sang. 29.° 
r Dn 12, 1. — cf. Mt 24, 21, 


Sep. 33.55" 227, Is x, 
18; ‘Dn TIA SION ZCiwSsy gay 
Heb 9, 14; 1 Jo 1x, 7. 

14] v. Cp. 14, 3, 4. 

FSa0* atech. R. I 13, 5.— 
Ant. in fs. pretiosiss. rat 


14. — cf. 


Scp.. 22, 3. 

u CD. 21, git. To: x; pig sores Is 
v Is 49, 10. x Ps 120, 6. 
16] v. cH. 21, 4. 

+ 22, 1, 2. — cf. Ez 34, 23; 


. 6; Jo 10, Ir. 


Gp ® . in sb. in Albis et in 
: [Jo 4, 14. 
Be 22, 1. — cf. Ps 355-9, 10; 


als 25, 8. -— cf. Mt 5, 5.— Vv. 
Cora1; 24: 


a Hab'2; 20: Zc:2, x 
fel ba I cee Est r, 4; Mt 


3, 4l'* Catech. RK. WC 4 
Ant. R. etc. in a: ss. Ang. 
et in cons. eccl. (P.R). 

ccf. Ps 140, 2; Ac 10, 4. 

dcp. 5, 8. 

ecp. 9, 13. — cf. Ez 30, 1-6. 

f Lv 16, 12; Nm 16, 46. 

ii 4, 5. — cf. Ps 17, 8, 9. 
Ex Mi 23, 24; Ez 38, 22; Jl 

Me 5 gas Cp. .1S; 15> 33; 4. 

— cf. Zc 13. 8-9. 

Pee Gi-As. 22: 43: 

bdr’ §3 25. — cf. Ps 45, 3; Mt 
Ey, 10-2: Cor 132-23 

m CD. 11, 63.16, °3. ee Of Ez 7, 
17, 19. 

ncep. 9, 1. — cf. Is 14, 12. 





— 1143 — 








APOCALYPSIS 
B: IOANNIS APOSTOLI 
8; 11 — 10, 6 


et stellarum demolitur (8, 1-13); ad quintae tubae vero clangorem pu- 
teus abyssi aperitur (9, I-12) et ad sextae sonum tertia hominum pars 
ab angelis destruitur (13-21). Demum postquam loannes librum sibi 








OCP. 14329 + %6,; 43 

pJjr 9. 15; 13, 19. — cf. Dt 
29, 18. 

Her. DX TS, 233 ake 2, T 


rely Ex 10; -73-23-"ds. 33, 20% 
30, 26. 


Sct: (cp. OF: te" 14. 

acp. 8, 10. — cf. cp. 12, 9; 
{S$ r4i'423 Le20;7 75. 

b cp. 20, 1. 

ccf. Gn a: 28; Is 34, 10. 

Gch Tl 2c 10% 

e Ex 10, 


i se Gres. SW on Bic. 15 Aug. 


ah Catech. OD § ra. i's, 
3, 21; 7, a I r 2’. 
m Jl 2, no cf Nh 3, 17. 


ncf. Dn 7,: 8. 
ojl 1, 6 


pji 2, 


5. — cf. Jb 39, 21-25; 
Jr 8, 6 


«4. Jb Pi 143. Bro*30, (273 
PS rg 7b os 6). 
Fey. 8, 132 
Eep; 16, 7%. 
u Ex 30,' 3. 


vcf. cp. 7, 1-3. 
xcp. 16, 12. — v. Ga 15, 18. 


TT TA; 


VV. 8, 
2 Ch, a 38, a 


acf. Ps 67, 18; Dn 7, 10 


Or ep. 7a: 


ecf. ¥ Parra; 831s 6) a0: 


19; 
A cp. 21, We "92, 
a Ez 1, 2 
bcp. 1, 16; Mt 17, 2 


“rs; Gal 5, 20. 


ejJl 3, 16; Amr. 2. 


— cf. Jr 
26:30" Os. 33) 50. 


{ep 8. Lait, 12, 4, 9. — cf. ep. 
iach sO Nera) 72 
6} * (Ga 4, 3 eats S075, 


hep. 4, 9, a 





magna ardens tanquam facula et cecidit in tertiam partem fluminum 
et in Cfontes aquarum. 11 Et nomen stellae dicitur ?apsinthium ; 
et facta est tertia pars aquarum in absinthium, ct multi hominum 
mortui sunt de aquis, ?quia amarae factae sunt. 

12 Et quartus angelus tuba cecinit, et percussa est tertia pars 
rsolis et tertia pars lunae et. tertia pars stellarum, ita ut obscura- 
retur tertia pars eorum, et diei non luceret pars tertia et noctis 
similiter. 13 Et vidi et audivi vocem unius aquilae volantis per me- 
dium caeli, dicentis voce magna: ’Vae, vae, vae habitantibus in terra 
de ceteris vocibus trium angelorum, qui eran‘ tuba canituri! 

Et quintus angelus tuba cecinit; et %vidi stellam de caelo ceci- 

disse in terram, et data est ei bclavis putei abyssi. 2 Et aperu 
puteum abyssi, et °ascendit fumus putei sicut fumus fornacis ma 
gnae; et Zobscuratus est sol et aér de fumo putei; Set de fumo putei 
exierunt elocustae in petrath et data est illis potestas, sicut habent po- 
testatem scorpiones terrae; et praeceptum est illis The laederent 9fae- 
num terrae neque omne ees neque omnem arborem, nisi tantum ho- 
mines, “qui non habent ‘signum Dei in frontibus suis; Set datum est 
illis ne occiderent €0s, ee ut cruciarent mensibus quinque; et_cru- 
ciatus eorum ut cruciatus scorpii, cum percutit hominem. 6 Et in 
diebus illis ‘quaerent homines mortem et non invenient eam et de- 
siderabunt mori, et fugiet mors ab eis. 7 Et ™similitudines locusta- 
rum similes equis paratis in proelium; et super capita earum tan- 
quam coronae similes auro, et "facies earum tanquam facies hominum. 
8Et habebant capillos sicut capillos mulierum, et “dentes earum sicut 
dentes leonum erant; %et hab Abate loricas sicut loricas ferreas, et vox 
alarum earum Psicut vox curruum equorum multorum currentium in 
bellum, 1et habebant caudas similes scorpionum, et aculei erant 
in caudis earum, et potestas earum nocere hominibus mensibus 
quinque, 11 et habebant super se Yregem, angelum abyssi, cui nomen 
hebraice Tabaddon, graece autem apollyon, latine habens no- 
men exterminans. 

12 8Vae unum abiit, et ecce veniunt adhuc duo vae post haec. 

13 Et sextus angelus tuba cecinit; et ‘audivi vocem unam ex 
“quattuor cornibus altaris aurei, quod est ante oculos Dei, 14 dicen- 
tem sexto angelo qui habebat ‘tubam: Solve quattuor angelos qui 
aiiteatt sunt in “flumine magno Euphrate. 

5 Et soluti sunt quattuor angeli, qui parati erant in horam et 
pee et mensem et annum, ut occiderent tertiam partem hominum. 
16 Et numerus “paucse pxereites @vicies milies dena milia, Pet au- 
divi numerum eorum. 17 Et ita vidi equos in visione; et qui sede- 
bant super eos eonain loricas igneas et hyacinthinas et sulphureas, 
et “capita equorum erant tanquam capita leonum, et de ore eorum 
procedit ignis et fumus et sulphur. 18 Et ab his tribus plagis occisa 
est tertia pars hominum, de igne et de fumo et sulphure, quae pro- 
cedebant de ore ipsorum. 19 Potestas enim equorum in ore eorum 
est et in caudis eorum; nam caudae eorum similes serpentibus ha- 
bentes capita, et in his’ nocent. 29 Et ceteri homines, qui non sunt 
occisi in his plagis %neque paenitentiam egerunt de “operibus manuum 
suarum, ut non adorarent /daemonia et %simulacra aurea et argentea 
et aerea et lapidea et ENCE, Mquae neque videre possunt neque au- 
dire neque ambulare, 21 et 2non egerunt paenitentiam ab “"homicidiis 
suis neque a veneficiis suis neque a fornicatione sua neque a furtis suis 
] Et vidi alium angelum fortem descendentem de caelo, aviesbdeb 

nube, et “iris in capite eius, et facies eius erat ut sol, et °pedes 
eius tanquam columnae ignis; 2et ¢habebat in manu sua libellum 
apertum, et posuit pedem suum dextrum super mare, sinistrum au- 
tem super terram, et clamavit voce magna, quemadmodum cum 
leo rugit; et, cum clamasset, locuta sunt septem tonitrua voces 
suas; 4 et, cum locuta fuissent septem tonitrua voces ir? ego 
scripturus eram, et audivi vocem de caelo dicentem mihi: /Signa 
quae locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere. 5 Et angelus, 
quem vidi stantem super mare et super terram, %levavit manum 
suam ad caelum fet iuravit per “"viventem in saecula saeculorum, 





a pase 








traditum voravit (10, 1-11) uc templum Dei metitus est, testes vero, qui in 
eo prophetabant, et occisi sunt et surrexerunt, terrae motus autem orbem 
vastavit (11, 1-14), septima tuba perstrepente, seniores Deum victorem 


APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
10, 7 — 12,4 








qui creavit caelum et ea quae in eo sunt, et terram et ea quae in 
ea sunt, et mare et ea quae in eo sunt, iquia tempts non erit am- 
plius; 7?7sed Jin diebus vocis septimi angeli, cum coeperit tuba ca- 
nere, consummabitur mysterium Dei, ‘sicut evangelizavit per servos 
suos prophetas. 8 Et audivi vocem de caelo iterum loquentem me- 
cum et dicentem: Vade et accipe librum apertum de manu angeli 
stantis super mare et super terram. 9 Et abii ad angelum dicens ei 
ut daret mihi librum, et dixit mihi: ™Accipe librum et devora illum, 
et faciet amaricari ventrem tuum, sed in ore tuo erit dulce tanquam 
mel. 10 Et accepi librum de manu angeli et devoravi illum; et erat 
in ore meo tanquam mel dulce; et, cum devorassem eum, amari- 
catus est venter meus. 11 Et dixit mihi: “Oportet te iterum prophe- 
tare gentibus et populis et linguis et regibus multis. 
Et ¢datus est mihi calamus similis virgae, et dictum est mihi: 
Surge et metire templum Dei et altare et adorantes in eo. 
2 bAtrium autem, quod est foris templum, eice foras et ne metiaris il- 
lud; “quoniam datum est gentibus, et civitatem sanctam calcabunt 
dmensibus quadraginta duobus. 3% Et. dabo duobus testibus meis, et 
prophetabunt ¢diebus mille ducentis sexaginta “amicti saccis. 4 Hi 
sunt ‘duae olivae et duo candelabra in conspectu Domini terrae 
stantes. 5 Et, %si quis voluerit eos nocere, ignis exiet de ore eorum 
et 'devorabit inimicos eorum; et, si quis voluerit eos laedere, sic 
oportet eum occidi. 6*Hi habent potestatem claudendi caelum, ne 
pluat diebus prophetiae ipsorum; et potestatem habent super aquas 
Jconvertendi eas in sanguinem et ‘percutere terram omni plaga 
quotiescumque voluerint. 7 Et, cum finierint testimonium suum, /be- 
stia, quae ascendit de abysso, ™faciet adversum eos bellum et vincet 
illos et occidet eos. 8 Et “corpora eorum iacebunt in plateis °civitatis 
magnae, quae vocatur spiritualiter ?Sodoma et YAegyptus, ubi et 
Dominus eorum crucifixus est. 9 Et videbunt de tribubus et populis 
et linguis et gentibus corpora eorum per tres dies et dimidium, et 
corpora eorum non sinent poni in monumentis. 19 Et ‘inhabitantes 
terram gaudebunt super illos et iucundabuntur et *munera mittent 
invicem; quoniam hi duo prophetae ‘cruciaverunt eos qui habitabant 
super terram. 11 Et post dies tres et dimidium “spiritus vitae a 
Deo intravit in eos. Et steterunt super pedes suos, et timor magnus 
cecidit super eos qui viderunt eos. 12 Et audierunt vocem magnam 
de caelo dicentem eis: YAscendite huc. Et “ascenderunt in caelum 
in nube, et viderunt illos inimici eorum. 13 Et in illa hora Yfactus 
est terraemotus magnus, et decima pars civitatis cecidit, et occisa 
sunt in terraemotu nomina hominum septem milia; et reliqui in timo- 
‘rem sunt missi et *dederunt gloriam Deo caeli. 

14 @Vae secundum abiit, et ecce vae tertium veniet cito. 

15 Et °septimus angelus tuba cecinit; et °factae sunt voces ma- 
gnae in caelo dicentes: ¢Factum est regnum huius mundi Domini 
nostri et Christi eius, et regnabit in saecula saeculorum. Amen. 
16 Et ¢vigintiquattuor seniores, qui in conspectu Dei sedent in se- 
dibus suis, ceciderunt in facies suas et adoraverunt Deum dicentes: 
17 Gratias agimus tibi, Domine Deus omnipotens, ‘qui es et qui 
eras et qui venturus es; quia accepisti virtutem tuam magnam et 
Yregnasti., 18 Et ‘tiratae sunt gentes, et advenit ira tua et Jtempus 
mortuorum iudicari et reddere mercedem servis tuis prophetis et 
sanctis et timentibus nomen tuum, pusillis et magnis, et extermi- 
nandi eos qui corruperunt terram. 

19 Et ™apertum est templum Dei in caelo, et visa est ™arca te- 
stamenti eius in templo eius, et facta sunt fulgura et voces et ter- 
raemotus et °grando magna. 

12 Et %signum magnum apparuit in caelo; ®mulier amicta sole, et 

luna sub pedibus eius, et in capite eius corona stellarum duo- 
decim. 2 Et in utero habens “clamabat parturiens et cruciabatur ut 
pariat. 3 Et ¢visum est aliud signum in caelo: et 4ecce draco magnus 
rufus habens capita septem et cornua decem, et in capitibus eius 
¢diademata septem; ‘4et cauda eius /trahebat tertiam partem stel- 
larum caeli et misit eas in terram; et draco stetit ante mulierem, 





$ cf. ep... 52,1237 16,. 293-250. & 
mCi. Dn 12, 7. 

TCD. "XI s.16: 

Lcf. Dn 9, 10; Am 3, 7: 


m Ez 2, 8; 3, 1-3. — cf. Jr 15, 
16. 


Sel, Jr, 20; 


GCp. 2%, 15, 16; Ez 40, 33 Zc 2» 
Ag ek 17, 20. Lx: 


Cch Ps,78: 1 50Lei2r, 24: 
Z-ept 12, 6% rz. 8! 

€.ct. Is 20, 2. 

'£Zc'4,.3; 81, %4..—-. cf, Ps: §1, 


rae J 17. 76. 

4,6] Ant. et V. in fs. ss. Jo. et 
Pauli Mm. 

gcf. 4 Rg 1, 10, 12; Jr 5, 14; 


C*9; $4; ; ’ 


9. 
k cf. Ex 7-10; 1 Rg 4, 8. 
lcp. 17, 8. — cf. cp. 13, I. 
Mm Dn 4, :27; 
ncf. Ps 78, 2, 3; Is 14, 19; Jr 
$2; ‘X90, 
o.ck. cp.'16; ‘19%’ 19, 18: 18°20. 
2-ef « 1s..2,),20% 35: 9: 
q Ez 23, 3, 8, 19, 27. 
rcf. Jo 16, 20. 
fch.2 Es 8, 10, 12°: Est.9,729, 


225 

hci. 3 Re 18; 'x7: Sap 2, 12. 

aGn 2, 7..— cf.- Ex 37, 55.9; 
10, i 14: 

OCD:s4,- Te 

£.Cl..ep..12;°$%: 4. Rg2, 15 

¥ cD. 16,.:12. 


2 ap. 14, Wt 807.5. a Ch. sg, 
19; Jo 9, 24. 

@.cf. cp: 8:13. 

b°ep. 10; 7: 

ccp. 19, 1, 6. —- cf. Is 27, 13. 

@ Dn’ 2, 44: 7) 27; Les, $3. 

551°C. .69.°14,.2. 


+. PS 2.23% 

icf. Dn: 5f2,°8, 95 Mt. 2s¢-3x, 
Pile Tea BH Tah Geo ley Fe 

icf. Gn 6,‘183: Ps 


R33 1 
m CD. 1S, 5- [MBV. Imm. 
19-12, 1 ef 10) L. in fs. appar. 
ncf. 3 Rg 8, 6; Heb 9, 4. 
ocp. 16. 21. 


nep: 2s; f. 

b.cf.'Ps to: 3,:T= Cn’ 650: 

ex 1-18] LL. in fs. de BMV. a 
S. numis. : 

1] Cp., R. et Antt. in fs. Imm. 
Conc. et ss. Ros. BUV. 

ccf. Mic 4, 10. 

dcp. 13, 1; Dn 7, 7. — cf. cp. 





— II45 — 








APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
12, 5 — 13, 18 


salutant (15-19), mulier paritura et natus eius, qui statim in caelum 
subtrahitur, et ei qui supersunt de huius semine a draconis insidiis 
defenduntur (12, 1-8), dum bestia et draco ab hominibus, quos alia 








gcf. vr.17; Gn 3,15; Mt 2, 16. 
hk Ps 2, 9. — V. Cp. 2, 27 


$f vre24 7 ep.> Wigs $32 OK 
125.13 

CLL COLE. 

7, 8)] Cp., R a oor in fs. s. 
Mich. arch. 

?Dn 10, 13; Ju 9. 

mv. Mt a5 (ats 

nLc 10, 18; Jo 12, 31. — cf. 

ea ae @ 


— Ant. ee ss. Rdmp. — v. 
CD; 74.128 
rjJb 1, 93.2, 5: Ze 3, 1. — cf. 
: oie 4;°$} Jo's; 453. At 23; 


sep. 7, 14; 15, 2; Jo 16, 33. 
— Rm 16, 20. 
Le 1472 6; ¥2, 25290 3245. 
Ac 20, 24. —'cf.2 Mc T5138. 
u Ps 95, 11; Is 44, 23; 49, 13. 
— cf. cp. 18, 20. 


v cp. 8, 13. — cf. vr. 9. 

x cf. cp. 10, 6; Mt 8, 29; 1 Jo 
2,408: 

y cf. vr. 5. 

sci, Ps'54. 7 


avr. 6. 

0 Dn: 93 ..253:22, 
€Ds:31, <2, 
@ci< I8'59, 19. 
dcp. 11, 7; 13,.7.— V. Gn 3,15. 


7, — cf. vr. 6; 


é€cp. 14, 12. — Vv. I Jo 2, 3. 
SODH-1; 25. 6, 95559520 

a Dn 7, 3. 

bcp. 12,3. — cfi cps 17, 12: 


CCDS VF; 53. 
d-cf. Dn 7, 4-7. 
evr. 4. — cf. Mt 4, 9. 
Pore cpl 27,8: 
vr. 8. — cf. 2 Th 2, 4. 
Cr ex 16. ET). 

#Dn 7, 8, 11, 20; 11, 36. 
jcp. 12, 6, 14. — cf. cp. II, 2. 
7 * Pit 1X encycl. 9 Nbr. 1846. 
€ CD. 11, 73''82 5170 n'y, "Ft, 


Mm cp. 17, Bist cp. 3, 53 20, 
12: °Dn 72; Le 10, 20. 


nm cp. s, 6. — eh Ac 2, 23° aRE 
Ov. cp. 2, {1, 19, 20. 
p Is 33, 1 Me 15, 23.43, 113 Ze 


IT, 9. 
q Gn g, 6; Mt 26, 52. 
rcp. 14, 12. 
Sicke NES Ts Wate 10; 113% 


foes Haas eh 5 


ucf. cp. 16, 14; 19, 20; Mt 24, 
24; 2 Th 2, 9-11. 

vcf. cp. 20, 9; 3 Rg 18, 38; 4 
Rg 1, 10, 12; Le 9g, 54. 

# CE CD. ..22, .03..59;: 20. 


y cf. Dn 3, 5, 6. 
zcp. 16, 2. — cf. cp. 7, 3; Gal 
6, 17. 


acf. cp. 17, 9 





quae erat paritura, ut, cum peperisset, 9filium eius devoraret. 5 Et 
peperit filium masculum, Aqui recturus erat omnes gentes in. visa 
ferrea; et ‘raptus est filius eius ad Deum et ad thronum eius; et 
mulier fugit in solitudinem, ubi habebat locum paratum a Deo, ut 
ibi pascant eam Jdiebus mille ducentis sexaginta. 

7Et factum est proelium: magnum in caelo: 'Michaél et angeli 
eius proeliabantur cum dracone, et “draco pugnabat et angeli eius; 
8 et non valuerunt, neque locus inventus est eorum amplius in caelo. 
9 Et ™proiectus est draco ille magnus, serpens antiquus, °qui voca- 
tur Diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem, et Pproiectus 
est in terram, et angeli eius cum illo missi sunt. 10 Et audivi vocem 
magnam in caelo dicentem: Nunc %facta est salus et virtus et re- 
gnum Dei nostri et potestas Christi eius, quia proiectus est ‘accu- 
sator fratrum nostrorum, qui accusabat illos ante conspectum Dei 
nostri die ac nocte; Jlet ‘ipsi vicerunt eum propter sanguinem 
Agni et propter verbum testimonii sui; et ‘non dilexerunt animas 
suas usque ad mortem. 12 Propterea “laetamini, caeli et qui habi- 
tatis in eis. “Vae terrae et mari, quia descendit diabolus ad vos ha- 
bens iram magnam, sciens quod “modicum tempus habet. 

13 Et postquam vidit draco quod proiectus esset in terram, perse- 
cutus est Ymulierem quae peperit masculum; et 14 2datae sunt mulieri 
alae duae aquilae magnae, ut volaret “in desertum, in locum suum, ubi 
alitur “per tempus et tempora et dimidium temporis a facie serpentis. 
15 Et misit serpens ex ore suo post mulierem aquam Ctanquam flu- 
men, ut eam faceret trahi a flumine. 16 Et adiuvit terra mulierem 
et aperuit terra os suum et absorbuit flumen, quod misit draco de 
ore suo. 17 Et 4iratus est draco in mulierem et abiit facere proelium 
cum reliquis de semine eius, “qui custodiunt mandata Dei et habent 
ftestimonium Iesu Christi. 18 Et stetit supra harenam maris. 

] Et vidi de mari “bestiam ascendentem, bhabentem capita septem 

et cornua decem, et super cornua eius decem diademata, et 
super capita eius “nomina blasphemiae. 2 Et 2bestia, quam vidi, si- 
milis erat pardo; et pedes eius sicut pedes ursi, et os eius sicut os 
leonis. Et ¢@dedit illi draco virtutem suam et potestatem magnam. 
3 Et vidi unum de capitibus suis quasi occisum in mortem, et plaga 
mortis eius curata est. Et fadmirata est universa terra post bestiam. 
4Et %adoraverunt draconem, qui dedit potestatem bestiae, et ado- 
raverunt bestiam dicentes: hQuis | similis bestiae? et quis poterit pu- 
gnare cum ea? 5 Et datum est ei tos loquens magna et blasphemias, 
et data est ei potestas facere Jmenses quadragintaduos. 6 Et ape- 
ruit os suum in blasphemias ad Deum, blasphemare nomen eius et 
tabernaculum eius et eos qui in caelo habitant. 7*Et est datum illi 
bellum facere cum sanctis et vincere eos, et data est illi potestas 
in omnem tribum et populum et linguam et gentem, 8 et Yadorave- 
runt eam omnes qui inhabitant terram, “quorum non sunt scripta 
nomina in libro vitae "Agni, qui occisus est ab origine mundi. 
90Si quis habet aurem audiat. 1°?Qui in captivitatem duxerit in 
captivitatem vadet; %qui in gladio occiderit oportet eum gladio oc- 
cidi. "Hic est patientia et fides sanctorum. 

11 Et *vidi aliam bestiam ascendentem de terra, et habebat cor- 
nua duo similia agni et loquebatur sicut draco. 12 Et potestatem 
prioris bestiae omnem faciebat in conspectu eius; et fecit terram et 
habitantes in ea, adorare bestiam primam, tcuius curata est plaga 
mortis. 13 Et “fecit signa magna, ut etiam YVignem faceret de caelo 
descendere in terram in conspectu hominum. 14 Et “seduxit habi- 
tantes in terra propter signa, quae data sunt illi facere in conspectu 
bestiae, dicens habitantibus in terra ut faciant imaginem bestiae, 
quae habet plagam gladii et vixit. 15Et datum est illi ut daret 
spiritum imagini bestiae et ut loquatur imago bestiae, et faciat ut 
Yquicumque non adoraverint imaginem bestiae occidantur. 16 Et fa- 
ciet omnes, pusillos et magnos et divites et pauperes et liberos et 
servos, habere *characterem in dextera manu sua aut in frontibus 
suis; 17 et ne quis possit emere aut vendere, nisi qui habet cha- 
racterem aut nomen bestiae aut numerum nominis eius. 18 @Hic sa- 





— 1146 — 








bestia seduxit, adorantur (13, 1-18). Interea Agnus stat in Sion (14, 1-5), 
angeli interitum eorum, qui signo bestiae signantur, nuntiant (6-13), 
et, Filio hominis iubente (14-20), cum septem angeli phialas quasdam, 


APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
14,1 — 15,7 








pientia est. Qui habet intellectum computet numerum bestiae; nu- 
merus enim hominis est, et numerus eius sescenti sexagintasex. 
| 4 Et vidi, et “ecce Agnus stabat supra !montem Sion, et cum eo 
Ccentum quadragintaquattuor milia ¢habentes nomen eius et 
‘nomen Patris eius scriptum in frontibus suis. 2 Et “audivi vocem de 
caelo tanquam vocem aquarum multarum et tanquam vocem tonitrui 
magni; et vocem, quam audivi, sicut /citharoedorum citharizantium 
in citharis suis. * Et %cantabant quasi canticum novum ante sedem, 
et ante quattuor animalia et seniores; et nemo poterat dicere can- 
ticum, nisi illa “centum quadragintaquattuor milia, qui empti sunt 
de terra. 4 Hi sunt qui cum mulieribus’ non sunt coinquinati, "vir- 
gines enim sunt: *hi sequuntur Agnum quocumque ierit. /Hi empti 
sunt ex hominibus, *primitiae Deo et Agno, Set ‘in ore eorum non 
est inventum mendacium; sine macula enim sunt ante thronum Dei. 

6 Et vidi alterum "“angelum volantem per medium: caeli, haben- 
tem evangelium aeternum, ut °evangelizaret sedentibus super terram 
et super omnem gentem et tribum et linguam et populum; 7 dicens 
magna voce: ?Timete Dominum et date illi honorem, quia venit 
hora iudicii eius; et adorate eum %qui fecit caelum et terram, mare 
et fontes aquarum. 8Et alius angelus secutus est dicens: "Cecidit, 
cecidit Babylon illa magna, quae a vino irae fornicationis suae po- 
tavit omnes gentes. 9% Et tertius angelus secutus est illos dicens 
voce magna: *Si quis adoraverit bestiam et imaginem eius et acce- 
perit characterem in fronte sua aut in manu sua, 1%et ‘hic bibet 
de vino irae Dei, “quod mixtum est mero in calice irae ipsius, et 
Ycruciabitur igne et sulphure in conspectu angelorum sanctorum et 
ante conspectum Agni; let “fumus tormentorum eorum ascendet 
in saecula saeculorum, “nec habent requiem die ac nocte qui ado- 
raverunt bestiam et imaginem eius, et si quis acceperit characterem 
nominis eius. 12 Y¥Hic patientia sanctorum est, *qui custodiunt man- 
data Dei et fidem Iesu. 

13 Et audivi vocem de caelo dicentem mihi: Scribe: *Beati mor- 
tui qui in Domino moriuntur. Amodo iam dicit Spiritus ut °requie- 
scant a laboribus suis; opera enim illorum sequuntur illos. 

14 Et vidi et ecce nubem candidam et “super nubem sedentem 
similem Filio hominis, habentem in capite suo coronam auream et 
in manu sua falcem acutam. 15 Et alius angelus %exivit de templo 
clamans voce magna ad sedentem super nubem: ¢Mitte falcem tuam 
et mete, quia venit hora ut metatur, /quoniam aruit messis terrae. 
16 Et misit qui sedebat super nubem falcem suam in terram, et de- 
messa est terra. 17 Et alius angelus exivit de templo, quod est in 
caelo, babens et ipse falcem acutam. 18 Et alius angelus exivit de 
altari, 7qui habebat potestatem supra ignem; et clamavit voce magna 
ad eum qui habebat falcem acutam dicens: Mitte falcem tuam acu- 
tam et vinderia botros vineae terrae, quoniam maturae sunt uvae 
eius. 19 Et misit angelus falcem suam acutam in terram et vinde- 
miavit vineam terrae et misit in “lacum irae Dei magnum; 2% et 
icalcatus est lacus jextra civitatem, et exivit sanguis de lacu usque 
ad frenos equorum per stadia mille sescenta. 

Et ®vidi aliud signum in caelo magnum et mirabile: °angelos 

septem habentes plagas septem novissimas, quoniam in illis con- 
summata est ira Dei. 2 Et vidi “‘tanquam mare vitreum mixtum igne; 
et eos, 4qui vicerunt “bestiam et imaginem eius et numerum nominis 
eius, stantes super mare vitreum, /habentes citharas Dei 3et can- 
tantes 9canticum Moysi servi Dei et *canticum Agni dicentes: ’ ‘Ma- 
gna et mirabilia sunt opera tua’, Domine Deus omnipotens: Jiustae 
et verae sunt viae tuae, Rex saeculorum. 4™Quis non timebit te, 
Domine, et magnificabit nomen tuum? quia solus pius es, quoniam 
“omnes gentes venient et adorabunt in conspectu tuo, quoniam iu- 
dicia tua manifesta sunt. 


5Et post haec vidi, et ecce apertum est °templum tabernaculi » 


testimonii in caelo, ‘et exierunt septem angeli habentes septem 
plagas de templo, ?vestiti lino mundo et candido et %praecincti circa 
pectora zonis aureis. 7 Et unum de ‘quattuor animalibus dedit septem 





bcf. 3 Rg 10, 14; 1 Es 2, 12. 


1-5] L. et Cpp. in fs. ss. pee 


@cp. 5; 6. cent, 
b Ps 2, 6; Heb 12, 22. 


‘ ‘35 

2] R. in D. 3 db. Psch. 
2-5] RR. et in fs ss. Innoc. 
elcp. 'E, 153-119; 6; 1 Ez a, 243 
frets cp. 5,8; 25, °R. 2435'as 
£ cP. 5,9; Ps 32, 3. , 
4] Ant. in fss. SS. omn., Trium- 

phi s. Cr. et s. Mariae de 
kcf. 1 Cor 7. 34. [Socos. 
ee gh Cal De i 2 


J cp. A 
i Je 1;..18. 
1Sph 3, 13. — cf. Jo 1, 47. 


mv. Ju 24. 
(6-7)] in R. ss. Jo. et Paulé 


pcp. 15, 4. 

7,6] R. in D. 3 pb. Psch. 

q Ps 145, 6. 

rcp. ae 2, 33.49 215-93: Jt Sl, 


scp. 13, 14-16. 
tcp. 16, 19. — cf. Jb 21, 20. 
uPs 74, 9. — cf. cp. 18, 6. 


v gn. 20, 10. — cf. Gn 19, 24, 
28. 

wis 34, 10. — cf. cp. 18, 18; 

*ci.0cp. 4,8: 197*9s 

ycp.. 13, 10. 

£ Cp. “12, 17. 


wo 20, 6. — cf. Ec 7, 2; 1 
or 


52 Th 1367: Heb 4, 9, 10. 


3 Adv 
cDn 7, 13. — V. cp. I, 13; 
Mt 24, 
d cf. cp. 15. 5, 6; 16, 17 
evr. 18; 3, 13; Mr 4, 29 
— cf. Mt 13, 29 
f' Jt -31%,°33- 


gcf. cp. 16, 8. 


A cf. (cp. 19, 15); Ps 27, x. 
icf. Is 63, 3; Lm 1, be | 
jcf. Heb 13, 12. 


1-16, 6] LL. in fr. 5 hebd. 3 pb. 
f t: W2s¢ Iyr8- [Psch. 
8 cps "36,3-35.-17, 1s 2129. 


i 138, 14. 
yep; %6,..7>.Dt 32,4: Ps: 218; 


137. 

71 Tm 1, 17. — cf. Ps (10), 
16; Jr 10, ifs 

m cp. 14, 73 By izzy 2, 2 

nPs 64, 3; 85, 9. 

ocp. 11, 19. 

pb cf. cp. 19, 8. 

qd Cp..i%, XB; 

rcp. 4, 6 





— 1147 — 








APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
15, 8 —17, 8 


guas manibus habebant (15, 1-8), ex ordine effuderint, in terra, in 
mari, in fluminibus, in sole, in sede bestiae et in Euphrate, playae 
exoriuntur (16, 1-21). Porro unus ex septem angelis iniquitates Ba- 








St. ep), 782 
Feet: Exe 4034s Rei 8, 10; 
11; Is 6, 4. 


aN. Ch. 3S, 

b Ps 78;,°6:)Jr°ras 25; ;Spi-33 
8. — cf. Ecli 36, 2. 

CCPNTS, Fy a 

dvr. 11; Ex 9; 9-11; Dt 28, 

ecp. 13, 16. 35. 

LP 8, 8, 9. — cf. Ex 7, 20; 
ap II, 7 


gcp. 8, 10. [ro, 2. 
hk Ps 118, 137. — V. cp. 15, 33 
t CPEB? 8744, 8s AI LF 
jcp. 18. 24. — cf, Is 49, 26. 
lSap 16, 9. 

mcp. 6, 9. 


NVC. YHIT.e = 

ocf, Dn 5, 22, 23. — v. cp. 
OE ks. 

DCD ES, 26 

OCHS) 125.0, -Serx 10, 197 
Sap.) £7, 20, 

7 Co. 23, £31 

Siep.i6, 24. 

tIs 11, 15; 44, 27; Jr 50, 38; 

wets 4a;2;°25: Es1,i92/.36 

Wwep!6t2;°3,°9. 

© Cp. ‘£3,:1%' 20; 9% 

y cp. 

Z cp. 

a cf. 


6 Ch) CD: 83593 3;- 14: 0, 208 
[Mt 24, 24. 
. — cf. Mt 24, 


AcCp. 19, 19. 


E33 
rece: Raps DS rae a pire ape Be fone CY 7B Ue 
Ol Cpe TT, ' 43% fax, 
imi. 8, 

@ Cp. 18, 5. — cl... Ps 73. 78% 


rcp. 14, 10 [102, 14. 
§ cn. 6; 14)" 26, Tr. 

tcp. 11, 19. — cf, Fx 9. 23, 
“VI. 9, IT. [25; Js 10, 11. 
acp. 15, I, 7 


bcp. 19, 2; Nh 3, 4. 

OME. 255 Jr- sr; 13% 

dcp. 18, 3, 9. — cf. Ez 16, 
23 Sqq. 74, 9. 

eJjr 51, 7. — cf. cp. 14, 8; Ps 


Cr. (Cp.12,. 14° 27, 1x0. 
gcp. 13, 1, 

Avr. 70, 12. 

ivr. 18. — cf. cp. 18, 12, 16. 


jJr 51, 7. — cf. cp. 18, 6. 


CVE 72 2 1M 2) 9. 
mv. cp. 11, 8; 14, 8 
n cf. cp. 18, 9; 19, 2. 
OCH 4ep.cr 8, (94. 
|) Pp ck. cp. 6, .o, Fas 22, Ee. 
OM5° VEE Si 
7 UP. XY: 
$cp. 11, 7. — cf. op. 23,08: 
P-Vr: (EI + 2OP.473, TO, 





angelis septem ‘phialas aureas plenas iracundiae Dei viventis in 
saecula saeculorum. 8 Et “‘impletum est templum fumo a maiestate 
Dei et de virtute eius; et nemo poterat introire in templum, dunec 
consummarentur septem plagae septem angelorum. ’ 
] 6 Et audivi vocem magnam de templo dicentem %septem angelis: 

Ite et “effundite “septem phialas irae Dei in terram. 2 Et abiit 
primus et effudit phialam suam in terram, et factum est ¢vulnus 
saevum et pessimum in homines, qui habebant €characterem bestiae, 
et in eos qui adoraverunt imaginem eius. 

3 Et secundus angelus effudit phialam suam in mare, et /factus 
est sanguis tanquam mortui, ét omnis anima vivens mortua est in mari. 

4Et tertius effudit phialam suam super flumina et super fontes 
aquarum, et factus est sanguis. 5 Et audivi angelum aquarum di- 
centem: 9Iustus es, Domine, “qui es et qui eras; sanctus, qui haec 
iudicasti: ‘quia sanguinem sanctorum et prophetarum effuderunt, 
et Jsanguinem eis dedisti bibere; ‘digni enim sunt. 7 Et audivi al- 
terum ab “altari dicentem: Etiam, Domine Deus omnipotens, vera 
et iusta iudicia tua. 

8 Et quartus angelus effudit phialam suam in solem, et datum 
est illi aestu adfligere homines et igni; 9% et aestuaverunt homines 
aestu magno et ™blasphemaverunt nomen Dei habentis potestatem 
super has plagas, °neque egerunt paenitentiam ut darent illi gloriam. 

10 Et quintus angelus effudit phialam suam super ?sedem bestiae, 
et 9factum est regnum eius tenebrosum, et commanducaverunt lin- 
guas suas prae dolore 11 et blasphemaverunt "Deum caeli prae do- 
loribus et vulneribus suis et non egerunt paenitentiam ex operibus suis. 

12 Et sextus angelus effudit phialam suam in *flumen illud ma- 
gnum Euphraten et ‘siccavit aquam eius, ut “praepararetur via re- 
gibus ab ortu solis. 13 Et vidi de ore Ydraconis et de ore “bestiae 
et de ore “pseudoprophetae “spiritus tres immundos in modum @ra- 
narum. 14Sunt enim 2spiritus daemoniorum ¢facientes signa et pro- 
cedunt ad reges totius terrae congregare illos in proeiium ad %diem 
magnum omnipotentis Dei. 15 ¢Ecce venio sicut fur. /Beatus qui vi- 
gilat et custodit vestimenta sua, Yne nudus ambulet, et videant tur- 
pitudinem eius. 16 Et “congregabit illos in locum, qui vocatur he- 
braice ‘Armagedon. 

17 Et septimus angelus effudit phialam suam in aérem, et Jexivit 
vox magna de templo a throno dicens: Factum est. 18 Et 'facta 
sunt fulgura et voces et tonitrua et ™terraemotus factus est magnus, 
"qualis nunquam fuit, ex quo homines fuerunt super terram, talis 
terraemotus sic magnus. 19 Et °facta est civitas magna in tres partes 
et civitates gentium ceciderunt, et Babylon magna Yvenit in me- 
moriam ante Deum, ‘dare illi calicem vini indignationis irae eius. 
20 Et omnis insula fugit, et montes non sunt inventi. 21 Et ‘grando 
magna sicut talentum descendit de caelo in homines; et “blasphe- 
maverunt Deum homines propter plagam grandinis, quoniam magna 
facta est vehementer. 
| Et venit unus de septem angelis, ¢qui habebant septem phialas 

et locutus est mecum dicens: Veni ostendam tibi damnationem 
bmeretricis magnae, “quae sedet super aquas multas, 2%cum qua 
fornicati sunt reges terrae, et “inebriati sunt qui inhabitant terram 
de vino prostitutionis eius. 3 Et fabstulit me in spiritu in desertum. 
Et vidi mulierem sedentem super bestiam coccineam, plenam %no- 
minibus blasphemiae, *habentem capita septem et cornua decem. 4 Et 
tmulier erat circumdata purpura et coccino et inaurata auro et la- 
pide pretioso et margaritis, habens jpoculum aureum in manu sua 
plenum abominatione et immunditia fornicationis eius; 5 et in fronte 
eius nomen scriptum ‘mysterium, “Babylon magna, "mater 
fornicationum et abominationum terrae. 6Et vidi °mu- 
lierem ebriam de sanguine sanctorum et de sanguine ?martyrum Iesu; 
et miratus sum, cum vidissem illam, admiratione magna. 7Et dixit mihi 
angelus: Quare miraris? Ego dicam tibi sacramentum mulieris et %be- 
stiae, quae portat eam, quae habet capita septem et cornua decem. 
8Bestia, quam vidisti, "fuit et non est, et Sascensura est de abysso et ‘in 








— 1148 — 





bylonis enumerat (17, 1-18), alter electos monet ut ab ea proxime di- 
ruenda fugiant 18, 1-8) planctumque describit quem de eius inte- 
ritu gentes acturae sunt (9-20); tertius denique angelus et interitum 








interitum ibit; et mirabuntur inhabitantes terram, “quorum non sunt 
scripta nomina in libro vitae a constitutione mundi, videntes bestiam 
quae erat et non est. 9Et Vhic est sensus, qui habet sapientiam: 
Septem capita septem montes sunt, super quos mulier sedet, et 
reges septem sunt. 1 Quinque ceciderunt, unus est, et alius nondum 
venit; et, cum venerit, oportet illum breve tempus manere. 11 Et 
bestia, quae erat et non est, et ipsa octava est et de septem est 
et in interitum vadit. 12 Et *decem cornua, quae vidisti, decem 
reges sunt, qui regnum nondum acceperunt; sed potestatem tan- 
quam reges Yuna hora accipient post bestiam. 13 Hi unum consilium 
habent, et virtutem et potestatem suam bestiae tradent. 14 Hi cum 
Agno pugnabunt, et ®Agnus vincet illos, quoniam ®Dominus domi- 
norum est et Rex regum; et “qui cum illo sunt vocati, electi et fi- 
deles. 15 Et dixit mihi: ¢Aquae, quas vidisti, ubi meretrix sedet, 
populi sunt et gentes et linguae, 16et *decem cornua, quae vidisti 
in bestia, “hi odient fornicariam et fdesolatam facient illam et 9nu- 
dam et “carnes eius manducabunt et ‘ipsam igni concremabunt. 
17jDeus enim dedit in corda eorum ut faciant quod placitum est 
illi, ut dent regnum suum bestiae, donec consummentur verba Dei. 
18 Et mulier, quam vidisti, est ‘civitas magna, quae habet regnum 
super reges terrae. 
Et post haec vidi alium angelum descendentem de caelo, ha- 
bentem potestatem magnam; et 9%terra illuminata est a gloria 
eius. 2 Et exclamavit in fortitudine dicens: °Cecidit, cecidit Babylon 
magna et facta est %habitatio daemoniorum et custodia omnis spi- 
ritus immundi et custodia “omnis volucris immundae et odibilis; 
3 quia fde vino irae fornicationis eius biberunt omnes gentes, et 
9reges terrae cum illa fornicati sunt, et “mercatores terrae de vir- 
tute deliciarum eius divites facti sunt. 
4Et audivi aliam vocem de caelo dicentem: ‘Exite de illa, po- 
pulus meus, ut ne participes sitis delictorum eius et de plagis eius 
non accipiatis. 5 Quoniam Jpervenerunt peccata eius usque ad cae- 
lum, et ‘recordatus est Dominus iniquitatum eius. 6 ™Reddite illi, 
sicut et ipsa reddidit vobis, et “duplicate duplicia secundum opera 
eius; 9in poculo, quo miscuit, miscete illi duplum. 7 ?Quantum glo- 
rificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum. 
Quia in corde suo dicit: YSedeo regina et vidua non sum et lu- 
ctum non videbo; ideo ‘in una die venient plagae eius, mors et 
luctus et fames; et Signe comburetur, quia fortis est Deus, qui iu- 
dicabit'illam. 9% Et ‘flebunt et plangent se super illam 9reges terrae, 
qui cum illa fornicati sunt et in deliciis vixerunt, “cum viderint fu- 
mum incendii eius: 1° longe stantes propter timorem tormentorum 
eius dicentes: Vae, vae “civitas illa magna Babylon, civitas illa 
fortis, quoniam ‘una hora venit iudicium tuum! 11 Et ’negotiatores 
terrae flebunt et lugebunt super illam, quoniam merces eorum nemo 
emet amplius; 12 merces auri et argenti et lapidis pretiosi et mar- 
garitae et byssi et purpurae et serici et cocci et omne lignum “thyi- 
num et omnia vasa eboris et omnia vasa de lapide pretioso et ae- 
ramento et ferro et marmore 13 et cinnamomum et odoramentorum 
et unguenti et turis et vini et olei et similae et tritici et iumento- 
rum et ovium et equorum et raedarum et mancipiorum et animarum 
hominum. 14 Et poma desiderii animae tuae discesserunt a te, et 
omnia pinguia et praeclara perierunt a te, et amplius illam iam non 
invenient. 15 *Mercatores horum, qui divites facti sunt, ab ea Ylonge 
stabunt propter timorem tormentorum eius flentes ac lugentes 16 et 
dicentes: Vae, vae civitas illa magna, Yquae amicta erat bysso et 
purpura et cocco et deaurata erat auro et lapide pretioso et mar- 
garitis; 17 quoniam ‘una “hora destitutae sunt tantae divitiae! Et 
“omnis gubernator et omnis qui in lacum navigat et nautae et qui 
in mari operantur longe steterunt, 18 et clamaverunt “videntes locum 
incendii eius dicentes: °Quae similis civitati huic magnae? 19 Et 
Cmiserunt pulverem super capita sua et clamaverunt flentes et lu- 
gentes, dicentes: Vae, vae civitas illa magna, “in qua divites fzcti 
sunt omnes, qui habebant naves in mari, de pretiis eius; quoniam 





APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
17,9 —18, 19 
“cp. 13, 8. 


OC. ep. 13, 18. 


x vr. 16; Dn 7, 24. — cf. ep. 
ZOo1, $8593: 

Cl, cp: 18). 10; 17,19: 

2°Chw Cpe 16). .¥4. 

av. cp. 3, 21. 

M120, 163 Dt 40,4872: Fs 
135, 3; Dn 2, 47; 11, 36; 1 
m6, 15. f, 845; $F 


dvr. 1. — cf. Is 8, 7. 

ecf. Jr 50, 41, 42. 

fep. 18, 17-19. 

g cf. Ez 16, 37-44. 

BER CD10; 18.7 ELV 23546; 

tcp. 18, 8; Dn 7, 11. — cf. 

FCF 12" Cor 8, Os" 2. Flys, FF. 

icp. 16, 19; 18, 10, 15, 19. — 
ef; cp. ¥r;" 84 

€ Cl. Che 164; Fy 47. 

6 Ez 43, 2. 

ONS.CD: | 14,8: 

d Is 13, 214 34, 34; Jr 5, 39: 


51,37; Bat 4, 35. -~ cf. Ib 
8, 3; Sph,2, 14, 15; Mt 12, 
43. 
els 34, 11. — cf. Dt 14, 12. 
fep. 14, 8, 
vi hele Care; = fais by 
VI L1,..B5<.-- Gls 2.27, 33 
P1845, 202.1050; 00. Sk sO, 
433, 6032,,.2. SCL Gp ‘x9, 
14; 2 Cor 6, 


xz. 
jjJr 51, 9. — cf. Gn 18, 20, 
i tela a Ca Sie 6 Be eye 3 
lcp. 16, 19. 
M.PS..136, 6%, J SO,, 15,29. 
#10. 1G, 18. TY, 8. 
ocp. 17, 4. — cf. cp. 14, 10; 


16, 19. 
bef: Bz°28) 328° ce F025. 
qIs 47, 7, 8; Sph 2, 15. 
rIs 47, 9. — cf. vr. 10. 
a's ry, 6. 
tcf. Jr 50, 46. 
U:V0s-TS3-Cp.. 9, 3. 


_U vr. 15, 17. 


wv. cp. 14, 8. 
11-19] Ez 27. 12-36. 


x3 Rg to, 11. 


y cp. 17, 4. — cf. vr. 12. 


zcf. cp. 17, 16. 
acf. Is 23, 14. 


6 cf. cp. 13..4; Ez 27, 32. 
é cf.: Jdt 9, 1 etc.; Jb 2, 42. 





— 1149 — 








APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
18, 20 — 20, 3 


(21-24) et gaudium de eo in caelo factum proclamat (19, 1-10). His 
additur descriptio pugnae cum dracone eiusque exercitu (11-18), qua 
Jactum est, ut devicta bestia in abyssum detrudatur (19-21) ; indeque mille 








d Dt 32, 43; Jr 51, 48. — cf. 
@ Le. -ut, 49, 50. (cp. 12, t24 


fcp. 19 
gel. jr st, 63, 64. 
W438 tA, 21; °34, 83 3t 47, 34; 
Ez 26, 13; Am 8, Io. 
r 25, 10. — cf. Ec 12, 4. 
j Jr 7, 34; 26, 9. etc. 
lLIs 23, — cf. vr. 3,001,015. 
m Nh 3, 4. — cf. 17, 2% 
pe i: 6; 17, 6. — cf. Mt 
Jr St, 49. [23, 35, 36. 
I- - Se 


1-16] 7. is ie b heba 3 p,06 oct. 
reve cps 25. (758). Psc 
QCD: 1is3t5 

b vr. 3, 4; é: Ps 104, 1 etc. 


ci-cp, ES, 3; 10s:-%- 

Gp: 35)'35 30.8: 

€COVT 7s 2. icp. 6, 10. 
f Dt 32,433 4 RE-9:: 7.— Fi. 
ECP. 18,19, I8.e> Ve CDit4, EX. 


hcp. 4, 4, 6, 10; 5, 14. 

$.Ps'23. 24° 243,13, 

5lv. cp. 14, 7, 6. 

Jcp. 14, 2; Ez 43, 2. 

Lep. 11,25, 17; Ps 96, 1: Sap 
3, 8. 

71 * cf. Catech. R. II 8, 15. 

mcf. Mt 22, 2; Le 12, 36; Jo 
2-33 Eph 5, 22-32. 

he 21, 2, 9. — cf. Os 2, 19, 


ae "Ps 44, 14-16; Ez 16, tro. 
pcf. Ps 131, 9; Is 61, 10 
qacf: Le 14, - 
FO. Cp.531,..$ 7. 223° 6: 

10] oot Catech. R. III 2-%8. 
ere 22, 8, 9. — cf. Ac 10, 25, 


bon. 3, 25.6). Ocn2. on Fa 

#2 1: Jo:-x,-§1:: Ac: 7, $6. 
vcp. 6, 2; Zc 6, 3. 

x Cp. 3, 7, 14. — cf. Is 11, 4. 


ycp. 1, 14; Dn 10, 

SCke CDs 1-L2> 1304 13578, 

acp. 2, sh — cf. vr. 16; Pro 
bIs 63, 30, A. 
13] taki is Mi pretiosiss. Bera: 
eJo t.3 [LDNIC. 


14, 6} v. 7. 14, 14. 

ach. C Tee 

e vr. 28 eb 4, 12. — cf. Is 
II, 4: 2 Th. 4.8, 

f Ps 2, 9. — v. cp. 2, 273 12, 5, 


Pcp; 21455 20; Ts (63. 3: 
hv. cp. 17, 14. 
ivr. 21. — cf. re 18s"2. 


jJr 12, 9; Ez 39, 17-20. 
Lcf. Is 34°90; “Jr 46,: Xo. 
mcp, 6, 15. 


§Cp.:20;,,0; 35. 


GC). 10.8: 
bcp. 9, 1. — cf. cp. 1, 18. 
ccp. 12, 3, 9. — cf. Gn 3, 1 


Jb &. 62 Ze 3:15 
ad ch. Tb Ss 33 4aePt 2, asi Ju. 
e'cl.” Dh, 235. La. TO: 
ENE. 7.00, 





' vitas illa magna, et ultra iam non invenietur. 








runa hora desolata est! 2°4¢Exsulta super eam, caelum et sancti “apo- 
stoli et prophetae, quoniam /iudicabit Deus iudicium vestrum de illa. 

21 Et Ysustulit unus angelus fortis lapidem quasi molarem ma- 
gnum et misit in mare dicens: Hoc impetu mittetur “Babylon ci- 
22 Et vox citharoe- 
dorum et musicorum et tibia canentium et tuba non audietur in te 
amplius, et omnis artifex omnis artis non invenietur in te amplius, 

et ‘vox molae non audietur in te amplius, 23et lux lucernae non lucebit 
in te amplius et /vox sponsi et sponsae non audietur adhuc in te; quia 
lmercatores tui erant principes terrae, quia Min veneficiis tuis erra- 
verunt omnes gentes. 24 Et “in ea sanguls prophetarum et sanctorum 
inventus est, et °omnium qui interfecti sunt in terra. 
Post haec audivi “quasi vocem turbarum multarum in caelo di- 
centium: >Alleluia: Csalus et gloria et virtus Deo nostro est: 
2 quia ¢vera et iusta iudicia sunt eius, qui iudicavit de “meretrice 
magna, quae corrupit terram in prostitutione sua, et /vindicavit san- 
guinem servorum suorum de manibus eius. 3 Et iterum dixerunt: 
Alleluia. Et 9fumus eius ascendit in saecula saeculorum. 4 Et ceci- 
derunt “seniores vigintiquattuor et quattuor animalia et adorave- 
runt Deum sedentem super thronum dicentes: Amen, alleluia. 5 Et 
vox de throno exivit dicens: ‘Laudem dicite Deo nostro omnes 
servi eius, et qui timetis eum pusilli et magni. 6 Et jaudivi quasi 
vocem turbae magnae et sicut vocem aquarum multarum et si- 
cut vocem tonitruorum magnorum dicentium: Alleluia; quoniam 
lregnavit Dominus Deus noster omnipotens. 7 Gaudeamus et exsul- 
temus et demus gloriam ei, quia “venerunt nuptiae Agni, et “uxor 
eius praeparavit se. 8Et °datum est illi ut cooperiat se byssino 
splendenti et candido; byssinum enim Piustificationes sunt sancto- 
rum. 9% Et dixit mihi: Scribe: @Beati qui ad cenam nuptiarum Agni 
vocati sunt. Et dixit mihi: "Haec verba Dei vera sunt. 10 Et &ce- 
cidi ante pedes eius, ut adorarem eum. Et dicit mihi: Vide ne fece- 
ris; conservus tuus sum et fratrum tuorum habentium ‘testimonium 
Tesu. Deum adora; testimonium enim Iesu est spiritus prophetiac. 

11 Et vidi “caelum apertum; et ecce Yequus albus, et qui sede-: 
bat super eum vocabatur “fidelis et verax, et cum iustitia iu- 
dicat et pugnat. 12 ¥%QOculi autem eius sicut flamma ignis, et “in ca- 
pite eius diademata multa, “habens nomen scriptum quod nemo 
novit nisi ipse. 13 Et °vestitus erat veste adspersa sanguine et vo- 
catur nomen eius "Verbum Dei. 14Et 4exercitus qui sunt in caelo 
sequebantur eum in equis albis vestiti byssino albo et mundo. 
15 Et ede ore eius procedit gladius ex utraque parte acutus, ut in 
ipso percutiat gentes ; et Jipse reget eas in virga ferrea, et Yipse 
calcat torcular vini furoris irae Dei omnipotentis. 16 Et habet in 
vestimento et in femore suo scriptum: *Rex regum et Dominus do- 
minantium. 17 Et vidi unum angelum stantem in sole, et clamavit 
voce magna dicens ‘omnibus avibus quae volabant per medium 
caeli: /Venite et congregamini ad cenam magnam Dei, 18 ‘ut manduce- 
tis carnes ™regum et carnes tribunorum et carnes fortium et carnes 
equorum et sedentium in ipsis et carnes omnium liberorum et servo- 
tum et pusillorum et magnorum. 

19 Et vidi “bestiam et reges terrae et exercitus eorum °%congre- 
gatos ad faciendum proelium cum illo, qui sedebat in equo, et cum 
exercitu eius. 29Et apprehensa est bestia et cum ea ”pseudopro- 
pheta, @qui fecit signa coram ipso, quibus seduxit eos qui acceperunt 
characterem bestiae et qui adoraverunt imaginem eius. “Vivi missi 
sunt hi duo in éstagnum ignis ardentis sulphure, 21 et ceteri occisi 
sunt in gladio “sedentis super equum, qui procedit de ore ipsius, 
et fomnes aves saturatae sunt carnibus eorum. 

? Et vidi angelum descendentem de caelo, vbhabentem clavem 

abyssi et catenam magnam in manu _ sua. 2 Et apprehendit 
Cdraconem, serpentem antiquum; qui est Diabolus et Satanas, et 
digavit eum per annos mille; 3 et misit eum in abyssum et clausit et 
esignavit super illum ut non fseducat amplius gentes, donec consum- 
mentur mille anni; et post haec oportet illum solvi modico tempore. 





—yi FESO. 








post annos detracta, post iterum mille annos elapsos, quot nempe sancti 


ad vitam revocati regnant (20, 1-6) cum diabolo et adseclis eius in 
stagnum ignis proicetur (6-15). Contra, factis caelo novo et terra no- 


APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
20, 4 —21, 17 








4Et 9%vidi sedes, et sederunt super eas, et “iudicium datum est 
illis; et ‘animas decollatorum propter testimonium Tesu et propter 
verbum Dei, et Jqui non adoraverunt bestiam neque imaginem eius, 
nec acceperunt characterem eius in frontibus aut in manibus suis 
et ‘vixerunt et ™regnaverunt cum Christo mille annis. 5 Ceteri mor- 
tuorum non vixerunt, donec consummentur mille anni. 
resurrectio prima. 6™”Beatus et sanctus, qui habet partem in resur- 
rectione prima: in his °secunda mors non habet potestatem, sed 
erunt ?sacerdotes Dei et Christi et regnabunt cum illo mille annis. 

7 Et, cum consummati fuerint mille anni, Ysolvetur Satanas de 
carcere suo et exibit et seducet gentes quae sunt super quattuor 
angulos terrae, "Gog et Magog; et congregabit eos in proelium, 
quorum numerus est sicut harena maris. 8 Et Sascenderunt super 
latitudinem terrae, et ‘circuierunt castra sanctorum et civitatem di- 
lectam. 9% Et “descendit ignis a Deo de caelo et devoravit eos, et 
diabolus, qui seducebat eos, “missus est in stagnum ignis et sul- 
phuris, “ubi et bestia 1 et pseudopropheta cruciabuntur die ac nocte 
in saecula saeculorum. 

11Et Yvidi thronum magnum candidum et sedentem super eum, 
a cuius conspectu fugit terra et caelum, et “locus non est inventus 
eis. 12 Et vidi mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu 
throni; et libri aperti sunt, et alius liber apertus est, qui est ‘vitae; 
et diudicati sunt “mortui ex his, quae scripta erant in libris, secun- 
dum opera ipsorum. 13 Et dedit mare mortuos qui in eo erant, et 
‘mors et infernus dederunt mortuos suos qui in ipsis erant, et 
djudicatum est de singulis secundum opera ipsorum. 14 Et internus 
et mors 9Ymissi sunt in stagnum ignis. Haec est °mors secunda. 


15Et qui non inventus est in “libro vitae scriptus “missus est in 


stagnum ignis. 
2\ Et vidi ?caelum novum et terram novam. "Primum enim cae- 
lum et prima terra abiit, et mare iam non est. 2 Et ego Ioan- 
nes vidi °sanctam civitatem, Ierusalem novam, ddescendentem de 
caelo a Deo, “paratam sicut sponsam ornatam viro suo. 3 Et audivi 
vocem magnam de throno dicentem: Ecce /tabernaculum Dei cum 
hominibus, et habitabit cum eis; et ipsi populus eius erunt, et ipse 
Deus cum eis erit eorum Deus; 4 9%et absterget Deus omnem lacri- 
mam ab oculis eorum, et “mors ultra non erit, ‘neque luctus neque 
clamor neque dolor erit ultra, quia prima abierunt. 5S Et dixit Jqui 
sedebat in throno: 'Ecce nova facio omnia. Et dixit mihi: Scribe, 
quia ™“haec verba fidelissima sunt et vera. 6 Et dixit mihi: "Fa- 
ctum est. (Ego sum alpha et omega, initium et finis. PEgo si- 
tienti dabo de fonte aquae vitae gratis. 79Qui vicerit possidebit 
haec, et “ero illi Deus, et ille erit mihi filius. 8*Timidis autem et 
incredulis et exsecratis et homicidis et fornicatoribus et veneficis et 
idololatris et. omnibus mendacibus, ‘pars illorum erit in stagno ar- 
denti igne et sulphure; quod est mors secunda. 
9Et venit unus de septem angelis habentibus phialas plenas se- 
ptem plagis novissimis et locutus est mecum dicens: Veni et osten- 
dam tibi “sponsam uxorem Agni. 19 Et tsustulit me in spiritu in 
montem magnum et altum et ostendit mihi “civitatem sanctam Ieru- 
salem, descendentem de caelo a Deo, 11 4%habentem claritatem Dei, 
et %lumen vie ee lapidi pretioso, tanquam lapidi iaspidis, sicut 
crystallum. 2Et habebat murum magnum et altum habentem 
¢portas pdcued et in portis angelcs duodecim et nomina in- 
scripta, quae sunt nomina duodecim tribuum filiorum Israél. 13 Ab 
oriente portae tres et ab aquilone portae tres et ab austro portae 
tres et ab occasu portae tres. 14Et murus civitatis habens °fun- 
damenta duodecim, et “in ipsis duodecim nomina duodecim apo- 
stolorum Agni. 15 Et %qui loquebatur mecum habebat mensuram 
harundineam auream, ut metiretur civitatem et portas eius et mu- 
rum. 16 Et civitas in quadro posita est, et longitudo eius tanta est 
quanta et latitudo; et mensus est civitatem de harundine aurea per 
stadia duodecim milia, et longitudo et altitudo et latitudo eius ae- 
qualia sunt. 17 Et mensus est murum eius centum quadraginta quat- 


Haec est. 


- d Heb oe 10. 





ty Me 7, 9; Mt 19, 28; Le 22, 
Dn..7, 22%:1.Cor.6, 2,.3;. E30. 
icp. 6, 9. 

9Cl. CD: 43; 12, 14720. 

Pcl. 30 34, 19; 1 Cor 15; 23: 


I a, 165-3." Pass ert 
m NY. 63; Cp. 22, 5; Dn 7, 18: 

Mt 20, 21, 27. — cf. 2 Tm 
Ct. CD. TA, -13 


S$ cf, is: 8; 8: Hab 1, 


t Ez 38, 16. — cf. Ps 131, 13; 
Ecli 36, 15. 

68. CD.:13, 13. VN>00s.40.20> 

xcp. 19, 20. — cf. cp. 14, 10; 

SCD As 2s (16; 13. 

= ct, ‘¢p,. 6, 143 -FSvtOr, 27. 


aes is, 8°" Diao ee. 

i 7; 20: ate 125;'%: 
€ CD. 3.5; .%3 0 By Sere 
d Heb 9g, 27. atta" 9 Cp.: 2,23; 

22, 12. — v. Mt 16, 27. 
eRm 14, 10; 2 Cor 5, 10. — 


Mt 13, 42, 50; 25, 41. 

a Is 65,17; 66, 22° 2 Pt3)-13. 

a 20, Il. 
“SVL. et Cp 
aie; 


in ded. eccl. — 
| J143, 4, (2) 


2] In a a us 3 p. D. 3 p. Psch. 

nt. (44) in i. Appar. 

. Imm, — i vr. 9, 10. 

2,31 v. Sap. 8, — R. in 
consecr. eccl. P. R.). 

ccp. 11, 2; 22, 19; Is 52, 1.— 

[v. cp. 3, 12. 


iG 

3] Ant. in eal: alm. Domus l. 
Lv. 26, 11; Ez 37, 27. — cf. 
2 Cor’ 6, 16. 

4] Ant. et R. in cm. Mm. 

a 7, 17. — cf. Mt 5, 5: 2 
OF Eo 925%, FO; 

Rei tps 207 142 Cét 25,226. 


IS. 35)20; 51, ' 414: 653-19: 
JNe Cp. 20;° 31. [vr. 1 
lLIs 43, 19; 2 Cor 5, 17. — cf. 
m cp. 22, 6. — cf. 1 Tm 1, 1f5. 
nv. cp. 10, 6. 

Oicp> FSP 423 23. 


pcp. 22, 17. — te Is ..§5,.23 
7] , Gaeta R. Shi 15, 20. 


yEm. 1, 0; Heb. a2, 

20. — cf. Le 12, 46. 
“cp. 2, 11; 20, 6, 14._ [Salv. 
. in ded. archibas, ss. 


in Transfig. Diii. 
w cf. cp. Rie 35. HZ: 40512. 


“ory 23. ch. -epii:22,: 545 Bs 
TO; "Bs, 12° Kz 48, 43.4. 

ude "Mt 5, 14; Ph 2, 15. 

z cf. cp. 4, 3, 

aEz 48, 31-34. (rr. 

6 Heb 11, 10. — cf. 1 Cor 3, 

c Eph 2, 20. — cf. Mt 16, 18. 

d Ez 40, 3-5; Zc 2, 1. — ef. 

oe Ab cs 


ez 435 16;.48,°16;"%7: 





— IIsr — 








APOCALYPSIS 
B. IOANNIS APOSTOLI 
21, 18 — 22, 21 


va, sancta lerusalem descendens de caelo prophetae ostenditur atque ab 
angelo describitur (21, 1-22, 5). Demum qui in eam ingressuri sint, 
guigue inde abiciendi notantur (6-21). 








yk Ht. 3, Fay 


18. WS PAs Sige dedeebasil. SS. 
18-19] v.. ur... 2x"'\ bore 
BTN 3. alee 22. 

TO,c21 130s Tb 13. OF 220 

#'cf, Is $4, 12, 22. 


jcp. 22, 2. — cf. Tb 13, 22. 
cli Jor; 23. 


gig att so bps Is 60, 19, 20. —- 


n Is ici 

o vr. 26; 31.8 60, c, 
pis 45, 1; 60, 11. 
gcp. 22, 5; Is 60, 20. — cf. 
ry cf..cp.-22, 15; Is. 35. 8: §2,-1; 


Shor gt or tills So. Fe 
Bick. n Sb5 Os DS. 4d. 


: Z 14, 8. —_cf. Ps 
‘ a [45, 5. 
1] R. in fr. 3 f- sch. 
-—— Ant. in a " tec. a Cup. 
Ae 24,-2. 
ZeAge 22: 
ENT. 14,:19; Cp. 25:9: GH 24.9. 
fZc 14, 11. — cf. Gn 3, 17. 


gcp. 7, 15. 
AeMt's, 8:, 1. Cor 13;.136%: 1Jo 
Pech cp 8.885: Week LB) Be 
fepe2t, 25. 


Le — cf. Ps 35, 10. 
m Dn 7, , rf 8, 27.—cf. cp. 20, 4. 


pep. I, 1. 

OV... 12, 205 0Cp.2 3,12, 

Pf. CDwicky 533) 

scp. 19, 10. — cf. Mt 4, 10; 
Ac 10, 2 


12, 
tee g te 10. 
v cf. Sap 6, 

12] Ant. in Dd. Adv. 

x Is 40, 10; 62, 11; Sap 5, 16. 
VOD. 25-19 35 gv Mt. to, 27. 
Cp. t,o, 37 

14] Ant. in i seathewse Sang. 


av. cp. 7, 14. 
bcp. 21, 273. Ps ate Oo. 
cS a 8; Mt 8, 12; Gal 


ta Mi vis epee ge Cae Be 

ACp. Te 2. 

hcp. 5°35; Nm 24, r7; Is x1, 
¥3}:00) 3. 

SCD.S 2 0% 

kv. CD..°2% 2/7 

I2;°32. 


PDtr ere — cf. Pro 

_ 30, 6; Gal r, 8. 

igs 3 $255 03,85. Ex 33, 335 
s 69, 28. 


EV. CDs72 T9 , 

m cf. 2 Tm 4, 8. (— v. 1 Cor 
16, 22 

nRm 16, “24; 2 Th 3, 18; Tt 
3, 15. 





tuor cubitorum, ‘mensura Zhominis, quae est Yangeli. 18 Et “erat stru- 
ctura muri eius ex lapide iaspide; ipsa vero civitas aurum mundum 
simile vitro mundo. 19 Et ‘fundamenta muri civitatis omni lapide 
pretioso ornata. Fundamentum primum laspis, secundum sapphirus, 
tertium chalcedonius, quartum smaragdus, 29 quintum sardonyx, se- 
xtum sardius, septimum chrysolithus, octavum beryllus, nonum to- 
pazius, decimum chrysoprasus, undecimum hyacinthus, duodecimum 
amethystus. 21 Et “duodecim portae duodecim margaritae sunt per 
singulas, et singulae portae erant ex singulis margaritis, et Jplatea 
civitatis aurum mundum, tanquam vitrum perlucidum. 22 Et 'vem- 
plum non vidi in ea: Dominus enim Deus omnipotens templum il- 
lius est et Agnus. 23 Et ™civitas non eget sole neque luna, ut lu- 
ceant in ea; nam claritas Dei illuminavit eam, et lucerna eius est 
Agnus. 24 Et "ambulabunt gentes in lumine eius, et °reges terrae 
adferent gloriam suam et honorem in illam. 25 Et Pportae eius non 
claudentur per diem, nox enim non erit illic. 26 Et °adferent gloriam 
et honorem gentium in illam, 277Non intrabit in eam aliquod coin- 
quinatum aut abominationem faciens *et mendacium, nisi gui scripti 
sunt in libro vitae Agni. 
2 2 Et ostendit mihi “fluvium °aquae vitae splendidum Dag 
crystallum, procedentem de sede Dei et Agni. 2 In medio “pla- 
teae eius “et ex utraque parte fluminis “lignum vitae adferens fru- 
ctus duodecim, per menses singulos reddens fructum suum, et folia 
ligni ad sanitatem gentium, 3 Et /omne maledictum non erit amplius; 
sed sedes Dei et Agni in illa erunt, et 9servi eius servient illi, 4 Et 
hvidebunt faciem eius et ‘nomen eius in frontibus eorum. 5 Et Jnox 
ultra non erit, et non egebunt iumine lucernae, ‘neque lumine solis, 
quoniam Dominus Deus illuminabit illos, et “regnabunt in saecula 
saeculorum. 

6 Et dixit mihi: “"Haec verba fidelissima sunt et vera, et Dominus 
Deus spirituum prophetarum Pmisit angelum suum ostendere servis 
suis quae oportet fieri cito. 7 Et Yecce venio velociter. "Beatus qui 
custodit verba prophetiae libri huius. 8 Et ego Ioannes qui audivi et 
vidi haec. 

Et, postquam audissem et vidissem, *cecidi ut adorarem ante pe- 
des angeli, qui mihi haec ostendebat. 9 Et dixit mihi: *Vide ne feceris; 
conservus enim tuus sum et fratrum tuorum prophetarum et eorum 
‘qui servant verba prophetiae libri huius: Deum adora. 10 Et dicit 
mihi: ‘Ne signaveris verba prophetiae libri huius; tempus enim prope 
est. 114Qui nocet noceat adhuc, et qui in sordibus est sordescat 
adhuc, et “qui iustus est iustificetur adhuc, et sanctus sanctificetur 
adhuc. 12 ¢Ecce venio cito, et ’*merces mea mecum est ’, Yreddere uni- 
cuique secundum opera sua. 13Ego sum alpha et ‘omega, pri- 
mus et novissimus, principium et finis. 14 Beati qui “avant stolas 
suas in sanguine Agni, ut sit potestas eorum in ligno vitae, et "per 
portas intrent in civitatem. 15 °Foris Tcanes et venefici et impudici et 
homicidas et idolis servientes et omnis qui amat et facit mendacium. 

16 ¢Kgo Iesus misi angelum meum testificari vobis haec in eccle- 
siis. /Ego sum radix et genus David, stella splendida et matutina. 

17 Et spiritus et %sponsa dicunt: Veni. Et qui audit dicat: Veni. 
Et ai sitit veniat. Et qui vult accipiat "aquam vitae gratis. 

8 Contestor enim omni audienti verba prophetiae libri huius: ‘Si 
Huts apposuerit ad haec, apponet Deus super illum plagas scriptas 
in libro isto; 19 et, si quis diminuerit de verbis libri prophetiae huius 
Jauferet Deus partem eius de libro vitae et ‘de civitate sancta et de 
his quae scripta sunt in libro isto. 

Dicit qui testimonium perhibet istorum: ™Etiam venio cito. 
Amen. “Veni, Domine Iesu. 21! Gratia Domini nostri Iesu Christi cum 
omnibus vobis. Amen. 








— 1152 — 











Manasses abductus in captivitatem ac multis malis oppressus tandem pae- 
nitentiam agit et deprecatur Deum ut sui misereatur. 
Tosias post celebratum sollemniter et iuxta praeceptum legis pascha Domini 





EXTRA SERIEM 
CANONICORUM LIBRORUM 
ACCEDUNT: 








Oratio Manassae, necnon libri duo, qui sub be tertit et quarti 
Esdrae nomine circumferuntur, hoc in loco, extra scilicet seriem cuno- 


nicorum librorum, quos sancta Tridentina Synodus suscepit, 


canonicis suscipiendos decrevit, 


et pro 


Sepositi sunt, ne prorsus interirent, 


quippe qui a nonnullis sanctis Patribus interdum citantur, et in ait- 
quibus Bibliis latinis tam manu scriptis quam impressis reperiuntur. 


ORATIO "“MANASSAE REGIS JUDA 


CUM CAPTUS TENERETUR 
IN BABYLONE 


Domine omnipotens, Deus patrum nostrorum, Abraham et Isaac et Jacob 
et seminis eorum iusti, qui fecisti caelum et terram cum omni ornatu eorum, 
qui ligasti mare verbo praecepti tui, qui conclusisti abyssum et signasti eam ter- 
ribili et laudabili nomine tuo, quem omnia pavent et tremunt a vultu virtutis 
tuae, quia importabilis est magnificentia gloriae tuae, et insustentabilis ira com- 
minationis tuae super peccatores; immensa vero et investigabilis misericordia 
promissionis tuae, quoniam tu es Dominus altissimus, benignus, longanimis et 
multum misericors et %paenitens super malitias hominum. Tu, Domine, se- 
cundum multitudinem bonitatis tuae °promisisti paenitentiam et remissionem iis 
qui peccaverunt tibi, et multitudine miserationum tuarum decrevisti paeni- 
tentiam peccatoribus in salutem. Tu igitur, Domine, Deus iustorum non po- 
suisti paenitentiam iustis Abraham et Isaac et Iacob, iis qui tibi non pecca- 
verunt; sed posuisti paenitentiam propter me peccatorem, quoniam ~™* peccavi: 
4super numerum harenae maris multiplicatae sunt iniquitates meae, Domine, 
niultiplicatae sunt iniquitates meae et “non sum dignus intueri et adspicere alti- 
tudinem caeli, prae multitudine iniquitatum mearum. Incurvatus sum mnulto 
vinculo ferreo, ut non possim attollere caput meum, et non est respiratio mihi, 
quia excitavi iracundiam tuam et ‘fmalum coram te feci; non feci voluntatem 
tuam et mandata tua non custodivi, %statui abominationes et multiplicavi often- 
siones. Et nunc *flecto genu cordis mei, precans a te bonitatem. Peccavi, Domine, 
peccavi et ‘tiniquitates meas agnosco; quare peto rogans te, remitte mihi. Do- 
mine, remitte mihi, et ** ne simul perdas me cum iniquitatibus meis neque in 
aeternum iratus reserves mala mihi neque damnes me in infima terrae !oca, 
quia tu es Deus, Deus, inquam, paenitentium et in me ostendes omnem bonitatem 
tuam, quia indignum salvabis me secundum magnam misericordiam tuam, et 
laudabo te semper omnibus diebus vitae meae; quoniam te laudat omnis virtus 
caelorum, et tibi est gloria in saecula saeculorum. Amen. 


ORATIO MANASSAE 








a2 Par 33, 10-13. 


b Ps 105, 45; Jr 26, 3, 13, 19. 


cls 1, 16-18; Aine Jr 18,85 
Ez 18, At 29. 


ee “A fr..4 p. D. Trin. 
Pnt. 


aa. x3 39, 13; 1 Es 9, 6 
wee Le 3,6, 7°. 35,20. 


et in 


f Ps 50, 6. —- cf: Le 15, 18, 21. 
gv. 2 Par 33, 2-7. 

Acf. Eph 3, 14. 

#-PS So. 3s. 

** R. in fr. 4 p. D. 2 p. Epiph. 


LIBER TERTIUS ESDRAE 


1. - Et *fecit Iosias pascha in Ierosolymis Domino et immolavit phase quar- 
tadecima luna primi mensis ?statuens sacerdotes per ®vices dierum stolis amictos 
in templo Domini. * Et dixit levitis “sacris servis Israél, ut sanctificarent se Do- 
mino in positione sanctae arcae Domini, in domo, “quam aédificavit Salomon filius 
David rex. * Non erit vobis tollere super umeros eam. Et nunc deservite Domino 
vestro, et curam agite gentis illius Israél ex parte secundum pagos et tribus vestras, 
5 fsecundum scripturam David regis Israél et secundum magnificentiam Salomonis 
filii eius, omnes in templo et %secundum particulam principatus paternam ve- 
stram, eorum qui stant in conspectu’fratrum filiorum Israél. 6 Immolate pascha 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
1, 1-6. 








1-22] 2-Par 35, 1-19. 
o4 Rg 23, 21. 


al cp. 8, 5. 
2 Par 2, 1, 2; Ac 7, 47. — V. 
3 Rg 6, 1 sqq. 
es rar 3s° 3% 
fcp. 5, 60. — 1 Par 23, 1 sqq. 


& cp. 5, 4. 





(73) 


— 1153 — 








LIBER TERTIUS immolatisque victimis (I, 1-24), in proelio contra regem Aegypti apud Mageddo | 








ESDRAE gravi vulnere saucius moritur et sepultus est (25-32). Ei in regnum succedunt 
1, 7-47 Techonia in Aegyptum abductus, et deinde loacim, loachim et Sedecia (34-48), 
hy. Ex 12, 1-20. et sacrificia parate fratribus vestris et facite *secundum praeceptum Domini, quod 


datum est Moysi. 

TEt donavit Iosias in plebem, quae inventa est, ovium, agnorum et haedorum 
et caprarum triginta milia, vitulos tria milia: *haec de regalibus data sunt 
secundum promissionem populo; et sacerdotibus in pascha oves numero duo 
milia ac vituli centum. *® Et Iechonias et Semeias et Nathanaél fratres et Hasa- 
bias et Oziel et Coraba in phase oves quinque milia, vitulos quingentos. % Et 
haec cum fierent eleganter, steterunt sacerdotes et levitae habentes azyma per 
tribus. 14 Et secundum partes principatus patrum in conspectu populi offerebant 
i Ex 12, 8, 9; Dt 16, 7. Domino secundum ea quae in libro Moysi scripta sunt; 7 et ‘assaverunt phase 
igni, prout oportebat, et hostias coxerunt in emolis et in ollis cum benevolentia 
13 et attulerunt omnibus qui erant ex plebe et post, haec paraverunt sibi et sacer- 
dotibus; ™sacerdotes enim offerebant adipes, usque dum finita esset hora; et 


ji Par 6, 39. levitae paraverunt sibi ¢t fratribus suis filiis Aaron; et sacri cantores ifilii 
k cf. 2 Par 35, 15. Asaph erant per ordinem secundum praeceptum David et Asaph et *Zacharias 
ly. 1 Par 26, 1-19. et *Ieddimus, qui erat a rege; et ‘ostiarii per singulas ianuas, ita ut non 


praevaricaretur unusquisque suam; fratres enim illorum paraverunt illis, 77 Et 
consummata sunt quae pertinebant ad sacrificium Domini. %In illa die egerunt 


m4 Rg 23, 21. phase et offerebant hostias super Domini sacrificium, ™secundum praeceptum 
regis Iosiae. % Et egerunt filii Israél, qui inventi sunt in tempore illo, phase et 
n4 Rg 23, 22; 2 Par 35, 18. diem festum azymorum per dies septem. * Et *non est celebratum phase tale in 


Israél a temporibus Samuelis prophetae; 7 et omnes reges Israél non cele- 
braverunt tale pascha, quale egit Iosias et sacerdotes et levitae et Ludaei et 


o4 Rg 23, 23; 2 Par 35, 19. omnis Israél, qui inventi sunt in commoratione Ierosolymis. 2 °Octavo decimo 
anno, regnante Iosia, celebratum est phase. 

pb 4 Rg 23, 24, 25. % PEt directa sunt opera Iosiae in conspectu Domini sui in corde pleno me- 

q4 Rg 23, 26, 27. tuentis; fet %quae circa illum quidem conscripta sunt in pristinis temporibus, 


de eis qui peccaverunt quique irreligiosi fuerunt in Dominum prae omni gente 
et qui non quaesierunt verba Domini super Israél. 
25-33] 2 Par 35, 20-27. 25 Et post omnem actum hunc Iosiae, ascendit *Pharao rex Aegypti veniens 
rcf. 2 Re 23, 29, 30. in Carchamis ab itinere super Euphratem, et exiit obviam illi Iosias. * Et misit 
rex Aegypti ad Iosiam dicens: Quid mihi et tibi est, rex Iudae? 27 Non sum 
missus a Domino ut pugnem contra te; super Euphratem enim bellum meum est: 
festinans descende. *Et non est reversus Iosias super currum, séd expugnare 
eum conabatur, non attendens verbum prophetae ex ore Domini; ™ sed constituit 
ad eum bellum in campo Mageddo. Et descenderunt principes ad regem losiam, 
3° Et dixit rex pueris suis: Amovete me a proelio, infirmatus sum enim valde. 
Et statim amoverunt eum pueri ipsius de acie. * Et ascendit super currum 
secundarium suum et perveniens Ierosolymam vita functus est et sepultus est 
in paterno sepulcro. *7 Et in tota Iudaea lugebant Iosiam; et qui praesidebant 
cum uxoribus lamentabant eum usque in hunc diem. Et datum est hoc fieri semper | — 
in omne genus Israél. 
** Haec autem praescripta sunt in libro historiarum regum Iudae, et singula 
gesta actus Iosiae et eius gloria et intellectus eius in lege Domini: quaeque gesta 
sunt ab eo, et quae non scripta sunt in libro regum Israél et Iudae. 
34-38] 4 Rg 23, 30-35; 2 Par % Et adsumentes qui erant ex gente Iechoniam filium Iosiae constituerunt 
+ I-4. regem pro Iosia patre suo, cum esset annorum triginta trium. * Et regnavit 
super Israé] mensibus tribus. Et amovit eum rex Aegypti, ne regnaret in Ieroso- 
lymis. ™% Et multavit gentem argenti talenta centum et auri talentum unum. 
37 Et constituit rex Aegypti Ioacim fratrem ipsius regem Iudae et Ierusalem ™ et 
alligavit magistratus Ioacim et Zaracelem fratrem suum et apprehendens reduxit 


in Aegyptum. 
39-431 4 Rg 29, 23, 36-24, 6; *® Annorum erat Ioacim vigintiquinque, cum regnare coepisset in terra tuda et 
2 Par 36, 5-8. Ierusalem; et fecit malum in conspectu Domini. * Post hunc autem ascendit 


Nabuchodonosor rex Babylonis et alligans eum in aereo vinculo perduxit in Baby- 
loniam, ‘et sacra vasa Domini accepit Nabuchodonosor et tulit et consecravit 


Scp. 2, 10; Dn xr, 2. — cf. vr. | ‘in templo suo in Babylonia. *? Nam de immunditia illius et irreligiositate scri- 
. ptum est in libro temporum regum. 

43-58] 2 Par 36, 9: 21. — cf. 4 #8 Et regnavit Toachin filius eius pro eo. Cum autem constitutus esset rex, 

Rg 24, 8-25, 2 erat annorum ‘fdecem et octo; “regnavit autem menses tres et dies decem in 


£4 Rg 24, 8. ef. 2 Par 36,9. | Jerusalem et fecit malum in conspectu Domini. 


‘5 Et post annum mittens Nabuchodonosor transmigravit eum in Babyloniam 
simul cum sacris vasis Domini. “* Et constituit Sedeciam regem Iuda et leru- 
“Jr $2; 2,2. salem, “cum esset annorum viginti unius; regnavit autem annis undecim 4 et | 














— 1154 — 





quo regnante consummatur et subversio Ierusalem et babylonica captivitas 
(49-57). Septuaginta annis post Cyrus rex Persarum veniam dat populo rede- 
undi et aedificandi templum (2, 1-I5). Hoc opus deturbatum, Artaxerxe rege, 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
1, 48 — 2, 27 








fecit malum in conspectu Domini et non est veritus %a verbis quae dicta sunt 
ab Ieremia propheta ex ore Domini “* et adiuratus a rege Nabuchodonosor per- 
iurans discessit et, indurata cervice sua et corde suo, transgressus est legitima 
Domini Dei Israél. 

4* Et duces populi Domini multa inique gesserunt et impie egerunt super 
omnes immunditias gentium, et polluerunt templum Domini, quod sanctum 
erat in [erosolymis. ™ Et misit Deus patrum ipsorum per angelum suum revo- 
care eos, propter quod parceret illis et tabernaculo suo; ®ipsi vero subsanna- 
bant in angelis suis et qua die locutus est Dominus erant iliudentes prophetis eius. 

52 Qui usque ad iracundiam concitatus est super gentem suam propter irre- 
ligiositatem suam et praecepit ascendere reges Chaldaeorum. ° Hi occiderunt 
iuvenes eorum in gladio in circuitu sancti templi eorum, et non pepercerunt iuveni 
et seni et virgini et adulescenti; sed omnes traditi sunt in manus ipsorum, et 
“omnia sacra vasa Domini et regales apothecas resumentes tulerunt in Babyloniam 
53 et Yincenderunt domum Domini et *demolierunt muros Ierusalem et turres eius 
incenderunt igne et consummaverunt omnia honorifica eius et ad nihiium 
redegerunt et reliquos a gladio duxerunt in Babylonem. * Et erant servi illius 
usque dum regnarent Persae, in repletione ¢verbi Domini in ore Ieremiae, 53 quo- 
usque benigne *ageret terra sabbata sua, omni tempore desertionis suae sabba- 
tizavit in applicatione annorum ‘septuaginta septem. 

2. - 1 Regnante UCyro rege Persarum, in consummatione verbi Domini in ore 
Ieremiae *suscitavit Dominus spiritum Cyri regis Persarum, et praedicavit in 
toto regno suo simul per scripturam dicens: Haec dicit Cyrus rex Persarum: 


Me constituit regem orbi terrarum Dominus Israél, Dominus excelsus, * et signi- 
ficavit mihi aedificare doinum sibi in Ierusalem, quae est in Iudaea. 5 Si quis 
est ex genere vestro, Dominus ipsius ascendat cum eo in Ierusalem. % Quotquot 


ergo circa loca habitant adiuvent eos, qui sunt in loco ipso, in auro et argento, 
7in dationibus cum equis et iumentis cumque aliis, quae secundum vota appo- 
nuntur in aedem Domini, quae est in Ierusalem. 

8 Et stantes principes tribuum, pagorum et Iudaeae ex tribu Beniamin et 
sacerdotes et levitae, quos excitavit Dominus ascendere et aedificare domum 
Domini, quae est in Ierusalem, et qui erant in circuitu eorum 9% adiuverunt in 
omni auro et argento eius et iumentis et votis compluribus multi quorum sensus 
excitatus est. 2° Et Cyrus rex protulit vasa sacra Domini, “quae transtulit Na- 
buchodonosor rex Babylonis ex Ierusalem et consecravit ea idolo suo, et pro- 
ferens ea Cyrus rex Persarum tradidit Mithridato, qui erat super thesauros ipsius; 
144 per hunc autem tradita sunt °Salmanasaro praesidi Iudaeae. 7* Horum autem 
hic numerus: libatoria argentea duo milia quadringenta, athiscae argenteae tri- 
ginta, phialae aureae triginta, item argenteae ‘duo milia quadringentae et alia 
vasa mille. 14 Omnia autem vasa aurea et argentea quinque milia ¢octingenta sexa- 
ginta. 15 Et enumerata sunt Salmanasaro simul cum his qui ex cintteitate Baby- 
loniae venerant in Ierosolymam. 

‘ 16Jn Artaxerxis autem regis Persarum temporibus, scripserunt ei ps his qui 
habitabant in Iudaea et Ierusalem, *Balsamus et Mithridatus et ¢Sabeilius et 
Rathimus, Balthemus, Samelius scriba et reliqui habitantes in Samaria et ceteris 
locis, subiectam epistulam regi Artaxerxi: 17 Domine, pueri tui Rathimus ab 
accidentibus et Sabellius scriba et reliqui curiae tuae iudices in /Coelesyria et 
Phoenice. 1% Et nunc notum sit domino regi, quoniam Iudaei, qui ascenderunt 
a vobis ad nos venientes in Ierusalem, civitatem refugam et pessimam, aediiicant 
furnos eius et statuunt muros et templum suscitant. 1 Quod si civitas ista et 
muri consummati fuerint, non. tantum tributa non sustinebunt pendere, sed 
etiam regibus resistent. %° Et quia id agitur circa templum, recte haberi arbitrati 
sumus non despicere hoc ipsum, sed notum facere domino regi, ut si videbitur, 
rex, quaeratur in libris patrum tuorum, 7 et invenies in admonitionibus scripta 
de his, et scies quoniam civitas ista fuit refuga et reges et civitates concutiens, 
23 et Iudaei refugae et proelia committentes in ea ab aeterno, ob quam causam 
civitas ista deserta est. ** Nunc ergo notum facimus, domine rex, quoniam, si 
civitas haec aedificata fuerft et huius muri erecti fuerint, descensus tibi non erit 
in Coelesyriam et Phoenicen. 

25 Tunc scripsit rex Rathimo, qui scribebat accidentia, et Balthemo et Sabellio 
scribae et ceteris constitutis et habitantibus in Syria et Phoenice ea quae subiecta 
sunt: 7 Legi epistulam sjuam misistis mihi; praecepi ergo inquiri, et inventum 
est, quoniam civitas illa est ab aevo regibus resistens, 7 et homines refugae et 
proelia in ea efficientes, et reges fortissimi erant in Ierusalem dominantes et tri- 





Ur 39, 2. 


x cf. vr. 41. 


ycp. 6, 16. — cf. cp. 4, 45. 
z4 Rg 2s, 20; 2 S'S) 3545-332 


a Jr 25$-315 i29)/10. 
6 cf. Lv 26, 34, 35. 


oct. .Jri2§). 143, 123° 29, 103; Dn 
9, 2. 


1-15] v. 1 Es 1, 1-11. — cf. 2 
Par: 36, 22,23. 
acp. 1, 41, 54; Dn 1, 2. — cf. 


‘ cp. 4, 44. 

b cf. cp. 6, 8, 20; 1 Es 1, 8. 
€cl 1°Es tT. 9, 

ack: esE$-1; 2%. 


16-30] v. 1 Es 4, 7-24. 
ecf. 1 Es 4, 7, 9: 


fvr. 24, 27; cp._4, 48; 6, 29; 
757: 8.08: 2 Mc 3, 5. etc 





(73): 


we. JI85 = 








LIBER TERTIUS 


(16-31) resumitur tempore Darii. regis hisce in adiunctis: erant Dario cu- 
stodes corporis tres pueri, inter quos agitata est quaestio quid in mundo 
praecellat (3, 1-12), num vinum (13-24), num rex (4, 1-12), num mulieres 








ESDRAE 
2,28 — 4, 19 
£ cp. 3.6: 
avr. 14. 
OY Bsty ts 4. 
cek, Jdt:13,,% 


dDn 5, 29; 1 Mc 10, 20. 
e-Est'.1, 7; ‘niMlewm1; 88; 
f Est 1, 6. 
gGn 41, 42; Dns, 7. 

cp. 4, 42; 1 Mc 10, 89. 


VE: 2 


31, 4, 5: Is 28, 


jcf. Pro 20, 1: 
— v. Pro 23, 


7 Os8 AR TT. 
29-33. 

LPs 104, 15; Pro 3, 6, 7; Ec 
Io, 16. 

mcf. Ecli 31, 30, 31. 


n Pro 23, 35. 


acf. 1 Rg 8, 12. r4. 
bcf. Dn 5, 19; Mt 8, 9 etc. 


ccd. 5, 5. — ci. 1 Es 3, 2 


2 Pep: 326593) 70% 


eicf. vr. 3% 
Tcl. Ecli 36, 22. 





buta exigentes a Coelesyria et Phoenice. ** Nunc ergo praecepi prohibere homines 
illos aedificare civitatem et prohibere ne quid ultra haec fiant, * sed nec proce- 
dant in plurimum ex quo sunt malitiae, ita ut regibus molestia importetur. 

% Tunc, recitatis his quae a rege Artaxerxe scripta fuerant, Rathimus et Sabel- 
lius scriba et qui cum his constituti erant iungentes festinanter venerunt in 
Ierusalem cum equitatu et turba et agmine ** coeperuntque aedificantes prohibere. 
Et vacabant ab aedificatione templi in Icrusalem usque %secundo anno regni Darii 
regis Persarum.: 

3. - 1 Rex Darius fecit cenam magnam omnibus vernaculis suis et “omnibus 
magistratibus Mediae et Persidis ? et omnibus purpuratis et praetoribus et consu- 
libus et praefectis sub illo, %ad India usque Aethiopiam, centum vigintiseptem 
provinciis, * Et, “cum manducassent et bibissent et satiati reverterentur, tunc 
Darius rex ascendit in cubiculum suum et dormivit et expergefactus est. © 

4 Tunc illi tres iuvenes corporis custodes, qui custodiebant corpus regis, dixerunt 
alter alteri: 5 Dicamus unusquisque nostrum sermonem qui praecellat, et cuius- 
cumque apparuerit sermo sapientior alterius, dabit illi rex Darius dona magna, 
6 dpurpura cooperiri et “in auro bibere et ‘super aurum dormire et currum aureo 
freno et cidarim byssinam et %torquem circa collum, 7 et secundo loco sedebit a 
Dario propter sapientiam suam et *cognatus Darii vocabitur. *Tunc scribentes 
singuli suum verbum signaverunt et posuerunt subtus cervical Darii regis * et 
dixerunt: Cum surrexerit rex, dabimus illi scripta nostra, et quodcumque iudi- 

caverit rex e tribus et magistratus Persidis, quoniam verbum eius sapientius est, 
ipsi dabitur victoria, sicut scriptum est. 

10 Unus scripsit: Forte est vinum; ™ alius scripsit: Fortior est rex; 
scripsit: Fortiores sunt mulieres, super omnia autem vincit veritas. 

13 Et cum surrexisset rex, acceperunt scripta sua et dederunt illi, et legit. 
144 Et mittens vocavit omnes ‘magistratus Persarum et Medos et purpuratos et 
praetores et praefectos, et sederunt in concilio, et lecta sunt scripta coram 
ipsis, et dixit: Vocate adulescentes, et ipsi indicabunt verba sua. Et vocati 
sunt et introierunt. 2 Et dixit illis: Indicate nobis de his quae scripta sunt. 

Et coepit prior, qui dixerat de fortitudine vini, 4* et dixit: Viri, quam prae- 
valet‘ vinum omnibus hominibus qui bibunt illud! /Seducit mentem, * itemque 
regis et orphani facit mentem vanam, item servi ac liberi, pauperis ac divitis 
20 let omnem mentem copvertit in securitatem et iucunditatem et non meminit 
omnem tristitiam et debitum *™ et omnia praecordia facit honesta et non me- 
minit regem nec magistratum et omnia per talenta loqui facit. ™Et “non 
meminerunt, cum biberunt, amicitiam nec fraternitatem; sed non mulium 
post sumunt gladios 7% et, cum a vino merserint et surrexerint, "non meminerunt 
quae gesserunt. ™O viri, num praecellit vinum? Quis sic cogitat facere? Et 
tacuit hoc dicto. 

4. - 1 Et inchoavit sequens dicere, qui dixit de fortitudine regis: 20 viri, 
num praecellunt homines, qui terram et mare obtinent et omnia quae in eis sunt? 
* Rex autem super omnia praecellit et dominatur eorum, et omne quodcumque 
dixerit illis faciunt. * Et, si miserit illos ad bellatores, vadunt et demoliuntur 
montes et muros et turres. 5 Iugulantur et iugulant et regis verbum non prae- 
tereunt; nam, si vicerint, adferunt regi omnia quaecumque praedati fuerint. 
6 aSimiliter et alii omnes, et quotquot non militant nec pugnant, sed colunt ter- 
ram; rursum, cum fuerint metentes, adferunt tributa regi; 7 et »ipse unus solus 
si dixerit: Occidite, occidunt; dixerit: Remittite, remittunt; ® dixerit: Percutite, 
percutiunt; dixerit: Exterminate, exterminant; dixerit: Aedificate, aedificant; 
* dixerit: Excidite, excidunt; dixerit: Plantate, plantant; % et omnis plebs et 
virtutes eum obaudiunt, et super hoc ipse recumbit et bibit et dormit. ™ Hi 
autem custodiunt in circuitu eum, et non possunt ire singuli et facere opera 
sua, sed in dicto obaudientes sunt ei. + Viri, quomodo non praecellit rex qui 
sic diffamatur? Et tacuit. 

13 Tertius, qui dixerat de mulieribus et veritate, hic est °Zorobabel, coepit 
loqui: Viri, non. magnus rex et multi homines nec vinum praecellit, Quis est 
ergo qui dominatur eorum? % Nonne mulieres genuerunt regem et omnem popu- 
lum, qui dominatur mari et terrae, 1% et ex illis nati sunt, et ipsae educaverunt 
eos, qui plantaverunt vineas, ex quibus vinum fit? 17 Et 4ipsae faciunt stolas 
omnium hominum et ipsae faciunt gloriam hominibus, et non possunt homines 
separari a mulieribus. +48Si congregaverint aurum et argentum et omnem rem 
speciosam et viderint mulierem unam bono habitu et bona specie, ™ omnia haec 
relinquentes “in eam intendunt et aperto ore conspiciunt et ‘eam alliciunt magis 


12 tertius 





— 1156 — 








(13-32) vel potius veritas (33-41). Zorobubel, qui hoc ultimum propugnat, prae- 
mium consequicur et a rege petit et obtinet una cum multis donariis ut sibi liceat 
templum et urbem sanctam reaedificare (42-63) et in terram sanctam restiiuere 








quam aurum et argentum et omnem rem pretiosam. ” 9Homo patrem suum relin- 
quit qui enutriit illum, et suam regionem et ad mulierem se coniungit, *1 et cum 
muliere remittit animam et neque patrem meminit neque matrem neque regionem, 
27 Et hinc oportet vos scire quoniam mulieres dominantur vestri. Nonne doletis? 
33 Et accipit homo gladium suum et vadit in viam facere furta et homicidia et mare 
navigare et flumina “et “leonem videt et ‘in tenebris ingreditur et, cum furtum 
fecerit et fraudes et rapinas, amabili suae adfert. 75 Et Jiterum diligit homo uxorem 
suam magis quam patrem aut matrem. *% Et multi Jdementes facti sunt propter 
uxores suas et ‘servi facti sunt propter illas, 77 et ™multi perierunt et iugulati sunt 
et ™peccaverunt propter mulieres. ** Et nunc credite mihi, quia magnus est rex in 
potestate sua, quoniam omnes regiones verentur tangere eum; ™ videbam tamen 
Apemen filiam Bezacis mirifici concubinam regis °sedentem iuxta regem ad dexteram 
30 et auferentem diadema de capite eius et imponentem sibi et palmis caedebat 
regem de sinistra manu. * Et ?super haec aperto ore intuebatur eam et, si arri- 
serit ei, ridet; nam, si indignata ei fuerit, blanditur, donec reconcilietur in gra- 
tiam. 20 viri, cur non sunt fortiores mulieres? Magna est terra, et exce]sum 
est caelum: quis ista agit? 

33 Et tunc rex et purpurati intuebantur in alterutrum. Et inchoavit loqui de 
veritate: *%O viri, nonne fortes sunt mulieres? Magna est terra, et exceisum 
est caelum, et Yvelox cursus solis convertit in gyro caelum in locum suum in 
una die. %>Nonne ‘magrificus est qui haec facit, et veritas magna et fortior 
prae omnibus? * Omnis terra veritatem invocat, caelum etiam ipsam benedicit, 
et omnia opera moventur et tremunt eam, et non est cum ea quidquam iniquum. 
3 Vinum iniquum, iniquus rex, iniquae mulieres, ‘iniqui omnes filii hominum, et 
iniqua illorum omnia opera, et “non est in ipsis veritas, et in sua. iniquitate 
peribunt, *et *veritas manet et invalescit in aeternum et vivit et obtinet 
in saecula saeculorum. %* “Nec est apud eam accipere personas neque differentias; 
sed quae iusta sunt facit omnibus, iniustis ac malignis, et omnes benignantur 
in operibus eius. *° Et non est in iudicio eius iniquum, sed “fortitudo et regnum 
‘et potestas et maiestas omnium aevorum. Benedictus ¥Deus veritatis. ‘! Et desiit 
loquendo. Et omnes populi clamaverunt et dixerunt: Magna est veritas et prae- 
valet. 

_ Tunc rex ait illi: Pete, si quid vis amplius, quam “quae scripta sunt, et 
dabo tibi secundum quod inventus es sapientior proximis et *proximus mihi sedebis 
et cognatus meus vocaberis. +? Tunc ait regi: Memor esto voti tui, quod vovisti, 
aedificare Ierusalem, in die qua regnum accepisti, “ et omnia vasa quae accepta 
sunt ex Ierusalem remittere, “quae separavit Cyrus, quando mactavit Babyloniam 
et voluit remittere ea ibi. “ Et tu vovisti aedificare templum, quod incenderunt 
¢Idumaei, ¢quando. exterminata est Iudaea a Chaldaeis. ** Et nunc hoc est quod 
postulo, domine, et quod peto; hoc est, maiestas, quod a te postulo, ut facias 
votum quod vovisti *Regi caeli ex ore tuo. 

47 Tunc surgens Darius rex osculatus est illum et scripsit epistulas ad cmnes 
dispensatores et praefectos et purpuratos, ut deducerent eum et eos qui cuin illo 
erant omnes ascendentes aedificare Ierusalem. 4* Et omnibus praefectis, qui erant 
in Syria et Phoenice et ‘Libano, .scripsit epistulas, ut traherent %ligna cedrina a 
Libano in Ierusalem, ut aedificarent cum eis civitatem. *® Et scripsit omnibus 
Tudaeis, qui ascendebant a regno in Iudaeam pro libertate, omnem potentem et 
magistratum et praefectum non supervenire ad ianuas ipsorum. Et onmmem 
regionem, quam obtinuerant, immunem esse eis, et *Idumaei relinquant castella, 
quae obtinent, Iudaeorum; "et in structuram templi dare per singulos annos 
talenta viginti, usque duin peraedificaretur; 54 et super sacrarium holocautomata 
ustulare ‘cotidie, sicut habent praeceptum, alia talenta decem offerre per singulos 
annos.’ ® Et omnibus, qui procedunt a Babylonia condere civitatem, ut esset 
libertas tam ipsis quam filiis eorum, et omnibus sacerdotibus qui praecedunt. 
*% Scripsit autem et quantitatem et sacram stolam iussit dari, in qua deservirent, 
5S et levitis scripsit dare praecepta usque in diem qua consummabitur domus et 
Ierusalem exstruetur, et omnibus custodientibus civitatem scripsit dari ei 
sortes et stipendia; et dimisit omnia vasa quaecumque Jseparaverat Cyrus a 
Babylonia, et omnia, quaecumque dixit Cyrus, et ipse praecepit fieri et mitti 
Ierusalem. 

58 Et, cum processisset ille *adulescens, elevans faciem in Ierusalem benedixit 
mRezgem caeli ™ et dixit: Abs te est "victoria, et abs te est °sapientia et cluritas, 
et ego servus tuus sum. *® Benedictus es ?qui dedisti mihi sapientiam, et tibi 
confitebor, Lomine Deus patrum nostrorum. ° Et accepit epistulas, et profectus 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
4, 20-61 





oY. Gn:2, 24. 


hcf. Pro 22, 13; 26, 13. 

iv. Jb 24, 13-17. 

jcf. Jd 16, 4 saa. 

lcf. Gn 29, 20. 

mich. Pre; 183 -$3) $2. 3,26, 
27; Ecli 9, 

ncf. 2 Rg 11, 4, 16; 3 Rgrr, 4. 

ocf. 2 Es 2, 6; Ps 44, 10. 


P cl:: VI. 19. 


7cis Ps 18;. 6,9. 


¥ GL. Sapet 3,04; 5° R23, 20% 
$6. 40..14,°6. 


EPS 53% Beg hs 10. — 4 Esd 


a. 20-22; 8, 
ucf. Jo 8, 44; re Jo 2, 
v Ps ‘116, 2. 


wv. Dt 10, 17. 


w Ch, F -Par 395: 1%, 
y Ps 30, 6. — cf. Dt 32, 4; Jr 


Io, 10. 


gcf?cp, 3,1 §-7: 
(Ws 9 as Ma Me 


No vr, UA Ms Pas Gate y dee Peme co sag 


18, 19. 
cPs 136, 7. — cf. vr. 50; Ez 
257 %2 26. 3: Am 1, 11. — 


fjur, 7. 
gcp. 5, SS; 1 Es 3, 7. — v. Jd 
9, 15. 


h cf. vr..45; Ez 36, 5; Ab 13. 


£CL OD. 5G, SY. 


jv. vr. MH 

k cf. cp 

l cf. sR 8. 48; Dn 6, ro. 
mv. VY. 

n Pro 21, at — cf. 2 Me 13, 


£s- 

o Pro 2, 6; Ecli 1, 1. — cf. Jc 
re 8, 

p cf. a 7, 1 —v. 3 Rg3, 12. 








—@21157°— 








LIBER TERTIUS 


captivorum turmas cum ducibus (5, 1-23), cum sacerdotibus (24-25), cum levi- 
tis (26, 27), cum cantoribus (28, 29) cum servis templi et pueris Salomonis 
(30-35), quorum summa fuit quadragintaduo milia trecenti quadraginta (36-46). 








ESDRAE 
4, 62> 5, 37 
q3 Rg 8. 43. 


rcp. §, 2, 50. 


ECcpi ary §; it 

bcis°2 Bs" 122. 1: 

cvr. 48, 58. — v. 1 Es 3, 2 
dcf. 2 Es 12, 10. 

evr. 48. 

fcp. 4, 13. 


£ 2% 30. x 
7-46] 1 Es 2, 1sqq.; 2 Es 7, 
6-73. 


hep. 1, 3 
Chess Re Q, 23,132, 





est in Babyloniam. Et venit et nuntiavit fratribus suis omnibus qui fuerunt in 
Babylonia, °® et benedixerunt Deum patrum suorum, quoniam dedit illig remis- 
sionem et refrigerium, © ut ascenderent et aedificarent Jerusalem et templum, 
ubi ¢nominatum est nomen eius in ipso, et exsultaverunt cum ‘musicis et laetitia 
oe septem. 

- + Post haec autem electi sunt, ut ascenderent principes pagorum per domos 
et Sieud suas et uxores illorum et filii et filiae eorum et servi et ancillae ipsorum 
et pecora eorum. *Et Darius rex misit una cum eis equites mille, donec dedu- 
cerent eos in Ierusalem cum pace et cum musicis et cum tympanis et tibiis. 
3 Et omnes fratres erant ludentes, et fecit eos ascendere simul cum eis. * Et haec 
sunt nomina virorum, qui ascenderunt per pagos suos in tribus et “in partem 
principatus ipsorum, 5 »Sacerdotes filii Phinees filii Aaron ‘°Iesus filius Iosedec, 
{Joacim filius ©Zorobabel filii Salathiel de domo David ex progenie Phares de 
tribu Iuda, qui locutus est sub Dario rege Persarum sermones mirificos in 
secundo anno regni ipsius, mense nisan primo. 

™Sunt autem hi qui ascenderunt ex Iudaea de captivitate transmigrationis, 
quos transmigravit Nabuchodonosor rex Babyloniae in Babylonem, et reversus est 
in Ierusalem. * Et requisivit partem Iudaeae unusquisque in civitatem suam, 
qui venerunt cum Zorobabe] et Iesu, Nehemias, Areores, Elimeo, Emmanio, Mar- 
docheo, Beelsuro, Mechpsatochor, Olioro, Emonia unus de principibus evrum. 
9Et numerus a gentilibus eorum ex praepositis eorum, filii Phares duo milia 
centum septuagintaduo, 7° filii Ares tria milia centum quing t 1 filii 
Phoemo centum quadragintaduo, in filiis Iesu et TIoabes mille trecenti duo; 
12 filii Demu duo milia quadringenti septuaginta, filii Choraba ducentiquinque, 
filii Banica centum sexagintaocto, 7% filii Bebech quadringentitres, filii Archad 
quadringenti vigintiseptem, %* filii Cham trigintaseptem, filii Zoroar duo milia 
sexagintaseptem, filii Adin quadringenti sexagintaunus, % filii Aderectis centum- 
octo, filii Ciaso et Zelas centumseptem, filii Azoroc quadringenti trigintanovem. 
16 filii Iedarbone centum trigintaduo, filii Ananiae centum triginta, filii Asoni 
nonaginta, 7 filii Marsar quadringenti vigintiduo, filii Zabarus nonagintaquinque, 
filii Sepolemon centum vigintitres, %* filii Nepopas quing quinque, filii 
Nechanatus centum quinquagintaoecto, filii Cebethamus centum trigintaduo, 
19 filii Crearpatros, qui Enocadies et Modiae quadringenti vigintitres, qui ex 
Gramas et Gabea centum vigintiunus, ™ qui ex Besselon et Ceagge sexaginta- 
quinque, qui ex Bastaro centum bs atopy 21 qui ex Bechenobes quinquaginta- 
quinque, filii Liptis centum quing inque, filii Labonni trecenti quinqua- 
gintaseptem, filii Sichem trecenti jepktineghaith filii Suadon et Cliomus trecenti 
septuagintaocto, * filii Ericus duo milia centum quadragintaquinque, filii Anaas 
trecenti septuaginta. 

Sacerdotes: ™ filii Ieddus filii Euther filii Eliasib trecenti septuagintaduo, 
filii Emerus ducenti quinquagintaduo, * filii Phasurii trecenti quinquaginta- 
septem, filii Caree ducenti vigintiseptem. 

6 Levitae: filii Iesu in Caduhel et Bamis et Serebias et Edias septuaginta- 
quattuor. 

Omnis numerus a duodecimo anno triginta milia quadringenti sexagintaduo; 
7" filii et filiae et uxores cmnis computatio quadraginta milia ducenti quadragin- 
taduo. 

78 Filii sacerdotum, qui psallebant in templo, filii Asaph centum vigintiocto; 
% ostiarii vero, filii Esmenni filii Aser filii Amon filii Accuba, Topa, filii Tobi, 
omnes centum trigintanovem. 

8° Sacerdotes servient2s in templo: filii Sel, filii Gaspha, filii Tobloch, filii 
Cariae, filii Su, filii Hellu, filii Labana, filii Armacha, filii Accub, filij Utha: filii 
Cetha, filii Aggab, filii Obai, filii Anani, filii Canna, filii Geddu, ™*™ filii An, 
filii Radin, filii Desanon, filii Nachoba, filii Caseba, filii Gaze, filii Ozui. filii 
Sinone, filii Attre, filii Hasten, filii Asiana, filii Manei, filii Nasissim, filii Accusu, 
filii Agista, filii Azui, filii Favon, filii Phasalon, * filii Meedda, filii Phusa, filii 
Caree, filii Barcus, filii Saree, filii Coési, filii Nasith, filii Agisti, filii Pedon. 

8 Salomon filii eius, filii Asophot, filii Phasida, filii Celi, filii Dedon, filii Gad- 
dahel, filii Sephegi, *™ filii Aggia, filii Sachareth, filii Sabathen, filii Caroneth, 
filii Malsith, filii Amae, filii Sasus, filii Addus, filii Suba, filii Eura, filii Rahotis, 
filii Phasphat, filii Malmon: * 4omnes sacro servientes et *pueri Salomonis qua- 
dringenti octogintaduo 

%6 Hi sunt filii qui ascenderunt a Thelmela, Telharsa: principes eorum Car- 
mellam et Careth; %7 et non poterant edicere civitates suas et progenies suas, 

















— 1158 — 








Itaque instante mense septimo construitur in primis altare holocaustorum, 
deinde sacrificia et festa celebrantur (47-53), postea iaciuntur templi funda- 
menta (54-66): aedificatio tamen opera Samaritanorum iterum intermit- 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 


5, 38-73 








quemadmodum sint ex Israél: filii Dalari, filii Tubal, filii Nechodaici * ex 
sacerdotibus, qui fungebantur sacerdotio; et non sunt inventi filii Obia, flii 
Achisos, filii Addin, qui accepit uxorem ex filiabus Phargeleu, * et vocati sunt 
nomine eius, et horum quaesita est generis scriptura in paedatura, et non est 
inventa, et prohibiti sunt sacerdotio fungi. *° Et dixit illis Nehemias et JAstnaras: 
Ne participentur sancta, donec exsurgat pontifex’ doctus in ‘ostensionem et 
veritatem. 

41 Omnis autem Israél erat, exceptis servis et ancillis, quadragintaduo milia 
trecenti quadraginta; ‘4*servi horum et ancillae septem milia trecenti triginta- 
septem; cantores et cantatrices ducenti sexagintaquinque; ‘** cameli, quadrin- 
genti trigintaquinque; equi septem milia trigintasex; muli ducenta milia quadra- 
gintaquinque; subiugalia quinque milia vigintiquinque. 

44 Et de praepositis ipsis per pagos, dum venirent in templum Dei, quod erat 
in Ierusalem innovare et suscitare templum in loco suo secundum suam virtutem 
45 et dari in templum thesaurum operum sacrum auri mnas duodecim milia et 
-mnas argenti quinque milia et stolas sacerdotales centum. ‘** Et ™habitaverunt 
sacerdotes et levitae et qui exierant de plebe in Ierusalem et in regione et sacri 
cantores et ostiarii et omnis Israé] in regionibus suis. 

47 Instante autem “septimo mense, cumque essent filii Israé] unusquisque in 
suis rebus, convenerunt unanimes in °atrium, quod erat ante ianuam orientalem. 
48 Et stantes Iesus filius Iosedec et fratres eius sacerdotes et ?Zorobabel filius 
Salathiel et huius fratres paraverunt altare, * ut offerrent super illud holocauto- 
mata, secundum quae in libro Moysi hominis Dei scripta sunt. © Et convenerunt 
ibi ex aliis nationibus terrae et erexerunt sacrarium in loco suo omnes gentes 
‘terrae et Yofferevant hostias et holocautomata Domino matutina. % Et egerunt 
scenopegiam, et diem sollemnem, ‘sicut praeceptum est in lege, et sacrificia 
cotidie, sicut oportebat; * et post haec oblationes institutas et hostias sabatorum 
et neomeniarum et dierum sollemnium omnium sanctificatorum. ™ Et quot- 
quot vovebant Domino a neomenia septimi mensis coeperunt hostias offerre Deo; 
et templum Domini nondum erat aedificatum. 

‘Et dederunt pecuniam lapidariis et fabris et potum et pabula cum gaudio, 


55 et dederunt carra Sidoniis et Tyriis, ut *transveherent illis *de Libano “trabes 


cedrinas et facerent rates in *Ioppe portu, secundum decretum, quod scriptum 
erat eis a Cyro rege Persarum. 

56 Et “in secundo anno venientes in templum Dei in Ierusalem, mense secundo, 
inchoavit Zorobabel filius Salathiel et yIosue filius Iosedec et fratres ipsorum et 
sacerdotes et levitae et omnes, qui venerant de captivitate in Ierusalem, ® et 
fundaverunt templum Dei novilunio secundi mensis secundi anni, cum venissent 
in Iudaeam et Ierusalem. 5 Et statuerunt levitas a viginti annis super opera 
Domini, et stetit Iesus et filius eius et fratres omnes levitae conspirantes 
et exsecutores legis facientes opera in domo Domini. ® Et steterunt sacerdotes 
habentes stolas cum tubis et levitae filii Asaph habentes cymbala, © collau- 
dantes Dominum et benedicentes secundum David regem Israél, * et cantabant 
canticum Domino, quoniam dulcedo eius et honor in saecula super omnem Israél. 
62Et omnis populus tuba cecinerunt et’ proclamaverunt voce magna collaudantes 
Dominum in suscitatione domus Domini. Et venerunt ex sacerdotibus et levitis 
et praesidentibus secundum pagos senioribus, qui viderant pristinam domum; 
* et ad huius aedificationem cum clamore et planctu magno et multi cum tubis 
et gaudio magno, “in tantum ut populus non audiret tubas propter planctum 
populi. Turba enim erat tubis canens magnifice, ita ut longe audiretur. 

* Et audierunt inimici tribus Iudae et Beniamin et venerunt scire quae esset 
vox tubarum 7 et cognoverunt quoniam qui erant ex captivitate aedificant tem- 
plum Domino Deo Israél. Et accedentes ad Zorobabel et Iesum praepositos 
pagorum dixerunt eis: Aedificabimus una vobiscum. ® Similiter enim audivimus 
Dominum vestrum et ipsi pariter incedimus a diebus *Asbazareth regis Assyriorum, 
qui transmigravit nos huc. ™ £t dixit illis Zorobabel et Iesus et principes pagorum 
Israél: 74 Non est nobis et vobis aedificare domum Dei nostri; nos enim soli 
aedificabimus Domino Israél, secundum ea quae praecepit nobis Cyrus rex 
Persarum. 7 Gentes autem terrae. incumbentes his qui sunt in Iudaea'et levantes 
opus aedificationis et insidias et populos adducentes prohibebant eos aedificare 
73 et adgressuras exercentes impedierunt, ne consummaretur aedificium omni tem- 
pore vitae Cyri regis et protraxerunt structuram per biennium usque ad Darii 
regnum. 





jcf, cp. 9, 49; 1 Es 2, 63; 2 
Es 8, 9. 

40] Of. in Ms pro elig. summo 
Pont 


ont, 
ly. Ex 28, 30. 


MCD. 9, 37. 


47-55] 1 Es 3, 1-7. 

ECDs 0,047... 2 BS: 8515 

ocp. 9, 6, 38, 41. — cf. 2 Es 
» I, 3. 

DY. VE. 5. 


Och. ep. 4,59; 
rv. Lv 23, 33-36. 


$2 Par 2, 16. 

icp. 4, 48; Jdt rz, 7. 
uv. cp. 4, 48. 
2¥.1S°10,.406; Jn 1,3. 
xx Es 3, 8. 

VM. VES; 


58-62] x Es 3, 8-1r. 
63-65] x Es 3, 12, 13. 


66-73] 1 Es 4, 1-5. 


scf. r'Es 4,2: 





— Frs9 — 








LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
6,1 — 7,2 


titur (67-73), donec a subregulo Syriae et Phoenicis datis ad regem (6, 1-22) et 
acceptis litteris, non solum facultas aedificandi, sed tanta emolumenta obtinent 
(33-34), tantague alacritate operati sunt, ut anno sexto Darii templum con- 








tthe ee 
a1 Es4 i 


bcf. 1 Es 5, 3 
€ cf. cp. 2, 4. 


dcp. 8, 10; Est 16, 2 Mc 
bo aay Ac - 23; fog "6: — 
cf; 1 Es‘s, 7. 


| ecf. Heb 3, 16. 
fv. cp. 1, 55. 
2:9: €D.-35. 1; 


Av. cp. 2, x0. 


#Vv. CD. 4; 44. 
PCRCp 3 2: 52 


I-t2. 
5, 8; Jdt 1, 1; 


m Ex 29, 42; 30, 8; Nm 16, 


46; 28, 6 


ncf. vr. 29; cp. 7, 1. 


OV. CPs 8, 895-7, 3 


pcf. Mr 5, 7 


qcf. Est 7, 9 


1-15] 1 Es 6, 13-22. 





6. - 1In *secundo autem anno regni Darii prophetavit Aggaeus et Zacharias 
filius Addin prophetae apud Iudaeam et Ierusalem in nomine Dei Israél super eos, 
2Tunc stans Zorobabel filius Salathiel et Iesus filius Iosedec inchoaverunt aedi- 
ficare domum Domini, quae est in Ierusalem, *cum adessent eis prophetae 
Domini et adiuyarent eos. In ipso tempore venit ad illos Sisennes subregulus 
cSyriae et Phoenicis et Satrabuzanes et sodales eius ‘* et dixerunt eis: Quo prae- 
cipiente vobis domum hanc aedificatis et tectum istud et alia omnia perficitis? 
et qui sunt structores qui haec aedificant? ® Et habuerunt gratiam, ¢visitatione 
facta, super eos, qui erant ex captivitate a Domino seniores Iudaeorum. * Et non 


sunt impediti aedificare, donec significaretur Dario de omnibus istis et responsum > 


acciperetur. 

7 Exemplum epistulae, quam miserunt Dario: Sisennes subregulus Syriae et 
Phoenicis et Satrabuzanes et sodales eius in Syria et Phoenice praesides regi 
Dario 4salutem. *® Omnia nota sint domino regi, quod, cum venissemus in regio- 
nem L[udaeae et introissemus in Ierusalem, invenimus aedificantes domum Dei 
magnam * et templum ex lapidibus politis et magnis et pretiosis materiis in parie- 
tibus 1° et opera illa instanter fieri et suffragare et prosperare in manibus eorum 
et in omni gloria quam diligentissime perfici. 44 Tunc interrogavimus seniores 
dicentes: Quo permittente vobis aedificatis domum istam et opera haec fundatis? 
12 Tdeo autem interrogavimus eos, ut notum faceremus tibi homines et praepositos, 
et nominum scripturam praepositorum postulavimus illos; 1% at illi responderunt. 
nobis dicentes: Nos sumus servi Domini, qui fecit caelum et terram, * et aedifi- 
cabatur haec domus ante annos istos multos a rege Israél magno et fortissimo et 
consummata est; 4% et, quoniam patres nostri *exacerbantes erant et peccaverunt 
in Deum Israél, tradidit eos in manus Nabuchodonosor regis Babyloniae regis 
Chaldaeorum, *et fdomum istam demolientes incenderunt et populum captivum 
duxerunt in Babylonem. %79In primo anno, regnante Cyro rege Babyloniae, 
scripsit Cyrus rex domum hanc aedificare 1 *et illa sacra vasa aurea et argentea, 
quae extulerat Nabuchodonosor de domo quae est in Ierusalem et consecraverat 
ea in suo templo, trursus protulit ea Cyrus rex de templo, quod erat in Babylonia, 
et tradita sunt Zorobabel et /Salmanasaro subregulo, 7% et praeceptum est eis ut 
oiferrent haec vasa et reponerent in templo quod erat in Ierusalem et ipsum 
templum Dei aedificare in loco suo. * Tunc Salmanasarus subiecit fundamenta 
domus Domini, quae est in Ierusalem, et exinde usque nunc aedificatur et non 
accepit consummationem. *! Nunc ergo, si iudicatur a te, o rex, perquiratur in 
regalibus bibliothecis Cyri regis, quae sunt in Babylonia, *7 et, si inventum fuerit 


consilio Cyri regis coeptam esse structuram domus Domini, quae est in Ierusalem, 


et iudicatur a domino rege nostro, scribat de his nobis. 

3% Tunc Darius rex praecepit inquiri in bibliothecis, et inventus est in 'Ecba- 
thanis oppido, quod est in Media regione, locus unus in quo scripta erant ista: 
* Anno primo, regnante Cyro, rex Cyrus praecepit domum Domini, quae est in 
Ierusalem, aedificare, ubi incendebant ™igni adsiduo, * cuius altitudo sit cubito- 
rum decem, et latitudo cubitorum sexaginta, quadratum lapidibus politis tribus, 
et meniano ligneo eiusdem regionis et meniano uno novo, et impendia dari de domo 
Cyri regis, * et sacra vasa domus Domini, tam aurea quam argentea, quae extulit 
Nabuchodonosor, in domum Domini, quae est in Ierusalem, ubi erant posita, ut 
ponantur illic. *7 Et praecepit curam agere Sisennem subregulum "Syriae et Phoe- 
nicis et Satrabuzanem et sodales eius et qui ordinati erant in Syria et Phoenice 
praesides, ut abstinerent se ab eodem loco. ™ Et ego quoque praecepi in totum 
aedificare, et prospexi, ut adiuvent eos, qui sunt ex captivitate Iudaeorum, donec 
consummetur templum aedis Domini, ™ et a vexatione tributorum °Coelesyriae et 
Phoenicis, diligenter quantitatem dari his hominibus ad sacrificilum Domini, Zoro- 
babel preefecto, ad taur%s et arietes et agnos; *similiter autem et frumentum 
et sal et vinum et oleum instanter per singulos annos, prout sacerdotes, qui sunt 
in [erusalem, dictaverunt consumi cotidie, sine ulla dilatione, * ut offerantur 
libationes ?summo Deo pro rege et pueris eius, et orent pro ipsorum vita, * et 
denuntietur, ut quicumque transgressi fuerint aliquid ex his quae scripta sunt, 
aut spreverint, Yaccipiatur lignum de suis propriis, et suspendantur, et bona ipso- 
rum regi adscribantur. ** Propterea et Dominus, cuius nomen invocatum est ibi, 
exterminet omnem regem et gentem, qui manum suam extenderit prohibere aut 
male tractare domum Domini illam, quae est in Ierusalem. * Ego Darius rex 
decrevi quam diligentissime secundum haec fieri. 

7. - 1Tunc Sisennes subregulus Coelesyriae et Phoenicis et Satrabuzanes et 
sodales obsecuti his, quae a Dario rege erant decreta, 7 insistebant sacrosanctis 











— I160 — 





a 








snmmaretur (7, 1-5), eiusque peracta dedicatione (6-9) rite sollemnitas azymo- 
rum celebraretur (10-15). - Iam Esdras sacerdos narrat ipsum quoque accepisse 
ab Artaxerxe et libertatem captivorum, et donaria et opes et commendationes 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
7,3 — 8, 26 





operibus diligentissime cooperantes .cum senioribus Iudaeorum principibus Syriae, 
Set prosperata sunt sacrosancta opera, prophetantibus Aggaeo et Zacharia pro- 
phetis. * Et consummaverunt omnia per praeceptum Domini Dei Israél et ex 
consilio Cyri et Darii et Artaxerxis regis Persarum. 5° Et consummata est domus 
nostra usque ad “tertiam et vicesimam diem mensis adar, sexto anno Darii regis. 

* Et fecerunt filii Israé] et sacerdotes et levitae et ceteri qui erant ex captivi- 
tate, qui appositi sunt secundum ea quae scripta sunt in libro Moysi. * Et obtu- 
lerunt in dedicationem templi Domini tauros centum, arietes ducentos, agnos qua- 
dringentos *®et haedos pro peccatis universi Israé] duodecim, secundum numerum 
tribuum Israé]. *® Et steterunt sacerdotes et levitae amicti stolis per tribus super 
cmnia opera Domini »Dei Israél, secundum librum Moysi, et ostiarii per i 
ianuas. 

10 Et egerunt filii Israél cum his, qui erant ex captivitate, illud phase quar- 
tadecima luna mensis primi, quando sanctificati sunt sacerdotes et levitae. 
11 Qmnes filii captivitatis non sunt simul sanctificati, quia levitae omnes simul 
sanctificati sunt. 22 Et immolaverunt phase universi filii cavtivitatis et fratribus 
suis sacerdotibus et sibimetipsis. 4% Et manducaverunt filii [sraél, qui erant ex 
captivitate, omnes qui remanserant ab omnibus exsecrationibus gentium terrae 
quaerentes Dominum, ™ et celebraverunt diem festum azymorum, ¢septem diebus 
epulantes in conspectu Domini, 15 quoniam convertit consilium regis Assyriorum 
in eos, confortare manus eorum ad opera Domini Dei Israél. 

8. - 1 Et post hunc, regnante Artaxerxe Persarum rege, accessit Esdras filius 
Azariae filii Helciae filii Solome ® filii Sadoc filii Achitob filii Ameri filii Azahel 
filii Bocci filii Abisue filii Phinees filii Eleazari filii Aaron primi sacerdotis: 3 hic 
Esdras ascendit de Babylonia, cum esset scriba et ingeniosus in lege Moysi, quae 
data est a Domino Deo Israé@l, docere et facere. * Et dedit’ ei rex gloriam quod 
invenisset gratiam in omni dignitate et desiderio in conspectu eius. 5 Et ascende- 
runt simul cum ipso ex filiis Israél et sacerdotibus et levitis et sacris cantoribus 
templi et ostiariis et “servis templi in Ierusalem. ® Anno septimo, regnante Ar- 
taxerxe, in quinto mense (hic annus septimus est regni), exeuntes de Babylonia 
novilunio quinti mensis 7 venerunt Ierosolymam iuxta praeceptum illius, secun- 
dum prosperitatem itineris a Domino ipsorum datam \ eis. 

8In his enim Esdras magnam disciplinam obtinebat, ne praetermitteret quid- 
quam eorum, quae essent ex lege Domini et praeceptis, et docendo universum 
Israél omnem iustitidm et iudicium. °® Accedentes autem qui scribebant scripta 
Artaxerxis regis tradiderunt scriptum quod obvenerat ab Artaxerxe rege ad Esdram 
sacerdotem et ‘lectorem legis Domini, cuius exemplum subiectum est: 1 Rex 
Artaxerxes Esdrae sacerdoti et lectori legis Domini salutem. ™ Humanior ego 
iudicans in beneficiis praecepi eis qui desiderant ex gente Iudaeorum sua sponte 
et ex sacerdotibus et levitis, qui sunt in regno meo, comitari tecum in Ierusalem. 
12 Si qui ergo cupiunt ire tecum, conveniant et proficiscantur, sicut placuit mihi 
et *septem amicis meis consiliariis, 3% ut visitent ea quae aguntur secundum 
Iudaeam et Ierusalem observantes, sicut habes in lege Domini, * et ferant munera 
Domino Deo Israél, quae vovi ego et amici, Ierusalem, et omne aurum et argen- 
tum, quod inventum fuerit in regione Babyloniae, Domino in Ierusalem cum illo. 
16 Quod est donatum pro ipsa gente in templum Domini eorum, quod est in Ieru- 
salem, ut colligatur hoc aurum et argentum ad tauros et arietes et agnos et hae- 
dos et quae his sunt congruentia, 1¢ut offerant hostias Domino super altare Do- 
mini ipsorum, quod est in Ierusalem. 17 Et omnia quaecumque volueris cum fra- 
tribus tuis facere auro et argento perfice pro voluntate tua secundum praeceptum 
Domini Dei tui; et sacrosancta vasa, quae data sunt tibi ad opera domus Do- 
mini Dei tui, quae est in Ierusalem, 19 et cetera quaecumque tibi subvenerint ad 
opera templi Dei tui, dabis de regali gazophylacio; 2°cum volueris cum fratribus 
tuis facere auro et,argento, perfice secundum voluntatem Domini. * Et ego quidem 
rex Artaxerxes praecepi custodibus thesaurorum /Syriae et Phoenicis, ut quae- 
cumque scripserit Esdras sacerdos et lector legis Domini diligenter detur ei usque 
ad argenti talenta centum, similiter et auri, 2? et usque ad frumenti modios centum 
et 9vini amphoras centum et alia quaecumque abundant sine taxatione. * Omnia 
secundum legem Dei fiant Deo altissimo, ne forte exsurgat ira in regno regis et 
filii et filiorum eius. ™ Vobis autem dicitur, ut omnibus sacerdotibus et levitis et 
sacris cantoribus et ‘servis templi et scribis templi huius, 7 nullum tributum 
neque ulla alia indictio irrogetur, nec habeat quisquam potestatem obicere eis 
quidquam. * Tu autem, Esdra, secundum sapientiam Dei constitue iudices et 
arbitros in tota Syria et Phoenice et omnes, qui legem Dei tui non noverunt, 





acf. 1 Es 6, rs. 


b vr. 15; cp. 8, 66: 9, 39. — 
cf.Is 29, 23; Le x, 68. 


cr Es 6, 22. 


2 Par 6, 4-14. — 4 Esd 1, 


1 Es, 2 1-28. 
val 3 


@ vr. 22, 50; Cp. I, 3; 5, 35. 


b vr. 51. — cf. Ecli ro, 5. 


ccp. 9, 39, 42, 49. 
dv. cp. 6, 7. 


é cf: Est.3. rae 


PCt.- CD: 2,127. 


gcf. Jo 2, 6. 


hk vr. 5, 50. 





— 1161 — 








LIBER TERTIUS 
ESDRAE 


8, 27-67 


et amplissimam auctoritatem (16-27). Tot auctus subsidiis, Deo gratias agit 
(28-30), reduces congregat ad fluvium Thia (31-50), ad iter se praeparat et 
thesaurorum electis custodibus (51-61) lerusalem feliciter pervenit sacrificia 








28-67] x Es 8, 1-36. 


ivr. 62. — cf. 1 Es 8, 15, 21, 


3tI. 


jvr. 5, 24. 


lcf. vr. 7. 


mvr. 57, 63. 


ncf. 1 Es 8, 27. 


Ov. VF. 43. 


Pcp. 7,9; 9, 39. 
qcf. 1 Es 8, 35. 





doce; ™ ut quotquot transgressi fuerint legem diligenter plectantur sive moite 
sive cruciatu sive etiam pecuniae multatione vel abductione. 

73 Et dixit Esdras scriba: Benedictus Deus patrum nostrorum, qui dedit hanc 
voluntatem in cor regis, ciarificare domum suam, quae est in Ierusalem, ™ et 
me honorificavit in conspectu regis et consiliariorum et amicorum et purpuratorum 
eius. 9 Et ego constans animo factus sum secundum opitulationem Domini 
Dei mei et congregavi ex Israél viros, ut simul ascenderent mecum. * Et hi sunt 
praepositi secundum suas patrias et principatus portionales, eorum qui mecum 
ascenderunt de Babylonia in regno Artaxerxis, *? Et ex filiis Phares Gersomus, 


ex filiis Siemarith Amenus, filiorum David Acchus filius Sceciliae; ** ex fiiiis 
Phares Zacharias, et cum eo reversi sunt viri centum quinquaginta; ™ ex filiis 
ductoris Moabilionis Zaraei, et cum ipso viri ducenti quinquaginta; ex filiis 


Zachues Iechonias Zecholei, et cum ipso viri ducenti quinquaginta; * ex filiis Sala 
Maasias Gotholiae, et cum ipso viri septuaginta; 7 ex filiis Saphatiae Zarias 
Micheli, et cum ipso viri octoginta; * ex filiis Iob Abdias Ieheli, et cum ipso 
viri ducenti duodecim; *™ ex filiis Baniae Salimoth filius Iosaphiae, et cum ipso 
viri centum sexaginta; “ ex filiis Beer Zacharias Bebei, et cum ipso viri ducenti- 
octo; * ex filiis Ezead Ioannes Eccetan, et cum ipso viri centum decem, 
filiis Adonicam ipsis postremis, et haec sunt ncmina eorum: Eliphalam filius Gebel 
et Semeias, et cum ipso viri septuaginta. 

43 Et congregavi eos ad fluvium, qui dicitur *Thia, et metati fuimus illic 
triduo , et recognovi eos * et ex filiis sacerdotum et levitarum non inveni illic. 
45 Et misi ad Eleazarum et Eccelon et Masman et Maloban et Enaathan et Samea 
et Ioribum, Nathan, Enuagam, Zachariam et Mosolamum, ipsos ductores et peritos. 
Et dixi eis ut venirent ad Loddeum, qui erat apud locum gazophylacii. * Et 
mandavi eis ut dicerent Loddeo et fratribus eius et illis qui erant in gazophylacio, 
ut mitterent nobis eos qui sacerdotio fungerentur in domo Domini Dei nostri. 
48 Et adduxerunt nobis secundum manum validam Domini Dei nostri viros peritos: 
ex filiis Moholi filii Levi filii Israé] Sebebian et filios et fratres, qui erant decem 
et octo, * Asbiam et Amin ex filiis filiorum Chananaei, et filii eorum viri viginti; 
5% et ex his qui templo serviebant, quos dedit David, et ipsi principes ad opera- 
tionem levitis Jtemplo servientium ducenti viginti. Omnia nomina significata sunt 
in scripturis. 

51 Et vovi illic ieiunium iuvenibus in conspectu Dei, ut quaererem ab eo 
tbonum iter nobis et qui nobiscum erant et filiis et pecoribus propter insidias. 
53 Erubui enim petere a rege pedites et equites in comitatu tutelae gratia contra 
adversarios nostros. °% Diximus enim regi, quoniam virtus Domini erit cum eis, 
qui inquirunt eum in omni adfectu. ™ Et iterum deprecati sumus Dominum 
Deum nostrum secundum haec: quem et propitium babulmies et compotes facti 
sumus Deo nostro. 

55 Et separavi ex plebis praepositis et sacerdotibus templi viros duodecim et 
Sedebiam et Asannam et cum eis ex fratribus eorum viros decem ™ et ™appendi 
eis aurum et argentum et vasa sacerdotalia domus Dei nostri, quae donaverat rex 
et consiliarii eius et principes et omnis Israél. ° Et, cum appendissem, tradidi 
argenti talenta centum quinquaginta et vasa argentea talentorum centum et 
auri talenta centum “et vasorum aureorum septies “viginti et vasa aerea de 
bono aeramento splendentia duodecim, auri speciem reddentia, ™ et dixi eis: 
Et vos sancti estis Domino, et vasa sunt sancta, et aurum et argentum votum 
est Domino Deo patrum nostrorum.  Vigilate et custodite, donec tradatis ex 
plebis praepositis et sacerdotibus et levitis et principibus civitatum Israél in 
Ierusalem, in pastophorio domus Dei nostri. 

61 Et hi, qui susceperunt sacerdotes et levitae aurum et argentum et vasa, 
intulerunt in Ierusalem in templum Domini. 

62 Et promovimus a fluvio °Thia die duodecima mensis primi, usquequo introi- 
vimus in Ierusalem. 

6’ Et, cum factus fuisset tertius dies, quarta autem die ponderatum aurum 
et argentum traditum est in domo Domini Dei nostri Marimoth filio Iori sacer- 
doti, “et cum ipso erat Eleazar filius Phinees, et erant cum ipsis Ilosadus 
filius Iesu et Medias et Banni filius levitae: ad numerum et ad pondus universa, 
63 et scriptum est pondus ipsorum eadem hora. . 

Qui autem venerunt ex captivitate obtulerunt sacrificium Domino ?®Deo 
Israé] tauros duodecim pro omni Israél, arietes octogintasex, ° agnos %septua- 
gintaduos, hircos pro peccato duodecim et pro salute vaccas duodecim, omnia 


42 Ex 








— 1162 — 


—* 


ee 





Deo oblaturus (62-68). Comperte s autem plures ex reducibus transcredientes 
legem M ysi uxores duxisse alienigenas (69-73) eos deplorat 74-91) et, con- 
vocatis omnibus, decretam eiectionem non legittimarum mulierum (92-97) 


LIBER TERTIUS 
ESDRAE 
8,68 — 9,7 








in sacrificium Domini. ° Et relegerunt praecepta regis regalibus dispensatoriius 
et subregulis *Coelesyriae et Phoenicis, et honorificaverunt gentem et templum 
Domini. 

6? Et, consummatis his, accesserunt ad me praepositi dicentes: Non segrega- 
verunt genus Israél et principes et sacerdotes et levitae et alienigenae gentes 
et nationes terrae immunditias suas a Chananaeis et Hethaeis et Pherezaeis et 
Tebusaeis et Moabitis et Aegyptiis et *Idumaeis; coniuncti enim sunt filiabus 
eorum et ipsi et filii eorum, et mixtum est semen sanctum alienigenis gentibus 
terrae. Et participes erant praepositi et magistratus iniquitatis eius ab initio 
ipsius regni. 7 Et mox ut audivi ista, conscidi vestimenta et sacram tunicam et 
lacerans capillos capitis et barbam sedi dolens et maestus, 7 et convenerunt 
quotquot tunc movebantur in verbo Domini Dei Israél] ad me lugentem super 
iniquitatem istam, et sedebam tristis usque ad sacrificium vespertinum. %™ Et con- 
surgens a ieiunio conscissa habens vestimenta et sacram tunicam, ingeniculans 
et extendens manus ad Dominum “™dicebam: Domine, confusus sum et reveritus 
sum ante faciem tuam; 7 peccata enim nostra multiplicata sunt super capita 
nostra, et iniquitates nostrae exaltatae sunt usque ad caelum; 7 quoniam a 
temporibus patrum nostrorum sumus in magno peccato usque ad diem hunc. 
%®Et propter peccata nostra et patrum nostrorum sumus traditi cum fratriLus 
nostris et cum sacerdotibus nostris regibus terrae in gladium et captivitatem et 
depraedationem cum confusione usque in hodiernum diem. 7 Et nunc quantum 
est hoc quod contigit nohis misericordia abs te, Domine Deus, et relinque nobis 
byadicem et nomen in locum sanctificationis tuae, *% detegere luminare nostrum 
in domo Domini Dei nostri, dare nobis “cibum in omni tempore servitutis nostrae. 
81 Et, cum serviremus, non fuimus derelicti a Domino Deo nostro; sed constituit 
nos in gratia ponens nobis reges Persarum dare cibum * et clarificare templum 
Domini Dei nostri et aedificare deserta Sion, dare nobis stabilitatem in Iudaea et 
lerusalem. *®? Et nunc quid dicimus, Domine, habentes haec? Transgressi enim 
sumus praecepta tua, quae dedisti in manus puerorum tuorum prophetarum ** di- 
cens: Quoniam terra, in quam introistis possidere hereditatem eius, terra polluta 
est coinquinationibus alienigenarum terrae, et immunditiae illorum repleverunt 
eam totam immunditia sua; * et nunc filias vestras non coniungetis filiis eorum 
et filias eorum non accipietis filiis vestris *et non inquiretis pacem habere 
cum illis omni tempore, ut invalescentes manducetis optima terrae et hereditatem 
distribuatis filiis vestris usque in aevum. *® Et quae contingunt nobis, cmnia 
fiunt propter opera nostra maligna et magna peccata nostra. *% Et dedisti nobis 
talem radicem, et rursum reversi sumus transgredi legitima tua, ut commisce- 
remur immunditiae aiienigenarum gentium terrae huius. ® Nonne irasceris nobis 
perdere nos, quoadusque non @relinquatur “radix et nomen nostrum? %® Domine 
lbeus Israél, verax es; derelicta est enim radix usque in hodiernum diem. ® Ecce, 
nunc sumus in conspectu tuo in iniquitatibus nostris. Non est enim adhuc stare 
ante te in his. 

%2 Et, cum adorando confiteretur Esdras flens humi prostratus ante templum, 
congregati sunt ante eum ex Ierusalem turma magna valde, viri et muliezes et 
iuvenes et iuvenculae; fletus enim erat magnus in ipsa multitudine. Et, cum 
clamasset Iechonias Ieheli ex filiis Israél, dixit Esdrae: Nos in Dominum pecca- 
vimus, quod collocavimus nobis in matrimonium mulieres alienigenas ex gentibus 


terrae, ® et nunc es super omnem Israél. In his ergo sit iusiurandum a Domino, | 


expellere omnes uxores nostras, quae ex alienigenis sunt, cum filiis earum. % Sicut 
tibi decretum est a maioribus secundum legem Domini exsurgens explica; ™ ad 
fe enim spectat negotium, et nos tecum sumus: viriliter fac. °? Et exsurgens 
Esdras adiuravit principes sacerdotum et levitas et omnem Israél facere secundum 
haec; et iuraverunt. 

_ 9. - 1 Et exsurgens Esdras ab ante atrium templi abiit in pastophorium  Iona- 
thae filii Nasabi, et hospitatus illic non gustavit panem nec aquam bibit super 
iniquitatem multitudinis. * Et facta est praedicatio in omni Iudaea et in Jeru- 
salem omnibus qui erant ex captivitate in Ierusalem congregati, * ut quicumque 
non occurrerit biduo vel triduo diei secundum iudicium adsidentium seniorum, 
tollerentur facultates suae, et ipse alienus iudicaretur a multitudine captivitatis. 

5 Et congregati sunt cmnes qui erant ex tribu Iuda et Beniamin in tribus 
diebus in Ierusalem; hic mensis est nonus, dies mensis vicesimus. ¢ Et sedit 
omnis multitudo in “area templi trementes propter hiemem praesentem. 7 Et 
éxsurgens Esdras dixit illis: Vos inique fecistis collocantes vobis in matrimonium 





vv. Cp. 2, IF. 


69-91] 1 Es 9, 1-15. 


@ Cf-7 tS; 14. 


6 cf, Is 37; 3%. 
Cet. & Es'9; 8: 


dcf. MI 4, t 
ev. vr. 79. 


92-97] 1 Es 10, 1-5. 


1-4] 1 Es 10, 6-8. 


avr. 38, 41- cf. cp. §, 47. 





— 1163 — 








LIBER TERTIUS 


exequitur (9, 1-16) obsequentibus toto corde qui vel ex sacerdotibus, vel ex levi- 








ESDRAE tis (18-25) vel ex reliquo Israél deliquerant (26-36). Tandem, legitur ab Esdra 
9, 8-54 coram universo populo lex Moysi (37-56). ; 
bv. Is 7, 19. uxores alienigenas, ut adderetis ad peccata Israél. *Et nunc date confessionem 


C vr. 37, 40. — cf. 1 Es 10, 17. 


OVCDi 3°) €, 


ecp. 5, 46; 2 Es 7, 73. 
fv. vr. 16. 


38-56] 2 Es 8, 1-12. 

gvr. 6; cp. 5, 47. — cf. 2 Es 
’ I, 3. 

hvr. 42, 49; cp. 8, 9. 

icp. 7,9; 8, 66. 

jvr. 50. 


l2 Rg 5, 10; Am 4, 13. 


m cf. vr. 55. 


mV. Cp. 5, 40. 
ovr. 40. 


px Cor 11, 22. 





et magnificentiam Domino Deo patrum nostrorum * et perficite voluntatem ipsius 
et discedite a gentibus terrae et ab uxoribus alienigenis. % Et clamavit omnis 
multitudy et dixerunt voce magna: Sicut dixisti, faciemus. ™ Sed, quoniam mul- 
titudo magna est, et tempus hibernum, et non possumus insubsidiati stare, et 
hoc opus non est nobis unius diei neque: bidui, multum enim in his peccavimus; 
4 stent praepositi multitudinis et omnes qui nobiscum inhabitant et quotquot 
habent uxores apud se alienigenas, +* et adsistant, accepto tempore ex omni loco, 
presbyteri et iudices, usquequo solvant iram Domini negotii huius,  Ionathas 
autem filius Ezeli et Ozias Thecam susceperunt secundum haec, et Bosoramus 
et Levis et Sabbathaeus simul cooperati sunt cum illis. 7 Et steterunt secundum 
haec omnia universi qui erant ex captivitate. 

16 Et elegit sibi viros Esdras sacerdos principes magnos de patribus eorum 
secundum nomina, et consederunt ‘novilunio mensis decimi examinare negotium 
istud. +47 Et determinatum est de viris qui habebant uxores alienigenas usque ad 
neomeniam primi mensis, 1% Et inventi sunt ex sacerdotibus permixti, qui habe- 
bant alienigenas uxores: 7 ex filiis *Iesu filii Iosedec et fratribus eius Maseas et 
Eliozerus et Ioribus et Foadeus, ™ et iniecerunt manus, ut expellerent uxores 
suas et ad litandum in exorationem arietem pro ignorantia sua; ™et ex filiis 
Semmeri Maseas et Esses et Ieelech Azarias; et ex filiis Fosere Limosias, 
Hismaénis et Nathanee, Iussio, Reddus et Thalsas; * et ex levitis Iorabdus et 
Semeis et Colnis et Calitas et Facteas et Colvas et Elionas; ™ et ex sacris canto- 
ribus Eliasib, Zaccarus; * et ex ostiariis Salumus et Tolbanes; ™et ex Israél, 
ex filiis Foro Ozi et Remias et Geddias et Melchias et Michelus, Eleazarus et 
Iammebias et Bannas; 7? et ex filiis Iolaman Chamas et Zacharias et lezrelus 
et Ioddius et Erimoth et Helias; *™et ex filiis Zathoim Eliadas et Liasumus, 
Zochias et Larimoth et Zabdis et: Tebedias; ™ et ex filiis Zebes Ioannes et 
Amanias et Zabdias et Emeus; *™et ex filiis Banni Olamus et Maluchus et 
Ieddeus et Iasub et Azabus et Ierimoth; * et ex filiis Addin Naathus et Moosias 
et Caleus et Raanas, Maaseas, Mathathias et Beseel et Bonnus et Manasses; 
32 et ex filiis Nuae Noneas et Aseas et Melchias et Sameas et Simon, Beniaimin 
et Malchus et Marras; *et ex filiis Asom Carianeus Mathathias et Bannus 
et Eliphalach et Manasses et Semei; ™et ex filiis Banni Ieremias et Meadias 
et Abramus et Iohel et Baneas et Pelias et Ionas et Marimoth et Eliasib et Ma- 
thaneus et Eliasis et Orizas et Dielus et Semedius et Zambris et losephus; * et 
ex filiis Nobei Idelus et Mathathias et Sabadus et Zecheda, Sedmi et Iessei, 
Baneas. ** Omnes isti coniuxerunt sibi uxores alienigenas et dimiserunt eas cum 
filiis. %* Et *inhabitaverunt sacerdotes et levitae et qui erant ex Israél in Ieru- 
salem et in tota una regione ‘novilunio mensis septimi, et erant filii Israél in 
commorationibus suis. 

38 Et congregata est omnis multitudo simu! in %aream, quae est ab oriente 
portae sacrae, * et dixerunt Esdrae pontifici et “iectori ut adferret legem Moysi, 
quae tradita est a Domino ‘Deo Israél. *°Et attulit Esdras /pontifex legem 
omni multitudini eorum, a viro usque ad mulierem, et omnibus sacerdotibus, 
audire legem novilunio mensis septimi. ‘Et legebat in area, quae est ante 
sacram portam templi a prima luce usque ad vesperam coram viris et mulie- 
ribus. Et dederunt omnes sensum ad legem. ‘4? Et stetit Esdras sacerdos et lector 
legis super ligneum tribunal, quod fabricatum erat. ‘** Et steterunt ad eum 
Mathathias et Samus, Ananias, Azarias, Urias, Ezechias et Balsamus ad dexteram; 
44 et ad sinistram Faldeus, Misaél, Malachias, Abusthas, Sabus, Nabadias et Za- 
charias. ** Et adsumpsit Esdras librum coram omni multitudine, praesidebat enim 
in gloria in conspectu omnium, “ Et, cum absolvisset legem, omnes erecti ste- 
terunt; et benedixit Esdras Dominum Deum altissimum, ‘Deum Sabaoth omni- 
potentem. ‘*? Et respondit omnis populus: Amen. Et, elevatis sursum manibus, 
procidentes in terram adoraverunt Dominum. ‘** Iesus et Banaeus et Sarebias 
et Iaddimus et Accubus et Sabbathaeus et Calithes et Azarias et Ioradus et 
Ananias et Philias levitae, *® qui docebant legem Domini et in multitudine lege- 
bant legem Domini, et praeferebant singuli eos qui ™intelligebant lectionem. 
Et dixit *Atharathes Fsdrae °pontifici et lectori et levitis qui docebant multi- 
tudinem, ® dicens: Dies hic sanctus est Domino. Et omnes flebant, cum audissent 
legem. 5 Et dixit Esdras: Digressi ergo manducate pinguissima quaeque et bibite 
dulcissima quaeque et mittite munera ?his qui non habent. ‘Sanctus enim 
est hic dies Domini, et nolite maesti esse. Dominus enim clarificabit vos. ™ Et 





— 1164 — 








Prooemium (1, 1-2, 48). Esdra (1, 1-3) exprobrata populi pervicacia qui tot cumu- 


LIBER TERTIUS 





latus bonis (4-23) Deo semper refragatus est, denuntiatis etiam malis, quae ob- ESDRAE 
ventura sunt, nempe reiectione Israél et eius dispersione inter gentes (24-2, 9), 9. 55-56 
levitae denuntiabant in publico omnibus dicentes: Dies hic sanctus est, nolite 

maesti esse. ™ Et abierunt omnes manducare et bibere et epulari et dare munera 

his qui non habebant, ut epularentur. Magnifice enim sunt exaltati verbis quibus 

tedocti sunt. Et congregati sunt universi in Ierusalem celebrare laetitiam | g cf. vr. 49, 


secundum testamentum Domini Dei Israél. 





LIBER QUARTUS ESDRAE 


1. - 1 Liber Esdrae prophetae secundus filii Sarei filii Azarei filii Helciae filii 
Sadaniae filii Sadoch filii Achitob ? filii Achiae filii Phinees filii Heli filii Ameriae 
filii Asiel filii Marimoth filii Arna filii Oziae filii Borith filii Abisei filii Phinees 
filii Eleazar ?filii Aaron ex tribu Levi, qui fuit captivus in regione Medorum, 
in regno Artaxerxis regis Persarum. 

* Et factum est verbum Domini ad me dicens: 5° Vade et “nuntia populo meo 
facinora ipsorum et filiis eorum iniquitates, quas in me admiserunt, ut nuntient 
filiis filiorum; © quia peccata parentum ipsorum in illis creverunt; obliti enim 
mei °sacrificaverunt diis alienis. *Nonne °ego eduxi eos de terra Aegypti, de 
domo servitutis? Ipsi autem irritaverunt me et consilia mea spreverunt; *tu 
autem %excute comam capitis tui et proice omnia mala super illos, quoniam 
non oboedierunt legi meae; *populus autem est indisciplinatus. °® /Usquequo eos 
sustinebo, quibus tanta beneficia contuli? 4° 9Reges multos propter eos subverti, 
4Pharaonem cum pueris suis et omnem exercitum eius percussi; 4 tomnes 
‘gentes a facie eorum perdidi et in oriente provinciarum duarum populos /Tyri 
et 'Sidonis dissipavi, et omnes adversarios eorum interfeci. 12 Tu vero loquere 
ad eos dicens: Haec dicit Dominus: 1% Nempe ego vos per ™mare transmeavi, 
et plateas vobis initio munitas exhibui, ducem vobis dedi "Moysen et ®Aaron 
sacerdotem, *Plucem vobis per columnam ignis praestiti et magna mirabilia feci 
in vobis; “vos autem mei obliti estis, dicit Dominus. 

15 Haec dicit. Dominus omnipotens: *Coturnix vobis in signo fuit, *castra vcbis 
ad tutelam dedi, et illic *murmurastis 1% et non triumphastis in nomine meo de 
_ perditione inimicorum vestrorum, sed adhuc nunc usque murmurastis, 17 Ubi 
sunt beneficia quae praestiti vobis? Nonne in deserto, cum esuriretis, procla- 
mastis ad me 78 dicentes: “Ut quid nos in desertum istud adduxisti interficere 
nos? *melius nobis fuerat servire Aegyptiis, quam mori in deserto hoc. 1° Ego 
dolui gemitus vestros et “dedi vobis manna in escam, Ypanem angelorum mandu- 
castis. ™ Nonne, cum sitiretis, *petram excidi, et fluxerunt aquae in saturitate? 
Propter aestus ¢foliis arborum vos texi. * Divisi vobis terras pingues, »Chana- 
naeos et Pherezaeos et ‘Philisthaeos a facie vestra proieci; ¢quid faciam vabis 
adhuc? dicit Dominus. ?* Haec dicit Dominus omnipotens: In deserto, cum 
essetis in ¢flumine amorrhaeo sitientes et blasphemantes nomen meum, 7 non 
ignem vobis pro blasphemiis dedi, sed ‘mittens lignum in aquam dulce feci 
flumen. 

24 Quid tibi faciam, Iacob? 9Noluisti oboedire Iuda. *Transferam me ad alias 
gentes et dabo eis nomen meum, ut custodiant legitima mea: * quoniam me 
dereliquistis, et ego vos derelinquam. Petentibus vobis a me misericordiam non 
miserebor; **4quando invocabitis me, ego non exaudiam vos; maculastis enim 
manus vestras sanguine, et 'pedes vestri impigri sunt ad committenda homicidia, 
21 Non quasi me dereliquistis, sed vos ipsos, dicit Dominus. 

% Haec dicit Dominus omnipotens: Nonne ego vos rogavi, ut pater filios et 
ut mater filias et ut ™nutrix parvulos suos, ™ ut “essetis mihi in popuium, 
et ego vobis in Deum, et vos mihi in filios, et ego vobis in patrem? * Ita °vos 
collegi, ut gallina pullos suos sub alas suas. Modo autem quid faciam vobis? 
Proiciam vos a facie mea. 3! ?Oblationem cum mihi attuleritis, avertam faciem 
meam a vobis. Dies enim festos vestros et neomenias et circumcisiones repidiavi. 
32¢Ego misi pueros meos prophetas ad vos, quos acceptos interfecistis et Ianiastis 
corpora eorum, quorum sanguinem exquiram, dicit Dominus. 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
1, 1-32 








1-3] 1 Par 6, 4-14; 1 Es 7, 1-5; 
3 Esd 8, 1-2. 


ais 58, r. 


ods, 19; 7,9 18: Os 3,1 
lic 6, 4. — Vv. Ex 20, 2. 


d cf. aig f. 


Ps 134, 10; 135. 17, 18. 
v. Ex 14, 27, .28 

tv. i 12, I-23. 

jv. Ez 26, r: 28; 19. 


Lv. Ez 28, 21-24. 
mv. Ex 14, 21, 22. 
n Ex 3, 10. 

o Ex 4, 14. 

pv. Ex 13, 21. 


To eal Jr 2, as 


v. Ex 16, 
set. Nm for ae 36; Dis 13:32, 


tt r Cor 10, 10. — v. Nm 
T4, 2. 
uNm 14, 3. 
v Ex 14, 12. 
ZN 10, 14° 28: 
y Ps 77, 25; Sa 
Tb 12, 19; 
I 


16, 20. — cf. 
S$ 104, 40; Jo 


Ghee: 
ZV. Ex 17, 6 
acf. Bar s, 


8. 
Ol Gh 13, 72d 5. ae 
cv. Ez 25, 15-17. 


dJs 5, 4. 

e (Ex 15, 23). 

f Ex 1s, 25; Ecli 38, 

ta 80, 9-II. 

cf. Mt 21, 43; Ac 13, 46. 


$2.P ar. 15, °2:: 24; 20; 
,ire 1, 28; 4s:2.. ¥5: Mic 3,4: 
cf. Pro I, 16; Rm 3, 15. 


m cf. 1s.49).233 t Th 2, 7. 
cf. Jr 24, 


o Mt 23, B76 Le 13, 34. 
pis 1, 13, 14. 
q cf. =. aor tue bes Aeneas 


— 2 Par 36. 15 16 
rMt iy, 38, 36; Ler; 50, 51. 








— 1165 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
1, pier 2, 38 


iubente Deo, promittit tandem aliquando paratum Israéli regnum (10-19), re- 
gnum iustitiae et bonitatis (20-23), regnum laetitiae et pacis (24-32), ad quod 
gentes undequaque adfluent (33-41) et in quo Filius Dei coronabitur (42-48). 








SMUs23; 365 be'13538; 


t Jb 21, ie: pee I, 4 etc. 
“icp: 2, f. Dt 28, 18. 


vIs 52, ay ih 5; Rm 13, 21. 


x cf. Jo 20, 29; 1 Pt 1. 8. 
ycf. Bar 4, 36, 37. 
zcf. Mt 8, 11. 


er Mir or 

@V. CDi 1,90 

6 cf. cp. I, 32. 

ccf. Bar 4, 8, 12. 

wh a 4, 12, 19. — cf. Is 47, 


ecf. Bar 4,° 
f Bar 4, 17. 
g Bar 4, 21. 


kh cf. Jdt 9, 3 
icp. I, 34 
jv. Lv 26, 33. 


ly. Gn 19, 24. 


mcf. Le 16. 9 
“cp. 8, 52: Ap 2,.73 22) 2,)%4. 


ocf. Mt 24, 22. 
p Mt 25, 34. 
q Mr _13, 37. 
rv. Dt 4, 2 
SVE. 32:30; 
tcf. Is 60, 8. 
“yr. 25. 
vv. Dt 7, 6. 
ney ip 31; Is26, 
yict. arid 16, 14. 
~z cf. Ap 22, 2. 


19; Ez 37, 


av. Ex 22, 22. 
_Ocf. Is 58, 7; Mt 25, 36. 


ccf. Tb 1, 20; Ecli 38, 16. 

d Mt 10, 28. 

ecf. Is 30, 15. 

f cf. Jo 16, 20, 22. 

gcf. Is 49, 2; St 16; Sap 5, 17. 
Avr. 2, a , 


jv. Ex 2 
in Mss. — V. in Exse- 


EJo 10, 11; r Pt 2, 25. 

m Mt 11. 29. 

n Heb 1o, a 

ocf. Heb 1 

35] Antt. ee ee cm., Ap. 
et Aw bot) cg 

pv. cp. gfe as. 

ae. & 60, 19, 20; Ap 21, 23; 


36,371 ‘Int. (Ps 77) in fr. 3 d. 


Rink gat ees 1 Par 
T5 

ys ae T2. 

t cf. Ap 7, 4 

ucp. 6, 5. 

v Ap 19, 9. — cf. Mt 22, 2. 





33 Haec dicit Dominus omnipotens: *Domus vestra deserta est; proiciam vos 
tsicut ventus stipulam, * et “filii procreationem non facient, quoniam mandatum 
meum neglexerunt, et quod malum est coram me fecerunt. ™ Tradam domos 
vestras populo venienti, “qui me non audientes credunt, quibus signa non ostendi, 
facient quae praecepi; ** prophetas non viderunt et memorabuntur iniquitatum 
eorum. * Testor populi venientis gratiam, cuius parvuli exsultant cum laetitia 
*me non videntes oculis carnalibus, sed spiritu credentes quae dixi. ** Et nunc, 
frater, adspice quae gloria et Yvide populum venientem ab oriente; * quibus 
dabo ducatum “Abraham, Isaac et Iacob et Osee et Amos et Michaeae et Ioél 
et Abdiae et Ionae ‘et Nahum et Habacuc, Sophoniae, Aggaei, Zachariae 
et Malachiae, *qui et angelus Domini vocatus est. 

2. - 1Haec dicit Dominus: Ego *eduxi populum istum de servitute, ouibus 
mandata dedi per pueros meos prophetas, ®quos audire noluerunt, sed irrita 
fecerunt mea consilia. %°Mater quae eos generavit, dicit illis: ¢Ite, filii, quia 
ego vidua sum et derelicta, * “educavi vos cum laetitia et amisi vos cum luctu et 
tristitia, quoniam peccastis coram Domino Deo vestro et quod malum est coram 
eo fecistis; * modo autem ‘quid faciam vobis? 4Ego vidua sum et derelicta: Ite, 
filii, et petite a Domino misericordiam. ®Ego autem te, pater, testem invoco 
super matrem filiorum, qui noluerunt testamentum meum servare, ‘ut des eis 
confusionem et *matrem eorum in direptionem, ‘ne generatio eorum fiat. 7 JDi- 
spergantur in gentes nomina eorum, deleantur a terra; quoniam spreverunt 
sacramentum meum. *VYae tibi, Assur, qui abscondis iniquos penes te; gens 
mala, memorare ‘quid fecerim Sodomae et Gomorrhae, 
piceis glebis et adgeribus cinerum; sic dabo eos qui me non audierunt, dicit 
Dominus omnipotens. 

10 Haec dicit Dominus ad Esdram: Nuntia populo meo, quoniam dabo eis 
regnum Ierusalem, quod daturus eram Israél, 44 et sumam mihi gloriam illorum 
et dabo eis ™tabernacula aeterna, quae praeparaveram illis. 4% Lignum vitae 
erit illis in odore unguenti, et non laborabunt neque fatigabuntur. 1% Ite et acci- 
pietis; °rogate vobis dies paucos, ut immorentur. ?Iam paratum est vobis regaum: 
Qvigilate. %**Testare caelum et terram; contrivi enim malum et creavi bonum, 
quia vivo ego, dicit Dominus: 

15 *Mater, amplectere filios tuos, educa illos cum laetitia, ‘sicut columba 
“confirma pedes eorum, *quoniam te elegi, dicit Dominus, 7 et *resuscitabo mor- 
tuos de locis suis et de monumentis educam illos, quoniam cognovi nomen mcum 
in Israél. 4* Noli timere, mater filiorum, quoniam te elegi, dicit Dominus. * Mit- 
tam tibi adiutorium pueros meos Isaiam et Yleremiam, ad quorum consilium 
sanctificavi et paravi tibi “arbores duodecim gravatas variis fructibus: 7 et 


totidem fontes fluentes lac et mel et montes immensos septem habentes rosam et 


lilium, in quibus gaudio implebo filios tuos. *° *Viduam iustifica, pupillo ivdica. 
egenti da, orphanum tuere, “nudum vesti, ™* confractum et debilem cura, claudum 
irridere noli, tutare mancum et caecum ad visionem claritatis meae admiite, 
22senem et iuvenem intra muros tuos serva; * °mortuos, ubi inveneris, signans 
commenda sepulcro, et ¢dabo tibi primam sessionem in resurrectione mea. 

% ePausa et quiesce, populus meus, quia veniet requies tua. 7 Nutrix bona, 
nutri filios tuos, “confirma pedes eorum; * servos, quos tibi dedi, nemo ex 
eis interiet, eos ego enim requiram de numero tuo. 2? Noli fatigari. Cum enim 
venerit dies pressurae et angustiae, ‘alii plorabunt et tristes erunt, tu autem 
hilaris et copiosa eris. * Zelabunt gentes et nil adversus te poterunt, dicit Domi- 
nus. ™9Manus meae tegent te, ne filii tui gehennam videant. * Iucundare, 
hmater, cum filiis tuis, quia ego te eripiam, dicit Dominus. * *Filios tuos dor- 
mientes memorare, quoniam ego eos educam de lateribus terrae et misericordiam 
cum illis faciam, quoniam misericors sum, dicit Dominus omnipotens. *%* Ample- 
ctere natos tuos usque dum venio et praestem illis misericordiam, quoniam exube- 
rant fontes mei, et gratia mea non deficiet. 

33 Ego Esdras praeceptum accepi a Domino Jin monte Horeb, ut irem ad 
Israél; ad quos cum venirem, reprobaverunt me et respuerunt mandatum Domini; 
34 ideoque vobis dico, gentes quae auditis et intelligitis: Exspectate 'pastorem 
vestrum, “requiem aeternitatis dabit vobis, “quoniam in proximo est ille, °qui 
in fine saeculi adveniet. *5 Parati estote ad ?praemia regni, quia 2lux perpetua 
lucebit vobis per aeternitatem temporis. * Fugite tumbram saeculi huius; accipite 
iucunditatem %gloriae vestrae. Ego testor palam salvatorem meum. *? Commen- 
datum donum accipite et iucundamini gratias agentes ei ‘qui vos ad caelestia 
regna vocavit. %8 Surgite et state et videte ‘numerum “signatorum “in convivio 


® quorum terra iacet in 








ert 66 = 


—— 





Apocalypsis Esdrae (2, 1-14, 47). Visio | (3, 1-5, 20). Anno tricesimo ruinae civita- 
tis contemplans desertionem Sion ac mala retexens quibus Israél oppressus est 
praesertim in Babylonia (3, I-27) Esdra quaerit tantae severitatis rationem 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 


2, 39 =, 34 








3 qui se de umbra saeculi transtulerunt, “splendidas tunicas a Domino 
acceperunt. ‘Recipe, Sion, numerum tuum et conclude candidatos tuos qui 
legem Domini compleverunt. “¥Filiorum tuorum, quos optabas, plenus est 
numerus. Roga imperium Domini, ut sanctificetur populus tuus qui vocatus est 
ab initio. 

#2 Ego Esdras vidi in “monte Sion *turbam magnam, quam numerare non 
potui, et omnes canticis collaudabant Dominum. 4 Et in medio eorum erat 
iuvenis statura celsus, eminentior omnibus illis et singulis eorum capitibus 
bimponebat coronas et magis exaltabatur; ego autem miraculo tenebar. *+ Tunc 
interrogavi angelum et dixi: °Qui sunt hi, Domine? 4° Qui respondens dixit mihi: 
Hi sunt qui ¢mortalem tunicam deposuerunt et immortalem sumpserunt et con- 
fessi sunt nomen Dei; modo coronantur et accipiunt palmas. 4** Et dixi angelo: 
Ille iuvenis quis est, qui eis coronas imponit et palmas in manus tradit? 47 Et 
respondens dixit mihi: Ipse est Filius Dei, ¢quem in saeculo confessi sunt; ego 
autem magnificare eos coepi, qui fortiter pro nomine Domini steterunt. ** Tunc 
dixit mihi angelus: Vade, adnuntia populo meo qualia et quanta mirabilia Domini 
Dei vidisti. 

8. - 1¢Anno tricesimo "ruinae civitatis eram in Babylone et “conturbatus sum 
super cubiculo meo recumbens, et cogitationes meae ascendebant super cor meum, 
2 quoniam vidi desertionem Sion et ¢abundantiam eorum qui habitabant in Baby- 
lone, *et ventilatus est spiritus meus valde, et coepi loqui ad Altissimum verba 
timorata +4 et dixi: ¢O dominator Domine, tu dixisti ab initio,. quando — plantasti 

_terram, et hoc solus, et ‘imperasti populo ‘Set %dedisti Adam corpus mortuum; 
sed et ipsum figmentum manuum tuarum erat, et *insufflasti in eum spiritum 
vitae, et factus est vivens coram te, *et tinduxisti eum in paradiso, quem plan- 
taverat dextera tua, antequam terra adventaret, * et huic Jmandasti diligere viam 
tuam, et 'praeterivit eam, et ™statim instituisti in eo mortem et in nationibus 
eius, et natae sunt gentes et tribus et populi et cognationes, quarum non est nu- 
merus. * Et "ambulavit unaquaeque gens in voluntate sua, et mira agebant coram 
te et spernebant praecepta tua. * °Iterum autem in tempore induxisti diluvium 
super inhabitantes saeculum et perdidisti eos. 1° Et factum est in unoquoque 
eorum sicut Adae mori, sic his diluvium. 71 Dereliquisti autem unum ex his 
PNoé cum domo sua, et ex eo iusti omnes, 12 Et factum est, cum coepissent 


Domini; 


multiplicari qui habitabant super terram, et multiplicaverunt filios et populos - 


et gentes multas, et coeperunt iterato impietatem facere plus quam priores. 33 Et 
factum est, cum iniquitatem facerent coram te, Yelegisti tibi virum ex his, ‘cui 
nomen erat Abraham. 1 Et dilexisti eum et demonstrasti ei soli voluntatem tuam 
%et ‘disposuisti ei testamentum aeternuin et dixisti ei ut non unquam derelin- 
queres semen eius. Et ‘tdedisti ei Isaac et Isaac dedisti Iacob et Esau 1° et “segre- 
gasti tibi Iacob, Esau autem separasti. Et factus est Iacob in multitudine magna. 
17 Et factum est, cum educeres semen eius ex Aegypto, “adduxisti super montem 
Sina et Yinclinasti caelos et *statuisti terram et commovisti orbem et *tremere 
fecisti abyssos et conturbasti saeculum, ™ et °transiit gloria tua portas quattuor, 
ignis et terraemotus et spiritus et gelu, ut dares semini Iacob legem et genera- 
tioni Israé] diligentiam. ?° Et “non abstulisti ab eis cor malignum, ut faceret 
lex tua in eis fructum. 74 4Cor enim malignum baiulans primus Adam trans- 
gressus et victus esi, sed et omnes qui'de eo nati sunt. 2? Et facta est permanens 
infirmitas, et “lex cum corde populi, cum malignitate radicis; et discessit quod 
bonum est, et mansit malignum. ™ Et transierunt tempora, et finiti sunt anni; 
et ‘suscitasti tibi servum nomine David *™et ¢dixisti ei aedificare civitatem 
‘nominis tui et offerre tibi in eadem tus et oblationes. 75 Et factum est hoc annis 
multis, et deliquerunt qui habitabant civitatem #*in omnibus facientes sicut 
fecit Adam et omnes generationes eius;- utebantur enim et ipsi corde maligno. 
77 Et tradidisti civitatem tuam in manibus inimicorum tuorum. * *Nunquid 
meliora faciunt qui habitant Babylonem? Et propter hoc dominabitur Sion? 
2 Factum est, cum venissem huc et vidissem impietates, quarum non est niume- 
rus, et delinquentes multos vidit anima mea hoc Jtricesimo anno, et excessit cor 
meum; ¥® 'quoniam vidi quomodo sustines eos peccantes, et pepercisti impie 


agentibus et perdidisti pcpulum tuum et conservasti inimicos tuos et ™non signi- . 


ficasti. *1 Nihil memini quomodo debeat derelinqui via haec. *Nunquid meliora 
facit Babylon quam Sion? aut alia gens cognovit te praeter Israél? aut quae 
tribus crediderunt testamentis tuis, sicut Iacob? %3 Quarum merces non comparuit 
neque labor fructificavit. Pertransiens enim pertransivi in gentibus et vidi abun- 
dantes eas et non memorantes mandatorum tuorum. 34 Nunc ergo *pondeéra in 





x Is 61, 10; Ap 3, 4; 7, 13, 14. 


y cf. cn. 4, 36; Ap 6, 11. 


2.cf, Ap 14, .2. 
acf. Ap 7, 9. 


4 cf. Ap 2, 10; 4, 4. 


ccf. Ap 7, 13, 14. 

45] Ant. in cm. Mm. — in R. 
in cm. Ap: et in cm. et in 
comm, omn, Rom. Pont. 

dcf. 1 Cor 15, 53, 54; 2 Cor 


Suid 
é Mt 10, 32; Le £2, 8; Ap 3;-s. 


avr. 29. 


bv. 4 Rg 25, 8-rz. 
¢ Dn a;°8; 
d vv. 33. 
OV. CDs 4; 38: 
t ct...00..6, ‘$3; 5a 
§ cP. » 46. 

v. Gn 2,,7 
iGn 2, 8 
j Gn 2, 17 
tetetps 7. 12 
m Gn 3, 1 
ncf. Gn 6, 11, 12. 
o Gn 7, 10. 


) Gn 8, 1;.1 Pt 3, 10; 2 Pt2, 5. 


q Gn 12, 1. 
rcf.-Gn 17, 5. 


sGn 17, 7. 


2x19, ©; Dt 4; 10: 

y 2 Rg 22, 10. 

2 Ex 19, 18. — cf. cp. 6, 16. 

aPs 76, 17. 

6 cf. Ex rg, 16, 18. — v. Ps 17, 
8-16. 

Gicl? cp. 4, 30, 31% Rm, $,. 1 

dcp. 4, 30; 7, 48. 

év. Rin’ 7, 7-13. 


fir Rg: 16,513: 
hak a Re 7475, 12,-13. 
Jr 25, 29. 


pvr. or. 
Hh ok Balt fey trap aaa ay a Ye 
6 ct: Ir 33.38; 


ncf. Jb 31, 6: Dn g, 27. 





— 1167 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
3,35 — 4, 36 


(28-36) eique angelus Uriel reponit et plurimis similitudinibus ostendit inscru- } 
tabiles esse vias Dhi (4, 1-21) atque ei pressius sciscitanti quaedam refert circa 
caducitatem huius seculi (22-27) additque finem mundi et rerum omnium visi- 








ocf. Ac 10, 35. 


acp. 5, 20; 10, 28. 
bcf. ‘vr. 10, ‘823-epe-&: 34; 7; 
19; 12, 4. 


Clk VE Sa 
d cf. Pro 30, 4. 


ecf. Jb 38, 16. 


fey. Get 7,833.8, $4. 

gcf. Dt 30, rs 3° Ps 138, 8; 
Rm 10, 6, 

hcf. Ec 11, Bf - Sap 9, 16. 


cf. 2 Cor 4, 7; 1 Th 4,4 
jvr. 2. 


lLcp. 7, 46, 47. 


mcf. Jd 9, 15. 
nJrs5, 22. — cf. Jb 38, 11; Ps 
103, 9. 


ocf. Gn x, 9. 


pct. Is §5:°8, 9; Jo. $4 884) 5 
Cor 2, 14. 


q Tb 3, 4; Ps 43, 13, 14; 78, 4; 
Bar 2, 4; 3, et 5 eR 
rDn 3, 32. — cf. cp. ‘. "293 


-O, 57. 
sIs "40, 22. — cf. Ps 108, 23. 


t Jc 4, 14, 15. 
uJs 7, 9. 
vv. Nin 6, 27. 


e 6, 20; x Cor'7, 31; 11 Jo 
17. — cf. cp. 14, 10, II. 
y Gal 1, 4; Jo 5, 19. 


£ cf. Cp.. 3, 20-22; 7; 48: 

@ ct, Mt;3, 123 23, 30, 39;.AD 
T4, 15. 

b Ap 6, to. 


ccp. 7, 12. — cf. Gn 47, 9 


dcp. 5, 44; 6, 34. — cf. Heb 
10/37 rare t: 3,9. 

e Ap 6, 9. 

fr. 41; cp. 7, 32. 





statera nostras iniquitates et eorum qui habitant in saeculo, et non invenietur 
nomen tuum, nisi in Israél. ** Aut quando non peccaverunt in conspectu tuo 
qui habitant terram? aut quae gens sic observavit mandata tua? * Hos quidem 
per nomina invenies servasse mandata tua, °gentes autem non invenies. 

4. - 1 Et respondit ad me angelus, qui missus est ad me, cui nomen ®Uriel. 
7Et dixit mihi: Excedens excessit cor tuum in saeculo hoc et comprehendere 
-cogitas viam. Altissimi. * Et dixi: Ita, Domine meus. Et respondit mihi et dixit: 
Tres vias missus sum ostendere tibi et °tres similitudines proponere coram te. 
*De quibus mihi si renuntiaveris unam ex his, et ego tibi demonstrabo viam, 
quam desideras videre, et docebo te unde sit cor malignum, * Et dixi: Loquere, 
Domine meus. Et dixit ad me: Vade, pondera mihi ignis pondus aut ¢mensura 
mihi flatum venti aut revoca mihi diem quae praeteriit. * Et respondi et dixi: 
Quis natorum poterit facere, ut me interroges de his? * Et dixit ad me: Si essem 
interrogans te dicens: Quantae ‘*habitationes sunt in corde maris, aut quantae 
venae sunt in principio abyssi aut quantae venae sunt super firmamentum aut 
qui sunt exitus /paradisi, * diceres mihi fortassis: 9In abyssum non descendi neque 
in infernum adhuc neque in caelum unquam ascendi. ®*Nunc autem non inter- 
rogavi te, nisi de igne et vento et die per quem transisti et a quibus separari 
non potes; et non respondisti mihi de eis. 7° Et dixit mihi: Tu quae tua sunt 
tecum coadulescentia non potes cognoscere, et quomodo poterit ‘vas tuum 
jcapere Altissimi viam et iam exterius corrupto saeculo intelligere corruptionem 
evidentem in facie mea? 

12Et dixi illi: ‘Melius erat nos non esse quam adhuc viventes vivere in im- 
pietatibus et pati et non intelligere de qua re. 

43 Et respondit ad me et dixit: Proficiscens profectus sum ad silvam lignorum 
campi, et cogitaverunt cogitationem ™ et dixerunt: Venite et eamus et faciamus 
ad mare bellum, ut recedat coram nobis, et faciamus nobis alias silvas. 1% Et 
similiter fluctus maris et ipsi cogitaverunt cogitationem et dixerunt: Venite ascen- 
dentes, debellemus silvas campi, ut et ibi consummemus nobismetipsis aliam 
regionem. 7% Et factus est cogitatus silvae in vanum, ™venit enim ignis et con- 
sumpsit eam; 7" similiter et cogitatus fluctuum maris, "stetit enim harena et 
prohibuit eos. 18Si enim esses iudex horum, quem inciperes iustificare aut quem 
condemnare? 

1 Et respondi et dixi: Utique vanam cogitationem cogitaverunt, terra enim 
data est silvae, et °mari locus portare fluctus suos. 

# Et respondit ad me et dixit: Bene tu iudicasti, et quare non iudicasti tibi- 
metipsi? ™ Quemadmodum enim terra silvae data est et mare fluctibus suis, 
?sic qui super terram inhabitant quae sunt super terram intelligere solummodo 
possunt, et qui super caelos quae super altitudinem caelorum. 

24 Et respondi et dixi: Deprecor te, Domine, ut mihi detur sensus intelligendi; 
73non enim volui interrogare de superioribus tuis, sed de his quae pertranseunt 
per nos cotidie; %propter quid Israé] datus in opprobrium gentibus? quem dile- 
xisti populum ‘datus est tribubus impiis, et lex patrum nostrorum in interitum 
deducta est, et dispositiones scriptae nusquam sunt. ™ Et pertransivimus de 
saeculo ‘ut locustae, et ‘vita nostra stupor et pavor, et nec digni sumus mise- 
ricordiam consequi. * Sed “quid faciet nomini suo, *quod invocatum est super 
nos? et de his interrogavi. . 

% Et respondit ad me et dixit: Si fueris plurimum scrutatus, frequenter mira- 
beris; *quoniam festinans festinat saeculum pertransire, * et non capit portare 
quae in futuris temporibus iustis repromissa sunt; quoniam plenum iniustitia 
est saeculum hoc et infirmitatibus. * De quibus autem interrogas dicam; semina- 
tum enim est malum, et necdum venit destructio ipsius. Si ergo non inversum 
fuerit quod seminatum est et discesserit locus ubi seminatum est malum, non 
veniet ubi seminatum est bonum. * *Quoniam gramen seminis mali seminatum 
est in corde Adam ab initio, et quantum impietatis generavit usque nunc, et gene- 
rat *usque cum veniat area? *1 Aestima autem apud te gramen mali seminis, 
quantum fructum impietatis generavit; *? quando secatae fuerint spicae, quarum 
non est numerus, quam magnam aream incipient facere? 

83 Et respondi et dixi- %Quomodo et quando haec? Quare ¢modici et mali 
anni nostri? 

* Et respondit ad me et dixit mihi: ¢Non festines tu super Altissimum. Tu 
enim festinas inaniter esse super ipsum; nam excessus tuus multus. *® ¢Nonne 
de his interrogaverunt animae iustorum in ‘promptuariis suis dicentes: Usquequo 
spero sic? et quando veniet fructus areae mercedis nostrae? %¢ Et respondit ad ea 








— 1168 — 














bilium obventurum esse statim ac numerus electorum impletus fuerit (28-37), 
nempe post praefinitum tempus (38-52), cuius signa praecurrentia prophetae 
describuntur (5, 1-20). 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
4,37 — 5, 26 











_ Teremiel archangelus et dixit: ?Quando impletus fuerit numerus seminum in vobis, 


‘quoniam in statera ponderavit saeculum, * tet mensura mensuravit tempora 
et numero numeravit tempora et non commovit nec excitavit, usquedum impleatur 
praedicta mensura. 

88 Et respondi et dixi: JO dominator Domine, sed et nos omnes pleni sumus 
impietate; et ‘ne forte propter nos non impleantur iustorum areae propter 
peccata inhabitantium super terram. 

40 Et respondit ad me et dixit: Vade et interroga praegnantem, si, quando 
impleverit novem menses suos, adhuc poterit matrix eius retinere partum in 
semetipsa. ‘41 Et dixi: Non potest, Domine. Et dixit ad me: In inferno ‘prom- 
ptuaria animarum matrici adsimilata sunt. *? Quemadmodum enim illa festinat 
quae parit effugere necessitatem partus, sic et haec festinat reddere ea quae 
commendata sunt. ‘* Ab initio tibi demonstrabitur de his quae concupiscis videre. 

“Et respondi et dixi: ™Si inveni gratiam ante oculos tuos et, si possibile 
est, et, si idoneus sum, “* demonstra mihi, “si plus quam praeteritum sit habet 
venire aut plura pertransierunt supra quam futurum est. ‘* Quid pertransivit 
scio, quid autem futurum sit ignoro. 

-4TEt dixit ad me: Sta super dexteram PACLAs et demonstrabo tibi interpre- 
tationem similitudinis. 

48 Et steti et vidi, et ecce fornax ardens transiit coram me; et factum est, 
cum transiret flamma, vidi, et ecce superavit fumus. *® Post haec transiit coram 
me nubes plena aquae et immisit pluviam impetu multam, et, cum transisset 
impetus pluviae, superaverunt in ea guttae. Et dixit ad me: Cogita tibi: 
sicut crescit pluvia amplius quam guttae, et ignis quam fumus, sic superabun- 
davit quae transivit mensura. Superaverunt autem guttae et fumus. 

51 Et oravi et dixi: Putas vivo usque in diebus illis? vel quid erit in diebus 
illis? 5? Respondit ad me et dixit: °De signis, de quibus me interrogas, ex parte 
possum tibi dicere; de vita autem tua non sum missus dicere tibi, sed nescio. 

5. - 1 De signis autem: ecce “dies venient, in quibus apprehendentur qui irs.ha- 
bitant terram in censu multo, et °abscondetur veritatis via, et “sterilis erit a 
fide regio, ?et ‘multiplicabitur iniustitia super hanc quam ipse tu vides et super 
quam audisti olim; et erit imposito vestigio quam nunc vides regnare regionem, 
et videbunt eam desertam. ‘Si autem tibi dederit Altissimus vivere, videbis post 
tertiam tubam, et relucescet subito sol noctu, et luna ter in die, ‘et de ligno 
sanguis stillabit, et ‘lapis dabit vocem suam, et populi c vebuntur, ‘et 
regnabit quem non sperant qui inhabitant super terram, et volatilia commigra- 
tionem facient, * et mare Sodomiticum pisces reiciet et dabit vocem noctu, quam 
non noverant multi, omnes autem audient vocem eius, *et chaos fiet per loca 
multa, et ignis frequenter remittetur, et bestiae agrestes transmigrabunt, et mulie- 
res menstruatae parient monstra, et Yin dulcibus aquis salsae invenientur, et 
hamici omnes semetipsos expugnabunt, et ‘abscondetur tunc sensus, et intellectus 
separabitur in promptuarium suum, ?°et quaeretur a multis et non invenietur, 
et multiplicabitur iniustitia et incontinentia super terram. Et interrogabit 
regio proximam suam et dicet: Nunquid per te pertransiit iustitia iustum faciens? 
Et hoc negabit. 7? Et erit in illo tempore, et sperabunt homines et non impe- 
trabunt, laborabunt et non dirigentur viae eorum. 7% JHaec signa dicere tibi 
permissum est mihi; et si oraveris iterum et ploraveris, sicut et nunc, et *ieiu- 
naveris septem diebus, audies iterato horum maiora. 

144 Et evigilavi, et corpus meum horruit valde, et anima mea laboravit ™ut 
deficeret. 1° Et tenuit me qui venit angelus, qui loquebatur in me, et "confortavit 
me et statuit me super pedes. %* Et factum est in nocte secunda, et venit ad me 
Salathiel dux populi et dixit mihi: Ubi eras? et °quare vultus tuus tristis? 7% An 
nescis, quoniam tibi creditus est Israél in regione transmigrationis eorum? ™Ex- 
surge ergo et gusta panem et non derelinquas nos, ?sicut pastor gregem suum in 
manibus luporum malignorum. 7% Et dixi ei: Vade a me et non appropies ad 
me. Et audivit, ut dixi, et recessit a me. ™ Et ego ieiunavi diebus septem ululans 
et plorans, sicut mihi mardavit ?Uriel angelus. 











21 Et factum est post dies septem, et iterum ‘cogitationes cordis mei molestae 
erant mihi valde, 2et ‘resumpsit anima mea spiritum intellectus; et iterum 
coepi loqui coram Altissimo sermones. * Et dixi: *Dominator Domine, ex omni 
silva terrae et omnibus arboribus eius elegisti “vineam unicam, *et ex omni 
terra orbis elegisti tibi foveam unam, et ex omnibus floribus orbis elegisti tibi 
*lilium unum, *%et ex omnibus abyssis maris replesti tibi *rivum unum, et ex 
omnibus aedificatis civitatibus Ysanctificasti tibimetipsi Sion, **et ex omnibus 





gcf. cp. 2, 41; Ap 6, 11. 
h cf. Is 40, 12. 
icf. Sap 11, 21. 


FCB. 5, 6: 3; 33; 38: 6, 11; 7, 
57 %325.9; 33, Si 
lcf. Ac 3, 19-21. 


mcp. 5, 56; 6, 11; 
7; 14, 22. 
6 Cl. NT. 505: CD. IA, 11; 12; 


8,42 51-12, 


Ocp. 5. 13; 6, 12; 7, 26. — cf. 
8, 63. 

acf. cp. 6, ay Lec 22,126. 

€cp: 14, F 

Gicin Le 18. 8. 


€ vr. 10; Mt py ie & 2 


fcf Hab 2, 11; Le 19, 40. 


thes a (le See oh a 


hcp. 6, 24. — cf. Mt 10, 21; 
Mr 13, 12. 
icf: - Pro: 294°3- 


j wre tT 
Ll vr..203.:@.16f6 31% 35. 


mci. vr. 22; 


nmcPp. 10, 30. 
10, If. 


0.2°RS 3) 23 


CD. 18745. 
— cf. Dn 10, 


pcf. Mt 10, 16; Jo ro, 12. 


Ooo. 4,55 To,.23: 


rcp. 6, 36, 37; 7, 15; 9, 27. 

$ Cf. vre 14. 

tv. cp. 4, 38. 

u Ps 79, 9. — cf. cp. 9, 21; Is 


, I, 7: 
oth 14, 6. — cf. Cn 2, 1, 2. 
x Ct: Ps:425° 5 
yv. Dt 22; xf. 





(74) 


— 1169 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
5,27 — 6,9 


Visio 1 (5, 21-6, 34), Ad Esdram valde sollicitum de sorte populi Dei (5, 21-30) / 
mittitur angelus qui, revocatis inscrutabilibus iudiciis Dei (31-55), enarrat cum 
signa quae praecurrerunt huic saeculo (6, 1-10), tum signa separationis tempo 








zcf. Ps 73, 1; 78, 13; 79, 1. 
a¥V.'-Dt 79; 8: 

b-cf icp“, 25% 6,87: 

c Lv 26, 33. 


dcf. 2 Rg 24, 14; Ecli 2, 22; 
Heb 10, 31. 


ecp. 4, I. 


Pctocpy, 47. 
gect.sep. 4, 2% 22, R 
ris | «lk Se amie Fe Yong & 


tcl Ecli_x,. 2: 
J cp. 4, 35. 


Ly.-cp. 4, 38: 


MCAT hs 6, 


ncf. Mt 19. 30; 1 Th 4, 14. 


OC CD, 4,34; 6, $4. 


PV. CP. 10, 9-14. 
qacf. Gn 18, 12, 13; Le x, 18. 


rcf. vr. 48; Ecli 40, 1. 


scf. Gn 6, 4; Nm 13, 33. 


PN. CD S444: 
“cp. 6, 183; 9, 2. 


acf. Pro 8, 22-25. — v. Gn 
Bok. 


bv. cp. 4, 7. 

ccf. vr. 44. 

d cf. Heb 12, 22. 

évr. 41. — v. Gn 1, 6, 7. 


fiep;, 25: 3B: 
gcf. Mt 6, 20. 


hk Gn 25, 26; Os 12, 3. 





creatis volatilibus nominasti tibi columbam unam, et ex omnibus plasmatis peco- 
ribus providisti tibi *ovem unam, 7” et ex omnibus multiplicatis populis adqui- 
sivisti tibi "populum unum, et ab omnibus probatam legem donasti huic quem 
desiderasti populo. * Et nunc, Domine, ut quid tradidisti unum pluribus? Et 
praeparasti super unam radicem alias et ‘¢disperdidisti unicum tuum in multis, 
2 et conculcaverunt eum qui contradicebant sponsionibus tuis quique tuis testa- 
mentis non credebant. * Et si odiens odisti populum tuum, “tuis manibus debet 
castigari. 

%1 Et factum est, cum locutus essem sermones, et missus est “angelus ad me, 
qui ante venerat ad me praeterita nocte, * et dixit mihi: Audi me, et instruam te, 
et intende mihi, et adiciam coram te. ** Et dixi: Loquere, Domine meus. Et 
dixit ad me: Valde tu in excessu mentis factus es pro Israél, an ‘plus dilexisti 
eum, quam qui eum fecit? ™ Et dixi ad eum: Non, Domine, sed dolens locutus 
sum. Torquent enim me renes mei per oranem horam, quaerentem Yapprehendere 
semitam Altissimi, et investigare partem iudicii eius. %* Et dixit ad me: Non 
potes. Et dixi: Quare, Domine? ad quid nascebar? aut *quare non fiebat matrix 
matris meae mihi sepulcrum, ut non viderem laborem Iacob et defatigalionem 
generis Israél? %* Et dixit ad me: *Numera mihi quae necdum venerant et collige 
mihi dispersas guttas et revirida mihi aridos flores *7 et aperi mihi clausa ?prom- 
ptuaria, et produc mihi inclusos in eis flatus; demonstra mihi vocis imaginem, et 
tunc ostendam tibi laborem quem rogas videre. ** Et dixi: ‘Dominator Domine, 
quis enim est qui potest haec scire, nisi qui cum hominibus habitationem non 
habet? * ™Ego autem insipiens; et-quomodo potero dicere de his quibus me 
interrogasti? 

40 Et dixit ad me: Quomodo non potes facere unum de his quae dicta sunt, 
sic non poteris invenire iudicium meum aut in fine caritatem, quam populo 
promisi. * Et dixi: Sed ecce, Domine, tu prope es his qui in finem sunt; et 
quid facient qui ante me fuerunt aut nos aut hi qui post nos? ‘* Et dixit ad 
me: Coronae adsimilabo iudicium meum. *Sicut non novissimorum tarditas, sic 
nec priorum velocitas. ** Et respondi et dixi: Nec poteras facere eos qui facti 
sunt et qui sunt et qui futuri sunt in unum, ut celerius iudicilum tuum ostendas? 
“4 Et respondit ad me et dixit: °Non potest festinare creatura super creatorem, 
nec sustinere saeculum eos qui in eo creandi sunt in unum. * Et dixi: Quomodo 
dixisti servo tuo, quoniam vivificans vivificasti a te creatam creaturam in unum 
et sustinebat creatura: Poterit et nunc portare praesentes in unum. “ Et dixit 
ad me: Interroga matricem mulieris et dices ad eam: Et, si paris, quare per 
tempus? Roga ergo eam, ut det decem in unum. 4? Et dixi: Non utique poterit; 
sed secundum tempus. “*Et dixit ad me: Et ego dedi ?matricem terrae his 
qui seminati sunt super eam per tempus. * ¢Quemadmodum enim infans non 
parit ea quae senum sunt, sic ego disposui a me creatum saeculum. 

5° Et interrogavi et dixi: Cum iam dederis mihi viam, loquar coram te; nam 
mater nostra, "de qua dixisti mihi: Adhuc iuvenis est, iam senectuti appropin- 
quat. % Et respondit ad me, et dixit: Interroga eam quae parit, et dicet tibi. 
52 Dices enim ei: Quare quos peperisti, nunc non sunt similes his qui ante te, 
sed minores statura? ** Et dicet tibi et ipsa: Alii sunt qui in iuventute viriutis 
nati sunt, et alii qui sub tempore senectutis deficiente matrice sunt nati. “ Con- 
sidera ergo et tu quoniam ‘minori statura estis prae his qui ante vos; ™et qui 
post vos, minori quam vos, quasi iam senescentes creaturae et fortitudinem iuven- 
tutis praetereuntes. .Et dixi: Rogo, Domine, ‘si inveni gratiam ante oculos tuos, 
demonstra servo tuo, per quem “visites creaturam tuam. . ; 

6. - 1 Et dixit ad me: “Initio terreni orbis, et antequam starent exitus saeculi, 
et antequam spirarent conventiones ventorum, 7? et antequam sonarent voces toni- 
truum, et antequam splenderent nitores corruscationum, et antequam confirmaren- 
tur fundamenta paradisi, *et antequam viderentur ¢decori flores, et antequam 
confirmarentur motae virtutes, et antequam colligerentur “innumerabiles militiae 
angelorum, ‘et antequam extollerentur altitudines aéris, et antequam nominaren- 
tur mensurae ¢firmamentorum, et antequam aestuarent camini in Sion, et ante- 
quam investigarentur praesentes anni, et antequam abalienarentur eorum qui nunc 
peccant adinventiones, et fconsignati essent qui fidem %thesaurizaverunt, ® tunc 
cogitavi, et facta sunt per me solum, et non per alium, et finis per me et non per alium. 

7 Et respondi et dixi: Quae erit separatio temporum? aut quando prioris finis 
et sequentis initium? 

8 Et dixit ad me: Ab Abraham usque ad Isaac, quando nati sunt ab eo lacob 
et Esau, *manus Iacob tenebat ab initio caleaneum Esau; °® finis enim huius 





=~ ak 70. 








rum, quando scilicet erit prioris finis et sequentis initium (11-34). 


LIBER QUARTUS 











Visio Ill (6, 35-9, 26), Esdras iterum lamentatus sortem Israél a gentibus op- ESDRAE 
pressi (35-59) divinitus per angelum recreatur et edocetur post vitam praesen- 6, 10-54 
saeculi Esau, et principizzm sequentis Iacob. 2° Hominis manus inter calcaneum 
et manum. Aliud noli quaerere, Esdra. 

41 Et respondi et dixi: O ‘dominator Domine, si inveni gratiam ante cculos | iv. cp. 4, 38. 


tuos, 7%oro ut. demonstres servo tuo finem signorum tuorum, /quorum partem 
mihi demonstrasti nocte praecedenti. 

13 Et respondit et dixit ad me: 'Surge super pedes tuos et audi ™vocem ple- 
‘nissimam sonitus, 7 et erit sicut commotio, nec commovebitur locus, in quo stes 
super eum. 7% Ideo, cum loquitur, tu non expaveas, quoniam de fine verbum 
et fundamentum terrae intelligitur, 2° quoniam de ipsis sermo tremiscit et com- 
movetur; scit enim quoniam finem eorum oportet commutari. 

17 Et factum est, cum audissem, “surrexi super pedes meos et audivi; et ecce 
vox loquens, et sonus eius °sicut sonus aquarum multarum, 3% et dixit: Ecce dies 
veniunt, et erit quando appropinquare incipiam, fut visitem habitantes in terra; 
19 et quando inquirere incipiam ab eis qui iniuste nocuerunt iniustitia sua, et 
quando Ysuppleta fuerit humilitas Sion. ™ Et, cum supersignabitur *saecuJum 
quod incipient pertransire, haec signa faciam: *Libri aperientur ante faciem firma- 
n.enti, et omnes videbunt simul, 2! et anniculi infantes loquentur vocibus suis, 
et praegnantes immaturos parient infantes trium et quattuor mensium, et vivent 
et suscitabuntur. 7? Et subito apparebunt seminata loca non seminata, et plena 
promptuaria subito invenientur vacua, *™et *tuba canet cum sono quam cum 
omnes audierint, subito expavescent. 74 Et erit in illo tempore. *debellabunt 
amici amicos ut inimici, et Yexpavescet terra cum his, et venae fontium stabunt, 
et non decurrent in horis tribus; * et erit, “omnis qui derelictus fuerit ex omni- 
bus istis quibus praedixi tibi, ipse salvabitur, et %videbit salutare meum et finem 
saeculi vestri. “* Et videt:unt qui recepti sunt homines, *qui mortem non gusta- 
verunt a nativitate sua, et *mutabitur cor inhabitantium et converteltur in sensim 
alium. ?? Delebitur enim malum, et exstinguetur dolus; 2° florehit autem fides, 
et vincetur corruptela, et *ostendetur veritas quae sine fructu fuit diebus tantis. 

29 Et factum est, cum loqueretur mihi, et ecce paulatim intnebar super eum 
ante quem stabam, * et dixit ad me haec: Veni tibi ostendere tempus venturae 
noctis. *4Si ergo iterum rogaveris et °iterum ieiunaveris septem dizbus, iterum 
tibi ¢renuntiabo horum maiora per diem quam audivi, %? Audita est enim vox 
tua apud Altissimum. Vidit enim Fortis directionem tuam et providit pndicitiam, 
quam a iuventute tua habuisti; ** et propter hoc misit me “demonstrare tibi haec 
omnia et dicere tibi: Confide et noli timere, * et ‘noli festinare ~um privribus 
temporibus cogitare vana, et non properes a novissimis temporibus. 


35 Et factum est post haec et 9flevi iterum et similiter °ieiunavi septem diebus, 
ut suppleam tres hebdomadas, quae dictae sunt mihi. °¢ Et factum est in cctava 
nocte, et *cor meum turbabatur iterato in me, et coepi loqui coram Altissimo; 
3? inflammabatur enim spiritus meus valde, et anima mea anxiabatur. %* Et dixi: 
O Domine, loquens locutus es ab initio creaturae in primo die dicens: *Fiat 
caelum et terra; et Jtuum verbum opus perfectum. *® Et erat tunc ‘spiritus, 
et tenebrae circumferebantur et ™silentium; sonus vocis hominis nondum erat 
abs te. 4 "Tunc dixisti de °thesauris tuis proferri lumen ]uminosum, quo appa- 
reret opus tuum. ‘4! Et aie secundo creasti spiritum ?firmamenti et imperasti ei, 
ut divideret et divisionem faceret inter aquas, ut pars quaedam sursum recederet, 
pars vero deorsum maneret. 4? Et tertia die imperasti aquis congregari in septima 
parte terrae; %sex vero partes siccasti et conservasti, ut ex his sint coram te 
ministrantia seminata a Deo et culta. 4#2*Verbum enim tuum processit, et opus 
statim fiebat. 44 *Processit enim subito fructus multitudinis immensus, et con- 
cupiscentiae gustus multiformes, et “flores colore immutabili, et odores odora- 
menti investigabilis, et die tertia haec facta sunt. *>*Quarta autem die impe- 
rasti fieri solis splendorem, lunae lumen, stellarum dispositionem, 4 et impe- 
rasti eis, ut deservirent futuro plasmato homini. ‘47 "Quinto autem die dixisti 
septimae parti, ubi erat aqua congregata, ut procrearet animalia et volatilia et 
pisces, et ita fiebat. 4** Aqua muta et sine anima, quae Dei nutu iubebantur, 
animalia faciebat, ut ex hoc mirabilia tua nationes enarrent. *? Et tunc conser- 
vasti duas animas: nomen uni vocasti YHenoch et nomen secundae vocasti *Levia- 
than. Et separasti ea ab alterutro; non enim poterat “septima pars, ubi erat 
aqua congregata, capere ea. 5! Et dedisti Henoch unam partem, quae siccata est 
tertio die, ut habitet in ea, ubi sunt montes mille. 5? Leviathan autem dedisti 
septimam partem humidam et servasti eam, ut fiat in devorationem quibus vis 
et quando vis. 5? *Sexto autem die imperasti terrae ut crearet coram te iumenta 
et bestias et reptilia. Et ‘super his Adam, quem constituisti ducem super 





jv. cp. §, 1-13. 


lcf. cp. 10, 33; Ez 2, 1,2; Dn 
B28 Siro re 
m vr. 17. — cf. Dn 1o, 6. 


mcCp. 14, 2. — cf. vr. 13. 

oEz 1, 24; 43, 2; Ap-1, 15 
34, 2;' 10; 6. 

Pcp. §, 56; 9, 2. 

acf. Is 4, 2. 


rv. cp. 4, 26. 
s Dn 7, 10; Ap 20, 12. 


tZe 9, 14; Mt 24, 31; 1 Cor 
PS; 52;.1 Th: 4, 16..— cf. 
m 3, 6 
uv. CD. 5, 9. 
vcf. Mt 24, 30; Le 21, 26. 
x Mt 10, 22. — cf. 7, 27. 


¥ &p- 9, 8. 
zMt 16, 28. — cf. Jo 8, 52; 
Heb 2, 9. 


acf. MI 4, 5, 6. 
Ol. Cp. 7; 34; 


Cccp. 5, 13, 20. 
d cf. cp. 13, 56. 


ecf. Dn 9g, 23. 
f cf.cp. 4, 34; .§,. 44. 


&cp. §, 20. 


AcD. §, 233 33 25} 9.229) 


#v.'Gn 1, 1. 


j ch. Ecliz42, 3s. 
7Gn x, 2. 


n Gn 1, 3. 
o Jb 38, 22: Ps 134, 7. 
pvr. 4; Gn rt, 6. 


qcf. vr. 51. — v. Gn x, 9: 
f' Cl. ‘VEL §0:. SE: 

SCC VI. 238: 

#Gn 1r, 11. 

UC. NT. 3 

vv. Gn 1, 14-16. 


x-Gn.1, 20. 


y (Jb 40. 10). 
z Jb 40, zo. 


avr. 42. 
6 Gn x, 2 


4. 
c¢ Gnyt,: 26... 28;< Ps 8, 33. Sap 
9, 2. 





— 1171 — 








‘LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
6,55 — 7, 41 


tem angustam et tristem iustos transituros ad spatiosam et beatam (7, 1-25) sta- 


tim ac, Messia adventante, mortui resurgent et eo sistent iudicio qui erit finis 
temporis huius (26-35) et in quo nulli iam intercessori locus erit (36-45). Re- 








dcp. 7, 11; 8, 44; 9, 13. 

@ is 40, 27; (42,12; 

f Sap 11, 23; Is 40, 15. 

g Est 14, 11. — cf. cp. 4, 23; 
, 28. 

h Ex 4, 22; 

ig 31, 9: 
S 74, 10. 


acp. 4, 1; 5, 31. 


Ecli 36, 14. — cf. 
1; ¥; 


icf. Mt 7, 14; Le.13, 24. 


¢ cl. "ep. 8, "8; 


dv. cp. 6, 55. 

evr. 48. — cf. cp. 3, 7. 
fit. Jbig, 75) 14.1 

gcf. cp. 4, 33; Gn 47, 9 


A'cf. cp. s,' 2136, 36, 37. 

iv. re 4, 38. 

jDt oO, 24° 8. 

l cf. ie 8, 18, 24; 2 Cor 4, 
17, 18. 


mci. CP. 4, 34; 5, 44. 


n Dt 30, 15. — cf. Ac 10, 35; 
m 2, 14, 15. 

i hg Ey TSM TST. 

bPs (10), 5; 13, I. — V. cp. 

8, 58. 

qNm 15, 31. 

rcf. Mt 13, 12; Mr 4, 25. 

Sv. Cp. 4, 52. 

tcf. Ap 21, 2. 

ucf. cp. 6, 25. 

ucp. 13, 32, 37, 52. 

xcf. Dn 9, 26. 

y cf. cp. 6, 39. 

2Is 26, 19; Ez 37, 12; Dn 12, 


2% Jo 5,°28, 39: Ap’ 20,’ 23; 


aDn 7, % oe Ras 8,27: 
db cf. cp. 6, 
c Ap 14, 13. 
d Ap 22, 12. — cf. Mt 16, 27. 
ecf. Ec 12, 14. 
fv. Gn 18, 23-32. 
av Ex "es II-13. 


has Pg 7, 93 12, 233 15, 11). 
1 Rg 24, 17. 
RV. -& Re 8, 23-53: 2 ‘Par. 6, 


14-42. 
tea Ke 318,42: Jo) 28; 
We, Re 17/31: 

ov. 4 Rg 10, 15-19 etc. 


Dn 4, 32. 





omnibus factis quae fecisti, et ex eo educimur nos omnes, quemque elegisti po- 
pubat. 

55> Haec autem omnia dixi coram te, Domine, quia ietochar nos creasti sae- 
culum. ™ Residuas autem gentes ab Adam natas dixisti °éas nil esse, et quoniam 
salivae adsimilitae sunt, et quasi /stillicidium de vase similasti abundantiam 
eorum. * Et nunc, Domine, ecce istae gentes, quae “in nihilum deputatae sunt, 
coeperunt %dominari nostri et devorare. Nos autem, populus tuus, "quem 
vocasti primogenitum, unigenitum, aemulatorem tuum, traditi sumus in manibus 
eorum; ™et si “propter nos creatum est saeculum, quare non hereditatem pos- 
sidemus cum saeculo? *Usquequo haec? 

- 1Et factum est, cum finissem loqui verba haec, missus est ad me “angelus, 
qui missus fuerat ad me primis noctibus, 7et dixit ad me: Surge, Esdra, et 
audi sermones quos veni loqui ad te. *Et dixi: Loquere, Deus meus. Et dixit 
ad me: Mare positum est in spatioso loco, ut esset altum et immensum. * Erit 
autem ei introitus °in angusto loco positus, ut esset similis fluminibus. 5 Quis enim 
volens voluerit ingredi mare et videre eum vel dominari eius? si non transierit 
angustum, in latitudinem quomodo venire poterit? ‘Item aliud: Civitas est 
aedificata et posita in loco campestri, est autem plena omnium bonorum: 7 introi- 
tus eius "angustus et in praecipiti positus, ut Cesset a dextris quidem ignis, a 
sinistris aqua alta; *®semita autem est una sola inter eos posita, hoc est inter 
ignem et aquam, ut non capiat semita, nisi solummodo vestigium hominis, ® Si 
autem dabitur civitas homini in hereditatem, si nunquam antepositum periculum 
pertransierit, quomodo accipiet hereditatem suam? Et dixi: Sic, Domine. 
Et dixit ad me: Sic est et Israél pars. +44 4¢Propter eos enim feci saeculum, et 
quando transgressus est Adam constitutiones meas, iudicatum est quod factum 
est. Et facti sunt fintroitus huius saeculi angusti et dolentes et laboriosi; 
Jpauci autem et mali et periculorum pleni et labore magnopere fulti; 4? nam 
maioris saeculi introitus spatiosi et securi et facientes jmmortalitatis fructum. 
14 Si erko ingredientes non fuerunt ingressi qui vivunt angusta et vana haec, non 
poterunt recipere quae sunt reposita. 15 *Nunc ergo, quare tu conturbaris, cum sis 
corruptibilis? et quid moveris tu, cum sis mortalis? 4° Et quare non accepisti 
in corde tuo quod est futurum, sed quod in praesenti? 

11 Respondi et dixi: *Dominator Domine, ecce disposuisti Jlege tua, quoniam 
iusti hereditabunt haec, impii autem peribunt. +78 ‘Iusti autem ferent angusta 
sperantes spatiosa; qui enim impie gesserunt et angusta passi sunt et spatiosa 
non videbunt. 7% Et dixit ad me: ™Non est iudex super Deum neque intelligens 
super Altissimum; ” pereunt enim multi praesentes, quia negligitur quae ante- 
posita est Dei lex. * Mandans enim mandavit Deus venientibus, quando vene- 
runt, "quid facientes viverent et quid observantes non punirentur. ** Hi autem 
non sunt persuasi et contradixerunt ei et °constituerunt sibi cogitamen vanitatis 
23 et proposuerunt sibi circumventiones delictorum et ?superdixerunt Altissimo non 
esse, et vias eius non cognoverunt ™ et Ylegem eius spreverunt et sponsiones eius 
abnegaverunt et in legitimis eius fidem non habuerunt et opera eius non perfe- 
cerunt. * Propter hoc, Esdra, "vacua vacuis et plena plenis. 

26 Ecce tempus veniet, et erit ‘quando venient signa quae praedixi tibi, et 
apparebit ‘sponsa et apparescens ostendetur quae nunc subducitur terra, et 
“omnis qui liberatus est de praedictis malis ipse videbit mirabilia mea, ** Reve- 
labitur enim *filius meus Iesus cum his qui cum eo sunt, et iucundabuntur 
qui relicti sunt in annis quadringentis. ™ Et erit “post annos hos, et morietur 
filius meus Christus, et cmnes qui spiramentum habent homines, * et conver- 
tetur saeculum Yin antiquum silentium diebus septem, sicut in prioribus iudiciis, 
ita ut nemo derelinquatur; * et erit, post dies septem, et excitabitur quod nondum 
vigilat saeculum, et morietur corruptum, *et “terra reddet quae in ea dor- 
miunt, et pulvis qui in eo silentio habitant, et promptuaria reddent quae eis 
commendatae sunt animae, *et “revelabitur Altissimus super sedem iudicii, et 
pertransibunt miseriae, et longanimitas congregabitur; * iudicium autem solum 
remanebit, veritas stabit, et fides convalescet, * et °opus subsequetur, et 4merces 
ostendetur, et ‘iustitiae vigilabunt, et iniustitiae non dominabuntur. 

36 Et dixi: Primus ‘Abraham propter Sodomitas oravit; et ?7Moyses pro patri- 
bus qui in deserto peccaverunt; 7 et *qui post eum pro Israél in diebus Achaz; 
et *Samuelis, *%et JDavid pro confractione; et ‘Salomon pro eis qui venerunt 
in sanctificationem; * et ™Elias pro his qui pluviam acceperunt, et "pro mortuo 
ut viveret; * et °Ezechias pro populo in diebus Sennacherib; et multi pro 
multis. 41 Si ergo modo, quando corruptibile increvit, et iniustitia multiplicata est, 








a, TER... 





deunti autem prophetae ac tritam quaestionem: Cur ii qui damnantur creati sunt 
(46-56), angelus reponit aeternam vitam praemium esse vincentibus (57-69) 
et, dum praesens saeculum propter multos ab Altissimo factum est, futurum 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 


7, 42 — 8, 15 








et oraverunt iusti pro impiis, quare et nunc sic non erit? ‘42 Et respondit ad me 
et dixit: Praesens saeculum non est finis, gloria in eo frequens manet, propter 
hoc oraverunt pro invalidis. ‘** Dies enim iudicii erit finis temporis huius, et 
initium temporis ?futurae immortalitatis, ¢in quo transivit corruptela,  soluta 
est intemperantia, ‘abscissa est incredulitas, crevit autem iustitia, orta est veritas: 
* tunc enim nemo poterit salvare eum qui periit ‘neque demergere qui vicit. 

Et respondi “et dixi: Hic est sermo meus primus et novissimus, quoniam 
*melius erat non dare terram Adam vel, cum iam dedisset, coércere eum ut non 
peccaret. ‘Quid enim prodest hominibus in praesenti vivere in tristitia et 
mortuos sperare punitionem? ‘**O tu, quid fecisti, Adam? “Si enim tu peccasti, 
non est factus solius tuus casus, sed et noster qui ex te advenimus, *? Quid enim 
prodest nobis, si promissum est nobis immortale tempus, nos autem *mortalia 
opera egimus? ° Et quoniam praedicta est nobis perennis spes, nos vero pes- 
simi vani facti sumus; * et quoniam reposita sunt nobis habitacula sanitatis et 

securitatis, nos vero male conversati sumus; ° et quoniam reposita est gloria Altis- 
simi protegere eos qui tarde conversati sunt, nos autem pessimis viis ambulavimus; 
53 et quoniam ostendetur “paradisus, cuius fructus incorruptus perseverat, in quo 
Yest securitas et medela; ™nos vero non ingrediemur, in ingratis enim locis 
conversati sumus; ™et quoniam super stellas fulgebunt facies eorum, qui absti- 
pentiam habuerunt, “nostrae autem facies super tenebras nigrae. % Non enim 
cogitavimus viventes quando iniquitatem faciebamus, quod incipiemus post mor- 
tem pati. 
_ %'Et respondit et dixit: Hoc est cogitamentum “certaminis, quod certabit qui 
Super terram natus est homo, "ut, si victus fuerit, patiatur quod dixisti; si 
autem vicerit, recipiet quod dico; ° quoniam haec est vita, quam Moyses dixit 
cum viveret ad populum dicens: %Elige tibi vitam, ut vivas. ® Non crediderunt 
autem ei, “sed nec post eum prophetis; sed nec mihi qui locutus sum ad eos. 
61 Quoniam non esset tristitia in perditionem eorum, sicut “futurum est gaudium 
super eos, quibus persuasa est salus. 

62 Et respondi et dixi: Scio, Domine, quoniam vocatus est Altissimus mise- 
ricors, in eo quod misereatur his qui nondum in saeculo advenerunt, ® et quod 
miseretur illis qui conversionem faciunt in lege eius, et ¢longanimis est, quo- 
niam longanimitatem praestat his qui peccaverunt, quasi suis operibus; ® et 
munificus est, quoniam quidem donare vult pro exigentiis; et multae miseri- 
cordiae, quoniam multiplicat magis misericordias his qui praesentes sunt, et qui 
praeterierunt, et qui futuri sunt. 7 Si enim non multiplicaverit misericordias 
suas, ‘non vivificabitur saeculum cum his qui inhereditabant in eo. ® Et donat, 
quoniam, %si non donaverit de bonitate sua ut alleventur hi qui iniquitatem fece- 
runt, de suis iniquitatibus non poterit decies millesima pars vivificari hominum. 
6 Et iudex, si non ignoverit his qui curati sunt verbo eius et “deleverit multi- 
tudinem contentionum, non fortassis derelinquerentur in innumerabili multitudine 
nisi pauci valde. 

8. - 1 Et respondit ad me et dixit: Hoc saeculum fecit Altissimus propter 
multos, *futurum autem propter paucos. * Dicam autem coram te similitudinem, 
Esdra. Quomodo autem interrogabis terram, et dicet tibi, quoniam °dabit terram 
multam magis unde fiat fictile, parvum autem pulverem unde aurum fit; sic et 
actus praesentis saeculi. * *Multi quidem creati sunt, pauci autem salvabuntur. 

*Et respondi et dixi: Absorbe ergo, anima, sensum et devora quod sapit. 
5 Convenisti enim obaudire et prophetare volens. Nec enim tibi datum est spa- 
tium, nisi solummodo vivere. ®O Domine, si non permittes servo tuo, ut oremus 
coram te, et des nobis “semen cordi et sensui culturam, unde fructus fiat, unde 
vivere possit omnis corruptus, qui portabit locum hominis? 7Solus enim es, et 
4una plasmatio nos sumus manuum tuarum, sicut locutus es; *%et *quomodo 
nunc in matrice plasmatum est corpus, et praestas membra, conservatur fin igne 
el aqua tua creatio, et novem mensibus patitur tua plasmatio tuam creaturam 
quae in ea creata est; *ipsum autem quod servat, et quod servatur, utraque 
servabuntur; servataque quandoque iterum reddit matrix, quae in ea creverunt; 
1¢ imperasti enim ex ipsis membris, hoc est mamillis, praebere lac fructui mamil- 
larum, ut nutriatur id quod plasmatum est usque in tempus aliquod, et 
postea disponas eum tuae misericordiae. 7% Enutristi eum tua iustitia et erudisti 
eum in lege tua et corripuisti eum tuo intellectu. ‘et mortificabis eum ut 
tuam creaturam et %vivificabis eum ut opus tuum. Si ergo perdideris eum qui 
tantis laboribus plasmatus est, ‘tuo iussu facile est ordinari, ut et id quod fiebat 
servaretur. %*Et nunc, Domine, dicam: De omni homine tu magis scis: de 





p cf. 1 Cor 15, 53, 54. 

qcep. 6, 27, 28. 

rcf. vr. 34. 

s vr. 58. — cf. Ap 2, 7, 11, 17; 
26. 3. 5) 12> Oks 25, 7. 

tcp. 4, 12. — cf. cp. 3, 5. 


uvr. II; cp. 3, 21; 4, 30; Rm 
5, 18. 


vcp. 8, 31. — cf. Rm 6, 23. 


x Ap 2, 7. — Vv. cp. 4, 7- 
y Ap 22, 2. 


zLm 4, 8. — cf. Jl 2, 6; Nm 
a "20; 


acp. 16, 41; Jb 7, 1. — cf. 1 
Fin Wise... 123-2: Fm. 2.:3; 
4; 4, 7.— Vv. Eph 6, 10-17. 

b Dt 30, 19. 

ccp. 1, 32, — cf. Le 16, 31. 

a-cf,. Le 25;.°7.\.10: 


eRm 2,4.— cf. Sap 11,24, 26. 


fim 3: 22. 
g Ps ‘t29;'3;' 42, 2. 


hPs 50, 1, 9; Is 43, 25; 44, 
42: AG 3,129 


a:cf..vr.- 3; .cpé9,.*153° Mt '7, 
th: 225: 34> LC ¥3, 24:1 Cor 
3°22. 

dcp. 10, 9. 


ext. cp. 92:31; Mt 13, 23. 


dIs 45, 9; 64, 8. 
ev. Ps 138, 13-16. 
fcf. cp. 7, 7. 


ss Pe & ey 
cf. Jb 10, 8. 
$ cli SSS, 45. 





— 1173 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 


8, 16-62 


saeculum propter paucos tantum creatum esse (8, 1-3). Exoranti autem Esdrae 
pro sé, pro omnibus (4-14) et praesertim pro populo sancto (15-36) Deus 
praedicia confirmat, docens peccatores poenas meruisse (37-62), certis signis 








Jcf, vr. Bre 
Ap 22, 


bet or Pt-2; aig. 


iv 3, 5; Jc 5, 93 


mTPs 103, 4; Heb r. 7. 


nQPx 73, 18: Nh 1, 4. — ef. 2 
Rg 22, 16, 
oNh 1, 5. — cf. Ps 103, 32. 


?v, Ca 18, 23-25. 


@ Pa 48, or 

ret Ti 4, 8 

86H: 9, 73 13, 23. — ef. Le 
5, 3?, 

dca, 4, 38; 9 Par 6, 36; Ps 13, 


ws Pt a, rr, — v. Gn 47, 9 


wef, +> 7, 
zV. Gp. 4, 44. 


iS ae Se a6, 27, 
v 


@ Est 23, oe q 9). 2% 


dbcf. ep. 8, 33. 


cove. 6a, 

dv, ep. 4, 7% 

oN Cban, y9 

fef, t Cor 3, 2. —v.vr. r. 

ect, cp. 10, 27; 13, 36; Heb 
r¥o.363 AD 2t;7. 2p 70,e%4;"9R, 
t4, 

h Ap 14, 13 

i Ap 20, 14 

j Ap ar, 4 

lep, 9, rz 


WCE ALE TG, |. SR 

oct, Sap 2, 13, 14; Ez 28, 23. 
#Rm x, 213 2 Tm 3,.2 

a Mi 3, 8: Jc s, 9; Ap 22, r2. 
7 VT. §t! cp. 14, 9. 





populo autem tuo, ob quem doleo,’* et de hereditate tua, propter quam lugeo, 
et propter Israél, propter quem tristis sum, et de Iacob, propter quem doleo; 
17 ideo incipiam orare coram te pro me et pro eis, quoniam video lapsus nostros 
qui inhabitamus terram; 1 sed Jaudivi celeritatem iudicis qui futurus est; ™ ideo 
audi vocem meam et intellige sermonem meum, et loquar coram te. 

2 Initium verborum Esdrae priusquam adsumeretur. Et dixi: Domine, 'qui 
inhabitas saeculum, cuius cculi elevati in superna et aére, 7! et cuius thronus inae- 
stimabilis, et gloria incomprehensibilis, cui adstat exercitus angelorum cum tre- 
more, 7? quorum servatio “in vento et igni convertitur, cuius verbum verum et 
dicta perseverantia, 7% cuius iussio fortis et dispositio terribilis, cuius *adspectus 
arefacit abyssos, et *indignatio tabescere facit montes, et veritas testificatur, 
*% exaudi orationem servi tui et auribus percipe precationeim figmenti tui. 25, Dum 
enim vivo, loquar et, dum sapio, respondebo: nec respicias populi tui delicta, 
sed qui tibi in veritate serviunt; 77 nec ?intendas impia gentium studia, sed qui 
tua testimonia cum doloribus custodierunt; * nec cogites qui in conspectu tuo 
false conversati sunt, sed memorare qui ex voluntate tua timorem cognoverunt; 
29 neque volueris perdere Yqui pecudum mores habuerunt, sed respicias eos qui 
legem tuam splendide docuerunt; *° nec indigneris eis qui bestiis peiores iudicati 
sunt, sed diligas eos qui semper in tua iustitia confidunt et gloria. *4 Quoniam 
nos et patres nostri talibus morbis languemus; ‘tu autem propter nos peccatores 
misericors vocaberis. **Si enim desideraveris ut nostri miserearis, tunc misericors 
vocaberis, nobis autem non habentibus opera iustitiae; *iusti enim, ‘quibus 
sunt opera multa reposita, ex propriis operibus recipient mercedem. *™ Quid est 
enim homo, ut ei indigneris, aut genus corruptibile, ut ita amarus sis de ipso? 
35 tIn veritate enim nemo de genitis est, qui non impie gessit, et de confitentibus 
qui non deliquit. **In hoc enim adnuntiabitur iustitia tua et bonitas tua, 
Domine, cum misertus fueris eis qui non habent substantiam bonorum operum. 

37 Et respondit ad me et dixit: Recte locutus es aliqua, et iuxta sermones 
tuos sic et fiet. ** Quoniam non vere cogitabo super plasma eorum qui pecca- 
verunt ante mortem, ante iudicium, ante perditionem; sed iucundabor super 
iustorum figmentum et memorabor “peregrinationis quoque et salvationis et mer- 
cedis receptionis. *? Quomodo ergo locutus sum, sic et est: ‘4 sicut enim agricola 
serit super terram semina multa et plantationes multitudinis plantat, sed non 
in tempore omnia quae seminata sunt salvantur, sed nec omnia quae plantata 
sunt radicabunt, sic et qui in saeculo seminati sunt *non omnes salvabuntur. 

42 Et respondi et dixi: *Si inveni gratiani, loquar. #* Quomodo semen agricolae, 
si non ascenderit aut non acceperit pluviam tuam in tempore aut si corruptum 
fuerit multitudine pluviae, ** sic perit; et similiter homo qui manibus tuis 
plasmatus est, et Ytu ei imago nominatus; quoniam similatus. es ei, *propter 
quem omnia plasmasti et similasti semini agricolae. *®° Non irascaris super nos, 
sed “parce populo tuo et miserere hereditati tuae; tu autem creaturae tuae mi- 
sereris. 

“© Et respondit ad me et dixit: Quae sunt praesentia praesentibus, et quae 
futura futuris. 
super me; tibi autem frequenter et ipsi proximavi, iniustis autem nunquam. 
43Sed et in hoc mirabilis es coram Altissimo. *® °Quoniam humiliasti te sicut 
decet te, et non iudicasti te, ut inter iustos plurimum glorificeris.  Propter quod 
miseriae multae et miserabiles efficientur eis qui habitant saeculum in novissi- 
mis; quia in multa superbia ambulaverunt. 

51Tu autem pro te intellige, et ‘de similibus tuis inquire gloriam. 82 Vobis 
enim apertus est “paradisus, plantata est ‘arbor vitae, praeparatum est ‘futurum 
tempus, pracparata est abundantia, Y%aedificata est civitas, probata est *requies, 
perfecta est bonitas et perfecta sapientia. °* Radix mali signata est a vobis, infir- 
mitas et tinea a vobis absconsa est, et tin infernum fugit corruptio in oblivione. 
54 jTransierunt dolores, et ostensus est in fine thesaurus immortalitatis, © Noli 
ergo adicere inquirendo de multitudine eorum qui pereunt, *® 4Nam et ipsi acci- 
pientes libertatem spreverunt Altissimum et legem eius contempserunt et vias 
eius dereliquerunt, 57 adhuc autem iustos eius conculcaverunt “et ™dixerunt 
in corde suo non esse Deum, et quideni scientes quoniam moriuntur. © Sicut 
enim vos suscipient quae praedicta sunt, "sic eos sitis et cruciatus, quae prae- 
parata sunt; @ non enim voluit hominem disperdi. © Sed et ipsi qui creati sunt 
coinquinaverunt nomen eius, qui fecit eos, et Pingrati fuerunt ei qui praepa- 
ravit eis vitam. © Quapropter Yiudicium meum modo appropinquat. ® Quae non 
omnibus demonstravi, nisi tibi, et tibi ‘similibus paucis. 


47>bMultum enim tibi restat, ut possis diligere meam creaturam ~ 








— 1174 — 





Domini adventum praeadnuntiari (9, 1-8) nec oportere curiosius investigare 


LIBER QUARTUS 











quomodo impii cruciabuntur (9-13) et quare plures sint qui pereant (14-25). ESDRAE 
Visio IV (26-10, 60). Esdrae de lege non servata adflicto (26-37) apparet mulier 8, 63 — 9, 41 
Et respondi et dixi: ® Ecce *nunc, Domine, derdaltithsti mihi multitudinem | scp. 4, 52; 5, I. 


signorum, quae incipies facere in novissimis; sed non demonstrasti mihi quo 
tempore. 

9. - 1 Et respondit ad me et dixit: Metiens metire tempus in semetipso; et 
erit, cum videris, quando transierit pars quaedam signorum quae praedicta sunt, 
2 etunc intelliges, quoniam ipsum est tempus, in quo incipiet Altissimus °visitare 
saeculum, quod ab eo factum est. * Et quando videbitur in saeculo “motio loco- 
rum et populorum turbatio, *tunc intelliges quoniam de his erat Altissimus 
locutus a diebus qui fuerunt ante te ab initio. 5Sicut enim omne quod factum 


est in saeculo initium habet pariter et consummationem, et consummatio est 


manifesta; sic et Altissimi tempora initia habent manifesta in prodigiis et vir- 
tutibus et consummationes in actu et in signis. 

‘Et erit, omnis qui salvus factus fuerit, et ¢qui poterit effugere per opera 
sua “et per fidem in qua credidistis, ® relinquetur de praedictis periculis, et fvi- 
debit salutare meum in terra mea, et in finibus meis, quoniam sanctificavi me 
a saeculo. 9 Et *tunc miserebuntur qui nunc abusi sunt vias meas; et tin tor- 
mentis commorabuntur hi qui eas proiecerunt in contemptu. ” Qui enim non 
cognoverunt me viventes bei eficia consecuti, et Jqui fastidierunt legem meam, 
cum adhuc erant habentes libertatem 12 et, cum adhuc esset eis apertus paeni- 
tentiae locus, non intellexerunt, sed spreverunt, hos oportet post mortem in cru- 
ciamento cognoscere. 12 Tu ergo noli adhuc curiosus esse quomodo impii crucia- 
buntur, sed inquire quomodo iusti salvabuntur et quorum saeculum, et 'propter 
quos saeculum et quando. 

44 Et respondi et dixi: “Olim locutus sum et nunc dico et postea dicam 
™quoniam plures sunt qui pereunt, quam qui salvabuntur, 7° sicut multiplicatur 
fluctus super guttam. 

Et respondit ad me et dixit: 7 Qualis ager talia et semina, et quales flores 
tales et tincturae, et qualis operator talis et creatio, et qualis agricola talis cul- 
tura; quoniam tempus erat saeculi. 1*Et nunc, cum essem parans eis, his qui 
nunc sunt, antequam fieret saeculum in quo habitarent; et nemo mihi contra- 
dixit. 1” Tunc:enim quisque, et nunc creatur in mundo hoc parato et messe inde- 
ficienti, et lege “investigabili corrupti sunt mores eorum. ” Et °consideravi sae- 
culum, et ecce erat periculum propter cogitationes quae in eo advenerunt. 7! Et 
vidi et peperci ei valde; et servavi mihi acinum de botro et ?plantationem de 
tribu multa. 7? Pereat ergo multitudo, quae sine causa nata est, et servetur 
acinus meus et plantatio mea, quia cum multo labore perfeci. #* Tu autem, si 
adhuc intromittas Yseptem dies alios, sed non ieiunabis in eis. * ‘Ibis in cam- 
pum florum, ubi domus non est aedificata, et ¢manducabis solummodo de floribus 
campi et carnem non gustabis et vinum non bibes, sed solummodo flores: 75 de- 
precare Altissimum sine intermissione, et veniam et loquar tecum. 


28 Et profectus sum, sicut dixit mihi, in campum qui vocatur Ardath et sedi 
ibi in floribus et de herbis agri manducavi, et facta est esca earum mihi in satu- 
ritatem. 

27 Et factum est post dies septem, et ego discumbebam supra faenum, et ‘cor 
meum iterum turbabatur sicut ante. #7 Et tapertum est os meum, et inchoavi 
dicere coram Altissimo et dixi: 7®O Domine, “te nobis ostendens ostensus es 
patribus nostris in deserto “quod non calcatur et infructuoso, quando erant exeun- 
tes de Aegypto, et dicens dixisti: °° Tu, Israél, audi me; et, semen Iacob, intende 
sermonibus meis. #4 Ecce enim ego “semino in vobis legem meam, et faciet in 
vobis fructum, et glorificabimini in eo per saeculum; ®? ¥ynam patres nostri “acci- 
pientes legem non servaverunt et legitima mea non custodierunt, et factus est 
fructus legis non parens; nec enim poterat quoniam tuus erat. ** Nam qui acce- 
perunt perierunt non custodientes quod in eis seminatum fuerat. ** Et ecce con- 
suetudo est, ut, cum acceperit terra semen vel navem mare vel vas aliquod escam 
vel potum, cum fuerit exterminatum id in quo seminatum est vel in quod missum 
est, ®5 simul id quod seminatum vel missum est vel quae suscepta sunt exter- 
minantur et suscepta jam non manent apud nos; sed nobis sic non factum est. 
36Nos quidem qui legem accepimus peccantes perivimus, et cor nostrum quod 
suscepit eam; *7 nam lex “non periit, sed permansit in suo labore. 

38 Et, cum loquerer haec in corde meo, respexi oculis meis et vidi ®mulierem in 
dextera parte; et ecce haec lugebat et plorabat cum voce magna et animo do- 
lebat valde, et “vestimenta eius discissa, et cinis super caput eius. * Et “dimisé 
cogitatus in quibus eram cogitans, et conversus sum ad eam et dixi ei: 4° Ut quid 
fles? et quid doles animo? Et dixit ad-me: 4!. Dimitte me, demine meus, ut de- 
“ 





ci. Mt a4: 27,3: 
5, 56; 6, 18. 
cMt 24ns4, 


a 00:8, 33%. 33%. .23: 


f cp. 6, 25. 

§ oD. 7%, 34; 13, 48. 
Sap 5, 2 

$cf. Le 16, 25. 

jcp. 8, 56. 


Vck. 2, Cor. 3; (22: 


mv. ap. 8, I. 


nRm It, 33. 
oct; (Gn: 6; 12. 


bef. \cp.25;. 34; 


qcf. cp. 6, 353 12, 39, SI- 


Kek.-ép; 10, 632. 


$iGE.. CD43. 212.0; 36-37; 
tcp. 14, 41. 

4. EX’ 10, 93:24, . 19. 

v Jr 2, 


xv. cp. 8, 6. 


V Ac 7, 53% 
zcp. 14, 30. 


aJs 40, 8; Mt 5, 18; Le 16,17. 


b cf. cp. 10, 41, 44. 

cr Re 4; 125. Est’ 4," 12 
2 etc. ; 

d cis ep. 10; 5; 


14, 





— 1175 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
9, 42 — 10, 32 


lugens et plorans mortem filii sui unigeniti et, quia se consolari non valet, mo- 
ritura (38-10, 4); propheta eam increpat atque, dum ei mala Sion meditanda 
proponit (5-24), transfiguratam observat in civitatem (25-28) eamque Uriel an- 








ecp. 10, 45. 
f cf. 1 Rg 1, 10, rr. 
Pr. Le 1, 48; 


@ct.Le.1, 63: 
$780.8, 32* tr. 2177 Mt a2, 2. 


Bee i's) Tet TORE, E0, 


5 cf. cp. 9, 39. 
ccf. Gal 4 ,26. 
dcp. 8, 2. — cf. cp. 5, 48, 49. 


ev. Sap 7, 1. 
TCE D.'9; 25; 


g Gn 3, 16. mo CE. JO £6; 9%. 


hcf. 1 Rg 3, 18; Is 39, 8. 


#2 Par 36, 19; Lm 2, 7. — cf. 
_ cp. 12, 48. 
7 CL 5S (24, S 


Beret Me 2, 23% 
mLm 5, 13. 


mcf. Jr 22, 24; Ag 2, 24. 
Ota BS 9,27; Ps: 43,--223 
105, 4I. 


pvr. 42; Ap 21, 10, 14. 
@5Cp.14, 25 .§, 20: 


ef s Dar9,<20;, 22, 
sAp 1, 17. 
tcp. 5, 15. — cf. Dn 8, 17, 18. 


ucf. cp. 9, 24. 





fleam me et adiciam dolorem, quoniam valde amaro sum animo et humiliata sum 
valde. #? Et dixi ei: Quid passa es? dic mihi. Et dixit ad me: 4*Sterilis fui ego, 
famula tua, et non peperi habens maritum “annis triginta. 44 Ego enim per sin- 
gulas horas et per singulos dies et annos hos triginta ‘deprecor Altissimum nocte 
ac die, # Et factum est, post triginta annos exaudivit me Deus ancillam tuam et 
Yvidit humilitatem meam et attendit tribulationi meae et dedit mihi filium, et 
iucundata sum super eum valde ego, et vir meus, et omnes cives mei, et hono- 
rificabamus valde Fortem. ‘*Et nutrivi eum cum labore multo. 47 Et factum est; 
cum crevisset et venisset accipere uxorem, ‘feci diem epuli. 

10. - 1 Et factum est. cum introisset filius meus in thalamo suo, cecidit et 
mortuus est. ? Et evertimus omnes lumina, et “surrexerunt omnes cives mei ad 
consolandum me, et quievi usque in alium diem usque nocte. * Et factum est, 
cum omnes quievissent ut me consolarentur ut quiescerem et surrexi nocte et 
fugi et veni sicut vides in hoc campo; * et cogito iam non reverti in civitatem 
sed hic consistere et neque manducare neque bibere, sed sine intermissione lugere 
et ieiunare usque dum moriar. 

SEt %dereliqui sermones in quibus eram et respondi cum iracundia ad eam 
et dixi: ®Stulta super omnes mulieres, non vides luctum nostrum et quae nobis 
contingunt? * Quoniam Sion ¢mater nostra omni tristitia contristatur et humilitate 
humiliata est et luget validissime. *Et nunc, quoniam omnes lugemus ét tristes su- 
mus, quoniam omnes contristati sumus, tu autem contristaris in uno filio; ® 4inter- 


roga enim terram, et dicet tibi, quoniam haec est quae debeat lugere casum tanto- 


rum super eam germinantium. !° Et ex ipsa ab initio omnes nati et alii venient, et 
ecce fpaene omnes in perditionem ambulant, et exterminium fit multitudo eorum. 
11 Et quis ergo debet lugere magis, nisi haec quae tam magnam multitudinem 
perdidit, quam tu, quae pro uno doles? Si autem dicis mihi: 7% Quoniam non 
est planctus meus similis terrae, quoniam fructum ventris mei perdidi, quem 
9cum maeroribus peperi et cum doloribus genui; 7 terra autem secundum viam 
terrae, abiitque in ea multitudo praesens, quomodo evenit, et ego tibi dico: 
44 Sicut tu cum labore peperisti, sic et terra dat fructum suum homini ab initio 
ei qui fecit eam ™ Nunc ergo retine apud temetipsam dolorem tuum et fortiter 
fer qui tibi contigerunt casus. 4¢Si enim “iustificaveris terminum Dei et consi- 
lium suum recipies in tempore et in talibus collaudaberis; 17 ingredere ergo in 
civitatem ad virum tuum. Et dixit ad me: 7 Non faciam neque ingrediar civi- 
tatem, sed hic moriar. 
19 Et apposui adhuc loqui ad eam et dixi: ™ Noli facere hunc sermonem, 
sed consenti persuadenti. Quot enim casus Sion? Consolare propter dolorem Ieru- 
salem. 74 Vides enim quoniam ‘sanctificatio nostra deserta effecta est, et altare 
nostrum’ demolitum est, et templum nostrum destructum est, * et Jpsalterium 
nostrum humiliatum est, et hymnus conticuit, et exsultatio nostra dissoluta est, 
et "lumen candelabri nostri exstinctum est, et arca testamenti nostri direpta est, 
et sancta nostra contaminata sunt, et nomen quod invocatum est super nos pene 
profanatum est, et liberi nostri contumeliam passi sunt, et sacerdotes nostri 
succensi sunt, et levitae nostri in captivitatem abierunt, et ™virgines nostrae 
coinquinatae sunt, et mulieres nostrae vim passae sunt, et iusti nostri rapti sunt, 
et parvuli nostri perditi sunt, et iuvenes nostri servierunt, et fortes nostri invalidi 


facti sunt, *% et, quod omnium maius, "signaculum Sion, quoniam resignata est de — 


gloria sua, nam °et tradita est in manibus eorum qui nos oderunt. ™ Tu ergo 
excute tuam tristitiam multam, et depone abs te multitudinem dolorum, ut tibi 
repropitietur Fortis et requiem faciet tibi Altissimus, requietionem laborum. 


25 Et factum est, cum loquebar ad eam, facies eius fulgebat subito et species, | 


coruscus fiebat visus eius, ut essem pavens valde ad eam et cogitarem quid esset 
hoc. 7 Et ecce subito emisit sonitum vocis magnum timore plenum, ut commo- 
veretur terra a mulieris sono. Et vidi, 7’ et ecce amplius mulier non comparebat 
mihi, sed ?civitas aedificabatur et locus demonstrabatur de fundamentis magnis, 
et timui et clamavi voce magna et dixi: 7* Ubi est ¢Uriel angelus qui a principio 
venit ad me? quoniam ipse me fecit venire in multitudine in excessu mentis 
huius, et factus est finis meus in corruptionem, et oratio mea in improperium. 

29 Et, tcum essem loquens ego haec, ecce venit ad me et vidit me. ™ #Et 


ecce eram positus ut mortuus, et intellectus meus alienatus erat, et *tenuit dexte- 


ram meam et confortavit me et statuit me super pedes meos et dixit mihi: ** Quid 
tibi est? et quare conturbatus est intellectus tuus, et sensus cordis tui, et quare 
conturbaris? et dixi: 8? Quoniam dereliquisti me, et ego quidem feci secundum 
sermones tuos “et exivi in campum, et ecce vidi et video quod non possum enar- 


ee = a 








— 1176 — 





gelus docet esse Sion cuius splendorem ad contemplandum invitat (29-60). 
Visio V (11. 1--12, 52). In somnio propheta videt aquilam de mari ascendentem, 
habentem capita tria, duodecim alas et octo contrarias pennas seu pinnacula, 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
10, 33 —l11, 25 











rare. Et dixit ad me: ** *Sta ut vir, et commovebo te. Et dixi: ™* Loquere, Domine 


meus, tu in me; noli me derelinquere, ut non frustra moriar, ** quoniam vidi. 


quae non sciebam et audi» quae non scio. ** Aut *nunquid sensus meus fallitur, et 
anima mea somniat? ** Nunc ergo deprecor te, ut demonstres servo tuo de 
excessu hoc, 

Et respondit ad me et dixit: *® Audi. me, et doceam te et dicam tibi de quibus 
times; ¥quoniam Altissimus revelavit tibi mysteria multa, * *Vidit rectam viam 
tuam, quoniam sine intermissione contristabaris pro populo tuo et valde lugebas 
propter Sion. *° Hic ergo intellectus visionis, quae tibi apparuit ante paululum: 
“1 ¢quam vidisti lugentem, inchoasti consolari eam; 4? nunc autem iam speciem 
mulieris non vides, sed %apparuit tibi civitas aedificari. ** Et, quoniam enarrabat 
tibi de casu filii sui, haec absolutio est: **haec mulier, quam vidisti, haec est 
Sion, et, quoniam dixit tibi, quam et nunc conspicies ut >civitatem aedificatam; 
et quoniam dixit tibi, quia sterilis fuit triginta annis, propter quod erant anni 
scilicet triginta, quando non erat in ea adhuc oblatio oblata. “© Et factum est, 
post annos triginta aedificavit Salomon civitatem, et ‘obtulit oblationes; tunc 
fuit quando peperit sterilis filium; ** et quod tibi dixit quoniam nutrivit eum cum 
labore hoc erat habitatio in Ierusalem; ** et quoniam dixit tibi: ¢Quod filius meus 
veniens in suo thalamo mortuus esset et contigisset ei casus, hoc erat quae facta 
est ruina Ierusalem. *® Et ecce vidisti similitudinem eius; et, quoniam filium 
lugeret, inchoasti consolari eam; et de his quae contigerunt haec erant tibi ape- 
rienda. © Et nunc videt Altissimus quoniam ex animo contristatus es, et quoniam 
ex toto corde pateris pro ea, fostendit tibi claritatem gloriae eius et pulchritudi- 
nem decoris eius. ™ Propterea enim dixi tibi, 9ut maneres in campo, ubi domus 
non est aedificata. >? Sciebam enim ego, quoniam Altissimus incipiebat tibi osten- 
dere haec; * propterea dixi tibi, ut venires in agrum ubi non est fundamentum 
aedificii. 5 Nec enim poterat opus aedificii hominis sustineri in loco ubi incipie- 
batur Altissimi civitas ostendi. © Tu ergo noli timere, neque expavescat cor 
tuum; sed ingredere et "vide splendorem et magnitudinem aedificii, quantum capax 
est tibi visus oculorum videre; “et post haec audies quantum capit auditus 
aurium tuarum audire, ** *Tu enim beatus es prae multis et vocatus es apud Al- 
tissimum sicut et pauci. 5* Nocte autem, quae in crastinum futura est, manebis 
hic; ™ et ostendet tibi Altissimus eas visiones supremorum, quae faciet Altissimus 
his qui habitant super terram a novissimis diebus. ® Et dormivi illam noctem et 
aliam, sicut dixerat mihi. 


11. - 1 Et vidi somnium, et ecce “ascendebat de mari %aquila, cui erant Cduo- 
decim alae pennarum et capita tria. ? Et vidi, et ecce expandebat alas suas in 
omnem terram, et 7omnes venti caeli insufflabant in eam et colligebantur. * Et 
vidi, et de pennis eius nascebantur °contrariae pennae et ipsae fiebant in penna- 
culis minutis et modicis; * ‘nam capita eius erant quiescentia, et dimidium caput 
erat maius aliorum capitum, sed ipsa quiescebat cum eis. 5 Et vidi, et ecce 
aquila volavit in pennis suis et regnavit super terram et super eos qui habitant 
in ea. § Et vidi quoniam subiecta erant ei omnia sub caelo, et nemo illi contra- 
dicebat, neque unus de creatura quae est super terram. 7 Et vidi, et ecce surrexit 
aquila super ungues suos et misit vocem pennis suis dicens: * Nolite omnes 
simul vigilare, dormite unusquisque in loco suo et per tempus vigilate. ® Capita 
autem in novissimo serventur. 1 Et vidi, et ecce %vox non exibat de capitibus 
eius, sed de medietate corporis eius. 11 Et numeravi ¢contrarias pennas eius, et 
- ecce ipsae erant octo. 22 Et vidi, et ecce *a dextera parte surrexit una penna 
et regnavit super omnem terram. 4 Et factum est, cum regnaret, venit ei finis, 
et non apparuit locus eius, et sequens exsurrexit et regnabat; ipsa multum tenuit 
tempus. %*E factum est, cum regnaret, et veniebat finis eius, ut non appareret 
sicut prior; 7 et ecce vox emissa est illi dicens: 1° Audi, tu quae tanto tempore 
tenuisti terram: Haec adnuntio tibi antequam incipias non apparere. 17 Nemo post 
te tenebit tempus tuum, sed nec dimidium eius. ** Et levavit se tertia et tenuit 
principatum sicut et priores, et non apparuit et ipsa. Et sic contingebat omni- 
bus aliis singulatim principatum gerere, et iterum nusquam comparere. »° Et vidi, 
et ecce in tempore sequentes pennae erigebantur “a dextera parte, ut tenerent 
et ipsae principatum; et ex his erant quae tenebant, sed tamen statim non com- 
parebant. 24 Nam et aliquae ex eis erigebantur, sed non tenebant principatum. 
22 Et vidi post haec, et ecce non comparuerunt ‘duodecim pennae et duo /pennacula, 
% et nihil supererat in corpore aquilae, nisi duo capita quiescentia et sex penna- 
cula, * et vidi, et ecce sex pennaculis divisae sunt duae, et manserunt sub capite 
quod est ad dexteram partem; nam ‘quattuor manserunt in loco suo. * Et vidi, 





OV; Cp: 6, 23, 


xcf. Ecli 34, 2. 


acp. 9, 38. 

b vr. 27. 

Cccp. 9, 43. 

d3 Rg 8, 62; 2 Par 7, 4. 


evr. i. 


f ct is's4;. rt; 312, 
g cf. yr.-32; cp. 9; 24. 


kh cf. Ps 47, 12, 13. 


ficf: cp: 12, 7. 


acf. Dn 7, 3; Ap 13, 1. 
b cf. Dt 28, 49; Ez 17, 3; Dn 


7, 4. 
cop. 12, 16. — cf. vr. 22. 
dcf. Dn 7, 2. 
évr. It. 
f-Vvr..29% CP. 12,122. 


g cp. 12, 17. 


hr. 20. 


i vr. ¥; 
tT, dex fase 


bcp. 42,5: 2. 





— 1177 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
11, 26 — 12, 26 








WENT 4e-CDy ba, 22. 


ACD. 912534 
0 CD48 42;'26; 


pci. cp; 12, 22: 
bcf. cp. 12, 27; 28. 


rcp. 12, 31. — cf. Ap §, §. 
$ Dnt; 3; 


t Dn 7, 7, 19, 23. — cf. cp. 12, 
Tr. 


UNE. 324: CD, 02,24: 


vcf. Is 28, r2. 


acp. II, 35. 
5 vr. 30. 


CCF. p.54,523'18, 194. 


dv.cp. 4, 38. 
€v. Cp. 4, 44. 
f.cf. cp. 10, 57. 


gcp. It, x. 
ADn 7, 7. 


PECL CD: EI 3 2 T. 
# cf. Cp. 11, 22. 
Ocl. cp. 27; 2a; 


PED. TIT; 4: 
@ ct: cp.8; so: 


m.CD. It, 32, 40. 


SEE cps. Tz, 33: 


quae oninia sive singula, sive copulata regna in mundo exurgentia et trans- 
euntia significant (11, 1-35) eagae universa leo de silva (36-12, 9), sive (prout 
constat ex interpretatione in libro scribenda et docenda sapientibus de populo) 








et ecce subalares cogitabant se erigere et tenere principatus: 7° Et vidi, et ecce 
una erecta est, sed statim non comparuit, 77 et secundae velocius quam priores 
non comparuerunt. 7% Et vidi, et ecce duae, quae superaverunt, apud semetipsas 
cogitabant et ipsae regnare; et in eo cum cogitarent, ecce ™unum quiescen- 
tium capitum, quod erat medium, evigilabat, hoc enim erat duorum capitum 
maius. 9° Et vidi quoniam completa sunt duo capita secum. #4 Et ecce conversum 
est caput cum his qui cum eo erant et comedit duas subalares quae cogitabant 
regnare. 2 Hoc autem caput perconterruit omnem terram et dominabatur in ea 
his "qui habitant terram cum labore multo; et potentatum tenuit orbis terrarum 
super omnes alas quae fuerunt. #* °Et vidi post haec, et ecce ‘medium caput 
subito non comparuit, et hoc sicut alae. ** Superaverunt autem duo capita, quae 
et ipsa similiter ?regnaverunt super terram et super eos qui habitant in ea. 
36 Et vidi, et ecce ¢devoravit caput a dextera parte illud quod a laeva. 

36 Et audivi vocem dicentem mihi: Conspice contra te et considera quod vides. 
37 Et vidi, et ecce sicut ‘leo concitatus de silva rugiens, et vidi quoniam emit- 
tebat vocem hominis ad aquilam. Et dixit dicens: ** Audi tu, et loquar ad te, 
et dicet Altissimus tibi: ®® Nonne tu es qui superasti de *quattuor animalibus, 
quae feceram regnare in saeculo meo, et ut per eos veniret finis temporum eorum? 
#- Et tquartus veniens devicit omnia animalia quae transierunt, et potentatu tenuit 
saeculum cum tremore multo et omnem orbem “cum labore pessimo, et inhabi- 
tavit tot temporibus orbem terrarum cum dolo. *1 Et iudicasti terram non cum 
veritate. 4 Tribulasti enim mansuetos et laesisti quiescentes et dilexisti mendaces 
et destruxisti habitationes eorum qui fructificabant et humiliasti muros eorum qui 
te non nocuerunt, “ et ascendit contumelia tua usque ad Altissimum et superbia 
tua ad Fortem. “ Et respexit Altissimus superba tempora, et ecce finita sunt, et 
scelera eius completa sunt. ** Propterea non appareas tu, aquila, et alae tuae 
orribiles, et pennacula tua pessima, et capita tua maligna, et ungues tui pessimi, 
et omne corpus tuum vanum, ™ °uti refrigeretur omnis terra et revertatur liberata 
de tua vi et speret iudicium et misericordiam eius qui fecit eam. 

12. - 1Et factum est dum loqueretur leo verba haec ad aquilam, et vidi, 7 et 


ecce “quod superaverat caput, et non comparuerunt quattuor alae illae, quae ad 


eum transierunt, et erectae sunt ut regnarent, et erat “regnum eorum exile et 
tumultu plenum. * Et vidi, et ecce ipsa non apparebant, et omne corpus aquilae 
incendebatur, et expavescebat terra valde, et ego a tumultu et excessu mentis ct 
a@ magno timore vigilavi et dixi spiritui meo: * Ecce tu praestitisti mihi hoc 
in eo quod °scrutaris vias Altissimi. 5 Ecce adhuc fatigatus sum animo et spiritu 
meo invalidus sum valde, et nec modica est in me virtus a multo timore. quam 
expavi nocte hac. * Nunc ergo orabo Altissimum, ut me confortet usque in finem. 
7 Et dixi: ¢Dominator Domine, ¢si inveni gratiam ante oculos tuos, et fsi iusti- 
ficatus sum apud te prae multis, et si certe ascendit deprecatio mea ante faciem 
tuam, ®%conforta me et ostende servo tuo mihi interpretationem et distinctionem 
visus horribilis huius, ut plenissime consoleris animam meam. ® Dignum enim me 
habuisti ostendere mihi temporum novissima. 

Et dixit ad me: 1° Haec est interpretatio visionis huius: “ ’aquilam quam 
vidisti ascendentem de mari hoc est regnum quod visum est in visione *Danieli 
fratri tuo; 14sed non est illi interpretatum, quoniam ego nunc tibi interpretor. 


33 Ecce dies veniunt, et exsurget regnum super terram, et erit timor acrior omnium — 


regnorum quae fuerunt ante eum. 1* Regnabunt autem in ea reges duodecim, unus 
post unum; 7% nam secundus incipiet regnare et ‘ipse tenebit amplius tempus 
prae duodecim. #*Haec est interpretatio /duodecim alarum quas vidisti. 27 Et, 
quam audisti vocem 'quae locuta est non de capitibus eius exeuntem, sed de 
medio corporis eius. 78 haec est interpretatio, quoniam post tempus regni illius 
nascentur contentiones non modicae, et periclitabitur ut cadat, et non cadet tunc, 
sed iterum constituetur in suum initium. 7? Et, quoniam vidisti ™subalares octo 
cohaerentes alis eius, 7° haec est interpretatio: exsurgent in ipso octo reges, quo- 
rum erunt tempora levia et anni citati, et "duo quidem ex ipsis perient. #4 Appro- 
pinquante autem tempore medio, quattuor servabuntur in tempore, cum incipiet 
appropinquare tempus eius ut finiatur: °duo vero in finem servabuntur. *? Et, quo- 
niam vidisti ?tria capita quiescentia, 7haec est interpretatio: Yin novissimis 
eius suscitabit Altissimus tria regna et revocabit in ea multa, et dominabuntur 
terram, ™ et qui habitant in ea cum ‘labore multo super omnes qui fuerunt ante 
hos, propter hoc ipsi vocati sunt capita aquilae. 75 Isti enim erunt qui recapitu- 
labunt impietates eius et qui perficient. novissima eius, ** Et, quoniain vidisti 
*caput maius non apparens, haec est interpretatio eius, quoniam unus ex eis 








— 1178 — 





Messias, consumet et destruet (10-51). 
Visio Vi (13, 1-58). Esdra videns hominem ascendentem de mari succendentem 
spiritu oris sui hostes et congregantem pacificorum multitudinem (13, 1-13) 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
12, 27 — 13, 18 





super lectum suum morietur, et tamen cum tormentis.?7 Nam duo qui persevera- 
verint, gladius eos comedet. %**Unius enim gladius comedet qui cum eo; sed 
tamen hic gladio in novissimis cadet. *® Et, quoniam vidisti “dwas subalares 
traicientes super caput quod est in dextera parte, ** haec est interpretatio: hi 
sunt quos conservavit Altissimus in finem suum, hoc est *regnum exile et turba- 
tionis plenum. * “Sicut vidisti et leonem, quem vidisti de silva evigilantem et 
rugientem et loquentem ad aquilam et arguentem eam et iniustitias ipsius, per 
omnes sermones eius sicut audisti, * hic est ventus quem servavit Altissimus in 
finem ad eos et impietates ipsorum; et “arguet illos et incutiet coram ipsis 
discerptiones eorum. ** Statuet enim eos in iudicio vivos, et erit, cum arguerit 
eos, tunc corripiet eos. ** Nam residuum populum meum liberabit cum miseria, 
qui salvati sunt super fines meos, et iucundabit eos quoadusque veniet finis, 
dies iudicii, *de quo locutus sum tibi ab initio. 

- 8% Hoc somnium quod vidisti, et hae interpretationes. ** Tu ergo solus dignus 
fuisti scire Altissimi secretum hoc. #7 ¢Scribe ergo omnia ista in libro quae vidisli 
et pone ea in loco abscondito ** et %docebis ea sapientes de populo tuo, quorum 
corda scis posse capere et servare secreta haec. * Tu autem adhuc sustine hic 
alios “dies septem, ut tibi ostendatur quidquid visum fuerit Altissimo ostendere 
tibi. Et profectus est a me. 

4Et factum est, cum audisset omnis populus quoniam pertransierunt septem 
dies, et ego non fuissem reversus in civitatem, et congregavit se omnis a minimo 
usque ad maximum et venit ad me et dixerunt mihi dicentes: 4 Quid peccavimus 
tibi et quid iniuste egimus in te, quoniam derelinquens nos sedisti in loco hoc? 
42 Tu enim nobis superes solus ex omnibus populis sicut *botrus de vinea et sicut 
flucerna in loco obscuro et sicut %portus et navis salvata a tempestate; * aut 
non sufficiunt nobis mala quae contingunt? “ Si ergo tu nos dereliqueris, *quanto 
nobis erat melius si essemus succensi et nos cum tincendio Sion? *>JNec enim 
nos sumus meliores eorum qui ibi mortui sunt. Et ploraverunt voce magna. Et 
respondi ad eos et dixi: ** Confide, Israel, et noli tristari tu, domus Iacob. ** Est 
enim memoria vestri coram Altissimo, et Fortis non est oblitus vestri in tenta- 
tione. *® Ego enim non dereliqui vos neque excessi a vobis; sed veni in hunc locum 
ut deprecarer pro ‘desolatione Sion, ut quaererem misericordiam pro ™humilitate 
sanctificationis vestrae. *? Et nunc ite unusquisque vestrum in domum suam, et 
ego veniam ad vos post dies istos. ®° Et profectus est populus sicut dixi ei in 
civitatem; ®4ego autem sedi in campo septem diebus, ” sicut mihi mandavit et 
®°manducabam de floribus solummodo agri: de herbis facta est esca mihi in diebus illis. 


13. - ' Et factum est “post dies septem, et somniavi somnium nocte, 7” et: 

’ ecce de mari ventus exsurgebat, ut conturbaret omnes fluctus eius. * Et vidi 
et ecce convalescebat ille homo ‘cum milibus caeli; et, ¢ubi vultum suum vertebat 
ut consideraret, tremebant omnia quae sub eo videbantur. * Et ubicumque exibat 
vox de ore eius, ardescebant omnes qui audiebant voces eius, sicut quiescet terra, 
quando senserit ignem. ® °Et vidi post haec, et ecce congregabatur multitudo homi- 
num, quorum non erat numerus'de quattuor ventis caeli, ut debellarent hominem qui 
ascenderat de mari. ° Et vidi, et ecce sibimetipsi sculpserat /montem magnum et vo- 
lavit super eum; 7 ego autem quaesivi videre regionem vel locum, unde sculptus es- 
set mons, et non potui, ® Et post haec vidi, et ecce omnes qui congregati sunt ad 
eum, ut expugnarent eum, timebant valde, tamen audebant pugnare. * Et ecce, ut 
vidit impetum multitudinis venientis, non levavit manum suam neque frameam te- 
nebat neque aliquod vas bellicosum, nisi solummodo ut vidi, 1° 9quoniam emisit de 
-ore suo sicut flatum ignis et de labiis eius spiritus flammae et de lingua eius emit- 
_tebat scintillas et tempestates, et commixta sunt omnia simul, hic flatus ignis et 
spiritus flammae et multitudo tempestatis, ™ et concidit super multitudinem in im- 
petu, quae praeparata erat pugnare, et. succendit omnes, ut subito nihil videretur 
de innumerabili multitudine, nisi solummodo “pulvis et fumi odor; et vidi et exti- 
mui. 12 Et post haec vidi ipsum hominem descendentem de monte et vocantem ad 
se ‘multitudinem aliam pacificam, 1% et accedebat ad eum vultus hominum mul- 
torum, quorundam gaudentium, qucrundam tristantium, aliqui vero alligati, aliqui 
Jadducentes ex eis qui offerebantur. Et aegrotavi a multitudine pavoris et experge- 
factus sum et dixi: 14Tu ab initio demonstrasti servo tuo mirabilia haec et ‘di- 
gnum me habuisti ut susciperes deprecationem meam; et nunc demonstra mihi 
adhuc interpretationem somnii huius. “1Sicut enim existimo in sensu meo, ™vae 
1p derelicti fuerunt in diebus illis! et multo plus vae his qui non sunt derelicti! 
17 Qui enim non sunt derelicti tristes erant. 18 Intelligo nunc quae sunt reposita in 
novissimis diebus et occurrent eis, sed et his qui derelicti sunt; 1° propter hoc ve- 





PGi:.cp: 11, 45: 


“cf. Vr. 213 Cp. 13; 24. 
v vr. 2. 

WV. cp. £1, 37-46. 

* Cp. 23, 37. 


ycp. 9, 8: 13, 48. 
S:Ck Cp. 9; 33; 


acf. Ap 1, 19. 
b cf. cp. 14, 26. 


C vr. 51; Cp. 9, 23. 


d cf. cp. 5, 16-19. 


els 245 332 Mic<7,..%. 


f 2Pt 1, 10. 
sc Ps 106, 30. 
ol Ex 14°92: 
$Cia2 Es £,°33 2°95 33) 39: 
jcf. 3 Rg 19, 4; 1 Mc 13, 5. 


lcp. 3, 2 


MV. Cp. 10, 21. 


MY. 39. 
Ocp. 9, 24. 


a:CD: 22, 30;. $i; 
dcf. Dn 7, 2. 


c (Dn 7, 13). 
dcf. Ap 20, 11. 


evr. 34. — cf. Ap 20, 8, 9. 


fvr. 35, 36. 


gis 31,47 2. Th-2,'37;Ap 1s 


hk Ez 28, 18. 
# vr. 39. 


jcf. Is 66, 20. 


ick: cp.. 125.9. 


m vr. 22. 








— 1179 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
13, 19 —- 14, 8 


comperit eum esse Filium Dei (14-32), qui gentes inimicgs perdet et populum 
electum congregabit tempore suo (33-58). 
Visio Vil (14, 1-50). Esdra iubetur domum suam disponere (14, 1-17) et libros sa- 








ncf. Jb 7,9 


ovr. 16, 19. 

pcf. Ap 3, 10. 

qv. cp. 8, 

rcf.cp. 9, sg aod, 3, 28. 
Uh dee Pek OL Pa : 

tcf. 1 Pt-2;'24. 

uvr. 9, 10. 


vcf. Le 21, 28. 


£8.16 21; 26. 
Weras-1O, 23> Nit 24,7 ete. 


ZV. cp. 5, 4-9; 6, 18-28. 
avr. 3, 5. 


bvr. 5; Ap 19, 19; 20, 8. 


€Ps-2,; 6: Ap 14, -2 
Ly Sa 


i vr. Io, Il. 


jvr. 12. 
icf. 4 Rg 17, 6 


mcf. Ap 16. 12. 
Wels. 3, 18:26; 


o-ef.:Is tx, 15,16. 


pcp. 9, 8; 12, 34. 


qv. cp. 4, 38. 
TNT, 9535.5; 285 
SVT-32, 37: 

fel. Ee:17, 22, 24. 


uEcli 15, 2. — cf. Pro 7, 4 


vcf. Aci, 7 


acl; ¢p,..13, 56. 


bv. cp. 6, 17. 
cv. Ex 3. 2-8. 


d Ex 24 18. 





nerunt enim in pericula magna et necessitates multas, sicut ostendunt somnia haec. ~ 


20 Attamen facilius est periclitantem venire in hunc, quam "pertransire, sicut nu- 
‘bem a saeculo, et nunc videre quae contingunt in novissimo. 

Et respondit ad me et dixit: #1 Et visionis interpretationem dicam tibi, et de 
quibus locutus es adaperiam tibi. 22 °Quoniam de his dixisti qui derelicti sunt 
haec est interpretatio: qui aufert periculum illo tempore ?hic se custodivit, 
qui in periculo inciderunt hi sunt %qui habent opera et ‘fidem ad Fortissimum. 
*%Scito ergo quoniam magis beatificati sunt qui derelicti, super eos qui mortui 
‘sunt. 75 Hae interpretationes visionis, quia *vidisti virum ascendentem de corde 
maris, 7° ipse est quem conservat Altissimus multis temporibus, qui ‘per semet- 
ipsum liberabit creaturam suam; et ipse disponet, qui derelicti sunt; 27 et, “quo- 


niam vidisti de ore eius exire ut spiritum et ignem et tempestatem, et quo-- 


riam non tenebat framezm neque vas bellicosum; corrupit enim impetus eius 
multitudinem, quae venerat expugnare eum; haec est interpretatio: ™ ecce dies 
veniunt, quando incipiet Altissimus *liberare eos qui super terram sunt ™ et 
*vyeniet in excessu mentis super eos qui inhabitant terram. * Et Yalii alios cogi- 
tabunt debellare, civitas civitatem et locus locum et gens adversus gentem et 
regnum adversus regnum. * Et erit, cum fient haec et contingent signa *quae 
ante ostendi tibi, et *tunc revelabitur Filius meus, quem vidisti, ut virum ascen- 
dentem. * Et erit, quando audierint omnes gentes vocem eius, et derelinquet 
unusquisque in regione sua bellum suum, quod habent ad alterutrum; *™ et 
>colligetur in unum multitudo innumerabilis, sicut volentes venire et expugnare 
eum. *¢Ipse autem stabit super cacumen montis Sion. *4Sion autem veniet 
et ostendetur omnibus parata et aedificata, sicut vidisti “montem sculpi ‘sine 
manibus. *? Ipse autem 9Filius meus *arguet quae adinvenerunt gentes, impictates 
eorum has quae ‘tempestati appropinquaverunt propter mala cogitamenta eorum 
et cruciamenta quibus incipient cruciari; * quae adsimilatae sunt flammae, et 
perdet eos sine labore per legem quae igni adsimilata est. * Et quoniam vidisti 
eum colligentem ad se Jaliam multitudinem pacificam, ‘4° hae sunt decem tribus, 
quae captivae factae sunt de terra sua in diebus Osee regis, ‘quem captivum duxit. 
Salmanasar rex Assyriorum et transtulit eos trans flumen, et translati sunt in 
terram aliam; ‘! ipsi autem sibi dederunt consilium hoc, ut derelinquerent mul- 
titudinem gentium et proficiscerentur in. ulteriorem regionem, ubi nunquam imha- 
bitavit genus- humanum, “vel ibi observare legitima sua, quae non fuerant 
servantes in regione sua. ** Per introitus autem angustos fluminis “Euphraten 
introierunt. “4 Fecit enim eis tunc Altissimus signa et “statuit venas fluminis 
usquequo transirent, “> per eam enim regionem erat via multa itineris, anni 
unius et dimidii; nam regio illa vocatur Arsareth. ‘** Tunc inhabitaverunt ibi 
usque in novissimo tempore, et nunc iterum, cum coeperint venite, ‘7 iterum 
Altissimus °statuet venas fluminis, ut possint transire; propter haec vidisti mul- 
titudinem cum pace. ‘Sed et qui derelicti sunt de populo tuo, hi sunt qui 
inveniuntur Pintra terminum meum. ™ Factum erit ergo, quando incipiet perdere 
multitudinem earum, quae collectae sunt gentes, proteget eos qui superaverunt 
populum. "Et tunc ostendet eis multa plurima portenta. 

51 Et dixi ego: 7Dominator Domine, hoc mihi ostende, propter quod vidi *virum 
ascendentem de corde maris. Et dixit mihi: 5? Sicut non potes haec vel scrutari, vel 
scire quae sunt in profundo maris, sic non poterit quisque super terram videre *Fi- 
lium meum vel eos qui cum eo sunt, nisi in ttempore diei. 5* Haec est interpretatio 
somnii quod vidisti et propter quod illuminatus es hic solus; ™ dereliquisti enim 
tuam et circa meam vacasti legem et quaesisti. © Vitam enim tuam disposuisti i in 
sapientia et “sensum tuum vocasti matrem, et propter hoc ostendi tibi merces 
apud Altissimum, Erit enim post alios tres dies ad te alia loquar et exponam tibi 
gravia et mirabilia, ™ Et profectus sum et transii in campum multum glorificans 
et laudans Altissimum de mirabilibus quae per tempus faciebat, ™et *quoniam 
gubernat ipsum, et quae sunt in temporibus illata. Et sedi ibi tribus diebus. 


14. - 1 Et factum est tertio die, et ego sedebam sub quercu, 
exivit contra me de rubo et dixit: Esdra, Esdra. Et dixi: 
bsurrexi super pedes meos. 

Et dixit ad me: *Revelans revelatus sum ¢super rubum et locutus sum Moysi 
quando. populus meus serviebat in Aegypto. ‘*Et misi eum et eduxi populum 


2et ecce vox 
Ecce ego, Domine, et 


-meum de Aegypto et adduxi eum super montem Sina et 4¢detinebam eum apud 


me diebus multis. 5 Et enarravi ei mirabilia multa et ostendi ei temporum secreta 
et finem et praecepi ei dicens: © Haec in palam facies verba, et haec abscundes. 
TEt nunc tibi dico: *®Signa quae demonstravi et somnia quae vidisti, et interpre- 








— 1180 — 








cros iam combustos restituere (10-36), eosque quinque scribis dictare. Itaque 


LIBER QUARTUS 








conscripti sunt libri ducenti quattuor, quorum priores viginti quattuor omnibus ESDRAE 
tradendi erunt, ceteri vero quasi apocryphi, sapientibus reponendi (37-50). 14,9 — 15,8 
tationes quas tu vidisti in corde tuo repone ea; *®tu enim recipieris ab omnibus, 

converteris residuus cum consilio meo et cum “similibus tuis, usquequo finiantur | ecp. 8, 51, 62. 


tempora; 1° quoniam /saeculum perdidit iuventutem suam, et tempora appivpin- 
quant senescere. +44 Duodecim enim partibus divisum est saeculum, et transie- 
runt eius decima et dimidium decimae partis. 4*Supersunt autem eius post 
medium decimae partis. 1% Nunc ergo %dispone domum tuam et corripe popu- 
lum tuum et consolare humiles eorum et renuntia iam corruptelae et di- 
mitte abs te mortales cogitationes et “proice abs te pondera humana et exsue 
te iam infirmam naturam et repone in unam partem molestissima tibi ccgita- 
menta et festina transmigrare a temporibus his; % quae enim vidisti nunc con- 
tigisse mala, iterum horum deteriora facient; 46®quantum enim invalidum 
fiet saeculum a senectute, ‘tantum multiplicabuntur super inhabitantes mala. 
17 §Prolongavit enim se magis veritas et appropinquavit mendacium. Iam enim 
festinat venire ‘quam vidisti visionem. 

383 Et respondi et dixi coram te, Domine: 1° Ecce enim ego abibo, ™sicut 
praecepisti mihi, et corripiam praesentem populum. Qui autem iterum nati fuerint, 
quis commonebit? % Positum est ergo saeculum in tenebris et qui inhabitant 
in eo sine lumine. 74"Quoniam lex tua incensa est, propter quod nemo scit 
quae a te facta sunt, vel quae incipient opera. 7? °Si enim inveni in te. gratiam, 
Pimmitte in me Spiritum sanctum, et scribam omne quod factum est in saeculo 
ab initio, quae erant in lege tua scripta ut possint homines invenire semitam, 
et qui voluerint vivere in novissimis vivant. 

3 Et respondit ad me et dixit: Vadens congrega populum et dices ad eos, 
@ut non quaerant te diebus quadraginta. ** Tu autem praepara tibi buxos multos 
et accipe tecum: Saream, Dabriam, Salemiam, Echanum et Asiel, quinque hos 
qui ‘parati sunt ad scribendum velociter, *et venias huc, et ego accendam 
in corde tuo ‘lucernam intellectus, quae non exstinguetur quoadusque finiantur 
quae incipies scribere. * Et tunc perfectis quaedam palam facies, *quaecdam 
sapientibus absconse trade3, in crastinum enim hac hora incipies scribere. 

27 Et profectus sum, sicut mihi praecepit, et congregavi omnem populum 
et dixi: * Audi, Israél, verba haec: ™ ’peregrinati sunt patres nostri ab initio 
in Aegypto et liberati sunt inde et *acceperunt legem vitae, quam non custo- 
dierunt, quam et vos post eos transgressi estis; %4 et data est vobis terra in 
sortem; et terra Sion et patres vestri et vos iniquitatem fecistis et non servastis 
vias, quas praecepit-vobis Altissimus; *et, Yiustus iudex cum sit, abstulit 
a vobis in tempore quod donaverat. **? Et nunc vos hic estis, et fratres vestri 
introrsum vestrum sunt. ™ Si ergo imperaveritis sensui vestro et erudieritis cor 
vestrum, vivi conservati eritis et post mortem misericordiam consequemini. 
3% <Tudicium enim post mortem veniet, *quando iterum reviviscemus, et ‘tunc 
iustorum nomina parebupt, et °impiorum facta ostendentur. °%Ad me igitur 
nemo accedat nunc neque requirat me usque “dies quadraginta. *? Et “accepi 
quinque viros, sicut mancavit mihi, et profecti sumus in campum et mansimus 
ibi, *% et factus sum in crastinum, et ecce vox vocavit me dicens: Esdra, ‘uperi 
os tuum et bibe quo te potavero. °® Et aperui os meum, et ecce calix plenus 
porrigebatur mihi: hoc erat plenum sicut aqua, color autem eius ut ignis similis. 
#9 Et accepi et bibi, et in eo, cum bibissem, cor meum cruciabatur intellectu, 
et in pectus meum increscebat sapientia. Nam spiritus meus conservabatur me- 
moria, *1et Yapertum est os meum et non est clausum amplius. ‘4? Altissimus 
dedit intellectum quinque viris, et scripserunt quae dicebantur excessiones noctis, 
quas non sciebant. 43 Nocte autem manducabant panem; ego autem per diem 
loquebar et per noctem non tacebam. “Scripti sunt autem per “¢quadraginta 
dies libri ducenti quattuor. *° Et factum est, cum complevissent quadraginta 
dies, locutus est Altissimus dicens: Priora quae scripsisti in palam pone, et legant 
digni et indigni; ‘**novissimos autem septuaginta conservabis, ut tradas eos 
sapientibus de populo tuo. ‘47In his enim est vena intellectus et "sapientiae 
fons ‘et scientiae flumen. Et feci sic. 


15. - 1 Ecce loquere in aures plebis meae sermones prophetiae, *quos immi- 
sero in os tuum, dicit Dominus, ? et fac ut >in charta scribantur quoniam. ¢fideles 
et veri sunt. *Ne timeas a cogitationibus adversum te, nec turbent te incredu- 
litates dicentium: ¢quoniam omnis incredulus in incredulitate sua morietur. 

5 Ecce ego induco, dicit Dominus, super orbem terrarum mala, ‘gladium et 
famem et mortem et interitum. © Propter quod superpolluit iniquitas omnem 
terram et fadimpleta sunt opera nociva illorum. 7 Propterea dicit Dominus: 
8Iam non silebo de impietatibus eorum quae irreligiose agunt, nec sustinebo 





f cf. cp. 4, 26; 6, 20; Ps 10%, 
27> 


gcf. 4 Rg 20, 1. 


h Heb 12, 1. — cf. 2 Cor 5, 4. 


i cf. Mt 24, 8. 
‘ep. 8; i: 
lep. 11, 1 sqq. 
m cf. vr. 13. 


n cf. cp. 10, 22. 


OV. CD. 4, 44. 
Pel. asp 9, 37; 2 Pt 1, 21. 


ee 36, 44, 45. — cf. Ex 24, 


rv. 1 Es 7, 6. 

pit 118, ak Pro 6, 23; 20, 
ap 5, 6; 7, 10. 

tcf. oD. 12, 38. 


Cf. ‘Dti 5}. 3%" 6, ; 20, 3. 
v Ex 22, 21. Mag isa 


x cp. 9, 32; Ac 7, 53. 


y Ps 7. 12; 2. Mc 12, 5, 41. — 
cf. Dn 9g, 14. 
z Heb 9, 27. 


acf. Sap 5s, 16. 
6 Dn 12, 1; 2. 


cEc 12, 14; Ecli 11, 28. — 
cf. 1 Cor 4; 5. 
dvr. 23 


€ vr. 24. 
jf Ci B2 3) 35°98 


gcp. 9, 28. — cf. Ez 24, 27. 


hk Bar 3, 12. — cf. Jo 4, 10, 14. 
icf. Ecli 24, 35, 36. 


av. Nm 23, 5. 
52 Jo 12. 
c Ap 22,6. 
act. E2 3,30. 


ecf. Ez 14, 21. 


fcf. Gn 15, 16; Mt 23, 32; 1 
Th 2, 16. 





—- 1181 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 


15, 9-50 


Additamenta (15, 1-16, 78). Propheta excitatur loqui in aures plebis et in charta 
conscribere sermones contra gentes quae irreligiose agunt et quae aversatae 
sunt Israél, nempe contra Aegyptum (15, 1-19), contra Libanum et Syriam 








g Ap 6, 10. — cf. Gn 4, 10. 


WIS §35) 9% 

icf. 4 Rg 25, 26. 

jv. Dt 4, 34. 

icp. 16, .1 — v. Is 19, 1-15; 
Ez 32, 2-16. ’ 


m vr. 35, 40. — cf. Ap 8, 10; 


f: I. 
% AD S13 > 325325 
ON."OD; 437-32. 


@ cf. 


q cf. 


r Ps 
s cf. 


icp. 


u cf. 


v Ps 


6 cf. 


d vr. 6 


Dt 28, 54, 55. 


Z0'24).13: 


98,12. 


vr. 8. 
16, 9. — v. Dt 32, 22. 


Is 30, 6. 


79, 14. 


26. 
. 40. 
ab 


Ap 14, 20. 


5 2nW7; 2 


Ap 18, 2. 
Oo. 


ecf. Ap 19, 3. 
f Ap 18, 9. 


g cp. 
h cf. 


16, 1. — cf. 1 Mc 8, 6. 
£2z.:16;,23°: Apar7ss2< 


icf. Ap 18, 7, 8. 


jcf. Jb 14, 24 Jc 1, .9}*x0% 





in his quae inique exercent: ecce %sanguis innoxius et iustus clamat ad me, et 
animae iustorum clamant perseveranter. *° Vindicans vindicabo illos, dicit Domi- 
nus, et accipiam omnem sanguinem innoxium ex illis ad me. % Ecce *populus 
meus quasi grex ad occisionem ducitur, iam non patiar illum thabitare in terra 
Aegypti; +4sed Jeducam eum in manu potenti et bracchio excelso et percutiam 
plaga sicut prius et corrumpam omnem terram eius. +1 Lugebit ‘Aegyptus, et 
fundamenta eius plaga verberata et castigatione quas inducet ei Deus; 7% luge- 
bunt cultores operantes terram, quoniam deficient semina eorum ab uredine et 
grandine et ™a sidere terribili. 4*"Vae saeculo et qui habitant in eo! * quia 
appropinquavit gladius et contritio eorum, et °exsurget gens contra gentem ad 
pugnam, et rhomphaea in manibus eorum; * erit enim inconstabilitio hominibus, 
et alii aliis invalescentes non curabunt regem suum, et principes viae gestorum 
suorum in potentia sua; concupiscet enim homo in civitatem ire et non 
poterit. 18 Propter superbiam enim eorum civitates turbabuntur, domus exteren- 
tur, homines metuent. %”?Non miserebitur homo proximum suum ad irritum 
faciendum domos eorum in gladium, ad diripiendas substantias eorum propter 
famem panis et tribulationem multam. 

20 Ecce ego convoco, dicit Deus, omnes reges terrae ad me verendum, qui sunt 
ab oriente et ab austro et ab euro et a Libano, ¢ad convertendos in se et reddere 
quae dederunt illis. **Sicut faciunt usque hodie electis meis, sic faciam, et 
"reddam in sinu eorum. Haec dicit Dominus Deus: # Non parcet dextera mea 
super peccatores, #nec cessabit rhomphaea super effundentes sanguinem innoxiim 
super terram. * tExiit ignis ab ira eius et devoravit fundamenta terrae et pec- 
catores quasi stramen incensum. ™ Vae eis qui peccant et non observant mandata 
mea, dicit Dominus! ** Non parcam illis. Discedite, filii, a potestate. Nolite 
contaminare sanctificationem meam; * quoniam novit Dominus omnes qui delin- 
quunt in illum, propterea tradidit eos in mortem et in occisionem. 7?! Jam 


enim venerunt super orbem terrarum mala, et manebitis in illis; non enim . 


liberabit vos Deus, propter quod peccastis in eum. 

23 Ecce visio orribilis, et facies illius ab oriente. ?® Et exient nationes “draco- 
num Arabum in curribus multis, et sicut flatus eorum numerus fertur super 
terram, ut iam timeant et trepident omnes qui illos audient. ®* Carmonii insa- 
nientes in ira et exient *ut apri de silva et advenient de virtute magna et consta- 
bunt in pugnam cum illis et vastabunt portionem terrae Assyriorum. * Et post 
haec supervalescent dracones nativitatis suae memores et convertent se conspi- 
rantes in virtute magna ad persequendos eos. **Isti turhabuntur et silebunt in 
virtute illorum et convertent pedes suos in fugam; * et a territorio Assyriorum 
subsessor obsidebit eos et consumet unum ex illis, et erit timor et tremor in 
exercitu illorum, et “contentio in reges ipsorum. ® Ecce ¥Ynubes ab oriente et 
septentrione usque ad meridianum, et facies earum horrida valde, plena irae et 
procellae; * et collident se invicem, et collident *sidus copiosum super terram 
et sidus illorum, et “erit sanguis a gladio usque ad ventrem, **et fimus hominis 
usque ad substramen cameli, et erit timor et tremor multus super terram, * et 
horrebunt qui videbunt iram illam, et tremor apprehendet illos. Et post haec 
movebunt °nimbi copiosi * a meridiano et septentrione, et portio alia ab occi- 
dente; * et superinvalescent venti ab oriente et recludent eam et nubem, quam 
suscitavit in ira, et *sidus ad faciendam exterritationem ad orientalem ventum et 
occidentem violabitur; * et exaltabuntur Ynubes magnae et validae plenae irae, 
et “sidus, ut exterreant omnem terram et inhabitantes eam et infundent super 
omnem locum altum et eminentem sidus terribile, ‘*!ignem et grandinem et 
rhomphaeas volantes et aquas multas, ut etiam impleantur omnes campi et 
omnes rivi plenitudine aquarum multarum. ‘* Et demolientur civitates et 
muros et montes et colles et ligna silvarum, et faenum pratorum et frumenta 
eorum. * Et ¢transibunt constantes usque ad EBabylonem et “exterent eam; 
“4 convenient ad ipsam et circuibunt eam et effundent sidus et omnem iram super 
eam, et “subibit pulvis et fumus usque in caelum, et ‘omnes in circuitu luge- 
bunt eam; * et qui sub ea remanserint, servient his qui exterruerunt. 

46 Et tu Asia, concors in spem Babylonis et gloria personae eius, ‘* vae 
tibi, misera, propter quod adsimilasti ej et *ornasti filias tuas in fornicatione, 
ad placendum et gloriandum in amatoribus tuis, qui tecum cupierunt semper 
fornicari. ** Odibilem imitata es in omnibus operibus eius et in adinventionibus 
eius; propterea dicit Deus: ‘**Immittam tibi mala, ‘viduitatem, paupertatem 
et famem et gladium et pestem ad devastandas domos tuas a violatione et 
morte et gloria virtutis tuae. ® JSicut flos siccabitur, cum exsurget ardor qui 





— 1182 — 





Ee 





(20-27), contra Assyriam et Babyloniam (28-45) et contra Asiam (46-63) eisque 
omnibus et singulis quia non fuerant conversae ab iniquitatibus suis denun- 
tiatur quod fame et bello atque omni plaga et tribulatione flagellabuntur et 


LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
15, 51 —- 16, 40 








emissus est super te, ™ infirmaberis ut paupercula plagata et castigata a mulieri- 
bus, ut non possint te suscipere potentes et amatores. °* Nunquid ego sic ‘zelabor 
te, dicit Dominus, ® nisi occidisses electos meos in omni tempore exaltans percus- 
sionem manuum et dicens super mortem eorum, ™cum inebriata esses: © ™Hxorna 
speciem vultus tui?  *Merces fornicationis tuae in sinu tuo, propter hoc :eddi- 
tionem accipies. % Sicut facies electis meis, dicit Dominus, sic faciet tibi Deus et 
tradet te in malum. * Et nati tui fame interient, et tu rhomphaea cades, ei civi- 
tates tuae conterentur, et omnes tui in campo gladio cadent. Et qui sunt in 
montibus fame peribunt et ?manducabunt carnes suas et sanguinem bibent a fame 
panis et siti aquae. ® Infelix per maria venies et rursum accipies mala. © Et in 
transitu allident Ycivitatem occisam et exterent aliquam portionem terrae tuae et 
partem gloriae tuae exte:minabunt, rursum revertentes ad Babylonem ‘subversam. 
61 Et demolitd eris illis ‘pro stipula, et ipsi erunt tibi ignis; et devorabunt te et 
civitates tuas, terram tuim et montes tuos; omnes silvas tuas et lignum fructi- 
ferum igni comburent. ® Filios tuos captivos ducent et censum tuum in praedem 
habebunt et gloriam faciei tuae exterminabunt. 

16. - 1 Vae tibi, Babylon et “Asia; vae tibi, *Aegypte et Syria! 2? “Prae- 
cingite vos saccis et ‘ciliciis et plangite filios vestros et dolete, quoniam appro- 
pinquavit contritio vestra. *Immissus est vobis gladius, et quis est qui averiat 
illum? *¢Immissus est in vobis ignis, et quis est qui exstinguat illum? ° Im- 
missa sunt vobis mala, et quis est qui repellat ea? ®Nunquid repellet aliquis 
fleonem esurientem in si.va, aut %exstinguet ignem in stipula, mox quando coe- 
perit ardere? ™Nunquid *repellet aliquis sagittam a sagittario forti missam? 
8 Dominus fortis immittit mala, et quis est qui repellat ea? 9° *Exiit ignis ex 
iracundia eius, et quis est qui exstinguat eum? 7 JCoruscabit, et quis non time- 
_bit? Tonabit, et quis non pavebit? 14 Dominus comminabitur, et quis non funditus 
conteretur a facie ipsius? 42Terra tremuit et fundamenta eius, mare fluctuat 
de profundo, et fluctus eius disturbabuntur, et ™pisces eius "a facie Domini 
et a gloria virtutis eius; 4% quoniam fortis dextera eius quae arcum tendit, sayittae 
eius ®acutae quae ab ipso mittuntur ?non deficient, cum coeperint mitti in fines 
terrae. % Ecce mittuntur mala et non revertentur, donec veniant super terram; 
16 ignis succenditur et non exstinguetur, donec consumat fundamenta terrae. 
14 Quemadmodum non redit sagitta missa a valido sagittario, sic non revertentur 
mala quae missa fuerint in terram. 37 Vae mihi, vae mihi! quis me liberabit 
in illis diebus? 

18 gInitium dolorum et multi gemitus, initium famis et multi interitus, initium 
bellorum et formidabunt potestates, initium malorum et trepidabunt omnes. 
12%In his quid faciam, cum venerint mala? Ecce fames et plaga et “tribu- 
latio et angustia, *missa sunt flagella in emendatione, * et in his omnibus se non 
convertent ab iniquitatibus suis neque flagellorum memorés erunt semper. 7 Ecce 
erit annonae vilitas super terram, ‘sic ut putent sibi esse directam pacem, et 
tunc germinabunt mala super terram, gladius, fames et magna corfusio. A 
fame enim plurimi qui inhabitant terram interient, et gladius perdet ceteros 
qui superaverint a fame, ™et mortui “sicut stercora proicientur, et non erit 
qui consoletur eos. Derelinquetur enim terra deserta, et civitates eius deicientur. 
28Non derelinquetur qui colat terram et qui seminet eam. * Ligna dabunt 
fructus, et quis vindemiabit illa? 2? Uva matura fiet, et *quis calcabit illam? 
erit enim locis magna desertio; 7% cupiet enim homo hominem videre vel vocem 

‘eius audire. ™*Relinquentur enim de civitate decem et duo de agro, qui ab- 
sconderint se in densis nemoribus et “scissuris petrarum. * *Quemadmodum 
derelinquuntur in. oliveto et singulis arboribus tres aut quattuor olivae, *1 aut 
sicut in vinea. vindemiata racemi relinquuntur ab his qui diligenter vineam scru- 
tantur; %?sic relinquentur in diebus illis tres aut quattuor ab scrutantibus domos 
eorum in rhomphaea. ** Et relinquetur terra deserta, et agri eius inveterabunt, 
et viae eius. et omnes semitae eius germinabunt spinas, eo quod non transient 
homines per eam. ™ ¢Lugebunt virgines non habentes sponsos, lugebunt muvtieres 
non habentes. viros, lugebunt filiae earum non habentes adiutorium: * sponsi 
earum in bello consumentur, et viri earum in fame exterentur. ** Audite vero 
ista et cognoscite ea, servi Domini. *? Ecce verbum Domini excipite illud: ne 
diis credatis, de quibus dicit Dominus. .** Ecce appropinquant mala et non tar- 
dant. * Quemadmodum praegnans, cum parit in nono mense filium suum, 
appropincuante hora partus eius, ante horas duas vel tres dolores circumeunt 
ventrem eius et, prodeunte infante de ventre, non tardabunt uno puncto; “ sic 
non morabuntur mala ad prodeundum super terram, et saeculum gemet, et 





Lcf. Nh 1, 2. 


m Ap 17, 6. 
ncf. cp, 16, 51; 


Jr 4, 30. 
ocf. Mic 1, 7 


pcf. Is 9, 20; 49, 26. — v. Dt 
28, 53-57. 


gcf. Ap 18, 7. 


vr. 43. 
Sicf..cp: 16, 65¢¥sx47,. 24. 


acp. 15, 46. 
6V..cp. 15, 12: 
CM. 2Res,.31. 
a-cl;- Ap 6;. 12 
€vEz9, £5: 


or Is' 3%) 4: es 5, 6. 


cp. 15, 6 
sae 
ae 15, 23. 
jv. 2.Rgi22, 14, I5. 
iv. 2 Rg 22, 8. 
m Ez 38, 20. 
mcf. Is 2, 10, 220, 82%¢ 
o Ps 44, 6. 
ct. Sap §; 21.722. 


q Mt 24, 8 


r Rm 2, 9; 8, 35. 

s ci. Jdt 8, 27; Hab 1, 12; 2 Mc 
6.732: 

Fehon. aS) 3s 


uv. 4 Rg 9, 37- 


vIs 16, 10. 


xcf. Am 5, 3 


yas 2,22; 
z cf. Is 17, 6; 24, 13; Ab 5. 


acf. Ps 77, 63; Jr 7,34; AP 
18, 23. 


b Isc 435:83: Jr $6343. Th — 
6,24: Jo 16, 223 1 Th 5 





— 1183 — 








LIBER QUARTUS 
ESDRAE 
16, 41-78 


quod terra eorum in desertum redigenda erit (16, 1-51). Interea populus Dei 
videbit ubicumque, ablata tolli iniquitatem regnare iustitiam; adventante au- 
tem iudicio unicuique reddi iuxta opera sua (52-78). 








cv. cp. 7, $7. 
42-44] I COFr 7, 29-31. 
ad Ez 27,9 


ecf. Dt 28, 30; Am 5, 1. 
‘ 


f Cf. Sep. 38, ig4. 


53] - Ant. et V. in vg. Nat. Diii. 


— v. Ex 19, (10, 11). 
§ Heb 10, 37 
sre: 5. — cf. Pro 30, 20; 


i360: 1, 
#Rm 12, 20. — cf. Ps 139, 11; 

Pro 25, 22, 
j Ps 93, 11. — v. Ps 138, 1-3. 
lv. 1 Rg 16, 7. 

m Ps 148, 5. — v. Gn 1, 1. 
n Ps 146, 4. 
ols 40, 12 

av. Be 8; i 103, 9. 

ft ist 


5 Pi Pe "35. 
. Gn 2, 7. 


ucf. Pro 28, 1 


vcf. 1 aa ° cf 


xct. Jr 2, 
y Mt 25, ae Le 12, 


3, 


8, 9; Ap 
£ vr. 94. 
a(2 Mc 6; 7. — cf. Ac 15, 29; 


1 Cor 8, 10°) 10, "26° 2, 
14, 20). 


5 Pro 17. 3: Sap 3, 6; Ecli 2, 
oa Ft x, 7. 


¢ Ps 47, 15. 
@Ps 37. s. 


ecf. Os 6. 
f cf. Heb 6, 8. 


-et gloria ipsius. 





dolores circumtenebunt illud. ‘* Audite verbum, plebs mea; parate vos in 
‘pugnam et in malis sic estote quasi advenae terrae. *? Qui vendit quasi qui 
fugiat, et qui emit quasi qui perditurus, ‘*4¢qui mercatur quasi qui fructum 
non capiat, et qui aedificat quasi non habitaturus, ‘“ qui seminat quasi qui non 
metet, sic et qui vineam putat quasi non vindemiaturus, “** qui nubunt sic © 
quasi filios non facturi, et qui non nubunt sic quasi vidui; “ propter quod qui 
laborant sine causa laborant; ‘7 ¢fructus enim illorum alienigenae metent et 
substantium illorum rapicnt et domos evertent et filios eorum captivabunt, quia 
in captivitate et fame generant natos suos. ** Et qui negotiantur in rapina, quan- 
tum diu exornant civitates et domos suas, et possessiones et personas suas; 
“tanto magis adzelabor eos super peccata sua, dicit Dominus. ® Quomodo 
zelatur fornicaria mulier rem idoneam et bonam valde, sic zelabitur iustitia 
iniquitatem, cum /fexornat se et accusat eam in facie, cum venerit qui defendat 
exquirentem omne peccatum super térram. 5? Propterea. nolite similari ei nec 
operibus eius; ® quoniam #%adhuc pusillum et tolletur iniquitas a terra et iustitia 
regnabit in vos. ™*Non dicat -peccator se non peccasse, quoniam ‘carbones 
ignis comburet super caput eius, qui dicit: Non peccavi coram Domino Deo 
55 Ecce Dominus cognoscet omnia opera hominum et adinven- 
tiones illorum et Jcogitationes illorum et ‘corda illorum. ™ ™Dixit enim: Fiat 
terra et facta est, fiat caelum et factum est, *% et in verbo illius stellae fundatae 
sunt et "novit numerum stellarum; 5 qui scrutatur abyssum et thesauros illarum, 
°qui mensus est mare et conceptum eius; ® qui ?conclusit mare in medio aqua- 
rum et %suspendit terram super aquas verbo suo; ® ‘qui extendit caelum quasi 
cameram, super aquas fundavit eum; ® #qui posuit in deserto fontes aquarum 
et super verticem montium lacus ad emittendum flumina ab eminenti petra, ut 
potaret terram; ‘qui finxit hominem et posuit cor suum in medio corporis 
et misit ei spiritum, vitam et intellectum et spiramen Dei omnipotentis, qui 
fecit omnia et scrutinat omnia absconsa in absconsis terrae. Hic novit adin- 
ventionem vestram, et ‘quae cogitatis in cordibus vestris “peccantes et volentes 
occultare peccata vestra. ® Propter quod Dominus. scrutinando scrutinavit omnia 
opera vestra et traducet vos omnes, et vos confusi eritis, cum *processerint 
peccata vestra coram hominibus; et *iniquitates erunt, quae accusatores stabunt 
in die illo. Quid facietis? aut quomodo abscondetis peccata vestra ¥coram 
Deo et angelis eius. % Ecce iudex Deus; timete eum, desinite a peccatis vestris 
et obliviscamini iniquitates vestras iam agere eas in sempiterno, et Deus *educet 
vos et liberabit de omni tribulatione, 

® Ecce enim incenditur ardor super vos turbae copiosae, et rapient quosdam 
ex vobis et ‘cibabunt idolis occisos; et qui consenserint eis erunt illis in 
derisum et in improperium et in conculcationem. ™ Erit enim locis locus, et 
in vicinas civitates exsurrectio multa super timentes Dominum, ™Erunt quasi 
insani nemini parcentes ad diripiendum et devastandum adhuc timentes Do- 
minum; ‘quia devastabunt et diripient substantias et de domibus suis eos 
eicient. ™Tunc parebit probatio electorum meorum, ®ut aurum quod pro- 
batur ab igne. ™ Audite, dilecti mei, dicit Dominus, ecce adsunt “dies tribula- 
tionis et de his liberabo vos. * Ne timeatis nec haesitetis, quoniam *Deus dux 
vester est. Et qui servat mandata et praecepta mea, dicit: Dominus Deus, 
4ne praeponderent vos peccata vestra, ne superelevent se iniquitates vestrae. 
8 Vae qui constringuntur a peccatis suis et obteguntur ab iniquitatibus suis, 
*quemadmodum ager constringitur a silva, et spinis tegitur semita eius, per quam 
non transit homo, et excluditur et ‘mittitur ad devorationem ignis. 


FINIS. 





— 1184 — 











3 Pentateuchus 


Libri Historici V. T. 


Libri Didactici V. TK 








BIBLIORUM SACRORUM 


QUAE IN HOC PRIMO TOMO CONTINENTUR 


Genesis 
Exodus .. 
Leviticus . 
Numeri 


Deuteronomium 


Iosue LU Sas Seer Oia 
Tudices : 
Me oe 


Regum 





I ) Gert eee 
Esdrae 

aii 

Tobia A ran 

Iudith 

Esther 


lob. 

Psalmi 

Proverbia 

Ecclesiastes 

Canticum Canticorum 


Sapientia . 


- Ecclesiasticus . 


Paralipomenon 


SERIES 














Sis 
BIBLIORUM SACRORUM 


QUAE IN ALTERO TOMO CONTINENTUR 


VETERIS TESTAMENTI 
Libri prophetici 


Isaias wk gs se ey cei ne ities DRS uO 71 a MOGINR miss dann: ek (eaieensiaee een 856 
Ieremias ... » 918.4 lonaseocs seccais guay Gist: Demian ae 857 

Lamentationes, id est “Threni_ » 767+ Michseaun.«:. Sootm, yelde,,. ) sig alae 859 

metab. : . . 4 inline 774 | Nahwries*s* c25i - "s%, Gre veel 863 
Ezechiel eo? oy... SO ee 98 "Ha Baetic 88) 2 OR ae ee 865 
Reet te ee SL ee $24] Sophonias ..° |... *. aaa ® 867 
Bs Sie. of ee S43 | AGGROUB ssc. Ate ceaeoned Cole 869 
ee ee on ee Oe ee 349..1. AACNSTIBRsencccct. cunla noeee chan 871 
ROG tix bo ch. Fe 409k } Rene Bh 85z.|.-Malachias .0:. ‘seks Liccws, ORR 878 








Libri historici novissimi 
I Machabaeorum. . . . . . . pag. 881 | II Machabaeorum . . .. . . pag. 908 


NOVI TESTAMENTI 
Libri legales 





Evangelium 
secundum Matthaeum. . . pag. 929 
secundum Marcum. ... » 957 


secundum Lucam. . . . . pag. 975 
secundum lIoannem. . .. » 1005 








Liber historicus 
‘Actus Apostolorum oof .nsscidinvincnecda) baleciitebie. yeunens Amen pares cele eda: eeeeeleeeene 





Libri didactici 
Beati Pauli apostoli epistula 











ad Romanos . . + ee ee pag. 1058 I :* d hessaladindhanis pag. 1103 
I ees » 1070 » 1106 
ad Corinthios. .... 
It » OSI ad Timotheum * bbkO8 
ad, Galates .é.¢.ii tava 9 TOROS 11} : » III 
ad’ Ephesios . . . 4 whist ab ‘ens. 2609 ad: Titum:').. Demis, sche adguph Ses 
ad’’Philippenses. . . (9% 7: 5» bez697 ad Philemonem. ... . . » ~~ =44T5 
ad Colossenses.. . . »  I100 ad’ Hebraeos:*2°°)"*. oo. Share 
Beati Iacobi «postoli epitale bibs cere! cs nk iace ak = arabesieaeh Tass ean lins se stieeeiad kas cle 
it} Beati Petri apostoli epistula . _ 
I » £1934 
II )*Beati‘Ioannis apostoli epistula °°. 2° NS i a 
III | " . “Ex37 
Beati._Iudae apostoli epistula catholica. . . ... . 2. 2s +s * «© whe ce ee en 
Liber propheticus 
Apocalypsis beati Ioannis apostoli. ... . ...... . . mutiooitne.) gudtien pe eee 
Libri extra seriem canonicorum librorum, “ee dicti apocryphi 
Oratio Manassae regis Iuda . . . 1 104 6 ee ee ee ee «ME RS Oe ee DRE eee 
Liber <Esdraec: tertivas. oe ee Re aR eed cer » 1153 
Liber Hedaehe Quartus: 206 fs.) os oh ee cy GR de SEs SNe Sone sig aa is ie ial: eke Sele a » 1165 


— 1186 — 


— 















Ste fips 





oe phy * 








, ie Si Rint Sie et ki 3 mn 
, F ees we Me Naas Sy ate septs 
A aa ; Ls ‘en , 
yi pie Nia he ELS A Sab 
ae 7 er ve en 4 eft 
iS eas ho a 
d nt t 


















“iabeeorusy 














Wet, | EMEA, |p Rats Sy ree 
: OM MOeET TL i Pp ss bis: > Wate td 
‘ ft rae | @ Gy 7 ‘ " 
Mes, oe | td , ‘ 

































& Bec | Pe BERD Ta Hi, wat elgo. Cth aye 














iBS 75 4913 SMC 

(Bible. Latin. | 
‘Bibtiorum sacrorum iuxta 
Vulgatam Ctlementinam 
47080775 


a h\-587 





Lr ary 


ana 

<P toto we ~ : ce eee 
or | on ; Se Pe 
= ait RL A Na SD SAT ae 

ne ee a is 

Wy Fe ee Toe 


eo wee 


‘y 
a Se, 


re a. 
r: ten dn Ph te 
ttn re ee, 


Her 
TeX N 


: : : x ee ; ¢ : ee . ee 
x : . < 


opi 

esetgiete . cA : 
LP aay oty’s' ae . 
‘Coc m2 Sane =e ian ‘ 

. Caen ae oe eens ss 

" Ran eeaad - . $ 


7 > 
. ~ . s ‘ , 











C 
“ 








- A ae 
as Narets ~ “< S ’ ae ‘ . 





ae 

wy SPN A o 
- we 

a te ~~ R > x 4 a <M cee 
SgtolaY. Sapp 4 — ~ ~ oe. w- ans 
OSes nt oT eM Te? . ~ 5 ee . = a ane a = ees 
ha wre a ana : . ‘ ’ 4 ; 
: : : rarlarty Toe . : Lt : : = 


aoe 

















ine 

- 
“ 

~~ 















































Perrone at) 
: : TY) : , ; 
Leet eM ib or ; rh os 
; . : Ney ee 
eae " oA . Seo neat, er ea = % 
Botan ‘ , er ok : a ie 

STN x mines ; ’ a ¢ : Oe 

. : 


Poe! 





« 
4 


ne t 
* 
4 
“ 





‘ 
: 
<* 
+ 






































Nal 
res 


ee 9 5 M oe . S ha a 








2 








3 





np 








Pi 





































































































ee 
oe 


tie 

















ROSA e, GES 


a iane 








oes 
i 


<a 


























Kety 
Se rae 
pe 











ened